Wikipedia http://wa.wikipedia.org/wiki/Mwaisse_p%C3%A5dje MediaWiki 1.7alpha first-letter Media Sipeciås Copene Uzeu Uzeu copene Wikipedia Wikipedia copene Imådje Imådje copene MediaWiki MediaWiki copene Modele Modele copene Aidance Aidance copene Categoreye Categoreye copene 6 21023 2006-07-04T08:32:54Z Li programe Wiki a stî astalé a l'&nbsp;idêye. 7 60495 2006-06-15T10:51:08Z Pablo 5 candjmint efemerides {| cellspacing=3 |- |width="100%" bgcolor="#FDFECB" colspan="2" style="border: 1px solid lightgrey; padding:1em;"| {{MP Vos estoz sol Wikipedia}} |- | colspan="2" | {| border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-width: 1px; border-color: lightgrey; border-style: solid" |- | align="left" valign="top" style="background: whitesmoke; padding: 8px" | {{MP Bénvnowe so Wikipedia}} |} |- | width="50%" padding="0" valign="top" | {| valign="top" cellpadding="0" cellspacing="0" style="margin-bottom:3px; border-width: 1px; border-color: #99e49f; border-style: solid" width="100%" |- | align="left" valign="top" style="background: honeydew; padding: 8px; margin-bottom:1px;" | == Wikipedia == * [[Wikipedia:Aidance|Aidance]] * [[Wikipedia:Pordjets|Pordjets]] * [[Wikipedia:Vôtaedje po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia|Vôtaedje po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia]] * [[Wikipedia:Ratournaedje di l' eterface|Ratournaedje di l' eterface]] * [[Wikipedia:Istwere do Wikipedia walon|Istwere do Wikipedia walon]] ===[[Wikipedia:Pordjets|Sacwants pordjets]]:=== *[[Wikipedia:Ratournaedje di l' eterface]] *[[Wikipedia:Pordjet viyaedjes di Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet aiwes di Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet plantes et biesses del Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet åbussons et tchampions]] *[[Wikipedia:Pordjet istwere di Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet culteure et tuzance walones]] *[[Wikipedia:Pordjet lingaedje walon]] *[[Wikipedia:Pordjet Motî]] *[[Wikipedia:Pordjet lingaedjes del Daegn]] |} {| border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-width: 1px; border-color: thistle; border-style: solid;" width="100%" |- | align="left" valign="top" style="background:ghostwhite; padding: 8px" | == [[Wikipedia:Pordjet_Motî|Esplicant motî do walon]] == == Contnou walon == {{Mwaisse pådje - contnou walon}} |} | width="50%" padding="0" valign="top" | {| valign="top" style="padding:1em; padding-top:0.5em; margin-bottom:3px; background:#fff3f3; border-width:1px; border-color:#ffc9c9; border-style:solid" width="100%" | {{Wikipedia:Årmonak/{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}}} <div align="right">'''[[Wikipedia:Årmonak/{{ucfirst:{{CURRENTMONTHNAME}}}}|Årtchives des årmonaks po {{CURRENTMONTHNAME}}]]'''</div> |} {| valign="top" border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border-width: 1px; border-color: #B2DFEE; border-style: solid" width="100%" |- | align="left" valign="top" style="background: aliceblue; padding: 8px" | == Eciclopedeye == {{Mwaisse pådje - contnou tematike nén walon}} |} |} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ ---- <h4>Wikipedias dins ds ôtes lingaedjes</h4> </div> {{Mwaisse pådje - ôtes-lingaedjes}} <small> [http://meta.wikipedia.org Meta-Wikipedia] - [http://wiktionary.org Wiktionary] - [http://wikibooks.org Wikibooks] - [http://wikiquote.org Wikiquote] - [http://sources.wikipedia.org/ Wikisource] </small> <h4>Des ôtès waibes e walon:</h4> </div> <small> '''L'&nbsp;anea des waibes e walon''': [ [http://www.ringsurf.com/netring?ring=anea_des_waibes_walons;id=19;action=prev Di dvant] &#124; [http://www.ringsurf.com/netring?ring=anea_des_waibes_walons;id=19;action=next Shuvant] &#124; [http://www.ringsurf.com/netring?ring=anea_des_waibes_walons;action=rand A l'&nbsp;astcheyance] &#124; [http://www.ringsurf.com/netring?ring=anea_des_waibes_walons;action=list Djivêye] ] </small> [[ab:]][[af:]][[als:]][[am:]][[an:]][[ang:]][[ar:]][[as:]][[ast:]][[av:]][[ay:]][[az:]] [[ba:]][[be:]][[bg:]][[bi:]][[bm:]][[bn:]][[bo:]][[br:]][[bs:]][[bug:]] [[ca:]][[ceb:]][[chr:]][[co:]][[cs:]][[csb:]][[cv:]][[cy:]] [[da:]][[de:]] [[el:]][[en:]][[eo:]][[es:]][[et:]][[eu:]] [[fa:]][[fi:]][[fo:]][[fr:]][[fur:]][[fy:]] [[ga:]][[gd:]][[gl:]][[gn:]][[got:]][[gu:]][[gv:]] [[haw:]][[he:]][[hi:]][[hr:]][[ht:]][[hu:]][[hy:]] [[ia:]][[id:]][[ilo:]][[io:]][[is:]][[it:]][[iu:]] [[ja:]][[jbo:]][[jv:]] [[ka:]][[kk:]][[km:]][[kn:]][[ko:]][[ks:]][[ksh:]][[ku:]][[kv:]][[kw:]][[ky:]] [[la:]][[lb:]][[li:]][[ln:]][[lo:]][[lt:]][[lv:]] [[mg:]][[mi:]][[mk:]][[ml:]][[mn:]][[mr:]][[ms:]][[my:]] [[na:]][[nah:]][[nap:]][[nds:]][[ne:]][[nl:]][[nn:]][[no:]][[nrm:]][[nv:]] [[oc:]][[om:]][[or:]][[os:]] [[pa:]][[pam:]][[pl:]][[ps:]][[pt:]] [[qu:]] [[rm:]][[ro:]][[ru:]] [[sa:]][[sc:]][[sco:]][[scn:]][[se:]][[sh:]][[si:]][[sk:]][[sl:]][[sn:]][[sm:]][[sq:]][[sr:]][[st:]][[su:]][[sv:]][[sw:]] [[ta:]][[te:]][[tg:]][[th:]][[tk:]][[tl:]][[tpi:]][[tr:]][[tt:]][[tum:]] [[udm:]][[ug:]][[uk:]][[ur:]] [[vec:]][[vi:]][[vls:]][[vo:]] [[war:]] [[xh:]] [[yi:]][[yo:]] [[zh:]][[zh-min-nan:]][[zh-yue:]][[zu:]] 8 54200 2006-04-08T16:59:09Z Lucyin 16 [[Categoreye:Pordjets]] [[Categoreye:Lingaedjes|Lingaedjes|*]] Ci pordjet ci c'&nbsp;est po fé èn årtike po tos les [[lingaedjes]] del [[Daegn]] (les cis k'&nbsp;ont on côde [[ISO]] [[ISO_639|639]] pol moens) == [[Lingaedjes indo-uropeyins]] == * groupe toxharyin ** toxharyin A (agneyin) ** toxharyin B (koutcheyin) * groupe anatolyin ** hitite ** palayite ** louvite ** licyin ** lidyin * groupe indo-iranyin ** vî indyin ([[sanskrit]]) ** moyén indyin ([[pâli]]) ** noû indyin *** [[assamès]] *** [[bengali]] *** [[bihari]] *** [[singalès]] *** [[goudjarati]] *** [[hindi]] / [[ourdou]] *** [[kashmiri]] *** [[marati]] *** [[nepalès]] *** [[oriya]] *** [[pahari]] *** [[pandjabi]] *** [[romani]] *** [[sindi]] ** lingaedjes iranyins *** [[avestike]] *** [[iranyin]] (farsi, dari) *** [[pashto]] *** [[baloutchi]] *** [[tadjik]] *** [[ossete]] *** [[kurde]] *** [[talish]] *** [[tat]] * [[årmenyin]] * groupe grek ** [[grek]] * [[albanès]] * groupe balto-slåve ** lingaedjes del baltike *** [[leton]] *** [[litwanyin]] *** [[vî prûssyin]] ** [[lingaedjes eslåves]] *** famile coûtchantrece **** [[polonès]] **** [[polabe]] **** [[tcheke]] **** [[eslovake]] **** [[sorabe]] *** famile nonnrece **** vî slåve **** [[bosnyin]] **** [[crowåte]] **** [[siebe]] **** [[eslovene]] **** [[bulgåre]] **** [[macedonyin]] *** famile levantrece **** [[rûsse]] **** [[oucrinnyin]] **** [[bielorûsse]] * groupe italike / [[lingaedjes romans]] ** [[latén]] ** [[portuguès]] *** [[galicyin]] ** [[castiyan]] ** occitano-catalane *** [[catalan]] *** [[occitan]] ** [[lingaedje d' oyi|lingaedjes d'&nbsp;oyi]] *** [[francès]] **** [[francès d' Walonreye]] *** [[walon]] **** [[payis d' Lidje|accint walon do Payis d' Lidje]] **** [[payis del Lovire|accint walon do payis del Lovire]] *** [[picård]] *** [[galo]] *** [[pweturlin]] *** [[normand]] *** [[lorin]] **** [[gåmès]] ** [[itålyin]] ** [[sarde]] ** [[réto-roman]] *** [[romantche]] *** [[ladin]] *** [[frioulan]] ** [[roumin]] * [[gayel]] ** [[britonike]] *** [[burton]] *** [[cornike]] *** [[gålwès]] *** [[walès]] ** [[goydelike]] *** [[irlandès]] *** [[gayelike escôswès]] *** [[gayelike di l' Iye di Man]] * groupe tîxhon ** famile levantrece *** [[gotike]] ** famile coûtchantrece *** anglo-frizon **** [[inglès]] **** [[frizon]] *** bas-almand (Niederdeutsch) **** [[neyerlandès]] **** [[afrikaans]] **** [[bas sacson]] *** hôt-almand (Hochdeutsch) **** [[almand]] **** [[bavarwès]] **** [[elsassyin]] **** [[souwabe]] **** [[yidish]] **** moyén-almand ***** [[lussimbordjwès]] ***** [[ripuwaryin]] ***** [[hôt sacson]] ** famile bijhrece *** dizo-groupe coûtchantrece **** [[izlandès]] **** [[norvedjin]] (bokmål) **** [[noû norvedjin]] (nynorsk) **** [[faeroyès]] *** dizo-groupe levantrece **** [[daenwès]] **** [[suwedwès]] == lingaedjes xhamito-semitikes == * groupe xhamitike * groupe semitike ** [[amarike]] (etiopyin) ** [[arabe]] (classike, [[arabe marokin|marokin]],...) ** [[arameyin]] ** [[ebreu]] ** [[maltès]] ** [[siriake]] * [[berbere]] (amazir) * groupe tchadike ** [[hawsa]] * groupe couchitike == lingaedjes ouralyins == * lingaedjes fino-ougriyins ** fenikes *** [[carelyin]] *** [[estonyin]] *** [[finwès]] *** [[livonyin]] *** [[vote]] ** [[saami]] ** [[komi]] ** [[hongrwès]] * lingaedjes samoyedes ** ... == lingaedjes do Côcaze == * groupe nonnrece ** [[djeyordjyin]] * groupe bijhrece ** [[abaze]] ** [[abxhaze]] ** [[tcherkesse]] ** [[kabarde]] ** [[oubixh]] == lingaedjes sino-tibetins == * groupe [[chinwès]] ** [[cantonès]] ** [[mandarin]] * groupe tibeto-birman ** [[tibetin]] ** [[birman]] == lingaedjes kaday == * [[lawocyin]] * [[taylandès]] * [[zhuang]] == lingaedjes ostro-aziyatikes == * lingaedjes Mon-Xhmer ** [[xhmer]] ** [[vietnamyin]] * lingaedjes mounda == lingaedjes miao-yao == == lingaedjes dravidyins == * [[tamoul]] * [[telougou]] * [[malayalam]] == lingaedjes altayikes == * groupe turk ** [[turk]] ** [[azeri]] ** [[turcmene]] ** [[ouzbeke]] ** [[ouygour]] * [[mongol]] * [[djaponès]] * [[corêyin]] == [[Lingaedjes amerindyins]] == * lingaedjes eskimo-alewoutes ** lingaedjes [[inuit]] *** [[inupiak]] *** [[inuktitut]] *** [[groenlandès]] ** [[yupik]] ** [[alewoute]] * [[maya]] * lingaedjes algonkyins ** cree ** ojibwa ** tcheyinne ** mohican ** arapaho * macro-siwous ** siwous ** irocwès * lingaedjes na-dené ** tchipewa ** kiyowa ** mescalero ** [[navaxho]] * uto-azteke ** chochonès ** hopi ** comantchès ** yaki ** [[nawatl]] ** tarawmara * lingaedjes andino-ecwåtoriås ** [[aymara]] ** [[ketchwa]] ** [[toupi-gwarani]] *** [[gwarani]] *** [[toupinamba]] == lingaedjes Nidjer-Congo == * ouwess-atlantikes ** [[wolof]] * [[manding]] ** [[bambara]] * lingaedjes Kwa ** Aka ** [[yorouba]] ** [[Igbo]] * lingaedjes Gour * lingaedjes Krou * lingaedjes Adamawa-Oubangi ** [[sango]] * lingaedjes bantous ** [[comoryin]] ** [[kiswahili]] ** [[lingala]] ** [[xhossa]] ** [[zoulou]] == [[Lingaedjes ostronezyins]] == * groupe formozyin * [[malgache]] * [[malaizyin]] * [[filipin]] * [[tagalog]] * [[tchamoro]] * [[indonezyin]] * [[polinezyin]] ** [[hawayin]] ** [[mawori]] ** [[samowès]] ** [[tongyin]] == ôtes == * [[basse]] 9 59961 2006-06-08T18:17:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: br, ca, la, lt, nl, oc, pl, ru oisté: tr candjî: es, fr, pt [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes amerindyins|amerindyins]] &gt; [[toupi-gwarani]] &gt; '''gwarani''' ---- Li '''gwarani''' (''avañe'ẽ'' e gwarani) est on lingaedje amerindyin del famile [[toupi-gwarani]], djåzé å [[Paragway]] (wice k'&nbsp;il est djåzé pa 90% des dmorants, ey est oficir avou l'&nbsp;[[castiyan]]), å nôr di l'&nbsp;[[Årdjintene]], a l'&nbsp;ess del [[Boliveye]], eyet å sud eyet nôrouwess do [[Braezi]]. On conte k'&nbsp;i gn a shijh miyons di gwarani-cåzants e l'&nbsp;[[Amerike nonnrece]]. Les sillabes sont tofer drovowes (ele ni finixhèt måy pa ene cossoune); li lingaedje a shijh voyales simpes (a,e,i,o,u,y) et shijh voyales nåziåles (ki si scrijhèt avou ene [[wachlete (diyacritike)|wachlete]] ('''~''') pa dzeu l'&nbsp;lete). L'&nbsp;ortografeye do gwarani eploye deus ôtes letes latenes avou des accints: '''ñ''' eyet '''g&#771;''' (cisse dierinne n'&nbsp;egzistêye nén, al diferince des ôtes, come lete tote seule dins [[unicôde]], el fåt scrire so les copiutreces come '''g''' shuvou di l'&nbsp;accint wachlete combinant). Bråmint des mots do gwarani (ou do [[toupinamba]], on lingaedje del minme famile) ont passé e castiyan, et did la dins les ôtes lingaedjes del daegn, par egzimpe ''[[pirania]]'' (piraña, vout dire "pexhon do diale"), ''[[tatou]]'', ''[[ananasse]]'' (anana), ''[[djacaranda]]'', ''[[djagouwar]]'' (jaguareta), ''[[niandou]]'' (ñandu), ''[[tapir]]'' (tapira),... li gwarani est, après li [[grek]] eyet l'&nbsp;[[latén]], li troejhinme sourdant po les nos syincieus des plantes et des biesses. Côde [[ISO_639|ISO]]: '''gn'''. ===egzimpe di tecse=== * e gwarani: Mayma yvypóra ou ko yvy ári iñapytl'yre ha eteĩcha dignidad ha derecho jeguerekópe; ha ikatu rupi oikuaa añetéva ha añete'yva, iporãva ha ivaíva, tekotevẽ pehenguéicha oiko oñondivekuéra. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== [http://gn.wikipedia.org/ Wikipedia e gwarani] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[br:Gwaranieg]] [[ca:Guaraní]] [[cs:Guaraní]] [[da:Guarani (sprog)]] [[de:Guaraní (Sprache)]] [[en:Guaraní language]] [[eo:Gvarania lingvo]] [[es:Idioma guaraní]] [[fi:Guaranin kieli]] [[fr:Guarani (langue)]] [[gn:Avañe'ẽ]] [[he:גוארני]] [[ja:グアラニー語]] [[ko:과라니어]] [[la:Lingua Guaranica]] [[lt:Gvaranių kalba]] [[nl:Guaraní (taal)]] [[oc:Guaraní]] [[pl:Język guarani]] [[pt:Língua guarani]] [[ru:Язык гуарани]] [[sv:Guaraní]] 10 sysop 21027 2003-06-22T13:07:43Z Pablo 5 * [[Lidje]] (3 links) * [[Castiyan]] (2 links) * [[Unicôde]] (2 links) * [[Walon]] (2 links) * [[Wikipédia:Le Bistro]] (2 links) * [[Grek]] (2 links) * [[Wikipédia:Liste de discussion]] (2 links) * [[Rifondou walon]] (2 links) * [[ISO 639]] (2 links) * [[Wikipedia:Prodjet istwere di Walonreye]] (2 links) * [[Latén]] (2 links) 11 57226 2006-05-18T13:46:24Z Pablo 5 /* Ôtes viyaedjes ki provnèt do minme bodje latén ''villa'' */ [[Categoreye:Pordjets]] Pordjet po fé des årtikes po totes les veyes et viyaedjes di Walonreye; so [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] i gn a l'&nbsp;djivêye di tos les bans d'&nbsp;Walonreye eyet les ptits bans dvant les rebanaedjes di 1977. Cisse pådje chal c'&nbsp;est po discuter des omonimes et di cmint scrire sacwants nos d'&nbsp;plaece. (po les hamteas, metoz l'&nbsp;no do viyaedje inte åtchetes) == Essegnes des comenes == Si vos savoz trover, ou dessiner, des imådjes des essegnes des comenes, on les pout radjouter åzès pådjes (vey par egzimpe [[Fléron]] et [[Han-Nålene]]). Les imådjes divént aveur on fond k'&nbsp;on voet houte, ey esse lomêyes «'''Essegne ''<no del comene>''.png'''» == Kesses sol rifondaedje d' on no == == nos d' plaece ki sont-st omonimes == i fårè radjouter ene sacwè a ces noms ( -dlé-XXXX, -e-XXXX, so-Aiwe,...); inte åtchetes sont metous les cis ki sont ddja dismacralés. Vey eto: [[Emacralé no d' viyaedje]] === Ate === * [[Ate]] (so plaece ''Âte'', e F. ''Ath'') * [[Motî:Ate-dilé-Brujlete]] (e F. ''Attre'') === Belfontinne === * [[Belfontinne-dilé-Bive]] * [[Belfontinne-e-Gåme]] === Belvå === (vey [[Belvå]]) === Brinne === (vey [[Brinne]]) === Cambron === * [[Cambron-Sint-Vinçant]] * [[Cambron-Castiô]] * [[Cambron-Castiô|Cambron-Tchestea]] * [[Cambron-Castiô|Cambron-l'-Abeye]] * [[Cambron-Castiô|Cambron-Mwaireye]] (e F. ''Cambron-Mairie) === Cele === (vey: [[Cele]]) === Djimepe === * [[Djimepe-so-Mouze]] * [[Djimepe-so-Sambe]] ===Emtene=== * [[Emtene-dilé-Hamwè]] * [[Emtene-dilé-Inguezêye]] * [[Emtene-dilé-Florene]] === [[Glin]] === * [[Glin-dlé-Lidje]] (fr: Glain) ([[Lidje]]) * [[Glin-dlé-Mont]] (fr: Ghlain) ([[Mont]]) * [[Glin (aiwe)|Aiwe di Glin]] === Hamtea === * [[Hamtea|Hamtea (dilé Houton)]] (so plaece: ''Ham'tê'') * [[Élessinea|Hamtea so Élessinea]] (so plaece: ''Am'tia'') === Hamwè / Hamwer === * [[Hamwè]], fr: ''Hamois'' * [[Hamwer]], fr: ''Hamoir'' === Han === * [[Han-so-Lesse]] * [[Han-so-Eure]] ([[Han-Nålene]]) * [[Han-so-Sambe]] * [[Han-so-Mouze]] (el Walonreye francesse). === Lere, Liesse === do vî vî mot [[Motî:lere|lere]], lu-minme do tîxhon ''hlaeri'' (fagneus bwès). * [[Liesse]] (so Lidje, e F. ''Liers'') * Liesse, hamtea d' [[Rénne]] (so [[Les Brouhires]], e F. ''Liesse'') * [[Lere]] (e F. ''Leers-Fosteau''). * [[El Pitit Lere]] (so plaece: ''L' Pètit-Lêrss'', e F. ''Leers-Nord''). === Lompré === * [[Motî:Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne]] * [[Motî:Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene]] === Måtche === * [[Måtche-les-Dames]] * [[Måtche-el-Fåmene]] * [[Måtche-dilé-Scåssene]] === Méch === * [[Motî:Méch-divant-Vierton|Méch-divant-Vierton]] * [[Motî:Méch-li-Tîxhe|Méch-li-Tîxhe]] === [[Mont (ôtès plaeces)|Mont]] === * [[Mont]] (fr: Mons) * [[Mont-dlé-Lidje]] (fr: Mons-lez-Liège) ([[Flémåle]]) * [[Mont-dlé-Gôdene]] (fr: Mont) ([[Uwar]]) * [[Mont-dlé-Oufalijhe]]? (fr: Mont) ([[Oufalijhe]]) * [[Mont-d'-l'-Inclû]] (fr: Mont-de-l'Enclus) * [[Mont-l'-Ban]] (fr: Montleban) * [[Mont-dzeu-Mårciene]] ([[Tchålerwè]]) * [[Mont-Sint-Andrî]] (fr: Mont-Saint-André) * [[Mont-Sint-Oubert]]? (fr: Mont-Saint-Aubert) * [[Oumont]] (fr: Mont-Sainte-Aldegonde) * [[Mont-Sinte-Djenvieve]]? (fr: Mont-Sainte-Geneviève) * [[Mont-Sint-Gubiet]] (fr: Mont-Saint-Guibert) === Montgneye === * (fr: Montegnée) ** [[Montgnêye]] ? * (fr: Montignies) ** [[Montgneye-dlé-Linse]]? (fr: Montignies-lez-Lens) ** [[Montgneye-Sint-Cristofe]] (fr: Montignies-Saint-Christophe) ** [[Montgneye-so-Rok]] (fr: Montignies-sur-Roc) ** [[Montgneye-so-Sambe]] (fr: Montignies-sur-Sambre) * (fr: Montigny) ** [[Montgneye-li-Tiyoû]] (fr: Montigny-le-Tilleul) So [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] i gn a '''Montneye-Tigneu''', c' est l' kék? Et ça n' divreut nén esse ''Mont'''gn'''eye'' ? === Nivele === * [[Nivele (veye)]] * [[Lixhe|Nivele-so-Mouze]]. === Poitchrece === * [[Poitchrece-e-l'-Årdene]] * [[Poitchrece-e-Condroz]] === [[Motî:rou|Li Rou]] === * [[El Rou-dlé-Tchålerwè]] * [[Li Rou-dlé-Muroe]] * [[Li Rou-dlé-Fosse]] * [[El Rû]] === Såt - Sårt === * [[El Sårt-Dames-Avelenes]] (fr: Sart-Dames-Avelines) ([[L' Abeye]]) * [[Li Sårt-Sint-Bernåd]] (fr: Sart-Bernard) ([[Assesse]]) * [[Li Sårt-Custene]] (fr: Sart-Custinne) ([[Djedene]]) * [[Li Sårt-e-Fagne]] (Saur?) (fr: Sart-en-Fagne) [[Flipvile]] * [[Li Sårt-a-Statche]] (Astatche?) (fr: Sart-Eustache) Fosse * [[Li Sårt-dlé-Spå]] (Sâr?) (Djalhé) * [[Li Sårt-Sint-Lorint]] Fosse * (fr: Sars-la-Bruyère?) * (fr: Sars-la-Buissière?) === Sint-Rmey === * ancyin ptit ban a [[Blegneye]] (fr: Saint-Remy) * ancyin ptit ban a [[Chimai]] (fr: Saint-Remy) * ([[Djé-Sint-Rmey]]) === Sorene === * (fr: Sorinne-la-Longue) ([[Assesse]]) * (fr: Sorinne) === [[Tchampion / Tchimpion|Tchampion et Tchimpion]] === * [[Tchimpion-Årdene]] * [[Wahå|Tchimpion-Fåmene (Wahå)]] * [[Tchampion-dlé-Nameur]] * [[Emtene-dilé-Hamwè|Tchampion (Emtene)]] * [[Tchampion-e-Wisconsin]] === Vå === * ([[Li Vå-dlé-Chimai]]) * ([[Li Vå-dlé-Astire]]) (fr: ??) * ([[Li Vå-Sinte-Ane]]) (fr: Lavaux-Sainte-Anne) * ([[Al Vå-Tchôdveye]]) (fr: Leval-Chaudeville) * ?? (fr: Leval-Traheignes) * ([[El Vå d' Xhavane]]) (fr: Vaux-Chavanne) * ([[Li Vå-dzo-Tchivrimont]]) (fr: Vaux-sous-Chèvremont) * ([[Li Vå-so-Seure]]) (fr: Vaux-sur-Sûre) * ([[Li Vå-addé-Rozire]]) (fr: Vaulx-lez-Rosières) === Viyé === * ([[Viyefagne]]) (fr: Villers-en-Fagne) * ([[Viyé-l'-Gambon]]) (fr: Viller-le-Gambon) * [[Viyé-dvant-Ôrvå]] ** [[Ôrvå]] * [[Bwès-d'-Vilé]]? (fr: Bois-Villers) * [[Vilé-Sint-Guilin]]? (fr: Villers-Saint-Ghislin), rebané avou [[Mont]] ====Ôtes viyaedjes ki provnèt do minme bodje latén ''villa''==== * [[Viyance]] (so plaece: ''Viance'') * [[Noûviyé]] (so plaece: ''Nûviè'') === Xhoutsiplou === * [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]] * [[Xhoutsiplou (Esneu)]] * [[Xhoutsiplou (Manhé)]] * [[Xhoutsiplou (Målimpré)]] * [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] == ôtès plaeces == === Viyaedjes foû del Walonreye === ==== Walonreye di France ==== * [[Djivet]] * [[Han-so-Mouze]] * [[Vireu-Walran]] et [[Vireu-Molén]] ==== Ôtes viyaedjes des Årdenes francesses ==== * [[Les Rivires]] === Co a tuzer === *[[Beafôrt]] (Watermael-Boitsfort?) *[[Djeneret]] *[[Djili]] *[[Gochliye]] *[[Mårciene]] *[[Mårcinele]] *[[Melet]] *[[Stokea]] u [[Stokea-Sint-Djôr]]? (fr: Stockay-Saint-Georges) ** ... *[[Xhovémont (Ans)]] == eto les coines di Walonreye == * [[Årdene]] ** [[Basse Årdene]] ** [[Hôte Årdene]] * [[Gåme]] * [[Condroz]] * [[Eter-Sambe-et-Mouze]] * [[Fagne (redjon)]] (avou "(redjon)" ca "fagne" est ossu on cmon no) * [[Fagne Walone]] * [[Fåmene]] * [[Payis d' ersè]] * [[Payis d' Heve]] * [[Payis d' Lidje]] * [[Payis d' Tchålerwè]] * [[Roman Payis]] 12 49774 2006-01-27T20:18:55Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da Pablo [[Categoreye:Pordjets|*]] ===Sacwants pordjets:=== *[[Wikipedia:Ratournaedje_di_l'_eterface]] *[[Wikipedia:Pordjet_viyaedjes_di_Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet_istwere_di_Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet_aiwes_di_Walonreye]] *[[Wikipedia:Pordjet_Walons_kinoxhous_lon_et_lådje]] *[[Sicrijheus e walon]] *[[Wikipedia:Pordjet rivowes et lives walons]] *[[Wikipedia:Pordjet uzances et vîs cayets]] *[[Wikipedia:Pordjet culteure et tuzance walones]] *[[Wikipedia:Pordjet lingaedje walon]] *[[Wikipedia:Pordjet_rifondou]] *[[Wikipedia:Pordjet_Motî]] *[[Wikipedia:Pordjet_payis_del_Daegn]] *[[Wikipedia:Pordjet_lingaedjes_del_Daegn]] *[[Wikipedia:Pordjet_biesses]] *[[Wikipedia:Pordjet_plantes]] *[[Wikipedia:Pordjet åbussons et tchampions]] *[[Wikipedia:Pordjet foû pordjet]] (totes sôres) 13 53574 2006-04-02T14:11:18Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da 220.209.183.142, li dierin candjmint est asteure da 81.211.179.207 [[cy:Wicipedia:Help]] [[da:Wikipedia:Hjælp]] [[de:Wikipedia:Hilfe]] [[en:Wikipedia:Help]] [[eo:Vikipedio:Helpo]] [[es:Wikipedia:Ayuda]] [[fr:Wikipédia:Aide]] [[he:ויקיפדיה:עזרה]] [[it:Aiuto:Manuale]] [[ja:Wikipedia:ヘルプ]] [[pl:Wikipedia:Pomoc]] [[sr:Википедија:Помоћ]] [[sv:Wikipedia:Hjälp]] [[zh: Wikipedia:帮助]] [[zh-min-nan:Help:Bo̍k-lio̍k]] Vos trovroz vaici des loyéns viè des pådjes ki, nos l'&nbsp;esperans, vos apotront les responses åzès kesses ki vos åvoz. Po cmincî, léjhoz li [[Wikipedia:FAQ|FAQ]] (Fôre åzès kesses; kesses les pus corantes) ki contént les responses åzès kesses les pus corantes. *[[Wikipedia:FAQ]] Po les noveas vnous: *[[Wikipedia:Bénvnowe]] *[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje]] *[[Wikipedia:Kimint askepyî ene novele pådje]] *[[Wikipedia:Kimint radjouter des imådjes]] *[[Wikipedia:Côde wiki]] *[[Wikipedia:Djermons]] Åd fwait des rîles eyet convincions eployeyes sol wikipedia e walon: *[[Wikipedia:Rîles a shure]] *[[Wikipedia:Rîles di lomaedje des årtikes]] *[[Wikipedia:Pocwè l' wikipedia e walon eploye li rfondou]] Åd fwait do pordjet: *[[Wiki|C'&nbsp;est cwè on ''wiki''&nbsp;?]] *[[Wikipedia:Abondroets]] *[[Wikipedia:Istwere do Wikipedia walon]] Åd fwait des pårticipants: *[[Wikipedia:Pårticipants]] *[[Wikipedia:Kimint a dj' divnou on(ene) wikipedyin(ne)]] Si mete e contak, copinaedjes: * [[Wikipedia:Cåbaret]] * [[Wikipedia:Djåspinreyes]] * [http://meta.wikipedia.org Meta Wikipedia] ---- Si mågré tot çoula, vos n'&nbsp;avoz nén trové di response a vosse kesse, vos l'&nbsp;poloz scrire [[Wikipedia:Kesses|vaici]] oudonbén e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]], wice k'&nbsp;i gn a tofer ene sakî. Shuvoz onk di ces deus loyéns ([[Wikipedia:Kesses|li pådje des kesses]] ou l'&nbsp;[[Wikipedia:Cåbaret|pådje do cåbaret]]) eyet candjîz l'&nbsp;pådje po-z î scrire vosse kesse. Voci cmint fé: ([[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|et chal si vos voloz endè saveur di pus]]): * Clitchîz sol loyén '''Candjî l'&nbsp;pådje''' (sol ci do hôt, do bas ou al hintche del pådje, c'&nbsp;est piron parey) * Ene djaene pådje, avou ene redjon d'&nbsp;aspougnaedje di tecse, va aparexhe: '''tapez vosse kesse''', al fén del pådje si possibe * Clitchîz sol boton '''Schaper l'&nbsp;pådje'''. Vos ploz ossu mete ene sacwè dins l'&nbsp;tchamp "''Rascourti''" («Å scours!» si vos estoz vormint pierdou&nbsp;;-)&nbsp;) * Vo les la totes!, c'&nbsp;est fini: vos n'&nbsp;avoz pus k'&nbsp;a ratinde k'&nbsp;on pårticipant s'&nbsp;ocupe di vos. So ç'&nbsp;tins la, vos ploz esplorer ene miete tot vs pormoennant dins l'&nbsp;eciclopedeye, oudonbén aprinde tot plin so [[Wikipedia|ciste eciclopedeye chal]]. Po cweri åk ådvins di Wikipedia, tapez vosse tecse a cweri dins l'&nbsp;tchamp «''Cweri''» å hôt et a droete del pådje, eyet clitchîz sol boton. 14 58500 2006-05-27T01:03:22Z Pablo 5 /* Djivêye des pårticipants */ coridjî loyén Les [[Sipeciås:Listusers|wikipedyins]] sont les cis ki scrijhèt (ou candjèt) des årtikes so Wikipedia. Chal pa dzo li djivêye di tos les contribuweus k'&nbsp;ont tchoezi di candjî cisse pådje po mete leu no. Si vos pårticipez a Wikipedia eto, vos vs poloz radjouter al djivêye chal&nbsp;! Cisse djivêye est fwaite po-z aidî les pårticipants a s'&nbsp;mî cnoxhe, et po mostrer å noveas vnous k'&nbsp;i gn a dedja des djins :-) === Djivêye des pårticipants === Radjoutez vs tot shuvant l'&nbsp;ôre alfabetike di vosse no d'&nbsp;elodjaedje, metoz eto, si vos l'&nbsp;voloz, vosse vraiy no, eplaeçmint,... # [[Uzeu:Pablo|Pablo]], [[Lidje]] # [[Uzeu:Jloriaux|Jloriaux]], [[Fleuru]] # [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]], [[Marok]] # [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|Djan-Pol]], [[Havré]] # [[Uzeu:Borbouse|Baijot Louis]], [[Graide]] # [[Uzeu:Tiri|Tiri]], [[Wagnlêye]] # [[Uzeu:Maîsse Arsouye|Maîsse Arsouye]], [[Djiblou]] # [[Uzeu:Fbaudoux ir|Françwès Baudoux]], [[Vî Djnape]] <!-- loyéns eterlingaedje --> [[cs:Wikipedie:Wikipediisté]] [[da:Wikipedia:Wikipedianere]] [[de:Wikipedia:Die Wikipedianer]] [[en:Wikipedia:Wikipedians]] [[eo:Vikipedio:Vikipediistoj]] [[es:Wikipedia:Wikipedistas]] [[fr:Wikipédia:Participants]] [[fy:Wikipedianen]] [[ko:위키백과:위키백과사전가]] [[nl:Wikipedia:Wikipedianen]] [[pl:Wikipedia:Twórcy Polskiej Wikipedii]] [[pt:Wikipedistas]] [[sv:Wikipedia:Wikipedianer]] [[zh:Wikipedia:Wikipedia人]] 15 59102 2006-06-02T12:49:22Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia|Manaedjeus]] On '''manaedjeu''' (ossu lomé '''sysop''') est èn uzeu do wikipedia k'&nbsp;a l'&nbsp;possibilité di fé sacwantès bouyes di manaedjaedje, come: * disfacer des pådjes * protedjî/disprotedjî des pådjes * candjî les pådjes protedjeyes (c'&nbsp;est l'&nbsp;cas di l'&nbsp;espåce di lomaedje MediaWiki: pol ratournaedje di l'&nbsp;eterface) * bloker des uzeus (cwand i fjhèt do vandalijhaedje) Po pus d'&nbsp;informåcion vey: * [[Wikipedia:Pådjes protedjeyes]] ([[w:en:Wikipedia:protected page]]) * [[Wikipedia:Pådjes a disfacer]] ([[w:Wikipedia:Policy on permanent deletion of pages|policy on permanent deletion of pages]]) == Djivêye des manaedjeus == #[[Uzeu:Pablo|Pablo]] (dispoy li 20 d' djulete 2003) On pout eto aler vey sol pådje sipeciåle avou l' [[Sipeciås:Listadmins|djivêye des manaedjeus]] (mins notez ki "WikiDeveloper" eyet "WikiSysop" sont des contes dismetous (on-z a rovyî l' sicret :-) ) == Divni manaedjeu == Si vos vloz divni manaedjeu metoz vosse dimade sol [[Wikipedia_copene:Manaedjeus|pådje di copene]], et dire pocwè çki vos vôrîz esse manaedjeu. Si c'&nbsp;est accepté pås ôtès uzeus do Wikipedia, èn ôte manaedjeu pôrè vs diner l'&nbsp;livea di manaedjeu. [[af:Wikipedia:Administrateurs]] [[als:Wikipedia:Administratoren]] [[ar:ويكيبيديا:Administrators]] [[be:Вікіпэдыя:Адміністрацыя]] [[bg:Уикипедия:Администратори]] [[bs:Wikipedia:Administratori]] [[ca:Viquipèdia:Administradors]] [[cs:Wikipedie:Správci]] [[cy:Wicipedia:Gweinyddwyr]] [[da:Wikipedia:Administratorer]] [[de:Wikipedia:Administratoren]] [[el:Βικιπαίδεια:Διαχειριστές]] [[en:Wikipedia:Administrators]] [[eo:Vikipedio:Administrantoj]] [[es:Wikipedia:Bibliotecarios]] [[et:Vikipeedia:Administraatorid]] [[eu:Wikipedia:Administratzaileak]] [[fi:Wikipedia:Ylläpitäjät]] [[fo:Wikipedia:Umboðsstjóri]] [[fr:Wikipédia:Administrateur]] [[fy:Wikipedy:Behearders]] [[ga:Vicipéid:Riarthóirí]] [[gl:Wikipedia:Administradores]] [[gu:વિકિપીડિયા:પ્રબંધક]] [[he:ויקיפדיה:מפעיל מערכת]] [[hi:विकिपीडिया:प्रबन्धक]] [[hu:Wikipédia:Adminisztrátorok]] [[ia:Wikipedia:Administratores]] [[id:Wikipedia:Pengurus]] [[io:Wikipedia:Administranti]] [[is:Wikipedia:Stjórnendur]] [[it:Wikipedia:Amministratori]] [[ja:Wikipedia:管理者]] [[ka:ვიკიპედია:ადმინისტრატორები]] [[ko:위키백과:관리자]] [[la:Wikipedia:Magistratus]] [[lb:Wikipedia:Administrators]] [[li:Wikipedia:Systeembeheerders]] [[lt:Wikipedia:Administrators]] [[lv:Wikipedia:Administrācija]] [[mi:Wikipedia:Administrators]] [[mk:Wikipedia:Администратори]] [[ms:Wikipedia:Penyelia]] [[mt:Wikipedia:Amministraturi]] [[na:Wikipedia:Administrators]] [[nb:Wikipedia:Administratorer]] [[nds:Wikipedia:Administrators]] [[nl:Wikipedia:Moderator]] [[nn:Wikipedia:Administratorar]] [[pl:Wikipedia:Administratorzy]] [[pt:Wikipedia:Administradores]] [[ro:Wikipedia:Administratori]] [[ru:Википедия:Администраторы]] [[sa:Wikipedia:Administrators]] [[scn:Wikipedia:Amministraturi]] [[simple:Wikipedia:Administrators]] [[sk:Wikipédia:Admin]] [[sl:Wikipedija:Administratorji]] [[sq:Wikipedia:Administruesit]] [[sr:Википедија:Администратори]] [[su:Wikipédia:Kuncén]] [[sv:Wikipedia:Administratörer]] [[tr:Wikipedia:Yöneticiler]] [[uk:Wikipedia:Адміністратори]] [[vi:Wikipedia:Người quản lý]] [[zh:Wikipedia:管理员]] [[zh-min-nan:Wikipedia:Hêng-chèng jîn-oân]] 16 57713 2006-05-21T10:38:40Z Pablo 5 /* Rifondaedjes especiås */ [[Categoreye:Pordjets]] == Pordjet rifondou == === [[rifondaedje do walon]] === ==== Tecnikes ==== * Les [[betchfessîs scrijhas]] ** Li [[betchfessî å]] ** Li [[betchfessî ae]] ** Li [[betchfessî ea]] ** Li [[betchfessî én]] ** Li [[betchfessî ey]] ** Li [[betchfessî jh]] ** Li [[betchfessî oe]] ** Li [[betchfessî oen]] ** Li [[betchfessî oi]] ** Li [[betchfessî sch]] ** Li [[betchfessî sh]] ** Li [[betchfessî xh]] * Les [[cåzu-betchfessî]]s * Les [[rîlêye francès-walon|rîlêyes]]. ** [[Oyon O/OU]] * Tecnikes diléreces. ** [[disfondowe]] ** [[sorwalonde]] ** [[francijha]]s *** Disfrancijhaedje: [[problinme]] *** [[riwalonijhaedje]] ** [[forcoridjaedje]]. ** Ricweraedjes dins les [[scrîta|vîs scrijhas]] * Målåjhminces. ** [[dobe rifondowe]] ==== Rifondaedjes especiås ==== * [[Wikipedia:rifondaedje des nos d' payis|rifondaedje des nos d' payis]] * [[Wikipedia:rifondaedje des nos d' plaeces|rifondaedje des nos d' plaeces]] * les [[accints do walon]]. === [[linwe-ehåyaedje do walon]] === * [[Wikipedia:Pocwè l' wikipedia e walon eploye li rfondou]] Çou k'&nbsp;egzistêye e rfondou: * [[L' Aberteke]] * [[Li Rantoele gazete]] (li soce [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]]) * L' [[esplicant motî do walon]] * Des lives: ** [[So l' anuti (roman)|Li prumî roman scrît e rfondou walon]] ** [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li prumî roman eplaidî e rfondou walon]] === Askepiaedje di [[noûmot]]s === * [[måke di fabrike divnowe on cmon no]] == Fonds di dnêyes et motîs do rfondou walon == * Sourdant do rfondou: li [[Djivêye des motîs do walon]]. * Li [[D.T.W.]] (walon-francès A-D, 1997). * Mes [[3000 prumîs mots di rfondou walon]] (1999). * Li [[Franwalicot]] (francès-walon A-D, 1999). * Li [[Franwal]] (francès-walon lete B, 1997). * L' [[esplicant motî do walon]] (esplicant, 2000-2004). == [[Rifondeus]] == * [[Jean Germain]] (å cmince) * [[Johan Viroux]] (å cmince) * [[Laurent Hendschel]] * [[Thierry Dumont]] * [[Lucien Mahin]] * [[Pablo Sarachaga]] 18 59104 2006-06-02T12:51:28Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia|Padjes a disfacer]] Pa des côps i gn a mezåjhe di disfacer des pådjes po do bon; paski l' tite est cron, pask' i gn a on problinme d' abondroets, pask' i gn a nou contnou,... I n' a k'&nbsp;on [[Wikipedia:Manaedjeus|manaedjeu]] kelzès pout disfacer. Po dmander l' disfaçaedje d' ene pådje, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:delete|delete]]<nowiki>}}</nowiki>''', et s' dinez ene råjhon pol disfaçaedje come paramete. Li pådje aparexhrè adon el categoreye di pådjes a disfacer, eyet on manaedjeu el pôrè disfacer pus tård. Po les imådjes a disfacer pask' ele sont-st asteure so les cmons, eployîz purade li modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:NowCommons|NowCommons]]<nowiki>}}</nowiki>'''. Loukîz eto li [[Special:Log/delete|djournå des disfaçaedjes]] po vey les dierins disfaçaedjes. Po des kesses ou po dire åk so les disfaçaedjes, alez sol [[Wikipedia copene:Pådjes a disfacer|pådje di copene]]. * les pådjes k' on-z a dmandé d' disfacer: [[:Categoreye:Pådjes a disfacer]] * les imådjes k' ont stî rcopieyes so les cmons: [[:Categoreye:NowCommons]] 19 59492 2006-06-06T14:32:21Z Pablo 5 djermon [[Categoreye:Sons et letes do walon|Betchfessi ae]] {{djermon}} Li [[betchfessî scrijha]] '''ae''' est eployî e rfondou walon po rprizinter les sons /è/ eyet /a/; et /â/ dins l' [[cawete]] ''-aedje'' (prononceye /âtch'/ dins l' ouwess do payis). 20 sysop 21037 2004-04-20T23:06:13Z 81.242.74.240 * [[Lidje]] (46 loyéns) * [[France]] (43 loyéns) * [[Dinsité di populåcion]] (34 loyéns) * [[Populåcion]] (34 loyéns) * [[Nameur]] (30 loyéns) * [[Distrik]] (24 loyéns) * [[Estats Unis]] (23 loyéns) * [[Walonreye]] (23 loyéns) * [[Anêyes 2010]] (19 loyéns) * [[Almagne]] (19 loyéns) * [[Rûsseye]] (17 loyéns) * [[Beldjike]] (16 loyéns) * [[Calindrî]] (16 loyéns) * [[Espagne]] (15 loyéns) * [[1843]] (14 loyéns) * [[1844]] (14 loyéns) * [[Djivêye des lingaedjes]] (14 loyéns) * [[1842]] (13 loyéns) * [[2005]] (13 loyéns) * [[Urope]] (13 loyéns) * [[Principåté d' Lidje]] (13 loyéns) * [[1802]] (12 loyéns) * [[Itåleye]] (12 loyéns) * [[Nivele]] (12 loyéns) * [[ISO 639]] (12 loyéns) * [[Djapon]] (12 loyéns) * [[2006]] (11 loyéns) * [[1803]] (11 loyéns) * [[1806]] (11 loyéns) * [[Afrike]] (11 loyéns) * [[Imne nåcionå]] (11 loyéns) * [[Lingaedjes indo-uropeyins]] (11 loyéns) * [[URSS]] (11 loyéns) * [[Declaråcion univiersele des droets del djin]] (11 loyéns) * [[1840]] (11 loyéns) * [[2008]] (10 loyéns) * [[1804]] (10 loyéns) * [[Tchili]] (10 loyéns) * [[Deujhinme guere daegnrece]] (10 loyéns) * [[Moldaveye]] (10 loyéns) * [[1753]] (10 loyéns) * [[Sitindêye]] (10 loyéns) * [[1755]] (10 loyéns) * [[Mwaisse-veye]] (10 loyéns) * [[1756]] (10 loyéns) * [[Turkeye]] (10 loyéns) * [[Djivêye des payis, d' après leu populåcion]] (10 loyéns) * [[Coisse d' eureye]] (10 loyéns) * [[Lingaedje oficir]] (9 loyéns) * [[Arabe]] (9 loyéns) 21 59819 2006-06-07T16:00:17Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sons et letes do walon|Betchfessi a]] [[Image:Latin letter Å.png|left|Åå]] [[Imådje:au2.jpg|thumb|Dins l' motî da Cambresier, a Lidje, on scrijheut co '''â''']] [[Imådje:Ave_et_Auve_plake.jpg|thumb|li dobe prononçaedje est mårké dins l' no e francès do viyaedje d' [[Åve-el-Fåmene]] ("Ave-et-Auffe")]] Li '''å''' ou '''a-bole''' est ene lete di l'&nbsp;alfabet latén fwaite d'&nbsp;on '''a''' avou on ptit rond å dzeu. Si côde [[unicôde]] est U+00E5 pol pitite lete eyet U+00C5 pol grande lete. Cisse lete est eployeye e [[daenwès]], [[suwedwès]] et [[norvedjin]], eto e [[walon]], [[istro-roumin]] eyet [[tchamoro]]. Elle est eployeye dins l'&nbsp;sistinme di scrijhaedje [[sistinme Feller|Feller]] po, teyoricmint, riprezinter on son a mitan vôye inte /ô/ eyet /â/, tipike del [[Hesbaye]]; mins dins l'&nbsp;pratike c'&nbsp;est eployî po les pårlers d'&nbsp;Lidje ossu bén po /ô/ (a [[Lidje]]) ki po /â/ (a [[Serè]]). Sorlon les rawetes do diccionaire da de Cambresier (1787), i shonne k'&nbsp;å 18inme sieke, li prononçaedje li pus corant a Lidje di l'&nbsp;oyon "å" esteut "â" (cial po ''brå, bråcler, bråyete, breyåd''). A Limbork, a l'&nbsp;Ess di Lidje, l'&nbsp;oyon est scrît come e 20inme sieke a Nameur (au). Li prononçaedje ålwetrin, a môde daenwesse, si rescontréve, å 20inme sieke, a l'&nbsp;Ouwess di Lidje, disk'&nbsp;a [[Hu]] et [[Hanut]]. Li lete est eployeye e [[rifondou walon|rfondou walon]] come [[betchfessî scrijha]], avou les minmès valixhances k'&nbsp;elle a po do bon dins les pårlers lidjwès; ele riprezinte çou k'&nbsp;est scrît dins les scrijhaedjes coinreces come ''â'', ''å'', ''ô'', ''au''. [[Imådje:abole-unicode.gif|center|framed|Dispu 2002, li å est ricnoxhou eternåcionålmint come on sene ortografike do walon <small>(saetchî foû do live eplaidî på Consorciom Unicôde, 2002).</small>]] [[als:Å]] [[ca:Å (lletra)]] [[da:Å (bogstav)]] [[de:Å]] [[en:Å]] [[eo:Å]] [[es:Å (letra)]] [[fr:Å (lettre)]] [[it:Å (lettera)]] [[ja:Å]] [[nl:Å (letter)]] [[nn:Å]] [[no:Å (bokstav)]] [[pl:Å]] [[sv:Å]] [[zh:Å]] 23 53951 2006-04-07T00:32:28Z Lucyin 16 [[Categoreye:Tchetidîs]] {{Taxobox biesse|Margay|margay.jpg|On margay å Costa Rica}} {{Taxobox phylum|taxon=''[[Chordata]]''}} {{Taxobox classe|taxon=''[[Mammalia]]''}} {{Taxobox ôre |taxon=''Carnivora''}} {{Taxobox famile|taxon=''[[tchetidî|Felidae]]''}} {{Taxobox djinre|taxon=''Leopardus''}} {{Taxobox no latén biesse | Leopardus wiedii }} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox end}} Li '''margay''' est ene biesse a tetes magneuse di tchå del famile des [[tchetidîs]], di poyaedje djaene-orandje cafloré di noer, ene miete pus grande k' on [[tchet|tchet d' måjhone]], e sincieus latén ''Leopardus wiedii''. I vike del nute ezès tchôdès aforesses di l'&nbsp;[[Amerike cintråle]] et [[Amerike nonnrece|nonnrece]], wice k'&nbsp;i gripe disk'&nbsp;al miercopete des åbes. C'&nbsp;est li seu tchedidî ki pout dschinde des åbes li tiesse èn avant. == Dizo-especes == *''Leopardus wiedii wiedii'': å [[Braezi]] (cinte et Levant), [[Paragway]], [[Ourougway]] eyet Nôr di l' [[Årdjintene]] *''Leopardus wiedii amazonica'': å [[Braezi]] (Coûtchant), [[Perou]], [[Colombeye]] eyet [[Venezwela]] *''Leopardus wiedii boliviae'': el [[Boliveye]] *''Leopardus wiedii cooperi'': å Nôr do [[Mecsike]] *''Leopardus wiedii glaucula'': cinte de Mecsike *''Leopardus wiedii nicaraguae'': å [[Honduras]], [[Nicaragwa]], et [[Costa Rica]] *''Leopardus wiedii oaxacae'': å Sud do Mecsike *''Leopardus wiedii pirrensis'': å [[Panama]], Colombeye, [[Ecwåteur (payis)|Ecwåteur]], Perou *''Leopardus wiedii salvinia'': å [[Tchiapas]], [[Gwatemala]], [[El Salvador]] *''Leopardus wiedii yucatanica'': å [[Yucatan]] [[bg:Тигрова котка]] [[de:Langschwanzkatze]] [[en:Margay]] [[eo:Akrobata tigro-kato]] [[es:Leopardus wiedii]] [[fr:Margay]] [[it:Leopardus wiedii]] [[nl:Margay]] [[pl:Margaj]] [[ru:Марги]] 24 21040 2003-06-22T23:41:12Z Pablo 5 tchabarêye -> tchabårêye ''Djivêye eployeye pol pådje ki moster les [http://wa.wikipedia.org/wiki/Sipeciås:Maintenance&subfunction=mispeelings pådjes avou des flotches].'' ''Les mots inte åtchetes c'&nbsp;est li boune manire di scrire.'' ---- * km2 (km²) * Lîdje (Lidje) * qwè (cwè) * tchabarêye (tchabårêye) * wallon (walon) 25 57439 2006-05-20T11:16:43Z Maîsse Arsouye 156 [[Categoreye:Pordjets]] [[Imådje:passeyes.jpg|250px|right|passêyes di biesses]] Ci pordjet ci c'&nbsp;est po-z aveur li discrijhaedje di totes les biesses corantes ki vikèt el [[Walonreye]] ou ôte pårt. == biesses ås tetes == [[biesse ås tetes|biesses ås tetes]] * [[tchetidî]]s ([[:Categoreye:tchetidîs|categoreye]]) ** [[guepard]] ** [[liyon]] ** [[margay]] ** [[puma]] ** [[tchet]] ** [[tigue]] * [[hawiants]] ** [[sori]] * [[bascolidî]]s ([[:Categoreye:bascolidîs|categoreye]]) ** [[taesson]] (''Meles spp'') ** [[marcote]] ** [[fawene]] ** [[mådrea]] ** [[vexhåd]] ** [[lote]] * [[tchinidî]]s ([[:Categoreye:tchinidîs|categoreye]]) ** [[tchén]] * [[roemiant]]s ** [[vatche]] * [[tchivalidî]]s ([[:Categoreye:tchivalidîs|categoreye]]) ** [[tchivå]] ** [[ågne]] (''Equus asinus'') *** [[moulet]] == oujheas == Les [[oujhea]]s, c' est tot des [[moxhon]]s [[:Categoreye:Oujheas]] === rindjî pa ôres et familes === Lomaedje des årtikes des ôres et familes shuvant çou k' est fwait sol waibe DZI.nat: "pareys ås #####" po l' ôre, eyet "famile ås #####" pol famile. * les [[pareys ås åwes]] (anseriformes) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonsans.htm so dzi.net] ('''note:''' dzi.nat eploye ''owe'') ** [[famile ås canårds]] (anatidae) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonsansana.htm so dzi.net] *** [[mårlå al longue cawe]] (Anas acuta) [http://users.skynet.be/dzi.nat/fitchis/anaacu/anaacu.htm so dzi.net] * les [[pareys ås moxhets]] (falconiformes) ** [[famile ås moxhets]] (Falconidae) *** [[fåcon]] * les [[pareys ås moxhons]] (passeriformes) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonspas.htm so dzi.nat] ** [[famile ås såverdeas]] (Passerideae) *** [[moxhon d' toet]] *** [[gorea-moxhon]] (Passer montanus). ** [[famile ås moretes]] (prunellidae) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonspaspru.htm so dzi.nat] *** [[morete (oujhea)]] ou [[fåzon]] (prunella modularis) ** [[famile ås mazéndjes]] (paridae) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonspaspar.htm so dzi.nat] *** [[pitite mazindje]] (Periparus ater) ('''note:''' mazéndje ou mazindje?) ** [[famile ås béngalîs]] (ou bengalîs?) (estrildidae) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonspasest.htm so dzi.nat] *** [[margalé pénson]] (Chloebia gouldiae) ** [[tcheutche]]s (frindjidîs, famile åzès pénson) *** li [[fåbite]]. *** li [[linet]] (lignroû) (''Carduelis cannabina'' ) *** li [[pénson]]. *** li [[pimåye]] (pîlåd). *** li [[sizet]] (''Carduelis spinus'') *** li [[tcherdonî]]. *** li [[verdire]] (''Chloris chloris''). ** [[famile åzès djåzrenes]] (emberezidae) [http://users.skynet.be/dzi.nat/htm/nowalonspasemb.htm so dzi.nat] *** [[bleuwe djåzrene]] (Latoucheornis siemsseni) *** [[djåzrene]] (Emberiza citrinella) *** [[djåzrene å brun stoumak]] (Emberiza stewarti) *** [[djåzrene å gris hatrea]] (Emberiza buchanani) *** [[djåzrene al blanke canote]] (Emberiza leucocephalos) *** [[djåzrene ålouwete]] (Emberiza impetuani) *** [[djåzrene bårbete]] (Emberiza jankowskii) *** [[djåzrene canele]] (Emberiza tahapisi) ('''note:''' ''caenele'' so dzi.nat, mins ''kenèle'' est ene coinrece di [[Vervî]], li [[betchfessî ae]] n' est nén wårdé cwand "è" n' est nén lådjmint prezint dins l' Ess walon) *** [[djåzrene des hazires]] (Emberiza godlewskii) *** [[djåzrene des waides]] (Emberiza cioides) *** [[djåzrene di Socotra]] (Emberiza socotrana) *** [[djåzrene di Troucreye]] (?? Turkeye?) (Emberiza cineracea) *** [[grijhe djåzrene]] (Emberiza cia) *** [[houpêye djåzrene]] (Melophus lathami) *** [[ligneye djåzrene]] (Emberiza striolata) *** [[ôrtolan]] (Emberiza hortulana) *** [[rodje ôrtolan]] (Emberiza caesia) *** [[rôze-cawe]] (Urocynchramus pylzowi) *** [[zizi (oujhea)]] (ou [[zizi]] s' i n' a pont d' omonimes e walon) (Emberiza cirlus) ** [[famile åzès måwetes]] (laridîs) *** [[måwete]] (''Larus spp'') ** [[famile ås coirbås]] (coirvidîs) (Corvidea) *** [[agaesse]] (''Pica pica'') familes k' i fåt rmete dizo èn ôre ("pareys ås ..." ** [[famile åzès agaesses]] u [[famile ås måvis]] (Laniidea) ** [[famile ås aigues]] (Accipitridea) ** [[famile åzès alouwates]] (Alaudidae) ** [[famile åzès becasses]] (Scolopacidea) ** [[famile ås bruants]] (Emberizidea) ** [[famile ås betchpots]] (Picidea) ** [[famile ås colons]] (Columbidea) ** [[famile åzès arondes]] (Hirundinidea) ** [[famile ås faizans]] (Phasianidae) ** [[famile åzès fåvetes]] (on dit èto grûlotes) (Sylviidea) ** [[famile ås hosse-cawe]] (Mottacilidea) ** [[famile ås pinsons]] (Fringilidea) ** [[famile ås råles d' aiwe]] (Rallideae) ** [[famile ås tchet-uwants]] (on dit eto ibous) (Strigidea) === Ôte assonraedje === Ci rassonraedje cial, djusse les oujheas corants, est pus åjhey, po les scolîs, metans. a mete dins l' djivêyes chal pa dzeur, al boune plaece. * [[ôre des såverdeas]] (magneus d' xhos). ** famile des [[tcheutche]]s (frindjilidîs, [[moxhon xhufleu|tos moxhons xhufleus]]). *** Li [[sizet]] = [[Motî:moxhon d' ônea|moxhon d' ônea]] *** li [[fåbite]]. **** [[morete (oujhea)]] *** li [[pimåye]] (pîlåd) *** li [[tcherdonî]] *** li [[pénson]] *** li [[linet]] (lignroû). *** [[linet å djaene betch]] *** [[verdire]] ** Tchampinnes *** [[måvi]] *** [[måvi blanc colé]] *** [[tchacrece]] ** famile des såverdeas *** såverdea = [[moxhon d' toet]], [[Motî:moxhon d' toet|moxhon d' toet]] *** [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] (''Passer montanus''). ** famile des (magneus d' moxhes). *** [[airtchî]] ** [[siprewidîs]] (famile des sprewes) *** [[sprewe]] *** [[ôrimiele]] * [[ôre des poyes]] (magneus d' xhos). ** [[poye]] ** [[åwe]] ** [[åwe do canada]] ** [[cok di brouhire]] ** [[faizan]] * Les magneus d' tchå. ** Oujheas d' djoû magneus d' tchå (les [[moxhet]]s). *** [[wôteu]] *** [[gros moxhet ås wesses]] (''Pernis apivorus'') *** [[brouhî]] (on dit eto '''miyot''', ''Buteo buteo'') *** [[rossea moxhet]] (''Milvus milvus'') ** les oujheas d' nute magneus d' tchå. *** [[tchet-uwant]] *** [[houprale]] * Magneus d' viernméns ** [[vert betche-bos]] ** [[tchariguete]] loukîz pol moumint a : ([[Motî:tchariguete|tchariguete]]) ** [[agaesse]] * Oujheas foû payis (waire u nén rescontråve el Walonreye, vicants al libe). ** [[måwete]] ** [[kiwi (oujhea)]] == pexhons == * [[anweye]] * [[graevî]] * [[sitocfeshe]] * [[trûte]] * [[espadon]] * [[spinokidîs]] ** [[spinoke]] (ALW, notûle 119) == [[crålantès biesses]] (''reptiles'') == * [[dizi]] * [[sierpint]] * [[rogne]] * [[coloûte]] * [[vipere]] * [[cwate-peces]] * [[rogne d' aiwe]] == rinnidîs (''batraciens'') == * [[rinne]] (''Rana rana'') * [[crapåd]] * [[côrrece]] * [[clouctrê]] == graevissidîs (''crustacés'', 8-12 pates) == * [[graevesse]]. * [[guernåte]]. == [[araegnidîs]] (''arachnidae'', 8 pates) == * [[araegnes]] ([[ALW]] 8, notûle 157). * [[fåtcheu]] (ALW 8, notûle 160). * [[acaryidîs]] ** [[acaryins des matrasses]] ** [[tiket]]s (boschets) * acares des [[rogne (maladeye)|rognes]] ** [[rogne do coir]] (''Sarcoptes scabei'') ** [[rogne des pates ås tchvås]] (''Chorioptes'') ** [[rogne del tiesse ås berbis]] ** [[rogne ås vatches]] ** [[rogne del linne]] (''Psoroptes ovis'') ** [[rogne ås tchéns (Demodex)]] (''Demodex'') == [[inseke]]s (6 pates) == * [[insekes sins aiyes]] (apterigote) ** [[pexhon d' årdjint]] (''Lepisma saccharina'') * [[foixhetreces]] (dermaptere) ** [[foixhete]] (''Forficula auricularia'') (ALW 8, notûle 150). * [[droetès-aiyes]] (ortopteres) ** [[biesse di for]] (''Blatella germanica'') (ALW 8, notûle 149). ** les [[potcha]]s ( *** [[cok d' awousse]] (''Tettigonia viridissima'') (ALW 8, notûle 148). *** [[crikion]] (ALW 8, notûle 146). *** [[potcha pelrin]] (''Schistocerca gregaria''). * [[damjheles et monsieus (odonates)|damjheles et monsieus]] (odonates) (ALW 8, notûle 154). ** [[damjhele (zigoptere)|damjheles]] (zigopteres). ** [[monsieu (anizoptere)|monsieus]] (anizoptere). *** [[mårtea d' diale]] (''Aeschna grandis'') * [[waermayreces]] (''éphéméroptères'') ** [[waermaye]] (''Ephemera vulgata'') (ALW 8, notûle 155). * [[coûtè-aiyes]] (''hémipteres'') ** [[wandion]] (''Cimex lectularius'') (ALW 8, notûle 145). ** [[scoirpion d' aiwe]] (''Nepa cinerea''). ** [[araegne d' aiwe]] (''Gerris najas''). ** [[passeu d' aiwe]] (''Hydrometra stagnorum'') ** [[levrin ås naivurons]] (''Notonecta glauca''). ** [[emîleures]] (''pucerons'') (ALW 8, notûle 151). *** [[plokion do rôzî]] (''Macrosyphum rosae''). * [[pûs]] broyeu (''anoploures'') ** [[pû del tiesse]] (''Pediculis capitis'') (ALW 8, notûle 151). ** [[peyon]] (''Phthirus spp.'') (ALW 8, notûle 153). * pûs suceus d' sonk. * [[scarbotreces]] (coleyopteres) ** [[trawe-pî]] (''Dytiscus marginalis'') (ALW 8, notûle 153). ** [[vier gayet]] (''Lampyris noctyluca'') (ALW 8, notûle 131). ** [[biesse å Bon Diu]] (''Coccinella septempunctata'') (ALW 8, notûle 130). ** [[biesse di boledjî]] (''Tenebrio molitor'') ** [[baloujhe]] (''Melolontha melolontha'') (ALW 8, notûle 127). ** [[xherfon]] (''Geotrupe stercorarius'') (ALW 8, notûle 127) ([http://rifondou.walon.org/biyolodjeye.html#scarbote racsegnes e walon]) ** [[calande des grins]] (''Sitophilus granarius'') (ALW 8, notûle 126). ** [[scolite des sapins]] ** [[scolite des faws]] * [[copixhe]]s ** [[copixhe marxhå]] * [[moxhe al låme]] * [[moxhe di måjhon]] (''Musca domestica''). (a shuve) 27 60202 2006-06-11T08:07:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sq:Unicode]] {{djermon}} [[Categoreye:Informatike|Unicode]] ---- co a scrire... ---- Djåzer di [[ISO]], [[ISO 10646]], [[ASCII]], [[ISO 8859]], [[UTF-8]], [[UTF-16]], [[UTF-32]]. Di côde di caracteres, di caractere, di glife, di scrijhaedje di droete viè l'&nbsp;hintche, des ligateures,... des caracteres [[CJK]],... == Hårdêyes == *http://www.unicode.org : pådje do Consorciom Unicôde [[als:Unicode]] [[bg:Уникод]] [[bn:ইউনিকোড]] [[br:Unicode]] [[bs:Unikod]] [[ca:Unicode]] [[chr:Unicode]] [[cs:Unicode]] [[da:Unicode]] [[de:Unicode]] [[en:Unicode]] [[eo:Unikodo]] [[es:Unicode]] [[et:Unicode]] [[fi:Unicode]] [[fr:Unicode]] [[gl:Unicode]] [[he:יוניקוד]] [[hi:यूनिकोड]] [[hr:Unicode]] [[hu:Unicode]] [[ia:Unicode]] [[it:Unicode]] [[ja:Unicode]] [[ka:უნიკოდი]] [[kn:ಯುನಿಕೋಡ್]] [[ko:유니코드]] [[ks:यूनिकोड]] [[ku:Unicode]] [[lt:Unicode]] [[lv:Unikods]] [[ne:युनिकोड]] [[nl:Unicode]] [[nn:Unicode]] [[no:Unicode]] [[pl:Unicode]] [[pt:Unicode]] [[ro:Unicode]] [[ru:Юникод]] [[sh:Unikod]] [[sk:Unicode]] [[sl:Unicode]] [[sq:Unicode]] [[sr:Уникод]] [[sv:Unicode]] [[ta:யுனிகோடு]] [[th:ยูนิโคด]] [[tr:Unicode]] [[uk:Юнікод]] [[vi:Unicode]] [[zh:Unicode]] [[zh-min-nan:Thong-iōng-bé]] 28 21043 2005-05-16T20:55:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhaler</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:cleper|cleper]]. <span lang=fr>F. boîter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhalé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhalêye</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj., purade padvant] [[Motî:cron|cron]], crombe. <span lang=fr>F. boiteux (euse), tordu(e), difforme.</span> Disfondowes: <B>chalé</B>, halé, houlé. 29 21044 2003-06-22T21:30:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhaler]] 30 21045 2003-06-22T21:31:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhaler]] 31 42855 2005-10-30T21:54:01Z Pablo 5 [[Categoreye:Pordjets]] Ci pordjet chal c' est po copyî totes les intrêyes di l' [[esplicant motî do walon]] (k' est asteure so http://moti.walon.org ) dizo ''Motî:xxxx'', çoula permetrè di candjî åjheymint les intrêyes do motî åd triviè do wiki, eyet motoit fé les pådjes html pol waibe moti.walon.org a pårti d' chal. D' aveur les intrêyes do motî chal permete ossu di fé des rcweraedjes pus åjheymint, et di n' nén aveur des trop pezantès pådjes. Po cweri on mot do motî, tapez l' mot, dins l' boesse di cweraedje k' est so totes les pådjes di Wikipedia. Et loukîz dins les rezultats les cis kel tite cmince avou «Motî:». == cogne des intrêyes == Les intrêyes sont-st a mitan e cogne html, nén pår e wiki... * e cogne html: les clintcheyès letes (po les egzimpes), les cråssès letes (po les limeros des diferins sinses, eyet pol mot tiestire), les coleurs (pol mot tiestire et dins les disfondowes), les senes ''pus grand ki'' (po les egzimpes di ratourneures); eyet pol metaedje do lingaedje (mins ça c' est accepté dins l' sintacse wikipedia eto) * e cogne wiki: les loyéns (po tos les ''rl a:'' (riloukî a), les ''On dit eto:'' eyet les ''°'' (sene ki dit d' aler vey a ene intrêye dnêye, li sene ''°'' est metou aclapé å no, clitchåve avou, c' est pus bea); eyet l' nén scrijhaedje des espåces nén côpåves, l' epådjnaedje des imådjes. Al diferince di moti.walon.org, on radjoute eto al fén les omonimes, omofones, mots parints,... eyet des loyéns viè des intrêyes eciclopedikes cwand end a. Eto, des pådjes di redjiblaedje sont fwaites po tos les mwaisses mots (e rodje), ça permete di fé des loyéns sins dveur kinoxhe a l' avance li tite eployî po l' intrêye. == avançmint d' l' ovraedje == === intrêyes a mitan fwaites === sacwantès intrêyes dedja copieyes èn sont nén assez spepieyes, i manke des definixhas, evnd; dj' ô bén, c' est co des djermons. Vos ploz vey li djivêye des sfwaitès pådjes so: [[Wikipedia:Intrêyes do motî ki n' sont k' a mitan fwaites]] Po dire k' ene intrêye n' est nén co tote fwaite, i sufixh di radjouter al copete del pådje '''<nowiki>{{djermon motî}}</nowiki>''' === avançmint do bagaedje === ==== kimint fé ==== tot l' ovraedje est asteure fwait directumint, et d' aprume, sol wiki; c' est bén pus åjhey insi; mins i gn a co a baguer on gros paket des intrêyes k' avént ddja stî fwaites so moti.walon.org On pout bén seur copyî tot l' minme kéne intrêye, plik plok, et on l' fwait co bén, cwand on a mezåjhe d' on definixha ou l' ôte; mins po n' nén rovyî onk, i fåt eto fé on rcopiaedje sistematike, lete pa lete. Si vos estoz interessé po dner on côp d' mwin, dijhoz chal li kéne lete vos vos vloz ocuper, eyet cmincîz a copyî, c' est åjhey: * d' aprume, alez sol pådje '''Motî: lete X''' (replaecîs "X" pa l' lete ki vos åvoz tchoezi), candjîz l' pådje et metoz des loyéns, pa ôre alfabetike, po totes les rodjès intrêyes del lete tchoezeye so moti.walon.org, on loyén po l' intrêye "liyon" ça sreut par egzimpe '''<nowiki>* [[Motî:liyon|liyon]]</nowiki>''' (pa des côps i gn a des omonimes, mots diferins ki si scrijhèt del minme manire, dins l' motî on mete on limero pa drî po fé l' diferince, el fåt mete dins l' loyén eto) * on côp fwait, schapez l' pådje; asteure vos ploz clitchî so tchaeke ene des intrêyes nén co sol wiki (ele sont-st e rodje coleur), ça va drovi ene vude pådje po scrire divins; copyîz simplumint tot l' côde html do hagnon (po çoula, dimandez "vey li côde sourdant" sol betchteu da vosse; oudonbén schapez l' fitchî html so vosse copiutrece eyet l' drovi come on fitchî d' tecse simpe). * et s' fijhoz insi po totes les intrêyes nén co copieyes do motî, ene après l' ôte. Ni vs e fjhoz nén d' trop po les imådjes ou les loyéns (mins si vos savoz fé les loyéns å dvins d' ene intrêye, c' est co mî). Si ene lete etire c' est trop d' ovraedje por vos, vos ploz motoit l' fé djusse po les intrêyes ki cmincèt avou deus letes ou troes letes ki vos tchoezixhoz, ça sreut cwand minme on fel côp di spale. ==== disk' asteure ==== tot fwait: [[Motî:_lete A|A]], [[Motî:_lete B|B]], [[Motî:_lete C|C]], [[Motî:_lete W|W]], [[Motî:_lete X|X]], [[Motî:_lete Y|Y]], [[Motî:_lete Z|Z]]. a mitan fwait: * (pa [[Uzeu:Pablo|Pablo]]): [[Motî:_lete D|D]] (disk' a DIN) * (pa [[Uzeu:Tiri|Tiri]]): [[Motî:_lete T#TA|TA]] * (pa [[Uzeu:Olivî|Olivî]]): [[Motî:_lete E|E]] * (pa ...): .... co a fé: [[Motî:_lete F|F]], [[Motî:_lete G|G]], [[Motî:_lete H|H]], [[Motî:_lete I|I]], [[Motî:_lete K|K]], [[Motî:_lete L|L]], [[Motî:_lete M|M]], [[Motî:_lete N|N]], [[Motî:_lete O|O]], [[Motî:_lete P|P]], [[Motî:_lete R|R]], [[Motî:_lete S|S]], [[Motî:_lete T|T]], [[Motî:_lete U|U]], [[Motî:_lete V|V]] == totes les intrêyes == [[Motî:_totes les letes|Djivêye di totes les letes]] {| |- | *[[Motî:_lete A|A]] *[[Motî:_lete B|B]] *[[Motî:_lete C|C]] *[[Motî:_lete D|D]] | *[[Motî:_lete E|E]] *[[Motî:_lete F|F]] *[[Motî:_lete G|G]] *[[Motî:_lete H|H]] | *[[Motî:_lete I|I]] *[[Motî:_lete J|J]] *[[Motî:_lete K|K]] *[[Motî:_lete L|L]] | *[[Motî:_lete M|M]] *[[Motî:_lete N|N]] *[[Motî:_lete O|O]] *[[Motî:_lete P|P]] | *[[Motî:_lete Q|Q]] *[[Motî:_lete R|R]] *[[Motî:_lete S|S]] *[[Motî:_lete T|T]] | *[[Motî:_lete U|U]] *[[Motî:_lete V|V]] *[[Motî:_lete W|W]] *[[Motî:_lete X|X]] |valign="top"| *[[Motî:_lete Y|Y]] *[[Motî:_lete Z|Z]] |} ---- 32 21047 2003-06-22T21:47:53Z Pablo 5 xhame: poitrait saetchî pa L. Mahin xhame: poitrait saetchî pa L. Mahin 33 21048 2003-06-22T22:33:48Z Pablo 5 xhame des taeyeus ås pires: dessinaedje da P. Defagne xhame des taeyeus ås pires: dessinaedje da P. Defagne 34 21049 2004-08-23T01:26:05Z Pablo 5 epådjnaedje imådjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhame</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sitroete tcheyire sins dossire, hôte u basse, di diferinnès sôres: [[Imådje:xhame1.jpg|framed|xhame: xhame des taeyeus ås pires (dessinaedje da [[P. Defagne]], ritchaboré).]] * xhame di bwès des modeus d'&nbsp;vatches: foirt bas, avou troes pates. On dit eto: [[Motî:passet|passet]]. <span lang=fr>F. escabeau.</span> * hôt xhame di cåbaret a cwate pates. <I>Dj'&nbsp;esteu, come lu, a pîce so on hôt xhame et dj'&nbsp;loukive les candes atåvlêyes e cåbaret.</I> ([[J.M. Masset]]). <span lang=fr>F. tabouret.</span> * xhame di [[Motî:caytresse|caytresse]]. * xhame a ene pate des tchesseus, des taeyeus ås pires. * xhame des docteurs ki toûne, evnd. <span lang=fr>F. siège.</span> <I>Prindoz on xhame et si vs ashioz</I> (vî Noyé walon). <I>Cwand Pilåte oya çoula, il amoenna Djezus a l'&nbsp;ouxh, et li fjha ashir so on xhame, sol plaece k'&nbsp;on lome "li Plate Pire"</I> (Evandjîle da Sint Luk, rat. pa [[J.M. Lecomte]]). [[Imådje:xhame3.jpg|framed|xhame: On n'&nbsp;conoxhe les dames ki cwand k'&nbsp;on les tént sol xhame (vochal, so on hôt xhame di cåbaret) (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimaner cou so xhame:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén bodjî di s'&nbsp;xhame:</FONT> èn nén bodjî po dner on côp d'&nbsp;mwin, esse nawe (feneyant), dimorer ashid. <I>Vosse tchet, todi l'&nbsp;cou sol xhame Do djoû, i n'&nbsp;fwait ki do doirmi</I> ([[Juliette Franquet]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ni måy esse cou so xhame:</FONT> esse todi a l'&nbsp;ovraedje, n'&nbsp;awè nou rasta. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être très actif, toujours affairé"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler sol xhame:</FONT> divou monter sol xhame po esse pindou å djibet, pa stindaedje: esse codåné a moirt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete les cosséns so les xhames:</FONT> aprester ene bele måjhon, po bén rçure ene sakî ki va vni dé vos (divins l'&nbsp;tins, po ça, on meteut des cossén so les xhames di bwès). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"mettre les petits plats dans les grands, veiller à la qualité de l'accueil"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n'&nbsp;awè ni banc ni xhame:</FONT> esse pôve come Djob. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;conoxhe les dames ki cwand k'&nbsp;on les tént sol xhame:</FONT> on n'&nbsp;conoxhe ene feme ki cwand k'&nbsp;on vike avou leye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper (ou mete) des xhames e l'&nbsp;voye:</FONT> mete des [[Motî:hame|hame el voye]]. <span lang=fr>F. mettre des bâtons dans les roues.</span> <B>2.</B> plantche do cabinet (des tchiyotes). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimaner sol xhame:</FONT> dimorer lontins å cabinet. <B>3.</B> tcheyire, ashida di tolminme kéne sôre. <I>Prindoz on xhame et s'&nbsp;vinoz addlé l'&nbsp;feu.</I> <I>Elle a metou on xhame di pus al tåve</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. chaise, siège.</span> <B>4.</B> [[Motî:ashida|ashida]], [[Motî:sidje|sidje]], plaece dins on pårlumint, ene institucion. <I>les Uyessês, li Rûsseye, li Chine, li France et l'&nbsp;Inglutere, djustumint les payis k'&nbsp;ont leus xhames todi tot tchôds e Consey di Såvrité</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. siège.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chame</FONT>, hame, hyame, chame (femrin)</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>scamnum</span> (banc). Omonimeyes coinreces * [[Motî:tchame 2|tchame]] (onk k'&nbsp;enonde ene soce). * [[Motî:hame|hame]]. Parintêye: * [[Motî:xhamea|xhamea]] 35 21050 2003-06-22T22:39:51Z Pablo 5 xhamea: poitrait saetchî pa L. Mahin xhamea: poitrait saetchî pa L. Mahin 36 35691 2005-07-20T20:11:40Z Pablo 5 [[Imådje:xhamea.jpg|thumb|196px|xhameas d'&nbsp;on tchår: li xhamea do drî (djaenès fletches); li xhamea di dvant (rodjès fletches)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhamea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schamea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit [[Motî:xhame|xhame]]. <I>Ni dmorez nén la; vos alez edjaler; vinoz s'&nbsp;vos ashir sol xhamea</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. petit siège.</span> <B>2.</B> pitit xhame po les tchåsleus, les schåyteus ovrer d'&nbsp;ashid. <span lang=fr>F. sellette.</span> <B>3.</B> (vî mot d'&nbsp;tchårlî) boket do tchår u del tcherete, inte les deus rowes, ki sieve di xhame po l'&nbsp;bancå eyet l'&nbsp;plantchî esse rashious dsu. <I>So on tchår, gn a l'&nbsp;xhamea do drî, et l'&nbsp;xhamea di dvant.</I> <I>On tchår di cinse aveut shijh pårteyes: li [[Motî:londje|londje]], l'&nbsp;[[Motî:årmon|årmon]], li [[Motî:sipêye|spêye]], li xhamea, li [[Motî:schålea|schålea]] et l'&nbsp;[[Motî:biyete|biyete]]</I> ([[Georgs Michel]]). <I>So on tricbale, al plaece d'&nbsp;èn aessi ki va direk d'&nbsp;ene rowe a l'&nbsp;ôte, on a èn årvô metou dizo l'&nbsp;xhamea</I> ([[L. Mahin]]. <span lang=fr>F.&nbsp;sellette.</span> <B>4.</B> [[Motî:sipleyon|sipleyon]] (po ls efants rider sol nive). <B>5.</B> tape, plaece a dmey hôteur dins les cinas, po-z î taper l'&nbsp;four, les djåbes, et did la, les rtaper pus hôt. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chamia</FONT>, hamê, hamia, hyamê, hamin, hyamin, chamê, chamé, chamin, chëmé, (e)scamia, hambê, hyambê; Pc escamiô, èkèmiô</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 9.63. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>scameaz (1200)</span>. ---- [[tchår|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les ancyins tchårs]] 37 21052 2003-06-22T22:40:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhamea]] 39 21054 2004-12-13T09:03:10Z Pablo 5 [[Imådje:margay.jpg|thumb|on margay å Costa Rica.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>margay</B></FONT> [o.n.] Biesse a tetes magneuse di tchå del famile des tchetidîs, di poyaedje djaene-orandje cafloré di noer, ene miete pus grande k'&nbsp;on tchet d'&nbsp;måjhone, e sincieus latén <I><span lang=la>leopardus wiedii</span></I>. I vike del nute ezès tchôdès aforesses di l'&nbsp;Amerike cintråle et nonnrece, wice k'&nbsp;i gripe disk'&nbsp;al miercopete des åbes. Omofone: * [[Motî:margaye|margaye]] (f.n.; brete, apougnåde) ---- Vey eto dins l'&nbsp;wikipedia e walon: [[margay]] 40 21055 2003-06-22T22:55:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhiner]] 43 44098 2005-11-10T19:41:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xherbea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> schete di bwès. [[Imådje:Tèt_d'_chèrbins_a_Wéris.JPG|thumb|Måjhone avou on toet d' xherbins <small>(clitchîz po-z agrandi)</span>]] <B>2.</B> (mot di schayton) grande schaye nén taeyeye djusse. <I>Li xherbin do Payis d' Viye Såm est ene sipesse schaye tayeye a l' arondi. I faleut des foitès tcherpintes po sotni ene pareye masse.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cherbê, cherbin, cherbia, herbin</span>. 44 21057 2003-07-28T22:02:25Z Pablo 5 cine -> cene <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>xhil</B></FONT> [mot-brut] brut del xhilete (metans li cene des djeus a sôs, ki soune cwand on-z a wangnî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé xhil:</FONT> xhilter (tot djåzant des pinsêyes d'&nbsp;on tuzeu ki coprind åk tot d'&nbsp;on côp). <I>Dji léjhe si walon sacwants côps sins coprinde; pu, tot d'&nbsp;ene trake, ça fwait xhil</I> (A. Delporte). rl a: [[Motî:xhilter|xhilter]]. <span lang=fr>F. faire tilt.</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. "tilt"</span>, avou assaetchance (erî-rifjhaedje) di xhilete, 2000; rl a: [[Motî:chîl|chîl]].</P> 45 36679 2005-08-01T12:10:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhilete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite [[Motî:clotche|clotche]] di metå, k'&nbsp;on s'&nbsp;sieve po fé do brut. <I>Ene xhilete di majhone</I>; <I>ene xhilete po houkî les domestikes</I>; <I>les xhiletes des goreas di tchvå.</I> <I>Gråce ås circuts electrikes k'&nbsp;il aveut monté pattavå nosse måjhone a l'&nbsp;Citadele et a ene xhilete, on pleut houkî nosse fré po vni magnî</I> (Y. Paquet). rl a: [[Motî:sounete|sounete]], [[Motî:roudion|roudion]], [[Motî:garlot|garlot]]. <span lang=fr>F. clochette, sonnette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ostant vni avou ene xhilete:</FONT> dijhêye po des cis ki vlèt vni awaitî ene sacwè, et ki fjhèt bråmint do brut. <B>2.</B> éndjin electrike ki soune cwand on tchôke so on boton, metou dilé l'&nbsp;ouxh. <span lang=fr>F. sonnette.</span> <B>3.</B> sacwantès plantes k'&nbsp;ont des fleurs del cogne d'&nbsp;ene clotchete, copurade: <I>a)</I> li dé (<I><span lang=la>Campanula rotundifolia</span></I>). rl a: [[Motî:clokin|clokin]]. <span lang=fr>F. campanule.</span> <I>b)</I> li fleur d'&nbsp;avri (<I><span lang=la>Narcissus pseudonarcissus</span></I>). rl a: [[Motî:tchabårêye|tchabårêye]], [[Motî:godet|godet]]. <span lang=fr>F. jonquille.</span> <I>c)</I> li [[Motî:hena 2|hena]] (<I><span lang=la>Convolvulus arvensis</span></I>). <I>d)</I> li [[Motî:pucele|pucele]] (<I><span lang=la>Galanthus nivalis</span></I>). <span lang=fr>F. perce-neige.</span> <I>e)</I> <I><span lang=la>Setaria verticilla</span></I>. rl a: [[Motî:pitite xhilete|pitite xhilete]]. <B>4.</B> djouwet k'&nbsp;on dene ås påpåds po fé do brut. <span lang=fr>F. hochet.</span> <B>5.</B> [[Motî:rahia|rahia]] (raguete di Påke). <span lang=fr>F. crécelle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hilète</B>, <B>hiyète</B>, hyiyète, hyiyète, <B>chiyète</B>, chiyète, chilète, <B>chilète</B>, chulète, chèlète, chëlète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhilter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler ene d'&nbsp;xhilete. <I>A messe, gn aveut on ptit corå ki n'&nbsp;s'&nbsp;arestéve nén do xhilter.</I> <I>Dins s'&nbsp;banstea, l'&nbsp;efant xhiltêye tot l'&nbsp;long do djoû.</I> <span lang=fr>F. agiter une sonnette, un hochet.</span> <B>2.</B> fé ôre on brut d'&nbsp;xhilete, di garlots. <I>Gaston, gn a l'&nbsp;telefone ki xhiltêye.</I> <I>Mins Jerome Belewe, li criyeu del veye, nos doet apoirter li novele, et disk'&nbsp;asteure, dins les rowes, si sounete n'&nbsp;a nén co xhilté</I> (P. Moureau). <I>O clotchî ene pitite clotche k'&nbsp;a on foirt bea son; Ele xhiltêye clair et nete, cåzu come on roudion</I> (O. Fabry). <I>Adon l'&nbsp;atelêye s'&nbsp;a metou en erote, tot fjhant xhilter les garlots</I> (Y. Paquet). rl a: [[Motî:degnter|degnter]], [[Motî:souner|souner]]. <span lang=fr>F. sonner, tinter.</span> <B>3.</B> fé on brut d'&nbsp;kitchokés fiers. <I>Il aveut si bon di fé xhilter ses çanses.</I> <I>Li tchanteu fwait s'&nbsp;tournêye e fjhant xhilter si assîte.</I> <I>Les vatches magnént leu mayisse: t'&nbsp;oyeus les tchinnes ki xhiltént.</I> <I>Il aveut bon d'&nbsp;etinde les deus pîces d'&nbsp;on franc xhilter e s'&nbsp;taxhete</I> (J.P. Dumont). <I>Li mot "skelin" vént do tîxhon <span lang=de>"schelling"</span>, ki vout dire "ene sacwè ki xhiltêye"</I> (N. Lequarré). <span lang=fr>F. cliqueter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les fé xhilter:</FONT> [[Motî:furler|furler]] ses cwårs. <span lang=fr>F. gaspiller.</span> <B>4.</B> fé tronner (des cwåreas). <I>Les gros camions fijhèt xhilter les cwåreas.</I> <I>Les gurzeas xhiltént so les cwåreas</I> (E. Dethier). <span lang=fr>F. vibrer.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) diner del djoye, fé plaijhi, come cwand ene xhilete va. <I>C'&nbsp;est èn amour k'&nbsp;on n'&nbsp;dit nén s'&nbsp;no, Mins ki xhiltêye come on clabot</I> (G. Simonis). <span lang=fr>F. résonner.</span> <B>II.</B> [v. sins djin] si drovi tot d'&nbsp;on côp tot cazant di pinsêyes ki cwerèt a coprinde åk. <I>Dji léjhe li målåjhey tecse deus feyes, troes feyes et tot d'&nbsp;on côp, ça xhiltêye</I> (A. Delporte) rl a: [[Motî:til|til]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hilter</B>, hiyter, chilter, chiyter, chulter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltante</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> grand(e), clapant(e), ki dene del djoye, k'&nbsp;on-z a bon di rwaitî. <I>L'&nbsp;ekipe do Barça nos a mostré si xhiltant djeu des grands djoûs.</I> <I>Mi dji di k'&nbsp;vosse Moustafa, c'&nbsp;est on xhiltant sudjet.</I> <I>Did la, li xhiltante idêye da l'&nbsp;Ive Påket, d'&nbsp;ahoukî les politikîs åzès soçnaedjes di Djiblou, des soçnaedjes pår e walon, come di djusse</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:zûnant|zûnant]]. <span lang=fr>F. remarquable, formidable, génial(e), sensationnel(le), épatant(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhiltante noû, xhiltante nouve:</FONT> tot noû, tote nouve. <I>I s'&nbsp;a atchté ene moto xhiltante nouve.</I> rl a: blincant, clapant. <span lang=fr>F. flambant neuf.</span> <B>2.</B> ki s'&nbsp;kitchoke tot fjhant on brut d'&nbsp;manoye. <I>Dji vou del xhiltante manoye.</I> <span lang=fr>F. sonnant(e), tintant(e).</span> <B>3.</B> foirt froed(e). <I>Gn a co yeu ene xhiltante djalêye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé xhiltant:</FONT> djaler foirt, fé foirt froed. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hîytant</B>, hiytant, hiltant, chiltant, chiytant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "xhilter". <I>Ké haeyåve pitit valet avou s'&nbsp;xhiltaedje&nbsp;!</I> <I>Les xhiltaedjes del grosse clotche kimincént-st a resdondi A cénk eures après l'&nbsp;dinner</I> (F. Garcia Lorcas, rat. pa L. Bukens). <span lang=fr>F. tintement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hiytèdje, chiltadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltea</B></FONT> [o.n.] arimea, avou deus côps cwate vers, shuvous di deus côps troes vers, et on metou rimaedje. <I>Après s'&nbsp;moirt, li Djan Guillaume rashonna ene vintinne di xhilteas då Djôr Wiyame, dizo l'&nbsp;tite "Sonnets, édition critique".</I> <span lang=fr>F. sonnet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hiltê, chultia, chiltea</span>. Etimolodjeye: calcaedje del tcherpinte do F. <span lang=fr>"sonnet"</span>, avou candjmint di raptitixhante cawete (-et k'&nbsp;a divnou -ea), dizo assaetchance di "rondea". 1898. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltanmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene xhiltante manire. <I>Il a adiercî s'&nbsp;côp xhiltanmint.</I> rl a: [[Motî:hôt-la-min|hôt-la-min]]. <span lang=fr>F. brillamment, avec éclat.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hiytanmint</span>. Etimolodjeye: adj. "xhiltant", cawete -mint, 1900. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltisse</B></FONT> [o.n.] xhiltaedje nén plaijhant a ôre. <I>On oya on xhiltisse di cwåreas.</I> <I>Les dånés d'&nbsp;l'&nbsp;infier vos front ôre leu xhiltisse di tchinnes.</I> <span lang=fr>F. cliquetis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hiytî, hiltis', chiltis'</span>. Etimolodjeye: viebe "xhilter", cawete -isse, calcaedje del tcherpinte do F. <span lang=fr>"cliquetis"</span>, 1900. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiltî</B></FONT> [o.n.] djeu d'&nbsp;[[Motî:roudions|roudions°]]. rl a: [[Motî:sounaye|sounaye]]. Etimolodjeye: viebe "xhilter", cawete -î, calcaedje del tcherpinte do F. di ç'&nbsp;tins la <span lang=fr>"grelotière"</span>, 1900. {| BORDER CELLSPACING=1 CELLPADDING=2 ALIGN="CENTER" |+ Sacwantès plantes k'&nbsp;on lome eto xhilete |- |[[Imådje:xhilete.jpg]] |[[Imådje:xhilete3.jpg]] |[[Imådje:xhilete4.jpg]] |[[Imådje:xhilete5.jpg]] |- |li dé<br/>(L. Mahin) |li tchabårêye<br/>(Daegntoele) |li [[Motî:hena 2|hena]]<br/>(Daegntoele) |li pucele<br/>(Daegntoele) |} ---- * [http://rifondou.walon.org/wiyame.html Egzimpes di xhilteas (powezeye)]. 46 21059 2003-06-22T23:20:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 47 21060 2003-06-22T23:20:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 48 21061 2003-06-22T23:21:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 49 21062 2003-06-22T23:21:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 50 21063 2003-06-22T23:22:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 51 21064 2003-06-22T23:22:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 52 21065 2003-06-22T23:23:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 53 21066 2003-06-22T23:23:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhilete]] 54 47128 2005-12-13T23:13:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinårder</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:xhiner|xhiner]]. <I>I xhinåde toltins.</I> <span lang=fr>F. grimacer, ricaner.</span> <B>2.</B> dire ene sacwè tot fjhant ene xhinêye. <I>Zanzan xhinårda: merci, saiss, vî fré, ti pinséves mi språtchî et ti m' as fwait wangnî ene dimeye eure !</I> ([[J. Bosly]]). Etimolodjeye: viebe fwait sol sustantif [[Motî:xhinåd|xhinåd]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinådreye</B></FONT> [f.n.] xhinêye. <span lang=fr>F. grimace, ricanement.</span> 55 21068 2003-06-22T23:32:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhiner]] 56 36058 2005-07-28T23:43:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] fé des crons movmints avou s' vizaedje, sovint po s' fote d' èn ôte. <I>Il aveut des mwins come des trouwales, avou des gros nuks a ses doets; i vs fijheut xhiner tot vs dinant l' mwin</I> ([[M. Hicter]]). <span lang=fr>F. grimacer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; xhiner des dints:</FONT> mostrer les dints po fé sogne (peu). <I>Si on s' metreut tertos Nozôtes, les djins did ci A lyi xhiner des dints ? K' elle ervåye dins s' payis</I> ([[P. Fourny]]). <B>II.</B> [v.c.] rifé les djesses da kéconk, po rire di lu. <I>Ni xhinez nén vosse fré !</I> Loukîz a: [[Motî:rixhiner|rixhiner]], [[Motî:xhinårder|xhinårder]]. <span lang=fr>F. singer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chiner</FONT>, chinè, hègnî.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[etimolodjeye latene|latén]] <span lang=la>simius</span> (séndje). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k' mostere li vizaedje do ci, del cene ki xhene. <I>Ké xhene, cwand on n' lyi a dné k' deus biyokes !</I> <I>Come i s' tournéve après leye, tot estené, ele lyi fjha-st ene clignete et ene dimeye xhene k' on åreut polou prinde po, on sorire</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Ossu vraiy k' ene xhene di mårticot fwait spiyî les muroes, dji vs el di: vos estoz amoreus</I> ([[A. Maquet]]). <span lang=fr>F. grimace, moue, singerie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fé des xhenes ås stoeles:</FONT> esse moirt, esse sitindou sol dos, ça fwait ki l' vizaedje a l' air di fé des xhenes åzès stoeles. <span lang=fr>F. être mort.</span> <B>2.</B> vizaedje ki xhene. <I>I tere ene drole di xhene.</I> On dit eto: [[Motî:pote|pote]], [[Motî:mawe|mawe]]. <span lang=fr>F. tête, gueule, bouille, moue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' xhene so (åk):</FONT> mostrer avou s' vizaedje k' on n' inme nén. <I>I fwait l' xhene so tot.</I> <span lang=fr>F. grimacer, rechigner, faire la moue.</span> <B>3.</B> [[Motî:masse 2|masse]] (di [[Motî:cwarmea|cwarmea]]). <span lang=fr>F. masque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhene d' apoticåre:</FONT> <I>a)</I> essegne k' i gn aveut ås [[Motî:apoteke|apotekes]]. <span lang=fr>F. enseigne.</span> <I>b)</I> [[Motî:mene 1|seure mene]]. <span lang=fr>F. mine renfrognée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chène</FONT>, chine, higne, chigne, hègne, hime</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinêye</B></FONT> [f.n.] xhene. <I>Våt mî rire ki tchoûler, li xhinêye est pus bele.</I> <span lang=fr>F. imitation, singerie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chinêye</FONT>, chinâye, hègnêye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinåde</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n] <B>1.</B> onk, ene ki s' fote des djins dirî leu dos. <I>Ci xhinåd la a todi l' air di s' fote di vos.</I> <I>Les xhinåds djhént, di vey li ptit mingurlet påpåd ki Miyin aveut yeu sol tård: "Ça arive co bén avou les vîs roncins".</I> ([[A.Laloux]]). On dit eto: [[Motî:mocrê|mocrê]]. [[Motî:foteu|foteu d' djins)). <span lang=fr>F. sot, railleur, moqueur, taquin.</span> <B>2.</B> [[Motî:pelant|pelante]] djin. On dit eto: [[Motî:haeyåve|haeyåve]], [[Motî:haemåve|haemåve]]. <span lang=fr>F. importun.</span> <B>II.</B> [addj. purade padvant] ki xhene. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhinåde air:</FONT> air di deus air, k' on voet bén k' c' est po s' fote. <I>Li mwaisse sierveu aveut ene pitite xhinåde air cwand il a respondou.</I> Loukîz a: [[Motî:difotant|difotant]], [[Motî:difotant|difotant]], <span lang=fr>F. air goguenard, narquois railleur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Xhinåd:</FONT> onk des persounaedje des [[Les Ipocondes (teyåte)|Ipocondes]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chinaud(e)</FONT>, chinâ, âde, chinârd, hignâd, hignaurd, hignârd, -âde</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "xhiner". <span lang=fr>F. imitation, grimace.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhinaedje d' on brut:</FONT> fråze ki rshonne a on brut, on criyaedje di biesse. <span lang=fr>F. mimologisme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhinante</B></FONT> [addj. purade padvant] ki xhene. <I>Il aveut todi l' minme xhinant vizaedje.</I> <I>La ene ene xhinante djin</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. grimaçant.</span> Parintêye : * [[Motî:rixhiner|rixhiner]]. * [[Motî:raxhiner|raxhiner]]. * [[Motî:xhinårder|xhinårder]]. * [[Motî:Lixhime|Lixhime]] (no d' famile) Omonimeye coinrece * [[Motî:schiner|schiner]] (dimander, briber ås ouxhs). ---- * [[xhinaedje d' on brut|Dipus d' racsegnes so les xhinaedjes di bruts]]. 57 21070 2003-06-22T23:33:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhiner]] 58 21071 2003-06-22T23:34:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhiner]] 59 36059 2005-07-28T23:44:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schiner]] 60 36061 2005-07-28T23:44:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schiner]] 61 36062 2005-07-28T23:44:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schiner]] 62 52971 2006-03-25T11:13:05Z Pablo 5 pitit coridjaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhlé</B></FONT> [f.n.] (v.m.) (sociålmint comifåt) [[Motî:pixhote|pixhote]]. <I>Davance, on rascoyive li xhlé dins tos les manaedjes di Vervî pol rivinde ås foleus</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]. <I>On-z a poirté l' xhlé å docteur.</I> <I>Dji trova l' xhlé edjalêye dins l' pot, dizo m' lét.</I> <I>On djheut k' il ouxhe falou k' i boevaxhe del xhlé do ptit valet.</I> ([[Motî del Gléjhe|ramexhné pa L. Remacle]]). <I>Ratinde èn efant, c' est do dopigne ki n' leye pont d' passêyes ni dins l' sonk, ni dins li xhlé</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. urine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pot al xhlé:</FONT> pot d' tchambe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atchenå al xhlé:</FONT> (mot d' medcén) touyea ki moenne li xhlé des rnos eviè l' [[Motî:vexheye|vexheye]]. ---- * [[xhlé|Dipus d' racsegnes sol xhlé]]. * [[folaedje des draps|Dipus d' racsegnes so l' uzaedje del xhlé dins l' folaedje des draps]]. * [[médiaedje al xhlé|Dipus d' racsegnes so l' médiaedje al xhlé]]. * [[livea d' on mot|Dipus d' racsegnes so les liveas d' on mot]]. 63 35562 2005-07-20T00:53:45Z Pablo 5 [[Imådje:xho_wi.jpg|framed|left|å dzeu: li grinne di speate; dizo: li xho (grin) eyet l'&nbsp;xhoshin (payete)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>xho</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grin (di [[Motî:frumint|frumint]]). <I>Li grin spite å lon tos ses xhos, cwand l'&nbsp;flayea toume dissu</I> ([[H. Simon]]). <I>Mônresse, si vs serîz ene pire Dji tchantreu e m'&nbsp;leyant moudri Et mes poennes endirént sol ri Come les xhos k'&nbsp;ont passé l'&nbsp;bårire</I> ([[Georges Smal]]). <span lang=fr>F.&nbsp;grain.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) grin di [[Motî:speate|speate]] sins les payetes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pwin d'&nbsp;xho:</FONT> pwin di speate. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cho</FONT>, ho</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"excortiare"</span> (bate po rsaetchî l'&nbsp;schoice); rl a: [[Motî:scheure|scheure]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhoshire</B></FONT> [f.n.] meule di molén a trô po moure li speate. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chochîre</FONT>, chochêre, hossîre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhoshin</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> payete di speate. <span lang=fr>F. balle.</span> <B>2.</B> pitit grin. <B>3.</B> pitite sacwè d'&nbsp;rén do tot. rl a: [[Motî:pele-xhoshin|pele-xhoshin]]. On dit eto: [[Motî:barbôjhe|barbôjhe]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chochin</FONT>, hossin</span>. Etimolodjeye: bodje "xho", [[cawete -in]] (metowe pol [[cawete -ea]]). 64 21077 2003-06-23T09:31:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xho]] 65 21078 2003-06-23T09:31:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xho]] 66 35716 2005-07-20T20:32:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé rexhe ene muzike, di ses lepes, sins djåzer. <I>Tchante et xhufele et tarlatêye, puski Vo t' la tot seu e cisse carimadjoye; I n a nou moes si bea ki l' moes d' avri</I> (R. Grafé). <I>Tot xhuflant, li Pere Noyé a atelé ses gades et tcherdjî ses djodjowes et ses boubounes so li sclide</I> (Y. Paquet &amp; J. Lahaye). <I>Cråne idêye, la, di xhufler des årguedinnes, tot codant ås fenès ceréjhes</I> (A.Laloux). <span lang=fr>F. siffler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhufler come on pinson</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come èn oujhea</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come ene mazindje</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come on måvi</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come ene siprewe</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come on raskignou</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come on ritchåd</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come èn ôrimiele:</FONT> bén xhufler. <span lang=fr>F. siffler comme un merle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhufler come èn ome:</FONT> sawè xhufler, tot djåzant d'ene feme (ki n' ont nén l' dujhance di xhufler). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça n' si dit nén, ça s' xhufele&nbsp;!:</FONT> dijhêye po k' on n' djåze nén d' ene sacwè ki va amoenner des margayes. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"laisse tomber&nbsp;!"</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbps;come les vîs xhuflèt, les djonnes tchantèt:</FONT> les djonnes ont les minmès idêyes ki les vîs, il ont rprin leu-z åbitudes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler xhufler</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">aler aprinde a xhufler:</FONT> aler al prijhon (wice k' on n' a rén d' ôte a fé ki d' xhufler). <B>2.</B> tchanter, tot cåzant di sacwants oujheas. <I>On sboirgnive les moxhons po k' i xhuflénxhe mî.</I> <I>Li spinsron xhufele po-z anoncî do bea tins</I> (M. Anselme). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî xhufler les oujheas:</FONT> leyî berdeler les djins. <I>Po esse binawreus, i fåt esse binåjhe, fé l' bén, et leyî xhufler ls oujheas</I> (A. Schmitz). <B>3.</B> fé èn ewiant brut tot shoflant dins on xhuflet u avou èn instrumint d' muzike. <I>On-z etindeut bén l' trin ki xhufléve.</I> <B>4.</B> fé èn ewiant brut tot djåzant d' ene sacwè ki va rade (air, bales di fizik). <I>Li vint xhufele på trô del sere.</I> rl a: [[Motî:zûner|zûner]], [[Motî:xhîler|xhîler]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">xhufler après</FONT> [v.c.n.d.] xhufler po fé rivni (on tchén), po-z assaetchî (les båsheles). <I>Cwand k' i xhufele après s' tchén, el fåt vey radårer.</I> <I>C' est nén foirt comifåt di xhufler après les cmeres.</I> <B>III.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé ene muzike tot xhuflant. <I>I xhufléve on ptit air di bijhe.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler xhufler èn air al grosse måjhon</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">a Sint-Linåd:</FONT> aler al prijhon. <B>2.</B> mostrer (ene difåte) tot shoflant en on xhuflet (tot djåzant po on djindåre, èn årbite). <I>Dji n' aveu nén oyou k' i m' aveut xhuflé.</I> <I>Dins tos les cas, li djouweu di dvant ni doet måy esse metou padrî l' dierin bak, ca adon, l' årbite va dveur xhufler "&nbsp;opseyt&nbsp;"</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(fotbale) xhufler côfran, xhufler penalti, xhufler opseyt:</FONT> tot cåzant d' l' årbite, xhufler po-z arester l' djeu a cåze d' ene difåte. <B>3.</B> mostrer (a des djouweus, des cåzeus) k' on n' est nén binåjhe, tot djåzant di rwaitants å fotbale, å teyåte, a on metingue). <I>I s' ont fwait xhufler al fén del pîce.</I> <B>4.</B> conter (des prôtes). <I>I nos ndè xhufele des beles</I> (ramexhné pa Carlier &amp; Bal). <I>I nd a co xhuflé, savoz</I> (E. Dethier). <I>I xhufele ses couyonådes a kî l' vout schoûter</I> (A. Balle). rl a: [[Motî:zûner|zûner]], [[Motî:tchanter|tchanter]]. <span lang=fr>F. débiter (des sottises), placer (une plaisanterie).</span> <B>5.</B> traiter. <I>I nnî a xhuflé après l' tiesse</I> (E. Dethier). <span lang=fr>F. injurier.</span> <B>6.</B> dire setchmint. <I>"Mi, ci n' est nén mes agnons&nbsp;!", xhufla-t ele, li grosse infirmire, et s' les leya-t ele an plan.</I> <span lang=fr>F. rétorquer, répliquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hufler</B>, hyûfler, <B>chufler</B>, chuflè, chëfler, choufler, choflè</span>; <FONT SIZE=2>Pondants et djondants so les disfondowes: Li disfondowe di "xhufler" est l' minme ki l' disfondowe di "shofler" dins tote li Bassårdene (Bastogne, Bive), et dins on grand boket do Coûtchant walon (Cerfontinne, Payis d' Tchålerwè)</FONT>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>sibillare</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "xhufler". rl a: [[Motî:xhuflotaedje|xhuflotaedje]], [[Motî:xhîlaedje|xhîlaedje]]. <I>Miyot ki plane, toume et rdjibele; Oujheas ricnoxhous å xhuflaedje; Hope d' on tchivrou passant dzeu lu; C' est ça les valêyes di l' Årdene</I> (P.J. Dosimont). <span lang=fr>F. sifflement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhuflaedje foû:</FONT> fotaedje a l' ouxh (d'on djouweu d' fotbale). <span lang=fr>F. exclusion.</span> <B>2.</B> copurade <FONT COLOR="#ff0000">les xhufladjes</FONT> (t.pl.) (fotbale): tins k' a stî pierdou cwand l' årbite xhufléve et arester l' djeu. <span lang=fr>F. arrêts de jeu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer les xhufladjes:</FONT> djouwer ene termene di rawete, après les 90 minutes do djeu, a cåze des moumints pierdous cwand l' årbite xhufléve. <B>3.</B> decidaedje d' ene difåte å droet do djeu, ki l' årbite mostere tot xhuflant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on xhuflaedje rikerak:</FONT> on decidaedje k' on pôreut rouspeter dsu. <span lang=fr>F. une décision discutable (de l'arbitre).</span> Disfondowes: <B>huflèdje</B>, <B>chufladje</B>, choufladje, chouflâdje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne), ou çou ki xhufele; copurade: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">oujhea (u: moxhon) xhufleu</FONT>: oujhea k' on pout acsegnî a tchanter, come li sizet, li fåbite, li pimåye (pîlåd), li tcherdonî, li pinson, li linet. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">xhufleuse</FONT> (f.) gréve rossete e sincieus latén <span lang=la><I>Turdus musicus</I></span>, k' a on xhuflaedje pus tchantant k' les ôtes [[Motî:gréve|gréves]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">canård xhufleu:</FONT> sôre di canård. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hufleu</B>, <B>chufleu</B>, choufleu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufla</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> manire di xhufler. <I>Dj' åreu volou k' vs åriz oyou k' bea xhufla&nbsp;!</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;T' end as onk di xhufla&nbsp;!</FONT> <I>a)</I> To xhufleles mo droldimint; <I>b)</I> to xhufeles sifwaitmint bén. <span lang=fr>F. sifflement.</span> <B>2.</B> xhuflet (pitite usteye po xhufler). <I>Å prétins, les gaméns fjhént des xhuflas k' i taeyént dins-n ene brantche di petrea</I> (M. Georges). <span lang=fr>F. flûte rustique.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les xhuflas</FONT> (t.pl.) gozî des oujheas tchanteus, k' il ont dandjî po xhufler. <span lang=fr>F. cordes vocales.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hufla, hyûfla, chofla, choufla</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflåd, e</B></FONT> [o.f.n.] xhufleu(se). <span lang=fr>F. siffleur (-euse).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>huflaud</B>, huflâd, choflaud, chouflaud</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflant, e</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] ki xhufele (ki fwait èn ewiant brut). <I>Elle a ene xhuflante vwè.</I> <span lang=fr>F. sifflant(e).</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">xhuflante</FONT> [f.n.] gréve rossete. Disfondowes: <span lang=wa-feller>huflant, huflont, chuflant, chouflant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufelreye</B></FONT> [f.n.] concert di xhuflaedjes d' oujheas. Disfondowes: <span lang=wa-feller>choufelrîye, (hufelreye, choufulrîye)</span>. 67 21080 2003-06-23T09:46:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 68 21081 2003-06-23T09:47:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 69 21082 2003-06-23T09:47:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 70 21083 2003-06-23T09:47:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 71 21084 2003-06-23T09:47:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 72 21085 2003-06-23T09:48:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 73 21086 2003-06-23T09:48:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 74 21087 2003-06-23T09:49:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 75 21088 2003-06-23T09:49:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 76 21089 2003-06-23T09:49:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 77 21090 2003-06-23T10:01:19Z Pablo 5 xhuflet: poitrait saetchî pa L. Mahin xhuflet: poitrait saetchî pa L. Mahin 78 21091 2004-12-12T11:34:52Z Pablo 5 [[Imådje:m_xhuflet.jpg|thumb|xhuflet <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye ki les djindåres, les årbites, les mwaisse-ovrîs, evnd xhuflèt dvins po cmander. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;novea mwaisse, novea xhuflet:</FONT> On novea mwaisse ni fwait måy come li ci k' esteut dvant lu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter å xhuflet:</FONT> schoûter comifåt. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"obéir au doigt et à l'oeil"</span>. <B>2.</B> pitit instrumint d' muzike a ene u sacwantès notes, fwait avou do [[Motî:frågne|frågne]], del [[Motî:så|så]], do [[Motî:havurna|havurna]], des [[Motî:rozea|rozeas]]. <span lang=fr>F. flûte rustique, pipeau, flageolet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; ... I n' a pus k' on ptit xhuflet Po xhufler o cou da Tchantchès:</FONT> fén d' on rima d' efant, a môde di hopleuse, wice k' on rtoûne l' efant, eyet lyi shofler so s' dirî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bate et bate al Sint Linåd; Cawe di vî vexhåd, Cwand vosse vatche årè velé, Vs åroz do boure et do stofè; Hê, xhuflets, vinoz&nbsp;!:</FONT> rime-rame des efants ki batént les coxhes di havurna po fé des xhuflets (ramexhné pa J. Thiry). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vochal mi trô di m' cou por vos fé on xhuflet:</FONT> Dji m' fote di vos. <B>3.</B> fôme d' ene sacwè k' est côpêye come on xhuflet rustike. <span lang=fr>F. biseau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e xhuflet:</FONT> di bihair. <I>Cisse få la n' est nén bén rawijheye: ele prind l' grin e xhuflet.</I> <span lang=fr>F. en biseau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper e xhuflet:</FONT> côper d' bihair. rl a: [[Motî:bijhea|bijhea]], [[Motî:taeyant|taeyant]], [[Motî:ponte|ponte]], [[Motî:xhuflete|xhuflete]], [[Motî:xhuflot|xhuflot]], [[Motî:cherbea|cherbea]]. <span lang=fr>F. tailler en biseau.</span> <B>4.</B> gozî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper l' xhuflet:</FONT> <I>a)</I> côper l' parole. rl a: [[Motî:xhuflot|xhuflot]]. <I>b)</I> sigoziyî (côper l' goidje). rl a: [[Motî:buzea|buzea]]. <B>5.</B> (plaijhant) seke do ptit gamén. <B>6.</B> air ki passe pa on ptit trô et fé on xhuflaedje. <span lan=fr>F. vent coulis.</span> Disfondowes: <B>huflet</B>, <B>chuflet</B>, choflet, chouflet. <FONT SIZE=2>Pondants et djondants so les disfondowes: Li disfondowe di "xhuflet" est l' minme ki l' disfondowe di "shoflet" dins tote li Bassårdene (Bastogne, Bive), et dins on grand boket do Coûtchant walon (Cerfontinne, Payis d' Tchålerwè)</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> xhuflet (tos les sinses). <I>Les ptits bierdjîs djouwént des airs di xhuflot.</I> <I>Si to n' clôs nén t' brayete, li ptite sori ti venrè rawyî ti ptit xhuflot.</I> <B>2.</B> [[Motî:hûfion|hûfion]] (pitit vere å peket). <B>3.</B> pîmåye. rl a: [[Motî:pîlåd|pîlåd]]. <span lang=fr>F. bouvreuil.</span> Disfondowes: chouflot, chuflot. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflotea</B></FONT> [o.n.] pitit xhuflet (d' bwès). <span lang=fr>F. flûtiau.</span> Disfondowes: (chuflotia, huflotê). Pc. chuflotiau. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflete</B></FONT> [f.n.] xhuflet (fôme d' ene sacwè côpêye come on xhuflet). <I>Waite di n' nén côper les coxhes e xhuflete.</I> <span lang=fr>F. biseau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bounet a xhufletes:</FONT> bounet avou des coines. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al xhuflete:</FONT> aler rider sol nive tot s' ascropixhant. <span lang=fr>F. à croupetons.</span> Disfondowes: chuflète, choflète, chouflète. <FONT SIZE=2>Pondants et djondants so les disfondowes: Li disfondowe di "xhuflete" est l' minme ki l' disfondowe di "shoflete" dins tote li Bassårdene (Bastogne, Bive), et dins on grand boket do Coûtchant walon (Cerfontinne, Payis d' Tchålerwè)</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflotene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di xhuflot (flûte rustike). <span lang=fr>F. fifre.</span> <B>2.</B> xhuflot, hûfion (vere a peket). <B>3.</B> pitite gote di peket. <B>4.</B> vî fizik. rl a: [[Motî:shoflete|shoflete]]. <span lang=fr>F. chevrotine.</span> <B>5.</B> prijhon. <I>Ti rirès co al xhuflotene, la.</I> rl a: [[Motî:xhufler|xhufler]]. Disfondowes: chuflotine. Coinrece Payis d' Tchålerwè. 79 21092 2003-06-23T10:03:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhuflet]] 80 21093 2003-06-23T10:03:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhuflet]] 81 21094 2003-06-23T10:03:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhuflet]] 82 21095 2003-06-23T10:03:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufler]] 83 21096 2003-06-23T10:07:19Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufloter</B></FONT> [v.s.c.] &amp; [v.c.] xhufler douçmint u ledjirmint. <I>I xhuflote todi des vîs airs.</I> <I>I xhuflote todi e travayant.</I> <span lang=fr>F. siffloter.</span> Disfondowes: chuflotè, chiflotè, choufloter. Coinrece walon do Coûtchant, et payis d'&nbsp;Fumwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflotaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "xhufloter". <span lang=fr>F. sifflotement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflotmint</B></FONT> [o.n.] xhuflotaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufloteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhufloteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhuflotresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) ki xhuflote. Disfondowes: chufloteu, chifloteu.</P> 84 21097 2003-06-23T10:07:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufloter]] 85 21098 2003-06-23T10:08:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufloter]] 86 21099 2003-06-23T10:08:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufloter]] 87 21100 2003-06-23T10:09:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufloter]] 88 21101 2003-06-23T10:09:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhufloter]] 89 50045 2006-02-02T23:05:10Z Lucyin 16 /* XHI */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- === XHA === * [[Motî:xhalé|xhalé]], [[Motî:xhalêye|xhalêye]] (o.f.n. &amp; addj., purade padvant. * [[Motî:xhaler|xhaler]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:Xham|Xham]] * [[Motî:xhame|xhame]] * [[Motî:xhamea|xhamea]] * [[Motî:xhamite|xhamite]] * [[Motî:xhårer|xhårer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:xhåråde|xhåråde]] (f.n.) * [[Motî:xhåraedje|xhåraedje]] (o.n.) * [[Motî:xhåreu|xhåreu]], [[Motî:xhåreu|xhåreuse]] u [[Motî:xhåreu|xhårresse]] (o.f.n.) === XHE === * [[Motî:xhene|xhene]] * [[Motî:xherbea|xherbea]] === XHI === * [[Motî:xhil|xhil]] * [[Motî:xhilete|xhilete]] * [[Motî:xhiltaedje|xhiltaedje]] * [[Motî:xhiltanmint|xhiltanmint]] * [[Motî:xhiltant|xhiltant]] ([[Motî:xhiltante|xhiltante]]) * [[Motî:xhiltea|xhiltea]] * [[Motî:xhilter|xhilter]] * [[Motî:xhiltî|xhiltî]] * [[Motî:xhiltisse|xhiltisse]] * [[Motî:xhimagrawe|xhimagrawe]] (f.n.) * [[Motî:xhinåd|xhinåd]], [[Motî:xhinåde|xhinåde]] (o.f.n. & addj. purade padvant) * [[Motî:xhinådreye|xhinådreye]] (f.n.) * [[Motî:xhinaedje|xhinaedje]] (o.n.) * [[Motî:xhinant|xhinant]], [[Motî:xhinant|xhinante]] (addj., purade padvant) * [[Motî:xhinårder|xhinårder]] (v.s.c., codjowaedje wårder) * [[Motî:xhiner|xhiner]] (v., codjowaedje copiner) * [[Motî:xhinêye|xhinêye]] (f.n.) === XHL === * [[Motî:xhlé|xhlé]] === XHO === * [[Motî:xho|xho]] * [[Motî:Xhofrai|Xhofrai]] * [[Motî:xhorbi|xhorbi]] (v.c., codjowaedje cori) * [[Motî:xhoshin|xhoshin]] * [[Motî:xhoshire|xhoshire]] * [[Motî:xhoutsiplou|xhoutsiplou]] (ou [[Motî:xhoûte-s'-i-ploût|xhoûte-s'-i-ploût]]) * [[Motî:Xhoutsiplou|Xhoutsiplou]] (ou [[Motî:Xhoûte-si-ploût|Xhoûte-si-ploût]]) * [[Motî:Xhovémont|Xhovémont]] === XHU === * [[Motî:xhufelreye|xhufelreye]] * [[Motî:xhufla|xhufla]] * [[Motî:xhuflåd|xhuflåd]] ([[Motî:xhuflåde|xhuflåde]]) * [[Motî:xhuflaedje|xhuflaedje]] * [[Motî:xhuflant|xhuflant]] ([[Motî:xhuflante|xhuflante]]) * [[Motî:xhufler|xhufler]] * [[Motî:xhuflet|xhuflet]] * [[Motî:xhuflete|xhuflete]] * [[Motî:xhufleu|xhufleu]] ([[Motî:xhufleuse|xhufleuse]], [[Motî:xhufelresse|xhufelresse]]) * [[Motî:xhuflot|xhuflot]] * [[Motî:xhuflotaedje|xhuflotaedje]] * [[Motî:xhuflotea|xhuflotea]] * [[Motî:xhuflotene|xhuflotene]] * [[Motî:xhufloter|xhufloter]] * [[Motî:xhufloteu|xhufloteu]] ([[Motî:xhufloteuse|xhufloteuse]], [[Motî:xhuflotresse|xhuflotresse]]) * [[Motî:xhuflotmint|xhuflotmint]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 90 21103 2005-01-27T13:26:37Z Lucyin 16 *[[Motî:_lete A|A]] *[[Motî:_lete B|B]], [[Motî: lete B/BO|BO]] *[[Motî:_lete C|C]], [[Motî: lete C/CA|CA]], [[Motî: lete C/CO|CO]], [[Motî:_lete C/CR|CR]] *[[Motî:_lete D|D]], [[Motî: lete D/DI|DI]] *[[Motî:_lete E|E]] *[[Motî:_lete F|F]] *[[Motî:_lete G|G]] *[[Motî:_lete H|H]] *[[Motî:_lete I|I]] *[[Motî:_lete J|J]] *[[Motî:_lete K|K]] *[[Motî:_lete L|L]] *[[Motî:_lete M|M]] *[[Motî:_lete N|N]] *[[Motî:_lete O|O]] *[[Motî:_lete P|P]] *[[Motî:_lete Q|Q]] *[[Motî:_lete R|R]] *[[Motî:_lete S|S]], [[Motî: lete S/SI|SI]] *[[Motî:_lete T|T]] *[[Motî:_lete U|U]] *[[Motî:_lete V|V]] *[[Motî:_lete W|W]] *[[Motî:_lete X|X]] *[[Motî:_lete Y|Y]] *[[Motî:_lete Z|Z]] 91 65626 2006-06-30T21:42:14Z Lucyin 16 /* MA */ <div style="float:right"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == MA == * [[Motî:ma-|ma-]] (fåsse betchete) * [[Motî:må 1|må]] (adv., nén bén) ** [[Motî:må poirtant|må poirtant]], [[Motî:må poirtante|må poirtante]] (addjectivire, purade padvant) ** [[Motî:må-adroet|må-adroet]], [[Motî:må-adroete|må-adroete]] (addjectif, purade padvant) * [[Motî:må 1|må]] (o.n., contråve do bén, maladeye) ** [[Motî:må Sint-Min|må Sint-Min]] ** [[Motî:må Sint-Marcou|må Sint-Marcou]] * [[Motî:må 2|må]] (divancete, divant) * [[Motî:Må (sint)|Må (sint)]] * [[Motî:maca|maca]] (o.n.) * [[Motî:macherseur|macherseur]] (f.n.) * [[Motî:machine|machine]] (f.n.) * [[Motî:machiner|machiner]] (v.s.c.) * [[Motî:machine|machineu]] (o.n.), [[Motî:machine|machineuse]], [[Motî:machine|machinresse]] (f.n.) * [[Motî:machiner|machinêye]] (f.n.) * [[Motî:machine|machinisse]] (o.n.) * [[Motî:machine|machinreye]] (f.n.) * [[Motî:macralreye|macralreye]] * [[Motî:macrea|macrea]] ([[Motî:macrale|macrale]]) * [[Motî:madame|madame]] (f.n.) * [[Motî:mafe|mafe]] * [[Motî:magrite|magrite]] (f.n.) ** [[Motî:magrite|pitite magrite]] (f.n.) ** [[Motî:rinne-magrite|rinne-magrite]] (f.n.) * [[Motî:Magrite|Magrite]] (pitit no et no d' famile) ** [[Motî:Magrite (sinte)|sinte Magrite]] * [[Motî:magriyete|magriyete]] (f.n.) * [[Motî:måhaitî|måhaitî]], [[Motî:måhaiteye|måhaiteye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:måjhon|måjhon]] u [[Motî:måjhone|måjhone]] (f.n.) ** [[Motî:måjhon-comene|måjhon-comene]] (f.n.) * [[Motî:Måjhret|Måjhret]] * [[Motî:målåjhey|målåjhey]] ([[Motî:målåjheye|målåjheye]]) * [[Motî:målåjheymint|målåjheymint]] * [[Motî:målåjhîsté|målåjhîsté]] * [[Motî:målåjhmince|målåjhmince]] * [[Motî:Malåtchî|Malåtchî]] * [[Motî:malcot|malcot]] * [[Motî:malcotêye|malcotêye]] * [[Motî:male|male]] * [[Motî:Male|Male]] * [[Motî:måle 1|måle]] (mwaijhe, laide, femrin di ''måva'') * ''[[Motî:måle 2|måle]]'' (pere) * [[Motî:måle 3|måle]] (tere) * [[Motî:malén|malén]], [[Motî:malene|malene]] * [[Motî:malete|malete]] * [[Motî:Mali|Mali]] (no d' famile) * [[Motî:Mali (payis)|Mali]] (payis) * [[Motî:Malimont|Malimont]] * [[Motî:Målimpré|Målimpré]] * [[Motî:Malissårt|Malissårt]] * [[Motî:malisté|malisté]] * [[Motî:Malivå|Malivå]] * [[Motî:malkea|malkea]] * [[Motî:Malplaket|Malplaket]] * [[Motî:maltôtaedje|maltôtaedje]] (o.n.) * [[Motî:maltôter|maltôter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:maltôteu|maltôteu]], [[Motî:maltôteuse|maltôteuse]] u [[Motî:maltôtresse|maltôtresse]] (o.f.n.) * [[Motî:maltôtî|maltôtî]] (o.n.) * [[Motî:maltès|maltès]] * [[Motî:måluzance|måluzance]] (f.n.) * [[Motî:måma|måma]] (f.n.) * [[Motî:mambor|mambor]] * [[Motî:Mambor|Mambor]] * [[Motî:mamborner|mamborner]] * [[Motî:mami|mami]] (f.n.) * [[Motî:mamjhele|mamjhele]] (f.n.) ** [[Motî:mamjhele di scole|mamjhele di scole]] * [[Motî:manadjer|manadjer]] * [[Motî:manaedje|manaedje]] ** [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]] * [[Motî:manaedje|manaedjreye]] * [[Motî:mandaye|mandaye]] * [[Motî:mande|mande]] * [[Motî:manderlêye|manderlêye]] * [[Motî:manderlî|manderlî]], [[Motî:manderlî|Manderlî]]. * [[Motî:manêye|manêye]] (f.n.) * [[Motî:Manhé|Manhé]] (viyaedje) * [[Motî:mani|si mani]] (v.pr., codjowaedje dimani) * [[Motî:manike|manike]] (f.n.) * [[Motî:maniket|maniket]] (f.n.) ** [[Motî:Maniket-Pisse|Maniket-Pisse]] (n.dj.) * [[Motî:mannet|mannet]], [[Motî:mannete|mannete]] * [[Motî:mannesté|mannesté]] * [[Motî:manni|manni]] * [[Motî:mannixhaedje|mannixhaedje]] * [[Motî:mannixhance|mannixhance]] * [[Motî:mannixhant|mannixhant]], [[Motî:mannixhante|mannixhante]] * [[Motî:mannixheu|mannixheu]], [[Motî:mannixheuse|mannixheuse]], [[Motî:mannixhresse|mannixhresse]] * [[Motî:mannixheure|mannixheure]] * [[Motî:manote|manote]] (f.n.) * [[Motî:manoyaedje|manoyaedje]] (o.n.) * [[Motî:manoye|manoye]] (f.n.) * [[Motî:manoyeu|manoyeu]], [[Motî:manoyeu|manoyeuse]], [[Motî:manoyeu|manoyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:manoyî|manoyî]] (v., codjowaedje waitî) * [[Motî:manoyince|manoyince]] (f.n.) * [[Motî:manoyreye|manoyreye]] (f.n.) * [[Motî:mantegne|mantegne]] (f.n.) * [[Motî:måprôpe|måprôpe]] (addj., purade padvant) * [[Motî:Mår|Mår]] (n.dj.) ** [[Motî:Mår (sint)|sint Mår]] * [[Motî:maraye|maraye]] * [[Motî:Marcatchou|Marcatchou]] * [[Motî:Mårciene|Mårciene]] * [[Motî:Mårcin|Mårcin]] * [[Motî:Marcou (sint)|Marcou (sint)]] ** [[Motî:Marcou (sint)|må sint Marcou]] * [[Motî:Maredsou|Maredsou]] * [[Motî:Mareye|Mareye]] ** [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]] * [[Motî:margay|margay]] * [[Motî:margaye|margaye]] (f.n.) * [[Motî:margayî|si margayî]] (v.pr., codjowaedje lodjî]] * [[Motî:mariaedje|mariaedje]] * [[Motî:marieu|marieu]], [[Motî:marieuse|marieuse]], [[Motî:mareyresse|mareyresse]] * [[Motî:Mårket|Mårket]] (n.dj.) ** [[Motî:Mår (sint)|sint Mårket]] * [[Motî:mårler|mårler]] * [[Motî:mårler|mårlaedje]] * [[Motî:mårler|mårlêye]] * [[Motî:mårlire|mårlire]], [[Motî:mårlire|Mårlire]] (no d famile) * [[Motî:mårlire|mårloye]], [[Motî:mårlire|Mårloye]] (bork), [[Motî:mårlire|Mårloye]] (no d famile) * [[Motî:mårlire|mårloyea]], [[Motî:mårlire|Mårloyea]] (sipotaedje) * [[Motî:mårlire|mårloyeus]], [[Motî:mårlire|mårloyeuse]] * [[Motî:mårlî|mårlî]] * [[Motî:Marluzene|Marluzene]] (f.n.) * [[Motî:mårmite|mårmite]] * [[Motî:mårmitêye|mårmitêye]] * [[Motî:marmozet|marmozet]] (o.n.) * [[Motî:marmozin|marmozin]] (o.n) * [[Motî:marmouzî|marmouzî]] (v.s.c) * [[Motî:marmouzaedje|marmouzaedje]] (o.n) * [[Motî:marmouzeu|marmouzeu]], [[Motî:marmouzeuse|marmouzeuse]] u [[Motî:marmouzresse|marmouzresse]] (o.f.n) * [[Motî:Marok|Marok]] (payis) * [[Motî:marokin|marokin]], [[Motî:marokinne|marokinne]] (addj.) * [[Motî:maroner|maroner]] (v.s.c) * [[Motî:marote 1|marote]] (f.n., zine) * [[Motî:marote 2|marote]] (f.n., mårtea d' bwès) * [[Motî:marote 3|marote]] (f.n., pougneye di toubak) * [[Motî:mårtcher|mårtcher]] * [[Motî:mårtcheu|mårtcheu]] ([[Motî:mårtcheuse|mårtcheuse]], [[Motî:måtchresse|måtchresse]]) * [[Motî:mårtchî|mårtchî]] * [[Motî:mårtea|mårtea]] (o.n.) ** [[Motî:mårtea d' ågne|mårtea d' ågne]] (o.n., pl. des mårteas d' ågne) ** [[Motî:mårtea d' aiwe|mårtea d' aiwe]] (o.n., pl. des mårteas d' aiwe) ** [[Motî:mårtea d' diale|mårtea d' diale]] (o.n., pl. des mårteas d' diale) ** [[Motî:mårtea-diale|mårtea-diale]] (o.n., pl. des mårteas-diales) ** [[Motî:mårtea-pik|mårtea-pik]] (o.n., pl. des mårteas-piks) * [[Motî:Marveye|Marveye]] (viyaedje) * [[Motî:maryî|maryî]] * [[Motî:måss|måss]] * [[Motî:masseur|masseur]] (f.n.) * [[Motî:mastoke 1|mastoke]] (f.n., manoye) * [[Motî:mastoke 2|mastoke]] (addj. purade padvant, pezant) * [[Motî:mastoker|mastoker]] * [[Motî:matante|matante]] (f.n.) ** [[Motî:matante-tåye|matante-tåye]] (f.n.) * [[Motî:måtche (vî mot)|måtche]] (vî mot: boird d'&nbsp;on payis) * [[Motî:måtche (rotaedje)|måtche]] (rotaedje) * [[Motî:Måtche (vî mot)|Måtche]] (vî mot: no d'&nbsp;Famile e Francès De la Marck) * [[Motî:Måtche|Måtche]] (veye et viyaedjes) ** [[Motî:Måtche-dilé-Scåssene|Måtche-dilé-Scåssene]] ** [[Motî:Måtche-el-Fåmene|Måtche-el-Fåmene]] ** [[Motî:Måtche-les-Dames|Måtche-les-Dames]] * [[Motî:Måtche-el-Fåmene|Måtchî]], [[Motî:Måtche-el-Fåmene|Måtchresse]] * [[Motî:Måtche|Måtchwès]], [[Motî:Måtche|Måtchwesse]] * [[Motî:matchurea|matchurea]] (f.n) * [[Motî:matchurea|matchurieus]], [[Motî:matchurea|matchurieuse]] * [[Motî:matenes|matenes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:måtraitî|måtraitî]] * [[Motî:måvi|måvi]] (o.n.) ** [[Motî:måvi blanc colé|måvi blanc colé]] (o.n., pl. des måvis blancs colés) ** [[Motî:måvi d' ôr|måvi d' ôr]] (o.n., pl. des måvis d' ôr) ** [[Motî:måvi d' aiwe|måvi d' aiwe]] (o.n., pl. des måvis d' aiwe) * [[Motî:måviåd|måviåd]], [[Motî:måviåd|måviåde]] (o.f.n.) * [[Motî:måvler|måvler]] (v., codjowaedje shofler) * [[Motî:mawe|mawe]] (f.n.) * [[Motî:måwete|måwete]] (f.n.) * [[Motî:mawyî|mawyî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:mawori|mawori]] * [[Motî:Mawori|Mawori]] * [[Motî:maxhåd|maxhåd]] (o.n) * [[Motî:maxhî|maxhî]] (v.c.) * [[Motî:maxhî|maxhî]] (o.n.) * [[Motî:maxhuré|maxhuré]], [[Motî:maxhurêye|maxhurêye]] (addj. padvant & o.f.n.) * [[Motî:maxhurer|maxhurer]] (v.c., codjowaedje djurer) * [[Motî:maxhurea|maxhurea]] (o.n.) * [[Motî:maxhuron|maxhuron]] (o.n.) * [[Motî:may|may]] (moes) * [[Motî:mayane|mayane]] * [[Motî:måye 2|måye]] (pere) * [[Motî:Mayni|Mayni]] * [[Motî:mayon|mayon]] (f.n.) * [[Motî:mazete|mazete]] (f.n. & addj. purade padvant) * [[Motî:mazete|Mazete]] (no di tchvå & no metou) * [[Motî:mazoute|mazoute]] (o.n.) * [[Motî:mazowår|mazowår]] (o.n.) == ME == * [[Motî:Méch|Méch]] (2 viyaedjes) ** [[Motî:Méch-divant-Vierton|Méch-divant-Vierton]] ** [[Motî:Méch-li-Tîxhe|Méch-li-Tîxhe]] * [[Motî:Medåd (sint)|Medåd (sint)]] * [[Motî:mehin|mehin]] (o.n.) * [[Motî:melea|melea]] * [[Motî:meler|meler]] ** [[Motî:mele-tot|mele-tot]] * [[Motî:Melet|Melet]] / [[Motî:Melet|Mlet]] (1 viyaedje et 1 hamtea) ** [[Motî:Melet|Melet-dlé-Gochliye]] * [[Motî:melêye|melêye]] (pemî) * [[Motî:meler|melêye]] (maxhaedje) * [[Motî:Mélin|Mélin]] ** [[Motî:Mélin|Mélin-el-Braibant]] ** [[Motî:Mélin|Mélin-dlé-Soumagne]] * [[Motî:melkin|melkin]] * [[Motî:memere|memere]] (f.n.) * [[Motî:mene (vizaedje)|mene]] (vizaedje) * [[Motî:mene (fosse)|mene]] (fosse) * [[Motî:Meneket Pisse|Meneket Pisse]] * [[Motî:menir 1|menir]] (monsieu) * [[Motî:menir 2|menir]] (grosse pire) * [[Motî:menu|menu]] (o.n.) * [[Motî:Menufontinne|Menufontinne]] / [[Motî:Menufontinne|Mnufontinne]] (n.pl.) * [[Motî:Menufontinne|Menufontinnî]] / [[Motî:Menufontinne|Mnufontinnî]]; [[Motî:Menufontinne|Menufontinnresse]] / [[Motî:Menufontinne|Mnufontinnresse]] (n.dj.) * [[Motî:Menutchenoe|Menutchenoe]] / [[Motî:Menutchenoe|Mnutchenoe]] (n.pl.) * [[Motî:mer|mer]] (f.n.) * [[Motî:Mermoite|Mermoite]] (viyaedje) * [[Motî:mesdire|si mesdire]] * [[Motî:mesdjåzer|si mesdjåzer]] * [[Motî:meskeure|meskeure]] * [[Motî:meskinoxhe|meskinoxhe]], [[Motî:mesconoxhe|mesconoxhe]] * [[Motî:messaedje|messaedje]] * [[Motî:messaedjî|messaedjî]] ([[Motî:messaedjresse|messaedjresse]]) * [[Motî:messaedjreye|messaedjreye]] * [[Motî:Messeye|Messeye]] (Djezus-Cri) * [[Motî:Messieus|Messieus]] (pl. po-z atôtchî) * [[Motî:mesplotche|mesplotche]] [addj.] * [[Motî:mestré|mestré]] * [[Motî:metaedje|metaedje]] ** [[Motî:metaedje so pî|metaedje so pî]] ** [[Motî:mete e coleur|metaedje e coleur]] (o.n.) * [[Motî:metafôre|metafôre]] * [[Motî:mete 1|mete]] (viebe) ** [[Motî:mete e coleur|mete e coleur]] (v.c.) ** [[Motî:mete evoye|mete evoye]] ** [[Motî:mete so pî|mete so pî]] * [[Motî:mete 2|mete]] (unité d' mezeure) * [[Motî:meteu|meteu]], [[Motî:meteuse|meteuse]], [[Motî:metresse|metresse]] ** [[Motî:mete e coleur|meteu e coleur]], [[Motî:mete e coleur|meteuse e coleur]] (o.f.n.) ** [[Motî:meteu so pî|meteu]], [[Motî:meteuse so pî|meteuse]], [[Motî:metresse so pî|metresse so pî]] * [[Motî:meube|meube]] (o.n.) ** [[Motî:bén-meube|bén-meube]] (o.n., pl. des béns-meubes) * [[Motî:meumeure|meumeure]] (f.n.) * [[Motî:meur|meur]], [[Motî:meure 1|meure]] (addj., purade padvant) * [[Motî:meure 2|meure]] (f.n., frut) * [[Motî:meuron|meuron]] (o.n.) * [[Motî:meuronî|meuronî]] (o.n.) * [[Motî:meye|meye]] * [[Motî:mezalé|mezalé]] (addj. &amp; o.f.n.) * [[Motî:mezayî|mezayî]] (v.c.) == MI == * [[Motî:mi 1|mi]] / [[Motî:m' 1|m']] (prono) ** [[Motî:mi-minme|mi-minme]] * [[Motî:mi 2|mi]] (note di muzike) * [[Motî:miceliom|miceliom]] (o.n.) * [[Motî:michtrole|michtrole]] * [[Motî:micro-wache|micro-wache]] * [[Motî:midone|midone]] (addj. padvant) * [[Motî:miele|miele]] (o.n.) * [[Motî:miele|mierlåd]] (o.n.) * [[Motî:miele|Mierlåd]] (n. famille, e F. Mirlon) * [[Motî:mier-|mier-]] (betchete) * [[Motî:mier|mier]], [[Motî:miere|miere]] (adj.) * [[Motî:miercopete|miercopete]] (f.n.) * [[Motî:miercour|miercour]] (o.n.) * [[Motî:miercorin|miercorin]] (o.n.) * [[Motî:mierdistrujhaedje|mierdistrujhaedje]] (o.n.) * [[Motî:mierdjin|mierdjin]] (f.n.) * [[Motî:mierdjonne|mierdjonne]] (addj.) * [[Motî:mierdjonnesse|mierdjonnesse]] (f.n.) * [[Motî:miere|miere]] (f.n.) * [[Motî:mierin|mierin]], [[Motî:mierinne|mierinne]] (adv.) * [[Motî:mierkeure|mierkeure]] (o.n.) * [[Motî:Mierkeure|Mierkeure]] (no d' diu) * [[Motî:Mierkeure|Mierkeure]] (no d' planete) * [[Motî:mierkidi|mierkidi]] (o.n.) * [[Motî:mierlådje|mierlådje]] (addj.) * [[Motî:mierlon|mierlon]] (adv.) * [[Motî:mierlong|mierlong]], [[Motî:mierlongue|mierlongue]] (addj.) * [[Motî:miermint|miermint]] (adv.) * [[Motî:miermitan|miermitan]] (f.n.) * [[Motî:miernou|miernou]], [[Motî:miernowe|miernowe]] (adj.) * [[Motî:mierpî|mierpî]] (o.n.) * [[Motî:mierrandon|mierrandon]] (o.n.) * [[Motî:mierseu|mierseu]], [[Motî:mierseule|mierseule]] (addj.) * [[Motî:mierseulisté|mierseulisté]] (f.n.) * [[Motî:miersipepieus|miersipepieus]], [[Motî:miersipepieuse|miersipepieuse]] (addj.) * [[Motî:miersipepieuzmint|miersipepieuzmint]] (adv.) * [[Motî:Miertchamp|Miertchamp]] (n.pl.) * [[Motî:mildju|mildju]] * [[Motî:miloutaedje|miloutaedje]] (o.n.) * [[Motî:milouter|milouter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:milouteus|milouteus]], [[Motî:milouteuse|milouteuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:milouteuzmint|milouteuzmint]] (adv.) * [[Motî:mi-minme|mi-minme]] * [[Motî:Min (sint)|Min (sint)]] (n.dj.) ** [[Motî:må Sint-Min|må Sint-Min]] (o.n.) * [[Motî:mineu|mineu]] * [[Motî:minêye|minêye]] * [[Motî:minêyolodjike|minêyolodjike]] * [[Motî:minêyolodjince|minêyolodjince]] * [[Motî:minêyolodjisse|minêyolodjisse]] * [[Motî:minire|minire]] * [[Motî:minisse|minisse]] * [[Motî:ministere|ministere]] * [[Motî:minne|li minne]], [[Motî:minnes|les minnes]], [[Motî:minne|da minne]] (prono) * [[Motî:minrê|minrê]] * [[Motî:minou|minou]] / [[Motî:minou|mnou]]; [[Motî:minou|minowe]] / [[Motî:minou|mnowe]] (addj. todi padvant; adv.; o.n.) ** [[Motî:Menufontinne|Menufontinne]] / [[Motî:Menufontinne|Mnufontinne]] (n.pl.) ** [[Motî:Menutchenoe|Menutchenoe]] / [[Motî:Menutchenoe|Mnutchenoe]] (n.pl.) * [[Motî:minte|minte]] * [[Motî:minter|minter]] (''min'ter''', v.s.dj., codjowaedje tchicter) * [[Motî:minteu|minteu]] ([[Motî:minteuse|minteuse]], [[Motî:mintresse|mintresse]]) * [[Motî:minti|minti]] * [[Motî:mintiveuzmint|mintiveuzmint]] * [[Motî:mintreye|mintreye]] * [[Motî:mire|a mire]] (f.n.) * [[Motî:Mirwå|Mirwå]] * [[Motî:misse|misse]] (f.n.) * [[Motî:mitan 1|mitan]] (omrin: å mitan d' ene plaece) ** [[Motî:miermitan|miermitan]]. * [[Motî:mitan 2|mitan]] (femrin: al mitan d' ene termene di tins) * [[Motî:mitche|mitche]] (f.n.) * [[Motî:mitchete|mitchete]] (f.n.) * [[Motî:mitchot|mitchot]] (o.n.) * [[Motî:mitchotreye|mitchotreye]] (f.n.) * [[Motî:Mitchroû|Mitchroû]] u [[Motî:Mitchrou|Mitchrou]] (viyaedje) * [[Motî:mîtrin|mîtrin]], [[Motî:mîtrin|mîtrinne]] ** [[Motî:Mîtrinne Mer|Mîtrinne Mer]]. * [[Motî:mixhe-maxhe|mixhe-maxhe]] (o.n) * [[Motî:miyård|miyård]] * [[Motî:miyårdinme|miyårdinme]] * [[Motî:miyinme|miyinme]] * [[Motî:miyî|miyî]] * [[Motî:miyon|miyon]] * [[Motî:miyoninme|miyoninme]] * [[Motî:miyter|miyter]] (viebe sins djin) * [[Motî:mizeråve|mizeråve]] (addj., padvant u padrî) * [[Motî:mizeråvmint|mizeråvmint]] (adv.) * [[Motî:mizere|mizere]] (f.n.) ** [[Motî:batch ås mizeres|batch ås mizeres]] (o.n., pl des batchs ås mizeres) ** [[Motî:Mizere|Li Mizere, Les Mizeres]] (sacwants hamteas) * [[Motî:mizerreye|mizerreye]] (f.n.) * [[Motî:mizrete 1|mizrete]] (f.n., sôre di ptite sori). * [[Motî:mizrete 2|mizrete]] (f.n., come ene pitite misse ki bagne dins les aiwes do vea.) == MO == * [[Motî:mocoe|mocoe]] (o.n.) * [[Motî:modisse|modisse]] * [[Motî:moennaedje|moennaedje]] (o.n.) * [[Motî:moenner|moenner]] (v., codjowaedje bouter) ** [[Motî:moenner evoye|moenner evoye]] (vierbire a coplemint). * [[Motî:moenneu|moenneu]], [[Motî:moenneu|moenneuse]] u [[Motî:moenneu|moennresse]] (o.f.n.) * [[Motî:moennrece|moennrece]] (addj., todi padrî) * [[Motî:moes|moes]] (o.n.) * [[Motî:moirgunea|moirgunea]] (o.n.) * [[Motî:moirsea|moirsea]] (o.n.) * [[Motî:moirt|moirt]], [[Motî:moite|moite]] (addj. todi padvant) ** [[Motî:Moite-Han|Moite-Han]] (hamtea) * [[Motî:moirxhea|moirxhea]] (o.n.) * [[Motî:moirxhon|moirxhon]] (o.n.) * [[Motî:moixhnea|moixhnea]] (o.n.) * [[Motî:mojhi|mojhi]] (v.s.c.) * [[Motî:mojhi|mojhi]], [[Motî:mojheye|mojheye]] (addj &amp; o.f.n.) * [[Motî:mojhixhaedje|mojhixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:mojhixheure|mojhixheure]] (f.n.) * [[Motî:mokion|mokion]] (o.n.) * [[Motî:molet 1|molet]] (addj., nén bén deur) * [[Motî:molet 2|molet]] (o.n. gros del djambe) * [[Motî:molete|molete]] (f.n.) * [[Motî:moloner|moloner]] (v.c.) * [[Motî:mon 1|mon]] (divancete, amon) * [[Motî:mon 2|mon Diu]] (prezintoe d' apårtinance calké). * [[Motî:mon-|mon-]] (fåsse betchete) * [[Motî:Monon|Mon]] (vî ptit no). ** [[Motî:Monon|Monfa]] (no d' plaece). ** [[Motî:Monon|Monvå]] (no d' plaece, et no d' famile). * [[Motî:Monami|monami]] (o.n.) ** [[Motî:Monami|Monami]] (no d' famile) * [[Motî:moncouzin|moncouzin]] (o.n.) ** [[Motî:Moncouzin|Moncouzin]] (no d' famile) * [[Motî:monde|monde]] (o.n.) ** [[Motî:vini å monde|v(i)ni å monde]] (vierbire s.c.) * [[Motî:mônêye|mônêye]] * [[Motî:monfrere|monfrere]] (o.n.) * [[Motî:mônî|mônî]], [[Motî:mônresse|mônresse]] * [[Motî:monkeur|monkeur]] * [[Motî:Monon|Monon]] (vî ptit no et no d' famile). ** [[Motî:Monon|Monon (sint)]] ** [[Motî:Monon|Mononvå]] (no d' plaece et no d' famile) * [[Motî:mononke|mononke]] (o.n.) ** [[Motî:mononke-tåye|mononke-tåye]] (o.n.) * [[Motî:monparan|monparan]] (o.n.) * [[Motî:monpere|monpere]] (o.n.) * [[Motî:mônrece|mônrece]] * [[Motî:mônrêye|mônrêye]] * [[Motî:monsegneur|monsegneur]] (o.n.) * [[Motî:monsieu|monsieu]] (o.n., pl des monsieus) ** [[Motî:monsieu|Monsieu]] (o.n., pl. Messieus) * [[Motî:Mont|Mont]] (e Hinnot) ** [[Motî:Mont-dlé-Oufalijhe|Mont-dlé-Oufalijhe]] ** [[Motî:Mont-Sint-Gubiet|Mont-Sint-Gubiet]] * [[Motî:Montagu|Montagu]] (viyaedjes, hamtea et ancyinne conteye) * [[Motî:montinne|montinne]] (f.n.) * [[Motî:monumint|monumint]] (o.n.) * [[Motî:morete|morete]] * [[Motî:moslete|moslete]] (f.n.; assiete po mostrer) * [[Motî:mosse|mosse]] (f.n.; biesse del mer) * [[Motî:mosse 2|mosse]] (f.n.; mostraedje) * [[Motî:mossineu|mossineu]], [[Motî:mossineuse|mossineuse]] u [[Motî:mossinresse|mossinresse]] (o.f.n.) * [[Motî:mosteye|mosteye]] (f.n.) * [[Motî:mosteyidî|mosteyidî]] (o.n.) * [[Motî:mot|mot]] ** [[Motî:mot-parint|mot-parint]] ** [[Motî:mot-brut|mot-brut]] ** [[Motî:mot-criya|mot-criya]] * [[Motî:motî|motî]] * [[Motî:motlî|motlî]] * [[Motî:Mouhagne|Mouhagne]] * [[Motî:Mouhagne|Mouhagnoûle]] * [[Motî:moujhî|moujhî]] (v.pr) * [[Motî:moujhî|moujhî]] [[Motî:moujheye|moujheye]] (addj) * [[Motî:moujhisses|moujhisses]] (o.n.t.pl) * [[Motî:moujhner|moujhner]] (v.s.c) * [[Motî:moulet|moulet]], [[Motî:moulet|moule]] (o.f.n.) * [[Motî:moultea|moultea]] (o.n.) * [[Motî:moumint|moumint]] (o.n.) * [[Motî:moumintanêymint|moumintanêymint]] (adv.) * [[Motî:moustî|moustî]] (o.n.) * [[Motî:moustî|Moustî]] ** [[Motî:Cirou-Moustî|Moustî]] (viyaedje di Cirou-Moustî) ** [[Motî:moustî|Moustî-dlé-Nivele]] ** [[Motî:moustî|Moustî-so-Sambe]] * [[Motî:moutchî|moutchî]] (v.c.) * [[Motî:moutchoe|moutchoe]] (o.n.) * [[Motî:Moutiè|Moutiè]] * [[Motî:mouwåd|mouwåd]] (o.n.) * [[Motî:mouwaedje 1|mouwaedje]] (o.n., emocion) * [[Motî:mouwaedje 2|mouwaedje]] (o.n., bodjaedje) * [[Motî:mouwaedje 3|mouwaedje]] (o.n., wayimaedje) * [[Motî:mouwance|mouwance]] (f.n.) * [[Motî:mouwer 1|mouwer]] (esse tot rtourné, divintrinnmint). * [[Motî:mouwer 2|mouwer]] (fé bodjî, rimouwer). * [[Motî:mouwer 3|mouwer]] (wayimer, candjî ses plomes, tot djåzant des poyes). * [[Motî:mouwrece|mouwrece]] (addj., todi padrî) * [[Motî:Mouzaive|Mouzaive]] (viyaedje) * [[Motî:Mouze|Mouze]] (aiwe) * [[Motî:mouze|mouze]] (f.n.) * [[Motî:mowa|mowa]] * [[Motî:mowe 1|mowe]] (f.n., candjmint, bodjaedje) * [[Motî:mowe 2|mowe]] (wayimaedje, candjmint des plomes) * [[Motî:moxhe 1|moxhe]] (f.n.) * [[Motî:moxhe 2|moxhe]] (f.n.; moxhe al låme) ** [[Motî:moxhe al låme|moxhe al låme]] ** [[Motî:moxhe d' apî|moxhe d' apî]] * [[Motî:Moxhe (viyaedje)|Moxhe]] (viyaedje) * [[Motî:moxhea|moxhea]] (o.n.) * [[Motî:moxhete|moxhete]] (f.n.) * [[Motî:moxhî 1|moxhî]] / [[Motî:moxhresse|moxhresse]] * [[Motî:moxhî 2|moxhî]] / [[Motî:moxheye|moxheye]] (addj &amp; o.f.n) * [[Motî:moxhia|moxhia]] (o.n.) * [[Motî:moxhion|moxhion]] (o.n.) * [[Motî:moxhlî|moxhlî]] (o.n.) * [[Motî:moxhlire|moxhlire]] (f.n.) * [[Motî:moxhnî|moxhnî]] (tindeu ås moxhons) * [[Motî:moxhon|moxhon]] ** [[Motî:moxhon d' ônea|moxhon d' ônea]] ** [[Motî:moxhon d' toet|moxhon d' toet]] ** [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] * [[Motî:Moxhe (viyaedje)|Moxhrê]] (hamtea) * [[Motî:Moxhe (viyaedje)|Moxhron]] (hamtea) * [[Motî:moxhter|moxhre]] (v.s.c.) * [[Motî:moxhyî 1|moxhyî]] (v.c.; tchessî les moxhes) * [[Motî:moxhyî 2|moxhyî]] (v.c.; ene tchandele) * [[Motî:moyén|moyén]] ** [[Motî:Levant|Moyén-Levant]] * [[Motî:mozinaedje|mozinaedje]] (o.n.) * [[Motî:moziner|moziner]] (v.s.dj.) * [[Motî:mozinter|mozinter]] (v.s.dj.) * [[Motî:mozliner|mozliner]] (v.s.dj.) * [[Motî:mozter|mozter]] (v.s.dj.) == MT == * [[Motî:Emtene|Mtene]] == MU == * [[Motî:mu|mu]] / [[Motî:m'|m']] (prono) * [[Motî:murer|murer]] (v.c., codjowaedje bouter). * [[Motî:muroe|muroe]] (o.n.) * [[Motî:mustea|mustea]] (o.n.) * [[Motî:muslire|muslire]] (o.n.) * [[Motî:muze|muze]] * [[Motî:muzer|muzer]](v.c) * [[Motî:muzura|muzura]] / [[Motî:mzura|mzura]] (o.n.) * [[Motî:muzuraedje|muzuraedje]] / [[Motî:mzuraedje|mzuraedje]] (o.n.) * [[Motî:muzeure|muzeure]] / [[Motî:muzeure|mzeure]] (f.n.) ** [[Motî:a mzeure|a mzeure]] ** [[Motî:foû mzeure|foû mzeure]] (advierbire & addjectivire, padrî u padvant, pl. foû mzeure) ** [[Motî:fwait a mzeure|fwait a mzeure]] * [[Motî:muzurer|muzurer]] / [[Motî:muzurer|mzurer]] (v.c., codjowaedje djurer) * [[Motî:muzurete|muzurete]] / [[Motî:muzurer|mzurete]] (f.n.) * [[Motî:muzureu|muzureu]] / [[Motî:muzurer|mzureu]], [[Motî:muzureuse|muzureuse]] / [[Motî:muzurer|mzureuse]], [[Motî:muzurresse|muzurresse]] / [[Motî:mzurresse|mzurresse]] (o.f.n.) == MW == * [[Motî:mwais|mwais]], [[Motî:mwais|mwaijhe]] (addj., todi padvant) ** [[Motî:mwaijhe fwin|mwaijhe fwin]] ** [[Motî:mwaisse-modêye|mwaisse-modêye]] ** [[Motî:mwaisse-veye|mwaisse-veye]] ** [[Motî:mwaisse-wårdeu|mwaisse-wårdeu]] ([[Motî:mwaisse-wårdeuse|mwaisse-wårdeuse]]) * [[Motî:mwelon|mwelon]] (o.n.) * [[Motî:Mwinne-Eglijhe|Mwinne-Eglijhe]] * [[Motî:mwinni|mwinni]] * [[Motî:Mwinni|Mwinni]] * [[Motî:mwinburneus|mwinburneus]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 92 65388 2006-06-28T10:18:39Z Karima 106 /* SC */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == SA == * [[Motî:så|så]] (f.n.) * [[Motî:Såcere|Såcere]] * [[Motî:såci|såci]] * [[Motî:sacraminter|sacraminter]] * [[Motî:sacristeye|sacristeye]] (f.n.) * [[Motî:sacristin|sacristin]], [[Motî:sacristinne|sacristinne]] (o.f.n.) * [[Motî:sacsofone|sacsofone]] (o.n.) * [[Motî:sacwants|sacwants]], [[Motî:sacwantes|sacwantes]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:sacwè|sacwè]] * [[Motî:sadju|sadju]] * [[Motî:saetch|saetch]] (o.n.) * [[Motî:saetchêye|saetchêye]] * [[Motî:saetchot|saetchot]] * [[Motî:saeyea|saeyea]] (o.n.) * [[Motî:saeyén|saeyén]] (o.n.) * [[Motî:saeyete 1|saeyete]] (f.n., pitit saeyea) * [[Motî:saeyete 2|saeyete]] (f.n., potchante ou saeyante pitite biesse) * [[Motî:saeyi|saeyi]] (v.s.c.) * [[Motî:saeyoûle|saeyoûle]] (f.n.) * [[Motî:saive|saive]] (addj., purade padvant, ki n' a nén boevou) * [[Motî:Saive|Saive]] (viyaedje, hamtea, et n.pl.) ** [[Motî:Saive-dilé-Blegneye|Saive-dilé-Blegneye]] (viyaedje) ** [[Motî:Saive-dilé-Wareme|Saive-dilé-Wareme]] (hamtea) * [[Motî:Saivlete|Saivlete]] (n.pl.) * [[Motî:saizixhant|saizixhant]] (addj., purade padvant) * [[Motî:Saizon|Saizon]] (måke di bire) * [[Motî:såjhon|såjhon]] (f.n.) * [[Motî:saké|saké]], [[Motî:sakêye|sakêye]] (addj. padvant) * [[Motî:saké 2|saké]] (o.n.) (abwesson) * [[Motî:saké|saké]] [addj.] * [[Motî:sakî|sakî]] * [[Motî:såle-a-mindjî|såle-a-mindjî]] * [[Motî:salut|salut]] (o.n.) * [[Motî:Samår|Samår]] (viyaedje) * [[Motî:Sambe|Sambe]] (no d' aiwe, todi eployî sins årtike) * [[Motî:sambrece|sambrece]] (f.n.) * [[Motî:Sambwezî|Sambwezî]], [[Motî:Sambwezire|Sambwezire]] (n.dj.) * [[Motî:såme|såme]] (f.n.) * [[Motî:såme 1|såme]] (f.n., filet d' pexhe) * [[Motî:såme 2|såme]] (o.n., psåme, priyire) * [[Motî:såmtî|såmtî]] (o.n.) * [[Motî:samwinne|samwinne]] (f.n.) * [[Motî:Sara|Sara]], [[Motî:Sara|Sarawî]], [[Motî:Sara|Sarawresse]] * [[Motî:Sarazin|Sarazin]], [[Motî:Sarazinne|Sarazinne]] ** [[Motî:crahea d' Sarazin|crahea d' Sarazin]] * [[Motî:sårco|sårco]] (o.n.) * [[Motî:sårt|sårt]] (o.n.) * [[Motî:sårtaedje|sårtaedje]] * [[Motî:sårter|sårter]] * [[Motî:sårti|sårti]] (o.n.) * [[Motî:sårt|-såt]] (dins les nos d' plaeces a aplacaedje tîxhon) * [[Motî:såtche|såtche]] * [[Motî:såte|såte]] (f.n.) * [[Motî:Såtou|Såtou]] * [[Motî:såvaedje|såvaedje]] (addj., purade padvant) ** [[Motî:Såvaedje Inne|Såvaedje Inne]] * [[Motî:saveur|saveur]] (v.) ** [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay]], [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hote]] * [[Motî:såvnea|såvnea]] (o.n.) * [[Motî:såvnire|såvnire]] (f.n.) * [[Motî:Såvnire|Såvnire]] (no d' viyaedje) * [[Motî:såvlon|såvlon]] * [[Motî:sawè|sawè]] (v.) * [[Motî:sawice|sawice]] * [[Motî:sawou 1|sawou]] (o.n., sôre d' åbe) * [[Motî:sawou 2|sawou]] (nén definixhant prono) * [[Motî:sawoura|sawoura]] (o.n.) * [[Motî:sawourer|sawourer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sawri|sawri]] (o.n.) == SC == (k' aparexhnut å pus sovint sins dissipotchaedje) * [[Motî:sicanfår|scanfår]] * [[Motî:Scåssene|Scåssene]] * [[Motî:Scåssinwès|Scåssinwès]], [[Motî:Scåssinwès|Scåssinwesse]] * [[Motî:schate|schate]](f.n) * [[Motî:Scleyin|Scleyin]] * [[Motî:sicwere|scwere]] ** [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] (addjectivire) == SCH == * [[Motî:schadrea|schadrea]] (o.n.) * [[Motî:schaesse|schaesse]] (f.n.) * [[Motî:schaesseu|schaesseu]], [[Motî:schaesseuse|schaesseuse]] u [[Motî:schaesresse|schaesresse]] (o.f.n.) * [[Motî:schaessî 1|schaessî]] (v.s.c., codjowaedje tchessî; roter so des schaesses) * [[Motî:schaessî 2|schaessî]] (o.n., li ci ki va a schaesses; oujhea ås grandès pates) * [[Motî:schaester|schaester]] (v.s.c.) * [[Motî:schåfe|schåfe]] (f.n.) * [[Motî:schafote|schafote]] (f.n.) * [[Motî:schafyî|schafyî]] (c.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:schålaedje|schålaedje]] (o.n.) * [[Motî:schålance|schålance]] (f.n.) * [[Motî:schåle|schåle]] (f.n.) * [[Motî:schåler|schåler]] (v.t., codjowaedje bouter) * [[Motî:schalete|schalete]] (f.n.) * [[Motî:schalî|schalî]] (o.n.) * [[Motî:schali|schali]] (o.n.) * [[Motî:schalon|schalon]] (o.n.) * [[Motî:schamea|schamea]] (o.n.) * [[Motî:schåyaedje|schåyaedje]] (o.n.) ** [[Motî:schåyaedje-evoye|schåyaedje-evoye]] (o. sustantivire) * [[Motî:schaye|schaye]] (f.n.) * [[Motî:schåyeu-evoye|schåyeu-evoye]], [[Motî:schåyeuse-evoye|schåyeuse-evoye]] u [[Motî:schåyresse-evoye|schåyresse-evoye]] (o.f.n.) * [[Motî:schayeye|schayeye]] (f.n.) * [[Motî:schayî 1|schayî]] (o.n.; trotwer) * si [[Motî:schayî 2|schayî]] (v.pr.; si schayter) * [[Motî:schåyî|schåyî]] (v.c., codjowaedje waitî) ** [[Motî:schåyî evoye|schåyî evoye]] (vierbire å spitron, sins coplemint) ** [[Motî:schåye-traits|schåye-traits]] (o.n., pl. des schåye-traits) * [[Motî:schåyî|schåyî]], [[Motî:schåyeye|schåyeye]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:schayire|schayire]] (f.n.) * [[Motî:schåyoe|schåyoe]] (o.n.) * [[Motî:schaytaedje|schaytaedje]] (o.n.) * [[Motî:schayter|schayter]] (v.c., v.s.c. & v.pr.) * [[Motî:schayteu|schayteu]] (o.n.) * [[Motî:schayton|schayton]] (o.n.) * [[Motî:schere|schere]] (f.n.) * [[Motî:scherpiner|scherpiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:scherpinreye|scherpinreye]] (f.n.) * [[Motî:schete|schete]] (f.n.) * [[Motî:scheu|scheu]], [[Motî:scheute|scheute]] (addj.) * [[Motî:scheure|scheure]] (v.c.) * [[Motî:scheurece|scheurece]] (addj. & f.n.) * [[Motî:schiele|schiele]] (f.n.) * [[Motî:schielêye|schielêye]] (f.n.) * [[Motî:schieltreyes|schieltreyes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:schielisse|schielisse]] (o.n.) * [[Motî:schiner|schiner]] (v.s.c.) * [[Motî:schirer|schirer]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:schiråde|schiråde]] (f.n.) * [[Motî:schiraedje|schiraedje]] (o.n.) * [[Motî:schirêye|schirêye]] (f.n.) * [[Motî:schite|schite]] * [[Motî:schô 1|schô]] (o.n., djeron) * [[Motî:schô 2|schô]] (f.n. aveur schô ses dints, do viebe "schôpyî") * [[Motî:schoice|schoice]] (o.n.) * [[Motî:Schoice|Schoice]] (vint d' Schoice) ** [[Motî:Schoice-vea|Schoice-vea]] ** [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]] * [[Motî:schoirceu 2|schoiçresse]] * [[Motî:schoirçåd 1|schoirçåd]] (molén ås schoices) * [[Motî:schoirçåd 2|schoirçåd]], [[Motî:schoirçåd 2|schoirçåde]] (schoirceu d' biesses). * [[Motî:schoirçaedje 1|schoircaedje]] (d' èn åbe) * [[Motî:schoirçaedje 2|schoirçaedje]] (d' ene biesse). * [[Motî:schoirceu 1|schoirceu]] (peleu ås åbes) * [[Motî:schoirceu 2|schoirceu]], [[Motî:schoirceu 2|schoirceuse]] (di biesses) * [[Motî:schoirceure|schoirceure]] * [[Motî:schoircî 1|schoircî]] (èn åbe) * [[Motî:schoircî 2|schoircî]] (ene biesse). * [[Motî:schoircî (addj.)|schoircî]], [[Motî:schoircî (addj.)|schoirceye]] (addj.) * [[Motî:schoircî 3|schoircî]] (raler viè Schoice) * [[Motî:schoirçoe|schoirçoe]] * [[Motî:schonêye|schonêye]] (f.n.) * [[Motî:schorseye|schorseye]] (f.n.) * [[Motî:schoûta|schoûta]] (o.n.) * [[Motî:schoûtaedje|schoûtaedje]] (o.n.) * [[Motî:schoûtance|schoûtance]] (f.n.) * [[Motî:schoûtant|schoûtant]], [[Motî:schoûtant|schoûtante]] (o.f.n. & addj; padvant) * [[Motî:schoûter|schoûte]] (f.n.) * [[Motî:schoûter|schoûter]] (v.c., codjowaedje bouter). ** [[Motî:schoûte-s'-i-ploût|schoûte-s'-i-ploût]] (o.n.) * [[Motî:schoûteu|schoûteu]], [[Motî:schoûteu|schoûteuse]] u [[Motî:schoûteu|schoûtresse]] (o.f.n.) ** [[Motî:schoûteu-ås-ouxhs|schoûteu-ås-ouxhs]], [[Motî:schoûteu-ås-ouxhs|schoûteuse-ås-ouxhs]] u [[Motî:schoûteu-ås-ouxhs|schoûtresse-ås-ouxhs]] (o.f.n.) * [[Motî:schoûtoe|schoûtoe]] (o.n.) * [[Motî:schoûtrale|schoûtrale]] (f.n.) * [[Motî:schové|schové]] ([[Motî:schovêye|schovêye]]) * [[Motî:schover|schover]] ** [[Motî:schover evoye|schover evoye]] * [[Motî:schoveu|schoveu]] ([[Motî:schoveuse|schoveuse]], [[Motî:schovresse|schovresse]]) * [[Motî:schovion|schovion]] * [[Motî:schovlete|schovlete]] * [[Motî:schoyant|schoyant]], [[Motî:schoyante|schoyante]] (addj.) * [[Motî:schoyou|schoyou]], [[Motî:schoyowe|schoyowe]] (addj.) == SE == * [[Motî:semdi|semdi]] * [[Motî:seracuze|seracuze]] (o.n.) * [[Motî:seracuzer|seracuzer]] (v.s.c. & v.c.) * [[Motî:sesse|sesse]] (f.n.) * [[Motî:setimbe|setimbe]] * [[Motî:seucea|seucea]] (o.n.) * [[Motî:seur 1|seur(e)]] (addj.; assuré) * [[Motî:seur 2|seur(e)]] (addj.; acide gosse) * [[Motî:seuve|seuve]] (f.n.) == SH == * [[Motî:shî|shî]] * [[Motî:shijhe|shijhe]] * [[Motî:shonnance|shonnance]] * [[Motî:shonnant|shonnant]] * [[Motî:shonner|shonner]] (v.) * [[Motî:shoufe|shoufe]] (f.n., djaene prodût ki broûle) * [[Motî:shuve|shuve]] (v.c.) * [[Motî:shuvion|shuvion]] (o.n.) == SI == > so ene pådje tote seule: [[Motî:_lete S/SI|SI-SIZ]] == SM == * [[Motî:Smu|Smu]] == SO == * [[Motî:so|so]] (divancete) ** [[Motî:Les Taeyes|So les Taeyes]] (viyaedje) * [[Motî:sociolinwince|sociolinwince]] * [[Motî:sociolinwince|sociolinwincieus]], [[Motî:sociolinwince|sociolinwincieuse]] * [[Motî:sociolinwince|sociolinwistike]] * [[Motî:soçnaedje|soçnaedje]] (o.n.) * [[Motî:soçner|soçner]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:soçneu|soçneu]], [[Motî:soçneu|soçneuse]] u [[Motî:soçneu|soçnêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:sôdård|sôdård]] u [[Motî:sôdår|sôdår]], [[Motî:sôdåre|sôdåre]], [[Motî:sôdåresse|sôdåresse]] * [[Motî:sodiom|sodiom]] (o.n.) * [[Motî:esse|soeye]] (codjowaedje do viebe "esse"å suddjonctif) * [[Motî:sogne 1|sogne]] (f.n. netiaedje) * [[Motî:sogne 2|sogne]] (f.n. peu) ** [[Motî:sogne-cou|sogne-cou]] (o.f.n.) * [[Motî:sognî|sognî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:soke|soke]] (f.n.). * [[Motî:soker|si soker, soké, sokêye]]. * [[Motî:sokete 1|sokete]] (f.n., pitite soke). * [[Motî:sokete 2|sokete]] (f.n. fene tchåsse). * [[Motî:sol 1|sol]] (so + li) ** [[Motî:Solwåster|Solwåster]] * [[Motî:sol 2|sol]] (note di muzike) * [[Motî:solåciaedje|solåciaedje]] (o.n) * [[Motî:solåcyî|solåcyî]] (v.c) * [[Motî:solea|solea]] (o.n.) ** [[Motî:Solea-djus|Solea-djus]] (n.pl) * [[Motî:Solire|Solire]] (hamtea) * [[Motî:Solwåster|Solwåster]] (hamtea) * [[Motî:solwef|solwef]], [[Motî:solwefe|solwefe]] (o.f.n.) * [[Motî:Some|Some]] (n.pl) * [[Motî:sôr|sôr]] * [[Motî:sôrcelreye|sôrcelreye]] * [[Motî:sôrcî|sôrcî]], [[Motî:sôrcire|sôrcire]] * [[Motî:sordjant|sordjant]], [[Motî:sordjant|sordjante]] (o.f.n.) * [[Motî:sordjoû|sordjoû]] * [[Motî:soreye|soreye]] * [[Motî:Sorêye|Sorêye]] * [[Motî:soriaedje|soriaedje]] * [[Motî:sorlevaedje|sorlevaedje]] (o.n.) * [[Motî:sorlevé|sorlevé]], [[Motî:sorlevêye|sorlevêye]] (o.f.n.) * [[Motî:sorlever|sorlever]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sornaivyî|sornaivyî]] * [[Motî:sôrreye|sôrreye]] (f.n.) * [[Motî:sorwalonde|sorwalonde]] (f.n.) * [[Motî:sorwoeyaedje|sorwoeyaedje]] (o.n.) * [[Motî:sorwoeyance|sorwoeyance]] (f.n.) * [[Motî:sorwoeyant|sorwoeyant]], [[Motî:sorwoeyante|sorwoeyante]] (o.f.n.) * [[Motî:sorwoeyeu|sorwoeyeu]], [[Motî:sorwoeyeuse|sorwoeyeuse]], [[Motî:sorwoeyresse|sorwoeyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:sorwoeyî|sorwoeyî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:soryî|soryî]] * [[Motî:sôte|sôte]] (f.n.) * [[Motî:sôter|sôter]] (v., codjowaedje bouter) ** [[Motî:sôte-ås-biyokes|sôte-ås-biyokes]] (o.f.n., pl. des sôte-ås-biyokes) * [[Motî:sovronde|sovronde]] (f.n.) * [[Motî:soû|soû]] * [[Motî:soucråde|soucråde]] * [[Motî:soucré|soucré]] ([[Motî:soucrêye|soucrêye]]) * [[Motî:soucrer|soucrer]] * [[Motî:soucreye|soucreye]] * [[Motî:soude|soude]] * [[Motî:soûfe|soûfe]] (souye, noer prodût ki sûne des tchminêyes) * [[Motî:souke|souke]] (k' on magne) ** [[Motî:crås souke|crås souke]] ** [[Motî:croxhe-souke|croxhe-souke]] * [[Motî:souke 2|souke]] (côp del tiesse) * [[Motî:souké|souké]] ([[Motî:soukêye|soukêye]]) * [[Motî:soukepaye|soukepaye]] * [[Motî:souker|souker]] * [[Motî:soukeu|soukeu]], [[Motî:soukeuse|soukeuse]], [[Motî:soucresse|soucresse]] * [[Motî:Soûmagne|Soûmagne]] * [[Motî:soûmint|soûmint]] * [[Motî:soûmintrece|soûmintrece]] * [[Motî:sour|sour]] * [[Motî:Sour-so-Sambe|Sour-so-Sambe]] * [[Motî:sourcroûte|sourcroûte]] (f.n.) * [[Motî:sourd|sourd]] * [[Motî:sourdant|sourdant]] * [[Motî:souye|souye]] (noer prodût ki sûne des stouves) * [[Motî:soxhe|soxhe]] (f.n.) * [[Motî:soyaedje|soyaedje]] (o.n.) * [[Motî:soyant|soyant]], [[Motî:soyante|soyante]] (addj. todi padvant) * [[Motî:soye 1|soye]] (f.n., ritche sitofe) * [[Motî:soye 2|soye]] (f.n., pwel di pourcea) * [[Motî:soye 3|soye]] (f.n., soyete & soyante djin) * [[Motî:soyete|soyete]] (f.n.) * [[Motî:soyeu|soyeu]], [[Motî:soyeuse|soyeuse]] u [[Motî:soyresse|soyrece]] (o.f.n.) * [[Motî:soyî|soyî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:soyrece|soyrece]] (addj., todi padrî) * [[Motî:soyreye|soyreye]] (f.n.) == SP == * [[Motî:Spå|Spå]] (veye) ** [[Motî:sipå-orandje|spå-orandje]] (o.n.) * [[Motî:Spå|Spådwès]], [[Motî:Spå|Spådwesse]] (n.dj.) * [[Motî:spér|spér]] (o.n) * [[Motî:Spetin|Spetin]] (crodjambot) * [[Motî:spirou|spirou]] (o.n.) * [[Motî:Spirou|Spirou]] (persounaedje di binde d' imådje) * [[Motî:spitant|spitant]], [[Motî:spitante|spitante]] (addj., purade padvant) * [[Motî:spiter|spiter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:Spontin|Spontin]] (viyaedje) * [[Motî:Spontin|Spontinwès]], [[Motî:Spontin|Spontinwesse]] (n.dj.) == SS == * [[Motî:-ss|-ss]] (cawete ki våt "ti") == ST == * [[Motî:stadje|stadje]] (o.n.) * [[Motî:stadjaire|stadjaire]] (o.f.n.) * [[Motî:står|står]] (f.n.) * [[Motî:ster|ster]] (o.n., v.v.m.) * [[Motî:Ster|Ster]] * [[Motî:Sterlin|Sterlin]], [[Motî:Sterlinne|Sterlinne]] * [[Motî:Straimont|Straimont]] * [[Motî:Strintchamp|Strintchamp]] == SU == * [[Motî:subitin|subitin]], [[Motî:subitin|subitin]] (addj., purade padvant) * [[Motî:subito presto|subito presto]] (advierbire) * [[Motî:succès|succès]] (o.n.) * [[Motî:sulniche|sulniche]] * [[Motî:sûna|sûna]] * [[Motî:sûnaedje|sûnaedje]] ** [[Motî:sûnaedje-evoye|sûnaedje-evoye]] * [[Motî:sûnant|sûnant]] * [[Motî:sûne|sûne]] * [[Motî:sûner|sûner]] ** [[Motî:sûner evoye|sûner evoye]] * [[Motî:suziner|suziner]] (v.c., codjowaedje copiner) == SW == * [[Motî:swè-djhant|swè-djhant]] (adv.) * [[Motî:swele|swele]] ** [[Motî:swele-frumint|swele-frumint]] * [[Motî:swer|swer]] * [[Motî:swerêye|swerêye]] * [[Motî:swerinne|swerinne]] == SY == * [[Motî:syince|syince]] (f.n.) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 93 53688 2006-04-05T21:44:16Z Lucyin 16 /* YO */ ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- === YA === * [[Motî:Yåle|Yåle]] ([[Motî:Yålî|Yålî]], [[Motî:Yålire|Yålire]]) * [[Motî:Yache|Yache]] u [[Motî:Yache|Yasche]] === YE === * [[Motî:yebe|yebe]] (f.n.) ** [[Motî:yebe di troye|yebe di troye]] (f.n., des yebes di troye) ** [[Motî:yebe-ås-as|yebe-ås-as]] ** [[Motî:yebe å froyon|yebe å froyon]] * [[Motî:yesse 1|yesse]] (f.n.; îpe) * [[Motî:yesses|yesses]] (f.n.t.pl.; leveure) * [[Motî:yeusses|yeusses]] * [[Motî:yeye|yeye]] === YO === * [[Motî:yô|yô]] (f.n.) * [[Motî:yôde|yôde]] * [[Motî:yoler|yoler]] * [[Motî:Yon|Yon]] (dirî voyale) / [[Motî:On|On]] (dirî cossoune) (viyaedje) * [[Motî:yôrd|yôrd]] * [[Motî:yôrdeure|yôrdeure]] * [[Motî:yôrdi|yôrdi]] * [[Motî:yôrdisté|yôrdisté]] * [[Motî:yôrdixhaedje|yôrdixhaedje]] * [[Motî:yôrdixhant|yôrdixhant]], [[Motî:yôrdixhante|yôrdixhante]] * [[Motî:youp|youp&nbsp;!]] * [[Motî:youpdoudoup|youpdoudoup&nbsp;!]] * [[Motî:youptata|youptata]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 94 21107 2003-06-23T10:44:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:youp]] 95 21108 2003-06-23T10:44:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:youp]] 96 55624 2006-05-02T19:34:32Z Lucyin 16 /* ZO */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- === ZA === * [[Motî:zabea|zabea]] * [[Motî:Zabele|Zabele]] * [[Motî:zaf|zaf&nbsp;!]] * [[Motî:zafe|zafe]] === ZE === * [[Motî:zebe|zebe]] * [[Motî:zels|zels]] ([[Motî:zeles|zeles]]) ** [[Motî:zels-minmes|zels-minmes]] * [[Motî:zéncler|zéncler]] * [[Motî:zéncleu|zéncleu]] * [[Motî:zénk|zénk]] * [[Motî:zénkeu|zénkeu]] * [[Motî:zénkî|zénkî]] * [[Motî:zenofobe|zenofobe]] * [[Motî:zenofobeye|zenofobeye]] * [[Motî:zezôtes|zezôtes]] === ZI === * [[Motî:zif|zif]] * [[Motî:ziguezag|ziguezag]] * [[Motî:ziguezig|ziguezig]] * [[Motî:ziguezon|ziguezon]] * [[Motî:zigzaguigne|zigzaguigne]] * [[Motî:zigzonzece|zigzonzece]] (f.n.) * [[Motî:zigzonzece|a zigzonzece]] (addjectivire & advierbire) * [[Motî:zimbouboum|zimbouboum]] * [[Motî:zimboum|zimboum]] * [[Motî:zimboum tralala|zimboum tralala]] * [[Motî:zimter|zimter]] * [[Motî:zimzim|zimzim]] * [[Motî:zimzizim|zimzizim]] * [[Motî:zin|zin]] * [[Motî:ziner|ziner]] * [[Motî:zinreye|zinreye]] * [[Motî:zinziner|zinziner]] * [[Motî:zing|zing]] * [[Motî:zinglåde|zinglåde]] * [[Motî:zinglaedje|zinglaedje]] * [[Motî:zinglant|zinglant]] ([[Motî:zinglante|zinglante]]) * [[Motî:zinglantiveuzmint|zinglantiveuzmint]] * [[Motî:zinglé|zinglé]] ([[Motî:zinglêye|zinglêye]]) * [[Motî:zingler|zingler]] * [[Motî:zinglêye|zinglêye]] * [[Motî:zinguezele|zinguezele]] (advierbire) * [[Motî:zinter|zinter]] * [[Motî:zinter evoye|zinter evoye]] * [[Motî:zip-sipotchî|zip-sipotchî]] * [[Motî:zip-sitrindou|zip-sitrindou]] * [[Motî:zirconiom|zirconiom]] * [[Motî:zivercôfs|zivercôfs]] === ZO === * [[Motî:Zône|Zône]] * [[Motî:zonôze|zonôze]] (f.n.) * [[Motî:Zôrbrôte|Zôrbrôte]] (hamtea) * [[Motî:zoubler evoye|zoubler evoye]] * [[Motî:zoum|zoum]] (o.n.) * [[Motî:zoumer|zoumer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:zoup|zoup&nbsp;!]] * [[Motî:zoupedår|zoupedår&nbsp;!]] * [[Motî:zouptata|zouptata&nbsp;!]] * [[Motî:zoupter evoye|zoupter evoye]] * [[Motî:zoupzouzoup|zoupzouzoup&nbsp;!]] === ZU === * [[Motî:zû|zû]] * [[Motî:zûna|zûna]] * [[Motî:zûnaedje|zûnaedje]] * [[Motî:zûne|zûne]] * [[Motî:zûner|zûner]] ** [[Motî:zûner evoye|zûner evoye]] * [[Motî:zuvion|zuvion]] === ZW === * [[Motî:zwè|zwè]] * [[Motî:zwèn|zwèn&nbsp;!]] * [[Motî:zwer|zwer]] * [[Motî:zwink|zwink&nbsp;!]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 97 21110 2003-06-23T11:03:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Zabele]] 98 21111 2003-06-23T11:06:29Z Pablo 5 ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- Li lete '''Q''' n'&nbsp;est måy eployeye e rfondou walon. Loukîz åzès letes '''[[Motî:_lete C|C]]''' eyet '''[[Motî:_lete K|K]]''' ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 99 65324 2006-06-27T22:25:09Z Lucyin 16 /* AT */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == A == * [[Motî:a (divancete)|a]] (divancete) ** [[Motî:a mzeure|a mzeure]] (advierbire) * [[Motî:a 1|a&nbsp;!]] (mot-criya) * [[Motî:a|a]] (o.n., F. ''ail'') ** [[Motî:a d' coloûte|a d'&nbsp;coloûte]] (ou [[Motî:a-d'-coloûte|a-d'-coloûte]]) ** [[Motî:a des håyes|a des håyes]] (ou [[Motî:a-des-håyes|a-des-håyes]]) ** [[Motî:a des oûsses|a des oûsses]] ** [[Motî:a d' tchamp|a d' tchamp]] (pl. des as d' tchamp) * a- (betchete) ** [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]] ** [[Motî:a- 2|betchete a- d' aprepiaedje]] ** [[Motî:a- 3|betchete a- (fé fé)]] ** [[Motî:a- 4|betchete a- (fé aveur ene cwålité)]] * [[Motî:-a|-a]] (cawete, F. ''-ail'') * [[Motî:å 1|å]] (lete et betchfessî) * [[Motî:å 2|å]] (etroclaedje a+li) ** [[Motî:Li Trô|Å Trô]] == AB == * [[Motî:abåbli|abåbli]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:abadjoû|abadjoû]] (o.n.) * [[Motî:abaiti|abaiti (s' ~)]] (v.pr., codjowaedje fini) * [[Motî:abåker|abåker]] * [[Motî:abandnaedje|abandnaedje]] (o.n.) * [[Motî:abandné|abandné]], [[Motî:abandnêye|abandnêye]] (addj.) * [[Motî:abandner|abandner]] * [[Motî:åbanisté|åbanisté]] * [[Motî:abastårdi|abastårdi]] * [[Motî:abastårdixhaedje|abastårdixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:abastårdixhmint|abastårdixhmint]] (o.n.) * [[Motî:abate|abate]] * [[Motî:abateu|abateu]] * [[Motî:abatou|abatou]], [[Motî:abatowe|abatowe]] (addj.) * [[Motî:abatrece|abatrece]] * [[Motî:abayåd|abayåd]] ([[Motî:abayåde|abayåde]]) * [[Motî:abayaedje|abayaedje]] * [[Motî:abaye|abaye]] * [[Motî:abayeu|abayeu]] ([[Motî:abayeuse|abayeuse]]) * [[Motî:abayî|abayî]] * [[Motî:abaymint|abaymint]] * [[Motî:abcès|abcès]] (o.n.) * [[Motî:abjurer|abjurer]] * [[Motî:abé|abé]] ([[Motî:abêsse|abêsse]]) * [[Motî:-åbe|-åbe]] * [[Motî:aberteke|aberteke]] * [[Motî:abeye 1|abeye 1]] * [[Motî:abeye 2|abeye 2]] * [[Motî:abeyemint|abeymint]] * [[Motî:abeyisté|abeyisté]] * [[Motî:abitåve|abitåve]] * [[Motî:abiyî|abiyî]] * [[Motî:aboctaedje|aboctaedje]] * [[Motî:abocter|abocter]] * [[Motî:aboere|aboere]] * [[Motî:abohnaedje|abohnaedje]] (o.n.) * [[Motî:abohner|abohner (s' ~ )]] (v.pr., codjowaedje tchicter) * [[Motî:aboird|aboird]] (o.n.) * [[Motî:aboirder|aboirdaedje]] (o.n.) * [[Motî:aboirder|aboirder]] (v.c.) (Codjowaedje boerler) * [[Motî:abominåcion|abominåcion]] (f.n.) * [[Motî:abondroet|abondroet]] (o.n.) * [[Motî:abounmint|abounmint]] (o.n.) * [[Motî:aboutaedje|aboutaedje]] * [[Motî:abouter|abouter]] * [[Motî:Åbri|Åbri]] * [[Motî:Åbri|Åbriyon]] * [[Motî:Åbri|Åbriyot]], [[Motî:Åbri|Åbriyote]] * [[Motî:abrotchî|abrotchî]] * [[Motî:absant|absant]] ([[Motî:absante|absante]]) * [[Motî:absitroet|absitroet]], [[Motî:absitroet|absitroete]] (addj.) * [[Motî:aburtale|aburtale]] (f.n.) * [[Motî:åbusson|åbusson]] (o.n.) * [[Motî:åbussoneu|åbussoneu]], [[Motî:åbussoneu|åbussoneuse]] u [[Motî:åbussoneu|åbussonresse]] (o.f.n.) * [[Motî:abuvraedje|abuvraedje]] (o.n.) * [[Motî:abuvrer|abuvrer]] (v.c., codjowaedje shofler). * [[Motî:abuvrî|abuvrî]] (o.n.) * [[Motî:abuvrire|abuvrire]] (f.n.) * [[Motî:abuvroe|abuvroe]] (o.n.) * [[Motî:abuvroû|abuvroû]] (o.n.) * [[Motî:abuvroûle|abuvroûle]] (o.n.) == AC == * [[Motî:academeye|academeye]] (f.n.) * [[Motî:academike|academike]] (addj.) * [[Motî:acaimer|acaimer]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:acceleråcion|acceleråcion]] (f.n.) * [[Motî:accès|accès]] (o.n.) * [[Motî:accint|accint]] (f.n.) * [[Motî:acdiner|acdiner]] * [[Motî:acertinaedje|acertinaedje]] (o.n.) * [[Motî:acertinance|acertinance]] (f.n.) * [[Motî:acertiner|acertiner]] * [[Motî:acertineu|acertineu]], [[Motî:acertineuse|acertineuse]] u [[Motî:acertinresse|acertinresse]] (o.f.n.) * [[Motî:acertineure|acertineure]] (f.n.) * [[Motî:acinseur|acinseur]] (o.n.) * [[Motî:acinte|acinte]] * [[Motî:-åcion|-åcion]] * [[Motî:Aclot|Aclot]] ([[Motî:Aclote|Aclote]]) * [[Motî:acmaxhaedje|acmaxhaedje]] * [[Motî:acmaxhî|acmaxhî]] * [[Motî:acmaxhî|acmaxhî]], [[Motî:acmaxheye|acmaxheye]] * [[Motî:acmoide|acmoide]] * [[Motî:acoird|acoird]] (o.n.) * [[Motî:acoirdances|acoirdances]] * [[Motî:acoirdayes|acoirdayes]] * [[Motî:acoistaedje|acoistaedje]] * [[Motî:acoister|acoister]] * [[Motî:åcolete_1|åcolete]] (o.n.; sierveu d' eglijhe) * [[Motî:åcolete_2|åcolete]] (f.n.; fleur) * [[Motî:acompli|acompli]] * [[Motî:acomplixhaedje|acomplixhaedje]] * [[Motî:acomplixhmint|acomplixhmint]] * [[Motî:aconcoisté|aconcoisté]], [[Motî:aconcoistêye|aconcoistêye]] * [[Motî:aconcoister|aconcoister]] * [[Motî:acondjurer|acondjurer]] * [[Motî:acoperner|acoperner]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:acopernêye|acopernêye]] (f.n.) * [[Motî:Åcosse|Åcosse]] (n.pl) * [[Motî:acostumance|acostumance]] (f.n.) * [[Motî:acostumé|acostumé]], [[Motî:acostumêye|acostumêye]] * [[Motî:acostumer|acostumer]] * [[Motî:acoujhner|acoujhner]] * [[Motî:acourtixheure|acourtixheure]] (f.n.) * [[Motî:acoûsse|acoûsse]] (adv.) * [[Motî:Åcoz|Åcoz]] (n.pl) * [[Motî:acrostitche|acrostitche]] * [[Motî:acrotchî|acrotchî]] * [[Motî:acsegnaedje|acsegnaedje]] * [[Motî:acsegnî|acsegnî]], [[Motî:acsegneye|acsegneye]] * [[Motî:acsegnî|acsegnî]] * [[Motî:acsegnmint|acsegnmint]] (o.n.) * [[Motî:actiniom|actiniom]] * [[Motî:actouwalité|actouwalité]] * [[Motî:acwatchi|acwatchi]] * [[Motî:acwati|acwati]] (viebe) * [[Motî:acwati|acwati]] ([[Motî:acwateye|acwateye]]) * [[Motî:acweri|acweri]] == AD == * [[Motî:åd|åd]] (etroclêye divancete) ** [[Motî:åd fwait|åd fwait di]] ** [[Motî:triviè|åd triviè di]] ** [[Motî:dilong|åd dilong di]] * [[Motî:Adam|Adam]] * [[Motî:Adan|Adan]] * [[Motî:adårer|adårer]] * [[Motî:adawiant|adawiant]] ([[Motî:adawiante|adawiante]]) * [[Motî:adawieu|adawieu]] ([[Motî:adawieuse|adawieuse]], [[Motî:adaweyresse|adaweyresse]]) * [[Motî:adawyî|adawyî]] * [[Motî:addé|addé]] * [[Motî:addjectif|addjectif]] * [[Motî:addjectivire|addjectivire]] * [[Motî:addjectivrece|addjectivrece]] * [[Motî:addjudjî|addjudjî]] * [[Motî:addjurer|addjurer]] * [[Motî:ådfoû|ådfoû]] * [[Motî:adierça|adierça]] (o.n.) * [[Motî:adierçaedje|adierçaedje]] (o.n.) * [[Motî:adiercî|adiercî]], [[Motî:adiercêye|adiercêye]] * [[Motî:adiercî|adiercî]] * [[Motî:adinner|adinner]] * [[Motî:ådinner|ådinner]] * [[Motî:adire_1|adire 1]] * [[Motî:adjåzer|adjåzer]] (v.c.) * [[Motî:adjambrece|adjambrece]] * [[Motî:ådje|ådje]] * [[Motî:adjeni|adjeni]] * [[Motî:adjenixhaedje|adjenixhaedje]] * [[Motî:adjermeler|adjermelaedje]] * [[Motî:adjermeler|adjermelés]], [[Motî:adjermeler|adjermelêyes]] * [[Motî:adjermeler|adjermeler]] * [[Motî:adjeyant|adjeyant]] ([[Motî:adjeyante|adjeyante]]) * [[Motî:Ådjî|Ådjî]] * [[Motî:Ådjî|Ådjîmont]] * [[Motî:adjinçaedje|adjinçaedje]] (o.n.) * [[Motî:adjince|adjince]] (f.n.) * [[Motî:adjincî|adjincî]], [[Motî:adjinceye|adjinceye]] (addj.) * [[Motî:adjincî|adjincî]] * [[Motî:adjinçmint|adjinçmint]] (o.n.) * [[Motî:adjinçnaedje|adjinçnaedje]] * [[Motî:adjinçné|adjinçné]], [[Motî:adjinçnêye|adjinçnêye]] * [[Motî:adjinçneu|adjinçneu]], [[Motî:adjinçneuse|adjinçneuse]] (o.f.n.) * [[Motî:adjinçner|adjinçner]] * [[Motî:adjint|adjint]] (o.n.) * [[Motî:adjnoyaedje|adjnoyaedje]] * [[Motî:adjnoyî|adjnoyî]] * [[Motî:ådjourdu|ådjourdu]] * [[Motî:ådla 1|ådla]] (adviebe) * [[Motî:ådla 2|ådla]] (no) * [[Motî:adlé|adlé]] * [[Motî:Ådnet|Ådnet]] (no d' famile) * [[Motî:Ådneu|Ådneu]], [[Motî:Ådneuse|Ådneuse]] (n.dj.) * [[Motî:Ådnot|Ådnot]] (no d' famile) * [[Motî:ado|ado]] * [[Motî:adocrexhince|adocrexhince]] * [[Motî:adon|adon]] (adv.) * [[Motî:adon|adon ki]] (aloyrece) * [[Motî:adonpu|adonpu]] * [[Motî:adonpwis|adonpwis]] * [[Motî:adramtaedje|adramtaedje]] * [[Motî:adramter|adramter]] * [[Motî:adresse|adresse]] (f.n.) * [[Motî:adressigne|adressigne]] * [[Motî:adroet|adroet]], [[Motî:adroete|adroete]] (addj. todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:adroeteure|adroeteure]] (f.n.) * [[Motî:adrovaedje|adrovaedje]] (o.n.) * [[Motî:adschinde|adschinde]] * [[Motî:adschindou|adschindou]], [[Motî:adschindowe|adschindowe]] * [[Motî:advalfa|advalfa]] (f.n.) * [[Motî:ådvant|ådvant]] (adv.) * [[Motî:ådvant di|ådvant di]] (divancete) * [[Motî:adviebe|adviebe]] (o.n.) * [[Motî:advierbire|advierbire]] * [[Motî:ådvier ki|ådvier ki]] * [[Motî:adviertance|adviertance]] (f.n.) * [[Motî:advierti|advierti]] (v.c) * [[Motî:advierti|advierti]], [[Motî:advierteye|advierteye]] (addj.) * [[Motî:adviertixhaedje|adviertixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:adviertixhmint|adviertixhmint]] (o.n.) * [[Motî:ådvins|ådvins]] * [[Motî:advitam|advitam]] (adviebe) * [[Motî:advize|advize]] * [[Motî:advizer|advizer]] (v.c.) == AE == * [[Motî:-aedjaedje|-aedjaedje]] * [[Motî:-aedje|-aedje]] * [[Motî:-aedjeu|-aedjeu]] ([[Motî:-aedjeuse|-aedjeuse]], [[Motî:-aedjresse|-aedjresse]]) * [[Motî:-aedjî|-aedjî]] * [[Motî:-aedjmint|-aedjmint]] * [[Motî:aessi|aessi]] == AF == * [[Motî:afe|afe]] (f.n.) * [[Motî:afeye|afeye]] * [[Motî:afiåve|afiåve]] * [[Motî:afiyance|afiyance]] * [[Motî:aflåwi|aflåwi]] * [[Motî:aflûtiant|aflûtiant]] ([[Motî:aflûtiante|aflûtiante]]) * [[Motî:aflûtyî|aflûtyî]] * [[Motî:afranki|afranki]] * [[Motî:afrankixhaedje|afrankixhaedje]] * [[Motî:Afrike|Afrike]] (n.pl) * [[Motî:afrikin|afrikin]], [[Motî:afrikinne|afrikinne]] (addj.) * [[Motî:afront|afront]] (o.n.) * [[Motî:afrontaedje|afrontaedje]] * [[Motî:afronté|afronté]], [[Motî:afrontêye|afrontêye]] (addj.) * [[Motî:afronter|afronter]] * [[Motî:afronteu|afronteu]], [[Motî:afronteuse|afronteuse]] (o.f.n.) * [[Motî:afrontêymint|afrontêymint]] * [[Motî:afrontisté|afrontisté]] * [[Motî:afrontmint|afrontmint]] * [[Motî:afrontreye|afrontreye]] * [[Motî:afrontyî|afrontyî]] (viebe) * [[Motî:afrontyî|afrontyî]] ([[Motî:afrontieye|afrontieye]]) * [[Motî:afroyaedje|afroyaedje]] * [[Motî:afroye|afroye]] * [[Motî:afroyeu|afroyeu]] ([[Motî:afroyeuse|afroyeuse]], [[Motî:afroyresse|afroyresse]]) * [[Motî:afroyî|afroyî]] * [[Motî:afwaire|afwaire]] (f.n.) == AG == * [[Motî:agadler|agadler]] * [[Motî:agaesse|agaesse]] (f.n.) * [[Motî:agåjhe|agåjhe]] * [[Motî:agåjhner|agåjhner]] * [[Motî:agayan|agayan]] * [[Motî:agayon|agayon]] (o.n.) * [[Motî:aglumiaedje|aglumiaedje]] (o.n.) * [[Motî:aglumyî|s' aglumyî]] (v.pr., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:ågne|ågne]] (o.n. u f.n.) ** [[Motî:crotale d' ågne|crotale d' ågne]] (f.n.) ** [[Motî:pas d' ågne|pas d' ågne]] (o.n.) ** [[Motî:orayes d' ågne|orayes d' ågne]] (f.n.t.pl.) ** [[Motî:mårtea d' ågne|mårtea d' ågne]] (o.n.) * [[Motî:agnea|agnea]] * [[Motî:ågnesse|ågnesse]] (f.n.) * [[Motî:ågneu|ågneu]] (o.n.) * [[Motî:agnon|agnon]] * [[Motî:agnostike|agnostike]] * [[Motî:ågnreye|ågnreye]] (f.n.) * [[Motî:ågntea|ågntea]] (o.n.) * [[Motî:agoler|agoler]] * [[Motî:agolina|agolina]] * [[Motî:agoliner|agoliner]] * [[Motî:Agora|Agora]] * [[Motî:agorafobeye|agorafobeye]] * [[Motî:agorafobieus|agorafobieus]], [[Motî:agorafobieuse|agorafobieuse]] (addj. padrî et padvant) * [[Motî:agranci|agranci (s' ~ )]] (v.pr., codjowaedje fini) * [[Motî:agrançner|agrançner (s' ~ )]] (v.pr., codjowaedje tchicter) * [[Motî:agrancixhant|agrancixhant]], [[Motî:agrancixhante|agrancixhante]] (addj., purade padvant) * [[Motî:agrandi|agrandi]] (v.c., codjowaedje fini). * [[Motî:agrandixhaedje|agrandixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:agrandixhmint|agrandixhmint]] (o.n.) * [[Motî:agriper|agriper]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:agritchî|agritchî]] (v.c., codjowaedje lodjî) * [[Motî:agu|agu&nbsp;!]] * [[Motî:aguintcheure|aguintcheure]] (f.n.) * [[Motî:aguintchî|aguintchî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:aguintchî|aguintchî]], [[Motî:aguintcheye|aguintcheye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:aguintchmint|aguintchmint]] (o.n.) == AH == * [[Motî:ahan|ahan]] * [[Motî:ahavtaedje|ahavtaedje]] (o.n.) * [[Motî:ahavter|ahavter]] * [[Motî:ahavteure|ahavteure]] (f.n.) * [[Motî:ahåyance|ahåyance]] (f.n.) * [[Motî:ahåyant|ahåyant]], [[Motî:ahåyante|ahåyante]] * [[Motî:ahåyî|ahåyî]] * [[Motî:ahenaedje|ahenaedje]] (o.n.) * [[Motî:ahener|ahener]] (v.c.) * [[Motî:ahenire|ahenire]] (f.n.) * [[Motî:ahertchî|ahertchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) * [[Motî:ahesmint|ahesmint]] * [[Motî:ahessa|ahessa]] * [[Motî:ahessaedje|ahessaedje]] * [[Motî:ahessance|ahessance]] * [[Motî:ahessant|ahessant]], [[Motî:ahessante|ahessante]] * [[Motî:ahessåve|ahessåve]] * [[Motî:ahesse|ahesse]] * [[Motî:ahesseu|ahesseu]], [[Motî:ahesseuse|ahesseuse]], [[Motî:ahesresse|ahesresse]] * [[Motî:ahessî|ahessî]] * [[Motî:ahessûle|ahessûle]] * [[Motî:ahivaedje|ahivaedje]] * [[Motî:ahiver|ahiver]] * [[Motî:ahiveu|ahiveu]], [[Motî:ahiveuse|ahiveuse]], [[Motî:ahivresse|ahivresse]] * [[Motî:ahouwa|ahouwa]] (o.n.) * [[Motî:ahouwaedje|ahouwaedje]] (o.n.) * [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]] (v.c., codjowaedje alouwer; waeranti) * [[Motî:ahouwer 2|ahouwer]] (v.c., codjowaedje alouwer, criyî waeraxhmint so) * [[Motî:ahouwmint|ahouwmint]] (o.n.) == AI == * [[Motî:aidaedje|aidaedje]] * [[Motî:aidance|aidance]] * [[Motî:aidant|aidant]], [[Motî:aidante|aidante]] * [[Motî:aidåve|aidåve]] * [[Motî:aide|aide]] ** [[Motî:aide-boledjî|aide-boledjî]] ** [[Motî:aide-djårdinî|aide-djårdinî]] ** [[Motî:aide-maçon|aide-maçon]] ** [[Motî:aide-marxhå|aide-marxhå]] * [[Motî:aidea|aidea]] * [[Motî:aideu|aideu]], [[Motî:aideuse|aideuse]], [[Motî:aidresse|aidresse]] * [[Motî:aidî|aidî]] ** [[Motî:aidî djus|aidî djus]] * [[Motî:aidûle|aidûle]] * [[Motî:air 1|air]] * [[Motî:air 2|air]] (o.n., årtcheure) * [[Motî:airaedje|airaedje]] * [[Motî:airdiè|airdiè]] * [[Motî:aireye|aireye]] * [[Motî:airtchî|airtchî]], [[Motî:airtchire|airtchire]] * [[Motî:aite|aite]] * [[Motî:aiwe|aiwe]] (f.n.) ** [[Motî:Aiwe d' Eure|Aiwe d' Eure]] ** [[Motî:Aiwe d' Oûte|Aiwe d' Oûte]] ** [[Motî:Aiwe di Lesse|Aiwe di Lesse]] ** [[Motî:Aiwe di Lome|Aiwe di Lome]] ** [[Motî:Aiwe di Vesse|Aiwe di Vesse]] ** [[Motî:sonkenaiwe|sonkenaiwe]] (sonk en aiwe) * [[Motî:aiwî|aiwî]] (o.n.) * [[Motî:aiwiaesse|aiwiaesse]] (addj., purade padvant). * [[Motî:aiwisse|aiwisse]] == AJ == * [[Motî:åjhe|åjhe]] * [[Motî:åjhea|åjhea]] * [[Motî:Åjheamont|Åjheamont]] * [[Motî:åjhey|åjhey]], [[Motî:åjheye|åjheye]] (addj.) * [[Motî:åjheymint|åjheymint]] * [[Motî:åjhmince|åjhmince]] * [[Motî:Åjhô|Åjhô]] * [[Motî:Åjhô-Préle|Åjhô-Préle]] == AK == * [[Motî:åk|åk]] * [[Motî:ake|ake]] (o.n., papî, boket d' ene pîce di teyåte) * [[Motî:-ake|-ake]] (cawete) == AL == * [[Motî:al_1|al]] (divancete etroclêye) * [[Motî:Ala|Ala]] * [[Motî:alaedje|alaedje]] * [[Motî:albanès|albanès]] * [[Motî:alcol|alcol]] (o.n.) * [[Motî:Aldjereye|Aldjereye]] * [[Motî:aldjeryin|aldjeryin]], [[Motî:aldjeryinne|aldjeryinne]] (addj.) * [[Motî:ale (plante)|ale]] (plante del mer) * [[Motî:Åle|Åle]] (viyaedje) * [[Motî:Ales|Ales]] (montinne) * [[Motî:ålea|ålea]] * [[Motî:aler|aler]] ** [[Motî:aler astok|aler astok]] * [[Motî:alére|alére]] * [[Motî:Almagne|Almagne]] * [[Motî:almand|almand]], [[Motî:almande|almande]] (addj.) * [[Motî:ålnaedje|ålnaedje]] * [[Motî:ålner|ålner]] * [[Motî:alnute|alnute]] * [[Motî:alomåcion|alomåcion]] * [[Motî:ålon|ålon]] * [[Motî:alot|alot]] * [[Motî:alou|alou]] * [[Motî:aloukî|aloukî]] * [[Motî:aloumaedje|aloumaedje]] * [[Motî:aloumer|aloumer]] * [[Motî:aloumete|aloumete]] (f.n.) * [[Motî:aloumire|aloumire]] (f.n.) * [[Motî:aloumwere|aloumwere]] (f.n.) * [[Motî:alouwer|alouwer]] * [[Motî:alouweu|alouweu]] ([[Motî:alouweuse|alouweuse]], [[Motî:alouwresse|alouwresse]]) * [[Motî:Alowene|Alowene]] * [[Motî:aloyance|aloyance]] (f.n.) * [[Motî:aloyî|aloyî]] * [[Motî:aloyrece|aloyrece]] * [[Motî:alpinisse|alpinisse]] (o.n.; o.f.n.) * [[Motî:ålresse|ålresse]] * [[Motî:Altene|Altene]] * [[Motî:altesse|altesse]] * [[Motî:aluminiom|aluminiom]] * [[Motî:A.L.W.|A.L.W.]] == AM == * [[Motî:amagnî|amagnî]] * [[Motî:amaké|amaké]], [[Motî:amakêye|amakêye]] (addj. purade padvant). * [[Motî:amaker|amaker]] * [[Motî:amålvå|amålvå]] * [[Motî:amarike|amarike]] * [[Motî:åmatén|åmatén]] * [[Motî:amateur|amateur]] * [[Motî:åmaye|åmaye]] * [[Motî:amayî|amayî]] (v.pr.) * [[Motî:amayî|amayî]], [[Motî:amayeye|amayeye]] (addj.) * [[Motî:åmayreyes|åmayreyes]] * [[Motî:åmaytreyes|åmaytreyes]] * [[Motî:amazir|amazir]] * [[Motî:ambe|ambe]] (f.n.) * [[Motî:ambedeus|ambedeus]] (prono) * [[Motî:Amberlou|Amberlou]] * [[Motî:Ambiyorisse|Ambiyorisse]] * [[Motî:Ambleve|Ambleve]] * [[Motî:Ambli|Ambli]] * [[Motî:amblî|amblî]] (o.n.) * [[Motî:åme|åme]] (f.n.) * [[Motî:åmea|åmea]] * [[Motî:amedaedje|amedaedje]] * [[Motî:ameder|ameder]] * [[Motî:amedeu|amedeu]] * [[Motî:amedrece|amedrece]] * [[Motî:amedroûle|amedroûle]] * [[Motî:Amerike|Amerike]] * [[Motî:amerikin|amerikin]], [[Motî:amerikinne|amerikinne]] (addj.) * [[Motî:amerikiom|amerikiom]] * [[Motî:ametaedje|ametaedje]] * [[Motî:amete|amete]] * [[Motî:ameteu|ameteu]] ([[Motî:ameteuse|ameteuse]], [[Motî:ametresse|ametresse]]) * [[Motî:ametou|ametou]] ([[Motî:ametowe|ametowe]]) * [[Motî:amidraedje|amidraedje]] * [[Motî:amidrance|amidrance]] * [[Motî:amidrant|amidrant]] ([[Motî:amidrant|amidrante]]) * [[Motî:amidrer_1|amidrer 1]] * [[Motî:amidrer_2|amidrer 2]] * [[Motî:amigo|amigo]] (o.n.) * [[Motî:aminde|aminde]] * [[Motî:aminder|aminder]] * [[Motî:aminwer|aminwer]] * [[Motî:amisse|amisse]] * [[Motî:amiståve|amiståve]] * [[Motî:amiståvisté|amiståvisté]] * [[Motî:amiståvmint|amiståvmint]] * [[Motî:amiståvté|amiståvté]] * [[Motî:amisté|amisté]] * [[Motî:amon|amon]] (divancete) * [[Motî:åmonne 1|åmonne]] (f.n., frut) * [[Motî:åmonne 2|åmonne]] (f.n., dinêye) * [[Motî:åmonnî 1|åmonnî]] (o.n., ronxhe) * [[Motî:åmonnî 2|åmonnî]] (o.n., priyesse) * [[Motî:amonucion|amonucion]] (f.n.) * [[Motî:amonucionaedje|amonucionaedje]] (o.n.) * [[Motî:amonucioner|amonucioner]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:amonucionmint|amonucionmint]] (o.n.) * [[Motî:ampere|ampere]] (o.n.) * [[Motî:ampone|ampone]] (f.n.) * [[Motî:amponî|amponî]] (o.n.) * [[Motî:amponire|amponire]] (f.n.) * [[Motî:amponete|amponete]] (f.n.) * [[Motî:åmrale|åmrale]] (f.n.) * [[Motî:Amrene|Amrene]] (hamtea) == AN == * [[Motî:an|an]] (o.n.) * [[Motî:analfabete|analfabete]] * [[Motî:anårtchisse|anårtchisse]] * [[Motî:ancyin|ancyin]] ** [[Motî:Ancyin Bedje|Ancyin Bedje]], [[Motî:Ancyin Bedje|Ancyinne Bedje]] * [[Motî:Andene|Andene]] * [[Motî:andî|andî]] (o.n.) * [[Motî:anea|anea]] * [[Motî:anevrisse|anevrisse]] * [[Motî:anêye|anêye]] (f.n.) ** [[Motî:anêye bizete|anêye bizete]] * [[Motî:anichî|anichî]] * [[Motî:anichaedje|anichaedje]] * [[Motî:anichant|anichant]], [[Motî:anichante|anichante]] * [[Motî:anichtaedje|anichtaedje]] * [[Motî:anichtant|anichtant]], [[Motî:anichtante|anichtante]] * [[Motî:anichter|anichter]] * [[Motî:anichteu|anichteu]], [[Motî:anichteuse|anichteuse]], [[Motî:anichtresse|anichtresse]] * [[Motî:anîsse|anîsse]] * [[Motî:anixhiler|anixhiler]] * [[Motî:animisse|animisse]] * [[Motî:Annvoye|Annvoye]] * [[Motî:anodaedje|anodaedje]] (o.n.) * [[Motî:anoder|anoder]] (v.c. codjowaedje bouter) * [[Motî:anoeri|anoeri]] * [[Motî:anoyeus|anoyeus]] ([[Motî:anoyeuse|anoyeuse]] * [[Motî:anoyî|anoyî]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:anoymint|anoymint]] (o.n.) * [[Motî:Anret|Anret]] (n.pl) * [[Motî:ansambe|ansambe]] * [[Motî:Anse|Anse]] * [[Motî:ansene|ansene]] * [[Motî:ansiner|ansiner]] * [[Motî:ansinî|ansinî]] * [[Motî:Ansreme|Ansreme]] * [[Motî:Antartike|Antartike]] * [[Motî:antchou|antchou]] * [[Motî:antebidone|antebidone]] (mot-criya) * [[Motî:antimoenne|antimoenne]] * [[Motî:antomeye|antomeye]] * [[Motî:Antene|Antene]] * [[Motî:antroponimeye|antroponimeye]] (f.n.) * [[Motî:antroponimisse|antroponimisse]] (o.f.n.) * [[Motî:anuti|anuti]] * [[Motî:anweye|anweye]] (f.n.) ** [[Motî:anweye ås set trôs|anweye ås set trôs]] (f.n., pl. des anweyes ås set trôs) ** [[Motî:anweye di bwès|anweye di bwès]] (f.n., pl. des anweyes di bwès) ** [[Motî:anweye di håye|anweye di håye]] (f.n., pl. des anweyes di håye) * [[Motî:anwiale|anwiale]] (f.n.) * [[Motî:anwiea|anwiea]] (o.n.) * [[Motî:Anzene|Anzene]]. == AP == * [[Motî:apåjhî|apåjhî]] * [[Motî:apåjhter|apåjhter]] * [[Motî:aparince|aparince]] (f.n.) * [[Motî:apårler|apårler]] (v.c.) * [[Motî:apårtinant|apårtinant]], [[Motî:apårtinante|apårtinante]] (addj.) * [[Motî:apårtini|apårtini]] * [[Motî:apårtumint|apårtumint]] * [[Motî:apas|apas]] * [[Motî:apasser|apasser]] (v., codjowaedje passer) * [[Motî:apî|apî]] (o.n.) * [[Motî:apîçter|apîçter]] * [[Motî:apinser|apinser]] * [[Motî:aplacaedje|aplacaedje]] * [[Motî:aplaker|aplaker]] * [[Motî:aplonker|aplonker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:aploure|aploure]] * [[Motî:aplovou|aplovou]] ([[Motî:aplovowe|aplovowe]]) * [[Motî:apocalipe|apocalipe]] * [[Motî:apoirtaedje|apoirtaedje]] * [[Motî:apoirté|apoirté]], [[Motî:apoirtêye|apoirtêye]] * [[Motî:apoirter|apoirter]] * [[Motî:apoirteu|apoirteu]] ([[Motî:apoirteuse|apoirteuse]], [[Motî:apoitresse|apoitresse]]) * [[Motî:apoite|apoite]] * [[Motî:apontiaedje|apontiaedje]] * [[Motî:apontyî|apontyî]] * [[Motî:apoticåre|apoticåre]] (o.n.) * [[Motî:apougnåde|apougnåde]] * [[Motî:apougnaedje|apougnaedje]] * [[Motî:apougnåjhe|apougnåjhe]] * [[Motî:apougnåve|apougnåve]] * [[Motî:apougneu|apougneu]] ([[Motî:apougneuse|apougneuse]], [[Motî:apougnresse|apougnresse]]) * [[Motî:apougneure|apougneure]] * [[Motî:apougnî|apougnî]] * [[Motî:apoûssî|apoûssî]] * [[Motî:aprandjire|aprandjire]] * [[Motî:aprandjler|aprandjler]] * [[Motî:aprepyî|aprepyî]] * [[Motî:après-cwatre-eures|après-cwatre-eures]] * [[Motî:après-l'-dinner|après-l'-dinner]] * [[Motî:après-l'-marinde|après-l'-marinde]] * [[Motî:après-midi|après-midi]] * [[Motî:après-nonne|après-nonne]] * [[Motî:après-prandjire|après-prandjire]] * [[Motî:apresses|apresses]] * [[Motî:aprestaedje|aprestaedje]] * [[Motî:aprester|aprester]] * [[Motî:aprindisse|aprindisse]] * [[Motî:aprovaedje|aprovaedje]] (o.n.) * [[Motî:aprover|aprover]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:aproveu|aproveu]], [[Motî:aproveuse|aproveuse]] u [[Motî:aprovresse|aprovresse]] (o.f.n.) * [[Motî:aprume|aprume]] * [[Motî:apus ki|apus ki]] == AR == * [[Motî:arabe|arabe]] * [[Motî:arabesse|arabesse]] * [[Motî:Arabeye|Arabeye]] * [[Motî:araedje|araedje]] * [[Motî:araegne|araegne]] (f.n.) * [[Motî:araegnreye|araegnreye]] * [[Motî:arantoele|arantoele]] * [[Motî:aråvler|aråvler]] * [[Motî:årbalesse|årbalesse]] * [[Motî:årbalestrî|årbalestrî]] * [[Motî:Arbûmont|Arbûmont]] * [[Motî:årca|årca]] (fyi d'&nbsp;årca) * [[Motî:årcåde|årcåde]] * [[Motî:årchele|årchele]] * [[Motî:årcheler|årcheler]] * [[Motî:arcôze|arcôze]] (f.n.) * [[Motî:-ård|-ård]] (cawete) * [[Motî:årdant|årdant]], [[Motî:årdante|årdante]] (addj.) * [[Motî:Årdene|Årdene]] * [[Motî:årdinwès|årdinwès]], [[Motî:årdinwesse|årdinwesse]] * [[Motî:Årdjetea|Årdjetea]] * [[Motî:Årdjeton|Årdjeton]] * [[Motî:årdjint|årdjint]] * [[Motî:årdjintaedje|årdjintaedje]] * [[Motî:årdjinter|årdjinter]] * [[Motî:årdjintreye|årdjintreye]] * [[Motî:årdjinteu|årdjinteu]] ([[Motî:årdjinteuse|årdjinteuse]], [[Motî:årdjintêyresse|årdjintêyresse]]) * [[Motî:årdjinteure|årdjinteure]] * [[Motî:årdjintî|årdjintî]] ([[Motî:årdjintresse|årdjintresse]]) * [[Motî:årdjintene|årdjintente]] * [[Motî:Årdjintene 1|Årdjintene]] (aiwe) * [[Motî:Årdjintene 2|Årdjintene]] (payis) * [[Motî:årdjintêye|årdjintêye]] (plante) * [[Motî:ardweze|ardweze]] * [[Motî:åre|åre]] (f.n.) * [[Motî:åré|åré]] * [[Motî:aréncréns|aréncréns]] * [[Motî:aresse-boû|aresse-boû]] * [[Motî:areyodrome|areyodrome]] * [[Motî:areyoplane|areyoplane]] * [[Motî:areyopoirt|areyopoirt]] * [[Motî:Argayon|Argayon]] * [[Motî:årgon|årgon]] * [[Motî:ariete|ariete]] (f.n.) * [[Motî:arimaedje|arimaedje]] * [[Motî:arimé|arimé]] * [[Motî:arimea|arimea]] * [[Motî:arimer|arimer]] * [[Motî:arimeu|arimeu]], [[Motî:arimeuse|arimeuse]], [[Motî:arimresse|arimresse]] * [[Motî:arindjî|arindjî]] * [[Motî:arinner|arinner]] (v.c.) * [[Motî:ariole|ariole]] * [[Motî:ariver|ariver]]. * [[Motî:arkeyolodjeye|arkeyolodjeye]] (f.n.) * [[Motî:arkeyolodjeye|arkeyolodjisse]] (o.f.n.) * [[Motî:arkeyolodjeye|arkeyolodjike]] (addj. padrî) * [[Motî:Årlon|Årlon]] * [[Motî:årmå|årmå]] (o.n.) ** [[Motî:årmå ås lives|årmå ås lives]] * [[Motî:Armégnî|Armégnî]] * [[Motî:årmon|årmon]] * [[Motî:årmoniom|årmoniom]] * [[Motî:arnaga|arnaga]] * [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]] * [[Motî:arnitoele|arnitoele]] * [[Motî:aroedi|aroedi]] * [[Motî:aroedi|aroedi]] ([[Motî:aroedeye|aroedeye]]) * [[Motî:aroke|aroke]] * [[Motî:arone|arone]] * [[Motî:aroyaedje|aroyaedje]] (o.n.) * [[Motî:aroyî|aroyî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:aroymint|aroymint]] (o.n.) * [[Motî:årsea|årsea]] * [[Motî:årsinik|årsinik]] * [[Motî:arsouye|arsouye]] * [[Motî:Årsumont|Årsumont]] * [[Motî:årt|årt]] * [[Motî:Artike|Artike]] * [[Motî:årtike|årtike]] (o.n.) * [[Motî:årtisse|årtisse]] * [[Motî:årtcheure|årtcheure]] * [[Motî:årtchitecteure|årtchitecteure]] * [[Motî:årtchiteke|årtchiteke]] * [[Motî:årtchuveke|årtchuveke]] (o.n.) * [[Motî:årtea|årtea]] * [[Motî:årtea d' pretcheu|årtea d'&nbsp;pretcheu]] * [[Motî:Artike|Artike]] * [[Motî:årtisyince|årtisyince]] * [[Motî:årtû|årtû]] * [[Motî:årvô|årvô]] * [[Motî:årvolou|årvolou]] ([[Motî:årvolowe|årvolowe]]) == AS == * [[Motî:ås|ås]] (etroclêye divancete) * [[Motî:a-schape|a-schape]] * [[Motî:asbåbli|asbåbli]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:asblawete|asblawete]] (f.n.) * [[Motî:asblawi|asblawi]] (v., codjowaedje fini) * [[Motî:asblawi|asblawi]], [[Motî:asblawi|asblaweye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:asblawixhaedje|asblawihaedje]] (o.n.) * [[Motî:asblawixhant|asblawixhant]], [[Motî:asblawixhant|asblawixhante]] (addj., purade padvant) * [[Motî:asblawixheu|asblawixheu]], [[Motî:asblawixheu|asblawixheuse]], [[Motî:asblawixheu|asblawixhresse]] (o.f.n. & addj., purade padvant) * [[Motî:asblawixhmint|asblawixhmint]] (o.n.) * [[Motî:aschate|aschate]] * [[Motî:aschatî|aschatî]] ([[Motî:aschatresse|aschatresse]]) * [[Motî:aschoûta|aschoûta]] (o.n.) * [[Motî:aschoûtaedje 1|aschoûtaedje]] (o.n.) * [[Motî:aschoûtaedje 2|aschoûtaedje]] (o.n.) (di docteur) * [[Motî:aschoûtance|aschoûtance]] (f.n.) * [[Motî:aschoûtant|aschoûtant]], [[Motî:aschoûtant|aschoûtante]] (o.f.n. & addj; padvant) * [[Motî:aschoûte|aschoûte]] (f.n.) * [[Motî:aschoûter 1|aschoûter]] (v.c., codjowaedje bouter). * [[Motî:aschoûter 2|aschoûter]] (v.c., aprepyî po schouter). * [[Motî:aschoûteu|aschoûteu]], [[Motî:aschoûteu|aschoûteuse]] (o.f.n.) * [[Motî:aschoûtoe|aschoûtoe]] (o.n.) * [[Motî:aschoûtrale|aschoûtrale]] (f.n.) * [[Motî:aschoûteu|aschoûtresse]] (f.n.) * [[Motî:aschoûtrece|aschoûtrece]] (f.n.) * [[Motî:ascoxha|ascoxha]] * [[Motî:ascoxhaedje|ascoxhaedje]] * [[Motî:ascoxheu|ascoxheu]], [[Motî:ascoxheuse|ascoxheuse]], [[Motî:ascoxhresse|ascoxhresse]] * [[Motî:ascoxheye|ascoxheye]] * [[Motî:ascoxhî|ascoxhî]] * [[Motî:ascoxhire|ascoxhire]] * [[Motî:ascoxhmint|ascoxhmint]] * [[Motî:ascwati|ascwati]] * [[Motî:asdjambler|asdjambler]] * [[Motî:asdjamblêye|asdjamblêye]] * [[Motî:asglignaedje|asglignaedje]] * [[Motî:asglignî|asglignî]] * [[Motî:asgur|asgur]] * [[Motî:asguraedje|asguraedje]] * [[Motî:asgurer|asgurer]] * [[Motî:ashida|ashida]] * [[Motî:ashideuse|ashideuse]] ([[Motî:ashidresse|ashidresse]]) * [[Motî:ashidwere|ashidwere]] * [[Motî:ashir|ashir]] * [[Motî:ashofler|ashofler]] * [[Motî:ashonna|ashonna]] * [[Motî:ashonnaedje|ashonnaedje]] * [[Motî:ashonnant|ashonnant]] ([[Motî:ashonnante|ashonnante]]) * [[Motî:ashonner|ashonner]] * [[Motî:ashonneu|ashonneu]] ([[Motî:ashonneuse|ashonneuse]], [[Motî:ashonnresse|ashonnresse]]) * [[Motî:askepiaedje|askepiaedje]] * [[Motî:askepiance|askepiance]] (f.n.) * [[Motî:askepieu|askepieu]] ([[Motî:askepieuse|askepieuse]], [[Motî:askepeyresse|askepeyresse]]) * [[Motî:askepyî|askepyî]], [[Motî:askepieye|askepieye]] (addj.) * [[Motî:askepyî|askepyî]] * [[Motî:askeuter|s' askeuter]] (v.pr., codjowaedje bouter) * [[Motî:askeutêye|askeutêye]] (f.n.) * [[Motî:asmala|asmala]] * [[Motî:asmatike|asmatike]] (addj., todi padrî & o.f.n.) * [[Motî:asmetante|asmetante]] * [[Motî:asmete|asmete]] * [[Motî:Asnoe|Asnoe]] * [[Motî:aspanse|aspanse]] * [[Motî:asparadjene|asparadjene]] (f.n.) * [[Motî:aspartike|aspartike]] ( addj., todi padrî) * [[Motî:aspedje|aspedje]] (f.n.) * [[Motî:aspirene|aspirene]] (f .n.) * [[Motî:aspitant|aspitant]], [[Motî:aspitante|aspitante]] (addj.) * [[Motî:aspiter|aspiter]] * [[Motî:aspougnaedje|aspougnaedje]] * [[Motî:aspougnåve|aspougnåve]] (addj.) * [[Motî:aspougneu|aspougneu]], [[Motî:aspougneuse|aspougneuse]] (o.f.n.) * [[Motî:aspougnî|aspougnî]] * [[Motî:asprouvaedje|asprouvaedje]] (o.n.) * [[Motî:asprouve|asprouve]] (f.n.) * [[Motî:asprouver|asprouver]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:asprouvete|asprouvete]] (f.n.) * [[Motî:assaetchî 1|assaetchî]] * [[Motî:assåjhner|assåjhner]] (v., codjowaedje tchicter) * [[Motî:asse 1|asse]] (e cir) * [[Motî:asse 2|asse]] (maladeye) * [[Motî:assene|assene]] (tini d' assene) * [[Motî:assez|assez]] * [[Motî:assimblaedje|assimblaedje]] * [[Motî:assimbler|assimbler]] * [[Motî:assimblêye|assimblêye]] * [[Motî:assimblumint|assimblumint]] * [[Motî:assoçnaedje|assoçnaedje]] * [[Motî:assoçner|assoçner]] * [[Motî:assonrer|assonrer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:assoteymint|assoteymint]] * [[Motî:assoti|assoti]], [[Motî:assoteye|assoteye]] * [[Motî:assoti|assoti]] * [[Motî:assouwaedje|assouwaedje]] * [[Motî:assouwer|assouwer]] * [[Motî:assoxhî|assoxhî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:assûner|assûner]] * [[Motî:astaedje|astaedje]] * [[Motî:astampé|astampé]], [[Motî:astampêye|astampêye]] * [[Motî:astamper|astamper]] * [[Motî:astantche|astantche]] (f.n.) * [[Motî:astantchea|astantchea]] (o.n.) * [[Motî:astantchêye|astantchêye]] (f.n.) * [[Motî:astantchî|astantchî]] (v.c., codjowaedje lodjî) * [[Motî:astantchlêye|astantchlêye]] (f.n.) * [[Motî:astapler|astapler]] (v.c., codjowaedje shofler) * [[Motî:astårdjî|astårdjî]] * [[Motî:astate|astate]] * [[Motî:asteure|asteure]] * [[Motî:asteure ki|asteure ki]] * [[Motî:astitchî|astitchî]] * [[Motî:astoca|astoca]] * [[Motî:astocaedje|astocaedje]] * [[Motî:astocmint|astocmint]] * [[Motî:astocoe|astocoe]] * [[Motî:astocreye|astocreye]] * [[Motî:astok|astok]] * [[Motî:astok di|astok di]] * [[Motî:astoke|astoke]] * [[Motî:astoker|astoker]] * [[Motî:astokete|astokete]] * [[Motî:astokeu|astokeu]] ([[Motî:astokeuse|astokeuse]], [[Motî:astocresse|astocresse]]) * [[Motî:astotchî|astotchî]] * [[Motî:astronote|astronote]] == AT == * [[Motî:atacaedje|atacaedje]] * [[Motî:atacant|atacant]], [[Motî:atacante|atacante]] * [[Motî:atake|atake]] * [[Motî:ataker|ataker]] * [[Motî:atakeu|atakeu]], [[Motî:atakeuse|atakeuse]], [[Motî:atacresse|atacresse]] * [[Motî:âtch|âtch&nbsp;!]] * [[Motî:åtche|åtche]] (f.n.) ** [[Motî:Åtche da Noyé|Åtche da Noyé]] ** [[Motî:åtche-Diè|åtche-Diè]] * [[Motî:åtchete|åtchete]] (f.n.) * [[Motî:atchessî|atchessî]] * [[Motî:atchté-tot-fwait|atchté-tot-fwait]] * [[Motî:atchté tot fwait|atchté tot fwait]] ([[Motî:atchtêye tot fwaite|atchtêye tot fwaite]]) * [[Motî:Ate|Ate]] * [[Motî:Ate-dilé-Brujlete|Ate-dilé-Brujlete]] * [[Motî:åté|åté]] (o.n.) * [[Motî:ateler|ateler]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:atelêye|atelêye]] (f.n.) * [[Motî:atenêye|atenêye]] (o.n.) * [[Motî:Ater|Ater]] * [[Motî:atike|atike]] * [[Motî:atimprance|atimprance]] * [[Motî:atirer|atirer]] * [[Motî:atîtotaedje|atîtotaedje]] * [[Motî:atîtoté|atîtoté]], [[Motî:atîtotêye|atîtotêye]] * [[Motî:atîtoter|atîtoter]] * [[Motî:Atlantike|Atlantike]] * [[Motî:atlasse|atlasse]] (live ås mapes) * [[Motî:Atlasse|Atlasse]] (montinnes d' Afrike bijhrece). * [[Motî:atni|atni]] (v.c., codjowaedje vini) * [[Motî:atnance|atnance]] (f.n.) * [[Motî:atôtchance|atôtchance]] (f.n.) * [[Motî:atôtchî|atôtchî]] (v.c.) * [[Motî:atôtchner|atôtchner]] (v.c.) * [[Motî:atoker|atoker]] * [[Motî:åtoû|åtoû]] * [[Motî:atoumé|atoumé]], [[Motî:atoumêye|atoumêye]] * [[Motî:atoumer|atoumer]] * [[Motî:atourné|atourné]], [[Motî:atournêye|atournêye]] * [[Motî:atourner|atourner]] * [[Motî:atouwaedje|atouwaedje]] * [[Motî:atouwance|atouwance]] * [[Motî:atouwant|atouwant]], [[Motî:atouwante|atouwante]] * [[Motî:atouwer|atouwer]] * [[Motî:atouweu|atouweu]], [[Motî:atouweuse|atouweuse]], [[Motî:atouwresse|atouwresse]] * [[Motî:atraire|atraire]] * [[Motî:Atrivå|Atrivå]] (viyaedje) * [[Motî:atroclaedje|atroclaedje]] (o.n.) * [[Motî:atrocler|atrocler (s' ~ )]] (v.pr., codjowaedje tchicter) * [[Motî:atuze|atuze]] * [[Motî:atuzer|atuzer]] * [[Motî:atuzêye|atuzêye]] * [[Motî:atuzlaedje|atuzlaedje]] * [[Motî:atuzler|atuzler]] * [[Motî:atuzleu|atuzleu]] ([[Motî:atuzleuse|atuzleuse]], [[Motî:atuzelresse|atuzelresse]]) * [[Motî:atuzlêye|atuzlêye]] == AV == * [[Motî:avå 1|avå]] (divancete) * [[Motî:avaler|avaler]] * [[Motî:avår|avår]] (cogne del divancete "avå" pa dvant on mot å mierpî) ** [[Motî:avår ci|avår ci]] ** [[Motî:avår la|avår la]] * [[Motî:avare|avare]] * [[Motî:avarice|avarice]] * [[Motî:-åve|-åve]] * [[Motî:åvé|åvé]] * [[Motî:avesprêye|avesprêye]] * [[Motî:aveur|aveur]] ** [[Motî:aveur evoye|aveur evoye]] * [[Motî:aveuri|aveuri]] * [[Motî:aveurixhaedje|aveurixhaedje]] * [[Motî:aviåcion|aviåcion]] * [[Motî:aviè|aviè]] / [[Motî:avier 1|avier]] (divancete) * [[Motî:Aviedje|Aviedje]] * [[Motî:avikea|avikea]] * [[Motî:aviker|aviker]] * [[Motî:avili|avili]] * [[Motî:avilixhant|avilixhant]], [[Motî:avilixhante|avilixhante]] * [[Motî:avion|avion]] (o.n.) * [[Motî:avionreye|avionreye]] * [[Motî:avirance|avirance]] * [[Motî:avire|avire]] * [[Motî:avirer|avirer]] * [[Motî:avirete|avirete]] * [[Motî:aviyi|aviyi]] * [[Motî:avizance|avizance]] * [[Motî:avizer|avizer]] * [[Motî:Åvlè|Åvlè]] * [[Motî:avorer|avorer]] * [[Motî:avou 1|avou]] (divancete) * [[Motî:avou 2|avou]] (eto) * [[Motî:avoyaedje 2|avoyaedje]] (mot di mnujhî) * [[Motî:avoyaedje 3|avoyaedje]] (mot d'&nbsp;tchårlî) * [[Motî:avoyeu|avoyeu]] ([[Motî:avoyeuse|avoyeuse]], [[Motî:avoyresse|avoyresse]]) * [[Motî:avoyî 1|avoyî]] (viebe) * [[Motî:avoyî 2|avoyî]] (viebe di mnujhî) * [[Motî:avoyî 3|avoyî]] (viebe di tchårlî) * [[Motî:avoyoe|avoyoe]] * [[Motî:avri|avri]] * [[Motî:åvrûle|åvrûle]] * [[Motî:avuzion|avuzion]] (f.n.) == AW == * [[Motî:awaider|awaider]] * [[Motî:awaitaedje|awaitaedje]] * [[Motî:awaite|awaite]] * [[Motî:awaiteu|awaiteu]] ([[Motî:awaiteuse|awaiteuse]], [[Motî:awaitresse|awaitresse]]) * [[Motî:awaitî|awaitî]] * [[Motî:awatron|awatron]] * [[Motî:awè|awè]] (oyi) * [[Motî:awè 2|awè]] (aveur) * [[Motî:åwe|åwe]] ** [[Motî:pate d' åwe|pate d' åwe]] * [[Motî:aweye|aweye]] (f.n.) * [[Motî:awion|awion]] (o.n) * [[Motî:awiyete|awiyete]] (f.n.) * [[Motî:awiyêye|awiyêye]] (f.n.) * [[Motî:åwlete|åwlete]] * [[Motî:åwlî|åwlî]] ([[Motî:åwlire|åwlire]], [[Motî:ålresse|ålresse]]) * [[Motî:aweure|aweure]] * [[Motî:awousse|awousse]] * [[Motî:awureus|awureus]] ([[Motî:awureuse|awureuse]]) * [[Motî:awureuzmint|awureuzmint]] == AX == * [[Motî:Åxhe|Åxhe]] * [[Motî:axhele|axhele]] (f.n.) * [[Motî:axhelrece|axhelrece]] (addj. padrî & f.n.) * [[Motî:axhlåve|axhlåve]] (addj. padvant u padrî) (o.n.) * [[Motî:axhler|axhler]] * [[Motî:axhlete|axhlete]] (f.n.) * [[Motî:axhlêye 1|axhlêye 1]] (f.n.) (tchedje, dobleure) * [[Motî:axhlêye 2|axhlêye 2]] (f.n.) (poirtêye) * [[Motî:axhoraedje|axhoraedje]] (o.n.) * [[Motî:axhorer|axhorer]] (v.c.) == AY == * [[Motî:åy|åy]] * [[Motî:-aye|-aye]] * [[Motî:Åyneu|Åyneu]] == AZ == * [[Motî:azår|azår]] * [[Motî:azår ki|azår ki]] * [[Motî:aze|aze]] (o.n.) * [[Motî:Azerbaydjan|Azerbaydjan]] * [[Motî:azerbaydjanès|azerbaydjanès]], [[Motî:azerbaydjanesse|azerbaydjanesse]] (addj.) * [[Motî:azès|azès]] * [[Motî:åzès|åzès]] * [[Motî:azote|azote]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 100 65336 2006-06-27T23:11:03Z Lucyin 16 /* BI */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- ==BA== * [[Motî:båbe|båbe]] ** [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]] * [[Motî:babi|babi]] * [[Motî:babilaire|babilaire]] * [[Motî:bablou|bablou]], [[Motî:bablou|bablowe]] (addj., purade padrî & adv.) * [[Motî:bablute|bablute]] * [[Motî:båbô|båbô]] * [[Motî:båbotaedje|båbotaedje]] * [[Motî:båboter|båboter]] * [[Motî:båboteu|båboteu]] ([[Motî:båboteuse|båboteuse]], [[Motî:båbotresse|båbotresse]]) * [[Motî:bacachnik|bacachnik]] * [[Motî:båcaedje|båcaedje]] (o.n.) * [[Motî:båcnire|båcnire]] * [[Motî:båcreye|båcreye]] (f.n.) * [[Motî:Baconfwè|Baconfwè]] * [[Motî:båctant|båctant]], [[Motî:båctant|båctante]] (addj. padvant) * [[Motî:båcter|båcter]] (v.s.c.) * [[Motî:bactereye|bactereye]] (f.n.) * [[Motî:bacterolodjeye|bacterolodjeye]] (f.n.) * [[Motî:båcteu|båcteu]], [[Motî:båcteu|båcteuse]], [[Motî:båcteu|båctêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:både|både]] (f.n.) * [[Motî:bådet|bådet]] (o.n.) * [[Motî:badjawe|badjawe]] * [[Motî:Badjimont|Badjimont]] * [[Motî:Badjimonès|Badjimonès]] * [[Motî:badjoû|badjoû]] * [[Motî:bådler|bådler]] (v.s.c., codjoaedje shofler) * [[Motî:bådlaedje|bådlaedje]] (o.n.) * [[Motî:bådresse|bådresse]] (f.n.) * [[Motî:baf|baf&nbsp;!]] * [[Motî:bafe|bafe]] * [[Motî:bagaedje 4|bagaedje]] (baglaedje) * [[Motî:bagnole|bagnole]] * [[Motî:bague 1|bague]] (anea) * [[Motî:baglaedje|baglaedje]] * [[Motî:bagler|bagler]] * [[Motî:baguer 4|baguer]] (bagler) * [[Motî:bahot|bahot]], [[Motî:bahote|bahote]] * [[Motî:bahotea|bahotea]] * [[Motî:bahou|bahou]] (o.n., sovint pluriyal) * [[Motî:Baileu|Baileu]] * [[Motî:Bailou|Bailou]] * [[Motî:bake|bake]] (f.n.) * [[Motî:båke|båke]] (f.n.) * [[Motî:båkea|båkea]] (o.n.) * [[Motî:båkene|båkene]] (f.n.) * [[Motî:båker|båker]] (v.s.c.) * [[Motî:båket|båket]] (fé båket) * [[Motî:båkete|båkete]] (f.n.) * [[Motî:båkeu|båkeu]], [[Motî:båkeu|båkeuse]], [[Motî:båkeu|båcresse]] (o.f.n.) * [[Motî:båkyî|båkyî]] (v.s.c.) * [[Motî:båkiåd|båkiåd]] (o.f.n.) * [[Motî:balançaedje|balançaedje]] (o.n.) * [[Motî:balance|balance]] (f.n.) * [[Motî:balancî|balancî]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:balancî|balancî]] (o.n.) * [[Motî:balanciner|balanciner]] (v.s.c.) * [[Motî:balançmint|balançmint]] (o.n.) * [[Motî:balançon|balançon]] (o.n.) * [[Motî:balançwere|balançwere]] (f.n.) * [[Motî:balasse|balasse]] * [[Motî:bale|bale]] * [[Motî:Bålé|Bålé]] * [[Motî:baler|baler]] * [[Motî:balete 1|balete]] (bale) * [[Motî:balete 2|balete]] (plantchete) * [[Motî:balivo|balivo]] * [[Motî:balta|balta]] * [[Motî:baltaedje|baltaedje]] * [[Motî:baltaedje 2|baltaedje]] (avou ene bale) * [[Motî:baltant|baltant]] ([[Motî:baltante|baltante]]) * [[Motî:balter 1|balter]] (berlondjî) * [[Motî:balter 2|balter]] (avou ene bale) * [[Motî:balteu|balteu]] ([[Motî:balteuse|balteuse]], [[Motî:baltêyresse|baltêyresse]]) * [[Motî:baltreye|baltreye]] * [[Motî:balziner|balziner]] ** [[Motî:balziner evoye|balziner evoye]] * [[Motî:banåve|banåve]] * [[Motî:Bande|Bande]] (viyaedje) * [[Motî:Bandurlin|Bandurlin]], [[Motî:Bandurlinne|Bandurlinne]] (n.dj.) * [[Motî:banire|banire]] (f.n.) ** [[Motî:banire di toet|banire di toet]]. (f.n., pl. des banires di toet) * [[Motî:bankea|bankea]] * [[Motî:banse|banse]] * [[Motî:banslêye|banslêye]] * [[Motî:banslî|banslî]] ([[Motî:banslire|banslire]], [[Motî:banselresse|banselresse]]) * [[Motî:bår 1|bår]] (o.n., tcheri) * [[Motî:bår 2|bår]] (o.n., cåbaret) * [[Motî:Barabasse|Barabasse]] * [[Motî:Barbinçon|Barbinçon]] * [[Motî:bardaf|bardaf&nbsp;!]] * [[Motî:bardaxhåd|bardaxhåd]] ([[Motî:bardaxhåde|bardaxhåde]]) * [[Motî:bardaxhe|bardaxhe]] * [[Motî:bardaxhî|bardaxhî]] * [[Motî:bardouxhåd|bardouxhåd]] ([[Motî:bardouxhåde|bardouxhåde]]) * [[Motî:bardouxhaedje|bardouxhaedje]] * [[Motî:bardouxhe|bardouxhe]] * [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]] ** [[Motî:bardouxhî djus|bardouxhî djus]] * [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:bardouxheye|bardouxheye]] * [[Motî:bardôxhe 2|bardôxhe]] * [[Motî:Bårxhon|Bårxhon]] * [[Motî:basnåjhe|basnåjhe]] * [[Motî:basner|basner]] * [[Motî:basse 1|basse]] (femrin di "bas") * [[Motî:basse 2|basse]] (lak) * [[Motî:basse 3|basse]] (lingaedje) * [[Motî:baståd|baståd]], [[Motî:baståde|baståde]] ** [[Motî:baståde tchene|baståde tchene]] [f.n.] * [[Motî:bastårdé|bastårdé]], [[Motî:bastårdêye|bastårdêye]] * [[Motî:baster|baster]] * [[Motî:batch 1|batch]] (o.n., la k' on mete di l' aiwe, pl des batchs) ** [[Motî:batch ås mannestés|batch ås mannestés]] (o.n., pl des batchs ås mannestés) ** [[Motî:batch ås måssîstés|batch ås måssîstés]] (o.n., pl des batchs ås måssîstés) ** [[Motî:batch ås mizeres|batch ås mizeres]] (o.n., pl des batchs ås mizeres) ** [[Motî:batch ås nichtés|batch ås nichtés]] (o.n., pl des batchs ås nichtés) * [[Motî:batch 2|batch]] (o.n., batea, pl des batchs) * [[Motî:bate 1|bate]] (v.c. & v.pr.) ** [[Motî:bate manoye|bate manoye]] ** [[Motî:bateu d' manoye|bateu d'&nbsp;manoye]] * [[Motî:bate 2|bate]] (f.n.) * [[Motî:bateme|bateme]] (o.n.) * [[Motî:batire|batire]] (f.n.) ** [[Motî:batire-hôt|batire-hôt]] (f.n., pl. des batires-hôt). * [[Motî:Batisse|Batisse]] (pitit no) * [[Motî:batreye 1|batreye]] (inte deus årmêyes). * [[Motî:batreye 2|batreye]] (electrike) * [[Motî:Bavire|Bavire]] * [[Motî:baw|baw]] * [[Motî:bawa|bawa]] * [[Motî:bawaedje|bawaedje]] * [[Motî:bawaite|bawaite !]] (mot-criya) ** [[Motî:bawaite|bawaite ki]] (aloyrecire) * [[Motî:bawer|bawer]] * [[Motî:bawete|bawete]] ** [[Motî:bawete-ås-liårds|bawete-ås-liårds]] * [[Motî:baweu|baweu]] ([[Motî:baweuse|baweuse]], [[Motî:bawresse|bawresse]]) * [[Motî:baweyreye|baweyreye]] * [[Motî:bawiåd|bawiåd]] ([[Motî:bawiåde|bawiåde]]) * [[Motî:bawiaedje|bawiaedje]] * [[Motî:bawich|bawich !]] (mot-criya) * [[Motî:bawmint|bawmint]] * [[Motî:bawtåd|bawtåd]] ([[Motî:bawtåde|bawtåde]]) * [[Motî:bawter|bawter]] * [[Motî:bawyî|bawyî]] * [[Motî:baxhî|baxhî]] * [[Motî:bayaedje|bayaedje]] * [[Motî:Bayamont|Bayamont]] * [[Motî:Bayamont|Bayamonès]], [[Motî:Bayamont|Bayamonesse]]. * [[Motî:baye|baye]] * [[Motî:bayeye|bayeye]] * [[Motî:bayî|bayî]] (viebe) * [[Motî:bayî_2|bayî]] (o.n.) * [[Motî:bayou|bayou]] ([[Motî:bayowe|bayowe]]) * [[Motî:Båzeke|Båzeke]] * [[Motî:båzleke|båzleke]] ==BE== * [[Motî:Bê|Bê]] * [[Motî:bea|bea]] ** [[Motî:Beadjo|Beadjo]] * [[Motî:Beafôrt|Beafôrt]] * [[Motî:beaté|beaté]] * [[Motî:bébé|bébé]] * [[Motî:becson|becson]] * [[Motî:bedje|bedje]] (addj. todi padrî) * [[Motî:Bedje|Bedje]] (o.f.n.dj.) ** [[Motî:Ancyin Bedje|Ancyin Bedje]], [[Motî:Ancyin Bedje|Ancyinne Bedje]] * [[Motî:bedivant|bedivant]] ([[Motî:bedivante|bedivante]]) * [[Motî:bediver|bediver]] * [[Motî:bediveu|bediveu]] ([[Motî:bediveuse|bediveuse]], [[Motî:bedivresse|bedivresse]]) * [[Motî:bediveus|bediveus]] ([[Motî:bediveuse|bediveuse]]) * [[Motî:bedivreye|bedivreye]] * [[Motî:Bêfe|Bêfe]] * [[Motî:beguene|beguene]] (f.n.) * [[Motî:beguiåd|beguiåd]] ([[Motî:beguiåde|beguiåde]]) * [[Motî:beguiaedje|beguiaedje]] * [[Motî:beguieu|beguieu]] ([[Motî:beguieuse|beguieuse]], [[Motî:begueyresse|begueyresse]]) * [[Motî:beguinete|beguinete]] (f.n.) * [[Motî:begyî|begyî]] * [[Motî:behoter|behoter]] * [[Motî:behotant|behotant]] ([[Motî:behotante|behotante]]) * [[Motî:bele|bele]] ** [[Motî:bele plaece|bele plaece]] **[[Motî:bele tchambe|bele tchambe]] * [[Motî:béle|béle]] * [[Motî:belga|belga]] (pîce di manoye) * [[Motî:belga|Belga]] (måke di cigarete) * [[Motî:Belgråde-e-Serbeye|Belgråde(-e-Serbeye)]] * [[Motî:Belgråde-dé-Nameur|Belgråde(-dé-Nameur)]] * [[Motî:belote|belote]] * [[Motî:belotmint|belotmint]] * [[Motî:beloyance|beloyance]] * [[Motî:Belvå|Belvå]] ** [[Motî:Belvå-dlé-Bouyon|Belvå-dlé-Bouyon]] ** [[Motî:Belvå-dlé-Han|Belvå-dlé-Han]] ** [[Motî:Belvå-Lignouveye|Belvå-Lignouveye]] * [[Motî:bemol|bemol]] (o.n.) * [[Motî:Ben-Ahin|Ben-Ahin]] * [[Motî:bén|bén]] (adv. & o.n.) ** [[Motî:bén dire|bén dire]] ** [[Motî:béndjhance|béndjhance]] ** [[Motî:bén-meube|bén-meube]] (o.n., pl. des béns-meubes) ** [[Motî:bén-fond|bén-fond]] (o.n. pl. des béns-fonds) ** [[Motî:bén poirtant|bén poirtant]] ** [[Motî:bén vleur|bén vleur]] * [[Motî:bénrade|bénrade]] * [[Motî:béntoit|béntoit]] * [[Motî:bénvite|bénvite]] * [[Motî:bénvlant|bénvlant]] ([[Motî:bénvlant|bénvlante]]) * [[Motî:bénvnou|bénvnou]] ([[Motî:bénvnowe|bénvnowe]]) * [[Motî:bénvnowe|bénvnowe]] * [[Motî:berdaxhî|berdaxhî]] * [[Motî:berdelåd|berdelåd]] ([[Motî:berdelåde|berdelåde]]) * [[Motî:berdelaedje|berdelaedje]] * [[Motî:berdeler|berdele]] (berdeleu u berdelaedje) * [[Motî:berdele|berdele]] (sôre di boûkete) * [[Motî:berdeler|berdeler]] * [[Motî:berdeleu|berdeleu]] ([[Motî:berdeleuse|berdeleuse]], [[Motî:berdelresse|berdelresse]]) * [[Motî:berdelreye|berdelreye]] * [[Motî:berdouye|berdouye]] (f.n.) ** [[Motî:Foufgneye-les-Berdouyes|Foufgneye-les-Berdouyes]] (forveyou n.pl.) * [[Motî:berga|berga]] * [[Motî:berlafe|berlafe]] * [[Motî:berlicoter|berlicoter]] (v.c) * [[Motî:berlondjî|berlondjî]] (v.s.c) * [[Motî:berôder|berôder]] * [[Motî:berôdî|berôdî]] * [[Motî:berwetaedje|berwetaedje]] * [[Motî:berwete|berwete]] * [[Motî:berweter|berweter]] * [[Motî:berweteu|berweteu]] ([[Motî:berweteuse|berweteuse]], [[Motî:berwetresse|berwetresse]]) * [[Motî:berwetêye|berwetêye]] * [[Motî:berlinne|berlinne]] * [[Motî:berteke|berteke]] * [[Motî:betchete|betchete]] * [[Motî:betchetî|betchetî]] * [[Motî:betchetrin|betchetrin]] ([[Motî:betchetrinne|betchetrinne]]) * [[Motî:betchfessa|betchfessa]] * [[Motî:betchfessaedje|betchfessaedje]] * [[Motî:betchfessî|betchfessî]] * [[Motî:betchfesseye|betchfesseye]] * [[Motî:betchoter|betchoter]] * [[Motî:betchoteu|betchoteu]] ([[Motî:betchoteuse|betchoteuse]], [[Motî:betchotresse|betchotresse]]) * [[Motî:betchtåd 1|betchtåd]] ([[Motî:betchtåde 1|betchtåde]]) (avou l'&nbsp;betch) * [[Motî:betchtåd 2|betchtåd]] ([[Motî:betchtåde 2|betchtåde]]) (beguiåd) * [[Motî:betchtåd 3|betchtåd]] (pexhon) * [[Motî:betchtaedje|betchtaedje]] * [[Motî:betchter 1|betchter]] (avou l'&nbsp;betch) * [[Motî:betchter 2|betchter]] (begyî) * [[Motî:betchteu 1|betchteu]] ([[Motî:betchteuse 1|betchteuse]]) (avou l'&nbsp;betch) * [[Motî:betchteu 2|betchteu]] ([[Motî:betchteuse 2|betchteuse]]) (beguieu) * [[Motî:betchreye|betchtreye]] * [[Motî:betråle|betråle]] * [[Motî:Beuzet|Beuzet]] * [[Motî:Bévurcé|Bévurcé]] * [[Motî:beye|beye]] (f.n.) * [[Motî:beyôle|beyôle]] (f.n.) * [[Motî:bezogne|bezogne]] / [[Motî:bzogne|bzogne]] ==BH== * [[Motî:Bhô|Bhô]] (rl a: Buhô) ==BI== * [[Motî:Bibe|Bibe]] (f.n.) * [[Motî:bibene 1|bibene]] (aboere) * [[Motî:bibene 2|bibene]] (båshele) * [[Motî:Bidjîlêye|Bidjîlêye]] / [[Motî:Bdjîlêye|Bdjîlêye]] * [[Motî:Biè|Biè]] * [[Motî:Biedje|Biedje]] * [[Motî:Bierlô|Bierlô]] * [[Motî:biesse|biesse]] (f.n. & addj.) ** [[Motî:biesse-ås-tetes|biesse-ås-tetes]] ** [[Motî:biesse-di-feu|biesse-di-feu]] ** [[Motî:biesse d' oraedje|biesse d'&nbsp;oraedje]] * [[Motî:bif|bif]] * [[Motî:bigåd|bigåd]] * [[Motî:Bihin|Bihin]] * [[Motî:bijhaedje|bijhaedje]] * [[Motî:bijhe|bijhe]] * [[Motî:bijhî|bijhî]] * [[Motî:bijhlaedje|bijhlaedje]] * [[Motî:bijhler|bijhler]] * [[Motî:Bijhon|Bijhon]] (pépé Djan ~) * [[Motî:bijhrece|bijhrece]] * [[Motî:bilande|bilande]] * [[Motî:bildigne|bildigne]] * [[Motî:bik|bik]] (o.n.) * [[Motî:bike|bike]] ** [[Motî:bikebok|bikebok]] * [[Motî:biket|biket]], [[Motî:bikete|bikete]] ** [[Motî:bikets d' avri|bikets d'&nbsp;avri]] * [[Motî:bîle|bîle]] (sûna do foete) * [[Motî:bîleus|bîleus]], [[Motî:bîleuse|bîleuse]] (addj., padvant u padrî) * [[Motî:bîler 1|si bîler]] (v.pr., si fé del bîle) * [[Motî:bîler 2|bîler]] (v.s.c., si finde, tot djåzant do bwès) * [[Motî:bim bim|bim bim&nbsp;!]] * [[Motî:binamé|binamé]] ([[Motî:binamêye|binamêye]]) * [[Motî:binamêyisté|binamêyisté]] * [[Motî:binamêymint|binamêymint]] * [[Motî:binaweure|binaweure]] * [[Motî:binawreus|binawreus]], [[Motî:binawreuse|binawreuse]] * [[Motî:binawreuzmint|binawreuzmint]] * [[Motî:bineu|bineu]], [[Motî:bineu|bineuse]], [[Motî:bineu|binresse]] (o.f.n.) * [[Motî:binde|binde]] (f.n.) * [[Motî:bindeye|bindeye]] (o.n. u f.n.) * [[Motî:binle|binle&nbsp;!]] * [[Motî:bintch|bintch&nbsp;!]] * [[Motî:biråd|biråd]] (o.n.) * [[Motî:bire 1|bire]] (f.n., abwesson) * [[Motî:bire 2|bire]] (f.n., civire et ôtès ahesses po les moirts) * [[Motî:bistocaedje|bistocaedje]] * [[Motî:bistoke|bistoke]] * [[Motî:bistoker|bistoker]] * [[Motî:bistouye|bistouye]] * [[Motî:biyet|biyet]] * [[Motî:biytaedje|biytaedje]] * [[Motî:biyter|biyter]] * [[Motî:biyteu|biyteu]] ([[Motî:biyteuse|biyteuse]], [[Motî:biytêyresse|biytêyresse]]) * [[Motî:biytî|biytî]] ([[Motî:biytresse|biytresse]]) * [[Motî:biytreye|biytreye]] * [[Motî:biyovaryisté|biyovaryisté]] * [[Motî:bizete|bizete]] (addj.) ==BL== * [[Motî:blanc|blanc]] ([[Motî:blanke|blanke]]) ** [[Motî:blanc-bwès|blanc-bwès]] ([[Motî:blanc-bos|blanc-bos]]) ** [[Motî:blanc colé|blanc colé]] (o.n., pl. des blancs colés) ** [[Motî:blanc-moussî|blanc-moussî]] ([[Motî:blanke-mousseye|blanke-mousseye]]) ** [[Motî:blanc vier|blanc vier]] (o.n., pl. des blancs viers) ** [[Motî:Blanke Aiwe|Blanke Aiwe]] ** [[Motî:blanke brouhire|blanke brouhire]] ** [[Motî:blanke clotchete|blanke clotchete]] ** [[Motî:blanke gote|blanke gote]] ** [[Motî:blanke kixhåde|blanke kixhåde]] ([[Motî:blanke coxhåde|blanke coxhåde]]; pl: [[Motî:blankès cxhådes|blankès cxhådes]]) ** [[Motî:blanke ôrteye|blanke ôrteye]] ** [[Motî:blanke panse|blanke panse]] * [[Motî:blairo|blairo]] (o.n.) * [[Motî:blanmuze|blanmuze]] * [[Motî:blawete|blawete]] * [[Motî:blåwe|blåwe]] (addj. todi padvant). * [[Motî:blawi|blawi]] (v., codjowaedje fini) * [[Motî:blawixheure|blawixheure]] (f.n.) * [[Motî:blawtant|blawtant]] ([[Motî:blawtante|blawtante]]) * [[Motî:blawter|blawter]] ** [[Motî:blawter evoye|blawter evoye]] * [[Motî:blé|blé]] * [[Motî:Blegneye|Blegneye]] * [[Motî:bleti sonk|bleti sonk]] * [[Motî:bleu|bleu]] ** [[Motî:bleu-bijhe|bleu-bijhe]] * [[Motî:blonça|blonça]] (o.n.) * [[Motî:blonçaedje|blonçaedje]] (o.n.) * [[Motî:blonce|blonce]] (f.n.) * [[Motî:bloncî|bloncî]] (v.c. & v.s.c & v.pr.) * [[Motî:blouze|blouze]] * [[Motî:blouze|blouzeu]], [[Motî:blouze|blouzeuse]] == BO == &gt; so ene pådje tote seule: [[Motî: lete B/BO|BO-BOZ]] == BR == * [[Motî:brabant|brabant]] (o.n.) * [[Motî:Bracåte|Bracåte]] * [[Motî:braibancinea|braibancinea]] (o.n., v.v.m.,tote pitite fagne) * [[Motî:braibançon|braibançon]], [[Motî:braibançone|braibançone]] u [[Motî:braibançonde|braibançonde]] (addj. todi padrî) * [[Motî:braibançon 2|braibançon]] (o.n., v.v.m., pitite fagne) * [[Motî:Braibançon|Braibançon]], [[Motî:Braibançone|Braibançone]] u [[Motî:Braibançonde|Braibançonde]] (n.dj.) * [[Motî:braibançone|braibançone]] (f.n., tchanson) * [[Motî:Braibandî|Braibandî]], [[Motî:Braibandresse|Braibandresse]] (n.dj.) * [[Motî:braibant|braibant]] (f.n.).n., sôre di peme) * [[Motî:Braibant 1|Braibant]] (dutcheye & province) * [[Motî:Braibant 2|Braibant]] (viyaedje) * [[Motî:Braibant 3|Braibant]] (no d'&nbsp;famile) * [[Motî:braibant|braibant]] (o.n., v.v.m., fagne) * [[Motî:Braibonî|Braibonî]], [[Motî:Braibonresse|Braibonresse]] (n.dj., di tchvå) * [[Motî:braibtea|braibtea]] (o.n., v.v.m., pitite fagne) * [[Motî:braire|braire]] * [[Motî:Brançon|Brançon]] (n.pl) * [[Motî:brandviner|brandviner]] * [[Motî:bråye|bråye]] ** [[Motî:bråye di coucou|bråye di coucou]] ([[Motî:bråye-di-coucou|bråye-di-coucou]]) ** [[Motî:bråye di tchet|bråye di tchet]] ([[Motî:bråye-di-tchet|bråye-di-tchet]]) * [[Motî:bråyete|bråyete]] * [[Motî:brén|brén]] * [[Motî:breni|breni]] * [[Motî:bresse|bresse]] (o.n.) * [[Motî:breslet|breslet]] (o.n.) * [[Motî:brete|brete]] * [[Motî:breutchene|breutchene]] * [[Motî:breya|breya]] * [[Motî:breyåd|breyåd]] ([[Motî:breyåde|breyåde]]) * [[Motî:breyaedje|breyaedje]] * [[Motî:breyeu|breyeu]] * [[Motî:Bricmont|Bricmont]] * [[Motî:brigosse|brigosse]] (f.n.) * [[Motî:brifigne|brifigne]] * [[Motî:brijheye|brijheye]] * [[Motî:brijhî|brijhî]] * [[Motî:brijhon|brijhon]] * [[Motî:briket|briket]] * [[Motî:brimbåde|brimbåde]] (f.n.) * [[Motî:brimborea|brimborea]] (o.n.) * [[Motî:brimboriom|brimboriom]] (o.n.) * [[Motî:brimborion|brimborion]] (o.n.) * [[Motî:brixhåder|brixhåder]] * [[Motî:brixhådeu|brixhådeu]] ([[Motî:brixhådeuse|brixhådeuse]], [[Motî:brixhådresse|brixhådresse]]) * [[Motî:Briye|Briye]] * [[Motî:Briyon|Briyon]] * [[Motî:Briyon|Briyot]], [[Motî:Briyon|Briyote]] * [[Motî:brocale|brocale]] (f.n.) * [[Motî:brogne 1|brogne]] (nucrê) * [[Motî:brogne 2|brogne]] (mawe) * [[Motî:brognî|brognî]] * [[Motî:brohiner|brohiner]] * [[Motî:brohinter|brohinter]] * [[Motî:brokete|brokete]] * [[Motî:broster|broster]] * [[Motî:brotche-foû|brotche-foû]] * [[Motî:brotchî|brotchî]] ** [[Motî:brotchî foû|brotchî foû]] * [[Motî:broû|broû]] (o.n.) * [[Motî:brouhî|brouhî]] * [[Motî:brouhire|brouhire]] * [[Motî:broûlant|broûlant]] * [[Motî:broûler|broûler]] * [[Motî:broûlî|broûlî]] (o.n.) * [[Motî:broûloe|broûloe]] * [[Motî:broûwisse|broûwisse]] (o.n.) * [[Motî:broûwtea|broûwtea]] (o.n.) * [[Motî:brouxhe|brouxhe]] (f.n.) * [[Motî:broxhire|broxhire]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:broxhirmint|broxhirmint]] (adv.) * [[Motî:broxhirté|broxhirté]] (f.n.) * [[Motî:broxhûle|broxhûle]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:broxhûlmint|broxhûlmint]] (adv.) * [[Motî:broxhûlisté|broxhûlisté]] (f.n.) * [[Motî:broyî|broyî]] ** [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]] ** [[Motî:broye-tot|broye-tot]] * [[Motî:brun|brun]] ([[Motî:brune 1|brune]]) * [[Motî:brune 2|brune]] (anuti) * [[Motî:brunete 2|brunete]] (anuti) * [[Motî:bruneye waide|bruneye waide]] * [[Motî:bruni|bruni]] * [[Motî:brunixhaedje|brunixhaedje]] * [[Motî:bruteymint|bruteymint]] * [[Motî:brutiaedje|brutiaedje]] * [[Motî:brutieu|brutieu]], [[Motî:brutieuse|brutieuse]], [[Motî:bruteyresse|bruteyresse]] * [[Motî:brutyî|brutyî]] == BU == * [[Motî:Buhô|Buhô]] ([[Motî:Bhô|Bhô]]) * [[Motî:burton|burton]] (burton d'&nbsp;djote) * [[Motî:burton 2|burton]] (lingaedje) * [[Motî:buskinter|buskinter]] == BW == * [[Motî:Bwè|Bwè]] * [[Motî:bwejhaedje|bwejhaedje]] * [[Motî:bwejhe|bwejhe]] * [[Motî:bwejheu|bwejheu]] * [[Motî:bwejhêye|bwejhêye]] * [[Motî:bwejhî|bwejhî]] (viebe) * [[Motî:bwejhî|bwejhî]] ([[Motî:bwejheye|bwejheye]]) * [[Motî:bwejhlaedje|bwejhlaedje]] * [[Motî:bwejhlé|bwejhlé]] ([[Motî:bwejhlêye|bwejhlêye]]) * [[Motî:bwejhler|bwejhler]] * [[Motî:bwejhleu|bwejhleu]] ([[Motî:bwejhleuse|bwejhleuse]]) * [[Motî:bwejhlî|bwejhlî]] * [[Motî:bwejhreye|bwejhreye]] * [[Motî:bwès|bwès]] ** [[Motî:bon-bwès|bon-bwès]] (o.n., pl des bons-bwès) ** [[Motî:bwès d' cok|bwès d' cok]] (o.n., pl. des bwès d' cok) ** [[Motî:bwès d' poye|bwès d' poye]] (o.n., pl. des bwès d' poye) ** [[Motî:bwès d' toubak|bwès d' toubak]] (o.n., pl. des bwès d' toubak) ** [[Motî:bwès sint Djuråd|bwès sint Djuråd]] (o.n., pl. des bwès sint Djuråd) ** [[Motî:djoli-bwès|djoli-bwès]] (o.n., pl. des djolis-bwès) ** [[Motî:sint-bwès|sint-bwès]] (o.n., pl. des sints-bwès) == BY == * [[Motî:byin|byin]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 101 65466 2006-06-28T15:43:09Z Lucyin 16 /* CI */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == C == * [[Motî:k(i)-|c-]] (betchete k(i) u c(o), sipotcheye). == CA == &gt; so ene pådje tote seule: [[Motî: lete C/CA|CA-CAZ]] == CE == * [[Motî:cecler|ceclé]], [[Motî:cecler|ceclêye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:cecler|cecler]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:cecler|cecleu]] (o.n.) * [[Motî:ceke|ceke]] (o.n.) * [[Motî:Cele|Cele]] (sacwants viyaedjes) ** [[Motî:Cele-dilé-Dinant|Cele-dilé-Dinant]] ** [[Motî:Cele-dilé-Wareme|Cele-dilé-Wareme]] * [[Motî:céncwante|céncwante]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:céncwantinme|céncwantinme]] (addj., todi padvant, & o.f.n.) * [[Motî:céncwantinne|céncwantinne]] (f.n.) * [[Motî:ceréjhe|ceréjhe]] ** [[Motî:ceréjhe d' Espagne|ceréjhe d' Espagne]] * [[Motî:Cerexhe|Cerexhe]] * [[Motî:Cerexhe-Heuzeu|Cerexhe-Heuzeu]] * [[Motî:Cerfontinne|Cerfontinne]] * [[Motî:cerijhî|cerijhî]] * [[Motî:cezaryinne|cezaryinne]] * [[Motî:ceziom|ceziom]] (o.n.) == CH == * [[Motî:chabli|chabli]] * [[Motî:chelin|chelin]] * [[Motî:chî|chî]] (mot brut) * [[Motî:chife|chife]] ** [[Motî:chife|ås chifes]] * [[Motî:chifraedje|chifraedje]] * [[Motî:chifråve|chifråve]] * [[Motî:chifrer|chifrer]] * [[Motî:chîlåd|chîlåd]] ([[Motî:chîlåde|chîlåde]]) * [[Motî:chîlaedje|chîlaedje]] * [[Motî:chîler|chîler]] * [[Motî:chîlete|chîlete]] * [[Motî:chîlêye|chîlêye]] * [[Motî:Chili|Chili]] / [[Motî:Chili|Chli]] * [[Motî:chîloter|chîloter]] * [[Motî:chlak|chlak&nbsp;!]] * [[Motî:Chili|Chli]] * [[Motî:chlop|chlop]] * [[Motî:chnik|chnik]] * [[Motî:chniker|chniker]] * [[Motî:chnikeu|chnikeu]] ([[Motî:chnikeuse|chnikeuse]], [[Motî:chnicresse|chnicresse]]) * [[Motî:chnop|chnop]] * [[Motî:chôfer|chôfer]] * [[Motî:chôte|chôte]] (o.n.) * [[Motî:chôzer|chôzer]] * [[Motî:chuchloter|chuchloter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:chtroumfe|chtroumfe]] * [[Motî:Chwès|Chwès]] == CI == * [[Motî:cibernaiviaedje|cibernaiviaedje]] * [[Motî:cibernaivieu|cibernaivieu]], [[Motî:cibernaivieuse|cibernaivieuse]], [[Motî:cibernaiveyresse|cibernaiveyresse]] * [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]] * [[Motî:ciberrôbaler|ciberrôbaler]] (v.s.c.) (codjowaedje bouter). * [[Motî:ciberrôbaleu|ciberrôbaleu]], [[Motî:ciberrôbaleu|ciberrôbaleuse]] u [[Motî:ciberrôbaleu|ciberrôbalresse]] (o.f.n.) * [[Motî:cide|cide]] (o.n.) * [[Motî:CIDWEL|CIDWEL]] * [[Motî:Ciergnon|Ciergnon]] (viyaedje) * [[Motî:cilinde|cilinde]] * [[Motî:cilindrike|cilindrike]] * [[Motî:cimådje|cimådje]] * [[Motî:cina|cina]] * [[Motî:Cînè|Cînè]] * [[Motî:cinse|cinse]] * [[Motî:cinsî|cinsî]], [[Motî:cinsresse|cinsresse]] (o.f.n.) * [[Motî:cint|cint]] ** [[Motî:cint-fouyeas|cint-fouyeas]] (o.n., pl. des cints-fouyeas). * [[Motî:cinteme|cinteme]] * [[Motî:cintinme|cintinme]] * [[Motî:cir|cir]] * [[Motî:cirnaivete|cirnaivete]] * [[Motî:cirnaiviaedje|cirnaiviaedje]] * [[Motî:cirnaivieu|cirnaivieu]] ([[Motî:cirnaivieuse|cirnaivieuse]], [[Motî:cirnaiveyresse|cirnaiveyresse]]) * [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]] * [[Motî:ciryin|ciryin]] ([[Motî:ciryinne|ciryinne]]) * [[Motî:Cirou|Cirou]] * [[Motî:civil|civil]] (o.n.) * [[Motî:civire|civire]] (f.n.) * [[Motî:cizete 1|cizete]] (po côper) * [[Motî:cizete 2|cizete]] (fleur) * [[Motî:cizrece|cizrece]] == CL == * [[Motî:clå|clå]] * [[Motî:clabot|clabot]] * [[Motî:cladjot|cladjot]] (o.n.) * [[Motî:clair|clair]], [[Motî:claire|claire]] * [[Motî:clairisté|clairisté]] * [[Motî:clairté|clairté]] * [[Motî:clap|clap]] * [[Motî:clapant|clapant]], [[Motî:clapante|clapante]] * [[Motî:claper|claper]] * [[Motî:clapsin|clapsin]] (o.n.) * [[Motî:clåve|clåve]] * [[Motî:clåwe|clåwe]] * [[Motî:clawson|clawson]] * [[Motî:clawsonî|clawsonî]] * [[Motî:Clemint (sint)|Clemint (sint)]] * [[Motî:clicote|clicote]] (f.n.) * [[Motî:clicotî|clicotî]], [[Motî:clicotresse|clicotresse]] (o.f.n.) * [[Motî:clip-clap|clip-clap]] * [[Motî:clip et clap|clip et clap]] * [[Motî:clipse|clipse]] (f.n.) * [[Motî:clitche|clitche]] (f.n.) * [[Motî:clitchete|clitchete]] (f.n.) * [[Motî:clitike|clitike]] * [[Motî:cliyint|cliyint]], [[Motî:cliyinte|cliyinte]] * [[Motî:clocmane|clocmane]] * [[Motî:clocsiyå|clocsiyå]] * [[Motî:clon|clon]] (o.n.) * [[Motî:Clôse Påke|Clôse Påke]] * [[Motî:clostrofobeye|clostrofobeye]] * [[Motî:clostrofobieus|clostrofobieus]], [[Motî:clostrofobieuse|clostrofobieuse]] * [[Motî:clotche|clotche]] * [[Motî:clotchete|clotchete]] * [[Motî:clotchî|clotchî]] * [[Motî:clotchin|clotchin]] * [[Motî:clotchreye|clotchreye]] * [[Motî:clotchter|clotchter]] * [[Motî:clouclou|clouclou]] * [[Motî:clouctaedje|clouctaedje]] * [[Motî:clouctant|clouctant]], [[Motî:clouctante|clouctante]] * [[Motî:clouctea|clouctea]] * [[Motî:cloucter|cloucter]] * [[Motî:clouctrê|clouctrê]] * [[Motî:clouk|clouk]] * [[Motî:cloukete|cloukete]] * [[Motî:clouper|clouper]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:cloutche|cloutche]] == [[Motî: lete C/CO|CO]] == &gt; so ene pådje tote seule: [[Motî: lete C/CO|CO-COZ]] == CR == &gt; so ene pådje tote seule: [[Motî:_lete C/CR|CRA-CRZ]] == CU == * [[Motî:Cugnon|Cugnon]] (viyaedje) * [[Motî:Cugnotî|Cugnotî]], [[Motî:Cugnotire|Cugnotire]] u [[Motî:Cugnotresse|Cugnotresse]] (n.dj.) * [[Motî:cujhaedje|cujhaedje]] * [[Motî:cujheu|cujheu]], [[Motî:cujheuse|cujheuse]], [[Motî:cujhresse|cujhresse]] * [[Motî:cujhnêye|cujhnêye]] (f.n.) * [[Motî:culteure|culteure]] * [[Motî:culturel|culturel]], [[Motî:culturele|culturele]] * [[Motî:cure|cure]] * [[Motî:curêye|curêye]] * [[Motî:cût|cût]], [[Motî:cût|cûte]] (addj. purade padvant). * [[Motî:cûtêye|cûtêye]] (f.n.) == CW == * [[Motî:cwåcaedje|cwåcaedje]] (o.n.) * [[Motî:cwadrile|cwadrile]] * [[Motî:cwåk|cwåk]] (mot-brut) * [[Motî:cwåkea|cwåkea]] (o.n.) * [[Motî:cwåker|cwåker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:cwåler|cwåler]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:cwålité|cwålité]] (f.n.) * [[Motî:cwand|cwand]] * [[Motî:cwanses|cwanses]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:cwansler|cwansler]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:cwantes|cwantes]] / [[Motî:cwantres|cwantres]] * [[Motî:cwantrinme|cwantrinme]] * [[Motî:cwantité|cwantité]] * [[Motî:cwår|cwår]] * [[Motî:cwarante|cwarante]] * [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeu]] (o.n.) * [[Motî:cwåré|cwåré]] ** [[Motî:cwårêye danse|cwårêye danse]] * [[Motî:cwareme|cwareme]] (o.n., termene divant Påke) * [[Motî:Cwareme|Cwareme]] (viyaedje & no d' famile) * [[Motî:cwårlet|cwårlet]] * [[Motî:cwårlî|cwårlî]], [[Motî:cwårelresse|cwårelresse]] * [[Motî:cwårlijhåcion|cwårlijhåcion]] * [[Motî:cwarmea|cwarmea]] * [[Motî:cwarmeu|cwarmeu]], [[Motî:cwarmeuse|cwarmeuse]] * [[Motî:cwarpece|cwarpece]] * [[Motî:cwårt|cwårt]] * [[Motî:cwårtî|cwårtî]] * [[Motî:cwatanchife|cwatanchife]] * [[Motî:cwate|cwate]] ** [[Motî:cwate-pates|cwate-pates]] ** [[Motî:cwate-peces|cwate-peces]] ** [[Motî:cwate-pîs|cwate-pîs]] * [[Motî:cwåte 1|cwåte]] (f.n., cwårdjeu, mape, evnd.) * [[Motî:cwåte 2|cwåte]] (f.n., viye muzeure) * [[Motî:cwatrinme|cwatrinme]] * [[Motî:cwatrinmmint|cwatrinmmint]] * [[Motî:cwatrinne|cwatrinne]] * [[Motî:cwåtler|cwåtler]] * [[Motî:cwatru-vint|cwatru-vint]] * [[Motî:Cweme|Cweme]] (viyaedje) * [[Motî:cwén|cwén]] * [[Motî:cwénze|cwénze]] * [[Motî:cwénzinme|cwénzinme]] * [[Motî:cwénzinne|cwénzinne]] * [[Motî:cwicwicwik|cwicwicwik&nbsp;!]] * [[Motî:cwiter|cwiter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:Cwinme|Cwinme]] (viyaedje) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 102 62921 2006-06-22T21:56:59Z Lucyin 16 /* DE */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == DA == * [[Motî:da|da]] * [[Motî:då|då]] * [[Motî:dabôrd|dabôrd]] (adv. et adjondrece) * [[Motî:dabôrd|dabôrd ki]] (aloyrece) * [[Motî:dåborer|dåborer]] (v.c.) * [[Motî:daegntoele|daegntoele]] * [[Motî:dag|dag]] * [[Motî:daguet|daguet]] (o.n., noere sipesse matire) * [[Motî:daguet 2|daguet]] (o.n., djonne cier) * [[Motî:dal|dal]] (etroclêye divancete) * [[Motî:damjhele|damjhele]] (f.n.) ** [[Motî:damjhele di scole|damjhele di scole]] * [[Motî:damjhulete|damjhulete]] (f.n.) * [[Motî:dandjreus 1|dandjreus]], [[Motî:dandjreuse|dandjreuse]] [addj.] * [[Motî:dandjreus 2|dandjreus]] [adv.] * [[Motî:dandjreus ki|dandjreus ki]] * [[Motî:dandjreuzmint|dandjreuzmint]] * [[Motî:dansaedje|dansaedje]] (o.n.) * [[Motî:danse|danse]] (f.n.) ** [[Motî:danse-e-rond|danse-e-rond]] (f.n., Pl. des danses-e-rond) * [[Motî:danser|danser]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:danseu|danseu]], [[Motî:danseu|danseuse]] u [[Motî:danseu|dansresse]] (o.f.n.) * [[Motî:dansrêye|dansrêye]] (f.n.) * [[Motî:dår|dår]] * [[Motî:dård|dård]] * [[Motî:dåre|dåre]] * [[Motî:dårer|dårer]] ** [[Motî:dårer djus|dårer djus]] ** [[Motî:dårer evoye|dårer evoye]] * [[Motî:dåre-tot-djus|dåre-tot-djus]] * [[Motî:dåre-tu-dsu|dåre-tu-dsu]] * [[Motî:dåripete|dåripete]] * [[Motî:daru|daru]] (o.n.) * [[Motî:Dåssoû|Dåssoû]] * [[Motî:d' astok|d'&nbsp;astok]] * [[Motî:Dåve|Dåve]] * [[Motî:Dåvdisse|Dåvdisse]] * [[Motî:dazår|dazår]] ** [[Motî:dazår ki|dazår ki]] * [[Motî:dåzès|dåzès]] == DE == * [[Motî:De-|De-]] (divancete ''dè-'' dins les nos d' djins) * [[Motî:dé 1|dé]] (divancete * [[Motî:dé 2|dé]] (o.n.) * [[Motî:decbete|decbete]] (f.n.) * [[Motî:decimbe|decimbe]] * [[Motî:decor|decor]] * [[Motî:decoråcion|decoråcion]] * [[Motî:decoraedje|decoraedje]] * [[Motî:decorer|decorer]] * [[Motî:decoreu|decoreu]], [[Motî:decoreuse|decoreuse]] u [[Motî:decorresse|decorresse]] * [[Motî:dediyî|dediyî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:dedja|dedja]] / [[Motî:ddja|ddja]] * [[Motî:Dedoyåre|Dedoyåre]] (no d' famile, ''Dedouaire, Dedoyard'') * [[Motî:definitif|definitif]], [[Motî:definitive|definitive]] * [[Motî:definitivmint|definitivmint]] * [[Motî:degn|degn]] * [[Motî:degnter|degnter]] * [[Motî:deguzene|deguzene]] * [[Motî:del 1|del]] (pårtixhant årtike) * [[Motî:del 2|del]] (etroclêye divancete) * [[Motî:Depré|Delperêye]] (no d' famile) * [[Motî:Delså|Delså]] (no d' famile) * [[Motî:Delsitantche|Delsitantche]] (no d' famile) * [[Motî:déme|déme]] * [[Motî:démiaedje|démiaedje]] (o.n.) * [[Motî:démiåve|démiåve]] (addj.) * [[Motî:démieu|démieu]], [[Motî:démieuse|démieuse]] (o.f.n.) * [[Motî:démyî|démyî]] * [[Motî:Depré|Depré]] (no d' famile, ''Deprez, Depreit'') * [[Motî:Depré|Depreyea]] (no d' famile) * [[Motî:derame|derame]] (o.n.) * [[Motî:derbi|derbi]] (o.n.) * [[Motî:dero|dero]] (o.n.) * [[Motî:destinêye|destinêye]] * [[Motî:deur|deur]], [[Motî:deure|deure]] * [[Motî:deurté|deurté]] * [[Motî:deus|deus]] ** [[Motî:deus-pates|deus-pates]] * [[Motî:deutche|deutche]] (f.n.) * [[Motî:deyesse|deyesse]] * [[Motî:deyî|deyî]] (mot-criya) * [[Motî:dezert|dezert]] (o.n.) == DI == &gt; so ene pådje tote seule: [[Motî: lete D/DI|DI-DIZ]] == DJ == === DJA === * [[Motî:djacaranda|djacaranda]] (o.n.) * [[Motî:djaene|djaene]] * [[Motî:djaive|djaive]] * [[Motî:djaivler|djaivler]] * [[Motî:djaivlaedje|djaivlaedje]] * [[Motî:djalaedje|djalaedje]] * [[Motî:djalant|djalant]] * [[Motî:djaler|djaler]] * [[Motî:djalêye|djalêye]] * [[Motî:djalofrene|djalofrene]] * [[Motî:djalot|djalot]], [[Motî:djalot|djalote]] (addj., padrî u padvant, & o.f.n.) * [[Motî:djalotmint|djalotmint]] (adv.) * [[Motî:djalotreus|djalotreus]], [[Motî:djalotreus|djalotreuse]] (addj. purade divant, & o.f.n.) * [[Motî:djalozaedje|djalozaedje]] (f.n.) * [[Motî:djalozer|djalozer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:djalozreye|djalozreye]] (f.n.) * [[Motî:djaltaedje|djaltaedje]] (o.n.) * [[Motî:djalter|djalter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:djaltiner|djaltiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:Djamagne|Djamagne]] * [[Motî:djambe|djambe]] (f.n., boket do coir) * [[Motî:djambe 2|djambe 2]] (o.n., v.v.m., deus-aiwes) * [[Motî:Djambe|Djambe]] (viyaedje) * [[Motî:Djambijhoûle|Djambijhoûle]] (hamtea) * [[Motî:Djamblene|Djamblene]] (hamtea) * [[Motî:djante|djante]] * [[Motî:djantî|djantî]] * [[Motî:djårdén|djårdén]] ** [[Motî:Pantok|Djårdén Pantok]] * [[Motî:djårdinî|djårdinî]], [[Motî:djårdinresse|djårdinresse]] * [[Motî:djårdinêye|djårdinêye]] * [[Motî:djårdinea|djårdinea]] * [[Motî:djårner|djårner]] * [[Motî:djårnon|djårnon]] * [[Motî:djasmén|djasmén]] * [[Motî:djave|djave]] * [[Motî:djavea|djavea]] * [[Motî:djawe|djawe]] * [[Motî:djawe djawe|djawe djawe]] * [[Motî:djawieu|djawieu]], [[Motî:djawieuse|djawieuse]], [[Motî:djawiresse|djawiresse]] * [[Motî:djawyî|djawyî]] * [[Motî:djåze|djåze]] (f.n.) * [[Motî:djåzaedje|djåzaedje]] (o.n.) * [[Motî:djåzer|djåzer]] (v.c., codjowaedje bouter). * [[Motî:djåzeu|djåzeu]], [[Motî:djåzeuse|djåzeuse]], [[Motî:djåzresse|djåzresse]] (o.f.n.) * [[Motî:djåzmint|djåzmint]] (o.n.) === DJE === * [[Motî:djelêye|djelêye]] * [[Motî:djéndjole|djéndjole]] * [[Motî:djéndjolreye|djéndjolreye]] * [[Motî:djenerå|djenerå]], [[Motî:djeneråle|djeneråle]] (o.f.n.) * [[Motî:djenerå|djenerå]], [[Motî:djeneråle|djeneråle]] (addj. todi padrî) * [[Motî:djeneråcion|djeneråcion]] * [[Motî:Djeneze|Djeneze]] / [[Motî:Djeneze|Djneze]] * [[Motî:Djenimont|Djenimont]] * [[Motî:Djenvå|Djenvå]] * [[Motî:Djenveye|Djenveye]] * [[Motî:Djer|Djer]] (n.pl. & no d' aiwe) * [[Motî:djére|djére]] * [[Motî:djéria|djéria]] * [[Motî:djériåd|djériåd]], [[Motî:djériåde|djériåde]] * [[Motî:djériaedje|djériaedje]] * [[Motî:djériant|djériant]] * [[Motî:djérieus|djérieus]], [[Motî:djérieuse|djérieuse]] * [[Motî:djériver|djériver]] * [[Motî:djériveus|djériveus]], [[Motî:djériveuse|djériveuse]] * [[Motî:djériveusté|djériveusté]] * [[Motî:djériveuzmint|djériveuzmint]] * [[Motî:Djerlaxhe|Djerlaxhe]] * [[Motî:djermale|djermale]] * [[Motî:djermale|djermea]] * [[Motî:djermer|djermer]] * [[Motî:djermêye|djermêye]] * [[Motî:djermon|djermon]] * [[Motî:Djeruzalem|Djeruzalem]] ** [[Motî:Voye di Djeruzalem|Voye di Djeruzalem]] (f.n.) * [[Motî:djéryî|djéryî]] * [[Motî:djesse|djesse]] * [[Motî:Djetrou|Djetrou]] (pitit no) * [[Motî:djezî|djezî]] === DJI === * [[Motî:Djiblou|Djiblou]] * [[Motî:Djiblou|Djiblotin]], [[Motî:Djiblou|Djiblotinne]] * [[Motî:Djibraltar|Djibraltar]] * [[Motî:Djibraltar|Djibraltarî]], [[Motî:Djibraltar|Djibraltarresse]] * [[Motî:Djihan|Djihan]] / [[Motî:Djihan|Djhan]]; [[Motî:Djihan|Djihene]] / [[Motî:Djihan|Djhene]] (pitit no) ** [[Motî:Djihan (sint Djhan l' Evandjilî)|sint Djhan l'&nbsp;Evandjilî]] ** [[Motî:Djihan d' Djudla|Djihan d' Djudla]] ** [[Motî:Djihan d' Madi|Djihan d' Madi]] ** [[Motî:Djihan d' Nivele|Djihan d' Nivele]] ** [[Motî:Djihan då Vint|Djihan då Vint]] ** [[Motî:Djihan-cocoye|Djihan-cocoye]] ** [[Motî:Djihan-comere|Djihan-comere]] ** [[Motî:Djihan-Djé|Djihan-Djé]] ** [[Motî:Djihan-d'-Lacea| Djihan-d'-Lacea]] ** [[Motî:Djihan-fote|Djihan-fote, Djihan-ferfote]] ** [[Motî:Djihanster|Djihanster]] ** [[Motî:Djihan-vo-m'-ci|Djihan-vo-m'-ci]] ** [[Motî:Pépé Djhan Bijhon|Pépé Djhan Bijhon, Djihene del Bijhe]] ** [[Motî:Sint-Djhan|Sint-Djhan]] * [[Motî:djilet|djilet]] * [[Motî:Djilî|Djilî]] * [[Motî:Djilî|Djilitwès]], [[Motî:Djilî|Djilitwesse]] * [[Motî:Djimbe|Djimbe]]. * [[Motî:Djimbe|Djimbrea]] * [[Motî:Djimbe|Djimbrêye]] * [[Motî:Djimele|Djimele]] / [[Motî:Djmele|Djmele]] (pr. Gn’mèle) (viyaedje) * [[Motî:Djimelî|Djimelî]] / [[Motî:Djmelî|Djmelî]] (pr. Gn’mèlî) / [[Motî:Djimelresse|Djimelresse]] / [[Motî:Djmelresse|Djmelresse]] (pr. Gn’mèlresse) (n.dj.) * [[Motî:Djimepe|Djimepe]] / [[Motî:Djmepe|Djmepe]] * [[Motî:djin|djin]] (f.n.) * [[Motî:djinciåne|djinciåne]] * [[Motî:djine|djine]] (o.n. bleuwe marone) * [[Motî:djine 2|djine]] (o.n. pitit diale e l' Arabeye) * [[Motî:Djine|Djine]] (sipotaedje des cis d' Såtou) * [[Motî:djiniesse|djiniesse]] / [[Motî:djniesse|djniesse]] (f.n.) ** [[Motî:djiniesse ås spenes|djiniesse ås spenes]] (f.n.) ** [[Motî:pondante djiniesse|pondante djiniesse]] (f.n.) * [[Motî:Djinîmont|Djinîmont]] / [[Motî:Djinîmont|Djnîmont]] (hamtea). * [[Motî:djinixhe|djinixhe]] / [[Motî:djnixhe|djnixhe]] (f.n.) * [[Motî:djintrinnté|djintrinnté]] (f.n.) * [[Motî:djirofe|djirofe]] * [[Motî:djîsse|djîsse]] (o.n., lodjisse) * [[Motî:djîsse (levî)|djîsse ]] (f.n., levî) * [[Motî:djîslete|djîslete]] (f.n.) * [[Motî:djîstaedje|djîstaedje]] (o.n.) * [[Motî:djîster|djîster]] (v.c.) * [[Motî:djîsteu|djîsteu]], [[Motî:djîsteuse|djîsteuse]] u [[Motî:djîstresse|djîstresse]] (o.f.n.) * [[Motî:djîstrer|djîstrer]] (v.s.c.) * [[Motî:dji-vou-dji-n'-pou|dji-vou-dji-n'-pou]] * [[Motî:djivronde|djivrondaedje]] * [[Motî:djivronde|djivronde]] * [[Motî:djivronde|djivronde]] (f.n) === DJO === * [[Motî:djob|djob]] (o.n.) * [[Motî:djolibwès|djolibwès]] * [[Motî:djonne|djonne]] (nén vî) ** [[Motî:djonne here|djonne here]] * [[Motî:djonne 2|djonne]] termene k' on n' magne nén) * [[Motî:djonnea|djonnea]] ([[Motî:djonnete|djonnete]]) * [[Motî:djonnere|djonnere]] * [[Motî:djonnesse|djonnesse]] * [[Motî:djonnler|djonnler]] * [[Motî:djote|djote]] * [[Motî:djotî|djotî]] * [[Motî:djotire|djotire]] * [[Motî:djotlî|djotlî]], [[Motî:djotelresse|djotelresse]] * [[Motî:djotrece|djotrece]] * [[Motî:djotrecî|djotrecî]], [[Motî:djotrecire|djotrecire]] * [[Motî:djotrêye|djotrêye]] * [[Motî:Djoupeye|Djoupeye]] * [[Motî:Djoupiyire|Djoupiyire]] * [[Motî:djournå (d' tere)|djournå]] (muzeure d' on tchamp) * [[Motî:djournå 2|djournå]] (noveles, gazete) * [[Motî:djouxhire|djouxhire]] (f.n.) * [[Motî:djouxhler|djouxhler]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) === DJU === * [[Motî:djubé|djubé]] (o.n.) * [[Motî:djubet|djubet]] (o.n.) * [[Motî:djudla|djudla]] (divancete) ** [[Motî:Djudla|Djudla]] u [[Motî:Djudla Mouze|Djudla Mouze]] * [[Motî:djun|djun]] * [[Motî:djulete|djulete]] * [[Motî:Djuråd (sint)|sint Djuråd]] (sint) * [[Motî:djurvi|djurvi]] * [[Motî:djurvixhant|djurvixhant]] ([[Motî:djurvixhante|djurvixhante]]) * [[Motî:djus 1|djus]] (aboere) * [[Motî:djus 2|djus]] (dizo) * [[Motî:djutaedje|djutaedje]] * [[Motî:djuter|djuter]] ** [[Motî:djuter evoye|djuter evoye]] * [[Motî:djuteus|djuteus]] ([[Motî:djuteuse|djuteuse]]) * [[Motî:djutinne|djutinne]] * [[Motî:djuzêye|djuzêye]] * [[Motî:Djuzinne|Djuzinne]] * [[Motî:Djuzrè|Djuzrè]] * [[Motî:djuzrin|djuzrin]] ([[Motî:djuzrinne|djuzrinne]]) * [[Motî:djuzrinnmint|djuzrinnmint]] == DO == * [[Motî:do 1|do]] (rastrindou årtike & etroclêye divancete) ** [[Motî:do côp|do côp]] (advierbire) * [[Motî:do 2|do]] (note di muzike) * [[Motî:dobe|dobe]] (addj) * [[Motî:dobelmint|dobelmint]] (o.n.) * [[Motî:doblaedje|doblaedje]] (o.n.) * [[Motî:doblé|doblé]] (o.n., plaké d' ôr) * [[Motî:dobler|dobler]] (v., codjowaedje shofler) * [[Motî:dobleu|dobleu]], [[Motî:dobleu|dobleuse]], [[Motî:dobleu|dobelresse]] (o.f.n.) * [[Motî:dobleure|dobleure]] (f.n.) * [[Motî:doblêye|doblêye]] (f.n.) * [[Motî:doblet|doblet]] (o.n.) * [[Motî:doblete|doblete]] (f.n.) * [[Motî:doblon|doblon]] (o.n.) * [[Motî:doblu|doblu]] (o.n.) * [[Motî:dobmint|dobmint]] u [[Motî:doblumint|doblumint]] (adv.) * [[Motî:docô|docô]] (advierbire) ** [[Motî:docô|docô ki]] (aloyrecire) * [[Motî:docså|docså]] (o.n.) * [[Motî:docsinåde|docsinåde]] (f.n.) * [[Motî:docsiner|docsiner]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:docsineure|docsineure]] (f.n.) * [[Motî:docsinêye|docsinêye]] (f.n.) * [[Motî:docteur|docteur]], [[Motî:doctoresse|doctoresse]] (o.f.n.) * [[Motî:doctorat|doctorat]] (o.n.) * [[Motî:dodobe|dodobe]] (f.n.) * [[Motî:doet|doet]] * [[Motî:doetî|doetî]] * [[Motî:doetrece|doetrece]] * [[Motî:Dôhan|Dôhan]] * [[Motî:Dôhantî|Dôhantî]], [[Motî:Dôhantresse|Dôhantresse]]) * [[Motî:domper|dompaedje]] (o.n.) * [[Motî:dompåve|dompåve]] (addjectivire, purade padvant) ** [[Motî:nén dompåve|nén dompåve]] (addjectivire, purade padrî) * [[Motî:domper|domper]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:domper|dompeu]], [[Motî:donter|dompeuse]], [[Motî:donter|dompresse]](o.f.n.) * [[Motî:domper|dompinne]] (f.n.) * [[Motî:donter|dontaedje]] (o.n.) * [[Motî:dontåve|dontåve]] (addjectivire, purade padvant) ** [[Motî:nén dontåve|nén dontåve]] (addjectivire, purade padrî) * [[Motî:donter|donter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:donter|donteu]], [[Motî:donter|donteuse]], [[Motî:donter|dontresse]] (o.f.n.) * [[Motî:donter|dontinne]] (o.n.) * [[Motî:dôpiner|dôpiner]] (v.c., codjowaedje gruziner) * [[Motî:dôpin|dôpin]], [[Motî:dôpin|dôpinne]] (o.f.n., grosse biesse) * [[Motî:dôpinne|dôpinne]] (f.n., dobleure) * [[Motî:dôpineu|dôpineu]], [[Motî:dôpineu|dôpineuse]], [[Motî:dôpineu|dôpinresse]] (o.f.n.) * [[Motî:dôpinêye|dôpinêye]] (f.n.) * [[Motî:dôpinreye|dôpinreye]] (f.n.) * [[Motî:Dorcîmont|Dorcîmont]] (no d' famile, ''Dorchimont, Dosimont'') * [[Motî:dorêye|dorêye]] (f.n.) * [[Motî:dos|dos]] * [[Motî:dôsse|dôsse]] * [[Motî:dossete|dossete]] * [[Motî:dossêye|dossêye]] * [[Motî:dossî 1|dossî]] (d'&nbsp;ene tcheyire) * [[Motî:dossî|dossî]] (viebe, mot d'&nbsp;soyeu ås plantches) * [[Motî:dossire|dossire]] * [[Motî:Dôtchamp|Dôtchamp]] * [[Motî:doû|doû]] * [[Motî:Doû (viyaedje)|Doû]] (viyaedje & ban) * [[Motî:doudouye|doudouye]] (f.n.) * [[Motî:doulmint|doulmint ki]] (aloyrece) * [[Motî:doyåve|doyå]] (o.n.) * [[Motî:doyåre|doyåre]] (o.n.) * [[Motî:doyåve|doyåve]] (o.n.) * [[Motî:douye|douye]] (f.n.) == DR == * [[Motî:dragone|dragone]] (f.n.) * [[Motî:dråwe|dråwe]] (f.n.) * [[Motî:drelin|drelin]] (mot-brut & o.n.t.pl.) * [[Motî:drincî|drincî]] * [[Motî:dringuele|dringuele]] * [[Motî:droet|droet]], [[Motî:droete|droete]] (addj. todi padvant & o.f.n.) ** [[Motî:droet|å droet di]] (divancetire) ** [[Motî:foite droete|foite droete]] (f.n., pl. les foitès droetes) ** [[Motî:tot droet|tot droet]] (adv.) * [[Motî:droetî|droetî]], [[Motî:droetire|droetire]] (addj. padvant u padrî & o.f.n.) * [[Motî:droumkene|droumkene]] (f.n.) == DU == * [[Motî:Du|Du]] (n.pl) * [[Motî:duk 1|duk]] (o.n., tite di nôblesse) * [[Motî:duk 2|duk]] (o.n., sôre d' oujhea) ** [[Motî:duk-ås-orayes|duk-ås-orayes]] (o.n.) * [[Motî:duristé|duristé]] (f.n.) * [[Motî:dutcheye|dutcheye]] (f.n.) * [[Motî:dutchesse|dutchesse]] (f.n.) * [[Motî:duvet|duvet]] (o.n.) == DW == * [[Motî:Dweche|Dweche]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 103 65617 2006-06-30T21:18:02Z Lucyin 16 /* ESCH */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == EB == * [[Motî:ebané|ebané]] (o.n.) * [[Motî:ebaner|ebaner]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:ebeli|ebeli]] * [[Motî:eberner|eberner]] * [[Motî:ebertacaedje|ebertacaedje]] * [[Motî:ebertacmint|ebertacmint]] * [[Motî:ebertaké|ebertaké]], [[Motî:ebertakêye|ebertakêye]] * [[Motî:ebertakelreye|ebertakelreye]] * [[Motî:ebertaker|ebertaker]] * [[Motî:ebrocåcion|ebrocåcion]] * [[Motî:Eburon|Eburon]]; [[Motî:Eburon|Eburone]], [[Motî:Eburon|Eburonde]] == EC == * [[Motî:Echternak|Echternak]] (n.pl.) * [[Motî:ecinsaedje|ecinsaedje]] (o.n.) * [[Motî:ecinse|ecinse]] (f.n.) u [[Motî:ecins|ecins]] (o.n.) * [[Motî:ecinser|ecinser]] (v.c., v.s.c.) * [[Motî:ecinseu|ecinseu]], [[Motî:ecinseuse|ecinseuse]] u [[Motî:ecinsresse|ecinsresse]] (o.f.n.) * [[Motî:ecinsmint|ecinsmint]] (o.n.) * [[Motî:ecinswer|ecinswer]] (o.n.) * [[Motî:ecinte|ecinte]] (femrin addj.) * [[Motî:eclairaedje|eclairaedje]] * [[Motî:eclairer|eclairer]] * [[Motî:eclipe|eclipe]] * [[Motî:ecloneure|ecloneure]] (f.n.) * [[Motî:ecnêye|ecnêye]] (f.n.) * [[Motî:ecoraedjaedje|ecoraedjaedje]] (o.n.) * [[Motî:ecoraedjeu|ecoraedjeu]], [[Motî:ecoraedjeuse|ecoraedjeuse]] u [[Motî:ecoraedjresse|ecoraedjresse]] (o.f.n.) * [[Motî:ecoraedjî|ecoraedjî]] (v.c.) * [[Motî:ecoraedjmint|ecoraedjmint]] (o.n.) * [[Motî:ecori|s' ecori]] (v.pr.) * [[Motî:ecrahyî|ecrahyî (s' ~)]] (v.pr., codjowaedje tcheryî ) * [[Motî:ecwanse|ecwanse]] () * [[Motî:ecwårlaedje|ecwårlaedje]] (o.n.) * [[Motî:ecwårler|ecwårler]] (v.c.) * [[Motî:ecwåtler|ecwåtler]] (v.c.) == ED == * [[Motî:ed-|ed-]] (betchete) * [[Motî:edagler|edagler]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:edagner|edagner]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:edåmer|edåmer]] (v.c.) * [[Motî:edever|edever (fé ~ )]] (vierbire å coplemint) * [[Motî:editoriå|editoriå]] (o.n.) * [[Motî:edjaler|edjalaedje]] * [[Motî:edjaler|edjalant]] * [[Motî:edjaler|edjalé]], [[Motî:edjalêye|edjalêye]] (o.f.n. & addj.) * [[Motî:edjaler|edjaloe]] * [[Motî:edjaler|edjaloe]] * [[Motî:edjaler|edjaler]] * [[Motî:edjaler|edjaleure]] * [[Motî:edjaler|edjalmint]] * [[Motî:edjaler|edjaloe]] * [[Motî:edjavaedje|edjavaedje]] (o.n.) * [[Motî:edjaver|edjaver]] (v.c.) * [[Motî:edjaveu|edjaveu]], [[Motî:edjaveuse|edjaveuse]] u [[Motî:edjavresse|edjavresse]] (o.f.n.) * [[Motî:edjaveuse|edjaveuse]] (f.n.) * [[Motî:edjavoe|edjavoe]] (o.n.) * [[Motî:edjermelaedje|edjermelaedje]] (o.n.) * [[Motî:edjermeler|edjermeler]] (v.c.) * [[Motî:edjoupsiner|edjoupsiner]] * [[Motî:edroet|edroet]] (o.n.) ** [[Motî:edroet|a l' edroet di]] (divancetire) * [[Motî:edvincion|edvincion]] (f.n.) * [[Motî:edvintaedje|edvintaedje]] (o.n.) * [[Motî:edvinter|edvinter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:edvinteu|edvinteu]], [[Motî:edvinteu|edvinteuse]], [[Motî:edvinteu|edvintresse]] (o.f.n.) == EF == * [[Motî:efagnaedje|efagnaedje]] (o.n.) * [[Motî:efagnî|efagnî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:efance|efance]] (f.n.) * [[Motî:efant|efant]] (o.n.) * [[Motî:efernukî|efernukî]] (v.c., codjowaedje nukî)) * [[Motî:efernukî|efernukî]], [[Motî:efernukeye|efernukeye]] (addj.) * [[Motî:efierner|efierner]] (v.s.c.) * [[Motî:efornaedje|efornaedje]] (o.n.) * [[Motî:eforner|eforner]] (v.c.) * [[Motî:eforneuse|eforneuse]] (f.n.) * [[Motî:efornoe|efornoe]] (o.n.) * [[Motî:efornoûle|efornoûle]] (f.n.) * [[Motî:efoumer|efoumer]] * [[Motî:efoufiaedje|efoufiaedje]] (o.n.) * [[Motî:efoufiant|efoufiant]], [[Motî:efoufiante|efoufiante]] (addj., purade padvant) * [[Motî:efoufyî|efoufyî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:efoufyî|efoufyî]], [[Motî:efoufieye|efoufieye]] (addj. purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:efouwer|efouwer]] (v.c.) * [[Motî:efûler|efûler]] () * [[Motî:efûlete|efûlete]] (f.n.) * [[Motî:efuncreye|efuncreye]] (f.n.) * [[Motî:efunker|efunker]] (v.c.) == EG == * [[Motî:eglume|eglume]] (f.n.) * [[Motî:eglumea|eglumea]] (o.n.) * [[Motî:eglumete|eglumete]] (f.n.) * [[Motî:egolafaedje|egolafaedje]] (o.n.) * [[Motî:egolafer|egolafer]] (v.c.) * [[Motî:egoler|egoler]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:egoleure|egoleure]] (f.n.) * [[Motî:egolina|egolina]] (o.n.) * [[Motî:egolinaedje|egolinaedje]] (o.n.) * [[Motî:egoliner|egoliner]] (v.c.) * [[Motî:egoyisse|egoyisse]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:egoyisté|egoyisté]] (o.n.) * [[Motî:egré|egré]] (o.n.) * [[Motî:eguegne|eguegne]] (f.n.) * [[Motî:egueuyåde|egueuyåde]] (f.n.) * [[Motî:egueuyaedje|egueuyaedje]] (o.n.) * [[Motî:egueuyeu|egueuyeu]], [[Motî:egueuyeuse|egueuyeuse]] u [[Motî:egueuyresse|egueuyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:egueuyî|egueuyî]] (v.c.) * [[Motî:eguigneu|eguigneu]], [[Motî:eguigneuse|eguigneuse]] (o.f.n.) * [[Motî:eguintche|eguintche]] (o.f.n.) == EH == * [[Motî:ehalant|ehalant]] * [[Motî:ehale|ehale]] * [[Motî:ehaler|ehaler]] * [[Motî:ehårder|ehårder]] (v.c.) * [[Motî:ehertchaedje|ehertchaedje]] (o.n.) * [[Motî:ehertchî|ehertchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) == EK == * [[Motî:ekipaedje|ekipaedje]] == EL == * [[Motî:el 1|el]] (årtike, li) ** [[Motî:El Botinne|El Botinne]] ** [[Motî:El Fayi|El Fayi]] ** [[Motî:El Grand Scåssene|El Grand Scåssene]] ** [[Motî:El Lovire|El Lovire]] ** [[Motî:El Pitit Scåssene|El Pitit Scåssene]] ** [[Motî:El Rou-dlé-Tchålerwè|El Rou-dlé-Tchålerwè]] ** [[Motî:El Rû|El Rû]] ** [[Motî:El Vå d' Xhavane|El Vå d' Xhavane]] * [[Motî:el 2|el]] (etrocla, e l') * [[Motî:el 3|el]] (prono droet coplemint) * [[Motî:elaguer|elaguer]] (v.c.) * [[Motî:elaidi|elaidi]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:elaidi|elaidi]], [[Motî:elaideye|elaideye]] (addj.) * [[Motî:elaidixhaedje|elaidixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:elaidixhmint|elaidixhmint]] (o.n.) * [[Motî:elaxhaedje|elaxhaedje]] (o.n.) * [[Motî:elaxhance|elaxhance]] (f.n.) * [[Motî:elaxhî|elaxhî]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:elaxhî|elaxhî]], [[Motî:elaxheye|elaxheye]] (addj.) * [[Motî:electer|electer]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:Élessene|Élessene]] * [[Motî:Élessinea|Élessinea]] * [[Motî:e-lete|e-lete]] (f.n.) * [[Motî:elipe|elipe]] (f.n.) * [[Motî:Elizete|Elizete]] * [[Motî:Elizêye|Elizêye]] * [[Motî:elodjaedje|elodjaedje]] (o.n.) * [[Motî:elodjî|elodjî]] (v.c.) == EM == * [[Motî:emacralaedje|emacralaedje]] * [[Motî:emacralé|emacralé]], [[Motî:emacralêye|emacralêye]] * [[Motî:emacraler|emacraler]] * [[Motî:emacralreye|emacralreye]] * [[Motî:emårlaedje|emårlaedje]] * [[Motî:emårlé|emårlé]] * [[Motî:emårler|emårler]] * [[Motî:Émene|Émene]] * [[Motî:emey|emey]] (divancete) ** [[Motî:emeymont|emeymont]] (o.n.) * [[Motî:eminné|eminné]], [[Motî:eminnêye|eminnêye]] * [[Motî:emierder|emierder]] * [[Motî:emierdumint|emierdumint]] * [[Motî:emilaedje|emilaedje]] (o.n.) * [[Motî:emile|emile]] (o.n.) * [[Motî:emiler|emiler]] (v.c.) * [[Motî:emilreye|emilreye]] (f.n.) * [[Motî:eminné|eminné]], [[Motî:eminnêye|eminnêye]] (o.f.n. & addj.) * [[Motî:emîssé|emîssé]], [[Motî:emîssêye|emîssêye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:emîsser|s' emîsser]] (v.c., codjowaedje passer) * [[Motî:emîsseure|emîsseure]] (f.n.) * [[Motî:emission|emission]] (f.n.) * [[Motî:emîtrin|emîtrin]], [[Motî:emîtrinne|emîtrinne]] * [[Motî:emîtrinnmint|emîtrinnmint]] * [[Motî:emocion|emocion]] (f.n.) * [[Motî:Emtene|Emtene]] == EN == * [[Motî:èn 1|èn]] (definixhant årtike) * [[Motî:èn 2|èn]] (cogne coûtchantrece di "ni") ** [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay]] * [[Motî:enawaire|enawaire]] (adv.) * [[Motî:éndjole|éndjole]] * [[Motî:éndjoler|éndjoler]] (v.s.c.) * [[Motî:éndjoleu|éndjoleu]], [[Motî:éndjoleuse|éndjoleuse]] u [[Motî:éndjolresse|éndjolresse]] (o.f.n.) * [[Motî:éndjolike|éndjolike]] * [[Motî:éndjolisse|éndjolisse]] * [[Motî:éndjolî|éndjolî]] * [[Motî:éndjolijhaedje|éndjolijhaedje]] * [[Motî:éndjolijhî|éndjolijhî]] * [[Motî:éndjolreye|éndjolreye]] * [[Motî:ene 1|ene]] (definixhant årtike) * [[Motî:ene 2|ene]] (prono) * [[Motî:enike|enike]] (f.n.) * [[Motî:enimådjî|enimådjî]] * [[Motî:enindjî|enindjî]] (v.c. & v.pr., codjowaedje lodjî) * [[Motî:enindjî|enindjî]], [[Motî:enindjeye|enindjeye]] (addj.) * [[Motî:enocin|enocin]], [[Motî:enocinne|enocinne]] (addj., todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:enocinnmint|enocinnmint]] (adv.) * [[Motî:enûler|s' enûler]] (v. pr. codjowaedje bouter) * [[Motî:enûlé|enûlé]], [[Motî:enûlé|enûlêye]] (addj. padvant) * [[Motî:enute|enute]] (adv.) * [[Motî:Enzivå|Enzivå]] == EP == * [[Motî:epatlé|epatlé]], [[Motî:epatlêye|epatlêye]] (addj.) * [[Motî:epidere|epidere]] (o.n.) * [[Motî:epîtaedje|epîtaedje]] (o.n.) * [[Motî:epîter|epîter]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:epîteu|epîteu]] (o.n.) * [[Motî:epîtoe|epîtoe]] (o.n.) * [[Motî:epîtreces|epîtreces]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:eplaeçmint|eplaeçmint]] * [[Motî:eploviner|eploviner]] (v.c.) * [[Motî:Epniye|Epniye]] * [[Motî:epontî|epontî]] (v.c.) * [[Motî:epoûtloucaedje|epoûtloucaedje]] * [[Motî:epoûtloukeure|epoûtloukeure]] * [[Motî:epoûtloukî|epoûtloukî]] (v.c.) * [[Motî:epoûtloukî|epoûtloukî]], [[Motî:epoûtloukeye|epoûtloukeye]] (addj.) == ER == * [[Motî:er-|er-]] (betchete) * [[Motî:erbancter|erbancter]] / [[Motî:rbancter|rbancter]] * [[Motî:erbômer|erbômer]] / [[Motî:ribômer|rbômer]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:erbrognî|erbrognî]] / [[Motî:rbrognî|rbrognî]] * [[Motî:erbrotchî|erbrotchî]] / [[Motî:rbrotchî|rbrotchî]] * [[Motî:erbwejhaedje|erbwejhaedje]] / [[Motî:rbwejhaedje|rbwejhaedje]] * [[Motî:erbwejhî|erbwejhî]] / [[Motî:rbwejhî|rbwejhî]] * [[Motî:erciner|erciner]] / [[Motî:rciner|rciner]] * [[Motî:ercinon|ercinon]] / [[Motî:rcinon|rcinon]] * [[Motî:ercoet|ercoet]] / [[Motî:rcoet|rcoet]] (o.n.) * [[Motî:ercori|ercori]] / [[Motî:rcori|rcori]] (v.s.c., codjowaedje mori) * [[Motî:ercrexhe|ercrexhe]] / [[Motî:rcrexhe|rcrexhe]] * [[Motî:ercrombyî|ercrombyî]] / [[Motî:rcrombyî|rcrombyî]] * [[Motî:erdiner|erdiner]] / [[Motî:rdiner|rdiner]] * [[Motî:erdjaler|erdjaler]] / [[Motî:rdjaler|rdjaler]] * [[Motî:erdjanter|erdjanter]] / [[Motî:rdjanter|rdjanter]] * [[Motî:erelé|erelé]], [[Motî:erelé|erelêye]] * [[Motî:erezeye|erezeye]] * [[Motî:ereziake|ereziake]] * [[Motî:erfinde|erfinde]] / [[Motî:rfinde|rfinde]] (v.c., codjowaedje ratinde) * [[Motî:erfindrece|erfindrece]] / [[Motî:rfindrece|rfindrece]] (f.n.) * [[Motî:erfondaedje|erfondaedje]] / [[Motî:rfondaedje|rfondaedje]] * [[Motî:erfonde|erfonde]] / [[Motî:rfonde|rfonde]] * [[Motî:erfondeu|erfondeu]], [[Motî:erfondeuse|erfondeuse]], [[Motî:erfondresse|erfondresse]] / [[Motî:rfondeu|rfondeu, rfondeuse, rfondresse]] * [[Motî:erguignî|erguignî]] / [[Motî:rguignî|rguignî]] * [[Motî:erî|erî]] (adv. & o.n.) ** [[Motî:erî|erî di]] (divancetire) ** [[Motî:erî-rfé|erî-rfé]] (v.c.) ** [[Motî:erî-rfijhaedje|erî-rfijhaedje]] (o.n.) ** [[Motî:erî-plan|erî-plan]] * [[Motî:erîlé|erîlé]], [[Motî:erîlêye|erîlêye]] * [[Motî:erîler|erîler]] * [[Motî:erîlêymint|erîlêymint]] * [[Motî:eriré|eriré]], [[Motî:eriré|erirêye]] (addj. padvant) * [[Motî:erirece|erirece]] (addj.) * [[Motî:erire-såjhon|erire-såjhon]] (f.n.) * [[Motî:erlater|erlater]] / [[Motî:rlater|rlater]] * [[Motî:erlatif|erlatif]] / [[Motî:rlatif|rlatif]] * [[Motî:erlativisté|erlativisté]] / [[Motî:rlativisté|rlativisté]] * [[Motî:erlén|erlén]] / [[Motî:rlén|rlén]] * [[Motî:erlignî|erlignî]] / [[Motî:rlignî|rlignî]] * [[Motî:erlignter|erlignter]] / [[Motî:rlignter|rlignter]] * [[Motî:erloper 1|erloper]] / [[Motî:rloper 1|rloper]] (boere, magnî golafmint) * [[Motî:erloper 2|erloper]] / [[Motî:rloper 2|rloper]] (bouter bråmint) * [[Motî:erloper 3|erloper]] / [[Motî:rloper 3|rloper]] (diner on côp d'&nbsp;pougn) * [[Motî:erlopeu|erlopeu]], [[Motî:erlopeuse|erlopeuse]], [[Motî:erlopresse|erlopresse]] / [[Motî:rlopeu|rlopeu, rlopeuse, rlopresse]] * [[Motî:erloucaedje|erloucaedje]] / [[Motî:rloucaedje|rloucaedje]] * [[Motî:erloukeu|erloukeu]] / [[Motî:rloukeu|rloukeu]] * [[Motî:erloukî|erloukî]] / [[Motî:rloukî|rloukî]] * [[Motî:Rimåke|Ermåke]] / [[Motî:Rmåke|Rmåke]] * [[Motî:ermawyî|ermawyî]] / [[Motî:rmawyî|rmawyî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:Ermeton|Ermeton]] ** [[Motî:Ermeton-so-Bier|Ermeton-so-Bier]] ** [[Motî:Ermeton-so-Mouze|Ermeton-so-Mouze]] * [[Motî:ernåd 1|ernåd]] / [[Motî:rinåd 1|rnåd]] (o.n., biesse) * [[Motî:ernåd 2|ernåd]] / [[Motî:rinåd 2|rnåd]] (o.n., sacwè ki rnåde foû d' tere) * [[Motî:Ernadje|Ernadje]] * [[Motî:rinåder|ernåder]] / [[Motî:rinåd|rnåder]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:rinådrece|ernådrece]] / [[Motî:rinådrece|rnådrece]] (addj. padrî) * [[Motî:Ernesse|Ernesse]] (pitit no) * [[Motî:ernovea|ernovea]] / [[Motî:rnovea|rnovea]] (o.n.) * [[Motî:ero|ero]] [o.n.] * [[Motî:Erôde|Erôde]] * [[Motî:erodji|erodji]] (v.s.c.) * [[Motî:erpåcter|erpåcter]] / [[Motî:rpåcter|rpåcter]] * [[Motî:erpårer|erpårer]] / [[Motî:rpårer|rpårer]] (v.c.) * [[Motî:erpårrece|erpårrece]] / [[Motî:erpårrece|erpårrece]] (f.n.) * [[Motî:erplonker|erplonker]] / [[Motî:rplonker|rplonker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:Erpint|Erpint]] * [[Motî:Erpion|Erpion]] * [[Motî:erployî|erployî]] / [[Motî:rployî|rployî]] * [[Motî:erpougnî|erpougnî]] / [[Motî:rpougnî|rpougnî]] * [[Motî:ersaizi|ersaizi]] / [[Motî:rsaizi|rsaizi]] * [[Motî:ersè|ersè]] * [[Motî:ershofler|ershofler]] / [[Motî:rshofler|rshofler]] * [[Motî:ershonner|ershonner]] / [[Motî:rshonner|rshonner]] * [[Motî:ersindjî|ersindjî]] / [[Motî:rsindjî|rsindjî]] * [[Motî:ersôter|ersôter]] / [[Motî:ersôter|rsôter]] * [[Motî:ersouwer|ersouwer]] / [[Motî:rsouwer|rsouwer]] * [[Motî:ersuziner|ersuziner]] / [[Motî:ersuziner|rsuziner]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:ertåve|ertåve]] / [[Motî:rtåve|rtåve]] (f.n.) * [[Motî:ertchaire |ertchaire]] / [[Motî:rtchaire|rtchaire]] * [[Motî:ertchamter|ertchamter]] / [[Motî:rtchamter|rtchamter]] * [[Motî:ertoumer|ertoumer]] / [[Motî:rtoumer|rtoumer]] * [[Motî:ertourner|ertourner]] / [[Motî:rtourner|rtourner]] * [[Motî:ritrawer|ertrawer]] / [[Motî:ritrawer|rtrawer]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:eruni|eruni]] (v.s.c. & v.c.) * [[Motî:eruni|eruni]], [[Motî:eruneye|eruneye]] (addj. & o.n.) * [[Motî:erunixhaedje|erunixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:erunixheure|erunixheure]] (f.n.) * [[Motî:erunixhant|erunixhant]], [[Motî:erunixhante|erunixhante]] (addj.) * [[Motî:erunter|erunter]] (v.s.c.) * [[Motî:ervini|ervini]] / [[Motî:rvini|rvini]] * [[Motî:erwaitaedje|erwaitaedje]] / [[Motî:rwaitaedje|rwaitaedje]] * [[Motî:erwaitant|erwaitant]], [[Motî:erwaitante|erwaitante]] / [[Motî:rwaitant|rwaitant, rwaitante]] * [[Motî:erwaitî|erwaitî]] / [[Motî:rwaitî|rwaitî]] * [[Motî:erxhiner|erxhiner]] / [[Motî:rxhiner|rxhiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:erxhinaedje|erxhinaedje]] / [[Motî:rxhinaedje|rxhinaedje]] (o.n.) * [[Motî:erxhinåd|erxhinåd]] / [[Motî:rxhinåd|rxhinåd]], [[Motî:erxhinåde|erxhinåde]] / [[Motî:rxhinåde|rxhinåde]] (o.f.n.) * [[Motî:erxhorbi|erxhorbi]] / [[Motî:rixhorbi|rxhorbi]] (v.c., codjowaedje cori) * [[Motî:erzéncler|erzéncler]] / [[Motî:rzéncler|rzéncler]] * [[Motî:erzénker|erzénker]] / [[Motî:rzénker|rzénker]] * [[Motî:erzingler|erzingler]] / [[Motî:rzingler|rzingler]] * [[Motî:erzûner|erzûner]] / [[Motî:rzûner|rzûner]] == ES == * [[Motî:es-|es-]] (betchete) === ESB === * [[Motî:esbara|esbara]] / [[Motî:sbara|sbara]] (o.n.) * [[Motî:esbaraedje|esbaraedje]] / [[Motî:sbaraedje|sbaraedje]] (o.n.) * [[Motî:esbarant|esbarant]] / [[Motî:sbarant|sbarant]], [[Motî:esbarante|esbarante]] / [[Motî:sbarante|sbarante]] (addj. purade padvant) * [[Motî:esbaré|esbaré]] / [[Motî:sbaré|sbaré]], [[Motî:esbarêye|esbarêye]] / [[Motî:sbarêye|sbarêye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:esbarer|esbarer]] / [[Motî:sbarer|sbarer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:esbareur|esbareur]] / [[Motî:sbareur|sbareur]] (f.n.) * [[Motî:esbareus|esbareus]] / [[Motî:sbareus|sbareus]]; [[Motî:esbareuse|esbareuse]] / [[Motî:sbareuse|sbareuse]] (addj. purade padvant) * [[Motî:esbarmint|esbarmint]] / [[Motî:sbarmint|sbarmint]] (o.n.) * [[Motî:esbaroe|esbaroe]] / [[Motî:sbaroe|sbaroe]] (o.n.) * [[Motî:esbeuler|esbeuler]] / [[Motî:sbeuler|sbeuler]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:siblåwe|esblåwe]] / [[Motî:siblåwe|sblåwe]] (addj. todi padvant) * [[Motî:siblawi|esblawi]] / [[Motî:siblawi|sblawi]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:esblawter|esblawter]] / [[Motî:siblawter|sblawter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:esblawtaedje|esblawtaedje]] / [[Motî:siblawtaedje|sblawtaedje]] (o.n.) * [[Motî:esblawtant|esblawtant]] / [[Motî:siblawtant|sblawtant]], [[Motî:esblawtant|esblawtante]] / [[Motî:siblawtant|sblawtante]] (addj., purade padvant) === ESCA === * [[Motî:escabele|escabele]] (f.n.) * [[Motî:escalot|escalot]] / [[Motî:scalot|scalot]] (o.n.) * [[Motî:sicanfår|escanfår]] (råle) / [[Motî:sicanfår|scanfår]] (o.n.) * [[Motî:Escåssene|Escåssene]] * [[Motî:Les Scåssenes|Escåssenes]] * [[Motî:escavetche|escavetche]] / [[Motî:scavetche|scavetche]] (o.n.) === ESCH === * [[Motî:eschadrea|eschadrea]] (o.n.) * [[Motî:eschaesse|eschaesse]] (f.n.) * [[Motî:eschaesseu|eschaesseu]], [[Motî:eschaesseuse|eschaesseuse]] u [[Motî:eschaesresse|eschaesresse]] (o.f.n.) * [[Motî:eschaessî 1|eschaessî]] (v.s.c., codjowaedje tchessî) * [[Motî:eschaessî 2|eschaessî]] (o.n., li ci ki va a schaesses; oujhea ås grandès djambes) * [[Motî:eschaester|eschaester]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:eschålance|eschålance]] (f.n.) * [[Motî:eschåle|eschåle]] (f.n.) * [[Motî:eschalete|eschalete]] (f.n.) * [[Motî:eschalon|eschalon]] (o.n.) * [[Motî:eschamea|eschamea]] (o.n.) * [[Motî:eschate|eschate]] (f.n.) * [[Motî:eschatmint|eschatmint]] (adv.) * [[Motî:eschåyaedje|eschåyaedje]] (o.n.) ** [[Motî:eschåyaedje-evoye|eschåyaedje-evoye]] (o. sustantivire) * [[Motî:eschåyeu-evoye|eschåyeu-evoye]], [[Motî:eschåyeuse-evoye|eschåyeuse-evoye]] u [[Motî:eschåyresse-evoye|eschåyresse-evoye]] (o.f.n.) * [[Motî:eschåyî|eschåyî]] (v.c., codjowaedje waitî) ** [[Motî:eschåyî evoye|eschåyî evoye]] (vierbire å spitron, sins coplemint) ** [[Motî:eschåye-traits|eschåye-traits]] (o.n., pl. des eschåye-traits) * [[Motî:eschåyî|eschåyî]], [[Motî:eschåyeye|eschåyeye]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:eschåyoe|eschåyoe]] (o.n.) * [[Motî:eschere|eschere]] (f.n.) * [[Motî:eschete|eschete]] (f.n.) * [[Motî:eschiråde|eschiråde]] (f.n.) * [[Motî:eschirer|eschirer]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:eschirêye|eschirêye]] (f.n.) * [[Motî:schô 1|eschô]] (o.n.) * [[Motî:eschoice|eschoice]] (f.n.) * [[Motî:Eschoice|Eschoice]] (pont cardinå) ** [[Motî:Eschoice-vint|Eschoice-vint]] (o.n.) * [[Motî:eschoircî 1|eschoircî]] (èn åbe) * [[Motî:eschoircî 2|eschoircî]] (ene biesse). * [[Motî:eschorseye|eschorseye]] (f.n.) === ESCL => ESCW === * [[Motî:esclatchî|esclatchî]] / [[Motî:sclatchî|sclatchî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:esclefer|esclefer]] / [[Motî:sclefer|sclefer]] * [[Motî:escleyi|escleyi]] / [[Motî:scleyi|scleyi]] * [[Motî:esco|esco]] (o.n.) * [[Motî:escorion|escorion]] / [[Motî:scorion|scorion]] * [[Motî:Escôsse|Escôsse]] / [[Motî:Scôsse|Scôsse]] * [[Motî:Escôswès|Escôswès]], [[Motî:Escôswesse|Escôswesse]] / [[Motî:Scôswès|Scôswès, -esse]] * [[Motî:escoursi|escoursi]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:escraifiaedje|escraifiaedje]], / [[Motî:scraifiaedje|scraifiaedje]] (o.n.) * [[Motî:escraifyî|escraifyî]], [[Motî:escraifieye|escraifieye]] / [[Motî:scraifyî|scraifyî]], [[Motî:scraifieye|scraifieye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:escoxhî|escoxhî]] / [[Motî:scoxhî|scoxhî]] * [[Motî:escramer|escramer]] / [[Motî:scramer|scramer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:escrijha|escrijha]] / [[Motî:scrijha|scrijha]] (o.n.) * [[Motî:escrijhaedje|escrijhaedje]] / [[Motî:scrijhaedje|scrijhaedje]] (o.n.) * [[Motî:escrijhåve|escrijhåve]] / [[Motî:scrijhåve|scrijhåve]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:escrijheu|escrijheu]] / [[Motî:scrijheu|scrijheu]], [[Motî:escrijheuse|escrijheuse]] / [[Motî:scrijheuse|scrijheuse]] (o.f.n.) * [[Motî:escrire|escrire]] / [[Motî:scrire|scrire]] (v., codjowaedje dire) * [[Motî:escrirece|escrirece]] / [[Motî:scrirece|scrirece]] (f.n.) * [[Motî:escriresse|escriresse]] / [[Motî:scriresse|scriresse]] (f.n.) * [[Motî:sicrîta|escrîta]] / [[Motî:sicrîta|scrîta]] (f.n.) * [[Motî:escroter|escroter]] / [[Motî:scroter|scroter]] * [[Motî:escuzaedje|escuzaedje]] (o.n.) * [[Motî:escuze|escuze]] (f.n.) * [[Motî:escuzé|escuzé]], [[Motî:escuzêye|escuzêye]] (o.f.n.) * [[Motî:escuzer|escuzer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:escuzeu|escuzeu]], [[Motî:escuzeuse|escuzeuse]] u [[Motî:escuzresse|escuzresse]] (o.f.n.) * [[Motî:escwårer|escwårer]] / [[Motî:sicwårer|scwårer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:escwater|escwater]] / [[Motî:scwater|scwater]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:escwere|escwere]] (råle) / [[Motî:sicwere|scwere]] (o.n.) === ESH === * [[Motî:eshonna|eshonna]] (o.n.) * [[Motî:eshonne|eshonne]] (adv.) === ESK === * [[Motî:eskelete|eskelete]] / [[Motî:eskelete|skelete]] (o.n.) * [[Motî:eskelin|eskelin]] / [[Motî:skelin|skelin]] * [[Motî:eskepiaedje|eskepiaedje]] / [[Motî:skepiaedje|skepiaedje]] (o.n.) * [[Motî:eskepiance|eskepiance]] / [[Motî:skepiance|skepiance]] (f.n.) * [[Motî:eskepyî|eskepyî]] / [[Motî:skepyî|skepyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:eskepyî|eskepyî]] / [[Motî:skepyî|skepyî]], [[Motî:eskepieye|eskepieye]] / [[Motî:skepieye|skepieye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:eskernaxhe|eskernaxhe]] / [[Motî:sikernaxhe|skernaxhe]] (f.n.) * [[Motî:esketer|esketer]] / [[Motî:siketer|sketer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:eskeyes|eskeyes]] / [[Motî:skeyes|skeyes]] (f.n.t.pl.) === ESN === * [[Motî:Esneu|Esneu]] * [[Motî:Esnoe|Esnoe]] (2 viyaedjes) === ESP === * [[Motî:sipå-orandje|espå-orandje]] (råle mins erîlé) / [[Motî:sipå-orandje|spå-orandje]] (o.n.) * [[Motî:espadon|espadon]] / [[Motî:spadon|spadon]] (o.n.) * [[Motî:espåmer|espåmer]] / [[Motî:spåmer|spåmer]] * [[Motî:espepieus|espepieus]] / [[Motî:spepieus|spepieus]] * [[Motî:espepyî|espepyî]] / [[Motî:spepyî|spepyî]] * [[Motî:espér|espér]] (råle) / [[Motî:spér|spér]] (pacô minme après cossoune) [o.n] * [[Motî:Espetin|Espetin]] (råle) / [[Motî:Spetin|Spetin]] * [[Motî:espinoke|espinoke]] / [[Motî:spinoke|spinoke]] (o.n.) * [[Motî:espinokidî|espinokidî]] / [[Motî:spinokidî|spinokidî]] (o.n.) * [[Motî:espirou|espirou]] / [[Motî:spirou|spirou]] (o.n.) * [[Motî:espiter|espiter]] / [[Motî:spiter|spiter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:esplicåcion|esplicåcion]] (f.n.) * [[Motî:esplincant|esplincant]] / [[Motî:siplincant|splincant]] (addj., purade padvant) * [[Motî:esplinctant|esplinctant]] / [[Motî:siplinctant|splinctant]] (addj., purade padvant) * [[Motî:esplincter|esplincter]] / [[Motî:siplincter|splincter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:esplinke|esplinke]] / [[Motî:siplinke|splinke]] (f.n.) * [[Motî:esplinker|esplinker]] / [[Motî:siplinker|splinker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:espoujhî|espoujhî]] / [[Motî:spoujhî|spoujhî]] * [[Motî:espoûle|espoûle]] / [[Motî:spoûle|spoûle]] * [[Motî:espoûler|espoûler]] / [[Motî:spoûler|spoûler]] * [[Motî:espoûlinne|espoûlinne]] / [[Motî:spoûlinne|spoûlinne]] * [[Motî:esprecter|esprecter]] / [[Motî:sprecter|sprecter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:esprecteu|esprecteu]] / [[Motî:sprecteu|sprecteu]], [[Motî:esprecteuse|esprecteuse]] / [[Motî:sprecteuse|sprecteuse]] u [[Motî:esprectêyresse|esprectêyresse]] / [[Motî:sprectêyresse|sprectêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:esprognî|esprognî]] / [[Motî:sprognî|sprognî]] * [[Motî:esprognter|esprognter]] / [[Motî:sprognter|sprognter]] * [[Motî:esprouve|esprouve]] (f.n.) * [[Motî:esprouver|esprouver]] (v.c.) * [[Motî:esprouvete|esprouvete]] (f.n.) * [[Motî:espwer|espwer]] (o.n.) === ESS === * [[Motî:ess|ess]] (o.n.) * [[Motî:essaetchî|essaetchî]] (v.c.) * [[Motî:esse|esse]] ** [[Motî:di-stant|di-stant]] (divancetire) ** [[Motî:astok|esse astok]] * [[Motî:essegne|essegne]] (f.n.) * [[Motî:essegnrece|essegnrece]] (addj.) * [[Motî:essonté|essonté]], [[Motî:essontêye|essontêye]] (addj.) * [[Motî:essonter|essonter]] (v.c.) * [[Motî:essôrceler|essôrceler]] (v.c.) === EST === * [[Motî:estadje|estadje]] / [[Motî:sitadje|stadje]] (o.n.) * [[Motî:estadjaire|estadjaire]] / [[Motî:sitadjaire|stadjaire]] (o.f.n.) * [[Motî:estala|estala]] / [[Motî:stala|stala]] * [[Motî:estalag|estalag]] / [[Motî:stalag|stalag]] * [[Motî:estår|estår]] / [[Motî:står|står]] (f.n.) * [[Motî:estale 1|estale]] (f.n.; boket d' bwès) * [[Motî:estale 2|estale]] (f.n.; plaece di martchand) * [[Motî:eståtche|eståtche]] / [[Motî:ståtche|ståtche]] * [[Motî:estatowe|estatowe]] / [[Motî:statowe|statowe]] * [[Motî:estchåforné|estchåforné]], [[Motî:estchåfornêye|estchåfornêye]] (addj. purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:esté|esté]] (o.n.) * [[Motî:estiede|estiede]] / [[Motî:sitiede|stiede]] (v.c., codjowaedje dispåde) * [[Motî:estô|estô]] ** [[Motî:estô di|estô di]] (divancete) ** [[Motî:estô ki|estô ki]](aloyrecire) * [[Motî:estoide|estoide]] / [[Motî:stoide|stoide]] (v.c., codjowaedje dispåde) * [[Motî:estoirdoe|estoirdoe]] / [[Motî:stoirdoe|stoirdoe]] (o.n.) * [[Motî:estoirtchî|estoirtchî]] / [[Motî:sitoirtchî|stoirtchî]] (v., codjowaedje hertchî) * [[Motî:estok|estok]] / [[Motî:stok|stok]] (o.n.) * [[Motî:estoké|estoké]] / [[Motî:stoké|stoké]], [[Motî:estokêye 2|estokêye]] / [[Motî:stokêye 2|stokêye]] (addj.) * [[Motî:estokêye 1|estokêye]] / [[Motî:stokêye 1|stokêye]] (f.n.) * [[Motî:estotche|estotche]] / [[Motî:sitotche|stotche]] (o.n.) * [[Motî:estotchet|estotchet]] / [[Motî:sitotchet|stotchet]] (o.n.) * [[Motî:estotchî|estotchî]] / [[Motî:sitotchî|stotchî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:estrateresse|estrateresse]] (o.f.n.) * [[Motî:estremisse|estremisse]] (o.f.n.) * [[Motî:estrimaedje|estrimaedje]] / [[Motî:strimaedje|strimaedje]] (o.n.) * [[Motî:estrime|estrime]] / [[Motî:strime|strime]] (f.n.) * [[Motî:estrimer|estrimer]] / [[Motî:strimer|strimer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:estrinme|estrinme]] (addj.) * [[Motî:estritchî|estritchî]] / [[Motî:estritchî|stritchî]] * [[Motî:sitron|estron]] / [[Motî:sitron|stron]] (o.n.) * [[Motî:estrouk|estrouk]] / [[Motî:strouk|strouk]] * [[Motî:sitroukî (astok)|s' estroukî / stroukî]] (aler astok) * [[Motî:sitroukî (ecroukî)|s' estroukî / stroukî]] (s' ecroukî) * [[Motî:estrûler|estrûler]] / [[Motî:strûler]] === ESV === * [[Motî:esvierba|esvierba]] / [[Motî:svierba|svierba]] (o.n.) == ET == * [[Motî:-èt|-èt]] (cawete di codjowaedje) * [[Motî:et|et]] (adjondrece "eyet") * [[Motî:ti 2|èt]] (prono coplemint; <I>èt'</I>) * [[Motî:ti 4|èt]] (prezintoe d' apårtinance; <I>èt'</I>) * [[Motî:etait|etait]], [[Motî:etaite|etaite]] (addj., purade padvant) * [[Motî:etaiti|etaiti]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:etaitijhe|etaitijhe]] (f.n.) * [[Motî:etaitisté|etaitisté]] (f.n.) * [[Motî:etaitixhmint|etaitixhmint]] (o.n.) * [[Motî:etaitmint|etaitmint]] (o.n.) * [[Motî:etan|etan]] (o.n.) * [[Motî:etchåforné|etchåforné]], [[Motî:etchåfornêye|etchåfornêye]] (addj. purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:etcheter|etcheter]] (v.c.) * [[Motî:eternacionå|eternacionå]], [[Motî:eternacionåle|eternacionåle]] (addj.) * [[Motî:eternacionåle2|eternacionåle]] (f.n.) * [[Motî:Eter-deus-gueres|Eter-deus-gueres]] * [[Motî:Eter-Sambe-et-Mouze|Eter-Sambe-et-Mouze]] * [[Motî:eterviou|eterviou]] * [[Motî:eterviouwer|eterviouwer]] * [[Motî:eterviouweu|eterviouweu]], [[Motî:eterviouweuse|eterviouweuse]] u [[Motî:eterviouwresse|eterviouwresse]] * [[Motî:etike 1|etike]] (addj.; maigue) * [[Motî:etike 2|etike]] (f.n.; valeur moråle) * [[Motî:etimolodjeye|etimolodjeye]] (f.n.) * [[Motî:etimolodjike|etimolodjike]] (addj.) * [[Motî:etimolodjince|etimolodjince]] (f.n.) * [[Motî:etinde|etinde]] (v.c.) * [[Motî:eto 1|eto]] (adv.; avou, ossu) * [[Motî:eto 2|eto]] (o.n.; usteye di mnujhî) * [[Motî:etraityî|etraityî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:Etrernete|Etrernete]] (o.n.) ** [[Motî:Etrernete-ahesseu|Etrernete-ahesseu]] (o.n.) * [[Motî:etrevén|etrevén]] (o.n.) * [[Motî:etricoijhe|etricoijhe]] (f.n.) * [[Motî:etrindjir|etrindjir]], [[Motî:etrindjir|etrindjire]] (o.f.n. & addj.) * [[Motî:etrocla|etrocla]] (o.n.) * [[Motî:etroclaedje|etroclaedje]] (o.n.) * [[Motî:etroclåve|etroclåve]] (addj. & o.n.) * [[Motî:etrocler|etrocler]] (v.c. & v.pr.) == EU == * [[Motî:Eupen|Eupen]] * [[Motî:-eur|-eur]] (cawete) * [[Motî:eure|eure]] (f.n.) * [[Motî:Eure|Eure]] (sacwantès aiwes & viyaedjes) ** [[Motî:Aiwe d' Eure|Aiwe d' Eure]] (2 aiwe) ** [[Motî:Eure-li-Romin|Eure-li-Romin]] (viyaedje di Walonreye) ** [[Motî:Eure-li-Tîxhe|Eure-li-Tîxhe]] (viyaedje di Flande) * [[Motî:eurêye|eurêye]] (f.n.) * [[Motî:euro|euro]] (o.n.) * [[Motî:eurocene|eurocene]] (f.n.) * [[Motî:-eus 1|-eus]], [[Motî:-eus 1|-euse]] (cawete d' addjectifs) * [[Motî:-eus 2|-eus, euse]] (viye cawete disfondowe di -oes) * [[Motî:Euscadeye|Euscadeye]] * [[Motî:euscara|euscara]] * [[Motî:-euzmint|-euzmint]] (cawete) == EV == * [[Motî:Evandjîle|Evandjîle]] (f.n.) * [[Motî:Evandjilî|Evandjilî]] (o.n.) * [[Motî:Eve|Eve]] (n.dj.) * [[Motî:evenmint|evenmint]] (o.n.) * [[Motî:eveye|eveye]] (f.n.) * [[Motî:evi|evi (vey ~, vir ~)]] (vierbire) * [[Motî:evidint|evidint]] * [[Motî:eviè|eviè]] / [[Motî:evier 2|evier]] (divancete) ** [[Motî:eviè|eviè di]] (divancetire) * [[Motî:evier 1|evier]] (o.n.) * [[Motî:evierdaegn|evierdaegn]] (f.n.) * [[Motî:evierlû|evierlû]], [[Motî:evierlû|evierlûwe]] (addj., purade padvant). * [[Motî:evike|evike]] (adv.) * [[Motî:evintåraedje|evintåraedje]] [o.n.] * [[Motî:evintåre|evintåre]] [o.n.] * [[Motî:evlope|evlope]](f.n) * [[Motî:evnd|evnd.]] (acourtixheure) * [[Motî:evoler|evoler]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:evoye|evoye]] (adv.) ** [[Motî:tot evoye|tot evoye]] (advierbire) * [[Motî:evoyaedje|evoyaedje]] (o.n.) * [[Motî:evoyeu|evoyeu]], [[Motî:evoyeuse|evoyeuse]] u [[Motî:evoyresse|evoyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:evoyî|evoyî]] (v.c. & v.s.c.) ** [[Motî:evoyî evoye|evoyî evoye]] (vierbire a spitron, a coplemint) * [[Motî:evoyî|evoyî]], [[Motî:evoyeye|evoyeye]] (o.f.n.) == EW == * [[Motî:ewaeråcion|ewaeråcion]] (f.n.) * [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:ewaerêye|ewaerêye]] (o.f.n.) * [[Motî:ewaerer|ewaerer]] * [[Motî:ewalper|ewalper]](v.c) * [[Motî:ewalpé|ewalpé]]/[[Motî:ewalpêye|ewalpêye]](addj. purade padvant) * [[Motî:ewalpaedje|ewalpaedje]](o.n) * [[Motî:ewalpeure|ewalpeure]](f.n) * [[Motî:ewoeye|ewoeye]] == EY == * [[Motî:-êye|-êye]] (cawete) * [[Motî:-eyisté|-eyisté]] (cawete) * [[Motî:-êyisté|-êyisté]] (cawete) == EZ == * [[Motî:Ezemonts|Ezemonts]] * [[Motî:ezès|ezès]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 104 62980 2006-06-22T23:34:27Z Lucyin 16 /* FI */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == FA == * [[Motî:fa 1|fa]] (tchedje, fa et [[Motî:sorfa|sorfa]]) * [[Motî:fa 2|fa]] (pitite fagne) * [[Motî:fa 3|fa]] (note di muzike) * [[Motî:få 1|få]] (usteye) * [[Motî:få 2|få]] (åbe) * [[Motî:face|face]] * [[Motî:facteur|facteur]] ([[Motî:factoresse|factoresse]]) * [[Motî:fadêye|fadêye]] (f.n.) * [[Motî:fagnåd|fagnåd]] ([[Motî:fagnåde|fagnåde]]) * [[Motî:fagnant|fagnant]] ([[Motî:fagnante|fagnante]]) * [[Motî:fagnasse|fagnasse]] * [[Motî:fagne|fagne]] * [[Motî:Fagne|Fagne]] ** [[Motî:Fagne Walone|Fagne Walone]] * [[Motî:fagnete|fagnete]] * [[Motî:fagneus|fagneus]] ([[Motî:fagneuse|fagneuse]]) * [[Motî:fagnisse|fagnisse]] * [[Motî:fagnlete|fagnlete]] * [[Motî:fagnote|fagnote]] * [[Motî:fagnoûle|fagnoûle]] * [[Motî:fagnrê|fagnrê]] * [[Motî:fagnrece|fagnrece]] * [[Motî:faitindje|faitindje]] (f.n.) * [[Motî:Faiviè|Faiviè]] * [[Motî:faleur|faleur]] (v.s.dj., codjowaedje aveur) ** [[Motî:comifåt|comifåt]] (adv. & o.f.n.) ** [[Motî:fåt-bén|fåt-bén]] (o.n.) * [[Motî:fali 1|fali]] (v.s.c., codjowaedje fini) * [[Motî:fali 2|fali]] (viebe, fok dizo codjowa "falou") * [[Motî:faleur|falou 1]] (pårticipe erîrece) * [[Motî:fali 2|falou 2]] (pårt. erîrece et addj. padrî) * [[Motî:faro|faro]] (f.n.) * [[Motî:fastroû|fastroû]] * [[Motî:fås|fås]], [[Motî:fåsse|fåsse]] (addj. todi padvant) ** [[Motî:fåsse fwin|fåsse fwin]] (f.n., pl. des fåsses fwins) * [[Motî:fåtchaedje|fåtchaedje]] (o.n.) * [[Motî:fåtcheu|fåtcheu]], [[Motî:fåtcheuse|fåtcheuse]], [[Motî:fåtchresse|fåtchresse]] (o.f.n.) * [[Motî:fåtchî|fåtchî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:fåtûle|fåtûle]] * [[Motî:fåve|fåve]] * [[Motî:fåvirete|fåvirete]] * [[Motî:fåviron|fåviron]] * [[Motî:faw|faw]] * [[Motî:fawale|fawale]] * [[Motî:fawea|fawea]] * [[Motî:fawî|fawî]] * [[Motî:fayé|fayé]], [[Motî:fayé|fayêye]] == FE == * [[Motî:fé|fé]] ** [[Motî:edever|fé edever]] (vierbire å coplemint) * [[Motî:Felene|Felene]] * [[Motî:fenå|fenå]] * [[Motî:fenåmoes|fenåmoes]] (o.n.) * [[Motî:feniche|feniche]] * [[Motî:fetitche|fetitche]] * [[Motî:fer|fer]] [adv.] * [[Motî:fernuk|fernuk]] [f.n.] * [[Motî:fernukî|fernukî]] (v.c.) * [[Motî:feye 1|feye]] (f.n.; côp) * [[Motî:feye 2|feye]] (f.n.; båshele) * [[Motî:fêye|fêye]] (f.n.) * [[Motî:feu|feu]] (omonimeye) * [[Motî:feu 1|feu]] (o.n.) ** [[Motî:griyoe|feu griyoe]] (o.n.) ** [[Motî:grand feu|grand feu]] (o.n.) ** [[Motî:pitit feu|pitit feu]] (o.n.) * [[Motî:feu d' li|feu d' li]] u [[Motî:feu-d'-li|feu-d'-li]] (o.n., pl. des feus d' lis) * [[Motî:feudlissêye|feudlissêye]] (f.n.) * [[Motî:feyaene|feyaene]] (f.n.) == FI == * [[Motî:fî|fî]] * [[Motî:fier|fier]] * [[Motî:fiermint|fiermint]] (o.n) * [[Motî:fiesse 1|fiesse]] (f.n., po s'&nbsp;amuzer) * [[Motî:fiesse 2|fiesse]] (f.n., cresse d'&nbsp;on toet) * [[Motî:fiestival|fiestival]] (o.n., pl. des fiestivals) * [[Motî:filmaedje|filmaedje]] (o.n.) * [[Motî:filmåve|filmåve]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:filmer|filmer]] (v., codjowaedje tchicter) * [[Motî:filmeu|filmeu]], [[Motî:filmeuse|filmeuse]] / [[Motî:filmêyresse|filmêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:filolodjeye|filolodjeye]] (f.n.) * [[Motî:filolodjicmint|filolodjicmint]] (adv.) * [[Motî:filolodjike|filolodjike]] (addj., todi padrî) * [[Motî:filolodjisse|filolodjisse]] (o.f.n.) * [[Motî:fime|fime]] (o.n.) * [[Motî:finfirlotche|finfirlotche]] (f.n.) * [[Motî:Firince|Firince]] (veye d' Itåleye) * [[Motî:firlotche|firlotche]] (f.n.) * [[Motî:five|five]] * [[Motî:fivé|fivé]] ([[Motî:fivêye|fivêye]]) * [[Motî:fivî|fivî]] ([[Motî:fivresse|fivresse]]) * [[Motî:fivtea|fivtea]] * [[Motî:fiyasse|fiyasse]] (f.n., fyi d' tchene) * [[Motî:fiyåsse|fiyåsse]] (o.n., bea-fi) * [[Motî:fiyåve|fiyåve]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:fiyate|fiyate]] (f.n.) * [[Motî:fiyî 1|fiyî]] (del linne, v.c., codjowaedje criyî) * [[Motî:fiyî 2|fiyî (si ~ )]] (aveur fiyåte, v.pr., codjowaedje criyî) == FL == * [[Motî:flamitche|flamitche]] (f.n.) * [[Motî:flani|flani]] * [[Motî:flåwe|flåwe]] (nén foirt) * [[Motî:flåwe (fåve)|flåwe]] (istwere po rire) * [[Motî:flåwi|flåwi]] * [[Motî:flåwisté|flåwisté]] * [[Motî:flåwixha|flåwixha]] * [[Motî:flåwixhaedje|flåwixhaedje]] * [[Motî:flåwixhant|flåwixhant]] * [[Motî:flåwixhmint|flåwixhmint]] * [[Motî:flåwté|flåwté]] * [[Motî:flayea|flayea]] (o.n.) * [[Motî:flayî|flayî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:fleccion|fleccion]] * [[Motî:Fleroû|Fleroû]] (n.pl.) * [[Motî:fleur|fleur]] ** [[Motî:fleur di boure|fleur di boure]] ** [[Motî:fleur di sint Djôzef|fleur di sint Djôzef]] (o.n., pl. des fleurs di sint Djôzef) * [[Motî:Fleuru|Fleurijhoû]] (''Fleuridjou'') * [[Motî:Fleuru|Fleuru]] * [[Motî:Fleuruzyin|Fleuruzyin]], [[Motî:Fleuruzyin|Fleuruzyinne]] * [[Motî:flimter|flimter]] (viebe sins djin) * [[Motî:flotchter|flotchter]] (viebe sins djin) * [[Motî:florete|florete]] (f.n.) * [[Motî:flote|flote]] (f.n.) * [[Motî:floter|floter]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:flouwi|flouwi]] * [[Motî:flumion|flumion]] == FO == * [[Motî:foice|foice]] ** [[Motî:foice ki|foice ki]] ** [[Motî:foice ki|foice k'&nbsp;a]] * [[Motî:foirt|foirt]], [[Motî:foite|foite]] ** [[Motî:foite droete|foite droete]] ** [[Motî:foite gåtche|foite gåtche]] * [[Motî:fok|fok]] (adv. etroclé, seulmint) * [[Motî:fok 2|fok]] (o.n. sôre di tchén, pl. des foks) * [[Motî:foke|foke]] * [[Motî:fond|fond]] (o.n.) * [[Motî:fonde|fonde]] (v.) * [[Motî:fondreye 1|fondreye]] (f.n., oujhene di fondaedje des metås) * [[Motî:fondreye 2|fondreye]] (f.n., foncea dins tere) * [[Motî:fonne|fonne]] * [[Motî:fonnet|fonnet]] * [[Motî:fontinne|fontinne]] (f.n.) ** [[Motî:Menufontinne|Menufontinne]] / [[Motî:Menufontinne|Mnufontinne]] (n.pl.) * [[Motî:for|for]] (o.n.) * [[Motî:fôraedje|fôraedje]] (o.n.) * [[Motî:forbate|forbate]] * [[Motî:forcoridjaedje|forcoridjaedje]] * [[Motî:forcoridjî|forcoridjî]] * [[Motî:forcrexhaedje|forcrexhaedje]] * [[Motî:forcrexhances|forcrexhances]] * [[Motî:forcrexhe|forcrexhe]] * [[Motî:forcrexheure|forcrexheure]] * [[Motî:forcrexhince|forcrexhince]] * [[Motî:forcrexhinne|forcrexhinne]] * [[Motî:fordene|fordene]] (o.n.) * [[Motî:fordinaedje|fordinaedje]] * [[Motî:fordiner|fordiner]] * [[Motî:fordinêye|fordinêye]] * [[Motî:fordinî|fordinî]], [[Motî:fordinî|fordinresse]] (o.f.n.) * [[Motî:fordoirmi|fordoirmi]] * [[Motî:fôrer 1|fôrer]] (diner do four) (v.c.) (codjowaedje bouter) (v.c.). * [[Motî:fôrer 2|fôrer]] (tchôkî) (v.c.) (codjowaedje bouter) (v.c.). * [[Motî:fôrêye|fôrêye]] (f.n.) * [[Motî:forfroyaedje|forfroyaedje]] (o.n.) * [[Motî:forfroyeu|forfroyeu]], [[Motî:forfroyeuse|forfroyeuse]] u [[Motî:forfroyresse|forfroyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:forfroyî|forfroyî]] (v.pr. & v.c.) * [[Motî:forire|forire]] (pitit costé d' on tchamp) * [[Motî:Forire (viyaedje)|Forire]] (viyaedje) * [[Motî:fornaiviaedje|fornaiviaedje]] * [[Motî:fornaivyî|fornaivyî]] * [[Motî:fornea|fornea]] (o.n.) * [[Motî:fornêye|fornêye]] (f.n.) * [[Motî:forni|forni]] (o.n.) * [[Motî:fornouri|fornouri]](v.c) * [[Motî:fornouri|fornouri]] / [[Motî:fornoureye|fornoureye]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:fornourixhaedje|fornourixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:fornourixhant|fornourixhant]] / [[Motî:fornourixhante|fornourixhante]] (addj. purade padvant) * [[Motî:forpassé|forpassé]], [[Motî:forpassêye|forpassêye]] * [[Motî:forpasser|forpasser]] (v.s.c., codjowaedje passer) * [[Motî:forpayî|forpayî]] * [[Motî:forsipoujhî|forsipoujhî]] * [[Motî:forsipoujhaedje|forsipoujhaedje]] * [[Motî:forpréjhî|forpréjhî]] * [[Motî:fortcherdjî|fortcherdjî]] (v.c., codjowaedje lodjî) * [[Motî:fortî|fortî]] (o.n.) * [[Motî:foû|foû]] (adv. contråve di "dins"; adviebe sipitron) ** [[Motî:foû|foû di]] (divancete) ** [[Motî:foû-moenner|foû-moennaedje]] (o.n., Pl. des foû-moennaedjes) ** [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]] (v.c., codjowaedje bouter) ** [[Motî:foû-mwaisse|foû-mwaisse]] (o.f.n., Pl. des foû-mwaisses) ** [[Motî:foû mzeure|foû mzeure]] (advierbire & addjectivire, padrî u padvant, pl. foû mzeure) ** [[Motî:foû-pårt|foû-pårt]] (f.n., Pl. des foû-pårts) ** [[Motî:foû-plaece|foû-plaece]] (o.f.n., Pl. des foû-plaeces) ** [[Motî:foû-posse|foû-posse]] (o.f.n., Pl. des foû-posses) ** [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]] (f.n., Pl. des foû-rîles) ** [[Motî:foû-rîlêye|foû-rîlêye]] (f.n., Pl. des foû-rîlêyes) ** [[Motî:foû-rotche|foû-rotche]] (f.n., Pl. des foû-rotche) ** [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] (o.f.n., Pl. des foû-scwere) ** [[Motî:foû-voye|foû-voye]] (f.n., Pl. des foû-voyes) ** [[Motî:foû-waidyî|foû-waidiaedje]] (o.n., Pl. des foû-waidiaedjes) ** [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) ** [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]], [[Motî:foû-waidyî|foû-waideye]] (addj., purade padvant) ** [[Motî:foû-z et houte|foû-z et houte]] ** [[Motî:foû-z-eures|foû-z-eures]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:foû|foû]] (o.f.n., sustantivé adviebe, pl. des foû) * [[Motî:foû 2|foû]] (adv., foirt) * [[Motî:foufe|foufe]] (f.n.) * [[Motî:Foufgneye|Foufgneye]] (forveyou n.pl.) ** [[Motî:Foufgneye-les-Berdouyes|Foufgneye-les-Berdouyes]] (forveyou n.pl.) * [[Motî:foufreye|foufreye]] (f.n.) * [[Motî:fouftî|fouftî]], [[Motî:fouftresse|fouftresse]] (o.f.n.) * [[Motî:foumaedje|foumaedje]] (o.n.) * [[Motî:foumer|foumer]] (v., codjowaedje alouwer) * [[Motî:foumeu|foumeu]], [[Motî:foumeuse|foumeuse]] u [[Motî:foumresse|foumresse]] (o.f.n.) * [[Motî:foumire|foumire]] (f.n.) * [[Motî:foûtrin|foûtrin]], [[Motî:foûtrin|foûtrinne]] (addj. padvant u padrî; o.f.n.) * [[Motî:foûtrinnmint|foûtrinnmint]] (adv.) * [[Motî:fouwire|fouwire]] (f.n.) * [[Motî:forwårder|forwårder]] * [[Motî:foumyî|foumyî]] (v.) * [[Motî:foumia|foumia]] (o.n.) * [[Motî:four|four]] (o.n.) * [[Motî:fouya|fouya]] (o.n.) * [[Motî:fouyaedje|fouyaedje]] (o.n.) * [[Motî:fouyea|fouyea]] (o.n.) ** [[Motî:cint-fouyeas|cint-fouyeas]] (o.n., pl. des cints-fouyas). * [[Motî:fouyet|fouyet]] (o.n.) * [[Motî:fouyete|fouyete]] (f.n.) * [[Motî:fouyî 1|fouyî]] (v.s.c., aveur des foyes) * [[Motî:fouytåjhe|fouytåjhe]] (f.n.) * [[Motî:fouytaedje|fouytaedje]] (o.n.) * [[Motî:fouyté|fouyté]], [[Motî:fouyté|fouytêye]] (addj., purade padvant). * [[Motî:fouyter|fouyter]] (v., codjowaedje tchicter) * [[Motî:fouyteu|fouyteu]], [[Motî:fouyteu|fouyteuse]], [[Motî:fouyteu|fouytêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:fouyton|fouyton]] (o.n.) * [[Motî:foye|foye]] (f.n.) ** [[Motî:foye di coixheure|foye di coixheure]] (f.n., des foyes di coixheure) ** [[Motî:foye d' årdjint|foye d' årdjint]] (f.n., des foyes d' årdjint) * [[Motî:foye 2|foye]] (f.n., fouytåjhe) * [[Motî:foyî|foyî]] * [[Motî:foyou 1|foyou]], [[Motî:foyou 1|foyowe]] (addj. purade padvant) * [[Motî:foyou 2|foyou]] (o.n.) == FR == * [[Motî:Fraine-dilé-Anvegn|Fraine-dilé-Anvegn]] * [[Motî:Fraire|Fraire]] * [[Motî:fraite|fraite]] (f.n.) * [[Motî:fraiteure|fraiteure]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:Fraiteure|Fraiteure]] (viyaedje) * [[Motî:Fraiti|Fraiti]] (1 hamtea & sacwants n.pl.) * [[Motî:fraityî|fraityî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:fråjhûle|fråjhûle]] * [[Motî:fråjhûlisté|fråjhûlisté]] * [[Motî:fråle|fråle]] * [[Motî:Framriye|Framriye]] (viyaedje) * [[Motî:Framizou|Framizou]], [[Motî:Framizoute|Framizoute]] (n.dj.) * [[Motî:franciom|franciom]] (o.n.) * [[Motî:francoprovinçå|francoprovinçå]] * [[Motî:Francortchamp|Francortchamp]] * [[Motî:Frandeu|Frandeu]] * [[Motî:Frantchîmont|Frantchîmont]] * [[Motî:Frantchîmontwès|Frantchîmontwès]], [[Motî:Frantchîmontwès|Frantchîmontwesse]] * [[Motî:fråze|fråze]] (f.n.) * [[Motî:fråze|fråzlete]] (f.n.) * [[Motî:frecantaedje|frecantaedje]] * [[Motî:frecanter|frecanter]] * [[Motî:frecanteu|frecanteu]], [[Motî:frecanteuse|frecanteuse]] u [[Motî:frecantresse|frecantresse]] * [[Motî:frecwince|frecwince]](f.n.) * [[Motî:freyî|freyî]] (piede do pwès, furler des çanses) * [[Motî:freyî (avou)|freyî (avou)]] (hanter) * [[Motî:freyî|freyeu]], [[Motî:freyî|freyeuse]], [[Motî:freyî|freyresse]] * [[Motî:freyî|freyeus]], [[Motî:freyî|freyeuse]] (addj.) * [[Motî:frezé|frezé]] ([[Motî:frezêye|frezêye]]) * [[Motî:frezete|frezete]] * [[Motî:frindjidî|frindjidî]] * [[Motî:frinne|frinne]] (o.n.) * [[Motî:fristouye|fristouye]] * [[Motî:fristouyî|fristouyî]] * [[Motî:Frôhan|Frôhan]] * [[Motî:Frôhan|Frôhantî]], [[Motî:Frôhan|Frôhantresse]] * [[Motî:Frôhan|Frôhinot]], [[Motî:Frôhan|Frôhinote]] * [[Motî:froter|froter]] * [[Motî:froyî 1|froyî]] (v.c.; froter) * [[Motî:froyî 2|froyî]] (v.s.c.; ponre des oûs) * [[Motî:froyî 3|froyî]] (v.c.; froxhî) * [[Motî:frûler|frûler]]. * [[Motî:frumer|frumer]] (v.c) == FW == * [[Motî:fwait 1|fwait]], [[Motî:fwaite|fwaite]] (viebe codjowé) * [[Motî:fwait 2|fwait]] (o.n.) ** [[Motî:fwait a mzeure|fwait a mzeure]] (advierbire) ** [[Motî:a fwait|a fwait]] (advierbire) ** [[Motî:åd fwait|åd fwait di]] * [[Motî:fwaire-pårt|fwaire-pårt]] (o.n., pl. des fwaire-pårt) * [[Motî:fwè 1|fwè]] (croeyance) * [[Motî:fwè 2|fwè]] (pitite fagne) *[[Motî:fwin|fwin]] (f.n.) ** [[Motî:fåsse fwin|fåsse fwin]] (f.n., pl. des fåsses fwins) **[[Motî:mwaijhe fwin|mwaijhe fwin]] (f.n., pl. des mwaijhes fwins) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 105 57650 2006-05-21T08:24:48Z Pablo 5 /* GA */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == GA == * [[Motî:gade|gade]] (f.n.) ** [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]] (f.n., pl. des båbes di gade) * [[Motî:Galaçreye|Galaçreye]] (vî payis) * [[Motî:galatasse|galatasse]] (f.n.) * [[Motî:Galate|Galate]] (peupe) * [[Motî:Gåle|Gåle]] * [[Motî:galeye|galeye]] (f.n.) * [[Motî:galeyrin|galeyrin]] (o.n.) * [[Motî:galiot|galiot]] (f.n.) * [[Motî:galiotêye|galiotêye]] (f.n.) * [[Motî:galo|galo]] * [[Motî:Gåle|Gålwès]], [[Motî:Gåle|Gålwesse]] * [[Motî:gålwès|gålwès]] (lingaedje) * [[Motî:Gåme|Gåme]] * [[Motî:Gåme|Gåmet]], [[Motî:Gåme|Gåmete]] * [[Motî:Gåme|gåmet]], [[Motî:Gåme|gåmete]] (addj.) * [[Motî:gåmès|gåmès]] (lingaedje) * [[Motî:gåmete|gåmete]] (viye bounete di feme) * [[Motî:gåre 1|gåre]] (po les trins) * [[Motî:gåre 2|gåre]] (ki wåde) * [[Motî:gargasson|gargasson]] (o.n.) * [[Motî:gargolete|gargolete]] (f.n.) * [[Motî:garguete|garguete]] (f.n.) * [[Motî:gårnale|gårnale]] * [[Motî:gave|gave]] * [[Motî:gavêye|gavêye]] * [[Motî:gaviot|gaviot]] * [[Motî:gaviote|gaviote]] * [[Motî:gåter|gåter]] ** [[Motî:gåte-manaedje|gåte-manaedje]]. * [[Motî:gayel|gayel]] (o.n., lingaedje) * [[Motî:gayel|gayel]], [[Motî:gayel|gayele]] (addj. padrî) * [[Motî:gayelike|gayelike]] (o.n.) * [[Motî:gazete|gazete]] * [[Motî:gaztaedje|gaztaedje]] * [[Motî:gaztî|gaztî]] ([[Motî:gaztire|gaztire]], [[Motî:gaztresse|gaztresse]]) * [[Motî:gaztrece|gaztrece]] == GL == * [[Motî:glaece|glaece]] (f.n.) * [[Motî:glaecî|glaecî]] (o.n.) * [[Motî:glaecire|glaecire]] (f.n.) * [[Motî:gleter|gleter]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:gleter|gletant]], [[Motî:gleter|gletante]] (addj. purade padvant) * [[Motî:Glon|Glon]] (viyaedje) * [[Motî:Glontwès|Glontwès]], [[Motî:Glontwesse|Glontwesse]] (n.dj.) * [[Motî:gloriyete|gloriyete]] (f.n.) * [[Motî:glumiant|glumiant]], [[Motî:glumiante|glumiante]] (addj., purade padvant) == GN == * [[Motî:gnognot|gnognot]], [[Motî:gnognote|gnognote]] * [[Motî:gnot|gnot]], [[Motî:gnote|gnote]] == GO == * [[Motî:Gobtindje|Gobtindje]] * [[Motî:Gobiet|Gobiet]] * [[Motî:gogne|gogne]] (f.n.) ** [[Motî:gogne|tini a gogne]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:gogne|aveur a gogne]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:gogne|tinaedje a gogne]] (o. sustantivire) * [[Motî:gognî|gognî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:goidje|goidje]] (f.n.) ** [[Motî:rodje goidje|rodje goidje]] ** [[Motî:sotént-goidje|sotént-goidje]] * [[Motî:goirdjî|goirdjî]] * [[Motî:Gomzé|Gomzé]] (Gomzé-Andoûmont) * [[Motî:Gomzé|Gomzêye]] (Ive-Gomzêye) * [[Motî:Gonri|Gonri]] (viyaedje) * [[Motî:gonxhire|gonxhire]] (f.n.) * [[Motî:gordene|gordene]] (f.n.) * [[Motî:gorder|gorder]] (v.c) * [[Motî:gorea|gorea]] ** [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] * [[Motî:gotale|gotale]] * [[Motî:gote|gote]] * [[Motî:gote 2|èn ... gote]] (advierbire di noyaedje) * [[Motî:gotea|gotea]] * [[Motî:goter|goter]] * [[Motî:gotire|gotire]] * [[Motî:gougouye|gougouye]] * [[Motî:Goyasse|Goyasse]] == GR == * [[Motî:graevete|graevete]] (f.n.) * [[Motî:graevî|graevî]] (o.n.) * [[Motî:graevleus|graevleus]], [[Motî:graevleus|graevleuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:grammaire|grammaire]] * [[Motî:grand|grand]] / [[Motî:grande|grande]] (addj., todi padvant & o.f.n.) ** [[Motî:grande djin|grande djin]] ** [[Motî:Grand-Lé|Grand-Lé]] ** [[Motî:Grand-Lé d' Amerike|Grand-Lé d' Amerike]] ** [[Motî:Grand-Lô|Grand-Lô]] ** [[Motî:grand-mame|grand-mame]] (f.n.) ** [[Motî:grand-pere-tåye|grand-pere-tåye]] (o.n.) ** [[Motî:Grand-Mayni|Grand-Mayni]] ** [[Motî:El Grand Scåssene|Grand Scåssene]] ** [[Motî:grand|nén grand]] (adv.) * [[Motî:grandeur|grandeur]] (f.n.) * [[Motî:grandiveus|grandiveus]], [[Motî:grandiveus|grandiveuse]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:grandiveusté|grandiveusté]] (o.n.) * [[Motî:grandiveuzmint|grandiveuzmint]] (adv.) * [[Motî:grangrin|grangrin]] (o.n.) u [[Motî:grangrinne|grangrinne]] (f.n.) * [[Motî:grani|grani]] (o.n.) ** [[Motî:pitit grani|pitit grani]] / [[Motî:pitit grani|ptit grani]] (o.n.) * [[Motî:Gramptene|Gramptene]] * [[Motî:grawe-pupe|grawe-pupe]] (o.n., pl des grawe-pupes) * [[Motî:gregne|gregne]] * [[Motî:grevesse|grevesse]] * [[Motî:grevisseu|grevisseu]], [[Motî:grevisseuse|grevisseuse]], [[Motî:grevisresse|grevisresse]] * [[Motî:grevissî|grevissî]] (viebe) * [[Motî:grevissî 2|grevissî]] (o.n.) * [[Motî:greye|greye]] (addj.) * [[Motî:Grimgnêye|Grimgnêye]] * [[Motî:Grinnveye|Grinnveye]] * [[Motî:grintche|grintche]] (f.n.) * [[Motî:grintchî|grintchî]] (o.n.) * [[Motî:gripe|gripe]] (f.n., maladeye) * [[Motî:gripe 2|gripe 2]] (f.n., gripaedje) * [[Motî:griper|griper]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:gripete|gripete]] (f.n.) * [[Motî:griplote|griplote]] (f.n.) * [[Motî:gritche|gritche]] (f.n.) * [[Motî:gritchete|gritchete]] (f.n.) * [[Motî:gritchî|gritchî]] (v.s.c., codjowaedje lodjî) * [[Motî:griyoe|griyoe]] (o.n.) ** [[Motî:griyoe|feu griyoe]] (o.n.) * [[Motî:griyoe|grizoe]] (o.n.) * [[Motî:gros|gros]], [[Motî:grosse|grosse]] (addj. todi padvant) * [[Motî:groxheur|groxheur]] (f.n.) * [[Motî:gruzinaedje|gruzinaedje]] (o.n.) * [[Motî:gruziner|gruziner]] (v.c., codjowaedje copiner) == GU == * [[Motî:Gubiet|Gubiet]] ** [[Motî:sint Gubiet|Gubiet (sint)]] * [[Motî:guernåte|guernåte]] * [[Motî:guere|guere]] * [[Motî:guepard|guepard]] * [[Motî:Gui|Gui]] * [[Motî:Guilinguî|Guilinguî]] * [[Motî:guintche|guintche]] (f.n.) * [[Motî:guintcheu|guintcheu]], [[Motî:guintcheuse|guintcheuse]] u [[Motî:guintchresse|guintchresse]] (o.f.n.) * [[Motî:guintchî|guintchî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:guintchon|guintchon]] (f.n.) * [[Motî:gunoûxhe|gunoûxhe]] (f.n.) * [[Motî:Guiyisch|Guiyisch]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 106 65313 2006-06-27T21:32:17Z Lucyin 16 /* HA */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == HA == * [[Motî:håbe|håbe]] (f.n.) * [[Motî:Haberdji|Haberdji]] * [[Motî:håbiter|håbiter]] * [[Motî:haerna|haerna]] (o.n.) * [[Motî:haiteymint|haiteymint]] (adv.) * [[Motî:haitî|haitî]], [[Motî:haiteye|haiteye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:haitisté|haitisté]] (f.n.) * [[Motî:håjhe|håjhe]] * [[Motî:håjhea|håjhea]] * [[Motî:håjhet|håjhet]] * [[Motî:håjhêye|håjhêye]] * [[Motî:håjhlete|håjhlete]] * [[Motî:håjhnire|håjhnire]] * [[Motî:håjhlî|håjhlî]], [[Motî:håjhelresse|håjhelresse]] * [[Motî:Halbeskeute|Halbeskeute]] (forveyou n.pl.) * [[Motî:halcotaedje|halcotaedje]] (o.n.) * [[Motî:halcoter|halcoter]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:halcoteu|halcoteu]], [[Motî:halcoteu|halcoteuse]] (o.f.n.) * [[Motî:halcotêye|halcotêye]] (f.n.) * [[Motî:halcotî|halcotî]], [[Motî:halcotî|halcotresse]] (o.f.n.) * [[Motî:halcotmint|halcotmint]] (o.n.) * [[Motî:halcotreye|halcotreye]] (f.n.) * [[Motî:halcrosse|halcrosse]] (addj. purade padvant) * [[Motî:hålete|hålete]] (f.n.) * [[Motî:halmåder|halmåder]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:hame|hame]] ** [[Motî:hame-ezès-musteas|hame-ezès-musteas]] * [[Motî:hamea|hamea]] * [[Motî:haminte|haminte]] * [[Motî:hamtea|hamtea]] * [[Motî:Hamtea|Hamtea]] * [[Motî:han|han]] (f.n., v.v.m.) ** [[Motî:Grande-Han|Grande-Han]] (viyaedje) ** [[Motî:Han-Nålene|Han-Nålene]] (rebanêye comene) ** [[Motî:Han-so-Eure|Han-so-Eure]] (viyaedje) ** [[Motî:Han-so-Lesse|Han-so-Lesse]] (viyaedje) ** [[Motî:Han-so-Mouze|Han-so-Mouze]] (viyaedje) ** [[Motî:Han-so-Sambe|Han-so-Sambe]] (viyaedje) ** [[Motî:Moite-Han|Moite-Han]] (hamtea) ** [[Motî:Pitite-Han|Pitite-Han]] * [[Motî:hanter|hanter]] * [[Motî:hanteu|hanteu]], [[Motî:hanteuse|hanteuse]], [[Motî:hantresse|hantresse]] * [[Motî:hantijhe|hantijhe]] * [[Motî:hantreye|hantreye]] * [[Motî:hanzin|hanzin]] * [[Motî:hapå|hapå]] (o.n.) * [[Motî:harbote|harbote]] (f.n.) * [[Motî:hårcot|hårcot]] * [[Motî:hardi|hardi]] ([[Motî:hardeye|hardeye]]) * [[Motî:håre|håre]] * [[Motî:Håre|Håre]] * [[Motî:hårkea|hårkea]] * [[Motî:harlake|harlake]] (o.n.) * [[Motî:harloucrale|harloucrale]] * [[Motî:harpagornisse|harpagornisse]] * [[Motî:hårpixhe|hårpixhe]] * [[Motî:hårpixhî|hårpixhî]] * [[Motî:håsse|håsse]] (f.n.; dizir) * [[Motî:hate|hate]] (f.n.) * [[Motî:havet|havet]] * [[Motî:Havsin|Havsin]] * [[Motî:havtaedje|havtaedje]] * [[Motî:havter|havter]] * [[Motî:hay|hay]] (mot-criya) ** [[Motî:haydaday|haydaday]] (mot-criya) ** [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay]] * [[Motî:håye|håye]] * [[Motî:håynete|håynete]] * [[Motî:håynetmint|håynetmint]] * [[Motî:hazale|hazale]] * [[Motî:håze|håze]] (f.n.; frumele do live) * [[Motî:hazete|hazete]] * [[Motî:hazer|hazer]] * [[Motî:hazêye|hazêye]] == HE == * [[Motî:hé 1|hé]] (f.n., pôve tere) * [[Motî:hé 2|hé]] (o.n., crotchet) * [[Motî:Hedreye|Hedreye]] (hamtea & aiwe) * [[Motî:here|here]] (o.n.) * [[Motî:hertchåde|hertchåde]] (f.n.) * [[Motî:hertchaedje|hertchaedje]] (o.n.) * [[Motî:hertcheu|hertcheu]], [[Motî:hertcheuse|hertcheuse]], [[Motî:hertcheyresse|hertcheyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:hertcheye|hertcheye]] (f.n.) * [[Motî:hertchî|hertchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) * [[Motî:hertchinne|hertchinne]] (f.n.) * [[Motî:hertchire|hertchire]] (f.n.) * [[Motî:hertchoe|hertchoe]] (o.n.) * [[Motî:hesse|hesse]] * [[Motî:Hesta|Hesta]] (comene) * [[Motî:Hestatî|Hestatî]], [[Motî:Hestatresse|Hestatresse]] (n.dj.) * [[Motî:hestrea|hestrea]] (o.n.) * [[Motî:hestrele|hestrele]] * [[Motî:hetche|hetche]] (f.n.) * [[Motî:hetchresse|hetchresse]] (f.n.) * [[Motî:heure (di singlé)|heure]] (f.n., li cene do singlé) * [[Motî:heure|heure]] (f.n., gregne) * [[Motî:Heuzeu|Heuzeu]] * [[Motî:heyaedje|heyaedje]] * [[Motî:heye|heye]] * [[Motî:heyî|heyî]] == HI == * [[Motî:hiede|hiede]] * [[Motî:hiedlêye|hiedlêye]] * [[Motî:hiedresse|hiedresse]] * [[Motî:hierdåd|hierdåd]] * [[Motî:hierdåvoye|hierdåvoye]] * [[Motî:hierdî|hierdî]] * [[Motî:hierdulêye|hierdulêye]] * [[Motî:-hinot|-hinot]], [[Motî:-hinot|-hinote]] * [[Motî:Hinri|Hinri]] ** [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]] ** [[Motî:Vî Hinri|li Vî Hinri]] (li Bon Diu) * [[Motî:histou|histou]] (o.n.) * [[Motî:hiyan|hiyan !]] (mot-brut) * [[Motî:hiyanlaedje|hiyanlaedje]] (o.n.) * [[Motî:hiyanler|hiyanler]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:hiyanlmint|hiyanlmint]] (o.n.) * [[Motî:hiyî|hiyî]] (v.c., codjowaedje criyî) == HO == * [[Motî:hobet|hobet]] * [[Motî:hobete|hobete]] * [[Motî:hobinete|hobinete]] * [[Motî:Hocurlin|Hocurlin]], [[Motî:Hocurlin|Hocurlinne]] * [[Motî:Hodi|Hodi]] (vî vî ptit no) * [[Motî:Hôdî|Hôdî]] (viyaedje) * [[Motî:Hodimont|Hodimont]] * [[Motî:Hodister|Hodister]] * [[Motî:Hokea|Hokea]] * [[Motî:hole|hole]] (addj) * [[Motî:holete|holete]] * [[Motî:Hondlindje|Hondlindje]] * [[Motî:hop|hop !]] (mot-criya) * [[Motî:hope|hope]] (f.n.) ** [[Motî:a hope|a hope]] (advierbire) * [[Motî:hopea|hopea]] (o.n.) * [[Motî:hopion|hopion]] (o.n.) * [[Motî:hopuron|hopuron]] (o.n.) * [[Motî:hossî|hossî]] (v.s.c) * [[Motî:hote|hote]] (mot-criya) ** [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hote]] * [[Motî:hôteur|hôteur]] * [[Motî:houbonde|houbonde]] (f.n.) * [[Motî:houcaedje|houcaedje]] (o.n.) * [[Motî:houcrece|houcrece]] (addj. todi padrî & f.n.) * [[Motî:houkeu|houcresse]] (f.n.) * [[Motî:houkeu|houkeu]], [[Motî:houkeu|houkeuse]] u [[Motî:houkeu|houcresse]] (o.f.n.) * [[Motî:houkî|houkî]] (v.c., codjowaedje loukî) * [[Motî:hoûlåd|hoûlåd]] * [[Motî:hoûlaedje|hoûlaedje]] * [[Motî:hoûlåjhe|hoûlåjhe]] * [[Motî:hoûlåjhreye|hoûlåjhreye]] * [[Motî:hoûler|hoûler]] * [[Motî:Hoûlmont|Hoûlmont]] * [[Motî:hoûlreye|hoûlreye]] * [[Motî:houp|hou-houp !]] (mot-criya) * [[Motî:houp|hou-ou-oup !]] (mot-criya) * [[Motî:houp|houp !]] (mot-criya) * [[Motî:houpåd|houpåd]] * [[Motî:houpaedje|houpaedje]] * [[Motî:houpe|houpe]] (f.n.) * [[Motî:houpea|houpea]] (o.n.) * [[Motî:houper|houper]] * [[Motî:houpete|houpete]] (f.n.) * [[Motî:houpî|houpî]] (o.n.) * [[Motî:houplåd|houplåd]] * [[Motî:houplaedje|houplaedje]] * [[Motî:houpler|houpler]] * [[Motî:houprale|houprale]] * [[Motî:houptiket|houptiket]] (o.n.) * [[Motî:hourd|hourd]] (o.n.) * [[Motî:hourdaedje|hourdaedje]] (o.n.) * [[Motî:hourdea|hourdea]] (o.n.) * [[Motî:hourder|hourder]] (o.n.) * [[Motî:hourdi|hourdi]] (o.n.) * [[Motî:hourdon|hourdon]] (o.n.) * [[Motî:hourete|hourete]] * [[Motî:houreus|houreus]] ([[Motî:houreuse|houreuse]]) * [[Motî:hourêye|hourêye]] * [[Motî:houri|houri]] * [[Motî:hourixhe|hourixhe]] * [[Motî:hourlea|hourlea]] * [[Motî:hourlot|hourlot]] * [[Motî:houtdiner|houtdiner]] * [[Motî:houte 1|houte]] (åd triviè) * [[Motî:houte 2|houte (a houte)]] (å rcoet) * [[Motî:houwa|houwa]] (o.n.) * [[Motî:houwåd|houwåd]] (o.n.) * [[Motî:houwaedje|houwaedje]] (o.n.) * [[Motî:houwer 1|houwer]] (v.c., codjowaedje alouwer, sayî di n' nén atraper) ** [[Motî:houwer evoye|si houwer evoye]] (v.pr. å spitron) * [[Motî:houwer 2|houwer]] (v.c., codjowaedje alouwer, xhufler, boerler so ene sakî) ** [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]] (o.n.) * [[Motî:houwete|houwete]] (f.n.) * [[Motî:houwêye|houwêye]] (f.n.) * [[Motî:houwoe|houwoe]] (o.n.) * [[Motî:houwreye|houwreye]] (f.n.) * [[Motî:Houye|Houye]]. * [[Motî:houyeu|houyeu]] (o.n.) * [[Motî:houyire|houyire]] (f.n.) * [[Motî:houyot|houyot]] (o.n.) * [[Motî:houyrece|houyî, houyire, houyrece]] (addj.) * [[Motî:houyreye|houyreye]] (f.n.) * [[Motî:houzå|houzå]] (o.n.) * [[Motî:hoye|hoye]] (f.n.) * [[Motî:Hoyou|Hoyou]] (aiwe) == HU == * [[Motî:Hu|Hu]] * [[Motî:hûfion|hûfion]] * [[Motî:Hulplantche|Hulplantche]] * [[Motî:Hulzônea|Hulzônea]] * [[Motî:Hutwès|Hutwès]], [[Motî:Hutwès|Hutwesse]] * [[Motî:huzer|huzer]] ** [[Motî:huzer evoye|huzer evoye]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 107 61199 2006-06-15T21:32:03Z Lucyin 16 /* IR */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == IC == * [[Motî:icastola|icastola]] == ID == * [[Motî:ideyalisse|ideyalisse]] (o.f.n.) * [[Motî:idintité|idintité]] * [[Motî:Idje|Idje]] * [[Motî:Idje|Idjwès]], [[Motî:Idje|Idjwesse]] * [[Motî:-idjot|-idjot]], [[Motî:-idjot|-idjote]] * [[Motî:idrodjinne|idrodjinne]] (o.n.) == IK == * [[Motî:-iket|-iket]] (cawete) == IM == * [[Motî:imeniom|imeniom]] (o.n.) * [[Motî:impire|impire]] (o.n.) * [[Motî:imperresse|imperresse]] (f.n.) * [[Motî:impreur|impreur]] (o.n.) * [[Motî:imprimateure|imprimateure]](f.n) * [[Motî:imprimer|imprimaedje]] (o.n.) * [[Motî:imprimer|imprimante]] (f.n.) * [[Motî:imprimer|imprimer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:imprimer|imprimeu]],[[Motî:imprimer|imprimeuse]] u [[Motî:imprimer|imprimresse]] (o.f.n.) * [[Motî:improuver|improuver]] (v.s.c., codjowaedje bouter) == IN == * ''[[Motî:in|in]]'' (disfondowe corante di l' årtike "on" et del divancete "e") * [[Motî:inconsyince|inconsyince]] (f.n.) * [[Motî:incronzoxhî|incronzoxhî]], [[Motî:incronzoxheye|incronzoxheye]] (addj.) * [[Motî:incronzoxhî|incronzoxhî]] (o.n.) * [[Motî:indje|indje]] (f.n.) * [[Motî:indjén|indjén]] (o.n.) * [[Motî:Indji|Indji]] * [[Motî:indjince|indjince]] (f.n.) * [[Motî:îne|îne]] * [[Motî:-iner|-iner]] (cawete) * [[Motî:infin|infin]] (adv.) * [[Motî:Inguezêye|Inguezêye]] (n.pl) * [[Motî:Inguî|Inguî]] * [[Motî:inmer|inmer]] ** [[Motî:inmer ostant|inmer ostant]] * [[Motî:insolube|insolube]] (addj., padrî) * [[Motî:intité|intité]] == IP == * [[Motî:îpe|îpe]] (f.n.) == IR == * [[Motî:-ire|-ire]] (cawete) * [[Motî:irlope|irlope]] (f.n.) * [[Motî:irper|irper]] (v.s.c. & v.c.) == IS == * [[Motî:-isse|-isse]] (cawetes) * [[Motî:isse|isse]] (o.n.) == IXH == * [[Motî:ixh-låte|ixh-låte]] * [[Motî:ixh-låté|ixh-låté]], [[Motî:ixh-låtêye|ixh-låtêye]] == IY == * [[Motî:iye|iye]] * [[Motî:iyea|iyea]] * [[Motî:iyode|iyode]] * [[Motî:iyon|iyon]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 108 36946 2005-08-03T13:14:37Z Pablo 5 ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- I n' a pont d' mots ki cmincèt pa '''J''' e rfondou walon. Loukîz al lete '''[[Motî:_lete D#DJ|DJ]]''' ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 109 60334 2006-06-13T23:43:57Z Lucyin 16 /* KE */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == KE == * [[Motî:kedissî|kedissî]] * [[Motî:kegn|kegn]] * [[Motî:kekene|kekene]] * [[Motî:kendal|kendal]] (adviebe & mot-criya) * [[Motî:kene|kene]] (f.n.) * [[Motî:kénte|kénte]] (f.n.) * [[Motî:kerner|kerner]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]] (f.n.) * [[Motî:kertin|kertin]] (o.n.) * [[Motî:kesmessaedje|kesmessaedje]] (o.n.) * [[Motî:kesmessî|kesmessî]] (v.s.c., codjowaedje poûssî) * [[Motî:kesse|kesse]] * [[Motî:kete|kete]] * [[Motî:keude|keude]] (v.c., codjowaedje keude, fé tni eshonne avou do fyi) * [[Motî:keute|keute]] (o.n., djonteure) ** [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] (f.n. måke di bire) == KI == * [[Motî:ki 1|ki]] / [[Motî:ki 1|k']] (aloyrece, F. ''que'') * [[Motî:ki 2|ki]] / [[Motî:ki 2|k']] (prono aloyrece, F. ''qui'') * [[Motî:ki-|k(i)-]] (betchete) * [[Motî:kî|kî]] (prono di dmande) * [[Motî:kibalançaedje|kibalançaedje]] / [[Motî:cbalançaedje|cbalançaedje]] (o.n.) * [[Motî:kibalance|kibalance]] / [[Motî:cbalance|cbalance]] (f.n.) * [[Motî:kibalancî|kibalancî]] / [[Motî:cbalancî|cbalancî]] * [[Motî:kibalançmint|kibalançmint]] / [[Motî:cbalançmint|cbalançmint]] (o.n.) * [[Motî:kibate|kibate]] / [[Motî:cbate|cbate]] * [[Motî:kibateu|kibateu]], [[Motî:kibateuse|kibateuse]] / [[Motî:cbateu|cbateu]], [[Motî:cbateuse|cbateuse]] (o.f.n.) * [[Motî:kignet|kignet]] (o.n.) * [[Motî:kihagne|kihagne]] * [[Motî:kihagnî|kihagnî]] (v.c.) * [[Motî:kihertchî|kihertchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) * [[Motî:kihigne|kihigne]] * [[Motî:kihiyî|kihiyî]] (v.c., codjowaedje criyî) * [[Motî:kimamborner|kimamborner]] / [[Motî:cmamborner|cmamborner]] * [[Motî:kimani|s' kimani]] / [[Motî:kimani|si cmani]] (v.pr., codjowaedje dimani) * [[Motî:kiminål|kiminål]] / [[Motî:kiminål|cminål]]; [[Motî:kiminål|kiminåle]] / [[Motî:kiminål|cminåle]] (addj. todi padrî) * [[Motî:kiminålté|kiminålté]] / [[Motî:kiminålté|cminålté]] (f.n.). * [[Motî:kiminçaedje|kiminçaedje]] / [[Motî:cminçaedje|cminçaedje]] (o.n.) * [[Motî:kimince|kimince]] / [[Motî:cmince|cmince]] (o.n.) * [[Motî:kimincî|kimincî]] / [[Motî:cmincî|cmincî]] (v.c.) * [[Motî:kiminçmint|kiminçmint]] / [[Motî:cminçmint|cminçmint]] (o.n.) * [[Motî:kimon|kimon]] / [[Motî:kimon|cmon]]; [[Motî:kimon|kimene]] / [[Motî:kimon|cmene]] (addj. purade padvant; fem. pl. kiminès / cminès) * [[Motî:kin|kin]] (o.n.) * [[Motî:kinåd|kinåd]] (o.n.) * [[Motî:kine 1|kine]] (f.n.; loto) * [[Motî:kinea|kinea]] (o.n.) * [[Motî:kinet|kinet]] (o.n.) * [[Motî:kinete|kinete]] (f.n.) * [[Motî:kinicreye|kinicreye]] (f.n.) * [[Motî:kinike|kinike]] (f.n.) * [[Motî:kinkin 1|kinkin]] (o.n., kin) * di [[Motî:kinkin 2|kinkin]] (advierbire; di kegn) * [[Motî:kinou|kinou]] (o.n.) * [[Motî:kipiçaedje|kipiçaedje]] / [[Motî:cpiçaedje|cpiçaedje]] * [[Motî:kipicî|kipicî]] / [[Motî:cpicî|cpicî]] (v.c., codjowaedje picî) * [[Motî:kipicî|kipicî]], [[Motî:kipiceye|kipiceye]] / [[Motî:cpicî|cpicî]], [[Motî:cpiceye|cpiceye]] * [[Motî:kischirer|kischirer]] / [[Motî:kischirer|cschirer]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:kischirer|kischiraedje]] / [[Motî:kischirer|cschiraedje]] (o.n.) * [[Motî:kischireu|kischireu]] / [[Motî:kischireu|cschireu]]; [[Motî:kischireu|kischireuse]] / [[Motî:kischireuse|cschireuse]] u [[Motî:kischireu|kischirresse]] / [[Motî:kischireu|cschirresse]] (o.f.n.) * [[Motî:kischoircî|kischoircî]] * [[Motî:kishofler|kishofler]] / [[Motî:kishofler|cshofler]] (v.c., codjowaedje shofler) * [[Motî:kisse|kisse]] (o.n.) * [[Motî:kitchessî|kitchessî]] / [[Motî:kitchessî|ctchessî]] (v.c.) * [[Motî:kitchiner|kitchiner]] / [[Motî:kitchiner|ctchiner]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:kitchinler|kitchinler]] / [[Motî:kitchinler|ctchinler]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:kitchinter|kitchinter]] / [[Motî:kitchinter|ctchinter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:kitchintreye|kitchintreye]] / [[Motî:kitchintreye|ctchintreye]] (f.n.) * [[Motî:kitoide|kitoide]] / [[Motî:kitoide|ctoide]] (v., codjowaedje code) * [[Motî:kitourner|kitourner]] / [[Motî:ctourner|ctourner]] * [[Motî:kitrawer|kitrawer]] / [[Motî:ctrawer|ctrawer]] * [[Motî:kiwi_1|kiwi]] (frut) * [[Motî:kiwi_2|kiwi]] (oujhea) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 110 58712 2006-05-30T16:48:53Z Lucyin 16 /* WAN */ <div style="float:right"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == WA == === WA === * [[Motî:wå|wå]] (o.n.) === WAC === * [[Motî:wache|wache]] (f.n.) * [[Motî:wachlire|wachlire]] (f.n.) * [[Motî:waclêye|waclêye]] (f.n.) * [[Motî:Wåclindje|Wåclindje]] === WAD === * [[Motî:wåde|wåde]] * [[Motî:wadjî|wadjî]] * [[Motî:wådresse|wådresse]] * [[Motî:wådreye|wådreye]] === WAE === * [[Motî:waeraxhe|waeraxhe]] (addj.) * [[Motî:waeraxhmint|waeraxhmint]] (adv.) * [[Motî:waeraxhreye|waeraxhreye]] (f.n.) * [[Motî:waeraxhté|waeraxhté]] (f.n.) * [[Motî:waerbåd|waerbåd]] (o.n.) * [[Motî:waerbea|waerbea]] (o.n.) ** [[Motî:waerbea-al-cawe|waerbea-al-cawe]] (o.n.) * [[Motî:waergla|waergla]] (o.n.) * [[Motî:waerglaece|waerglaece]] (o.n.) * [[Motî:waerijhoû|waerijhoû]] (o.n.) * [[Motî:Waerijhoû|Waerijhoû]] (n.pl.) * [[Motî:waerixhea|waerixhea]] (o.n.) * [[Motî:waerixhet|waerixhet]] (o.n.) * [[Motî:waerleu|waerleu]] (o.n.) * [[Motî:waermaye|waermaye]] (f.n.) * [[Motî:waernu|waernu]] (o.n.) * [[Motî:waerneus|waerneus]], [[Motî:waerneus|waerneuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:waessin|waessin]] (o.n.) * [[Motî:waeyén|waeyén]] (o.n.) ** [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]] (o.n.) * [[Motî:waezon|waezon]] (o.n.) === WAF === * [[Motî:wåfe|wåfe]] (f.n.) * [[Motî:wåflî|wåflî]] (o.n.) === WAG === * [[Motî:Wagnlêye|Wagnlêye]] (n.pl.) * [[Motî:wague|wague]] (o.n.) === WAH === * [[Motî:Wahå|Wahå]] === WAI === * [[Motî:wai 1|wai]] (waire) * [[Motî:wai 2|wai]] (waite!) * [[Motî:waibaedje|waibaedje]] (o.n.) * [[Motî:waibaedjî|waibaedjî]] (v.s.c.) * [[Motî:waibe 1|waibe]] (f.n.) ** [[Motî:waibes|waibes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:waibe 2|waibe]] (f.n.) ** [[Motî:waibe-pådje|waibe-pådje]] (f.n.) * [[Motî:waibiaedje|waibiaedje]] (o.n.) * [[Motî:waiburlin|waiburlin]], [[Motî:waiburlinne|waiburlinne]] (o.f.n.) * [[Motî:waibyî|waibyî]] * [[Motî:waidaedje|waidaedje]] (o.n.) * [[Motî:waide|waide]] (f.n.) ** [[Motî:waide des bwès|waide des bwès]] (f.n., pl. des waides des bwès) ** [[Motî:waide des canaris|waide des canaris]] (f.n., pl. des waides des canaris) ** [[Motî:waide di låme|waide di låme]] (f.n., pl. des waides di låme) ** [[Motî:waide di tchvå|waide di tchvå]] (f.n., pl. des waides di tchvå) ** [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]] (f.n., pl. des rexhès waides) * [[Motî:waidiaedje|waidiaedje]] ** [[Motî:foû-waidiaedje|foû-waidiaedje]] * [[Motî:waidire|waidire]] (f.n.) * [[Motî:waidyî|waidyî]] ** [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]] * [[Motî:waire 1|waire]] (nén bråmint) * [[Motî:waire 2|waire]] (tchiviron) * [[Motî:wairete|wairete]] * [[Motî:wairî|wairî]] * [[Motî:waisse|waisse]] (f.n.) * [[Motî:waitî|waitî]] * [[Motî:waitrê|waitrê]] * [[Motî:waitwere|waitwere]] === WAK === * [[Motî:wake|wake]] (o.n.) === WAL === * [[Motî:wålåd|wålåd]] ([[Motî:wålåde|wålåde]]) * [[Motî:Walcoû|Walcoû]] * [[Motî:Waleme|Waleme]] * [[Motî:wåler|wåler]] * [[Motî:wåleu|wåleu]], [[Motî:wåleuse|wåleuse]] u [[Motî:wålresse|wålresse]] * [[Motî:walêye|walêye]] (f.n.) * [[Motî:wålî|wålî]], [[Motî:wålresse|wålresse]] * [[Motî:Walin|Walin]] * [[Motî:walon|walon]] * [[Motî:waloncåzant|waloncåzant]] * [[Motî:waloncåzer|waloncåzer]] * [[Motî:Walonreye|Walonreye]] === WAM === * [[Motî:wåmaedje|wåmaedje]] (o.n.) * [[Motî:wåmale|wåmale]] (f.n.) * [[Motî:Wame|Wame]] (2 viyaedjes et 3 aiwes) * [[Motî:wåme|wåme]] (f.n.) * [[Motî:wåmea|wåmea]] (o.n.) * [[Motî:wåmer|wåmer]] (v.) * [[Motî:wåmêye|wåmêye]] (f.n.) * [[Motî:wåmire|wåmire]] (f.n.) * [[Motî:wåmon|wåmon]] (o.n.) * [[Motî:Wåmont|Wåmont]] (viyaedje) * [[Motî:Wamuel|Wamuel]] (viyaedje) * [[Motî:wåmyî|wåmyî]] (v.c.) === WAN === * [[Motî:wan|wan]] (o.n.) * [[Motî:Wancene|Wancene]] (n.pl.) * [[Motî:Wandjniye|Wandjniye]] (n.pl.) * [[Motî:Wanfercêye-Bålet|Wanfercêye-Bålet]] (n.pl.) * [[Motî:wangne|wangne]] (f.n.) ** [[Motî:wangne-corti|wangne-corti]] (o.n.) * [[Motî:wangnî|wangnî]] (v., codjowaedje waitî) ** [[Motî:wangne-pwin|wangne-pwin]] (o.n.) * [[Motî:Wanindje|Wanindje]] (n.pl.) * [[Motî:Wanrote|Wanrote]] (n.pl.) * [[Motî:wan-were|wan-were]] (o.n.) === WAR === * [[Motî:wårdance|wårdance]] * [[Motî:wårder|wårder]] * [[Motî:wårdeu|wårdeu]], [[Motî:wårdeuse|wårdeuse]] * [[Motî:wårdiveus|wårdiveus]], [[Motî:wårdiveuse|wårdiveuse]] * [[Motî:wårdoe|wårdoe]] * [[Motî:wårder|wårdance]] * [[Motî:wårdurôbe|wårdurôbe]] * [[Motî:wargnaesse|wargnaesse]] * [[Motî:warmaye|warmaye]] (f.n.) * [[Motî:Warnin|Warnin]] * [[Motî:warokea|warokea]] (o.n.) * [[Motî:waroker|waroker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:Wårtchene|Wårtchene]] (aiwe) === WAS === * [[Motî:wastate|wastate]] (o.n.) * [[Motî:wastea|wastea]] (o.n.) === WAT === * [[Motî:Wåtche|Wåtche]] (aiwe) * [[Motî:Waterlô|Waterlô]] (n.pl.) * [[Motî:watringue|watringue]] === WAV === * [[Motî:Wåve|Wåve]] (n.pl.) * [[Motî:Wavreye|Wavreye]] (n.pl.) === WAX === * [[Motî:waxhea|waxhea]] (o.n.) * [[Motî:waxhisse|waxhisse]] (n.pl.) === WAY === * [[Motî:way|way]] == WE == * [[Motî:wé|wé]] (o.n.) * [[Motî:wè|wè]] (f.n.) * [[Motî:Weddjî|Weddjî]] * [[Motî:Wegniye|Wegniye]] (n.pl.) * [[Motî:wek|wek]] (o.n.) * [[Motî:wekene|wekene]] (o.n., li pus sovint; u: f.n., erîlêymint avou l' coron do mot -ene) * [[Motî:wekiner|wekiner]] (v.s.c.) (codjowaedje copiner). * [[Motî:Wépion|Wépion]] (n.pl.) * [[Motî:werbestele|werbestele]] (f.n.) * [[Motî:werbion|werbion]] (o.n.) * [[Motî:werene|werene]] (f.n.) * [[Motî:Werisse|Werisse]] (viyaedje) * [[Motî:werker|werker]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:Wernant|Wernant]] (viyaedje) * [[Motî:-wès|-wès, -wesse]] (cawete) * [[Motî:Weslår|Weslår]] (veye d' Almagne) * [[Motî:wespire|wespire]] (f.n.) * [[Motî:wespireye|wespireye]] (f.n.) * [[Motî:wespiyî|wespiyî]] (v.s.c., codjowaedje criyî) * [[Motî:wespiyant|wespiyant]] (addj. purade padvant) * [[Motî:wesse 1|wesse]] (f.n., såvaedje moxhe al låme) * [[Motî:wesse 2|wesse]] (f.n., tchiveye do moyoû des rowes di bwès) * [[Motî:wessete|wessete]] (f.n.) * [[Motî:wézrin|wézrin]] (addj) == WI == * [[Motî:wiban|wiban]] (o.n.) * [[Motî:Wiete|Wiete]] (n.pl.) * [[Motî:wilicom|wilicom]] * [[Motî:Wimbe|Wimbe]] (aiwe) * [[Motî:Wîne|Wîne]] (veye d' Otriche) * [[Motî:Wisconsene|Wisconsene]] * [[Motî:Wisconsene|Wisconsinî]], [[Motî:Wisconsene|Wisconsinresse]] * [[Motî:wiski|wiski]] (o.n.) * [[Motî:wiyåle|wiyåle]] (f.n.) == WO == * [[Motî:Wodon|Wodon]] (n.pl.) * [[Motî:woeyaedje|woeyaedje]] * [[Motî:woeye|woeye]] (f.n.) * [[Motî:woeyeu|woeyeu]], [[Motî:woeyeuse|woeyeuse]] u [[Motî:woeyresse|woeyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:woeyêye|woeyêye]] (f.n.) * [[Motî:woeyî|woeyî]] (v.s.c. & v.c.) * [[Motî:woligane|woligane]] (o.n.) * [[Motî:woliganisse|woliganisse]] (o.n.) * [[Motî:woliganreye|woliganreye]] (f.n.) * si [[Motî:wôrmagnî|wôrmagnî]] (v.pr.) * [[Motî:wôteu|wôteu]] (o.n.) * [[Motî:wôteurî|wôteurî]], [[Motî:wôteurresse|wôteurresse]] (o.f.n.) * [[Motî:wôteurreye|wôteurreye]] (f.n.) * [[Motî:Woulker|Woulker]] (n.pl.) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 111 65358 2006-06-27T23:42:54Z Lucyin 16 /* LA */ <div style="float:right"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- === LA === * [[Motî:la 2|la]] (note di muzike) * [[Motî:lacobén|lacobén]] * [[Motî:laecea|laecea]] (o.n.) ** [[Motî:boûboû-laecea|boûboû-laecea]] (o.f.n., pl. des boûboû-laecea) * [[Motî:laeçreye|laeçreye]] (f.n.) * [[Motî:laeçrece|laeçrece]] (addj. todi padrî) * [[Motî:lagnet|lagnet]] (o.n.) * [[Motî:lak|lak]] * [[Motî:lake 1|lake 1]] (f.n., hate) * [[Motî:lake 2|lake 2]] (f.n., prodût po les tchveas) * [[Motî:lambozete|lambozete]] * [[Motî:lame 2|lame]] (lamea) * [[Motî:låme 1|låme]] (f.n.; des ouys) * [[Motî:låme 2|låme]] (f.n.; des moxhes) * [[Motî:lamea|lamea]] * [[Motî:lamete|lamete]] * [[Motî:Lamisse|Lamisse]] (no d' famile) * [[Motî:lanchtoûne|lanchtoûne]] (o.n.) * [[Motî:lapén|lapén]] (o.n.) * [[Motî:låtchaedje|låtchaedje]] (o.n.) * [[Motî:låtche|låtche]] (f.n., addj., o.f.n.) * [[Motî:låtcheu|låtcheu]], [[Motî:låtcheuse|låtcheuse]] (o.f.n.) * [[Motî:låtchî 1|låtchî]] (v.c., v.s.c.; leyî ndaler) * [[Motî:låtchî 2|låtchî]] (o.n.; låtchî d' colons) * [[Motî:låtchî|låtchî]], [[Motî:låtcheye|låtcheye]] (addj.) * [[Motî:låtchmint|låtchmint]] (adv.) * [[Motî:låtchoe|låtchoe]] (o.n.) * [[Motî:låtchté|låtchté]] (f.n.) * [[Motî:late|late]] * [[Motî:latén|latén]], [[Motî:latene|latene]] (addj., todi padrî) * [[Motî:latén|latén]] (o.n., lingaedje) * [[Motî:latenes|latenes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:Låtu|Låtu]] * [[Motî:låvå|låvå]] * [[Motî:lavasse|lavasse]] (f.n.) ** [[Motî:lavasse|a lavasse]] (advierbire) === LE === * [[Motî:leccion|leccion]] (f.n.) * [[Motî:leddimwin|leddimwin]] (o.n.) * [[Motî:ledjinde|ledjinde]] (f.n) * [[Motî:ledjir|ledjir]], [[Motî:ledjir|ledjire]] (addj. todi padvant) * [[Motî:ledjir|ledjirmint]] (adv.) * [[Motî:ledjir|ledjirté]] (f.n.) * [[Motî:ledjir|ledjiristé]] (f.n., dins ene fråze mouwrece) * [[Motî:legume|legume]] * [[Motî:legumî|legumî]], [[Motî:legumresse|legumresse]] * [[Motî:legumineuse|legumineuse]] * [[Motî:lene|lene]] (f.n.) * [[Motî:Liloe|Lèloû]] * [[Motî:lere|lere]] * [[Motî:lére|lére]] * [[Motî:les|les]] ** [[Motî:Les Asnoes|Les Asnoes]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Brouhires|Les Brouhires]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Escåssenes|Les Escåssenes]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Înes|Les Înes]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Rivires|Les Rivires]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Scåssenes|Les Scåssenes]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Taeyes|Les Taeyes]] (viyaedje) ** [[Motî:Les Tchairires|Les Tchairires]] (viyaedje) * [[Motî:Lesse|Lesse]] (no d' aiwe, sins årtike) * [[Motî:Lesse|Lesse]] (hamtea) * [[Motî:Lessive|Lessive]] (viyaedje) * [[Motî:lete|lete]] (f.n.) ** [[Motî:lete di moirt|lete di moirt]] (f.n.) * [[Motî:levrî|levrî]] (o.n.) * [[Motî:leu 1|leu]] (o.n., biesse) ** [[Motî:leu-waerou|leu-waerou]] (o.n., pl. des leus-waerous) * [[Motî:leu 2|leu]] (o.n., vî mot, plaece) * [[Motî:leu 3|leu]], [[Motî:leu 3|leu-z]], [[Motî:leu 3|leus]] (prezintoe d' apårtinance) * [[Motî:leur|li leur]], [[Motî:leur|les leurs]], [[Motî:leur|da leur]] (prono) * [[Motî:leuton|leuton]] (o.n.) * [[Motî:leuve|leuve]] (f.n.) * [[Motî:Leuze|Leuze]] (n.pl) * [[Motî:lever|levêye]] * [[Motî:lever|lever]] * [[Motî:Levant|Levant]] * [[Motî:Levant|levantrece]] * [[Motî:leye|leye]] (prono) * [[Motî:leyes|leyes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:Lexhi|Lexhi]] ** [[Motî:Lexhi|Di Lexhi]] (no d' famile) === LI === * [[Motî:li 1|li]], [[Motî:li 1|l']] (årtike) ** [[Motî:Limpreu|Limpreu]] (no d' famile). ** [[Motî:Li Nouve Zelande|Li Nouve Zelande]] ** [[Motî:Li Reutxhene|Li Reutxhene]] (viyaedje almand) ** [[Motî:Li Rou-dlé-Muroe|Li Rou-dlé-Muroe]] ** [[Motî:Li Rou-dlé-Fosse|Li Rou-dlé-Fosse]] ** [[Motî:Litawe|Litawe]] (no d' famile) ** [[Motî:Li Trô|Li Trô]] ** [[Motî:Li Vatchreye|Li Vatchreye]] * [[Motî:li 2|li]], [[Motî:li 2|l']] (prono droet coplemint) * [[Motî:Libin|Libin]] * [[Motî:Lidje|Lidje]] * [[Motî:Lidje|Lidjwès]], [[Motî:Lidje|Lidjwesse]] * [[Motî:Lidje|Lidjeu]], [[Motî:Lidje|Lidjeuse]] * [[Motî:Lidje|lidjwès]], [[Motî:Lidje|lidjwesse]] (addj.) * [[Motî:Lidje|lidjwès]] (no: accint walon d' Lidje). * [[Motî:Liesse|Liesse]] * [[Motî:Liernu|Liernu]] (n.pl) * [[Motî:Lignè|Lignè]] * [[Motî:Lignè|Lignitwès]], [[Motî:Lignè|Lignitwesse]] * [[Motî:lijhaedje|lijhaedje]] * [[Motî:lijheu|lijheu]], [[Motî:lijheuse|lijheuse]], [[Motî:léjhresse|léjhresse]] (ki lét) * [[Motî:lijhî|lijheu 2]], [[Motî:lijhî|lijheuse]], [[Motî:lijhî|lijhresse]] (ki lijhe, ki relét) * [[Motî:lijhî|lijhî]] * [[Motî:Liloe|Liloe]] * [[Motî:Limpreu|Limpreu]] (no d' famile). * [[Motî:linea|linea]] * [[Motî:linet|linet]] ** [[Motî:djaene linet|djaene linet]] * [[Motî:linete|linete]] * [[Motî:linesmane|linesmane]] * [[Motî:linot|linot]] * [[Motî:linote|linote]] * [[Motî:linroû|linroû]] * [[Motî:linse|linse]] (f.n.) * [[Motî:lintile|lintile]] * [[Motî:linwe-ehåyaedje|linwe-ehåyaedje]] * [[Motî:linwince|linwince]] (f.n.) * [[Motî:linwincieus|linwincieus]], [[Motî:linwincieus|linwincieuse]] (o.f.n.) * [[Motî:linwincieuzmint|linwincieuzmint]] (adv.) * [[Motî:linwisticmint|linwisticmint]] * [[Motî:linwistike|linwistike]] * [[Motî:Lîsmea|Lîsmea]] (viyaedje) * [[Motî:lisse|lisse]] (o.n., des lisses) * [[Motî:Lîssin|Lîssin]] * [[Motî:litiom|litiom]] (o.n.) * [[Motî:live 1|live]] (o.n., biesse) * [[Motî:live 2|live]] (o.n., po lére). ** [[Motî:live di mots|live di mots]] (o.n., pl. des lives di mots). ** [[Motî:live di messe|live di messe]] (o.n., pl. des lives di messe). ** [[Motî:årmå-ås-lives|årmå-ås-lives]] (o.n., pl. des årmås-ås-lives). * [[Motî:live 3|live]] (f.n., dimey-kilo). * [[Motî:Live|Live]] (viyaedje et aiwe dé Nameur). * [[Motî:Livot|Livot]] (hamtea et aiwe). * [[Motî:livreye|livreye]] (f.n.) * [[Motî:livrî|livrî]], [[Motî:livrî|livrire]] (o.f.n.) * [[Motî:Lixhe|Lixhe]] (n.pl.) === LO === * [[Motî:lôdes|lôdes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:lognet|lognet]] (o.n.) * [[Motî:lokince|lokince]] (f.n.) * [[Motî:Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne]] * [[Motî:Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene]] * [[Motî:londje|londje]] (f.n.) * [[Motî:Lontchamp|Lontchamp]] (n.pl) ** [[Motî:Lontchamp|Lontchamp-dlé-Bastogne]] ** [[Motî:Lontchamp|Lontchamp-dlé-Du]] * [[Motî:lon|lon]] (adv.) ** [[Motî:lon|lon di]] (divancetire) ** [[Motî:Levant|Lon-Levant]] * [[Motî:londje|londje]] * [[Motî:londje|londjron]] * [[Motî:londjin|londjin]] / [[Motî:londjinne|londjinne]] (o.f.n. &amp; addj.) * [[Motî:londjinnmint|londjinnmint]] * [[Motî:londjinniveuzmint|londjinniveuzmint]] (adv) * [[Motî:long|long]], [[Motî:long|longue]] (addj. todi padvant) * [[Motî:longou|longou]], [[Motî:longou|longowe]] (addj. todi padvant) * [[Motî:longueur|longueur]] (f.n.) * [[Motî:Lonzêye|Lonzêye]] * [[Motî:Lorci|Lorci]] * [[Motî:loriot|loriot]] * [[Motî:loujhner|loujhner]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:loumaedje|loumaedje]](o.n) * [[Motî:loumer|loumer]] (v.s.c) * [[Motî:loumiraedje|loumiraedje]] (o.n) * [[Motî:loumiraedjisse|loumiraedjisse]] (o.f.n) * [[Motî:loumire|loumire]] (f.n) * [[Motî:loupe|loupe]] (f.n., ezès hôts-forneas) * [[Motî:loumrete|loumrete]] (f.n) * [[Motî:Louviye|Louviye]] * [[Motî:Louwete|Louwete]] (2 viyaedjes) * [[Motî:Louxhî|Louxhî]] * [[Motî:lovea|lovea]] (o.n.) * [[Motî:Lovenfosse|Lovenfosse]] * [[Motî:Lovenvå|Lovenvå]] * [[Motî:Lovgneye|Lovgneye]] * [[Motî:lovire|lovire]] (f.n.) * [[Motî:lovresse|lovresse]] (f.n.) * [[Motî:lovreye|lovreye]] (f.n.) * [[Motî:lovrin|lovrin]], [[Motî:lovrin|lovrinne]] (o.n. & addj., purade padrî) * [[Motî:lovtea|lovtea]] (o.n.) ** [[Motî:Lovteamont|Lovteamont]] * [[Motî:lovtî|lovtî]] (o.n.) * [[Motî:lovton|lovton]] (o.n.) * [[Motî:lovtresse|lovtresse]] (f.n.) * [[Motî:lovtreye|lovtreye]] (f.n.) * [[Motî:loye-traits|loye-traits]] * [[Motî:loyaedje|loyaedje]] (o.n.) * [[Motî:loyén|loyén]] (o.n.) * [[Motî:loyeure|loyeure]] (f.n.) ** [[Motî:loyeure do Bon Diu|loyeure do Bon Diu]] (f.n.) * [[Motî:loyî|loyî]] (v.c., codjowaedje lodjî) ** [[Motî:loye-cô|loye-cô]] (o.n., des loye-cô) ** [[Motî:loye-traits|loye-traits]] (o.n., des loye-traits) * [[Motî:loyeuse|loyeuse]] (f.n.) * [[Motî:loyminoye|loyminoye]] * [[Motî:loyminoymint|loyminoymint]] * [[Motî:loyî|loyî]] === LU === * [[Motî:lugnî|lugnî]] (v.c., codjowaedje lodjî) * [[Motî:lugneye|lugneye]] (f.n.) * [[Motî:lujhea|lujhea]] * [[Motî:lurcete|lurcete]] (f.n.) * [[Motî:Lussimbork|Lussimbork]] * [[Motî:Lussimbork|Lussimbordjoes]], [[Motî:Lussimbork|Lussimbordjoesse]] * [[Motî:Lussimbork|Lussimbordjwès]] * [[Motî:lûton|lûton]] * [[Motî:luzere|luzere]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 112 65465 2006-06-28T15:40:34Z Lucyin 16 /* NA */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == NA == * [[Motî:Nåbrissåt|Nåbrissåt]] (viyaedje) * [[Motî:naçale|naçale]] (f.n.) * [[Motî:nåcion|nåcion]] (f.n.) * [[Motî:nåcionå|nåcionå]], [[Motî:nåcionåle|nåcionåle]] (addj.) * [[Motî:nåcionålité|nåcionålité]] (f.n.) * [[Motî:Nådjumont|Nådjumont]] (viyaedje) * [[Motî:Nådrin|Nådrin]] (viyaedje) * [[Motî:Nafraiteure|Nafraiteure]] (viyaedje) * [[Motî:naiviaedje|naiviaedje]] (o.n.) * [[Motî:naivieu|naivieu]], [[Motî:naivieuse|naivieuse]], [[Motî:naiveyresse|naiveyresse]] * [[Motî:naiviron|naiviron]] * [[Motî:naivyî|naivyî]] * [[Motî:nåle|nåle]] * [[Motî:nåler|nåler]] * [[Motî:nålete|nålete]] * [[Motî:nålî|nålî]] * [[Motî:Nameur|Nameur]] * [[Motî:Nameur|Namurwès]], [[Motî:Nameur|Namurwesse]]. * [[Motî:Nameur|Namuroe]]. * [[Motî:Nameur|Namurea]]. * [[Motî:Nandrin|Nandrin]] * [[Motî:Nanene|Nanene]] * [[Motî:napea|napea]] (o.n.) * [[Motî:nateure|nateure]] (f.n.) ** [[Motî:nateure-amiståve|nateure-amiståve]] (addj. padrî u padvant) * [[Motî:naxhåd|naxhåd]], [[Motî:naxhåde|naxhåde]] (o.f.n.) * [[Motî:naxhî|naxhî]] (v.c.) * [[Motî:naxhter|naxhter]] (v.s.c) * [[Motî:Nayômé|Nayômé]] (viyaedje) == NE == * [[Motî:nén|nén]] ** [[Motî:nén dompåve|nén dompåve]] (addjectivire, purade padrî) ** [[Motî:nén dontåve|nén dontåve]] (addjectivire, purade padrî) * [[Motî:nenene|nenene]] (f.n.) * [[Motî:nerén|nerén]] (adv.) * [[Motî:Nérlisseme|Nérlisseme]] * [[Motî:nestorete|nestorete]] (f.n.) * [[Motî:nexhance|nexhance]] (f.n) * [[Motî:nexhe|nexhe]] (v.s.c) * [[Motî:neyoplasse|neyoplasse]] * [[Motî:Neyow|Neyow]] == NI == * [[Motî:niche|niche]] * [[Motî:nichleus|nichleus]] * [[Motî:nichté|nichté]] * [[Motî:nicnak|nicnak]] (o.n.) * [[Motî:Nîmåd|Nîmåd]] * [[Motî:Nimal|Nimal]] * [[Motî:nîme|nîme]] * [[Motî:Nîme|Nîme]] (viyaedje del comene di Virwinvå) * [[Motî:Nîme|Nîme]] (el France) * [[Motî:Nîmea|Nîmea]] * [[Motî:Nîmi|Nîmi]] * [[Motî:Nîmlete|Nîmlete]] * [[Motî:nindje|nindje]] (f.n.) * [[Motî:ninte|ninte]] (f.n.) * [[Motî:nipaedje|nipaedje]] (o.n.) * [[Motî:nipe|nipe]] (f.n.) * [[Motî:niper|si niper]] (v.pr., codjowaedje bouter) * [[Motî:nipter|si nipter]] (v.pr., codjowaedje tchicter) * [[Motî:nivter|nivter]] (viebe sins djin) * [[Motî:nivtaedje|nivtaedje]] (o.n) == NO == * [[Motî:no 1|no]] (o.n., lomaedje) ** [[Motî:pitit no|pitit no]] * [[Motî:no 2|no]] (prono, nosse) * [[Motî:noda|noda]] * [[Motî:noder|noder]] * [[Motî:nodidju|nodidju]] (djuraedje) * [[Motî:nodigade|nodigade]] (mot-criya) * [[Motî:Nodwé|Nodwé]] (viyaedje) * [[Motî:noeri|noeri]] * [[Motî:nonne 1|nonne]] (f.n.; doze eures) * [[Motî:nonne 2|nonne]] (f.n.; sore di fleur) * [[Motî:Nonne-Afrike|Nonne-Afrike]] (n.pl) * [[Motî:nopaedje|nopaedje]] (o.n.) * [[Motî:nope|nope]] (f.n.) * [[Motî:noper|noper]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:nopete|nopete]] (f.n.) * [[Motî:nopeu|nopeu]], [[Motî:nopeuse|nopeuse]] u [[Motî:nopresse|nopresse]] (o.f.n.) * [[Motî:noret|noret]] * [[Motî:Notombe|Notombe]] * [[Motî:noûfachisse|noûfachisse]] * [[Motî:noûnazi|noûnazi]], [[Motî:noûnazeye|noûnazeye]] * [[Motî:noûnazisse|noûnazisse]] * [[Motî:noûrecsisse|noûrecsisse]] * [[Motî:nouri|nouri]] (v.c.) * [[Motî:nourin|nourin]] (o.n.) * [[Motî:nouriteure|nouriteure]](f.n) * [[Motî:nourixhaedje|nourixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:nourixhant|nourixhant]], [[Motî:nourixhante|nourixhante]] (addj.) * [[Motî:nourixheu|nourixheu]], [[Motî:nourixheuse|nourixheuse]] u [[Motî:nourixhresse|nourixhresse]] (o.f.n.) * [[Motî:nourixhon|nourixhon]](o.n.) * [[Motî:nourson|nourson]] (o.n.) * [[Motî:Noveye|Noveye]] (5 viyaedjes) * [[Motî:novice|novice]] * [[Motî:noviciat|noviciat]] * [[Motî:nôvimbe|nôvimbe]] == NU == * [[Motî:nuca|nuca]] * [[Motî:nucaedje|nucaedje]] * [[Motî:nucale|nucale]] * [[Motî:nuclou|nuclou]] ([[Motî:nuclowe|nuclowe]]) * [[Motî:nucrê|nucrê]] * [[Motî:nucter|nucter]] * [[Motî:nucteus|nucteus]] ([[Motî:nucteuse|nucteuse]]) * [[Motî:nuk|nuk]] * [[Motî:nukea|nukea]] * [[Motî:nuket|nuket]] * [[Motî:nukete|nukete]] * [[Motî:nukeu|nukeu]] ([[Motî:nukeuse|nukeuse]], [[Motî:nucresse|nucresse]]) * [[Motî:nukêye|nukêye]] * [[Motî:nukî|nukî]] * [[Motî:nukî|nukî]] ([[Motî:nukeye|nukeye]]) * [[Motî:nukieus|nukieus]] ([[Motî:nukieuse|nukieuse]]) * [[Motî:nukion|nukion]] * [[Motî:nukiote|nukiote]] * [[Motî:nûlea|nûlea]] (o.n.) * [[Motî:nûlêye|nûlêye]] (f.n.) * [[Motî:-nut|-nut]] (cawete di codjowaedje) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 113 66032 2006-07-03T12:44:09Z Karima 106 /* OR */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == OB == * [[Motî:obeyi|obeyi]] (v.c.n.d., codjowaedje fini) == OC == * [[Motî:oceyan|oceyan]] (o.n.) * [[Motî:ocsidjinne|ocsidjinne]] * [[Motî:octôbe|octôbe]] (o.n.) == OD == * [[Motî:oda|oda]] * [[Motî:Ôdegne|Ôdegne]] * [[Motî:oder|oder]] == OE == * [[Motî:-oe|-oe]] (cawete) * [[Motî:-oes|-oes, -oesse]] (moite cawete) == OF == * [[Motî:oficî|oficî]] (o.n.) * [[Motî:oficir|oficir]], [[Motî:oficire|oficire]] * [[Motî:oficirmint|oficirmint]] * [[Motî:ofinsive|ofinsive]] (f.n.) == OM == * [[Motî:ome|ome]] (o.n.) ** [[Motî:grand foirt ome|grand foirt ome]] (o.n.) * [[Motî:omologaedje|omologaedje]] * [[Motî:omologuer|omologuer]] * [[Motî:omologueu|omologueu]] ([[Motî:omologueuse|omologueuse]], [[Motî:omologresse|omologresse]]) * [[Motî:omonime|omonime]] * [[Motî:omonimeye|omonimeye]] * [[Motî:Ompré|Ompré]] * [[Motî:omreye|omreye]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:omrin|omrin]], [[Motî:omrin|omrinne]] (addj. padvant u padrî) == ON == * [[Motî:-on|-on]] (cawete). * [[Motî:on 1|on]] (nén definixhant årtike, omrin di "ene") * [[Motî:on 2|on]] / [[Motî:on 2|on-z, ons]] (nén definixhant prono, les djins) * [[Motî:On|On]] (viyaedje). * [[Motî:ônaedje|ônaedje]] (o.n.) * [[Motî:ône 1|ône]] (f.n.; viye mezeure) * [[Motî:ône 2|ône]] (o.n.; ônea) * [[Motî:ônea|ônea]] (o.n.) * [[Motî:ôner|ôner]] (v.c.) * [[Motî:Ôno|Ôno]] * [[Motî:ônoe|ônoe]] (o.n.) * [[Motî:onk|onk]]. == OP == * [[Motî:Opelisseme|Opelisseme]] * [[Motî:ôlpesse|ôlpesse]] [f.n.] == OR == * [[Motî:orandje|orandje]] (f.n.) * [[Motî:orandje|orandje]] (addj., padrî u padvant) * [[Motî:orandjåde|orandjåde]] (f.n.) * [[Motî:oraye|oraye]] (f.n.) * [[Motî:Orcîmont|Orcîmont]] * [[Motî:oremusse|oremusse]] (o.n., pl. des oremusses) * [[Motî:orî 1|orî]] (o.n., orire, boird) * [[Motî:orî 2|orî]] (o.n., cossén) * [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]] (o.n.) * [[Motî:orire|orire]] (f.n.) * [[Motî:Ôrnô|Ôrnô]] (aiwe) * [[Motî:ortografeye|ortografeye]](f.n) * [[Motî:ortografike|ortografike]](addj., todi padrî) == OS == * [[Motî:osculter|osculter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:ospitå|ospitå]] == OT == * [[Motî:-ot|-ot]], [[Motî:-ot|-ote]] * [[Motî:oteur|oteur]], [[Motî:oteur|oteure]] u [[Motî:oteur|otoresse]] (o.f.n.) * [[Motî:Ôtchamp|Ôtchamp]] (viyaedje) * [[Motî:otisse|otisse]] (o.f.n. & o.n.) * [[Motî:otostopeu|otostopeu]], [[Motî:otostopeuse|otostopeuse]] [o.f.n.] == OU == * [[Motî:ou|ou]] (oudonbén, adjondrece) * [[Motî:oû|oû]] (del poye; o.n.) ** [[Motî:oû d' Påke|oû d' Påke]] * [[Motî:Oû|Oû]] (2 viyaedjes) ** [[Motî:Oû-Djåce|Oû-Djåce]] ** [[Motî:Oû|Oû-l'-Grand]] * [[Motî:-ou|-ou]] (cawete, come dins « cougnou ») * [[Motî:-ou, -owe|-ou, -owe]] (cawete d' addjectif et d' pårticipe erirece) * [[Motî:oufti|oufti]] * [[Motî:oujhea|oujhea]] (o.n.) * [[Motî:oujhon|oujhon]] (o.n.) * [[Motî:oumires|oumires]] (v.v.m., f.n.t.pl.) * [[Motî:ouxh|ouxh]] (o.n.; ouxh d' intrêye) * [[Motî:ouxh 2|ouxh !]] (mot-criya) * [[Motî:ouxhler|ouxhler]] * [[Motî:ouxhler|ouxhlaedje]] * [[Motî:ouxhler|ouxhleu]], [[Motî:ouxhler|ouxhleuse]], [[Motî:ouxhler|ouxhlelresse]] * [[Motî:ouxh|ouxhlet]] * [[Motî:ouxh|ouxhî]] * [[Motî:ouxh|ouxhresse]] * [[Motî:ouy 1|ouy]] (adv. ådjourdu) * [[Motî:ouy 2|ouy]] (po vey clair; o.n.) == OV == * [[Motî:Ovîfa|Ovîfa]] == OXH == * [[Motî:oxh|oxh]] (o.n) ** [[Motî:coirzenoxh|coirzenoxh]] ** [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]] * [[Motî:oxhea|oxhea]] (o.n) ** [[Motî:cronzoxhea|cronzoxhea]] == OY == * [[Motî:oyåve 1|oyåve]] (k' on pout ôre, addj. purade padvant) * [[Motî:oyåve 2|oyåve]] (o.n., doyåve, bwès d' poye) * [[Motî:oyon|oyon]] (o.n.) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 114 66035 2006-07-03T12:47:25Z Karima 106 /* PO -> POD */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == PA == * [[Motî:påcaedje|påcaedje]] * [[Motî:påcter|påcter]] (v.c.) * [[Motî:padrî|padrî]] (adv., divancete & o.n.) * [[Motî:pådje 1|pådje]] (f.n., foye di papî) * [[Motî:pådje 2|pådje]] (o.n., ansinî) * [[Motî:pådje 3|pådje]] (o.n., vårlet do rwè) * [[Motî:padvant|padvant]] (adv. & dvancete) * [[Motî:paile|paile]] (f.n.) * [[Motî:pailete|pailete]] (f.n.) * [[Motî:paileuse|paileuse]] (f.n.) * [[Motî:pailêye|pailêye]] (f.n.) * [[Motî:pair 1|pair]] (o.n. u f.n., retourêye plaece) ** [[Motî:pair 2|å pair do pôce]] (advierbire) * [[Motî:påjhire|påjhire]] (addj., todi padvant) * [[Motî:påjhirté|påjhirté]] (f.n.) * [[Motî:påjhûle|påjhûle]] (addj., todi padvant) * [[Motî:påjhûlisté|påjhûlisté]] (f.n.) * [[Motî:påkete|påkete]] (f.n.) * [[Motî:påkî 1|påkî]] (o.n.; bouxhon po les påkes, gamén ki fwait ses påkes) * [[Motî:påkî 2|påkî]] (v.c.; mete del påkete a beni) * [[Motî:påle 1|påle]] (addj.; bladjot) * [[Motî:påle 2|påle]] (f.n.; longowe schoupe) * [[Motî:påle 3|påle]] (f.n.; ene des cwate figeures di cwårdjeu) * [[Motî:palvole|palvole]] * [[Motî:pampiesse|pampiesse]] (o.n.) * [[Motî:panea|panea]] (o.n.) ** [[Motî:panea-cou|panea-cou]] (o.n.) * [[Motî:panî|panî]] (o.n.) * [[Motî:Pantok|Pantok (Djårdén Pantok)]]. * [[Motî:pape|pape]] * [[Motî:påpe|påpe]] * [[Motî:papiasse|papiasse]] * [[Motî:pardjene|pardjene]] * [[Motî:pårdjire|pårdjire]] (f.n.) * [[Motî:pardju|pardju]] * [[Motî:pårea|pårea]] (o.n.) * [[Motî:Paris|Paris]] * [[Motî:Paris|Paridjot]], [[Motî:Paris|Paridjote]] * [[Motî:parket|parket]] * [[Motî:parket|parketaedje]] * [[Motî:pårlufone|pårlufone]] (o.n.) * [[Motî:pårlumint|pårlumint]] * [[Motî:pårlumintî|pårlumintî]], [[Motî:pårlumintresse|pårlumintresse]] * [[Motî:pårlumintaire|pårlumintaire]] * [[Motî:parmetî|parmetî]] * [[Motî:parolî|parolî]], [[Motî:parolî|parolresse]] (o.f.n.) * [[Motî:pårotche|pårotche]] (f.n.) * [[Motî:pårotchin|pårotchin]], [[Motî:pårotchin|pårotchinne]] (o.f.n.) * [[Motî:pårotchî|pårotchî]], [[Motî:pårotchî|pårotchresse]] (o.f.n.) * [[Motî:parpinser|parpinser]] * [[Motî:pas|pas]] (o.n.) ** [[Motî:pas d' ågne|pas d' ågne]] (o.n.) * [[Motî:paskeye|paskeye]] * [[Motî:paskiyî|paskiyî]] * [[Motî:passåjhe|passåjhe]] (f.n.) * [[Motî:passeu|pasresse]] (f.n.) * [[Motî:pasrete|pasrete]] (f.n.) * [[Motî:passe|passe]] (f.n.) * [[Motî:påsse|påsse]] (f.n.) * [[Motî:passaedje|passaedje]] (o.n.) * [[Motî:passêye|passêye]] (f.n.) * [[Motî:passer|passer]] (v., codjowaedje passer) ** [[Motî:passe-avant|passe-avant]] (o.n., pl. des passe-avant) ** [[Motî:passe-méde|passe-méde]] (o.n., pl. des passe-méde) ** [[Motî:passe-rôze|passe-rôze]] (f.n., pl. des passe-rôze) ** [[Motî:passe-vite|passe-vite]] (o.n., pl. des passe-vite) ** [[Motî:passe-tins|passe-tins]] (o.n., pl. des passe-tins) ** [[Motî:passer houte|passer houte]] (vierbire å spitron, sins coplemint) * [[Motî:passet|passet]] * [[Motî:passete|passete]] (f.n.) * [[Motî:passeu|passeu]], [[Motî:passeu|passeuse]] (o.f.n.) * [[Motî:påsté|påsté]] (o.n.) * [[Motî:påstea|påstea]] (o.n.) * [[Motî:påstedjreye|påstedjreye]] (f.n.) * [[Motî:påstedjî|påstedjî]], [[Motî:påstedjire|påstedjire]] u [[Motî:påstedjresse|påstedjresse]] (o.f.n.) * [[Motî:påsteus|påsteus]], [[Motî:påsteus|påsteuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:påstî|påstî]], [[Motî:påstî|påstire]] u [[Motî:påstî|påstresse]] (o.f.n.) * [[Motî:pate|pate]] ** [[Motî:pate d' åwe|pate d' åwe]], [[Motî:pate d' åwe|pate-d'-åwe]] * [[Motî:påtnôte|påtnôte]] * [[Motî:patwès|patwès]] * [[Motî:påwion|påwion]] (o.n.) * [[Motî:påwionacêye|påwionacêye]] (f.n.) * [[Motî:paye 1|paye]] (f.n.; salåre) * [[Motî:paye 2|paye]] (f.n.; strin) * [[Motî:påye 1|påye]] (f.n., termene sins guere) * [[Motî:påye 2|påye]] (f.n.; cossina) * [[Motî:Påye|Påye]] (viyaedje) * [[Motî:payele|payele]] (f.n.) * [[Motî:payete|payete]] (f.n.) * [[Motî:payis|payis]] (o.n.) ** [[Motî:Payis Basse|Payis Basse]] * [[Motî:payizaedje|payizaedje]] (o.n.) * [[Motî:payizan|payizan]], [[Motî:payizan|payizante]] (o.f.n.) * [[Motî:paytaedje|paytaedje]] (o.n.) * [[Motî:payter|payter]] (viebe sins djin) == PE == * [[Motî:pé|pé]] (addj., adv. & o.n.; pire, pus mwais) * [[Motî:pegnon|pegnon]] * [[Motî:pelaedje|pelaedje]] (o.n.) * [[Motî:pelåjhe|pelåjhe]] (f.n.) * [[Motî:pelant|pelant]], [[Motî:pelante|pelante]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:pelake|pelake]] (addj. purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:pelé|pelé]], [[Motî:pelêye|pelêye]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:peler|peler]] (v.c. & v.pr.) ** [[Motî:pele-xhoshin|pele-xhoshin]] * [[Motî:peleu|peleu]], [[Motî:peleuse|peleuse]] u [[Motî:pelresse|pelresse]] (o.f.n.) * [[Motî:pelin|pelin]] (o.n.) * [[Motî:pelinne|pelinne]] (f.n.) * [[Motî:Pelinne|Pelinne]] * [[Motî:peloe|peloe]] (o.n.) * [[Motî:pelozea|pelozea]] (o.n.) * [[Motî:peme|peme]] (f.n.) ** [[Motî:peme d' amour|peme d' amour]] (f.n., pl. des pemes d' amour) * [[Motî:pena|pena]] (o.n.) * [[Motî:pene|pene]] (f.n., ploume, bik) * [[Motî:penibe|penibe]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:penler|penler]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:penleu|penleu]], [[Motî:penleu|penleuse]] u [[Motî:penleu|penlêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:pépé|pépé]] ** [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]] * [[Motî:pepere|pepere]] * [[Motî:pepermint|pepermint]] (o.n.) * [[Motî:pere|pere]] (o.n.) ** [[Motî:pere-tåye|pere-tåye]] (o.n.) * [[Motî:peret|peret]] * [[Motî:peri|peri]] (mori) * [[Motî:peri (dandjî)|peri]] (dandjî, fr: ''péril'') * [[Motî:peri (toponime)|peri]] (plaece avou des pires) * [[Motî:perî|perî]] * [[Motî:perijhea|perijhea]] * [[Motî:perixhåve|perixhåve]] * [[Motî:perixhmint|perixhmint]] (o.n.) * [[Motî:permis|permis]] (o.n.) * [[Motî:peron|peron]] (o.n.) * [[Motî:personne|personne]] (nén definixhant prono) * [[Motî:Perwé-dlé-Hayo|Perwé-dlé-Hayo]] (n.pl.) * [[Motî:Perwé-e-Hinnot|Perwé-e-Hinnot]] (n.pl) * [[Motî:pés|pés]] (o.n.; pés d' vatche) * [[Motî:pesse|pesse]] (f.n.) * [[Motî:peta|peta]] * [[Motî:petale 1|petale]] (di fleur) * [[Motî:petale 2|petale]] (di gade) * [[Motî:Petbåy|Petbåy]] * [[Motî:petchale|petchale]] (f.n.) * [[Motî:petchalî|petchalî]] (o.n.) * [[Motî:petche 1|petche]] (f.n., poes des såvaedjès bouxhons) * [[Motî:petche 2|petche]] (f.n., rascråwe) * [[Motî:petchî 1|petchî]] (o.n., flotche, ådviè del rilidjon) * [[Motî:petchî 2|petchî]] (v. codjowaedje waitî, fé des petchîs) * [[Motî:petchî 3|petchî]] (o.n., såvaedje bouxhon) * [[Motî:petchon|petchon]] (o.n.) * [[Motî:peté|peté]] ([[Motî:petêye|petêye]]) * [[Motî:peter|peter]] * [[Motî:petrole|petrole]] (f.n. u o.n.) * [[Motî:petroleu|petroleu]] (o.n.) * [[Motî:petroleuse|petroleuse]] (f.n.) * [[Motî:petrolî|petrolî]], [[Motî:petrolrece|petrolrece]] (addj.) * [[Motî:petrolî|petrolî]], [[Motî:petrolresse|petrolresse]] (o.f.n.) * [[Motî:petrotchimeye|petrotchimeye]] (f.n.) * [[Motî:pexhî 1|pexhî]] (v., prinde des pexhons) * [[Motî:pexhî 2|pexhî]] (o.n., åbes ås pîxhes) == PI == * [[Motî:pî|pî]] ** [[Motî:cossén d' pîs|cossén d' pîs]] ** [[Motî:pî d' soke|pî d' soke]] ** [[Motî:pî-note|pî-note]] ** [[Motî:pî-rowe|pî-rowe]] ** [[Motî:pî-stok|pî-stok]] ** [[Motî:pî-wå|pî-wå]] (o.n.) * [[Motî:picård 1|picård]] (o.n., lingaedje). * [[Motî:picård 2|picård]] (o.n., gros clå). * [[Motî:Picårdeye|Picårdeye]] (f.n.pl.) * [[Motî:pîce 1|pîce]] (f.n; boket) * [[Motî:pîce 2|pîce]] (f.n; grand baston) * [[Motî:picot|picot]] (o.n.) * [[Motî:pîçot|pîçot]] (o.n.) * [[Motî:picoter|picoter]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:picoteuse|picoteuse]] (f.n.) * [[Motî:pidje|pidje]] (o.n.) * [[Motî:Pieton|Pieton]] (viyaedje & aiwe) * [[Motî:pinike|pinike]] [f.n.] * [[Motî:piker|piker]] (v.c., codjowaedje viker) * [[Motî:pinte 1|pinte]] (f.n., cantea & muzeure di likides). * [[Motî:pinte 2|pinte]] (o.f.n., pondeu, -se) * [[Motî:piole|piole]] (f.n) * [[Motî:piou|piou]] (o.n.) * [[Motî:pirdjea|pirdjea]] * [[Motî:pirlodjåd|pirlodjåd]], [[Motî:pirlodjåde|pirlodjåde]] * [[Motî:pirlodje|pirlodje]] * [[Motî:pirlodjî|pirlodjî]] * [[Motî:pirlodjeu|pirlodjeu]], [[Motî:pirlodjeuse|pirlodjeuse]], [[Motî:pirlodjresse|pirlodjresse]] * [[Motî:pioupiou|pioupiou]] (o.n.) * [[Motî:pire|pire]] (f.n.; rotche) * [[Motî:pire 2|pire]] (addj., adv. & o.n.; pus mwais) * [[Motî:Pire|Pire]] (pitit no) * [[Motî:piroe|piroe]] (o.n.) * [[Motî:pirreye|pirreye]] (f.n.) * [[Motî:pîtasele|pîtasele]] * [[Motî:pîtaspale|pîtaspale]] * [[Motî:pîter|pîter]] * [[Motî:piti piti|piti piti !]] (houcaedje des poyes) * [[Motî:pitit|pitit]] / [[Motî:pitit|ptit]], [[Motî:pitite|pitite]] / [[Motî:pitite|ptite]] (addj. padvant) ** [[Motî:pitit grani|pitit grani]] / [[Motî:pitit grani|ptit grani]] (o.n.) ** [[Motî:Pitit-Lé|Pitit-Lé]] ** [[Motî:Pitit-Mayni|Pitit-Mayni]] ** [[Motî:pitit no|pitit no]] / [[Motî:pitit no|ptit no]] (o.n.) ** [[Motî:El Pitit Scåssene|Pitit Scåssene]] * [[Motî:pitizeye|pitizeye]] / [[Motî:ptizeye|ptizeye]] (f.n.) * [[Motî:pitizike|pitizike]] / [[Motî:ptizike|ptizike]] (addj. todi padrî) * [[Motî:pîton|pîton]], [[Motî:pîton|pîtone]] (o.f.n.) * [[Motî:pîtonrece|pîtonrece]] (o.f.n. & addj., todi padrî) * [[Motî:pîxhe|pîxhe]] (f.n.) * [[Motî:pixhî|pixhî]] (v.) * [[Motî:pîxhî|pîxhî]] (f.n.) * [[Motî:piyote|piyote]] (f.n.) == PL == * [[Motî:plaire|plaire]] * [[Motî:plaker|plaker]] ** [[Motî:plake-tot-seu|plake-tot-seu]] * [[Motî:planter|planter]] * [[Motî:plantoe|plantoe]] * [[Motî:plat|plat]] * [[Motî:platene 1|platene]] (femrin, platea d' fier) * [[Motî:platene 2|platene]] (omrin, metå) * [[Motî:platezak|platezak]] (adv.) * [[Motî:platkizak|platkizak]] (adv.) * [[Motî:platnêye|platnêye]] * [[Motî:platurnêye|platurnêye]] * [[Motî:plindaedje|plindaedje]] * [[Motî:plin|plin]], [[Motî:plinne|plinne]] (addj.) ** [[Motî:plin-d'-cwårs|plin-d'-cwårs]], [[Motî:plinne-di-cwårs|plinne-di-cwårs]] (o.f.n.) * [[Motî:plinde|plinde]] * [[Motî:plome|plome]] (f.n.) * [[Motî:plome-cou|plome-cou]] (o.f.n., pl. des plome-cou) * [[Motî:ploncaedje|ploncaedje]] (o.n.) * [[Motî:plonker|plonker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:plonkeu|plonkeu]], [[Motî:plonkeuse|plonkeuse]] u [[Motî:ploncresse|ploncresse]] (o.f.n.) * [[Motî:plope|plope]] * [[Motî:plorer|plorer]] (v.s.c., codjowaedje plorer) * [[Motî:ploråd|ploråd]] (o.n.) * [[Motî:plouk|plouk]] (o.n.) * [[Motî:plouma|plouma]] (o.n.) * [[Motî:ploumaedje 1|ploumaedje]] (totes les plomes) * [[Motî:ploumaedje 2|ploumaedje]] (disploumaedje) * [[Motî:ploumasse|ploumasse]] (o.n.) * [[Motî:ploumer 1|ploumer]] (v.c., saetchî les ploumes evoye, codjowaedje alouwer) ** [[Motî:plome-cou|plome-cou]] (o.f.n., pl. des plome-cou) * [[Motî:ploumer 2|ploumer]] (v.c., vey si c' est di scwere å fi d' plomb, codjowaedje alouwer) * [[Motî:ploumet|ploumet]] (o.n.) * [[Motî:ploumete|ploumete]] (f.n.) * [[Motî:ploumî|ploumî]] (o.n.) * [[Motî:ploumiåd|ploumiåd]], [[Motî:ploumiåd|ploumiåde]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:ploumion|ploumion]] (o.n.) * [[Motî:ploumon|ploumon]] (o.n.) * [[Motî:ploumtaedje|ploumtaedje]] (o.n.) * [[Motî:ploumté|ploumté]], [[Motî:ploumtêye|ploumtêye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:ploumter|ploumter ]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:ploumter|ploumter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:ploumteu|ploumteu]], [[Motî:ploumteuse 1|ploumteuse]], [[Motî:ploumteyresse|ploumteyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:ploumteus|ploumteus]], [[Motî:ploumteuse 2|ploumteuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:ploumtî|ploumtî]] (o.n.) * [[Motî:ploumtion|ploumtion]] (o.n.) * [[Motî:ploumyî 1|ploumyî]] (v.s.dj., codjowaedje tcheryî, nivter) * [[Motî:ploumyî 2|ploumyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî, trinner) * [[Motî:ploumtyî|ploumtyî]] * [[Motî:ploumzak|ploumzak]] (o.n.) * [[Motî:plouzaedje|plouzaedje]] (o.n.) * [[Motî:plouzer|plouzer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:plouzêye|plouzêye]] (f.n.) * [[Motî:plukete|plukete]] == PO == === PO -> POD === * [[Motî:po|po]] ** [[Motî:podbon|po d' bon]] * [[Motî:pô|pô]] ** [[Motî:pômagne|pô-magne]] ** [[Motî:pôfoirt|pô-foirt]] ** [[Motî:pôzetait|pô-z-etait]], [[Motî:pôzetaite|pô-z-etaite]] (addj., purade padvant) * [[Motî:pôce|pôce]](o.n) * [[Motî:pôcet|pôcet]] * [[Motî:pôcî|pôcî]] * [[Motî:podbon|podbon]] === POE === * [[Motî:poere|poere]] ** [[Motî:poere di cwin|poere di cwin]] (f.n., pl. des poeres di cwin) * [[Motî:poeré|poeré]] * [[Motî:poes|poes]] (o.n.) ** [[Motî:poes d' souke|poes d' souke]] (o.n.) ** [[Motî:poes d' Trouk|poes d' Trouk]] (o.n.) ** [[Motî:poes d' Rome|poes d' Rome]] (o.n.) ** [[Motî:poes grek|poes grek]] (o.n.) * [[Motî:poerî|poerî]] ** [[Motî:poerî d' cwin|poerî d' cwin]] (o.n., pl. des poerîs d' cwin) === POI === * [[Motî:poirt|poirt]] (o.n.) * [[Motî:poirtchî|poirtchî]], [[Motî:poitchresse|poitchresse]] (f.n.) * [[Motî:poirter|poirter]] ** [[Motî:poite-manoye|poite-manoye]] (o.n., pl. des poite-manoye) * [[Motî:poirteu|poirteu]] ([[Motî:poirteuse|poirteuse]], [[Motî:poitresse|poitresse]]) * [[Motî:poitchrece|poitchrece]] (addj. todi padrî) * [[Motî:Poitchrece|Poitchrece]] (2 viyaedjes) ** [[Motî:Poitchrece-e-l'-Årdene|Poitchrece-e-l'-Årdene]] ** [[Motî:Poitchrece-e-Condroz|Poitchrece-e-Condroz]] * [[Motî:poitrait|poitrait]] * [[Motî:poitrê|poitrê]] === POL === * [[Motî:polene 1|polene]] (des poyes) * [[Motî:polene 2|polene]] (des fleurs) * [[Motî:poleur|poleur]] (aidant v.) ** [[Motî:pôreut vali|pôreut vali !]], [[Motî:pôreut vali|pôreut nén vali !]] (mots-fråze) ** [[Motî:pôreut vali|pôreut vali ki]], [[Motî:pôreut vali|pôreut nén vali ki]] (aloyrecires) * [[Motî:poli 1|poli]] (v.c.) * [[Motî:poli 1|poli, poleye]] (addj.; lisse et lujhant) * [[Motî:poli 2|poli]] (addj.; binamé) * [[Motî:polimint|polimint]] (adv.) * [[Motî:politesse|politesse]] (f.n.) * [[Motî:polixhaedje|polixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:polixheu|polixheu]], [[Motî:polixheuse|polixheuse]], [[Motî:polixhresse|polixhresse]] (o.f.n.) * [[Motî:polixheure|polixheure]] (f.n.) * [[Motî:polixhoe|polixhoe]] (o.n.) === POM === * [[Motî:pômalén|pômalén]], [[Motî:pômalene|pômalene]] === PON === * [[Motî:ponde 1|ponde]] (mete e coleurs) * [[Motî:ponde 2|ponde]] (esse picant, mostrer ene ponte). * [[Motî:pondeu|pondeu]], [[Motî:pondeuse|pondeuse]], [[Motî:pondresse|pondresse]] (o.f.n.) * [[Motî:pondeure|pondeure]] (f.n.) * [[Motî:ponch|ponch]] * [[Motî:Pondlô|Pondlô]] * [[Motî:pont 1|pont]] (o.n.; pus ptite plaece) * [[Motî:pont 2|pont]] (o.n.; ovraedje po trevåtchî) * [[Motî:pont 3|pont]] (adv.) ** [[Motî:pont di|pont di]] (prezintoe) * [[Motî:ponte|ponte]] (f.n.) * [[Motî:pontion|pontion]] (o.n.) === POP === * [[Motî:poplî|poplî]] === POR === * [[Motî:porcession|porcession]] (f.n.) * [[Motî:Porcioncule|Porcioncule]] (f.n.) * [[Motî:porion|porion]] (o.n.) * [[Motî:pormoennåde|pormoennåde]] * [[Motî:pormoennaedje|pormoennaedje]] * [[Motî:pormoenner|pormoenner]] * [[Motî:pormoenneu|pormoenneu]], [[Motî:pormoenneuse|pormoenneuse]], [[Motî:pormoennresse|pormoennresse]] * [[Motî:portchessî|portchessî]] (v.c) === POS === * [[Motî:posroû|posroû]] * [[Motî:postea|postea]] * [[Motî:posteure|posteure]] * [[Motî:postî|postî]] * [[Motî:posturete|posturete]] === POT === * [[Motî:pot|pot]] (o.n.) * [[Motî:potale|potale]] (f.n.) * [[Motî:potassiom|potassiom]] (o.n.) * [[Motî:potcha|potcha]] (o.n.) ** [[Motî:potcha pelrin|potcha pelrin]] * [[Motî:potchant|potchant]], [[Motî:potchante|potchante]] * [[Motî:potche 1|potche]] (f.n., taxhe) * [[Motî:potche 2|potche]] (f.n., potcheye, estotchet) * [[Motî:potchete|potchete]] (f.n.) * [[Motî:potcheye|potcheye]] (f.n.) * [[Motî:potchî 1|potchî]] (v., codjowaedje waitî; zoupler) ** [[Motî:potchî djus|potchî djus]] * [[Motî:potchî 2|potchî]] (v.c., codjowaedje waitî; spotchî) * [[Motî:potchter|potchter]] * [[Motî:potchtêye|potchtêye]] * [[Motî:pote|pote]] (f.n.) * [[Motî:potea|potea]] (o.n.) * [[Motî:poter|poter]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:potince|potince]] (f.n., djubet) * [[Motî:potince|potince]] (o.n., laid hasse) === POU === * [[Motî:poude|poude]] * [[Motî:poudraedje|poudraedje]] * [[Motî:poudrer|poudrer]] * [[Motî:poudrijhaedje|poudrijhaedje]] * [[Motî:poudrijhî|poudrijhî]] * [[Motî:poudrijhoe|poudrijhoe]] * [[Motî:poujhaedje|poujhaedje]] * [[Motî:poujhåve|poujhåve]] * [[Motî:poujhete|poujhete]] * [[Motî:poujhî|poujhî]] ** [[Motî:poujhî foû|poujhî foû]] * [[Motî:poujhoe|poujhoe]] * [[Motî:poujhon|poujhon]] * [[Motî:poujhtî|poujhtî]] * [[Motî:Pouphan|Pouphan]] * [[Motî:Pouphan|Pouphanî]], [[Motî:Pouphan|Pouphanresse]] * [[Motî:Pouphan|Pouphinot]], [[Motî:Pouphan|Pouphinote]] * [[Motî:poure|poure]] * [[Motî:pourreye|pourreye]] * [[Motî:poûssåd|poûssåd]] (o.n.) * [[Motî:poûssåde|poûssåde]] (f.n.) * [[Motî:poûssaedje|poûssaedje]] (o.n.) * [[Motî:poûssåjhe|poûssåjhe]] (f.n.) * [[Motî:poûssance|poûssance]] (f.n.) * [[Motî:poûssant|poûssant]], [[Motî:poûssante|poûssante]] (o.f.n.) * [[Motî:pousse|pousse]] * [[Motî:poûsse|poûsse]] (f.n.) * [[Motî:poûsse-poûsse|poûsse-poûsse]] * [[Motî:poûssete|poûssete]] (f.n.) * [[Motî:poûsseu|poûsseu]] (o.n.) * [[Motî:poûssî|poûssî]] ** [[Motî:poûssî djus|poûssî djus]] ** [[Motî:poûssî evoye|poûssî evoye]] ** [[Motî:poûssî foû|poûssî foû]] * [[Motî:poûssif|poûssif]], [[Motî:poûssive|poûssive]] (addj.) * [[Motî:poûssoe|poûssoe]] (o.n.) === POY === * [[Motî:poye|poye]] ** [[Motî:poye di brouhire|poye di brouhire]] ** [[Motî:poye d' Inne|poye d' Inne]] === POZ === * [[Motî:pôzetait|pôzetait]], [[Motî:pôzetaite|pôzetaite]] (addj., purade padvant) == PR == * [[Motî:Pråyon|Pråyon]] * [[Motî:pré|pré]] * [[Motî:Préle|Préle]] * [[Motî:préreye|préreye]] * [[Motî:près|près]] ** [[Motî:tot près|tot près]] ** [[Motî:Levant|Près-Levant]] * [[Motî:préjhî|préjhî]] * [[Motî:préjhyî|préjhyî]] * [[Motî:presler|presler]] * [[Motî:preslin|preslin]] * [[Motî:pretchi-pretcha|pretchi-pretcha]] * [[Motî:preyale|preyale]] * [[Motî:preyea|preyea]] * [[Motî:preyisse|preyisse]] * [[Motî:preyon|preyon]] * [[Motî:prezintrece|prezintrece]] * [[Motî:prijhnî|prijhnî]], [[Motî:prijhnire|prijhnire]] (o.f.n.) * [[Motî:prijhnire 2|prijhnire]] (f.n.) * [[Motî:prijhon|prijhon]] (o.n.) * [[Motî:prime|prime]] (f.n.) * [[Motî:prince|prince]] (o.n.) ** [[Motî:prince-eveke|prince-eveke]] (o.n.) * [[Motî:princesse|princesse]] (f.n.) * [[Motî:principåté|principåté]] (f.n.) * [[Motî:problinme|problinme]] * [[Motî:prodio|prodio]] * [[Motî:pronnåd|pronnåd]] ([[Motî:pronnåde|pronnåde]]) * [[Motî:pronne|pronne]] * [[Motî:pronner|pronner]] * [[Motî:pronneu|pronneu]] ([[Motî:pronneuse|pronneuse]], [[Motî:pronnresse|pronnresse]]) * [[Motî:prono|prono]] * [[Motî:prôpe (nete)|prôpe]] (nete, gåy) * [[Motî:prôpe (da sinne)|prôpe]] (da sinne) * [[Motî:prôpieté|prôpieté]] * [[Motî:prôpietaire|prôpietaire]] * [[Motî:prôpisté|prôpisté]] * [[Motî:prôpmint|prôpmint]] * [[Motî:prouve|prouve]] * [[Motî:prover|prover]] * [[Motî:proye|proye]] * [[Motî:proyî|proyî]] * [[Motî:prôze|prôze]] (f.n.) ** [[Motî:prôze-powezeye|prôze-powezeye]] (f.n.) * [[Motî:prumî|prumî]], [[Motî:prumire|prumire]] (ddj. todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:prustaedje|prustaedje]] (o.n) * [[Motî:prusteu|prusteu]]/[[Motî:prustêyresse|prustêyresse]] (o.f.n) * [[Motî:pruster|pruster]] (v.c) * [[Motî:prusti|prusti]] ** [[Motî:prusti eshonne|prusti eshonne]] * [[Motî:prustin|prustin]] * [[Motî:prustixhaedje|prustixhaedje]] == PS == * [[Motî:psåme|psåme]] (o.n.) * [[Motî:psi|psi]] [o.f.n.] == PU == * [[Motî:pû|pû]] (o.n.) * [[Motî:pun|pun]] (o.n.) * [[Motî:pupa|pupa]] (o.n.) * [[Motî:pupaedje|pupaedje]] (o.n.) * [[Motî:pupe|pupe]] (f.n.) ** [[Motî:pupe di keuve|pupe di keuve]] (f.n., pl. des pupes di keuve). * [[Motî:puper|puper]] (v.) (codjowaedje bouter) * [[Motî:pupsak|pupsak]] (o.n., pl. des pupsaks) * [[Motî:pupont|pupont]] ** [[Motî:pupont di|pupont di]] * [[Motî:pupter|pupter]] (v.s.c.) (codjowaedje tchicter) * [[Motî:pupter|pupteu]] (o.n.) * [[Motî:puma|puma]] * [[Motî:purea|purea]] * [[Motî:purnale|purnale]] (f.n.) * [[Motî:purnalî|purnalî]] (o.n.) * [[Motî:purnea|purnea]] * [[Motî:putete|putete]] ([[Motî:ptete|ptete]]) ** [[Motî:putete ki|putete ki]] == PW == * [[Motî:pwair|pwair]] (addj. chife pårtixhåve e deus) * [[Motî:pwaire|pwaire]] (f.n., cope) * [[Motî:pweturlin|pweturlin]] * [[Motî:pwinteu|pwinteu]]. [[Motî:pwinteu|pwinteuse]]. [[Motî:pwinteu|pwintresse]] (o.f.n.) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 115 66030 2006-07-03T12:41:16Z Karima 106 /* RAD => RAL */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == RA == === RAB === * [[Motî:rabanire|rabanire]] * [[Motî:rabat|rabat]] (o.n.) * [[Motî:rabate|rabate]] (v.c., codjowaedje code) ** [[Motî:rabate-djoye|rabate-djoye]] (o.f.n.) * [[Motî:rabindler|rabindlaedje]] * [[Motî:rabindler|rabindler]] * [[Motî:rabindler|rabindlêye]] * [[Motî:rabistoker|rabistoker]] (v.c., codjowaedje viker) * [[Motî:rabiyî|rabiyî]] * [[Motî:rabodrou|rabodrou]], [[Motî:rabodrou|rabodrowe]] * [[Motî:rabouraedje|rabouraedje]] (o.n.) * [[Motî:rabourer|rabourer]] (v.c.) * [[Motî:raboureu|raboureu]] (o.n.) * [[Motî:rabriyoler|rabriyoler]] * [[Motî:raboirder|raboirder]] * [[Motî:rabuvraedje|rabuvraedje]] (o.n.) * [[Motî:rabuvrer|rabuvrer]] (v.c., codjowaedje shofler) === RAC === * [[Motî:racaschiner|racaschiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:racaschinaedje|racaschinaedje]] (o.n.) * [[Motî:racatourner|racatourner]] * [[Motî:racawete|racawete]] * [[Motî:raclaper|raclaper]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:raclaper|raclapé]], [[Motî:raclaper|raclapêye]] (o.f.n.) * [[Motî:raclapaedje|raclapaedje]] (o.n.) * [[Motî:racostrer|racostrer]] (v.c., codjowaedje mostrer) * [[Motî:Råcotê|Råcotê]], [[Motî:Råcotê|Råcotresse]] * [[Motî:Råcoû|Råcoû]] (viyaedje) * [[Motî:racoxhter|racoxhter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:racwiter|racwiter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:racwitaedje|racwitaedje]] (o.n.) === RAD => RAL === * [[Motî:radårer|radårer]] * [[Motî:radiowigne|radiowigne]] * [[Motî:raece|raece]] (f.n.) * [[Motî:rafiya|rafiya]] (f.n.) * [[Motî:rafiyåde|rafiyåde]] (f.n.) * [[Motî:rafiyance|rafiyance]] (f.n.) * [[Motî:rafiyant|rafiyant]], [[Motî:rafiyante|rafiyante]] (o.f.n.) * [[Motî:rafiyî|rafiyî (si ~ )]] (v.pr., codjowaedje criyî) * [[Motî:rafôrer|rafôrer]] (v.c.) (codjowaedje bouter). * [[Motî:ragaguete|ragaguete]] (f.n.) * [[Motî:ragosse|ragosse]] * [[Motî:ragranci|ragranci]](v.pr) * [[Motî:ragrancixhaedje|ragrancixhaedje]](o.n) * [[Motî:ragrandi|ragrandi]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:ragrawyî|ragrawyî]] * [[Motî:ragregnî|ragregnî]] * [[Motî:raguider|raguider]] * [[Motî:rahopler|rahopler]] (v.c., codjowaedje shofler) * [[Motî:rahopter|rahopter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:rahener|rahener]] * [[Motî:rahertchî|rahertchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) * [[Motî:raidjaedje|raidjaedje]] (o.n.) * [[Motî:raidje|raidje]] (o.n.) * [[Motî:raidjeu|raidjeu]], [[Motî:raidjeu|raidjeuse]] u [[Motî:raidjeu|raidjresse]] (o.f.n.) * [[Motî:raidjî|raidjî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:raidjreyes|raidjreyes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:raigra|raigra]] * [[Motî:raiwî|raiwî]] * [[Motî:råle 1|råle]] (addj.: ki n' arive nén sovint) * [[Motî:råle 2|råle]] (relêye, djalêye) * [[Motî:råle 3|råle]] (rôgiaedje d' onk ki va mori) * [[Motî:råle 4|råle des djniesses]] (oujhea) * [[Motî:ralondje|ralondje]] * [[Motî:raloukî|raloukî]] === RAM => RAP === * [[Motî:ramani|ramani]] (v.s.c.d., codjowaedje dimani) * [[Motî:ramdam|ramdam]] * [[Motî:rame 1|rame]] (f.n., coxhete di beyôle) * [[Motî:rame 2|rame]] (mot brut, rime et rame) * [[Motî:rame 3|rame]] (f.n., rame di batea, evnd.) * [[Motî:ramessaedje|ramessaedje]] * [[Motî:ramessî|ramessî]] * [[Motî:ramexhner|ramexhner]] * [[Motî:ramexhnêye|ramexhnêye]] * [[Motî:ramoirt|ramoirt]] * [[Motî:ramon|ramon]] * [[Motî:ramonêye|ramonêye]] * [[Motî:ramuster|ramuster]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:randaxhe|randaxhe]] (o.n.) * [[Motî:randaxheu|randaxheu]] (o.f.n.) * [[Motî:randaxhî|randaxhî]] (v.s.c.) * [[Motî:ranichter|ranichter]] * [[Motî:ranonke|ranonke]] * [[Motî:ranse|ranse]] (f.n.) * [[Motî:ranxhåd|ranxhåd]], [[Motî:ranxhåde|ranxhåde]] (addj. &amp; o.f.n) * [[Motî:ranxhe|ranxhe]] (f.n.) * [[Motî:ranxhea|ranxhea]] (o.n.) * [[Motî:ranxhî|ranxhî]] (v.s.c) * [[Motî:ranxhisse|ranxhisse]] (o.n.) * [[Motî:ranxhnaedje|ranxhnaedje]] (o.n.) * [[Motî:ranxhner|ranxhner]] (v.s.c.) * [[Motî:ranxhneu|ranxhneu]], [[Motî:ranxhneuse|ranxhneuse]] u [[Motî:ranxhenresse|ranxhenresse]] (o.f.n) * [[Motî:ranxhon|ranxhon]] (o.n.) * [[Motî:ranxhou|ranxhou]], [[Motî:ranxhowe|ranxhowe]] (addj.) * [[Motî:rantche|rantche]] (f.n.) * [[Motî:rantchisse|rantchisse]] (o.n.) * [[Motî:rantchea|rantchea]] (o.n.) * [[Motî:rantchon|rantchon]] (o.n.) * [[Motî:rantchou|rantchou]], [[Motî:rantchowe|rantchowe]] (addj.) * [[Motî:rapairer|rapairer]] * [[Motî:rapåjhî|rapåjhî]] (v.c) * [[Motî:rapåjhter|rapåjhter]] * [[Motî:rapasser|rapasser]] (v.s.c., codjowaedje passer). * [[Motî:rapassete|rapassete]] (f.n.) * [[Motî:rapîçtaedje|rapîçtaedje]] (o.n.) * [[Motî:rapîçter 1|rapîçter]] (v.c.; ripårer on mousmint) * si [[Motî:rapîçter 2|rapîçter]] (v.pr.; si rmete a pîce) * [[Motî:rapoirt|rapoirt]] * [[Motî:rapoirter|rapoirter]] * [[Motî:rapoirteu|rapoirteu]] ([[Motî:rapoirteuse|rapoirteuse]], [[Motî:rapoitresse|rapoitresse]]) * [[Motî:rapoite|rapoite]] * [[Motî:rapoizer|rapoizer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:rapotiker|rapotiker]] (v.c., codjowaedje viker) * [[Motî:raprepyî|raprepyî]] * [[Motî:raprotchî|raprotchî]] * [[Motî:raptiti|raptiti]] (v., codjowaedje fini) * [[Motî:raptitixha|raptitixha]] (o.n.) * [[Motî:raptitixhaedje|raptitixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:raptitixhant|raptitixhant]], [[Motî:raptitixhante|raptitixhante]] (addj. purade padvant) === RAR => RAS === * [[Motî:rariver|rariver]] * [[Motî:rarivaedje|rarivaedje]] * [[Motî:rasbrognî|rasbrognî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:rascode|rascode]] (v.c., codjowaedje code) * [[Motî:rascoxhî|rascoxhî]] * [[Motî:rascoyî|rascoyî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:rashonner|rashonner]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:rashonnaedje|rashonnaedje]] (o.n.) * [[Motî:rashonneu|rashonneu]], [[Motî:rashonneuse|rashonneuse]] u [[Motî:rashonnresse|rashonnresse]] (o.f.n.) * [[Motî:rassawoura|rassawoura]] (o.n.) * [[Motî:rassawourer|rassawourer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:rasse|rasse]] (f.n., bwès) * [[Motî:rassonraedje|rassonraedje]] (o.n.) * [[Motî:rassonrer|rassonrer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:rastibwezer|rastibwezer]] === RAT => RAZ === * [[Motî:ratacaedje|ratacaedje]] * [[Motî:ratacåjhe|ratacåjhe]] * [[Motî:rataker|rataker]] * [[Motî:ratîtoter|ratîtoter]] * [[Motî:ratoûne|ratoûne]] * [[Motî:ratournaedje|ratournaedje]] * [[Motî:ratournåve|ratournåve]] * [[Motî:ratourner|ratourner]] * [[Motî:ratourneu|ratourneu]], [[Motî:ratourneuse|ratourneuse]], [[Motî:ratoûnresse|ratoûnresse]] * [[Motî:ratourneure|ratourneure]] * [[Motî:ratournêye|ratournêye]] * [[Motî:ratournicaedje|ratournicaedje]] * [[Motî:ratourniker|ratourniker]] * [[Motî:ratrossî|ratrossî]] (v.c) * [[Motî:ravaler|ravaler]] * [[Motî:ravitaymint|ravitaymint]] (o.n.) * [[Motî:rawårder|rawårder]] * [[Motî:rawårdiveus|rawårdiveus]], [[Motî:rawårdiveuse|rawårdiveuse]] * [[Motî:råwe|råwe]] * [[Motî:rawer|rawer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:raweu|raweu]], [[Motî:raweu|raweuse]] u [[Motî:raweu|rawresse]] (o.f.n.) * [[Motî:raweyreye|raweyreye]] (f.n.) * [[Motî:Rawia|Rawia]] (o.n.) * [[Motî:rawiaedje|rawiaedje]] (o.n.) * [[Motî:rawiant|rawiant]], [[Motî:rawiant|rawiant]] (o.n. & addj. padvant) * [[Motî:rawieu|rawieu]] [[Motî:rawieu|rawieuse]], [[Motî:rawieu|raweyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:råwter|råwter]] * [[Motî:råwteu|råwteu]], [[Motî:råwteuse|råwteuse]], [[Motî:råwtêyresse|råwtêyresse]] * [[Motî:rawyî|rawyî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:raxhiner|raxhiner]] (v.c., codjowaedje copiner) == RE == * [[Motî:-rê|-rê]] * [[Motî:ré|ré]] * [[Motî:-rea|-rea]] * [[Motî:rebanaedje|rebanaedje]] * [[Motî:rebané|rebané]], [[Motî:rebanêye|rebanêye]] * [[Motî:rebaner|rebaner]] * [[Motî:rebolete|rebolete]] (f.n.) * [[Motî:recahouter|recahouter]] * [[Motî:recayter|recayter]] * [[Motî:reclôre|reclôre]] (v.c., codjowaedje braire) * [[Motî:recouloter|recouloter]] * [[Motî:récipiew|récipiew]] (o.n.) * [[Motî:recsisse|recsisse]] * [[Motî:redagler|redagler]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:redîma|redîma]] * [[Motî:redîmaedje|redîmaedje]] * [[Motî:redîmåve|redîmåve]] (addj., purade padvant) * [[Motî:redîmer|redîmer]] * [[Motî:redjaler|redjaler]]. * [[Motî:redjaler|redjalé]], [[Motî:redjaler|redjalêye]]. * [[Motî:refaxhaedje|refaxhaedje]] (o.n.) * [[Motî:refaxhî|refaxhî]] (v.c.) * [[Motî:refoumer|refoumer]] * [[Motî:refrumé|refrumé]] (o.n) * [[Motî:refrumer|refrumer]] (v.c) * [[Motî:regordiner|regordiner]] * [[Motî:Rékem|Rékem]] * [[Motî:Rékem|rékem]] * [[Motî:Rékem|rékemî]], [[Motî:Rékem|rékemresse]] * [[Motî:relaedje|relaedje]] * [[Motî:reler|reler]] * [[Motî:relêye|relêye]] * [[Motî:reltiner|reltiner]] * [[Motî:rén|rén]] (adv.) * [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]] (o.f.n.) * [[Motî:reper|reper]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:repete|repete]] (f.n.) * [[Motî:repîtaedje|repîtaedje]] (o.n.) * [[Motî:repîter|repîter]] (v.c.) * [[Motî:repîtlaedje|repîtlaedje]] (o.n.) * [[Motî:repîtler|repîtler]] (v.c.) * [[Motî:replinni|replinni]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:reprece|reprece]] (f.n.) * [[Motî:resplete|resplete]] (f.n.) * [[Motî:respleu 2|respleu]], [[Motî:respleuse|respleuse]] u [[Motî:respelresse|respelresse]] (o.f.n.) * [[Motî:resplêye|resplêye]] (f.n.) * [[Motî:resplot|resplot]] (o.n.) * [[Motî:responda|responda]] * [[Motî:respondaedje|respondaedje]] * [[Motî:responde|responde]] * [[Motî:respondeu|respondeu]], ([[Motî:respondeuse|respondeuse]], [[Motî:respondresse|respondresse]]) * [[Motî:respondrece|respondrece]] * [[Motî:response|response]] * [[Motî:resse 1|resse]] (v. esse co on côp) * [[Motî:resse 2|resse]] (o.n., restant) * [[Motî:resse 3|resse]] (f.n. u o.n., banslete, coirbion) * [[Motî:resserant|resserant]], [[Motî:resserante|resserante]] (addj.) * [[Motî:resserer|resserer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:resseré|resseré]] (o.n.) * [[Motî:restant|restant]] (o.n.) * [[Motî:Rétchem|Rétchem]] * [[Motî:retchetoerer|retchetoerer]] * [[Motî:reteraedje|reteraedje]] (o.n.) * [[Motî:reterer|reterer]] (v.c.) * [[Motî:retereuse|retereuse]] (f.n.) * [[Motî:retou|retou]], [[Motî:retou|retowe]] (addj., purade padvant). * [[Motî:retouré|retouré]] * [[Motî:retourer|retourer]] * [[Motî:retrôcler|si retrôcler]] (v.pr., codjowaedje tchicter) * [[Motî:retrôclé|retrôclé]], [[Motî:retrôclé|si retrôclêye]] (addj., padvant). * [[Motî:Reutxhene|Reutxhene]] (viyaedje almand) * [[Motî:revintaedje|revintaedje]] * [[Motî:revinte|revinte]] * [[Motî:revinter|revinter]] * [[Motî:revinteu|revinteu]], [[Motî:revinteuse|revinteuse]], [[Motî:revintresse|revintresse]] * [[Motî:revintreye|revintreye]] * [[Motî:revolucion|revolucion]] * [[Motî:revolucionaire|revolucionaire]] * [[Motî:rew|rew]] (o.n.) * [[Motî:rewalper|rewalper]](v.c) * [[Motî:rewoeyî|rewoeyî]] * [[Motî:rexhe|rexhe]] (v. moussî foû) * [[Motî:rexhe|rexhe]] (pitite waide ki rexhe) * [[Motî:rexhe 2|rexhe]] (addj., graevleus) ** [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]] * [[Motî:Réze|El Réze]], [[Motî:Réze|Li Réze]], [[Motî:Réze|e Réze]] (3 hamteas) * [[Motî:rezouner|rezouner]] (v.c. codjowaedje bouter) == RI == === RI === * [[Motî:ri|ri]] (pitite corante aiwe). * [[Motî:rî|rî di]] (divancetire, lon di) === RIB === * [[Motî:ribancter|ribancter]] / [[Motî:rbancter|rbancter]] * [[Motî:ribatijhî|ribatijhî]] / [[Motî:rbatijhî|rbatijhî]] * [[Motî:ribômer|ribômer]] / [[Motî:ribômer|rbômer]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:ribrognî|ribrognî]] / [[Motî:rbrognî|rbrognî]] * [[Motî:ribwejhaedje|ribwejhaedje]] / [[Motî:rbwejhaedje|rbwejhaedje]] * [[Motî:ribwejhî|ribwejhî]] / [[Motî:rbwejhî|rbwejhî]] === RIC === * [[Motî:ric-|ric-]] * [[Motî:ricfoirt|ricfoirt]] * [[Motî:ricfoirti|ricfoirti]] * [[Motî:riciner|riciner]] / [[Motî:rciner|rciner]] * [[Motî:ricinon|ricinon]] / [[Motî:rcinon|rcinon]] * [[Motî:riclamer|riclamer]] / [[Motî:rclamer|rclamer]] * [[Motî:ricnoxhance|ricnoxhance]] / [[Motî:rkinoxhance|rkinoxhance]] u [[Motî:rconoxhance|rconoxhance]] (f.n.) * [[Motî:ricnoxhant|ricnoxhant]] / [[Motî:rkinoxhant|rkinoxhant]] u [[Motî:rconoxhant|rconoxhant]] ; [[Motî:ricnoxhante|ricnoxhante]] / [[Motî:rkinoxhante|rkinoxhante]] u [[Motî:rconoxhante|rconoxhante]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:ricnoxhåve|ricnoxhåve]] / [[Motî:rkinoxhåve|rkinoxhåve]] u [[Motî:rconoxhåve|rconoxhåve]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:ricnoxhe|ricnoxhe]] / [[Motî:rkinoxhe|rkinoxhe]] u [[Motî:rconoxhe|rconoxhe]] (v.c., codjowaedje rexhe) * [[Motî:ricoet|ricoet]] / [[Motî:rcoet|rcoet]] (o.n.) * [[Motî:riconsoler|riconsoler]] / [[Motî:rconsoler|rconsoler]] (v.c) * [[Motî:ricori|ricori]] / [[Motî:rcori|rcori]] (v.s.c., codjowaedje mori) * [[Motî:Ricotchet|Ricotchet]] * [[Motî:ricrexhe|ricrexhe]] / [[Motî:rcrexhe|rcrexhe]] * [[Motî:ricrombyî|ricrombyî]] / [[Motî:ricrombyî|rcrombyî]] === RID === * [[Motî:ridea|ridea]] * [[Motî:ridjaler|ridjaler]], [[Motî:ridjaler|rdjaler]] * [[Motî:ridjanter|ridjanter]] / [[Motî:rdjanter|rdjanter]] * [[Motî:ridner|ridner]] / [[Motî:rdiner|rdiner]] * [[Motî:ridoblete|ridoblete]] / [[Motî:ridoblete|rdoblete]] (f.n.) * [[Motî:Ridû|Ridû]] / [[Motî:Ridû|Rdû]] === RIF === * [[Motî:rifinde|rifinde]] / [[Motî:rfinde|rfinde]] (v.c., codjowaedje ratinde) * [[Motî:rifindrece|rifindrece]] / [[Motî:rfindrece|rfindrece]] (f.n.) * [[Motî:rifondaedje|rifondaedje]] / [[Motî:rfondaedje|rfondaedje]] * [[Motî:rifonde|rifonde]] / [[Motî:rfonde|rfonde]] * [[Motî:rifondeu|rifondeu]], [[Motî:rifondeuse|rifondeuse]], [[Motî:rifondresse|rifondresse]] / [[Motî:rfondeu|rfondeu]], [[Motî:rfondeuse|rfondeuse]], [[Motî:rfondresse|rfondresse]] * [[Motî:rifondowe|rifondowe]] / [[Motî:rfondowe|rfondowe]] * [[Motî:rifrumer|rifrumer]] / [[Motî:rfrumer|rfrumer]] (v.c) === RIG === * [[Motî:riguignî|riguignî]] / [[Motî:rguignî|rguignî]] === RIH === * [[Motî:rihårber|rihårber]] / [[Motî:rihårber|rihårber]] (v.c., codjowaedje wårder) === RIL === * [[Motî:rilater|rilater]] / [[Motî:rlater|rlater]] * [[Motî:rilatif|rilatif]] / [[Motî:rlatif|rlatif]] * [[Motî:rilativisté|rilativisté]] / [[Motî:rlativisté|rlativisté]] * [[Motî:rilén|rilén]], [[Motî:rilén|rlén]] * [[Motî:rilignî|rilignî]] / [[Motî:rilignî|rlignî]] * [[Motî:rilignter|rilignter]], [[Motî:rilignter|rilignter]] * [[Motî:riloper 1|riloper]] / [[Motî:rloper 1|rloper]] (avaler) * [[Motî:riloper 2|riloper]] / [[Motî:rloper 2|rloper]] (bouter bråmint) * [[Motî:riloper 3|riloper]] / [[Motî:rloper 3|rloper]] (diner des côps, bouxhî) * [[Motî:rilopeu|rilopeu]], [[Motî:rilopeuse|rilopeuse]], [[Motî:rilopresse|rilopresse]] / [[Motî:rlopeu|rlopeu]], [[Motî:rlopeuse|rlopeuse]], [[Motî:rlopresse|rlopresse]] * [[Motî:riloucaedje|riloucaedje]] / [[Motî:rloucaedje|rloucaedje]] * [[Motî:riloukeu|riloukeu]] / [[Motî:rloukeu|rloukeu]], [[Motî:riloukeuse|riloukeuse]] / [[Motî:rloukeuse|rloukeuse]], [[Motî:riloucresse|riloucresse]] / [[Motî:rloucresse|rloucresse]] * [[Motî:riloukî|riloukî]] / [[Motî:rloukî|rloukî]] === RIM === * [[Motî:Rimagne|Rimagne]] / [[Motî:Rmagne|Rmagne]] * [[Motî:Rimåke|Rimåke]] / [[Motî:Rimåke|Rmåke]] ** [[Motî:Rimåke (sint)|sint Rmåke]] * [[Motî:rimawyî|rimawyî]] / [[Motî:rmawyî|rmawyî]] (v.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:rime rame|rime]] (rime et rame) * [[Motî:rime-rame|rime-rame]] * [[Motî:rimer 1|rimer]] (aveur les minmes sons al fén) * [[Motî:rimer 2|rimer]] (reler, djaler) * [[Motî:rimerciyî|rimerciyî]] * [[Motî:rimouya|rimouya]] / [[Motî:rmouya|rmouya]] * [[Motî:rimouyåde|rimouyåde]] / [[Motî:rmouyåde|rmouyåde]] * [[Motî:rimouyaedje|rimouyaedje]] / [[Motî:rmouyaedje|rmouyaedje]] * [[Motî:rimouye|rimouye]] / [[Motî:rmouye|rmouye]] * [[Motî:rimouyete|rimouyete]] / [[Motî:rmouyete|rmouyete]] * [[Motî:rimouyî|rimouyî]] / [[Motî:rmouyî|rmouyî]] * [[Motî:rimouyoe|rimouyoe]] / [[Motî:rmouyoe|rmouyoe]] === RIN === * [[Motî:-rin|-rin]], [[Motî:-rinne|-rinne]] (cawete) * [[Motî:rinåd 1|rinåd]] / [[Motî:rnåd 1|rnåd]] (o.n., biesse) * [[Motî:rinåd 2|rinåd 2]] / [[Motî:rnåd 2|rnåd]] (o.n., sacwè ki rnåde foû d' tere) * [[Motî:rinådaedje|rinådaedje]] / [[Motî:rnådaedje|rnådaedje]] (o.n.) * [[Motî:rinåder|rinåder]] / [[Motî:rnåder|rnåder]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:rinådeu|rinådeu]], [[Motî:rinådeuse|rinådeuse]] u [[Motî:rinådresse|rinådresse]] / [[Motî:rnådeu|rnådeu]], [[Motî:rnådeuse|rnådeuse]] u [[Motî:rnådresse|rnådresse]] (o.f.n.) * [[Motî:rinådeure|rinådeure]] / [[Motî:rnådeure|rnådeure]] (o.n.) * [[Motî:rinådrece|rinådrece]], [[Motî:rinådrece|rnådrece]] (addj. padrî) * [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]] (v.s.c.) * [[Motî:rincea|rincea]] (o.n.) * [[Motî:rincî|rincî]] (v.c., codjowaedje picî) * [[Motî:rinçnete|rinçnete]] (f.n.) * [[Motî:rinçoe|rinçoe]] (o.n.) * [[Motî:rinchinchete|rinchinchete]] u [[Motî:rinchinchote|rinchinchote]] (f.n.) * [[Motî:rinflé|rinflé]] (addj., purade padvant, et o.f.n.) * [[Motî:ringuiaedje|ringuiaedje]] (o.n.) * [[Motî:ringuion|ringuion]] (o.n.) * [[Motî:ringyî|ringyî]] (v., codjowaedje bôgyî) * [[Motî:rinkinkin|rinkinkin]] * [[Motî:rinne 1|rinne]] (f.n., gurnouye) ** [[Motî:rinne côrrece|rinne côrrece]] u [[Motî:rinne côrete|rinne côrete]] (f.n.) * [[Motî:rinne 2|rinne]] (f.n., coirdele) * [[Motî:rinne 3|rinne]] (f.n., royinne) ** [[Motî:rinne-magrite|rinne-magrite]] (f.n.) * [[Motî:-rinnmint|-rinnmint]] * [[Motî:rinovea|rinovea]] / [[Motî:rnovea|rnovea]] (o.n.) * [[Motî:rinoyî|rinoyî]] / [[Motî:rnoyî|rnoyî]] (v.c.) === RIOI === * [[Motî:rioister|rioister]] / [[Motî:rioister|roister]] (v.c., codjowaedje tchicter) ** [[Motî:rioister evoye|rioister evoye]] / [[Motî:rioister evoye|roister evoye]] === RIP === * [[Motî:ripårer|ripårer]] / [[Motî:rpårer|rpårer]] * [[Motî:ripårrece|ripårrece]] / [[Motî:rpårrece|rpårrece]] * [[Motî:ripasser|ripasser]] / [[Motî:rpasser|rpasser]] (v., codjowaedje passer) * [[Motî:ripîter|ripîter]] / [[Motî:rpîter|rpîter]] (v., codjowaedje passer) * [[Motî:riplonker|riplonker]] / [[Motî:rplonker|rplonker]] (v.s.c., codjowaedje viker) === RIS === * [[Motî:rischeure|rischeure]] * [[Motî:rischoyaedje|rischoyaedje]] * [[Motî:rispeus|rispeus]] ([[Motî:rispeuse|rispeuse]]) * [[Motî:rispoûler|rispoûler]] * [[Motî:rispoûleu|rispoûleu]], [[Motî:rispoûleuse|rispoûleuse]], [[Motî:rispoûlresse|rispoûlresse]] * [[Motî:rissôter|rissôter]] / [[Motî:rissôter|rsôter]] * [[Motî:rissuziner|rissuziner]] / [[Motî:rissuziner|rsuziner]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:ristoper|ristoper]] (v.c) * [[Motî:ristrimer|ristrimer]] (v.c., codjowaedje bouter) === RIT === * [[Motî:ritåve|ritåve]] / [[Motî:rtåve|rtåve]] (f.n.) * [[Motî:ritchaire|ritchaire]], [[Motî:ritchaire|rtchaire]] * [[Motî:ritchamter|ritchamter]] / [[Motî:rtchamter|rtchamter]] * [[Motî:ritcheyaedje|ritcheyaedje]], [[Motî:ritcheyaedje|rtcheyaedje]] * [[Motî:ritoumer|ritoumer]] / [[Motî:ritoumer|rtoumer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:ritoumêye|ritoumêye]] / [[Motî:ritoumêye|rtoumêye]] (f.n.) * [[Motî:ritournaedje|ritournaedje]] / [[Motî:rtournaedje|rtournaedje]] * [[Motî:ritourner|ritourner]] / [[Motî:rtourner|rtourner]] * [[Motî:ritourneu|ritourneu]], [[Motî:ritourneuse|ritourneuse]], [[Motî:ritoûnresse|ritoûnresse]] / [[Motî:rtourneu|rtourneu]], [[Motî:rtourneuse|rtourneuse]], [[Motî:rtoûnresse|rtoûnresse]] * [[Motî:ritrawer|ritrawer]] / [[Motî:ritrawer|rtrawer]] (v., codjowaedje bouter) === RIV === * [[Motî:rivaedje|rivaedje]] * [[Motî:rive|rive]] * [[Motî:rivire|rivire]] * [[Motî:rivlete|rivlete]] * [[Motî:rivleur|rivleur]] * [[Motî:rivlî|rivlî]], [[Motî:rivlire|rivlire]], [[Motî:rivelresse|rivelresse]] * [[Motî:rivlinne|rivlinne]] * [[Motî:rivômî|rivômî]] / [[Motî:rvômî|rvômî]] * [[Motî:rivowe|rivowe]] / [[Motî:rivowe|rvowe]] === RIW === * [[Motî:riwaitaedje|riwaitaedje]] / [[Motî:rwaitî|rwaitaedje]] * [[Motî:riwaitant|riwaitant]] / [[Motî:rwaitant|rwaitant]], [[Motî:riwaitante|riwaitante]] / [[Motî:rwaitante|rwaitante]] * [[Motî:riwaitî|riwaitî]] / [[Motî:rwaitî|rwaitî]] === RIXH === * [[Motî:rixhinåd|rixhinåd]] / [[Motî:rxhinåd|rxhinåd]], [[Motî:rixhinåde|rixhinåde]] / [[Motî:rxhinåde|rxhinåde]] (o.f.n.) * [[Motî:rixhinaedje|rixhinaedje]] / [[Motî:rxhinaedje|rxhinaedje]] (o.n.) * [[Motî:rixhiner|rixhiner]] / [[Motî:rxhiner|rxhiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:rixhorbi|rixhorbi]] / [[Motî:rixhorbi|rxhorbi]] (v.c., codjowaedje cori) * [[Motî:rixhorbaedje|rixhorbaedje]] / [[Motî:rixhorbaedje|rxhorbaedje]] (o.n.) === RIZ === * [[Motî:rizûner|rizûner]] / [[Motî:rzûner|rzûner]] == RM == * [[Motî:Rmeton|Rmeton]] == RO == * [[Motî:ro (vatche)|ro]] (d' ene vatche) * [[Motî:ro 2|ro]] (d' on batea) * [[Motî:rôbaler|rôbaler]] (v.s.c.) (codjowaedje bouter). ** [[Motî:rôbaler foû|rôbaler foû]] (vierbire a spitron, a coplemint). * [[Motî:rôbaleu|rôbaleu]], [[Motî:rôbaleu|rôbaleuse]] u [[Motî:rôbaleu|rôbalresse]] (o.f.n.) * [[Motî:robete|robete]] (f.n.) * [[Motî:robot|robot]] (o.n.) * [[Motî:robinet|robinet]] (o.n.) * [[Motî:robinet|robintreye]] (f.n.) * [[Motî:Rocoû|Rocoû]] * [[Motî:rocsidjinnaedje|rocsidjinnaedje]] * [[Motî:rocsidjinner|rocsidjinner]] * [[Motî:rodje|rodje]] * [[Motî:Rodjîssåt|Rodjîssåt]] * [[Motî:rododo|rododo]] * [[Motî:roed|roed]], [[Motî:roed|roede]] (addj. todi padvant & adv.) * [[Motî:roedeur|roedeur]] (f.n.) * [[Motî:roedabale|roedabale]] * [[Motî:rogne 1|rogne]] (maladeye) * [[Motî:rogne 2|rogne]] (biesse) ** [[Motî:rogne d' aiwe|rogne d' aiwe]] * [[Motî:rognete|rognete]] * [[Motî:rogneus|rogneus]], [[Motî:rogneuse|rogneuse]] * [[Motî:rognî|rognî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:rioister|roister]] ** [[Motî:rioister evoye|roister evoye]] * [[Motî:Rojneye|Rojneye]] (viyaedje) * [[Motî:Rojni|Rojni]] (viyaedje) * [[Motî:Rok (sint)|Rok (sint)]] * [[Motî:rolmope|rolmope]] * [[Motî:rôlant|rôlant]] (o.n.) * [[Motî:rôlea|rôlea]] (o.n.) * [[Motî:rôler|rôler]] ** [[Motî:rôler eshonne|rôler eshonne]] ** [[Motî:rôler evoye|rôler evoye]] * [[Motî:rolmope|rolmope]] (o.n.) * [[Motî:Roli|Roli]] (viyaedje) * [[Motî:roman 1|roman]] (live) * [[Motî:roman 2|roman]] [[Motî:romane|romane]], [[Motî:romande|romande]] (addj. sovint padrî, walon, del sôre do latén) ** [[Motî:Roman Payis|Roman Payis]] (province) * [[Motî:romancî|romancî]], [[Motî:romancire|romancire]] * [[Motî:romanisse|romanisse]] * [[Motî:romantche|romantche]] * [[Motî:romantî|romantî]] ([[Motî:romantresse|romantresse]]) * [[Motî:romantisse|romantisse]] * [[Motî:romantike|romantike]] * [[Motî:romantrece|romantrece]] * [[Motî:rombosse|rombosse]] (f.n.) * [[Motî:rondea|rondea]] (o.n.) * [[Motî:rondén|rondén]] * [[Motî:rondiner|rondiner]] * [[Motî:El Ronsåt|Ronsåt (El)]] (viyaedje) * [[Motî:rosse 1|rosse]] (addj., todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:rosse 2|rosse]] (f.n., metchante biesse) * [[Motî:rossea|rossea]] (addj., todi padvant & o.n.) * [[Motî:Rossea|Rossea]] (no metou & no d' famile) * [[Motî:Rossele|Rossele]] (no metou & no d' famile) * [[Motî:rosset|rosset]], [[Motî:rossete 1|rossete]] (addj., todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:rossete 2|rossete]] (f.n., sôre di pexhon) * [[Motî:Rosset|Rosset]] (no metou & no d' famile) * [[Motî:roslet|roslet]], [[Motî:roslete|roslete]] * [[Motî:Roslet|Roslet]] (no metou & no d' famile) * [[Motî:rosteye|rosteye]] (griyî pwin) * [[Motî:rosti|rosti]] (viebe) * [[Motî:rosti|rosti]], [[Motî:rosteye|rosteye]] (addjectif) * [[Motî:rosti|rosti]] (tchå) * [[Motî:rotche|rotche]] (f.n.) * [[Motî:rotaedje|rotaedje]] (o.n.) * [[Motî:roter|roter]] (v.s.c.) ** [[Motî:roter droet|roter droet]] (v.s.c.) * [[Motî:rote 1|rote]] (f.n., royon d' semaedje) * [[Motî:rote 2|e rote]] (advierbire, mwais, måvlé) * [[Motî:roteu|roteu]], [[Motî:roteu|roteuse]] u [[Motî:roteu|rotresse]] (o.f.n.) * [[Motî:roti|roti]] (o.n.) * [[Motî:rotindje|rotindje]] (f.n.) * [[Motî:rou|rou]] * [[Motî:roudinaedje|roudinaedje]] * [[Motî:roudiner|roudiner]] * [[Motî:roudion|roudion]] * [[Motî:roudner|roudner]] * [[Motî:roudyî|roudyî]] * [[Motî:rouke|rouke]] (f.n.) * [[Motî:rouscayeu|rouscayeu]], [[Motî:rouscayeuse|rouscayeuse]] u [[Motî:rouscayresse|rouscayresse]] (o.f.n.) * [[Motî:rouscayî|rouscayî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:rouwåd|rouwåd]] (o.n.) * [[Motî:rouwer|rouwer]] * [[Motî:rouxhlåd|rouxhlåd]], [[Motî:rouxhlåde|rouxhlåde]] * [[Motî:rouxhler|rouxhler]] (v.s.c.) * [[Motî:rouye|rouye]] (f.n.) * [[Motî:rouyete|rouyete]] (f.n.) * [[Motî:rouyot|rouyot]] (o.n.) * [[Motî:rowe 1|rowe]] (f.n., di tcherete) ** [[Motî:rowe sinte Catrene|rowe sinte Catrene]] (f.n., pl. des rowes sinte Catrene) * [[Motî:rowe 2|rowe]] (f.n., voye) * [[Motî:roy|roy]] (o.n.) * [[Motî:royaedje|royaedje]] (o.n.) * [[Motî:royå|royå]], [[Motî:royåle|royåle]] (addj.) * [[Motî:royåd|royåd]] (o.n.) * [[Motî:roye|roye]] (f.n.) ** [[Motî:roye sint Djan|roye sint Djan]] (f.n.) * [[Motî:royete|royete]] (f.n.) * [[Motî:royinne|royinne]] (f.n.) * [[Motî:roymint|roymint]] (o.n.) * [[Motî:royon|royon]] (o.n.) * [[Motî:roytea|roytea]] (f.n.) * [[Motî:rôzacêye|rôzacêye]] (f.n.) * [[Motî:rôze 1|rôze]] (f.n.) (fleur) * [[Motî:rôze 2|rôze]] (f.n. & addj.) (coleur) * [[Motî:rôze 1|Rôze]] (pitit no) * [[Motî:rôze 1|Rôzete]] (pitit no) * [[Motî:rôzî|rôzî]] (f.n.) * [[Motî:rozire|rozire]](f.n) * [[Motî:Rozire|Rozire]](n.pl) * [[Motî:Rozou|Rozou]] ** [[Motî:Rozou-Crinnwik|Rozou-Crinnwik]] == RU == * [[Motî:rubidiom|rubidiom]] * [[Motî:rujhales|rujhales]] * [[Motî:rujhe|rujhe]] (f.n.) * [[Motî:rujhire|rujhire]] (addj. purade padvant) * [[Motî:rune|rune]] * [[Motî:runin|runin]] * [[Motî:ruslî|ruslî]] * [[Motî:russule|russule]] (f.n.) * [[Motî:rustea|rustea]] * [[Motî:rusteler|rusteler]] == RW == * [[Motî:rwè|rwè]] (o.n.) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 116 62865 2006-06-21T11:27:00Z Lucyin 16 /* TR */ ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == TA == * [[Motî:tacaedje|tacaedje]] (o.n.) * [[Motî:tacligne|tacligne]] (o.n.) * [[Motî:taco|taco]] (o.n.) * [[Motî:tacot|tacot]] (o.n.) * [[Motî:taenaedje|taenaedje]] (o.n.) * [[Motî:taenaesse|taenaesse]] (f.n.) * [[Motî:taenaeu|taenaeu]], [[Motî:taenaeuse|taenaeuse]] u [[Motî:taenresse|taenresse]] (o.f.n.) * [[Motî:taenant|taenant]] (addj.) * [[Motî:taene|taene]] (f.n.) * [[Motî:taener|taener]] (v.c.) * [[Motî:taenisse|taenisse]] (addj.) * [[Motî:taenreye|taenreye]] (f.n.) * [[Motî:taesler|taesler]] (v.c.) * [[Motî:taessale|taessale]] (f.n.) * [[Motî:taesnea|taesnea]] (o.n.) * [[Motî:taesnire|taesnire]] (f.n.) * [[Motî:taesson|taesson]] (o.n.) ** [[Motî:Taesson|Taesson]] (no d' famile) ** [[Motî:taesson d' Amerike|taesson d' Amerike]] (o.n.) * [[Motî:taessone|taessone]] (f.n.) * [[Motî:taetche_1|taetche]] (f.n., caboleure) * [[Motî:taetche_2|taetche]] (o.n., oujhea) * [[Motî:taexhnisse|taexhnisse]] (o.n.) * [[Motî:taexhon|taexhon]] (o.n.) * [[Motî:taeye|taeye]] (f.n., plaece k' on taeye dins l' rotche). ** [[Motî:Les Taeyes|Les Taeyes]] (viyaedje) * [[Motî:taeyî|taeyî]] (v.c., codjowaedje lodjî) ** [[Motî:Taeye-Fier|Taeye-Fier]] (hamtea et aiwe) * [[Motî:taeyeu|taeyeu]] (o.n.) ** [[Motî:taeyeu å bwès|taeyeu å bwès]] (o.n.) * [[Motî:take|take]] (f.n.) * [[Motî:talnåde|talnåde]] (f.n.) * [[Motî:talnaedje|talnaedje]] (o.n.) * [[Motî:talnea|talnea]] (o.n.) * [[Motî:talner|talner]] (v.s.c.) * [[Motî:talon|talon]] (o.n.) * [[Motî:talus|talus]] (o.n.) * [[Motî:tamblete|tamblete]] (f.n.) * [[Motî:Tamene|Tamene]] (viyaedje) * [[Motî:tamijh|tamijh]] (o.n.) * [[Motî:tamjhaedje|tamjhaedje]] (o.n.) * [[Motî:tamjhî|tamjhî]] (v.c.) * [[Motî:tancea|tancea]] (o.n.) * [[Motî:tanfler|tanfler]] (v.s.c.) * [[Motî:tanfla|tanfla]] (o.n.) * [[Motî:tank|tank]] (o.n.) * [[Motî:tankami|tankami]] (o.n.) * [[Motî:tankete|tankete]] (f.n.) * [[Motî:tårmak|tårmak]] (o.n.) * [[Motî:tåte|tåte]] (f.n.) * [[Motî:taper|taper]] * [[Motî:tåve|tåve]] (f.n.) * [[Motî:tåvlea|tåvlea]] (o.n.) * [[Motî:tåvlete|tåvlete]] (f.n.) * [[Motî:tåvlêye|tåvlêye]] (f.n.) * [[Motî:tawe|tawe]] * [[Motî:tawea|tawea]] * [[Motî:tawire|tawire]] * [[Motî:taxhe|taxhe]] * [[Motî:taxhe|taxhete]] * [[Motî:tayåd|tayåd]] (o.n.) * [[Motî:taye|taye]] (f.n., blouze). * [[Motî:tåye|tåye]] (o.n., vî pere) ** [[Motî:pere-tåye|pere-tåye]] (o.n.) ** [[Motî:pepere-tåye|pepere-tåye]] (o.n.) ** [[Motî:grand-pere-tåye|grand-pere-tåye]] (o.n.) ** [[Motî:mononke-tåye|mononke-tåye]] (o.n.) ** [[Motî:matante-tåye|matante-tåye]] (f.n.) ** [[Motî:mere-tåye|mere-tåye]] (f.n.) ** [[Motî:memere-tåye|memere-tåye]] (f.n.) * [[Motî:tåye 2|tåye]] (f.n., cramoe) * [[Motî:tayon|tayon]]; [[Motî:tayon|tayone]] u [[Motî:tayon|tayonde]] ,[[Motî:tayon|tayondje]] (o.f.n.) == TCH == === TCHA === * [[Motî:tcha-|tcha-]] (betchete) * [[Motî:tchabårêye|tchabårêye]] (f.n.) * [[Motî:tchabot 1|tchabot]] (o.n.) * [[Motî:tchabot 2|tchabot]], [[Motî:tchabote|tchabote]] (addj.) * [[Motî:tchabotaedje|tchabotaedje]] (o.n.) * [[Motî:tchabote|tchabote]] (f.n.) * [[Motî:tchaboté|tchaboté]], [[Motî:tchabotêye|tchabotêye]] (addj.) * [[Motî:tchaboter|tchaboter]] (v.c.) * [[Motî:tchabotî|tchabotî]] (o.n.) * [[Motî:tchabotroû|tchabotroû]] (o.n.) * [[Motî:tchacossea|tchacossea]] (o.n.) * [[Motî:tchafô|tchafô]] (o.n.) * [[Motî:tchåfor|tchåfor]] (o.n.) * [[Motî:tchåfornaedje|tchåfornaedje]] (o.n.) * [[Motî:tchåfornance|tchåfornance]] (f.n.) * [[Motî:tchåfornea|tchåfornea]] (o.n.) * [[Motî:tchåforner|tchåforner]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:tchåfornêye|tchåfornêye]] (f.n.) * [[Motî:tchåfornî|tchåfornî]] (o.n.) * [[Motî:tchåfornumint|tchåfornumint]] (o.n.) * [[Motî:tchaire|tchaire]] (v.s.c., codjowaedje braire) ** [[Motî:tchaire djus|tchaire djus]] (vierbire a spitron, s.c.) * [[Motî:tchairire|tchairire]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:Tchairire|Tchairire]] (viyaedje) * [[Motî:tchaive|tchaive]] (f.n.) * [[Motî:tchaivlêye|tchaivlêye]] (f.n.) * [[Motî:tchaivlî|tchaivlî]] (f.n.) * [[Motî:tchamårdaedje|tchamårdaedje]] (o.n.) * [[Motî:tchamårder|tchamårder]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:tchamarete|tchamarete]] (f.n.) * [[Motî:tchame 1|tchame]] (d'&nbsp;ene rowe di bwès) * [[Motî:tchame 2|tchame]] (enondeu d'&nbsp;soce, comike) * [[Motî:tchame 3|al tchame]] (sins k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;î atinde) * [[Motî:tchame 4|tchame]] (djeu d' efants) * [[Motî:tchamlou|tchamlou]], [[Motî:tchamlowe|tchamlowe]] * [[Motî:tchamler|tchamler]] * [[Motî:tchamoe|tchamoe]] * [[Motî:Tchåmoncea|Tchåmoncea]] * [[Motî:Tchåmonî|Tchåmonî]], [[Motî:Tchåmonî|Tchåmonresse]] * [[Motî:Tchåmont|Tchåmont]] * [[Motî:tchamossaedje|tchamossaedje]] (o.n.) * [[Motî:tchamosseure|tchamosseure]] (f.n.) * [[Motî:tchamossî|tchamossî]] (v.s.c.) * [[Motî:tchamossî|tchamossî]], [[Motî:tchamosseye|tchamosseye]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:tchamossî|tchamossî]] (o.n.) * [[Motî:tchamossî|tchamossî]] (v.s.c) * [[Motî:tchampion 1|tchampion]] (o.n., åbusson) * [[Motî:tchampion 2|tchampion]], [[Motî:tchampion 2|tchampione]] (o.f.n.) * [[Motî:Tchampion|Tchampion]] * [[Motî:tchampionat|tchampionat]] (o.n.) * [[Motî:tchampyî|tchampyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:tchamtaedje|tchamtaedje]] * [[Motî:tchamter|tchamter]] * [[Motî:tchamteu|tchamteu]] * [[Motî:tchane|tchane]] [f.n.] * [[Motî:Tchantchès|Tchantchès]] (n. prôpe) * [[Motî:tchanter|tchanter]] * [[Motî:tchantrê|tchantrê]] * [[Motî:tchaptrê|tchaptrê]] * [[Motî:tchår|tchår]] (o.n.) ** [[Motî:tchår-ås-bancs|tchår-ås-bancs]] (o.n., pl. des tchårs-ås-bancs) * [[Motî:tchariguete|tchariguete]] * [[Motî:tchårloter|tchårloter]] (v.s.c) * [[Motî:tchåspougnaedje|tchåspougnaedje]] * [[Motî:tchåspougnî|tchåspougnî]] * [[Motî:tchatch|tchatch]] * [[Motî:tchåte 1|tchåte]] (f.n., sôre di contrat) * [[Motî:tchåte 2|tchåte]] (f.n., noere voenne dins ene pire). * [[Motî:tchåte 2|e Tchåte]] (n.pl. di Lidje) * [[Motî:tchåte 3|tchåte]] (f.n., hitparåde) * [[Motî:tchawe|tchawe]] (f.n.) ** [[Motî:tchawe-sori|tchawe-sori]] (f.n., pl des tchawes-soris) * [[Motî:tchawer|tchawer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:tchawete|tchawete]] (f.n.) * [[Motî:tchaweu|tchaweu]], [[Motî:tchaweuse|tchaweuse]], [[Motî:tchawresse|tchawresse]] (o.f.n.) * [[Motî:tchawieu|tchawieu]], [[Motî:tchawieuse|tchawieuse]], [[Motî:tchaweyresse|tchaweyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:tchawter|tchawter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:tchawteu|tchawteu]], [[Motî:tchawteuse|tchawteuse]], [[Motî:tchawtêyresse|tchawtêyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:tchawyî|tchawyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî) === TCHE === * [[Motî:tcheke 1|tcheke]] (po payî) * [[Motî:tcheke 2|tcheke]] (lingaedje) * [[Motî:tchén|tchén]] (o.n.) * [[Motî:tchena|tchena]] (o.n.) * [[Motî:tchene 1|tchene]] (f.n.; sôre di plante) ** [[Motî:tchene-simince|tchene-simince]] [f.n.] ** [[Motî:tchene d' Inne|tchene d' Inne]] [f.n.] ** [[Motî:baståde tchene|baståde tchene]] (f.n.) * [[Motî:tchene 2|tchene]] (f.n.; lexhe) * [[Motî:tchene 3|tchene]] (f.n.; plaece do tchenî) * [[Motî:tchené|tchené]], [[Motî:tchenêye|tchenêye]] (o.f.n.) * [[Motî:tchener|tchener]] [v.c.n.d.] * [[Motî:tcheneu|tcheneu]], [[Motî:tcheneuse|tcheneuse]] u [[Motî:tchenresse|tchenresse]] (o.f.n.) * [[Motî:tchenî|tchenî]] (o.n.) * [[Motî:tchenleus|tchenleus]], [[Motî:tchenleuse|tchenleuse]] (addj.) * [[Motî:tchenoe|tchenoe]] (o.n.) ** [[Motî:Menutchenoe|Menutchenoe]] / [[Motî:Menufontinne|Mnutchenoe]] (n.pl.) * [[Motî:tchenôle|tchenôle]] [f.n.] * [[Motî:tchenou|tchenou]] ([[Motî:tchenowe|tchenowe]]) * [[Motî:tchenrê|tchenrê]] (o.n.) * [[Motî:tchenrete|tchenrete]] (f.n.) * [[Motî:tchenveus|tchenveus]] (o.n.) * [[Motî:tchenveuse|tchenveuse]] (f.n.) * [[Motî:tchenvire|tchenvire]] (f.n.) * [[Motî:tchêpieus|tchêpieus]] * [[Motî:tcherå|tcherå]] (o.n.) * [[Motî:tcherete|tcherete]] (f.n.) * [[Motî:tcheri|tcheri]] (o.n.) * [[Motî:Tchespire|Tchespire]] * [[Motî:tchessi|tchessi]] (o.n.) * [[Motî:tchessî|tchessî]] ** [[Motî:tchesse-rowe|tchesse-rowe]] ** [[Motî:tchesse-clå|tchesse-clå]] (o.n., pluriyal des tchesse-clås) ** [[Motî:tchesse-foû|tchesse-foû]] (o.n., pl des tchesse-foû) * [[Motî:tchet|tchet]] (o.n.) ** [[Motî:tchet d' bwès|tchet d' bwès]] ** [[Motî:tchet broûlé|tchet broûlé]] ** [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]] (o.n.) * [[Motî:tcheté|tcheté]] * [[Motî:tchetea|tchetea]] [o.n.] === TCHI === * [[Motî:tchicter 1|tchicter]] (v.s.c., halkiner) * [[Motî:tchicter 2|tchicter]] (v.c., boere èn on tchiket) * [[Motî:Tchiere|Tchiere]] * [[Motî:tchîf|tchîf]] * [[Motî:tchife|tchife]] * [[Motî:tchimeye|tchimeye]] (f.n.) * [[Motî:tchimicmint|tchimicmint]] (adv.) * [[Motî:tchimicreye|tchimicreye]] (f.n.) * [[Motî:tchimike|tchimike]] (addj.) * [[Motî:tchiminêye|tchiminêye]] / [[Motî:tchiminêye|tchminêye]] (f.n.) * [[Motî:tchimisse|tchimisse]] (o.f.n.) * [[Motî:Tchimpion|Tchimpion]] * [[Motî:tchinisse|tchinisse]] (o.n.) * [[Motî:tchinisreye|tchinisreye]] (f.n.) * [[Motî:tchinistreye|tchinistreye]] (f.n.) * [[Motî:tchinne 1|tchinne]] (o.n., åbe) ** [[Motî:tchinne-lidje|tchinne-lidje]] (o.n., pl. des tchinnes-lidjes) * [[Motî:tchinne 2|tchinne]] (f.n., di måyes) * [[Motî:tchirlamer|tchirlamer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:tchirou|tchirou]] (oujhea) * [[Motî:tchirou 2|tchirou]] (amagnî) * [[Motî:tchivå|tchivå]] * [[Motî:tchiviron|tchiviron]] / [[Motî:tchviron|tchviron]] === TCHO === * [[Motî:Tchô|Tchô]] (viyaedje) * [[Motî:tchôd|tchôd]], [[Motî:tchôde|tchôde]] (addjectif) ** [[Motî:tchôd-modou|tchôd-modou]], [[Motî:tchôde-modowe|tchôde-modowe]] * [[Motî:tchôdea|tchôdea]] * [[Motî:tchôde|tchôde]] (sustantif; tcholeurs des biesses, long moumint, evnd.) * [[Motî:tchôdiaedje|tchôdiaedje]] * [[Motî:tchôdire|tchôdire]] * [[Motî:tchôdlaedje|tchôdlaedje]] * [[Motî:tchôdler|tchôdler]] * [[Motî:tchôdmåke|tchôdmåke]] * [[Motî:tchôdmint|tchôdmint]] * [[Motî:tchôdron|tchôdron]] ** [[Motî:cou d' tchôdron|cou d' tchôdron]] * [[Motî:tchôdronet|tchôdronet]] * [[Motî:tchôdronete|tchôdronete]] * [[Motî:tchôdronêye|tchôdronêye]] * [[Motî:tchôdronî|tchôdronî]], [[Motî:tchôdronresse|tchôdronresse]] * [[Motî:tchôdronreye|tchôdronreye]] * [[Motî:tchôd-tchén|tchôd-tchén]] * [[Motî:tchôdurlî|tchôdurlî]] * [[Motî:tchôdurlon|tchôdurlon]] * [[Motî:tchôdurnete|tchôdurnete]] * [[Motî:tchôdurnêye|tchôdurnêye]] * [[Motî:tchôdurtea|tchôdurtea]] * [[Motî:tchôdyî 1|tchôdyî]] (esse al tchôde) * [[Motî:tchofe|tchofe]] * [[Motî:tchok|tchok !]] (mot-brut) * [[Motî:tchok-tchok|tchok-tchok]] (o.n., pl. des tchok-tchoks) * [[Motî:Tchôkire|Tchôkire]] (viyaedje) * [[Motî:tchômeu|tchômeu]], [[Motî:tchômeu|tchômeuse]], [[Motî:tchômeu|tchômresse]] (o.f.n.) * [[Motî:tchouk-tchouk|tchouk-tchouk]], [[Motî:tchouk-tchouk|tchouk-tchouke]] (o.f.n.) === TCHU === * [[Motî:tchû|tchû]] (divancete) * [[Motî:tchûtche|tchûtche]] * [[Motî:tchûtchloter|tchûtchtloter]] * [[Motî:tchûtchter|tchûtchter]] == TE == * [[Motî:tè|tè !]] (houcaedje d' on tchén) * [[Motî:tel 1|tel 1]] (F. ''tu le, tu la'') * [[Motî:tel 2|tel 2]] (F. ''te le, te la'') * [[Motî:tel 3|tel 3]] (F. ''le toi'') * [[Motî:tél|tél]], [[Motî:tél|téle]] (prono) * [[Motî:tél|téle]] (f.n., taexhon) * [[Motî:Telin|Telin]] (comene) * [[Motî:Telinî|Telinî]], [[Motî:Telinresse|Telinresse]] (n.dj.) * [[Motî:tender|tender]] (o.n.) (pl: des tenders) * [[Motî:-tene|-tene]] (cawete) * [[Motî:terdidjene|terdidjene]] (mot-criya) * [[Motî:terén|terén]] (boket) (o.n.) * [[Motî:terin|terin]] (moxhon) (o.n.) * [[Motî:terinet|terinet]] * [[Motî:terinea|terinea]] * [[Motî:terinete|terinete]] * [[Motî:termene|termene]] * [[Motî:Termonde|Termonde]] (veye di Flande) * [[Motî:terorijhî|terorijhî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:terorisse|terorisse]] (o.f.n. & o.n.) * [[Motî:tes|tes]] * [[Motî:tetra|tetra]] (o.n.) * [[Motî:texhaedje|texhaedje]] * [[Motî:texhe|texhe]] * [[Motî:texheu|texheu]], [[Motî:texheuse|texheuse]], [[Motî:texhresse|texhresse]] * [[Motî:texhou|texhou]] * [[Motî:tezé|tezé]], [[Motî:tezé|tezêye]] == TI == * [[Motî:ti 1|ti (prono sudjet)]] (F. ''tu'') * [[Motî:ti 2|ti (prono coplemint metou dvant l' viebe)]] (F. ''te'') * [[Motî:ti 3|ti (prono metou tot seu u padrî ene divancete)]] (F. ''toi'') * [[Motî:ti 4|ti (prezintoe d' apårtinance)]] (F. ''ton, ta'') * [[Motî:tî tî tî|tî tî tî !]] (houcaedje des poyes) * [[Motî:tice|tice]] (f.n.) * [[Motî:tîce|tîce]] (o.n.) * [[Motî:tîcete|tîcete]] (f.n.) * [[Motî:tîçler|tîçler]] (v.c.) * [[Motî:tîçlet|tîçlet]] (o.n.) * [[Motî:tîçlete|tîçlete]] (f.n.) * [[Motî:tidje 1|tidje]] (voye di tere) * [[Motî:tidje 2|tidje]] (d' ene fleur) * [[Motî:tijhner|tijhner]] (v.c) * [[Motî:tijhnêye|tijhnêye]] (f.n.) * [[Motî:tîke|tîke]] * [[Motî:tîkete|tîkete]] * [[Motî:Tîle|Tîle]] * [[Motî:ti-minme 1|ti-minme]] (F. ''toi-même'') * [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (F. ''toi'') * [[Motî:timpe|timpe]] * [[Motî:timprou|timprou]], [[Motî:timprou|timprowe]] * [[Motî:timpesse|timpesse]] * [[Motî:Tîne|Tîne]] * [[Motî:tinne|tinne]] (li tinne, da tinne) * [[Motî:tinre|tinre]] * [[Motî:Tinre|Tinre]] (aiwe; e picård: ''Têre''; F. ''Dendre'') * [[Motî:tinristé|tinristé]] * [[Motî:tinrijhon|tinrijhon]] * [[Motî:tinrté|tinrté]] * [[Motî:tinrûle|tinrûle]] * [[Motî:tinrûlisté|tinrûlisté]] * [[Motî:tinrûlmint|tinrûlmint]] * [[Motî:tins (ki passe)|tins]] (ki passe, ingl. times) ** [[Motî:tins ki|tins ki]] (aloyrece) ** [[Motî:cwate-tins|cwate-tins]] ** [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]] * [[Motî:tins (k' i fwait)|tins]] (k' i fwait, ingl. weather) * [[Motî:Tiômont|Tiômont]] * [[Motî:tir|tir]] (o.n.) ** [[Motî:tir ås pupes|tir ås pupes]] (o.n. pl. des tirs ås pupes). * [[Motî:tirer|tirer]] (v.c.) ** [[Motî:tere-såme|tere-såme]] (o.n., pl. des tere-såmes). ** [[Motî:tir ås pupes|tere-pupes]] (o.n. pl. des tere-pupes). * [[Motî:tirlibibi|tirlibibi]] (mot-criya) * [[Motî:Tîtindje|Tîtindje]] * [[Motî:Tîxhe|Tîxhe]] ** [[Motî:Tîxhe-Nouvveye|Tîxhe-Nouvveye]] ** [[Motî:Méch-li-Tîxhe|Méch-li-Tîxhe]] * [[Motî:Tîxhe|Tîxhon]], [[Motî:Tîxhe|Tîxhonde]] * [[Motî:Tîxhe|tîxhon]], [[Motî:Tîxhe|tîxhonde]], [[Motî:Tîxhe|tîxhone]], [[Motî:Tîxhe|tîxhondje]] (addj.) * [[Motî:tîxhe|tîxhon]] (lingaedje) * [[Motî:Tîxhe|Tîxhon]] (no d' famile) * [[Motî:Tiyî|Tiyî]] * [[Motî:tizôtes|tizôtes]] == TO== * [[Motî:to|to]] (F. ''tu'') * [[Motî:tocoe|tocoe]] (o.n.) * [[Motî:todroet|todroet]] (adv.) ** [[Motî:todroet|todroet ki]] (aloyrecire) * [[Motî:toirtchaedje|toirtchaedje]] (o.n.) * [[Motî:toirtchete|toirtchete]] (f.n.) * [[Motî:toirtcheye|toirtcheye]] (f.n.) * [[Motî:toirtchî|toirtchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) ** [[Motî:toitche-linwe|toitche-linwe]] (o.n., pl. des toitche-linwe) * [[Motî:toitche|toitche]] (f.n.) * [[Motî:toker 1|toker]] (v.c; bouxhî a l' ouxh) * [[Motî:toker 2|toker]] (v.c. & v.s.c.; fé do feu) ** [[Motî:toke-feu|toke-feu]] * [[Motî:tokeu 1|tokeu]], [[Motî:tokeuse 1|tokeuse]] u [[Motî:tocresse 1|tocresse]] (o.f.n.; bouxheu a l' ouxh) * [[Motî:tokeu 2|tokeu]] (o.n.; esprindeu d' feu) * [[Motî:tombale|tombale]] (f.n.) * [[Motî:Tombale|Tombale]] (no d' famile) * [[Motî:tombe|tombe]] (f.n.) * [[Motî:tomboe|tomboe]] (o.n.) * [[Motî:tontea|tontea]] (o.n.) * [[Motî:Tontlindje|Tontlindje]] * [[Motî:torbeye|torbeye]] (f.n.) * [[Motî:torbiyî|torbiyî]] (v.s.c.) * [[Motî:tot|tot]], [[Motî:tot|tote]] (adv.) ** [[Motî:tot d' shûte|tot d' shûte]] (advierbire) ** [[Motî:tot droet|tot droet]] (advierbire) ** [[Motî:tot evoye|tot evoye]] (advierbire) ** [[Motî:tot près|tot près]] (advierbire) * [[Motî:totevoye|totevoye]] (adv.) * [[Motî:totshûte|totshûte]] (adv.) ** [[Motî:totshûte|totshûte ki]] (aloyrecire) * [[Motî:toû|toû]] * [[Motî:toumer|toumer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) ** [[Motî:toumer djus|toumer djus]] * [[Motî:touma|touma]] (o.n.) * [[Motî:toupin|toupin]] (o.n.) * [[Motî:tour (di tchestea)|tour]] (di tchestea) * [[Motî:tour (di tourneu)|tour]] (di tourneu) * [[Motî:tour (di djote)|tour]] (di djote) * [[Motî:touret|touret]] (di djote) * [[Motî:touret 2|touret]] (fåsse måye) * [[Motî:tour (di djote)|tourion]] * [[Motî:tourisse|tourisse]] (o.f.n.) (F. ''touriste'') * [[Motî:tourisse|tourisse]] (o.n.) (F. ''tourisme'') * [[Motî:tourisse|touristike]] (addj. metou padrî, replaeçåve pa ene addjectivire "po les tourisse, des tourisses, ås tourisses") * [[Motî:Tourkeye|Tourkeye]] (payis) * [[Motî:tournaedje 2|tournaedje]] (so on tour di tourneu) * [[Motî:tourner|tourner]] * [[Motî:tourner 2|tourner]] (so on tour di tourneu) * [[Motî:tourneu|tourneu]] (ovrî k'&nbsp;overe so on tour) * [[Motî:tourniket|tourniket]] (o.n.) * [[Motî:tournikete|tournikete]] (o.n.) * [[Motî:tourniketreye|tourniketreye]] (o.n.) * [[Motî:tourot|tourot]] * [[Motî:toursion|toursion]] * [[Motî:toursea|toursea]] * [[Motî:toûtrale|toûtrale]] == TR == * [[Motî:traite|traite]] (addj., dandjreus) * [[Motî:trankile|trankile]] (addj., padvant u padrî) * [[Motî:trankilté|trankilté]] (f.n.) * [[Motî:Transene|Transene]] (viyaedje) * [[Motî:Transene|Transinî]], [[Motî:Transene|Transinresse]] (n.dj.) * [[Motî:traeçoe|traeçoe]] [o.n.] * [[Motî:trawa|trawa]] (o.n.) * [[Motî:trawaedje|trawaedje]] (o.n.) * [[Motî:trawer|trawer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:traweu|traweu]], [[Motî:traweu|traweuse]] u [[Motî:traweu|trawresse]] (o.f.n.) * [[Motî:traweure|traweure]] (f.n.) * [[Motî:trawêye|trawêye]] (f.n.) * [[Motî:trawoe|trawoe]] (o.n.) * [[Motî:trawrece|trawrece]] (f.n.) * [[Motî:tré|tré]] (aloyrece) ** [[Motî:tré|tré ki]] (aloyrecire) * [[Motî:trefe|trefe]] * [[Motî:Trén|Trén]] * [[Motî:trepasser|trepasser]] (v.s.c., codjowaedje passer). * [[Motî:trepassés|trepassés]] (o.n.t.pl.) * [[Motî:trevén|trevén]] (o.n.) * [[Motî:trexhe|trexhe]] (f.n.) * [[Motî:trexhelreye|trexhelreye]] (f.n.) * [[Motî:treye|treye]] * [[Motî:treyî|treyî]] * [[Motî:treyisse|treyisse]] * [[Motî:tricnonote|tricnonote]] * [[Motî:tricot|tricot]] * [[Motî:tricotaedje|tricotaedje]] * [[Motî:tricoté|tricoté]] * [[Motî:tricoter|tricoter]] * [[Motî:Trignole|Trignole]] (forveyou viyaedje) * [[Motî:trimblene|trimblene]] * [[Motî:trimesse|trimesse]] * [[Motî:trimler|trimler]] * [[Motî:trimleu|trimleu]] ([[Motî:trimleuse|trimleuse]], [[Motî:trimelresse|trimelresse]]) * [[Motî:trimpe|trimpe]] (f.n.) * [[Motî:trimper|trimper]] (v.c) * [[Motî:tringue|tringue]] (f.n.) * [[Motî:triticaye|triticaye]] (f.n.) * [[Motî:triviè|triviè]] / [[Motî:trivier|trivier]] (adv. & divancete) * [[Motî:triviersî|triviersî]] (v.c., codjowaedje triviersî) * [[Motî:triviesse|triviesse]] (f.n.) * [[Motî:triyanele|triyanele]] (f.n.) * [[Motî:trô|trô]] (o.n.) ** [[Motî:Li Trô|Trô]] (comene) * [[Motî:troejhinme|troejhinme]] * [[Motî:troejhinmint|troejhinmmint]] * [[Motî:troejhinne|troejhinne]] * [[Motî:troes|troes]] ** [[Motî:troes-moes|troes-moes]] ** [[Motî:troes-moetî|troes-moetî]] * [[Motî:trompant|trompant]] * [[Motî:trompåve|trompåve]] * [[Motî:tromper|tromper]] * [[Motî:tronna|tronna]] (o.n.) * [[Motî:tronner|tronner]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:tronnaedje|tronnaedje]] (o.n.) * [[Motî:tronnmint|tronnmint]] (o.n.) * [[Motî:trote|trote]] * [[Motî:trotiner|trotiner]] * [[Motî:Trouk|Trouk]], [[Motî:Trouke|Trouke]] (n.dj.) * [[Motî:trouk|trouk]], [[Motî:trouke|trouke]] (addj., todi padrî) * [[Motî:trouk|trouk]] (o.n., lingaedje) * [[Motî:troûle|troûle]] * [[Motî:troûlea|troûlea]] * [[Motî:troûler|troûler]] * [[Motî:troûlêye|troûlêye]] * [[Motî:troûleu|troûleu]], [[Motî:troûleuse|troûleuse]], [[Motî:troûlresse|troûlresse]] * [[Motî:troûlêye|troûlêye]] * [[Motî:troye|troye]] (f.n.) ** [[Motî:yebe di troye|yebe di troye]] (f.n.) * [[Motî:troyler evoye|troyler evoye]] (vierbire a compl.) * [[Motî:troyreye|troyreye]] (f.n.) * [[Motî:trûlaedje|trûlaedje]] * [[Motî:trûlant|trûlant]], [[Motî:trûlante|trûlante]], * [[Motî:trûlåve|trûlåve]] * [[Motî:trûler 1|trûler 1]] (kimiyter, sitrûler) * [[Motî:trûler 2|trûler 2]] (tûtler, boere) * [[Motî:trûlêye 1|trûlêye]] (laecea, cafè, sope avou des bokets d'&nbsp;pwin trimpés; apougnåde). * [[Motî:trûlêye 2|trûlêye 2]] (rinchinchote) * [[Motî:trûlisse|trûlisse]] * [[Motî:trûliver|trûliver]] * [[Motî:trûtche|trûtche]] * [[Motî:trûtchet|trûtchet]] * [[Motî:trûtchete|trûtchete]] * [[Motî:trûtchêye|trûtchêye]] * [[Motî:trûtchî|trûtchî]] * [[Motî:trûtchon|trûtchon]] == TU == * [[Motî:tu 1|tu (prono sudjet metou padrî)]] (F. ''-tu'') * [[Motî:tu 2|tu (prono coplemint metou padrî)]] (F. ''-toi'') * [[Motî:tupin|tupin]] * [[Motî:turbet|turbet]] * [[Motî:tûte|tûte]] * [[Motî:tûtler|tûtler]] * [[Motî:tûter|tûter]] * [[Motî:tûteu|tûteu]], [[Motî:tûteuse|tûteuse]], [[Motî:tûtresse|tûtresse]] * [[Motî:tutweyî|tutweyî]] * [[Motî:Tuyî|Tuyî]] u [[Motî:Tuyiye|Tuyiye]] (viyaedje) * [[Motî:tuza|tuza]] (o.n.) * [[Motî:tuzåd|tuzåd]], [[Motî:tuzåde|tuzåde]] (o.f.n.) * [[Motî:tuzaedje|tuzaedje]] (o.n.) * [[Motî:tuzance|tuzance]] (f.n.) * [[Motî:tuzanmint|tuzanmint]] (adv.) * [[Motî:tuzea|tuzea]] (o.n.) * [[Motî:tuzer|tuzer]] (v.) * [[Motî:tuzeu|tuzeu]], [[Motî:tuzeuse|tuzeuse]] u [[Motî:tuzresse|tuzresse]] (o.f.n.) * [[Motî:tuzêye|tuzêye]] (f.n.) * [[Motî:tuziner|tuziner]] (v.s.c.) * [[Motî:tuzinne|tuzinne]] (f.n.) * [[Motî:tuzinreye|tuzinreye]] (f.n.) * [[Motî:tuzyî|tuzyî]] (v.s.c.) == TW == * [[Motî:twè|twè]] * [[Motî:twinne|twinne]] (li twinne, da twinne) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 117 52932 2006-03-25T00:06:20Z Pablo 5 TOC <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == UC == * [[Motî:Ucîmont|Ucîmont]] == UL == * [[Motî:Ulsonea|Ulsonea]] == UR == * [[Motî:-urnêye|-urnêye]] == UT == * [[Motî:ût 2|ût]] (note di muzike) == UW == * [[Motî:Uwar|Uwar]] == UZ == * [[Motî:uzaedje|uzaedje]] (o.n.) * [[Motî:uzance|uzance]] (f.n.) * [[Motî:uzé|uzé]], [[Motî:uzêye|uzêye]] ( addj., purade padvant) * [[Motî:uzer|uzer]] (v., codjowaedje bouter) * [[Motî:uzeu|uzeu]], [[Motî:uzeuse|uzeuse]] u [[Motî:uzresse|uzresse]] (o.f.n.) ** [[Motî:uzeu-amiståve|uzeu-amiståve]] (addj. padrî u padvant) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 118 62204 2006-06-17T10:21:32Z Karima 106 /* VA */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == VA == * [[Motî:aler|va]] (imperatif do viebe aler) * [[Motî:va|va]] (la, la ki) * [[Motî:vå|vå]] (f.n.) ** [[Motî:Vå Bnoete|Vå Bnoete]] (n.pl.) * [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]]/[[Motî:Vå-addé-Rozire|Vå-addé-Rozire]] * [[Motî:vacobén|vacobén]] (adv.) * [[Motî:vagon|vagon]] (o.n.) * [[Motî:vagonet|vagonet]] (o.n.) * [[Motî:valet|valet]] (o.n.) * [[Motî:valeur 1|valeur]] (v.c., codjowaedje voleur) * [[Motî:valeur 2|valeur]] (f.n.) * [[Motî:vali|vali]] (v.c. fok a l'infinitif) ** [[Motî:vali|pôreut vali !]], [[Motî:vali|pôreut nén vali !]] (mots-fråze) ** [[Motî:vali|pôreut vali ki]], [[Motî:vali|pôreut nén vali ki]] (aloyrecires) * [[Motî:valixhance|valixhance]] (f.n.) * [[Motî:Våmneute|Våmneute]] (n.pl.) * [[Motî:Vanole|Vanole]] (no d' famile) * [[Motî:vårén|vårén]], [[Motî:vårén|vårene]] (o.f.n.) * [[Motî:vareuse|vareuse]] (f.n.) * [[Motî:vårlet|vårlet]] (o.n.) * [[Motî:vatche|vatche]] (f.n.) ** [[Motî:vatche-e-vea|vatche-e-vea]] (f.n.) * [[Motî:Li Vatchreye|Li Vatchreye]] (n.pl.) * [[Motî:vayant|vayant]], [[Motî:vayante|vayante]] (addj. & o.f.n.) == VE == * [[Motî:vé|vé]] (o.n.) * [[Motî:vea|vea]] (o.n.) ** [[Motî:veas d' måss|veas d' måss]] (o.n.t.pl.) * [[Motî:Vedrén|Vedrén]] (n.pl.) * [[Motî:vef|vef]] / [[Motî:veve|veve]] (o.f.n) ** [[Motî:vefs djoûs|vefs djoûs]] * [[Motî:vegne|vegne]] (f.n.) * [[Motî:velaedje|velaedje]] (o.n.) * [[Motî:veler|veler]] (v.s.c.) * [[Motî:veleuse|veleuse]] (f.n.) * [[Motî:velêye|velêye]] (f.n.) * [[Motî:velî|velî]], [[Motî:velresse|velresse]] (o.f.n.) * [[Motî:Velinne|Velinne]] (n.pl.) * [[Motî:velire|velire]] (f.n.) * [[Motî:veloûte|veloûte]] (f.n.) * [[Motî:vene|vene]] (f.n.) * [[Motî:vénrdi|vénrdi]] (o.n.) * [[Motî:vepes|vepes]] (f.n.t.pl) * [[Motî:veråt|veråt]] (o.n.) * [[Motî:verbok|verbok]] (o.n.) * [[Motî:verdåsse|verdåsse]] (addj.) * [[Motî:verdeure|verdeure]] (f.n.) * [[Motî:verdire|verdire]] (f.n.) * [[Motî:verdî|verdî]] (o.n.) * [[Motî:vere 1|vere]] (o.n., po boere) * [[Motî:vere 2|vere]] (f.n., linne) * [[Motî:verkin|verkin]] (o.n.) * [[Motî:Vergniye|Vergniye]] (n.pl.) * [[Motî:veroûle|veroûle]] (f.n.) * [[Motî:vert|vert]], [[Motî:vete|vete]] (addj.) ** [[Motî:vert-di-gris|vert-di-gris]] (o.n.) * [[Motî:verzin|verzin]] (o.n.) * [[Motî:verziner|verziner]] (v.s.c.) * [[Motî:vesprêye|vesprêye]] (f.n.) * [[Motî:vesse|vesse]] (f.n.) ** [[Motî:vesse di leu|vesse di leu]] (f.n.) * [[Motî:Vesse|Vesse]] (aiwe) * [[Motî:vessete|vessete]] (f.n.) * [[Motî:vét|vét]] (o.n.) * [[Motî:vete|vete]] (coleur, femrin di [[Motî:vert|vert]] * [[Motî:veterinåre|veterinåre]] (o.n. & addj.) * [[Motî:veule 1|veule]] (o.n., vere) * [[Motî:veule 2|veule]] (addj. ledjire, hole) * [[Motî:vevî|vevî]] (o.n.) * [[Motî:vevrea|vevrea]] (o.n.) * [[Motî:vexhåd|vexhåd]] (o.n.) * [[Motî:vexhåder|vexhåder]] (v.s.c.) * [[Motî:vexhådeu|vexhådeu]], [[Motî:vexhådeuse|vexhådeuse]] u [[Motî:vexhådresse|vexhådresse]] (o.f.n.) * [[Motî:vexhådlire|vexhådlire]] (f.n.) * [[Motî:vexheu|vexheu]] (o.n.) * [[Motî:vexheye|vexheye]] (f.n.) * [[Motî:vexhêye|vexhêye]] (f.n.) * [[Motî:vey|vey]] (v., codjowaedje vey) ** [[Motî:bén vey|bén vey]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:vey divant|vey divant]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:vey evi|vey evi]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:vey evoye|vey evoye]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:vey li djoû|vey li djoû]] (vierbire s.c.) ** [[Motî:vey voltî|vey voltî]] (vierbire å coplemint) ** [[Motî:vey-voltî|vey-voltî]] (o. sustantivire; pl. des vey-voltî) ** [[Motî:veyou-voltî|veyou-voltî]], [[Motî:veyowe-voltî|veyowe-voltî]] (o.f. sustantivire; pl. des veyous-voltî, des veyowès-voltî) * [[Motî:veyanmint|veyanmint ki]] (aloyrecire) * [[Motî:veyåve|veyåve]] (addj., padvant u padrî) * [[Motî:veyåvisté|veyåvisté]] (f.n.) * [[Motî:veyou|veyou]], [[Motî:veyowe|veyowe]] ** [[Motî:veyou-voltî|veyou-voltî]], [[Motî:veyowe-voltî|veyowe-voltî]] * [[Motî:veye 1|veye]] (f.n.; vicaedje) * [[Motî:veye 2|veye]] (f.n.; gros viyaedje) == VI == * [[Motî:vî|vî]], [[Motî:viye|viye]] (addj.) ** [[Motî:vî djonne ome|vî djonne ome]] ** [[Motî:Vî Hinri|li Vî Hinri]] (li Bon Diu) ** [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] (f.n. måke di bire) ** [[Motî:vîs-papîs|vîs-papîs]] (o.n.t.pl.) ** [[Motî:Vî-tins|Vî-tins]] (f.n. måke di bire) ** [[Motî:vî vî mot|vî vî mot]] * [[Motî:vica|vica]] (o.n.) * [[Motî:vicaedje|vicaedje]] (o.n.) * [[Motî:vicaire|vicaire]] (o.n.) * [[Motî:vicairreye|vicairreye]] (f.n.) * [[Motî:vicairyî|vicairyî]] (v.s.c.) * [[Motî:vicance|vicance]] (f.n.) * [[Motî:vicanmint|vicanmint]] (adv.) * [[Motî:vicant|vicant]], [[Motî:vicante|vicante]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:vicåreye|vicåreye]] (f.n.) * [[Motî:vicåryî|vicåryî]] (v.s.c.) * [[Motî:vicåve|vicåve]] (addj.) * [[Motî:vicotaedje|vicotaedje]] (o.n.) * [[Motî:vicoter|vicoter]] (v.s.c.) * [[Motî:vicotreye|vicotreye]] (f.n.) * [[Motî:vicroûle|vicroûle]] (addj.) * [[Motî:videyo|videyo]] (f.n.) * [[Motî:vidiu|vidiu]] (o.n.) * [[Motî:viè|viè]] / [[Motî:vier 2|vier]] (divancete) * [[Motî:viebe|viebe]] (o.n.) * [[Motî:Viene|Viene]] (veye d' Otriche) * [[Motî:Viêpe|Viêpe]] (n.pl.) * [[Motî:vier 1|vier]] (o.n., pitite biesse) ** [[Motî:blanc vier|blanc vier]] (o.n., pl. des blancs viers) ** [[Motî:vier-gayet|vier-gayet]] (o.n.) * [[Motî:vier 2|vier]] (divancete "viè" divant on ptit adviebe) * [[Motî:vierbire|vierbire]] (f.n.) * [[Motî:viereus|viereus]], [[Motî:viereuse|viereuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:vierlete|vierlete]] (f.n.) * [[Motî:viermene|viermene]] (f.n.) * [[Motî:viermiaedje|viermiaedje]] (o.n) * [[Motî:viermieus|viermieus]], [[Motî:viermieuse|viermieuse]] (addj) * [[Motî:viermin|viermin]] (o.n) * [[Motî:viermint|viermint]] (o.n.) * [[Motî:viermolaedje|viermolaedje]] (o.n.) * [[Motî:viermoleus|viermoleus]], [[Motî:viermoleuse|viermoleuse]] (addj.) * [[Motî:viermolou|viermolou]], [[Motî:viermolowe|viermolowe]] (addj.) * [[Motî:viermon|viermon]] (o.n.) * [[Motî:viermouyaedje|viermouyaedje]] (o.n.) * [[Motî:viermouyeus|viermouyeus]], [[Motî:viermouyeuse|viermouyeuse]] (addj.) * [[Motî:viermouyî|viermouyî (si)]] (v.pr.) * [[Motî:viermyî|viermyî]] (v.c.) * [[Motî:Vietrivå|Vietrivå]] (n.pl.) * [[Motî:vif|vif]], [[Motî:vive|vive]] (addj.) ** [[Motî:vif-årdjint|vif-årdjint]] (o.n.) * [[Motî:vijhén|vijhén]], [[Motî:vijhene|vijhene]] / [[Motî:vjhén|vjhén]], [[Motî:vjhene|vjhene]] (o.f.n.) * [[Motî:vijhnaedje|vijhnaedje]] (o.n.) * [[Motî:vijhnåve|vijhnåve]] (o.n.) * [[Motî:vike|vike]] (f.n. & addj.) * [[Motî:viker|vike]] (cdojowaedje di viker) ** [[Motî:vike-por-lu|vike-por-lu]], [[Motî:vike-por-leye|vike-por-leye]] (o.f.n.) ** [[Motî:vike-tot-seu|vike-tot-seu]], [[Motî:vike-tot-seule|vike-tot-seule]] (o.f.n.) * [[Motî:viker|viker]] (v.s.c. & v.c.) * [[Motî:Vilvôr|Vilvôr]] (veye) * [[Motî:vilvôr|vilvôr]] (djin) * [[Motî:vinaigue|vinaigue]] (o.n.) * [[Motî:vindaedje|vindaedje]] (o.n.) * [[Motî:vindåjhe|vindåjhe]] (f.n.) * [[Motî:vindance|vindance]] (f.n.) * [[Motî:vindåve|vindåve]] (addj.) * [[Motî:vinde|vinde]] (v.c.) * [[Motî:vindeu|vindeu]], [[Motî:vindeuse|vindeuse]] u [[Motî:vindresse|vindresse]] (o.f.n.) * [[Motî:vindicion|vindicion]] (f.n.) * [[Motî:vindjî|vindjî]] (v.c.) * [[Motî:vindjince|vindjince]] (f.n.) * [[Motî:vindûle|vindûle]] (addj.) * [[Motî:vini|vini]] / [[Motî:vni|vni]] ** [[Motî:vini å monde|v(i)ni å monde]] (vierbire s.c.) ** [[Motî:vini astok|v(i)ni astok]] ** [[Motî:vini djus|v(i)ni djus]] * [[Motî:Vinijhe|Vinijhe]] / [[Motî:Vnijhe|Vnijhe]] (n.pl.) * [[Motî:vinijhyin|vinijhyin]], [[Motî:vinijhyinne|vinijhyinne]] / [[Motî:vnijhyin|vnijhyin]], [[Motî:vnijhyinne|vnijhyinne]] (addj.) * [[Motî:vinowe|vinowe]] / [[Motî:vnowe|vnowe]] (f.n.) ** [[Motî:vinowe å monde|v(i)nowe å monde]] (sustantivire) * [[Motî:vint 1|vint]] (o.n., air) ** [[Motî:vint di schoice|vint di schoice]] (o.n.) ** [[Motî:vint di Scôsse|vint di Scôsse]] (o.n.) * [[Motî:vint 2|vint]] (nombe 20) ** [[Motî:vint-ût|vint-ût]] (addj. & n.) * [[Motî:vinte 1|vinte]] (o.n.) * [[Motî:vinte 2|vinte]] (f.n.) * [[Motî:viole|viole]] * [[Motî:violon|violon]] * [[Motî:violoncele|violoncele]] (o.n.) * [[Motî:violoncelisse|violoncelisse]] (o.f.n.) * [[Motî:violoneu|violoneu]]; [[Motî:violoneu|violoneuse]], [[Motî:violoneu|violonresse]] * [[Motî:violonisse|violonisse]] (o.f.n.) * [[Motî:vir|vir]] (v.c.) ** [[Motî:vir evi|vir evi]] (vierbire a c.) ** [[Motî:vir voltî|vir voltî]] (vierbire a c.) ** [[Motî:vir-voltî|vir-voltî]] (o. sustantivire, pl. des vir-voltî) * [[Motî:Virele|Virele]] (viyaedje) * [[Motî:Vireu|Vireu]] (n.pl.) * [[Motî:virêye|virêye]] (f.n.) * [[Motî:Virwin|Virwin]] (n. d' aiwe) * [[Motî:Virwinvå|Virwinvå]] (n.pl.) * [[Motî:vite 1|vite]] (adv.; rade) * [[Motî:vite 2|vite]] (f.n.; finiesse) * [[Motî:vitesse|vitesse]] (f.n.) * [[Motî:vitlote|vitlote]] (f.n.) * [[Motî:vitmint|vitmint]] (adv.) * [[Motî:vitolet|vitolet]] (o.n.) * [[Motî:vivå|vivå]] (mot-criya) * [[Motî:vive|vive]] (mot-criya) * [[Motî:viyaedje|viyaedje]] (o.n.) * [[Motî:Viyance|Viyance]] (n.pl.) * [[Motî:vî|viye]] ** [[Motî:vî djonne ome|viye comere]] ** [[Motî:vî djonne ome|viye djonne feye]] ** [[Motî:Li Viye Såm|Li Viye Såm]] (n.pl.) * [[Motî:viyé|viyé]] (o.n., v.v.m., cinse) * [[Motî:Viyé|Viyé]] (sacwants viyaedjes) ** [[Motî:Viyé-dlé-Hesse|Viyé-dlé-Hesse]] (n.pl.) ** [[Motî:Viyé-so-Lesse|Viyé-so-Lesse]] (n.pl.) ** [[Motî:Viyé-dvant-Ôrvå|Viyé-dvant-Ôrvå]] (n.pl.) * [[Motî:viyreye|viyreye]] (f.n.) * [[Motî:vizaedje|vizaedje]] (o.n.) * [[Motî:vizer 1|vizer]] (v.c.) * [[Motî:vizer 2|vizer]] (v.c.) * [[Motî:vizer 3|vizer]] (v.c.) * [[Motî:vizêye|vizêye]] (f.n.) * [[Motî:vizibe|vizibe]] (addj.) * [[Motî:viziblumint|viziblumint]] (adv.) * [[Motî:vizire|vizire]] (f.n.) * [[Motî:vizitaedje|vizitaedje]] (o.n.) * [[Motî:vizite|vizite]] (f.n.) * [[Motî:viziter|viziter]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:viziteu|viziteu]], [[Motî:viziteuse|viziteuse]] u [[Motî:vizitresse|vizitresse]] (o.f.n.) * [[Motî:vizon-vizu|vizon-vizu]] * [[Motî:vizreye|vizreye]] (f.n.) == VO == * [[Motî:vô|vô]] (f.n.) * [[Motî:voeyaedje|voeyaedje]] ** [[Motî:voeyaedje-divant|voeyaedje-divant]] * [[Motî:vol|vol]] (o.n.) * [[Motî:volaedjes|volaedjes]] (o.n.t.pl.) * [[Motî:volé|volé]] (o.n.) * [[Motî:voler 1|voler]] (v.c.; haper) * [[Motî:voler 2|voler]] (v.s.c.; dins les airs) ** [[Motî:voler evoye|voler evoye]] * [[Motî:volete|volete]] (f.n.) * [[Motî:voleu|voleu]], [[Motî:voleuse|voleuse]], [[Motî:volresse|volresse]] (o.f.n.) * [[motî:voleur|voleur]] / [[Motî:voleur|vleur]] (v.c. & v.s.c & aidant viebe) ** [[Motî:voleur voltî|voleur voltî]] ** [[Motî:bén vleur|bén vleur]], ** [[Motî:dji-vou-dji-n'-pou|dji-vou-dji-n'-pou]] * [[Motî:volêye|volêye]] (f.n.) * [[motî:voltî|voltî]] * [[Motî:volou|volou]], [[Motî:volowe|volowe]] (addj.) * [[Motî:Vonneche|Vonneche]] (n.pl.) * [[Motî:vorer|vorer]] ** [[Motî:vorer evoye|vorer evoye]] * [[Motî:Voroû-dlé-Liesse|Voroû-dlé-Liesse]] * [[Motî:vôssaedje|vôssaedje]] (o.n.) * [[Motî:vôsse|vôsse]] (f.n.) * [[Motî:vôssé|vôssé]], [[Motî:vôssé|vôssêye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:vôssea|vôssea]] (o.n.) * [[Motî:vôsser|vôsser]] (v.c., codjowaedje passer) * [[Motî:vôssete|vôssete]] (f.n.) * [[Motî:vôsseure|vôsseure]] (f.n.) * [[Motî:vôte|vôte]] (f.n.) * [[Motî:vôtion|vôtion]] (o.n.) * [[Motî:vovweyaedje|vovweyaedje]] * [[Motî:vovweyî|vovweyî]] * [[Motî:voyale|voyale]] (f.n.) * [[Motî:voye|voye]] (f.n.) ** [[Motî:Voye di Djeruzalem|Voye di Djeruzalem]] (f.n.) ** [[Motî:Voye do Bon Diu|Voye do Bon Diu]] (f.n.) ** [[Motî:Voye do Cir|Voye do Cir]] (f.n.) ** [[Motî:Voye do Diale|Voye do Diale]] (f.n.) ** [[Motî:Voye Sint Djåke|Voye Sint Djåke]] (f.n.) ** [[Motî:Voye Sint Djan|Voye Sint Djan]] (f.n.) * [[Motî:voyete|voyete]] (f.n.) * [[Motî:voyî|voyî]] (v.c. & v.pr.; fé dnaler) * [[Motî:voylete|voylete]] (f.n.) * [[Motî:voyoe|voyoe]] (o.n.) == VU == * [[Motî:vû|vû]] (addj.; vude) ** [[Motî:vubwès|vubwès]] (o.n.) ** [[Motî:Vûcir|Vûcir]] (o.n.) * [[Motî:vude|vude]] (addj.) * [[Motî:vudete|vudete]] [f.n.] * [[Motî:vudî|vudî]] (v.c. & v.s.c.) * [[Motî:vudî|vudî]], [[Motî:vudeye|vudeye]] (addj.) == VW == * [[Motî:vwès|vwès]] (f.n.) * [[Motî:vweteure|vweteure]] (f.n.) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- 119 21132 2003-06-23T11:17:19Z Pablo 5 xhilete: poitrait saetchî pa L. Mahin xhilete: poitrait saetchî pa L. Mahin 120 35492 2005-07-19T23:27:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lacobén</B></FONT> [adv.] pa tchance. <I>Lacobén ki dj' a des covietes di plastik dissu tchaeke éndjole, pask' avou les gotires, dj' end åreu fwait po tote l' éndjolreye</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:awureuzmint|awureuzmint]], [[Motî:vacobén|vacobén]]. Etimolodjeye: mot d' acolaedje di 3 adviebes (la co bén). 121 21134 2005-07-03T12:51:09Z Pablo 5 [[Imådje:a.jpg|thumb|a: di hintche a droete: schipe d'&nbsp;a; plante d'&nbsp;a; côpaedje e roye-di-cir d'&nbsp;ene bole d'&nbsp;a, mostrant les sclefes; tiesse d'&nbsp;a.]]<!-- droets? --> <FONT COLOR="#ff0000"><B>a</B></FONT> [f.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>as</B></FONT> [f.n.t.pl.] plante des cortis, e sincieus latén, <I><span lang=la>Allium sativum</span></I>, ki dene èn agnon, fwait di 10 a 25 bokets, k'&nbsp;on mete dins l'&nbsp;amagnî po dner del gosse, u po l'&nbsp;wårder. <I>Ass metou d'&nbsp;l'&nbsp;a e djigot&nbsp;? I magne des as po s'&nbsp;cour.</I> <I>Gn a des as di rpikêyes dins ci aireye ci.</I> <I>E moes d'&nbsp;nôvimbe, on plante les as: i dmorront dins tere tot l'&nbsp;ivier</I> (M. Anselme). <I>I m'&nbsp;fåt deus schipes d'&nbsp;a po ci rcete la</I> (C. Massaux). <I>Ça s'&nbsp;magne avou ene såce a l'&nbsp;a.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on sclat u ene hîfe u ene siclepe u ene schipe u on cwårtî d'&nbsp;a:</FONT> on boket di l'&nbsp;agnon d'&nbsp;a. <span lang=fr>F. gousse d'ail.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene tiesse u ene bole d'&nbsp;a:</FONT> agnon di l'&nbsp;a. <span lang=fr>F. bulbe d'ail.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene tresse</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">ene tike</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">on rin</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">on tchaplet d'&nbsp;as:</FONT> des as arindjîs e tchinne, treyîs pal cawe, metous po esse wårdés. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:yebe-ås-as|yebe-ås-as]] * [[Motî:såvadjès as|såvadjès as]] * [[Motî:a d' coloûte|a d'&nbsp;coloûte]] * [[Motî:a des håyes|a des håyes]] * [[Motî:a-d'-tchamp|a-d'-tchamp]] * [[Motî:a des oûsses|a des oûsses]] Omofone: * [[Motî:a_1|a&nbsp;!]] (mot-criya) ---- [[a (plante)|Dipus d' racsegnes so les as]] 122 41688 2005-10-17T11:13:40Z Pablo 5 Les pådjes el djivêye chal sont des pådjes d' omonimeye; dj' ô bén, des pådjes avou ene djivêye d' ôtès pådjes avou des årtikes k' ont ci tite la. Les omonimeyes arivèt sovint avou les nos d' plaece, metans on minme no d' plaece po on viyaedje et on hamtea d' èn ôte viyaedje; ou po des veyes di payis diferins, ou co on no d' plaece et on comon no... Vey li djiveye di totes les pådjes d' omonimeye: * [[:Categoreye:Omonimeye|Categoreye:Omonimeye]] * [[Wikipedia:Loyéns viè les pådjes d' omonimeye]] (des loyéns po-z espaitchî les pådjes d' omonimeye d' aparexhe el djivêye des ôrfulinnès pådjes) [[af:Wikipedia:Dubbelsinnigheid]] [[als:Wikipedia:Begriffsklärung]] [[bg:Уикипедия:Пояснителна страница]] [[ca:Viquipèdia:Pàgina de desambiguació]] [[cs:Wikipedie:Rozcestníky]] [[da:Wikipedia:Links til sider med flertydige titler]] [[de:Wikipedia:Begriffsklärung]] [[el:Βικιπαίδεια:Αποσαφήνιση]] [[en:Wikipedia:Disambiguation]] [[eo:Vikipedio:Apartigiloj]] [[es:Wikipedia:Página de desambiguación]] [[et:Vikipeedia:Täpsustuslehekülg]] [[fi:Wikipedia:Täsmennyssivu]] [[fr:Aide:Homonymie]] [[gl:Wikipedia:Homónimos]] [[he:ויקיפדיה:פירושונים]] [[hr:Wikipedia:Razdvojba]] [[hu:Wikipédia:Egyértelműsítő lapok]] [[ia:Wikipedia:Disambiguation]] [[id:Wikipedia:Disambiguasi]] [[is:Wikipedia:Aðgreiningarsíður]] [[it:Wikipedia:Disambiguazione]] [[ja:Wikipedia:曖昧さ回避]] [[ko:위키백과:동음이의어 페이지]] [[lb:Wikipedia:Homonymie]] [[lt:Wikipedia:Nukreipiamieji]] [[nb:Wikipedia:Flertydige titler]] [[nds:Wikipedia:Begreepkloren]] [[nl:Wikipedia:Doorverwijspagina]] [[pl:Wikipedia:Strony ujednoznaczniające]] [[pt:Wikipedia:Desambiguação]] [[ro:Wikipedia:Dezambiguizare]] [[simple:Wikipedia:Disambiguation]] [[sl:Wikipedija:Razločitev]] [[sr:Википедија:Вишезначна одредница]] [[sq:Wikipedia:Kthjellime]] [[sv:Wikipedia:Gaffelsida]] [[th:วิกิพีเดีย:การแก้ความกำกวม]] [[uk:Wikipedia:Багатозначність]] [[zh:Wikipedia:消除歧义]] 123 59862 2006-06-08T09:39:24Z Pablo 5 categorye [[Categoreye:Pordjets]] [[Categoreye:Wikipedia]] Les tchinnes di l'&nbsp;eterface del waibe si polèt ratourner. A pårti del modêye 1.2 di mediawiki ça s'&nbsp;pout fé direk sol waibe do wikipedia: *[[Sipeciås:Allmessages]] (totes les tchinnes ratournåves di l'&nbsp;eterface) ---- Pådjes d'&nbsp;aidance, evnd. *[[Wikipedia:Bénvnowe]] (pådje di bénvnowe) ([[:en:Wikipedia:Welcome, newcomers|en]]) ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:Åd fwait]] ([[:en:Wikipedia:About|en]]) ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:FAQ]] (les kesses ki rivnèt sovint) ([[:en:Wikipedia:FAQ|en]]) *[[Wikipedia:Abondroets]] ([[:en:Wikipedia:Copyrights|en]]) *[[Wikipedia:Manaedjeus]] ([[:en:Wikipedia:Administrators|en]]) *[[Wikipedia:Aidance]] ([[:en:Wikipedia:Help|en]]) ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:Pårticipants]] ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje]] ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:Côde wiki]] ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:Rîles a shure]] ([[:en:Wikipedia:Policies and guidelines|en]]) *[[Wikipedia:Kimint askepyî ene novele pådje]] *[[Wikipedia:Rîles po l' eployaedje des imådjes]] ([[:en:Wikipedia:Images use policy|en]]) *[[Wikipedia:Rîles po les pådjes protedjeyes]] ([[:en:Wikipedia:Protected page guidelines|en]]) *[[Wikipedia:Rapoirts di bugs]] ([[:en:Wikipedia:Bug reports|en]]) *[[Wikipedia:Cweraedje]] ([[:en:Wikipedia:Searching|en]]) ([[:fr:Aide:Recherche|fr]]) *[[Wikipedia:Rîles di lomaedje des årtikes]] ([[:en:Wikipedia:Naming conventions|en]]) *[[Wikipedia:Dimander èn årtike]] ([[:en:Wikipedia:Requested articles|en]]) *[[Wikipedia:Soeyoz franc come Batisse cwand vos candjîz ene pådje]] *[[Wikipedia:Kimint s' elodjî]] *[[Wikipedia:Pådjes a disfacer]] ('''tot fwait''') *[[Wikipedia:Redjiblaedje]] *[[Wikipedia:Formules TeX]] ([[:fr:Wikipédia:Formules TeX|fr]]) *[[Wikipedia:Pocwè l' wikipedia e walon eploye li rfondou]] *[[Wikipedia:Neutral point of view]] ([[:en:Wikipedia:Neutral point of view|en]]) Vos ploz eto dire li vosse so l'&nbsp;ratournaedje, s'&nbsp;i gn a des sacwès a candjî,... Alez sol [[Wikipedia_copene:Ratournaedje_di_l'_eterface|pådje di copene]] po çoula. ---- [[Wikipedia:Årtikes eciclopedikes di båze]] (djivêye di tinmes, po mete ene djivêye di tinmes sol mwaisse pådje, come dins ls ôtes wikipedias) 125 37580 2005-08-10T21:04:26Z Tiri 72 bondjoû, '''e cråssès letes''' on loyén viè l' [[Mwaisse pådje]] <nowiki> Vos ploz fé des loyéns viè d'&nbsp;ôtès pådjes di wikipedia tot metant [[&nbsp;et&nbsp;]] åtoû d'&nbsp;on mot; vos ploz mete e clintcheyès letes tot metant ''&nbsp;et&nbsp;'' (2 faflotes) di tchaeke costé d'&nbsp;on mot ou ene fråze; vos ploz mete e cråssès letes avou '''&nbsp;et&nbsp;''' (3 faflotes); eyet e cråssès clintcheyès letes avou '''''&nbsp;et&nbsp;''''' (5 faflotes (2+3)). Po fé des hagnons (paragraphes) leyîz ene roye vude. Po fé des djivêyes a boles, metoz '*' po cmincî l'&nbsp;roye, et po des djivêyes a limeros, eployîz '#' Si vos vloz fé ene roye di separåcion, tapez '----' (cwate loyeures). Et po fé des tites di prumî livea metoz ==&nbsp;et&nbsp;== di tchaeke costé; et po les tites di 2e livea metoz ===&nbsp;et&nbsp;=== </nowiki> On ptit egzimpe: == On tite chal == çouchal c' est on boket d' egzimpe. Cwand on va al roye shuvante sins leyî d'&nbsp;blanke roye ça n' fwait rén do tot. Les royes si metèt totes seules dins on minme hagnon, et shuvant li lårdjeu do betchteu eployî po lére li pådje. Mins çouchal c'&nbsp;est on novea hagnon. === djivêyes === Ene djivêye a boles: * prumî cayet * 2e cayet * 3e cayet Ene djivêye a limeros: # 1î cayet # 2e cayet # 3e cayet === stîle des letes === On pout mete des mots e ''clintcheyès letes'', e '''cråssès letes''' ey e '''''cråssès clintcheyès letes'''''. ---- on pout eto fé des loyéns, soeye-t i des loyéns å dvins do wikipedia (par egzimpe [[Walonreye]], [[Li Tchant des Walons]]); soeye-t i å dfoû: http://moti.walon.org ou co insi: [http://moti.walon.org l'&nbsp;esplicant motî], si on vout mete ene ôte sacwè el plaece del hårdêye. Si on n'&nbsp;mete rén mins k'&nbsp;on mete les [ et ] on-z a on limero: [http://moti.walon.org] àçèé àç ààà åæœ 126 53709 2006-04-05T22:14:16Z Lucyin 16 Vîs scrijhas <FONT COLOR="#ff0000"><B>Yåle</B></FONT> (a l'&nbsp;atake et dirî voyale) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åle</B></FONT> (dirî cossoune) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Alle-sur-Semois</span>, rebané avou [[Motî:Vresse|Vresse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li ban d'&nbsp;Åle:</FONT> Yåle, avou Tchairire et Mouzaive. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Voye d'&nbsp;Åle:</FONT> no d'&nbsp;ene rowe di Suni. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Ale (1235), Alle (1290)</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"allo"</span> (pire), etroclaedje d'&nbsp;on [[beloyance|Y di bele oyance]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Yålî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Yålire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Yålresse</B></FONT> [n.dj.] dimorant(e) d'&nbsp;Åle. <I>Vos, Yålîs, vozôtes, Yålires, vôtez por mi, ki n'&nbsp;promete nén dipus d'&nbsp;boure ki d'&nbsp;froumaedje.</I> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Yåle]] 127 21140 2003-06-24T02:30:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Yåle]] 128 21141 2003-06-24T02:32:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Yåle]] 129 21142 2003-06-24T02:33:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Yåle]] 130 21143 2005-04-02T13:24:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>youp&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] zoup&nbsp;! On dit eto: [[Motî:hop|hop]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>youpdoudoup&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] zoupzouzoup&nbsp;! <I>Youpdoudoup so li spirea, Djambe di bwès n' a pont d' oxhea Nosse meskene ni sait danser ...</I> (rima d' efant, zoupleuse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>youptata</B></FONT> [mot-brut] zouptata. <I>"Li bâ da Maria, youptata&nbsp;!", dit-st i l' mårmitchon k' aveut veyou potchî ene vatche k' aléve a gayet.</I> 131 21144 2003-06-25T02:20:10Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Zabele</B></FONT> [n.dj.] pitit no d'&nbsp;feme del Walonreye, e F. <span lang=fr>Isabelle</span>. <I>Dj'&nbsp;a tot m'&nbsp;coir k'&nbsp;est bagueu d'&nbsp;ivier, di froed, d'&nbsp;djalêye, Mins dji m'&nbsp;vos va rtrover, vos m'&nbsp;ertchåfrez, Zabele</I> ([http://rifondou.walon.org/rimeas_ptits_scrijheus.html#zabele J. Nihoul]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Zabea</B></FONT> [n.dj.] (v.m.) pitit no d'&nbsp;ome del Walonreye, e F. <span lang=fr>Isabeau</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zabea</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> ploreu(se) d'&nbsp;etermint, ki s'&nbsp;meteut divant l'&nbsp;coirbiyård. <span lang=fr>F. pleureur (euse).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ploroz, zabea, vla l'&nbsp;doû k'&nbsp;eva:</FONT> dijhêye pol ploreu kimincî ses dislamintaedjes. <B>2.</B> <I>a)</I> feme di rén. <I>Ene Magrite, ene beguene, on zabea frént danser l'&nbsp;diale dins on boestea.</I> <span lang=fr>F. gourgandine.</span> <I>b)</I> grande biesse di feme. <span lang=fr>F. grande niaise.</span> Disfondowes: zabê, <FONT COLOR="#800080">zabia</FONT>. Etimolodjeye: pitit no divnou cmon no.</P> 132 21145 2003-06-25T02:21:32Z Pablo zaf -> zif et zaf #REDIRECT [[Motî:zif]] 133 21146 2003-06-25T02:22:35Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zafe</B></FONT> [f.n.] mwais moumint a passer. <I>Deus zafes insi sol minme djoû, et dji nel raconte a persone</I> (E. Petithan). rl a: [[Motî:broke|broke]], [[Motî:rascråwe|rascråwe]]. Etimolodjeye: sustantif rexhou d'&nbsp;on mot-cria pol brut d'&nbsp;ene bafe, d'&nbsp;on côp setch.</P> 134 21147 2003-06-25T02:32:35Z Pablo 5 coridjî no drôles di zebes da J. Goffart 135 41124 2005-10-07T15:38:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zebe</B></FONT> [o.n.] [[Imådje:zebe.jpg|thumb|on zebe]] <B>1.</B> biesse a tetes, come li tchvå, avou des royes noeres et blankes so tot l'&nbsp;coir, ki vike e l'&nbsp;Afrike, e bindes. <span lang=fr>F. zèbre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come on zebe:</FONT> cori rade. rl a: [[Motî:bixhe|bixhe]], [[Motî:live 1|live]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Zebes:</FONT> ecoraedjeus do club di fotbal "Sportigne di Tchålerwè". rl a: [[Motî:gade-a-royes|gade-a-royes]]. [[Imådje:zebe_droles2.jpg|thumb|onk des [http://rifondou.walon.org/zebes-rif.html droles di zebes då Djan Goffart].]] <B>2.</B> drole d'&nbsp;ome. rl a: [[Motî:apôte|apôte]], [[Motî:aplåsse|aplåsse]], [[Motî:zigomår|zigomår]]. <span lang=fr>F. individu, bougre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;travayî coume on zebe:</FONT> bouter deur. <I>C'&nbsp;est des zebes po travayî.</I> rl a: [[Motî:betche-bos|betche-bos]], [[Motî:nûton|nûton]]. <span lang=fr>F. bien travailler, bosser.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do portuguès <span lang=pt>zebra</span>, pal voye do F. Disfondowes: <span lang=wa-feller>zêbe, zébe, zèbe</span>. 136 39971 2005-09-16T10:00:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yeusses</B></FONT> [omrin et femrin pron.] [[Motî:zels|zel(e)s]]. <I>Nos restans co avou yeusses.</I> <span lang=fr>F. eux, elles.</span> <I>Vs estoz m' feme, èm soû, èm mere, èm comere: C' est po yeusses eshonne ki dj' vos voe voltî</I> ([[F. Dewandelaer]]). <I>El Sindje, tot bleu d' colere måtraitive li Peroket d' fafiåd Dijhant ki, di s' cråsse linwe, i n' bayreut nén deus liårds; Tertos s' mokéve di yeusses; on riyeut come des sots</I> ([[J. Defrane]]). <I>Gn a la eto ene viye clarinete k' il ont stî mete yeuss deus l' Gurnadî</I> ([[R. Painblanc]]). <I>Les omes, yeuss, s' inkeuret al "cantina" boere ene afwaire k' i lomèt tekila</I> ([[D. Heymans]]) <I>Mins vla k' l' åbe s' a metou a clintchî et a sketer pask' il estént trop pezants a yeuss deus</I> ([[W. Bal]]). <I>Divant yeuss, i voeynut k' i s' eleve on grand tchinne</I> ([[M. Renard]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;da yeusses:</FONT> da zels, da [[Motî:leu 3|leu]]. <I>Dji dirè pus: nos dicåces ont ene sacwè ki n' est k' da yeusse, on detay ki fwait k' on n' pout nén rnoyî leu-z etat civil</I> ([[E. Romain]]). <span lang=fr>F. qui leur appartient en propre, typique, identitaire.</span> 137 21150 2003-06-25T02:36:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zif</B></FONT> et <FONT COLOR="#ff0000"><B>zaf</B></FONT> [mots-brut] mostrèt li brut d'&nbsp;ene bafe <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; zif zaf:</FONT> <I>a)</I> brut di deus u mwintes bafes, ene dirî l'&nbsp;ôte. <I>b)</I> movmint ki s'&nbsp;passe foirt raddimint. <I>A schipe nosse colon rtapé sol hapå, zif zaf, vo l'&nbsp;la dvins.</I> rl a: [[Motî:rif raf|rif raf]]. <span lang=fr>F. presto, en une deux.</span></P> 138 21151 2003-06-25T02:37:42Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>yebe-ås-as</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>yebe ås as</B></FONT> [f.n.] <span lang=la><I>Sisymbrium alliaria</I></span>.</P> 139 21152 2003-06-25T02:38:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>yebe å froyon</B></FONT> [f.n.] årdjintene. <I><span lang=la>Potentilla argentea.</span></I> <span lang=fr>F. argentine.</span></P> 140 21153 2003-06-25T02:40:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>yeye</B></FONT> [f.n.] dins l'&nbsp;ratourneure <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est do bo d'&nbsp;yeye u c'est do bo d'&nbsp;yeye, cwand on met s'&nbsp;mwin dzeu, ça pouwe:</FONT> dijhêye po responde a on kitchot ki dmande tofer: cwè çki c'&nbsp;est d'&nbsp;ça&nbsp;?</P> 141 21154 2004-08-02T00:00:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yoler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] boere li cafè (magnî ene pitite sacwè, sovint do pwin et do cafè, a cwatre eures). On dit eto: [[Motî:riciner|riciner]]. 142 52951 2006-03-25T00:49:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zels-minmes</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>zeles-minmes</B></FONT> [pron.] refoircixha di zel(e)s. <I>I cåzèt po zels-minmes.</I> <I>Ele n' ont k' a si rwaitî zeles-minmes.</I> <span lang=fr>F. eux-mêmes, elles-mêmes.</span> 143 21156 2003-06-25T02:44:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zels]] 144 52949 2006-03-25T00:48:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zels</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>zeles</B></FONT> [pron.] prono des rwaitant(e)s (3inme djin do plurial): <B>1.</B> metou dirî dvancete. <I>Dj'&nbsp;a des efants; c'&nbsp;est po zels ki dj'&nbsp;overe.</I> <I>Por zels, c'&nbsp;est todi bon assez.</I> <I>Ebén, ça serè tant pire po zeles.</I> <I>Dji dmoréve astok di zeles.</I> <I>I vnèt cwand on n'&nbsp;a pus dandjî d'&nbsp;zels.</I> <I>Dji n'&nbsp;avans nén mezåjhe did zeles.</I> <I>Les leus ni s'&nbsp;magnèt nén eter zels.</I> <I>Nos irans å martchi avou zels.</I> <I>On s'&nbsp;va anoyî sins zels.</I> <I>Nos frans bén sins zeles.</I> <I>Gn a des meres ki n'&nbsp;pinsèt k'&nbsp;a zeles.</I> rl a: [[Motî:yeusses|yeusses]], [[Motî:zels-minmes|zels-minmes]], [[Motî:zozôtes|zozôtes]]. <span lang=fr>F. eux, elles.</span> <span lang=en>Ingl. them.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a zels tos seus, a zeles totes seules:</FONT> rén k'&nbsp;inte di zel(e)s, sins nolu d'&nbsp;ôte. <I>A zels tos seus, i frént bén ene ekipe di fotbale.</I> <span lang=fr>F. à eux seuls.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est a zels</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">c'&nbsp;est da zels:</FONT> c'&nbsp;est zels k'&nbsp;endè sont mwaisses. rl a: [[Motî:leur|leur]]. <span lang=fr>F. à eux (elles); leur appartenant.</span> <span lang=en>Ingl. theirs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on, ene (+ no) da zel(e)s:</FONT> ene sacwè ki ls ôtes n'&nbsp;on tnén. <I>Dji n'&nbsp;årgouwe nén les cis ki sayèt d'&nbsp;trover ene solucion da zels åd fwait do rfondaedje do walon</I> (R. Viroux). <span lang=fr>F. personnel(le), propre.</span> <span lang=en>Ingl. own.</span> <span lang=nl>Ny. eigen.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene sacwè bén da zels:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"leur identité"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leu tuzance da zels:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"leur identité culturelle"</span>. <B>2.</B> metou tot seu el tiesse del fråze, u d'&nbsp;ene fråzlete adjondowe, et ki va esse repeté pa on prono ordinåre. <I>Ti, ti t'&nbsp;casse li tiesse, et zels, i s'&nbsp;è fotèt come di leu prumire tchimijhe.</I> <B>3.</B> metou come refoircixhant prono. <br> <I>a)</I> sudjet. <I>Dji vou bén, mins zels ni vôront måy.</I> <I>Dimandez a on vî curè; zels conoxhèt tos les ptits screts-mawets</I> (J. Brumioul). <I>C'&nbsp;est zeles ki vénront aprester a marinde.</I> <br> <I>b)</I> coplemint. <I>Les djins ki sont metchants, c'&nbsp;est zels k'&nbsp;il lzî arive corade des måleurs.</I> <B>4.</B> repetaedje do sudjet, sovint aconcoisté d'&nbsp;èn adviebe (di dgré, evnd.). <I>C'&nbsp;est zels mwaisses.</I> <I>I sont zels assez.</I> <I>Ele sont zeles totes seules.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il estént zels cwate:</FONT> a cwate (djins, biesses). rl a: [[Motî:leu 3|leu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle ont vnou zeles deus:</FONT> a deus. rl a: [[Motî:leu 3|leu]], [[Motî:ambedeus|ambedeus]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;zels, zeles assez:</FONT> assez (tot cåzant d'&nbsp;djins). <I>Il estént zels assez, dandjreus&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. suffisamment nombreux.</span> <span lang=en>Ingl. enough of them.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;zels mwints, zeles mwintes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">zels po fé:</FONT> a bråmint (des djins). <I>Il estént zels mwintes, a l'&nbsp;etermint&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:leu 3|leu]]. <span lang=fr>F. à beaucoup, nombreux (se).</span> <span lang=en>Ingl. many of them.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tot zels, totes zeles</FONT>: <br> <I>a)</I> zels tertos, zeles tertotes. <I>Dj'&nbsp;a stî contraryî pa tos zels.</I> <span lang=fr>F. eux tous, elles toutes.</span> <span lang=en>Ingl. all of them.</span> <br> <I>b)</I> les minmes (djins). <I>Nos restans co avou tos zels.</I> rl a: [[Motî:tot|tot]]. <span lang=fr>F. les mêmes.</span> <span lang=en>Ingl. the same people.</span> <br> <I>c)</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est tot zels, totes zeles:</FONT> c'&nbsp;est bén zel(e)s. <I>C'&nbsp;est tot zels, la, ça, di leyî les usteyes e plan sol tchantî.</I> <span lang=fr>F. ça leur ressemble à fond, c'est typiquement eux (elles).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>zèls</B>, zès, zês, zias, zeus, zoul, zës, zols, zals, zous (omrin), <B>zèles</B>, zales, zoles, zoules (femrin)</span>. Etimolodjeye: latén (minme sinse) pal voye do vî walon <span lang=wa-vi>"ès, èles"</span>; pu riscôpaedje di shuvions come "sins ès, totes èles" (avou prononçaedje des loyeures -z-) =&gt; sins zès, totes zels: askepiaedje d'&nbsp;ene omrinne fôme "zè" (k'&nbsp;est co l'&nbsp;disfondowe e l'&nbsp;Årdene nonnrece), et ene femrinne fôme "zel". Après, li femrinne fôme "zel" divna li seule fôme dins cåzu tot l'&nbsp;Payis walon (1650). Elle a stî rehåyeye ortograficmint på scrijhaedje Feller (1900) en ene sicrîte fôme omrinne <span lang=wa-fell>(zèls)</span> et ene sicrîte fôme femrinne <span lang=wa-fell>(zèles)</span>. Disfaflotaedje (zels, zeles) e 1995. 145 21158 2003-07-13T17:08:28Z WikiDeveloper 9 coridjaedje do rdjiblaedje #REDIRECT [[Motî:zénk]] 146 21159 2003-06-25T02:55:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zénk]] 147 21160 2004-01-06T11:16:27Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zénk 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> metå peur racafougnåve, di grijhe-bleuwe coleur, ki n'&nbsp;erounixh nén. <I>Ene foye di zénk; ene buze di zénk; des clås d'&nbsp;zénk.</I> <I>O dzeu do toet, on meteut todi ene cresrece di zénk.</I> <I>On fond d'&nbsp;nô, c'&nbsp;est l'&nbsp;zénk k'&nbsp;on mete dizo les schayes, siconte del tchiminêye.</I> <B>2.</B> Elemint tchimike metålike di simbôle atomike <B>Zn</B>. <I>C'&nbsp;est ene pomåde avou on sé d'&nbsp;zénk, do sulfate, si dj'&nbsp;el tén bén.</I> <B>3.</B> vî avion, viye oto, viye moto, vî velo. <I>Cwè çk'&nbsp;il årént polou fé avou leus vîs zénks siconte des Spitzfire almans, taiss, twè&nbsp;?</I> <I>Kî çki t'&nbsp;atchtreut ci vî zénk la, hê, ti; il est djusse bon po-z aler å cabouyaedje.</I> rl a: [[Motî:tacot|tacot]], [[Motî:becson|becson]], [[Motî:tcherete|tcherete]], [[Motî:caleze|caleze]], [[Motî:cariole|cariole]]. <span lang=fr>F. zinc, guimbarde, bagnole, coucou, tacot.</span> Disfondowes: <B>zink</B>, zing, zèk, zék, <FONT COLOR="#800080"><B>zé<SUP>n</SUP>k</B></FONT>. Etimolodjeye: alm. <span lang=de>Zink</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zénkî</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> ovrî ki mete des plakes di zenk so les toets. <I>Les zénkîs sont so nosse toet.</I> <B>2.</B> patron d'&nbsp;ene industreye ki traite do zénk. <I>L'&nbsp;Union Miniere a houkî tos les zénkîs d'&nbsp;Urope po waiti di fé rmonter les pris.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zénker</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>zéncler</B></FONT> [v.c.] ricovri avou do zénk. <I>Il ont zénké l'&nbsp;volé del måjhon.</I> rl a: [[Motî:rizénker|rizénker]]. Disfondowes: zinker, zinguer, zéguer, zinguè, zinglè, zinguî, zinker. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zénkeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>zéncleu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> zénkî (ovrî ki mete des plakes di zénk so les toets). <B>2.</B> plombî (ovrî ki rfwait les såles di bagn). rl a: [[Motî:tchôdronî|tchôdronî]]. Disfondowes: zingueur, zingueu, zingleu, zégueu, zinkeu.</P> 148 21161 2003-06-25T02:56:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zénk]] 149 21162 2003-06-25T02:56:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zénk]] 150 21163 2003-06-25T02:57:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zenofobe]] 151 35480 2005-07-19T22:49:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zenofobe</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:raecisse|raecisse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>zènofope</B></FONT>, csénofôpe, gzénofobe</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî (X a l'&nbsp;atake =&gt; Z) do F. <span lang=fr>xénophobe</span>, fwait pa aplacaedje tîxhon do grek <span lang=el>"xenos phobos"</span> (ki voet evi ls etrindjirs). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zenofobeye</B></FONT> [f.n.] kidujhance d' on (ene) zenofobe. 152 21165 2003-12-13T16:59:16Z Pablo 5 coridj: djouwer <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zezôtes</B></FONT> [pron.] zels. <I>Riwaitîz a zezôtes (ås efants ki djouwèt sol voye) estô d'&nbsp;tchafter&nbsp;!</I> Disfondowes: zozôtes, <FONT COLOR="#800080">zèzô<SUP>n</SUP>tes</FONT>. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje prono (zels) + adviebe (ôtes), sol piceure di "nozôtes" et "vozôtes"; rl a: [[Motî:tizôtes|tizôtes]]. Sorcoinrece.</P> 153 21166 2003-11-26T22:16:39Z Pablo 5 hårdêyes <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zuvion</B></FONT> [o.n.] pitit tchôd vint. <I>On sinteut les frisses zuvions del vesprêye.</I> <I>Ca firs et francs n'&nbsp;sont i nén, sol grande påjhûle sitindêye d'&nbsp;aiwe, k'&nbsp;on ptit zuvion vént aduzer tot l'&nbsp;reschandixhant&nbsp;!</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/vera.html L. Mahin]). <I>Cwand ki dj'&nbsp;sins les dous zuvions do bontins ki fjhèt tressiner les foyes des hesses, lére ene fådlêye etire di papîs å mitan des bwès est bråmint pus plaijhant ki vochal o buro&nbsp;!</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/vera2.html L. Mahin]) <span lang=fr>F. brise, zéphyr.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; i n'&nbsp;passe nou zuvion:</FONT> i fwait stofant, sins on poy d'&nbsp;air. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>aucun souffle de vent.</span> Etimolodjeye: bodje "zû"; cawete -ion, avou on V d'&nbsp;raloyaedje, 1893. Coinrece Lidje.</P> 154 36669 2005-08-01T11:19:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zwè</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åwe|åwe]]. <I>Si gamén a volou di tote foice awè ene zwè.</I> rl a: [[Motî:wè|wè]]. Etimolodjeye: riscôpaedje di "des wès --&gt; des zwès", 1850. ---- [[Åwe|Dipus d' racsegnes so les åwes]] 155 36738 2005-08-01T19:38:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zwèn&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] mostere on brut d'&nbsp;bouxhaedje setch (so ene djin, so les dinrêyes a bate å flayea). <I>Zwèn&nbsp;! On bouxhive avou l'&nbsp;ponte del djåbe so les schayons d'&nbsp;one schåle; ça petéve on côp</I> (ramexhné pa J.J. Gaziaux). rl a: [[Motî:ziner|ziner]], rl a: [[Motî:pertif|pertif]], [[Motî:zwink|zwink]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>zwèn, zwin</span>. 156 21169 2003-06-25T03:05:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zwink&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;on côp di scorijhe. <I>Dji lyi a dné zwink et zwink.</I> rl a: [[Motî:zwèn|zwèn]]. Disfondowes: zwink, zink.</P> 157 21170 2003-06-25T03:06:58Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zwer</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> efant. <I>Oyi, c'&nbsp;est ça l'&nbsp;bouneur, on l'&nbsp;a cwand on est zwer</I> ([http://rifondou.walon.org/dewandelaer.html#bouneur F. Dewandelaer]). <span lang=fr>F. gosse.</span> <B>2.</B> målåjhey efant. <I>I s'&nbsp;fåt atinde a tot avou ces zwers la.</I> <I>C'&nbsp;est on fameus zwer, vosse gamene!</I> rl a: [[Motî:djonne|djonne]]. <span lang=fr>F. gosse.</span> <B>3.</B> efant, eritî. <I>Il ont morou sins zwers.</I> <span lang=fr>F. enfant, successeur.</span> <B>4.</B> eritî d'&nbsp;abondroets. <I>Fåt dmander l'&nbsp;åjhmince do scrijheu, et s'&nbsp;il est moirt, di ses zwers et eritîs.</I> <span lang=fr>F. ayant-droit.</span> Disfondowes: <B>zwêr</B>, zwèr, zwèrs', zwâr. Etimolodjeye: riscopaedje do vî mot administratif des lingaedjes d'&nbsp;oyi "hoir" (eritî) dins si fôme pluriyale "les hoirs". Coinrece walon do Coûtchant eyet Årdene nonnrece.</P> 158 21171 2003-12-13T17:21:54Z Pablo 5 coridj: djouwer <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zûner</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> fé on gros brut tot volant, tot djåzant d'&nbsp;on malton (bordon), d'&nbsp;ene moxhe, d'&nbsp;ene åbalowe (baloujhe). <I>T'&nbsp;aveus ene moxhe a vier dins l'&nbsp;tchambe, ki zûnéve come ene baloujhe.</I> rl a: [[Motî:zûnter|zûnter]], [[Motî:maltoner|maltoner]], [[Motî:chîler|chîler]]. <span lang=fr>F. bourdonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;t'&nbsp;åreus oyou zûner les moxhes:</FONT> les djins s'&nbsp;taijhént tertos. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer a fé zûner les baloujhes:</FONT> djeu des efants divant k'&nbsp;on n'&nbsp;pretche po n'&nbsp;nén fé sofri les biesses: il emantchént on fyi après les aiyes d'&nbsp;ene åbalowe, et l'&nbsp;leyî voler e rond. <B>2.</B> fé on brut, todi l'&nbsp;minme, come li ci d'&nbsp;ene moxhe, d'&nbsp;ene baloujhe, tot djåzant d'&nbsp;totes sôres. <I>On-z ôt les fis do telefone ki zûnèt copurade cwand i djale.</I> <I>Èn elicoptere a aiyretes ki zûne come on djonnea d'&nbsp;moxhetes: c'&nbsp;est les ovnyins ki sont laddins&nbsp;!</I> ([http://lucyin.walon.org/lv/rimas1.html#teve L. Mahin]). <I>On bouxhive les tchambes; dj'&nbsp;oyeu les fuzêyes ki zûnént tot montant.</I> <span lang=fr>F. bruire, vrombir, siffler.</span> <B>3.</B> xhufler ås orayes, tot djåzant des bales, d'&nbsp;ene tourpene, d'&nbsp;on baston k'&nbsp;on fwait tourniker. <I>Gn a ene bale ki m'&nbsp;a zûné ås orayes; ti sins bén ki dji nel moennéve nén lådje.</I> <I>Les zwers fijhént zûner li tourpene ki ça m'&nbsp;tapéve so les niers.</I> <span lang=fr>F. siffler.</span> <B>4.</B> produre on brut, todi l'&nbsp;minme, d'&nbsp;ådvins, po ene oraye k'&nbsp;est malåde; produre on brut k'&nbsp;est trop foirt po èn aparey metou a l'&nbsp;oraye. <I>Gn aveut mes orayes ki m'&nbsp;zûnént.</I> <I>Avou si aparey, cwand on leye toumer on coyî, ça lyi zûne dins ses orayes.</I> rl a: [[Motî:chîler|chîler]]. <span lang=fr>F. tinter, bourdonner, résonner, retentir.</span> <B>5.</B> tchanter (ene tchanson) sins waire drovi l'&nbsp;boke. <I>I s'&nbsp;aléve pormoenner disk'&nbsp;al tchapele tot zûnant si ptite tchanson.</I> rl a: [[Motî:gruziner|gruziner]], [[Motî:muzer|muzer]]. <span lang=fr>F. fredonner, chanter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li fé zûner:</FONT> tchanter bén et foirt. <I>Gn aveut, dins l'&nbsp;tchambe, on pinson kel fijheut zûner.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>chanter à gorge déployée</span>. <B>6.</B> dire a l'&nbsp;oraye. <span lang=fr>F. sussurer.</span> <B>7.</B> dire tot l'&nbsp;tins (ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;ôt nén voltî). <I>I zûne ki l'&nbsp;walon doet dmorer edjalé come les patwincieus l'&nbsp;ont trové e 1935.</I> rl a: [[Motî:tchanter|tchanter]]. <span lang=fr>F. rabâcher.</span> <B>8.</B> canler (dire do må des ôtes). <I>Oyoz zûner l'&nbsp;åbalowe? Dandjreus k'&nbsp;ele casse co do souke so nozôtes.</I> <span lang=fr>F. jacasser, cancanner.</span> <B>9.</B> si måvler. <I>Leu plaijhi, c'&nbsp;esteut del fé zûner.</I> <span lang=fr>F. râler, pester, mousser.</span> rl a: [[Motî:monter|monter]], [[Motî:edaiver|edaiver]], [[Motî:eraedjî|eraedjî]]. Disfondowes: <B>zûner</B>, zûnè, zûnî, zûler, zîner. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zûne</B></FONT> [f.n.] air k'&nbsp;on zûne. <I>Etot magnant des canadas al braijhe, les bierdjîs apougnèt ene zûne sol flûte di sizon</I> ([http://rifondou.walon.org/brel.html#mahin L. Mahin]). <span lang=fr>F. mélodie, mélopée, air, refrain, rangaine.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zûnaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "zûner". <I>Dj'&nbsp;a on zûnaedje dins l'&nbsp;oraye, docteur.</I> <I>On n'&nbsp;oyeut totåtoû kel zûnaedje des maltons.</I> <I>Sitindous fén mierlongs, nos n'&nbsp;etindéns ddja li zûnaedje do vint dins les foyes.</I> rl a: [[Motî:ramxhiaedje|ramxhiaedje]], [[Motî:chîlaedje|chîlaedje]]. <span lang=fr>F. bourdonnement, susurrement, tintement (d'oreille), vrombissement, bruissement.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">zûnèdje</FONT>, zûnadje, zûnâdje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zûna</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit zûnaedje, come li ci d'&nbsp;on sourdaedje d'&nbsp;ene aiwe, li chîlmint do gaz foû d'&nbsp;on tuyea. <I>On oyeut on ptit zûna: c'&nbsp;esteut on filet d'&nbsp;aiwe inte deus pires.</I> <span lang=fr>F. sifflement léger.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;medcén) xhuflaedjes des brontches rasserêyes dins l'&nbsp;coûtresse d'&nbsp;alinne. <I>I m'&nbsp;a co rfwait do zûna tote li nute; dji lyi va riscrire ene médyinne di cortizone.</I> <span lang=fr>F. sifflement asthmatique, râle sifflant.</span></P> 159 21172 2003-06-25T14:39:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zûner evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] cori evoye come ene åbalowe. <I>Elle a zûné evoye d'&nbsp;ene bele araedje.</I> rl a: [[Motî:zoupter evoye|zoupter evoye]], [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]], [[Motî:fritchter evoye|fritchter evoye]]. <span lang=fr>F. déguerpir.</span></P> 160 21173 2003-06-25T14:40:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zû</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;grosse moxhe ki vole, do vint ki shofele. <I>Zû, zû&nbsp;! twè, Ptit Roytea, zû, zû&nbsp;! ti serès advineu; zû, zû&nbsp;! ti serès advineu; c'&nbsp;esteut l'&nbsp;vint ki lyi cåzéve</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/paskeyes-rif.html#roytea L. Mahin]). rl a: [[Motî:huzer|huzer]]. Disfondowes: <B>zû</B>, zoû. Etimolodjeye: erî-rifjhaedje a pårti di "zûner", 2002; rl a: [[Motî:chî|chî]].</P> 161 21174 2003-06-25T14:42:35Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zivercôfs</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.t.pl.] <B>1.</B> (v.m.c.) payis metous fén lon, so l'&nbsp;evierdaegn et k'&nbsp;i n'&nbsp;î fwait nén bon aler. <I>Cour ås zivercôfs et s'&nbsp;ni rvén måy pus&nbsp;!</I> <I>Va s'&nbsp;ti fé pinde ås zivercôfs&nbsp;!</I> <I>Vass djudla les mers; vass minme ås zivercôfs u å diale dji n'&nbsp;ti sai wice&nbsp;!</I> <I>Et c'&nbsp;est co pire si vos passez li djournêye a-z eternaivyî pattavå l'&nbsp;daegn, a-z evoyî des emiles e walon ås soçons ki sont-st ås zivercôfs</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/alcroejhete.html#blanke_dame L. Mahin]). <I>Les Walons, come tos les peupes, sont des voyaedjeus. Et s'&nbsp;ont i yeu, a des moumints d'&nbsp;leu-z istwere, pômagne et soelance, a té pont k'&nbsp;alît cweri, ås zivercôfs, après ene meyeute vicåreye</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/vera.html L. Mahin]). <span lang=fr>F. antipodes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî ene sakî ås zivercôfs:</FONT> l'&nbsp;evoyî å diale, e l'&nbsp;infier. <span lang=fr>F. diable, enfer.</span> <B>2.</B> (istwere) <FONT COLOR="#ff0000">les Zivercôfs</FONT>: Indes neyerlandesses (Indonezeye). <I>C'&nbsp;est do cafè d'&nbsp;ås Zivercôfs.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">zivercôf</FONT> [o.n.] (istwere, trevéns olandès) egadjeu po-z aler å sôdård, u come matlot ås Indes neyerlandesses. <span lang=fr>F. enrôleur.</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do neyerlindès <span lang=nl>"ziel verkopen"</span>, avou assaetchance di l'&nbsp;almand <span lang=de>"verkaufen"</span> (vinde si åme), 1820. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje.</P> 162 42500 2005-10-26T01:58:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Zône</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>(ol&nbsp;~)</B></FONT> [n.pl.] ol Zône: no d' plaece di [[Motî:Måmdey|Måmdey]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on djouweu del Zône:</FONT> on bon djouweu (spårdaedje d' ene paskeye di ci coine la). Etimolodjeye: riscôpaedje di "o ls ônes" (dins ls ôneas, o bwès d' ôneas). rl a: [[Motî:ône 2|ônea \ ône]]. 163 21176 2004-01-06T11:38:04Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zoubler evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] cori raddimint evoye (tot zoublant). <I>I gn a k'&nbsp;a lyi cåzer d'&nbsp;ses rpayaedjes e rtård, et i zoubele evoye ki ti nel rivoes pus del samwinne.</I> rl a: [[Motî:zoupter evoye|zoupter evoye]], [[Motî:zûner evoye|zûner evoye]]. <span lang=fr>F. s'éclipser.</span></P> 164 49970 2006-02-01T22:57:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zoup&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] mostere li movmint d'&nbsp;on [[Motî:hoplaedje|hoplaedje]]. On dit eto: [[Motî:youp|youp]], [[Motî:hop|hop]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zoupzouzoup&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] mostere li movmint di sôtlaedjes, onk dirî l'&nbsp;ôte, come ene djin ki [[Motî:trafter|traftêye]], ene grande djin ki fwait sôtriker èn efant. <I>Et Mitan d'&nbsp;Cok rapougne si ptit voyaedje abeye abeye; et zoupzouzoup d'&nbsp;ene djambe so l'&nbsp;ôte</I> ([[fåve do Mitan d' Cok]]). On dit eto: [[Motî:youpdoudoup|youpdoudoup]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zouptata&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] mostere on grand sôtaedje après des ptits hossaedjes, copurade dins les [[Motî:zoupleuse|zoupleuses]]. <I>Les poyes ponèt des beas gros oûs; dins l'&nbsp;schô d'&nbsp;matante Gazou; zouptata&nbsp;!</I> ([[zoupleuse]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zoupedår&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] zouptata. <I>Fijhoz mu zoupedår, ô, grand-popa&nbsp;!</I> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;[[aplacaedje]] mot-brut (zoup), aloyrece [[Motî:et|et]] et viebe å cmandeu ([[Motî:dårer|dåre]]). Parintêye : * [[Motî:zoupler|zoupler]] 165 21178 2003-06-25T14:47:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zoup]] 166 21179 2003-06-25T14:47:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zoup]] 167 21180 2003-06-25T14:47:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zoup]] 168 21181 2003-06-25T14:54:53Z Pablo 5 zoupt_ê_ye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zoupter evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] cori raddimint evoye (tot zouptant). <I>T'&nbsp;es ki cåze avou lu et i zouptêye evoye sins k'&nbsp;ti n'&nbsp;voeyes payou.</I> <span lang=fr>F. s'enfuir, se dérober, se défiler, disparaître.</span></P> 169 38081 2005-08-16T09:56:17Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zirconiom</B></FONT> [o.n.] Elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des peurs metås, di grijhe coleur, di dinsité di 6,53, ki rshonne å titaniom et å siliciom, kinoxhou dizo l'&nbsp;essegne atomike <B>Zr</B>, li nombe atomike 40, et l'&nbsp;pwès atomike 91. ---- [[zirconiom|Dipus d' racsegnes sol zirconiom]] 170 21183 2003-06-25T14:55:48Z Pablo 5 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zinter</B></FONT> <B>II.</B> [v.c.] diner ene ratournêye (ene dobleure) a (ene djin). <I>I s'&nbsp;a fwait zinter på Rossea.</I> rl a: [[Motî:ridinguer|ridinguer]], [[Motî:ringoter|ringoter]], [[Motî:spindjî|spindjî]], [[Motî:froter|froter]], [[Motî:ridobler|ridobler]]. <span lang=fr>F. rosser.</span> Disfondowes: zignter, zin'ter. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot-brut "[[Motî:zin|zin]]".</P> 171 21184 2003-06-25T14:53:15Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zinter evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] evoyî (ene sakî) å diale, fote (ene sakî) a l'&nbsp;ouxh. <I>Zintêye lu evoye&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:zaguer|zaguer]]. <span lang=fr>F. expédier.</span></P> 172 21185 2004-01-19T21:34:47Z 212.100.178.141 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zin</B></FONT> [mot-brut] mostere li brut di tchocaedje do fier. Disfondowes: <B>zin'</B>, zën'. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ziner</B></FONT> [v.s.c.] fé èn brut d'&nbsp;casroles. <span lang=fr>F. tinter, résonner, émettre un bruit métallique.</span> <I>Cwand k'&nbsp;c'&nbsp;esteut l'&nbsp;danse del graweye, on bouxhive so ene payele avou ene graweye: tchaeke côp k'&nbsp;ça zinéve, on candjive di cmere.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> deram di brut d'&nbsp;casroles. <B>2.</B> muzike k'&nbsp;on n'&nbsp;inme nén. <I>Gn aveut ene zinreye, ladvins, twè, dji n'&nbsp;ti di k'&nbsp;ça: i martoként tertos so des casroles et des payeles.</I> Disfondowes: <B>zin'rîye</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>zin'rèye</B></FONT>, zën'rîye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinziner</B></FONT> [v.s.c.] aler, djouwer del muzike (tot cåzant d'&nbsp;èn instrumint d'&nbsp;muzike) <I>På aléve fé zinziner si violon et Djan-Mi aléve fé tanfler et poûfurner si ptit årmonica rabistoké et poûssif</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:zimzim|zimzim]]. Disfondowes: <B>zin'zinè</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>zin'ziner</B></FONT>, zën'zëner.</P> 173 21186 2003-06-25T14:58:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zin]] 174 21187 2003-06-25T14:58:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zin]] 175 21188 2003-06-25T14:58:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zin]] 176 21189 2003-12-29T04:42:34Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Andene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Andenne</span>, divnou intité avou novea limero del posse 5300; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;84]; vî limero del posse: 5220. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Andene:</FONT> Andene avou: Coutisse, Landene, Nametche, Scleyin, Seye, Ton, Bjin, Måjhret, Bounvîye. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> a yeu a vey avou l'&nbsp;[http://rifondou.walon.org/istwere1-rif.html#massaux Guere del Vatche] (1275-1278). Disfondowes: Andène, Ondène.</P> 177 21190 2004-12-05T10:18:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhoutsiplou</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhoûte-s'-i-ploût</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûte-s'-i-ploût</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rowe di [[Motî:molén|molén]] a aiwe. <B>2.</B> prometaedje k' on sait bén k' on n' tenrè nén. Disfondowes: <B>hoûte-s'-i-ploût</B>, choûte-s'-i-ploût, choûte-s'-i-plout, ascoute-s'-i-plout. Gm. ècoûte-s'-i-ploût. Etimolodjeye: no d' acolaedje viebe a l' imperatif + fråzlete (schoûte s' i ploût, paski l' aiwe ki rtoume del rowe fwait l' brut del plouve, et k' on dit tot baltant a ene sakî stampé a costé, k' i "schoûte s' i ploût"). {| width="95%" |- |[[Imådje:xhoutsiplou1.jpg|framed|none|xhoutsiplou: l' åbe del rowe di molén <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>.]] |[[Imådje:xhoutsiplou3.jpg|framed|none|on raptitixhaedje d' ene rowe a batch, avou Louis Schul, li fjheu des rowes <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] |- |[[Imådje:xhoutsiplou2.jpg|framed|none|li rowe, adjustêye <small>(poitrait del coleccion da Louis Schul).</small>]] |[[Imådje:xhoutsiplou4.jpg|framed|none|ene rowe a pales (molén d' Lakeujine) <small>(poitrait del coleccion da Louis Schul).</small>]] |} ---- Vey ossu: [[Motî:Xhoutsiplou|Xhoutsiplou]] 178 21191 2003-06-27T09:34:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhoutsiplou]] 179 21192 2003-06-27T09:39:42Z Pablo 5 xhoutesiplou: l'&nbsp;åbe del rowe di molén (poitrait saetchî pa L. Mahin) xhoutesiplou: l'&nbsp;åbe del rowe di molén (poitrait saetchî pa L. Mahin) 180 21193 2003-06-27T09:41:20Z Pablo 5 xhoutsiplou: li rowe, adjustêye (poitrait del coleccion da Louis Schul) xhoutsiplou: li rowe, adjustêye (poitrait del coleccion da Louis Schul) 181 21194 2003-06-27T09:43:17Z Pablo 5 xhoutsiplou: on raptitixhaedje d'&nbsp;ene rowe a batch, avou Louis Schul, li fjheu des rowes (poitrait saetchî pa L. Mahin) xhoutsiplou: on raptitixhaedje d'&nbsp;ene rowe a batch, avou Louis Schul, li fjheu des rowes (poitrait saetchî pa L. Mahin) 182 21195 2003-06-27T12:45:23Z Pablo 5 coridjaedje xhoutsiplou: ene rowe a pales (molén d'&nbsp;Lakeujine) (poitrait del coleccion da Louis Schul) 183 21196 2003-06-27T09:53:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhoutsiplou]] 184 21197 2003-12-19T21:43:45Z Pablo 5 Målimpré <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Xhoutsiplou</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Xhoute-si-ploût</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> no di hamteas u nos d'&nbsp;plaece wice k'&nbsp;i gn a (u gn aveut) on molén a aiwe, copurade: <I>a)</I> hamtea do ban d'&nbsp;[[Motî:Manhé|Manhé]] ([[Motî:Vå Xhavane|Vå Xhavane]]), e F. <span lang=fr>Xhoute-si-plout</span> (prononcêye vola <span lang=wa-fell>"hyoûte s'&nbsp;i ploût"</span>); <I>b)</I> no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;[[Motî:Esneu|Esneu]], e F. <span lang=fr>Hout-si-plout</span> (prononcêye vola <span lang=wa-fell>"hoûte s'&nbsp;i ploût"</span>); <I>c)</I> hamtea di Målimpré e F. <span lang=fr>Xhoute-si-plou</span> (prononcêye vola <span lang=wa-fell>"hoûte s'&nbsp;i ploût"</span>); <I>d)</I> nos d'&nbsp;plaece d'&nbsp;[[Motî:Aiwêye|Aiwêye]], di Werè-l'-veke (<span lang=wa-fell>hoûte s'&nbsp;i ploût</span>), di [[Motî:Djerpene|Djerpene]], di Mtet (<span lang=wa-fell>choûte s'&nbsp;i ploût</span>). <B>2.</B> viyaedje k'&nbsp;on n'&nbsp;sait ddja eyou çki c'&nbsp;est. <I>Dji n'&nbsp;va nén ndaler disk'&nbsp;a Xhoutsiplou po l'&nbsp;ritrover.</I> <I>Ké diferince inte Xhoutsiplou et Holywood&nbsp;? A Holywood, on flate les stårs, et a Xhoutsiplou, on ståre les flates.</I> Disfondowes: <B>Hoûtsiploû</B>, Hyoûtsiploû, Choûtsiploû, <B>Houtsiplou</B>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]], [[Xhoutsiplou (Esneu)]], [[Xhoutsiplou (Manhé)]], [[Xhoutsiplou (Målimpré)]], [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] Vey eto: [[Motî:xhoutsiplou|xhoutsiplou]] 185 21198 2003-06-27T10:03:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Xhoutsiplou]] 187 21199 2003-12-13T17:12:40Z Pablo 5 coridj: djouwer <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zimzim</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>zimzizim</B></FONT> [mot-brut] <B>1.</B> mostere li brut d'&nbsp;on violon, d'&nbsp;èn årmonica, ki djouwèt; li brut d'&nbsp;ene muzike ki va, d'&nbsp;ene viole ki djouwe tote seule, come li cene ki les moxhonisses aprindèt des airs ås moxhons avou. <I>C'&nbsp;est todi zimzim disk'&nbsp;a mo tård al nute.</I> <I>Zimzizim Colå Robin; èm tchivå n'&nbsp;a pus k'&nbsp;on dint; a mwindjî tot s'&nbsp;picotin; et n'&nbsp;a leyî k'&nbsp;on ptit fistou; po xhufler o trô d'&nbsp;vosse cou</I> (rima d'&nbsp;efant). <B>2.</B> hay, alans î sins rastena. <I>Alé, zimzim, monparan&nbsp;!</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>En avant.</span> rl a: [[Motî:rimtchitchim|rimtchitchim]], [[Motî:tchimtchitchim|tchimtchitchim]]. Disfondowes: zim'zim', zi-zim. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zimter</B></FONT> [v.s.c.] må djouwer del muzike. rl a: [[Motî:zinziner|zinziner]].</P> 188 21200 2003-06-27T12:52:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zimzim]] 189 21201 2003-06-27T12:52:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zimzim]] 190 21202 2003-12-13T17:23:14Z Pablo 5 coridj: djouwer <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ziguezig</B></FONT> et <FONT COLOR="#ff0000"><B>ziguezon</B></FONT> [mots-brut] mostrèt li brut d'&nbsp;on violon ki djouwe. <I>Vive Cabeche avou s'&nbsp;violon ki nos fwait ziguezig vive Cabeche avou s'&nbsp;violon ki nos fwait ziguezon</I> (ramexhné pa L. Léonard). rl a: [[Motî:rimtchimtchim|rimtchimtchim]], [[Motî:tchimtchitchim|tchimtchitchim]], [[Motî:zimzim|zimzim]], [[Motî:zimboum|zimboum]].</P> 191 21203 2003-06-27T12:59:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ziguezig]] 192 21204 2004-01-06T11:03:36Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zigzaguigne</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rade dischindaedje e croles d'&nbsp;on ptit avion. <I>I n'&nbsp;s'&nbsp;a seu mete cwite di l'&nbsp;Almand k'&nbsp;e fjhant do zigzaguigne.</I> <span lang=fr>F. looping.</span> <B>2.</B> passaedje di des ôtès otos on côp a droete, on côp a hintche, po ene oto (en moto) ki rôle come on diale so l'&nbsp;otovoye. <I>Dji m'&nbsp;va m'&nbsp;aburteler dins mi Alfa-romeo, et aler fé ene miete di zigzaguigne so l'&nbsp;otostråde di l'&nbsp;Årdene.</I> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:zigzaguer|zigzaguer]]", vicante cawete -igne, 1998.</P> 193 21205 2003-06-27T13:04:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zimboum]] 194 21206 2003-06-27T13:04:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zimboum]] 195 21207 2003-06-27T13:07:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zimboum</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>zimbouboum</B></FONT> <B>I.</B> [mots-brut] mostrèt li brut del muzike des orkesses di dicåces. <I>Zimboum zimboum tralala lala, c'&nbsp;est nozôtes les pus djolis, c'&nbsp;est nozôtes les pus djintis</I> (tchanson). rl a: [[Motî:ziguezig|ziguezig]]. Disfondowes: zim'boum, zim'bouboum, zim'boumboum. <B>II.</B> [addj.] <B>1.</B> ki ratind famile tot cåzant, sovint e må, d'&nbsp;ene feme. <I>Il alént coûtchî eshonne divant di s'&nbsp;maryî, c'&nbsp;est come ça k'&nbsp;elle a stî zimboum.</I> <span lang=fr>F. enceinte.</span> <B>2.</B> nén tot djusse. rl a: [[Motî:foû scwere|foû scwere]], [[Motî:zinzin|zinzin]]. <span lang=fr>F. dérangé mentalement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zimboum tralala</B></FONT> [mot-brut] imitåcion do brut d'&nbsp;muzike, po dire: <I>a)</I>hay, alans î sins rastena. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>allons-y gaiement&nbsp;!</span> <I>b)</I> copurade, cwand deus djonnes djins ont stî coûtchî eshonne. <I>I s'&nbsp;avént stî rtrover dins s'&nbsp;kotche o Noû-Lovin et pu zimboum tralala, hin, valet.</I> <I>c)</I> ene sacwè a bén stî adjinçnêye, ki ça a stî come do papî a muzike. <I>Il avént apresté l'&nbsp;noice meticuleuzmint; ci djoû la, c'&nbsp;esteut zimboum tralala&nbsp;!</I></P> 196 21208 2003-06-29T18:23:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zing</B></FONT> [mot-brut] mostere li brut d'&nbsp;on côp di scorijhe. <I>Dji lyi a dné zing et zing</I> (ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:zwin|zwin]], rl a: [[Motî:zingler|zingler]]. <span lang=fr>F. vlan.</span></P> 197 21209 2004-01-06T11:15:18Z 212.100.178.141 -rasgoutaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zingler</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> bouxhî avou ene sicorijhe. <I>Il a zinglé s'&nbsp;valet divant les ôtes bokions.</I> <I>Il a stî zinglé a côps d'&nbsp;corijhe.</I> <I>On a stî zinglé l'&nbsp;pôve biesse pask'&nbsp;ele hoûléve</I> (H. Forir). rl a: [[Motî:chlaker|chlaker]], [[Motî:azingler|azingler]]. <span lang=fr>F. fouetter, flageller, fustiger.</span> <B>2.</B> bouxhî a ptits setch côps, copurade tot djåzant del plouve, des gurzeas. <I>Li pluve lyi zingléve li figueure.</I> <span lang=fr>F. cingler.</span> <B>3.</B> bate comifåt. <I>I s'&nbsp;a fwait zingler comifåt.</I> rl a: [[Motî:zignter|zignter]]. <span lang=fr>F. gifler, rosser, fesser.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) critiker setchmint. <I>Rwanda 1995: les corwaiteus do Rwanda ont zinglé l'&nbsp;idêye amerikinne d'&nbsp;on Houtouland et d'&nbsp;on Toutsiland.</I> <span lang=fr>F. fustiger.</span> Codjowaedjes: dji zinguele u dji zinglêye. Disfondowes: <B>zingler</B>, zinglè, zinguer, zéguer. Etimolodjeye: latén <span lang=la>cingula</span> (cingue), avou assaetchance do mot-brut zing&nbsp;! | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinglaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe zingler. <I>On z a oyu l'&nbsp;zinglaedje del sicorijhe 500 metes lon.</I> <I>Iran 1995: il aveut touwé l'&nbsp;ome et coûtchî avou l'&nbsp;feme: il a stî condåné a 80 zinglaedjes, pus esse pindou. Les djins s'&nbsp;avént ratchacossé po vey li zinglaedje et l'&nbsp;pindaedje.</I> <span lang=fr>F. claquement, fouettement, fustigation, flagellation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinglé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinglêye</B></FONT> [addj.] sot, ene miete berdôxhi. <I>C'&nbsp;est on dmey zinglé; c'&nbsp;est ene dimeye zinglêye</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. cinglé(e), toqué(e), fou, folle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinglåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> volêye di côps. <I>I vont co atraper ene zinglåde.</I> <span lang=fr>F. rossée.</span> <B>2.</B> (djeu d'&nbsp;cåtes) djeu wice k'&nbsp;on djouwe tote ene rîlêye di cåtes ene après l'&nbsp;ôte. <I>Coûnet djouwe si djeu al zinglåde, pari, lu.</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. salve.</span> Disfondowes: zinglâde, zinguâde, <FONT COLOR="#800080"><B>zinglaude</B></FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinglant, e</B></FONT> [addj.] setch. <I>Vosse risponse esteut ene miete zinglante.</I> rl a: [[Motî:måhonteus|måhonteus]]. <span lang=fr>F. cinglant, blessant, offensant, désobligeant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinglantiveuzmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene zinglante manire. <I>I l'&nbsp;a disdit zinglanteuzmint.</I> <span lang=fr>F. sèchement, vertement, méchamment, rudement.</span> Etimolodjeye: cawete -iveuzmint so l'&nbsp;addj. "zinglant", 1997.</P> 198 21210 2003-06-29T18:30:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 199 21211 2003-06-29T18:30:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 200 21212 2003-06-29T18:32:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 201 21213 2003-06-29T18:32:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 202 21214 2003-06-29T18:32:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 203 21215 2003-06-29T18:33:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 204 21216 2003-06-29T18:33:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zingler]] 205 21217 2003-06-29T18:53:07Z 192.168.85.131 loyén <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>a d'&nbsp;coloûte</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>a-d'-coloûte</B></FONT> [f.n.] [[Motî:a des håyes|a des håyes]].</P> 207 21218 2005-07-03T12:48:27Z Pablo 5 [[Imådje:a_hauyes.jpg|thumb|a des håyes poitrait hacné sol Daegntoele]]<!-- droets! --> <FONT COLOR="#ff0000"><B>a des håyes</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>a-des-håyes</B></FONT> [f.n.] plante ki crexhe voltî dins les håyes, e sincieus latén <I><span lang=la>Sisymbrium alliaria, Scopoli</span></I> u <I><span lang=la>Alliaria officinalis</span></I>, ki les foyes, cafougneyes, nodèt come des as. <span lang=fr>F.&nbsp;alliaire.</span> <span lang=en>Ingl. hedge mustard, hedge garlic, garlic mustard.</span> <span style=url>[http://www.ibiblio.org/herbmed/eclectic/kings/sisymbrium.html Pondants et djondants, en inglès].</span> Bodjes: * [[Motî:a|a]] * [[Motî:håye|håye]] 208 21219 2003-06-29T18:46:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:a des håyes]] 210 21220 2003-06-29T18:49:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:a d' coloûte]] 211 51617 2006-03-17T13:13:53Z Pablo 5 {{djermon motî|abate}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>abate</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abateu</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bokion|bokion]] k' abate ås åbes; rl a: [[Motî:kitaeyeu|kitaeyeu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abatrece</B></FONT> [f.n.] grosse [[Motî:hepe|hepe]] po-z abate ås åbes. <span lang=fr>F. cognée.</span> Etimolodjeye: bodje abate et cawete -rece. 212 21222 2003-06-30T20:12:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:abate]] 213 21223 2003-06-30T20:13:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:abate]] 214 59825 2006-06-08T08:16:26Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == aberteke: aberteke del rivowe "[[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]]" (diviè 2003) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 215 51621 2006-03-17T13:24:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aberteke</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece k'&nbsp;on-z afitche les avis administratifs (les abanaedjes, pårt di bwès, racloyaedje des tchéns po l'&nbsp;må d'&nbsp;araedje, evnd.) a l'&nbsp;eglijhe, al måjhon comene. <I>Gn a èn avis a l'&nbsp;aberteke&nbsp;!</I> <I>Li feye Catin est a l'&nbsp;afitche a l'&nbsp;aberteke</I> (P.&nbsp;Defagne). rl a: [[Motî:cri d' peron|cri d'&nbsp;peron]]. <span lang=fr>F.&nbsp;valves, panneau, boîte, tableau d'affichage.</span> <B>2.</B> boket d'&nbsp;ene gazete, d'&nbsp;ene waibe Etrernete, k'&nbsp;on-z afitche les noveles. <I>Noste aberteke est rapontieye cåzu totes les samwinnes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;franke aberteke:</FONT> plaece d'&nbsp;ene gazete, waibe Etrernete, wice k'&nbsp;on pout dire li sinne, sins trop di ratna. <span lang=fr>F.&nbsp;tribune libre, forum.</span> <I>Sol franke aberteke "Toudi", ki des bokets sont cobén rprin pal rivowe do minme no, gn a kécfeye des raloyisses ki vnèt dire li leur</I> (L.&nbsp;Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[http://aberteke.walon.org/ L'&nbsp;Aberteke]:</FONT> Prumire gazete e walon so Etrernete, adjinçnêye pa Lucyin Mahin, k'&nbsp;a-st askepyî e 1997, tot cminçant pa rexhe totes les samwinnes, pus, dizo l'&nbsp;cogne d'&nbsp;ene vraiye rivowe did so les fyis, tos les moes. <B>3.</B> gazete d'&nbsp;on grand botike k'&nbsp;on-z î mete çou k'&nbsp;est e rclame. <span lang=fr>F.&nbsp;dépliant, journal publicitaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a l'&nbsp;aberteke:</FONT> esse e rclame. <I>Les tåves di plastike di campigne estént a l'&nbsp;aberteke å Cora.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;en promotion, en discount.</span> Disfondowes: <B>abertèke</B>, aberdèke, lamberdèke, apertèke, burtèke, aburtèke. Pc bertèke. Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene ratourneure "a berteke" (metou a berteke, afitchî a l'&nbsp;eglijhe). rl a: [[Motî:afé|afé]], [[Motî:alére|alére]], [[Motî:adire|adire]]. Coinrece Coûtchant walon, Djivet. [[Imådje:aberteke.jpg|center|framed|L'&nbsp;Aberteke del rivowe "[[Li Rantoele gazete|Li Rantoele]]".]] 216 51648 2006-03-17T16:34:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ådjî</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F.&nbsp;<span lang=fr>Auger, Oger, Ogez, Oggier, Ogier, Ogiers, Ogier</span>. rl a: [[Motî:Nådjumont|Nådjumont]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ådjî l'&nbsp;Daenwès:</FONT> persounaedje des popnetes lidjwesses. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>Aud-gari</span> (pipit no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ådjî d'&nbsp;Lidje</B></FONT> (1055-1131) moenne do 12inme sieke, vinou å monde a Lidje, ki fourit diake di l'&nbsp;eglijhe Sint-Bartelemi di Lidje, et pus tård del catedråle Sint-Lambiet a Lidje. I s'&nbsp;retira en on covint di benedictins a Cluny (el France). I scrijha bråmint des tecses relidjeus, ey ene <I>Istwere di l'&nbsp;Eglijhe di Lidje</I>, ki s'&nbsp;a målureuzmint pierdou. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ådjîmont</B></FONT> [n.pl.] rl a: [[Motî:Nådjumont|Nådjumont]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Ådjî d' Lidje]] 217 21227 2003-07-05T10:59:54Z Pablo #REDIRECT [[Motî:adjnoyî]] 218 21228 2003-07-05T11:00:16Z Pablo #REDIRECT [[Motî:adramter]] 219 21229 2003-07-05T11:01:38Z Pablo #REDIRECT [[Motî:aflûtyî]] 220 21230 2003-07-05T11:01:41Z Pablo #REDIRECT [[Motî:aflûtyî]] 221 21231 2003-07-05T11:02:30Z Pablo #REDIRECT [[Motî:afront]] 222 21232 2003-07-05T11:02:34Z Pablo #REDIRECT [[Motî:afront]] 223 21233 2003-07-05T11:03:00Z Pablo #REDIRECT [[Motî:afronter]] 224 21234 2004-12-12T16:33:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abåker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:båker|båker]] après (ene sakî). <I>Il estént k' abåként les båsheles Colignon pal vite do gurnî.</I> rl a: [[Motî:awaitî|awaitî]], [[Motî:aloukî|aloukî]]. <span lang=fr>F. guetter, épier, espionner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">abauker</FONT>, abâker; Tch. abauter, abeuter</span>. Etimolodjeye: bodje "båker", [[betchete a-]]. Coinrece [[aschate walon-tchampnwès]]. 225 37231 2005-08-06T20:03:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åbanisté</B></FONT> [f.n] (v.v.m.) situwåcion d'&nbsp;ene sakî k'&nbsp;a stî tchessî did mon ses djins. <I>Napoleyon a scrît ses memweres, dins si åbanisté di l'&nbsp;iye Sinte-Elene.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;exil, banissement.</span> Etimolodjeye: bodje di retroclaedje divancete "å" + "ban" (metou å ban d'&nbsp;on payis); cawete -isté. 226 37234 2005-08-06T20:08:42Z Pablo 5 Motî:abate-djoû displaecî viè Motî:abadjoû <FONT COLOR="#ff0000"><B>abadjoû</B></FONT> [o.n.] ronde coviete, come on tchapea d' åbusson, k' on mete al copete d'&nbsp;ene lampe, po rabate li loumire. rl a: [[Motî:badjoû|badjoû]], [[Motî:boloe|boloe]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"abat-jour"</span> (minme sinse). 227 51618 2006-03-17T13:17:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abayî</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:bawer|bawer]] <I>a)</I> po on tchén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il abaye mins i n' hagne nén:</FONT> i brait, i gueuye, mins i n' vos freut nou må. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"chien qui aboie ne mord pas"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé abayî s' tchén:</FONT> riprinde des liårds k' estént muchyîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å matén, c' est tos tchéns doirmants, al nute, tos tchéns abayants:</FONT> c' est des shijhleus, k' i gn a pont d' fén d' les aveur å lét, mins ki n' savèt s' lever å matén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyans dire les djins eyet abayî les tchéns; c' est leu mestî:</FONT> ni rispondans nén ås cis ki nos dismeprijhèt. <I>b)</I> [[Motî:tosser|tosser]] foirt. <I>Vos avoz l' catåre ki vos abayîz insi&nbsp;?</I> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> vini aviè ene sakî tot bawant. <I>Nosse tchén a abayî l' tchampete.</I> <span lang=fr>F. menacer (chien).</span> <B>2.</B> cåzer a kéconk come a on tchén. <I>Ni m' abaye nén insi, on&nbsp;!</I> Franwal: <span lang=fr>"agresser (verbalement)"</span>. Coinrece walon do Coûtchant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abayaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bawaedje|bawaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abayeu, se</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) k' abaye. rl a: [[Motî:baweu|baweu(se)]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abayåd, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] [[Motî:bawiåd|bawiåd(e)]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abaymint</B></FONT> [o.n.] abayaedje. 228 21238 2003-07-05T11:20:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afroyî]] 229 37238 2005-08-06T20:20:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abé</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tite diné å mwaisse-moenne ki diridje ene abeye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est ofice d'&nbsp;abé:</FONT> <I>Gn a bråmint a boere et a magnî.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>gueuleton</span>. <B>2.</B> no metou divant l'&nbsp;no d'&nbsp;on curé. <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;abé Mouzon k'&nbsp;a enondé l'&nbsp;walon e scole dins l'&nbsp;Lussimbork.</I> <B>3.</B> no po-z atôtchî u po djåzer ces djins la. <I>L'&nbsp;abé n'&nbsp;serè nén la po l'&nbsp;Libråmonissime di ciste anêye chal.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abêsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> feme ki diridje ene abeye po femes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse cråsse et lådje come ene mere abêsse</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">aveur on cou d'&nbsp;mere abêsse:</FONT> esse grosse tot djåzant d'&nbsp;ene feme. <B>2.</B> sôre di grosse ceréjhe (grosse come ene mere abêsse), ki croxhe ezès dints, foirt soucrêye. <I>Il ont codou leus noerès abêsses.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;guigne noire</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di Mouland u grosse abêsse:</FONT> ene des meyeutès sôres d'&nbsp;abêsse. Disfondowes: <span lang=wa-feller>abêsse, abèsse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abeye 1</B></FONT> [f.n.] måjhon di rlidjeus moenné pa èn abé ou ene abêsse. <span lang=fr>F.&nbsp;abbaye, monastère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene måjhon come ene abeye:</FONT> ene foû grande måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abeye d'&nbsp;Ône, del Våmneute, di Sint-Houbert:</FONT> sacwantès abeyes del Walonreye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ås Abiyes:</FONT> no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;Opont. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>abîye</B>, abî, abi, <B>abèye</B>, abêye, abé</span>. <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE width="95%"><TR><TD><CENTER>[[Imådje:abee.jpg]]<BR><BR>abé: L'&nbsp;abé Tartagon s'&nbsp;aprestêye a dire messe (dessinaedje da Mittéï, divins: [http://lucyin.walon.org/livreye/bd.html#molen Letes di m'&nbsp;molén]).</CENTER></TD><TD>&nbsp;&nbsp;&nbsp;</TD><TD><CENTER>[[Imådje:abeye.jpg]]<BR><BR>abeye: L'&nbsp;Abeye d'&nbsp;Ône, a Gozêye. (poitrait hacné sol Daegntoele).</CENTER></TD></TR></TABLE></CENTER><!-- droets? --></P> 230 37240 2005-08-06T20:23:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abeye 2</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] rade. <I>Vinoz abeye, li tram est la.</I> <I>I fåt ndaler abeye.</I> <I>Abeye! li trin va ndaler.</I> <I>Abeye foû d'&nbsp;chal&nbsp;! Abeye evoye&nbsp;!</I> <span lang=fr>F.&nbsp;vite, rapidement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rade et abeye:</FONT> repetaedje po refoirci. <I>Il a fwait ça rade et abeye.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;très rapidement, prestement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abeye abeye</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">å pus abeye</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">a l'&nbsp;pus abeye:</FONT> foirt raddimint. <I>Fé ene sacwè å pus abeye.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;le plus vite (rapidement) possible.</span> <B>II.</B> [addj.] ki va rade et ki fwait bén. <I>Il est abeye po fé si ovraedje.</I> <I>Gn a des ovrîs abeyes et des tchicoteus.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li bon feu fwait l'&nbsp;abeye meskene:</FONT> cwand gn a on bon feu, li meskene va pus rade po-z aprester a magnî. <span lang=fr>F.&nbsp;habile, expéditif, -ive, actif, -ive, diligent, prompt(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>abîye, <FONT COLOR="#800080"><B>abèye</B></FONT>, abêye, abîe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abeymint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene abeye manire. <I>La èn ovraedje k'&nbsp;a stî abeymint fwait.</I> <I>Il a saiwé abeymint.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;promptement, vivement, activement, habilement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>abîymint, abîmint, <FONT COLOR="#800080"><B>abèymint</B></FONT>, abêymint</span>. 231 21241 2003-07-05T11:26:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>abitåve</B></FONT> [addj.] lodjåve. <I>Ça n'&nbsp;est pus waire abitåve</I> (ramexhné pa J.M.&nbsp;Pierret). Disfondowes: abitauve, abitaube, abitâbe, abitaule. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F.&nbsp;<span lang=fr>habitable.</span></P> 232 21242 2004-01-06T11:04:05Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>a&nbsp;!</B></FONT> <B>I.</B> [mot-criya] mostere <B>1.</B> li djériaedje a cåze d'&nbsp;ene sovnance (binåjhté cwand on s'&nbsp;sovént d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;a pus). <I>A&nbsp;! les beas djoûs et les belès djoyes ki dj'&nbsp;avans yeu e scleyon</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/petcheur.html E.&nbsp;Pècheur]). <B>2.</B> li måvlaedje. <I>A les pansous d'&nbsp;tchets&nbsp;! C'&nbsp;est après l'&nbsp;misse k'&nbsp;on ratind&nbsp;?</I> (P.J.&nbsp;Dosimont). <span lang=fr>F.&nbsp;ah&nbsp;!</span> <B>II.</B> [mot-fråze] bondjoû (a tolminme kéne eure). <I>A&nbsp;! les aclairixheus&nbsp;! Endè vénroz mwaisses di totes ces betråles la&nbsp;?</I> <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> sovint aconcoisté do no d'&nbsp;l'&nbsp;arinné. <I>A, Emile&nbsp;!</I> <span lang=fr>F.&nbsp;salut&nbsp;!</span> <span lang=en>Ing. hi!</span> <span lang=es>Esp. hola!</span> <span lang=da>Daenwès: hey!</span> <span lang=de>Almand: heil!</span> Disfondowes: a, â.</P> 233 51615 2006-03-17T13:04:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>å 1</B></FONT> [lete] <B>1.</B> lete do daenwès, suwedwès, norvedjin, ki rind on prononçaedje ålwetrin del lete A, ki dvént cåzu O, et k' a-st amoussî e scrît walon d' Lidje diviè 1900, po rinde li prononçaedje tipike d' èn oyon do walon el Hesbaye. Divant 1900, les mots ki fourit scrîts avou l' lete "å" l' estént sovint avou "â". <span lang=fr>F.&nbsp;A accent circulaire, A rond en chef.</span> <B>2.</B> betchfessî å: betchfessî scrijha, batijhî A-bole (A avou ene pitite bole ådzeu), atåvlé e 1992 po rprezinter, e walon, èn oyon ki s'&nbsp;prononce come li francès "au" dins les pårlers do 20inme sieke di Nameur, Tchålerwè et l'&nbsp;Basse-Årdene, come li daenwès "å" el Hesbaye, et "â" el Hôte-Årdene, et dins l'&nbsp;Coûtchant walon po sacwants mots. <span lang=fr>F.&nbsp;diasystème "å".</span> Etimolodjeye: troke latene a + l + cossoune, po ene pårteye do motî passé e walon; rl a: [[Motî:ô|ô]]; eto sacwantès ôtès trokes a + cossoune do latén et do tîxhon, 1200. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Å</B></FONT> [lete] grand A-bole. [[Imådje:abole-unicode.gif|center|framed|Dispu 2002, li å est ricnoxhou eternåcionålmint come on sene ortografike do walon <small>(saetchî foû do live eplaidî på Consorciom Unicôde, 2002).</small>]] ---- [[Å (lete)|Dipus d' racsegnes sol lete "å"]] 234 21244 2003-07-05T11:40:34Z Pablo 5 èn a (li plante) èn a (li plante) 236 59826 2006-06-08T08:17:10Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Des mots avou a-bole (sicrîts "â"/"au") dins l' vî motî da de Cambresier (1787); on-z î voet, so deus colones, les corespondinces inte les pårlers walons do viyaedje di Limbork (avou '''au'''), el province di Lidje, eyet l' pårler lidjwès (avou '''â''') lu minme. == Licince di l' imådje == {{PD}} 237 51619 2006-03-17T13:18:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abaye</B></FONT> [f.n.] dins l'&nbsp;ratourneure: <FONT COLOR="#ff0000">a l'&nbsp;abaye</FONT>: a l'&nbsp;avire (sins saveur comint k'&nbsp;ça va aler). <I>Dji fwai ça a l'&nbsp;abaye</I>. <span lang=fr>F.&nbsp;au hasard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a l'&nbsp;abaye:</FONT> <I>a)</I> endaler pa les tchmins sins saveur si c'&nbsp;est l'&nbsp;boune voye. <I>b)</I> waitî d'&nbsp;shure li muzike tot sayant d'&nbsp;danser come on pout. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>aller au petit bonheur la chance</span>". rl a: [[Motî:bayî|bayî]], rl a: [[Motî:sabaye|sabaye]]. Etimolodjeye: bodje "bayî", betchete a-. Sorcoinrece Fumwè. 238 21247 2003-07-05T11:55:23Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abocter]] 239 51622 2006-03-17T13:25:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abocter</B></FONT> [v.c.] mete eshonne des bokets. <I>Dji m' dimande todi bén kimint çk' on pout abocter on tchena insi sins clå ni visse.</I> rl a: [[Motî:rabocter|rabocter]], [[Motî:boket|boket]]; rl a: [[Motî:etrocler|etrocler]], [[Motî:retrocler|retrocler]]. <span lang=fr>F.&nbsp;assembler; construire, monter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aboctaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "abocter". <I>C' est Thomson CSF k' aboute les machines, mins c' est Dragados k' a discrotchî l' contrat d' aboctaedje.</I> rl a: [[Motî:emantchaedje|emantchaedje]], [[Motî:assimblaedje|assimblaedje]]. <span lang=fr>F.&nbsp;montage, assemblage, construction.</span> 240 21249 2003-07-05T11:57:52Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abayî]] 241 21250 2003-07-05T11:57:56Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abayî]] 242 21251 2003-07-05T11:58:59Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abayî]] 243 21252 2003-07-05T11:59:28Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abayî]] 244 21253 2003-07-05T11:59:32Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abayî]] 245 21254 2003-07-05T11:59:38Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abayî]] 246 21255 2003-07-05T12:00:42Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abeye_2]] 247 21256 2003-07-05T12:00:47Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abé]] 248 21257 2003-07-05T12:00:48Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:abé]] 249 21258 2003-07-05T12:02:06Z WikiDeveloper 9 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aboere</B></FONT> [f.n.] sacwè ki s'&nbsp;boet. rl a: [[Motî:abwesson|abwesson]]. <span lang=fr>F.&nbsp;boisson.</span> Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene troke divancete + no. rl a: [[Motî:amagnî|amagnî]], [[Motî:adinner|adinner]].</P> 250 21259 2003-07-05T12:02:37Z WikiDeveloper 9 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>abouter</B></FONT> [v.c.] fé bouter (fé rexhe). <I>Cwand k'&nbsp;li saedje-dame tapa l'&nbsp;banstea å lådje, dj'&nbsp;abouta foû ene grosse tiesse ki meta tolmonde dins l'&nbsp;ewaeråcion</I> (M.&nbsp;Hicter). <span lang=fr>F.&nbsp;présenter, faire sortir, pointer.</span></P> 251 21260 2003-07-05T12:03:18Z WikiDeveloper 9 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>absant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) ki n'&nbsp;est nén la. Ehåyaedje: calcaedje setch do F.&nbsp;<span lang=fr>"absent"</span> polant esse replaecî pa l'&nbsp;addjectivire "ki n'&nbsp;est nén la": il esteut absant --&gt; i n'&nbsp;esteut nén la; les absants ont todi toirt --&gt; les cis ki n'&nbsp;sont nén la ont todi toirt.</P> 252 21261 2003-07-05T12:03:28Z WikiDeveloper 9 #REDIRECT [[Motî:absant]] 253 21262 2003-07-06T23:19:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>-åcion</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> moite cawete vinant di calcaedjes do francès, tertos femrins, et eployîs eto dins des ôtes lingaedjes, come l'&nbsp;espagnol et l'&nbsp;inglès. <I>administråcion, operåcion, informåcion, situwåcion, inflåcion, federåcion, enumeråcion, educåcion, djeneråcion, sitåcion, conversåcion, rogåcions, rilåcions, precåcion, animåcion, inflamåcion, organizåcion, gråtificåcion, sinsåcion, recitåcion, determinåcion, esplicåcion, nåcion, dinåcion, sitabulåcion</I>. <FONT FACE="Arial Narrow">Linwe-ehåyaedje:</FONT> waitî di n'&nbsp;nén trop calker di mots avou -cion do francès, et sayî d'&nbsp;elzès replaecî pa des parints do viebe avou -aedje, cwand ci viebe la a stî eto calké e walon (recitåcion =&gt; recitaedje). <B>2.</B> (råle) vicante cawete, agritchtêye so on viebe walon, sikepieye pa assaetchance d'&nbsp;on mot francès avou "-ation" k'&nbsp;on n'&nbsp;vout nén calker té ké; li noûmot mostere ene accion ene miete målåjheye, et ki deure lontins. <I>ewaeråcion, troublåcion, alomåcion, cwårlijhåcion.</I> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>aucion</B></FONT>, auchon, âcion.</P> 254 21263 2004-10-15T13:42:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aclot, e</B></FONT> [n.dj.] sipot des djins d'&nbsp;Nivele. <I>Les Aclots sont des foteus d'&nbsp;djins</I> (J.&nbsp;Coppens). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Èn Aclot totoute, ene Aclote totoute:</FONT> On Nivelwès di stok. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L'Aclot:</FONT> gazete k'&nbsp;a parexhou di 1888 a 1890 et ki studyive li walon eyet l'&nbsp;foclore di Nivele. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=nl>Hak</span> (pitit no "Djihan", divnou "Han", avou rapitixhante cawete tîxhone -ken; rl a: hakin), raptitixhante cawete -lot (Pitit Pitit-Djan). Li no d'&nbsp;Djihan vént di Djan d'&nbsp;Nivele. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Aclot]] 255 21264 2003-07-06T23:20:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Aclot]] 256 21265 2004-01-08T00:44:19Z Pablo 5 coridj: aclever <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>acmoide</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] (v.m.) <B>1.</B> riçure (ene djin). <I>Si vs avoz l'&nbsp;måleur di l'&nbsp;acmoide e vosse tchambe, i n'&nbsp;vos cwitrè nén pus k'&nbsp;ene pouce</I> (J.&nbsp;Wisimus). <span lang=fr>F.&nbsp;accueillir.</span> <B>2.</B> fé amoussî, fé intrer (des novelès dujhances, des nouvès uzances, des novelès abutudes). <I>On ns aprindeut les viyès manoyes eyet les viyès mzeures, c'&nbsp;esteut po-z acmoide e payis les manoyes et les mzeures del Révolucion francesse. Les Inglès, ki passèt portant po foirt sûtis, n'&nbsp;ont co savou, disk'&nbsp;asteure, acmoide les novelès mzeures e leu payis, et portant i ricnoxhèt k'&nbsp;ele sont meyeuses ki les leurs</I> ([http://rifondou.walon.org/lequarre-rif.html N.&nbsp;Lequarré]). <span lang=fr>F.&nbsp;introduire, implanter, faire adopter, faire admettre.</span> <B>3.</B> aprovijhî (ene såvadje biesse). <I>On n'&nbsp;a nén todi åjhey po-z acmoide les djonnès biesses</I> (R.&nbsp;Hostin). <I>Ça fwait ki li Ptit Prince acmoirda li rnåd; et cwand fourit po nd aler, li rnåd lyi djha: "Dji tchoûlrè" "C'&nbsp;est vos l'&nbsp;fåte, risponda li Ptit Prince; dji n'&nbsp;vos voleu pont fé d'&nbsp;må, mins vs avoz volou ki dji vs acmoirdaxhe"</I> (A.&nbsp;de Saint-Exupéry, rat. pa L.&nbsp;Hendschel). <span lang=fr>F.&nbsp;apprivoiser.</span> <B>4.</B> fé s'&nbsp;abitouwer (ene djin, ene biesse, ene plante) a on novea payis. rl a: [[Motî:aclever|aclever]]. <span lang=fr>F.&nbsp;acclimater.</span> <B>II.</B> [v.pr.] s'&nbsp;adure (s'&nbsp;abitouwer, s'&nbsp;afaiti). <I>On m'&nbsp;dimande sovint comint çki dj'&nbsp;m'&nbsp;a seu acmoide å Congo</I> (L.&nbsp;Pirsoul). <I>I serè vite acmoirdou.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'acclimater, s'accoutumer, s'accomoder, s'habituer.</span> Disfondowes: acmwède, acmwade, acomwade, acomwader, acomwarsi, (acmôde, acmoûde, acmôrde, acmoûrde). Etimolodjeye: bodje "moide" (hagnî), coprindou imådjreçmint, refoircixhante betchete ac-. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje, Nameur, Cinè.</P> 257 51640 2006-03-17T16:09:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje bogyî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> assaetchî ene sakî (copurade ene djin d'&nbsp;l'&nbsp;ôte seke) po l'&nbsp;emantchî, po profiter d'&nbsp;leye. <I>N'&nbsp;el schoûtez nén, i vs dit totes sôres di beas cayets po vs adawyî. I dit totès mintes po-z adawyî les crapådes.</I> <I>I n'&nbsp;a nén s'&nbsp;parey po-z adawyî ene feme</I> (J.&nbsp;Wisimus). <I>Dj'&nbsp;el voe voltî, et dji m'&nbsp;va fé ene sacwè po sayî d'&nbsp;l'&nbsp;adawyî</I> (E.&nbsp;Dethier). rl a: [[Motî:agritchî|agritchî]], [[Motî:amidjoler|amidjoler]], [[Motî:andoûler|andoûler]]. <span lang=fr>F.&nbsp;draguer, aguicher, attirer, allécher, amadouer, séduire.</span> <B>2.</B> haper, tot cåzant bén, tot emantchant ls ôtes. <I>I lyi adawia si ptit sint-crespin. Il adaweye les crapådes di tos ses camaerådes. Li djetresse di cwårdjeus lyi adawia totes ses spågnes</I> (J.&nbsp;Wisimus). rl a: [[Motî:aguêmter|aguêmter]]. <span lang=fr>F.&nbsp;subtiliser, dérober, escroquer.</span> <B>3.</B> trover, après k'&nbsp;on-z a yeu cwerou lontins. <I>Et pu vola k'&nbsp;dj adaweye on djîsse å Fond des Tawes</I> (J.&nbsp;Dwysenx). <span lang=fr>F.&nbsp;dénicher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>adawî</B>, adauwi, <FONT COLOR="#800080">adawyî</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adawiant, e</B></FONT> [addj.] plaijhant(e), bén avnant(e), ki cåze bén. <I>Il a èn adawiant pårler, elle a des adawiantès manires.</I> <I>Èn ome, adawiant, esteut la et lyi dit: "Nos ndè rirans adlé vosse mame"</I> (L.&nbsp;Bukens). <I>Dji n'&nbsp;so nén Tarzan, Eco moens James Bond, Et dj'&nbsp;n'&nbsp;a d'&nbsp;adawiant Rén d'&nbsp;pus ki tot l'&nbsp;monde</I> (A.&nbsp;Maquet). rl a: [[Motî:amidjolant|amidjolant]]. <span lang=fr>F.&nbsp;plaisant(e), séduisant(e), charmant(e), alléchant(e), attirant(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>adawiant</B>, adawant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adawieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>adawieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>adaweyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;adaweye èn ôte (ene ôte). rl a: [[Motî:andjoûleu|andoûleu]], [[Motî:amidjoleu|amidjoleu]]. <span lang=fr>F.&nbsp;enjôleur (euse), flatteur (euse), amadoueur (euse).</span> Coinreces Payis d'&nbsp;Lidje. 258 21267 2003-07-06T23:28:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adawyî]] 259 21268 2003-07-06T23:28:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adawyî]] 260 21269 2003-07-06T23:29:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adawyî]] 261 21270 2003-07-06T23:29:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adawyî]] 262 21271 2003-07-06T23:29:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adawyî]] 263 59004 2006-06-01T23:01:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Adan</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Adam</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] li prumî ome, sorlon li [[Motî:Bibe|Bibe]] et l'&nbsp;[[Motî:Alcoran|Alcoran]]. Loukîz a: [[Motî:Eve|Eve]]. <B>II.</B> pitit no walon. <B>III.</B> no d' famile del Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>F. Adam, Adan, Adams, Adant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Adnet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Adnot</B></FONT> [n.dj.] no d' famile del Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Adenet, Adnet, Adnot</span>. Etimolodjeye: [[cawete -ot]]. ---- * [[Adan ey Eve|Pus di racsegnes so Adan ey Eve]] * [[Adan|Pus di racsegnes so Adan tot seu]] * [[pitit no walon|Pus di racsegnes so les ptits nos walons]] * [[no d' famile del Walonreye|Pus di racsegnes so les nos d' famile del Walonreye]] 264 21273 2004-12-31T10:39:51Z Pablo 5 bodje <FONT COLOR="#ff0000"><B>adårer</B></FONT> [v.s.c.] ariver tot [[Motî:dårer|dårant]]. <I>Il ont adåré aviè l'&nbsp;accidint come ene nouwêye di coirbås</I>. rl a: [[Motî:aspiter|aspiter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>adaurer, adârer, adârè</span>. Bodje: * [[Motî:dårer|dårer]] 265 21274 2003-07-06T23:32:04Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>actouwalité</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;n'&nbsp;a d'&nbsp;nou avå l'&nbsp;daegn. Sustantivire replaeçante: atruvéns d'&nbsp;enute, d'&nbsp;ådjourdu, d'&nbsp;ouy. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F.&nbsp;<span lang=fr>"actualité"</span>, 1990.</P> 268 21275 2004-12-21T00:53:12Z Pablo 5 bodjî imådje (dizo abondroets) <FONT COLOR="#ff0000"><B>åcolete 1</B></FONT> [o.n.] (rilidjon catolike) [[Motî:corå|corå]]. <I>Li swè-dijhant åcolete, c' esteut l' diale ki s' aveut moussî e sacristin</I> (A. Daudet, rat. pa P.H. Thomsin). rl a: [[Motî:sierveu|sierveu]]. <span lang=fr>F. acolyte; enfant de chœur.</span> Disfondowes: <B>aucolète</B>, âcolète. Coinrece Payis d' Lidje. Etimolodjeye: grek <span lang=el>akolouthos</span> (sierveu). Omofone: * [[Motî:åcolete 2|åcolete]] (f.n.; fleur) 269 21276 2004-12-21T00:50:12Z Pablo 5 replaecî foto avou ene dizo libe licince [[Imådje:Aquilegia_vulgaris.jpg|thumb|L' åcolete des montinnes]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>åcolete 2</B></FONT> [f.n.] plante, come ene fleur d' avri, mins a bleu-violêyès fleurs, ki crexhe ezès montinnes (nén el Walonreye); des sôres cultivêyes polèt-st aveur, eto, des blankes u rôzès fleurs. <span lang=fr>F. ancolie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bleuw d' åcolete:</FONT> bleuw violé. <I>Ene sitofe d' on bleuw d' åcolete.</I> <I>Li nivaye n' est pus blanke, mins d' on bleuw d' åcolete come l' orizon après l' oraedje.</I> (J. M. Warnier). <span lang=fr>F. bleu pervenche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse bleuwe come ene åcolete:</FONT> esse mousseye avou tos bleus mousmints, tot djåzant d' ene feme. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divni ttossu bleuw k' ene åcolete:</FONT> divni tot bleu, pask' on-z a froed, u k' on n' sait pus respirer, u k' on-z a on côp d' sonk. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"se cyanoser"</span>. Disfondowes: <B>aucolète</B>, âcolète, acolète. Etimolodjeye: latén <span lang=la>aquilegus</span>, ki rascode l' aiwe. Coinrece Payis d' Lidje, di Nameur. Omofone: * [[Motî:åcolete 1|åcolete]] (o.n.; efant siervant a messe) 270 51639 2006-03-17T16:05:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acwati (s'&nbsp;~&nbsp;)</B></FONT> [v.pr.] ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) s'&nbsp;[[Motî:acropi|acropi]] po s'&nbsp;catchî. rl a: [[Motî:ascwati|ascwati]], rl a: [[Motî:racrapoter|si racrapoter]]. <span lang=fr>F.&nbsp;se blottir, se tapir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acwati, acwateye</B></FONT> [addj.] [[Motî:catchî|catchî]], [[Motî:muchyî|muchyî]]. <I>I vikéve avou s'&nbsp;sour, e li ptite cinse k'&nbsp;est acwateye å boird del Yene, padrî troes vîs ôneas tot tchabotés</I> (M.&nbsp;Hicter). 271 21278 2003-07-06T23:38:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acwati]] 272 51638 2006-03-17T16:03:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acwatchi (s'&nbsp;~&nbsp;)</B></FONT> [v.pr.] s'&nbsp;[[Motî:acwati|acwati]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>s'&nbsp;acwatchi, s'&nbsp;acwachi</span>. 273 21280 2003-07-07T09:12:53Z Pablo 5 ådje d' èn åbe ådje d' èn åbe 274 37313 2005-08-08T12:29:23Z Pablo 5 [[Imådje:audje.jpg|thumb|96px|ådje: Èn åbe avou bén 70 ådjes <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådje</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longueur do vicaedje dispu li djoû k' on-z a skepyî. <I>C' esteut onk di mi ådje.</I> <I>Kéne ådje avoz&nbsp;? Kéne ådje a ddja vosse båshele&nbsp;?</I> <I>Po si ådje, il est co droet come èn î.</I> <I>Maria Deyi&nbsp;! Vosse pere, kéne ådje k' i n' åreut nén asteure&nbsp;!</I> (G.&nbsp;Lucy). <I>On n' fwait nén çoula a des pareyès ådjes</I> (L. Hendschel). <I>Vosse messaedje va esse evoyî a totes sôres di djins, k' ont totes sôres di tuzances, totes sôres di vicaedjes, totes les ådjes, ki fjhèt tos les mestîs...</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. âge (omrin).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;la ddja bele ådje:</FONT> la ddja lontins. rl a: [[Motî:hapêye|hapêye]], [[Motî:tchoke|tchoke]], [[Motî:tchôde|tchôde]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"voilà belle lurette"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' aveur pont d' ådje</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">n' aveur nole ådje:</FONT> esse tot djonne u trop djonne po èn ovraedje. <I>Dj' a fwait do bokion, dj' n' aveu pont d' ådje</I> (L. Mahin). <I>Il evoyént ls efants e beur k' i n' avént nole ådje.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al fleur di l' ådje:</FONT> co tot(e) djonne. <I>Elle a morou al fene fleur di l' ådje.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;laide ådje:</FONT> di 12 a 16 ans. rl a: [[Motî:laidådje|laidådje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur si ådje:</FONT> aveur 18 ans et s' poleur miner come ene grande djin. <span lang=fr>F. être majeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a plinne ådje</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">el foice di l' ådje:</FONT> di 25 a 45 ans. <span lang=fr>F. à la force de l'âge, en pleine virilité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;måle ådje</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">ritour d' ådje:</FONT> po ene feme, li moumint k' ele ni si rvoet pus tos les moes, diviè 45 ans. rl a: [[Motî:målådje|målådje]]. <span lang=fr>F. ménopause.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;inte deus ådjes:</FONT> di 45 a 55 ans <span lang=fr>F. à l'âge mûr.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde di l' ådje:</FONT> comincî a divni vî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse d' ene certinne ådje:</FONT> esse dedja vî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ddja ene bele ådje</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">esse d' ådje:</FONT> esse vî (viye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Moyene Ådje:</FONT> rl a: [[Motî:Moyinådje|Moyinådje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû d' ådje po:</FONT> trop vî po. <I>On n' est måy foû d' ådje po s' maryî.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avou l' tins, nos årans d' l' ådje:</FONT> ervazî a môde di Lapalisse, po risponde a onk (ene) ki dit åk come: "avou l' tins, vos dvénroz bon&nbsp;!". <B>2.</B> rond dins l' tronce d' èn åbe ki mostere si ådje. <I>Èn åbe ki les ådjes ni tnèt pus, c' est on tourné.</I> rl a: [[Motî:corone|corone]]. <span lang=fr>F. anneau de croissance.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>âdje</B>, <B>adje</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>audje</B></FONT>. Gm. âdje, Tch. audje, Pc. âje</span>. 275 21282 2003-07-07T09:13:48Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>adjambrece</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;batlî) droet costé d'&nbsp;ene bilande, la k'&nbsp;on pout roter.</P> 276 21283 2003-07-07T09:14:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>adire 1</B></FONT> [v.s.c.] <FONT COLOR="#ff0000">ès leyî adire</FONT>: accepter ene sacwè, après aveur balziné lontins. <I>Dji m'&nbsp;a leyî adire po ç'&nbsp;martchî la.</I> <I>Tant pus nicdouyes estént i, ces djins la, po s'&nbsp;leyî adire po on Hitler</I> (W.&nbsp;Bal). <span lang=fr>F.&nbsp;se laisser convaincre, fléchir.</span></P> 277 21284 2003-07-17T22:35:20Z Pablo 5 coridjî etikete html <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ådinner</B></FONT> [o.n.] tins d'&nbsp;nonne. <I>L'&nbsp;ådinner on fwait l'&nbsp;eurêye et on s'&nbsp;ripoize.</I> Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene troke divancete + no. rl a: [[Motî:åmatén|åmatén]], [[Motî:årcoet|årcoet]].</P> 278 21285 2003-07-07T09:17:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>adinner</B></FONT> [o.n.] dinner. <I>Kî çki va fé l'&nbsp;adinner, enute&nbsp;?</I> <I>Dji m'&nbsp;va poirter l'&nbsp;adinner di m'&nbsp;papa k'&nbsp;est ås tchamps.</I> Disfondowes: a-din.nè, a-dîner. Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene troke divancete + no; rl a: [[Motî:amagnî|amagnî]], [[Motî:aboere|aboere]]. Coinrece Payis d'&nbsp;Dinant et d'&nbsp;Fumwè.</P> 279 21286 2003-07-07T09:33:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adjeni]] 280 21287 2003-07-07T09:33:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>adjeni</B></FONT> [v.c.] <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fini.html codjowaedje])</span> adjnoyî. <I>Fijhoz adjeni vost efant!</I> <FONT COLOR="#ff0000"><B>s'&nbsp;adjeni</B></FONT> [v.pr.] s'&nbsp;adjnoyî. Disfondowes: <B>adjèni</B>, adjèn'ni, adjunî (nos nos adjunans), adjègner (nos nos adjègnans). Coinrece payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjenixhaedje</B></FONT> [o.n.] adjnoyaedje. Disfondowes: <B>adjènihèdje</B>, adjunièdje (adjènichadje).</P> 281 21288 2003-07-07T09:34:51Z Pablo 5 a des håyes a des håyes 282 21289 2004-10-22T14:03:06Z Pablo 5 li a-bole dins l' live d' Unicôde {{licince imådjes dominne publik}} 283 21290 2003-07-07T09:38:59Z Pablo 5 èn abé èn abé 284 21291 2003-07-07T09:39:12Z Pablo 5 Abeye d' Ône Abeye d' Ône 286 21293 2003-07-07T09:43:21Z Pablo 5 ene tchabåreye ene tchabåreye 287 21294 2003-07-07T09:44:09Z Pablo 5 li hena (fleur) li hena (fleur) 288 21295 2003-07-07T09:44:36Z Pablo 5 li pucele (fleur) li pucele (fleur) 289 21296 2004-10-22T13:17:59Z Pablo 5 on zebe, veyou di dvant. (imådje copieye do wikipedia [[:en:Image:Zebraface.jpg|en inglès]]) {{licince imådjes dominne publik}} 291 59858 2006-06-08T09:36:00Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Wikipedia]] [[Categoreye:Imådjes pa licince|!]] Djivêye des imådjes k'&nbsp;i fåreut rfé po-z esse houte di problinmes d'&nbsp;abondroets.<br> Vey ossu: [[Sipeciås:Djivêye des imådjes]] ---- * [[:Imådje:a.jpg]] * [[:Imådje:abee.jpg]] * [[:Imådje:abeye.jpg]] * [[:Imådje:a_hauyes.jpg]] * [[:Imådje:airtchi4.jpg]] * [[:Imådje:airtchire.jpg]] ? * [[:Imådje:archele.jpg]] * [[:Imådje:asmala.jpg]] * [[:Imådje:aurbalesse2.jpg]] * [[:Imådje:aurbalesse.jpg]] * [[:Imådje:aurcaude.jpg]] * [[:Imådje:aurdjintene2.jpg]] * [[:Imådje:autche_timbe1.jpg]] * [[:Imådje:autche_timbe2.jpg]] * [[:Imådje:autche_timbe3.jpg]] * [[:Imådje:bardaf1.jpg]] * [[:Imådje:bardaf2.jpg]] * [[:Imådje:baukea.jpg]] * [[:Imådje:djambdair.jpg]] * [[:Imådje:pondzautches.jpg]] * [[:Imådje:xhilete3.jpg]] 292 21298 2003-07-07T10:01:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>adjeyant, e</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> grand ome, grande feme; <B>2.</B> (stindaedje) grande plante <I>L'&nbsp;adjeyant fourit stindou påzès bokions.</I> <B>3.</B> (foclore) grands persounaedjes k'&nbsp;on pormine dins des veyes; tchaeke veye end a avou des nos da sinne; rl a: [[Motî:Argayon|Argayon]].</P> 293 21299 2003-07-07T10:01:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adjeyant]] 295 36673 2005-08-01T11:39:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adocrexhince</B></FONT> [f.n.] crexhince ki s' fwait inte 12 et 20 ans. <I>Aclevé dins ene famile di cinsîs, il a tchoezi, a l' adocrexhince, e divnant djonne ome, di studyî les tecnikes agricoles</I> (Y.&nbsp;Paquet). <I>Nos estans ene S.N.R. et pus ene simpe binde di djonnes di doûce croeyance e plinne adocrexhince</I> (Y.&nbsp;Paquet). rl a: [[Motî:laidådje|laidådje]]. <span lang=fr>F.&nbsp;puberté, adolescence.</span> Etimolodjeye: aplacaedje di deus mots [[Motî:ado|ado]] + [[Motî:crexhince|crexhince]], sol tipetape do F. <span lang=fr>"adolescence"</span> (minme nombe di pîs), 2001. 297 35566 2005-07-20T01:07:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ado</B></FONT> [o.f.n.] refoirci efant k'&nbsp;est dins s'&nbsp;laidådje. <I>Ça a todi stî målåjhey di coprinde les ados.</I> <I>Nos n'&nbsp;avans nén les minmès idêyes dissu comint disfinde li walon, et s'&nbsp;margayî so ça come èn ado et s'&nbsp;popa</I> (Y.&nbsp;Paquet). rl a: [[Motî:djonnea|djonnea]], rl a: [[Motî:adocrexhince|adocrexhince]]. <span lang=fr>F.&nbsp;ado(lescent).</span>. Etimolodjeye: Calcaedje do francès corant "ado", sicawa d'&nbsp;<span lang=fr>"adolescent"</span>, 1999. 298 21304 2004-12-13T09:17:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådjourdu</B></FONT> [adv.] [[Motî:enute|enute]]. Disfondowes: audjourdu, <B>odjoûrdu</B>. 299 36291 2005-07-30T17:19:55Z Pablo 5 [[Imådje:adjnoyi.jpg|thumb|195px|adjnoyî: ''Il adjnoyèt l'&nbsp;chamô, et l'&nbsp;epater avou ene coide ki passe dizeu l'&nbsp;cô'' <small>(poitrait saetchî pa Lucyin Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjnoyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] fé mete a [[Motî:djino|djnos]]. <I>Il adjnoyèt l' chamô, et l' epater avou ene coide ki passe dizeu l' cô.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>s'&nbsp;adjnoyî</B></FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si mete a djnos. <B>2.</B> ployî li djno divant on rwè, dins ene eglijhe, po mostrer k'&nbsp;on s'&nbsp;ricnoxhe come pus ptit. rl a: [[Motî:aslignî|asglignî]], [[Motî:adjeni|adjeni]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>agn'gnoyî</B>, agn'gnoyi, agn'gnoler</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;Dinant &amp; Bassårdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjnoyaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) po les viebes "s'&nbsp;adjnoyî" u "adjnoyî", copurade: <I>a)</I> po s'&nbsp;baxhî; <span lang=fr>F.&nbsp;agenouillement.</span> <I>b)</I> dins on djesse rilidjeus u d'&nbsp;foirt respet. <span lang=fr>F.&nbsp;génuflexion, prosternation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>adgnoladje</B>, agngnoladje, <FONT COLOR="#800080"><B>agn'gnoyadje</B></FONT></span>. 300 21306 2003-07-07T10:18:35Z Pablo 5 chamo adjonyî chamo adjonyî 301 51652 2006-03-17T16:46:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adressigne</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djivêye d'&nbsp;adresses. <I>Dj'&nbsp;a emilé l'&nbsp;anonce a tot mi adressigne.</I> rl a: [[Motî:calpin|calpin]], [[Motî:botin|botin]]. <span lang=fr>F.&nbsp;liste d'adresses.</span> <B>2.</B> tecnike di vindince tot-z atôtchant pa lete u pa telefone ene lisse di djins k'&nbsp;on-z a dins ses papîs. <I>Dins l'&nbsp;pîce, i s'&nbsp;fotént d'&nbsp;Concordia-mail, ene måjhon ki vind did totès sôres pa adressigne.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;publipostage.</span> <span lang=en>Ingl. mailing.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:adresse|adresse]]", vicante cawete -igne, 1998.</P> 302 51651 2006-03-17T16:45:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adramter</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> ariver tot trotinant, tot hoplant. <I>El voeyoz vs adramter sol livêye&nbsp;?</I> <span lang=fr>F.&nbsp;arriver (en trottant, en sautillant).</span> <B>2.</B> ariver tot fjhant on brut d'&nbsp;pezant rotaedje. <I>Li hiede adramtéve do pazea do Yerdô</I> (J.&nbsp;Calozet). <span lang=fr>F.&nbsp;arriver (d'un pas lourd).</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) ariver, po ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;voet nén voltî. <I>Li guere, li guere; vo l'&nbsp;ci k'&nbsp;ele adramtêye sins k'&nbsp;on sepe å djusse çou k'&nbsp;c'&nbsp;est</I> (J.&nbsp;Calozet). <span lang=fr>F.&nbsp;arriver, s'approcher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>adram'ter, adram'tè, adrom'ter, adroum'ter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adramtaedje</B></FONT> [o.n.] <I>L'&nbsp;oraye siconte di tere, Andy oyeut clairmint l'&nbsp;adramtaedje des 50.000 biesses, ki dvént-z esse a moens di 5&nbsp;km.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;trottinement, piétinement, bruit de pas, de sabots (de personnes, d'animaux qui s'approchént).</span> 303 21309 2003-07-07T21:23:52Z Pablo 5 loyén <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>adrovaedje</B></FONT> [on] sicrijhaedje metou el tiesse d'&nbsp;on live, d'&nbsp;on papî. <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;minisse Mahoux k'&nbsp;a scrît l'&nbsp;adrovaedje di s'&nbsp;live so les ptitès djins d'&nbsp;Salzene</I>. <span lang=fr>F.&nbsp;préface.</span> rl a: [[Motî:aroyaedje|aroyaedje]], [[Motî:divant-z-ouve|divant-z-ouve]], [[Motî:adviertixhmint|adviertixhmint]], [[Motî:atacaedje|atacaedje]], [[Motî:apougnî|apougnî]], [[Motî:rataker|rataker]].</P> 304 21310 2003-07-07T21:21:54Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>a-d'-tchamp</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>a d'&nbsp;tchamp</B></FONT> [f.n.] [[Motî:a des håyes|a des håyes]].</P> 305 21311 2003-07-07T21:22:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:a-d'-tchamp]] 306 53330 2006-03-28T20:16:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:advierti]] 307 21313 2003-07-07T21:23:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ådvier ki</B></FONT> [aloyrece] å contråve di ... ki. <I>Si pa saya di lyi fé coprinde ki les boûs ont des avantaedjes, k'&nbsp;i wårdèt todi a moens leu valeur, k'&nbsp;i vs aidèt et k'&nbsp;i fjhèt todi des kilos d'&nbsp;boune tchå, ådvier ki les tchvås, zels, ni fjhèt k'&nbsp;di vs aidî et k'&nbsp;divnous vîs, i les fåt vinde pol coutea et çoula, po pîce di pwin</I> ([http://rifondou.walon.org/lenfant.html A.&nbsp;Lenfant]). <span lang=fr>F.&nbsp;au contraire de ... qui...</span></P> 308 21314 2004-02-18T02:22:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afroyî]] 309 21315 2004-02-18T02:23:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afroyî]] 310 21316 2004-02-18T02:23:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afront]] 311 21317 2004-02-18T02:26:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afronter]] 312 21318 2003-07-07T21:26:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:agorafobeye]] 313 21319 2003-07-07T21:27:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:agorafobeye]] 314 21320 2004-02-18T02:26:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahåyî]] 315 21321 2004-02-18T02:27:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 316 21322 2004-02-18T02:27:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 317 21323 2004-02-18T02:27:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 318 49777 2006-01-27T20:18:58Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da Pablo [[da:Wikipedia:Velkommen nybegynder]] [[de:Wikipedia:Willkommen]] [[en:Wikipedia:Welcome, newcomers]] [[eo:Vikipedio:Bonvenon al la Vikipedio]] [[es:Wikipedia:Bienvenidos]] [[fr:Wikipédia:Bienvenue]] [[ia:Benvenite Al Wikipedia]] [[nl:Welkom nieuwkomers]] [[pl:Wikipedia:Powitanie nowicjuszy]] [[pt:Boas vindas]] [[ro:Wikipedia:Bun venit]] [[sr:Википедија:Добродошли]] [[sv:Wikipedia:Välkommen]] [[zh:Wikipedia:欢迎，新来者]] [[Wikipedia]] est ene libe [[eciclopedeye]] sicrîte pa des djins come vos. I gn a troes sôres ki vos ploz fé so ene pådje di Wikipedia. Vos l'&nbsp;poloz lére, vos l'&nbsp;poloz candjî et vos l'&nbsp;poloz scrire. == Lére == Lére c'&nbsp;est l'&nbsp;pus simpe. Alez al [[mwaisse pådje]], et trovez l'&nbsp;sudjet ki vos shonne li pus interessant, shuvoz les loyéns et continouwez l'&nbsp;esploraedje. I gn a-st avou ene boesse di cweraedje å dzeu di tchaeke pådje. Si vos léjhoz ene sacwè, et ki ça vos ahåye, pocwè n'&nbsp;nén leyî ene note sol pådje di copene di l'&nbsp;årtike&nbsp;? Loukîz après l'&nbsp;loyén '''[[Wikipedia_copene:Bénvnowe|Copene sol pådje]]''', clitchîz sol boton po candjî l'&nbsp;pådje, et dijhoz l'&nbsp;vosse. Nos estans tofer binåjhes di rçure des rmåkes. S'&nbsp;i gn a ene sacwè ki vos cweroz après et ki nos n'&nbsp;endè djåzans nén, ou ki vos avoz målåjhey a trover, vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a l'&nbsp;dimander, po çoula alez so nosse pådje k'&nbsp;esplike kimint [[Wikipedia:Dimander èn årtike|dimander èn årtike]]. == Candjî des årtikes k'&nbsp;i gn a == Tot l'&nbsp;minme kî pout candjî ene pådje di Wikipedia. Cisse pådje chal n'&nbsp;est nén ene egzepcion -- vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a clitchî sol loyén e cråssès letes '''[http://wikipedia.walon.org/wiki.phtml?title=Wikipedia:Bénvnowe&action=edit Candjî l'&nbsp;pådje]''' sol hintche ou å dzo di cisse pådje ci si vos pinsez k'&nbsp;i gn a des ramidraedjes a fé. Vos n'&nbsp;avoz nén mezåjhe d'&nbsp;ene permission speciåle, nén ddja mezåjhe di [[Wikipedia:Kimint s' elodjî|esse elodjî]]. Ene des meyeuses manires di nos dner on côp di spale c'&nbsp;est d'&nbsp;eployî Wikipedia come vos l'&nbsp;frîz po tot l'&nbsp;minme li kéne ôte eciclopedeye, mins cwand vos trovez ene aroke -- ene flotche di scrijhaedje motoit, ou ene fråze nén bén claire -- adon alez l'&nbsp;coridjî. [[Wikipedia:Soeyoz franc come Batisse cwand vos candjîz ene pådje|N'&nbsp;åyîz nén sogne et soeyoz franc come Batisse]] po candjî les pådjes; si vos avoz ene idêye po-z amidrer ene pådje, adon fjhoz l'&nbsp;! == Sicrire des noveas årtikes == Candjî les årtikes k'&nbsp;i gn a c'&nbsp;est bén; mins ci sreut co mî si vos ns aidîz a fé crexhe ciste eciclopedeye tot contribuwant avou vos cnoxhances. Vos ploz [[Wikipedia:Kimint askepyî ene novele pådje|fé on novea årtike]], ou trover èn årtike k'&nbsp;egzistêye dedja eyet lyi radjouter on novea boket. Ni vs tracassez nén d'&nbsp;trop di fé des flotches -- si vos fjhoz ene flotche vos, ou ene ôte sakî, l'&nbsp;poloz bén coridjî pus tård. ''Note:'' Si vos n'&nbsp;voloz nén ki vosse tecse poye esse candjî eyet spårdou pa tot l'&nbsp;minme kî, adon nel evoyîz nén chal. Totes les contribucions fwaites po Wikipedia dvèt esse dizo li [[GFDL|licince di documintåcion libe di GNU (GFDL)]]. Li GFDL waerantixh ki Wikipedia va dmaner libe po tofer. N'&nbsp;evoyîz nén des ovraedjes dizo abondroets ki n'&nbsp;sont nén da vosse a moens ki vos årîz l'&nbsp;permission di l'&nbsp;oteur pol sipåde dizo licince GFDL. Loukîz [[Wikipedia:Abondroets]] po pus di racsegnes. I gn a sacwantès [[Wikipedia:Rîles a shure|rîles]] sol manire di scrire les årtikes et so çou ki pout esse fwait ou nén, ki vos dvrîz lére divant d'&nbsp;ataker. '''Mo do plaijhi&nbsp;!''' == Vey eto == Sacwants loyéns viè des pådjes avou pus di racsegnes: === Informåcion djeneråle, guides eyet aidance === *[[Wikipedia:Åd fwait|Åd fwait do pordjet Wikipedia]] *[[Wikipedia:Aidance|Pådje d'&nbsp;aidance]] - aidance sol manire di scrire ou candjî des årtikes, et co hay. *[[Wikipedia:FAQ|FAQ di Wikipedia]] - les kesses ki rivnèt sovint, avou leus responses. *[[wikipedia:Rîles a shure|Rîles a shure po scrire les årtikes]] === Si vos pårticipez ddja so ene waibe rishonnante === *[[w:en:Wikipedia:Guide_for_h2g2_Researchers|Guide for h2g2 Researchers]]. Si vos cnoxhoz bén li '''h2g2''', léjhoz çouchal. *[[w:en:Wikipedia:Guide_for_Everything2 noders|Guide for Everything2 noders]]. Si vos cnoxhoz bén li waibe '''Everything2''', léjhoz çouchal. === Li cminålté Wikipedia === *[[Wikipedia:Pårticipants|Pårticipants]] - djivêye des pårticipants ki scrijhèt regulirmint; vos vs poloz radjouter vaici. *[[Wikipedia:Cåbaret|Li cåbaret]] - ene plaece po cåze di totes sôres, mete vos kesses, berdeler,... 319 59827 2006-06-08T08:18:10Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == aessi: sitramaedje do mot sol mape == Licince di l' imådje == {{PD}} 320 53486 2006-03-29T22:58:21Z Pablo 5 loyén [[Imådje:aessi.jpg|thumb|Sitramaedje, e 1935, des disfondowes do mot "aessi" <small>(mape A.L.W.&nbsp;9.21, radjinçnêye).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>aessi</B></FONT> [o.n.] pîce des tchårs, des tcheretes, des otos, metou inte les deus rowes. Disfondowes: <span lang=wa-feller>achi, assi, èssi</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"axilis"</span> (minme sinse). ---- [[Aessi|Dipus d' racsegnes so les aessis]] 321 59410 2006-06-06T13:19:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-djower +djouwer) <FONT COLOR="#ff0000"><B>afeye</B></FONT> [adv.] pacô, [[Motî:kécfeye|kécfeye]]. <I>I vént afeye li dimegne.</I> <I>Afeye, on fjheut ene båye.</I> <I>On bråve ome, li curé, ki tapéve voltî ene copene avou nost ome et afeye djouwer cénk royes avou lu</I> ([[J. P. Dumont]]). <span lang=fr>F.&nbsp;parfois quelquefois, de temps en temps.</span> Etimolodjeye: etroclaedje d' ene divancete (a) et d' on no ([[Motî:feye 2|feye]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">afèye</FONT>, afîye, afîe, afêye</span>. Coinrece Hôte Årdene. 322 21328 2003-07-13T13:28:13Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>afiyance</B></FONT> [f.n.] fiyåte. <I>Dji n'&nbsp;a nole afiyance sor lu</I> (M.Lejoly). </P> 323 51660 2006-03-17T18:11:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aflûtyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:aspiter|aspiter]]. <span lang=fr>F.&nbsp;accourir, surgir.</span> <B>II.</B> [v.pr.] moussî ene sadju sins esse veyou, e doûce, sins dmander si on-z a dandjî d'&nbsp;vos. <I>Elle a bén l'&nbsp;tour di s'&nbsp;aflîtchî cwand nd a ene sacwè sol tåve</I> (J.&nbsp;Wisimus). <span lang=fr>F.&nbsp;s'insinuer, se couler, s'immiscer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>aflûtchî</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>aflûtyî</B></FONT>, aflûtiyî</span>. Etimolodjeye: bodje <span lang=wa-fell>"flût"</span> (mot-brut), betchete a-, cawete -yî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aflûtiant, e</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] subtil, ki passe come on vint d'&nbsp;bijhe. <I>Les oujheas sont aflûtiants; les cis ki sont aflûtiants fjhèt leu tour sol tins k'&nbsp;les nawes li carculèt</I> (J.&nbsp;Wisimus). <span lang=fr>F.&nbsp;vif, vive, leste, expéditif, -ive.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>aflûtchant</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>aflûtiant</B></FONT>, e</span>. Coinreces payis d'&nbsp;Vervî. 324 21330 2005-02-09T17:02:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>afront</B></FONT> [o.n.] codujhance måhonteuse d' ene sakî eneviè ene ôte sakî. <I>On lyi a fwait afront.</I> <I>On lzî fwait toltins des afronts et i n' dijhèt rén.</I> <I>Il a rçû on fameus afront, cwand i lyi ont dit di n' si nén ocuper des cayets di s' prôpe nonke.</I> <I>I n' fåt nén prinde ça par afront.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;affront, honte, offense, outrage, déshonneur, avanie, camouflet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé afront a (ene sakî):</FONT> fé ene sacwè k' el coixhe morålmint. <span lang=fr>F.&nbsp;outrager, déshonorer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé afront a (èn amagnî):</FONT> èn nén-z è rprinde assez. <I>Djan&nbsp;! riprin ndè on boket&nbsp;! to n' vas nén fé afront a m' boune dorêye, dowê?</I> rl a: [[Motî:rinaker|rinaker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Prinde les afronts po des coplumints:</FONT> èn nén vey k' on reye di lu, tot fjhant shonnance di vs copluminter. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"se méprendre, être naïf, dupe"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afronté, êye</B></FONT> [addj.] ki respond les mwaisses, ki cåze divant les djins et k' on n' lyi dmande rén, ki måke d' oniestruté (di politesse). <I>C' est todi des afrontés djonnes, saiss&nbsp;!</I> <I>Ene bele afrontêye po responde a s' fré&nbsp;!</I> (J.&nbsp;Brumioul). <span lang=fr>F.&nbsp;effronté(e), insolent(e), impudent(e), impertinent(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu afronté k' on padje (di coû)</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">afronté come on tchén d' coû:</FONT> foirt afronté. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>afronté</B>, êye; <FONT COLOR="#800080"><B>afrontè</B></FONT>, êye; afrôté, e</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontêymint</B></FONT> [adv.] d' ene afrontêye manire <I>Vos dvizez trop-z afrontêymint.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;effrontément, impudemment, insolemment.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>afrontêymint</B>, afrôtéymint, afrontémint, èfrontémint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> codujhaedje d' èn afronté. <I>Dji cmince a nd awè m' sô di totes ses afrontreyes.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;effronterie.</span> <B>2.</B> kente trop afrontêye. <I>I s' fwait må vir pa totes ses afrontreyes.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;plaisanterie de mauvais goût.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>afrontrîye, afrontrèye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontisté</B></FONT> [f.n.] codujhance d' èn afronté, d' ene afrontêye. <I>Ele poite l' afrontisté so s' nez.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;effronterie, insolence, impudence, impertinence, outrecuidance.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>afrontistè</B>; afrôtisté, èfrontisté, afrontisté</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontyî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé afront, ahontyî. <I>I n' si djinne nén po-z afrontyî les djins.</I> <B>2.</B> fé piede si oneur a ene feme (lyi dmander d' aler coûtchî avou leye, aler coûtchî avou po d' bon, lyi fé èn efant sol costé). <I>Il a afrontyî s' meskene.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;faire des propositions indécentes; abuser (d'une femme), engrosser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>afrôtî, afronter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontieye</B></FONT> [f.n.] feme k' on leye la hatche et matche après aveur coûtchî avou leye, et motoit lyi aveur fwait èn efant. <span lang=fr>F.&nbsp;femme délaissée, abandonnée, fille-mère.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>afrôtiêye, afrontêye, afrontiêye</span>. 325 21331 2003-07-13T13:34:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afront]] 326 21332 2003-07-13T13:35:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afront]] 327 21333 2003-07-13T13:36:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afront]] 328 21334 2003-07-13T13:37:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afront]] 329 21335 2003-07-13T13:38:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>afronter 1</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] lûter avou (ene sakî, ene sacwè) <I>Dj'&nbsp;esteut capåbe d'&nbsp;afronter tos les dandjîs por leye</I>. <span lang=fr>F.&nbsp;affronter.</span> Codjowaedjes: dj'&nbsp;afronte (u dj'&nbsp;afrontêye). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;afronter</FONT> [v.pr.] lûter conte n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) po les viebe "afronter" et "s'&nbsp;afronter". <span lang=fr>F.&nbsp;affrontement, confrontation, conflit, hostilités.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrontmint</B></FONT> [o.n.] afrontaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afronteu, se</B></FONT> [o.f.n.] les ci(ne)s ki s'&nbsp;afrontèt. rl a: [[Motî:lûteu|lûteu]]. <span lang=fr>F.&nbsp;adversaire, rival.</span></P> 330 21336 2003-07-13T13:39:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afronter]] 331 21337 2003-07-13T13:39:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afronter]] 332 21338 2003-12-27T02:18:20Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>afroye</B></FONT> [f.n.] froye (des pexhons). <span lang=fr>F.&nbsp;fraie.</span> Disfondowes: afroye. Etimolodjeye: etroclaedje d'&nbsp;èn årtike "la" do francès u do walo-lorin (la froye =&gt; l'&nbsp;afroye).</P> 334 37507 2005-08-09T19:12:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>afroyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé divni on solé come li pî do ci (del cene) k' el mete; fé prinde a on want li fôme del mwin do ci k' el poite, tos les froyant. <I>Mes noûs solés, dj' els a afroyî kékes djoûs divant d' aler ås noices avou, po n' nén aveur må les pîs e dansant.</I> <I>Les djouweus d' bale raetchèt dins leu want po l' afroyî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;assouplir.</span> <B>2.</B> mete pol prumî côp (on mousmint); si siervi pol prumî côp (d' ene usteye). <I>Vosse bele cote di marieye est ddja tote cafougneye&nbsp;!:: C' est rén, hin, come ça, ele serè afroyeye&nbsp;!</I> <I>Il afroye si nouve pupe.</I> <I>Dji m' va afroyî m' novele cougneye.</I> rl a: [[Motî:sitrimer|sitrimer]]. <span lang=fr>F.&nbsp;étrenner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;afroyî on martchand:</FONT> esse li prumî atchteu del djournêye. <B>3.</B> esse li prumî ki passe so (on tchmin, on passaedje), et l' rinde pus lådje, pus plat. <I>Les taessons afroyèt les pazeas, et après, tos les djibîs î passèt</I> (L.&nbsp;Mahin). <I>Avårci, c' est les Celes k' ont-st afroyî les prumîs tchmins.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;frayer, ouvrir, défricher, rendre praticable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;afroyî l' gozî:</FONT> (po rire) boere ene gote po rinde li gozî pus lådje po cåzer, po tchanter. <I>S' i n' sait tchanter, dinez lyi ene gote po-z afroyî s' gozî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;dégager la gorge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;afroyî ene glissåde:</FONT> passer l' prumî so on ridoe, pol rinde bén ridant. <span lang=fr>F.&nbsp;polir.</span> <B>4.</B> fé travayî pol prumî côp (ene machine, on moteur, ene oto). <I>Po bén afroyî on moteur, el fåt poûssî pa des côps a fond, mins nén lontins.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;rôder.</span> <B>5.</B> fé l' amour li prumî côp a (ene kimere). <I>Tins des noices, elle a afroyî l' cote, et al nute, c' est leye k' a stî afroyeye.</I> <I>Cwand i s' a maryî, si feme esteut ddja afroyeye.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;dépuceler.</span> <B>6.</B> fé fé des movmints a (on boket do coir) po l' estchåfer. <I>Li djouweu d' bale afroye si bresse.</I> <I>Dj' irans piter on cwårt d' eure, manire d' afroyî nos viyès djambes.</I> rl a: [[Motî:disroedi|disroedi]]. <span lang=fr>F.&nbsp;échauffer, dérouiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' afroyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> s' [[Motî:adure|adure]] (a). <I>I s' afroyrè vitmint a ça.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'habituer, se faire.</span> <B>2.</B> si fé (on passaedje). <I>I s' afroyît on passaedje divins les djonkeas.</I> <I>C' est avou les sårpetes et des hepietes k' i s' ont afroyî on passaedje etur les liyanes.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;se frayer.</span> <B>3.</B> s' estchåfer. <I>Li nedjeu si spite avou d' l' aiwe po s' afroyî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'échauffer, se mettre en train.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>afroyî</B>, afroyi, afroyer, afroyè, afro.i, afrouyî, aflouyî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afroyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebe "afroyî" et "s' afroyî", et copurade <B>1.</B> prumî uzaedje d' on moteur. <I>Dinltins, l' afroyaedje des otos duréve 10.000&nbsp;km.</I> <I>I vs fårè bén rloukî al machine tins d' si afroyaedje.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;rôdage.</span> <B>2.</B> fijhaedje d' on tchmwin. <I>I vos fårè dedja bén ene samwinne pol seul afroyaedje d' ene voye po saiwer vos bwès.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;dégagement d'un passage, établissement d'une voie.</span> <B>3.</B> trawaedje del fleur d' ene kimere. <I>Voci Djan l' Tchôkeu, li rwè des afroyaedjes al doûce.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;dépucelage.</span> <B>4.</B> disroedixhaedje, estchåfaedje. <span lang=fr>F.&nbsp;échauffement, mise en condition.</span> <B>5.</B> sitrimaedje d' ene novele usteye. <B>6.</B> prumî passaedje so ene glissåde pol rinde bén ridante. <span lang=fr>F.&nbsp;polissage (d'une patinoire).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>afroyadje, afroyèdje, afroyâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afroyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>afroyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>afroyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) k' afroye (ene sacwè). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;afroyeu(se) di voye:</FONT> li prumî (ire) ki fwait ene sacwè ki ls ôtes ni oizrént nén fé, mins ki les djins après zels ricnoxhèt tertos. <I>On pout bén dire ki l' Jules Destrée eyet l' Jules Renard ont stî deus afroyeus del voye k' aléve moenner å skepiaedje del Walonreye.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;précurseur, euse.</span> 335 21341 2003-07-13T13:45:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:afroyî]] 336 51669 2006-03-17T20:47:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agadler</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;agadler</FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.pr.] si må moussî. <I>Gåliote tu ene miete, t'&nbsp;est agadlêye come on spawta.</I> rl a: [[Motî:ecayter|ecayter]], [[Motî:atifer|atifer]], [[Motî:ragadler|ragadler]]. 337 21343 2004-12-21T01:10:51Z Pablo 5 licince agåjhe: des pires d' agåjhe {{licince imådjes Lucyin}} 338 21344 2003-07-13T13:49:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:agåjhe]] 339 35697 2005-07-20T20:14:48Z Pablo 5 [[Imådje:agaujhe.jpg|thumb|Des pires d' agåjhes <small>(poitrait saetchî pa L.&nbsp;Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>agåjhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(pire d'&nbsp;) agåjhe</FONT>: pire ki provént do såvlon k' a stî splinké pa des foitès pressions. <I>E l' Årdene c' esteut l' agåjhe k' on s' endè sierveut dins les bastimints</I> (A. Howaerts). <span lang=fr>F. schiste.</span> <B>2.</B> (mot di schayton) pire a [[Motî:schaye|schayes]], åjheye a finde. <B>3.</B> terén avou ç' pire la, kimiytêye e ptits bokets. <I>On n' bastixh nén so l' agåjhe.</I> <I>Les deus Rûsses k' i s' avént såvé des Almands, avént fwait on trô dins les agåjhes et dins l' tere, et c' est la k' i s' tinént nute et djoû</I> (J. Calozet). rl a: [[Motî:calistinne|calistinne]]. <span lang=fr>F. schiste décomposé, délité.</span> <B>4.</B> (mot d' cinsî) <FONT COLOR="#ff0000">(tere d'&nbsp;) agåjhe</FONT>: djaene et placante tere, avou bråmint des bokets di ç' pire la, maxhîs a del årzeye, k' i n' fwait k' ene tene coûtche a tcherwer, et k' i gn a nén grand-tchoi ki vént dsu. <I>Rén n' vént so l' agåjhe.</I> <I>Cwand to terasses et toumer so d' l' agåjhe, to n' såreus todi wårder ç' tere la po rfé on corti.</I> <I>On n' såreut todi nén aveur grand-tchoi dins ç' terén la: ci n' est k' des agåjhes</I> (Goffinet, ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:calistinne|calistinne]]. <span lang=fr>F. schiste argileux.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">agåjhes</FONT> [f.n.t.pl.] pitits bokets di ç' pire la, k' on trovéve sovint maxhîs al hoye, u dins les terasmints. <I>Dj' a-st atchté ene tchertêye di hoye: c' est totes agåjhes.</I> <span lang=fr>F. pierre de houille.</span> <B>6.</B> pitits bokets d' pires di tolminme ké cogne. rl a: agåjhner. <span lang=fr>F. débris pierreux, pierraille, gravillons.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>agauje, agauche, agå, lagå, aguêje, aguéche, èdjauhye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agåjhner</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.c.] taper des ptitès agåjhes so (ene sakî, ene sacwè), po l' fé aler, mins k' ça n' lyi fwaiye nén må. <I>Li ci ki m' agåjhnêye, did dirî l' muraye k' i s' mostere&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. canarder, agacer, taquiner (en lançant des petits cailloux).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si on-z agåjhnêye les wespireyes, on-z est seur di s' fé ewyî:</FONT> dijheye a ene sakî k' end acwire èn ôte. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Tu te cherches les ennuis"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>aguêjner, agaujner</span>. Coinrece Årdene Nonnrece. 340 42350 2005-10-23T21:58:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agaesse</B></FONT> [f.n] oujhea avou des noerès plomes mins on fén blanc vinte, ki dåre so tot çou k'&nbsp;est lisse et ki rlût, et l'&nbsp;apoirter e s'&nbsp;ni, e sincieus latén <I><span lang=la>Pica pica</span></I>. <I>Savoz bén cmint k'&nbsp;on ricnoxhe on måye d'&nbsp;agaesse d'&nbsp;ene frumele&nbsp;? li måye est noer et blanc eyet l'&nbsp;frumele blanke et noere</I> (R.&nbsp;Viroux). <span lang=fr>F. pie.</span> Loukîz a: [[Motî:crawieuse agaesse|crawieuse agaesse]] et a: [[Motî:Lagaesse|Lagaesse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchafiåd(e) come ene agaesse:</FONT> onk, ene ki berdele voltî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;egueuyî come deus agaesses:</FONT> criyî onk so l'&nbsp;ôte a grands côps d'&nbsp;linwe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pwin d'&nbsp;agaesse:</FONT> pwin k'&nbsp;a dmoré di s'&nbsp;briket k'&nbsp;on ramoenne el måjhone après djournêye. On dit eto: [[Motî:pwin do live|pwin do live]], [[Motî:pwin di coucou|di coucou]]. <FONT COLOR="#0000ffcurieus come on djonne d'&nbsp;agaesse:</FONT> foirt curieus. Etimolodjeye: vî flamind "agazza" (minme sinse). ---- [[agaesse|Dipus d' racsegnes so les agaesses]] 341 42472 2005-10-26T00:06:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agayan</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> adjeyant. <B>2.</B> cwate-peces. Disfondowes: <span lang=wa-feller>agayan, agayon, argayon</span>. rl a: [[Motî:Argayon|Argayon]]. Omofone coinrece: * [[Motî:agayon|agayon]] 342 51671 2006-03-17T21:01:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agoler</B></FONT> [v.pr.] <B>1.</B> ariver el Mer, k' est l' sudjet, tot djåzant d' ene mouze (fleuve). <B>2.</B> ariver dins on fleuve, k'&nbsp;est l'&nbsp;sudjet, tot cåzant d'&nbsp;ene foû grosse aiwe. <I>Eyou ddja ki l'&nbsp;Missouri si vént agoler e Mississippi&nbsp;?</I> <I>C'&nbsp;est a Nameur ki Sambe agolêye e Mouze.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;(venir) se jeter.</span> Etimolodjeye: foûme contråve di "egoler", avou l'&nbsp;betchete a- (arivaedje aviè l'&nbsp;sudjet), 2001. 343 51670 2006-03-17T20:59:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agnon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> verdeure des cortis, avou ene grosse bole po raecinêye, ki fwait braire cwand on l'&nbsp;côpe. <span lang=fr>F.&nbsp;oignon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça sint l'&nbsp;agnon:</FONT> ça sint mwais (gn a ene laide keure ki s'&nbsp;aprestêye). <I>Il avént sintou l'&nbsp;agnon a pårtî d'&nbsp;l'&nbsp;evayixhaedje del Pologne pås Nazis li prumî d'&nbsp;setimbe 1939</I> (E.&nbsp;Pècheur). <span lang=fr>F.&nbsp;ça sent le roussi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;agnons pouris, carotes a flates:</FONT> dijhêye cwand les efants vont heyî dins les måjhons al Sint Grigwere (13 di måss) et k'&nbsp;on n'&nbsp;lezî dene rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand l'&nbsp;agnon a toplin des pelotes, c'&nbsp;est sene d'&nbsp;on foirt ivier:</FONT> sipot po-z anoncî l'&nbsp;tins. <B>2.</B> [[Motî:raecinêye|raecinêye]] a bole di sacwants fleurs (tulipe, evnd.). <I>Asteure ki l'&nbsp;B.B.L a stî rprinjhe pa ls Olandès, tchaeke côp k'&nbsp;vos î mousroz, vos åroz droet a èn agnon d'&nbsp;tulipe, et s'&nbsp;pôroz vos co tchoezi inte on djaene oubén on rodje</I> (C.&nbsp;Massaux). <span lang=fr>F.&nbsp;bulbe.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>agnon</B>, ougnon</span>. 344 21350 2003-07-13T14:36:30Z Pablo 5 agnea: des ptits agneas agnea: des ptits agneas 345 51246 2006-03-12T13:03:32Z Pablo 5 rif.: coe -> coet [[Imådje:agneas.jpg|thumb|Våt mî leyî les ptits agneas el bedjreye, ki d'&nbsp;les evoyî paxhî avou leus meres et s'&nbsp;fornåjhi po rén]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>agnea</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] djonne di [[Motî:berbi|berbi]]. <I>Po n' nén k' les agneas frûlénxhe des pates, on lzî dnéve del croye.</I> <I>Li leu et l' agnea</I> (J.&nbsp;de la Fontaine, ratourné pa Fré Tièdôr). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse doûs come èn agnea</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">esse l' agnea do Bon Diu:</FONT> esse foirt [[Motî:coet|coet]], sins metchansté. rl a: [[Motî:oviete|oviete]], [[Motî:antnåd|antnåd]], [[Motî:djermote|djermote]], [[Motî:bedot|bedot]]. <span lang=fr>F. agneau.</span> <B>II.</B> [no addjectivrece] ki [[Motî:schoûter|schoûte]] sins tchicter, ki n' si disfind nén. <I>Si t' es agnea, les leus t' magnront.</I> <span lang=fr>F. docile, mou, faible.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>agna, agnia, agnê, ègnê, ognê</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>agnellum</span>. Omofone coinrece: * [[Motî:anea|anea]] 346 21352 2003-07-13T14:38:06Z Pablo 5 agolina: imådje d' èn agolina agolina: imådje d' èn agolina 347 51672 2006-03-17T21:06:41Z Pablo 5 [[Imådje:agolina.jpg|thumb|141px|Èn agolina dins ene coû d'&nbsp;ene måjhon di stîle arabe-et-andalousse.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>agoliner</B></FONT> [v.pr.] <B>1.</B> ariver dins ene aiwe, k'&nbsp;est l'&nbsp;sudjet, tot djåzant d'&nbsp;ene pus ptite aiwe. <I>Inte Djivet et Nameur, gn a k'&nbsp;l'&nbsp;Aiwe di Lesse come grosse aiwe a-z agoliner e Mouze.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;(venir) se jeter.</span> rl a: [[Motî:agoler|agoler]], [[Motî:goler|goler]], [[Motî:egoliner|egoliner]]. <B>2.</B> ariver foû d'&nbsp;tere, tot djåzant d'&nbsp;ene aiwe. Disfondowes: <span lang=wa-feller>agoliner, agolner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agolina</B></FONT> [o.n.] plaece ki l'&nbsp;aiwe agoline pa, copurade <B>1.</B> sourdant ki les biesses î polèt vni boere. <span lang=fr>F.&nbsp;point d'eau, source.</span> <B>2.</B> pitite fontinne ki l'&nbsp;aiwe rexhe tot douçmint e l'&nbsp;air. <span lang=fr>F.&nbsp;fontaine.</span> <B>3.</B> bastixhaedje, sovint avou des sculteures, po l'&nbsp;aiwe di plouve tchaire tot s'&nbsp;houwant des meurs d'&nbsp;ene båzleke, d'&nbsp;on tchestea. <span lang=fr>F.&nbsp;gargouille.</span> rl a: [[Motî:egolina|egolina]]. 348 21354 2003-07-13T14:40:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:agoliner]] 349 21355 2003-07-13T14:40:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:agorafobeye]] 350 51673 2006-03-17T21:08:39Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>agorafobeye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:hisse|hisse]] d'&nbsp;esse å mitan d'&nbsp;ene floxhe di djins, peu des grands rabindlaedjes di djins. Etimolodjeye: calcaedje do grek <span lang=el>"agora"</span> (plaece di viyaedje) et <span lang=el>"phobos"</span> (hisse) pal voye do F.&nbsp;<span lang=fr>"agoraphobie"</span>, 2002. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agorafobieus, e</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] ki sofrixh d'&nbsp;agorafobeye. Etimolodjeye: cawete riwalonijheye -fobieus, 2002. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Agora</B></FONT> [n.pl.] no d'&nbsp;ene plaece do Noû-Lovén. 351 21357 2003-07-13T14:43:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahåyî]] 352 21358 2003-07-13T14:47:21Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ahåyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] esse bon po <I>Vos vloz prinde condjî li mårdi d'&nbsp;Påke eto; iva&nbsp;! Ça m'&nbsp;ahåye</I>. <I>C'&nbsp;est on mot k'&nbsp;ahåye po ratourner <span lang=fr>"a beau mentir qui viént de loin"</span></I>. <I>Cola n'&nbsp;a bén seur nén tos ces passe-tins la; i n'&nbsp;a co nole feme a s'&nbsp;conte et, cwè k'&nbsp;il inme dedja les crapådes, li vejhene ni lyi ahåye gote</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/bracni.html S.&nbsp;Fontaine]). rl a: [[Motî:covni|covni]], [[Motî:arindjî|arindjî]]. <span lang=fr>F.&nbsp;convenir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahåyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;ahåye, ki vént bén a pont. Coinrece payis d'&nbsp;Lidje.</P> 353 21359 2003-07-13T14:47:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>agu&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;on ptit påpåd. <I>I fjheut des "agu, agu" tot tinkiant s'&nbsp;boke et tot mostrant ses djezîs tot rôzes</I> (J.&nbsp;Calozet). <span lang=fr>F.&nbsp;areu.</span></P> 355 21361 2003-12-27T02:27:53Z 212.100.178.141 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ahesse</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] sacwè k'&nbsp;ahesse, copurade: <B>1.</B> usteye. <I>Les ahesses d'&nbsp;on pexheu, d'&nbsp;ene cujhnire.</I> <I>Li pus bele ahesse a-z ofri al mariêye, c'&nbsp;est on rlave-schweles.</I> <I>Prindoz sogne do diccionaire d'&nbsp;inglès: c'&nbsp;est ene ahesse por vos cwand vs seroz ås scoles.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;chose utile, matériel, ustensile.</span> <B>2.</B> (v.m.) bastimint lérece ki vént bén a pont dins ene måjhon (cabinet, forni, abatou). <I>Èn abatou a costé d'&nbsp;ene coujhene, c'&nbsp;est ene fameuse ahesse.</I> <I>C'&nbsp;est ene måjhon qu'a totes ses ahesses.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;commodité, aisance.</span> <B>3.</B> (v.m. d'&nbsp;droet rurå) passaedje po ndaler dins on tchamp reclô. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;voye d'&nbsp;ahesse:</FONT> voye k'&nbsp;ene sakî est oblidjî di vs leyî so s'&nbsp;tchamp por vos aler å vosse, k'&nbsp;est reclôs sins voye. <I>Dji vs waerantixh k'&nbsp;i gn a ene voye d'&nbsp;ahesse ki passe al coine di leu corti.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;servitude.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) feme k'&nbsp;on pout åjheymint ahessî (coûtchî avou leye) <I>On voet bén a ses airs ki c'&nbsp;est ene ahesse.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;allumeuse, charmeuse, séductrice.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les ahesses</FONT> [f.n.t.pl.] <B>1.</B> usteyes k'&nbsp;i fåt po on mestî. <I>Il a ddja atchté totes les ahesses di veterinaire.</I> rl a: [[Motî:cayet|cayet]]. <span lang=fr>F.&nbsp;l'équipement, le matériel, les accessoires, l'attirail.</span> <B>2.</B> meubes, ekipmint d'&nbsp;ene måjhon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè totes ses ahesses:</FONT> <I>a)</I> awè ene bele måjhon avou tot çk'&nbsp;i fåt, tot cåzant d'&nbsp;ene djin. <span lang=fr>F.&nbsp;être bien installé(e).</span> <I>b)</I> awè tos ls ekipmints (såle di bagn, cabinets, radjondaedje al corante aiwe, al loumire, å telefone), tot cåzant d'&nbsp;ene måjhon, d'&nbsp;ene veye. <I>Voess totes les ahesses des grandès veyes, djo&nbsp;!</I> <span lang=fr>F.&nbsp;commodité, facilités, luxe, confort, standing.</span> <B>3.</B> (po rire) seke di l'&nbsp;ome. <I>Divins on live porno, li feme dit: "Cwand ki dj'&nbsp;voeya ses ahesses, dji sinta k'&nbsp;dj'&nbsp;aléve awè bon dins tot m'&nbsp;coir".</I> Disfondowes: <B>ahesse</B>, ayesse, a.esse. Etimolodjeye: sivierba di "ahessî".</P> 356 59029 2006-06-02T07:07:59Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] diner a ene sakî çou k'&nbsp;il a dandjî po esse a si åjhe, copurade: <B>1.</B> forni des martchandijhes. <I>C'&nbsp;est lu k'&nbsp;ahesse totes les grossès boesses po les meubes di buro.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;fournir, équiper, approvisionner, pourvoir, subvenir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse (bén) ahessî:</FONT> aveur çou k'&nbsp;i fåt. <I>Avou vosse novele sitouve, vos estoz mî ahessî.</I> <I>Dji so-st ahessî e tchåsses, dj'&nbsp;end a bén cénk pwaires.</I> <I>Il est bén ahessî: si feme a yeu ene djermale</I> (ramexhné pa Carlier &amp; Bal). <span lang=fr>F.&nbsp;être bien équipé, outillé, fourni, achalandé, combler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse må ahèssi:</FONT> <I>a)</I> èn nén aveur çou k'&nbsp;i fåt. <I>b)</I> aveur èn ome, (ene feme) k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;atind nén avou lu (leye). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être dans une situation déplorable"</span>. <B>2.</B> vini a pont, bén siervi. <I>Çoula m' ahesreut bén.</I> <I>Vosse pitite machine a keude a manike m' a bén ahessî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;être utile, venir à point, point, dépanner, servir.</span> <B>3.</B> continter (ene pratike). <span lang=fr>F.&nbsp;contenter, satisfaire, servir (un client).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn sawè ké pratike ahessî:</FONT> awè d'&nbsp;l'&nbsp;ovraedje a make. <span lang=fr>F.&nbsp;refuser des clients.</span> <B>4.</B> (tot cåzant å rvier) diner ene sacwè ki n'&nbsp;covént nén, riçure ene sakî d'&nbsp;ehalant. <I>Bén jourdidju, on srè beazebén ahessîs avou ça&nbsp;!</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse ahessî:</FONT> <I>a)</I> esse emantchî. <span lang=fr>F.&nbsp;être dupé.</span> <I>b)</I> esse må sorprin(jhe). <I>Gn årè des droldumint ahessîs, cwand k'&nbsp;on-z årè les rzultats des vôtaedjes.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;combler (ironiquement), avoir une mauvaise surprise.</span> <B>5.</B> (tot tuzant å seke). coûtchî avou. <I>Il a minme ahessî si prôpe matante.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;coucher avec, faire l'amour à.</span> <B>6.</B> (tot cåzant å rvier) <I>a)</I> bate <I>Il ont bén ahessî l'&nbsp;hapeu d'&nbsp;otos.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;rosser.</span> <I>b)</I> coixhî. <I>I s'&nbsp;a fwait ahessî el fosse, il a dmoré troes moes djus.</I> rl a: [[Motî:acsure|acsure]], [[Motî:må arindjî|må arindjî]]. <span lang=fr>F.&nbsp;blesser.</span> <I>c)</I> zigouyî, touwer. <I>Ont i ddja ahessî leu pourcea&nbsp;?</I> <I>Wice avoz vs ahessî Graphopoulos; å Gaiy-Molén, sol pavêye&nbsp;?</I> (P.H.&nbsp;Thomsin). <span lang=fr>F.&nbsp;tuer, abattre, supprimer, exécuter, occire, achever.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;ahessî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> s'&nbsp;ehustiyi, s'&nbsp;atchter, aki, prinde avou lu åk k'&nbsp;on-z a dandjî. <I>Elle est evoye s'&nbsp;ahessî å botike.</I> <I>Vla co kékes beas mots walons po s'&nbsp;ahessî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'outiller, s'équiper, se munir de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On s' doet ahessî come on pout:</FONT> <I>a)</I> i fåt fé avou çk' on-z a. <span lang=fr>F. s'accomoder, se contenter de ce que l'on a.</span> <I>b)</I> si siervi lu-minme (tot hapant ene sacwè). <B>2.</B> fé ses coûsses. <I>On va a Biarin l'&nbsp;mårdi pou s'&nbsp;ahessî po l'&nbsp;samwinne.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'approvisionner, faire son shopping.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ahessî</B>; ayessî, ahessi (4inme grope: nos ahessihans), ahessi, ayessi, ahessè, a.esser</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do vî francès <span lang=fr>"aaissier"</span> (mete a si åjhe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessant, e</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;ahesse, copurade: <B>1.</B> k'&nbsp;ahesse raddimint ene pratike. <I>Dji n'&nbsp;irè pus e ç'&nbsp;botike la, les djins sont trop pô ahessants.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;serviable, obligeant(e), prévenant(e) (envers un client).</span> <B>2.</B> ki vént bén a pont. <I>E scrijhaedje walon, "nel" et "del" sont des ptits etroclas mo ahessants.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;utile, commode, pratique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessåve</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ahessant(e), copurade: <I>a)</I> ki vént bén a pont. <I>C'&nbsp;est on meube bén ahessåve.</I> rl a: [[Motî:djinti|djinti]]. <span lang=fr>F.&nbsp;utile, pratique, efficace.</span> <I>b)</I> bén tuzé(êye) po k'&nbsp;on soeye a si åjhe. <I>C'&nbsp;est ene måjon mo ahessåve.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;bien conçu(e), commode, confortable.</span> <I>c)</I> ki sieve et ki plait. <I>Nole Istwere n'&nbsp;est pår vraiye nè pår fåsse; tote Istwere est ahessåve po ene sakî, a on moumint dné</I> (L.&nbsp;Hendschel). <span lang=fr>F.&nbsp;utile, profitable, avantageux(se).</span> <B>2.</B> ki pout esse ahessî (k'&nbsp;on lyi pout abouter des martchandijhes). <I>Cisse pratike la n'&nbsp;est pus ahessåve, veyanmint k'&nbsp;ele ni paye nén.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;livrable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ahessauve, ayèssauve, ahessihâve, ahessaube, a.essâpe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessûle</B></FONT> [addj.] ahessant(e), k'&nbsp;amine des bons rzultats. <I>Voste idêye d'&nbsp;egadjî des studiants po les vacances a stî mo ahessûle.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;intéressant(e), efficace, efficient(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-fell><B>ahessûle</B>, ahessihûle, ayessûle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "ahessî", copurade: apoirtaedje d'&nbsp;ene martchandijhe. <I>L'&nbsp;ahessaedje a vosse måjhon ey e cénkinme vitesse: c'&nbsp;est Pizza-Home.</I> rl a: [[Motî:aboutaedje|aboutaedje]]. <span lang=fr>F.&nbsp;approvisionnement, fourniture.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ahessèdje, ahessadje, ayessadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahesmint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ahessaedje. <span lang=fr>F.&nbsp;fourniture.</span> <B>2.</B> ahesse. <span lang=fr>F.&nbsp;objet utile.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ahesmint</B>, ayesmint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åjhmince|åjhmince]]. <span lang=fr>F.&nbsp;facilité.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ahessance</B>, ayèssance</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahessa</B></FONT> [o.n.] ahesses, usteyreye. <I>Dins ene PME, ci n'&nbsp;est nén les bastimints ki ruvnèt l'&nbsp;pus tchir: c'&nbsp;est tot l'&nbsp;ahessa.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;matériel, biéns d'équipement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ahessa</B>, ayessa</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahesseu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahesseuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahesresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) k'&nbsp;ahesse (ene sacwè a ene sakî), copurade: <B>1.</B> Li ci(ne) ki fornixh des martchandijhes. <I>Dinltins les martchands d'&nbsp;lacetes, ki tournént les viyaedjes avou totes sôres di cayets, c'&nbsp;esteut zels les ahesseus des ptitès djins.</I> <I>Leila, vôriz m'&nbsp;fé l'&nbsp;totå des contes "ahesseus" et l'&nbsp;ci des contes "pratikes al croye"?</I> <I>On comi-voyaedjeu, c'&nbsp;est ene djin ki s'&nbsp;mestî, c'&nbsp;est d'&nbsp;tourner avå les pratikes po fé vinde les martchandijhes d'&nbsp;èn ahesseu.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;fournisseur (euse).</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ahesseu d'&nbsp;comeres</FONT> [o.n.] onk ki coûtche tofer avou des femes. rl a: [[Motî:cougneu|cougneu]]. <span lang=fr>F.&nbsp;baiseur invétéré.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ahesseu</FONT> copurade: ahesseu a l'&nbsp;Etrernete, li ci ki fornixh li loyén al rantoele daegnrece; <I>Vost ahesseu, c'&nbsp;est Belgacom&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:Etrernete-ahesseu|Etrernete-ahesseu]]; <span lang=fr>F: FAI (fournisseur d'accès internet).</span> 357 21363 2003-07-13T15:02:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 358 21364 2003-07-13T15:02:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 359 21365 2003-07-13T15:02:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 360 21366 2003-07-13T15:03:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 361 21367 2003-07-13T15:03:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 362 21368 2003-07-13T15:03:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 363 21369 2003-07-13T15:04:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 364 21370 2003-07-13T15:04:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahessî]] 365 35972 2005-07-27T22:48:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahiver</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé [[Motî:crexhe|crexhe]], planter, cultiver. <I>Il ahivèt del moståde.</I> <I>Il ahivèt des dinrêyes so les tienes.</I> <I>Nowè esteut-st on cultiveu, on tcherweu; c' est lu k' a-st ahivé li vegne, k' end a rascodou les reujhins, k' els a stoirdou et les fé carmoujhî po fé do vén</I> (L.&nbsp;Mahin). <B>2.</B> [[Motî:amonter|amonter]], [[Motî:mete so pî|mete so pî]]. <I>C' est lu k' a-st ahivé ci ptite cinse la, tot seu avou s'&nbsp;feme.</I> <I>E 1887, on rmeta eshonne les hamteas tot-z ahivant li comene di Bévurcé.</I> <I>Dins "Å raploû-tot des walons", Lorint Hendschel mostra comint, podbon, on pleut-z ahiver on diccionaire di tot l' walon</I>. <I>C' esteut tins di m' prumî voyaedje e Rwanda, e 1988-89, ki dj' a-st ahivé les pexhreyes di Mwengo</I> (L.&nbsp;Mahin) rl a: [[Motî:enonder|enonder]], [[Motî:escoûssi|escoûssi]]. <span lang=fr>F.&nbsp;fonder, construire, édifier.</span> <B>3.</B> fé [[Motî:skepyî|skepyî]] ene sacwè ki n' egzistéve nén. <I>Dj' ahivans des moxhons sins êyes et des fleurs ki pouwèt l' solea</I> ([[G. Smal]]). <span lang=fr>F.&nbsp;inventer, imaginer, créer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;ahiver</FONT> [v.pr.c.] <B>1.</B> parvini a awè (on bén) pitchote a midjote. <I>A foice di spårgnî, i s' a ahivé ene pitite cinse dinq on viyaedje so Smwès</I> (G.&nbsp;Lucy). <span lang=fr>F.&nbsp;se construire, se bâtir.</span> <B>2.</B> [v.pr.s.c.] bén crexhe et divni [[Motî:stocasse|stocasse]], tot cåzant d' ene plante. <I>Mes celeris n' sont nén co ahivés assez po les polou rpiker.</I> <I>Leyîz les s' ahiver cor ene ûtinne di djoûs divant d' fé vos pairs</I> (A.&nbsp;Lurquin). <span lang=fr>F.&nbsp;lever, se fortifier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ahîver, ayîvè, ayîver, a.îver</span>. Coinrece payis d'&nbsp;Lidje, di Nameur, di Dinant. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>heffen</span> (lever), betchete a- (fé lver). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahivaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "ahiver" u "s' ahiver", inte di zels: <I>a)</I> cultivaedje. <I>On n' tuze nén ki l' ahivaedje di coca, di hachich et d' pavwer fwait viker, al boune, dipus di 50 miyons d' djins, sovint des ptits cultiveus dins les pus pôvès coines des pus pôves payis</I> (L.&nbsp;Mahin). <span lang=fr>F.&nbsp;culture, plantation.</span> <I>b)</I> bon crexhaedje (d' ene plante). <span lang=fr>F.&nbsp;bonne pousse, bonne levée, bonne croissance, bon développement.</span> <I>c)</I> cominçmint, demaraedje. <I>C' esteut å moumint d' l' ahivaedje del societé.</I> rl a: [[Motî:kiminçmint|kiminçmint]], [[Motî:sikepiaedje|sikepiaedje]], [[Motî:enondaedje|enondaedje]]. <span lang=fr>F.&nbsp;création, fondation, premiers balbutiements, construction.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahiveu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahiveuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahivresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) k' ahive ene sacwè. <span lang=fr>F.&nbsp;cultivateur, planteur, producteur (agricole); créateur, fondateur, constructeur.</span> <I>Kî çk' esteut dins les ahiveus del "Rantoele"&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:askepieu|askepieu]], [[Motî:enondeu|enondeu]]. 366 21372 2003-07-13T15:09:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahiver]] 367 21373 2003-07-13T15:09:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahiver]] 368 21374 2003-07-13T15:10:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahiver]] 369 21375 2003-07-13T15:10:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahiver]] 370 21376 2003-07-13T15:12:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aide-maçon]] 371 21377 2003-07-13T15:12:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aide-maçon]] 372 21378 2003-07-13T15:12:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aide-maçon]] 373 21379 2003-07-13T15:12:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aide-maçon</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aide-marxhå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aide-boledjî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aide-djårdinî</B></FONT> [o.f.n.] djonnea (djonnete) k'&nbsp;aide li maçon, li marxhå, li boledjî, li djårdinî, et aprinde li mestî. <span lang=fr>F.&nbsp;apprenti(e), stagiaire.</span> Etimolodjeye: no d'&nbsp;acolaedje viebe + coplemint.</P> 374 55505 2006-05-01T22:50:51Z Pablo 5 loyén sô 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> diner on côp di spale (on côp d'&nbsp;mwin) a (ene sakî). <I>Dji l'&nbsp;a stî aider po ses fours.</I> <I>Djel vôreu bén aidî, mins dji n'&nbsp;pou nén</I> (ramexhné pa M.&nbsp;Francard). <span lang=fr>F.&nbsp;aider, épauler, seconder, assister.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n a si pô ki n'&nbsp;aide</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">pôk aide et rén n'&nbsp;aide</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">n a si pô ki boute ki n'&nbsp;aide:</FONT> ene miete d'&nbsp;aidance, ki pô ki ç'&nbsp;soeye, fwait do bén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vo vs la bén aidî, asteure&nbsp;!:</FONT> vos avoz fwait ene sacwè disconsyî, et vs estoz aroké (êye). rl a: [[Motî:avancî|avancî]]. <span lang=fr>F.&nbsp;avancé(e).</span> <B>2.</B> fé rweri, tot cåzant d'&nbsp;ene drouke. <I>Dji m'&nbsp;sin dedja aidî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;soulager.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;aidî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si dner des côps d'&nbsp;mwins a n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte, aidî onk ki vs raide. <span lang=fr>F.&nbsp;s'entraider.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand deus pôves s'&nbsp;aidèt, li bon Diu ndè reye:</FONT> ecoraedjmint pol solidaristé inte les ptitès djins. <B>2.</B> bouter, dins l'&nbsp;ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">Aide tu et l'&nbsp;bon Diu t'&nbsp;aidrè</FONT>. <B>III.</B> [aidant viebe] diner on côp d'&nbsp;mwin po (+ viebe). <I>M'&nbsp;aloz vs aidî roter disk'&nbsp;a Måmdiy&nbsp;?</I> (J.&nbsp;Brumioul). <I>Dji vs va aidî rtrover des foices e fén fond d'&nbsp;vosse coir</I> (J.&nbsp;Brumioul). <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> piceure pår walone d'&nbsp;emantchaedje do viebe "aidî" sins dvancete, sol modele do Ny <span lang=nl>"helpen"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>êdî</B>, édî, êdi, édi, êder, éder, êdè, indî, inder</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidante</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.&amp; addj.] li ci(ne) k'&nbsp;end aide èn ôte; sacwè k'&nbsp;aide a fé ene ôte sacwè. <I>Ureuzmint k'&nbsp;dj'&nbsp;aveu on bon aidant po tcherdjî a l'&nbsp;ansene avou mi.</I> <I>C'&nbsp;est ene bone aidante pol coujhene</I> (ramexhné pa M.&nbsp;Francard). <I>Po bén des ovraedjes, ça fwait plaijhi d'&nbsp;aveur èn aidant.</I> <I>Dji n'&nbsp;a nén dandjî k'&nbsp;on m'&nbsp;mete des aidants po fé mi ovraedje.</I> <I>Dji vs prezinte "Ké walon po dmwin", on live sicrît pa Lucyin Mahin, et dipus d'&nbsp;vint aidants et aidantes.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;aide, assistant(e), collaborateur (trice), adjoint(e), auxiliaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aidant viebe:</FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) viebe metou dvant èn ôte, k'&nbsp;endè candje li sinse. <I>E walon, les pronos coplemints si metèt divant l'&nbsp;aidant viebe.</I> Lisse des aidants viebes: esse, aveur, poleur, voleur, saveur, oizeur, fé, aidî. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">aidant</FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) ancyinne manoye. <I>Divant 1600, on patår del Braibant valeut cwate aidants; li cårlusse di Lidje valeut vint patårs et, divant 1600, come nos l'&nbsp;avans dit, vint aidants.</I> (N.&nbsp;Lequarré). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i m'&nbsp;payrè cwand les aidants åront des djambes:</FONT> i n'&nbsp;mi payrè dandjreus nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est come cwate aidants on patår:</FONT> c'&nbsp;est parey, ça a l'&nbsp;minme valixhance. rl a: [[Motî:çanse|çanse]], [[Motî:mastoke 1|mastoke]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des aidants</FONT> [o.n.t.pl.] des cwårs. <I>T'&nbsp;as on foirt paymint a fé et i t'&nbsp;manke des aidants, cwè fwaiss&nbsp;?</I> <I>Pocwè ni rcwire-t on nén après èn eplocta siconte del malåria?:: Ça s'&nbsp;pôreut bén k'&nbsp;on-z endè trovreut onk si on-z î metreut des aidants assez</I> (L.&nbsp;Mahin). rl a: [[Motî:liård|liård]], [[Motî:patår|patår]], [[Motî:sô 2|sô]], [[Motî:çanse|çanse]], [[Motî:picayon|picayon]]. <span lang=fr>F.&nbsp;de l'argent, du fric, du financement, des fonds.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des aidants:</FONT> esse ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete des aidants so cresse:</FONT> sipårgnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si dj'&nbsp;so sô, c'&nbsp;est d'&nbsp;mes aidants:</FONT> risponse d'&nbsp;ene sôlêye a onk ki trove a rdire: sinse: ça n'&nbsp;ti rgåre nén: dji m'&nbsp;sôle avou mes cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i tént ås aidants</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">ses aidant lyi tnèt tchôd:</FONT> c'&nbsp;est on pice-crosse, ki ramasse les cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des aidants djins et des aidants cwårs:</FONT> djeu d'&nbsp;mot so les deus sinses do mot "aidants". Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>des moyens humains et matériels</span>". Pondants eyet djondants: Li [[manoye å vî payis d' Lidje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>édant(e), êdant(e), êdont(e), indant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidance</B></FONT> [f.n.] accion do ci k'&nbsp;end aide èn ôte. <span lang=fr>F.&nbsp;aide, assistance, secours.</span> <I>I n'&nbsp;ont pont yeu d'&nbsp;aidance di leus efants.</I> <I>Li hierdî, c'&nbsp;esteut sovint èn ome k'&nbsp;aveut dandjî d'&nbsp;aidance: soeye-t i èn ôrfulin, soeye-t i èn ome sitroupyî å bresse u a l'&nbsp;ouy</I> (L.&nbsp;Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller>édance, êdance, êdonce, indance</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidaedje</B></FONT> [f.n.] aidance. <I>Dj'&nbsp;a les pinses k'&nbsp;i fåreut, pol motî francès walon, ene ôte modêye, diferinne, ene nén syincieuse modêye, djusse èn aidaedje po les raprindisses come mi poleur mî djåzer</I> (P.&nbsp;Saratchaga). <span lang=fr>F.&nbsp;aide.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aideu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aideuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> aidant(e). <I>Il åront dandjî d'&nbsp;cwantes aideus et des aideuses po fé leu dinner d'&nbsp;mariaedje&nbsp;?</I> <span lang=fr>F.&nbsp;aide.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">aideuse</FONT> [f.n.] saedje-dame. <span lang=fr>F.&nbsp;sage-femme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>êdeu, êdeur, êdeuse, êdresse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidûle</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki pout esse aidî. rl a: [[Motî:målaidåve|målaidåve]]. <span lang=fr>F.&nbsp;secourable.</span> <B>2.</B> k'&nbsp;aide voltî ls ôtes. rl a: [[Motî:siervicire|siervice \ siervicire]]. <span lang=fr>F.&nbsp;serviable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>êdauve, êdâve, êdaule, êdâle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aide</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] aidance. <I>I breyént a l'&nbsp;aide et gn av'&nbsp;nolu ki vneut.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;aide, secours.</span> <B>II.</B> [o.f n.] <B>1.</B> aprindisse. <I>I vs fåreut prinde ene aide.</I> rl a: [[Motî:aide-maçon|aide-maçon]]. <span lang=fr>F.&nbsp;apprenti, aide.</span> <B>2.</B> aidant(e). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aide di camp:</FONT> oficî k'&nbsp;aide on prezidint, on djenerå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aide familiåle:</FONT> feme ki passe dins ene famile po replaecî l'&nbsp;mame, cwand elle est malåde, k'&nbsp;ele ratind, evnd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aidea</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;carioteu) pitite djîsse di fier, assez coûte, po sorlever des pires. <span lang=fr>F.&nbsp;crampe, levier, pince.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>êdia, êdê, indê</span>. 375 21381 2003-07-13T15:22:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 376 21382 2003-07-13T15:22:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 377 21383 2003-07-13T15:22:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 378 21384 2003-07-13T15:22:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 379 21385 2003-07-13T15:22:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 380 21386 2003-07-13T15:22:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 381 21387 2003-07-13T15:23:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 382 21388 2003-07-13T15:23:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 383 21389 2003-07-13T15:23:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 384 21390 2003-07-13T15:23:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 385 21391 2003-07-13T15:23:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aidî]] 386 38496 2005-08-26T19:14:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>airtchî, airtchire</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> esportif (esportive), sôdård did dinltins, ki saetche des flitches avou èn air. rl a: [[Motî:årbalestrî|årbalestrî]]. <span lang=fr>F.&nbsp;archer.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">airtchî</FONT> [o.n.] rayire (trô par la k'&nbsp;on tape ene sacwè el cåve), avou si dzeu e cogne d'&nbsp;air. rl a: [[Motî:lårmî|lårmî]], [[Motî:rayire|rayire]], [[Motî:calonire|calonire]], [[Motî:loukete|loukete]], [[Motî:sipira|sipira]]; rl l'&nbsp;mape a "[[Motî:rayire|rayire]]". <span lang=fr>F.&nbsp;soupirail.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">airtchî</FONT> [o.n.] oujhea, ki rshonne ås orondes cwand i vole, mins k'&nbsp;a ene cogne foirt diferinne: ene pus coûte cawe, et des pus longuès aiyes ki prindèt come èn air cwand i vole. I va dins ene famile a pårt (famile ås airtchîs, apodifômes). L'&nbsp;airtchî n'&nbsp;vént nén al tere: i hape des moxhes, et minme doirmi et si rprodure tot volant. <I>Vochal vinou l'&nbsp;airtchî Po magnî l'&nbsp;araegne ... Pôve moxhe, ki n'&nbsp;ti såvéves tu&nbsp;? Wice don? Pa drî les cabus</I> (cråmignon). rl a: [[Motî:årbalestrî|årbalestrî]], [[Motî:årbalesse|årbalesse]], [[Motî:albatrijhe|albatrijhe]], [[Motî:mårtinet|mårtinet]]. <span lang=fr>F.&nbsp;martinet.</span> <span lang=en>Ingl. black (common) swift.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôres d'&nbsp;airtchîs:</FONT> <I>a)</I> l'&nbsp;airtchî ordinaire e sincieus latén <I><span lang=la>Apus apus</span></I> li seul ki poite a niye (k'&nbsp;acove) el Walonreye; <I>b)</I> li bladje airtchî (<I><span lang=la>Apus pallidus</span></I>); <I>c)</I> l'&nbsp;airtchî a blanc vinte (<I><span lang=la>Apus melba</span></I>, rilomé <I><span lang=la>Tachymarptis melba</span></I>) k'&nbsp;acove ezès payis del Mitrinne Mer. <span id="url">Bråmint des racsegnes so ls airtchîs (en inglès) [http://swift.utigges.il.eu.org/colony_Kronberg.html vocial].</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) pitite mwinre djin. <span lang=fr>F.&nbsp;gringalet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>êrtchî</B>, êrtchi, èrtchî, êrtchîr, aurtchî, auritchî, ârtchîr, artchî, archè, êrtchîye (femrin), arcîye (f.), êrîtche (f.); <FONT COLOR="#800080"><B>êrtchîre</B></FONT>, êrtchêre, archêre</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=fr>"arcus"</span> (air); cawete di mestî: -î, femrin erîlé po les mots avou R + cossoune + î. <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4><TR><TD WIDTH="34%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:airtchi.jpg]]<BR><BR>odzeu: èn airtchî apicî; odzeu å mitan: èn airtchî ki vole.<BR><BR>a droete: deus airtchîs ristopés ([http://rifondou.walon.org/adam_molens.html poitraits saetchîs pa J.&nbsp;Adam]).</TD><TD WIDTH="37%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:airtchi2.jpg]]<BR>&nbsp;<BR>[[Imådje:airtchi5.jpg]]</TD><TD WIDTH="30%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:airtchire.jpg]]<BR><BR>ene airtchire.</TD></TR></TABLE></CENTER><!-- droets? --></P> 387 21393 2003-07-13T15:32:23Z Pablo 5 airtchî: èn airtchî apicî airtchî: èn airtchî apicî 388 21394 2003-07-13T15:32:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:airtchî]] 389 21395 2003-07-13T15:33:19Z Pablo 5 airtchî: èn airtchî ki vole airtchî: èn airtchî ki vole 390 21396 2003-07-13T15:35:35Z Pablo 5 +infos airtchî: deus airtchîs (rayires) ristopés, å dzo d'&nbsp;on meur di brikes (poitrait saetchî pa J. Adam) 391 21397 2003-07-13T15:36:19Z Pablo 5 airtchî: airtchire (djoweuse saetchant ås flitches) airtchî: airtchire (djoweuse saetchant ås flitches) 392 21398 2003-07-13T15:42:36Z Pablo 5 airdiè: foto d' èn airdiè (poitrait saetchî pa Mårtene Mahin) airdiè: foto d' èn airdiè (poitrait saetchî pa Mårtene Mahin) 393 59828 2006-06-08T08:19:12Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == airdiè: coviete do live «D' oraedje en airdiè» da Christian Quinet. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 394 35545 2005-07-20T00:37:23Z Pablo 5 [[Imådje:airdie.jpg|thumb|airdiè <small>(poitrait saetchî pa Mårtene Mahin).</small>]] [[Imådje:airdie2.jpg|thumb|"D'&nbsp;oraedje en airdiè", ene ramexhnêye di rimeas da C.&nbsp;Quinet, e walon del Lovire.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>airdiè</B></FONT> [o.n.] forveyou air, di set coleurs, ki s'&nbsp;fwait e cir cwand i ploût et k'&nbsp;i fwait do solea. L'&nbsp;airdiè provént do dismantchaedje del blanke loumire dins les gotletes di plouve, e diferinnès loumires di coleur, di tchaeke si [[Motî:wachlire|wachlire]]. <I>C'&nbsp;ît ene loumire, èn airdiè ki rewoeyive les cours</I> (M.L.&nbsp;Ledrut Choisez). rl a: [[Motî:åtche-Diè|åtche-Diè]], [[Motî:coroye Sint Djan|coroye Sint Djan]], [[Motî:croes Sint Djan|croes Sint Djan]], [[Motî:corone Sint Djan|corone Sint Djan]], [[Motî:roye Sint Djan|roye Sint Djan]], [[Motî:poite do paradis|poite do paradis]], [[Motî:voye do Bon Diu|voye do Bon Diu]], [[Motî:loyeure do Bon Diu|loyeure do Bon Diu]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>êrdiè</B>, érdiè, êrdiow, êrdië, êrguiè, èrdiè, lêrdiè, lêrdia, ardî, ardi</span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 3.66. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje no (air) + ôte no (Diè). 395 21401 2003-07-13T15:49:59Z Pablo 5 årbalesse: èn air d' årbalesse årbalesse: èn air d' årbalesse 396 21402 2003-07-13T15:50:23Z Pablo 5 air: ene djambe d' air air: ene djambe d' air 397 21403 2003-07-13T15:50:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>air 2</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> åre did dinltins, fwait avou on flitchant bwès tinkyî pa ene coide, et k'&nbsp;on saetche des flitches (baguetes avou ene ponte di fier) avou. rl a: [[Motî:airtchî|airtchî]]. <span lang=fr>F.&nbsp;arc.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;air d'&nbsp;årbalesse:</FONT> boket d'&nbsp;l'&nbsp;årbalesse, la k'&nbsp;on mete li flitche. <span lang=fr>F.&nbsp;arc d'&nbsp;arbalette.</span> <B>2.</B> sacwè k'&nbsp;a l'&nbsp;minme cogne. rl a: [[Motî:årvô|årvô]], [[Motî:årcåde|årcåde]], [[Motî:airdiè|airdiè]], [[Motî:årtcheure|årtcheure]], [[Motî:air-gode|air-gode]], [[Motî:åtche|åtche]]. <span lang=fr>F.&nbsp;arc, cintre, arcade, arche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;air di dragon:</FONT> baguete di fier riployeyes, ki fjhèt l'&nbsp;basti d'&nbsp;on dragon volant. <span lang=fr>F.&nbsp;arc de cerf-volant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djambe d'&nbsp;air:</FONT> maçonreye fwaite ådfoû, po stançner les meurs, et ki toute sol meur pa èn air. <I>Li djambe d'&nbsp;air est on måjhnaedje tipike des eglijhes gotikes.</I> <I>I fåt ene djambe d'&nbsp;air tos les cénk metes inte les pegnons</I> (A.&nbsp;Carlier &amp; W.&nbsp;Bal). rl a: [[Motî:sitançon|sitançon]], [[Motî:budea|budea]]. <span lang=fr>F.&nbsp;arc-boutant.</span> <span lang=en>Ingl. butressing.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Rowe des Airs:</FONT> no d'&nbsp;ene rowe di Lidje. <B>3.</B> (mot di speleyo) trawa d'&nbsp;ene rotche castinnixheuse, djusse dizo l'&nbsp;copete, k'&nbsp;a l'&nbsp;cogne d'&nbsp;èn air. rl a: [[Motî:trawêye|trawêye° rotche]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;Air:</FONT> no d'&nbsp;ene rotche del Basse Aiwe d'&nbsp;Oûte, ribatijheye pa rdoblaedje "Årcåde a l'&nbsp;Air". Disfondowes: ê, <FONT COLOR="#800080"><B>êr</B></FONT>, ér, êres (femrin pluriyal), <B>ark</B>. Etimolodjeye: latén <span lang=fr>"arcus"</span> (minme sinse); rl a: [[Motî:åtche|åtche]]. </P> <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4><TR><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:aurbalesse.jpg]]<BR><BR>odzeu: èn air d'&nbsp;årbalesse (Daegntoele).<BR><BR>a droete: djambe d'&nbsp;air al catedråle Notrudame di Paris (Daegntoele).</TD><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:djambdair.jpg]]</TD></TR></TABLE></CENTER><!-- droets! --></P> 398 21404 2003-07-13T15:52:45Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Ala</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> li Bon Diu, en arabe. <B>2.</B> (nén politicmint comifåt) lomaedje do diu des muzulmans, metou come diferin do Bon Diu. <I>Zels, ci n'&nbsp;est nén l'&nbsp;Bon Diu k'&nbsp;i priyèt, c'&nbsp;est Ala.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F <span lang=fr>"Allah"</span>, vinant di l'&nbsp;arabe <span lang=ar>"al lah"</span> (li Bon Diu).</P> 399 21405 2003-07-13T15:53:08Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>al 1</B></FONT> [divancete etroclêye] a li: etrocla del divancete "a" et do definixhant årtike "li" divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune). Les deus scrijhaedjes (al, a l'&nbsp;) sont-st acceptés. <I>Aler al cåve.</I> Etimolodjeye: etroclaedje dedja scrît dins l'&nbsp;ancyin walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "a l'&nbsp;" est pus novea (1900).</P> 400 59829 2006-06-08T08:20:08Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == åk: sitramaedje des mots "åk"/"sacwè" sol mape == Licince di l' imådje == {{PD}} 401 59028 2006-06-02T07:05:39Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[Imådje:yauk.jpg|thumb|120px|Li djîsse prumioûle do mot '''(y)åk''' divant les rfondaedjes (e bleuwe coleur), ki cotinowe so Gåme <small>(divins: L.&nbsp;Remacle; <span lang=fr>''Syntaxe du parler wallon de La Gleize''</span>, ritchaboré).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>åk</B></FONT> [omrin prono] <B>1.</B> ene sacwè. <I>Ti vou dju dire åk, poyete&nbsp;?</I> (L.&nbsp;Mahin). <I>Ki vos rwaitîxhe li walon pal cawe u pal tiesse, i gn a åk k' i fåt bén admete: il a ddja stî mî k' ådjourdu, edon&nbsp;?</I> (L.&nbsp;Hendschel). <I>C' est cwand dj' a stî evoye dins-n on payis å lon et ki dj' a veyou k' on-z î cåzéve des diyalekes ki dji m' a dit: i m' shonne k' amon nozôtes, gn a åk insi ossu</I> (J.F.&nbsp;Brackman). <I>Por mi, dji voeyeu tolminme åk di drole dins on parey råjhonmint</I> (J.P.&nbsp;Hiernaux). <span lang=fr>F.&nbsp;quelque chose.</span> rl a: [[Motî:sacwè|sacwè]], [[Motî:kéke tchôze|kéke tchôze]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén tant åk (ki ça)</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">nén bråmint åk:</FONT> <I>a)</I> nén grand-tchoi. <I>Dji n' a nén dandjî d' tant åk, ô, signeur: dinez mu djusse a magnî troes côps par djoû&nbsp;!</I> <span lang=fr>F.&nbsp;pas grand chose.</span> <I>b)</I> nén bråmint des djins. <I>Gn aveut nén tant åk ki ça al fôre a Bastogne.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;pas grand-monde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est åk (po ça)&nbsp;!</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">La åk, la&nbsp;!:</FONT> <I>a)</I> c'&nbsp;est ene sacwè d' clapant. <I>C'&nbsp;est åk, saiss, d' awè l' Etrernete a s' måjhon.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est extraordinaire, fantastique, génial"</span>. <I>b)</I> c' est pår l' ahike, c' est sbarant. <I>C' est åk po ça, saiss, avou les djonnes d' enute: i t' vont ddja coûtchî eshonne ki ça n' a nén co 16 ans.</I> <I>La åk, la: i s' vont surmint maryî, et k' ele ratind po dabôrd.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"C'est vraiment un problème, c'est terrible, c'est affolant, c'est fou, c'est dingue"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;waitî d' fé åk:</FONT> sayî d' adjinçner ene sacwè, ene activité. <I>I fåt waitî d' fé åk e walon el fôre a Libråmont.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"organiser une activité, prendre une initiative"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åk inla:</FONT> ene sacwè come ça. <I>I s' loméve Kujinski, u åk inla.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"quelque chose d'approchant"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ci n' est nén åk por ti:</FONT> ci cmere la est bråmint trop bele por ti. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand il a åk el tiesse, i n' l' a nén ôte pårt (u: ås fesses, u: e cou):</FONT> I n' roveye måy si idêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est åk et rén:</FONT> <I>a)</I> ça n' a waire d' epoirtance, gn a rén avou ça (tot cåzant d' èn etrevén). <span lang=fr>F.&nbsp;C'est sans importance.</span> <I>b)</I> ça n' a waire di valeur (tot cåzant d' on cayet). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a co vlou fé åk et rén:</FONT> il a fwait del laide ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwè çki c' est d' ça po åk&nbsp;?</FONT> <I>a)</I> Cwè çki c' est di ç' drole di cayet la&nbsp;? Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Qu'est-ce encore cette bizarrerie&nbsp;?"</span>. <I>b)</I> K' av' co fwait la d' tot foû-scwere&nbsp;! Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Qu'avez-vous encore fait comme bêtise&nbsp;!"</span>. <B>2.</B> do bén, des ritchesses. <I>Li ci k' a åk ni s' endè vante nén</I> (G.&nbsp;Lucy). <span lang=fr>F.&nbsp;bien matériel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a åk aviè lu:</FONT> Il a do bén, des ritchesses di spårgnêyes po si an cas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on pô åk:</FONT> ene miete di rindaedje, tot cåzant d' on cultivaedje, evnd. <I>I gn aveut on pô åk dins vos rcenes e cortiaedje&nbsp;?</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bråmint åk:</FONT> tot plin. <I>Gn aveut bråmint åk a fote evoye, saiss, dins les pwès.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ddja åk:</FONT> c' est mî k' rén; c' est on ptit advintaedje k' on n' s' î atindeut nén; c' est l' prumire ascoxheye. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"C'est un premier pas, un premier acquis, une première étape"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ddja mo åk:</FONT> c' est ddja bråmint. <I>Sicrire po lu-minme, c' est ddja mo åk</I> (P.J.&nbsp;Dosimont). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"C'est déjà pas mal"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî çki m' vout dner åk; i voerè åk di bea:</FONT> rima des efants po discandjî ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åk di lu-minme:</FONT> ene sacwè ki vos av' et k' les ôtes n' ont nén. <I>Li pus ptit viyaedje tént a s' walon, åk di lu-mime, on l' pout bén dire</I> (P.J.&nbsp;Dosimont). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"un caractère identitaire, une identité, une richesse"</span>. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">åk di</FONT> (&nbsp;+ omrin addjectif) ene sacwè di. <I>Ass dedja veyou åk di si bea&nbsp;?</I> <I>Fijhoz, Signeur, ki s' i mousse foû d' mes mwins ôte tchoi ki çki dj' åreu vlou... ki dj' el riwaitaxhe cwand minme come åk di bén reyussi</I> (E.&nbsp;Pècheur). <I>C' est åk di nén trop ragostant.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est todi åk di drole:</FONT> c' est a n' nén croere. <I>Aben&nbsp;!, c' est todi åk di drole, di dju, come i s' rishonnèt</I> (Y.&nbsp;Gourdin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a nén tant åk di bon:</FONT> gn a waire di djins comifåt. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"guère de gens valables, honnêtes"</span>. <I>A Bouyon, i gn a nén tant åk di bon; pu, fåt dire ki c' est on Francès k' a touwé ci ome la.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;To n' direus bén åk:</FONT> Ça a l' air ene sacwè d' valeur, mins c' est rén. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"C'est de la pacotille"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>auk</B>, <B>yauk</B>, âk. Gm. âk</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>aliquid</span> (minme sinse); a l' atake et pa drî ene voyale si prononce avou on /y/ di beloyance (mins k' est nén sicrît el ortografeye do rfondou walon). Coinrece Årdene nonnrece &amp; Payis d' Fumwè, d' Bastogne, do Tchestea. 402 53615 2006-04-03T11:13:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>alére</B></FONT> [o.n.] sacwè k'&nbsp;on-z a a [[Motî:lére|lére]]. <I>Dji moussa sol buro, et rwaitî l'&nbsp;moncea d'&nbsp;alére k'&nbsp;i m'&nbsp;avént ddja metou, por mi faleur ratourner les pus interessants</I> (L.&nbsp;Hendschel). <span lang=fr>F.&nbsp;lecture.</span> 403 21409 2004-01-06T11:43:35Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aler astok</B></FONT> <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">aler astok di, conte</FONT> [vierbire a coplemint] <B>1.</B> aler buker conte ene sacwè. rl a: [[Motî:sitoker|sitoker]]. <span lang=fr>F.&nbsp;se heurter à, se cogner à, buter contre.</span> <B>2.</B> fé èn accidint. <I>Waitîz a vos di n'&nbsp;nén aler astok e-z eralant, la.</I> rl a: [[Motî:sibeuler|sibeuler]]. <span lang=en>Ingl. to collide.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">aler astok a</FONT> [vierbire a coplemint] <B>1.</B> esse a costé di, tot djåzant d'&nbsp;on boket (d'&nbsp;on tchamp). <I>Dj'&nbsp;alans astok a Louwis Djî.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;être jointif, ive, mitoyen(ne) de.</span> <B>2.</B> aveur ene frontire avou, tot djåzant d'&nbsp;on payis. <I>Si to rwaites bén l'&nbsp;mape, li Norvedje va astok al Finlande al fene copete.</I> rl a: [[Motî:butant|butant]], [[Motî:dilé|dilé]], [[Motî:addlé|addlé]]; rl a: [[Motî:sitok|sitok]]. <span lang=fr>F.&nbsp;être voisin de.</span></P> 404 65253 2006-06-25T07:44:17Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:Zundag]] [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''dimegne''' est l'&nbsp;no do setinme djoû del samwinne, li prumî po les Djwifs et ls Arabes. Li mot ''dimegne'' vént do latén d' eglijhe ''dominicus dies'' ki vout dire "li djoû do Signeur" (do Bon Diu). C' est ci mot la vnant do latén d' eglijhe k' on rtrove dins cåzu tos les lingaedjes romans. Dins les tîxhons lingaedjes li djoû est purade lomé "djoû do solea", ou "djoû di Sunne/Sunna" (li diu ou l' deyesse do solea dins l' [[mitolodjeye tîxhone]]). E djaponès on l' lome eto "djoû do solea" (日曜日, ''nichiyōbi''), et pareymint e chinwès (星期日 u 週日) ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: [[londi]] ~ [[mårdi]] ~ [[mierkidi]] ~ [[djudi]] ~ [[vénrdi]] ~ [[semdi]] ~ dimegne * L'&nbsp;intrêye po ''[[Motî:dimegne|dimegne]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[af:Sondag]] [[ang:Sunnandæg]] [[ar:أحد]] [[be:Нядзеля]] [[bg:Неделя]] [[bn:রবিবার]] [[bs:Nedjelja]] [[ca:Diumenge]] [[cs:Neděle]] [[cv:Вырсарникун]] [[cy:Dydd Sul]] [[da:Søndag]] [[de:Sonntag]] [[el:Κυριακή]] [[en:Sunday]] [[eo:Dimanĉo]] [[es:Domingo]] [[et:Pühapäev]] [[eu:Igande]] [[fi:Sunnuntai]] [[fo:Sunnudagur]] [[fr:Dimanche]] [[fur:Domenie]] [[ga:Domhnach]] [[gl:Domingo]] [[he:יום ראשון]] [[hr:Nedjelja]] [[ht:Dimanch]] [[id:Minggu]] [[is:Sunnudagur]] [[it:Domenica]] [[ja:日曜日]] [[ka:კვირა]] [[ko:일요일]] [[kw:Dy' Sul]] [[la:Dies solis]] [[lb:Sonndeg]] [[lt:Sekmadienis]] [[lv:Svētdiena]] [[ms:Ahad]] [[nap:Dummeneca]] [[nds:Sünndag]] [[nds-nl:Zundag]] [[nl:Zondag]] [[nn:Sundag]] [[no:Søndag]] [[nrm:Dînmanche]] [[pl:Niedziela]] [[pt:Domingo]] [[ru:Воскресенье]] [[sco:Sunday]] [[sh:Nedjelja]] [[simple:Sunday]] [[sk:Nedeľa]] [[sl:Nedelja]] [[sq:E diela]] [[sr:Недеља]] [[sv:Söndag]] [[th:วันอาทิตย์]] [[tl:Linggo (araw)]] [[tpi:Sande]] [[tr:Pazar]] [[tt:Yäkşämbe]] [[uk:Неділя]] [[ur:اتوار]] [[vi:Chủ nhật]] [[zh:星期日]] 406 21411 2003-07-14T13:14:08Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>alnute</B></FONT> [f.n.] tins inte solea djus et l'&nbsp;moumint k'&nbsp;on va coûtchî. <I>Dji rwaite al viye ôrlodje come al purnale di mes ouys, et, l'&nbsp;alnute, cwand dji rmonte ses pezants, dji tuze a totes mes viyès djins</I> (J.P.&nbsp;Dumont). <span lang=fr>F.&nbsp;soirée.</span> rl a: [[Motî:swer|swer]], [[Motî:shijhe|shijhe]]. Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene troke divancete + no. rl a: [[Motî:aprandjire|aprandjire]], [[Motî:åmatén|åmatén]].</P> 407 21412 2003-07-14T13:50:54Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>alomåcion</B></FONT> [f.n.] manire di lomer oficirmint ene sacwè. <I>I les lome les "Payis tîxhon-cåzants Noûs-Bedjes", conoxhous e walon dizo l'&nbsp;alomåcion "Redimés Payis", ey e francès "<span lang=fr>cantons de l'Est</span>"</I> ([http://rifondou.walon.org/lingaedje_walon_politike.html#ridiscotaeyi L.&nbsp;Mahin]). <span lang=fr>F.&nbsp;appellation.</span> Disfondowes: aloumâcion, <FONT COLOR="#800080">alomaucion</FONT>.</P> 408 21413 2003-07-14T13:52:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>alot</B></FONT> [o.n.] boket d'&nbsp;sonk aglumyî (ådfoû u ådvin do coir) <I>Dj'&nbsp;a yeu èn alot d'&nbsp;sonk å cervea.</I> rl a: [[Motî:bleti sonk|bleti sonk]], [[Motî:briket d' sonk|briket d'&nbsp;sonk]]. <span lang=fr>F.&nbsp;caillot.</span></P> 409 21414 2003-07-14T13:53:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åwe]] 410 21415 2003-12-27T03:07:12Z 212.100.178.141 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>alouwer</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/alouwer.html codjowaedje])</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>alouweu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>alouweuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>alouwresse</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene k'&nbsp;alouwe totes ses çanses. rl a: [[Motî:furleu|furleu]], [[Motî:furlandeu|furlandeu]], [[Motî:kischireu|kischireu]], [[Motî:kitapeu|kitapeu]], [[Motî:foteu-evoye|foteu-evoye]]. <span lang=fr>F.&nbsp;dépensier (ère).</span></P> 411 21416 2003-11-05T13:37:44Z Pablo 5 alower -> alouwer #REDIRECT [[Motî:alouwer]] 412 21417 2003-11-05T13:36:49Z Pablo 5 alower -> alouwer #REDIRECT [[Motî:alouwer]] 413 21418 2003-11-05T13:38:15Z Pablo 5 alower -> alouwer #REDIRECT [[Motî:alouwer]] 414 21419 2003-07-14T14:02:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Alowene</B></FONT> [no d'&nbsp;fiesse] fiesse des grigne-dints. <I>El môde asteure dins les botikes c'&nbsp;est çou ki vént des Amerikes. Waitîz, si nos fréns vikî nos raecenes, nos n'&nbsp;åréns nén dandjî d'&nbsp;leu-n Alowene&nbsp;!</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/tombeur.html#petrabes C.&nbsp;Tombeur]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglicisse francès <span lang=en>"Haloween"</span> 1998.</P> 415 51994 2006-03-20T10:00:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aloukî</B></FONT> [v.c.] riloukî sins esse veyou. <I>I va mete si bricole nén lon d'&nbsp;ene nåye abandnêye, di wice k'&nbsp;i l'&nbsp;pôrè aloukî e cwesse</I> (S.&nbsp;Fontaine). rl a: [[Motî:awaitî|awaitî]], [[Motî:abåker|abåker]]. <span lang=fr>F.&nbsp;épier, guetter, surveiller.</span> Coinrece Hôte-Årdene. 416 60226 2006-06-12T09:58:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nap:Lunnerì]] [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''londi''' (ou '''dilon''') est l'&nbsp;no do prumî djoû del samwinne, li deujhinme po les Djwifs et ls Arabes. Li foûme ''dilon'' egzistéve co coranmint a Fêmoneye ezès anêyes 1900 et des; mins c'&nbsp;est l'&nbsp;foûme avou aplacaedje tîxhon k'&nbsp;est ouy li pus corante. Li mot vént do latén ''lunae dies'' ki vout dire "li djoû del lune". Li plupårt des lingaedjes romans eployèt s'&nbsp;no la, soeye-t i sol cogne di '''londi''' (lune-djoû) ou d'&nbsp;'''dilon''' (djoû-lune): ''lunes'' (castiyan), ''dilluns'' (catalan), ''lunedi'' (itålyin),... C'&nbsp;est co ç'&nbsp;sins la, oudonbén l'&nbsp;ci di "djoû di Mona" (li deyesse del lune dins l'&nbsp;[[mitolodjeye tîxhone]]) k'&nbsp;on rtrove dins les tîxhons lingaedjes. Eto e djaponès, li londi est li "djoû del lune" (月曜日, ''getsuyōbi''). Mins e chinwès on djåze do "prumî djoû del samwinne" (星期一 u 週一), e portuguès c'&nbsp;est li "deujhinme" (''segunda feria''). ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: londi ~ [[mårdi]] ~ [[mierkidi]] ~ [[djudi]] ~ [[vénrdi]] ~ [[semdi]] ~ [[dimegne]] * Les intrêyes po ''[[Motî:londi|londi]]'' et ''[[Motî:dilon|dilon]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[af:Maandag]] [[als:Montag]] [[ang:Mōnandæg]] [[ar:الإثنين]] [[be:Панядзелак]] [[bg:Понеделник]] [[bs:Ponedjeljak]] [[ca:Dilluns]] [[cs:Pondělí]] [[cv:Тунтикун]] [[cy:Dydd Llun]] [[da:Mandag]] [[de:Montag]] [[el:Δευτέρα]] [[en:Monday]] [[eo:Lundo]] [[es:Lunes]] [[et:Esmaspäev]] [[eu:Astelehen]] [[fi:Maanantai]] [[fo:Mánadagur]] [[fr:Lundi]] [[fur:Lunis]] [[ga:Luan]] [[gl:Luns]] [[he:יום שני]] [[hr:Ponedjeljak]] [[ht:Lendi]] [[id:Senin]] [[ilo:Lunes]] [[is:Mánudagur]] [[it:Lunedì]] [[ja:月曜日]] [[ka:ორშაბათი]] [[ko:월요일]] [[kw:Dy' Lun]] [[la:Dies lunae]] [[lmo:Lündesdí]] [[lt:Pirmadienis]] [[lv:Pirmdiena]] [[mk:Понеделник]] [[ms:Isnin]] [[nap:Lunnerì]] [[nds:Maandag]] [[nl:Maandag]] [[nn:Måndag]] [[no:Mandag]] [[nrm:Lundi]] [[pl:Poniedziałek]] [[pt:Segunda-feira]] [[ru:Понедельник]] [[sco:Monanday]] [[simple:Monday]] [[sk:Pondelok]] [[sl:Ponedeljek]] [[sq:E hëna]] [[sr:Понедељак]] [[sv:Måndag]] [[th:วันจันทร์]] [[tl:Lunes]] [[tpi:Mande]] [[tr:Pazartesi]] [[tt:Düşämbe]] [[uk:Понеділок]] [[ur:پیر]] [[vi:Thứ hai]] [[zh:星期一]] 417 58849 2006-05-31T03:51:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ht:Madi]] [[categoreye:cronolodjeye|Mardi]] Li '''mårdi''' (ou '''dimår''') est l'&nbsp;no do deujhinme djoû del samwinne, li troejhinme po les Djwifs et ls Arabes. Li foûme ''dimår'' egzistêve co coranmint divant les anêyes 1900 et des dins des plaeces k'&nbsp;i gn a; mins c'&nbsp;est l'&nbsp;foûme avou aplacaedje tîxhon k'&nbsp;est ouy li pus corante. Li mot vént do latén ''martis dies'' ki vout dire "li djoû di Måss" (li [[Måss (diu)|diu romin]] oudonbén l'&nbsp;[[Måss (planete)|planete]]). Ezès tîxhons lingaedjes li djoû est purade lomé "djoû d'&nbsp;Tyr" (k'&nbsp;est li diu dins l'&nbsp;[[mitolodjeye tîxhone]] ki corespond a Måss po les romins). E djaponès on l'&nbsp;lome "djoû do feu" (火曜日, ''kayōbi''), mins ci ''feu'' la pout esse veyou soeye-t i come onk des cénk elemints prumioûles des Chinwès (li feu, l'&nbsp;aiwe, li bwès, li metå eyet l'&nbsp;tere) ou come l'&nbsp;acourtixha do no del planete [[Måss (planete)|Måss]] (火星, ''kasei''), dj'&nbsp;ô bén, ki l'&nbsp;djoû est lomé come amon nozôtes. E chinwès c'&nbsp;est tot simplumint li "deujhinme djoû del samwinne" (星期二 u 週二); ey e portuguès li "troejhinme" (terça feria). ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: [[londi]] ~ mårdi ~ [[mierkidi]] ~ [[djudi]] ~ [[vénrdi]] ~ [[semdi]] ~ [[dimegne]] * Les intrêyes po ''[[Motî:mårdi|mårdi]]'' et ''[[Motî:dimår|dimår]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[af:Dinsdag]] [[als:Dienstag]] [[ang:Tīwesdæg]] [[ar:ثلاثاء]] [[be:Аўторак]] [[bg:Вторник]] [[bs:Utorak]] [[ca:Dimarts]] [[cs:Úterý]] [[cv:Ытларикун]] [[cy:Dydd Mawrth]] [[da:Tirsdag]] [[de:Dienstag]] [[el:Τρίτη]] [[en:Tuesday]] [[eo:Mardo]] [[es:Martes]] [[et:Teisipäev]] [[eu:Astearte]] [[fi:Tiistai]] [[fo:Týsdagur]] [[fr:Mardi]] [[fur:Martars]] [[ga:Máirt]] [[gl:Martes]] [[he:יום שלישי]] [[hr:Utorak]] [[ht:Madi]] [[id:Selasa]] [[is:Þriðjudagur]] [[it:Martedì]] [[ja:火曜日]] [[ka:სამშაბათი]] [[ko:화요일]] [[kw:Dy' Meurth]] [[la:Dies Martis]] [[lmo:Mardí]] [[lt:Antradienis]] [[lv:Otrdiena]] [[mk:Вторник]] [[ms:Selasa]] [[nap:Marterì]] [[nds:Dingsdag]] [[nl:Dinsdag]] [[nn:Tysdag]] [[no:Tirsdag]] [[nrm:Mardi]] [[pl:Wtorek]] [[pt:Terça-feira]] [[ru:Вторник]] [[sco:Tysday]] [[sh:Utorak]] [[simple:Tuesday]] [[sk:Utorok]] [[sl:Torek]] [[sq:E marta]] [[sr:Уторак]] [[sv:Tisdag]] [[th:วันอังคาร]] [[tl:Martes]] [[tpi:Tunde]] [[tr:Salı]] [[tt:Sişämbe]] [[uk:Вівторок]] [[ur:منگل]] [[vi:Thứ ba]] [[zh:星期二]] 418 45102 2005-11-20T10:47:55Z Pablo 5 loyén '''Måss''' esteut l'&nbsp;diu del guere dins l'&nbsp;[[mitolodjeye rominne]]; i corespond a ''Ariès'' dins l'&nbsp;[[mitolodjeye greke]] eyet a ''Tyr'' dins l'&nbsp;[[mitolodjeye tîxhone]] Il a dné s'&nbsp;no a on [[måss (moes)|moes]], a ene [[Måss (planete)|planete]] do sistinme solrece eyet a on djoû del samwinne ([[mårdi]]). 420 59427 2006-06-06T13:32:33Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-leyminme +leye-minme) '''Måss''' est li cwatrinme [[planete]] do [[sistinme solrece]], eyet li troejhinme li pus ptite après [[Pluton (planete)|Pluton]] eyet [[Mierkeure (planete)|Mierkeure]]. On l'&nbsp;a eto spotêye ''li rodje planete'', cåze di s'&nbsp;rodje coleur; coleur k'&nbsp;est l'&nbsp;cåze k'&nbsp;ele est lomêye après l'&nbsp;[[Måss (diu)|diu romin del guere]]. <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" align="right" style="margin-left:1em; width:27em;"> <caption style="background-color: #ffc0c0;" align="center"> '''Måss''' </caption> <tr><th align="center" bgcolor="black" colspan="2"> [[Imådje:Mars Valles Marineris.jpeg|none|250px|li planete Måss]]</th></tr> <tr> <th bgcolor="#ffc0c0" colspan="2">[[Orbite]]</th> </tr><tr> <th align="left">[[Raiyon]] moyén</th><td>227.940.000&nbsp;[[kilomete|km]] (1,52&nbsp;[[UA]])</td> </tr><tr> <th align="left">[[Egzintricité]]</th><td>0,0934</td> </tr><tr> <th align="left">Periode di revolucion</th><td>686,98 djoûs</td> </tr><tr> <th align="left">[[Periode sinodike]]</th><td>779,95 djoûs</td> </tr><tr> <th align="left">[[Roedisté orbitåle moyene]]</th><td>24,1&nbsp;km/s</td> </tr><tr> <th align="left">[[Inclinåjhon]]</th><td>1,850°</td> </tr><tr> <th align="left">Nombe di [[satellite naturel|satellites naturels]]</th><td>2</td> </tr><tr> <th bgcolor="#ffc0c0" colspan="2">Caracteristikes fizikes</th> </tr><tr> <th align="left">[[Diamete]] a l'&nbsp;[[ecwåteur (roye)|ecwåteur]]</th><td>6.794,4&nbsp;km</td> </tr><tr> <th align="left">Surface</th><td>144 miyons&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td> </tr><tr> <th align="left">[[Masse]]</th><td>6,421.10²³&nbsp;[[kilograme|kg]]</td> </tr><tr> <th align="left">[[Dinsité]] moyene</th><td>3,94&nbsp;g/cm³</td> </tr><tr> <th align="left">[[Gråvité]] al surface</th><td>3,72&nbsp;[[acceleråcion|m/s²]]</td> </tr><tr> <th align="left">Periode di rotåcion</th><td>24,6229 eures</td> </tr><tr> <th align="left">[[Inclinåjhon di l' aessi|Inclinåjhon di l'&nbsp;aessi]]</th><td>25,19°</td> </tr><tr> <th align="left">[[Albedo]]</th><td>0,15</td> </tr><tr> <th align="left">[[Roedisté di schipaedje]]</th><td>5,0&nbsp;km/s</td> </tr><tr> <th align="left">[[Timperateure]] al surface</th> <td> <table cellspacing="0" cellpadding="2" border="0"> <tr><th>min.</th><th>moy.</th><th>macs.</th></tr> <tr><td>133&nbsp;[[Kelvin|K]]</td><td>210&nbsp;K</td><td>293&nbsp;K</td></tr> </table> </td> </tr><tr> <th bgcolor="#ffc0c0" colspan="2">[[Atmosfere]]</th> </tr><tr> <th align="left">[[Pression atmosferike]]</th><td>0,7-0,9 [[Pascal|kPa]]</td> </tr><tr> <td>[[Diyocside di carbone|CO₂]]</td><td>95,32%</td> </tr><tr> <td>[[Nitrodjinne]]</td><td>2,7%</td> </tr><tr> <td>[[Årgon]]</td><td>1,6%</td> </tr><tr> <td>[[Ocsidjinne]]</td><td>0,13%</td> </tr><tr> <td>[[Monocside di carbone|CO]]</td><td>0,07%</td> </tr><tr> <td>Wapeur d'&nbsp;[[aiwe]]</td><td>0,03%</td> </tr><tr> <td>[[Neyon]]<br> [[Kripton]]<br> [[Zenon]]<br> [[Ozone]]</td><td>Traces</td> </tr> </table> == Måss si surface == Måss a tofer faciné les djins. Si rodje et waeraxhe rivnance esteut misterieuse et intrigante. Måss ni fwait k'&nbsp;on cwårt del surface di [[Tere (planete)|nosse bole]] eyet seulmin on dijhinme di s'&nbsp;masse (mins nerén, cåze k'&nbsp;i gn a pont d'&nbsp;aiwes, li setche surface di Måss est a pô près l'&nbsp;minme kel setche surface sol Daegn). Måss a des calotes di glaece polaire, fwaites d'&nbsp;aiwe eyet di [[diyocside di carbone]] edjalés. On moirt volcan, li Mont Olimpe, est, avou ses 27&nbsp;km hôt, li pus hôte montinne del planete et di tot l'&nbsp;sistinme solrece. L'&nbsp;atmosfere di Måss est foirt tene: li pression al surface est di seulmint 7,5 milibårs (a mete a costé des 1.013 milibårs sol Daegn). Elle est a 95% di diyocside di carbone, 3% d'&nbsp;azote, 1,6% d'&nbsp;årgon eyet seulmint des traces d'&nbsp;ocsidjinne et d'&nbsp;aiwe. == Les lunes di Måss == Måss a deus ptitès [[satelite naturel|lunes]], [[Fobos (lune)|Fobos]] eyet [[Deymos (lune)|Deymos]], di cogne bizåre, probåbe ki c'&nbsp;est des asteroyides assaetchîs pal planete. Ele sont en orbite åtoû del planete, avou tofer li minme costé ki rlouke viè Måss. Come l'&nbsp;orbite åtoû d'&nbsp;Måss da Fobos est pus rapide kel rotåcion del planete so leye-minme, les foices d'&nbsp;atraccion fjhèt avni, londjinmint mins surmint, li lune Fobos viè l'&nbsp;planete Måss. On djoû Fobos finirè pa toumer sol surface da Måss. Dismetant ki po Deymos, k'&nbsp;est bén pus lon, si orbite crexhe pigote a midjote. Les deus satelites fourît dischovrous e [[1877]] pa [[Asaph Hall]], eyet lomés après les persounaedjes del [[mitolodjeye greke]] [[Fobos (mitolodjeye)|Fobos]] eyet [[Deymos (mitolodjeye)|Deymos]], les valets do diu grek del guere [[Arès (diu)|Arès]]. <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="2"> <caption> Les [[satelite naturel|satelites naturels]] di Måss </caption> <tr> <th style="background:#efefef;">No</th> <th style="background:#efefef;">Diamete (km)</th> <th style="background:#efefef;">Masse (kg)</th> <th style="background:#efefef;">Raiyon orbitå moyén (km)</th> <th style="background:#efefef;">Periode orbitåle</th> </tr> <tr> <td>[[Fobos (lune)|Fobos]]</td> <td>22,2 (27 x 21,6 x 18,8)</td> <td>1,08.10¹⁶</td> <td>9.378</td> <td>7,66 eures</td> </tr> <tr> <td>[[Deymos (lune)|Deymos]]</td> <td>12,6 (10 x 12 x 16)</td> <td>2.10¹⁵</td> <td>23.400</td> <td>30,35 eures</td> </tr> </table> == Måss et les mårsyins == Måss a-st ene grande plaece dins l'&nbsp;imadjinåre dåzès djins, ca on a lontins croeyou k'&nbsp;i gn aveut del veye. On l'&nbsp;pinzéve pask'&nbsp;on voeyeut des longowès royes sol surface del planete, ki shonnént esse artificires; eyet des candjmints di lujhance di redjons k'&nbsp;i gn a, ki fjhèt pinser a del vedjetåcion candjant d'&nbsp;coleur avou les såjhons. Çoula askepia bråmint des istweres å dfait di ''mårsyins''. On sait asteure ki les longowès royes n'&nbsp;egzistèt nén, ou dins kékès cas c'&nbsp;est des souwés passaedjes d'&nbsp;aiwe. Les candjmints d'&nbsp;coleur sont metous a des timpesses di poûssire et d'&nbsp;såvion. Des analijhes di meteyorites k'&nbsp;on pinse k'&nbsp;ele avnèt di Måss mostrèt çou ki shonne esse des fossiles d'&nbsp;organisses mono-celures, mins ciste idêye la n'&nbsp;est nén admetowe pa tertos. Disk'&nbsp;asteure i n'&nbsp;a nén co yeu di response seure al kesse di saveur s'&nbsp;i gn a-st avou del veye so Måss == L'&nbsp;esploraedje di Måss == Sacwantès sondes ont stî evoyeyes po-z esplorer li surface di Måss, avou kékès succès mins bråmint k'&nbsp;ont fwait berwete. A té pont k'&nbsp;on-z a djåzé, mitant mocreçmint, di ''[[triyangue des Bermudes]]'' inte nosse Daegn eyet Måss. Po bén comprinde l'&nbsp;istwere des sondes evoyeyes, i fåt saveur ki les fortchetes d'&nbsp;evoyaedje si shuvèt tos les deus ans a pô près (li [[periode sinodike]] del planete). Ezès moes di måss et d'&nbsp;octôbe [[1960]] les sovietikes evoyît deus sondes pasreces, mins ele n'&nbsp;arivît nén cwiter l'&nbsp;Daegn. E [[1962]] troes ôtes sondes sovietikes fjhît berwete -- deus k'&nbsp;ont dmanou sol orbite del Tere, et li troejhinme ki pierda ses comunicåcions avou l'&nbsp;Daegn tins k'&nbsp;ele esteut en erote. E [[1964]] i gn ourit co ene saye ki fjha pareymint berwete. Di [[1962]] a[[1973]], li laboratwere di propulsion pa djet del [[NASA]] a dessiné eyet costrût 10 cirwaxheas lomés '''Mariner''' po-z esplorer nosses [[sistinme solrece]]. Ces cirwaxheas estént dessinés po viziter les planetes [[Venusse (planete)|Venusse]], Måss eyet [[Mierkeure (planete)|Mierkeure]] pol prumî côp. Les ''Mariners'', des sondes d'&nbsp;esploraedje robotike assez ptites, di moens d'&nbsp;ene tone, ont stî enondêyes so des fuzêyes Atlas. Les Mariner&nbsp;3 eyet Mariner&nbsp;4 ont stî dessinés po fé les prumîs passaedjes près d'&nbsp;Måss. Mariner 3 fourit-st enondé li [[5 di nôvimbe]] [[1964]], mins l'&nbsp;covieke del fuzêye ni s'&nbsp;a nén drovou, li sonde n'&nbsp;a do côp nén polou l'&nbsp;cwiter po s'&nbsp;aprepyî d'&nbsp;Måss. Troes samwinnes après, li [[28 di nôvimbe]] [[1964]], c'&nbsp; li Mariner&nbsp;4 k'&nbsp;est enondé po on voyaedje di ût moes viè l'&nbsp;rodje planete. Mariner 4 passa dlé Måss li [[14 di djulete]] [[1965]], nos dnant les prumirès fotos di près d'&nbsp;ene ôte planete. Les imådjes, fijhant on longou ecassetlaedje, mostrèt crateres ravizant les cis da nosse beaté. Sacwants di zels shonnént aveur del waerglaece tins del froedeure do matén mårcyin. Li NASA continouwa li programe Mariner avou ene ôte cope di sondes (Mariner 6 et 7) k'&nbsp;ont-st arivé sol planete e [[1969]]. Sol trevén d'&nbsp;enondaedje shuvant, li programe Mariner a sofrou co l'&nbsp;piete d'&nbsp;ene pwaire di sondes. [[Mariner 9]] a-st intré comifåt dins l'&nbsp;orbite di Måss, après ki ci ptite sour di Mariner&nbsp;8 åye fwait berwete. Cwand Mariner&nbsp;9 a-st arivé so Måss, lu et co deus spoutnikes sovietikes, ont trové k'&nbsp;i gn aveut ene nouzome timpesse di såvion sol planete. Cwand l'&nbsp;timpesse s'&nbsp;a yeu rapåjhî assez ki po pleur saetchî des poitraits del surface, les fotos k'&nbsp;ont stî adon fwaites ont stî ene grande ascoxheye pa rapoirt ås ôtes missions. Ces fotos ont stî les prumires a mostrer ki d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe likide poleut aveur saiwè sol surface del planete. E [[1976]] deus sondes Viking ont intré en orbite åtoû d'&nbsp;Måss, et tchaekene låtchî on module d'&nbsp;esploraedje k'&nbsp;ont-st ateri sins rujhe. Ces missions ont-st avoyî les prumirès fotos e coleur, eyet bråmint di novelès informåcions syintifikes. Les sondes [[URSS|sovietikes]] do programe d'&nbsp;esploraedje di Måss avént sayî sacwants côps d'&nbsp;ateri dvant çoula, mins n'&nbsp;avént nén yeu ostant d'&nbsp;succès ki les cenes do programe Mariner. [[Imådje:Mars_Twin_Peaks_(1024px).jpg|thumb|250px|Ene foto, avou bråmint des detays, del redjon d'&nbsp;"Ares Vallis" ki c'&nbsp;est ene des redjons d'&nbsp;Måss avou l'&nbsp;pus di rotchîs; prijhe på module Pathfinder (NASA) tins del mission di 1997. (clitchîz po-z agrandi)]] Li cir-waxhea [[Mars Pathfinder]], k'&nbsp;aterixha so Måss li [[4 di djulete]] [[1997]], aveut avou lu ene pitite vweteure teleguidêye, lomêye Sojournour, ki voyaedja sacwants metes åtoû do site d'&nbsp;aterixhaedje, esplorant les condicions, et purdant sacwants bokets d'&nbsp;rotches avårla. Li waibe del mission, wice k'&nbsp;on poleut vey les imådjes prindowes pal vweturete, a stî l'&nbsp;waibe li pus rwaitêye a ç'&nbsp;moumint la. Après çoula, i gn ourit li [[Mars Global Surveyor]]. Cisse mission la fourit li prumire mission a succès viè l'&nbsp;rodje planete so deus decådes, enondêye li [[7 di nôvimbe]] [[1996]], eyet si mete en orbite li [[12 di setimbe]] [[1997]]. Après ene anêye et dmeye a-z adjuster si orbite, ele kiminça li mapaedje di Måss e [[1999]]. Li corwaitaedje del planete esteut fwait d'&nbp;ene orbite [[orbite polaire|cåzu polaire]] a basse hôteu, sol tins d'&nbsp;ene anêye mårsyinne etire, dj'&nbsp;ô bén cåzu deus anêye sol Tere. Cisse prumioûle mission la a stî fineye li [[31 di djanvî]] [[2001]], eyet li sonde est asteure dins ene fåze d'&nbsp;ôtes missions. Li mission studia ttafwaitmint l'&nbsp;surface di Måss, si atmosfere eyet si dvins, eyet rtourna di pus di dnêyes sol planete ki totes les ôtes missions viè Måss eshonne. Ces impôrtantes dinêyes sont-st årtchivêyes sol waibe http://wufs.wustl.edu/missions/mgs/mola/ . [[Imådje:Vikinglander-view.jpg|thumb|Foto saetcheye pal camera 1 do Viking Lander 1 <small>(clitchîz po vey pus d' esplikêyes so ciste imådje).</small>]] Emey les mwaissès trovåjhes syintifikes ki fourît fwaites, li ''Global Surveyor'' prinda des imådjes di crevådes eyet d' floûs d' brijheures ki lairént a tuzer k' i gn åreut des sourdants d' aiwe likide, sol surface del planete ou djusse pa dzo. Les mzuraedjes fwaits å [[magnetomete]] mostrèt ki l' [[tchamp magnetike]] del planete n' est nén djeneré globålmint dins l' cour del planete, mins k' il est locålijhî dins sacantès redjons del crosse. Des novelès dnêyes sol timperateure eyet des pus près imådjes del lune mårsyinne Fobos mostrèt ki s' surface est fwaite di disk' a on mete hôt di poûssire, cåze des impaks di meteyorites so des miyons d' anêyes. Les dnêyes di l' [[altimete]] [[lazer]] del sonde on dné åzès sincieus les prumirès vuwes e 3-D del calote di glaece do pole nôr di Måss. Des discovraedjes des sondes fwaits å [[spectromete]] a rais gama eyet a neutrons, ont mostré k' i gn a des lådjès cwantités d' aiwe dizo l' cogne di glaece dins les troes prumîs metes del surface di Måss e l' emisfere Nôr. Li sonde uropeyinne [[Mars Express]] enondêye do [[Cosmodrome di Baykonour]] li [[2 d' djun]] [[2003]] ey arivé e djavî 2004, a confirmé l' prezince di glaece d' aiwe dins l' emisfere Sud; mins i n' a nén stî possibe di cominuker avou l' veyicule d' esploraedje del sonde uropeyinne, k' a stî declaré pierdou po d' bon e fevrî 2004. E [[2003]] li NASA a ossu evoyî des veyicules d' esploraedje MER-A ("Spirit") eyet MER-B ("Opportunity"), arivés ambedeus so Måss e djanvî [[2004]] eyet ont evoyî bråmint des dnêyes et des imådjes == Totes sôres == Li distance li pus coûte inte Måss eyet l'&nbsp;Tere est d'&nbsp;a pô près 78.390.000&nbsp;kilometes. {{SistinmeSolrece}} [[als:Mars (Planet)]] [[ar:مريخ]] [[bg:Марс (планета)]] [[bn:মঙ্গলগ্রহ]] [[br:Meurzh (planedenn)]] [[bs:Mars]] [[ca:Mart (planeta)]] [[co:Marte]] [[cs:Mars (planeta)]] [[cy:Mawrth (planed)]] [[da:Mars (planet)]] [[de:Mars (Planet)]] [[el:Άρης (πλανήτης)]] [[en:Mars]] [[eo:Marso]] [[es:Marte (planeta)]] [[et:Marss]] [[eu:Martitz (planeta)]] [[fa:بهرام (سیاره)]] [[fi:Mars]] [[fr:Mars (planète)]] [[ga:Mars (pláinéad)]] [[gl:Marte (planeta)]] [[he:מאדים]] [[hr:Mars (planet)]] [[hu:Mars (bolygó)]] [[id:Mars]] [[ilo:Mars (planeta)]] [[io:Marso]] [[is:Mars (reikistjarna)]] [[it:Marte (astronomia)]] [[ja:火星]] [[ka:მარსი (პლანეტა)]] [[kn:ಮಂಗಳ]] [[ko:화성]] [[ku:Behram (gerstêrk)]] [[kw:Meurth (planet)]] [[la:Mars (planeta)]] [[lb:Mars (Planéit)]] [[li:Mars (planeet)]] [[lt:Marsas (planeta)]] [[lv:Marss (planēta)]] [[ms:Marikh]] [[mt:Marte (pjaneta)]] [[nds:Mars]] [[nl:Mars (planeet)]] [[nn:Planeten Mars]] [[no:Mars (planet)]] [[os:Марс (планетæ)]] [[pam:Mars]] [[pl:Mars]] [[pt:Marte]] [[ro:Marte (planetă)]] [[ru:Марс]] [[scn:Marti]] [[sco:Maurs]] [[simple:Mars (planet)]] [[sk:Mars]] [[sl:Mars (planet)]] [[sq:Marsi]] [[sr:Марс]] [[sv:Mars (planet)]] [[sw:Meriki]] [[ta:செவ்வாய் (கோள்)]] [[th:ดาวอังคาร]] [[tl:Marte]] [[tr:Mars (gezegen)]] [[ug:مارس (ئاسترونومىيە)]] [[uk:Марс (планета)]] [[vi:Sao Hỏa]] [[zh:火星]] [[zh-min-nan:Hoé-chheⁿ]] 421 60364 2006-06-14T09:40:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tl:Mitolohiyang Romano]] [[Categoreye:Mitolodjeye rominne|*]] Çou k'&nbsp;on lome '''mitolodjeye rominne''' c'&nbsp;est des [[fåves do vî vî tins|ledjindes]] et des spoûles del rilidjon [[politeyisse]] do tins d' l' [[Ancyinne Rome]]. Ene peclêye des deyités do [[panteyon]] romin vnént del [[Mitolodjeye greke|Grece]] et prinde li plaece des deyités locåles, a kékès råles cas près. Årtikes so les dius et persounaedjes del mitolodjeye rominne: * [[Apolon]] * [[Diyonizosse|Bacusse]] * [[Cerbere]] * [[Cupidon]] * [[Diyane]] * [[Djanus]] * [[Djunon]] * [[Djupiter (diu)|Djupiter]] * [[Måss (diu)|Måss]]: Diu del guere * [[Mierkeure (diu)|Mierkeure]] * [[Mineve]] * [[Nepteune]] ou [[Nûton (diu)]] * [[Pan (diu)]] * [[Pluton (diu)]] * [[Kirinus]] * [[Satûne (diu)]] * [[Sol (diu)]] * [[Venusse (diu)]]: Deyesse del beaté * [[Vesta]]: Deyesse del måjhone * [[Vulcan]] ---- Vey eto: [[mitolodjeye]] ~ [[mitolodjeye greke]] ~ [[ancyinne Rome]] ~ [[relidjon rominne]] [[bg:Римска митология]] [[ca:Mitologia romana]] [[cs:Římská mytologie]] [[da:Romersk mytologi]] [[de:Römische Mythologie]] [[el:Ρωμαϊκές θεότητες]] [[en:Roman mythology]] [[eo:Romia mitologio]] [[es:Mitología romana]] [[et:Vanarooma mütoloogia]] [[fi:Roomalainen mytologia]] [[fr:Mythologie romaine]] [[he:מיתולוגיה רומית]] [[hr:Rimska mitologija]] [[it:Mitologia romana]] [[ja:ローマ神話]] [[ko:로마 신화]] [[la:Mythologia Romana]] [[lb:Réimesch Mythologie]] [[lt:Romėnų mitologija]] [[nl:Romeinse mythologie]] [[no:Romersk mytologi]] [[pl:Mitologia rzymska]] [[pt:Mitologia romana]] [[ru:Древнеримская мифология]] [[simple:Roman mythology]] [[sl:Rimska mitologija]] [[sr:Римска митологија]] [[sv:Romersk mytologi]] [[tl:Mitolohiyang Romano]] [[tr:Roma mitolojisi]] [[zh:罗马神话]] 422 21427 2003-07-14T16:21:42Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>amålvå</B></FONT> [sustantivire] sacwè ki n'&nbsp;sieve a rén. <I>A t'&nbsp;voleur trop bin fé, on t'&nbsp;a goirdjî disk'&nbsp;a t'&nbsp;fé peter D'&nbsp;ene kiriele d'&nbsp;amålvå, Ti, mi pôve tiesse</I> (G.&nbsp;Cabay). rl a: [[Motî:målvå|målvå]]. <span lang=fr>F.&nbsp;futilité.</span> Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene advierbire (a målvå). rl a: [[Motî:dinltins|dinltins]], [[Motî:avni|avni]]. </P> 423 52484 2006-03-22T02:27:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amaker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:maker|maker]], assoumer. <B>2.</B> (imådjreçmint) sorprinde. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amaké</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>amakêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:sibaré|sibaré (êye)]], [[Motî:reyusse|reyusse]]. <I>Po dire li vraiy, dj' a stî paf, amaké, minme on pô biesse</I> (M. Peclers). <I>Vos n' poloz portant fé d' ôte ki d' esse tot amaké di s' beaté</I> (J. endarme). <I>Octave, amaké: "Bén vs estoz roed sot surmint&nbsp;! mi feme, c' est da minne"</I> (E. Petithan). rl a: [[Motî:souné|souné]], [[Motî:peté|peté]], [[Motî:reyusse|reyusse]]. <span lang=fr>F. ébahi(e), abassourdi(e).</span> 424 21429 2003-07-14T16:24:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amaker]] 425 21430 2003-07-14T16:24:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amaker]] 426 21431 2003-07-14T16:25:56Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>amagnî</B></FONT> [o.n.] sacwè ki s'&nbsp;magne. rl a: [[Motî:magnaedje|magnaedje]], [[Motî:magna|magna]]. <span lang=fr>F.&nbsp;aliment, nourriture.</span> Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene troke divancete + no. rl a: [[Motî:aboere|aboere]], [[Motî:adinner|adinner]].</P> 427 60349 2006-06-14T07:00:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmatén</B></FONT> [o.n.] moumint kel solea s' leve. <I>Èn åmatén, li glaece si sôda, et on gris plantchî ricovra l' toele di l' aiwe</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>C' est frisse come li rozêye k' ewalpêye les rôzes èn åmatén d' prétins</I> ([[Guillaume Smal]]). Etimolodjeye: sustantivaedje d' ene troke divancete ([[Motî:å 2|å]]) + no ([[Motî:matén|matén]]) (rl a: [[Motî:ådinner|ådinner]], [[Motî:årcoet|årcoet]]). 428 21433 2003-07-14T17:44:03Z Pablo 5 åmaye: ene åmaye di shijh moes (poitrait saetchî pa L. Mahin) åmaye: ene åmaye di shijh moes (poitrait saetchî pa L. Mahin) 429 21434 2005-05-01T12:58:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmaye</B></FONT> [f.n.] [[Imådje:aumaye.jpg|thumb|ene pitite cafloreye rodje åmaye di shijh moes]] <B>1.</B> [[Motî:vea|vea]] frumele k' a dipus d' èn an, et k' i n' a nén co velé. <I>Il ont metou on ptit torea avou les åmayes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åmaye a rapleni:</FONT> åmaye k' a l' ådje eyet l'&nbsp;pwès po poleur aler a gayet, avou les sôres di biesses d' après 1970, sovint 18 moes et 350&nbsp;kg. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åmaye plinne:</FONT> åmaye k' a stî prinjhe på torea. rl a: [[Motî:djinixhe|djinixhe]]. <span lang=fr>F.&nbsp;génisse.</span> <span lang=en>E.&nbsp;heifer.</span> <span lang=de>D.&nbsp;Färse.</span> <span lang=nl>Nl. vaars.</span> <span lang=fr>Esp. becerra.</span> <B>2.</B> vea frumele di tot l' minme kéne ådje. rl a: [[Motî:djinixhe|djinixhe]]. <B>3.</B> vatche ki vént djusse d' awè si prumî vea. <I>La des bounès åmayes ki les veas tetèt</I> (ramexhné pa J.J.&nbsp;Gaziaux). rl a: [[Motî:prumioûle|prumioûle]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>aumaye</B>, aumâye</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>animalia</span> (biesse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> vea måle d' èn an a deus ans. <span lang=fr>F.&nbsp;taurillon.</span> <B>2.</B> pitit vea måye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å Noyé, les djoûs crexhèt do pas d' èn åmea:</FONT> i cmincèt a ralongui, mins d' waire. Disfondowes: <span lang=wa-feller>aumê, aumé, âmin (aumia)</span>. Etimolodjeye: fôme omrinne di "åmaye" sol modele "torea". Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmayreyes</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmaytreyes</B></FONT> [f.n.t.pl.] trope di refoircis veas, måles u frumeles (10 a 15 moes) <I>I leye ses åmayreyes cori eshonne e paxhi; c' est bén l' diale s' i gn a pont d' prinjhes dins des djnixhes&nbsp;!</I> Coinrece Payis d' Djodogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmrale</B></FONT> [f.n.] åmaye. Disfndowe: <span lang=wa-feller>aum'rale, (aum'rèle)</span>. Etimolodjeye: cawete ale / ele, avou on ristitchî R. Coinrece payis d' Dinant. 430 21435 2003-07-14T17:49:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åmaye]] 431 21436 2003-07-14T17:49:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åmaye]] 432 21437 2003-07-14T17:49:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åmaye]] 433 21438 2003-07-14T17:50:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åmaye]] 434 21439 2003-07-14T17:51:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ametou]] 435 21440 2003-07-28T22:02:04Z Pablo 5 cine -> cene <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ametou, ametowe</B></FONT> [o.f.n.] li ci k'&nbsp;est ametou, li cene k'&nbsp;est ametowe. <span lang=fr>F.&nbsp;accusé(e), inculpé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pårteye ametowe:</FONT> (lwèyince) djins ki s'&nbsp;disfindèt dins-n on procès, dj'&nbsp;ô bén: l'&nbsp;ametou et si advocåt. <span lang=fr>F.&nbsp;partie défenderesse, défense.</span> Disfondowes: <B>amètou</B>, <B>owe</B>, <B>amètu</B>, <B>ûwe</B>, ûye, uwe, ûe.</P> 436 21441 2003-07-14T17:53:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>amete</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> dire d'&nbsp;ene sakî k'&nbsp;il a fwait ene sacwè d'&nbsp;disfindou. <I>I m'&nbsp;amete di tos les mås del daegn&nbsp;!</I> <I>A dju ametou ene sakî, ô, mi&nbsp;?</I> <I>L'&nbsp;abé Tixhe aveut stî ametou, dedja dispu ene hapêye, d'&nbsp;ahaetchî les efants e s'&nbsp;måjhone et d'&nbsp;les î zigouyî</I> (J.&nbsp;Schoovaerts). <span lang=fr>F.&nbsp;accuser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;amete a:</FONT> mete sol dos di: <I>Çou k'&nbsp;i fwait d'&nbsp;må, i l'&nbsp;amete a èn ôte.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;imputer à, en incriminer, attribuer à, reprocher à.</span> <B>2.</B> tot cåzant d'&nbsp;on djudje d'&nbsp;estruccion, ramasser ene sakî tot lyi anonçant oficirmint k'&nbsp;on a les pinses ki c'&nbsp;est lu (leye) k'&nbsp;a fwait ene sacwè d'&nbsp;disfindou pa li lwè. <span lang=fr>F.&nbsp;inculper, mettre en examen.</span> <B>3.</B> mete å tribunå. <I>C'&nbsp;est leye ki l'&nbsp;a-st ametou.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;traîner en justice.</span> Cdj.: come "mete". Etimolodjeye: bodje "mete" eyet betchete "a-" | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ametaedje</B></FONT> [o.n.] accion d'&nbsp;amete; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;papî d'&nbsp;ametaedje:</FONT> (lweyince) papî wice k'&nbsp;il est scrît çou k'&nbsp;on rprotche a l'&nbsp;ametou (owe). <span lang=fr>F.&nbsp;acte d'accusation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clawe d'&nbsp;ametaedje:</FONT> pont scrît sol papî d'&nbsp;ametaedje. <span lang=fr>F.&nbsp;chef d'&nbsp;acusation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ameteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ameteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ametresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) k'&nbsp;a-st ametou ene sakî å tribunå. <span lang=fr>F.&nbsp;accusateur, trice.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pårteye ameteuse:</FONT> (lweyince) djins k'&nbsp;atakèt dins-n on procès, å pus sovint, l'&nbsp;ameteu(se) et si advocåt. <span lang=fr>F.&nbsp;partie démanderesse, accusation.</span></P> 437 21442 2003-07-14T17:53:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amete]] 438 21443 2003-07-14T17:53:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amete]] 439 21444 2003-07-14T17:53:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amete]] 440 21445 2003-07-14T17:53:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amete]] 441 21446 2003-07-14T17:55:17Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aminde 1</B></FONT> [f.n.] cwårs k'&nbsp;on doet payî pask'&nbsp;on n'&nbsp;a nén schoûti ene liwè. <I>A m'&nbsp;mariaedje, on-z aveut metou en acsegna "20&nbsp;F d'&nbsp;aminde ås cis ki cåzèt francès".</I> <I>On n'&nbsp;a nén yeu ene mastoke</I> (B.&nbsp;Dechamp). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F.&nbsp;<span lang=fr>"amende"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aminder</B></FONT> [v.c.] fé payî ene aminde. <I>Les porions n'&nbsp;plént nén aminder les ovrîs.</I> <I>Si to n'&nbsp;metes nén tes wants, to serès amindé.</I> (A.&nbsp;Van Calsteren). rl a: [[Motî:wadjî|wadjî]].</P> 442 21447 2003-07-14T17:55:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aminde]] 443 62912 2006-06-22T21:22:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amidrer 2</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;amidrer avou</FONT>) [v.pr.] fé camaeråde avou des djins veyous evi. <I>Pocwè s' awè stî amidrer avou des tchouk-tchouks, dji m' dimande on pô.</I> rl a: [[Motî:acaladjî|s'&nbsp;acaladjî]]. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:amisse|ami]]", coron sol modele di [[Motî:amidrer 1|amidrer 1]]. Coinrece Bassårdene. 444 21449 2003-07-14T17:57:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amidrer 1]] 445 21450 2003-07-14T17:57:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amidrer 1]] 446 21451 2003-07-14T17:57:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amidrer 1]] 447 63024 2006-06-23T07:24:01Z Pablo 5 o coir -> å coir <FONT COLOR="#ff0000"><B>amidrer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rinde meyeu. <I>Il amîdrèt leu corti avou do bigå del fosse.</I> <I>Waitîz d' amidrer l' vicåreye di ç' pôve djin la.</I> <I>I n' a nén co amidré s' redaccion.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;améliorer, amender.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;amidrer</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> divni meyeu. <I>I n'&nbsp;s'&nbsp;amidrêyrè måy, i n'&nbsp;a rén d'&nbsp;bon å coir.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'amender, s'améliorer, se corriger.</span> <B>2.</B> aler mî, tot cåzant d'&nbsp;on malåde, d'&nbsp;ene maladeye. <I>Si feye s' amidrêye</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). Etimolodjeye: bodje "mî", betchete a-, ristitchaedje di DR (rinde mî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amidraedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> accion d'&nbsp;amidrer, si rzultat. rl a: [[Motî:ricoridjaedje|ricoridjaedje]]. <span lang=fr>F.&nbsp;amélioration, modification, correction, correctif, rectification.</span> <B>2.</B> (pus stroet sinse) candjmint d'&nbsp;ene liwè, dimandêye pa des cis ki n'&nbsp;sont nén d'&nbsp;acoird avou ene prumire modêye. <span lang=fr>F.&nbsp;amendement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amidrance</B></FONT> [f.n.] meyeute estance d'&nbsp;on malåde. <I>Françwès n' est nén co å coron d' ses royes : gn a yeu ene pitite amidrance tins d' l' ivier</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F.&nbsp;amélioration, progrès, début de guérison.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amidrant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>amidrante</B></FONT> [addj., purade padvant] k'&nbsp;amidrêye. <I>On leyive èn amidrant gayet dins tchaeke viyaedje, po les ptits cinsîs vni fé siervi leus vatches.</I> <I>Èn amidrant rméde pol sida.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;améliorateur, trice.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ant]], [[noûmot do walon|1995]]. Parintêye * [[Motî:ramidrer|ramidrer]] 448 21453 2004-12-08T18:59:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aminwer</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> machine po fé prinde ene fôme k' on vout a on metå, tot l' fijhant passer inte deus rôleas ki tournèt å rvier di n' on l' ôte. <I>Èn aminwer ås toles.</I> <B>2.</B> oujhene wice k' i gn a des sfwaitès machines. <I>Dji m' endè va cweri des fiers a l' aminwer.</I> <I>I travaye a l' aminwer.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;laminoir.</span> Disfondowes: aminwèr; <FONT COLOR="#800080"><B>aminwêr</B></FONT>; aminwâr, aminwôr. Etimolodjeye: riscôpaedje di "laminwêr", do sujhion "a (å) laminwêr" -&gt; "a l'&nbsp;aminwer", avou assaetchance do viebe "aminer", 1850. Coinrece walon do Coûchant. 449 21454 2003-07-15T17:36:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astok]] 450 21455 2005-03-29T07:41:23Z Pablo 5 licince anea: anea d' ene selete {{licince imådjes Lucyin}} 451 21456 2005-03-29T07:41:18Z Pablo 5 anea: anea d' èn åbusson {{licince imådjes Lucyin}} 452 35698 2005-07-20T20:14:57Z Pablo 5 [[Imådje:anea.jpg|thumb|anea del selete po-z agritchî après l' gorea do tchvå]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>anea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rond d' fier, di keuve, di bwès. <I>Elle a rmetou des aneas a ses gordenes.</I> <span lang=fr>F. anneau.</span> <span lang=en>Ingl, Ny, Alm. ring.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;anea d' clés:</FONT> anea wice ki les clés pindèt <span lang=fr>F. trousseau de clefs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coûsse ås aneas:</FONT> djeu k' on saye di dispinde, tot corant tant k' on pout d' aneas pindous après des crotchets. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djeu d' anea:</FONT> djeu wice k' on saye di hiner des aneas d' bwès so ene plantche avou des clås, des couteas plantés, u après des botayes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;anea d' torea:</FONT> (mot d' acleveu) rond d' fier k' on mete å nez des [[Motî:gayet|gayets]] po s' endè polou rinde mwaisse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;anea d' chore:</FONT> (mot d' batlî) rond d' fier ki rastént l' [[Motî:chore|chore]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lever l' anea:</FONT> (mot d' verî) si djoker d' ovrer (gn aveut èn anea d' fier dins les pots des verîs, et cwand l' pot esteut vude, i cwitént l' verreye, tot rpoirtant leu pot avou l' anea). rl a: [[Motî:leyî ouve|leyî ouve]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A-anea:</FONT> A-bole (å) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;anea d' waibes:</FONT> (mot d' éndjolisse) waibes Etrernete raloyeyes direk ene a l' ôte, k' on pout catoû-naivyî dsu. <I>Vinoz catoû-naivyî so l' anea des waibes waloncåzantes.</I> <span lang=en>Ingl. webring.</span> <B>2.</B> [[Motî:bague 1|bague]] (k' on mete e s' doet). <I>Les coines del gade rilujhént come des féns noûs aneas d' keuve</I> (J. Gelinne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ni mete måy a t' doet èn anea trop stroet:</FONT> N' atchete nén al croye, n' epronte nén çou k' to n' sårès payî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"ne pas vivre au-dessus de ses moyens"</span>. [[Imådje:anea2.jpg|thumb|anea d' èn åbusson]] <B>3.</B> sôre di bague k' i gn a sol bodje di sacwants [[Motî:åbusson|åbussons]], et ki provént do displacaedje do tchapea cwand l' åbusson crexhe. <I>Po ricnoxhe les tchampions des bwès, todi bén rloukî s' il ont èn anea&nbsp;!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ania, agna, anê, ènê, onê</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>annellus</span>. Omofone coinrece: * [[Motî:agnea|agnea]] 453 21458 2003-07-15T18:18:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>anevrisse</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;docteur) fijhaedje d'&nbsp;ene shoflete (bouyote ki s'&nbsp;fwait ådfoû) so ene artere. <I>Il a morou d'&nbsp;èn anevrisse å cour</I> (H. Forir). <I>Cwand l'&nbsp;anevrisse schere, c'&nbsp;est l'&nbsp;forsonnaedje divintrin, l'&nbsp;emoradjeye ådvins, cwè.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouyote d'&nbsp;anevrisse:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>poche d'&nbsp;anévrisme</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schiraedje d'&nbsp;anevrisse:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>rupture d'anévrisme</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do grek <span lang=el>"aneurusma"</span>, pal voye do F. <span lang=fr>"anévrisme"</span>, 1850.</P> 454 21459 2003-07-15T18:33:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ansambe</B></FONT> [o.n.] mousmint d'&nbsp;feme, avou ene djupe u ene marone, del minme toele k'&nbsp;el djakete. <I>Faleut vey come elle esteut prôpe avou si ptit gris ansambe</I>. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"ensemble"</span>, rl a: [[Motî:eshonne|eshonne]].</P> 455 21460 2003-07-15T18:33:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anoyeus]] 456 36615 2005-07-31T21:09:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anoyeus, anoyeuse</B></FONT> [addj.] trisse, poenneus. <I>Cwand dji vs schoûte djåzer do vî tins, dji vs trove bén anoyeus</I> (C. Massaux) <span lang=fr>F. triste, amer, abattu.</span> Parintêye: * [[Motî:anoyî|anoyî]] 457 60228 2006-06-12T10:51:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nap:Miercurì]] [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''mierkidi''' (ou '''dimiek''') est l'&nbsp;no do troejhinme djoû del [[samwinne]], li cwatrinme po les Djwifs et ls Arabes. Li foûme ''dimiek'' egzistêve co coranmint divant les anêyes 1900 et des dins des plaeces k'&nbsp;i gn a; mins c'&nbsp;est l'&nbsp;foûme avou aplacaedje tîxhon k'&nbsp;est ouy li pus corante. Li mot vént do latén ''mercuri dies'' ki vout dire "li djoû di Mierkeure" (li [[Mierkeure (diu)|diu romin]] oudonbén l'&nbsp;[[Mierkeure (planete)|planete]]). Ezès tîxhons lingaedjes li djoû est purade lomé "djoû d'&nbsp;Wotan" (k'&nbsp;est li diu dins l'&nbsp;[[mitolodjeye tîxhone]] ki corespond a Mierkeure po les romins). E djaponès on l'&nbsp;lome "djoû del aiwe" (水曜日, ''suiyōbi''), mins ciste ''aiwe'' la pout esse veyowe soeye-t i come onk des cénk elemints prumioûles des Chinwès (li feu, l'&nbsp;aiwe, li bwès, li metå eyet l'&nbsp;tere) ou come l'&nbsp;acourtixha do no del planete [[Mierkeure (planete)|Mierkeure]] (水星, ''suisei''), dj'&nbsp;ô bén, ki l'&nbsp;djoû est lomé come amon nozôtes. E chinwès c' est tot simplumint li "troejhinme djoû del samwinne" (星期三 u 週三); ey e portuguès et grek, li "cwatrinme" (''quarta-feira'', ''τετάρτη''). Mins sacwants lingaedjes, come l'&nbsp;almand ou bén li polonès, li lomèt "li djoû do mitan del samwinne" (''Mittwoch'', ''środa'') Li mierkidi après-nonne est condjî po les scolîs walons. ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: [[londi]] ~ [[mårdi]] ~ mierkidi ~ [[djudi]] ~ [[vénrdi]] ~ [[semdi]] ~ [[dimegne]] * Les intrêyes po ''[[Motî:mierkidi|mierkidi]]'' et ''[[Motî:dimiek|dimiek]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[af:Woensdag]] [[als:Mittwoch]] [[ang:Wōdnesdæg]] [[ar:أربعاء]] [[be:Серада]] [[bg:Сряда]] [[bs:Srijeda]] [[ca:Dimecres]] [[cs:Středa]] [[cv:Юнкун]] [[cy:Dydd Mercher]] [[da:Onsdag]] [[de:Mittwoch]] [[el:Τετάρτη]] [[en:Wednesday]] [[eo:Merkredo]] [[es:Miércoles]] [[et:Kolmapäev]] [[eu:Asteazken]] [[fi:Keskiviikko]] [[fo:Mikudagur]] [[fr:Mercredi]] [[fur:Miercus]] [[ga:Céadaoin]] [[gl:Mércores]] [[he:יום רביעי]] [[hr:Srijeda]] [[ht:Mèkredi]] [[id:Rabu]] [[is:Miðvikudagur]] [[it:Mercoledì]] [[ja:水曜日]] [[ka:ოთხშაბათი]] [[ko:수요일]] [[kw:Dy' Mergher]] [[la:Dies Mercurii]] [[lmo:Mercurdí]] [[lt:Trečiadienis]] [[lv:Trešdiena]] [[ms:Rabu]] [[nap:Miercurì]] [[nds:Middeweken]] [[nl:Woensdag]] [[nn:Onsdag]] [[no:Onsdag]] [[nrm:Mêcrédi]] [[pl:Środa]] [[pt:Quarta-feira]] [[ru:Среда]] [[sco:Wadensday]] [[simple:Wednesday]] [[sk:Streda]] [[sl:Sreda]] [[sq:E mërkura]] [[sr:Среда]] [[sv:Onsdag]] [[th:วันพุธ]] [[tl:Miyerkoles]] [[tpi:Trinde]] [[tr:Çarşamba (gün)]] [[tt:Çärşämbe]] [[uk:Середа]] [[ur:بدھ]] [[vi:Thứ tư]] [[zh:星期三]] 458 21463 2003-07-16T16:33:37Z Pablo 5 ansene: des hopeas d' ansene po stårer (foto: L. Mahin) ansene: des hopeas d' ansene po stårer (foto: L. Mahin) 459 21464 2003-07-16T16:34:14Z Pablo 5 ansinî: èn ansinî (foto L. Mahin) ansinî: èn ansinî (foto L. Mahin) 460 44452 2005-11-12T21:01:39Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[Imådje:ansene.jpg|thumb|des hopeas d' ansene po stårer]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ansene</B></FONT> [f.n.] maxhaedje des flates di vatches (u di ds ôtès biesses di cinse), avou do strin, eployî po-z ecråxhî les tchamps. <I>Di l' ansene, des ecråxhes, tot çou k' vos vloz, li cinsî end aveut metou sins cawyî</I> (C. Bentz). rl a: [[Motî:fumî|fumî]]. <span lang=fr>F. fumier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ansène</B>, ansine</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"insaginare"</span> (sinse&nbsp;?). [[Imådje:ansini.jpg|thumb|èn ansinî]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ansinî</B></FONT> [o.n.] hopea (moncea) d' ansene metou divant les cinses, divins l' tins. rl a: [[Motî:pådje 2|pådje 2]], [[Motî:fumî|fumî]]. <span lang=fr>F. tas de fumier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fir come on cok so si ansinî:</FONT> foirt fir, foirt binåjhe di lu-minme. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ansinî</B>, ansègnî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ansiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] mete di l' ansene so (on tchamp). rl a: [[Motî:ecråxhî|ecråxhî]]. <span lang=fr>F. fertiliser.</span> 461 21466 2003-07-16T16:38:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ansene]] 462 21467 2003-07-16T16:38:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ansene]] 464 36686 2005-08-01T12:31:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ansreme</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Anseremme</span>, dedja rebané avou [[Motî:Dinant|Dinant]] e 1964 (divant les grands rebanaedjes). ---- [[Ansreme|Dipus d' racsegnes so Ansreme]] 465 51483 2006-03-14T18:11:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anweye di håye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anweye di bwès</B></FONT> [f.n., pl. des anweyes di håye, des anweyes di bwès] [[Motî:dizi|dizi]] (colevrot). Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:anweye|anweye]] + [[Motî:håye|håye]] u [[Motî:bwès|bwès]]. 466 21471 2005-05-23T07:56:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anuti</B></FONT> [f.n.] moumint ki l' solea s' coûtche et ki l' nute amonte. <I>C' est a l' anuti k' les singlés vnèt ås crompires.</I> rl a: [[Motî:vesprêye|vesprêye]], [[Motî:brune 2|brune]], [[Motî:brunete 2|brunete]], [[Motî:friskete|friskete]]. <span lang=fr>F. crépuscule, tombée de la nuit.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>s'&nbsp;anuti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.pr.] dimorer avå les voyes pår nute; esse tårdou po rintrer al nute. <I>Normålmint, ene comere comifåt ni s' anutixh nén inla.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s' anuti, s' anëtîr</span>. 467 36255 2005-07-30T15:46:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Antene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Anthisnes</span> divnou intité sins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do cafè k'&nbsp;a passé pa Antene et rivni pa Monfoirt:</FONT> djeu d'&nbsp;mot avou do tene cafè, dj'&nbsp;ô bén do cafè avou bråmint d'&nbsp;aiwe, k'&nbsp;est moens (Disfondowes: <span lang="wa-fell">mons</span> = Mont) foirt k'&nbsp;èn ôte. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Antene]] 468 21473 2004-03-01T23:41:30Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Antartike</B></FONT> [n.pl.] shijhinme continint, metou al fene copete del meye-bole nonnrece, tot rascovrou d'&nbsp;glaece et d'&nbsp;nivaye. rl a: [[Motî:Trô al bijhe di Nonne|Trô al bijhe di Nonne]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Antartike]] 469 21474 2003-07-16T17:38:31Z Pablo 5 Justin Cherton: foto da sinne Justin Cherton: foto da sinne 470 21475 2003-07-16T17:39:16Z Pablo 5 Justine Henin: foto da sinne, copieye di wikipedia Justine Henin: foto da sinne, copieye di wikipedia 471 57406 2006-05-19T18:51:17Z Maîsse Arsouye 156 [[Categoreye:Bouteus pol walon|Cherton]] [[Imådje:Justin_Cherton.jpg|right|Justin Cherton]] '''Justin Cherton''', sipoté '''Maisse Arsouye''', a vnou å monde li [[7 d' awousse]] [[1878]] a [[Moncea-so-Sambe]], et mori li [[17 di djulete]] [[1924]] a Uccle. Imprimeu ey eplaideu di s'&nbsp;mestî, il esteut foirt boutant pol tuzance walone. Il esteut mimbe del tchambe sindicåle des eprimeus, mimbe do ceke literaire "les vraiys Walons", eyet askepieu ([[1919]]) et manaedjeu del gazete e walon ''[[L' Arsouye|L'&nbsp;Arsouye]]'' di [[Nameur]] k'&nbsp;eplaidive tenawete des årtikes politikes e walon. Il esteut avou eplaideu del gazete ''L'&nbsp;Agasse'' a [[Tchålerwè]]. Si epitafe est e walon (dins l' sicrijhaedje d' oridjinne): :''Véci ripoise '''Justin Cherton''' né à Monceau-sur-Sambre li 7 août 1878. Ripris à si famille li 17 juillet 1924. Cher papa totes nos pinsées sont por vos. :'' Ess feume Léonie Piret 1880-1954'' Vos l' poloz co lére al cimintire di [[Belgråde (Nameur)|Belgråde]] a Nameur, Alêye des tiyoûs (13C). [[fr:Justin cherton]] 472 21477 2005-05-07T17:47:25Z Lucyin 16 [[categoreye:gazetes e walon|Arsouye]] '''L'&nbsp;Arsouye''' esteut-st ene gazete e walon, eplaideye a [[Nameur]] ki fourit-st askepieye e [[1919]] pa [[Justin Cherton]] (sipoté ''Maisse Arsouye''). Elle eplaidive tenawate des årtikes politikes e walon, et po dmander ene ricnoxhance do lingaedje walon. Elle a rexhou totes les samwinnes di [[djanvî]] [[1919]] disk'&nbsp;a [[decimbe]] [[1924]]. Ses dvizes, c' esteut: * Li ci k' est rogneus n' a k' a s' greter (''L'&nbsp;cén qu'&nbsp;est rogneus n'&nbsp;a qu'&nbsp;a s'&nbsp;gratter.'') * Nos peres cåzént walon (''Nos pères causin'nt walon''). * Walon todi (''Walon todi''). ''L' Arsouye, c' esteut eto l' no d' pene da [[Emile Romain]].'' 473 21478 2003-07-16T17:54:37Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Justin Cherton]] 474 34908 2005-07-15T00:47:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdene</B></FONT> [n.pl.] redjon di tienes racovietes racovietes d'&nbsp;aforesses ki s'&nbsp;sitind so tote li pårteye sud del Walonreye (sol droete rive di Mouze), sol Grande Dutcheye do Lussimbork et des bokets el France. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>Aurdène</B></FONT>, <B>Ârdène</B>, Ardène (Ârdine, Ârdwine)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdinwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdinwesse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci(ne) ki dimeure e l'&nbsp;Årdene. rl a: [[Motî:Lårdinwès|Lårdinwès]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Årdinwès</FONT> (u: Ådneu), <FONT COLOR="#0000ff">panses a poes</FONT> (pol rimaedje: pwès u peus, a l'&nbsp;asulon), <FONT COLOR="#0000ff">magneus d'&nbsp;boleye,</FONT> (pol rimaedje: bolîye), <FONT COLOR="#0000ff">raletcheus d'&nbsp;coyî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Årdinwès, magneu d'&nbsp;crompires, magneus d'&nbsp;coirbås:</FONT> dijhêyes po rire des Årdinwès, pask'&nbsp;il estént sovint pôves et avént des rujhes po bén magnî. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">årdinwès</FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;diyalectolodjisse) pårler d'&nbsp;l'&nbsp;Årdene, ki prind sovint come modele les diyalekes del Hôte-Årdene, po vey l'&nbsp;adire k'&nbsp;i gn a avou l'&nbsp;pårler d'&nbsp;Lidje. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">årdinwès, årdinwesse</FONT> [addj.] a vey avou l'&nbsp;Årdene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>Aurdinwès(se)</B></FONT>, <B>Ârdinwès(se)</B>, Ârdènès(se), Aurdinès(se), Ârdinès(se)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ådneu, euse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci(ne) ki dmeure e l'&nbsp;Årdene, riwaitî (eye) come ene miete biesse et pice-crosse pås [[Motî:Lidjwès|Lidjwès]]. rl a: [[Motî:Lidjeus|Lidjeus]], rl a: [[Motî:ågneu|ågneu]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>Aun'neu(se)</B></FONT>, <B>Augn'gneu(se)</B>, Ân'neu(se), Âgn'gneu(se)</span>. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Årdene]] 475 21480 2003-07-17T15:57:59Z Pablo #REDIRECT [[Motî:Årdene]] 476 21481 2003-07-17T15:58:02Z Pablo #REDIRECT [[Motî:Årdene]] 477 21482 2005-03-11T09:56:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>apasser</B></FONT> ([[codjowaedje passer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:hazer|hazer]], fé les cint pas åd triviè di. <I>Il apasséve li colidôr, nosse malåde</I>([[C. Denis]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' apasser</FONT> [v.pr.] (mot d' cinsî) mete li pî foû des traits tot cåzant d' on tchvå atelé. On dit eto: [[Motî:ebertaker|s' ebertaker]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:passer|passer]], [[betchete a-]] (fé passer). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apas</B></FONT> [o.n.] [[Motî:egré|egré]] metou tot seu. <I>Dji n'&nbsp;såreu ddja aler prinde ene douche; dji n'&nbsp;sai pus monter l'&nbsp;apas.</I> <span lang=fr>F. marche, palier, socle.</span> Etimolodjeye: sivierba d' apasser. 478 21483 2003-07-17T16:00:17Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>apårtumint</B></FONT> [o.n.] cwårtî (lodjmint). Disfondowes: <B>apartèmint</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>apaurtumint</B></FONT>.</P> 479 56478 2006-05-12T22:41:28Z Pablo 5 ôre alfabetike dins l' categorijhaedje [[Categoreye:Bokets del Walonreye|Ardene]] L' '''Årdene''' est ene redjon di tienes d' agåjhe rascovrous d' aforesses, ki sont les rmanants d' on platea di viyès montinnes discôpé e bråmint d' parfondès valêyes. Ses pus hôtès tienes vont djusse dizo les 700 metes hôt. Si terén foirt pôve e pire a tchåsse et si deure aireu influwince foitemint sol crexhaedje d' amblêye des plantes et l' vicaedje des biesses. L'&nbsp;Årdene si stind so tote li pårteye sud del [[Walonreye]] (sol droete rive di [[Mouze]]), sol [[Grande Dutcheye do Lussimbork]] et des bokets el [[France]] (dipårtumint des ''Ardennes'') eyet el [[Almagne]] (wice ki l'&nbsp;platea est lomé ''Eifel''). C'&nbsp;est ene redjon foirt touristike. == Istwere == Al fén del [[deujhinme guere daegnrece]] i gn a-st avou ene grande batreye, l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]] åtoû di [[Bastogne]]. == Diyalectolodjeye == Tote l' Årdene "romane" djåze [[walon]]. On l' pårtixh padecô e [[Hôte-Årdene (diyalectolodjeye)|Hôte-Årdene]] eyet [[Basse-Årdene]]. ---- L'&nbsp;intrêye po ''[[Motî:Årdene|Årdene]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî (avou des spots et ratourneures). [[bg:Ардени]] [[da:Ardennerne]] [[de:Ardennen]] [[en:Ardennes]] [[fr:Ardenne]] [[he:ארדנים]] [[it:Ardenne]] [[lb:Éislek]] [[nl:Ardennen]] [[no:Ardennene]] [[pl:Ardeny]] [[sv:Ardennerna]] 480 21485 2003-07-17T16:23:37Z Pablo 5 apîçter: ene ciwagne apîçtêye (foto L. Baidjot) apîçter: ene ciwagne apîçtêye (foto L. Baidjot) 481 57594 2006-05-21T07:20:12Z Pablo 5 [[Imådje:adjoke.jpg|thumb|Ene ciwagne, apîçtêye so les fyis electrikes (poitrait saetchî pa Louis Baijot).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>apîçter</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;apîçter</FONT>) [v.pr.] si mete a [[Motî:pîce 2|pîce]] (a djoke), tot djåzant d' moxhons. <I>Louke ces oujheas apîçtés sol coxhete, Ki fiestèt i&nbsp;?</I> (N. Defrexheux). rl a: [[Motî:adjoker|s'&nbsp;adjoker]]. 482 21487 2003-07-17T16:37:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aploure]] 483 21488 2003-07-17T16:37:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aploure]] 484 53855 2006-04-06T18:51:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aploure</B></FONT> ([[Codjowaedje aploure|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v. sins djin] <B>1.</B> ariver, tot djåzant del [[Motî:plouve|plouve]]. <I>Il nos aplova ene laide pitite drache sol cabus.</I> <span lang=fr>F. tomber.</span> <B>2.</B> ariver tot d' on côp. <I>I nos aploût èn ovraedje fô, dispu k' il ont drovou l' zonigne.</I> <span lang=fr>F. tomber, arriver en quantité.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:amoussî|amoussî]] ene sadju, tot djåzant d' ene aiwe. <I>L' aiwe aploût e l' tchambe på cassé cwårea.</I> <B>2.</B> ariver d' tos costés (tot cåzant d' sacwès). <I>L' årdjint aploût e ç' måjhon chal.</I> <I>Les oneurs aplovèt sor lu.</I> <I>Dji voeyeu aploure les côps, et dj' a bén conté, pus d' ene feye, dihoter come èn Ostrogot</I> (A. Maquet). <span lang=fr>F. affluer.</span> <B>3.</B> ariver et k' on n' s' î atind nén, et k' ça n' fwait nén plaijhi, come ene laide plouve. <I>I t' pôreut aploure sol narene ene biscûte come t' end a måy riçû</I> (A. Maquet). <B>4.</B> avni a bråmint, tertos eshonne tot cåzant d' djins. <I>Les payizans aplovèt a l' fôre a Lidje.</I> <I>Il aplovèt tertos el Beldjike, c' est k' i sont mî k' e leu payis, don.</I> rl a: [[Motî:abroker|abroker]], [[Motî:raploure|raploure]]. <span lang=fr>F. accourir, affluer, arriver en masse, venir se réfugier.</span> <B>III.</B> [v.c.] apoirter e grande cwantité. <I>Ki l' anêye ki vént nos aplouve des cwårs.</I> (R. Viroux). <span lang=fr>F. apporter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>aploûre</B>, apleure, aplûre</span>. Etimolodjeye: viebe ploure, betchete d' aprepiaedje a-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aplovou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aplovowe</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' arive novea divins on viyaedje, ene kiminålté. <span lang=fr>F. immigrant, nouvel(le) arrivé(e), nouveau, elle.</span> Etimolodjeye: pårticipe erirece (2inme sôre) do viebe "aploure". 485 53481 2006-03-29T20:11:45Z Grimbièmonî 149 imådje [[Categoreye:Rilomés Walons|Gramme]] [[Imådje:Zenobe Gramme dsc03852.jpg|thumb|right|Posteure da Gramme divant l' muzêye des Årts et Mestîs a Paris]] '''Zénobe Théophile Gramme''', a vnou å monde li [[4 d' avri|4 d'&nbsp;avri]] [[1826]] a [[Djihé|Djhé]], et mori li [[20 di djanvî]] [[1901]] a Bois-Colombes ([[France]]). Il est cnoxhou po-z esse l'&nbsp;edvinteu del dinamo, çou k'&nbsp;a permetou d'&nbsp;eployî industriyelmint l'&nbsp;electricité. Zénobe èn finixha nén ses scoles, eyet cmincî a-z ovrer a [[Hanut]] foirt djonne. Cwand si pere, k'&nbsp;esteut eployî ås contribucions, ebaga-st a [[Lidje]], i shuva l'&nbsp;famile, shuve des cours di mnujhî, et s'&nbsp;dimore-t i a Lidje disk'&nbsp;a 1855. E [[1856]] i bague a [[Paris]] ey esse egadjî pa Ruhmkorff, fijheu d'&nbsp;instrumints syintifikes eyet d'&nbsp;éndjins magneto-electrikes. E [[1867]] Zénobe fwait rashir si prumî brevet po des ramidraedjes d'&nbsp;éndjins a corant alternatif. E [[1869]] il edvinte li dinamo Gramme, ki permete di produre des corants electrikes di voltaedje bén pus foirt ki dvant. E&nbsp;[[1870]] i fwait rashir on brevet po cisse dinamo la, ey e [[1871]] i s' mete avou l' indjenieu francès [[Hippolyte Fontaine]] po fonder li ''Societé d' Machines Magneto-electrikes Gramme'' et insi poleur produre et vinde les indjins fijheus d' corant, capåves di cvierser l' ovraedje mecanike en enerdjeye electrike. E [[1873]] i mostere k'&nbsp;on pout eployî l'&nbsp;éndjin å rvier, po produre do movmint a pårti d'&nbsp;electricité. Li tecnolodjeye eyet l'&nbsp;industreye seront ttafwaitmint discandjeyes pa cisse dischoviete. Li wapeur come sourdant d'&nbsp;enerdjeye va esse di pus a pus leyî sol costé et s'&nbsp;prindra-t on purade l'&nbsp;enerdjeye electrike. Et li monde candja pår. [[Imådje:Zenobe gramme.jpg|thumb|200px|left|Monumint Zenobe Gramme a Lidje]] E 1905 li veye di [[Lidje]] lyi fjha-st on momumint, ki s' trove inte les ponts di Fetine (so l' [[Aiwe-d'-Oûte]]) et di Fragnêye (so [[Mouze]]); li momumint a troes posteures ene so on grand pî-d'-sok, di bronze, avou Gramme tinant ene dinamo et rçuvant les lôrîs del glwere (riprezintêye pa ene djonne feme), et di tchaeke costé, ene posteure di pire, avou Zénobe djonne, situdiant eyet ovrant come munujhî. == Difoûtrinne hårdêye == Bråmint di racsegnes et des imådjes so: http://chem.ch.huji.ac.il/~eugeniik/history/gramme.html [[de:Zénobe Gramme]] [[en:Zénobe Gramme]] [[fr:Zénobe Gramme]] [[io:Zénobe Gramme]] [[nl:Zénobe Gramme]] 486 21491 2003-07-17T21:54:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apoirter]] 487 21492 2004-01-19T11:30:17Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>apoirter</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/waurder.html codjowaedje])</span> [v.c.] <B>1.</B> amoenner, vini dner. <I>Dj'&nbsp;aveu a poenne disfwait m'&nbsp;tchapea ki Mayane m'&nbsp;apoirtéve ene botaye di vén</I> (M. Peclers). rl a: [[Motî:abouter|abouter]], [[Motî:aboler|aboler]], [[Motî:ahessî|ahessî]]. <span lang=fr>F. apporter.</span> <B>2.</B> amoenner dins on payis, a pårti d'&nbsp;ådfoû. <I>C'&nbsp;est totès apoirtêyès vatches: ele sont pus rade malådes k'&nbsp;els ôtes.</I> rl a: [[Motî:epoirter|epoirter]]. <span lang=fr>F. importer, introduire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apoirtaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "apoirter". <span lang=fr>F. fourniture, livraison, importation, introduction.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apoirteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>apoirteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>apoitresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) k'&nbsp;apoite (ene sacwè). rl a: [[Motî:ahesseu|ahesseu]], [[Motî:abouteu|abouteu]]. <span lang=fr>F. livreur (euse), fournisseur, importateur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apoite</B></FONT> [f.n.] dins l'&nbsp;ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">ene sacwè a l'&nbsp;avire a l'&nbsp;apoite:</FONT> rl a: [[Motî:avire|avire]]. Disfondowe: <B>apwète</B> (apwate, apô<SUP>n</SUP>rte). Coinrece Hôte Årdene.</P> 488 21493 2004-01-13T01:55:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>apocalipe</B></FONT> [f.n.] <B>I.</B> [f.n.] (rilidjons crustinne, djwive et muzulmande) fén do monde. <span lang=fr>F. apocalypse.</span> <span lang=ar>Arabe: youm al qiyyama</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchivå d'&nbsp;l'&nbsp;apocalipe; biesse d'&nbsp;apocalipe:</FONT> biesse ki n'&nbsp;egzistêye nén et ki fwait sogne. <span lang=fr>F. monstre, animal fantastique.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Apocalipe (da sint Djhan)</FONT>: (rilidjon catolike) dierin live do Novea Testamint, k'&nbsp;on dit ki c'&nbsp;est sint Djhan ki l'&nbsp;a scrît. <span id="url">[http://rifondou.walon.org/moirt.html#sindjan On boket d'&nbsp;Apocalipe da sint Djhan].</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">apocalipe</FONT>, apocalipse. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî (grope PS å coron) do grek <span lang=el>"apokalupsis"</span> (revelåcion) pal voye do latén d'&nbsp;eglijhe, 1500. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>d'&nbsp;apocalipe</B></FONT> [addjectivire] franwal ricmandé po <span lang=fr>"apocalyptique"</span>. <I>Dj'&nbsp;aveu des forvuzions d'&nbsp;apocalipe.</I></P> 489 42856 2005-10-30T21:55:40Z Pablo 5 [[Categoreye:Pordjets]] Pordjet po fé des årtikes des Walons (et Walones) kinoxhous lon et lådje: == edvinteus, syincieus == * [[Zénobe Gramme]] * [[Jules Feller]] * [[Adrien de Gerlache de Gomery]] == politikîs, omes d'&nbsp;Estat, revinteus == * [[André Renard]] * [[Terwagne di Miercour]] * [[Tchårlumagne]] * [[François Bovesse]] * [[Pierre Minuit]] == årtisses == * [[Arthur Masson]] * [[Paul Delvaux]] * [[Pierre Paulus]] * [[René Magritte]] == spôrtifs == * [[Justine Henin]] 490 21495 2003-07-17T22:14:34Z Pablo 5 apougnî: deus gaméns ki s' apougnèt (foto L. Mahin) apougnî: deus gaméns ki s' apougnèt (foto L. Mahin) 491 21496 2004-12-13T09:00:35Z Pablo 5 [[Imådje:apougni.jpg|thumb|apougnî: Des zwers ki s'&nbsp;apougnèt. <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougnî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:apicî|apicî]]. <I>Dji m' tel va apougnî pa s' buzea&nbsp;!</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;apougnî po cou po tiesse:</FONT> apicî fer. <span lang=fr>F. empoigner, saisir, attraper.</span> <B>2.</B> (pus stroet) apicî (on hapeu d' boûsses) rl a: [[Motî:ramasser|ramasser]], [[Motî:rascode|rascode]]. <span lang=fr>F. arrêter, appréhender.</span> <B>3.</B> [[Motî:ataker|ataker]], [[Motî:kimincî|comincî]]. <I>On-z apougne a cénk eures å niût.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divant d' apougnî:</FONT> tite metou dizeu l' adrovaedje d' on live. rl a: [[Motî:adrovaedje|adrovaedje]]; rl a: [[Motî:rapougnî|rapougnî]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>s'&nbsp;apougnî</B></FONT> [v.pr.] si prinde påzès [[Motî:pougn|pougns]], po s' batayî. <I>On s' a cåzumint apougnî po on mot dins li scrijhaedje finå.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"en venir aux mains"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les tchéns s' waitèt lontins divant d' s' apougnî:</FONT> I n' fåt nén cmincî a s' bate sins awè bén pezé ses foices. Disfondowes: <B>apougnî</B>, apougni, apougner, apougnè, apognî. Coinrece Årdene nonnrece (sinse di comincî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougnåve</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki pout esse apougnî, copurade, k' on pout prinde åjheymint avou ses doets, tot djåzant d' cwårs (nén trop ptits). <span lang=fr>F. maniable, manipulable.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) ki våt les poennes k' on [[Motî:pougnî|pougne]] didins, tot djåzant di ptite manoye. <I>Mins, s' elle estént ptites, les pîces d' on sô årît co stî apougnåves assez, pusk' avou l' tarif di 1800, tchaeskene åreut valou on pô pus d' on cwårt di cinteme (0,5105)</I> ([[N. Lequarré]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougnaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:margaye|margaye]] wice ki les djins s' apougnèt. <span lang=fr>F. rixe, pugilat, empoignade.</span> <B>2.</B> adrovaedje (d' on live). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougnåde</B></FONT> [f.n.] apougnaedje (margaye). <I>Gn a yeu ene apougnåde al rexhowe do bal.</I> Disfondowes: <B>apougnâde</B>, apougnate, <FONT COLOR="#800080"><B>apougnaude</B></FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougnåjhe</B></FONT> [f.n.] apougnaedje (margaye). <I>Gn a-st oyou ene fameuse apougnåjhe ouy sol rowe.</I> Disfondowes: <B>apougnauhe</B>, apougnauhye, <FONT COLOR="#800080"><B>apougnauje</B></FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougneure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:pougnêye|pougnêye]]. <I>L' apougneure d' on fier a ristinde.</I> <span lang=fr>F. poignée.</span> <B>2.</B> manire d' apougnî (avou del foice) <I>Il a ene sifwaite apougneure&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. poigne.</span> Disfondowes: apougneûre, apougnûre. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>apougnresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk, ene ki s' apougne voltî avou ls ôtes. <span lang=fr>F. batailleur, bagarreur, querelleur, euse; violent(e).</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki cmince èn ovraedje. <I>C' est nén todi les apougneus les finixheus&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. initiateur, promoteur (d'un travail).</span> 492 21497 2003-07-17T22:18:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 493 21498 2003-07-17T22:19:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 494 21499 2003-07-17T22:19:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 495 21500 2003-07-17T22:19:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 496 21501 2003-07-17T22:19:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 497 21502 2003-07-17T22:19:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 498 21503 2003-07-17T22:19:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 499 21504 2004-01-06T11:38:48Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>apontyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> aprester. <I>Dj'&nbsp;a-st apontyî mes usteyes po ndaler ås tchamps.</I> <I>Dj'&nbsp;a co apontyi 1000 noveas mots ritrovés dins les carnets do Gaston</I> (L. Baijot). <I>I cour o bwès sol bon motif d'&nbsp;apontyî l'&nbsp;tindreye ås tchampinnes</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/bracni.html S. Fontaine]). rl a: [[Motî:aprester|aprester]]. <span lang=fr>F. préparer, apprêter.</span> <B>2.</B> mete a pont. <I>Il ont apontyî on novea programe di naiviaedje so Etrernete.</I> rl a: [[Motî:adjinçner|adjinçner]]. <span lang=fr>F. mettre au point.</span> <B>3.</B> (mot d'&nbsp;éndjolisse). <span lang=fr>F. configurer.</span> <B>II.</B> [v.pr.] <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;apontyî</FONT> s'&nbsp;aprester. <I>Ele s'&nbsp;aponteye po-z aler å bal.</I> <I>Vos vs poloz bén apontyî a rçure ene volêye di vosse pere cwand k'&nbsp;i rinterrè.</I> Disfondowes: <B>apontyî</B>, apontiyî, apontyi, apontiyi, apontiè, apontè, apontî, aponti, apôtî, apwèti. Etimolodjeye: bodje "pont", betchete a-, cawete -yî. rl a: [[Motî:epontî|epontî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apontiaedje</B></FONT> [o.n.] accion d'&nbsp;apontyî; si rzultat. <I>L'&nbsp;apontiaedje do vaccin sida va co deurer kékès anêyes.</I> <I>L'&nbsp;apontiaedje des nwâces årè dèré 15 djoûs.</I> <I>Dji n'&nbsp;a bouté fok ene dimeye eure a l'&nbsp;apontiaedje di l'&nbsp;éndjole por vos polou ovrer avou l'&nbsp;sistinme d'&nbsp;operance Linux.</I> rl a: [[Motî:apresses|apresses]], [[Motî:aprestaedje|aprestaedje]]. <span lang=fr>F. préparation, mise au point, configuration.</span></P> 500 21505 2003-07-17T22:22:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apontyî]] 501 21506 2003-07-17T22:22:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apougnî]] 502 21507 2003-07-17T22:23:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>après-cwatre-eures</B></FONT> [f.n.] vesprêye.</P> 504 58672 2006-05-29T23:03:16Z Pablo 5 imådje [[Imådje:moureau_aprandjire.jpg|thumb|103px|Contes d'&nbsp;aprandjire", da Paul Moureau (di Djodogne).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprandjire</B></FONT> [f.n.] tins d'&nbsp;prandjire. <I>Dissu l'&nbsp;tins d'&nbsp;aprandjire, Les viyès bounès djins s'&nbsp;assopixhnut, påjhires En aspoyant leu tiesse conte el dos del tcheyire</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. temps de midi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>a-prandjêre, <FONT COLOR="#800080"><B>aprandîre</B></FONT></span>. Etimolodjeye: sustantivaedje d'&nbsp;ene troke divancete + no. rl a: [[Motî:alnute|alnute]], [[Motî:åmatén|åmatén]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprandjler</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;aprandjler</FONT>) [v.pr.] s'&nbsp;aprester a prandjler. <I>Les motons s'&nbsp;aprandjlént cwand dj'&nbsp;les a fotografyî.</I> <I>Les bedots estént aprandjlés dizo ene grosse buze di raiwaedje.</I> 505 21510 2003-07-18T21:19:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aprandjire]] 506 21511 2003-07-18T21:20:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>après-prandjire</B></FONT> [f.n.] après-nonne. Coinrece payis d'&nbsp;Nivele.</P> 507 21512 2003-07-18T21:21:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>après-nonne</B></FONT> [f.n.] boket del djournêye ki va di ene eure a cwate cénk eures. rl a: [[Motî:nonnêye|nonnêye]], [[Motî:après-midi|après-midi]], [[Motî:après-l'-dinner|après-l'-dinner]], [[Motî:après-l'-marinde|après-l'-marinde]], [[Motî:après-prandjire|après-prandjire]], rl a: [[Motî:vesprêye|vesprêye]]. <span lang=fr>F. après-midi.</span></P> 508 21513 2003-07-18T21:22:11Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>après-midi</B></FONT> [f.n.] après-nonne. <I>Gn a pont d'&nbsp;si laid semdi ki l'&nbsp;solea n'&nbsp;lût l'&nbsp;après-midi</I> (ramexhné pa Y. Gourdin). Coinrece Årdene nonnrece.</P> 509 21514 2003-07-18T21:22:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>après-l'-marinde</B></FONT> [f.n.] après-nonne. Coinrece Årdene nonnrece.</P> 510 21515 2003-07-18T21:23:33Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>après-l'-dinner</B></FONT> [f.n.] après-nonne. <I>C'&nbsp;est a pårti del Floreye Påke ki l'&nbsp;<span lang=es>Avenida Alfonso&nbsp;III</span> est totes les après-l'-dinner, bôrêye di djins ki vnèt vir les porcessions</I> (G. Spirito). Coinrece payis d'&nbsp;Nameur. Disfondowes: après-l'-din.ner, aperdin.ner.</P> 511 21516 2003-07-18T21:25:54Z Pablo 5 araedje: vatche avou l' må d' araedje (foto L. Mahin) araedje: vatche avou l' må d' araedje (foto L. Mahin) 512 21517 2004-04-25T22:20:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>araedje</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> må ki s'&nbsp;prind, ki pout ataker totes les biesses a tchôd sonk, et les djins avou, ki l'&nbsp;cåze c'&nbsp;est on virusse ki distrût li cervea. <I>On-z a cmincî a mete les plokes ås rnåds conte l'&nbsp;araedje diviè 1975.</I> rl a: [[Motî:raedje|raedje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må d'&nbsp;araedje:</FONT> no d'&nbsp;l'&nbsp;araedje, li pus corant davance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Va s'&nbsp;prinde li må d'&nbsp;araedje:</FONT> Va s'-t å diale. <B>2.</B> disdut avou ttafwait cou dzeu cou dzo, avou bråmint do brut. <I>Kéne araedje al såle, cwand ont cmincî a s'&nbsp;margayî.</I> Disfondowes: arèdje, aradje. Etimolodjeye: riscôpaedje d'&nbsp;on sujhion (walo-)lorin: la raedje.</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:araedje.jpg]]<BR><BR>araedje: vatche avou l'&nbsp;må d'&nbsp;araedje, ki boerlêye eyet ki glete (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 513 21518 2003-07-18T21:26:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aprester</B></FONT> [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprestaedje</B></FONT> [on] adrovaedje (d'&nbsp;on live) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>apresses</B></FONT> [f.n.t.pl.] aprestaedjes.</P> 514 21519 2003-07-18T21:27:08Z Pablo 5 #REDIRECT: [[Motî:aprester]] 515 21520 2003-07-18T21:27:10Z Pablo 5 #REDIRECT: [[Motî:aprester]] 516 21521 2003-07-18T21:27:25Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aprindisse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki doet aprinde. <span lang=fr>F. apprenti, apprenant.</span> Etimolodjeye: cawete -isse (2) sol bodje "aprinde".</P> 517 38817 2005-08-30T23:19:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>apus ki</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] a pårt. <I>Il est l'&nbsp;dierin di s' classe apus k' onk</I> (J. Wisimus). <I>Apus k' les Afrikins, tos les ôtes sicrijheus ont ene sifwaite admiråcion pol francès</I> (L. Mahin). <I>Gn a nolu a vni låvå, apus ki l' wårdeu do poujhoe</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:såf|såf]], [[Motî:ki 1|ki]], [[Motî:åré|åré]]. <span lang=fr>F. sauf, excepté, si ce n'est.</span> <B>II.</B> [aloyrece] a pårt ki. <I>C' est l' minme tins ki l' anêye passêye, apus k' il a nivé pus tård</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. sauf que, excepté que, si ce n'est que.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>a pus ki</B></FONT>, â pus' ki</span>. Coinrece Vervî Måmdey. 518 21523 2003-07-18T21:31:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Årdene]] 519 21524 2003-07-18T21:32:36Z Pablo 5 årchele: des rames di beyôle loyis après les stipes avou ene årchele årchele: des rames di beyôle loyis après les stipes avou ene årchele 520 21525 2004-08-08T21:13:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>årchele</B></FONT> [f.n.] håre. Coinrece aschate walon picård. Disfondowes: <B>archèle</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>aurchèle</B></FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årcheler</B></FONT> <B>1.</B> hårdaxhî. <I>Dj'&nbsp;a ddja bén archelé åtoû d'&nbsp;ça, et gn a co rén ki va</I> (ramexhné pa Carlier &amp; Bal). <B>2.</B> fé tos les mestîs. <I>Il a ddja archelé dins totes sôres d'&nbsp;afés</I> (ramexhné pa Carlier &amp; Bal). Disfondowes: <B>ârchèler</B>, ârchèlè, <FONT COLOR="#800080"><B>aurchèler</B></FONT>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=de>"hard"</span> (pitit fyi toirtchî) (rl a: [[Motî:håre|håre]], [[Motî:håde|håde]]), avou candjaedje D -&gt; C (rl a: [[Motî:hårkea|hårkea]]). Coinrece aschate walon picård. <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:archele.jpg]]<BR><BR>årchele: des rames di beyôle loyis après les stipes avou ene årchele.<!-- droets? --></P> 521 21526 2003-07-18T21:37:01Z Pablo 5 årcåde: les årcådes del moskêye di Baxhatchassaray, el Crimêye årcåde: les årcådes del moskêye di Baxhatchassaray, el Crimêye 522 21527 2003-07-18T21:37:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årcåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> åtche (maçonreye del cogne d'&nbsp;on dmey rond). <I>Li vî pont d'&nbsp;Djambe a noûf årcådes.</I> rl a: [[Motî:årvô|årvô]]. <span lang=fr>F. arcade.</span> <B>2.</B> (mot di speleyo) trawêye rotche e cogne d'&nbsp;air. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Årcåde a l'&nbsp;Air (disfondowe: arcåde a l'&nbsp;êre)</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L'&nbsp;Årcåde do Rivoe</FONT> (Disfondowe: dè Riveu), <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;Årcåde des rotches di Cizaiwe:</FONT> no di des rotches del Basse Aiwe d'&nbsp;Oûte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Årcådes des rotches a Piteas</FONT> (disfondowe: a pitins); no d'&nbsp;ene plaece di Comblin-å-Pont. <span id="url">[http://www.speleo.be/ubs/dossier/vocawal/lexique2.htm Dipus d'&nbsp;racsegnes (e francès) so ls årcådes dins les rotches del Walonreye].</span> <B>3.</B> dins l'&nbsp;ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">djeu d'&nbsp;årcåde</FONT>: sôre di djeus electronikes. Disfondowes: aurcaude, arcaude, arcâde, <FONT COLOR="#800080"><B>êrcaude</B></FONT>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"arcade"</span>.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:aurcaude.jpg]]<BR><BR>årcådes del viye moskêye di Baxhatchassaray, el Crimêye (Daegntoele).<!-- droets? --></P> 523 21528 2003-07-18T21:38:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årbalesse]] 524 21529 2003-07-18T21:38:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årchele]] 525 21530 2003-07-18T21:38:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Årdene]] 526 21531 2003-07-18T21:40:30Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>araegnreye</B></FONT> [f.n.] toele d'&nbsp;araegne; rl a: [[Motî:rantoele|rantoele]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;Araegnreye:</FONT> li rantoele Etrernete; <I>Nén dandjî di voyî pa emile des tecses ki sont ddja so l'&nbsp;Araegnreye</I> (J. Schoovaerts); rl a: [[Motî:rantoele|Rantoele]], [[Motî:ruslî|Ruslî]]. Disfondowes: <B>aragn'rîye</B>, arègn'rèye, <FONT COLOR="#800080"><B>aragn'rèye</B></FONT>; Etimolodjeye: bodje "araegne" eyet cawete veyowe do mwais costé -reye.</P> 527 21532 2003-07-18T21:41:04Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>arantoele</B></FONT> [f.n.] toele d'&nbsp;araegne; rl a: [[Motî:rantoele|rantoele]]. Disfondowes: <B>arantwèle</B>, arantèle. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon po toele d'&nbsp;araegne, araegne-toele. Coinrece Mitrin walon</P> 528 21533 2003-07-18T21:42:15Z Pablo 5 årbalesse: årbalesse d' Afrike årbalesse: årbalesse d' Afrike 529 21534 2003-07-18T21:42:52Z Pablo 5 årbalesse: årbalesse ki vole årbalesse: årbalesse ki vole 530 21535 2004-08-25T00:17:18Z Pablo 5 coridj.: fritche -> fletche <FONT COLOR="#ff0000"><B>årbalesse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> åre did dintlins, fwait d'&nbsp;ene air et d'&nbsp;on gros baston ki sotént l'&nbsp;trait (fletche), tins k'&nbsp;on lugne. <I>I saetchént co a l'&nbsp;årbalesse.</I> <span lang=fr>F. arbalète.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler come on trait d'&nbsp;årbalesse:</FONT> aler rade. <span lang=fr>F. filer comme une flèche.</span> <B>2.</B> [[Motî:haerna|haerna]] simpe (håre di côrî metou dins l'&nbsp;mantche del få po rabate li fåtchaedje). <B>3.</B> airtchî (oujhea). <I>Les årbalesses, ci n'&nbsp;est nén des orondes.</I> <span lang=fr>F. martinet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">filer</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">come ene årbalesse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">esse vif come ene årbalesse:</FONT> todi aler rade. Disfondowes: ârbalesse, ârbalêsse, arbalesse, arbalète, <FONT COLOR="#800080"><B>aurbalesse</B></FONT>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"arcuballista"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årbalestrî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> li ci ki saetche a l'&nbsp;årbalesse. <B>2.</B> airtchî (oujhea). <span lang=fr>F. martinet.</span> Disfondowes: ârbastrî, aurbastri, aubastrî, aurbalestrî, ârbalèstrîy, aurbalètrîy, aubalèstrîye (femrin), ârbalèstrîye (f.), albaltrîje (f.), aubaltrîje (f.), oubaltrîche (f.). {| ALIGN="CENTER" CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 |- | WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:aurbalesse2.jpg]]<BR><BR>odzeu: årbalesse d'&nbsp;Afrike (Daegntoele).<BR><BR>a droete: årbalesse ki vole (Daegntoele). | WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:airtchi4.jpg]] |}<!-- droets! --> 531 48901 2006-01-05T12:23:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: hr [[categoreye:cronolodjeye|Venrdi]] Li '''vénrdi''' (ou '''divénr''') est l'&nbsp;no do cénjinme djoû del samwinne, li shijhinme po les Djwifs et ls Arabes. Li foûme ''divénr'' egzistêve co coranmint divant les anêyes 1900 et des dins des plaeces k' i gn a; mins c' est l' foûme avou aplacaedje tîxhon k' est ouy li pus corante. Li mot vént do latén ''venris dies'' ki vout dire "li djoû da Venusse" (li [[Venusse (diu)|deyesse rominne]] ou l'&nbsp;[[Venusse (planete)|planete]]). Ezès tîxhons lingaedjes li djoû est purade lomé "djoû da Freya/Freyr" (k'&nbsp;est li deyesse dins l'&nbsp;[[mitolodjeye tîxhone]] ki corespond a Venusse po les romins). E djaponès on l'&nbsp;lome "djoû do metå" (金曜日, ''kinyōbi''), mins ci ''metå'' la pout esse veyou soeye-t i come onk des cénk elemints prumioûles des Chinwès (li feu, l' aiwe, li bwès, li metå eyet l' tere) ou come l' acourtixha do no del planete [[Venusse (planete)|Venusse]] (金星, ''kinsei''), dj' ô bén, ki l'&nbsp;djoû est lomé come amon nozôtes. E chinwès c'&nbsp;est tot simplumint li "cénkinme djoû del samwinne" (星期五 u 週五); ey e portuguès li "shijhinme" (''sexta feria''). Po les [[Islam|moslimîs]] c'&nbsp;est l'&nbsp;djoû k'&nbsp;on va priyî al moskêye. C'&nbsp;est djoû d'&nbsp;condjî dins sacwants payis arabes ([[Aldjereye]]), mins nén dins ds ôtes ([[Marok]], [[Tunizeye]]). ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: [[londi]] ~ [[mårdi]] ~ [[mierkidi]] ~ [[djudi]] ~ vénrdi ~ [[semdi]] ~ [[dimegne]] * Les intrêyes po ''[[Motî:vénrdi|vénrdi]]'' et ''[[Motî:divénr|divénr]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[af:Vrydag]] [[als:Freitag]] [[ang:Frīgedæg]] [[ar:جمعة]] [[be:Пятніца]] [[bg:Петък]] [[ca:Divendres]] [[cs:Pátek]] [[cv:Эрнекун]] [[da:Fredag]] [[de:Freitag]] [[el:Παρασκευή]] [[en:Friday]] [[eo:Vendredo]] [[es:Viernes]] [[et:Reede]] [[fi:Perjantai]] [[fo:Fríggjadagur]] [[fr:Vendredi]] [[fur:Vinars]] [[ga:Aoine]] [[he:יום שישי]] [[hr:Petak]] [[ia:Venerdi]] [[id:Jum'at]] [[is:Föstudagur]] [[it:Venerdì]] [[ja:金曜日]] [[ka:პარასკევი]] [[ko:금요일]] [[kw:Dy' Gwener]] [[la:Dies Veneris]] [[lt:Penktadienis]] [[ms:Jumaat]] [[nds:Freedag]] [[nl:Vrijdag]] [[nn:Fredag]] [[no:Fredag]] [[pl:Piątek]] [[pt:Sexta-feira]] [[ru:Пятница]] [[sco:Friday]] [[sk:Piatok]] [[sl:Petek]] [[sq:E premte]] [[sr:Петак]] [[sv:Fredag]] [[th:วันศุกร์]] [[tl:Biyernes]] [[tpi:Fraide]] [[tr:Cuma]] [[tt:Comğa]] [[ur:جمعہ]] [[vi:Thứ sáu]] [[zh:星期五]] 533 36671 2005-08-01T11:32:43Z Pablo 5 [[Image:Oies en groupe.JPG|thumb|ene trope d' åwes]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>åwe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> gros spès oujhea d'&nbsp;poli avou les pates epåmêyes, on longou cô et on gros foirt betch. <B>2.</B> såvadje oujhea, did dou ki l'&nbsp;sôre di cinse provént; el Walonreye, les sôres k'&nbsp;î rpassèt si lomèt e sincieus latén <I><span lang=la>Anser anser</span></I> eyet <I><span lang=la>Anser fabalis</span></I>. <I>Cwand les åwes erpassèt, c'&nbsp;est sene di bon tins</I> (ramexhné pa A. Carlier). rl a: [[Motî:såvadje åwe|såvadje åwe]], [[Motî:djår|djår]], [[Motî:cråler|cråler]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">edjaver les åwes:</FONT> les sognî d'&nbsp;foice, tot lzî stitchant l'&nbsp;amagnî dins l'&nbsp;djavea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djeû d'&nbsp;l'&nbsp;åwe:</FONT> djeu d'&nbsp;sôcieté, avou deus dés k'&nbsp;on tape po vey cobén d'&nbsp;cwårés k'&nbsp;on pout avancî en ene sôre di pavêye di 90 cwårés, avou des rcompinses (on zopele pus lon) u des wadjaedjes (on dmeure aroké). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter come ene åwe</FONT>, roter tot hinant les pîs ådfou, come on gros bourlouf. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est co onk po-z aler e paradi des åwes:</FONT> c'&nbsp;est on fén biesse, on boirgnasse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(nén piké des viers) ele sintrè vite a s'&nbsp;cou come les åwes vessèt:</FONT> tot djåzant d'&nbsp;ene crapåde ki va divnou feme: elle årè co bénrade håsse d'&nbsp;aprinde a djouwer åzès djeus d'&nbsp;l'&nbsp;amour. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ou d'&nbsp;åwe:</FONT> ou d'&nbsp;bwès k'&nbsp;on stitche dins ene tchåsse po l'&nbsp;tinkyî, sol tins k'&nbsp;on l'&nbsp;rasserceye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pate d'&nbsp;åwe:</FONT> rl a: [[Motî:pate d' åwe|pate d'&nbsp;åwe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djetreye</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">tape a l'&nbsp;åwe</FONT>, djeu d'&nbsp;dicåce did dinltins, disfindou pal Soce di Proteccion des Biesses diviè 1910, wice k'&nbsp;on djetéve ene haminde (on <FONT COLOR="#0000ff">djetéve</FONT> u on <FONT COLOR="#0000ff">tapéve</FONT> u on <FONT COLOR="#0000ff">hinéve a l'&nbsp;åwe</FONT>) eviè des åwes pindowes après ene rowe (<FONT COLOR="#0000ff">ene rowe d'&nbsp;åwes</FONT>) po lzî côper l'&nbsp;cô, et wangnî li biesse po fé fricasse; did la les ratourneures: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pinde a l'&nbsp;åwe:</FONT> <I>a)</I> pinde et berlondjî, tot cåzant d'&nbsp;ene d'&nbsp;ene coxhe, d'&nbsp;on pwès pindou après ene coide k'&nbsp;est cåzu scotêye (come ene åwe k'&nbsp;a cåzu l'&nbsp;cô côpé, mins ki tént co, e djeu del djetreye a l'åwe) <span lang=fr>F. ne plus tenir qu'&nbsp;à un fil.</span> <I>b)</I> (imådjreçmint) esse al moirt. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>avoir du plomb dans l'aile; être sur le fil du rasoir</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji t'&nbsp;va cråwer a l'&nbsp;åwe:</FONT> dji t'&nbsp;va maker d'&nbsp;on plin côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l'&nbsp;rowe d'&nbsp;åwe:</FONT> fé on poirî sol costé, so ses mwins; <span lang=fr>F. culbute latérale.</span> rl a: [[Motî:kilabala|kilabala]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>auwe</B>, âwe</span>; rl a: [[Motî:oye|oye]], [[Motî:wè|wè]], [[Motî:zwè|zwè]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>auca</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åwlete</B></FONT> [f.n.] djonne åwe. rl a: [[Motî:ôclete|ôclete]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>(<FONT COLOR="#800080"><B>auwlète</B></FONT>, âwlète, auwlate)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åwlî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ålresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>åwlire</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> wårdeu(se) d'&nbsp;ene trope d'&nbsp;åwes; rl a: [[Motî:ôclî|ôclî]]. <B>2.</B> martchand(e) d'&nbsp;åwes. <B>3.</B> poytî, poytresse k'&nbsp;aclive des åwes (et sovint les bôrer po fé do fwagra). rl a: [[Motî:edjaveu|edjaveu]]. <span lang=fr>F. gaveur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>auwlî</B>, (aulresse); âwlî, (auliè, aulière)</span>. ---- [[Åwe|Dipus d' racsegnes so les åwes]] 534 21539 2003-07-18T22:58:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åwe]] 535 21540 2003-07-18T22:58:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åwe]] 536 21541 2003-07-18T22:58:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åwe]] 537 21542 2005-02-04T20:41:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loye-traits</B></FONT> [o.n.] (v.m.) (mot d' moenneu di tchvås) [[Motî:schåye-traits|schåye-traits]]. Pl. des loye-traits. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>loye-trêts</B></FONT>, lô<SUP>n</SUP>ye-trêts, laudje-trêts, lauye-traits</span>; (miersipepieuzmint ALW 9, notûle 102). Etimolodjeye: mot d' acolaedje viebe ([[Motî:loyî|loyî]]) + coplemint. Coinrece Payis d' Måtche, di Hu, di Wareme. 538 21543 2005-02-04T20:44:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyeure do Bon Diu</B></FONT> [f.n.] [[Motî:airdiè|airdiè]]. Bodje: * [[Motî:loyeure|loyeure]] 539 21544 2003-12-15T20:33:58Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Loyi</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Loyers</span>, rebané avou Nameur; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;80]; vî limero del posse: 5134; novea: 5101. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Hamteas di Loyi:</FONT> Bossîmé. Limoe (so plaece: Limwè, e F. <span lang=fr>Limoy</span>). <FONT FACE="Arial Narrow">No di des plaeces di Loyi:</FONT> Piersete, e l'&nbsp;Hourlinne (so plaece ôrlin.ne); e Båkea; e Nanvoye; li pî-sinte des cénk frés; li rotche a l'&nbsp;årdjint. Disfondowes: <B>Loyi</B>, Loyî. <FONT FACE="Arial Narrow">Sicrijheu e walon:</FONT> Guy Brenner. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>ley</span> (rotche), cawete -i (plaece ås rotches); rl a: [[Motî:peri|peri]]; rl a: [[Motî:Loyisse|Loyisse]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Loyi]] 540 21545 2003-07-19T02:42:34Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Loyisse</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants plaeces el Walonreye. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>"leye"</span> (rotche); cawete -isse (laide plaece ås rotches); rl a: [[Motî:Loyi|Loyi]].</P> 541 21546 2003-07-28T22:01:13Z Pablo 5 cines -> cenes <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>lûton</B></FONT> [o.n.] nûton. <I>C'&nbsp;ere des ptits omes k'&nbsp;on houkive les lûtons; il avént ene pitite cawe a trompete, des pates come les cenes des skirons et ene pitite bleuwe plome di colå padrî l'&nbsp;oraye</I> (J. Madan). Disfondowes: lûton, lûtan. Etimolodjeye: latén <span lang=la>Neptunus</span> (diew del mér mon les Romins). Coinrece payis do Tchestea.</P> 542 21547 2003-07-20T10:29:27Z Pablo 5 årdjint: cocmwår marokin d' årdjint (foto L. MAhin) årdjint: cocmwår marokin d' årdjint (foto L. MAhin) 543 21548 2003-07-20T10:31:35Z Pablo 5 årdjintene (fleur) årdjintene (fleur) 544 38816 2005-08-30T23:19:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åré</B></FONT> [divancete] [[Motî:apus ki|apus ki]]. <I>Dj' avans fwait ostant d' guiyes onk ki l' ôte, åré ci pårt ci.</I> rl a: [[Motî:ki 1|ki]]. <span lang=fr>F. sauf, excepté, si ce n'est.</span> Sorcoinrece Årvaye Nåwinne. 545 21550 2003-07-20T10:34:30Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ardweze</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> schaye bén taeyeye. <B>2.</B> usteye des scolîs wice k'&nbsp;i scrijhèt ene sacwè, k'&nbsp;i polèt disfacî après. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse so l'&nbsp;ardweze:</FONT> aveur des desses.</P> 546 21551 2003-11-22T01:59:03Z Pablo 5 loyéns eciclopedeye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdjintene 2</B></FONT> [n.pl.] payis di l'&nbsp;Amerike nonnrece, e castiyan, <span lang=es>República Argentina</span>, metou å Ponant del fene ponte sud do continint; ki si spåde inte li Grande Coidlire des Andes al frontire avou l'&nbsp;Tchili a l'&nbsp;Ouwess, l'&nbsp;Océyan Atlantike a l'&nbsp;Ess, eyet li Boliveye, Paragway, Braezi eyet l'&nbsp;Ourougway å Nôr; 2.791.810&nbsp;km² long et lådje, avou 32.500.000 dimanants. <FONT FACE="Arial Narrow">Mwaisse-veye:</FONT> Buenos Aires. <FONT FACE="Arial Narrow">Lingaedje:</FONT> castiyan. Etimolodjeye: adjectif castiyan <span lang=es>"argentino"</span> (årdjinté) ki fwait referince å grand fleuve lomé <span lang=es>"Rio de la Plata"</span> (fleuve d'&nbsp;årdjint). Disfondowes: Ardjintène, Ardjantine, Ârjantine, <FONT COLOR="#800080"><B>Aurdjintène</B></FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Årdjintene]] Vey eto so l'&nbsp;motî: [[Motî:årdjintene|årdjintene]] (plante), [[Motî:Årdjintene 1|Årdjintene]] (aiwe) <br>Vey eto so l'&nbsp;ecilopedeye: [[årdjintene (plante)]], [[Årdjintene (aiwe)]] 547 21552 2003-11-22T01:57:29Z Pablo 5 <br> <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdjintene 1</B></FONT> [n.aiwe] rew ki court a l'&nbsp;Elpe, e F. <span lang=fr>Argentine</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"argentum"</span> (aiwe claire come di l'&nbsp;årdjint); rl a: [[Motî:L' Elpe|L'&nbsp;Elpe]] (etimolodjeye).</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Årdjintene (aiwe)]] Vey eto so l'&nbsp;motî: [[Motî:årdjintene|årdjintene]] (plante), [[Motî:Årdjintene 2|Årdjintene]] (payis) <br>Vey eto so l'&nbsp;ecilopedeye: [[årdjintene (plante)]], [[Årdjintene]] (payis) 548 41223 2005-10-08T17:19:50Z Pablo 5 [[Imådje:aurdjintene2.jpg|thumb|årdjintene (<span lang=la><I>Potentilla argentea</I></span>) (poitrait hacné sol Daegntoele).<!-- droets! -->]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjintene</B></FONT> [f.n.] fleur des tchamps, e sincieus latén <span lang=la><I>Potentilla argentea</I></span>, ki ses foyes sont blantchåsse come di l'&nbsp;årdjint, padzo et cobén padzeu, eyet ki ses djaenès fleurs florixhèt do moes d'&nbsp;may å moes d'&nbsp;awousse. rl a: [[Motî:årdjintêye|årdjintêye]], [[Motî:yebe å froyon|yebe å froyon]]. <span lang=fr>F. potentille ansérine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ârdjintine, ardjintine, <B>aurdjintène</B></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjintêye</B></FONT> [f.n.] årdjintene (<span lang=la><I>Potentilla argentea</I></span>). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[årdjintene (plante)]] Vey eto so l'&nbsp;motî: [[Motî:Årdjintene_1|Årdjintene]] (aiwe), [[Motî:Årdjintene_2|Årdjintene]] (payis) <br>Vey eto so l'&nbsp;ecilopedeye: [[Årdjintene (aiwe)]], [[Årdjintene]] (payis) 549 21554 2003-07-20T11:04:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjintene]] 550 21555 2005-03-12T21:15:56Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdjetea</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> so plaece, ''en Auytê'', ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Argenteau</span>, rebané avou [[Motî:Vizé|Vizé]]. <B>2.</B> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Wagnlêye|Wagnlêye]], so plaece ''Aurdètcha''. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Aurdjètê, Aurdètcha</FONT>, Auytê, Arjintô</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"arganto"</span> (årdjint), [[cawete -ea]]; no sovint dné a des rews clairs come di l'&nbsp;årdjint, u a des årdjintés tchamps (tchamp avou del blanke tere). ---- * [[Årdjetea|Pus di racsegnes sol viyaedje d'Årdjetea]]. 551 21556 2003-12-16T15:34:48Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Årdjeton</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;Lonzêye. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"argantomago"</span> (årdjinté tchamp, tchamp avou del blanke tere).</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Årdjeton (Lonzêye)]] 552 21557 2003-11-22T02:04:07Z Pablo 5 coridj. <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rilujhant metå, k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve po fé des pîces di manoye, des schieles, des ôrreyes, evnd. <I>Ene tchinne d'&nbsp;årdjint, on rond-d'-ôr d'&nbsp;årdjint, on platea et ene caftire d'&nbsp;årdjint.</I> <I>Ça rglatixh come di l'&nbsp;årdjint.</I> <I>A Lidje, on-z esteut oblidjî di rçure diferinnès pîces d'&nbsp;ôr et d'&nbsp;årdjint del Bavire, del Bourgogne, di Cologne et co d'&nbsp;ôte påt</I> ([http://rifondou.walon.org/lequarre-rif.html N. Lequarré]). rl a: [[Motî:blanc|blanc]]. <span lang=fr>F. argent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peme, pemî d'&nbsp;årdjint:</FONT> sôre di melêye (pemî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;medaye d'&nbsp;årdjint:</FONT> deujhinme plaece dins ene coûsse, ene bate esportive. <B>2.</B> Elemint tchimike metålike di simbole atomike <B>Ar</B>. <I>Ene poude di sulfate d'&nbsp;årdjint.</I> rl a: [[Motî:vif-årdjint|vif-årdjint]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">di l'&nbsp;årdjint</FONT> des cwårs. <I>I vont lver d'&nbsp;l'&nbsp;årdjint po leu pordjet.</I> <I>Cwate aidants c'&nbsp;est on patår; L'&nbsp;årdjint est fwait po rôler; L'&nbsp;ci k'&nbsp;va-t a tchvå so ene ecnêye S'&nbsp;fwait pus nåjhi k'&nbsp;aroter</I> (viye tchanson). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fwait årdjint d'&nbsp;tot:</FONT> i profite di totes les ocåzions po wangnî des liårds. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mariaedje d'&nbsp;årdjint, mariaedje di rén:</FONT> cwand k'&nbsp;on mareye ene sakî po ses cwårs, ça n'&nbsp;deure nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;årdjint fwait l'&nbsp;bea vizaedje:</FONT> ene kimere, minme laide, trove a s'&nbsp;maryî s'&nbsp;elle a des cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome di strin va cweri ene feme d'&nbsp;årdjint:</FONT> dijhêye po on pôve ki va maryî ene ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome di strin våt ene feme d'&nbsp;årdjint:</FONT> risponse al ratourneure di dvant, po les cis ki disfindèt on sfwait mariaejde; l'&nbsp;ome, minme sins cwårs, pout bén tni on manaedje, s'&nbsp;il est sûti et coraedjeus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li ci k'&nbsp;a d'&nbsp;l'&nbsp;årdjint trove des parints:</FONT> rl a: [[Motî:liårds|liårds]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde po d'&nbsp;l'&nbsp;årdjint sounant:</FONT> croere ene sacwè sins l'&nbsp;aveuri. <span lang=fr>F. prendre pour de l'argent comptant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça costêye di l'&nbsp;årdjint:</FONT> ça våt tchir, ça costêye tchir. rl a: [[Motî:liård|liård]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est l'&nbsp;årdjint ki fwait rire:</FONT> rl a: [[Motî:liård|liård]]. <I>Vos avoz veyou dvins l'&nbsp;råvlea Ki l'&nbsp;vû batch fwait grognî l'&nbsp;pourcea, Come l'&nbsp;årdjint fwait rire li beguene</I> (Delarge). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;årdjint rind franc les djins:</FONT> li ci k'&nbsp;a des liårds n'&nbsp;a pus sogne di dire si idêye, cabén k'&nbsp;ele n'&nbsp;ahåye nén les gros. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome sins årdjint, c'&nbsp;est on leu sins dint:</FONT> on n'&nbsp;si sait disfinde el sôcieté cwand on est pôve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;årdjint d'&nbsp;putin va come li vint:</FONT> ene putin furlêye ttossu rade les cwårs k'&nbsp;ele wangne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tins c'&nbsp;est d'&nbsp;l'&nbsp;årdjint:</FONT> i n'&nbsp;fåt nén piede si tins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a bråmint d'&nbsp;l'&nbsp;årdjint</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">bråmint des årdjints:</FONT> il est ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i rôle so l'&nbsp;ôr et l'&nbsp;årdjint:</FONT> il est foû ritche. rl a: [[Motî:cwårs|cwårs]], [[Motî:çanse|çanse]], [[Motî:liård|liårds]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gåy di håres et ledjî d'&nbsp;årdjint:</FONT> dijhêye po onk ki s'&nbsp;mousse bén mins ki n'&nbsp;a waire di cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse tcherdjî d'&nbsp;årdjint come on crapåd d'&nbsp;plomes:</FONT> èn pont aveur di cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;årdjint n'&nbsp;a nou mwaisse:</FONT> on pout fé do comiece avou des djins k'&nbsp;on voet evi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avou do tins et do strin et l'&nbsp;årdjint, les messes mawrixhèt:</FONT> <I>a)</I> (propmint) on code les messes co vetes, et les mete dins des caisses so do strin por zeles mawri; <I>b)</I> (imådjreçmint) i fåt esse pacyint et sogneus po-z adiercî s'&nbsp;côp dins on pordjet, po reyussi ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El ci ki n'&nbsp;est nén contin, k'&nbsp;i rprinde si årdjint:</FONT> dijhêye d'&nbsp;on vindeus po mostrer k'&nbsp;il est seur di s'&nbsp;martchandijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ri d'&nbsp;Årdjint:</FONT> rew di Neuvile-dilé-Sogniye. rl a: [[Motî:Årdjintene 1|Årdjintene 1]]. <B>2.</B> Disfondowes: <B>aurdjint</B>, ârdjint, ârdjant, ardjint, ardjant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjinter</B></FONT> [v.c.] <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/boerler.html codjowaedje])</span> mete ene coûtche d'&nbsp;årdjint so (ene sacwè). <I>årdjinter ene glaece, ene tchinne.</I> Disfondowes: aurdjinter, ârdjinter, ardjinter, ârdjintè, ârdjèn'ter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjintaedje</B></FONT> [o.n.] metaedje d'&nbsp;ene coûtche d'&nbsp;årdjint. <span lang=fr>F. argentation, argentage, argenture.</span> Disfondowes: ârdjintadje, ârdjintâdje, årdjintèdje, ârdjèn'tèdje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjintreye</B></FONT> [f.n.] totes les schieles d'&nbsp;årdjint. <span lang=fr>F. argenterie.</span> Disfondowes: ârdjintriye, ardjintrîe aurdjintrèye, aurdjintrêye, ârdjèn'trèye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjinteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjinteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjinteyresse</B></FONT> [o.n.] djin ki c'&nbsp;est s'&nbsp;mestî d'&nbsp;årdjinter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjinteure</B></FONT> [f.n.] wårnixheure d'&nbsp;årdjint. Disfondowes: aurdjinteure, ârdjinture, ardjinture. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årdjintî, årdjintresse</B></FONT> [o.f n.] <FONT COLOR="#ff0000">grand årdjintî</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">grande årdjintresse</FONT>: minisse des finances.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:aurdjint.jpg]]<BR><BR>platea, bassén eyet cocmwår d'&nbsp;årdjint (poitrait saetchî pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[årdjint]], [[årdjintaedje]] 553 21558 2003-07-20T11:14:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 554 21559 2003-07-20T11:14:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 555 21560 2003-07-20T11:14:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 556 21561 2003-07-20T11:15:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 557 21562 2003-07-20T11:15:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 558 21563 2003-07-20T11:15:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 559 21564 2003-07-20T11:15:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 560 21565 2003-07-20T11:15:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 561 21566 2003-07-20T11:15:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årdjint]] 562 21567 2003-07-20T11:19:11Z Pablo 5 årmoniom: pitite djoweuse d' årmoniom (foto L. Mahin) årmoniom: pitite djoweuse d' årmoniom (foto L. Mahin) 563 21568 2003-12-13T16:54:01Z Pablo 5 coridj: djouweuse <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årmoniom</B></FONT> [f.n.] pitite ôre sins tuwyeas. <I>Vos djouwez bén d'&nbsp;l'&nbsp;årmoniom, Camile: vos liroz åjheymint les notes;:: åy, hê, ti&nbsp;! nozôtes, c'&nbsp;est des cwårêyes, et cial, c'&nbsp;est des rondes.</I> <I>Dj'&nbsp;åreu bén vlou èn årmoniom electrike.</I> <span lang=fr>F. harmonium.</span></P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:oore.jpg]]<BR><BR>Li ptite djouweuse d'&nbsp;årmoniom (poitrait saetchî pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 564 21569 2003-07-20T11:20:30Z Pablo 5 årmon: årmon d' on tchår (foto L. Mahin) årmon: årmon d' on tchår (foto L. Mahin) 565 21570 2003-12-03T02:39:25Z Pablo 5 coridj: etcherpeter <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årmon</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">l'&nbsp;årmon</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">les årmons do tchår.</FONT> pîce do dvant do tchår, fwaite di deus bwès taeyîs esprès, ki pôzèt sol blo d'&nbsp;ashi et s'&nbsp;raprotchî pa padvant, la k'&nbsp;on va-st agritchî l'&nbsp;timon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès d'&nbsp;årmon:</FONT> tchaeke des deus bwès di ci etcherpetaedje la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont des årmons:</FONT> pîce di bwès ki rdjond les cawes des årmons, metowe dizo l'&nbsp;tchår. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noejhete d'&nbsp;årmon:</FONT> pitit blokea ki tént eshonne les deus bwès d'&nbsp;årmon, pa padvant. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">årmons del soyete, d'&nbsp;ene ricepe:</FONT> les deus montants, k'&nbsp;on-z apougne po soyî. <B>3.</B> (imådjreçmint) foice, sitocaesté. <I>Kén årmon k'&nbsp;il a co po si ådje&nbsp;!</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome di bon årmon:</FONT> èn ome di boune costitucion, foirt, ki n'&nbsp;est måy malåde. Disfondowes: <B>aurmon</B>, ârmon, armon.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:aurmon.jpg]]<BR><BR>Les årmons d'&nbsp;on tchår: les bwès d'&nbsp;årmon (3), li noejhete (1), li xhamea di dvant et l'&nbsp;doetoe (båre di fier) (2); li pont des årmons (4) (poitrait et adjinsnaedje pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 566 21571 2003-07-20T11:22:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>arindjî</B></FONT> [v.c.] <B>2.</B> ahåyî. <I>Ça n'&nbsp;m'&nbsp;arindje nén di vs vini passer cweri semdi.</I></P> 567 21572 2003-11-01T23:32:54Z Pablo coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Argayon</B></FONT> [n.dj.] (foclore) no d'&nbsp;èn adjeyant di Nivele; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L'&nbsp;Argayon, el djeyant d'&nbsp;Nivele</FONT>; pîce e vers di 12 pîs, sicrîte dins l'&nbsp;deujhinme mitan do 19inme sîke pa Michel Renard, ki raconte les paskeyes d'&nbsp;èn adjeyant eyet mostere li vicaedje do Roman Payis di s'&nbsp;tins la. (linwyince) L'&nbsp;Argayon est ene prumire saye di rfondaedje des walons di tot l'&nbsp;Roman Payis. <span id="url">[http://lucyin.walon.org/livreye/argayon.html Pondants eyet djondants]</span></P> 568 21573 2003-07-20T11:23:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:areyoplane]] 569 21574 2003-07-20T11:23:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:areyoplane]] 570 21575 2003-07-20T11:24:28Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aréncréns</B></FONT> [o.n.t.pl.] toele d'&nbsp;araegne; rl a: [[Motî:rantoele|rantoele]]. Disfondowes: <B>arincrins</B>, aréncréns, arécrés. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon po crin d'&nbsp;araegne, araegne-crin.</P> 571 21576 2003-07-20T11:24:42Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aresse-boû</B></FONT> [o.n.] sitantche-boû. <span lang=fr>F. arrête-bœuf.</span> Etimolodjeye: acolaedje viebe (arester) + coplemint. Coinrece Comblin-å-Pont.</P> 572 21577 2003-07-20T11:26:49Z Pablo 5 areyoplane: on ptit areyoplane (foto foû abondroets) areyoplane: on ptit areyoplane (foto foû abondroets) 573 21578 2003-07-20T11:26:58Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>areyoplane</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v. m.) avion. <I>On voyaedje en otomobile, En areyoplane, e balon; Les tchvås sont divnous inutiles Po les tcheretes, po les camions; Mins do tins di m'&nbsp;grand-mere, On n'&nbsp;pårléve nén d'&nbsp;tot ça</I> (A. Trigaux). <I>Eco k'&nbsp;t'&nbsp;as råyî des pådjes dins t'&nbsp;cayé po fé des areyoplanes</I> (B. Genaux). <I>Ça fwait, Ive, ki vos arivez a Abidjan en areyoplane et ki vs rescontrez des Olandès</I> ([http://rifondou.walon.org/gourdin-rif.html#coddivwere L. Mahin]). rl a: [[Motî:plane|plane]]. <span lang=fr>F. avion.</span> <B>2.</B> vî avion. <I>Dji t'&nbsp;asseure ki dj'&nbsp;esteu seré divant d'&nbsp;monter dins ç'&nbsp;vî areyoplane la.</I> rl a: [[Motî:zénk|zénk]]. <span lang=fr>F. aéroplane, coucou.</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"aéroplane"</span>, avou stopaedje di l'&nbsp;ahiket, et rbetchfessaedje di letes, 1910. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>areyodrome</B></FONT> [o.n.] tchamp d'&nbsp;aviåcion. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>areyopoirt</B></FONT> [o.n.] grand tchamp d'&nbsp;aviåcion, et totes ses ahesses po rçure les voyaedjeus et les martchandijhes des avions.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:areyoplane.jpg]]<BR><BR>On ptit areyoplane.<!-- foto foû abondroets --></P> 574 21579 2003-07-20T11:29:01Z Pablo 5 årsea: årseas sol boird d' ene moyedi fåde (foto L. Mahin) årsea: årseas sol boird d' ene moyedi fåde (foto L. Mahin) 575 21580 2003-07-20T11:30:45Z Pablo 5 Nou Årt: coulot "Nou Årt" a Anvers (foto L. Mahin) Nou Årt: coulot "Nou Årt" a Anvers (foto L. Mahin) 576 21581 2003-07-20T11:31:27Z Pablo 5 Gaudi: corti da Gaudi (foto L. Mahin) Gaudi: corti da Gaudi (foto L. Mahin) 577 21582 2003-07-20T11:36:29Z Pablo 5 Gaudi: ene måjhone fwaite pa Gaudi (foto L. Mahin) 578 21583 2003-07-20T11:32:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årt]] 579 21584 2003-07-20T11:35:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årt</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sepyince po fé ene sacwè, ki ls ôtes ni sårént. <I>Po médyî les biesses, i fåt aveur li toû; c'&nbsp;est po ça k'&nbsp;on djheut l'&nbsp;årt veterinåre.</I> <B>2.</B> fijhance d'&nbsp;ene sacwè (muzike, belès letes, ovraedjes al mwin, dessinaedje, filmaedje) ki dmande ene sepyince k'&nbsp;est bén da sinne, et ki les ôtes n'&nbsp;ont nén del minme façon. <I>Å prumî rang, on l'&nbsp;mete po l'&nbsp;industreye, et dins les årts, ele riglatixh ostant</I> ([http://rifondou.walon.org/tchanson/tchant-wal-rif.html T. Bovy]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li setinme årt:</FONT> li cinema. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li ûtinme årt:</FONT> li binddimådje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Novea (u: Noû) Årt:</FONT> årtchitecteure del comince do 20inme sieke, ki s'&nbsp;vout houwer erî des fômes di scwere do 19inme sieke, et si siervi d'&nbsp;on roylaedje assimetrike, d'&nbsp;arabesses, evnd. Sacwants grands nos do Noû Årt: Horta (Anverse, Brussele), [http://rifondou.walon.org/voyaedjes.html#baurculone Gaudí a Bårçulone]. <span lang=fr>F. Art nouveau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årtisse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> onk, ene ki fwait on mestî dins les årts. <I>Djôzef Vrindt esteut todi moussî come èn årtisse avou on flo a racawetes, si cawe d'&nbsp;aronde eyet si tchapea d'&nbsp;batlî</I>. <I>On crås cou d'&nbsp;tchåsse k'&nbsp;aveut-st ene balowe e cervea priya a s'&nbsp;tåve des hopeas d'&nbsp;årtisses: des pondeus, des tchanteus, des sculteus</I> (Fabian, rat. pa F. Nyns). rl a: [[Motî:sitoele|sitoele]], [[Motî:sitår|sitår]]. <B>2.</B> onk, ene ki fwait si mestî avou årt. <I>Gn a nén a dire, nosse dame, mins dji wadje k'&nbsp;el modisse k'&nbsp;aveut fwait ç'&nbsp;tchapea la, ça dveut esse èn årtisse</I> (J. Roman). <B>3.</B> medcén des biesses. rl a: [[Motî:veterinåre|veterinåre]].</P> <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4><TR><TD WIDTH="32%" VALIGN="TOP" HEIGHT=201><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:Gaudi1.jpg]]</TD><TD WIDTH="36%" VALIGN="TOP" HEIGHT=201><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:Gaudi2.jpg]]</P><P ALIGN="CENTER">a hintche et odzeu: les cortis Gaudí, tipike do roylaedje assimetrike do Novea årt; a droete: coulot "Noû Årt" a Anvers (poitraits saetchîs pa L. Mahin)</TD><TD WIDTH="32%" VALIGN="TOP" HEIGHT=201><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:nou_aurt.jpg]]</TD></TR></TABLE></CENTER><!-- foû abondroets --></P> 580 21585 2003-12-19T20:23:25Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Årsumont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Arsimont</span>, rebané avou 5060 [[Motî:Sambveye|Sambveye]]; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;107]; vî limero del posse: 5680. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Aursumont</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> hamtea di Åjhea, Disfondowes: Arsîmont, <FONT COLOR="#800080">Aursumont</FONT>; Vîs scrijhas: Harchimont (1246), Herchimont (1265), Harcymons (1265). Etimolodjeye: mont ås årsîs (årseas provnant d'&nbsp;on sårtaedje); H ristitchî a nonsyince dins les scrijhas del Hôte Moyinådje. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Årsumont]] 581 21586 2004-01-06T11:44:49Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årsea</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;sårteu, di fådeu) <B>1.</B> cene (cinde) provnant des waezons råyîs al hawe pazès sårteus, et broûlés dins des forneas. <I>Li feu dveut djôkiner, cure tot doûçmint, po-z ariver a fé on gros hopea d'&nbsp;årseas</I> ([http://rifondou.walon.org/fontinne_serge.html#saurtaedje S. Fontaine]). <I>On cmaxhive on pô l'&nbsp;årsea, pu on l'&nbsp;sitåréve tot avå l'&nbsp;årtû, al schoupe</I> ([http://rifondou.walon.org/fontinne_serge.html#saurtaedje S. Fontaine]). <I>To ristraméves les årseas so t'&nbsp;sårtaedje: c'&nbsp;esteut on pôve umusse.</I> <B>2.</B> bwès ki rexhe del moye di fåde, et ki n'&nbsp;est nén bén tourné a tcherbon d'&nbsp;bwès. <I>On discatchive li moye di fåde: t'&nbsp;aveus l'&nbsp;bea tcherbon, et t'&nbsp;aveus les årseas: c'&nbsp;esteut do tcherbon må fini</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html#foumire L. Mahin]). <B>3.</B> (stindaedje) plaece k'&nbsp;a stî broûlêye po esse sårtêye. rl a: [[Motî:Årsumont|Årsumont]]. <span lang=fr>F. brûlis.</span> Disfondowes: aursin, <B>ârsin</B>, arsin, arsia, <FONT COLOR="#800080">aursia</FONT>; Pc. arsiô. Etimolodjeye: latén <span lang=la>ardens</span> (broûlant), cawete -ea (pitit broûlant cayet). Coinrece Årdene, Fagne (Payis d'&nbsp;Chimai).</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:aurseas.jpg]]<BR><BR>&nbsp;årseas sol boird d'&nbsp;ene moye di fåde (poitrait saetchî pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 582 21587 2003-07-20T11:39:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aroyî]] 583 21588 2003-07-20T11:39:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>arnaga</B></FONT> [o.n.] gamén (målåjhey). Coinrece walon do Coûtchant.</P> 584 21589 2003-07-20T11:40:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>arnitoele</B></FONT> [f.n.] arantoele (<B>1.</B> d'&nbsp;araegne, <B>2.</B> Rantoele Etrernete). <I>Puski dji vos a å dbout di mi arnitoele, dji vos doe vos dire ki po les djins ki dmorèt å lon, l'&nbsp;abounmint est di 25 uroliårds</I> (D. Trempont). Disfondowes: <B>arnitwale</B>; <FONT COLOR="#800080"><B>arnitwèle</B></FONT>. Coinrece El Louviére, walon do Coûtchant.</P> 585 21590 2004-01-13T01:50:43Z Pablo 5 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aroedi</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fini.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] divni roed(e). <I>Li viye Mareye si dispaitcha, tot haetchant ses djambes halotches et aroedeyes</I> (P.J Dosimont). <I>Li froed del bijhe hagne dins mes doets tot aroedis</I> (E. Pecheur). <I>Li djalêye aroedixh on moyî drap</I> (ramexhné pa J.Haust) Disfondowes: arèdi, areudi, arûdi, arwèdi, arwèdë, arwadi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aroedi</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eye</B></FONT> [addj.] divnou roed (divnowe roede) tot djåzant di mimbes, des doets, evnd. rl a: [[Motî:nukî|nukî]], [[Motî:bwejhlé|bwejhlé]]. <span lang=fr>F. ankylosé, courbaturé.</span></P> 586 44439 2005-11-12T20:53:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arone</B></FONT> [f.n.] [[Motî:pî-d'-vea|pî-d'-vea]]. <I>Sebastyin Wibin, di Ståvleu, loméve les pî-d'-vea "arones"</I> (J. Bastin). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;almand <span lang=de>"aron"</span>, lu-minme calké do latén <span lang=la>"arum"</span>. Coinrece Payis di Ståvleu. 587 51448 2006-03-13T10:18:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aroyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] (mot d' cinsî) <B>1.</B> kimincî li prumire [[Motî:roye|roye]] di tcherowe, djusse å boird do tchamp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Po-z aroyî:</FONT> tite metou dizeu l' [[Motî:adrovaedje|adrovaedje]] d' on live, d' ene gazete. <span lang=fr>F. éditorial.</span> <B>2.</B> fé ene [[Motî:bate (no)|bate]] (po li tchvå passer pol prumî toû). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aroyaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "aroyî". <span lang=fr>F. premier sillon.</span> <B>2.</B> toû d' ene sitindêye. <span lang=fr>F. périmètre.</span> <B>3.</B> adrovaedje (d' on live). <span lang=fr>F. préface.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aroymint</B></FONT> [o.n.] aroyaedje, prumire roye di tcherwaedje djondant l' tchamp do vijhén. <I>Il aveu stî o tribunå a cåze d' èn aroymint.</I> <span lang=fr>F. premier sillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherwer ls aroymints:</FONT> comincî les apresses. <I>Po tcherwer les aroymints del såjhon ki vént, nos nos rapoulrans e cminçmint do moes d' setimbe</I> ([[G. Fontaine]]). ---- * [[tcherwaedje|Dipus d' racsegnes so l' aroymint des tcherwaedjes]]. 588 21593 2003-07-20T11:44:50Z Pablo 5 årtcheure: Les deus meules d' on molén, li ptite padrî po les pasteures (molaedjes po les biesses), et l'&nbsp;grande padvant po les farenes, avou tchaeke si årtcheure. (foto J. Adam) årtcheure: Les deus meules d' on molén, li ptite padrî po les pasteures (molaedjes po les biesses), et l'&nbsp;grande padvant po les farenes, avou tchaeke si årtcheure. (foto J. Adam) 589 21594 2003-07-20T11:45:24Z Pablo 5 årtcheure: ene årtcheure (di molén) dismantchêye (foto J. Adam) årtcheure: ene årtcheure (di molén) dismantchêye (foto J. Adam) 590 21595 2004-12-21T01:03:36Z Pablo 5 [[Imådje:aurtcheure2.jpg|thumb|Ene årtcheure dismantchêye.]] [[Imådje:aurtcheure.jpg|thumb|Les deus meules d' on molén, li ptite padrî po les pasteures (molaedjes po les biesses), et l' grande padvant po les farenes, avou tchaeke si årtcheure <small>(poitraits saetchîs pa J. Adam)</small>.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>årtcheure</B></FONT> [f.n.] ronde caisse di bwès, fwaite d' ene dozinne d' [[Motî:air 2|airs]], metowe åtoû del meule d' on [[Motî:molén|molén]], po l' molaedje èn nén spiter pattavå. Disfondowes: archûre, <FONT COLOR="#800080"><B>êrtcheure</B></FONT>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"arcus"</span> (rl a: [[Motî:air 2|air]]); cawete -eure. 591 21596 2003-07-20T11:47:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årtchiteke]] 592 21597 2003-12-03T02:40:24Z Pablo 5 coridj: etcherpeter <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årtchiteke</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) di mestî ki fwait les plans des bastimints. rl a: [[Motî:air 2|air]], [[Motî:åtche|åtche]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årtchitecteure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> mestî et syince des årtchitekes. <B>2.</B> adjinçnaedje, etcherpetaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;årtchitecteure cliyint / sierveu:</FONT> (mot d'&nbsp;éndjolisse) adjinçnaedje d'&nbsp;éndjoles avou on programe sierveu ki ramexhnêye totes les dnêyes et racsegnes, et des programes cliyints ki n'&nbsp;fijhèt ki dmander ces eformåcions la et les mostrer ås uzeus.</P> 593 21598 2003-07-20T11:50:03Z Pablo 5 årvô: årvôs d' on molén (foto J. Adam) årvô: årvôs d' on molén (foto J. Adam) 594 36307 2005-07-30T18:22:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>årtea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:doet|doet]] do [[Motî:pî|pî]]. <I>Vos årteas sont, bén seur, å dbout d' vos pîs</I> (tchansons des verités, F. Loriaux). <I>Ses årteas, avou do rodje a ongues dissu, atirént les ouys des omes cwand k'&nbsp;i brotchént foû do cur di ses sandaletes</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:doye|doye]], [[Motî:dognon|dognon]]. <span lang=fr>F. orteil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer avou ses årteas po fé rire ses pîs:</FONT> dijhêye a èn efant ki tchipote a ses årteas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gros årtea:</FONT> <I>Dj' aveu risticlé m' gros årtea; c' est ene sacwè ki fwait må</I> (R. Mathieu). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å galop, galopea, li [[Motî:diale 1|diale°]] vs årè pa vos dijh årteas.</FONT> <B>2.</B> [[Motî:årtea d' pretcheu|årtea d' pretcheu]]. <B>3.</B> sûti efant (et motoit arnåjhe). rl a: [[Motî:galopea|galopea]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>ortia, ôrtia, artia, artcha, ortcha, ôrtcha, ortè</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>articulus</span> (djonteure). 595 21600 2003-07-20T11:53:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årtea d'&nbsp;pretcheu</B></FONT> [o.n.] sôre di feve ki vént so des stapetes. <I>Del boune sope bén spesse avou des årteas d'&nbsp;pretcheu et ene tårtene di boure di cinse&nbsp;!</I> (R. Mathieu). rl a: [[Motî:manjtout|manjtout]]. <span lang=fr>F. haricot.</span></P> 596 21601 2003-07-20T11:54:52Z Pablo 5 coridjî fonte <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Artike</B></FONT> [n.pl.] edjalé oceyan, metou al fene copete del meye-bole bijhrece. rl a: [[Motî:Trô al bijhe di Nonne|Trô al bijhe di Nonne]].</P> 597 21602 2003-07-20T11:55:08Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årtisyince</B></FONT> [o.n.] syince ki studeye les maladeyes des biesses. <span lang=fr>F. médecine vétérinaire.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon di årtisse et syince, 1996.</P> 598 21603 2003-07-20T11:55:37Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årtû</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) tere k'&nbsp;a stî tcherwêye, mins k'&nbsp;i gn a co rén k'&nbsp;a lvé. <I>I fwait placant so les årtûs après les plouves</I> (J. Bastin). <I>On cmaxhive on pô l'&nbsp;årsea, pu on l'&nbsp;sitåréve totavå l'&nbsp;årtû, al schoupe</I> ([http://rifondou.walon.org/fontinne_serge.html#saurtaedje S. Fontaine]). <span lang=fr>F. guéret.</span> Disfondowes: ârtû, ortu, ârtûr, <FONT COLOR="#800080">aurtû</FONT>. Coinrece Hôte Årdene. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"aarde"</span> (tere).</P> 599 21604 2004-09-18T00:06:59Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>årvô</B></FONT> [o.n.] plaece avou on bastixhaedje e cogne d'&nbsp;air. <span lang=fr>F. arche.</span>; copurade: <B>1.</B> tchapistrea d'&nbsp;ene eglijhe. <I>I s'&nbsp;a stî mete a l'&nbsp;ahoute dizo l'&nbsp;årvô et leyî passer l'&nbsp;plouve.</I> rl a: [[Motî:poice|poice]]. <span lang=fr>F. porche.</span> <B>2.</B> air e maçonreye a l'&nbsp;intrêye d'&nbsp;ene rouwale, ki passe dizo l'&nbsp;astaedje d'&nbsp;ene måjhon, u po on rû passer dizo on molén. <I>Les amoreus dimorént des eures e l'&nbsp;årvô.</I> <span lang=fr>F. passage voûté.</span> <B>3.</B> poice, plaece dins ene eglijhe, on palås, ene abeye, avou on plafond en air. <I>Il aveut fwait l'&nbsp;plan do magazin: les buros estént dins des ptits årvôs å fond.</I> <span lang=fr>F. arc, voûte, volute.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">årvô d'&nbsp;cåve:</FONT> pitit tchapistrea a l'&nbsp;intrêye d'&nbsp;ene cåve ki rexhe direk divant l'&nbsp;ouxh. <I>I tnént botike e l'&nbsp;årvô.</I> Disfondowes: aurvô, arvô, ârvô. Disfondowes: mot ad'&nbsp;acolaedje no (air) + no (vô). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>årvolou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>owe</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;a l'&nbsp;cogne d'&nbsp;èn årvô. <B>2.</B> k'&nbsp;a les djambes ki ployèt, ki n'&nbsp;tént waire so ses pates. On dit eto: [[Motî:cron|cron, crombin]], [[Motî:halcrosse|halcrosse]]. <span lang=fr>F. bancal, arqué.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) broxhûle, må aclevé (êye), roufrouf, minteu(se). <I>Il est trop årvolou; i n'&nbsp;fwait nén åjhey viker avou lu.</I> <I>C'&nbsp;est èn årvolou, i n'&nbsp;fwait nén a s'&nbsp;fiyî a çou k'&nbsp;i raconte.</I> <span lang=fr>F. bourru(e), brutal(e), brusque, arrogant(e), évaporé(e).</span> Disfondowes: aurvolu, ârvolou, aurvolou, owe.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:aurvo.jpg]]<BR><BR>deus årvôs do molén d'&nbsp;Mont-l'-Ban, po l'&nbsp;Aiwe di Tcherin passer dizo l'&nbsp;måjhon ([http://rifondou.walon.org/adam_molens.html poitraits saetchîs pa J. Adam]).<!-- foû abondroets --></P> 600 21605 2003-07-20T11:57:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årvô]] 601 21606 2003-07-20T11:57:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:årvô]] 602 21607 2003-12-13T19:39:54Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Sour-so-Sambe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Solre-sur-Sambre</span>, rebané avou 6560 Erkelene; limero diyalectolodjike: [Th&nbsp;37]; vî limero del posse: 6550. Ortografeye UCW disfondowe pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Soûr-su-Sambe</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;No di des plaeces di Sour-so-Sambe:</FONT> El Mwaiye (so plaece: El Mé). Vîs scrijhas: Solria (1093), Sorra (1159). </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Sour-so-Sambe]] 603 21608 2003-07-21T09:21:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>a-schape</B></FONT> rl a: [[Motî:schape|schape]].</P> 604 65308 2006-06-27T19:44:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschate</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:schate|schate]]. <span lang=fr>F. bord, limite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l' aschate:</FONT> a schate, a [[Motî:schipe|schipe]] sol boird, presse a toumer. <I>Ni dmeure nén a l' aschate do taessea d' four.</I> On dit eto: a [[Motî:aschape|aschape]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Schwele a l'&nbsp;aschate soune a si etermint:</FONT> Ni metoz nén les cassons å fén boird (d'&nbsp;ene tåve, d'&nbsp;ene dresse); i vont tchaire et si spiyî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est des cas a l' aschate:</FONT> ki n' shuvèt målåjheymint ene rîle. <I>I fåt rloukî s' i gn a pont d' cas a l' aschate.</I> <span lang=fr>F. à la tangente.</span> <B>2.</B> [[Motî:limodje|limodje]] inte deus mayis. <span lang=fr>F. limite, confins, frontière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aschates walon picård:</FONT> payis metou inte li walon et l' picård. Etimolodjeye: etroclaedje divancete [[Motî:a 1|a 1]] + no ([[Motî:schate|schate]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschatî, aschatresse</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki n'&nbsp;vout nén discuter des idêyes (politikes, rilidjeuses). Loukîs a : [[Motî:estremisse|estremisse]], [[Motî:integrisse|integrisse]]. Etimolodjeye : [[cawete -î]], [[noûmot do walon|1996]]. 605 21610 2003-07-21T09:27:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aschate]] 606 34402 2005-07-10T14:26:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 607 37735 2005-08-12T00:09:21Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:aschoûtaedje 1|aschoûtaedje]] (o.n., schoûtaedje) * [[Motî:aschoûtaedje 2|aschoûtaedje]] (o.n., schoûtaedje avou l' aschoûtrece) 608 21613 2003-07-21T09:31:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aschate]] 609 37731 2005-08-12T00:05:36Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:aschoûter 1|aschoûter]] (v.c. & v.s.c, schoûter) * [[Motî:aschoûter 2|aschoûter]] (v.s.c, aprepyî po schoûter) 610 34406 2005-07-10T14:40:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 611 21616 2003-07-21T09:52:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:asgur]] 612 21617 2004-10-16T01:34:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:asgur]] 613 35680 2005-07-20T20:05:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asgur</B></FONT> [f.n.] cwålité di çou k'&nbsp;est sgur. <I>"C'&nbsp;est come ça avou l'&nbsp;sida&nbsp;!" vos amake-t ele avou l'&nbsp;asgur d'&nbsp;on mådjuster d'&nbsp;univiersité.</I> (L. Mahin) <span lang=fr>F. assurance, aplomb.</span> rl a: [[Motî:sigur|sigur]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;d'&nbsp;asgur:</FONT> ki tént bén droet, ki tént bé so ses pîs. rl a: [[Motî:assene|assene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>asgur, asguër</span>. Etimolodjeye: etroclaedje divancete (a) + addjectif (sigur). Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asgurer</B></FONT> [v.c.] mete d' asgur. <I>Dj'&nbsp;a asguré l'&nbsp;schåle avou on ptit ablo; vos ploz bén monter dsu.</I> <span lang=fr>F. mettre d'aplomb, équilibrer, stabiliser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>asgurer, asguri, asguërer</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol no "asgur". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asguraedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "asgurer". <span lang=fr>F. stabilisation.</span> 614 21619 2003-07-21T09:53:02Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>asglignî</B></FONT> [v.c.] adjnoyî. <FONT COLOR="#ff0000"><B>s'&nbsp;asglignî</B></FONT> [v.pr.] <B>1.</B> s'&nbsp;adjnoyî. <I>Dj'&nbsp;a des deureas a mes djnos foiski dj'&nbsp;m'&nbsp;asgligne po bouter e corti.</I> <I>Gn a l'&nbsp;ci ki s'&nbsp;asgligne padvant des imådjes k'&nbsp;il a fwait fé por lu s'&nbsp;ragrabouyî cwand k'&nbsp;on lyi fwait des egnegnes</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. s'agenouiller.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) si fé tot ptit po dmander åk. <I>Dji n'&nbsp;m'&nbsp;irè todi nén asglignî dvant lu, savoz&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:adjeni|adjeni]]. <span lang=fr>F. s'agenouiller, se prosterner.</span> Disfondowes: asglignî, asgligni, asgrigni, aglignî, aglègnî. Coinrece walons do Mitan et do Coûtchant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asglignaedje</B></FONT> [o.n.] adjnoyaedje. Disfondowes: <B>asglignadje</B>, asglignâdje, asgrignâdje, aglignadje, aglègnâdje.</P> 615 21620 2003-07-21T09:53:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:asglignî]] 616 21621 2003-07-21T09:53:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ascwati (s'&nbsp;~&nbsp;)</B></FONT> [v.pr.] s'&nbsp;acwati. <I>Vinoz vs ascwati addé mi; mi ptit poyon, dji vs voe voltî</I> (L. Mahin). Coinrece walon do Coûtchant eyet Årdene nonnrece.</P> 617 34407 2005-07-10T14:40:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 618 21623 2005-02-19T00:55:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aschoûter 2]] 619 34408 2005-07-10T14:40:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 620 34409 2005-07-10T14:40:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 622 21627 2003-07-27T11:30:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashir]] 623 21628 2003-07-27T11:30:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashir]] 624 21629 2003-07-27T11:30:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashir]] 625 21630 2003-07-27T11:30:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashir]] 626 21631 2003-07-27T11:32:19Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ashofler</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/shofler.html codjowaedje])</span> <B>I.</B> [v.c.] shofler (ene sacwè) aviè l'&nbsp;cåzant. <I>Li vint nos ashofléve li nivaye al narene.</I> <B>II.</B> [v. a "i"] shofler (aviè l'&nbsp;cåzant), tot djåzant d'&nbsp;l'&nbsp;air. <I>Il ashofele on ptit vint d'&nbsp;prétins ki vs ragaiyixh tot.</I> rl a: [[Motî:shofler|shofler]]. Disfondowes: assofler.</P> 627 56854 2006-05-14T23:30:58Z Pablo 5 epådjnaedje; rissaetchî imådje (cåze des abondroets) <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashir</B></FONT> ([[Codjowaedje ashir|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete li drî d' ene djin so ene tcheyire, ene plantche evnd, les djnos ployî di scwere. <I>Il ont ashiou l' vî pa so les tcheyires di dvant.</I> <I>Dji prind des bagns al wapeur d' aiwe bolante, Groumiant les dints tos les côps ki dj' m' ashid</I> (J. Bertrand). <B>II.</B> [v.pr.] si mete lu-minme insi. <I>I tondèt leu rmoye avou on tracteur, ashids</I> (B. Mirlon). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>assîr</B>, <FONT COLOR="#800080">achîr</FONT>, achîde</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashida</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece po s' ashir. <I>Ashidoz vs, taijhoz vs&nbsp;!:: I m' fåreut èn ashida.</I> <span lang=fr>F. siège.</span> <B>2.</B> plaece do bådet (pitit banc di mnujhî) la k' on ashide li bwès. Disfondowes: <span lang=wa-feller>assia, assiya, <FONT COLOR="#800080">achîda</FONT></sspan>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashidwere</B></FONT> [f.n.] ashida. <I>C' est nén l' tot: i m' fåt trover ene boune ashidwere po mareder.</I> <span lang=fr>F. siège, place assise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ashidwere d' ene fåtcheuse (raezete u loyeuse):</FONT> plaece la k' èn ovrî s' pout ashir tins k' les tchvås saetchèt. Disfondowes: <span lang=wa-feller>achîdwêre, assîdwâre, achîdwêr (omrin)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashideuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashidresse</B></FONT> [f.n.] comere ki fwait ashir les djins, e cinema. <span lang=fr>F. ouvreuse.</span> 628 21633 2003-07-27T11:37:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 629 21634 2003-07-27T11:37:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 630 21635 2003-07-27T11:37:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 631 21636 2003-07-27T11:37:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 632 21637 2003-07-27T11:37:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 633 21638 2003-07-27T11:37:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 634 21639 2003-07-27T11:38:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ashonner]] 635 21640 2004-12-08T19:35:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonner</B></FONT> [v.c.] (mot di mnujhî et d' tcherpetî) mete eshonne (des bwès) po monter ene tcherpinte, des tours d' ouxh, evnd. <I>I vos fåt ashonner ces deus bwès ci po fé l' budai del tcherpinte.</I> <I>Ashonner l' ecådrumint d' èn ouxh.</I> rl a: [[Motî:eshonne|eshonne]], rl a: [[Motî:epåmer|epåmer]], [[Motî:abocter|abocter]], [[Motî:emantchî|emantchî]], rl a: [[Motî:assimbler|assimbler]]. <span lang=fr>F. assembler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonnresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] ovrî(re) k' ashonne des pîces. <B>II.</B> [o.n.] vî lingaedje efoirmatike. <B>III.</B> [f.n.] machine d' imprimreye k' ashonne les foyes en on cayé. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonnant, e</B></FONT> [addj.] k' ashonne, copurade po des programes efoirmatikes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonnaedje</B></FONT> [o.n.] pîces di bwès, di fier ashonnêyes po fé on montaedje. <I>Èn ashonnaedje a bolons, k' on sere al clé, èn ashonnaedje a tchveyes di bwès, k' on-z abroctêye å mårtea.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nos tecnikes des ashonnaedjes: ashonnaedje e cawe d'aronde:</FONT> <span lang=fr>F. en queue d'aronde;</span> <FONT COLOR="#0000ff">ashonnaedje a dmey-bwès:</FONT> <span lang=fr>F. à demi-bois;</span> <FONT COLOR="#0000ff">ashonnaedje en inglet:</FONT> <span lang=fr>F. à onglet;</span> <FONT COLOR="#0000ff">ashonnaedje a rinneure:</FONT> <span lang=fr>F. à rainure;</span> <FONT COLOR="#0000ff">ashonnaedje a weye et hote:</FONT> <span lang=fr>F. tenon et mortaise.</span> rl a: [[Motî:epåmaedje|epåmaedje]], [[Motî:assimblaedje|assimblaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ashonna</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwès ki vont todi eshonne. <span lang=fr>F. ensemble.</span> <B>2.</B> soces ki s' metèt eshonne et s' etinde so on pris, èn ovraedje. <I>L' ashonna des payis espoirteus d' petrole.</I> <span lang=fr>F. cartel, entente, consortium.</span> Etimolodjeye: bodje shonner, betchete a-, cawetes -eu, -ant, -aedje, -a, 1996. 636 21641 2004-04-05T02:18:15Z Pablo 5 coridj. acleveu <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>asmete</B></FONT> [v.s.c.] (mot d'&nbsp;acleveu) s'&nbsp;aprester a veler, a poûtner, a coshler, tot djåzant d'&nbsp;ene vatche d'&nbsp;ene cavale, d'&nbsp;ene troye ki leu pé infele divant. <I>Li troye asmeteut: ele freut corade les gorets</I> (R. Dedoyard). rl a: [[Motî:casser|casser]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asmetante</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;asmete. <I>Dji vôreu bén ratchter ene asmetante vatche.</I></P> 637 21642 2003-07-27T11:42:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:asmete]] 638 57849 2006-05-21T18:03:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aspiter</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> sipiter aviè l'&nbsp;ci ki djåze, tot djåzant d'&nbsp;ene aiwe. <I>L'&nbsp;aiwe m'&nbsp;aspita å vizaedje.</I> <I>Ses ouys serés, il oyeut l'&nbsp;crînaedje del pompe et l'&nbsp;aiwe k'&nbsp;aspitéve dins les saeyeas d'&nbsp;blanc fier</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. jaillir.</span> <B>2.</B> ariver tot d'&nbsp;on côp. <I>Des cints et des cints tiesses aspitît ås finiesses.</I> <I>Il a aspité chal come on côp d'&nbsp;aloumire.</I> <I>Aspite ene nouwêye di coirbås, Et come si ene sakî lzî derixhe Ki por zels l'&nbsp;eurêye est la presse Vo les la plonkés, tot breyant, Å mitan do tcherwé ki foume</I> (H. Simon). <I>Gn a des gros spès nouwaedjes k'&nbsp;aspitèt did låvå, Tot berôlant s'&nbsp;n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte, etot maxhurant l'&nbsp;cir</I> (Baudelaire, redjårbé pa L. Mahin). <I>Gn a des Comissions d'&nbsp;Cossultåcion k'&nbsp;arindjèt les bidons cwand k'&nbsp;gn a des arokes k'&nbsp;aspitèt inte les parints et li scole</I> (Y. Lorint). <I>Tossint vént raviker nos mehins... et, avou leye, c'&nbsp;est todi djourmåy li minme paket d'&nbsp;imådjes ki m'&nbsp;aspite ås ouys</I> (P.H. Thomsin). <I>Portant, les djonnes ont sovint dandjî d'&nbsp;ene fråze walone tipike, po ratourner des mots francès d'&nbsp;asteure k&nbsp;aspitèt dins leus tiesses</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. surgir, apparaître brusquement.</span> rl a: [[Motî:aflûtchî|aflûtchî]], [[Motî:adårer|adårer]], [[Motî:adramter|adramter]]. <B>3.</B> si spåde tot d'&nbsp;on côp, tot cåzant d'&nbsp;ene novele. <I>E moes d'&nbsp;decimbe 1997, li novele a aspité so l'&nbsp;Etrernete et divins les medias, ki Bon-papa John aléve rinaivyî e cir, po fé des sayes di medcene so l'&nbsp;aviyixhaedje</I> (L. Mahin). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>faire l'effet d'une bombe</span>". <B>4.</B> acori tot d'&nbsp;on côp. rl a: [[Motî:aflûtchî|aflûtchî]], [[Motî:adårer|adårer]], [[Motî:adramter|adramter]], [[Motî:abroker|abroker]]. <span lang=fr>F. accourir, surgir.</span> <B>5.</B> kimincî a esse veyowe, tot djåzant d'&nbsp;ene sipite di feu, d'&nbsp;ene sitoele. <I>Ene après l'&nbsp;ôte, les stoeles aspitént å cir.</I> <span lang=fr>F. surgir, apparaître.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>aspiter</B>, aspitè</span>. 639 21644 2003-07-27T11:46:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>assaetchî 1</B></FONT> [v.c.] fé vnu aviè li sudjet: <I>a)</I> fizicmint. <I>Djam assaetcha Djuleye disconte di lu et, pol prumî côp e s'&nbsp;veye, i nouca ses deus grands bresses åtou d'&nbsp;on stoumak di feme</I> (M. Hicter). <span lang=fr>F. attirer.</span> <I>b)</I> nén fizicmint. <I>On fwait tot çk'&nbsp;on pout po-z assaetchî les djonnes aviè l'&nbsp;walon.</I> <span lang=fr>F. attirer, enthousiasmer (pour), passioner (pour).</span> Disfondowes: <B>assatchî</B>, <B>assètchî</B>; assatchè, assatcher. rl a: [[Motî:saetchî|saetchî]], rl a: [[Motî:atirer|atirer]], rl a: [[Motî:essaetchî|essaetchî]]. Etimolodjeye: bodje "saetchî" eyet betchete a- di movmint viè l'&nbsp;sudjet.</P> 640 21645 2003-07-27T11:47:43Z Pablo 5 askepieu: uzaedje do mot askepieu: uzaedje do mot 641 21646 2003-07-27T11:47:54Z Pablo 5 askepiaedje: uzaedje do mot askepiaedje: uzaedje do mot 642 35971 2005-07-27T22:42:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>askepyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé [[Motî:skepyî|skepyî]] (ene sacwè d' noû). <I>C' est lu k' a-st askepyî tant d' noûmots e walon&nbsp;?</I> <I>Les rediveus Tamouls volèt askepyî èn estat da leur, dislaxhî do Sri Lanka.</I> <I>Li Chwès est ene rivowe e walon askepieye e 1995.</I> <I>Li comunisse, c' est ene ideyolodjeye askepieye pa Karl Marx.</I> <I>Zôrbrôd est on viyaedje askepyî pa Djihan Sourbrod e 1534.</I> <I>Li betchete "ri-" askepeye on novea viebe avou on sinse bén da sinne, come avou netyî / rinetyî.</I> rl a: [[Motî:mete so pî|mete so pî]], [[Motî:adjinçner|adjinçner]], [[Motî:amonter|amonter]]. <span lang=fr>F. créer, fonder, établir.</span> <B>2.</B> (rilidjon) fé skepyî (les djins, les biesses, li daegn, tot djåzant do Bon Diu). <I>Cwand Nungu (li Bon Diu) a yeu askepyî li solea et nosse bele, il les pinda e cir</I> (conte congolès, ramexhné pa G. Lucy). <span lang=fr>F. créer.</span> Etimolodjeye: viebe "skepyî", betchete [[Motî:a- 5|a- 5]] (fé skepyî), avou assaetchance do flamind <span lang=nl>"scheppen"</span> (minme etimolodjeye ki "sikepyî", minme sinse k'&nbsp;"askepyî"), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>askepiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "askepyî". <I>L' askepiaedje di pîces di teyåte pår e walon ni date nén d' ayir.</I> <I>Et portant li djonne riwè, Mohamed&nbsp;VI, lezî a dné ene rude bistoke: l' askepiaedje d' èn Institut pol Tuzance Amazire</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. création, formation, fondation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>askepieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>askepieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>askepeyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' askepeye ene sacwè. <I>Paris a dit arvey a Yves Saint-Laurent, onk des pus grands askepieus di novelès môdes po les femes.</I> rl a: [[Motî:meteu so pî|meteu so pî]], [[Motî:adjinçneu|adjinçneu]], [[Motî:amonteu|amonteu]]. <span lang=fr>F. créateur (trice), fondateur.</span> rl a: [[Motî:Grand Askepieu|Grand Askepieu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mimbe askepieu:</FONT> onk des cis k'&nbsp;ont-st askepyî ene soce. <span lang=fr>F. membre fondateur.</span> {| CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 ALIGN="CENTER" |- | VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:askepiaedje.jpg]] | VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:askepieu.jpg]] Uzaedjes des mots "askepiaedje" et "askepieu" |} 643 21648 2003-07-27T11:52:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:askepyî]] 644 21649 2003-07-27T11:52:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:askepyî]] 645 21650 2003-07-27T11:52:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:askepyî]] 646 21651 2003-07-27T11:52:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:askepyî]] 647 52970 2006-03-25T11:08:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asse 1</B></FONT> [o.n.] coir ki lût e cir, come li solea, li beaté, les stoeles. <I>Dj'&nbsp;a todi yeu d'&nbsp;l'&nbsp;agrès po les syinces: l'&nbsp;istwere do vî tins, li syince des asses et l'&nbsp;istwere del Walonreye</I> (M. Vandenheuvel). <I>Rodje orandje asse si bea, Edoirmoz vos, Solea </I>([[A. Gauditiaubois]]). <span lang=fr>F. astre.</span> Omofones: * [[Motî:asse 2|asse]] (o.n.; coûtresse d' alinne). * [[Motî:aze|aze]] (o.n.; ågne) 648 59830 2006-06-08T08:21:03Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == plake "Nûwaedje Muzike" da André Goditaubois == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 650 47284 2005-12-14T20:37:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asse 2</B></FONT> [o.n.] maladeye ki dene des coûtresses d'&nbsp;[[Motî:alinne|alinne]] et do tchipta ezès brontches. <I>Onk u ene k'&nbsp;a d'&nbsp;l'&nbsp;asse, il (elle) a les ptits saetchs-a-l'-air ki sont-st e feu</I> (C. Benoit). <span lang=fr>F. asthme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asmatike</B></FONT> (addj., todi padrî & o.f.n.) court d' alinne. Omofones: * [[Motî:asse 1|asse]] (o.n.; sitoele). * [[Motî:aze|aze]] (o.n.; ågne) ---- * [[asse (maladeye)|Dipus d' racsegnes so l' asse]] 651 21655 2003-07-27T12:02:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>assimblêye</B></FONT> [f.n.] rashonnaedje di djins; rl a: [[Motî:raploû|raploû]], [[Motî:rapoûlaedje|rapoûlaedje]], [[Motî:rabindlaedje|rabindlaedje]]. Etimolodjeye: calcaedje do F. politike <span lang=fr>"assemblée"</span>, 1790.</P> 652 21656 2003-07-27T12:03:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:assimbler]] 653 21657 2003-07-27T12:03:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:assimbler]] 654 21658 2003-07-27T12:04:04Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>assimbler</B></FONT> [v.c.] [[Motî:ashonner|ashonner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>assimblaedje</B></FONT> [o.n.] ashonnaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>assimblumint</B></FONT> [o.n.] ashonnaedje. Etimolodjeye: calcaedje do F. tecnike <span lang=fr>"assembler, assemblage"</span>, 1880.</P> 655 21659 2003-07-27T12:05:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:asteure]] 656 21660 2003-07-27T12:06:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>asteure</B></FONT> [adv] <B>1.</B> å moumint k'&nbsp;on-z est; rl a: [[Motî:enawaire|enawaire]], [[Motî:ttaleure|ttaleure]]. <B>2.</B> dabôrd (dins ç'&nbsp;cas la) <I>Asteure, vos vôriz k'&nbsp;elle årént yeu stî a pî et ariver dvant les cis k'&nbsp;estént en oto&nbsp;!?</I> Disfondowes: asteûre. Pc. achteure. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asteure ki</B></FONT> [aloyrece] dabôrd ki. <I>Asteure ki vs estoz schapé, vos vs fotoz d'&nbsp;aler dire vos priyores å sint.</I></P> 657 21661 2003-07-27T12:07:49Z Pablo 5 astantche: astantchêye enaiwêye lanawaire (foto L. Mahin) astantche: astantchêye enaiwêye lanawaire (foto L. Mahin) 658 21662 2003-07-27T12:08:13Z Pablo 5 astantche: bastixhaedje d' ene astantche (foto L. Mahin) astantche: bastixhaedje d' ene astantche (foto L. Mahin) 659 21663 2003-07-27T12:08:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>astaedje</B></FONT> [o.n.] tchaeke livea d'&nbsp;on bastimint, d'&nbsp;ene hôte måjhone, d'&nbsp;on bildigne wice k'&nbsp;i gn a des tchambes, des cwårtîs. <I>I dmorèt dins on vî cwårtî, å troejhinme astaedje d'&nbsp;ene pôve måjhone</I> (P. H. Thomsin). rl a: [[Motî:plantchî|plantche \ plantchî]]. <span lang=fr>F. étage.</span></P> 660 21664 2003-07-27T12:09:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:assouwer]] 661 21665 2003-07-27T12:09:27Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>assouwer</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] fé souwer. <I>C'&nbsp;est les sapins k'&nbsp;ont assouwé les fagnes.</I> <span lang=fr>F. assécher, drainer, tarir.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;assouwer</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si saiwer, tot cåzant d'&nbsp;ene fagne, d'&nbsp;on frexhea. <B>2.</B> si vudî di s'&nbsp;pus, tot cåzant d'&nbsp;èn abcès. <I>Avou l'&nbsp;trô ki dmore å lådje dins l'&nbsp;dint, l'&nbsp;abcès si va assouwer.</I> <span lang=fr>F. se drainer, se tarir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>assouwaedje</B></FONT> [o.n.] accion d'&nbsp;assouwer, si rzultat. <span lang=fr>F. drainage, assèchement.</span></P> 662 21666 2003-07-27T12:09:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>assûner</B></FONT> [v.c.] fé sûner. <I>Li sovni do tins k'&nbsp;est houte assûne del miråcolêye</I> (R. Viroux). Etimolodjeye: viebe "sûner", betchete a- 5 (fé fé l'&nbsp;accion do viebe).</P> 663 53462 2006-03-29T02:53:31Z Pablo 5 [[Imådje:astantche3.jpg|thumb|bastixhaedje d'&nbsp;ene astantche]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>astantche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> meur di tere u d'&nbsp;cimint, grand u ptit, metou po ratni ene aiwe. <I>Les efants s'&nbsp;amuzèt a fé des astantches.</I> <I>S'&nbsp;i n'&nbsp;årént nén yeu fwait ene astantche avou des saetchs di såvlon, tote li Basse Libin esteut neyeye.</I> <I>C' est dins l'astantche des vivîs k' on met l' [[Motî:glaidisse|glaidisse]] po mintni l' livea d' aiwe dins l' vivî; li bî eter l' astantche et l' rixhea si lome li bî d' glaidisse.</I> (L. Baijot). <span lang=fr>F. barrage, digue.</span> rl a: [[Motî:bate|bate]]. <B>2.</B> aiwe ratnowe padrî ci meur la. <I>Li poujhoe, c'&nbsp;est ene pitite eståcion d'&nbsp;pompaedje, k'&nbsp;apice l'&nbsp;aiwe di l'&nbsp;astantche, et l'&nbsp;evoyî eviè on tchestea d'&nbsp;aiwe, metou sol cresse</I> ([[L. Mahin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete les biesses a l'&nbsp;astantche:</FONT> aler moenner les vatches s'&nbsp;abuvrer å ri. <B>3.</B> boird d'&nbsp;ene aiwe. <I>Coûtchî so m'&nbsp;vinte, dji dfoyteye les fleurs di l'&nbsp;astandje</I> ([[M. Hicter]]). <span lang=fr>F. berge.</span> [[Imådje:astantche.jpg|thumb|astantchêye enaiwêye lanawaire (riwaitîz les palmîs å fond a droete)]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astantchêye</B></FONT> [f.n.] basse d'&nbsp;aiwe ratnowe pa ene astantche. <I>L'&nbsp;astantchêye di Piridovoy est bråmint pus ptite ki li cene di Rossachanca</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. lac de retenue.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astantchea</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;edjenieur) pitite astantche, di céncwante a cint meye mete cubes. <I>Les astantcheas siervèt eto a espaitchî les brôs di vni ebôjler les grands båraedjes.</I> <span lang=fr>F. barrage collinaire.</span> Etimolodjeye: bodje "astantche", [[cawete -ea]], [[Noûmot|2001]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astantchlêye</B></FONT> [f.n.] aiwe k'&nbsp;i gn a dins èn astantchea. <span lang=fr>F. lac collinaire.</span> Parintêye : * [[Motî:astantchî|astantchî]]. ---- * [[astantche|Dipus d' racsegnes so les astantches]]. 664 21668 2003-07-27T12:13:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astantche]] 665 43414 2005-11-07T19:47:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>astantchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> basti ene [[Motî:astantche|astantche]] so (ene aiwe). <B>2.</B> arester (li soe). <I>Gn a rén k'&nbsp;té ki d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe po-z astantchî vosse soe.</I> <B>II.</B> [v.s.c.] basti ene astantche. <I>Si dji n'&nbsp;åréns nén yeu astantchî dvant l'&nbsp;ouxh, les aiwes moussént el cåve.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;astantchî</FONT> [v.pr.] monter d'&nbsp;livea, tot cåzant d'&nbsp;aiwes ratnowes pa ene astantche. <span lang=fr>F. grossir, gonfler.</span> Etimolodjeye: viebe "[[Motî:sitantchî|estantchî]]"; [[betchete a-]] (fé stantchî). 666 21670 2003-07-27T12:13:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astantche]] 667 21671 2003-07-27T12:13:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astantche]] 668 21672 2003-07-27T12:14:17Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>astitchî</B></FONT> [v.s.c.] rexhe aviè vos, tot djåzant d'&nbsp;ene pitite fene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Foû d'&nbsp;on må astitche kécfeye on bén:</FONT> gn a des advintaedje ki s'&nbsp;mostrèt dins ene rascråwe. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"à quelque chose malheur est bon"</span>.</P> 669 21673 2003-07-27T12:24:25Z Pablo 5 astoker: bwès astokés a èn åbe (foto L. Mahin) astoker: bwès astokés a èn åbe (foto L. Mahin) 670 21674 2003-07-27T12:24:45Z Pablo 5 astoke: l' astoke so o brabant ('foto L. Mahin) astoke: l' astoke so o brabant ('foto L. Mahin) 671 36737 2005-08-01T19:36:58Z Pablo 5 [[Imådje:astoker.jpg|framed|On-z a astoké les bwès a l'&nbsp;åbe, po ls arindjî e lignire <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>astoker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> aspoyî astok. <I>Dj' a astoké li schåle siconte del moye.</I> <I>Li cerijhî est astoké å meur.</I> <I>Al soyreye, tchaeke ovrî si tneut astoké ås comandes di s' machine.</I> <I>On-z astokéve les bwès å prumî på, po les arindjî e coides</I>. <span lang=fr>F. poser, appuyer.</span> <B>2.</B> sitançner (mete on stok po k'&nbsp;ene sacwè n'&nbsp;toume nén). <I>On-z a dvou astoker l'&nbsp;meur di m'&nbsp;monnonke: on bea djoû, i nos åreut vnou djus sol cabu.</I> rl a: [[Motî:abuder|abuder]]. <I>Po rintrer li tcherêye al gregne, i faleut bihairder: adon, on l'&nbsp;astokeut avou des fonnes.</I> <span lang=fr>F. étayer, étançonner, affermir.</span> <B>3.</B> mete on baston astok d'&nbsp;ene plante, d'&nbsp;èn åbe, por lu (leye) crexhe bén droet, u n'&nbsp;nén ployî. <I>I fårè astoker l'&nbsp;biyokî témint k'&nbsp;i gn a des biyokes.</I> rl a: [[Motî:sitiper|sitiper]]. <span lang=fr>F. tuteurer.</span> <B>4.</B> sotni, fé tni comifåt, fé tni astok. <I>Dj'&nbsp;a astoké l'&nbsp;moye avou des budeas.</I> <I>Astokez bén l'&nbsp;gamene dins s'&nbsp;tcheyire; totaleure, ele va vni al valêye.</I> <span lang=fr>F. consolider, soutenir, fixer, maintenir, assujettir.</span> <B>5.</B> mete ene astoke po ene rowe, ene schåle, evnd. èn pus saveur bodjî. <I>Astokez deus des rowes di l'&nbsp;oto, divant di mete vosse crik.</I> <I>Astoke li tchår, po k'&nbsp;i n'&nbsp;dischinde nén l'&nbsp;rampe tot seu&nbsp;!</I> <I>Astokez bén vosse schåle po n'&nbsp;nén vni djus.</I> <I>Il ont astoké les ouxhs et les fniesses.</I> <span lang=fr>F. caler.</span> <B>6.</B> (imådjreçmint) mete (ene sakî) astok, et k'&nbsp;i n'&nbsp;sait pus cwè dire. <I>Ele pinséve fé d'&nbsp;ses airs, mins dji l'&nbsp;a astoké k'&nbsp;ele n'&nbsp;a pus rén seu dire.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;astoker (ene sakî) conte li meur:</FONT> lyi clawer l'&nbsp;betch. <B>7.</B> diner des bounès råjhons. <I>I vos fåt astoker voste idêye avou des contes et des chifes; ôtmint, c'&nbsp;est tos ragadlaedjes&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. étayer (un raisonnement).</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;astoker (a, conte, après)</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si mete astok (a ene sacwè), po n'&nbsp;nén toumer, po s'&nbsp;rischaper, evnd. <I>I s'&nbsp;a astoké conte li pegnon.</I> <I>I s'&nbsp;astoként todi après l'&nbsp;meur di l'&nbsp;eglijhe; on lzî djheut: t'&nbsp;as peu ki l'&nbsp;meur ni toume, hê valet&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:aspoyî|s'&nbsp;aspoyî]], [[Motî:askeuter|s'&nbsp;askeuter]]. <span lang=fr>F. s'appuyer (à, contre).</span> <B>2.</B> esse astok di, esse dilé. <I>Astokés a l'&nbsp;eglijhe, vs avîz l'&nbsp;presbitere d'&nbsp;on costé, et l'&nbsp;môre di l'&nbsp;ôte.</I> <B>3.</B> trebouxhî, vini buker siconte di. <I>Dji m'&nbsp;a astoké conte ene pire.</I> <span lang=fr>F. trébucher, buter.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) si mete å rcoet des rascråwes tot ramassant des cwårs assez po bén viker. <span lang=fr>F. s'enrichir.</span> rl a: [[Motî:sitok|sitok]], [[Motî:astok|astok]], [[Motî:distoker|distoker]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>astoker</B>, astokè, astokî, astoki, ascoter, astotchî, astotcher, astotchè, astotchi</span>. [[Imådje:astoke.jpg|thumb|l'&nbsp;astoke so on [[Motî:brabant|brabant]] (djaenès fletches) <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astoke</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit boket d'&nbsp;bwès, di fier, evnd po-z astoker ene sacwè. <I>Metoz ene astoke a l'&nbsp;rowe di drî.</I> <I>Li tåve hosse, metoz lyi ene pitite astoke.</I> rl a: [[Motî:ablo|ablo]]. <span lang=fr>F. cale, arrêt.</span> <B>2.</B> [[Motî:budea|budea]], sitançon. <I>Les maçons ont metou des astokes po fé l'&nbsp;finiesse.</I> <span lang=fr>F. étai, étançon.</span> <B>3.</B> (mot d'&nbsp;carioteu) boket d'&nbsp;fier, k'&nbsp;on poze ene djîsse dissu po fé levî (pont d'&nbsp;aspoye do levî). <I>Metoz ene astoke padzo m'&nbsp;levî.</I> <span lang=fr>F. point d'appui.</span> <B>4.</B> (v. m. d'&nbsp;cinsî) pîce del tcherowe, k'&nbsp;astoke li rîsse après l'&nbsp;håye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>astoke</B>, ascote, astotche</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astokete</B></FONT> [f.n.] pitite astoke, pitit budea. <span lang=fr>F. petit étançon, petite cale.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>astokète</B>, astotchète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astoca</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece k'&nbsp;on s'&nbsp;pout astoker dsu. <span lang=fr>F. appui.</span> rl a: [[Motî:astocoe|astocoe]], [[Motî:aspoywere|aspoywere]], [[Motî:aspoya|aspoya]]. <B>2.</B> sitançon, budea. <I>Il ont metou on solide astoca al poite del gregne.</I> <span lang=fr>F. étai, pilier de soutènement.</span> <B>3.</B> sitipe (po-z astoker ene plante, èn åbe). <span lang=fr>F. tuteur.</span> <B>4.</B> dossire (d'&nbsp;ene tcheyire). <I>Dj'&nbsp;a ptchî ene tcheyire a astoca k'&nbsp;on simpe xhame.</I> <span lang=fr>F. dossier.</span> <B>5.</B> boune råjhon k'&nbsp;on pout astoker ene atuze, on råjhonmint dissu. <I>Vos ploz co bén rcweri après des ôtes astocas po voste idêye; disk'&nbsp;asteure, c'&nbsp;est on pô flåwisse.</I> <span lang=fr>F. argument, preuve.</span> <B>6.</B> aroke, rujhe. <I>Dji contéve aveur mi otorijhåcion li djoû minme, mins i gn a d'&nbsp;l'&nbsp;astoca.</I> rl a: [[Motî:atna|atna]]. <span lang=fr>F. blocage, problème, embûche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>astoca</B>, astotcha</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astocaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) po les viebes "astoker" eyet "s'&nbsp;astoker". <I>Li meur a vnou djus: c'&nbsp;esteut èn astocaedje di niche pourcea, ki vos m'&nbsp;fijhoz si må dire.</I> rl a: [[Motî:sitipaedje|sitipadje]], [[Motî:abudaedje|abudaedje]], [[Motî:sitançnaedje|sitançnaedje]]. <span lang=fr>F. étayage, étançonnement, enrichissement, consolidation, calage, fixation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">astokèdje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">astocadje</FONT>, astocâdje, astotchadje, astotchâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astocmint</B></FONT> [o.n.] sitançnaedje. <span lang=fr>F. étançonnement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>astocmint</B>, astotchmint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astokeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>astokeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>astocresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki met des astokes a èn ôte. <I>Po l'&nbsp;Liban, les Israyelîs, ki n'&nbsp;vlèt nén rexhe del "Djive di Såvristé", c'&nbsp;est zels les astokeus.</I> <span lang=fr>F. semeur d'embûches.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;foclore e Hinnot, Roman Payis) ome maryî ki saye, avou ses soçons, d'&nbsp;astoker l'&nbsp;tchår do cwareme, å grand feu, et d'&nbsp;esse pus foirt ki les saetcheus, les djonnes omes nén maryîs. <I>Les astokeus vinèt mete des ptits ablos divant les rowes do tchår; les distokeus les vnèt saetchî evoye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>astokeu</B>, astotcheu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astocoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sitipe (po-z astoker ene plante, èn åbe). <I>Metoz toudi èn astocoe a vosse rôzî; ôtrumint, il est pol diale&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. tuteur.</span> <B>2.</B> plaece k'&nbsp;on s'&nbsp;pout astoker s'&nbsp;brès dissu. rl a: [[Motî:astoca|astoca]]. <span lang=fr>F. appui, accoudoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>astotchoû (<FONT COLOR="#800080"><B>astocwè</B></FONT>, astokeu, astocoû, astokû)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>astocreye</B></FONT> [f.n.] aroke, målåjhmince. <span lang=fr>F. ennui, entrave, empêchement.</span> <I>On s'&nbsp;distrape come on pout des astocreyes des djins</I> (P.J. Dosimont). Disfondowes: <span lang=wa-feller>astocrîe, astotchriye, <FONT COLOR="#800080"><B>astocrèye</B></FONT></span>. 672 21676 2003-07-27T12:25:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>astotchî</B></FONT> [v.c.] [[Motî:astoker|astoker]]. Coinrece Bassårdene.</P> 673 21677 2003-07-27T12:26:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 674 21678 2003-07-27T12:27:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 675 21679 2003-07-27T12:27:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 676 21680 2003-07-27T12:27:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 677 21681 2003-07-27T12:27:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 678 21682 2003-07-27T12:28:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 679 21683 2003-07-27T12:28:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 680 21684 2003-07-27T12:28:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 681 21685 2003-07-27T12:29:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 682 21686 2003-07-27T12:29:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:astoker]] 683 35713 2005-07-20T20:29:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>astok</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>d'&nbsp;astok</B></FONT> [advierbire] <B>1.</B> ki n'&nbsp;bodje pus, ki n'&nbsp;sait pus bodjî, aspoyî so. <I>Metoz li schåle astok conte li meur.</I> <I>Li schåle est d'&nbsp;astok, on pout monter dso.</I> <I>Dj'&nbsp;a dmoré astok dins l'&nbsp;fås tchmin.</I> <I>L'&nbsp;ouxh est astok: loukîz s'&nbsp;i gn a nén ene pirete padrî.</I> <I>Nos n'&nbsp;dimorrans nén ene munute d'&nbsp;astok tant k'&nbsp;on n'&nbsp;nos årè nén dné çki nos vlans.</I> rl a: [[Motî:e rake|e rake]], [[Motî:a roke|a roke]]; rl a: [[Motî:astoker|astoker]]; [[Motî:rastroker|rastoker]]. <span lang=fr>F. immobilisé(e), bloqué(e), à ne rien faire, calé(e), coincé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;ôrlodje est astok:</FONT> elle est arestêye. rl a: [[Motî:tini astok|tini astok]], [[Motî:aler astok|aler astok]], [[Motî:vini astok|vini astok]]. <B>2.</B> ki n'&nbsp;sait pus rén dire. <I>Li ptit did mon Hérin&nbsp;? Il a dit l'&nbsp;prumire sitrofe di s'&nbsp;rima, pu il a toumé astok.</I> <I>Li cmere a dmoré astok: ele droveut l'&nbsp;boke mins nén moyén d'&nbsp;fé rexhe on mot.</I> <span lang=fr>F. à quia.</span> <B>3.</B> (d') a costé. <I>Si vs avoz dandjî d'&nbsp;mi, dji so astok.</I> <I>A l'&nbsp;escole do travay d'&nbsp;astok, On n'&nbsp;vos aprind nén-z a viker, Oyi, sorviker, c'&nbsp;est ddja bea&nbsp;!</I> (A. Gauditiaubois). <span lang=fr>F. à proximité, voisin(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;ome d'&nbsp;astok:</FONT> li vijhén. <B>4.</B> disconte (po des cayets ki s'&nbsp;tchokèt). rl a: [[Motî:vini astok|vini astok]], [[Motî:aler astok|aler astok]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;astok&nbsp;! c'&nbsp;est l'&nbsp;pus roed ki dogue&nbsp;!</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">astok, vî stok:</FONT> dijhêye cwand des djins s'&nbsp;bukèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer astok avou:</FONT> rescontrer des djins k'&nbsp;on n'&nbsp;vôreut nén. <I>Dj'&nbsp;î a toumé astok avou les vijhéns.</I> <span lang=fr>F. se faire accrocher par.</span> <B>5.</B> a fond, fer, foirt. <I>I ronfele astok.</I> <span lang=fr>F. fermement, fortement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouxhî, luter astok:</FONT> bouxhî, luter d'&nbsp;totes ses foices. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;serer d'&nbsp;astok:</FONT> serer, siplinctrer ene sakî, ene sacwè, propmint u imådjreçmint. <span lang=fr>F. serrer de près.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cortizer astok</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">frecanter d'&nbsp;astok</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">hanter d'&nbsp;astok:</FONT> esse toltins avou l'&nbsp;minme kimere, cortizer po l'&nbsp;mariaedje. <span lang=fr>F. faire la cour assidûment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;travayî d'&nbsp;astok:</FONT> travayî fer. <span lang=fr>F. sans désemparer, d'arrache-pied, avec ténacité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome d'&nbsp;astok:</FONT> <I>a)</I> on foirt ome. <I>b)</I> on vayant, on coraedjeus. <span lang=fr>F. énergique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ovraedje d'&nbsp;astok:</FONT> èn ovraedje bén fwait. <span lang=fr>F. du bon boulot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doirmi astok:</FONT> doirmi come on sodoirmant. <span lang=fr>F. dormir comme un loir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer astok:</FONT> <I>a)</I> djouwer sins s'&nbsp;djoker. <I>b)</I> djouwer seré. <I>I djouwe astok: i doet fé 15 po wangnî.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;waitî d'&nbsp;astok:</FONT> riwaitî sins baxhî les ouys. rl a: [[Motî:carwaitî|carwaitî]]. <span lang=fr>F. fixer, regarder fixement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse d'&nbsp;astok</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">si sinte d'&nbsp;astok:</FONT> esse presse a l'&nbsp;atake, a l'&nbsp;ovraedje. rl a: [[Motî:adrame|adrame]]. <span lang=fr>F. être en forme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;shuve d'&nbsp;astok:</FONT> shuve di tot près. rl a: [[Motî:shû-cawe|shût-cawe]]. <B>6.</B> toplin. <I>I n a des fruts astok ciste anêye ci.</I> <span lang=fr>F. à foison.</span> <B>7.</B> <FONT COLOR="#ff0000">d'&nbsp;astok</FONT>: al cawêye. <I>Il a vnou troes cwate djoûs d'&nbsp;astok, et pu on n'&nbsp;l'&nbsp;a pus veyou.</I> <I>Dji dmoréve sitampé låvå des eures d'&nbsp;astok.</I> <I>Dj'&nbsp;åreu doirmou des ans et des razans d'&nbsp;astok.</I> rl a: [[Motî:en erote|en erote]], [[Motî:å long|å long]]. <span lang=fr>F. d'affilée, de suite, pendant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>asto</B>, astok</span>. Etimolodjeye: etroclaedje di "astok". 684 21688 2003-07-27T12:36:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>astok di</B></FONT> [divancete] <B>1.</B> dilé, a costé di. <I>C'&nbsp;esteut astok del finiesse.</I> <I>Elle a passé astok di mi sins ddja mi rwaitî.</I> <I>Et Perlicoket a tapé l'&nbsp;hote djus padrî l'&nbsp;ouxh, astok do ramon</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/nutons.html#perlicoket floriconte da Perlicoket]). <I>Dji n'&nbsp;aléve nén passer l'&nbsp;nute ashid astok di l'&nbsp;ouxh</I> (J.F. Brackman). <span lang=fr>F. près de.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">astok di</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">astok conte</FONT>: disconte. <I>Li ramon est astok do meur.</I> <I>Il avént metou li schåle astok do volé, siconte li poerî.</I> rl a: conte, asconte, disconte, siconte; rl a: [[Motî:astoker|astoker]]. <span lang=fr>F. posé(e).</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">astok conte</FONT>: conte (po deus cayets ki s'&nbsp;tchokèt). <I>Dj'&nbsp;a vnou buker astok do sômî.</I> <span lang=fr>F. contre.</span> Disfondowes: <B>asto</B>, <B>astok</B>.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:astok.jpg]]<BR><BR>Il avént metou li schåle astok do volé, siconte li poerî (poitrait saetchî pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 685 21689 2003-07-27T12:37:37Z Pablo 5 astok di: ene schåle astoke d' on poerî (foto L. Mahin) astok di: ene schåle astoke d' on poerî (foto L. Mahin) 686 21690 2003-07-27T13:08:46Z Pablo 5 pont des åtches a Lidje pont des åtches a Lidje 687 21691 2003-07-27T13:11:41Z Pablo 5 Pont Mareye-Tereze, a Maissin, en ivier (foto M. Mahin) 688 21692 2005-03-22T11:30:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åtche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> maçnaedje del cogne d'&nbsp;en air u d'&nbsp;on dmey rond, k'&nbsp;on fwait dzo les ponts inte deus pilés. <I>Li maçon a fwait ene åtche po côper l'&nbsp;bele place e deus.</I> rl a: [[Motî:åtche-Diè|åtche-Diè]]. <span lang=fr>F. arche, voûte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont ds Åtches:</FONT> pont d'&nbsp;Lidje, so Mouze. Disfondowes: <B>autche</B>, artche, arche, ârche, êtche. Etimolodjeye: latén <span lang=fr>"arcus"</span> (air). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åtchete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite åtche. <B>2.</B> åtchetes [t.pl.] (mot d'&nbsp;linwincieus, di tipografe) sene d'&nbsp;ôrtografeye ki sieve a dner ene esplikêye å mitan d'&nbsp;ene fråze. <span lang=fr>F. parenthèse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;drovi ls åtchetes:</FONT> sicrire li prumire åtchete, «&nbsp;(&nbsp;». <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riclôre les åtchetes:</FONT> sicrire li deujhinme åtchete, «&nbsp;)&nbsp;». <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;inte deus åtchetes:</FONT> dijhêye po-z anoncî ene parole ki n'&nbsp;vént nén dins l'&nbsp;droet fyi do pårlaedje. Etimolodjeye: bodje "åtche", cawete -ete, sol minme bodje ki l'&nbsp;arabe <span lang=ar>"qowseyn"</span> (deus åtches) (minme sinse), 1999. <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4><TR><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:pondzautches.jpg]]<BR><BR>odzeu: li Pont ds Åtches a Lidje (Daegntoele)<BR><BR>a droete: les viyès åtches do Pont Mareye-Tereze, a Maissin (poitrait saetchî pa Mårtene Mahin). </TD><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:ivier.jpg]]</TD></TR></TABLE></CENTER><!-- droets? --></P> 689 21693 2004-06-27T05:28:04Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>ataker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:comincî|comincî]]. <I>On-z atake a-z abate al hepe d'&nbsp;on costé, pu on s'&nbsp;adjnole, et rceper d'&nbsp;l'&nbsp;ôte costé</I> (ramexhné pa [[Léon Boulard]]). <I>Nos raetchans dins nos mwins, nos atakans a schoupyî</I> ([[W. Bal]]). <I>C'&nbsp;est tos mots k'&nbsp;atacnut avou ene voyale.</I> On dit eto: [[Motî:apougnî|apougnî]]. rl a: [[Motî:rataker|rataker]]. <span lang=fr>F. commencer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po-z ataker:</FONT> tite metou dizeu l'&nbsp;adrovaedje d'&nbsp;on live, l'&nbsp;[[Motî:editoriå|editoriå]] d'&nbsp;ene rivowe, metans: [[Djåzans walon]]. <span lang=fr>F. éditorial.</span> <B>2.</B> aler po bate ene sakî, vini boerler sor lu, vini fé do må. <I>Dji m'&nbsp;a fwait ataker dins on tram paski dji lijheu les "<span lang=fr>Fleurs du mal</span>" då Tchåle Baudelaire</I> ([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:hushtiner|hushtiner]]. <span lang=fr>F. attaquer.</span> <B>3.</B> fé des movmints po bate les ôtes, dins on spôrt. <B>4.</B> rascråwer on boket do coir, tot djåzant d'&nbsp;on må. <I>Li ptizeye, c'&nbsp;est ene maladeye k'&nbsp;atake les peumons.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atacaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ataker". <B>2.</B> (pus stroetmint) [[Motî:adrovaedje|adrovaedje]] (d'&nbsp;on live). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atake</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> atacaedje po fé do må. <B>2.</B> comince. <I>On sait ddja bén cwè a l'&nbsp;atake do live.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atakeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atakeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>atacresse</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] li ci (cene) k'&nbsp;atake les ôtes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atacant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atacante</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;atake. <B>2.</B> (mot di spôrt) li ci (cene) k'&nbsp;est metou (owe) a l'&nbsp;avant, dins ene ekipe di fotbal, volè, evnd. On dit eto: [[Motî:divantrin|dvantrin]]. 690 21694 2003-07-28T21:07:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 691 21695 2003-07-28T21:07:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>âtch&nbsp;!</B></FONT> [mot-criya] [[Motî:bintch|bintch]]. Disfondowes: âtch, intch.</P> 692 21696 2003-07-28T21:08:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åtche]] 693 21697 2003-07-28T21:11:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atchté-tot-fwait</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè, purade on mousmint, k'&nbsp;on-z atchete direk o botike. <span lang=fr>F. prêt-à-porter.</span> <B>2.</B> programe, evnd, k'&nbsp;est vindou standård (li minme po tertos). <I>Å dfwaite di programes, dji tere co todi bén m'&nbsp;plan avou d'&nbsp;l'&nbsp;atchté-tot-fwait.</I> rl a: [[Motî:fé|fé]], rl a: [[Motî:fwait-fé|fwait-fé]]. <span lang=fr>F. standard, commercial(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atchté tot fwait, atchtêye tot fwaite</B></FONT> [addj.] sins mzeure, sitandård. <I>C'&nbsp;est ene cote atchtêye tote fwaite.</I></P> 694 21698 2003-07-28T21:12:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atchté-tot-fwait]] 695 21699 2003-07-28T21:12:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atchté-tot-fwait]] 696 21700 2003-07-28T21:14:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atike</B></FONT> [o.n.] cwårea metou ådzeu d'&nbsp;èn ouxh u d'&nbsp;ene vite, et ki n'&nbsp;si drouve nén. rl a: [[Motî:sordjoû|sordjoû]]. <I>Gn a l'&nbsp;atike del finiesse ki rest ddja niche tote niche.</I> <span lang=fr>F. imposte, vasistas.</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"atique"</span>.</P> 697 21701 2003-07-28T21:15:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>åtche-Diè</B></FONT> [f.n.] [[Motî:airdiè|airdiè]]. Disfondowes: <B>êtche-Diè</B>, lêd'diè, <FONT COLOR="#800080"><B>autche-diè</B></FONT>, aut'diè, audiè, laud'diè, laudiè.</P> 698 21702 2003-07-28T21:19:08Z Pablo 5 timbe israyelyin di 0.12 chekels ki mostere l' Åtche di Noyé timbe israyelyin di 0.12 chekels ki mostere l' Åtche di Noyé 699 21703 2003-07-28T21:19:38Z Pablo 5 timbe israyelyin di 0.40 chekels ki mostere l' Åtche di Noyé timbe israyelyin di 0.40 chekels ki mostere l' Åtche di Noyé 700 21704 2003-07-28T21:19:42Z Pablo 5 timbe israyelyin di 0.15 chekels ki mostere l' Åtche di Noyé timbe israyelyin di 0.15 chekels ki mostere l' Åtche di Noyé 701 35681 2005-07-20T20:07:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åtche da Noyé</B></FONT> [no d'&nbsp;batea] dins les rlidjons djwive, crustinne et muzulmande, grand batea fwait på patriåtche Noyé, po schaper ås grossès aiwes del Diloujhe, et k'&nbsp;il a tcherdjî dsu ene cope di tchaeke sôre di biesse. <I>Dins l'&nbsp;Åtche, gn aveut ene vatche et, dabôrd, on gayet; Xham esteut ki riwaitive li vatche roemyî; el riwaitive flater</I> (L. Mahin). <span id="url">Pondants et djondants: [http://users.skynet.be/lorint/acmince/node7.html Li paskeye di l'&nbsp;Åtche da Noyé dins l'&nbsp;Bibe].</span> <span lang=fr>F. Arche de Noé.</span> <span lang=en>Ingl. Ark of Noah.</span> <span lang=ar>Arabe: safinat Noh.</span> {| ALIGN="CENTER" CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 |- |[[Imådje:autche_timbe1.jpg]][[Imådje:autche_timbe2.jpg]][[Imådje:autche_timbe3.jpg]] |- | ALIGN="CENTER"|L'&nbsp;Åtche da Noyé, rimimbré so des timbes d'&nbsp;Israyel.<!-- droets? --> |} 702 21706 2003-07-28T21:26:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atirer</B></FONT> [v.c.] [[Motî:assaetchî|assaetchî]].</P> 703 21707 2003-07-28T21:34:11Z Pablo 5 pouyons -> poyons <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atimprance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> airance do ci (del cene) ki ratind ene sacwè. <I>El fivreuse atimprance, Ene vigreuse esperance Esprind les cours.</I> (B. Louis). <span lang=fr>F. expectative.</span> rl a: [[Motî:rafiya|rafiya]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(mocresmint) esse dins ene bele atimprance:</FONT> esse må metou, dins ene laide situwåcion; passer on mwais cwårt d'&nbsp;eure; Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"être dans de beaux draps"</span>. <B>2.</B> pacyince; <I>Des vayantès mwaistresses, plinnes d'&nbsp;atimprance, aprindèt ces ptits poyons la a dessiner, a discôper, et a s'&nbsp;etinde avou ls ôtes</I> (P. Otjacques). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"modération"</span>.</P> 704 21708 2003-07-28T21:30:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:assaetchî 1]] 705 21709 2003-07-28T21:33:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atraire</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;cinsî) <I>a)</I> saetchî sacwants côps a vude sol tete, po fé vni l'&nbsp;laecea do pé aviè li buze del tete. <I>Li matante dimandéve al gamene d'&nbsp;atraire les vatches, po l'&nbsp;avancî.</I> <I>b)</I> fé rexhe (li laecea) sins saetchî. <I>I vs fårè mete li buzete modrece, po-z atraire li tete k'&nbsp;est ristopêye.</I> <span lang=fr>F. extraire (le lait du pis vers le trayon).</span> <B>2.</B> (lweyince) mete å tribunå. <I>I l'&nbsp;a-st atreyou divant l'&nbsp;djudje.</I> <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;poitrait do coreu a velo k'&nbsp;a stî atreyou po dopigne</I> rl a: [[Motî:amete|amete]]. <span lang=fr>F. traîner (en justice).</span> Cdj. come "traire". Etimolodjeye: viebe traire (saetchî); betchete a- (movmint aviè l'&nbsp;ci ki dvize).</P> 706 21710 2003-12-14T21:30:05Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Atrivå</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hatrival</span>, rebané avou 6870 [[Motî:Sint-Houbert|Sint-Houbert]]; limero diyalectolodjike: [Ne&nbsp;15]; vî limero del posse: 6902. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Atrivau</FONT>. Sipot des dmorants: Coirbås<span lang=wa-fell> (Disfondowe: Cwarbaus)</span>. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Atrivå]] 707 21711 2004-01-06T11:43:12Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atuze</B></FONT> [f.n.] pinsêye bén etcherpetêye, ki va siervi d'&nbsp;modele po comprinde åk u po ndè basti des teyoreyes. <I>Les efants divèt dire des fråzes et s'&nbsp;responde n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte e walon: c'&nbsp;est ça l'&nbsp;atuze "walon = vicant lingadje"</I> (L. Mahin). <I>Nos vicans co trop sovint avou les croeyinces ki les diyalectolodjisses walons nos ont heré el tiesse; pask'&nbsp;il ovrèt co - nén tertos mins bråmint - avou les atuzes linwistikes des anêyes 1880 - dj'&nbsp;el di sins rire</I> (L. Hendschel). <I>L'&nbsp;atuze come cwè, praticmint, on pôreut rfonde li walon, ça n'&nbsp;date, po dire, ki d'&nbsp;1990.</I> <span lang=fr>F. concept, notion.</span> Etimolodjeye: bodje "tuzer", betchete "a-" sol modele di apinse, 1995.</P> 708 21712 2003-12-03T02:37:28Z Pablo 5 coridj: etcherpeter <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzer</B></FONT> [v.c.] pinser ene sacwè bén etcherpetêye. <span lang=fr>F. concevoir.</span></P> 709 21713 2004-12-08T18:36:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzêye</B></FONT> [f.n.] grope d' [[Motî:atuze|atuzes]] emantchêyes pa on sincieus a môde di lwè po-z esplikî ene sacwè mins k' i fåt aveuri pa des sayes. <I>Fåt sawè ki les atuzêyes da Saussure eyet da Chomski ni tnèt nén conte del sôcieté, des djins ki cåzèt les lingaedjes</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. théorie.</span> Etimolodjeye: pårticipe erirece di "[[Motî:atuzer|atuzer]]" (çou k' a stî atuzé), 1998. 710 21714 2003-07-28T21:44:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzlaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "&nbsp;[[Motî:atuzler|atuzler]]&nbsp;". <I>L'&nbsp;atuzlaedje des ptitès copiutreces a 500 dolârs, djusse po s'&nbsp;sawè adjonde a l'&nbsp;Etrernete, nos a prin deus ans, sapinse les djins d'&nbsp;Apple.</I> <span lang=fr>F. conception, création, invention.</span> Disfondowes: atûzladje, atûzlèdje, atûzlâdje.</P> 711 21715 2004-12-08T19:06:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzler</B></FONT> [v.c.] [[Motî:atuzer|atuzer]], copurade des plans, des machines. <I>T&nbsp;i possibe, bén seur, ki les sincieus k' ont-st atuzlé les carculeus éndjolikes, diviè 1960, n' ont nén tuzé ki leu sistinme vicreut pus vî k' 40 ans</I> (L. Mahin). <I>Li pere Grignârd aveut-st atuzlé l' idêye d' on walon po tertos, "Di Bince a Vervî, di Wåve a Djivet"; les mwaisses flaminds et franskiyons d' l' Ôre des Djezwites l' ont-st evoyî e l' Inde po-z aprinde li mundari et l' uraon</I> (å lére d' El Bourdon). <span lang=fr>F. concevoir, créer, inventer.</span> 712 21716 2003-07-28T21:47:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;[[Motî:atuzler|atuzlêye]] ene sacwè. <I>C'&nbsp;est lu l'&nbsp;atuzleu do sistinme d'&nbsp;alarme po k'&nbsp;on n'&nbsp;hape nén les copiutreces dins les buros.</I> <span lang=fr>F. concepteur, trice, inventeur, euse, créateur, rice.</span> Disfondowes: atûzleu.</P> 713 21717 2003-07-28T21:49:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>atuzlêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;a stî [[Motî:atuzler|atuzlé]]. <I>L'&nbsp;idêye di djåzer walon fok e teyåte intere divins ene atuzlêye do walon foclorike, ki toûnrè flåwete dimwin u après</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. conception.</span></P> 714 21718 2003-07-28T21:51:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atuzleu]] 715 21719 2003-07-28T21:51:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atuzleu]] 716 21720 2003-07-28T21:52:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:azår]] 717 40860 2005-10-01T13:34:45Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>azote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:nitrodjinne|nitrodjinne]]. <B>2.</B> ecråxhe des pasteures (k' i gn a bråmint d' nitrodjinne divins). <I>I flaxhèt tant d' azote so les waides, k' i nd ont rtrové dins les poujhåvès aiwes co cint metes dizo tere.</I> rl a: [[Motî:nitrate|nitrate]]. 718 21722 2003-12-27T02:34:52Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>-aye</B></FONT> [cawete] moite cawete. <B>1.</B> vinowe direk do latén, sins pont di sfwait mot e francès: <I>waermaye, åmaye, nivaye</I>. <B>2.</B> vinowe do rfondaedje, pal tchuze d'&nbsp;ene sorwalonde: <I>botaye, oraye</I>. <B>3.</B> vinowe d'&nbsp;on calcaedje do francès: <I>bataye</I>. Etimolodjeye: cawete latene <span lang=la>-alia.</span> </P> 719 21723 2003-07-28T21:58:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>azår</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> dandjreus (mostere ki l'&nbsp;accion a dipus d'&nbsp;tchances d'&nbsp;ariver ki di n'&nbsp;nén ariver). <I>Ca nozôtes, les Walons, nos vnans, azår, å monde dizo l'&nbsp;sene del Lune, ki n'&nbsp;dimore jamwais l'&nbsp;minme mins ki candje todi, crexhant on côp et rastrindant l'&nbsp;ôte côp</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/bracman.html#ingles J.F. Brackman]). <I>Il ont decidé, ezès buros, k'&nbsp;i m'&nbsp;faleut edvinter mi idintité: paski dj'&nbsp;end aveu co pont eyet m'&nbsp;pere, divant mi, n'&nbsp;end aveut nén nerén; eyet l'&nbsp;pa di m'&nbsp;pa, co moense, azår&nbsp;?</I> (D. Heymans). <I>Pinsoz k'&nbsp;on vs va pleur nouri sins rén fé&nbsp;? Mete li tåve, c'&nbsp;est ddja dtrop, azår&nbsp;!</I> ([http://lucyin.walon.org/guerni/Volral-crije.html A. Volral]) <span lang=fr>F. probablement, vraisemblablement, [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/franwal_on_line.html#doute sans doute], certainement, sûrement.</span> <B>2.</B> motoit, d'&nbsp;astcheyance. <I>En vos avizez nén, azår, D'&nbsp;èm mete prumire o Pris Wala&nbsp;! Vos n'&nbsp;årîz kécfeye nén l'&nbsp;crédit D'&nbsp;èm vir Avou m'&nbsp;tchå eyet mes oxheas</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/djina.html#rilveyes G. Spirito]). <I>El blanc tchén vénrè-t i, azår, Tchessî les tinres bedots do cir Po rglati sol tere rafroedeye</I> (A. Gauditiaubois). <span lang=fr>F. peut-être, éventuellement, d'aventure, par hasard.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>azår ki</B></FONT> [adrovire] dandjreus ki. <I>Azår k'&nbsp;oyi&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. probablement que.</span> Disfondowes: <B>azâr</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>azaur</B></FONT>. Etimolodjeye: arabe <span lang=ar>"ez-zhar"</span> (li tchance, avou del tchance), avou on sinse walon ki n'&nbsp;est nén l'&nbsp;ci do mot "hazård", ça fwait ki n'&nbsp;a motoit nén vnou på francès. Coinrece Coûtchant walon.</P> 720 60233 2006-06-12T11:22:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ht:Jedi]] Modifie: [[lv:Ceturtdiena]] [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''djudi''' (ou '''diyou''') est l'&nbsp;no do cwatrinme djoû del [[samwinne]], li cénkinme po les Djwifs et ls Arabes. Li foûme ''diyou'' egzistêve co coranmint divant les anêyes 1900 et des dins des plaeces k'&nbsp;i gn a; mins c'&nbsp;est l'&nbsp;foûme avou aplacaedje tîxhon k'&nbsp;est ouy li pus corante. Li mot vént do latén ''jovis dies'' ki vout dire "li djoû da Djupiter" (li [[Djupiter (diu)|diu romin]] oudonbén l'&nbsp;[[Djupiter (planete)|planete]]). Ezès tîxhons lingaedjes li djoû est purade lomé "djoû da Thor" (k'&nbsp;est li diu dins l'&nbsp;[[mitolodjeye tîxhone]] ki corespond a Djupiter po les romins). E djaponès on l'&nbsp;lome "djoû do bwès" (木曜日, ''mokuyōbi''), mins ci ''bwès'' la pout esse veyou soeye-t i come onk des cénk elemints prumioûles des Chinwès (li feu, l'&nbsp;aiwe, li bwès, li metå eyet l'&nbsp;tere) ou come l'&nbsp;acourtixha do no del planete [[Djupiter (planete)|Djupiter]] (木星, ''mokusei''), dj'&nbsp;ô bén, ki l'&nbsp;djoû est lomé come amon nozôtes. E chinwès c'&nbsp;est tot simplumint li "cwatrinme djoû del samwinne" (星期四 u 週四); ey e portuguès li "cénkinme" (''quinta feria''). Li nôme [[ISO]] 8601 definixh li djudi come li mitan del samwinne. Les djudis d'&nbsp;ene anêye determinèt l'&nbsp;limerotaedje des samwinnes. Li samwinne 1 est l'&nbsp;prumire k'&nbsp;a-st on djudi. ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: [[londi]] ~ [[mårdi]] ~ [[mierkidi]] ~ djudi ~ [[vénrdi]] ~ [[semdi]] ~ [[dimegne]] * Les intrêyes po ''[[Motî:djudi|djudi]]'' et ''[[Motî:diyou|diyou]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[af:Donderdag]] [[als:Donnerstag]] [[ang:Þunresdæg]] [[ar:خميس]] [[be:Чацьвер]] [[bg:Четвъртък]] [[bs:Četvrtak]] [[ca:Dijous]] [[cs:Čtvrtek]] [[cv:Кĕçнерникун]] [[cy:Dydd Iau]] [[da:Torsdag]] [[de:Donnerstag]] [[el:Πέμπτη]] [[en:Thursday]] [[eo:Ĵaŭdo]] [[es:Jueves]] [[et:Neljapäev]] [[eu:Ostegun]] [[fi:Torstai]] [[fo:Hósdagur]] [[fr:Jeudi]] [[fur:Joibe]] [[ga:Déardaoin]] [[gl:Xoves]] [[he:יום חמישי]] [[hr:Četvrtak]] [[ht:Jedi]] [[hu:Csütörtök]] [[id:Kamis]] [[is:Fimmtudagur]] [[it:Giovedì]] [[ja:木曜日]] [[ka:ხუთშაბათი]] [[ko:목요일]] [[kw:Dy' Yow]] [[la:Dies Iovis]] [[lmo:Gjöbia]] [[lt:Ketvirtadienis]] [[lv:Ceturtdiena]] [[ms:Khamis]] [[nap:Gioverì]] [[nds:Dunnersdag]] [[nl:Donderdag]] [[nn:Torsdag]] [[no:Torsdag]] [[nrm:Jeudi]] [[pl:Czwartek]] [[pt:Quinta-feira]] [[ru:Четверг]] [[sco:Fuirsday]] [[sh:Četvrtak]] [[simple:Thursday]] [[sk:Štvrtok]] [[sl:Četrtek]] [[sq:E enjtja]] [[sr:Четвртак]] [[sv:Torsdag]] [[th:วันพฤหัสบดี]] [[tl:Huwebes]] [[tpi:Fonde]] [[tr:Perşembe]] [[tt:Pänceşämbe]] [[uk:Четвер]] [[ur:جمعرات]] [[vi:Thứ năm]] [[zh:星期四]] 721 21725 2005-06-16T04:19:13Z Sz-iwbot 92 warnfile Ajoute:sk,ang,be [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''semdi''' est l'&nbsp;no do shijhinme djoû del samwinne, li setinme po les Djwifs et ls Arabes. Li mot ''semdi'' vént do latén ''sambati dies'' ki vout dire "li djoû do [[Shabate|Shabate]]" (li djoû wice k'&nbsp;on n' pout nén ovrer s' apinse li tradicion djwive). C' est ci mot la di "djoû do Shabate" k' on rtrove dins bråmint des lingaedjes laténs ey en almand; mins nerén dins ds ôtes lingaedjes tîxhons (neyerlandès, inglès) c' est l' vî no romin di "djoû di [[Satûne (planete)|Satûne]]" k' est eployî. E djaponès on l'&nbsp;lome "djoû del tere" (土曜日, ''doyōbi''), mins cisse ''tere'' la pout esse veyowe soeye-t i come onk des cénk elemints prumioûles des Chinwès (li feu, l'&nbsp;aiwe, li bwès, li metå eyet l'&nbsp;tere) ou come l'&nbsp;acourtixha do no del planete [[Satûne (planete)|Satûne]] (土星, ''dosei''), dj'&nbsp;ô bén, ki l'&nbsp;djoû est lomé come dins des lingaedjes tîxhons k'&nbsp;i gn a. E chinwès c'&nbsp;est tot simplumint li "shijhinme djoû del samwinne" (星期六 u 週六) ---- * Les ôtes djoûs del samwinne: [[londi]] ~ [[mårdi]] ~ [[mierkidi]] ~ [[djudi]] ~ [[vénrdi]] ~ semdi ~ [[dimegne]] * L'&nbsp;intrêye po ''[[Motî:semdi|semdi]]'' dins l'&nbsp;esplicant motî. * Les [[moumints del djournêye]]. [[ang:Sæternesdæg]] [[be:Субота]] [[ca:Dissabte]] [[cv:Шăматкун]] [[da:Lørdag]] [[de:Samstag]] [[en:Saturday]] [[eo:Sabato]] [[es:Sábado]] [[fi:Lauantai]] [[fr:Samedi]] [[ga:Satharn]] [[ia:Sabbato]] [[id:Sabtu]] [[is:Laugardagur]] [[it:Sabato]] [[ja:土曜日]] [[la:Dies Saturni]] [[lt:Šeštadienis]] [[ms:Sabtu]] [[nds:Saterdag]] [[nl:Zaterdag]] [[nn:Laurdag]] [[no:Lørdag]] [[pl:Sobota]] [[pt:Sábado]] [[ru:Суббота]] [[sk:Sobota]] [[sl:Sobota]] [[sv:Lördag]] [[tl:Sabado]] [[tpi:Sarere]] [[ur:ہفتہ]] [[vi:Thứ bảy]] [[zh:星期六]] 722 57165 2006-05-17T17:01:57Z Pablo 5 [[Categoreye:Daegntoele]] [[Image:8182590 98f030bc01 o.jpg|thumb|Google Logo]] '''Google''' est ene eterprijhe el [[Californeye]], k'&nbsp;a fwait ene [[ricwerrece waibe]] do minme no. E [[2002]], cisse ricwerrece est veyowe pa bråmint d'&nbsp;djins come li meyeuse et li pus poûxhante k'&nbsp;i gn a sol daegntoele: 3 miyårds di pådjes edjîstrêyes, ricweraedjes so les imådjes, so les copinreyes (newsgroups) [[Usenet]]... Di pus, li rcwerrece est vormint rapide et sins trop d'&nbsp;gåliotaedjes: pont d'&nbsp;Javascript ou d'&nbsp;flash, pont di rclames spite ås ouys, evnd. Li cweraedje si fwait eto so les fitchîs [[PDF]], ki polèt esse léjhous so cogne html a pårti del pådje di rcweraedje. Google est basti so ene nouzome éndjolreye: 1.000 [[unités di mzeure éndjolikes|tera-octets]] di dnêyes, 15.000 éndjoles ki rotèt avou l'&nbsp;[[GNU-Linux|sistinme d'&nbsp;operance GNU/Linux]]. C'&nbsp;est ces nouzomès grandeus ki sont rprezintêyes på no ''Google'', ki vént do prononçaedje inglès do nombe '''gogol''', ki fwait 10¹⁰⁰ (onk avou cint zeros). Li rcwerrece si pout eployî dins des dijhinnes di lingaedjes diferins. L'&nbsp;ôre des pådjes si fwait sorlon li nombe di côps ki les mots rcwerous si trovèt dins ene pådje, mins ossu, sorlon li nombe di dfoûtrinnès waibes k'&nbsp;ont des hårdêyes viè l'&nbsp;pådje. Insi, ene pådje veyowe come ene riferince, et ki bråmint d'&nbsp;ôtès pådjes ont on loyén viè leye, serè sovint al copete des rzultats do rcweraedje. Cisse tecnike fwait ki sovint les rzultats corespondèt à çou k'&nbsp;on cwereut. * [http://www.google.com/intl/wa/ modêye e walon (nén co la)] * [http://www.google.com/intl/en/ modêye en inglès] * [http://www.google.com/intl/fr/ modêye e francès] * [http://www.google.com/intl/eo/ modêye en esperanto] [[da:Google]] [[de:Google]] [[el:Google]] [[en:Google]] [[eo:Google]] [[es:Google]] [[fi:Google]] [[fr:Google]] [[he:Google]] [[hu:Google]] [[it:Google]] [[ja:Google]] [[ko:구글]] [[nl:Google]] [[pl:Google]] [[pt:Google]] [[ro:Google]] [[ru:Google]] [[simple:Google]] [[sv:Google]] [[tr:Google]] [[zh-cn:Google]] 723 40343 2005-09-22T11:10:21Z YurikBot 105 robot Modifie: fr [[Categoreye:Unités]] [[Categoreye:Informatike]] Les [[unité di mzeure|unités di mzeure]] shuvantes sont-st eployeyes po des grandeus éndjolikes, pol grandeu del memwere d'&nbsp;ene [[copiutrece]], pol plaece k'&nbsp;on pout scrire so on sopoirt come ene [[deure plake]] ou ene [[plake lazer]], li grandeu d'&nbsp;on [[fitchî]], evnd. * [[Bit]]: c'&nbsp;est l'&nbsp;unité d'&nbsp;båze. Ele reprezinte li pus ptite unité di memwere eployåve so ene copiutrece. Ele n'&nbsp;a ki deus valixhances di possibes: 0 et 1. Les ôtes unités di mzeure sont des rgroupmints di bits. * [[Octet]] (''byte'' en inglès): èn octet est ewal a ût bits. I pout prinde 2⁸ valixhances, di 0 à 255 e decimå, çou ki fwait 256 valixhances possibes. ===Unités di mzeure båzêyes so l'&nbsp;octet=== ''Ces unités sont sovint eployeyes po djåzer des grandeu des fitchîs et del capacité des sopoirts et des memweres.'' '''asteme:''' li definixha des grandeus Mo, Go, To si pout fé pa hopes di 1.000, tot shuvant les rîles do sistinme d'&nbsp;unités eternåcionå, oudonbén pa hopes binaires di 1024 (ene poûxhance di 2), li clintcha est d'&nbsp;eployî les definixhas eternåcionås. Mins ''Ko'' (avou on grand "K") est tofer 1.024 octets, dismetant kel simbole del betchete eternåcionåle ''kilo'' ki rprezinte 1.000 est on ptit "k". * kilo-octet (Ko): on kilo-octet est ewal a 1024 (2¹⁰) octets. * mega-octet (Mo): on mega-octet est ewal a 10⁶ octets (ou pa des côps a 1024 kilo-octets). * giga-octet (Go): on giga-octet est ewal a 10⁹ octets (ou pa des côps a 1024 mega-octets). * tera-octet (To): on tera-octet est ewal a 10¹² octets. * peta-octet (Po): on peta-octet est ewal a 10¹⁵ octets. * ecsa-octet (Eo): èn ecsa-octet est ewal a 10¹⁸ octets. * zetta-octet (Zo): on zetta-octet est ewal a 10²¹ octets. * yotta-octet (Yo): on yotta-octet est ewal a 10²⁴ octets. ===Unités di mzeure båzêyes sol bit=== ''Ces unités sont sovint eployeyes po djåzer del vitesse di transfer (e bits pa segonde '''b/s''') so les rantoeles et dins les telecomunicåcions.'' * kilobit (kb): on kilobit est ewal a 1.000 bits. * megabit (Mb): on megabit est ewal a 10⁶ bits. * gigabit (Gb): on gigabit est ewal a 10⁹ bits. ===Unités di mzeure del frecwénce=== ''Ces unités sont eployeyes pol frecwénce des cikes des processeus eyet pol frecwénce des waitroûles.'' * hertz (Hz): on hertz c'&nbsp;est ene frecwénce d'&nbsp;on côp totes les segondes. * kilohertz (kHz): on kilohertz est ewal a 1.000 hertz; dj'&nbsp;ô bén, 1.000 côps tchaeke segonde. * megahertz (MHz): on megahertz est ewal a 10⁶ hertz; dj'&nbsp;ô bén, on miyon d'&nbsp;côps tchaeke segonde. * gigahertz (GHz): on gigahertz est ewal a 10⁹ hertz; dj'&nbsp;ô bén, on miyård di côps tchaeke segonde. ===Ôtès unités di mzeure éndjolikes=== * imådjes pa segonde (fps, di l'&nbsp;inglès ''frames per seconde''); ciste unité est foirt eployeye po saveur li flouwidisté des animåcions des djeus videyo. * ponts pa pôce (dpi, di l'&nbsp;inglès ''dots per inch''); ciste unité est eployêye po cwålifyî l'&nbsp;finté di l'&nbsp;imprimaedje, del finté d'&nbsp;ene waitroûle, evnd. c'est l'&nbsp;nobe di ponts (d'&nbsp;intche, di loumire, evnd.) dins on cwåré d'&nbsp;on pôce. * [[picsel]]s; c'&nbsp;est li pus ptite compôzante d'&nbsp;ene imådje; li finté d'&nbsp;l'&nbsp;imådje est fonccion do nombe di picsels, copurade li nombe di picsels so ene stindêye dinêye; li nombe di bits pa picsel dene li parfondeu d'&nbsp;coleur di l'&nbsp;imådje. [[fr:Unité de mesure en informatique]] 724 38889 2005-09-01T12:27:02Z Pablo 5 parintêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>aweure</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> tchance. <I>Dj'&nbsp;a yeu l'&nbsp;aweure d'&nbsp;ariver a tins.</I> <I>Avou on stoumak come on pan, li pôve båshele ourit co l'&nbsp;foice di fé s'&nbsp;pus bea sorire, et lyi sohaitî boune aweure</I> (F. Nyns). rl a: [[Motî:målaweure|målaweure]], [[Motî:awureus|awureus]], [[Motî:dizawurer|dizawurer]]. <span lang=fr>F. chance, aubaine, coup heureux, bonne fortune.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;d'&nbsp;aweure:</FONT> pa tchance. <I>Dji l'&nbsp;a rescontré d'&nbsp;aweure.</I> <I>C'&nbsp;est d'&nbsp;aweure ki çoula a bén tourné.</I> rl a: [[Motî:avire|avire]]. <span lang=fr>F. par hasard, par chance.</span> <B>2.</B> parfond plaijhi d'&nbsp;viker. <I>K'&nbsp;on-z est bén di boere on vere åtoû d'&nbsp;ene tåve avou les camaerådes; mins po rsinte ciste aweure la, a-t i mezåjhe di gote?</I> (M. Chinon). rl a: [[Motî:bouneur|bouneur]]. <span lang=fr>F. bonheur.</span> <B>II.</B> [f.n.t.pl.] fyis d'&nbsp;Aviedje (pitit créns d'&nbsp;araegne metou inte deus plantes, k'&nbsp;on dit k'&nbsp;i poirtèt tchance). <I>On pinse ki les aweures sont fwaites pa des ptitès araegnes</I> (H. Forir). Disfondowes: <span lang=wa-feller>aweur, awîr, awir</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>augurium</span> (sene k'&nbsp;on voet l'&nbsp;avni avou). Coinrece payis d'&nbsp;Lidje. Parintêye: * [[Motî:binaweure|binaweure]] * [[Motî:målaweure|målaweure]] * [[Motî:awureus|awureus]] * [[Motî:dizawurer|dizawurer]] 725 35491 2005-07-19T23:26:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>awureus, awureuse</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k' a del tchance. <I>Il est awureus come on rwè.</I> <I>Est awureus kî pinse l' esse.</I> rl a: [[Motî:tchançleus|tchançleus]], [[Motî:ureus|ureus]], [[Motî:binawreus|binawreus]]. <span lang=fr>F. heureux, chanceux, se.</span> <B>2.</B> k' apoite del tchance. <I>Li blanke dame lyi evoya èn awureus sôrt.</I> <span lang=fr>F. favorable, propice.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>awoureus</B>, awireus, <FONT COLOR="#800080">awureus</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>awureuzmint</B></FONT> [adv.] pa tchance. rl a: [[Motî:ureuzmint|ureuzmint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>awoureuzmint</B>, awireuzmint</span>. 726 21730 2003-07-31T21:50:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awureus]] 727 21731 2003-07-31T21:50:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awureus]] 728 21732 2004-01-06T11:41:48Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>awaitî</B></FONT> [v.c.] aloukî. <I>Po reyussi s'&nbsp;côp, il awaite lonmint les tchivrous et leus åbitudes</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/bracni.html S. Fontaine]). <span lang=fr>F. inspecter; espionner, guetter, épier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>awaite</B></FONT> [f.n.] termene k'&nbsp;on-z est k'&nbsp;awaite. <I>fé l'&nbsp;awaite, loukî a l'&nbsp;awaite, esse a l'&nbsp;awaite.</I> <I>Do tins ki dj'&nbsp;vole, vos froz l'&nbsp;awaite.</I> <I>L'&nbsp;adrenalene, c'&nbsp;est l'&nbsp;ormone di l'&nbsp;awaite.</I> <I>(1995) Après les petaedjes di bombes dins l'&nbsp;metro d'&nbsp;Paris, li prezidint d'&nbsp;France, Chirac, aveut monté ene operåcion "awaite ås pirates".</I> <I>Onk ki pôreut-z esse del mafia, li police almande vôreut bén ene liwè po l'&nbsp;polou mete dizo awaite telefonike.</I> <span lang=fr>F. guet, vigilance, surveillance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse, si bayî, si mete d'&nbsp;awaite:</FONT> <I>a)</I> fé atincion. <I>Soeyoz d'&nbsp;awaite: i pôreut foirt bén ricmincî.</I> <I>Baye tu d'&nbsp;awaite: dji va demarer l'&nbsp;singlé.</I> <span lang=fr>F. être sur ses gardes, être vigilant.</span> <B>2.</B> waitî d'&nbsp;vey ene sacwè. <span lang=fr>F. être aux aguets, à l'affut.</span> <B>3.</B> tini l'&nbsp;tchandele (esse toudi avou des djins ki vôrént bén esse tot seus). <span lang=fr>F. chaperonner, jouer les anges gardiens.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>awaiteu, awaiteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>awaitresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;awaite. <I>Loukîz a çou k'&nbsp;vos fjhoz, gn a des awaiteus tos costés.</I> <span lang=fr>F. espion(ne), vigie, surveillant(e), guetteur, euse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>awaitaedje</B></FONT> [o.n.] accion d'awaitî, si rzultat. <span lang=fr>F. surveillance, garde, contrôle.</span> rl a: [[Motî:tape-a-l'-ouy|tape-a-l'-ouy]].</P> 729 21733 2003-07-31T21:55:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awaitî]] 730 21734 2003-07-31T21:55:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awaitî]] 731 21735 2003-07-31T21:56:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awaitî]] 732 21736 2003-07-31T21:56:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awaitî]] 733 21737 2003-07-31T21:56:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:awaitî]] 734 21738 2003-07-31T21:59:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avare]] 735 56496 2006-05-12T23:09:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avår la]] 736 56482 2006-05-12T22:58:40Z Pablo 5 Motî:avå displaecî viè Motî:avå 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>avå 1</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>avår</B></FONT> (divant èn adviebe å mierpî) [divancete] dins tote li stindêye di. <span lang=fr>F. par, dans tout.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avår ci:</FONT> dins ç' payis ci, e [[Motî:cotoû|cotoû]]. On dit eto: [[Motî:aviè|avier cial]], [[Motî:diviè|divier cial]]. <span lang=fr>F. par ici, dans ce coin ci.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avår la:</FONT> dins ç' payis la. On dit eto: vier la, divier la. <span lang=fr>F. là-bas, dans ce coin là.</span> Omonime : * [[Motî:avå 2|avå 2]] (o.n.) Mots d' aplacaedje : * [[Motî:totavå|totavå]]. * [[Motî:pattavå|pattavå]] * [[Motî:låvå|låvå]] ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] * [[mierpî|Dipus d' racsegnes so les mots å mierpî]] 737 21741 2003-07-31T22:01:32Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>avaler</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> [v.c.] <B>1.</B> (v.v.m.) dischinde. rl a: [[Motî:disvaler|disvaler]]. <B>2.</B> houmer, goler (di l'&nbsp;amagnî, di l'&nbsp;abwesson). <I>Il a avalé les montêyes di såçusses e deus tins troes movmints</I>.</P> 738 56495 2006-05-12T23:09:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avår ci]] 739 21743 2003-07-31T22:02:13Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>avare</B></FONT> [o.f.n.] rapia, pice-crosse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avarice</B></FONT> [f.n.] rapiasté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote l'&nbsp;avarice å diale:</FONT> furler les çanses sins låtche. <span lang=fr>F. dépenser sans compter.</span></P> 740 21744 2003-07-31T22:04:43Z Pablo 5 741 21745 2003-07-31T22:04:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aveur evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> fé rexhe (ene sakî) d'&nbsp;ene sadju. <I>On nel sait aveur evoye.</I> rl a: [[Motî:dishaler|si dishaler]]. <span lang=fr>F. se débarrasser, se libérer, être délivré(e), se défaire de, mettre à la porte, reconduire.</span> <B>2.</B> raveur (ene taetche d'&nbsp;on mousmint). <I>T'&nbsp;as bea cafroter; ti n'&nbsp;l'&nbsp;årès nén evoye sins savon.</I></P> 742 21746 2003-12-23T23:58:08Z Pablo 5 ecråxhaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aveuri</B></FONT> [v.c.] <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fini.html codjowaedje])</span> <B>1.</B> vey si c'&nbsp;est l'&nbsp;veur <I>a)</I> po ene sacwè ki s'&nbsp;a passé: <I>Dji va aveuri vost alibi.</I> <span lang=fr>F. vérifier, confirmer.</span> <I>b)</I> po on documint, on tåvlea d'&nbsp;pinte; <I>I lyi fåt co aveuri les sinès.</I> <I>Dj'&nbsp;a aveuri sol Net po l'&nbsp;adresse da Guy Denis et c'&nbsp;esteut djusse</I> (N. Darchambeau). rl a: [[Motî:raveuri|raveuri]], [[Motî:omologuer|omologuer]]. <span lang=fr>F. vérifier, authentifier, certifier.</span> <B>2.</B> dire ki ça va come on-z a dit. rl a: [[Motî:acertiner|acertiner]]. <I>Li londmwin, elle aveurixheut: Nos serans la, sins manke, et moman avou</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/b4v-rif.html L. Mahin]). <span lang=fr>F. confirmer.</span> Etimolodjeye: bodje "veur", betchete a-, cawete -i des viebes del 4inme sôre (aclari, racourti). 1994. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aveurixhaedje</B></FONT> [o.n.] accion d'&nbsp;aveuri; si rzultat. <span lang=fr>F. vérification, authentification, confirmation, certification.</span></P> 743 21747 2003-07-31T22:06:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aveuri]] 744 21748 2003-07-31T22:08:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>avion</B></FONT> [f.n.] volant éndjin ki tchereye des djins u des martchandijhes. <I>On cåze minme di siner èn ôte contrat; todi po des avions, bén seur</I> (L. Somme). <I>T'&nbsp;as ene avion, twè&nbsp;?:: oyi, ene grosse, tot rodje, avou des rowes co pus hôtes k'&nbsp;el finiesse</I> (B. Genaux). rl a: [[Motî:areyoplane|areyoplane]], [[Motî:plane|plane]] (3). Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">avion</FONT>, aviyon. Etimolodjeye: Calcaedje do F. <span lang=fr>"avion"</span>, avou candjmint d'&nbsp;djinre a pårti do shuvion "èn avion" =&gt; "ene avion", 1935. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aviåcion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tot çou k'&nbsp;a a vey avou les avions. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchamp d'&nbsp;aviåcion:</FONT> plaece ki ls avions aterixhèt, et s'&nbsp;enûlèt. rl a: [[Motî:areyodrome|areyodrome]], [[Motî:areyopoirt|areyopoirt]]. <span lang=fr>F. aérodrome.</span> <B>2.</B> tos les avions d'&nbsp;on payis. <I>L'&nbsp;aviåcion almande esteut pus teribe å cminçmint.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avionreye</B></FONT> [f.n.] industreye a vey avou l'&nbsp;montaedje des avions. <span lang=fr>F. avionique.</span> Etimolodjeye: bodje "avion", cawete "-reye", 2003.</P> 745 21749 2003-07-31T22:08:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avion]] 746 21750 2003-07-31T22:09:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avion]] 747 21751 2003-12-13T19:36:37Z Pablo coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Aviedje</B></FONT> [n.dj.] Mareye, li mame da Djezus-Cri. rl a: [[Motî:åvé|åvé]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fyi|fyis°]]</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">[[Motî:filet 2|filets°]]) d'&nbsp;l'&nbsp;Aviedje.</FONT> Etimolodjeye: riscôpaedje d'&nbsp;on shuvion <span lang=fr>la vierge</span> =&gt; <span lang=fr>l'&nbsp;avierge</span>, avou rwalonijhaedje ehåyî del troke francesse "ierge".</P> 748 21752 2003-07-31T22:13:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aviker</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé viker (on persounaedje di roman, di binddimådje) <I>Walthery vineut d'&nbsp;aviker Natacha; dji n'&nbsp;pleu nén fé ene ôte otesse di l'&nbsp;air; ça fwait k'&nbsp;dj'&nbsp;a-st askepyî Yoko Tsuno, ene electronicresse.</I> <span lang=fr>F. créer (un personnage).</span> rl a: [[Motî:askepyî|askepyî]], [[Motî:viker|viker]], [[Motî:raviker|raviker]]. <B>2.</B> (mot d'&nbsp;éndjolisse) fé roter, mete e dalaedje (on sistinme, ene gayole en on tåvleu, evnd). <I>I vs fåt aviker vosse gayole po poleur sicrire didins.</I> <span lang=fr>F. activer.</span> Etimolodjeye: sibetchtaedje di "raviker", 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avikea</B></FONT> [o.n.] pitit wangne-pwin (pitit ovraedje po t'&nbsp;fé viker, sins furler). <I>Dj'&nbsp;a trové on ptit avikea come wårdeu di stane ezès fôres å Heysel.</I> <span lang=fr>F. gagne-pain, job.</span> Disfondowes: <B>avikia</B>, avikê. Etimolodjeye: bodje "aviker", cawete "ea", 1980.</P> 749 21753 2003-07-31T22:13:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aviker]] 750 21754 2003-07-31T22:15:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>åvé</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Åvé (Maria)</FONT> (rilidjon catolike) priyire a l'&nbsp;Aviedje. <span id="url">[http://rifondou.walon.org/rilidjons.html#auvei Li tecse di l'&nbsp;Åvé Maria].</span> <span lang=fr>F. avé, je vous salue Marie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åmen po les beguenes, åvé po les curés, påter po les vicaires:</FONT> rima d'&nbsp;efants. <B>2.</B> sounaedje des clotches a nonne, la k'&nbsp;les djins priyént tot recitant des priyires a l'&nbsp;Aviedje. <I>On soune l'&nbsp;åvé</I> u <I>les åvés.</I> rl a: [[Motî:andjlusse|andjlusse]]. <span lang=fr>F. angélus.</span> <B>3.</B> pitit moumint (li tins di dire èn Åvé Maria). <I>So ene åvé, elle resteut a costé d'&nbsp;mi.</I> <I>Ratindoz co ci ene åvé.</I> <I>Dji n'&nbsp;a nén l'&nbsp;tins, dji n'&nbsp;dimanrè k'&nbsp;ene åvé.</I> rl a: [[Motî:houbonde|houbonde]]. <span lang=fr>F. instant, seconde.</span> <B>4.</B> hapêye (long moumint) <I>Nos trovéns dispu ene åvé ses scrijhaedjes dins l'&nbsp;Moxhon d'&nbsp;Ônea</I> (E. Taquet). Disfondowes: <B>âvé</B>, anvé, <FONT COLOR="#800080"><B>auvé</B></FONT>, avé. Etimolodjeye: calcaedje do latén d'&nbsp;eglijhe <span lang=la>Ave Maria</span> (minme sinse).</P> 751 21755 2003-07-31T22:26:30Z Pablo 5 Åvlè: li cwarmea a Åvlè (foto J. Servotte) Åvlè: li cwarmea a Åvlè (foto J. Servotte) 752 21756 2003-11-22T02:13:16Z Pablo 5 loyén eciclopedeye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Åvlè</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Auvelais</span>, rebané avou 5060 [[Motî:Sambveye|Sambveye]]; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;88]; vî limero del posse: 5700. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Auvlè</FONT>.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:Auvlais.jpg]]<BR><BR>Li cwarmea a Åvlè (poitrait saetchî pa J. Servotte).<!-- foû abondroets --></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Åvlè]] 753 35586 2005-07-20T01:25:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>avizer</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.d.] <B>1.</B> vey tot d' on côp. <I>El Tossint houte, dji rôléve dissu l' voye do Roû cwand dj' a avizé l' vî Tchofile</I> (J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. aviser, remarquer, apercevoir.</span> <B>2.</B> [[Motî:shonner|shonner]] (+ viebe). <I>Et, dzo leus bassès coxhes, i n' crexhe ki des bouxhons k' elle avizèt voleur waeranti d' leu fouyaedje</I> ([[H. Simon]]). rl a: [[Motî:ravizer|ravizer]]. <span lang=fr>F. sembler, paraître.</span> <B>II.</B> [v.c.n.d.] [[Motî:riwaitî|riwaitî]], prinde asteme (a). <I>I fåt avizer a çk'&nbsp;on fwait.</I> <span lang=fr>F. prendre attention.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' avizer (di)</FONT> [v.pr.] aveur l' idêye (di). <I>Et s' i s' avizrént jamwais d' aler scrire conte li nôblesse et les priyesses</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. s'aviser (à), penser (à), prendre l'initiative (de).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avizance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> idêye k' on-z a d' avance di çki va ariver. <I>Di k' dj' end a yeu ene, d' avizance&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. intuition, clairvoyance.</span> <B>2.</B> manire di rwaitî ene sacwè. <I>Mins vola ki l' avizance do vea divént pår pus pôzitive dins li spot ki shût</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:riwaita|riwaita]]. <span lang=fr>F. image, look.</span> <B>3.</B> sacwè k' en prind po magnî e voyaedje; eurêye fwaite raddimint. <I>Vos nd avîz cåzé å raploû, mins dj' esteu evoye ås avizances.</I> rl a: [[Motî:marinde|marinde]]. <span lang=fr>F. en-cas.</span> <B>4.</B> (pus stroetmint) amagnî tipike di Nameur, fwait d' on boket d' påsse metou åtoû d' ene u deus såçusses. <I>Li cofrereye "Les Cresteas d' Mouze" rimetèt a l' oneur l' avizance tradicionele di Nameur.</I> rl a: [[Motî:tchôd-tchén|tchôd-tchén]]. ---- * [[avizance|Dipus d' racsegnes so les avizances (amagnî walon)]]. 754 21758 2003-07-31T22:29:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avizer]] 755 38856 2005-09-01T00:01:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aviyi</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) divni [[Motî:vî|vî]], viye. Disfondowes: <span lang=wa-feller>avîyi, aviyë, aviyî, avîli, avièyi</span>. 756 21760 2004-07-18T20:35:38Z Pablo 5 coridjaedje (mzurer, mzeure) <FONT COLOR="#ff0000"><B>avire</B></FONT> [f.n.] dins l'&nbsp;ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">a l'&nbsp;avire:</FONT> <B>1.</B> sins sawè å djusse çou k'&nbsp;on va trover, çou ki va ariver. <I>endaler, djåzer, conter, mezrer, pezer, bouxhî, taper, tirer a l'&nbsp;avire.</I> <I>N'&nbsp;alez nén a l'&nbsp;avire eyou çk'&nbsp;i gn a do dandjî.</I> <I>Prinde on tchivrou l'&nbsp;temtêye bén, mågré les vilins risses; mins Cola dvént mesfiant; asteure, i leye l'&nbsp;ovraedje a l'&nbsp;avire po ls amateurs</I> ([[S. Fontaine]]). rl a: [[Motî:abaye|a l'&nbsp;abaye]], rl a: [[Motî:aweur|aweur]]. <span lang=fr>F. au hasard, au petit bonheur, à la légère, à l'aventure, selon la conjoncture.</span> <B>2.</B> må, sins mzurer. <I>I fwait tot a l'&nbsp;avire.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ovradje a l'&nbsp;avire:</FONT> må fwait. rl a: [[Motî:asulon|a l'&nbsp;asulon]]. <span lang=fr>F. bâclé, au juger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene sacwè a l'&nbsp;avire a l'&nbsp;apoite:</FONT> åk nén bén tuzé. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>projet mal ficelé, mal préparé, bricolé</span>. Disfondowes: <B>avîre</B>, awîre, avire. Etimolodjeye: latén <span lang=la>arbitrium</span> (libe tchwès). Coinrece Grand Payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avirer</B></FONT> [v.c.] diner on rzultat a l'&nbsp;idêye, sins mzurer. <I>Ti pårt di bwès, dji l'&nbsp;a-st aviré a 10 coides.</I> <span lang=fr>F. estimer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça m'&nbsp;avire ki:</FONT> i m'&nbsp;shonne ki. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> emantchaedje del fråze walone diferinne del francesse: W. <I>Vosse cråxhoe (crås pourcea) m'&nbsp;avire tot k'&nbsp;il årè on moncea d'&nbsp;cråxhe&nbsp;?</I> (P.J. Dosimont). <span lang=fr>F. Il me semble que, il m'apparaît que.</span> Disfondowes: <B>avîrè</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>avîrer</B></FONT>, avirer. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avirance</B></FONT> [f.n.] mezeure fwaite a l'&nbsp;avire. <I>Cwand k'&nbsp;on rfrè l'&nbsp;avirance des djins k'&nbsp;on-z årè dandjî po pus tård, i n'&nbsp;fårè nén rovyî on zolodjisse</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. estimation, évaluation, approximation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l'&nbsp;avirance:</FONT> a l'&nbsp;avire, sins mzurer. <I>Gn årè 2000 kilos d'&nbsp;crompires o boket, a l'&nbsp;avirance, hin.</I> <span lang=fr>F. à peu près, approximativement, grossièrement, au juger.</span> Disfondowes: avîrance, avirance. Coinrece Bassårdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avirete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> mehin (pitit racro). <I>I n'&nbsp;a seu vni, pask'&nbsp;il a yeu ene pitite avirete</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. petit ennui, petit accident, désagrément, contrariété.</span> <B>2.</B> pitite avinteure copurade: beguin ki toûne må. <span lang=fr>F. aventure, liaison, mésaventure amoureuse.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) fåsse coûtche. <B>4.</B> tour, rujhe <I>Dj'&nbsp;a co yeu des aviretes avou mi éndjolreye.</I> <span lang=fr>F. problème, ennui.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>avîrète</B></FONT>, <B>avirète</B>, avirate, avèrète. 757 21761 2003-07-31T22:34:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avire]] 758 21762 2003-07-31T22:34:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avire]] 759 21763 2003-07-31T22:34:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avire]] 760 63089 2006-06-24T11:17:37Z Pablo 5 pitit coridjaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>åvrûle</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sadju|sadju]] k' on-z î est å [[Motî:ricoet|rcoet]]. <I>Ces nuketes la dinént ene pitite åvrûle a djonne rigon e l' ivier</I> ([[S. Fontaine]]). <I>I profitît d' on ptit bwès d' beyôles po on pôk si mete a l' åvrûle, ca li bijhe di decimbe shofléve todi pus froede</I> ([[Fré Lucas]]). Loukîz a: [[Motî:houte|houte]], [[Motî:coete|coete]]. <span lang=fr>F. abri.</span> ---- [[Emile-Joseph Piret|"A l' åvrûle des Djaeyîs" ramexhnêye d' arimeas da live da Emile-Joseph Piret]] 761 55745 2006-05-04T19:26:09Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>avri</B></FONT> [o.n.] cwatrinme moes d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, k'&nbsp;a 30 djoûs. <span lang=fr>F. avril.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pexhon d'&nbsp;avri:</FONT> boude k'&nbsp;on fwait li prumî d'&nbsp;avri. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pexhon d'&nbsp;avri&nbsp;!:</FONT> criya eviè ene sakî ki s'&nbsp;rind conte k'&nbsp;i s'&nbsp;a fwait djonde li prumî d'&nbsp;avri. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé poirter l'&nbsp;moes d'&nbsp;avri:</FONT> fé cori ene sakî li prumî d'&nbsp;avri, tot lyi contant ene minte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a pont d'&nbsp;prumî</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">d'&nbsp;dijh</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">cwénze) d'&nbsp;avri kel coucou nel dit:</FONT> Li coucou tchante pol prumî côp li prumî d'&nbsp;avri å bon payis (Hesbaye), eyet li cwénze d'&nbsp;avri e l'&nbsp;Årdene; li spot candje di date, a l'&nbsp;asulon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fleur|fleur]]° d'&nbsp;avri.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Såt d'&nbsp;Avri</FONT> (so plaece: Saut d'&nbsp;Avré): no d'on hamtea d'&nbsp;Nouvveye-dilé-Bwès. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[avri]] 762 21766 2003-07-31T22:41:00Z Pablo 5 fizeye d' èn aessi (L. Mahin) fizeye d' èn aessi (L. Mahin) 763 36735 2005-08-01T19:34:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyî 3</B></FONT> [v.c.] (v. m. d' tchårlî) <B>1.</B> travayî les dbouts d' èn [[Motî:aessi|aessi]] d' tchår, tot-z emantchant les [[Motî:fizêye|fizêyes°]], po k' el rowe soeye a voye, ça vout dire si mete dins les aroymints "standårds" des viyès voyes di tere. <I>Puski les rowes ripoizént so ene fizêye metowe a roye di cir, li pont d' aspoye, ele si fjhént tchessî foû del fizêye; I faleut don croker l' fizêye po ki l' rowe toûne bén sins aveur håsse di schaper; c' est çk' on loméve avoyî l' aessi: li travayî po ki l' rowe soeye a voye</I> (L. Baijot). rl a: [[Motî:sicusse|sicusse]]. <span lang=fr>F. carrosser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>avoyî, avoyi, avayî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyaedje 3</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzulta) pol viebe "avoyî 3". <I>Et i dit insi: "Vos m' dinroz ostant po l' avoyaedje di l' aessi.</I> <span lang=fr>F. carrossage de l'essieu.</span> <B>2.</B> plaece ki les fizêyes s' emantchèt avou l' blo d' aessi. Disfondowes: <span lang=wa-feller>avoyâdje, <FONT COLOR="#800080">avoyadje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">avoyèdje</FONT></span>. [[Imådje:fizeye.jpg|thumb|center|313px|adjinçna d'&nbsp;èn aessi mostrant l'&nbsp;avoyaedje <small>(amontaedje pa L. Mahin).</small>]] Omonimeye: * [[Motî:avoyî 1|avoyî]] (v.c., fé vni) * [[Motî:avoyî 2|avoyî]] (v.c., diner del voye) * [[Motî:avoyaedje 1|avoyaedje]] (o.n., accion di fé vni) * [[Motî:avoyaedje 2|avoyaedje]] (o.n., accion d' diner del voye) 764 21768 2003-07-31T22:42:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avoyî 3]] 765 36740 2005-08-01T19:46:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyî 1</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé vni (ene sacwè, ene djin, on messaedje) aviè l' djin ki djåze. <I>Vos m' avoyroz vosse fi et dji vs evoyrè m' feye.</I> <I>Li påpe a-st avoyî ene lete a nosse riwè.</I> <I>Vos avoz pierdou, vos alez avoyî vos liårds.</I> <I>Dji vôreu bén k' on m' avoyaxhe les Ranteule gazetes pal posse, u m' les emiler</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:voye|voye]], [[Motî:evoyî|evoyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci k' avoye pikete avoye miete:</FONT> cwand ene feme a èn efant, c' est l' pere (li ci k' a "piké") ki doet avoyî do pwin po nouri l' efant. <B>2.</B> [[Motî:assaetchî|assaetchî]]. <I>Avoyîz l' tchôdron k' est tcheyou dins l' pouss.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>avoyî</B>, avoyi, avouyî, avouyî, avoyer, avoyè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' avoye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avoyeu d' noveles:</FONT> (mot d' gaztî) sakî k' est å lon, et k' avoye des noveles a ene gazete, on posse. <I>"Ele sinteut k' on lî touwéve ses djonnes", on papî di nost avoyeu d' noveles di Moscou, Boris Daxhlet</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. correspondant(e).</span> Omonimeye: * [[Motî:avoyî 2|avoyî]] (v.c., diner del voye) * [[Motî:avoyî 3|avoyî]] (v.c., travayî les dbouts d' èn aessi) * [[Motî:avoyaedje 2|avoyaedje]] (o.n., accion d' diner del voye) * [[Motî:avoyaedje 3|avoyaedje]] (o.n., travayaedje des aessis) * [[Motî:avoyoe|avoyoe]] (o.n., usteye po-z avoyî (diner del voye)) 766 21770 2003-07-31T22:45:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avoyî 1]] 767 21771 2003-07-31T22:45:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avoyî 1]] 768 21772 2003-07-31T22:45:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avoyî 1]] 769 21773 2003-07-31T22:46:21Z Pablo 5 avoyoe: des avoyoes d' munujhî (foto L. Mahin) avoyoe: des avoyoes d' munujhî (foto L. Mahin) 770 36739 2005-08-01T19:40:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyî 2</B></FONT> [v.c.] (mot di mnujhî) diner del voye (del lårdjeur å trait d' soyaedje) a ene soyete. Disfondowes: <span lang=wa-feller>avoyî, avoyi, avayî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyaedje 2</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "avoyî 2". [[Imådje:avoyoe.jpg|thumb|Des avoyoes <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avoyoe</B></FONT> [o.n.] usteye des mnujhîs, sôre di picete di fier po rinde del voye a ene soyete. <span lang=fr>F. tourne-à-gauche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>avôywè, <FONT COLOR="#800080"><B>avoywè</B></FONT>, avoyoû, avoyeu</span>. Omonimeye: * [[Motî:avoyî 1|avoyî]] (v.c., fé vni) * [[Motî:avoyî 3|avoyî]] (v.c., travayî les dbouts d' èn aessi) * [[Motî:avoyaedje 1|avoyaedje]] (o.n., accion di fé vni) * [[Motî:avoyaedje 3|avoyaedje]] (o.n., travayaedje des aessis) * [[Motî:avoyeu]] (o.n., li ci k' avoye (ki fwait vni)) 771 21775 2003-07-31T22:47:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avoyî 2]] 772 21776 2003-07-31T22:47:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avoyî 2]] 773 35724 2005-07-20T20:38:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>avou 2</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> eto. <I>I côpa ene baguete el håye po ndè fé on bordon, et, tot binåjhe, i rintra el måjhon, lu avou</I> (A. Lenfant). <I>Vos estoz contin&nbsp;? Bén mi avou&nbsp;! C'&nbsp;est cåzu come si ça s'&nbsp;åreut passé ayir; les coleurs et les odeurs sont la, avou</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:ossu|ossu]]. <span lang=fr>F. aussi, également.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Et mi avou&nbsp;!:</FONT> mostere k'&nbsp;on n'&nbsp;croet nén çou k'&nbsp;ene sakî vént d'&nbsp;dire. <I>I m'&nbsp;ont prometou k'&nbsp;i m'&nbsp;prinrént po-z aler al trake - Et mi avou.</I> <B>2.</B> minme. <I>Les djins ont tchaké tertous dins leus mwins, et l'&nbsp;båshele do signeur d'&nbsp;Mirwå avou</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. même, jusque, y compris.</span> <B>3.</B> vormint. <I>Franc voleu avou&nbsp;!</I> <I>A k'&nbsp;il est biesse; çou k'&nbsp;il est biesse avou&nbsp;!</I> <I>Kés hodåves djonnes, kés hodåves djonnes avou&nbsp;!</I> <I>Ti, djin, po on schita ki l'&nbsp;Bon Diu djouwe avou, on djoû i t'&nbsp;fotrè voye; i t'&nbsp;fotrè voye avou, po wårder ses trionfes</I> (Omar Khayyam, ratourné pa L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Neni, neni avou</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">nonna, nonna avou:</FONT> refoirci nonnia. <I>Kî çki dit dsu&nbsp;? C'&nbsp;est nén des cis k'&nbsp;c'&nbsp;est leu mestî&nbsp;? - Neni, va. Neni, avou&nbsp;!</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. pas du tout, absolument pas&nbsp;!</span> <B>4.</B> co dpus, co hay. <I>Il est dins les septantes et avou.</I> <span lang=fr>F. même plus, et des poussières.</span> Disfondowes et etimolodjeye: minme mot ki "[[Motî:avou 1|avou 1]]". 774 21778 2003-07-31T22:49:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avou 1]] 775 21779 2003-07-31T22:53:27Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>avou 1</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] <B>1.</B> e cpagneye di, e soçnêye di (sovint po des djins). <I>On n'&nbsp;vike nén avou les moirts.</I> <I>I s'&nbsp;a maryi avou s'&nbsp;couzene.</I> <I>Dji so parint avou li.</I> <I>Il a fwait camaeråde avou mi.</I> <I>I fwait målåjhey di s'&nbsp;etinde avou lu</I>. <I>Po cnoxhe les djins, i fåt viker avou zels.</I> <span lang=fr>F. avec.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">cåzer avou ene sakî:</FONT> hanter avou leye (lu). <I>Gusse va avou l'&nbsp;feye Zowé.</I>. <span lang=fr>F. fréquenter, sortir avec.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tini avou ene sakî:</FONT> li disfinde, awè les minmès idêyes ki lu. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>être partisan de, être du même bord que, protéger</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé avou ene sakî:</FONT> <I>a)</I> ovrer avou lu. <I>b)</I> lyi aler racuzer les djins di s'&nbsp;payis (a èn innmi) <I>I fjheut avou ls Almands.</I> <I>Fé avou l'&nbsp;diale.</I> <span lang=fr>F. collaborer, pactiser.</span> <I>c)</I> li comprinde et fé çou k'&nbsp;il inme bén. <I>O botike, fåt sawè fé avou les djins.</I> <span lang=fr>F. accueillir, recevoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grognî avou ene sakî:</FONT> esse e margaye avou lu (leye); <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete avou:</FONT> radjouter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn rén awè avou lu:</FONT>: èn pont aveur di cwårs sor lu. rl a: [[Motî:ki avou|ki... avou]]. <B>2.</B> k'&nbsp;a da sinne (apartinance). <I>Ene tchambe avou èn ouxh padrî.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse avou rén:</FONT> <I>a)</I> awè do bén, <I>b)</I> awè des rexhowes po s'&nbsp;saetchî foû d'&nbsp;ene aroke. <I>Si on djåze di prôze nén racontrece, li walon n'&nbsp;est nén avou rén</I> (L. Hendschel). <I>On n'&nbsp;est nén avou rén cwand on-z a des bons bresses.</I> <span lang=fr>F. ne pas être sans ressources.</span> <B>3.</B> tot s'&nbsp;siervant di. <I>Dji lyi fjha sene avou m'&nbsp;mwin; I acsegnî ene sakî avou s'&nbsp;doet</I>. <I>Drovî l'&nbsp;ouxh avou ene clè.</I> <I>Il a stî spani avou on soret.</I> <FONT COLOR="#0000ff"> &gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;fwait rén avou rén:</FONT> i fåt des cwårs assez po cmincî on bon comerce, po fé ene måjhon daccion. <span lang=fr>F. avec, à l'aide de, au moyen de.</span> <B>4.</B> dins l'&nbsp;afwaire di. <I>I l'&nbsp;fåt mete å courant avou l'&nbsp;tchvå.</I> <I>Savoz bén, avou vosse fré&nbsp;?</I> <I>Ké novele avou ça&nbsp;?</I> <I>Li waibe cåze di tot çou k'&nbsp;a a vey avou l'&nbsp;walon.</I> <I>Dji n'&nbsp;so nén co bén abituwé avou ç'&nbsp;betchteu Microsoft la.</I> <I>To vas roed avou l'&nbsp;boure.</I> <span lang=fr>F. au sujet de, à propos de, en ce qui concerne.</span> <B>5.</B> dé, ås ouys di. <I>Il est foirt populaire avou les djins.</I> <span lang=fr>F. auprès.</span> <B>6.</B> eneviè, årgår di. <I>Il est deur avou ses efants.</I> <I>I fåt esse bon avou les biesses.</I> <span lang=fr>F. envers.</span> <B>7.</B> a cåze di. <I>Avou tot çoula, dj'&nbsp;a pierdou m'&nbsp;tins.</I> <I>Avou les plouves, les crompires vont pouri.</I> <span lang=fr>F. à cause de.</span> <B>8.</B> pa. <I>Il a ndalè avou l'&nbsp;prumî trin.</I> <I>Dji fouri rviersi avou les aiwes.</I> <span lang=fr>F. par.</span> <B>9.</B> tot åyant <I>Il a rivnou avou s'&nbsp;cawe inte ses djambes.</I> <I>Il a dmoré avou s'&nbsp;betch å lådje.</I> F. - (pont d'&nbsp;divancete: <span lang=fr>rentrer la queue entre les pattes</span>). <B>10.</B> <FONT COLOR="#ff0000">avou ça:</FONT> <I>a)</I> mågré ça. <I>Il est ddja vî et avou ça, il est co alant.</I> <span lang=fr>F. malgré tout.</span> <I>b)</I> et ådzeu do martchî. <I>Et avou ça, il est biesse.</I> <I>Et avou ça k'&nbsp;elle est laide et viye&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. en outre, en plus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a rén avou ça:</FONT> <I>a)</I> parole d'&nbsp;escuze a ene sakî ki pinse k'&nbsp;il a fwait åk di må. <span lang=fr>F. Peu importe, c'est sans importance.</span> <I>b)</I> response di "gråces, merci&nbsp;!" <I>- Merci bråmint des côps, dai, Louwi. - Taijhoz vs, alez, gn a rén avou ça, don, vos&nbsp;!</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;oyi et avou ça&nbsp;!</FONT> rivént so ene afrirmåcion. <span lang=fr>F. oui, quoique...</span> <B>II.</B> [adv.] tot s'&nbsp;siervant d'&nbsp;çoula, tot prindant çoula. <I>To prinds l'&nbsp;locet et t'&nbsp;discôpes li troufe avou.</I> <I>C'&nbsp;est ene trop viye éndjole; gn a rén a fé avou.</I> <I>I n'&nbsp;a pupont d'&nbsp;ridôs, mi ome; i nd a nén ddja dandjî, et i fwait pus clair sins k'&nbsp;avou</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/bracman_natole.html J.F. Brackman]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé avou:</FONT> sopoirter. <I>Li Cminålté Francesse, nos fåt bén fé avou.</I> Disfondowes: <B>avou</B>, avu, avë, avû; avè, avek. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"ab hoc"</span> (did la).</P> 776 21780 2005-05-08T21:32:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>addé</B></FONT> [divancete] [[Motî:dilé|dilé]]. <I>Waitîz ene tcheyire addé l' feu</I> (J. Calozet). <I>On vî Grek m' aviza-st avni Et subtilmint sol minme rivaedje S' ashir addé mi sins moti</I> (C. Josserand). <span lang=fr>F. près de, à côté de.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"ad de latus"</span> (å costé); rl a: [[Motî:dilé|dilé]], [[Motî:adlé|adlé]], [[Motî:dé 1|dé]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>addé</span>. 777 51634 2006-03-17T15:45:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acinte</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> keur metou sol costé d'&nbsp;ene grande eglijhe. <span lang=fr>F. nef latérale.</span> <B>2.</B> bastimint metou sol costé d'&nbsp;on mwaisse bastimint. rl a: [[Motî:lérece|lérece]]. <span lang=fr>F. annexe.</span> <B>3.</B> cåve, catchete metowe dins ene eglijhe (come el båzleke Sint-Vincent a Sougniye). <span lang=fr>F. galerie.</span> <B>4.</B> grand meur rectangulåre d'&nbsp;ene måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;acinte di dvant:</FONT> divanteure. rl a: [[Motî:lérece|lérece]]. <span lang=fr>F. façade.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;acinte di drî:</FONT> meur di drî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>acinte, acéte, asante</span>. Etimolodjeye: coinrece d' "[[Motî:ecinte|ecinte]]" (meurs ki recloyèt ene veye, ene eglijhe, et l' waeranti conte les atakeus). 778 21782 2005-05-08T21:33:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adlé</B></FONT> [divancete] [[Motî:dilé|dilé]]. <I>I gligna d' l' ouy ås deus soçons ki rasgotént leu vere, astampés adlé l' ouxh d' intrêye</I> ([[G. Pècheur]]). <I>Cwand k' i rivna adlé Donea, i lyi djha: Kimint ass fwait, don, po l' ateler tot seu&nbsp;?</I> ([[A. Lenfant]]). <span lang=fr>F. près de, à côté de.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ad'dlé, adlé, al'lé, adré</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"ad de latus"</span> (å costé). rl a: [[Motî:dilé|dilé]], [[Motî:addé|addé]], [[Motî:dé 1|dé]]. 779 21783 2003-08-01T00:51:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>-åbe</B></FONT> [cawete] moite cawete di des setchs calcaedjes di mots francès avou l'&nbsp;cawete "-able". <FONT COLOR="#ff0000">abominåbe</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">probåbe</FONT>. rl a: [[Motî:-åve|-åve]].</P> 780 43099 2005-11-04T02:45:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprepyî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;aprepyî (di)</FONT>) [v.pr.] vini tot près di. <I>Aprepyîz vs do scanfår.</I> <span lang=fr>F. s'approcher.</span> Parintêye: * [[Motî:raprepyî|raprepyî]] 781 21785 2003-08-01T00:59:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>astronote</B></FONT> [o.f.n.] cirnaivieu(se). Etimolodjeye: colcaedje do F. <span lang=fr>"astronaute"</span>, vinant d'&nbsp;l'&nbsp;inglès, 1965.</P> 782 21786 2003-08-01T01:00:17Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>avorer</B></FONT> [v.s.c.] ariver raddimint. <I>Tos les djoûs a nonne et a cwatre eures, ci serè l'&nbsp;minme veye&nbsp;! Vos les voeroz avorer del sicole po si vni aclaper al finiesse do botike</I> ([http://rifondou.walon.org/sint-nicolai-rif.html#calozet J. Calozet]). rl a: [[Motî:abizer|abizer]], [[Motî:adårer|adårer]], [[Motî:adramter|adramter]].</P> 783 58249 2006-05-25T11:01:00Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>-åve</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> vicante cawete, metowe après on viebe (sol cogne do pårticipe erirece), po fé èn addjectif, avou l'&nbsp;sinse "ki pout subi l'&nbsp;fijhaedje". <I>a)</I> dins des mots classikes: <FONT COLOR="#ff0000">haeyåve</FONT> (ki pout esse haeyou), <FONT COLOR="#ff0000">ovråve</FONT> (djoû ki pout esse ovré), <FONT COLOR="#ff0000">nén aduzåve</FONT> (ki n'&nbsp;pout nén esse aduzé), <FONT COLOR="#ff0000">ricnoxhåve</FONT> (ki pout esse ricnoxhou). <I>b)</I> dins des noûmots, fwaits po ratourner les addjectifs français avou les cawetes "-able" et "-ible": <FONT COLOR="#ff0000">croeyåve</FONT> (ki pout esse croeyou), <FONT COLOR="#ff0000">veyåve</FONT> (ki pout esse veyou), <FONT COLOR="#ff0000">nén oyåve</FONT> (ki n'&nbsp;pout nén esse oyou), <FONT COLOR="#ff0000">sipotchåve</FONT> (ki pout esse sipotcheye, tot djåzant d'&nbsp;ene voyale), <FONT COLOR="#ff0000">pexhåve</FONT> (ki pout esse pexhî). <B>2.</B> sustantivaedje di ces addjectifs la po fé des nos. <I>a)</I> classicmint: <FONT COLOR="#ff0000">vijhnåve</FONT> (plaece k'&nbsp;on pout "vijhner", k'&nbsp;on î pout aler ås vijhéns). <I>b)</I> dins des noveas mots: <FONT COLOR="#ff0000">axhlåve</FONT>: telefone, copiutrece ki pout esse <span lang=wa-for>"axhlé"</span> (metou dizo l'&nbsp;axhele). <B>3.</B> tot s'&nbsp;brouyant avou l'&nbsp;cawete -ant, addjectifs avou l'&nbsp;sinse "ki pout fé l'&nbsp;fijhaedje: <FONT COLOR="#ff0000">ahessåve</FONT> (ahessant, k'&nbsp;ahesse bén), <FONT COLOR="#ff0000">hodåve</FONT> (hodant, ki hode tofer). <B>4.</B> moite cawete metowe so on bodje k'&nbsp;on n'&nbsp;ricnoxhe pus: <FONT COLOR="#ff0000">haemåve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">banåve</FONT>. <B>5.</B> moite cawete metowe so des calcaedjes di mots do francès avou l'&nbsp;cawete "-able" u "-aire": <FONT COLOR="#ff0000">responsåve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">contråve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">amishtåve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">respectåve, råjhnåve</FONT>. rl a: [[Motî:-åbe|-åbe]], [[Motî:-ibe|-ibe]]. <B>6.</B> coron di sacwants mots, ki les disfondowes si stramèt dins les patwès come li cawete "-åve": <FONT COLOR="#ff0000">tåve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">råve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">sitåve</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">fåve</FONT>. ---- * [[cawete -åve|Dipus d' racsegnes sol cawete -åve]] 784 21788 2003-08-04T14:05:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Asnoe]] 785 21789 2005-04-23T00:58:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Asnoe</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes el Walonreye : <B>1.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Asnwa</FONT>) ancyin ptit ban del Walonreye), e F. <span lang=fr>Assenois</span>, rebané avou [[Motî:Leglijhe|Leglijhe]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Astinetum (804), Astenoi (1173)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Asnoes</B></FONT> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Les Asnès</FONT>) ancyin hamtea d'&nbsp;[[Motî:Ofagne|Ofagne]], e F. <span lang=fr>Assenois</span>, rimetou avou l' Grand [[Motî:Bietris|Bietris]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Astinetum (1170)</span>. <B>3.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Asneu</FONT>): hamtea d'&nbsp;[[Motî:Hamwè|Hamwè]], e F. <span lang=fr>Asneux</span>. <B>4.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Asnè; Esnè</FONT>) hamtea d' [[Motî:Ompré|Ompré]]. e <span lang=fr>F. Assemois.</span> Sipotaedje des djins : les Macrales. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tchmin d' Asnoe:</FONT> voye ki va d' Bastogne a Asnoe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A l' Åbe d' Asnoe:</FONT> no d' ene plaece di Bastogne, sol voye d' Asnoe. On scrît eto: [[Motî:Esnoe|Esnoe]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Astonaiz (1356)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"hasta"</span> (pitit bwès, pitit baston, lance di sôdård, rl a: [[Motî:estale 1|estale]]), acmaxhî avou l' bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"astaniya"</span> ([[Motî:coxhe 1|coxhreye]]), [[cawete -oe]] (bwès ås ptits åbes). Minme mot : *[[Motî:Esnoe|Esnoe]] ---- * [[Asnoe|Pus di racsegnes so Asnoe dlé l' Tchestea]] * [[Les Asnoes (Bietris)|Pus di racsegnes so ls Asnoes dlé Bietris]] * [[Hamwè|Pus di racsegnes so Asnoe dlé Hamwè]] * [[Ompré|Pus di racsegnes so Asnoe dlé Bastogne]] 786 21790 2003-08-04T14:06:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Asnoe]] 787 21791 2003-08-04T14:07:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Årlon]] 788 21792 2005-03-28T23:15:38Z Pablo 5 [[Imådje:Aurlon.jpg|thumb|112px|essegne del veye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Årlon</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000"><B>Arel</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Arlon</span>, divnou intité. <I>Dj'&nbsp;esténs troes Borkins e scole a Årlon, internes a l'&nbsp;Institut Sinte-Mareye</I> (E. Pècheur). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Payis d'&nbsp;Årlon:</FONT> en almand, Arelerland, viyaedjes del Beldjike ki djåzèt lussimbordjwès. Vîs scrijhas: Orolaunum (100), Castellum Harlonis (750). ---- * [[Årlon (veye)|Pus di racsegnes sol veye d' Årlon]] * [[Årlon|Pus di racsegnes sol comene d' Årlon]] 789 21793 2003-08-04T14:10:39Z Pablo 5 Årlon: åres del veye 790 21794 2003-08-05T23:45:25Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>antchou</B></FONT> [o.n.] manire di s'&nbsp;kidure, grandiveuzmint. <span lang=fr>F. chichi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins antchous:</FONT> sins si rtourner dpus k'&nbsp;ça. <span lang=fr>F. sans façon.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje.</P> 791 21795 2003-08-05T23:47:13Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>anårtchisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> onk k'&nbsp;est siconte des lwès et s'&nbsp;vôreut basti ene societé sins govienmint et sins mwaisses. <B>2.</B> èn anårtchisse estremisse ki pout distrure et touwer pask'&nbsp;il est siconte des lwès (mot purade eployî inte 1850 et 1940). rl a: [[Motî:terorisse|terorisse]], [[Motî:revinteu|revinteu]], [[Motî:rediveu|rediveu]]. <span lang=fr>F. anarchiste.</span> <B>3.</B> (rabaxhant) onk ki vout candjî les dujhances des djins, ki n'&nbsp;si cmoenne nén come zels. <I>La l'&nbsp;anårtchisse a-t i dit l'&nbsp;gamén, seur d'&nbsp;aveur oyou les omes kel dijhént</I> (E. Lempereur). <span lang=fr>F. original, réformateur.</span> <B>II.</B> [o.n.] sistinme sins lwès. <span lang=fr>F. anarchisme.</span></P> 792 57363 2006-05-19T10:28:36Z Lucyin 16 rassonraedje [[Imådje:asmala.jpg|thumb|Eployaedje do mot "asmala" dins "On cokea å solea", da Jean Goffart eyet Jacques Raes.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>asmala</B></FONT> [o.n.] peclêye di djins del minme famile, del minne binde, kécfeye avou bråmint des bagaedjes. <I>Cwè çki c'&nbsp;est d'&nbsp;ça po ene asmala&nbsp;?</I> ([[J. Goffart]]). Etimolodjeye: [[riscôpaedje]] do F. <span lang=fr>"la smala"</span> (minme sinse), di l'&nbsp;arabe <span lang=ar>"ez-zoumala"</span> (tos les cpagnons). 793 21797 2003-08-05T23:50:28Z Pablo 5 asmala: imådje d' «on cokea å solea» asmala: imådje d' «on cokea å solea» 794 21798 2003-08-05T23:52:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aråvler</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> haetchî avou on råve. <B>2.</B> (imådjreçmint) ramasser, come avou on råve. <I>E volant esse prumî po-z aråvler l'&nbsp;ritchesse Sins m'&nbsp;rinde conte, dj'&nbsp;a passé astok des sintimints</I> (R. Bauffe). <span lang=fr>F. amasser, accaparer.</span></P> 795 21799 2003-08-05T23:54:28Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>zip-sipotchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Zip-sitrindou</B></FONT> [addj.] (mot d'&nbsp;éndjolisse) divnou pus ledjî pa strindaedje, tot djåzant d'&nbsp;on fitchî éndjolike. <I>Dji vs el pou evoyî pa emile si vos vloz; zip-sipotchî ça n'&nbsp;peze co k'&nbsp;600&nbsp;Ko et ene rawete</I> (S. Quertinmont). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no d'&nbsp;programe éndjolike (zip, programe sitrindeu di fitchîs) + pårticipe erirece, 2000.</P> 796 21800 2003-08-05T23:55:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zip-sipotchî]] 797 45252 2005-11-22T02:52:18Z Pablo 5 sch <FONT COLOR="#ff0000"><B>schover</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rinetyî al tere avou on [[Motî:ramon|ramon]]. <span lang=fr>F. balayer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les noveas [[Motî:ramon|ramons°]] schovèt voltî.</FONT> <B>2.</B> tchessî (ene sakî k' on n' vout nén), bate comifåt dins ene lûte. <span lang=fr>F. balayer, supprimer, chasser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hover, <FONT COLOR="#800080">chover</FONT>, chouver, chovè, chouvè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schové</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schovêye</B></FONT> [addj.] metou al grande air, tot djåzant d' ene hôteur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Xhovémont:</FONT> hamtea di [[Motî:Anse|Anse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoveu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoveuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schovresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki schove. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choveu(se)</FONT>, hoveu(se), hoveur, hovresse, chouveu(se)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schovion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:brouxhe|brouxhe]] u vî lindje monté å dbout d' ene longue pîce. rl a: [[Motî:boubou|boubou]]. <span lang=fr>F. écouvillon.</span> <B>2.</B> cawe d' ene [[Motî:sitoele a cawe|sitoele a cawe]]. <I>Alfén, vola li stoele a cawe ki s' mostere avou on schovion k' aveut bén a l' ouy dijh metes di lon</I> (E. Gillain). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schovlete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:ramonete|ramonete]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:schover evoye|schover evoye]] 798 45253 2005-11-22T02:52:58Z Pablo 5 sch <FONT COLOR="#ff0000"><B>schover evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> ramasser avou on ramon, pus taper evoye. <B>2.</B> (imådjreçmint) tchessî evoye. rl a: [[Motî:rinetyî|rinetyî]], [[Motî:likider|likider]], [[Motî:ramoner|ramoner]]. <span lang=fr>F. balayer, supprimer, chasser.</span> Bodje: * [[Motî:schover|schover]] 799 45262 2005-11-22T02:55:50Z Pablo 5 sch #REDIRECT [[Motî:schover]] 800 45265 2005-11-22T02:56:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 801 45263 2005-11-22T02:55:56Z Pablo 5 sch #REDIRECT [[Motî:schover]] 802 45266 2005-11-22T02:56:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 803 45254 2005-11-22T02:53:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 804 45264 2005-11-22T02:56:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 805 45267 2005-11-22T02:57:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 806 45268 2005-11-22T02:57:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 807 21811 2004-11-18T07:13:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardaxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande longowe pîce po fé toumer les djaeyes djus do djaeyî. <span lang=fr>F. gaule.</span> <I>I flayént dvins l'&nbsp;djaeyî avou ene grande bardaxhe.</I> <B>2.</B> grand droet baston, copurade: <I>a)</I> pikets metous ås cwate coines do tchår po aler tcheryî å four. <I>On plantéve ene bardaxhe ås cwates coines do tchår et ene xhalete etur les cenes do dvant.</I> rl a: [[Motî:piket|piket]], [[Motî:coine (inglêye)|coine]]. <I>b)</I> baston po s'&nbsp;disfinde. rl a: [[Motî:bringonea|bringonea]], [[Motî:paxhon|paxhon]]. <span lang=fr>F. gourdin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a ene bardaxhe pikêye dins l'&nbsp;dos:</FONT> i s'&nbsp;tént todi bén droet. <I>I s'&nbsp;tineut droet come èn î; il aveut ene bardaxhe e s'&nbsp;dos, kécfeye.</I> <I>c)</I> baston avou ene pitite fotche po code les fruts. <I>d)</I> ancyinne mezeure di longueur. <B>3.</B> grosse fenaesse, mwaijhe plante maxhêye å four (fetchire, tcherdon). <I>Ké saké four, c'&nbsp;est totès bardaxhes&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. mauvaise herbe ligneuse.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) <I>a)</I> grande mwinre djin. <I>Pire-Djôzef, c'&nbsp;esteut ene grande bardaxhe; ti n'&nbsp;åreus yeu dit k'&nbsp;il aveut crexhou dins èn atchenå.</I> rl a: [[Motî:araegne|araegne]], [[Motî:epatlé|epatlé]]. <span lang=fr>F. échalas, perche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene grande bardaxhe ki n'&nbsp;a ni panse ni tete:</FONT> traitant cåzaedje po ene grande maigue feme. <I>b)</I> djin ki rnaxhe pattavå. <span lang=fr>F. fureteur, fouinard.</span> Disfondowes: bardahe, bardache, <FONT COLOR="#800080">bardahye</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardaxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> bouxhî dins èn åbe ås fruts avou ene bardaxhe. <I>On-z a co vnou del nute bardaxhî dvins nos melêyes.</I> <span lang=fr>F. gauler.</span> <B>2.</B> bouxhî a håre et a hote. <I>I bardaxhe totavå.</I> rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]]. <span lang=fr>F. frapper au hasard.</span> Disfondowes: bardahî, bardachi, <FONT COLOR="#800080">bardachî</FONT>, bardacher, bardachè, bardahi (4inme sôre). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardaxhåd, e</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki bardaxhe. 808 21812 2003-08-06T01:07:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardaxhe]] 809 21813 2003-08-06T01:07:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardaxhe]] 810 21814 2003-08-06T01:07:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardaxhe]] 811 35213 2005-07-17T19:40:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>biyovaryisté</B></FONT> [f.n.] cwålité del nateure cwand gn a bråmint des sôres di plantes et d' biesses. <I>Rén k' avou ça on-z a ricnoxhou 3000 sôres di molusses a schafiote; c' est ene biyovaryisté ossu grande k' el cene di tote li Mitrinne Mer, et cénk côps pus grande k' el cene di totes les Iyes britanikes</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"biovariété"</span>, tot uzant del cawete -isté, [[noûmot|2002]]. 812 21816 2004-08-25T01:11:26Z Pablo 5 coridj.: fritches -> fletches <FONT COLOR="#ff0000"><B>båbe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> poyaedjes ki crexhèt sol minton des omes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;båbe di sonk:</FONT> vizaedje plin d'&nbsp;sonk. <span lang=fr>F. visage ensanglanté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé a onk ene båbe di sonk:</FONT> lyi bouxhî so s'&nbsp;vizaedje, lyi fote ene danse. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"rouer de coups"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé del båbe di bok (a èn efant):</FONT> po èn ome k'&nbsp;a ene båbe lyi froter s'&nbsp;båbe so s'&nbsp;vizaedje. <B>2.</B> (mot d'&nbsp;bokion) eriesse del hepe, ki rvént sol divant do mantche, a l'&nbsp;emantcheure, pol sotni. <B>3.</B> picas des påtes di oidje. Disfondowes: <B>baube</B>, bâbe, baurbe, bârbe. {| ALIGN="CENTER" CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 |- | WIDTH="33%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:baube2.jpg]] | WIDTH="33%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:baube.jpg]] | WIDTH="33%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:pautes.jpg]] |- | colspan=3 |Di hintche a droete: båbe d'&nbsp;on bårbou; båbe del hepe (inte les rodjès fletches); båbe do oidje. <small>(poitraits del Daegntoele (a) et da L. Mahin (b) &amp; (c).</small> |} 813 21817 2003-08-06T01:12:08Z Pablo 5 båbe del hepe (foto L. Mahin) 814 21818 2003-08-06T01:11:47Z Pablo 5 båbe di påtes (foto L. Mahin) båbe di påtes (foto L. Mahin) 815 21819 2003-08-06T01:12:21Z Pablo 5 John "Maddog" Hall John "Maddog" Hall 816 21820 2003-08-06T21:16:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>babi</B></FONT> [f.n.] binamêye, mot po houkî s'&nbsp;monkeur, tot djåzant d'&nbsp;on galant. <I>Babi, ni vos endaloz nén Vos aloz tot mi dzavirer</I> ([http://lucyin.walon.org/tchanson/dunker.html#Ba A. Gauditiaubois]). rl a: [[Motî:poyon|poyon]], [[Motî:mayon|mayon]]. <span lang=fr>F. chérie.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (prononcî come on l'&nbsp;léjhe e francès) di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"baby"</span> (minme sinse, sitindou d'&nbsp;on prumî sinse "påpåd"), 1995.</P> 817 21821 2003-08-06T21:25:52Z Pablo 5 biyet d' 500 € (imådje di wikipedia) biyet d' 500 € (imådje di wikipedia) 818 35704 2005-07-20T20:18:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>biyet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> papî ki våt des cwårs. <I>Si pårén lyi a dné on gros biyet pol dicåce.</I> <I>Il åreut dné gros po rtrover ç'&nbsp;biyet la.</I> <I>Si vinte, c'&nbsp;est come on ridoe-caisse k'&nbsp;infele tot contant ses biyets</I> (C. Quinet). <B>2.</B> pitit scrît. <I>Ele lyi a avoyî on biyet doûs.</I> <B>3.</B> pitit boket d'&nbsp;papî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;biyet d'&nbsp;caramel:</FONT> papî ki ratoirteye les caramels. <B>4.</B> tiket (pitit papî po payî l'&nbsp;tram, li trin, li fotbal, l'&nbsp;avion). <I>Il a bén reyussi dins l'&nbsp;veye: i trawe les biyets d'&nbsp;tram.</I> rl a: [[Motî:copon|copon]]. <B>5.</B> pitit papî po vs houkî al police, al comene, ås sôdårds. <I>Li champete a poirté les biyets d'&nbsp;sôdård.</I> <span lang=fr>F. convocation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>biyter</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) <B>1.</B> fé des wadjeures po des cwårs. <span lang=fr>F. parier.</span> <B>2.</B> djouwer a des djeus d'&nbsp;cwårs. <I>Li ci k'&nbsp;a biyté, biytêyrè.</I> <span lang=fr>F. s'adonner au jeu.</span> <B>3.</B> atchter ene sacwè, k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;end ocupe nén, copurade des tites al boûsse, po waitî d'&nbsp;wangnî dsu. <span lang=fr>F. spéculer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>bîyter</B>, bîyètè, bîyèter</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>biyteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>biyteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>biytêyresse</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki biytêye. <I>C'&nbsp;est on biyteu, i djouwreut si marone.</I> <span lang=fr>F. joueur, spéculateur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bîyteu, biyteu, bîyèteu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>biytaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djouwaedje avou des cwårs, atchtaedje po wangnî gros. <span lang=fr>F. jeu d'argent, spéculation.</span> <B>2.</B> vindaedje di biyets d'&nbsp;avion, di lotreye, evnd. <I>Li biytaedje ni nos rapoite nén ddja 5 åcint; ci n'&nbsp;est nén assez po vinde les biyets d'&nbsp;avion al croye&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. billeterie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bîytadje, bîyètadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>biytî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>biytresse</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki vind des biyets, copurade des biyets d'&nbsp;avion, des biyets d'&nbsp;tombola, des tikets d'&nbsp;intrêye. <span lang=fr>F. vendeur, euse de billets, billettiste.</span> Etimolodjeye: bodje biyet, cawete -î po les mestîs, 2002. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>biytreye</B></FONT> [f.n.] cwårtî d'&nbsp;l'&nbsp;economeye, a vey avou l'&nbsp;vindaedje des biyets (d'&nbsp;avion, di fotbal). <I>Li grope Accor ni vout pus ôre cåzer d'&nbsp;biytreye; ça n'&nbsp;rapoite rén, sapinse zels.</I> <span lang=fr>F. billeterie.</span> Etimolodjeye: bodje biyet, cawete -reye 2 (cwårtî a vey avou l'&nbsp;bodje), 2002. <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:biyet_500EUR.png]]<BR><BR>Imådje d'&nbsp;on biyet d'&nbsp;cénk cints euros.</P> 819 21823 2003-08-06T21:32:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 820 21824 2003-08-06T21:32:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 821 21825 2003-08-06T21:32:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 822 21826 2003-08-06T21:32:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 823 21827 2003-08-06T21:33:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 824 21828 2003-08-06T21:33:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 825 21829 2003-08-06T21:33:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 826 21830 2003-08-06T21:34:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:biyet]] 827 21831 2005-05-08T21:29:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dilé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dlé</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] <B>1.</B> a [[Motî:costé|costé]] di. <I>Vinoz vs mete dilé mi.</I> <I>Pu, on-z aléve mete les bagaedjes a rive dilé l' rixhea</I> (C. Culot). <span lang=fr>F. près de, à côté de.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint, dins les nos d' viyaedjes, po fé l' diferince avou èn ôte plaece do minme no) metou a costé di (èn ôte viyaedje): Bossu-dlé-Walcoû, Måtche-dilé-Scåssene, Perwé-dlé-Hayo, Li Ptit Ru dlé Nivele, Li Ptit Ru dlé Brinne, Sårt-dilé-Spå,... <span lang=fr>F. -lez-.</span> <B>3.</B> [[Motî:amon|amon]]. <I>Vos vénroz dlé nozôtes po soper.</I> <B>II.</B> [o.n.] costé. <I>Vos avoz l' dilé do solé ki s' discole.</I> <I>On s' aléve sitamper sol dilé d' l' eglijhe.</I> rl a: [[Motî:lérece|lérece]], [[Motî:volé|volé]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>d(i)lé</B>, d(u)lé, dèlé, d(ë)lé, dulé / llé</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"de latus"</span> (do costé), rl a: [[Motî:addé|addé]], [[Motî:adlé|adlé]], [[Motî:dé 1|dé]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dilérin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dlérin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>inne</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> K' a-st a vey avou l' grand costé d' on rectingue, li costé d' on triyingue. <I>Vos n' avoz waire metou d' moirtî sol meur dilérin.</I> <span lang=fr>F. latéral.</span> <B>2.</B> Ki n' a-st a vey k' avou on costé d' on payis. <I>Li Consey di l' Urope a metou so pî li Påye Uropyinne des Lingaedjes Dilérins pask' on s' a rindou conte k' gn aveut des pårlaedjes k' estént a schape di disparexhe</I> (J. L. Fauconnier). <span lang=fr>F. régional.</span> <B>II.</B> [o.n.] K' a stî metou (owe) sol costé. <I>Les payis afrikins vont esse les dlérins do diswalpaedje do 21inme sieke.</I> <span lang=fr>F. laissé pour compte.</span> rl a: [[Motî:foûtrin|foûtrin]]. Etimolodjeye: bodje dilé, cawete -rin, 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dilérece</B></FONT> [addj.] dilérin(ne). <I>Li romantche, c' est on lingaedje dilérece djåzé å mitan del Swisse.</I> <I>Paski, ces berikes la, dj' els a veyou dins l' pitite potche dilérece del carnassire</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: bodje dilé, cawete -rece, 2000. <span lang=fr>F. latéral, régional.</span> 828 21832 2003-08-09T17:40:56Z Ia 10 #REDIRECT [[9 d' awousse]] 829 65098 2006-06-24T20:12:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 221inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 222inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 144 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == *[[-48]] - [[Djules Cezar]] wagne siconte Pompeyi al batreye di Farsalus, Pompeyi fujhe a l'&nbsp;[[Edjipe]] *[[378]] - Batreye d'&nbsp;Adrianopole inte les Gots eyet les [[Impire Romin|romins]], l'&nbsp;Impreur romin [[Valens]] î mourt. *[[1564]] - l'&nbsp;edit di Rosiyon, fwait cmincî l'&nbsp;êye å 1î d'&nbsp;djanvî el France. *[[1842]] - Sinateure do Traité di Webster-Ashburton, ki definixhe li frontire inte les [[Estats Unis]] eyet l'&nbsp;[[Canada (payis)|Canada]] a l'&nbsp;Ess des Montinnes Rotcheuses ("Rocky Mountains" en inglès). *[[1902]] - [[Edwård VII do Rweyåme Uni]] est coroné rwè. *[[1930]] - askepiaedje do persounaedje di dessin animé [[Betty Boop]] *[[1945]] - Ene bombe atomike esplôze sol veye di [[Nagasaki]], å [[Djapon]]. On conte ki 40.000 djins morît directumint di l'&nbsp;esplôzion, eyet 60.000 ôtes des consecwinces des radiåcions. *[[1965]] - Dislaxhaedje di [[Singapour]]. *[[1974]] - Li prezidint des Estats Unis [[Richard Nixon]] abandone si plaece après li scandale do ''Watergate''. [[Gerald Ford]], li vice-prezidint, prind li plaece. *[[1993]] - Li rwè [[Albert II di Beldjike]] monte sol trône. == Ont vnou å monde ci djoû la == *[[1593]] - [[Izaak Walton]], [[pexheu]] et [[sicrijheu|scrijheu]] (+ [[1683]]) *[[1757]] - [[Thomas Telford]], [[indjenieu]] di costrujhaedje (+ [[1834]]) *[[1797]] - [[Charles Robert Malden]], oficî del marine britanike ki dischovra l'&nbsp;Iye Malden. (+ [[1855]]) *[[1896]] - [[Jean Piaget]], [[pedosicologue]] (+ [[1980]]) *[[1899]] - [[P. L. Travers]], [[sicrijheu]] di [[Mary Poppins]] (+ [[1996]]) *[[1914]] - [[Tove Jansson]], [[sicrijheu]] des lives Moomin (+ [[2001]]) *[[1919]] - [[Ralph Houk]], [[spôrtif]] professionel di beysbale eyet manaedjeu d'&nbsp;ekipe estazunyin *[[1927]] - [[Robert Shaw]], [[acteu]] (+ [[1978]]) *[[1928]] - [[Bob Cousy]], [[spôrtif]] professionel de [[basketbale]] *[[1938]] - [[Rod Laver]], [[spôrtif]] professionel di [[tenisse]] *[[1944]] - [[Sam Elliott]], [[acteu]] *[[1945]] - [[Ken Norton]], tchampion di [[bocse]] *[[1949]] - [[Jonathan Kellerman]], [[sicrijheu]] di misteres *[[1957]] - [[Melanie Griffith]], [[acteu|actresse]] estazunyinne *[[1960]] - [[Aimee Mann]], [[tchanteu]], compôzeu *[[1963]] - [[Whitney Houston]], [[tchanteu]]se eyet [[acteu|actresse]] estazunyinne *[[1967]] - [[Deion Sanders]], [[spôrtif]] professionel di [[fotbale amerikin]] *[[1968]] - [[Gillian Anderson]], [[acteu|actresse]] estazunyinne == Ont morou ç' djoû la == *[[117]] - [[Trajan]], [[Impreur Romin]] (* [[53]]) *[[1919]] - [[Ruggiero Leoncavallo]], compôzeu d'&nbsp;operås itålyin (* [[1857]]) *[[1962]] - [[Hermann Hesse]], [[sicrijheu]] almand, pris Nobel di literateure (* [[1877]]) *[[1969]] - [[Sharon Tate]], [[acteu|actresse]] estazunyinne (* [[1943]]) *[[1975]] - [[Dmitriy Dimitriyevitch Shostakovitch]], [[compôzeu]] rûsse (* [[1906]]) *[[1995]] - [[Jerry Garcia]], [[guitarisse]] estazunyin do groupe ''[[Grateful Dead]]'' (* [[1942]]) *[[2002]] - [[Peter Neville]], [[anårtchisse]], [[sociologue]] eyet [[activisse]] pol påye == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == *[[Nonne Afrike]]: djoû nåcionå del feme *[[Singapour]]: djoû del fiesse nåcionåle ---- '''Vey eto:''' [[7 d' awousse]] - [[8 d' awousse]] - [[10 d' awousse]] - [[11 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Augustus]] [[an:9 d'agosto]] [[ar:9 أغسطس]] [[ast:9 d'agostu]] [[be:9 жніўня]] [[bg:9 август]] [[bs:9. august]] [[ca:9 d'agost]] [[ceb:Agosto 9]] [[co:9 d'aostu]] [[cs:9. srpen]] [[csb:9 zélnika]] [[cv:Çурла, 9]] [[cy:9 Awst]] [[da:9. august]] [[de:9. August]] [[el:9 Αυγούστου]] [[en:August 9]] [[eo:9-a de aŭgusto]] [[es:9 de agosto]] [[et:9. august]] [[eu:Abuztuaren 9]] [[fi:9. elokuuta]] [[fo:9. august]] [[fr:9 août]] [[frp:9 oût]] [[fur:9 di Avost]] [[fy:9 augustus]] [[ga:9 Lúnasa]] [[gl:9 de agosto]] [[he:9 באוגוסט]] [[hr:9. kolovoza]] [[hu:Augusztus 9]] [[ia:9 de augusto]] [[id:9 Agustus]] [[ie:9 august]] [[ilo:Agosto 9]] [[io:9 di agosto]] [[is:9. ágúst]] [[it:9 agosto]] [[ja:8月9日]] [[jv:9 Agustus]] [[ka:9 აგვისტო]] [[ko:8월 9일]] [[ku:9'ê gelawêjê]] [[lb:9. August]] [[li:9 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 9]] [[mk:9 август]] [[ms:9 Ogos]] [[nap:9 'e aùsto]] [[nl:9 augustus]] [[nn:9. august]] [[no:9. august]] [[oc:9 d'agost]] [[pl:9 sierpnia]] [[pt:9 de Agosto]] [[ro:9 august]] [[ru:9 августа]] [[scn:9 di austu]] [[sco:9 August]] [[se:Borgemánu 9.]] [[simple:August 9]] [[sk:9. august]] [[sl:9. avgust]] [[sq:9 Gusht]] [[sr:9. август]] [[sv:9 augusti]] [[te:ఆగష్టు 9]] [[th:9 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 9]] [[tr:9 Ağustos]] [[tt:9. August]] [[uk:9 серпня]] [[vi:9 tháng 8]] [[war:Agosto 9]] [[zh:8月9日]] 830 21834 2003-08-10T00:21:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>båboter</B></FONT> [v.s.c.] begyî. <I>Åyîz des wants ubén des guetes, vos n'&nbsp;m'&nbsp;etindroz nén båboter po vs evoyî båjhî bréjete.</I> <span lang=fr>F. balbutier, bégayer.</span> Disfondowes: bâboter, barboter, bârboter, båboter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båbotaedje</B></FONT> [o.n.] beguiaedje. <span lang=fr>F. bégaiement, balbutiement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båboteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>båboteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>båbotresse</B></FONT> [o.f.n.] beguieu(se). <I>On n'&nbsp;direut k'&nbsp;les båboteus sont pus assotis ki ls ôtes po djåzer.</I> <span lang=fr>F. bégayeur, euse.</span> Disfondowes: <B>bauboteu</B>. Coinreces Payis d'&nbsp;Lidje.</P> 831 21835 2003-08-10T00:23:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båboter]] 832 21836 2003-08-10T00:23:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båboter]] 833 21837 2003-08-10T00:23:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båboter]] 834 21838 2003-08-10T00:23:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båboter]] 835 59467 2006-06-06T14:05:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> bouxhî foirt. <I>Il a vnou bardouxhî a l'&nbsp;ouxh po dire k'&nbsp;i gn aveut ene vatche ki veléve.</I> <I>Dj'&nbsp;a tegué, savoz, po-z ariver å grand ouxh a droete mwin; et vo m'&nbsp;la a bardouxhî po k'&nbsp;on m'&nbsp;drouve</I> (A. Daudet, rat. pa L. Baijot). rl a: [[Motî:bardaxhî|bardaxhî]]. <span lang=fr>F. frapper violemment.</span> <B>2.</B> bate foirt, tot djåzant do cour. <I>Tchaeke côp k'&nbsp;elle aporçuveut Rodrigue, gn aveut s'&nbsp;cour ki bardouxhive dins s'&nbsp;pwetrene, come on tam-tam</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:tocter|tocter]]. <span lang=fr>F. battre la chamade.</span> <B>3.</B> bouxhî pattavå. <I>Il estént leu cwate conte mi, c'&nbsp;esteut l'&nbsp;moumint d'&nbsp;bardouxhî e hopea.</I> <I>On bardouxhe a droete, on bardouxhe a gåtche&nbsp;! Et pertif et pertaf&nbsp;!</I> (E. Pècheur). <span lang=fr>F. frapper à tort et à travers.</span> <B>4.</B> fé bråmint do brut tot bouxhant pattavå. <I>Ci n'&nbsp;esteut ene sôlêye ki bardouxhive avå les montêyes.</I> <I>Il a co seur rintré sô po bardouxhî insi totavå s'&nbsp;tchambe.</I> <I>Dj'&nbsp;a oyou bardouxhî ene sacwè e gurnî.</I> <I>Il a bardouxhî tote li nute.</I> <I>Årè-t on bénrade tot bardouxhî la-hôt&nbsp;?</I> (ramexhné pa L. Remacle). <I>Mågré l'&nbsp;canon ki bouxhive, ki hoûléve et bardouxhî, on s'&nbsp;essoctéve on cwårt d'&nbsp;eure e sondjant a ene crolêye tiesse, a des rodjès lepes, a ene moman, a on clotchî</I> (E. Wartique et E. Thirionet). rl a: [[Motî:caberdouxhî|caberdouxhî]]. <span lang=fr>F. tambouriner, faire du tapage, du vacarme.</span> <B>5.</B> toumer tot fjhant do brut. <I>Elle a bardouxhî al valêye des montêyes.</I> <span lang=fr>F. dégringoler.</span> <B>6.</B> bouter tot fjhant do brut, et må. <I>Il ont bardouxhî tot l'&nbsp;ivier, et l'&nbsp;måjhon n'&nbsp;est nén co fineye.</I> <span lang=fr>F. bosser, turbiner, bricoler.</span> <B>7.</B> roter tot cablançant et tot fjhant do brut. <I>Il est sô, i bardouxhe d'&nbsp;ene håye a l'&nbsp;ôte.</I> <span lang=fr>F. tituber bruyamment.</span> <B>8.</B> aler et vni. <I>Ki l'&nbsp;anêye ki vént vos voeye bardouxhî, gaiy, so totes les voyes</I> (R. Viroux). <I>L'&nbsp;Impreur potcha so si tchvå, et bardouxhî on pô håre et hote po trover on passaedje, mins i n'&nbsp;voeya rén</I> (J. Lebois). <span lang=fr>F. trimballer.</span> <B>9.</B> rinaxhî. <I>Dji m'&nbsp;dimande çou k'&nbsp;i bardouxhe avårla.</I> <I>Vos avoz co vnou bardouxhî avå mes ridants.</I> rl a: [[Motî:grevissî|grevissî]], [[Motî:veriner|veriner]], [[Motî:randaxhî|randaxhî]]. <span lang=fr>F. fouiner, fureter, fouiller, fougnter.</span> <B>10.</B> trinner tourner tos costés po-z awaitî. <I>Elle est todi a bardouxhî åtoû d'&nbsp;chal.</I> <span lang=fr>F. rôder.</span> <B>11.</B> trinner, tchicter. <I>I n'&nbsp;a nén bardouxhî po vinde si biesse.</I> <span lang=fr>F. tergiverser.</span> <B>12.</B> divni sot, piede li tiesse. <I>I cmincive a bardouxhî, ça fwait k'&nbsp;on lyi a vnou mete li camizole di foice.</I> <span lang=fr>F. déconner, déraisonner, divaguer, battre la campagne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bardouxhî avå les cwårs:</FONT> piede li tiesse. <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:distrure|distrure]]. <I>Louke on pô come i m'&nbsp;a bardouxhî cist årmå la&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. gâcher, démollir, esquinter.</span> <B>2.</B> bouxhî po fé må. <I>I bardouxhént ç'&nbsp;pôve biesse la.</I> <span lang=fr>F. battre, maltraiter.</span> <B>3.</B> [[Motî:touwer|touwer]]. <I>I nd ont bardouxhî, va, do djîbî, so les deus ans k'&nbsp;il ont lowé l'&nbsp;tchesse.</I> rl a: [[Motî:sipater|sipater]], [[Motî:schafyî|schafyî]]. <span lang=fr>F. massacrer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bardouhî, <FONT COLOR="#800080">bardouchî</FONT>, bardouchi, berdouchî, berdoûchè, berdôcher, berdoncher, berdachî, burdachî, bardahi, bardachi</span>. Etimolodjeye: mot-brut "doxh" (rl a: [[Motî:ridoxhî|ridoxhî]]), dobe betchete ba- (betchete latene bis-) eyet ri- (minme mot ki bardaxhe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxheye</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> sot(e), nén tot djusse (come onk k'&nbsp;åreut yeu on côp d'&nbsp;bardaxhe so s'&nbsp;tiesse). <I>Ni rwaitîz nén a çk'&nbsp;i dit: il est on pô bardouxhî.</I> <I>T'&nbsp;es co pus bardouxhî k'&nbsp;l'&nbsp;enocin d'&nbsp;Croupet ki djouwe di l'&nbsp;årmonica po fé tourner les salådes</I> (A. Marchal). <I>Bén t'&nbsp;es fén fô, va, taiss, surmint&nbsp;! T'&nbsp;es-st on foû-scwere et on dmey-doûs&nbsp;! On sfwait bardouxhî, K'&nbsp;a on gros bwès foû di s'&nbsp;faxhene</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:båyåd|båyåd]], [[Motî:burlu|burlu]], [[Motî:relî|relî]], [[Motî:maboul|maboul]]. <span lang=fr>F. sot(te), toqué(e), niais(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on dmey-bardouxhî:</FONT> onk k'&nbsp;est on pô drole, nén come èn ôte. rl a: [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:saizi|saizi]], [[Motî:sokea|sokea]], [[Motî:gnognot|gnognot]]. <span lang=fr>F. arriéré(e) mental(e), simple d'esprit.</span> <B>2.</B> fô (sote), ki n'&nbsp;tuze a rén. <I>N'&nbsp;ess nén on pô bardouxhî, paret&nbsp;? Ti bouxhes on seu ptit côp d'&nbsp;mårtea sol poure et ça t'&nbsp;pete al binete</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. fada, détraqué(e), dingue.</span> <B>3.</B> tot rmouwé, tote rimouwêye, amoreus sot. <I>Il est tot bardouxhî dispu k'&nbsp;el a rescontré å motocross.</I> rl a: [[Motî:dizôrné|dizôrné]]. <span lang=fr>F. éperdu(e), troublé(e).</span> <B>4.</B> malåde. <I>Elle est tote bardouxheye avou totes ces droukes la.</I> rl a: [[Motî:saké|saké]], [[Motî:fayé|fayé]], [[Motî:cacame|cacame]]. <span lang=fr>F. indisposé(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bardouhî, èye; bardouchi, îye, <FONT COLOR="#800080">bardouchî, èye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "bardouxhî". <I>Ké bardouxhaedje avå les montêyes&nbsp;!</I> <I>I n'&nbsp;ôt nén l'&nbsp;bardouxhaedje des trams et des otos</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Mins i m'&nbsp;fåt bén dire ki ci "muzike" la n'&nbsp;est pus, po l'&nbsp;djoû d'&nbsp;ouy, ki samrou, disdut, araedje et bardouxhaedje tot a ene feye&nbsp;!</I> ([[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. tapage, bruit, vacarme, potin, chambard, déflagration, explosion, détonation, dégringolade, bricolage, travail mal fait, allées et venues, destruction, démolition.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bardouhèdje, bardouchadje, berdoûchâdje, bardahèdje, berdachadje, <FONT COLOR="#800080">bardouchèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchofe|tchofe]] (bafe). <I>Si t'&nbsp;continowes, t'&nbsp;årès ene bardouxhe ki t'&nbsp;t'&nbsp;è sovénrè tote ti veye.</I> rl a: [[Motî:ratournêye|ratournêye]], [[Motî:berafe|berlafe]]. <span lang=fr>F. gifle, taloche.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les bardouxhes</FONT> [t.pl.] pûnicion do djeu d'&nbsp;bale à l'&nbsp;calote ou au potè. <span lang=fr>F. punition, peine, châtiment, réprimande.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer les bardouxhes:</FONT> cori po pûnicion, inte deus rîlêyes d'&nbsp;efants ki bardouxhèt avou leu mwin u leu toirdowe etchêpe. <span lang=fr>F. fourches caudines.</span> <B>3.</B> asprouve k'&nbsp;on fwait passer a des noveas. <I>Ås prumirès nives, on tapéve les båsheles dins ene siconcire: après, on djheut k'&nbsp;elle avént passé les bardouxhes.</I> <span lang=fr>F. baptême, initiation.</span> <B>4.</B> laid moumint a passer. rl a: [[Motî:cwårt d' eure|cwårt d'&nbsp;eure]]. <span lang=fr>F. épreuve.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>berdouches, burdoûche, berdoûche, bërdoûches, <FONT COLOR="#800080">bardouches</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhåde</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki bardouxhe sovint. 836 21840 2003-08-10T00:32:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardouxhî]] 837 21841 2003-08-10T00:32:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardouxhî]] 838 21842 2003-08-10T00:33:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardouxhî]] 839 21843 2003-08-10T00:33:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardouxhî]] 840 21844 2003-08-10T00:33:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bardouxhî]] 841 21845 2003-08-10T00:33:37Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bardouxhî djus</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> fé toumer (des fruts). <I>I gn a des pemes k'&nbsp;on n'&nbsp;côpreut ddja so cist åbe la, ti les bardouxhrès djus.</I> <B>2.</B> stårer (ene tchedje), tot fjhant bråmint do brut. <I>Il ont bardouxhî l'&nbsp;tcherêye djus.</I> <span lang=fr>F. renverser.</span></P> 842 21846 2004-12-12T15:39:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkene</B></FONT> [f.n.] (mot d' batlî) ronde tchambe a air ki flote so l' aiwe, po mostrer les rotches. <span lang=fr>F. balise, bouée.</span> Etimolodjeye: bodje båk- (fwait pa scawaedje di [[Motî:båkete|båkete]]), [[cawete -ene]]. Coinrece Lidje Hesbaye. 843 21847 2004-12-12T15:57:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:båker|båker]]. <I>Ci n' est nén bén di båcter dins l' måjhon des djins.</I> <I>Li sori vént båcter å boird di s' trô.</I> ([[F. Deprêtre &amp; R. Nopère]]). <I>Ele båctêye dirî s' gordene</I>. <span lang=fr>F. épier, espionner, lorgner, reluquer, regarder à la dérobée.</span> <B>2.</B> comincî a s' mostrer, tot cåzant d' ene sacwè k' esteut muchyî. <I>Li pikete do djoû, c' est on bea moumint: li solea vént båcter tot ptit belmint</I> ([[D. Heymans]]). <I>Mes schalotes comincèt a båcter</I> (Deprêtre &amp; Nopère). <I>Dji souwe tot, dit-st i, tot rxhorbant les crolés poys ki båctént foû di s' gavêye å lådje.</I> <I>Li ponte do ptit nenè vineut båcter å boird di s' discolté; li vî ome end a pierdou ses berikes.</I> <I>Li bontins båctêye, les bråyes di tchet cmincèt ddja a flori</I> (F. Deprêtre et R. Nopère). On dit eto: [[Motî:briker|briker]]. <span lang=fr>F. apparaître, percer, poindre, pointer, surgir, éclore, faire saillie, montrer le bout de son nez</span>. <B>II.</B> [v.s.dj.] fé djoû (cwand l' solea rexhe). <I>C' esteut å moumint k' i båctéve</I>. <span lang=fr>F. se faire jour.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baucter</FONT>, bocter</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol no [[Motî:båkete|båkete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>båctêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki båctêye. <span lang=fr>F. curieux, espion.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båctant</B></FONT> [addj.] ki båctêye (ki brike ene miete). On dit eto: båkeu. <span lang=fr>F. saillant, légèrement proéminent.</span> Coinreces Levant Årdene; Nivele, El Lovire. 844 21848 2003-08-10T00:36:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båcter]] 845 21849 2003-08-10T00:37:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Badjimont]] 846 21850 2003-12-15T20:37:54Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Badjimont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bagimont</span>, rebané avou 5550 Vresse; limero diyalectolodjike: [Ne 65]. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Badjimont</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li pwaire di Badjimont:</FONT> <I>a)</I> "cope" di deus omes avou ene feme. <I>b)</I> dijheye po lomer on troejhinme vere k'&nbsp;on boet, u k'&nbsp;on dmande. <FONT FACE="Arial Narrow">Nos di des plaeces di Badjimont:</FONT> Li Banea (Disfondowe: lu / ou Bané); li Mintchenoe (Disfondowe: lu / ou Mintchènwa). <FONT FACE="Arial Narrow">Lingaedje do payis:</FONT> tchampnwès. <FONT FACE="Arial Narrow">Ricwerances sol tchampnwès:</FONT> pont d'&nbsp;inkete da Haust, li seul pont sol payis tchampnwès d'&nbsp;Beldjike. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Badjimonès, esse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Badjimont. Disfondowes: Badjimounê, êze, <B>Badjimounès</B>, <B>esse</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>Badjimonès, esse</B></FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Badjimont]] 847 21851 2003-08-10T00:40:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>baf&nbsp;!</B></FONT> rl a: [[Motî:bif|bif]]</P> 848 37232 2005-08-06T20:07:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>badjoû</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> cwårea metou ådzeu d'&nbsp;èn ouxh u d'&nbsp;ene vite, et ki n'&nbsp;si drouve nén. <I>On a fwait ene finiesse avou deus cwåreas et on badjoû.</I> <I>On a rade on caywea dins l'&nbsp;badjoû del poite.</I> rl a: [[Motî:sordjoû|sordjoû]], [[Motî:atike|atike]]. <span lang=fr>F. imposte.</span> <B>2.</B> tchessi di ç'&nbsp;cwårea la. <I>Il est trop grand po passer dzo l'&nbsp;badjoû sins s'&nbsp;baxhî.</I> <span lang=fr>F. châssis d'imposte.</span> <B>3.</B> [[Motî:abadjoû|abadjoû]]. <I>Dj'&nbsp;a metou on badjoû so l'&nbsp;kinket po mi keude.</I> <span lang=fr>F. abat-jour.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bajoû, bajoûr, <FONT COLOR="#800080">badjoû</FONT></span>. Etimolodjeye: sibetchtaedje et spotchaedje di "[[Motî:abadjoû|abadjoû]]". Coinrece Payis d'&nbsp;Nameur &amp; Tchålerwè. 849 21853 2005-03-09T21:12:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bagnole</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> oto. <I>Ene viye bagnole, ene bele bagnole.</I> <I>I s'&nbsp;a ratchté ene nouve bagnole.</I> <B>2.</B> viye måjhone. <span lang=fr>F. bicoque.</span> <B>3.</B> (v.m.) (mot d'&nbsp;foidje) usteye do disforner les båres di fier. <B>4.</B> (v.m.) (mot d' houyeu) batch metou dizo l' cadje des ovrîs ki rexhèt do beur. <B>5.</B> lét. <I>Alez a vosse bagnole.</I> rl a: [[Motî:bedreye|bedreye]]. <span lang=fr>F. plumard, pieu.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do picård bagnole (pitit batch po bagnî, schadrea), pu stindaedjes di sinse come po "batch", calkés eto på francès. 850 21854 2003-08-10T00:42:47Z Pablo 5 bague: ene bague d' acoirdances (foto L. Mahin) bague: ene bague d' acoirdances (foto L. Mahin) 851 21855 2004-01-08T00:44:58Z Pablo 5 coridj: aclever <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bague 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit rond d'&nbsp;fier, di keuve, k'&nbsp;on mete après s'&nbsp;doet, u après les pates des oujheas. <I>Les colons ås longs voyaedjes poirtèt tertos leu bagues</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. bague, anneau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bague di mariaedje, bague d'&nbsp;ôr:</FONT> bague ki les maryis si metèt ås doets d'&nbsp;n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte. <span lang=fr>F. alliance, anneau de mariage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè ene bague e s'&nbsp;doet:</FONT> esse maryî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler kê les bagues:</FONT> aler atchter les bagues di mariaedje; esse seur k'&nbsp;on s'&nbsp;va maryî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bague d'&nbsp;acoirdances:</FONT> bague k'&nbsp;on s'&nbsp;dene cwand k'&nbsp;on fiesse ses acoirdances. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i s'ont rindou les bagues:</FONT> i n'&nbsp;sont pus po s'&nbsp;maryî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>rompre les fiançailles</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est ene bague e vosse doet:</FONT> c'&nbsp;est ene sacwè ki vos va polou siervi. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>c'est une corde à votre arc</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avou mes çansses, dji trovré bague a m'&nbsp;doet:</FONT> si nole feme ni m'&nbsp;vout paski dji n'&nbsp;so nén bea, dj'&nbsp;endè trovré bén ene ki cwire après les cwårs. <B>2.</B> rondele d'&nbsp;agnon. <I>Gn aveut ene bague d'&nbsp;agnon k'&nbsp;aveut toumé sol sitouve.</I> <B>3.</B> rond k'&nbsp;i gn a sol pî di sacwants åbussons, did cwand l'&nbsp;tchapea s'&nbsp;end a discolé. <I>Gn a des åbussons ki n'&nbsp;si ricnoxhèt k'&nbsp;pa leu bague</I> (P. Otjacques). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bagler</B></FONT> [v.c.] mete ene bague a èn oujhea. <I>Dj'&nbsp;a trové on tcherdonî bagué.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baguer</B></FONT> [v.c.] bagler. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baglaedje</B></FONT> [o.n.] metaedje d'&nbsp;ene bague di ricnoxhance a on moxhon tchanteu u a èn oujhea voyaedjeus. <I>Asteure, si t'&nbsp;vous aclever des tcherdonîs, li baglaedje est oblidjî.</I> <span lang=fr>F. baguage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bagaedje 4</B></FONT> [o.n.] baglaedje. <span lang=fr>F. baguage.</span></P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:bague.jpg]]<BR><BR>bague 1: I lyi mete li bague d'&nbsp;acoirdances e s'&nbsp;doet (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 852 21856 2003-08-10T00:45:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bague 1]] 853 21857 2003-08-10T00:45:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bague 1]] 854 21858 2003-08-10T00:45:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bague 1]] 855 21859 2003-08-10T00:46:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bague 1]] 856 21860 2004-01-06T11:34:08Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bake</B></FONT> [f.n.] cwåré boket d'&nbsp;lård. <I>Dj'&nbsp;avans disfaxhi l'&nbsp;lård a bakes</I> (P.J. Dosimont). <I>Dji n'&nbsp;avans pus k'&nbsp;deus bakes di lård, et k'&nbsp;i gn a co bén deus moes divant k'&nbsp;on n'&nbsp;touwe.</I> Coinrece Årdene nonnrece.</P> 857 21861 2003-08-10T10:50:59Z Pablo 5 båkea båkea 858 43406 2005-11-07T19:25:34Z Lucyin 16 cor. ôrt. [[Imådje:baukea.jpg|thumb|123px|båkea d' on boû <small>(poitrait saetchî pa Ch. Gaspar pol ''Musée de la Vie Wallonne'')</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkea</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) <B>1.</B> ronde [[Motî:hårdêye|hårdêye]] (ubén grosse coide) a môde d' anea: <I>a)</I> po loyî les vatches après on [[Motî:stamon|stamon]]. <I>b)</I> po mete come loyén å cô des veas. rl a: [[Motî:acolete|acolete]]. <I>c)</I> po loyî ene pate di dvant d' ene [[Motî:piteuse|piteuse]], après li stamon, tins k' on l' mode. rl a: [[Motî:lamea|lamea]]. <I>d)</I> po replaecî l' ene des pogneyes del få. <I>f)</I> po serer ene [[Motî:baye|baye]] di corti tot l' passant après s' på. <B>2.</B> [[Motî:ployrete|ployrete]] (po tinde ås gréves). <B>3.</B> sôre di triyingue di bwès k' on meteut å cô des boûs e pateure, por zels èn nén passer les håyes) et k' il avént l' air di vni båker åd triviè. On dit eto: [[Motî:hårkea|hårkea]]. <span lang=fr>F. tribart, carcan.</span> <B>4.</B> trô dins ene gayole ås moxhons, la k' on mete l' abuvroe. On dit eto: trô d' [[Motî:aboere|aboere]]. <B>5.</B> masse do [[Motî:moxhî|moxhî]] (avou ene båkete po vey clair). On dit eto: [[Motî:båboe|båboe]]. Etimolodjeye: bodje båk- (fwait pa scawaedje di [[Motî:båkete|båkete]]), [[cawete -ea]] Omonimeye coinrece: * [[Motî:bokea|bokea]] 860 59833 2006-06-08T08:29:24Z Pablo 5 imådje <FONT COLOR="#ff0000"><B>båker</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>1.</B> riwaitî çou k' on n' divreut nén, tot dmorant catchî. <I>Ki vént i båker la, ci-la ?</I> <I>Ele vinént båker padrî l' finiesse.</I> <I>Il a vnou båker pal craeye di l' ouxh</I> ([[F. Twiesselmann]]). <span lang=fr>F. épier, guetter, regarder à la dérobée.</span> rl a: [[Motî:abåker|abåker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;båker a l' ronde:</FONT> riwaitî di totåtoû. <B>2.</B> riwaitî avou des grands ouys, come des [[Motî:båyåds|båyåds]]. <I>Les cis d' Årvaye, adjokés so les rotches, båként la, tot droles, après l' prumî trin k' a passé a Pwès</I> ([[P.J. Dosimont]]). On dit eto: [[Motî:bignî|bignî]], [[Motî:lurter|lurter]], [[Motî:riloukî|riloukî]], [[Motî:guignî|guignî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;båker ås ålouwetes:</FONT> [[Motî:tuziner|tuziner]], sins rén fé. <span lang=fr>F. bayer aux corneilles, rêvasser.</span> <B>3.</B> riwaitî raddimint des sacwès k' on n' divreut nén vey. <I>Si plaijhi, c' est d' aler båker amon les djins, po vey çou k' il ont e leus måjhons.</I> <span lang=fr>F. jeter un coup d'œil, espionner.</span> <B>4.</B> passer l' tiesse dins on trô po rwaitî. <I>I vleut bén båker pal finiesse do batea.</I> rl a: båkea, båcnire. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bauker</FONT>, baukè, beuker, bâker, bâki, Gm. & Tch. bauquer.</span> Coinrece [[Årdene]] & [[Bote di Djivet]]. Etimolodjeye: viebe fwait pa scawaedje di [[Motî:båcter|båcter]]. [[Imådje:Mahin_bauke_tome1.jpg|thumb|Coviete do prumî tome di "Ene båke so les bwès d'&nbsp;l'&nbsp;Årdene"]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båke</B></FONT> [f.n.] riwaitaedje did catchî. <span lang=fr>F. regard furtif.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ene båke so les bwès d'&nbsp;l'&nbsp;Årdene:</FONT> live a môde des lives di scole sicrît pa [[Lucyin Mahin]]. Etimolodjeye: [[sivierba]] di "båker", 1982. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki båke. <span lang=fr>F. espion, inspecteur, surveillant.</span> <B>2.</B> [[Motî:båyåd|båyåd]]. <span lang=fr>F. badaud, flâneur, curieux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baukeu(se), baucresse</FONT>, bâkeûr, bâkeu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "båker". rl a: [[Motî:awaite|awaite]]. <span lang=fr>F. guet, surveillance, espionnage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcreye</B></FONT> [f.n.] båcaedje ki s' repete. <I>Les Irakyins n' ont nén volou leyî moussî les awaiteus d' l' ONU e deus plaeces: i djhèt ki ç' n' est pus d' l' inspectaedje, c' est del båcreye.</I> <span lang=fr>F. espionnage, curiosité malsaine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baucrèye</FONT>, baucrîye</span>. Ôte parintêye: * [[Motî:båkete|båkete]] (dandjreus li sourdant do bodje) * [[Motî:båcter|båcter]] (viebe fwait direk so "båkete") * [[Motî:båkyî|båkyî]], [[Motî:båcnire|båcnire]], [[Motî:båkene|båkene]], [[Motî:båkea|båkea]] (fwaits sol bodje båk-, après scawaedje di "båkete") * [[Motî:abåker|abåker]] (fwait a pårti d'&nbsp;"båker") ---- * [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so "Ene båke so les bwès d'&nbsp;l'&nbsp;Årdene"]] 861 21865 2003-08-10T12:36:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båker]] 862 21866 2004-12-12T15:34:52Z Pablo 5 [[Imådje:loukete.jpg|thumb|båkete di poite di gregne]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:bawete|bawete]], pitite finiesse po-z î loukî dins èn ouxh, on meur. <I>Dj' a veyou pal båkete ki vos nd alîz</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Å matén, l' Årdinwès aléve riwaiter pal båkete di l' ouxh del gregne po vey s' i freut bea udon k' i ploureut</I> (rat. pa [[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:loukete|loukete]], [[Motî:potale|potale]]. <span lang=fr>F. chatière, lucarne, vasistas.</span> <B>2.</B> pitit trô dins l' ouxh d' intrêye, po vey les djins ki vnèt toker. <span lang=fr>F. oeil-de-boeuf.</span> <B>3.</B> ronde finiesse d' avion, di batea. <I>Cwand ti les rwaites pal båkete, les djins sont tot ctoirdous.</I> <I>Pal båkete di l' avion, on voeyeut disfiler tos les cwårés tchamps del Saskatchewane.</I> <span lang=fr>F. hublot.</span> [[Imådje:baukete-finiesse_wi.jpg|thumb|Finiesse a môde di båkete di batea d' ene måjhon å boird del mer.]] <B>4.</B> bawete d' on buro, d' ene administråcion. <I>Li percepteur astitcha s' tiesse pa l' båkete di s' buro.</I> <span lang=fr>F. guichet, judas.</span> <B>5.</B> trô dins ene vite avou ene tournikete po renairi ene plaece. <I>Fijhoz mete ene båkete a vosse finiesse, i foume trop foirt cial</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. ventilateur.</span> <B>6.</B> plaece des apareys fotos pa wice kel loumire passe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;båkete del loumire:</FONT> ronde pårteye divantrinne des apareys fotos et des fimreces. <span lang=fr>F. objectif.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trô del båkete:</FONT> pitit trô ki leye passer l' loumire dins èn aparey di fotos, et k' on pout drovi u rclôre tot reglant l' [[Motî:båcnire|båcnire]]. rl a: [[Motî:diyafrague|diyafrague]]. <span lang=fr>F. ouverture du diaphragme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;båkete di l' ouy:</FONT> plaece k' on rwaite li sudjet a prinde e poitrait. <span lang=fr>F. viseur.</span> Disfondowes: baukète, beucate, beukète. Pc. bokète. Coinrece [[Årdene]] & [[Bote di Djivet]]. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>batare</span> ([[Motî:båyî|båyî]], esse å lådje); miersipepieuzmint splitchî e [[Motî etimolodjike da Von Wartburg|FEW]] 1.284b; [[cawete -kete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båket</B></FONT> [o.n.] dins l' ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé båket:</FONT> riwaitî åd triviè d' on noret, dins l' trô d' ene gazete, evnd. <span lang=fr>F. épier, surveiller.</span> Ôte parintêye : * [[Motî:båcter|båcter]] * [[Motî:båkyî|båkyî]], [[Motî:båkiåd|båkiåd]] * [[Motî:båcnire|båcnire]] * [[Motî:båkene|båkene]] * [[Motî:båkea|båkea]] * [[Motî:båker|båker, båkeu, båke]], [[Motî:abåker|abåker]] 863 21867 2003-12-14T20:56:10Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bålé</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Baulers</span>, rebané avou Nuvele; limero diyalectolodjike: [Ni&nbsp;88]; limero del posse (nén candjî): 1401. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Baulé</FONT>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">å Ptit Bålé:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Nuvele: Etimolodjeye: vî tîxhon <span lang=de>bân-lare</span> (bouxhnisse metou en on plat payis); rl a: [[Motî:Bonlé|Bonlé]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bålé]] 864 35493 2005-07-19T23:29:09Z Pablo 5 disso -> dissu <FONT COLOR="#ff0000"><B>bale</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> balon po djouwer. rl a: [[Motî:fotbale|fotbale]], [[Motî:fousbale|fousbale]], [[Motî:hanbale|hanbale]], [[Motî:volebale|volebale]]; rl a: [[Motî:balter 2|balter 2]]. <B>2.</B> fier k' est å mitan del cartoutche, et k' acsût çou k' on tire dissu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>balete 1</B></FONT> [f.n.] gros plonk k'&nbsp;i gn a dins les cartoutches po saetchî å gros djibî. <I>Cwand to tires a baletes, ça s' kisseme; ci n' est nén come ene bale.</I> 865 21869 2003-08-10T12:42:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bale]] 866 64973 2006-06-24T19:51:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 223inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 224inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 142 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1916]] : [[Willy Bal]] === Ôtès djins === * [[1950]] - [[Steve Wozniak]] eterpindeu estazunyin, co-askepieu d'&nbsp;[[Apple]] == Ont morou ç' djoû la == * [[2003]] - [[Jacques Yerna]] sindicalisse eyet otonomisse walon (* [[1923]]) == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 d' awousse]] - [[10 d' awousse]] - [[12 d' awousse]] - [[13 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Augustus]] [[an:11 d'agosto]] [[ar:11 أغسطس]] [[ast:11 d'agostu]] [[be:11 жніўня]] [[bg:11 август]] [[bs:11. august]] [[ca:11 d'agost]] [[ceb:Agosto 11]] [[co:11 d'aostu]] [[cs:11. srpen]] [[csb:11 zélnika]] [[cv:Çурла, 11]] [[cy:11 Awst]] [[da:11. august]] [[de:11. August]] [[el:11 Αυγούστου]] [[en:August 11]] [[eo:11-a de aŭgusto]] [[es:11 de agosto]] [[et:11. august]] [[eu:Abuztuaren 11]] [[fi:11. elokuuta]] [[fo:11. august]] [[fr:11 août]] [[frp:11 oût]] [[fur:11 di Avost]] [[fy:11 augustus]] [[ga:11 Lúnasa]] [[gl:11 de agosto]] [[he:11 באוגוסט]] [[hr:11. kolovoza]] [[hu:Augusztus 11]] [[ia:11 de augusto]] [[id:11 Agustus]] [[ie:11 august]] [[ilo:Agosto 11]] [[io:11 di agosto]] [[is:11. ágúst]] [[it:11 agosto]] [[ja:8月11日]] [[jv:11 Agustus]] [[ka:11 აგვისტო]] [[ko:8월 11일]] [[ku:11'ê gelawêjê]] [[lb:11. August]] [[li:11 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 11]] [[mk:11 август]] [[ms:11 Ogos]] [[nap:11 'e aùsto]] [[nl:11 augustus]] [[nn:11. august]] [[no:11. august]] [[oc:11 d'agost]] [[pam:Agostu 11]] [[pl:11 sierpnia]] [[pt:11 de Agosto]] [[ro:11 august]] [[ru:11 августа]] [[scn:11 di austu]] [[sco:11 August]] [[simple:August 11]] [[sk:11. august]] [[sl:11. avgust]] [[sq:11 Gusht]] [[sr:11. август]] [[sv:11 augusti]] [[te:ఆగష్టు 11]] [[th:11 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 11]] [[tr:11 Ağustos]] [[tt:11. August]] [[uk:11 серпня]] [[vi:11 tháng 8]] [[war:Agosto 11]] [[zh:8月11日]] 867 64977 2006-06-24T19:52:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 224inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 225inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 141 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1953]] - L'&nbsp;[[URSS]] fwait esplôzer si prumire [[bombe H]] * [[1978]] - Li [[Chine]] eyet l'&nbsp;[[Djapon]] sinèt-st on traité d'&nbsp;påye et d'&nbsp;amisté. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1881]] - [[Cecil Blount De Mille]], fijheu d'&nbsp;films estazunyin * [[1914]] - [[Luis Mariano]], tchanteu d'&nbsp;operetes espagnol == Ont morou ç' djoû la == * [[1900]] - [[Whilhelm Steinitz]], prumî tchampion do monde d'&nbsp;echeks * [[1964]] - [[Ian Fleming]], sicrijheu britanike * [[1982]] - [[Henry Fonda]], acteu estazunyin == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 d' awousse]] - [[11 d' awousse]] - [[13 d' awousse]] - [[14 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Augustus]] [[an:12 d'agosto]] [[ar:12 أغسطس]] [[ast:12 d'agostu]] [[be:12 жніўня]] [[bg:12 август]] [[bs:12. august]] [[ca:12 d'agost]] [[ceb:Agosto 12]] [[co:12 d'aostu]] [[cs:12. srpen]] [[csb:12 zélnika]] [[cv:Çурла, 12]] [[cy:12 Awst]] [[da:12. august]] [[de:12. August]] [[el:12 Αυγούστου]] [[en:August 12]] [[eo:12-a de aŭgusto]] [[es:12 de agosto]] [[et:12. august]] [[eu:Abuztuaren 12]] [[fi:12. elokuuta]] [[fo:12. august]] [[fr:12 août]] [[frp:12 oût]] [[fur:12 di Avost]] [[fy:12 augustus]] [[ga:12 Lúnasa]] [[gl:12 de agosto]] [[he:12 באוגוסט]] [[hr:12. kolovoza]] [[hu:Augusztus 12]] [[ia:12 de augusto]] [[id:12 Agustus]] [[ie:12 august]] [[ilo:Agosto 12]] [[io:12 di agosto]] [[is:12. ágúst]] [[it:12 agosto]] [[ja:8月12日]] [[jv:12 Agustus]] [[ka:12 აგვისტო]] [[ko:8월 12일]] [[ku:12'ê gelawêjê]] [[lb:12. August]] [[li:12 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 12]] [[mk:12 август]] [[ms:12 Ogos]] [[nap:12 'e aùsto]] [[nl:12 augustus]] [[nn:12. august]] [[no:12. august]] [[oc:12 d'agost]] [[pam:Agostu 12]] [[pl:12 sierpnia]] [[pt:12 de Agosto]] [[ro:12 august]] [[ru:12 августа]] [[scn:12 di austu]] [[sco:12 August]] [[simple:August 12]] [[sk:12. august]] [[sl:12. avgust]] [[sq:12 Gusht]] [[sr:12. август]] [[sv:12 augusti]] [[te:ఆగష్టు 12]] [[th:12 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 12]] [[tr:12 Ağustos]] [[tt:12. August]] [[uk:12 серпня]] [[vi:12 tháng 8]] [[war:Agosto 12]] [[zh:8月12日]] 868 45104 2005-11-20T10:48:49Z Pablo 5 loyén === Les 366 djoûs d' l' anêye, en on tåvlea === <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>''[[djanvî]]''</td> <td>[[1î d' djanvî|1î]]</td> <td>[[2 d' djanvî|2]]</td> <td>[[3 d' djanvî|3]]</td> <td>[[4 di djanvî|4]]</td> <td>[[5 di djanvî|5]]</td> <td>[[6 di djanvî|6]]</td> <td>[[7 di djanvî|7]]</td> <td>[[8 di djanvî|8]]</td> <td>[[9 di djanvî|9]]</td> <td>[[10 di djanvî|10]]</td> <td>[[11 di djanvî|11]]</td> <td>[[12 di djanvî|12]]</td> <td>[[13 di djanvî|13]]</td> <td>[[14 di djanvî|14]]</td> <td>[[15 di djanvî|15]]</td> <td>[[16 di djanvî|16]]</td> <td>[[17 di djanvî|17]]</td> <td>[[18 di djanvî|18]]</td> <td>[[19 di djanvî|19]]</td> <td>[[20 d' djanvî|20]]</td> <td>[[21 di djanvî|21]]</td> <td>[[22 d' djanvî|22]]</td> <td>[[23 d' djanvî|23]]</td> <td>[[24 di djanvî|24]]</td> <td>[[25 di djanvî|25]]</td> <td>[[26 di djanvî|26]]</td> <td>[[27 di djanvî|27]]</td> <td>[[28 di djanvî|28]]</td> <td>[[29 di djanvî|29]]</td> <td>[[30 di djanvî|30]]</td> <td>[[31 di djanvî|31]]</td> </tr> <tr> <td>''[[fevrî]]''</td> <td>[[1î d' fevrî|1î]]</td> <td>[[2 d' fevrî|2]]</td> <td>[[3 d' fevrî|3]]</td> <td>[[4 di fevrî|4]]</td> <td>[[5 di fevrî|5]]</td> <td>[[6 di fevrî|6]]</td> <td>[[7 di fevrî|7]]</td> <td>[[8 di fevrî|8]]</td> <td>[[9 di fevrî|9]]</td> <td>[[10 di fevrî|10]]</td> <td>[[11 di fevrî|11]]</td> <td>[[12 di fevrî|12]]</td> <td>[[13 di fevrî|13]]</td> <td>[[14 di fevrî|14]]</td> <td>[[15 di fevrî|15]]</td> <td>[[16 di fevrî|16]]</td> <td>[[17 di fevrî|17]]</td> <td>[[18 di fevrî|18]]</td> <td>[[19 di fevrî|19]]</td> <td>[[20 d' fevrî|20]]</td> <td>[[21 di fevrî|21]]</td> <td>[[22 d' fevrî|22]]</td> <td>[[23 d' fevrî|23]]</td> <td>[[24 di fevrî|24]]</td> <td>[[25 di fevrî|25]]</td> <td>[[26 di fevrî|26]]</td> <td>[[27 di fevrî|27]]</td> <td>[[28 di fevrî|28]]</td> <td>[[29 di fevrî|29]]</td> </tr> <tr> <td>''[[måss (moes)|måss]]''</td> <td>[[1î d' måss|1î]]</td> <td>[[2 d' måss|2]]</td> <td>[[3 d' måss|3]]</td> <td>[[4 di måss|4]]</td> <td>[[5 di måss|5]]</td> <td>[[6 di måss|6]]</td> <td>[[7 di måss|7]]</td> <td>[[8 di måss|8]]</td> <td>[[9 di måss|9]]</td> <td>[[10 di måss|10]]</td> <td>[[11 di måss|11]]</td> <td>[[12 di måss|12]]</td> <td>[[13 di måss|13]]</td> <td>[[14 di måss|14]]</td> <td>[[15 di måss|15]]</td> <td>[[16 di måss|16]]</td> <td>[[17 di måss|17]]</td> <td>[[18 di måss|18]]</td> <td>[[19 di måss|19]]</td> <td>[[20 d' måss|20]]</td> <td>[[21 di måss|21]]</td> <td>[[22 d' måss|22]]</td> <td>[[23 d' måss|23]]</td> <td>[[24 di måss|24]]</td> <td>[[25 di måss|25]]</td> <td>[[26 di måss|26]]</td> <td>[[27 di måss|27]]</td> <td>[[28 di måss|28]]</td> <td>[[29 di måss|29]]</td> <td>[[30 di måss|30]]</td> <td>[[31 di måss|31]]</td> </tr> <tr> <td>''[[avri]]''</td> <td>[[1î d' avri|1î]]</td> <td>[[2 d' avri|2]]</td> <td>[[3 d' avri|3]]</td> <td>[[4 d' avri|4]]</td> <td>[[5 d' avri|5]]</td> <td>[[6 d' avri|6]]</td> <td>[[7 d' avri|7]]</td> <td>[[8 d' avri|8]]</td> <td>[[9 d' avri|9]]</td> <td>[[10 d' avri|10]]</td> <td>[[11 d' avri|11]]</td> <td>[[12 d' avri|12]]</td> <td>[[13 d' avri|13]]</td> <td>[[14 d' avri|14]]</td> <td>[[15 d' avri|15]]</td> <td>[[16 d' avri|16]]</td> <td>[[17 d' avri|17]]</td> <td>[[18 d' avri|18]]</td> <td>[[19 d' avri|19]]</td> <td>[[20 d' avri|20]]</td> <td>[[21 d' avri|21]]</td> <td>[[22 d' avri|22]]</td> <td>[[23 d' avri|23]]</td> <td>[[24 d' avri|24]]</td> <td>[[25 d' avri|25]]</td> <td>[[26 d' avri|26]]</td> <td>[[27 d' avri|27]]</td> <td>[[28 d' avri|28]]</td> <td>[[29 d' avri|29]]</td> <td>[[30 d' avri|30]]</td> </tr> <tr> <td>''[[may]]''</td> <td>[[1î d' may|1î]]</td> <td>[[2 d' may|2]]</td> <td>[[3 d' may|3]]</td> <td>[[4 di may|4]]</td> <td>[[5 di may|5]]</td> <td>[[6 di may|6]]</td> <td>[[7 di may|7]]</td> <td>[[8 di may|8]]</td> <td>[[9 di may|9]]</td> <td>[[10 di may|10]]</td> <td>[[11 di may|11]]</td> <td>[[12 di may|12]]</td> <td>[[13 di may|13]]</td> <td>[[14 di may|14]]</td> <td>[[15 di may|15]]</td> <td>[[16 di may|16]]</td> <td>[[17 di may|17]]</td> <td>[[18 di may|18]]</td> <td>[[19 di may|19]]</td> <td>[[20 d' may|20]]</td> <td>[[21 di may|21]]</td> <td>[[22 d' may|22]]</td> <td>[[23 d' may|23]]</td> <td>[[24 di may|24]]</td> <td>[[25 di may|25]]</td> <td>[[26 di may|26]]</td> <td>[[27 di may|27]]</td> <td>[[28 di may|28]]</td> <td>[[29 di may|29]]</td> <td>[[30 di may|30]]</td> <td>[[31 di may|31]]</td> </tr> <tr> <td>''[[djun]]''</td> <td>[[1î d' djun|1î]]</td> <td>[[2 d' djun|2]]</td> <td>[[3 d' djun|3]]</td> <td>[[4 di djun|4]]</td> <td>[[5 di djun|5]]</td> <td>[[6 di djun|6]]</td> <td>[[7 di djun|7]]</td> <td>[[8 di djun|8]]</td> <td>[[9 di djun|9]]</td> <td>[[10 di djun|10]]</td> <td>[[11 di djun|11]]</td> <td>[[12 di djun|12]]</td> <td>[[13 di djun|13]]</td> <td>[[14 di djun|14]]</td> <td>[[15 di djun|15]]</td> <td>[[16 di djun|16]]</td> <td>[[17 di djun|17]]</td> <td>[[18 di djun|18]]</td> <td>[[19 di djun|19]]</td> <td>[[20 d' djun|20]]</td> <td>[[21 di djun|21]]</td> <td>[[22 d' djun|22]]</td> <td>[[23 d' djun|23]]</td> <td>[[24 di djun|24]]</td> <td>[[25 di djun|25]]</td> <td>[[26 di djun|26]]</td> <td>[[27 di djun|27]]</td> <td>[[28 di djun|28]]</td> <td>[[29 di djun|29]]</td> <td>[[30 di djun|30]]</td> </tr> <tr> <td>''[[djulete]]''</td> <td>[[1î d' djulete|1î]]</td> <td>[[2 d' djulete|2]]</td> <td>[[3 d' djulete|3]]</td> <td>[[4 di djulete|4]]</td> <td>[[5 di djulete|5]]</td> <td>[[6 di djulete|6]]</td> <td>[[7 di djulete|7]]</td> <td>[[8 di djulete|8]]</td> <td>[[9 di djulete|9]]</td> <td>[[10 di djulete|10]]</td> <td>[[11 di djulete|11]]</td> <td>[[12 di djulete|12]]</td> <td>[[13 di djulete|13]]</td> <td>[[14 di djulete|14]]</td> <td>[[15 di djulete|15]]</td> <td>[[16 di djulete|16]]</td> <td>[[17 di djulete|17]]</td> <td>[[18 di djulete|18]]</td> <td>[[19 di djulete|19]]</td> <td>[[20 d' djulete|20]]</td> <td>[[21 di djulete|21]]</td> <td>[[22 d' djulete|22]]</td> <td>[[23 d' djulete|23]]</td> <td>[[24 di djulete|24]]</td> <td>[[25 di djulete|25]]</td> <td>[[26 di djulete|26]]</td> <td>[[27 di djulete|27]]</td> <td>[[28 di djulete|28]]</td> <td>[[29 di djulete|29]]</td> <td>[[30 di djulete|30]]</td> <td>[[31 di djulete|31]]</td> </tr> <tr> <td>''[[awousse]]''</td> <td>[[1î d' awousse|1î]]</td> <td>[[2 d' awousse|2]]</td> <td>[[3 d' awousse|3]]</td> <td>[[4 d' awousse|4]]</td> <td>[[5 d' awousse|5]]</td> <td>[[6 d' awousse|6]]</td> <td>[[7 d' awousse|7]]</td> <td>[[8 d' awousse|8]]</td> <td>[[9 d' awousse|9]]</td> <td>[[10 d' awousse|10]]</td> <td>[[11 d' awousse|11]]</td> <td>[[12 d' awousse|12]]</td> <td>[[13 d' awousse|13]]</td> <td>[[14 d' awousse|14]]</td> <td>[[15 d' awousse|15]]</td> <td>[[16 d' awousse|16]]</td> <td>[[17 d' awousse|17]]</td> <td>[[18 d' awousse|18]]</td> <td>[[19 d' awousse|19]]</td> <td>[[20 d' awousse|20]]</td> <td>[[21 d' awousse|21]]</td> <td>[[22 d' awousse|22]]</td> <td>[[23 d' awousse|23]]</td> <td>[[24 d' awousse|24]]</td> <td>[[25 d' awousse|25]]</td> <td>[[26 d' awousse|26]]</td> <td>[[27 d' awousse|27]]</td> <td>[[28 d' awousse|28]]</td> <td>[[29 d' awousse|29]]</td> <td>[[30 d' awousse|30]]</td> <td>[[31 d' awousse|31]]</td> </tr> <tr> <td>''[[setimbe]]''</td> <td>[[1î d' setimbe|1î]]</td> <td>[[2 d' setimbe|2]]</td> <td>[[3 d' setimbe|3]]</td> <td>[[4 di setimbe|4]]</td> <td>[[5 di setimbe|5]]</td> <td>[[6 di setimbe|6]]</td> <td>[[7 di setimbe|7]]</td> <td>[[8 di setimbe|8]]</td> <td>[[9 di setimbe|9]]</td> <td>[[10 di setimbe|10]]</td> <td>[[11 di setimbe|11]]</td> <td>[[12 di setimbe|12]]</td> <td>[[13 di setimbe|13]]</td> <td>[[14 di setimbe|14]]</td> <td>[[15 di setimbe|15]]</td> <td>[[16 di setimbe|16]]</td> <td>[[17 di setimbe|17]]</td> <td>[[18 di setimbe|18]]</td> <td>[[19 di setimbe|19]]</td> <td>[[20 d' setimbe|20]]</td> <td>[[21 di setimbe|21]]</td> <td>[[22 d' setimbe|22]]</td> <td>[[23 d' setimbe|23]]</td> <td>[[24 di setimbe|24]]</td> <td>[[25 di setimbe|25]]</td> <td>[[26 di setimbe|26]]</td> <td>[[27 di setimbe|27]]</td> <td>[[28 di setimbe|28]]</td> <td>[[29 di setimbe|29]]</td> <td>[[30 di setimbe|30]]</td> </tr> <tr> <td>''[[octôbe]]''</td> <td>[[1î d' octôbe|1î]]</td> <td>[[2 d' octôbe|2]]</td> <td>[[3 d' octôbe|3]]</td> <td>[[4 d' octôbe|4]]</td> <td>[[5 d' octôbe|5]]</td> <td>[[6 d' octôbe|6]]</td> <td>[[7 d' octôbe|7]]</td> <td>[[8 d' octôbe|8]]</td> <td>[[9 d' octôbe|9]]</td> <td>[[10 d' octôbe|10]]</td> <td>[[11 d' octôbe|11]]</td> <td>[[12 d' octôbe|12]]</td> <td>[[13 d' octôbe|13]]</td> <td>[[14 d' octôbe|14]]</td> <td>[[15 d' octôbe|15]]</td> <td>[[16 d' octôbe|16]]</td> <td>[[17 d' octôbe|17]]</td> <td>[[18 d' octôbe|18]]</td> <td>[[19 d' octôbe|19]]</td> <td>[[20 d' octôbe|20]]</td> <td>[[21 d' octôbe|21]]</td> <td>[[22 d' octôbe|22]]</td> <td>[[23 d' octôbe|23]]</td> <td>[[24 d' octôbe|24]]</td> <td>[[25 d' octôbe|25]]</td> <td>[[26 d' octôbe|26]]</td> <td>[[27 d' octôbe|27]]</td> <td>[[28 d' octôbe|28]]</td> <td>[[29 d' octôbe|29]]</td> <td>[[30 d' octôbe|30]]</td> <td>[[31 d' octôbe|31]]</td> </tr> <tr> <td>''[[nôvimbe]]''</td> <td>[[1î d' nôvimbe|1î]]</td> <td>[[2 d' nôvimbe|2]]</td> <td>[[3 d' nôvimbe|3]]</td> <td>[[4 di nôvimbe|4]]</td> <td>[[5 di nôvimbe|5]]</td> <td>[[6 di nôvimbe|6]]</td> <td>[[7 di nôvimbe|7]]</td> <td>[[8 di nôvimbe|8]]</td> <td>[[9 di nôvimbe|9]]</td> <td>[[10 di nôvimbe|10]]</td> <td>[[11 di nôvimbe|11]]</td> <td>[[12 di nôvimbe|12]]</td> <td>[[13 di nôvimbe|13]]</td> <td>[[14 di nôvimbe|14]]</td> <td>[[15 di nôvimbe|15]]</td> <td>[[16 di nôvimbe|16]]</td> <td>[[17 di nôvimbe|17]]</td> <td>[[18 di nôvimbe|18]]</td> <td>[[19 di nôvimbe|19]]</td> <td>[[20 d' nôvimbe|20]]</td> <td>[[21 di nôvimbe|21]]</td> <td>[[22 d' nôvimbe|22]]</td> <td>[[23 d' nôvimbe|23]]</td> <td>[[24 di nôvimbe|24]]</td> <td>[[25 di nôvimbe|25]]</td> <td>[[26 di nôvimbe|26]]</td> <td>[[27 di nôvimbe|27]]</td> <td>[[28 di nôvimbe|28]]</td> <td>[[29 di nôvimbe|29]]</td> <td>[[30 di nôvimbe|30]]</td> </tr> <tr> <td>''[[decimbe]]''</td> <td>[[1î d' decimbe|1î]]</td> <td>[[2 d' decimbe|2]]</td> <td>[[3 d' decimbe|3]]</td> <td>[[4 di decimbe|4]]</td> <td>[[5 di decimbe|5]]</td> <td>[[6 di decimbe|6]]</td> <td>[[7 di decimbe|7]]</td> <td>[[8 di decimbe|8]]</td> <td>[[9 di decimbe|9]]</td> <td>[[10 di decimbe|10]]</td> <td>[[11 di decimbe|11]]</td> <td>[[12 di decimbe|12]]</td> <td>[[13 di decimbe|13]]</td> <td>[[14 di decimbe|14]]</td> <td>[[15 di decimbe|15]]</td> <td>[[16 di decimbe|16]]</td> <td>[[17 di decimbe|17]]</td> <td>[[18 di decimbe|18]]</td> <td>[[19 di decimbe|19]]</td> <td>[[20 d' decimbe|20]]</td> <td>[[21 di decimbe|21]]</td> <td>[[22 d' decimbe|22]]</td> <td>[[23 d' decimbe|23]]</td> <td>[[24 di decimbe|24]]</td> <td>[[25 di decimbe|25]]</td> <td>[[26 di decimbe|26]]</td> <td>[[27 di decimbe|27]]</td> <td>[[28 di decimbe|28]]</td> <td>[[29 di decimbe|29]]</td> <td>[[30 di decimbe|30]]</td> <td>[[31 di decimbe|31]]</td> </tr> </table> [[af:Hierdie dag in die geskiedenis]] [[ar:احداث ومناسبات]] [[bg:Исторически годишнини]] [[bs:Kalendar]] [[ca:Calendari d'esdeveniments]] [[cs:Kalendář]] [[cy:Rhestr holl dyddiau]] [[da:Historiske begivenheder]] [[de:Historische Jahrestage]] [[en:List of historical anniversaries]] [[eo:Tagoj]] [[es:Calendario de aniversarios]] [[et:Aasta päevad]] [[eu:Urteko egutegi]] [[fi:Kalenteri]] [[fr:366 jours]] [[fy:Deiskema]] [[he:לוח אירועים שנתי]] [[hr:Kalendar]] [[hu:Történelmi évfordulók listája]] [[ia:Anniversarios historic]] [[is:Allir dagar ársins]] [[it:Anniversari storici]] [[ja:365日]] [[ko:366일]] [[ml:ചരിത്രത്തില്‍ ഇന്ന്‍]] [[nl:365 dagenschema]] [[no:Historiske datoer]] [[oc:Calendièr d'eveniments]] [[pl:Kalendarium dzień po dniu]] [[pt:Aniversários históricos]] [[ru:Месяцеслов]] [[sl:Seznam zgodovinskih obletnic]] [[sr:Дневни календар]] [[sv:Lista över datum]] [[tl:Kalendaryo]] [[uk:Список всіх днів]] [[ur:آج کا دن]] [[zh-cn:历史上的今天]] [[zh-tw:歷史上的今天]] 869 65035 2006-06-24T20:02:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[nôvimbe]], c' est li 328inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 329inme po ls anêyes bizetes), avou 37 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén del anêye. == Evenmints == * [[1642]] - Li naivieu olandès [[Abel Tasman]] discovere ene iye å lådje di l' [[Ostraleye]], iye ki va esse lomêye [[Tasmaneye]] e [[1853]]. * [[1793]] - [[France]]: aplicåcion do [[calindrî republikin]] * [[1859]] - Eplaidaedje pa [[Charles Darwin]] di si live [[L' Oridjinne des Especes]] * [[1958]] - Dislaxhaedje do [[Mali]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1632]] - [[Baruch Spinoza]], filôzofe (+ [[1677]]) * [[1864]] - [[Henri de Toulouse-Lautrec]], pondeu francès (+ [[1901]]) * [[1923]] - [[Jacques Yerna]], sindicalisse eyet otonomisse walon (+ [[2003]]) * [[1954]] - [[Emir Kusturica]], prezidint bosnyin == Ont morou ç' djoû la == === Grand Walons et waloneus === * [[1946]] [[Jean Haust]] === Ôtès djins === * [[1541]] - [[Margaret Tudor]] (* [[1489]]) * [[1922]] - [[Robert Erskine Childers]], sicrijheu eyet nåcionålisse irlandès (egzecuté) * [[1929]] - [[Georges Clemenceau]], politikî francès (* [[1841]]) * [[1985]] - [[René Barjavel]], sicrijheu et gaztî francès (* [[1911]]) * [[1991]] - [[Freddie Mercury]], tchanteu britanike (do groupe ''Queen'') (* [[1946]]) * [[1996]] - [[Sorley MacLean]], powete escôssès (sicrijhant e [[gayelike escôswès]]) (* [[1911]]) <math>Tapez l' formule matematike chal</math> == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' nôvimbe]] - [[23 d' nôvimbe]] - [[25 di nôvimbe]] - [[26 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 November]] [[an:24 de nobiembre]] [[ar:24 نوفمبر]] [[ast:24 de payares]] [[be:24 лістапада]] [[bg:24 ноември]] [[bs:24. novembar]] [[ca:24 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 24]] [[co:24 nuvembri]] [[cs:24. listopad]] [[csb:24 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 24]] [[cy:24 Tachwedd]] [[da:24. november]] [[de:24. November]] [[el:24 Νοεμβρίου]] [[en:November 24]] [[eo:24-a de novembro]] [[es:24 de noviembre]] [[et:24. november]] [[eu:Azaroaren 24]] [[fi:24. marraskuuta]] [[fo:24. november]] [[fr:24 novembre]] [[frp:24 novembro]] [[fur:24 di Novembar]] [[fy:24 novimber]] [[ga:24 Samhain]] [[gl:24 de novembro]] [[he:24 בנובמבר]] [[hr:24. studenog]] [[hu:November 24]] [[ia:24 de novembre]] [[id:24 November]] [[io:24 di novembro]] [[is:24. nóvember]] [[it:24 novembre]] [[ja:11月24日]] [[jv:24 November]] [[ka:24 ნოემბერი]] [[ko:11월 24일]] [[ku:24'ê sermawezê]] [[la:24 Novembris]] [[lb:24. November]] [[lt:Lapkričio 24]] [[mk:24 ноември]] [[ms:24 November]] [[nap:24 'e nuvembre]] [[nl:24 november]] [[nn:24. november]] [[no:24. november]] [[oc:24 de novembre]] [[pam:Nobiembri 24]] [[pl:24 listopada]] [[pt:24 de Novembro]] [[ro:24 noiembrie]] [[ru:24 ноября]] [[scn:24 di nuvèmmiru]] [[sco:24 November]] [[simple:November 24]] [[sk:24. november]] [[sl:24. november]] [[sq:24 Nëntor]] [[sr:24. новембар]] [[sv:24 november]] [[te:నవంబర్ 24]] [[th:24 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 24]] [[tr:24 Kasım]] [[tt:24. Nöyäber]] [[uk:24 листопада]] [[vi:24 tháng 11]] [[war:Nobyembre 24]] [[zh:11月24日]] 870 65977 2006-07-02T12:36:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nrm:Êcossais]] [[Categoreye:Lingaedjes|Gayelike escoswes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[gayel]] &gt; [[goydelike]] &gt; '''gayelike escôswès''' ---- [[Imådje:Rannoch - Raineach station sign.jpg|thumb|essegne inglès/escôswès al gåre di Raineach]] L' '''escôswès''' ou '''gayelike escôswès''' (''Gàidhlig'' ou ''Gàidhlig Albanach'' en escôswès) est onk des lingaedjes del brantche [[goydelike]] des lingaedjes [[gayel]]s k' est co djåzé enute. Li brantche goydelike (Nôr) conte li gayelike d'&nbsp;Escosse et d'&nbsp;[[irlandès|Irlande]] eyt l'&nbsp;ci del [[gayelike di l' Iye di Man|Iye di Man]]; eneviè li brantche [[britonike]] ki conte li [[walès]], [[cornike]] eyet [[burton]]. L' escôswès ravize foirt l' irlandès, mins a sacwantès diferinces imôrtantes. Li pus veyåve c' est dins l' sicrijhaedje, wice ki l' accint, ou ''fada'', est scrît come on accint dischindant en escôswès, enevié on accint montant en irlandès. Des mots k' i gn a ont-st on «a» en irlandès mins on «u» en escôswès, metans ''cead/ceud'' (cint). Çoula est li rzultat des rfômes eyet standårdijhaedje del ortografeye k' ont stî fwaites en Irlande på govienmint irlandès. L' escôswès, lu, continowe d' eployî l' ortografeye tradicionele do gayelike. Les gayelikes d' [[Irlande]], d' [[Escôsse]] et d' l' [[Iye di Man]] sont tos troes des dschindants do vî irlandès. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''gd''' ===egzimpe di tecse=== * e gayelike escôswès: Tha gach uile dhuine air a bhreth saor agus co-ionnan ann an urram 's ann an còirichean. Tha iad air am breth le reusan is le cogais agus mar sin bu chòir dhaibh a bhith beò nam measg fhein ann an spiorad bràthaireil. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://gd.wikipedia.org/ Wikipedia e gayelike escôswès] [[ast:Gaélicu escocés]] [[br:Gouezeleg Skos]] [[ca:Gaèlic escocès]] [[cs:Skotská gaelština]] [[cy:Gaeleg yr Alban]] [[de:Schottisch-Gälische Sprache]] [[el:Σκωτική γλώσσα]] [[en:Scottish Gaelic language]] [[eo:Skotgaela lingvo]] [[es:Gaélico escocés]] [[eu:Gaeliko eskoziar]] [[fi:Gaelin kieli]] [[fr:Écossais]] [[ga:Gaeilge na hAlban]] [[gd:Gàidhlig]] [[gl:Gaélico escocés]] [[he:גאלית סקוטית]] [[id:Bahasa Gaelik Skotlandia]] [[ja:スコットランド・ゲール語]] [[kw:Albanek]] [[la:Lingua Scotica]] [[li:Sjots Gaelic]] [[nds:Schottsch]] [[nl:Schots-Gaelisch]] [[nn:Skotsk gælisk språk]] [[nrm:Êcossais]] [[pl:Język szkocki gaelicki]] [[pt:Língua gaélica escocesa]] [[ro:Limba scoţiană]] [[ru:Шотландский (гэльский) язык]] [[sco:Scots Gaelic leid]] [[simple:Scottish language]] [[sl:Škotščina]] [[sv:Skotsk gäliska]] [[zh:苏格兰盖尔语]] 871 21875 2003-08-13T14:44:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[11 d' awousse]] 872 21876 2003-08-13T14:44:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[12 d' awousse]] 873 52979 2006-03-25T11:41:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>båbe di gade</B></FONT> [f.n., pl. des båbes di gade] no di des plantes avou des tiesses come ene båbe di gade. <B>1.</B> grande fenaesse lomêye e sincieus latén <span lang=la><I>Deschampia flexuosa</I></span> (rilevé a [[Motî:Zôrbrôte|Zôrbrôte]]). <B>2.</B> grande fenaesse lomêye e sincieus latén <span lang=la><I>Dactylis glomerata</I></span>. On dit eto: [[Motî:waide di tchvå| waide di tchvå]], [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]]. (rilevé a [[Motî:Assesse|Assesse]]). <B>3.</B> sôre di tcherdon lomé e sincieus latén <span lang=la><I>Eryngium campestre</I></span> (rilevé a [[Motî:Hu|Hu]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baube di gade [baupdigat']</FONT>, bâbe dè gade, bâbe du gade</span>. ---- * [[rexhe waide|Dipus d' racsegnes sol båbe di gade]] * [[emacralé mot|"båbe di gade", c' est èn emacralé mot]] 874 36741 2005-08-01T20:00:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedje</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> cawete acawêye a on viebe ki mostere: <I>a)</I> l'&nbsp;accion do viebe: fijhaedje, mostraedje. <I>b)</I> li rzultat di ci accion la: tchåfaedje, dalaedje. <I>c)</I> li plaece ki ci action la s'&nbsp;fwait: magnaedje, waidiaedje. <B>2.</B> cawete acawêye a on no, ki mostere èn ashonna fwait avou l'&nbsp;bodje: <I>a)</I> vîs mots: viyaedje, fouyaedje, påcaedje, linnaedje, tacaedje, divêriaedje, mårsaedje, pårtaedje, raploujhaedje, bayaedje, waidaedje, waibaedje, meskinaedje. <I>b)</I> noûmots: crapådaedje, diccionairaedje. Disfondowes: -adje, -èdje, âdje; vî scrijha <span lang=wa-vi>-aige</span>. <B>3.</B> riwalonijhaedje d'&nbsp;ene cawete francesse <span lang=fr>"-age"</span> (mots calkés e 20inme sieke): lingaedje; des ôtes côps, li cawete francesse n'&nbsp;a nén stî rwalonijheye (mots calkés divant l'&nbsp;vintinme sieke): damadje, såvadje, froumadje, carnadje. Etimolodjeye: cawete latene <span lang=la>-aticu</span>; passaedje a <span lang=wa-fell>-èdje</span> divant 1250, rifrancijhaedje e <span lang=wa-fell>-adje</span> a Nameur, el Basse Årdene et ezès viyaedjes åtou d'&nbsp;Måmdey, et (co pus tård) e <span lang=wa-fell>-âdje</span> dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedjî</B></FONT> [cawete] dobe cawete -aedje + -î, <I>a)</I> po-z askepyî on viebe so on no avou ene cawete -aedje. voyaedjî, ecoraedjî, pårtaedjî, waibaedjî, ecanlaedjî. <I>b)</I> po-z askepyî on no so èn ôte no avou ene cawete -aedje: messaedjî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedjaedje</B></FONT> [cawete] dobe cawete -aedje + -aedje, ki provént do no d'&nbsp;fijhaedje d'&nbsp;on viebe avou l'&nbsp;cawete -aedjî: pårtaedjaedje, ecanlaedjaedje, ecoraedjaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedjmint</B></FONT> [cawete] dobe cawete -aedje + -mint, fwaite po n'&nbsp;nén uzer del cawete -aedjaedje, rissintowe come trop pezante, sovint dizo assatetchance do francès: ecoraedjmint. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedjeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>-aedjresse</B></FONT> [cawete] dobès cawetes -aedje + -eu/-euse/-resse, fijheu (fijheuse) di l'&nbsp;accion po on viebe avou l'&nbsp;cawete -aedjî: voyaedjeu(se), pårtaedjeu(se), ecoraedjeu(se), voyaedjresse, pårtaedjresse, ecoraedjresse. 875 21879 2003-08-13T18:57:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-aedje]] 876 21880 2003-08-13T19:04:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-aedje]] 877 21881 2003-08-13T19:04:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-aedje]] 878 21882 2003-08-13T19:04:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-aedje]] 879 21883 2003-08-13T19:04:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-aedje]] 880 21884 2003-08-13T19:04:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-aedje]] 881 54729 2006-04-22T10:59:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bailou</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bååle</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e ripuwaryin, <span lang=li>Bååle</span>, en almand <span lang=de>Bälen</span>, e F. <span lang=fr>Baelen</span>, divnou intité. [[scrîta|Vîs scrijhas]]: Bailus (1148). Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la>"bajulavus"</span> (bayou); loukîz a: [[Motî:Baileu|Baileu]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bailou]] 882 21886 2003-12-14T21:34:45Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Baileu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Baileux</span>, rebané avou 6464 [[Motî:Chimai|Chimai]]; limero diyalectolodjike: [Th&nbsp;80]; vî limero del posse: 6481. Ortografeye UCW disfondowe pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bêleû</FONT>. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la>"bajulavus"</span> (bayou); rl a: [[Motî:Bailou|Bailou]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Baileu]] 883 51636 2006-03-17T15:58:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acoujhner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] aprester (èn amagnî). <I>Mi mame acoujhnéve totes les salådes ås kertons a s'&nbsp;raletchî les doets</I> (L. J. Alexis). Disfondowes: <span lang=wa-feller>acûh'ner</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "[[Motî:coujhner|coujhner]]", avou ene betchete a- 5 (fé fé l'&nbsp;fijhaedje). 884 59452 2006-06-06T13:55:25Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-</*P> +) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åxhe</B></FONT> [n.pl.] Veye almande (en almand <span lang=de>Aachen</span>) di 225.000 dimorants di l'&nbsp;Estat di Renaneye-Wesfaleye, nén lon erî d'&nbsp;Lidje. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> Tchårlumagne, ki passéve voltî les iviers låvå, po profiter des sourdants di tchôde aiwe, î costrujha on palå, et î mora e 814. Si tombe s'&nbsp;î trove co. Li palå da Tchårlumagne fourit pus tård rifwait en ene catedråle, ki serè 400 ans å lon li pus grande catedråle å Nôr des Apes. Elle a stî rclamêye patrimoenne di l'&nbsp;umanité pa l'&nbsp;UNESCO. E&nbsp;936, Oto&nbsp;I fourit coroné a Åxhe, et po les 600 ans ki shuront, tos les Impreurs do Sint Impire î seront coronés. El Moyinådje, Åxhe esteut-st ene des pus grandès veyes di l'&nbsp;Impire, mins si pwès discrexhrè après. Ci fourit li prumire veye d'&nbsp;Almagne a-z esse liberêye påzès Aloyîs al fén del deujhinme guere daegnrece. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Åxhe]] 885 34451 2005-07-10T16:12:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ambli</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ambly</span>, rebané avou [[Motî:Nassogne|Nassogne]]. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"amilia"</span> (sôre di mårgurite). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Ambli]] 886 21890 2003-08-13T19:48:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>awaider</B></FONT> [v.c.] fé paxhe (ene biesse) tot l'&nbsp;åyant a gogne. <I>Li hierdî awaidéve ses biesses li long d'&nbsp;on boket di rgon, ezès bossets</I> (J. Bastin). <I>Les Bahoutous k'&nbsp;ont sayî di respecter li viye lwè do vî payis, et tni des vatches, les awaider, e ridner a des pus bas k'&nbsp;zels, ont divni les barons del novele moennance</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/b4v-rif.html L. Mahin]). <span lang=fr>F. faire paître, sous surveillance.</span> Disfondowes: awinder, awaider. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "waide", avou ene betchete a- 5 (fé fé l'&nbsp;fijhaedje).</P> 887 42181 2005-10-23T17:12:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atoker</B></FONT> [v.c.] aloumer (li feu). <I>C' est mi ki s' live li prumî et-z atoker l' feu.</I> rl a: [[Motî:toker 2|toker]]. <span lang=fr>F. allumer.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">atoker</FONT>, atokè, atokî. 888 21892 2003-11-22T02:51:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Xham</B></FONT> deujhinme fi da Noyé. <I>Mins les Toutsis, c'&nbsp;esteut les dischindants da Noyé, di si troejhinme valet, Xham, po dire li vraiy</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/b4v-rif.html L. Mahin]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Xhamite</B></FONT> [o.f.n.] djin d'&nbsp;on peupe ki dischindreut d'&nbsp;Xham.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Xham]] 889 21893 2003-08-13T19:57:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zûner]] 890 21894 2003-08-13T19:57:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zûner]] 891 21895 2003-08-13T19:57:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:zûner]] 892 21896 2003-08-13T19:58:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Xham]] 893 21897 2003-08-13T19:59:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baler]] 894 21898 2003-08-13T20:01:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>baler</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>balete 2</B></FONT> [f.n.] plantchete avou on mantche po baler l'&nbsp;tere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coûsse a baletes:</FONT> vî djeu wice ki les coreus ont-st ene balete loyeye après leus pîs. <span alng=fr>F. batte de jardinier, battoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des pîs come des baletes:</FONT> des grands lådjes plats pîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;balete a coirdea:</FONT> plantchete agritcheye ås pîs pa des coirdeas, pol cortijhî baler les aireyes. Disfondowes: balète, balate.</P> 895 21899 2003-08-13T20:05:16Z Pablo 5 baye: ene baye (foto L. Mahin) baye: ene baye (foto L. Mahin) 896 21900 2004-10-15T13:54:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>baye</B></FONT> [f.n.] lådje bårire di bwès. <I>Il a passé l'&nbsp;baye del coû, et s'&nbsp;fré l'&nbsp;a shû disk'&nbsp;a sol voye</I> (P. Gilles). rl a: [[Motî:Bailou|Bailou]], [[Motî:Baileu|Baileu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bayaedje</B></FONT> [o.n.] sistinme po reclôre les tchamps k'&nbsp;on-z î mete des biesses, dinltins avou des pås et des bås, asteure do fi d'&nbsp;ronxhes. <I>Cola tchoezixh ene plaece dizo on bayaedje, inte deus bossetes di fené four k'&nbsp;aspitèt foû del nivaye, et-z î mete ene bricole</I> (S. Fontaine). <span lang=fr>F. clôture.</span> Disfondowes: balièdje, bayadje, bayâdje, <FONT COLOR="#800080">bayèdje</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bayou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>owe</B></FONT> [addj.] (v.v.m.) retouré (êye) d'&nbsp;bayes, tot djåzant d'&nbsp;ene grande cinse, d'&nbsp;on dominne. rl a: [[Motî:Bailou|Bailou]], [[Motî:Baileu|Baileu]]. [[Imådje:baye.jpg|framed|center|ene baye <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] 897 50356 2006-02-11T00:01:21Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bande</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bande</span>, rebané avou [[Motî:Nassogne|Nassogne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bandurlin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bandurlinne</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Bande. Etimolodjeye : [[cawete -urlin]]. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bande]] 898 21902 2003-12-21T02:01:45Z ::1 #REDIRECT [[Motî:Bande]] 899 21903 2003-08-13T20:07:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Bande]] 900 21904 2003-08-13T20:08:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>banse</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>banslêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k'&nbsp;gn a dins ene banse. <B>2.</B> peclêye (grande cwantité). <I>A meynute, li pere Noyé, erlujhant come on clå d'&nbsp;keuve po fé des ureus pa banslêyes, vudrè s'&nbsp;saetcheye dins les aistrêyes</I> (C. Massaux). <I>Dins tote li Walonreye, gn a ene banslêye di spots po dire k'&nbsp;ene feme ratind èn efant</I> (P. Gilles).</P> 901 21905 2003-08-13T20:09:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:banse]] 902 21906 2003-08-13T20:09:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baye]] 903 21907 2003-08-13T20:09:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baye]] 904 21908 2003-08-13T20:09:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baye]] 906 21909 2003-08-13T20:12:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>balivo</B></FONT> [o.n.] gros bwès come les cis des posteas d'&nbsp;telefones. <I>Bén c'&nbsp;est les balivos, don, twè</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html#paurt L. Mahin]). Etimolodjeye: Calcaedje do F. <span lang=fr>"baliveau"</span>.</P> 907 36857 2005-08-02T22:19:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>balter 1</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> berlondjî tot doûçmint. <I>Gn a l'&nbsp;aiwe ki vént balter a nosse meur.</I> <I>N a l'&nbsp;bouwêye ki balteye a l'&nbsp;coide.</I> <I>Gn a les gordenes ki baltèt a l'&nbsp;finiesse.</I> <I>Les baradas et les vantrins des feneuses baltént å vint ki s'&nbsp;levéve.</I> <I>Il av'&nbsp;ene grosse tchinne di monte ki lyi baltêye so li stoumak.</I> <I>L'&nbsp;åcolete fijheut balter l'&nbsp;grosse clotche.</I> <I>Il endala tot fjhant balter ses bresses.</I> rl a: [[Motî:barloker|barloker]], [[Motî:halcoter|halcoter]]. <span lang=fr>F. onduler, ondoyer, flotter, se balancer, clapoter, bringuebaler, osciller, ballotter, flotter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé balter ses aiyes:</FONT> les rmouwer po voler. <I>L'&nbsp;ålowete fwait balter ses aiyes.</I> <I>Li biesse a Bon Diu fwait balter ses aiyes et ele s'&nbsp;abat sol rôze tote rôze do corti da Rôza</I> (L. Chastelet). <span lang=fr>F. battre (des ailes).</span> <B>2.</B> cavoler (tot cåzant d'&nbsp;oujheas, di påwions, evnd.). <I>Les påwions vnèt balter åtoû des fleurs.</I> <span lang=fr>F. voltiger, voleter, papillonner.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) cåzer po rire, po fé assoti ene sakî. <I>I baltêye tofer avou les båsheles.</I> <I>Tot l'&nbsp;monde ratindeut l'&nbsp;grand moumint k'&nbsp;on-z aléve dischovri l'&nbsp;monumint da tchantchès, et les Lidjwès avént bon do balter</I> (E. Sullon). <span lang=fr>F. plaisanter.</span> <B>4.</B> minti po-z emantchî ene sakî. <span lang=fr>F. tricher, ruser.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;djårdinî) baler tot doûçmint (l'&nbsp;tere). <B>2.</B> fé berlondjî (ene sacwè). <I>Schoûtez li froufrou soyleus des grandès båbes des oidjes, la ki l'&nbsp;vint les baltêye en ene andoûleuse valse</I> (L. Bukens). <B>3.</B> (imådjreçmint) fé aler, fé assoti (ene sakî), si fote djintimint d'&nbsp;lu. <I>Çou k'&nbsp;il a dit, c'&nbsp;est po t'&nbsp;balter.</I> <I>Si plaijhi, c'&nbsp;est do balter les djonnès feyes.</I> <I>Ni t'&nbsp;måvlêye nén, hê, c'&nbsp;esteut po t'&nbsp;balter.</I> <I>Lu, s'&nbsp;maryî&nbsp;? i m'&nbsp;vou balter, surmint&nbsp;!</I> <I>Po balter ene sakî ki dit k'&nbsp;i va mori, on lyi dit: "C'&nbsp;est del mwaijhe grinne; ça vike lonmint".</I> <I>Ele raconta des fåves et balta l'&nbsp;ome, fijhant les cwanses di s'&nbsp;måvler la k'&nbsp;il aveut rviersé s'&nbsp;vere</I> (J.P. Dumont). rl a: [[Motî:cayter|cayter]], [[Motî:fåce|fé ene fåce]], [[Motî:fårcere|fårcer]]. <span lang=fr>F. taquiner, plaisanter, blaguer, agacer, badiner, se moquer de, persifler.</span> <B>4.</B> djonde, minti a. <I>I nos a balté, i n'&nbsp;fåt nén croere tot çk'&nbsp;i dit.</I> <I>Mi galant n'&nbsp;vénrè nén ouy, i m'&nbsp;a seur balté.</I> <I>N'&nbsp;asprouvez nén di m'&nbsp;balter, savoz&nbsp;!</I> <I>Il a pinsé di m'&nbsp;vini balter, mins ça n'&nbsp;a nén prin.</I> <I>Vosse feme, nel pôreu dj'&nbsp;nén prinde a saye&nbsp;?:: Vos m'&nbsp;baltez; vos l'&nbsp;avoz dedja yeu</I> (E. Petithan). rl a: [[Motî:emantchî|emantchî]], [[Motî:couyoner|couyoner]]. <span lang=fr>F. mentir, duper, berner, se jouer de.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>balter</B>, baltè, baltî</span>. Etimolodjeye: viebe baler (damer avou les pîs), raptitixhante cawete -ter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baltaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "balter", copurade: <B>1.</B> balançmint, halcotaedje. <I>Li baltaedje des aiwes, des foyes, des påtes, des aiyes, do balancî d'&nbsp;l'&nbsp;ôrlodje.</I> <span lang=fr>F. ballottement, balancement, bercement, oscillation, battement, clapotis.</span> <B>2.</B> djinti riyaedje so ene sakî. <I>I n'&nbsp;etind nén l'&nbsp;baltaedje, i s'&nbsp;måvele so l'&nbsp;côp.</I> <span lang=fr>F. farce, plaisanterie, mystification, boutade, badinage, brimade, agacement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>baltèdje</B>, baltadje, baltâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>balteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>balteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>baltêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki baltêye voltî les ôtes. <I>I s'&nbsp;è fåt dmefyî, c'&nbsp;est on balteu</I> <span lang=fr>F. tricheur, persifleur, menteur (euse), rusé(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>balteu, balteû</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>balta</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè ki baltêye, ki halcote. <B>2.</B> volant a fronces ki pind dirî on tchapea, po waeranti l'&nbsp;cô do solea. rl a: [[Motî:barada|barada]]. <span lang=fr>F. bavolet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>balta</span>. Etimolodjeye: viebe "balter", cawete -a (sacwè ki fwait måladroetmint l'&nbsp;fijhaedje). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baltant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT> [addj.] ki baltêye, ki bate <I>Il endaléve les bresses baltants.</I> <I>Les colons s'&nbsp;leyèt rtoumer, les aiyes baltantes.</I> rl a: [[Motî:balant|balant]]. <span lang=fr>F. ballant(e), flottant(e), pendant(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>baltant, baltont</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baltreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> manire di balter ene sakî. <I>Seulmint, li baltreye, ki dj'&nbsp;tén po m'&nbsp;pårt d'&nbsp;ene pus fene tire ki l'&nbsp;baltaedje, on n'&nbsp;s'&nbsp;î pout adner k'&nbsp;avou les djins; et c'&nbsp;est cial ki l'&nbsp;riyotreye intere el danse</I> (A. Maquet). <span lang=fr>F. plaisanterie, taquinerie.</span> <B>2.</B> mintaedje po tromper. <span lang=fr>F. ruse, propos mensonger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>baltrîye, baltrèye</span>. 908 21911 2004-11-19T23:31:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>balziner evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] fé passer (l'&nbsp;tins). <I>I fårè bén balziner l'&nbsp;vesprêye evoye.</I> rl a: [[Motî:troyler evoye|troyler evoye]], [[Motî:kischirer|kischirer]]. <span lang=fr>F. tuer (le temps).</span> 909 35707 2005-07-20T20:22:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>balter 2</B></FONT> [v.s.c.] fé des ptitès passes avou l'&nbsp;[[Motî:bale|bale]] (å djeu d'&nbsp;bale, å fotbal, baskete, evnd), po s'&nbsp;afroyî, u po djouwoter et wangnî do tins. <I>Les djouweus d'&nbsp;bale vont balter divant d'&nbsp;comincî l'&nbsp;pårt.</I> rl a: [[Motî:baloter|baloter]], [[Motî:rinde-bele|djouwer a rinde-beles]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>balter, baltè</span>. Coinrece Payis d' Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baltaedje 2</B></FONT> [o.n.] djouwaedje a ptitès passes. <I>Asteure, dijh munutes di baltaedje, divant d'&nbsp;fé on ptit match.</I> <span lang=fr>F. échauffement.</span> Omonimeye: * [[Motî:balter]] (v.; berlondjî, cåzer po rire) 910 21913 2003-08-24T01:35:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 2]] 911 21914 2003-08-24T01:36:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 912 21915 2003-08-24T01:36:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 913 21916 2003-08-24T01:36:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 914 21917 2003-08-24T01:37:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 915 21918 2003-08-24T01:37:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 916 21919 2003-08-24T01:37:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 917 21920 2003-08-24T01:37:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 918 21921 2003-08-24T01:37:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:balter 1]] 919 21922 2003-08-27T00:35:09Z 195.68.114.34 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bankea</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;batlî) plaece d'&nbsp;ene bilande avou on ptit banc pol moenneu do batea s'&nbsp;ashir. <span lang=fr>F. cabine de timonier.</span></P> 920 35708 2005-07-20T20:24:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>banåve</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> (lwè) da tertos, wice ki les djins polèt aler tertos, tot sujhant sacwantès rîles. <I>On banåve for; on banåve molén, on banåve bwès, ene banåve voye.</I> <I>Après l'&nbsp;awousse, les waides sont sovint banåves; l'&nbsp;aforesse n'&nbsp;est pus banåve tins del tchesse.</I> rl a: [[Motî:comon|comon]]. <span lang=fr>F. banal, public, communal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On banåve torea:</FONT> gayet metou dins on viyaedje, po les ptitès djins î aler fé potchî leus vatches. <span lang=fr>F. taureau de monte.</span> <B>2.</B> (istwere) nén sårté, tot cåzant d'&nbsp;ene [[Motî:trîxhe|trîxhe]]. <span lang=fr>F. en friche.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) abandné, êye; leyî, leyeye hatche et matche (po ene måjhon, evnd). <I>Li tere del Walonreye est ele divnowe banåve&nbsp;?</I> (I. Steinweg). <span lang=fr>F. abandonné, à l'abandon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî banåve:</FONT> leyî la, sins î rwaitî. <I>I leyèt leu måjhone banåve po-z aler vijhner</I> (ramexhné pa J. Haust). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tot est banåve:</FONT> cwand on mousse en ene måjhon, po dire k'&nbsp;i gn a nolu, k'&nbsp;on mousse come on vout. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>on entre comme dans un moulin</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter avou ses bresses banåves:</FONT> avou les bresses ki pindèt berlike berloke. <span lang=fr>F. bras ballants.</span> <B>4.</B> k'&nbsp;on n'&nbsp;aconte nén, k'&nbsp;on leye tot seu en ene coine. <I>C'&nbsp;est des efants banåves, i n'&nbsp;toûnront nén bén.</I> rl a: [[Motî:disseulé|disseulé]]. <span lang=fr>F. délaissé, isolé, esseulé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tchén banåve:</FONT> sins mwaisse. <span lang=fr>F. chien errant.</span> <B>5.</B> poenneus(e), sins alant, disbåtchî (eye). <I>Dispu ki s'&nbsp;feme est moite, il est tot banåve.</I> <I>Li disparicion di nos fels soçons X et Y nos leye tot banåves eyet leyrè on fameus vude dins nosse binde</I> (E. Taquet). <I>El cinsî avou s'&nbsp;fotche frontåle, i mene tote banåve, va kerdjî des gros ronds boteas Po les dner ås vatches ey ås veas...Todi fé tot a rascaré; Jamwais fini, jamwais rpoizé, Jamwais binåjhe, jamwais contin, El mawe banåve Avå l'&nbsp;eståve</I> (G. Spirito). <I>On s'&nbsp;riwaite tot banåve, gn a bén des cis ki låtchnut ene couyonåde, n'&nbsp;espaitche k'&nbsp;on a l'&nbsp;pepete</I> (H. Petrez). rl a: [[Motî:dizôrné|dizôrné]], [[Motî:reyusse|reyusse]]. <span lang=fr>F. triste, abattu(e), affligé(e), décontenancé(e), déconcerté(e), désemparé(e), désorienté(e).</span> <B>6.</B> sins rén a-z î rilver. <I>On banåve djoû.</I> <span lang=fr>F. banal, ordinaire.</span> <B>II.</B> [adv.] <B>1.</B> feneyanmint. <I>I dmore todi banåve å cwén di s'&nbsp;feu.</I> <span lang=fr>F. oisivement.</span> <B>2.</B> sins sawè edou. <I>endaler banåve.</I> <span lang=fr>F. à l'aventure.</span> <B>3.</B> sins k'&nbsp;on polaxhe comprinde. <I>divizer banåve.</I> <span lang=fr>F. délirer.</span> <B>4.</B> catchiveuzmint; <I>ponre banåve.</I> rl a: [[Motî:ponre|ponre pierdou]]. <span lang=fr>F. pondre dans un endroit caché.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>banaule</B>, banauve, banâve, banau, banâl, balâne, balaune, bayâne</span>. Coinrece Payis d' Tchålerwè. Etimolodjeye: bodje "ban", cawete "-åve" forcoridjeye di "-åle" metou po "-ål". 921 21924 2003-08-27T14:07:36Z Pablo 5 +loyén Walthéry <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bardaf&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè ki toume; <I>Bardaf! Vo l'&nbsp;la tcheyou les cwate fiers e l'&nbsp;air.</I> Disfondowes: <B>bardaf</B>, berdaf.</P> <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4><TR><TD WIDTH="66%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:bardaf1.jpg]]</TD><TD WIDTH="34%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:bardaf2.jpg]]</TD></TR></TABLE><BR>"Bardaf", c'&nbsp;est eto li cpagneye d'&nbsp;avion da Natacha (sinnarioû et dessinaedje da [[Walthéry, François|François Walthéry]]°)</CENTER></P> 922 36748 2005-08-01T20:14:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Barbinçon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Barbençon</span>, rebané avou Biômont. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do cafè k'&nbsp;on voet Barbinçon å fond:</FONT> do [[Motî:cafè|tene cafè]], k'&nbsp;on pout vey li dessin d'&nbsp;on ptit viyaedje avou des wåmires, k'&nbsp;on dit k'&nbsp;c'&nbsp;est Barbinçon po balter. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Barbinçon</FONT>, Barbinchon, Barbinzon.</span> Etimolodjeye: vî cmon no [[Motî:braibançon|braibançon]] (pitite [[Motî:fagne|fagne]]). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Barbinçon]] 923 21926 2003-12-13T19:37:40Z Pablo coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Barabasse</B></FONT> [n.dj.] persounaedje di l'&nbsp;Evindjîle, on dåre-tot-djus, recloyou pazès Romins, et ki les Djwifs ont dmandé k'&nbsp;i soeye dislaxhî po l'&nbsp;fiesse di Påke, estô d'&nbsp;Djezus-Cri. <span id="url">[http://lucyin.walon.org/livreye/tinme_pauke.html#evindjile Pondants eyet djondants].</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse conoxhou come Barabasse al passion:</FONT> awè ene mwaijhe rilomêye. <span lang=fr>F. avoir mauvaise réputation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;criyî Barabasse:</FONT> <I>a)</I> dimander tchir d'&nbsp;ene sacwè a vinde. <I>b)</I> criyî et ratropler les djins po rén. <span lang=fr>F. ameuter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a nén po criyî Barabasse:</FONT> ça n'&nbsp;våt nén foirt tchir. <I>Si måjhone est a vinde; gn a nén po criyî Barabasse, mins il årè todi assez po payî çk'&nbsp;i doet.</I></P> 924 21927 2003-08-27T13:55:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:banslî]] 925 21928 2003-08-27T13:55:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:banslî]] 926 21929 2003-08-27T13:56:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>banslî</B></FONT> [o.n.] ome di mestî ki fwait des banses, des tchenas, evnd. Disfondowes: <B>banslî</B>, bonslî, bansli, bansëliè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>banselresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>banslire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> feme ki fwait des banses <B>2.</B> feme d'&nbsp;on banslî. Disfondowes: <B>bansèlresse</B>, bansulresse, <B>banslîre</B>, bansëlière.</P> 927 21930 2003-08-27T14:02:44Z Pablo 5 bardaf: dessin da Walthéry, avion del cpagneye "bardaf" bardaf: dessin da Walthéry, avion del cpagneye "bardaf" 928 21931 2003-08-27T14:04:04Z Pablo 5 bardaf: dessin da Walthéry; avion del cpagneye "bardaf" bardaf: dessin da Walthéry; avion del cpagneye "bardaf" 929 21932 2003-12-14T20:59:21Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bårxhon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Barchon</span>, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité d'&nbsp;Blegneye; limero diyalectolodjike: [L&nbsp;55]; vî limero del posse: 4511; novea limero: 4671.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bårxhon]] 930 21933 2003-09-10T14:12:08Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bardôxhe 2</B></FONT> [f.n.] sôre di grosse noejhe di corti. rl a: [[Motî:lombårdijhe|lombårdijhe]]. <span lang=fr>F. aveline.</span></P> 931 21934 2003-10-03T13:49:43Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>basner</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tchicter.html codjowaedje])</span> [f.n.] taper on baston dins èn åbe po fé tchaire (les djaeyes u des ôtes fruts). <I>On basnêye ås djaeyes avou on baston u on warokea.</I> rl a: [[Motî:bardaxhî|bardaxhî]]. <span lang=fr>F. abattre.</span> Disfondowes: bassiner, <FONT COLOR="#800080">basner</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>basnåjhe</B></FONT> [f.n.] såjhon k'&nbsp;on basnêye sacwants fruts djaeyes, olives. <I>Al basnåjhe des djaeyes, li cinsî a sovint mezåjhe di cårpeas po ramasser ses fruts</I> (J. Bosly).</P> 932 21935 2003-10-03T13:51:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>baståd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> efant k'&nbsp;on n'&nbsp;conoxhe nén l'&nbsp;pa. <B>2.</B> biesse nén d'&nbsp;raece. <span lang=fr>F. bâtard.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) djin ki n'&nbsp;a pont d'&nbsp;parole. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L'&nbsp;ivier n'&nbsp;est måy baståd</FONT> (disfondowe pol rimaedje: bastârd) <FONT COLOR="#0000ff">; cwand on n'&nbsp;l'&nbsp;a nén timpe, on l'&nbsp;a tård</FONT> (disfondowe pol rimaedje: târd)<FONT COLOR="#0000ff">:</FONT> s'&nbsp;i gn a pont d'&nbsp;ivier e nôvimbe u decimbe, i vénrè e djanvî et fevrî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bastårdé, êye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> nén d'&nbsp;raece, tot djåzant d'&nbsp;ene biesse. <B>2.</B> nén peur, tot cåzant d'&nbsp;on lingaedje.</P> 933 21936 2003-10-03T13:51:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baståd]] 934 21937 2003-10-03T13:51:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:basner]] 935 21938 2003-10-03T13:53:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baståd]] 936 21939 2003-10-03T13:53:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:baståd]] 937 43257 2005-11-05T22:34:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>baster</B></FONT> [o.n.] (mot d' medcene) <B>1.</B> sigotaedje, dins ene voenne, d' ene drouke come di l' aiwe. <I>I m' ont metou troes diferins basters.</I> <I>Nesse aveut fwait èn efractusse; il a dmoré cwate samwinnes al clinike: basters, catchets, scaner et tot l' Sint Fruskin</I> (fåve). <span lang=fr>F. perfusion, goute-à-goute intraveineus.</span> <B>2.</B> usteyes po fé cist ovraedje la (buzete di plastik avou ene ebotcheure, et on ptit tonlea po régler l' passaedje). <I>I leyèt trinner les vîs basters dins les banses.</I> <span lang=fr>F. trousse à perfusion.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>bastêr</B></FONT>, <B>bacstêr</B>, bacstinr</span>. Etimolodjeye: no d' måke (<span lang=en>Baxter</span>) divnou on cmon no, 1970. 938 21941 2003-12-16T09:08:56Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bavire</B></FONT> [n.pl.] redjon d'&nbsp;l'&nbsp;Almagne, a Nonne, djondant l'&nbsp;Otriche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirter (èn efant) al tcheyire di Bavire:</FONT> deus grandes djins croejhlèt leus mwins po fé come ene tcheyire po poirter èn efant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>di Bavire</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;ene famile di princes k'&nbsp;a ringnî sol Principåté d'&nbsp;Lidje å 17inme sieke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dizo Ernesse, on vikéve come des biesses, dizo Miyin, come des tchéns, dizo Ferdinand, on magnive co s'&nbsp;pan:</FONT> Ernesse di Bavire, ki divna Prince-Eveke e 1581, voeyeut voltî les femes; Ferdinand d'&nbsp;Bavire (1612) fijheut roter l'&nbsp;comiece; Macsimiyin (1651) resteut come Ernesse. rl a: [[Motî:Ernesse di Bavire|Ernesse di Bavire]], [[Motî:Miyin-Hinri d' Bavire|Miyin-Hinri d'&nbsp;Bavire]], [[Motî:Ferdinand d' Bavire|Ferdinand d'&nbsp;Bavire]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bavire]] 939 21942 2003-10-03T13:58:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>baw</B></FONT> [mot-brut] pol criyaedje do tchén. rl a: [[Motî:bawer|bawer]].</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:baw.jpg]]<BR><BR>baw: "Baw&nbsp;!", sicrijhaedje da Johan Viroux dins l'&nbsp;[http://lucyin.walon.org/liranteule/calindri.html#cal99 calindrî 1999 del Ranteule].</P> 940 21943 2003-10-03T13:59:17Z Pablo 5 sicrijhaedje da Johan Viroux dins l' calindrî 1999 del Ranteule sicrijhaedje da Johan Viroux dins l' calindrî 1999 del Ranteule 941 21944 2004-04-17T08:03:54Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bawete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> trô dins on meur, èn ouxh, ene poite, sovint avou ene plantchete po l'&nbsp;riclôre. copurade <I>a)</I> bawete po les poyes intrer et rexhe dins èn ouxh di ståve, en ene poite di gregne, po les colons rmoussî e colebî. <I>Måssî colon, rivén t'&nbsp;poizer a t'&nbsp;bawete&nbsp;!!!</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritchaire el bawete:</FONT> rivni e s'&nbsp;måjhone après awè stî evoye. Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"retrouver ses pénates"</span>. <I>b)</I> pitite finiesse po rwaitî dins on meur, ene poite. rl a: [[Motî:båkete|båkete]], [[Motî:loukete|loukete]], [[Motî:potale|potale]], [[Motî:rayire|rayire]]. <span lang=fr>F. lucarne, baie.</span> <I>c)</I> finiesse k'&nbsp;on pout clôre, wice k'&nbsp;on-z atchete les tikets di tchmins d'&nbsp;fier, wice k'&nbsp;on paye al posse, dins ene banke, dins ene oujhene, wice k'&nbsp;on paye les ovrîs. <span lang=fr>F. guichet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fiesse al bawete:</FONT> e l'&nbsp;oujhene: djoû del cwénzinne. <B>2.</B> (stindaedje) <I>a)</I> posse di tévé. <I>Sabaye çou k'&nbsp;gn a al bawete ouy å gnut&nbsp;?</I> <I>L'&nbsp;emîssion walone a Tévé-Nameur, i l'&nbsp;avént tot bounmint lomé "Al Bawete".</I> rl a: [[Motî:posse|posse]], [[Motî:tévé|tévé]]. <span lang=fr>F. télévision.</span> <I>b)</I> waitroûle d'&nbsp;ene copiutrece. <span lang=fr>F. écran.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">bawète</FONT>, bawate, bowète, bëwète.</P> 943 49603 2006-01-26T23:08:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>batch</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece po mete di l' aiwe u d' l' amagnî po les biesses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li batch si rtoûne sol pourcea:</FONT> Li tchance candje di camp. <span lang=fr>F. retour de bâton.</span> <B>2.</B> (po ravaler) (viye u mwaijhe) oto. On dit eto: [[Motî:tcherete|tcherete]], [[Motî:zénk|zénk]], [[Motî:tacot|tacot]], [[Motî:bagnole|bagnole]], [[Motî:caisse|caisse]]. Mots d' aplacaedje : ** [[Motî:batch ås mannestés|batch ås mannestés]] ** [[Motî:batch ås måssîstés|batch ås måssîstés]] ** [[Motî:batch ås mizeres|batch ås mizeres]] ** [[Motî:batch ås nichtés|batch ås nichtés]] 944 21946 2003-10-18T02:47:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bate manoye]] 945 21947 2005-01-17T23:28:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bate manoye</B></FONT> [vierbire] <B>1.</B> fabriker des pîces di [[Motî:manoye|manoye]] u des biyets. <I>Li droet d' bate manoye apartént å Rwè</I> (H. Forir). <B>2.</B> (mocresmint) trover des cwårs d' ene manire ki ls ôtes ni s' î atindèt nén. <B>3.</B> [[Motî:wangnî|wangnî]] bråmint des cwårs. <B>4.</B> fé del fåsse manoye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bateu d' manoye</B></FONT> [o.n.] li ci k' a l' droet d' bate manoye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bateu d' fåsse manoye:</FONT> li ci ki fwait del fåsse manoye. <span lang=fr>F. faux monnayeur.</span> Bodjes: * [[Motî:bate 1|bate 1]] * [[Motî:manoye|manoye]] 946 21948 2003-12-13T16:58:43Z Pablo 5 coridj: djouwer <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>batch 2</B></FONT> [o.n.] batea po passer l'&nbsp;aiwe. <I>A Nådjimont nos djouwéns sol boird di Mouze et cwand l'&nbsp;passeu arivéve, c'&nbsp;esteut råle k'&nbsp;i n'&nbsp;nos prindaxhe nén e s'&nbsp;batch</I> (Adelin Moch). <span lang=fr>F. bac.</span></P> 947 50822 2006-03-02T12:14:36Z Pablo 5 {{djermon motî|bate}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>bate 1</B></FONT> [v.c.] <B>5.</B> foirdjî (ene manoye). <I>Eco fåreut i saveur s'&nbsp;on-z a batou des florins divant 1252</I> ([[N. Lequarré]]). <span lang=fr>F. frapper (une monnaie).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:bate manoye|bate manoye]]:</FONT> fabriker des cwårs, tot cåzant d'&nbsp;on payis, d'&nbsp;on prince. <I>So on pô pus d'&nbsp;noûf cints ans, nos avans oyou co pus d'&nbsp;céncwante princes-evekes ki batént manoye</I> ([[N. Lequarré]]). rl a: [[Motî:manoyî|manoyî]], [[Motî:bate manoye|bate manoye]]. <span lang=fr>F. battre monnaie.</span> Parintêye: * [[Motî:batreye 1|batreye]] (inte deus årmêyes). 948 21950 2003-10-18T02:53:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bawete-ås-liårds</B></FONT> [f.n.] aparey wice k'&nbsp;on pout aler rcweri des cwårs, minme del nute. <span lang=fr>F. distributeur de billets.</span> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje avou "ås", 1995.</P> 949 62180 2006-06-16T23:16:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[commons:User:Srtxg]] [[meta:User:Srtxg]] [[am:User:Srtxg]] [[br:Implijer:Srtxg]] [[ca:Usuari:Srtxg]] [[chr:User:Srtxg]] [[de:Benutzer:Srtxg]] [[en:User:Srtxg]] [[eo:Vikipediisto:Srtxg]] [[es:Usuario:Srtxg]] [[fr:Utilisateur:Srtxg]] [[frp:User:Srtxg]] [[fy:Meidogger:Srtxg]] [[iu:User:Srtxg]] [[ja:利用者:Srtxg]] [[ko:사용자:Srtxg]] [[lo:User:Srtxg]] [[mi:User:Srtxg]] [[nl:Gebruiker:Srtxg]] [[nrm:User:Srtxg]] [[qu:User:Srtxg]] [[ro:Utilizator:Srtxg]] [[ru:Участник:Srtxg]] <!--[[rup:User:Srtxg]]-->[[roa-rup:User:Srtxg]] [[sr:Корисник:Srtxg]] [[zh:User:Srtxg]] {{Babel|wa-4|es|fr-4|en-2|eo-1}} Çouchal c'&nbsp;est m'&nbsp;pådje... * No: Pablo Saratxaga * Veye: [[Ritene]] ([[Fléron]], etur [[Lidje]] eyet [[Vervî]]) * Contak: [[Jabber]] ey emile: pablo@walon.org Dj'&nbsp;a fwait l'&nbsp;kinoxhance di l'&nbsp;idêye do wikipedia gråces a http://linuxfr.org/ (ene waibe di noveales so [[Linux]] et les libès programes) ki djheut kel wikipedia e francès vineut d'&nbsp;ariver ås 10.000 årtikes. Dji trova l'&nbsp;idêye d'&nbsp;ene libe eciclopedeye clapante, et dji vola ndè mete ene so pî pol walon. Et vo m'&nbsp;la do manaedjeu pol wikipedia e walon. Dji screye ossu di tenawete sol wikipedia e francès. Li walon, lu, djel a cnoxhou tot vicant el Walonreye; et gråces al daegntoele dj'&nbsp;a cnoxhou des noveas soçons ki m'&nbsp;ont scolé et, li pus impôrtant d'&nbsp;tot, k'&nbsp;ont mostré k'&nbsp;i gn a co des djonnes a vey voltî leu lingaedje, k'&nbsp;i gn a des djins po ki l'&nbsp;walon ndè våt les poennes. ---- * [http://chanae.walon.org/pablo/ Mi pådje waibe so l'&nbsp;éndjole da minne] * [http://fr.wikipedia.org/wiki/Utilisateur:Srtxg Mi pådje sol wikipedia e francès] * [http://berdelaedje.walon.org/ Forom di berdelaedje e walon] ---- ==A fé:== * fini l'&nbsp;[[Wikipedia:Ratournaedje di l' eterface|Ratournaedje di l' eterface]] * [[:Categoreye:Ratournaedjes co a fé|årtikes a fini d' ratourner]] * [[Wikipedia:Imådjes a rfé]] * [[Wikipedia:Årtikes ki cåzèt do futeur]] * [[Wikipedia:Intrêyes do motî ki n' sont k' a mitan fwaites]] * pådjes cåzu vudes: [[fåbite]], [[tcheke]] * intrêyes do motî a rwaitî/coridjî/rarindjî: [[Motî:chîler]], [[Copene:Motî:cimådje]], [[Copene:Motî:clabot]], [[Copene:Motî:clap]], [[Copene:Motî:crené]], [[Motî:londje]], [[Copene:Motî:manni]], [[Motî:plaijhi]], [[Copene:Motî:radårer]], [[Copene:Motî:tot d' shûte]], [[Copene:Motî:tourner]], === a rfonde === * mete les racsegnes sol "coutume di Ranwé" so èn årtike da lu; les racsegnes sont so [[Copene:Vierzeye]]. * a rfonde: [[Vierzeye]], [[Laforêt-dlé-Vresse]], [[Djimbe]], [[Poitchrece-e-l'-Årdene]], [[Dåvdisse (viyaedje)]], [[Mambe]], [[Herisson]], [[Bive (viyaedje)]], [[Maissin]], [[Li Ptite Boursegne]], [[Li Grande Boursegne]], [[Vencîmont]], [[Pûsmadje]], [[Rodjissårt]], [[Badjimont]], [[Måvjhén]], [[Patiniye]], [[Djedene (viyaedje)]] * [[Viyès mzeures el Dutcheye di Bouyon]] * [[Daphne mezereum]], [[Aessi]], [[bunker]] * [[Motî:werbestele]] (fé èn årtike eciclopedeye avou les racsegnes), [[Motî:glaidisse]], [[Motî:drave]] ---- == Sacwantès pådjes ki dj'&nbsp;a scrît == * Les djoûs del samwinne: [[londi]], [[mårdi]], [[mierkidi]], [[djudi]], [[vénrdi]], [[semdi]], [[dimegne]] * betchfessîs: [[å]], [[ae]] === Plaeces di Walonreye === * [[Andene]] * [[Årdene]] * [[Cînè]] * [[Condroz]] * [[Dinant]] * [[Soûmagne]] === Tuzance et istwere walone === * [[Guere del vatche]] * [[Justin Cherton]] * [[Justine Henin]] * [[L' Arsouye]] * [[Li Tchant des Walons]] * [[Pierre Paulus]] * [[Zénobe Gramme]] === Totes sôres === * [[årmenyin]] * [[bayî]] * [[caligrafeye]] * [[Gcao Coma]] * [[drapeas del Daegn]] * [[Åxhe]] * [[ETA]] * [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]] * [[gwarani]] * [[margay]] * [[Måss (diu)]] * [[tchet]] * [[transliteraedje rûsse]] == Intrêyes ricopieyes d'&nbsp;èn ôte wikipedia (ratournaedjes) == * [[Al Djazira]] * [[calindrî grigoryin]] * [[drapea del Catalogne]] * [[Djeneze]] * [[Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev]] * [[gayelike escôswès]] * [[Google]] * [[Hashimoto Ryutaro]] * [[Lluís Llach]] * [[mawori]] * [[occitan]] * [[tåvlea periodike des elemints]] * [[unités di mzeure éndjolikes]] * [[walès]] == Intrêyes nén co fineyes == '''si vos vloz fini l'&nbsp;ratournaedje, vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a shure les loyéns ey clitchî so «candjî l'&nbsp;pådje»''' * [[Måss (planete)]] * [[mitolodjeye rominne]] * [[unicôde]] * [[Wikipedia:Bénvnowe]] * [[Crustinnisse]] * [[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje]] == Totes mes contribucions == [http://wikipedia.walon.org/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Contributions&target=Pablo chal] == Hårdêyes == *[http://www.flyfishing-argentina.com/rinconcultural/cursodemate.html Cebado de mate] 950 57897 2006-05-21T23:50:17Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Hino da Valônia]] [[Categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:Tchansons e walon]] Li '''Tchant des Walons''', c' est l'&nbsp;[[ime nåcionå]] del [[Walonreye]]. C' est ene [[tchanson e walon]] sicrîte e 1900 pa [[Théophile Bovy]], et metowe e muzike e 1901 pa [[Louis Hillier]]. Li "Tchanson des Walons" esteut aprume tchanté a [[Lidje]], mins i si spårda raddimint so tote li Walonreye ey esse todi pus sovint loukî come l' ime del Walonreye. Li [[15 di djulete]] [[1998]], li [[Pårlumint walon]] clawa les simboles oficires del Walonreye (drapea, ime, fiesse). Gn ourit ene longue bate di dvizes divant do relére li Tchant des Walons. On rprotchive les fråzes ene miete deures come :''Il ont språtchî l' innmi dzo leus talons.'' Ci n' est k' après l' acceptance del tchanson k' on fjha on cåzaedje e francès po-z aler dsu. Mins mwintès soces di waloneus ni voeyèt nén voltî si tchantaedje e francès. === paroles e walon === Li modêye oridjinåle e walon (en ortografeye normålijheye). D'&nbsp;åbitude on n'&nbsp;tchante ki les prumî et troejhinme coplets. :'''I.''' :Nos estans firs di nosse pitite patreye, :Ca lådje et lon, on djåze di ses efants. :Å prumî rang, on l'&nbsp;mete po l'&nbsp;industreye :Et dvins les årts, ele riglatixh ostant. :Nosse tere est ptite, mins nos avans l'&nbsp;ritchesse :Des omes sincieus k'&nbsp;anôblixhèt leu nom. :Et nos avans des libertés timpesse: :Vola pocwè k'&nbsp;on-z est firs d'&nbsp;esse Walons&nbsp;! :'''II.''' :Di nosse passé cwand c'&nbsp;est k'&nbsp;on lét l'&nbsp;istwere, :On s'&nbsp;recresteye vormint a tchaeke foyou. :Et nosse cour crexhe cwand c'&nbsp;est k'&nbsp;on tuze al glwere :Di nos vîs peres ki n'&nbsp;avît måy pawou. :C'&nbsp;est gråce a zels ki ns djouwixhans del påye. :Il ont språtchî l'&nbsp;innmi dzo leu talon. :On ls a rclamé les pus vayants k'&nbsp;i gn åye: :Vola pocwè k' on-z est fir d' esse Walon&nbsp;! :'''III.''' :Pitit payis, vos k'&nbsp;a tant d'&nbsp;grandeu d'&nbsp;åme, :Nos vos inmans bén, sins k'&nbsp;nos l'&nbsp;breyanxhe tot hôt. :Cwand on vs kidjåze, ås ouys montèt nos låmes :Et nos sintans nosse cour bate a gros côps&nbsp;! :N'&nbsp;åyîz nole sogne et vikez e liyesse, :Di vos efants, les bresses et l'&nbsp;cour sont bons. :Et nos avans les tchveas foirt près del tiesse: :Vola pocwè k'&nbsp;on-z est fir d' esse Walon&nbsp;! :'''IV.''' :On s'&nbsp;voet voltî inte frés del Walonreye :Et on-z est presse onk l'&nbsp;ôte a s'&nbsp;diner l'&nbsp;mwin. :On fwait plaijhi bén sovint sins k'&nbsp;on l'&nbsp;deye. :Nouk ni s'&nbsp;håynêye cwand c'&nbsp;est k'&nbsp;i vout fé l'&nbsp;bén. :Li tchårité ki mousse el måjhinete :N'&nbsp;î va k'&nbsp;al nute avou meye precôcions. :Li pô k'&nbsp;on dene on nel dene k'&nbsp;e catchete: :Vola pocwè k'&nbsp;on-z est fir d'&nbsp;esse Walon&nbsp;! === paroles oficires e francès === Chal pa dzo les paroles e francès k'&nbsp;ont stî aplakêyes al muzike. A noter k'&nbsp;i gn a nén l'&nbsp;minme nombe di coplets, k'&nbsp;i n'&nbsp;sont nén dins l'&nbsp;minme ôre, et ki pa des côps li tecse e francès est assez lon erî del ci e walon. :'''I.''' :Nous sommes fiers de notre Wallonie, :Le monde entier admire ses enfants. :Au premier rang brille son industrie :Et dans les arts on l'apprécie autant. :Bien que petit, notre pays surpasse :Par ses savants de plus grandes nations. :Et nous voulons des libertés en masse : :Voilà pourquoi l'on est fier d'être Wallons&nbsp;! :'''II.''' :Entre Wallons, toujours on fraternise. :Dans le malheur, on aime s'entraider : :On fait le bien sans jamais qu'on le dise, :En s'efforçant de le tenir caché. :La charité visitant la chaumière :S'y prend le soir avec cent précautions : :On donne peu, mais c'est d'un coeur sincère : :Voilà pourquoi l'on est fier d'être Wallons&nbsp;! :'''III.''' :Petit pays, c'est pour ta grandeur d'âme :Que nous t'aimons, sans trop le proclamer. :Notre oeil se voile aussitôt qu'on te blâme :Et notre coeur est prêt à se briser. :Ne crains jamais les coups de l'adversaire. :De tes enfants les bras te défendront :Il ne faut pas braver notre colère: :Voilà pourquoi l'on est fier d'être Wallons&nbsp;!a == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/tchant-wal-rif.html Pådje do tchant des Walons so l' Aberteke] [[de:Le Chant des Wallons]] [[en:Li Tchant des Walons]] [[fr:Le Chant des Wallons]] [[li:Le chant des Wallons]] [[nl:Le chant des Wallons]] [[pt:Hino da Valônia]] 951 64785 2006-06-24T18:57:44Z Pablo 5 /* Ont morou ciste anêye la */ <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1903|100]] - [[1953|50]] - [[1978|25]] - [[1993|10]] ans | dins: [[2013|10]] - [[2028|25]] - [[2053|50]] - [[2103|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[1998]] | [[1999]] | [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] | '''2003''' | [[2004]] | [[2005]] | [[2006]] | [[2007]] | [[2008]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2003 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[1î d' djanvî]]: [[Luíz Inácio Lula Da Silva]] divént li 37inme prezidint do [[Braezi]] (2003-2007). * [[1î d' djanvî]]: [[Pascal Couchepin]] divént l'&nbsp;prezident del [[Swisse]]. * [[1î d' fevrî]]: Esplôdaedje del cir-naivete Columbia cwand c'&nbsp;est k'&nbsp;ele rivneut so Tere. * [[1î d' fevrî]]: Intrêye en aplicåcion do [[traité d' Nice|traité d'&nbsp;Nice]]. * [[20 d' måss]]: Les [[Estats Unis]] bombårdèt ey evayi l'&nbsp;[[Irak]]. * do [[8 d' awousse|8]] å [[10 d' awousse]]: grand rapoûlaedje alter-mondialisse di 300.000 djins sol platea do [[Larzac]] ([[France]]). * [[25 d' awousse]]: Lançmint do telescope sipåciål infrarodje a pårti di Cap Canaveral ([[Floride]], [[Estats Unis]]) * [[15 di setimbe]]: prezintaedje del [[Afitcha pol Walonreye esse mwaisse di s' tuzance, di ses scoles et di ses sincieusès rcwerances|Afitcha pol Walonreye esse mwaisse di s'&nbsp;tuzance, di ses scoles et di ses sincieusès rcwerances]] divant l'&nbsp;prezidint do [[Pårlumint walon]] * [[21 di setimbe]]: Li [[sonde Galileo]] est språtchêye sol surface di [[Djupiter (planete)|Djupiter]]. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Roger Prigneaux]] === Ôtès djins === * [[12 di djanvî]]: [[Leopoldo Galtieri]], ancyin dictateur årdjintin * [[12 di måss]]: [[Zoran Djindjic]], prumî-minisse del Serbeye, est assassiné * [[23 d' may]]: [[Jean Yanne]], acteur eyet reyalizateu francès * [[28 di may]]: [[Ilya Prigogine]], pris nobel di Tchimeye e [[1977]] * [[12 di djun]]: [[Gregory Peck]], acteur estazunyin * [[13 di djun]]: [[Guy Lux]], animateu eyet produjheu di televuzion francès * [[1î d' djulete]]: [[Gcao Coma]], cinsî et acteur namibyin (eto cnoxhou come N!xau) * [[4 di djulete]]: [[Barry White]], tchanteu estazunyin * [[12 di djulete]]: [[Benny Carter]], sacsofonisse di djazz estazunyin * [[14 di djulete]]: [[Compay Segundo]], tchanteu cubin * [[1î d' awousse]]: [[Marie Trintignant]], actresse francesse * [[16 d' awousse]]: [[Idi Amin Dada]], ancyin prezidint di l'&nbsp;[[Ouganda]] * [[21 d' awousse]]: [[Wesley Willis]], muzicyin estazunyin * [[30 d' awousse]]: [[Charles Bronson]], acteur estazunyin * [[8 di setimbe]]: [[Leni Riefenstahl]], fijheuse di films eyet fotografresse almande * [[9 di setimbe]]: [[Edward Teller]], askepieu del [[bombe atomike|bombe H]] estazunyinne. * [[11 di setimbe]]: [[Anna Lindh]], ministresse suwedwesse est assassinêye * [[19 d' octôbe]]: [[Alija Izetbegovic]], ancyin prezidint del [[Bosneye]] [[af:2003]] [[ar:2003]] [[ast:2003]] [[be:2003]] [[bg:2003]] [[bs:2003]] [[ca:2003]] [[cs:2003]] [[csb:2003]] [[cy:2003]] [[da:2003]] [[de:2003]] [[el:2003]] [[en:2003]] [[eo:2003]] [[es:2003]] [[et:2003]] [[eu:2003]] [[fi:2003]] [[fo:2003]] [[fr:2003]] [[fy:2003]] [[gl:2003]] [[he:2003]] [[hi:२००३]] [[hr:2003]] [[hu:2003]] [[ia:2003]] [[id:2003]] [[io:2003]] [[is:2003]] [[it:2003]] [[ja:2003年]] [[ka:2003]] [[ko:2003년]] [[ku:2003]] [[kw:2003]] [[la:2003]] [[lb:2003]] [[li:2003]] [[lt:2003]] [[mi:2003]] [[ms:2003]] [[nds:2003]] [[nl:2003]] [[nn:2003]] [[no:2003]] [[os:2003]] [[pl:2003]] [[pt:2003]] [[ro:2003]] [[ru:2003]] [[se:2003]] [[simple:2003]] [[sk:2003]] [[sl:2003]] [[sr:2003]] [[su:2003]] [[sv:2003]] [[ta:2003]] [[th:พ.ศ. 2546]] [[tr:2003]] [[tt:2003]] [[uk:2003]] [[vi:2003]] [[zh:2003年]] [[zh-min-nan:2003 nî]] 952 42946 2005-11-01T14:04:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Gcao Coma]] 953 62818 2006-06-21T07:02:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[id:N!xau]] Modifie: [[eo:N!xau]] [[Categoreye:Namibeye]] '''Gcao Coma''' ([[16 di decimbe]] [[1944]] - [[1î d' djulete]] [[2003]]), pus cnoxhou dizo l'&nbsp;no di '''N!xau''', esteut-st on cinsî ey èn acteur [[Namibeye|namibiyin]] k'&nbsp;a divnou fåmeus lon et lådje tot djowant l'&nbsp;role di Xixo, bushman do [[Kalahari]] dins l'&nbsp;film ''[[The Gods Must Be Crazy]]'' (''Les dieux sont tombés sur la tête'' dins l'&nbsp;modêye e francès) eyet ses shûtes. Disk'&nbsp;al fén di s'&nbsp;vicåreye i continouwa d'&nbsp;viker sorlon li môde tradicionele des ''San'', aclevant des vatches, ey alant tchessî. I mora li prumî d'&nbsp;djulete 2003, d'&nbsp;ene nén médiåve tuberculôze, tins k'&nbsp;i tchessive; ey esse eteré al môde tradicionele adlé l'&nbsp;tombe di s'&nbsp;deujhinme feme, a Tsumkwe. Ci lingaedje maternel esteut l'&nbsp;Ju/'hoansi. I djåzéve eto foirt bén li Otjiherero eyet l'&nbsp;[[Tswana]], ey ene miete l'&nbsp;[[Afrikaans]]. Si ptit no esteut '''G!kau''', li pont d' esclameure riprezinte on [[côp d' glote]], li no di '''N!xau''' k' il est cnoxhou dins les fimes, c' est ene flotche di tapaedje. ==Difoûtrinne hårdêye== *[http://www.namibian.com.na/2003/june/national/03E045E14E.html The Namibian: report on his death] (en inglès) *[http://www.imdb.com/name/nm0618452/ N!xau sol waibe IMDB (Internet Movie Database)] [[de:N!xau]] [[en:N!xau]] [[eo:N!xau]] [[fi:N!xau]] [[id:N!xau]] [[ja:ニカウ]] [[nl:N!Xau]] [[sv:N!xau]] 954 64926 2006-06-24T19:29:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 297inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 298inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 68 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1360]]: [[Djan l' Bon]], c' est liberé conte ene rançon di 3 miyons d'&nbsp;sicus eyet del [[Aquitaine]] * [[1648]]: Fén del [[guere di Trinte Ans]] * [[1648]]: Ricnoxhance del indepindince des [[Bas-Payis]] * [[1793]]: Li Convincion fwait on decret po mete en alaedje li [[calindrî republikin]] ([[France]]) * [[1795]]: Li [[Pologne]] est dispårteye inte li [[Prusse]], l'&nbsp;[[Otriche]] eyet l'&nbsp;[[Rûsseye]]. * [[1929]]: Crash del boûsse di [[Noû-York]], et cmince del crijhe economike des [[anêyes 1930]]. * [[1934]]: Li [[Mahatma Gandhi]] si rsaetche do Congrès nåcionå [[Inde|indyin]] * [[1945]]: Fondåcion di l'&nbsp;[[ONU]]. * [[1954]]: Proclamåcion di l'&nbsp;estat d'&nbsp;urdjince å [[Pakistan]] * [[1962]]: Les [[Estats Unis]] enondèt-st on blocusse siconte di [[Cuba]] * [[1964]]: Indepindince del [[Zambeye]] (k'&nbsp;esteut colneye britanike). * [[1970]]: [[Salvador Allende]] dvént prezidint do [[Tchili]] * [[1973]]: Fén del guere di [[Yom Kippur]]. * [[2002]]: Li [[Libeye]] cwite li [[Ligue arabe]] * [[2003]]: L'&nbsp;avion supersonike [[Concorde]] fwait si dierin vol. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1767]]: [[Jacques Lafitte]], financî eyet politikî [[France|francès]] * [[1891]]: [[Rafael Trujillo]], dictateur del [[Republike dominikinne]] * [[1903]]: [[Charlotte Perriand]], årtchiteke * [[1927]]: [[Gilbert Bécaud]], compôzeu eyet tchanteu [[France|francès]] * [[1927]]: [[Jean-Claude Pascal]], acteur eyet tchanteu [[France|francès]] * [[1936]]: [[William Perks]], mimbe do groupe di rok ''[[Rolling Stones]]'' * [[1947]]: [[Kevin Kline]], acteur [[Estats Unis|estazunyin]] == Ont morou ç' djoû la == * [[996]]: [[Hugues Capet]], rwè d'&nbsp;France ([[987]] - [[996]]), askepieu del dinasteye capecyinne. * [[1601]]: [[Tycho Brahé]], astronome [[Daenmåtche|daenwès]] * [[1957]]: [[Christian Dior]], costurî [[France|francès]] * [[1979]]: [[Park Chung Hee]], prezidint del [[Nonne Corêye]] * [[1991]]: [[Gene Roddenberry]], produjheu eyet scrijheu (séreye [[Star Trek]]) == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * Djournêye des [[ONU|Nåcions-Uneyes]] * Djournée daegnrece d'&nbsp;informåcion sol diswalpaedje * Fiesse nåcionåle del [[Zambeye]] ---- '''Vey eto:''' [[22 d' octôbe]] - [[23 d' octôbe]] - [[25 d' octôbe]] - [[26 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Oktober]] [[an:24 d'otubre]] [[ar:24 أكتوبر]] [[ast:24 d'ochobre]] [[be:24 кастрычніка]] [[bg:24 октомври]] [[bs:24. oktobar]] [[ca:24 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 24]] [[co:24 uttrovi]] [[cs:24. říjen]] [[csb:24 rujana]] [[cv:Юпа, 24]] [[cy:24 Hydref]] [[da:24. oktober]] [[de:24. Oktober]] [[el:24 Οκτωβρίου]] [[en:October 24]] [[eo:24-a de oktobro]] [[es:24 de octubre]] [[et:24. oktoober]] [[eu:Urriaren 24]] [[fi:24. lokakuuta]] [[fo:24. oktober]] [[fr:24 octobre]] [[frp:24 octobro]] [[fur:24 di Otubar]] [[fy:24 oktober]] [[ga:24 Deireadh Fómhair]] [[gl:24 de outubro]] [[he:24 באוקטובר]] [[hr:24. listopada]] [[hu:Október 24]] [[ia:24 de octobre]] [[id:24 Oktober]] [[io:24 di oktobro]] [[is:24. október]] [[it:24 ottobre]] [[ja:10月24日]] [[jv:24 Oktober]] [[ka:24 ოქტომბერი]] [[kn:ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೪]] [[ko:10월 24일]] [[ku:24'ê kewçêrê]] [[la:24 Octobris]] [[lb:24. Oktober]] [[lt:Spalio 24]] [[mk:24 октомври]] [[ms:24 Oktober]] [[nap:24 'e ottovre]] [[nl:24 oktober]] [[nn:24. oktober]] [[no:24. oktober]] [[oc:24 d'octobre]] [[pam:Octubri 24]] [[pl:24 października]] [[pt:24 de Outubro]] [[ro:24 octombrie]] [[ru:24 октября]] [[scn:24 di uttùviru]] [[sco:24 October]] [[se:Golggotmánu 24.]] [[simple:October 24]] [[sk:24. október]] [[sl:24. oktober]] [[sq:24 Tetor]] [[sr:24. октобар]] [[sv:24 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 24]] [[th:24 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 24]] [[tr:24 Ekim]] [[tt:24. Öktäber]] [[uk:24 жовтня]] [[vi:24 tháng 10]] [[war:Oktubre 24]] [[zh:10月24日]] 955 21957 2003-10-24T23:41:29Z Pablo ridjiblaedje #REDIRECT [[24 d' octôbe]] 956 21958 2003-10-24T23:43:14Z Pablo ridjiblaedje #REDIRECT [[1î d' octôbe]] 957 21959 2003-10-28T00:06:47Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>poye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> frumele do cok. <I>C'&nbsp;est des grandès poyes flamindjes avou des grandès pates et waire di plomes</I> (J.J. Gaziaux). <I>Dj'&nbsp;a ene poye a-z acover Et l'&nbsp;vexhåd m'&nbsp;el vout haper</I> (rima). <B>2.</B> feme. <I>A tchaeke escale, dji va vey Totes les ptitès fefeyes; Kin dji pinse ritrover m'&nbsp;poye Elle est todi evoye</I> (B. Mirlon). rl a: [[Motî:poule|poule]]. <B>2.</B> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>poye</B></FONT>, <B>pouye</B>.</P> 958 59430 2006-06-06T13:37:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) <FONT COLOR="#ff0000"><B>viker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> esse vicant, esse e veye. <I>C' est des djins ki vikèt vî.</I> <I>Li Bon Diè a todi viké et i vicrè todi</I> (H. Forir). <I>Si efant n' åreut seu viker.</I> <span lang=fr>F. vivre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ci-la, il est degne di viker:</FONT> dijhêye a èn efant ki magne bén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bén t' es hode di viker:</FONT> dijhêye a ene sakî ki fwait åk di riskeus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur bon d' viker:</FONT> esse todi binåjhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' vike pus:</FONT> on transixh tofer, on-z a peu po ene sakî ki fwait ene sacwè d' riskeus. <span lang=fr>F. On est continuellement inquiet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' apontyî d' viker et s' apontyî d' mori:</FONT> i n' fåt nén fok sondjî a bén viker, et fé ses petchîs, mins eto s' aprester a bén mori, l' åme e påye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî n' sait bourder n' sait viker:</FONT> dins l' veye, on-z est sovint oblidjî d' minti. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki n' a k' on toû, ni vike k' on djoû:</FONT> i fåt saveur saetchî s' plan. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"avoir plus d'une flèche à son arc"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;håsse di viker:</FONT> rl a: [[Motî:håsse|håsse]]. <B>2.</B> passer s' veye d' ene certinne manire. <I>Il ont viké trankilmint. I vike lu tot seu.</I> <I>Tchaeconk vike a s' manire. Dj' a l' droet di viker a mi idêye.</I> <I>Po e påye viker, soeyoz sourd, aveule et mawea</I> (L. Pirsoul). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene djin åjheye a viker:</FONT> ene avnante djin, k' on n' a nole rujhe po viker avou leye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker come èn nûton</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">come èn oûsse</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">come on leu:</FONT> viker lu tot seu (leye tote seule), sins soçon(e)s. rl a: [[Motî:vike-tot-seu|vike-tot-seu]]. <span lang=fr>F. vivre en ermite, être associal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li ci k' est leu, k' i vike come on leu:</FONT> li ci ki n' vout nén viker avå les djins, ki grougne so tertos, ebén, k' i vike lu tot seu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' såreut viker avou lu (leye):</FONT> c' est ene haeyåve djin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt viker dvant d' mori;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">Våt mî viker ritche et mori pôve ki d' viker pôve et mori ritche;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">Cwand nos serans moirts, nos n' vicrans pus;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">i s' fåt leyî viker:</FONT> ecoraedjmint po bén viker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker a si åjhe</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">aveur di cwè viker:</FONT> esse ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker l' cou dins l' boure:</FONT> esse ritche, et n' nén voleur bouter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker come on rat;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">viker e rastrindant:</FONT> viker pôvriteuzmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker come des tchéns,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">viker come des biesses:</FONT> viker sins moråle, coûtchî avou totes les femes (tos les omes). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i vikèt come des biesses:</FONT> i n' ont rén a dire, metans dins ene dictateure. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' vike nén avou les moirts:</FONT> <I>a)</I> fåt bén viker. <I>b)</I> i n' fåt nén todi sondjî a ses moirts, ey esse tofer poenneus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker por lu, por leye:</FONT> èn pinser k' a lu, k' a leye. rl a: [[Motî:vike-por-lu|vike-por-lu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker a monde ritourné:</FONT> fé ttafwait a l' evier. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey comint çk' on vike:</FONT> corwaitî li pårt d' ovraedje k' a ddja stî fwait, et çou ki dmore co a fé. <span lang=fr>F. faire le point, analyser la situation.</span> <B>3.</B> copurade: <I>a)</I> esse coraedjeus divant des rascråwes. <I>Li måleur aprind a viker.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça lyi aprindrè a viker:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">dji lyi a aprin çou k' c' est d' viker:</FONT> dijhêye a ene sakî k' on vént di lyi dner ene coreccion. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Ça lui servira de leçon"</span>. <I>b)</I> si bén saveur codure e sôcieté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i sait bén çou k' c' est d' viker viker:</FONT> il est poli, i s' sait moenner cwand il est dvant les djins. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"il a du savoir-vivre"</span>. <B>4.</B> diveur bouter po saveur magnî (wangnî s' veye). <I>I fåt k' on vike tertos.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' vike nén d' l' air do tins:</FONT> i fåt bén bouter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' vike nén d' l' air ki lyi shofele å cou:</FONT> i boute comufåt et i vike bén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker d' ses bresses:</FONT> bouter (d' ses mwins) po wangnî s' crosse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker ses mwins dins ses potches:</FONT> sins bouter; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker a ses crosses</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">viker po s' saeyin:</FONT> esse e s' manaedje, et wangnî s' crosse tot seu, pus avou ses parints. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker di s' wassin:</FONT> viker di çk' on wangne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker so bouf:</FONT> bouter sins poleur fé crexhe ses ritchesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker so blancs poes:</FONT> bén wangnî s' veye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker d' ses rintes:</FONT> èn nén bouter, et aveur des cwårs di ses plaeçmints, lowaedjes, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;</FONT>(mocreçmint)<FONT COLOR="#0000ff"> i vike di ses rintes et i creve di ses rivnous:</FONT> il a do må d' viker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker sol comene</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">sol CPAS:</FONT> aveur ses cwårs del comene, do CPAS. <span lang=fr>F. vivre de l'assistance publique.</span> <B>5.</B> atchter çou k' i fåt. <I>I costêye tchir viker.</I> <I>I vike avou a mitan rén. I n' a ki s' pitite djournêye po viker.</I> <I>On n' sait d' cwè k' i vike.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur del poenne di viker</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">aveur do må d' viker, èn nén aveur di cwè viker:</FONT> esse pôve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåt viker avou ses pratikes:</FONT> i fåt atchter çou k' on-z a dandjî azès cis ki vs atchtèt zels-minmes vosse martchandijhe. <B>6.</B> egzister lontins et bén. <I>Li Rantoele a stî metowe so pî po fé viker l' walon, aprume emey les djonnes.</I> <span lang=fr>F. vivre, subsister, durer.</span> <B>7.</B> dimorer. <I>I vike a Brussele.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker eshonne;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">viker avou (ene feme, èn ome):</FONT> dimorer dins l' minme måjhone, come ome et feme. <I>Li walon, on lingaedje po viker avou</I> (essegne del djåspinreye Viker). <B>8.</B> fé tuzer k' c' est podbon, tot djåzant d' on poitrait, d' ene pinteure, d' on scrijhaedje, d' on teyåte. <I>Waite on pô ké bea tåvlea: ça vike, hin, ça.</I> <I>Li pårler d' Nameur est laid, edoirmant; louke cwand k' i djhèt <span lang=wa-fell>"mwârt"</span>; dabôrd k' a Lidje, on dit <span lang=wa-fell>"mwért"</span>: ça vike, hin ça&nbsp;!</I> <B>II.</B> [v.c.] passer inla (si veye, des moumints). <I>Dj' avans dipus d' liberté, mins nos l' vicans må</I> (L. Baijot). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>viker</B>, vikè, vikî, viki. Pc. vive. Gm. viki</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"vixi"</span> (viké). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicant, e</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> k' est e veye. <I>Èn efant bén vicant.</I> <I>Dj' a yeu vosse fré vicant, mins il a morou l' londmwin.</I> <I>Il a prin e s' mwin ene sori tote vicante.</I> <I>Les macrales estént broûlêyes vicantes.</I> <span lang=fr>F. vivant, vif (ive).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji nel vout pus vey, di m' veye vicante:</FONT> dji nel vou måy pus vey. <B>2.</B> sipitant(e), dispierté (êye), bén poirtant(e), haiti (eye). <I>On rifjheut des sminces di crompires dins des belès plantes, bin vicantes</I> (M. Anselme). <span lang=fr>F. vif (ive), éveillé(e), sain(e).</span> <B>3.</B> avou bråmint do ndalaedje. <span lang=fr>F. animé(e), prospère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé vicant:</FONT> gn aveur do ndalaedje. <I>Il a todi fwait vicant a Lidje.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"y avoir de l'animation, de la circulation"</span>. <B>4.</B> dedja monté (êye) d' avance, tot djåzant d' ene måjhon, d' on stane, d' ene estalåcion. <I>Li måjhon a-st arivé tote vicante, dj' ô bén les cwate meurs so on tchår.</I> <span lang=fr>F. pré-monté(e).</span> <B>II.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> djin k' est e veye. <I>Gn a les vicants et gn a les moirts.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî n' a pupont d' aidants ni conte pus dvins les vicants:</FONT> li ci ki n' a pus nou liårds, on n' l' aconte pus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les curés magnèt les moirts et ls avocåts les vicants:</FONT> c' est tchir di s' fé eterer, et d' aler å tribunå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On bon vicant, ene boune vicante:</FONT> onk, ene ki reye voltî, k' inme bén magnî, bén viker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça n' arive k' azès vicants:</FONT> dijhêye cwand on-z a trop bevou, u magnî, et k' on-z est malåde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dierin vicant:</FONT> li ci ki mourt li dierin dins on manaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å dierin vicant les béns:</FONT> clawe di lwè ki fwait ki, dins on manaedje, li ci ki vike li dierin erite otomaticmint d' tos les béns do ci ki mourt li prumî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;</FONT>(mocreçmint)<FONT COLOR="#0000ff"> I s' ont maryî å dierin vicant tos ls efants:</FONT> dijhêye po deus pôves ki s' marièt: li prumî ki mourrè n' årè nou bén a leyî a l' ôte, foû k' les efants. <B>2.</B> bén dispierté (êye), sipitant(e) djin. <I>C' est ene pitite vicante, saiss, vosse crapôde.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vicant(e), vicont(e)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicant</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">di s' vicant:</FONT> tins k' on vike, tins di s' veye. <I>I lzî a dné tos ses tchamps di s' vicant.</I> <I>Èn dene nén çki t' as di t' vicant.</I> <I>Les parints ont fwait les pårts di leu vicant.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:vicåreye|vicåreye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> manire di viker. <I>Il ont on drole di vicaedje.</I> <I>Al Rantoele, on-z est libe di bouter lu tot seu ou e grope, si tant k' on respecteye les régues di vicaedje ådvins del soce.</I> (Y. Paquet). <I>La on spot foirt målåjhey a-z esplikî, pask' i mousse å parfond do vicaedje marokin</I> (L. Mahin). <I>Li culteure, c' est l' foclore, li scrijhaedje, li vicaedje des djins, l' årtchitecteure, et nén todi les afwaires k' on håynêye årtificirmint dins les cintes culturels</I> (J. Viroux). rl a: [[Motî:veye 1|veye]], [[Motî:vicåreye|vicåreye]]. <span lang=fr>F. manière de vivre, vie, existence, moeurs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Muzêye do Vicaedje des Walons:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Musée de la Vie Wallonne"</span>. <B>2.</B> [[Motî:amagnî|amagnî]]. <I>A cåze del timpesse, troes djoûs å long k' on n' a sepou passer l' aiwe, dj' avéns peu di n' nén aveur do vicaedje assez.</I> <I>Vos ploz vni dmorer el måjhone ene hapêye; pol vicaedje, nos nos arindjrans bén.</I> <I>Cwand l' vicaedje divént trop costant, on gueuye dissu l' govienmint</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. vivres, subsistance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wangnî s' vicaedje:</FONT> wangnî s' pwin. <span lang=fr>F. gagner sa vie, sa croûte.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vikèdje, vicadje, vicâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicance</B></FONT> [f.n.] veye. <I>I n' î a nén stî di s' vicance.</I> <span lang=fr>F. vie, existence.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vicance, viconce</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicanmint</B></FONT> [adv.] d' ene vicante (sipitante) manire. <I>Les cis d' Cerexhe djouwént leu pîce pus vicanmint k' els ôtes.</I> <span lang=fr>F. dynamiquement, énergiquement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vican.mint, vicant'mint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicåve</B></FONT> [addj.] ki pout viker. <I>L' efant ki n' a nén set moes n' est nén vicåve</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. viable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vicauve, vicâve, vicaule, vicâle, vicâbe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicroûle</B></FONT> [addj.] bén vicant(e), bén spitant(e), <I>Pou wårder l' walon vicroûle, i l' fåt cåzer pattavå, et cåzer did tot e walon.</I> <span lang=fr>F. vivant, dynamique, alerte.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vike</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <FONT COLOR="#ff0000">e vike:</FONT> e veye. rl a: [[Motî:evike|evike]]. <B>II.</B> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">pus moirt ki vike:</FONT> saizi, sbaré, k' a l' air pus moirt ki vicant(e). <span lang=fr>F. vif (ive).</span> <I>Il a rarivé pus moirt ki vike, avou les pougnets stokés, les djnos moudris, li figueure tote coschirêye</I> (L. Mahin). Parintêye: * [[Motî:vica|vica]] * [[Motî:vicoter|vicoter]] 959 21961 2003-10-28T22:15:08Z Pablo #REDIRECT [[28 d' octôbe]] 960 64934 2006-06-24T19:30:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 301inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 302inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 64 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[306]]: [[Maxentius]] est proclamé [[Impreur romin]] * [[1492]]: [[Cristôfe Colomb]] arive so l'&nbsp;iye di [[Cuba]]. * [[1636]]: Fondåcion do coledje [[Harvard]] e [[Massachusetts]] ([[Estats Unis]]) * [[1690]]: Li [[Savoye]] fwait pårteye del [[Grande Aliance]] siconte del [[France]]. * [[1867]]: Dibårcaedje des foices [[France|francesses]] a [[Civita Vecchia]] ([[Itåleye]]). * [[1886]]: Sitramaedje del [[Posteure del Liberté]] e poirt di [[Noû-York]] * [[1918]]: Dislaxhaedje del [[Tchecoslovakeye]] di l'&nbsp;Impire del [[Otriche-Hongreye]]. * [[1919]]: Li Congrès des [[Estats Unis]] vôte li ''proyibicion''. * [[1922]]: [[Benito Mussolini]] enonde si måtche so [[Rome]] * [[1940]]: L'&nbsp;Itåleye evayixh li [[Grece]] * [[1954]]: [[Ernest Hemingway]] riçujhe li [[pris Nobel di literateure]] * [[1958]]: Li cardinå [[Giuseppe Roncalli]], divént [[påpe]] dizo l'&nbsp;no di [[Djan XXIII]], i succede a [[Pie XII]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1437]]: [[Erasmus]], filozôfe. * [[1759]]: [[Georges-Jacques Danton]], politikî eyet revolucionåre [[France|francès]] * [[1793]]: [[Eliphalet Remington]], edvinteu et fjheu d'&nbsp;åres a feu * [[1860]]: [[Jigoro Kano]], praticant d'&nbsp;årts marciås [[Djapon|djaponès]] eyet askepieu do [[Djudo]]. * [[1914]]: [[Dr. Jonas Edward Salk]], edvinteu do [[vaccin]] siconte del [[polio]] * [[1944]]: [[Coluche]], comedyin ey acteur [[France|francès]] * [[1955]]: [[Bill Gates]], co-askepieu di [[Microsoft]] * [[1967]]: [[Julia Roberts]], actresse estazunyinne. == Ont morou ç' djoû la == * [[1905]]: [[Alphonse Allais]], sicrijheu [[France|francès]] * [[1973]]: [[Taha Hussein]], sicrijheu [[Edjipe|edjipcyin]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * fiesse nåcionåle el [[Grece]] ---- '''Vey eto:''' [[26 d' octôbe]] - [[27 d' octôbe]] - [[29 d' octôbe]] - [[30 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Oktober]] [[an:28 d'otubre]] [[ar:28 أكتوبر]] [[ast:28 d'ochobre]] [[be:28 кастрычніка]] [[bg:28 октомври]] [[bs:28. oktobar]] [[ca:28 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 28]] [[co:28 uttrovi]] [[cs:28. říjen]] [[csb:28 rujana]] [[cv:Юпа, 28]] [[cy:28 Hydref]] [[da:28. oktober]] [[de:28. Oktober]] [[el:28 Οκτωβρίου]] [[en:October 28]] [[eo:28-a de oktobro]] [[es:28 de octubre]] [[et:28. oktoober]] [[eu:Urriaren 28]] [[fi:28. lokakuuta]] [[fo:28. oktober]] [[fr:28 octobre]] [[fur:28 di Otubar]] [[fy:28 oktober]] [[ga:28 Deireadh Fómhair]] [[gl:28 de outubro]] [[he:28 באוקטובר]] [[hr:28. listopada]] [[hu:Október 28]] [[ia:28 de octobre]] [[id:28 Oktober]] [[io:28 di oktobro]] [[is:28. október]] [[it:28 ottobre]] [[ja:10月28日]] [[jv:28 Oktober]] [[ka:28 ოქტომბერი]] [[ko:10월 28일]] [[ku:28'ê kewçêrê]] [[lb:28. Oktober]] [[lt:Spalio 28]] [[mk:28 октомври]] [[ms:28 Oktober]] [[nap:28 'e ottovre]] [[nl:28 oktober]] [[nn:28. oktober]] [[no:28. oktober]] [[oc:28 d'octobre]] [[pam:Octubri 28]] [[pl:28 października]] [[pt:28 de Outubro]] [[ro:28 octombrie]] [[ru:28 октября]] [[scn:28 di uttùviru]] [[sco:28 October]] [[se:Golggotmánu 28.]] [[simple:October 28]] [[sk:28. október]] [[sl:28. oktober]] [[sq:28 Tetor]] [[sr:28. октобар]] [[sv:28 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 28]] [[th:28 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 28]] [[tr:28 Ekim]] [[tt:28. Öktäber]] [[uk:28 жовтня]] [[vi:28 tháng 10]] [[war:Oktubre 28]] [[zh:10月28日]] 961 64936 2006-06-24T19:30:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 302inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 303inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 63 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1863]]: askepiaedje del [[Rodje Croes]] * [[1923]]: askepiaedje del Republike di [[Turkeye]] * [[1956]]: [[Israyel]] evayixh li [[Sinayi]] ([[Edjipe]]) * [[1956]]: Li veye di [[Tandjer]] est rindowe å [[Marok]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1879]]: [[Leon Trotsky]], revolucionaire [[Rûsseye|rûsse]]. * [[1897]]: [[Joseph Goebbels]], minisse del propagande del [[Almagne]] nazeye. * [[1923]]: [[Carl Djerassi]], tchimisse, edvinteu del pilure contraceptive * [[1935]]: [[Takahata Isao]], directeu di films d'&nbsp;animés djaponès * [[1971]]: [[Winona Ryder]], actresse == Ont morou ç' djoû la == * [[1618]]: Sir [[Walter Raleigh]], esplôreu (egzecuté) * [[1783]]: [[Jean Le Rond d'Alembert]], matematicyin * [[1877]]: [[Nathan Bedford Forrest]], djenerå confederé amerikin eyet tchîf do [[Ku Klux Klan]] * [[1911]]: [[Joseph Pulitzer]], gaztî eyet eplaideu d'&nbsp;gazetes * [[1950]]: Rwè [[Gustav V di Suwede]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * fiesse nåcionåle el [[Turkeye]] ---- '''Vey eto:''' [[27 d' octôbe]] - [[28 d' octôbe]] - [[30 d' octôbe]] - [[31 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Oktober]] [[an:29 d'otubre]] [[ar:29 أكتوبر]] [[ast:29 d'ochobre]] [[be:29 кастрычніка]] [[bg:29 октомври]] [[bs:29. oktobar]] [[ca:29 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 29]] [[co:29 uttrovi]] [[cs:29. říjen]] [[csb:29 rujana]] [[cv:Юпа, 29]] [[cy:29 Hydref]] [[da:29. oktober]] [[de:29. Oktober]] [[el:29 Οκτωβρίου]] [[en:October 29]] [[eo:29-a de oktobro]] [[es:29 de octubre]] [[et:29. oktoober]] [[eu:Urriaren 29]] [[fi:29. lokakuuta]] [[fo:29. oktober]] [[fr:29 octobre]] [[frp:29 octobro]] [[fur:29 di Otubar]] [[fy:29 oktober]] [[ga:29 Deireadh Fómhair]] [[gl:29 de outubro]] [[he:29 באוקטובר]] [[hr:29. listopada]] [[hu:Október 29]] [[ia:29 de octobre]] [[id:29 Oktober]] [[io:29 di oktobro]] [[is:29. október]] [[it:29 ottobre]] [[ja:10月29日]] [[jv:29 Oktober]] [[ka:29 ოქტომბერი]] [[ko:10월 29일]] [[ku:29'ê kewçêrê]] [[lb:29. Oktober]] [[lt:Spalio 29]] [[mk:29 октомври]] [[ms:29 Oktober]] [[nap:29 'e ottovre]] [[nl:29 oktober]] [[nn:29. oktober]] [[no:29. oktober]] [[oc:29 d'octobre]] [[pl:29 października]] [[pt:29 de Outubro]] [[ro:29 octombrie]] [[ru:29 октября]] [[scn:29 di uttùviru]] [[sco:29 October]] [[se:Golggotmánu 29.]] [[simple:October 29]] [[sk:29. október]] [[sl:29. oktober]] [[sq:29 Tetor]] [[sr:29. октобар]] [[sv:29 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 29]] [[th:29 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 29]] [[tr:29 Ekim]] [[tt:29. Öktäber]] [[uk:29 жовтня]] [[vi:29 tháng 10]] [[war:Oktubre 29]] [[zh:10月29日]] 962 65476 2006-06-29T05:57:39Z YurikBot 105 robot Modifie: [[cy:Calendr Gregori]] [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''Calindrî grigoryin''' est, pol moumint, li mwaisse-[[calindrî]] dins bråmint des payis del Daegn, et est cnoxhou totavå, minme dins les payis k'&nbsp;eployèt èn ôte contaedje do tins ([[calindrî arabe]], [[calindrî chinwès|chinwès]]...). Il est båzé sol [[calindrî djulyin]] di l'&nbsp;ancyinne [[Impire romin|Rome]]. C'&nbsp;est on calindrî solrece, ki s'&nbsp;båze sol revolucion del Tere åtoû do solea di 365,2422 [[djoû]]s di 24 [[eure]]s di 60 [[munute]]s di 60 [[sigonde]]s metrikes. Li calindrî grigoryin dene on tins moyén po èn an di 365,2425 djoûs; po-z aveur on nombe etir di djoûs tchaeke anêye, on fwait des anêyes di 365 djoûs, avou a tinzayeure on djoû [[anêye bizete|bizete]] di pus, li [[29 di fevrî]]. Li calindrî grigoryin est pårti e 12 moes, come çoucial: *[[djanvî]], 31 djoûs; *[[fevrî]], 28 ou 29 djoûs; *[[måss (moes)|måss]], 31 djoûs; *[[avri]], 30 djoûs; *[[may]], 31 djoûs; *[[djun]], 30 djoûs; *[[djulete]], 31 djoûs; *[[awousse]], 31 djoûs; *[[setimbe]], 30 djoûs; *[[octôbe]], 31 djoûs; *[[nôvimbe]], 30 djoûs; *[[decimbe]], 31 djoûs. Di pus, tchaeke periode di set djoûs est lomêye ene [[samwinne]], et ses djoûs riçuvèt les nos shuvants: *[[londi]]; *[[mårdi]]; *[[mierkidi]]; *[[djudi]]; *[[vénrdi]]; *[[semdi]]. *[[dimegne]]; ==L' adjustaedje grigoryin== Li pus consecante diferince etur les calindrîs grigoryin eyet djulyin, c' est dins l' carculaedje des anêyes bizetes. Come dit cial pa dzeur, l'&nbsp;[[anêye tropike]] moyene, dj'&nbsp;ô bén, li periode d'&nbsp;on toû etir åtoû do solea, est di 365,2422 djoûs. Tot stitchant on djoû bizete tos les cwatre ans, li calindrî djulyin aveut-st ene longueur di 365,25 djoûs. Il esteut trop long. Avou l'&nbsp;tins, li discalaedje s'&nbsp;agrandixha. Ça fwait ki, diviè ls [[anêyes 1580]], il esteut tårdou di ût djoûs pa rapoirt å vraiy tins. E [[1582]], li [[påpe Grigwere XIII]] decida di soprimer les [[anêye bizete|anêyes bizetes]] po les anêyes ki respondèt-st a ces deus condicions: * L'&nbsp;anêye est on mopliya di 100. * L'&nbsp;anêye n'&nbsp;est nén mopliya di 400. Do côp, 1600 eyet 2000 fourît bizetes, mins nén 1700, 1800, 1900. I decida eto kel [[4 d' octôbe|4 d'&nbsp;octôbe]] [[1582]] serè shuvou do côp do [[15 d' octôbe|15 d'&nbsp;octôbe]] po ratraper li diferince di djoûs ki s'&nbsp;aveut ramonçlé avou l'&nbsp;tins. Mins li passaedje å calindrî grigoryin ni s' fijha nén å minme moumint avå l' Europe. Dins les Estats kel påpe Grigwere XIII end esteut l' sovrin pontife, ç' a stî oblidjî sol pî sol tchamp. L' [[Espagne]], li [[Portugal]] eyet li [[Pologne]] l' adoptît do côp. Des ôtes ([[France]],...) ont shuvou co bénrade. Mins l' [[Inglutere]] (protestante) ni l' adopta k' å [[18inme sieke]]. Eyet l' [[Rûsseye]] nel fijha k' après li [[Revolucion d' octôbe]] di [[1917]]. Ça fwait kel Revolution ''d'&nbsp;octôbe'' s' a vormint passé... å cmince di nôvimbe! Li [[Grece]] ni candja k' e [[1924]]. Ces candjmints di calindrî a des moumints diferins sont-st ene aroke po les istoryins, la k'&nbsp;on documint inglès metans avou ene date di 10 di djanvî 1603, est pus vî k'&nbsp;on documint francès ou espagnol avou ene date di 15 di djanvî del minme anêye. Par egzimpe, [[William Shakespeare]] eyet [[Miguel de Cervantes]] ont morou al minme ''date'' ([[23 d' avri]] [[1616]]), mins nén l'&nbsp;minme ''djoû''. ==Difoûtrinne hårdêye== * http://www.auduteau.net/calendar/sommaire.shtml (e francès) ---- [[Calindrî]] | [[366 djoûs|les 366 djoûs do calindrî grigoryin]] | [[anêye bizete]] | [[calindrî djulyin]] [[af:Gregoriaanse kalender]] [[als:Gregorianischer Kalender]] [[ang:Gregorisc gerīmbōc]] [[ar:تقويم غريغوري]] [[be:Грэгарыянскі каляндар]] [[bg:Григориански календар]] [[br:Deiziadur gregorian]] [[bs:Gregorijanski kalendar]] [[ca:Calendari gregorià]] [[ceb:Kalendaryong Gregoryano]] [[cs:Gregoriánský kalendář]] [[csb:Gregorijansczi kalãdôrz]] [[cy:Calendr Gregori]] [[da:Gregorianske kalender]] [[de:Gregorianischer Kalender]] [[el:Γρηγοριανό ημερολόγιο]] [[en:Gregorian calendar]] [[eo:Gregoria kalendaro]] [[es:Calendario gregoriano]] [[et:Gregoriuse kalender]] [[eu:Egutegi gregoriotar]] [[fa:تقویم گرگوری]] [[fi:Gregoriaaninen kalenteri]] [[fo:Gregorianski kalendarin]] [[fr:Calendrier grégorien]] [[fur:Calendari Gregorian]] [[fy:Gregoriaanske kalinder]] [[gl:Calendario gregoriano]] [[he:הלוח הגרגוריאני]] [[hu:Gergely-naptár]] [[id:Kalender Gregorian]] [[ilo:Calendario a Gregorian]] [[io:Gregoriana kalendario]] [[is:Gregoríska tímatalið]] [[it:Calendario gregoriano]] [[ja:グレゴリオ暦]] [[jv:Kalendher Gregorian]] [[ka:გრიგორიანული კალენდარი]] [[ko:그레고리력]] [[kw:Calans gregorek]] [[la:Calendarium Gregorianum]] [[lb:Gregorianesche Kalenner]] [[li:Gregoriaanse kalender]] [[lt:Grigaliaus kalendorius]] [[mk:Грегоријански календар]] [[ms:Kalendar Gregory]] [[nl:Gregoriaanse kalender]] [[nn:Den gregorianske kalenderen]] [[no:Gregoriansk kalender]] [[nrm:Calendri grégorian]] [[pl:Kalendarz gregoriański]] [[pt:Calendário gregoriano]] [[ro:Calendarul gregorian]] [[ru:Григорианский календарь]] [[se:Gregoriánalaš kaleandar]] [[simple:Gregorian calendar]] [[sl:Gregorijanski koledar]] [[sr:Грегоријански календар]] [[sv:Gregorianska kalendern]] [[th:ปฏิทินเกรกอเรียน]] [[tl:Kalendaryong Gregorian]] [[tr:Gregoryen takvimi]] [[uk:Григоріанський календар]] [[vi:Lịch Gregory]] [[zh:公历]] 963 21965 2003-10-28T23:29:47Z Pablo ridjiblaedje #REDIRECT [[29 d' octôbe]] 964 64961 2006-06-24T19:34:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[nôvimbe]], c' est li 312inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 313inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 53 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1895]]: Dischovraedje des [[Raiyons X]] pa [[Wilhelm Röntgen]] * [[1997]]: [http://rifondou.walon.org/walon_etrevens_metingue.html Prumî rotaedje pol disfinse do lingaedje walon], a Lidje. == Ont vnou å monde ci djoû la == == Ont morou ç' djoû la == * [[1890]]: [[César Auguste Franck]], compôzeu bedje. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[6 di nôvimbe]] - [[7 di nôvimbe]] - [[9 di nôvimbe]] - [[10 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 November]] [[an:8 de nobiembre]] [[ar:8 نوفمبر]] [[ast:8 de payares]] [[be:8 лістапада]] [[bg:8 ноември]] [[bs:8. novembar]] [[ca:8 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 8]] [[co:8 nuvembri]] [[cs:8. listopad]] [[csb:8 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 8]] [[cy:8 Tachwedd]] [[da:8. november]] [[de:8. November]] [[el:8 Νοεμβρίου]] [[en:November 8]] [[eo:8-a de novembro]] [[es:8 de noviembre]] [[et:8. november]] [[eu:Azaroaren 8]] [[fi:8. marraskuuta]] [[fo:8. november]] [[fr:8 novembre]] [[frp:8 novembro]] [[fur:8 di Novembar]] [[fy:8 novimber]] [[ga:8 Samhain]] [[gl:8 de novembro]] [[he:8 בנובמבר]] [[hr:8. studenog]] [[hu:November 8]] [[ia:8 de novembre]] [[id:8 November]] [[io:8 di novembro]] [[is:8. nóvember]] [[it:8 novembre]] [[ja:11月8日]] [[jv:8 November]] [[ka:8 ნოემბერი]] [[ko:11월 8일]] [[ku:8'ê sermawezê]] [[la:8 Novembris]] [[lb:8. November]] [[lt:Lapkričio 8]] [[mk:8 ноември]] [[ms:8 November]] [[nap:8 'e nuvembre]] [[nl:8 november]] [[nn:8. november]] [[no:8. november]] [[oc:8 de novembre]] [[os:8 ноябры]] [[pam:Nobiembri 8]] [[pl:8 listopada]] [[pt:8 de Novembro]] [[ro:8 noiembrie]] [[ru:8 ноября]] [[scn:8 di nuvèmmiru]] [[sco:8 November]] [[simple:November 8]] [[sk:8. november]] [[sl:8. november]] [[sq:8 Nëntor]] [[sr:8. новембар]] [[sv:8 november]] [[te:నవంబర్ 8]] [[th:8 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 8]] [[tr:8 Kasım]] [[tt:8. Nöyäber]] [[uk:8 листопада]] [[vi:8 tháng 11]] [[war:Nobyembre 8]] [[zh:11月8日]] 968 59641 2006-06-06T22:05:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Bb]raib)antî(s*)\b +\1onî\2) [[categoreye:istwere del Walonreye]] [[categoreye:Gueres et årmêyes]] Li '''guere del vatche''', c' est come ça k' on-z a lomé ene [[guere]] des [[Walonreye|Walons]] inte zels, k' a ravaedjî l' [[Condroz]] inte [[1275]] eyet [[1278]]. Les [[Principåté d' Lidje|Lidjwès]], [[Conteye di Nameur|Namurwès]], [[Dutcheye do Braibant|Braibonîs]] et [[Dutcheye do Lussimbork|Lussimbordjwès]] î estént egadjîs, ki sotnént soeye-t i l' Conte di Nameur, soeye-t l' Prince Eveke di Lidje, leus deus e margaye a cåze d' ene vatche hapêye a [[Cînè]] (adon payis d' Lidje) et rtrovêye sol fôre d' [[Andene]] (adon Conteye di Nameur). Al fôre d' Andene, e 1275, [[Gui d' Dampire]], conte di Nameur eyet d' [[conteye di Flande|Flande]], meta so pî on tournoe. On lomé Engoran, payizan d' [[Djalet]], î amoenna li fåmeuse vatche, hapêye a on lomé Rigåd a Cînè. Ci-cial esteut eto sol fôre. Si ricnoxha-t i s' biesse, et aler racuzer les hapeus å [[bayî]] do Condroz. Mins come Andene esteut foû di s' triyaedje, ci-cial propôza a Engoran di rmete li vatche la wice k' el aveut hapé et d' end esse cwite; sins cwè i sereut apicî cwand i rmousreut e Condroz (çou k' i dveut fé po raler e s' måjhone). Engoran fjha come dit; mins a poenne k' i meta ses pîs e Condroz, les omes do bayî ki l' aconcoistént et k' estént a ç' moumint la dins leus waibes, l' apicît eyet l' pinde a èn åbe. Li signeur di [[Gône]] (Djalet esteut sol signeurreye di Gône) s' endè måvla, copurade paski Djhan di Gône voleut divni bayi do Condroz al plaece di [[Djihan di Haloe|Djhan di Haloe]]. Il adjinçna ene espedicion, avou les signeurs di [[Cele-dilé-Dinant|Cele]] eyet [[Spontin]], et distrure li tchestea d' [[Haloe]]. Totossu rade, Djihan di Haloe si rvindja, ey aler bouter l' feu so les teres di Gône. Djihan d' Gône dimanda l' aidance do conte di Nameur, Gui d' Dampire. Come ci-cial aveut spôzé Izabele do Lussimbork, les Lussimbordjwès ont moussî, zels eto, dins l' apougnåde. Namurwès et Lussimbordjwès fjhît l' sidje di Cînè. Les disfindeus del veye fourît tertos broûlés evike dins l' eglijhe. Termetant, li prince eveke di Lidje, Djihan d' Inguî, evoya les [[Dinant|Dinantîs]] ataker Spontin. Li guere finixha e 1278, après deus ans d' disduts. [[fr:Guerre de la vache]] [[ro:Războiul vacii]] 969 52109 2006-03-20T23:10:07Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ro:Ciney]] {{djermon viyaedje|Cine}} '''Cînè''' (fr: ''Ciney'') est ene veye di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Ciney Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 14.689 ([[2002]]) * Limero del posse: '''5590''' (vî limero: '''5300''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;25''' * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sitindêye: 148,29&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 99,06&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Cînè: Cînè avou [[Achinne]], [[Braibant-dlé-Cînè|Braibant]], [[Tchevetogne]], [[Coneu]], [[Havsin]], [[Legnon]], [[Pessou]], [[Sintchamp]], [[Sovet]]. == Djeyografeye == [[Image:Cenaciu-noaptea.jpg|thumb|Cînè a l' anuti, veyou do Mont d' Lasale]] Mwaisse-veye do [[Condroz]] == Istwere == Fijheut pårtêye del [[Principåté d' Lidje]], Cînè a yeu a vey avou l'&nbsp;[[guere del vatche]] ([[1275]]-[[1278]]) {{ProvinceNameur}} [[en:Ciney]] [[eo:Ciney]] [[fr:Ciney]] [[nl:Ciney]] [[no:Ciney]] [[ro:Ciney]] 970 21969 2005-06-27T16:50:51Z 62.45.140.164 +nl: Li '''Condroz''' est ene contrêye di Walonreye, metowe come on coûtchî crexhant d'&nbsp;bele, inte li [[Fåmene]] a Nonne, eyet li [[Hesbaye]], al Bijhe, et ki va d'&nbsp;[[Nålene]] å Coûtchant a [[Bwès et Borsu]], å Lvant. Mwaisse-veye: [[Cînè]] == Agriculteure == Grossès cwårêyès cinses; boune tere, nén tant k'&nbsp;al Hesbaye, mins meyeuse ki l'&nbsp;Fåmene. == Istwere == Cinte del [[Guere del vatche]] ([[1275]]-[[1278]]), k'&nbsp;a metou a feu et a sonk dabôrd ene swessantinne di viyaedjes. [[fr:Condroz]] [[nl:Condroz]] 971 45850 2005-11-27T20:20:26Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje '''Andene''' (fr: ''Andenne'') est ene comene di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Andenne Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 23.854 ([[2002]]) * Limero del posse: '''5300''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 85,92&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 277,63&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Andene: ** [[Andene (veye)|Andene]]. ** [[Coutisse]] ** [[Landene]] ** [[Nametche]] ** [[Scleyin]] ** [[Seye]] ** [[Ton]] ** [[Bjin]] ** [[Måjhret]] ** [[Bounveye]] == Istwere == * C' est a Andene k' on va siervi [[sinte Bedje]]; k' on dit k' a askepyî l' veye. *A yeu a vey avou l'&nbsp;[[Guere del vatche]] ([[1275]]-[[1278]]). == Galreye d' imådjes == <gallery> Image:Andenne JPG09.jpg|Plaece do Peron - Li Fontinne do Peron (1992). Image:Andenne JPG0H1.jpg|Li Fontinne Sinte Bedje (Potale di 1637). Image:Andenne JPG00a.jpg|Li dvins del coledjåle Sinte-Bedje. Image:Andenne JPG04.jpg|li måjhone lomêye «Måjhone di Sinte Bedje» (1623). </gallery> === Difoûtrinnès hårdêyes === {{Commons|Category:Andenne}} * [http://www.andenne.be Waibe del comene] * [http://www.andennenews.be.cx Andenne News: les noveles sol comene d' Andene] {{ProvinceNameur}} [[de:Andenne]] [[en:Andenne]] [[eo:Andenne]] [[fr:Andenne]] [[gl:Andenne]] [[nb:Andenne]] [[nl:Andenne]] [[ro:Andenne]] 972 60295 2006-06-13T12:12:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Dinant]] [[Imådje:Dinant Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene dins l' province]] [[Imådje:Dinant wapen.jpg|70px|left|essegne del veye]] '''Dinant''' est ene comene di Walonreye, el [[province di Nameur]]. <br style="clear:left;" /> * Dimorants: 12.763 (''dinantîs, dinantresses'') ([[2002]]) * Limero del posse: 5000, 5001, 5002, 5004 * Arondixhmint: Dinant * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_15_38_N_04_54_43_E_region:BE|50°15'N; 4°55'E}} * Sitindêye: 99,94 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 127,71&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Dinant: [[Dinant (veye)|Dinant]] avou [[Bovegne]], [[Drouwance]], [[Ansreme]], [[Furfô]], [[Lizogne]], [[Sorene]], [[Tinne]] Dinant, Bovegne, Drouwance ey Ansreme avént ddja stî rebanés e [[1964]], divant les grands rebanaedjes di [[1971]]. L'&nbsp;arondixhmint d'&nbsp;Dinant est onk des troes arondixhmints del [[province di Nameur]], ki l'&nbsp;limerotaedje diyalectolodjike poite l'&nbsp;essegne&nbsp;'''D'''. [[Imådje:Dinant JPG01.jpg|thumb|right|'''Dinant''']] == Istwere == Dinant esteut dja one pitite veye do tins des [[Merovindjins]]. Dinant, tere di [[Principåté d' Lidje|Lidje]], a yeu a vey avou l' [[Guere del vatche]]. == A vey == Metowe so [[Mouze]], li veye di Dinant est foirt touristike. * Li coledjåle Notru-Dame (13inme - 14inme sieke) * Li citadele ([[1818]]-[[1821]]) * Li rotchî Bayåd == Grands Dinantîs == * [[Adofe Saxe]], edvinteu do [[sacsofone]] == Difoûtrinne hårdêye == *[http://www.dinant.be/ waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[de:Dinant]] [[en:Dinant]] [[eo:Dinant]] [[es:Dinant]] [[fr:Dinant]] [[he:דינאן]] [[it:Dinant]] [[nds:Dinant]] [[nl:Dinant]] [[no:Dinant]] [[pl:Dinant]] [[ro:Dinant]] [[ru:Динан]] [[sv:Dinant]] 973 48837 2006-01-05T11:34:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: ca, pl Modifie: de [[Categoreye:Province di Nameur|*]] [[Imådje:Armes province namur.png|70px|left|Essegne del province]] Li province di '''Nameur''' (fr: ''Namur'') est ene province cintråle di [[Walonreye]], la ki s'&nbsp;trove li veye di [[Nameur]], mwaisse-veye del Walonreye. [[Imådje:Province di Nameur (eplaeçmint).png|right|]] Elle a-st ene sitindêye di 3.664&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] po 450.000 dimanants (namurwès) ey est pårteye e 3 arondixhmints po 38 comenes intités. Si mwaisse-veye est [[Nameur]] Ele a des frontires avou (dins l'&nbsp;sins des aweyes d'&nbsp;ôrlodje tot-z atacant å nôr): les provinces [[Beldjike|bedjes]] do [[Hinnot (province)|Hinnot]], do [[Province do Roman Payis|Roman Payis]], di [[Lidje (province)|Lidje]] et do [[Lussimbork (province)|Lussimbork]], eyet eto avou l'&nbsp;[[France]]. == Arondixhmints == <gallery> Image:Arrondissement Dinant Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Dinant]] Image:Arrondissement Namur Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Nameur]] Image:Arrondissement Philippeville Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Flipveye]] </gallery> == Comenes del province == {| |- | '''Arondixhmint d'&nbsp;Dinant''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Nameur''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Flipveye''' |- |valign="top"| * [[Anhêye]] * [[Astire]] * [[Biarin]] * [[Bive]] * [[Cînè]] * [[Dinant]] * [[Djedene]] * [[Hamwè]] * [[Havlondje]] * [[Houyet]] * [[Onhaye]] * [[Rotchfoirt]] * [[Some-Leuze]] * [[Uwar]] * [[Vresse]] |valign="top"| * [[Andene]] * [[Assesse]] * [[Les Brouhires]] * [[Djeve]] * [[Djiblou]] * [[Djimepe-so-Sambe]] * [[Ferneamont]] * [[Florefe]] * [[Fosse]] * [[Inguezêye]] * [[Metet]] * [[Nameur]] * [[Ohè]] * [[Parfondveye]] * [[Sambveye]] * [[Sombrefe]] |valign="top"| * [[Cerfontinne]] * [[Couvén]] * [[Dweche]] * [[Flipvile]] * [[Florene]] * [[Virwinvå]] * [[Walcoû]] |} [[bg:Намюр (провинция)]] [[ca:Província de Namur]] [[de:Provinz Namur]] [[en:Namur (province)]] [[eo:Namur]] [[fi:Namur]] [[fr:Province de Namur]] [[it:Namur (provincia)]] [[li:Name (provincie)]] [[nl:Namen (provincie)]] [[no:Namur]] [[oc:Provincia de Namur]] [[pl:Namur (prowincja)]] [[sv:Namur (provins)]] 974 42851 2005-10-30T21:52:54Z Pablo 5 [[Categoreye:Pordjets]] [[categoreye:istwere del Walonreye]] Pordjet po fé des årtikes so l'&nbsp;istwere del Walonreye. Radjoutez l' vosse chal pa dzo. ==Etrevéns istorikes== === Do tins des Ancyins Bedjes. === * [[Ancyin Bedje]] * Ådje del Pire ** [[menir]] ** [[Grossès Pires]] (Wérisse). * Trevéns des Celes ** [[Gåle]] ** Lingaedje [[gålwès]]. === Moyinådje === * li [[Guere del vatche]] * li [[Påye di Fexhe]] === 17inme sieke === * Les [[Walons el Suwede]] * Li [[Prumire batreye di Fleuru (1622)]]. * Li [[Påye di Nîmegue]] (1679) * Li [[Deujhinme batreye di Fleuru (1690)]]. === 18inme sieke === * Li [[Batreye di Malplaket]] (1709) * [[Afwaire des djeus di Spå]] * Les [[Revintreyes]] * Li [[Revolucion lidjwesse]] * Li [[Troejhinme batreye di Fleuru (1794)]]. * Li [[redjime francès]]. === 19inme sieke === * [[Redjime olandès]] * [[Revintreye di 1830]] * [[Påye des 28 hagnons]] * Colnijhaedje ** [[Congo bedje]] * Ebagance : [[Walons del Wisconsene]] === 20inme sieke === * li [[guere di 1914-1918]]. * l' [[Eter-deus-gueres]]. ** Li [[Lwè Vandervelde]] (1921). ** Li movmint [[recsisse]]. * li [[guere di 1940-1945]]. ** [[Ofinsive da Von Rundstedt]]. * Li dislaxhaedje do Congo (1960) ** [[Patrice Lumumba]]. * Li [[Rebanêye comene|rebanaedje des comenes]] (1977). == djins == * [[Ådjî d' Lidje]] * [[Ernesse di Bavire]] * [[Ferdinand d' Bavire]] * [[Françwès Bovesse]] * [[Macsimiyin d' Bavire]] * [[Joseph Lebeau]] * [[Notger]] * [[Patrice Lumumba]] * [[Renkin Sualem]] * [[sinte Bedje]] * [[sint Djerlaxhe]] * [[sint Gubiet]] * [[Tchårlumagne]] * [[Tchårlukin]] == plaeces et institucions == * [[Sint Impire]] * [[Fagne Walone]] * [[tribunå imperiå di Weslår]] * [[conteye di Lô]] * [[Principåté d' Lidje]] * [[Conteye di Nameur]] * [[Dutcheye del Braibant]] * [[Conteye do Hinnot]] * [[Dutcheye do Lussimbork]] * [[Principåté di Ståvleu-Måmdey]] * [[Walonreye Prûssyinne]] * [[Redîmés Payis]] * [[Kiminålté tîxhon-cåzante]] * Viyaedjes ki djåzèt [[lussimbordjwès]]. ==Politike et institucions walones== * [[Elizete]]. * Li [[Pårlumint walon]]. ==Actouwalité== * [[Afwaire Dutroux]] ==Istwere di l' industreye== * L' ahivaedje del [[waisse]] * Houyires ** [[Rascråwe do Bwès do Cazî]]. ** [[teri|Reployaedje des terisses]] * Cinses ** Bastimints *** [[gregne]] ** Coûteures *** [[luzere]] *** [[boûkete]] ==Vîs mestîs== * Texheus ** [[texhaedje]] * [[modisse]], * [[tapeu d' baguete]] ==Istwere des uzances== * Ezès manaedjes. ** [[refaxhaedje]] des efants. *** [[pampiesse]] ** [[plaece ås bagns]] * Dins l' rilidjon ** [[doû]] 975 65971 2006-07-02T01:23:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tl:Lungsod ng Aachen]] [[Image:Aachener Dom.jpg|thumb|250px|Catedråle]] '''Åxhe''' (de: ''Aachen'' , nl: ''Aken'' , fr: ''Aix-la-Chapelle'') est ene veye [[Almagne|almande]] di l'&nbsp;Estat di [[Renaneye-Wesfaleye]], nén lon erî d'&nbsp;[[Lidje]]. * Dimorants: 225.000 (2001) * Sitindêye: 160,82&nbsp;km² * Pont l'&nbsp;pus hôt: 410&nbsp;m * Pont l'&nbsp;pus bas: 125&nbsp;m == Culteure et tourisse == === Univiersités === * Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen - RWTH (Univiersité tecnike di Renaneye-Wesfaleye a Åxhe) * Fachhochschule Aachen (Grande sicole d'&nbsp;Åxhe) * coxhe do conservatwere di muzike di Cologne * Katholische Fachhochschule (Grande sicole catolike) === Tourisse === [[Imådje:Aachen Elisenbrunnen.jpg|thumb|right|''Elisenbrunnen'' a Åxhe]] * catedråle (rashiowe å patrimoenne daegnrece pa l'&nbsp;[[UNESCO]]) avou les tombes da [[Tchårlumagne]] eyet [[Oto III]]. * måjhone del veye * vîs cwårtîs istorikes del veye * ''Ponttor'' et ''Marschiertor'' (viyès poites del veye) * ''Ehrenmal'' (bokets des vîs meurs) * ''Elisabethhalle'' (bagns istorikes avou deus såles d'&nbsp;årtchitecteure Novea Årt ki sont co eployeyes.) * pont des troes payis (''Dreiländerpunkt'') (frontire etur l'&nbsp;Almagne, les Bas-Payis, eyet l'&nbsp;Beldjike) * li zô ''Drimborner Wäldchen'' * bwès d'&nbsp;Åxhe == Istwere == Åxhe est cnoxhowe dispoy lontins. Les [[Celes]] et poy les [[Romins]] s'&nbsp;ont interessé a ses sourdants di tchôde aiwe. On-z a trové les dmanants des bagns d'&nbsp;camp militåre romin do [[1î seke]]. Li no e latén est ''Aquis Grana'' Li rwè [[Francs|franc]] [[Pépin l' Bref]] î fjha costrure on tchestea. Li prumî papiscrît ki cåze del veye (e [[765]]) el lome ''Aquis villa''. [[Tchårlumagne]], li valet da Pépin, passéve voltî les iviers låvå, po profiter des sourdants di tchôde aiwe, î costrujha on palå, et î mora e [[814]]. Si tombe s'&nbsp;î trove co. Li palå da Tchårlumagne fourit pus tård rifwait en ene catedråle, ki serè 400 ans å lon li pus grande catedråle å Nôr des Apes. Elle a stî rclamêye patrimoenne di l'&nbsp;umanité pa l'&nbsp;UNESCO. E&nbsp;[[936]], [[Oto I]] fourit coroné a Åxhe, et po les 600 ans ki shuront, tos les Impreurs do [[Sint Impire Djermanike]] î seront coronés, disk'&nbsp;a [[Ferdinand I]] e [[1536]]. El Moyinådje, Åxhe esteut-st ene des pus grandès veyes di l'&nbsp;Impire, mins si pwès discrexhrè après. Tins del [[deujhinme guere daegnrece]] li veye a-st avou vormint des distrujhaedjes påzès bombårdumints; ele fourit eto li prumire veye d'&nbsp;Almagne a-z esse liberêye påzès Aloyîs, li [[21 d' octôbe]] [[1944]]. == Ôtès hårdêyes == [http://www.aachen.de/ li waibe oficire del veye d'&nbsp;Åxhe] (en almand) [[ar:آخن]] [[bg:Ахен]] [[ca:Aquisgrà]] [[cs:Cáchy]] [[da:Aachen]] [[de:Aachen]] [[el:Άαχεν]] [[en:Aachen]] [[eo:Aachen]] [[es:Aquisgrán]] [[et:Aachen]] [[fa:آخن]] [[fi:Aachen]] [[fr:Aix-la-Chapelle]] [[ga:Aachen]] [[he:אאכן]] [[hu:Aachen]] [[ia:Aachen]] [[id:Aachen]] [[it:Aquisgrana]] [[ja:アーヘン]] [[ka:აახენი]] [[ko:아헨]] [[ksh:Oche (Shtadt)]] [[la:Aquisgranum]] [[lb:Oochen]] [[li:Aoke]] [[nl:Aken (stad)]] [[no:Aachen]] [[pl:Akwizgran]] [[pt:Aachen]] [[ro:Aachen]] [[ru:Аахен]] [[simple:Aachen]] [[sk:Aachen]] [[sl:Aachen]] [[sr:Ахен]] [[sv:Aachen]] [[th:อาเค่น]] [[tl:Lungsod ng Aachen]] [[uk:Аахен]] [[zh:阿亨]] 976 21975 2003-11-21T16:57:38Z Pablo 5 [[Estats Unis]] #REDIRECT [[Estats Unis]] 977 57458 2006-05-20T22:12:13Z Pablo 5 tåvlea '''Soûmagne''' est ene comene di Walonreye, el [[province di Lidje]]. C'&nbsp;est eto l'&nbsp;no d'&nbsp;on [[Soûmagne (aiwe)|rixhot]] ki passe avåla. [[Imådje:Soumagne Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] __TOC__ * Dimorants: 14.866 ([[2002]]), Soûmagnåds, Soûmagnådes. * Limero del posse: '''4630''' (vî limero '''4634''') * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;95''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 27,22&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 546,14&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Soûmagne: Soûmagne avou [[Åyneu]], [[Cerexhe-Heuzeu]], [[Evgnêye]], [[Mélin-e-Payis-d'-Heve|Mélin]], [[Mitchroû]], [[Tegnêye]] * Hamteas d'&nbsp;Soûmagne: so Bwès-l'-veke, a Fetchî, sol Maireu, Rafhé, å Vevî, Werdjîfosse. * Nos di des plaeces di Soûmagne: e Bådrihåye, sol Ladrêye, so li Rneubwès, li Tier Magnri. Li comene di Soûmagne est vjhene des comenes di [[Blegneye]], [[Fléron]], [[Heve]], [[Ône]], eyet [[Trô]]. Ele est sol grande voye [[Lidje]]-[[Vervî]]-[[Åxhe]], et bråmint d'&nbsp;djins di Lidje ou d'&nbsp;Vervî s'&nbsp;î vnèt astaler. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on bodje gayel "sulm" (noeråte, bôjhleuse tere). Vîs scrijhas: Solmania (915), Soumagne (1264). == Istwere == Li pus vî tecse ki djåze di Soûmagne (lomé ''Solmania'' adon) c'&nbsp;est on papiscrît do 25 d'&nbsp;awousse [[915]] wice ki [[Tchåle li Simpe]], rwè des [[Francs]], dinéve å Prince-Eveke di [[Principåté d' Lidje|Lidje]] on bwès ki dvant çoula fjheut pårteye di [[Teus]]. == Industreye ey agriculteure == Del fén do [[19inme sieke]] disk'&nbsp;ås [[anêyes 1960]], i gn a-st avou des hoyires; ey ene coperative. Dispoy adon, les terisses s'&nbsp;ont rascovrous di verdeure; oudonbén on-z î a costrût des lotixhmints d'&nbsp;måjhones, ou des grands botikes. On trove enute totès sôres di ptits comieces et di ptitès industreyes. Mins li comene a dmoré cinsrece eto, avou 60&nbsp;% des teres ki sont cultivêyes. == Culteure eyet tourisse == Dispoy les [[anêyes 1970]], li Cinte culturel et des dijhinnes di groupes diswalpèt ene sipitante veye culturele. A vey: * Li dominne provinciå di Wedjimont * Li festival di muzike ''country'', tos ls ans, a Cerexhe-Heuzeu. * Li Muzêye del Veye do Peupe, ki mostere li vicaedje d'&nbsp;ene famile ovrire do cmince do [[20inme sieke]]. * Li viye hoyire des Bas-Bwès et s'&nbsp;belfleur, k'&nbsp;est ouy on park po s'&nbsp;pormoenner, djouwer, fé on fornea... * Li viye ''voye 38'' di tchmin d'&nbsp;fier, divnou on foirt bea [[ravel]] * des bastimints temons do [[Payis d' Heve]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.soumagne.be/ Waibe del comene di Soûmagne] (avou des pådjes e walon) {{ProvinceLidje|Soumagne}} [[en:Soumagne]] [[eo:Soumagne]] [[fr:Soumagne]] [[nl:Soumagne]] 978 62290 2006-06-18T17:41:53Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:ئېلېمېنتلار دەۋرى جەدۋىلى]] [[categoreye:tchimeye]] Li '''tåvlea periodike des elemints''' (ossu lomé '''Tåvlea da Mendeleyev''', '''classifiaedje periodike des elemints''', ou simplument '''tåvlea periodike''') riprezinte tos les [[elemint tchimike|elemints tchimikes]], classés sistematicmint pa leu [[limero atomike]]. Il est båzé so l'&nbsp;idêye do tchimikî rûsse [[Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev]], kel prezinta e s'&nbsp;live ''Principes del Tchimeye'' ([[1869]]). <center><table WIDTH="80%" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr align="CENTER" bgcolor="white"> <td>Groupe</td> <td>1</td> <td>2</td> <td bgcolor="white"></td> <td>3</td> <td>4</td> <td>5</td> <td>6</td> <td>7</td> <td>8</td> <td>9</td> <td>10</td> <td>11</td> <td>12</td> <td>13</td> <td>14</td> <td>15</td> <td>16</td> <td>17</td> <td>18</td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">Periode</td> <td colspan=19></td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">1</td> <td bgcolor="#a0ffa0">1<br>[[Idrodjinne|H]]</td> <td bgcolor="white" colspan=17></td> <td bgcolor="#c0ffff">2<br>[[Eliom|He]]</td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">2</td> <td bgcolor="#FF6666">3<br>[[Litiom|Li]]</td> <td bgcolor="#FFDEAD">4<br>[[Beriliom|Be]]</td> <td bgcolor="white" colspan=11></td> <td bgcolor="#cccc99">5<br>[[Bôre|B]]</td> <td bgcolor="#a0ffa0">6<br>[[Carbone|C]]</td> <td bgcolor="#a0ffa0">7<br>[[Nitrodjinne|N]]</td> <td bgcolor="#a0ffa0">8<br>[[Ocsidjinne|O]]</td> <td bgcolor="#ffff99">9<br>[[Fluwôr|F]]</td> <td bgcolor="#c0ffff">10<br>[[Neyon|Ne]]</td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">3</td> <td bgcolor="#FF6666">11<br>[[Sodiom|Na]]</td> <td bgcolor="#FFDEAD">12<br>[[Magneziom|Mg]]</td> <td bgcolor="white" colspan=11></td> <td bgcolor="#cccccc">13<br>[[Aluminiom|Al]]</td> <td bgcolor="#cccc99">14<br>[[Siliciom|Si]]</td> <td bgcolor="#a0ffa0">15<br>[[Fosfôre|P]]</td> <td bgcolor="#a0ffa0">16<br>[[Shoufe|S]]</td> <td bgcolor="#ffff99">17<br>[[Clôre|Cl]]</td> <td bgcolor="#c0ffff">18<br>[[Årgon|Ar]]</td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">4</td> <td bgcolor="#FF6666">19<br>[[Potassiom|K]]</td> <td bgcolor="#FFDEAD">20<br>[[Calciom|Ca]]</td> <td bgcolor="white"></td> <td bgcolor="#ffc0c0">21<br>[[Sicandiom|Sc]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">22<br>[[Titaniom|Ti]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">23<br>[[Vanadiom|V]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">24<br>[[Crôme|Cr]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">25<br>[[Manganeze|Mn]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">26<br>[[Fier|Fe]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">27<br>[[Cobåle|Co]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">28<br>[[Nikel|Ni]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">29<br>[[Keuve|Cu]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">30<br>[[Zénk|Zn]]</td> <td bgcolor="#cccccc">31<br>[[Galiom|Ga]]</td> <td bgcolor="#cccc99">32<br>[[Djermaniom|Ge]]</td> <td bgcolor="#cccc99">33<br>[[Årsinik|As]]</td> <td bgcolor="#a0ffa0">34<br>[[Seleniom|Se]]</td> <td bgcolor="#ffff99">35<br>[[Brôme|Br]]</td> <td bgcolor="#c0ffff">36<br>[[Criptoniom|Kr]]</td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">5</td> <td bgcolor="#FF6666">37<br>[[Rubidiom|Rb]]</td> <td bgcolor="#FFDEAD">38<br>[[Sitrontiom|Sr]]</td> <td bgcolor="white"></td> <td bgcolor="#ffc0c0">39<br>[[Itriyom|Y]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">40<br>[[Zirconiom|Zr]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">41<br>[[Niyobiom|Nb]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">42<br>[[Molibdinne|Mo]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">43<br>[[Tecniom|Tc]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">44<br>[[Ruteniom|Ru]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">45<br>[[Rôdiom|Rh]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">46<br>[[Paladiom|Pd]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">47<br>[[Årdjint|Ag]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">48<br>[[Cadmiom|Cd]]</td> <td bgcolor="#cccccc">49<br>[[Indiom|In]]</td> <td bgcolor="#cccccc">50<br>[[Sitin|Sn]]</td> <td bgcolor="#cccc99">51<br>[[Antimoenne|Sb]]</td> <td bgcolor="#cccc99">52<br>[[Teluriom|Te]]</td> <td bgcolor="#ffff99">53<br>[[Iyode|I]]</td> <td bgcolor="#c0ffff">54<br>[[Zenon|Xe]]</td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white">6</td> <td bgcolor="#FF6666">55<br>[[Ceziom|Cs]]</td> <td bgcolor="#FFDEAD">56<br>[[Bariom|Ba]]</td> <td></td> <td>*</td> <td bgcolor="#ffc0c0">72<br>[[Hafniom|Hf]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">73<br>[[Tantale|Ta]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">74<br>[[Tunstinne|W]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">75<br>[[Rinniom|Re]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">76<br>[[Osmiom|Os]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">77<br>[[Iridiom|Ir]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">78<br>[[Platene (elemint)|Pt]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">79<br>[[Ôr|Au]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">80<br>[[Mierkeure (elemint)|Hg]]</td> <td bgcolor="#cccccc">81<br>[[Taliom|Tl]]</td> <td bgcolor="#cccccc">82<br>[[Plonk|Pb]]</td> <td bgcolor="#cccccc">83<br>[[Bizmute|Bi]]</td> <td bgcolor="#cccc99">84<br>[[Poloniom|Po]]</td> <td bgcolor="#ffff99">85<br>[[Astate|At]]</td> <td bgcolor="#c0ffff">86<br>[[Radon|Rn]]</td> </tr> <tr ALIGN=CENTER> <td bgcolor="white">7</td> <td bgcolor="#FF6666">87<br>[[Franciom|Fr]]</td> <td bgcolor="#FFDEAD">88<br>[[Radiom|Ra]]</td> <td bgcolor="white"></td> <td>**</td> <td width="5%" bgcolor="#ffc0c0">104<br>[[Ruterfordiom|Rf]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">105<br>[[Dubniom|Db]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">106<br>[[Siborguiom|Sg]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">107<br>[[Boxhriom|Bh]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">108<br>[[Hassiom|Hs]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">109<br>[[Meitneriom|Mt]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">110<br>[[Darmstadtiom|Ds]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">111<br>[[Unununiom|Uuu]]</td> <td bgcolor="#ffc0c0">112<br>[[Ununbiom|Uub]]</td> <td bgcolor="white"><font color="#cccccc">113<br>Uut</font></td> <td bgcolor="#cccccc">114<br>[[Ununcwadiom|Uuq]]</td> <td bgcolor="white"><font color="#cccccc">115<br>Uup</font></td> <td bgcolor="white"><font color="#cccccc">116<br>[[Ununhecsiom|Uuh]]</font></td> <td bgcolor="white"><font color="#cccccc">117<br>Uus</font></td> <td bgcolor="white"><font color="#cccccc">118<br>[[Ununoctiom|Uuo]]</font></td> </tr> <tr align="CENTER"> <td colspan=20></td> </tr> <tr align="CENTER"> <td bgcolor="white"></td> <td colspan=3 bgcolor="white">Lantanides</td> <td>&nbsp;&nbsp;*&nbsp;&nbsp;</td> <td bgcolor="#ffbfff">57<br>[[Lantaniom|La]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">58<br>[[Ceriom|Ce]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">59<br>[[Prazeyodîme|Pr]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">60<br>[[Neyodîme|Nd]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">61<br>[[Prometiom|Pm]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">62<br>[[Samariom|Sm]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">63<br>[[Europiom|Eu]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">64<br>[[Gadoliniom|Gd]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">65<br>[[Terbiom|Tb]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">66<br>[[Disproziom|Dy]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">67<br>[[Holmiom|Ho]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">68<br>[[Erbiom|Er]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">69<br>[[Tuliom|Tm]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">70<br>[[Iterbiom|Yb]]</td> <td bgcolor="#ffbfff">71<br>[[Luteciom|Lu]]</td> </tr> <tr ALIGN=CENTER> <td bgcolor="white"></td> <td colspan=3 bgcolor="white">Actinides</td> <td>**</td> <td bgcolor="#ff99cc">89<br>[[Actiniom|Ac]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">90<br>[[Toriom|Th]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">91<br>[[Protactiniom|Pa]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">92<br>[[Uraniom|U]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">93<br>[[Nûtoniom|Np]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">94<br>[[Plutoniom|Pu]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">95<br>[[Amerikiom|Am]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">96<br>[[Curiom|Cm]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">97<br>[[Berkeliom|Bk]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">98<br>[[Californiom|Cf]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">99<br>[[Einsteniom|Es]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">100<br>[[Fermiom|Fm]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">101<br>[[Mendeleviom|Md]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">102<br>[[Nobeliom|No]]</td> <td bgcolor="#ff99cc">103<br>[[Lorinciom|Lr]]</td> </tr> </table></center> <table align="center"> <caption></caption> <tr align="CENTER"><td bgcolor="#FF6666">[[Alcalin]]s</td><td bgcolor="#FFDEAD">[[Alcalino-tereu]]s</td><td bgcolor="#ffbfff">[[Lantanide]]s</td><td bgcolor="#ff99cc">[[Actinide]]s</td><td bgcolor="#ffc0c0">[[Metå di transicion|Metås di transicion]]</td></tr> <tr align="CENTER"><td bgcolor="#CCCCCC">[[Ôtes metås]]</td><td bgcolor="#CCCC99">[[Metaloyide]]s</td><td bgcolor="#a0ffa0">[[Nén metå]]s</td><td bgcolor="#ffff99">[[Halodjinne]]s</td><td bgcolor="#c0ffff">[[Nôbe gåz|Nôbes gåz]]</td></tr> </table> Li tåvlea est lomé tåvlea ''periodike'' ca tos les [[atome]]s metous dins ene minme colone (di 1 a 18) ont des rshonnantès prôpietés. ''Dans l'&nbsp;colone 1, el [[litiom]] Li eyet l'&nbsp;[[sodiom]] Na ont ene dujhance tchimike rishonnante. L'&nbsp;esplikêye d'&nbsp;ene sifwaite dujhance c'&nbsp;est k'&nbsp;il ont l'&nbsp;minme nombe d'&nbsp;[[electron]]s sol coûtche li pus å dfoû. Li eyet Na ont fok on electron ki s'&nbsp;pormoenne sol pus difoûtrinne coûtche; et c'&nbsp;est cist electron la ki srè disponibe po les reyaccions tchimikes avou ds ôtes atomes. Did la des prôprietés tchimikes rishonnantes, et leu-z etroclaedje pa colones. Les atomes sont-st etroclés pa familes: * Les [[vraiy metå|vraiys metås]] * Les [[metå di transicion|metås di transicion]] * Les [[metaloyide]]s * Les [[nén metå]]s * Les [[nôbe gåz|nôbes gåz]] (ou råles gåz) * Les [[lantanide]]s * Les [[actinide]]s * Les [[transuranyin]]s = tos les cis houte di l'&nbsp;[[uraniom]], k'&nbsp;est l'&nbsp;elemint naturel di pus grand limero atomike. Å pus ki '''Z''' (li nom d'&nbsp;electrons) est grand, å pus ki les naweas sont gros ey inståbes: il ont adon on clintcha a s'&nbsp;pårti (li fission) po fé des atomes pus ptits et ståbes: c'&nbsp;est des atomes radioactifs. E tåvlea periodike, les atomes radioactifs sont: * li [[tecniom]] 43 * li [[samariom]] 62 * tos les elemints a pårti do [[poloniom]] avou Z pus grand ou ewal a 84. == Vey eto == * [[Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev]] * [[Ernest Rutherford]] * [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu no]] * [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu essegne]] * [[Tchimeye]] == Ôtès hårdêyes == * [http://www.periodictableonline.org/ Li tåvlea periodike so fyis] (e francès eyet neyerlandès) * [http://www.chemicalelements.com Chemical Elements] (en inglès) * [http://gperiodic.seul.org/ programe éndjolike ''gperiodic'' po les sistinmes GNU/Linux] [[af:Periodieke tabel]] [[als:Periodensystem]] [[ar:جدول دوري]] [[ast:Tabla periódica]] [[be:Перыядычная сістэма элементаў]] [[bg:Периодична таблица]] [[br:Taolenn beriodek an elfennoù]] [[bs:Periodni sistem elemenata]] [[ca:Taula periòdica]] [[cs:Periodická tabulka]] [[cy:Tabl Cyfnodol]] [[da:Periodiske system]] [[de:Periodensystem]] [[el:Περιοδικός πίνακας των χημικών στοιχείων]] [[en:Periodic table]] [[eo:Perioda tabelo]] [[es:Tabla periódica de los elementos]] [[et:Keemiliste elementide perioodilisussüsteem]] [[eu:Elementuen sailkapen periodiko]] [[fa:جدول تناوبی (استاندارد)]] [[fi:Alkuaineiden jaksollinen järjestelmä]] [[fo:Skeiðbundna skipanin]] [[fr:Tableau périodique des éléments]] [[fur:Tabele periodiche]] [[ga:Tábla peiriadach]] [[gl:Táboa periódica dos elementos]] [[gu:આવર્ત કોષ્ટક]] [[he:הטבלה המחזורית]] [[hr:Periodni sustav elemenata]] [[hu:Periódusos rendszer]] [[ia:Tabella periodic del elementos]] [[id:Tabel periodik]] [[io:Periodala tabelo dil elementaro]] [[is:Lotukerfið]] [[it:Tavola periodica]] [[ja:周期表]] [[ka:ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემა]] [[ko:주기율표]] [[ku:Tabloya periyodîk a elementan]] [[la:Systema Periodicum]] [[lb:Periodesystem vun den Elementer]] [[li:Periodiek systeem vaan elemente]] [[ln:Etánda ya bileko]] [[lt:Periodinė elementų lentelė]] [[lv:Ķīmisko elementu periodiskā tabula]] [[mi:Ripanga pūmotu]] [[mk:Периоден систем]] [[ms:Jadual berkala]] [[nds:Periodensysteem]] [[nl:Periodiek systeem]] [[nn:Periodesystemet]] [[no:Periodesystemet]] [[pl:Układ okresowy pierwiastków]] [[pt:Tabela periódica]] [[ro:Tabelul periodic al elementelor]] [[ru:Периодическая система элементов]] [[sh:Periodni sistem elemenata]] [[simple:Periodic table]] [[sk:Periodická tabuľka]] [[sl:Periodni sistem elementov]] [[sr:Периодни систем елемената]] [[su:Tabel periodik]] [[sv:Periodiska systemet]] [[ta:ஆவர்த்தன அட்டவணை]] [[th:ตารางธาตุ]] [[tl:Talaang peryodiko]] [[tr:Periyodik cetvel]] [[ug:ئېلېمېنتلار دەۋرى جەدۋىلى]] [[uk:Періодична система елементів]] [[vi:Bảng tuần hoàn]] [[zh:元素周期表]] [[zh-yue:元素週期表]] 979 65271 2006-06-26T02:15:02Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ast:Llistáu d'elementos por símbolu]] [[categoreye:tchimeye]] '''Djivêye des [[elemint tchimike|elemints tchimikes]] d'&nbsp;après leu essegne''' Vey eto: [[Tåvlea periodike des elemints]], [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu no]] Ac [[Actiniom]] 89 Ag [[Årdjint]] 47 Al [[Aluminiom]] 13 Am [[Amerikiom]] 95 Ar [[Årgon]] 18 As [[Årsinik]] 33 At [[Astate]] 85 Au [[Ôr]] 79 B [[Bôre]] 5 Ba [[Bariom]] 56 Be [[Beriliom]] 4 Bh [[Boxhriom]] 107 Bi [[Bizmute]] 83 Bk [[Berkeliom]] 97 Br [[Brôme]] 35 C [[Carbone]] 6 Ca [[Calciom]] 20 Cd [[Cadmiom]] 48 Ce [[Ceriom]] 58 Cf [[Californiom]] 98 Cl [[Clôre]] 17 Cm [[Curiom]] 96 Co [[Cobåle]] 27 Cr [[Crôme]] 24 Cs [[Cezium]] 55 Cu [[Keuve]] 29 Db [[Dubniom]] 105 Ds [[Darmstadtiom]] 110 Dy [[Disproziom]] 66 Er [[Erbium]] 68 Es [[Einsteiniom]] 99 Eu [[Europiom]] 63 F [[Fluwôr]] 9 Fe [[Fier]] 26 Fm [[Fermiom]] 100 Fr [[Franciom]] 87 Ga [[Galiom]] 31 Gd [[Gadoliniom]] 64 Ge [[Djermaniom]] 32 H [[Idrodjinne]] 1 He [[Eliom]] 2 Hf [[Hafniom]] 72 Hg [[Mierkeure (elemint)|Mierkeure]] 80 Ho [[Holmiom]] 67 Hs [[Hassiom]] 108 I [[Iyode]] 53 In [[Indiom]] 49 Ir [[Iridiom]] 77 K [[Potassiom]] 19 Kr [[Criptoniom]] 36 La [[Lantaniom]] 57 Li [[Litiom]] 3 Lr [[Lorinciom]] 103 Lu [[Luteciom]] 71 Md [[Mendeleviom]] 101 Mg [[Magneziom]] 12 Mn [[Manganeze]] 25 Mo [[Molibdinne]] 42 Mt [[Meitneriom]] 109 N [[Nitrodjinne]] 7 Na [[Sodiom]] 11 Nb [[Niyobiom]] 41 Nd [[Neyodîme]] 60 Ne [[Neyon]] 10 Ni [[Nikel]] 28 No [[Nobeliom]] 102 Np [[Nûtoniom]] 93 O [[Ocsidjinne]] 8 Os [[Osmiom]] 76 P [[Fosfôre]] 15 Pa [[Protactiniom]] 91 Pb [[Plonk]] 82 Pd [[Paladiom]] 46 Pm [[Prometiom]] 61 Po [[Poloniom]] 84 Pr [[Prazeyodîme]] 59 Pt [[Platene (elemint)|Platene]] 78 Pu [[Plutoniom]] 94 Ra [[Radiom]] 88 Rb [[Rubidiom]] 37 Re [[Rinniom]] 75 Rf [[Ruterfordiom]] 104 Rh [[Rôdiom]] 45 Rn [[Radon]] 86 Ru [[Ruteniom]] 44 S [[Shoufe]] 16 Sb [[Antimoenne]] 51 Sc [[Sicandiom]] 21 Se [[Seleniom]] 34 Sg [[Siborguiom]] 106 Si [[Siliciom]] 14 Sm [[Samariom]] 62 Sn [[Sitin]] 50 Sr [[Sitrontiom]] 38 Ta [[Tantale]] 73 Tb [[Terbiom]] 65 Tc [[Tecniom]] 43 Te [[Teluriom]] 52 Th [[Toriom]] 90 Ti [[Titaniom]] 22 Tl [[Taliom]] 81 Tm [[Tulium]] 69 U [[Uraniom]] 92 Uub [[Ununbiom]] 112 Uuh [[Ununhecsiom]] 116 Uuo [[Ununoctiom]] 118 Uup [[Ununpentiom]] 115 Uuq [[Ununcwadiom]] 114 Uus [[Ununsetiom]] 117 Uut [[Ununtriom]] 113 Uuu [[Unununiom]] 111 V [[Vanadiom]] 23 W [[Tunstinne]] 74 Xe [[Zenon]] 54 Y [[Itriyom]] 39 Yb [[Iterbiom]] 70 Zn [[Zénk]] 30 Zr [[Zirconiom]] 40 [[af:Lys van elemente volgens simbool]] [[als:Liste der chemischen Elemente nach Symbol]] [[ar:قائمة عناصر (رمز)]] [[ast:Llistáu d'elementos por símbolu]] [[br:Roll an elfennoù hervez o simboloù]] [[ca:Llista d'elements per símbol]] [[de:Liste der chemischen Elemente nach Symbol]] [[en:List of elements by symbol]] [[eo:Listo de kemiaj elementoj laŭ simbolo]] [[es:Lista de elementos por símbolo]] [[eu:Elementu kimikoen ikurrak]] [[fi:Luettelo alkuaineista kemiallisen merkin mukaan]] [[fr:Liste des éléments par symbole]] [[he:יסודות כימיים (לפי סמל כימי)]] [[is:Listi yfir frumefni eftir efnatákni]] [[ja:元素の記号順一覧]] [[ko:기호 순 원소 목록]] [[nl:Lijst van elementen op symbool]] [[pl:Pierwiastki chemiczne według symboli]] [[pt:Lista de elementos por símbolo]] [[simple:List of elements by symbol]] [[sl:Seznam elementov po kemijskem simbolu]] [[sv:Lista över grundämnen efter kemiskt tecken]] [[th:รายชื่อของธาตุตามสัญลักษณ์]] [[tt:Ximiä elementläre tezmäse, bilge buyınça]] [[zh:元素符号列表]] [[zh-yue:元素符號表]] 980 50469 2006-02-15T21:48:56Z 212.217.117.102 [[categoreye:tchimeye]] Vochal li djivêye des [[elemint tchimike|elemints tchimikes]], relîs d'&nbsp;après leu no. Vey eto: [[Tåvlea periodike des elemints]] [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu essegne]] <table> <tr><td>'''A'''</td><td>[[Actiniom]]</td><td>Ac</td><td>89</td></tr> <tr><td></td><td>[[Aluminiom]]</td><td>Al</td><td>13</td></tr> <tr><td></td><td>[[Amerikiom]]</td><td>Am</td><td>95</td></tr> <tr><td></td><td>[[Antimoenne]]</td><td>Sb</td><td>51</td></tr> <tr><td></td><td>[[Årdjint]]</td><td>Ag</td><td>47</td></tr> <tr><td></td><td>[[Årgon]]</td><td>Ar</td><td>18</td></tr> <tr><td></td><td>[[Årsinik]]</td><td>As</td><td>33</td></tr> <tr><td></td><td>[[Astate]]</td><td>At</td><td>85</td></tr> <tr><td></td><td>[[Nitrodjinne|Azote]]</td><td>N</td><td>7</td></tr> <tr><td>'''B'''</td><td>[[Bariom]]</td><td>Ba</td><td>56</td></tr> <tr><td></td><td>[[Beriliom]]</td><td>Be</td><td>4</td></tr> <tr><td></td><td>[[Berkeliom]]</td><td>Bk</td><td>97</td></tr> <tr><td></td><td>[[Bizmute]]</td><td>Bi</td><td>83</td></tr> <tr><td></td><td>[[Bôre]]</td><td>B</td><td>5</td></tr> <tr><td></td><td>[[Boxhriom]]</td><td>Bh</td><td>107</td></tr> <tr><td></td><td>[[Brôme]]</td><td>Br</td><td>35</td></tr> <tr><td>'''C'''</td><td>[[Cadmiom]]</td><td>Cd</td><td>48</td></tr> <tr><td></td><td>[[Calciom]]</td><td>Ca</td><td>20</td></tr> <tr><td></td><td>[[Californiom]]</td><td>Cf</td><td>98</td></tr> <tr><td></td><td>[[Carbone]]</td><td>C</td><td>6</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ceriom]]</td><td>Ce</td><td>58</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ceziom]]</td><td>Cs</td><td>55</td></tr> <tr><td></td><td>[[Clôre]]</td><td>Cl</td><td>17</td></tr> <tr><td></td><td>[[Cobåle]]</td><td>Co</td><td>27</td></tr> <tr><td></td><td>[[Criptoniom]]</td><td>Kr</td><td>36</td></tr> <tr><td></td><td>[[Crôme]]</td><td>Cr</td><td>24</td></tr> <tr><td></td><td>[[Curiom]]</td><td>Cm</td><td>96</td></tr> <tr><td>'''D'''</td><td>[[Darmstadtiom]]</td><td>Ds</td><td>110</td> <tr><td><td>[[Disproziom]]</td><td>Dy</td><td>66</td></tr> <tr><td></td><td>[[Djermaniom]]</td><td>Ge</td><td>32</td></tr> <tr><td></td><td>[[Dubniom]]</td><td>Db</td><td>105</td></tr> <tr><td>'''E'''</td><td>[[Einsteiniom]]</td><td>Es</td><td>99</td></tr> <tr><td></td><td>[[Eliom]]</td><td>He</td><td>2</td></tr> <tr><td></td><td>[[Erbiom]]</td><td>Er</td><td>68</td></tr> <tr><td></td><td>[[Europiom]]</td><td>Eu</td><td>63</td></tr> <tr><td>'''F'''</td><td>[[Fermiom]]</td><td>Fm</td><td>100</td></tr> <tr><td></td><td>[[Fier]]</td><td>Fe</td><td>100</td></tr> <tr><td></td><td>[[Fluwôr]]</td><td>F</td><td>9</td></tr> <tr><td></td><td>[[Fosfôre]]</td><td>P</td><td>15</td></tr> <tr><td></td><td>[[Franciom]]</td><td>Fr</td><td>87</td></tr> <tr><td>'''G'''</td><td>[[Gadoliniom]]</td><td>Gd</td><td>64</td></tr> <tr><td></td><td>[[Galiom]]</td><td>Ga</td><td>31</td></tr> <tr><td>'''H'''</td><td>[[Hafniom]]</td><td>Hf</td><td>72</td></tr> <tr><td></td><td>[[Hassiom]]</td><td>Hs</td><td>108</td></tr> <tr><td></td><td>[[Holmiom]]</td><td>Ho</td><td>67</td></tr> <tr><td>'''I'''</td><td>[[Idrodjinne]]</td><td>H</td><td>1</td></tr> <tr><td></td><td>[[Indiom]]</td><td>In</td><td>49</td></tr> <tr><td></td><td>[[Iridiom]]</td><td>Ir</td><td>77</td></tr> <tr><td></td><td>[[Iterbiom]]</td><td>Yb</td><td>70</td></tr> <tr><td></td><td>[[Itriyom]]</td><td>Y</td><td>39</td></tr> <tr><td></td><td>[[Iyode]]</td><td>I</td><td>53</td></tr> <tr><td>'''K'''</td><td>[[Keuve]]</td><td>Cu</td><td>29</td></tr> <tr><td>'''L'''</td><td>[[Lantaniom]]</td><td>La</td><td>57</td></tr> <tr><td></td><td>[[Litiom]]</td><td>Li</td><td>3</td></tr> <tr><td></td><td>[[Lorinciom]]</td><td>Lr</td><td>103</td></tr> <tr><td></td><td>[[Luteciom]]</td><td>Lu</td><td>71</td></tr> <tr><td>'''M'''</td><td>[[Magneziom]]</td><td>Mg</td><td>12</td></tr> <tr><td></td><td>[[Manganeze]]</td><td>Mn</td><td>25</td></tr> <tr><td></td><td>[[Meitneriom]]</td><td>Mt</td><td>109</td></tr> <tr><td></td><td>[[Mendeleviom]]</td><td>Md</td><td>101</td></tr> <tr><td></td><td>[[Mierkeure (elemint)|Mierkeure]]</td><td>Hg</td><td>80</td></tr> <tr><td></td><td>[[Molibdinne]]</td><td>Mo</td><td>42</td></tr> <tr><td>'''N'''</td><td>[[Neyodîme]]</td><td>Nd</td><td>60</td></tr> <tr><td></td><td>[[Neyon]]</td><td>Ne</td><td>10</td></tr> <tr><td></td><td>[[Nikel]]</td><td>Ni</td><td>28</td></tr> <tr><td></td><td>[[Nitrodjinne]]</td><td>N</td><td>7</td></tr> <tr><td></td><td>[[Niyobiom]]</td><td>Nb</td><td>41</td></tr> <tr><td></td><td>[[Nobeliom]]</td><td>No</td><td>102</td></tr> <tr><td></td><td>[[Nûtoniom]]</td><td>Np</td><td>93</td></tr> <tr><td>'''O'''</td><td>[[Ocsidjinne]]</td><td>O</td><td>8</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ôr]]</td><td>Au</td><td>79</td></tr> <tr><td></td><td>[[Osmiom]]</td><td>Os</td><td>76</td></tr> <tr><td>'''P'''</td><td>[[Paladiom]]</td><td>Pd</td><td>46</td></tr> <tr><td></td><td>[[Platene (elemint)|Platene]]</td><td>Pt</td><td>78</td></tr> <tr><td></td><td>[[Plonk]]</td><td>Pb</td><td>82</td></tr> <tr><td></td><td>[[Plutoniom]]</td><td>Pu</td><td>94</td></tr> <tr><td></td><td>[[Poloniom]]</td><td>Po</td><td>84</td></tr> <tr><td></td><td>[[Potassiom]]</td><td>K</td><td>19</td></tr> <tr><td></td><td>[[Prazeyodîme]]</td><td>Pr</td><td>59</td></tr> <tr><td></td><td>[[Prometiom]]</td><td>Pm</td><td>61</td></tr> <tr><td></td><td>[[Protactiniom]]</td><td>Pa</td><td>91</td></tr> <tr><td>'''R'''</td><td>[[Radiom]]</td><td>Ra</td><td>88</td></tr> <tr><td></td><td>[[Radon]]</td><td>Rn</td><td>86</td></tr> <tr><td></td><td>[[Rinniom]]</td><td>Re</td><td>75</td></tr> <tr><td></td><td>[[Rôdiom]]</td><td>Rh</td><td>45</td></tr> <tr><td></td><td>[[Rubidiom]]</td><td>Rb</td><td>37</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ruteniom]]</td><td>Ru</td><td>44</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ruterfordiom]]</td><td>Rf</td><td>104</td></tr> <tr><td>'''S'''</td><td>[[Samariom]]</td><td>Sm</td><td>62</td></tr> <tr><td></td><td>[[Seleniom]]</td><td>Se</td><td>34</td></tr> <tr><td></td><td>[[Shoufe]]</td><td>S</td><td>16</td></tr> <tr><td></td><td>[[Siborguiom]]</td><td>Sg</td><td>106</td></tr> <tr><td></td><td>[[Sicandiom]]</td><td>Sc</td><td>21</td></tr> <tr><td></td><td>[[Siliciom]]</td><td>Si</td><td>14</td></tr> <tr><td></td><td>[[Sitin]]</td><td>Sn</td><td>50</td></tr> <tr><td></td><td>[[Sitrontiom]]</td><td>Sr</td><td>38</td></tr> <tr><td></td><td>[[Sodiom]]</td><td>Na</td><td>11</td></tr> <tr><td>'''T'''</td><td>[[Taliom]]</td><td>Tl</td><td>81</td></tr> <tr><td></td><td>[[Tantale]]</td><td>Ta</td><td>73</td></tr> <tr><td></td><td>[[Tecniom]]</td><td>Tc</td><td>43</td></tr> <tr><td></td><td>[[Teluriom]]</td><td>Te</td><td>52</td></tr> <tr><td></td><td>[[Terbiom]]</td><td>Tb</td><td>65</td></tr> <tr><td></td><td>[[Titaniom]]</td><td>Ti</td><td>22</td></tr> <tr><td></td><td>[[Toriom]]</td><td>Th</td><td>90</td></tr> <tr><td></td><td>[[Tuliom]]</td><td>Tm</td><td>69</td></tr> <tr><td></td><td>[[Tunstinne]]</td><td>W</td><td>74</td></tr> <tr><td>'''U'''</td><td>[[Ununbiom]]</td><td>Uub</td><td>112</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununcwadiom]]</td><td>Uuq</td><td>114</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununenniom]]</td><td>Uue</td><td>119</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununhecsiom]]</td><td>Uuh</td><td>116</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununoctiom]]</td><td>Uuo</td><td>118</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununpentiom]]</td><td>Uup</td><td>115</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununsetiom]]</td><td>Uus</td><td>117</td></tr> <tr><td></td><td>[[Ununtriom]]</td><td>Uut</td><td>113</td></tr> <tr><td></td><td>[[Unununiom]]</td><td>Uuu</td><td>111</td></tr> <tr><td></td><td>[[Uraniom]]</td><td>U</td><td>92</td></tr> <tr><td>'''V'''</td><td>[[Vanadiom]]</td><td>V</td><td>23</td></tr> <tr><td>'''Z'''</td><td>[[Zénk]]</td><td>Zn</td><td>30</tr> <tr><td></td><td>[[Zenon]]</td><td>Xe</td><td>54</td></tr> <tr><td></td><td>[[Zirconiom]]</td><td>Zr</td><td>40</td></tr> </table> [[cy:Rhestr elfennau yn nhrefn yr wyddor]] [[da:Grundstoffer (alfabetisk)]] [[en:List of elements by name]] [[es:Listado alfabético de elementos químicos]] [[et:Keemilised elemendid]] [[fr:Liste des éléments par nom]] [[ia:Lista de elementos per nomine]] [[ja:元素の名前順一覧]] [[nl:Lijst van elementen op naam]] [[pl:Pierwiastki chemiczne według nazw]] [[ro:Lista elementelor chimice după nume]] [[sv:Lista över grundämnen efter namn]] [[uk:Алфавітний список хімічних елементів]] [[vo:Lised löminas kiemavik]] 981 62242 2006-06-18T05:40:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: bg, de, fr, id [[Categoreye:Rûsseye]] [[Categoreye:Lingaedjes]] Li [[transliteraedje]] c'&nbsp;est l'&nbsp;manire di riscrire des mots ou on tecse sicrits dins èn alfabet diferin. Cisse pådje cial mostere li manire di transliterer les nos d'&nbsp;djins eyet d'&nbsp;plaece [[rûsse]]s, e caracteres [[alfabet cirilike|cirilikes]] eviè des caracteres laténs, al môde do scrijhaedje walon. Li prumire eyet l'&nbsp;deujhinme colone mostrèt li grande eyet l'&nbsp;pitite lete di l'&nbsp;alfabet rûsse. Li troejhinme colone mostere li syincieus transliteraedje (onk avou on sene diferin po tchaeke lete cirilike, et ki dmeure li minme po tos les lingaedjes) sorlon li nôme [[ISO]]&nbsp;[[ISO 9|9]]. Li cwatrinme colone mostere li transliteraedje eployî l'&nbsp;pus sovint pås rûsses zels minmes (c'&nbsp;est ossu a pô près çou k'&nbsp;est eployî en inglès) Eyet li cénkinme colone mostere li cmon transliteraedje pol walon; li manire di scrire les nos rûsses dins on tecse e walon. Pol transliteraedje dins d'&nbsp;ôtes lingaedjes (francès, inglès, almand, evnd) alez vey li wikipedia di ces lingaedjes la. А а a a a Б б b b b В в v v v Г г g g g/gu Д д d d d Е е e e/ye e/ye (ye a l'&nbsp;atake et padrî ene voyale) Ё ё ë yo yo Ж ж ž zh j З з z z z И и i i i Й й j j y К к k k k Л л l l l М м m m m Н н n n n О о o o o П п p p p Р р r r r С с s s s/ss Т т t t t У у u u ou Ф ф f f f Х х h kh xh (''h'' al lidjwessse, ''j'' espagnol ou ''ch'' almand) Ц ц c ts ts Ч ч č ch tch Ш ш š sh sh (prononcî ''ch'') Щ щ ŝ shch ch Ъ ъ " (rén) (rén) (måke di dispalåtijhaede del cossoune di dvant) Ы ы y y i Ь ь ' ' y/i/(rén) (måke di palåtijhaedje del cossoune di dvant) Э э è e e Ю ю û yu you Я я â ya ya Li måke di palåtijhaedje est transliterêye come ''y'' pa dvant on ''i'', ou come ''i'' pa dvant ene ôte voyale; ou rén pa dvant ene cossoune. egzimpes: * Дмитрий Иванович Менделеев -> Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev * Дмитрий Дмитриевич Шостакович -> Dmitriy Dmitriyevitch Shostakovitch * Ковальов -> Kovaliov * Тобольск -> Tobolsk L'&nbsp;[[alfabet cirilike]] est ossu eployî pa d'&nbsp;ôtes lingaedjes; mins li transliteraedje po ces lingaedjes la pout esse diferin (pol [[Serbe]] par egzimpe) ---- <FONT COLOR="#ff0000">NOTE:</FONT> les transliteraedjes po Х (xh) et copurade Ш (sh) et Щ (ch) porént candjî; si vos avoz des idêyes, dijhoz les sol [[Copene:Transliteraedje_rûsse|pådje di copene]] [[bg:Шльокавица]] [[de:Kyrillisches Alphabet#Russisch]] [[en:Romanization of Russian]] [[fr:Alphabet cyrillique#Lettres]] [[id:Wikipedia:Pedoman alihaksara Sirilik ke Latin]] [[ko:러시아어 로마자 표기법]] [[ru:Транслит]] [[vi:Chuyển tự tiếng Nga sang ký tự Latinh]] 982 21981 2004-04-17T02:38:46Z Pablo 5 Li pordjet di transliteraedje est djusse on pordjet pol moumint; c'&nbsp;çou k'&nbsp;dji ([[Uzeu:Pablo|Pablo Saratxaga]]) vént d'&nbsp;atåvler, po-z aveur des rîles a shure cwand dji doe scrire des nos rûsses dins les årtikes. Pol plupårt des letes, c'&nbsp;esteut åjhey. I gn a des diferinces avou l'&nbsp;transliteraedje francès, li francès eploye pus voltî ''ie, io, iou, ia'' (avou l'&nbsp; ''i'' ki pout divni ''ï'' d'&nbsp;après les rîles do francès, eg: ''Mendeleïev''), pol transliteraedje walon dj'&nbsp;a metou li ''y''. Dj'&nbsp;a eto metou ''iy'' po ''ий'', k'&nbsp;e francès on mete sovint djusse ''i''. Ey eto, pol transliteraedje do ''Ь'' (sene di palåtijhaedje) djel sicreye come i/y (adon ki dins l'&nbsp;plupårt des transliteraedjes on nel sicreye nén, ou come ene apostrofe); ça shût ene miete çou k'&nbsp;est fwait avou l'&nbsp;serbocrowåte, wice ki les letes Љ, Њ, Ђ eyet Ћ (ki sont des ligateures di ЛЬ, НЬ, ГЬ, ТЬ) si scrijhèt ''lj, nj, gj, tj'' et transliteraedje latén (li ''j'' est on yod (/y/), dj'&nbsp;ô bén, ça sreut come e walon ''ly, ny, gy, ty'') Pol transliteraedje di ''Х'', dj'&nbsp;a prin l'&nbsp;idêye da Lucyin Mahin d'&nbsp;eployî ''xh'' (el fwait po l'&nbsp;arabe, mins pol minme son). Dji voe voltî ci scrijhaedje la, pask'&nbsp;il eploye on betchfessî bén walon (on nel ritrove k'&nbsp;e walon ey albanès); et ossu i gn a-st ene rishonnance vizuwele avou l'&nbsp;lete cirilike. Po ''Ш'' et ''Щ'' dji n'&nbsp;so vormint nén seur... li prumî si prononce ''ch''; li deujhinme c'&nbsp;est on palåtijhaedke do prumî; e bulgåre cisse dierinne lete si pronce ''cht'' (come dins l'&nbsp;francès ''a'''cht'''er''). E transliteraedje inglès on sicreye ''shch'' (k'&nbsp;esteut l'&nbsp;vî vî prononçaedje di cisse lete la); e transliteraedje francès ey espagnol on l'&nbsp;sicreye come ''Ш'' ou come ''Ч''. Dji m'&nbsp;a dit ki ça sreut ene boune idêye pol transliteraedje walon d'&nbsp;aveur on scrijhaedje diferin po ces deus letes la ''Ш'' et ''Щ''. Mins c'&nbsp;est a vos d'&nbsp;dire li vosse...<br>[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 9 di nôvimbe 2003 a 16:53 (CET) 983 55930 2006-05-06T07:54:55Z 212.100.178.141 [[categoreye:tchimeye]] [[categoreye:rilomés sincieus]] [[Imådje:Dmitriy_Ivanovitch_Mendeleyev.png|thumb|poitrait da Mendeleyev]] '''Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev''' (Дмитрий Иванович Менделеев) ([[7 di fevrî]] [[1834]] - [[2 d' fevrî]] [[1907]]) esteut on tchimikî [[Rûsseye|rûsse]], kinoxhou come onk des deus syincieus k'&nbsp;ont fwait l'&nbsp;prumire modêye do [[tåvlea periodike des elemints]]. Mendeleyev mostra ki ls elemints estént arindjîs shuvant on dné patron, çou ki fjheut k' on pleut prédire li dujhance eyet les caracteristikes des elemints ki n'&nbsp;estént adon nén co dischovrous. I vna-st å monde li [[7 di fevrî]] (li [[27 di djanvî]] do [[calindrî djulyin]]) [[1834]] a [[Tobolsk]], [[Sibereye]], come li pus djonne d'&nbsp;ene famile di catoize efants da Ivan Pablovitch Mendeleyev (Иван Павлович Менделеев) eyet Mariya Dmitriyevna Kornilieva (Мария Дмитриевна Корнилева). A 14 ans, après l'&nbsp;moirt da s'&nbsp;pere, Dmitriy Mendeleyev shuva les cours å [[Djimnaziom]] di Tobolsk. E&nbsp;[[1849]], li pôve famile des Mendeleyev baga-st e [[Sint Petersbork]], wice ki Dmitriy Mendeleyeve ala-st a l'&nbsp;univiersité e [[1850]]. Après aveur yeu si diplome, i touma malåde del [[tuberculôze]] eyet dva baguer el [[Crimêye]] so les boirds del [[Noere Mer]] e [[1855]]; il î ovra come mwaisse di syinces pol [[Djimnaziom]] locå. L'&nbsp;anêye shuvante, e [[1856]], ayant rweri ttafwaitmint, i rbaga po Sint Petersbork. Di [[1859]] a [[1861]] il ovra sol dinsité des gåz a [[Paris]], eyet sol [[sipectroscope]] avou [[Gustav Kirchhoff]] a [[Heidelberg]] ([[Almagne]]). E&nbsp;[[1863]], après aveur rivnou el Rûsseye, divna professeu di tchimeye a l'&nbsp;Institut Tecnolodjike eyet a l'&nbsp;Univiersité di Sint Petersbork. Li minme anêye, i s'&nbsp;maria avou Feozva Nikititchna Lecheva (Феозва Никитична Лещева), k'&nbsp;il ourit deus efants avou leye: Volodia eyet Olga. E 1866, [[Newlands]] eplaida si ''[[Lwè des Octåves]]''. Mendeleyev aveut-st ovré so ene idêye similåre, eyet li [[6 di måss]] [[1869]] i fjha ene prezintåcion formele divant li Soce Rûsse di Tchimeye, titlé ''Li depindince inte les prôpietés eyet les pwès atomikes des elemints'', wice k'&nbsp;i rclame ki: # les [[elemint tchimike|elemints]] tchimikes, relîs d'&nbsp;après leu [[pwès atomike]]s, mostrèt ene periodicité aparinte di leus prôpietés. # les elemints ki s'&nbsp;rishonnèt pa leus prôpietés tchimikes ont des pwès atomikes ki sont soeye-t i di cåzu l'&nbsp;minme valixhance (eg: [[Platene (elemint)|Pt]], [[Iridiom|Ir]], [[Osmiom|Os]]), soeye-t i ki crexhe regulirmint (eg: [[Potassiom|K]], [[Rubidiom|Rb]], [[Ceziom|Cs]]). # L'&nbsp;arindjmint des elemints pa groupes d'&nbsp;elemints dins l'&nbsp;ôre di leus pwès atomikes, corespondèt a leus valinces, ey eto ene miete, a leus prôpietés tchimikes distinctives; come c'&nbsp;est aparint avou ds ôtès séreyes come les cenes di [[Litiom|Li]], [[Beriliom|Be]], [[Bariom|Ba]], [[Carbone|C]], [[Nitrodjinne|N]], [[Ocsidjinne|O]], eyet [[Sitin|Sn]]. # Les elemints ki sont les pus lådjes sipårdous ont des ptits pwès atomikes. # Li magnitude do pwès atomike determene li caractere d'&nbsp;el elemint, tot come li magnitude des molecules determinèt li caractere d'&nbsp;on coirs compôzé. # I fårè dischovri des elemints adon nén cnoxhous, metans des elemints analogues a l'&nbsp;[[aluminiom]] eyet l'&nbsp;[[silicone]], avou des pwès atomikes inte 65 eyet 75. # Li pwès atomike d'&nbsp;èn elemint pout pa des côps esse coridjî pal kinoxhance des pwès atomikes des elemints vijhéns. Do côp, li pwès atomike do [[teluriom]] doet esse inte 123 et 126, et n'&nbsp;pout nén esse di 128. # On pout prédire sacwantès prôpietés caracteristikes des elemints a pårti di leus pwès atomikes. I gn aveut sacwantès ptites flotches dins çou k'&nbsp;il aveut prezinté, sacwants elemints estént må cnoxhous, oudonbén i gn aveut des arokes dins les dnêyes k'&nbsp;on-z aveut sor zels; ossu, on nel dischovra k'&nbsp;pus tård, li reléjhaedje n'&nbsp;est nén sol pwès atomike, mins sol [[limero atomike]]. Mins nerén, çou k'&nbsp;i prezinta esteut å pus sovint corek, et ses prévuzions sol plaece eyet les prôprietés tchimikes d'&nbsp;elemints k'&nbsp;estént co a dischovri alént prover li djustesse del idêye do classifiaedje periodike des elemints. Mendeleyev ni saveut nén ki [[Lothar Meyer]] esteut k'&nbsp;ovréve so on tåvlea periodike cåzumint idintike. Meyer eyet Mendeleyev polèt esse veyous come les askepieus ambedeus di ci tåvlea periodike des elemints la. I s'&nbsp;dismaria d'&nbsp;avou s'&nbsp;feme e [[1882]] po s'&nbsp;maryî avou Anna Ivanovna Popova (Анна Ивановна Попова), ene camaeråde di s'&nbsp;neveuse. I dmora avou Anna Ivanovna disk'&nbsp;a s'&nbsp;moirt, ey ourit cwate efants avou leye: Liubov, Ivan, eyet ene djermale: Vassili eyet Mariya. Mågré ki Mendeleyev riçuva lådje et lon des oneurs des organizåcions syintifikes avå l'&nbsp;[[Urope]], ses activités politikes ni plaijhént nén å govienmint rûsse, k'&nbsp;el fjha mete foû di l'&nbsp;Univiersité di Sint Petersbork li [[17 d' awousse]] [[1890]]. E&nbsp;[[1893]], i fourit nomé directeu do Buro des Pwès et Mzeures. I mora li [[2 d' fevrî]] (li [[20 d' djanvî]] do [[calindrî djulyin]]) [[1909]] a Sint Petersbork; ey esse eteré e l'&nbsp;[[Aite Volkovo]] di Sint Petersbork. L'&nbsp;elemint tchimike 101 est lomé d'&nbsp;après s'&nbsp;no: [[mendeleviom]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://www.chemheritage.org/EducationalServices/chemach/ppt/lm01.html ene imådje] del foye di papî scrîte pa Mendeleyev do prumî tåvlea periodike, li 17 di fevrî 1869 *[http://webserver.lemoyne.edu/faculty/giunta/EA/MENDELEEVann.HTML li minme tåvlea periodike d'&nbsp;oridjinne dizo cogne di tecse] (avou des esplikêyes et des notes en inglès) * [http://www.chem.msu.su/eng/misc/mendeleev/welcome.html Djivêye di hårdêyes åd fwait di Mendeleyev], des biyografeyes, evnd. pol plupårt en inglès eyet rûsse. [[Category:Rûsseye]] [[ar:ديميترى مندليف]] [[bg:Димитрий Менделеев]] [[cs:Dmitrij Ivanovič Mendělejev]] [[da:Dmitrij Mendelejev]] [[de:Dimitri Iwanowitsch Mendelejew]] [[el:Ντμίτρι Μεντελέγιεφ]] [[en:Dmitri Mendeleev]] [[eo:Dmitrij Mendeleev]] [[es:Dimitri Mendeleyev]] [[et:Dmitri Mendelejev]] [[fi:Dmitri Mendelejev]] [[fr:Dmitri Mendeleïev]] [[ga:Dmítrí Meindeiléiv]] [[gl:Dmitri Mendeleiev]] [[he:דמיטרי מנדלייב]] [[hr:Dmitrij Ivanovič Mendeljejev]] [[id:Dmitri Mendeleev]] [[io:Dmitri Mendeleev]] [[it:Dmitri Mendeleev]] [[ja:ドミトリ・メンデレーエフ]] [[ka:მენდელეევი, დიმიტრი]] [[ko:드미트리 멘델레예프]] [[la:Demetrius Mendeleev]] [[lt:Dmitrijus Mendelejevas]] [[lv:Dmitrijs Mendeļejevs]] [[nl:Dmitri Mendelejev]] [[no:Dmitrij Mendelejev]] [[os:Менделеев, Иваны фырт Дмитрий]] [[pl:Dmitrij Mendelejew]] [[pt:Dmitri Ivanovich Mendeleyev]] [[ro:Dimitri Mendeleev]] [[ru:Менделеев, Дмитрий Иванович]] [[sk:Dmitrij Ivanovič Mendelejev]] [[sl:Dimitrij Ivanovič Mendelejev]] [[sr:Дмитриј Иванович Мендељејев]] [[sv:Dmitrij Ivanovitj Mendelejev]] [[th:ดมีทรี เมนเดลีฟ]] [[tr:Dmitri Mendeleev]] [[tt:Dmitri Mendeleyev]] [[uk:Менделєєв Дмитро Іванович]] [[vi:Dmitri Ivanovich Mendeleev]] [[zh:季米特里·门捷列夫]] 984 21983 2003-11-09T22:21:13Z Pablo 5 loyén viè wiki ru Imådje da Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev copieye do [http://ru.wikipedia.org/wiki/Изображение:MendeleevDI.jpg wikipedia e rûsse] 985 21984 2003-11-10T00:06:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawter]] 986 21985 2003-11-10T00:07:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bawter</B></FONT> [v.s.c.] bawyî | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawtåd, e</B></FONT> [o.f.n.] bawiad.</P> 987 21986 2003-11-10T00:07:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawter]] 988 21987 2003-11-10T00:10:18Z Pablo 5 båzleke: Li båzleke di Sint-Houbert (poitrait saetchî pa L. Mahin). båzleke: Li båzleke di Sint-Houbert (poitrait saetchî pa L. Mahin). 989 21988 2003-11-10T00:11:33Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>båzleke</B></FONT> [f.n.] grande eglijhe. <I>C'&nbsp;est li Rwè Leyopôl Prumî k'&nbsp;a dné a Sint-Houbert li "cenotafe" (tombe sins moirt didins), k'&nbsp;on pout vey a gåtche dins båzleke</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/petcheur.html#yopol1 E. Pècheur]). Disfondowes: <B>bazilike</B>, bâzilike, bâzlike, bazëlëke, bauzëlëke, bauzlèke, <FONT COLOR="#800080"><B>bauzlike</B></FONT>. rl a: [[Motî:Båzeke|Båzeke]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>basilica</span> (eglijhe, sovint basteye so on monumint ås moirts gålwès).</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:bauzleke.jpg]]<BR><BR>båzleke: Li båzleke di Sint-Houbert (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 990 59127 2006-06-02T15:36:40Z Pablo 5 Sitindêye d'&nbsp;eviè 1.000 ectåres di waidaedje dinés dispu l'&nbsp;vî vî tins pal signeurreye di [[Bütgenbach]], dås [[Principåté di Nassau|Princes di Nassau]], ås Walons del [[Ribiveye]], ki dpindént del [[Principåté di Ståvleu]] avou l'&nbsp;droet d'&nbsp;fåtchî et d'&nbsp;paxhe, eyet, dispu [[1651]] li droet d'&nbsp;î aler al troufe. Après li skepiaedje di [[Zôrbrôte]], les dmorants vlît aveur cisse tere la da zels, et wangnît leus procès e [[1708]]. E&nbsp;[[1807]], ratchtît ces teréns la e cmon bén-fond. 991 57664 2006-05-21T08:46:28Z Pablo 5 /* Vås d' [[Mouze]] */ [[Categoreye:Pordjets]] Vey eto [[:fr:Rivières de Belgique]] '''ASTEME:''' l' ôre des agolinantès aiwes vont tot shuvant l' sinse ki l' aiwe wice k' ele si tapèt coule. eg: "Sambe" vént pus timpe ki "Aiwe-d'-Oûte" dins les aiwes ki s' agolinèt dins Mouze. '''ASTEME:''' i gn a deus aiwes d' Inne, e francès ''Haine'', k' est ene aiwe del vå d' Escô, eyet e francès ''Aisne'', k' est ene aiwe del vå d' Seine (ele si tape dins l' aiwe d' Oijhe) I gn a-st on [[Wikipedia:Modeles|modele]] ([[Modele:Aiwe]]) po mete on tåvlea avou les informåcions d' l' aiwe, po l' eployî vos dvoz scrire (al copete del pådje, divant l' tecse) ene roye come çouchal: '''<nowiki>{{Aiwe|1|2|3|4|5|6|7|8|9}}</nowiki>''' Avou: # no d' l' aiwe # imådje (s' end a ene) # longueu e km # hôteu (e metes) å sourd # sitindêye (e km²) del vå # plaece do sourdant # l' aiwe dins l' kéne ele s' egolene # redjons k' ele î passe == Aiwes nén co reléjhowes påzès vås == * [[Aiwe d' Eure]] * [[Berwinne]] ** [[Bêfe (aiwe)]] * [[Biran]] * [[Djestea]] (fr: Gesteau) * [[Floyon]] (fr: Flavion) * [[Mårtchete (aiwe)]] (fr: Marchette) * [[Nete]] (fr: Nethe) * [[Tiria]] * [[Wartoijhe]] (fr: Wartoise) ==Vås d' [[Mozale]]== * [[Mozale]] ([[:de:Mosel]]) ** [[Seure]] ([[:de:Sauer (Fluss)]]) *** [[Our (Seure)]] ([[:de:Our]]) ==Vås d' [[Mouze]]== * [[Tchiere]] ** [[Ton (aiwe)]] *** [[Vire (aiwe)]] **** [[Bate (aiwe)]] *** [[Tchuvrate]] * [[Simwès]] ** [[Rûle]] ** [[Viere]] ** [[Brurene]] * [[Virwin]] ** [[Blanke Aiwe]] ** [[Noere Aiwe]] * [[Houye (aiwe)]] ** [[Ôlene]] * [[Aiwe di Lesse]] ** [[Our (aiwe)|Aiwe d' Our]] ** [[Tchitchron]] ** [[Almaxhe]] *** [[Rancene (aiwe)]] ** [[Aiwe di Lome]] *** [[Wame (aiwe e Lome)]] ** [[Wimbe]] ** [[Vaxhå (aiwe)]] (fr: ''Vachau'') * [[Molignêye]] * [[Bok (aiwe)]] * [[Taeye-Fier (aiwe)|Aiwe di Taeye-Fier]] * [[Sambe]] ** [[Sour (aiwe)]] ** [[Pieton (aiwe)]] (fr: Piéton) *** [[Tintia]] ** [[Bieme (aiwe)]] ** [[Ôrnô]] (fr: ''Orneau'') ***[[Ligne (aiwe)]] * [[Live (aiwe)]] * [[Mouhagne (aiwe)]] * [[Hoyou (aiwe)]] ** [[Lîlaiwe]] * [[Aiwe d' Oûte]] ** [[Oûte Bijhrece]] ** [[Oûte Nonnrece]] ** [[Néblon]] ** [[Ambleve]] *** [[Wåtche]] (fr: Warche) **** [[Wårtchene]] (fr: Warchienne) *** [[Aiwe-di-Glin]] **** [[Såm (aiwe)]] *** [[Ninglinspo]] ** [[Aiwe di Vesse]] *** [[Hoûgne]] * [[Djer (aiwe)]] ==Vås d' [[Escô]]== '''a verifyî l' ôre des egolinaedjes''' * [[Inne]] (fr: ''Haine'') * [[Scarpe (aiwe)]] ** [[Deule (aiwe)]] (a [[Warneton]]) * [[Lys]] * [[Tinre]] (F. ''Dendre'') (a [[Dendermonde]]) * Durme * [[Rupel]] ** [[Nete (aiwe)]] ** [[Tîle]] *** [[Ône]] *** [[Trén (aiwe)]] *** [[Demer]] **** [[Djåce (aiwe)]] ***** [[Djåçlete (aiwe)]] ***** [[Torebåy (aiwe)]] ==Ôtès vås== * Vås d' Seine ** [[Oijhe]] ([[:fr:Oise (rivière)]]) *** [[Aiwe d' Inne]] (''[[:fr:Aisne (rivière)]]'') 992 62303 2006-06-19T01:04:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: no, sk, sr, vi Modifie: ja, nl [[categoreye:rilomés Walons|Henin, Justine]] [[categoreye:spôrt|Henin, Justine]] [[Imådje:Justine_Henin.jpg|thumb|Justine Henin]] '''Justine Henin''', a skepyî li [[1î d' djun]] [[1982]]). C' est ene djouweuse di [[tenisse]] [[Walonreye|walone]]. Ele vina-st å monde li 1î d'&nbsp;djun 1982, a [[Lidje]]. Si cårire come djouweuse di mestî kimince e [[1999]]. Dispoy [[2001]], elle arive sovint åzès finåles, dimey ou cwårt di finåle des tournoes eternåcionås. Li [[7 di djun]] [[2003]] ele wangna li cope di [[Roland Garros]] pa 6-0, 6-4 e finåle siconte di s'&nbsp;[[Motî:fivresse|fivresse]] flaminde [[Kim Clijsters]]. Do côp, ele divna li prumire [[Walonreye|Walone]] (et l'&nbsp;prumire Bedje eto) a wangnî on tournoe do [[Grand Chlem]]. Li [[7 di setimbe]] [[2003]] ele wangna si deujhinme tournoe do Grand Chlem, l'&nbsp;US Open, co ene feye siconte di Kim Clijsters e finåle, pa 7-5, 6-1. Elle ariva-st al finåle après k' ele åye yeu wangnî, seulmint 18 eures pus timpe, siconte di [[Jennifer Capriati]], dins on xhiltant match 3 eures et 3 munutes long. [[Imådje:djustene henin wi.jpg|115px|thumb|left|<small>''Timbe di Beldjike (2004) a l'&nbsp;oneur da Djustene Henin''</small>]] Li [[19 d' octôbe]] [[2003]] Justine est metowe al prumire plaece daegnrece do clasmint WTA. Li [[31 di djanvî]] [[2004]], ele wangna si troejhinme tournoe di Grand Chlem, a l&nbsp;Open d'&nbsp;Ostraleye pa 6-3, 4-6 et 6-3, co ene feye siconte del Kim Clijsters. Li [[21 d' awousse]] [[2004]], ele wangna li medaye d'&nbsp;ôr åzès [[Djeus Olimpikes]] d'&nbsp;[[Atenes]]. Elle fourit tot on tins al prumire plaece daegnrece do clasmint WTA. Sol fén di 2004, ele n' a pus rén fwait, pask' ene a stî rascråwêye pal [[mononucleyôze]], ene maladeye k' aflåwixh pår les malådes. E 2005, ele rivneut did lon, mins ele va, pitchote a midjote, rigriper å tåvlea ATP, tot wangnant les tournoes di Charleston, Berlin, pu, pol deujhinme côp, Roland Garros. Elle î striya, el finåle, li Francesse Marie Pirce pa deus setchs setes 7-1, 7-1. E 2006, ele a wangni li cope di [[Roland Garros]] on troejhinme cop. Djustene Henin a dmoré a [[Rotchfoirt]], [[Wépion]], pu a-st ebagué eviè [[Monaco]] po médyî ene ''hernie fiscale'' (sapinse a [[Charles Massaux|Tchåle Massaux]]). === Difoûtrinne hårdêye === * http://www.henin-hardenne.be/ {{Link FA|pl}} [[bg:Жюстин Енен-Арден]] [[da:Justine Henin-Hardenne]] [[de:Justine Henin-Hardenne]] [[en:Justine Henin-Hardenne]] [[es:Justine Henin-Hardenne]] [[fi:Justine Henin-Hardenne]] [[fr:Justine Henin-Hardenne]] [[he:ז'וסטין הנין]] [[id:Justine Henin-Hardenne]] [[it:Justine Henin-Hardenne]] [[ja:ジュスティーヌ・エナン＝アーデン]] [[nl:Justine Henin-Hardenne]] [[no:Justine Henin-Hardenne]] [[pl:Justine Henin-Hardenne]] [[pt:Justine Henin-Hardenne]] [[sk:Justine Heninová-Hardenneová]] [[sr:Жастин Енан Арден]] [[sv:Justine Henin-Hardenne]] [[tr:Justine Henin-Hardenne]] [[vi:Justine Henin-Hardenne]] [[zh:海宁-哈登]] 993 62166 2006-06-16T23:13:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) Li '''calindrî republikin''' (ou calindrî revolucionaire francès) fourit askepyî tins del [[Revolucion francesse]] di [[1789]]. I&nbsp;fourit oficirmint eployî e [[France]] do [[24 di nôvimbe]] [[1793]] disk'&nbsp;å [[31 di decimbe]] [[1806]] (10 di nivôse di l'&nbsp;an XIV) a meynute. Il a stî reployî eto tins del [[Comune di Paris]] e [[1871]]. Ci calindrî ci a stî fwait po replaecî l'&nbsp;[[calindrî grigoryin]], trop aloyî al [[relidjon crustinne]] pol gosses di l'&nbsp;Estat layike k'&nbsp;esteut divnou l'&nbsp;France après l'&nbsp;Revolucion. Ene anêye do calindrî republikin kimincive tofer a l'&nbsp;ekinocse di waeyén-tins, ey esteut pårteye e 12 moes di 30 djoûs tchaeke (360 djoûs) avou ene rawete di 5 ou 6 djoûs (sorlon les anêyes) radjoutêye al fén di l'&nbsp;anêye, po dmorer d'&nbsp;acoird avou l'&nbsp;anêye tropike (~365,25 djoûs). Tchake moes esteut pårti e 3 "samwinnes" di 10 djoûs. Li discôpaedje di l'&nbsp;anêye a stî cårculé pa ene comission syintifike prezidêye på matematicyin [[Gilbert Romme]], k'&nbsp;end estént eto mimbes [[Joseph Louis Lagrange]], [[Gaspard Monge]] eyet [[Joseph Jerôme de Lalande]]; les nos des moes eyet des djoûs ont stî edvintés på powete [[Fabre d'Églantine]]. Les anêyes sont dnêyes e [[limeros romins]], li prumire anêye di l'&nbsp;"Ere Republicinne" kimince li [[22 d' setimbe]] [[1792]] (k'&nbsp;est l'&nbsp;date di l'&nbsp;abolicion del monartcheye eyet del nôblesse el France), çou ki fwait k'&nbsp;el limerotaedje des ans cmince ene anêye divant l'&nbsp;eployaedje do calindrî. Ossu, tchaeke djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye aveut assocyî, nén on sint come dins l'&nbsp;calindrî crustin, mins ene plante, èn osti ou ene biesse. Il a fini pa-z esse aboli, pa l'&nbsp;opôzucion di l'&nbsp;Eglijhe, mins ossu paski les djins voeyént evî les longuès samwinnes di dijh djoûs eyet li fwait k'&nbsp;el fé cmincî a l'&nbsp;ekinocse do waeyén-tins esteut foirt disrindjant. === nos des moes === Les nos des moes sont fwait d'&nbsp;après l'&nbsp;sôre di tins k'&nbsp;i gn a ç'&nbsp;moes la (eg: ''nivôse'' li nive, ''ventôse'' li vint) ou d'&nbsp;après des moumints importants di l'&nbsp;ovraedje des tchamps (''vendémieaire'', les vindindjes). Çou ki fwait ki, droldimint, ci claindrî ki ses askepieus volént "univiersel" est å contråve foirt aloyî a si payis d'&nbsp;oridjene, li France. Les cawetes des nos d'&nbsp;moes sont di cwate sôre, po tchaeke des cwate såjhons: * Moes do waeyén-tins (cawete ''aire'') ** [[Vendémiaire]] (kimince li 22, 23 ou 24 di setimbe) ** [[Brumaire]] (kimince li 22, 23 ou 24 d'&nbsp;octôbe) ** [[Frimaire]] (kimince li 21, 22 ou 23 d'&nbsp;nôvimbe) * Moes d'&nbsp;ivier (cawete ''ôse'') ** [[Nivôse]] (kimince li 21, 22 ou 23 d'&nbsp;decimbe) ** [[Pluviôse]] (kimince li 20, 21 ou 22 d'&nbsp;djanvî) ** [[Ventôse]] (kimince li 19, 20 ou 21 di fevrî) * Moes di prétins (cawete ''al'') ** [[Germinal]] (kimince li 20 ou 21 di måss) ** [[Floréal]] (kimince li 20 ou 21 d'&nbsp;avri) ** [[Prairial]] (kimince li 20 ou 21 di may) * Moes d'&nsp;esté (cawete ''idor'') ** [[Messidor]] (kimince li 19 ou 20 di djun) ** [[Thermidor]] (kimince li 19 ou 20 di djulete) ** [[Fructidor]] (kimince li 18 ou 19 d'&nbsp;awousse) Les 5 (6 les anêyes bizetes) djoûs di rawete al fén di l'&nbsp;anêye fijhént å cmince on ptit moes lomé ''sans-culottide'', mins a pårti di l'&nbsp;an III ([[1795]]) on les loma tot simplumint "djoûs di rawete" (''jours complémentaires''); i poirtèt les nos shuvants: *Djoû del viertu (''Jour de la vertu'') (li 17 ou 18 di setimbe) *Djoû do (''Jour du génie'') (li 18 ou 19 di setimbe) *Djoû d'&nbsp;l'&nbsp;ovraedje (''Jour du travail'') (li 19 ou 20 d'&nbsp;setimbe) *Djoû di l'&nbsp;opinion (''Jour de l'opinion'') (li 20 ou 21 di setimbe) *Djoû des recompinses (''Jour des récompenses'') (li 21 ou 22 d'&nbsp;setimbe) *Djoû del revolucion (''Jour de la révolution'') (les anêyes bizetes seulmint, li 22 ou 23 d'&nbsp;setimbe) === nos des djoûs === Les dijh djoûs del samwinne republikinne (ou ''decadi'') estént simplumint on bodje fwait sol no latén do limero eyet l'&nbsp;cawete ''-di'': *[[Primidi]] *[[Duodi]] *[[Tridi]] *[[Quartidi]] *[[Quintidi]] *[[Sextidi]] *[[Septidi]] *[[Octidi]] *[[Nonidi]] *[[Decadi]] ==Difoûtrinne hårdêye== *[http://prairial.free.fr/calendrier/sommaire.html http://prairial.free.fr/calendrier/sommaire.html] (e francès, castiyan, inglès, esperanto, portuguès, almand eyet neyerlandès) ---- Vey eto: [[calindrî]], [[Revolucion francesse]] [[ca:Calendari republicà francès]] [[da:Den franske republikanske kalender]] [[de:Französischer Revolutionskalender]] [[en:French Republican Calendar]] [[eo:Franca Respublika Kalendaro]] [[es:Calendario republicano francés]] [[fi:Vallankumouskalenteri]] [[fr:Calendrier républicain]] [[he:לוח השנה המהפכני בצרפת]] [[hu:Francia forradalmi naptár]] [[io:Revoluciona kalendario]] [[it:Calendario rivoluzionario francese]] [[ja:フランス革命暦]] [[lt:Prancūzų revoliucinis kalendorius]] [[nl:Franse Republikeinse Kalender]] [[pl:Francuski kalendarz rewolucyjny]] [[pt:Calendário Revolucionário Francês]] [[ru:Французский республиканский календарь]] [[sv:Franska revolutionskalendern]] [[uk:Французький революційний календар]] [[zh:共和曆]] 994 59048 2006-06-02T07:23:21Z Pablo 5 /* Tuzance walone */ luminme -> lu-minme [[categoreye:toponimeye]] [[Imådje:Transene.jpg|thumb|L'&nbsp;eglijhe di Transene]] '''Transene''' (so plaece ''Transine''; ni prononcîz nén ''Tranzine''; fr: ''Transinne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Libin]]. * Dimorants: 375 (1965); 423 (2004). * Limero del posse: '''6890''' (vî limero '''6915''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne&nbsp;12''' (pont dilérin d' l' A.L.W.) * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje: ''Oulines'' ([[Motî:halene|halenes]]) :Rime-rame: A [[Our (Ôpont)|Our]], li diale î court; a [[Maissin]], on l' ratind; a [[Anloe]], on l' fote sol toet; a [[Viyance]], on lyi fote so s' panse; <FONT COLOR="#ff0000">'''a Transene, on lyi fote so s' schene'''</FONT>; a [[Smu]], on lyi fote so s' cou et [[Les Libins|ås Libins]], on l' pind. Po les vîs scrijhas et l' etimolodjeye, loukîz e [[Motî:Transene|splitchant motî]] == Nos di des plaeces di Transene == === Hamteas === * Les Barakes (les djins s'&nbsp;î lomèt: les Barakîs), * Li Bårire. * Papene (so plaece: ''Papine'') (les djins k'&nbsp;î dmorèt: les Papinîs). === Nos d' plaeces === [[Imådje:transene_tiene_pichcaye.jpg|thumb|li tiene Pichcaye]] ==== Tchamps, prés et sårts ==== * Li tchamp [[Motî:Huwåd|Huwåd]] (so plaece: ''U.au''). * al Praireye (so plaece: ''Prêrîe''): coûteure di prés sol boird do bî del Falwache. * [[Motî:tchene 1|li tchenvirete]] (so plaece: ''la tchambrete'', dandjreus racourti di ''tchambrîrète''). * Les [[Motî:cawete|cawetes]] (pitits [[Motî:sicawer|scawés]] tchamps inte les mwaisses-prés et les bwès). * L'&nbsp;[[Motî:assinte|Assintchamp]] (so plaece: ''l'&nbsp;Absintchamp''). * Li sårt Djîle (so plaece: ''lu / ou saurt Djî''). ==== bwès et åbes ==== * Li [[håye (toponimeye)|Håye di brou]] (so plaece: ''la (h)âye / a l'&nbsp;âye du brou''); Li håye ås [[Motî:bû|bûs]] (so plaece: ''la (h)âye / a l'&nbsp;âye aus bûs''); al Laide Håye (e F. ''Lédaille''). * [[hé (toponimeye)|divant l'&nbsp;hé]] (so plaece: ''duvant la hé''). * Li [[ban (toponimeye)|bwès-e-ban]]. * Li [[hoûs (toponimeye)|Bwès d'&nbsp;Hoûs]] (so plaece: ''bwès d'&nbsp;Oû'') : gn a, podbon, do [[Motî:hoûs|hoûssea]]. * li [[sipene (toponimeye)|ronde sipene]] (so plaece: ''al ronde supine''). * li [[cerijhî (toponimeye)|cerijhî]] (k' a dné s' no å [[zônigne]]). * li [[tchinne (toponimeye)|Ployî Tchinne]] (la-minme : ''lu Ployé Tchin.ne'') * [[faw (toponimeye)|Divant les hesses]] (la k' gn a asteure li Spiscame). * [[tchårnale (toponimeye)|Li Pire ås Tchåmes]] (so plaece: ''la pîre aus tchaumes''), * Li [[Côroe (toponimeye)|Côroe]] (la-minme : ''Lu Côro'') ==== A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins ==== * A l'&nbsp;[[åjhe (toponimeye)|Åjhe]] (so plaece: ''a l' Auje''). * Li Crahire (dilé l' plinne des Minires, dandjreus k' gn aveut dvinltins des [[Sarazin|craheas d' Sarazin]]. * Padrî mon Rôzete. * Les Lodjes (astok di Smu). * Les tchamps d'&nbsp;[[Motî:Måtche|Måtche]]: (å mitan des bwès, a vey avou ene prôpieté d' on "Del Måtche" - e francès ''De la Marck'', gn aveut kécfeye la on tchestea. * li Mårtcha (bwès metou astok des tchamps d' Måtche). * li cawolin. * li cårire do Bwès-e-ban * å Spice-came, * al tchapele Notru-Dame di Gråces * sol Monumint. ==== A vey avou des aiwes ==== * li [[Motî:broûs|Broûlote]] (so plaece: ''Brûlote''). * les [[Motî:nawe (plaece)|nawes]]. * [[Fagne (toponimeye)|Fagnes]]: li Fagne Magnan (so plaece: ''la fagne''), li fagne Magrite Djan d'&nbsp;Our, les / ås Fagnes Mariete, li [[Motî:fwè (fagne)|Fwè]]. * [[fontinne (toponimeye)|Li fontinne ås veas]] (so l' ancyin dominne do Tchestea d' Måtche, gn åreut la rexhou ene bôme ki vneut do Tchestea). * li [[wé (toponimeye)|Wé-z-e-mwarin]], li [[Motî:wézrin|Wézrin]] * li bî del Falwache (so plaece: ''Falwâche''). ==== A vey avou des monts-et-vås ==== * li [[tiene (toponimeye)|tiene Pichcaye]] (so plaece: ''tchêne Pichcaye''); li tchamp do tiene; li voye do tchamp do tiene (so plaece: ''tchamp du tchêne'' e F. champ du chêne''). Li voye ki va so Rdû, la k' gn a on foirt tiene ki dischind sol Falwache. * li Témont, * Beyîmont * [[Motî:Mali (no d' famile)|Malimont]]. * Tchanmont (astok do minme bwès so Viyance). * li Fond del Voye di Viyance. * Al Rotche : grossès rotches ki brikèt foû d' tere, ene dis zeles, c' est li Rotche Magrite Zabele, do no di seus macrales k' î dansént. ==== Rowes et voyes ==== * rowes ** rowe do Covint (e francès ''du Couvent'') : cwate grosses måjhons metous a ene inglêye, come on covint. * Voyes ** li voye di [[Restegne|Stegne]] (e francès, ''rue de la Colline'') ** li voye di [[Smu]] (e francès: ''rue nouvelle''). ** li voye di [[Viyance]] (e francès: ''rue de la chapelle''). ** li voye di [[Les Libins|Libin]] (e francès: ''chemin agricole'') ** li voye di [[Rdû]]. * Voyes di tchamps u d'&nbsp;bwès: ** Voye des tchvås d'&nbsp;[[Motî:cope|cope]] (so plaece: ''vôye des tchfaus d' coupe''), ** Voye do Rouvro. ** Voye do Molén (po-z aler å Molén d' Wezelvå, inte Maissin et Viyance). ** Voye di [[Lesse (viyaedje)|Lesse]] * Pazeas & rouwales ** Li rowale (so plaece: ''rouwèle'') ** Li [[Schavêye (toponimeye)|Schavêye]] (so plaece : ''Chavée''). ** Li pazea do roptea (so plaece: ''roptê'') ** Li pazea del [[så (toponimeye)|Såcete]] (disparexheou diviè 1980) ** Li pazea do curé (disparexhou diviè 1960). ==== Ôtès sacwès et målåjhminces ==== ** Les Rouvros (prumî Rouvro, Rouvro, Rouvro å dbout). ** Li Tirê. ** Mussi (kécfeye on hamtea, dins l' vî vî tins, ''Mucsy'' dins li tchåte di vindaedje do ban di Viyance a l' abeye di Prûm ** [[batreye di Malplaket|Malplaké]] ** Pierzê == Istwere == [[Imådje:transene3.jpg|right|plake so l' otovoye, anonçant Transene]] Li ban d' Transene a todi stî raloyî å ban d' [[Viyance]]. Transene a stî rebané e [[1971]] avou [[Anloe]], [[Viyance]] (et l' hamtea d' [[Glaireuse]]), [[Ridû]], (et les hamteas di [[Lesse]], [[Hamwaide]], et [[Setchri]]), [[Les Libins]], [[Ôtchamp]] et [[Smu]], po fé li novele intité di [[Libin]]. == Djeyografeye == Transene est metou al croejhlåde inte les voyes di Brussele-Nameur-Lussimbork, et Lidje-Bouyon-Rinse. Did la, li Bårire (passaedje del [[Dutcheye di Bouyon]] ås Bas-Payis). Transene est raiwî pa l' [[Aiwe di Lesse]], ki fwait limite avou l' ancyin ptit ban d' [[Maissin]]. Li viyaedje est metou so l' otostråde E411 (rexhowe 34b). == Industreyes == [[Imådje:Transene baurire wi.jpg|thumb|l' otel del Bårire]] * [[Motî:cawolin|cawolin]]: dispu 1860, gn a co do saetchaedje disk' eviè 2010. * ostelreye: otel del Bårire (k' a cmincî e 1902). * Amuzmints: Spice-came (Euro-Space-Center). == Tuzance walone == * Teyåte e walon: Gn a yeu do teyåte e walon (pol fotbal) e 1946-1948. On louwéve les lives. Les wangnes alént po on camp d' prijhnîs politikes. * Sicrijheu e walon: [[Lucyin Mahin]]. * Diyalectolodjeye: Sacwants rcweraedjes di l' A.L.W. ont stî fwait po Transene. C' est Ernest Delaite di Rdû k' a-st amoenné [[Jean Haust]] lu-minme amon Djôzef Djilet, k' esteut secretaire. Sacwants diferinces rissintowes avou les viyaedjes vijhéns : ** Po les [[Motî:crompire|crompires]], on dit des [[Motî:canada|canadas]] a Transene, des [[Motî:truke|trukes]] a Viyance et Libin. ** A Rdû, on-z a ddja des mots del Fåmene : [[Motî:rexhe|rexhe]], fé [[Motî:prandjire|prandjire]] (a Transene, fé midi, sôrti). ** A Maissin, codjowaedje des [[rwaitant]]s di l' indicatif prezintrece avou l' cawete -at; Transene est l' dierin viyaedje sol voye di [[Lidje]] a [[Sidan|Sdan]] avou l' codjowaedje lidjwès: :A Transene cwand il l' dijhèt, i l' fijhèt; a Maissin, cwand i l' ''dijhat'', i l' ''fijhat''. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://www.wallonie.com/eurospacecenter/ Pådje do Spice-came] * [http://rifondou.walon.org/lv/rimas-rif.html Èn arimea so Transene] * [http://rifondou.walon.org/guere14-18.html#transene Li guere di 14 a Transene] * [http://rifondou.walon.org/carioteus.html#transene Responda d' èn ancyin ovrî des cawolins d' Transene] [[fr:Transinne]] [[nl:Transinne]] 995 64896 2006-06-24T19:24:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[nôvimbe]], c' est li 320inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 321inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 45 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1492]]: Prumî côp k'&nbsp;on [[meteyorite]] est corwaitî di manire syincieuse * [[1532]]: L'[[Inca]] [[Atahualpa]] est fwait prijhnî på ''conquistador'' [[Espagne|espagnol]] [[Francisco Pizarro]] * [[1797]]: Li marine [[Inglutere|inglesse]] si rsaetche foû del [[Mediteranêye]] * [[1849]]: [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]] est codåné a moirt på govienmint [[Rûsseye|rûsse]]. * [[1848]]: Rivintaedjes a [[Rome]] * [[1917]]: [[Georges Clemenceau]] divént prezidint do Consey, e [[France]] * [[1933]]: Rilåcions diplomatikes inte les [[Estas Unis]] eyet l'&nbsp;[[URSS|Union sovietike]] * [[1945]]: Askepiaedje di l'&nbsp;[[UNESCO]]. * [[1968]]: L'&nbsp;[[URSS|Union Sovietike]] enonde l'&nbsp;indjin spåciål li pus pezant a-z aveur stî enairé disk'&nbsp;asteure, li [[Proton-4]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[-42]]: [[Tibere]], [[impreur romin]] * [[1823]]: [[Jakob Amsler-Laffon]], matematikî [[Swisse|swisse]] * [[1873]]: [[W.C. Handy]], compôzeu * [[1888]]: [[Henri Bosco]], sicrijheus [[France|francès]] * [[1889]]: [[George Kaufman]], oteur dramatike [[Estats Unis|estazunyin]] * [[1895]]: [[Paul Hindemith]], compôzeu [[Almagne|almand]] * [[1922]]: [[José Saramago]], sicrijheu [[Portugal|portuguès]], [[pris Nobel di literateure]] e [[1998]] * [[1930]] - [[Chinua Achebe]], sicrijheu [[Nidjeria|nidjeryin]] * [[1964]]: [[Valeria Bruni-Tedeschi]], actresse [[France|francesse]] == Ont morou ç' djoû la == * [[1831]]: [[Carl von Clausewitz]], cotuzeu militåre eyet djenerå * [[1936]]: [[Louis-Joseph Maurin]], cardinå årtchuveke di [[Lyon]] ([[France]]). * [[1960]]: [[Clark Gable]], acteur [[Estats Unis|estazunyin]] * [[1993]]: [[Achille Zavatta]], cloune * [[2001]]: [[Tommy Flanagan]], pianisse == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * Djournêye eternåcionåle del tolerance, askepieye e [[1996]] pa l'&nbsp;[[ONU|Assimblêye djeneråle des Nåcions Uneyes]]. ---- '''Vey eto:''' [[14 di nôvimbe]] - [[15 di nôvimbe]] - [[17 di nôvimbe]] - [[18 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 November]] [[an:16 de nobiembre]] [[ar:16 نوفمبر]] [[ast:16 de payares]] [[be:16 лістапада]] [[bg:16 ноември]] [[bs:16. novembar]] [[ca:16 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 16]] [[co:16 nuvembri]] [[cs:16. listopad]] [[csb:16 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 16]] [[cy:16 Tachwedd]] [[da:16. november]] [[de:16. November]] [[el:16 Νοεμβρίου]] [[en:November 16]] [[eo:16-a de novembro]] [[es:16 de noviembre]] [[et:16. november]] [[eu:Azaroaren 16]] [[fi:16. marraskuuta]] [[fo:16. november]] [[fr:16 novembre]] [[frp:16 novembro]] [[fur:16 di Novembar]] [[fy:16 novimber]] [[ga:16 Samhain]] [[gl:16 de novembro]] [[he:16 בנובמבר]] [[hr:16. studenog]] [[hu:November 16]] [[ia:16 de novembre]] [[id:16 November]] [[io:16 di novembro]] [[is:16. nóvember]] [[it:16 novembre]] [[ja:11月16日]] [[jv:16 November]] [[ka:16 ნოემბერი]] [[ko:11월 16일]] [[ku:16'ê sermawezê]] [[la:16 Novembris]] [[lb:16. November]] [[lt:Lapkričio 16]] [[mk:16 ноември]] [[ms:16 November]] [[nap:16 'e nuvembre]] [[nds:16. November]] [[nl:16 november]] [[nn:16. november]] [[no:16. november]] [[oc:16 de novembre]] [[pam:Nobiembri 16]] [[pl:16 listopada]] [[pt:16 de Novembro]] [[ro:16 noiembrie]] [[ru:16 ноября]] [[scn:16 di nuvèmmiru]] [[sco:16 November]] [[simple:November 16]] [[sk:16. november]] [[sl:16. november]] [[sq:16 Nëntor]] [[sr:16. новембар]] [[sv:16 november]] [[te:నవంబర్ 16]] [[th:16 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 16]] [[tr:16 Kasım]] [[tt:16. Nöyäber]] [[uk:16 листопада]] [[vi:16 tháng 11]] [[war:Nobyembre 16]] [[zh:11月16日]] 996 65493 2006-06-29T11:09:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Фёдар Дастаеўскі]] [[Categoreye:grands scrijheus|Dostoyevskiy]] [[Categoreye:Rûsseye]] [[Imådje:Dostoevsky 1872.jpg|thumb|Fyodor Dostoyevskiy. Poitrait fwait pa [[Vasiliy Perov]], 1872]] '''Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy''' (Фёдор Михайлович Достоевский) ([[1821]]-[[1881]]) esteut-st on scrijheu [[Rûsseye|rûsse]], onk des pus impôrtants del [[literateure rûsse]]. Il est veyou come l'&nbsp;askepieu di l'&nbsp;[[egzistincialisse]]. I vna-st å monde li [[11 di nôvimbe]] [[1821]] a [[Moscou]], li deujhinme d'&nbsp;ene famile di set efants da Mixhail Andreyevitch Dostoyevskiy (Михаил Андреевич Достоевский) eyet Mariya Fyodorovna Netchayeva (Мария Фёдоровна Нечаева). Fyodor Mixhaylovitch si mame mora di maldeye e [[1837]]. Fyodor eyet si fré Mixhail ont stî evoyîs a l'&nbsp;Academeye d'&nbsp;Indjenireye Militåre di [[Sint Petersbork]] pô d'&nbsp;tins après l'&nbsp;moirt da leu mame, mins c'&nbsp;esteut ddja plané dispoy lontins. Et çoula n'&nbsp;a nén stî long divant ki leu pa, on cridujyin militåre, moraxhe eto, e [[1839]]. I gn a pont d'&nbsp;prouves, mins on pinse k'&nbsp;il åreut stî touwé pa ses prôpes sieves, après ene margaye cåze di l'&nbsp;alcol. Fyodor Dostoevsky a divnou oficir di l'&nbsp;årmêye e [[1843]] i dna si demission e [[1944]]. E [[1848]] i radjond on groupe di djonnes tuzeus ki volént poûsser les payizans a fé ene revolucion socialisse. Il a stî aresté ey eprijhnî e [[1849]], avou tot l'&nbsp;groupe, po des activités revolucionåres siconte do [[Tsar Nicolas I]]. Codåné a moirt, il est amoenné dvant on peloton po-z esse fuziyî; mins al dierinne munute si codonåcion est candjeye po cwate anêyes d'&nbsp;abanaedje eyet ovraedje foircî el [[Sibereye]]. Si sintince finixhe e [[1854]], a ç'&nbsp;moumint i s'&nbsp;egadje dins l'&nbsp;Redjiment di Sibereye ey esse evoyî e garnizon el [[Mongoleye]] po cénk ans. Çoula fourit-st on tournant dins l'&nbsp;vicåreye di l'&nbsp;oteur. Dostoyevskiy abandna si tuza radicå ey divini foirt wårdiveus eyet pår relidjeus. Si sintince di prijhon finixhe e [[1854]], a ç'&nbsp;moumint il est evoyî come simpe sôdård dins l'&nbsp;Redjiment di Sibereye e garnizon el [[Mongoleye]] po cénk ans. I cminça-st ene relåcion avou Mariya Dmitriyevna Isayeva (Мария Дмитриевна Исаева), li feme d'&nbsp;ene kinoxhance del Sibereye, k'&nbsp;i s'&nbsp;va maryî avou e [[1861]], après k'&nbsp;ele åye divnou veve. E [[1860]], i rivna-st a [[Sint Petersbork]], wice k'&nbsp;i saye d'&nbsp;enonder, sins succès, sacwantès gazetes di belès letes avou s'&nbsp;grand fré Mixhail. Dostoyevskiy a stî foû disbåtchî del moirt di s'&nbsp;feme e 1864, shuvowe pô d'&nbsp;tins après del moirt da s'&nbsp;fré. Di pus, avou des desses a rlaye, i n'&nbsp;aveut pupont d'&nbsp;cwårs po-z aidî l'&nbsp;veve et ls efants da s'&nbsp;fré. Dostoyevskiy si disloujha pår, eyet djouwer eyet fé des paris, çou k'&nbsp;agrandixheut co ses desses. Po s'&nbsp;schaper foû di ses crediteus a Sint Petersbork, Dostoyevskiy voyaedja avå l'&nbsp;Urope; [[Berlin]], [[Varsoveye]], [[Paris]]. I rascontra Apollinaria (Pollina) Suslova, ene djonne situdiante d'&nbsp;univiersité, poy Anna Snitkiva, ene [[sitenografeye|sitenografresse]] di 19 ans, k'&nbsp;il a maryî e [[1867]]. C'&nbsp;est so ç'&nbsp;periode la k'&nbsp;i scrijha ses meyeus lives. Anna Snitkiva l'&nbsp;aidive dins ses scrijhaedjes, et c'&nbsp;est co leye ki va-st eplaidî les letes da Dostoyevskiy après s'&nbsp;moirt. Fyodor Dostoyevskiy mora li [[28 di djanvî]] [[1881]] ey esse eteré e l'&nbsp;Aite Tixhvine do Mostî Aleksander Nevskiy a Sint Petersbork, Rûsseye. ==Djivêye di ses ouves== * ''Pôvès djins'' (1846) * ''Li dobe'' (1846) * ''Flåwe cour'' (1848) * ''Blankès nutes'' (1848) * ''Netotchka Nezvanova'' (1849) * ''Li viyaedje di Stepantchikovo'' (1859) * ''Li sondje do mononke'' (1859) * ''Umiyîs ey ofinsés'' 1861 * ''Notes del måjhone des moirts'' (ou ''l' Aite des vicants'') (1862) * ''Ene laide istwere'' (1862) * ''Notes d'&nbsp;ivier so des impressions d'&nbsp;esté'' (1863) * ''Rimimbrances di dzo tere'' (1864) * ''Crime et Pûnixhmint'' (1866) * ''Li djouweu'' (1867) * ''Li boubiè'' (1868) * ''L'&nbsp;eternel maryî'' (1870) * ''Les Possedés'' (1872) * ''Bobok'' (1873) * ''Djournå d'&nbsp;on scrijheu'' (1873-1881) * ''Li djonnea'' (1875) * ''Lés frés Karamazov'' (1880) [[ar:فيودور دوستويفسكي]] [[be:Фёдар Дастаеўскі]] [[bg:Фьодор Достоевски]] [[bn:ফিওদোর দস্তয়েভ্‌স্কি]] [[bs:Fjodor Dostojevski]] [[ca:Fiodor Dostoievski]] [[cs:Fjodor Michajlovič Dostojevskij]] [[da:Fjodor Mikhajlovitj Dostojevskij]] [[de:Fjodor Michailowitsch Dostojewski]] [[el:Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι]] [[en:Fyodor Dostoevsky]] [[eo:Fjodor Dostojevskij]] [[es:Fiódor Dostoyevski]] [[et:Fjodor Dostojevski]] [[eu:Fjodor Dostojevsky]] [[fa:فئودور داستایوسکی]] [[fi:Fjodor Dostojevski]] [[fr:Fedor Dostoïevski]] [[he:פיודור מיכאילוביץ' דוסטויבסקי]] [[hr:Fjodor Dostojevski]] [[hu:Fjodor Mihajlovics Dosztojevszkij]] [[id:Fyodor Dostoyevsky]] [[io:Fyodor Dostoyevski]] [[it:Fëdor Mikhailovič Dostoevskij]] [[ja:フョードル・ドストエフスキー]] [[ka:დოსტოევსკი, თედორე]] [[ko:표도르 도스토옙스키]] [[lt:Fiodoras Dostojevskis]] [[lv:Fjodors Dostojevskis]] [[mk:Фјодор Достоевски]] [[nl:Fjodor Dostojevski]] [[nn:Fjodor Dostojevskij]] [[no:Fjodor Dostojevskij]] [[pl:Fiodor Dostojewski]] [[pt:Fiódor Dostoiévski]] [[ro:Fiodor Dostoievski]] [[ru:Достоевский, Фёдор Михайлович]] [[scn:Fëdor Mikhailovič Dostoevskij]] [[sk:Fiodor Michajlovič Dostojevskij]] [[sl:Fjodor Mihajlovič Dostojevski]] [[sr:Фјодор Михајлович Достојевски]] [[sv:Fjodor Dostojevskij]] [[tl:Fëdor Dostoevskij]] [[tr:Fyodor Mikailoviç Dostoyevski]] [[uk:Достоєвський Федір Михайлович]] [[vi:Fyodor Mikhailovich Dostoevsky]] [[zh:费奥多尔·陀思妥耶夫斯基]] 997 21996 2003-11-16T15:45:33Z Pablo 5 '''co a fé:''' verifyî li djivêye des lives; si possibe diner les nos oridjinås e rûsse. dire sacwants mots so ses mwaissès ouves. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 998 21997 2003-12-14T21:08:13Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bê</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Beez</span>, rebané avou 5000 [[Motî:Nameur|Nameur]]; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;78]; vî limero del posse: 5128. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Hamtea d'&nbsp;Bê:</FONT> Foret. <FONT FACE="Arial Narrow">Djeyografeye:</FONT> viyaedje metou so Mouze, djus d'&nbsp;Nameur, avou on grand pont so l'&nbsp;otovoye Brussele-Lussimbork ki passe ådzeu. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"bé"</span> (sourd u beyôle); rl a: [[Motî:Belfontinne|Belfontinne]]. Disfondowes: Bê, Bé, <B>Bin</B>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-vi>Beus (535), Beiss (832)</span>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bê]] 999 21998 2004-05-22T00:52:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Båzeke</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Basècles</span>, rebané avou Beleul, dins l'&nbsp;arondixhmint d'&nbsp;Ate, e payis picård. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> Li viyaedje, metou djusse dilé l'&nbsp;grand-voye rominne Bavai-Velzeke, fourit mwints côps avadji pås sôdårs francès (1478, 1557-1559, 1649, 1709, 1712). Tot fougnant l'&nbsp;viyaedje e 1848, on-z a toumé so on çmintire merovindjin avou 50 tombes. <FONT FACE="Arial Narrow">Industreyes:</FONT> cårires di bleuwe pire. Etimolodjeye: latén <span lang=la>basilica</span> (eglijhe, sovint basteye so on monumint ås moirts gålwès). <span id="url">[http://www.basecles.com/ Pondants et djondants].</span> Disfondowes: Bauzèke, Bazèke.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Båzeke]] 1000 58029 2006-05-23T11:16:34Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Beafort]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Beafôrt</B></FONT> [n.pl.] aloû des aidants do Prince-eveke di Lidje, e F. <span lang=fr>Beaufort</span>. a pô près l'&nbsp;ancyin ptit ban di [[Motî:Ben-Ahin|Ben-Ahin]]°. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Beafôrt</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Beaufort</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;provnance (Beafôrt, a Ben-Ahin). 1001 22000 2004-01-06T11:37:42Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bébé</B></FONT> [o.n.] påpåd. <I>I n'&nbsp;fåt nén rmete djin a biesse, mins cwand nosse båshele a-st acoûtchi, li bébé aveut on bresse må metou, come nosse vatche cwand elle a velé.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atchter, ratchter on bébé:</FONT> (mot po ls efants) awè, rawè èn efant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cmander on bébé:</FONT> awè des rapoirts avou l'&nbsp;idêye d'&nbsp;awè èn efant. <I>On djheut ki l'&nbsp;meyeu moumint po cmander les bébés, c'&nbsp;esteut les djoûs di dvant plinte lune</I> (L. Baijot). Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"bébé"</span>, 1950.</P> 1002 22001 2003-12-14T21:01:51Z Pablo <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bêfe</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Beffe</span>, rebané avou 6987 [[Motî:Rindeu|Rindeu]]; limero diyalectolodjike: [Ma&nbsp;24]; vî limero del posse: 6992. <B>2.</B> [no d'&nbsp;aiwe] aiwe e F. <span lang=fr>Befve</span>, k'&nbsp;egolene divins Berwinne. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"bat-ahwjo"</span> (boune waide, did la, boune aiwe), rl a: [[Motî:Båfe|Båfe]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bêfe]], [[Aiwe di Bêfe]] 1003 22002 2005-05-16T08:02:21Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 63.70.62.82, li dierin candjmint est asteure da Pablo [[da:Wikipedia:Om]] [[de:Wikipedia:Über Wikipedia]] [[en:Wikipedia:About]] [[es:Wikipedia:Acerca de]] [[fr:Wikipédia:À propos]] [[hu:Wikipédia:Wikipédiáról]] [[ja:Wikipedia:ウィキペディアについて]] [[sv:Wikipedia:Om]] [[zh:Wikipedia:关于]] '''[[Wikipedia]]''' est on pordjet po fé ene eciclopeye libe, sicrîte coperativmint, tot-z eployant li tecnolodjeye [[WikiWiki]]; dj'&nbsp;ô bén ki tot l'&nbsp;minme kî, vos avou, pout candjî les årtikes, i sufixh djusse di clitchî sol loyén «candjî l'&nbsp;pådje» k'&nbsp;i gn a so tchake årtike ki n'&nbsp;est nén metou come ene [[Wikipedia:Pådjes protedjeyes|pådje protedjeye]]. Li prumî pordjet Wikipedia (en inglès) a stî enondé li [[15 di djanvî]] [[2001]]; li ci e walon a cmincî li [[20 d' djulete|20 d'&nbsp;djulete]] [[2003]], et i gn a disk'&nbsp;asteure {{NUMBEROFARTICLES}} årtikes e [[walon]], et co bén ds ôtes dins des [[Wikipedia:Cowordinåcion multi-linwe|ôtes lingaedjes]]. Tos les djoûs, des meyes di contribuweus do monde etir fijhèt des meyes et des meyes di candjmints et radjoutèt des hopeas di noveas årtikes dins les diferins wikipedias. Tot l'&nbsp;contnou di Wikipedia est dizo l'&nbsp;[[licince di documintåcion libe di GNU]]. Les contribucions dmanèt li prôpieté di leus askepieus, dismetant kel licince di sôre ''[[copyleft]]'' permete kel contnou dmeure libe, sipårdåve eyet copiåve. Loukîz l'&nbsp;[[Wikipedia:Abondroets|pådje so ls abondroets]] po pus di racsegnes. 1004 22003 2004-11-13T13:54:55Z Pablo 5 å dfait -> åd fwait #REDIRECT [[Wikipedia:Åd fwait]] 1005 48183 2005-12-26T19:49:10Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; occitano-catalan &gt; '''occitan''' ---- L'&nbsp;''occitan'' est on lingaedje roman djåzé sol tîce sud del [[France]] (so 6 redjons ou 32 dipårtumints francès), å sud di l'&nbsp;[[Aiwe di Loire]]; eyet dins sacwantès vås des Alpes e l'&nbsp;[[Itåleye]] eyet dins l'&nbsp;[[Vå d' Aran]], e l'&nbsp;[[Catalogne]]. Li no '''provinçå''' est ossu eployî, mins li provinçå est djusse onk des pårlers di l'&nbsp;occitan, li variante del redjon del [[Province (redjon di France)|Province]], li diyaleke eployî på scrijheu [[Frédéric Mistral]]. L'&nbsp;occitan est, avou l'&nbsp;[[catalan]], on mimbe del famile occitano-catalane, ene des pus viyès familes di lingaedjes romans avou l'&nbsp;galo-roman. Å cmince li catalan eyet l'&nbsp;occitan n'&nbsp;fijhèt k'&nbsp;on seu lingaedje, çou ki fwait k'&nbsp;on dit ossu bén «vî catalan» ki «vî occitan» po lomer ci vî lingaedje la. Catalan ey occitan sont co asteure foirt près l'&nbsp;onk di l'&nbsp;ôte, copurade li variance [[Languedoc|languedocyinne]] di l'&nbsp;occitan. Li no do lingaedje vént di l'&nbsp;adviebe d'&nbsp;acertinaedje '''oc''' (''oyi''), eneviè les lingaedjes romans do nôr k'&nbsp;eployèt '''oyi'''. L'&nbsp;occitan a stî on grand lingaedje di culteure tins del [[moyinådje]] e l'&nbsp;[[Urope]], eyet les trobadours (''trobadors'', les cis ki trovèt, do viebe ''trobar''). Les trobadours ont spårdou so tote l'&nbsp;Urope leus tchants et powezeyes amoreuses. Avou l'&nbsp;impôzicion do [[francès]] på pouvwer royå sol teritwere francès, l'&nbsp;occitan cmince a piede do prestidje a pårti do [[14inme sieke]]. Les côps les pus deurs siconte do lingaedje ont stî dnés tins del [[Revolucion francesse]], cwand li varyisté des lingaedjes esteut veyowe come mançant li revolucion. Mågré k'&nbsp;c'&nbsp;esteut co l'&nbsp;lingaedje djåzé tos les djoûs pa l'&nbsp;plupårt des djins al campagne disk'&nbsp;a bén intré li [[20inme sieke]], il aveut stî replaecî på francès po les cåzaedjes pus formels et po l'&nbsp;sicrijhaedje. Avou l'&nbsp;sicole obligatwere å cmince do [[20inme sieke]] on va disfinde di cåzer l'&nbsp;lingaedje, come tot avå l'&nbsp;France, avou des pûnixhmints po les efants. Mins nerén, i gn a co al fén do sieke sacwants miyons d'&nbsp;cåzeus d'&nbsp;occitan, copurade amon les viyès djins, et on cmince de ravicaedje, avou des eplaidaedjes en occitan, eyet des scoles wice ki des cours sont dnés en occitan; les ''calendretas''. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''oc'''. ===egzimpe di tecse=== * en occitan: Totes los èssers umans naisson liures e egals en dignitat e en dreches. Son dotats de rason e de consciéncia e se devon comportar los unes amb los autres dins un esperit de fraternitat. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://oc.wikipedia.org Wikipedia en occitan] * [http://occitanet.free.fr Cours d'&nbsp;occitan] * [http://www.oc-tv.net Televuzion en occitan] * [http://www.radiolengadoc.com Radio en occitan] [[af:Oksitaans]] [[als:Okzitanische Sprache]] [[an:Idioma oczitán]] [[ast:Occitanu]] [[bg:Окситански език]] [[bh:Oseetan]] [[ca:Occità]] [[cs:Okcitánština]] [[cy:Ocsitaneg]] [[da:Occitansk]] [[de:Okzitanische Sprache]] [[el:Οσιτανικά]] [[en:Occitan language]] [[eo:Okcitana lingvo]] [[es:Occitano]] [[eu:Okzitaniera]] [[fi:Oksitaani]] [[fr:Occitan]] [[hu:Okszitán]] [[it:Lingua occitana]] [[ja:オック語]] [[ko:오크어]] [[kw:Oksitanek]] [[li:Occitaans]] [[lt:Oksitanų kalba]] [[nds:Okzitansch]] [[nl:Occitaans]] [[nn:Oksitansk språk]] [[oc:Occitan]] [[pl:Język prowansalski]] [[pt:Língua occitana]] [[ro:Limba occitană]] [[ru:Окситанский язык]] [[sl:Okcitanščina]] [[sr:Окситански језик]] [[sv:Occitanska]] [[zh:歐西坦語]] 1006 22005 2003-11-18T11:28:36Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Ratournaedje_di_l'_eterface" #REDIRECT [[Wikipedia:Ratournaedje_di_l'_eterface]] 1007 39068 2005-09-03T09:17:36Z Zwobot 96 robot Ajoute: als, bg, et, eu, fa, ga, gu, ia, is, ka, ko, li, lt, ms, nn, no, ru, sc, su, th, tl, tt Retire: sv Modifie: de, gl, hu, pt, vi, zh Li '''Licince di documintåcion libe di GNU''' (''GNU Free Documentation License'') est ene licince di sôre [[copyleft]] po fé do [[contnou å lådje]]. ''Li såme di visse licince cial c'&nbsp;est di rinde «libe» tot manuel, live ou ôte sicrît documint; libe dins l'&nbsp;sins di dner l'&nbsp;liberté a tertos del poleur '''lére''', del poleur '''copyî''' ou '''spåde''', tot l'&nbsp;'''candjant''' ou nén, et po des çanses ou nén.'' Tos les contnous di [[Wikipedia]] sont dizo cisse licince chal. * Li modêye 1.2 del licince si trove so http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html (en inglès) * on ratournaedje (nén oficir) e francès si trove al hårdêye: http://cesarx.free.fr/gfdlf.html ''Vey eto'' * [[Wikipedia:Abondroets]] * [[Wikipedia:Tecse del GFDL|Tecse etir del licince]] (en inglès) [[als:GNU-Lizenz für freie Dokumentation]] [[bg:Лиценз за свободна документация на ГНУ]] [[ca:Llicència de documentació lliure de GNU]] [[cs:GFDL]] [[cy:GNU FDL]] [[da:GNU Free Documentation License]] [[de:GNU-Lizenz für freie Dokumentation]] [[en:GNU Free Documentation License]] [[eo:GFDL]] [[es:Licencia de documentación libre GNU]] [[et:GNU FDL]] [[eu:GNU FDL]] [[fa:GNU FDL]] [[fi:GNU Free Documentation License]] [[fo:GNU Free Documentation License]] [[fr:Licence de documentation libre GNU]] [[fy:GNU/FDL]] [[ga:GNU FDL]] [[gl:Licenza de Documentación Libre GNU]] [[gu:GFDL]] [[hu:GNU Free Documentation License]] [[ia:Licentia GNU pro Documentation Libere]] [[id:GFDL]] [[is:Frjálsa GNU handbókarleyfið]] [[it:GNU Free Documentation License]] [[ja:GNU FDL]] [[ka:GNU Free Documentation License]] [[ko:GNU 자유 문서 사용 허가서]] [[ku:Lîsansa Belgekirina Azada GNU]] [[lb:GNU Free Documentation License]] [[li:GNU Free Documentation License]] [[lt:GNU FDL]] [[ms:Lesen Dokumentasi Bebas GNU]] [[nds:GNU-FDL]] [[nl:GNU Vrije Documentatie Licentie]] [[nn:GNU Free Documentation License]] [[no:GNU fri dokumentasjonslisens]] [[oc:Licéncia de documentacion liura GNU]] [[pl:GNU Free Documentation License]] [[pt:GNU Free Documentation License]] [[ro:GNU FDL]] [[ru:GNU FDL]] [[sc:GNU Free Documentation License]] [[simple:GNU Free Documentation License]] [[sl:Dovoljenje GNU za rabo proste dokumentacije]] [[sr:ГНУ-ова ЛСД]] [[su:Lisénsi Dokumén Bébas GNU]] [[th:GNU Free Documentation License]] [[tl:GNU Free Documentation License]] [[tt:GNU/İrekle İstälek Röxsätnämäse]] [[vi:Giấy Phép Sử Dụng Văn Bản Tự Do GNU]] [[zh:GNU自由文档许可证]] [[zh-min-nan:GNU Chū-iû Bûn-kiāⁿ Hí-khó-su]] 1008 22007 2003-11-18T12:08:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Licince di documintåcion libe di GNU]] 1009 22008 2003-11-18T12:16:42Z Pablo 5 Version 1.2, November 2002 Copyright (C) 2000,2001,2002 Free Software Foundation, Inc. 59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307 USA Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed. ==0. PREAMBLE == The purpose of this License is to make a manual, textbook, or other functional and useful document "free" in the sense of freedom: to assure everyone the effective freedom to copy and redistribute it, with or without modifying it, either commercially or noncommercially. Secondarily, this License preserves for the author and publisher a way to get credit for their work, while not being considered responsible for modifications made by others. This License is a kind of "copyleft", which means that derivative works of the document must themselves be free in the same sense. It complements the GNU General Public License, which is a copyleft license designed for free software. We have designed this License in order to use it for manuals for free software, because free software needs free documentation: a free program should come with manuals providing the same freedoms that the software does. But this License is not limited to software manuals; it can be used for any textual work, regardless of subject matter or whether it is published as a printed book. We recommend this License principally for works whose purpose is instruction or reference. ==1. APPLICABILITY AND DEFINITIONS == This License applies to any manual or other work, in any medium, that contains a notice placed by the copyright holder saying it can be distributed under the terms of this License. Such a notice grants a world-wide, royalty-free license, unlimited in duration, to use that work under the conditions stated herein. The "Document", below, refers to any such manual or work. Any member of the public is a licensee, and is addressed as "you". You accept the license if you copy, modify or distribute the work in a way requiring permission under copyright law. A "Modified Version" of the Document means any work containing the Document or a portion of it, either copied verbatim, or with modifications and/or translated into another language. A "Secondary Section" is a named appendix or a front-matter section of the Document that deals exclusively with the relationship of the publishers or authors of the Document to the Document's overall subject (or to related matters) and contains nothing that could fall directly within that overall subject. (Thus, if the Document is in part a textbook of mathematics, a Secondary Section may not explain any mathematics.) The relationship could be a matter of historical connection with the subject or with related matters, or of legal, commercial, philosophical, ethical or political position regarding them. The "Invariant Sections" are certain Secondary Sections whose titles are designated, as being those of Invariant Sections, in the notice that says that the Document is released under this License. If a section does not fit the above definition of Secondary then it is not allowed to be designated as Invariant. The Document may contain zero Invariant Sections. If the Document does not identify any Invariant Sections then there are none. The "Cover Texts" are certain short passages of text that are listed, as Front-Cover Texts or Back-Cover Texts, in the notice that says that the Document is released under this License. A Front-Cover Text may be at most 5 words, and a Back-Cover Text may be at most 25 words. A "Transparent" copy of the Document means a machine-readable copy, represented in a format whose specification is available to the general public, that is suitable for revising the document straightforwardly with generic text editors or (for images composed of pixels) generic paint programs or (for drawings) some widely available drawing editor, and that is suitable for input to text formatters or for automatic translation to a variety of formats suitable for input to text formatters. A copy made in an otherwise Transparent file format whose markup, or absence of markup, has been arranged to thwart or discourage subsequent modification by readers is not Transparent. An image format is not Transparent if used for any substantial amount of text. A copy that is not "Transparent" is called "Opaque". Examples of suitable formats for Transparent copies include plain ASCII without markup, Texinfo input format, LaTeX input format, SGML or XML using a publicly available DTD, and standard-conforming simple HTML, PostScript or PDF designed for human modification. Examples of transparent image formats include PNG, XCF and JPG. Opaque formats include proprietary formats that can be read and edited only by proprietary word processors, SGML or XML for which the DTD and/or processing tools are not generally available, and the machine-generated HTML, PostScript or PDF produced by some word processors for output purposes only. The "Title Page" means, for a printed book, the title page itself, plus such following pages as are needed to hold, legibly, the material this License requires to appear in the title page. For works in formats which do not have any title page as such, "Title Page" means the text near the most prominent appearance of the work's title, preceding the beginning of the body of the text. A section "Entitled XYZ" means a named subunit of the Document whose title either is precisely XYZ or contains XYZ in parentheses following text that translates XYZ in another language. (Here XYZ stands for a specific section name mentioned below, such as "Acknowledgements", "Dedications", "Endorsements", or "History".) To "Preserve the Title" of such a section when you modify the Document means that it remains a section "Entitled XYZ" according to this definition. The Document may include Warranty Disclaimers next to the notice which states that this License applies to the Document. These Warranty Disclaimers are considered to be included by reference in this License, but only as regards disclaiming warranties: any other implication that these Warranty Disclaimers may have is void and has no effect on the meaning of this License. ==2. VERBATIM COPYING == You may copy and distribute the Document in any medium, either commercially or noncommercially, provided that this License, the copyright notices, and the license notice saying this License applies to the Document are reproduced in all copies, and that you add no other conditions whatsoever to those of this License. You may not use technical measures to obstruct or control the reading or further copying of the copies you make or distribute. However, you may accept compensation in exchange for copies. If you distribute a large enough number of copies you must also follow the conditions in section 3. You may also lend copies, under the same conditions stated above, and you may publicly display copies. ==3. COPYING IN QUANTITY == If you publish printed copies (or copies in media that commonly have printed covers) of the Document, numbering more than 100, and the Document's license notice requires Cover Texts, you must enclose the copies in covers that carry, clearly and legibly, all these Cover Texts: Front-Cover Texts on the front cover, and Back-Cover Texts on the back cover. Both covers must also clearly and legibly identify you as the publisher of these copies. The front cover must present the full title with all words of the title equally prominent and visible. You may add other material on the covers in addition. Copying with changes limited to the covers, as long as they preserve the title of the Document and satisfy these conditions, can be treated as verbatim copying in other respects. If the required texts for either cover are too voluminous to fit legibly, you should put the first ones listed (as many as fit reasonably) on the actual cover, and continue the rest onto adjacent pages. If you publish or distribute Opaque copies of the Document numbering more than 100, you must either include a machine-readable Transparent copy along with each Opaque copy, or state in or with each Opaque copy a computer-network location from which the general network-using public has access to download using public-standard network protocols a complete Transparent copy of the Document, free of added material. If you use the latter option, you must take reasonably prudent steps, when you begin distribution of Opaque copies in quantity, to ensure that this Transparent copy will remain thus accessible at the stated location until at least one year after the last time you distribute an Opaque copy (directly or through your agents or retailers) of that edition to the public. It is requested, but not required, that you contact the authors of the Document well before redistributing any large number of copies, to give them a chance to provide you with an updated version of the Document. ==4. MODIFICATIONS == You may copy and distribute a Modified Version of the Document under the conditions of sections 2 and 3 above, provided that you release the Modified Version under precisely this License, with the Modified Version filling the role of the Document, thus licensing distribution and modification of the Modified Version to whoever possesses a copy of it. In addition, you must do these things in the Modified Version: * A. Use in the Title Page (and on the covers, if any) a title distinct from that of the Document, and from those of previous versions (which should, if there were any, be listed in the History section of the Document). You may use the same title as a previous version if the original publisher of that version gives permission. * B. List on the Title Page, as authors, one or more persons or entities responsible for authorship of the modifications in the Modified Version, together with at least five of the principal authors of the Document (all of its principal authors, if it has fewer than five), unless they release you from this requirement. * C. State on the Title page the name of the publisher of the Modified Version, as the publisher. * D. Preserve all the copyright notices of the Document. * E. Add an appropriate copyright notice for your modifications adjacent to the other copyright notices. * F. Include, immediately after the copyright notices, a license notice giving the public permission to use the Modified Version under the terms of this License, in the form shown in the Addendum below. * G. Preserve in that license notice the full lists of Invariant Sections and required Cover Texts given in the Document's license notice. * H. Include an unaltered copy of this License. * I. Preserve the section Entitled "History", Preserve its Title, and add to it an item stating at least the title, year, new authors, and publisher of the Modified Version as given on the Title Page. If there is no section Entitled "History" in the Document, create one stating the title, year, authors, and publisher of the Document as given on its Title Page, then add an item describing the Modified Version as stated in the previous sentence. * J. Preserve the network location, if any, given in the Document for public access to a Transparent copy of the Document, and likewise the network locations given in the Document for previous versions it was based on. These may be placed in the "History" section. You may omit a network location for a work that was published at least four years before the Document itself, or if the original publisher of the version it refers to gives permission. * K. For any section Entitled "Acknowledgements" or "Dedications", Preserve the Title of the section, and preserve in the section all the substance and tone of each of the contributor acknowledgements and/or dedications given therein. * L. Preserve all the Invariant Sections of the Document, unaltered in their text and in their titles. Section numbers or the equivalent are not considered part of the section titles. * M. Delete any section Entitled "Endorsements". Such a section may not be included in the Modified Version. * N. Do not retitle any existing section to be Entitled "Endorsements" or to conflict in title with any Invariant Section. * O. Preserve any Warranty Disclaimers. If the Modified Version includes new front-matter sections or appendices that qualify as Secondary Sections and contain no material copied from the Document, you may at your option designate some or all of these sections as invariant. To do this, add their titles to the list of Invariant Sections in the Modified Version's license notice. These titles must be distinct from any other section titles. You may add a section Entitled "Endorsements", provided it contains nothing but endorsements of your Modified Version by various parties--for example, statements of peer review or that the text has been approved by an organization as the authoritative definition of a standard. You may add a passage of up to five words as a Front-Cover Text, and a passage of up to 25 words as a Back-Cover Text, to the end of the list of Cover Texts in the Modified Version. Only one passage of Front-Cover Text and one of Back-Cover Text may be added by (or through arrangements made by) any one entity. If the Document already includes a cover text for the same cover, previously added by you or by arrangement made by the same entity you are acting on behalf of, you may not add another; but you may replace the old one, on explicit permission from the previous publisher that added the old one. The author(s) and publisher(s) of the Document do not by this License give permission to use their names for publicity for or to assert or imply endorsement of any Modified Version. ==5. COMBINING DOCUMENTS == You may combine the Document with other documents released under this License, under the terms defined in section 4 above for modified versions, provided that you include in the combination all of the Invariant Sections of all of the original documents, unmodified, and list them all as Invariant Sections of your combined work in its license notice, and that you preserve all their Warranty Disclaimers. The combined work need only contain one copy of this License, and multiple identical Invariant Sections may be replaced with a single copy. If there are multiple Invariant Sections with the same name but different contents, make the title of each such section unique by adding at the end of it, in parentheses, the name of the original author or publisher of that section if known, or else a unique number. Make the same adjustment to the section titles in the list of Invariant Sections in the license notice of the combined work. In the combination, you must combine any sections Entitled "History" in the various original documents, forming one section Entitled "History"; likewise combine any sections Entitled "Acknowledgements", and any sections Entitled "Dedications". You must delete all sections Entitled "Endorsements." ==6. COLLECTIONS OF DOCUMENTS == You may make a collection consisting of the Document and other documents released under this License, and replace the individual copies of this License in the various documents with a single copy that is included in the collection, provided that you follow the rules of this License for verbatim copying of each of the documents in all other respects. You may extract a single document from such a collection, and distribute it individually under this License, provided you insert a copy of this License into the extracted document, and follow this License in all other respects regarding verbatim copying of that document. ==7. AGGREGATION WITH INDEPENDENT WORKS == A compilation of the Document or its derivatives with other separate and independent documents or works, in or on a volume of a storage or distribution medium, is called an "aggregate" if the copyright resulting from the compilation is not used to limit the legal rights of the compilation's users beyond what the individual works permit. When the Document is included in an aggregate, this License does not apply to the other works in the aggregate which are not themselves derivative works of the Document. If the Cover Text requirement of section 3 is applicable to these copies of the Document, then if the Document is less than one half of the entire aggregate, the Document's Cover Texts may be placed on covers that bracket the Document within the aggregate, or the electronic equivalent of covers if the Document is in electronic form. Otherwise they must appear on printed covers that bracket the whole aggregate. ==8. TRANSLATION == Translation is considered a kind of modification, so you may distribute translations of the Document under the terms of section 4. Replacing Invariant Sections with translations requires special permission from their copyright holders, but you may include translations of some or all Invariant Sections in addition to the original versions of these Invariant Sections. You may include a translation of this License, and all the license notices in the Document, and any Warranty Disclaimers, provided that you also include the original English version of this License and the original versions of those notices and disclaimers. In case of a disagreement between the translation and the original version of this License or a notice or disclaimer, the original version will prevail. If a section in the Document is Entitled "Acknowledgements", "Dedications", or "History", the requirement (section 4) to Preserve its Title (section 1) will typically require changing the actual title. ==9. TERMINATION == You may not copy, modify, sublicense, or distribute the Document except as expressly provided for under this License. Any other attempt to copy, modify, sublicense or distribute the Document is void, and will automatically terminate your rights under this License. However, parties who have received copies, or rights, from you under this License will not have their licenses terminated so long as such parties remain in full compliance. ==10. FUTURE REVISIONS OF THIS LICENSE == The Free Software Foundation may publish new, revised versions of the GNU Free Documentation License from time to time. Such new versions will be similar in spirit to the present version, but may differ in detail to address new problems or concerns. See http://www.gnu.org/copyleft/. Each version of the License is given a distinguishing version number. If the Document specifies that a particular numbered version of this License "or any later version" applies to it, you have the option of following the terms and conditions either of that specified version or of any later version that has been published (not as a draft) by the Free Software Foundation. If the Document does not specify a version number of this License, you may choose any version ever published (not as a draft) by the Free Software Foundation. 1010 55452 2006-05-01T13:45:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[simple:Genesis]] [[Categoreye:Bibe]] [[Categoreye:Rilidjons]] Li '''Djeneze''' (do [[grek]]: Γένεσις, li cmince, l'&nbsp;oridjene; ratournaedje di l'&nbsp;[[ebreu]] בראשׁית, ''bereshit'') est li prumî live del [[Tora]] eyet del pårteye del [[Bibe]] ki les [[crustinnisse|crustins]] lomèt l'&nbsp;[[Ancyin Testamint]]. C'&nbsp;est onk des cénk lives do [[Pentateuke]]. Istwere ledjindåre, li Djeneze prétind rasconter l'&nbsp;istwere do peupe [[ebreus|ebreu]] dispoy l'&nbsp;askepiaedje do monde disk'&nbsp;a l'&nbsp;arivêye des Ebreus e l'&nbsp;[[Edjipe]]. El live kimince avou l'&nbsp;fijhaedje del Daegn på bon Diè, li fijhaedje do prumî ome, [[Adan]], e [[djårdén d' Éden]], eyet li dischovraedje på bon Diè ki l'&nbsp;ome èn pout nén esse binåjhe tot seu. Do côp, el bon Diè fwait l'&nbsp;prumire feme, [[Eve]], por lu, foû d'&nbsp;èn oxhea saetchî do coir d'&nbsp;Adan. Et come i sont ambedeus tapés a l'&nbsp;ouxh do djårdén d'&nbsp;Éden pask'&nbsp;il on magnî l'&nbsp;peme, li frut disfindou del kinoxhance. Pus lon i rasconte l'&nbsp;istwere des prumîs valets da Adan ey Eve: [[Cayin]] ey [[Abel]], et cmint k'&nbsp;i vont peupler l'&nbsp;daegn. Eyet les Grossès Aiwes evoyeyes sol daegn po pûni les djins et disfacer l'&nbsp;petchî et cmint ki [[Noyé]] schape ene cope di tchaekene des biesses ki vikèt, avou eto si feme et ses troes valets: [[Sem]], [[Xham]] et [[Djafet]]. Après cwè, c'&nbsp;est l'&nbsp;istweres des påtriyåtches et des måtriyåtches: [[Abraham]] et [[Sara (bibe)|Sara]], [[Izayak]] et [[Rébeca]] eyet [[Djåcob]], [[Rachel]] et [[Leya]]. ---- '''Vey eto:''' * [http://djeneze.walon.org/index.html «Å Cmince»], li live del Djeneze ratourné e walon. [[aa:Qembo 1]] [[ast:Xénesis]] [[bg:Битие (Библия)]] [[ca:Gènesi]] [[cs:Genesis]] [[da:Første Mosebog]] [[de:1. Buch Mose]] [[en:Genesis]] [[eo:Genezo]] [[es:Génesis]] [[et:Esimene Moosese raamat]] [[fi:Ensimmäinen Mooseksen kirja]] [[fj:Ai matai ni vloa i Mosese sa vakatokai nai Vakatekivu]] [[fr:Genèse]] [[gl:Xénese]] [[he:בראשית]] [[id:Kejadian]] [[it:Genesi]] [[ja:創世記]] [[jv:Purwaning Dumadi]] [[ko:창세기]] [[la:Liber Genesis]] [[li:Genesis]] [[mi:Genesis]] [[ml:ഉല്പത്തി]] [[nl:Genesis (Hebreeuwse Bijbel)]] [[no:Første Mosebok]] [[pl:Księga Rodzaju]] [[pt:Gênesis]] [[ru:Книга Бытие]] [[scn:Gènisi]] [[simple:Genesis]] [[sk:Genesis (Biblia)]] [[sl:Geneza (Biblija)]] [[sv:Första Moseboken]] [[zh:創世記]] [[zh-min-nan:Chhòng-sè-kì]] 1011 34393 2005-07-10T14:23:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ryutaro Hashimoto]] 1012 65784 2006-07-01T17:36:29Z 82.161.83.69 '''Ryutaro Hashimoto''' (橋本龍太郎 ''Hashimoto Ryūtarō'', [[1937]]-[[2006]]), est on politkî [[Djapon|djaponès]] mimbe do pårti liberå-democrate djaponès; i fourit [[Prumî Minisse]] do Djapon di [[1996]] a [[1998]]. I vna-st å monde li [[29 di djulete]] [[1937]], el veye di Sōja (総社市), el prefecteure d'&nbsp;Okayama (岡山県). Il est eto dmey-fré avou Daijiro Hashimoto (橋本大二郎 ''Hashimoto Daijirō''), responsåve di distribucion al tchinne di televuzion NHK, eyet govierneu del prefecteure di Kochi (高知県). Hashimoto Ryutaro divna minisse del santé, poy minisse des transpoirts, eyet minisse do comiece eternåcionå et d'&nbsp;l'&nbsp;industreye e [[1994]]. Di [[1996]] a [[1998]] i fourit Prumî Minisse, eyet fé des refômes administratives et di structeure. [[en:Ryutaro Hashimoto]] [[fr:Ryūtarō Hashimoto]] [[it:Ryutaro Hashimoto]] [[ja:橋本龍太郎]] [[ko:하시모토 류타로]] [[pt:Ryutaro Hashimoto]] [[sv:Ryutaro Hashimoto]] [[zh:橋本龍太郎]] [[nl:Ryutaro Hashimoto]] 1013 34580 2005-07-11T08:53:05Z Robbot 42 robot Ajoute: fi, eo, pt Modifie: nl [[Categoreye:Bibe]] Sorlon l'&nbsp;[[Bibe]], '''Abel''' (הבל, ''havel'' en [[hebreu]]) esteut onk des valets da [[Adan]]. Il esteut hierdî, et fourit touwé pa djalozreye pa s'&nbsp;fré [[Cayin]] ([[Djeneze]] IV, 1-16). [[ca:Abel]] [[de:Abel (Bibel)]] [[en:Abel]] [[eo:Habelo]] [[es:Abel]] [[et:Aabel]] [[fi:Abel]] [[fr:Abel]] [[he:הבל]] [[ia:Abel]] [[ja:アベル]] [[nl:Abel (Hebreeuwse bijbel)]] [[pl:Kain i Abel]] [[pt:Abel]] [[ro:Abel]] [[ru:Авель]] [[sl:Abel]] [[sv:Abel]] 1014 22013 2005-03-20T02:13:52Z Pablo 5 [[Categoreye:Bibe]] Sorlon l'&nbsp;[[Djeneze]] '''Cayin''' (קין, ''Qayin'' en [[ebreu]]) esteut l'&nbsp;prumî des valets da [[Adan]] ey [[Eve]]; eyet l'&nbsp;prumî ome a nexhe d'&nbsp;ene feme. I travayive li daegn sol tins ki s'&nbsp;fré [[Abel]] fijheut paxhe les bedots. Cåze ki Diè n'&nbsp;acontéve nén les prezints di fruts del tere da Cayin, dismetant k'&nbsp;acontéve foirt les prezints di cråxhe et d'&nbsp;bedêyes da Abel; Cayin ndè fourit foû mwais et touwer s'&nbsp;fré. Cwand pus tård Diè dmanda a Cayin wice ki s'&nbsp;fré esteut, Cayin risponda, «Est çki dj'&nbsp;doe tot l'&nbsp;tins waitî so m'&nbsp;fré?». Po l'&nbsp;pûni, Diè codåna Cayin a berôler avå l'&nbsp;tere po tofer, eyet li tere ni lyi dénreut pus ses fruts. Ey eto Diè mårca Cayin d'&nbsp;on sene po k'&nbsp;i n'&nbsp;soeye nén touwé des cis kel resconterrént. Cayin nd ala viè l'&nbsp;payis d'&nbsp;Nod, wice k'&nbsp;il ourit on valet lomé [[Enok]]. Pus tård i fonda e payis d'&nbsp;Nod ene veye do minme no ki s'&nbsp;valet. [[ca:Caín]] [[da:Kain]] [[de:Kain]] [[en:Cain]] [[fr:Caïn]] [[he:קין]] [[it:Caino (Bibbia)]] [[ja:カイン]] [[nl:Kaïn]] [[pl:Kain i Abel]] 1015 59006 2006-06-01T23:03:46Z Pablo 5 Adame -> Adam [[Categoreye:Bibe]] [[Imådje:Adam-mange.jpg|thumb|right]] '''Adan''' (on dit eto: '''Adam''') fourit l' prumî ome, sorlon l' [[Bibe]] et l' [[Alcoran]]. Li live del [[Djeneze]] raconte kimint k' [[Bon Diu|Diè]] fjha-st [[Adan ey Eve]]. Et kimint kel prumire feme, [[Eve]], fourit fwaite foû d' ene des coisse d' Adan, paski ci-ci «ni trovéve nole aidance ki s' acoidreut bén avou lu». Adam ey Eve estît tchessîs evoye do djårdén d' Eden cåze k' il avént magnî do frut disfindou di l' åbe del kinoxhance do bén et do må. Adan ey Eve ourît des efants da zels: [[Cayin]], [[Abel]], [[Set]] et co des valets et des båsheles. Li Djeneze vout k' Adam åye morou djusse divant ses 930 ans. ''Adan, c' est eto on [[Motî:Adan|ptit no ey on no d' famile del Walonreye]].'' [[ar:آدم]] [[ca:Adam]] [[eo:Adamo]] [[es:Adán]] [[et:Aadam]] [[fi:Aadam]] [[fr:Adam]] [[id:Adam]] [[it:Adamo]] [[la:Adam]] [[nl:Adam]] [[th:อาดัม]] 1016 65103 2006-06-24T20:15:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[djulete]], c' est li 191inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 192inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 174 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1900]]: sitrimaedje do [[metro d' Paris]] * [[1938]]: [[Howard Hugues]] finixhe si tour do monde èn avion en on tins record di 91 [[eure]]s eyet 14 [[munute]]s * [[1940]]: Abolixhaedje del 3inme republike el [[France]] * [[1945]]: Ridrovaedje do [[muzêye do Louvre]] a [[Paris]] * [[1962]]: Li spoutnik [[Estats Unis|estazunyin]] [[Telstar]] ritransmete les prumirès imådjes di [[televuzion]] e direk pa dzeu l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1509]]: [[Jean Calvin]] (+ [[1564]]) * [[1871]]: [[Marcel Proust]], sicrijheu [[France|francès]] * [[1895]]: [[Carl Orff]], compôzeu di [[Carmina Burana]] (+ [[1982]]) * [[1902]]: [[Kurt Alder]], tchimikî, [[Pris Nobel di tchimeye]] e [[1950]] (+ [[1958]]) == Ont morou ç' djoû la == * [[138]]: [[Hadriyin]], impreur romin * [[1559]]: [[Hinri II di France|Hinri II]], rwè d'&nbsp;[[France]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 di djulete]] - [[9 di djulete]] - [[11 di djulete]] - [[12 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Julie]] [[an:10 de chulio]] [[ar:10 يوليو]] [[ast:10 de xunetu]] [[be:10 ліпеня]] [[bg:10 юли]] [[bs:10. juli]] [[ca:10 de juliol]] [[ceb:Hulyo 10]] [[co:10 di lugliu]] [[cs:10. červenec]] [[csb:10 lëpinca]] [[cv:Утă, 10]] [[cy:10 Gorffennaf]] [[da:10. juli]] [[de:10. Juli]] [[el:10 Ιουλίου]] [[en:July 10]] [[eo:10-a de julio]] [[es:10 de julio]] [[et:10. juuli]] [[eu:Uztailaren 10]] [[fi:10. heinäkuuta]] [[fo:10. juli]] [[fr:10 juillet]] [[frp:10 j·ulyèt]] [[fur:10 di Lui]] [[fy:10 july]] [[ga:10 Iúil]] [[gl:10 de xullo]] [[he:10 ביולי]] [[hr:10. srpnja]] [[hu:Július 10]] [[ia:10 de julio]] [[id:10 Juli]] [[ilo:Julio 10]] [[io:10 di julio]] [[is:10. júlí]] [[it:10 luglio]] [[ja:7月10日]] [[jv:10 Juli]] [[ka:10 ივლისი]] [[ko:7월 10일]] [[ku:10'ê tîrmehê]] [[lb:10. Juli]] [[li:10 juli]] [[lt:Liepos 10]] [[mk:10 јули]] [[ms:10 Julai]] [[nap:10 'e luglio]] [[nl:10 juli]] [[nn:10. juli]] [[no:10. juli]] [[oc:10 de julhet]] [[pam:Juliu 10]] [[pl:10 lipca]] [[pt:10 de Julho]] [[ro:10 iulie]] [[ru:10 июля]] [[scn:10 di giugnettu]] [[simple:July 10]] [[sk:10. júl]] [[sl:10. julij]] [[sq:10 Korrik]] [[sr:10. јул]] [[sv:10 juli]] [[te:జూలై 10]] [[th:10 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 10]] [[tr:10 Temmuz]] [[tt:10. Yül]] [[uk:10 липня]] [[vi:10 tháng 7]] [[war:Hulyo 10]] [[zh:7月10日]] 1017 64914 2006-06-24T19:27:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[nôvimbe]], c' est li 324inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 325inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 41 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1780]]: L'&nbsp;[[Inglutere]] declare li guere ås [[Bas-Payis]] * [[1818]]: L'&nbsp;indepindince do [[Venezwela]] est proclamêye pa [[Simon Bolívar]] * [[1877]]: Edvincion do [[fonografe]] pa [[Thomas Edison]] * [[1917]]: Proclamåcion del republike d'&nbsp;[[Oucrinne]] * [[1959]] : Li [[Grande Burtaegne]], li [[Norvedje]], li [[Portugal]], li [[Swisse]], l'&nbsp;[[Otriche]], li [[Daenmåtche]] eyet li [[Suwede]] askepièt l'&nbsp;Association uropeyinne di libe-discandje * [[1989]]: Adopcion del prumire convincion so les [[droets d' l' efant]] a l'&nbsp;[[ONU]] * [[1999]] - Li [[Chine]] enonde ci prumî cirwaxhea, li ''Shenzhou''. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1602]]: [[Magdeburg]] ([[Almagne]]): nexhance da [[Otto von Guericke]], [[fizike|fizicyin]]. * [[1889]]: [[Edwin Hubble]], [[astronomeye|astronome]] [[Estats Unis|estazunyin]] * [[1907]]: [[Henri-Georges Clouzot]], cineyasse [[France|francès]] * [[1924]]: [[Benoît Mandelbrot]], matematikî ki studia les fractåles * [[1925]]: [[Robert Kennedy]], politkî [[Estats Unis|estazunyin]] * [[1948]]: [[Barbara Hendricks]], soprano [[Estats Unis|estazunyinne]] == Ont morou ç' djoû la == * [[1764]]: [[Christian Goldbach]], [[mathematikes|matematikî]] [[Almagne|almand]] * [[1894]]: [[Anton Rubinstein]], pianisse et compôzeu * [[1900]]: [[Oscar Wilde]] * [[1910]]: [[Leyon Tolstoy]], sicrijheu * [[1936]]: [[Buenaventura Durruti]], anårtchisse fuziyî tins del [[Guere d' Espagne]] * [[1975]]: [[Francisco Franco]], dictateu [[Sipagne|spagnol]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * [[Djournêye eternåcionåle]] des Droets d'&nbsp;l'&nbsp;Efant * Djournêye di l'&nbsp;industrialijhaedje di l'&nbsp;[[Afrike]] ---- '''Vey eto:''' [[18 di nôvimbe]] - [[19 di nôvimbe]] - [[21 di nôvimbe]] - [[22 d' nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 November]] [[ar:20 نوفمبر]] [[ast:20 de payares]] [[be:20 лістапада]] [[bg:20 ноември]] [[ca:20 de novembre]] [[cs:20. listopad]] [[csb:20 lëstopadnika]] [[cy:20 Tachwedd]] [[da:20. november]] [[de:20. November]] [[el:20 Νοεμβρίου]] [[en:November 20]] [[eo:20-a de novembro]] [[es:20 de noviembre]] [[et:20. november]] [[eu:Azaroaren 20]] [[fi:20. marraskuuta]] [[fr:20 novembre]] [[fy:20 novimber]] [[gl:20 de novembro]] [[he:20 בנובמבר]] [[hr:20. studenog]] [[hu:November 20]] [[id:20 November]] [[io:20 di novembro]] [[is:20. nóvember]] [[it:20 novembre]] [[ja:11月20日]] [[ko:11월 20일]] [[ku:20'ê sermawezê]] [[lb:20. November]] [[lt:Lapkričio 20]] [[mk:20 ноември]] [[nl:20 november]] [[nn:20. november]] [[no:20. november]] [[oc:20 de novembre]] [[pl:20 listopada]] [[pt:20 de Novembro]] [[ro:20 noiembrie]] [[ru:20 ноября]] [[simple:November 20]] [[sk:20. november]] [[sl:20. november]] [[sr:20. новембар]] [[sv:20 november]] [[tl:Nobyembre 20]] [[tr:20 Kasım]] [[tt:20. Nöyäber]] [[uk:20 листопада]] [[zh:11月20日]] 1018 64918 2006-06-24T19:28:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[nôvimbe]], c' est li 325inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 326inme po ls anêyes bizetes), avou 40 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén di l'&nbsp;anêye. == Evenmints == == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1898]]: [[René Magritte]], pondeu [[sorreyalisse]] == Ont morou ç' djoû la == == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 di nôvimbe]] - [[20 d' nôvimbe]] - [[22 d' nôvimbe]] - [[23 d' nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 November]] [[an:21 de nobiembre]] [[ar:21 نوفمبر]] [[ast:21 de payares]] [[be:21 лістапада]] [[bg:21 ноември]] [[bs:21. novembar]] [[ca:21 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 21]] [[co:21 nuvembri]] [[cs:21. listopad]] [[csb:21 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 21]] [[cy:21 Tachwedd]] [[da:21. november]] [[de:21. November]] [[el:21 Νοεμβρίου]] [[en:November 21]] [[eo:21-a de novembro]] [[es:21 de noviembre]] [[et:21. november]] [[eu:Azaroaren 21]] [[fi:21. marraskuuta]] [[fo:21. november]] [[fr:21 novembre]] [[frp:21 novembro]] [[fur:21 di Novembar]] [[fy:21 novimber]] [[ga:21 Samhain]] [[gl:21 de novembro]] [[he:21 בנובמבר]] [[hr:21. studenog]] [[hu:November 21]] [[ia:21 de novembre]] [[id:21 November]] [[io:21 di novembro]] [[is:21. nóvember]] [[it:21 novembre]] [[ja:11月21日]] [[jv:21 November]] [[ka:21 ნოემბერი]] [[ko:11월 21일]] [[ku:21'ê sermawezê]] [[la:21 Novembris]] [[lb:21. November]] [[lt:Lapkričio 21]] [[mk:21 ноември]] [[ms:21 November]] [[nap:21 'e nuvembre]] [[nl:21 november]] [[nn:21. november]] [[no:21. november]] [[oc:21 de novembre]] [[pam:Nobiembri 21]] [[pl:21 listopada]] [[pt:21 de Novembro]] [[ro:21 noiembrie]] [[ru:21 ноября]] [[scn:21 di nuvèmmiru]] [[sco:21 November]] [[simple:November 21]] [[sk:21. november]] [[sl:21. november]] [[sq:21 Nëntor]] [[sr:21. новембар]] [[sv:21 november]] [[te:నవంబర్ 21]] [[th:21 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 21]] [[tr:21 Kasım]] [[tt:21. Nöyäber]] [[uk:21 листопада]] [[vi:21 tháng 11]] [[war:Nobyembre 21]] [[zh:11月21日]] 1019 64920 2006-06-24T19:28:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[nôvimbe]], c' est li 326inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 327inme po ls anêyes bizetes), avou 39 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén di l'&nbsp;anêye. == Evenmints == == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1890]]: [[Charles de Gaulle]], militaire eyet politikî francès == Ont morou ç' djoû la == * [[1963]]: [[Aldous Huxley]], sicrijheu [[Inglutere|inglès]] * [[1963]]: [[John F. Kennedy]], prezidint des [[Estats Unis]], est assassiné. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' nôvimbe]] - [[21 di nôvimbe]] - [[23 d' nôvimbe]] - [[24 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 November]] [[an:22 de nobiembre]] [[ar:22 نوفمبر]] [[ast:22 de payares]] [[be:22 лістапада]] [[bg:22 ноември]] [[bs:22. novembar]] [[ca:22 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 22]] [[co:22 nuvembri]] [[cs:22. listopad]] [[csb:22 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 22]] [[cy:22 Tachwedd]] [[da:22. november]] [[de:22. November]] [[el:22 Νοεμβρίου]] [[en:November 22]] [[eo:22-a de novembro]] [[es:22 de noviembre]] [[et:22. november]] [[eu:Azaroaren 22]] [[fi:22. marraskuuta]] [[fo:22. november]] [[fr:22 novembre]] [[frp:22 novembro]] [[fur:22 di Novembar]] [[fy:22 novimber]] [[ga:22 Samhain]] [[gl:22 de novembro]] [[he:22 בנובמבר]] [[hr:22. studenog]] [[hu:November 22]] [[ia:22 de novembre]] [[id:22 November]] [[io:22 di novembro]] [[is:22. nóvember]] [[it:22 novembre]] [[ja:11月22日]] [[jv:22 November]] [[ka:22 ნოემბერი]] [[ko:11월 22일]] [[ku:22'ê sermawezê]] [[la:22 Novembris]] [[lb:22. November]] [[lt:Lapkričio 22]] [[mk:22 ноември]] [[ms:22 November]] [[nap:22 'e nuvembre]] [[nl:22 november]] [[nn:22. november]] [[no:22. november]] [[oc:22 de novembre]] [[pam:Nobiembri 22]] [[pl:22 listopada]] [[pt:22 de Novembro]] [[ro:22 noiembrie]] [[ru:22 ноября]] [[scn:22 di nuvèmmiru]] [[sco:22 November]] [[simple:November 22]] [[sk:22. november]] [[sl:22. november]] [[sq:22 Nëntor]] [[sr:22. новембар]] [[sv:22 november]] [[te:నవంబర్ 22]] [[th:22 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 22]] [[tr:22 Kasım]] [[tt:22. Nöyäber]] [[uk:22 листопада]] [[vi:22 tháng 11]] [[war:Nobyembre 22]] [[zh:11月22日]] 1020 22019 2003-11-20T00:45:35Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bele tchambe</B></FONT> [f.n.] bele plaece. <I>Dj'&nbsp;a co vnou å monde sol grande tåve del bele tchambe, amon nosse tåye.</I></P> 1021 22020 2003-11-20T11:16:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawer]] 1022 22021 2003-11-20T11:20:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bawer</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> fé ôre on "baw&nbsp;!" tot drovant si gueuye, tot cåzant d'&nbsp;on tchén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;i bawe foirt, i n'&nbsp;a co måy hagnî:</FONT> i n'&nbsp;est nén si metchant k'&nbsp;i nd a l'&nbsp;air. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rén d'&nbsp;té k'&nbsp;on laid tchén po bén bawer:</FONT> les djins nén trop bén emantchîs sont sovint les pus hagnûles. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki vént d'&nbsp;poye, i grete, li ci ki vént d'&nbsp;tchén, i bawe:</FONT> Les efants rishonnèt leus parints. rl a: [[Motî:bawter|bawter]], [[Motî:bawyî|bawyî]], [[Motî:hawer|hawer]], [[Motî:abayî|abayî]], [[Motî:diner|diner]]. <span lang=fr>F. aboyer.</span> <B>2.</B> tosser foirt et mwints côps. <I>Elle a co bawé tote li nute.</I> <span lang=fr>F. tousser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bawer avou les tchéns et hoûler avou les leus:</FONT> dire todi avou l'&nbsp;ci ki cåze avou lu, cwite a dire li contråve deus munutes après avou s'&nbsp;bateu. <B>3.</B> dire des lawes so kéconk. <I>Il a stî bawer dins l'&nbsp;viyaedje k'&nbsp;elle esteut rmetowe avou ene ôte.</I> rl a: [[Motî:canler|canler]]. <span lang=fr>F. cancaner, jaser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baweu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>baweuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> tchén, lixhe ki bawe tofer. <span lang=fr>F. aboyeur.</span> <B>2.</B> djin ki passe si tins a dire des metchanstés. <span lang=fr>F. dénigreur, médisant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> breyaedje do tchén. <I>Dji n'&nbsp;doime pus, di cåze des bawaedjes do tchén do vijhén.</I> <span lang=fr>F. aboiement.</span> <B>2.</B> racontaedje di metchanstés. <I>Dji nd a d'&nbsp;keure di ses bawaedjes so m'&nbsp;dos: on n'&nbsp;est måy manni ki pa pus niche ki lu.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawmint</B></FONT> [o.n.] bawaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawa</B></FONT> [o.n.] (rabaxhant) boke. <I>Cwand elle esteut a l'&nbsp;eglijhe, ci macrale la, gn aveut l'&nbsp;bawa ki lyi aléve</I> (ramexhné pa J. Adam). <span lang=fr>F. gueule.</span></P> 1023 22022 2003-11-20T11:21:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawer]] 1024 22023 2003-11-20T11:21:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawer]] 1025 22024 2003-11-20T11:22:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawer]] 1026 22025 2003-11-20T11:22:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawer]] 1027 22026 2003-11-20T11:23:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawer]] 1028 34425 2005-07-10T14:52:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî]]) [v.s.c.] <B>1.</B> bawer a ptits côps, ou avou ene pitite vwès. <I>Cwand k'&nbsp;on clitche, gn a l'&nbsp;tchén ki baweye.</I> rl a: [[Motî:bawter|bawter]], [[Motî:bawer|bawer]]. <span lang=fr>F. japper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li tchén n'&nbsp;baweye nén beacôp d'&nbsp;ces trevéns ci:</FONT> <I>a)</I> gn a waire di djins ki vnèt e leu måjhon, Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>Les visites sont rares</span>. <I>b)</I> po des comerçants: i n'&nbsp;ont waire di pratikes. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>La conjoncture est morose, les affaires sont calmes</span>. <B>2.</B> [[Motî:berdeler|berdeler]], tchafyî. <span lang=fr>F. commérer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bawyî</FONT>, bawî, baw'yer, baw'yè, bawiyî, bawiyi</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawiåd, e</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> pitit tchén, pitite lixhe ki baweye toltins. <span lang=fr>F. aboyeur.</span> <B>2.</B> onk, ene ki djåze tofer. <span lang=fr>F. bavard(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit ovrî et grand bawiåd:</FONT> a onk ki tchaftêye tofer estô d'&nbsp;bouter. <B>3.</B> onk, ene ki gueuye toltins. <span lang=fr>F. gueulard.</span> <B>4.</B> djin ki tosse toltins. <span lang=fr>F. tousseur chronique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bawiaud</FONT>, bawiâd, bawiârd, bawiyaud, bawiyâd</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawiaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "bawyî". <span lang=fr>F. jappement, bavardage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bråmint des bawiaedjes et waire d'&nbsp;ovraedje:</FONT> k'&nbsp;on dit a des ovrîs ki passèt leu tins a copiner estô d'&nbsp;bouter. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baw'yèdje</FONT>, baw'yadje, bawiyadje, bawiyèdje, baw'yâdje, bawiyâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>baweyreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> concert di bawaedjes. <I>Do dzeu å dzo do viyaedje des Libins (sipotés les Tchéns), li baweyreye s'&nbsp;ôt do matén djusk'&nbsp;a l'&nbsp;nute</I> ([[P.J. Dosimont]]). rl a: [[Motî:ahoûlreye|ahoûlreye]]. <B>2.</B> berdelreye. <I>Cwand les bawtåds d'&nbsp;Bastogne, les bawiåds d'&nbsp;Nameur, les haweus d'&nbsp;Lidje et les abayeus del Lovire si rescontrèt, c'&nbsp;est ene baweyreye tot avårla</I> ([[J. Viroux]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bawèyrèye</FONT>, bawîrèye, bawîrîye</span>. 1029 22028 2003-11-20T11:28:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawyî]] 1030 22029 2003-11-20T11:28:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawyî]] 1031 22030 2003-11-20T11:28:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawyî]] 1032 22031 2003-11-20T11:28:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bawyî]] 1033 22032 2003-11-20T11:31:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' nôvimbe]] 1034 22033 2003-11-20T11:36:25Z Pablo 5 displaecî viè "22_d'_nôvimbe" #REDIRECT [[22_d'_nôvimbe]] 1035 22034 2003-11-20T11:38:55Z Pablo 5 ridjiblaedje #REDIRECT [[23 d' nôvimbe]] 1036 22035 2003-11-20T11:39:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' nôvimbe]] 1037 22036 2003-11-20T11:39:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' nôvimbe]] 1038 22037 2003-11-20T11:40:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' nôvimbe]] 1039 65031 2006-06-24T20:01:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[nôvimbe]], c' est li 327inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 328inme po ls anêyes bizetes), avou 38 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén del anêye. == Evenmints == * [[1868]]: edvintion del foto coleur. * [[1971]]: Li [[Chine|Republike Populaire di Chine]] a-st on sidje e [[Consey di Securité]] di l'&nbsp;[[ONU]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[912]]: [[Oto I]], Impreur do [[Sint Impire]]. * [[1760]]: [[François Noël Babeuf]], rivinteu francès. * [[1804]]: [[Franklin Pierce]], 14inme prezidint des Estats Unis d'&nbsp;Amerike ([[1853]] - [[1857]]). * [[1859]]: William H. Bonney, pus cnoxhou dizo l'&nbsp;sipotaedje di ''[[Billy the Kid]]'', el veye di [[Noû-York]]. * [[1876]]: [[Manuel de Falla]], compositor español, en Cádiz. * [[1887]]: William Henry Pratt, acteur kinoxhou come [[Boris Karloff]], a Dulwich, [[Londe]]. * [[1888]]: [[Harpo Marx]] el veye di [[Noû-York]]. * [[1935]]: [[Vladislav Volkov]], cosmonote * [[1947]]: [[Jean-Pierre Foucault]], animateu al televuzion. * [[1953]]: [[Francis Cabrel]], oteur-tchanteu-compôzeu [[France|francès]]. == Ont morou ç' djoû la == * [[1976]]: [[André Malraux]], sicrijheu eyet politikî [[France|francès]]. * [[1995]]: [[Louis Malle]], fijheu d'&nbsp;films. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[21 di nôvimbe]] - [[22 d' nôvimbe]] - [[24 di nôvimbe]] - [[25 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 November]] [[an:23 de nobiembre]] [[ar:23 نوفمبر]] [[ast:23 de payares]] [[be:23 лістапада]] [[bg:23 ноември]] [[bs:23. novembar]] [[ca:23 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 23]] [[co:23 nuvembri]] [[cs:23. listopad]] [[csb:23 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 23]] [[cy:23 Tachwedd]] [[da:23. november]] [[de:23. November]] [[el:23 Νοεμβρίου]] [[en:November 23]] [[eo:23-a de novembro]] [[es:23 de noviembre]] [[et:23. november]] [[eu:Azaroaren 23]] [[fi:23. marraskuuta]] [[fo:23. november]] [[fr:23 novembre]] [[frp:23 novembro]] [[fur:23 di Novembar]] [[fy:23 novimber]] [[ga:23 Samhain]] [[gl:23 de novembro]] [[he:23 בנובמבר]] [[hr:23. studenog]] [[hu:November 23]] [[ia:23 de novembre]] [[id:23 November]] [[io:23 di novembro]] [[is:23. nóvember]] [[it:23 novembre]] [[ja:11月23日]] [[jv:23 November]] [[ka:23 ნოემბერი]] [[ko:11월 23일]] [[ku:23'ê sermawezê]] [[la:23 Novembris]] [[lb:23. November]] [[lt:Lapkričio 23]] [[mk:23 ноември]] [[ms:23 November]] [[nap:23 'e nuvembre]] [[nl:23 november]] [[nn:23. november]] [[no:23. november]] [[oc:23 de novembre]] [[pam:Nobiembri 23]] [[pl:23 listopada]] [[pt:23 de Novembro]] [[ro:23 noiembrie]] [[ru:23 ноября]] [[scn:23 di nuvèmmiru]] [[sco:23 November]] [[simple:November 23]] [[sk:23. november]] [[sl:23. november]] [[sq:23 Nëntor]] [[sr:23. новембар]] [[sv:23 november]] [[te:నవంబర్ 23]] [[th:23 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 23]] [[tr:23 Kasım]] [[tt:23. Nöyäber]] [[uk:23 листопада]] [[vi:23 tháng 11]] [[war:Nobyembre 23]] [[zh:11月23日]] 1040 65040 2006-06-24T20:03:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[nôvimbe]], c' est li 329inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 330inme po ls anêyes bizetes), avou 36 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén del anêye. == Evenmints == == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1881]]: [[Påpe Djan 23]] == Ont morou ç' djoû la == * [[1970]]: [[Mishima Yukio]], sicrijheu [[Djapon|djaponès]] si dene li moirt. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' nôvimbe]] - [[24 di nôvimbe]] - [[26 di nôvimbe]] - [[27 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 November]] [[an:25 de nobiembre]] [[ar:25 نوفمبر]] [[ast:25 de payares]] [[be:25 лістапада]] [[bg:25 ноември]] [[bs:25. novembar]] [[ca:25 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 25]] [[co:25 nuvembri]] [[cs:25. listopad]] [[csb:25 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 25]] [[cy:25 Tachwedd]] [[da:25. november]] [[de:25. November]] [[el:25 Νοεμβρίου]] [[en:November 25]] [[eo:25-a de novembro]] [[es:25 de noviembre]] [[et:25. november]] [[eu:Azaroaren 25]] [[fi:25. marraskuuta]] [[fo:25. november]] [[fr:25 novembre]] [[frp:25 novembro]] [[fur:25 di Novembar]] [[fy:25 novimber]] [[ga:25 Samhain]] [[gl:25 de novembro]] [[he:25 בנובמבר]] [[hr:25. studenog]] [[hu:November 25]] [[ia:25 de novembre]] [[id:25 November]] [[io:25 di novembro]] [[is:25. nóvember]] [[it:25 novembre]] [[ja:11月25日]] [[jv:25 November]] [[ka:25 ნოემბერი]] [[ko:11월 25일]] [[ku:25'ê sermawezê]] [[la:25 Novembris]] [[lb:25. November]] [[lt:Lapkričio 25]] [[mk:25 ноември]] [[ms:25 November]] [[nap:25 'e nuvembre]] [[nl:25 november]] [[nn:25. november]] [[no:25. november]] [[oc:25 de novembre]] [[pam:Nobiembri 25]] [[pl:25 listopada]] [[pt:25 de Novembro]] [[ro:25 noiembrie]] [[ru:25 ноября]] [[scn:25 di nuvèmmiru]] [[sco:25 November]] [[simple:November 25]] [[sk:25. november]] [[sl:25. november]] [[sq:25 Nëntor]] [[sr:25. новембар]] [[sv:25 november]] [[te:నవంబర్ 25]] [[th:25 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 25]] [[tr:25 Kasım]] [[tt:25. Nöyäber]] [[uk:25 листопада]] [[vi:25 tháng 11]] [[war:Nobyembre 25]] [[zh:11月25日]] 1041 62263 2006-06-18T11:23:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[si:විකිපීඩියා]] [[Categoreye:Daegntoele]] '''Wikipedia''' est ene libe et franke [[eciclopedeye]] avou tos des lingaedjes, sicrîte pa des [[Motî:bénvlant|bénvlants]] so l' atuze [[Wiki]]. E setimbe 2003, pol pordjet en etir i gn aveut dins les 300.000 pådjes e 41 lingaedjes diferins. C' est di ces trevéns la k' a cmincî li [[eciclopedeye Wikipedia e walon|li modêye e walon]]. Ci no la di ''Wikipedia'' est eployî po l'&nbsp;eciclopedeye ey eto pol pordjet di basti ciste eciclopedeye la. Tot come [[Nupedia]], Wikipedia est sotnou pås [[libes programes]] eyet li Fondåcion po les libes programes ([[Free Software Foundation]]) da [[Richard Stallman]]. Stallman est l'&nbsp;ene des djins k'&nbsp;a spårdou lon et lådje l'&nbsp;idêye d'&nbsp;aveur ene «eciclopedeye libe univiersele» (loukîz si scrijhaedje [[Daegntoele|so les fyis]], en inglès, sol sudjet: "[http://www.gnu.org/encyclopedia/free-encyclopedia.html The Free Universal Encyclopedia and Learning Resource]") divant ki Wikipedia et Nupedia ni soeyexhe askepyîs. == Mwaissès piceures == Li pordjet Wikipedia a troes mwaissès piceures ki definixhèt si plaece sol [[Daegntoele]] eyet ndè fjhèt ene sacwè d'&nbsp;unike: * Prumirmint et dvant tot, li pordjet Wikipedia est ene [[eciclopedye]] -- et nén on diccionaire, ni on forom, ni ene copinreye, ni ene waibe di rdjiblaedje, evnd. Il est foirt consecant ki les årikes soeyexhe neutes, sins tni avou ene u l' ôte des idêyes ki les djins ont so on metou sudjet. '''note:''' li Wikipedia e walon (e motoit kékès ôtes pitits wikipedias) a ossu des intrêyes di diccionaire; mins ele sont bén metowe erî des årtikes eciclopedikes (les intrêyes di diccionaire kimincèt totes avou ''Motî:''). * Li pordjet est ossu on [[wiki]], çou ki permete ki tot l'&nbsp;minme kéne pådje poye esse sicrîte et candjeye påzès djins. Wikipedia est li prumire eciclopedeye djeneralisse et serieuse a s'&nbsp;aveur diswalpé dizo cisse cogne la. Adon ki l'&nbsp;pordjet Wikipedia a candjî, po si såme di fé ene eciclopedeye, ene grande pårt del culteure d'&nbsp;oridjene des [[waibe wiki|waibes wiki]], i ndè wåde tofer ses aspets di kiminålté (adjinçné et manaedjî pa ene kiminålté d' uzeus-bouteus). * Wikipedia est [[contnou å lådje|libe]], dizo l'&nbsp;licince GNU GFDL. Les tecses, imådjes et ôtes medias ‘libes’ sont-st insi bistokés a totes les djins del Daegn på prôpietaire del licince. Dabôrd, on pout tertos spåde et ramidrer do tecse libe, tot waerantixhant ki nolu ndè pôrè rastrinde l'&nbsp;accès, minme po des rcandjeyès modêyes. L'&nbsp;uzeu pout eployî li contnou di Wikipedia, minme po ndè fé des çanses, tant k'&nbsp;i respectêye li licince et k'&nbsp;i rclame li pordjet Wikipedia come estant li sourdant di si eplaidaedje. Come les bouteus sepèt pår ki leu bouye serè libmint spårdåve, i sont-st enondés po tofer rimete ene paltêye. Loukîz eto: ''[[copyleft]]'', [[GFDL]] eyet [[Wikipedia:Abondroets]]. Les pårticipants a Wikipedia emantchnut des sacwès eshonne, tot shuvant des [[Wikipedia:Rîles a shure|rîles et rcomandåcions]] po wårder l'&nbsp;pordjet d' assene. == Istwere == Li pordjet fourit-st askepyî pa Jimmy Wales eyet Larry Sanger e djanvî [[2001]]. Li soce Bomis (bomis.com), on poirtay sol Daegntoele ki c' esteut da Jimmy Wales, a dné on fel côp di spale, avou d' l' aidance et des aidants. Li prumire anêye, c' esta Larry Sanger k' acvierna l'&nbsp;pordjet en inglès, come redacteu payî a plin tins. Dispoy adon, li pordjet rote pa avou les uzeus ki s' arindjèt inte di zels, tot shuvant les rîles et rcomandåcions k'&nbsp;ont skepyî fwait a fwait. == Ôtes pordjets aloyîs a Wikipedia == *[[Wiktionary]] : on [[motî so les fyis|diccionaire so les fyis]] so wiktionary.org, askepyî li [[12 di decimbe]] [[2002]], en inglès pol moumint. *[[Wikiquote]] : ene ramexhnêye des meyeusès citåcions (http://wikiquote.org/), askepeye li [[27 di djun]] [[2003]]. * [[Wikibooks]] : des lives electronikes po les studiants (http://www.wikibooks.org), ene waibe escourceye li [[10 di djulete]] [[2003]]) Li [[20 d' djun]] [[2003]], li [http://wikimediafoundation.org Fondåcion Wikimedia] a stî metowe so pîs po manaedjî ey ecwårler les diferins pordjets des Wikipedia. Ene modêye papî et ene so plake lazer ont stî propôzêyes e moes d'&nbsp;awousse 2003 pa Jimbo Wales. Vey [[:en:User:Jimbo Wales/Pushing To 1.0]]. Po pus di racsegnes (mins en inglès), loukîz eto: [[:en:wikipedia|Wikipedia en inglès]] == Pårticipants == Wikipedia est edité pa bråmint d'&nbsp;djins, tos les djoûs. Wikipedia les lome pårticipants, contribouweus ou editeus. I n'&nbsp;a pont d'&nbsp;«mwaisse» do pordjet. So 13 moes (a pårti d'&nbsp;djanvî 2001), Larry Sanger esteut payî pa Bomis, l'&nbsp;eterprijhe da Jimbo Wales, po fé di mwaisse editeu pol wikipedia en inglès. Il a dné si demission e fevrî 2002. Des eployîs di Bomis (asteure et dins l'&nbsp;passé) pårticipèt ou ont pårticipé å pordjet, so l'&nbsp;eciclopeye (Tim Shell) ou come programeus (Jason Richey et Toan Vo). I gn a måy yeu di mwaisse editeu sol wikipedia e walon; li pordjet est djeré di manire ewale påzès pårticipants. == Costés teknikes== Wikipedia et ses pordjets paraleles sont des [[waibe wiki|waibes wiki]] libes. Diswalpés å cmince pa des cminåltés di programeus di libes programes, les wikis sont des waibes dinamikes, ki tot viziteu pout candjî l'&nbsp;pådje k'&nbsp;il est ki lét. Li sintacse wiki est bén pus simpe ki l'&nbsp;[[HTML]], i sufixh d'&nbsp;on ptit moumint po l'&nbsp;aprinde (deus apostrofes po mete e clintcheyès letes, troes po mete e cråxhès letes, deus cwårêyès åtchetes po fé on loyén). So ene waibe wiki, li limite inte li viziteu et l'&nbsp;oteur disparexhe. Askepyî e [[1995]] pa [[Ward Cunningham]], li no ''Wiki'' vént do [[hawayin]] «''wikiwiki''», ki vout dire «vite, raddimint». So Wikipedia les pårticipans radjoutèt leu contribucion åzès contribucions des ôtes, i coridjèt les flotches d'&nbsp;ôtes editeus eyet ovrèt-st eshonne so les tinmes pus målåjheys, tot respectant li neutralité di pont d'&nbsp;vuwe. So on wiki, tote l'&nbsp;istwere des contribucions est tofer wårdêye. Insi, minme cwand i gn a-st on «vandale» (li no dné åzès djins ki disfacèt ou distrujhèt des pådjes d'&nbsp;on wiki), on wiki n'&nbsp;est nén e dandjî, ca on pout rivni al modêye di dvant des pådjes vandalijheyes. Wikipedia est li pus gros Wiki do monde (pol modêye en inglès, todi). == Divant çoula == Ritrovez cisse section, ki cåze di l'&nbsp;idêye di wårder li cnoxhance del djin dispoy l'&nbsp;Antikité disk'&nbsp;asteure, sol wikipedia en inglès: [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia] ''vos estoz bénvnous po l'&nbsp;ratourner e walon ([[:en:Wikipedia#Antecedents|seccion "Antecedents"]])'' == Ershonnants pordjets == Wikipedia est di tenawete comparêye ås pordjets so les fyis shuvants: * [[Wiktionary]], on pordjet di [[diccionaire]] libe. * [[Nupedia]], on pordjet d'&nbsp;eciclopedeye. * [[Everything2]] pus djeneralisse et ki n'&nbsp;vout nén esse ene eciclopedeye. Si contnou est lu avou dizo licince [[copyleft]]. * [[H2G2]], èn eshonna d'&nbsp;årtikes eciclopedikes assez eteroclite. Les årtikes èn polèt nén esse librumint candjîs. * [[Disinfopedia]], on pordjet sol tinme del [[propagande]]. * [[Consumerium]], on pordjet po dner åzès consomateus des informåcions so les prodûts, ey a fé crexhe li pouvwere do consomateu dins ene economeye di martchî. *[[Enciclopedia Libre]]: pordjet indepindint d'&nbsp;on Wikipedia en espagnol. == Les diferins Wikipedias == E moes d' setimbe 2003, Wikipedia egzistéve dins pus di 40 lingaedjes. Ût eciclopedeyes avént pus di dijh meye årtikes. Les wikipedias avou l'&nbsp;pus d'&nbsp;årtikes estént les wikipedias en inglès (150.000 årtikes), almand (30.000 årtikes), francès (15.000 årtikes). Tant k' å wikipedia e walon, il aveut 300 årtikes. E moes d' octôbe 2004, les wikipedias avou l' pus d' årtikes estént les wikipedias en inglès (400.000), almand (170.000), djaponès (78.000), francès (60.000), suwedwès (50.000), polonès (46.000), neyerlandès (38.000), espagnol (33.000). Tant k' å wikipedia e walon, il aveut 3.000 årtikes. Li walon fourit l' prumî [[lingaedje d' oyi]] dlérin a esse riprezinté so Wikipedia. E 2005, gn ourit eto li [[normand]]. Emey les mancîs lingaejdes [[galo-roman]]s, gn a ossu l' [[occitan]] a esse sol Wiki. Dins les ôtes pitits lingaedjes vijhéns do walon, les djins do [[lussimbordjwès]] et minme les cis do [[limbordjwès]] sont vayants assez. == Aberweter li båze di dnêyes == Les båzes di dnêyes, po tos les lingaedjes, polèt esse aberwetêyes a pårti del hårdêye [http://download.wikipedia.org http://download.wikipedia.org] [[af:Wikipedia]] [[als:Wikipedia]] [[am:ዊኪፔድያ]] [[an:Biquipedia]] [[ang:Wicipǣdia]] [[ar:ويكيبيديا]] [[ast:Uiquipedia]] [[ay:Wikipedia]] [[bat-smg:Vikipedėjė]] [[be:Вікіпэдыя]] [[bg:Уикипедия]] [[bm:Wikipedia]] [[bn:উইকিপিডিয়া]] [[br:Wikipedia]] [[bs:Wikipedia]] [[ca:Viquipèdia]] [[ceb:Wikipedya]] [[chr:ᏫᎩᏇᏗᏯ]] [[co:Wikipedia]] [[cr:ᐎᑭᐱᑎᔭ]] [[cs:Wikipedie]] [[csb:Wikipedijô]] [[cv:Википеди]] [[cy:Wicipedia]] [[da:Wikipedia]] [[de:Wikipedia]] [[dv:ވިކިޕީޑިއާ]] [[el:Βικιπαίδεια]] [[en:Wikipedia]] [[eo:Vikipedio]] [[es:Wikipedia]] [[et:Vikipeedia]] [[eu:Wikipedia]] [[fa:ویکی‌پدیا]] [[fi:Wikipedia]] [[fiu-vro:Vikipeediä]] [[fj:Wikipedia]] [[fo:Wikipedia]] [[fr:Wikipédia]] [[frp:Vuiquipèdia]] [[fur:Vichipedie]] [[ga:Vicipéid]] [[gd:Wikipedia]] [[gl:Wikipedia]] [[gu:વિકિપીડિયા]] [[gv:Wikipedia]] [[he:ויקיפדיה]] [[hi:विकिपीडिया]] [[hr:Wikipedija]] [[ht:Wikipedia]] [[hu:Wikipédia]] [[hy:Վիքիփեդիա]] [[ia:Wikipedia]] [[id:Wikipedia]] [[ilo:Wikipedia]] [[io:Wikipedio]] [[is:Wikipedia]] [[it:Wikipedia]] [[ja:ウィキペディア]] [[jbo:uikiPEdi,as]] [[jv:Wikipedia]] [[ka:ვიკიპედია]] [[kl:Wikipedia]] [[kn:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ]] [[ko:위키백과]] [[ku:Wikipedia]] [[kw:Wikipedia]] [[la:Vicipaedia]] [[lad:ויקיפידיה]] [[lb:Wikipedia]] [[li:Wikipedia]] [[lmo:Wikipedia]] [[ln:Wikipedia]] [[lt:Vikipedija]] [[lv:Vikipēdija]] [[mi:Wikipedia]] [[mk:Википедија]] [[ml:വിക്കിപീഡിയ]] [[mo:Википедия]] [[mr:विकिपीडिआ]] [[ms:Wikipedia]] [[mt:Wikipedija]] [[na:Wikipedia]] [[nah:Wikipedia]] [[nds:Wikipedia]] [[nds-nl:Wikipedia]] [[ng:Wikipedia]] [[nl:Wikipedia]] [[nn:Wikipedia]] [[no:Wikipedia]] [[nrm:Viqùipédie]] [[oc:Oiquipedià]] [[os:Википеди]] [[pl:Wikipedia]] [[pt:Wikipédia]] [[qu:Wikipidiya]] [[rmy:Vikipidiya]] [[ro:Wikipedia]] [[roa-rup:Uichipedia]] [[ru:Википедия]] [[sc:Wikipedia]] [[scn:Wikipedia]] [[sco:Wikipaedia]] [[sh:Wikipedia]] [[si:විකිපීඩියා]] [[simple:Wikipedia]] [[sk:Wikipédia]] [[sl:Wikipedija]] [[so:Wikipedia]] [[sq:Wikipedia]] [[sr:Википедија]] [[su:Wikipédia]] [[sv:Wikipedia]] [[sw:Wikipedia]] [[ta:விக்கிபீடியா]] [[th:วิกิพีเดีย]] [[tl:Wikipedia]] [[tpi:Wikipedia]] [[tr:Vikipedi]] [[tt:Wikipedia]] [[uk:Вікіпедія]] [[uz:Vikipediya]] [[vec:Wikipedia]] [[vi:Wikipedia]] [[war:Wikipedia]] [[yi:‫װיקיפּעדיע]] [[zh:维基百科]] [[zh-min-nan:Wikipedia]] [[zh-yue:維基百科]] 1042 41010 2005-10-05T21:46:54Z Robbot 42 robot Ajoute: af, als, ar, bg, bn, br, ca, csb, el, et, fa, fi, fo, gl, hi, hr, ht, hu, ia, id, it, ko, lb, li, lt, lv, mk, mo, ms, mt, nds, no, pt, ru, sc, sk, sl, sr, th, tl, tt, uk, vi, yi, zh-min-nan Ene '''eciclopedeye''' est ene ouve sicrîte ki rashonne li [[sepiance]] uminne. Li no bén do [[grek]] ''enkuklios paideia'' (εγκύκλιος παιδεία, ''en on ceke d'&nbsp;instruccion''), k'&nbsp;esteut l'&nbsp;no d'&nbsp;ene educåcion comprindant totes les syinces. Li mot divna e latén ''encyclopaedia''. Les eciclopedeyes polèt esse djeneråles, avou des årtikes so totes sôres di sudjets, ou ele si polèt speciålijhî dins on tchamp dné del sepiance (par egzimpe, ene eciclopedeye medicåle). I gn a-st ossu des eciclopedeys ki rascrovrèt totès sôres di sudjets avou on pont d'&nbsp;vuwe culturel ou nåcionå dné, come li ''Grande Eciclopedeye Sovietike''; ou co des eciclopedeyes ki rascovrèt on movmint politike ou sociå dné, come l'&nbsp;''[[Eciclopedeye do Movmint walon]]''. Des ovraedjes eciclopedikes ont stî fwait åd dilong d'&nbsp;ene boune pårteye di l'&nbsp;istwere uminne, mins l'&nbsp;mot ''eciclopedeye'' ni cmince a-z esse eployî ki viè l'&nbsp;[[16inme sieke]]. Bråmint di scrijheus di l'&nbsp;[[Antikitié]] (come [[Aristote]]) ont sayî di scrire ene ramexhnêye del sepiance di leu tins. Mins c'&nbsp;est [[John Harris]] k'&nbsp;est veyou come li prumî a-z aveur askepyî li sôre d'&nbsp;eciclopedeyes k'&nbsp;on cnoxhe enute, e-z eplaidant e [[1704]] si ''Lexicon technicum'' (''motî tecnike''). Li bén cnoxhowe ''[[Encyclopaedia Britannica]]'' ourit on cmince bén modesse; di [[1768]] a [[1771]] troes volumes ont stî eplaidîs. Mins l'&nbsp;viye eciclopedeye li pus cnoxhowe est sins manke ''[[L'Enciclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers]]'' (''L'&nbsp;Eciclopedeye ou diccionaire råjhné des syinces, des årts et des mestîs'') eplaideye pa [[Jean Baptiste le Rond d'Alembert]] eyet [[Denis Diderot]] et fineye e [[1772]] (28 volumes, 71.818 årtikes, 2.885 imådjes). Les eciclopedeyes, pa leu structeure di mots et referinces croejhlêyes, convnèt foirt bén å cviersaedje di leu contnou del cogne di live papî viè ene cogne so [[copiutrece]]. D'&nbsp;aprume, paski c'&nbsp;est bén pus åjhey a naivyî et trover çou k'&nbsp;on cwire, mins eto pask'&nbsp;on pout insi adjonde des sons, des videyos et d'&nbsp;ôtes contnous [[multimedia]]s ki n'&nbsp;polèt nén esse eployîs so papî. Totes les grandes eciclopedeyes ont candjî viè l'&nbsp;cogne éndjolike viè l'&nbsp;fén do [[20inme sieke]]. Les [[hårdêye]]s inte les mots et årtikes k'&nbsp;ont-st a vey l'&nbsp;onk l'&nbsp;ôte sont eto on grand advantaedje. Di pus, les eciclopedeyes so les fyis ont (e teyoreye pol moens) li possibilité d'&nbsp;esse dinamike: les coridjaedjes ou les novelès informåcions sont disponibes do côp, purade ki d'&nbsp;diveur ratinde disk'&nbsp;a l'&nbsp;eplaidaedje ki vént (come avou ene eciclopedeye so plake ou so papî). L'&nbsp;informåcion so ene eciclopedeye papî a di tote foice mezåjhe di structeure hierårtchike, eyet tradicionelmint çoula est fwait tot metant les årtikes pa ôre alfabetike, d'anbsp;après leu tite. Avou les sopoirts informatikes, i gn a pus mezåjhe d'&nbsp;ene prémetowe sitructeure; mins nerén, li plupårt des eciclopedeyes electronikes ofrixhèt des djivêyes pol cweraedje des årtikes, alfabeticmint ou pa sudjets. Cist årtike cial est èn årtike di [[Wikipedia]], k'&nbsp;est leye minme ene eciclopedeye. [[af:Ensiklopedie]] [[als:Enzyklopädie]] [[ar:موسوعة]] [[bg:Енциклопедия]] [[bn:বিশ্বকোষ]] [[br:Añsiklopedi]] [[ca:Enciclopèdia]] [[cs:Encyklopedie]] [[csb:Encyklopedijô]] [[da:Encyklopædi]] [[de:Enzyklopädie]] [[el:Εγκυκλοπαίδεια]] [[en:Encyclopedia]] [[eo:Enciklopedio]] [[es:Enciclopedia]] [[et:Entsüklopeedia]] [[fa:دانش‌نامه]] [[fi:Tietosanakirja]] [[fo:Alfrøði]] [[fr:Encyclopédie]] [[gl:Enciclopedia]] [[he:אנציקלופדיה]] [[hi:विश्वज्ञानकोष]] [[hr:Enciklopedija]] [[ht:Ansiklopedi]] [[hu:Enciklopédia]] [[ia:Encyclopedia]] [[id:Ensiklopedi]] [[it:Enciclopedia]] [[ja:百科事典]] [[ko:백과사전]] [[la:Encyclopaedia]] [[lb:Enzyklopedie]] [[li:Encyclopedie]] [[lt:Enciklopedija]] [[lv:Enciklopēdija]] [[mk:Енциклопедија]] [[mo:Енчиклопедие]] [[ms:Ensiklopedia]] [[mt:Enċiklopedija]] [[nds:Nokieksel]] [[nl:Encyclopedie]] [[no:Encyklopedi]] [[pl:Encyklopedia]] [[pt:Enciclopédia]] [[ro:Enciclopedie]] [[ru:Энциклопедия]] [[sc:Entziclopedia]] [[simple:Encyclopedia]] [[sk:Encyklopédia]] [[sl:Enciklopedija]] [[sr:Енциклопедија]] [[sv:Encyklopedi]] [[th:สารานุกรม]] [[tl:Ensiklopedya]] [[tt:Énsíklopédí]] [[uk:Енциклопедія]] [[vi:Bách khoa toàn thư]] [[yi:ענציקלאָפּעדיע]] [[zh:百科全书]] [[zh-min-nan:Pek-kho-choân-su]] 1043 62122 2006-06-16T23:06:28Z Lucyin 16 /* 2004 */ [[Categoreye:Wikipedia|Istwere do Wikipedia walon]] <div style="float:right"> __TOC__ </div> == 2003 == ;15 di djun: * prumirès sayes avou on wikipedia astalé so ene copiutrece nén raloyeye al daegntoele; li båze di dnêyes a stî disfacêye et ricminceye sacwants côps ;22 d' djun: * kimince d' ene saye pus serieuse, avou ene eterface a mitan ratournêye * prumîs årtikes ;20 d' djulete: * wikipedia.walon.org est veyåve del daegntoele; * l' éndjole n' est nén sol daegntoele, li wikipedia est veyåve avou on ridjiblaedje di pôrts (wikipedia.walon.org:80 -> chanae.walon.org:2323 -> test:80 (lodjoe pa drî on côpe feu) * les årtikes kimincèt a-z aparexhe so [[Google]] ;15 d' octôbe: * sayes avou IPv6 ;22 d' octôbe: * li wikipedia est displaecî so l' éndjole k' est direk sol daegntoele, ca i gn aveut des problinmes po scrire a pårti des betchteus Microsoft cåze do rdjiblaedje di pôrts. ;13 di nôvimbe: * prumî candjmint anonime d' ene pådje * prumî årtike ([[Transene]]) sicrît pa èn uzeu anonime ;26 di nôvimbe: * prumî uzeu eredjîstré ;17 di nôvimbe: * novele copiutrece et novelès plakes ;18 di nôvimbe: * li 500inme årtike ([[Viyaedjes rebanés di Walonreye]]) * li nouve deure plake toume e rak :-( ;19 di nôvimbe: * rapexhaedje del modêye do 17 di nôvimbe; et di sacwants årtikes == 2004 == ;1î d' djanvî: * 700inme årtike ([[Noere Aiwe]]) ;(åtoû do) 20 d' djanvî * 1.000ime årtike ;3 d' fevrî: * Gråces a [[w:en:User:Nohat|Nohat, do wikipedia en:]], nos avans ene bele imådjete walonijheye. ;13 di fevrî: * Prumire bouye direk so les fyis, do deujhinme grand bouteu : li [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]]. * (cåzu) li prumî conflit d' editaedje; avou deus uzeus candjant l' minme pådje ([[Boûkete]]) (cåzu) e minme tins * Prumirès sayes avou l' [[Uzeu:R. Giskard Reventlov|robot]] po les loyéns eterlingaedjes. ;19 di måss: * li prumî canvolant a vni disbrôler les pådjes ;3 d' may: * les loyéns eterlingaedje viè l' walon rotèt asteure ;4 di may: * kimince do bagaedje viè les sierveus di wikipedia.org ;18 di may: * 2000inme årtike ([[Emacralé mot]]) ;djulete-awousse: * 3000inme årtike ;21 di decimbe: * arivêye do troejhinme grand bouteu ([[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|Jean-Pol GRANDMONT]]), ki fjha-st on fel ovraedje so les [[tchampions]], eyet evoyî bråmint des imådjes di cwålité. == 2005 == ;9 di djanvî: * 4.000 årtike ([[liken]]) ;14 di måss: * arivêye do cwatrinme grand contribouweu ([[Uzeu:Tiri|Tiri]]) ; 15 d' avri: * enondaedje di [[Wikinoveles]] ; 22 d' may * arivêye do cénkinme grand bouteu ([[Uzeu:Waelsch|Waelsch]]) ;9 di djun * 5.000 årtikes ;1î d' nôvimbe * 6.000 årtikes, avou l' årtike so [[Hodrémont]]. ;16 di decimbe * Prumî ovraedje da [[Uzeu:Djoseph|Djôzef Mahin]], ki dene tenawete on côp di spale, et fé si ptite pådje tote les samwinnes, totes les cwénzinnes. == 2006 == ; 15 di fevrî * Prumî ovraedje da [[Uzeu:Karima|Karima]], ene djinteye bouteuse ki rcopeye des viyes u des novelès intrêyes. ; diviè li 1î d' may: * 7.000 årtikes ; 2 d' djun: * li robot [[Uzeu:R. Giskard Reventlov|R. Giskard Reventlov]] a-st asteure on vraiy livea d' robot. 1044 54411 2006-04-13T12:21:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: en, es [[categoreye:rilomés Walons|Paulus, Pierre]] [[Categoreye:Pondeus walons]] [[Imådje:paulus_wi.jpg|thumb|left|Pinteure espôzêye a l' [[Elizete]]]] '''Pierre Paulus''' ([[1818]]-[[1959]]), c' est on [[pondeu walon]], del mouwance [[espressionisse]]. I vna-st å monde li [[16 di måss]] [[1881]] a [[Tcheslet]], et mori a [[Brussele]] li [[17 d' awousse]] [[1959]]. I pondeut bråmint å [[fuzin]]. Il esteut foirt poirté so les houyeus d' åd dilong d' [[Sambe]] et les ovrîs des [[foidje]]s. Eto les femes ki saetchnut les bateas so les voyes di [[halaedje]]. I divna foirt rilomé a pårti di l'&nbsp;Espôzucion d'&nbsp;Årt walon di [[Tchålerwè]] e [[1911]]. Dins l'&nbsp;[[Eter-deus-gueres]] i fwait toplin des espôzucions, ossu bén en Urope k'&nbsp;ås [[Estats-Unis]]. Mins il est aprume kinoxhou po-z aveur pondou l' [[Cok walon|cok]] k' est sol [[drapea walon]], askepyî e [[1913]]. === Difoûtrinnès hårdêyes === * [http://www.wallonie-en-ligne.net/1995_Cent_Wallons/Paulus_Pierre.htm Ene pus spesse biyografeye, sol waibe di l'&nbsp;Institut Destrée] (e francès) * [http://www.charleroi-museum.org/mba/code/fr/expo_paulus.htm Espôzucion permaninte Pierre Paulus å muzêye des Beas-Årts di Tchålerwè] [[en:Pierre Paulus]] [[es:Pierre Paulus]] [[fr:Pierre Paulus]] 1045 22044 2005-04-05T08:01:54Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] Li '''caligrafeye''' (do grek καλλι ''calli'' "beaté" eyet γραφος ''grafos'' "sicrijhaedje") est l'&nbsp;årt do bea scrijhaedje decoratif. Li caligrafeye latene si fwait d'&nbsp;åbutude avou ene pene. L'&nbsp;avancêye del imprimreye fwait kel caligrafeye latene n'&nbsp;est pus ossu impôrtant k'&nbsp;ele l'&nbsp;a stî al [[moyinådje]], cwand tos les lives estént copyîs al mwin. Li caligrafeye est ene foirt impôrtante dissipline el [[Chine]] (avårla lomêye 書法 shūfǎ ''metôde di scrijhaedje''), el [[Corêye]] ey el [[Djapon]] (avårla lomêye 書道 shōdō ''li voye do pincea''), wice k'&nbsp;ele si pratike avou on pincea, et veyowe come onk des årts les pus nôbes. Des nombreuses rîles codifièt li pratike del caligrafeye: i s'&nbsp;fåt tni bén droet, respecter li spexheur des traits po tchaeke pårteye do caractere, evnd. Li caligrafeye est ossu foirt spårdowe ezès payis eployant l'&nbsp;[[alfabet arabe]]. [[de:Kalligrafie]] [[en:Calligraphy]] [[eo:Kaligrafio]] [[es:Caligrafía]] [[fr:Calligraphie]] [[ja:書 (造形芸術)]] [[nl:Kalligrafie]] [[tr:Hat Sanatı]] [[zh:书法]] 1046 54237 2006-04-09T11:34:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fi:Vouti]] Li '''bayî''' (do latén ''bajulivus'') esteut tins di l'&nbsp;[[Ancyin Redjime]] li rprezintant di l'&nbsp;otorité do rwè ou do prince, avou l'&nbsp;tchedje di fé apliker li djustice eyet di contrôler l'&nbsp;administråcion e s'&nbsp;no. Li djuridiccion k'&nbsp;on bayî end a l'&nbsp;tchedje si lome on ''bayaedje''. En [[Inglutere]] li mot (''bailiff'' en inglès) esteut eployî po les oficîs do rwè. Li tite est co eployî po des wårdeus d'&nbsp;tchesteas, come li hôt bayî di [[Westminster]], li bayî do tchestea d'&nbsp;Douve, evnd. Ezès [[iyes anglo-normandes]] li tchedje di bayî egzistêye co, c'&nbsp;est l'&nbsp;oficî civil dins tchaeke des iyes. Il est lomé po rwè ou pal royinne d'&nbsp;Inglutere, et sovint dmeure e posse tote si veye. I rprezinte li corone dins totes les afwaires civiles. C'&nbsp;est nén oblidjî k'&nbsp;i soeye èn ome di lwè, mins å pus sovint il est tchoezi emey les mimbes do bårea d'&nbsp;l'&nbsp;iye. Les iyes sont totes dizo l'&nbsp;bayaedje (''bailiwick'' en inglès) di [[Guernsey]], såf l'&nbsp;iye di [[Djersey]] k'&nbsp;est on bayaedje da sinne. El [[Sicôsse]], li bayî esteut lomé ''bailie'', ey e francès ''bailli''. [[de:Amtmann]] [[en:Bailiff]] [[fi:Vouti]] [[fr:Bailli]] 1047 22046 2003-11-21T15:59:03Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Estats Unis]] 1048 22047 2003-11-21T16:42:39Z Pablo 5 sourdant Li Mouze a Måstrek Imådje copieye do [[w:nl:Afbeelding:Maas.jpg|wikipedia e neyerlandès]] 1049 65266 2006-06-25T19:45:55Z YurikBot 105 robot Modifie: [[sv:Meuse (flod)]] [[categoreye:aiwe del Walonreye]] {{Aiwe|Mouze|[[Image:Namur JPG03.jpg|275px|Mouze a Nameur]]|950|409|230|36.000|plt. Langres (FR)|Mer do Nôr|FR, BE, NL}} [[Imådje:djivet_mouze.jpg|thumb|Mouze, a Djivet]] '''Mouze''' (fr: ''Meuse''; nl: ''Maas'') est on fleuve [[Urope|uropeyin]] di 950&nbsp;km long ki prind sourd el platea di [[Langres]], e [[France]], eyet saiwer åd triviè del [[Walonreye]] et des [[Bas-Payis]] po s'&nbsp;aler egoler el [[Mer do Nôr]]. E walon, li mot "Mouze" a divnou on [[Motî:mouze|cmon no]] po tote grande aiwe ki s' va egoler dins ene mer, et diner mwintès [[Motî:Mouze|ratourneures]]. Eto des mots come [[Motî:moziner|moziner]] (brouhiner) u [[mozlî]] (batea ki va so Mouze). Simbolicmint et istoricmint, Mouze est rwaitêye come li schrene del [[Walonreye]], k' ele pårtixh a pô près e deus. Mouze a dné s'&nbsp;no å dipårtumint francès del [[Meuse (dipårtumint francès)|Meuse]], å Nôr-Ess di [[France]] et al redjon walone di [[Eter-Sambe-et-Mouze]]. == Rote di Mouze (trait d' Mouze) == Li fleuve prind sourd el platea di [[Langres]], e [[France]], eyet saiwer viè l'&nbsp;Nôr tot passant pa l'&nbsp;Årdene francesse ([[Verdun]], [[Sidan]], [[Tchårluveye-Måjhire]]), intrer el [[Walonreye di France]] ([[Rivin]], [[Fumwè]], [[Djivet]]), pu vnî bagnî l'&nbsp;Walonreye so 183&nbsp;km ([[Dinant]], [[Nameur]], [[Hu]], [[Lidje]]). A Nameur Mouze riçût [[Sambe]], et candjî d'&nbsp;direccion eviè l'&nbsp;Ess. Après Lidje l'&nbsp;aiwe candje co d'&nbsp;direccion, et cori après Bijhe. So sacwants km, Mouze fwait l'&nbsp;frontire inte li Beldjike el les [[Bas-Payis]] (apus k' a [[Måstrek]], wice kel frontire est pus å Coûtchant). Ezès [[Bas-Payis]], Mouze passe pa [[Roermond]] et [[Venlo]] wice k'&nbsp;ele ricandje co d' direccion, et cori eviè l'&nbsp;Ouwess et l'&nbsp;[[Olande]]. C'&nbsp;est ezès Bas-Payis ki Mouze si radjond avou l'&nbsp;[[Aiwe di Rin]] en on grand delta, et s'&nbsp;aler egoler el [[Mer do Nôr]] åd triviè do [[Nieuwe Waterweg]] (novele voye d'&nbsp;aiwe). Mouze est naiviåve po les [[mouzlî]]s di 1350 tones disk'&nbsp;a [[Djivet]]. == Grossès Aiwes k'&nbsp;agolinèt e Mouze == [[Imådje:Mouze_a_Måstrek.jpg|thumb|Mouze a Måstrek]] * e France: ** [[Tchiere]] ** [[Simwès]] a [[Montermé]]. ** [[Virwin]] a [[Vireu]]. * el Walonreye: ** [[Aiwe-di-Lesse]] (a [[Ansreme]]) ** [[Sambe]] (a [[Nameur]]) ** [[Aiwe d' Oûte]] (a [[Lidje]]) * ezès Bas-Payis: ** [[Djer (aiwe)|Jeker (Djer)]] (dilé [[Måstrek]]) ** [[Geul]] ** [[Roer]] ** [[Swalm]] ** [[Niers]] ** [[Dieze]] == Djeyolodjeye == [[Imådje:mouze_bee.jpg|framed|Mouze a Bé (dilé Nameur)]] Les prumîs rmanants do lét del Mouze ont stî rtrovés å [[tîciaire]], avou des [[Mozazôre]]s. Divant ça, ezès payis la k' Mouze court enute, c' esteut l' mer. Li prumî trait d' Mouze aléve di [[Charleville-Maiziere|Tchårluveye-Måjhire]] et passer sol costé d' l' Årdene. Ça fwait k' Mouze riprindeut çou k' et asteure li lét d' Sambe po-z ariver a Nameur. Di Nameur, c' esteut come asteure eviè Lidje et l' Olande. Å cminçmint do [[cwaturnaire]], li livea do platrê d' Årdene baxha beazebén, et Mouze si drova on passaedje po-z ariver direk a Nameur, pa Djivet et Dinant. Adon, Mouze esteut 800 a 3200 mete lådje (d' après les bidinnes ritrovées dins les tienes ki dischindèt so Mouze). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/mouze.html Sacwants scrijhaedjes e walon so Mouze] [[ang:Mǣs]] [[bg:Маас]] [[ca:Mosa]] [[da:Meuse]] [[de:Maas]] [[en:Meuse River]] [[eo:Mozo]] [[es:Río Mosa]] [[fi:Maas]] [[fr:Meuse (fleuve)]] [[gl:Río Mosa]] [[hu:Maas]] [[it:Mosa (fiume)]] [[ja:マース川]] [[la:Mosa]] [[lb:Meuse (Floss)]] [[li:Maas]] [[nl:Maas]] [[no:Maas]] [[pl:Moza]] [[pt:Rio Mosa]] [[ro:Meuse]] [[ru:Маас (река)]] [[sr:Меза]] [[sv:Meuse (flod)]] 1050 22049 2003-11-22T01:17:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>begyî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bogyi.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] <B>1.</B> èn sawè cåzer d'&nbsp;ene seule trake et repeter des silapes, a cåze d'&nbsp;ene maladeye. <span lang=fr>F. bégayer.</span> rl a: [[Motî:betchter|betchter]]. <B>2.</B> dimorer a stok å mitan d'&nbsp;ses fråzes pask'&nbsp;on-z est dzôrné. <I>S'&nbsp;i n'&nbsp;el sait dire sins begyî, k'&nbsp;i l'&nbsp;tchante&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. balbutier, bafouiller, bredouiller.</span> rl a: [[Motî:tchafyî|tchafyî]], [[Motî:fafyî|fafyî]], [[Motî:tchabouyî|tchabouyî]], [[Motî:babyî|babyî]], [[Motî:hakyî|hakyî]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>bèg'yî</B></FONT>, bèg'yi, bèg'yer, bèg'yè, bèguiyî, bèguiyi, bèguiyè, bèguiyer, bèguî, bèguîre, bèguèyer, bèguèyi. Etimolodjeye: neyerlindès <span lang=nl>"beggen"</span> (berdeler) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguiåd, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] ki begueye. <I>Il a ene beguiåde vwès.</I> <I>Ci n'&nbsp;est nén avou on beguiåd k'&nbsp;'on fwait èn advocåt.</I> rl a: [[Motî:nafiåd|nafiåd]], [[Motî:tchabouyåd|tchabouyåd]], [[Motî:tchafieu|tchafieu]], [[Motî:mancåd|mancåd]]. <span lang=fr>F. bègue.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>bèg'yaud</B></FONT>, bèguiyaud, bègu.yaud, bèg'yâd, bèguèyaud, bèguèyâd, bèguiârd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>begueyresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] beguiåd(e). <I>On beguieu, c'&nbsp;est ene sakî ki s'&nbsp;imberlificoteye dins a pô près tos les mots, copurade e lzès cminçant</I> (C. Staquet). <span lang=fr>F. bégayeur, euse.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">beguieu</FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;moxhonî) pinson ki n'&nbsp;sait achever si tchant. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>bèg'yeu</B></FONT>, bègueû, bègueûr, bèguèyeu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguiaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "begyî". <I>I fwait målåjhey rimédyî å beguiaedje.</I> rl a: [[Motî:nafiaedje|nafiaedje]], [[Motî:båbotaedje|båbotaedje]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>bèg'yadje</B></FONT>, bèg'yâdje, bèguyâdje, bèguèdje. <span lang=fr>F. bégaiement.</span></P> 1051 22050 2003-11-22T01:19:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:begyî]] 1052 22051 2003-11-22T01:22:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:begyî]] 1053 22052 2003-11-22T01:23:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:begyî]] 1054 22053 2003-11-22T01:23:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:begyî]] 1055 22054 2003-11-22T01:23:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:begyî]] 1056 22055 2003-11-22T01:30:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bayî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] diner. <I>On lyi baye ene gote&nbsp;?</I> <I>Baye mu a boere.</I> <B>II.</B> [v.s.c.] shofler foirt, tot cåzant do vint. <I>Cwand l'&nbsp;air baye, on s'&nbsp;reculote.</I> (Y.Gourdin). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si bayî</FONT> [v. pr.] si dner (solés, evnd). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si bayî d'&nbsp;awaite:</FONT> prinde asteme, bén waitî a lu. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être sur ses gardes"</span>. Disfondowes: bayî, bayer, balier. Coinrece payis d'&nbsp;Bertrès eyet Borinaedje. rl a: [[Motî:abaye|abaye]], [[Motî:sabaye|sabaye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bayeye</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;éndjolisse) dinêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fond d'&nbsp;bayeyes, soumint d'&nbsp;bayeyes:</FONT> coleccion di dnêyes, di nombes, di racsegnmints. <span lang=fr>F. base de données.</span> Disfondowes: bayêye, <FONT COLOR="#800080"><B>bayéye</B></FONT>, bayiye, bayîe.</P> 1057 22056 2003-11-22T01:31:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bayî]] 1058 22057 2003-11-22T01:32:19Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bif</B></FONT> et <FONT COLOR="#ff0000"><B>baf</B></FONT> [mots-brut] avou "baf" brut d'&nbsp;ene sacwè ki va d'&nbsp;on costé et do côp après d'&nbsp;l'&nbsp;ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;onk dit bif, l'ôte dit baf:</FONT> deus djins ki dvrént esse d'&nbsp;acoird dijhèt des contråves cayets. <I>Onk dit bif, l'&nbsp;ôte dit baf, et personne ni sait bén å djusse</I> (G. Lucy). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"L'un dit noir, l'autre dit blanc"; ils tiennent des propos contradictoires</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire bif et baf:</FONT> cåzer di totes tchîtcheyes; djåzer di çou k'&nbsp;on n'&nbsp;conoxhe nén.</P> 1059 38414 2005-08-25T20:01:09Z Tiri 72 [[en:Alger of Liège]] '''Ådjî d'&nbsp;Lidje''' ([[1055]]-[[1131]]), kinoxhou eto come ''Ådjî d'&nbsp;Cluny'' eyet ''Algerus Magister'', esteut on moenne lidjwès do 12inme sieke. I fourit [[diake]] di l'&nbsp;eglijhe Sint-Bietmé d'&nbsp;[[Lidje]], la k'&nbsp;i vna-st å monde, poy nomé (viè [[1100]]) pol catedråle Sint-Lambiet a [[Lidje]]. I rfuza bråmint des propôzucions des evekes almands et po fini i s'&nbsp;retira en on covint di benedictins a [[Cluny]] (el [[France]]), wice k'&nbsp;i mora ddja d'&nbsp;ådje et tot leyant padrî lu ene reputåcion di pieté eyet di sûtisté. I scrijha bråmint des tecses relidjeus, ey ene ''Istwere di l'&nbsp;Eglijhe di Lidje'', ki s'&nbsp;a målureuzmint pierdou. Les pus consecantes di ses ouves k'&nbsp;on-z a co fourît: # ''De Misericordia et Justitia'', ene ramexhnêye di bokets del [[Bibe]] et des påtriåtches avou des comintaires (èn impôrtant ovraedje po l'&nbsp;istwere del lwè eyet l'&nbsp;dissiplene di l'&nbsp;eglijhe), ki srè trové dins les Anecdotes di Martene, vol. 5. # ''De Sacramentis Corporis et Sanguinis Domini'', on traité, e troes lives, siconte di l'&nbsp;erezeye Berengaryinne, k'&nbsp;a stî hôtmint ricmandé pa [[Pire di Cluny]] eyet [[Erasmus]]. # ''De Gratia et Libero Arbitrio'', diné dins l'&nbsp;''Anecdota'' da B. Pez, vol. 4. # ''De Sacrificio Missae''; diné dins ''Collectio Scriptor. Vet.'' da Angelo Mai, vol. 9. p. 371. 1060 59242 2006-06-02T20:06:18Z Pablo 5 leyminem -> leye-minme L'&nbsp;'''ETA''' (prumirès letes di ''Euskadi 'ta Askatasuna'', ''Payis basse et liberté'' e basse), c' est ene organizåcion årmêye clandestine, di clintcha marsisse, ki vout dislaxhî l' [[Payis Basse]] di l' Espagne. L'&nbsp;ETA vout avni, åd triviè del lûte årmêye, a l'&nbsp;indepindance do Payis Basse espagnol, et askepyî èn [[Estat]] ki comprindreut, avou, li [[Navarre]] espagnole eyet li Payis Basse francès. L'&nbsp;ETA a skepyî li [[31 di djulete]] [[1959]]. Å cmince, bråmint des djins estént avou zels, nén rén k'&nbsp;å Payis Basse, mins eto dins l'&nbsp;restant del [[Sipagne]]. On vout ki l' ETA åye sitî padrî l' macsådaedje, e [[1973]], da [[Luís Carrero Blanco]], k' esteut adon tchîf do govienmint eyet metou po prinde li plaece après l' dictateur [[Francisco Franco|Franco]]. Cist atintat la a bråmint stî les cåzes kel redjime frankisse a tourné a cou d' poyon. Mins a pårti di [[1974]], la ki les touwaedjes di l' ETA divnît todi pus aveules, et acsure des inocins, l'&nbsp;organizåcion va schetler e deus. Gn è va-st aveur ene coxhe lomêye ''ETA militåre'', avou bråmint des egzilés ki viként å Payis Basse francès et ki volént si bate militårmint. L' ôte schetla, lomé ''ETA politico-militåre'', c' esteut purade des abshuveus ki dmorént å Payis Basse espagnol et ki veyént pus voltî les accions politikes. E&nbsp;[[1976]] les ''poli-milis'' tchoezixhît cråndimint li voye politike, et leyî l'&nbsp;voye militåre å resse. Di ces trevéns la, il ont moussî e l' Etinte Nåcionalisse di hintche ''Euskadiko Ezkerra'' (hintche des Basses, e basse). E veyant k' i n' ont pus leu plaece emey li soce, e&nbsp;[[1977]] les cmandos speciås (''bereziak'') di l'&nbsp;ETA politico-militåre si rmetnut avou l'&nbsp;ETA militåre. E [[1982]] li govienmint cintrå espagnol waite d' arindjî les bidons avou l'&nbsp;cowålicion Euskadiko Ezkerra po mete ene ahote al violince. On rclame ene amnisteye po les mimbes di l'&nbsp;ETA ricwerous ou e prijhon. Pol discandje, l' ETA si djoke di ses activités militåres. L'&nbsp;ETA politico-militåre si dismantchrè leye-minme ciste anêye la, paski ses militants n' ont pus vlou eployî l' violince po-z adiercî leu côp. Mins nerén, l'&nbsp;ETA militåre (ki serè rlomé, dispu don, tot biesmint "ETA", poy ki l'&nbsp;ETA politico-militåre n' egzistêye pus) loucrè come des trayixheus les cis ki vont accepter l'&nbsp;påye. Shuvanmint, i vont assaziner des mimbes di l'&nbsp;ETA ki s' avént såvé evoye, et k' avént rivnou å payis a cåze di l'&nbsp;amnisteye. Dispoy adon, les djins ont todi moens sotnou l' ETA. Diviè l'&nbsp;fén des [[anêyes 1990]], i s' rafiyént k' on mete ahote ås petaedjes di bombes, mins li påye inte les deus bateus n' a nén duré lontins, eyet les atintats ont rataké. Dispoy [[2002]] li govienmint cintrål espagnol, kimandé pås droetîs do ''Pardido Popular'', a-st enondé toplin des laidès keures siconte des organizåcions politikes ou cultureles basses. Il metît foû lwè ene cåkêye di pårtis politikes eyet di simpès soces do Payis Basse, I cloyît des gazetes et des radios. Çoula a stombyî l' ETA, purade ki del mete djus, ca i polént braire e toeteas k' il esteut dins l' vraiy, la ki l' Estat espagnol ni permete nén li voye politike po fé avancî les rafiyas des djins do Payis Basse. Eto, cwand gn a yeu les petaedjes di bombe dins l' trin d' Madrid e moes d' måss 2004, li govienmint Aznar a ametou do côp l' ETA. A toirt, paski les djins ont bén veyou clair, et ki l' ETA n' aveut rén a vey avou ça. Cisse codujhance la do govienmint a stî po beacôp dins li grosse buze kel pårti populaire a-st atrapé ås vôtaedjes ki s' passént troes djoûs pus tård. Avou li rivnowe d' on govienmint d' hintche e 2004, mayuri ki les rapoirts avou l' ETA eyet Madrid ni ridvénrént nén meyeus. Copurade ki tos les payis, dispu don, lûtnut conte el [[terorisse]] avou bråmint dipus d' aidants (djins et cwårs), et kel bôreataedje "terorisse" aveule est pår veyou evi. Al fén di 2004, des moenneus d' l' ETA e prijhon ont fwait on houcaedje po ene påye e abandner l' lûte militåre, la ki, dijhèt i, c' est nén l' meyeuse voye po leus såmes; i dmeure co a vey si les mimbes di l' ETA sol terén vont shure l' idêye. [[ar:وطن الباسك والحرية]] [[be:ЭТА]] [[ca:Euskadi ta Askatasuna]] [[cs:ETA]] [[da:ETA]] [[de:Euskadi Ta Askatasuna]] [[en:ETA]] [[eo:ETA]] [[es:Euskadi Ta Askatasuna]] [[et:Euskadi ta Askatasuna]] [[eu:Euskadi Ta Askatasuna]] [[fr:Euskadi ta askatazuna]] [[he:אט"א]] [[it:Euskadi Ta Askatasuna]] [[ja:ETA]] [[nl:Euskadi Ta Askatasuna]] [[no:ETA]] [[pl:ETA]] [[pt:Euskadi Ta Askatasuna]] [[ro:ETA]] [[ru:ЭТА]] [[sk:Baskicko a jeho sloboda]] [[sv:ETA]] [[zh:埃塔]] 1061 22060 2003-12-13T16:37:48Z Pablo 5 coridj: djouwer <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bea</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beaté</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cwålité di çou k'&nbsp;est bea. <B>2.</B> (imådjreçmint) li lune. <I>Si l'&nbsp;Solea vout djouwer avou mes pîs, mes djins m'&nbsp;såront disfinde, dit-st ele li Beaté, et elle askepyî l'&nbsp;coroye Sint Djan</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/lucy.html#belesolea Ledjinde congolesse]). <I>Mins en vola-t i nén k'&nbsp;el plinte clårté d'&nbsp;beaté, adon k'&nbsp;i contént vey li clitchet coschoyou å pas del påjhûle Rossete, li vî tchvå abroca-st å galop</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/hicter.html M. Hicter]). <I>Divins ene fotche conte si bôr et, cwand l'&nbsp;Beaté tchereye, Påjhûlmint dvins les stoeles, el doûce tiedeur del nute, C'&nbsp;est sor lu k'&nbsp;po tchanter l'&nbsp;raskignoû s'&nbsp;apîstêye</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/hinrisimon.html#aube H. Simon]). Disfondowes: <B>bêté</B>, (bêtè, biaté, biatè). Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje, Hesbaye.</P> 1062 22061 2003-11-24T14:34:15Z Pablo 5 ridjiblaedje #REDIRECT [[Motî:bea]] 1063 22062 2003-11-24T14:35:30Z Pablo 5 becson: Li curé contéve endaler avou s'&nbsp;vî becson fortcherdjî disk'&nbsp;al Nonne del France (poitrait ramexhnêye L. Mahin) becson: Li curé contéve endaler avou s'&nbsp;vî becson fortcherdjî disk'&nbsp;al Nonne del France (poitrait ramexhnêye L. Mahin) 1064 22063 2003-11-24T14:36:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>becson</B></FONT> [o.n.] vî u mwais velo. <I>Li curé contéve endaler avou s'&nbsp;vî becson fortcherdjî disk'&nbsp;al Nonne del France.</I> rl a: [[Motî:zénk|zénk]].</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:becson.jpg]]<BR><BR>becson: Li curé contéve endaler avou s'&nbsp;vî becson fortcherdjî disk'&nbsp;al Nonne del France (poitrait ramexhnêye L. Mahin).</P> 1065 22064 2003-11-24T14:37:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bele</B></FONT> [f.n.] lune. <I>I djaléve eyet l'&nbsp;bele esteut ddja estalêye so s'&nbsp;trone dins li stoelî</I> (C. Quinet). Coinrece Nuvele, El Louviére. Pc. belle.</P> 1066 35496 2005-07-19T23:34:49Z Pablo 5 disso -> dissu <FONT COLOR="#ff0000"><B>bediveus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bediveuse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:djériveus|djériveus(e)]], mins ki vént dmander çou k'&nbsp;i djéreye dissu. <I>Vo l'&nbsp;la co ki s'&nbsp;eponte, tot bediveus, po dmander èn bouket d'&nbsp;chocolat, dandjreus.</I> <B>2.</B> ki fwait tot po s'&nbsp;vinte, ki n'&nbsp;a måy assez a magnî. <span lang=fr>F. gourmand(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bèdiveus, bêdiveus, badiveus. Gm bâdiveus(e)</span>. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>"betteln"</span> (briber), cawete -iveus. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bediver</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> djéryî après (aveur foirt håsse di). <I>Ele bedivéve des fraijhes avou del crinme, e plin ivier.</I> <I>Dji bedivreu bén ça po soper.</I> <I>Dji bedivéve d'&nbsp;aler al dicåce a Bietris.</I> <span lang=fr>F. envier, désirer, souhaiter fortement; convoiter.</span> <B>2.</B> [[Motî:briber|briber]], dimander. <I>To voeyeus des pôves målureus ki vnént po bediver ene truke</I> (R. Mouzon). <span lang=fr>F. mendier, quémander.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] [[Motî:djéryî|djéryî]]. <I>I bedive toltins.</I> <span lang=fr>F. avoir des envies.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bèdiver, bêdiver, badivî. Gm. bâdiver</span>. Coinrece Tchestrolès, Payis d'&nbsp;Bietris, di Smwès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bediveu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bediveuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bedivresse</B></FONT> [o.f.n] <B>1.</B> onk (ene) ki n'&nbsp;sait nén çk'&nbsp;i (ele) vout. <span lang=fr>F. chipoteur (euse), indécis(e).</span> <B>2.</B> [[Motî:bribeu|bribeu(se)]]. <span lang=fr>F. mendiant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bediveuzmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene bediveuse manire. <I>Riwaitî bediveuzmint li bén do soçon, c'&nbsp;est ddja a mitan l'&nbsp;voler.</I> <I>Il arivèt bediveuzmint po vs dimander kékes sôs.</I> <span lang=fr>F. avec convoitise.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bedivant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bedivante</B></FONT> [o.f.n.] bribeus(e). <span lang=fr>F. mendiant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bedivreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:håsse|håsse]], [[Motî:djéria|djéria]]. <I>I fåt continter les bedivreyes del mere: ôtrumint, l'&nbsp;efant vénrè å monde avou des taetches.</I> <span lang=fr>F. envie.</span> 1067 22066 2003-11-24T14:39:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1068 22067 2003-11-24T14:40:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1069 22068 2003-11-24T14:40:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1070 22069 2003-11-24T14:40:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1071 22070 2003-11-24T14:41:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1072 22071 2003-11-24T14:41:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1073 22072 2003-11-24T14:41:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 1074 22073 2003-11-24T14:41:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:begyî]] 1075 22074 2003-11-24T14:43:18Z Pablo 5 bele plaece: bele plaece avou li stouve (ene plate-buze), li take et l'&nbsp;djîvå (poitrait saetchî pa L. Mahin). bele plaece: bele plaece avou li stouve (ene plate-buze), li take et l'&nbsp;djîvå (poitrait saetchî pa L. Mahin). 1076 45269 2005-11-22T02:59:51Z Pablo 5 schover [[Imådje:belplaece.jpg|thumb|151px|bele plaece: bele plaece avou li stouve (ene plate-buze), li take et l'&nbsp;djîvå <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bele plaece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>boune plaece</B></FONT> [f.n.] plaece pus bele ki ls ôtes, dins ene måjhone, on batea, wice k'&nbsp;on s'&nbsp;ripoize, boere on vere, evnd. <span lang=fr>F. salon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schovez ene bele plaece, vo l'&nbsp;trovroz dsu:</FONT> dijhêye po dire k'&nbsp;on n'&nbsp;a nole tchance di rtrover åk di pierdou (paski les belès plaeces estént schovêyes et rischovêyes tofer). <span lang=fr>F. autant chercher une aiguille dans une botte de foin.</span> rl a: [[Motî:pele|pele]], [[Motî:sitouve|sitouve]], [[Motî:bele tchambe|bele tchambe]], [[Motî:grande tchambe|grande tchambe]], [[Motî:tchambe di take|tchambe di take]], [[Motî:såle|såle]], [[Motî:sålon|sålon]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>bèle place, bèle plèce, bale place</span>. 1077 22076 2003-11-24T14:46:01Z Pablo 5 ridjiblaedje #REDIRECT [[Motî:bele plaece]] 1078 22077 2003-11-24T14:48:06Z Pablo 5 nbsp <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>beloyance</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus) cwålité d'&nbsp;on grope di mots metous onk astok di l'&nbsp;ôte sins hicta. <span lang=fr>F. euphonie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;letes di beloyance:</FONT> letes ki s'&nbsp;sititchèt inte les mots e walon, po-z aspaitchi des ahikets. <span lang=fr>F. lettre euphonique de liaison.</span> Egzimpes: <FONT COLOR="#800080"><B>z:</B></FONT> on-z a tchôd; po-z aprinde; <FONT COLOR="#800080"><B>st:</B></FONT> dji so-st evoye; neni, dit-st&nbsp;i; <FONT COLOR="#800080"><B>t:</B></FONT> oyi a-t&nbsp;i dit, nonna, pinse-t&nbsp;i. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> les letes di beloyance si raloyèt å mot di dvant. Davance, on les scrijheut co bén a pårt "po z aprinde" (scrijhaedjes di dvant Feller), u radjondowes å mot di dvant et å ci do drî "po-z-aprinde" (scrijhaedjes Feller). rl a: [[Motî:béndjhance|béndjhance]]. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje addjectif (bele) + no (oyance), 1995.</P> 1079 22078 2003-11-24T14:55:58Z Pablo 5 hårdêye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Ben-Ahin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ben-Ahin</span>, rebané avou 4500 Hu; limero diyalectolodjike: [H 38]; vî limero del posse: 5202. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nos d'&nbsp;plaeces:</FONT> <span lang=wa-fell>Bêfôr</span> (Beafôrt°). <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> a yeu a vey avou l'&nbsp;[http://wikipedia.walon.org/wiki/Guere_del_vatche Guere del Vatche] (1275-1278).</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Ben-Ahin]] 1080 43178 2005-11-05T11:59:50Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Ben-Ahin''' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Hu]]. * Limero del posse: '''4500''' (vî limero '''5202''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H&nbsp;38''' * Arondixhmint: [[Hu]] == [[Toponimeye|Nos d'&nbsp;plaeces]] di Ben-Ahin == * Beafôrt. == Istwere == A yeu a vey avou l' [[Guere del vatche]] 1081 51320 2006-03-12T14:24:46Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Arsumont}} '''Årsumont''' (fr: ''Arsimont'') est èn ancyin ptit ban d'&nbsp;Walonreye, rebané avou [[Sambveye]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5060''' (vî limero '''5680''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;107''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént di "mont ås årsîs" (årseas provnant d'&nbsp;on sårtaedje). Vîs scrijhas: Harchimont (1246), Herchimont (1265), Harcymons (1265). == Istwere == Hamtea d'&nbsp;[[Åjhô]] 1083 59834 2006-06-08T08:35:48Z Pablo 5 imådje [[categoreye:Fotografeye et cinema]] [[Categoreye:Informatike]] [[Categoreye:Unités]] On '''picsel''', c' est li pus ptite unité d' ene imådje limerike. Li mot provént d' l' inglès '''''pict'''ure '''el'''ement'' (elemint d'&nbsp;imådje). On picsel, c' est onk des ponts ki fjhèt l'&nbsp;reprezintåcion d'&nbsp;ene imådje el memwere d'&nbsp;ene [[copiutrece]]. Å pus sovint, gn a télmint des ponts, et i sont télmint ptits ki, on côp metous so papî, ou håynés so ene [[waitroûle (copiutrece)|waitroûle]], l'&nbsp;ouy del djin èn voet pus k'&nbsp;ene seule imådje, ca l' frontire inte les ponts n'&nbsp;est vormint pus veyåve. [[Imådje:pixel-example.png|372px|left|egzimpe di picsels]] Li coleur eyet l'&nbsp;intinsité di tchaeke des ponts est tchoezeye pal copiutrece po rprezinter on ptit boket d'&nbsp;l'&nbsp;imådje. L'&nbsp;egzimpe chal a csoté mostere ene viye imådjete di Wikipedia avou on boket d'&nbsp;l'&nbsp;imådje k'&nbsp;a stî zoumé foû. On pout noter ki pa des côps (come c'&nbsp;est l'&nbsp;cas dins ci egzimpe ci) les picsels eployîs po do tecse n'&nbsp;ont nén tos li minme coleur; les picsels des boirds des letes kimaxhèt leu coleur avou l'&nbsp;cene do fond, po n'&nbsp;nén dner on trop grand ''efet d'&nbsp;egrès'', cisse tecnike est lomêye [[anti-aliazaedje]]. Å pus k'&nbsp;i gn årè di picsels po rpezinter ene imådje, å pus ki l'&nbsp;rizultat srè près d'&nbsp;l'&nbsp;oridjinå. Li nombe di picsels d'&nbsp;ene imådje definixh çou k'&nbsp;on lome li '''[[finté]]''' di l'&nbsp;imådje. Çoula pout esse diné avou on seu nombe, par egzimpe ene ''camera foto di troes megapicsels'' est ene camera foto ki pout saetchî des imådjes di troes miyons di picsels; ou, å pus sovint, avou ene cope di nombes, par egzimpe ene ''waitroûle di 640 pa 480 picsels'' est ene waitroûle ki pout håyner 640 picsels di hintche a droete, eyet 480 picsels do dzeu å dzo (c'&nbsp;esteut l'&nbsp;finté des waitroûles [[VGA]]), çou ki fwait on totå di 640 × 480 = 307.200 picsels. Les ponts di coleur ki fjhèt-st ene imådje limerike (come les imådjes [[JPG]] sovint eployeyes dins les [[pådje waibe|pådjes waibe]]) sont lomés des picsels eto. Mins, sorlon l'&nbsp;manire ki l'&nbsp;copiutrece va håyner l'&nbsp;imådje, i s'&nbsp;pout k'&nbsp;i n'&nbsp;åye nén di corespondince onk-a-onk inte les picsels di l'&nbsp;imådje et les cis del waitroûle. Dans des dominnes wice ki cisse diferince est impôrtante, les ponts do fitchî imådje polèt esse lomés ''tecsels''. Ene imådje fwaite di picsels est lomêye ene ''imådje bitmap'' (en inglès on eploye ossu l'&nbsp;mot ''raster image''), eneviè ene ''[[imådje vectoriele]]'' ki leye est on discrijhaedje di l'&nbsp;imådje, ki serè cviersî e picsels divant d'&nbsp;esse håynêye. Li finté d'&nbsp;ene imådje bitmap est tofer li minme, et si l'&nbsp;finté do sistinme di håynaedje est pus grande, i s'&nbsp;pout k'&nbsp;on voeye on ''efet d'&nbsp;egrès''; dismetan k'&nbsp;ene imådje vectoriele serè tofer håynêye al finté do sistinme di håynaedje. Li mot [[finté]] est ossu eployî avou on sinse ene miete diferin po discrire li grandeu fizike des picsels, l'&nbsp;unité eployeye c'&nbsp;est sovint les ''picsels pa pôce'', oudonbén li grandeu e milimetes d'&nbsp;on picsel. So les waitroûles d'&nbsp;asteure, on picsels est assez ptit, a pô près di 0,26 a 0,35&nbsp;mm. Les picsels sont soeye-t i cwårés, soeye-t i rectangulåres. On nombe lomé li ''ratio d'&nbsp;aspet'' discrît si l'&nbsp;picsel est pus ou moens cwåré. Par egzimpe, on ratio d'&nbsp;aspet di 1,25:1 (1,25 po 1) vout dire ki tchaeke picsel est on côp on cwårt pus lådje ki hôt. Les picsels des waitroûles des copiutreces sont d'&nbsp;åbutude cwårés, mins les cise eployîs pol [[videyo limerike]] nel sont nén, do côp i fåt fé des candjmints po pleur håyner ene videyo limerike dizo ene copiutrece. Tchaeke picsel d'&nbsp;ene imådje monocrome a si prôpe blincance. Zero normålmint pol noer, eyet l'&nbsp;pus grande valixhance possibe pol blanc lujhant. Par egzimpe, po ene imådje a ût bits, li pus grande valixhance ki pout esse eployeye avou les ût [[bit]]s est 255; do côp c'&nbsp;est cisse valixhance la k'&nbsp;est eployeye pol blanc. Dins ene imådje e coleurs, tchaeke picsel a si prôpe blincance eyet si coleur, normålmint rprezintés come on triplet d'&nbsp;intinsités di rodje, vete eyet bleu (rl a: [[RGB]]). Ossu bén so les waitroûles a cristås likides ki les cenes a tubes catodikes, tchaeke picsel est fwait avou troes dzo-picsels, onk po tchaeke des troes coleurs, foirt près onk di l'&nbsp;ôte. Tchaeconk des dzo-picseles est loumé sorlon li valixhance del coleur do triplet ki lyi corespond, eyet come zels troes sont foirt près l'&nbsp;onk di l'&nbsp;ôte, i creyèt ene iluzion optike k'&nbsp;est veyowe come on seu pont d'&nbsp;ene dinêye coleur. Li nombe di coleurs diferinnes ki polèt esse riprezintêyes avou on picsel dipind di nombe di bits pa picsel ('''bpp'''). Les valixhances corantes sont: * 8 bpp (256 coleurs) * 16 bpp (65.536 coleurs, kinoxhou come ''Highcolour'' (Hôte coleur)) * 24 bpp (16.777.216 coleurs, kinoxhou come ''Truecolour'' (Vraiye coleur)). Les imådjes fwaites di 256 coleurs (ou moens) sont d'&nbsp;åbutude wårdêyes dins l'&nbsp;memwere videyo del copiutrece dizo l'&nbsp;cogne planåre ou ''chunky'' (a bokets), k'&nbsp;on picsel el memwere est èn indecse viè ene djivêye di coleurs, lomêye palete. Ces môdes sont do côp lomés des môdes ''indecsés''. Si bén seulmint 256 coleurs sont håynêyes eshonne, ces 256 coleurs sont tchoezeyes emey ene bén pus grande palete, tipicmint di 16 miyons di coleurs. Po des parfondeus d'&nbsp;coleur di pus d'&nbsp;8 bits, li nombe est li totå des troes compôzants RVB (rodje, vete, bleu). Ene parfondeu di 16 bits est d'&nbsp;åbutude pårteye e 5 bits pol rodje eyet l'&nbsp;bleu, eyet 6 bits pol vete (li vete coleur a pus di bits paski l'&nbsp;[[ouy]] umin est pus sinsibe a cisse coleur la). Ene parfondeu di 24 bits permete 8 bits po tchaeke compôzant. Dins des sistinmes k'&nbsp;i gn a li parfondeu est di 32 bits; ça fwait ki tchake picsel di 24 bits a 8bits di pus po discrire si opacité, cisse cwatrinme compôzante est lomêye li canå alfa. So des vîs sistinmes, on trove eto des parfondeus di 4 bpp (16 coleurs). Cwand ene imådje est håynêye sol waitroûle, li nombe di bits pa picsel est dné sepårumint pol fitchî imådje eye pol waitroûle. Des sôres d'&nbsp;imådjes k'&nbsp;i gn a ont ene pus grande parfondeu d'&nbsp;coleurs ki ds ôtes. Li sôre d'&nbsp;imådje [[GIF]], par egzimpe, a-st ene parfondeu macsimom di 8 bits, dismetant ki les fitchîs [[TIFF]] polèt aveur 48 bits pa picsel. I gn a pont d'&nbsp;waitroûles ki polèt håyner 48 bits di coleur, ça fwait ki cisse parfondeu d coleur la est eployeye po des aplicåcions professioneles sipeciålijheyes come li scanaedje di negatifs fotos ou les scrireces di hôte finté. Ces imådjes sont håynêyes so ene copiutrece avou ene parfondeu di 24 bits pa picsel. Ene recinte tecnike po-z ecrexhe li finté aparinte d'&nbsp;ene waitroûle e coleur c'&nbsp;est d'&nbsp;apoungî tchaeconk des troes dzo-picsels sepårumint. C'&nbsp;est ene sôre d'&nbsp;[[anti-aliazaedje]], eyet c'&nbsp;est eployî copurade po-z amidrer l'&nbsp;rivnance do tecse. Des ôtes elemints derivés do picsel, come li [[vocsel]] (elemint d'&nbsp;volume), li [[tecsel]] (elemint d'&nbsp;tecsteure) eyet l'&nbsp;[[surfel]] (elemint d'&nbsp;surface), ont askepyî dins l'&nbsp;tchamp do dessin informatike. [[ar:بكسل]] [[be:Піксэль]] [[ca:Píxel]] [[cs:Pixel]] [[da:Pixel]] [[de:Pixel]] [[en:Pixel]] [[eo:Rastrumero]] [[es:Píxel]] [[eu:Pixel]] [[fi:Pikseli]] [[fr:Pixel]] [[gl:Píxel]] [[he:פיקסל]] [[it:Pixel]] [[ja:ピクセル]] [[ko:화소]] [[nl:Pixel]] [[no:Piksel]] [[pl:Piksel]] [[pt:Pixel]] [[ru:Пиксел]] [[sv:Pixel]] [[th:พิกเซล]] [[tr:Piksel]] [[zh:像素]] 1084 22083 2003-11-24T19:20:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bénvite</B></FONT> [adv.] bénrade. <span lang=fr>F. bientôt, tout de suite.</span> Disfondowes: binvite, <FONT COLOR="#800080"><B>bé<SUP>n</SUP>vite</B></FONT>. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje adviebe (bén) + ôte adviebe (vite = rade).</P> 1085 22084 2003-11-24T19:22:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>béntoit</B></FONT> [adv.] bénrade. <I>Les grins seront béntoit meurs.</I> <I>Dji l'&nbsp;irè béntoit trover, et lyi dire çou ki dj'&nbsp;pinse.</I> <I>Mi cantnî d'&nbsp;ome a metou vos solés tos les djoûs et la béntoit cénk ans k'&nbsp;els a ås pîs, ivier come esté</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:torade|torade]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]], [[Motî:totaleure|totaleure]], [[Motî:totasteure|totasteure]], [[Motî:divant waire|divant waire]], [[Motî:divan beacôp|divant beacôp]], [[Motî:covite|covite]], [[Motî:corade|corade]], [[Motî:codabôrd|codabôrd]]. <span lang=fr>F. bientôt.</span> rl a: [[Motî:toit|toit]], [[Motî:motoit|motoit]], [[Motî:putoit|putoit]]. Disfondowes: <B>bintô<SUP>n</SUP>t</B>, binton, bintôt, bétôt, bé<SUP>n</SUP>toût, bintoût, bintot, bintèt, <FONT COLOR="#800080"><B>bé<SUP>n</SUP>twèt</B></FONT>, <FONT COLOR="#800080"><B>bé<SUP>n</SUP>twat</B></FONT>. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje adviebe (bén) + ôte adviebe (toit = timpe), calké waire riwalonijhî do F. <span lang=fr>bientôt</span>, 1800.</P> 1086 38931 2005-09-02T00:37:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bénrade</B></FONT> [adv.] divant waire di tins. <I>I i serè bénrade tins d'&nbsp;dinner.</I> <I>Vos åroz bénrade vosse C4, la, vos, si vos cotinouwoz inla.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On est bénrade evoye:</FONT> on est vite moirt. rl a: [[Motî:torade|torade]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]], [[Motî:totaleure|totaleure]], [[Motî:totasteure|totasteure]], [[Motî:divant waire|divant waire]], [[Motî:divant beacôp|divant beacôp]], [[Motî:covite|covite]], [[Motî:corade|corade]], [[Motî:codabôrd|codabôrd]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>binrâde, binrade, <B>bénrâde</B>, bérâde, bî<SUP>n</SUP>râde, <FONT COLOR="#800080"><B>bé<SUP>n</SUP>rade</B></FONT></span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:bén|bén]]) + ôte adviebe ([[Motî:rade|rade]]). 1087 22086 2003-12-03T02:35:19Z Pablo 5 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>béndjhance</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus) cwålité di çou ki s'&nbsp;dit bén, beloyance. <span lang=fr>F. euphonie.</span> Disfondowes: bind'hance, <FONT COLOR="#800080"><B>bindjance</B></FONT>, bédjance, bîdizance. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje addjectif (bén) + no (djhance), sol modele do grek <span lang=fr>euphonie</span>, 1998.</P> 1088 22087 2003-11-24T19:25:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bén dire</B></FONT> [vierbire] dire d'&nbsp;avance ene sacwè k'&nbsp;arive podbon. <span lang=fr>F. prévoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i l'&nbsp;aveut bén dit:</FONT> il aveut veyou çoula d'&nbsp;avance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i lzî dit todi bén di:</FONT> i les prevént d'&nbsp;(on risse, d'&nbsp;on dandjî). <span lang=fr>F. prévenir.</span></P> 1090 60099 2006-06-09T09:06:35Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Mo-map.png}} Mape do Marok avou les nos des veyes e francès/inglès Imådje copieye do [[w:en:Image:Morocco sm03.jpg|wikipedia en inglès]] 1092 58846 2006-05-31T03:37:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:ماراكەش]] [[Category:Marok|*]] Li '''Marok''' est on [[payis]] å nôrouwess di l'&nbsp;[[Afrike]]. Si longowe coisse so l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]] continouwe houte do [[sitroet d' Djibraltar|stroet d'&nbsp;Djibraltar]] sol [[Mîtrinne Mer]]. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+ <font size="+1">'''Rweyåme do Marok'''</font><br> '''<font size="+3">المملكة المغربية</font>'''<br> '''(Al Mamlaka al-Maghribiya)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Morocco|Maroc|do}} | align="center" width="140px"|[[Imådje:Morocco coa.png]] |- | align="center" width="140px"|([[Drapea do Marok|Detays]])<!-- | align="center" width="140px"|([[Åres do Marok|Detays]]) --> |}<!-- |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;" |<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: ''</font> --> |- | align="center" colspan="2"|[[Imådje:LocationMorocco.png]] |- |[[Lingaedje]] oficir || [[arabe]] (nén oficirs: [[berbere]], [[francès]]) |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Rabat]] |- |[[Djivêye des rwès do Marok|Rwè]] || [[Mohammed VI do Marok|Mohammed VI]] |- | [[Sitindêye]] <br>&nbsp;- Totå <br>&nbsp;- % aiwe | [[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 56inme]] <br> 446.550&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br> 0,056% |- | [[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2004]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] | [[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 36inme]] <br> 29.950.000 dimorants. <br> 67&nbsp;djins/km² |- | [[Indepindince]]<br> &nbsp;- Declarêye | (del [[France]])<br> [[2 d' måss]] [[1956]] |- |[[Manoye]] || [[dirham]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || |- |[[Imne nåcionå]] || [[Hymne Chérifien]] |- |[[Dominne Internet]] || .MA |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 212 |} __TOC__ Les payis åtoû sont li [[Moritanreye]] å sudouwess eyet l'&nbsp;[[Aldjereye]] a l'&nbsp;ess ey å sudesse. I&nbsp;gn a eto deus eclåves espagnoles sol coisse Mediteraneyinne: [[Ceuta]] et [[Melilla]]. Å lådje del coisse Atlantike i gn a les [[Iyes Canariyes]] eyet l'&nbsp;iye di [[Madere]]. Å nôr do stroet d'&nbsp;Djibraltar i gn a l'&nbsp;[[Sipagne]] ([[Urope]]). Après ki l'&nbsp;ancyin ''[[Sara Coûtchantrece|Sara espagnol]]'' åye sitî dislaxhî del [[Sipagne]] ezès [[anêyes 1970]], il a stî anecsé på Marok, ki l'&nbsp;conte come pårteye di s'&nbsp;teritwere; mins çoula n'&nbsp;a nén stî ricnoxhou eternåcionålmint åd triviè di l'&nbsp;[[ONU]]. <div style="float; margin:0 0 1em 1em;"> [[Imådje:morocco_sm03.jpg|Mape do Marok]] </div> Li mwaisse-veye est [[Rabat]]. Les veyes interessantes sont: [[Cazablanca]], [[Agadir]], [[Fès]], [[Marrakech]], [[Mekhnès]], [[Tandjî]], [[Tetouan]]. == Culteure == {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+ <font size="+1">'''Fiesses: les troes [[djama]]s'''</font> |- ! style="background:#efefef;"|Date (e marokin, pu e rfondou arabe) ! style="background:#efefef;"|No e walon ! style="background:#efefef;"|No so plaece (e marokin, pu e rfondou arabe) ! style="background:#efefef;"|Rilevêyes |- | ch'har el-ftor = 1 Chawel || Fiesse del didjune (li ptite fiesse) || Ayid sghir = Aïd-Al-Fitr || Fén do [[Ramdinne]] |- | 12 ch'har el haj = 12 dhu l' hijja || fiesse do moton (li grande fiesse) || Ayid el kebir = Aïd-al-Adha || On touwe li bedot |- | 12 ch'har Miloud = 12 rabiaa el awwel || Noyé moslimrece || Ayid Miloud = Aïd mouloud || Fiesse do skepiaedje do profete [[Mawomet]] |} === Ôtès fiesses et uzances=== L' '''achoura''' kimince li prumî Moharem, ki c' est l' Djoû d'&nbsp;l'&nbsp;an moslimrece (Les administråcions ont condjî). Dins les viyaedjes, do prumî å dijhinme djoû di ç' moes la, les efants vont taburiner dé les djins ki passèt po k' on lzî dene ene dringuele. Gn a eto, å minme moumint, ene uzance, ki rshonne al [[schiråde]] del Walonreye: les efants il esprindèt des ptits feus et zoupler å dzeu. N a minme des grandès djins ki potchèt avou. I pinsèt eto k' on n' serè nén malåde si on fwait çoula. [[Imådje:marok_sbaa_lebtayn.jpg|marok_sbaa_lebtayn.jpg|thumb|Foclore do londmwin del fiesse do bedot]] Li londmwin u l'&nbsp;sorlondmwin del '''fiesse do bedot''', gn a cobén on djonnea ki s'&nbsp;disguijhe avou des peas d'&nbsp;moton, et aler [[Moti:heyî|heyî]] l'&nbsp;viyaejde, u l'&nbsp;long des rotes. On l'&nbsp;lome ''sbaa le-btayn'' (setès peas d'&nbsp;moton) u ''bou jloud'' (li ci ås peas) en [[arabe marokin]] et ''herma'', ''bou ilmawn'' e lingaedje [[amazigh]]. Ça rshonne ene miete a l'&nbsp;ancyinne uzance walone di [[tchessî l' vexhåd]]. L'&nbsp;uzance si piede ene miete. [[Imådje:marok_dessin_henei_wi.jpg|thumb|left|uzance des dessinaedjes so les mwins (fiesses)]] Li dessinaedje so les mwins u so les pîs des femes et des båsheles avou do [[hené]]. C'&nbsp;est des femes di mestî kel fijhèt (les ''naqqachat''), a l'&nbsp;ocåzion d'&nbsp;ene fiesse (noices, discalotaedje) u d'&nbsp;on djama. === gazetes === * ''Le Matin (du Sahara) / Es-sabah'' (ene edicion e francès, l'&nbsp;ôte en arabe; gazete ki shût l'&nbsp;govienmint). * ''L'Opinion / El Aalam'' (socialisse). * ''Al ahdat al maghribiya'' (الأحدات المغربية, les etrevéns marokins), socialisse. ==Lingaedjes et pårlers== * '''rifondou arabe''': oficire, dins les scoles, li rilidjon, li djustice, les administråcions. Nén on lingaedje d' atôtchance inte Marokins, såf po sacwants po djåzer di sacwès rilidjeuses. * '''[[arabe marokin]]''', cåzé pattavå, ki: e payis amazigh, wice k' il est coprind pa tos les omes et les efants ki vont e scole. * '''amazigh''' (berbere): lingaedje di tos les djoûs dins ene pitite mitan do payis, ehåyî et acsegnî e sacwantès plaeces dispu 2003). Les cminåltés amazigh-cåzantes ki s' ont astalé dins les veyes wårdèt l' amazire al prumire djermêye di djins. Gn a troes trokes linwistikes, ki s' coprindnut a pô près n' on l' ôte: li tachelheit (on dit eto: chleu) a Nonne, li tamazight å Mitan et li rifin, a Bijhe. * '''francès''' (dins les sincieusès studes et les grandès societés comerciåles, ene boune mitan des medias). * '''espagnol''' (prumî lingaedje etrindjir a Bijhe). * Gn a eto l' '''aransiya''' (arabiya + faransiya) ene manire di djåzer avou des fråzes emantcheyes en arabe marokin, mins toplin des mots, et minme des fråzletes e francès (cotuzeus do cwårtî "modiene"). ==Manoye== dirham (MAD), k' i ndè fåt a pô près 10 po fé èn [[uro]]. ==Istwere== === Racourti === * onk des pus vîs rweyåmes d' Afrike, et ki l' est co asteure. * a stî colnijhî (dizo li statut di mambornance) pås Francès et pås Espagnols (a Bijhe et a Nonne) di 1912 a 1956. === Dinasteyes. === [[Imådje:marakech_koutoubia.jpg|thumb|Li Koutoubia d' Marakech fourit basteye do trevéns des Almoravites]] * Les '''Idrissides''' (e l' arabe : ''El Adarissa''), avou les zultans Moulai Idriss I & Moulai Idriss II, k' avént leu mwaisse-veye a [[Fes]], k' ont ringnî di 750 a 850 ap. Dj.C. * les '''Almoravites''' (e l' arabe : ''El Morabitoun'') ki leu mwaisse tuzeu, c' esteut Abdala Ben Yassine, et leu prumî rwè, Youssef Ben Tachfint, k' avént leu mwaisse-veye a [[Marakech]]; i ringnît tins do 11inme sieke. I vnént do Sara. I djåzént [[amazir]]. I bastixhît troes rlomés monumints, cåzu pareys : li Koutoubia a Marakech, l' Xhiralda a [[Seveye]] (''Sevilla''), eyet l' nén tote fwaite Tour Hassan a Rabat. * Les '''Almowådes''' (e l' arabe : ''El Mohahidoun'') ki leu mwaisse tuzeu, c' esteut Mawoumet Ben Toumert, et leu prumî rwè, Abdelmoumen Ben Ali El Goumi, k' avént, avou, leu mwaisse-veye a Marakech; i ringnît e 12inme sieke. * Les '''Merinites''' (e l' arabe : ''El Meriniyoun''), ki leu prumî rwè, c' esteut Abou Yacoub Youssef, ki ravént leu mwaisse-veye a Fes; i ringnît å 13inme sieke. * Les '''Watassites''' (e l' arabe : ''El Outtassiyoun''). C' esteut des minisses des Merinides, mins k' ont-st askepyî leu prôpe rweyåme a Bijhe do Marok, avou Hassoun El Wattassi come prumî rwè et todi Fes come mwaisse-veye. Çoula s' passéve eto e 13inme sieke. * Les '''Saadyins''' (e l' arabe : ''Es Saadiyoun''), k' avént, so ç' tins la, adjinçné on rweyåme a Nonne, avou Marakech come mwaisse-veye. Il ont rwangnî tot l' payis ås Watassides. Li pus grand rwè di cisse dinasteye la, ci fourit Ahmed Mansour Saadi, eteré a Marakech. I ringnît e 16inme sieke. * Les '''Alawites''' (e l' arabe : ''El Aalawiyoun'') vinît do Sara Levantrece (Sijilmassa), et si djhèt dischindants do profete [[Mawoumet]]. I ringnît a pårti do 17inme sieke, et s' sont i co mwaisses asteure. Les pus cnoxhous di leu rwès : ** Sidi Mawoumet Ben Abdella, k' a evoyî bråmint des ambassadeurs e l' Urope. ** Moulai Ismayil, k' aveut s' mwaisse-veye a Meknes. ** Hassan I (fén do 19inme sieke); i ricnoxha onk des prumîs les Estats-Unis d' Amerike. ** Mawoumet (Mohammed) V, k' a dislaxhî l' payis del mambornance des Francès. ** Hassan II, k' a dmoré rwè cåzu 40 ans (1960-1999). ** Mawoumet (Mohammed) VI, k' est li rwè å djoû d' ouy. ==Rilidjons== L' islam est rlidjon d' estat; tchaeke djin skepieye di parints marokins est oblidjeye del shuve, apus ki s' ele provént del kiminålté djwive (50.000 djins). == Economeye: sacwants chifes. == * Les cwénzinne des ci (cenes) ki sont a l' Estat riprezinte 13 åcint do P.I.B. (c' est pår di trop: l' Edjipe n' est "k' a" 11 %). * [[Motî:skepyî|Skepiance]]: foirt baxhaedje do nombe d' efants pa feme k' est a l' ådje d' end aveur inte li cminçmint des [[anêyes 1980]] (5,7), eyet l' anêye [[2000]] (2,5). * Å rcinsmint di 2004, les Marokins estént diviè 29.950.000. Gn aveut eto 52.000 etrindjirs. Les djins des veyes, c' esteut 55 åcint di tote li populåcion. Cazablanca tote seule, aveut 3 miyons et dmeye di dmorants. == Rilomêyès djins do Marok == * do vî vî tins ** [[Tarik Ben Ziyyad]] ** [[Ben Batouta]] ** [[cofrereye des Tidjanes|Si Ahmed Tidjani]] * moirts lanawaire ** [[Chaïbia]] ** [[Mohamed V do Marok]] * ki vikèt co ** [[Sayd Awita]] ** [[Hakima Himich]] ** [[Rachid El Ouali]] [[af:Marokko]] [[am:ሞሮኮ]] [[an:Marruecos]] [[ang:Morocco]] [[ar:المغرب]] [[ast:Marruecos]] [[bg:Мароко]] [[bs:Maroko]] [[ca:Marroc]] [[cs:Maroko]] [[cy:Moroco]] [[da:Marokko]] [[de:Marokko]] [[el:Μαρόκο]] [[en:Morocco]] [[eo:Maroko]] [[es:Marruecos]] [[et:Maroko]] [[eu:Maroko]] [[fa:مراکش]] [[fi:Marokko]] [[fr:Maroc]] [[gd:Maroc]] [[gl:Marrocos - المغرب]] [[he:מרוקו]] [[hr:Maroko]] [[hu:Marokkó]] [[id:Maroko]] [[io:Maroko]] [[is:Marokkó]] [[it:Marocco]] [[ja:モロッコ]] [[ka:მაროკო]] [[ko:모로코]] [[ks:मोराको]] [[kw:Marokk]] [[la:Marocum]] [[lb:Marokko]] [[li:Marokko]] [[lt:Marokas]] [[lv:Maroka]] [[mk:Мароко]] [[ms:Maghribi]] [[nds:Marokko]] [[nl:Marokko]] [[nn:Marokko]] [[no:Marokko]] [[oc:Marròc]] [[pl:Maroko]] [[pt:Marrocos]] [[ro:Maroc]] [[ru:Марокко]] [[sa:मोराको]] [[scn:Maroccu]] [[sh:Maroko]] [[simple:Morocco]] [[sk:Maroko]] [[sl:Maroko]] [[sq:Maroku]] [[sr:Мароко]] [[sv:Marocko]] [[th:ประเทศโมร็อกโก]] [[tl:Morocco]] [[tr:Fas]] [[ug:ماراكەش]] [[uk:Марокко]] [[vi:Maroc]] [[zh:摩洛哥]] [[zh-min-nan:Morocco]] 1093 22092 2003-11-25T18:50:02Z Pablo 5 displaecî viè "Picsel" #REDIRECT [[Picsel]] 1094 22093 2005-03-18T16:54:39Z Pablo 5 /* articles en Occitan so la Belgique à oc.wikipedia */ Comment fait-on les liens vers la Wikipédia wallone puisque l'URL ne suit pas le modèle wa.wikipedia.org ? [[Uzeu:ArnoLagrange|ArnoLagrange]] 26 di nôvimbe 2003 a 10:14 (CET) Dji vs respond so [[Uzeu_copene:ArnoLagrange|vosse pådje]] [[Uzeu:Pablo|Pablo]] Why this wallon wikipedia is not with anothers wikipedias ? on wikimedia's servers ? [[w:fr:Utilisateur:Shaihulud]] It's very easy to migrate to our actual servers, but talk to Tim Starling on IRC on freenode #mediawiki. We need a full dump of your database. :C'&nbsp;est fwait. '''Gråces traze côps''' po l'&nbsp;aidance. :It's now done. Tchank you very much for the help. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di may 2004 a 01:37 (UTC) Congratulations whit the new wiki. Now this is a real Wikipedia! Because this is also a Belgian Wikipedia it is now also listed on the Belgian Wikipedia page http://www.wikipedia.be Please consider to use that url for promotion where it makes sence. If someone whould like a @wikipedia.be email forward just ask. walter AT wikipedia.be [[w:nl:gebruiker:walter]] 10 di may 2004 a 12:45 (UTC) ---- Pocwè esse don ki li mwaisse pådje n'a nén on loyén aviè el tiesse d'el motî ? [(s) Francis Baudoux ''Ci tecse a stî coridjî aveu li coridjresse walone ASPELL GUI po Windows''] :Oyi, i fåreut rcandjî l'&nbsp;mwaisse pådje po mete des ponts d'&nbsp;intrêye come dins les ôtes wikipedias; asteure k'&nbsp;i cmince a aveur do contnou i fåreut tuzer a ene manire d'&nbsp;adjinçner çoula. :PS: vos dvrîz vos elodjî (clitchîz so «s'&nbsp;elodjî» å hôt a droete; vosse no d'&nbsp;elodjaedje c'&nbsp;est «Fbaudoux ir», i vs fårè surmint dmander on novea scret l'&nbsp;prumî côp). :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di may 2004 a 11:30 (UTC) == article on Germany? == Of the 41 biggest wikipedias this seems to be one of only two without an article on Germany. But maybe I did only not find it because of missing interwiki-links? :''C' est plaijhant d' lére k' on est onk des ''pus grands'' wikipedias :) Po çou k' est del kesse; l'&nbsp;årtike [[Almagne]] n'&nbsp;a simplumint nén co stî fwait; i gn a waire di payis k'&nbsp;ont on årtike pol moumint; mins ça arivrè bén a on moumint dné. Pol moumint, li plupårt des noveas årtikes sont so l'&nbsp;istwere di Walonreye eyet l'&nbsp;literateure.'' :It's nice to read that we are one of the ''biggest'' wikipedias :) As for your question; simply the article [[Almagne]] (Germany) hasn't been written yet; there are only very few articles about countries as of now; but that will come in time. Currently, most of the new articles are abour history of Wallonia and litterature. :There is an article about Aachen ([[Åxhe]]) and the Holy Empire ([[Sint Impire]]) however :) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di djulete 2004 a 16:47 (UTC) ::Motoit ene sakî vôreut askepyî l'&nbsp;årtike “[[Almagne]]”? I pôreut simplumint ratourner e walon çou k'&nbsp;on trove [[:en:Germany|en inglès]], [[:fr:Allemagne|e francès]], ou dins ds ôtes lingaedjes. ::[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di djulete 2004 a 16:47 (UTC) == articles en Occitan so la Belgique à oc.wikipedia == Bondjoû Brâmint d' Belges passent les vacances dans li sud de la France èwou nous parlons Occitan à 3,6 M personnes (selon Courrier International) et lisons et scrivons seûlmint quèques dizaines de miliers. J'ai écrit des articles sô la Belgique dans [[:oc:|oc.wkipedia]] Les omes et les feumes d'Nameur et des bords d'Moûse qui sont curieux peuvent vènu rouetter on pô, et corriger s'il faut. (On remettra en Langue d'Oc après) J'cauze nin Wallon come on veût, mais j'ai des soçons d'Givet qui m'ont appris quelques mots et istouères. :Gråces bråmint des côps di nos dire çoula. :Les årtikes sont clapants! nos n' avans nén co des ossu beas so vosse payis, a pårt on ptit sol lingaedje [[occitan]]. :Et proficiate po vosse walon. ça fwait plaijhi d' vey ki nosse lingaedje est aprecyî å lon. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 di måss 2005 a 16:54 (UTC) :Chal pa dzo des loyéns direks viè les pådjes do wikipedia en occitan: * [[:oc:Belgica]] * [[:oc:Luxemborg bèlga]] * [[:oc:Provincia de Namur]] * [[:oc:Provincia d'Anvèrs]] * [[:oc:Flandra]] 1095 45572 2005-11-26T10:51:46Z Pablo 5 babel [[de:Benutzer:ArnoLagrange]] [[en:User:ArnoLagrange]] [[eo:Vikipediisto:ArnoLagrange]] [[fr:Utilisateur:ArnoLagrange]] {{Babel|wa-0|fr|eo|de-2|en-2}} eo : Arno Lagrange estas franca vikipediisto aktiva en la [[esperanto|esperanta]] vikipedio. fr : Arno Lagrange est un wikipédien français actif dans la Wikipédia espéranto. Lasu komentojn/ laisser vos commentaires [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vikipediista_diskuto:ArnoLagrange tie/ici] 1096 22095 2004-04-01T14:38:51Z 62.102.4.188 :Is it not time for a new request to Wikitech-l for the move to http://wa.wikipedia.org/ ? Bonvenon! Pol moumint on n'&nbsp;sait nén fé des loyéns viè l'&nbsp;wikipedia walon, mins dji dmandrè l'&nbsp;transfer divant l'&nbsp;fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye.<br> Mins nerén, si vos savoz editer les fitchîz php, vos ploz radjouter dins Interwiki.php ene roye '''"wa" => "http://wikipedia.walon.org/wiki/$1",''' çoula permetrè adon d'&nbsp;eployî '''wa:''' po les loyéns po k'&nbsp;il alexhe viè l'&nbsp;hårdêye dinêye. Pour le momment on ne peut pas faire de liens vers le wikipédia wallon, mais je demanderait le transfert avant la fin de l'année.<br> Néanmoins, si tu peux éditer les fichiers php, tu peux rajouter dans Interwiki.php une ligne '''"wa" => "http://wikipedia.walon.org/wiki/$1",''' ça permettra alors d'utiliser '''wa:''' pour les liens et qu'ils pointe vers l'url donnée. PS: plutôt que d'utiliser une url du type http://eo.wikipedia.org/xxxxx, utilise un lien wiki qui commence par '''w:eo:''', c'est plus propre, enfin je trouve. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 26 di nôvimbe 2003 a 12:30 (CET) :Is it not time for a new request to Wikitech-l for the move to http://wa.wikipedia.org/ ? [[nl:gebruiker:walter|walter]] [[Uzeu:62.102.4.188|62.102.4.188]] 1î d'&nbsp;avri 2004 a 14:38 (CEST) 1097 22096 2003-11-26T20:23:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:loukî]] 1098 22097 2003-11-26T20:24:24Z Pablo 5 loukete dins ene poite di gregne (poitrait saetchî pa L. Mahin) loukete dins ene poite di gregne (poitrait saetchî pa L. Mahin) 1099 22098 2003-11-26T20:30:37Z Pablo 5 coridjî hårdêye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>loukî</B></FONT> [v.c.] waitî. <I>Rilouke Cola k'&nbsp;est la ki louke li lune ki lût (toitche-linwe).</I> <I>Loucans on pô, sins leyî nos ouys e nosse potche, li mape del Walonreye</I> ([http://aberteke.walon.org/gazet_avu_w.html#screne J. Brumioul]). <I>Li spitante djonnesse, ni oizant moti, est la, boke å lådje, ki louke les vîs danser</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/hinrisimon.html H. Simon]). <I>Loukî l'&nbsp;avoenne ki gurnêye u les crompires ki groxhixhèt tot boslant l'&nbsp;rahoplaedje, vola-t i des påjhûlistés&nbsp;!</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/bracni.html S. Fontaine]) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;loukî a lu:</FONT> waitî a lu. <I>Louke a ti u dji t'&nbsp;toitche li buzea.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;loukî di:</FONT> waitî di. <I>Zande loukive di n'&nbsp;nén aminer on sudjet k'&nbsp;els aléve co amwaijhî</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/vera2.html L. Mahin]). rl a: [[Motî:riloukî|riloukî]], [[Motî:aloukî|aloukî]], [[Motî:raloukî|raloukî]]. Disfondowes: loukî, louker, lukè. Coinrece Grand Payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loukeure</B></FONT> [f.n.] manire di loukî. <I>I gn a bråmint des cours coixhîs Ki s'&nbsp;rapåjhtèt d'&nbsp;ene ôte loukeure</I> ([http://rifondou.walon.org/dokir-rif.html#baushele J. Docquier]). <span lang=fr>F. regard.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loukete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bawete po loukî par la, dins èn ouxh, on meur. <B>2.</B> rayire (trô par la k'&nbsp;on tape ene sacwè el cåve). rl a: [[Motî:lårmî|lårmî]], [[Motî:calonire|calonire]], [[Motî:sipira|sipira]], [[Motî:airtchî|airtchî]]; rl l'&nbsp;mape a "[[Motî:rayire|rayire]]". <span lang=fr>F. soupirail.</span> Disfondowes: loukète, lukète, lucate, lëkète. Coinrece payis do Tchestea, do Bork, di Bietris.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:loukete.jpg]]<BR><BR>loukî: loukete dins ene poite di gregne (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 1100 22099 2003-11-26T20:30:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:loukî]] 1101 62177 2006-06-16T23:15:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye|Novimbe]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | '''nôvimbe''' | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' nôvimbe|1î]]|[[2 d' nôvimbe|2]]|[[3 d' nôvimbe|3]]|[[4 di nôvimbe|4]]|[[5 di nôvimbe|5]]|[[6 di nôvimbe|6]]|[[7 di nôvimbe|7]]|[[8 di nôvimbe|8]]|[[9 di nôvimbe|9]]|[[10 di nôvimbe|10]]|[[11 di nôvimbe|11]]|[[12 di nôvimbe|12]]|[[13 di nôvimbe|13]]|[[14 di nôvimbe|14]]|[[15 di nôvimbe|15]]|[[16 di nôvimbe|16]]|[[17 di nôvimbe|17]]|[[18 di nôvimbe|18]]|[[19 di nôvimbe|19]]|[[20 d' nôvimbe|20]]|[[21 di nôvimbe|21]]|[[22 d' nôvimbe|22]]|[[23 d' nôvimbe|23]]|[[24 di nôvimbe|24]]|[[25 di nôvimbe|25]]|[[26 di nôvimbe|26]]|[[27 di nôvimbe|27]]|[[28 di nôvimbe|28]]|[[29 di nôvimbe|29]]|[[30 di nôvimbe|30]]</center> ---- '''Nôvimbe''' est l'&nbsp;onzinme moes do [[calindrî grigoryin]], 30 djoûs long. Si no vént do latén ''novem'' (nouv) ca c'&nbsp;esteut l'&nbsp;nouvinme moes dins l'&nbsp;vî calindrî romin, divant k'&nbsp;on candjaxhe li date di cmince des anêyes po les fé cmincî deus moes pus timpe. Fiesses do moes d'&nbsp;nôvimbe: * [[1î d' nôvimbe]]: li [[tossint]] * [[11 di nôvimbe]]: l'&nbsp;[[årmistice]] del [[guere di 1914-1918]] ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:November]] [[als:November]] [[an:Nobiembre]] [[ang:Blōtmōnaþ]] [[ar:نوفمبر]] [[ast:Payares]] [[be:Лістапад]] [[bg:Ноември]] [[br:Du]] [[bs:Novembar]] [[ca:Novembre]] [[ceb:Nobiyembre]] [[cs:Listopad]] [[csb:Lëstopadnik]] [[cv:Чӳк]] [[cy:Tachwedd]] [[da:November]] [[de:November]] [[el:Νοέμβριος]] [[en:November]] [[eo:Novembro]] [[es:Noviembre]] [[et:November]] [[eu:Azaro]] [[fa:نوامبر]] [[fi:Marraskuu]] [[fo:November]] [[fr:Novembre]] [[fur:Novembar]] [[fy:Novimber]] [[ga:Samhain]] [[gl:Novembro]] [[he:נובמבר]] [[hr:Studeni]] [[hu:November]] [[ia:Novembre]] [[id:November]] [[ie:Novembre]] [[ilo:Noviembre]] [[io:Novembro]] [[is:Nóvember]] [[it:Novembre]] [[ja:11月]] [[jv:November]] [[ka:ნოემბერი]] [[kn:ನವೆಂಬರ್]] [[ko:11월]] [[ku:Sermawez]] [[kw:Mys Du]] [[la:November]] [[lb:November]] [[li:November]] [[lt:Lapkritis]] [[lv:Novembris]] [[mi:Whiringa-ā-rangi]] [[mr:नोव्हेंबर]] [[ms:November]] [[nap:Nuvembre]] [[nl:November]] [[nn:November]] [[no:November]] [[oc:Novembre]] [[pl:Listopad]] [[pt:Novembro]] [[ro:Noiembrie]] [[ru:Ноябрь]] [[scn:Nuvèmmiru]] [[sco:November]] [[se:Skábmamánnu]] [[simple:November]] [[sk:November]] [[sl:November]] [[sq:Nëntori]] [[sr:Новембар]] [[sv:November]] [[ta:நவம்பர்]] [[te:నవంబర్]] [[th:พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre]] [[tpi:Novemba]] [[tr:Kasım]] [[tt:Nöyäber]] [[uk:Листопад]] [[ur:نومبر]] [[vi:Tháng mười một]] [[vo:Novul]] [[war:Nobyembre]] [[zh:11月]] 1102 62169 2006-06-16T23:14:20Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | '''decimbe'''</center> <center>[[1î d' decimbe|1î]]|[[2 d' decimbe|2]]|[[3 d' decimbe|3]]|[[4 di decimbe|4]]|[[5 di decimbe|5]]|[[6 di decimbe|6]]|[[7 di decimbe|7]]|[[8 di decimbe|8]]|[[9 di decimbe|9]]|[[10 di decimbe|10]]|[[11 di decimbe|11]]|[[12 di decimbe|12]]|[[13 di decimbe|13]]|[[14 di decimbe|14]]|[[15 di decimbe|15]]|[[16 di decimbe|16]]|[[17 di decimbe|17]]|[[18 di decimbe|18]]|[[19 di decimbe|19]]|[[20 d' decimbe|20]]|[[21 di decimbe|21]]|[[22 d' decimbe|22]]|[[23 d' decimbe|23]]|[[24 di decimbe|24]]|[[25 di decimbe|25]]|[[26 di decimbe|26]]|[[27 di decimbe|27]]|[[28 di decimbe|28]]|[[29 di decimbe|29]]|[[30 di decimbe|30]]|[[31 di decimbe|31]]</center> ---- '''Decimbe''' est li dozinme moes do [[calindrî grigoryin]], 31 djoûs long. Si no vént do latén ''decem'' (dijh) ca c'&nbsp;esteut l'&nbsp;dijhinme moes dins l'&nbsp;vî calindrî romin, divant k'&nbsp;on candjaxhe li date di cmince des anêyes po les fé cmincî deus moes pus timpe. Fiesses do moes d'&nbsp;decimbe: * [[6 di decimbe]]: li fiesse di [[Sint Nicolai]] * [[25 di decimbe]]: li fiesse di [[Noyé]] ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Desember]] [[als:Dezember]] [[an:Abiento]] [[ang:Gēolmōnaþ]] [[ar:ديسمبر]] [[ast:Avientu]] [[be:Сьнежань]] [[bg:Декември]] [[br:Kerzu]] [[bs:Decembar]] [[ca:Desembre]] [[ceb:Disyembre]] [[cs:Prosinec]] [[csb:Gòdnik]] [[cv:Раштав]] [[cy:Rhagfyr]] [[da:December]] [[de:Dezember]] [[el:Δεκέμβριος]] [[en:December]] [[eo:Decembro]] [[es:Diciembre]] [[et:Detsember]] [[eu:Abendu]] [[fa:دسامبر]] [[fi:Joulukuu]] [[fo:Desember]] [[fr:Décembre]] [[fur:Dicembar]] [[fy:Desimber]] [[ga:Nollaig]] [[gl:Decembro]] [[he:דצמבר]] [[hr:Prosinac]] [[hu:December]] [[ia:Decembre]] [[id:Desember]] [[ie:Decembre]] [[ilo:Deciembre]] [[io:Decembro]] [[is:Desember]] [[it:Dicembre]] [[ja:12月]] [[jv:Desember]] [[ka:დეკემბერი]] [[kn:ಡಿಸೆಂಬರ್]] [[ko:12월]] [[ku:Berfanbar]] [[kw:Mys Kevardhu]] [[la:December]] [[lb:Dezember]] [[li:December]] [[ln:Sánzá ya zómi na míbalé]] [[lt:Gruodis]] [[lv:Decembris]] [[mi:Hakihea]] [[mr:डिसेंबर]] [[ms:Disember]] [[nap:Dicembre]] [[nl:December]] [[nn:Desember]] [[no:Desember]] [[oc:Decembre]] [[pam:Disiembri]] [[pl:Grudzień]] [[pt:Dezembro]] [[ro:Decembrie]] [[ru:Декабрь]] [[scn:Dicèmmiru]] [[sco:December]] [[se:Juovlamánnu]] [[simple:December]] [[sk:December]] [[sl:December]] [[sq:Dhjetori]] [[sr:Децембар]] [[sv:December]] [[sw:Desemba]] [[ta:டிசம்பர்]] [[te:డిసెంబర్]] [[th:ธันวาคม]] [[tl:Disyembre]] [[tpi:Disemba]] [[tr:Aralık]] [[tt:Dekäber]] [[uk:Грудень]] [[ur:دسمبر]] [[vi:Tháng mười hai]] [[vo:Dekul]] [[war:Disyembre]] [[zh:12月]] 1103 62268 2006-06-18T13:09:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: az, frp, nds-nl [[categoreye:cronolodjeye]] <center>'''djanvî''' | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' djanvî|1î]]|[[2 d' djanvî|2]]|[[3 d' djanvî|3]]|[[4 di djanvî|4]]|[[5 di djanvî|5]]|[[6 di djanvî|6]]|[[7 di djanvî|7]]|[[8 di djanvî|8]]|[[9 di djanvî|9]]|[[10 di djanvî|10]]|[[11 di djanvî|11]]|[[12 di djanvî|12]]|[[13 di djanvî|13]]|[[14 di djanvî|14]]|[[15 di djanvî|15]]|[[16 di djanvî|16]]|[[17 di djanvî|17]]|[[18 di djanvî|18]]|[[19 di djanvî|19]]|[[20 d' djanvî|20]]|[[21 di djanvî|21]]|[[22 d' djanvî|22]]|[[23 d' djanvî|23]]|[[24 di djanvî|24]]|[[25 di djanvî|25]]|[[26 di djanvî|26]]|[[27 di djanvî|27]]|[[28 di djanvî|28]]|[[29 di djanvî|29]]|[[30 di djanvî|30]]|[[31 di djanvî|31]]</center> ---- '''Djanvî''' est li prumî moes do [[calindrî grigoryin]], 31 djoûs long. Si no vént di ''Ianus'' ([[Djanus]]), li [[mitolodjeye rominne|diu romin]] a deus vizaedjes des ouxhs et des candjmints. Djanvî (eyet fevrî) ont stî radjoutés les dierins å calindrî romin; divant çoula l'&nbsp;anêye kimincive e moes d'&nbsp;måss. Fiesses do moes d'&nbsp;djanvî: * [[1î d' djanvî]]: novelan ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Januarie]] [[an:Chinero]] [[ang:Æfterra Gēola]] [[ar:يناير]] [[ast:Xineru]] [[az:Yanvar]] [[be:Студзень]] [[bg:Януари]] [[br:Genver]] [[bs:Januar]] [[ca:Gener]] [[co:Ghjennaghju]] [[cs:Leden]] [[csb:Stëcznik]] [[cv:Кăрлач]] [[cy:Ionawr]] [[da:Januar]] [[de:Januar]] [[el:Ιανουάριος]] [[en:January]] [[eo:Januaro]] [[es:Enero]] [[et:Jaanuar]] [[eu:Urtarril]] [[fa:ژانویه]] [[fi:Tammikuu]] [[fo:Januar]] [[fr:Janvier]] [[frp:Janviér]] [[fur:Zenâr]] [[fy:Jannewaris]] [[ga:Eanáir]] [[gl:Xaneiro]] [[he:ינואר]] [[hr:Siječanj]] [[hu:Január]] [[ia:Januario]] [[id:Januari]] [[ie:Januar]] [[ilo:Enero]] [[io:Januaro]] [[is:Janúar]] [[it:Gennaio]] [[ja:1月]] [[jv:Januari]] [[ka:იანვარი]] [[kn:ಜನವರಿ]] [[ko:1월]] [[ku:Rêbendan]] [[kw:Mys Genver]] [[la:Ianuarius]] [[lb:Januar]] [[li:Jannewarie]] [[lt:Sausis]] [[lv:Janvāris]] [[mi:Kohi-tātea]] [[mr:जानेवारी]] [[ms:Januari]] [[nap:Jennaro]] [[nds-nl:Jannewaori]] [[nl:Januari]] [[nn:Januar]] [[no:Januar]] [[nrm:Janvyi]] [[oc:Genièr]] [[pl:Styczeń]] [[pt:Janeiro]] [[ro:Ianuarie]] [[ru:Январь]] [[sc:Ghennarzu]] [[scn:Jinnaru]] [[sco:Januar]] [[se:Ođđajagimánnu]] [[simple:January]] [[sk:Január]] [[sl:Januar]] [[sq:Janari]] [[sr:Јануар]] [[su:Januari]] [[sv:Januari]] [[ta:ஜனவரி]] [[te:జనవరి]] [[th:มกราคม]] [[tl:Enero]] [[tpi:Janueri]] [[tr:Ocak]] [[tt:Ğínwar]] [[uk:Січень]] [[ur:جنوری]] [[vi:Tháng một]] [[vo:Yanul]] [[zh:1月]] 1104 47730 2005-12-19T20:23:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bén vleur]] 1105 22104 2003-11-26T23:17:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Belgråde(-dé-Nameur)</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Belgrâde</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Belgrade</span>, rebané avou Nameur; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;74]; limero del posse (nén candjî): 5001 Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bèlgrâde</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> ancyin hamtea d'&nbsp;Flawene, divnou comene e 1897. Etimolodjeye: plaece d'&nbsp;on cåbaret "Belgråde", lomé a cåze del prijhe di Belgråde e Serbeye so les Turks, å 18inme sieke.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Belgråde (Nameur)]] 1106 22105 2003-11-26T23:18:13Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Belgråde(-e-Serbeye)</B></FONT> [n.pl.] mwaisse-veye del Serbeye, et del Yougoslaveye.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Belgråde (Serbeye)]] 1107 22106 2003-11-26T23:24:35Z Pablo 5 coridjaedje '''Belgråde''' est èn ancyin ptit ban di Walonreye, rebané avou [[Nameur]] * Dimorants: * Limero del posse: '''5001''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;74''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sipotaedje: * Nos d' plaeces di Ben-Ahin: Beafôrt. Ancyin hamtea d'&nbsp;[[Flawene]], divnou comene e [[1897]]. Li no vént d'&nbsp;on cåbaret lomé ''Belgråde'', cåze del prijhe di [[Belgråde (Serbeye)|Belgråde]] e [[Serbeye]] so les Turks, å [[18inme sieke]]. 1108 22107 2003-11-26T23:27:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Belvå</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants plaeces el Walonreye. Etimolodjeye: aplacaedje addjectif (bele) et no (vå). </P> ---- Vey eto e motî: [[Motî:Belvå-dlé-Bouyon|Belvå-dlé-Bouyon]], [[Motî:Belvå-dlé-Han|Belvå-dlé-Han]], [[Motî:Belvå-Lignouveye|Belvå-Lignouveye]] 1109 56332 2006-05-12T00:16:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:belote]] 1110 22109 2003-11-26T23:30:27Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Belvå-Lignouveye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bellevaux-Ligneuville</span>, rebané avou 4960 Måmdey; limero diyalectolodjike: [My&nbsp;4]; vî limero del posse: 4892. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bèlvâ-Lignouvèye</FONT>. Disfondowes: Belvâ, Belvan.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Belvå-Lignouveye]] 1111 22110 2003-11-26T23:32:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Belvå-dlé-Han</B></FONT> [n.pl.] hamtea di Han, la wice ki l'&nbsp;Aiwe di Lesse mousse dins l'&nbsp;egolina d'&nbsp;Belvå.</P> ---- Pus di racsegnes dins l'&nbsp;pårteye eciclopedeye: [[Belvå-dlé-Han]] 1112 22111 2003-11-26T23:32:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Belvå-dlé-Bouyon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bellevaux</span>, rebané avou 6834 Bouyon; limero diyalectolodjike: [Ne&nbsp;55]; vî limero del posse: 6834. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bèlvau</FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes dins l'&nbsp;pårteye eciclopedeye: [[Belvå-dlé-Bouyon]] 1113 65046 2006-06-24T20:03:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[nôvimbe]], c' est li 330inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 331inme po ls anêyes bizetes), avou 35 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén del anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 d' nôvimbe]] - [[25 di nôvimbe]] - [[27 di nôvimbe]] - [[28 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 November]] [[an:26 de nobiembre]] [[ar:26 نوفمبر]] [[ast:26 de payares]] [[be:26 лістапада]] [[bg:26 ноември]] [[bs:26. novembar]] [[ca:26 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 26]] [[co:26 nuvembri]] [[cs:26. listopad]] [[csb:26 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 26]] [[cy:26 Tachwedd]] [[da:26. november]] [[de:26. November]] [[el:26 Νοεμβρίου]] [[en:November 26]] [[eo:26-a de novembro]] [[es:26 de noviembre]] [[et:26. november]] [[eu:Azaroaren 26]] [[fi:26. marraskuuta]] [[fo:26. november]] [[fr:26 novembre]] [[frp:26 novembro]] [[fur:26 di Novembar]] [[fy:26 novimber]] [[ga:26 Samhain]] [[gl:26 de novembro]] [[he:26 בנובמבר]] [[hr:26. studenog]] [[hu:November 26]] [[ia:26 de novembre]] [[id:26 November]] [[io:26 di novembro]] [[is:26. nóvember]] [[it:26 novembre]] [[ja:11月26日]] [[jv:26 November]] [[ka:26 ნოემბერი]] [[ko:11월 26일]] [[ku:26'ê sermawezê]] [[la:26 Novembris]] [[lb:26. November]] [[lt:Lapkričio 26]] [[mk:26 ноември]] [[ms:26 November]] [[nap:26 'e nuvembre]] [[nl:26 november]] [[nn:26. november]] [[no:26. november]] [[oc:26 de novembre]] [[os:26 ноябры]] [[pam:Nobiembri 26]] [[pl:26 listopada]] [[pt:26 de Novembro]] [[ro:26 noiembrie]] [[ru:26 ноября]] [[scn:26 di nuvèmmiru]] [[sco:26 November]] [[simple:November 26]] [[sk:26. november]] [[sl:26. november]] [[sq:26 Nëntor]] [[sr:26. новембар]] [[sv:26 november]] [[te:నవంబర్ 26]] [[th:26 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 26]] [[tr:26 Kasım]] [[tt:26. Nöyäber]] [[uk:26 листопада]] [[vi:26 tháng 11]] [[war:Nobyembre 26]] [[zh:11月26日]] 1114 65051 2006-06-24T20:04:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[nôvimbe]], c' est li 331inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 332inme po ls anêyes bizetes), avou 34 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 d' nôvimbe]] - [[26 di nôvimbe]] - [[28 di nôvimbe]] - [[29 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 November]] [[an:27 de nobiembre]] [[ar:27 نوفمبر]] [[ast:27 de payares]] [[be:27 лістапада]] [[bg:27 ноември]] [[bs:27. novembar]] [[ca:27 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 27]] [[co:27 nuvembri]] [[cs:27. listopad]] [[csb:27 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 27]] [[cy:27 Tachwedd]] [[da:27. november]] [[de:27. November]] [[el:27 Νοεμβρίου]] [[en:November 27]] [[eo:27-a de novembro]] [[es:27 de noviembre]] [[et:27. november]] [[eu:Azaroaren 27]] [[fi:27. marraskuuta]] [[fo:27. november]] [[fr:27 novembre]] [[frp:27 novembro]] [[fur:27 di Novembar]] [[fy:27 novimber]] [[ga:27 Samhain]] [[gl:27 de novembro]] [[he:27 בנובמבר]] [[hr:27. studenog]] [[hu:November 27]] [[ia:27 de novembre]] [[id:27 November]] [[io:27 di novembro]] [[is:27. nóvember]] [[it:27 novembre]] [[ja:11月27日]] [[jv:27 November]] [[ka:27 ნოემბერი]] [[ko:11월 27일]] [[ku:27'ê sermawezê]] [[la:27 Novembris]] [[lb:27. November]] [[lt:Lapkričio 27]] [[mk:27 ноември]] [[ms:27 November]] [[nap:27 'e nuvembre]] [[nl:27 november]] [[nn:27. november]] [[no:27. november]] [[oc:27 de novembre]] [[os:27 ноябры]] [[pam:Nobiembri 27]] [[pl:27 listopada]] [[pt:27 de Novembro]] [[ro:27 noiembrie]] [[ru:27 ноября]] [[scn:27 di nuvèmmiru]] [[sco:27 November]] [[se:Skábmamánu 27.]] [[simple:November 27]] [[sk:27. november]] [[sl:27. november]] [[sq:27 Nëntor]] [[sr:27. новембар]] [[sv:27 november]] [[te:నవంబర్ 27]] [[th:27 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 27]] [[tr:27 Kasım]] [[tt:27. Nöyäber]] [[uk:27 листопада]] [[vi:27 tháng 11]] [[war:Nobyembre 27]] [[zh:11月27日]] 1115 65056 2006-06-24T20:05:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[nôvimbe]], c' est li 332inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 333inme po ls anêyes bizetes), avou 33 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * Fiesse nåcionåle del [[Moritanreye]] * Fiesse nåcionåle di l'&nbsp;[[Albaneye]] ---- '''Vey eto:''' [[26 d' nôvimbe]] - [[27 di nôvimbe]] - [[29 di nôvimbe]] - [[30 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 November]] [[an:28 de nobiembre]] [[ar:28 نوفمبر]] [[ast:28 de payares]] [[be:28 лістапада]] [[bg:28 ноември]] [[bs:28. novembar]] [[ca:28 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 28]] [[co:28 nuvembri]] [[cs:28. listopad]] [[csb:28 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 28]] [[cy:28 Tachwedd]] [[da:28. november]] [[de:28. November]] [[el:28 Νοεμβρίου]] [[en:November 28]] [[eo:28-a de novembro]] [[es:28 de noviembre]] [[et:28. november]] [[eu:Azaroaren 28]] [[fi:28. marraskuuta]] [[fo:28. november]] [[fr:28 novembre]] [[frp:28 novembro]] [[fur:28 di Novembar]] [[fy:28 novimber]] [[ga:28 Samhain]] [[gl:28 de novembro]] [[he:28 בנובמבר]] [[hr:28. studenog]] [[hu:November 28]] [[ia:28 de novembre]] [[id:28 November]] [[io:28 di novembro]] [[is:28. nóvember]] [[it:28 novembre]] [[ja:11月28日]] [[jv:28 November]] [[ka:28 ნოემბერი]] [[ko:11월 28일]] [[ku:28'ê sermawezê]] [[la:28 Novembris]] [[lb:28. November]] [[lt:Lapkričio 28]] [[mk:28 ноември]] [[ms:28 November]] [[nap:28 'e nuvembre]] [[nl:28 november]] [[nn:28. november]] [[no:28. november]] [[oc:28 de novembre]] [[os:28 ноябры]] [[pam:Nobiembri 28]] [[pl:28 listopada]] [[pt:28 de Novembro]] [[ro:28 noiembrie]] [[ru:28 ноября]] [[scn:28 di nuvèmmiru]] [[sco:28 November]] [[se:Skábmamánu 28.]] [[simple:November 28]] [[sk:28. november]] [[sl:28. november]] [[sq:28 Nëntor]] [[sr:28. новембар]] [[sv:28 november]] [[te:నవంబర్ 28]] [[th:28 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 28]] [[tr:28 Kasım]] [[tt:28. Nöyäber]] [[uk:28 листопада]] [[vi:28 tháng 11]] [[war:Nobyembre 28]] [[zh:11月28日]] 1116 65556 2006-06-29T22:47:08Z Lucyin 16 /* Aberteke */ Salut Pablo ! Est-ce qu'on prefère déménager vers http://wa.wikipedia.org/ aux serveurs chefs du Wikipédia ? --[[Uzeu:Brion VIBBER|Brion VIBBER]] 27 di nôvimbe 2003 a 00:46 (CET) Something like this: :mysqldump --opt -u ''username'' -p''password'' ''databasename'' > databasedump.sql (That would include all tables including the user table, which has password hashes and email addresses, so you might not want to make it public.) --brion == Messaedjes då Lucyin == === årmonak === ==== no des djoûs ==== vint '''di''' decimbe (li T di vint s' ôt tofer) ==== formules d' intrêye ==== c' est li 328inme djoû '''di l' '''anêye do calindrî gr'''i'''goryin (li 329inme po ls anêyes bizetes). '''Après ça, i gn è dmeure co 37 djoûs po l' anêye esse foû.''' Pol moes d' djanvî : '''L' anêye vént djusse d' esse edåmêye; gn a co ene fameuse hapêye (350; 351 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]] po k' ele soeye foû. Pol moes d' fevrî : '''Gn a co bråmint des djoûs (319; 320 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) po k' on ndè vegne å coron.''' Pol moes d' decimbe: * '''; si n' dimeure-t i pus k' 7 djoûs po-z avni å coron d' l'anêye.''' * '''Après ça, i n' dimeure pus k' 11 djoûs po l' anêye esse foû.''' ==== Etrevéns ==== * Bén cnoxhous etrevéns u, dins on lingaedje pus "cåzé" : '''Ça s' a passé ç' djoû la''' : ==== tiesses des hagnons des djoûs ==== * Ont vnou å monde ci djoû la ** Rilomés Walons et waloneus ** ** Ôtès djins ** * Ont morou ç' djoû la ==== tiesses des hagnons des anêyes ==== * Ont vnou å monde ciste anêye la * Ont morou ciste anêye la Vey eto => Loukîz eto a : ** Fiesses ** *** nåcionåles *** *** rilidjeuses *** === Aberteke === Pådjes di l' Aberteke ki sont loyeyes so Wiki (et ki n' sont nén lijhåves) * [http://rifondou.walon.org/rilidjon/aviedje.html#ciergnon Dji vos salowe, Mareye] Pådjes po l' Aberteke ki vént * [http://rifondou.walon.org/gaspard_camille.php Pådje Camile Gaspård] Eto les pådjes "bauke" (rifondou/lv eyet lucyin/lv) === ratournaedje di l' eterface Wiki === ==== ''Conflit'' inte deus modêyes ==== '''ecramiaedje''' di deus modêyes (c' est pår èn ecamiaedje, come del linne). ==== "protéger (un fichier)" ==== Interface Wiki : estô di "protedjî", dj' åreu ptchî : '''[[Motî:waeranti|waeranti]]''' // [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]] // [[Motî:ecoeti|ecoeti]] // [[Motî:ebaner|ebaner]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 9 di djanvî 2006 a 15:21 (UTC) ==== livea des uzeus e walon ==== * cist(e) uzeu(se) : po tos les liveas * livea fwebe => cist(e) uzeu(se) a on flåwe livea e walon; ubén : cist uzeu eploye li walon å livea d' on cminceu (d' ene kiminceuse). ubén : kinoxhe li walon come on cminceu (ene kiminceuse). ==== bloker èn uzeu ==== * tini èn uzeu astok * clawer èn uzeu foû ==== candjmints aloyîs ==== => aloyîs candjmints ==== Actouwalités ==== * dierinntés * dierinnès noveles * Wiki-noveles ==Translation== Hello. You're listed as a translator on [[meta:Translators#Smaller_langs]], so I figured you might help a Walloon translation quandary on the English Wikipedia. (Feel free to decline if this is not your cup of tea.) The problem, as discussed at length at [[en:Talk:Regions and provinces of Belgium#Image]], is the translation, exact or otherwise, of [[:Imådje:Eploye walonreye wi.png]], which I did my best to translate at [[en:Image:Belgium employment.png]]. I was wondering whether you might provide a more accurate translation than my own patchwork attempts. -- [[en:User:Itai|Itai]] == meta translations: newsletter, upload forms, etc. == Hi Pablo! [ :) Trying to write you and arno lagrange at the same time...] There is a lot of new global translation to be done in the next week; let me know if you're free to talk about it or help out. Cheers, [[m:User:Sj]] == Berber logo == Hi Pablo, I am curious, are you using the Tifinagh Unicode ''proposals'', or the PDAM charts which are much closer to a final encoding than the proposals? :I'm using the '''definitive''' unicode values (the latest proposal has been approved and voted, it will be included in soon to be published next unicode version (4.1 I think it is). :You can see them at http://cooptel.qc.ca/%7Epandries/propo_tifinagh.pdf (in French) for the actual characters and codepoint values. ::That is the *proposal*, which is not the final word on what the actual values will be. I am talking about the PDAM chart, which is what they release for minor revisions just before the release of a new version of Unicode. http://std.dkuug.dk/jtc1/sc2/wg2/docs/n2846.pdf among other pages, documents that there have been provisions for the inclusion of numerous variants in the Tifinagh range, and that the codepoints I used are the most recent. :::The PDAM you point to are proposals too... :) :::Yes, the propo_tifinagh.pdf file is a document of a proposal, however, it is the last proposal, that has actually been approved and voted unmodified, so it can be trusted (I have 1st hand confirmation of that), the official unicode publication will includ exactly that. :::note that the n2846.pdf you point at doesn't have any mention of tifinagh, it mentions N'Ko which indeed were being discussed at the same time as tifinagh proposal, however as the tifinagh proposal was well done and complete it passed the voting :::The approved tifinagh includes the IRCAM (Royal Moroccan Institute for Amazigh Culture) official tifinagh alfabet (which is largely common with other neo-tifinagh alfabets), plus the traditional tifinagh in use by Tuaregs, plus some other neo-tifinagh variants with atested large use. The shapes of "p" and "w" in your font weren't encoded, it seems they weren't much used (maybe by only a single magazine), various neo-tifinagh glyphs have purposedly absent from the proposal (and now approved) set, as they weren't actually in real use (appart on some tifinagh charts) and are likely to never be used, so their encoding was not justified. ::::That's not good :( The Plane 1 glyphs in the font mean I won't be able to fix it myself, so I'll have to ask somebody else :-/ The font I have used is one I created myself. It supports many of the new ranges and characters in the most recent PDAM update, and it includes support for Plane 1 as well, from Linear B and Ugaritic to Kharosthi and Persian Cuneiform. :The glyphs look indeed nice; they are just using the wrong codepoints (they are based on a now obsoleted range). There are also some glyph differences, look at the tables on propo_tifinagh.pdf (I'm not talking about the stylistic differences of "t" or "i" etc, but about the completely different shapes for "p" or "y") :I would be interested in your font, where can I get it? ::Well, it's not really intended for public release yet, but http://www.fixedsys.org/~node_ue/mphdamase.ttf should be the url. :::Thanks (what would be its licence btw?) :::The tifinagh character set is indeed correct, only yap and yay letters have wrong glyphs; and indeed first proposal was intended to use the pre-reserved range for tifinagh at 0x08A0..0x08CF, but it was changed later (part of the reason is to keep the 0x0800 range for right to left scripts, while modern tifinagh is left to right. :::you may want to use the moroccan way for the yal, with a small joining stroke between the two vertical ones (that makes it easier to read as two yan are distinguishable from a yal) :::for vietnamese letters with two accents one of them being a circumflex and the other an acute, grave or hook, you should not stak the accents vertically, but put the second accent a bit on the right side of the circumflex, that is the common vietnamese usage. It is based on the most recent versions of PDAM rather than the individual proposals, and the glyph shapes are all my own. If you know Berber, I would appreciate confirmation that the text "tasanait ilelli" is the correct translation for "the free encyclopedia" (I was aiming for Tamazight). :I don't know the language myself As to the text in the logo itself, can you give me some clarification as to the actual problems with it so I can fix it? I think the diacritic in "ilelli" is placed wrong so that it reads "illeli" instead, is that all or is there more? :There are three things * the use of "p" is imho wrong (it is not a native berber phoneme), it should be "b" instead; I also think that "-ediya" sounds more natural than "-edya", but yet I'm not a berber speaker either. So it should be "wikibediya" (or maybe "wikibedya") instead of "wikipedya". ** While it is true that "p" is not a native Berber phoneme (with the exception of modern dialects), it is perhaps comparable to the logo on the Japanese Wikipedia which uses katakana to transcribe the name "wikipedia", including the awkward "wi" and "di" which are not native Japanese phonemes. ** Since ''yap'' is part of the Tifinagh, I think that its usage in a logo should be no problem. If an actual user of Tifinagh can help give some perspective on that, perhaps there is room for change. *** not exactly the same, while "wi" and "di" syllabes don't appear on japanese language, /w/, /d/ and /i/ do exist, and /wi/ and /di/ appear in a lot of borrowed words in japanese; on the other hand /v/ is not a japanese phoneme, and while extended katakana orthography allows to write it, people prefer to use /b/ instead. "yap" is not part of normal tifinagh, it is an extension (like "yav"); as the trend with the word "wikipedia" is to adapt it to local languages instead of just translitering it, I think yab is more suited here. But indeed it would be the future users of berbe wikipedia that will decide anyway. ****Ahh. However still, "wikipedia" in Japanese sounds (at least to me) very unnatural and it is obviously not Japanese, if it were adapted it would probably be "uikipejiya" or "huikipejiya", I think, which still sounds a bit unnatural as the "pe" syllable is uncommon in Japanese except in compounds like hati + hyaku -> happyaku (I forgot the linguistic term for this, but it occurs also in Celtic languages), so maybe even "huikibejiya"; otoh there is the option of doing like teh Chinese Wikipedia so you have "huijippyakkasen" or even "sokusokuhyakkasen" * the shape of the "y" (and the "p" but if "p" is replaced with "b" that doesn't matter anymore) is differeent of the one chosen in unicode encoded tifinagh (the shape like an upside-down "w" is one of the many non standardized neo-tifinagh variants; the shape used in unicode approved encoding is one of the two traditional variants (the other one being the one used for "i"); it's possible you already have that shape in your font, it looks like a rune-like "s" ** I believe I know which character you're talking about. However, in modern times isn't it more likely that neo-Tifinagh would be more likely to be used than ancient Tifinagh? *** It is not ancient, it is still in use in current day Tuareg variant, and in the majority of the neo-tifinagh variants (particularly in the official one of Morocco, which is the most important, only because of the huge number of people involved) ****ahh, ok. btw, what is the normal glyph shape for "yap"? and is it included in the encoding? * some tifinagh orthographies use a circumflex acent over a consonant to note gemination; the official orthography in Morocco choose to simply double the letter instead (I don't know what is correct if "illeli" or "ilelli", but the double letter should simply be written twice instead of using a diacritic, just like in latin transcription (eg: ''ilelli'' and not ''ilel&#x0302;i''), the use of the circumflex was probably copied from arabic transcription (where the shadda is used to note gemination)). ** On this point, I stumbled: in my first version of the logo (I did not upload it), other parts of the logo were very wrong but "ilelli" was right in that it had two ''yal''s rather than the small ''yad''. *** it's not a small "yad" but a circumflex. maybe your font has an automatic glyph substitution mechanism that when you type two same following letters they are replaced with the letter and a circumflex? ****Ahh, I must've gotten that idea because Japanese uses a small "tu" for gemination. The circumflex actually isn't in the Tifinagh range of my font, but there is a combining circumflex somewhere I believe. For the logo, I actually typed a very small ''yad'' and moved it above the ''yal''. :for those two last points I think the moroccan rules should be followed, as Morocco has officially adopted tifinagh writting and use it in teaching in schools (while other tifinagh orthographies don't have such official backing and are used by a much smaller base) :: In that case, I will definitely be changing the logo in the near future in that direction. Best wishes,<br /> [[:en:User:Node_ue|Node]] ([[:fr:Utilisateur:Node_ue|/fr]] ; others) [[:en:User talk:Node_ue|/en.talk]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] ::node ::::node ==Translation of the week== Currently we have started a project on meta.wikipedia to get an article translated in as many wikipedias as possible every week. The article will be about a subject that usually gets rarely translated and has a lot of links to other subjects. Currently we have no-one to translate in your language. If someone is interested to participate please see: [[:meta:Translation of the week]] You can also submit articles from your own languages there that you think deserve translation, but have a small chance of it. The articles must not be to short and not to long and have lots of links to possible other articles! [[:en:user:Waerth]] btw doesn't Walloon have a village pump yet? == Oradea, translation of the week == Hi! This is Ronline from the Romanian Wikipedia. The current translation of the week is [[en:Oradea|Oradea]] (see also [[meta:Translation of the week/2004 translations|here]]). It would be great if you could translate this article into Walloon, even if only a stub. Thank you very much, [[Uzeu:Ronline|Ronline]] 10 di decimbe 2004 a 12:07 (UTC) == Halló! == * Halló Pablo! I just found [[Distriks del Roumaneye]]. I hope to come back soon to put some lincs to other languages. Regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 20 d'&nbsp;djanvî 2005 a 23:49 (UTC) * I have made [[:eo:Vikipedio:Trukoj/Plurnivela uzado de ŝablonoj/Distriktoj en Rumanio (detalegoj eo: ro: de: en: fr:)|Distriktoj en Rumanio]] in order to make some interlanguage links. The names at [[:eo:]] must be changed. Please do not start. Please answer at [[:eo:Vikipedio diskuto:Trukoj/Plurnivela uzado de ŝablonoj#Distriktoj en Rumanio|eo:(Diskuto pri) Distriktoj en Rumanio]]. Thanks! [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 21 di djanvî 2005 a 01:28 (UTC) * You can make a category similar to: [[:bg:Категория:Градове в Румъния|bg:]], [[:da:Kategori:Rumænske byer|da:]], [[:en:Category:Romanian cities|en:]], [[:eo:Kategorio:Urboj de Rumanio|eo:]], [[:es:Categoría:Ciudades de Rumania|es:]], [[:fr:Catégorie:Villes de Roumanie|fr:]], [[:it:Categoria:Città della Romania|it:]], [[:nl:Categorie:Stad in Roemenië|nl:]], [[:ro:Categorie:Oraşe în România|ro:]]. 21 di djanvî 2005 a 04:14 (UTC) ---- * Halló Pablo! I want to let you know about [[commons:Category:Maps of Romania]] containing the maps you are using in [[Distriks del Roumaneye]]. See [[:ro:Categorie:Judeţe în România]] and [[:ro:Discuţie Format:Judete]] for more interlanguage links. Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]], administrator at [[:ro:]] and [[:eo:]] 31 di måss 2005 a 00:08 (UTC) : Thanks for [[Modele:NowCommons]]! [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 31 di måss 2005 a 00:10 (UTC) * Halló Pablo! If you need a [[:en:Wikipedia:Bots|bot]] to insert the interlangua links just let me know. Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 31 di måss 2005 a 01:08 (UTC) == Caractere dialectal Chinwès Hacca == Hi Pablo, Re character U02028E: http://www.unicode.org/cgi-bin/refglyph?24-2028E is the official Unicode Standard version. You can see it with only one font that I know of, SimSun(Founder Extended) which covers most of CJK A + B ranges. The reason such a common character is included so far out is because it is dialectal: it is extremely extremely infrequent in Mandarin, Cantonese, and all other varities except Hakka where it is very very common because it represents the first person pronoun "ngài". As you probably know, such dialectal characters that aren't common in Mandarin or Cantonese either appear very late in the Unicode standard, or not at all (though the ones which are missing almost all are included in extension C and D). Unfortunately, given the thousands of Chinese characters included in the standard, such characters as this are very difficult to input using the traditional Radical+Residual stroke count method as there are usually over 100 other characters that share the same Radical+Residual stroke count. I think Unihan should also include a "Multiradical search method" similar to that employed at Jim Breen's wwwjdic - all the different radicals which appear in a character can be selected, and the resulting characters are displayed, which is usually a much narrower subset than the Radical+Stroke method. However this would require a massive data-entry effort as each character individually would have to have its components entered into a database. The data from Jim Breen's database could of course be donated, but that would still leave thousands of characters. And the thousands left over would be the ones which are currently most difficult to find because they cannot be typeed with IME... I personally spent over an hour searching for the character in question - at first I got the residual stroke count wrong by one (it is 8, but I counted 7), and when I /did/ get it right I still had to sort through a list of over 100 characters, and the proper character is often easily missed so I had to go back through a few times to find the proper character. On a somewhat related note, it is my understanding that you have developer access. Could you do some small work for me? The logos at wo:, li:, an:, af:, ks:, ne:, rm:, fur:, iu:, co:, and hy:, all located at http://xx.wikipedia.org/wiki/Image:Wiki.png , need to be enabled. In addition, the logo at gd: seems to have disappeared with the upgrade to 1.4... this has been waiting a really long time now, and the people at the Afrikaans Wikipedia have gone for a really long time with a localised interface but English logo... Thanks much, [[Uzeu:Node ue|Node ue]] 21 di fevrî 2005 a 19:00 (UTC) == Rifondaedje == === djîstrer / djîster === ratindoz k' dji rsoeye å Marok po-z aveur tos les motîs dvant mes ouys (dji croe k' dj' a ddja spepyî ç' mot la). Dji n' so nén tchôd po mete des viebes parints dins l' minme hagnon. Metans : djîsse 1. => djîstrer dins èn ôte hagnon. djîsse 2 djîster dins èn ôte hagnon. Tchaeke viebe enonde ene novele rîlêye di parints (avou -aedje, -eu) ki n' sont pus des parints direks do no-bodje [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] === La Foret === novea atåvla: [[Copene:La Foret]] == [http://vs.aka-online.de/globalwpsearch/ GlobalWPSearch] == * Halló Pablo! I made [[Template:Interwikiconflict]] because of GlobalWPSearch developed by [[:de:Benutzer:Aka]] now supports also [[:wa:]]. See [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=30&minor=1&search=Antoine_de_Saint-Exup%C3%A9ry '''GlobalWPSearch''' Antoine de Saint-Exupéry]. You can see a conflict at [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=30&minor=1&search=Paris '''GlobalWPSearch''' Paris], RSS, Odin etc. * GlobalWPSearch supports already [[:wa:Template:Disambig]] and [[:wa:Template:Interwikiconflict]]. It is planed to support also [[:wa:Template:Delete]] and [[:wa:Template:Copyvio]]. Would be happy if you can create the missing templates or make a redirect to the proper titles. Thanks in advance. : I searched for additional examples: [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=30&minor=1&search=Alfred_Nobel '''GlobalWPSearch''' Alfred Nobel], [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=30&minor=1&search=Mahatma_Gandhi '''GlobalWPSearch''' Mahatma Gandhi], [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=30&minor=1&search=Wikipedia '''GlobalWPSearch''' Wikipedia]. I would be happy If you can start an article about [[Alfred Nobel]] and [[Mahatma Gandhi]]. * More informations soon. Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 10 d'&nbsp;avri 2005 a 22:19 (UTC) * Thanks Pablo for ''[[:wa:Modele:Disambig]]'' -> [[:wa:Modele:Omonimeye]]. * See also [[Commons:User:Gangleri/sanbox/Template:NowCommons]] about [[Uzeu:Richie]] &mdash; [[Uzeu:RCBot]] and his plans about [[:wa:Template:NowCommons]]. Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 9 d'&nbsp;avri 2005 a 21:36 (UTC) == Interwiki guidelines == * Halló Pablo! Today I spend many hours in order to link all "''embassies''" to [[:en:Wikipedia:Embassy]]. Normaly one page from one Wikipedia should link to one page from another. There have been many situations where one page linked both to [[:en:Wikipedia:Embassy]] and [[:en:Wikipedia:Village pump]]. This makes it impossible for [[:en:Wikipedia:Bots|bots]] to add aditional pages. Before [[:en:Wikipedia:Embassy]] was linked to '''[[wa:Wikipedia:Cåbaret]]'''. I removed the links (also others) because I have the impression that visitors from other Wikipedias would not have much benefit of it. Please compare it with some of the other embassies. I think you should write some lines in other languages too that people can identify it as an embassy. Please link also the apropriate page to [[:en:Wikipedia:Village pump]] if the page exists or create a new one and update [[meta:Wikimedia Embassy]]. Thanks in advance! * Some months ago I started to get informations about where to insert and how to sort interlanguage links at various Wikipedias. I thing that information should be available in a central place, as at the "''embassies''" linked to [[:en:Wikipedia:Embassy]]. * See what I have "''collected''" so far at [[commons:User:Gangleri/sandbox/Template:Interwiki guidelines]]. Would be happy if you would add information about [[:wa:]]. Thanks in advance! Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 20 d'&nbsp;avri 2005 a 23:15 (UTC) == [[:en:Wikipedia:Village pump]] and [[:en:Wikipedia:Embassy]] == * Halló Pablo! The last days I was solving conflicts with interlanguage links for both titles. Normaly only one page from one Wikipedia should link to a page from another Wikipedia. There have been many situations where one page linked both to [[:en:Wikipedia:Embassy]] and [[:en:Wikipedia:Village pump]]. Please see also [[:en:Wikipedia:Template:Interwikiconflict#en:Wikipedia:Embassy and en:Wikipedia:Village pump]]. * I found [[:wa:Wikipedia:Cåbaret]] and [[:wa:Wikipedia:Inte di nozôtes]]. Could you please explain the difference between these two pages? Is one an equivalent to [[:wa:Wikipedia:Cåbaret]]? Could you please make an equivalent to [[:en:Wikipedia:Embassy]] and drop a note at [[meta:Wikimedia Embassy]]? Last days around five new embassies have been made. Thanks in advance. Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 22 d'&nbsp;avri 2005 a 16:03 (UTC) : Thanks Pablo for the explanation. I agree that one talk page would be enough. The only important thing maight be that international users can identify the page as such. Some Wikipedias have are using a picture and the page name is related to a "''meeting place''" ("''Bar''", "''Cafée''", "''Taverna''", "''Brunnen''", "''Пијаца'', "''Форум''", "''Krčma''", etc.). Many have some messages in other languages then the language used for the own Wikipedia. Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 24 d'&nbsp;avri 2005 a 20:27 (UTC) == Walloon at the Portuguese Wikipedia == Thanks for your comments at [[pt:Discussão:Valão]]. I´ve corrected the [[pt:Valão|article]]. I hope it´s OK now. You might wish to take take a look at [[en:Talk:Walloon_language]] too. Gråces! [[pt:Usuário:Rcaetano|Rcaetano]] [[Uzeu:131.206.16.20|131.206.16.20]] 22 d'&nbsp;djun 2005 a 15:25 (UTC) == On n'si sene nén == Di n'so nén on mambor del Wiki, mins dj'a veyou kel Francis Baudoux si sene å coron des årtikes. Ça n'va nén... Et l' pé, c'est k'i n'etind nén. Loukîz a [[Motî:schaesse]] u [[Motî:djéndjole]]. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 12 di djulete 2005 a 16:27 (UTC) == Valón n'asturllionés == Muitas gracias pola correición agora mesmo fágola, y siento los erros inda nun vierto enforma bien dende'l valón ;) Gracias y suerte. Uy perdona no me di cuenta que hablaba en leonés: Muchas gracias por la corrección, ahora mismo la hago, y siento los errores no traduzco aún muy bien desde el valón ;). Gracias y suerte. [[ast:User:Henrique]] == [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiProject_Science_pearls Science pearls] == Hi, I address you as the ambassador of your wikipedia. Please notice the above project. This project, more than other projects, will benefit from inter-wiki cooperation. Can you post a message regarding this project at your wikipedia village pump? Thanks for your help, [http://en.wikipedia.org/wiki/User:APH APH from the English wiki] ==Fètchîre== Nu fårot-i nin awè ène pådje par fètchîre ? [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 7 di nôvimbe 2005 a 17:34 (UTC) Oyi, bén seur. et nén seulmint po les fetchires, po totes les plantes; et les oujheas, les pexhons, evnd. Come li wikipedia est ene eciclopedeye i fåreut esse li pus spepieus possibe. Dj' a bodjî çou k' vos avîz scrît sol [[linwe di cier]] dins ene pådje da leye; eyet metou dins l' årtike [[fetchire]] li classifiaedje des diferinnes classes, dizo-classes eyet ôres (copyî di l' årtike èn inglès) dji vén d' fé ossu on modele '''<nowiki>{{djermon plante}}</nowiki>''' po mete dins les årtikes djermon ki cåzèt d' plantes (on djermon c' est èn årtike k' est co trop tene, et ki dvreut esse ecråxhî; c' est simpe, si tot l' tecse tént so ene seule waitroûlêye, c' est k' c' est on djermon :-) ) Insi, on pout shure pus åjheymint les årtikes ki dvèt co esse ecråxhîs, et les cis k' ont des cnoxhances sol sudjet polèt radjouter des informåcions, dj' a to fwait on modele '''<nowiki>{{djermon viyaedje}}</nowiki>''' po les årtikes so les veyes et viyaedjes walons. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di nôvimbe 2005 a 19:47 (UTC) == Laforêt et nin Li Forêt == Wêtèz in pô du dire à vosse robot ku Laforêt dot dmèrer cè k' il est, "Laforêt" et nin vnu tchandjî poul plêji û pou ène règue ki n' put nin s'aployî dins ç' cas ci. Bin des grâces d' î wêtî. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 28 di nôvimbe 2005 a 07:48 (UTC) == Thanks for visiting "mi" == Merci, Danke, thank you for helping with Wikipedia Maori. [[mi:User:Robin_Patterson]] ==Article request== '''Greetings Pablo'''!, Can you please help me create a stub for [http://wa.wikipedia.org/wiki/True_Jesus_Church this article]? - It is based on this [http://es.wikipedia.org/wiki/La_Verdadera_Iglesia_de_Jes%C3%BAs Spanish article]. 3-5 lines would be sufficient enough. Por Favor! (I do not know what the correct title in Walloon should be). -- [[en:User:Jose77|Jose77]], 01:43 mårdi 14 måss 2006 (UTC) '''Greetings Pablo''', Thanks for your reply. I understand the current situation in Walloon wikipedia and I don't mind if you decide to help me later. -- [[en:User:Jose77|Jose77]], 06:46 vénrdi 17 måss 2006 (UTC) == [[Kurów]] == Could you please write a stub http://wa.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%B3w - just a few sentences based on http://es.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%B3w , FR or EN wiki? Only 2 -5 sentences enough. Please. [[:pl:User:Pietras1988|Pietras1988]] 16 di måss 2006 a 17:34 (UTC) == Candjmints == (me no pote parla ualon - me pote leje ualon un poca) Me ia vide ce tu fa multe cambias simple en multe articles. El es bon labora, ma ance el consuma multe tempo de tu. Per fa esta labora en un modo plu fasil, tu pote usa un 'bot' supra la vicipedia ualon asi. Un 'bot' es un programa poca, ce produi multe cambias automatal como esta. Per esemplo: * cambia <nowiki><A HREF="</nowiki> en [ * cambia numeros 1. e 2. en I. e II. * inclui lias a otra parolas * sutrae lias a pajes nonualon E, seguente, tu pote usa tu tempo per fa otra vicicosas. Per usa un 'bot' tu nesesa un programa basal ('pywikipedia') e tu debe sabe un poca como programa. Plu informa en espaniol: http://es.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Bot Adio! -- [[Uzeu:ActiveSelective|ActiveSelective]] 20 d' måss 2006 a 23:28 (UTC) == Ouitchipédie == Mèrcie bein des fais pouor la beinv'nue! [[:nrm:User:Man vyi|Man vyi]] :Merci pour ta réponse concernant les noms des espaces. [[:nrm:User:C'valyi d'Jade|Lé C'valyi d'Jade]] == [http://mail.wikipedia.org/pipermail/mediawiki-i18n/2006-May/000002.html <nowiki>[Mediawiki-i18n]</nowiki> Internationalisation news] == * Dear Pablo! We have started a new campaign to update the localization files. If you can help improuving the "''<nowiki>{{int:Allmessages}}</nowiki>''" &ndash; &lrm;"''{{int:Allmessages}}''"&lrm; files "''LanguageWa.php''" and "''MessagesWa.php''" to run the Walloon projects please log in at [http://nike.users.idler.fi/dev/index.php?title=special:Userlogin&type=signup&uselang=en], change the interface to the language of your prefrence at [http://nike.users.idler.fi/dev/index.php?title=special:Preferences&uselang=en], go to [http://nike.users.idler.fi/betawiki/Betawiki:LanguageWa.php_and_MessagesWa.php '''Betawiki:'''LanguageWa.php and MessagesWa.php] at section "''contact persons''" and list your name. We can start with the new messages translated already and continue step by step.&lrm; * If you are on [[IRC]] please visit the channel [irc://irc.freenode.net/wikipedia-BiDi #wikipedia-BiDi].&lrm; * For other "''LanguageXx.php''" and "''MessagesXx.php''" files please see [http://nike.users.idler.fi/betawiki/category:Internationalization '''Betawiki:'''category:Internationalization]. Thanks in advance! Best regards [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] | [[Uzeu_copene:Gangleri|T]] | [[m:user:Gangleri|m:]] [http://meta.wikimedia.org/wiki/user_talk:Gangleri?action=history Th] | [[m:user talk:Gangleri|T]] 12 di may 2006 a 23:59 (UTC) ==Katowice== Hello.I'm wikipedia redactor form Poland. I have a one question. Could You make translation article about [[en:Katovice]] into Your wa-wiki version language (and others if is it possible)? Just a few sentences. There is a source in [[en:Katowice|English]] and in a few other languages in interwiki. Katowice is a one of the major cities of Poland. Please do it. Best Regards [[pl:user:Stimoroll|Stimoroll]]^{[[[pl:Dyskusja_Wykipedysty:Stimoroll|Talk]]} ==Dijhreye== Dji l'dit ''dijriye''. Adon ça n'si pout nén scrîre ''deyreye'' qui faureûve ( si dj'a bén compris li r'fondu ) prononcer ''diyriye'' è namurwès. Po dire li vraiy, gn'a on problinme avou li betchfessi ''ey''. Li pus sovint, i m'li faureûve dîre ''iy'' mins ossi sakants cops ''il'', ''ij' ou minme ''èy'' ? Divu tchwèsi ètur deûs, comme å -> a ou au/o, ça pout co daler. Mins quate ? Dji l'a scrit ''dijhreye'' paski dji sé bén qui brâmint dès cops lès Lîdjwès mètenut dès "h" awou dji mèt dès "j" ;) == Eugène Gillain == Dju n' sés du ké [[Eugène Gillain]] ku vous vlez cåzer . L 'Eugène Gillain ku dju counu est lu pére du Joseph et nin s' frére. Eugène Gillain astot marié à Corbion avu Marie Doffagne. C'ére ène vèjine du mes bês-parints. Is ont yu 8 afants : 4 gamins et 4 gamines. Eugène Gillain a travayî al posse à Djèdine. Il è scrît "Lu vî cokmâr". Et Joseph è fwêt ène pinture å plafond du l'Eglije du Corbion, ûsk' on-z î rcounu tous les djans du viadje. Wêtez lu loyin ku vla: http://www.jije.org/jije/bio1434.html [[Uzeu:80.200.147.48|80.200.147.48]] 30 di may 2006 a 06:42 (UTC) [[Uzeu:217.136.160.203|217.136.160.203]] 30 di may 2006 a 11:26 (UTC) Oyi, gråces, c' est coridjî asteure (ni rovyîz nén ki vos ploz candjî les pådjes wikipedia vos minme si vos vloz) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di may 2006 a 14:14 (UTC) == Trust in Wikipedia == this is [http://hku.hk/cathyma Cathy] from Hong Kong working on a research about trust on Wikipedia. I wonder if you would kindly contact me at researchingmedia@gmail.com? I'd like to chat with you about Wikipedia of your language. Would you kindly drop me your email or IM (Skype, MSN, AIM or ICQ)? It wouldn't take more than ten minutes, but it would help enormously for us to understand the overall trust-based social landscape of Wikipedia. Thank you! 1117 22116 2003-11-27T00:47:52Z Brion VIBBER 12 (liens vers eo/en/fr wp) [[eo:Vikipediisto:Brion VIBBER]] [[en:User:Brion VIBBER]] [[fr:Utilisateur:Brion VIBBER]] 1118 22117 2003-11-29T22:28:45Z Llull 13 [[ca:Llull]] [[en:Llull]] [[es:Llull]] [[oc:Llull]] 1119 57057 2006-05-17T10:06:02Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Crustinnisse|*]] Li '''crustinnisse''' ou '''rlidjon crustinne''', c' est ene des troes grandès rlidjons [[monoteyisse]]s avou l'&nbsp;[[Islam]] eyet l'&nbsp;[[djudayisse]]. C'&nbsp;est ene rilidjon båzêye sol doctrine, les ricmandåcions et les idêyes sipårdowes på [[Djezus-Cri|Crisse]]. Ele si va diswalper dins [[l'&nbsp;Impire romin]] et fini pa divni li rlidjon oficire di l'&nbsp;Impire. Li rlidjon crustinne est fwaite d' [[teyolodjeye|atuzes teyolodjikes]] come li cene del [[Trinité]], et des pratikes rilidjeuses, come les [[ofice catolike|ofices rilidjeus]]. [[af:Christendom]] [[an:Cristianismo]] [[ar:مسيحية]] [[be:Хрысьціянства]] [[bg:Християнство]] [[bs:Kršćanstvo]] [[ca:Cristianisme]] [[cs:Křesťanství]] [[cy:Cristnogaeth]] [[da:Kristendom]] [[de:Christentum]] [[el:Χριστιανισμός]] [[en:Christianity]] [[eo:Kristanismo]] [[es:Cristianismo]] [[et:Kristlus]] [[eu:Kristautasun]] [[fi:Kristinusko]] [[fo:Kristindómur]] [[fr:Christianisme]] [[fur:Cristianesim]] [[ga:Críostaíocht]] [[gl:Cristianismo]] [[he:נצרות]] [[hr:Kršćanstvo]] [[hu:Kereszténység]] [[ia:Christianismo]] [[id:Kristen]] [[io:Kristanismo]] [[is:Kristni]] [[it:Cristianesimo]] [[ja:キリスト教]] [[jbo:xi'ojda]] [[jv:Kristen]] [[ka:ქრისტიანობა]] [[ko:기독교]] [[kw:Kristoneth]] [[la:Religio Christiana]] [[lb:Chrëschtentum]] [[li:Christendom]] [[ln:Boklísto]] [[lt:Krikščionybė]] [[lv:Kristietība]] [[mk:Христијанство]] [[ms:Kristian]] [[mt:Kristjaneżmu]] [[nds:Christendom]] [[nl:Christendom]] [[nn:Kristendommen]] [[no:Kristendom]] [[os:Чырыстон дин]] [[pl:Chrześcijaństwo]] [[pt:Cristianismo]] [[ro:Creştinism]] [[ru:Христианство]] [[scn:Cristianesimu]] [[sco:Christianity]] [[simple:Christianity]] [[sk:Kresťanstvo]] [[sl:Krščanstvo]] [[sr:Хришћанство]] [[sv:Kristendom]] [[sw:Ukristo]] [[th:คริสต์ศาสนา]] [[tl:Kristyanismo]] [[tr:Hristiyan]] [[tt:Xristianlıq]] [[uk:Християнство]] [[vi:Kitô giáo]] [[zh:基督教]] [[zh-min-nan:Ki-tok-kàu]] 1120 65061 2006-06-24T20:06:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[nôvimbe]], c' est li 333inme djoû del anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 334inme po ls anêyes bizetes), avou 32 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[27 di nôvimbe]] - [[28 di nôvimbe]] - [[30 di nôvimbe]] - [[1î d' decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 November]] [[an:29 de nobiembre]] [[ar:29 نوفمبر]] [[ast:29 de payares]] [[be:29 лістапада]] [[bg:29 ноември]] [[bs:29. novembar]] [[ca:29 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 29]] [[co:29 nuvembri]] [[cs:29. listopad]] [[csb:29 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 29]] [[cy:29 Tachwedd]] [[da:29. november]] [[de:29. November]] [[el:29 Νοεμβρίου]] [[en:November 29]] [[eo:29-a de novembro]] [[es:29 de noviembre]] [[et:29. november]] [[eu:Azaroaren 29]] [[fi:29. marraskuuta]] [[fo:29. november]] [[fr:29 novembre]] [[frp:29 novembro]] [[fur:29 di Novembar]] [[fy:29 novimber]] [[ga:29 Samhain]] [[gl:29 de novembro]] [[he:29 בנובמבר]] [[hr:29. studenog]] [[hu:November 29]] [[ia:29 de novembre]] [[id:29 November]] [[io:29 di novembro]] [[is:29. nóvember]] [[it:29 novembre]] [[ja:11月29日]] [[jv:29 November]] [[ka:29 ნოემბერი]] [[ko:11월 29일]] [[ku:29'ê sermawezê]] [[la:29 Novembris]] [[lb:29. November]] [[lt:Lapkričio 29]] [[mk:29 ноември]] [[ms:29 November]] [[nap:29 'e nuvembre]] [[nl:29 november]] [[nn:29. november]] [[no:29. november]] [[oc:29 de novembre]] [[pam:Nobiembri 29]] [[pl:29 listopada]] [[pt:29 de Novembro]] [[ro:29 noiembrie]] [[ru:29 ноября]] [[scn:29 di nuvèmmiru]] [[sco:29 November]] [[se:Skábmamánu 29.]] [[simple:November 29]] [[sk:29. november]] [[sl:29. november]] [[sq:29 Nëntor]] [[sr:29. новембар]] [[sv:29 november]] [[te:నవంబర్ 29]] [[th:29 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 29]] [[tr:29 Kasım]] [[tt:29. Nöyäber]] [[uk:29 листопада]] [[vi:29 tháng 11]] [[war:Nobyembre 29]] [[zh:11月29日]] 1121 65070 2006-06-24T20:07:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[nôvimbe]], c' est li 334inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 335inme po ls anêyes bizetes), avou 31 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 di nôvimbe]] - [[29 di nôvimbe]] - [[1î d' decimbe]] - [[2 d' decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 November]] [[an:30 de nobiembre]] [[ar:30 نوفمبر]] [[ast:30 de payares]] [[be:30 лістапада]] [[bg:30 ноември]] [[bs:30. novembar]] [[ca:30 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 30]] [[co:30 nuvembri]] [[cs:30. listopad]] [[csb:30 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 30]] [[cy:30 Tachwedd]] [[da:30. november]] [[de:30. November]] [[el:30 Νοεμβρίου]] [[en:November 30]] [[eo:30-a de novembro]] [[es:30 de noviembre]] [[et:30. november]] [[eu:Azaroaren 30]] [[fi:30. marraskuuta]] [[fo:30. november]] [[fr:30 novembre]] [[frp:30 novembro]] [[fur:30 di Novembar]] [[fy:30 novimber]] [[ga:30 Samhain]] [[gl:30 de novembro]] [[he:30 בנובמבר]] [[hr:30. studenog]] [[hu:November 30]] [[ia:30 de novembre]] [[id:30 November]] [[io:30 di novembro]] [[is:30. nóvember]] [[it:30 novembre]] [[ja:11月30日]] [[jv:30 November]] [[ka:30 ნოემბერი]] [[ko:11월 30일]] [[ku:30'ê sermawezê]] [[la:30 Novembris]] [[lb:30. November]] [[lt:Lapkričio 30]] [[mk:30 ноември]] [[ms:30 November]] [[nap:30 'e nuvembre]] [[nl:30 november]] [[nn:30. november]] [[no:30. november]] [[oc:30 de novembre]] [[pam:Nobiembri 30]] [[pl:30 listopada]] [[pt:30 de Novembro]] [[ro:30 noiembrie]] [[ru:30 ноября]] [[scn:30 di nuvèmmiru]] [[sco:30 November]] [[se:Skábmamánu 30.]] [[simple:November 30]] [[sk:30. november]] [[sl:30. november]] [[sq:30 Nëntor]] [[sr:30. новембар]] [[sv:30 november]] [[te:నవంబర్ 30]] [[th:30 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 30]] [[tr:30 Kasım]] [[tt:30. Nöyäber]] [[uk:30 листопада]] [[vi:30 tháng 11]] [[war:Nobyembre 30]] [[zh:11月30日]] 1122 65274 2006-06-26T06:06:16Z YurikBot 105 robot Modifie: [[oc:1èr de decembre]] Li prumî d'&nbsp;[[decimbe]], c' est li 335inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 336inme po ls anêyes bizetes), avou 30 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1918]]: Li [[Transilvaneye]] si raloye al [[Roumaneye]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 di nôvimbe]] - [[30 di nôvimbe]] - [[2 d' decimbe]] - [[3 d' decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Desember]] [[an:1 d'abiento]] [[ar:1 ديسمبر]] [[ast:1 d'avientu]] [[be:1 сьнежня]] [[bg:1 декември]] [[br:1añ Kerzu]] [[bs:1. decembar]] [[ca:1 de desembre]] [[ceb:Disyembre 1]] [[co:1 di decembre]] [[cs:1. prosinec]] [[csb:1 gòdnika]] [[cv:Раштав, 1]] [[cy:1 Rhagfyr]] [[da:1. december]] [[de:1. Dezember]] [[el:1 Δεκεμβρίου]] [[en:December 1]] [[eo:1-a de decembro]] [[es:1 de diciembre]] [[et:1. detsember]] [[eu:Abenduaren 1]] [[fi:1. joulukuuta]] [[fo:1. desember]] [[fr:1er décembre]] [[fur:1 di Dicembar]] [[fy:1 desimber]] [[ga:1 Nollaig]] [[gl:1 de decembro]] [[he:1 בדצמבר]] [[hr:1. prosinca]] [[hu:December 1]] [[ia:1 de decembre]] [[id:1 Desember]] [[io:1 di decembro]] [[is:1. desember]] [[it:1 dicembre]] [[ja:12月1日]] [[jv:1 Desember]] [[ka:1 დეკემბერი]] [[kn:ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧]] [[ko:12월 1일]] [[ku:1'ê berfanbarê]] [[la:1 Decembris]] [[lb:1. Dezember]] [[lt:Gruodžio 1]] [[mk:1 декември]] [[ml:ഡിസംബര്‍ 1]] [[ms:1 Disember]] [[nap:1 'e dicembre]] [[nl:1 december]] [[nn:1. desember]] [[no:1. desember]] [[oc:1èr de decembre]] [[os:1 декабры]] [[pam:Disiembri 1]] [[pl:1 grudnia]] [[pt:1 de Dezembro]] [[ro:1 decembrie]] [[ru:1 декабря]] [[scn:1 di dicèmmiru]] [[sco:1 December]] [[se:Juovlamánu 1.]] [[simple:December 1]] [[sk:1. december]] [[sl:1. december]] [[sq:1 Dhjetor]] [[sr:1. децембар]] [[sv:1 december]] [[te:డిసెంబర్ 1]] [[th:1 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 1]] [[tr:1 Aralık]] [[tt:1. Dekäber]] [[uk:1 грудня]] [[vi:1 tháng 12]] [[war:Disyembre 1]] [[zh:12月1日]] 1123 22122 2003-12-13T19:37:22Z Pablo coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>crustinnisse</B></FONT> [o.n.] rilidjon crustinne; copurade totes les croeyances ki shuvèt l'&nbsp;acsegnmint da Djezus-Cri sins fé d'&nbsp;diferinces d'&nbsp;eglijhe, eneviè des rlidjons båzêyes so d'&nbsp;ôtes croeyances. rl a: [[Motî:catolicisse|catolicisse]]. <span lang=fr>F. christianisme.</span></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[crustinnisse]] 1125 22123 2003-11-30T23:30:19Z Pablo 5 Oyi, dji conte baguer viè wikipedia.org, mins dji vôreu fini li ratournaedje di l'&nbsp;eterface et des pådjes d'&nbsp;aidance d'&nbsp;aprume.<br> Yes, I would like to move to wikipedia.org, but I would like to finish translating the interface and the help pages first. Èm pôrîz vs dire li cmande po fé l'&nbsp;bagaedje del båze mysql (dji pinse ki po ls imådjes i sufixh di fé on tar avou l'&nbsp;ridant des eberwetaedjes)<br> Could you tell me the command to export the mysql database (I suppose that for images it is enough to create a tarball of the uploads directory) Gråces, thanks<br>[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di nôvimbe 2003 a 23:30 (CET) 1126 22124 2003-12-01T12:58:48Z Pablo #REDIRECT [[1î d' decimbe]] 1127 40949 2005-10-02T22:52:58Z Pablo 5 coridj.: Norvedje Ci pordjet ci c'&nbsp;est po fé èn årtike po tchaeke des payis del Daegn: (on pout eto aler vey so [[Drapeas del Daegn]], il î sont tos les payis, et minme sacwantès redjons ou estats federås; vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a clitchî sol no do payis pa dzo l'&nbsp;drapea) Loukîz eto sol pådje [[Wikipedia:Rifondaedje des nos d' payis]]. == [[Urope]] == === Urope bijhrece === * [[Daenmåtche]] * [[Finlande]] * [[Islande]] * [[Norvedje]] * [[Suwede]] === Urope coûtchantrece === * [[Bas-Payis]] * [[Beldjike]] ** Pårtixhaedje economike. *** [[Flande]] *** [[Walonreye]] **** [[Province do Hinnot]] **** [[Province di Lidje]] **** [[Province do Lussimbork]] **** [[Province di Nameur]] **** [[Province do Roman Payis]] *** [[Brussele (redjon)|Brussele]] ** Pårtixhaedje culturel. *** [[kiminålté francès-cåzante|kiminålté francès-cåzante]] *** [[Flande|kiminålté flamind-cåzante]] *** [[kiminålté tîxhon-cåzante]] ([[Redîmés Payis]]). * [[France]] ** [[Bote di Djivet]] * [[Grande-Burtaegne]] ** [[Inglutere]] ** [[Escôsse]] ** [[Payis d' Wale]] ** [[Djibraltar]] * [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]] * [[Irlande]] === Urope nonnrece === * [[Albaneye]] * [[Grece]] * [[Itåleye]] * [[Male]] * [[Portugal]] * [[Sipagne]] ** [[Djibraltar]] === Urope levantrece === * [[Bulgåreye]] * [[Oucrinne]] ** [[Crimêye]] * [[Pologne]] * [[Roumaneye]] ** [[Zivenbork|Zivenbork u Transilvaneye]] === Mitrinne Urope === * [[Almagne]] * [[Hongreye]] * [[Otriche]] * [[Swisse]] == [[Afrike]] == === Afrike bijhrece === * [[Edjipe]] * [[Marok]] ** [[Sara Coûtchantrece]] * [[Moritanreye]] * [[Aldjereye]] === Afrike Coûtchantrece === * [[Coisse d' Ivwere]] * [[Gana]] * [[Mali]] * [[Nidjeria]] === Mîtrinne Afrike === * [[Congo-Kinshasa]] * [[Congo-Braza]] === Afrike nonnrece === * [[Republike di Nonne-Afrike]] == [[Amerike]] == * [[Årdjintene]] * [[Braezi]] * [[Couba]] * [[Estats Unis]] * [[Mecsike]] * [[Ourougway]] * [[Paragway]] * ... == [[Azeye]] == * [[Tchine]] * [[Corêye]] * [[Djapon]] * [[Inde]] * [[Irak]] * [[Iran]] * [[Israyel]] * [[Liban]] * [[Mongoleye]] * [[Palestene]] * [[Sireye]] * [[Vietnam]] * ... == [[Oceyaneye]] == * [[Ostraleye]] * [[Nouve Zelande]] == Mers et Oceyans == * [[Antartike]] * [[Mîtrinne Mer]] == Aiwes (grandès mouzes) == * [[Aiwe do Congo|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe do Congo]] * [[Mouze]] [[de:Wikipedia:L&auml;nderprojekt]] [[es:Wikipedia:WikiProyecto Países]] [[eu:Wikipedia:Herrialdearen txantiloi]] [[fr:Wikipédia:Projet, Pays du monde]] [[zh:Wikipedia:WikiProject&#22269;&#23478;]] [[nl:Wikipedia:LandSjabloon]] 1132 59836 2006-06-08T08:43:50Z Pablo 5 mape [[Categoreye:Oucrinne|*]] L' '''Oucrinne''' est on payis d' [[Urope]] di l' Ess, avou ene coisse sol [[Noere Mer]] å sud, eyet des frontires avou l' [[Rûsseye]] a l' ess, li [[Belarusse]] å nôr eyet l' [[Pologne]], li [[Eslovakeye|Slovakeye]], li [[Hongreye]], li [[Roumaneye]] eyet li [[Moldaveye]] a l' ouwess. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Republike d' Oucrinne'''<br /> '''Республiка Украïна'''</span><br /> '''(Respublika Ukrayina)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2| {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Ukraine|Oucrinne|d' l'}} | [[Imådje:Tryzub.png|85px|Åres di l' Oucrinne]] |- | ([[Drapea d' l' Oucrinne|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles di l' Oucrinne|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Воля, Злагода, Добро<br /> (Volya, Zlagoda, Dobro)''<br /> ''([[oucrinnyin]]: Liberté, Acoird, Bonté)'' |- | align="center" colspan="2"|[[Imådje:LocationUkraine.png]] |- |[[Lingaedje]] oficir || [[oucrinnyin]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Kiev]] |- |Prezidint || [[Viktor Yushchenko]] |- |Prumî minisse || [[Yuriy Yekhanurov]] |- |[[Sitindêye]] <br />&nbsp;- Totåle <br />&nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 43inme]] <br /> 603.700 [[kilomete cwåré|km²]] <br /> neglidjåve |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2002]]) <br /> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 24inme]] 48.396.470 dimorants <br /> 80 djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Date |fén di l'&nbsp;[[URSS]] [[24 d' awousse]] [[1991]] |- |[[Manoye]] || [[hryvna]] (''grivna'') |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +2 |- |[[Imne nåcionå]] || [[Che ne vmerla Ukrayina]] |- |[[Dominne Internet]] || .UA |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 380 |} == Istwere == L' Oucrinne fourit li prumî Estat slåve, li Rus' di Kiev, ki fourit l' pus grand et pouxhant Estat d' [[Urope]] inte les [[10inme sieke|10inme]] et [[11inme sieke]]s, et pôza les fondåcions pol nåcionålisse oucrinnyin des siekes shuvants. Aflåwi pa les dvintrinnès margayes eyet les invazions [[mongol]]es, li Rus' di Kiev fourit integré al Grande Dutcheye di [[Litwaneye]] et pus tård dins l' [[Confederåcion litwano-polonesse]]. Å mitan do [[17inme sieke]], èn Estat oucrinnyin otonome, li Hetmanate cozake, fourit askepyî, ki dura pus d'&nbsp;on sieke, mågré li pression moscovite. Al difén do [[18inme sieke]], li cinte eyet l'&nbsp;ess do teritwere oucrinnyin fourît absorbêyes pa l'&nbsp;[[Impire rûsse]], adon ki l'&nbsp;ouwess do payis esteut prin pa l'&nbsp;[[Otriche-Hongreye]]. Après l'&nbsp;Revolucion rûsse di [[1917]], l'&nbsp;Oucrinne fourit indepindinte disk'&nbsp;e [[1920]]. Li payis fourit rconcwerou pa l'&nbsp;Rodje Årmêye, ki s'&nbsp;bata siconte di l'&nbsp;årmêye nåcionålisse da Petlioura, del blanke årmêye (tsarisse) da Denikine, eyet di l'&nbsp;årmêye di l'&nbsp;anårtchisse [[Nestor Maxhno]]. L'&nbsp;Oucrinne fourit dispoy adon ene pårteye di l'&nbsp;[[URSS|Union sovietike]] et sofrixha di deus grandès pômagnes (e [[1921]]-[[1922]] eyet [[1932]]-[[1933]]) ki vont touwer 8 miyons di djins. La [[Deujhinme guere daegnrece]] touwrè co 7 miyons di pus. L' Oucrinne ridivna indepindinte e [[1991]] après l' fén di l' Union sovietike; ele divna onk des mimbes askepieus del [[Kiminålté des Estats indepindints]]. == Politike == Le prezidint est [[Leonid Koutchma]] dispoy [[1994]], il a co rwagnî les eleccions e [[1999]]. Il a stî acuzé d' espaitchî l' liberté del presse. E [[2004]] c' est [[Viktor Yushchenko]] ki dvént prezidint eyet l' payis si mete co pus do costé des [[Estats-Unis]]; les vôtaedjes ont stî foirt discutés. == Redjons == [[Imådje:Up-map.png|thumb|320px|Mape di l' Oucrinne (clitchîz po-z agrandi).]] L' Oucrinne est pårteye e 24 redjons (''oblasti'', singulî - ''oblast''), ene republike otonome (''avtomnaya respublika'') el [[Crimêye]], et deus municipålités (''mista'', singulî - ''misto'') avou on statut di redjon, [[Kiev]] eyet [[Sebastopol]]. == Djeyografeye == Grandès veyes: [[Kiev]] (''Kyiv''; 2,6 miyons d' dimorants), [[Xharkiv]] (1,5 miyon), [[Dniepropetrovsk]] (1,2 miyons), [[Odessa]] (1,2 miyon), [[Donetsk]] (1,1 miyon), [[Lviv]] (0,8 miyon). == Economeye == ... == Populåcion == D'&nbsp;après li ricinsmint di 2001: * Oucrinnyins: 77,8% * Rûsses: 17,3% * Bielorûsses: 0,6% * Tatårs del Crimêye: 0,5% * Moldåves: 0,5% * Bulgåres: 0,4% * Hongrwès: 0,3% * Roumins: 0,3% * Polonès: 0,3% * Djwifs: 0,2% * Greks: 0,2% * Årmenyins: 0,2% * Tatårs: 0,2% * ôtes: 0,2% == Culteure == Li lingaedje oficire est l'&nbsp;[[oucrinnyin]], mins i gn a eto 13 ôtes lingaedjes minoritåres di ricnoxhous (emey zels li [[rûsse]] a l'&nbsp;ess do payis eyet el [[Crimêye]]). == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.kmu.gov.ua Waibe do govienmint oucrinnyin] * [http://www.rada.gov.ua Verhovna Rada] - Waibe do pårlumint oucrinnyin [[nds-nl:Oekraïne]] [[af:Oekraïne]] [[als:Ukraine]] [[an:Ucraína]] [[ang:Ucrægna]] [[ar:أوكرانيا]] [[ast:Ucrania]] [[be:Украіна]] [[bg:Украйна]] [[br:Ukraina]] [[bs:Ukrajina]] [[ca:Ucraïna]] [[chr:ᏳᎬᎳᎢᏅ]] [[cs:Ukrajina]] [[cv:Украина]] [[cy:Wcráin]] [[da:Ukraine]] [[de:Ukraine]] [[el:Ουκρανία]] [[en:Ukraine]] [[eo:Ukrainio]] [[es:Ucrania]] [[et:Ukraina]] [[eu:Ukraina]] [[fa:اوکراین]] [[fi:Ukraina]] [[fiu-vro:Ukraina]] [[fo:Ukraina]] [[fr:Ukraine]] [[frp:Ucrayena]] [[fy:Oekraïne]] [[gl:Ucraína - Україна]] [[he:אוקראינה]] [[hi:युक्रेन]] [[hr:Ukrajina]] [[hu:Ukrajna]] [[ia:Ukraina]] [[id:Ukraina]] [[io:Ukrainia]] [[is:Úkraína]] [[it:Ucraina]] [[ja:ウクライナ]] [[ka:უკრაინა]] [[kk:Украина]] [[ko:우크라이나]] [[ku:Ukrayna]] [[kw:Ukrayn]] [[la:Ucraina]] [[lb:Ukraine]] [[li:Oekraïne]] [[lt:Ukraina]] [[lv:Ukraina]] [[mo:Украина]] [[ms:Ukraine]] [[na:Ukraine]] [[nds:Ukraine]] [[nl:Oekraïne]] [[nn:Ukraina]] [[no:Ukraina]] [[nrm:Ukraîne]] [[oc:Ucraïna]] [[pl:Ukraina]] [[ps:اوکراين]] [[pt:Ucrânia]] [[ro:Ucraina]] [[roa-rup:Ucrainii]] [[ru:Украина]] [[se:Ukraina]] [[sh:Ukrajina]] [[simple:Ukraine]] [[sk:Ukrajina]] [[sl:Ukrajina]] [[sq:Ukraina]] [[sr:Украјина]] [[sv:Ukraina]] [[th:ประเทศยูเครน]] [[tl:Ukraine]] [[tr:Ukrayna]] [[ug:ئۇكرائىنا]] [[uk:Україна]] [[ur:یوکرائن]] [[vi:Ukraina]] [[yi:אוקרײַנע]] [[zh:乌克兰]] [[zh-min-nan:Ukrayina]] 1133 22131 2003-12-01T14:25:30Z Pablo 5 ramidraedje Eplaeçmint do Marok sol mape daegnrece (avou li Sara coûtchantrece metou en ene diferinne coleur) 1134 22132 2003-12-01T14:35:35Z Pablo 5 ridjiblaedje #REDIRECT [[Crustinnisse]] 1139 60098 2006-06-09T09:04:45Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Ag-map.png}} Mape di l'&nbsp;Aldjereye, avou les scrijhaedjes en inglès Imådjeye copieye do wikipedia [[w:en:Image:Ag-map.gif|en inglès]] 1140 60247 2006-06-13T01:42:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lad:Arjelia]] [[Categoreye:Aldjereye|*]] L'&nbsp;'''Aldjereye''', c' est on [[payis]] d'&nbsp;[[Afrike bijhrece]], avou ene coisse sol [[Mitrinne Mer]] å Nôr, eyet des frontires avou l'&nbsp;[[Tunizeye]] å Nôr-Ess, li [[Libeye]] a l'&nbsp;Ess, li [[Nidjer]] å Sud-Ess, li [[Mali]] eyet li [[Moritanreye]] å Sud-Ouwess, eyet li [[Marok]] a l'&nbsp;Ouwess. Li mwaisse-veye est [[Aldjî]]. Li prezidint do payis est [[Abdelaziz Bouteflika]]. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+ <span style="font-size:large;">'''Republike Aldjeryinne''' <br /> '''Democratike et Populaire'''<br /> '''الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية'''</span><br> '''(Al-Ǧumhūrīya al-Ǧazā’irīya <br> ad-Dīmuqrāṭīya aš-Šaʿbīya)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Algeria|Aldjereye}} | [[Imådje:Algeria_coa.png|125px|Åres nåcionåles di l' Aldjereye]] |- |([[Drapea d' l' Aldjereye|detays]]) | <!--(detays)--> |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle:''<br /> ''Li revolucion pal peupe eyet pol peupe''</font> |- | align="center" colspan="2"|[[Imådje:LocationAlgeria.png]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[arabe]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Aldjî]] |- |[[Djivêye des prezidints d' l' Aldjereye|Prezidint]] || [[Abdelaziz Bouteflika]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses di l' Aldjereye|Prumî minisse]] || [[Ahmed Ouyahia]] |- |[[Sitindêye]]<br />&nbsp;- Totåle <br />&nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 11inme]] <br /> 2&nbsp;381&nbsp;740 [[kilomete cwåré|km²]] <br /> 0% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2001]]) <br /> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 34inme]] 31&nbsp;763&nbsp;053&nbsp;dmorants <br /> 13,3&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]]<br />&nbsp;Date |del [[France]]<br />[[5 di djulete]] [[1962]] |- |[[Manoye]] || [[Dinar aldjeryin|Dinar]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]]+1 |- |[[Imne nåcionå]] || [[Kassaman]] |- |[[Dominne Internet]] || .DZ |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 213 |} == Istwere == L'&nbsp;Aldjereye s'&nbsp;a dislaxhî del [[France]] après sacwantès anêyes di guere, avou les acoirds d'&nbsp;Évia e [[1962]]. Li FLN ([[Front di Liberåcion Nåcionåle Aldjeryin]]) est todi å pouvwer (2002) mågré ene instabilité politike k'&nbsp;i gn a. Li lingaedje oficir est l'&nbsp;[[arabe]], mins i gn a bråmint di djins ki cåzèt l'&nbsp;[[berbere]] et ki rclamèt leus abondroets linwistikes. L'&nbsp;Aldjereye est li deujhinmme pus grand payis d'&nbsp;[[Afrike]] pal sitindêye, djusse après li [[Soudan]]. Li sud do payis comprind ene grande pårteye do [[dezert do Sara]]. L'&nbsp;Aldjereye est on impôrtant produjheu di [[petrole]] ey est mimbe di l'&nbsp;[[OPEP]]. == Provinces == L'&nbsp;Aldjereyee est pårteye e 48 provinces ou ''wilayas'': <table> <tr><td> *[[Adrar]] *[[Ain Defla]] *[[Ain Temouchent]] *[[Aldjî]] *[[Annaba]] *[[Batna]] *[[Bechar]] *[[Bejaia]] *[[Biskra]] *[[Blida]] *[[Bordj Bou Arreridj]] *[[Bouira]] *[[Boumerdes]] *[[Chlef]] *[[Constantine]] *[[Djelfa]] *[[El Bayadh]] *[[El Oued]] *[[El Tarf]] *[[Ghardaia]] *[[Guelma]] *[[Illizi]] *[[Jijel]] *[[Khenchela]] </td><td> *[[Laghouat]] *[[Mascara]] *[[Medea]] *[[Mila]] *[[Mostaganem]] *[[M'Sila]] *[[Naama]] *[[Oran]] *[[Ouargla]] *[[Oum el Bouaghi]] *[[Relizane]] *[[Saida]] *[[Setif]] *[[Sidi Bel Abbes]] *[[Skikda]] *[[Souk Ahras]] *[[Tamanghasset]] *[[Tebessa]] *[[Tiaret]] *[[Tindouf]] *[[Tipaza]] *[[Tissemsilt]] *[[Tizi Ouzou]] *[[Tlemcen]] </td></tr> </table> <div style="float; margin:0 0 1em 1em;"> [[Imådje:Mape_Aldjereye.png|Mape di l'&nbsp;Aldjereye]] </div> ==Economeye== Li [[petrole]] eyet l'&nbsp;[[gåz naturel]] sont les principås sourds di rivnous. L'&nbsp;Aldjereye a-st ene des pus grandes riseves di gåz sol Daegn. Mins nerén, li payis a-st ene nouzome [[difoûtrinne desse]]. ==Djins== A pô près 90&nbsp;% des Aldjeryins vikèt e nôr, près del mer, et a pô près 1,5 miyon di [[Bedwins]] vikèt e sud, e [[dezert]]. == Rilomés Aldjeryins == * Aldjeryins do payis * Francès di stoks aldjeryins : ** [[Amel Bent]] ** [[Zindin Zidan]] == Hårdêyes divintrinnes == * [[Eviè Nonne (noveles)|"Eviè Nonne, ene ramexhnêye di noveles ki sacwantès si pasnut e l' Aldjereye]] * [[Sara Coûtchantrece]] [[af:Algerië]] [[am:አልጄሪያ]] [[an:Alcheria]] [[ar:الجزائر]] [[ast:Arxelia]] [[bg:Алжир]] [[bn:আলজেরিয়া]] [[bs:Alžir]] [[ca:Algèria]] [[cs:Alžírsko]] [[cy:Algeria]] [[da:Algeriet]] [[de:Algerien]] [[el:Αλγερία]] [[en:Algeria]] [[eo:Alĝerio]] [[es:Argelia]] [[et:Alžeeria]] [[fa:الجزایر]] [[fi:Algeria]] [[fr:Algérie]] [[frp:Alg·èrie]] [[ga:An Ailgéir]] [[gl:Alxeria - الجزائر]] [[ha:Aljeriya]] [[haw:ʻAlekelia]] [[he:אלג'יריה]] [[hi:अल्जीरिया]] [[hr:Alžir]] [[ht:Aljeri]] [[ia:Algeria]] [[id:Aljazair]] [[io:Aljeria]] [[is:Alsír]] [[it:Algeria]] [[ja:アルジェリア]] [[ko:알제리]] [[kw:Aljeri]] [[la:Algerium]] [[lad:Arjelia]] [[lb:Algerien]] [[li:Algerieë]] [[lt:Alžyras]] [[lv:Alžīrija]] [[mk:Алжир]] [[ms:Algeria]] [[na:Algeria]] [[nds:Algerien]] [[nl:Algerije]] [[nn:Algerie]] [[no:Algerie]] [[oc:Argeria]] [[os:Алжир]] [[pl:Algieria]] [[ps:الجېريا]] [[pt:Argélia]] [[rm:Algeria]] [[ro:Algeria]] [[ru:Алжир]] [[sa:अल्जीरिया]] [[scn:Algirìa]] [[simple:Algeria]] [[sk:Alžírsko]] [[sl:Alžirija]] [[so:Aljeeriya]] [[sq:Algjeria]] [[sr:Алжир]] [[sv:Algeriet]] [[tg:Алҷазоир]] [[th:ประเทศแอลจีเรีย]] [[tl:Algeria]] [[tr:Cezayir]] [[ug:ئالجىرىيە]] [[ur:الجزائر]] [[vi:Algérie]] [[wo:Aljeeri]] [[yi:אלזשיר]] [[zh:阿尔及利亚]] [[zh-min-nan:Algeria]] 1141 22139 2003-12-02T17:11:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' decimbe]] 1142 22140 2003-12-02T17:12:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' decimbe]] 1143 63080 2006-06-24T11:07:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Флаг Алжира]] [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Aldjereye]] [[Categoreye:Aldjereye]] [[Imådje:Flag of Algeria.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:3]] Li '''drapea [[Aldjereye|aldjeryin]]''' fourit dessiné pa [[Messali Hadj]] el [[France]] e [[1928]]. Il a stî eployî på [[Front di Liberåcion Nåcionåle Aldjeryin]] a pårti di [[1948]], eyet tchoezi oficirmint come drapea nåcionå après l'&nbsp;dislaxhaedje e [[1962]]. Li blanke coleur riprezinte li purté; dismetant kel vete coleur, li rodje crexhant eyet l'&nbsp;rodje sitoele a cénk coxhes sont des simboles di l'&nbsp;[[Islam]]. [[ca:Bandera d'Algèria]] [[cs:Alžírská vlajka]] [[da:Algeriets flag]] [[de:Flagge Algeriens]] [[en:Flag of Algeria]] [[es:Bandera de Argelia]] [[et:Alžeeria lipp]] [[fi:Algerian lippu]] [[fr:Drapeau de l'Algérie]] [[he:דגל אלג'יריה]] [[id:Bendera Aljazair]] [[it:Bandiera algerina]] [[ja:アルジェリアの国旗]] [[ms:Bendera Algeria]] [[nl:Vlag van Algerije]] [[pl:Flaga Algierii]] [[pt:Bandeira da Argélia]] [[ro:Steagul Algeriei]] [[ru:Флаг Алжира]] [[sv:Algeriets flagga]] 1154 60066 2006-06-08T23:46:40Z Pablo 5 drapea del Djordaneye (il a po do bon ene ossu ptite sitoele) [[Categoreye:Drapeas del Daegn|*]] [[Categoreye:Djivêyes des payis del Daegn]] {|width="620px" |- |{{drapea2|Afghanistan|Afganistan|d' l'}} |{{drapea2|Albania|Albaneye|d' l'}} |{{drapea2|Algeria|Aldjereye|d' l'}} |{{drapea2|Germany|Almagne|d' l'}} |{{drapea2|Andorra|Andore}} |- |{{drapea2|Angola|Angola|d' l'}} |{{drapea2|Antigua and Barbuda|Antigua et Barbuda}} |{{drapea2|Saudi Arabia|Arabeye Sawoudite|d' l'}} |{{drapea2|Argentina|Årdjintene|d' l'}} |{{drapea2|Armenia|Årmeneye|d' l'}} |- |{{drapea2|Azerbaijan|Azerbaydjan|d' l'}} |{{drapea2|the Bahamas|Bahamas|des}} |{{drapea2|Bangladesh|Bangladesh|do}} |{{drapea2|Barbados|Bårbades|des}} |{{drapea2|Bahrain|Bareyn|do}} |- |{{drapea2|the Netherlands|Bas-Payis|des}} |{{drapea2|Belarus|Belaruss|do}} |{{drapea2|Belgium|Beldjike|del|96px}} |{{drapea2|Belize|Belize|d'}} |{{drapea2|Benin|Benin|do}} |- |{{drapea2|Myanmar|Birmaneye|del}} |{{drapea2|Bolivia (state)|Boliveye|del}} |{{drapea2|Bosnia and Herzegovina|Bosneye|del}} |{{drapea2|Botswana|Boswana|do}} |{{drapea2|Burkina Faso|Bourkina Fasso|do}} |- |{{drapea2|Burundi|Bouroundi|do}} |{{drapea2|Bhutan|Boutan|do}} |{{drapea2|Brazil|Braezi|do}} |{{drapea2|Brunei|Bruney}} |{{drapea0|Flag Belgium brussels.svg|Brussele}} |- |{{drapea2|Bulgaria|Bulgåreye|del}} |{{drapea2|Cambodia|Cambodje|do}} |{{drapea2|Cameroon|Camrone|del}} |{{drapea2|Canada|Canada|do}} |{{drapea2|Catalonia|Catalogne|del}} |- |{{drapea2|Cape Verde|Cap Vert|do}} |{{drapea2|the People's Republic of China|Chine|del}} |{{drapea2|Cyprus|Chîpe}} |{{drapea2|the Turkish Republic of Northern Cyprus|Republike turke di Chîpe|del}} |{{drapea2|the Central African Republic|Cintrafrike|del}} |- |{{drapea2|Cote d'Ivoire|Coisse d' Ivwere|del}} |{{drapea2|Colombia|Colombeye|del}} |{{drapea2|the Comoros|Comores|des}} |{{drapea2|the Republic of the Congo|Congo-Brazza|do}} |{{drapea2|the Democratic Republic of the Congo|Congo-Kinshasa|do}} |- |{{drapea2|North Korea|Bijhe Corêye|del}} |{{drapea2|South Korea|Nonne Corêye|del}} |{{drapea2|Costa Rica (state)|Costa Rica|do}} |{{drapea2|Croatia|Crowåceye|del}} |{{drapea2|Cuba|Cuba}} |- |{{drapea2|Denmark|Daenmåtche|do|110px}} |{{drapea2|Jamaica|Djamayike|del}} |{{drapea2|Japan|Djapon|do}} |{{drapea2|Georgia|Djeyordjeye|del}} |{{drapea2|Djibouti|Djibouti}} |- |{{drapea2|Gibraltar|Djibraltar}} |{{drapea2|Jordan|Djordaneye|del}} |{{drapea2|Dominica|Dominike|del}} |{{drapea2|the Dominican Republic|Republike Dominikinne|del}} |{{drapea2|Ecuador (state)|Ecwåteur|d' l'}} |- |{{drapea2|Egypt|Edjipe}} |{{drapea2|El Salvador|El Salvador}} |{{drapea2|the United Arab Emirates|Emirats Arabes Unis|des}} |{{drapea2|Eritrea|Eritrêye}} |{{drapea2|Scotland|Escôsse|d'}} |- |{{drapea2|Slovakia|Eslovakeye}} |{{drapea2|Slovenia|Esloveneye}} |{{drapea2|Spain|Espagne}} |{{drapea2|the United States|Estats Unis|des}} |{{drapea2|Estonia|Estoneye}} |- |{{drapea2|Ethiopia|Etiopeye}} |{{drapea2|the Basque Country|Euscadeye|d' l'}} |{{drapea2|Fiji|Fidji|des}} |{{drapea2|the Philippines|Filipenes|des}} |{{drapea2|Finland|Finlande|del}} |- |{{drapea0|Flag Belgium flanders.svg|Flande|del}} |{{drapea2|France|France|del}} |{{drapea0|Frisian flag.svg|Frize|del}} |{{drapea2|Gabon|Gabon|do}} |{{drapea2|The Gambia|Gambeye|del}} |- |{{drapea2|Ghana|Gana|do}} |{{drapea2|the United Kingdom|Grande Burtaegne|del}} |{{drapea2|Greece|Grece|del}} |{{drapea2|Grenada|Grenåde}} |{{drapea2|Greenland|Groenlande|del}} |- |{{drapea2|Guinea|Guinêye|del}} |{{drapea2|Guinea-Bissau|Guinêye-Bissaw|del}} |{{drapea2|Equatorial Guinea|Guinêye Ecwåtoriåle|del}} |{{drapea2|Guyana|Guyana|d'}} |{{drapea2|Guatemala|Gwatemala|do}} |- |{{drapea2|Haiti|Hayiti|d'}} |{{drapea2|Honduras|Honduras|do}} |{{drapea2|Hungary|Hongreye|del}} |{{drapea2|India|Inde|d' l'}} |{{drapea2|Indonesia|Indonezeye|d' l'}} |- |{{drapea2|England|Inglutere|d' l'}} |{{drapea2|Iraq|Irak|d' l'}} |{{drapea2|Iran|Iran|d' l'}} |{{drapea2|Ireland|Irlande|d' l'}} |{{drapea2|Israel|Israyel|d'}} |- |{{drapea2|Italy|Itåleye|d' l'}} |{{drapea2|Iceland|Izlande|d' l'|115px}} |{{drapea2|Kazakhstan|Kazaxhtan|do}} |{{drapea2|Quebec|Kebek|do}} |{{drapea2|Kenya|Kenia|do}} |- |{{drapea2|Kyrgyzstan|Kirguiztan|do}} |{{drapea2|Kiribati|Kiribati|d'}} |{{drapea2|Kuwait|Kuweyt|do}} |{{drapea2|Laos|Lawosse|do}} |{{drapea2|Lesotho|Lessoto|do}} |- |{{drapea2|Latvia|Letoneye|del}} |{{drapea2|Lebanon|Liban|do}} |{{drapea2|Liberia|Liberia|do}} |{{drapea2|Libya|Libeye|del}} |{{drapea2|Liechtenstein|Lîchtensteyn|do}} |- |{{drapea2|Lithuania|Litwaneye|del}} |{{drapea2|Luxembourg|Lussimbork|do}} |{{drapea2|Macedonia|Macedoneye|del}} |{{drapea2|Madagascar|Madagascar|d'}} |{{drapea2|Malaysia|Malaizeye|del}} |- |{{drapea2|Malawi|Malawi|do}} |{{drapea2|Maldives|Maldives|des}} |{{drapea2|Malta|Male|d'}} |{{drapea2|Mali|Mali|do}} |{{drapea2|the Isle of Man|Iye di Man|d' l'}} |- |{{drapea2|Morocco|Marok|do}} |{{drapea2|the Marshall Islands|Iyes Marshall|des}} |{{drapea2|Mexico|Mecsike|do}} |{{drapea2|Micronesia|Micronezeye|del}} |{{drapea2|Moldova|Moldova|d'}} |- |{{drapea2|Monaco|Monaco|d'|104px}} |{{drapea2|Mongolia|Mongoleye|del}} |{{drapea2|Montenegro|Montenegro|do}} |{{drapea2|Mauritius|Iye Môrice|d' l'}} |{{drapea2|Mauritania|Moritanreye|del}} |- |{{drapea2|Mozambique|Mozambike|do}} |{{drapea2|Namibia|Namibeye|del}} |{{drapea2|Nauru|Nawouro|d'}} |<!-- pont d' boirdeure -->[[Imådje:Flag of Nepal.svg|68px|Drapea do Nepal]]<br />[[Drapea do Nepal|Nepal]] |{{drapea2|Nicaragua|Nicaragwa|do}} |- |{{drapea2|Niger|Nidjer|do|97px}} |{{drapea2|Nigeria|Nidjeria|do}} |{{drapea2|South Africa|Nonne Afrike|del}} |{{drapea2|Norway|Norvedje|del|114px}} |{{drapea2|New Zealand|Nouve Zelande|del}} |- |{{drapea0|DrapeauOccitan.png|Occitaneye|d' l'}} |{{drapea2|the United Nations|ONU|d' l'}} |{{drapea2|Australia|Ostraleye|d' l'}} |{{drapea2|Austria (state)|Otriche|d' l'}} |{{drapea2|Ukraine|Oucrinne|d' l'}} |- |{{drapea2|Uganda|Ouganda|d' l'}} |{{drapea2|Uruguay|Ourougway|d' l'}} |{{drapea2|Uzbekistan|Ouzbekistan|d' l'}} |{{drapea2|Pakistan|Pakistan|do}} |{{drapea2|Palau|Palawou|d'}} |- |{{drapea2|Palestine|Palestene|d'}} |{{drapea2|Panama|Panama|do}} |width="25%"|{{drapea2|Papua New Guinea|Papouwazeye Nouve Guinêye|del}} |{{drapea2|Paraguay|Paragway|do}} |{{drapea2|Wales|Payis d' Wales|do}} |- |{{drapea2|Peru (state)|Perou|do}} |{{drapea2|Poland|Pologne|del}} |{{drapea2|Puerto Rico|Porto Rico|d'}} |{{drapea2|Portugal|Portugal|do}} |{{drapea2|Qatar|Qatar|do}} |- |{{drapea2|Romania|Roumaneye|del}} |{{drapea2|Russia|Rûsseye|del}} |{{drapea2|Rwanda|Rwanda|do}} |{{drapea2|Samoa|Samowa|des}} |{{drapea2|Senegal|Senegål|do}} |- |{{drapea2|Serbia|Serbeye|del}} |{{drapea2|Sierra Leone|Siera Leyone|do}} |{{drapea2|Singapore|Singapour|d'}} |{{drapea2|Syria|Sireye|del}} |{{drapea2|Somalia|Somaleye|del}} |- |{{drapea2|Sudan|Soudan|do}} |{{drapea2|Sri Lanka|Sri Lanka|do}} |{{drapea2|Suriname|Suriname|del}} |{{drapea2|Swaziland|Suwazilande|del}} |{{drapea2|Sweden|Suwede|del}} |- |{{drapea2|Switzerland|Swisse|del|83px}} |{{drapea2|Tajikistan|Tadjikistan|do}} |{{drapea2|the Republic of China|Taiwan}} |{{drapea2|Tanzania|Tanzaneye|del}} |{{drapea2|Thailand|Taylande|del}} |- |{{drapea2|Chad|Tchad|do}} |{{drapea2|the Czech Republic|Tchekeye|del}} |{{drapea2|Chile|Tchili|do}} |{{drapea2|East Timor|Timor Ess}} |{{drapea2|Togo|Togo|do}} |- |{{drapea2|Tonga|Tonga}} |{{drapea2|Trinidad and Tobago|Trinité et Tobago}} |{{drapea2|Tunisia|Tunizeye|del}} |{{drapea2|Turkey|Turkeye|del}} |{{drapea2|Turkmenistan|Turcmenistan|do}} |- |{{drapea0|European flag.svg|Union Uropeyinne|d' l'|125px|Urope}} |{{drapea2|Vanuatu|Vanuatu}} |{{drapea2|the Vatican City|Vatican|do|83px}} |{{drapea2|Venezuela (state)|Venezwela|do}} |{{drapea2|Vietnam|Vietnam|do}} |- |{{drapea0|Flag Belgium wallonia.svg|Walonreye|del}} |{{drapea2|Yemen|Yemen|do}} |{{drapea2|Zambia|Zambeye|del}} |{{drapea2|Zimbabwe|Zimbabwè|do}} | |} == vîs drapeas == {|width="620px" |- |[[Imådje:Afghanistan_before_2002_flag_medium.png]]<br>[[Afganistan]] (divant [[2002]]) |[[Imådje:Moresnet_flag.png]]<br>[[teritwere neute di Moresnet|Moresnet]] (zône neute di ~) |[[Imådje:South_africa_before_1994_flag_medium.png]]<br>[[Nonne Afrike]] (divant [[1994]]) |[[Imådje:Netherlands_with_orange_flag_medium.png]]<br>drapea do prince (''Prinsvlag'') d'&nbsp;[[Olande]] |{{drapea2|the Soviet Union|URSS|d' l'}} |- |[[Imådje:SFRY flag large.png|125px|Drapea del Yougoslaveye]]<br>[[Drapea del Yougoslaveye|Yougoslaveye]] |{{drapea2|Zaire|Zayire|do}} |{{drapea|Congo Kinshasa 1997|Congo-Kinshasa (1997)|do}}Congo-Kinshasa (1997-2006) |{{drapea0|Flag Rwanda 1962.svg|Rwanda|do|125px|Drapea do Rwanda (1962-2001)}} |{{drapea0|Flag of Georgia (1990-2004).svg|Djeyordjeye|del|125px|Djeyordjeye (1918-1921 1990-2004)}} |} [[ca:Llistat de banderes estatals]] [[de:Liste der Nationalflaggen]] [[el:Κατάλογος Σημαιών]] [[en:Gallery of national flags]] [[es:Galería de banderas de estados soberanos]] [[et:Maailma riikide lipud]] [[fr:Drapeaux de toutes les nations]] [[it:Elenco di bandiere nazionali]] [[nl:Vlaggen van de wereld]] [[pl:Flagi państw świata]] [[sv:Lista över flaggor]] [[ta:தேசியக் கொடிகளின் பட்டியல்]] 1167 60097 2006-06-09T09:03:21Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Flag of Russia.svg}} Drapea del [[Rûsseye]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Russia_flag_medium.png|en inglès]] 1172 60096 2006-06-09T09:02:46Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Flag of Ghana.svg}} Drapea do [[Gana]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Ghana_flag_medium.png|en inglès]] 1176 56334 2006-05-12T00:19:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>belote</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> djeu d'&nbsp;cwåtes. <B>2.</B> dins l'&nbsp;ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">al belote:</FONT> [advierbire] doûçmint. <I>Pocwè ki m'&nbsp;veye, sweyeuse, efieye di binåjhtés, est disbolteye al belote, adon ki l'&nbsp;vosse, leye, sins rlåtche, est comele eyet s'&nbsp;cohatche dins èn echea d'&nbsp;bårbulés</I> ([[D. Trempont]]). <B>II.</B> [adv.] doûçmint. <I>Li pexheu n' voet rén d' ôte k' on ptit boton ki danse, belote, pu ki dvént fô.</I> On dit eto: [[Motî:påjhûlmint|påjhûlmint]], [[Motî:pepermint|pepermint]]. <span lang=fr>F. à l'aise, tranquillement, sans se presser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>belotmint</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> doûçmint, sins s'&nbsp;presser, tot(e) a si åjhe. <I>Li moteur a rprindou sol pî sol tchamp, et si rmete a tourner mo belotmint, come on molén a grin</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto : [[Motî:tuzanmint|tuzanmint]], [[Motî:londjinnmint|londjinnmint]], [[Motî:londjinniveuzmint|londjinniveuzmint]], [[Motî:loyminoymint|loyminoymint]]. <span lang=fr>F. lentement, doucement.</span> <B>2.</B> douçmint, tot rwaitant a lu. <I>Dj'&nbsp;end aléve mo belotmint a cåze do brouyård.</I> <span lang=fr>F. lentement, précaucioneusement.</span> <B>3.</B> douçmint, on ptit pô dpus tchaeke côp. <I>E&nbsp;1841, li Soce k'&nbsp;aléve divni Moncrabeau prind belotmint l'&nbsp;abitude di s'&nbsp;interesser ås walons scrijhaedjes</I> ([[C. Massaux]]). <span lang=fr>F. progressivement.</span> ---- * [[belote|Dipus d' racsegnes sol belote (cwårdjeu)]] 1177 22174 2003-12-02T19:43:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bénvnowe]] 1178 36663 2005-08-01T10:59:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bénvnowe</B></FONT> <B>I.</B> [mot-criya] mot k' on dit po bén [[Motî:rçure|rçure]] des djins ki vnèt d' å lon aviè vosse måjhon, vosse veye u viyaedje, vosse payis. rl a: [[Motî:wilicom|wilicom]]. <B>II.</B> [f.n.] bon rçujhaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sohaitî l' bénvnowe:</FONT> sohaitî ås djins k' arivèt, bråmint do plaijhi sol tins k' i dmorront emey vozôtes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>binvnûwe</B>, bé<SUP>n</SUP>vnuwe, bé<SUP>n</SUP>vnûwe, bî<SUP>n</SUP>vnûe, binvnûe, bévnûwe, bévnëwe, binvnûye, binvnowe, bévnowe, bin.mnowe, <FONT COLOR="#800080"><B>bé<SUP>n</SUP>vnowe</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bénvnou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bénvnowe</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' est bén rçû(te) cwand arive ene sadju. <I>Wilicom&nbsp;! Vos estoz li bénvnou (li bénvnowe) sol sorwaibe do rfondou walon</I> (L. Mahin). 1179 44449 2005-11-12T20:58:46Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdaxhî</B></FONT> [v.s.c.] berdeler, copurade: <B>1.</B> (må) cåzer on lingaedje etrandjî. <I>I&nbsp;berdaxhe on pôk l'&nbsp;almand</I> (ramexhné pa M. Francard). rl a: [[Motî:tchamårder|tchamårder]]. <span lang=fr>F. baragouiner.</span> <B>2.</B> dire tolminme cwè. <I>I berdaxhnut bråmint dtrop po dire totès verités</I> (F. Barry). <I>Il esteut sô, foirt, minme, et i berdaxhive a lu-minme: Leyon Cranasse a stî tchampete pa amour</I> (F. Barry). <span lang=fr>F. déconner, débloquer, rabâcher.</span> <B>3.</B> cåzer tot grognant, et k'&nbsp;on n'&nbsp;vos etind nén. <I>Cwè çk'&nbsp;i berdaxhe co la&nbsp;?</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>berdachî, berdâcher</span>. Etimolodjeye: bodje <span lang=la>"Britanicus"</span> (Burton), cåzer come on Burton (rl a: [[Motî:aberteke|aberteke]], [[Motî:ebertaker|ebertaker]]) avou asaetchance di bardouxhî (sot). 1180 22177 2003-12-02T19:46:15Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>berga</B></FONT> [o.n.] gayot (pitite basse tcherete). <I>On ramexhnéve les ptits bokets d'&nbsp;tcherbon d'&nbsp;bwès dins ene houtche k'&nbsp;esteut adjokêye so on berga</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html#foumire L. Mahin]). Coinrece Bassårdene, payis d'&nbsp;Nivele.</P> 1181 22178 2005-03-29T07:19:35Z Pablo 5 licince berlinne (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 1182 48364 2005-12-29T14:57:39Z Lucyin 16 sinse 2 [[Imådje:berlinne.jpg|thumb|berlinne (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>berlinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> vagonet d' ene houyire u d' ene ôte mene. <I>Li gayole els aléve insi moenner å fond do beur po-z abate des tones di hoye ubén hertchî ås batchs u ås berlinnes</I> (G. Mottard). <span lang=fr>F. wagonet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:mwaiye|mwaiye°]] del berlinne:</FONT> li batch. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cawêye</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">rame di berlinnes:</FONT> berlinnes acawêyes a n' ene l' ôte. <span lang=fr>F. train.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî a l' berlinne:</FONT> saetchî les berlinnes, onk des pus deurs ovraedjes des houyeus dinltins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherdjeu d' berlinne:</FONT> houyeu ki tchedje les berlinnes. <B>2.</B> [[Motî:poûssete|poûssete]]. <I>Dolfene riplaecive li gamene el berlinne, et moussî foû </I>([[Bernard Louis]]). <span lang=fr>F. landau.</span> ---- [[Houyire|Pus di racsegnes so les berlinnes]] 1183 56508 2006-05-13T11:03:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdeler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> cåzer bråmint, et po n'&nbsp;nén dire grand tchoi. <I>Pus k'&nbsp;on påle, pus k'&nbsp;on-z a soe&nbsp;! Et come i berdelèt bråmint, c'&nbsp;est åjhey a comprinde ki les tournêyes ès shuvèt&nbsp;!</I> ([[J. Goffart]]). <I>Les poyes ki grevissént dins les broûs do fossé, dmerèt ene minute a djok, pus ele si metèt a berdeler come des canletes e sôrtant d'&nbsp;messe</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. bavarder, papoter, rabâcher.</span> <B>2.</B> cåzer tot fjhant des rprotches. <I>I criyive, i djuréve, i berdeléve dissu tot çk'&nbsp;ele fijheut</I> ([[J. Spinosa]]). <span lang=fr>F. rouspéter, chicaner.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé des rprotches a. <I>Dji vos vou berdeler et n'&nbsp;nén vos aschoûter</I> ([[J. Beaucarne]]). <B>2.</B> repeter (des paroles k'&nbsp;on n'&nbsp;coprind nén) <I>Li pere Abbas arivéve did l'&nbsp;ôte des costés, etot berdelant si litaneye. "&nbsp;Måle were&nbsp;!, måsseye aiwe&nbsp;!, troyreye di bôjhe&nbsp;!, pouri tins d'&nbsp;guernouyes&nbsp;!&nbsp;"</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. rabâcher.</span> <B>3.</B> dire (des paroles k'&nbsp;on n'&nbsp;comprind k'&nbsp;a mitan). <I>Dj'&nbsp;a vnou avou l'&nbsp;pus djonne di mes gaméns po vey s'&nbsp;i gn åreut nén pa des côps èn ôte pitit Walon k'&nbsp;on pôreut berdeler sacwants mots avou lu e nosse lingaedje</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:tchamårder|tchamårder]]. <span lang=fr>F. baragouiner.</span> Etimolodjeye: bodje [[gayel]] <span lang=ga>"brito"</span> (djudjmint); rl a: [[Motî:brete|brete]], [[cawete -ler]] . | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdelaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "berdeler". <I>On côp d'&nbsp;shofla et les berdelaedjes des omes del gåre: c'&nbsp;est po nos fé rmoussî dins les vweteures</I> ([[E. Pècheur]]). <I>I les a etindou cåzer, mins come ça n'&nbsp;l'&nbsp;interesséve nén, i n'&nbsp;a rén coprin a leu berdelaedje</I> ([[G. Lucy]]). <I>Èm fi&nbsp;! vos berdelaedjes C'&nbsp;est tos peurs tchafiaedjes</I> ([[J. Beaucarne]]). <span lang=fr>F. bavardage, papotage, baragouin, reproche, récrimination.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdeleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdeleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdelresse</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki berdele. rl a: [[Motî:tchafete|tchafete]], [[Motî:tchafiåd|tchafiåd]], [[Motî:pirlodjeu|pirlodjeu]], [[Motî:trop-di-linwe|trop-di-linwe]]. <span lang=fr>F. bavard(e), rabâcheur (euse).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdelåd, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] berdeleu(se). <I>Avou s'&nbsp;grandeur, ès rondeur di vinte ey ès grande babeye di mwaisse berdelåd, i t'&nbsp;ireus vinde do såvlon å mitan do Sayel</I> ([[J. Schoovaerts]]). <I>Cote po cote, ptete bén ki dj'&nbsp;åreu dvou prinde li cene di l'&nbsp;ôte sôre di berdelåd: advocåt</I> ([[J. Schoovaerts]]). rl a: [[Motî:tchafiåd|tchafiåd]]. <span lang=fr>F. bavard(e), prolixe, volubile.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdelreye</B></FONT> [f.n.] hopea d'&nbsp;berdelaedjes, k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;ôt pus. rl a: [[Motî:tchafireye|tchafireye]], [[Motî:bawireye|bawireye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdele 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> berdeleu(se). <I>Ké berdele ki c'&nbsp;est, ç'&nbsp;grand-mé la&nbsp;!</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. bavard(e).</span> <B>2.</B> riprotche k'&nbsp;on vs fwait. <I>Totaleure, vos åroz co des berdeles di vosse pere&nbsp;!</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. réprimande.</span> Etimolodjeye: [[sivierba]] di "berdeler". Coinreces [[Coûtchant walon]] &amp; [[Basse-Årdene]]. Omonimeye: [[Motî:berdele|berdele]] (boûkete). ---- [[berdeler|berdeler est l'&nbsp;viebe di rahoucaedje po les sinonimes di "djåzer bråmint"]] 1184 22181 2003-12-02T19:54:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1185 22182 2003-12-02T19:54:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1186 22183 2003-12-02T19:54:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1187 22184 2003-12-02T19:54:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1188 22185 2003-12-02T19:54:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1189 22186 2003-12-02T19:54:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1190 22187 2003-12-02T19:55:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berdeler]] 1191 22188 2005-07-01T11:25:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Wikinoveles]] 1210 60095 2006-06-09T09:02:09Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Flag of Romania.svg}} Drapea del [[Roumaneye]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Romania_flag_medium.png|en inglès]] 1217 60161 2006-06-10T22:23:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: an, ar, be, cs, gl, hu, ko, nl, nn, sq, th, vi Modifie: bs, ca, da, en, sl, sr, sv {{Djivêye des payis}} Vochal li djivêye des [[payis]] del Daegn, pa ôre crexhant di stindêye. les valixhances sont dnêyes e [[kilomete cwåré|kilometes cwårés]]. Les payis mårkés avou ene sitoele sont les pus grands di leu continint; les cis mårkés avou ene croes sont les pus ptits di leu continint. # [[Rûsseye]] - 17 075 200 [[Azeye|*]] # [[Canada (payis)|Canada]] - 9 976 140 [[Amerike|*]] ([[Amerike bijhrece|*]]) # [[Estats Unis]] - 9 629 091 # [[Chine]] - 9 596 960 # [[Braezi]] - 8 511 965 ([[Amerike nonnrece|*]]) # [[Ostraleye]] - 7 686 850 [[Oceyaneye|*]] # [[Inde]] - 3 287 590 # [[Årdjintene]] - 2 766 890 # [[Kazaxhtan]] - 2 727 300 # [[Soudan]] - 2 505 810 [[Afrike|*]] # [[Aldjereye]] - 2 381 740 # [[Congo-Kinshasa]] - 2 345 410 # [[Mecsike]] - 1 972 550 # [[Arabeye Sawoudite]] - 1 960 582 # [[Indonezeye]] - 1 904 556 # [[Libeye]] - 1 759 540 # [[Iran]] - 1 648 000 # [[Mongoleye]] - 1 565 000 # [[Perou]] - 1 285 220 # [[Tchad]] - 1 284 000 # [[Nidjer]] - 1 267 000 # [[Angola]] - 1 246 700 # [[Mali]] - 1 240 000 # [[Nonne Afrike]] - 1 219 912 # [[Colombeye]] - 1 138 910 # [[Etiopeye]] - 1 127 127 # [[Boliveye]] - 1 098 580 # [[Moritanreye]] - 1 030 700 # [[Edjipe]] - 1 001 450 # [[Tanzaneye]] - 948 087 # [[Nidjeria]] - 923 768 # [[Venezwela]] - 912 050 # [[Namibeye]] - 825 418 # [[Pakistan]] - 803 940 # [[Mozambike]] - 801 590 # [[Turkeye]] - 780 580 # [[Tchili]] - 756 950 # [[Zambeye]] - 752 614 # [[Birmaneye]] - 678 500 # [[Afganistan]] - 647 500 # [[Somaleye]] - 637 657 # [[Cintrafrike]] - 622 984 # [[Oucrinne]] - 603 700 [[Urope|*]] # [[Boswana]] - 600 370 # [[Madagascar]] - 587 040 # [[Kenia]] - 582 650 # [[France]] - 547 030 ''(Note: sins conter li [[Guyane francesse]] nerén les ôtes [[Dipårtumints francès di houte del mer|DOM]]-[[TOM]])'' # [[Yemen]] - 527 970 # [[Taylande]] - 514 000 # [[Espagne]] - 504 782 # [[Turcmenistan]] - 488 100 # [[Camrone]] - 475 440 # [[Papouwazeye-Nouve-Guinêye]] - 462 840 # [[Suwede]] - 449 964 # [[Ouzbekistan]] - 447 400 # [[Marok]] - 446 550 (sins conter li [[Sara Coûtchantrece]] - 266 000) # [[Irak]] - 437 072 # [[Paragway]] - 406 750 # [[Zimbabwè]] - 390 580 # [[Djapon]] - 377 835 # [[Almagne]] - 357 021 # [[Congo-Brazza]] - 342 000 # [[Finlande]] - 337 030 # [[Malaizeye]] - 329 750 # [[Vietnam]] - 329 560 # [[Norvedje]] - 324 220 # [[Coisse d' Ivwere]] - 322 460 # [[Pologne]] - 312 685 # [[Itåleye]] - 301 230 # [[Filipenes]] - 300 000 # [[Ecwåteur (payis)|Ecwåteur]] - 283 560 # [[Bourkina Fasso]] - 274 200 # [[Nouve Zelande]] - 268 680 (sins conter [[Niue]] - 260, [[Iyes Cook]] - 240) # [[Gabon]] - 267 667 # [[Guinêye]] - 245 857 # [[Royåme Uni]] -244 820 # [[Gana]] - 238 540 # [[Roumaneye]] - 237 500 # [[Lawosse]] - 236 800 # [[Ouganda]] - 236 040 # [[Guyana]] - 214 970 # [[Oman]] - 212 460 # [[Belaruss]] - 207 600 # [[Kirgiztan]] - 198 500 # [[Senegål]] - 196 190 # [[Sireye]] - 185 180 # [[Cambodje]] - 181 040 # [[Ourougway]] - 176 220 # [[Tunizeye]] - 163 610 # [[Suriname]] - 163 270 [[Amerike nonnrece|†]] # [[Bangladesh]] - 144 000 # [[Tadjikistan]] - 143 100 # [[Nepal]] - 140 800 # [[Grece]] - 131 940 # [[Nicaragwa]] - 129 494 # [[Eritrêye]] - 121 320 # [[Corêye (bijhe)]] - 120 540 # [[Malawi]] - 118 480 # [[Benin]] - 112 620 # [[Honduras]] - 112 090 # [[Liberia]] - 111 370 # [[Bulgåreye]] - 110 910 # [[Gwatemala]] - 108 890 # [[Izlande]] - 103 000 # [[Cuba]] - 100 860 # [[Corêye (nonne)]] - 98 480 # [[Hongreye]] - 93 030 # [[Portugal]] - 92 391 # [[Djordaneye]] - 92 300 # [[Serbeye]] - 88 361 # [[Azerbaydjan]] - 86 600 # [[Otriche]] - 83 858 # [[Emirats Arabes Unis]] - 82 880 # [[Tchekeye]] - 78 866 # [[Panama]] - 78 200 # [[Siera Leyone]] - 71 740 # [[Irlande]] - 70 280 # [[Djeyordjeye]] - 69 700 # [[Sri Lanka]] - 65 610 # [[Litwaneye]] - 65 200 # [[Letoneye]] - 64 589 # [[Togo]] - 56 785 # [[Crowåceye]] - 56 542 # [[Bosneye]] - 51 129 # [[Costa Rica]] - 51 100 # [[Eslovakeye]] - 48 845 # [[Republike dominikinne]] - 48 730 # [[Boutan]] - 47 000 # [[Estoneye]] - 45 226 # [[Daenmåtche]] - 43 094 ''(Note: sins conter li [[Groenlande]] nerén les [[Iyes Faeroyé]])'' # [[Bas Payis]] - 41 526 # [[Swisse]] - 41 290 # [[Guinêye-Bissaw]] - 36 120 # [[Taiwan]] - 35 980 # [[Moldova]] - 33 843 # [[Beldjike]] - 32 545 # [[Lessoto]] - 30 355 # [[Årmeneye]] - 29 800 # [[Albaneye]] - 28 748 # [[Iyes Salomon]] - 28 450 # [[Guinêye ecwåtoriåle]] - 28 051 # [[Bouroundi]] - 27 830 # [[Hayiti]] - 27 750 # [[Rwanda]] - 26 338 # [[Macedoneye]] - 25 333 # [[Belize]] - 22 966 # [[Djibouti]] - 22 000 # [[El Salvador]] - 21 040 # [[Israyel]] - 20 770 # [[Esloveneye]] - 20 253 # [[Fidji]] - 18 270 # [[Koweyt]] - 17 820 # [[Suwazilande]] - 17 363 # [[Timor Ess]] - 14 874 # [[Bahamas]] - 13 940 # [[Montenegro]] - 13 812 # [[Vanuatu]] - 12 200 # [[Catar]] - 11 437 # [[Gambeye]] - 11 300 # [[Djamayike]] - 10 990 # [[Liban]] - 10 400 # [[Chîpe]] - 9 250 # [[Porto Rico]] - 9 104 # [[Palestene]] - 6 220 # [[Bruneyi]] - 5 770 # [[Trinité-et-Tobago]] - 5 128 # [[Cap-Vert]] - 4 033 # [[Samowa]] - 2 860 # [[Lussimbork (payis)|Lussimbork]] - 2 586 # [[Comores]] - 2 170 # [[Iye Môrice]] - 1 860 # [[Sao Tomé-et-Principe]] - 1 001 # [[Dominike]] - 754 # [[Tonga]] - 748 # [[Kiribati]] - 717 # [[Micronezeye]] - 702 # [[Singapour]] - 692,7 # [[Bareyn]] - 620 # [[Sinte-Luceye]] - 620 # [[Seycheles]] - 455 [[Afrike|†]] # [[Andore]] - 468 # [[Antigua-et-Barbuda]] - 442 # [[Bårbades]] - 430 # [[Sint-Vincint-et-les-Grenadines]] - 389 # [[Grenåde (payis)|Grenåde]] - 340 # [[Male]] - 316 # [[Maldives]] - 300 [[Azeye|†]] # [[Sint-Cristofe-et-Nievès]] - 261 [[Amerike|†]] ([[Amerike bijhrece|†]]) # [[Iyes Marshall]] - 181 # [[Lîchtensteyn]] - 160 # [[Sint-Marin]] - 61,2 # [[Touvalou]] - 26 # [[Nawouro]] - 21 [[Oceyaneye|†]] # [[Monaco]] - 1,95 # [[Vatican]] - 0,44 [[Urope|†]] [[an:Lista de países por superfizie]] [[ar:قائمة الدول حسب المساحة]] [[ast:Llista de países por superficie]] [[be:Сьпіс краінаў паводле плошчы]] [[bg:Списък на страните по площ]] [[bs:Spisak država po površini]] [[ca:Llista de països per superfície]] [[cs:Seznam států světa (podle rozlohy)]] [[da:Verdens landes arealer]] [[de:Liste unabhängiger Staaten nach Fläche]] [[en:List of countries and outlying territories by total area]] [[es:Lista de países por superficie]] [[fi:Luettelo valtioista pinta-alan mukaan]] [[fr:Liste des pays par superficie]] [[gl:Lista de países por superficie]] [[he:מדינות (לפי שטח)]] [[hr:Popis država po površini]] [[hu:Országok terület szerinti listája]] [[id:Daftar negara menurut luas wilayah]] [[is:Lönd eftir stærð]] [[it:Elenco di nazioni per area]] [[ja:国の面積順リスト]] [[ko:면적순 나라 목록]] [[lb:Lëscht vun de Länner no Fläch]] [[lt:Šalys pagal dydį]] [[nl:Lijst van onafhankelijke staten naar oppervlakte]] [[nn:Verdas land etter flatevidd]] [[no:Liste over verdens stater etter areal]] [[pl:Lista państw świata według powierzchni]] [[pt:Lista de países por área]] [[ro:Lista ţărilor după suprafaţă]] [[ru:Список стран, сортировка по площади]] [[sl:Seznam držav sveta po površini]] [[sq:Lista e vendeve sipas sipërfaqes]] [[sr:Списак држава по површини]] [[sv:Lista över länder efter yta]] [[th:รายชื่อประเทศเรียงตามเนื้อที่]] [[uk:Список країн (за територією)]] [[vi:Danh sách các nước theo diện tích]] [[zh:国家面积列表]] 1218 57809 2006-05-21T15:15:27Z Pablo 5 /* Zône 1 -- Amerike bijhrece */ Canada [[Categoreye:Djivêyes des payis del Daegn]] Çouchal est ene djivêye des '''indicatifs telefonikes eternåcionås''', dj'&nbsp;ô bén les côdes a fé po houkî pa [[telefone]] viè èn ôte payis. Ces limeros sont atribouwés pa l'&nbsp;[[Union Eternåcionåle di Telecomunicåcions]] dins li standård [[E.164]]. Ces limeros sont des côdes di betchete a fé po houkî li dné payis; i fåt eto fé, divant çoula, on côde po ''rexhe'' do payis, dj'&nbsp;ô bén po s'&nbsp;raloyî å siervice di houcaedje eternåcionå. Si côde di rexhowe la candje di payis a payis (c'&nbsp;est '''00''' el [[Walonreye]] par egzimpe). ==Zône 1 -- Amerike bijhrece == ( vey li waibe: http://www.nanpa.com/ ) *[[Estats Unis]] *[[Canada (payis)|Canada]] *Li plupårt, mins nén tos, des payis del [[Mer Carayibe]], avou leu côdes redjonås: **[[Anguila]] (264) **[[Antigua et Barbuda]](268) **[[Bahamas]] (242) **[[Bårbades]] (246) **[[Bermudes]] (441) **[[Iyes Viedjes britanikes]] (284) **[[Iyes Cayman]] (345) **[[Dominike]] (767) **[[Republike Dominikinne]] (809) **[[Grenåde (payis)|Grenåde]] (649) **[[Djamayike]] (876) **[[Montserrat]] (664) **[[Porto Rico]] (787)/(939) **[[Sint Kitts eyet Nevis]] **[[Sinte Luceye]] (758) **[[Sint Vincint et les Grenadines]] (784) **[[Trinité et Tobago]] (868) **[[Iyes Turks et Caycos]] (869) **[[Iyes Viedjes (US)]] (340) *Kékès [[Oceyaneye|Iyes do Pacifike]]: **[[Gwam]] (671) **[[Iyes Marianes do Nôr]] (670) **[[Samowa Amerikinne]] (684) == Zône 2 -- principålmint l'&nbsp;[[Afrike]] == *20 -- [[Edjipe]] *210 -- nén assiné *211 -- nén assiné *212 -- [[Marok]] *213 -- [[Aldjereye]] *214 -- nén assiné *215 -- nén assiné *216 -- [[Tunizeye]] *217 -- nén assiné *218 -- [[Libeye]] *219 -- nén assiné *220 -- [[Gambeye]] *221 -- [[Senegål]] *222 -- [[Moritanreye]] *223 -- [[Mali]] *224 -- [[Guinêye]] *225 -- [[Coisse d' Ivwere]] *226 -- [[Bourkina Fasso]] *227 -- [[Nidjer]] *228 -- [[Togo]] *229 -- [[Benin]] *230 -- [[Iye Môrice]] *231 -- [[Liberia]] *232 -- [[Siera Leyone]] *233 -- [[Gana]] *234 -- [[Nidjeria]] *235 -- [[Tchad]] *236 -- [[Cintrafrike]] *237 -- [[Camrone]] *238 -- [[Cap Vert]] *239 -- [[Sao Tomé et Prince]] *240 -- [[Guinêye Ecwåtoriåle]] *241 -- [[Gabon]] *242 -- [[Republike do Congo]] (Brazzaville) *243 -- [[Republike democratike do Congo]] (Kinshasa, ancyinmint lomé [[Zayire]]) *244 -- [[Angola]] *245 -- [[Guinêye-Bissaw]] *246 -- [[Diego Garcia]] *247 -- [[Iye Acinsion]] *248 -- [[Seycheles]] *249 -- [[Soudan]] *250 -- [[Rwanda]] *251 -- [[Etiopeye]] *252 -- [[Somaleye]] *253 -- [[Djibouti]] *254 -- [[Kenia]] *255 -- [[Tanzaneye]] *256 -- [[Ouganda]] *257 -- [[Bouroundi]] *258 -- [[Mozambike]] *259 -- nén eployî (esteut préveyou po [[Zanzibar]] - loukîz 255 Tanzaneye'' *260 -- [[Zambeye]] *261 -- [[Madagascar]] *262 -- [[Reyunion]] *263 -- [[Zimbabwè]] *264 -- [[Namibeye]] *265 -- [[Malawi]] *266 -- [[Lessoto]] *267 -- [[Boswana]] *268 -- [[Suwazilande]] *269 -- [[Comores]] eyet [[Mayote]] *27 -- [[Nonne Afrike]] *28x -- nén assiné *290 -- [[Sinte Elene]] *291 -- [[Eritrêye]] *292 -- nén assiné *293 -- nén assiné *294 -- nén assiné *295 -- aresté (aveut stî assiné [[Sint Marin]], loukîz +378) *296 -- nén assiné *297 -- [[Arouba]] *298 -- [[Iyes Faeroyé]] *299 -- [[Groenlande]] == Zône 3 -- [[Urope]] == *30 -- [[Grece]] *31 -- [[Bas Payis]] *32 -- [[Beldjike]] *33 -- [[France]] *34 -- [[Espagne]] *350 -- [[Djibraltar]] *351 -- [[Portugal]] *352 -- [[Lussimbork (payis)|Lussimbork]] *353 -- [[Irlande]] *354 -- [[Izlande]] *355 -- [[Albaneye]] *356 -- [[Male]] *357 -- [[Chîpe]] *358 -- [[Finlande]] *359 -- [[Bulgåreye]] *36 -- [[Hongreye]] *37 -- aresté (c'&nbsp;esteut l'&nbsp;côde di l'&nbsp;[[Almagne di l' Ess]] - après l'&nbsp;reyunifiaedje di l'&nbsp;Almagne, li minme côde 49 est eployî totavå; li côde 37, avou on chife di pus, a stî reployî po des noveas payis) *370 -- [[Litwaneye]] *371 -- [[Letoneye]] *372 -- [[Estoneye]] *373 -- [[Moldova]] *374 -- [[Årmeneye]] *375 -- [[Belaruss]] *376 -- [[Andore]] *377 -- [[Monaco]] *378 -- [[Sint Marin]] *379 -- [[Vatican]] *38 -- aresté (c'&nbsp;esteut l'&nbsp;côde del [[Yougoslaveye]] divant si dispårtaedje; li côde a stî reployî, avou on chife di pus, po les noveas payis k'&nbsp;ont-st askepyî e l'&nbsp;Urope) *380 -- [[Oucrinne]] *381 -- [[Serbeye et Montenegro]] *382 -- nén assiné *383 -- nén assiné *384 -- nén assiné *385 -- [[Crowåceye]] *386 -- [[Esloveneye]] *387 -- [[Bosneye]] *388 -- Côde pårtaedjî uropeyin; siervices uropeyins *389 -- [[Macedoneye]] *39 -- [[Itåleye]] == Zône 4 -- [[Urope]] == *40 -- [[Roumaneye]] *41 -- [[Swisse]] *42 -- aresté (c'&nbsp;esteut l'&nbsp;côde del [[Tchecoslovakeye]]; li côde, avou on chife di pus, a stî reployî pol Tchekeye ey li Slovakeye) *420 -- [[Tchekeye]] *421 -- [[Eslovakeye]] *422 -- nén assiné *423 -- [[Lîchtensteyn]] *424 -- nén assiné *425 -- nén assiné *426 -- nén assiné *427 -- nén assiné *428 -- nén assiné *429 -- nén assiné *43 -- [[Otriche]] *44 -- [[Rweyåme Uni]] *45 -- [[Daenmåtche]] *46 -- [[Suwede]] *47 -- [[Norvedje]] *48 -- [[Pologne]] *49 -- [[Almagne]] == Zône 5 -- [[Amerike latene]] == *500 -- [[Malouwines]] *501 -- [[Belize]] *502 -- [[Gwatemala]] *503 -- [[El Salvador]] *504 -- [[Honduras]] *505 -- [[Nicaragwa]] *506 -- [[Costa Rica]] *507 -- [[Panama]] *508 -- [[Sint Pire et Mikelon]] *509 -- [[Hayiti]] *51 -- [[Perou]] *52 -- [[Mecsike]] *53 -- [[Cuba]] *54 -- [[Årdjintene]] *55 -- [[Braezi]] *56 -- [[Tchili]] *57 -- [[Colombeye]] *58 -- [[Venezwela]] *590 -- [[Gwadeloupe]] *591 -- [[Boliveye]] *592 -- [[Guyana]] *593 -- [[Ecwåteur (payis)|Ecwåteur]] *594 -- [[Guyane francesse]] *595 -- [[Paragway]] *596 -- [[Martinike]] *597 -- [[Suriname]] *598 -- [[Ourougway]] *599 -- [[Antiyes neyerlandesses]] == Zône 6 -- Pacifike Sud eyet [[Oceyaneye]] == *60 -- [[Malaizeye]] *61 -- [[Ostraleye]] eyet les Iyes Cocos et Christmas *62 -- [[Indonezeye]] *63 -- [[Filipenes]] *64 -- [[Nouve Zelande]] *65 -- [[Singapour]] *66 -- [[Taylande]] *670 -- [[Timor Ess]] - (ci fourit l'&nbsp;côde des Marianes bijhreces, k'&nbsp;asteure eployèt li côde ''1-670'') *671 -- aresté (ci fourit l'&nbsp;côde di Gwam, k'&nbsp;eploye asteure li côde ''1-671'') *672 -- Teritweres difoûtrins ostralyins: [[Antartike]], Iye Norfolk *673 -- [[Bruney|Bruney Darussalam]] *674 -- [[Nawouro]] *675 -- [[Papouwazêye Nouve Guinêye]] *676 -- [[Tonga]] *677 -- [[Iyes Salomon]] *678 -- [[Vanuatu]] *679 -- [[Fidji]] *680 -- [[Palawou]] *681 -- [[Wallis et Futuna]] *682 -- [[Iyes Cook]] *683 -- [[Niue|Niue Island]] *684 -- aresté e 2004 (ci fourit l'&nbsp;côde del [[Samowa Amerikinne]]; k'&nbsp;eploye dispoy adon li côde ''1-684'') *685 -- [[Samowa]] *686 -- [[Kiribati]], Iyes Djilbert *687 -- [[Nouve Caledonreye]] *688 -- [[Touvalou]], Iyes Ellice *689 -- [[Polinezeye francesse]] *690 -- [[Tokelau]] *691 -- [[Micronezeye]] *692 -- [[Iyes Marshall]] *693 -- nén assiné *694 -- nén assiné *695 -- nén assiné *696 -- nén assiné *697 -- nén assiné *698 -- nén assiné *699 -- nén assiné == Zône 7 -- Rûsseye ey alintoû (c'&nbsp;esteut l'&nbsp;côde di l'&nbsp;[[URSS|Union Sovietike]]) == *7 -- [[Rûsseye]], [[Kazaxhtan]]. == Zone 8 -- Azeye di l' Ess eyet siervices sipeciås == *800 -- limeros po rén eternåcionås *801 -- nén assiné *802 -- nén assiné *803 -- nén assiné *804 -- nén assiné *805 -- nén assiné *806 -- nén assiné *807 -- nén assiné *808 -- des siervices eternåcionås di costindje pårtaedjî *809 -- nén assiné *81 -- [[Djapon]] *82 -- [[Corêye (nonne)]] *83x -- nén assiné *84 -- [[Vietnam]] *850 -- [[Corêye (bijhe)]] *851 -- nén assiné *852 -- [[Hong Kong]] *853 -- [[Macao]] *854 -- nén assiné *855 -- [[Cambodje]] *856 -- [[Lawosse]] *857 -- nén assiné *858 -- nén assiné *859 -- nén assiné *86 -- [[Chine]] *870 -- Inmarsat siervice "SNAC" *871 -- Inmarsat ([[Oceyan Atlantike]] Ess) *872 -- Inmarsat ([[Oceyan Pacifike]]) *873 -- Inmarsat ([[Oceyan Indyin]]) *874 -- Inmarsat ([[Oceyan Atlantike]] Ouwess) *875 -- risservé po des siervices mobiles maritimes *876 -- risservé po des siervices mobiles maritimes *877 -- risservé po des siervices mobiles maritimes *878 -- siervices di telecomunicåcions pesoneles univierseles *879 -- risservé po des uzaedjes mobiles ou maritimes nåcionås *880 -- [[Bangladesh]] *881 -- Sistinme di satelite mobile *882 -- Rantoeles eternåcionåles *883 -- nén assiné *884 -- nén assiné *885 -- nén assiné *886 -- [[Taiwan]] *887 -- nén assiné *888 -- risservé po des siervices globås a vni *889 -- nén assiné *89x -- nén assiné == Zône 9 -- [[Azeye]] di l' ouwess et do sud, [[Moyén Oryint]] == *90 -- [[Turkeye]] *91 -- [[Inde]] *92 -- [[Pakistan]] *93 -- [[Afganistan]] *94 -- [[Sri Lanka]] *95 -- [[Birmaneye]] *960 -- [[Maldives]] *961 -- [[Liban]] *962 -- [[Djordaneye]] *963 -- [[Sireye]] *964 -- [[Irak]] *965 -- [[Kuweyt]] *966 -- [[Arabeye Sawoudite]] *967 -- [[Yemen]] *968 -- [[Oman]] *969 -- aresté (ci fourit l'&nbsp;côde del Republike democratike do Yemen; asteure reyunifieye avou l'&nbsp;[[Yemen]] (côde ''967'')) *970 -- risservé pol [[Palestene]] *971 -- [[Emirats Arabes Unis]] *972 -- [[Israyel]] *973 -- [[Bareyn]] *974 -- [[Qatar]] *975 -- [[Boutan]] *976 -- [[Mongoleye]] *977 -- [[Nepal]] *978 -- nén assiné *979 -- siervice premiom eternåcionå (IPRS) *98 -- [[Iran]] *990 -- nén assiné *991 -- Saye d'&nbsp;on siervice di corespondince publike di telecomunicåcions eternåcionåles (ITPCS) *992 -- [[Tadjikistan]] *993 -- [[Turcmenistan]] *994 -- [[Azerbaydjan]] *995 -- [[Djeyordjeye]] *996 -- [[Kirgiztan]] *997 -- nén assiné *998 -- [[Ouzbekistan]] *999 -- risservé po motoit eployî po des telefones d' aidance åzès rascråwes Li limero zero ('''0''') n'&nbsp;est nén assiné. == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://www.itu.int/itudoc/itu-t/ob-lists/icc/e164.html List of ITU-T Recommendation E.164 Assigned Country Codes] (en inglès) *Bråmint des detays (en inglès) so les sistinmes di limerotaedje des payis sol waibe ''[http://www.wtng.info/ World Telephone Numbering Guide]'' *[http://www.cytayellowpages.com.cy/directory_uk/ko_dir_uk.asp Calling Codes] (en inglès) [[ar:رمز هاتف دولي]] [[cs:Seznam mezinárodních směrových čísel]] [[cy:Rhestr côdau galw gwledydd]] [[da:International telefonkode]] [[de:Internationale Telefonvorwahl]] [[el:Κατάλογος κωδικών κλήσεων χωρών]] [[en:List of country calling codes]] [[es:Lista de códigos telefónicos]] [[fo:Telefon landakotur]] [[fr:Liste des indicatifs téléphoniques internationaux par indicatif]] [[ga:Liosta glaochód idirnáisiúnta]] [[gl:Lista de códigos telefónicos internacionais]] [[he:רשימת קידומות טלפון בחיוג בינלאומי]] [[is:Listi yfir landsnúmer]] [[it:Prefissi telefonici internazionali]] [[ja:国際電話番号の一覧]] [[ko:국제전화 나라번호]] [[lt:Šalių telefonų kodai]] [[mt:Lista ta' kodiċi telefoniċi]] [[nds:Internatschonale Telefoonvörwahl]] [[nl:Landnummer]] [[no:Landsnumre for telefon]] [[os:Бæстæты телефонон префиксты номхыгъд]] [[pl:Kod telefoniczny]] [[pt:Lista de códigos telefónicos]] [[ru:Список телефонных префиксов стран]] [[sl:Nacionalna klicna koda]] [[sr:Списак државних позивних бројева]] [[sv:Landsnummer]] [[zh:国际电话区号列表]] 1219 22216 2004-01-08T08:59:24Z Pablo 5 coridjaedje [[da:Wikipedia:Hvordan redigerer jeg en side]] [[de:Wikipedia:Wie man eine Seite bearbeitet]] [[en:Wikipedia:How does one edit a page]] [[eo:Vikipedio:Kiel redakti paĝon]] [[es:Wikipedia:Cómo se edita una página]] [[fr:Wikipédia:Comment modifier une page]] [[hu:Wikipédia:Hogyan szerkessz egy lapot]] [[ja:Wikipedia:編集の仕方]] [[nds:Woans Geiht Dat Schriewen]] [[oc:Oiquipedià:Modificar una pagina]] [[ro:Wikipedia:Cum să editezi o pagină]] [[ru:Википедия:How to edit a page]] [[sl:Wikipedija:Urejevanje slovenskih strani]] [[sr:Википедија:Како се мења страна]] [[sv:Wikipedia:Hur man redigerar en sida]] [[zh:Wikipedia:如何编辑页面]] Cist årtike esplike kimint fé po '''candjî ene pådje''', dj'&nbsp;ô bén el ecråxhî avou do novea contnou, coridjî les flotches oudonbén candjî l'&nbsp;epådjnaedje. C'&nbsp;est foirt åjhey a fé! Vos ploz aler sol [[Wikipedia:Terén d' djeu|Terén d' djeu]] po fé vos sayes; c'&nbsp;est èn årtike sipeciå fwait esprès po les sayes, wice ki vos ploz scrire et candjî come vos vloz, sins peu d'&nbsp;''må fé''. Di totes manires, c'&nbsp;est todi possibe di rmete li modêye di dvant s'&nbsp;i fåt; do côp, [[Wikipedia:Soeyoz franc come Batisse cwand vos candjîz ene pådje|n'&nbsp;åyoz nén peu di fé vos candjmints]]. Li manire di fé les candjmints est l'&nbsp;shuvante: # '''Clitchîz''' sol loyén ''Candjî l'&nbsp;pådje'' ki s'&nbsp;trove å dzeu ey å dzo di tchaeke pådje (c'&nbsp;est piron parey sol ké vos clitchîz). # Vos voeroz adon aparexhe ene pådje avou on cåde d'&nbsp;aspougnaedje di tecse å mitan, avou l'&nbsp;tecse del pådje a candjî å dvins. Ci tecse c'&nbsp;est l'&nbsp;«côde wiki» del pådje k'&nbsp;esteut håynêye divant. '''Candjîz''' l'&nbsp;tecse, tapez vos radjouts, coridjîz les flotches... N'&nbsp;åyoz nén peu pol metaedje e pådje, on wikipedyin pus esperiminté les metrè-st e cogne s'&nbsp;i fåt. # '''Clitchîz''' so ''Vey divant''. Vos voeroz adon å dzo del boesse d'&nbsp;aspougnaedje, li pådje come ele serè håynêye påzès betchteus waibe. C'&nbsp;est todi ene boune idêye di vey divant po s'&nbsp;acertiner k'&nbsp;i gn a pont d'&nbsp;arokes di tapaedje, evnd. # On côp k'&nbsp;vos avoz tot fwait, clitchîz sol boton '''Schaper l'&nbsp;pådje''' # Vola, c'&nbsp;est fini, c'&nbsp;est asteure vost årtike ramidré k'&nbsp;on voet. Li sintacse do «côde wiki» ki permete di mete e cogne li tecse si trove sol pådje [[Wikipedia:Côde wiki]]. 1225 60094 2006-06-09T09:00:58Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Mr-map.png}} Mape del [[Moritanreye]], avou les scrijhaedjes en inglès imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Mauritania_sm03.jpg|en inglès]] 1227 60168 2006-06-10T23:45:33Z YurikBot 105 robot Modifie: [[hr:Mauretanija]] {{djermon Afrike}} [[Category:Moritanreye|*]] Li '''Moritanreye''' est on payis å nôrouwess di l'&nbsp;[[Afrike]]. Elle a ene grande coisse so l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]], etur li [[Marok]] å nôr, eyet li [[Senegål]] å sud; elle a ossu des frontires avou l'&nbsp;[[Aldjereye]] eyet l'&nbsp;[[Mali]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Republike Islamike di Moritanreye'''<br> '''الجمهورية الإسلامية الموريتانية'''</font><br> '''(Al Jumhuriya al Islamiya al Muritaniya)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Mauritania|Moritanreye|del}} | [[Imådje:Mauritania coa.png|125px|Åres nåcionåles del Moritanreye]] |- | ([[Drapea del Moritanreye|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Moritanreye|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: '' شرف إخاء عدالة <br>''(Oneur, fraternité, djustice)''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationMauritania.png]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[arabe]] et [[francès]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Nouakchott]] |- |prezidint || [[Maaouya ould Sid'Ahmed Taya]] |- |[[Sitindêye]] <br>&nbsp;- Totåle <br>&nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 28inme]] <br> 1.030.700&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br>Neglidjåve |- |[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totåle ([[2002]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 132inme]] <br> 2.747.312&nbsp;dimorants <br> 2,67&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] <br>&nbsp;- Ricnoxhowe |del [[France]] <br>[[28 di nôvimbe]] [[1960]] |- |[[Manoye]] || [[Ougiya]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] |- |[[Imne nåcionå]] || [[Imne del Moritanreye]] |- |[[Dominne Internet]] || .MR |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] ||222 |} == Istwere == == Politike == == Redjons == == Djeyografeye == [[Imådje:Mape_del_Moritanreye.jpg|thumb|Mape del Moritanreye]] Li Moritanreye si trove sol coisse ouwess di l'&nbsp;[[Afrike]], sol boir di l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]]. Elle a des frontires å nôr avou l'&nbsp;[[Marok]], å nôress avou l'&nbsp;[[Aldjereye]], a l'&nbsp;ess ey å sud avou l'&nbsp;[[Mali]] eyet å sud avou l'&nbsp;[[Senegål]]. Li fleuve Senegål fwait l'&nbsp;frontire inte les deus payis. Li pus grande sitindêye do payis si trove e [[dezert do Sara]], k'&nbsp;ocupe cåzu tot l'&nbsp;teritwere, a pus k'&nbsp;ene fene binde coistrece, wice k'&nbsp;on trove cåzu totes les grandes veyes do payis: Nouackchot, Nouadibou... Les principåles veyes då dvins des teres sont Tidjika, Atar, Chinguetti... == Economeye == == Djins == == Culteure == [[af:Mauritanië]] [[am:ሞሪታኒያ]] [[an:Mauritania]] [[ang:Mauritania]] [[ar:موريتانيا]] [[bg:Мавритания]] [[bs:Mauritanija]] [[ca:Mauritània]] [[cs:Mauritánie]] [[da:Mauretanien]] [[de:Mauretanien]] [[en:Mauritania]] [[eo:Maŭritanio]] [[es:Mauritania]] [[et:Mauritaania]] [[eu:Mauritania]] [[fa:موریتانی]] [[ff:Moritani]] [[fi:Mauritania]] [[fr:Mauritanie]] [[gl:Mauritania]] [[he:מאוריטניה]] [[hr:Mauretanija]] [[hu:Mauritánia]] [[id:Mauritania]] [[io:Mauritania]] [[is:Máritanía]] [[it:Mauritania]] [[ja:モーリタニア]] [[ko:모리타니]] [[kw:Moritani]] [[la:Mauretania]] [[lt:Mauritanija]] [[lv:Mauritānija]] [[mk:Мавританија]] [[ms:Mauritania]] [[nds:Mauretanien]] [[nl:Mauritanië]] [[nn:Mauritania]] [[no:Mauritania]] [[oc:Mauritània]] [[pl:Mauretania]] [[pt:Mauritânia]] [[ro:Mauritania]] [[ru:Мавритания]] [[scn:Mauritania]] [[sh:Mauritanija]] [[simple:Mauritania]] [[sk:Mauritánia]] [[sl:Mavretanija]] [[sq:Mauritania]] [[sr:Мауританија]] [[sv:Mauretanien]] [[th:ประเทศมอริเตเนีย]] [[tl:Mauritania]] [[tr:Moritanya]] [[ug:ماۋرىتانىيە]] [[uk:Мавританія]] [[vi:Mauritanie]] [[zh:毛里塔尼亚]] [[zh-min-nan:Mauritania]] 1228 57521 2006-05-21T00:21:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:אלג'זירה]] [[Categoreye:Televuzion]] '''Al Djazira''' (الجزيرة en [[arabe]], çou ki vout dire ''l'&nbsp;iye'', sovint scrît d'&nbsp;après li [[transliteraedje]] inglès: ''Al Jazeera''), c’&nbsp;est ene tchinne di televuzion arabe-cåzante ki evoye 24 eures so 24 pa tévéspoutnik a pårti do [[Qatar]]. Li tchinne a cmincî a-z evoyî e [[1996]]. E moes d’ avri di ciste anêye la, li siervice daegnrece en arabe del BBC a cloyou après deus ans d' operance. C' esteut a cåze del cinseure do govienmint di l' Arabeye Sawoudite. Adon, gn a yeu bråmint des ancyins eployîs del [[BBC]] ki s' ont stî regadjî a Al Djazira. Al Djazira est loukeye come li pus franke eyet li pus obdjective des televuzions e lingaedje arabe. C' est seur li tchenå li pus rwaiteye å [[Moyén-Levant]]. Låvå, gn a bråmint des djins k’ ont les pinses ki c’ est on sourd d' informåcions pus fiyåve ki les tévés di leus govienmints, ou les cenes des payis etrindjirs. Li tchinne a divnou cnoxhowe lon et lådje tins del guere inte les [[Estats-Unis]] eyet l' [[Afganistan]] e [[2001]], la ki c' esteut l' seule tchinne di televuzion k' esteut so plaece e l' Afganistan et poleur evoyî des imådjes des bombårdumints. Li frankisté di ses rpoirtaedjes ni plaijhèt nén a tertos. Eto, gn a cobén des margayes avou les Estats-Unis k' ametèt Al Djazira di sopoirter l' terorisse. Il ont minme bombårdé les buros del tchinne a [[Kaboul]] e [[2001]] ey eto li [[8 d' avri]] [[2003]] a [[Bagdad]], tins d' l' abrocaedje des Estats-Unis e l' [[Irak]]. Li 23 setimbe 2003 c' est li govienmint provizwere irakyin, ki meta des xhames el voye d' Al Djazira eyet d' ene ôte tchinne arabe (Al Arabiya). I n' inmént nén l' manire k' elle avént di rapoirter les activités del rezistance. Mins nerén, elle avént yeu eto des rujhes avou l' govienmint irakyin di dvant, k' aveut tchessî sacwants di ses rapoirteus evoye. Elle est ossu discåzêye pa sacwants pask' elle eploye li no "Israyel" eyet fwait des [[responda]]s di personålités israyelyinnes, ene sacwè « ki n’ si fwait nén », sapinse mwints payis arabes. E moes d’ djanvî 2003, Al Djazira eyet li BBC ont siné èn acoird po pårtaedjî des ahesses eyet des racsegnes (des rapoirtaedjes avou). Cist acoird la avou l' tchinne britanike, kinoxhowe come ene des pus frankes, est veyou come èn acertinaedje di pus del neutrålité d' Al Djazira. A pårti d' [[2004]], les Estats-Unis ont divnou todi pus atacants siconte Al Djazira, et l’ amete d' esse do costé del rezistance irakyinne. E l’ Irak, les gaztîs d' Al Djazira sont sovint metous al cadje sins råjhon. I sont minme bôreatés, påzès foices d' ocupåcion. Nerén, pol prumî djoû do procès da Saddam Hosseyn, li [[1î d' djulete|prumî d’&nbsp;djulete]] 2004, c’&nbsp;est Al Djazira k’&nbsp;a-st evoyî li prumire les fotos. Li 1î d' fevrî 2006 èn acoird est siné avou l' tchinne latino-amerikinne [[Telesur]], pol discandje di contnous eyet d' esperyinces. == Hårdêyes difoûtrinnes == * Waibe d'&nbsp;Al Djazira en inglès: http://english.aljazeera.net/ * Waibe d'&nbsp;Al Djazira en arabe: http://www.aljazeera.net/ * [http://rifondou.walon.org/guere.html#imaudjes Rapoirtaedje sol foice des imådjes evoyeyes pa Al Djazira, dins l' manaedjmint del guere d' Irak] [[ar:قناة الجزيرة الفضائية]] [[cs:Al-Džazíra]] [[da:Al-Jazeera]] [[de:Al-Dschasira]] [[el:Al-Jazeera]] [[en:Al Jazeera]] [[eo:Al-Ĝazira]] [[es:Al-Yazira]] [[fr:Al-Jezira]] [[gl:Al Jazira]] [[he:אלג'זירה]] [[io:Al-Jazira]] [[ja:アルジャジーラ]] [[ko:알 자지라]] [[lt:Al Džazira]] [[nl:Al Jazeera]] [[no:Al-Jazeera]] [[pl:Al-Dżazira]] [[pt:Al Jazira]] [[sv:Al-Jazira]] [[zh:半岛电视台]] 1229 65014 2006-06-24T19:58:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[decimbe]], c' est li 336inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 337inme po ls anêyes bizetes), avou 29 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[30 di nôvimbe]] - [[1î d' decimbe]] - [[3 d' decimbe]] - [[4 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Desember]] [[an:2 d'abiento]] [[ar:2 ديسمبر]] [[ast:2 d'avientu]] [[be:2 сьнежня]] [[bg:2 декември]] [[br:2 Kerzu]] [[bs:2. decembar]] [[ca:2 de desembre]] [[ceb:Disyembre 2]] [[co:2 di decembre]] [[cs:2. prosinec]] [[csb:2 gòdnika]] [[cv:Раштав, 2]] [[cy:2 Rhagfyr]] [[da:2. december]] [[de:2. Dezember]] [[el:2 Δεκεμβρίου]] [[en:December 2]] [[eo:2-a de decembro]] [[es:2 de diciembre]] [[et:2. detsember]] [[eu:Abenduaren 2]] [[fi:2. joulukuuta]] [[fo:2. desember]] [[fr:2 décembre]] [[fur:2 di Dicembar]] [[fy:2 desimber]] [[ga:2 Nollaig]] [[gl:2 de decembro]] [[he:2 בדצמבר]] [[hr:2. prosinca]] [[hu:December 2]] [[ia:2 de decembre]] [[id:2 Desember]] [[io:2 di decembro]] [[is:2. desember]] [[it:2 dicembre]] [[ja:12月2日]] [[jv:2 Desember]] [[ka:2 დეკემბერი]] [[ko:12월 2일]] [[ku:2'ê berfanbarê]] [[la:2 Decembris]] [[lb:2. Dezember]] [[lt:Gruodžio 2]] [[mk:2 декември]] [[ms:2 Disember]] [[nap:2 'e dicembre]] [[nl:2 december]] [[nn:2. desember]] [[no:2. desember]] [[oc:2 de decembre]] [[os:2 декабры]] [[pam:Disiembri 2]] [[pl:2 grudnia]] [[pt:2 de Dezembro]] [[ro:2 decembrie]] [[ru:2 декабря]] [[scn:2 di dicèmmiru]] [[sco:2 December]] [[se:Juovlamánu 2.]] [[sh:2.12.]] [[simple:December 2]] [[sk:2. december]] [[sl:2. december]] [[sq:2 Dhjetor]] [[sr:2. децембар]] [[sv:2 december]] [[te:డిసెంబర్ 2]] [[th:2 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 2]] [[tr:2 Aralık]] [[tt:2. Dekäber]] [[uk:2 грудня]] [[vi:2 tháng 12]] [[war:Disyembre 2]] [[zh:12月2日]] 1230 65065 2006-06-24T20:07:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[decimbe]], c' est li 337inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 338inme po ls anêyes bizetes), avou 28 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1906]] : [[Albert Rousseau]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[1î d' decimbe]] - [[2 d' decimbe]] - [[4 di decimbe]] - [[5 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Desember]] [[an:3 d'abiento]] [[ar:3 ديسمبر]] [[ast:3 d'avientu]] [[be:3 сьнежня]] [[bg:3 декември]] [[bs:3. decembar]] [[ca:3 de desembre]] [[ceb:Disyembre 3]] [[co:3 di decembre]] [[cs:3. prosinec]] [[csb:3 gòdnika]] [[cv:Раштав, 3]] [[cy:3 Rhagfyr]] [[da:3. december]] [[de:3. Dezember]] [[el:3 Δεκεμβρίου]] [[en:December 3]] [[eo:3-a de decembro]] [[es:3 de diciembre]] [[et:3. detsember]] [[eu:Abenduaren 3]] [[fi:3. joulukuuta]] [[fo:3. desember]] [[fr:3 décembre]] [[frp:3 dècembro]] [[fur:3 di Dicembar]] [[fy:3 desimber]] [[ga:3 Nollaig]] [[gl:3 de decembro]] [[he:3 בדצמבר]] [[hr:3. prosinca]] [[hu:December 3]] [[ia:3 de decembre]] [[id:3 Desember]] [[io:3 di decembro]] [[is:3. desember]] [[it:3 dicembre]] [[ja:12月3日]] [[jv:3 Desember]] [[ka:3 დეკემბერი]] [[ko:12월 3일]] [[ku:3'ê berfanbarê]] [[la:3 Decembris]] [[lb:3. Dezember]] [[lt:Gruodžio 3]] [[mk:3 декември]] [[ms:3 Disember]] [[nap:3 'e dicembre]] [[nl:3 december]] [[nn:3. desember]] [[no:3. desember]] [[oc:3 de decembre]] [[pam:Disiembri 3]] [[pl:3 grudnia]] [[pt:3 de Dezembro]] [[ro:3 decembrie]] [[ru:3 декабря]] [[scn:3 di dicèmmiru]] [[sco:3 December]] [[se:Juovlamánu 3.]] [[simple:December 3]] [[sk:3. december]] [[sl:3. december]] [[sq:3 Dhjetor]] [[sr:3. децембар]] [[sv:3 december]] [[te:డిసెంబర్ 3]] [[th:3 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 3]] [[tr:3 Aralık]] [[tt:3. Dekäber]] [[uk:3 грудня]] [[vi:3 tháng 12]] [[war:Disyembre 3]] [[zh:12月3日]] 1231 65076 2006-06-24T20:08:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[decimbe]], c' est li 338inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 339inme po ls anêyes bizetes), avou 27 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[2 d' decimbe]] - [[3 d' decimbe]] - [[5 di decimbe]] - [[6 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Desember]] [[an:4 d'abiento]] [[ar:4 ديسمبر]] [[ast:4 d'avientu]] [[be:4 сьнежня]] [[bg:4 декември]] [[bs:4. decembar]] [[ca:4 de desembre]] [[ceb:Disyembre 4]] [[co:4 di decembre]] [[cs:4. prosinec]] [[csb:4 gòdnika]] [[cv:Раштав, 4]] [[cy:4 Rhagfyr]] [[da:4. december]] [[de:4. Dezember]] [[el:4 Δεκεμβρίου]] [[en:December 4]] [[eo:4-a de decembro]] [[es:4 de diciembre]] [[et:4. detsember]] [[eu:Abenduaren 4]] [[fi:4. joulukuuta]] [[fo:4. desember]] [[fr:4 décembre]] [[frp:4 dècembro]] [[fur:4 di Dicembar]] [[fy:4 desimber]] [[ga:4 Nollaig]] [[gl:4 de decembro]] [[he:4 בדצמבר]] [[hr:4. prosinca]] [[hu:December 4]] [[ia:4 de decembre]] [[id:4 Desember]] [[io:4 di decembro]] [[is:4. desember]] [[it:4 dicembre]] [[ja:12月4日]] [[jv:4 Desember]] [[ka:4 დეკემბერი]] [[ko:12월 4일]] [[ku:4'ê berfanbarê]] [[la:4 Decembris]] [[lb:4. Dezember]] [[lt:Gruodžio 4]] [[mk:4 декември]] [[ms:4 Disember]] [[nap:4 'e dicembre]] [[nl:4 december]] [[nn:4. desember]] [[no:4. desember]] [[oc:4 de decembre]] [[pam:Disiembri 4]] [[pl:4 grudnia]] [[pt:4 de Dezembro]] [[ro:4 decembrie]] [[ru:4 декабря]] [[scn:4 di dicèmmiru]] [[sco:4 December]] [[se:Juovlamánu 4.]] [[simple:December 4]] [[sk:4. december]] [[sl:4. december]] [[sq:4 Dhjetor]] [[sr:4. децембар]] [[sv:4 december]] [[te:డిసెంబర్ 4]] [[th:4 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 4]] [[tr:4 Aralık]] [[tt:4. Dekäber]] [[uk:4 грудня]] [[vi:4 tháng 12]] [[war:Disyembre 4]] [[zh:12月4日]] 1232 65081 2006-06-24T20:09:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[decimbe]], c' est li 339inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 340inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 26 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1492]] - [[Cristofe Colomb]] arive a l' iye di ''Kiskeya'', k' i va rlomer ''Hispaniola'' (l' iye wice k' i gn a [[Hayiti]] eyet l' [[Republike Dominikinne]]). * [[1946]] - Li veye di [[Noû-York]] est tchoezeye come sidje permanint des [[ONU|Nåcions Uneyes]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1890]]: [[Fritz Lang]], reyalizeu d'&nbsp;cinéma [[Almagne|almand]] * [[1901]]: [[Walt Disney]], produjheu di dessins animés [[Estats Unis|estazunyin]] == Ont morou ç' djoû la == * [[1758]]: [[Johann Friedrich Fasch]], compôzeu * [[1791]]: [[Wolfgang Amadeus Mozart]], compôzeu * [[1870]]: [[Alexandre Dumas]] (pere), sicrijheu [[France|francès]] * [[2002]]: [[Ne Win]], diridjant del [[Birmaneye]] di [[1962]] a [[1988]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[3 d' decimbe]] - [[4 di decimbe]] - [[6 di decimbe]] - [[7 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Desember]] [[an:5 d'abiento]] [[ar:5 ديسمبر]] [[ast:5 d'avientu]] [[be:5 сьнежня]] [[bg:5 декември]] [[bs:5. decembar]] [[ca:5 de desembre]] [[ceb:Disyembre 5]] [[co:5 di decembre]] [[cs:5. prosinec]] [[csb:5 gòdnika]] [[cv:Раштав, 5]] [[cy:5 Rhagfyr]] [[da:5. december]] [[de:5. Dezember]] [[el:5 Δεκεμβρίου]] [[en:December 5]] [[eo:5-a de decembro]] [[es:5 de diciembre]] [[et:5. detsember]] [[eu:Abenduaren 5]] [[fi:5. joulukuuta]] [[fo:5. desember]] [[fr:5 décembre]] [[frp:5 dècembro]] [[fur:5 di Dicembar]] [[fy:5 desimber]] [[ga:5 Nollaig]] [[gl:5 de decembro]] [[he:5 בדצמבר]] [[hr:5. prosinca]] [[hu:December 5]] [[ia:5 de decembre]] [[id:5 Desember]] [[io:5 di decembro]] [[is:5. desember]] [[it:5 dicembre]] [[ja:12月5日]] [[jv:5 Desember]] [[ka:5 დეკემბერი]] [[ko:12월 5일]] [[ku:5'ê berfanbarê]] [[la:5 Decembris]] [[lb:5. Dezember]] [[lt:Gruodžio 5]] [[mk:5 декември]] [[ms:5 Disember]] [[nap:5 'e dicembre]] [[nl:5 december]] [[nn:5. desember]] [[no:5. desember]] [[oc:5 de decembre]] [[os:5 декабры]] [[pam:Disiembri 5]] [[pl:5 grudnia]] [[pt:5 de Dezembro]] [[ro:5 decembrie]] [[ru:5 декабря]] [[scn:5 di dicèmmiru]] [[sco:5 December]] [[se:Juovlamánu 5.]] [[simple:December 5]] [[sk:5. december]] [[sl:5. december]] [[sq:5 Dhjetor]] [[sr:5. децембар]] [[sv:5 december]] [[te:డిసెంబర్ 5]] [[th:5 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 5]] [[tr:5 Aralık]] [[tt:5. Dekäber]] [[uk:5 грудня]] [[vi:5 tháng 12]] [[war:Disyembre 5]] [[zh:12月5日]] 1233 65224 2006-06-24T20:35:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[decimbe]], c' est li 340inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 341inme po ls anêyes bizetes), avou 25 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * [[Fiesse di Sint Nicolai]] ---- '''Vey eto:''' [[4 di decimbe]] - [[5 di decimbe]] - [[7 di decimbe]] - [[8 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Desember]] [[an:6 d'abiento]] [[ar:6 ديسمبر]] [[ast:6 d'avientu]] [[be:6 сьнежня]] [[bg:6 декември]] [[bs:6. decembar]] [[ca:6 de desembre]] [[ceb:Disyembre 6]] [[co:6 di decembre]] [[cs:6. prosinec]] [[csb:6 gòdnika]] [[cv:Раштав, 6]] [[cy:6 Rhagfyr]] [[da:6. december]] [[de:6. Dezember]] [[el:6 Δεκεμβρίου]] [[en:December 6]] [[eo:6-a de decembro]] [[es:6 de diciembre]] [[et:6. detsember]] [[eu:Abenduaren 6]] [[fi:6. joulukuuta]] [[fo:6. desember]] [[fr:6 décembre]] [[fur:6 di Dicembar]] [[fy:6 desimber]] [[ga:6 Nollaig]] [[gl:6 de decembro]] [[he:6 בדצמבר]] [[hr:6. prosinca]] [[hu:December 6]] [[ia:6 de decembre]] [[id:6 Desember]] [[io:6 di decembro]] [[is:6. desember]] [[it:6 dicembre]] [[ja:12月6日]] [[jv:6 Desember]] [[ka:6 დეკემბერი]] [[ko:12월 6일]] [[ku:6'ê berfanbarê]] [[la:6 Decembris]] [[lb:6. Dezember]] [[lt:Gruodžio 6]] [[mk:6 декември]] [[ms:6 Disember]] [[nap:6 'e dicembre]] [[nl:6 december]] [[nn:6. desember]] [[no:6. desember]] [[oc:6 de decembre]] [[pam:Disiembri 6]] [[pl:6 grudnia]] [[pt:6 de Dezembro]] [[ro:6 decembrie]] [[ru:6 декабря]] [[scn:6 di dicèmmiru]] [[sco:6 December]] [[se:Juovlamánu 6.]] [[simple:December 6]] [[sk:6. december]] [[sl:6. december]] [[sq:6 Dhjetor]] [[sr:6. децембар]] [[sv:6 december]] [[te:డిసెంబర్ 6]] [[th:6 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 6]] [[tr:6 Aralık]] [[tt:6. Dekäber]] [[uk:6 грудня]] [[vi:6 tháng 12]] [[war:Disyembre 6]] [[zh:12月6日]] 1234 65090 2006-06-24T20:11:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[decimbe]], c' est li 341inme djoû di l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 342inme po ls anêyes bizetes), avou 24 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[5 di decimbe]] - [[6 di decimbe]] - [[8 di decimbe]] - [[9 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Desember]] [[an:7 d'abiento]] [[ar:7 ديسمبر]] [[ast:7 d'avientu]] [[be:7 сьнежня]] [[bg:7 декември]] [[bs:7. decembar]] [[ca:7 de desembre]] [[ceb:Disyembre 7]] [[co:7 di decembre]] [[cs:7. prosinec]] [[csb:7 gòdnika]] [[cv:Раштав, 7]] [[cy:7 Rhagfyr]] [[da:7. december]] [[de:7. Dezember]] [[el:7 Δεκεμβρίου]] [[en:December 7]] [[eo:7-a de decembro]] [[es:7 de diciembre]] [[et:7. detsember]] [[eu:Abenduaren 7]] [[fi:7. joulukuuta]] [[fo:7. desember]] [[fr:7 décembre]] [[fur:7 di Dicembar]] [[fy:7 desimber]] [[gl:7 de decembro]] [[he:7 בדצמבר]] [[hr:7. prosinca]] [[hu:December 7]] [[ia:7 de decembre]] [[id:7 Desember]] [[io:7 di decembro]] [[is:7. desember]] [[it:7 dicembre]] [[ja:12月7日]] [[jv:7 Desember]] [[ka:7 დეკემბერი]] [[ko:12월 7일]] [[ku:7'ê berfanbarê]] [[la:7 Decembris]] [[lb:7. Dezember]] [[lt:Gruodžio 7]] [[mk:7 декември]] [[ms:7 Disember]] [[nap:7 'e dicembre]] [[nl:7 december]] [[nn:7. desember]] [[no:7. desember]] [[oc:7 de decembre]] [[pam:Disiembri 7]] [[pl:7 grudnia]] [[pt:7 de Dezembro]] [[ro:7 decembrie]] [[ru:7 декабря]] [[scn:7 di dicèmmiru]] [[sco:7 December]] [[se:Juovlamánu 7.]] [[simple:December 7]] [[sk:7. december]] [[sl:7. december]] [[sq:7 Dhjetor]] [[sr:7. децембар]] [[sv:7 december]] [[te:డిసెంబర్ 7]] [[th:7 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 7]] [[tr:7 Aralık]] [[tt:7. Dekäber]] [[uk:7 грудня]] [[vi:7 tháng 12]] [[war:Disyembre 7]] [[zh:12月7日]] 1235 65233 2006-06-24T20:37:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[decimbe]], c' est li 342inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 343inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 23 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Etrevéns == * *** , li *** des operås do [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]] est djouwé divant les djins pol prumî côp a [[Lidje (veye)|Lidje]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[6 di decimbe]] - [[7 di decimbe]] - [[9 di decimbe]] - [[10 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Desember]] [[an:8 d'abiento]] [[ar:8 ديسمبر]] [[ast:8 d'avientu]] [[be:8 сьнежня]] [[bg:8 декември]] [[bs:8. decembar]] [[ca:8 de desembre]] [[ceb:Disyembre 8]] [[co:8 di decembre]] [[cs:8. prosinec]] [[csb:8 gòdnika]] [[cv:Раштав, 8]] [[cy:8 Rhagfyr]] [[da:8. december]] [[de:8. Dezember]] [[el:8 Δεκεμβρίου]] [[en:December 8]] [[eo:8-a de decembro]] [[es:8 de diciembre]] [[et:8. detsember]] [[eu:Abenduaren 8]] [[fi:8. joulukuuta]] [[fo:8. desember]] [[fr:8 décembre]] [[fur:8 di Dicembar]] [[fy:8 desimber]] [[ga:8 Nollaig]] [[gl:8 de decembro]] [[he:8 בדצמבר]] [[hr:8. prosinca]] [[hu:December 8]] [[ia:8 de decembre]] [[id:8 Desember]] [[io:8 di decembro]] [[is:8. desember]] [[it:8 dicembre]] [[ja:12月8日]] [[jv:8 Desember]] [[ka:8 დეკემბერი]] [[ko:12월 8일]] [[ku:8'ê berfanbarê]] [[la:8 Decembris]] [[lb:8. Dezember]] [[lt:Gruodžio 8]] [[mk:8 декември]] [[ms:8 Disember]] [[nap:8 'e dicembre]] [[nl:8 december]] [[nn:8. desember]] [[no:8. desember]] [[oc:8 de decembre]] [[pam:Disiembri 8]] [[pl:8 grudnia]] [[pt:8 de Dezembro]] [[ro:8 decembrie]] [[ru:8 декабря]] [[scn:8 di dicèmmiru]] [[sco:8 December]] [[se:Juovlamánu 8.]] [[simple:December 8]] [[sk:8. december]] [[sl:8. december]] [[sq:8 Dhjetor]] [[sr:8. децембар]] [[sv:8 december]] [[te:డిసెంబర్ 8]] [[th:8 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 8]] [[tr:8 Aralık]] [[tt:8. Dekäber]] [[uk:8 грудня]] [[vi:8 tháng 12]] [[war:Disyembre 8]] [[zh:12月8日]] 1236 22233 2003-12-05T19:54:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>berteke</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (v.v.m.) dins les payis do Rwè (foû do payis d'&nbsp;Lidje), plaece å mitan do viyaedje, wice k'&nbsp;on criyive les lwès et reglumints, et mostrer les codånés, loyîs avou des tchinnes. rl a: cri d'&nbsp;[[Motî:peron|Peron]]°. rl a: [[Motî:ebertaker|ebertaker]]. <span lang=fr>F. bretèche.</span> <B>2.</B> aberteke. <I>Il est al berteke.</I> Disfondowes: (al) <B>bertèke</B> (femrin), å bertèke (omrin), (bertake, burtake, burtèke). Etimolodjeye: latén del Moyinådje <span lang=la>"brittisca"</span> (burton, burtanike), pal voye do picård "berteke". <FONT SIZE=2>Pondants et djondants: J.L. Fauconnier. <I><span lang=fr>brittisca et ses dérivés en ouest-wallon de la région carolorégienne [http://users.skynet.be/sllw/ Les dialectes de Wallonie]</span></I>, 19/20, 151-166.</FONT> Coinrece Coûtchant walon.</P> 1237 22234 2003-12-05T19:55:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Buhô]] 1238 36327 2005-07-30T18:53:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.dj.] <B>1.</B> fé ene pitite air di Bijhe (nén trop froede), sovint al fén d'&nbsp;l'&nbsp;ivier. <I>I bijhléve co e moes d'&nbsp;may.</I> <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:dibijhî|dibijhî]]. <I>Mi djambe est bijhlêye.</I> rl a: [[Motî:sibijhî|sibijhî]], [[Motî:kibijhî|kibijhî]], [[Motî:ebijhî|ebijhî]]. <span lang=fr>F. gercer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bîjler, <B>bîhler</B></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhlaedje</B></FONT> [o.n.] l'&nbsp;accion del bijhe. Parintêye: * [[Motî:dibijhlé|dibijhlé, dibijhlêye]] 1239 22236 2003-12-05T19:57:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bijhler]] 1240 22237 2003-12-05T19:58:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bildigne</B></FONT> [o.n.] grand hôt bastimint. <I>Dins l'&nbsp;bildigne ewou çk'&nbsp;il esteut, kibén gn aveut i d'&nbsp;a mitan soçnåves&nbsp;?</I> (C. Denis). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"building"</span> (minme sinse), pal voye do francès, 1960.</P> 1241 22238 2003-12-05T19:59:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bilande</B></FONT> [f.n.] batea ki naiveye so les dvintrinnès aiwes, et tcheryî des martchandeyes. <I>Dji n'&nbsp;aveu måy pont fwait d'&nbsp;voyaedje so ene bilande. Ké plaijhi di rwaitî maneuvrer les batlîs, do vey passer les cawêyes di bilandes, aloyeyes a on rmorkeu ki shofele et hansler, al montêye et ki a l'&nbsp;air di cori å pus vite avou l'&nbsp;aiwe, cwand c'&nbsp;est e dischindant</I> (L. Maréchal). rl a: [[Motî:mouzî|mouzî]], [[Motî:sambrece|sambrece]]. <span lang=fr>F. péniche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kékès plaeces so ene bilande:</FONT> adjambrece, bankea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des pîs come des bilandes:</FONT> aveur des grands lådjes pîs. Disfondowes: <B>bilande</B>, bulande.</P> 1242 22239 2003-12-05T20:01:01Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/lodji.html codjowaedje])</span> [v.s.dj.] fé ene air di Bijhe. <I>I bijhe co foirt enute.</I> rl a: [[Motî:bijhler|bijhler]], [[Motî:sibijhî|sibijhî]], [[Motî:dibijhî|dibijhî]], [[Motî:ribijhî|ribijhî]]. <span lang=fr>F. venter.</span> Disfondowes: <B>bîhî</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>bîjî</B></FONT>, bîji, bîjer, bîjè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhaedje</B></FONT> [o.n.] shoflaedje di bijhe. <I>Li bijhaedje mi fwait vni les låmes ås ouys.</I> Disfondowes: bîhèdje, bîjadje, bîjâdje, <FONT COLOR="#800080">bîjèdje</FONT>.</P> 1243 22240 2003-12-05T20:01:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bijhî]] 1303 22300 2003-12-06T02:25:00Z Pablo 5 Drapea del [[Walonreye]] Drapea del [[Walonreye]] 1304 65237 2006-06-24T20:37:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[decimbe]], c' est li 343inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 344inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 22 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[7 di decimbe]] - [[8 di decimbe]] - [[10 di decimbe]] - [[11 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Desember]] [[an:9 d'abiento]] [[ar:9 ديسمبر]] [[ast:9 d'avientu]] [[be:9 сьнежня]] [[bg:9 декември]] [[bs:9. decembar]] [[ca:9 de desembre]] [[ceb:Disyembre 9]] [[co:9 di decembre]] [[cs:9. prosinec]] [[csb:9 gòdnika]] [[cv:Раштав, 9]] [[cy:9 Rhagfyr]] [[da:9. december]] [[de:9. Dezember]] [[el:9 Δεκεμβρίου]] [[en:December 9]] [[eo:9-a de decembro]] [[es:9 de diciembre]] [[et:9. detsember]] [[eu:Abenduaren 9]] [[fi:9. joulukuuta]] [[fo:9. desember]] [[fr:9 décembre]] [[fur:9 di Dicembar]] [[fy:9 desimber]] [[gl:9 de decembro]] [[he:9 בדצמבר]] [[hr:9. prosinca]] [[hu:December 9]] [[ia:9 de decembre]] [[id:9 Desember]] [[io:9 di decembro]] [[is:9. desember]] [[it:9 dicembre]] [[ja:12月9日]] [[jv:9 Desember]] [[ka:9 დეკემბერი]] [[ko:12월 9일]] [[ku:9'ê berfanbarê]] [[la:9 Decembris]] [[lb:9. Dezember]] [[lt:Gruodžio 9]] [[mk:9 декември]] [[ms:9 Disember]] [[nap:9 'e dicembre]] [[nl:9 december]] [[nn:9. desember]] [[no:9. desember]] [[oc:9 de decembre]] [[pam:Disiembri 9]] [[pl:9 grudnia]] [[pt:9 de Dezembro]] [[ro:9 decembrie]] [[ru:9 декабря]] [[scn:9 di dicèmmiru]] [[sco:9 December]] [[se:Juovlamánu 9.]] [[simple:December 9]] [[sk:9. december]] [[sl:9. december]] [[sq:9 Dhjetor]] [[sr:9. децембар]] [[sv:9 december]] [[te:డిసెంబర్ 9]] [[th:9 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 9]] [[tr:9 Aralık]] [[tt:9. Dekäber]] [[uk:9 грудня]] [[vi:9 tháng 12]] [[war:Disyembre 9]] [[zh:12月9日]] 1305 65101 2006-06-24T20:15:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[decimbe]], c' est li 344inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 345inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 21 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[8 di decimbe]] - [[9 di decimbe]] - [[11 di decimbe]] - [[12 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Desember]] [[an:10 d'abiento]] [[ar:10 ديسمبر]] [[ast:10 d'avientu]] [[be:10 сьнежня]] [[bg:10 декември]] [[bs:10. decembar]] [[ca:10 de desembre]] [[ceb:Disyembre 10]] [[co:10 di decembre]] [[cs:10. prosinec]] [[csb:10 gòdnika]] [[cv:Раштав, 10]] [[cy:10 Rhagfyr]] [[da:10. december]] [[de:10. Dezember]] [[el:10 Δεκεμβρίου]] [[en:December 10]] [[eo:10-a de decembro]] [[es:10 de diciembre]] [[et:10. detsember]] [[eu:Abenduaren 10]] [[fi:10. joulukuuta]] [[fo:10. desember]] [[fr:10 décembre]] [[fur:10 di Dicembar]] [[fy:10 desimber]] [[ga:10 Nollaig]] [[gl:10 de decembro]] [[he:10 בדצמבר]] [[hr:10. prosinca]] [[hu:December 10]] [[ia:10 de decembre]] [[id:10 Desember]] [[io:10 di decembro]] [[is:10. desember]] [[it:10 dicembre]] [[ja:12月10日]] [[jv:10 Desember]] [[ka:10 დეკემბერი]] [[ko:12월 10일]] [[ku:10'ê berfanbarê]] [[la:10 Decembris]] [[lb:10. Dezember]] [[lt:Gruodžio 10]] [[mk:10 декември]] [[ms:10 Disember]] [[nap:10 'e dicembre]] [[nl:10 december]] [[nn:10. desember]] [[no:10. desember]] [[oc:10 de decembre]] [[pam:Disiembri 10]] [[pl:10 grudnia]] [[pt:10 de Dezembro]] [[ro:10 decembrie]] [[ru:10 декабря]] [[scn:10 di dicèmmiru]] [[sco:10 December]] [[se:Juovlamánu 10.]] [[simple:December 10]] [[sk:10. december]] [[sl:10. december]] [[sq:10 Dhjetor]] [[sr:10. децембар]] [[sv:10 december]] [[te:డిసెంబర్ 10]] [[th:10 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 10]] [[tr:10 Aralık]] [[tt:10. Dekäber]] [[uk:10 грудня]] [[vi:10 tháng 12]] [[war:Disyembre 10]] [[zh:12月10日]] 1307 60092 2006-06-09T08:57:14Z R. Giskard Reventlov 17 {{NowCommons|Flag of South Africa 1928-1994.svg}} Drapea del [[Nonne Afrike]] eployî dvant [[1994]] 1308 60090 2006-06-09T08:54:05Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Prinsenvlag.svg}} Drapea des [[Bas Payis]] avou l'&nbsp;båre do dzeur ene orandje coleur; sovint lomé ''drapea do prince'' 1312 60089 2006-06-09T08:51:16Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Flag of Vietnam.svg}} Drapea do [[Vietnam]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Vietnam_flag_medium.png|en inglès]] 1326 60088 2006-06-09T08:50:21Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Flag of Afghanistan 1992.gif}} Drapea di l'&nbsp;[[Afganistan]] eployî divant [[2002]] 1371 62258 2006-06-18T08:56:33Z Escarbot 171 robot Ajoute: af, als, an, be, bg, ca, fi, he, hr, hu, is, it, ja, la, lb, li, lv, mo, pl, pt, ro, ru, sk, sr, sw, th, tt, zh, zh-min-nan Li '''kilomete cwåré''' (noté '''km²''') est ene unité di mzeure des stindêyes. C'&nbsp;est ene des [[unités SI derivêyes]]. On kilomete cwåré ocupe li stindêye d'&nbsp;on [[cwåré]] di 1&nbsp;[[kilomete]] di costé. C'&nbsp;est ewal a on miyon di [[mete cwåré|metes cwårés]] (1.000.000&nbsp;m²) ou co 100&nbsp;[[ectåres]] (100&nbsp;ha). [[Categoreye:Unités]] [[af:Vierkante kilometer]] [[als:Quadratkilometer]] [[an:Quilometro cuadrau]] [[be:Квадратны кілямэтар]] [[bg:Квадратен километър]] [[ca:Quilòmetre quadrat]] [[da:Kvadratkilometer]] [[en:Square kilometre]] [[eo:Kvadrata kilometro]] [[es:Kilómetro cuadrado]] [[fi:Neliökilometri]] [[fr:Kilomètre carré]] [[he:קילומטר רבוע]] [[hr:Četvorni kilometar]] [[hu:Négyzetkilométer]] [[is:Ferkílómetri]] [[it:Chilometro quadro]] [[ja:平方キロメートル]] [[la:Chiliometrum quadratum]] [[lb:Quadratkilometer]] [[li:Veerkante killemaeter]] [[lv:Kvadrātkilometrs]] [[mo:Километру пэтрат]] [[nl:Vierkante kilometer]] [[pl:Kilometr kwadratowy]] [[pt:Quilómetro quadrado]] [[ro:Kilometru pătrat]] [[ru:Квадратный километр]] [[sk:Štvorcový kilometer]] [[sl:Kvadratni kilometer]] [[sr:Квадратни километар]] [[sv:Kvadratkilometer]] [[sw:Kilomita ya mraba]] [[th:ตารางกิโลเมตร]] [[tt:Quadrat kilometer]] [[zh:平方千米]] [[zh-min-nan:Pêng-hong-kong-lí]] 1372 49132 2006-01-15T00:32:11Z 85.54.234.175 [[Categoreye:Astronomeye et cirnaiviaedje]] [[Imådje:Baikonur-cosmodrome-entrance.jpg|thumb|Intrêye do Cosmodrome]] Li '''Cosmodrome di Baykonour''' (e [[rûsse]]: Космодром Байконур) est li cinte [[Rûsseye|rûsse]] d'&nbsp;enondaedje sipåciå. I&nbsp;s'&nbsp;trove e [[Kazaxhtan]], a pô près a 200&nbsp;km a l'&nbsp;ess del [[Mer d'&nbsp;Aral]], sol droete rive (å nôress) di l'&nbsp;Aiwe di [[Syr Darya]]. [[Imådje:Soyuz TMA-5 launch.jpg|thumb|Enondaedje d' ene [[fizêye Soyouz]]]] Il a stî constrût tins di l'&nbsp;[[URSS|Union Sovietike]], å cmince come site di sayes po des missiles balistikes etercontinintås, près do viyaedje kazaxhe di [[Tyouratam]], k'&nbsp;esteut adon ene simpe gåre sol voye di tchmin d'&nbsp;fier inte [[Moscou]] eyet [[Tashkent]]. Ene novele veye fourit constrûte, po les djins ovrant sol cosmodrome; li veye fourit rlomêye oficirmint [[Baykonour]] (Байконур) ezès [[anêyes 1990]] (divant çoula, ele si loméve ''Leninsk''). Li no di ''Baykonour'' aveut stî tchoezi po sayî d'&nbsp;catchî l'&nbsp;eplaeçmint do cinte d'&nbsp;enondaedjes, cwand il aveut falou ndè cåzer avou les prumires missions spåciåles avou des djins; li vraiye Baykonour esteut ene veye minire a sacwantès cintinnes di kilometes å nôress. Totes les missions spåciåles avou des djins eyet les enondaedjes di spoutniks a [[orbite djeyostacionåre]] sont fwaits a pårti di Baykonour. ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://www.russianspaceweb.com/baikonur.html pådje sol Cosmodrome di Baykonour di RussianSpaceWeb.com] (en inglès) * [http://www.buran.ru/htm/baykonur.htm pådje sol Cosmodrome di Baykonour del Waibe ''Bourane''] (e rûsse) [[af:Baikonoer]] [[ca:Cosmòdrom de Baikonur]] [[cs:Kosmodrom Bajkonur]] [[da:Bajkonur-kosmodromen]] [[en:Baikonur Cosmodrome]] [[es:Cosmódromo de Baikonur]] [[fi:Baikonurin kosmodromi]] [[fr:Cosmodrome de Baïkonour]] [[hu:Bajkonur Űrközpont]] [[id:Kosmodrom Baykonur]] [[ja:バイコヌール宇宙基地]] [[nl:Baikonoer Kosmodroom]] [[no:Bajkonur kosmodrom]] [[pl:Bajkonur]] [[pt:Cosmódromo de Baikonur]] [[ru:Байконур]] [[sk:Bajkonur]] 1373 42963 2005-11-01T15:48:43Z Pablo 5 /* Difoûtrinnès hårdêyes */ loyéns [[Categoreye:Kazaxhtan]] [[Imådje:Baikonur from top 2002.jpg|thumb|Baykonur eyet l' aiwe di Syrdarya]] '''Baykonour''' (Байконур) est ene veye do [[Kazaxhtan]] adminstrêye pal [[Rûsseye]], constrûte po siervi li [[Cosmodrome di Baykonour]]. Ele si loméve å cmince '''Leninsk''' (Ленинск), et si no a stî candjî e Baykonour li [[20 d' decimne]] [[1995]]. Li vraiye Baykonour esteut ene pitite veye di fosses, sacwantès cintinnes di kilometes å nôrouwess. On aveut dné ç' no la å cinte sipaciå po wårder sicret si vraiye plaece, do tins del [[froede guere]]. Li no ''baykonur'' vént do [[kazaxhe]] et vout dire ''haiti brun'', dj' ô bén, ene ''tere fertile avou bråmint del yebe''. Li plaece aveut-st eto on no e kazaxhe divant d' î costrure Leninsk, ci no la esteut '''Tyuratam''', çou ki vout dire ''siketêye fletche'', mins on sfwait no n' aléve nén po ene båze d' enondaedje di fizêyes. Li vicåreye del ''veye des stoeles'' come ele est eto lomêye imådjreçmint, shût les hôts et les bas des programes sipåciås [[URSS|sovietikes]] et poy rûsses. ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://www.russianspaceweb.com/baikonur_town.html des infos sol veye di Baykonour sol waibe RussianSpaceWeb.com] [[da:Bajkonur]] [[de:Baikonyr]] [[en:Baikonur]] [[eo:Bajkonur]] [[es:Baikonur]] [[fr:Baïkonour]] [[gl:Baikonur]] [[it:Baikonur]] [[nl:Baikonoer]] [[sv:Bajkonur]] 1374 57800 2006-05-21T15:07:50Z Pablo 5 Canada [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[gayel]] &gt; '''goydelike''' ---- Li brantche '''Goydelike''' est ene des deus grandes familes des lingaedjes [[gayel]]s d' enute (l' ôte estant li [[Britonike]]). Lomé eto ''gayelike'', ou ''Q-celtike'' la k'&nbsp;i wårdèt co '''C''' ou '''K''' pol kiminces des mots k'&nbsp;on supôze k'&nbsp;i cmincèt pa '''Qu''' e vî [[Lingaedjes indo-uropeyin|indo-uropeyin]] (al diferince do britonike, ki candja-st en on son '''P''' foirt diferin). Les troes lingaedjes goydelikes co vicants enute sont l'&nbsp;[[irlandès|gayelike irlandès]], li [[gayelike escôswès]], eyet l'&nbsp;[[gayelike di l' Iye di Man]]. Dins l'&nbsp;tins, les lingaedjes goydelike estént limités a l'&nbsp;[[Irlande]], mins å [[6inme sieke]] des colons irlandès ont cmincî a baguer viè l'&nbsp;[[Escôsse]] et displaecî l'&nbsp;lingaedje britonike ki s'&nbsp;î troveut la. Li lingaedje di Man, lu, vént do gayelike escôswès, avou bråmint des apoirts do vî norvedjyin do tins ki l'&nbsp;[[Iye di Man]] esteut dzo l'&nbsp;contrôle des [[Vikignes]] Les lingaedjes goydelikes ont stî cmons sol coisse ouwess di l'&nbsp;Urope celtike; i gn a des indices k'&nbsp;on djåzéve on lingaedje goydelike el [[Galice]], å nôrouwess di l'&nbsp;[[Espagne]]. Li gayelike irlandès (kinoxhou eto come [[irlandès]]), est onk des deus lingaedjes oficirs di l'&nbsp;Irlande ey est co lådjmint cåzé, copurade e l'&nbsp;ouwess do payis. Ene redjon gayel-cåzante est lomêye on ''Gaeltacht'' eyet on les trove dins les contés di [[Donegal]], [[Mayo]], [[Galway]], [[Kerry]] eyet, mins nerén ene miete di moens, a [[Waterford]] eyet [[Meath]]. Li [[gayelike escôswès]] est co cåzé å nôr eyet a l'&nbsp;ouwess del [[Sicôsse]], eyet ezès [[Hebrides]]; mins e pårteye cåze do manke d'&nbsp;aspoya oficir, e pårteye cåze d'&nbsp;on ebagaedje e grand nombe, i gn a nén ostant di cåzus natifs ki davance. On pinse k'&nbsp;i gn a asteure ([[2003]]) kékès 1.000 cåzeus di gayelike escôssès el [[Nouve Escôsse]] (å [[Canada (payis)|Canada]]) eyet 60.000 el [[Escôsse]]. Li [[gayelike di l' Iye di Man]] aveut disparetou, mins des efoirts pol raviker sont fwaits. Les ôtes lingaedjes gayels, del brantche [[britonike]], sont li [[walès]], li [[burton]], eyet li [[cornike]] k'&nbsp;est cåzu stindou. [[be:Гайдэльскія мовы]] [[br:Yezhoù gouezelek]] [[ca:Goidèlic]] [[da:Goidelisk]] [[de:Goidelische Sprachen]] [[en:Goidelic languages]] [[eo:Gaela lingvaro]] [[fr:Langue gaélique]] [[ga:Teangacha Gaelacha]] [[hu:Goidel kelta nyelvek]] [[it:Lingua gaelica]] [[ja:ゲール語]] [[kw:Goedhelek]] [[nl:Goidelisch]] [[no:Goideliske språk]] [[pl:Języki goidelskie]] [[pt:Línguas gaélicas]] [[sco:Gaelic leid]] [[simple:Goidelic languages]] [[zh:蓋爾亞支]] 1375 22371 2003-12-08T11:59:46Z Pablo #REDIRECT [[Lingaedjes indo-uropeyins]] 1376 58850 2006-05-31T03:52:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Armeniera]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; '''årmenyin''' ---- L'&nbsp;'''årmenyin''' (Հայերէն, ''hayere'n'') est on lingaedje do [[Côcaze]] ki fwait on groupe da sinne emey les lingaedjes [[indo-uropeyin]]s, sins cnoxhous près parints. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''hy''' ==Discrijhaedje== I gn a troes diyalekes diferins: # li vî årmenyin (ou ''grabar''), k'&nbsp;a stî scrît a pårti do [[5inme sieke]] et k'&nbsp;a-st ene ritche literateure teyolodjike, istorike, powetike, mistike ey epike. # l'&nbsp;årmenyin ponantrece, k'&nbsp;est l'&nbsp;lingaedje oficir del [[Årmeneye|republike d'&nbsp;Årmeneye]]; cåzé eto pal kiminålté årmenyinne d'&nbsp;[[Iran]]. # l'&nbsp;årmenyin coûtchantrece, k'&nbsp;esteut cåzé påzès Årmenyins di l'&nbsp;[[Anatoleye]], et asteure cåzé pal [[diyaspora årmenyinne]]. On esteme a 7 miyons li nombe d'&nbsp;årmenyin-cåzants (avou on pô d'&nbsp;pus di 3 miyons e l'&nbsp;Årmeneye) ([[2003]]). Li lingaedje a bråmint des bodjes di mots indo-uropeyins, mins nerén si [[fonolodjeye]] eyet si [[sintacse]] ont stî influyincêyes pås [[lingaedjes do Côcaze]] tot åtoû, eyet eto li [[turk]], do côp, l'&nbsp;årmenyin fwait ene diferince so troes liveas des cossounes: moyales (deures), sonores (deures) eyet edjectives/fricatives. Les edjectives sont-st atipikes po on lingaedje indo-uropeyin; c'&nbsp;est des sons fwaits tot-z eployant les coides vocåles, purade ki les peumons, po shofler l'&nbsp;air foû. L'&nbsp;årmenyin eploye on sistinme di [[declinåjhon]]s (avou 7 cas), eyet fwait l'&nbsp;diferince inte singulî eyet plurial, mins nén inte omrin et femrin. Tchake viebe a deus bodjes; onk est eployî po l'&nbsp;erirece simpe eyet li pårticipe passé; l'&nbsp;ôte est eployî po tos ls ôtes tins. L'&nbsp;ôre des mots en årmenyin est sudjet-viebe-obdjet. L'&nbsp;eplaeçmint des nén definixhants årtikes candje inte les diyalekes ponantrece ey coûtchantrece; e ponantrecî, i s'&nbsp;mete pa dvant l'&nbsp;no, e coûtchantrecî, i shût l'&nbsp;no. Ene sacwè di cmon ki gn a avou l'walon, c'est l' [[betchfessî ea|diyastinme ea]]. Cåzumint pattavå il est pronocî "ya"; adon e sacwants pårler del Årmeneye c'est "ê", et e sacwants ôtes c' est "eu". Insi, on no come ''dèr'' ("monsieu", "signeur") fwait l' djenitif ''dearn'', et l' no tipik årmenyin a l' cawete ''-ean''. ==Oridjinnes== Sacwants linwicyins pinsèt ki l'&nbsp;årmenyin sreut-st on dschindand do [[Fridjeye|fridjyin]] (et motoit on parint do [[Trace|trace]] et do [[Daceye|dace]]), oudonbén on près parint do fridjyin. Mins les oridjenes di l'&nbsp;årmenyin, tot come po l'&nbsp;[[albanès]], sont målåjheys a esplorer, cåze do grand nombe d'&nbsp;epronts a ds ôtes lingaedjes. L'&nbsp;årmenyin a eto bråmint des rshonnances avou l'&nbsp;grek, si pus près parint linwistike; eyet å cours di si istwere, a fwait des epronts a l'&nbsp;[[iranyin]], poy å [[grek]] ([[6inme sieke]]), å [[turk]] (a pårti do [[11inme sieke]]), å francès (å tins des Croejhîs, et poy a l'&nbsp;epoke modiene), å latén ([[14inme sieke|14inme]]-[[18inme sieke]]s) ey å rûsse (epoke modiene). ==Troes lingaedjes== Asteure on pout cåzer d' troes diyalekes di l' årmenyin. Po sacwants syinceus, c' est troes lingaedjes po d' bon: l' årmenyin coûtchantrece, l' årmenyin levantrece, li vî årmenyin. ===l' årmenyin coûtchantrece=== L' årmenyin coûtchantrece (lomé "årmenyin turk" påzès årmenyins) est cåzé påzès årmenyins avå l' [[Turkeye]], [[Roumaneye]], eyet l' diyaspora ([[France]], [[Amerike]], [[Brussele]]...). Il a stî metou so pî pal moenne [[Mexhitar]], k' a-st askepyî a Venice l' academeye mexhitarisse. Les årmenyins del France cåzént avou bråmint des [[francijha]]s. Les cis del Turkeye avou bråmint des mots turks, evnd. Adon, les årmenyins del diyaspora sintént k' i pierdént doûçmint leu lingaedje. C' est insi k' el academeye mexhitarisse s' a metou a scrire li "Motî Mexhitarisse". Il ont tapé a l' ouxh tos les mots ki n' estént nén årmenyins, et ndè leyî seulmint cénk ki vnént do francès et do turk. Po des sacwès di tos les djoûs, les mexhitarisses ont askepyî des noûmots a pårti des vîs mots årmenyins. Li motî a stî bén rçuvou pattavå. Li pronoçaedje des [[cossoune]]s di l' årmenyin coûtchantrece est diferin do levantrece. Les shoflêyès cossounes rimannut d' astok; mins les doûces divegnnut des deures, et les deures divegnnut des doûces. Pa egzimpe, "Yaqob" divént "Hagop". ===L' årmenyin levantrece=== L' årmenyin levantrece est cåzé en [[Årmeneye]], adon påzès årmenyins d' l' [[Iran]], [[Djeyordjeye]], [[Azerbaydjan]], etch etch. I wåde on pronoçaedje pus dlé do vî årmenyin, mins avou tot plin des mots do [[rûsse]], des mots eternåcionås, avou ene ôrtografeye simplifieye (u complikêye), purade fonetike. Il est sotnou pa l' academeye di [[Yerevan]]. ===Li vî årmenyin=== On lome insi l' årmenyin do 5inme sieke, k' on cnoxhe åd triviè l' [[Novea Testamint]] ratourné pa Sint Mesrobe. Il a stî eployî påzès scrijheus d' eglijhe. Il est co eployî dins l' [[liturdjeye]], mins tchaeconk pronoce a s'mode. Li viye manire di pronocî esteut avou les deures et doûcès cossounes di l' årmenyin levantrece d' ouy, mins les shoflêyès cossounes si lijhént come en inglès u arabe, totfjhant k' ouy tot l' monde pronoce les shoflêyès cossounes a mode di l' [[hindi|indiyin]] (cossoune+h). ==Sicrijhaedje== L'&nbsp;årmenyin si screye avou on [[alfabet]] da sinne, askepyî å [[5inme sieke]] pa [[Mesrobe Machdotz|Sint Mesrobe Machdotz]]. Ci alfabet la mostere des influyinces di l'&nbsp;[[alfabet grek]] eyet des ôtes sistinmes di scrijhaedje dischindant do [[fenicyin]]; mins ces influyinces ni sont nén veyåves do côp. Divant l' 5inme sieke, les Årmenyins scrijhént avou l' alfabet grek, mins c' esteut foirt malåjhey, pask' el årmenyin a des sons k' i n' a pont d' lete el alfabet grek. Li Sint Mesrobe a-st askepyî les alfabets årmenyin, [[djeyordjyin]] et albanès (li dierin s' a pierdou), a pårti d' l' alfabet grek, avou des trocas do latén, et tot metant les letes ki manként, a pårti des senes crustins. L' årmenyin, eyet l' djeyordjyin (on vijhén djeyografike, mins nén linwisticmint) ont stî les deus seus lingaedjes k' ont polou wårder leu scrijhaedje tins di l' [[URSS|Union Sovietike]] sins esse oblidjîs del discandjî po l' [[alfabet cirilike]]. L'&nbsp;alfabet årmenyin a 38 letes (36 oridjinelmint) ey est on alfabet bicamerå (i fwait l'&nbsp;diferince inte grandes et ptitès letes, come nost [[alfabet latén]]) Les letes "Օ" (''o'') et "Ֆ" (''f'') ont stî radjoutêyes al Moyinådje, l' "o" esteut po rplaecî l' sicrijha "աց" (''aw'') ki s' pronocîve "ô". Egzimpe: ''Boghos'' po ''Baughos'' ("Pôl"). Li "f" est po les mots etrindjirs. ===l' alfabet=== {| width="98%" |- |Աա||Բբ||Գգ||Դդ||Եե||Զզ||Էէ||Ըը||Թթ||Ժժ||Իի||Լլ||Խխ |- |ayb||ben||gim||da||ech||za||eh||et||to||zhe||ini||liwn||kheh |- |a [a]||b [b]||g [g]||d [d]||e [(j)ɛ]||z [z]||eˈ [e]||e [ə]||t' [tʰ]||zh [ʒ]||i [ɪ]||l [l]||kh [x] |- |Ծծ||Կկ||Հհ||Ձձ||Ղղ||Ճճ||Մմ||Յյ||Նն||Շշ||Ոո||Չչ||Պպ |- |tsa||ken||ho||dza||ghad||cheh||mem||yi||now||sha||vo||ch'a||peh |- |ts [ʦ]||k [k]||h [h]||dz [ʣ]||gh [ɣ]||ch [ʧ]||m [m]||y [j]||n [n]||sh [ʃ]||o [(v)o]||chˈ [ʧʰ]||p [p] |- |Ջջ||Ռռ||Սս||Վվ||Տտ||Րր||Ցց||Ււ||Փփ||Քք||Օօ||Ֆֆ |- |jeh||rra||seh||vew||tiwn||reh||ts'o||yiwn||p'iwr||k'eh||oh||feh |- |j [ʤ]||rr [r]||s [s]||v [v]||t [t]||r [ɹ]||ts' [ʦʰ]||w [w]||p' [pʰ]||k' [kʰ]||oo [o]||f [f] |} {| |+ ôtes senes do scrijhaedje årmenyin |- |'''և''' || '''ՙ || '''՚''' || '''՛''' || '''՜''' |- |ligateure ''ew'' (come nosse ''&'') |dimey-bole hintche |crole (dimey-bole droete) |sene d'&nbsp;emfåze (shesht) |sene d'&nbsp;esclameure (batsaganchakan nshan) |- |'''՝''' || '''՞''' || '''՟''' || '''։''' || '''֊''' |- |comma (bowt) |sene di kesse (hartsakan nshan) |sene d'&nbsp;acourtixhaedje (patiw) |fén d'&nbsp;fråze (vertsaket) |loyeure (yentamna) |} ===egzimpe di tecse=== * en årmenyin: Բոլոր մարդիկ ծնվում են ազատ ու հավասար իրենց արզգանապատկությամբ ու իրավունքներով։ Նրանք ունեն բանականություն ու խիղճ ֊ միմյանց պետք է եղբայրաբար վերաբերվեն։ * transliteraedje: Bolor mardik tsnvum en azat u havasar irents' arzganapatkut'yamb u iravunk'nerov. Nrank' unen banakanut'yun u khighch - mimyants' petk' e' eghbayrabar veraberven. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Vey eto== * [[Årmeneye]] * [[Årmenyins|peupe årmenyin]] - [[diyaspora årmenyinne]] ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://hy.wikipedia.org/ Wikipedia en årmenyin] * [http://www.omniglot.com/writing/armenian.htm L'&nbsp;alfabet årmenyin] (prezinté avou des imådjes, do côp vos l'&nbsp;såroz vey minme si l'&nbsp;betchteu da vosse èn sait nén håyner do tecse en årmenyin; i gn a l'&nbsp;tecse d'&nbsp;egzimpe eto) [[Categoreye:Lingaedjes|Armenyin]] [[be:Армянская мова]] [[bg:Арменски език]] [[ca:Armeni]] [[cs:Arménština]] [[da:Armensk (sprog)]] [[de:Armenische Sprache]] [[en:Armenian language]] [[eo:Armena lingvo]] [[es:Idioma armenio]] [[et:Armeenia keel]] [[eu:Armeniera]] [[fa:زبان ارمنی]] [[fi:Armenian kieli]] [[fr:Arménien]] [[ga:Airméinis]] [[he:ארמנית]] [[hu:Örmény nyelv]] [[hy:Հայերեն]] [[id:Bahasa Armenia]] [[it:Lingua armena]] [[ja:アルメニア語]] [[ka:სომხური ენა]] [[ko:아르메니아어]] [[ms:Bahasa Armenia]] [[nl:Armeens]] [[pl:Język ormiański]] [[pt:Língua arménia]] [[ro:Limba armeană]] [[ru:Армянский язык]] [[sl:Armenščina]] [[sv:Armeniska]] [[th:ภาษาอาร์เมเนีย]] [[tr:Ermenice]] [[zh:亚美尼亚语]] 1379 60087 2006-06-09T08:47:38Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Ni-map.png}} Mape do [[Nidjeria]], avou les scrijhaedjes en inglès imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Nigeria_sm02.gif|en inglès]] 1380 65776 2006-07-01T16:02:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ta:நைஜீரியா]] [[Categoreye:Nidjeria|*]] Li '''Nidjeria''' est on pays d'&nbsp;[[Afrike]] coûtchantrece, so l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]], avou des frontires avou li [[Benin]], li [[Nidjer]], li [[Tchad]] eyet li [[Camrone]]; si mwaisse-veye est [[Abuja]]. Li Nidjeria est on impôrtant produjheu di [[petrole]] eyet mimbe di l'&nbsp;[[OPEP]]. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Republike federåle do Nidjeria'''<br> '''Federal Republic of Nigeria'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Nigeria|Nidjeria|do}} | [[Image:Nigeria coa.png|125px|Åres nåcionåles do Nidjeria]] |- | ([[Drapea do Nidjeria|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles do Nidjeria|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Peace and Unity, Strength and Progress''<br> ''(Påye eyet Unité, Foice eyet Progrès)''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationNigeria.png|250px|Eplaeçmint do Nidjeria sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[inglès]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Abuja]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |[[Prezidints do Nidjeria|Prezidint]] || [[Olusegun Obasanjo]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 31inme]]<br> 923.768&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]<br> 1,4% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle (estim. [[2002]]) <br/> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 9inme]]<br> 129.934.911&nbsp;dimorants<br> 141&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]]<br>&nbsp;- Date</td> |do [[Rweyåme Uni]]<br>[[1î d' octôbe]] [[1960]] |- |[[Manoye]] || [[Naira]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +1 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Arise Oh Compatriots, Nigeria's Call Obey]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .NG |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 234 |} == Istwere == L'&nbsp;[[Impire Kanem-Bornu]] près do [[Lak Tchad]] domina li pårteye nôr do Nidjeria so 600&nbsp;ans, ki propspera come pont d'&nbsp;discandje dins l'&nbsp;voye di comiece nôr-sud inte les [[Berberes]] eyet les djins des aforesses. Å cmince do [[19inme sieke]], [[Usman dan Fodio]] rashonna l'&nbsp;plupårt des redjons do nôr dizo l'&nbsp;moennance d'&nbsp;èn impire mozlimî cintré so Sokoto. Å sudouwess, les rweyåmes d'&nbsp;[[Oyo]], eyet å sudess, li [[rweyåme do Benin]], ont ambedeus diswalpé des sistinmes d'&nbsp;organizåcion politike ezès [[16inme sieke|16inme]] eyet [[17inme sieke]]s. Li [[Benin]] esteut noté po ses ovraedjes d'&nbsp;årt di grande cwålité d'&nbsp;ivwere, bwès, bronze eyet di djaene keuve. Ezès [[17inme sieke|17inme]] disk'&nbsp;å [[19inme sieke]]s, des comierçants uropeyins ont basti des poirts sol coisse pol crexhant trafic di [[siclåvaedje|sclåves]] a destinåcion di l'&nbsp;Amerike. Li comiece di prodûts a replaecî li comiece di sclåves e [[19inme sieke]]. Li ''Royal Niger Company'' (Cpagnêye Rweyåle do Nidjer) fourit askepieye på govienmint [[Rweyåme Uni|britanike]] e [[1886]]. Li Nidjeria divna-st on protectorat britanike e [[1901]], eyet ene colneye e [[1914]]. Cåze del crexhince do nåcionålisse nidjerian après li [[deujhinme guere daegnrece]], les britanikes candjît li statut del colneye viè ene oto-goviernance so ene båze federåle. Li Nidjeria si dislaxha po d'&nbsp;bon e [[1960]], et former ene federåcion di troes redjons, tchaekene wårdant ene grande pårt d'&nbsp;oto-goviernance. E [[1966]], deus côps d'&nbsp;Estat onk après l'&nbsp;ôte pa des diferins groupes d'&nbsp;oficîs di l'&nbsp;årmêye impôzît on pouvwer militåre so l'&nbsp;payis. Les moenneus do deujhinme côp d'&nbsp;Estat sayît d'&nbsp;acrexhe li pouvwer do govienmint federå, eyet replaecî les govienmints redjonås pa 12 govienmints d'&nbsp;estats. Les Igbos, li groupe etnike dominant el redjon ponantrece, declarît l'&nbsp;indepindence e [[1967]] d'&nbsp;ene republike do [[Biafra]], çou ki cdujha-st a ene guere civile sanglante ki finixha avou leu defaite e [[1970]]. E [[1975]], on côp d'&nbsp;Estat sins spårdaedje di sonk meta [[Murtala Ramat Mohammed]] å pouvwer. I&nbsp;prometa li rtour a ene moennance civile, mins i fourit touwé dins ene saye di côp d'&nbsp;Estat, et succedé pa si tchîf di cabinet, [[Olusegun Obasanjo]]. Ene nouve constitucion a stî scrîte e [[1977]], ey i gn a-st avou des eleccions e [[1979]], wangeyes pa [[Shehu Shagari]]. Li Nidjeria rivna dizo moennance militåre e [[1983]], pa on côp d'&nbsp;Estat ki rmeta li ''Consey Militåre Supreme'' come li novele intité moennrece do payis. Après ki des eleccions e [[1993]] åyénxhe sitî anulêyes på govienmint militåre, li djenerå Sani Abacha prinda l'&nbsp;pouvwer. Cwand i mora tot d'&nbsp;on côp e [[1998]], [[Abdulsalami Abubakar]] divan l'&nbsp;moenneu do Consey Militåre Supreme, asteure lomé ''Provisional Ruling Council'' (Consey Provizionel di Moennance). I&nbsp;finixha li suspinsion del constitucion di 1979, eyet e [[1999]], li Nidjeria tchoezixha [[Olusegun Obasanjo]] come prezidint dins les prumirès eleccions dispoy 16&nbsp;ans. Obsanjo eyet si pårti on co wangnî les eleccions movmintêyes di [[2003]]. == Politike == Li Nidjeria est ene republike federåle, k'&nbsp;est pol moumint dins ene fåze di transicion di moennance militåre eviè ene moennance civile. == Estats == Li Nidjeria est pårti e 36 estats eyet 1 teritwere: {| align=center |- | *[[Estat d' Abia (Nidjeria)|Abia]] *[[Estat d' Adamawa (Nidjeria)|Adamawa]] *[[Estat d' Akwa Ibom (Nidjeria)|Akwa Ibom]] *[[Estat d' Anambra (Nidjeria)|Anambra]] *[[Estat di Bauchi (Nidjeria)|Bauchi]] *[[Estat di Bayelsa (Nidjeria)|Bayelsa]] *[[Estat di Benue (Nidjeria)|Benue]] *[[Estat di Borno (Nidjeria)|Borno]] *[[Estat di Cross River (Nidjeria)|Cross River]] *[[Estat di Delta (Nidjeria)|Delta]] | *[[Estat d' Ebonyi (Nidjeria)|Ebonyi]] *[[Estat d' Edo (Nidjeria)|Edo]] *[[Estat d' Ekiti (Nidjeria)|Ekiti]] *[[Estat d' Enugu (Nidjeria)|Enugu]] *[[Estat di Gombe (Nidjeria)|Gombe]] *[[Estat d' Imo (Nidjeria)|Imo]] *[[Estat di Jigawa (Nidjeria)|Jigawa]] *[[Estat di Kaduna (Nidjeria)|Kaduna]] *[[Estat di Kano (Nidjeria)|Kano]] | *[[Estat di Katsina (Nidjeria)|Katsina]] *[[Estat di Kebbi (Nidjeria)|Kebbi]] *[[Estat di Kogi (Nidjeria)|Kogi]] *[[Estat di Kwara (Nidjeria)|Kwara]] *[[Estat di Lagos (Nidjeria)|Lagos]] *[[Estat di Nassarawa (Nidjeria)|Nassarawa]] *[[Estat di Niger (Nidjeria)|Niger]] *[[Estat d' Ogun (Nidjeria)|Ogun]] *[[Estat d' Ondo (Nidjeria)|Ondo]] | *[[Estat d' Osun (Nidjeria)|Osun]] *[[Estat d' Oyo (Nidjeria)|Oyo]] *[[Estat di Plateau (Nidjeria)|Plateau]] *[[Estat di Rivers (Nidjeria)|Rivers]] *[[Estat di Sokoto (Nidjeria)|Sokoto]] *[[Estat di Taraba (Nidjeria)|Taraba]] *[[Estat di Yobe (Nidjeria)|Yobe]] *[[Estat di Zamfara (Nidjeria)|Zamfara]] *[[Teritwere del capitale federåle d' Abuja (Nidjeria)|Teritwere del capitale federåle d' Abuja]] |} [[Imådje:Mape_do_Nidjeria.png|thumb|''Mape do Nidjeria'']] == Djeyografeye == Li Nidjeria si trove sol [[Golfe di Guinêye]]. Ses pus impôrtantès veyes si trovèt ezès bassès teres do sud. Li pårteye mitrinne do payis a des tienes et des plateas. Li nôr c'&nbsp;est plaines arides. Ses vijhéns sont li [[Benin]], li [[Nidjer]], li [[Tchad]] eyet l'&nbsp;[[Camrone]]. == Economeye == L'&nbsp;economeye do payis, båzêye so les ritches rissoûces di petrole, a lontins avou des xhames el voye cåze del instabilité politike, di l'&nbsp;abribance, eyet do mismanaedjaedje macroweconomike; mins des parfondès rfômes economikes sont ki s'&nbsp;fijhèt avou l'&nbsp;noû govienmint civil. Les ancyins moenneus militåres n'&nbsp;ont nén savou diversifyî l'&nbsp;economeye, pol mete a houte del mierdepindince do secteu do petrole, ki fornixh 20% do PIB, 95% des ebagaedjes eyet 65% do budjet pol govienmint. L'&nbsp;agriculteure, k'&nbsp;a dmanou pol plupårt ene agriculteure di subzistance, n'&nbsp;a nén savou shuve li rapide crexhance del populåcion, eyet l'&nbsp;Nidjeria, dinltins on grand ebagueu d'&nbsp;amagnîs, doet asteure fé vni des amagnîs. == Djins == Li payis d'&nbsp;Afrike li pus peuplé, li Nidjeria conte po a pô près on cwårt del populåcion di l'&nbsp;Afrike Coûtchantrece. Mågré ki moens di 25% des Nidjerians vikèt-st al veye, i gn a pol moens 24 veyes avou di pus di 100.000 djins. Li varyisté d'&nbsp;uzances, di lingaedjes et di tradicions emey les 250 groupes etnikes do Nidjeria dinèt-st å payis ene ritche diversité. Li groupe etnike dominant ezès deus tîces nôr do payis c'&nbsp;est les Hausa-Fulani, li plupårt sont des [[Islam|mozlimîs]]. Des ôtes grands groupes etnikes do nôr sont les Nupes, Tivs, eyet Kanuris. Les Yoroubas sont predominants e sudouwess. Les Yoroubas sont po mitan mozlimîs, po mitan [[Crustinnisse|crustins]] -- copurade des Pintcossîs ou des mimbes di l'&nbsp;Eglijhe do Nidjeria. Les Igbos, e madjorité [[catolicisse|catolikes]] sont li groupe etnike li pus grand e sudess; avou les Efiks, Ibibios, eyet Ijaw (li cwatrinme pus grand groupe etnike do payis) fijhant ene lådje pårt del populåcion del redjon. == Culteure == Les djins avou des lingaedjes maternels diferins comunikèt å pus sovint etur zeles en inglès; mins li cnoxhance di deus ou d'&nbsp;pus lingaedjes do Nidjeria est foirt sipårdowe. Li [[hawsa]], li [[yorouba]] eyet l'&nbsp;[[igbo]] sont les lingaedjes do Nidjeria les pus lådjmint cåzés. {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+<font size="+1">'''fiesses'''</font> |- ! style="background:#efefef;"|Date ! style="background:#efefef;"|No e walon ! style="background:#efefef;"|No so plaece ! style="background:#efefef;"|Rimåkes |- |[[1î d' octôbe]] || Djoû d'&nbsp;l'&nbsp;indepindince || Independence Day || |} [[af:Nigerië]] [[am:ናይጄሪያ]] [[an:Nicheria]] [[ang:Nigeria]] [[ar:نيجيريا]] [[ast:Nixeria]] [[bg:Нигерия]] [[br:Nigeria]] [[bs:Nigerija]] [[ca:Nigèria]] [[cs:Nigérie]] [[cv:Нигери]] [[cy:Nigeria]] [[da:Nigeria]] [[de:Nigeria]] [[el:Νιγηρία]] [[en:Nigeria]] [[eo:Niĝerio]] [[es:Nigeria]] [[et:Nigeeria]] [[eu:Nigeria]] [[fa:نیجریه]] [[fi:Nigeria]] [[fr:Nigeria]] [[ga:An Nigéir]] [[gd:Nigeria]] [[gl:Nixeria - Nigeria]] [[he:ניגריה]] [[hi:नाइजीरिया]] [[hr:Nigerija]] [[ht:Nijerya]] [[hu:Nigéria]] [[id:Nigeria]] [[io:Nigeria]] [[is:Nígería]] [[it:Nigeria]] [[ja:ナイジェリア]] [[ka:ნიგერია]] [[kg:Nizeria]] [[ko:나이지리아]] [[kw:Nijeri]] [[la:Nigeria]] [[li:Nigeria]] [[lt:Nigerija]] [[lv:Nigērija]] [[mk:Нигерија]] [[ms:Nigeria]] [[nds:Nigeria]] [[nl:Nigeria]] [[nn:Nigeria]] [[no:Nigeria]] [[oc:Nigèria]] [[pl:Nigeria]] [[pt:Nigéria]] [[ro:Nigeria]] [[ru:Нигерия]] [[sh:Nigerija]] [[simple:Nigeria]] [[sk:Nigéria]] [[sl:Nigerija]] [[sq:Nigeria]] [[sr:Нигерија]] [[sv:Nigeria]] [[ta:நைஜீரியா]] [[th:ประเทศไนจีเรีย]] [[tk:Nigeria]] [[tl:Nigeria]] [[to:Naisīlia]] [[tr:Nijerya]] [[ug:نىگېرىيە]] [[uk:Нігерія]] [[vi:Nigeria]] [[yo:Nigeria]] [[zh:奈及利亞]] [[zh-min-nan:Nigeria]] 1387 64923 2006-06-24T19:28:53Z Pablo 5 /* Interwiki Bot Status */ done <h1>Ni dmanez nén sol soû, intrez don, et s'&nbsp;vinoz boere ene djate di cafè</h1> (tite copyî sol tite del [[Intrez don|rivowe e walon do minme no]]) C'&nbsp;est chal, vos ploz leyî vosse messaedje, vos kesses, vos idêyes, vos dotances...<br> Nos vos frans ene response å pus abeye. __TOC__ ==Translation please== The dutch Wikipedia is working to make a better protal page for http://www.wikipedia.be . It will look like http://www.wikipedia.ch . The Waloon Wikipedia will have a good place on the page because it is a native language of Belgium. For this I need a translation of the text below. It does not to a exact translation. Only a good intro for this wiki on the portal. [[:nl:gebruiker:walter|Walter]] Bienvenue! Wikipédia est un projet d'encyclopédie gratuite, écrite coopérativement et dont le contenu est librement réutilisable. Vous pouvez y participer tout de suite! Wikipédia en français :Update; There is no need for this translation anymore. Please see [http://members.home.nl/p.h.vd.muijzenberg/wikipedia/portal/be-portal.html here] If there is a problem whit the text inform my [[:nl:gebruiker:walter|Walter]] == oujheas d' tere cûte == bin des saqwè po vos auts tertos d'ji n'a nin sti a sckol po scrir wellon dj'i cash apres des rosignols en francais din l'tex on direu des canaris in terre cuite d'ji pinse ki ca a du exister mais ji casch après des modèlme est y es des histoires pour scrire en petite affaire la dsus michelo godefroid 1 B rue de l'ecluse 6540 lobbes michelgodefroid752@hotmail.com :Dji n' såreu målureuzmint nén vos aidî avou les oujheas d' tere cûte, dji n' voe nén çou k' c' est d' ça; mins dj' a metou vosse tecse sol djåspinrêye viker ( http://lorint.walon.org/viker/ ), i gn årè motoit bén ene sakî ki såreut cwè. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;måss 2005 a 13:25 (UTC) == Election notice 2005 == Hello, and sorry in Engish, the [[m:Board of Trustees|Board]] Election has opened. We will accept candidates from June 7 on meta and they will present themselves in several languages. The vote will begin from June 28. It is very important because we Wikimedians are going to elect our own representatives to the Board. Further information is available at [[m:Elections for the Board of Trustees of the Wikimedia Foundation, 2005/En]] on meta. Please link the notice from project - perhaps from Recentchanges. In the last year you put the similar notice on [[Wikipedia:Vôtaedje po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia]]. Election notice is currently available in over 20 languages ([[m:Election notice translation 2005|list]]). If you prefer, you are also encouraged to translate it into your language, and list your version on [[m:Election notice translations 2005]]. P.S. Translation of this message will be appreciated. ;-) [[meta:User:Aphaia]] == bondjoû mamé vî cou == badjou mamè vi cou,vo allev bé,excusez moi mais j'éssaye de traduire ce que j'entendais de ma grand-mère.mais ce site est très bien. :Bondjoû, et bénvnowe. :Gråces po vosse messaedje, mins ci n' esteut nén l' boune plaece pol mete; po les messaedjes di "tchate", c' est purade la: [[Wikipedia:Cåbaret]] ou co la: [[Wikipedia:Inte di nozôtes]]. : :si l' idêye di Wikipedia vos plait bén, vos ploz aprinde di pus sol pordjet la: [[Wikipedia:Aidance]], ou co sol wikipedia e francès: [[:fr:Aide:Aide]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di may 2005 a 23:11 (UTC) == Wikizine == Hi, I am [[w:nl:gebruiker:Walter]] of the dutch Wikipedia. I am writing you because your are listed as ambassador of your wiki. I have something to say that I think you will find useful and possibly others of your wiki also. You know it is not easy for the members of a local wiki to be informed about what is going on in the higher levels of the Wikimedia family. This because of the language problem and the high level of fragmentation of places where you can find information. I am now making a weekly news letter (Wikizine) that attempts to provide the news of the Wikimedia projects. The concept is to list only a very short description of the news an give the relevant url to the subject. I want it to be short, only give the news that is important for all projects. The target audience include the ambassadors. It is for people who are interested in what it going on outside there own wiki. I emphasize on the news that is practical-technical. The information comes form several "news"-pages on several wikis, the mailinglists and IRC. There will be news I can not discover. If you have news found somewhere or from you own wiki please let my know. wikizine AT wikipedia.be I can only create one version in something that supposed to be English. I count on the readers to inform there local wiki about the news in there own language. Wikizine is send by use of the mailinglist Announce-l. It is only used for this. So people can subscribe without being swamped by emails like the lists. http://mail.wikipedia.org/mailman/listinfo/announce-l I hope that you and others of your wiki will subscribe to Wikizine and give feedback. So that Wikizine can become really a source where Wikimedians can find out what is going on. Greetings, [[w:nl:gebruiker:Walter]] ''PS: do not repond here. I will not see it.'' == Cåbaret commun pour la Belgique == Je suis desolé pour écrire en français, mais je ne sais pas de tout le wallon. Est-ce que on n'a pas besoin d'un "bistro" ou "cåbaret" commun en connexion avec le page, www.wikipedia.be où on peut discuter en tout les langues et tout les sujets concernant la Belgique? ==Que quelqu'un change mon nom d'utilisateur== Bonjour, je ne parle pas de wallon, alors il me faut écrire en français. Est-ce qu'il y a un bureaucrat qui me pourrait renommer à "Steinbach"? Je voudrais bien avoir le même nom d'utilisateur sur tous Wikipédias. [[Uzeu:Caesarion|Caesarion]] 21 di djun 2006 a 16:34 (UTC) :C' est fwait, monsieu Steinbach, alias Caesarion :-) :(c' est l' prumî côp k' dji saye on candjmint d' no; dijhoz m' s' i gn a on problinme / c'est la première fois que je tente un changement de nom; dites moi s'il y a un problème) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d' djun 2006 a 20:00 (UTC) ==Wikipédia en picard== Et peut-être il serait une drôle idée de commencer une Wikipédia en picard. Comme on voit ici et [[:nrm:|ici]], les Wikipédias wallonne et normande sont assez gagnantes, et picard a une code ISO 639-3 (<tt>pcd</tt>). Pourquois pas essayer de la créer? On pourrait commencer directement d'écrire à http://incubator.wikimedia.org/wiki/Pcd/. Que pensez-vous? [[Uzeu:Caesarion|Caesarion]] 21 di djun 2006 a 16:34 (UTC) :Ene foirt boune idêye, gråces. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d' djun 2006 a 20:01 (UTC) Ceux qui s'intéressent pour cet initiatif peuvent exprimer leur soutien sur [[:li:Euverlik_gebroeker:Steinbach|ma page de discussion limbourgeoise]]. [[Uzeu:Caesarion|Caesarion]] 21 di djun 2006 a 16:45 (UTC) [[af:Wikipedia:Geselshoekie]] [[als:Wikipedia:Ich brauche Hilfe]] [[an:Wikipedia:Tabierna]] [[ang:Wikipedia:Þorpes Wiella]] [[ar:ويكيبيديا:الميدان]] [[ast:Uiquipedia:Chigre]] [[be:Вікіпэдыя:Форум]] [[bg:Уикипедия:Разговори]] [[bm:Wikipedia:Le lavoir]] [[bn:উইকিপিডিয়া:আলোচনা সভা]] [[br:Wikipedia:An ti-chopin]] [[bs:Wikipedia:Čaršija]] [[bug:Wikipedia:Warung Kopi]] [[ca:Viquipèdia:La taverna]] [[chr:ᏫᎩᏇᏗᏯ:ᎾᎥ ᏄᎾᏓᎸ ᎾᎿᎢ]] [[cs:Wikipedie:Pod lípou]] [[cv:Википеди:Канашлăв]] [[cy:Wicipedia:Y Caffi]] [[da:Wikipedia:Landsbybrønden]] [[de:Wikipedia:Forum]] [[el:Βικιπαίδεια:Αγορά]] [[en:Wikipedia:Village pump]] [[eo:Vikipedio:Diskutejo]] [[es:Wikipedia:Café]] [[et:Vikipeedia:Üldine arutelu]] [[eu:Wikipedia:Txokoa]] [[fa:ویکی‌پدیا:قهوه‌خانه]] [[fi:Wikipedia:Kahvihuone]] [[fo:Wikipedia:Undirhúsið]] [[fr:Wikipédia:Le Bistro]] [[fur:Vichipedie:Ostarie]] [[fy:Wikipedy:Oerlis side]] [[ga:Vicipéid:Halla baile]] [[gd:Wikipedia:Talla a'Bhaile]] [[gl:Wikipedia:A Taberna]] [[gu:વિકિપીડિયા:ચોતરો]] [[he:ויקיפדיה:מזנון]] [[hi:विकिपीडिया:गाँव का पम्प]] [[hr:Wikipedia:Kafić]] [[hu:Wikipédia:Kocsmafal]] [[ia:Wikipedia:Taverna]] [[id:Wikipedia:Warung Kopi]] [[is:Wikipedia:Potturinn]] [[it:Wikipedia:Bar]] [[ja:Wikipedia:井戸端]] [[ka:ვიკიპედია:ყავახანა]] [[ko:위키백과:사랑방]] [[kw:Wikipedia:Porth Kemmynieth]] [[la:Vicipaedia:Taberna]] [[lb:Wikipedia:De Stamminet]] [[li:Wikipedia:De kaffee]] [[lv:Wikipedia:Kopienas portāls]] [[mi:Wikipedia:Kōrero]] [[ms:Wikipedia:Kedai Kopi]] [[mt:Wikipedija:Pjazza]] [[na:Wikipedia:Domaneab]] [[nah:Wikipedia:Tlatlahtoaloyan]] [[nap:Wikipedia:Circolo]] [[nds:Wikipedia:Ik bruuk Hülp]] [[nl:Wikipedia:De kroeg]] [[nn:Wikipedia:Samfunnshuset]] [[no:Wikipedia:Tinget]] [[oc:Oiquipedià:La tavèrna]] [[os:Википеди:Ныхас]] [[pl:Wikipedia:Kawiarenka pod Wesołym Encyklopedystą]] [[pt:Wikipedia:Esplanada]] [[ro:Wikipedia:Cafenea]] [[roa-rup:Uichipedia:Fântâna]] [[ru:Википедия:Форум]] [[sc:Wikipedia:Tzilleri]] [[scn:Wikipedia:Circulu]] [[sco:Wikipedia:Mercat Cross]] [[sh:Wikipedia:Pijaca-Пијаца]] [[simple:Wikipedia:Simple talk]] [[sk:Wikipédia:Krčma]] [[sl:Wikipedija:Pod lipo]] [[sq:Wikipedia:Kuvendi]] [[sr:Википедија:Трг]] [[su:Wikipédia:Padungdengan]] [[sv:Wikipedia:Bybrunnen]] [[sw:Wikipedia:Jumuia]] [[ta:விக்கிபீடியா:ஆலமரத்தடி]] [[th:วิกิพีเดีย:สภากาแฟ]] [[tl:Wikipedia:Kapihan]] [[tr:Vikipedi:Köy çeşmesi]] [[tt:Wikipedia:Bäxäslek]] [[uk:Вікіпедія:Кнайпа]] [[vec:Wikipedia:Ciacołe]] [[vi:Wikipedia:Thảo luận]] [[zh:Wikipedia:互助客栈]] [[zh-min-nan:Wikipedia:Chhiū-á-kha]] 1388 59695 2006-06-07T09:22:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\[\[Imådje:New_zealand_flag_medium.png\]\] +{{drapea|New Zealand|Nouve Zelande|del}}) [[Categoreye:Nouve Zelande]] Li '''Nouve Zelande''' (en [[inglès]] ''New Zealand'', e [[mawori]] ''Aotearoa'', çou ki vout dire "li payis des longowès blankès nûlêyes") est on payis di l'&nbsp;[[Oceyaneye]], metou a nonne di l'&nbsp;[[Ostraleye]]. Ses vijhéns sont l'&nbsp;Ostraleye, a 2.000&nbsp;kilometes å nôr-ouwess, li [[Nouve Caledonreye]] eyet les iyes [[Fidji]] et [[Tonga]] å nôr; å sud i gn a rén disk'&nbsp;a l'&nbsp;[[Antartike]]. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Nouve Zelande'''<br> '''New Zealand'''<br> '''Aotearoa'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2| {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px"|{{drapea|New Zealand|Nouve Zelande|del}} | align="center" width="140px"|[[Imådje:New_zealand_coa.png]] |- | align="center" width="140px"|([[Drapea del Nouve Zelande|detays]]) | align="center" width="140px"| <!--([[Åres nåcionåles del Nouve Zelande|detays]])--> |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''Viye [[divize]] nåcionåle: Onward (en avant)'' |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationNewZealand.png]] |- |[[Lingaedje oficir|Lingaedjes oficirs]] || [[inglès]] eyet [[mawori]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Wellington]] |- |[[Djivêye des rwès britanikes|Royinne]] || [[Elizabet II d' Inglutere|Elizabet II]] |- |[[Djivêye des Govierneus-Djenerås di Nouve Zelande|Govierneu-Djenerå]] || [[Silvia Cartwright]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses di Nouve Zelande|Prumî minisse]] || [[Helen Clark]] |- |[[Sitindêye]]<br> &nbsp;- Totåle <br> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 73inme]]<br> &nbsp;268.680&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]<br> &nbsp;Neglidjåve |- |[[Populåcion]]<br> &nbsp;- Totåle ([[2003]])<br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 120inme]]<br> &nbsp;4.000.000&nbsp;dimorants<br> &nbsp;14,9&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]]<br> &nbsp;- Date |do [[Rweyåme Uni]]<br> [[26 di setimbe]] [[1907]] |- |[[Manoye]] || [[dolår del Nouve Zelande]] (NZD) |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +12 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[God Defend New Zealand]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .NZ |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 64 |} == Djeyografeye == Li payis est fwait di sacwantes iyes, mins copurade les deus pus grosses, l'&nbsp;Iye Sud eyet l'&nbsp;Iye Nôr (k'&nbsp;i gn a-st on ovrant volcan, li mont ''Ruapehu''); des montinnes di disk'&nbsp;a 3.754&nbsp;metes hôt si trovèt so les iyes. Li payis si stind so dipus di 1.600&nbsp;km so èn aessi Nôr / Nôr-Ouwess. Li climat est sovint doûs, avou des timperateures ki vont di 0°C a 30°C. Cåze di s'&nbsp;retrôclaedje å fén mitan do Pacifike nonnrece, li Nouve Zelande a diswalpé èn ecosistinme pår unike; divant l'&nbsp;arivêye des [[Polinezyiens]], i n'&nbsp;aveut nole [[biesse-ås-tetes]] a pårt ki troes sôres di [[tchåwe-sori]]s. Les bouyes normålmint fwaites påzès biesses-ås-tetes estént fwaites pa des oujheas, inte di zels li [[kiwi (oujhea)|kiwi]] eyet li [[mowa]] (k'&nbsp;a disparexhou). == Istwere == Li teritwere del Nouve Zelande ni s'&nbsp;a peuplé fok lanawaire. Les prumîs colons polinezyins arivît inte [[4inme sieke|500]] eyet [[12inme sieke|1300]] di noste ere, et fé askepyî li tuzance mawori. Li prumî côp k'&nbsp;èn Uropeyin a veyou les iyes, ça a stî e [[1642]]. Mins nerén, ele ni fourît esplorêyes k'&nbsp;a pårti di [[1769]] pa [[James Cook]] poy colnijheye pås Inglès. Li Nouve Zelande s'&nbsp;a dislaxhî li [[26 di setimbe]] [[1907]]. [[af:Nieu-Seeland]] [[als:Neuseeland]] [[an:Nueba Zelanda]] [[ang:Nīwe Sǣland]] [[ar:نيوزيلندا]] [[bg:Нова Зеландия]] [[ca:Nova Zelanda]] [[cs:Nový Zéland]] [[cy:Seland Newydd]] [[da:New Zealand]] [[de:Neuseeland]] [[el:Νέα Ζηλανδία]] [[en:New Zealand]] [[eo:Nov-Zelando]] [[es:Nueva Zelanda]] [[et:Uus-Meremaa]] [[eu:Zeelanda Berria]] [[fa:زلاند نو]] [[fi:Uusi-Seelanti]] [[fr:Nouvelle-Zélande]] [[ga:An Nua-Shéalainn]] [[gl:Nova Celandia - New Zealand]] [[he:ניו זילנד]] [[hi:न्यूज़ीलैंड]] [[hr:Novi Zeland]] [[ht:Nouvèl Zelann]] [[hu:Új-Zéland]] [[id:Selandia Baru]] [[io:Nova-Zelando]] [[is:Nýja-Sjáland]] [[it:Nuova Zelanda]] [[ja:ニュージーランド]] [[ko:뉴질랜드]] [[kw:Mordir Nowydh]] [[la:Nova Zelandia]] [[li:Nui-Zieland]] [[lt:Naujoji Zelandija]] [[lv:Jaunzēlande]] [[mi:Aotearoa]] [[mk:Нов Зеланд]] [[ms:New Zealand]] [[na:New Zealand]] [[nds:Niegseeland]] [[nl:Nieuw-Zeeland]] [[nn:New Zealand]] [[no:New Zealand]] [[nrm:Nouvelle Zélande]] [[oc:Nòva Zelanda]] [[pl:Nowa Zelandia]] [[pt:Nova Zelândia]] [[ro:Noua Zeelandă]] [[ru:Новая Зеландия]] [[sco:New Zealand]] [[sh:Novi Zeland]] [[simple:New Zealand]] [[sk:Nový Zéland]] [[sl:Nova Zelandija]] [[sm:Nusila]] [[sq:Zelanda e Re]] [[sr:Нови Зеланд]] [[su:Selandia Baru]] [[sv:Nya Zeeland]] [[ta:நியூசிலாந்து]] [[th:ประเทศนิวซีแลนด์]] [[tl:New Zealand]] [[to:Nu'usila]] [[tpi:Niusilan]] [[tr:Yeni Zelanda]] [[ug:يېڭى زېلاندىيە]] [[uk:Нова Зеландія]] [[vi:New Zealand]] [[yi:ניי זיילאנד]] [[zh:新西兰]] [[zh-min-nan:Aotearoa]] [[zh-yue:新西蘭]] 1389 62486 2006-06-19T23:01:14Z 89.51.136.13 +ru {{djermon Afrike}} [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Marok]] [[Categoreye:Marok]] [[Imådje:Flag of Morocco.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:3]] Li drapea do [[Marok]] [[de:Flagge Marokkos]] [[en:Flag of Morocco]] [[es:Bandera de Marruecos]] [[fr:Drapeau du Maroc]] [[he:דגל מרוקו]] [[it:Bandiera marocchina]] [[ja:モロッコの国旗]] [[nl:Vlag van Marokko]] [[pl:Flaga Maroka]] [[pt:Bandeira de Marrocos]] [[ru:Флаг Марокко]] [[sv:Marockos flagga]] 1390 60086 2006-06-09T07:59:56Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Coat of arms of New Zealand.png}} Åres nåcionåles del [[Nouve Zelande]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:New_zealand_coa.png|en inglès]] 1393 63091 2006-06-24T11:19:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ko:뉴질랜드의 국기]] [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Nouve Zelande]] [[Categoreye:Nouve Zelande]] [[Imådje:Flag of New Zealand.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:1]] Li '''drapea del [[Nouve Zelande]]''' a stî introdût e [[1869]], eyet adopté come drapea nåcionå e [[1902]]. C'&nbsp;est li ''bleuwe essegne'' (on bleu drapea avou li drapea brtanike -- l'&nbsp;[[Union Jack]] -- metou el canton (li coine a hintche et å hôt)), eployî pa l'&nbsp;[[impire britanike]], avou sol droete cwate rodjès stoeles boirdêyes di blanc. Li drapea britanike riprezinte l'&nbsp;eritance britanike del Nouve Zelande (ki fwait pårteye do [[Commonwealth]]). Les cwate sitoeles a cénk pontes riprezintès li [[Croes do Sud]], la ki l'&nbsp;payis si trove e l'&nbsp;emisfere sud. Li drapea rishonne li ci di l'&nbsp;[[drapea di l' Ostraleye|Ostraleye]], ki lu a totes blankès stoles. Di [[1867]] a [[1869]] les bateas noû zelandès eployènt on drapea foirt rishonnant å drapea d'&nbsp;asteure, avou les letes '''N&nbsp;Z''' e rodje coleur avou ene blanke boirdeure el plaece des stoeles ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://www.mch.govt.nz/nzflag/ Pådje sol drapea, sol waibe do ministere del culture ey del Eritance del Nouve Zelande] (en inglès) * [http://www.flags-by-swi.com/fotw/flags/nz_hist.html Drapeas istorikes del Nouve Zelande] (en inglès) * [http://www.flags-by-swi.com/fotw/flags/nz_mao.html Drapeas maworis] (en inglès) [[de:Flagge Neuseelands]] [[en:Flag of New Zealand]] [[es:Bandera de Nueva Zelanda]] [[fr:Drapeau de la Nouvelle-Zélande]] [[he:דגל ניו זילנד]] [[id:Bendera Selandia Baru]] [[it:Bandiera neozelandese]] [[ja:ニュージーランドの国旗]] [[ko:뉴질랜드의 국기]] [[ms:Bendera New Zealand]] [[nl:Vlag van Nieuw-Zeeland]] [[no:New Zealands flagg]] [[pl:Flaga Nowej Zelandii]] [[pt:Bandeira da Nova Zelândia]] [[sv:Nya Zeelands flagga]] [[zh:新西兰国旗]] 1394 65247 2006-06-25T03:59:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Język maoryski]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Nouve Zelande]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes ostronezyins|ostronezyins]] &gt; ostronezyin ponantrece &gt; [[polinezyin]] &gt; '''mawori''' ---- Li '''mawori''' (''te reo māori'' e mawori) est l'&nbsp;lingaedje des [[Maworis]] del [[Nouve Zelande]], et asteure onk des deus lingaedjes oficirs do payis avou l'&nbsp;[[inglès]]. C'&nbsp;est on lingaedje [[polinezyin]] del famile des [[lingaedjes ostronezyins]]; près parint do [[samowès]], do [[hawayin]] eyet do [[tongyin]]. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''mi'''. ''Te reo Māori'' vout dire mot a mot ''li lingaedje mawori''; les inglès-cåzants del Nouve Zelande eployèt pa des côps ''te reo'' (''li lingaedje'') po cåzer do mawori. E mawori, li lingaedje est sovint lomé ''te reo rangatira'', li lingaedje des mwaisses. Li mawori est co eployî enute dins l'&nbsp;vicaedje di tos les djoûs des Maworis. Avou l'&nbsp;[[inglès]] i sont amlbedeus [[lingaedje oficir|lingaedjes oficirs]] del Nouve Zelande et pout esse eployî å pårlumint eyet ezès tribunås, mins d'&nbsp;åbutude dins ces cas la on ratournaedje en inglès est fwait avou. Li '''Comission do lingaedje mawori''' est ene comission do govienmint noû zelandès metowe so pî po-z aspoyî eyet fé l'&nbsp;promocion do mawori come lingaedje vicant eyet usteye di comunicaedje. Divant l'&nbsp;arivêye di missionaire el Nouve Zelande, li mawori esteut-st on lingaedje fok cåzé. Il a stî rashiou syincieuzmint påzès missionaires linwyincieus eyet scrît foneticmint. Les [[sillabe]]s sont tofer drovowes (ele ni finixhèt måy pa ene cossoune), c'&nbsp;est soeye-t i ene cossoune ey ene voyale, oudonbén ene voyale tote seule. L'&nbsp;ortografeye do mawori eploye deus digrafes: '''ng''' eyet '''wh''', ki sont rélîs alfabeticmint a ene plaece da sinne, inte li "n" et li "o", eyet inte li "w" eyet li "x" respectivmint. Les longowès voyales sont notêyes pa on [[macron]], come dins ''m'''ā'''ori''. === egzimpe di tecse === * e mawori: Ko te katoa o nga tangata i te whanaungatanga mai e watea ana i nga here katoa; e tauriterite ana hoki nga mana me nga tika. E whakawhiwhia ana hoki ki a ratou te ngakau whai whakaaro me te hinengaro mohio ki te tika me te he, a e tika ana kia meinga te mahi a tetahi ki tetahi me ma roto atu i te wairua o te noho tahi, ano he teina he tuakana i ringa i te whakaaro kotahi. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://mi.wikipedia.org/ Wikipedia e mawori] * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=MBF Li mawori sol waibe di «The Ethnologue»] (en inglès) * [http://www.tetaurawhiri.govt.nz/ Waibe del Comission do lingaedje mawori] (en inglès) [[als:Maori (Sprache)]] [[ar:لغة ماورية]] [[bg:Маорски език]] [[br:Maorieg]] [[de:Maori (Sprache)]] [[el:Μαορί γλώσσα]] [[en:Māori language]] [[eo:Maoria lingvo]] [[es:Idioma maorí]] [[fi:Maorin kieli]] [[fr:Langues maori]] [[gl:Lingua maorí]] [[he:מאורית]] [[id:Bahasa Maori]] [[ja:マオリ語]] [[kw:Maori]] [[la:Lingua Maorica]] [[mi:Te reo Māori]] [[nl:Maori (taal)]] [[pl:Język maoryski]] [[pt:Linguagem Maori]] [[ru:Язык маори]] [[sm:Gagana faʼa Mauli]] [[sv:Maori]] [[zh:毛利语]] 1395 61323 2006-06-15T23:33:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:湯加語]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Tonga]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes ostronezyins|ostronezyins]] &gt; ostronezyin ponantrece &gt; [[polinezyin]] &gt; '''tongyin''' ---- Li '''tongyin''' est on lingaedjes [[polinezyin]] djåzé ezès iyes [[Tonga]], wice k'&nbsp;il est li lingaedje nåcionå, pa 100.000 cåzeus. C'&nbsp;est on lingaedje [[VSO]]. Li tongyin est onk des lingaedjes del brantche polinezyinne des lingaedjes ostronezyins, avou li [[hawayin]], li [[samowès]] eyet li [[tahityin]]. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''to''' ===egzimpe di tecse=== * e tongyin: Ko e kotoa ‘o ha’a tangata ‘oku fanau’i mai ‘oku tau’ataina pea tatau ‘i he ngeia mo e ngaahi totonu. Na’e fakanaunau’i kinautolu ‘aki ‘a e ‘atamai mo e konisenisi pea ‘oku totonu ke nau feohi ‘i he laumalie ‘o e nofo fakatautehina. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoûtrinnès hårdêyes == [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=TOV li tongyin sol waibe di «The Ethnolog»] (en inglès) [[bg:Тонгански език]] [[br:Tongaeg]] [[de:Tongaische Sprache]] [[en:Tongan language]] [[eo:Tonga lingvo de Tongo]] [[es:Idioma tongano]] [[fa:تونگایی]] [[fi:Tongan kieli]] [[fr:Tongien]] [[id:Bahasa Tonga]] [[ja:トンガ語]] [[ko:통가어]] [[nl:Tongaans]] [[pl:Język tongański]] [[sm:Gagana faʼa Tonga]] [[to:Koe 'A Faka-Tonga]] [[zh:湯加語]] 1403 60031 2006-06-08T22:38:15Z Pablo 5 NowCommons {{NowCommons}} Imådje do brun kiwi (''Apteryx australis''); vî dessinaedje di naturalisse. copieye do Wikipedia [[w:it:Apteryx|en itålyin]] 1404 42745 2005-10-30T00:37:01Z 203.109.252.16 [[zh:奇異鳥]] [[da:Kiwier]] [[de:Kiwis]] [[en:Kiwi]] [[eo:Apterigedoj]] [[es:Kiwi]] [[fr:Kiwi (oiseau)]] [[it:Apteryx]] [[ja:キーウィ]] [[nl:Kiwi (vogel)]] [[pl:Kiwi (ptak)]] [[zh:奇異鳥]] Li '''kiwi''' est ene sôre d'&nbsp;[[oujhea]] ki n'&nbsp;vole nén ki vike el [[Nouve Zelande]]. Avou des foirt pititès aiyes ki n'&nbsp;lyi permetèt nén d'&nbsp;voler, ey on longou betch, mins pont d'&nbsp;cawe, il est a pô près del grandeu d'&nbsp;ene poye (55&nbsp;cm po 2 a 3&nbsp;kg), çou k'&nbsp;endè fwait les pus ptits oujheas [[ratite]]s vicants. I sont-st aparintés åzès (asteure disparexhous) [[mowa]]s. <table border="1" cellspacing="0" align="right" cellpading="2"> <tr><th align="center" bgcolor=pink>'''Kiwis'''</th></tr> <tr><th align="center" bgcolor=pink>'''[[Classifiaedje syintifike]]'''</th></tr> <tr><td> <table align="center"> <tr><td>Ringne:</td><td>Animalia</td></tr> <tr><td>Sôre:</td><td>Chordata</td></tr> <tr><td>Classe:</td><td>[[Oujhea]]s</td></tr> <tr><td>Ôre:</td><td>Struthioniformes</td></tr> <tr><td>Famile:</td><td>'''Apterygidae'''</td></tr> <tr><td>'''Djinre:'''</td><td>'''''Apteryx'''''</td></tr> </table> <tr><th align="center" bgcolor="pink">[[Especes]]</th></tr> <tr><td> '''Brun kiwi''', ''A. australis''<br> '''Grand cabolé kiwi''', ''A. hastii''<br> '''Pitit cabolé kiwi''', ''A. owenii'' </td></tr> </table> Divant l'&nbsp;arivêye des umins ezès [[anêyes 1300]], li [[Nouve Zelande]] n'&nbsp;aveut nole biesse-ås-tetes, eyet totes les nitches ecolodjikes ki, ôte pårt, sont d'&nbsp;åbutude ocupêyes pa des biesses come des tchvås, des leus, des soris, evnd., l'&nbsp;estént pa des oujheas. Les kiwis ont ene foirt måle vuwe, mins on odorat foirt diswalpé, gråces a leus narenes, ki sont åd dibout di leu longou betch. I dmorèt muchyîs tins del djournêye, po-z aler cweri a l'&nbsp;anuti di cwè magnî; des halenes d'&nbsp;insekes k'&nbsp;i trovèt-st al tere gråces a leu odorat. I polèt ossu pa des côps magnî des fruts et des ptits pexhons ou amfibyins. Leus aiyes sont si télmint atrofieyes k'&nbsp;on n'&nbsp;les voet cåzu nén, pa dzo leu plomaedje rishonnant a des poys. Adon kels oujhea ont, d'&nbsp;åbutude, des oxheas vudes på dvins, po-z esse pus ledjirs po pleur voler; les kiwis end ont des rimplis, a môde des biesses-ås-tetes. Les kiwis vikèt-st e cope, so ene trintinne d'&nbsp;anêyes å long. Li frumele est pus grosse ki l'&nbsp;måye, ey ele pond des oûs ki fjhèt-st a pô près 20% di s'&nbsp;prôpe pwès. Proporcionelmint pa rapoirt al mere, c'&nbsp;est l'&nbsp;pus gros oû å monde. C'&nbsp;est l'&nbsp;måye ki cove les oûs, so 70 a 80 djoûs. I gn a troes especes diferinnes, ene di zeles avou deus dzo-speces: * Li '''brun kiwi d'&nbsp;l'&nbsp;Iye Nôr''', ''Apteryx australis mantelli'' est spårdou so les deus tîces nôr di l'&nbsp;Iye Nôr, eyet avou kékes 35.000 riprezintants est li pus cmone espece di kiwi. Les frumeles fijhèt 40&nbsp;cm hôt eyet pezer 2,8&nbsp;kg; les måyes 2,2&nbsp;kg. Li kiwi d'&nbsp;l'&nbsp;Iye Nôr a mostré ene rimårcåve reziliance: i s'&nbsp;pout adapter a ene lådje fortchete d'&nbsp;abitats, minme les aforesses nén natives eyet des teres di cinse. Li plomaedje est cmaxhî di rodje et d'&nbsp;brun, avou des betchowès plomes. Li frumele pond d'&nbsp;åbutude deus oûs, ki sont covés på måye. <div style="margin: 1em;"> [[Imådje:Apteryx_australis.jpg]]<br> ''Imådje di naturalisse do Apteryx australis'' </div> * Li '''brun kiwi d'&nbsp;Okarito''', ''Apteryx australis australis'', est ene dizo-spece do kiwi brun d'&nbsp;l'&nbsp;Iye Nôr k'&nbsp;a stî idintifieye i gn a nén lontins. Ene miete pus ptit ki l'&nbsp;''Apteryx australis mantelli'', avou ene grijhe tinte dins s'&nbsp;plomaedje, et pa des côps des plomes sol vizaedje. Les frumeles ponèt disk'&nbsp;a troes oûs al såjhon, tchaeconk dins on nike diferin. Li måye ey li frumele covèt ambedeus. I gn a ki 140 oujheas co evike, dins les bassès aforesses a bijhe di Franz Josef. * Li pus grande espece c'&nbsp;est li '''grand cabolé kiwi''', ''Apteryx hastii'', ki fwait dins les 45&nbsp;cm hôt eyet pezer dins les 3,3&nbsp;kg (2,4&nbsp;kg po les måyes). Il a-st on plomaedje gris-brun avou des bindes pus claires. Li frumele pond on seul oû, eyet måye ey frumele covet ambedeus. Li populåcion est estimêye a 20.000, distribouwés sol pårtêye li pus montinneuse do nôrouwess di Nelson, li nôr del Coisse Ouwess, eyet les Alpes do Sud. * Li foirt pitit '''ptit cabolé kiwi''', ''Apteryx owenii'', n'&nbsp;arive nén a sorviker des atakes des abagués pourceas, rondjeus et tchets, ey a asteure disparexhou sol pus grande iye, et c'&nbsp;est l'&nbsp;pus mancî d'&nbsp;tos les kiwis. I&nbsp;ndè dmeure a pô près 1.000 so l'&nbsp;iye Kapiti, et il a stî introdût dins ds ôtes iyes sins predateus wice k'&nbs;i shonne si bén establi. I&nbsp;fwait 25&nbsp;cm hôt; li frumele peze 1,3&nbsp;kg ey pond èn oû k'&nbsp;est cové på måye. Li kiwi a divnou l'&nbsp;essegne del Nouve Zelande, et li spotaedje di ses dmorants; eto on [[Kiwi|frut]] a stî lomé ''kiwi'' cåze del rishonnance di s'&nbsp;pea avou l'&nbsp;poyaedje des kiwis. 1405 22401 2003-12-13T16:01:37Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>betchete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite buze po vudî djusse, d'&nbsp;on pêlon, d'&nbsp;ene djusse, d'&nbsp;on paket d'&nbsp;laecea. <span lang=fr>F. bec verseur.</span> <B>2.</B> boket dvantrin do pî. <I>C'&nbsp;est des trop stroets solés: i m'&nbsp;fijhèt må al betchete.</I> <B>3.</B> boket dvantrin do solé <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dj'&nbsp;inme mî vey ses talons k'&nbsp;ses betchetes:</FONT> rl a: [[Motî:talon|talon]]. <span lang=fr>F. pointe.</span> <B>4.</B> (fotbal) pitaedje del betchete do solé. <I>I n'&nbsp;sait choter k'&nbsp;des betchetes.</I> <span lang=fr>F. tir de la pointe.</span> <B>5.</B> pitit batea avou li dvant foirt pondant. <I>Dji nos avans stî porminer tot avå Vnijhe dins ene betchete.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(walon d'&nbsp;ayir, batelreye) betchete d'&nbsp;Oûte:</FONT> pitit pondant batea ki poirteut des martchandijhes so l'&nbsp;Aiwe-d'-Oûte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;(walon did dimwin, touristike) betchete di Vnijhe:</FONT> pitit pondant batea ki pormine les tourisses a Vnijhe. <span lang=fr>F. gondole.</span> <B>6.</B> (walon d'&nbsp;enute, linwyince) sititchete ki s'&nbsp;met divant l'&nbsp;bodje do mot. rl a: [[Motî:cawete|cawete]], rl a: [[Motî:abetchter|abetchter]]. <span lang=fr>F. préfixe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;betchete refoircixhante:</FONT> betchete ki refoircixhe li sinse do viebe: ki-/co-, ca-, ac-, s- (2), dis- (2). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe betchete:</FONT> betchete fwaite di deus ôtès betchetes: raca-, ris-, rac-, disco-, as-, ridis-. Disfondowes: <B>bètchète</B>, bètchate. Etimolodjeye: bodje "betch" eyet cawete raptitixhante "-ete" | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchetî</B></FONT> [o.n.] (walon did dimwin, touristike) naivieu ki mine ene betchete, copurade a Vnijhe. <span lang=fr>F. gondolier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchetrin, betchetrinne</B></FONT> [addj.] (walon did dimwin, sincieus) metou al betchete. <I>C'&nbsp;est les dbouts betchetrins do pî et des mwins ki vont edjaler les prumîs, ca c'&nbsp;est laddé k'&nbsp;i gn a l'&nbsp;moense di sonk.</I></P> 1406 22402 2003-12-13T16:03:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchete]] 1407 22403 2003-12-13T16:03:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchete]] 1408 22404 2003-12-13T16:03:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchete]] 1409 22405 2004-01-06T11:44:09Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>betchfessî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> mete des longous cayets avou li dzeu d'&nbsp;onk djondant li dzo d'&nbsp;l'&nbsp;ôte. <I>I betchfessèt les biesses dins l'&nbsp;vagon.</I> <I>On betchfesse les wéres (les tchvirons) so on toet</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>Dji tchôcrans ene trûte dins tchaeke shabot, pus dji les betchfesrans</I> (J. Calozet). <I>I fåt betchfessî les djåbes sol tchår.</I> <B>2.</B> fé coûtchî des djins avou l'&nbsp;tiesse d'&nbsp;onk (di ene) djondant les pîs d'&nbsp;l'&nbsp;ôte. <I>Cwand tote li måjhonêye raplike, fåt bén betchfessî ls efants po coûtchî, ca dji n'&nbsp;åréns nén des léts assez</I> ([http://rifondou.walon.org/betchfessi.html#betchfessi L. Mahin]). <span lang=fr>F. placer tête-bêche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;betchfessî scrijha:</FONT> rl a: [[Motî:sicrijha|sicrijha]]. <B>2.</B> ecramyî, comaxhî. <I>On-z a rtrové les coides totes betchfesseyes.</I> <span lang=fr>F. entortiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si betchfessî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> aler coûtchî en on lét li tiesse d'&nbsp;onk djondant les pîs d'&nbsp;l'&nbsp;ôte. <I>I n'&nbsp;avént waire di léts; ça fwait k'&nbsp;i doirmént betchfessîs.</I> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;pornografisse) fé des djeus sessuwals, li boke d'&nbsp;onk (di ene) djondant l'&nbsp;seke di l'&nbsp;ôte. Disfondowes: betchfessî, betchfesser, betchfessè, betchfessi. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje di deus nos (betch + fesse), divnou bodje po fé on viebe. rl a: [[Motî:fessî|fessî]]. Coinrece payis d'&nbsp;Cînè et Bassårdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchfessaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "betchfessî". <I>Avou on sfwait betchfessaedje, on wangne dedja bråmint del plaece.</I> <span lang=fr>F. disposition tête-bêche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchfesseye</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus, walon did dimwin) <B>1.</B> fôme d'&nbsp;on mot avou on betchfessî scrijha. <B>2.</B> fôme d'&nbsp;on mot, wice k'&nbsp;on boket provént d'&nbsp;ene coine do payis et l'&nbsp;ôte di l'&nbsp;ôte: <I>"holene", "eshonne", c'&nbsp;est, aprume, des betchfesseyes, pa côp d'&nbsp;tchance, ces fôme la egzistèt podbon.</I> Disfondowes: betchfessîe, betchfessêye. Etimolodjeye: pårticipe erirece metou po no, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchfessa</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus, walon did dimwin) betchfessî scrijha. <span id="url">[http://rifondou.walon.org/betchfessi.html Pondants et djondants so les betchfessas e walon].</span> Etimolodjeye: cawete -a, avou l'&nbsp;sinse "absitroet rzultat do viebe", 1995.</P> 1410 22406 2003-12-13T16:05:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchfessî]] 1411 22407 2003-12-13T16:05:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchfessî]] 1412 22408 2003-12-13T16:05:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchfessî]] 1413 22409 2003-12-13T16:07:43Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>betchoter</B></FONT> [v.c.] betchter, copurade <B>1.</B> magnî a pititès betcheyes. rl a: [[Motî:pepyî|pepyî]], [[Motî:pefyî|pefyî]], [[Motî:pecner|pecner]], [[Motî:plitchoter|plitchoter]]. <span lang=fr>F. mangeoter, grapiller.</span> <B>2.</B> diner toltins des ptits betch. <span lang=fr>F. baisoter.</span> rl a: [[Motî:cobetchî|cobetchî]]. <B>3.</B> hagnî après l'&nbsp;hanzin. <I>El pexhon betchote: leyîz l'&nbsp;fé</I> (M. Vray). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchoteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchoteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchotresse</B></FONT> [o.f.n.] betchtåd(e).</P> 1414 22410 2003-12-13T16:08:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchoter]] 1415 22411 2003-12-13T16:08:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchoter]] 1416 22412 2003-12-13T16:08:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchoter]] 1417 22413 2003-12-13T16:10:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 1]] 1418 22414 2003-12-13T16:10:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 1]] 1419 22415 2003-12-13T16:10:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 2]] 1420 22416 2003-12-13T16:11:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 2]] 1421 22417 2003-12-13T16:13:08Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>betchtåd 3</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] djonne brotchet. rl a: [[Motî:betchet|betchet]], [[Motî:pougnård|pougnård]]. </P> 1422 22418 2003-12-13T16:15:11Z Pablo 5 betchter 1: antilope betchteuse (poirtrait saetchî pa [[Uzeu:Lucyin|L. Mahin]]). betchter 1: antilope betchteuse (poirtrait saetchî pa [[Uzeu:Lucyin|L. Mahin]]). 1423 55355 2006-04-29T22:04:53Z Lucyin 16 {{Babel-7|wa|fr|en-3|ar-2|nl-2|es-1|de-1}} [http://lucyin.walon.org/lv/ waibe da minne] [[Imådje:wooteuri_Marok.jpg|thumb|Mi avou les wôteurîs do Marok]] == Mi ovraedje, tos les moes == * [[Uzeu:Lucyin/prumî plan|Prumire saye di plan 2004]] * [[Uzeu:Lucyin/intrêyes måss 2004|Les intrêyes e motî ey e l' eciclopedeye e moes d' måss 2004]] * [[Uzeu:Lucyin/intrêyes avri 2004|Les intrêyes e motî ey e l' eciclopedeye e moes d' avri & may 2004]] * [[Uzeu:Lucyin/intrêyes djun 2004|Les intrêyes e motî ey e l' eciclopedeye e moes d' djun 2004]] * Moes d' djulete 2004. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes djulete 2004|Les intrêyes e motî e moes d' djulete 2004]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes djulete 2004|Les intrêyes e l' eciclopedeye e moes d' djulete 2004]]. * Moes d' awousse 2004. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes awousse 2004|Les intrêyes e motî e moes d' awousse 2004]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes awousse 2004|Les intrêyes e l' eciclopedeye e moes d' awousse 2004]]. * Moes di setimbe et d' octôbe 2004. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes setimbe 2004|Les intrêyes e motî ezès moes d' setimbe et octôbe 2004]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes setimbe 2004|Les intrêyes e l' eciclopedeye ezès moes d' setimbe et octôbe 2004]]. * Moes d' nôvimbe 2004. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes nôvimbe 2004|Les intrêyes e motî e moes d' nôvimbe 2004]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes nôvimbe 2004|Les intrêyes e l' eciclopedeye e moes d' nôvimbe 2004]]. * Moes d' decimbe 2004. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes decimbe 2004|Les intrêyes e motî e moes d' decimbe 2004]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes decimbe 2004|Les intrêyes e l' eciclopedeye e moes d' decimbe 2004]]. * Moes d' djanvî 2005. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes djanvî 2005|Les intrêyes e motî e moes d' djanvî 2005]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes djanvî 2005|Les intrêyes e l' eciclopedeye e moes d' djanvî 2005]]. * Moes d' fevrî 2005. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes fevrî 2005|Les intrêyes e motî e moes d' fevrî 2005]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes fevrî 2005|Les intrêyes e l' eciclopedeye e moes d' fevrî 2005]]. (les intrêyes do moes d' måss 2005 n' ont nén stî rashonnêyes) * Moes d' avri & moes d' may 2005. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes avri-may 2005|Les intrêyes e motî ezès moes d' avri et d' may 2005]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes avri-may 2005|Les intrêyes e l' eciclopedeye ezès moes d' avri et d' may 2005]]. * Moes d' djun & moes d' djulete 2005. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes djun-djulete 2005|Les intrêyes e motî ezès moes d' djun et d' djulete 2005]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes djun-djulete 2005|Les intrêyes e l' eciclopedeye ezès moes d' djun et d' djulete 2005]]. * Moes d' awousse, di setimbe et d' octôbe 2005. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes awousse-setimbe-octôbe 2005|Les intrêyes e motî ezès moes d' awousse, di setimbe et d' octôbe 2005]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes awousse-setimbe-octôbe 2005|Les intrêyes e l' eciclopedeye ezès moes d' awousse, di setimbe et d' octôbe 2005]]. * Moes d' nôvimbe et d' decimbe 2005. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes nôvimbe-decimbe 2005|Les intrêyes e motî ezès moes d' nôvimbe et d' decimbe 2005]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes nôvimbe-decimbe 2005|Les intrêyes e l' eciclopedeye ezès moes d' nôvimbe et d' decimbe 2005]]. * Moes d' djanvî, fevrî et måss 2006. ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes djanvî-fevrî-måss 2006|Les intrêyes e motî ezès moes d' djanvî, fevrî et måss 2006]] ** [[Uzeu:Lucyin/intrêyes eciclopedikes djanvî-fevrî-måss 2006|Les intrêyes e l' eciclopedeye ezès moes d' djanvî, fevrî et måss 2006]]. == Viyès ovraedjes == * Motlî di [[Eviè Nonne (noveles)|Eviè Nonne]] : [[Uzeu:Lucyin/motlî_Eviè_Nonne|Saye di fjhaedje eshonne do motlî]] * [[Uzeu:Lucyin/Coridjaedje So l' Anuti|Pådje di rcoridjaedje eshonne di "So l' Anuti]] == Pådje po les sayes == [[Uzeu:Lucyin/sayes|Pådje po les sayes]] 1424 22420 2004-01-06T11:41:21Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>betchter 1</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> diner des ptits côps d'&nbsp;betch. <I>Li moxhon vént betchter m'&nbsp;finiesse cwand k'&nbsp;il a fwin.</I> <span lang=fr>F. becqueter.</span> <B>2.</B> magnî a pititès betcheyes, sins fwin. <I>I n'&nbsp;magne cåzu pus, djusse betcher si amagnî.</I> <I>Si vos travayriz al terasse, on n'&nbsp;vos vireut pus betchter come vos l'&nbsp;fijhoz a tåve.</I> <I>Mindjîz, savoz; ni vnoz nén betchter.</I> rl a: [[Motî:betchoter|betchoter]], [[Motî:plitchter|plitchter]]. <span lang=fr>F. mangeoter, grapiller.</span> <B>3.</B> fé araedjî. <I>Il a yeu l'&nbsp;air di m'&nbsp;betchter rapoirt a m'&nbsp;galant, mins il a stî bén colé</I> (Deprêtre et Nopère). <span lang=fr>F. taquiner.</span> <B>4.</B> diner toltins des ptits betch. rl a: [[Motî:betchoter|betchoter]], [[Motî:cobetchî|cobetchî]]. <span lang=fr>F. baisoter. 5.</span> (mot d'&nbsp;cinsî) passer èn tcherwè avou ene ledjîte îpe, divant d'&nbsp;semer. <span lang=fr>F. herser, ameublir.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> magnî a ptits côps ås plats po les sayî, divant k'&nbsp;on n'&nbsp;les sieve. <span lang=fr>F. grignoter.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;pexheu) hagnî ås amoices, tot djåzant d'&nbsp;pexhons. <I>Ça betchtêye, ô, vos, Ujinne&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. mordre, mordiller.</span> <B>3.</B> magnî les foyes, les brostions des håyes, des åbes, magnî des cruwås pa ptitès betcheyes, e bodjant bråmint d'&nbsp;plaece, tot cåzant d'&nbsp;biesses magneuses di yebe (gade, djirafe, antilopes). <I>Li vatche eyet l'&nbsp;djirafe sont deus magneus d'&nbsp;yebe; mins l'&nbsp;vatche paxhe, eyet l'&nbsp;djirafe betchtêye.</I> rl a: [[Motî:paxhî|paxhî]]. <span lang=fr>F. brouter (les buissons).</span> Inglès: <span lang=en>to browse.</span> <B>4.</B> naivyî so Etrernete, tot alant so mwintès waibes, sins î dmorer lontins. <span lang=fr>F. surfer.</span> Disfondowes: betch'ter, betchtè, betchtî, becter. Etimolodjeye: bodje "betch", cawete raptitixhante a viebe: -ter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchteu, se 1</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki betchtêye, copurade: <I>a)</I> ptit magneu(se); <I>b)</I> magneu d'&nbsp;yebe ki betchtêye purade ki paxhî. <I>Dins on zo, po sognî les betchteus, i n'&nbsp;fåt nén des trop foirts fôraedjes.</I> rl a: [[Motî:paxheu|paxheu]], Inglès <span lang=en>browser.</span> rl a: [[Motî:tchafouyåd|tchafouyåd]]. <B>II.</B> [o.n.] programe po naivyî sol Daegn-Toele (Etrernete) <span lang=fr>F. navigateur, butineur.</span> Inglès: <span lang=en>browser.</span> <I>Al fén, dj'&nbsp;a candjî d'&nbsp;betchteu, paski dj'&nbsp;aveu di trop di rujhes avou l'&nbsp;Netscape.</I> Disfondowes: betchteu; becteu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchtaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "betchter", copurade: <B>1.</B> pitits brostions des håyes. <span lang=fr>F. sommités.</span> <B>2.</B> naiviaedje so l'&nbsp;Etrernete. <span lang=fr>F. navigation.</span> <B>3.</B> (mot d'&nbsp;pexheu) pexhon k'&nbsp;a vnou betchter å hanzin et k'&nbsp;a stî prin. <I>Dj'&nbsp;a metou m'&nbsp;legne deus eures e l'&nbsp;aiwe et dji n'&nbsp;a nén yeu on betchtaedje.</I> <span lang=fr>F. prise.</span> <B>4.</B> magnaedje sins apeti. <I>Cwè çki c'&nbsp;est d'&nbsp;ça po on betchtaedje&nbsp;! Djans&nbsp;! mindjoz&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. grignotage.</span> <B>5.</B> tijnaedje po fé araedjî. <I>Dji n'&nbsp;mi rtoûne nén d'&nbsp;leu betchtaedjes, savoz, mi, nosse mame.</I> <span lang=fr>F. taquinerie, plaisanterie.</span> Disfondowes: betchtèdje, betchtadje, bectâdje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchtåd, e 1</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> pitit(e) magneu(se), ki plitchote. rl a: [[Motî:betchoteu|betchoteu]], [[Motî:plitchteu|plitchteu]], [[Motî:plitchoteu|plitchoteu]]. <B>2.</B> li ci ki dene toltins des ptits betch. rl a: [[Motî:rabresseu|rabresseu]].</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:betchteu.jpg]]<BR><BR>betchter 1: antilope betchteuse (poirtrait saetchî pa L. Mahin).</P> 1425 22421 2003-12-13T16:20:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>betchter 2</B></FONT> [v.s.c.] begyî. <span lang=fr>F. bégayer.</span> rl a: [[Motî:tchafyî|tchafyî]]. Etimolodjeye: bodje neyerlindès <span lang=nl>"beggen"</span> (berdeler) riwalonijhî, cawete raptitixhante a viebe: -ter. Disfondowes: betch'ter, bèg'ter, bectè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchteu, se 2</B></FONT> [o.f.n.] beguieu. <span lang=fr>F. bègue.</span> Disfondowes: betch'teu, becteu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchtåd, e 2</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] beguiåd, e. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>betchtreye</B></FONT> [f.n.] beguiaedje. <I>Si pårler n'&nbsp;est k'&nbsp;ene betchtreye tot do long</I> (J. Haust). Disfondowes: betchtreye.</P> 1426 22422 2003-12-13T16:21:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 2]] 1427 22423 2003-12-13T16:21:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 2]] 1428 22424 2003-12-13T16:21:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 2]] 1429 22425 2003-12-13T16:21:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 1]] 1430 22426 2003-12-13T16:22:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 1]] 1431 22427 2003-12-13T16:22:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:betchter 1]] 1432 22428 2003-12-13T16:27:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Bidjîlêye]] 1433 22429 2003-12-13T18:46:48Z Pablo 5 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Biè</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Biez</span>, rebané avou 1390 Gré; limero diyalectolodjike: [Ni&nbsp;13]; vî limero del posse: 5982. Vî scrijhas: Berk (1213), Bierg (1276). Etimolodjeye: tîxhon <span lang=nl>"berg"</span> (tiene), viyaedje metou ådzeu d'&nbsp;on tiene; rl a: [[Motî:Biedje|Biedje]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Biè]] 1434 35214 2005-07-17T19:42:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bidjîleye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bdjîleye</B></FONT> (so plaece <FONT COLOR="#ff0000">Bdjîlé</FONT>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bergilers</span>, e Ny <span lang=nl>Bellik</span> rebané avou [[Motî:Oreye|Oreye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sipotaedje des djins di Bdjîlêye:</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller>B'djîlé; vîs scrijhas: Burginley (1346), Bregniley (1354)</span>. Etimolodjeye: gayel-romin <span lang=la>"Burgundiliacum"</span> (amon li ptit Burgonde). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bidjîlêye]] 1435 22431 2003-12-13T16:32:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bibene 1</B></FONT> [f.n.t.s.] <B>1.</B> lapete (tene cafè). <I>Ès cafè, c'&nbsp;est del bibene, on voeyeut l'&nbsp;fond del djate</I> (P. Defagne). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>jus de chaussette</span>. <B>2.</B> mwaijhe bire, mwaijhe gote, mwais vén. rl a: [[Motî:pikete|pikete]]. Disfondowes: <B>bibine</B> (<FONT COLOR="#800080"><B>bibène</B></FONT>, bëbëne). Coinrece Fagne, Bassårdene.</P> 1436 22432 2003-12-13T16:32:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bibene 2</B></FONT> [f.n.] grande båshele k'&nbsp;est co efant. <I>Louke on pô cisse grande bibene la ki djouwe co a l'&nbsp;popene</I> (A. Balle). Disfondowes: <B>bibine</B> (<FONT COLOR="#800080"><B>bibène</B></FONT>, bëbëne). Coinrece Coûtchant walon.</P> 1437 22433 2003-12-13T18:17:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>kiwi 2</B></FONT> [o.n.] sôre d'&nbsp;oujheas del grandeur d'&nbsp;ene poye, ki provnèt del Nouve Zelande, ki n'&nbsp;savèt voler et ki vikèt del nute, e sincieus latén <I><span lang=la>Apteryx spp.</span></I>. <span id="url">[[Kiwi_(oujhea)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wikipedia]].</span></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Kiwi (oujhea)]] 1438 22434 2003-12-13T18:24:40Z Pablo 5 sourdant imådje d'&nbs;on [[kiwi]], wice k'&nbsp;on voet bén li pea et li dvins do frut. imådje copieye do Wikipedia [[w:en:Image:Kiwifruit.jpg|en inglès]]; lo poitrait a stî saetchî pa on wikipedyin ([[w:en:User:Koyaanis Qatsi|en:User:Koyaanis Qatsi]]). 1439 22435 2003-12-13T18:25:42Z Pablo 5 loyén eciclopedeye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>kiwi 1</B></FONT> [o.n.] frut ki s'&nbsp;magne, e sincieus latén <I>Actinidia deliciosa</I>, avou ene vete soucrêye pule, ey ene cintinne di ptitès grinnes, et ene poyowe pea. <span id="url">[[Kiwi|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wikipedia]].</span></P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:kiwi_frut.jpg]]<BR><BR>on kiwi etir et des trintches, wice k'&nbsp;on voet bén li vete coleur del pule.<!-- imådje wikipedia --></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Kiwi]] 1440 35216 2005-07-17T19:45:46Z Pablo 5 '''Bidjîlêye''' (fr: ''Bergilers'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Oreye]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''4360''' (vî limero '''???''') * Limero diyalectolodjike: '''W&nbsp;10''' * Arondixhmint: [[Wareme]] * Sipotaedje: Les agaesses L'&nbsp;etimolodje do no ''Bdjîlêye'' vént do gayel-romin "Brugundiliacum" (amon li ptit Burgonde). Vîs scrijhas do no: Burginley (1346), Bregniley (1354). == Toponimeye == Nos d'&nbsp;plaeces di Bdjîlêye: a Målpå (fr: ''Malpas''); al Mer (fr: ''Mer-à-Pousset''); ås Noerès Spenes; e Parfonde Vå (prononcî ''Parfonde Wå''); al Pî-sinte (prononcî: ''pî-sin.ne''); e Rwå, Dizeu Wårletche; aviè La-Hôt; sol Tier (prononcî: ''sol tchinr''); so Vegnes (prononcî: ''so wegnes''). 1441 43915 2005-11-10T17:42:45Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Biè''' (fr: ''Biez'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Gré]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''1390''' (vî limero '''5982''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;13''' * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no ''Biè'' vént do tîxhon "berg" (tiene), la kel viyaedje di Biè est ådzeu d'&nbsp;on tiene. Vîs scrijhas: Berk (1213), Bierg (1276). 1442 59121 2006-06-02T15:26:34Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Xhoutsiplou''' (fr: ''Xhoute-si-plout'') est on hamtea do ban d'&nbsp;[[Manhé]] ([[Vå Xhavane]]) Li no provént di ''schoûte s'&nbsp;i plout'', on no assez corant po des plaeces avou des moléns a aiwe. ---- Vey eto: [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]], [[Xhoutsiplou (Esneu)]], [[Xhoutsiplou (Målimpré)]], [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] 1443 66002 2006-07-02T22:48:51Z Pablo 5 '''Xhoutsiplou''' (fr: ''Hout-si-plout'') est on no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;[[Esneu]]. Li no provént di ''schoûte s'&nbsp;i ploût'', on no assez corant po des plaeces avou des moléns a aiwe. [[Image:HoutSiPlou.jpg|thumb|Pire pol riminbraedje di l' ''univiersité d' Xhoutsiplou'' (s.n.r.)]] On eploye sovint ç' no d' plaece po cåzer, tot riyant, d' ene plaece k' on n' sait nén wice k' ele si trove. Insi, tins des margayes a l' univiersité d' Lovén, et dvant l' askepiaedje do [[Noû-Lovén]], on-z a simbolicmint planté ene pire a Xhoutsiplou, po l' ''univiersité d' Xhoutsiplou''. E 1995, ene soce nén recwårlante a pris l' no d' ''univiersité d' Xhoutsiplou'', et fé des conferinces so des tinmes umanisses. ---- Vey eto: [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]], [[Xhoutsiplou (Manhé)]], [[Xhoutsiplou (Målimpré)]], [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] == Difoûtrinne hårdêye == * [http://home.tiscali.be/houtesiplou/ Waibe di l' univiersité d' Xhoutsiplou] (e francès) [[fr:Houte-Si-Plout]] 1444 59119 2006-06-02T15:18:59Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Xhoutsiplou''' (fr: ''Xhoute-si-plou'') est on hamtea di [[Målimpré]] Li no provént di ''schoûte s'&nbsp;i ploût'', on no assez corant po des plaeces avou des moléns a aiwe. ---- Vey eto: [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]], [[Xhoutsiplou (Esneu)]], [[Xhoutsiplou (Manhé)]], [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] 1445 59120 2006-06-02T15:25:36Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Xhoutsiplou''' est on no d'&nbsp;plaece dilé [[Aiwêye]]. Li no provént di ''schoûte s'&nbsp;i ploût'', on no assez corant po des plaeces avou des moléns a aiwe. ---- Vey eto: [[Xhoutsiplou (Esneu)]], [[Xhoutsiplou (Manhé)]], [[Xhoutsiplou (Målimpré)]], [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] 1446 43916 2005-11-10T17:43:24Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Sour-so-Sambe''' (fr: ''Solre-sur-Sambre'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Erkelene]] * Dimorants: * Limero del posse: '''6560''' (vî limero '''6550''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;37''' * Arondixhmint: [[Twin]] * Sipotaedje: Nos d'&nbsp;plaece di Sour-so-Sambe: El Mwaiye (so plaece: ''El Mé''). Vîs scrijhas: Solria (1093), Sorra (1159). 1447 46988 2005-12-11T20:27:20Z Pablo 5 rifondaedje, sacwants loyéns '''Yåle''' (fr: ''Alle-sur-Semois'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Vresse]], metou sol hintche di [[Smwès]]. * Dimorants: (Yålîs, Yålires) 410 (1840); 614 (1910); 650 (1930) * Limero del posse: '''5550''' (vî limero '''6848''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;141''' * Sipotaedje des djins (ancyin): makets * Vîs scrijhas: ''Ale'' (1235); ''Alle'' (1290); latinijhî ''Alla'' dins l' pouyé rémwès di 1356. * Ecarts: li Ban d' Åle, Leviot et Hour. * Eglijhe: romane, basteye e 1824. * Patron: [[Sint Mår]]. * Dicåce: li dimegne après l' 22 d' awousse. Perlinaedje a [[Sint Utrope]] li 30 d' avri, po les convulsions des efants. == Etimolodjeye == Li no d'&nbsp;''Yåle'' [[etimolodjeye gayele|vént do gayel]] "allo" (pire), avou etroclaedje d'&nbsp;on Y di bele oyance; pa drî ene voyale li no est scrît et prononcé ''Åle''; eg: ''li ban d'&nbsp;Åle''. Roland pantche pol no do [[bî]] ki aroze li viyaedje et ki s' åreut lomé: "Ala". == Istwere == Come tos les bans a hintche di [[Smwès]], Yåle, avou [[Frôhan]] et [[Côrbion]], esteut pårotche do concile di Mouzon, årtchidiyaconé di [[Reims]] djusk' e 1801; curé investi pås deputés di [[Bouyon]] et d' [[Orcîmont]], Yåle estant leu proprieté indivis, dipwis l' arindjmint pris pa Bauduin d' Orchymont et Jean d'Eppes, eveke di Lidje, duk di Bouyon, et k' a duré tot l' [[ancyin redjime]] (disk' e 1795). Ene indivizion k' a metou Yåle a coete des tribulåcions k' ont cnoxhou les ôtes viyaedjes. L' aiwe di Smwès ere ossu li ligne di pårtaedje eter li ''pagus'' d' Årdene et l' ''pagus'' di Castrice '''Pagus castricensis'''. Li viyaedje esteut d' abôrd sometou al lwè d' [[Biômont]] (1577), mins a vite passé al coutume di Bouyon. (codificåcion di 1628) Tins del [[prumire guere daegnrece]], li 24 d' awousse 1914, i gn ourit on combat d' erire-wåde å pont d' Åle. I gn ourit 38 måjhons di broûlêyes. Al levêye di sôdårds e 1914 end ourit 52 do viyaedje d' Åle, eyet eto 24 deportés e 1916. Al [[deujhinme guere daegnrece|guere du 1940-45]], i gn ourit on maki foirt actif dins les bwès d' Rèbwê (Rebais) == Economeye == Yåle a stî l' sourdant di plantaedje do toubak so Smwès, amoenné på mwaisse di scole J.B. Pierret k' end aveut planté ene are e 1856. Dins les anêyes 1930, gn aveut a Yåle dipus d' 2 miyons di plants d' toubak (90 hectares so 120). Yåle a stî lontins on payis d' [[schaye|ardwezes]] (di 1836 a 1930). On-z è tiréve a "Rèpossô" et à "Laplet". == A vey == * Les ardwezires di Rèpossô. * Les ponts d' vuwe do Sacré-Cour et d' Naglémont (so [[Tchairire]]). ''Sourdant : Gérard, Dinant 1932'' 1448 22444 2003-12-14T20:54:14Z Pablo #REDIRECT [[Yåle]] 1449 51334 2006-03-12T14:27:11Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Bale}} '''Bålé''' (fr: ''Baulers'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nivele]]. * Limero del posse: '''1401''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;88''' * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do vî tîxhon "bân-lare" (bouxhnisse metou en on plat payis). 1450 51335 2006-03-12T14:27:25Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Barxhon}} '''Bårxhon''' (fr: ''Barchon'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité d'&nbsp;[[Blegneye]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''4671''' (vî limero '''4511''') * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;55''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: 1451 51336 2006-03-12T14:27:32Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Befe}} '''Bêfe''' (fr: ''Beffe'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Rindeu]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''6987''' (vî limero '''6992''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;24''' * Arondixhmint: [[Måtche]] L'&nbsp;etimolodjeye do no vént di l'&nbsp;[[Aiwe di Bêfe]]; ki vént do tîxhon "bat-ahwjo" (boune waide, did la, boune aiwe). 1452 43919 2005-11-10T17:43:51Z Pablo 5 {{djermon}} L'&nbsp;aiwe di '''Bêfe''' (fr: ''Befve'') est ene aiwe k'&nbsp;egolene divins [[Berwinne]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "bat-ahwjo" (boune waide, did la, boune aiwe). 1453 56882 2006-05-15T03:40:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Beez]] [[Image:Beez1.jpg|thumb|li viye måjhone cominåle, asteure sicole cominåle]] '''Bê''' (fr: ''Beez'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5000''' (vî limero '''5128''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;78''' * Arondixhmint: [[Nameur]] Viyaedje metou so [[Mouze]], djus d'&nbsp;Nameur, avou on grand pont so l'&nbsp;otovoye Brussele-Lussimbork ki passe ådzeu. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do gayel "bé" (sourd u beyôle). Vîs scrijhas: Beus (535), Beiss (832). {{Commons|Category:Beez}} [[fr:Beez]] [[nl:Beez]] 1454 43180 2005-11-05T12:00:12Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Ansreme''' (fr: ''Anseremme'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Dinant]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5500''' * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;51''' * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sipotaedje: Ansreme a stî rebané avou [[Bovegne]], [[Drouwance]] et [[Dinant]] e [[1964]]; divant les grands rebanaedjes di [[1971]]. 1455 22451 2004-06-17T08:42:57Z Pablo 5 [[L' Elpe]] L'&nbsp;aiwe d'&nbsp;'''Årdjintene''' (fr: ''Argentine'') est on rew ki court a [[L' Elpe|l'&nbsp;Elpe]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vén do latén "argentum" (aiwe claire come di l'&nbsp;årdjint). Vey eto: [[L' Elpe|L'&nbsp;Elpe]]. 1456 57917 2006-05-22T09:40:15Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon viyaedje|Avle}} '''Åvlè''' (fr: ''Auvelais'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané dins [[Sambveye]]. * Limero del posse: '''5060''' (vî limero '''5700''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;88''' 1457 58204 2006-05-24T19:13:35Z Pablo 5 loyén Antene (viyaedje) {{djermon viyaedje}} '''Antene''' (fr: ''Anthisnes'') est ene comene del Walonreye el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Anthisnes Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimanants: 3.903 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Hu]] * Sitindêye: 37,30&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 104.64&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Antene: [[Antene (viyaedje)|Antene]] avou [[Hodî]], [[Taviere]], [[Viyåtour]]. <gallery> Image:Anthisnes JPG01.jpg|Li viye cinse di l' abeye Sint-Lorint (17inme sieke). Image:Anthisnes (Limont) JPG01.jpg|Li cinse “del Tchapele” (15-19inme sieke). </gallery> ---- Des spots a vey avou Antene so l'&nbsp;esplicant motî: [[Motî:Antene|Antene]] {{Commons|Category:Anthisnes}} {{ProvinceLidje}} [[en:Anthisnes]] [[eo:Anthisnes]] [[fr:Anthisnes]] [[nl:Anthisnes]] 1458 43182 2005-11-05T12:00:31Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Ambli''' (fr: ''Ambly'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nassogne]]. [[Imådje:Ambli.jpg|thumb|Ambli et ses campagnes]] * Limero del posse: '''6953''' (vî limero '''6941''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;92''' * Arondixhmint: [[Måtche]] * Sipotaedje: les [[Bok]]s (po les omes), les Gades (po les femes) [[Imådje:Ambly.jpg|thumb|Viye cinse d' Ambli <small>(acwarele da Marie Lefébure)</small>]] L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do gayel "amilia" (sôre di mårgurite). [[fr:Ambly]] 1459 22455 2005-06-02T14:02:49Z Lucyin 16 [[Imådje:atrivau_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe d' Atrivå]] '''Atrivå''' (fr: ''Hatrival''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sint-Houbert]]. * [[Limero del posse]]: '''6870''' (vî limero '''6902''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne&nbsp;15''', mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje des djins: Les Coirbås 1460 65484 2006-06-29T09:47:57Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fr:Bande (Belgique)]] {{djermon viyaedje}} '''Bande''' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nassogne]]. * Dimorants: (Bandurlin, Bandurlinne) * Limero del posse: (vî limero '''6951''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;44''' * Arondixhmint: [[Måtche]] * Sipotaedje: Bandits u Bandwolins {{Commons|Category:Bande}} [[fr:Bande (Belgique)]] 1461 43921 2005-11-10T17:44:11Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Baileu''' (fr: ''Baileux'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Chimai]]. * Limero del posse: '''6464''' (vî limero '''6481''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;80''' * Arondixhmint: [[Twin]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no est èn erî-rfwait do latén "bajulavus" ([[bayou]]). == Plaeces di Baileu == Nîmlete, hamtea metou sol [[Noere Aiwe]]. 1462 45886 2005-11-27T21:35:18Z Pablo 5 loyéns, limeros del posse eyet diyalectolodjike '''Båzeke''' (fr: ''Basècles'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e payis picård, rebané avou [[Beleul]]. * Limero del posse: '''7971''' (vî limero '''7660''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''A 57''' * Lingaedje do payis: [[picård]] * Arondixhmint: [[Ate]] L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do latén "basilica" (eglijhe, sovint basteye so on monumint ås moirts gålwès). == Istwere == Li viyaedje, metou djusse dilé l'&nbsp;grand-voye rominne Bavai-Velzeke, fourit mwints côps avadji pås sôdårs francès ([[1478]], [[1557]]-[[1559]], [[1649]], [[1709]], [[1712]]). Tot fougnant l'&nbsp;viyaedje e [[1848]], on-z a toumé so on çmintire merovindjin avou 50 tombes. == Industreyes == cårires di bleuwe pire == Difoûtrinnès hårdêyes == [http://www.basecles.com/ Li waibe del comene] 1463 43924 2005-11-10T17:44:40Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Loyi''' (fr: ''Loyers'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5101''' (vî limero '''5134''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;80''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sipotaedje: * Hamteas di Loyi: [[Bossîmé (Loyi)|Bossîmé]], [[Limoe (Loyi)|Limoe]] (so plaece: Limwè, e F. ''Limoy''). * No di des plaeces di Loyi: Piersete, e l'&nbsp;Hourlinne (so plaece Ôrlin.ne); e Båkea; e Nanvoye; li pî-sinte des cénk frés; li rotche a l'&nbsp;årdjint. * Sicrijheu e walon: Guy Brenner. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on bodje tîxhon "ley" (rotche), avou l'&nbsp;cawete cawete -i (plaece ås rotches). 1464 48143 2005-12-26T11:54:21Z Borbouze 21 '''Badjimont''' (fr: ''Bagimont'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis tchampnwès, rebané avou [[Vresse]] et k’è don passé dul Province du Lucsambourg al Provine du Nameur. * Dimorants: (Badjimonès, Badjimonesse) * Limero del posse: '''5550''' * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;65''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Nos di des plaeces di Badjimont: li Mintchenoe (lu / ou Mintchènwa). * Stinduwe : 378 Ha., dont 155 Ha. du bwès d’ comune. * Altitude : 360 m. à l’èglijhe * Eplaeçmint sol Daegn : 49°49’55 N – 4°52’33 E. * Dimanants : 136 (1817) ;160 (1821) ;193 (1893) * Sipotaedje : - * Canton : Djedene * Arondixhmint ; Dinant * Province : Namur * Payi : Beljike. * Vîs scrijhas : Bagimont * Ecarts : Ås essarts. * Êwes : On dit ku, pou les goutîres du l’ èglijhe , yène mon.ne l’êwe à la Smwas, l’ôte à Mouze. * Eglijhe : dèpandot dul paroche du Neufmanil .(F) Ruvnu ou diocèse du Nameur an 1823 * Patron : Sint Jean-Baptiste * Dicåce : dimègne après l' 24 du jwin * Sourdant : Tandel VI a, 1893 Badjimont est li seu pont sol payis tchampnwès d'&nbsp;Beldjike; i n'&nbsp;a nén stî studyî påzès inketes diyalectolodjikes da [[Jean Haust]]. === Etimolodjie === Bagi catchrot in patronyme (Prat) === Histwere === Ou XIII° s., fief d’ Orcimont poul viyaedje et du Bohan poul bwès d’Haméchenoit . Passe par après ou Sègneur Bois de Fiennes jusk’ al rèvolucion. * An IV, 25 fructidor, comune de Suny, canton de Neufmanil (F), dèpartemant des Ardènes. * 1815 6 djanvî, passe du canton de Méziéres (F) ou canton de Bouyon. (B) * 1823, comune du Suny. * 1859, 24 du mêy, duvint comune. * 1965, rupasse à Suny. * 1977, rabané avu Vresse, à passant dul Province du Lucsambourg al Province du Nameur. === La pwêre du Badjimont === Proverbe fwârt counu des buveus d’ goute, ki n’ hèsitint wêre à bwâre 3 goutes putot k’ deus. Du là, la pwêre du Badjimont. 1465 59529 2006-06-06T16:50:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bas-Payis espagnols +Bas Payis espagnols) '''Barbinçon''' (fr: ''Barbençon'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Biômont]]. * Limero del posse: '''6500''' (vî limero '''6571''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;52''' * Arondixhmint: [[Twin]] * Sipotaedje: les Cous d'&nbsp;tchôdron. * Nos d'&nbsp;plaeces: Braibancinea (''Barbincignô'') * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Barbinçon|e splitchant motî]] == Istwere == Li no d' Barbinçon est cnoxhou dispu [[869]], dins on [[poliptike]] di l' [[abeye di Lobe]]. Li signeurreye di Barbinçon, avou les viyaedjes di [[Boussu-dlé-Walcoû|Boussu]], [[Erpiyon]], [[Rinliye]] eyet [[Vergniye]] esteut ene des doze pwaireyes del [[Conteye do Hinnot]], k' a dmoré dal famile Barbinçon disk' å [[15inme sieke]], pus après k' a stî al [[Måjhone di Legne]]. Li ban d' Barbinçon divna francès e [[1697]], après l' [[Påye di Nîmegue]], et l' dimaner e [[1697]], al [[Påye di Rijswijck]] k' eclawe li frontire inte [[France]] et les [[Bas Payis espagnols]], come tere francesse esserêye å mitan des [[Bas-Payis]]. Ci n' est k' e [[1815]] ki li Rwè [[Wiyåme d' Olande]] fijha rmete l' esserêye tere dins les [[Bas-Payis Olandès]], conte l' idêye des dmanants ki vlént dmorer Francès, mågré k' leu eglijhe rilvéve di l' [[evetchî d' Lidje]]. == Industreyes == Veulreye (disk'&nbsp;e [[anêyes 1800|1800]]); saetchaedje et travayaedje di noer måbe (disk'&nbsp;a [[anêyes 1910|1910]]). 1466 22462 2005-04-23T10:11:19Z Lucyin 16 [[Imådje:asnoe_leglijhe.jpg|thumb|Asnoe dlé l' Tchestea]] '''Asnoe''' (fr: ''Assenois''; so plaece ''Asnwa'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Leglijhe]] ''I gn a des ôtès plaeces lomêyes [[Asnoe (ôtes)|Asnoe]].'' * Limero del posse: '''6860''' (vî limero '''6736''') * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;63''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje: Haits (vénreut motoit do prononçaedje so plaece di ''et'') Po l' etimolodjeye, les sinonimeyes et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Asnoe|l' esplicant motî]]. 1467 22463 2005-04-22T21:54:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Hamwè]] 1468 22464 2005-04-22T21:52:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ofagne]] 1469 59134 2006-06-02T15:51:07Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Belva-dle-Bouyon}} '''Belvå-dlé-Bouyon''' (fr: ''Bellevaux'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Bouyon]]. * Limero del posse: '''6834''' (vî limero '''6834''') * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;55''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje: 1470 57909 2006-05-22T08:23:34Z Maîsse Arsouye 156 '''Djiblou''' (fr: ''Gembloux''), c' est ene [[rebanêye comene]] del [[Walonreye|Waloneye]], el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Gembloux Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene di Djiblou]] * Dimanants: 20.899 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 96,28&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 217,06&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Djiblou: [[Djiblou (veye)]], [[Beuzet]], [[Bossere]], [[Bôtè]], [[Côroe-l'-Tchestea]], [[Ernadje]], [[Grand-Lé]], [[Grand-Mayni-dlé-Djiblou|Grand-Mayni]], [[Les Înes]], [[Lonzêye]], [[Mazi]], [[Såvnire]]. Djiblou si trove al [[Motî:croejhlåde|croejhlåde]] des voyes [[Brussele]]-[[Nameur]], et [[Tongue]]-[[Tchålerwè]], did la si etimolodjeye (''geminiacum'', [[Motî:djermale|djermale di voyes]]). Li veye est rlomêye po si Faculté d'&nbsp;agronomeye. Li sipot des Djibloutwès, c'est ''les coutelîs'' paski l' vile esteut rlomêye eto po ses couteas. Mins on n' fwait pus waire di couteas a Djiblou asteure. == A vey == [[Imådje:Gembloux JPG05.jpg|thumb|250px|Li Cloke-Poite et l' Otel di Veye]] Li Cloke-Poite (befroe) di Djiblou a stî rashiou å Patrimoenne do Monde pa l' [[UNESCO]]. Les djårdéns et les cortis del Faculté d' agronomeye. Li tchestea et l' eglijhe di Côroe. <br style="clear:both;" /> {| cellpadding="0" cellspacing="0" |- |[[Imådje:Gembloux JPG02.jpg|thumb|245px|none|Li Måjhone di Veye (Måjhone do [[Bayî]] - XIIe sieke)]] |[[Imådje:Gembloux JPG03.jpg|thumb|245px|none|Coine nôr-coûtchant del Måjhone do Bayî]] |} == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.gembloux.be/ Waibe del comene] * [http://www.gembloux.be/ot/histoire_de_gembloux.htm Waibe so l' istwere di Djiblou] * [http://www.gembloux.be/ot/office.htm Co ene waibe e walon so Djiblou] {{ProvinceNameur}} [[de:Gembloux]] [[en:Gembloux]] [[eo:Gembloux]] [[fr:Gembloux]] [[nl:Gembloers]] [[no:Gembloux]] 1471 43922 2005-11-10T17:44:28Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Belvå-Lignouveye''' (fr: ''Bellevaux-Ligneuville'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Måmdey]]. * Limero del posse: '''4960''' (vî limero '''4892''') * Limero diyalectolodjike: '''My&nbsp;4''' * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sipotaedje: 1472 59117 2006-06-02T15:14:43Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje|Belva-dle-Han}} '''Belvå-dlé-Han''' est on hamtea di [[Han-so-Lesse|Han]], la wice ki l'&nbsp;[[Aiwe di Lesse]] mousse dins l'&nbsp;egolina d'&nbsp;Belvå. 1473 22469 2003-12-16T09:35:19Z Pablo #REDIRECT [[Bailou]] 1474 22470 2003-12-16T09:35:25Z Pablo #REDIRECT [[Bailou]] 1475 59128 2006-06-02T15:38:44Z Pablo 5 loyén '''Bailou''' (de: ''Bälen'', so plaece ''Bååle'') est ene comene di Walonreye, el [[province di Lidje]], e payis ripuwaryin. [[Imådje:Baelen Liège Belgium Map.png|thumb|right|Eplaeçmint d' Bailou]] * Dimorants: 3888 ([[2004]]) * Limero del posse: '''4837''' (vî limero '''4832''') * Limero diyalectolodjike: '''Ve&nbsp;52''' * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sitindêye: 85,75&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 45,34&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Bailou: Bailou avou [[Maemek]] * Hamteas d'&nbsp;Bailou: [[Bokhô (Bailou)|Bokhô]] (de: ''Bocho''), [[Les Hetches]] (de: ''Heggen''); [[Hôthém]] (de: ''Honthem''), [[Mazarinne]] (de: ''Mazarinnen''), [[Moxhné]] (de: ''Meuschenen''), [[Nêrete]] (de: ''Nêrete''), [[Ôvrote]] (de: ''Overöt''). L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on erî-rfwait latén "bajulavus" ([[bayou]]). Vîs scrijhas: Bailus (1148). == Istwere == [[Image:Baelen_1.jpg|280px|thumb|left]] E [[1565]], bråmint des dmorants d'&nbsp;[[Maemek]] avént stî rbatijhî ([[protestantisse|protestants]]), mins i dvént s'&nbsp;catchî po shuve les pretchaedjes clandestins dins les Fagnes. Après, come on-z a ctchessî waeraxhmint les protestants, les Maemurlins ont-st ebagué eviè l'&nbsp;[[Palatinat]]. Les djins k'&nbsp;ont dmoré ont dmoré araedjeymint [[catolicisse|catolikes]]. E [[1814]], a pierdou li hamtea di Gemereht, raloyî al [[Prûsse]] avou [[Kettenis]]. Foirt moudri ås gueres di [[prumire guere daegnrece|1914]] eyet di [[deujhinme guere daegnrece|1940]] (prumî viyaedje bedje). Gn ourit 17 måjhons broûlêyes e moes d'&nbsp;awousse [[1914]], et 17 civils fuziyîs. E&nbsp;[[1940]], [[Adolf Hitler|Hitler]] oblidja les djonneas a-z aler sôdårds dins l'&nbsp;årmêye almande. == Industreyes == Industreye del linne, fabrikes di draps, tchåfors da Cockerill; menes di fier åzès Hetches (1890) {{ProvinceLidje}} [[en:Baelen]] [[eo:Baelen]] [[fr:Baelen]] [[nl:Baelen]] 1476 60117 2006-06-10T10:00:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Arlon]] '''Årlon''' (fr: ''Arlon'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Arel'') est ene veye di Walonreye, e payis lussimbordjwès-cåzant; c'&nbsp;est li mwaisse-veye del [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Arlon Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint d' Årlon dins l' province]] * Dimorants: 25.261 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6700''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: Årlon * Sipotaedje: (vey pus bas) * Ban d'&nbsp;Årlon: [[Årlon (veye)]] avou: [[Bunnert]], [[Buergelter]] (Åtébas), [[Giisch]], [[Häschel]] (Hinch), [[Täernech]]. * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]] (cåzé pa 10% del djin e [[1978]]) * Sitindêye: 119,29&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 211,76&nbsp;djins/km² Vîs scrijhas: Orolaunum (100), Castellum Harlonis (750). Årlon pårtaedje avou [[Tongue]] li statut di pus ancyinne veye di [[Beldjike]]. Elle a-st on ritche muzêye årkeolodjike avou des vestidjes galo-romins. Årlon est adjermalêye avou les veyes di [[Saint-Dié-des-Vosges]] ([[France]]), [[Bitburg]] ([[Almagne]]), [[Sulphur]] ([[Louwiziane]], [[USA]]), [[Hayange]] ([[France]]) eyet [[Market Drayton]] ([[Rweyåme Uni]]). == Lingaedjes == Årlon, c' est eto l' mwaisse-veye do [[Payis d' Årlon]] (en almand, ''Arelerland''), c'&nbsp;est les viyaedjes del Beldjike ki djåzèt [[lussimbordjwès]]; mins li lingaedje do payis n'&nbsp;est nén ricnoxhou oficirmint, li veye estant veyowe come unicmint francofone. == Istwere (dispu 1977) == Årlon a divnou rlomé pattavå l' daegn e 2004 di cåze do [[Afwaire Dutroux|procès Dutroux]]. {{ProvinceLussimbork|Arlon}} [[af:Arlon]] [[cs:Arlon]] [[de:Arlon]] [[el:Αρλόν]] [[en:Arlon]] [[eo:Arlon (Belgio)]] [[fr:Arlon]] [[lb:Arel]] [[li:Aarle]] [[nl:Aarlen]] [[pl:Arlon]] [[ro:Arel]] [[sv:Arlon]] 1477 60429 2006-06-14T17:30:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Luksemburški jezik]] [[Categoreye:Lussimbork|Lussimbordjwes]] [[Categoreye:Lingaedjes|Lussimbordjwes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; tîxhon coûtchantrece &gt; hôt-almand &gt; moyén-almand &gt; '''lussimbordjwès''' ---- [[Imådje:lussimbordjwes_lives.jpg|thumb|Lives e lussimbordjwès dins on grand botike ([[Stråssene]], 2005)]] Li '''lussimbordjwès''' (''Lëtzebuergesch'' e lussimbordjwès, ''francique mosellan'', ''Moselfränkisch'' po les linwincieus), c' est on lingaedje tîxhon djåzé el [[Grande Dutcheye do Lussimbork]], des pårteyes d'&nbsp;[[Almagne]], di [[France]] et del [[Walonreye]] (viyaedjes åtoû d'&nbsp;[[Årlon]] eyet [[Sint-Vi|Sankt-Vith]]). Li lussimbordjwès est eto djåzé påzès Tîxhons do [[Zivenbork]] (Transilvaneye), el [[Roumaneye]]. El Grande Dutcheye il a stî proclamé come lingaedje nåcionå oficir dispoy [[1984]] Li lussimbordjwès est on mimbe del famile moyén-almand des lingaedjes tîxhons do groupe ''hôt-almand''; li minme famile ki l'&nbsp;[[almand]] standård. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''lb''' == Egzimpe di tecse e lussimbordjwès == [[Imådje:lussimbordjwes_wi.jpg|thumb|on ptit live del soce ''Areler Land a sprooch'', 1979]] * e lussimbordjwès: All Mënsch kënnt fräi a mat deer selwechter Dignitéit an dene selwechte Rechter op d'Welt. Jiddereen huet säi Verstand a säi Gewësse krut an soll an engem Geescht vu Bridderlechkeet denen anere géintiwwer handelen. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Vicansté do lussimbordjwès e payis d' Årlon == {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+ '''Tåvlea di l'&nbsp;uzaedje do lussimbordjwès dins les viyaedjes do Payis d'&nbsp;Årlon e 1978 (tot cminçant påzès cis kel djåzèt co foirt).''' |- ! style="background:#efefef;"| Viyaedje (e lussimbordjwès) ! style="background:#efefef;"| (e walon) ! style="background:#efefef;"| % ki djåzèt luss. ! style="background:#efefef;"| % ki nel djåzèt nén |- |Noutem || [[Notombe]] || 90 || 10 |- |Hiewerdang || [[Haberdji]] || 90 || 10 |- |Giisch || [[Guiyisch]] || 90 || 10 |- |Tënnen || [[Tîtindje]] || 87 || 13 |- |Hondel || [[Hondlindje]] || 85 || 15 |- |Diddebuurg || [[Tiômont]] || 85 || 15 |- |Attert || [[Ater (viyaedje)|Ater]] || 80 || 20 |- |Tontel || [[Tontlindje]] || 76 || 24 |- |Gehaamselchert || [[Nåbrissåt]] || 75 || 25 |- |Séilen || [[Sélindje]] || 75 || 25 |- |Nidderälter || [[Åtébas]] || 75 || 25 |- |Woulker || [[Wåclindje]] || 70 || 30 |- |Ternech || [[Tournich]] || 70 || 30 |- |Häerzeg || [[Hachî]] || 65 || 35 |- |Martel || [[Måtlindje]] || 60 || 40 |- |Miézeg || [[Messanceye]] || 60 || 40 |- |Bunnert || [[Bouner]] || 60 || 40 |- |Hueldang || [[Halazi]] || 60 || 40 |- |Häischel || [[Hinsch]] || 50 || 50 |- |Attem || [[Atusse]] || 50 || 50 |- |Eiben || [[Åbindje]] || 45 || 55 |- |Fäteler || [[Faiviè]] || 15 || 85 |- |Arel || [[Årlon]] || 10 || 90 |- |Tot l'&nbsp;payis || d'&nbsp;Årlon || '''66''' || 34 |} ==Sacwantès plakes e lussimbordjwès== [[Imådje:tontlindje_wi.jpg|thumb|Plake a Tontlindje]] * A [[Tontlindje|Tontel]] (Beldjike) * A [[Måtlindje|Maartel]] (Beldjike) == Difoûtrinnès hårdêyes == [[Imådje:mautlindje_seure_wi.jpg|thumb|Plake a Måtlindje]] * [http://lb.wikipedia.org/ Wikipedia e lussimbordjwès] * [http://www.rtl.lu/ Li waibe del radio-televuzion lussimbordjwesse] (e lussimbordjwès) * [http://www.eis-sprooch.lu/index.asp Li waibe d'&nbsp;"eis sprooch" sol lingaedje lussimbordjwès] [[af:Luxemburgs (taal)]] [[ar:لغة لوكسمبورغية]] [[ast:Luxemburgués]] [[bg:Люксембургски език]] [[br:Luksembourgeg]] [[ca:Luxemburguès]] [[cs:Lucemburština]] [[da:Luxembourgsk (sprog)]] [[de:Luxemburgische Sprache]] [[el:Λουξεμβουργιανή γλώσσα]] [[en:Luxembourgish language]] [[eo:Luksemburga lingvo]] [[es:Idioma luxemburgués]] [[fi:Luxemburgin kieli]] [[fr:Luxembourgeois]] [[he:לוקסמבורגית]] [[hr:Luksemburški jezik]] [[it:Lingua lussemburghese]] [[ja:ルクセンブルク語]] [[ko:룩셈부르크어]] [[kw:Lushaborgek]] [[lb:Lëtzebuergesch]] [[li:Luxemburgs]] [[ms:Bahasa Luxembourg]] [[nl:Luxemburgs]] [[no:Luxembourgsk språk]] [[pl:Język luksemburski]] [[pt:Língua luxemburguesa]] [[ro:Limba luxemburgheză]] [[ru:Люксембургский язык]] [[sk:Luxemburčina]] [[sv:Luxemburgiska]] [[zh:卢森堡语]] 1478 22474 2003-12-16T12:46:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>dicweli</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dcweli</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fini.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] <B>1.</B> mori tot amwinrixhant pår. <I>Les infirmires sognèt des prijhnîs låtchîs so parole, etassîs dvins des guetos, divant di dcweli</I> (A. Gauditiaubois). <I>Les cis ki sont do minme sonk ont ene foice so n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte; i plèt "magnî l'&nbsp;sonk do cour" d'&nbsp;on parint et insi, li fé dcweli</I> (J.M. Lecomte). <I>Fåt saveur k'&nbsp;après ene dizingneye pareye, ces biesses la ni savèt pus magnî normåldimint, et k'&nbsp;ele si leyèt dcweli</I> ([http://rifondou.walon.org/otjacques-rif.html#vatches P. Otjacques]). rl a: [[Motî:alanmi|alanmi]], [[Motî:discheure|si discheure]]. <span lang=fr>F. dépérir, décliner.</span> <B>2.</B> endaler tot doûçmint, tourner a rén. <I>I s'&nbsp;fåt mete a l'&nbsp;idêye K'&nbsp;ele dicwelixh, li veye</I> (M. David). rl a: [[Motî:croufyî|croufyî]]. <span lang=fr>F. péricliter.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. </P> 1479 22475 2004-07-23T09:46:15Z Pablo 5 sins 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croufyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:dicweli|dicweli]] (tourner a rén). <I>Cwand k'&nbsp;i ploût al pitite Sint-Djan, les blés evont croufiant.</I> <span lang=fr>F. dépérir.</span> <B>2.</B> si ramasser so lu minme come on [[Motî:croufieus|croufieus]] (po ene plante ki souwe å solea, metans). <I>Totes les plantes do corti croufiént et rôtyî et tchaforner padzo les cwate soleas.</I> (G. Brenner) <span lang=fr>F. rabougrir.</span> 1480 22476 2005-03-18T23:20:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discheure</B> (si discheure)</FONT> [v.pr.] si [[Motî:dicweli|dcweli]], amwinri pår. <I>Dispu sacwants moes, ele s'&nbsp;aveut leyî aler et si discheure tote: hodêye, li djin</I> (E. Gilliard). rl a: [[Motî:alanmi|alanmi]]. Coinrece walon do Mitan. Bodje: * [[Motî:scheure|scheure]] 1481 60083 2006-06-09T07:44:51Z R. Giskard Reventlov 17 /* Discrijhaedje */ == Discrijhaedje == Mape do [[Vietnam]], avou les scrijhaedjes e vietnamyin imådje copieye do wikipedia [[w:vi:Image:Ban do Viet Nam.png|e vietnamyin]] == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 1483 60085 2006-06-09T07:47:15Z R. Giskard Reventlov 17 NowCommons {{NowCommons|Vietnam_coa.gif}} Åres nåcionåles do [[Vietnam]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Viet-coa.PNG|en inglès]] 1484 65269 2006-06-25T22:47:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tk:Wýetnam]] [[Categoreye:Vietnam|*]] Li '''Vietnam''' est on payis d'&nbsp;[[Azeye]] do sudess; ses vijhéns sont li [[Cambodje]], li [[Lawosse]] eyet l'&nbsp;[[Chine]]. <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px"> <caption><font size="+1">'''Republike socialisse do Vietnam'''<br> '''Cộng Hoà Xã Hội<br>Chủ Nghĩa Việt Nam'''</font></caption> <tr><td style="background:#efefef;" align="center" colspan=2> <table border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"> <tr> <td align="center" width="140px">[[Imådje:Vietnam_flag_medium.png]]</td> <td align="center" width="140px">[[Imådje:Vietnam-coa.png]]</td> </tr> <!-- <tr> <td align="center" width="140px">([[Drapea di Xxxxx|Detays]])</td> <td align="center" width="140px">([[Åres nåcionåles di Xxxxx|Detays]])</td> </tr> --> </table> </td></tr> <tr><td align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"><font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Độc lập, tự do, hạnh phúc<br> (indepindince, liberté, bouneur)''</font></td></tr> <tr><td align=center colspan=2>[[Imådje:LocationVietnam.png]]</td></tr> <tr><td>[[Lingaedje oficir]] </td><td>[[vietnamyin]]</td></tr> <tr><td>[[Mwaisse-veye]] </td><td>[[Hà Nội]]</td></tr> <tr><td>[[Djivêye des prezidints do Vietnam|Prezidint]]</td><td>[[Trần Đức Lương]]</td></tr> <tr><td>[[Djivêye des prumîs minisses do Vietnam|Prumî minisse]]</td><td>[[Phan Văn Khải]]</td></tr> <tr> <td>[[Sitindêye]] <br>&nbsp;- Totåle <br>&nbsp;- % aiwe</td> <td>[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 65inme]] <br> 329.560&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br> 13%</td></tr> <tr> <td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totåle ([[2002]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td> <td>[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 14inme]] <br> 81.098.416&nbsp;dimorants <br> 264&nbsp;djins/km² </td></tr> <tr> <td>[[Indepindince]] <br>&nbsp;- Declarêye <br>&nbsp;- Ricnoxhowe </td> <td>del [[France]] <br>[[2 d' setimbe]] [[1945]] <br>[[1954]]</td></tr> <tr><td>[[Manoye]] </td><td>[[Dong]] (VND)</td></tr> <tr><td>[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] </td><td>[[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +7</td></tr> <tr><td>[[Imne nåcionå]] </td><td>''[[Tiến Quân Ca]] (les tropes avancixhèt)''</td></tr> <tr><td>[[Dominne Internet]] </td><td>.VN</td></tr> <tr><td>[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] </td><td>84</td></tr> </table> == Istwere == Li [[France]] ocupa tot l'&nbsp;Vietnam e [[1884]], po ndè fé ene colneye come pårteye di l'&nbsp;[[Indochine]]. Tins del [[deujhinme guere daegnrece]], li [[Djapon]] tchessa les francès et s'&nbsp;rinde mwaisses do Vietname (et di tote li redjon). Al fén del guere, les vietnamyins declarèt leu-z indepindince e [[1945]]; mins nerén li France, avou l'&nbsp;aidance des [[Estats Unis]], saye di rprinde li contrôle di l'&nbsp;ancyinne colneye. S'&nbsp;eshût ene guere inte li Vietnam eyet l'&nbsp;[[France]], li [[guere d' Indochine]], ki finirè-st e [[1954]] avou l' [[batreye di Ðiện Biên Phủ]]; li France k'&nbsp;a pierdou l'&nbsp;guere, si rsaetche do payis; mins al conferince di Djeneve, li payis est pårti e deus, timporairmint; a bijhe li teritwere contrôlé påzès comunisses, a nonne li teritwere contrôlé påzès foices siconte-comunisses. Des eleccions djeneråles årént dvou esse fwaites e djun [[1956]] pol reyunifiaedje do payis, mins li govienmint do sud Vietnam da [[Ngo Dinh Diem]], sotnou pås [[Estats Unis]], refuza del fé, peu k'&nbsp;ele soeyexhe wangnêyes påzès comunisses gråces al popularité da [[Hô Chi Minh]]. L'&nbsp;aidance economike et militåre des [[Estats Unis]] å Sud-Vietnam crexha tot åd dilong des [[anêyes 1960]], po sayî d'&nbsp;bate les comunisses dins l'&nbsp;guere inte li sud eyet l'&nbsp;nôr do payis. Mins nerén, l'&nbsp;årmêye estazunyinne si rsaetcha do payis e [[1973]], et deus anêyes pus tård l'&nbsp;årmêye do Nôr-Vietnam prinda les dierinnès veyes do Sud-Vietnam, finixhant-st insi li reyunifiaedje do payis. Li guere fijha 3.800.000 moirts, eyet des distrujhaedjes economikes ey ecolodjikes k'&nbsp;ont co des consecwinces des dijhinnès d'&nbsp;anêyes pus tård. == Politike == Li Vietnam est ene [[republike]]. Li droet d'&nbsp;vôte est acoirdé a tot citweyin di pus di 18 ans. Li [[prezidint]] est li tchîf di l'&nbsp;Estat, dismetant kel prumî minisse est li tchîf do govienmint. Li prezidint est nomé på pårlumint. [[Trần Đức Lương]] est prezidint do payis dispoy li [[24 di setimbe]] [[1997]]. Li sistinme djudiciåre est fondé sol droet francès eyet so les teyoreyes comunisses. Li pouvwer ledjislatif est egzercé pa ene seule tchambe, compôzêye di 450 sidjes ranovlés tos les 5&nbsp;ans. Li lingaedje oficir, li [[vietnamyin]], si scrît oficirmint avou l'&nbsp;[[alfabet latén]], et çoula dispoy [[1918]]. Li sistinme di romanijhaedje eployî si lome ''[[quốc ngữ]]''; c'&nbsp;est onk des råles lingaedjes d'&nbsp;[[Estrinme Oryint]] a aveur discandjî des caracteres chinwès viè l'&nbsp;[[alfabet latén]]. == Provinces == Li Vietnam est pårti e 58 provinces et 3 municipålités. Les 58 provinces sont: [[An Giang]], [[Bắc Giang]], [[Bắc Kạn]], [[Bạc Liêu]], [[Bắc Ninh]], [[Bà Rịa-Vũng Tàu]], [[Bến Tre]], [[Bình Định]], [[Bình Dương]], [[Bình Phước]], [[Bình Thuận]], [[Cà Mau]], [[Cần Thơ]], [[Cao Bằng]], [[Đắc Lắc]], [[Đà Nẵng]], [[Đồng Nai]], [[Đồng Tháp]], [[Gia Lai]], [[Hà Giang]], [[Hải Dương]], [[Hà Nam]], [[Hà Tây]], [[Hà Tỉnh]], [[Hòa Bình]], [[Hưng Yên]], [[Khánh Hòa]], [[Kiên Giang]], [[Kon Tum]], [[Lai Châu]], [[Lâm Đồng]], [[Lạng Sơn]], [[Lào Cai]], [[Long An]], [[Nam Định]], [[Nghệ An]], [[Ninh Bình]], [[Ninh Thuận]], [[Phú Thọ]], [[Phú Yên]], [[Quảng Bình]], [[Quảng Nam]], [[Quảng Ngãi]], [[Quảng Ninh]], [[Quảng Trị]], [[Sóc Trăng]], [[Sơn La]], [[Tây Ninh]], [[Thái Bình]], [[Thái Nguyên]], [[Thanh Hóa]], [[Thừa Thiên-Huế]], [[Tiên Giang]], [[Trà Vinh]], [[Tuyên Quang]], [[Vĩnh Long]], [[Vĩnh Phúc]], [[Yên Bái]]. Et les troes municipålités: [[Hải Phòng]], [[Hà Nội]], [[Thành phố Hồ Chí Minh]] ([[Sài Gòn]]) == Djeyografeye == <div style="float: left; margin: 1em;"> [[Imådje:Mape_do_Vietnam.jpg]]<br> ''Mape do Vietnam'' </div> Li Vietnam est on payis d'&nbsp;Azeye do sudess, avou pus di 3.000 kilometes di coisses sol [[golfe di Taylande]], li [[golfe do Tonkin]], eyet li [[mer di Chine]]; et des frontires avou li [[Chine]], li [[Lawosse]] eyet li [[Cambodje]]. Il a-st ene foûme di lete '''S''', lådje å nôr (600 km) ey å sud (400 km) et foirt sitroet å mitan (50 km - province di [[Quảng Bình]]); si stindêye est di 329.560&nbsp;km² avou 4.200&nbsp;km² d'&nbsp;aiwes teritoriåles; li pus longowe distance inte li nôr eyet l'&nbsp;sud est di 1.650&nbsp;km. A nonne do payis, li climat est tropicå, dismetant k'&nbsp;a bijhe c'&nbsp;est on climat di mousson; li såjhon des plouves kimince al mi-may et fini al mi-setimbe. Li crouweu moyene est di 84% so l'&nbsp;anêye. Les plouves sont di 120 a 300 cintimetes so l'&nbsp;anêye; eyet les timperateures varièt di 5°C a 37°C so l'&nbsp;anêye. Li [[mont Ngoc Linh]], 3.143&nbsp;metes hôt, est li pont l'&nbsp;pus hôt do payis. == Economeye == == Djins == == Culteure == <table border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"> <caption><font size="+1">'''fiesses'''</font></caption> <tr> <th style="background:#efefef;">Date</th> <th style="background:#efefef;">No e walon</th> <th style="background:#efefef;">No so plaece</th> <th style="background:#efefef;">Rimåkes</th> </tr> <tr> <td>[[1î d' djanvî]]</td><td>Novelan</td><td>Tết Tây</td><td></td> </tr><tr> <td>mi-[[djanvî]] ou cmince di [[fevrî]]</td><td>Novelan chinwès lunaire</td><td>Tết Nguyên Đán</td><td>fiesse so cwate djoûs, li dierin di l'&nbsp;anêye di dvant et les troes prumîs del novele anêye</td> </tr><tr> <td>[[30 d' avri]]</td><td>Djoû del liberåcion</td><td>Ngày Giải Phóng</td><td>Prijhe di Saigon e [[1975]]</td> </tr><tr> <td>[[2 d' setimbe|2&nbsp;d'&nbsp;setimbe]]</td><td>Djoû d'&nbsp;l'&nbsp;indepindince</td><td>Quốc Khánh</td><td></td> </tr> </table> [[an:Bietnam]] [[ar:فيتنام]] [[ast:Vietnam]] [[be:Віетнам]] [[bg:Виетнам]] [[br:Viêt Nam]] [[bs:Vijetnam]] [[ca:Vietnam]] [[cs:Vietnam]] [[da:Vietnam]] [[de:Vietnam]] [[el:Βιετνάμ]] [[en:Vietnam]] [[eo:Vjetnamio]] [[es:Vietnam]] [[et:Vietnam]] [[eu:Vietnam]] [[fa:ویتنام]] [[fi:Vietnam]] [[fr:Viêt Nam]] [[fy:Fietnam]] [[ga:Vítneam]] [[gd:Vietnam]] [[gl:Vietnam - Việt Nam]] [[he:וייטנאם]] [[hi:वियतनाम]] [[hr:Vijetnam]] [[hu:Vietnam]] [[id:Vietnam]] [[ilo:Vietnam]] [[io:Vietnam]] [[is:Víetnam]] [[it:Vietnam]] [[ja:ベトナム]] [[ka:ვიეტნამი]] [[ko:베트남]] [[ku:Viyetnam]] [[kw:Vietnam]] [[la:Vietnamia]] [[li:Viëtnam]] [[lt:Vietnamas]] [[lv:Vjetnama]] [[mi:Whitināmu]] [[mk:Виетнам]] [[ms:Vietnam]] [[nds:Vietnam]] [[nl:Vietnam]] [[nn:Vietnam]] [[no:Vietnam]] [[oc:Vietnam]] [[os:Вьетнам]] [[pl:Wietnam]] [[pt:Vietname]] [[ro:Vietnam]] [[ru:Вьетнам]] [[sa:वियेतनाम]] [[sh:Vijetnam]] [[simple:Vietnam]] [[sk:Vietnam]] [[sl:Vietnam]] [[sq:Vietnami]] [[sr:Вијетнам]] [[sv:Vietnam]] [[ta:வியட்நாம்]] [[te:వియత్నాం]] [[th:ประเทศเวียดนาม]] [[tk:Wýetnam]] [[tl:Vietnam]] [[tr:Vietnam]] [[ug:ۋيېتنام]] [[uk:В'єтнам, Соціалістична Республіка]] [[vi:Việt Nam]] [[zh:越南]] [[zh-min-nan:Oa̍t-lâm]] 1485 59118 2006-06-02T15:17:06Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje|Ardjeton}} '''Årdjeton''' est on hamtea d'&nbsp;[[Lonzêye]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do gayel "argantomago" (årdjinté tchamp, tchamp avou del blanke tere). 1486 43184 2005-11-05T12:00:55Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Wagnlêye''' (fr: ''Wagnelée'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Fleuru]]. * Limero del posse: '''6223''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 12''' == [[Toponimeye|Nos di des plaeces]] di Wagnlêye == === Hamteas === * A Bure (so plaece ''Bûr'', F. Beurre) * A Canâr * Al Favåjhe (so plaece: ''Al Favauje'', F. rue de l'Étang) * Å Hôt Pas (so plaece: ''Au Ôt Pas'', F. rue des Écoles) * Å Lonpré (so plaece: ''Au Lonpré'', F. rue du Lonpré) * Å Majôr (so plaece: ''Au Majôr'', F. Le Major) * Å Rî al Så (so plaece: ''Au Rî al Sau'', F. rue du Calvaire) * Al Rulåde (so plaece: ''Al Rûlaude'', F. Rue Haute) * Å Såvlon (so plaece: ''Au Sauvlon'', F. Rue François Demoiny) * Å Spinoe (so plaece: ''Au Spinwè'' ou ''Dins li Spinwè'', F. Le Spinois) === Ôtès plaeces === * A l' [[Motî:Årdjetea|Årdjetea]] (so plaece: ''A l' Aurdètcha'', F. L'Argeltia). * Ås Cénk Bounîs (so plaece: ''Aus Cénk Bougnîs'', F. Les Cinq Bonniers) * Ås Crabussås (so plaece: ''Aus Crabussauts'' ou ''Dins lès Crabussauts'') * Å [[Motî:Hapå|Hapå]] (so plaece: ''Au Apau'', F. Le Happau). * Å Paxhi d' Ôtrepe (so plaece: ''Au Pachi d' Ôtrèpe''). * Å Pindar (so plaece: ''Au Pindâr'', F. Le Pindare). * Al Pîssinte di Sint-Fiake * Å Pont d' Bure (F. Le Pont de Beurre) * Al Rouwale do Vevî (so plaece: ''Al Rouwale do Vèvî''). * Å Tiene di Bure (so plaece: ''Au Tiène di Bûr'', F. Chemin de Beurre). * Å Vevî (so plaece: ''Au Vèvî'', F. Le Vivier). == Tuzance walone. == * Ricwereu sol walon ([[rifondaedje do walon|rifondeu]]): [[Thierry Dumont]]. 1487 36926 2005-08-03T12:33:56Z Pablo 5 '''Årdjetea''' (so plaece; ''èn Åytê'' ou ''Årdjètê'', fr: ''Argenteau'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Vizé]]. ''Årdjetea c' est eto on no d' plaece di [[Wagnlêye]].'' * Limero del posse: '''4601''' (vî limero '''4531''') * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;29''' * Arondixhmint: [[Lidje]] L' etimolodjêye do no vént d' on bodje [[gayel]] "arganto" (årdjint), avou l' cawete -ea; no sovint dné a des rews clairs come di l' årdjint, u a des årdjintés tchamps (tchamp avou del blanke tere). ''(alez s' vey eto e [[Motî:Årdjetea|splitchant motî]])'' == [[Toponimeye|Nos di des plaeces]] d' Årdjetea == === Hamteas === * e Bôr (fr: ''Boore'') * Li martchî d' e Bôr * e l' [[Ônoe]] (fr: ''Lhonneux''). * Nixhon (so plaece ''Nihon''). * [[Sårolea]] (so plaece, ''Sarolê'', fr: ''Sarolay''). === Nos d' plaeces === * Sol Hôteur * Å coron des tchamps * Wihou. 1488 22484 2003-12-19T20:24:34Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Åxhe]] 1489 22485 2003-12-19T20:24:55Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Årlon]] 1490 22486 2003-12-19T20:26:05Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>radiowigne</B></FONT> [o.n.] fijhaedje et evoyaedje d'&nbsp;emissions radio. <span lang=fr>F. radiodiffusion.</span> <I>C'&nbsp;est ci rnacant ovraedje la del må-rlomêye "Radio Mille Collines" ki nos alént waitî d'&nbsp;anixhiler, avou les minmès piceures ki zels: tot fjhant do radiowigne</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: bodje "radio", cawete -igne, ahiket ristopé pa on W, 1998.</P> 1491 35481 2005-07-19T22:53:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouwer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:hiner|hiner]], [[Motî:taper|taper]]. <I>Les rescoulés pretindént ki Tôr di l'&nbsp;Oûsse aveut rouwé on sôrt dissu l' måjhon k' on a fwait rbeni</I> (R. Painblanc). <span lang=fr>F. jeter.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rouwer</FONT> [v.pr.] si taper. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rouwer so les voyes:</FONT> end aler, tchessî evoye pal guere. <I>Adon, ces-la ki s' ont rouwé so les voyes Cwand des leus ont potchî so nosse pôve payis avou leu noere pate, I frént bén d' s' è sovni, del peu di esse èn etrindjir retchessî</I> (J. Boitte). Disfondowes: <span lang=wa-feller>rwer, <FONT COLOR="#800080">rouwer</FONT></span>. Coinrece Payis d'&nbsp;El Lovire. 1492 22488 2003-12-19T20:27:34Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rispeus, e</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> nén lisse, nén doûs. <I>El bos est rispeus, sins esse raboté.</I> <I>On rispeus caywea. Ene rispeuse pea.</I> rl a: [[Motî:rexhe|rexhe]], [[Motî:graevleus|graevleus]]. <span lang=fr>F. rèche, rugueux (se).</span> <B>2.</B> nén doûs, waeraxhe, tot djåzant d'&nbsp;on movmint. <I>Ene triclêye di coirbås k'&nbsp;volèt å raeze des fiesses Ramoenne a rispeus côps di ses toctants penas Ene poûssire di crouwesse colêye a les copetes</I> ([http://rifondou.walon.org/declerq-rif.html#coirbaus L. Declercq]). <span lang=fr>F. rude, brutal, sauvage.</span> Coinrece Cinte, Roman Payis.</P> 1493 22489 2003-12-19T20:27:54Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rispeus]] 1494 39958 2005-09-16T09:36:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rujhe</B></FONT> [f.n.] sacwè d'&nbsp;målåjhey a fé, målåjhmince k' on-z a dins l' veye. <I>Les ouys enûlés, dj' a yeu des rujhes a lire li papî ki mes tronnants doets avént målåjhey tini di scwere</I> ([[J. Schoovaerts]]). <I>Gn a télmint des maleurs et des rascråwes a dveur soladjî tos costés, estô d' aveur volou shuve nosse pitite voye, sins pont d' rujhes ni d' candjmints, come todi <I>([[E. Gilliard]]). Loukîz a : [[Motî:rascråwe|rascråwe]], [[Motî:eguegne|eguegne]], [[Motî:aroke|aroke]], [[Motî:problinme|problinme]], [[Motî:viole|brike dins l' viole]]. <span lang=fr>F. difficulté, problème, contrariéte, obstacle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins rujhes</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">sins grand rujhes ni arokes;</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">sins må sins rujhes:</FONT> [[Motî:åjheymint|åjheymint]]. <I>Avou les tuyeas et les buzes ki s' cotrouyént el cåve, on s' croeyeut sins rujhes dins on somarén</I> ([[J.L. Fauconnier]]). <span lang=fr>F. sans problème.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rujhire</B></FONT> [addj. purade padvant] målåjhey(e), ki dene des rujhes po l' aclever, tot cåzant d' èn efant. <I>I n' esteut nén diale; i n' esteut nén ddja rujhire; mins todi a damaedje</I> ([[R. Stainier]]). <I>Gustave n' est nén pus metchant ni pus rujhire k' én ôte</I> ([[B. Genaux]]). 1495 22491 2003-12-19T20:29:21Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>biesse d'&nbsp;oraedje</B></FONT> [f.n.] waermaye (<I><span lang=la>Ephemera vulgata</span></I>).</P> 1496 65357 2006-06-27T23:41:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>biesse ås tetes</B></FONT> [f.n., pl. des biesses-ås-tetes] grand stok di famile di biesses, li pus novele dins l'&nbsp;evolucion des sôres di biesses, ki poirtèt leus djonnes dins leu coir, mins ki les dvèt co nouri après li skepiaedje på laecea ki rexhe di leus tetes. <span lang=fr>F. mammifère.</span> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;[[aplacaedje]] no ([[Motî:biesse|biesse]]) + divancete + no ([[Motî:tete|tete]]), sol piceure di [[Motî:biesse ås poyes|biesse ås poyes]], [[Noûmot do walon|1993]]. ---- * [[biesse ås tetes|Dipus d' racsegnes so les biesse ås tetes]] 1497 22493 2003-12-19T20:30:19Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Biedje</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bierges</span>, rebané avou 1300 Wåve; limero diyalectolodjike: [Ni&nbsp;24]; vî limero del posse: 1301. Ortografeye UCW disfondowe pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bièrdje</FONT>. Vî scrijhas: Bergis (1209), Berghe (1336). Etimolodjeye: tîxhon <span lang=nl>"berg"</span> (tiene), viyaedje metou 97 metes hôt, ådzeu d'&nbsp;Wåve; rl a: [[Motî:Biè|Biè]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Biedje]] 1498 22494 2004-08-13T20:29:36Z 62.235.241.80 '''Bierdje''' (fr: ''Bierges'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Wåve]]. * Limero del posse: '''1300''' (vî limero '''1301''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;24''' * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "berg" (tiene), la kel viyaedje est metou 97 metes hôt, ådzeu d'&nbsp;Wåve. Vî scrijhas: Bergis (1209), Berghe (1336). 1499 22495 2004-01-19T13:27:46Z 212.100.178.141 coridjaedje: sistinme <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bigåd</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pixhete des vatches, rascodowe dins ene citere. <I>Cwand l'&nbsp;tiesse di boubou do valet fourit lavêye, li savneure ravizéve do bigåd</I> ([http://rifondou.walon.org/dumont_mignolet.html J.P. Dumont]). rl a: [[Motî:purea|purea]]. <span lang=fr>F. purin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pompe å bigåd:</FONT> sistinme di pompaedje do bigåd al mwin, u avou on ptit moteur, pol mete dins on tonea, et l'&nbsp;moenner ezès waides. <B>2.</B> djus ki sûne d'&nbsp;èn ansinî. rl a: [[Motî:pårdjire|pårdjire]], [[Motî:djus|djus° d'&nbsp;ansene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crexhe li nez so l'&nbsp;ansinî et les pîs dins l'&nbsp;bigåd:</FONT> crexhe dins ene cinse, et n'&nbsp;rén cnoxhe del veye ådfoû. <B>3.</B> laide mannete aiwe. <B>4.</B> pixhete eyet flates des vatches u des pourceas, rascodowes dins des fosses et spårdowes so les tchamps. rl a: [[Motî:pissene|pissene]]. <span lang=fr>F. lisier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moener å bigåd:</FONT> pomper l'&nbsp;bigåd del fosse, eyet li spåde dins les tchamps come ecråxhe. <I>Tote li samwinne, ci n'&nbsp;fourit ki moennaedjes di bigå</I> (ramexhné pa L. Remacle). Disfondowes: <B>bigaud</B>, bigâd, digâ.</P> 1500 22496 2003-12-19T21:38:18Z Pablo 5 displaecî viè "Xhoutsiplou_(Manhé)" #REDIRECT [[Xhoutsiplou_(Manhé)]] 1501 22497 2003-12-19T21:41:55Z Pablo 5 displaecî viè "Xhoutsiplou_(Målimpré)" #REDIRECT [[Xhoutsiplou_(Målimpré)]] 1502 66013 2006-07-03T02:35:37Z Pablo 5 /* R */ Djivêye des 262 [[rebanêye comene|intités rebanêyes]] di Walonreye; avou les ancyins ptits bans kelzès compôzèt metous a costé. Tos les ptits bans did divant les grands rebanaedjes (prumî d' djanvî 1977) avént ddja on [[limero del posse]], mins i n'&nbsp;î sont nén co rmetous tertos cial. Po-z aveur dipus d' racsegnes, alez s' vey foû waibe : * li [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html djivêye des ancyins ptits bans, pa ôre alfabetike do no walons (nén co rfondous)] * li [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/viyaedjes_rebanees.html djivêye des rebanêyès comenes, pa ôre alfabetike des nos e francès] Riwaitîz eto : * [[No des viyaedjes del Walonreye]]. * li pådje so les [[emacralé no d' viyaedje|emacralés nos d' viyaedjes]]. * li pådje del [[Walonreye di France]] (Bote di Djivet). ---- == A == * [[Ååbel]] (Åbe) * [[L' Abeye]] (Vilé-l'-Veye) ** [[Marbé]] ** [[Mélénri]] ** [[El Sårt-Dames-Avelenes]] ** [[Tiyî]] * [[Aiwêye]] ** [[Aiwêye (viyaedje)]] ** [[Ernonhé]] ** [[Harzé]] ** [[Lovgné (Aiwêye)|Lovgné]] ** [[Sougné]] ** [[Remoutchamp]] * [[Åjhô-Préle]] ** [[Åjhô]] ** [[Pondlô]] ** [[Préle]] ** [[Rojni]] * [[Ama]] ** [[Amsin]] ** [[Djihé]] ** [[Flône]] ** [[Ombret]] * Amel ? * [[Andene]] ** [[Andene (veye)]] ** [[Bjin]] ** [[Bounveye]] ** [[Coutisse]] ** [[Landene]] ** [[Måjhret]] ** [[Nametche]] ** [[Scleyin]] ** [[Seye]] ** [[Ton]] * Anderluwe * [[Anhêye]] ** [[Anhêye (viyaedje)]] *** [[Warnin]] ** [[Annvoye]] ** [[Biou]] ** [[Dinêye]] ** [[Hôt-l'-Wastea]] ** [[Maredret]] ** [[Salet]] ** [[Sôzoye]] * [[Anse]] ** [[Anse (viyaedje)]] ** [[Aleur]] ** [[Loncén]] ** [[Xhindmåle]] * [[Antene]] ** [[Hodî]] ** [[Taviere]] ** [[Viyåtour]] * [[Antweon]] ** [[Briêle]] ** [[Calone]] ** [[Fontnô]] ** [[Mombré]] ** [[Pierone]] * [[Arbûmont]] ** [[Arbûmont (viyaedje)]] ** [[Straimont]] (so plaece: ''Strémånt'') ** [[Sint-Medåd]] (so plaece: ''Sint-Mèdâd'') * [[Arel]] (Årlon) ** [[Arel (veye)]] (Årlon) ** [[Bunnert]] ** [[Buergelter]] (Åtébas) ** [[Giisch]] (Guiyisch) ** [[Häischel]] (Hinch) ** [[Täernech]] (Tournich) * [[Assesse]] ** [[Côrire]] ** [[Florêye]] ** [[Môyin]] ** [[Li Sårt-Sint-Bernåd]] ** [[Sorene]] * [[Astire]] ** [[Astire (viyaedje)]] ** [[Ermeton-so-Mouze]] ** [[Nådjumont]] ** [[Li Vå-dlé-Astire]] * [[Ate]] ** [[Ate (veye)]] ** [[Guilinguî]] * [[Atert]] (Ater) ** [[Atert (viyaedje)]] (Ater) ** [[Diddebuerg]] (Tiômont) ** [[Gehaanselchert]] (Nåbrissåt) ** [[Leschert]] ** [[Noutem]] (Notombe) ** [[Tountel]] (Tontlindje) * [[Awan]] ** [[Awan (viyaedje)|Awan]] ** [[Fô]] ** [[Hognoûl]] ** [[Ôtêye]] ** [[Viyé-l'-Eveke]] == B == * [[Bååle]] (Bailou, de: Bälen) ** [[Mämek]] (Maemek u Membak u Membaxh; de: Membach) * [[Bassindje]] ** [[Bwer]] (?) ** [[Ebem-Emål]] ** [[Glon]] ** [[Roclindje]] ** [[Slin]] ** [[Wonk]] * [[Bastogne]] ** [[Bastogne (veye)]] ** [[Lonvli]] (?) ** [[Noveye-dilé-Bastogne]] ** [[Viyè]] (?) ** [[Wårdin]] * [[Beleul]] ** [[Båzeke]] * [[Bernissåt]] ** [[Blaton]] * [[Beurdene]] * [[Biarin]] ** [[Baronveye]] ** [[Dion]] ** [[Djavingue]] ** [[Fechå]] ** [[Felene]] ** [[Focan]] ** [[Froedfontinne]] ** [[Martoujin]] ** [[Onai]] (Honai?) (?) ** [[Pondrome]] ** [[Vonneche]] ** [[Vieme]] ** [[Wancene]] ** [[Yinene]] (Winene ?) * [[Bierlô]] ** [[Bierlô (viyaedje)|Bierlô]] ** [[Cwareme (viyaedje)|Cwareme]] ** [[Rozou-Crinnwik]] * [[Biertogne]] ** [[Biertogne (viyaedje)]] ** [[Flamidje]] ** [[Lontchamp-dlé-Bastogne]] * [[Bietris]] ** [[Bietris (viyaedje)]] *** [[Les Asnoes (Bietris)|Les Asnoes]] ** [[Åbî]] ** [[Cugnon]] *** [[Moite-Han (Cugnon)|Moite-Han]] ** [[Ôrdjô]] ** [[Tchonveye]] * [[Binche]] * [[Binne-Heuzea]] ** [[Belaire]] ** [[Binne]] ** [[Cawe-do-Bwès]] ** [[Heuzea]] ** [[Moléns-dzo-Fléron]] * [[Biômont]] ** [[Barbinçon]] ** [[Leugniye]] ** [[Rinliye]] ** [[Sour-Sint-Djri]] ** [[Strêye]] ** [[Tirimont]] ** [[Al Vå-Tchôdveye]] * [[Bive]] ** [[Bive (viyaedje)]] ** [[Graide]] ** [[Moncea-e-l'-Årdene]] *** [[Belfontinne-dilé-Bive]] *** [[Pitit-Fayi]] ** [[Nayômé]] ** [[Wajî]] *** [[Bayamont]] *** [[Coirnîmont]] *** [[Grå-Fayi]] **** [[Tchîplane]] * [[Blegneye]] ** [[Bårxhon]] ** [[Housse]] ** [[Moirtî]] ** [[Saive-dilé-Blegneye|Saive]] ** [[Sint-Andrî]] ** [[Sint-Rmey]] ** [[Trimbleu]] * [[Les Bons Viyés]] ** [[Melet]] * [[Boussu-dlé-Mont]] ** [[Boussu-dlé-Mont (veye)]] ** [[Ornu]]. * [[Bouyon]] ** [[Belvå-dlé-Bouyon]] ** [[Côrbion]] ** [[Dôhan]] ** [[Pouphan]] ** [[Rotchå]] ** [[Ucîmont]] * [[Bôvetchén]] ** [[Bôvetchén (viyaedje)]] ** [[Ame]] ** [[El Grosse Tourene]] ** [[Nodebåy]] ** [[Scluze]] * [[Braive]] ** [[Falå]] * [[Brinne-l'-Alieu]] ** [[Liloe]] ** [[Opin]] * [[Brinne-Tchestea]] * [[Brinne-e-Hinnot]] * [[Les Brouhires]] ** [[Bovesse]] ** [[Émene]] ** [[Meu]] ** [[Rénne]] ** [[Sint-Dni-dlé-Bovesse]] ** [[Viyé-dlé-Hesse]] ** [[Waerijhoû]] * [[Brujlete]] ** [[Cambron-Castiô]] *** [[Cambron-l'-Abeye]] (''Cambron-Mairie'') ** [[Ate-dilé-Brujlete]] * [[Bruniô]] * [[Büllingen]] (Bulindje?) * [[Burg-Reuland]] * [[Bütgenbach]] == C == * [[Cele-e-Hinnot]] ** [[Cele-dilé-Tournai]] (so plaece ''Chiéle'') ** [[Escanafe]] ** [[Molambai]] ** [[Popuele]] ** [[Pote]] ** [[Vlainne]] * [[Cerfontinne]] ** [[Cerfontinne (viyaedje)]] ** [[Dåsseu]] ** [[Silinri]] ** [[Sinzêye]] ** [[Soûmwè]] ** [[Vilé-l'-Djobin]] * [[Chevri-Rance]] ** [[Chevri]] ** [[Grand-Ri]] ** [[Monbiåd]] ** [[Rance]] ** [[Såtin]] * [[Chieve]] **[[Chieve (veye)]] **[[Grouzadje]] **[[Ladeuze]] **[[Tongue-Nosse-Dame]] **[[Tongue-Sint-Mårtén]] **[[Unchnie]] * [[Chili|Chili / Chli]] ** [[Chili (viyaedje)]] ** [[Bas-Chli]] ** [[El Biek]] ** [[Foulé]] ** [[Gondergnî]] ** [[El Grati]] ** [[Ôve]] ** [[Toricoû]] * [[Chimai]] ** [[Baileu]] ** [[Bailieve]] ** [[Bourlé]] ** [[L' Ecayire]] ** [[Foidjes]] ** [[Lompré-el-Fagne]] ** [[Rieze]] ** [[Robchiye]] ** [[Sale]] ** [[Sint-Rmey]] ** [[Li Vå-dlé-Chimai]] ** [[Vilé-al-Tour]] ** [[Virele]] * [[Cînè]] ** [[Achinne]] ** [[Braibant (viyaedje)|Braibant]] *** [[Haloe (Braibant)|Haloe]] ** [[Coneu]] ** [[Legnon]] ** [[Pessou]] ** [[Sovè]] ** [[Stintchamp]] *** [[Havsin]] ** [[Tchevetogne]] * [[Clavir]] ** [[Clavir (viyaedje)]] ** [[Les Åvins]] ** [[Bwès-et-Borsu]] ** [[Okir]] ** [[Påye (viyaedje)|Påye]] ** [[Terwagne]] * [[Colfontinne]] ** [[Li Pasturaedje]] ** [[Wame-e-Borinaedje|Wame-e-Borinaedje]] ** [[Warkigniye]] ** [[Widjî-dlé-Colfontinne]] * [[Comane-Varnetån]] ** [[Bas Varnetån]] ** [[Le Bizet]] ** [[Comane]] ** [[Outem]] ** [[Ploster]] ** [[Varnetån]] * [[Comblin-å-Pont]] ** [[Comblin-å-Pont (veye)]] ** [[Poûsseur]] * [[Courcele]] ** [[Gowi]] ** [[Sovrè]] ** [[Trejhniye]] * [[Coû-Sint-Stiene]] * [[Couvén]] ** [[Couvén (veye)]] ** [[Åblén]] ** [[Boussu-el-Fagne]] ** [[Li Broûli]] ** [[Li Broûli-d'-Peche]] ** [[Cou-des-Sårts]] ** [[Dayi]] ** [[Fråne-dilé-Couvén]] ** [[Gonri]] ** [[Mariyambour]] ** [[Peche]] ** [[Pitegniye]] ** [[Pitite-Tchapele]] ** [[El Prezgå]] * [[Crusnêye]] ** [[Crusnêye (viyaedje)]] ** [[Fize-li-Mårsale]] ** [[Kimexhe]] ** [[Ôdeu]] ** [[Tisse]] * [[Cwargnon]] ** [[Cwargnon (veye)]] ** [[Wamueu]] == D == * [[Dålem]] * [[Dåvdisse]] ** [[Dåvdisse (viyaedje)]] ** [[Poitchrece-e-l'-Årdene]] ** [[Djimbe]] ** [[Hôt-Fayi]] * [[Derbu]] ** [[Derbu (viyaedje)]] ** [[Barvea]] ** [[Binde]] ** [[Borlon]] ** [[Boumål-so-Oûte]] ** [[Grande-Han]] ** [[Hé (Derbu)|Hé]] ** [[Izire]] ** [[Seton]] ** [[Tohogne]] ** [[Viyé-Sinte-Djetrou]] ** [[Werisse]] * [[Dinant]] ** [[Dinant (veye)]] ** [[Ansreme]] ** [[Bovegne]] ** [[Drouwance]] ** [[Furfô]] ** [[Lizogne]] ** [[Sorene]] ** [[Tinne]] * [[Dizon]] ** [[Dizon (viyaedje)]] ** [[Andrimont]] * [[Djalhé]] ** [[Djalhé (viyaedje)]] ** [[Li Sårt-dilé-Spå]] *** [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)|Solwåster]] * [[Djedene]] ** [[Djedene (viyaedje)]] ** [[Li Grande Boursegne]] ** [[Li Grande Louwete]] ** [[Hodrémont]] ** [[Måvjhén]] ** [[Patiniye]] ** [[Li Ptite Boursegne]] ** [[Li Ptite Louwete]] ** [[Riene]] ** [[Li Sårt-Custene]] ** [[Vencîmont]] ** [[Vierzeye]] * [[Djer]] ** [[Djer (viyaedje)]] ** [[Boye]] ** [[Derion]] ** [[Hologne-so-Djer]] ** [[Sint-Servå-Lin]] ** [[Légnè]] ** [[Oûmål]] * [[Djerpene]] ** [[Djerpene (viyaedje)]] ** [[Åcoz]] ** [[Djoncret]] ** [[Gougniye]] ** [[Lavervå]] ** [[Viyé-Potriye]] * [[Djeve]] ** [[Altene]] ** [[Mozet]] ** [[Sorêye]] ** [[Få (viyaedje)|Få]] * [[Djiblou]] ** [[Djiblou (veye)]] ** [[Beuzet]] ** [[Bossere]] ** [[Bôtè]] ** [[Côroe-l'-Tchestea]] ** [[Ernadje]] ** [[Grand-Lé]] ** [[Grand-Mayni-dlé-Djiblou]] ** [[Les Înes]] ** [[Lonzêye]] ** [[Mazi]] ** [[Såvnire]] * [[Djimepe-so-Sambe]] ** [[Djimepe-so-Sambe (veye)]] ** [[Balåsse]] ** [[Han-so-Sambe]] ** [[Mornîmont]] ** [[Moustî-so-Sambe]] ** [[Ôno]] ** [[Sint-Mårtén]] ** [[Spî]] * [[Djinape]] ** [[Båjhî]] ** [[Bouzvå]] ** [[Glabåy]] ** [[Houtin-l'-Vå]] ** [[Loupougne]] ** [[Vî Djnape]] ** [[Wé]] * [[Djodogne]] ** [[Djåçlete]] ** [[Djé-Sint-Rmey]] ** [[Djihan-Djé]] ** [[Djodogne Sovrinne]] ** [[Dongbiè]] ** [[Låtu]] ** [[Mélin-el-Hesbaye]] ** [[Pîtrin]] ** [[Séntru]] * [[Djouprele]] ** [[Fexhe]] ** [[Lantin]] ** [[Ouhogne]] ** [[Paive]] ** [[Slin]] ** [[Vilé-Sint-Siméyon]] ** [[Voroû-dlé-Liesse]] * [[Djurbize]] ** [[Erbå]] ** [[Erbizieu]] ** [[Erciye]] ** [[Manû-Sint-Djan]] ** [[Manû-Sint-Pire]] * [[Doncél]] ** [[Henefe]] * [[Doû (comene)|Doû]] ** [[Doû (viyaedje)]] ** [[Blåjî]] ** [[Eloûche]] ** [[Wiériye]] * [[Dweche]] ** [[Gochnêye]] ** [[Djimnêye]] ** [[Matagne-li-Grande]] ** [[Matagne-li-Ptite]] ** [[Niverlêye]] ** [[Romrêye]] ** [[Soûme]] ** [[Våcele]] ** [[Vôdlêye]] == E == * [[L' Eglijhe]] ** [[L' Eglijhe (viyaedje)]] ** [[Asnoe]] (''Asnwa'') * [[Éibeng]] (Åbindje) ** [[Attem]] ** [[Halazi]] ** [[Ratchcou]] * [[Élessene]] ** [[Élessene (viyaedje)]]. ** [[Lîsmea]] ** [[Élessinea]] * [[L' Elpe]] * [[Elziele]] * [[Erezêye]] * [[Erkelene]] ** [[Sour-so-Sambe]] ** [[Montgneye Sint-Cristofe]] * [[Esneu]] ** [[Tif]] * [[L' Estene]] * [[Etåle]] ** [[Tchantmiele]] * [[Eupen]] (Neyow) == F == * [[Faime]] ** [[Cele-dilé-Wareme|Cele]] * [[Faiviè]] ** [[Tënnen]] (Tîtindje) * [[Fårcene]] * [[Ferire]] ** [[Ferire (viyaedje)]] ** [[Mî]] ** [[Li Vîveye]] ** [[Werbômont]] ** [[Xhorisse]] * [[Ferneamont]] ** [[Bierwåd]] ** [[Corti-Wodon]] ** [[Emtene-dilé-Inguezêye]] ** [[Éndjon]] ** [[Forveye]] ** [[Franc-Waeret]] ** [[Måtchovlete]] ** [[Noveye-dilé-Bwès]] ** [[Pontéliasse]] ** [[Tier (viyaedje)|Tier]] * [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]] ** [[Fexhe-å-Hôt-Clokî (viyaedje)]] ** [[Fleroû]] ** [[Noveye-dilé-Fexhe]] ** [[Roloû]] ** [[Voroû-Goreu]] * [[Flémåle]] ** [[Li Grande Flémåle]] ** [[Li Hôte Flémåle]] (Li Ptite Flémåle). *** [[Tchôkire]] ** [[Li Gléjhe]] ** [[Horion]] *** [[Hozémont]] ** [[Ramet]] ** [[Mont-dlé-Lidje]] ** [[Les Awires]] * [[Fléron]] ** [[Mågnêye]] ** [[Ritene]] ** [[Roumzêye]] * [[Fleuru]] ** [[Fleuru (veye)]] ** [[Briye]] ** [[Epniye]] ** [[Lambûssåt]] ** [[Sint-Amand]] ** [[Wagnlêye]] ** [[Wanfercêye-Bålet]] ** [[Wandjniye]] * [[Flipveye]] ** [[Flipveye (veye)]] ** [[Djamagne]] ** [[Djamiole]] ** [[Fagnole]] ** [[Frantchîmont]] ** [[Mielmont]] ** [[Nevile]] ** [[Ômezêye]] ** [[Roli]] ** [[Rômedene]] ** [[Samår]] ** [[Li Sårt-e-Fagne]] ** [[Såtou]] ** [[Surice]] ** [[Vilefagne]] ** [[Vilé-l'-Gambon]] ** [[Vôdcêye]] * [[Flôbek]] * [[Floravile]] ** [[Floravile (veye)]] ** [[Fontnoile]] ** [[La Keujine]] ** [[Mûnô]] ** [[Sinte-Cicile]] ** [[Tchespire]] ** [[Viyé-dvant-Ôrvå]] *** [[Ôrvå]] * [[Florefe]] * [[Florene]] ** [[Anzene]] ** [[Côrinne]] ** [[Flavion]] ** [[Emtene-dilé-Florene]] (Mtene) ** [[Marveye]] ** [[Rôzêye]] ** [[Sint-Åbin]] * [[Fontinne-l'-Eveke]] ** [[Forchiye]] ** [[Liene]] * [[Fosse]] ** [[Ezemonts]] ** [[Li Rou-dlé-Fosse]] ** [[Li Sårt-a-Statche]] ** [[Li Sårt-Sint-Lorint]] ** [[Vietrivå]] * [[Fraine-dilé-Anvegn]] ** [[Acgni]] ** [[Anvegn]] ** [[Arkegnere]] ** [[Ark-Watripont]] ** [[Corde]] ** [[Dergnô]] ** [[Fraine-dilé-Bwisnal]] ** [[Ingnie]] ** [[Moutiè]] ** [[Moutruwè]] ** [[Sint-Såveu]] ** [[Weddjî]] * [[Framriye]] ** [[Framriye (viyaedje)]] ** [[El Bouvriye]] ** [[Nwarcin]] ** [[El-Sårt-dilé-Framriye]] ** [[Wadjî]] * [[Fritchapele]] ** [[Boussu-dlé-Walcoû]] ** [[Erpiyon]] ** [[Vergniye]] == G == * [[Govi]] ** [[Buhô]] ** [[Bovgnî]] ** [[Limerlé]] ** [[Mont-l'-Ban]] ** [[Tcherin]] * [[Gråce-Hologne]] * [[Gré]] ** [[Gré (viyaedje)]] ** [[Bossu-Godetchén]] ** [[Biè]] ** [[Ertchene]] ** [[Nete]] == H == * [[Habâ]] ** [[Habâ-la-Nieu]] ** [[Hachî]] ** [[Hoûlmont]] * [[Hamwè]] ** [[Emtene-dilé-Hamwè]] * [[Hamwer]] ** [[Comblin-al-Tour]] * [[Han-Nålene]] ** [[Cour (viyaedje)|Cour]] ** [[Djanmioû]] ** [[Han-so-Eure]] ** [[Marbwê]] ** [[Nålene]] * [[Hanut]] ** [[Hanut (veye)]] ** [[Li Bôlin]] ** [[Moxhe (viyaedje)]] ** [[Sint-Servå-Lin]] * [[Havlondje|Havlondje]] ** [[Poitchrece-e-Condroz]] * [[Héron]] ** [[Héron (viyaedje)|Héron]] ** [[Coûtwin]] ** [[Lavoe (viyaedje)|Lavoe]] ** [[Waeret-l'-Eveke]] * [[Hesta]] ** [[Hesta (viyaedje)]] ** [[Liesse]] ** [[Mermoite]] ** [[Voteme]] * [[Heve]] * [[Houton]] ** [[Fronveye]] ** [[Hamtea]] * [[Houyet]] ** [[Houyet (viyaedje)]] ** [[Cele-dilé-Dinant|Cele]] (laminme : ''Céle'') ** [[Ciergnon]] ** [[Custene]] ** [[Finvå]] ** [[Hulzônea]] ** [[Mwinne-Eglijhe]] ** [[Li Mwinni-Sint-Blaize]] ** [[Our-so-Mouze|Our]] ** [[Wanlin]] * [[Hu]] ** [[Hu (veye)]] ** [[Ben-Ahin]] ** [[Li Nouve Veye dizo Hu]] ** [[Tîhondje]] == I == * [[Incoû]] ** [[Glime]] ** [[Petbåy]] ** [[Li Rou-dlé-Muroe]] * [[Indji]] ** [[Indji (viyaedje)]] ** [[Hermåle-dizo-Hu]] ** [[Clairmont]] ** [[Ehin]] * [[Inguezêye]] ** [[Inguezêye (viyaedje)]] ** [[Anret]] ** [[Bolene]] ** [[Bounéfe]] ** [[Brançon]] ** [[Du]] ** [[Leuze-dilé-Du]] ** [[Liernu]] ** [[Lontchamp-dlé-Du]] ** [[Mouhagne (viyaedje)]] ** [[Noveye-so-Mouhagne]] ** [[Sint-Djermwin]] ** [[Taviè]] ** [[Upgnè]] ** [[Waeret-al-Tchåssêye]] ** [[Yache]] * [[Inguî]] ** [[Inguî (viyaedje)]] ** [[Pitit-Inguî]] ** [[Mark]] * [[Inzî]] ** [[Hinnin]] * [[Ite]] == K == * [[Kelmis]] * [[Kévi]] ** [[Ônwa]] * [[Kievrin]] == L == * [[Lane]] ** [[Couteure-Sint-Djermwin]] ** [[Lane-Tchapele-Sint-Lambiet]] ** [[Maransåt]] ** [[Ohin]] ** [[Plançnwè]] * [[Les Scåssenes]] ** [[Måtche-dilé-Scåssene]] ** [[El Grand Scåssene]] ** [[El Pitit Scåssene]] * [[Leuze-e-Hinnot]] * [[Libin]] ** [[Les Libins]] (viyaedje) ** [[Anloe]] (avårla, on prononce: ''Anlè'') ** [[Ôtchamp]] ** [[Ridû]] (avårla, on prononce: ''Rudû / Rdû'') ** [[Smu]] ** [[Transene]] (avårla, on prononce: ''Transine'') ** [[Viyance]] (avårla, on prononce: ''Viance'') *** [[Glaireuse]] * [[Libråmont]] ** [[Libråmont (veye)]] ** [[Brå-dlé-Libråmont|Brå]] ** [[Freu]] ** [[Moirci]] ** [[Noûviyé]] ** [[Ricogne|R(i)cogne]] ** [[Rimagne|R(i)magne]] ** [[Sinte-Mareye-Tchevigni]] ** [[Sint-Pire-dlé-Libråmont]] * [[Lidje]] ** [[Lidje (veye)]] ** [[Angleur]] ** [[Bressou]] ** [[Djoupeye]] ** [[Glin-dlé-Lidje]] ** [[Grimgnêye]] ** [[Rocoû]] ** [[Tchinnêye]] ** [[Wande]] * [[Lierneu]] ** [[Brå-dlé-Lierneu|Brå]] * [[Limbôr]] * [[Linse]] ** [[Båfe]] ** [[Cambron-Sint-Vinçant]] ** [[Lombijhe]] ** [[Montgneye-dlé-Linse]] * [[Lissene]] ** [[Goyi]] * [[Lîssin]] ** [[Lîssin (viyaedje)]] ** [[Pelinne]] ** [[Råcoû]] * [[Lôbe]] * [[Lontzen]] * [[El Lovire]] ** [[Bouswa]] ** [[Famiyeurû]] ** [[Gôgnere]] ** [[Hinne-Sint-På]] ** [[Hinne-Sint-Pire]] ** [[Môradje]] ? ** [[Oudè]] ** [[Sint-Vå]] ** [[Sterpi-Bracgnere]] ** [[Triviere]] == M == * [[Maartel]] (Måtlindje) * [[Måmdey]] ** [[Belvå-Lignouveye]] ** [[Bévurcé]] * [[Manadje]] ** [[Manadje (viyaedje)]] ** [[Belcour]] ** [[El Botinne]] ** [[El Fayi-dlé-Manadje]] ** [[Li Hesse]] * [[Manhé]] ** [[Dôtchamp]] ** [[Grand-Mayni-e-l'-Årdene]] ** [[Håre]] ** [[Målimpré]] ** [[Ôdegne]] ** [[El Vå d' Xhavane]] * [[Mårcin]] * [[Marlanwè]] * [[Måtche-el-Fåmene]] ** [[Måtche (veye)]] ** [[Åye]] ** [[Hardjimont]] ** [[On]] ** [[Rwè (viyaedje)|Rwè]] *** [[Grimbiemont]] ** [[Umin (viyaedje)|Umin]] ** [[Wahå]] *** [[Mårloye (Wahå)]] * [[Méch-divant-Vierton]](''Minch'', ''Mèch-duvant-Vèrtan'') ** [[Méch-divant-Vierton (viyaedje)]] ** [[Djerouveye]] ** [[Robiemont]] (Roubiemont?) ** [[Soumtône]] (Somtône?) ** [[Viyé-l'-Alou]] *** [[Houdrigni]] * [[Metet]] ** [[Metet (viyaedje)|Metet]] ** [[Bieme]] ** [[Biemrêye]] ** [[Ermeton-so-Bier]] ** [[Furnå]] ** [[Grå]] ** [[Ôret]] ** [[Sint-Djuråd]] ** [[Ståve (viyaedje)|Ståve]] * [[Miebe]] * [[Miezeg]] (Messanci) ** [[Hiewerdang]] (Haberdji) ** [[Hondel]] (Hondlindje) ** [[Séilen]] (Sélindje) ** [[Woulker]] (Wåclindje) * [[Modåve]] * [[Momgniye]] * [[Mont]] ** [[Mont (veye)]] ** [[Armégnî]] ** [[Cipli]] ** [[Cweme]] ** [[Djumape]] ** [[Flinnu]] ** [[Glin-dlé-Mont]] ** [[Harvent]] ** [[Havré]] ** [[Hyon]] ** [[Maîsiéres]] ** [[Mevin]] ** [[Novele (viyaedje)|Novele]] ** [[Nîmi]] ** [[Obour]] ** [[Sint-Sinforyin]] ** [[Sint-Dnis]] ** [[Spiene]] ** [[Vilé-Sint-Guilin]] * [[Mont-d'-l'-Inclû]] * [[Montneye-Tigneu]] ** [[Landleye]] * [[Mont-Sint-Gubiet]] ** [[Mont-Sint-Gubiet (viyaedje)]] ** [[Côrbåy]] ** [[Éviyé]] * [[Moucron]] * [[Musson]] == N == * [[Nålene]] ** [[Ha-so-l'-Aiwe-d'-Eure]] * [[Nameur (comene)|Nameur]] ** [[Nameur (veye)|Nameur (li viye veye)]] ** [[Bê]] ** [[Belgråde (Nameur)|Belgråde]] ** [[Bonene]] ** [[Boudje]] ** [[Cognêye]] ** [[Dåssoû]] ** [[Dåve]] ** [[Djambe]] ** [[Djerbussêye]] ** [[Erpint]] ** [[Flawene]] ** [[Live (Nameur)|Live]] ** [[Loyi]] ** [[Malonne]] ** [[Måtche-les-Dames]] ** [[Nanene]] ** [[Salzene]] ** [[Sint-Må-dlé-Nameur]] ** [[Sint-Serwai]] ** [[Swarlêye]] ** [[Tchampion-dlé-Nameur]] ** [[Timplou]] ** [[Vedrén]] ** [[Wépion]] ** [[Wiete]] * [[Nandrin]] ** [[Nandrin (viyaedje)]] ** [[Sint-Sevrin]] ** [[Viyé-les-Timpes]] (so plaece: ''Vélé-les-Timpes'') ** [[Yernêye]]. * [[Nassogne]] ** [[Ambli]] ** [[Bande]] ** [[Forire]] ** [[Grune]] ** [[Harsin]] ** [[Lesterni]] ** [[Masbor]] * [[Nivele]] ** [[Nivele (veye)]] ** [[Bålé]] ** [[Bournivå]] ** [[Moustî-dlé-Nivele]] (so plaece: ''Moustië'') ** [[Tîne]] * [[Li Noûpré]] ** [[Li Nouve Veye e Condroz]] ** [[Plinnevå]] == O == * [[Ocgniye-Li Noû Lovén]] ** [[Cirou]] ** [[Limlete]] ** [[Li Noû Lovén]] ** [[Ocgniye]] * [[Ohè]] ** [[Djalet]] ** [[Gône]] ** [[Perwé-dlé-Hayo]] * [[Ône]] * [[Onele]] ** [[Onele (viyaedje)]] ** [[Angue]] ** [[Angrea]] ** [[Atisse]] ** [[Erkene]] ** [[Fayi-l'-Franc]] ** [[Mårtchipont]] ** [[Montgneye-so-Rok]] ** [[Onziye]] ** [[Otrepe]] ** [[Rwazin]] * [[Onhaye]] ** [[Onhaye (viyaedje)]] ** [[Antêye]] ** [[Falayin]] ** [[Djerin]] ** [[Serveye]] ** [[Somire]] ** [[Weyin]] * [[Oreye]] ** [[Bidjîlêye]] ** [[Grinnveye]] ** [[Lin-so-Djer]] ** [[Ôtrindje]] * [[Oû-Djåce]] ** [[Djåce]] ** [[Djandrin-Djangnoûle]] ** [[Énene]] ** [[Få-les-Cåves]] ** [[Marîle]] ** [[Nodwé]] ** [[Oû-l'-Grand]] * [[Oufalijhe]] ** [[Oufalijhe (viyaedje)]] ** [[Måbompré]] ** [[Mont-dlé-Oufalijhe]] *** [[Tåverneu]] ** [[Nådrin]] ** So [[les Taeyes]] ** [[Wibrin]] * [[Oufet]] * [[Oûpêye]] ** [[Hacoû]] ** [[Eure-li-Romin]] ** [[Hacoû]] ** [[Hermåle-dizo-Årdjetea]] ** [[Hermêye]] ** [[Houtin-Sint-Simeyon]] ** [[Vivgni]]. == P == * [[Palijhoû]] ** [[Palijhoû (viyaedje)]] ** [[Calsbour]] ** [[Fayi-les-Veneus]] ** [[Li Fråmont]] ** [[Maissin]] ** [[Nolevå]] ** [[Ofagne]] ** [[Ôpont]] * [[Parfondveye]] ** [[Parfondveye (viyaedje)|Parfondveye]] ** [[Åbe-dilé-Fosse]] ** [[Li Bwès-d'-Vilé]] ** [[Léve]] ** [[Lustin]] ** [[Rivire (viyaedje)|Rivire]] * [[Pêk]] ** [[Pêk (viyaedje)]] ** [[Érine]] ** [[Étchelme]] ** [[Ôbiji]] ** [[Warcon]] * [[Pepinster]] ** [[Pepinster (viyaedje)]] ** [[Coirnesse]] ** [[Sweron]] ** [[Wengné]] * [[Perwé]] ** [[Perwé (viyaedje)]] ** [[Maleve]] ** [[Orbåy]] ** [[Torebåy]] ** [[Torebåy-Sint-Trond]] * [[Perwé-e-Hinnot]] (Piérwé) ** [[Perwé-e-Hinnot (veye)|Piérwé]] ** [[Baugnie]] ** [[Bon-Scours]] ** [[Brafe]] ** [[Brå-Mwinni]] ** [[Buri]] ** [[Carniele]] ** [[Roucou]] ** ''Wasmes-Audemez-Briffoeil'' ** [[Wiyére]] * Plombières (Op-ene-Bliiberech) ** [[Op-ene-Bliiberech]] ** [[Jömelech]] (Gemmenich) ** [[Op Homerech]] (Hombourg) ** [[Moontse]] (Montzen) ** [[Moresent]] (Moresnet) ** [[Sépenaake]] (Sippenaeken) * [[Pont-a-Cele]] ** [[Pont-a-Cele (viyaedje)]] ** [[Buzet]] ** [[Loumåy]] ** [[Luberciye]] ** [[Lute]] ** [[Obé]] ** [[Tumion]] ** [[Vivele]] == R == * Raeren * [[Ramiêye]] ** [[Boumål (Braibant)]] ** [[Djé-Djerompont]] ** [[Djerompont]] ** [[Grand-Rozire]] ** [[Mont-Sint-Andrî]] ** [[Ôte-Gléjhe]] ** [[Oupåye]] * [[Reme]] * [[Remicoû]] * [[Ribek]] * [[Ricsinsåt]] ** [[Ricsinsåt (viyaedje)]] ** [[Djenvå]] ** [[Rozire-dilé-Ricsinsåt|Rozire]] (la-minme : ''Rozêre'') * [[Rindeu]] ** [[Bêfe]] ** [[Hodister]] (la-minme : ''Houdîstè'') ** [[Marcour]] * [[Li Rotche]] ** [[Les Haloes]] ([[Grand-Haloe]] et [[Pitit-Haloe|Ptit-Haloe]]) * [[Rotchfoirt]] ** [[Rotchfoirt (veye)]] *** [[Amrene (Rotchfoirt)]] ** [[Åve-el-Fåmene|Åve]] ** [[Bouxhonveye]] ** [[Djimele]] ** [[Epråve]] ** [[Han-so-Lesse]] ** [[Lessive]] ** [[Malåtchî]] ** [[Li Vå Sinte-Ane]] ** [[Viyé-so-Lesse]] ** [[Wavreye]] * [[Rovroe-e-Gåme]] ** [[Li Moite Aiwe]] * [[El Rû]] ** [[El Rû (veye)]] ** [[Gotgnî]] ** Miau ** [[Tî]] ** [[Vile-so-Inne]] == S == * [[Sambveye]] ** [[Årsumont]] ** [[Åvlè]] ** [[Farjole]] ** [[Keumiêye]] ** [[Mougnlêye]] ** [[Tamene]] ** [[Velinne]] * [[Serè]] ** [[Les Bonceles]] ** [[Djimepe-so-Mouze]] ** [[Ougrêye]] * [[Sinefe]] * [[Sint-Djôr-so-Mouze]] * [[Sinte-Oude]] ** [[Amberlou]] ** [[Tiyet]] ** [[Li Vatchreye]] * [[Sint-Guilin]] ** [[Neufmaizon]] * [[Sint-Houbert]] ** [[Li Bork]] *** [[Lorci (Li Bork)|Lorci]] ** [[Årveye]] ** [[Atrivå]] ** [[Mirwå]] ** [[Nåwinne]] ** [[Veskiveye]] * [[Sint-Ldjir-e-Gåme]] ** [[Sint-Ldjir-e-Gåme (viyaedje)]] ** [[Méch-li-Tîxhe]] ** [[Tchekion]] * [[Sint-Nicolêye]] * [[Sint-Vi]] (e payis tîxhon-cåzant, so plaece: ''Sankt-Vith'') ** [[Sint-Vi (veye)|Sint-Vi (veye)]] *** [[Motî:Tîxhe-Nouvveye|Tîxhe-Nouvveye]] * [[Some-Leuze]] * [[Sombrefe]] ** [[Lignè]] * [[Sougniye]] ** [[Sougniye (veye)]] ** [[Castia]] ** [[El Caussêye]] ** [[Nåsse]] ** [[Neuvile]] ** [[Orû]] ** [[Tieuziye]] * [[Soûmagne]] ** [[Åyneu]] ** [[Cerexhe-Heuzeu]] ** [[Evgnêye]] ** [[Mélin-e-Payis-d'-Heve]] ** [[Mitchroû]] ** [[Tegnêye]] * [[Spå]] * [[Sprimont]] ** [[Gomzé]] * [[Ståvleu]] ** [[Francortchamp]] * [[Stoumont]] == T == * [[Tchålerwè]] ** [[Couyet]] ** [[Dårmè]] ** [[Djilî]] ** [[Gochliye]] ** [[Goutrou]] ** [[Djumet]] ** [[Mårciene]] ** [[Mårcinele]] ** [[Li Moncea-so-Sambe]] ** [[Montgneye-so-Sambe]] ** [[Mont-dzeu-Mårciene]] ** [[El Ronsåt]] ** [[El Rou-dlé-Tchålerwè]] ** Au Sârt (fr: Sars-la-Buissière) * [[Tchåmont-Djistou]] ** [[Bonlé]] ** [[Côroe-l'-Grand]] ** [[Dion-Våmont]] *** [[Dion-l-Mont]] *** [[Dion-l-Vå]] ** [[Djistou]] ** [[Longue-Veye]] ** [[Tchåmont]] * [[El Tchapele]] ** [[El Tchapele (viyaedje)]] ** [[Pieton (viyaedje)|Pieton]] * [[Tchåsse]] ** [[Corti-Noermont]] ** [[Sint-Djri]] * [[Tcheslet]] ** [[Boufiou]] ** [[Tcheslinea]] * [[Li Tchestea]] ** [[Li Tchestea]] ** [[Granvwar]] ** [[Grapfontinne]] ** [[Hamîpré]] ** [[Longuié]] ** [[Tournai-dlé-l'-Tchestea]] * [[Tchini]] ** [[Tchini (viyaedje)|Tchini]] ** [[Les Bûles]] ** [[Cheuchi]] ** [[Djamogne]] ** [[Ijé]] ** [[Terme]] * [[Tchôfontinne]] ** [[Li Vå-dzo-Tchivrimont]] * [[Telin]] ** [[Telin (viyaedje)]] ** [[Bure]] ** [[Grûpont]] ** [[Stegne]] * [[Teu]] ** [[Teu (viyaedje)]] ** [[Poleur]] ** [[El Ré]] * [[Timister-Clairmont]] * [[Timpu]] ** [[El Pitit Lere]] ** [[Sint-Ldjir-dlé-Timpu]] * [[Tiniveye]] ** [[Tchimpion-Årdene]] * [[Tinlot]] ** [[Tinlot (viyaedje)]] ** [[Åbeye]] ** [[Fraiteure]] ** [[Ramlot]] ** [[Sinni]] ** [[Sohet]] * [[Tintnî]] ** [[Belfontinne-e-Gåme]] * [[Tournai]] * [[Li Trô]] ** [[Foret-dlé-Tchôfontinne]] ** [[Fraipont]] ** [[Nessonvå]] ** [[Pråyon]] * [[Troes-Ponts]] ** [[Bôdeu]] ** [[Waene]] * [[Tubize]] * [[Twin]] ** [[Twin (veye)]] ** [[Bieme]] ** [[Biercêye]] ** [[Donstiene]] ** [[Gouzêye]] ** [[Lere]] ** [[Raniye]] ** [[Tuyî]] == U == * [[Uwar]] ** [[Uwar (viyaedje)]] ** [[Dorene]] ** [[Durnale]] ** [[Baye]] ** [[Gôdene]] ** [[Hou]] ** [[Mont-dlé-Gôdene]] ** [[Purnôde]] ** [[Spontin]] == V == * [[Li Vå-so-Seure]] ** [[Djuzret]] ** [[Ompré]] ** [[Morhet]] ** [[Nive]] ** [[Sibret]] ** [[Li Vå-addé-Rozire]] * [[Verlinne]] ** [[Verlinne (viyaedje)]] ** [[Bodgnêye]] ** [[Serè-l'-Tchestea]] ** [[Tchapon-Serè]] * [[Vervî]] ** [[Vervî (veye)]] *** [[Hodimont (Vervî)|Hodimont]] ** [[Enzivå]] ** [[Heuzî]] ** [[Lambiermont]] ** [[Pitit-Rtchin]] ** [[Stimbiè]] * [[Vierton]] (so plaece: ''Vièrtan'') ** [[Vierton (veye)]] ** [[Bley]] (fr: ''Bleid'') ** [[Éte]] (so plaece: ''Yéte'', fr: ''Ethe'') ** [[Latou]] (fr: ''Latour'') ** [[Ruwete]] (fr: ''Ruette'') ** [[Sint-Må-el-Gåme]] (so plaece: ''Sié-Mâ'', ''Si-Mâ'', fr: ''Saint-Mard'') * [[Virwinvå]] ** [[Doûpe]] ** [[Li Mwinni]] ** [[Môzeye]] ** [[Nîme (Virwinvå)|Nîme]] ** [[Ôlwè]] ** [[Tregne]] ** [[Viêpe]] ** [[Wegniye]] * [[Li Viye Såm]] ** [[Li Viye Såm (viyaedje)]] ** [[Bihin]] ** [[Les Haloes]] ** [[Li Ptit-Tier]] * [[Viyé-l'-Boulet]] ** [[Viyé-l'-Boulet (viyaedje)]] ** [[Fize-Fontinne]] ** [[Vå-et-Borset]] ** [[Vî-Walefe]] ** [[Wernant]] * [[Vizé]] ** [[Vizé (veye)]] ** [[Årdjetea]] ** [[Lixhe]] ** [[Li Nåye]] ** [[Ritchele]] ** [[Tcherate]] * [[Vresse]] ** [[Vresse (viyaedje)]] ** [[Badjimont]] ** [[Bôhan]] ** [[Herisson]] ** [[La Foret]] (La Foret-so-Smwès) ** [[Mambe]] ** [[Nafraiteure]] ** [[Orcîmont]] ** [[Pûsmadje]] ** [[Suni]] ** [[Yåle]] *** [[Les Tchairires (Yåle)]] *** [[Mouzaive (Yåle)]] == W == * [[Waime]] ** [[Waime (viyaedje)|Waime]] ** [[Faimonveye]] ** [[Li Rbiveye]] (el Ribiveye) *** [[Ovîfa (Li Rbiveye)|Ovîfa]] *** [[Zôrbrôte (Li Rbiveye)|Zôrbrôte]] * [[Walcoû]] ** [[Walcoû (veye)]] ** [[Berzeye]] ** [[Castiyon]] ** [[Clairmont]] ** [[Fontnale]] ** [[Fraire]] ** [[Gourdene]] ** [[Ive]] ** [[Li Nefe]] ** [[Prî]] ** [[Rojneye]] ** [[Somzeye]] ** [[Tårcene]] ** [[Tchestret (viyaedje)|Tchestret]] ** [[Tî-l'-Tchestea]] ** [[Vôjneye]] * [[Wälekete]] (Welkenraedt) ** [[Wälekete (viyaedje)]] ** [[Op Kapäl]] (Hinri-Tchapele) * [[Walin]] ** [[Walin (viyaedje)]] ** [[Ni]] ** [[Tourene-les-Ourdons]] * [[Wanze]] ** [[Wanze (viyaedje)]] ** [[Antè]] ** [[Bas Ohå]] ** [[Houcoigne]] ** [[Mouhå]] ** [[Vénåmont]] * [[Wareme]] ** [[Wareme (veye)]] ** [[Betincoû]] ** [[Bleret]] ** [[Bômistî]] ** [[Grand-Åxhe]] ** [[Lancmindje]] ** [[Ôleye]] ** [[Pitit-Åxhe]] * [[Waterlô]] * [[Wåve]] ** [[Wåve (veye)]] ** [[Biedje]] ** [[Nimal]] * [[Wazedje]] ** [[Wazedje (viyaedje)]] ** [[Åcosse]] ** [[Anmzin]] ** [[Mêfe]] * [[Welin]] ** [[Welin (viyaedje)]] ** [[Almå]] ** [[Lompré-el-Fåmene]] ** [[Sohire]] ** [[Tchanlî]] ---- wice? * [[Rebievå]] [[en:List of Walloon municipalities]] [[fr:Liste des communes de Wallonie]] 1503 22499 2003-12-19T23:56:09Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Lluís Llach]] 1504 52169 2006-03-21T02:22:53Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Lluís Llach]] [[Categoreye:Tchanteus|Llach]] [[Categoreye:Catalogne]] '''Lluís Llach i Grande''' (1948), c' est on tchanteu-compôzeu [[Catalogne|catalan]], kinoxhou pa ses [[muzike|tchansons]] siconte des fachisses. Lluís Llach vina-st å monde a Verges ([[Baix Empordà]], [[Catalogne]]) e [[1948]]. Si pere, d' ene famile di gros tnants d' teres, aveut-st avou ene bele plaece dins ç' viyaedje la. Si mame, leye, aveut stî aclevêye a [[Bårçulone]], dins ene famile bordjoesse. S' apinse Lluís Llach lu-minme, li djin ki va fé moussî l' muzike e s' måjhone, ci serè s' mame. Li guitare k' il eployive avou s' fré esteut da s' mame. Il åront-st eto on piyano. Ses prumirès årgudinnes, elzès compôze k' i n' a fok shijh set ans; mins si prumire ''tchanson tchanson'' avou des paroles da s' grand fré Josep Maria, et l' muzike da lu, ele date del difén di [[1965]]. Cisse tchanson la, c' est ''Que feliç era, mare'' (''Ki dj' esteu binåjhe, ti, l' mer''). Lluís Llach va cmincî a-z esse kinoxhou long et lådje a pårti di [[1967]], come mimbe do movmint del ''Nouve tchanson'' (''Nova Cançó''), cwand il intere el binde ''Els Setze Jutges'' (''les saze djudjes''), ki ci serè lu l' dierin a-z î moussî. Adon, i va tchoezi ene voye egadjeye politicmint. I n' candjrè pus tot åd dilong di si evolucion årtistike. Al fén di [[1969]], après aveur yeu mo do succès populaire, i va tchanter tot seu å Palå del Muzike Catalane. A pårti d' adon, i va esse loukî come onk des meyeus tchanteus compôzeus do moumint. Si årè-t i todi pus di succès, a tos les liveas. I voyaedjrè-st a [[Cuba]], ey i tchantrè eto pol publik di [[Madrid]]. Çoula, ça serè ene miete dizôrnant por lu, ca cwatre ans å long, i n pôrè pus tchanter a [[Bårçulone]]. C est adon k' i cmince a fé des concerts el [[France]], copurade a [[Paris]], et ariver a passer a l' ''Olympia''. Après onk di ses recitals di l' anêye [[1975]], i va esse aresté pal police. Il årè des foitès amindes et, ût moes å long, on lyi disfindrè di tchanter ses tchansons so tot l' teritwere [[Espagne|espagnol]]. I va raparexhe e [[1976]] å Palå Municipå des Spôrts di Bårçulone. C' esteut bôré plin. Tins di s' cårire, a pårt tchanter les tecses da sinne, il a fwait des muzikes po des powetes k' il a aidî fé cnoxhe, come Kavafis, Joan Salvat-Papasseit, Joan Oliver, Josep Maria de Sagarra, Màrius Torres oudonbén Miquel Martí i Pol. Il a scrît des peclêyes di tchansons. Vo ndè la sacwantes: * ''L'Estaca'' * ''El Bandoler'' * ''La Gallineta'' * ''Si arribeu'' * ''Que tinguem sort'' * ''Fills d'Hiroshima'' * ''Itaca'' * ''Vaixell de Grècia'' == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/powezeye_coinrece_redjaurb.html#Llach "Li grand-pere", ratournaedje-adaptaedje e walon pa Jacques Lefèvre del tchanson da Lluís Llach ''l'Estaca'']. [[ca:Lluís Llach i Grande]] [[de:Lluís Llach]] [[en:Lluís Llach]] [[es:Lluís Llach]] [[it:Lluís Llach]] [[pl:Lluís Llach]] 1505 65297 2006-06-27T07:43:03Z Pablo 5 [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Catalogne]] [[Categoreye:Catalogne]] [[Imådje:Flag_of_Catalonia.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:3]] Li drapea catalan a 9 royes di coûtchî; 5 djaenes et 4 rodjes; totes del minme groxheur. C' est l' tradicionel [[drapea del corone d' Aragon]]. Oficirmint, d'&nbsp;après les dierinnès rcwerances istorikes, li drapea catalan est on drapea ki copeye so on texhou, tot simplumint, li sene des åres des Contes di Bårçulone. C'&nbsp;est possibe ki l'&nbsp;drapea, ou ene åbarone, des contes fourixhe pus vî k'&nbsp;les åres. [[ca:Bandera de Catalunya]] [[es:Bandera de Cataluña]] [[lmo:Bandera da Catalunya]] [[nl:Vlag van Catalonië]] [[pl:Flaga Katalonii]] 1506 42985 2005-11-02T08:58:26Z Pablo 5 Li ''Prumî Minisse'' ou ''Minisse-Prezidint'' est li tchîf do govienmint [[Walonreye|walon]]; il est lomé på pårlumint. * [[Elio Di Rupo]], ([[2005]]- ; 2inme mandat) * [[Jean-Claude Van Cauwenberghe]], ([[2004]]-[[2005]]; 2inme mandat, demission divant l' fén) * [[Jean-Claude Van Cauwenberghe]], ([[2000]]-[[2004]]; 1î mandat) * [[Elio Di Rupo]], ([[1999]]-[[2000]]) * [[Robert Collignon]], ([[1994]]-[[1999]]) * [[Guy Spitaels]], ([[1992]]-[[1994]]) * [[Bernard Anselme]], ([[1988]]-[[1992]]) * [[Guy Coëme]], ([[1988]]) * [[Melchior Wathelet]], ([[1985]]-[[1988]]) * [[Jean-Maurice Dehousse]], ([[1982]]-[[1985]]; 2inme mandat) * [[André Damseaux]], ([[1982]]) * [[Jean-Maurice Dehousse]], ([[1981]]-[[1982]]; 1î mandat) [[en:List of Minister-Presidents of Wallonia]] 1507 54516 2006-04-15T23:24:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Primo Ministro della Nuova Zelanda]] Li role do '''Prumî Minisse del [[Nouve Zelande]]''' n'&nbsp;est nén bén defini; c'&nbsp;est båzé purade so des uzances ki so des lwès. D'&nbsp;après ces uzances, li Prumî Minisse est li tchîf do Cabinet et a-st on role di cordinåcion. I n'&nbsp;a nén l'&nbsp;pouvwer di dner des ôres; mins i pout: * defini l'&nbsp;adjinda do Cabinet; dj'&nbsp;ô bén, decide di çou ki va esse discuté. * nomer ou dismete des minisses. * aveur li pouvwer d'&nbsp;esse tot simplumint li pont cintrå di tos les decidaedjes consecants, et di poleur dire li sinne so tot decidaedje fwait pa èn ôte minisse. Li Prumî Minisse pout eto apeler des eleccions, tot l'&nbsp;notifiant å [[Djivêye des Govierneus-Djenerås di Nouve Zelande|Govierneu-Djenerå]]. L'&nbsp;uzance fwait ki l'&nbsp;Prumî Minisse est li moenneu do pårti ou del cowalicion di pårtis k'&nbsp;a l'&nbsp;madjorité å Pårlumint. * [[Helen Clark]] ([[5 di decimbe]] [[1999]] - ) * [[Jenny Shipley]] ([[8 di decimbe]] [[1997]] - [[5 di decimbe]] [[1999]]) * [[James Bolger|Jim Bolger]] ([[2 d' nôvimbe]] [[1990]] - [[8 di decimbe]] [[1997]]) * [[Mike Moore]] ([[4 di setimbe]] [[1990]] - [[2 d' nôvimbe]] [[1990]]) * [[Geoffrey Palmer]] ([[8 d' awousse]] [[1989]] - [[4 di setimbe]] [[1990]]) * [[David Lange]] ([[26 di djulete]] [[1984]] - [[8 d' awousse]] [[1989]]) * [[Robert Muldoon]] ([[12 di decimbe]] [[1975]] - [[26 di djulete]] [[1984]]) * [[Bill Rowling]] ([[31 d' awousse]] [[1974]] - [[12 di decimbe]] [[1975]]) * [[Norman Kirk]] ([[8 di decimbe]] [[1972]] - [[31 d' awousse]] [[1974]]) * [[Jack Marshall]] ([[7 di fevrî]] [[1972]] - [[8 di decimbe]] [[1972]]) * [[Keith Holyoake]] (2inme côp; [[12 di decimbe]] [[1960]] - [[7 di fevrî]] [[1972]]) * [[Walter Nash]] ([[12 di decimbe]] [[1957]] - [[12 di decimbe]] [[1960]]) * [[Keith Holyoake]] ([[20 d' setimbe]] [[1957]] - [[12 di decimbe]] [[1957]]) * [[Sidney Holland]] ([[13 di decimbe]] [[1949]] - [[20 d' setimbe]] [[1957]]) * [[Peter Fraser]] ([[27 di måss]] [[1940]]) - [[13 di decimbe]] [[1949]]) * [[Michael Joseph Savage]] ([[6 di decimbe]] [[1935]] - [[27 di måss]] [[1940]]) * [[George William Forbes]] ([[28 di may]] [[1930]] - [[6 di decimbe]] [[1935]]) * [[Joseph Ward]] (2inme côp; [[10 di decimbe]] [[1928]] - [[28 di may]] [[1930]]) * [[Gordon Coates]] ([[30 di may]] [[1925]] - [[10 di decimbe]] [[1928]]) * [[Francis Bell]] ([[10 di may]] [[1925]] - [[30 di may]] [[1925]]) * [[William Massey]] ([[10 di djulete]] [[1912]] - [[10 di may]] [[1925]]) * [[Thomas MacKenzie]] ([[28 di måss]] [[1912]] - [[10 di djulete]] [[1912]]) * [[Joseph Ward]] ([[6 d' awousse]] [[1906]] - [[28 di måss]] [[1912]]) * [[William Hall-Jones]] ([[10 di djun]] [[1906]] - [[6 d' awousse]] [[1906]]) * [[Richard Seddon]] ([[27 d' avri]] [[1893]] - [[10 di djun]] [[1906]]) * [[John Ballance]] ([[24 di djanvî]] [[1891]] - [[27 d' avri]] [[1893]]) * [[Harry Atkinson]] (4inme côp; [[8 d' octôbe]] [[1887]] - [[24 di djanvî]] [[1891]]) * [[Robert Stout]] (2inme côp; [[3 d' setimbe]] [[1884]] - [[8 d' octôbe]] [[1887]]) * [[Harry Atkinson]] (3inme côp; [[28 d' awousse]] [[1884]] - [[3 d' setimbe]] [[1884]]) * [[Robert Stout]] ([[16 d' awousse]] [[1884]] - [[28 d' awousse]] [[1884]]) * [[Harry Atkinson]] (2inme côp; [[25 di setimbe]] [[1883]] - [[16 d' awousse]] [[1884]]) * [[Frederick Whitaker]] (2inme côp; [[21 d' avri]] [[1882]] - [[25 di setimbe]] [[1883]]) * [[John Hall]] ([[8 d' octôbe]] [[1879]] - [[21 d' avri]] [[1882]]) * [[George Grey]] ([[13 d' octôbe]] [[1877]] - [[8 d' octôbe]] [[1879]]) * [[Harry Atkinson]] ([[1î d' setimbe]] [[1876]] - [[13 d' octôbe]] [[1877]]) * [[Julius Vogel]] (2inme côp; [[15 di fevrî]] [[1876]] - [[1î d' setimbe]] [[1876]]) * [[Daniel Pollen]] ([[6 di djulete]] [[1875]] - [[15 di fevrî]] [[1876]]) * [[Julius Vogel]] ([[8 d' avri]] [[1873]] - [[6 di djulete]] [[1875]]) * [[William Fox]] (4inme côp; [[3 d' måss]] [[1873]] - [[8 d' avri]] [[1873]]) * [[George Waterhouse]] ([[11 d' octôbe]] [[1872]] - [[3 d' måss]] [[1873]]) * [[Edward Stafford]] (3inme côp; [[10 di setimbe]] [[1872]] - [[11 d' octôbe]] [[1872]]) * [[William Fox]] (3inme côp; [[28 di djun]] [[1869]] - [[10 di setimbe]] [[1872]]) * [[Edward Stafford]] (2inme côp; [[16 d' octôbe]] [[1865]] - [[28 di djun]] [[1869]]) * [[Frederick Weld]] ([[24 di nôvimbe]] [[1864]] - [[16 d' octôbe]] [[1865]]) * [[Frederick Whitaker]] ([[30 d' octôbe]] [[1864]] - [[24 di nôvimbe]] [[1864]]) * [[Alfred Domett]] ([[6 d' awousse]] [[1862]] - [[30 d' octôbe]] [[1864]]) * [[William Fox]] (2inme côp; [[12 di djulete]] [[1861]] - [[6 d' awousse]] [[1862]]) * [[Edward Stafford]] ([[2 d' djun]] [[1856]] - [[12 di djulete]] [[1861]]) * [[William Fox]] ([[20 d' may]] [[1856]] - [[2 d' djun]] [[1856]]) * [[Henry Sewell]] ([[7 di may]] [[1856]] - [[20 d' may]] [[1856]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://www.primeminister.govt.nz/ Waibe oficire do Prumî Minisse del Nouve Zelande] (en inglès) [[de:Liste der neuseeländischen Premierminister]] [[en:Prime Minister of New Zealand]] [[es:Primer Ministro de Nueva Zelanda]] [[fr:Premiers ministres de Nouvelle-Zélande]] [[id:Perdana Menteri Selandia Baru]] [[it:Primo Ministro della Nuova Zelanda]] [[nl:Lijst van premiers van Nieuw-Zeeland]] [[zh:新西兰总理]] 1508 59110 2006-06-02T13:39:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: frp [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Union Uropeyinne]] [[Categoreye:Urope]] [[Imådje:European flag.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:3]] Li drapea d' l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]] a doze djaenès stoeles so on fond bleu. Les doze sitoeles sont a cénk pontes, metowes e ceke åtoû do cinte do drapea, ele riprezintèt l'&nbsp;union des peupes d'&nbsp;[[Urope]]. [[Imådje:EU Flag specification.svg|thumb|left|120px|plan pol dessinaedje des stoeles do drapea]] Les doze sitoeles sont metowes come les doze eures d'&nbsp;ene ôrlodje a aweyes, tchaeke sitoele d'&nbsp;astampé, avou ene di ses pontes viè li dzeu. <br style="clear:both;"/> ==Egzimpes di drapeas må dessinés== <gallery> Image:European flag, upside down.svg|Li drapea, ou tchaeke des stoeles, est cou-dzeu. Image:European flag, incorrect star rotation.svg|Les stoels ni sont nén d' astampé, mins eneviè l' cinte do ceke. Image:European flag, incorrect star positions.svg|Les stoeles èn sont nén åzès pôzucions des "doze eures" d' ene ôrlodje. </gallery> [[an:Bandera europeya]] [[ca:Bandera de la Unió Europea]] [[cs:Vlajka Evropské unie]] [[de:Europaflagge]] [[el:Ευρωπαϊκή σημαία]] [[en:European flag]] [[eo:Eŭropunia flago]] [[es:Bandera de la Unión Europea]] [[et:Euroopa lipp]] [[fi:Euroopan unionin lippu]] [[fr:Drapeau européen]] [[frp:Drapél eropèen]] [[he:דגל האיחוד האירופי]] [[hu:Európai zászló]] [[is:Evrópufáninn]] [[it:Bandiera europea]] [[ja:欧州連合の旗]] [[ka:ევროკავშირის დროშა]] [[lb:Europafändel]] [[nl:Vlag van Europa]] [[pl:Flaga Unii Europejskiej]] [[pt:Bandeira europeia]] [[ru:Флаг Европы]] [[sl:Evropska zastava]] [[sr:Застава Европске уније]] [[sv:Europeiska flaggan]] [[zh:欧盟旗帜]] 1509 57493 2006-05-20T22:57:19Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Fleuru''' (prononcîz Fleu-ru; fr: ''Fleurus'') est ene comene di Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Fleurus Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene di Fleuru el province]] * Dimorants: 22.324 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6220''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sitindêye: 59,18&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 377,22&nbsp;djins/km² * Hôteu moyene: 156&nbsp;m * Ban d'&nbsp;Fleuru: [[Fleuru (veye)]] avou [[Briye]], [[Epniye]], [[Lambussåt]], [[Sint-Amand]], [[Wagnlêye]], [[Wanfercêye-Bålet]] et [[Wandjniye]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == Fleuru sol waibe: http://www.fleurus.be {{ProvinceHinnot}} [[de:Fleurus]] [[en:Fleurus]] [[eo:Fleurus]] [[fr:Fleurus]] [[nl:Fleurus]] 1510 22506 2003-12-28T17:03:11Z Pablo 5 gråces Bénvnowe! I gn a asteure on ptit stub po [[Fleuru]]; si vos avoz des informåcions po l'&nbsp;ecråxhî, ni balzinez nén! [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;decimbe 2003 a 05:22 (CET) ---- Gråces po l'&nbsp;intrêye [[Motî:Baconfwè]] (ça m'&nbsp;a permetou di vey ene flotche k'&nbsp;i gn aveut ("tîxjon" el plaece di "tîxhon" (fåte di tapaedje, c'&nbsp;est l'&nbsp;tape d'&nbsp;a costé) et ki dj'&nbsp;aveut nén veu). Gråces eto po l'&nbsp;ecråxhaedje di [[Fleuru]] et les loyéns eterlingaedjes des djoûs del samwinne. Dji pinse mete purade les loyéns eterlingaedjes å dzeur; eyet rélîs alfabeticmint so l'&nbsp;[[ISO 639|côde iso]] do lingaedje. Ossu, si c'&nbsp;est possibe, eployî do vraiy utf-8 purade ki des intités html ('''Søndag''' ou '''日曜日''' c'&nbsp; bén pus clair ki '''S&amp;#248;ndag''' et '''&amp;#26085;&amp;26332;&amp;#26085;''', mi shonne-t i); c'&nbsp;est nén ene obligåcion, mins come ci wikipedia chal eploye utf-8 divintrinnmint, ostant endè profiter plinnmint. Po-z aveur les mots en utf-8, purade ki d'&nbsp;copyî les loyéns do côde sourdant d'&nbsp;èn ôte wikipedia, dji shû les loyéns, eyet copyî (copyî-aclaper avou l'&nbsp;sori) li tite del pådje. Ôte tchoi. Kimint ça va avou l'&nbsp;eterface e walon? Vos arivez bén a comprinde ou i gn a des sacwès ki vs shonnut ene miete droles? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di decimbe 2003 a 17:03 (CET) 1511 43923 2005-11-10T17:44:35Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Falå''' (fr: ''Fallais'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Braive]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''4260''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''W&nbsp;75''' * Arondixhmint: [[Wareme]] * Sipotaedje: == Istwere == A yeu a vey avou l'&nbsp;[[guere del vatche]] 1512 55824 2006-05-05T10:07:30Z Lucyin 16 '''Farjole''' (fr: ''Falisolle'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rimetou avou sacwants ôtes viyaedjes do boird di [[Sambe]] po fé l' novele [[rebanêye comene]] di [[Sambveye]], el [[Province di Nameur]]. * Limero del posse: '''5060''' (vî limero '''5670''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;106''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sipotaedje: les [[Motî:tetåd|Tetåds]] (''Tètârds'') == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: [[Robert Mathieu]] * Soce foclorike, ki metnut do walon dins leu-z atôtchance : les [[Tetåds d' Farjole]]. 1513 43192 2005-11-05T12:02:58Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Finvå''' (fr: ''Finnevaux'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Houyet]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5560''' (vî limero '''5592''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;78''' * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sipotaedje: 1514 43926 2005-11-10T17:44:55Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Flawene''' (fr: ''Flawinne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5020''' (vî limero '''5720''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;73''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sipotaedje: I gn a-st on tchamp d'&nbsp;aviåcion di l'&nbsp;årmêye sol teritwere di Flawene. 1515 57494 2006-05-20T22:57:34Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Fontinne-l'-Eveke''' (fr: ''Fontaine-l'Evêque'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Fontaine-l'Evêque Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 16.895 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6140''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Ch&nbsp;44''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 28,59&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 590,94&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Fontinne-l'-Eveke: Fontinne-l'-Eveke avou [[Forchiye]] et [[Liene]] * No d'&nbsp;plaece di Fontinne-l'-Eveke: [[So les mwaiyes (Fontinne-l'-Eveke)|So les mwaiyes]] (so plaece: ''su les Més'') == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.fontaine-leveque.be/ Waibe del comene] {{ProvinceHinnot}} [[en:Fontaine-l'Evêque]] [[eo:Fontaine-l'Evêque]] [[fr:Fontaine-l'Évêque]] [[nl:Fontaine-l'Evêque]] 1516 58136 2006-05-23T20:07:41Z Lucyin 16 /* Tuzance walone */ [[Imådje:forire _lefebure.jpg|thumb|300px|Voye di Nassogne a Forire, diviè 1910, coleur a l' aiwe da Marie-Claire Lefebure]] [[Imådje:forire_gaure.jpg|thumb|200px|Li gåre do tchmin d' fier di Forire.]] [[Imådje:forire_sicri_wi.jpg|framed|right|Sicrijhaedje so Forire pa Louis Grandmont dins ene gazete do sindicat d' iniciative diviè 1985.]] '''Forire''' (fr: ''Forrières'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nassogne]]. * Limero del posse: '''6953''' (vî limero '''6940''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;46''' * Arondixhmint: [[Måtche]] * Sipotaedje des djins: les [[Motî:fenaesse|Fenaesses]]. == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Forire == * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Li [[ronxhe (toponimeye)|Ronxhî]] (so plaece: ''Li Ronchi'', F. ''Ronchy'') ** Li tchamp des nonins. * A vey avou des bwès : ** Li Grande Ramêye. ** Li Ptite Ramêye. ** Li Bwès djinti. * A vey avou des åbes : ** A [[tchinne (toponimeye)|Nawoutchinne]] (so plaece: ''Naouchène'') ** Li [[côre (toponimeye)|Côroe]] (la-minme : ''Conray'') * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Li Tchapele des cochers (prononcî insi so plaece). ** Li Croes des ptits valets (so plaece ''Li Creûs...'') * A vey avou des aiwes : ** Li Brandoye. ** Nouve fontinne. ** li Pompe. ** li Riyåd ([[Motî:rouwåd|rouwåd]]). ** Li Ri del Fosse ** l' [[Aiwe-di-Lome]] * A vey avou des monts-et-vås: ** Li Bosse di Monîye ** Li [[coulêye (toponimeye)|Coulêye]] (la-minme ''Culée''). ** Li Fosse. ** l' Horzea (F. ''Horzay'') ** Li Plate. ** Li Roimont (so place : ''Rwâmont''). ** Li [[Motî:schavêye|Schavêye]] (so plaece: ''Chavée''). * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Lamsoûle ** So Tchantî * Nos d'&nbsp;plaeces a vey avou ene industreye, on monumint: ** Les pires do diale ([[dolmen]]s). ** les [[tchåfor (toponimeye)|Tchåfor]]s (so plaece: tchafor). ** Li Shabotreye (so plaece: ''Sabotriye'') * Rowes do viyaedje: ** Li rowe des Coûs (la-minme : des ''Cours'') ** Li rowe del Coulêye (la-minme : dol Culée) ** Li Viye voye d' [[Ambli]] ** Li Viye voye di [[Bure]] ** Li Viye voye di [[Lesterni]] ** Li Viye voye di [[Rotchfoirt]] (so plaece ''Rotchfwârt'') ** Li Viye voye di [[Nassogne]] ** Li rowe del Tchapele (des Cochers - prononcî insi so plaece) ** Li Voye des Catchets ** Li Voye di [[Djimele|Djmele]] ** Li Voye del Fosse ** Li Voye di Lesterni ** Li Voye di [[Masbor]] ** Li Voye di [[Måtche-e-l'-Årdene|Måtche]] (so plaece ''Mautche'') ** Li Voye Mélârd ** Li Voye di Nassogne ** Li voye del [[Schavêye]] (so plaece: ''Chavée''). * Pazeas & rouwales ** Li rouwale del Coulêye (so plaece: ''Culée'') ==Djeyografeye== Forire est metou inte li [[Fåmene]] (a Bijhe) et l'&nbsp;[[Årdene]] des ôtes costés. Il est boirdé pa cwate gros [[hourlea]]s: li Porea, l'&nbsp;Horzea, li Fayijhea et Tchantî. Il est trevåtchî pa l'&nbsp;[[Aiwe-di-Lome]] ki s'&nbsp;î recråxhe di troes rixhots, li ''Ri Beni'' ki s'&nbsp;a fwait maker a [[Lesterni]] (djeu d' mot, a cåze do spotaedje des djins d' Lesterni: les Makés), li ''Brandoye'' ki s'&nbsp;a fwait souker a [[Ambli]] (djeu d' mot, a cåze do spotaedje des djins d' Ambli: les Boks) et l'&nbsp;''Ri del Fosse'' ki vént des campagnes d'&nbsp;[[Ambli]], do costé d'&nbsp;[[Harsin]]. ==Istwere== Dinltins, gn aveut deus Forire: ''Sint Mårtén'', do costé d'&nbsp;[[Wavreye]] et ''Notre-Dame'' do costé d'&nbsp;Ambli, avou, inte les deus, l'&nbsp;Aiwe-di-Lome. Li pont des Bates n'&nbsp;egzistéve nén. On passéve Lome a wé. Li gåre a sti agrandeye après l'&nbsp;guere di 1914-1918, po tcherdjî ås sapéns. == Avey == * Restants d' [[dolmen]] k' on lome "les pires do Diale": Viye cinse "Sint-Monon" dou çki Sint Monon åreut stî assaziné pa les djins d' Forire. * Eglijhe Sint-Mårtén di stîle neyo-roman. ==Tuzance walone== * Ricwerance so les nos d' plaeces : ''Glossaire toponymique 1961-1962 des communes de Forrières, Grupont, Lesterny et Masbourg", Memwere di Licince da G. Pescheur. * [[Motî d' Forire et Nåwinne|Motî walon d' Forir, da Jean-Pol Grandmont]] [[fr:Forrières]] 1517 65539 2006-06-29T22:02:47Z Lucyin 16 /* Ôtès plaeces */ [[categoreye:toponimeye]] '''Francortchamp''' (F. ''Francorchamps''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Ståvleu]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4970'''. ** davance : '''4878'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ve 37'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Vervî]] * Sipotaedje des djins : les [[Motî:boû|Boûs d' fagne]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Francortchamp|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Francortchamp. == === Aiwes === * li [[Rodje Aiwe]] === Hamteas === * Al Rodje Aiwe (sol Circût) (F. ''Eau-Rouge''). * Håze (F. Harze). * so [[Motî:Hokea|Hokea]] (F. Hockai) (lomaedje des djins: les Hocurlins). * e [[Ster (toponimeye)|Ster]] (lomaedje des djins: les Sterlins). === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[Motî:cron|Crontchamp]]. ** Pré l' Pwestå * A vey avou des åbes et des bwès : ** [[hé (toponimeye)|Baronhé]] ** Al [[Motî:ramêye|Ramêye]] (la-minme: ''Ramée'') * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : ** [[taesson (toponimeye)|Li taesnire]] (la-minme: ''Lu tisnîre'') * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Sol [[Fî]]. * A vey avou des corantès aiwes : ** li Roxhon (la-minme: ''lu Rohon'', F. ''Roxhan''). * A vey avou des fagnes : ** e [[Motî:fa 2|Dalreufa]], (so plaece: ''o Dar'reufa''), e Swerfa (e F. ''Soierfat''), e l' Oujheafa (so plaece ''Ohêfa'', e F. ''Nohaifa''), e Tchalteufa, e Morfa ** Fagnoû, Fagne a tchiyou, [[Motî:hour|Hour]] di fagne. * A vey avou les tienes et les vås : ** Blankimont (sol Circût). ** Ezès [[vå|Gombes]] (sol Circût). * A vey avou des rotches : ** å Trô Henè (la-minme: ''â Trô Hènè'', F. ''Trou-Henet) * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Måsta (la-minme: ''Mâsta'') ** ezès [[Motî:ringoter|Rigoteas]] (la-minme: ''Mâsta''). ** el Bodzeu (la-minme: ''ol Bodzeu'') ** So les Dzis. ** e Retcheu. ** [[Motî:Rwene|Rwenea]] (la-minme: ''Rènê''). ** sol Wêr. :Sourdant : A. Counson, BSW 46, 211-266. == Tourisse == C' est a Francortchamp k' i gn a les zigzags do [[Circût d' Francortchamp]], la k' les otos d' coûsse di [[Formule 1]] corèt li [[Grand Pris d' Beldjike (d' otos d' coûsse)|Grand Pris d' Beldjike]]. [[fr:Francorchamps]] [[nl:Francorchamps (plaats)]] 1518 59398 2006-06-06T12:56:18Z Pablo 5 hårdêye, displaecî ene imådje so l' årtike [[waermaye]] {{djermon viyaedje}} '''Furfô''' (fr: ''Furfooz'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Dinant]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5500''' (vî limero '''5505''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;71''' * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sipotaedje: ==Rissieve Naturele di Furfô== <gallery> Image:Butterfly_Luc_Viatour.JPG|Polyommatus icarus Image:Butterfly_2_Luc_Viatour.JPG|Polyommatus icarus Image:Cercopis_Vulnerata_Luc_Viatour.JPG|Cercopis Vulnerata Image:Carabus_cancellatus_Luc_Viatour.JPG|Carabus cancellatus Image:Euproctis_Similis.JPG|Euproctis Similis Image:Furfooz_10_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_1_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_2_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_3_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_4_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_5_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_6_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_7_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_8_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_9_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve Image:Furfooz_11_Luc_Viatour.JPG|Furfooz Natural reserve </gallery> == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.parcdefurfooz.be/ Waibe del rissieve naturele] [[fr:Furfooz]] [[nl:Furfooz]] 1520 57498 2006-05-20T22:59:55Z Pablo 5 tåvlea '''Åjhô-Préle''' (fr: ''Aiseau-Presles'') est ene novele comene intité del Walonreye, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]], el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Aiseau-Presles Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 10.846 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6250''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sitindêye: 22,55&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 480,98&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Åjhô-Préle: [[Åjhô]], [[Pondlô]], [[Préle]] et [[Rojni]] Åjhô-Préle fwait pårteye di l'&nbsp;Evetchî d'&nbsp;[[Tournai]] L'&nbsp;intité est vijhene des intités di [[Tcheslet]], [[Fårcene]], [[Fosse]], [[Djerpene]] eyet [[Sambveye]]. == Populåcion sorlon les anêyes == * 1977: 10.969 djins. * 1994: 10.912 djins. {{ProvinceHinnot|Ajho-Prele}} [[de:Aiseau-Presles]] [[en:Aiseau-Presles]] [[eo:Aiseau-Presles]] [[fr:Aiseau-Presles]] [[nl:Aiseau-Presles]] 1534 22530 2003-12-23T23:01:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bierlô</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Berloz</span>, divnou intité avou novea limero del posse 4257; limero diyalectolodjike: [W 25]; vî limero del posse: 4391. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bièrlô</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Bierlô:</FONT> Bierlô avou: Cwareme et Rozou-Crinnwik. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> boket d'&nbsp;l'&nbsp;ancyinne Conteye di Lô°. <span id="url">[http://www.euro-support.be/langbel/dorp/voeren.htm#berloz Dipus d'&nbsp;racsegnes (e flamind)].</span> Etimolodjeye: walon brele (latén <span lang=la>berula</span>), cawete -oe, dizo disfondowe -o (rl a: [[Motî:côro]]): plaece k'&nbsp;il î crexhe des breles, rl a: [[Motî:Bierleu|Bierleu]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bierlô]] 1535 57477 2006-05-20T22:37:45Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje|Bierlo}} '''Bierlô''' (fr: ''Berloz'') est ene comene del Walonreye, el [[Province di Lidje]]. [[Imådje:Berloz Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 2.651 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Wareme]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 14,36&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 184,61&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Bierlô: [[Bierlô (viyaedje)|Bierlô]] avou [[Cwareme (viyaedje)|Cwareme]] et [[Rozou-Crinnwik]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon brele (latén "berula"), avou li cawete -oe (dizo disfondowe -o): plaece k'&nbsp;il î crexhe des breles. == Istwere == Boket d'&nbsp;l'&nbsp;ancyinne [[Conteye di Lô]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.berloz.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje|Bierlo}} [[en:Berloz]] [[eo:Berloz]] [[fr:Berloz]] [[nl:Berloz]] 1536 36749 2005-08-01T20:15:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bihin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bihain</span>, rebané avou l'&nbsp;Viye Såm. Vîs scrijhas: <span lang=wa-vi>Büsanck, Bysanch (895), Byhen (1497)</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"Büsungen"</span> (amon les cis Buzo). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bihin]] 1537 36750 2005-08-01T20:21:48Z Pablo 5 '''Bihin''' (fr: ''Bihain'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou l' [[Viye Såm]]. * Limero del posse: '''6690''' (vî limero '''6689''') * Limero diyalectolodjike: '''B&nbsp;6''' * Arondixhmint: [[Bastogne]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "Büsungen" (amon les cis Buzo). Vîs scrijhas: Büsanck, Bysanch (895), Byhen (1497). == No d' plaeces di Bihin == === hamteas === * [[Fraiteure (Bihin)|Fraiteure]] (so plaece ''Frintëre''); * a [[Régné (Bihin)|Régné]]. === ôtès plaeces === {| |- | * a [[Hebronvå (Bihin)|Hebronvå]]; * a [[Otré (Bihin)|Otré]]; * ås [[Pititès Taeyes (Bihin)|Ptitès Taeyes]]; * So l' Âsse-Fagne; * e Brouche-les Fas; * sol Broûlin; * Djinfa; * ås Airtchamps; * Å Fa Djeråd; | * Li Fagne do Clair Tchinne; * Lonfa; * å Favea; * Al Hierdåvoye; * e Maizroûle; * å Monti; * Li Ptite Tchanfa; * å Rafroyin; | * A Rôlayî; * Rozîfa; * El Rowe do Bwès; * Å sårt des Leus; * So li Stokea; * Al Sipinete; * å Tchamp Cabour; * å Tchamp d'&nbsp;Fî. |} === aiwes === * l'&nbsp;Aiwe d'&nbsp;ezès Prés; * l'&nbsp;aiwe do Pont d'&nbsp;Pires. == Djeyografeye == Li [[Barake Fraiteure]], c'&nbsp;est l'&nbsp;deujhinme pus hôte plaece di Walonreye (613&nbsp;m). 1538 22534 2005-05-23T08:16:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhe</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> froed vint d' ivier. <I>Cite anêye la, li bijhe shofléve pol djudi sint</I> (P. J. Dosimont). <I>Li måjhone esteut a mitan catcheye pa ene håye di seuceas k' el waerantixheut del bijhe</I> (E. Gilliard). <I>El froed ki trawe et l' bijhe ki groûle N' apåjhtèt gote li five ki m' broûle</I> (Fré Matî). <I>Li cok d' awousse k' a tchanté Djoyeuzmint tot l' esté Si trove bén dishessî Cwand l' bijhe a-st arivé</I> (M. David). <I>Li froed del bijhe hagne dins mes doets tot aroedis</I> (E. Pecheur). rl a: [[Motî:bijhî|bijhî]], [[Motî:sibijhî|sibijhî]], [[Motî:dibijhî|dibijhî]], [[Motî:ebijhî|ebijhî]], [[Motî:bijhler|bijhler]], [[Motî:bleu-bijhe|bleu-bijhe]], [[Motî:pier-bijhe|pier-bijhe]], [[Motî:Hourtêye-bijhe|Hourtêye-Bijhe]], [[Motî:Froedbijhe|Froedbijhe]]. <span lang=fr>F. bise, aquilon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li vint a tourné a bijhe:</FONT> i fjheut do vint (ene assez boune air), pu asteure, i bijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li hôte bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li noere bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li bijhe di Tongue:</FONT> li vint do Nôr-Ess. <I>Li vint a co shoflé mwints djoûs sol hôte bijhe, et il a co fwait bén froed</I> (G. Lucy). <I>Les poirts et les menes di sé, ci sereut ôte tchoi k' on dmey djoû sol plinne al noere bijhe</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). rl a: [[Motî:schoice-vint|schoice-vint]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li droete bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">basse bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li blanke bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li bijhe d' Årdene:</FONT> li vint d' l' Ess. <I>Li cabinet d' ahesse å fond do corti c' esteut purade ene "incomodité" k' ene comodité, cwand i fjheut droete bijhe e plin ivier</I> (H. Lepage). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li basse bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li blanke bijhe:</FONT> vint do Sud-Ess. rl a: [[Motî:vint d' Lorinne|vint d' Lorinne]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bijhe di måss; bijhe d' avri; bijhe do prétins:</FONT> bijhe di ces deus moes la. <I>On ratind sovint les bijhes d' avri po-z aler tcheryî å bwès, ca adon, les tchmins sont pus setchs</I> (J. Boulard). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li bijhe do prétins rmagne les ptits semés:</FONT> li bijhe d' avri fwait crever les prumîs semaedjes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene froede bijhe</FONT>, <FONT COLOR="#0000ff">ene seure bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene måle bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene mwaijhe bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene fene bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene hagnante bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene coixhante bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene bijhe a vs côper e deus:</FONT> on foirt froed vint do Nôr. <I>I fwait ouy ene måle bijhe ki vs edjale so plaece.</I> <I>Gn è shofléve ene hagnante bijhe so les sconcires.</I> rl a: [[Motî:Froedbijhe|Froedbijhe]]. <span lang=fr>F. âpre.</span> <I>Ti n' as måy shuvou l' eraire des eures, des djoûs å long e l' fene bijhe et dvins les brouyårds, tot montant et tot dischindant</I> (L. Warnant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bijhe hagne (pés) k' on possédé</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">est come on raezoe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">vos trawe tot houte:</FONT> ele hagne foirt, elle est foirt froede. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bijhe dene</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li bijhe baye:</FONT> ele shofele foirt. <I>Cwand k' el bijhe baye, on s' retchetoere</I> (Y. Gourdin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;va s' ti fote a l' bijhe&nbsp;!:</FONT> va-st å diale&nbsp;! <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li trô d' bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">trô del bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li noer trô:</FONT> li [[Motî:trô|Trô° al bijhe]]. <I>I bijhele do noer trô</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse cayî (eye) del bijhe:</FONT> aveur pierdou tot çou k' on-z aveut. <span lang=fr>F. ruiné(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i pout roter conte li bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i pout ndaler conte li bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">il est moussî</FONT> (u:<FONT COLOR="#0000ff"> rpaxhî) po-z aler conte vint et bijhe:</FONT> <I>a)</I> dijhêye d' onk k' a des tchôds mousmints cwand i doet rexhe divant l' ouxh. <I>b)</I> po onk k' a bén magnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;acori come vint et bijhe:</FONT> ariver raddimint. rl a: [[Motî:abizer|abizer]], [[Motî:abroker|abroker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:sipiter|sipiter°]] (evoye) e bijhe.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diele di bijhe:</FONT> ronde sibijheure. <span lang=fr>F. engelure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çou ki vint d' vint erva d' bijhe:</FONT> <I>a)</I> on djoû, i fwait bon vint (assez tchôd); et l' londmwin i bijhe. <I>b)</I> (imådjreçmint) çou ki vént d' [[Motî:rif|rif°]] erva d' raf. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bijhe di Påkes, bijhe a l' Pentcosse.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;Li djoû di dvant l' grande Påke, si l' vint tchesse di bijhe, on nd årè do parey po shijh samwinnes.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand l' bijhe roveye fevrî, ele ni roveye nén may:</FONT> sipots po-z anoncî l' tins. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Bijhe</FONT> [femrin n.pl.] <B>1.</B> pont cardinål wice ki l' solea n' va måy, metou ådzeu so ene mape. <I>L' air vént d' Bijhe.</I> <I>L' air s' a rmetou a Bijhe.</I> <I>Li vint est a Bijhe.</I> <I>Li vint est d' Bijhe.</I> <I>Li vint shofele di Bijhe.</I> <I>Li vint s' è rva a Bijhe.</I> <I>C' est l' tchambe k' est metowe a Bijhe.</I> <I>Li Daenmåtche et les payis d' Bijhe.</I> <I>C' est on viyaedje metou a Bijhe do Canada.</I> <I>Dinltins, i dmaneut dins les tienes, a Bijhe del mwaisse-veye, dipus d' dijh eures lon</I> (L. Mahin). <I>Riloukîz ene miete les chifes des budjets d' mediaedjes do sida a Bijhe ey a Nonne: ût sidateus so dijh sont dins les pôves payis, po fok 10% des dispinsaedjes</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:Nôr|Nôr]], [[Motî:Vûcir|Vûcir]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sovronde di Bijhe:</FONT> sovronde, costé do toet d' ene måjhon metous a Bijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vint d' Bijhe:</FONT> vint do Nôr, bijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus rade</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">pus roed</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">ki l' vint d' Bijhe:</FONT> foirt rade. <I>Ttossu rade k' el vint d' bijhe, dins les schavêyes, les tidjes, Dji pedale come on sot</I> (A. Gauditiaubois). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene ptite air di Bijhe:</FONT> <I>a)</I> ene pitite bijhe, nén trop froede. <I>I vneut ene pitite air di Bijhe.</I> rl a: [[Motî:bijhler|bijhler]]. <I>b)</I> (djeu d' mot inte les deus sinses di "air") ene air di muzike. <I>Djouwe nos don ene pitite air di Bijhe.</I> <span lang=fr>F. mélodie, mélopée.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">payis al Bijhe</FONT>: <I>a)</I> froed payis. <I>Les oujheas voyadjeus acovèt dins les payis al Bijhe.</I> <span lang=fr>F. pays du Nord.</span> <I>b)</I> ritche payis, sovint metou sol meye-bole bijhresse. <span lang=fr>F. pays occidental.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>bîhe</B>, <FONT COLOR="#800080">bîhye</FONT>, <B>bîje</B>, bîze</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait tîxhon <span lang=de>"bisia"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhrece</B></FONT> [addj.] metou (owe) a Bijhe. <I>Les Batoutsis, come les Bania Moulengué do Kivou bijhrece, i n' magnèt cåzu rén, don, ces djins la</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. septentrional(e), nordique.</span> Etimolodjeye: bodje bijhe, cawete -rece 1996. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bijhreçmint</B></FONT> [adv.] tot-z alant a bijhe. <I>Ossu lon, bijhreçmint, kel Suwede.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bijhon</B> (Pépé) Djan Bijhon</FONT> [n.dj.] croxhe-djambot, mwaisse des Pépés do Vint, k' atake les djins ki sont co avå les voyes al nute tins d' l' ivier, et ki shofele dins les seres des ouxhs. <I>Dji so Djan Bijhon, c' est mi l' mwaisse di tos les pépés do froed.</I> <I>Schoûtez l' Djan Bijhon dins l' sere di l' ouxh; si vs estoz co diales, djel va houkî.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>Bîjon, Bîhon</span>. Coinrece Årdene nonnrece. ---- * [[Cwate costés del Daegn|Dipu d' racsegnes so les cwate costés des Daegn]]. 1539 22535 2003-12-23T23:31:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bijhe]] 1540 22536 2003-12-23T23:31:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bijhe]] 1541 22537 2003-12-23T23:34:19Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bim bim&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;ene clotche, d'&nbsp;ene xhilete. <span lang=fr>F. ding ding, ding dong.</span> Disfondowes: <B>bim'&nbsp;bim'</B>.</P> 1542 38066 2005-08-16T00:50:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bikets d' avri</B></FONT> [o.n.t.pl.] grosse [[Motî:walêye|walêye]], pacô avou des gurzeas, k' i nd a bråmint e moes d' avri. <I>Il åreut bén plou, jourdidiè, Avou ces liårds la, S' atchter ene nouve camuzole Por lu s' waeranti des veas d' måss Et des bikets d' avri</I> (G. Spirito). rl a: [[Motî:vea d' måss|vea d' måss]]. <span lang=fr>F. giboulée (de printemps).</span> 1543 22539 2003-12-23T23:37:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>binamé, êye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] k'&nbsp;on inme bén, copurade: <B>1.</B> po cåzer a djins k'&nbsp;on voet voltî. <span lang=fr>F. cher, chère, chéri(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;binamé gros måye:</FONT> mot po on bon soçon, nén måhonteus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mes binamêyès djins:</FONT> mot po cmincî on spitch, u ådvins d'&nbsp;on pretchaedje. <span lang=fr>F. mes chers amis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;iy&nbsp;! binamé ome; iy&nbsp;! binamêye feme; iy&nbsp;! binamêye djin:</FONT> fråze po-z atôchî ene sakî, copurade divant ene fråze di sclamaedje. <I>Iy&nbsp;! binamêye djin, k'&nbsp;i fwait ouy måva&nbsp;!</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>ah&nbsp;! mon cher (ma chère)</span>. <B>2.</B> (v.m.) mot d'&nbsp;respet po ls evocåcions des sints, do Bon-Diu. <I>S'&nbsp;i plait-st å binamé Bon Diu.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Binamêye sinte Bablene&nbsp;! Binamêye sinte Idå&nbsp;! Binamêye Notru-Dame di Hå&nbsp;! Binamêye Sinte-Viedje&nbsp;! Binamêye&nbsp;!:</FONT> criyaedjes di saizixhmint. <B>3.</B> djinti, eye, vayant(e), bråve. <I>La ene binamêye båshele.</I> <I>C'&nbsp;est pår des binamêyès djins.</I> <I>C'&nbsp;est on binamé valet, ene feme årè bon avou lu.</I> <I>C'&nbsp;est on binamé gros måye, i reye tofer.</I> rl a: [[Motî:avnante|avnante]], [[Motî:amishtåve|amishtåve]]. <span lang=fr>F. aimable, gentil(le), sympa, adorable.</span> <B>4.</B> djinti, eye, vayant(e), coraedjeus(e). <I>On pus binamé k'&nbsp;lu est eco a fé.</I> <B>5.</B> ki schoûte bén. <I>Bén vs avoz on bén binamé efant.</I> <span lang=fr>F. sage, obéissant(e).</span> <B>6.</B> djinti -eye, ki vént bén a pont (tot djåzant d'&nbsp;ene ahesse). <I>Ene boune sitouve, c'&nbsp;est ene sacwè d'&nbsp;binamé e l'&nbsp;ivier.</I> <span lang=fr>F. agréable, confortable.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> sakî k'&nbsp;on-z est amoreus d'&nbsp;lu (leye). <I>Tot près do vî pont, i gn a-st on ptit banc Wice ki dj'&nbsp;a sovint moenné m'&nbsp;binamêye</I> ([http://lucyin.walon.org/livreye/ptit-banc.html E. Wiket]). rl a: [[Motî:monkeur|monkeur]]. <span lang=fr>F. bien-aimé, chérubin, amoureux, soupirant.</span> <B>2.</B> (pa stindaedje, po s'&nbsp;fote) pôve ome, pôve feme. <I>I va påmer, l'&nbsp;binamé&nbsp;!</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>le pauvre chéri</span>. <B>3.</B> (pa stindaedje) mot po-z atôtchî polimint ene sakî. <I>Oyi don, mi binamé, ki dj'&nbsp;el frè sins tårdjî.</I> <span lang=fr>F. mon cher, ma chère.</span> Disfondowes: <B>binamé</B>, -êye, -éye, -ée; bin.inmé. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>binamêymint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene binamêye manire. rl a: [[Motî:amishtåvmint|amishtåvmint]]. <span lang=fr>F. aimablement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>binamêyisté</B></FONT> [f.n.] cwålité d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est binamêye. <I>Elle est cnoxhowe po s'&nbsp;binamêyisté.</I> rl a: [[Motî:amishtåvisté|amishtåvisté]]. <span lang=fr>F. amabilité, gentillesse, affabilité, souplesse, politesse, luxe nécessaire.</span></P> 1544 22540 2003-12-23T23:38:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:binamé]] 1545 22541 2003-12-23T23:38:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:binamé]] 1546 22542 2003-12-23T23:38:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:binamé]] 1547 22543 2005-01-29T16:23:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>binaweure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:aweure|aweure]]. rl a: [[Motî:bouneur|bouneur]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>binawreus, e</B></FONT> [addj.] k' a bråmint del tchance, k' a bråmint do plaijhi d' viker. <span lang=fr>F. heureux, -euse, bienheureux, -euse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doirmi come on binawreus</FONT>, <FONT COLOR="#0000ff">ene binawreuse:</FONT> doirmi come ene sokete (bén doirmi); rl a: [[Motî:sodoirmant|sodoirmant]]. <span lang=fr>F. dormir à poings fermés.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>binawreus</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>bé<SUP>n</SUP>nawreus</B></FONT>, bin.n-eureus, byin.n-eureus, bineureu, bènureus; bîneureus; bineureus; binneureus; bèneureus, e</span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje adv. (bén) + addj. (awureus). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>binawreuzmint</B></FONT> [adv.] d' ene binawreuse manire. 1548 22544 2003-12-23T23:39:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:binaweure]] 1549 22545 2003-12-23T23:39:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:binaweure]] 1550 22546 2003-12-23T23:40:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>binle&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;on bedot, d'&nbsp;ene berbi ki binle. <I>Binle, dit-st ele li gade; cwè çk'&nbsp;i t'&nbsp;fåt, dit-st i l'&nbsp;berå; dj'&nbsp;vôreu bén låtchî, dit-st i l'&nbsp;bierdjî; il est bén trop matén, dit-st i li ptit tchén.</I> <span lang=fr>F. bêê.</span></P> 1551 22547 2003-12-23T23:40:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bintch&nbsp;!</B></FONT> [mot-criya] ki s'&nbsp;dit divant ene sacwè di nén ragostant. Disfondowes: bintch, bêtch, bâtch, bêk.</P> 1552 36747 2005-08-01T20:14:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bistoke</B></FONT> [f.n.] sacwè k'&nbsp;on dene a ene sakî k'&nbsp;on voet voltî, u k'&nbsp;on-z a dandjî d'&nbsp;lu. <I>Sondjans bén ki ci n'&nbsp;est nén ni l'&nbsp;djoû, ni l'&nbsp;pris, ni l'&nbsp;groxheur ki conte cwand on fwait u k'&nbsp;on rçput ene bistoke, mins l'&nbsp;intancion eyet l'&nbsp;djesse</I> (D. Vanderstoken). <span lang=fr>F. cadeau, présent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bistoke et rastoke&nbsp;!:</FONT> mot-criya po dire "albouneure, proficiåte". <span lang=fr>F. compliment&nbsp;! félicitations&nbsp;!</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bistoke, bustoke</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bistoker</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> saetchî des côps d'&nbsp;fizik e l'&nbsp;air po fiester ene sakî, ene sacwè. <I>Prind t'&nbsp;carabene; dj'&nbsp;irans bistoker les maryîs.</I> <B>2.</B> [[Motî:fiester]] (ene sakî). <span lang=fr>F. fêter.</span> <I>Dofe Sax, vî Copere dins les fiesses K'&nbsp;on fwait po vos cint-z ans d'&nbsp;viyesse I gn årè nén bén seur ene vwès Po vs bistoker dins vosse patwès</I> (Vier-Goyet). <I>Insi, dji sereu muzulman, dji m'&nbsp;ritrovréve å Paradis å mitan d'&nbsp;co djonnetes, Ava Gardner, Bete Davis udonbén Birdjite Bardo a m'&nbsp;bén leyî sognî et m'&nbsp;fé bistoker d'&nbsp;amishtåvisté</I> ([[J. Schoovaerts]]). <I>Dji so bén binåjhe di vs rivey, vî cadet; et po vos bistoker, nos alans fé-st on clapant djama eshonne</I> ([[J.P. Dumont]]). rl a: [[Motî:rabistoker|rabistoker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji vos bistoke, Dji vos rastoke, Tinoz vos bén, Vos n'&nbsp;tchairoz nén:</FONT> dijhêye cwand k'&nbsp;on bistoke ene djin. rl a: [[Motî:rastoker|rastoker]]. <B>3.</B> ofri ene bistoke. <span lang=fr>F. offrir un cadeau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bistocaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "bistoker". <span lang=fr>F. festivité, célébration.</span> <B>2.</B> dinaedje d'&nbsp;on pris a ene sakî. <I>Come bistocaedje, citans li Pris des meyeusès paroles å Grand Pris del Tchanson Walone 1989</I> (vicåreye da [[A. Gauditiaubois]]). <span lang=fr>F. gratification, prix, récompense.</span> 1553 22549 2003-12-23T23:42:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bistoke]] 1554 22550 2003-12-23T23:42:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bistoke]] 1555 22551 2003-12-23T23:51:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>animisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] croeyance dins des esprits k'&nbsp;animèt les plantes, les djins, les rotches. <I>L'&nbsp;animisse n'&nbsp;est k'&nbsp;on ptit boket del fwè tradicionele, mins c'&nbsp;est l'&nbsp;veur ki c'&nbsp;est l'&nbsp;boket k'&nbsp;on ndè cåze tos les djoûs dins ces payis la</I> ([http://rifondou.walon.org/rilidjons.html#fweafrik J.M. Lecomte, rat. pa L. Mahin]). <span lang=fr>F. animisme.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] li ci(ne) ki shût li fwè animisse. <span lang=fr>F. animiste.</span> <B>III.</B> [addj.] a vey avou l'&nbsp;animisse. <span lang=fr>F. animiste.</span></P> 1556 51630 2006-03-17T15:42:00Z Pablo 5 {{djermon motî|acertinance|<hr>i manke li definixha di "acertinance"}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertiner</B></FONT> [v.c.] dire k'&nbsp;ene sacwè est l'&nbsp;veur. rl a: [[Motî:aveuri|aveuri]], [[Motî:omologuer|omologuer]]. <span lang=fr>F. assurer, attester, confirmer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertineu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertineuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertinresse</B></FONT> [o.f.n.] (criptografeye et lwè) djin ou organisse k'&nbsp;a otorité po fé ene acertineure. <span lang=fr>F. certificateur.</span> <span lang=en>Ing. certifier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertinaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "acertiner". <span lang=fr>F. certification, entérinement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertinance</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acertineure</B></FONT> [f.n.] (criptografeye et lwè) on papî ou on fitchî éndjolike ki permete d'&nbsp;acertiner k'&nbsp;ene sacwè n'&nbsp;a nén stî candjeye et k'&nbsp;ele provént bén do ci (del cene) ki dit k'&nbsp;c'&nbsp;est lu (leye) l'&nbsp;oteur. <span lang=fr>F. certificat.</span> <span lang=en>Ing. certificate.</span> 1557 22553 2003-12-23T23:54:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acertiner]] 1558 22554 2003-12-23T23:54:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acertiner]] 1559 22555 2003-12-23T23:54:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acertiner]] 1560 22556 2003-12-23T23:54:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acertiner]] 1561 22557 2003-12-23T23:54:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acertiner]] 1562 22558 2003-12-23T23:58:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aroedi]] 1563 35331 2005-07-18T21:02:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åjhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> estance k'&nbsp;on î est bén. <I>Metoz vos a voste åjhe.</I> <B>2.</B> (v.v.m.) tere ki n'&nbsp;est ni da on signeur, ni d'&nbsp;ene abeye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åjhmince</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> åjhe (tere ki n'&nbsp;est ni da on signeur, ni d'&nbsp;ene abeye), la k'&nbsp;les djins do viyaedje polèt aler fé paxhe leus biesses. <span lang=fr>F. aisance, terrain communal, pâturage banal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est ene beguene disk'&nbsp;ås djnos, et padzeu,c'&nbsp;est d'&nbsp;l'&nbsp;åjhmince:</FONT> c'&nbsp;est ene feme ki coûtche avou tolmonde. <span lang=fr>F. fille facile.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A l'&nbsp;Åjhmince:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Bovgnî. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">åjhminces</FONT>: ahesses (d'&nbsp;ene måjhon), bastimint lérece ki vént bén a pont dins ene måjhon (bouwêyreye, forni, abatou). <I>C'&nbsp;est ene måjhon avou totes les åjhminces.</I> <span lang=fr>F. commodités, annexes.</span> <B>3.</B> cwålité di çou k'&nbsp;est [[Motî:åjhey|åjhey]] a fé, a handler; sacwè ki vs vént bén a pont. <I>Les Vagons-Léts Påkea vos ofrixhèt des grandès åjhminces po voyadjî rade et avou totes vos ahesses.</I> <I>Tot tuzant ås åjhminces k'&nbsp;il aveut avou ses cwårs bén metous e plaece, i troveut ki s'&nbsp;feme aveut la yeu ene clapante idêye</I> (P.Maudoux). <I>Gn a minme èn otobusse k'&nbsp;amoenne des djins d'&nbsp;å lon; c'&nbsp;est ene åjhmince, savoz&nbsp;!</I> (C. Binamé). <span lang=fr>F. facilité, commodité, aisance.</span> <B>4.</B> droet di fé ene sacwè a si åjhe (sins aler disconte les lwès et les rîlmints). <I>Ci scrijhaedje cial a stî eplaidî so les fyis avou l'&nbsp;åjhmince do scrijheu.</I> <I>Dins l'&nbsp;societé Rûsse, a falou ratinde 1950 po ki l'&nbsp;feme marieye polaxhe amonter on botike sins l'&nbsp;åjhmince di si ome</I> (L. Mahin). <I>L'&nbsp;Adjince Eternåcionåle po l'&nbsp;Enerdjeye Atomike ni parvineut nén a fé vôter ene åjhmince por zels poleur inspecter l'&nbsp;årmumint nawearin dås Israyelîs.</I> <I>Il aveut fwait vni on batea a Djakarta avou l'&nbsp;åjhmince di l'&nbsp;ambassadeur di Lidje al cour d'&nbsp;Orandje</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. agrément, facilitation, autorisation, permission.</span> <B>5.</B> [[Motî:aidance|aidance]]. <I>Voeyoz bén, ô, lalla, tot çki dji ramasse sol djournêye, avou l'&nbsp;åjhmince do Bon Diu, ebén, dji n'&nbsp;l'&nbsp;a ddja jamwais conté</I> (L. Mahin). <I>Faleut k'&nbsp;les politikîs dnénxhe leu-z åjhmince po l'&nbsp;walon raveur ene bele cåte di vizite emey li societé walone.</I> <span lang=fr>F. grâce, accord, accomodement.</span> <B>6.</B> (mot d'&nbsp;bankî) sistinme di rotaedje d'&nbsp;on conte ki pout dischinde dizo zero. <I>Investixhmint a-z ecwårler pa l'&nbsp;åjhmince sol conte Fortis.</I> <span lang=fr>F. facilité (de caisse).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>auh'mince, <FONT COLOR="#800080">auhy'mince</FONT>, âhy'mince, auhy'mêce, âh'mêce, aujmince, auhy'mince</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åjhea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitite åjhe (pitite tere ki n'&nbsp;est ni da on signeur, ni d'&nbsp;ene abeye). rl a: [[Motî:Åjhô|Åjhô]], [[Motî:Åjheamont|Åjheamont]]. 1564 22560 2003-12-24T00:02:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åjhe]] 1565 22561 2003-12-24T00:02:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åjhe]] 1566 35330 2005-07-18T21:00:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åjhey, åjheye</B></FONT> [addj.] k' on fwait sins s' foirci. <I>Ene ôte ki leye åreut tchawté avou s' vijhén; bawitch&nbsp;! trop åjhey, hin, ça</I> (C. Denis). rl a: [[Motî:målåjhey|målåjhey]]. <span lang=fr>F. aisé(e), facile, simple.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fé|fé° åjhey]] (+ viebe):</FONT> esse åjhey po (+ viebe). <I>Dj' a rmetou des pires divant l' gregne, po fé åjhey î aler</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. être aisé de (+ viebe), faciliter (+ no).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur åjhey (+ viebe sins dvancete divant):</FONT> aveur åjhey po. <I>Il a pus åjhey roter avou s' crossete.</I> <span lang=fr>F. avoir des facilité pour (+ viebe).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>auhèy(e), âhèy(e), âhi(ye), âhî(e), âjî(ye), âjèy(e), êhi(e), êhî(e), êjî(ye), êji(ye), aujî(ye), aujîy(e), auji (îye), aujî(te), êjile, êjîle, aujîle, aujèy(e)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åjheymint</B></FONT> [adv.] d' ene manire k' on-z a åjhey. <I>On l' pout åjheymint ricnoxhe avou s' blanke taetche sol hanete</I> (S. Quertinmont). <I>L' amour del veye, c' est ene raecene ki nos aloye al tere: on nel råye nén åjheymint</I> (J. Spinosa). <I>I n' volént nén ricnoxhe k' on boket d' bwès k' a dedja stî dins li stouve raloume åjheymint</I> (J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. facilement, aisément.</span> Bodje: * [[Motî:åjhe|åjhe]] 1567 22563 2003-12-24T00:04:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åjhey]] 1568 22564 2003-12-24T00:04:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:åjhey]] 1569 37061 2005-08-04T21:52:20Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke</B></FONT> [addj.] k' a ene coleur ki revoye totes les [[Motî:wachlire|wachlires]] di l' airdiè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin d' ene raece a blanke pea. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">blanc</FONT> [o.n.] pexhon des doûcès aiwes come li [[Motî:tchvene|tchvene]], l' [[Motî:åblete|åblete]], li tchacåd, tertos del famile des <I><span lang=la>cyprinidae</span></I>. <B>3.</B> valet (po-z atôchî on bon soçon). <I>Ça t'&nbsp;va, blanc&nbsp;?</I> <B>4.</B> spot dné åzès djins k' ont des blonds tchveas, ki satchèt après l' blanke coleur. 1570 22566 2003-12-24T00:09:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:blanc]] 1571 22567 2003-12-24T00:18:27Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bleu-bijhe</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;colebeu) sôre di pidjon, di coleur bleu come del schaye. rl a: [[Motî:pier-bijhe|pier-bijhe]]. <span lang=fr>F. ardoisé.</span> Disfondowes: bleu-bîhe.</P> 1572 22568 2003-12-24T00:19:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanmuze</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) ancyinne manoye do Payis d'&nbsp;Lidje. <I>Li blanmuze valeut cénk patårs ou l'&nbsp;mitan d'&nbsp;on skelin; come elle estént foirt tenes, on les loméve kécfeye des plaketes.</I> ([http://rifondou.walon.org/lequarre-rif.html N. Lequarré]). Pondants eyet djondants: [http://rifondou.walon.org/lequarre-rif.html Li manoye å vî payis d'&nbsp;Lidje]. Etimolodjeye: calcaedje do wesfalyin <span lang=de><I>blaumüser</I></span> (bleuve manoye), pîce d'&nbsp;èn ûtinme di dåler ki valeut ene blanmuze et dmeye di Lidje. Disfondowes: <B>blanmûze</B>, blamûze, blaumûze.</P> 1573 22569 2003-12-24T00:19:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bleti sonk</B></FONT> [o.n.] sonk aglumyî, alots d'&nbsp;sonk. <I>Rissaetchoz l'&nbsp;bleti sonk divant di rclôre li playe.</I> <span lang=fr>F. sang caillé, caillots.</span></P> 1574 65160 2006-06-24T20:25:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[decimbe]], c' est li 355inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 356inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 10 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[19 di decimbe]] - [[20 d' decimbe]] - [[22 d' decimbe]] - [[23 d' decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Desember]] [[an:21 d'abiento]] [[ar:21 ديسمبر]] [[ast:21 d'avientu]] [[be:21 сьнежня]] [[bg:21 декември]] [[bs:21. decembar]] [[ca:21 de desembre]] [[ceb:Disyembre 21]] [[co:21 di decembre]] [[cs:21. prosinec]] [[csb:21 gòdnika]] [[cv:Раштав, 21]] [[cy:21 Rhagfyr]] [[da:21. december]] [[de:21. Dezember]] [[el:21 Δεκεμβρίου]] [[en:December 21]] [[eo:21-a de decembro]] [[es:21 de diciembre]] [[et:21. detsember]] [[eu:Abenduaren 21]] [[fi:21. joulukuuta]] [[fo:21. desember]] [[fr:21 décembre]] [[fur:21 di Dicembar]] [[fy:21 desimber]] [[ga:21 Nollaig]] [[gl:21 de decembro]] [[he:21 בדצמבר]] [[hr:21. prosinca]] [[hu:December 21]] [[ia:21 de decembre]] [[id:21 Desember]] [[io:21 di decembro]] [[is:21. desember]] [[it:21 dicembre]] [[ja:12月21日]] [[jv:21 Desember]] [[ka:21 დეკემბერი]] [[ko:12월 21일]] [[ku:21'ê berfanbarê]] [[la:21 Decembris]] [[lb:21. Dezember]] [[lt:Gruodžio 21]] [[mk:21 декември]] [[ms:21 Disember]] [[nap:21 'e dicembre]] [[nl:21 december]] [[nn:21. desember]] [[no:21. desember]] [[oc:21 de decembre]] [[pam:Disiembri 21]] [[pl:21 grudnia]] [[pt:21 de Dezembro]] [[ro:21 decembrie]] [[ru:21 декабря]] [[scn:21 di dicèmmiru]] [[sco:21 December]] [[se:Juovlamánu 21.]] [[simple:December 21]] [[sk:21. december]] [[sl:21. december]] [[sq:21 Dhjetor]] [[sr:21. децембар]] [[sv:21 december]] [[ta:டிசம்பர் 21]] [[te:డిసెంబర్ 21]] [[th:21 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 21]] [[tr:21 Aralık]] [[tt:21. Dekäber]] [[uk:21 грудня]] [[vi:21 tháng 12]] [[war:Disyembre 21]] [[zh:12月21日]] 1575 65105 2006-06-24T20:15:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[decimbe]], c' est li 345inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 346inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 20 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[9 di decimbe]] - [[10 di decimbe]] - [[12 di decimbe]] - [[13 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Desember]] [[an:11 d'abiento]] [[ang:11 Gēolmōnaþ]] [[ar:11 ديسمبر]] [[ast:11 d'avientu]] [[be:11 сьнежня]] [[bg:11 декември]] [[br:11 Kerzu]] [[bs:11. decembar]] [[ca:11 de desembre]] [[ceb:Disyembre 11]] [[co:11 di decembre]] [[cs:11. prosinec]] [[csb:11 gòdnika]] [[cv:Раштав, 11]] [[cy:11 Rhagfyr]] [[da:11. december]] [[de:11. Dezember]] [[el:11 Δεκεμβρίου]] [[en:December 11]] [[eo:11-a de decembro]] [[es:11 de diciembre]] [[et:11. detsember]] [[eu:Abenduaren 11]] [[fi:11. joulukuuta]] [[fo:11. desember]] [[fr:11 décembre]] [[fur:11 di Dicembar]] [[fy:11 desimber]] [[ga:11 Nollaig]] [[gl:11 de decembro]] [[he:11 בדצמבר]] [[hr:11. prosinca]] [[hu:December 11]] [[ia:11 de decembre]] [[id:11 Desember]] [[io:11 di decembro]] [[is:11. desember]] [[it:11 dicembre]] [[ja:12月11日]] [[jv:11 Desember]] [[ka:11 დეკემბერი]] [[ko:12월 11일]] [[ku:11'ê berfanbarê]] [[la:11 Decembris]] [[lb:11. Dezember]] [[lt:Gruodžio 11]] [[mk:11 декември]] [[ms:11 Disember]] [[nap:11 'e dicembre]] [[nl:11 december]] [[nn:11. desember]] [[no:11. desember]] [[oc:11 de decembre]] [[pam:Disiembri 11]] [[pl:11 grudnia]] [[pt:11 de Dezembro]] [[ro:11 decembrie]] [[ru:11 декабря]] [[scn:11 di dicèmmiru]] [[sco:11 December]] [[se:Juovlamánu 11.]] [[simple:December 11]] [[sk:11. december]] [[sl:11. december]] [[sq:11 Dhjetor]] [[sr:11. децембар]] [[sv:11 december]] [[te:డిసెంబర్ 11]] [[th:11 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 11]] [[tr:11 Aralık]] [[tt:11. Dekäber]] [[uk:11 грудня]] [[vi:11 tháng 12]] [[war:Disyembre 11]] [[zh:12月11日]] 1576 65110 2006-06-24T20:16:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[decimbe]], c' est li 346inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 347inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 19 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[10 di decimbe]] - [[11 di decimbe]] - [[13 di decimbe]] - [[14 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Desember]] [[an:12 d'abiento]] [[ar:12 ديسمبر]] [[ast:12 d'avientu]] [[be:12 сьнежня]] [[bg:12 декември]] [[br:12 Kerzu]] [[bs:12. decembar]] [[ca:12 de desembre]] [[ceb:Disyembre 12]] [[co:12 di decembre]] [[cs:12. prosinec]] [[csb:12 gòdnika]] [[cv:Раштав, 12]] [[cy:12 Rhagfyr]] [[da:12. december]] [[de:12. Dezember]] [[el:12 Δεκεμβρίου]] [[en:December 12]] [[eo:12-a de decembro]] [[es:12 de diciembre]] [[et:12. detsember]] [[eu:Abenduaren 12]] [[fi:12. joulukuuta]] [[fo:12. desember]] [[fr:12 décembre]] [[fur:12 di Dicembar]] [[fy:12 desimber]] [[ga:12 Nollaig]] [[gl:12 de decembro]] [[he:12 בדצמבר]] [[hr:12. prosinca]] [[hu:December 12]] [[ia:12 de decembre]] [[id:12 Desember]] [[io:12 di decembro]] [[is:12. desember]] [[it:12 dicembre]] [[ja:12月12日]] [[jv:12 Desember]] [[ka:12 დეკემბერი]] [[ko:12월 12일]] [[ku:12'ê berfanbarê]] [[la:12 Decembris]] [[lb:12. Dezember]] [[lt:Gruodžio 12]] [[mk:12 декември]] [[ms:12 Disember]] [[nap:12 'e dicembre]] [[nl:12 december]] [[nn:12. desember]] [[no:12. desember]] [[oc:12 de decembre]] [[pam:Disiembri 12]] [[pl:12 grudnia]] [[pt:12 de Dezembro]] [[ro:12 decembrie]] [[ru:12 декабря]] [[scn:12 di dicèmmiru]] [[sco:12 December]] [[se:Juovlamánu 12.]] [[simple:December 12]] [[sk:12. december]] [[sl:12. december]] [[sq:12 Dhjetor]] [[sr:12. децембар]] [[sv:12 december]] [[te:డిసెంబర్ 12]] [[th:12 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 12]] [[tr:12 Aralık]] [[tt:12. Dekäber]] [[uk:12 грудня]] [[vi:12 tháng 12]] [[war:Disyembre 12]] [[zh:12月12日]] 1577 65170 2006-06-24T20:26:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[decimbe]], c' est li 357inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 358inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 8 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[21 di decimbe]] - [[22 d' decimbe]] - [[24 di decimbe]] - [[25 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Desember]] [[an:23 d'abiento]] [[ar:23 ديسمبر]] [[ast:23 d'avientu]] [[be:23 сьнежня]] [[bg:23 декември]] [[bs:23. decembar]] [[ca:23 de desembre]] [[ceb:Disyembre 23]] [[co:23 di decembre]] [[cs:23. prosinec]] [[csb:23 gòdnika]] [[cv:Раштав, 23]] [[cy:23 Rhagfyr]] [[da:23. december]] [[de:23. Dezember]] [[el:23 Δεκεμβρίου]] [[en:December 23]] [[eo:23-a de decembro]] [[es:23 de diciembre]] [[et:23. detsember]] [[eu:Abenduaren 23]] [[fi:23. joulukuuta]] [[fo:23. desember]] [[fr:23 décembre]] [[fur:23 di Dicembar]] [[fy:23 desimber]] [[ga:23 Nollaig]] [[gl:23 de decembro]] [[he:23 בדצמבר]] [[hr:23. prosinca]] [[hu:December 23]] [[ia:23 de decembre]] [[id:23 Desember]] [[io:23 di decembro]] [[is:23. desember]] [[it:23 dicembre]] [[ja:12月23日]] [[jv:23 Desember]] [[ka:23 დეკემბერი]] [[ko:12월 23일]] [[ku:23'ê berfanbarê]] [[la:23 Decembris]] [[lb:23. Dezember]] [[lt:Gruodžio 23]] [[mk:23 декември]] [[ms:23 Disember]] [[nap:23 'e dicembre]] [[nl:23 december]] [[nn:23. desember]] [[no:23. desember]] [[oc:23 de decembre]] [[pam:Disiembri 23]] [[pl:23 grudnia]] [[pt:23 de Dezembro]] [[ro:23 decembrie]] [[ru:23 декабря]] [[scn:23 di dicèmmiru]] [[sco:23 December]] [[se:Juovlamánu 23.]] [[simple:December 23]] [[sk:23. december]] [[sl:23. december]] [[sq:23 Dhjetor]] [[sr:23. децембар]] [[sv:23 december]] [[ta:டிசம்பர் 23]] [[te:డిసెంబర్ 23]] [[th:23 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 23]] [[tr:23 Aralık]] [[tt:23. Dekäber]] [[uk:23 грудня]] [[vi:23 tháng 12]] [[war:Disyembre 23]] [[zh:12月23日]] 1578 65175 2006-06-24T20:27:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[decimbe]], c' est li 358inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 359inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]); si n' dimeure-t i pus k' 7 djoûs po-z avni å coron d' l'anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1943]] : [[Jacques Desmet]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[22 d' decimbe]] - [[23 d' decimbe]] - [[25 di decimbe]] - [[26 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Desember]] [[an:24 d'abiento]] [[ar:24 ديسمبر]] [[ast:24 d'avientu]] [[be:24 сьнежня]] [[bg:24 декември]] [[bs:24. decembar]] [[ca:24 de desembre]] [[ceb:Disyembre 24]] [[co:24 di decembre]] [[cs:24. prosinec]] [[csb:24 gòdnika]] [[cv:Раштав, 24]] [[cy:24 Rhagfyr]] [[da:24. december]] [[de:24. Dezember]] [[el:24 Δεκεμβρίου]] [[en:December 24]] [[eo:24-a de decembro]] [[es:24 de diciembre]] [[et:24. detsember]] [[eu:Abenduaren 24]] [[fi:24. joulukuuta]] [[fo:24. desember]] [[fr:24 décembre]] [[fur:24 di Dicembar]] [[fy:24 desimber]] [[ga:24 Nollaig]] [[gl:24 de decembro]] [[he:24 בדצמבר]] [[hr:24. prosinca]] [[hu:December 24]] [[ia:24 de decembre]] [[id:24 Desember]] [[io:24 di decembro]] [[is:24. desember]] [[it:24 dicembre]] [[ja:12月24日]] [[jv:24 Desember]] [[ka:24 დეკემბერი]] [[ko:12월 24일]] [[ku:24'ê berfanbarê]] [[la:24 Decembris]] [[lb:24. Dezember]] [[li:24 december]] [[lt:Gruodžio 24]] [[mk:24 декември]] [[ms:24 Disember]] [[nap:24 'e dicembre]] [[nl:24 december]] [[nn:24. desember]] [[no:24. desember]] [[oc:24 de decembre]] [[os:24 декабры]] [[pam:Disiembri 24]] [[pl:24 grudnia]] [[pt:24 de Dezembro]] [[ro:24 decembrie]] [[ru:24 декабря]] [[scn:24 di dicèmmiru]] [[sco:24 December]] [[se:Juovlamánu 24.]] [[simple:December 24]] [[sk:24. december]] [[sl:24. december]] [[sq:24 Dhjetor]] [[sr:24. децембар]] [[sv:24 december]] [[ta:டிசம்பர் 24]] [[te:డిసెంబర్ 24]] [[th:24 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 24]] [[tr:24 Aralık]] [[tt:24. Dekäber]] [[uk:24 грудня]] [[vi:24 tháng 12]] [[war:Disyembre 24]] [[zh:12月24日]] 1579 65181 2006-06-24T20:28:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[decimbe]], c' est li 359inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 360inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 6 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[800]]: [[Tchårlumagne]] est coroné. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1642]]: Sir [[Isaac Newton]], onk des askepieus del [[fizike]] modiene. == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * li fiesse di [[Noyé]]; el Walonreye e dins bråmint di payis c'&nbsp;est on djoû di condjî. ---- '''Vey eto:''' [[23 d' decimbe]] - [[24 di decimbe]] - [[26 di decimbe]] - [[27 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Desember]] [[an:25 d'abiento]] [[ar:25 ديسمبر]] [[ast:25 d'avientu]] [[be:25 сьнежня]] [[bg:25 декември]] [[bs:25. decembar]] [[ca:25 de desembre]] [[ceb:Disyembre 25]] [[co:25 di decembre]] [[cs:25. prosinec]] [[csb:25 gòdnika]] [[cv:Раштав, 25]] [[cy:25 Rhagfyr]] [[da:25. december]] [[de:25. Dezember]] [[el:25 Δεκεμβρίου]] [[en:December 25]] [[eo:25-a de decembro]] [[es:25 de diciembre]] [[et:25. detsember]] [[eu:Abenduaren 25]] [[fi:25. joulukuuta]] [[fo:25. desember]] [[fr:25 décembre]] [[fur:25 di Dicembar]] [[fy:25 desimber]] [[ga:25 Nollaig]] [[gl:25 de decembro]] [[he:25 בדצמבר]] [[hr:25. prosinca]] [[hu:December 25]] [[ia:25 de decembre]] [[id:25 Desember]] [[io:25 di decembro]] [[is:25. desember]] [[it:25 dicembre]] [[ja:12月25日]] [[jv:25 Desember]] [[ka:25 დეკემბერი]] [[ko:12월 25일]] [[ku:25'ê berfanbarê]] [[la:25 Decembris]] [[lb:25. Dezember]] [[li:25 december]] [[lt:Gruodžio 25]] [[mk:25 декември]] [[ms:25 Disember]] [[nap:25 'e dicembre]] [[nl:25 december]] [[nn:25. desember]] [[no:25. desember]] [[oc:25 de decembre]] [[os:25 декабры]] [[pam:Disiembri 25]] [[pl:25 grudnia]] [[pt:25 de Dezembro]] [[ro:25 decembrie]] [[ru:25 декабря]] [[scn:25 di dicèmmiru]] [[sco:25 December]] [[se:Juovlamánu 25.]] [[simple:December 25]] [[sk:25. december]] [[sl:25. december]] [[sq:25 Dhjetor]] [[sr:25. децембар]] [[sv:25 december]] [[ta:டிசம்பர் 25]] [[te:డిసెంబర్ 25]] [[th:25 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 25]] [[tr:25 Aralık]] [[tt:25. Dekäber]] [[uk:25 грудня]] [[vi:25 tháng 12]] [[war:Disyembre 25]] [[zh:12月25日]] 1580 56614 2006-05-14T00:58:55Z YurikBot 105 robot Modifie: [[de:Walisische Sprache]] [[Categoreye:Lingaedjes|Wales]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[gayel]] &gt; [[britonike]] &gt; '''walès''' ---- [[Imådje:Siaradwyr y Gymraeg ym Mhrif Ardaloedd Cymru.png|thumb|Sipårdaedje des walès-cåzants å Payis d' Wale]] Li '''walès''' (''cymraeg'') est on lingaedje [[gayel]] del brantche [[britonike]] djåzé å [[Payis d' Wales]], wice k'&nbsp;il a-st on statut oficir, eyet pa des dschindants d'&nbsp;abagants walès el [[Patagoneye]] ([[Årdjintene]]). I&nbsp;gn aveut pô près 580.000 walès-cåzants (ça fwait on cwårt del populåcion) e 2003; çou ki fwait ki c'&nbsp;est l'&nbsp;lingaedje gayel avou l'&nbsp;pus di cåzeus, eyet li nombe di cåzeus est co e crexhince gråzes åzès efoirts do govienmint do Payis d'&nbsp;Wales. Dispoy [[1982]] i gn a-st ene tchinne di televuzion ki fwait des emissions fok e walès. Li [[burton]] eyet li [[cornike]] sont des près parints linwistikes, la k'&nbsp;i sont del minme brantche britonike, eneviè les lingaedjes gayel del brantche [[goydelike]], come l'&nbsp;[[irlandès]]. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''cy''' ===egzimpe di tecse=== * e walès: Genir pawb yn rhydd ac yn gydradd â'i gilydd mewn urddas a hawliau. Fe'u cynysgaeddir â rheswm a chydwybod, a dylai pawb ymddwyn y naill at y llall mewn ysbryd cymodlon. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== {{Commons|Category:Welsh language}} *[http://cy.wikipedia.org/ Wikipedia e walès] [[af:Wallies]] [[als:Walisisch]] [[ang:Wielisc sprǣc]] [[ar:لغة ويلزية]] [[br:Kembraeg]] [[ca:Gal·lès]] [[cy:Cymraeg]] [[da:Walisisk (sprog)]] [[de:Walisische Sprache]] [[el:Ουαλική γλώσσα]] [[en:Welsh language]] [[eo:Kimra lingvo]] [[es:Idioma galés]] [[et:Kõmri keel]] [[eu:Galesera]] [[fi:Kymrin kieli]] [[fr:Gallois]] [[ga:Breatnais]] [[gd:Cuimris]] [[gl:Galés]] [[he:ולשית]] [[hu:Walesi nyelv]] [[it:Lingua gallese]] [[ja:ウェールズ語]] [[ko:웨일스어]] [[kw:Kembrek]] [[la:Lingua Cambriana]] [[li:Welsh]] [[nl:Welsh (taal)]] [[no:Walisisk språk]] [[nrm:Gallouais]] [[oc:Gallés]] [[pl:Język walijski]] [[pt:Língua galesa]] [[ro:Limba galeză]] [[ru:Валлийский язык]] [[simple:Welsh language]] [[sl:Valižanščina]] [[sv:Kymriska]] [[zh:威尔士语]] [[zh-min-nan:Cymru-gí]] 1581 22577 2003-12-24T12:39:03Z Pablo 5 Essegne di "Blawète Records", ene pitite måjhone di plakes lidjwesse, askepieye diviè ls anêyes 1990. Essegne di "Blawète Records", ene pitite måjhone di plakes lidjwesse, askepieye diviè ls anêyes 1990. 1582 22578 2004-05-20T20:58:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blawete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sipite di feu. rl a: [[Motî:esblawi|esblawi]]. <span lang=fr>F. étincelle.</span> <B>2.</B> sôre di [[ranonke]] ås ptitès djaenès fleurs, ki crexhe aprume come ene rampe, pu si rastampe, 20 a 40&nbsp;cm hôt. On dit eto: [[Motî:flaminete|flaminete]], [[Motî:linwe di tchet|linwe di tchet]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>blawter</B></FONT> [v.s.c.] rilure come ene blawete. <I>On pout vey, totavå, des kiyieles di ptitès loumires di totes les coleurs ki blawtèt ås finiesses</I> (P.H. Thomsin). <I>Ses ouys blawtèt come des gayetes.</I> <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;vraiy matoufè ki m'&nbsp;fijheut dedja blawter les îs, c'&nbsp;est l'&nbsp;matoufè, li bone viye ricete d'&nbsp;amon nozôtes</I> (G. Cabay). <I>S'&nbsp;i vneut pår l'&nbsp;erdiè, Fé blawter ses rdjets, Ses royes&nbsp;!</I> (A. Xhignesse) <I>I gn a des meyes di stoeles ki blawtèt e stoelî</I> (J. Lahaye). rl a: [[Motî:riglati|riglati]], [[Motî:siclati|siclati]], [[Motî:risclati|risclati]], [[Motî:rilure|rilure]]. <span lang=fr>F. étinceler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>blawtant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] ki blawtêye. rl a: [[Motî:riglatixhant|riglatixhant]]. <span lang=fr>F. étincelant(e).</span> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:blawete.jpg]]<BR><BR>Essegne di <span lang=wa-fell>"Blawète Records"</span>, ene pitite måjhone di plakes lidjwesse, askepieye diviè ls anêyes 1990.</P> --- [[blawete|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol blawete (li fleur)]] 1583 22579 2003-12-24T13:34:33Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc-bwès</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc-bos</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot di mnujhî) bwès ki n'&nbsp;est nén do tchinne u del hesse, et veyou come di mwinde valeur (bôle, plope, sapén). <I>Vos m'&nbsp;froz djusse on waxhea d'&nbsp;blanc bwès.</I> <I>Cwand dji nos avans maryî, dj'&nbsp;avéns djusse ene pitite dresse di blanc bwès.</I> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;bokion, di biyolodjisse) tinre bwès metou djusse dizo li schoice, pa wice ki l'&nbsp;seuve monte dins l'&nbsp;åbe. rl a: [[Motî:crås bwès|crås bwès]]. <span lang=fr>F. aubier.</span> <B>3.</B> plope. <I>Il esteut evoye s'&nbsp;ashir so ene grosse pire esconte d'&nbsp;on blanc-bwès droet come on clotchî</I> (A. Marchal).</P> 1584 22580 2003-12-24T13:35:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:blanc-bwès]] 1585 22581 2004-10-19T11:59:21Z Pablo 5 [[en:Aiseau]] [[fr:Aiseau]] '''Åjhô''' (fr: ''Aiseau'', so plaece ''Aujô'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Åjhô-Préle]]. * Limero del posse: '''6250''' (vî limero: '''6268''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch&nbsp;62''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sipotaedje: * Hamteas d'&nbsp;Åjhô: A Mnonri (fr: ''Menonri''); [[Ougniye (Åjhô)|Ougniye]] (fr: ''Oignies''), avou on beguinaedje. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon "åjhea", avou l'&nbsp;foûme francesse del cawete -ea (-eau). Vî scrijhas: Aiseau (1265), Aysau (1343). == Istwere == Après des margayes inte li [[Dutcheye do Braibant]] eyet l'&nbsp;[[Conteye di Nameur]], dipus d'&nbsp;on sieke å long, li signeurreye d'&nbsp;Åjhô passe podbon å Duk del Braibant e [[1353]]. E&nbsp;[[1625]], li Tere d'&nbsp;Åjhô divna mårkizat, so ôrdonance da [[Flipe II d' Espagne]] A stî evetchî d'&nbsp;Lidje, pu d'&nbsp;Nameur ([[1561]]), pu d'&nbsp;Tournai ([[1802]]). == Djeyografeye == Viyaedje raiwî pa [[Sambe]] et pa [[Aiwe di Bieme|Bieme]]. == Industreyes == Foidjreye dispu l'&nbsp;[[15inme sieke]], poujhaedje di tcherbon å [[17inme sieke]]. Societé ''"Les forges d'Aiseau"'', montêye a pårti d'&nbsp;oujhenes ki cmincît e [[1863]], et k'&nbsp;a bouté disk'&nbsp;e [[1907]]. Fosses å tcherbon ([[1805]]-[[1960]]): ''S.A. des Charbonnages de Roton-Farciennes et Oignies-Aiseau''. Verreyes: ''"S.A. des glaces de Sainte-Marie D'Oignies &amp; S.A. des Produits chimiques d'Aiseau"'', k'&nbsp;ont stî å lådje disk'&nbsp;a [[1931]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://users.swing.be/rabulets/Aujau.htm Des imådjes et on boket d'&nbsp;istwere] 1586 51909 2006-03-18T20:43:37Z Pablo 5 discråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åjhô</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aujô</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Aiseau</span> rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité d' Åjhea-Préle. <I>Dj' a trové dins on cofe da m'&nbsp;matante Fene d'&nbsp;Åjhô on vî live e latén ki raconte li batreye di Jules Cezår siconte des Nervyins, la astok, a Préle</I> (J. Pirson). Etimolodjeye: walon "åjhea", avou l'&nbsp;fôme francesse del cawete -ea (-eau). Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Aiseau (1265), Aysau (1343)</span>. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Åjhô]], [[Åjhô-Préle]], [[Ougniye (Åjhô)]] 1587 51908 2006-03-18T20:41:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åjhô-Préle</B></FONT> so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aujô-Préle</B></FONT> [n.pl.] novele comene intité del Walonreye, e F. <span lang=fr>Aiseau-Presles</span>, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje des viyaedjes d'&nbsp;Åjhô, di Préle, di Pondlô, et d'&nbsp;Rojni. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Åjhô-Préle]] 1588 22584 2003-12-24T16:06:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Åjheamont</B></FONT>, so plaece, <FONT COLOR="#ff0000"><B>èn Inssômont</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;Waene, e F. <span lang=fr>Aisomont</span>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Åjheamont (Waene)]] 1589 22585 2004-12-08T18:49:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerler</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) <B>1.</B> [[Motî:criyî|criyî]] normåldimint, tot cåzant d' ene vatche, d' on vea. <I>Les vatches boerlèt, cwand k' on n' les sogne nén a l' eure.</I> <I>Gn aveut les vatches ki boerlént di soe.</I> <span lang=fr>F. beugler, meugler, mugir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a-st oyou boerler on vea, mins i n' sait pus dins ké ståve:</FONT> il a oyou djåzer d' ene sacwè, et s' vout i fé croere k' i sait bén di cwè k' i rtoûne, mins i n' è sait rén å djusse. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il a entendu braire un âne"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si on-z etint boerler on vea, c' est k' li ståve n' est nén vude:</FONT> dijhêye cwand k' on arive dins ene måjhon, ki les djins criyèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boerler come on vea, come ene vatche, come on gayet:</FONT> criyî foirt, tot djåzant d' ene djin. <B>2.</B> criyî foirt, copurade cwand k' ele est må prinje, tot djåzant d' ene såvaedje biesse. rl a: [[Motî:hoûler|hoûler]]. <span lang=fr>F. hurler, rugir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boerler come on fougnant, come on vexhåd k' on lyi a roté sol cawe, come on vea må maké, come on fou dislaxhî:</FONT> criyî come ene såvaedje biesse må prinje, tot djåzant d' ene djin. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"gueuler come un putois"</span>. <B>3.</B> criyî foirt, tot cåzant d' ene djin. <I>En boerlêye nén don insi&nbsp;!</I> <I>Li martchande di pexhons boerléve "ås mosses d' Anverse, ås belès mosses; les inglitins les harins&nbsp;!".</I> <I>I vont co boerler "vive Sint Elwè".</I> <I>Ces djins la, on n' direut nén k' i savèt cåzer come les djins: c' est todi hoûler, boerler, rûtyî</I> (E. Gilliard). rl a: [[Motî:gueuyî|gueuyî]], [[Motî:braire|braire]], [[Motî:båyî|båyî]]. <B>4.</B> copurade: criyî å moumint d' l' acoutchmint, tot cåzant d' ene feme. <I>Dj' a boerlé des beas côps, li djoû ki dj' t' a metou å monde.</I> <span lang=fr>F. brailler, gueuler.</span> <B>5.</B> esse mwais et criyî, tot cåzant d' ene djin. rl a: [[Motî:brokî|brokî]], [[Motî:rûtyî|rûtyî]]. <span lang=fr>F. tempêter, fulminer, vociférer.</span> <B>6.</B> criyî après les bixhes, å moumint des tcholeurs, tot djåzant d' on cier. <I>Alans schoûter les ciers ki boerlèt.</I> rl a: [[Motî:bråmer|bråmer]]. <span lang=fr>F. bramer.</span> <B>7.</B> tchoûler tot criyant. <I>I boerlêye a renairsi tot l' vinåve.</I> <I>Il est la ki boerlêye come on vea pask' i s' a pokî.</I> rl a: [[Motî:braire|braire]]. <span lang=fr>F. brailler.</span> <B>8.</B> fé on foirt brut a cåze d' on bon feu, tot cåzant d' ene sitouve, tot djåzant d' ene oujhene ki toûne a fond. <I>Li grosse sitouve del sicole boerléve, témint k' on l' aveut tcherdjî.</I> <I>Di ç' tins la, t' aveus troes cwate fabrikes ki n' låtchént nén d' boerler.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"tourner à plein rendement"</span>. Parints: [[Motî:siboerler|siboerler]], [[Motî:riboerler|riboerler]]. Disfondowes: beurler, breuler, beuler, bwerler, bwêrlè, bwêler, bwèlè, bwarler, bwârler, bwaler, bwâler. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "boerler". <I>Schoûtez ça, ké boerlaedje&nbsp;!</I> <I>Ci n' est pus do tchant, c' est do boerlaedje, cwand k' on creye a gueuyî.</I> <I>Dj' inme l' Årdene avou ses brouhires et les boerlaedjes di ses bwejhlîs</I> (M. David). <span lang=fr>F. beuglement, meuglement, bramement, mugissement, rugissement, cri, braillement, vocifération, hurlement.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) moumint k' les ciers boerlèt. <I>C' esteut å boerlaedje des ciers.</I> <span lang=fr>F. brame.</span> Disfondowes: bwerlèdje, bwerladje, bwerlâdje, beurladje, bwâladje, bwârladje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene), li biesse ki boerlêye. rl a: [[Motî:båyeu|båyeu]]. <span lang=fr>F. hurleur, crieur, euse.</span> Disfondowes: bwârleû, bwêleû, bwâleu, beuleu (rl a: [[Motî:mårtén-leu-leu|mårtén-leu-leu]]), se; bwêlresse, bwâlresse, beulresse, bwerlêyresse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlåd, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] <B>1.</B> li ci (cene), li biesse ki boerlêye tofer. <I>Ké boerlåd, po on vea&nbsp;!</I> <I>Bén taijhe tu on pô, don&nbsp;! Bén d' èm veye, dji n' a veyou on sfwait boerlåd&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:breyåd|breyåd]], [[Motî:gueuyåd|gueuyåd]], [[Motî:gueuytåd|gueuytåd]]. <span lang=fr>F. braillard, geulard, criard, e.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) <FONT COLOR="#ff0000">boerlåde</FONT> (femrin): vatche [[Motî:torleuse|torleuse]]. <span lang=fr>F. vache taurelière.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boerlåd</FONT> (omrin): usteye k' on tént dvant s' boke po-z ogminter s' cåzaedje. <span lang=fr>F. porte-voix.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boerlåd</FONT> (omrin) [[Motî:hoûlåd|hoûlåd]] (usteye des oujhenes, des bateas, des imbulances, des otos d' djindåres, ki boerlêye po-z anoncî ene sacwè). <span lang=fr>F. sirène.</span> Disfondowes: bwerlaud, beulaud, breulaud, bwerlâd, beuloûd, breuloûd, e. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlant</B></FONT> [o.n.] boerla. <I>Enute dji n' sai nén çk' il a k' i creye tant&nbsp;?:: Bén il a l' boerlant.</I> Disfondowes: beûlant, breûlant, <FONT COLOR="#800080">bwerlant, beurlant</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerla</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> zine di boerler tofer. <I>Dji n' såreu dmorer avou èn ome k' a l' boerla.</I> <span lang=fr>F. manie de crier, fâcheuse habitude de gueuler.</span> <B>2.</B> [[Motî:hoûlåd|hoûlåd]] d' on batea. <I>O&nbsp;! schoûte... C' est l' boerla k' on-z etind, Fåt k' t' evåyes, li batea t' ratind.</I> (R. Prigneaux). Disfondowes: beûla, breûla, <FONT COLOR="#800080">bwerla, beurla</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlante</B></FONT> [f.n.] vatche torleuse, ki boerlêye tofer. <span lang=fr>F. nymphomane.</span> Disfondowes: beûlante, breûlante, <FONT COLOR="#800080">bwerlante, beurlante</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlêyreye</B></FONT> [f.n.] ahoulreye di boerlaedjes. <span lang=fr>F. concert de beuglements.</span> <I>Oyoz cisse boerlêyreye&nbsp;? Kéne araedje so l' moumint&nbsp;!</I> Disfondowes: beulrèye, bwâlriye, beulriye, bwerlîriye, <FONT COLOR="#800080">bwerlirèye, beurlèyrèye</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boerlaedje. <span lang=fr>F. beuglement.</span> <B>2.</B> grand côp d' air ki shofele tant k' ça boerlêye. <span lang=fr>F. bourrasque, rafale de vent.</span> Disfondowes: bwerlêye, beurlêye. Etimolodjeye: pårticipe erirece divnou cmon no. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boerlêymint</B></FONT> [o.n.] boerlaedje. <I>Dj' a-st oyou on teribe boerlêymint, esteut çu ene djin u ene biesse&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. mugissement, vocifération.</span> Disfondowes: beulmint, bwâlmint, bwêlmint, bwèrlîmint, <FONT COLOR="#800080">bwerlèymint</FONT>, <FONT COLOR="#800080">beurlèymint</FONT>. 1590 22586 2003-12-24T16:17:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1591 22587 2003-12-24T16:19:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1592 22588 2003-12-24T16:19:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1593 22589 2003-12-24T16:19:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1594 22590 2003-12-24T16:19:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1595 22591 2003-12-24T16:19:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1596 22592 2003-12-24T16:19:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1597 22593 2003-12-24T16:19:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1598 22594 2003-12-24T16:19:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1599 22595 2003-12-24T16:19:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1600 22596 2003-12-24T16:19:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1601 22597 2003-12-24T16:20:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boerler]] 1602 36110 2005-07-29T11:47:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ceréjhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:frut|frut]] ki vént a trokes, bén rodje et rond, avou on nawea, et k' est maweur diviè l' moes d' djulete el Walonreye. <I>Et vola k' on djoû des ceréjhes lujhèt so ene pitite baguete håynêye a ene hobete</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Ti l' måvi, i t' fårè co rawårder kékes moes divant d' t' aler rimpli l' saetch des ceréjhes do tchersî</I> ([[M. Frisée]]). rl a: [[Motî:grintche|grintche]], [[Motî:Cerexhe|Cerexhe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Est çk' i gn a des ceréjhes låvå&nbsp;?</FONT> [[xhinaedje di brut|xhinaedje]] do xhufla do [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;arindjî come des ceréjhes so on baston:</FONT> bén arindjî. On dit eto: come des [[Motî:djaeye|djaeyes]] so on baston. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si margayî po des cawes di ceréjhe:</FONT> si [[Motî:margayî|margayî]] po deus côps rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;travayî come des martchands d' ceréjhe:</FONT> [[Motî:påjhûlmint|påjhûlmint]]. <B>2.</B> [[Motî:pepion|pepion]] (del feme). On dit eto: [[Motî:pirete|pirete]], [[Motî:boton|boton]], [[Motî:braijhete|braijhete]], [[Motî:linwete|linwete]]. <span lang=fr>F. clitoris.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avoz tchôd vosse ceréjhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">avoz bon vosse ceréjhe:</FONT> afronté houcaedje ås femes a biciclete, diviè 1900. <B>3.</B> (mot d' acleveu et d' årtisse) Maladeye des ongletes des vatches, k' i gn a come ene ceréjhe ki vént padzo. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cèréhye</FONT>, cèréje, cèlîhye, cèrîje, cèlîhe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cerijhî</B></FONT> [o.n.] åbe ki poite des ceréjhes. rl a: [[Motî:tchersî|tchersî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cerijhî do viyaedje:</FONT> (imådjreçmint) feme ki tos les omes ont monté sor leye. On dit eto: [[Motî:poufiaesse|poufiaesse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cèrîjî</FONT>, cèréjî, cèlîhî</span>. Mot d' aplacaedje: * [[Motî:ceréjhe d' Espagne|ceréjhe d' Espagne]] ---- * [[ceréjhe|Dipus d' racsegnes so les ceréjhes]]. 1603 22599 2003-12-24T16:26:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ceréjhe]] 1604 22600 2005-05-19T08:49:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>do 2</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li prumire del game. <I>Do, c'&nbsp;est mi ki l'&nbsp;a sol dos; Ré, rai d'&nbsp;solea al rayire; Mi, a mi, on n'&nbsp;dit nén "ti" ...</I> (tchanson des notes). <I>Do, ré, mi, fa, sol, la, si, do; tos les gros tchets, c'&nbsp;est des marcåds.</I> Omonime: * [[Motî:do 1|do]] (årtike & divancete di+li) Omofone: * [[Motî:dos|dos]] (o.n.; boket do coir) 1605 22601 2003-12-24T16:31:01Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djulete</B></FONT> [o.n.] setinme moes d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, k'&nbsp;a 31 djoûs. <span lang=fr>F. juillet.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">djulèt'</FONT>, djëlèt', djulet, djëlet, djuyet, julèt', jëlèt', juliet', julièt, jwiyet, jwiliet. <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint al notûle ALW 3.114.</FONT></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[djulete]] 1606 34805 2005-07-12T23:31:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dicåce</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> fiesse d'&nbsp;on viyaedje, ki vént todi å minme moumint, li djoû del fiesse d'&nbsp;on sint, sovint l'&nbsp;patron del pårotche. <I>Li tchôdronî vneut todi li samwinne del dicåce po ristinner les coyîs, po rmete des noûs cous d'&nbsp;blanc fier azès saeyletes ki corént</I> ([[J. Calozet]]). <I>Cwand c'&nbsp;esteut l'&nbsp;djoû del dicåce, sins pont d'&nbsp;tchireyes, on s'&nbsp;dinéve li mwin</I> ([[R. Bauffe]]). rl a: [[Motî:fiesse|fiesse del pårotche]], [[Motî:rilaxhådes|rilaxhådes]]. <span lang=fr>F. kermesse, ducasse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grande dicåce, pitite dicåce:</FONT> gn aveut sovint deus dicåces so l'&nbsp;anêye, ene pus viye (li grande dicåce) et ene rimetowe pus tård en ene ôte såjhon (li pitite dicåce). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;fåt måy fé fiesse divant l'&nbsp;dicåce:</FONT> (djeu d'&nbsp;mot sol sinonimeye fiesse del pårotche / dicåce) i n'&nbsp;si fåt nén rafyî d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;a nén co. rl a: [[Motî:oû|oû]]. Franwal: <span lang=fr>"il ne faut pas vendre la peau de l'ours qu'on ne l'ait mis par terre"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu bea k'&nbsp;el dicåce:</FONT> foirt bea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî come al dicåce:</FONT> bén magnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rabressî come al dicåce:</FONT> rabressî troes côps. rl a: [[Motî:matante|matante]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disk' al pitite dicåce:</FONT> gaiye manire di dire [[Motî:årvey|årvey]]. <B>2.</B> termene k'&nbsp;on-z a bon viker. <I>Fineye li dicåce pol craxhåd: li touweu aléve passer dmwin</I> ([[R. Dedoyard]]). <I>Les oujheas k'&nbsp;sont-st al dicåce ni voyèt nén l'&nbsp;canon do fizik ki vént båcter, el coine del bawete</I> ([[G. Pècheur]]). <span lang=fr>F. fête.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dicauce, ducauce, dicace, ducace. Pc ducace</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"dedicatio"</span> (consecråcion d'&nbsp;ene eglijhe a on sint). Coinrece walon do Mitan, do Coûtchant e d'&nbsp;Nonne. Parintêye : * [[Motî:dicåçter|dicåçter]] ---- * [[dicåce|Dipus d' racsegnes so les dicåces]] 1607 22603 2005-03-22T10:45:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>displitchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] bén [[Motî:splitchî|splitchî]]. <I>Les poplîs displitchîs sol bas cir di l' otone Ershonnèt les pilasses avou leus futs bén droets</I> (L. Declercq). Disfondowes: <span lang=wa-feller>dèsploukî, dèsplukî</span>. Coinrece Cinte. 1608 22604 2003-12-24T16:36:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ezès</B></FONT> [divancete] dins les. <I>Mi l'&nbsp;Cok, Dji Tchantrè jamwais pus come davance sol poyî, Cwand totes les poyes estént a mes pîs, Betch ezès waibes, li cou en erî</I> ([http://rifondou.walon.org/zander-rif.html#cok R. Zander]). rl a: [[Motî:Ezemonts|Ezemonts]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Prés:</FONT> no di des plaeces di Malonne, d'&nbsp;Ambli, so plaece <span lang=wa-fell>Inzèprés</span>, e F. <span lang=fr>Insepré</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Vås:</FONT> no di des plaeces di Malonne, di Tohogne (so plaece <span lang=wa-fell>Inzèvaus</span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Bwès:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Bieme, so plaece <span lang=wa-fell>Inzès Bwès</span>, e F. <span lang=fr>Insebois</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Fîs:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Crupet, so plaece <span lang=wa-fell>Inzèfîy</span>, e F. <span lang=fr>Ainsifié</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès crankions, ezès Fonds, ezès Forires, ezès Schaveas, ezès hés:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Tohogne, so plaece <span lang=wa-fell>Inzès Crankions, Fonds, Forires, Havins, Hés</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Faxhes:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Tohogne e F. <span lang=fr>Insefache</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès ris:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Rindeu, so plaece <span lang=wa-fell>Inzès ris</span>, e F. <span lang=fr>Inzéri</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Fosses:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Corçale, so plaece <span lang=wa-fell>Azès Fosses</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Fas, ezès abatous Fas, ezès Léfas:</FONT> rl a: [[Motî:fa 2|fa 2]]. Disfondowes: èzès, ozès, inzès, azès. Etimolodjeye: divancete "e" + årtike "lzès" (les); rimagnaedje do L på Z (motoit dedja a pårti d'&nbsp;on shuvion patwès latén "intus illo" (ådvins les). </P> 1609 22605 2003-12-24T16:37:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:efagnî]] 1610 22606 2003-12-27T02:19:28Z 212.100.178.141 coridj: etroclaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Ezemonts</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Aisemont</span>, rebané avou 5070 Fosse; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;108]; vî limero del posse: 5665. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Êzèmont</FONT>. Disfondowes: Êzèmont, Inzèmont; Vîs scrijhas: Les Monts, Insémont. Etimolodjeye: etroclaedje d'&nbsp;ene divancete (ezès) + no (monts); dins les monts. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Ezemonts]] 1611 43927 2005-11-10T17:45:04Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Ezemonts''' (fr: ''Aisemont'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Fosse]]. * Limero del posse: '''5070''' (vî limero '''5665''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;108''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no est èn etroclaedje d'&nbsp;ene divancete (ezès) et d'&nbsp;on no (monts): dins les monts. Vîs scrijhas: Les Monts, Insémont. 1612 22608 2003-12-24T16:42:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>efagnî</B></FONT> [v.s.c.] fé moussî (èn atelaedje) en ene fagne et nel saveur fé rexhe. rl a: [[Motî:ahoter|ahoter]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;efagnî</FONT> [v.pr.] moussî en ene fagne et î dmorer. <span lang=fr>F. s'embourber.</span> Disfondowes: efagnî, afagnî, afagner, afagnè, afègnè, afagni. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efagnaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "efagnî". <I>Il esteut la avou s'&nbsp;bea djama dins les brôs; end årè yeu sovnance, di si efagnaedje&nbsp;!</I> </P> 1613 22609 2003-12-24T16:48:13Z Pablo 5 Plake a l'&nbsp;intrêye del province d'&nbsp;Araba e Payis Basse (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) Plake a l'&nbsp;intrêye del province d'&nbsp;Araba e Payis Basse (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) 1614 22610 2003-12-24T16:51:04Z Pablo 5 Plake so l'&nbsp;otovoye e Payis Basse, anonçant ki [[Gernika]] est el rexhowe ki vént (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) Plake so l'&nbsp;otovoye e Payis Basse, anonçant ki [[Gernika]] est el rexhowe ki vént (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) 1615 22611 2003-12-24T16:53:47Z Pablo 5 Plake anonçant «''rexhowe ki vént: Biarritz''» en [[euscara]], å Payis Basse nôr (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) Plake anonçant «''rexhowe ki vént: Biarritz''» en [[euscara]], å Payis Basse nôr (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) 1616 22612 2003-12-25T14:46:30Z Pablo 5 loyéns eciclopedye <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Euscadeye</B></FONT> [n.pl.] Payis basse; payis otonome d'&nbsp;Espagne, e basse Euskadi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>euscara</B></FONT> [o.n.] lingaedje basse. <I>I gn aveut k'&nbsp;on Basse francès so dijh inte 16 et 25 ans ki djåze co euscara.</I> [http://rifondou.walon.org/basse-rif.html Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Euscadeye et l'&nbsp;euscara].</P> <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0> <TR><TD WIDTH="28%" VALIGN="TOP"> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:lingaedje_basse1.jpg]]</TD> <TD WIDTH="31%" VALIGN="TOP"> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:lingaedje_basse2.jpg]]</TD> <TD WIDTH="42%" VALIGN="TOP"> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:lingaedje_basse3.jpg]]</TD> </TR> </TABLE> <BR><FONT SIZE=2 COLOR="#0000ff">E l'&nbsp;Espagne, et, pus honteuzmint e France, gn a des plakes en euscara so ls otovoyes (poitraits saetchîs pa L. Mahin).</FONT></CENTER></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Euscadeye]], [[euscara]] 1617 22613 2003-12-24T16:55:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Euscadeye]] 1618 22614 2005-04-08T21:41:05Z Tiri 72 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>esté</B></FONT> [o.n.] deujhinme såjhon d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, ki cmince li 21 d'&nbsp;djun et-z esse fwaite li 20 di setimbe. rl a: [[Motî:campagne|campagne]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">esté</FONT>, osté, estè, estî, <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el notûle ey el mape ALW 1.37.</FONT></P> 1619 44441 2005-11-12T20:55:02Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>bodou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bodowe</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n. &amp; addj.] pitite djin nén foirt hôte, mins stocasse. <I>I l'&nbsp;avént lomé l'&nbsp;Bodou, dandjreus paski c'&nbsp;esteut ene nindje di ptits stocasses.</I> <span lang=fr>F. trapu, e.</span> <B>II.</B> [adv.] tot s'&nbsp;ramassant so lu-minme. <I>L'&nbsp;ome doirmeut tot bodou eter les botes di strin</I> (P.J. Dosimont). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>bodu, ûye</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>bodou, owe</B></FONT>, boudu, ûwe</span>. Etimolodjeye: bodje gayel <span lang=ga>"bod"</span> (vinte), cawete -ou. rl a: [[Motî:bodinguet|bodinguet]], [[Motî:bodene|bodene]], [[Motî:bodé|bodé]], [[Motî:rabodrou|rabodrou]]. 1620 22616 2003-12-25T14:38:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bodou]] 1621 22617 2003-12-25T14:43:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boesse-ås-imådjes</B></FONT> [f.n.] tévé. <I>Li boesse-ås-imådjes va dner ene tévé-gazete po ls efants</I> (J.Schoovaerts). rl a: [[Motî:posse|posse]], [[Motî:bawete|bawete]]. Disfondowes: bwesse-aus-imaudjes, bwesse-âs-imâdjes. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje avou "ås", 1985.</P> 1622 22618 2003-12-25T14:44:48Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bôgyî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bogyi.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] <B>1.</B> mostrer on gros vinte ki dispasse. <B>2.</B> (imådjreçmint) esse plin(ne) a veler. <I>Ki l'&nbsp;anêye ki vént bôgueye di bon tins</I> (R. Viroux). Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>bô<SUP>n</SUP>g'yî</B></FONT>, bôguiyi, bôker. Etimolodjeye: bodje gayel <span lang=ga>"bog"</span> (vinte), cawete di viebe -yî.</P> 1623 22619 2003-12-25T15:11:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>poplî</B></FONT> [o.n.] plope. Disfondowes: pouplî, pûpyî; peuplî, peupyî, poplî.</P> 1624 22620 2004-11-27T08:51:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plope</B></FONT> [o.n.] sôre d' åbe, beazè hôt, ki crexhe voltî dins les plinnes dilé l' mer, sovint clintchî a cåze do vint, e sincieus latén <I><span lang=fr>Populus spp.</span></I>. <I>A l' erire-såjhon, les shoflas fjhént djemi les plopes come les djins k' ont del poenne.</I> (J. Lebois). <I>Il estént beas, les plopes å prétins cwand l' zuvion del vesprêye fijheut tchanter leus djonnès scheuves</I> (J. Lebois). <I>L' ivier, les distchårnés bodjes des plopes levèt leus bresses come po priyî</I> (J. Lebois). <I>Les plopes pierdént leus prumirès foyes et covri leus pîs d' ôr</I> (Guillaume Smal). rl a: [[Motî:poplî|poplî]], [[Motî:blanc-bwès|blanc-bwès]]; rl a: [[Motî:tronne|tronne]]. <span lang=fr>F. peuplier.</span> <span lang=nl>Ny. populier.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"populus"</span> (minme sinse). 1625 22621 2005-06-24T11:17:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårotche]] (disfondowe) 1626 43821 2005-11-10T16:02:20Z Pablo 5 {{djermon motî|peter}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>peter</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>peté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>petêye</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peté canada, petêye crompire:</FONT> nén pelêye crompire cûte al braijhe, u sol plate-buze, kécfeye ratoirtieye dins on papî alouminiom (et ki petéve tot cujhant). <I>Ene piceye di sé, on pô do poeve, ene bone nukete di boure, c' est l' vraiy ki c' est foû bon les petêyès crompires&nbsp;!</I> (L. Chastelet). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>peta</B></FONT> [o.n.] [[Motî:halbute|halbute]]. <span lang=fr>F. sarbacane, canonnière.</span> Parintêye: * [[Motî:peter evoye|peter evoye]] 1627 22623 2003-12-25T15:15:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peter]] 1628 22624 2003-12-25T15:15:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peter]] 1629 22625 2003-12-25T15:15:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peter]] 1630 22626 2004-04-16T17:41:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Pondlô</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pondlô</B></FONT> (1930), <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pondloû</B></FONT> (2000) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Pont-de-Loup</span>, rebané avou 6250 Åjhô-Préle; limero diyalectolodjike: [Ch&nbsp;53]; vî limero del posse: 6250. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Pondlô</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">No d'&nbsp;plaece di Pondloû:</FONT> Waerixhea (so plaece: Wércha, e F. Warchat). <FONT FACE="Arial Narrow">Sicrijheu d'&nbsp;walon:</FONT> Pol Bossart. Disfondowes Pondlô, Pondloû; vîs scrijhas: Funderlo (840), Ponderlaus (1143), Pondrelos (1162), Pondreloes (1180). Etimolodjeye aplacaedje tîxhon vî lussimbordjwès fundel (poncea) + lô. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Pondlô]] 1631 22627 2004-10-19T11:59:32Z Pablo 5 '''Pondlô''' (fr: ''Pont-de-Loup'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Åjhô-Préle]]. * Limero del posse: '''6250''' (vî limero '''6250''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch&nbsp;53''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sipotaedje: * No d'&nbsp;plaece di Pondlô: Waerixhea (so plaece: ''Wércha'', fr: ''Warchat'') * Sicrijheu d'&nbsp;walon: Pol Bossart. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;èn aplacaedje tîxhon vî lussimbordjwès "fundel" (poncea) + lô (bwès, clairisse). Vîs scrijhas: Funderlo (840), Ponderlaus (1143), Pondrelos (1162), Pondreloes (1180). 1632 22628 2004-04-16T17:42:40Z Pablo 5 Åjhô <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Préle</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Presles</span>, rebané avou 6250 Åjhô-Préle; limero diyalectolodjike: [Ch&nbsp;67]; vî limero del posse: 6072. Sipotaedje des dmorants: les Binches. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> On-z a lontins brutyî ki l'&nbsp;batreye da Cezår siconte des Nervyins s'&nbsp;aveut passé a Préle (çou k'&nbsp;a stî disdit diviè 1940). <I>Croeyoz m': C'&nbsp;est a Préle ki, vola dipus d'&nbsp;vint siekes, nos tayons ont fotou ene fameuse dispoûslêye ås Romins</I> (J. Pirson). <FONT FACE="Arial Narrow">Tuzance walone:</FONT> dramatike "Les Nervyins" (3inme al Cope do Rwè 2001). </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Préle]] 1633 22629 2004-11-12T21:29:47Z Pablo 5 /* Istwere */ coridj. [[Djule Cezår]] [[en:Presles, Belgium]] [[fr:Presles (Hainaut)]] '''Préle''' (fr: ''Presles'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Åjhô-Préle]]. * Limero del posse: '''6250''' (vî limero '''6072''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch&nbsp;67''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sipotaedje: les Binches. * Teyåte e walon: dramatike "Les Nervyins" (3inme al Cope do Rwè 2001). == Istwere == On-z a lontins brutyî ki l'&nbsp;batreye da [[Djule Cezår]] siconte des [[Nervyins]] s'&nbsp;aveut passé a Préle (çou k'&nbsp;a stî disdit diviè [[1940]]). 1634 43190 2005-11-05T12:02:24Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Rojni''' (fr: ''Roselies'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Åjhô-Préle]]. * Limero del posse: '''6250''' (vî limero '''6269''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch&nbsp;55''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on ptit no tîxhon "Hrod-gari" (Rodjî), djenitif tîxhon "-en", ridoblé pal cawete -î (amon les cis Rodjî). Vîs scrijhas: Rohiliez (1217), Rohilees (1294), rohilies (1340), Rogeilhie. 1635 22631 2003-12-25T15:38:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Payis Basse</B></FONT> [n.pl.] Euskadeye.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Payis Basse]] 1636 22632 2003-12-25T15:38:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>posteure</B></FONT> [f.n.] siculteure di pire, di plåsse, di bwès ki rprezinte ene djin, sovint on sint. <I>I s'&nbsp;aveut tchôké el tiesse di rsaetchî foû di si eglijhe totes les posteures di plåsse k'&nbsp;on-z î aveut metou a monceas, dinltins</I> (E. Gilliard). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>posturete</B></FONT> [f.n.] pitite posteure k'&nbsp;on croet k'&nbsp;a on povwer madjike, dins les rlidjons animisses. <I>Cwand èn ome-å-nkisi cåze a ses posturetes, i lzî djåze come on mwaisse ki cmande ses sudjets</I> ([http://rifondou.walon.org/rilidjons.html#fweafrik J.M. Lecomte, rat. pa L. Mahin]). <span lang=fr>F. fétiche.</span> Etimolodjeye: no "posteure", cawete -rete, 2003.</P> 1637 22633 2003-12-25T15:39:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:posteure]] 1638 56505 2006-05-13T11:01:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plinde</B></FONT> ([[Codjowaedje ratinde|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] si fé må po ene sakî, et l' dire. <span lang=fr>F. plaindre.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si plinde</FONT> [v.pr.] dire k' on-z est målureus. rl a: [[Motî:dilaminter|dilaminter]], [[Motî:pronner|pronner]], [[Motî:pîler|pîler]], [[Motî:djemi|djemi]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">plinde</FONT>, plangne</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>plindaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "plinde" eyet "si plinde". <I>Il ont rintrè direk a Tchålerwè avou les breyaedjes do ptit Benjamint et les plindaedjes da Raymond Hure&nbsp;!</I> ([[J. Goffart]]). rl a: [[Motî:pîlaedje|pîlaedje]], [[Motî:dilamintaedje|dilamintaedje]]. <span lang=fr>F. compassion, pitié, apitoiement, plainte, jérémiade.</span> 1639 22635 2003-12-25T15:44:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>putete</B></FONT> (a l'&nbsp;atake et après cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ptete</B></FONT> (pa côps, après voyale) [adv.] motoit. <I>I fåreut bén k'&nbsp;les tayans l'&nbsp;hagnrént; come ça, i bizreut putete</I> (G. Lucy). <span lang=fr>F. peut-être.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki dit putete en mintixh jamwais:</FONT> rl a: [[Motî:kécfeye|kécfeye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a pont d'&nbsp;putete:</FONT> on n'&nbsp;discute nén on cmandaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Putete et cåzumint ont todi stî cozéns djermwins:</FONT> dijhêye po ene sakî ki n'&nbsp;vos dene nén s'&nbsp;parole, mins dit "c'&nbsp;est cåzumint seur", po lyi dire k'&nbsp;on n'&nbsp;li croet nén dtrop. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;putete bén:</FONT> refoircixha di "putete". <I>I vénreut co motoit ptete bén.</I> Disfondowes: p(u)tète, p(ë)tète, potète. Coinrece Coûtchant walon, Årdene nonnrece. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>putete ki</B></FONT> [adrovire] motoit ki. <I>Putete k'&nbsp;i voerè s'&nbsp;popa å trin do matén</I> (Balle &amp; Vray). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;putete bén ki:</FONT> motoit bén ki. <FONT COLOR="#0000ff">Putete bén k'&nbsp;way, putete bén k'&nbsp;non:</FONT> on n'&nbsp;est seur di rén.</P> 1640 22636 2003-12-25T15:44:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:putete]] 1641 22637 2003-12-25T15:45:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:putete]] 1642 22638 2003-12-25T15:46:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:plinde]] 1643 22639 2003-12-25T15:50:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ré</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li deujhinme del game. <I>Do, c'&nbsp;est mi ki l'&nbsp;a sol dos; Ré, rai d'&nbsp;solea al rayire. Mi, a mi, on n'&nbsp;dit nén "ti" ...</I> ([http://rifondou.walon.org/sicole/48.html tchanson des notes]). </P> 1644 22640 2004-04-16T17:42:57Z Pablo 5 Åjhô <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Rojni</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Roselies</span>, rebané avou 6250 Åjhô-Préle; limero diyalectolodjike: [Ch&nbsp;55]; vî limero del posse: 6269. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">Rojni</FONT>, Rojnin'; vîs scrijhas: Rohiliez (1217), Rohilees (1294), Rohilies (1340), Rogeilhie. Etimolodjeye: pitit no tîxhon <span lang=de>Hrod-gari</span> (Rodjî), djenitif tîxhon -en, ridoblé pal cawete -î (amon les cis Rodjî). </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Rojni]] 1645 22641 2003-12-25T16:00:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitatowe]] 1646 22642 2003-12-25T16:00:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitatowe]] 1647 22643 2003-12-25T16:00:16Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sitatowe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estatowe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>statowe</B></FONT> [f.n.] posteure. </P> 1648 22644 2003-12-25T16:02:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sicorion</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escorion</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scorion</B></FONT> [o.n.] vî scorion: atôtcha po on bon soçon. <I>Savoz bén cwè, vî scorion; nos alans aler magnî on boket</I> (C. Massaux). rl a: [[Motî:gueuye|gueuye]], [[Motî:sitok|sitok]], [[Motî:nuk|nuk]]. <span lang=fr>F. vieille branche.</span></P> 1649 22645 2003-12-25T16:03:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicorion]] 1650 22646 2003-12-25T16:03:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicorion]] 1651 22647 2003-12-25T16:04:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:swer]] 1652 22648 2003-12-27T02:29:36Z 212.100.178.141 coridj: shijhe <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>swer</B></FONT> [o.n.] alnute. <I>Vos vénroz å swer.</I> <I>Diviè cénk eures å swer; i strénd e nosse marone</I> ([http://rifondou.walon.org/bernus-rif.html L. Bernus]). rl a: [[Motî:bonswer|bonswer]], rl a: [[Motî:ersè|ersè]]. Disfondowes: <B>swêr</B>, swér, swâr. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"soir"</span>, 1800. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>swerêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> shijhe. <I>Ça a stî ene deure swerêye</I> ([http://rifondou.walon.org/zebes-rif.html#swereye J. Goffart]). <I>Les swerêyes estént si doûces k'&nbsp;on poleut end aler e purete disk'&nbsp;a bén tård</I> ([http://rifondou.walon.org/smal_guillaume.html#nute_d_oste Guillaume Smal]). <B>2.</B> espectåke ki s'&nbsp;passe del shijhe, eneviè li ci ki s'&nbsp;passe di l'&nbsp;après-nonne, lomé matinêye. <I>Li prumire feye k'&nbsp;i vna å Palace, il î dna trinte riprezintåcions; matinêye et swerêye tos les djoûs, troes seyances li dimegne</I> ([http://rifondou.walon.org/sullon-rif.html E. Sullon]). Disfondowes: <B>swèrêye</B>, swèrée, swârêye, swârée. Etimolodjeye: bodje "swer", cawete -êye (çou k'&nbsp;gn a tins do swer). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>swerinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> shijhe d'&nbsp;esté, k'&nbsp;on passe divant l'&nbsp;ouxh. <I>Les swerinnes d'&nbsp;amon ses grands-parints lyi rivnèt e trûleyes, avou des hinêyes di bon four et l'&nbsp;soyete des crikions</I> ([http://rifondou.walon.org/dumont_2002.html#sint_djauke J.P. Dumont]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al swerinne, fé des swerinnes, passer les swerinnes:</FONT> si mete a copiner avou les vijhéns, divant l'&nbsp;ouxh, al nute, e l'&nbsp;esté. <I>Tos les djonnes coirs prindît l'&nbsp;arindjmint di soper al hapete et di vni å pî do tier passer les swerinnes tot ratindant l'&nbsp;grand Djam</I> (M. Hicter). rl a: [[Motî:friscate|friscate]]. <B>2.</B> swerêye, shijhe. Disfondowes: <B>sèrin.ne.</B>, <FONT COLOR="#800080">swèrin.ne</FONT>. Etimolodjeye: bodje "swer", cawete -inne (termene do swer). Coinrece Hesbaye, Condroz et Hôte-Årdene.</P> 1653 22649 2003-12-25T16:09:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:swer]] 1654 59052 2006-06-02T07:26:34Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinti</B></FONT> ([[Codjowaedje sinti|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> noder. <I>I sint l'&nbsp;flate.</I> <I>Sinss ene sacwè?</I> <span lang=fr>F. sentir, humer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sinti l'&nbsp;agnon:</FONT> sinti k'&nbsp;on vs va emantchî, k'&nbsp;i gn åk di nén trop catolike. <B>2.</B> toutchî et saveur çou k'&nbsp;on toutche. <I>Ti sins bén k'&nbsp;c'&nbsp;est tchôd et deur.</I> <I>Dins mes tchåssetes, dji sinteu l'&nbsp;yô glissî</I> (M. Dubois). <span lang=fr>F. sentir, percevoir.</span> <B>3.</B> divni consyint (del fwin, do froed). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sinte si stoumak ki court après ses agaeces:</FONT> aveur fwin. <span lang=fr>F. sentir, éprouver.</span> <B>4.</B> si rinde conte di, aveur l'&nbsp;idêye (d'&nbsp;ene sacwè) sins saveur pocwè. <I>Dji sin k'&nbsp;on cmince a s'&nbsp;fote di m'&nbsp;gueuye, cial.</I> <I>Çoula m'&nbsp;va pus lon k'&nbsp;ti nel pinse di sinte li pô d'&nbsp;fiyåte ki t'&nbsp;as por mi</I> (A. Maquet). <span lang=fr>F. sentir, ressentir.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] sinti mwais. <I>Ça sint ciddé.</I> <I>Cwand dj'&nbsp;boutéve dins les pourceas, minme ki dj'&nbsp;m'&nbsp;åreus lavé dijh côps, dji sinteu co.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si sinti</FONT> [v.pr.] sinti e lu-minme. <I>S'&nbsp;i s'&nbsp;sintreut strapé, putete k'&nbsp;i freut apel a vos</I> (C. Tombeur). <I>Come dji vôreu viker, Vos vey crexhe co des ans, Ni m'&nbsp;pus tant sinti sol dischindant</I> (R. Viroux). <I>Kimint t'&nbsp;sinss? N'&nbsp;ass nén må? lyi dmandéve-t i</I> (Fré Lucas). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn si pus sinti viker:</FONT> esse tot disbåtchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si sinti houzer dins ses [[Motî:clicotes|clicotes°]].</FONT> <B>IV.</B> [viebe sustantivé] sintaedje. <I>Vos a-t ele riloukî å sinte vosse frisse muzea, Vos, ô rôze di nôvimbe, påjhûle dissu l'&nbsp;pazea</I> (C. Dodet). <span lang=fr>F. sensation, reniflement, odeur, senteur, exhalaison.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sinti</FONT>, sinte, sintu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sintresse</B></FONT> [o.f.n] li ci (cene) ki sint. rl a: [[Motî:nodeu|nodeu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sinteu d'&nbsp;pîs:</FONT> onk ki reye voltî des ôtes. <span lang=fr>F. moqueur, taquin, railleur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sintaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sinti". <I>Gn a on drole di sintaedje, cial.</I> <span lang=fr>F. odeur, émanation, exhalaison, sensation, perception.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sintaedje di pîs:</FONT> kénte. <span lang=fr>F. moquerie, taquinerie, blague.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinta</B></FONT> [o.n.] sinse ki nos leye sinte (avou nosse pea). rl a: [[Motî:noda|noda]]. <span lang=fr>F. toucher.</span> 1655 22651 2003-12-26T15:40:53Z Pablo 5 loyén #REDIRECT [[Motî:sinti]] 1656 22652 2003-12-26T15:41:00Z Pablo 5 loyén #REDIRECT [[Motî:sinti]] 1657 22653 2003-12-26T15:41:41Z Pablo 5 loyén #REDIRECT [[Motî:sinti]] 1658 22654 2003-12-26T15:42:51Z Pablo 5 loyén #REDIRECT [[Motî:sinti]] 1659 22655 2003-12-26T15:35:19Z Pablo 5 loyén #REDIRECT [[Motî:sinti]] 1660 22656 2003-12-25T16:16:58Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>si 3</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li setinme del game. <I>La, vo l'&nbsp;la ci viyaedje la; Si, todi avou tes "si"; Si t'&nbsp;montes co t'&nbsp;rarives a do</I> ([http://rifondou.walon.org/sicole/48.html tchanson des notes]). </P> 1661 22657 2003-12-25T16:17:25Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sinss</B></FONT> [codjowé viebe] rl a: [[Motî:sinti|sinti]].</P> 1662 38024 2005-08-15T22:53:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sol 2</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li cénkinme del game. <I>Fa, c'&nbsp;est l'&nbsp;vî fa d'&nbsp;Ovîfa; Sol, c'&nbsp;est vos ki l'&nbsp;a sol dos; La, vo l'&nbsp;la ci viyaedje la</I> ([http://rifondou.walon.org/sicole/48.html tchanson des notes]). <I>Do, ré, mi, fa, sol, la, si, do; vosse trô do cou, c'&nbsp;est on zero.</I> Omonime: * [[Motî:sol 1|sol]] (etroclêye divancete) 1663 22659 2003-12-25T16:18:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sinte 1</B></FONT> rl a: [[Motî:sint|sint]].</P> 1664 22660 2003-12-25T16:19:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sinte 2</B></FONT> boket do mot d'&nbsp;aplacaedje "[[Motî:pî-sinte|pî-sinte]]".</P> 1665 22661 2003-12-25T16:19:38Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sintince</B></FONT> [f.n.] åk di court k'&nbsp;on dit al fén, cwand on-z a yeu bén rwaitî et tuzé ene situwåcion. <I>Si les djins vlèt rconoxhe les siervices k'&nbsp;on tchén a rindou, k'&nbsp;il alaxhénxhe avou des såçusses!:: Vosse sintince est boune, vos, tchén!</I> (H. Petrez). rl a: [[Motî:sipot|sipot]], [[Motî:dijhêye|dijhêye]]. <span lang=fr>F. sentence, proverbe, conclusion, diction.</span></P> 1666 65115 2006-06-24T20:17:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[decimbe]], c' est li 347inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 348inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 18 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[11 di decimbe]] - [[12 di decimbe]] - [[14 di decimbe]] - [[15 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Desember]] [[an:13 d'abiento]] [[ar:13 ديسمبر]] [[ast:13 d'avientu]] [[be:13 сьнежня]] [[bg:13 декември]] [[br:13 Kerzu]] [[bs:13. decembar]] [[ca:13 de desembre]] [[ceb:Disyembre 13]] [[co:13 di decembre]] [[cs:13. prosinec]] [[csb:13 gòdnika]] [[cv:Раштав, 13]] [[cy:13 Rhagfyr]] [[da:13. december]] [[de:13. Dezember]] [[el:13 Δεκεμβρίου]] [[en:December 13]] [[eo:13-a de decembro]] [[es:13 de diciembre]] [[et:13. detsember]] [[eu:Abenduaren 13]] [[fi:13. joulukuuta]] [[fo:13. desember]] [[fr:13 décembre]] [[frp:13 dècembro]] [[fur:13 di Dicembar]] [[fy:13 desimber]] [[ga:13 Nollaig]] [[gl:13 de decembro]] [[he:13 בדצמבר]] [[hr:13. prosinca]] [[hu:December 13]] [[ia:13 de decembre]] [[id:13 Desember]] [[io:13 di decembro]] [[is:13. desember]] [[it:13 dicembre]] [[ja:12月13日]] [[jv:13 Desember]] [[ka:13 დეკემბერი]] [[ko:12월 13일]] [[ku:13'ê berfanbarê]] [[la:13 Decembris]] [[lb:13. Dezember]] [[lt:Gruodžio 13]] [[mk:13 декември]] [[ms:13 Disember]] [[nap:13 'e dicembre]] [[nl:13 december]] [[nn:13. desember]] [[no:13. desember]] [[oc:13 de decembre]] [[pam:Disiembri 13]] [[pl:13 grudnia]] [[pt:13 de Dezembro]] [[ro:13 decembrie]] [[ru:13 декабря]] [[scn:13 di dicèmmiru]] [[sco:13 December]] [[se:Juovlamánu 13.]] [[simple:December 13]] [[sk:13. december]] [[sl:13. december]] [[sq:13 Dhjetor]] [[sr:13. децембар]] [[sv:13 december]] [[te:డిసెంబర్ 13]] [[th:13 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 13]] [[tr:13 Aralık]] [[tt:13. Dekäber]] [[uk:13 грудня]] [[vi:13 tháng 12]] [[war:Disyembre 13]] [[zh:12月13日]] 1667 65159 2006-06-24T20:24:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 di [[decimbe]], c' est li 354inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 355inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]). Après ça, i n' dimeure pus k' 11 djoûs po l' anêye esse foû. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1883]] : [[Joseph Calozet]]. == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[18 di decimbe]] - [[19 di decimbe]] - [[21 di decimbe]] - [[22 d' decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Desember]] [[an:20 d'abiento]] [[ar:20 ديسمبر]] [[ast:20 d'avientu]] [[be:20 сьнежня]] [[bg:20 декември]] [[bs:20. decembar]] [[ca:20 de desembre]] [[ceb:Disyembre 20]] [[co:20 di decembre]] [[cs:20. prosinec]] [[csb:20 gòdnika]] [[cv:Раштав, 20]] [[cy:20 Rhagfyr]] [[da:20. december]] [[de:20. Dezember]] [[el:20 Δεκεμβρίου]] [[en:December 20]] [[eo:20-a de decembro]] [[es:20 de diciembre]] [[et:20. detsember]] [[eu:Abenduaren 20]] [[fi:20. joulukuuta]] [[fo:20. desember]] [[fr:20 décembre]] [[fur:20 di Dicembar]] [[fy:20 desimber]] [[ga:20 Nollaig]] [[gl:20 de decembro]] [[he:20 בדצמבר]] [[hr:20. prosinca]] [[hu:December 20]] [[ia:20 de decembre]] [[id:20 Desember]] [[io:20 di decembro]] [[is:20. desember]] [[it:20 dicembre]] [[ja:12月20日]] [[jv:20 Desember]] [[ka:20 დეკემბერი]] [[ko:12월 20일]] [[ku:20'ê berfanbarê]] [[la:20 Decembris]] [[lb:20. Dezember]] [[lt:Gruodžio 20]] [[mk:20 декември]] [[ms:20 Disember]] [[nap:20 'e dicembre]] [[nl:20 december]] [[nn:20. desember]] [[no:20. desember]] [[oc:20 de decembre]] [[pam:Disiembri 20]] [[pl:20 grudnia]] [[pt:20 de Dezembro]] [[ro:20 decembrie]] [[ru:20 декабря]] [[scn:20 di dicèmmiru]] [[sco:20 December]] [[se:Juovlamánu 20.]] [[simple:December 20]] [[sk:20. december]] [[sl:20. december]] [[sq:20 Dhjetor]] [[sr:20. децембар]] [[sv:20 december]] [[ta:டிசம்பர் 20]] [[te:డిసెంబర్ 20]] [[th:20 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 20]] [[tr:20 Aralık]] [[tt:20. Dekäber]] [[uk:20 грудня]] [[vi:20 tháng 12]] [[war:Disyembre 20]] [[zh:12月20日]] 1668 65165 2006-06-24T20:25:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[decimbe]], c' est li 356inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 357inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 9 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[20 d' decimbe]] - [[21 di decimbe]] - [[23 d' decimbe]] - [[24 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Desember]] [[an:22 d'abiento]] [[ar:22 ديسمبر]] [[ast:22 d'avientu]] [[be:22 сьнежня]] [[bg:22 декември]] [[bs:22. decembar]] [[ca:22 de desembre]] [[ceb:Disyembre 22]] [[co:22 di decembre]] [[cs:22. prosinec]] [[csb:22 gòdnika]] [[cv:Раштав, 22]] [[cy:22 Rhagfyr]] [[da:22. december]] [[de:22. Dezember]] [[el:22 Δεκεμβρίου]] [[en:December 22]] [[eo:22-a de decembro]] [[es:22 de diciembre]] [[et:22. detsember]] [[eu:Abenduaren 22]] [[fi:22. joulukuuta]] [[fo:22. desember]] [[fr:22 décembre]] [[fur:22 di Dicembar]] [[fy:22 desimber]] [[ga:22 Nollaig]] [[gl:22 de decembro]] [[he:22 בדצמבר]] [[hr:22. prosinca]] [[hu:December 22]] [[ia:22 de decembre]] [[id:22 Desember]] [[io:22 di decembro]] [[is:22. desember]] [[it:22 dicembre]] [[ja:12月22日]] [[jv:22 Desember]] [[ka:22 დეკემბერი]] [[ko:12월 22일]] [[ku:22'ê berfanbarê]] [[la:22 Decembris]] [[lb:22. Dezember]] [[lt:Gruodžio 22]] [[mk:22 декември]] [[ms:22 Disember]] [[nap:22 'e dicembre]] [[nl:22 december]] [[nn:22. desember]] [[no:22. desember]] [[oc:22 de decembre]] [[pam:Disiembri 22]] [[pl:22 grudnia]] [[pt:22 de Dezembro]] [[ro:22 decembrie]] [[ru:22 декабря]] [[scn:22 di dicèmmiru]] [[sco:22 December]] [[se:Juovlamánu 22.]] [[simple:December 22]] [[sk:22. december]] [[sl:22. december]] [[sq:22 Dhjetor]] [[sr:22. децембар]] [[sv:22 december]] [[ta:டிசம்பர் 22]] [[te:డిసెంబర్ 22]] [[th:22 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 22]] [[tr:22 Aralık]] [[tt:22. Dekäber]] [[uk:22 грудня]] [[vi:22 tháng 12]] [[war:Disyembre 22]] [[zh:12月22日]] 1669 65124 2006-06-24T20:19:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[decimbe]], c' est li 349inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 350inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 16 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[13 di decimbe]] - [[14 di decimbe]] - [[16 di decimbe]] - [[17 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Desember]] [[an:15 d'abiento]] [[ar:15 ديسمبر]] [[ast:15 d'avientu]] [[be:15 сьнежня]] [[bg:15 декември]] [[br:15 Kerzu]] [[bs:15. decembar]] [[ca:15 de desembre]] [[ceb:Disyembre 15]] [[co:15 di decembre]] [[cs:15. prosinec]] [[csb:15 gòdnika]] [[cv:Раштав, 15]] [[cy:15 Rhagfyr]] [[da:15. december]] [[de:15. Dezember]] [[el:15 Δεκεμβρίου]] [[en:December 15]] [[eo:15-a de decembro]] [[es:15 de diciembre]] [[et:15. detsember]] [[eu:Abenduaren 15]] [[fi:15. joulukuuta]] [[fo:15. desember]] [[fr:15 décembre]] [[fur:15 di Dicembar]] [[fy:15 desimber]] [[ga:15 Nollaig]] [[gl:15 de decembro]] [[he:15 בדצמבר]] [[hr:15. prosinca]] [[hu:December 15]] [[ia:15 de decembre]] [[id:15 Desember]] [[io:15 di decembro]] [[is:15. desember]] [[it:15 dicembre]] [[ja:12月15日]] [[jv:15 Desember]] [[ka:15 დეკემბერი]] [[ko:12월 15일]] [[ku:15'ê berfanbarê]] [[la:15 Decembris]] [[lb:15. Dezember]] [[lt:Gruodžio 15]] [[mk:15 декември]] [[ms:15 Disember]] [[nap:15 'e dicembre]] [[nl:15 december]] [[nn:15. desember]] [[no:15. desember]] [[oc:15 de decembre]] [[pam:Disiembri 15]] [[pl:15 grudnia]] [[pt:15 de Dezembro]] [[ro:15 decembrie]] [[ru:15 декабря]] [[scn:15 di dicèmmiru]] [[sco:15 December]] [[se:Juovlamánu 15.]] [[simple:December 15]] [[sk:15. december]] [[sl:15. december]] [[sq:15 Dhjetor]] [[sr:15. децембар]] [[sv:15 december]] [[te:డిసెంబర్ 15]] [[th:15 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 15]] [[tr:15 Aralık]] [[tt:15. Dekäber]] [[uk:15 грудня]] [[vi:15 tháng 12]] [[war:Disyembre 15]] [[zh:12月15日]] 1670 65120 2006-06-24T20:18:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[decimbe]], c' est li 348inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 349inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 17 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[12 di decimbe]] - [[13 di decimbe]] - [[15 di decimbe]] - [[16 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Desember]] [[an:14 d'abiento]] [[ar:14 ديسمبر]] [[ast:14 d'avientu]] [[be:14 сьнежня]] [[bg:14 декември]] [[br:14 Kerzu]] [[bs:14. decembar]] [[ca:14 de desembre]] [[ceb:Disyembre 14]] [[co:14 di decembre]] [[cs:14. prosinec]] [[csb:14 gòdnika]] [[cv:Раштав, 14]] [[cy:14 Rhagfyr]] [[da:14. december]] [[de:14. Dezember]] [[el:14 Δεκεμβρίου]] [[en:December 14]] [[eo:14-a de decembro]] [[es:14 de diciembre]] [[et:14. detsember]] [[eu:Abenduaren 14]] [[fi:14. joulukuuta]] [[fo:14. desember]] [[fr:14 décembre]] [[fur:14 di Dicembar]] [[fy:14 desimber]] [[ga:14 Nollaig]] [[gl:14 de decembro]] [[he:14 בדצמבר]] [[hr:14. prosinca]] [[hu:December 14]] [[ia:14 de decembre]] [[id:14 Desember]] [[io:14 di decembro]] [[is:14. desember]] [[it:14 dicembre]] [[ja:12月14日]] [[jv:14 Desember]] [[ka:14 დეკემბერი]] [[ko:12월 14일]] [[ku:14'ê berfanbarê]] [[la:14 Decembris]] [[lb:14. Dezember]] [[lt:Gruodžio 14]] [[mk:14 декември]] [[ms:14 Disember]] [[nap:14 'e dicembre]] [[nl:14 december]] [[nn:14. desember]] [[no:14. desember]] [[oc:14 de decembre]] [[pam:Disiembri 14]] [[pl:14 grudnia]] [[pt:14 de Dezembro]] [[ro:14 decembrie]] [[ru:14 декабря]] [[scn:14 di dicèmmiru]] [[sco:14 December]] [[se:Juovlamánu 14.]] [[simple:December 14]] [[sk:14. december]] [[sl:14. december]] [[sq:14 Dhjetor]] [[sr:14. децембар]] [[sv:14 december]] [[te:డిసెంబర్ 14]] [[th:14 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 14]] [[tr:14 Aralık]] [[tt:14. Dekäber]] [[uk:14 грудня]] [[vi:14 tháng 12]] [[war:Disyembre 14]] [[zh:12月14日]] 1671 65128 2006-06-24T20:19:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[decimbe]], c' est li 350inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 351inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 15 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[14 di decimbe]] - [[15 di decimbe]] - [[17 di decimbe]] - [[18 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Desember]] [[an:16 d'abiento]] [[ar:16 ديسمبر]] [[ast:16 d'avientu]] [[be:16 сьнежня]] [[bg:16 декември]] [[bs:16. decembar]] [[ca:16 de desembre]] [[ceb:Disyembre 16]] [[co:16 di decembre]] [[cs:16. prosinec]] [[csb:16 gòdnika]] [[cv:Раштав, 16]] [[cy:16 Rhagfyr]] [[da:16. december]] [[de:16. Dezember]] [[el:16 Δεκεμβρίου]] [[en:December 16]] [[eo:16-a de decembro]] [[es:16 de diciembre]] [[et:16. detsember]] [[eu:Abenduaren 16]] [[fi:16. joulukuuta]] [[fo:16. desember]] [[fr:16 décembre]] [[fur:16 di Dicembar]] [[fy:16 desimber]] [[ga:16 Nollaig]] [[gl:16 de decembro]] [[he:16 בדצמבר]] [[hr:16. prosinca]] [[hu:December 16]] [[ia:16 de decembre]] [[id:16 Desember]] [[io:16 di decembro]] [[is:16. desember]] [[it:16 dicembre]] [[ja:12月16日]] [[jv:16 Desember]] [[ka:16 დეკემბერი]] [[ko:12월 16일]] [[ku:16'ê berfanbarê]] [[la:16 Decembris]] [[lb:16. Dezember]] [[lt:Gruodžio 16]] [[mk:16 декември]] [[ms:16 Disember]] [[nap:16 'e dicembre]] [[nl:16 december]] [[nn:16. desember]] [[no:16. desember]] [[oc:16 de decembre]] [[pam:Disiembri 16]] [[pl:16 grudnia]] [[pt:16 de Dezembro]] [[ro:16 decembrie]] [[ru:16 декабря]] [[scn:16 di dicèmmiru]] [[sco:16 December]] [[se:Juovlamánu 16.]] [[simple:December 16]] [[sk:16. december]] [[sl:16. december]] [[sq:16 Dhjetor]] [[sr:16. децембар]] [[sv:16 december]] [[te:డిసెంబర్ 16]] [[th:16 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 16]] [[tr:16 Aralık]] [[tt:16. Dekäber]] [[uk:16 грудня]] [[vi:16 tháng 12]] [[war:Disyembre 16]] [[zh:12月16日]] 1672 65133 2006-06-24T20:20:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[decimbe]], c' est li 351inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 352inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 14 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[15 di decimbe]] - [[16 di decimbe]] - [[18 di decimbe]] - [[19 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Desember]] [[an:17 d'abiento]] [[ang:17 Gēolmōnaþ]] [[ar:17 ديسمبر]] [[ast:17 d'avientu]] [[be:17 сьнежня]] [[bg:17 декември]] [[bs:17. decembar]] [[ca:17 de desembre]] [[ceb:Disyembre 17]] [[co:17 di decembre]] [[cs:17. prosinec]] [[csb:17 gòdnika]] [[cv:Раштав, 17]] [[cy:17 Rhagfyr]] [[da:17. december]] [[de:17. Dezember]] [[el:17 Δεκεμβρίου]] [[en:December 17]] [[eo:17-a de decembro]] [[es:17 de diciembre]] [[et:17. detsember]] [[eu:Abenduaren 17]] [[fi:17. joulukuuta]] [[fo:17. desember]] [[fr:17 décembre]] [[fur:17 di Dicembar]] [[fy:17 desimber]] [[ga:17 Nollaig]] [[gl:17 de decembro]] [[he:17 בדצמבר]] [[hr:17. prosinca]] [[hu:December 17]] [[ia:17 de decembre]] [[id:17 Desember]] [[io:17 di decembro]] [[is:17. desember]] [[it:17 dicembre]] [[ja:12月17日]] [[jv:17 Desember]] [[ka:17 დეკემბერი]] [[ko:12월 17일]] [[ku:17'ê berfanbarê]] [[la:17 Decembris]] [[lb:17. Dezember]] [[lt:Gruodžio 17]] [[mk:17 декември]] [[ms:17 Disember]] [[nap:17 'e dicembre]] [[nds:17. Dezember]] [[nl:17 december]] [[nn:17. desember]] [[no:17. desember]] [[oc:17 de decembre]] [[os:17 декабры]] [[pam:Disiembri 17]] [[pl:17 grudnia]] [[pt:17 de Dezembro]] [[ro:17 decembrie]] [[ru:17 декабря]] [[scn:17 di dicèmmiru]] [[sco:17 December]] [[se:Juovlamánu 17.]] [[simple:December 17]] [[sk:17. december]] [[sl:17. december]] [[sq:17 Dhjetor]] [[sr:17. децембар]] [[sv:17 december]] [[te:డిసెంబర్ 17]] [[th:17 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 17]] [[tr:17 Aralık]] [[tt:17. Dekäber]] [[uk:17 грудня]] [[vi:17 tháng 12]] [[war:Disyembre 17]] [[zh:12月17日]] 1673 65138 2006-06-24T20:21:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[decimbe]], c' est li 352inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 353inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 13 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[16 di decimbe]] - [[17 di decimbe]] - [[19 di decimbe]] - [[20 d' decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Desember]] [[an:18 d'abiento]] [[ar:18 ديسمبر]] [[ast:18 d'avientu]] [[be:18 сьнежня]] [[bg:18 декември]] [[bs:18. decembar]] [[ca:18 de desembre]] [[ceb:Disyembre 18]] [[co:18 di decembre]] [[cs:18. prosinec]] [[csb:18 gòdnika]] [[cv:Раштав, 18]] [[cy:18 Rhagfyr]] [[da:18. december]] [[de:18. Dezember]] [[el:18 Δεκεμβρίου]] [[en:December 18]] [[eo:18-a de decembro]] [[es:18 de diciembre]] [[et:18. detsember]] [[eu:Abenduaren 18]] [[fi:18. joulukuuta]] [[fo:18. desember]] [[fr:18 décembre]] [[fur:18 di Dicembar]] [[fy:18 desimber]] [[ga:18 Nollaig]] [[gl:18 de decembro]] [[he:18 בדצמבר]] [[hr:18. prosinca]] [[hu:December 18]] [[ia:18 de decembre]] [[id:18 Desember]] [[io:18 di decembro]] [[is:18. desember]] [[it:18 dicembre]] [[ja:12月18日]] [[jv:18 Desember]] [[ka:18 დეკემბერი]] [[ko:12월 18일]] [[ku:18'ê berfanbarê]] [[la:18 Decembris]] [[lb:18. Dezember]] [[lt:Gruodžio 18]] [[mk:18 декември]] [[ms:18 Disember]] [[nap:18 'e dicembre]] [[nl:18 december]] [[nn:18. desember]] [[no:18. desember]] [[oc:18 de decembre]] [[os:18 декабры]] [[pam:Disiembri 18]] [[pl:18 grudnia]] [[pt:18 de Dezembro]] [[ro:18 decembrie]] [[ru:18 декабря]] [[scn:18 di dicèmmiru]] [[sco:18 December]] [[se:Juovlamánu 18.]] [[simple:December 18]] [[sk:18. december]] [[sl:18. december]] [[sq:18 Dhjetor]] [[sr:18. децембар]] [[sv:18 december]] [[ta:டிசம்பர் 18]] [[te:డిసెంబర్ 18]] [[th:18 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 18]] [[tr:18 Aralık]] [[tt:18. Dekäber]] [[uk:18 грудня]] [[vi:18 tháng 12]] [[war:Disyembre 18]] [[zh:12月18日]] 1674 65143 2006-06-24T20:22:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[decimbe]], c' est li 353inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 354inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 12 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[17 di decimbe]] - [[18 di decimbe]] - [[20 d' decimbe]] - [[21 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Desember]] [[an:19 d'abiento]] [[ar:19 ديسمبر]] [[ast:19 d'avientu]] [[be:19 сьнежня]] [[bg:19 декември]] [[bs:19. decembar]] [[ca:19 de desembre]] [[ceb:Disyembre 19]] [[co:19 di decembre]] [[cs:19. prosinec]] [[csb:19 gòdnika]] [[cv:Раштав, 19]] [[cy:19 Rhagfyr]] [[da:19. december]] [[de:19. Dezember]] [[el:19 Δεκεμβρίου]] [[en:December 19]] [[eo:19-a de decembro]] [[es:19 de diciembre]] [[et:19. detsember]] [[eu:Abenduaren 19]] [[fi:19. joulukuuta]] [[fo:19. desember]] [[fr:19 décembre]] [[frp:19 dècembro]] [[fur:19 di Dicembar]] [[fy:19 desimber]] [[ga:19 Nollaig]] [[gl:19 de decembro]] [[he:19 בדצמבר]] [[hr:19. prosinca]] [[hu:December 19]] [[ia:19 de decembre]] [[id:19 Desember]] [[io:19 di decembro]] [[is:19. desember]] [[it:19 dicembre]] [[ja:12月19日]] [[jv:19 Desember]] [[ka:19 დეკემბერი]] [[ko:12월 19일]] [[ku:19'ê berfanbarê]] [[la:19 Decembris]] [[lb:19. Dezember]] [[lt:Gruodžio 19]] [[mk:19 декември]] [[ms:19 Disember]] [[nap:19 'e dicembre]] [[nl:19 december]] [[nn:19. desember]] [[no:19. desember]] [[oc:19 de decembre]] [[os:19 декабры]] [[pam:Disiembri 19]] [[pl:19 grudnia]] [[pt:19 de Dezembro]] [[ro:19 decembrie]] [[ru:19 декабря]] [[scn:19 di dicèmmiru]] [[sco:19 December]] [[se:Juovlamánu 19.]] [[simple:December 19]] [[sk:19. december]] [[sl:19. december]] [[sq:19 Dhjetor]] [[sr:19. децембар]] [[sv:19 december]] [[ta:டிசம்பர் 19]] [[te:డిసెంబర్ 19]] [[th:19 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 19]] [[tr:19 Aralık]] [[tt:19. Dekäber]] [[uk:19 грудня]] [[vi:19 tháng 12]] [[war:Disyembre 19]] [[zh:12月19日]] 1675 65186 2006-06-24T20:29:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[decimbe]], c' est li 360inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 361inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 5 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[24 di decimbe]] - [[25 di decimbe]] - [[27 di decimbe]] - [[28 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Desember]] [[an:26 d'abiento]] [[ang:26 Gēolmōnaþ]] [[ar:26 ديسمبر]] [[ast:26 d'avientu]] [[be:26 сьнежня]] [[bg:26 декември]] [[bs:26. decembar]] [[ca:26 de desembre]] [[ceb:Disyembre 26]] [[co:26 di decembre]] [[cs:26. prosinec]] [[csb:26 gòdnika]] [[cv:Раштав, 26]] [[cy:26 Rhagfyr]] [[da:26. december]] [[de:26. Dezember]] [[el:26 Δεκεμβρίου]] [[en:December 26]] [[eo:26-a de decembro]] [[es:26 de diciembre]] [[et:26. detsember]] [[eu:Abenduaren 26]] [[fi:26. joulukuuta]] [[fo:26. desember]] [[fr:26 décembre]] [[fur:26 di Dicembar]] [[fy:26 desimber]] [[ga:26 Nollaig]] [[gl:26 de decembro]] [[he:26 בדצמבר]] [[hr:26. prosinca]] [[hu:December 26]] [[ia:26 de decembre]] [[id:26 Desember]] [[io:26 di decembro]] [[is:26. desember]] [[it:26 dicembre]] [[ja:12月26日]] [[jv:26 Desember]] [[ka:26 დეკემბერი]] [[ko:12월 26일]] [[ku:26'ê berfanbarê]] [[la:26 Decembris]] [[lb:26. Dezember]] [[li:26 december]] [[lt:Gruodžio 26]] [[mi:26 Hakihea]] [[mk:26 декември]] [[ms:26 Disember]] [[nap:26 'e dicembre]] [[nl:26 december]] [[nn:26. desember]] [[no:26. desember]] [[oc:26 de decembre]] [[os:26 декабры]] [[pam:Disiembri 26]] [[pl:26 grudnia]] [[pt:26 de Dezembro]] [[ro:26 decembrie]] [[ru:26 декабря]] [[scn:26 di dicèmmiru]] [[sco:26 December]] [[se:Juovlamánu 26.]] [[simple:December 26]] [[sk:26. december]] [[sl:26. december]] [[sq:26 Dhjetor]] [[sr:26. децембар]] [[su:26 Désémber]] [[sv:26 december]] [[ta:டிசம்பர் 26]] [[te:డిసెంబర్ 26]] [[th:26 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 26]] [[tr:26 Aralık]] [[tt:26. Dekäber]] [[uk:26 грудня]] [[vi:26 tháng 12]] [[war:Disyembre 26]] [[zh:12月26日]] 1676 65214 2006-06-24T20:33:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 31 di [[decimbe]], c' est li 365inme (li 366inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) et l' dierin djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]]. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1953]] : [[Lucyin Mahin]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 di decimbe]] - [[30 di decimbe]] - [[1î d' djanvî]] - [[2 d' djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Desember]] [[an:31 d'abiento]] [[ar:31 ديسمبر]] [[ast:31 d'avientu]] [[be:31 сьнежня]] [[bg:31 декември]] [[bs:31. decembar]] [[ca:31 de desembre]] [[ceb:Disyembre 31]] [[co:31 di decembre]] [[cs:31. prosinec]] [[csb:31 gòdnika]] [[cv:Раштав, 31]] [[cy:31 Rhagfyr]] [[da:31. december]] [[de:31. Dezember]] [[el:31 Δεκεμβρίου]] [[en:December 31]] [[eo:31-a de decembro]] [[es:31 de diciembre]] [[et:31. detsember]] [[eu:Abenduaren 31]] [[fi:31. joulukuuta]] [[fo:31. desember]] [[fr:31 décembre]] [[fur:31 di Dicembar]] [[fy:31 desimber]] [[ga:31 Nollaig]] [[gl:31 de decembro]] [[he:31 בדצמבר]] [[hr:31. prosinca]] [[hu:December 31]] [[ia:31 de decembre]] [[id:31 Desember]] [[io:31 di decembro]] [[is:31. desember]] [[it:31 dicembre]] [[ja:12月31日]] [[jv:31 Desember]] [[ka:31 დეკემბერი]] [[ko:12월 31일]] [[ku:31'ê berfanbarê]] [[la:31 Decembris]] [[lb:31. Dezember]] [[li:31 december]] [[lt:Gruodžio 31]] [[mk:31 декември]] [[ms:31 Disember]] [[nap:31 'e dicembre]] [[nl:31 december]] [[nn:31. desember]] [[no:31. desember]] [[oc:31 de decembre]] [[os:31 декабры]] [[pam:Disiembri 31]] [[pl:31 grudnia]] [[pt:31 de Dezembro]] [[ro:31 decembrie]] [[ru:31 декабря]] [[scn:31 di dicèmmiru]] [[sco:31 December]] [[se:Juovlamánu 31.]] [[simple:December 31]] [[sk:31. december]] [[sl:31. december]] [[sq:31 Dhjetor]] [[sr:31. децембар]] [[sv:31 december]] [[te:డిసెంబర్ 31]] [[th:31 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 31]] [[tr:31 Aralık]] [[tt:31. Dekäber]] [[uk:31 грудня]] [[vi:31 tháng 12]] [[war:Disyembre 31]] [[zh:12月31日]] 1677 65191 2006-06-24T20:30:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[decimbe]] est li 361inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 362inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 4 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[25 di decimbe]] - [[26 di decimbe]] - [[28 di decimbe]] - [[29 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Desember]] [[an:27 d'abiento]] [[ar:27 ديسمبر]] [[ast:27 d'avientu]] [[be:27 сьнежня]] [[bg:27 декември]] [[bs:27. decembar]] [[ca:27 de desembre]] [[ceb:Disyembre 27]] [[co:27 di decembre]] [[cs:27. prosinec]] [[csb:27 gòdnika]] [[cv:Раштав, 27]] [[cy:27 Rhagfyr]] [[da:27. december]] [[de:27. Dezember]] [[el:27 Δεκεμβρίου]] [[en:December 27]] [[eo:27-a de decembro]] [[es:27 de diciembre]] [[et:27. detsember]] [[eu:Abenduaren 27]] [[fi:27. joulukuuta]] [[fo:27. desember]] [[fr:27 décembre]] [[fur:27 di Dicembar]] [[fy:27 desimber]] [[ga:27 Nollaig]] [[gl:27 de decembro]] [[he:27 בדצמבר]] [[hr:27. prosinca]] [[hu:December 27]] [[ia:27 de decembre]] [[id:27 Desember]] [[io:27 di decembro]] [[is:27. desember]] [[it:27 dicembre]] [[ja:12月27日]] [[jv:27 Desember]] [[ka:27 დეკემბერი]] [[ko:12월 27일]] [[ku:27'ê berfanbarê]] [[la:27 Decembris]] [[lb:27. Dezember]] [[lt:Gruodžio 27]] [[mk:27 декември]] [[ms:27 Disember]] [[nap:27 'e dicembre]] [[nl:27 december]] [[nn:27. desember]] [[no:27. desember]] [[oc:27 de decembre]] [[os:27 декабры]] [[pam:Disiembri 27]] [[pl:27 grudnia]] [[pt:27 de Dezembro]] [[ro:27 decembrie]] [[ru:27 декабря]] [[scn:27 di dicèmmiru]] [[sco:27 December]] [[se:Juovlamánu 27.]] [[simple:December 27]] [[sk:27. december]] [[sl:27. december]] [[sq:27 Dhjetor]] [[sr:27. децембар]] [[sv:27 december]] [[te:డిసెంబర్ 27]] [[th:27 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 27]] [[tr:27 Aralık]] [[tt:27. Dekäber]] [[uk:27 грудня]] [[vi:27 tháng 12]] [[war:Disyembre 27]] [[zh:12月27日]] 1678 65196 2006-06-24T20:30:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[decimbe]] est li 362inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 363inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 3 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[26 di decimbe]] - [[27 di decimbe]] - [[29 di decimbe]] - [[30 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Desember]] [[an:28 d'abiento]] [[ar:28 ديسمبر]] [[ast:28 d'avientu]] [[be:28 сьнежня]] [[bg:28 декември]] [[bs:28. decembar]] [[ca:28 de desembre]] [[ceb:Disyembre 28]] [[co:28 di decembre]] [[cs:28. prosinec]] [[csb:28 gòdnika]] [[cv:Раштав, 28]] [[cy:28 Rhagfyr]] [[da:28. december]] [[de:28. Dezember]] [[el:28 Δεκεμβρίου]] [[en:December 28]] [[eo:28-a de decembro]] [[es:28 de diciembre]] [[et:28. detsember]] [[eu:Abenduaren 28]] [[fi:28. joulukuuta]] [[fo:28. desember]] [[fr:28 décembre]] [[fur:28 di Dicembar]] [[fy:28 desimber]] [[ga:28 Nollaig]] [[gl:28 de decembro]] [[he:28 בדצמבר]] [[hr:28. prosinca]] [[hu:December 28]] [[ia:28 de decembre]] [[id:28 Desember]] [[io:28 di decembro]] [[is:28. desember]] [[it:28 dicembre]] [[ja:12月28日]] [[jv:28 Desember]] [[ka:28 დეკემბერი]] [[ko:12월 28일]] [[ku:28'ê berfanbarê]] [[la:28 Decembris]] [[lb:28. Dezember]] [[lt:Gruodžio 28]] [[mk:28 декември]] [[ms:28 Disember]] [[nap:28 'e dicembre]] [[nl:28 december]] [[nn:28. desember]] [[no:28. desember]] [[oc:28 de decembre]] [[os:28 декабры]] [[pam:Disiembri 28]] [[pl:28 grudnia]] [[pt:28 de Dezembro]] [[ro:28 decembrie]] [[ru:28 декабря]] [[scn:28 di dicèmmiru]] [[sco:28 December]] [[se:Juovlamánu 28.]] [[simple:December 28]] [[sk:28. december]] [[sl:28. december]] [[sq:28 Dhjetor]] [[sr:28. децембар]] [[sv:28 december]] [[te:డిసెంబర్ 28]] [[th:28 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 28]] [[tr:28 Aralık]] [[tt:28. Dekäber]] [[uk:28 грудня]] [[vi:28 tháng 12]] [[war:Disyembre 28]] [[zh:12月28日]] 1679 65201 2006-06-24T20:31:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[decimbe]], c' est li 363inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 364inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), gn a pus k' 2 djoûs et l' anêye serè houte. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[27 di decimbe]] - [[28 di decimbe]] - [[30 di decimbe]] - [[31 di decimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Desember]] [[an:29 d'abiento]] [[ar:29 ديسمبر]] [[ast:29 d'avientu]] [[be:29 сьнежня]] [[bg:29 декември]] [[bs:29. decembar]] [[ca:29 de desembre]] [[ceb:Disyembre 29]] [[co:29 di decembre]] [[cs:29. prosinec]] [[csb:29 gòdnika]] [[cv:Раштав, 29]] [[cy:29 Rhagfyr]] [[da:29. december]] [[de:29. Dezember]] [[el:29 Δεκεμβρίου]] [[en:December 29]] [[eo:29-a de decembro]] [[es:29 de diciembre]] [[et:29. detsember]] [[eu:Abenduaren 29]] [[fi:29. joulukuuta]] [[fo:29. desember]] [[fr:29 décembre]] [[fur:29 di Dicembar]] [[fy:29 desimber]] [[ga:29 Nollaig]] [[gl:29 de decembro]] [[he:29 בדצמבר]] [[hr:29. prosinca]] [[hu:December 29]] [[ia:29 de decembre]] [[id:29 Desember]] [[io:29 di decembro]] [[is:29. desember]] [[it:29 dicembre]] [[ja:12月29日]] [[jv:29 Desember]] [[ka:29 დეკემბერი]] [[ko:12월 29일]] [[ku:29'ê berfanbarê]] [[la:29 Decembris]] [[lb:29. Dezember]] [[lt:Gruodžio 29]] [[mk:29 декември]] [[ms:29 Disember]] [[nap:29 'e dicembre]] [[nl:29 december]] [[nn:29. desember]] [[no:29. desember]] [[oc:29 de decembre]] [[os:29 декабры]] [[pam:Disiembri 29]] [[pl:29 grudnia]] [[pt:29 de Dezembro]] [[ro:29 decembrie]] [[ru:29 декабря]] [[scn:29 di dicèmmiru]] [[sco:29 December]] [[se:Juovlamánu 29.]] [[simple:December 29]] [[sk:29. december]] [[sl:29. december]] [[sq:29 Dhjetor]] [[sr:29. децембар]] [[sv:29 december]] [[te:డిసెంబర్ 29]] [[th:29 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 29]] [[tr:29 Aralık]] [[tt:29. Dekäber]] [[uk:29 грудня]] [[vi:29 tháng 12]] [[war:Disyembre 29]] [[zh:12月29日]] 1680 65211 2006-06-24T20:33:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[decimbe]], c' est li 364inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 365inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]); n' a pus k' on fayé ptit djoû po-z avni å coron d' l' anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés walons et waloneus === === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == === Rilomés walons et waloneus === === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 di decimbe]] - [[29 di decimbe]] - [[31 di decimbe]] - [[1î d' djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Desember]] [[an:30 d'abiento]] [[ar:30 ديسمبر]] [[ast:30 d'avientu]] [[be:30 сьнежня]] [[bg:30 декември]] [[bs:30. decembar]] [[ca:30 de desembre]] [[ceb:Disyembre 30]] [[co:30 di decembre]] [[cs:30. prosinec]] [[csb:30 gòdnika]] [[cv:Раштав, 30]] [[cy:30 Rhagfyr]] [[da:30. december]] [[de:30. Dezember]] [[el:30 Δεκεμβρίου]] [[en:December 30]] [[eo:30-a de decembro]] [[es:30 de diciembre]] [[et:30. detsember]] [[eu:Abenduaren 30]] [[fi:30. joulukuuta]] [[fo:30. desember]] [[fr:30 décembre]] [[fur:30 di Dicembar]] [[fy:30 desimber]] [[gl:30 de decembro]] [[he:30 בדצמבר]] [[hr:30. prosinca]] [[hu:December 30]] [[ia:30 de decembre]] [[id:30 Desember]] [[io:30 di decembro]] [[is:30. desember]] [[it:30 dicembre]] [[ja:12月30日]] [[jv:30 Desember]] [[ka:30 დეკემბერი]] [[ko:12월 30일]] [[ku:30'ê berfanbarê]] [[la:30 Decembris]] [[lb:30. Dezember]] [[lt:Gruodžio 30]] [[mk:30 декември]] [[ms:30 Disember]] [[nap:30 'e dicembre]] [[nl:30 december]] [[nn:30. desember]] [[no:30. desember]] [[oc:30 de decembre]] [[os:30 декабры]] [[pam:Disiembri 30]] [[pl:30 grudnia]] [[pt:30 de Dezembro]] [[ro:30 decembrie]] [[ru:30 декабря]] [[scn:30 di dicèmmiru]] [[sco:30 December]] [[se:Juovlamánu 30.]] [[simple:December 30]] [[sk:30. december]] [[sl:30. december]] [[sq:30 Dhjetor]] [[sr:30. децембар]] [[sv:30 december]] [[te:డిసెంబర్ 30]] [[th:30 ธันวาคม]] [[tl:Disyembre 30]] [[tr:30 Aralık]] [[tt:30. Dekäber]] [[uk:30 грудня]] [[vi:30 tháng 12]] [[war:Disyembre 30]] [[zh:12月30日]] 1681 22677 2003-12-25T18:14:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cloucter]] 1682 22678 2003-12-25T18:14:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cloucter]] 1683 22679 2003-12-25T18:14:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Condroz]] 1684 22680 2003-12-25T18:14:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Condroz]] 1685 22681 2005-06-24T11:09:02Z Pablo 5 ''pårotche'' '''Grimgnêye''' ( fr: ''Grivegnée''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], ribané avou [[Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : '''4030''' (nén candjî) * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''L 77'''. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Grimgnêye|l' esplicant motî]].'' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 736 ectåres == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Grivgnêye. == === Hamteas === * Peveye (''Pèvèye'') === Ôtès plaeces === * Bele-Flame * [[vå|Bele-Vå]] * Al boune Feme (''al bone fëme'') * Rowe Hôte-Wé. * Al Vete Schoumrece (''al vete houmrece'') * e Vijhnåve (''e vinauve'') * e [[fraite|Fraitchamp]] * el [[Motî:haminte|Haminte]] * e Tchevi. * Les Merwetes. == Rilidjon == Ancyinne pårotche di Sint-Rmåke å Pont. 1686 44990 2005-11-18T13:23:34Z Pablo 5 limeros del posse {{djermon viyaedje}} '''Tchinnêye''' (so plaece ''Tchêynêye'', fr: ''Chênée'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Lidje]]. * Limero del posse: '''4032''' (vî limero '''4600''') * Limero diyalectolodjike: '''L 90''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 426 ectåres Vîs scrijhas: ''Chainée'' (1393), ''Chaisnée'' (1445). 1687 43189 2005-11-05T12:02:17Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Heuzeu''' (fr: ''Heusay'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané e 1796 avou [[Binne]] po fé [[Binne-Heuzea]]. * Sitindêye: 192 ectåres Ancyinne pårotche di [[Tchinnêye]] 1688 43188 2005-11-05T12:02:10Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Binne''' (fr: ''Beyne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Heuzea]] e 1796 po fé l'&nbsp;novele intité d'&nbsp;[[Binne-Heuzea]], el [[province di Lidje]]. * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 170 ectåres Ancyinne pårotche di [[Fléron]] 1689 43187 2005-11-05T12:01:56Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Cawe-do-Bwès''' (fr: ''Queue-du-Bois'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Binne-Heuzea]]. * Sitindêye: 186 ectåres Ancyinne pårotche di [[Fléron]] 1690 59466 2006-06-06T14:04:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) '''Belaire''' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Binne-Heuzea]]. * Dimorants: * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 101 ectåres * Cowordonêyes: <nowiki>50°&nbsp;38'&nbsp;44''&nbsp;N 05°&nbsp;40'&nbsp;01''&nbsp;E</nowiki> * Hamteas di Belaire: Å Tchminde del Tchapele, Å Tchmin del Messe, Beur di Belaire, Grand-Tchmin, Li Mote, L'&nbsp;Årbwès, Les Houlpeas (?) (fr: ''Les Houlpaix''), Pî-do-Tier, Trô-l'-Hôte, (fr: ''Vallée''), Vî-Tier, Vinåve, Wimrea, Xhailêye. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon "belle aire" (ki vént do latén "bella area"); ene aire estant on platea cultivé. == Istwere == Å cmince Belaire fwait pårteye del pårotche et do dominne royål di [[Djoupeye]], diné e [[1008]] pa l'&nbsp;[[impreur Hinri II]] a l'&nbsp;eveke di [[Verdun]]. Li [[26 di djun]] [[1266]], Robiet, eveke di Verdun, cede li dominne di Djoupeye et ses depindinces (emey zeles, Belaire) al catedråle di [[Lidje]]. Li [[6 di måss]] [[1278]], li tchapite di Sint Lambiet ceda Belaire å prince-eveke [[Djan d' Inguî]]. Li [[28 di måss]] [[1393]] les dmorants di Djoupeye, [[Fléron]], [[Wé]], [[Tchinnêye]] et [[Péveye]] riclamèt-st al djustice do Pont d'&nbsp;Amecour on rcoird dijhant ki les dmorants di ces plaeces la ont des droets d'&nbsp;uzaedje dizo [[Bwès-d'-Breu]] eyet Belaire. Li prince-eveke [[Louwis di Bourbon]] fwait basti ene tchapele e [[1482]], i gn årè-st eto èn ermitaedje et minme èn ''ospitå'' (po lodjî les voaedjeus k'&nbsp;estént pôves); å [[15inme sieke]] ele seront distrûtes cåze des disduts k'&nbsp;i gn a-st avou el [[principåté d' Lidje]]; et s'&nbsp;riconstrure pus tård. Li tchapele di Belaire fourit sierveye a pårti di [[1625]] på curé ou vicåre di [[Djoupeye]], k'&nbsp;î fjheut messe les dimegnes et les djoûs d'&nbsp;obligåcion. Après l'&nbsp;«edit di concwesse» di [[1582]] da [[Ernesse di Bavire]], on cmince a cweri après del hoye ezès bwès. C'&nbsp;est l'&nbsp;discovraedje di hoye ki va-st amoenner des djins dins çou ki n'&bsp;esteut co k'&nbsp;on cwårtî. Les princes-evekes di Lidje louwént åzès djins di [[Djoupeye]], [[Fléron]], [[Sint-Rmåke]] et [[Tchinnêye]] des virêyes di bwès et des åjhminces å Bwès d'&nbsp;Breu et a Belaire. Inte [[1640]] eyet [[1650]], les dmanants des cwate pårotches fijhît mezurer li dmorant do bwès; tchaeke pårotche aveut l'&nbsp;cwårt des rivnous des bwès k'&nbsp;estént rindous åzès pårticulîs. Come prôpieté des princes-evekes, Belaire et [[Cawe-do-Bwès]] fourît sacwants côps wadjîs pa [[Ferdinand di Bavire|Ferdinand]] eyet [[Macsimiyin di Bavire]]. Li cwårtî di Belaire est distaetchî del kiminålté di Djoupeye viè [[1690]] et divni cminålté da sinne. Li ban d'&nbsp;Belaire est askepyî e [[1799]], dizo l'&nbsp;redjime francès, tot shuvant a pô près l'&nbsp;aroyaedje del kiminålté di Belaire. E [[1803]] li tchapele di Belaire est metowe avou l'&nbsp;pårotche di [[Saive]], mins les dmorants do viyaedje dimandèt po k'&nbsp;ele rivegne a Djoupeye, çou ki fourit fwait e [[1808]] E [[1835]] li tchapele divént eglijhe di pårotche, dediyeye a Nosse Dame di Belaire. Dins l'&nbsp;eglijhe, rifwaite e [[1726]], i gn a-st ene ''Pieta'' del fén do [[14inme sieke]]. == Populåcion sorlon les anêyes == * [[1749]]: 350 djins. * [[1803]]: 703 djins. * [[1816]]: 710 djins. * [[1829]]: 812 djins. * [[1840]]: 847 djins. * [[1890]]: 1262 djins. * [[1938]]: 1465 djins. * [[1961]]: 1780 djins. * [[1976]]: 1936 djins. == Economeye == Dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime li viyaedje vike di l'&nbsp;agriculteure, principålmint do speate, avou ene miete di poujhaedje di hoye mins dins des voennes nén parfondes. A pårtî do [[17inme sieke]] li fijhaedje di clås va prinde di l'&nbsp;importance; li viyaedje est d'&nbsp;ayeurs sipoté «li viyaedje des clawtîs»; mins li nombe di clawtîs foirdjant des clås al miwn va discrexhe, la kel clawtreye si va industrialijhî. Asteure les teres del comene sont eployeyes come paxhîs, ou pa des måjhons. == Difoûtrinnès hårdêyes == [http://users.belgacom.net/michel.mordant/bellaire.htm Bråmint di racsegnes so Belaire sol waibe da Michel Mordant] (e francès) [http://users.skynet.be/belairpictures/Pages-Bellaireautrefois/Accueil.html Imådjes et istweres do Belaire did divins l'&nbsp;tins] (e francès) 1691 59448 2006-06-06T13:53:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) '''Djoupeye''' (fr: ''Jupille'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Lidje]]. * Limero del posse: '''4020''' (vî limero '''4500''') * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;66''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 661 ectåres * Nos di des plaeces di Djoupeye: El Mwaiye (so plaece: ''El Mè'') Vîs scrijhas: Iopiliensis (687), Jopila (714), Jobvilla (756), Jopilla (868), Iopilla (888), Juppille (1504). == Istwere == Li dominne royå d' Djoupeye a stî dné e [[1008]] pa l' [[impreur Hinri II]] a l' eveke di [[Verdun]]. Li [[26 di djun]] [[1266]], Robiet, eveke di Verdun, cede li dominne di Djoupeye et ses depindinces al catedråle di [[Lidje]]: «li Bovreye di Djoupeye et ses depindinces savwer Beafayi, Breu et Belaire a råjhon di 100 marks di rinte». Li [[6 di måss]] [[1278]], li tchapite di Sint-Lambiet cede li Bovreye et les bwès di Breu eyet Belaire å prince-eveke [[Djan d' Inguî]]. == Economeye == [[Imådje:djoupeye_martchi.jpg|250px|right|mårtchî d' gros a Djoupeye]] * Bressenes [[Djoupiyire]] * Mårtchî d' gros == Tuzance walone == * Sicrijheu et rcwereu sol walon: [[Jean Lejeune]]. * Sicoles di walon del soce [[Nosse Lingaedje]]. [[de:Jupille]] [[en:Jupille]] [[fr:Jupille]] 1692 43186 2005-11-05T12:01:45Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Ritene''' (fr: ''Retinne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Fléron]]. * Limero del posse: '''4621''' (vî limero ) * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: Vîs scrijhas: Ertine (1509) Divna pårotche e [[1842]]. == Populåcion sorlon les anêyes == * [[1806]]: 499 djins. * [[1846]]: 587 djins. * [[1910]]: 1.710 djins. * [[1961]]: 3.354 djins. * [[1976]]: 4.117 djins. 1693 22689 2003-12-25T23:07:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ritene]] 1694 22690 2003-12-25T23:16:33Z Pablo 5 Plake sol boird del voye Mitchrou-Bårxhon ki mostere li direccion di [[Cerexhe]] (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) Plake sol boird del voye Mitchrou-Bårxhon ki mostere li direccion di [[Cerexhe]] (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) 1695 22691 2005-06-24T11:10:27Z Pablo 5 ''pårotche'' [[Imådje:cerexhe.jpg|thumb|plake sol boird del voye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cerexhe</B></FONT> so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cèréhe</B></FONT> [n.pl.] pitit viyaedje del Walonreye, k'&nbsp;a todi stî coplé a Heuzeu, en ene signorreye (dal Coledjåle Sint Pire di Lidje) dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, pu ene comene di Beldjike, Cerexhe-Heuzeu, disk'&nbsp;ås grands rebanaedjes di 1970. <FONT FACE="Arial Narrow">Rilidjon:</FONT> Eglijhe Sint-z-Andrî, pårotche di Cerexhe eyet Heuzeu; Vîs scrijhas: Cerih (1226), Cherris (1324). Etimolodjeye: minme mot ki "ceréjhe" (?) (po: plaece ås ceréjhes, bongår ås cerijhîs). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Cerexhe]] 1696 22692 2005-06-24T11:11:20Z Pablo 5 ''pårotche'' '''Cerexhe''' est on pitit viyaedje del Walonreye, k'&nbsp;a todi stî coplé a [[Heuzeu]], rebané avou [[Soûmagne]]. [[Imådje:cerexhe.jpg|right|plake sol boird del voye]] Cerexhe a todî sti coplé a [[Heuzeu]], en ene signorreye (dal Coledjåle Sint Pire di Lidje) dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, pu ene comene di Beldjike, Cerexhe-Heuzeu, disk'&nbsp;ås grands rebanaedjes di 1970. L'&nbsp;etimolodjeye do no est li minme mot ki "ceréjhe" (?) (po: plaece ås ceréjhes, bongår ås cerijhîs). Vîs scrijhas: Cerih (1226), Cherris (1324) == Rilidjon == Eglijhe Sint-z-Andrî, pårotche di Cerexhe eyet Heuzeu 1697 22693 2003-12-25T23:21:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Cerexhe-Heuzeu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cerexhe-Heuseux</span>, rebané avou 4632 Soûmagne; limero diyalectolodjike: [L&nbsp;70]; vî limero del posse: 4632. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Cerexhe-Heuzeu]] 1698 43929 2005-11-10T17:45:24Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Cerexhe-Heuzeu''' (fr: ''Cerexhe-Heuseux'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Soûmagne]]. * Limero del posse: '''4632''' (vî limero '''4632'''). * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;70''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: Les viyaedjes di [[Cerexhe]] eyet di [[Heuzeu]] ont todi stî metous eshonne. 1699 22695 2005-06-24T11:05:21Z Pablo 5 ''pårotche'' Li '''Heuzeu''' (fr: ''Heuseux'') est on pitit viyaedje del Walonreye, k'&nbsp;a todi stî coplé a [[Cerexhe]], rebané avou [[Soûmagne]] Li Heuzeu a todi stî coplé avou Cerexhe en ene signorreye dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, pu ene comene di Beldjike, [[Cerexhe-Heuzeu]], disk'&nbsp;ås grands rebanaedjes di 1970. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon hoûssoe (bwès d'&nbsp;hoûs). Vîs scrijhas: Husoir (1234). == Rilidjon == Tchapele Sint Lorint, mins li pårotche est a l'&nbsp;Eglijhe Sint-z-Andrî a Cerexhe 1700 22696 2004-11-12T10:11:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Condroz</B></FONT> [n.pl.] contrêye del Walonreye, inte Sambe et Mouze (après Nameur), a Bijhe, et l'&nbsp;Fagne eyet l'&nbsp;Fåmene a Nonne. <I>Dji so coboy a l'&nbsp;Ouwesse do Condroz; Nålene våt bén el Colorado</I> (A. Gauditiaubois). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Condrozî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Condrozire</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) do Condroz. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Condruze</B></FONT> [o.n.] (mot d' istoryin) ancyin (ancyinne) Bedje ki dmoréve sol Condroz et l' Hôte-Årdene. ---- * [[Condroz|Pus di racsegnes sol Condroz]] * [[Ancyin Bedje|Dipus d' racsegnes so les Condruzes et ls ôtes Ancyins Bedjes]] 1701 22697 2004-12-22T22:07:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cloucter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé des [[Motî:clouk|clouks]], tot djåzant di sacwantès sôres di crapåds. rl a: [[Motî:cwaker|cwaker]]. <span lang=fr>F. croasser.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol mot-brut "clouk". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouctaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et di çou k' est fwait (accion et si adierça) pol viebe "cloucter". <I>On n' oyeut k' el clouctaedje des lurteas.</I> rl a: [[Motî:cwacaedje|cwacaedje]]. <span lang=fr>F. croassement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouctant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouctante</B></FONT> [addj.] ki clouctêye. <I>Dji n' voe nén voltî ces clouctantès biesses la.</I> rl a: [[Motî:cwacant|cwacant]]. <span lang=fr>F. croassant.</span> 1702 22698 2003-12-25T23:34:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cloucter]] 1703 50794 2006-03-02T10:11:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouctrê</B></FONT> [o.n.] sôre di ptit [[Motî:crapåd|crapåd]], e sincieus latén <I><span lang=la>Alytes obstetricans</span></I>, ki fwait des "clouk, clouk", al nute, a l' esté, et ki dmeure dins les vîs meurs. <span lang=fr>F. crapaud accoucheur.</span> <I>On-z a bon cwand on-z ôt li dign-dign del sounreye del tchapele d' Erlinvå, come cwand on schoûte tchanter les clouctrês al vesprêye</I> ([[O. Fabry]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">clouctrê</FONT>, clouctré, cloutrê, clouctrin, cloctrê </span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 8.63 ey el mape ALW 8.63. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:cloucter|cloucter]]", cawete -rê (a vey avou l' clouctaedje). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouctea</B></FONT> [o.n.] clouctrê. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; Les Cloucteas:</FONT> la-minme: <span lang=wa-feller>Cloupia</span> sipotaedje des djins d' [[Motî:Måjhret|Måjhret]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">clouctcha</FONT>, clouctê, clouctia, cloucsia, cloupia</span>. Etimolodjeye: [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cloukete</B></FONT> [f.n.] clouctrê. ---- * [[clouctea|Dipus d' racsegnes so les cloucteas]] 1705 22700 2003-12-25T23:44:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clouctrê]] 1706 22701 2003-12-25T23:44:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clouctrê]] 1707 62181 2006-06-17T00:51:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[la:Henogovia]] [[Categoreye:Province do Hinnot|*]] [[Imådje:Armes province hainaut.png|70px|left|Essegne del province]] Li province di '''Hinnot''' (fr: ''Hainaut'', nl: ''Henegouwen'', de:''Hennegau'') est li province [[Walonreye|walone]] li pus å coûtchant, ey eto la k' i gn a l' pus di djins. [[Imådje:Province do Hinnot (eplaeçmint).png|right|]] Elle a-st ene sitindêye di 3.800&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] po 1.287.000 dimorants ey est pårteye e set arondixhmints avou 69 comenes intités. Si mwaisse-veye est [[Mont]], d'&nbsp;ôtes veyes impôrtantes sont [[Tchålerwè]], [[El Lovire]], [[Moucron]] eyet [[Tournai]] Ele a des frontires avou (dins l'&nbsp;sins des aweyes d'&nbsp;ôrlodje tot-z atacant å nôr): les provinces bedjes di [[Flande Coûtchantrece (province)|Flande Coûtchantrece]], di [[Flande Levantrece (province)|Flande Levantrece]], do [[Braibant Flamand (province)|Braibant Flamand]], do [[province do Roman Payis|Braibant Walon]] et di [[Nameur (province)|Nameur]] eyet l'&nbsp;[[France]]. == Arondixhmints == <gallery> Image:Arrondissement Ath Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Ate]] Image:Arrondissement Mons Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Mont]] Image:Arrondissement Mouscron Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Moucron]] </gallery> <gallery> Image:Arrondissement Charleroi Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Tchålerwè]] Image:Arrondissement Tournai Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Tournai]] Image:Arrondissement Thuin Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Twin]] </gallery> == Comenes del province == {| cellspacing="5px" | |- | '''Arondixhmint d'&nbsp;Ate''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Mont''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Moucron''' |- |valign="top"| * [[Ate]] * [[Beleul]] * [[Bernissåt]] * [[Brujlete]] * [[Chieve]] * [[Elziele]] * [[Flôbek]] * [[Fraine-dilé-Anvegn]] |valign="top"| * [[Boussu-dlé-Mont]] * [[Colfontinne]] * [[Cwargnon]] * [[Djurbize]] * [[Doû (comene)|Doû]] * [[Framriye]] * [[Inzî]] * [[Kévi]] * [[Kievrin]] * [[Lens]] * [[Mont]] * [[Onele]] * [[Sint-Guilin]] |valign="top"| * [[Comane-Varnetån]] * [[Moucron]] '''Arondixhmint d'&nbsp;Sougniye''' * [[Brinne-e-Hinnot]] * [[Chli]] * [[Inguî]] * [[Lissene]] * [[El Lovire]] * [[El Rû]] * [[Les Scåssenes]] * [[Sougniye]] |- | '''Arondixhmint d'&nbsp;Tchålerwè''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Tournai''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Twin''' |- |valign="top"| * [[Åjhô-Préle]] * [[Les Bons Vilés]] * [[Courcele]] * [[Djerpene]] * [[Fårcene]] * [[Fleuru]] * [[Fontinne-l'-Eveke]] * [[Manadje]] * [[Montneye-Tigneu]] * [[Pont-a-Cele]] * [[Sinefe]] * [[Tchålerwè]] * [[El Tchapele]] * [[Tcheslet]] |valign="top"| * [[Antweon]] * [[Bruniô]] * [[Cele-e-Hinnot]] * [[Leuze-e-Hinnot]] * [[Mont-de-l'-Enclus]] * [[Pêk]] * [[Perwé-e-Hinnot|Perwé-e-Hinnot]] * [[Reme]] * [[Timpu]] * [[Tournai]] |valign="top"| * [[Anderluwe]] * [[Binche]] * [[Biômont]] * [[Chevri-Rance]] * [[Chimai]] * [[Erkelene]] * [[L' Estene]] * [[Fritchapele]] * [[Han-Nålene]] * [[Lôbe]] * [[Marlanwè]] * [[Miebe]] * [[Momgniye]] * [[Twin]] |} [[bg:Ено]] [[ca:Hainaut]] [[cs:Henegavsko (belgická provincie)]] [[de:Hennegau]] [[el:Ενό]] [[en:Hainaut]] [[eo:Henegovio]] [[es:Henao]] [[fr:Province de Hainaut]] [[it:Hainaut]] [[la:Henogovia]] [[li:Henegouwe]] [[nl:Henegouwen]] [[no:Hainaut]] [[pl:Hainaut]] [[ru:Эно]] [[sv:Hainaut]] 1708 22703 2003-12-26T01:24:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Province do Hinnot]] 1709 22704 2003-12-26T01:24:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Province do Hinnot]] 1710 59534 2006-06-06T17:07:43Z Pablo 5 racsegnes so l' essegne [[Categoreye:Province di Lidje|*]] [[Imådje:Liege Province.gif|70px|left|Essegne del province]] Li province di '''Lidje''' (fr: ''Liège'', de: ''Lüttich'', nl: ''Luik''), c' est l' province li pus a l'&nbsp;Ess del [[Walonreye]]. [[Imådje:Province di Lidje (eplaeçmint).png|right|eplaeçmint del province el Walonreye]] Elle a-st ene sitindêye di 3.862&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] (ça fwait dipus do cwårt del Walonreye) po 1.024.130 dimanants ([[Motî:lidjwès|lidjwès]]). Elle est pårteye e 4 arondixhmints po 84 comenes intités. Si mwaisse-veye est [[Lidje]] C'&nbsp;est li seule province oficirmint bilinwe (francès/almand) di [[Beldjike]], la ki l'&nbsp;Ess del province est [[Kiminålté tîxhon-cåzante|almand-cåzante]]. Ele a come frontires (dins l'&nbsp;sins des aweyes d'&nbsp;ôrlodje tot-z atacant å nôr): * 18,4 avou les [[Bas-Payis]]. * 158 km avou l' [[Almagne]]. * 18,2 avou l' [[Grande-Dutcheye]]. * 72,6 km avou l' [[Province di Nameur]]. * 125 km avou l' [[Province do Lussimbork]]. * 18 km avou l' [[Province do Roman Payis]]. * 11,5 km avou l' [[Province del Braibant flaminde]]. * 105,8 km avou l' [[Province do Limbork]]. Si essegne a stî copieye pår del cene del viye [[principåté d' Lidje]], avou djusse l' essegne del veye di Lidje, k' esteut-st å mitan, k' a stou metowe sol canton. == Arondixhmints == <gallery> Image:Arrondissement Huy Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Hu]] Image:Arrondissement Liège Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Lidje]] Image:Arrondissement Verviers Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Vervî]] Image:Arrondissement Waremme Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Wareme]] </gallery> == Comenes del province == {| |- | '''Arondixhmint d'&nbsp;Hu''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Lidje''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Vervî''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Wareme''' |- |valign="top"| * [[Ama]] * [[Antene]] * [[Beurdene]] * [[Clavir]] * [[Ferire]] * [[Hamwer]] * [[Héron]] * [[Hu]] * [[Indji]] * [[Mårcin]] * [[Modåve]] * [[Nandrin]] * [[Oufet]] * [[Tinlot]] * [[Verlinne]] * [[Viyé-l'-Boulet]] * [[Wanze]] |valign="top"| * [[Aiwêye]] * [[Anse]] * [[Awan]] * [[Bassindje]] * [[Binne-Heuzea]] * [[Blegneye]] * [[Comblin-å-Pont]] * [[Dålem]] * [[Djouprele]] * [[Esneu]] * [[Flémåle]] * [[Fléron]] * [[Gråce-Hologne]] * [[Hesta]] * [[Lidje]] * [[Li Noûpré]] * [[Oûpêye]] * [[Serè]] * [[Sint-Nicolêye]] * [[Soûmagne]] * [[Sprimont]] * [[Tchôfontinne]] * [[Li Trô]] * [[Vizé]] |valign="top"| * [[Ååbel]] (Åbe, Aubel) * [[Amel]] * [[Bååle]] (Bailou, Baelen) * [[Büllingen]] * [[Burg-Reuland]] * [[Bütgenbach]] * [[Dizon]] * [[Djalhé]] * [[Eupen]] (Neyow) * [[Heve]] * [[Kelmis]] * [[Lierneu]] * [[Limbôr]] * [[Lontzen]] * [[Måmdey]] * [[Ône]] * [[Pepinster]] * [[Plombières]] * [[Raeren]] * [[Sankt-Vith]] (Sint-Vi) * [[Spå]] * [[Ståvleu]] * [[Stoumont]] * [[Teu]] * [[Timister-Clairmont]] * [[Troes-Ponts]] * [[Vervî]] * [[Waime]] * [[Wälekete]] (Welkenraedt) |valign="top"| * [[Bierlô]] * [[Braive]] * [[Crusnêye]] * [[Djer]] * [[Doncél]] * [[Faime]] * [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]] * [[Hanut]] * [[Lîssin]] * [[Oreye]] * [[Remicoû]] * [[Sint-Djôr-so-Mouze]] * [[Wareme]] * [[Wazedje]] |} == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.prov-liege.be/ waibe oficire] [[bg:Лиеж (провинция)]] [[ca:Província de Lieja]] [[de:Provinz Lüttich]] [[el:Λιέγη (επαρχία)]] [[en:Liège (province)]] [[eo:Lieĝio]] [[es:Provincia de Lieja]] [[fr:Province de Liège]] [[it:Liegi (provincia)]] [[li:Luuk (provincie)]] [[nl:Luik (provincie)]] [[no:Liège]] [[pl:Liège (prowincja)]] [[ru:Льеж (провинция)]] [[sv:Liège (provins)]] 1711 22706 2003-12-26T01:22:06Z Pablo 5 displaecî viè "Province_di_Lidje" #REDIRECT [[Province_di_Lidje]] 1712 22707 2003-12-26T01:23:59Z Pablo 5 displaecî viè "Province_do_Hinnot" #REDIRECT [[Province_do_Hinnot]] 1713 60102 2006-06-09T10:18:52Z Pablo 5 == Discrijhaedje == On [[tchet]] tipike (imådje copieye do Wikipedia [[w:en:Image:Cat2.jpg|en inglès]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 1714 53161 2006-03-28T14:02:26Z Pablo 5 +nrm [[Categoreye:Tchetidîs]] Li '''tchet''' est ene pitite biesse ås tetes magneuse di tchå del famile des [[tchetidî]]s, e sincieus latén ''Catus domesticus'', ki vike amon les djins eyet magnî des soris. [[Imådje:tchet.jpg|thumb|''on tchet a courts poys tipike'']] Les tchets pzèt inte 5 et 7&nbsp;kg, end a des sôres avou des longous poys, ou avou des courts poys, et minme ene sôre sins poys. On pinse ki les vîs vîs tayons des tchets viként dins on payis d'&nbsp;dezerts, et les tchets d'&nbsp;enute ont ene dujhance ki rapinse li cene des biesses ki vikèt dins ces contrêyes la: i s'&nbsp;metèt voltî la wice k'&nbsp;i fwait tchôd et å solea, leus strons sont foirt setchs, i sont capåbes di dmorer sins bodjî on bon moumint, copurade cwand i sont-st a l'&nbsp;awaite. Vey eto des spots et ratourneures so les tchets dins l'&nbsp;[[Motî:tchet|pårteye motî]]. [[ca:Gat]] [[da:Kat (Felis silvestris catus)]] [[de:Hauskatze]] [[en:Cat]] [[eo:Kato]] [[es:Gato]] [[fr:Chat]] [[he:חתול]] [[id:Kucing]] [[it:Gatto domestico]] [[ja:ネコ]] [[nl:Kat]] [[nrm:Cat]] [[pl:Kot domowy]] [[simple:Cat]] [[sv:Katt]] [[zh:猫]] 1715 22710 2003-12-26T15:47:37Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Bas Payis]] 1716 65974 2006-07-02T06:08:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ml:ചീറ്റപ്പുലി]] [[Categoreye:Tchetidîs]] Li '''guepard''' est ene biesse a tete magneuse di tchå del famile des [[tchetidî]]s ki vike e l'&nbsp;Afrike, e sincieus latén ''acionynx jubatus''. [[Imådje:cheetah.jpg|thumb|on guepard]] Li guepard tchesse d'&nbsp;ene manire diferinne des ôtes tchetidîs, nén a l'&nbsp;awaite mins a l'&nbsp;coûsse, la k'&nbsp;il est l'&nbsp;biesse a pates ki court li pus roed, disk'&nbsp;a 110&nbsp;km/h so des coûtes distances. Li coir do guepard est alongou, çou ki lyi dene ene air di fråjhûlisté, mins il a des musses foirt poujhants ki lyi dnèt ene grande foice. Si tiesse et s'&nbsp;muzea sont ptits, les ouys sont metous hôt sol tiesse, il a des lådjès narenes eyet des rondès orayes. Si poyaedje est djaene-orandje avou des rondès noerès cafloreures. L'&nbsp;adule fwait du 39 a 65&nbsp;kg, et di 110 a 135&nbsp;cm long avou ene cawe ki pout fé disk'&nbsp;a 84&nbsp;cm. Les frumeles poirtèt di 3 a 5 efants, so 90 a 95 djoûs. Al nexhance i pzèt di 150 a 300 grames. Les djonnes di guepard cwitèt leu mere a l'&nbsp;ådje di 13 a 20 moes. Les guepards polèt viker disk'&nbsp;a 20 ans. Al diferince des ôtes tchetidîs, les frumeles n'&nbsp;ont nén vormint di teritwere a zeles, et ele evitèt di s'&nbsp;rescontrer. Les måyes si rapoûlèt pa des côps, copurade cwand i vnèt d'&nbsp;ene minme nikêye. Les guepards si nourixhèt di biesses a tetes come les [[gazele]]s, les [[impala]]s, les [[gnou]]s, les [[zebe]]s, evnd. Li proye est aprotcheye disk'&nbsp;a ene dijhinne di metes, poy tchesseye al coûsse, ki deure moens d'&nbsp;ene munute. Si l'&nbsp;guepard n'&nbsp;arive nén a prinde li proye tot d'&nbsp;shûte i va leyî ouve purade ki d'&nbsp;si nåjhi. [[af:Jagluiperd]] [[bg:Гепард]] [[ca:Guepard]] [[cs:Gepard štíhlý]] [[da:Gepard]] [[de:Gepard]] [[en:Cheetah]] [[eo:Gepardo]] [[es:Acinonyx jubatus]] [[et:Gepard]] [[fa:یوزپلنگ]] [[fi:Gepardi]] [[fr:Guépard]] [[gl:Guepardo]] [[he:ברדלס]] [[hr:Gepard]] [[hu:Gepárd]] [[ia:Gepardo]] [[io:Gepardo]] [[it:Acynonix jubatus]] [[ja:チーター]] [[ka:ავაზა]] [[ko:치타]] [[la:Acinonyx]] [[lb:Gepard]] [[li:Jachliepeerd]] [[lt:Gepardas]] [[ml:ചീറ്റപ്പുലി]] [[nl:Jachtluipaard]] [[nn:Gepard]] [[no:Gepard]] [[pl:Gepard]] [[pt:Chita (animal)]] [[ru:Гепард]] [[sk:Gepard štíhly]] [[sl:Gepard]] [[sv:Gepard]] [[sw:Duma]] [[tr:Çita]] [[zh:猎豹]] 1717 59609 2006-06-06T20:00:43Z Pablo 5 {{djermon biesse}} [[Categoreye:Tchetidîs|*]] [[Categoreye:familes des biesses]] Les '''tchetidîs''', c' est ene famile di [[biesses ås tetes]] magneuses di tchå, come li [[tchet]]. No e sincieus latén : ''Felidae''. Sacwants tchetidîs * li [[tchet]] ** li [[tchet d' bwès]] * li [[tigue]] * li [[liyon]] * li [[pantere]] * li [[puma]] * li [[guepard]] * li [[margay]] [[bg:Коткови]] [[bs:Felidae]] [[ca:Felí]] [[cs:Kočkovití]] [[da:Kattefamilien]] [[de:Katzen]] [[en:Felidae]] [[eo:Felisedoj]] [[es:Felino]] [[fi:Kissaeläimet]] [[fr:Felidae]] [[gl:Felino]] [[he:חתוליים]] [[hr:Mačke]] [[hu:Macskafélék]] [[id:Felidae]] [[it:Felidae]] [[ja:ネコ科]] [[jv:Felidae]] [[ko:고양이과]] [[la:Felidae]] [[lb:Kazen]] [[li:Katte]] [[lt:Katiniai]] [[nl:Katachtigen]] [[nn:Kattedyr]] [[no:Kattefamilien]] [[oc:Felidae]] [[pl:Kotowate]] [[pt:Felino]] [[ru:Кошачьи]] [[simple:Felidae]] [[sk:Mačkovité]] [[sv:Kattdjur]] [[vi:Họ Mèo]] [[zh:猫科]] 1718 56891 2006-05-15T07:35:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Puma americká]] [[Categoreye:Tchetidîs]] [[Image:MountainLion.jpg|250px|right]] Li '''puma''' est ene biesse ås tetes magneuse di tchå del famile des [[tchetidî]]s, ki vike e l'&nbsp;[[Amerike]], e sincieus latén ''Felis concolor''. Les pumas avént cåzu disparexhou e l'&nbsp;[[Amerike bijhrece]], cåze del tchesse, mins asteure, i rsont bén vigreus dins l'&nbsp;Ouwess des [[Estats Unis]] (a l'&nbsp;avirance, gn a dins les 30.000 biesses), et si spåde viè l'&nbsp;Ess do payis, tot shuvant les aiwes et l'&nbsp;djibî. [[bg:Пума]] [[cs:Puma americká]] [[da:Puma]] [[de:Puma]] [[en:Puma]] [[eo:Pumo]] [[es:Puma concolor]] [[fa:شیر کوهی]] [[fi:Puuma]] [[fr:Puma]] [[he:פומה]] [[hr:Puma]] [[hu:Puma]] [[it:Puma concolor]] [[ja:ピューマ]] [[jv:Puma]] [[ko:퓨마]] [[la:Puma]] [[lt:Puma]] [[mk:Пума]] [[nah:Miztli]] [[nl:Poema]] [[pl:Puma]] [[pt:Suçuarana]] [[ru:Пума (животное)]] [[simple:Puma]] [[sv:Puma]] [[tr:Puma]] [[vi:Báo sư tử]] [[zh:美洲狮]] 1719 54275 2006-04-11T10:42:04Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Jernspurv]] Li '''morete''' ou '''fåzon''' est on pitit moxhon (14-15&nbsp;cm), e sincieus latén ''Prunella modularis'', ki poite a nike tot avå l' Walonreye, divins les bwès, les bouxhons, å coutoû des cinses, dins les djårdéns ou co bén sovint å plin mitan des veyes, dins les parks. Li morete ravize li [[moxhon d' toet|moxhon d'&nbsp;toet]] (''Passer domesticus''), on n'&nbsp;a k'&nbsp;a rwaitî a s'&nbsp;fén betch, si grijhe goidje eyet les ptitès taetches k'&nbsp;ele a so les costés po n'&nbsp;si nén mari. Ele tchawe avou des crinnants ''tsîp'' et gruziner des ptitès årgudinnes sins cogne. == Difoûtrinne hårdêye == [http://users.skynet.be/dzi.nat/fitchis/prumod/prumod.htm Pådje sol morete di "dzi.nat"] (des infos, fotos, videyos; e walon) [[bg:Сивогуша завирушка]] [[cs:Pěvuška modrá]] [[cy:Llwyd y Gwrych]] [[da:Jernspurv]] [[de:Heckenbraunelle]] [[en:Dunnock]] [[eo:Pronelo]] [[fi:Rautiainen]] [[fr:Accenteur mouchet]] [[it:Prunella modularis]] [[lt:Erškėtžvirblis]] [[nl:Heggenmus]] [[no:Jernspurv]] [[pl:Pokrzywnica]] [[sv:Järnsparv]] 1720 62273 2006-06-18T14:03:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: frp, nds-nl [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | '''fevrî''' | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' fevrî|1î]]|[[2 d' fevrî|2]]|[[3 d' fevrî|3]]|[[4 di fevrî|4]]|[[5 di fevrî|5]]|[[6 di fevrî|6]]|[[7 di fevrî|7]]|[[8 di fevrî|8]]|[[9 di fevrî|9]]|[[10 di fevrî|10]]|[[11 di fevrî|11]]|[[12 di fevrî|12]]|[[13 di fevrî|13]]|[[14 di fevrî|14]]|[[15 di fevrî|15]]|[[16 di fevrî|16]]|[[17 di fevrî|17]]|[[18 di fevrî|18]]|[[19 di fevrî|19]]|[[20 d' fevrî|20]]|[[21 di fevrî|21]]|[[22 d' fevrî|22]]|[[23 d' fevrî|23]]|[[24 di fevrî|24]]|[[25 di fevrî|25]]|[[26 di fevrî|26]]|[[27 di fevrî|27]]|[[28 di fevrî|28]](|[[29 di fevrî|29]])</center> ---- '''Fevrî''' est li deujhinme moes do [[calindrî grigoryin]], c'&nbsp;est ossu li pus ptit d'&nbsp;l'&nbsp;anêye avou 28 djoûs (ou 29 djoûs po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]). Si no vént di ''Februa'', li [[mitolodjeye rominne|diu romin]] do purifiaedje. Mågré ki l'&nbsp;moes n'&nbsp;est fok 28 ou 29 djoûs long, i gn a-st avou troes côps dins des payis k'&nbsp;i gn a, ene date do '''[[30 di fevrî]]'''. Fiesses do moes d'&nbsp;fevrî: * [[14 di fevrî]]: li fiesse del [[Sint Valéntin]] ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Februarie]] [[an:Frebero]] [[ang:Solmōnaþ]] [[ar:فبراير]] [[ast:Febreru]] [[be:Люты]] [[bg:Февруари]] [[br:C'hwevrer]] [[bs:Februar]] [[ca:Febrer]] [[ceb:Pebrero]] [[cs:Únor]] [[csb:Gromicznik]] [[cv:Нарăс]] [[cy:Chwefror]] [[da:Februar]] [[de:Februar]] [[el:Φεβρουάριος]] [[en:February]] [[eo:Februaro]] [[es:Febrero]] [[et:Veebruar]] [[eu:Otsail]] [[fa:فوریه]] [[fi:Helmikuu]] [[fo:Februar]] [[fr:Février]] [[frp:Fevriér]] [[fur:Fevrâr]] [[fy:Febrewaris]] [[ga:Feabhra]] [[gl:Febreiro]] [[he:פברואר]] [[hr:Veljača]] [[hu:Február]] [[ia:Februario]] [[id:Februari]] [[ie:Februar]] [[ilo:Febrero]] [[io:Februaro]] [[is:Febrúar]] [[it:Febbraio]] [[ja:2月]] [[jv:Februari]] [[ka:თებერვალი]] [[kn:ಫೆಬ್ರವರಿ]] [[ko:2월]] [[ku:Reşemî]] [[kw:Mys Whevrer]] [[la:Februarius]] [[lb:Februar]] [[li:Fibberwarie]] [[lt:Vasaris]] [[lv:Februāris]] [[mi:Hui-tanguru]] [[mr:फेब्रुवारी]] [[ms:Februari]] [[nap:Frevaro]] [[nds-nl:Febrewaori]] [[nl:Februari]] [[nn:Februar]] [[no:Februar]] [[nrm:Févri]] [[oc:Febrièr]] [[pam:Pebreru]] [[pl:Luty]] [[pt:Fevereiro]] [[ro:Februarie]] [[ru:Февраль]] [[sc:Frearzu]] [[scn:Frivaru]] [[sco:Februar]] [[se:Guovvamánnu]] [[simple:February]] [[sk:Február]] [[sl:Februar]] [[sq:Shkurti]] [[sr:Фебруар]] [[su:Pébruari]] [[sv:Februari]] [[ta:பிப்ரவரி]] [[te:ఫిబ్రవరి]] [[th:กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero]] [[tpi:Februeri]] [[tr:Şubat]] [[tt:Febräl]] [[uk:Лютий]] [[ur:فروری]] [[vi:Tháng hai]] [[vo:Febul]] [[war:Pebrero]] [[zh:2月]] 1721 62098 2006-06-16T23:02:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[Fevrî]] n'&nbsp;est ki 28 ou 29 djoûs long; mins nerén, pa troes côps e l'&nbsp;istwere i gn a-st avou, dins des payis k'&nbsp;i gn a, on moes d'&nbsp;fevrî avou 30 djoûs. Li [[Suwede]] (eyet li [[Finlande]], k'&nbsp;adon endè fjheut pårteye) decida di passer do [[calindrî djulyin]] eviè l'&nbsp;[[calindrî grigoryin]] a pårti di [[1700]], tot simplumint e n'&nbsp;nén radjoutant les djoûs di pus des [[anêye bizete|anêyes bizetes]] po les 40 ans shuvants. Do côp, [[1700]] n'&nbsp;a nén stî [[anêye bizete|bizete]] el [[Suwede]], mins nerén, [[1704]] eyet [[1708]] ont stî bizetes ambedeus, mågré l'&nbsp;plan. Çoula fjha ki l'&nbsp;[[calindrî suwedwès]] a stî on djoû trop lon pa rapoirt å [[calindrî djulyin]] mins co dijh djoûs pa drî l'&nbsp;[[calindrî grigoryin]]. Cisse confuzion a stî coridjedje e '''[[1712]]''' tot radjoutant deus djoûs bizetes, çou ki dna ciste anêye la ene date do 30 di fevrî (corespondant å [[29 di fevrî]] do calindrî djulyin, ey å [[11 di måss]] do calindrî grigoryin). Ci ''30 di fevrî 1712'' la a stî adon li 61inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, avou 306 djoûs dmorant disk'&nbsp;a l'&nbsp;fin d'&nbsp;ene anêye di 367 djoûs.<br> Li candjmint del Suwede viè l'&nbsp;calindrî grigoryin a stî fwait finålmint e [[1753]]. E [[1929]] l'&nbsp;[[Union Sovietike]] meta-st en alaedje on [[calindrî revolucionåre sovietike]] avou tos les moes di 30 djoûs, eyet les 5 ou 6 djoûs dmorant estant des djoûs d'&nbsp;condjî sins moes. Do côp, i gn ourit e '''[[1930]]''' ey '''[[1931]]''' on 30 di fevrî, mins e [[1932]] les moes ont stî rmetous dins leu longeu di dvant. Ces deus ''30 di fevrî 1930 et 1931'' la ont stî adon les 60inmes djoûs d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, avou 305 djoûs dmorant disk'&nbsp;a l'&nbsp;fin d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. A noter eto kel moes d'&nbsp;fevrî aveut bén 30 djoûs les [[anêye bizete|anêyes bizetes]] do [[calindrî djulyin]] d'&nbsp;oridjinne, ça fwait 12 côps inte les anêyes 710 eyet 746 di Rome ([[-44]] eyet [[-8]] di noste ere). Mins nerén ci n'&nbsp;esteut nén on ''30 di fevrî'', la k'&nbsp;on n'&nbsp;loméve nén les djoûs do moes come asteure; on djheut li ''Pridie Calendas Martias''. On pout vey eto ki, normålmint, i n'&nbsp;åreut dvou aveur ki 9 anêyes bizetes, et nén 12, so ces 36 ans la... Et c' est po rimerciyî l' [[impreur Ågusse]], ki s' rinda conte di l' aroke, k' on dna si no a on moes ([[awousse]]) eyet l' passer di 30 a 31 djoûs; do côp, on rsaetcha on djoû å moes d' fevrî, ki n' fijha pus adon ki 29 djoûs el plaece di 30 les anêyes bizetes, eyet 28 el plaece di 29 les ôtes anêyes. ---- '''Vey eto:''' [[28 di fevrî]] - [[29 di fevrî]] - [[1î d' måss]] - [[2 d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Februarie]] [[bg:30 февруари]] [[ca:30 de febrer]] [[cs:30. únor]] [[cy:30 Chwefror]] [[da:30. februar]] [[de:30. Februar]] [[en:February 30]] [[eo:30-a de februaro]] [[es:30 de febrero]] [[fi:30. helmikuuta]] [[fo:30. februar]] [[fr:30 février]] [[fy:30 febrewaris]] [[he:30 בפברואר]] [[hr:30. veljače]] [[hu:Február 30]] [[id:30 Februari]] [[is:30. febrúar]] [[it:30 febbraio]] [[ja:2月30日]] [[jv:30 Februari]] [[ka:30 თებერვალი]] [[la:30 Februarii]] [[lb:30. Februar]] [[lt:Vasario 30]] [[nl:30 februari]] [[no:30. februar]] [[pl:30 lutego]] [[pt:30 de Fevereiro]] [[ru:30 февраля]] [[sk:30. február]] [[sl:30. februar]] [[sq:30 Shkurt]] [[sv:30 februari]] [[tl:Pebrero 30]] [[tr:30 Şubat]] [[zh:2月30日]] 1722 22717 2003-12-27T16:58:46Z Jloriaux 14 [[fr:Utilisateur:Jloriaux]] [[fr:Utilisateur:Jloriaux]] 1723 22718 2003-12-27T19:37:55Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nukî]] 1724 22719 2003-12-27T19:39:03Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nukî]] 1725 22720 2003-12-27T19:39:33Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nukî]] 1726 22721 2003-12-27T19:40:04Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nukî]] 1727 22722 2003-12-27T19:40:30Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nukî]] 1728 22723 2003-12-27T19:41:09Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nukî]] 1729 57635 2006-05-21T08:09:49Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukî</B></FONT> ([[Codjowaedjes nukî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] loyî (ene sacwè), tot croejhlant des fyis, des coides, evnd. <I>Dji nuke mes laecetes, mes solés.</I> <I>Vént après mi li ci ki dji n'&nbsp;merite dedja di nukî les nålîs d'&nbsp;ses solés, dijha-t i Djhan Batisse ås Farizyins</I> (sint Djhan rat. pa J. M. Lecomte). <I>L'&nbsp;åbe ni tént pus k'&nbsp;d'&nbsp;on costé; Rade, on-z a nukî ene coide Conte on strouk dimanou d'&nbsp;ene di ses hôtès coxhes, Et les omes saetchèt dsu</I> (H. Simon). <span lang=fr>F. nouer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nukî les deus dbouts</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">nukî les corons eshonne:</FONT> ariver a schipe a viker, èn waire wangnî d'&nbsp;cwårs. <B>II.</B> [v.s.c.] (mot d'&nbsp;texheu) raloyî des bokets d'&nbsp;linne po fé ene tchinne po texhî so on mestî a texhî. <I>Les crapådes k'&nbsp;arivént noveles al fabrike divént aprume, aprinde a nukî.</I> <B>III.</B> [v.pr.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;planteu) fé on nocrea, tot djåzant d'&nbsp;on bodje d'&nbsp;åbe. <span lang=fr>F. se nouer.</span> <B>2.</B> fé ene nuke. <I>Ene dureure si nuke e droet bresse; les côps d'&nbsp;mårteas sounnut e s'&nbsp;pawene; ses doets sont docô roeds åtoû d'&nbsp;l'&nbsp;usteye; on djoû, torade, i fårè leyî ouve</I> (A. Laloux). Disfondowes: <span lang=wa-feller>nokî, noukî, nuker, nukî, nokè, noker, nokî</span>. Etimolodjeye: patwès latén "<span lang=la>nodicare</span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukeye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> loyî (loyeye) avou on [[Motî:nuk|nuk]]. <span lang=fr>F. noué(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ses boyeas nukîs:</FONT> <I>a)</I> aveur des atnances inte ses boyeas a cåze d'&nbsp;ene peritonite. <I>b)</I> esse seré (êye), esse sitrindou (owe), aveur sogne (aveur peu). <B>2.</B> (vî mot d'&nbsp;acleveu) malåde pask'&nbsp;on croet k'&nbsp;il a avalé si coirdea d'&nbsp;botroûle, tot djåzant d'&nbsp;on vea. <I>Si l'&nbsp;coirdea n'&nbsp;est nén el pureure, li vea est nukî, i fåt k'&nbsp;i creve pask'&nbsp;i l'&nbsp;a avalé.</I> <B>3.</B> aroedi, eye a cåze di rumatisses. <I>I fåt bén ki dj'&nbsp;rote on pô, ôtmint, dji serè nukeye.</I> <span lang=fr>F. ankylosé(e).</span> <B>4.</B> ki n'&nbsp;crexhe nén, et k'&nbsp;a les oxheas des coisses ki fjhèt des nuks la k'&nbsp;i s'&nbsp;ridjondèt å [[Motî:tinroxh|tinroxh]]. rl a: [[Motî:disnukî|disnukî]]. <span lang=fr>F. rachitique.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nukeye</FONT> [f.n.] <B>1.</B> djonteure des doets. <I>On côp d'&nbsp;nukeye so l'&nbsp;tiesse fwait do må.</I> <span lang=fr>F. articulation des doigts (interphalangiennes).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des nukeyes di rumatisse:</FONT> des djonteures totes houzêyes. rl a: [[Motî:nuk|nuk]]. <B>2.</B> djonteure inte les doets eyet l'&nbsp;plat do pougn, ki fjhèt come des ptits nuks. <span lang=fr>F. articulation métataso-phalangienne, aspérités du poing.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>nuké, -éye, -êye, nukè, noké, -ée, nokèye, noukêye, nowé, nawé, nëwé, <FONT COLOR="#800080">nukî</FONT>, <FONT COLOR="#800080">nukèye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nucaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si adierça) pol viebe "nukî". <I>Li nucaedje di vos laecetes n'&nbsp;est nén bén fwait.</I> <span lang=fr>F. nouage, nouure, nouaison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nucaedje di boyeas:</FONT> atnance inte les boyeas. <span lang=fr>F. bride intestinale.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>noukèdje, nokèdje, nucadje, nukèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>nucresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki nuke. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nucresse</FONT>: (pus stroetmint, mot d'&nbsp;texheu) feme ki nuke eshonne deus tchinnes di linne. <B>II.</B> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">nukeuse five</FONT>: five avou des [[Motî:crexhoûles|crexhoûles]] (glandes linfatikes houzêyes). <span lang=fr>F. fièvre noueuse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>nocresse, nukeu, euse, nucresse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nuca</B></FONT> [o.n.] pitite coriete po nukî on dvantrin, ene bonete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gåmete ås nucas:</FONT> bounete di feme avou des corions k' on nuke dizo l' minton. Bodje: * [[Motî:nuk|nuk]] Parintêye: * [[Motî:ranukî|ranukî]] * [[Motî:ranucter|ranucter]] * [[Motî:disnukî|disnukî]] * [[Motî:fernukî|fernukî]] * [[Motî:efernukî|efernukî]] * [[Motî:disfernukî|disfernukî]] 1730 54743 2006-04-22T11:23:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:nukete]] 1731 54750 2006-04-22T11:31:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:nucale]] 1732 22727 2003-12-27T19:53:57Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nuk]] 1733 54749 2006-04-22T11:30:48Z Lucyin 16 | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukea</B></FONT> [o.n.] pitit nuk. Etimolodjeye : bodje [[Motî:nuk|nuk]], [[cawete -ea]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nucale</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:crote|crote]] (d' efant). <I>Ça, c' est des nucales di des ptits efants.</I> rl a: [[Motî:nukete|nukete]]. Etimolodjeye : [[cawete -ale]] 1734 22729 2003-12-27T19:54:45Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nuk]] 1735 54747 2006-04-22T11:29:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit boket (di tchandele) <I>I n' mi dmeure pus ki ç' pitit nukion ci d' tchandele po m' loumer tote shijhe.</I> <I>Li tchandele est broulêye, ci n' est pus k' on nukion.</I> rl a: [[Motî:nuket|nuket]], [[Motî:coron|coron]]. <B>2.</B> deus u troes nuks fwaits onk so l' ôte. rl a: [[Motî:fernuk|fernuk]]. <I>Fijhoz on bon nukion.</I> <B>3.</B> grumiote dins l' påsse, dins ene såce. rl a: [[Motî:nukete|nukete]]. <span lang=fr>F. grumeau.</span> <I>Gn aveut des nukions el djote.</I> <B>4.</B> [[Motî:tchalon|tchalon]] (moite tchå å mitan d' on boigne clå). rl a: [[Motî:djårnon|djårnon]]. <span lang=fr>F. bourbillon.</span> <B>5.</B> bole di [[Motî:nåze|nåze]]. <I>Il a on nukion a s' narene.</I> rl a: [[Motî:mokion|mokion]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;saetchî les nukions foû del narene d' ene sakî:</FONT> lyi fé dire çou k' i n' vos åreut nén dit. <span lang=fr>F. tirer les vers du nez.</span> Etimolodjeye : forveyou viebe "nukyî" (fé des ptits [[Motî:nuk|nuks]]), [[cawete -on]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukiote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit nuk dins on bwès. <span lang=fr>F. petit nœud.</span> <B>2.</B> laid cwårt d' eure. <I>Il ont passé des deurès nukiotes.</I> <span lang=fr>F. épreuve.</span> 1736 54748 2006-04-22T11:29:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:nukion]] 1737 22732 2003-12-27T19:56:57Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nuk]] 1738 22733 2003-12-27T19:57:13Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nuk]] 1739 22734 2003-12-27T19:57:31Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nuk]] 1740 22735 2003-12-27T19:57:46Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:nuk]] 1741 56801 2006-05-14T22:55:54Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>nuk</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> cotoirdaedje d' ene [[Motî:coide|coide]], d' on [[Motî:fyi|fyi]]. <I>Fijhoz on nuk e vosse noret po n' nén rovyî.</I> <I>Les nuks di si hamak dischavèt les viyès costeures ki lyi mårkèt si schrene</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. nœud.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe nuk</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">foirt nuk:</FONT> nuk riloyî so lu-minme. rl a: [[Motî:fernuk|fernuk]]. <span lang=fr>F. double nœud.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nuk di batlî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">plat nuk:</FONT> dobe nuk avou les deus tiesses del coide ki rivnèt onk dilé l' ôte di tchaeke costé. <span lang=fr>F. nœud de batelier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nuk di texheu, di pexheu:</FONT> ôtès sôres di nuks. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé des nuks:</FONT> (mot d' texheu) nukî. <span lang=fr>F. nouer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i freut on nuk avou s' coir:</FONT> c' est èn ome ki pout [[Motî:cotoide|cotoide]] si coir dins tos les sinses. <span lang=fr>F. souple.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a fwait on nuk a s' gozî:</FONT> i n' [[Motî:boere|boet]] pus. <B>2.</B> (imådjreçmint) loyén do [[Motî:mariaedje|mariaedje]]. <I>Li mariaedje, c' est on nuk k' on fwait avou s' linwe et k' on n' sait disfé avou ses dints.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' (grand) nuk</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé l' nuk å loyén:</FONT> ès maryî. <I>A Påke, nos frans l' nuk å loyén. L' ivier serè houte sins k' on n' î pinse</I> (A. Vierset). <span lang=fr>F. se marier.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li (gros) nuk</FONT>: sacwè metowe ådzeu des ôtes. <span lang=fr>F. essentiel, principal.</span> <I>Li gros nuk, ci n' est nén d' wangnî des çanses, c' est d' elzès wårder.</I> <B>4.</B> plaece k' el fyi do bwès s' arestêye, a cåze d' ene coxhe ki l' bodje s' a rnouri dsu, et k' est bråmint pus deure. <I>Gn a ditrop di nuks dins ci åbe la, vos ndè sårîz fé des plantches.</I> <I>Dj' a toumé so on deur nuk tot soyant ç' plantche la.</I> <span lang=fr>F. nœud.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vola l' nuk, dit-st i l' soyeu:</FONT> vola çou k' i gn a d' pus målåjhey. <span lang=fr>F. hic, difficulté, où le bât blesse.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) [[Motî:aroke|aroke]], [[Motî:målåjhmince|målåjhmince]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur passé pa tos les nuks:</FONT> aveur conoxhou totes les arokes, les rascråwes, aveur ene grande apriyesse des måleurs. <span lang=fr>F. expérience.</span> <B>6.</B> plaece k' el [[Motî:djonteure|djonteure]] des doets si houze a cåze des rumatisses. <I>Il a ses doets tot a nuks.</I> <I>Leye, croejhlant ses mwins plinnnes di nuks Sondje a ses gaméns, a ses feyes</I> (Simone del Golete). rl a: [[Motî:nukeye|nukeye]]. <span lang=fr>F. rhumatisme.</span> <B>7.</B> groxheur so on baston. <I>La on bea bordon ås nuks, po si on m' vénreut ratinde del nute.</I> <I>Dji voe on vî ome tot tronnant et tot tchenou aspoyî so on baston plin d' nuks</I> ([[A. Marchal]]). rl a: [[Motî:nukete|nukete]]. <span lang=fr>F. bâton noueux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nuk di [[Motî:doyå|doyå°]].</FONT> <B>8.</B> bole di tere, d' [[Motî:agåjhe|agåjhes]]. rl a: [[Motî:nukete|nukete]]. <span lang=fr>F. motte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nuk di tchåfor:</FONT> nokete ki dmeure dins on [[Motî:tchåfor|tchåfor]] cwand on-z a rsaetchî l' tchåsse. <span lang=fr>F. résidu dur.</span> <B>9.</B> <FONT COLOR="#ff0000">vî nuk&nbsp;!</FONT>: vî scorion (atôtcha po on bon soçon). <span lang=fr>F. vieille branche.</span> Etimolodjeye: sivierba di "nukî", divnou omrin so assaetchance do F. "<span lang=fr>nœud</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nucrê</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:forcrexhince|forcrexhince]] so li [[Motî:schoice|schoice]] d' èn åbe. <span lang=fr>F. brousin, loupe.</span> <B>2.</B> tiesse do clå a ferer les tchvås. <B>3.</B> (mot d' medcén) forcrexhince d' ene tchå. <span lang=fr>F. tumeur, nodule, fibrome.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rê]] (a vey avou on nuk). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukêye</B></FONT> [f.n.] çou k' i gn a dins on drap d' mwin, loyî avou on nuk. <I>Ene fameuse nukêye di tåte k' on lyi aveut rmetou Po k' les cis del måjhon, soeyénxhe del fiesse avou</I> ([[L. Nisen]]). <span lang=fr>F. baluchon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukieus, e</B></FONT> [addj.] avou des nuks <B>1.</B> tot djåzant d' on bwès di mnujhreye, d' on baston. <I>I tént on nukieus baston el droete mwin; l' ôte poite on pezant ciedje</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. noueux (euse), pleins de nœuds.</span> <B>2.</B> tot djåzant des doets des viyès djins avou des rumatisses. <I>Les cis k' ont stî ritches di disbene Et k' ont télmint ployî leu schene K' on pinse todi lzès vir scheter... Les nukieus, les strupyîs, les laids Ki s' ont dvou crever dvant d' crever... I seront la, bladjes di colere... I vos racontront leu-z istwere...</I> ([[F. Dewandelaer]]). rl a: [[Motî:nuclou|nuclou]], [[Motî:nucteus|nucteus]]. <span lang=fr>F. perclus(e) de rhumatisme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nuclou, owe</B></FONT> [addj.] nukieus(e). <I>Li grand-mere ås nuclous doets calbance Li bîce do ptit fré ki n' sait doirmi</I> ([[C. Culot]]). <span lang=fr>F. noueux (euse).</span> Parintêye : * Ôtès cawetes: ** [[Motî:nukea|nukea, nucale...]] ** [[Motî:nukete|nukete, nuket]] ** [[Motî:nukion|nukion, nukiote]] * Viebe : ** [[Motî:nukî|nukî]] * Viebes parints avou des betchetes : * [[Motî:ranukî|ranukî]] * [[Motî:ranucter|ranucter]] * [[Motî:disnukî|disnukî]] * [[Motî:fernukî|fernukî]] * [[Motî:efernukî|efernukî]] * [[Motî:disfernukî|disfernukî]] 1742 22737 2003-12-27T20:13:31Z Pablo 5 ene nukete (poitrait saetchî pa L. Mahin) ene nukete (poitrait saetchî pa L. Mahin) 1743 54742 2006-04-22T11:22:52Z Lucyin 16 [[Imådje:nukete.jpg|thumb|ene nukete (court baston avou on nuk å dbout)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>nukete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite bole di boure k' on prind avou l' dibout del coyire. <I>Ni voloz vs nén ene grosse nukete di boure po cure vosse piou&nbsp;?</I> (J.P. Dumont). <I>Ele meteut a boure et racaboure di l' aiwe avou do souk et deus troes nuketes di boure tant k' ça divneut foirt sipès; adon ele vudive li maxhåd sol måbe del finiesse pol rafroedi</I> ([[H. Matterne]]). <I>Ene piceye di sé, on pô do poeve, ene bone nukete di boure, c' est l' vraiy ki c' est foû bon les petêyès crompires&nbsp;!</I> ([[L. Chastelet]]). <I>I gn aveut deus ptitès casroles sol costé avou do maigue lård kitaeyî, et ene grosse nukete di boure, et des echalotes</I> ([[R. Dedoyard]]). <span lang=fr>F. noix de beurre.</span> <B>2.</B> pitite masse di diele, di sirôpe, di savon. <I>Et ele meta-st avou ene grosse nukete di vert savon</I> (J.P. Dumont). <B>3.</B> pitite masse di diele, di tere. <I>On hawéve des ptits royons, ou soxhe, po-z aveur del tere po rascovri les pos, et nd aveur assez ki po leyî des grossès nuketes on pô tot costé; ces nuketes la dinént ene pitite åvrûle a djonne rigon e l' ivier</I> ([[S. Fontaine]]). rl a: [[Motî:ruke|ruke]], [[Motî:rukete|rukete]]. <span lang=fr>F. motte.</span> <B>4.</B> grosse [[Motî:grumiote|grumiote]] di farene dins l' påsse, li pwin, li såce. <I>Li boleye est a nuketes. Li farene toûne a nuketes.</I> rl a: [[Motî:nukion|nukion]]. <span lang=fr>F. grumeau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî s' nukete:</FONT> (mot d' houyeu) nén bén fini si ovraedje (d' èn abateu, d' on hertcheu). <B>5.</B> (mot d' medcén, d' årtisse) <I>a)</I> sacwè d' deur ki vént dizo l' pea. <span lang=fr>F. tumeur, dureté, abcès, enflure.</span> <I>b)</I> pitit rodje nucrê ki vént dins l' nateure des vatche, dins sacwantès maladeyes. <I>Riwaitîz todi s' i gn a des nuketes el nateure.</I> <span lang=fr>F. nodule, follicule.</span> <B>6.</B> pitite crote. <I>I n' a fwait k' ene pitite nukete di stron.</I> <I>Ca sins amoice, nos pexhans des nuketes ezès aiwes di Vervî.</I> rl a: [[Motî:nucale|nucale]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle a todi l' låme a l' ouy et l' nukete å cou:</FONT> dijheye po on [[Motî:pîlåd|pîlåd]] (ene pîlåde). <span lang=fr>F. pleurnicheur (-euse), geignard(e).</span> <B>7.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nuketes des tchifes</FONT>: bokets des [[Motî:tchife|tchifes]] ki vnèt foû, come deus pititès boles. <span lang=fr>F. pommettes.</span> <B>8.</B> court baston avou on nuk å dbout. <I>Elle a dit bonswer e bêlant, mins elle a dmoré sol soû d' l' ouxh, aspoyeye so ene nukete di hoûsset</I> (G. Lucy). rl a: [[Motî:warokea|warokea]], [[Motî:bringonea|bringonea]]. <span lang=fr>F. canne, massue.</span> <B>9.</B> pitite cwantité. <I>D' å lon, si figueure aveut l' air bén nete; mins asteure di tot près, e l' astocant, el voeyeut enûlé, tot mol, sins ene nukete di sintimint a-z î vir</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:miete|miete]], [[Motî:letchete|letchete]], [[Motî:tchitche|tchitche]], [[Motî:frape|frape]], [[Motî:poy|poy]], [[Motî:faflote|faflote]], [[Motî:barbôjhe|barbôjhe]]. <span lang=fr>F. soupçon, ombre.</span> <B>10.</B> (imådjreçmint) pitite [[Motî:båshele|båshele]]. <I>a)</I> tot l' [[Motî:aduzer|aduzant]]. <I>Ki vouss djåzer, don, pitite nukete ki t' es&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. mazette.</span> <I>b)</I> (djintimint) [[Motî:poyon|poyon]]. <I>Dijhoz mu cwè, vos, mi ptite nukete, mi ptit trezôr.</I> <I>Dji vs inme come on inme e walon, poyon, poyete, nukete, kerton</I> ([[G. Cabay]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nokete:</FONT> no metou (martchande ki dit todi l' mot "nokete"; pitite djin. <I>Tevozè, mi et l' Fredi, dji coréns amon l' Nokete, ene pitite viye feme k' odéve les bablutes eyet l' poude di riz et ki tneut botike e coulot</I> (G. Denis, rat. pa L. Mahin). Etimolodjeye : bodje [[Motî:nuk|nuk]], [[cawete -ete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nuket</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit boket d' [[Motî:tchandele|tchandele]]. rl a: [[Motî:nukion|nukion]]. <span lang=fr>F. bout.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) pitit efant. <I>O l' pôve pitit nuket&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:bouttchike|bouttchike]]. <span lang=fr>F. bout d'homme, boulome.</span> 1744 22739 2003-12-27T20:15:50Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:nucter]] 1745 22740 2003-12-27T20:16:04Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:nucter]] 1746 22741 2003-12-27T20:16:28Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>nucter</B></FONT> ([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tchicter.html codjowaedje]) <B>I.</B> [v.s.c.] bouxhî a l'&nbsp;ouxh des ptits côps avou ene nukete (on baston avou on nuk å dbout). <I>C'&nbsp;esteut des pôves ki vnént nucter al poite.</I> <span lang=fr>F. frapper (à la porte).</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si nucter</FONT> [v.pr.] fé des ptits nuks e sacwantès plaeces, tot djåzant del linne. <I>I gn a m'&nbsp;linne ki s'&nbsp;nuctêye todi.</I> rl a: [[Motî:ranucter|ranucter]]. Disfondowes: noucter | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nucteus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-se</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki s'&nbsp;nuctêye (tot djåzant d'&nbsp;ene linne). <B>2.</B> nukieus. <span lang=fr>F. noueux (euse).</span> Disfondowes: nocteûs, nucteus.</P> 1747 22742 2003-12-27T20:18:37Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>basse 1</B></FONT> [f. addj.] femrinne foûme di "bas". rl a: [[Motî:bas|bas]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Basse Sulin; li Basse Her, li Basse-Bodeu, li Basse-Wåve, li Basse-Brå, li Basse-Libin:</FONT> coulot di sacwants viyaedjes, metou djuzrinnmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Basse-Årdene, Basse-Sambe:</FONT> bokets del Walonreye.</P> 1748 22743 2003-12-27T20:19:01Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>basse 2</B></FONT> [f.n.] gros paket d'&nbsp;aiwe ki dmeure al minme plaece. <span lang=fr>F. mare, lagon, lac.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Grande Basse:</FONT> Oceyan. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Payis des Grandès Basses:</FONT> troke di payis d'&nbsp;Afrike Levantrece, metou åtoû Grandès Basses d'&nbsp;Afrike (laks Tanganyika, et des ôtes).</P> 1749 22744 2003-12-27T20:19:28Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>basse 3</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] a vey avou l'&nbsp;payis basse. <B>II.</B> [o.n.] lingaedje do Payis Basse. rl a: [[Motî:euscara|euscara]]. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Basse</FONT> [n.dj.] djin ki dmeure e l'&nbsp;Euscadeye (Payis Basse).</P> 1750 22745 2003-12-27T20:20:57Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>lak</B></FONT> [o.n.] grande basse d'&nbsp;aiwe. Etimolodjeye: Calcaedje (disconsyî) do F. "<span lang=fr>lac</span>".</P> 1751 22746 2003-12-28T17:32:15Z Pablo 5 coridj: Ovîfa <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>la 2</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li shijhinme del game. <I>Fa, c'&nbsp;est l'&nbsp;vî fa d'&nbsp;Ovîfa; Sol, c'&nbsp;est vos ki l'&nbsp;a sol dos; La, vo l'&nbsp;la ci viyaedje la</I> ([http://rifondou.walon.org/sicole/48.html tchanson des notes]). </P> 1752 22747 2003-12-27T20:23:07Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ût 2</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li ûtinme del game, ki våt li do del game do dzeu. <I>Do, ré, mi, fa, sol, la, si, ût; tos les Flaminds, c'&nbsp;est des flayûtes.</I></P> 1753 22748 2005-01-11T23:02:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>grintche</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:ceréjhe|ceréjhe]], pus seure di gosse. <I>Vos î metroz ene miete di djus d' grintches et leyî svinter l' mitan</I> ([[C. Massaux]]). <span lang=fr>F. cerise du Nord.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>grintchî</B></FONT> [o.n.] cerijhî ås grintches. <I>Li grintchî sorvike ås deurs iviers; les grintchîs florixhèt foirt timprous.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Grintchî:</FONT> no d' ene plaece di Graide e F. <span lang=fr>Grinchy</span>. ---- * [[grintche|Dipus d' racsegnes so les grintches]]. 1754 22749 2003-12-28T00:54:31Z 212.100.178.141 coridjaedje: tîxhon <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Baconfwè</B></FONT> [n.pl.] hamtea di Tniveye. <FONT FACE="Arial Narrow">Sicrijheu d'&nbsp;walon:</FONT> [http://rifondou.walon.org/dedoyart-rif.html Rodolphe Dedoyart]. Vî scrijha: Basconfaing. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Bacon (no d'&nbsp;djin) eyet fwè 2 (fa, fagne).</p> 1755 59122 2006-06-02T15:28:32Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje|Baconfwe}} '''Baconfwè''' est on hamtea di [[Tiniveye|Tniveye]]. * Sicrijheu d'&nbsp;walon: [[Rodolphe Dedoyart]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;èn aplacaedje tîxhon "Bacon" (no d'&nbsp;djin) eyet "[[Motî:fwè 2|fwè]]" (fa, fagne). Vî scrijha: Basconfaing. 1756 22751 2003-12-28T16:55:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bévurcé</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bevercé</span>, rebané avou 4960 Måmdey; limero diyalectolodjike: [My&nbsp;2]; vî limero del posse: 4891. <FONT NAME="Arial Narrow">Hamtea di Bevurcé:</FONT> Xhofrai. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bévurcé]] 1757 36177 2005-07-29T23:13:08Z Lucyin 16 /* Hamteas */ [[categoreye:toponimeye]] '''Bévurcé''' (fr: ''Bevercé'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Måmdey]]. * Limero del posse: '''4960''' (davance: '''4891''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''My&nbsp;2''', mwaisse pont d' l' A.L.W. (dimandeu: Emile Lekeux, respondeu: Lambiet-Djôzef Solheid, di Xhofrai). * Arondixhmint: [[Vervî]]. * Dimorants: 1.775 djins e 1935. == Hamteas et [[Toponimeye|nos d' plaeces]] di Bévurcé == === Hamteas === * [[Xhofrai|Les Xhofrais]]. * en Årimont. * Bawgné: c' est la k' gn a yeu on macsådaedje di prijhnîs amerikins tins d' l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]]. * Bernîster, sol Tier di Måmdey. * Boussire. * El [[Motî:burnet|Burninveye]] (F. ''Burninville'', so plaece: ''ol Burninvèye''). * Tchôde (F. ''Chôdes''). * Al Rodje Aiwe. *So [[Motî:flori|Florihé]] (F. ''Floriheit''). * Gohîmont. * Hedômont (F. ''Hédomont''). * Lonfaye (F. ''Longfaye''). * E Mé (F. ''Meiz'', so plaece: ''o Mé''). * E Mont (F. ''Mont'', so plaece: ''o Mé''). * E [[pré (toponimeye)|Preyea]] (F. ''Préaiz'', so plaece: ''o prèyê''). * E Winbômont (F. ''Winbomont'', so plaece: ''Win'bômont''). == Istwere == Come les ôtes viyaedjes walons do Payis d' [[Måmdey]], Bévurcé a stî raplaké å 3inme ''Reich'' e 1940 pa Hitler, et les djonneas egadjîs d' foice dins l' ''Wehrmacht''. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html#widar On djonne ome di Bevurcé si catche po n' nén dveur aler sôdård avou ls Almands] 1758 45272 2005-11-22T03:07:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Xhofrai</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Xhofrais</B></FONT> (dinltins) [n.pl.] hamtea d' Bévurcé, e <span lang=fr>F. Xhoffraix.</span>, en almand <span lang=de>Sehoffrä</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Xhofrai [[Motî:diçatrin|dçatrinne]]:</FONT> boket do viyaedje metou di ç' costé cial (eneviè cwè ?), lomé eto "li ptit viyaedje". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Xhofrai [[Motî:dilatrin|dlatrinne]]:</FONT> boket do viyaedje metou di l' ôte des costés (did cwè ?), lomé eto li [[Motî:Borbote|Borbote]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Chofrê</FONT>, Hofrê, Hyofrê</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta> Scofrai (1150), Scofreit (1188), Scofret (1200), Scoffreit (1210), Scoffereal (1188), Scofreal (1389)</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>scoparia</I></span> ([[Motî:rame (di beyôle)|rame di beyôle]]), [[cawete -oe|cawete latene ''-etum'']], ricomprinjhe come [[cawete -ea]] (Scoffereal), [[Motî:ramaye|ramaye]], bwès di ptitès beyôles po fé des ramons. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Xhofurlin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Xhofurlinne</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) di Xhofrai. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Chofurlin, -in.ne</FONT>, Hofurlin, -êne, Hyofurlin, -êne</span>, vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Hofelin, Hofferlin, Hauferlin</span> Etimolodjeye: [[cawete -urlin]]. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Xhofrai]] 1759 22754 2005-03-06T14:55:54Z Pablo 5 '''Les Xhofrais''' (asteure, on dit purade '''Xhofrai''', so plaece, on prononce ''Hofrê'', F. ''Xhoffraix'', almand ''Sehoffrä''), c' est on hamtea d' [[Bévurcé]], k' est côpé e deus pa ene aiwe : Xhofrai [[Motî:diçatrin|dçatrinne]] (asteure : li ptit viyaedje) et Xhofrai [[Motî:dilatrin|dlatrinne]] (asteure, li Borbote). Dinltins, on djheut : "[[Motî:ezès|ezès Xhofrais]]. Les dmorants sont lomés ''Xhofurlins, Xhofurlinnes''. L' etimolodjeye do no vént d' on bodje walon "xhov" (xhover), acmaxhaedje do bodje latén "scopa" (coxhe, ramon) et do bodje flamind "schof" (faxhene, djåbe); cawete latene "-etum"; ristitchî R; tchamp di djniesses u bwès di ptitès beyôles po fé des ramons. Vîs scrijhas: Scofrai (1150), Scofreit (1188), Scofret (1200), Scoffreit (1210), Scoffereal (1188), Scofreal (1389). 1760 22755 2003-12-28T17:12:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>fetitche</B></FONT> [o.n.] [[Motî:posturete|posturete]].</P> 1761 22756 2003-12-28T17:13:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Fagne Walone</B></FONT> [n.pl.] (istwere) sitindêye d'&nbsp;eviè 1000 ectåres di waidaedje dinés dispu l'&nbsp;vî vî tins pal signeurreye di Butgenbach, dås Princes di Nassau, ås Walons d'&nbsp;Rebiveye, ki dpindént del Principåté di Ståvleu avou l'&nbsp;droet d'&nbsp;fåtchî et d'&nbsp;paxhe, eyet, dispu 1615 li droet d'&nbsp;î aler al troufe. Après li skepiaedje di Sourbrod, les dmorants vlît aveur cisse tere la da zels, et wangnît leus procès e 1708. E 1807, ratchtît ces teréns la e cmon bén-fond. rl a: [[Motî:Gros Ônoe|Gros Ônoe]]. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Fagne Walone]] 1762 22757 2003-12-28T17:16:45Z Pablo 5 coleur <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>fagne</B></FONT> [f.n.] plaece avou des broûs totavå, k'&nbsp;on n'&nbsp;î såreut passer. <I>Gn aveut on spér avå l'&nbsp;fagne ki s'&nbsp;pormoennéve e fôme di fabrike.</I> rl a: [[Motî:efagnî|efagnî]], [[Motî:fa 2|fa]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on boû d'&nbsp;fagne:</FONT> onk ki n'&nbsp;cåze nén. <span lang=fr>F. taciturne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li fagne Magnan, li fagne Magrite Djandour, li fagne Mariete:</FONT> nos di des plaeces di Transene. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mozet-Fagne:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Djalhé. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnete</B></FONT> [f.n.] pitite fagne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnlete</B></FONT> [f.n.] pitite fagne | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnote</B></FONT> [f.n.] pitite fagne | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnoûle</B></FONT> [f.n.] pitite fagne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnåd, e</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki dmeure e l'&nbsp;Fagne. <B>2.</B> onk (ene) ki n'&nbsp;sait ovrer comifåt. rl a: [[Motî:ågneu|ågneu]]. <span lang=fr>F. amateur, dilettante.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fagnåd</FONT>: pénson des Fagnes. Disfondowes: fagnârd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagneus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;on-z î efagne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] plaece ås fagnes. <B>II.</B> [addj.] fagneus(e). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnasse</B></FONT> [addj.] fagneus(e) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnant, e</B></FONT> [addj.] fagneus(e). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnrece</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] tchacresse. <B>II.</B> [addj.] k'&nbsp;a a vey avou les fagnes. <I>five fagnrece.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fagnrê</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] fagnåd (ki dmeure e l'&nbsp;Fagne). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Fagnrê</FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Fagneray</span>.</P> 1763 22758 2003-12-28T17:17:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1764 22759 2003-12-28T17:17:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1765 22760 2003-12-28T17:18:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1766 22761 2003-12-28T17:18:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1767 22762 2003-12-28T17:18:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1768 22763 2003-12-28T17:18:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1769 22764 2003-12-28T17:18:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1770 22765 2003-12-28T17:19:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1771 22766 2003-12-28T17:19:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1772 22767 2003-12-28T17:19:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1773 22768 2003-12-28T17:19:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1774 22769 2003-12-28T17:19:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1775 22770 2003-12-28T17:20:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1776 22771 2003-12-28T17:20:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fagne]] 1777 22772 2003-12-28T17:24:33Z Pablo 5 Coviete do studiaedje da J. Haust titlé «Le toponyme ardennais ''fa (fè, fwè)''» di 1937. Coviete do studiaedje da J. Haust titlé «Le toponyme ardennais ''fa (fè, fwè)''» di 1937. 1778 42549 2005-10-26T16:59:39Z Pablo 5 [[Imådje:haust5.jpg|thumb|200px|coviete do studiaedje da Djan Haust]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>fa 2</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:fagne|fagne]] å mitan des bwès, k' a sovint stî rplantêye et assouwêye. rl a: [[Motî:fwè 2|fwè]], [[Motî:Ovîfa|Ovîfa]], [[Motî:Molinfè|Molinfè]], [[Motî:Djalifè|Djalifè]]. <span lang=fr>F. fange.</span> <span lang=de>almand: Venn.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E Fa:</FONT> no d' ene plaece del Gléjhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Fa d' Rahir:</FONT> no d' ene plaece di Rahir. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ptit Fa; Sol Hé do Fa:</FONT> nos di des plaeces di Comblain-å-Pont. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So les tchamps do Fa:</FONT> no d' ene plaece di Ståvleu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ezès Fas:</FONT> no di des plaeces di Lorcé (e F. <span lang=fr>Esefat</span>), di Ståvleu (e F. <span lang=fr>les éfatz</span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e les Fas:</FONT> no d' ene plaece di Sårt-dilé-Spå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li (les) Pré(s) do Fa:</FONT> nos di des plaeces di Gomzé, di Sprimont, di Ferire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dizeu les Fas, å Cou des Fas; Sol Tier des Fas:</FONT> nos di des plaeces do Sårt-dilé-Spå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E Fa, ezès abatous Fas, e Bordjoefa</FONT> (so plaece: Bordjeufa), <FONT COLOR="#0000ff">ezès Léfas; e Long Fa; e Bru do fa:</FONT> nos di des plaeces del Gléjhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E Bårfa, e Bounåfa:</FONT> nos di des plaeces del Viye Såm. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djihanfa:</FONT> no di des plaeces des Taeyes et del Gléjhe, so plaece <span lang=wa-fell>Tchanfa</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Robiefa:</FONT> no d' ene plaece d' Odegne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Hatoûfa:</FONT> no d' ene plaece del Vå d' Xhavane. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Derifa, e Cructinfa, e Frandonfa, e Netonfa, e Sternonfa, a Woudlinfa:</FONT> nos di des plaeces del Gléjhe. [[Imådje:grand_fa.jpg|thumb|200px|essegne del ''Rezidince do Grand Fa'' a Måmdey]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li grand Fa:</FONT> no d' ene plaece di Måmdey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Måfa:</FONT> (e mwais fa) no di des plaeces di Ståvleu (so plaece <span lang=wa-fell>e Mâfa</span>, e F. <span lang=fr>Maffa</span>, vî scrijha: <span lang=wa-vi>Mafain</span>, en almand <span lang=de>Molfend</span> = måle fagne); di Wane, di Grand-Mayni (so plaece: e Mâfa). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E l' Amerfa:</FONT> no d' ene plaece del Foret. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;en Andanfa:</FONT> (so plaece: Ondonfa): no d' ene plaece d' Esneu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bienhåfa:</FONT> no d' ene plaece di Ferire, so plaece <span lang=wa-fell>Biènhâfa</span>, e F. <span lang=fr>Bernardfagne</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Belwefa</FONT> (e F. <span lang=fr>Beloinfa</span>), <FONT COLOR="#0000ff">e Djeråfa</FONT> (e F. <span lang=fr>Gerardfa</span>), <FONT COLOR="#0000ff">e Monfa</FONT> (so plaece Môfa), <FONT COLOR="#0000ff">a Rénåfa:</FONT> nos di des plaeces di Djalhé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Werfa:</FONT> no d' ene plaece di Djalhé et do Sårt-dilé-Spå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Tchawfa, Frahinfa:</FONT> nos di des plaeces di Teu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Bohénfa</FONT> (so plaece. Bohêfa), <FONT COLOR="#0000ff">a Lwifa</FONT> (e F. <span lang=fr>Louis Fat</span>), <FONT COLOR="#0000ff">so Morfa, å ri d' Morfa, e Nåmonfa</FONT> (so plaece. Nâmonfa), <FONT COLOR="#0000ff">e ls Enzifas</FONT> (so plaece; èn'zifa, e F. <span lang=fr>Ensifas</span>): nos di des plaeces do Sårt-dilé Spå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Dalreufa</FONT> (so plaece: o Dar'reufa), <FONT COLOR="#0000ff">e Swerfa</FONT> (e F. <span lang=fr>Soierfat)</span>, <FONT COLOR="#0000ff">e l' Oujheafa</FONT> (so plaece Ohêfa, e F. <span lang=fr>Nohaifa</span>), <FONT COLOR="#0000ff">e Tchalteufa:</FONT> nos di des plaeces di Francortchamp. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">fa</FONT>, fè, fin. vîs scrijhas: faing, fa, faa, fât, fatz, faz, fat. Etimolodjeye: vî tîxhon <span lang=lb>"fani"</span> (broûs), 670. Coinrece Hôte-Årdene. Dipus d'&nbsp;racsegnes: [[Jean Haust]], <span lang=fr>Le toponyme ardennais</span> <I>fa</I> (<I>fè, fwè</I>), 1937. Omofones: * [[Motî:fa 1|fa]] (tchedje a poirter) * [[Motî:fa 3|fa]] (note di muzike) Omofone coinrece: * ''[[Motî:fé|fa]]'' (codjowaedje do viebe ''fé''; sicrît ''fjha'' e rfondou) 1779 42548 2005-10-26T16:58:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fa 3</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li cénkinme del game. <I>Mi, a mi, on n'&nbsp;dit nén "ti"; Fa, c'&nbsp;est l'&nbsp;vî fa d'&nbsp;Ovîfa; Sol, c'&nbsp;est vos ki l'&nbsp;a sol dos</I> ([http://rifondou.walon.org/sicole/48.html tchanson des notes]). Omonime: * [[Motî:fa 1|fa]] (o.n.; tchedje a poirter) * [[Motî:fa 2|fa]] (o.n.; pitite fagne) 1780 42547 2005-10-26T16:58:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fa 1</B></FONT> [o.n.] tchedje a poirter so s' dos. <span lang=fr>F. faix.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu n' avoye måy li fa sins l' [[Motî:sorfa|sorfa°]]:</FONT> Cwand on-z est dins l' måleur, dins l' penin, on trove todi ene pitite aidance d' ene sakî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"divine Providence"</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>fasce</span>" (minme sinse). Omonimes: * [[Motî:fa 2|fa]] (o.n.; pitite fagne) * [[Motî:fa 3|fa]] (o.n.; note di muzike) 1781 42552 2005-10-26T17:05:47Z Pablo 5 [[Imådje:Plake Erlonfwè.jpg|thumb|plake d' Erlonfwè]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwè 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:fa 2|fa]] (pitite fagne å mitan des bwès). rl a: [[Motî:Baconfwè|Baconfwè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Fwè, dirî l'&nbsp;Fwè:</FONT> nos di des plaeces di Transene. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nargåfwè, Rebefwè:</FONT> nos di des plaeces di [[Motî:Viyance|Viyance]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Erlonfwè:</FONT> nos d' ene plaece di [[Motî:Rmagne|Rimagne]]. Etimolodjeye: vî tîxhon <span lang=de>"fani"</span> (broûs), 670 (tot come fa 2), ristitchî W tipike do mîtrin walon. Omonime: * [[Motî:fwè 1|fwè]] (f.n.; croeyance) ---- * [[fa (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les nos d' plaeces avou "fwè"]]. 1782 42551 2005-10-26T17:02:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwè 1</B></FONT> [f.n.] croeyance e des sacwès d' rilidjeus. <I>Po rweri d' on må d' sint tot fjhant ene nouvinne, i t' fåt avou l' fwè.</I> <I>Li råjhon d' l' ome est flåwe; ele si pout mari; li vraiye fwè, leye, ni s' pout nén mari</I> (T. Kempis rat. pa J. Bosly). <I>Li fwè tradicionele des Noers afrikins</I> (on papî da [[J.M. Lecomte]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so m' fwè:</FONT> ratourneure di djuraedje (d' acertinance). <I>Dji vos l' acertinêye Les bierdjîs, a grande cawêye L' ont, so m' fwè, pår assuré (ki l' Messeye aveut nexhou)</I> (Noyé walon). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ma fwè:</FONT> sapinse a mi, a mi idêye, mågré tot. rl a: [[Motî:ma frike|ma frike]]. Omonime: * [[Motî:fwè 2|fwè]] (o.n.; fa, fagne) 1783 22778 2003-12-28T17:45:58Z Pablo 5 loyén Mape del [[Fagne (redjon)|Fagne]] (ritchaborêye pa L. Mahin) 1784 22779 2003-12-28T17:41:01Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Fagne</B></FONT> [n.pl.] Meytrin boket di l'&nbsp;Eter-Sambe et-Mouze, avou l'&nbsp;Condroz al Bijhe, et l'&nbsp;Tieraxhe a Nonne. Inte les deus, gn a l'&nbsp;Calistinne, ene scherlaxhe, ene cénkinne di kilometes lådje. Li tere del Fagne est foirt frexhe. Dipus del mitan do payis, c'&nbsp;est des bwès, eyet l'&nbsp;restant, des waides.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:fagne.jpg]]<BR><BR>Mape del Fagne (ritchaboré da [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/16ronflants.html#defagne P. Defagne])</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Fagne (redjon)]] 1785 48763 2006-01-05T09:44:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: nl <div style="float: right; margin: 1.5em;"> [[Imådje:fagne.jpg]] <br>''Mape del Fagne (ritchaboré pa L. Mahin)'' </div> Li '''Fagne''' est ene redjon di [[Walonreye]], metowe come meytrin boket di l'&nbsp;[[Eter-Sambe-et-Mouze]], avou l'&nbsp;[[Condroz]] al Bijhe, et l'&nbsp;[[Tieraxhe]] a Nonne. Inte les deus, gn a l'&nbsp;[[Calistinne (redjon)|Calistinne]], ene scherlaxhe, ene cénkinne di kilometes lådje. Li tere del Fagne est foirt frexhe. Dipus del mitan do payis, c'&nbsp;est des bwès, eyet l'&nbsp;restant, des waides. [[fr:Fagne]] [[nl:Fagne]] 1786 22781 2003-12-28T17:50:01Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>forpayî</B></FONT> [v.c.] payî trop tchir (ene martchandijhe). Disfondowes: forpay, <FONT COLOR="#800080">forpayî</FONT>.</P> 1787 22782 2003-12-28T17:51:00Z Pablo 5 loyén <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>fordoirmi</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(si fordoirmi)</FONT> [v.pr.] Èn si nén dispierter a l'&nbsp;eure, å matén. rl a: [[Motî:rovyî|si rovyî]].</P> 1788 22783 2005-06-24T11:03:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiesse 1</B></FONT> [f.n.] raploû po s' amuzer et-z aveur do plaijhi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fiesse del [[Motî:pårotche|pårotche]]:</FONT> [[Motî:dicåce|dicåce]]. Etimolodjeye: latén <span>"festa"</span> (minme sinse). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fiesse</FONT>, fiêsse, fiasse; Pc &amp; Gm. fiète</span>. 1789 22784 2003-12-28T17:51:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>fiesse 2</B></FONT> [f.n.] cresse d'&nbsp;on toet. <I>Ene triclêye di coirbås k'&nbsp;volèt å raeze des fiesses Ramoenne a rispeus côps di ses toctants penas Ene poûssire di crouwesse colêye a les copetes</I> ([http://rifondou.walon.org/declerq-rif.html#coirbaus L. Declercq]). <span lang=fr>F. faîte.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">fiesse</FONT>. Pc. fiète. Coinrece Cinte &amp; Roman Payis. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"fastigium"</span> (minme sinse&nbsp;?).</P> 1790 53589 2006-04-02T15:25:04Z Pablo 5 loyén tchicter <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåler</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:cori|cori]] sins saveur la k' on va. <I>Les efants ont stî wåler dins les paxhis</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:trinner|trinner]], [[Motî:rôler|rôler]]. <span lang=fr>F. vagabonder, errer.</span> <B>2.</B> s' ocuper a des [[Motî:tchîtchêye|tchîtchêyes]]. <I>Pocwè k' i n' va nén å bwès al plaece di wåler tote djoû.</I> <I>I wåle a totès biestreyes.</I> rl a: [[Motî:buziker|buziker]], [[Motî:tchicter 1|tchicter]]. <span lang=fr>F. glandouiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>wâler, <FONT COLOR="#800080">wauler</FONT>, oler, ôler</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do flamind <span lang=nl>"wandelen"</span> (si pormoenner). Coinrece Roman Payis, Bote di Djivet, Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wålåd, wålåde</B></FONT> [o.f.n.] djin ki toûne les viyaedjes et k' est sins måjhon. <I>Ké planete les poûsse-t i, wålåds sins ertinance&nbsp;?</I> (L. Declercq). rl a: [[Motî:rôleu|rôleu]], [[Motî:rôlî|rôlî]], [[Motî:tchiminåd|tchiminåd]]. <span lang=fr>F. vagabond.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>wâlârd, <FONT COLOR="#800080">waulaud(e)</FONT></span>. Coinrece Payis d' Nivele. Etimolodjeye: viebe "wåler", cawete -åd, avou assaehance do flamind <span lang=nl>"wandelaar"</span> (roteu, pormoenneu). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>wålresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) ki wåle (ki dmeure a rén). <I>Dins tos les viyaedjes, vs avîz ene binde di wåleus k' estént astokés sol meur di l' eglijhe.</I> <span lang=fr>F. désoeuvré(e), inactif, ive, oisif, ive.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wålî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>wålresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> wåleu(se). <I>Va mode les vatches: ti n'&nbsp;vénrès nén fé do wålî e nosse måjhon, saiss, valet.</I> <span lang=fr>F. paresseux, se.</span> <B>2.</B> [[Motî:halcotî|halcotî]], halcotresse. <span lang=fr>F. bricoleur, mauvais travailleur.</span> 1791 22786 2003-12-28T23:51:51Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:wåler]] 1792 22787 2003-12-28T23:51:54Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:wåler]] 1793 22788 2003-12-28T23:52:01Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:wåler]] 1794 22789 2003-12-28T23:52:04Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:wåler]] 1795 22790 2003-12-28T23:52:05Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:wåler]] 1796 22791 2003-12-28T23:52:09Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:wåler]] 1797 65275 2006-06-26T06:09:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:1 jannewaori]] Li prumî d'&nbsp;[[djanvî]], c' est li prumî djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 364 djoûs (365 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1788]] - [[Londe]] ([[Inglutere]]): eplaidaedje do prumî limero del gazete “[[The Times]]”. * [[1959]] - [[Cuba]]: trionfe del revolucion [[Fidel Castro|castrisse]], [[Fulgencio Batista]] court evoye. * [[1977]] - [[Beldjike]]: [[grands rebanaedjes]]. * [[1993]] - [[Tchecoslovekeye]]: li payis, k' a 74 ans, n' egzistêye pus, dispårti e deus noveas payis: [[Tchekeye]] eyet [[Eslovakeye]]. * [[2002]] - [[Union Uropeyinne]]: l' [[euro]] divént l' seule manoye oficire po 12 Estats d' l' Union. * [[2003]] - [[Braezi]]: [[Lula Inácio da Silva]] divént prezidint do payis. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 di decimbe]] - [[31 di decimbe]] - [[2 d' djanvî]] - [[3 d' djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Januarie]] [[an:1 de chinero]] [[ar:1 يناير]] [[ast:1 de xineru]] [[be:1 студзеня]] [[bg:1 януари]] [[br:1añ Genver]] [[bs:1. januar]] [[ca:1 de gener]] [[ceb:Enero 1]] [[co:1 di ghjennaghju]] [[cs:1. leden]] [[csb:1 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 1]] [[cy:1 Ionawr]] [[da:1. januar]] [[de:1. Januar]] [[el:1 Ιανουαρίου]] [[en:January 1]] [[eo:1-a de januaro]] [[es:1 de enero]] [[et:1. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 1]] [[fa:۱ ژانویه]] [[fi:1. tammikuuta]] [[fo:1. januar]] [[fr:1er janvier]] [[fur:1 di Zenâr]] [[fy:1 jannewaris]] [[ga:1 Eanáir]] [[gl:1 de xaneiro]] [[he:1 בינואר]] [[hr:1. siječnja]] [[hu:Január 1]] [[ia:1 de januario]] [[id:1 Januari]] [[ie:1 januar]] [[ilo:Enero 1]] [[io:1 di januaro]] [[is:1. janúar]] [[it:1 gennaio]] [[ja:1月1日]] [[jv:1 Januari]] [[ka:1 იანვარი]] [[ko:1월 1일]] [[ku:1'ê rêbendanê]] [[la:1 Ianuarii]] [[lb:1. Januar]] [[lt:Sausio 1]] [[mk:1 јануари]] [[ml:ജനുവരി 1]] [[ms:1 Januari]] [[nap:1 'e jennaro]] [[nds-nl:1 jannewaori]] [[nl:1 januari]] [[nn:1. januar]] [[no:1. januar]] [[oc:1 de genièr]] [[os:1 январы]] [[pam:Eneru 1]] [[pl:1 stycznia]] [[pt:1 de Janeiro]] [[ro:1 ianuarie]] [[ru:1 января]] [[scn:1 di jinnaru]] [[sco:1 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 1.]] [[sh:1.1.]] [[simple:January 1]] [[sk:1. január]] [[sl:1. januar]] [[sq:1 Janar]] [[sr:1. јануар]] [[sv:1 januari]] [[te:జనవరి 1]] [[th:1 มกราคม]] [[tl:Enero 1]] [[tr:1 Ocak]] [[tt:1. Ğínwar]] [[uk:1 січня]] [[ur:1 جنوری]] [[vi:1 tháng 1]] [[war:Enero 1]] [[zh:1月1日]] 1798 65152 2006-06-24T20:23:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[djanvî]], c' est li 2inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 363 djoûs (364 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dimorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[31 di decimbe]] - [[1î d' djanvî]] - [[3 d' djanvî]] - [[4 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Januarie]] [[ar:2 يناير]] [[ast:2 de xineru]] [[be:2 студзеня]] [[bg:2 януари]] [[bs:2. januar]] [[ca:2 de gener]] [[ceb:Enero 2]] [[cs:2. leden]] [[csb:2 stëcznika]] [[cy:2 Ionawr]] [[da:2. januar]] [[de:2. Januar]] [[el:2 Ιανουαρίου]] [[en:January 2]] [[eo:2-a de januaro]] [[es:2 de enero]] [[et:2. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 2]] [[fi:2. tammikuuta]] [[fo:2. januar]] [[fr:2 janvier]] [[frp:2 janviér]] [[fur:2 di Zenâr]] [[fy:2 jannewaris]] [[gl:2 de xaneiro]] [[he:2 בינואר]] [[hr:2. siječnja]] [[hu:Január 2]] [[ia:2 de januario]] [[id:2 Januari]] [[ie:2 januar]] [[io:2 di januaro]] [[is:2. janúar]] [[it:2 gennaio]] [[ja:1月2日]] [[ka:2 იანვარი]] [[ko:1월 2일]] [[ku:2'ê rêbendanê]] [[la:2 Ianuarii]] [[lb:2. Januar]] [[lt:Sausio 2]] [[mk:2 јануари]] [[nap:2 'e jennaro]] [[nds:2. Januar]] [[nl:2 januari]] [[nn:2. januar]] [[no:2. januar]] [[oc:2 de genièr]] [[os:2 январы]] [[pl:2 stycznia]] [[pt:2 de Janeiro]] [[ro:2 ianuarie]] [[ru:2 января]] [[scn:2 di jinnaru]] [[sco:2 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 2.]] [[sh:2.1.]] [[simple:January 2]] [[sk:2. január]] [[sl:2. januar]] [[sr:2. јануар]] [[sv:2 januari]] [[th:2 มกราคม]] [[tl:Enero 2]] [[tr:2 Ocak]] [[tt:2. Ğínwar]] [[uk:2 січня]] [[vi:2 tháng 1]] [[zh:1月2日]] 1799 65206 2006-06-24T20:32:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[djanvî]], c' est li 3inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 362 djoûs (363 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' djanvî]] - [[2 d' djanvî]] - [[4 di djanvî]] - [[5 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Januarie]] [[an:3 de chinero]] [[ang:3 Æfterra Gēola]] [[ar:3 يناير]] [[ast:3 de xineru]] [[be:3 студзеня]] [[bg:3 януари]] [[bs:3. januar]] [[ca:3 de gener]] [[ceb:Enero 3]] [[co:3 di ghjennaghju]] [[cs:3. leden]] [[csb:3 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 3]] [[cy:3 Ionawr]] [[da:3. januar]] [[de:3. Januar]] [[el:3 Ιανουαρίου]] [[en:January 3]] [[eo:3-a de januaro]] [[es:3 de enero]] [[et:3. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 3]] [[fi:3. tammikuuta]] [[fo:3. januar]] [[fr:3 janvier]] [[frp:3 janviér]] [[fur:3 di Zenâr]] [[fy:3 jannewaris]] [[ga:3 Eanáir]] [[gl:3 de xaneiro]] [[he:3 בינואר]] [[hr:3. siječnja]] [[hu:Január 3]] [[ia:3 de januario]] [[id:3 Januari]] [[ie:3 januar]] [[io:3 di januaro]] [[is:3. janúar]] [[it:3 gennaio]] [[ja:1月3日]] [[jv:3 Januari]] [[ka:3 იანვარი]] [[ko:1월 3일]] [[ku:3'ê rêbendanê]] [[la:3 Ianuarii]] [[lb:3. Januar]] [[lt:Sausio 3]] [[mk:3 јануари]] [[nap:3 'e jennaro]] [[nl:3 januari]] [[nn:3. januar]] [[no:3. januar]] [[oc:3 de genièr]] [[os:3 январы]] [[pam:Eneru 3]] [[pl:3 stycznia]] [[pt:3 de Janeiro]] [[ro:3 ianuarie]] [[ru:3 января]] [[scn:3 di jinnaru]] [[sco:3 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 3.]] [[sh:3.1.]] [[simple:January 3]] [[sk:3. január]] [[sl:3. januar]] [[sq:3 Janar]] [[sr:3. јануар]] [[sv:3 januari]] [[th:3 มกราคม]] [[tl:Enero 3]] [[tr:3 Ocak]] [[tt:3. Ğínwar]] [[uk:3 січня]] [[war:Enero 3]] [[zh:1月3日]] 1800 22795 2003-12-29T00:50:40Z Pablo redjiblaedje #REDIRECT [[1î d' djanvî]] 1801 22796 2003-12-29T00:51:12Z Pablo redjiblaedje #REDIRECT [[2 d' djanvî]] 1802 22797 2003-12-29T00:51:32Z Pablo redjiblaedje #REDIRECT [[3 d' djanvî]] 1804 22799 2003-12-29T00:55:39Z Pablo redjiblaedje #REDIRECT [[22 d' decimbe]] 1805 22800 2003-12-29T00:55:57Z Pablo redjiblaedje #REDIRECT [[23 d' decimbe]] 1806 65216 2006-06-24T20:34:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[djanvî]], c' est li 4inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 361 djoûs (362 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' djanvî]] - [[3 d' djanvî]] - [[5 di djanvî]] - [[6 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Januarie]] [[an:4 de chinero]] [[ang:4 Æfterra Gēola]] [[ar:4 يناير]] [[ast:4 de xineru]] [[be:4 студзеня]] [[bg:4 януари]] [[bs:4. januar]] [[ca:4 de gener]] [[ceb:Enero 4]] [[co:4 di ghjennaghju]] [[cs:4. leden]] [[csb:4 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 4]] [[cy:4 Ionawr]] [[da:4. januar]] [[de:4. Januar]] [[el:4 Ιανουαρίου]] [[en:January 4]] [[eo:4-a de januaro]] [[es:4 de enero]] [[et:4. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 4]] [[fi:4. tammikuuta]] [[fo:4. januar]] [[fr:4 janvier]] [[frp:4 janviér]] [[fur:4 di Zenâr]] [[fy:4 jannewaris]] [[ga:4 Eanáir]] [[gl:4 de xaneiro]] [[he:4 בינואר]] [[hr:4. siječnja]] [[hu:Január 4]] [[ia:4 de januario]] [[id:4 Januari]] [[ie:4 januar]] [[io:4 di januaro]] [[is:4. janúar]] [[it:4 gennaio]] [[ja:1月4日]] [[jv:4 Januari]] [[ka:4 იანვარი]] [[ko:1월 4일]] [[ku:4'ê rêbendanê]] [[la:4 Ianuarii]] [[lb:4. Januar]] [[lt:Sausio 4]] [[mk:4 јануари]] [[ml:ജനുവരി 4]] [[ms:4 Januari]] [[nap:4 'e jennaro]] [[nl:4 januari]] [[nn:4. januar]] [[no:4. januar]] [[oc:4 de genièr]] [[os:4 январы]] [[pl:4 stycznia]] [[pt:4 de Janeiro]] [[ro:4 ianuarie]] [[ru:4 января]] [[scn:4 di jinnaru]] [[sco:4 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 4.]] [[sh:4.1.]] [[simple:January 4]] [[sk:4. január]] [[sl:4. januar]] [[sq:4 Janar]] [[sr:4. јануар]] [[sv:4 januari]] [[te:జనవరి 4]] [[th:4 มกราคม]] [[tl:Enero 4]] [[tr:4 Ocak]] [[tt:4. Ğínwar]] [[uk:4 січня]] [[vi:4 tháng 1]] [[zh:1月4日]] 1807 65220 2006-06-24T20:34:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[djanvî]], c' est li 5inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 360 djoûs (361 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' djanvî]] - [[4 di djanvî]] - [[6 di djanvî]] - [[7 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Januarie]] [[an:5 de chinero]] [[ang:5 Æfterra Gēola]] [[ar:5 يناير]] [[ast:5 de xineru]] [[be:5 студзеня]] [[bg:5 януари]] [[bs:5. januar]] [[ca:5 de gener]] [[ceb:Enero 5]] [[co:5 di ghjennaghju]] [[cs:5. leden]] [[csb:5 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 5]] [[cy:5 Ionawr]] [[da:5. januar]] [[de:5. Januar]] [[el:5 Ιανουαρίου]] [[en:January 5]] [[eo:5-a de januaro]] [[es:5 de enero]] [[et:5. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 5]] [[fi:5. tammikuuta]] [[fo:5. januar]] [[fr:5 janvier]] [[frp:5 janviér]] [[fur:5 di Zenâr]] [[fy:5 jannewaris]] [[ga:5 Eanáir]] [[gl:5 de xaneiro]] [[he:5 בינואר]] [[hr:5. siječnja]] [[hu:Január 5]] [[ia:5 de januario]] [[id:5 Januari]] [[ie:5 januar]] [[ilo:Enero 5]] [[io:5 di januaro]] [[is:5. janúar]] [[it:5 gennaio]] [[ja:1月5日]] [[jv:5 Januari]] [[ka:5 იანვარი]] [[ko:1월 5일]] [[ku:5'ê rêbendanê]] [[la:5 Ianuarii]] [[lb:5. Januar]] [[lt:Sausio 5]] [[mk:5 јануари]] [[ms:5 Januari]] [[nap:5 'e jennaro]] [[nds:5. Januar]] [[nl:5 januari]] [[nn:5. januar]] [[no:5. januar]] [[oc:5 de genièr]] [[pam:Eneru 5]] [[pl:5 stycznia]] [[pt:5 de Janeiro]] [[ro:5 ianuarie]] [[ru:5 января]] [[scn:5 di jinnaru]] [[sco:5 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 5.]] [[sh:5.1.]] [[simple:January 5]] [[sk:5. január]] [[sl:5. januar]] [[sq:5 Janar]] [[sr:5. јануар]] [[sv:5 januari]] [[te:జనవరి 5]] [[th:5 มกราคม]] [[tl:Enero 5]] [[tr:5 Ocak]] [[tt:5. Ğínwar]] [[uk:5 січня]] [[vi:5 tháng 1]] [[war:Enero 5]] [[zh:1月5日]] 1808 65225 2006-06-24T20:35:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[djanvî]], c' est li 6inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 359 djoûs (360 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoûs la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1939]] : [[Georges Ista]] === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 di djanvî]] - [[5 di djanvî]] - [[7 di djanvî]] - [[8 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Januarie]] [[an:6 de chinero]] [[ang:6 Æfterra Gēola]] [[ar:6 يناير]] [[ast:6 de xineru]] [[be:6 студзеня]] [[bg:6 януари]] [[bs:6. januar]] [[ca:6 de gener]] [[ceb:Enero 6]] [[co:6 di ghjennaghju]] [[cs:6. leden]] [[csb:6 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 6]] [[cy:6 Ionawr]] [[da:6. januar]] [[de:6. Januar]] [[el:6 Ιανουαρίου]] [[en:January 6]] [[eo:6-a de januaro]] [[es:6 de enero]] [[et:6. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 6]] [[fi:6. tammikuuta]] [[fo:6. januar]] [[fr:6 janvier]] [[frp:6 janviér]] [[fur:6 di Zenâr]] [[fy:6 jannewaris]] [[ga:6 Eanáir]] [[gl:6 de xaneiro]] [[he:6 בינואר]] [[hr:6. siječnja]] [[hu:Január 6]] [[ia:6 de januario]] [[id:6 Januari]] [[ie:6 januar]] [[ilo:Enero 6]] [[io:6 di januaro]] [[is:6. janúar]] [[it:6 gennaio]] [[ja:1月6日]] [[jv:6 Januari]] [[ka:6 იანვარი]] [[ko:1월 6일]] [[ku:6'ê rêbendanê]] [[la:6 Ianuarii]] [[lb:6. Januar]] [[lt:Sausio 6]] [[mk:6 јануари]] [[ms:6 Januari]] [[nap:6 'e jennaro]] [[nl:6 januari]] [[nn:6. januar]] [[no:6. januar]] [[oc:6 de genièr]] [[pam:Eneru 6]] [[pl:6 stycznia]] [[pt:6 de Janeiro]] [[ro:6 ianuarie]] [[ru:6 января]] [[scn:6 di jinnaru]] [[sco:6 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 6.]] [[sh:6.1.]] [[simple:January 6]] [[sk:6. január]] [[sl:6. januar]] [[sq:6 Janar]] [[sr:6. јануар]] [[sv:6 januari]] [[te:జనవరి 6]] [[th:6 มกราคม]] [[tl:Enero 6]] [[tr:6 Ocak]] [[tt:6. Ğínwar]] [[uk:6 січня]] [[vi:6 tháng 1]] [[war:Enero 6]] [[zh:1月6日]] 1809 65229 2006-06-24T20:36:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[djanvî]], c' est li 7inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 358 djoûs (359 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 di djanvî]] - [[6 di djanvî]] - [[8 di djanvî]] - [[9 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Januarie]] [[an:7 de chinero]] [[ang:7 Æfterra Gēola]] [[ar:7 يناير]] [[ast:7 de xineru]] [[be:7 студзеня]] [[bg:7 януари]] [[bs:7. januar]] [[ca:7 de gener]] [[ceb:Enero 7]] [[co:7 di ghjennaghju]] [[cs:7. leden]] [[csb:7 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 7]] [[cy:7 Ionawr]] [[da:7. januar]] [[de:7. Januar]] [[el:7 Ιανουαρίου]] [[en:January 7]] [[eo:7-a de januaro]] [[es:7 de enero]] [[et:7. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 7]] [[fi:7. tammikuuta]] [[fo:7. januar]] [[fr:7 janvier]] [[frp:7 janviér]] [[fur:7 di Zenâr]] [[fy:7 jannewaris]] [[ga:7 Eanáir]] [[gl:7 de xaneiro]] [[he:7 בינואר]] [[hr:7. siječnja]] [[hu:Január 7]] [[ia:7 de januario]] [[id:7 Januari]] [[ie:7 januar]] [[ilo:Enero 7]] [[io:7 di januaro]] [[is:7. janúar]] [[it:7 gennaio]] [[ja:1月7日]] [[jv:7 Januari]] [[ka:7 იანვარი]] [[ko:1월 7일]] [[ku:7'ê rêbendanê]] [[la:7 Ianuarii]] [[lb:7. Januar]] [[lt:Sausio 7]] [[mk:7 јануари]] [[ms:7 Januari]] [[nap:7 'e jennaro]] [[nl:7 januari]] [[nn:7. januar]] [[no:7. januar]] [[oc:7 de genièr]] [[pam:Eneru 7]] [[pl:7 stycznia]] [[pt:7 de Janeiro]] [[ro:7 ianuarie]] [[ru:7 января]] [[scn:7 di jinnaru]] [[sco:7 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 7.]] [[sh:7.1.]] [[simple:January 7]] [[sk:7. január]] [[sl:7. januar]] [[sq:7 Janar]] [[sr:7. јануар]] [[sv:7 januari]] [[te:జనవరి 7]] [[th:7 มกราคม]] [[tl:Enero 7]] [[tr:7 Ocak]] [[tt:7. Ğínwar]] [[uk:7 січня]] [[vi:7 tháng 1]] [[war:Enero 7]] [[zh:1月7日]] 1810 65234 2006-06-24T20:37:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[djanvî]], c' est li 8inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 357 djoûs (358 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1928]] : [[Georges Smal]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[6 di djanvî]] - [[7 di djanvî]] - [[9 di djanvî]] - [[10 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Januarie]] [[an:8 de chinero]] [[ang:8 Æfterra Gēola]] [[ar:8 يناير]] [[ast:8 de xineru]] [[be:8 студзеня]] [[bg:8 януари]] [[br:8 Genver]] [[bs:8. januar]] [[ca:8 de gener]] [[ceb:Enero 8]] [[co:8 di ghjennaghju]] [[cs:8. leden]] [[csb:8 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 8]] [[cy:8 Ionawr]] [[da:8. januar]] [[de:8. Januar]] [[el:8 Ιανουαρίου]] [[en:January 8]] [[eo:8-a de januaro]] [[es:8 de enero]] [[et:8. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 8]] [[fi:8. tammikuuta]] [[fo:8. januar]] [[fr:8 janvier]] [[frp:8 janviér]] [[fur:8 di Zenâr]] [[fy:8 jannewaris]] [[ga:8 Eanáir]] [[gl:8 de xaneiro]] [[he:8 בינואר]] [[hr:8. siječnja]] [[hu:Január 8]] [[ia:8 de januario]] [[id:8 Januari]] [[ie:8 januar]] [[io:8 di januaro]] [[is:8. janúar]] [[it:8 gennaio]] [[ja:1月8日]] [[jv:8 Januari]] [[ka:8 იანვარი]] [[ko:1월 8일]] [[ku:8'ê rêbendanê]] [[la:8 Ianuarii]] [[lb:8. Januar]] [[lt:Sausio 8]] [[mk:8 јануари]] [[ms:8 Januari]] [[nap:8 'e jennaro]] [[nl:8 januari]] [[nn:8. januar]] [[no:8. januar]] [[oc:8 de genièr]] [[pam:Eneru 8]] [[pl:8 stycznia]] [[pt:8 de Janeiro]] [[ro:8 ianuarie]] [[ru:8 января]] [[scn:8 di jinnaru]] [[sco:8 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 8.]] [[sh:8.1.]] [[simple:January 8]] [[sk:8. január]] [[sl:8. januar]] [[sq:8 Janar]] [[sr:8. јануар]] [[sv:8 januari]] [[te:జనవరి 8]] [[th:8 มกราคม]] [[tl:Enero 8]] [[tr:8 Ocak]] [[tt:8. Ğínwar]] [[uk:8 січня]] [[vi:8 tháng 1]] [[war:Enero 8]] [[zh:1月8日]] 1811 65238 2006-06-24T20:38:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[djanvî]], c' est li 9inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 356 djoûs (357 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[7 di djanvî]] - [[8 di djanvî]] - [[10 di djanvî]] - [[11 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Januarie]] [[an:9 de chinero]] [[ang:9 Æfterra Gēola]] [[ar:9 يناير]] [[ast:9 de xineru]] [[be:9 студзеня]] [[bg:9 януари]] [[bs:9. januar]] [[ca:9 de gener]] [[ceb:Enero 9]] [[co:9 di ghjennaghju]] [[cs:9. leden]] [[csb:9 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 9]] [[cy:9 Ionawr]] [[da:9. januar]] [[de:9. Januar]] [[el:9 Ιανουαρίου]] [[en:January 9]] [[eo:9-a de januaro]] [[es:9 de enero]] [[et:9. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 9]] [[fi:9. tammikuuta]] [[fo:9. januar]] [[fr:9 janvier]] [[frp:9 janviér]] [[fur:9 di Zenâr]] [[fy:9 jannewaris]] [[ga:9 Eanáir]] [[gl:9 de xaneiro]] [[he:9 בינואר]] [[hr:9. siječnja]] [[hu:Január 9]] [[ia:9 de januario]] [[id:9 Januari]] [[ie:9 januar]] [[ilo:Enero 9]] [[io:9 di januaro]] [[is:9. janúar]] [[it:9 gennaio]] [[ja:1月9日]] [[jv:9 Januari]] [[ka:9 იანვარი]] [[ko:1월 9일]] [[ku:9'ê rêbendanê]] [[la:9 Ianuarii]] [[lb:9. Januar]] [[lt:Sausio 9]] [[mk:9 јануари]] [[ms:9 Januari]] [[nap:9 'e jennaro]] [[nl:9 januari]] [[nn:9. januar]] [[no:9. januar]] [[oc:9 de genièr]] [[os:9 январы]] [[pam:Eneru 9]] [[pl:9 stycznia]] [[pt:9 de Janeiro]] [[ro:9 ianuarie]] [[ru:9 января]] [[scn:9 di jinnaru]] [[sco:9 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 9.]] [[sh:9.1.]] [[simple:January 9]] [[sk:9. január]] [[sl:9. januar]] [[sq:9 Janar]] [[sr:9. јануар]] [[sv:9 januari]] [[te:జనవరి 9]] [[th:9 มกราคม]] [[tl:Enero 9]] [[tr:9 Ocak]] [[tt:9. Ğínwar]] [[uk:9 січня]] [[vi:9 tháng 1]] [[war:Enero 9]] [[zh:1月9日]] 1812 65102 2006-06-24T20:15:30Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[djanvî]], c' est li 10inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 355 djoûs (356 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 di djanvî]] - [[9 di djanvî]] - [[11 di djanvî]] - [[12 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Januarie]] [[an:10 de chinero]] [[ang:10 Æfterra Gēola]] [[ar:10 يناير]] [[ast:10 de xineru]] [[be:10 студзеня]] [[bg:10 януари]] [[bs:10. januar]] [[ca:10 de gener]] [[ceb:Enero 10]] [[co:10 di ghjennaghju]] [[cs:10. leden]] [[csb:10 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 10]] [[cy:10 Ionawr]] [[da:10. januar]] [[de:10. Januar]] [[el:10 Ιανουαρίου]] [[en:January 10]] [[eo:10-a de januaro]] [[es:10 de enero]] [[et:10. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 10]] [[fi:10. tammikuuta]] [[fo:10. januar]] [[fr:10 janvier]] [[frp:10 janviér]] [[fur:10 di Zenâr]] [[fy:10 jannewaris]] [[ga:10 Eanáir]] [[gl:10 de xaneiro]] [[he:10 בינואר]] [[hr:10. siječnja]] [[hu:Január 10]] [[ia:10 de januario]] [[id:10 Januari]] [[ie:10 januar]] [[io:10 di januaro]] [[is:10. janúar]] [[it:10 gennaio]] [[ja:1月10日]] [[jv:10 Januari]] [[ka:10 იანვარი]] [[ko:1월 10일]] [[ku:10'ê rêbendanê]] [[la:10 Ianuarii]] [[lb:10. Januar]] [[lt:Sausio 10]] [[mk:10 јануари]] [[ml:ജനുവരി 10]] [[ms:10 Januari]] [[nap:10 'e jennaro]] [[nl:10 januari]] [[nn:10. januar]] [[no:10. januar]] [[oc:10 de genièr]] [[os:10 январы]] [[pl:10 stycznia]] [[pt:10 de Janeiro]] [[ro:10 ianuarie]] [[ru:10 января]] [[scn:10 di jinnaru]] [[sco:10 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 10.]] [[sh:10.1.]] [[simple:January 10]] [[sk:10. január]] [[sl:10. januar]] [[sq:10 Janar]] [[sr:10. јануар]] [[sv:10 januari]] [[te:జనవరి 10]] [[th:10 มกราคม]] [[tl:Enero 10]] [[tr:10 Ocak]] [[tt:10. Ğínwar]] [[uk:10 січня]] [[vi:10 tháng 1]] [[zh:1月10日]] 1813 65205 2006-06-24T20:32:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[fevrî]] n'&nbsp;egzistêye k'&nbsp;ezès [[anêye bizete|anêyes bizetes]], la k'&nbsp;il end est li 60inme djoû, avou 306 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. I gn a-st ossu yeu, pa troes côps, el [[Suwede]]-[[Finlande]] e [[1712]] ey e l'&nbsp;[[Union Sovietike]] e [[1930]] eyet [[1931]], on bizåre ''[[30 di fevrî]]''. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[27 di fevrî]] - [[28 di fevrî]] - [[1î d' måss]] - [[2 d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Februarie]] [[an:29 de frebero]] [[ar:29 فبراير]] [[ast:29 de febreru]] [[be:29 лютага]] [[bg:29 февруари]] [[bs:29. februar]] [[ca:29 de febrer]] [[co:29 frivaghju]] [[cs:29. únor]] [[csb:29 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 29]] [[cy:29 Chwefror]] [[da:29. februar]] [[de:29. Februar]] [[el:29 Φεβρουαρίου]] [[en:February 29]] [[eo:29-a de februaro]] [[es:29 de febrero]] [[et:29. veebruar]] [[eu:Otsailaren 29]] [[fi:29. helmikuuta]] [[fo:29. februar]] [[fr:29 février]] [[frp:29 fevriér]] [[fur:29 di Fevrâr]] [[fy:29 febrewaris]] [[ga:29 Feabhra]] [[gl:29 de febreiro]] [[he:29 בפברואר]] [[hr:29. veljače]] [[hu:Február 29]] [[ia:29 de februario]] [[id:29 Februari]] [[io:29 di februaro]] [[is:29. febrúar]] [[it:29 febbraio]] [[ja:2月29日]] [[jv:29 Februari]] [[ka:29 თებერვალი]] [[ko:2월 29일]] [[ku:29'ê reşemiyê]] [[lb:29. Februar]] [[lt:Vasario 29]] [[mk:29 февруари]] [[ms:29 Februari]] [[nap:29 'e frevaro]] [[nl:29 februari]] [[nn:29. februar]] [[no:29. februar]] [[oc:29 de febrièr]] [[os:29 февралы]] [[pl:29 lutego]] [[pt:29 de Fevereiro]] [[ro:29 februarie]] [[ru:29 февраля]] [[scn:29 di frivaru]] [[sco:29 Februar]] [[se:Guovvamánu 29.]] [[simple:February 29]] [[sk:29. február]] [[sl:29. februar]] [[sq:29 Shkurt]] [[sr:29. фебруар]] [[sv:29 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 29]] [[th:29 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 29]] [[tr:29 Şubat]] [[tt:29. Febräl]] [[uk:29 лютого]] [[vi:29 tháng 2]] [[zh:2月29日]] 1814 65010 2006-06-24T19:58:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[måss]], c' est li 60inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 61inme po ls anêyes bizetes), avou 305 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 di fevrî]] - [[29 di fevrî]] - [[2 d' måss]] - [[3 d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Maart]] [[an:1 de marzo]] [[ar:1 مارس]] [[ast:1 de marzu]] [[be:1 сакавіка]] [[bg:1 март]] [[br:1añ Meurzh]] [[bs:1. mart]] [[ca:1 de març]] [[ceb:Marso 1]] [[co:1 di marzu]] [[cs:1. březen]] [[csb:1 strumiannika]] [[cv:Пуш, 1]] [[cy:1 Mawrth]] [[da:1. marts]] [[de:1. März]] [[el:1 Μαρτίου]] [[en:March 1]] [[eo:1-a de marto]] [[es:1 de marzo]] [[et:1. märts]] [[eu:Martxoaren 1]] [[fi:1. maaliskuuta]] [[fo:1. mars]] [[fr:1er mars]] [[fur:1 di Març]] [[fy:1 maart]] [[ga:1 Márta]] [[gl:1 de marzo]] [[he:1 במרץ]] [[hr:1. ožujka]] [[hu:Március 1]] [[ia:1 de martio]] [[id:1 Maret]] [[ie:1 marte]] [[io:1 di marto]] [[is:1. mars]] [[it:1 marzo]] [[ja:3月1日]] [[jv:1 Maret]] [[ka:1 მარტი]] [[ko:3월 1일]] [[ku:1'ê adarê]] [[la:1 Martii]] [[lb:1. Mäerz]] [[li:1 miert]] [[lt:Kovo 1]] [[mk:1 март]] [[ms:1 Mac]] [[nl:1 maart]] [[nn:1. mars]] [[no:1. mars]] [[oc:1 de març]] [[os:1 мартъийы]] [[pam:Marsu 1]] [[pl:1 marca]] [[pt:1 de Março]] [[ro:1 martie]] [[ru:1 марта]] [[scn:1 di marzu]] [[sco:1 Mairch]] [[se:Njukčamánu 1.]] [[simple:March 1]] [[sk:1. marec]] [[sl:1. marec]] [[sq:1 Mars]] [[sr:1. март]] [[sv:1 mars]] [[te:మార్చి 1]] [[th:1 มีนาคม]] [[tl:Marso 1]] [[tr:1 Mart]] [[tt:1. Mart]] [[uk:1 березня]] [[vi:1 tháng 3]] [[war:Marso 1]] [[zh:3月1日]] 1815 22810 2003-12-29T01:23:55Z Pablo #REDIRECT [[1î d' måss]] 1816 65200 2006-06-24T20:31:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[fevrî]], c' est li 59inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 306 djoûs (307 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[26 di fevrî]] - [[27 di fevrî]] - [[29 di fevrî]] - [[1î d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Februarie]] [[an:28 de frebero]] [[ar:28 فبراير]] [[ast:28 de febreru]] [[be:28 лютага]] [[bg:28 февруари]] [[bs:28. februar]] [[ca:28 de febrer]] [[ceb:Pebrero 28]] [[co:28 frivaghju]] [[cs:28. únor]] [[csb:28 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 28]] [[cy:28 Chwefror]] [[da:28. februar]] [[de:28. Februar]] [[el:28 Φεβρουαρίου]] [[en:February 28]] [[eo:28-a de februaro]] [[es:28 de febrero]] [[et:28. veebruar]] [[eu:Otsailaren 28]] [[fi:28. helmikuuta]] [[fo:28. februar]] [[fr:28 février]] [[frp:28 fevriér]] [[fur:28 di Fevrâr]] [[fy:28 febrewaris]] [[ga:28 Feabhra]] [[gl:28 de febreiro]] [[he:28 בפברואר]] [[hr:28. veljače]] [[hu:Február 28]] [[ia:28 de februario]] [[id:28 Februari]] [[ilo:Febrero 28]] [[io:28 di februaro]] [[is:28. febrúar]] [[it:28 febbraio]] [[ja:2月28日]] [[jv:28 Februari]] [[ka:28 თებერვალი]] [[ko:2월 28일]] [[ku:28'ê reşemiyê]] [[lb:28. Februar]] [[lt:Vasario 28]] [[mk:28 февруари]] [[ms:28 Februari]] [[nap:28 'e frevaro]] [[nl:28 februari]] [[nn:28. februar]] [[no:28. februar]] [[oc:28 de febrièr]] [[os:28 февралы]] [[pam:Pebreru 28]] [[pl:28 lutego]] [[pt:28 de Fevereiro]] [[ro:28 februarie]] [[ru:28 февраля]] [[scn:28 di frivaru]] [[sco:28 Februar]] [[se:Guovvamánu 28.]] [[simple:February 28]] [[sk:28. február]] [[sl:28. februar]] [[sq:28 Shkurt]] [[sr:28. фебруар]] [[sv:28 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 28]] [[th:28 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 28]] [[tr:28 Şubat]] [[tt:28. Febräl]] [[uk:28 лютого]] [[vi:28 tháng 2]] [[war:Pebrero 28]] [[zh:2月28日]] 1817 62276 2006-06-18T14:11:53Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: frp, nds-nl [[categoreye:cronolodjeye|Mass]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | '''måss''' | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' måss|1î]]|[[2 d' måss|2]]|[[3 d' måss|3]]|[[4 di måss|4]]|[[5 di måss|5]]|[[6 di måss|6]]|[[7 di måss|7]]|[[8 di måss|8]]|[[9 di måss|9]]|[[10 di måss|10]]|[[11 di måss|11]]|[[12 di måss|12]]|[[13 di måss|13]]|[[14 di måss|14]]|[[15 di måss|15]]|[[16 di måss|16]]|[[17 di måss|17]]|[[18 di måss|18]]|[[19 di måss|19]]|[[20 d' måss|20]]|[[21 di måss|21]]|[[22 d' måss|22]]|[[23 d' måss|23]]|[[24 di måss|24]]|[[25 di måss|25]]|[[26 di måss|26]]|[[27 di måss|27]]|[[28 di måss|28]]|[[29 di måss|29]]|[[30 di måss|30]]|[[31 di måss|31]]</center> ---- '''Måss''' est li troejhinme moes do [[calindrî grigoryin]], c'&nbsp;est ossu li prumî moes do [[prétins]]. Si no vént di ''Martius'' ([[Måss (diu)|Måss]]), li [[mitolodjeye rominne|diu romin]] del guere. Fiesses do moes d'&nbsp;måss: * Des anêyes k'&nbsp;i gn a, li fiesse di [[Påke]] (li date est candjante, inte li [[22 d' måss]] eyet li [[25 d' avri]]. ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Maart]] [[an:Marzo]] [[ang:Hrēþmōnaþ]] [[ar:مارس]] [[ast:Marzu]] [[be:Сакавік]] [[bg:Март]] [[br:Meurzh]] [[bs:Mart]] [[ca:Març]] [[cs:Březen]] [[csb:Strumiannik]] [[cv:Пуш]] [[cy:Mawrth]] [[da:Marts]] [[de:März]] [[el:Μάρτιος]] [[en:March]] [[eo:Marto]] [[es:Marzo]] [[et:Märts]] [[eu:Martxo]] [[fa:مارس]] [[fi:Maaliskuu]] [[fo:Mars]] [[fr:Mars (mois)]] [[frp:Mârs (mês)]] [[fur:Març]] [[fy:Maart]] [[ga:Márta]] [[gl:Marzo]] [[he:מרץ]] [[hr:Ožujak]] [[hu:Március]] [[ia:Martio]] [[id:Maret]] [[ie:Marte]] [[ilo:Marso]] [[io:Marto]] [[is:Mars (mánuður)]] [[it:Marzo]] [[ja:3月]] [[jv:Maret]] [[ka:მარტი]] [[kn:ಮಾರ್ಚಿ]] [[ko:3월]] [[ku:Adar]] [[kw:Mys Merth]] [[la:Martius]] [[lb:Mäerz]] [[li:Miert]] [[lt:Kovas]] [[lv:Marts]] [[mi:Poutū-te-rangi]] [[mr:मार्च]] [[ms:Mac]] [[nap:Màrzo]] [[nds-nl:Meert]] [[nl:Maart]] [[nn:Månaden mars]] [[no:Mars]] [[oc:Març]] [[pl:Marzec]] [[pt:Março]] [[ro:Martie]] [[ru:Март]] [[sc:Martzu]] [[scn:Marzu]] [[sco:Mairch]] [[se:Njukčamánnu]] [[simple:March]] [[sk:Marec]] [[sl:Marec]] [[sq:Marsi (muaj)]] [[sr:Март]] [[su:Maret]] [[sv:Mars]] [[ta:மார்ச்]] [[th:มีนาคม]] [[tl:Marso]] [[tpi:Mas]] [[tr:Mart]] [[tt:Mart]] [[uk:Березень]] [[ur:مارچ]] [[vi:Tháng ba]] [[vo:Mäzul]] [[zh:3月]] 1818 62164 2006-06-16T23:13:20Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | '''avri''' | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' avri|1î]]|[[2 d' avri|2]]|[[3 d' avri|3]]|[[4 d' avri|4]]|[[5 d' avri|5]]|[[6 d' avri|6]]|[[7 d' avri|7]]|[[8 d' avri|8]]|[[9 d' avri|9]]|[[10 d' avri|10]]|[[11 d' avri|11]]|[[12 d' avri|12]]|[[13 d' avri|13]]|[[14 d' avri|14]]|[[15 d' avri|15]]|[[16 d' avri|16]]|[[17 d' avri|17]]|[[18 d' avri|18]]|[[19 d' avri|19]]|[[20 d' avri|20]]|[[21 d' avri|21]]|[[22 d' avri|22]]|[[23 d' avri|23]]|[[24 d' avri|24]]|[[25 d' avri|25]]|[[26 d' avri|26]]|[[27 d' avri|27]]|[[28 d' avri|28]]|[[29 d' avri|29]]|[[30 d' avri|30]]</center> ---- Li '''moes d' avri''', c' est li cwatrinme moes do [[calindrî grigoryin]], et k' est 30 djoûs long. Si no vénreut do latén ''Avrilis'' (no del deyesse [[Afrodite]]), ou ''aperire'' (drovi), la ki c'&nbsp;esteut dvant l'&nbsp;[[calindrî djulyin]] li prumî moes d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. Li moes d' avri est tot etir e [[bontins]]. ''Po des ratourneures sol moes d' avri e walon, alez s' vey e [[Motî:avri|splitchant motî]].'' == Fiesses do moes d'&nbsp;avri == * li [[1î d' avri|prumî]] do moes c'&nbsp;est l'&nbsp;djoû des [[pexhon d' avri|pexhons d' avri]]. * Des anêyes k'&nbsp;i gn a, li fiesse di [[Påke]] (li date est candjante, inte li [[22 d' måss]] eyet li [[25 d' avri]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/moes_avri.html Pådje des scrijhaedjes e walon sol moes d' avri e l' Aberteke] ---- Dipus d' racsegnes sol [[Calindrî]] | sol [[Calindrî grigoryin]] | so les [[366 djoûs]] d' l' anêye [[af:April]] [[an:Abril]] [[ang:Ēastermōnaþ]] [[ar:إبريل]] [[ast:Abril]] [[be:Красавік]] [[bg:Април]] [[br:Ebrel]] [[bs:April]] [[ca:Abril]] [[cs:Duben]] [[csb:Łżëkwiôt]] [[cv:Ака]] [[cy:Ebrill]] [[da:April]] [[de:April]] [[el:Απρίλιος]] [[en:April]] [[eo:Aprilo]] [[es:Abril]] [[et:Aprill]] [[eu:Apiril]] [[fa:آوریل]] [[fi:Huhtikuu]] [[fo:Apríl]] [[fr:Avril]] [[fur:Avrîl]] [[fy:April]] [[ga:Aibreán]] [[gl:Abril]] [[he:אפריל]] [[hr:Travanj]] [[hu:Április]] [[ia:April]] [[id:April]] [[ie:April]] [[ilo:Abril]] [[io:Aprilo]] [[is:Apríl]] [[it:Aprile]] [[ja:4月]] [[jv:April]] [[ka:აპრილი]] [[kn:ಎಪ್ರಿಲ್]] [[ko:4월]] [[ku:Avrêl]] [[kw:Mys Ebrel]] [[la:Aprilis]] [[lb:Abrëll]] [[li:April]] [[lt:Balandis]] [[lv:Aprīlis]] [[mi:Paenga-whāwhā]] [[mr:एप्रिल]] [[ms:April]] [[nap:Abbrile]] [[nl:April]] [[nn:April]] [[no:April]] [[nrm:Avri]] [[oc:Abril]] [[pl:Kwiecień]] [[pt:Abril]] [[ro:Aprilie]] [[ru:Апрель]] [[scn:Aprili]] [[sco:Aprile]] [[se:Cuoŋománnu]] [[simple:April]] [[sk:Apríl]] [[sl:April]] [[sq:Prilli]] [[sr:Април]] [[sv:April]] [[ta:ஏப்ரல்]] [[te:ఏప్రిల్]] [[th:เมษายน]] [[tl:Abril]] [[tpi:Epril]] [[tr:Nisan]] [[tt:Äpril]] [[uk:Квітень]] [[ur:اپريل]] [[vi:Tháng tư]] [[vo:Prilul]] [[zh:4月]] 1819 64969 2006-06-24T19:51:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 222inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 223inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 143 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1678]]: sinaedje del [[Påye di Nîmegue]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 d' awousse]] - [[9 d' awousse]] - [[11 d' awousse]] - [[12 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Augustus]] [[an:10 d'agosto]] [[ar:10 أغسطس]] [[ast:10 d'agostu]] [[be:10 жніўня]] [[bg:10 август]] [[bs:10. august]] [[ca:10 d'agost]] [[ceb:Agosto 10]] [[co:10 d'aostu]] [[cs:10. srpen]] [[csb:10 zélnika]] [[cv:Çурла, 10]] [[cy:10 Awst]] [[da:10. august]] [[de:10. August]] [[el:10 Αυγούστου]] [[en:August 10]] [[eo:10-a de aŭgusto]] [[es:10 de agosto]] [[et:10. august]] [[eu:Abuztuaren 10]] [[fi:10. elokuuta]] [[fo:10. august]] [[fr:10 août]] [[frp:10 oût]] [[fur:10 di Avost]] [[fy:10 augustus]] [[ga:10 Lúnasa]] [[gl:10 de agosto]] [[he:10 באוגוסט]] [[hr:10. kolovoza]] [[hu:Augusztus 10]] [[ia:10 de augusto]] [[id:10 Agustus]] [[ie:10 august]] [[ilo:Agosto 10]] [[io:10 di agosto]] [[is:10. ágúst]] [[it:10 agosto]] [[ja:8月10日]] [[jv:10 Agustus]] [[ka:10 აგვისტო]] [[ko:8월 10일]] [[ku:10'ê gelawêjê]] [[lb:10. August]] [[li:10 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 10]] [[mk:10 август]] [[ms:10 Ogos]] [[nap:10 'e aùsto]] [[nl:10 augustus]] [[nn:10. august]] [[no:10. august]] [[oc:10 d'agost]] [[pam:Agostu 10]] [[pl:10 sierpnia]] [[pt:10 de Agosto]] [[ro:10 august]] [[ru:10 августа]] [[scn:10 di austu]] [[sco:10 August]] [[simple:August 10]] [[sk:10. august]] [[sl:10. avgust]] [[sq:10 Gusht]] [[sr:10. август]] [[sv:10 augusti]] [[te:ఆగష్టు 10]] [[th:10 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 10]] [[tr:10 Ağustos]] [[tt:10. August]] [[uk:10 серпня]] [[vi:10 tháng 8]] [[war:Agosto 10]] [[zh:8月10日]] 1820 64980 2006-06-24T19:53:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 225inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 226inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 140 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 d' awousse]] - [[12 d' awousse]] - [[14 d' awousse]] - [[15 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Augustus]] [[an:13 d'agosto]] [[ar:13 أغسطس]] [[ast:13 d'agostu]] [[be:13 жніўня]] [[bg:13 август]] [[bs:13. august]] [[ca:13 d'agost]] [[ceb:Agosto 13]] [[co:13 d'aostu]] [[cs:13. srpen]] [[csb:13 zélnika]] [[cv:Çурла, 13]] [[cy:13 Awst]] [[da:13. august]] [[de:13. August]] [[el:13 Αυγούστου]] [[en:August 13]] [[eo:13-a de aŭgusto]] [[es:13 de agosto]] [[et:13. august]] [[eu:Abuztuaren 13]] [[fi:13. elokuuta]] [[fo:13. august]] [[fr:13 août]] [[frp:13 oût]] [[fur:13 di Avost]] [[fy:13 augustus]] [[ga:13 Lúnasa]] [[gl:13 de agosto]] [[he:13 באוגוסט]] [[hr:13. kolovoza]] [[hu:Augusztus 13]] [[ia:13 de augusto]] [[id:13 Agustus]] [[ie:13 august]] [[io:13 di agosto]] [[is:13. ágúst]] [[it:13 agosto]] [[ja:8月13日]] [[jv:13 Agustus]] [[ka:13 აგვისტო]] [[ko:8월 13일]] [[ku:13'ê gelawêjê]] [[lb:13. August]] [[li:13 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 13]] [[mk:13 август]] [[ms:13 Ogos]] [[nap:13 'e aùsto]] [[nl:13 augustus]] [[nn:13. august]] [[no:13. august]] [[oc:13 d'agost]] [[pam:Agostu 13]] [[pl:13 sierpnia]] [[pt:13 de Agosto]] [[ro:13 august]] [[ru:13 августа]] [[scn:13 di austu]] [[sco:13 August]] [[simple:August 13]] [[sk:13. august]] [[sl:13. avgust]] [[sq:13 Gusht]] [[sr:13. август]] [[sv:13 augusti]] [[te:ఆగష్టు 13]] [[th:13 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 13]] [[tr:13 Ağustos]] [[tt:13. August]] [[uk:13 серпня]] [[vi:13 tháng 8]] [[war:Agosto 13]] [[zh:8月13日]] 1821 64984 2006-06-24T19:53:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 226inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 227inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 139 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[12 d' awousse]] - [[13 d' awousse]] - [[15 d' awousse]] - [[16 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Augustus]] [[an:14 d'agosto]] [[ar:14 أغسطس]] [[ast:14 d'agostu]] [[be:14 жніўня]] [[bg:14 август]] [[bs:14. august]] [[ca:14 d'agost]] [[ceb:Agosto 14]] [[co:14 d'aostu]] [[cs:14. srpen]] [[csb:14 zélnika]] [[cv:Çурла, 14]] [[cy:14 Awst]] [[da:14. august]] [[de:14. August]] [[el:14 Αυγούστου]] [[en:August 14]] [[eo:14-a de aŭgusto]] [[es:14 de agosto]] [[et:14. august]] [[eu:Abuztuaren 14]] [[fi:14. elokuuta]] [[fo:14. august]] [[fr:14 août]] [[frp:14 oût]] [[fur:14 di Avost]] [[fy:14 augustus]] [[ga:14 Lúnasa]] [[gl:14 de agosto]] [[he:14 באוגוסט]] [[hr:14. kolovoza]] [[hu:Augusztus 14]] [[ia:14 de augusto]] [[id:14 Agustus]] [[ie:14 august]] [[io:14 di agosto]] [[is:14. ágúst]] [[it:14 agosto]] [[ja:8月14日]] [[jv:14 Agustus]] [[ka:14 აგვისტო]] [[ko:8월 14일]] [[ku:14'ê gelawêjê]] [[lb:14. August]] [[li:14 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 14]] [[mk:14 август]] [[ms:14 Ogos]] [[nap:14 'e aùsto]] [[nl:14 augustus]] [[nn:14. august]] [[no:14. august]] [[oc:14 d'agost]] [[pam:Agostu 14]] [[pl:14 sierpnia]] [[pt:14 de Agosto]] [[ro:14 august]] [[ru:14 августа]] [[scn:14 di austu]] [[sco:14 August]] [[simple:August 14]] [[sk:14. august]] [[sl:14. avgust]] [[sq:14 Gusht]] [[sr:14. август]] [[sv:14 augusti]] [[te:ఆగష్టు 14]] [[th:14 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 14]] [[tr:14 Ağustos]] [[tt:14. August]] [[uk:14 серпня]] [[ur:14 اگست]] [[vi:14 tháng 8]] [[war:Agosto 14]] [[zh:8月14日]] 1822 64928 2006-06-24T19:29:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 298inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 299inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 67 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[23 d' octôbe]] - [[24 d' octôbe]] - [[26 d' octôbe]] - [[27 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Oktober]] [[an:25 d'otubre]] [[ar:25 أكتوبر]] [[ast:25 d'ochobre]] [[be:25 кастрычніка]] [[bg:25 октомври]] [[bs:25. oktobar]] [[ca:25 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 25]] [[co:25 uttrovi]] [[cs:25. říjen]] [[csb:25 rujana]] [[cv:Юпа, 25]] [[cy:25 Hydref]] [[da:25. oktober]] [[de:25. Oktober]] [[el:25 Οκτωβρίου]] [[en:October 25]] [[eo:25-a de oktobro]] [[es:25 de octubre]] [[et:25. oktoober]] [[eu:Urriaren 25]] [[fi:25. lokakuuta]] [[fo:25. oktober]] [[fr:25 octobre]] [[fur:25 di Otubar]] [[fy:25 oktober]] [[ga:25 Deireadh Fómhair]] [[gl:25 de outubro]] [[he:25 באוקטובר]] [[hr:25. listopada]] [[hu:Október 25]] [[ia:25 de octobre]] [[id:25 Oktober]] [[io:25 di oktobro]] [[is:25. október]] [[it:25 ottobre]] [[ja:10月25日]] [[jv:25 Oktober]] [[ka:25 ოქტომბერი]] [[ko:10월 25일]] [[ku:25'ê kewçêrê]] [[lb:25. Oktober]] [[lt:Spalio 25]] [[mk:25 октомври]] [[ms:25 Oktober]] [[nap:25 'e ottovre]] [[nl:25 oktober]] [[nn:25. oktober]] [[no:25. oktober]] [[oc:25 d'octobre]] [[pl:25 października]] [[pt:25 de Outubro]] [[ro:25 octombrie]] [[ru:25 октября]] [[scn:25 di uttùviru]] [[sco:25 October]] [[se:Golggotmánu 25.]] [[simple:October 25]] [[sk:25. október]] [[sl:25. oktober]] [[sq:25 Tetor]] [[sr:25. октобар]] [[sv:25 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 25]] [[th:25 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 25]] [[tr:25 Ekim]] [[tt:25. Öktäber]] [[uk:25 жовтня]] [[vi:25 tháng 10]] [[war:Oktubre 25]] [[zh:10月25日]] 1823 64930 2006-06-24T19:29:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 299inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 300inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 66 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[24 d' octôbe]] - [[25 d' octôbe]] - [[27 d' octôbe]] - [[28 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Oktober]] [[an:26 d'otubre]] [[ang:26 Winterfylleþ]] [[ar:26 أكتوبر]] [[ast:26 d'ochobre]] [[be:26 кастрычніка]] [[bg:26 октомври]] [[bs:26. oktobar]] [[ca:26 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 26]] [[co:26 uttrovi]] [[cs:26. říjen]] [[csb:26 rujana]] [[cv:Юпа, 26]] [[cy:26 Hydref]] [[da:26. oktober]] [[de:26. Oktober]] [[el:26 Οκτωβρίου]] [[en:October 26]] [[eo:26-a de oktobro]] [[es:26 de octubre]] [[et:26. oktoober]] [[eu:Urriaren 26]] [[fi:26. lokakuuta]] [[fo:26. oktober]] [[fr:26 octobre]] [[fur:26 di Otubar]] [[fy:26 oktober]] [[ga:26 Deireadh Fómhair]] [[gl:26 de outubro]] [[he:26 באוקטובר]] [[hr:26. listopada]] [[hu:Október 26]] [[ia:26 de octobre]] [[id:26 Oktober]] [[io:26 di oktobro]] [[is:26. október]] [[it:26 ottobre]] [[ja:10月26日]] [[jv:26 Oktober]] [[ka:26 ოქტომბერი]] [[ko:10월 26일]] [[ku:26'ê kewçêrê]] [[lb:26. Oktober]] [[lt:Spalio 26]] [[mk:26 октомври]] [[ms:26 Oktober]] [[nap:26 'e ottovre]] [[nl:26 oktober]] [[nn:26. oktober]] [[no:26. oktober]] [[oc:26 d'octobre]] [[pl:26 października]] [[pt:26 de Outubro]] [[ro:26 octombrie]] [[ru:26 октября]] [[scn:26 di uttùviru]] [[sco:26 October]] [[se:Golggotmánu 26.]] [[simple:October 26]] [[sk:26. október]] [[sl:26. oktober]] [[sq:26 Tetor]] [[sr:26. октобар]] [[sv:26 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 26]] [[th:26 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 26]] [[tr:26 Ekim]] [[tt:26. Öktäber]] [[uk:26 жовтня]] [[vi:26 tháng 10]] [[war:Oktubre 26]] [[zh:10月26日]] 1824 64932 2006-06-24T19:30:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 300inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 301inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 65 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1927]] : [[Roger Viroux]] * [[1937]] : [[Victor Georges]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[25 d' octôbe]] - [[26 d' octôbe]] - [[28 d' octôbe]] - [[29 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Oktober]] [[an:27 d'otubre]] [[ar:27 اكتوبر]] [[ast:27 d'ochobre]] [[be:27 кастрычніка]] [[bg:27 октомври]] [[bs:27. oktobar]] [[ca:27 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 27]] [[co:27 uttrovi]] [[cs:27. říjen]] [[csb:27 rujana]] [[cv:Юпа, 27]] [[cy:27 Hydref]] [[da:27. oktober]] [[de:27. Oktober]] [[el:27 Οκτωβρίου]] [[en:October 27]] [[eo:27-a de oktobro]] [[es:27 de octubre]] [[et:27. oktoober]] [[eu:Urriaren 27]] [[fi:27. lokakuuta]] [[fo:27. oktober]] [[fr:27 octobre]] [[fur:27 di Otubar]] [[fy:27 oktober]] [[ga:27 Deireadh Fómhair]] [[gl:27 de outubro]] [[he:27 באוקטובר]] [[hr:27. listopada]] [[hu:Október 27]] [[ia:27 de octobre]] [[id:27 Oktober]] [[io:27 di oktobro]] [[is:27. október]] [[it:27 ottobre]] [[ja:10月27日]] [[jv:27 Oktober]] [[ka:27 ოქტომბერი]] [[ko:10월 27일]] [[ku:27'ê kewçêrê]] [[lb:27. Oktober]] [[lt:Spalio 27]] [[mk:27 октомври]] [[ms:27 Oktober]] [[nap:27 'e ottovre]] [[nl:27 oktober]] [[nn:27. oktober]] [[no:27. oktober]] [[oc:27 d'octobre]] [[pl:27 października]] [[pt:27 de Outubro]] [[ro:27 octombrie]] [[ru:27 октября]] [[scn:27 di uttùviru]] [[sco:27 October]] [[se:Golggotmánu 27.]] [[simple:October 27]] [[sk:27. október]] [[sl:27. oktober]] [[sq:27 Tetor]] [[sr:27. октобар]] [[sv:27 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 27]] [[th:27 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 27]] [[tr:27 Ekim]] [[tt:27. Öktäber]] [[uk:27 жовтня]] [[vi:27 tháng 10]] [[war:Oktubre 27]] [[zh:10月27日]] 1825 22820 2003-12-29T03:16:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[27 d' octôbe]] 1826 22821 2003-12-29T03:19:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[26 d' octôbe]] 1827 22822 2003-12-29T03:20:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[25 d' octôbe]] 1828 22823 2003-12-29T03:20:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[14 d' awousse]] 1829 22824 2003-12-29T03:21:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[13 d' awousse]] 1830 22825 2003-12-29T03:21:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[10 d' awousse]] 1831 22826 2003-12-29T14:48:47Z Pablo 5 boket do live «[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]» ki mostere l' eployaedje do mot «målåjhîsté» boket do live «[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]» ki mostere l' eployaedje do mot «målåjhîsté» 1832 22827 2005-06-18T12:57:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>målåjhey, e</B></FONT> [addj.] nén åjhey(e). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur åjhey (+ viebe sins dvancete divant):</FONT> aveur åjhey po. <I>Les ouys enûlés, dj' a yeu des rujhes a lire li papî ki mes tronnants doets avént målåjhey tini di scwere</I> (J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. difficile, pénible, compliqué(e), malaisé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fé|fé°]] målåjhey (+ viebe):</FONT> esse målåjhey po (+ viebe). <I>On n' fwait nén do måva pwin avou do rgon; gn a rén k' çou k' i fwait målåjhey li fé</I> (ramexhné pa L. Remacle). Disfondowes: <span lang=wa-feller>maulauhèy(e), mâlâhèy, mâlâhî, malaujî(te), malêjîle, malêjî(e), maulaujèy(e)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>målåjheymint</B></FONT> [adv.] d' ene manire k' on-z a målåjhey. <span lang=fr>F. difficilement, péniblement, malaisément.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>målåjhîsté</B></FONT> [f.n.] difåt d' ene sacwè k' est målåjheye. rl a: [[Motî:arokes|arokes]], [[Motî:rujhes|rujhes]], [[Motî:arnåjhes|arnåjhes]]. <span lang=fr>F. difficulté.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>malaujîsté, maulaujîsté</span>. Etimolodjeye: sipotchaedje divintrin di "målåjheyisté", målåjhey + cawete -isté, calcaedje del tcherpinte do F. <span lang=fr>"difficulté"</span>, 1983. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>målåjhmince</B></FONT> [f.n.] målåjhîsté. <I>I nos fåt mwaistri l' målåjhmince avou cour et coraedje</I> (A. Bacq). Etimolodjeye: noûmot fwait sol tcherpinte di "åjhmince", a pårti di "målåjhey", 1970. <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:maulaujhiste.jpg]]<BR><BR>målåjhîsté et målåjhmince ont stî foirdjîs dins l' deujhinme mitan do 20inme sieke, po ratourner <span lang=fr>"difficulté"</span>, et k' on aveut ene miete rovyî li vî mot walon "rujhe" (cial, dins «[http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html Ene Båke so les Bwès d' l' Årdene]»).</P> 1833 22828 2003-12-29T14:50:17Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:målåjhey]] 1834 22829 2003-12-29T14:50:25Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:målåjhey]] 1835 22830 2003-12-29T14:50:30Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:målåjhey]] 1836 22831 2003-12-29T14:50:38Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:målåjhey]] 1837 22832 2005-01-28T17:17:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mi 2</B></FONT> [o.n.] note di muzike, li troejhinme del game. <I>Mi, a mi, on n' dit nén "ti"; Fa, c' est l' vî fa d' Ovîfa; Sol, c' est vos ki l'&nbsp;a sol dos</I> (tchanson des notes). <I>Do, ré, mi, fa, sol, la, si, do; tos les Flaminds, c' est des båyåds.</I> Omonimes: * [[Motî:mi 1|mi]] (o.n.; prono) 1838 22833 2003-12-29T14:52:13Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:Mawori]] 1839 22834 2003-12-29T14:53:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Mawori</B></FONT> [o.f.n.] No des djins k'&nbsp;ont-st arivé el Nouve Zelande divant ls Uropeyins, diviè l'&nbsp;fén do prumî meynaire; probåblumint a pårti di Tahiti ou d'&nbsp;ôte pårt el Polinezeye. <span id="url">[http://wikipedia.walon.org/wiki/Maworis Pus di racsegnes so Wikipedia].</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mawori</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] k'&nbsp;a-st a vey avou les Maworis. <I>Li tuzance mawori.</I> <B>II.</B> [o.n.] lingaedje des Maworis del Nouve Zelande, et asteure onk des deus lingaedjes oficirs do payis avou l'&nbsp;inglès. Côde ISO: <B>mi</B>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[mawori]], [[Maworis]], [[Nouve Zelande]]. 1840 48783 2006-01-05T10:06:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: ca '''Hawayiki''' est l' [[plaece mitike|iye mitike]] ki les [[Polinezeye|polinezyins]] î fjhèt rimonter leus oridjenes. Li no est scrît ''Hawaīki, Hawaiiki, Hawai'iki, Hawaii'iki, Havai'i, Ra'iatea'', ou co ''Kahiki'' dins les diferins lingaedjes des iyes do pacifike. L' iye polinezyinne di [[Hawayi]] (''Hawai'i'' e [[hawayin]]) a stî inla lomêye en oneur di Hawayiki. Les ledjindes dijhèt ki les polinezyins ont abagué ezès iyes di l' [[Oceyan Pacifike]] avou des drovous bateas, waire candjîs pa rapoirt ås bateas tradicionels k' on trove co enute el Polinezeye. Dins l' tins, bråmint d' antropologues dotént ki les bagaedjes rascontés pa ces ledjindes årént stî des bagaedjes volontaires, et il avént ptchî d' croere ki ça sreut purade des naivieus ki s' serént pierdous, poûssîss påzès vints. E [[1947]] [[Thor Heyerdahl]] naivia, avou on radea di [[balza]], li [[Kon-Tiki]], des coisses di l' [[Amerike nonrece]] disk' al Polinezeye, po mostrer ki l' colnijhaedje del Polinezeye åreut polou esse fwait a pårti d' l' ouwess, tot naiviant avou les vints dominants. Mins nerén, les rcweraedjes sol [[DNA]] mostrèt ki les polinezyins ont surmint leus oridjenes dins les iyes d' [[Azeye]] do sudess, probåblumint [[Taywan]], et k' il ont naivyî viè l' Levant, siconte les vints, çou ki vout dire ki l' ebagaedje a dvou esse volou, et nén djusse des accidints. Li spårdaedje des [[lingaedjes ostronezyins]], ki les [[polinezyin|lingaedjes polinezyins]] endè sont èn impôrtant dzo-groupe, vént rfoircî cist atuzla la. Eyet co, des fjheus d' bateas tradicionels ont constrût des lådjes radeas po naivyî so l' oceyan, avou des materiås eyet des tecnikes come les cis eployîs a l' epoke do spårdaedje des polinezyins, eyet naivyî avou, mostrant insi k' des sfwaits bagaedjes sont ttafwaitmint possibes. == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.spiritsouthseas.com/hawaiiki.htm Hawai'iki - The Ancient Land] (ledjinde hawayinne, en inglès). [[ca:Hawaiki]] [[de:Hawaiki]] [[en:Hawaiki]] [[fr:Hawaiki]] [[mi:Hawaiki]] 1841 44258 2005-11-11T02:39:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mi 1</B></FONT> <B>I.</B> [prono] <B>1.</B> prono tonike do cåzant, del cåzante, metou lu tot seu, avou on coma padrî. <I>Mi, dj' end a m' sô.</I> <I>Mi, djel vou bén.</I> rl a: [[Motî:mi-minme|mi-minme]], [[Motî:sakî|ene sakî]]. <span lang=fr>F. moi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pôve mi:</FONT> dijheye po s' plinde lu-minme. <I>Pôve mi, dji n' saveu pus a kî n' date !</I> <span lang=fr>F. pauvre de moi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mi et (èn ôte):</FONT> "mi" pout vni l' prumî dins ene enumeråcion sins displaire. <I>Ça fwait k' dji nos ans stî mete el cawêye a l' intrêye do cinema, mi et m' camaeråde.</I> <B>2.</B> prono tonike do cåzant metou padrî ene divancete. <I>Vinoz adlé mi, poyon.</I> <span lang=fr>F. moi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;da mi:</FONT> [[Motî:minne|da minne]]. <I>ci live la, c' est da mi.</I> <span lang=fr>F. qui m' appartient, qui m' est propre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;por mi:</FONT> a mi idêye. <I>Por mi, il est sô.</I> <span lang=fr>F. à mon avis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tant k' a mi:</FONT> dijheye po bén mostrer si pôzucion so ene sacwè. <I>Tant k' a mi, dji vénrè.</I> rl a: [[Motî:tankami|tankami]]. <span lang=fr>F. quant à moi.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mi</FONT> (dirî cosoune et padvant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000">m'</FONT> prono coplemint do cåzant, del cåzante, metou divant l' viebe. <I>ça n' mi dit nén did wice ki vos divnoz.</I> rl a: [[Motî:mu|mu]], [[Motî:mel|mel]]. <span lang=fr>F. me.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mi</FONT> (dirî cosoune et padvant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000">m'</FONT> [prezintoe] prezintoe d' apårtinance do [[Motî:cåzant|cåzant]] (del cåzante). <I>A mi, i m' shonne, mi, k' on-z a mo do plaijhi, cial.</I> <I>C' est mi idêye, paret, mi</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). Omonimes: * [[Motî:mi 2|mi]] (o.n.; note di muzike) ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]] * [[prezintoe|Dipus d' racsegnes so les prezintoes]] 1842 22837 2003-12-29T15:43:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>m'</B></FONT> [prono] prono coplemint do cåzant, del cåzante, metou dirî on viebe codjowé å cmandeu. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mu</FONT>: <I>a)</I> après cossoune. <I>Cåze mu co d'&nbsp;leye.</I> <I>b)</I> come refoircixha, dirî voyale. <I>Dinez mu ene assîte ki n'&nbsp;casse nén.</I> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">m'</FONT>&nbsp;: dirî voyale, sins refoirci. <I>Dinez m'&nbsp;a boere.</I> Disfondowes: mu, mi, mè, më; (1b): mmu, mmè, mmë. </P> 1843 22838 2003-12-29T15:44:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mu]] 1844 22839 2003-12-29T15:44:17Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:mi 1]] 1845 44263 2005-11-11T02:44:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mi-minme</B></FONT> [prono] <B>1.</B> refoircixhant prono do cåzant, del cåzante, metou lu tot seu, avou on coma padrî. <I>Mi-minme, dj'&nbsp;åreu fwait parey, a vosse plaece.</I> <span lang=fr>F. moi-même.</span> <span lang=nl>Ny. ikzelf.</span> <B>2.</B> refoircixhant prono do cåzant metou padrî ene divancete. <I>Si dj'&nbsp;sin e mi-minme li fougue do cachî, ki boute les vweles viè çk'&nbsp;on ni cnoxhe nén</I> (Nietsche, rat. pa J.P. Hiernaux). <I>Walonreye, vos estoz ene pårteye di mi-minme</I> (A. Flesh, B. Deschamps, G. Legrand). <span lang=fr>F. moi-même.</span> <span lang=en>Ingl. myself.</span> <span lang=nl>Ny. mezelf.</span> <B>3.</B> coplemint d'&nbsp;manire, po mostrer ene sacwè k'&nbsp;on-z a fwait tot(e) seu(le). <I>Nonna, dj'&nbsp;a rcweri mi-minme dins les lives tot-z oyant ene miete les djins cåzer</I> (J.F. Brackman). <span lang=fr>F. moi-même.</span> <span lang=nl>Ny. mijzelf.</span> Bodjes: * [[Motî:mi 1|mi]] * [[Motî:minme|minme]] 1846 22841 2003-12-29T15:45:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>minti</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/minti.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] dire åk ki n'&nbsp;est nén l'&nbsp;veur. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minte</B></FONT> [f.n.] sacwè k'&nbsp;on dit et ki n'&nbsp;est nén l'&nbsp;veur. <span lang=fr>F. mensonge.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mintreye</B></FONT> [f.n.] minte. <span lang=fr>F. mensonge.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>minteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mintresse</B></FONT> [o.f.n] li ci (cene) ki minte. <span lang=fr>F. menteur (euse).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mintiveuzmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene manire ki catche li veur. <I>Dj'&nbsp;a co rfwait ene grosse crijhe di five fagnrece, di dju mintiveuzmint</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/b4v-rif.html L. Mahin]).</P> 1847 22842 2003-12-29T15:46:08Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:minti]] 1848 22843 2003-12-29T15:46:16Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:minti]] 1849 22844 2003-12-29T15:46:41Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:minti]] 1850 22845 2003-12-29T15:46:46Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:minti]] 1851 22846 2003-12-29T15:46:50Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:minti]] 1852 22847 2003-12-29T15:46:56Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:minti]] 1853 22848 2003-12-29T15:48:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mowa</B></FONT> [o.n.] foû grand oujhea, disparexhou ouy, ki vikéve el Nouve Zelande, del famile des ostruches, ki n'&nbsp;saveut voler, e sincieus latén <I>Dinornithidae spp.</I>. End aveut onze sôres. Li pus grande, l'&nbsp;adjeyant mowa, esteut disk'&nbsp;a troes metes hôt et pezer 250 kg. Li mowa a disparexhou diviè les anêyes 1500, cåze del tchesse et do disbwejhaedje. Li kiwi, ki vike co asteure, end est on près-parint. <span id="url">[http://wikipedia.walon.org/wiki/Mowa Dipus di racsegnes so Wikipedia].</span></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[mowa]] 1854 60105 2006-06-09T10:37:40Z 83.184.35.136 fix it.wiki Li '''mowa''' esteut-st on foû grand oujhea, disparexhou ouy, ki vikéve el [[Nouve Zelande]], del famile des ostruches, ki n'&nbsp;saveut voler, e sincieus latén ''Dinornithidae spp.''. End aveut onze sôres. Li pus grande, l'&nbsp;adjeyant mowa, esteut disk'&nbsp;a troes metes hôt et pezer 250&nbsp;kg, mins gn aveut des pus ptites, nén pus hôtes ki 50&nbsp;cm. Dins l'&nbsp;ecosistinme pårticulî del Nouve Zelande, ki n'&nbsp;aveut nole [[biesse ås tetes]], les mowas avént l'&nbsp;role des grands paxheus ou betchteus (comes les vatches ou les ciers) ôte pårt; purade come les ciers, la ki les mowas n'&nbsp;viként nén dans des waides (end aveut waire el Nouve Zelande) mins dins les bwès. Li mowa a disparexhou diviè ls [[anêyes 1500]], cåze del tchesse et do disbwejhaedje. Li [[kiwi (oujhea)|kiwi]] et l'&nbsp;[[emeu]], ki vicnut co asteure, endè sont des près-parints. Divant l'&nbsp;arivêye des omes, si seu predateu esteut li [[harpagornisse]]. [[da:Moa]] [[de:Moa]] [[en:Moa]] [[es:Dinornithiformes]] [[fi:Moa]] [[fr:Moa]] [[he:מואה]] [[it:Dinornithidae]] [[ja:モア]] [[ka:მოა]] [[lt:Moa]] [[nl:Moa]] [[no:Moafugl]] [[pl:Moa]] [[pt:Moa]] [[sv:Moafåglar]] [[zh:恐鳥]] 1855 22850 2003-12-29T16:40:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>omologuer</B></FONT> [v.c.] acertiner (on rcoird, ene produccion). rl a: [[Motî:acertiner|acertiner]], [[Motî:aveuri|aveuri]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>omologueu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>omologueuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>omologresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) responsåve d'&nbsp;omologuer ene sacwè. <I>Dj'&nbsp;espere bén ki vs n'&nbsp;avoz pupont d'&nbsp;rujhes avou ls omologueus.</I> rl a: [[Motî:acertineu|acertineu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>omologaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "omologuer". <span lang=fr>F. homologation.</span></P> 1856 22851 2003-12-29T16:40:46Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:omologuer]] 1857 22852 2003-12-29T16:40:48Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:omologuer]] 1858 22853 2003-12-29T16:40:57Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:omologuer]] 1859 22854 2003-12-29T16:41:04Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:omologuer]] 1860 59820 2006-06-07T16:27:22Z 212.100.178.141 licince Coviete do live da Manfred Lejoly titlé «Eléments du Wallon d'Ovifat» == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 1861 35286 2005-07-17T22:37:26Z Pablo 5 [[Imådje:ovifa.jpg|thumb|Li live da Manfred Lejoly (2001), avou ene imådje d'&nbsp;on bedot, dandjreus a cåze d'&nbsp;ene (fåsse) etimolodjeye rashide sol latén "<span lang=la>ovis</span>" (bedot).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ovîfa</B></FONT> [n.pl.] hamtea del Rubiveye, e F. <span lang=fr>Ovifat</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>èn Ôvîfa, vîs scrijhas: Owifa (1388, avou W ki rprezinte V, come en almand), Ofifay (1418), Olvifay (o l'&nbsp;vî fagne) (1526)</span>. Etimolodjeye: etroclaedje do walon "å vî Fa", omrin di "o l'&nbsp;viye fagne", ricoprin come on seul mot. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Ovîfa]] 1862 48670 2006-01-04T22:24:57Z Lucyin 16 Ovîfa displaecî viè Ovîfa (Li Rbiveye) '''Ovîfa''' (fr: ''Ovifat'') est on hamtea del [[Ribiveye]]. * No di des plaeces d'&nbsp;Ovîfa: Li Fagne Hinrote, Li Pré Swerket, li Fagne Djihan-Djîle, Bôsfagne, Herbåfa, Ransinngote, Tchenoe (so plaece: ''Tchèneu''), Såçoe (so plaece: ''Sanceu''), Hodlinfa (so plaece: ''Hodléfa''). * No di sacwantès aiwes: l'&nbsp;[[aiwe di Wåtche]] (so plaece: ''Wantche''; e F. ''la Warche''), li Trô d'&nbsp;Wåtche (vå d'&nbsp;l'&nbsp;Aiwe di Wåtche), Coisrou (so plaece: ''Cwèsroû''), li Ri des Prés, Bayxhon (so plaece: ''Bay'hon''), ri del Sipesse Håye (so plaece: ''rû del Supesse Han.ye''), Djeråri (so plaece: ''Djeraurû''). * Vî pårler walon d'&nbsp;Ovîfa: les "å" si prononcént "an" e 20inme sieke, mins "au" divinltins (Auvîfa, Djeraurû); [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/ovifat_hy.html Sacwants mots avou l'&nbsp;axh-låte (u l'&nbsp;ixh-låte)]. * Diccionairî do walon d'&nbsp;Ovîfa: [[Manfred Lejoly]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;èn etroclaedje do walon "å vî Fa", omrin di "e l'&nbsp;viye fagne", ricoprin come on seu mot. Vîs scrijhas: Owifa (1388, avou W ki rprezinte V, come en almand), Ofifay (1418), Olvifay (o l'&nbsp;vî fagne) (1526). 1863 22858 2003-12-29T16:58:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>-rea</B></FONT> [cawete] cawete -ea avou on ristitchî R. tchapistrea, sipitrea. </P> 1864 22859 2003-12-29T16:58:28Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>-rê</B></FONT> [cawete] omrinne fôme del cawete -rece: k'&nbsp;a a vey avou l'&nbsp;bodje, <I>a)</I> dins des mots d'&nbsp;asteure: fotchrê; bocrê; pocrê, nucrê, bwerê, coistrê, lexhrê, leprê, pezrê, platrê, tchantrê. <I>b)</I> dins des vîs mots: tindrê, fagnrê, poitrê. <I>c)</I> dins des noûmots: tchaptrê, pårtixhrê. rl a: [[Motî:-rea|-rea]].</P> 1865 22860 2003-12-29T17:00:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaptrê</B></FONT> [o.n.] tchaeke boket d'&nbsp;on live. <span lang=fr>F. chapitre.</span> Etimolodjeye bodje tchap-, dobe cawete -t- et -rê, avou assaetchance di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"tchapter"</span>, 1999. </P> 1866 37808 2005-08-12T22:14:02Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tankami</B></FONT> [o.n.] onk (ene) ki fwait di s'&nbsp;nez. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé do tankami:</FONT> fé di s'&nbsp;gueuye, di ses imbaras, voleur peter pus hôt ki s'&nbsp;cou. Etimolodjeye: etroclaedje del troclete "tant k'&nbsp;a mi, ...". 1867 62238 2006-06-18T04:58:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ca:Ikastola]] <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>icastola</B></FONT> [f.n.] e basse: <I>ikastola</I>, sicole wice ki les Basses polèt studyî e basse. <I>Li porcession Sint Pire so Nivele est adjinçnêye po-z aråvler des cwårs po ls icastolas.</I></P> [[ca:Ikastola]] [[es:Ikastola]] [[eu:Ikastola]] [[fr:École Ikastola]] 1868 22863 2005-06-24T11:12:00Z Pablo 5 ''pårotche'' <FONT COLOR="#ff0000"><B>Heuzeu</B></FONT> [n.pl.] pitit viyaedje del Walonreye, k'&nbsp;a todi stî coplé a Cerexhe, en ene signorreye dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, pu ene comene di Beldjike, Cerexhe-Heuzeu, disk'&nbsp;ås grands rebanaedjes di 1970. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> Li Heuzeu n'&nbsp;a pont d'&nbsp;dramatike. Dj'&nbsp;a stî vey å Heuzeu po lzès rtrover. Vîs scrijhas: Husoir (1234). Etimolodjeye: walon hoûssoe (bwès d'&nbsp;hoûs). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Heuzeu]], [[Cerexhe-Heuzeu]] 1869 22864 2003-12-29T17:07:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>hardi</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>hardeye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki n'&nbsp;a peu did rén. <span lang=fr>F. hardi(e).</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) grand, hôt. <I>Et, cwand l'&nbsp;esté lyi rind li spexheur di ses foyes, On croet, tot moussant dzo, k'&nbsp;on-z inteure a l'&nbsp;eglijhe Enairant dzeu nosse tiesse ses hardeyes vôsseures</I> (H. Simon). </P> 1870 22865 2003-12-29T17:08:10Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:hardi]] 1872 22866 2003-12-29T17:11:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Nouve Zelande</B></FONT> [n.pl.] payis di l'&nbsp;Oceyaneye, en inglès <I><span lang=en>New Zealand</span></I>, e mawori <I><span lang=mi>Aotearoa</span></I>, metou a nonne di l'&nbsp;Ostraleye, di 268.680&nbsp;km² long et lådje, avou 3.850.000 dimanants. <FONT FACE="Arial Narrow">Mwaisse-veye:</FONT> Wellington. <FONT FACE="Arial Narrow">Lingaedjes:</FONT> inglès eyet mawori. <span id="url">[[Nouve_Zelande|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wikipedia]].</span> <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> (a l'&nbsp;atake) Li Nouve Zelande a wangnî å rugbi. C'&nbsp;est l'&nbsp;Nouve Zelande k'&nbsp;a wangnî. Dji n'&nbsp;inme waire li Nouve Zelande. Dji va al (u: el) Nouve Zelande semdi ki vént po m'&nbsp;societé. Dji so pol Nouve Zelande. Nos avans rpassé pal Nouve Zelande tot rivnant d'&nbsp;Ostraleye. Nos avans dmoré el Nouve Zelande deus anêyes å long.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Nouve Zelande]] 1873 35671 2005-07-20T19:59:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>harpagornisse</B></FONT> [o.n.] Li pus grand moxhet måy kinoxhou, la k'&nbsp;i fjheut di 10 a 14&nbsp;kg eyet tchessive les mowas e l'&nbsp;Nouve Zelande, tot dårant djus dsu a dipus d'&nbsp;80&nbsp;km/h. Il a disparexhou diviè les anêyes 1500, cåze ki ses proyes ont disparexhou eto, mins kécfeye ossu touwés påzès Maworis, ki dvént seur trover k'&nbsp;on moxhet ki tchesse voltî des oujheas di deus metes hôt (les mowas) est dandjreus po les djins. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[harpagornisse]] 1874 60428 2006-06-14T16:30:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Haasts arend]] [[Imådje:Giant_Haasts_eagle_attacking_New_Zealand_moa.jpg|thumb|220px|Dessin d' årtisse mostrant on harpagornisse dårant so des mowas; pinser ki les mowas fjhént 2m hôt!]] Li '''harpagornisse''' est li pus grand moxhet måy kinoxhou, la k' i fjheut di 10 a 14&nbsp;kg eyet tchessive les [[mowa]]s e l' [[Nouve Zelande]]. Dins l' ecosistinme pårticulî del Nouve Zelande, ki n'&nbsp;aveut nole [[biesse ås tetes]], les harpagornisses avént l'&nbsp;role des grands prédateus ôte pårt. Li harpagornisse frumele fijheut di 10 a 14&nbsp;kg et d' 9 a 10&nbsp;kg po les måyes. D' on dbout a l' ôte des aiyes i fjhént 3 metes, çou k' est purade court po èn oujhea di ç' pwès la, mins çoula lyi permeteut d' tchessî dins les bwès. Ses proyes estént les mowas, des lådjes oujheas ki n' volént nén, et k' estént disk' a 15 côps pus pezants. Les harpagornisses ataként les mowas tot dårant djus a 80&nbsp;km/h eyet pitant leus proyes sol tiesse. Come i gn aveut nén ds ôtes grands magneus d' tchå po lzî disputer les proyes, on harpagronisse s' åreut polou nouri sol minme proye sacwants djoûs lon. Les prumîs dmorants del Nouve Zelande (les [[Maworis]], arivés avårla eviè l' an 1000) ont zels eto tchessî les grands oujheas ki n' savèt nén voler, eyet fini pa fortchessî les mowas disk' å dierin. Li harpagronisse a disparexhou diviè ls [[anêyes 1500]], cåze ki ses proyes ont disparexhou eto, mins kécfeye ossu touwés påzès Maworis, ki dvént seur trover k' on moxhet ki tchesse voltî des oujheas di deus metes hôt (les mowas) est dandjreus po les djins. On pinse ki les harpagornisses ont cmincî a divni diferins des moxhets i gn a on miyon d' anêyes, et divni 10 a 15 côps pus pezants so ç' termena la, çou k' est li pus grande et l' pus abeye acrexhince kinoxhowe do pwès d' on [[viertebré]]. Çoula fourit possibe pask' i gn aveut des foirt grandès proyes, et nole ôte concurince di grands prédateus. Li prumî a fé l' classifiaedje di cist oujhea la ci fourit [[Julius von Haast]] (did la ki, dins des lingaedjes k' i gn a, on l' lome eto ''aigue da Haast''), kel loma ''Harpagornis moorei'' d' après George Henry Moore, li prôpietåre del plaece k' on-z aveut disteré ls oxheas studyî pa von Haast. [[bg:Орел на Хааст]] [[de:Haastadler]] [[en:Haast's Eagle]] [[es:Harpagornis moorei]] [[fr:Aigle géant de Haast]] [[he:עיט האסטי]] [[hu:Haast-féle sas]] [[mi:Harpagornis]] [[nl:Haasts arend]] [[pl:Orzeł Haasta]] [[pt:Águia-de-Haast]] [[sv:Haasts örn]] 1875 62174 2006-06-16T23:15:15Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | '''may''' | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' may|1î]]|[[2 d' may|2]]|[[3 d' may|3]]|[[4 di may|4]]|[[5 di may|5]]|[[6 di may|6]]|[[7 di may|7]]|[[8 di may|8]]|[[9 di may|9]]|[[10 di may|10]]|[[11 di may|11]]|[[12 di may|12]]|[[13 di may|13]]|[[14 di may|14]]|[[15 di may|15]]|[[16 di may|16]]|[[17 di may|17]]|[[18 di may|18]]|[[19 di may|19]]|[[20 d' may|20]]|[[21 di may|21]]|[[22 d' may|22]]|[[23 d' may|23]]|[[24 di may|24]]|[[25 di may|25]]|[[26 di may|26]]|[[27 di may|27]]|[[28 di may|28]]|[[29 di may|29]]|[[30 di may|30]]|[[31 di may|31]]</center> ---- '''May''' est li cénkinme moes do [[calindrî grigoryin]], avou 31 djoûs. Si no vénreut di ''maius'', en oneur al [[mitolodjeye rominne|deyese rominne]] ''Maia''. Fiesses do moes d'&nbsp;may: * [[1î d' may]]: fiesse do travay. ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Mei]] [[an:Mayo]] [[ang:Þrimilcemōnaþ]] [[ar:مايو]] [[ast:Mayu]] [[be:Травень]] [[bg:Май]] [[bs:Maj]] [[ca:Maig]] [[cs:Květen]] [[csb:Môj]] [[cv:Çу]] [[cy:Mai]] [[da:Maj]] [[de:Mai]] [[el:Μάιος]] [[en:May]] [[eo:Majo]] [[es:Mayo]] [[et:Mai]] [[eu:Maiatz]] [[fa:مه]] [[fi:Toukokuu]] [[fo:Mai]] [[fr:Mai]] [[fur:Mai]] [[fy:Maaie]] [[ga:Bealtaine]] [[gl:Maio]] [[he:מאי]] [[hi:मई]] [[hr:Svibanj]] [[hu:Május]] [[ia:Maio]] [[id:Mei]] [[ie:May]] [[io:Mayo]] [[is:Maí]] [[it:Maggio]] [[ja:5月]] [[jv:Mei]] [[ka:მაისი]] [[kn:ಮೇ]] [[ko:5월]] [[ku:Gulan]] [[kw:Mys Me]] [[la:Maius]] [[lb:Mee]] [[li:Mei]] [[lt:Gegužė]] [[mi:Haratua]] [[mr:मे]] [[ms:Mei]] [[nl:Mei]] [[nn:Mai]] [[no:Mai]] [[oc:Mai]] [[pl:Maj]] [[pt:Maio]] [[ro:Mai]] [[ru:Май]] [[scn:Maiu]] [[sco:Mey]] [[se:Miessemánnu]] [[simple:May]] [[sk:Máj]] [[sl:Maj]] [[sq:Maji]] [[sr:Мај]] [[sv:Maj]] [[th:พฤษภาคม]] [[tl:Mayo]] [[tpi:Me]] [[tr:Mayıs]] [[tt:May]] [[uk:Травень]] [[ur:مئ]] [[vi:Tháng năm]] [[vo:Mayul]] [[zh:5月]] 1876 62171 2006-06-16T23:14:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | '''djulete''' | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' djulete|1î]]|[[2 d' djulete|2]]|[[3 d' djulete|3]]|[[4 di djulete|4]]|[[5 di djulete|5]]|[[6 di djulete|6]]|[[7 di djulete|7]]|[[8 di djulete|8]]|[[9 di djulete|9]]|[[10 di djulete|10]]|[[11 di djulete|11]]|[[12 di djulete|12]]|[[13 di djulete|13]]|[[14 di djulete|14]]|[[15 di djulete|15]]|[[16 di djulete|16]]|[[17 di djulete|17]]|[[18 di djulete|18]]|[[19 di djulete|19]]|[[20 d' djulete|20]]|[[21 di djulete|21]]|[[22 d' djulete|22]]|[[23 d' djulete|23]]|[[24 di djulete|24]]|[[25 di djulete|25]]|[[26 di djulete|26]]|[[27 di djulete|27]]|[[28 di djulete|28]]|[[29 di djulete|29]]|[[30 di djulete|30]]|[[31 di djulete|31]]</center> ---- '''Djulete''' est li setinme moes do [[calindrî grigoryin]], avou 31 djoûs. Si no vént di ''Julius Caesar'' ([[Djule Cezår]]), mins dvant çoula il esteut lomé ''quintilis'' e latén; dj'&nbsp;ô bén, li ''cénkinme'', la kel [[calindrî romin]] cmincive å moes d'&nbsp;måss et c'&nbsp;esteut adon li cénkinme moes. Fiesses do moes d'&nbsp;djulete: * [[14 di djulete]]: fiesse nåcionåle del [[France]] ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Julie]] [[bg:Юли]] [[ca:Juliol]] [[cy:Gorffennaf]] [[da:Juli]] [[de:Juli]] [[el:Ιούλιος]] [[en:July]] [[eo:Julio]] [[es:Julio]] [[et:Juuli]] [[fi:Heinäkuu]] [[fr:Juillet]] [[fy:July]] [[ga:Iúil]] [[he:יולי]] [[hr:Srpanj]] [[hu:Július]] [[is:Júlí]] [[it:Luglio]] [[ja:7月]] [[ko:7월]] [[la:Iulius]] [[lt:Liepa]] [[nl:Juli]] [[oc:Julhet]] [[pl:Lipiec]] [[pt:Julho]] [[ro:Iulie]] [[ru:Июль]] [[simple:July]] [[sl:Julij]] [[sv:Juli]] [[tr:Temmuz]] [[zh:7月]] 1877 62178 2006-06-16T23:15:50Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | '''octôbe''' | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' octôbe|1î]]|[[2 d' octôbe|2]]|[[3 d' octôbe|3]]|[[4 d' octôbe|4]]|[[5 d' octôbe|5]]|[[6 d' octôbe|6]]|[[7 d' octôbe|7]]|[[8 d' octôbe|8]]|[[9 d' octôbe|9]]|[[10 d' octôbe|10]]|[[11 d' octôbe|11]]|[[12 d' octôbe|12]]|[[13 d' octôbe|13]]|[[14 d' octôbe|14]]|[[15 d' octôbe|15]]|[[16 d' octôbe|16]]|[[17 d' octôbe|17]]|[[18 d' octôbe|18]]|[[19 d' octôbe|19]]|[[20 d' octôbe|20]]|[[21 d' octôbe|21]]|[[22 d' octôbe|22]]|[[23 d' octôbe|23]]|[[24 d' octôbe|24]]|[[25 d' octôbe|25]]|[[26 d' octôbe|26]]|[[27 d' octôbe|27]]|[[28 d' octôbe|28]]|[[29 d' octôbe|29]]|[[30 d' octôbe|30]]|[[31 d' octôbe|31]]</center> ---- '''Octôbe''' est li dijhinme moes do [[calindrî grigoryin]], avou 31 djoûs. Si no vént do latén ''octo'' (ût), la ki c'&nbsp;esteut l'&nbsp;ûtinme moes dins l'&nbsp;vî [[calindrî romin]], divant k'&nbsp;on candjaxhe li date di cmince des anêyes po les fé cmincî deus moes pus timpe. Fiesses do moes d'&nbsp;octôbe: * fiesse des [[Grigne-dints]]. ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Oktober]] [[als:Oktober]] [[an:Otubre]] [[ang:Winterfylleþ]] [[ar:أكتوبر]] [[ast:Ochobre]] [[be:Кастрычнік]] [[bg:Октомври]] [[br:Here]] [[bs:Oktobar]] [[ca:Octubre]] [[ceb:Oktubre]] [[cs:Říjen]] [[csb:Rujan]] [[cv:Юпа]] [[cy:Hydref]] [[da:Oktober]] [[de:Oktober]] [[el:Οκτώβριος]] [[en:October]] [[eo:Oktobro]] [[es:Octubre]] [[et:Oktoober]] [[eu:Urri]] [[fa:اکتبر]] [[fi:Lokakuu]] [[fo:Oktober]] [[fr:Octobre]] [[fur:Otubar]] [[fy:Oktober]] [[ga:Deireadh Fómhair]] [[gl:Outubro]] [[he:אוקטובר]] [[hr:Listopad]] [[hu:Október]] [[ia:Octobre]] [[id:Oktober]] [[ie:Octobre]] [[ilo:Octobre]] [[io:Oktobro]] [[is:Október]] [[it:Ottobre]] [[ja:10月]] [[jv:Oktober]] [[ka:ოქტომბერი]] [[kn:ಅಕ್ಟೋಬರ್]] [[ko:10월]] [[ku:Kewçêr]] [[kw:Mys Hedra]] [[la:October]] [[lb:Oktober]] [[li:Oktober]] [[lt:Spalis]] [[lv:Oktobris]] [[mi:Whiringa-ā-nuku]] [[mr:ऑक्टोबर]] [[ms:Oktober]] [[nap:Ottovre]] [[nl:Oktober]] [[nn:Oktober]] [[no:Oktober]] [[nrm:Octobre]] [[oc:Octobre]] [[pl:Październik]] [[pt:Outubro]] [[ro:Octombrie]] [[ru:Октябрь]] [[scn:Uttùviru]] [[sco:October]] [[se:Golggotmánnu]] [[simple:October]] [[sk:Október]] [[sl:Oktober]] [[sq:Tetori]] [[sr:Октобар]] [[sv:Oktober]] [[ta:அக்டோபர்]] [[te:అక్టోబర్]] [[th:ตุลาคม]] [[tl:Oktubre]] [[tpi:Oktoba]] [[tr:Ekim]] [[tt:Öktäber]] [[uk:Жовтень]] [[ur:اکتوبر]] [[vi:Tháng mười]] [[vo:Tobul]] [[war:Oktubre]] [[zh:10月]] 1878 62179 2006-06-16T23:16:00Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | [[awousse]] | '''setimbe''' | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' setimbe|1î]]|[[2 d' setimbe|2]]|[[3 d' setimbe|3]]|[[4 di setimbe|4]]|[[5 di setimbe|5]]|[[6 di setimbe|6]]|[[7 di setimbe|7]]|[[8 di setimbe|8]]|[[9 di setimbe|9]]|[[10 di setimbe|10]]|[[11 di setimbe|11]]|[[12 di setimbe|12]]|[[13 di setimbe|13]]|[[14 di setimbe|14]]|[[15 di setimbe|15]]|[[16 di setimbe|16]]|[[17 di setimbe|17]]|[[18 di setimbe|18]]|[[19 di setimbe|19]]|[[20 d' setimbe|20]]|[[21 di setimbe|21]]|[[22 d' setimbe|22]]|[[23 d' setimbe|23]]|[[24 di setimbe|24]]|[[25 di setimbe|25]]|[[26 di setimbe|26]]|[[27 di setimbe|27]]|[[28 di setimbe|28]]|[[29 di setimbe|29]]|[[30 di setimbe|30]]</center> ---- '''Setimbe''' est li nouvinme moes do [[calindrî grigoryin]], avou 30 djoûs. Si no vént do latén ''septem'' (set), la ki c'&nbsp;esteut l'&nbsp;setinme moes dins l'&nbsp;vî [[calindrî romin]], divant k'&nbsp;on candjaxhe li date di cmince des anêyes po les fé cmincî deus moes pus timpe. Fiesses do moes d'&nbsp;octôbe: * 3inme dimegne do moes: [[fiesses di Walonreye]]. ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:September]] [[an:Setiembre]] [[ang:Háligmónaþ]] [[ar:سبتمبر]] [[ast:Setiembre]] [[be:Верасень]] [[bg:Септември]] [[ca:Setembre]] [[cs:Srpen]] [[cy:Medi]] [[da:September]] [[de:September]] [[el:Σεπτέμβριος]] [[en:September]] [[eo:Septembro]] [[es:Septiembre]] [[et:September]] [[fi:Syyskuu]] [[fr:Septembre]] [[fy:Septimber]] [[ga:Meán Fómhair]] [[he:ספטמבר]] [[hr:Rujan]] [[hu:Szeptember]] [[id:September]] [[is:September]] [[it:Settembre]] [[ja:9月]] [[jv:September]] [[ko:9월]] [[la:September]] [[lb:September]] [[lt:Rugsėjis]] [[nl:September]] [[no:September]] [[oc:Setembre]] [[pl:Wrzesień]] [[pt:Setembro]] [[ro:Septembrie]] [[ru:Сентябрь]] [[simple:September]] [[sl:September]] [[sq:Shtator]] [[sv:September]] [[tr:Eylül]] [[tt:Sentäber]] [[uk:Вересень]] [[ur:ستمبر]] [[vo:Setul]] [[zh:9月]] 1879 64339 2006-06-24T17:36:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Nexhances == +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1904|100]] - [[1954|50]] - [[1979|25]] - [[1994|10]] ans | dins: [[2014|10]] - [[2029|25]] - [[2054|50]] - [[2104|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[1999]] | [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] | '''2004''' | [[2005]] | [[2006]] | [[2007]] | [[2008]] | [[2009]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2004 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:2004]] [[ar:2004]] [[ast:2004]] [[be:2004]] [[bg:2004]] [[bs:2004]] [[ca:2004]] [[cs:2004]] [[csb:2004]] [[cy:2004]] [[da:2004]] [[de:2004]] [[el:2004]] [[en:2004]] [[eo:2004]] [[es:2004]] [[et:2004]] [[eu:2004]] [[fi:2004]] [[fo:2004]] [[fr:2004]] [[fy:2004]] [[ga:2004]] [[gl:2004]] [[he:2004]] [[hi:२००४]] [[hr:2004]] [[hu:2004]] [[ia:2004]] [[id:2004]] [[io:2004]] [[is:2004]] [[it:2004]] [[ja:2004年]] [[ka:2004]] [[ko:2004년]] [[ku:2004]] [[kw:2004]] [[la:2004]] [[lb:2004]] [[li:2004]] [[lt:2004]] [[mi:2004]] [[ms:2004]] [[na:2004]] [[nds:2004]] [[nl:2004]] [[nn:2004]] [[no:2004]] [[os:2004]] [[pl:2004]] [[pt:2004]] [[ro:2004]] [[roa-rup:2004]] [[ru:2004]] [[se:2004]] [[simple:2004]] [[sk:2004]] [[sl:2004]] [[sm:2004]] [[sq:2004]] [[sr:2004]] [[su:2004]] [[sv:2004]] [[te:2004]] [[th:พ.ศ. 2547]] [[tr:2004]] [[tt:2004]] [[uk:2004]] [[ur:2004سبم]] [[vi:2004]] [[zh:2004年]] [[zh-min-nan:2004 nî]] 1880 64337 2006-06-24T17:36:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Nexhances == +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1902|100]] - [[1952|50]] - [[1977|25]] - [[1992|10]] ans | dins: [[2012|10]] - [[2027|25]] - [[2052|50]] - [[2102|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] | [[2000]] | [[2001]] | '''2002''' | [[2003]] | [[2004]] | [[2005]] | [[2006]] | [[2007]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2002 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Bob Dechamps]] * [[Lucienne Sarteau]] === Ôtès djins === [[af:2002]] [[ar:2002]] [[ast:2002]] [[bg:2002]] [[bs:2002]] [[ca:2002]] [[cs:2002]] [[csb:2002]] [[cy:2002]] [[da:2002]] [[de:2002]] [[el:2002]] [[en:2002]] [[eo:2002]] [[es:2002]] [[et:2002]] [[eu:2002]] [[fi:2002]] [[fo:2002]] [[fr:2002]] [[fy:2002]] [[gl:2002]] [[he:2002]] [[hi:२००२]] [[hr:2002]] [[hu:2002]] [[ia:2002]] [[id:2002]] [[io:2002]] [[is:2002]] [[it:2002]] [[ja:2002年]] [[ka:2002]] [[ko:2002년]] [[ku:2002]] [[kw:2002]] [[la:2002]] [[lb:2002]] [[li:2002]] [[lt:2002]] [[mi:2002]] [[ms:2002]] [[nb:2002]] [[nl:2002]] [[nn:2002]] [[no:2002]] [[os:2002]] [[pl:2002]] [[pt:2002]] [[ro:2002]] [[ru:2002]] [[se:2002]] [[simple:2002]] [[sk:2002]] [[sl:2002]] [[sq:2002]] [[sr:2002]] [[su:2002]] [[sv:2002]] [[tr:2002]] [[tt:2002]] [[uk:2002]] [[zh:2002年]] [[zh-min-nan:2002 nî]] 1881 64336 2006-06-24T17:36:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Nexhances == +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1901|100]] - [[1951|50]] - [[1976|25]] - [[1991|10]] ans | dins: [[2011|10]] - [[2026|25]] - [[2051|50]] - [[2101|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] | [[2000]] | '''2001''' | [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] | [[2005]] | [[2006]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2001 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:2001]] [[ar:2001]] [[ast:2001]] [[be:2001]] [[bg:2001]] [[bs:2001]] [[ca:2001]] [[cs:2001]] [[csb:2001]] [[cy:2001]] [[da:2001]] [[de:2001]] [[el:2001]] [[en:2001]] [[eo:2001]] [[es:2001]] [[et:2001]] [[eu:2001]] [[fi:2001]] [[fo:2001]] [[fr:2001]] [[fy:2001]] [[gl:2001]] [[he:2001]] [[hi:२००१]] [[hr:2001]] [[hu:2001]] [[ia:2001]] [[id:2001]] [[io:2001]] [[is:2001]] [[it:2001]] [[ja:2001年]] [[ka:2001]] [[ko:2001년]] [[ku:2001]] [[la:2001]] [[lb:2001]] [[li:2001]] [[lt:2001]] [[mi:2001]] [[ms:2001]] [[nb:2001]] [[nl:2001]] [[nn:2001]] [[no:2001]] [[os:2001]] [[pl:2001]] [[pt:2001]] [[ro:2001]] [[ru:2001]] [[se:2001]] [[simple:2001]] [[sk:2001]] [[sl:2001]] [[sq:2001]] [[sr:2001]] [[sv:2001]] [[tr:2001]] [[tt:2001]] [[uk:2001]] [[zh:2001年]] [[zh-min-nan:2001 nî]] 1882 64335 2006-06-24T17:36:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Nexhances == +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1900|100]] - [[1950|50]] - [[1975|25]] - [[1990|10]] ans | dins: [[2010|10]] - [[2025|25]] - [[2050|50]] - [[2100|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] | '''2000''' | [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] | [[2005]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2000 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:2000]] [[als:2000]] [[ar:2000]] [[ast:2000]] [[be:2000]] [[bg:2000]] [[bs:2000]] [[ca:2000]] [[cs:2000]] [[csb:2000]] [[cy:2000]] [[da:2000]] [[de:2000]] [[el:2000]] [[en:2000]] [[eo:2000]] [[es:2000]] [[et:2000]] [[eu:2000]] [[fi:2000]] [[fo:2000]] [[fr:2000]] [[fy:2000]] [[ga:2000]] [[gl:2000]] [[he:2000]] [[hi:२०००]] [[hr:2000]] [[hu:2000]] [[ia:2000]] [[id:2000]] [[io:2000]] [[is:2000]] [[it:2000]] [[ja:2000年]] [[ka:2000]] [[kn:೨೦೦೦]] [[ko:2000년]] [[ku:2000]] [[kw:2000]] [[la:2000]] [[lb:2000]] [[li:2000]] [[lt:2000]] [[mi:2000]] [[mk:2000]] [[ms:2000]] [[nds:2000]] [[nl:2000]] [[nn:2000]] [[no:2000]] [[os:2000]] [[pl:2000]] [[pt:2000]] [[ro:2000]] [[ru:2000]] [[scn:2000]] [[sh:2000]] [[simple:2000]] [[sk:2000]] [[sl:2000]] [[sq:2000]] [[sr:2000]] [[sv:2000]] [[th:พ.ศ. 2543]] [[tl:2000]] [[tr:2000]] [[tt:2000]] [[uk:2000]] [[zh:2000年]] [[zh-min-nan:2000 nî]] 1883 64346 2006-06-24T17:47:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Nexhances == +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center>[[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1899|100]] - [[1949|50]] - [[1974|25]] - [[1989|10]] ans | dins: [[2009|10]] - [[2024|25]] - [[2049|50]] - [[2099|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] | '''1999''' | [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 1999 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1999]] [[als:1999]] [[ar:1999]] [[ast:1999]] [[be:1999]] [[bg:1999]] [[bs:1999]] [[ca:1999]] [[cs:1999]] [[csb:1999]] [[cy:1999]] [[da:1999]] [[de:1999]] [[el:1999]] [[en:1999]] [[eo:1999]] [[es:1999]] [[et:1999]] [[eu:1999]] [[fi:1999]] [[fo:1999]] [[fr:1999]] [[fy:1999]] [[gl:1999]] [[he:1999]] [[hr:1999]] [[hu:1999]] [[hy:1999]] [[ia:1999]] [[id:1999]] [[io:1999]] [[is:1999]] [[it:1999]] [[ja:1999年]] [[ka:1999]] [[kn:೧೯೯೯]] [[ko:1999년]] [[ku:1999]] [[kw:1999]] [[la:1999]] [[lb:1999]] [[li:1999]] [[lt:1999]] [[mi:1999]] [[mk:1999]] [[nl:1999]] [[nn:1999]] [[no:1999]] [[os:1999]] [[pl:1999]] [[pt:1999]] [[ro:1999]] [[ru:1999]] [[scn:1999]] [[simple:1999]] [[sk:1999]] [[sl:1999]] [[sq:1999]] [[sr:1999]] [[sv:1999]] [[th:พ.ศ. 2542]] [[tr:1999]] [[tt:1999]] [[uk:1999]] [[zh:1999年]] [[zh-min-nan:1999 nî]] 1884 22878 2003-12-30T04:16:49Z Pablo 5 posteure d'&nbsp;on ''blanc-moussî'' a Ståvleu (poitrait saetchî pa L. Mahin) posteure d'&nbsp;on ''blanc-moussî'' a Ståvleu (poitrait saetchî pa L. Mahin) 1885 22879 2003-12-30T04:16:56Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc-moussî</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] persounaedje do cwarmea di Ståvleu, tot blanc moussî, avou on fås-vizaedje avou on longou rodje nez. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">blanc-moussî, blanke-mousseye</FONT> [o.f.n.] docteur (doctoresse) u infirmî (ire) dins èn ospitå, k'&nbsp;est todi moussî (eye) avou on blanc vantrin. <I>Pa tchance, li ptite blanc-mousseye a intré a ç'&nbsp;moumint la</I> (C. Denis). <I>Les blankes-mousseyes di Sinte-Ôde</I> ([http://rifondou.walon.org/petcheur_emile.html#blanc E. Pècheur]). Disfondowes: <B>blanc-moussî</B>, <FONT COLOR="#800080">blanke-moussèye</FONT>, blanc-moussè, blanke-moussée, blantche-moussêye.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:blanc-moussi2.jpg]]<BR><BR>posteure d'&nbsp;on blanc-moussî a Ståvleu (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 1886 22880 2003-12-30T04:17:24Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:blanc-moussî]] 1887 22881 2003-12-30T04:18:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke panse</B></FONT> [f.n.] platchteu (flateu). <I>Il est todi k'&nbsp;i fwait del blanke panse addlé l'&nbsp;directeur.</I> rl a: [[Motî:plate panse|plate panse]].</P> 1888 22882 2003-12-30T04:18:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke clotchete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:passe-rôze|passe-rôze]].</P> 1889 22883 2003-12-30T04:19:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke ôrteye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:blanke kixhåde|blanke kixhåde]].</P> 1890 22884 2003-12-30T04:20:27Z Pablo 5 blanke kixhåde (poitrait saetchî pa L. Mahin). blanke kixhåde (poitrait saetchî pa L. Mahin). 1891 52507 2006-03-23T09:54:38Z Pablo 5 epådjnaedje [[Imådje:blanke_kixhaude.jpg|thumb|92px|blanke kixhåde (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke kixhåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke coxhåde</B></FONT> (å singulî) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>blankès cxhådes</B></FONT> (å plurial) [f.n.] plante avou des foyes come ene [[Motî:kixhåde|kixhåde]], et des blankès fleurs, mins ki n' schôde nén, e sincieus latén <I><span lang=la>Lamium album</span></I>. <span lang=fr>F. lamier blanc.</span> ---- [[Blanke kixhåde|Dipus d' racsegnes so les blankès cxhådes]] 1892 22886 2003-12-30T04:21:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:blanke kixhåde]] 1893 22887 2003-12-30T04:21:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:blanke kixhåde]] 1894 22888 2004-10-15T13:56:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Blanke Aiwe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Blanke Eûwe</B></FONT> [no d'&nbsp;aiwe] aiwe del Walonreye, e F. <span lang=fr>l'&nbsp;Eau Blanche</span>, ki prind sourd a Chimai, et s'&nbsp;aler maxhî al Noere Aiwe dilé Doûpe eyet, adon, s'&nbsp;rilomer "Virwin". Etimolodjeye: acolaedje tîxhon addjectif + no; "blanke" a cåze ki l'&nbsp;aiwe tchereye les croyixheusès broûs del Calistinne (riloukîz al mape do Virwin). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Blanke Aiwe]], [[Noere Aiwe]], [[Virwin]]. 1895 38486 2005-08-26T15:14:03Z Robbot 42 robot Ajoute: nl [[categoreye:aiwe del Walonreye]] Li '''Blanke Aiwe''' (fr: ''l'Eau Blanche'') est ene aiwe del Walonreye, ki prind sourd a [[Chimai]], et s'&nbsp;aler maxhî al [[Noere Aiwe]] dilé [[Doûpe]] eyet, adon, s'&nbsp;rilomer ''[[Virwin]]''. <div style="float: right; margin: 0.5em; margin-left: 2em;"> [[Imådje:m_virwin.jpg]] </div> Li no di ''Blanke Aiwe'' c'&nbsp;est a cåze ki l'&nbsp;aiwe tchereye les croyixheusès broûs del [[Calistinne (redjon)|Calistinne]]. Dins l'&nbsp;mape chal a costé on voet bén ki l'&nbsp;Blanke Aiwe court lonmint dins l'&nbsp;Calistinne (li binde e foncêye coleur), et s'&nbsp;si tcherdjî di castenixheusès broûs, årvier del Noere Aiwe. [[fr:Eau Blanche]] [[nl:Eau Blanche]] 1896 22890 2003-12-30T12:35:06Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bodibildigne</B></FONT> [o.n.] livaedje di gros pwès, po fé groxhi les tchås. <I>A 21 ans, a Bårçulone, vo l'&nbsp;la tchampion do monde di bodibildigne</I> ([http://rifondou.walon.org/dopigne.html#bodibilding L. Mahin]). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"bodybuilding"</span> (minme sinse) pal voye do minme inglississe francès, 1995.</P> 1897 22891 2003-12-30T12:35:55Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:blawete]] 1898 22892 2003-12-30T12:36:22Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:blawete]] 1899 22893 2003-12-30T12:36:57Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:blawete]] 1900 22894 2003-12-30T12:37:32Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blawter evoye</B></FONT> [vierbire s.c.] blawter et s'&nbsp;fé shofler evoye, tot djåzant d'&nbsp;ene tchandele. <I>Li tchandele blawtêye co todi evoye</I> (J.M. Masset).</P> 1901 22895 2003-12-30T12:38:24Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>byin</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> (divant èn addjectif) mo (foirt). <I>Ça fwait byin må.</I> <I>Dj'&nbsp;a byin yeu må cisse nute ci.</I> <I>I gn aveut byin waire di djins.</I> <I>Ça va byin bén.</I> <I>Dins totes les ratourneures sol diale, c'&nbsp;est byin råle k'&nbsp;on l'&nbsp;mostere k'&nbsp;assaetche les djins lon erî do Bon Diu</I> (J. Selvais). <B>2.</B> (divant on no d'&nbsp;matire u on no plurial) <FONT COLOR="#ff0000">byin des, byin do</FONT> mo do, mo des (bråmint do, bråmint des). <I>Gn aveut byin des djins.</I> <I>Ça fwait byin do bén.</I> <I>Mi dj'&nbsp;inme ostant vos dire k'&nbsp;on-z a byin do succès</I> (J. Goffart). Etimolodjeye: Calcaedje do F. <span lang=fr>"bien"</span>, po sacwants uzaedjes, a costé di "bén" (motoit po replaecî li sinonime "mo", cwand li sfwait mot <span lang=fr>"moult"</span> divna aviyî e francès). Coinrece walon do Mitan et do Coûtchant.</P> 1902 22896 2003-12-30T12:39:09Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>buskinter</B></FONT> [v.c.] bistoker. <I>Et c'&nbsp;esteut todi l'&nbsp;minme afwaire (les ptitès gotes ene so l'&nbsp;ôte) po buskinter les ans d'&nbsp;ene sakî u les fiesses</I> (M.J. Heusdain-Ancia). <span lang=fr>F. fêter.</span></P> 1903 50782 2006-03-02T09:12:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Blegneye</B></FONT>; so plaece: <FONT COLOR="#ff0000">Blegné</FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea d'&nbsp;Trimbleu, e F. <span lang=fr>Blegny</span>. <B>2.</B> Novele comene intité del Walonreye, e F. <span lang=fr>Blegny-Trembleur</span>, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje di sacwants viyaedjes åtoû d'&nbsp;Trimbleu. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la>"blandiacum"</span> (bele måjhon). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Blegneye]], [[Blegneye (Trimbleu)]] 1904 57455 2006-05-20T22:08:35Z Pablo 5 tåvlea '''Blegneye''' (so plaece ''Blegné'', fr: ''Blegny'') est ene novele comene intité del Walonreye, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d' djanvî]] [[1977]], el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Eplaeçmint Blegneye.png|thumb|right|Eplaeçmint Blegneye]] * Dimorants: 12.506 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4670''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 26,08&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 479,52&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Blegneye: [[Bårxhon]], [[Housse]], [[Moirtî]], [[Sint-Andrî]], [[Sint-Rmey]], [[Saive]], [[Trimbleu]]. Li no vént do no d'&nbsp;on [[Blegneye (Trimbleu)|hamtea di Trimbleu]], la kel nouve intité est fwaite pa rebanaedje des viyaedjes åtoû di cisse plaece la. == A vey == Muzêye del houyire. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.blegny.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[en:Blegny]] [[eo:Blegny]] [[fr:Blegny]] [[nl:Blegny]] 1905 22899 2003-12-31T00:42:36Z Pablo 5 '''Blegneye''' (fr: ''Blégny'') est on hamtea di [[Trimbleu]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;èn erî-rfwait latén "blandiacum" (bele måjhon). Å moumint des grands rebanaedjes do [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]], les viyaedjes åtoû d'&nbsp;Blegneye seront rashonnés en ene novele intité ki prindrè l'&nbsp;no di [[Blegneye]]. 1906 22900 2003-12-31T00:47:33Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bokhô</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;Bailou, en almand <span lang=de>Bocho</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>bôk-holt</span> (fayi, bwès d'&nbsp;fås), rl a: [[Motî:Buhô|Buhô]], [[Motî:Buhogne|Buhogne]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bokhô (Bailou)]] 1907 22901 2003-12-31T00:48:53Z Pablo 5 '''Bokhô''' (de: ''Bocho'') est on hamtea d'&nbsp;[[Bailou]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon ''bôk-holt'' (fayi, bwès d'&nbsp;fås). 1908 22902 2003-12-31T00:51:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bokion]] 1909 22903 2003-12-31T00:53:42Z Pablo 5 Imådje d'&nbsp;on bokion (poitrait saetchî pa L. Mahin) Imådje d'&nbsp;on bokion (poitrait saetchî pa L. Mahin) 1910 22904 2003-12-31T00:53:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bokion, e</B></FONT> [o.f.n.] ome, feme di mestî ki travaye dins les bwès (abate, finde, riceper evnd). <I>Li bokion arive å pî d'&nbsp;on ptit tchinne, i l'&nbsp;adåme ås coisses po l'&nbsp;rinde fén rond</I> (P.J. Dosimont). <I>Voess bén ki dji sreu bén bokione, coume nosse pere&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:taeyeu å bwès|taeyeu å bwès]]; [[Motî:bwejhlî|bwejhlî]], [[Motî:bwejhleu|bwejhleu]]; [[Motî:côpeu å bwès|côpeu å bwès]], [[Motî:kitaeyeu d' legnes|cotaeyeu d'&nbsp;legnes]], [[Motî:abateu|abateu]], [[Motî:findeu å bwès|findeu å bwès]]. Disfondowes: <B>bokion</B>, e, boukion, boukioune, bokiyon. Coinrece Basse-Årdene.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:bokion.jpg]]<BR><BR>bokion: (poirtrait saetchî pa L. Mahin).</P> 1911 22905 2003-12-31T00:56:48Z Pablo 5 Imådje e gros plan d'&nbsp;on gros djaene bolåd ki rtént on batea (nén so l'&nbsp;imådje) avou ene coide (poitrait saetchî pa L. Mahin) Imådje e gros plan d'&nbsp;on gros djaene bolåd ki rtént on batea (nén so l'&nbsp;imådje) avou ene coide (poitrait saetchî pa L. Mahin) 1912 22906 2003-12-31T00:56:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bolåd</B></FONT> [o.n.] grosse ronde bône metowe li lon d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe dins les poirts, les canås, po-z î agritchî les bateas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimorer stampé come on bolåd:</FONT> dimaner sins reyaccion, li boke å lådje; rl a: [[Motî:båyåd|båyåd]], [[Motî:sitåmusse|ståmusse]]. Disfondowes: <I>bolaud, boulaud, boulârd</I>.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:bolaud.jpg]]<BR><BR>bolåd: (poitrait saetchî pa: L. Mahin)</P> 1913 57611 2006-05-21T07:46:56Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Nouve Zelande]] Les '''Maworis''' (''Māori'' e lingaedje [[mawori]]) sont les djins k'&nbsp;ont-st arivé el Nouve Zelande divant ls Uropeyins, diviè l'&nbsp;fén do prumî meynaire; probåblumint a pårti di [[Tahiti]] ou d'&nbsp;ôte pårt el [[Polinezeye]]. Li mot ''māori'' vout dire ''djin ordinaire'' e mawori (ey dins ds ôtes [[polinezyin|lingaedjes polinezyins]]. Des vestidjes arkeyolodjikes dinèt a pinser ki l'&nbsp;arivaedje des Maworis s'&nbsp;a fwait e sacwantes waches d'&nbsp;abagaedje so ene periode alant des [[anêyes 800]] disk'&nbsp;ås [[anêyes 1300]]. Les mites et ledjindes maworis discrijhèt leu-z arivêye a pårti del tere mitike di ''[[Hawayiki|Hawaīki]]'' avou des grands bateas naiviant so l'&nbsp;[[oceyan]] lomés ''waka''. I gn a sacwantès istweres diferinnes des abagaedjes, eyet les mimbes des diferinnes tribus maworis, lomêyes ''iwi'', polèt rmonter dins leu djeneyalodjeyes (''whakapapa'') disk'&nbsp;å ''waka'' k'&nbsp;a-st amoenné leus tayons el Nouve Zelande. S'&nbsp;apinse les ''Ngapuhi'', il ont naivyî a pårti di Hawayiki et il ont-st avou l'&nbsp;aidance des dius, la ki l'&nbsp;solea n'&nbsp;s'&nbsp;a nén coûtchî troes djoûs long. Ene possibe esplikêye di çoula pout esse ki leu voyaedje s'&nbsp;a fwait å moumint kel [[nebuleuse do Crabe]] a-st aparexhou, ene supernova si télmint lujhante k'&nbsp;ele esteut veyåve minme do djoû. Les istoryins chinwès ont zels eto rapoirté cist evenmint, ki s'&nbsp;a passé e moes d'&nbsp;[[djulete]] [[1054]]. It has become clear that Polynesian seafarers were capable of making very long voyages in some cases against the prevailing winds and tides, and their navigation skills were very well developed. Several long voyages have been made in recent times in traditionally constructed vessels to prove this point. L'&nbsp;oridjene des Polinezyins a fwait askepyî bråmint d'&nbsp;teyoreyes. Les dierins rcweraedjes sol [[DNA]] mostrèt ki les polinezyins (ki les Maworis ndè fjheut pårteye) ont surmint leus oridjenes dins les iyes d'&nbsp;[[Azeye]] do sudess. Mins nerén, i gn a-st eto des prouves di contaks culturels avou les peupes di l'&nbsp;[[Amerike nonnrece]]. Les polinezyins estént des grands naivieus, avou ene grande kinoxhance do naiviaedje, capåbes di fé des longs voyaedjes, minme siconte des vints et des marêyes. Cwand les uropeyins ont-st arivé el Nouve Zelande, les Maworis estént ''li dierinne grande kiminålté uminne sol tere a n'&nbsp;nén co aveur sitî djondowe ou afectêye på lådje monde'', s'&nbsp;apinse l'&nbsp;istoryin Michael King. Les prumîs esplorateus uropeyins del Nouve Zelande, come [[Abel Tasman]] eyet [[James Cook]], ont rapoirté des rescontes avou les Maworis. Ces prumirès rescontes discrijhèt les Maworis come on peupe di firs gueriers. I fjhént sovint des gueres eter les tribus, les pierdants divnant des esclåves ou minme dins des cas k'&nbsp;i gn a, magnîs. A pårti d'&nbsp;ossu timpe ki les [[anêyes 1780]], les Maworis ont des contaks avou les [[naiviaedje|naivieus]] eyet [[balinnreye|balinnîs]] uropeyins, pa des côps des Maworis divnèt minme des mimbes d'&nbsp;ekipaedje so leus bateas. I gn aveut-st eto èn abagaedje dins l'&nbsp;ôte sinse, des prijhnîs evadés d'&nbsp;Ostraleye, ou des dzerteus des bateas, ki s'&nbsp;instalèt-st å payis. E [[1830]] on esteme k'&nbsp;i gn aveut dins les 2.000 ''Pakeha'' (nén-Maworis) ki vikèt-st emey les Maworis, li plupårt come esclåves, mins nerén sacwants avént wangnî on bon statut sociål. On les lome ''Pakeha Maori''. Cwand, e [[1838]] Pomare ataca Titore, i gn aveut 132 ''Pakeha'' emey les gueriers ki s'&nbsp;batît. So ç'&nbsp;termene la ki des muskets ont stî atchté påzès tribus e contak avou les uropeyins, i gn a-st avou on schetaedje di l'&nbsp;ekilibe do pouvwer inte les tribus mawori, et s'&nbsp;eshuva des grandès gueres, kinoxhowes come les Gueres des Muskets, ki des tribus etires ont stî dzingueyes, et ds ôtes ont dvou fure et cwiter leus teres. Les maladeyes apoirtêyes påzès uropeyins ont touwé avou on grand nombe di Maworis (les estimaedjes vont di dijh a céncwante åcint). Avou l'&nbsp;crexhance des activités des missionaires eyet colons uropeyins dins les [[anêyes 1830]], sacwants tchîfs Maworis on siné des traités avou des rprezintants del Corone Britanike. Li pus consecant di ces traités a stî l'&nbsp;ci di Waitangi, ki dna-st åzès Maworis li citweyinté britanike siconte ene waeranteye des droets di prôpieté eyet ene otonomeye po les tribus. Ezès [[anêyes 1860]], des disputes so des atchtaedjes di tere nén clairs ont moenné åzès Gueres Maworis, ki l'&nbsp;rezultat nd a stî ki des lådjès djives di teres tribåles ont stî confiskêyes på govienmint coloniå. Avou l'&nbsp;piete di l'&nbsp;plupårt di leus teres, les Maworis ont cnoxhou ene periode di declin; al fin do [[19inme sieke]] des djins k'&nbsp;i gn a ont minme pinsé ki les Maworis serént assimilés å dvins del populåcion d'&nbsp;oridjene uropeyinne et les Maworis disparexhe come peupe. Mins çoula candja, eyet les Maworis ont savou wårder leu-z idintité culturele, eyet ezès [[anêyes 1960]] et [[anêyes 1970|1970]] i gn a-st avou on vraiy ravicaedje del tuzance mawori. Dispoy adon, i gn a-st avou des compinsåcions po l'&nbsp;indjusse confiscaedje des teres eyet l'&nbsp;viyolåcion d'&,bsp;ôtes droets di prôpieté. Ene cour speciåle, li Tribunå di Waitangi, a stî metou so pîs po-z investiguer eyet fé des ricmindåcions dins ces afwaires la. Cåze des compinsåcions k'&nbsp;ont stî payeyes, les Maworis ont asteure des impôrtants eteresses ezès industreyes del pexhe eyet des aforesses. Li culteure eyet lingaedjes maworis sont-st acsegnîs dins sacwantès scoles el Nouve Zelande, eyet des ptitès scoles fijhèt ttafwait e mawori. Li lingaedje mawori a oficirmin l'&nbsp;minme statut ki l'&nbsp;inglès e govienmint eyet li lwè. Li pårlumint del Nouve Zelande a set sidjes risiervés po des rprezintants des Maworis, eyet li consultåcion eyet l'&nbsp;ovraedje eshonne avou les Maworis sont li manire d'&nbsp;ovrer normåle po bråmint di conseys eyet d'&nbsp;organizåcions govienmintåles. [[cy:Maori]] [[da:Maori]] [[de:Maori]] [[el:Μαορί]] [[en:Māori]] [[eo:Maorioj]] [[es:Maorí]] [[eu:Maoriera]] [[fi:Maorit]] [[fr:Maori]] [[gl:Maorí]] [[he:מאורים]] [[id:Māori]] [[it:Maori]] [[ja:マオリ]] [[lt:Maoriai]] [[mi:Māori]] [[nl:Maori's]] [[no:Maori]] [[pl:Maorysi]] [[pt:Maori]] [[ru:Маори]] [[sh:Maori]] [[sl:Maori]] [[sr:Маори]] [[sv:Maorier]] [[tr:Maori]] [[zh:毛利人]] 1914 22908 2004-01-01T11:45:21Z ::1 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bôhan</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bohan</span>, rebané avou 5550 Vresse; limero diyalectolodjike: [D 133]; vî limero del posse: 6868. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bô.an</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">Lingaedje do payis:</FONT> tchampnwès. Li fråze tipike <span lang=Tchamp>"frume la ferniete"</span> (clôs l'&nbsp;finiesse) mostere li grosse diferince di cåzaedje avou l'&nbsp;Nonne-walon del Simwès: "clôs la vite". Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"Bodo-ham"</span> (han, pré da Bodo); rl a: [[Motî:han|han]]. <B>2.</B> hamtea di Barvea. Disfondowes: Bohan, Bôhan, Bouhan. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bohinot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ote</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Bôhan. Disfondowes: Bo.inot(e). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bôhan</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bohant, Bohain, Bohen, Bohyn</span>.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:simwes_bohan.jpg]]<BR><BR>Li Smwès a Bôhan.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bôhan]] 1915 59143 2006-06-02T16:05:44Z Pablo 5 rifondaedje '''Bôhan''' (fr: ''Bohan'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis tchampnwès, rebané avou [[Vresse]]. C'&nbsp;est eto on [[Bôhan (Barvea)|hamtea di Barvea]] [[Imådje:simwes_bohan.jpg|thumb|250px|''On pexheu e Smwès, a Bôhan'']] * Dimorants: Bohinots, Bohinotes. * Limero del posse: '''5550''' (vî limero '''6868''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;133''' * Eplaecmint sol Daegn: {{sol mape|49_51_48_N_04_53_07_E_region:BE|49°52' N - 4°53' E}} * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sipotaedje: Boynots, boynotes. * Vîs scrîjhas: Bohan, (1190); Bohain, (1204); Bohaing,(1205); Bouhang,(1226); Beauhaing, (1323); Boheang,(1326). * Eglijhe: Datêye di 1760, dipindant di Méziéres et Reims, come tos les viyaedjes a hintche di [[Smwès]] * Patron: Sint Ledjî. * Dicåces: li ptite, å 15 d' awousse; li grande, li dimegne d' après l' 2 d' octôbe. * Lingaedje do payis: [[tchampnwès]] Li fråze tipike ''"dèfroume nô fernête"'' (clôs l'&nbsp;finiesse) mostere li grosse diferince di cåzaedje avou l'&nbsp;Nonne-walon del [[Simwès]]: ''"clôs la vite"''. == Nos d' plaeces == === Hamteas === * li Bwès Djan * Herissårt * La Soce * Les Dolimarts (cinte di vacances) == Histwère == Bôhan esteut l' principåle signorreye del Måjhon d' Orcîmont; ele aveut stî dnêye å cadet del Måjhon, tot e rsiervant po [[Orcîmont]], li hôte djustice. Hinri d' Bôhan, tcheslî do Tchestea-Rnåd mora l' 10 di djulete 1326. Dins l' eglijhe, on voet co s' pire tombale avou kékes letes ki dmorèt: :LIERS.SIRES.DE.BOHEANG.KVI.DIEX.ASSOLVE.KI.TRESPASSAT.EL.LAN.DE.GRASCE.MIL.CCC.ET XXVI.X.IORS O.MOIS.DI.JULIET. PROYES.POVR SARME. Pus tård, Bôhan a stî dzo l' imprijhe do Signeur d' Olimart, on bandit k' a spolyî les djins d' Bôhan, djusk' a on djudjmint al fén rindou a Lussimbork. == Economèye == Payis d' [[toubak]], avou on miyon et dmey di pîs, abandné après l' [[deujhinme guere daegnrece]]. Djusk' al [[prumire guere daegnrece|guere di 1914]], i gn ourit ene foite activité di clåwtîs al mwin, ki travayént a façon dins leu boutike. Leu foice motrice a stî bén lontins on tchén dins on tabeur. == A vey == Viyaedje di frontire, foirt touristike, putoit izolé dins les meyandes di [[Smwès]], avou on cazer tchampnwès pårticulî. Divant 1940, Bôhan a portant stî rloyî å tram di [[Vresse]]-[[Djedene]] pa deus ponts et on tunel po passer l' cresse eter [[Mambe]] et Bôhan. 1916 59131 2006-06-02T15:40:46Z Pablo 5 ''Bôhan'' est on hamtea d'&nbsp;[[Barvea]] ''I gn a ene ôte plaece lomêye '''[[Bôhan]]''', rebanêye avou Vresse.'' * Dimorants: Bohinots, Bohinotes. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "Bodo-ham" (han, pré da Bodo). 1917 22911 2004-01-01T11:51:59Z ::1 #REDIRECT [[Motî:Bôhan]] 1918 22912 2004-01-01T11:52:11Z ::1 #REDIRECT [[Motî:Bôhan]] 1919 22913 2004-01-01T11:53:22Z Pablo 5 Imådje d'&nbsp;on pexheu å mitan di [[Simwès|Smwès]] a [[Bôhan]] Imådje d'&nbsp;on pexheu å mitan di [[Simwès|Smwès]] a [[Bôhan]] 1920 59024 2006-06-02T06:48:06Z YurikBot 105 robot Modifie: [[en:Semois River]] [[categoreye:aiwe del Walonreye]] '''Simwès''' (fr: ''Semois, Semoy'', de: ''Sasbach''), c' est ene grosse aiwe del Walonreye, 210&nbsp;km longue. [[Imådje:simwes_bohan.jpg|thumb|320px|''On pexheu e Smwès, a Bôhan'']] Ele prind sourd nén lon erî d'&nbsp;[[Årlon]], pu va e [[Gåme|payis Gåmet]] ([[Etale]], [[Tintni]], [[Djamogne]], [[Tchini]], [[Floravile]], [[Tchespire]]). Drola, ele si lome '''Simwès somrinne''' (Hôte-Simwès). Adonpwis, d' [[Arbûmont]], [[Dôhan]] a [[Bouyon]], ele fwait frontire inte li payis walon eyet l' payis Gåmet. Djus d' Bouyon, on djåze del '''Simwès djuzrinne''' (Basse-Simwès). Ele raiwe [[Pouphan]] (droete erive), [[Rotchå]] (d.), [[Frôhan]] (hintche erive), [[Yåle]] (h.), [[Mouzaive]] (h.), [[Li Foret]] (h.). Après l' Foret, ele passe e payis [[tchampnwès]]: [[Vresse]], [[Mimbe]], [[Bohan]], wice k' ele mousse e France ([[Les Rivires|ås Rivires]], Nohan, Tîlai), pu s'&nbsp;aler egoliner e droet costé d'&nbsp;Mouze a [[Montermé]], 10&nbsp;km djus del frontire. [[Imådje:Chassepierre JPG01.jpg|thumb|right|325px|''L' aiwe di Smwès a [[Tchespire]].'']] E payis walon, les viyaedjes metous al dilongue di Smwès sont lomés '''Li Rivaedje'''. Les cis metous pus hôt, c' est les '''Hôteurs'''. Les aiwes ki vnèt agoliner e Smwès: * [[Rule]] (so droete erive, a Tintnî) * [[Viere]] (so droete erive, a Djamogne). * [[Rixhea Sint-Djhan]] ((so droete erive, ås Rivires). L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "sach" (ponte, coutea) et "mari" (aiwe), "aiwe ås pires come des couteas". Vîs scrijhas: ''Sesomiris'' (644), ''Sesmarus'' (950), ''Sesmoys'' (1104), ''Semoir'' (1244). I gn a co des ôtès aiwes ki poitnut, po d'moens en almand, li minme no. Rimimbrans Simwès (Sasbach) å payis d'Bade, en Almagne, et [[Scårbék]], ki vout dire li minme sacwè. {{Commons|Category:Semois|Smwès}} [[da:Semois]] [[de:Semois]] [[en:Semois River]] [[fr:Semois]] [[nl:Semois]] [[ro:Sasbach]] 1921 57492 2006-05-20T22:56:17Z Pablo 5 tåvlea '''Chimay''' est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Chimay Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 9.867 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Twin]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 189,19&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 49,79&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Chimai: Chimai avou [[Baileu]], [[Bailieve]], [[Bourlé]], [[L' Ecayire]], [[Foidjes]], [[Lompré-el-Fagne|Lompré]], [[Rieze]], [[Robchiye]], [[Sale]], [[Sint-Rmey]], [[Li Vå-dlé-Chimai]], [[Vilé-al-Tour]] et [[Virele]]. == A vey == I gn a-st el veye li tchestea des princes di Chimai. Mins copurade l'&nbsp;abaye Notru-Dame di Scourmont, nén lon erî d'&nbsp;la (a Foidjes), wice ki des moennes cistercyins trapisses fijhèt les rlomés froumadjes eyet [[bire]] di Chimai. == Sipeciålités == Cisse ''bire trapisse di Chimai'', rodje, bleuwe ou tripe est obtinowe pa on procedé di ''hôt fermintaedje'' (a pus di 20°[[digré Celsius|C]]) et a-st on deujhinme fermintaedje après esse metowe e botaye. C'&nbsp;est ene bire nén [[pasteurijhaedje|pasteurijheye]]. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.chimay.be/ Waibe des ''Bires di Chimai''] {{ProvinceHinnot}} [[de:Chimay]] [[en:Chimay]] [[eo:Chimay (Belgio)]] [[fr:Chimay]] [[nl:Chimay (België)]] 1922 43288 2005-11-06T20:05:38Z Pablo 5 imådje [[Image:Hoegne1.jpg|thumb|Hoûgne e l' ivier, près d' Hokea]] L'&nbsp;aiwe di ''Hoûgne'' (fr: ''la Hoëgne'') est ene pitite aiwe del Waloneye ki prind sourd el [[Fagne (redjon)|Fagne]], triviesse [[Teu]] et s'&nbsp;vini agoliner a l'&nbsp;[[Aiwe di Vesse]] a [[Pepinster]]. [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Hougne]] [[fr:Hoëgne]] 1923 35238 2005-07-17T21:04:20Z Pablo 5 L'&nbsp;aiwe di '''Bêfe''' (fr: ''Befve''), est ene pitite aiwe del Walonreye, k'&nbsp;egolene divins [[Berwinne]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "bat-ahwjo" (boune waide, did la, boune aiwe). [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Befe]] 1924 34079 2005-07-08T00:13:41Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Djace]] {{Aiwe|Djåce|||||||[[Demer]]|Roman payis, Flande}} Li '''Djåce''' (fr: ''la Grande Gette'', nl: ''de Grote Gete'') est ene aiwe do [[Roman Payis]] ki bagne [[Yache]], [[Perwé]], [[Djé-Djérompont]], [[Torebåy]], [[Glime]], [[Djåçlete]], [[Djodogne]], [[Loumåy]], et aler so [[Tirlumont]], e payis flamind. Ele si va egoliner e [[Demer]], ki s' maxhe on pô pus lon a l' [[Escô]]. L' etimolodjeye do no est on vî no gayel d' aiwe. [[fr:Grande Gette]] 1925 22919 2004-04-08T17:20:21Z Pablo 5 unifiaedje avou "Såm" #REDIRECT [[Såm]] 1926 62977 2006-06-22T23:29:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bAmbiorisse\b +Ambiyorisse) [[Image:Rever Jeker in Maastricht.jpg|thumb|Djer a [[Måstrek]].]] L' aiwe di '''Djer''' (fr: ''le Geer'', nl: ''Jeker'') est ene aiwe del Walonreye eyet d' Flande, ki prind sourd etur [[Li Bôlin]] eyet [[Sint-Servå-Lin]] (ambedeus rebanés avou [[Hanut]] et 1977), passe e viyaedje di [[Djer]], poy ki court so [[Wareme]], [[Tongue]] (e Flande), et s'&nbsp;va egoliner e [[Mouze]] riwaitant [[Måstrek]]. L' aiwe di Djer est trevåtcheye do [[Tchenå Albert]] å livea del [[Montinne Sint-Pire]]. == Etimolodjeye == Li no d' l' aiwe vént do [[gayel]] ''Yakara'', claire aiwe, çou ki dna e [[latén]] ''Jecora'' (li [[neyerlandès]] ''Jeker'' wåde co li son "k" do vî no) == Istwere == C' est dins l' vå d' Djer (a pô près wice k' i gn a asteure [[Bassindje]]) k' [[Ambiyorisse]], li Mwaisse des [[Eburons]] a fotou ene dobleure a deus ledjons (6000 sôdårds) da [[Djule Cezår|Cezår]], moennêyes pazès tribuns Sabius et Cotta. Cisse dispoûslêye la fourit l' pus consecante ki les romins ont yeu tins del [[Guere des Gåles]]. [[Categoreye:Aiwe del Walonreye]] [[en:Jeker]] [[fr:Geer (rivière)]] [[li:Jeker]] [[nl:Jeker]] 1927 22921 2004-02-18T02:24:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djer (aiwe)]] 1928 45599 2005-11-26T15:47:10Z Pablo 5 imådjes, coridjaedje pol sourdant d' l' aiwe [[categoreye:aiwe del Walonreye]] [[Image:Couvin JPG01.jpg|thumb|Li Noere Aiwe a Couvén]] [[Image:Nismes JPG02.jpg|thumb|Li Noere Aiwe a Nîme]] Li '''Noere Aiwe''' (fr: ''l'Eau Noire'') est ene aiwe del Walonreye, ki prind sourd dins les bwès d' Chimai, passe a [[Couvén (veye)|Couvén]] et [[Pitegniye]]; låvå, dins les «grotes di l' [[Motî:adujhoe|adujhoe]]», l' aiwe si pårtixhe e deus brantches, ene pa dzo tere et l' ôte a l' air libe. Li brantche pa dzo tere raparexhe a [[Nîme (Virwinvå)|Nîme]] eyet radjonde å pî d' l' eglijhe l' ôte brantche k' a dmoré a l' air libe. Sacwants kilometes pus lon, ene miete divant [[Doûpe]], li Noere Aiwe si va maxhî al [[Blanke Aiwe]] eyet, adon, s'&nbsp;rilomer ''[[Virwin]]''. Li no di ''noere'' aiwe c'&nbsp;cåze ki l'&nbsp;aiwe, est bén claire la k'&nbsp;ele vént direk des bwès, eneviè l'&nbsp;''Blanke'' aiwe, ki l'&nbsp;aiwe est brouyeye pa des croyixheusès broûs. [[fr:Eau Noire]] [[nl:Eau Noire]] 1929 57944 2006-05-22T16:56:53Z Pablo 5 pitit rfondaedje [[categoreye:aiwe del Walonreye|Orno]] [[Imådje:oornoo_wi.jpg|right|Mape mostrant l' eplaeçmint d' Ôrnô]] '''Ôrnô''' (F. ''Orneau''), c' est ene aiwe ki prind sourd a [[Djiblou]]. Ele passe på [[Grand-Mayni]], padzos [[Côroe-l'-Tchestea]] et [[Bossire]], på [[Mazi]], [[Ôno]] (viyaedje ki poite si no, c' est la k' ele trevåtche l' [[otostråde di Walonreye]] padzos li Pont d' Ôno), et [[Djimepe-so-Sambe (veye)|Djmepe-so-Sambe]]. Elle egolene dins [[Sambe]] a [[Han-so-Sambe]]. Ses pus gros aplourants sont l' [[Arton (aiwe)|Arton]] et l' [[Ligne (aiwe)|Ligne]]. == Difoutrinnès hårdeyes == [http://www.sambre-orneau.com måjhone do tourisse Sambe-Ôrnô] 1930 48203 2005-12-27T11:16:00Z Lucyin 16 [[categoreye:aiwe del Walonreye]] [[Categoreye:Walonreye di France]] [[Imådje:virwin_vireu_wi.jpg|thumb|Vå d' Virwin, veyowe did so li dzeu d' Vireu]] '''Virwin''' (fr: ''le Viroin''), c' est ene aiwe del Walonreye ki cmince dilé [[Doûpe]] do maxhaedje, 150 metes hôt, del [[Noere Aiwe]] ki vént d'&nbsp;[[Nîme (Virwinvå)|Nîme]], et del [[Blanke Aiwe]] ki vént d'&nbsp;[[Chimai]] et [[Mariambork]]. A [[Tregne]], i passe li [[France|frontire francesse]], et, cwand il a yeu tot crawyî dins les [[han]]s, s'&nbsp;aler egoliner e [[Mouze]] a [[Vireu-Molén]], el [[Walonreye di France]], 110 metes hôt. Virwin, come li Blanke Aiwe, continowe si tchmwin dins l'&nbsp;[[Calistinne (redjon)|Calistinne]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, alez s' vey e [[Motî:Virwin|splitchant motî]].'' [[Imådje:m_virwin.jpg|thumb|Mape del Calistinne avou Virwin, li Blanke Aiwe et l' Noere Aiwe]] [[fr:Viroin]] [[nl:Viroin]] 1931 52293 2006-03-21T04:14:39Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ro:Sambre]] {{djermon}} {{Aiwe|Sambe|[[Image:Lobbes JPG05.jpg|200px|Sambe a Lôbe]]|190|210||2740|France|[[Mouze]]|France, Walonreye}} L' aiwe di '''Sambe''' (fr: ''la Sambre'') est ene aiwe ki prind sourd e [[France]], ki court e Payis d' [[Måbeuje]] (e France), pu d' [[Tchålerwè]] (el Walonreye), et-z egoliner e [[Mouze]] a [[Nameur]]. Li plaece wice ki Sambe s' egoline dins Mouze a Nameur, est lomêye ''li [[Grognon (Nameur)|Grognon]]''. [[Categoreye:Aiwe del Walonreye]] [[da:Sambre]] [[de:Sambre]] [[en:Sambre]] [[fr:Sambre]] [[nl:Samber]] [[pl:Sambra]] [[ro:Sambre]] 1932 34078 2005-07-08T00:13:15Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Djaclete]] '''Djåçlete''' (fr: ''la petite Gette'' ou co ''la petite Ghete'', nl: ''de Kleine Gete'') est ene aiwe do [[Roman Payis]], ki bagne [[Djåce]]. Note: Djåçlete passe a [[Djåce (viyaedje)]], mins Djåce raiwe [[Djåçlete (viyaedje)]] ! [[fr:Petite Gette]] 1933 59769 2006-06-07T13:13:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bHoton\b +Houton) {{Aiwe|Oûte|[[Image:Hotton JPG01.jpg|200px|Aiwe d' Oûte a Houton.]]|165||||[[Oûte (Buhô)|Oûte]]/[[Ourt-dilé-Libråmont|Our]]|[[Mouze]]|[[province do Lussimbork|prov. Lussimbork]],<br/> [[province di Lidje|prov. Lidje]]}} [[categoreye:aiwe del Walonreye]] [[categoreye:aiwe del Walonreye|Oûte]] L' '''Aiwe d' Oûte''', c' est ene aiwe del Walonreye, ki court e l' Årdene, et s' maxhî a Mouze a [[Lidje]]. Ele kimince a [[Mabompré|Engrè]], på maxhaedje di l' [[Oûte Nonnrece]] a l' [[Oûte Bijhrece]], al plaece k' on dit '''ås deus Oûtes'''. Adonpwis, ele passe al [[Li Rotche|Rotche]], a [[Marcour]], a [[Rindeu]], a [[Houton]], a [[Derbu]], a [[Barvea]], a [[Hamwer]]. A [[Comblin-å-Pont]], ele riçût l' aiwe d' [[Ambleve]], et cori eviè [[Esneu]] et [[Imbour]] C' est la kel [[Vesse]] s' î vént agoliner. L' Aiwe d' Oûte si maxhe a [[Mouze]] a [[Lidje (veye)|Lidje]] (tot a nonne del veye, djusse après [[Angleur]]). [[da:Ourthe]] [[de:Ourthe]] [[en:Ourthe]] [[fr:Ourthe (rivière)]] [[nl:Ourthe]] 1934 65651 2006-07-01T03:03:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Šelda]] {{Aiwe|Escô||430|95|120|21.860|France|[[Mer do Nôr]]|France, Beldjike}} L''''Escô''' (fr: ''Escaut'', nl: ''Schelde'') est ene aiwe ki prind sourd près di Gouy (Aisne, [[France]]) et triviesse li [[Beldjike]]. Dins l'&nbsp;tins, il aveut deus bresses, mins seulmint li bresse coûtchantrece radjond co li [[Mer do Nôr]], inte Breskens eyet Flessingue åzès [[Bas Payis]]. I fwait 350&nbsp;km long. C'&nbsp;est on fleuve k'&nbsp;a djouwé on grand role dins l'&nbsp;diswalpaedje economike eyet politike del [[Flande]], do [[Braibant]] eyet do [[Hinnot]] dispoy li [[Moyinådje]]. Il est canålijhî et naiviåve a pårti di [[Cambrai]] et traviesse [[Valenciennes]] el France, [[Tournai]], [[Gand]] eyet [[Anvers]] el Beldjike. I gn a kékès 250 [[sicluze]]s ey astantches so s'&nbsp;tradjet eyet l'&nbsp;ci des aiwes ki s'&nbsp;î vnèt-st agoliner, emey les kénes on pout lomer li Scarpe, li [[Lys (aiwe)|Lys]] eyet li Sensée. C'&nbsp;est on fleuve londjin et waire poûxhant ki les [[marêye]]s fijhèt sinti leu-z influyince disk'&nbsp;a 160 kilometes lon di l'&nbsp;egolineure el Mer do Nôr. Si estuwaire fwait pluzieurs kilometes lådje, eyet les brohisses k'&nbsp;î gn a ofrèt-st ene nouzome ritchesse [[ecolodjeye|ecolodjike]]. [[Categoreye:Aiwe di Beldjike|Esco]] [[bg:Шелда]] [[cs:Šelda]] [[da:Schelde]] [[de:Schelde]] [[en:Scheldt]] [[eo:Skeldo]] [[es:Río Escalda]] [[fi:Schelde]] [[fr:Escaut]] [[he:סכלדה]] [[it:Schelda]] [[nl:Schelde (rivier)]] [[no:Schelde]] [[pl:Skalda]] [[pt:Rio Escalda]] [[ru:Шельда (река)]] [[sv:Schelde]] 1935 62172 2006-06-16T23:14:50Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | '''djun''' | [[djulete]] | [[awousse]] | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' djun|1î]]|[[2 d' djun|2]]|[[3 d' djun|3]]|[[4 di djun|4]]|[[5 di djun|5]]|[[6 di djun|6]]|[[7 di djun|7]]|[[8 di djun|8]]|[[9 di djun|9]]|[[10 di djun|10]]|[[11 di djun|11]]|[[12 di djun|12]]|[[13 di djun|13]]|[[14 di djun|14]]|[[15 di djun|15]]|[[16 di djun|16]]|[[17 di djun|17]]|[[18 di djun|18]]|[[19 di djun|19]]|[[20 d' djun|20]]|[[21 di djun|21]]|[[22 d' djun|22]]|[[23 d' djun|23]]|[[24 di djun|24]]|[[25 di djun|25]]|[[26 di djun|26]]|[[27 di djun|27]]|[[28 di djun|28]]|[[29 di djun|29]]|[[30 di djun|30]]</center> ---- '''Djun''' est li shijhinme moes do [[calindrî grigoryin]], avou 30 djoûs. Si no vént di ''junius'' diné en oneur di ''[[Djunon]]'', [[mitolodjeye rominne|deyesse rominne]] feme da [[Djupiter (diu)|Djupiter]]. ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Junie]] [[als:Juni]] [[an:Chunio]] [[ang:Sēremōnaþ]] [[ar:يونيو]] [[ast:Xunu]] [[be:Чэрвень]] [[bg:Юни]] [[br:Mezheven]] [[bs:Juni]] [[ca:Juny]] [[cs:Červen]] [[csb:Czerwińc]] [[cv:Çĕртме]] [[cy:Mehefin]] [[da:Juni]] [[de:Juni]] [[el:Ιούνιος]] [[en:June]] [[eo:Junio]] [[es:Junio]] [[et:Juuni]] [[eu:Ekain]] [[fa:ژوئن]] [[fi:Kesäkuu]] [[fo:Juni]] [[fr:Juin]] [[fur:Zugn]] [[fy:Juny]] [[ga:Meitheamh]] [[gl:Xuño]] [[he:יוני]] [[hr:Lipanj]] [[hu:Június]] [[ia:Junio]] [[id:Juni]] [[ie:Junio]] [[io:Junio]] [[is:Júní]] [[it:Giugno]] [[ja:6月]] [[jv:Juni]] [[ka:ივნისი]] [[kn:ಜೂನ]] [[ko:6월]] [[ku:Pûşper]] [[kw:Mys Metheven]] [[la:Iunius]] [[lb:Juni]] [[li:Juni]] [[lt:Birželis]] [[lv:Jūnijs]] [[mi:Pipiri]] [[ml:ജൂണ്‍]] [[mr:जून]] [[ms:Jun]] [[nap:Giùgno]] [[nl:Juni]] [[nn:Juni]] [[no:Juni]] [[oc:Junh]] [[pl:Czerwiec]] [[pt:Junho]] [[ro:Iunie]] [[ru:Июнь]] [[scn:Giugnu]] [[sco:Juin]] [[se:Geassemánnu]] [[simple:June]] [[sk:Jún]] [[sl:Junij]] [[sq:Qershori]] [[sr:Јун]] [[sv:Juni]] [[ta:ஜூன்]] [[te:జూన్]] [[th:มิถุนายน]] [[tl:Hunyo]] [[tpi:Jun]] [[tr:Haziran]] [[tt:Yün]] [[uk:Червень]] [[ur:جون]] [[vi:Tháng sáu]] [[vo:Yunul]] [[zh:6月]] 1936 62267 2006-06-18T12:59:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: frp, nds-nl, nrm [[categoreye:cronolodjeye]] <center>[[djanvî]] | [[fevrî]] | [[måss (moes)|måss]] | [[avri]] | [[may]] | [[djun]] | [[djulete]] | '''awousse''' | [[setimbe]] | [[octôbe]] | [[nôvimbe]] | [[decimbe]]</center> <center>[[1î d' awousse|1î]]|[[2 d' awousse|2]]|[[3 d' awousse|3]]|[[4 d' awousse|4]]|[[5 d' awousse|5]]|[[6 d' awousse|6]]|[[7 d' awousse|7]]|[[8 d' awousse|8]]|[[9 d' awousse|9]]|[[10 d' awousse|10]]|[[11 d' awousse|11]]|[[12 d' awousse|12]]|[[13 d' awousse|13]]|[[14 d' awousse|14]]|[[15 d' awousse|15]]|[[16 d' awousse|16]]|[[17 d' awousse|17]]|[[18 d' awousse|18]]|[[19 d' awousse|19]]|[[20 d' awousse|20]]|[[21 d' awousse|21]]|[[22 d' awousse|22]]|[[23 d' awousse|23]]|[[24 d' awousse|24]]|[[25 d' awousse|25]]|[[26 d' awousse|26]]|[[27 d' awousse|27]]|[[28 d' awousse|28]]|[[29 d' awousse|29]]|[[30 d' awousse|30]]|[[31 d' awousse|31]]</center> ---- '''Awousse''' est li ûtinme moes do [[calindrî grigoryin]], avou 31 djoûs. Si no vént di ''Augustus Octavianus'' (l' [[Impreur Ågusse]]), mins dvant çoula il esteut lomé ''sextilis'' e latén; dj' ô bén, li ''shijhinme'', la kel [[calindrî romin]] cmincive å moes d' måss et c' esteut adon li shijhinme moes. Li candjmint d'&nbsp;no di ''shijhinme'' viè ''moes d'&nbsp;Ågusse'' si fjha-st e [[-8]] di noste ere; Ågusse åreut volou on moes a s'&nbsp;no et radjouter on djoû d'&nbsp;pus (rissaetchî a fevrî) po ki s'&nbsp;moes åye ostant d'&nbsp;djoûs kel ci poirtant l'&nbsp;no da [[Djule Cezår]] (djulete) ---- [[Calindrî]] | [[Calindrî grigoryin]] | [[366 djoûs]] [[af:Augustus]] [[als:August]] [[an:Agosto]] [[ang:Wēodmōnaþ]] [[ar:أغسطس]] [[ast:Agostu]] [[be:Жнівень]] [[bg:Август]] [[br:Eost]] [[bs:August]] [[ca:Agost]] [[ceb:Agosto]] [[cs:Srpen]] [[csb:Zélnik]] [[cv:Çурла]] [[cy:Awst]] [[da:August]] [[de:August]] [[el:Αύγουστος]] [[en:August]] [[eo:Aŭgusto]] [[es:Agosto]] [[et:August]] [[eu:Abuztu]] [[fa:اوت]] [[fi:Elokuu]] [[fo:August]] [[fr:Août]] [[frp:Oût]] [[fur:Avost]] [[fy:Augustus]] [[ga:Lúnasa]] [[gl:Agosto]] [[he:אוגוסט]] [[hr:Kolovoz]] [[hu:Augusztus]] [[ia:Augusto]] [[id:Agustus]] [[ie:August]] [[io:Agosto]] [[is:Ágúst]] [[it:Agosto]] [[ja:8月]] [[jv:Agustus]] [[ka:აგვისტო]] [[kn:ಆಗಸ್ಟ್]] [[ko:8월]] [[ku:Gelawêj (meh)]] [[kw:Mys Est]] [[la:Augustus (mensis)]] [[lb:August]] [[li:Augustus (maond)]] [[lt:Rugpjūtis]] [[lv:Augusts]] [[mi:Here-turi-kōkā]] [[mr:ऑगस्ट]] [[ms:Ogos]] [[nap:Aùsto]] [[nds-nl:Augustus]] [[nl:Augustus (maand)]] [[nn:August]] [[no:August]] [[nrm:Août]] [[oc:Agost]] [[pl:Sierpień]] [[pt:Agosto]] [[ro:August]] [[ru:Август]] [[scn:Austu]] [[sco:August]] [[se:Borgemánnu]] [[simple:August]] [[sk:August]] [[sl:Avgust]] [[sq:Gushti]] [[sr:Август]] [[su:Agustus]] [[sv:Augusti]] [[ta:ஆகஸ்டு]] [[te:ఆగష్టు]] [[th:สิงหาคม]] [[tl:Agosto]] [[tpi:Ogas]] [[tr:Ağustos]] [[tt:August]] [[uk:Серпень]] [[ur:اگست]] [[vi:Tháng tám]] [[vo:Gustul]] [[zh:8月]] 1937 22931 2004-01-02T18:08:49Z Pablo #REDIRECT [[Province do Lussimbork]] 1938 22932 2004-01-02T18:09:28Z Pablo #REDIRECT [[Province di Nameur]] 1939 34417 2005-07-10T14:43:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Province do Roman Payis]] 1940 60385 2006-06-14T13:01:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Lucembursko (belgická provincie)]], [[ja:リュクサンブール州]] [[Categoreye:Province do Lussimbork|*]] [[Imådje:Armes province luxembourg.png|70px|left|Essegne del province]] Li province do '''Lussimbork''' (fr: ''Luxembourg'') est li province li pus a nonne di [[Walonreye]], ey ossu li pus grande. [[Imådje:Province di Lussimbork.png|right|250px|Eplaeçmint del province el Walonreye]] Elle a-st ene sitindêye di 4.443&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] po 246.820 dimanants (lussimbordjwès) ey est pårteye e 5 arondixhmints po 44 comenes intités. Si mwaisse-veye est [[Årlon]] Ele a des frontires avou (dins l'&nbsp;sins des aweyes d'&nbsp;ôrlodje tot-z atacant a l'&nbsp;ess): li [[Grande Dutcheye do Lussimbork]], li [[France]], et les provinces [[Beldjike|bedjes]] di [[Nameur (province)|Nameur]] eyet [[Lidje (province)|Lidje]]. == Arondixhmints == <gallery> Image:Arrondissement Arlon Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Årlon]] Image:Arrondissement Bastogne Belgium Map.png|Arondixhment d' [[Bastogne]] Image:Arrondissement Marche-en-Famenne Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Måtche]] </gallery> <gallery> Image:Arrondissement Neufchâteau Belgium Map.png|Arondixhmint do [[Li Tchestea|Tchestea]] Image:Arrondissement Virton Belgium Map.png|Arondixhmint d' [[Vierton]] </gallery> == Comenes del province == {| |- | '''Arondixhmint d'&nbsp;Årlon''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Bastogne''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Måtche''' |- |valign="top"| * [[Arel]] (Årlon) * [[Atert]] (Ater) * [[Éibeng]] (Åbindje) * [[Maartel]] (Måtlindje) * [[Miezeg]] (Messanceye) |valign="top"| * [[Bastogne]] * [[Biertogne]] * [[Faiviè]] * [[Govi]] * [[Oufalijhe]] * [[Sinte-Oude]] * [[Li Vå-so-Seure]] * [[Li Viye Såm]] |valign="top"| * [[Derbu]] * [[Erezêye]] * [[Houton]] * [[Manhé]] * [[Måtche-el-Fåmene]] * [[Nassogne]] * [[Rindeu]] * [[Li Rotche]] * [[Tiniveye]] |- | '''Arondixhmint do Tchestea''' | '''Arondixhmint d'&nbsp;Vierton''' | &nbsp; |- |valign="top"| * [[Arbûmont]] * [[Bietris]] * [[Bouyon]] * [[Dåvdisse]] * [[L' Eglijhe]] * [[Libin]] * [[Libråmont]] * [[Palijhoû]] * [[Sint-Houbert]] * [[Li Tchestea]] * [[Telin]] * [[Welin]] |valign="top"| * [[Etåle]] * [[Floravile]] * [[Habâ]] * [[Méch-divant-Vierton]] * [[Musson]] * [[Sint-Ldjir-e-Gåme|Sint-Ldjir]] * [[Tchini]] * [[Tintnî]] * [[Vierton]] |valign="top"| |} [[bg:Люксембург (провинция)]] [[ca:Província de Luxemburg]] [[cs:Lucembursko (belgická provincie)]] [[de:Provinz Luxemburg]] [[el:Λουξεμβούργο (Βελγική επαρχία)]] [[en:Luxembourg (Belgium)]] [[eo:Luksemburgo (Belgio)]] [[es:Luxemburgo (provincia de Bélgica)]] [[fi:Luxembourg (Belgian provinssi)]] [[fr:Province de Luxembourg]] [[it:Lussemburgo (provincia belga)]] [[ja:リュクサンブール州]] [[lb:Provënz Lëtzebuerg]] [[li:Luxemburg (provincie)]] [[nl:Luxemburg (provincie)]] [[no:Luxembourg (belgisk provins)]] [[oc:Luxemborg bèlga]] [[pl:Luksemburg (prowincja)]] [[ru:Люксембург (провинция Бельгии)]] [[sv:Luxembourg (belgisk provins)]] 1941 59640 2006-06-06T22:05:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Bb]raib)antî(s*)\b +\1onî\2) [[Categoreye:Province do Braibant walon|*]] [[Imådje:Armes province brabant wallon.png|70px|left|Essegne del province]] Li province do '''Roman Payis''' (on dit eto do '''Braibant walon''' u del '''Braibant walone'''; fr: ''Brabant wallon''), c' est ene province di [[Walonreye]], sikepieye après li pårtixhaedje del [[viye province do Braibant]] e [[1995]]. [[Imådje:Province do Braibant Walon (eplaeçmint).png|right|Eplaeçmint del province el Walonreye]] Elle a-st ene sitindêye di 1.093&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] po 347.423 ([[1999]]) dimanants (braibonîs), dj'&nbsp;ô bén ene dinsité di 319&nbsp;djins/km², ey est pårteye en 1 seu arondixhmint po 27 comenes intités. Si mwaisse-veye est [[Wåve]] Ele a des frontires avou (dins l'&nbsp;sins des aweyes d'&nbsp;ôrlodje tot-z atacant å nôr): les provinces [[Beldjike|bedjes]] do [[Braibant flamand (province)|Braibant flamand]], di [[Lidje (province)|Lidje]], [[Nameur (province)|Nameur]] eyet do [[Hinnot (province)|Hinnot]]. Li Braibant walon a-st askepyî e 1995, après li pårtixhaedje del viye province do Braibant e troes bokets: deus novelès provinces, li Braibant walon eyet li Braibant flamand; eyet li teritwere del [[Redjon Brusselwesse]], ki n'&nbsp;est pus dins nole province. Li Braibant walon est ossu lomé e walon på vî no di ''Roman payis'', no dné do tins kel Braibant compurdeut des populåcions tîxhones et walones, po cåzer del pårteye walone do Braibant. == Comenes del province == '''Arondixhmint d'&nbsp;Nivele''' {| |- | * [[L' Abeye]] * [[Bôvetchén]] * [[Brinne-l'-Alieu]] * [[Brinne-Tchestea]] * [[Coû-Sint-Stiene]] * [[Djinape]] * [[Djodogne]] * [[Élessene]] * [[L' Elpe]] * [[Gré]] * [[Incoû]] * [[Ite]] * [[Lane]] * [[Mont-Sint-Gubiet]] | * [[Nivele]] * [[Ocgniye-Li Noû Lovén]] * [[Oû-Djåce]] * [[Perwé]] * [[Ramiêye]] * [[Ribek]] * [[Ricsinsåt]] * [[Tchåmont-Djistou]] * [[Tchåsse]] * [[Tubize]] * [[Walin]] * [[Waterlô]] * [[Wåve]] |} [[bg:Валонски Брабант]] [[ca:Brabant Való]] [[de:Wallonisch-Brabant]] [[el:Βαλλωνική Μπραμπάντ]] [[en:Walloon Brabant]] [[eo:Valona Brabanto]] [[es:Brabante valón]] [[fr:Province du Brabant wallon]] [[it:Brabante Vallone]] [[li:Waals-Brabant]] [[nl:Waals-Brabant]] [[no:Vallonsk Brabant]] [[pl:Brabancja Walońska]] [[ro:Brabantul Valon]] [[ru:Валлонский Брабант]] [[sv:Brabant Wallon]] [[uk:Валлонський Брабант]] 1942 57451 2006-05-20T22:02:12Z Pablo 5 tåvlea province {{djermon viyaedje}} '''Aiwêye''' (fr: ''Aywaille'') est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Aywaille Liège Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Aiwêye]] * Dimorants: 10.386 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 80,05&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 129,74&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Aiwêye: [[Aiwêye (viyaedje)|Aiwêye]] avou [[Ernonhé]], [[Harzé]], [[Lovgné]], [[Sougné]], [[Remoutchamp]]. Aiwêye est bagneye pa l'&nbsp;aiwe d'&nbsp;[[Ambleve]]. {{ProvinceLidje|Aiweye}} [[en:Aywaille]] [[eo:Aywaille]] [[fr:Aywaille]] [[nl:Aywaille]] 1943 62269 2006-06-18T13:16:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Huy]] {{djermon viyaedje}} '''Hu''' (fr: ''Huy'', nl: ''Hoei'') est ene come di Walorneye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Huy Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 19.397 ([[2002]]) (hutwès) * Limero del posse: 4500 * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Hu]] * Sitindêye: 47,64 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 405,06&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Hu: ** [[Hu (veye)|Hu veye]] ** [[Ben-Ahin]] ** [[Tîhondje]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.huy.be/ Waibe del comene] (avou des [http://www.huy.be/Tourisme/Attractions_touristiques/Traduction_ND/_Wallon/_wallon.html pådjes e walon]) {{ProvinceLidje}} [[af:Huy]] [[de:Huy (Belgien)]] [[en:Huy]] [[eo:Huy (Belgio)]] [[es:Huy]] [[fr:Huy]] [[nl:Hoei]] [[pl:Huy]] [[ro:Huy]] [[ru:Юи]] 1944 57464 2006-05-20T22:15:56Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje|Fleron}} [[Imådje:Essegne Fléron.png|70px|left|essegne di Fléron]] '''Fléron''' est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Fléron Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] <br style="clear:left;" /> * Dimorants: 15.870 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4620''' * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindéye: 13,74&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.155,02&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Fléron: Fléron avou [[Mågnêye]], [[Ritene]], et [[Roumzêye]]. {{ProvinceLidje|Fleron}} [[en:Fléron]] [[eo:Fléron]] [[fr:Fléron]] [[nl:Fléron]] 1945 22939 2005-02-09T22:45:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Anse]] 1946 58981 2006-06-01T22:30:12Z Pablo 5 Viyé-l'-Eveke {{djermon viyaedje}} '''Awan''' (fr: ''Awans'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Awans Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 8.352 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 27,15&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 307,62&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Awan: [[Awan (viyaedje)|Awan]] avou [[Fô]], [[Hognoûl]], [[Ôtêye]], [[Viyé-l'-Eveke]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.awans.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[en:Awans]] [[eo:Awans]] [[fr:Awans]] [[nl:Awans]] 1947 57457 2006-05-20T22:09:27Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Djouprele''' (fr: ''Juprelle'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]) [[Imådje:Juprelle Liège Belgium Map.png|thumb|elaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 8.151 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 35,37&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 230,45&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Djouprele: Djouprele avou [[Fexhe]], [[Lantin]], [[Ouhogne]], [[Paive]], [[Slin]], [[Vilé-Sint-Siméyon]] eyet [[Voroû-dlé-Liesse]]. {{ProvinceLidje}} [[en:Juprelle]] [[eo:Juprelle]] [[fr:Juprelle]] [[nl:Juprelle]] 1948 57463 2006-05-20T22:14:35Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Hesta''' (fr: ''Herstal'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Herstal Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 36.359 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 23,19&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.567,87&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Hesta: [[Hesta (viyaedje)]] avou [[Liesse]], [[Mermoite]], [[Voteme]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.herstal.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[ca:Herstal]] [[de:Herstal]] [[en:Herstal]] [[eo:Herstal (Belgio)]] [[fr:Herstal (Belgique)]] [[nl:Herstal]] [[pl:Herstal]] [[pt:Herstal]] 1949 57460 2006-05-20T22:13:02Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje|Oupeye}} '''Oûpêye''' (fr: ''Oupeye'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Oupeye Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 23.584 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 36,02&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 654,75&nbsp;djins/km² * Ban d' Oûpêye: Oûpêye avou [[Eure-li-Romin]], [[Hacoû]], [[Hermåle-dizo-Årdjetea]], [[Hermêye]], [[Houtin-Sint-Simeyon]] et [[Vivgni]]. {{ProvinceLidje|Oupeye}} [[en:Oupeye]] [[eo:Oupeye]] [[fr:Oupeye]] [[nl:Oupeye]] 1950 57459 2006-05-20T22:12:46Z Pablo 5 tåvlea '''Serè''' (fr: ''Seraing'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Seraing Liège Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Serè]] * Dimorants: 60.407 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: råyeus d' årmå * Sitindêye: 35,56&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.698,73&nbsp;djins/km² * Ban d' Serè: Serè avou [[Les Bonceles]], [[Djimepe-so-Mouze|Djimepe]] eyet [[Ougrêye]]. Serè si trove å sud di Lidje, tot rmontant [[Mouze]]. Les dmorants d' Serè sont spotés ''råyeus d' årmå'' (''râyeus d' ârmâ'') la kel lete [[a-bole]] est prononceye ''â'' adon k' a Lidje elle est prononceye ''ô''. == Economeye == C' est ene plaece foirt industrialijhêye, avou des hôts-forneas. Li sidje del societé siderurdjike, asteure rimetowe avou ''Arcelor'', divant çoula ''Cockerill-Ougrée'', si trove la k' c' esteut l' viye dimorance d' esté des [[principåté d' Lidje|princes-evekes di Lidje]]. Eto sol comene di Serè, å Vå-Sint-Lambiet, i gn a des foirtrilomêyès cristalreyes, astalêyes dispoy [[1826]] sol site del viye abeye cistercyinne. {{ProvinceLidje|Sere}} [[de:Seraing]] [[en:Seraing]] [[eo:Seraing]] [[fi:Seraing]] [[fr:Seraing]] [[li:Seraing]] [[nl:Seraing]] [[pl:Seraing]] 1951 57474 2006-05-20T22:35:43Z Pablo 5 tåvlea '''Måmdey''' (so plaece ''Mâmdî'', fr: ''Malmedy'') est ene comene del Walonreye, le [[province di Lidje]]. [[Imådje:Malmedy Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 11.394 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 100,62&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 113,24&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Måmdey: [[Måmdey (veye)|Måmdey]] avou [[Belvå-Lignouveye]], [[Bévurcé]] ==Etimolodjeye== [[Fåve etimolodjike]]: C' esteut deus gaméns, onk ki vleut esse mwaisse. Ijheut djeut tofer "mi '''mame dit''' (ki ci u ça)" po-z acertiner çou k' i djheut. Si camaeråde, cwand on lyi dmandéve dou k' il esteut, i respondeut di "m' mame dit" -> ''Mamdi''. == Istwere == Fondåcion d' on covént dins les bwès e [[648]], par [[Sint Rmåke]], i dvénrè abeye et srè rmetowe avou [[Ståvleu]] po fé li [[Principåté di Ståvleu-Måmdey]]. Djalotes ene di l' ôte, elle alît ene d' on costé et l' ôte di l' ôte diviè l' an 1000, dj' ô bén: Ståvleu avou [[principåté d' Lidje|Lidje]], Måmdey avou [[Cologne]]. E [[1815]], li [[Påye di Wîne|Cossina d' Wîne]] dina les pårotches di l' evetchî d' Cologne al [[Prûsse]]. Eto, Måmdey divna Prûssyin (çou k' on lomrè l' [[Walonreye Prûssyinne]]), et mwaisse-veye d' on canton (kreis). E [[1887]], on rmeta eshonne les hamteas tot ahivant li comene di Bévurcé. E [[1920]], Måmdey fourit metou avou l' [[Beldjike]], avou les [[Redîmés Payis]] (cossina d' Versailles, [[1925]]). Di [[deujhinme guere daegnrece|1940 a 1944]], li veye fourit, cor on côp, rclamêye almande. Elle a a stî foirt avadjeye påzès bombårdumints a l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]] (decimbe 1944). == Foclore et tourisse == [[Imådje:maumdey_cwarmea_wi.jpg|thumb|li cwarmea]] * Li memoriå do massake di ''[[Bévurcé|Bawgné]]'', la kel [[17 di decimbe]] [[1944]], tins di l' [[ofinsive da Von Rundstedt]], les SS ont fuziyî 84 prijhnîs d' guere estazunyins. * Li circût d'&nbsp;coûsse di Formule&nbsp;1 di [[Spå]]-[[Francortchamp]], nén lon erî d'&nbsp;la. * Li rsieve naturele des [[Hôtès Fagnes]] * Li cwarmea cwarmea d'&nbsp;Måmdey wice k'&nbsp;on rtrove des persounaedjes avou des nos walons: les haguetes avou les hape-tchå, li trouvlai. == Tuzance walone == * [[Royå Club Walon di Måmdey]] === Sicrijheus d' walon === * [[Augustin-François Villers]] (diccionairî) * [[Nicolas Pietkin]] * [[Hubert Scius]] (diccionairî) * [[Henry Bragard]] * [[Henri Colette]] * [[Jean-Marie Masset]] == Difoûtrinnès hårdêyes == [http://www.malmedy.be/ Waibe oficire del comene] {{ProvinceLidje|Mamdey}} [[de:Malmedy]] [[en:Malmedy]] [[eo:Malmedy]] [[fr:Malmedy]] [[it:Malmedy]] [[lb:Malmedy]] [[nl:Malmedy]] [[pl:Malmedy]] [[sv:Malmédy]] 1952 65106 2006-06-24T20:16:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[djanvî]], c' est li 11inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 354 djoûs (355 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 di djanvî]] - [[10 di djanvî]] - [[12 di djanvî]] - [[13 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Januarie]] [[an:11 de chinero]] [[ang:11 Æfterra Gēola]] [[ar:11 يناير]] [[ast:11 de xineru]] [[be:11 студзеня]] [[bg:11 януари]] [[br:11 Genver]] [[bs:11. januar]] [[ca:11 de gener]] [[ceb:Enero 11]] [[co:11 di ghjennaghju]] [[cs:11. leden]] [[csb:11 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 11]] [[cy:11 Ionawr]] [[da:11. januar]] [[de:11. Januar]] [[el:11 Ιανουαρίου]] [[en:January 11]] [[eo:11-a de januaro]] [[es:11 de enero]] [[et:11. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 11]] [[fi:11. tammikuuta]] [[fo:11. januar]] [[fr:11 janvier]] [[frp:11 janviér]] [[fur:11 di Zenâr]] [[fy:11 jannewaris]] [[ga:11 Eanáir]] [[gl:11 de xaneiro]] [[he:11 בינואר]] [[hr:11. siječnja]] [[hu:Január 11]] [[ia:11 de januario]] [[id:11 Januari]] [[ie:11 januar]] [[io:11 di januaro]] [[is:11. janúar]] [[it:11 gennaio]] [[ja:1月11日]] [[jv:11 Januari]] [[ka:11 იანვარი]] [[ko:1월 11일]] [[ku:11'ê rêbendanê]] [[la:11 Ianuarii]] [[lb:11. Januar]] [[lt:Sausio 11]] [[mk:11 јануари]] [[ms:11 Januari]] [[nap:11 'e jennaro]] [[nl:11 januari]] [[nn:11. januar]] [[no:11. januar]] [[oc:11 de genièr]] [[os:11 январы]] [[pam:Eneru 11]] [[pl:11 stycznia]] [[pt:11 de Janeiro]] [[ro:11 ianuarie]] [[ru:11 января]] [[scn:11 di jinnaru]] [[sco:11 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 11.]] [[sh:11.1.]] [[simple:January 11]] [[sk:11. január]] [[sl:11. januar]] [[sq:11 Janar]] [[sr:11. јануар]] [[sv:11 januari]] [[te:జనవరి 11]] [[th:11 มกราคม]] [[tl:Enero 11]] [[tr:11 Ocak]] [[tt:11. Ğínwar]] [[uk:11 січня]] [[vi:11 tháng 1]] [[war:Enero 11]] [[zh:1月11日]] 1953 65111 2006-06-24T20:16:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[djanvî]], c' est li 12inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 353 djoûs (354 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 di djanvî]] - [[11 di djanvî]] - [[13 di djanvî]] - [[14 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Januarie]] [[an:12 de chinero]] [[ang:12 Æfterra Gēola]] [[ar:12 يناير]] [[ast:12 de xineru]] [[be:12 студзеня]] [[bg:12 януари]] [[br:12 Genver]] [[bs:12. januar]] [[ca:12 de gener]] [[ceb:Enero 12]] [[co:12 di ghjennaghju]] [[cs:12. leden]] [[csb:12 stëcznika]] [[cv:Кӑрлач,12]] [[cy:12 Ionawr]] [[da:12. januar]] [[de:12. Januar]] [[el:12 Ιανουαρίου]] [[en:January 12]] [[eo:12-a de januaro]] [[es:12 de enero]] [[et:12. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 12]] [[fa:۱۲ ژانویه]] [[fi:12. tammikuuta]] [[fo:12. januar]] [[fr:12 janvier]] [[frp:12 janviér]] [[fur:12 di Zenâr]] [[fy:12 jannewaris]] [[ga:12 Eanáir]] [[gl:12 de xaneiro]] [[he:12 בינואר]] [[hr:12. siječnja]] [[hu:Január 12]] [[ia:12 de januario]] [[id:12 Januari]] [[ie:12 januar]] [[ilo:Enero 12]] [[io:12 di januaro]] [[is:12. janúar]] [[it:12 gennaio]] [[ja:1月12日]] [[jv:12 Januari]] [[ka:12 იანვარი]] [[ko:1월 12일]] [[ku:12'ê rêbendanê]] [[la:12 Ianuarii]] [[lb:12. Januar]] [[lt:Sausio 12]] [[mk:12 јануари]] [[ms:12 Januari]] [[nap:12 'e jennaro]] [[nl:12 januari]] [[nn:12. januar]] [[no:12. januar]] [[oc:12 de genièr]] [[pam:Eneru 12]] [[pl:12 stycznia]] [[pt:12 de Janeiro]] [[ro:12 ianuarie]] [[ru:12 января]] [[scn:12 di jinnaru]] [[sco:12 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 12.]] [[sh:12.1.]] [[simple:January 12]] [[sk:12. január]] [[sl:12. januar]] [[sq:12 Janar]] [[sr:12. јануар]] [[sv:12 januari]] [[te:జనవరి 12]] [[th:12 มกราคม]] [[tl:Enero 12]] [[tr:12 Ocak]] [[tt:12. Ğínwar]] [[uk:12 січня]] [[vi:12 tháng 1]] [[war:Enero 12]] [[zh:1月12日]] 1954 22948 2004-01-02T20:54:15Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djonnere</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>djonne here</B></FONT> [o.n.] djonnea. <I>Elle esteut a poenne rarivêye d'&nbsp;on moes å Belin k'&nbsp;on djonnere, k'&nbsp;on n'&nbsp;aveut jamwais veu avårla, a moussî al cinse</I> ([http://rifondou.walon.org/lucy_grignous-rif.html G. Lucy]). rl a menir. Disfondowes: djon.nêr, djônêr. Etimolodjeye: etroclaedje addj. (djonne) + no (here).</P> 1955 22949 2004-01-02T20:54:54Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:djonnere" #REDIRECT [[Motî:djonnere]] 1956 22950 2004-01-02T20:55:58Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djonnler</B></FONT> [v.s.c.] acoûtchî tot cåzant des biesses. <span lang=fr>F. mettre bas.</span> Disfondowes: djon.n'ler, djon.n'lè, djôn'ler, djôn'lî, djoûn'ler.</P> 1957 51921 2006-03-19T00:54:05Z Pablo 5 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>djonne</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] ki n'&nbsp;a co pont d'&nbsp;ådje. <I>End a-t on atrapé, des rames so nosse dirî, cwand on-z esteut djonne.</I> <I>Nos avans aprin a djouwer al fousbale tot djonne</I> (J. Marquet). <span lang=fr>F. jeune.</span> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> pitit d' ene biesse come les tchéns, les tchets, les soris. <span lang=fr>F. jeune, petit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé les djonnes, aveur les (ses) djonnes:</FONT> [[Motî:djonnler|djonnler]]. <span lang=fr>F. mettre bas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene [[Motî:troye|troye°]] n' î rtrouvreut ddja ses djonnes.</FONT> <B>2.</B> [[Motî:moxhon|moxhon]]. <span lang=fr>F. oiseau, passereau.</span> <B>III.</B> [o.f.n.] (gåté, målåjhey) efant. <I>A ti, gåtêye djonne&nbsp;!</I> <I>C' est nén rén avou ces djonnes la&nbsp;!</I> <I>A les djonnes d' enute, valet&nbsp;!</I> <I>C' est ene pitite djonne ki dji n' vôreu nén po m' båshele.</I> <span lang=fr>F. gosse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djonnesse</B></FONT> [f.n.] termene del veye di 14 a 25 ans. <I>Dji vos caye el berdouye po flani vosse djonnesse</I> (E. Gilliard). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitite djonnesse:</FONT> efance. <I>Dispoy mi ptite djonnesse, Dji l'&nbsp;a berlicoté Sins aveur ene laide djesse I m'&nbsp;a shût tos costés</I> (J. Boucher). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djonnea</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djonnete</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> refoircî gamén, refoirceye gamene (di 12 a 20 ans). <I>Les Almands ont pris les djonneas et les tchôkî dzo les seles do camion.</I> <span lang=fr>F. jeune, adolescent(e).</span> <span lang=en>Ingl. teenager.</span> <B>2.</B> gamén, gamene (6 a 12 ans). <I>Waitîz l'&nbsp;vint ki fwait briker les tchveas des djonneas ki sortixhèt di scole.</I> <I>Nozôtes, les djonneas, nos nos racrapoténs po n'&nbsp;nén rire a l'&nbsp;axhlêye ki mononke Miyin vneut d'&nbsp;djouwer a nosse pa.</I> (P. Maudoux). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djonnea</FONT>: volêye di djonnès moxhes al låmes k' ont rexhou d' leu tchetoere å bontins, po fé ene novele colneye. <span lang=fr>F. essaim.</span> 1958 22952 2004-01-02T20:57:15Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:djonne]] 1959 22953 2004-01-02T20:57:34Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:djonne]] 1960 22954 2004-01-02T20:57:43Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:djonne]] 1961 22955 2005-05-08T21:49:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>destinêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:vicåreye|vicåreye]] (veye, veyowe come ene sacwè k' i fåt viker, mins k' a stî decidêye d' avance pa ene Foice Dizeutrinne). 1962 34809 2005-07-12T23:33:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dicåçter</B></FONT> ([[codjowaedjes tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] fé dicåce. <span lang=fr>F. faire la fête.</span> <B>II.</B> [v.c.n.d.] ramasser (ene sacwè d'&nbsp;bon) po fé dicåce. <I>Po sognî l'&nbsp;pourcea, e djulete, nos irans mexhner a oidje; e l'&nbsp;awousse, å froumint et a l'&nbsp;avoenne; ey e setimbe, nos irans dicåçter ås crompires</I> ([[A. Moors-Schoefs]]). <B>III.</B> [v.c.] <B>1.</B> consacrer a (on sint ) e djåzant d' ene eglijhe. <I>L' eglijhe di Bayamont est dicåçtêye a sint Antoenne.</I> <span lang=fr>F. dédier.</span> <B>2.</B> siner (on live) tot djåzant d' l' oteur. <span lang=fr>F. dédicacer.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:dicåce|dicåce]], avou l' [[cawete -ter]]. 1963 42113 2005-10-23T14:28:13Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 1964 41859 2005-10-21T08:38:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 1965 37446 2005-08-09T12:57:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizotrin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzotrin</B></FONT> [adj.] metou (owe) [[Motî:dizo|dizo]] (ene ôte sacwè, sakî). <I>Il est reki ki li dzeutrin boket do tchamp denrè passaedje å dzotrin boket pol bisteu, tchår et tcheretes a mwinde damaedje</I> (ake di notåre, Ovîfa, 1765). <I>S' i voeyèt ene djin moens di on mete ûtante hôte, por zels, c' est onk d' ene nindje dizotrinne, boune a-z esse dizingnêye</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: divancete dizo, cawete -rin, ristitchî T. 1966 22960 2004-01-03T08:16:46Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djuter</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] <B>1.</B> diner s'&nbsp;djus, tot djåzant d'&nbsp;on frut. <I>On fwait djuter les gurzales po fé del djelêye.</I> <I>Ene bone poere djute todi.</I> <span lang=fr>F. juter.</span> <B>2.</B> sûner, tot djåzant d'&nbsp;ene pupe. <I>Èm pupe comince a djuter.</I> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">djuter</FONT>, djëter, djutè, djutî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djutaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "djuter". <I>Po-z aveur ene boune makêye, i fåt on bon djutaedje.</I> Disfondowes: djutâdje, djëtadje, <FONT COLOR="#800080">djutèdje</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djuteus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;a bråmint do djus. <I>C'&nbsp;est des belès djuteusès poeres.</I> <I>Del djuteuse tchå, c'&nbsp;est des biesses k'&nbsp;ont stî pikêyes ås ormones; cwand t'&nbsp;as tot cût, i n'&nbsp;dimeure k'&nbsp;el mitan dins l'&nbsp;paile</I>. <span lang=fr>F. juteux (euse).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djutinne</B></FONT> [f.n.] furdinne. <span lang=fr>F. aventure, équipée, fredaine.</span> Disfondowes: djutène, <FONT COLOR="#800080">djutin.ne</FONT>. Coinrece Payis d'&nbsp;Tchålerwè. <!-- DTW tot splitchî --></P> 1967 22961 2004-01-03T08:17:10Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:djuter]] 1968 22962 2004-01-03T08:17:28Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:djuter]] 1969 22963 2004-01-03T08:17:37Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:djuter]] 1970 22964 2004-01-03T08:17:54Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:djuter]] 1971 22965 2004-01-03T08:18:24Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djuter evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] piede tot s'&nbsp;djus, et ratchitchî pår. <I>Cwand on cût des pronnes, ele djutèt; si on les cût trop lontins, ele djutèt cobén evoye.</I> <span lang=fr>F. se dessècher, se rabougrir.</span></P> 1972 22966 2004-01-03T08:19:39Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djurvi</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fini.html codjowaedje])</span> [v.c.n.d.] edurer, èn nén ployî divant. <I>I n'&nbsp;sårè jamwais djurvi a ene fatigue pareye.</I> <I>Il a djurvi å tifusse.</I> <I>I sont ptits, mins i djurvixhèt a l'&nbsp;ovraedje</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Les bråves Radodinèt leus påters Po djurvi Azès tourmintes</I> ([http://rifondou.walon.org/auniatis-rif.html#scoosse D. André]). <I>A Dédé, i lyi shonne k'&nbsp;il&nbsp;etind l'&nbsp;vî otocår rire eyet dire: "i n&nbsp;a pont d'&nbsp;cripet ki djurvixhe avou mi&nbsp;!"</I> ([http://rifondou.walon.org/heymans-rif.html#otocar D. Heymans]). <span lang=fr>F. résister, supporter.</span> Disfondowes: djurvi. Coinrece payis del Lovire. <!-- DTW tot splitchî --> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djurvixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] ki djurvixh (ki tént bén l'&nbsp;côp) tot djåzant d'&nbsp;usteyes, d'&nbsp;ahesses. rl a: [[Motî:edurant|edurant]], [[Motî:sitocaesse|sitocaesse]]. <span lang=fr>F. résistant, solide, durable, robuste.</span> Etimolodjeye: viebe djurvi, cawete -ant (ki fwait l'&nbsp;accion do viebe), 2003.</P> 1973 22967 2004-01-03T08:20:01Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:djurvi]] 1974 22968 2004-01-03T08:20:18Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:djurvi]] 1975 22969 2004-01-03T08:32:01Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:-rin]] 1976 22970 2004-01-03T08:32:11Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:-rin]] 1977 22971 2004-01-03T08:32:40Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>-rin, -rinne</B></FONT> [cawete] cawete po fé des addjectifs di plaeçmint a pårti d'&nbsp;on no, sol piceure: divantrin: metou dvant. <B>1.</B> mots classikes: divantrin, divintrin, dizeutrin, dizotrin, drîtrin. <B>2.</B> vîs vîs mots: djuzrin, sovrin. <B>3.</B> noûmots: dilérin, copetrin, ålwetrin, foûtrin, sordivintrin. Croejhete: les addjectifs avou l'&nbsp;cawete -rin(ne) si metèt padvant u padrî l'&nbsp;mot. <I>Li dzeutrinne fontinne</I> (L. Chastelet). <I>L'&nbsp;ålwetrin A.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rinnmint</B></FONT> [cawete] cawete po fé des adviebes ki mostrèt ene poizucion la ki l'&nbsp;viebe si fwait: divintrinnmint, djuzrinnmint, sordivintrinnmint.</P> 1978 22972 2004-01-03T08:32:58Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ribwejhî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erbwejhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rbwejhî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/lodji.html codjowaedje])</span> [v.c.] riplanter des åbes la k'&nbsp;end aveut pupont. <span lang=fr>F. reboiser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ribwejhaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erbwejhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rbwejhaedje</B></FONT> [o.n.] riplantaedje d'&nbsp;åbes. <span lang=fr>F. reboisement.</span></P> 1979 22973 2004-01-03T08:33:39Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:ribwejhî]] 1980 22974 2004-01-03T08:33:48Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:ribwejhî]] 1981 22975 2004-01-03T08:33:56Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:ribwejhî]] 1982 22976 2004-01-03T08:34:36Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rilatif</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlatif</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlatif</B></FONT> [addj.] ki candje a l'&nbsp;assulon k'&nbsp;on l'&nbsp;rilouke d'&nbsp;on costé u d'&nbsp;l'&nbsp;ôte. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilativisté</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlativisté</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlativisté</B></FONT> [f.n.] cwålité di çou k'&nbsp;est rlatif. <I>L'&nbsp;erlativisté, c'&nbsp;est cwand on rodje feu deure deus côps pus lontins k'&nbsp;on vert, mågré k'&nbsp;i loumèt ambedeus ene dimeye munute</I> (R. Arcq).</P> 1983 22977 2004-01-03T08:34:59Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rilatif]] 1984 22978 2004-01-03T08:35:07Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rilatif]] 1985 22979 2004-01-03T08:35:14Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rilatif]] 1986 22980 2004-05-19T18:08:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raguider</B></FONT> [v.c.] [[Motî:riwaitî|riwaitî]]. <I>Dji vos raguide shofler, come el vint sol batea</I> ([[Julos Beaucarne|J. Beaucarne]]). <I>Les cis ki bôreatèt sins triyaner, Et ki s'&nbsp;savèt co raguider dins l'&nbsp;muroe Sins aveur håsse di fote leu pougn didins</I> ([[Jacqueline Boitte|J. Boitte]]). Coinrece payis d'&nbsp;[[El Lovire]] et des [[Les Scåssenes|Scåssenes]]. 1987 22981 2004-01-03T08:37:54Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ralondje</B></FONT> [f.n.] çou ki sieve a ralongui. <span lang=fr>F. ralonge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est do bwès d'&nbsp;ralondje:</FONT> <I>a)</I> c'&nbsp;e-st on toû po vs fé ratinde. rl a: [[Motî:berwete|berwete]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>calendes greques</span>". <I>b)</I> c'&nbsp;est ene rawete ki n'&nbsp;sieve a rén. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>digression, développement inutile</span>".</P> 1988 22982 2004-01-03T08:42:12Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rizûner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erzûner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rzûner</B></FONT> [v.s.c.] zûner co on côp. <I>La l'&nbsp;bolero d'&nbsp;Ravel ki vént rzûner pattavå s'&nbsp;tiesse</I> (L. Somme).</P> 1989 22983 2004-01-03T08:42:30Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rizûner]] 1990 55416 2006-04-30T22:14:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[li:Amay]] '''Ama''' (fr: ''Amay'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Amay Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene]] * Dimorants: 13.065 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Hu]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 27,74&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 470,98&nbsp;djins/km² * Hôteu: di 65 a 245 metes * Ban d' Ama: Ama avou [[Amsin]], [[Djihé]], [[Flône]] eyet [[Ombret]]. == Populåcion sorlon les anêyes == * 1977: 12.893 djins * 1994: 12.797 djins * 2002: 13.065 djins == Istwere == Li redjon d' Ama a stou peuplêye dedja å [[neyolitike]], mins les prumirès referinces sicrîtes d' Ama rimontèt a [[636]], çou k' endè fwait ene des pus viyès plaeces di Walonreye. == Economeye == Cårires di pire, ceramike, cwårlaedjes. == A vey == * Li coledjåle Sinte Ode et Sint Djôr, ki date di [[1089]], et metou å [[nouzome patrimoenne walon]] e [[1993]]; [[Sinte Ode]] î est eterêye. * Li tchestea d' Djihé, di stîle mozan, del mitan do [[16inme sieke]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.amay.be/ Waibe oficire del comene (e francès)] {{ProvinceLidje}} [[en:Amay]] [[eo:Amay (Belgio)]] [[fr:Amay]] [[gl:Amay]] [[li:Amay]] [[nl:Amay]] 1991 57497 2006-05-20T22:58:55Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Biomont}} '''Biômont''' (fr: ''Beaumont'') est ene comene di Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Beaumont Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 6.630 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Twin]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 93,76&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 70,71&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Biômont: Biômont avou [[Barbinçon]], [[Leugniye]], [[Rinliye]], [[Soure-Sint-Djri]], [[Strêye]], [[Tirimont]] eyet l'&nbsp;[[Al Vå-Tchôdveye|Vå-Tchôdveye]]. {{ProvinceHinnot|Biomont}} [[de:Beaumont (Belgien)]] [[en:Beaumont, Belgium]] [[eo:Beaumont]] [[fr:Beaumont (Hainaut)]] [[it:Beaumont (Alta Savoia)]] [[nl:Beaumont (Henegouwen)]] [[pl:Beaumont (Corrèze)]] [[sr:Beaumont (Corrèze)]] 1992 57490 2006-05-20T22:53:56Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Tcheslet''' (fr: ''Châtelet'') est ene come del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Châtelet Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 35.276 ([[2002]]) (tcheslotîs, tcheslotresse) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sitindêye: 27,32&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.291,22&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Tcheslet: Tcheslet avou [[Boufiou]] et [[Tcheslinea]]. {{ProvinceHinnot}} [[en:Châtelet, Belgium]] [[eo:Châtelet]] [[fr:Châtelet (Hainaut)]] [[nl:Châtelet]] 1993 65479 2006-06-29T08:54:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:שרלרואה]] '''Tchålerwè''' (fr: ''Charleroi'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Charleroi Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene sol mape]] * Dimorants: 200.578 ([[2002]]) (tchålerwetîs, tchålerwetresses) * Limero del posse: 6000 * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: Tchålerwè * Sitindêye: 103,09&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.945,66&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Tchålerwè: Tchålerwè avou [[Couyet]], [[Dårmè]], [[Djilî]], [[Gochliye]], [[Goutrou]], [[Djumet]], [[Mårciene]], [[Mårcinele]], [[Li Moncea-so-Sambe]], [[Montgneye-so-Sambe]], [[Mont-dzeu-Mårciene]], [[El Ronsåt]], [[El Rou-dlé-Tchålerwè]], Au Sârt. Tchålerwè est bagnî pa [[Sambe]]. Avou pus di 200.000 dimorants (500.000 dins l'&nbsp;aglomeråcion) c'&nbsp;est li veye li pus peuplêye di Walonreye (eyet li cwatrinme di [[Beldjike]]). == Industreye == Cinte industriyel, siderurdjeye, veulreye, prodûts tchimiks, construjhaedjes electriks; Tchålerwè est å mitan d'&nbsp;on grand bassin d'&nbsp;hoyires, enute totes arestêyes, lomé li ''Noer Payis''. == Istwere == L'&nbsp;oridjene del veye esteut-st on ptit viyaedje, lomé Tchårnoe (fr: ''Charnoy''), ki e [[1666]] les Espagnols î costrujhît ene foirturesse, k'&nbsp;i lomît Tchårlerwè (''Charleroy'') e l'&nbsp;oneur di l'&nbsp;enfant-rwè [[Tchåle II d' Espagne|Tchåle&nbsp;II]]. == Tuzance walone == Monoloke da François Lemaire so Tchålerwè, sovint dit pa [[Bob Dechamps]] come [[etermede]] :Comint çk' on n' s' è va nén viker yu çk' i fwait bon :Ey evoyî boler l' fayé payis walon ? :Pocwè ? Tot simplemint pask' on trove dilé lu, :- Do moens, nos, ses efants - tot cwè ki fwait plaijhi. :Èn etrindjir pasreut on djoû a Tchålerwè :I n' årè nén comprins tot cwè k' il est por nos. :Ç' pitit boket do monde, lu ki nos a dné l' djoû, :No Walonreye, por nos, c' est l' pus grande des merveyes. :Et nos plans bén cachî, nos n' trovrans rén d' parey. ==Difoûtrinne hårdêye== * [http://www.charleroi.be Waibe oficire del veye di Tchålerwè] {{ProvinceHinnot}} [[bg:Шарлероа]] [[cs:Charleroi]] [[de:Charleroi]] [[el:Σαρλρουά]] [[en:Charleroi]] [[eo:Charleroi]] [[es:Charleroi]] [[fr:Charleroi]] [[he:שרלרואה]] [[it:Charleroi]] [[li:Charleroi]] [[nl:Charleroi]] [[pl:Charleroi]] [[pt:Charleroi]] [[ro:Charleroi]] [[sv:Charleroi]] 1994 22988 2004-01-04T02:34:25Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rododo</B></FONT> [o.n.] tcherete a hôtès rujhales po moenner des biesses d'&nbsp;ene plaece a ene ôte. <I>Dji shuveu ene grosse camionete ki saetcheut on rododo avou deus tchvås ddins</I> (N. Modolo). <span lang=fr>F. bétaillère, van.</span></P> 1995 61332 2006-06-15T23:49:22Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>råwe</B></FONT> [f.n.] tchaleurs des tchets. On dit eto : [[Motî:tchet|moumint des tchets]]; rl a: [[Motî:Wåve|Wåve]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">aler;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">esse a råwe:</FONT> tchessî, tot djåzant des tchets. <I>E moes d'&nbsp;fevrî, les tchets vont a råwe.</I> <I>C'&nbsp;esteut-st on djoû k'&nbsp;el tchet esteut-st a råwe; dismetant k'&nbsp;i fjheut gnîwe et gnåwe</I> ([[P.H. Thomsin]]). Parintêye : * [[Motî:miråwe|miråwe]] * [[Motî:råwter|råwter]] 1997 61336 2006-06-15T23:54:54Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:råwter]] #REDIRECT [[Motî:råwter]] 1999 61338 2006-06-15T23:55:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>råwter</B></FONT> ([[codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> braire (criyî) tot djåzant d'&nbsp;on tchet k'&nbsp;est al råwe. <B>2.</B> cori après les galants, tot djåzant d'&nbsp;ene kimere, u årvierdimint. Etimolodjeye : viebe fwait sol no [[Motî:råwe|råwe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>råwteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>råwteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>råwtêyresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> miråwe u marcåd k'&nbsp;est el råwe. <B>2.</B> galant ki tchesse après ene kimere; kimere ki court après on valet. <I>Mareye aveut åtoû d'&nbsp;leye des hopeas d'&nbsp;råwteus k'&nbsp;elle evoyive al djote</I> ([[F. Nyns]]). 2000 22994 2004-10-23T13:29:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoirter</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:ramoenner|ramoenner]], vini [[Motî:rinde|rinde]]. <I>A-t i rapoirté l'&nbsp;tricoijhe&nbsp;?</I> <I>Di l'&nbsp;aireur disk'&nbsp;al nute, les moxhes d'&nbsp;api rapoirtèt l'&nbsp;crås souke e samrou del moxhlîre</I> (J. Delchambre). <B>2.</B> [[Motî:mostrer|mostrer]]. <I>Gn aveut totes sôres di senes ki nos rapoirtént li tins k'&nbsp;il aléve fé</I> (ramexhné pa J.J. Gaziaux). <B>II.</B> [v.pr.] <FONT COLOR="#ff0000">si rapoirter a</FONT>: <B>1.</B> aveur a vey avou. <B>2.</B> aveur fiyate a. <I>Asteure dji n'&nbsp;sai nén si on s'&nbsp;pout co rapoirter a tos ces senes la po-z anoncer l'&nbsp;tins</I> (J.J. Gaziaux). <span lang=fr>F. se baser sur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoite</B></FONT> [f.n.] sacwè k'&nbsp;on s'&nbsp;î rapoite po moenner (èn indjin, si veye). <I>On n'&nbsp;a pupont d'&nbsp;rapoite.</I> <span lang=fr>F. repère.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoirt</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sicrijhaedje ki raconte çou ki s'&nbsp;a passé ene sawice. <I>C'&nbsp;est Pire ki screye les rapoirts des raploûs.</I> <span lang=fr>F. rapport.</span> <B>2.</B> loyén inte deus sacwès ki s'&nbsp;ont passé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rapoirt a:</FONT> po çou k'&nbsp;a a vey avou. <span lang=fr>F. concernant.</span> <span lang=en>Ingl. about.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoirteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoirteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoitresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki rapoite (ene sacwè). <B>2.</B> li ci (cene) ki fwait l'&nbsp;rapoirt (d'on raploû). <B>3.</B> [[Motî:mambor|mambor]] di teze. <span lang=fr>F. rapporteur.</span> <B>4.</B> gaztî evoyî å lon po rapoirter des noveles. <I>C'&nbsp;esteut on vî rapoirteu d'&nbsp;RTL k'&nbsp;aveut baligandé so tote li daegn todi dins les gueres et les disduts</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. reporter.</span> 2001 22995 2004-01-04T02:38:45Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:rapoirter]] 2002 22996 2004-01-04T02:38:55Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:rapoirter]] 2003 22997 2004-01-04T02:39:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rawårder</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/waurder.html codjowaedje])</span> [v.c.] ratinde. <I>Tot frisse ådvins, li vî posson Rawåde, a s'&nbsp;clå, li ci k'&nbsp;a soe</I> ([http://rifondou.walon.org/dokir-rif.html#posson J. Docquier]). <span lang=fr>F. attendre.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">rawaurder</FONT>, rawârder, rawârdî, rawardè. Coinrece grand Payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawårdiveus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] ki ratind, sins s'&nbsp;saveur decider. <I>Les martchîs do petrole sont rawårdiveus, tot ratindant li raploû d'&nbsp;l'&nbsp;OPEP.</I> <span lang=fr>F. attentiste.</span> Etimolodjeye: viebe rawårder, cawete -iveus, 2003.</P> 2004 22998 2004-01-04T02:40:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rawårder]] 2005 22999 2004-01-04T02:40:30Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:rawårder]] 2006 23000 2004-01-04T02:43:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rizûner]] 2007 23001 2004-01-04T02:43:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribwejhî]] 2008 23002 2004-01-04T02:43:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribwejhî]] 2009 23003 2004-01-04T02:44:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilatif]] 2010 23004 2004-01-04T02:44:10Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:rilatif]] 2011 34599 2005-07-11T20:16:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djus 2</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] <B>1.</B> metou (owe) pus bas. rl a: [[Motî:Djudla Mouze|Djudla Mouze]]. <span lang=fr>F. en bas.</span> <span lang=en>Ingl. down.</span> <span lang=nl>Ny. neer.</span> <span lang=de>Alm. nieder.</span> <span lang=it>Itålyin: giu.</span> <span lang=ro>Roumin: jos.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li pougn djus:</FONT> <I>a)</I> esse sins cwårs po payî; <I>b)</I> èn nén vleur diner ene dringuele. <span lang=fr>F. être avare.</span> <B>2.</B> toumé (êye) al tere. <I>L'&nbsp;ôrlodje est djus (les pwès sont-st al tere); alez l'&nbsp;rimonter.</I> <span lang=fr>F. par terre.</span> <B>3.</B> toumé (êye), ståré (êye), ritourné (êye). <I>Gn aveut ene oto djus dins l'&nbsp;fossé.</I> <I>Gn a co yeu on trin djus e l'&nbsp;Inde.</I> <span lang=fr>F. dérailler, quitter la route.</span> <B>4.</B> sol roye do cir, tot djåzant do solea a l'&nbsp;anuti. rl a: [[Motî:Solea-djus|Solea-djus]]. <span lang=fr>F. couché.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;après l'&nbsp;solea djus:</FONT> après ki l'&nbsp;solea soeye coûtchî. <span lang=fr>F. après le coucher du soleil.</span> <B>5.</B> fén nåjhi (eye). <span lang=fr>F. mort(e) de fatigue, épuisé(e), sur le flanc, recru(e), harassé(e).</span> <B>6.</B> å lét (coixhî u malåde). <I>I s'&nbsp;a fwait ahessî, il a stî troes moes djus.</I> F. alité(e). <B>7.</B> moirt (moite). <I>Mes efants; cloyoz mes ouys; dji so djus.</I> <span lang=fr>F. mort(e).</span> <B>8.</B> stofé, k'&nbsp;on n'&nbsp;ôt pus, tot djåzant d'&nbsp;on brut. <I>Å matén, on s'&nbsp;racrapote dins s'&nbsp;bedreye et on somadje, tot brut djus</I> (P.J. Dosimont). <span lang=fr>F. éteint(e), étouffé(e).</span> <B>9.</B> ki n' boute pus, tot djåzant d' ene oujhene, d' èn aparey. <I>C' est totès houyires ki sont djus dispoy dispu 20 ans.</I> <I>So les cénk, gn aveut troes cabines k' estént djus.</I> <span lang=fr>F. en chômage, abandonné(e), hors d'usage, hors service.</span> <span lang=de>Alm. ausser betrieb.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L' ôrlodje est djus:</FONT> astok, arestêye, minme po ene ôrlodje sins pwès. <span lang=fr>F. arrêté(e).</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djus di</FONT> [divancetire] <B>1.</B> sins pupont di. <I>Li pompe est djus d'&nbsp;aiwe.</I> <I>L'&nbsp;oto est djus d'&nbsp;essince.</I> <I>Les boledjîs sont djus d'&nbsp;farene.</I> <span lang=fr>F. sans, dépourvu de, en panne de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;foice:</FONT> flåwe. <span lang=fr>F. affaibli(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;alinne:</FONT> ki tanfele, et n'&nbsp;saveur ritrover s'&nbsp;shofla. rl a: [[Motî:dishoflé(e)|dishoflé(e)]]. <span lang=fr>F. hors d'haleine, essoufflé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;foice, djus d'&nbsp;alinne, djus d'&nbsp;tot:</FONT> cråndimint fotou (owe). <span lang=fr>F. foutu(e), patraque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;cwårs</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">djus d'&nbsp;liårds</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">djus d'&nbsp;sôs</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">djus d'&nbsp;çanses</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">djus d'&nbsp;seuve:</FONT> sins årdjint, sins pus ene mastoke. <span lang=fr>F. sans un sou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;manoye:</FONT> sins pupont d'&nbsp;manoye po rinde. <I>Dji n'&nbsp;mi va nén mete djus d'&nbsp;manoye po vs rinde so vosse biyet d'&nbsp;500 uros.</I> <span lang=fr>F. sans monnaie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;pî:</FONT> <I>a)</I> ki n'&nbsp;a pupont d'&nbsp;pî, tot djåzant d'&nbsp;on meur sipîté pa l'&nbsp;aiwe, evnd. <span lang=fr>F. sapé(e).</span> <I>b)</I> sins foice, sins cwårs. <span lang=fr>F. sans ressources.</span> <I>c)</I> nén droet(e). rl a: [[Motî:disguré|disguré]]. <span lang=fr>F. sans plus d'aplomb, déséquilibré(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;laecea:</FONT> ki n'&nbsp;dene pus, tot djåzant d'&nbsp;ene vatche. rl a: [[Motî:setche|setche]]. <span lang=fr>F. tarie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse djus d'&nbsp;sonk, aler djus d' [[Motî:sonk|sonk°]].</FONT> <B>2.</B> foû di. <I>Li costire discôpéve çou k'&nbsp;i faleut pol paltot djus del pake di stofe</I> (J.J. Gaziaux). <span lang=fr>F. hors de.</span> <span lang=en>Ingl. out of.</span> <span lang=nl>Ny. uit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d'&nbsp;doû:</FONT> foû del termene k'&nbsp;i fåt poirter l'&nbsp;doû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse metou djus d'&nbsp;plaece:</FONT> esse metou (owe) a l'&nbsp;ouxh. <span lang=fr>F. congédier, licencier, remercier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li covaedje est djus do ni:</FONT> les djonnes oujheas ont volé evoye do ni. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>voler de ses propres ailes</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on pougn, ene djambe, on bresse djus:</FONT> aveur ene mwin, ene djambe di côpêye. rl a: [[Motî:sipougnî|sipougnî]], [[Motî:simaner|simaner]], [[Motî:sipater|sipater]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passez ene miete djus di m'&nbsp;pî:</FONT> ni rotez nén s'&nbsp;mes pîs. <span lang=fr>F. marcher sur les plattes-bandes.</span> <B>3.</B> al valêye di. <I>I sôtele djus do lét å prumî houcaedje.</I> <I>Ele a toumé djus d' si tchvå.</I> <I>Li pwin a tcheyou djus del tåve.</I> <I>Waitîz a vos di n' nén vni djus do tassea.</I> <I>Ele a tcheyou djus del schåle.</I> <I>Fåt k' i gn ouxhe ene fene plouve ladrî Ki disgolene djus des nûlêyes</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. en bas de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwitez vosse calote djus d'&nbsp;vosse tiesse:</FONT> rissaetchîz vosse calote. rl a: [[Motî:bodjî|bodjî]]. <span lang=fr>F. ôter, enlever.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete ene sacwè djus del tåve:</FONT> li poirter evoye et l'&nbsp;rioister. <span lang=fr>F. enlever, ranger, ôter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;pout ni so ni djus</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n'&nbsp;pout ni d'&nbsp;so ni d'&nbsp;djus:</FONT> <I>a)</I> i n' sait pus [[Motî:hay|hay°]]. <span lang=fr>F. fichu(e).</span> <I>b)</I> il est sins cwårs. <span lang=fr>F. sans ressources, sans moyens.</span> <B>III.</B> [sipitron] assoçné a on viebe po fé ene vierbire, ki l'&nbsp;sinse est diferin do mwaisse viebe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sacwantès vierbires a coplemint fwaites avou "djus":</FONT> aveur djus, taper djus, fote djus, mete djus, flaxhî djus, poûssî djus, bouxhî djus, saetchî djus, magnî djus, tchèssî djus. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> li coplemint si pout vni mete inte li viebe eyet li spitron "djus". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sacwantès vierbires sins coplemint fwaites avou "djus":</FONT> aler djus, fèri djus, rider djus, toumer, tchair, vini djus sipiter djus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sacwantès vierbires a prono fwaites avou "djus":</FONT> si lèyî djus. Parintêyes: les vierbires avou "djus" polèt tofer aveur on parint avou -aedje (toumaedje-djus, flaxhaedje-djus), u avou -eu (leyeu-djus). Ces sustantivires la prindèt ene loyeure. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djus</FONT>, djës</span>. Etimolodjeye: patwès latén "<span lang=la>jusum</span>", forprononcî di "<span lang=la>deorsum</span>" (minme sinse). <!-- DTW tot splitchî --> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djuzrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] (v.v.m.) metou (owe) dins on fond, tot cåzant d'&nbsp;on coulot, eneviè èn ôte boket do viaedje, metou pus hôt. rl a: [[Motî:sovrin|sovrin]], [[Motî:basse 1|basse]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Djuzrin, rinne</FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Djuzrin</FONT>: rl a: [[Motî:Djuzrè|Djuzrè]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Djuzrinne</FONT>: no d'&nbsp;plaece del Vå Sinte Ane, e F. <span lang=fr>Jusserenne</span>. rl a: [[Motî:Djuzinne|Djuzinne]], [[Motî:Djenimont|Djenimont]], [[Motî:Grinnveye|Grinnveye]], [[Motî:Djenvå|Djenvå]], [[Motî:Djenveye|Djenveye]]. Etimolodjeye: bodje "djus", cawete -rin (metou djus). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djuzrinnmint</B></FONT> [adv.] pus padzo, pus bas. <span lang=fr>F. en contrebas.</span> Omonimeye * [[Motî:djus 1|djus]] (o.n.; aboere) 2012 23006 2004-01-04T02:57:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Dôtchamp</B></FONT> so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dotchamp</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Dochamps</span>, rebané avou 6960 Manhé; limero diyalectolodjike: [Ma&nbsp;29]; vî limero del posse: 6684. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;No di des plaeces di Dôtchamp:</FONT> a Frinnoe (so plaece a Frêyneu, e F. Freyneux); å Laid Prandjloe (so plaece: prandjleu). rl a: [[Motî:Lamôrmayni|Lamôrmayni]]. Vî scrijhas: Donchamps (1497). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon <span lang=de>Dodon</span> (pitit no) + tchamp (tchamp da Dodon); rl a: [[Motî:Dôhan|Dôhan]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Dôtchamp]] 2013 23007 2004-01-04T02:58:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dôtchamp]] 2014 51346 2006-03-12T14:29:12Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Dotchamp}} '''Dôtchamp''' (so plaece ''Dotchamp'', fr: ''Dochamps'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Manhé]]. * Limero del posse: '''6960''' (vî limero '''6684''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;29''' * Arondixhmint: [[Måtche]] * Sipotaedje: * No di des plaeces di Dôtchamp: a Frinnoe (so plaece ''a Frêyneu', fr: ''Freyneux''); å Laid Prandjloe (so plaece: ''prandjleu''). L'&nbsp;etimolodjeye do no est èn aplacaedje tîxhon di ''Dodon'' (pitit no) + tchamp (tchamp da Dodon). Vî scrijhas: Donchamps (1497). == Istwere == A fwait pårteye djusk' å [[18inme sieke]] del [[conteye di Montagu]]. 2015 23009 2004-01-04T03:03:26Z Pablo 5 displaecî viè "Tchinnêye" #REDIRECT [[Tchinnêye]] 2016 44576 2005-11-14T12:46:46Z Pablo 5 novele taxobox {{Taxobox biesse | Moxhon d' toet | Male passer domesticus.jpg | '''Passer domesticus''' <small>(photo: Jastrow).</small>}} {{Taxobox phylum | ''Chordata'' (biesses al schene) }} {{Taxobox classe | ''Aves'' }} {{Taxobox ôre | ''Passeriformes'' }} {{Taxobox famile | ''Passeridae'' }} {{Taxobox djinre | ''Passer'' }} {{Taxobox no latén biesse | Passer domesticus }} {{Taxobox fén}} {{Taxobox fén}} Li '''moxhon d' toet''' (on dit eto '''pierot''', '''såverdea'''), c' est est on ptit oujhea magneus d' grinnes foirt kinoxhou dins toplin des payis, ki vike dilé les måjhons. * No e sincieus latén : ''Passer domesticus''. ''Li no do moxhon d' toet a eto siervou po batijhî ene rivowe e walon, [[Li Såverdea]]. C' est eto li spotaedje des djins d' [[Viyé-so-Lesse|Djamblene]]''. == Tos les nos walons do moxhon d' toet == * [[Motî:pierot|pierot]]. * [[Motî:såverdea|såverdea]]. * [[emacralé mot|gros betch]]. == Ricnoxhaedje == Li moxhon d' toet est a pô près 10 a 15 cm long. Li longueur di ses aiyes est l' dobe. I peze ene trintinne di grames. Les måyes ont-st on gris bounet avou do brun so les boirds. Il ont ene noere goidje. Les frumeles n' ont nén tant des coleurs. Eles sont bedjes, avou l' goidje del minme coleur. Si ploumaedje gris-brun dene a pinser k' i n' conte nén so s' pareure po s' recrester. Discret, i oize portant tchanter po mostrer k' il est bén la. Si tchant est compôsé d' ene shûte di « tchip tchip ». On dit k' i « tchiptêye » : ([http://www.scricciolo.com/eurosongs/Passer.domesticus.wav fitchî son avou s' tchiptaedje]). I candje di plaece tot zoublant a ptits côps. ==Vicaedje et manire di s' nouri== Li moxhon d' toet bastit s' nid e moes d' måss, di préferince dins l' trô d' on bastimint (craeye d' on meur, gotire, etc.), a pårti di strin, di ploumions et di ptis bokets di stofe. I lyi pout ariver d' ocuper l' nid d' ene aronde, pa des côps e dislodjant cite-cile. Li frumele pond di 3 a 8 oûs, covés pa les deus parints ene cwénzinne di djoûs å lon. 20 djoûs après leu disclôyaedje, les djonnes polèt sôrti do nid, çou ki dene l' ocåzion ås parints di nicher on deujhinme côp. On moxhon d' toet pout viker djusk' a ene dijhinne d' anêyes. Les moxhons d' toet si nourixhèt surtout di grinnes, di restants d' nouriteure leyîs pa les omes et di ptits insekes. I mougnèt insi des fruts et des botons d' plantes, mins ossu di totes sôres di viers, di halenes et di ptits reptiles. I vikèt e bindes et n' migrèt nén. Leu prezince est foirt loyeye a cile di l' ome, k' i s' end aprotchèt voltî. Si l' veye elzî dene bråmint d' ocåzions di s' nouri, leu nombe discrexhe foitmint a l' campagne, les insecticides et yerbicides fijhant crever les cruwôs et les insekes k' i magnèt. Sorlon les pays et les redjons, li moxhon d' toet est soeye-t i waeranti, soeye-t i consideré come on nuisibe, a cåze di ses distrujhaedjes dins les culteures, principålmint di dinrêyes. == Li moxhon d' toet, ene espece manceye ? == I paretreut ki, po des råjhons nén co cnoxhowes, les populåcions d' moxhons d' toet discrexhrént ene miete tot avå l' Urope. Çoula amoenne a l' pinsêye shuvante: c' est todi cwand on va piede une pitite vicante biesse k' on n' riwaitive ki d' èn ouy, pask' on pinséve k' ele n' esteut nén bele ou interessante assez et motoit bén ene miete nuisibe, k' on s' dit cwand il est trop tård - "Mon Diu, tos nos pitits moxhons s' endevont po d' bon, si ça continowe i gn a des ôtes ki shuront di tot près". [[bg:Домашно врабче]] [[da:Gråspurv]] [[de:Haussperling]] [[en:House Sparrow]] [[fi:Varpunen]] [[fr:Moineau domestique]] [[it:Passero domestico]] [[ja:イエスズメ]] [[nl:Huismus]] [[pl:Wróbel domowy]] 2018 23012 2005-04-09T23:45:13Z Lucyin 16 rassôraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djihan l' Evandjilî (sint)</B></FONT> (? - diviè l' an 100). Onk des doze [[Motî:apôsse|apôsses]] da Djezus-Cri, li pus djonne, mins onk k' el shuva dins les prumîs. Fiesse da sint Djhan : * [[Motî:Sint-Djhan|Sint-Djhan]]. ---- * [[sint Djhan l' Evandjilî|Dipus d' racsegnes so sint Djhan l' Evandjilî]]. 2019 23013 2004-01-04T20:25:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Dôhan</B></FONT> so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Douhan</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Dohan</span>, rebané avou 6836 Bouyon; limero diyalectolodjike: [Ne&nbsp;71]; vî limero del posse: 6836. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere administrative:</FONT> ancyin hamtea d'&nbsp;Noere-Fontinne, divnou comene e 1858. E 1906, i leya ndaler ene pårteye di s'&nbsp;teritwere al novelmint skepieye comene des Hayons. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> li viyaedje di Dôhan esteut pårti inte les signorreyes di Noere-Fontinne et des Hayons. I n'&nbsp;divént ene signorreye tote seule k'&nbsp;å cmince do 17inme sieke. Disfondowes: Dou.an, Dô.a, Dô<SUP>n</SUP>.an, Dohan, <FONT COLOR="#800080">Dô<SUP>n</SUP>han</FONT>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"Dodon-ham"</span> (han, pré da Dodon); rl a: [[Motî:Dôtchamp|Dôtchamp]], rl a: [[Motî:han|han]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dôhantî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>resse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Dôhan. Disfondowes: Dô<SUP>n</SUP>.antî, Dou.antî,<FONT COLOR="#800080"> Dô<SUP>n</SUP>hantî, îre</FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Dôhan]] 2020 23014 2004-01-04T20:26:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Dôhan]] 2021 23015 2004-01-04T20:26:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Dôhan]] 2022 23016 2004-03-31T04:44:01Z Pablo 5 '''Dôhan''' (so plaece ''Douhan'', fr: ''Dohan'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou 6836 [[Bouyon]]. * Dimorants: (Dôhantîs, Dôhantresses) * Limero del posse: '''6836''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;71''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon ''"Dodon-ham"'' (han, pré da Dodon). == Istwere administrative == Ancyin hamtea d'&nbsp;[[Noere-Fontinne]], divnou comene e [[1858]]. E [[1906]], i leya ndaler ene pårteye di s'&nbsp;teritwere al novelmint skepieye comene [[Les Hayons|des Hayons]]. == Istwere == Li viyaedje di Dôhan esteut pårti inte les signorreyes di Noere-Fontinne et des Hayons. I n'&nbsp;divént ene signorreye tote seule k'&nbsp;å cmince do [[17inme sieke]]. 2023 23017 2004-01-04T20:37:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Djenvå</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Genval</span>, rebané avou 1332 Ricsinsåt; limero diyalectolodjike: [Ni&nbsp;22]; vî limero del posse: 1320. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Djèn'vau</FONT>. <B>2.</B> hamtea di Sint-Djermwin, e F. <span lang=fr>Jennevaux</span>. Disfondowes: <B>Djèn'vau</B>; vî scrijha: Jusenneval (1218), Jussenvas (1244), Jenesval (1350). Etimolodjeye: walon djusrinne vå (vå metowe pus bas); rl a: [[Motî:Djenveye|Djenveye]], [[Motî:Grinnveye|Grinnveye]]. </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Djenvå]], [[Djenvå (Sint-Djermwin)]] 2024 23018 2004-01-04T20:42:33Z Pablo 5 '''Djenvå''' (fr: ''Jennevaux'') est on hamtea di [[Sint-Djermwin]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon ''djusrinne vå'' (vå metowe pus bas). Vey eto: [[Djenvå]] 2025 43931 2005-11-10T17:45:42Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Djenvå''' (fr: ''Genval'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Ricsinsåt]]. C'&nbsp;est eto on [[Djenvå (Sint-Djermwin)|hamtea di Sint-Djermwin]]. * Limero del posse: '''1332''' (vî limero '''1320''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;22''' * Arondixhmint: [[Nivele]] L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon ''djusrinne vå'' (vå metowe pus bas). Vî scrijhas: Jusenneval (1218), Jussenvas (1244), Jenesval (1350). 2026 56437 2006-05-12T21:03:46Z Pablo 5 Mwarci -> Moirci (il est metou insi dins l' djivêye des ptits bans) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djenveye</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea di Djé-Sint-Rmey, e F. <span lang=fr>Genville</span>, la-minme: <span lang=wa-feller>Djèn'vîye</span> . <B>2.</B> hamtea di Moirci, e F. <span lang=fr>Jenneville</span>, <span lang=wa-feller>Tchèn'vèye</span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:djuzrin|djuzrinne]] [[Motî:veye 1|veye]] (veye metowe pus bas); Loukîz a: [[Motî:Djenvå|Djenvå]], [[Motî:Grinnveye|Grinnveye]]. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: * [[Djenveye (Djé-Sint-Rmey)]] * [[Djenveye (Moirci)]] 2027 59796 2006-06-07T14:08:12Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} '''Djenveye''' (fr: ''Genville''), c' est on hamtea di [[Djé-Sint-Rmey]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon ''djusrinne veye'' (veye metowe pus bas). Gn a eto èn ôte "Djenveye", dilé [[Djenveye (Moirci)]]. == Istwere == Li dierin signeur di Mont-dzeu-Mårciene fourit [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], on scrijheu e walon. 2028 56432 2006-05-12T21:00:00Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces lomêyes '''Djenveye''': * [[Djenveye (Djé-Sint-Rmey)|Djenveye]], hamtea di [[Djé-Sint-Rmey]] * [[Djenveye (Moirci)|Djenveye]], hamtea di [[Moirci]] 2029 56436 2006-05-12T21:01:05Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Djenveye''' (so plaece ''Tchèn'vèye'', fr: ''Jenneville'') est on hamtea di [[Moirci]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon ''djusrinne veye'' (veye metowe pus bas). Vey eto: [[Djenveye (Djé-Sint-Rmey)]] 2030 63032 2006-06-23T07:51:16Z Pablo 5 Djeneze <FONT COLOR="#ff0000"><B>divins</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvins</B></FONT> [divancete] dins, copurade: <B>1.</B> divant on mot å pluriyal, avou l'&nbsp;årtike "les". <I>Divins les viyès måjhones.</I> rl a ezès. rl a: [[Motî:ådvins|ådvins]]. <B>2.</B> divant ene mezeure do tins a vni. <I>Divins deus moes.</I> <B>3.</B> divant on nén definixhant årtike (des, on, ene). <I>Divins on sfwait cas; divins des novalès måjhones.</I> <B>4.</B> divant on chife. <I>Divins cwate di ces tchenas la, gn av'&nbsp;on ptit coshet.</I> <B>5.</B> dins l'&nbsp;ratouneure "divins l'&nbsp;tins". rl a: [[Motî:divinltins|divinltins]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divintrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>divintrinne</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvintrinne</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvintrinne</B></FONT> [addj., padrî u padvant] k'&nbsp;est ådvins. <I>I n'&nbsp;mostere måy ses sintimints dvintrins.</I> <span lang=fr>F. intérieur, intrinsèque.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divintrinnmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvintrinnmint</B></FONT> [adv.] ådvins. <I>Rire do gros des dints, c'&nbsp;est sorire droldimint tot estant mwais dvintrinnmint.</I> <I>Divintrinnmint, dji m'&nbsp;dijheu: "Valeut bén les poennes di m'&nbsp;aveur consyî do mete mi casse si c'&nbsp;est po m'&nbsp;evoyî rider... so m'&nbsp;cou!"</I> ([[Y. Gendarme]]). <I>Divintrinnmint ene grande påjhûlisté, k'&nbsp;on n'&nbsp;såreut dire ni cwè, ni come, vos ewalpêye</I> ([[ J.P. Dumont]]). <I>Sara s'&nbsp;meta a rire divintrinnmint: "Alouwêye come djel so", dit-st ele, "est çki dj'&nbsp;såreu co aveur bon&nbsp;? Et mi ome, don&nbsp;! C'&nbsp;est ene viye djin&nbsp;!"</I> (Li [[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <I>Li pretins do teyåte walon, c' est l' fén del såjhon mins ki poite divintrinnmint çou ki va soude do tins del novele</I> ([[G. Fontaine]]). <span lang=fr>F. intérieurement, intrinsèquement.</span> 2031 23025 2004-01-04T20:53:55Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2032 23026 2004-01-04T20:54:04Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2033 23027 2004-01-04T20:54:42Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2034 23028 2004-01-04T20:54:45Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2035 23029 2004-01-04T20:54:46Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2036 23030 2004-01-04T20:54:48Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2037 23031 2004-01-04T20:54:51Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:divins]] 2038 35703 2005-07-20T20:16:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djus 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> soucrêye aiwe k' i gn a dins les fruts. <I>On spotche les citrons, eyet ls orandjes po-z aveur li djus.</I> <I>I suçnut l' djus des orandjes nén ddja pelêyes.</I> <I>Dji vén do magnî ene orandje tote plinne di djus.</I> <I>Li pexhon est meyeu avou do djus d' citron dsu.</I> <I>I fwait do vinaigue avou do djus d' pemes.</I> <I>C' est on frut ki n' a nou djus.</I> <I>Po fé del djelêye di rodjès gurzales, on les tchitche dins ene loke, pu on saetche li djus, on l' peze, pu mete li minme pwès di souke ki d' djus</I> (M. Anselme). rl a: [[Motî:djuter|djuter]]. <span lang=fr>F. jus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do djus d' foudrene:</FONT> <I>a)</I> djus d' [[Motî:purnale|purnale]]. <I>b)</I> mwaijhe [[Motî:abwesson|abwesson]]. <span lang=fr>F. jus de chaussette.</span> <B>2.</B> aiwe ki rexhe di des ôtès sacwès k' on magne. <I>Li vénrdi, on n' pleut magnî ni tchå, ni djus d' tchå.</I> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djus d' tchike</FONT>: sôre di såce k' on meteut avou l' toubak a tchiker. <I>Hê, vî, prustêye mu t' tchike po-z aler al verreye:: A nonna, nodidju, ele est co plinne di djus</I> (vî rime-rame). <span lang=fr>F. jus de chique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clair(e) come do djus d' tchike:</FONT> nén clair(e) do tot. <I>Ciste afwaire la est ossu claire ki do djus d' tchitche.</I> <span lang=fr>F. passablement embrouillé(e).</span> <B>4.</B> [[Motî:regolisse|regolisse]]. <I>On baston d' djus; on bordon d' djus po fé del djuzêye.</I> rl a: [[Motî:djuzêye|djuzêye]], [[Motî:djumasse|djumasse]]. <span lang=fr>F. réglisse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di l' aiwe di djus:</FONT> djuzêye. rl a: [[Motî:tamblete|djus d'&nbsp;tamblete°]]; [[Motî:anisse|djus d'&nbsp;anisse°]]. <B>5.</B> aiwe ki rexhe di des sacwès k' on n' magne nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d' ansene:</FONT> [[Motî:bigåd|bigåd]]. <span lang=fr>F. purin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:leyî|leyî°]] (ene sakî) dins s' djus</FONT>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djus</FONT>, djës</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djuzêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> abwesson po s' rafrexhi, fwaite avou del regolisse et d' l' aiwe. <I>Ene botaye di djuzêye.</I> rl a: [[Motî:aiwe di djus|aiwe di djus]]. <span lang=fr>F. jus de réglisse.</span> <B>2.</B> té fwait avou del regolisse et ds ôtès yebes ås maladeyes. <span lang=fr>F. tisane au jus de réglisse.</span> <B>3.</B> [[Motî:regolisse|regolisse]]. <I>On bordon d' djuzêye.</I> <I>Po n' nén atraper l' matchurea, on fwait do té avou des foyes di ronxhes, des figues, do rodje souke et des bastons d' djuzêye.</I> <span lang=fr>F. réglisse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on botike a l' djuzêye:</FONT> pitit botike di viyaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djuzêye</FONT>, djuzée, djuzéye, djëzée</span>. <!-- DTW tot splitchî --> Omonimeye: * [[Motî:djus 1|djus]] (adv.; dizo) 2039 23033 2004-01-04T20:57:12Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:djus 1]] 2040 23034 2004-01-04T21:00:21Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Djuzrè</B></FONT> [n.pl.] hamtea do Tchestea, e F. <span lang=fr>Juseret.</span> <I>Dj'&nbsp;aveu a pô près set ans et dji dmoréve a Djuzrè</I> (A.M. Mertus). Etimolodjeye: walon "Djuzrin", prononcî avou l'&nbsp;accint do Tchestea (tos les "in" divnèt "è").</P> ---- Pus di racsegnes sol pårtêye eciclopedeye: [[Djuzrè (Li Tchestea)]] 2041 23035 2004-11-13T16:15:09Z Pablo 5 sipotaedje '''Djuzrè''' (fr: ''Juseret'') est on hamtea [[Li Tchestea|do Tchestea]]. * Dimorants: Djusrotîs * Sipotaedje: Cous d' djusses L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon ''"Djuzrin"'', prononcî avou l'&nbsp;accint do Tchestea (tos les "in" divnèt "è"). 2042 49095 2006-01-10T21:26:38Z 213.189.166.44 lb: {{djermon viyaedje}} '''Li Tchestea''' (so plaece : ''Lu Tchestê'', fr: ''Neufchâteau''), c' est ene [[rebanêye comene|comene del Walonreye]], el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Neufchâteau Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Image:Neufchâteau JPG02.jpg|thumb|'''Li Tchestea''', li palås d' djustice.]] * Dimorants: 6.322 ([[2002]]) (Tchestrolès, Tchestrolesses) * Limero del posse: '''6840''' * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;1''' * Arondixhmint: Li Tchestea * Sitindêye: 114,49&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 55,22&nbsp;djins/km² Ban do Tchestea: * [[Li Tchestea (veye)]] * [[Grandvwar]] * [[Grapfontinne]] * [[Hamîpré]] * [[Longuié]] * [[Tournai-dlé-l'-Tchestea|Tournai]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.neufchateau.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Neufchâteau]] [[eo:Neufchâteau (Belgio)]] [[fr:Neufchâteau (Belgique)]] [[lb:Neufchâteau (Belsch)]] [[nl:Neufchâteau (België)]] 2043 23037 2005-03-28T16:09:28Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces ki s'&nbsp;lomèt '''Belvå''': * [[Belvå-dlé-Han]] * [[Belvå-dlé-Bouyon]], el [[province do Lussimbork]] * [[Belvå-Lignouveye]], el [[province di Lidje]] 2044 23038 2004-01-04T21:36:28Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Djuzinne</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;Boumål. <FONT FACE="Arial Narrow">A vey:</FONT> eglijhe do 16inme sieke, ki replaece li cene do Mont Sint Rahî. Etimolodjeye: walon djuzrinne, fondaedje do R.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Djuzinne (Boumål)]] 2045 44321 2005-11-11T04:41:25Z Pablo 5 Bomål-so-Oûte '''Djuzinne''' est on hamtea d'&nbsp;[[Boumål-so-Oûte]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon ''djuzrinne'', avou fondaedje do R. == A vey == Eglijhe do [[16inme sieke]], ki replaeça li cene do [[Mont Sint Rahî]]. 2046 23040 2005-04-28T23:15:19Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} Plaeces ki s'&nbsp;lomèt '''Mont''': * [[Mont]] (comene), mwaisse veye del [[province do Hinnot]] * [[Mont (veye)]], li veye di Mont. * [[Mont-dlé-Gôdene]], rebané avou [[Uwar]], el [[province di Nameur]] * [[Mont-dlé-Lidje]], rebané avou [[Flémåle]] * [[Mont-dlé-Oufalijhe]], rebané avou [[Oufalijhe]] * [[Mont-dzeu-Mårciene]], rebané avou [[Tchålerwè]], el [[province do Hinnot]] * [[Mont-l'-Ban]] * [[Mont-d'-l'-Inclû]] * [[Mont-Sint-Andrî]] * [[Mont-Sint-Gubiet]], el [[province do Roman Payis]] * '''(... end a co ds ôtes...)''' 2047 23041 2004-01-05T09:51:45Z Pablo 5 sourdant Vuwe do befroe d'&nbsp;Mont (scanaedje d'&nbsp;ene viye cåte poståle) Imådje copieye do Wikipedia [[w:fr:Image:Mons beffroi.jpg|e francès]] 2048 60358 2006-06-14T08:16:17Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:מונס]] '''Mont''' (fr: ''Mons'', nl: ''Bergen'') est ene veye del [[Walonreye]], e payis picård, mwaisse-veye del [[province do Hinnot]]. I gn a eto [[Mont (ôtès plaeces)|ds ôtès plaeces]] lomêyes ''Mont''. [[Imådje:Mons Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene di Mont el province]] * Dimorants: 90.955 ([[2002]]) * Arondixhmint: Mont * Sitindêye: 147,73&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 615,68&nbsp;djins/km² * Hôteu: di 27 a 105 metes == Li ban d' Mont == * [[Mont (veye)]] * [[Armégnî]] * [[Cweme]] * [[Cipli]] * [[Djumape]] * [[Flinnu]] * [[Glin-dlé-Mont]] * [[Harvent]] * [[Havré]] * [[Hyon]] * [[Maîsiéres]] * [[Mevin]] * [[Novele (viyaedje)|Novele]] * [[Nîmi]] * [[Obour]] * [[Sint-Sinforyin]] * [[Sint-Dnis]] * [[Spiene]] * [[Vilé-Sint-Guilin]] == Djeyografeye == Li veye si trove nén lon erî del frontire avou l' [[France]], bagneye pa l' [[Aiwe d' Inne]], elle est l' cinte del redjon do [[Borinaedje]], ancyinne redjon di hoyires. [[Imådje:Mons_beffroi.jpg|thumb|left|Imådje do befroe]] Li comene intité di Mont a come vijhenes les comenes intités di [[Binche]], [[L' Estene]], [[Framriye]], [[Djurbize]], [[El Lovire]], [[El Rû]], [[Cwargnon]], [[Kévi]], [[Sint-Guilin]] eyet [[Sougniye]]. == Istwere == Li veye fourit fondêye e [[7inme sieke]], åtoû d' èn [[oratwere]] basti pa Wådrou (''Waldetrude''), feye d' èn intindant da [[Clotaire II]], eyet canonijheye a s' moirt e [[688]] dizo l' no d' Sinte Wådrou. Mins l' plaece aveut stî ocupêye co pus timpe, å [[neyolitike]] a [[Spiene]], poy a l' [[Impire Romin|epoke rominne]] ene gårnizon, ''Castri Locus'', s' aveut establi avåla. Vicant dins l' tins do tcherbon, Mont est asteure ene veye univiersitaire impôrtante, avou l' [[Univiersité di Mont-Hinnot]], les [[Facultés Univiersitaires Catolikes di Mont]] eyet li [[Faculté Politecnike di Mont]]. Chal a costé, li '''Befroe''' del veye, ki [[Victor Hugo]] a dit: «Mådjinez vs on cocmwår, avou aclapêyes dizo s' vinte cwate téyires moens grosses. Ça sreut laid si ça n' esteut nén grand. Li grandeu rschape.» <br style="clear:both;"/> ==Populåcion sorlon les anêyes== * 1977: 97.445 djins * 1994: 92.495 djins * 2002: 90.955 djins == Foclore == Li [[Doudou]], li dicåce di Mont ki s' fwait tos ls ans al [[Trinité]] == Adjermalaedjes == Mont est adjermelé avou les veyes [[France|francesses]] di [[Briare-le-Canal]], [[Thoissey]] eyet [[Vannes]]; ey eto avou [[Sefton]] ([[Grande Burtaegne]]), [[Changsha]] ([[Chine]]) et [[Little Rock]] ([[Estats-Unis]]). ==Difoûtrinne waibe== {{commons|Category:Mons}} [http://www.mons.be Waibe oficire del comene] {{ProvinceHinnot}} [[af:Mons]] [[bg:Монс]] [[de:Mons]] [[el:Μονς]] [[en:Mons]] [[eo:Mons (Belgio)]] [[es:Mons]] [[fr:Mons (Hainaut)]] [[he:מונס]] [[it:Mons (Belgio)]] [[nl:Bergen (België)]] [[pl:Mons]] [[pt:Mons]] [[ro:Mons]] [[sv:Mons]] [[vi:Mons]] 2049 23043 2004-01-05T12:18:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Djudla Mouze]] 2050 23044 2004-01-05T12:19:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Djudla Mouze</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djudla</B></FONT> [n.pl.] coron d'&nbsp;Lidje sol boird di Mouze, di l'&nbsp;ôte costé d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe pa rapoirt al veye, e F. <span lang=fr>Outremeuse</span>. rl a: [[Motî:Djan d' Djudla Mouze|Djan d'&nbsp;Djudla Mouze]]. Etimolodjeye: etroclaedje adviebe (djus) + divancete (dila), ådzo, houte di Mouze.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Djudla Mouze]] 2051 36775 2005-08-02T14:41:27Z Pablo 5 +fr '''Djudla''' ou '''Djudla Mouze''' (fr: ''Outremeuse'') est on coron d'&nbsp;[[Lidje]]. Metou sol boird di [[Mouze]], di l'&nbsp;ôte costé d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe pa rapoirt al veye; asteure inte Mouze et si derivåcion. Li grande fiesse di Djudla, ki c'&nbsp;est tos les [[15 d' awousse|cwénze d'&nbsp;awousse]], assaetche bråmint del djin. [[fr:Outremeuse]] 2052 23046 2004-01-05T12:25:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Djenimont</B></FONT> [n.pl.] hamtea di <FONT COLOR="#808000">... (do costé d'&nbsp;Rotchfoirt).</FONT> Etimolodjeye: rispotchaedje di "Djuzrinne di Mont" (plaece metowe pus bas k'&nbsp;on hamtea lomé Mont).</P> 2053 62168 2006-06-16T23:14:10Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) Li '''calindriî suwedwès''' fourit-st eployî el [[Suwede]] (ey el [[Finlande]], k'&nbsp;adon fjheut pårteye do rweyåme di Suwede) do [[1î d' måss]] [[1700]] disk'&nbsp;å [[30 di fevrî]] [[1712]], ey esteut ewal å [[calindrî djulyin]] mins avou on djoû di decalaedje. E novimbe [[1699]] i fourit decidé kel Suwede aléve adopter li novea [[calindrî grigoryin]] (k'&nbsp;esteut ddja eployî påzès estats pretestants almands) a pårti di [[1700]]. Mins purade ki d'&nbsp;passer les 10 djoûs di decalaedje avou l'&nbsp;calindrî grigoryin, l'&nbsp;idêye esteut del fé graduwelmint, on djoû par an so les 11 [[anêyes bizetes]] (sorlon li calindrî djulyin) inte 1700 eyet [[1740]], tot n'&nbsp;contant nén les djoûs d'&nbsp;rawete di ces anêyes la. Li plan fourit shuvou po 1700, bizete d'&nbsp;après l'&nbsp;calindrî djulyin, et on passa adon do 28 di fevrî 1700 å 1î d'&nbsp;måss; do côp, li Suwede esteut decalêye ossu bén des payis eployant l'&nbsp;calindrî grigoryin (di 10 djoûs trop court) ki des payis eployant li calindrî djulyin (di 1 djoû di trop). Mins on n'&nbsp;shuva nén l'&nbsp;plan po [[1704]] eyet [[1708]]; çou ki fwait ki nén seulmint li Suwede eployive on calindrî diferint do resse do monde, mins ki l'&nbsp;plan po passer å novea calindrî aveut tourné a cou d'&nbsp;poyon. Do côp, e djanvî [[1711]], li rwè [[Tchåle XII di Suwede|Tchåle XII]] decida d'&nbsp;abandner ci calindrî speciål la, et d'&nbsp;rivni å vî calindrî djulyin. Po çoula, on radjouta-st on djoû di pus a l'&nbsp;anêye [[1712]] ki fourit-st insi deus côps bizete, avou on 29 eyet on bizåre [[30 di fevrî]]. Finålmint, li Suwede passa-st å calindrî grigoryin e [[1753]], tot passant 11 djoûs, li [[17 di fevrî]] åyant come londmwin li [[1î d' måss]]. Mins nerén, les rîles grigoryinnes pol cårculaedje del date di [[Påke]] ni seront acceptêyes pal Suwede k'&nbsp;e [[1844]]. <table border="1"> <tr><td>Moyinådje - 28 di fevrî 1700</td><td>calindrî djulyin</td></tr> <tr><td>1î d'&nbsp;måss 1700 - 30 di fevrî 1712</td><td>calindrî suwedwès</td></tr> <tr><td>1î d'&nbsp;måss 1712 - 17 di fevrî 1753</td><td>calindrî djulyin</td></tr> <tr><td>1î d'&nbsp;måss 1753 - </td><td>calindrî grigoryin</td></tr> </table> [[de:Schwedischer Kalender]] [[en:Swedish calendar]] [[fr:Calendrier suédois]] [[he:לוח השנה השבדי]] [[it:Calendario svedese]] [[ja:スウェーデン暦]] [[no:Svensk kalender]] [[pl:Kalendarz szwedzki]] [[sv:Svenska kalendern]] [[zh:瑞典曆]] 2054 43933 2005-11-10T17:47:54Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Tcheslinea''' (fr: ''Châtelineau'') est èn ancyin ban del Walonreye, rebané avou [[Tcheslet]]. * Dimorants: (Tcheslinwès, Tcheslinwesses) 2055 56460 2006-05-12T21:35:46Z Pablo 5 +fr {{djermon viyaedje}} '''Tchestret''' (fr: ''Chastrès'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Walcoû]]. * Limero del posse: '''5650''' (vî limero '''6432''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 13''' [[fr:Chastrès]] 2056 23050 2004-01-06T10:48:11Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Li Trô]] 2057 57462 2006-05-20T22:14:16Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje|Tro}} '''Li Trô''' (fr: ''Trooz'') est ene novele comene intité del Walonreye, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]], el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Trooz Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 7.657 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4870''' * Sitindêye: 24,00&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 319,04&nbsp;djins/km² * Ban do Trô: [[Foret-dlé-Tchôfontinne]], [[Fraipont]], [[Nessonvå]], [[Pråyon]]. Li no del novele intité vént d'&nbsp;on [[Li Trô (Foret)|hamtea di Foret]]. Li Trô est trevåtchî pa l'&nbsp;[[Aiwe di Vesse]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.trooz.be/ Waibe del comene] (e francès) {{ProvinceLidje|Tro}} [[en:Trooz]] [[eo:Trooz]] [[fr:Trooz]] [[nl:Trooz]] 2058 23052 2004-06-08T23:48:55Z Pablo 5 '''Li Trô''' (fr: ''Trooz'') est li no d'&nbsp;on hamtea di [[Foret-dlé-Tchôfontinne]]. Il a dné s'&nbsp;no al novele intité [[Li Trô|do Trô]]. 2059 23053 2004-01-06T11:02:18Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rapoirter]] 2060 23054 2004-01-06T11:02:33Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rapoirter]] 2061 23055 2004-01-06T11:02:48Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:rapoirter]] 2062 59512 2006-06-06T16:15:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» Li '''Påye di Belgråde''' est on traité d'&nbsp;påye siné li [[18 di setimbe]] [[1739]] a [[Belgråde]], el [[Serbeye]], inte l'&nbsp;[[Impire Otoman]] eyet l'&nbsp;[[Otriche-Hongreye]]. Çoula mete ene ahote al guere ki deure dispoy deus ans inte l'&nbsp;Impire Otoman eyet l'&nbsp;Otriche, ki s'&nbsp;aveut metou do costé del [[Rûsseye]] cwand cisse lale ataca l'&nbsp;Impire Otoman. Avou l'&nbsp;Påye di Belgråde, l'&nbsp;Otriche dene li Serbeye eyet Belgråde, k'&nbsp;avént stî wangnîs e [[1718]] avou l'&nbsp;[[Påye di Passarowitz]], al Turkeye, eyet li frontire est metowe so les aiwes di [[Sava]] eyet [[Danube]]. Come contrupårteye, l'&nbsp;Impire Otoman ricnoxhe l'&nbsp;Impreur otrichyin come li seu rprezintant po tos les sudjets crustins di l'&nbsp;Impire Otomon, ene riprezintåvisté k'&nbsp;esteut eto rclamêye pal Rûsseye. Li rsaetchaedje di l'&nbsp;Otriche va-st oblidjî l'&nbsp;Rûsseye a siner leye avou ene påye, a [[Påye di Nissa|Nissa]], kel Rûsseye lait ndaler li [[Crimêye]] eyet l'&nbsp;[[Moldaveye]], mins wåde on poirt a [[Azov]], çou ki lyi permete d'&nbsp;aveur èn accès al [[Noere Mer]]. [[Categoreye:Istwere di l' Urope|Paye di Belgrade]] [[de:Frieden von Belgrad]] [[en:Treaty of Belgrade]] [[tr:Belgrad Antlaşması (1739)]] 2063 59513 2006-06-06T16:16:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» Li '''Påye di Nissa''' est on traité d'&nbsp;påye siné li [[3 d' octôbe]] [[1739]], a [[Nissa]], inte l'&nbsp;[[Impire Otoman]] eyet l'&nbsp;[[Rûsseye]] et metant fén al guere inte ces deus. Li guere Rûsso-Otomane di [[1736]]-[[1739]] esteut l'&nbsp;rezultat des sayes des Rûsses di rprinde [[Azov]] eyet l'&nbsp;[[Crimêye]], come on prumî pas pol mwaistrijhaedje del [[Noere Mer]]. Après sacwantès atakes moennêyes avou succès på Marxhå Mounitch, les Rûsses ont reyussi a ployî l'&nbsp;rezistance des Tatårs, et trevåtchî l'&nbsp;aiwe di [[Dniestr]] po-z adårer el [[Moldaveye]], eyet e 1739 mårtcher sol boird del Noere Mere viè nonne, disk'&nbsp;[[Iaşi]], k'&nbsp;est capturêye påzès Rûsses. L'&nbsp;[[Otriche-Hongreye]] intere dins l'&nbsp;guere e [[1737]], come aloyî des Rûsses, mins pus tård fwait-st ene påye separêye avou ls Otomans, li [[Påye di Belgråde]], ki den li [[Serbeye]] åzès Otomans et lzî permete d'&nbsp;esse e boune pôzucion po rezister a l'&nbsp;avancêye Rûsse viè [[Istanbul]]. Li rsaetchaedje di l'&nbsp;Otriche foice li Rûsseye a siner eto ene påye avou ls Otomans; dins cisse påye la l'&nbsp;Rûsseye dene li Crimêye eyet l'&nbsp;Moldaveye al Turkeye; li Rûsseye est eto otorijheye di costrure on poirt a Azov, mins n'&nbsp;pout nén costrure des astalåcions militåres, nerén aveur ene flote di guere sol Noere Mer. [[Categoreye:Istwere di l' Urope|Paye di Nissa]] [[en:Treaty of Nissa]] 2064 62288 2006-06-18T16:43:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Яссы]] [[Categoreye:Roumaneye|Iasi]] '''Iaşi''' (prononcî ''yachi'') est ene veye (eyet on [[Iaşi (distrik roumin)|distrik]]) å nôress del [[Roumaneye]], dins l'&nbsp;redjon istorike del [[Moldaveye]], avou 348.000 dmorants (2002). Li veye di Iaşi est bagneye pa l'&nbsp;rivire [[Bahlui (aiwe)|Bahlui]], ene aiwe k'&nbsp;egolene dins l'&nbsp;aiwe di [[Prout (aiwe)|Prout]]. On cåze del veye pol prumî côp e [[1408]], dins on documint do Prince (Voyvode) [[Alexandru cel Bun]] (Alegzande li Bon). C'&nbsp;est a Iaşi k'&nbsp;on trove li pus viye univiersité rouminne, metowe so pî på prince [[Alexandru Ioan Cuza]] e [[1860]]. Enute, li veye a cénk univiersités. Iaşi est rwaiteye come li ''cour culturel'' do ''Vî Rweyåme'' (dj'&nbsp;ô bén, li Moldaveye eyet li Walakeye, li båze do prumî estat roumin). [[bg:Яш]] [[cs:Iaşi]] [[de:Iaşi]] [[en:Iaşi]] [[eo:Iaşi]] [[et:Iaşi]] [[fi:Iaşi]] [[fr:Iassy]] [[he:יאשי]] [[hu:Jászvásár]] [[it:Iaşi]] [[ja:ヤシ (ルーマニア)]] [[lv:Jasi]] [[nl:Iaşi]] [[pl:Jassy]] [[pt:Iaşi]] [[ro:Iaşi]] [[ru:Яссы]] [[scn:Iaşi]] [[sv:Iaşi]] [[uk:Яси (місто)]] [[zh:雅西]] 2066 59773 2006-06-07T13:24:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye.judeţul.Iaşi.png +Iasi.png|judeţul Iaşi) [[Categoreye:Roumaneye|Iasi]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Iaşi'''</font><br>'''(Distrik di Iaşi)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Iasi.png|judeţul Iaşi]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Iaşi]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Moldaveye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>IS</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td> <td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 23inme]]<br> 5.476&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2001]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 2inme]] <br>826.307 dimorants <br>151&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Iaşi''' est on [[distrik]] (judeţ) del [[Roumaneye]], el redjon del [[Moldaveye]]. ==Veyes do distrik di Iaşi== * [[Iaşi]] * [[Paşcani]] * [[Târgu Frumos]] * [[Hârlau]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Яш]] [[de:Iaşi (Bezirk)]] [[en:Iaşi County]] [[eo:Iaşi (distrikto)]] [[fr:Iassy]] [[he:מחוז יאסי]] [[nl:Iaşi (district)]] [[pl:Okręg Jassy]] [[pt:Iasi (condado)]] [[ro:Judeţul Iaşi]] 2067 23061 2004-01-06T21:23:40Z Pablo 5 sourdant Mape des distriks del [[Roumaneye]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:Romania-administrativa.png|e roumin]] 2069 45586 2005-11-26T13:17:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: ru [[Categoreye:Roumaneye]] Li [[Roumaneye]] est pårteye e 41 distriks, pus ene municipålité: [[Bucaresse]] (''Bucureşti''). On pårtixhaedje e redjons a stî propôzé et srè motoit adopté e [[2005]]. [[Imådje:Mape des distriks del Roumaneye.png|Mape des distriks del Roumaneye.png|framed|center|''Mape des distriks del Roumaneye, les redjons sont mostrêyes e diferinnès coleurs'']] Djivêye des distriks (relîs alfabeticmint): <table> <tr><td> *[[Alba (distrik roumin)|Alba]] *[[Arad (distrik roumin)|Arad]] *[[Argeş (distrik roumin)|Argeş]] *[[Bacău (distrik roumin)|Bacău]] *[[Bihor (distrik roumin)|Bihor]] *[[Bistriţa-Năsăud (distrik roumin)|Bistriţa-Năsăud]] *[[Botoşani (distrik roumin)|Botoşani]] *[[Braşov (distrik roumin)|Braşov]] *[[Brăila (distrik roumin)|Brăila]] *[[Bucaresse|Bucureşti]] (municipålité) *[[Buzău (distrik roumin)|Buzău]] *[[Caraş-Severin (distrik roumin)|Caraş-Severin]] *[[Călăraşi (distrik roumin)|Călăraşi]] *[[Cluj (distrik roumin)|Cluj]] </td><td> *[[Constanţa (distrik roumin)|Constanţa]] *[[Covasna (distrik roumin)|Covasna]] *[[Damboviţa (distrik roumin)|Dâmboviţa]] *[[Dolj (distrik roumin)|Dolj]] *[[Judeţul Galaţi (distrik roumin)|Galaţi]] *[[Giurgiu (distrik roumin)|Giurgiu]] *[[Gorj (distrik roumin)|Gorj]] *[[Harghita (distrik roumin)|Harghita]] *[[Hunedoara (distrik roumin)|Hunedoara]] *[[Ialomiţa (distrik roumin)|Ialomiţa]] *[[Iaşi (distrik roumin)|Iaşi]] *[[Ilfov (distrik roumin)|Ilfov]] *[[Maramureş (distrik roumin)|Maramureş]] *[[Mehedinţi (distrik roumin)|Mehedinţi]] </td><td valign="top"> *[[Mureş (distrik roumin)|Mureş]] *[[Neamţ (distrik roumin)|Neamţ]] *[[Olt (distrik roumin)|Olt]] *[[Prahova (distrik roumin)|Prahova]] *[[Satu Mare (distrik roumin)|Satu Mare]] *[[Sălaj (distrik roumin)|Sălaj]] *[[Sibiu (distrik roumin)|Sibiu]] *[[Suceava (distrik roumin)|Suceava]] *[[Teleorman (distrik roumin)|Teleorman]] *[[Timiş (distrik roumin)|Timiş]] *[[Tulcea (distrik roumin)|Tulcea]] *[[Vaslui (distrik roumin)|Vaslui]] *[[Vâlcea (distrik roumin)|Vâlcea]] *[[Vrancea (distrik roumin)|Vrancea]] </td></tr></table> == Istwere == Li pårtixhaedje del Roumaneye e distriks (''judeţ'', e [[roumin]]) est atestêye dins des documints do [[15inme sieke]]. Å [[19inme sieke]] les distriks ont stî atindjî shuvant l'&nbsp;modele des depårtumints francès. Après li deujhinme guere daegnrece, li pårti comunisse candja l'&nbsp;pårtixhaedje do payis tot shuvant l'&nbsp;modele rûsse (e raiyons), mins çoula fourit rcandjî come davance e [[1968]]. E [[1981]] les ancyins distriks d'&nbsp;''Ilfov'' eyet ''Ialomiţa'' on stî rarindjîs po-z askepyî les noveas distriks di ''Giurgiu'', ''Călăraşi'', ''Ialomiţa'' eyet ''Ilfov''. A noter ki disk'&nbsp;a [[1995]] Ilfov n'&nbsp;esteut nén on distrik da sinne mins dipindeut di Bucaresse, li mwaisse-veye do payis. On pårtixhaedje e cwate redjons (Dobrodjea, Moldaveye, Transilvaneye, Walakeye) est plané po [[2005]]. [[de:Liste der Bezirke in Rumänien]] [[en:Counties of Romania]] [[es:Organización político-administrativa de Rumania]] [[fr:Subdivisions de la Roumanie]] [[ja:ルーマニアの県]] [[pl:Okręgi w Rumunii]] [[ro:Judeţele României]] [[ru:Жудецы Румынии]] [[sk:Administratívne členenie Rumunska]] 2070 62163 2006-06-16T23:13:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) En '''anêye bizete''' est ene anêye di [[366 djoûs]] (el plaece di 365), dj'&nbsp;ô bén, ene anêye k'&nbsp;a-st on [[29 di fevrî]]. Li metôde d'&nbsp;eployî des anêyes bizetes c'&nbsp;est paski les såjhons si repetèt sorlon l'&nbsp;anêye tropike (li tins kel [[Tere]] fwait on tour etir åtoû do [[solea]]), k'&nbsp;est longowe di 365,2422 djoûs. Come ci n'&nbsp;est nén on nombe etir di djoûs, i gn a-st èn adire ki s'&nbsp;fwait inte li calindrî eployî pol contaedje des djoûs, et l'&nbsp;anêye tropike, po coridjî ci adire la, on radjoute di tins in tins des djoûs d'&nbsp;rawete, ezès anêyes bizetes. ==Rîle eployeye enute== Dispoy l'&nbsp;eployaedje do [[calindrî grigoryin]] li rîle est: # Les anêyes multipes di 4 sont bizetes, nén les ôtes. # Mins les anêyes multipes di 100 èn sont nén bizetes. # Mins nerén, les anêyes multipes di 400, leyes, sont bizetes. L'&nbsp;an 2000 metans, esteut bizete, cåze del rîle 3. L'&nbsp;an 1900 nel esteut nén, cåze del rîle 2. Li [[calindrî djulyin]], k'&nbsp;esteut eployî dvant li grigoryin, n'&nbsp;eployive kel prumiure rîle; çou ki fwait ki, so cwatre ans, li moyene esteut d'&nbsp;ene anêye di 365,24 djoûs, çou k'&nbsp;esteut moens kel vraiye longeu di 365,2422 djoûs; avou l'&nbsp;tins i gn a-st avou on adire di pus a pus grand, çou k'&nbsp;a stî l'&nbsp;råjhon di fé l'&nbsp;calindrî grigoryin. Mins li calindrî grigoryin nerén n'&nbsp;est nén djusse, il a des anêyes di 365,2425 djoûs di moyene, çou ki dene 3 djoûs d' adire tos les 10.000 ans. ==Istwere des anêyes bizetes== ===Les moes d'&nbsp;rawete di l'&nbsp;anêye Numa=== L'&nbsp;uzance di radjouter des djoûs d'&nbsp;rawete po ratraper li rtådje di l'&nbsp;anêye civile so l'&nbsp;anêye solaire rimonte åzès [[Romins]]. Ces-ci, divant d'&nbsp;eployî l'&nbsp;calindrî djulyin, eployént l'&nbsp;[[calindrî romin|anêye di «Numa»]], di 355 djoûs, dj'&nbsp;ô bén doze moes lunaires. Li rtådje avou l'&nbsp;calindrî solaire esteut compinsêye avou des moes d'&nbsp;rawete, di longueu candjante et defineye på [[Grand Pontife]]. Ci sistinme s'&nbsp;a tot l'&nbsp;minme disrîlé tins des gueres civiles rominnes. ===Li djoû d'&nbsp;rawete di Djules Cezår=== E [[-45]], [[Djules Cezåar]], k'&nbsp;esteut adon [[dictateur romin]] eyet Grand Pontife del [[Republike rominne]], dimanda-st a l'&nbsp;astronome grek [[Sossidjinne d' Alegzandreye]] di coridjî l'&nbsp;adire trop consecant k'&nbsp;i gn aveut-st inte l'&nbsp;anêye solaire eyet l'&nbsp;anêye civile. Ci-ci askepia adon l'&nbsp;anêye di 365 djoûs ki nos cnoxhans asteuteure, avou on djoû di rawete tos les cwatre ans (i fårè ratinde li [[calindrî grigoryin]] po-z aveur on sistinme pus precis). Ci djoû di rawete si vneut stitchî inte li 24 eyet l'&nbsp;25 di fevrî; c'&nbsp;esteut-st ene sôre di «24 di fevrî bis». C'&nbsp;est pus tård kel djoû di rawete a stî metou li 29 do moes d'&nbsp;fevrî, cwand li manire di conter les djoûs des romins a stî replaeceye pa l'&nbsp;cene k'&nbsp;on eploye asteure. ===Oridjinne do mot ''bizete''=== Li manire di conter les djoûs a l'&nbsp;epoke rominne esteut foirt diferinne di çou k'&nbsp;on cnoxhe asteure; li 24 di fevrî metans esteut noté ''a. d. VI Cal. Mart.'', dj'&nbsp;ô bén ''ante diem sextum Calednas Martias'', çou ki vout dire «li shijhinme djoû di dvant les [[calindes]] di måss»; les Romins [[calindrî romin|contént les djoûs]] «å rvier»: on contéve li nombe di djoûs ki dmorént po-z ariver a ene dnêye date, come les ''calindes'' (li 1î do moes &#0151; tot passant, c'&nbsp;est di ç'&nbsp;mot di ''calenda'' ki vént l'&nbsp;mot walon ''calindrî''), les ''nones'' (li 5 ou l'&nbsp;7 do moes, sorlo les moes) eyet les ''ides'' (li 13 ou l'&nbsp;15, sorlon les moes). Do côp, li djoû di rawete radjouté tos les ans, inte li 24 eyet l'&nbsp;25 di fevrî, ci «24 di fevrî bis» esteut lomé ''ante diem bis sextum Calendas Martias'': «li shijhinme djoû ''bis'' di dvant les calindes di måss» (dj'&nbsp;ô bén, li shijhinme djoû ''bis'' divant l'&nbsp;prumî d'&nbsp;måss). Li mot ''bizete'' vént donk di cisse drole d'&nbsp;uzance rominne di conter les djoûs å rvier: ene anêye ''bizete'' aveut deus côps li shijhinme djoû di dvant l'&nbsp;prumî d'&nbsp;måss; «deus côps l'&nbsp;shijhinme» si djheut ''bis-sextus'', avou l'&nbsp;[[cawete]] ''-ilis'' on-z a l'&nbsp;addjectif ''bissextilis'': «k'&nbsp;a deus côps on shijhinme (djoû)», et on pout do côp djåzer di ''annus bissextilis'', dj'&nbsp;ô bén, «anêye bizete». [[af:Skrikkeljaar]] [[als:Schaltjahr]] [[ar:سنة كبيسة]] [[bg:Високосна година]] [[bs:Prestupna godina]] [[ca:Any de traspàs]] [[cs:Přestupný rok]] [[cy:Blwyddyn naid]] [[da:Skudår]] [[de:Schaltjahr]] [[en:Leap year]] [[eo:Superjaro]] [[es:Año bisiesto]] [[et:Liigaasta]] [[eu:Urte bisustu]] [[fi:Karkausvuosi]] [[fo:Skotár]] [[fr:Année bissextile]] [[fy:Skrikkeljier]] [[gl:Ano bisesto]] [[he:שנה מעוברת]] [[hr:Prijestupna godina]] [[hu:Szökőév]] [[ia:Anno bissextil]] [[id:Tahun Kabisat]] [[is:Hlaupár]] [[it:Anno bisestile]] [[ja:閏年]] [[ka:ნაკიანი წელი]] [[ko:윤년]] [[kw:Blydhen lamm]] [[la:Annus bisextilis]] [[lb:Schaltjoer]] [[lt:Keliamieji metai]] [[mi:Tau pihetiri]] [[mk:Престапна година]] [[nl:Schrikkeljaar]] [[nn:Skotår]] [[no:Skuddår]] [[pl:Rok przestępny]] [[pt:Ano bissexto]] [[ro:An bisect]] [[ru:Високосный год]] [[sh:Prijestupna godina]] [[simple:Leap year]] [[sl:Prestopno leto]] [[sr:Преступна година]] [[sv:Skottår]] [[th:ปีอธิกสุรทิน]] [[tl:Taong bisyesto]] [[tr:Artık yıl]] [[vi:Năm nhuận]] [[zh:闰年]] 2072 55487 2006-05-01T21:05:56Z Pablo 5 nos e roumin [[Categoreye:Roumaneye|Valcea]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC |+<font size="+1">'''Judeţul Vâlcea'''</font><br>'''(Distrik di Vâlcea)''' |- | style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2|[[Imådje:Valcea.png|Vâlcea]] |- |Mwaisse-veye || [[Râmnicu Vâlcea]] |- |Redjon || [[Walakeye]] |- |Acourtixheure || VL |- |Minorité(s) || |- |Sitindêye<br>&nbsp;- Totå |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 20inme]] <br> 5.765&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |- |[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 25inme]]<br>432.980 dimorants<br>75&nbsp;djins/km² |} '''Vâlcea''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el redjon di [[Walakeye]]. ==Veyes do distrik di Vâlcea== * [[Râmnicu Vâlcea]] * [[Drăgăşani]] * [[Călimăneşti]] * [[Brezoi]] * [[Horezu]] * [[Băile Olaneşti]] * [[Ocnele Mari]] * [[Băile Govora]] * [[Băbeni]] * [[Bălcesti]] * [[Berbesti]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Вълча]] [[cs:Vâlcea]] [[de:Vâlcea]] [[en:Vâlcea County]] [[eo:Distrikto Vâlcea]] [[fr:Judeţ de Vâlcea]] [[it:Vâlcea]] [[nl:Vâlcea]] [[pl:Okręg Vâlcea]] [[ro:Judeţul Vâlcea]] [[ru:Вылча (жудец)]] 2074 59783 2006-06-07T13:43:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye.judeţul.Călăraşi.png +Calarasi.png|judeţul Călăraşi) [[Categoreye:Roumaneye|Calarasi]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Călăraşi'''</font><br>'''(distrik di Călăraşi)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Calarasi.png|judeţul Călăraşi]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Călăraşi]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>CL</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 28inme]] <br> 5.088&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 33inme]]<br/>332.494 dimorants<br/>65&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Călăraşi''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el redjon di [[Walakeye]]. ==Veyes do distrik di Călăraşi== * [[Călăraşi]] * [[Olteniţa]] * [[Budeşti]] * [[Lehliu Gară]] * [[Fundulea]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Калараш]] [[de:Călăraşi (Bezirk)]] [[en:Călăraşi County]] [[eo:Distrikto Călăraşi]] [[et:Călăraşi maakond]] [[fr:Judeţ de Călăraşi]] [[it:Călăraşi]] [[nl:Călăraşi (district)]] [[pl:Okręg Călăraşi]] [[ro:Judeţul Călăraşi]] [[ru:Кэлэраши (жудец)]] 2075 45885 2005-11-27T21:33:21Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Ate''' ki si prononce so plaece ''Âte'' (fr: ''Ath''), c' est ene comene di Walonreye, e payis picård, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Ath Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Ate]] * Dimorants: 25.993 ([[2002]]) * Limero del posse: 7800 * Arondixhmint: Ate. * Sitindêye: 127,92&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 203,20&nbsp;djins/km² * Ban d' Ate: [[Ate (veye)]] avou: Arbe, Bouvgnie, [[Guilinguî]], Outin, Al Chonwé, Iziêre, Lecsin, Lin, Mafe, Mlin-l'-Eveke, Meyô, Moulbé, Ormegnie, Ostiche, Rbé, Vilé, Sint-Amand. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.ath.be/ Li waibe del veye d'&nbsp;Ate] {{ProvinceHinnot}} [[de:Ath]] [[en:Ath]] [[eo:Ath (Belgio)]] [[fr:Ath]] [[nl:Aat]] [[sv:Ath]] 2076 57485 2006-05-20T22:49:37Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Brinne''' (e Hinnot) (fr: ''Braine-le-Comte'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Braine-le-Comte Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] I gn a eto ds [[Brinne|ôtès plaeces]] lomêyes ''Brinne''. * Dimorants: 19.458 ([[2002]]) * Limero del posse: * Arondixhmint: [[Sougniye]] * Sitindêye: 84,95&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 229,05&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Brinne: ==Difoûtrinne hårdêye== {{Commons|Category:Braine-le-Comte}} [http://www.braine-le-comte.be/ Waibe del veye] {{ProvinceHinnot}} [[en:Braine-le-Comte]] [[eo:Braine-le-Comte]] [[et:Braine-le-Comte]] [[fr:Braine-le-Comte]] [[nl:'s-Gravenbrakel]] 2077 23070 2005-04-28T23:16:07Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} Plaeces ki s' lomèt '''Brinne''': * [[Brinne-l'-Alieu]], el [[province do Roman Payis]] * [[Brinne-Tchestea]], el [[province do Roman Payis]] * [[Brinne-e-Hinnot]], el [[province do Hinnot]] 2078 23071 2004-01-07T04:45:14Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:bole di tchén]] 2079 23072 2004-01-07T04:46:32Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bole di tchén</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bole-di-tchén</B></FONT> [f.n.] sôre d'&nbsp;orkidêye a violêye-rodje u blantchåsse fleur, pus lådje ki longue, come ene bole, e sincieus latén <I><span lang=la>Orchis mascula</span></I>. rl a: [[Motî:clåwe|clåwe]]. Coinrece Payis d'&nbsp;Nameur.</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:m_orkideye2.jpg]]<BR><BR>bole di tchén (poitrait saetchî pa Guy Deflandre).</P> 2080 23073 2004-01-07T04:46:51Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boleye</B></FONT> [f.n.] amagnî fwait avou del farene (u do pwin) et do laecea (u di l'&nbsp;aiwe), cûts eshonne, eyet k'&nbsp;on dene, metans, ås djonnes efants. <I>On-z aprind a dire "mame" et "papa", a fé kékes pas, a magnî del boleye</I> (J. Duysenx). rl a: [[Motî:passe|passe]]. Disfondowes: <B>bolèye</B>, bolîye, boulîe, bouliye. <span lang=fr>F. pâtée, bouillie, panade.</span></P> 2081 23074 2004-01-07T04:47:25Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:bômel]] 2082 60401 2006-06-14T14:10:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bômel</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bômele</B></FONT> [addj., purade padrî &amp; o.f.n.] k'&nbsp;a l'&nbsp;vizaedje u tot l'&nbsp;coir gonflé, copurade <B>1.</B> d'&nbsp;awè trop boevou des gotes. <I>Il a divnou bômel å boere do chnik.</I> On dit eto: [[Motî:shoflé|shoflé]]. <span lang=fr>F. bouffi, boursouflé, joufflu.</span> <B>2.</B> d'&nbsp;awè trop di cråxhe. <I>"Trop d'&nbsp;avoenne et trop pô d'&nbsp;gorea" k'&nbsp;on dit a on gros bômel, ki s'&nbsp;ecråxhe pask'&nbsp;i n'&nbsp;boute nén assez.</I> On dit eto: [[Motî:fornouri|fornouri]]. <span lang=fr>F. obèse, adipeux.</span> <B>3.</B> d'&nbsp;ene maladeye, do prindaedje d'&nbsp;ene drouke ki l'&nbsp;espaitche di tchessî evoye si aiwe, et tcheryî si [[Motî:|aiwlinne]]. <I>I dvént bômel; i </I> <I>Dispu k'&nbsp;ele prind del cortizône ele divént bômele.</I> <I>On bômel si inflé d'&nbsp;aiwlinne K'&nbsp;a poenne lyi voeyeut on s'&nbsp;narene Buva troes pots, pixha shijh tones, Et dvinve ossu greye ki persone.</I> ([[L. de Ryckman]]). <span lang=fr>F. hydropique.</span> 2083 23076 2004-01-07T04:49:29Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:bråye di tchet]] 2084 23077 2004-01-07T04:50:09Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bråye di tchet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bråye-di-tchet</B></FONT> [f.n.] fleur ki florixh å bontins, des ptitès fleurs avou on longou calice avou ene colrete. <I>Li bontins båcteye, les bråyes di tchet cmincèt ddja a flori</I> (F. Deprêtre et R. Nopère) <B>.</B> <I>C'&nbsp;esteut l'&nbsp;prumî côp ki dj'&nbsp;rivneu el Walonreye e moes d'&nbsp;måss; dji n'&nbsp;aveu pupont veyou d'&nbsp;bråyes di tchet dispu 18 ans.</I> rl a: [[Motî:bråye di coucou|bråye di coucou]], godet d'&nbsp;tchet. <span lang=fr>F. primevère.</span> Pl. des bråyes di tchet. Disfondowes: <B>brauye di tchet</B>, brauye du tchet, braye di tchet; brâye dè tchat, brâye dè cat; brâye dè tcha, broye du tchet, brêwe di tchet.</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:brauyditchet.jpg]]<BR><BR>bråyes di tchet: (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 2085 23078 2004-01-07T04:52:38Z Pablo 5 Imådke di bråyes di tchet (poitrait saetchî pa L. Mahin) Imådke di bråyes di tchet (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2086 23079 2004-01-07T04:54:10Z Pablo 5 Imådje d' ene bole di tchén avou on påvion (poitrait saetchî pa Guy Deflandre). Imådje d' ene bole di tchén avou on påvion (poitrait saetchî pa Guy Deflandre). 2087 23080 2005-02-10T16:56:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bresse</B></FONT> [o.n.] pårteye do coir ki va del sipale al mwin. <span lang=fr>F. bras.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dene lyi l' mwin, i t' prindrè l' bresse:</FONT> i n' fåt rén dner a on parey (ene pareye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bresse dizeu, bresse dizo:</FONT> tot s' dinant l' bresse, tot djåzant d' deus hanteus ki s' pormoennèt. rl a: a [[Motî:cabsse|cabasse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brès'</FONT>, brès, bras</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>breslet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ôrreye k' on mete a s' bresse. <span lang=fr>F. bracelet.</span> <B>2.</B> påstaedjreye come on breslet. <I>Et nos magnrans des ptits breslets Et di tote tire di bons sacwès </I>([[Simon li Scrinî]]). 2088 23081 2004-01-07T04:57:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bråye di coucou]] 2089 23082 2004-01-07T04:57:25Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bråye di coucou</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bråye-di-coucou</B></FONT> [f.n.] bråye di tchet. <span lang=fr>F. primevère.</span> Pl. des bråyes di coucou. Disfondowes: brâye-dè-coucou. Coinrece El Louviére.</P> 2090 23083 2004-01-07T04:58:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brijhî]] 2091 23084 2004-01-07T04:58:28Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brijhî</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brijheye</B></FONT> [f.n.] trûlêye (amagnî fwait avou des bokets d'&nbsp;pwin trimpés dins do cafè, u dins do laecea). Disfondowes: brîjêye, brijiye, brîjîe, <FONT COLOR="#800080">brîjèye</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brijhon</B></FONT> [o.n.] tchaeke boket d'&nbsp;pwin d'&nbsp;ene brijheye. <I>Ni fjhoz nén des si gros brijhons.</I></P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:brijheye.jpg]]<BR><BR>ene brijheye (poitrait saetchî pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 2092 23085 2004-01-07T04:59:53Z Pablo 5 båshele magnant ene brijheye (poitrait saetchî pa L. Mahin) båshele magnant ene brijheye (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2093 23086 2004-01-07T05:01:16Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>briket</B></FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;briket d'&nbsp;sonk:</FONT> boket d'&nbsp;sonk aglumyî. rl a: [[Motî:alot|alot]].</P> 2094 23087 2004-01-07T05:01:35Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brifigne</B></FONT> [o.n.] raploû inte les mwaisses-sôdårds et les les sôdårds, wice ki les pus hôts oficîs esplikèt ene sacwè. <I>Tos les vénrdis å matén, dj'&nbsp;avéns brifigne.</I> Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"briefing"</span> (minme sinse), pal voye do minme inglississe francès, 1950.</P> 2095 59683 2006-06-06T23:28:33Z Lucyin 16 [[Imådje:braban.jpg|thumb|On brabant]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>brabant</B></FONT> [o.n.] (v.m.) tcherowe avou des rowes padvant, po poleur rôler so les voyes. <I>C' est les ptits schîs do brabant k' arindjèt l' ansene</I> (ramexhné pa [[L. Boulart]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe brabant:</FONT> tcherowe avou on dobe [[Motî:schî|schî]], ki s'&nbsp;ritoûne al fén del roye, çou ki permete di tcherwer sins aler rcweri l'&nbsp;roye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ribate li brabant:</FONT> rawijhî les pîces ki tcherwèt. <I>On fjheut rbate li brabant på marixhå divant d' aler dins ls ansinaedjes.</I> Etimolodjeye: måke di fabrike (''charrue de Brabant'', tcherowe do [[Motî:Braibant 1|Braibant]]) [[måke di fabrike divnowe on cmon no|divnowe on cmon no]]. ---- * [[brabant|Dipus d' racsegnes so les brabants]] 2096 59690 2006-06-07T08:53:57Z Pablo 5 == Discrijhaedje == imådje d' on dobe brabant (poitrait saetchî paJean Tosti, ki l' mete foû abondroets) == Licince di l' imådje == {{PD}} 2097 23090 2004-07-21T23:52:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>burton 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> restant d'&nbsp;on buk. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;burton d'&nbsp;djote:</FONT> pî del djote. On dit eto: [[Motî:tour (di djote)|tour]] di djote, [[Motî:sitrouk|sitrouk di djote]], [[Motî:toursion|toursion]], [[Motî:touret|touret]]. <span lang=fr>F. trognon, tige du chou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåreut ddja aveur fwin d'&nbsp;djote po magnî l'&nbsp;burton:</FONT> dijhêye d'&nbsp;ene crapåde a on trop vî galant. <B>2.</B> boket do coir k'&nbsp;a stî racourti ou ki n'&nbsp;s'&nbsp;a nén diswalpé comifåt. rl a: [[Motî:brocton|brocton]]. <span lang=fr>F. moignon.</span> <I>Nosse tchet a-st avou s'&nbsp;pate prijhe dins on cep, i n'&nbsp;a pus k'&nbsp;on burton.</I> Omonime: [[Motî:burton 2|burton]] (del Burtaegne) 2098 23091 2004-01-07T05:05:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>broye-tot</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki broye tot çk'&nbsp;i djouwe avou, tot çk'&nbsp;i boute avou. Plurial: des broye-tot. Etimolodjeye: no d'&nbsp;acolaedje viebe + coplemint.</P> 2099 23092 2004-10-17T06:48:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brognî</B></FONT> ([[codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] esse mwais (mwaijhe) et l'&nbsp;mostrer, mins sins cåzer. rl a: [[Motî:ribrognî|ribrognî]]. <span lang=fr>F. bouder.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brogne 2</B></FONT> [f.n.] mawe di mwaijhe umeur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse di brogne avou ene sakî:</FONT> esse e margaye avou lu, ni pus si rwaitî. 2100 23093 2004-01-07T05:06:26Z Pablo 5 P<P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhî evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] bouxhî so (ene sacwè) po k'&nbsp;i n'&nbsp;soeye pus dins l'&nbsp;passaedje. <I>Prind l'&nbsp;mierlin et bouxhe mu ci stançon la evoye.</I> <span lang=fr>F. faire sauter, enlever.</span></P> 2101 23094 2004-01-07T05:06:43Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhî djus</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> rinde foirt malåde (des djins, des biesses), tot cåzant d'&nbsp;on må. <I>Li pesse Ås pôvès biesses livréve li guere; S'&nbsp;ele ni morént nén totes, totes estént bouxheyes djus</I> (P.H. Thomsin). <span lang=fr>F. frapper, atteindre.</span> <B>2.</B> distrure. <I>E 1983, li Walonreye esteut å fén mitan di rascråwes k'&nbsp;ont bén manké del bouxhî djus</I> ([http://rifondou.walon.org/afitcha.html F. André et al, rat. pa L. Mahin]). <span lang=fr>F. détruire, mettre à bas.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bouxhî on martchî° djus.</FONT> <span lang=fr>F. conclure (un marché, un arrangement, un accord).</span></P> 2102 42294 2005-10-23T20:51:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> diner on côp. rl a: [[Motî:bardaxhî|bardaxhî]]. <B>2.</B> fé etinde on côp. <I>Ça a bouxhî come on côp d' fizik.</I> rl a: [[Motî:cabouxhî|cabouxhî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouxhî a l'&nbsp;ouxh:</FONT> diner des côps so èn ouxh po dmander a-z intrer. rl a: [[Motî:toker 1|toker]], [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouxhî les [[Motî:tchambe|tchambes°]].</FONT> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bouxhî so</FONT> [v.c.n.d.] diner des côps a. rl a: [[Motî:rilayî|rilayî]], [[Motî:rizingler|rizingler]], [[Motî:tchoker|tchoker]], [[Motî:ridobler|ridobler]], [[Motî:mamborner|mamborner]], [[Motî:ramoner|ramoner]], [[Motî:sitriyî|sitriyî]], [[Motî:ritaener|ritaener]], [[Motî:ritchener|ritchener]], [[Motî:docsiner|docsiner]], [[Motî:tarlater|tarlater]], [[Motî:plouzer|plouzer]], [[Motî:sipoûsler|sipoûsler]]. rl a: [[Motî:piter|piter]], [[Motî:misser|misser]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouxhî so traze ans:</FONT> esse e l'&nbsp;anêye k'&nbsp;on-z årè traze ans. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouxhî sol clå:</FONT> ridire mwints côps li minme sacwè. <span lang=fr>F. insister.</span> Parintêye: * [[Motî:bouxhe 1|bouxhe]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:bouxhî djus|bouxhî djus]] * [[Motî:bouxhî evoye|bouxhî evoye]] * [[Motî:bouxhî foû|bouxhî foû]] * [[Motî:bouxhe-tot-djus|bouxhe-tot-djus]] 2103 23096 2004-01-07T05:08:37Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhe-tot-djus</B></FONT> [o.f.n.] dåre-tot-djus.</P> 2104 23097 2004-01-07T05:09:01Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhale</B></FONT> [f.n.] halbute. <span lang=fr>F. sarbacane, canonnière.</span></P> 2105 23098 2004-01-07T05:09:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouwêye</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#808000">a fé</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins ene måssîte bouwêye:</FONT> esse må prin. rl a: [[Motî:prustin|prustin]]. <span lang=fr>F. être dans le pétrin.</span></P> 2106 23099 2004-01-07T05:09:35Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouter evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] fé bråmint (d'&nbsp;l'&nbsp;ovraedje). rl a: [[Motî:tchôker evoye|tchôker evoye]]. <span lang=fr>F. déblayer, abattre (du boulot).</span></P> 2107 23100 2004-01-07T05:10:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boute-po-rén</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki n'&nbsp;dimande pont d'&nbsp;cwårs po-z ovrer po des soces, po del bénfjhance, evnd. rl a: [[Motî:bounasse|bounasse]], [[Motî:bénvlant|bénvlant]]. <span lang=fr>F. bénévole.</span></P> 2108 43822 2005-11-10T16:02:55Z Pablo 5 {{djermon motî|boutant|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>boutant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>boutante</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n. & addj., purade padvant] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a solea boutant:</FONT> <I>a)</I> al pikete do djoû. <I>b)</I> a solea djus. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Boutant</FONT> [o.n.] [[Motî:Coûtchant|Coûtchant]]. Coinrece aschate [[Gåme]], [[Basse-Årdene]]. ---- * [[Cwate costés del Daegn|Dipu d' racsegnes so les cwate costés des Daegn]]. 2109 53841 2006-04-06T16:57:12Z Pablo 5 loyén Motî:mastoke <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouroute</B></FONT> [f.n.] pitit sô. rl a: [[Motî:mastoke 1|mastoke]], [[Motî:deutche|deutche]], [[Motî:cloutche|cloutche]]. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. 2110 23103 2004-01-19T13:27:24Z 212.100.178.141 coridj: sistinme <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouneur</B></FONT> [o.n.] aweure (parfond plaijhi d'&nbsp;viker). rl a: [[Motî:binawreus|binawreus]], [[Motî:målaweur|målaweur]]. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. bonheur</span>, avou tchuze d'&nbsp;ene sorwalonde pol voyale do sistinme o / ou.</P> 2111 23104 2004-01-07T05:12:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bounasse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> sakî foirt djinteye ki n'&nbsp;a nole rivindje et k'&nbsp;les ôtes endè profitèt. <I>Fåt esse bon mins nén bounasse.</I> <B>2.</B> boute-po-rén. <I>Si l'&nbsp;bwès est si prôpe, c'&nbsp;est a cåze di bounasses, et å siervice di l'&nbsp;evirounmint d'&nbsp;Lidje</I> (C. Adam). <span lang=fr>F. bénévole.</span> rl a: [[Motî:bénvlant|bénvlant]], [[Motî:boute-po-rén|boute-po-rén]].</P> 2112 35706 2005-07-20T20:20:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bounan</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> fiesse del Novelan. <B>2.</B> [[Motî:bistoke|bistoke]] k'&nbsp;on dene al Novelan. rl a: [[Motî:sitrime|sitrime]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vs åroz ene båjhe</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">on betch</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">ene botche</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">po vosse bounan:</FONT> dijhêye po rmercyî ene sakî (sins rén lyi dner d'&nbsp;ôte). Coinrece Payis d' Tchålerwè. 2113 23106 2004-01-07T05:13:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boujhtea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite boesse, del cogne d'&nbsp;on doet, po mete les aweyes. rl a: [[Motî:canibostea|canibostea]]. <span lang=fr>F. étui.</span> <B>2.</B> tchivåcawe. <span lang=fr>F. prêle des marais.</span> Etimolodjeye: erî rfwait tîxhon <span lang=de>"busca"</span> (bwejhe), cawete -ea. Disfondowes: bohtê, bouh'tê.</P> 2114 33901 2005-07-05T12:42:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouf&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] mostere ene sacwè ki va rade, u ki s' fwait waeraxhmint. <I>Bouf, e l' aiwe&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:pertif|pertif]]. <span lang=fr>F. vlan&nbsp;!</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé bouf:</FONT> ariver tot djusse dins ses contes, ni rén piede et n' rén wangnî. <I>Cwand dj' arive al fén do moes, dji so bén continne d' awè fwait bouf avou l' påye di mi ome.</I> 2115 23108 2004-01-07T05:14:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bon sinse</B></FONT> [o.n.] sûtisté.</P> 2116 23109 2004-01-07T05:14:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bon-por-lu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>boune-por-leye</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki n'&nbsp;pinse k'&nbsp;a lu, k'&nbsp;a leye. <I>Les bons par zels ont ça d'&nbsp;bea, c'&nbsp;est k'&nbsp;i n'&nbsp;cåzèt måy des ôtes.</I> (R. Arcq). <I>A scole, gn aveut di totes les cognes: des stocaesses, des måbelairs, sacwants clatcheus, ene cope di bons-por-lu, ene pougneye di maléns, et ostant d'&nbsp;biesses</I> (J.L. Fauconnier). rl a: [[Motî:egoyisse|egoyisse]]. <span lang=fr>F. égoïste, égocentrique.</span> Plurial: des bons-por-zels, des bounes-por-zeles.</P> 2117 23110 2004-01-07T05:15:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bon-por-lu]] 2118 23111 2004-01-07T05:15:45Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bongår</B></FONT> [o.n.] tchamp avou des åbes a fruts. <I>L'&nbsp;aloumwer a spiyî ene coxhe dins l'&nbsp;bongår.</I> Coinrece Hesbaye. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do flamind <span lang=nl>"boomgaard"</span> (minme sinse).</P> 2119 62990 2006-06-22T23:44:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bon Diu</B></FONT> [no d' "djin"] <B>1.</B> po les crustins, les djwifs, les muzulmans, sakî k' est ådzeu d' tot, k' a askepyî totafwait, et ki decide di tot çou ki s' passe el daegn ey e cir. rl a: [[Motî:bondiu|bondiu]], [[Motî:Diè|Diè]]; rl a: [[Motî:Ala|Ala]], [[Motî:Grand Mwaisse|Grand Mwaisse]], [[Motî:Grand Askepieu|Grand Askepieu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ki l'&nbsp;Bon Diu vs etinde</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ki l' Bon Diu l' voye:</FONT> dijhêye po sohaitî a ene sakî çou k' i vout, mins sins î croere ditrop. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ki l' Bon Diu nos è waerantixhe&nbsp;!:</FONT> dijhêye po dmander å Bon Diu di nos houwer foû d' on måleur. <span lang=fr>F. Dieu nous en préserve.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ki l' Bon Diu vos benixhe:</FONT> <I>a)</I> dijhêye po rmerciyî. <I>b)</I> dijhêye cwand ene sakî [[Motî:stierni|stierni]]; li response po rire est: et ki l' diale t' apice. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ki l' Bon Diu vos l' rinde:</FONT> dijhêye po rmerciyî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ki l' Bon Diu vs codujhe&nbsp;!:</FONT> dijhêye po sohaitî bon voyaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ki l' Bon Diu t' kidujhe, les deûs djambes å hôt, ti n' piedrès nén tes tchåsses:</FONT> xhinaedje del minme dijhêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l' wåde do Bon Diu&nbsp;!</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">a l' volté do Bon Diu&nbsp;!:</FONT> dijhêye cwand on va cmincî ene sacwè d' riské. <span lang=fr>F. à la grâce de Dieu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu si åme</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">Li Bon Diu l' mete e s' paradis</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">Li Bon Diu l' mete dins s' potche:</FONT> dijhêye po cwand k' on cåze d' on moirt, d' ene moite. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lomer l' Bon Diu "Cadet"</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">djurer l' no do Bon Diu:</FONT> cåzer do Bon Diu sins respet. <span lang=fr>F. blasphémer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu seur k' i gn a k' on Bon Diu (e cir):</FONT> seur et certin. <span lang=fr>F. absolument certain.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bon Diu d' pitié:</FONT> lomaedje do Bon Diu cwand on lyi dmande pitié dins ses måleurs. <I>Priyire å Bon Diu d' Pitié</I> (F. Dewandelaer) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est tiré come on vraiy Bon Diu d' pitié:</FONT> Il edure ses rascråwes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;K' avans ns fwait å Bon Diu, don&nbsp;?:</FONT> dijhêye cwand on-z a ene chîlêye di måleurs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fåreut ki l' Bon Diu freut s' miråke:</FONT> on-z åreut dandjî d' on miråke po schaper. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bon Diu&nbsp;!</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">binamé Bon Diu&nbsp;!:</FONT> siclameure cwand on-z est sbaré u k' on-z est seré. rl a: [[Motî:mon Diu|mon Diu&nbsp;!]]. <span lang=fr>F. Dieu du ciel&nbsp;!</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on s' poite bén, on n' sondje nén å Bon Diu:</FONT> on nel preye ki cwand ça va må. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Bon Diu n' paye måy avou des cwårs:</FONT> cwand on fwait ene boune accion, c' est nén po esse payî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a on Bon Diu po les sôlêyes, po ls efants, po les sots:</FONT> les sôlêyes, les efants, les sots n' ont waire d' accidint, mågré k' fijhèt åk di riskeus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins do vî Bon Diu:</FONT> <I>a)</I> (rilidjon catolike) dins l' ancyin Testamint. <I>b)</I> do vî vî tins (avou l' idêye ki çou ki s' fijheut adon est foû môde). rl a: [[Motî:Hinri|Hinri]]. <span lang=fr>F. autrefois.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu djouwe ås beyes</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">ås gueyes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">c' est l' Bon Diu ki scrote ses pîs:</FONT> dijhêye po cwand k' i tone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu n' î a måy passé:</FONT> dijhêye po cåzer d' on mwais tchmwin. <span lang=fr>F. route dégueulasse, impraticable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Onk (ene) k' a skepyî on djoû ki l' Bon Diu les prindeut tertos:</FONT> onk (ene) ki n' est nén come èn (ene) ôte. rl a: [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]]. <span lang=fr>F. simple d'esprit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est waitî come li Bon Diu</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i nd avént fwait leu Bon Diu:</FONT> on croet tot çou k' i dit, on voet voltî tot çou k' i fwait, on lyi dene tot çk' i dmande. <span lang=fr>F. adulé, bien considéré.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ç' a stî on Bon Diu por mi:</FONT> i m' a foirt aidî. <span lang=fr>F. providence, bon secours.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li gregne do Bon Diu est todi å lådje:</FONT> Li Bon Diu est todi presse a nos rçure et nos schoûter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu pûnixh les djins, i n' dit nén pocwè:</FONT> sipot po fé accepter les måleurs, come on pûnixhmint do Bon Diu, minme a onk ki n' a rén a si rprotchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Bon Diu a des longuès vedjes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">des grandes vedjes:</FONT> dijhêye po onk k' a fwait ene sacwè d' må, et ki croet k' i serè nén pûni. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu n' avoye måy li fa sins l' [[Motî:sorfa|sorfa°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tini l' Bon Diu pås pîs:</FONT> viker binawreuzmint. <span lang=fr>F. comblé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' direut k' i tént l' Bon Diu pa l' djambe:</FONT> i fwait di s' nez. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I raetchreut dins l' vizaedje å Bon Diu:</FONT> il est presse a tot, c' est on bon-a-tot. <span lang=fr>F. être immoral.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bon Diu d' rowes, Diale di måjhone:</FONT> onk, ene k' est binamé(êye) divant les djins, et haeyåve e s' måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diveur å Bon Diu et ås sints:</FONT> diveur des cwårs a tertos. rl a: [[Motî:Tîxhons|Tîxhons]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est l' Bon Diu k' el vout, les sints n' è plèt rén:</FONT> gn a pont d' avance di priyî les sints dins l' måleur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i våt mia s' adressî å Bon Diu k' a ses sints</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">våt mia priyî l' Bon Diu k' les sints:</FONT> våt mî aler trover li mwaisse ki si vårlet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Bon Diu rabat l' roye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">cwand on råye, li Bon Diu disråye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">treråye:</FONT> dijhêye po les cis ki vont conte les lwès del nateure. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On voleu k' è vole èn ôte, li Bon Diu ndè reye:</FONT> dijhêye po balter on hapeu k' on lyi rhape. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Deus pôves ki s' coplèt, ça fwait rire li Bon Diu:</FONT> dijhêye cwand des ptitès djins s' aidèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' fåt nén ctaper l' pwin do Bon Diu:</FONT> dijhêye po fé respecter l' amagnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li loyeure</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">voye do Bon Diu:</FONT> [[Motî:airdiè|airdiè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:magneu|magneu°]] u mindjeu d' Bon Diu.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete [[Motî:sint Pire|sint Pire°]] so l' Bon Diu.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins l' [[Motî:cou|cou°]] do Bon Diu.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;t' es trop [[Motî:malén|malén°]] po l' Bon Diu, li diale t' årè.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;asteure, priyîz l' Bon Diu k' i [[Motî:djaler|djale°]]&nbsp;!</FONT> <B>2.</B> po les [[Motî:crustin|crustins]], [[Motî:Djezus-Cri|Djezus-Cri]]. <I>Påke, c' est l' djoû ki l' Bon Diu a raviké.</I> <I>C' esteut l' Bon Diu ki rotéve so l' aiwe.</I> rl a: [[Motî:bondiu|bondiu]]. <B>3.</B> </B> po les crustins, li coir et l' sonk di Djezus-Cri, dins l' matire do pwin (dinltins l' [[Motî:osteye|osteye]]) et do vén, copurade cwand on les apoite ås malådes po [[Motî:comunyî|comunyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler poirter l' Bon Diu:</FONT> aler dner l' [[Motî:comunion|comunion]] a on malåde e s' måjhone. <I>Il est bén bas, li curé lyi a stî poirter l' Bon Diu.</I> A nén confonde avou l'[[Motî:sacramint des malådes|sacramint des malådes]] (k'on loméve [[Motî:estrinme onccion|estrinme onccion]]). <span lang=fr>F. viatique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On lyi dinreut l' Bon Diu sins cfession:</FONT> il (elle) a l' air oniesse, mins c' est on (ene) toursiveus(e). <span lang=fr>F. hypocrite.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>Bon Diu, <B>Bon Dju</B>, Bon Diè, Bon Diew, Bon Djë, Bon Dië, Bon Djeu</span>. <!-- DTW spepyî pår. --> Parintêye: * [[Motî:bondiu|bondiu]] * [[Motî:bondiusté|bondiusté]] 2120 23113 2004-11-19T23:33:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bondjoû</B></FONT> <B>I.</B> [mot-fråze] <B>1.</B> salutåcion d'&nbsp;å matén. <I>Cwand vos vs livoz, dijhoz bondjoû et s'&nbsp;rabressî vosse pa et vosse mame.</I> <span lang=fr>F. bonjour.</span> <span lang=es>Esp. buenos días.</span> <span lang=en>Ingl. good morning.</span> <span lang=nl>Ny. goeie morgen.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:bounute|bounute°]] et bondjoû, c'&nbsp;est bon po deus djoûs.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire bondjoû [[Motî:bonswer|bonswer°]].</FONT> <B>2.</B> salutåcion tins del djournêye, et minme al vesprêye. rl a: [[Motî:a 1|a&nbsp;!]], [[Motî:Diewåde|Diewåde]]. <span lang=fr>F. bonjour.</span> <span lang=nl>Ny dag.</span> <span lang=es>Esp. buenas tardes.</span> <span lang=en>Ingl. good afternoon.</span> <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> sovint aconcoisté d'&nbsp;èn arinnoe, et do no d'&nbsp;l'&nbsp;arinné: <I>Bondjoû, da, Mimile. Bondjoû savoz, Mareye. Bondjou, don, Monsieu l'&nbsp;Mwaisse. Bondjoû, la, vijhene.</I> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> dijhaedje do mot "bondjoû". <I>On n'&nbsp;a nén ddja yeu droet a on bondjoû.</I> <B>2.</B> salitåcion a rmete a onk k'&nbsp;est å lon. <I>Vs avoz bén l'&nbsp;bondjoû del pitite Mareye.</I> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje addjectif + no. 2121 23114 2004-01-07T08:57:22Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bondiu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> posteure ki rprezinte Djezus-Cris clawé al croe. <I>Gn a des bondius d'&nbsp;bos, di keuve, di croye.</I> <I>Il n'&nbsp;ont pont metou d'&nbsp;påke å bondiu.</I> rl a: [[Motî:crucifi|crucifi]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bondiu d'&nbsp;djivå:</FONT> grand bondiu metou å mitan do djivå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Binamé bondiu d'&nbsp;bwès:</FONT> dijhêye po mostrer on sbarmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bondiu d'&nbsp;bos, ki voste åme est deure</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">bondiu d'&nbsp;bwès ki mi åme est deure</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ki vos-oxheas sont deurs</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ki t'&nbsp;as t'&nbsp;vizaedje deur:</FONT> dijhêye po cwand on-z a ene rascråwe, on dispit; u tot somadjant, cwand on ratind dispus lontins, u k'&nbsp;on trove èn ovraedje malåjhey. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>que la vie est dure, amère&nbsp;!</span>" <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirter l'&nbsp;bondiu a l'&nbsp;porcession:</FONT> tini on bondiu al tiesse d'&nbsp;ene porcession (rogåcion, pocession do Sint-Sacrumint, evnd.). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;martchand d'&nbsp;bondius:</FONT> onk ki vindeut des posteures rilidjeuses. <span lang=fr>F. vendeur d'objets religieux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est todi l'&nbsp;minme diale°, dit-st i l'&nbsp;martchand d'&nbsp;bondius.</FONT> <B>2.</B> posteure fwaite tot s'&nbsp;leyant toumer el nive, les bresses sitindous come ene croes. <I>Si moman esteut dins ses bounes, on pleut rexhe, et s'&nbsp;aler stinde et fé des bondius dins l'&nbsp;nive</I> (L. Somme). Disfondowes: <B>bondiu</B>, bondiè, bondjë, bondië, bondieu.</P> 2122 23115 2004-01-07T08:58:06Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bonene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Boninne</span>, rebané avou Nameur; limero diyalectolodjike: [Na 61]; limero del posse (nén candjî): 5021. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bonène</FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bonene]] 2123 43932 2005-11-10T17:46:07Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bonene''' (fr: ''Boninne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5021''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;61''' * Sipotaedje: 2124 23117 2004-12-28T00:22:13Z Pablo 5 loyén [[bounî]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bounî</B></FONT> [o.n.] (v.m.) muzeure di stindêye di tchamp, ki valeut 87,18 åres e payis d' Lidje. <I>On bounî fwait vint grandès vedjes et ene grande vedje endè fwait vint ptites</I> ([[G. Mottard]]). <span lang=fr>F. bonnier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' awè k' kékes bounîs:</FONT> n' awè waire di tchamps. <I>Cwand gn aveut-st on ptit cinsî ki djokéve, les ôtes dårént so ses kékes bounîs d' tere come li mizere sol monde</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. quelques lopins de terre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bea Bounî:</FONT> no d' ene plaece di Rdû (so plaece: <span lang=wa-feller>Lu Bê Bonî</span>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bounî</FONT>, bonî, boniè.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:boune|boune]] (bon), [[cawete -î]]. Mot d' aplacaedje: * [[Motî:Bounîpré|Bounîpré]]. ---- * [[sorwalonde|"bounî" est ene sorwalonde do sistinme O / OU]] * [[bounî|Pus di racsegnes sol pårtêye eciclopedeye]] 2125 46641 2005-12-06T22:40:27Z Lucyin 16 [[Categoreye:Viyès unités]] On '''bounî''' est ene [[viye muzeure|viye unité di mzeure]] des stindêyes ki valeut 20 grandès vedjes, ene grande vedje valeut 20 ptitès vedjes, eyet li ptite vedje esteut-st on cwåré d'&nbsp;ene vedje corante di costé. El [[Principåté d' Lidje]], on eployive po mezurer les teres li [[pî d' Sint Lambiet]], 29,2&nbsp;cm long. Li vedje corante valeut 16 pîs d'&nbsp;Sint Lambiet, ça fwait 4,67&nbsp;metes. Do côp, li ptite vedje fwait 21,79&nbsp;m², li grande vedje 435,9&nbsp;m² eyet l'&nbsp;bounî 8.718&nbsp;m² ou 87,18 åres. ''Li no "bounî" rivént eto sovint dins [[bounî (toponimeye)|les nos d' plaeces]].'' 2126 56430 2006-05-12T20:53:49Z Pablo 5 rashonnaedje di totes les sôres di pîs {{djermon}} [[Categoreye:Viyès unités]] Li '''pî''' esteut ene [[Viye muzeure|viye unité di mzeure]], eployeye dins bråmint des payis et a bråmint des plaeces, avou des valixhances ene miete diferinnes == Pî d' Sint Lambiet == Li '''pî d'&nbsp;Sint Lambiet''' est ene viye unité di mzeure eployeye dins l'&nbsp;tins el [[Principåté d' Lidje]], di 29,2&nbsp;cm long. On pî esteut divizé e 10 pôces, et tchaeke pôce e 10 royes. [[bg:Фут]] [[cs:Stopa (jednotka délky)]] [[da:Fod (længdeenhed)]] [[de:Fuß (Einheit)]] [[en:Foot (unit of length)]] [[eo:Futo]] [[es:Pie (unidad)]] [[fr:Pied (unité)]] [[he:רגל (יחידת מידה)]] [[it:Piede (unità di misura)]] [[ja:フィート]] [[nl:Voet (lengtemaat)]] [[pl:Stopa angielska]] [[pt:Pé (unidade)]] [[ru:Фут]] [[sl:Čevelj (dolžinska mera)]] [[sv:Fot (måttenhet)]] [[uk:Фут]] [[zh:英尺]] 2127 23120 2004-01-07T09:21:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bonmartchî]] 2128 23121 2004-01-07T09:21:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bonmartchî]] 2129 23122 2004-01-07T09:22:15Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bonmartchî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bonmartcheye</B></FONT> [addj.] ki n'&nbsp;costêye nén bråmint des cwårs. <I>Ene bonmartcheye cote.</I> <I>Des bonmartchîs cayets.</I> <I>Des bonmartcheyès afwaires; des bonmartcheyès djinixhes</I> (L. Remacle). <I>I ratchtént do bonmartchi bwès, soeye-t i ås comenes, soeye-t i ås djins</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html#faudeus L. Mahin]). <B>II.</B> [o.n.] çou ki n'&nbsp;costêye nén bråmint des cwårs. <I>To dis bén, la, l'&nbsp;bonmartchî, c'&nbsp;est co kécfeye pus tchir k'&nbsp;el tchir.</I> <B>III.</B> [adv.] a bonmartchî. <I>Dji n'&nbsp;inme nén ces cultiveus la et ces loweus bonmartchî la</I> (L. Remacle). Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">bonmartchî, bonmartcheye</FONT>, bonmartchîte, bonmârtchî, bonmartchiè. Etimolodjeye: aplacaedje addjectif (bon) + no (martchî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bonmartchîsté</B></FONT> [f.n.] cwålité u dfåt di çou k'&nbsp;est bonmartchî. <I>I cwire todi après l'&nbsp;bonmartchîsté.</I> <I>Li bonmartchîsté, c'&nbsp;est co sovint çou k'&nbsp;i gn a d'&nbsp;pus tchir.</I></P> 2130 23123 2004-01-07T09:22:37Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bonswer</B></FONT> <B>I.</B> [mot-fråze] salutåcion al nute. rl a: [[Motî:bounute|bounute]], [[Motî:bondjoû|bondjoû]], rl a: [[Motî:swer|swer]]. <span lang=fr>F. bonsoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire bondjoû bonswer:</FONT> èn waire cåzer a des djins k'&nbsp;on rescontere sovint. <I>La ddja bele ådje ki les vijhéns ni s'&nbsp;cåzèt pus, nén ddja po dire bondjoû bonswer</I> ([http://rifondou.walon.org/dutroux.html#mahin L. Mahin]). <B>II.</B> [o.n.] dijhaedje do mot "bonswer". <I>On n'&nbsp;a nén ddja yeu droet a on bonswer.</I> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje addjectif + no.</P> 2131 55742 2006-05-04T18:55:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bontins</B></FONT> [o.n.] prumire såjhon d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, ki cmince li 21 di måss et-z esse houte li 20 di djun. <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;bontins k'&nbsp;est rivnou, dijheut on, sins lyi dner èn ôte no, come po l'&nbsp;ivier oubén l'&nbsp;esté</I> ([[L. Somme]]). <I>El bontins fesse ene corone di fleurs al campagne</I> ([[C. Thonet]]). <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;veur k'&nbsp;e bontins, tolmonde si ra tot</I> ([[P.H. Thomsin]]). On dit eto: [[Motî:boune såjhon|boune såjhon]], [[Motî:prétins|prétins]], [[Motî:florixhåjhe|florixhåjhe]], [[Motî:rivni|rivnowe do tins]], [[Motî:rinovea|rinovea]]. <span lang=fr>F. printemps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å bontins, i gn a l'&nbsp;vî bwès ki crake:</FONT> å prétins minme les vîs si rsintèt amoreus. Etimolodjeye: aplacaedje addjectif (bon) + no (tins). ---- [[bontins|Dipus d' racsegnes sol prétins]] 2132 23125 2004-01-07T09:25:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bon Vénrdi</B></FONT> [o.n.] vénrdi d'&nbsp;Påke, sovnance del moirt da Djezus-Cri. rl a: [[Motî:vénrdi|vénrdi]], rl a: [[Motî:divénr|djoû bon dvénr°]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Onk k'&nbsp;a vnou å monde li djoû do Bon Vénrdi:</FONT> onk k'&nbsp;a todi del tchance.</P> 2133 40446 2005-09-23T10:02:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bôrer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rimpli astok. <I>Dji bôre mi fizik.</I> <I>I s'&nbsp;va bôrer ene pupe.</I> <I>Bôrez bén vosse pupe, pask'&nbsp;ele broûlrè trop rade.</I> <span lang=fr>F. bourrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer les tchambes:</FONT> bôrer avou del poure les fuzêyes k'&nbsp;on fwait peter en on feu d'&nbsp;årtifice (on dit k'&nbsp;on bouxhe les [[Motî:tchambe|tchambes°]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer ene sitouve:</FONT> li rimpli a hope di bwès, di tcherbon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer ses potches:</FONT> haper des cwårs a on patron, a l'&nbsp;Estat. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer les tripes:</FONT> fé des tripes tot bôrant les boyeas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse bôré, êye (a stritche):</FONT> <I>a)</I> tot djåzant d'&nbsp;on saetch, esse fén plin, fene plinne. rl a: [[Motî:rimpli|rimpli a hope]]. <I>b)</I> tot cåzant d'&nbsp;ene såle, esse plinne di djins. <I>Gn aveut del djin al guinguete&nbsp;?:: Taiss k'&nbsp;åy, c'&nbsp;esteut bôré.</I> <I>c)</I> tot djåzant di djins, esse serés conte n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte. <I>Dj'&nbsp;esténs bôrés come des sårdenes divins ene boesse.</I> rl a: [[Motî:ecassî|ecassî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer l'&nbsp;cråne:</FONT> rimpli l'&nbsp;tiesse di sacwès ki n'&nbsp;siervèt a rén, sins fé tuzer. <B>2.</B> fé magnî astok. <I>I bôrèt leu-z efant d'&nbsp;boubounes.</I> <I>On esteut si bén bôré k'&nbsp;on n'&nbsp;saveut pus avancî.</I> rl a: [[Motî:edjaver|edjaver]], [[Motî:etouner|etouner]], [[Motî:ripaxhî|ripaxhî]], [[Motî:forsôler|forsôler]]. <span lang=fr>F. bourrer, gaver, repaître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse bôré disk'&nbsp;a l'&nbsp;pupe:</FONT> esse fén rpaxhî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer l'&nbsp;troye</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">bôrer les bedêyes:</FONT> fé transi ene sakî (el fé aveur peu) tot lyi racontant des mintes. rl a: [[Motî:sognî|sognî]]. <B>3.</B> diner bråmint. <I>Ele bôra l'&nbsp;glawene di bistokes di totes sôres.</I> <span lang=fr>F. bourrer, gorger.</span> <B>4.</B> rimpli di strin (des goreas, des matrasses, des tcheyires). <I>I bôre bén les tcheyires.</I> <span lang=fr>F. rembourrer.</span> <B>5.</B> poûssî waeraxhmint (ene sakî). <I>Les Israyelîs l'&nbsp;ont bôré conte li meur, les djambes schåyeyes.</I> <I>Ni m'&nbsp;vinoz pus bôrer paski dj'&nbsp;vos ramone&nbsp;!</I> <I>Li ci ki n'&nbsp;vout nén k'&nbsp;on l'&nbsp;bôre ni doet nén aler ou çk'&nbsp;i gn a bråmint des djins.</I> <I>Dji lyi a bôré l'&nbsp;gueuye e l'&nbsp;aiwe</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>Li chef di gåre bôra li ci k'&nbsp;esteut tårdou, et vo l'&nbsp;la hiertchî dins l'&nbsp;trin</I> (J. Viroux). rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <span lang=fr>F. pousser, bousculer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer a:</FONT> dimander tot foirçant. <I>E 1914, li hôt comandmint francès a bôré li hôt comandmint bedje a rescouler come l'&nbsp;årmêye francesse</I> (J. Viroux). <B>6.</B> poûssî normåldimint. <I>Il aléve todi påjhirmint e bôrant tofer si berwete, vude ubén tcherdjeye a hossete</I> (J. L. Fauconnier). rl a: [[Motî:bouter|bouter]]. <span lang=fr>F. pousser.</span> <B>7.</B> sititchî (fé moussî). <I>Li gorlî bôréve troes fistous d'&nbsp;swele a on côp avou on bôroe.</I> <I>Dj'&nbsp;a bôré des lokes po stoper l'&nbsp;trô do saiwoe.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bôrer ene fåve</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene crake</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene minte:</FONT> sititchî (raconter et fé acroere) ene fåve. <I>To nos vas co bôrer ene crake.</I> <B>8.</B> mete. <I>I m'&nbsp;vout bôrer el tiesse ki dj'&nbsp;våye al dicåce avou lu.</I> rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]], [[Motî:sititchî|stitchî]]. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> bouter (po passer dins ene floxhe di djins). <I>Ni bôrez don nén insi&nbsp;!</I> <I>Avou tos les djins k'&nbsp;i gn a, i serè d'&nbsp;kession d'&nbsp;bôrer, si on vout ene tcheyire.</I> <span lang=fr>F. pousser, jouer des coudes.</span> <B>2.</B> bouter (ovrer) fer et rade. <I>I fåt bôrer po reyussi dins l'&nbsp;veye.</I> <I>I nos fårè bôrer, camaerådes, si nos vlans aveur tot fwait å nut.</I> <I>Alez, bôrans on bon côp po fini ç'&nbsp;buzogne la.</I> <I>Avou les mwaisses, i fåreut bôrer a s'&nbsp;fé mori.</I> <I>T'&nbsp;as bén l'&nbsp;tins, ni bôre nén tant.</I> rl a: [[Motî:rener|rener]], [[Motî:dayî|dayî]], [[Motî:greter|greter]], [[Motî:eschiner|s'&nbsp;eschiner]]. <span lang=fr>F. bûcher.</span> <B>3.</B> ripaxhî (tot djåzant d'&nbsp;èn amagnî). <I>Ene boune sipesse sope, ça bôre.</I> <span lang=fr>F. rassasier, bourrer, caler.</span> <B>III.</B> [v.pr.] <B>1.</B> si mete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si bôrer padvant:</FONT> si mete divant ls ôtes po s'&nbsp;fé bén vey, po s'&nbsp;vanter. <B>2.</B> si cbouter n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte. <I>On s'&nbsp;diveut bôrer po intrer.</I> <B>3.</B> si rimpli s'&nbsp;vinte. <I>Ni vs bôrez nén d'&nbsp;sope, vos n'&nbsp;åroz pus fwin après.</I> <I>On aveut fwin, et on s'&nbsp;bôréve di crompires cwand gn aveut.</I> rl a: [[Motî:gueder|si gueder]]. <span lang=fr>F. s'empiffrer, se gaver, se bourrer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>bourer</B>, borer, bourè, bôrer, bôrè, <FONT COLOR="#800080"><B>bô<SUP>n</SUP>rer</B></FONT>, bô<SUP>n</SUP>rè, bô<SUP>n</SUP>rî, boûrer, bonrè</span>. Etimolodjeye: viebe fwait so l'&nbsp;bodje latén <span lang=la>"burra"</span> (sipesse sitofe). Parintêye: * [[Motî:kibôrer|kibôrer]] * [[Motî:disbôrer|disbôrer]] * [[Motî:rebôrer|rebôrer]] * [[Motî:ribôrer|ribôrer]] 2134 23127 2004-01-07T09:28:11Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bork</B></FONT> rl a: [[Motî:Li Bork|Li Bork]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Borkin, ene</B></FONT> [n.dj.] dimanant(e) do Bork. <I>Tins del guere, les djins des viyaedjes, ki les Borkins dismeprijhént voltî, tchantént sor zels: "Borkin, sins pwin! Borkene, sins farene&nbsp;!</I> Disfondowes: Borkin, ène, Bourkin, ine.</P> 2135 23128 2004-01-07T09:28:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Bork]] 2136 23129 2004-01-07T09:28:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Bork]]_ 2137 46586 2005-12-06T12:02:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bos</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bwès|bwès]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on cou d'&nbsp;rond bos:</FONT> on gamén ki n'&nbsp;sét dmorer trankile. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;croye di bos&nbsp;!</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">brokete di bos:</FONT> bernike&nbsp;! (vos n'&nbsp;åroz nén çou ki vos vloz). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>tu l'as dans l'os</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les priyires ni vont nén å bos:</FONT> dijhêye cwand des djins ont priyî on sint (dinltins, ene posteure di bwès) et k'&nbsp;il ont stî egzocés. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a l'&nbsp;bos ki boute&nbsp;!:</FONT> dijhêye cwand ene sakî sint monter l'&nbsp;seuve dins s'&nbsp;coir (cwand il est amoureus). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El vî bos prind rade feu</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">El prétins fwait craker l'&nbsp;vî bwès:</FONT> les djins inte deus ådjes toumèt co radmint amoreus. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>c'est le démon de midi; c'est le feu de la passion</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n'est nén d'&nbsp;bwès&nbsp;!:</FONT> on s'&nbsp;leye åjheymint assaetchî pa ene bele feme (onbea ome). <I>Estant veve, elle a rieu èn efant; cwè vloz, ele n' est nén pus d' bos k' ene ôte</I> (P. Defagne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est do bos d' yeye:</FONT> rl a: [[Motî:yeye|yeye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse di bon bos:</FONT> esse e boune santé. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>de bonne constitution</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse do bos k' on fwait les violes</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">les violons</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">les flutes:</FONT> èn nén oizou dire li contråve des ôtes; esse todi d' acoird. <I>En cachîz nén a m' adourduler: dji n' so nén do bos k' on fwait les violes</I> (P. Defagne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè des djambes di frexh bos:</FONT> awè des flåwès djambes; awè les djnos ki ployèt tot rotant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on voet bin d'&nbsp;ké bos k'&nbsp;i s'&nbsp;tchåfe:</FONT> on voet bén di cwè k'&nbsp;il est capåbe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;waitî d'&nbsp;sawè di ké bos k'&nbsp;i s'&nbsp;tchåfe:</FONT> waitî d'&nbsp;sawè cwè so ene afwaire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trover båbe (u vizadje, u l' ouxh) di bos:</FONT> trover l' ouxh clôs, et k' i n' a nolu el måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vinte di bos:</FONT> vinte tinkyî, a cåze des trintchêyes (colikes). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a franc bos:</FONT> aler francmint, sins nou risse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;travayî a franc bos:</FONT> travayî sins awè peu k'&nbsp;ça soeye må fwait. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' sait pus d' ké bos fé fletche:</FONT> i n' sait pus cwè fé po-z ariver, po rexhe d' ene aroke. rl a: [[Motî:a kî date|a kî date]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il ne sait plus à quel saint se vouer</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l'ome (u l'&nbsp;boulome) di bos:</FONT> dimorer sins bodjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atincion, ça va co tourner a maketes di bos:</FONT> dijhêye d'&nbsp;ene grande djin a des efants arnåjhes, po les mancî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>je vais devoir sévir</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fåt k'&nbsp;tot bos s'&nbsp;tchereye:</FONT> i fåt profiter di s'&nbsp;djonnesse. <span lang=fr>F. il faut que jeunesse se passe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé on vizaedje di bos:</FONT> fé ene sere mene. <span lang=fr>F. mine renfrognée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ome di bos:</FONT> djin ki goviene sins awè åk a dire, paski l'&nbsp;vraiy mwaisse est padrî. <span lang=fr>F. homme de paille.</span> Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"busch"</span>, pal voye do flamind <span lang=nl>"bos"</span> Parintêye : * [[Motî:bokion|bokion]], [[Motî:boskiyon|boskiyon]]. * [[Motî:bokea|bokea]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:El Botinne|El Botinne (El Bos d' Inne)]]. 2138 47949 2005-12-22T23:20:26Z Lucyin 16 {|align="right" |- |valign="top"|[[Imådje:boschet2.jpg|thumb|82px|none|on pere boschet]] |[[Imådje:boschet1.jpg|thumb|86px|none|ene mere boschet]] |} <FONT COLOR="#ff0000"><B>boschet 1</B></FONT> [o.n.] pitite biesse a ût pates ki vike dins les bouxhnisses, et ki s' agritche al pea des djins u des biesses, et sucî l' sonk, et rascråwer des maladeyes. rl a: [[Motî:tiket 2|tiket&nbsp;2]]. <span lang=fr>F. tique.</span> Parintêye : * [[Motî:boscheter|boscheter, boschetaedje, boschetant]] * [[Motî:disboscheter|disboscheter]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:bosket|bosket]] (pitit bos) ---- * [[tiket (boschet)|Dipus d' racsegnes so les boschets]]. * [[maladeye rascråwêye pås tikets|Dipus d' racsegnes so les maladeyes rascråwêyes pås boschets]]. 2139 23132 2004-01-07T09:32:51Z Pablo 5 Frumele di boschet (poitrait saetchî pa L. Mahin) Frumele di boschet (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2140 23133 2004-01-07T09:33:30Z Pablo 5 Måye di boschet (k'&nbsp;est pus ptit kel frumele) (poitrait saetchî pa L. Mahin) Måye di boschet (k'&nbsp;est pus ptit kel frumele) (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2141 47941 2005-12-22T23:09:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boscheter]] 2142 47942 2005-12-22T23:10:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boscheter]] 2143 23136 2004-01-07T09:34:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boschet]] 2144 47977 2005-12-23T13:01:26Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bosketea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sipirou|sipirou]]. ---- [[Joseph Dufrane|''Bosquètia'', c' esteut l' no d'&nbsp;pene da Joseph Dufrane]] 2145 47945 2005-12-22T23:14:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boscheter</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) (mot d' årtisse, d' acleveu) gonfler del panse, tot djåzant d' ene vatche, d' èn åmea, evnd. <I>Li vatche a boscheté al trimblene.</I> rl a: [[Motî:disboscheter|disboscheter]]. <span lang=fr>F. gonfler, météoriser.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol sustantif [[Motî:boschet|boschet]] (gonfler come on boschet ripaxhî d' sonk). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boschetaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "boscheter". <I>Boschetaedje dimande trawaedje.</I> <span lang=fr>F. gonflement, météorisme, météorisation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boschetant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>boschetante</B></FONT> [addj.] ki fwait boscheter, tot djåzant d' amagnîs po les biesses. <I>Gn a rén d' pus boschetant ki li ptit incarnå.</I> ---- * [[boschetaedje|Dipus d' racsegnes sol boschetaedje]] 2146 23139 2004-01-07T09:35:13Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boskiyon</B></FONT> [o.n.] bokion <I>Les boskiyons côpèt les passes di bwès.</I> Disfondowes: <B>boskiyon</B>, boskèyon, boskiyeu. Coinrece Coûtchant walon &amp; Payis d'&nbsp;Dinant.</P> 2147 40567 2005-09-23T23:49:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bossu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boussu</B></FONT> (e Coûtchant walon) [n.pl.] no di sacwants viyaedjes del Walonreye. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bossu-Godetchén</B></FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller> <FONT COLOR="#ff0000">Bosseu</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bossut-Gottechain</span>, e <span lang=nl>Ny. Bossuit.</span> rebané avou Gré. Loukîz a : [[Motî:Godetchén|Godetchén]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Bossut (1092), Bossunt (1450)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boussu-dlé-Mont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Boussu</span>, divnou intité. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Bussud (1050), Busutum (1211)</span>. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boussu-dlé-Walcoû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Boussu-lez-Walcourt</span>, rebané avou Fritchapele. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Bissutum (1181)</span>. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boussu-el-Fagne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Boussu-en-Fagne</span>, rebané avou Couvén. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Boussut (1306)</span>. <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bossu</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' Opin. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>buxutum</I></span> (mot po mot: bwès d' [[Motî:påkî 1|påkîs]], mins a prinde come "bwès d' [[Motî:bouxhon|bouxhons]]" pa assaetchance di [[Motî:bos|bos]]. Minme mot : * [[Motî:Boussoe|Boussoe]] ---- * [[Bossu-Godetchén|Dipus d' racsegnes so Bossu-Godetchén]] * [[Boussu-dlé-Mont (veye)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Boussu-dlé-Mont]] * [[Boussu-dlé-Mont|Dipus d' racsegnes sol novele comene di Boussu(-dlé-Mont)]] * [[Boussu-dlé-Walcoû|Dipus d' racsegnes so Boussu-dlé-Walcoû]] * [[Boussu-el-Fagne|Dipus d' racsegnes so Boussu-el-Fagne]] 2148 23141 2005-02-09T22:57:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Boussu-dlé-Walcoû]] 2149 23142 2005-04-28T23:16:44Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} Plaeces lomêyes '''Bossu''': * [[Bossu-Godetchén]], el [[province do Roman Payis]] * [[Opin|Bossu]], hamtea d' Opin. Plaeces lomêyes '''Boussu''': * [[Boussu-dlé-Mont]], el [[province do Hinnot]] * [[Boussu-dlé-Walcoû]], el [[province do Hinnot]] * [[Boussu-el-Fagne]], el [[province di Nameur]] 2150 23143 2004-01-07T09:55:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Botinne</B></FONT> rl a: [[Motî:El Botinne|El Botinne]].</P> 2151 23144 2004-01-07T09:56:16Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Boudje</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bouge</span>, rebané avou Nameur; limero diyalectolodjike: [Na 77]; limero del posse (nén candjî): 5004.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Boudje]] 2152 43208 2005-11-05T12:44:38Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Boudje''' (fr: ''Bouge'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''5004''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;77''' * Arondihxmint: Nameur * Sipotaedje: 2153 23146 2004-12-08T18:54:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>botyî</B></FONT> [v.c.] [[Motî:raidjî|raidjî]] (del farene) <I>Dj' a botyî del farene po fé del blanke dorêye al fiesse</I> (ramexhné pa J. Haust). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Sint Toumas, boteye çou ki t' as:</FONT> Al Sint Toumas, li 21 di decimbe, boteye li farene ki t' as po-z awè del bele fleur po fé les cougnous å Noyé. <span lang=fr>F. bluter, tamiser, sasser.</span> Disfondowes: <B>botî</B>, boti, botiyî, botyer, <FONT COLOR="#800080"><B>botyî</B></FONT>, botchî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>botyî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grosse fleur (farene nén trop blanke, k' on n' a rsaetchi foû k' les latons). <B>2.</B> pwin mitan grijh mitan blanc, fwait avou del grosse fleur. <I>Vloz on grijh ou on botyî&nbsp;?</I> Disfondowes: botî, botiyî, botyé. Etimolodjeye: pårticipe erirece di botyî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>botiaedje</B></FONT> [o.n.] raidjaedje (del farene) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>botiou</B></FONT> [o.n.] [[Motî:raidje|raidje]]. <I>Gn a des botious a fleur, ki n' leyèt passer kel fene fleur di farene et des des botious a laton po rbotyî les raboulets.</I> <I>I passént les poussîs d' petrêye å botiou po fé des schoyeures</I> (H. Scius). Disfondowes: botiou, botchou, botioû, boutiou, boutyoû. Etimolodjeye: cawete -ou. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boteyreye</B></FONT> [f.n.] plaece d' ene mônreye k' on î boteye. <I>Les mônîs botièt l' farene tot l' fijhant passer dins les botious ki sont-st el boteyreye</I> (J. Haust). 2154 23147 2004-01-07T09:59:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:botyî]] 2155 23148 2004-01-07T09:59:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:botyî]] 2156 23149 2004-01-07T10:00:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:botyî]] 2157 23150 2004-01-07T10:00:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boulter</B></FONT> [v.c.] botyî (raidjî del farene). rl a: [[Motî:raboulets|raboulets]]. <span lang=fr>F. bluter.</span> Disfondowes: <B>bulter</B>, <B>boulter</B>, bultè, blutè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boultoe</B></FONT> [o.n.] raidje (a grin, a tcherbon) Disfondowes: <B>bultwè</B>, <B>boulteu</B>, boultû, bultoû, bultwâr, bultwêr, bultwèr, <FONT COLOR="#800080"><B>boultwè</B></FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boultreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boteyreye (plaece d'&nbsp;ene mônreye wice k'&nbsp;on boulteye). <B>2.</B> aparey po bulter. <I>Li boultreye, c'&nbsp;est on gros caisson di 4 a 6 metes, cloyou pa des ouxhlets u des cådes avou del toele, et k'&nbsp;i gn a ene grosse buze clinceye ki catoune didins.</I> Disfondowes: <B>bultrîye</B>, bultrîe, <FONT COLOR="#800080"><B>boultrèye</B></FONT>.</P> 2158 23151 2004-01-07T10:01:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boulter]] 2159 23152 2004-01-07T10:02:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boulter]] 2160 44320 2005-11-11T04:38:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boumål</B></FONT> [n.pl.] no d' plaeces el Walonreye: <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boumål</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bomal</span>, rebané avou Ramiêye. <I>Boumål rishonnéve foirt a Djåçlete; les djins n'&nbsp;bodjént waire di leu viyaedje.</I> <I>On fjheut araedjî nosse nonnonke ki Boumål, c'&nbsp;esteut-st on viyaedje k'&nbsp;i n'&nbsp;sî passéve jamwais rén</I> (ramexhné pa J.J. Gaziaux). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boumål-so-Oûte</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bomal-sur-Ourthe</span>, rebané avou Derbu. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Boumål (Braibant)]], [[Boumål-so-Oûte]] 2161 44319 2005-11-11T04:36:44Z Pablo 5 ecråxhaedje '''Boumål''' (fr: ''Bomal'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Ramiêye]]. ''I gn a des ôtès plaeces lomêyes [[Boumål]]''. * Dimorants: * Limero del posse: '''1367''' (vî limero '''5913''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;68''' * Arondixhmint: [[Nivele]] == Djeyografeye == Les ptits bans vijhéns sont [[Ôte-Gléjhe]], [[Glime]], [[Djåçlete]], [[Oupåye]], [[Mont-Sint-Andrî]]. Boumål est raiwé pa [[Djåce (aiwe)|Djåce]], ki rçût les aiwes do ri d' [[Hedindje]] eyet ene miete pus lon les cenes di [[Torebåy (aiwe)|Torebåy]]. == Istwere == On djåze di Boumål dins des vîs papîs d' diviè les [[anêyes 1000]]. Les teres di Boumål estént [[Principåté d' Lidje|payis d' Lidje]], dispoy k' ene [[Dutcheye do Braibant|dutchesse]] les abeut dné a l' [[eglijhe di Sint-Lambiet]]. == No d' plaeces == * hamtea d' l' [[Alou]], ki continowe sol teritwere di [[Mont-Sint-Andrî]]. * campagne Sint-Rok * Ribåy (''Ribais'') * Li Tombe * Li Baclinne (''La Baclaine'') * Boumlete (''Bomelette'') * Li bwès d' Boloe (''bois de Boloy'') * Li Croes Bovî (''Croix Bouvier'') * Li Campagnete * Li Golet == A vey == * Eglijhe Notru-Dame do Rozåre, avou ene tour do 11-12inme sieke. * cinse del Tourete, on boket est do 17inme sieke; ele sereut sol place del viye signorreye di Boumål 2163 55425 2006-05-01T01:21:18Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eo:Distrikto Alba]], [[it:Alba (contea)]] [[Categoreye:Roumaneye|Alba]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC |+<font size="+1">'''Judeţul Alba'''</font><br>'''(distrik d'&nbsp;Alba)''' |- | style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2|[[Imådje:Alba.png]] |- |Mwaisse-veye || [[Alba Iulia]] |- |Redjon || [[Transilvaneye]] |- |Acourtixheure || AB |- |Minorité(s) || |- |Sitindêye<br>&nbsp;- Totå |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 16inme]] <br> 6.242&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |- |[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2000]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 26inme]]<br>401.687 dimorants<br>64&nbsp;djins/km² |} '''Alba''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Alba== * [[Alba Iulia]] * [[Cugir]] * [[Sebeş]] * [[Aiud]] * [[Blaj]] * [[Ocna Mureş]] * [[Zlatna]] * [[Câmpeni]] * [[Teiuş]] * [[Abrud]] * [[Baia de Arieş]] ==Ôtès plaeces interessantes== * viyaedje di [[Tărtăria]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Алба]] [[cs:Alba]] [[de:Alba (Bezirk)]] [[en:Alba County]] [[eo:Distrikto Alba]] [[es:Alba (Rumania)]] [[et:Alba maakond]] [[fr:Judeţ de Alba]] [[hu:Fehér megye]] [[it:Alba (contea)]] [[nl:Alba (district)]] [[pl:Okręg Alba]] [[ro:Judeţul Alba]] [[ru:Алба (жудец)]] 2164 48873 2006-01-05T12:00:37Z YurikBot 105 robot Ajoute: fr [[Categoreye:Roumaneye|Tartaria]] '''Tărtăria''' est on ptit viyaedje [[Roumaneye|roumin]], e distrik d'&nbsp;[[Alba (distrik roumin)|Alba]], nén lon erî di l'&nbsp;aiwe di [[Mureş (aiwe)|Mureş]]. C'&nbsp;est la ki ''Nicolae Vlasa'' dischovra, e [[1961]], les ''[[tåvletes di Tatåreye]]''. [[en:Tărtăria]] [[fr:Tărtăria]] 2165 44922 2005-11-17T09:26:37Z Pablo 5 [[Categoreye:Roumaneye]] [[Categoreye:Djivêyes]] Vochal li djivêye des [[distriks del Roumaneye]], relîs pa ôre crexhant di leu populåcion. Les valixhances di populåcion sont di l'&nbsp;anêye [[2001]]. # [[Prahova (distrik roumin)|Prahova]], 862.457 # [[Iaşi (distrik roumin)|Iaşi]], 826.307 # [[Dolj (distrik roumin)|Dolj]], 749.019 # [[Bacău (distrik roumin)|Bacău]], 747.645 # [[Constanţa (distrik roumin)|Constanţa]], 746.988 # [[Cluj (distrik roumin)|Cluj]], 724.605 # [[Suceava (distrik roumin)|Suceava]], 712.854 # [[Timiş (distrik roumin)|Timiş]], 684.506 # [[Argeş (distrik roumin)|Argeş]], 675.727 # [[Galaţi (distrik roumin)|Galaţi]], 642.337 # [[Braşov (distrik roumin)|Braşov]], 634.881 # [[Bihor (distrik roumin)|Bihor]], 600.223 # [[Mureş (distrik roumin)|Mureş]], 602.426 # [[Neamţ (distrik roumin)|Neamţ]], 557.000 # [[Dâmboviţa (distrik roumin)|Dâmboviţa]], 554.161 # [[Hunedoara (distrik roumin)|Hunedoara]], 536.165 # [[Maramureş (distrik roumin)|Maramureş]], 533.162 # [[Olt (distrik roumin)|Olt]], 513.266 # [[Buzău (distrik roumin)|Buzău]], 508.459 # [[Arad (distrik roumin)|Arad]], 478.108 # [[Teleorman (distrik roumin)|Teleorman]], 465.053 # [[Vaslui (distrik roumin)|Vaslui]], 462.385 # [[Botoşani (distrik roumin)|Botoşani]], 460.973 # [[Sibiu (distrik roumin)|Sibiu]], 445.281 # [[Vâlcea (distrik roumin)|Vâlcea]], 432.980 # [[Alba (distrik roumin)|Alba]], 401.687 # [[Gorj (distrik roumin)|Gorj]], 397.668 # [[Satu Mare (distrik roumin)|Satu Mare]], 392.265 # [[Vrancea (distrik roumin)|Vrancea]], 391.263 # [[Brăila (distrik roumin)|Brăila]], 388.816 # [[Caraş-Severin (distrik roumin)|Caraş-Severin]], 360.627 # [[Harghita (distrik roumin)|Harghita]], 343.467 # [[Călăraşi (distrik roumin)|Călăraşi]], 332.494 # [[Bistriţa-Năsăud (distrik roumin)|Bistriţa-Năsăud]], 326.383 # [[Mehedinţi (distrik roumin)|Mehedinţi]], 325.857 # [[Ialomiţa (distrik roumin)|Ialomiţa]], 304.803 # [[Giurgiu (distrik roumin)|Giurgiu]], 298.242 # [[Tulcea (distrik roumin)|Tulcea]], 265.349 # [[Sălaj (distrik roumin)|Sălaj]], 258.717 # [[Covasna (distrik roumin)|Covasna]], 231.172 # [[Ilfov (distrik roumin)|Ilfov]], ???? 2166 44919 2005-11-17T09:24:19Z Pablo 5 [[Categoreye:Roumaneye]] [[Categoreye:Djivêyes]] Vochal li djivêye des 41 [[distriks del Roumaneye]] k'&nbsp;egzistèt-st e [[2003]], relîs pa ôre crexhant di leu stindêye. # [[Timiş (distrik roumin)|Timiş]] 8.697&nbsp;km² # [[Suceava (distrik roumin)|Suceava]], 8.553&nbsp;km² # [[Caraş-Severin (distrik roumin)|Caraş-Severin]], 8.520&nbsp;km² # [[Tulcea (distrik roumin)|Tulcea]], 8.499&nbsp;km² # [[Arad (distrik roumin)|Arad]], 7.754&nbsp;km² # [[Bihor (distrik roumin)|Bihor]], 7.544&nbsp;km² # [[Dolj (distrik roumin)|Dolj]], 7.414&nbsp;km² # [[Constanţa (distrik roumin)|Constanţa]], 7.071&nbsp;km² # [[Hunedoara (distrik roumin)|Hunedoara]], 7.063&nbsp;km² # [[Argeş (distrik roumin)|Argeş]], 6.862&nbsp;km² # [[Mureş (distrik roumin)|Mureş]], 6.714&nbsp;km² # [[Cluj (distrik roumin)|Cluj]], 6.674&nbsp;km² # [[Harghita (distrik roumin)|Harghita]], 6.639&nbsp;km² # [[Bacău (distrik roumin)|Bacău]], 6.621&nbsp;km² # [[Maramureş (distrik roumin)|Maramureş]], 6.304&nbsp;km² # [[Alba (distrik roumin)|Alba]], 6.242&nbsp;km² # [[Buzău (distrik roumin)|Buzău]], 6.103&nbsp;km² # [[Neamţ (distrik roumin)|Neamţ]], 5.896&nbsp;km² # [[Teleorman (distrik roumin)|Teleorman]], 5.790&nbsp;km² # [[Vâlcea (distrik roumin)|Vâlcea]], 5.765&nbsp;km² # [[Gorj (distrik roumin)|Gorj]], 5.602&nbsp;km² # [[Olt (distrik roumin)|Olt]], 5.498&nbsp;km² # [[Iaşi (distrik roumin)|Iaşi]], 5.476&nbsp;km² # [[Sibiu (distrik roumin)|Sibiu]], 5.432&nbsp;km² # [[Braşov (distrik roumin)|Braşov]], 5.363&nbsp;km² # [[Bistriţa-Năsăud (distrik roumin)|Bistriţa-Năsăud]], 5.355&nbsp;km² # [[Vaslui (distrik roumin)|Vaslui]], 5.318&nbsp;km² # [[Călăraşi (distrik roumin)|Călăraşi]], 5.088&nbsp;km² # [[Botoşani (distrik roumin)|Botoşani]], 4.986&nbsp;km² # [[Mehedinţi (distrik roumin)|Mehedinţi]], 4.933&nbsp;km² # [[Vrancea (distrik roumin)|Vrancea]], 4.857&nbsp;km² # [[Brăila (distrik roumin)|Brăila]], 4.766&nbsp;km² # [[Prahova (distrik roumin)|Prahova]], 4.716&nbsp;km² # [[Galaţi (distrik roumin)|Galaţi]], 4.466&nbsp;km² # [[Ialomiţa (distrik roumin)|Ialomiţa]], 4.453&nbsp;km² # [[Satu Mare (distrik roumin)|Satu Mare]], 4.418&nbsp;km² # [[Dâmboviţa (distrik roumin)|Dâmboviţa]], 4.054&nbsp;km² # [[Sălaj (distrik roumin)|Sălaj]], 3.864&nbsp;km² # [[Covasna (distrik roumin)|Covasna]], 3.710&nbsp;km² # [[Giurgiu (distrik roumin)|Giurgiu]], 3.526&nbsp;km² # [[Ilfov (distrik roumin)|Ilfov]], 1.593&nbsp;km² 2168 59772 2006-06-07T13:21:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Arad.png +Arad.png|judeţul Arad) [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Arad'''</font><br>'''(distrik d'&nbsp;Arad)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Arad.png|judeţul Arad]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Arad]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>AR</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 5inme]] <br> 7.754&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2001]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 20inme]] <br>478.108 dimorants <br>62&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Arad''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Arad== * [[Arad]] * [[Lipova]] * [[Ineu]] * [[Curtici]] * [[Chişineu-Criş]] * [[Nădlac]] * [[Pancota]] * [[Sebeş]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Арад]] [[cs:Arad (župa)]] [[de:Arad (Bezirk)]] [[en:Arad County]] [[eo:Distrikto Arad]] [[es:Arad (distrito)]] [[fr:Judeţ de Arad]] [[hu:Arad megye]] [[it:Arad (contea)]] [[nl:Arad (district)]] [[pl:Okręg Arad]] [[ro:Judeţul Arad]] [[ru:Арад (жудец)]] 2170 65982 2006-07-02T13:23:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Ilfov megye]] [[Categoreye:Roumaneye]] {| table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC |+<font size="+1">'''Judeţul Ilfov'''</font><br>'''(distrik d'&nbsp;Ilfov)''' |- | style="background:#FDFFEC" align="center" colspan=2|[[Imådje:Ilfov.png|judeţul Ilfov]] |- |Mwaisse-veye || [[Buftea]] |- |Redjon || [[Walakeye]] |- |Acourtixheure || IF |- |Minorité(s) || &nbsp; |- |Sitindêye<br/>&nbsp;- Totå |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 41inme]]<br/>1.593&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |- |[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå (anêye)<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 41inme]]<br/>???? dimorants<br/>??&nbsp;djins/km² |} '''Ilfov''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. E [[1981]], les vîs distriks d'&nbsp;Ilfov eyet [[Ialomiţa (distrik roumin)|Ialomiţa]] fourît dispårtis e cwate noveas distriks: [[Giurgiu (distrik roumin)|Giurgiu]], [[Călăraşi (distrik roumin)|Călăraşi]], [[Ialomiţa (distrik roumin)|Ialomiţa]] eyet Ilfov. Li novea distrik d'&nbsp;Ilfov èn fourit on distrik da sinne k'&nbsp;e [[1995]]; divant çoula il esteut dizo l'&nbsp;mambornance di [[Bucaresse]]. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Ilfov== Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Илфов]] [[cs:Ilfov]] [[de:Ilfov]] [[en:Ilfov County]] [[eo:Distrikto Ilfov]] [[fr:Judeţ de Ilfov]] [[hu:Ilfov megye]] [[it:Ilfov]] [[nl:Ilfov]] [[pl:Okręg Ilfov]] [[ro:Judeţul Ilfov]] [[ru:Илфов (жудец)]] 2172 59764 2006-06-07T12:59:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Constanţa.png +Constanta.png|judeţul Constanţa) [[Categoreye:Roumaneye|Constanta]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Constanţa'''</font><br>'''(distrik di Constance)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Constanta.png|judeţul Constanţa]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Constanţa]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Dobrodjea]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>CT</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 8inme]] <br> 7.071&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 5inme]]<br>746.988 dimorants<br>106&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Constanţa''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon di [[Dobrodjea]]. ==Veyes do distrik di Constanţa== * [[Constanţa]] * [[Medgidia]] * [[Mangalia]] * [[Năvodari]] * [[Cernavodă]] * [[Ovidiu]] * [[Hârşova]] * [[Basarabi]] * [[Eforie]] * [[Techirghiol]] * [[Negru Vodă]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Констанца]] [[cs:Constanţa (župa)]] [[de:Constanţa (Bezirk)]] [[en:Constanţa County]] [[eo:Distrikto Constanţa]] [[et:Constanţa maakond]] [[fr:Judeţ de Constanţa]] [[it:Constanţa (contea)]] [[nl:Constanţa (district)]] [[pl:Okręg Konstanca]] [[ro:Judeţul Constanţa]] [[ru:Констанца (жудец)]] 2174 55264 2006-04-29T06:49:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Tulcea (contea)]] Modifie: [[eo:Distrikto Tulcea]] [[Categoreye:Roumaneye]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC |+<caption><font size="+1">'''Judeţul Tulcea'''</font><br>'''(distrik di Tulcea)'''</caption> |- | style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2 | [[Imådje:Tulcea.png]] |- |Mwaisse-veye || [[Tulcea]] |- |Redjon || [[Dobrodjea]] |- |Acourtixheure || TC |- |Minorité(s) || |- |Sitindêye<br>&nbsp;- Totå |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 4inme]] <br> 8.499&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totå ([[2001]])<br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 38inme]] 265.349 dimorants<br> 31&nbsp;djins/km² |} '''Tulcea''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon di [[Dobrodjea]]. ==Veyes do distrik di Tulcea== * [[Tulcea]] * [[Măcin]] * [[Babadag]] * [[Isaccea]] * [[Sulina]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Тулча]] [[cs:Tulcea (župa)]] [[de:Tulcea (Bezirk)]] [[en:Tulcea County]] [[eo:Distrikto Tulcea]] [[et:Tulcea maakond]] [[fr:Judeţ de Tulcea]] [[it:Tulcea (contea)]] [[nl:Tulcea (district)]] [[pl:Okręg Tulcza]] [[ro:Judeţul Tulcea]] [[ru:Тулча (жудец)]] 2175 65116 2006-06-24T20:17:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[djanvî]], c' est li 13inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 352 djoûs (353 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 di djanvî]] - [[12 di djanvî]] - [[14 di djanvî]] - [[15 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Januarie]] [[an:13 de chinero]] [[ang:13 Æfterra Gēola]] [[ar:13 يناير]] [[ast:13 de xineru]] [[be:13 студзеня]] [[bg:13 януари]] [[bs:13. januar]] [[ca:13 de gener]] [[ceb:Enero 13]] [[co:13 di ghjennaghju]] [[cs:13. leden]] [[csb:13 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 13]] [[cy:13 Ionawr]] [[da:13. januar]] [[de:13. Januar]] [[el:13 Ιανουαρίου]] [[en:January 13]] [[eo:13-a de januaro]] [[es:13 de enero]] [[et:13. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 13]] [[fi:13. tammikuuta]] [[fo:13. januar]] [[fr:13 janvier]] [[frp:13 janviér]] [[fur:13 di Zenâr]] [[fy:13 jannewaris]] [[ga:13 Eanáir]] [[gl:13 de xaneiro]] [[he:13 בינואר]] [[hr:13. siječnja]] [[hu:Január 13]] [[ia:13 de januario]] [[id:13 Januari]] [[ie:13 januar]] [[ilo:Enero 13]] [[io:13 di januaro]] [[is:13. janúar]] [[it:13 gennaio]] [[ja:1月13日]] [[jv:13 Januari]] [[ka:13 იანვარი]] [[ko:1월 13일]] [[ku:13'ê rêbendanê]] [[la:13 Ianuarii]] [[lb:13. Januar]] [[lt:Sausio 13]] [[mk:13 јануари]] [[ms:13 Januari]] [[nap:13 'e jennaro]] [[nl:13 januari]] [[nn:13. januar]] [[no:13. januar]] [[oc:13 de genièr]] [[os:13 январы]] [[pam:Eneru 13]] [[pl:13 stycznia]] [[pt:13 de Janeiro]] [[ro:13 ianuarie]] [[ru:13 января]] [[scn:13 di jinnaru]] [[sco:13 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 13.]] [[simple:January 13]] [[sk:13. január]] [[sl:13. januar]] [[sq:13 Janar]] [[sr:13. јануар]] [[sv:13 januari]] [[te:జనవరి 13]] [[th:13 มกราคม]] [[tl:Enero 13]] [[tr:13 Ocak]] [[tt:13. Ğínwar]] [[uk:13 січня]] [[vi:13 tháng 1]] [[war:Enero 13]] [[zh:1月13日]] 2176 65121 2006-06-24T20:18:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[djanvî]], c' est li 14inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 351 djoûs (352 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[12 di djanvî]] - [[13 di djanvî]] - [[15 di djanvî]] - [[16 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Januarie]] [[an:14 de chinero]] [[ang:14 Æfterra Gēola]] [[ar:14 يناير]] [[ast:14 de xineru]] [[be:14 студзеня]] [[bg:14 януари]] [[bs:14. januar]] [[ca:14 de gener]] [[ceb:Enero 14]] [[co:14 di ghjennaghju]] [[cs:14. leden]] [[csb:14 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 14]] [[cy:14 Ionawr]] [[da:14. januar]] [[de:14. Januar]] [[el:14 Ιανουαρίου]] [[en:January 14]] [[eo:14-a de januaro]] [[es:14 de enero]] [[et:14. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 14]] [[fi:14. tammikuuta]] [[fo:14. januar]] [[fr:14 janvier]] [[frp:14 janviér]] [[fur:14 di Zenâr]] [[fy:14 jannewaris]] [[ga:14 Eanáir]] [[gl:14 de xaneiro]] [[he:14 בינואר]] [[hr:14. siječnja]] [[hu:Január 14]] [[ia:14 de januario]] [[id:14 Januari]] [[ie:14 januar]] [[ilo:Enero 14]] [[io:14 di januaro]] [[is:14. janúar]] [[it:14 gennaio]] [[ja:1月14日]] [[jv:14 Januari]] [[ka:14 იანვარი]] [[ko:1월 14일]] [[ku:14'ê rêbendanê]] [[la:14 Ianuarii]] [[lb:14. Januar]] [[lt:Sausio 14]] [[mk:14 јануари]] [[ms:14 Januari]] [[nap:14 'e jennaro]] [[nl:14 januari]] [[nn:14. januar]] [[no:14. januar]] [[oc:14 de genièr]] [[pam:Eneru 14]] [[pl:14 stycznia]] [[pt:14 de Janeiro]] [[ro:14 ianuarie]] [[ru:14 января]] [[scn:14 di jinnaru]] [[sco:14 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 14.]] [[sh:14.1.]] [[simple:January 14]] [[sk:14. január]] [[sl:14. januar]] [[sq:14 Janar]] [[sr:14. јануар]] [[sv:14 januari]] [[te:జనవరి 14]] [[th:14 มกราคม]] [[tl:Enero 14]] [[tr:14 Ocak]] [[tt:14. Ğínwar]] [[uk:14 січня]] [[vi:14 tháng 1]] [[war:Enero 14]] [[zh:1月14日]] 2177 65125 2006-06-24T20:19:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[djanvî]], c' est li 15inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 350 djoûs (351 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[13 di djanvî]] - [[14 di djanvî]] - [[16 di djanvî]] - [[17 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Januarie]] [[an:15 de chinero]] [[ang:15 Æfterra Gēola]] [[ar:15 يناير]] [[ast:15 de xineru]] [[be:15 студзеня]] [[bg:15 януари]] [[bs:15. januar]] [[ca:15 de gener]] [[ceb:Enero 15]] [[co:15 di ghjennaghju]] [[cs:15. leden]] [[csb:15 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 15]] [[cy:15 Ionawr]] [[da:15. januar]] [[de:15. Januar]] [[el:15 Ιανουαρίου]] [[en:January 15]] [[eo:15-a de januaro]] [[es:15 de enero]] [[et:15. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 15]] [[fi:15. tammikuuta]] [[fo:15. januar]] [[fr:15 janvier]] [[frp:15 janviér]] [[fur:15 di Zenâr]] [[fy:15 jannewaris]] [[ga:15 Eanáir]] [[gl:15 de xaneiro]] [[he:15 בינואר]] [[hr:15. siječnja]] [[hu:Január 15]] [[ia:15 de januario]] [[id:15 Januari]] [[ie:15 januar]] [[ilo:Enero 15]] [[io:15 di januaro]] [[is:15. janúar]] [[it:15 gennaio]] [[ja:1月15日]] [[jv:15 Januari]] [[ka:15 იანვარი]] [[ko:1월 15일]] [[ku:15'ê rêbendanê]] [[la:15 Ianuarii]] [[lb:15. Januar]] [[lt:Sausio 15]] [[mk:15 јануари]] [[ml:ജനുവരി 15]] [[ms:15 Januari]] [[nap:15 'e jennaro]] [[nl:15 januari]] [[nn:15. januar]] [[no:15. januar]] [[oc:15 de genièr]] [[pam:Eneru 15]] [[pl:15 stycznia]] [[pt:15 de Janeiro]] [[ro:15 ianuarie]] [[ru:15 января]] [[scn:15 di jinnaru]] [[sco:15 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 15.]] [[sh:15.1.]] [[simple:January 15]] [[sk:15. január]] [[sl:15. januar]] [[sq:15 Janar]] [[sr:15. јануар]] [[sv:15 januari]] [[te:జనవరి 15]] [[th:15 มกราคม]] [[tl:Enero 15]] [[tr:15 Ocak]] [[tt:15. Ğínwar]] [[uk:15 січня]] [[vi:15 tháng 1]] [[war:Enero 15]] [[zh:1月15日]] 2178 43823 2005-11-10T16:03:41Z Pablo 5 {{djermon motî|bon}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>bon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>boun</B></FONT> (divant voyale), <FONT COLOR="#ff0000"><B>boune</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bon vénrdi:</FONT> rl a: [[Motî:vénrdi|vénrdi]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bon</FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a bon:</FONT> [[Motî:podbon|podbon]]. <I>Dj' aveu pinsé d' tourner ene crake a m' feme e lyi djhant ki dj' aveu må m' vinte, mins vla ki dj' l' a må a bon, asteure</I> (J. Wyns). <span lang=fr>F. réellement, effectivement.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boune</FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse al boune:</FONT> esse bén [[Motî:luné|luné]] (esse binåjhe, djinti et k' on n' î est nén sovint). <span lang=fr>F. être de bonne humeur, dans de bonnes dispositions.</span> Mots d' aplacaedje: * [[Motî:Bon Diu|Bon Diu]] * [[Motî:bondiu|bondiu]] * [[Motî:podbon|podbon]] * [[Motî:bon-por-lu|bon-por-lu]] 2179 59409 2006-06-06T13:18:53Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-leyminme +leye-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>botnire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sistinme d' agrapaedje d' on mousmint, avou on boton d' on costé, et on trô d' l' ôte. <I>Dj' a des botnires di soye a m' paltot.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rire a [[Motî:siketer|sketer]] ses botnires:</FONT> [[Motî:xhaxhler|xhaxhler]], rire di bon cour. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî a sketer ses botnires:</FONT> magnî bråmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;parint a l' deujhinme;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">troejhinme</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">cwatrinme botnire:</FONT> parint did lon. <I>Diloujhî, l' Conte, cwand il a-st aprin l' novele! Pus nén ene çanse, s' i vos plait ! Tot nd aléve a des cuzéns al troejhinme botnire do costé d' ses beas-frés... I lyi dmoréve djusse po sorviker !</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Li virusse do schôpia-tronnica des berbis a on parint al cwatrinme botnire: c' est l' virusse d' ene maladeye des djins, k' on lome li "Kreuzfeldt-Jacob"</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:gregne|do costé del viye gregne]]. <span lang=fr>F. parent éloigné.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) potche metowe padvant so les djaketes. <I>Il aveut metou ene fleur a s' botnire.</I> <I>Tåtî voleut-st aveur si botnire rodje wårneye.</I> <span lang=fr>F. boutonnière.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) longowe sitroete playe, fwaite pa on coutea, ene sipeye, ene operåcion. rl a: [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]]. <span lang=fr>F. entaille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' i m' atake måy, dji lyi fwait ene botnire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">s' i m' vént co mastiner, dji lyi frè ene botnire dins s' panse:</FONT> paroles di mançaedje. <B>4.</B> (mot d' cerudjin) tos les fyis u les agrapes ki tnèt on rakeudaedje après ene operåcion. <I>Lanawaire, on lyi a côpé dins s' goidje et lyi mete ene botnire</I> (G. Renson). <span lang=fr>F. suture, points.</span> <B>5.</B> ([[noûmot]] d' cinsî, 1960) l' operåcion leye-minme, copurade li cezaryinne des vatches. <span lang=fr>F. césarienne.</span> <B>6.</B> (vî mot d' tcheron) finte fwait å dbout d' l' [[Motî:aessi|aessi]] po-z î mete li [[Motî:wesse 2|wesse]]. Etimolodjeye: bodje [[Motî:boton|boton]], [[cawete -ire]]. Parintêye : * [[Motî:botnirer|botnirer]]. ---- [[botniraedje|Dipus d' racsegnes so les botnires (åzès vatches)]] . 2180 23171 2004-01-08T00:27:46Z Pablo 5 côpaedje del pea d'&nbsp;ene vatche po fé ene botnire (poitrait saetchî pa Pire Otjacques) côpaedje del pea d'&nbsp;ene vatche po fé ene botnire (poitrait saetchî pa Pire Otjacques) 2181 23172 2004-01-08T00:28:50Z Pablo 5 haetchaedje do vea tins d'&nbsp;ene botnire (poitrait saetchî pa P. Otjacques) haetchaedje do vea tins d'&nbsp;ene botnire (poitrait saetchî pa P. Otjacques) 2182 23173 2004-01-08T00:29:53Z Pablo 5 on vea novelmint skepyî pa botnire, poirté ezès bresses d'&nbsp;èn årtisse (poitrait saetchî pa P. Otjacques) on vea novelmint skepyî pa botnire, poirté ezès bresses d'&nbsp;èn årtisse (poitrait saetchî pa P. Otjacques) 2183 23174 2004-05-20T21:09:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boton d'&nbsp;ôr</B></FONT> [o.n.] sôre di djaene fleur, e sincieus latén <span lang=la><I>Ranunculus arvensis</I></span>, ki vént so totes les waides, et flori do moes d'&nbsp;may å moes d'&nbsp;djulete. rl a: [[Motî:pixhe-e-lét|pixhe-e-lét]], [[Motî:tchôdron|tchôdron]], [[Motî:cou d' tchôdron|cou d'&nbsp;tchôdron]], [[Motî:fleur di boure|fleur di boure]].</P> ---- [[boton d' ôr|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol boton d'&nbsp;ôr]] 2184 23175 2004-01-08T00:36:04Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boubou</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> brouxhe avou on longou mantche, po rnetyî ene sacwè metou mo å hôt (finiesse, coines avou des rantoeles). <I>I vos fårè prinde li boubou po laver l'&nbsp;atike.</I> <I>Prindoz l'&nbsp;boubou po netyî les fniesses do plantchî.</I> <I>I s'&nbsp;a fwait rtchessî a côps d'&nbsp;boubou.</I> <span lang=fr>F. tête-de-loup.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene tiesse come on boubou</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene tiesse di boubou:</FONT> ene tiesse avou les tchveas ki dressèt come ene houre di singlé. <span lang=fr>F. tête ébourifée.</span> <B>2.</B> (po rire) asperdjesse (brouxhe ki l'&nbsp;curé trimpe dins l'&nbsp;benite aiwe et beni les djins u les cayets). <I>Li curé spritcha l'&nbsp;waxhea avou s'&nbsp;boubou.</I> <span lang=fr>F. goupillon.</span> <B>3.</B> feme k'&nbsp;a ene tiesse avou des tchveas ki bizèt å hôt.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:boubou.jpg]]&nbsp;(poitrait saetchî pa L. Mahin)</P> 2185 23176 2004-01-08T00:37:09Z Pablo 5 båshele ki stind l'&nbsp;bresse po djonde li plafond avou on boubou (poitrait saetchî pa L. Mahin) båshele ki stind l'&nbsp;bresse po djonde li plafond avou on boubou (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2186 23177 2004-01-08T00:54:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boûtner</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tchicter.html codjowaedje])</span> <B>I.</B> [v.s.c.] ravoyî ene ignire aviè l'&nbsp;tchambe, tot djåzant del tchiminêye, del sitouve. <I>Li stouve boûtnêye: li solea lût seur so l'&nbsp;fowire.</I> rl a: [[Motî:ragoler|ragoler]], [[Motî:ricraetchî|ricraetchî]], [[Motî:rabate|rabate]], [[Motî:riboufer|riboufer]], [[Motî:rabôgyî|rabôgyî]], [[Motî:tezi|tezi]]. <span lang=fr>F. refouler.</span> <B>II.</B> [v.s.dj.] <B>1.</B> rivni del foumire aviè les djins. <I>Li tchminêye rabat, i boûtnêye.</I> <B>2.</B> (imådjreçmint) sinte l'&nbsp;agnon (må tourner, po ene situwåcion). <I>I cmince a boûtner.</I> <span lang=fr>F. sentir le roussi.</span> Etimolodjeye: sipotchaedje di "bitoumer", sinte li bitoume, aveur. Coinrece payis d'&nbsp;Vervî.</P> 2187 23178 2004-01-08T00:54:34Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boutans</B></FONT> <B>I.</B> [adviebe] <B>1.</B> metans, par egzimpe (po dner en egzimpe). <span lang=fr>F. par exemple.</span> <span lang=en>Ing.: for example.</span> <span lang=nl>Ny. bijvoorbeeld.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boutans ki</FONT> [aloyrece] metans ki (po supôzer ene sacwè). <I>Boutans ki dj'&nbsp;a des cwårs.</I> <span lang=fr>F. mettons, à supposer que, considérons que.</span> Etimolodjeye: djåzants (1ire djin do plurial) di l'&nbsp;imperatif do viebe "bouter", ki rote come on forveyou adviebe "*egzimpmint" (arabe <span lang=ar>"mathalan"</span>), u come ene aloyrece "si" (arabe <span lang=ar>"law"</span>).</P> 2188 23179 2004-01-08T00:55:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bournivå</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bornival</span>, rebané avou 1404 Nuvele; limero diyalectolodjike: [Ni 86]; limero del posse (nén candjî): 1404. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bournivau</FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bournivå]] 2189 43949 2005-11-10T17:53:04Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bournivå''' (fr: ''Bornival'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, ribané avou [[Nivele]]. * Dimorants: * Limero del posse: '''1404''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;86''' * Arondixhmint: [[Nivele]] 2190 23181 2004-01-08T00:58:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bounute</B></FONT> <B>I.</B> [mot-fråze] <B>1.</B> po sohaitî ene boune swerêye. <I>Li feye s'&nbsp;a vnou mete co traze feyes so ses voyes, al vesprêye, k'&nbsp;i rivneut del campagne, mins i lyi breyeut "Bounute", et passéve sins l'&nbsp;aconter</I> (M. Hicter). rl a: [[Motî:bonswer|bonswer]]. <span lang=fr>F. bonsoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;priyî l'&nbsp;bounute a li cpagneye:</FONT> dire bounute ås djins ki sont la. <B>2.</B> po sohaitî d'&nbsp;bén doirmi. <span lang=fr>F. bonne nuit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;</FONT>(avou ene clignete) <FONT COLOR="#0000ff">bounute et bondjoû, c'&nbsp;est bon po deus djoûs:</FONT> po sohaitî bounute, ene miete po rire. <B>II.</B> [f.n.] dijhaedje do mot "bounute". <I>Dji n'&nbsp;a nén oyou vosse bounute.</I> Disfondowes: bounut', bounut', bunut', bone nut', boune nut', boune nët'. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje addjectif + no.</P> 2191 23182 2004-01-08T00:58:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bounante</B></FONT> [f.n.] dierinne wåfe d'&nbsp;on cado, sovint pus ptite k'&nbsp;els ôtes, fwaite avou l'&nbsp;boket d'&nbsp;kerton po-z ecråxhî l'&nbsp;fier. rl a: [[Motî:marmitchon|marmitchon]]. Sorcoinrece Graide.</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:bounante.jpg]]<BR><BR>On mot k'&nbsp;on n'&nbsp;ôyeut k'&nbsp;a Graide, a dné s'&nbsp;no al såle des djonnes (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 2192 23183 2004-01-08T01:00:04Z Pablo 5 imådje e noer et blanc do meur d'&nbsp;on cåbaret (et si essegne) lomé «al bounante» (poitrait saetchî pa L. Mahin) imådje e noer et blanc do meur d'&nbsp;on cåbaret (et si essegne) lomé «al bounante» (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2193 23184 2004-01-08T01:01:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boun</B></FONT> [addj.] [[Motî:bon|bon]] divant èn omrin no ki cmince pa ene voyale. rl a: [[Motî:bounan|bounan]], [[Motî:bolome|boulome]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boune</B></FONT> [addj.] femrin di [[Motî:bon|bon]].</P> 2194 23185 2004-01-08T01:01:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bon]] 2195 23186 2004-01-08T01:01:56Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>boulome</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ome (tot l'&nbsp;voeyant djintimint u pitieuzmint). <span lang=fr>F. bonhomme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouloume di bwès</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">di bos:</FONT> bokion. <span lang=fr>F. bûcheron.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit boulome:</FONT> nûton. <I>I scrît des contes so les ptits boulomes des grotes di l'&nbsp;Aiwe-di-Lesse.</I> <span lang=fr>F. nain.</span> <B>2.</B> ome k'&nbsp;on-z a spozé. <I>Dji n'&nbsp;a pus rveyou m'&nbsp;boulome di tote li guere.</I> <span lang=fr>F. mari.</span> <B>3.</B> sacwè ki rprezinte èn ome. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boulome di nive:</FONT> boles di nives metowes so n'&nbsp;ene l'&nbsp;ôte, ki rprezintèt èn ome. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li bouloume ivier:</FONT> lomaedje imådjrece di l'&nbsp;ivier. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boulome di Sint Nicolai:</FONT> couke di Dinant ki rprezinte Sint-Nicolai. <I>Dj'&nbsp;avans atchté des bouloumes di Sint-Nicolai po ls efants.</I> <B>4.</B> (mots d'&nbsp;tcherpetî, di fiyeuse di linne) pîce di bwès assez coûte et metowe astampêye <I>a)</I> ki sotént l'&nbsp;mwaisse-viene d'&nbsp;ene tcherpinte et ki poize so on pilé u so ene ferme. rl a: [[Motî:budea|budea]]. <span lang=fr>F. poinçon.</span> <I>b)</I> ki fwait tourner l'&nbsp;rowe do molén a fiyî, a pårti do movmint del pedale. <span lang=fr>F. levier.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#0000ff">pitit boulome</FONT>: (po rire) vé. <I>La l'&nbsp;gåre do Nôr: dji m'&nbsp;va dire å ptit boulome di s'&nbsp;aprester.</I> rl a: [[Motî:kekete|kekete]]. <span lang=fr>F. pénis.</span> Disfondowes: bouloume, <B>bolome</B>, bounoume, boulome, boulame, bonome, bouname. Etimolodjeye: aplacaedje addjectif (boun) + no (ome) avou candjmint des cossounes N -&gt; L.</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 WIDTH="75%"><TR><TD WIDTH="34%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:boulome.jpg]]</TD><TD WIDTH="39%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:boulome2.jpg]]</TD><TD WIDTH="27%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:boulome3.jpg]]</TD></TR></TABLE>a hintche: boulome di nive; å mitan: pitit boulome di tcherpinte; a droete: pitit boulome d'&nbsp;on molén a fiyî (poitraits saetchîs pa L. Mahin).</CENTER></P> 2196 23187 2004-01-08T01:02:57Z Pablo 5 des efants avou on boulome di nive (poitrait saetchî pa L. Mahin) des efants avou on boulome di nive (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2197 23188 2004-01-08T01:04:17Z Pablo 5 imådje del tcherpinte d'&nbsp;on toet, wice k'&nbsp;on voet l'&nbsp;pårteye k'&nbsp;on lome ''[[Motî:boulome|boulome]]'' (poitrait saetchî pa L. Mahin) imådje del tcherpinte d'&nbsp;on toet, wice k'&nbsp;on voet l'&nbsp;pårteye k'&nbsp;on lome ''[[Motî:boulome|boulome]]'' (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2198 23189 2004-01-08T01:05:29Z Pablo 5 imådje d'&nbsp;on molén a fiyî d'&nbsp;bwès, wice k'&nbsp;on voet l'&nbsp;pårteye lomêye ''[[Motî:boulome|boulome]]'' (poitrait saetchî pa L. Mahin) imådje d'&nbsp;on molén a fiyî d'&nbsp;bwès, wice k'&nbsp;on voet l'&nbsp;pårteye lomêye ''[[Motî:boulome|boulome]]'' (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2199 65781 2006-07-01T16:54:17Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[scn:Sacru Rumanu Mpiru]] Li '''Sint Impire Romin Djermanike''' (ou '''Sint Impire Romin''' ou co djusse '''Sint Impire''') esteut-st èn eshonna politike di sacwants payis del [[mîtrinne Urope]], k'&nbsp;a cmincî el [[Moyinådje]] et a duré disk'&nbsp;e [[1806]], et ki tos les bokets del futeure [[Walonreye]] (åré [[Tournai]]) estént dvins. Mågré s'&nbsp;no l'&nbsp;Sint Impire ni fourit måy peurmint tîxhon. Gn aveut, dispoy li cminçmint, des Walons, et des ôtes peupes avou des lingaedjes laténs u slåves. Gn aveut ene foite idêye rilidjeuse (did la l'&nbsp;addjectif di "sint") ki rashonnéve les diferins payis mimbes. Foû di ç'&nbsp;costé rlidjeus la, l'&nbsp;Impire ravizéve ene miete çou k'&nbsp;est l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]] d'&nbsp;asteure. C'&nbsp;esteut li rwè d'&nbsp;[[Almagne]] k'&nbsp;aveut l'&nbsp;tite d'&nbsp;Impreur. Tos les Estats d' l' Impire estént rprezintés å pårlumint. Li tchedje d' Impreur, ni passéve nén di pere a valet, mins tchaeke Impreur esteut tchoezi pa les "Grands Elijheus" (al comince c' esteut les tchîfs des cénk pus consecantès tribus tîxhones: les [[Francs]], les [[Sacsons]], les [[Bavarwès]], les [[Souwåbes]] et les [[Turindjîs]]). L' Impreur ni poleut måy decider des lwès lu-minme. C' esteut li pårlumint d' l' Impire, wice ki tos les Payis d' l' Impire avént des sidjes, kel fijheut. Les Payis d'&nbsp;Impire, c'&nbsp;esteut tos les dislaxhîs payis ki n'&nbsp;avént å dzeu d'&nbsp;zels nole ôte otorité, åré l'&nbsp;Impreur lu-minme: ladvins, gn aveut des Dutcheyes (come li [[Dutcheye do Lussimbork]]), des conteye (li [[Conteye di Lô]]), pa des côps minme des rweyåmes (li [[Prûsse]]), des teritweres d'&nbsp;eglijhe goviernés pa on Prince-Eveke (li [[Principåté d' Lidje]]), des teres di tchvalî d'&nbsp;Impire, et les frankès veyes. Li mwaisse-veye di l'&nbsp;Impire esteut-st a [[Wîne]]. ---- Vey eto: [[Djivêye des Impreurs do Sint Impire Romin Djermanike]] [[be:Свяшчэнная Рымская імперыя]] [[bg:Свещена Римска империя]] [[br:Impalaeriezh santel, roman ha german]] [[ca:Sacre Imperi Romano-Germànic]] [[cs:Svatá říše římská]] [[cy:Yr Ymerodraeth Rufeinig Sanctaidd]] [[da:Tysk-romerske rige]] [[de:Heiliges Römisches Reich]] [[en:Holy Roman Empire]] [[eo:Sankta Romia Imperio]] [[es:Sacro Imperio Romano Germánico]] [[et:Saksa-Rooma riik]] [[fa:امپراطوری مقدس روم]] [[fi:Pyhä saksalais-roomalainen keisarikunta]] [[fr:Saint Empire romain germanique]] [[he:האימפריה הרומית הקדושה]] [[hr:Sveto Rimsko Carstvo]] [[hu:Német-római Birodalom]] [[id:Kekaisaran Suci Romawi]] [[it:Sacro Romano Impero]] [[ja:神聖ローマ帝国]] [[ka:საღვთო რომის იმპერია]] [[ko:신성 로마 제국]] [[la:Imperium Romanum Sacrum]] [[lb:Hellegt Réimescht Räich vun Däitscher Natioun]] [[lt:Šventoji Romos imperija]] [[lv:Svētā Romas impērija]] [[mr:पवित्र रोमन साम्राज्य]] [[nds:Römsche Riek vun de düütsche Natschoon]] [[nl:Heilige Roomse Rijk]] [[no:Det hellige romerske rike av den tyske nasjon]] [[pl:Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego]] [[pt:Sacro Império Romano-Germânico]] [[ro:Sfântul Imperiu Roman]] [[ru:Священная Римская империя]] [[scn:Sacru Rumanu Mpiru]] [[sk:Rímskonemecká ríša]] [[sl:Sveto rimsko cesarstvo]] [[sr:Свето римско царство]] [[sv:Tysk-romerska riket]] [[uk:Священна Римська Імперія]] [[vi:Đế quốc La Mã Thần thánh]] [[zh:神圣罗马帝国]] [[zh-min-nan:Sèng Lô-má Tè-kok]] 2200 23191 2004-01-08T01:38:21Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Sint Impire Romin Djermanike]] 2201 60104 2006-06-09T10:33:34Z Pablo 5 NowCommons {{NowCommons|Romania Coat of Arms.png}} Åres nåcionåles del [[Roumaneye]] imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Coa_romania.png|en inglès]] 2204 64121 2006-06-24T17:04:58Z Pablo 5 <center>[[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1818|100]] - [[1868|50]] - [[1893|25]] - [[1908|10]] ans | dins: [[1928|10]] - [[1943|25]] - [[1968|50]] - [[2018|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] | '''1918''' | [[1919]] | [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 1918 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[24 di fevrî]]: declaråcion d'&nbsp;indepindince di l'&nbsp;[[Estoneye]]. * [[19 di setimbe]]: li [[Bulgåreye]] sene èn årmistice * en [[octôbe]]: kimince di l'&nbsp;epidemeye di gripe espagnole, ki va touwer bråmint d'&nbsp;djins sol daegn (20 miyos) disk'&nbsp;e [[1920]]. * [[28 d' octôbe]]: proclamåcion del [[Tchecoslovakeye|Republike tchecoslovake]]. * [[31 d' octôbe]]: l'&nbsp;[[Impire Otoman]] sene èn årmistice * [[3 d' nôvimbe]]: l'&nbsp;[[Otriche-Hongreye]] sene èn årmistice. * [[9 di nôvimbe]]: revintaedjes en [[Almagne]] eyet abdicåcion do Kaizer [[Wiyåme II d' Almagne|Wiyåme&nbsp;II]]. * [[11 di nôvimbe]]: l'&nbsp;[[Almagne]] sene èn årmistice avou ls aloyîs, çou ki finixh li [[prumire guere daegnrece]]. * [[11 di nôvimbe]]: proclamåcion del [[Pologne|Republique di Pologne]]. * e [[nôvimbe]]: proclamåcion do rweyåme des Serbes, des Crowåtes, eyet des Slovenes (ki dvénrè li [[Yougoslaveye]]). * [[1î d' decimbe]]: li [[Transilvaneye]] si raloye al [[Roumaneye]]. * L'&nbsp;[[Izlande]] divént on rweyåme dislaxhî do [[Daenmåtche]]. ==== Rûsseye ==== * [[5 di djanvî]]: les boltcheviks dissolvèt l'&nbsp;Assimblêye constitouwante. * [[15 di djanvî]]: [[Leyon Trotsky]] mete so pî li Rodje Årmêye. * [[3 d' måss]]: [[Påye di Brest-Litovsk]]; li Rûsseye piede 800.000&nbsp;km² eyet l'&nbsp;cwårt di s'&nbsp;populåcion. * [[Nicolai II d' Rûsseye|Nicolai&nbsp;II]], li dierin tsår di Rûsseye, eyet si famile, sont touwé påzès boltcheviks. * guere civile inte les rodjes et blankes årmêyes. == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[15 di may]] : [[Maurice Peltier]] === Ôtès djins === * [[21 di decimbe]]: [[Kurt Waldheim]], diplomate eyet politkî [[Otriche|otrichyin]]. == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jean Bury]] === Ôtès djins === * [[9 di nôvimbe]]: [[Guillaume Apollinaire]], powete francès. [[af:1918]] [[ast:1918]] [[be:1918]] [[bg:1918]] [[bs:1918]] [[ca:1918]] [[cs:1918]] [[csb:1918]] [[cy:1918]] [[da:1918]] [[de:1918]] [[el:1918]] [[en:1918]] [[eo:1918]] [[es:1918]] [[et:1918]] [[eu:1918]] [[fi:1918]] [[fr:1918]] [[fy:1918]] [[gl:1918]] [[he:1918]] [[hr:1918]] [[hu:1918]] [[id:1918]] [[io:1918]] [[is:1918]] [[it:1918]] [[ja:1918年]] [[ko:1918년]] [[la:1918]] [[lb:1918]] [[lt:1918]] [[nb:1918]] [[nds:1918]] [[nl:1918]] [[nn:1918]] [[no:1918]] [[os:1918]] [[pl:1918]] [[pt:1918]] [[ro:1918]] [[ru:1918]] [[se:1918]] [[simple:1918]] [[sk:1918]] [[sl:1918]] [[sq:1918]] [[sr:1918]] [[sv:1918]] [[tr:1918]] [[tt:1918]] [[uk:1918]] [[zh:1918年]] 2205 65299 2006-06-27T09:47:59Z YurikBot 105 robot Modifie: [[vo:Rumän]] [[Categoreye:Roumaneye|*]] Li '''Roumaneye''' est on payis å Sud-Ess di l'&nbsp;Urope. Li no d'&nbsp;''Romaneye'', c' est paski les [[Impire Romin|Romins]] s' î avént ddja astalé, do vî vî tins. Li Roumaneye a des frontires avou l'&nbsp;[[Oucrinne]] eyet li [[Moldaveye|Republike del Moldaveye]] å Nôr-Ess, li [[Hongreye]] eyet li [[Serbeye]] a l'&nbsp;Ouwess eyet li [[Bulgåreye]] a Nonne. Li Roumaneye a-st avou ene pitite coisse sol [[Noere Mer]]. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Roumaneye'''<br> '''România'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- | [[Imådje:Romania flag medium.png|125px|Drapea del Roumaneye]] | [[Imådje:Romania coa.png|125px|Åres nåcionåles del Roumaneye]] |- | ([[Drapea del Roumaneye|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Roumaneye|Detays]]) |} |- <!-- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Xxxxx''</font> |- --> | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationRomania.png|250px|Eplaeçmint del Roumaneye sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[roumin]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Bucaresse]] |- |[[Djivêye des prezidints di Roumaneye|Prezidint]]<br> [[Prumîs minisse di Roumaneye|Prumî minisse]] |[[Traian Băsescu]]<br>[[Călin Popescu-Tăriceanu]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 78inme]] 238.319&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> 3,0% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2002]]) <br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 49inme]] 22.271.839&nbsp;dimorants <br> 93,4&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] |[[9 di may]] [[1877]] |- |[[Manoye]] || [[Leu (manoye)]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +2 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Deşteaptă-te, române!]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .RO |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 40 |} == Istwere == Les [[Daceye|daces]] ont stî batous pa l'&nbsp;[[Impire Romin]] e [[106]], çou ki cminça ene séreye d'&nbsp;evayixhaedjes del Roumaneye, mins nerén, d'&nbsp;åbutude les mwaisses leyèt ene lådje otonomeye. El [[Moyinådje]] les Roumins vikèt dins troes principåtés diferinnes: li [[Walakeye]], li [[Moldaveye]] eyet l'&nbsp;[[Zivenbork]] (ou Transilvaneye, e roumin ''Ardeal''). Les deus prumires estént pa côps dizo l'&nbsp;viernance di l'&nbsp;[[Impire Otoman]], mins avou ene divintrinne otonomeye, li troejhinme fijheut pårteye del [[Hongreye]], ossu avou ene lådje otonomeye, poy di l'&nbsp;[[Otriche-Hongreye]]. Li Roumaneye modiene a-st askepyî cwand les principåtés di Moldaveye eyet di Walakeye s'&nbsp;ont metou eshonne, e [[1859]], eyet divni èn estat dislaxhî e [[1877]]. C'&nbsp;est çou k'&nbsp;on lome eto li ''Vî Rweyåme''. Li payis s'&nbsp;agrandixha après li [[prumire guere daegnrece]], cwand li Zivembork, li [[Boucovine]] eyet li [[Bessarabeye]] ont stî radjoutêyes. Des bokets del Roumaneye ont stî incorporés a l'&nbsp;[[Union Sovietike]] e [[1940]], a pô près çou k'&nbsp;est asteure li [[Moldova|Republike del Moldaveye]], avou des ptits bokets dnés a l'&nbsp;[[Oucrinne]]. Disk'&nbsp;al [[deujhinme guere daegnrece]], li Roumaneye esteut moennêye pal dinasteye di Hohenzollern-Sigmaringen. Après li deujhinme guere daegnrece, li Roumaneye passa sol mambornance di l'&nbsp;Union Sovietike, et dmorer dizo viernance comunisse disk'&nbsp;al fén di [[1989]], k'&nbsp;on revintaedje tapa djus li prezidint [[Nicolae Ceauşescu]] k'&nbsp;esteut al tiesse do payis dispoy des dijhinnès d'&nbsp;anêyes. Les ancyins comunisses participèt asteure al veye politike democratike. ''Vey eto:'' [[Djivêye des rwès del Roumaneye]] == Politike == Li pouvwer ledjislatif c'&nbsp;est deus tchambes, li [[Senat]], (''Senat'') avou 143 mimbes, eyet li Tchambe des Deputés (''Camera Deputaţilor''), avou 343 mimbes. Les mimbes des deus tchambes sont tchoezis dins des eleccions ki s'&nbsp;fijhèt tos les cwatre ans. Li [[Djivêye des prezidints del Roumaneye|prezidint]], tchîf di l'&nbsp;egzecutif, est ossu tchoezi pa vôtaedje populaire, tos les cénk ans (divant 2004 c'&nbsp;esteut tos les cwatre ans). Li prezidint lome on [[Djivêye des prumîs minisses del Roumaneye|prumî minisse]], ki va prezider li consey des minisses, liskés sont lomés på prumî minisse. == Redjons == Li Roumaneye est pårteye e [[distriks del Roumaneye|41 distriks]] (''judeţe''), eyet ene municipålité, [[Bucaresse]] (''Bucureşti''), li mwaisse-veye do payis. == Djeyografeye == [[Imådje:Ro-map.png|thumb|250px|left|Mape del Roumaneye, avou les veyes les pus impôrtantes]] Ene grande pårteye des frontires del Roumaneye avou l'&nbsp;Serbeye eyet l'&nbsp;Bulgåreye est fwaite tot shuvant l'&nbsp;aiwe di [[Danube]]. L'&nbsp;aiwe di Danube est agolêye pal rivire [[Prout (aiwe)|Prout]], ki fwait l'&nbsp;frontire avou l'&nbsp;[[Moldova]]. Les [[montinnes des Carpates]] dominnut tote li pårteye coûtchantrece do payis, avou des hôteus di pus di 2.500 metes; li pus hôte montinne, li ''Moldoveanu'', fwait 2.544 metes hôt. Les veyes les pus impôrtantes sont [[Bucaresse]] (li mwaisse-veye), [[Braşov]], [[Timişoara]], [[Cluj-Napoca]], [[Constanţa]], [[Craiova]], eyet [[Iaşi]]. == Economeye == Après l'&nbsp;vinaedje-djus do bloc [[URSS|sovietike]] ezès anêyes [[1989]]-[[1991|91]], li Roumaneye aveut ene industreye avou des viyès usteyes, nén adaptêyes a çou kel payis aveut dandjî. E fevrî [[1997]], li Roumaneye s'&nbsp;egadja dins on programe di refômes economikes, mins ces refômes ki likidèt des grands secteus di l'&nbsp;enerdjeye eyet l'&nbsp;agriculteure, ni s'&nbsp;fijhèt nén sins må. E [[1999]] l'&nbsp;economeye do payis aveut si troejhinme anêye di shûte di recession. [[2002]] eyet [[2003]] ont stî des bounès anêyes po l'&nbsp;economeye, avou ene crexhance di 4.5% l'&nbsp;an. Li Roumaneye fourit priyeye e decimbe 1999 pa l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]] po des negociåcions po s'&nbsp;fé mimbe. On pinse kel Roumaneye pôreut radjonde l'&nbsp;Union e [[2007]], avou l'&nbsp;[[Bulgåreye]]. == Djins == Li lingaedje oficir est li [[roumin]], on [[lingaedje roman]]. Li Roumaneye est li seu payis di l'&nbsp;Urope Levantrece wice k'&nbsp;on lingaedje roman est dominant. I gn a-st eto des impôrtantès minorités [[Hongreye|hongrwesse]] (d'&nbsp;après li rcinsmint di 2002, 6,6% del populåcion) eyet almandes, copurade el Transilvaneye, ki cåzèt [[hongrwès]] eyet [[lussimbordjwès]]. Les ôtes groupes sont fôrmés påzès djipsyins eyet des djins des payis åtoû. I gn a-st avou ene pitite minorité polonesse (dins les 10.000) ki vike e [[Suceava (distrik roumin)|distrik di Suceava]], ene minorité [[Crowåceye|crowåte]] ki vike å Banate, ene [[Turkeye|turke]] ki vike el redjon di [[Dobrodjea]], ey ene [[Årmeneye|årmenyinne]]. Ene grosse pårt des Roumins sont des [[crustinisse|crustins]] [[ortodosse]]s di l'&nbsp;Eglijhe Ortodosse Rouminne. I gn a-st eto des [[catolikes di rite bizantin]] (di l'&nbsp;eglijhe zivembordjwesse), des [[catolicisse|catolikes di rite romin]] (di l'&nbsp;eglijhe rominne), des [[protestantisse|protestants]] (eglijhes hongrwesses eyet tîxhones), copurade dins les redjons avou des djins d'&nbsp;oridjene hongrwesse, e l'&nbsp;ouwess do payis. Li spårdaedje do [[crustinnisse]] si fjha avou Sint André, k'&nbsp;a rabeni l'&nbsp;prumî eveke da Tomis (ouy [[Constanţa]]). El [[Dobrodjea]], li redjon k'&nbsp;est sol boird del Noere Mere, i gn a-st ene pitite minorité turke [[Islam|mozlimresse]], çou ki dmeure do colnijhaedje [[Impire Otoman|otoman]]. == Culteure == <table border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"> <caption><font size="+1">'''fiesses'''</font></caption> <tr> <th style="background:#efefef;">Date</th> <th style="background:#efefef;">No e walon</th> <th style="background:#efefef;">No so plaece</th> <th style="background:#efefef;">Rimåkes</th> </tr> <tr> <td>[[1î d' djanvî]]</td><td>Novelan</td><td>Anul nou</td><td></td> </tr> <tr> <td>[[1î d' måss]]</td><td></td><td>Mărţişorul</td><td>Fiesse do prétins (c'&nbsp;est nén on djou d'&nbsp;condjî)</td> </tr> <tr><td>[[avri]]/[[may]]</td><td>[[Påke]]</td><td>Paştele</td><td>Les Roumins fiestixhèt (so troes djoûs) li Påke d'&nbsp;après li [[calindrî djulyin]], al môde ortodosse.</td> </tr> <tr> <td>[[1î d' may]]</td><td>Djoû do travay</td><td>Ziua muncii</td><td></td> </tr> <tr> <td>[[1î d' decimbe]]</td><td>Djoû di l'&nbsp;unifiaedje</td><td>Ziua Unirii</td><td>Fiestixhe l'&nbsp;unifiaedje do [[Zivenbork]] avou l'&nbsp;Roumaneye, li [[1î d' decimbe]] [[1918]]</td> </tr> <tr> <td>[[25 di decimbe|25]] et [[26 di decimbe]]</td><td>[[Fiesse di Noyé|Noyé]]</td><td>Crăciunul</td><td>Les Roumins fiestixhèt Noyé so deus djoûs</td> </tr> </table> [[af:Roemenië]] [[als:Rumänien]] [[an:Rumanía]] [[ar:رومانيا]] [[ast:Rumanía]] [[be:Румынія]] [[bg:Румъния]] [[bs:Rumunija]] [[ca:Romania]] [[chr:ᎶᎹᏂᏯ]] [[cs:Rumunsko]] [[cy:Romania]] [[da:Rumænien]] [[de:Rumänien]] [[el:Ρουμανία]] [[en:Romania]] [[eo:Rumanio]] [[es:Rumania]] [[et:Rumeenia]] [[fa:رومانی]] [[fi:Romania]] [[fiu-vro:Romaania]] [[fr:Roumanie]] [[fy:Roemeenje]] [[ga:An Rómáin]] [[gd:Romàinia]] [[gl:Romanía - România]] [[he:רומניה]] [[hi:रोमानिया]] [[hr:Rumunjska]] [[ht:Woumani]] [[hu:Románia]] [[ia:Romania]] [[id:Rumania]] [[io:Rumania]] [[is:Rúmenía]] [[it:Romania]] [[ja:ルーマニア]] [[jbo:roMAni,as.]] [[ka:რუმინეთი]] [[ko:루마니아]] [[ks:रोमानिया]] [[ku:Romanya]] [[kw:Roumani]] [[la:Romania]] [[li:Roemenië]] [[lt:Rumunija]] [[lv:Rumānija]] [[mk:Романија]] [[mo:România]] [[ms:Romania]] [[mt:Rumanija]] [[na:Romania]] [[nds:Rumänien]] [[nl:Roemenië]] [[nn:Romania]] [[no:Romania]] [[oc:Romania]] [[pl:Rumunia]] [[pt:Roménia]] [[rm:Rumenia]] [[rmy:Rumuniya]] [[ro:România]] [[roa-rup:Românii]] [[ru:Румыния]] [[sa:रोमानिया]] [[scn:Rumanìa]] [[sh:Rumunija]] [[simple:Romania]] [[sk:Rumunsko]] [[sl:Romunija]] [[sq:Rumania]] [[sr:Румунија]] [[sv:Rumänien]] [[ta:ருமேனியா]] [[th:ประเทศโรมาเนีย]] [[tl:Romania]] [[tr:Romanya]] [[ug:رومىنىيە]] [[uk:Румунія]] [[vo:Rumän]] [[yi:ראמעניע]] [[zh:羅馬尼亞]] [[zh-min-nan:Lô-má-nî-a]] 2206 64341 2006-06-24T17:37:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Nexhances == +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) ---- '''NOTE: come les evenmints chal sont dins l'&nbsp;futeur, i dvèt esse riwaitîs come nén acertinés''' ---- <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1907|100]] - [[1957|50]] - [[1982|25]] - [[1997|10]] ans | dins: [[2017|10]] - [[2032|25]] - [[2057|50]] - [[2107|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] | [[2005]] | [[2006]] | '''2007''' | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] | [[2011]] | [[2012]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2007 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[1î d' djanvî]]: li [[Bulgåreye]] eyet l'&nbsp;[[Roumaneye]] divnèt mimbes di l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:2007]] [[bg:2007]] [[cs:2007]] [[csb:2007]] [[cy:2007]] [[da:2007]] [[de:2007]] [[el:2007]] [[en:2007]] [[eo:2007]] [[es:Wikipedia:Artículo futuro]] [[et:2007]] [[fi:2007]] [[fr:2007]] [[fy:2007]] [[hr:2007]] [[id:2007]] [[it:2007]] [[ja:2007年]] [[ko:2007년]] [[la:2007]] [[lt:2007]] [[mi:2007]] [[nl:2007]] [[nn:2007]] [[no:2007]] [[os:2007]] [[pl:2007]] [[pt:2007]] [[ro:2007]] [[ru:2007]] [[simple:2007]] [[sk:2007]] [[sl:2007]] [[sr:2007]] [[sv:2007]] [[th:พ.ศ. 2550]] [[tr:2007]] [[tt:2007]] [[zh:2007年]] 2207 64907 2006-06-24T19:26:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[may]], c' est li 121inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 122inme po ls anêyes bizetes), avou 244 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1786]]: sitrimaedje di l'&nbsp;operå ''Les Noices di Figaro'', da [[Wolfgang Amadeus Mozart]] a [[Wîne]], [[Otriche]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * [[1î d' may]]: [[djoû eternåcionå do travay]] ---- '''Vey eto:''' [[29 d' avri]] - [[30 d' avri]] - [[2 d' may]] - [[3 d' may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Mei]] [[an:1 de mayo]] [[ar:1 مايو]] [[ast:1 de mayu]] [[be:1 траўня]] [[bg:1 май]] [[bn:মে ১]] [[br:1añ Mae]] [[bs:1. maj]] [[ca:1 de maig]] [[ceb:Mayo 1]] [[co:1 di maghju]] [[cs:1. květen]] [[csb:1 môja]] [[cv:Çу, 1]] [[cy:1 Mai]] [[da:1. maj]] [[de:1. Mai]] [[el:1 Μαΐου]] [[en:May 1]] [[eo:1-a de majo]] [[es:1 de mayo]] [[et:1. mai]] [[eu:Maiatzaren 1]] [[fi:1. toukokuuta]] [[fo:1. mai]] [[fr:1er mai]] [[fur:1 di Mai]] [[fy:1 maaie]] [[ga:1 Bealtaine]] [[gl:1 de maio]] [[he:1 במאי]] [[hr:1. svibnja]] [[hu:Május 1]] [[ia:1 de maio]] [[id:1 Mei]] [[ie:1 may]] [[io:1 di mayo]] [[is:1. maí]] [[it:1 maggio]] [[ja:5月1日]] [[jv:1 Mei]] [[ka:1 მაისი]] [[ko:5월 1일]] [[ku:1'ê gulanê]] [[la:1 Maii]] [[lb:1. Mee]] [[li:1 mei]] [[lt:Gegužės 1]] [[mk:1 мај]] [[ml:മേയ് 1]] [[mr:मे १]] [[ms:1 Mei]] [[nap:1 'e maggio]] [[nl:1 mei]] [[nn:1. mai]] [[no:1. mai]] [[oc:1èr de mai]] [[os:1 майы]] [[pam:Mayu 1]] [[pl:1 maja]] [[pt:1 de Maio]] [[ro:1 mai]] [[ru:1 мая]] [[scn:1 di maiu]] [[sco:1 Mey]] [[se:Miessemánu 1.]] [[simple:May 1]] [[sk:1. máj]] [[sl:1. maj]] [[sq:1 Maj]] [[sr:1. мај]] [[sv:1 maj]] [[te:మే 1]] [[th:1 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 1]] [[tr:1 Mayıs]] [[tt:1. May]] [[uk:1 травня]] [[ur:1 مئی]] [[vi:1 tháng 5]] [[war:Mayo 1]] [[zh:5月1日]] 2208 56931 2006-05-15T20:25:28Z Pablo 5 /* Metaedje e cogne des caracteres */ [[fr:Wikipédia:Syntaxe wikipédia]] [[ia:Wikipedia:Como formatar texto]] [[Wikipedia]] est ene waibe [[WikiWiki]]. Dj'&nbsp;ô bén ki tot l'&nbsp;minme kî pout åjheymint candjî les [[Wikipedia:C' est cwè èn årtike|årtikes]] ey eplaidî les candjmints do côp. Cisse pådje chal est ene referince des diferins '''côdes wiki''' eployîs pa Wikipedia. C'&nbsp;est foirt åjhey di [[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|candjî ene pådje]] ou d'&nbsp;end [[Wikipedia:Kimint askepyî ene novele pådje|askepyî ene novele]]. Dins cisse pådje ci on mostere, so les colones di hintche, les diferins côdes wiki k'&nbsp;i gn a; eyet sol droete, çou k'&nbsp;on voet cwand on ls eploye. Dj'&nbsp;ô bén ki, po-z aveur li tecse come il aparexhe sol droete, el fåt taper come mostré sol gåtche.<br> Li metaedje e pådje di tecse e peur tecse viè on tecse avou des loyéns et ds ôtes gåliotaedjes wiki est lomé li ''wikifiaedje''. Motoit vos vôrîz dins on prumî tins wårder cisse pådje ci drovowe dins on purnea a costé cwand vos tapez vosse tecse. Si vos vloz fé des sayes, i gn a-st ene plaece djusse po çoula, li [[Wikipedia:Terén d' djeu|terén d'&nbsp;djeu]]. == Indecse des seccions == Ene boesse avou l'&nbsp;indecse des seccions est fwait otomaticmint si l'&nbsp;årtike a pol moens troes tites ou dzo-tites. Si vos n'&nbsp;voloz nén ki l'&nbsp;ådvins aparexhe, i sufixh di mete ene sawice: <nowiki>__NOTOC__</nowiki>. Si vos vloz candjî l'&nbsp;plaece wice ki l'&nbsp;boesse d'&nbsp;ådvins aparexhrè, i fåt radjouter <nowiki>__START__</nowiki> la ki vos l'&nbsp;voloz mete. == Seccions, hagnons, djivêyes et royes == {| valign="top" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="90%" |- ! Çou k'&nbsp;vos voeyoz ! Çou k'&nbsp;vos scrijhoz |- | Po les tites et seccions: == Tite di 1î livea == === Tite di 2inme livea === ==== Tite di 3inme livea ==== | <pre><nowiki> &#61;&#61; Tite di 1î livea &#61;&#61; &#61;&#61;&#61; Tite di 2inme livea &#61;&#61;&#61; &#61;&#61;&#61;&#61; Tite di 3inme livea &#61;&#61;&#61;&#61; </nowiki></pre> |- | On sôt d'&nbsp;roye simpe n'&nbsp;a nol efet. Mins ene roye vude fwait cmincî on novea hagnon. | <pre><nowiki>On sôt d'&nbsp;roye simpe n'&nbsp;a nol efet. Mins ene roye vude fwait cmincî on novea hagnon.</nowiki></pre> |- | Vos ploz eto fé on sôt d'&nbsp;roye<br> sins fé on novea hagnon. | <pre><nowiki>Vos ploz eto fé on sôt d'&nbsp;roye<br> sins fé on novea hagnon.</nowiki></pre> |- | * C'&nbsp;est åjhey di fé des djivêyes: ** kimincîz tchaeke roye avou ene sitoele ** pus di stoeles: livea pus parfond | <nowiki>* C'&nbsp;est åjhey di fé des djivêyes:</nowiki><br> <nowiki>** kimincîz tchaeke roye avou ene sitoele</nowiki><br> <nowiki>** pus di stoeles: livea pus parfond</nowiki> |- | # Les djivêyes limerotêyes ## sont foirt ahessåves # åjhey a-z adjinçner ## åjhey a shure | <nowiki># Les djivêyes limerotêyes</nowiki><br> <nowiki>## sont foirt ahessåves</nowiki><br> <nowiki># åjhey a-z adjinçner</nowiki><br> <nowiki>## åjhey a shure</nowiki> |- | Djivêye di definixhas: ; mot: si definixha ; ôte mot: eyet si definixha | <br> <br> <nowiki>; mot: si definixha</nowiki><br> <nowiki>; ôte mot: eyet si definixha</nowiki> |- | :Les royes polèt esse ::indintêyes :::so sacwants liveas | <nowiki>:Les royes polèt esse</nowiki><br> <nowiki>::indintêyes</nowiki><br> <nowiki>:::so sacwants liveas</nowiki> |- | :On deus-ponts indintêye ene roye ou on hagnon. On candjmint d'&nbsp;roye ahive on novea hagnon. | <nowiki>:On deus-ponts indintêye ene roye ou on hagnon.</nowiki><br> <nowiki>On candjmint d'&nbsp;roye ahive on novea hagnon.</nowiki> |- | Et c'&nbsp;est possibe di mete tot çoula eshonne: *Djivêye limerotêye: :#Prumî cayet :#Deujhinme cayet *d'&nbsp;ôtès coxhes | <pre><nowiki> *Djivêye limerotêye: :#Prumî cayet :#Deujhinme cayet *d'&nbsp;ôtès coxhes </nowiki></pre> |- | valign=top | SI ene roye kimince avou on vude ADON ele serè håynêye egzactumint come ele est scrîte; dins ene fonte a espåçmint ewal; eyet l'&nbsp;tecse èn va nén otomaticmint al roye; FIN_SI çoula pout esse ahessåve po: * aclaper on tecse dedja metou e cogne; * les discrijhaedjes d'&nbsp;algorites; * des dessins èn ASCII; NOTE: Si vos tapez des longowès royes di cisse manire la, li pådje etire divénrè foirt lådje, et do côp pus målåjheye a lére. | valign=top | <pre><nowiki> SI ene roye kimince avou on vude ADON ele serè håynêye egzactumint come ele est scrîte; dins ene fonte a espåçmint ewal; eyet l'&nbsp;tecse èn va nén otomaticmint al roye; FIN_SI çoula pout esse ahessåve po: * aclaper on tecse dedja metou e cogne; * les discrijhaedjes d'&nbsp;algorites; * des dessins èn ASCII;</nowiki></pre> |- | <center>Tecse cintré.</center> | <nowiki><center>Tecse cintré.</center></nowiki> |- | Ene roye di pårtixhaedje: å dzeu ---- eyet å dzo. | <pre><nowiki>Ene roye di pårtixhaedje: å dzeu ---- eyet å dzo.</nowiki></pre> |} == Loyéns, hårdêyes, foyes di stîle eyet imådjes == {| valign="top" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="90%" |- ! Çou k'&nbsp;vos voeyoz ! Çou k'&nbsp;vos scrijhoz |- | colspan="2" | === Les dvintrins loyéns === |- |Loyén viè l'&nbsp;[[Mwaisse pådje]]. |<nowiki>Loyén viè l'&nbsp;[[Mwaisse pådje]].</nowiki> |- | Li minme loyén, mins ki håynêye èn ôte no: [[Mwaisse pådje|Menu]]. | <nowiki>Li minme loyén, mins ki håynêye èn ôte no: [[Mwaisse pådje|Menu]].</nowiki> |- | [[L' aclevaedje des moxhes dins l' Vercors Coûtchantrece]] est ene pådje ki n' egzistêye nén co. *Vos l'&nbsp;poloz bén askepyî tot clitchant sol loyén. | <nowiki>[[L' aclevaedje des moxhes dins l' Vercors Coûtchantrece]] est ene pådje ki n'&nbsp;egzistêye nén co. </nowiki> |- | Po les pådjes k'&nbsp;ont ene informåcion inte åtchetes al fén, i gn a-st ene acourtixheure po catchî çou k'&nbsp;est inte åtchetes:<br> li planete [[Måss (planete)|Måss]] | <nowiki>li planete [[Måss (planete)|]]</nowiki> |- | Po les loyéns viè des pådjes d'&nbsp;uzeu ou des pådjes tecnikes di Wikipedia, li minme acourtixheure va catchî l'&nbsp;espåce di lomaedje:<br> on pout scrire [[Uzeu:Pablo|Pablo]] ou [[Wikipedia:Aidance|Aidance]] el plaece di [[Uzeu:Pablo|Pablo]] ou [[Wikipedia:Aidance|Aidance]] | <nowiki>on pout scrire [[Uzeu:Pablo|]] ou [[Wikipedia:Aidance|]] el plaece di [[Uzeu:Pablo|Pablo]] ou [[Wikipedia:Aidance|Aidance]]</nowiki> |- | On pout eto fé des loyéns wikipedia viè des pådjes so des wikipedias dins ds ôtes lingaedjes tot fjhant cmincî l' loyén pa deus ponts eyet l' côde do lingaedje: [[:en:Wikipedia:How to edit a page]] Cial avou on pout eployî l'&nbsp;båre d'&nbsp;astampé po håyner on tecse diferint: [[:eo:Vikipedio:Kiel redakti paĝon|cisse pådje ci en esperanto]] | <nowiki>On pout eto fé des loyéns wikipedia viè des pådjes so des wikipedias dins ds ôtes lingaedjes tot fjhant cmincî l' loyén pa deus ponts eyet l' côde do lingaedje: [[:en:Wikipedia:How to edit a page]] Cial avou on pout eployî l'&nbsp;båre d'&nbsp;astampé po håyner on tecse diferint: [[:eo:Vikipedio:Kiel redakti paĝon|cisse pådje ci en esperanto]]</nowiki> |- | Po&nbsp;fé&nbsp;on&nbsp;redjiblaedje&nbsp;d'&nbsp;èn&nbsp;årtike&nbsp;viè&nbsp;èn&nbsp;ôte, i fåt mete sol prumire (et seule) roye on tecse come cial a costé. Pus di racsegnes so les [[Wikipedia:Redjiblaedje|redjiblaedjes]]. | <nowiki>#REDIRECT [[Nåcions Uneyes]]</nowiki> * Dins ene pådje "ONU", metans. |- | colspan="2" | === Les dfoûtrinnès hårdêyes === |- | Difoûtrinne hårdêye: [http://www.nupedia.com Nupedia] | <nowiki>Difoûtrinne hårdêye: [http://www.nupedia.com Nupedia]</nowiki> |- | Ou tot simplumint, sicrijhoz l'&nbsp;hårdêye: http://www.nupedia.com. * El hårdêye tos les caracteres divèt esse emey: A-Z a-z 0-9 ._\/~%-+&amp;#?!=()@ \x80-\xFF. Si ene hårdêye a èn ôte caractere, i doet esse kiviersî; metans, ^ doet esse sicrît come %5E (loukîz [[ASCII]]). | <nowiki>Ou tot simplumint, sicrijhoz l'&nbsp;hårdêye: http://www.nupedia.com.</nowiki> |- | colspan="2" | === Les foyes di stîle === |- | <div style="padding: .25cm; margin: .5cm; width: 50%; border: solid 2px red; background: lightgray"> C'&nbsp;est possibe d'&nbsp;eployî des foyes di stîle dins les etiketes HTML. On pout come çoula fé on cåde come ci-ci. </div> | <nowiki><div style="padding: .25cm; margin: .5cm; width: 50%; border: solid 2px red; background: lightgray"></nowiki><br> C'&nbsp;est possibe d'&nbsp;eployî des foyes di stîle dins les etiketes HTML. On pout come çoula fé on cåde come ci-ci.<br> <nowiki></div></nowiki> |- | colspan="2" | === Les imådjes === |- | Po håyner ene imådje: [[Imådje:blanke_kixhaude.jpg]]<br> Po-z eployî ene imådje, vos l'&nbsp;divoz d'&nbsp;aprume eberweter sol sierveu (et po çoula vos dvoz esse èn uzeu redjîstré), po çoula clitchîz sol loyén «Eberweter on fitchî» Vey [[Wikipedia:Rîles po l' eployaedje des imådjes]] po pus di racsegnes. | <nowiki>[[Imådje:no_do_fitchî.ext]]</nowiki> ou <br> <nowiki>[[Imådje:no_do_fitchî.ext|tecse a håyner si l'&nbsp;imådje n'&nbsp;est nén håynêye]]</nowiki> |- | Po fé "floter" ene imådje [[Imådje:blanke kixhaude.jpg|left|framed|blanke kixhåde]] Cwand ene imådje ni prind nén tote li lårdjeu del pådje, ça pout esse ahessåve del mete sol costé (cial, a hintche, '''left''') avou l' tecse ki s' vént mete padzo, dins on cåde ('''framed'''). [[Imådje:blanke_kixhaude.jpg|right|]] Mins nerén, si vos n'&nbsp;voloz nén aveur on tecse pa dzo, vos ploz fé pus simpe, metoz '''left''' (po fé floter a hintche) ou '''right''' (po fé floter a droete) après l'&nbsp;no do fitcĥi, sepåré pa ene båre. [[Imådje:Wallonia flag medium.png|thumb|80px|clitchîz po ragrandi]] On pout eto dner des ôtès instruccions, vo les chal totes: * '''left''': mete l'&nbsp;imådje a hintche * '''right''': mete l'&nbsp;imådje a droete * '''thumb''': fwait-st ene pitite imådje, li mete a droete, eyet mostere ene loupe pol ragrandi, li dierin tecse est mostré. * ''<grandeu>'''''px''': li lårdjeu (e picsels) di l'&nbsp;imådje, ele serè metowe al schåle po-z aveur cisse lårdjeu la. * '''none''': l'&nbsp;espaitche di floter (ahessåve po-z eployî avou ''thumb'' å dvins d'&nbsp;on tåvlea metans) | <br> <nowiki>[[Imådje:blanke_kixhaude.jpg|left|framed|blanke kixhåde]]</nowiki><br> <br> Cwand ene imådje ni prind nén tote li lårdjeu del pådje, ça pout esse ahessåve del mete sol costé (cial, a hintche, '''left''') avou l' tecse ki s' vént mete padzo, dins on cåde ('''framed'''). <br> <nowiki>[[Imådje:blanke_kixhaude.jpg|right|]]</nowiki><br> <br> Mins nerén, si vos n'&nbsp;voloz nén aveur on tecse pa dzo, vos ploz fé pus simpe, metoz '''left''' (po fé floter a hintche) ou '''right''' (po fé floter a droete) après l'&nbsp;no do fitcĥi, sepåré pa ene båre.<br> <br> <nowiki>[[Imådje:Wallonia flag medium.png|thumb|80px|clitchîz po ragrandi]]</nowiki><br> <br> On pout eto dner des ôtès instruccions, vo les chal totes:<br> <nowiki>* '''left''': mete l'&nbsp;imådje a hintche</nowiki><br> <nowiki>* '''right''': mete l'&nbsp;imådje a droete</nowiki><br> <nowiki>* '''thumb''': fwait-st ene pitite imådje, li mete a droete, eyet mostere ene loupe pol ragrandi, li dierin tecse est mostré.</nowiki><br> <nowiki>* ''<grandeu>'''''px''': li lårdjeu (e picsels) di l'&nbsp;imådje, ele serè metowe al schåle po-z aveur cisse lårdjeu la.</nowiki><br> <nowiki>* '''none''': l'&nbsp;espaitche di floter (ahessåve po-z eployî avou ''thumb'' å dvins d'&nbsp;on tåvlea metans) </nowiki> |} == Metaedje e cogne des caracteres == {| valign="top" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="90%" |- !Çou k'&nbsp;vos voeyoz !Çou k'&nbsp;vos scrijhoz |- | ''clintcheyès letes'', '''cråssès letes''', '''''cråssès clintchêyès letes'''''.<br> '''F''' = ''m'' '''a'''. | <nowiki>''clintcheyès letes'', '''cråssès letes''', '''''cråssès clintchêyès letes'''''.<br> '''F''' = ''m'' '''a'''. </nowiki> |- | <font color=red>tecse e rodje coleur</font> | <nowiki> <font color=red>tecse e rodje coleur</font> </nowiki> |- | On pout eto eployî ene fonte a <tt>espåçmint ewal</tt>; oudonbén <strike>bårer do tecse</strike>; ou co l'&nbsp;<u>sorlignî</u>. | <nowiki> On pout eto eployî ene fonte a <tt>espåçmint ewal</tt>; oudonbén <strike>bårer do tecse</strike>; ou co l'&nbsp;<u>sorlignî</u>. </nowiki> |- | Espôzant: x² indice: x₂ | <nowiki> Espôzant: x² indice: x₂ </nowiki> |- | On pout eployî l'&nbsp;espåce nén copåve (end a foirt mezåjhe pol walon) | On pout eployî l'<font color=red>&amp;nbsp;</font>espåce nén copåve |- | Formules matematikes complesses:<br> &nbsp;&nbsp;<math>\sum_{n=0}^\infty \frac{x^n}{n!}</math> * Vey [[Wikipedia:Formules TeX]] | <tt><nowiki> <math>\sum_{n=0}^\infty \frac{x^n}{n!}</math> </nowiki></tt> |} == Tåvleas == Les tåvleas s'&nbsp;polèt fé avou do côde HTML, mins i sont bråmint pus åjheys avou do côde wiki: {| border="1" |+ On tåvlea d'&nbsp;egzimpe |- ! Prumire tiestire ! Deujhinme tiestire ! Troejhinme tiestire |- | å hôt a hintche | å hôt å mitan | rowspan=2 | costé d'&nbsp;droete |- | al valêye a hintche | al valêye å mitan |- | colspan=3 align=center | roye do dzo |} <pre> <nowiki> {| border="1" |+ On tåvlea d'&nbsp;egzimpe |- ! Prumire tiestire ! Deujhinme tiestire ! Troejhinme tiestire |- | å hôt a hintche | å hôt å mitan | rowspan=2 | costé d'&nbsp;droete |- | al valêye a hintche | al valêye å mitan |- | colspan=3 align=center | roye do dzo |} </nowiki> </pre> == Èn nén interpreter les côdes wiki (ou etiketes HTML) == Li tecse sicrît inte les etiketes <nowiki>&lt;nowiki&gt;</nowiki> eyet <nowiki>&lt;/nowiki&gt;</nowiki> ni srè nén interpreté come do côde wiki. {| valign="top" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="80%" |- !Çou k'&nbsp;vos voeyoz !Çou k'&nbsp;vos scrijhoz |- | <nowiki>[[Çouchal]]</nowiki> ni dvént nén on loyén. | <nowiki>&lt;nowiki&gt;[[Çouchal]]&lt;/nowiki&gt; ni dvént nén on loyén.</nowiki> |- | <nowiki>Eyet ''çouci''</nowiki> n'&nbsp;est nén metou e clintcheyès letes. | <nowiki>Eyet &lt;nowiki&gt;''çouci''&lt;/nowiki&gt; n'&nbsp;est nén metou e clintcheyès letes.</nowiki> |} == Sinateures dins les pådjes di copene == {| valign="top" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" width="80%" |- !Çou k'&nbsp;vos voeyoz !Çou k'&nbsp;vos scrijhoz |- | Siner avou rén kel no d'&nbsp;uzeu:<br> [[Uzeu:Pablo|Pablo]] | <nowiki>~~~ (3 wachletes)</nowiki> |- | Li no eyet l'&nbsp;date:<br> [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;decimbe 2003 a 23:35 (CET) | <nowiki>~~~~ (4 wachletes)</nowiki> |} 2209 57707 2006-05-21T10:24:10Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nn:Storfugl]] {{djermon biesse}} '''Cok di brouhire''' e syncieus latén ''Tetrao Urogallus'' [[be:Глушэц]] [[bg:Глухар]] [[cs:Tetřev hlušec]] [[de:Auerhuhn]] [[en:Capercaillie]] [[eo:Urogalo]] [[es:Tetrao urogallus]] [[fi:Metso]] [[fr:Grand tétras]] [[gl:Pita do monte]] [[ja:ヨーロッパオオライチョウ]] [[lt:Kurtinys]] [[nl:Auerhoen]] [[nn:Storfugl]] [[no:Storfugl]] [[pl:Głuszec]] [[sk:Tetrov hlucháň]] [[sv:Tjäder]] 2210 60379 2006-06-14T11:06:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[la:Fretum Gaditanum]] [[Categoreye:Djibraltar]] [[Categoreye:Mers et oceyans]] Li '''stroet d'&nbsp;Djibraltar''' est on stroet inte l'&nbsp;[[Espagne]] (å nôr) eyet l'&nbsp;[[Marok]] (å sud), ki fwait s'&nbsp;ridjonde les aiwes di l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]] (a l'&nbsp;ouwess) eyet del [[Mitrinne Mer]] (a l'&nbsp;ess). Il est lådje di 14,4&nbsp;km et parfond d'&nbsp;a pô près 300&nbsp;metes. Dins l'&nbsp;[[Antikité]] on l'&nbsp;loméve les «Colones da Hercule»; si no d'&nbsp;''Djibraltar'' vént di l'&nbsp;[[arabe]] ''djebel Tarik'', li montinne da Tarik, la ki Tarik ibn Ziad el triviersa e [[711]] po-z evayi li rweyåme des [[Vizigots]], li prumire incursion muzulmande el peninsule iberike. Li veye eyet li rotche di [[Djibraltar]], ki dene si no å stroet, si trove so ene foirt sitroete peninsule, sol boird uropeyin, a l'&nbsp;intrêye ess do stroet. A l'&nbsp;ouwess, li stroet dene sol gôfe di [[Cadiz]], drovou so l'&nbsp;Atlantike; årvierdimint a l'&nbsp;ess , li gôfe d'&nbsp;Algeciras est pus cloyou, lådje d'&nbsp;ene cintinne di kilometes a pô près, eyet long di 200. Li Mitrinne Mer estant cåzumint cloyowe, eyet subixhant ene foite ewaporåcion, li corant dominant va di l'&nbsp;Atlantike viè l'&nbsp;Mitrinne Mer. Li limite des aiwes di l'&nbsp;Atlantike eyet del Mitrinne Mer (d'&nbsp;après leus timperateurs eyet leu salinité) si trove bén lon viè l'&nbsp;ess, cåzu tot l'&nbsp;gôfe d'&nbsp;Algeciras est bagnî påzès aiwes vinant d'&nbsp;l'&nbsp;Oceyan. Li stroet est on pont d'&nbsp;passaedje impôrtant po les transpoirts maritimes daegnreces. Tos ls ans il est passé pa kékes 80.000 bateas d'&nbsp;comiece. Si eplaeçmint a-st ene grande impôrtance sitratedjike, dispoy pol moens li fén del [[Moyinådje]], la k'&nbsp;on comiece pal mer si fwait inte l'&nbsp;Urope do nôr eyet l'&nbsp;[[Itåleye]]. Li veye di Djibraltar est ene colneye do [[Rweyåme Uni]] dispoy li [[Påye d' Utrecht]] e [[1713]], çou k'&nbsp;a permetou al flote inglesse d'&nbsp;esse mwaisse sol Mitrinne Mer a pårti do [[18inme sieke]] et copurade å [[19inme sieke]]. Li stroet a divnou co pus stratedjike après k'&nbsp;on-z a schavé li [[canå d'&nbsp;Suez]] e [[1869]]. Dispoy adon, li stroet d'&nbsp;Djibraltar permete di passer nén seulmint viè l'&nbsp;Mitrinne Mer, mins eto viè l'&nbsp;[[Oceyan Indyin]] eyt d'&nbsp;eviter l'&nbsp;longowe voye tot åtoû d'&nbsp;l'&nbsp;[[Afrike]]. Djibraltar a stî lontins ene grande båze navåle britanike, mins ele a stî foitmint raptiteye al fén del [[froede guere]]. L'&nbsp;Espagne, leye, possede li veye di [[Ceuta]], sol boird marokin do stroet. Li veye fourit concwise e [[1415]] på [[Portugal]], elle a passé al Sipagne dizo l'&nbsp;ringne da [[Filipe II d' Espagne|Flipe II]], cwand il esteut rwè des deus payis. Djibraltar est dmandêye pal Sipagne, eyet Ceuta på Marok. Li stroet separe avou l'&nbsp;Urope di l'&nbsp;[[Afrike]]. Des batchs assurèt li raloyaedje, po les djins eyet les vweteures. Èn acoird a stî siné li [[12 di decimbe]] [[2003]] pol fijhaedje d'&nbsp;on tunel. C'&nbsp;est on pont di passaedje di l'&nbsp;ebagance clandestine viè l'&nbsp;Urope, copurade dispoy k'&nbsp;i gn a pus d'&nbsp;wåde frontires inte les payis mimbes di l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]]. I gn a bråmint d'&nbsp;bagueus ki morèt, tot sayant di travierser li dijhinne di kilometes so des sakés bateas. [[af:Straat van Gibraltar]] [[ar:مضيق جبل طارق]] [[bg:Гибралтарски проток]] [[ca:Estret de Gibraltar]] [[cs:Gibraltarský průliv]] [[de:Straße von Gibraltar]] [[en:Strait of Gibraltar]] [[eo:Ĝibraltara Markolo]] [[es:Estrecho de Gibraltar]] [[et:Gibraltari väin]] [[fi:Gibraltarinsalmi]] [[fr:Détroit de Gibraltar]] [[gl:Estreito de Xibraltar]] [[he:מצר גיברלטר]] [[hu:Gibraltári-szoros]] [[id:Selat Gibraltar]] [[is:Gíbraltarsund]] [[it:Stretto di Gibilterra]] [[ja:ジブラルタル海峡]] [[ka:გიბრალტარის სრუტე]] [[ko:지브롤터 해협]] [[la:Fretum Gaditanum]] [[lb:Strooss vu Gibraltar]] [[lt:Gibraltaro sąsiauris]] [[nl:Straat van Gibraltar]] [[nn:Gibraltarsundet]] [[no:Gibraltarstredet]] [[pl:Cieśnina Gibraltarska]] [[pt:Estreito de Gibraltar]] [[ru:Гибралтарский пролив]] [[sk:Gibraltársky prieliv]] [[sv:Gibraltar sund]] [[uk:Ґібралтарська протока]] [[vi:Eo biển Gibraltar]] [[zh:直布羅陀海峽]] 2211 63754 2006-06-24T15:45:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1897|100]] - [[1947|50]] - [[1972|25]] - [[1987|10]] ans | dins: [[2007|10]] - [[2022|25]] - [[2047|50]] - [[2097|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] | '''1997''' | [[1998]] | [[1999]] | [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1997 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1997]] [[als:1997]] [[ar:1997]] [[ast:1997]] [[be:1997]] [[bg:1997]] [[bs:1997]] [[ca:1997]] [[cs:1997]] [[csb:1997]] [[cy:1997]] [[da:1997]] [[de:1997]] [[el:1997]] [[en:1997]] [[eo:1997]] [[es:1997]] [[et:1997]] [[eu:1997]] [[fi:1997]] [[fo:1997]] [[fr:1997]] [[fy:1997]] [[gl:1997]] [[he:1997]] [[hr:1997]] [[hu:1997]] [[ia:1997]] [[id:1997]] [[io:1997]] [[is:1997]] [[it:1997]] [[ja:1997年]] [[ka:1997]] [[kn:೧೯೯೭]] [[ko:1997년]] [[ku:1997]] [[kw:1997]] [[la:1997]] [[lb:1997]] [[lt:1997]] [[mi:1997]] [[mk:1997]] [[nl:1997]] [[nn:1997]] [[no:1997]] [[os:1997]] [[pl:1997]] [[pt:1997]] [[ro:1997]] [[ru:1997]] [[scn:1997]] [[simple:1997]] [[sk:1997]] [[sl:1997]] [[sq:1997]] [[sr:1997]] [[sv:1997]] [[th:พ.ศ. 2540]] [[tl:1997]] [[tpi:1997]] [[tr:1997]] [[tt:1997]] [[uk:1997]] [[zh:1997年]] 2212 63306 2006-06-24T14:44:23Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1891|100]] - [[1941|50]] - [[1966|25]] - [[1981|10]] ans | dins: [[2001|10]] - [[2016|25]] - [[2041|50]] - [[2091|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] | [[1990]] | '''1991''' | [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1991 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[2 d' avri]] : [[Félix Duval]] === Ôtès djins === [[af:1991]] [[als:1991]] [[ar:1991]] [[ast:1991]] [[be:1991]] [[bg:1991]] [[bs:1991]] [[ca:1991]] [[cs:1991]] [[csb:1991]] [[cy:1991]] [[da:1991]] [[de:1991]] [[el:1991]] [[en:1991]] [[eo:1991]] [[es:1991]] [[et:1991]] [[eu:1991]] [[fi:1991]] [[fo:1991]] [[fr:1991]] [[fy:1991]] [[gl:1991]] [[he:1991]] [[hr:1991]] [[hu:1991]] [[ia:1991]] [[id:1991]] [[io:1991]] [[is:1991]] [[it:1991]] [[ja:1991年]] [[ka:1991]] [[kn:೧೯೯೧]] [[ko:1991년]] [[kw:1991]] [[la:1991]] [[lb:1991]] [[lt:1991]] [[mi:1991]] [[mk:1991]] [[nl:1991]] [[nn:1991]] [[no:1991]] [[os:1991]] [[pl:1991]] [[pt:1991]] [[ro:1991]] [[ru:1991]] [[scn:1991]] [[simple:1991]] [[sk:1991]] [[sl:1991]] [[sq:1991]] [[sr:1991]] [[sv:1991]] [[th:พ.ศ. 2534]] [[tl:1991]] [[tr:1991]] [[tt:1991]] [[uk:1991]] [[zh:1991年]] 2213 63746 2006-06-24T15:45:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1892|100]] - [[1942|50]] - [[1967|25]] - [[1982|10]] ans | dins: [[2002|10]] - [[2017|25]] - [[2042|50]] - [[2092|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] | [[1990]] | [[1991]] | '''1992''' | [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1992 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1992]] [[als:1992]] [[ar:1992]] [[ast:1992]] [[be:1992]] [[bg:1992]] [[bs:1992]] [[ca:1992]] [[cs:1992]] [[csb:1992]] [[cy:1992]] [[da:1992]] [[de:1992]] [[el:1992]] [[en:1992]] [[eo:1992]] [[es:1992]] [[et:1992]] [[eu:1992]] [[fi:1992]] [[fo:1992]] [[fr:1992]] [[fy:1992]] [[gl:1992]] [[he:1992]] [[hr:1992]] [[hu:1992]] [[ia:1992]] [[id:1992]] [[io:1992]] [[is:1992]] [[it:1992]] [[ja:1992年]] [[ka:1992]] [[kn:೧೯೯೨]] [[ko:1992년]] [[ku:1992]] [[kw:1992]] [[la:1992]] [[lb:1992]] [[li:1992]] [[lt:1992]] [[mk:1992]] [[nds:1992]] [[nl:1992]] [[nn:1992]] [[no:1992]] [[os:1992]] [[pl:1992]] [[pt:1992]] [[ro:1992]] [[ru:1992]] [[scn:1992]] [[simple:1992]] [[sk:1992]] [[sl:1992]] [[sq:1992]] [[sr:1992]] [[sv:1992]] [[th:พ.ศ. 2535]] [[tl:1992]] [[tr:1992]] [[tt:1992]] [[uk:1992]] [[zh:1992年]] 2214 63305 2006-06-24T14:44:13Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1890|100]] - [[1940|50]] - [[1965|25]] - [[1980|10]] ans | dins: [[2000|10]] - [[2015|25]] - [[2040|50]] - [[2090|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] | '''1990''' | [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1990 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1990]] [[als:1990]] [[ar:1990]] [[ast:1990]] [[be:1990]] [[bg:1990]] [[bs:1990]] [[ca:1990]] [[cs:1990]] [[csb:1990]] [[cy:1990]] [[da:1990]] [[de:1990]] [[el:1990]] [[en:1990]] [[eo:1990]] [[es:1990]] [[et:1990]] [[eu:1990]] [[fi:1990]] [[fo:1990]] [[fr:1990]] [[fy:1990]] [[gl:1990]] [[he:1990]] [[hr:1990]] [[hu:1990]] [[ia:1990]] [[id:1990]] [[io:1990]] [[is:1990]] [[it:1990]] [[ja:1990年]] [[ka:1990]] [[kn:೧೯೯೦]] [[ko:1990년]] [[kw:1990]] [[la:1990]] [[lb:1990]] [[lt:1990]] [[mi:1990]] [[mk:1990]] [[nl:1990]] [[nn:1990]] [[no:1990]] [[os:1990]] [[pl:1990]] [[pt:1990]] [[ro:1990]] [[ru:1990]] [[scn:1990]] [[simple:1990]] [[sk:1990]] [[sl:1990]] [[sq:1990]] [[sr:1990]] [[sv:1990]] [[th:พ.ศ. 2533]] [[tl:1990]] [[tpi:1990]] [[tr:1990]] [[tt:1990]] [[uk:1990]] [[zh:1990年]] 2215 63748 2006-06-24T15:45:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1893|100]] - [[1943|50]] - [[1968|25]] - [[1983|10]] ans | dins: [[2003|10]] - [[2018|25]] - [[2043|50]] - [[2093|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1988]] | [[1989]] | [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] | '''1993''' | [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1993 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1993]] [[als:1993]] [[ar:1993]] [[ast:1993]] [[be:1993]] [[bg:1993]] [[bs:1993]] [[ca:1993]] [[cs:1993]] [[csb:1993]] [[cy:1993]] [[da:1993]] [[de:1993]] [[el:1993]] [[en:1993]] [[eo:1993]] [[es:1993]] [[et:1993]] [[eu:1993]] [[fi:1993]] [[fo:1993]] [[fr:1993]] [[fy:1993]] [[gl:1993]] [[gu:૧૯૯૩]] [[he:1993]] [[hr:1993]] [[hu:1993]] [[ia:1993]] [[id:1993]] [[io:1993]] [[is:1993]] [[it:1993]] [[ja:1993年]] [[ka:1993]] [[kn:೧೯೯೩]] [[ko:1993년]] [[ku:1993]] [[kw:1993]] [[la:1993]] [[lb:1993]] [[li:1993]] [[lt:1993]] [[mk:1993]] [[nl:1993]] [[nn:1993]] [[no:1993]] [[os:1993]] [[pl:1993]] [[pt:1993]] [[ro:1993]] [[ru:1993]] [[scn:1993]] [[simple:1993]] [[sk:1993]] [[sl:1993]] [[sq:1993]] [[sr:1993]] [[sv:1993]] [[th:พ.ศ. 2536]] [[tl:1993]] [[tpi:1993]] [[tr:1993]] [[tt:1993]] [[uk:1993]] [[zh:1993年]] 2216 63752 2006-06-24T15:45:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1895|100]] - [[1945|50]] - [[1970|25]] - [[1985|10]] ans | dins: [[2005|10]] - [[2020|25]] - [[2045|50]] - [[2095|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] | '''1995''' | [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] | [[2000]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1995 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1995]] [[als:1995]] [[ar:1995]] [[ast:1995]] [[be:1995]] [[bg:1995]] [[bs:1995]] [[ca:1995]] [[cs:1995]] [[csb:1995]] [[cy:1995]] [[da:1995]] [[de:1995]] [[el:1995]] [[en:1995]] [[eo:1995]] [[es:1995]] [[et:1995]] [[eu:1995]] [[fi:1995]] [[fo:1995]] [[fr:1995]] [[fy:1995]] [[gl:1995]] [[he:1995]] [[hr:1995]] [[hu:1995]] [[ia:1995]] [[id:1995]] [[io:1995]] [[is:1995]] [[it:1995]] [[ja:1995年]] [[ka:1995]] [[kn:೧೯೯೫]] [[ko:1995년]] [[ku:1995]] [[kw:1995]] [[la:1995]] [[lb:1995]] [[lt:1995]] [[mk:1995]] [[nl:1995]] [[nn:1995]] [[no:1995]] [[os:1995]] [[pl:1995]] [[pt:1995]] [[ro:1995]] [[ru:1995]] [[scn:1995]] [[simple:1995]] [[sk:1995]] [[sl:1995]] [[sq:1995]] [[sr:1995]] [[sv:1995]] [[th:พ.ศ. 2538]] [[tl:1995]] [[tr:1995]] [[tt:1995]] [[uk:1995]] [[zh:1995年]] 2217 63310 2006-06-24T14:45:03Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1896|100]] - [[1946|50]] - [[1971|25]] - [[1986|10]] ans | dins: [[2006|10]] - [[2021|25]] - [[2046|50]] - [[2096|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] | '''1996''' | [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] | [[2000]] | [[2001]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1996 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[30 d' avri]] : [[Léon Warnant]] * [[Robert Mayence]] * [[Albert Lenfant]] === Ôtès djins === [[af:1996]] [[als:1996]] [[ar:1996]] [[ast:1996]] [[be:1996]] [[bg:1996]] [[bs:1996]] [[ca:1996]] [[cs:1996]] [[csb:1996]] [[cy:1996]] [[da:1996]] [[de:1996]] [[el:1996]] [[en:1996]] [[eo:1996]] [[es:1996]] [[et:1996]] [[eu:1996]] [[fi:1996]] [[fo:1996]] [[fr:1996]] [[fy:1996]] [[gl:1996]] [[he:1996]] [[hr:1996]] [[hu:1996]] [[ia:1996]] [[id:1996]] [[io:1996]] [[is:1996]] [[it:1996]] [[ja:1996年]] [[ka:1996]] [[kn:೧೯೯೬]] [[ko:1996년]] [[ku:1996]] [[kw:1996]] [[la:1996]] [[lb:1996]] [[lt:1996]] [[mk:1996]] [[nl:1996]] [[nn:1996]] [[no:1996]] [[os:1996]] [[pl:1996]] [[pt:1996]] [[ro:1996]] [[ru:1996]] [[scn:1996]] [[simple:1996]] [[sk:1996]] [[sl:1996]] [[sq:1996]] [[sr:1996]] [[sv:1996]] [[th:พ.ศ. 2539]] [[tl:1996]] [[tr:1996]] [[tt:1996]] [[uk:1996]] [[zh:1996年]] 2218 63756 2006-06-24T15:45:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1898|100]] - [[1948|50]] - [[1973|25]] - [[1988|10]] ans | dins: [[2008|10]] - [[2023|25]] - [[2048|50]] - [[2098|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] | '''1998''' | [[1999]] | [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1998 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1998]] [[als:1998]] [[ast:1998]] [[be:1998]] [[bg:1998]] [[bs:1998]] [[ca:1998]] [[cs:1998]] [[csb:1998]] [[cy:1998]] [[da:1998]] [[de:1998]] [[el:1998]] [[en:1998]] [[eo:1998]] [[es:1998]] [[et:1998]] [[eu:1998]] [[fi:1998]] [[fo:1998]] [[fr:1998]] [[fy:1998]] [[gl:1998]] [[he:1998]] [[hr:1998]] [[hu:1998]] [[ia:1998]] [[id:1998]] [[io:1998]] [[is:1998]] [[it:1998]] [[ja:1998年]] [[ka:1998]] [[kn:೧೯೯೮]] [[ko:1998년]] [[ku:1998]] [[kw:1998]] [[la:1998]] [[lb:1998]] [[lt:1998]] [[mi:1998]] [[mk:1998]] [[mr:इ.स. १९९८]] [[nds:1998]] [[nl:1998]] [[nn:1998]] [[no:1998]] [[os:1998]] [[pl:1998]] [[pt:1998]] [[ro:1998]] [[ru:1998]] [[scn:1998]] [[simple:1998]] [[sk:1998]] [[sl:1998]] [[sq:1998]] [[sr:1998]] [[sv:1998]] [[th:พ.ศ. 2541]] [[tl:1998]] [[tr:1998]] [[tt:1998]] [[uk:1998]] [[zh:1998年]] 2219 64810 2006-06-24T19:07:54Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1894|100]] - [[1944|50]] - [[1969|25]] - [[1984|10]] ans | dins: [[2004|10]] - [[2019|25]] - [[2044|50]] - [[2094|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''[[anêyes 1990]]''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1989]] | [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] | '''1994''' | [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1994 do [[calindrî grigoryin]].'' == Etrevéns == * Askepiaedje del [[Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1994]] [[als:1994]] [[ar:1994]] [[ast:1994]] [[be:1994]] [[bg:1994]] [[bs:1994]] [[ca:1994]] [[cs:1994]] [[csb:1994]] [[cy:1994]] [[da:1994]] [[de:1994]] [[el:1994]] [[en:1994]] [[eo:1994]] [[es:1994]] [[et:1994]] [[eu:1994]] [[fi:1994]] [[fo:1994]] [[fr:1994]] [[fy:1994]] [[gl:1994]] [[he:1994]] [[hr:1994]] [[hu:1994]] [[ia:1994]] [[id:1994]] [[io:1994]] [[is:1994]] [[it:1994]] [[ja:1994年]] [[ka:1994]] [[kn:೧೯೯೪]] [[ko:1994년]] [[ku:1994]] [[kw:1994]] [[la:1994]] [[lb:1994]] [[lt:1994]] [[mk:1994]] [[nds:1994]] [[nl:1994]] [[nn:1994]] [[no:1994]] [[os:1994]] [[pl:1994]] [[pt:1994]] [[ro:1994]] [[ru:1994]] [[scn:1994]] [[simple:1994]] [[sk:1994]] [[sl:1994]] [[sq:1994]] [[sr:1994]] [[sv:1994]] [[th:พ.ศ. 2537]] [[tl:1994]] [[tr:1994]] [[tt:1994]] [[uk:1994]] [[zh:1994年]] [[zh-min-nan:1994 nî]] 2220 63537 2006-06-24T15:26:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1877|100]] - [[1927|50]] - [[1952|25]] - [[1967|10]] ans | dins: [[1987|10]] - [[2002|25]] - [[2027|50]] - [[2077|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] | '''1977''' | [[1978]] | [[1979]] | [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1977 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[1î d' djanvî]]: [[grands rebanaedjes]] des bans di Beldjike. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Louis Sohy]] === Ôtès djins === [[af:1977]] [[als:1977]] [[ar:1977]] [[ast:1977]] [[be:1977]] [[bg:1977]] [[bs:1977]] [[ca:1977]] [[cs:1977]] [[csb:1977]] [[cy:1977]] [[da:1977]] [[de:1977]] [[el:1977]] [[en:1977]] [[eo:1977]] [[es:1977]] [[et:1977]] [[eu:1977]] [[fi:1977]] [[fo:1977]] [[fr:1977]] [[fy:1977]] [[gl:1977]] [[he:1977]] [[hr:1977]] [[hu:1977]] [[ia:1977]] [[id:1977]] [[io:1977]] [[is:1977]] [[it:1977]] [[ja:1977年]] [[ka:1977]] [[kn:೧೯೭೭]] [[ko:1977년]] [[la:1977]] [[lb:1977]] [[lt:1977]] [[mk:1977]] [[nl:1977]] [[nn:1977]] [[no:1977]] [[os:1977]] [[pl:1977]] [[pt:1977]] [[ro:1977]] [[ru:1977]] [[scn:1977]] [[simple:1977]] [[sk:1977]] [[sl:1977]] [[sq:1977]] [[sr:1977]] [[sv:1977]] [[th:พ.ศ. 2520]] [[tl:1977]] [[tr:1977]] [[tt:1977]] [[uk:1977]] [[zh:1977年]] 2221 63839 2006-06-24T16:21:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1889|100]] - [[1939|50]] - [[1964|25]] - [[1979|10]] ans | dins: [[1999|10]] - [[2014|25]] - [[2039|50]] - [[2089|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | '''1989''' | [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1989 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1989]] [[als:1989]] [[ar:1989]] [[ast:1989]] [[be:1989]] [[bg:1989]] [[bs:1989]] [[ca:1989]] [[cs:1989]] [[csb:1989]] [[cy:1989]] [[da:1989]] [[de:1989]] [[el:1989]] [[en:1989]] [[eo:1989]] [[es:1989]] [[et:1989]] [[eu:1989]] [[fi:1989]] [[fo:1989]] [[fr:1989]] [[fy:1989]] [[gl:1989]] [[he:1989]] [[hr:1989]] [[hu:1989]] [[ia:1989]] [[id:1989]] [[io:1989]] [[is:1989]] [[it:1989]] [[ja:1989年]] [[ka:1989]] [[kn:೧೯೮೯]] [[ko:1989년]] [[kw:1989]] [[la:1989]] [[lb:1989]] [[lt:1989]] [[mk:1989]] [[nl:1989]] [[nn:1989]] [[no:1989]] [[os:1989]] [[pl:1989]] [[pt:1989]] [[ro:1989]] [[ru:1989]] [[scn:1989]] [[se:1989]] [[simple:1989]] [[sk:1989]] [[sl:1989]] [[sq:1989]] [[sr:1989]] [[sv:1989]] [[th:พ.ศ. 2532]] [[tl:1989]] [[tr:1989]] [[tt:1989]] [[uk:1989]] [[zh:1989年]] [[zh-min-nan:1989 nî]] 2222 63694 2006-06-24T15:41:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1875|100]] - [[1925|50]] - [[1950|25]] - [[1965|10]] ans | dins: [[1985|10]] - [[2000|25]] - [[2025|50]] - [[2075|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] | '''1975''' | [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] | [[1980]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1975 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1975]] [[ar:1975]] [[ast:1975]] [[be:1975]] [[bg:1975]] [[bs:1975]] [[ca:1975]] [[cs:1975]] [[csb:1975]] [[cy:1975]] [[da:1975]] [[de:1975]] [[el:1975]] [[en:1975]] [[eo:1975]] [[es:1975]] [[et:1975]] [[eu:1975]] [[fi:1975]] [[fo:1975]] [[fr:1975]] [[fy:1975]] [[gl:1975]] [[he:1975]] [[hr:1975]] [[hu:1975]] [[ia:1975]] [[id:1975]] [[io:1975]] [[is:1975]] [[it:1975]] [[ja:1975年]] [[ka:1975]] [[kn:೧೯೭೫]] [[ko:1975년]] [[la:1975]] [[lb:1975]] [[lt:1975]] [[mk:1975]] [[nl:1975]] [[nn:1975]] [[no:1975]] [[os:1975]] [[pl:1975]] [[pt:1975]] [[ro:1975]] [[ru:1975]] [[scn:1975]] [[simple:1975]] [[sk:1975]] [[sl:1975]] [[sq:1975]] [[sr:1975]] [[sv:1975]] [[th:พ.ศ. 2518]] [[tl:1975]] [[tr:1975]] [[tt:1975]] [[uk:1975]] [[zh:1975年]] 2223 64271 2006-06-24T17:26:04Z Pablo 5 Reynold -> Reynolds <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1882|100]] - [[1932|50]] - [[1957|25]] - [[1972|10]] ans | dins: [[1992|10]] - [[2007|25]] - [[2032|50]] - [[2082|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] | [[1980]] | [[1981]] | '''1982''' | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1982 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Reynolds Hostin]] === Ôtès djins === [[af:1982]] [[als:1982]] [[ar:1982]] [[ast:1982]] [[be:1982]] [[bg:1982]] [[bs:1982]] [[ca:1982]] [[cs:1982]] [[csb:1982]] [[cy:1982]] [[da:1982]] [[de:1982]] [[el:1982]] [[en:1982]] [[eo:1982]] [[es:1982]] [[et:1982]] [[eu:1982]] [[fi:1982]] [[fo:1982]] [[fr:1982]] [[fy:1982]] [[gl:1982]] [[he:1982]] [[hr:1982]] [[hu:1982]] [[ia:1982]] [[id:1982]] [[io:1982]] [[is:1982]] [[it:1982]] [[ja:1982年]] [[ka:1982]] [[kn:೧೯೮೨]] [[ko:1982년]] [[ku:1982]] [[kw:1982]] [[la:1982]] [[lb:1982]] [[lt:1982]] [[mk:1982]] [[nds:1982]] [[nl:1982]] [[nn:1982]] [[no:1982]] [[os:1982]] [[pl:1982]] [[pt:1982]] [[ro:1982]] [[ru:1982]] [[scn:1982]] [[simple:1982]] [[sk:1982]] [[sl:1982]] [[sq:1982]] [[sr:1982]] [[sv:1982]] [[th:พ.ศ. 2525]] [[tl:1982]] [[tr:1982]] [[tt:1982]] [[uk:1982]] [[zh:1982年]] 2224 63685 2006-06-24T15:40:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1872|100]] - [[1922|50]] - [[1947|25]] - [[1962|10]] ans | dins: [[1982|10]] - [[1997|25]] - [[2022|50]] - [[2072|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] | [[1970]] | [[1971]] | '''1972''' | [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1972 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1972]] [[ast:1972]] [[be:1972]] [[bg:1972]] [[bs:1972]] [[ca:1972]] [[cs:1972]] [[csb:1972]] [[cy:1972]] [[da:1972]] [[de:1972]] [[el:1972]] [[en:1972]] [[eo:1972]] [[es:1972]] [[et:1972]] [[eu:1972]] [[fi:1972]] [[fo:1972]] [[fr:1972]] [[fy:1972]] [[gl:1972]] [[he:1972]] [[hr:1972]] [[hu:1972]] [[ia:1972]] [[id:1972]] [[io:1972]] [[is:1972]] [[it:1972]] [[ja:1972年]] [[ka:1972]] [[kn:೧೯೭೨]] [[ko:1972년]] [[la:1972]] [[lb:1972]] [[lt:1972]] [[mk:1972]] [[nds:1972]] [[nl:1972]] [[nn:1972]] [[no:1972]] [[os:1972]] [[pl:1972]] [[pt:1972]] [[ro:1972]] [[ru:1972]] [[scn:1972]] [[simple:1972]] [[sk:1972]] [[sl:1972]] [[sq:1972]] [[sr:1972]] [[sv:1972]] [[th:พ.ศ. 2515]] [[tl:1972]] [[tr:1972]] [[tt:1972]] [[uk:1972]] [[zh:1972年]] 2225 63700 2006-06-24T15:41:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1879|100]] - [[1929|50]] - [[1954|25]] - [[1969|10]] ans | dins: [[1989|10]] - [[2004|25]] - [[2029|50]] - [[2079|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] | '''1979''' | [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1979 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1979]] [[als:1979]] [[ar:1979]] [[ast:1979]] [[be:1979]] [[bg:1979]] [[bs:1979]] [[ca:1979]] [[cs:1979]] [[csb:1979]] [[cy:1979]] [[da:1979]] [[de:1979]] [[el:1979]] [[en:1979]] [[eo:1979]] [[es:1979]] [[et:1979]] [[eu:1979]] [[fi:1979]] [[fo:1979]] [[fr:1979]] [[fy:1979]] [[gl:1979]] [[he:1979]] [[hr:1979]] [[hu:1979]] [[ia:1979]] [[id:1979]] [[io:1979]] [[is:1979]] [[it:1979]] [[ja:1979年]] [[ka:1979]] [[kn:೧೯೭೯]] [[ko:1979년]] [[kw:1979]] [[la:1979]] [[lb:1979]] [[lt:1979]] [[mk:1979]] [[nl:1979]] [[nn:1979]] [[no:1979]] [[os:1979]] [[pl:1979]] [[pt:1979]] [[ro:1979]] [[ru:1979]] [[scn:1979]] [[simple:1979]] [[sk:1979]] [[sl:1979]] [[sq:1979]] [[sr:1979]] [[sv:1979]] [[th:พ.ศ. 2522]] [[tl:1979]] [[tr:1979]] [[tt:1979]] [[uk:1979]] [[zh:1979年]] 2226 63831 2006-06-24T16:21:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1885|100]] - [[1935|50]] - [[1960|25]] - [[1975|10]] ans | dins: [[1995|10]] - [[2010|25]] - [[2035|50]] - [[2085|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | '''1985''' | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] | [[1990]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1985 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1985]] [[als:1985]] [[ar:1985]] [[ast:1985]] [[be:1985]] [[bg:1985]] [[bs:1985]] [[ca:1985]] [[cs:1985]] [[csb:1985]] [[cy:1985]] [[da:1985]] [[de:1985]] [[el:1985]] [[en:1985]] [[eo:1985]] [[es:1985]] [[et:1985]] [[eu:1985]] [[fi:1985]] [[fo:1985]] [[fr:1985]] [[fy:1985]] [[ga:1985]] [[gl:1985]] [[he:1985]] [[hr:1985]] [[hu:1985]] [[ia:1985]] [[id:1985]] [[io:1985]] [[is:1985]] [[it:1985]] [[ja:1985年]] [[ka:1985]] [[kn:೧೯೮೫]] [[ko:1985년]] [[kw:1985]] [[la:1985]] [[lb:1985]] [[lt:1985]] [[mk:1985]] [[nl:1985]] [[nn:1985]] [[no:1985]] [[os:1985]] [[pl:1985]] [[pt:1985]] [[ro:1985]] [[ru:1985]] [[scn:1985]] [[simple:1985]] [[sk:1985]] [[sl:1985]] [[sq:1985]] [[sr:1985]] [[sv:1985]] [[th:พ.ศ. 2528]] [[tl:1985]] [[tr:1985]] [[tt:1985]] [[uk:1985]] [[zh:1985年]] 2227 63566 2006-06-24T15:28:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1887|100]] - [[1937|50]] - [[1962|25]] - [[1977|10]] ans | dins: [[1997|10]] - [[2012|25]] - [[2037|50]] - [[2087|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | '''1987''' | [[1988]] | [[1989]] | [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1987 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Louis Piron]] === Ôtès djins === [[af:1987]] [[als:1987]] [[ar:1987]] [[ast:1987]] [[be:1987]] [[bg:1987]] [[bs:1987]] [[ca:1987]] [[cs:1987]] [[csb:1987]] [[cy:1987]] [[da:1987]] [[de:1987]] [[el:1987]] [[en:1987]] [[eo:1987]] [[es:1987]] [[et:1987]] [[eu:1987]] [[fi:1987]] [[fo:1987]] [[fr:1987]] [[fy:1987]] [[gl:1987]] [[he:1987]] [[hr:1987]] [[hu:1987]] [[ia:1987]] [[id:1987]] [[io:1987]] [[is:1987]] [[it:1987]] [[ja:1987年]] [[jbo:1987moi nanca]] [[ka:1987]] [[kn:೧೯೮೭]] [[ko:1987년]] [[kw:1987]] [[la:1987]] [[lb:1987]] [[lt:1987]] [[mk:1987]] [[nl:1987]] [[nn:1987]] [[no:1987]] [[os:1987]] [[pl:1987]] [[pt:1987]] [[ro:1987]] [[ru:1987]] [[scn:1987]] [[simple:1987]] [[sk:1987]] [[sl:1987]] [[sq:1987]] [[sr:1987]] [[sv:1987]] [[th:พ.ศ. 2530]] [[tl:1987]] [[tr:1987]] [[tt:1987]] [[uk:1987]] [[zh:1987年]] 2228 63680 2006-06-24T15:40:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1877]] [[de:1877]] [[en:1877]] [[eo:1877]] [[es:1877]] [[fr:1877]] [[nl:1877]] [[no:1877]] [[pl:1877]] [[sv:1877]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1777|100]] - [[1827|50]] - [[1852|25]] - [[1867|10]] ans | dins: [[1887|10]] - [[1902|25]] - [[1927|50]] - [[1977|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] | '''1877''' | [[1878]] | [[1879]] | [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1877 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * l'&nbsp;astronome [[Asaph Hall]] dischovere les lunes di [[Måss (planete)|Måss]] * [[9 di may]]: indepindince del [[Roumaneye]] * [[20 d' nôvimbe]]: Edvincion do [[fonografe]] pa [[Thomas Edison]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henri Bragard]] * [[7 d' awousse]]: [[Justin Cherton]] (sipoté ''Mwaisse Arsouye''), eplaideu del rivowe ''[[L' Arsouye|L'&nbsp;Arsouye]]'' * [[Louis Lagauche]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2229 52371 2006-03-21T04:55:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: br, es, ka, pl Modifie: pt Li '''yorouba''' (''Yorùbá'' e yorouba) est on lingaedje do [[lingaedjes kwa|groupe kwa]] del famile di [[lingaedjes Nidjer-Congo|lingaedjes nidjero-congolesse]]. Il est cåzé pa 25 miyons d'&nbsp;djins, å [[Nidjeria]], wice k'&nbsp;il est onk des troes lingaedjes oficirs, mins ossu dins des redjons do [[Benin]] et do [[Togo]]. L'&nbsp;alfabet yorouba eploye les letes shuvantes: '''a b d e ẹ''' (e avou on pont å dzo) '''f g gb i j k l m n o ọ''' (o avou on pont å dzo) '''p r s s&#803;''' (s avou on pont å dzo) '''t u w y'''. Di pus, come c'&nbsp;est on lingaedje a tons, les set voyales eyet l' lete ''n'' polèt aveur on accint montant (pol ton montant) ou dschindant (pol ton dschindant; li ton moyén est noté tot n'&nbsp;metant pont d'&nbsp;accint), çou ki fwait: '''á é é&#803; í ó ó&#803; ú ń à è è&#803; ì ò ò&#803; ù ǹ'''. Vey eto: [[Yoroubas]] (les djins) == egzimpe di tecse == <!-- l' ecôdaedje n' est nén corek; normålmint on ecôde les ponts å dzo come letes pré-copôzêyes, eyet les tons (accints montant et dschindant) come caractere unicôde combinant; mins c' est bén pus bea vizuwelmint d' mete des ponts combinants å dzo --> * e yorouba: Gbogbo ènìyàn ni a bí ní òmìnira; iyì àti è&#803;tó&#803; kò&#803;ò&#803;kan sì dó&#803;gba. Wó&#803;n ní è&#803;bùn ti làákàyè àti ti è&#803;rí-o&#803;kàn, ó sì ye&#803; kí wo&#803;n ó máa hùwà sí ara wo&#803;n gé&#803;gé&#803; bí o&#803;mo&#803; ìyá. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoutrinne hårdêye == [http://www.learnyoruba.com/ Waibe po-z aprinde li yorouba] (en inglès) [[Categoreye:Lingaedjes]] [[br:Yoroubeg]] [[de:Yoruba (Sprache)]] [[en:Yoruba language]] [[eo:Joruba lingvo]] [[es:Idioma yoruba]] [[fi:Joruban kieli]] [[fr:Yoruba]] [[ja:ヨルバ語]] [[ka:იორუბა (ენა)]] [[nl:Yoruba (taal)]] [[pl:Yoruba]] [[pt:Língua iorubá]] [[tr:Yoruba]] 2230 23221 2005-04-27T11:18:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>menir 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ritche Flamind u Brusselwès. <I>Rotez dins Nameur, ki voeyoz ? Des Espagnols, des Almands, des menirs, des plins d' cwårs ki fwaiynut aler l' comiece namurwès </I>([[J. Osselet]]). <B>2.</B> grand [[Motî:monsieu|monsieu]]. On dit eto: [[Motî:legume|grosse legume]], [[Motî:colé|gros colé]]. <span lang=fr>F. personnalité.</span> <B>3.</B> li ci ki s' prind po on [[Motî:sifwait|sfwait]]. <I>Li solea plake sol vizaedje Des ptits menirs des ptits viyaedjes</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. monsieur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mènîr</FONT>, minîr, mènêr, mèn'hêr, mèn'hîr.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do flamind "<span lang=nl>Mijn heer</span>" (monsieu). Omofone : * [[Motî:menir 2|menir]] (grosse pire) 2231 50217 2006-02-08T00:26:44Z Lucyin 16 rassonaedje + hårdêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>må poirtant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>må poirtante</B></FONT> [addjectivire, purade padvant] k'&nbsp;est todi malåde. <I>Il esteut må poirtant et croufieus pus sovint k'&nbsp;a s'&nbsp;toû</I> ([[P. Renson]]). On dit eto: [[Motî:måhaitî|måhaitî]], [[Motî:malådieus|malådieus]], [[Motî:malådiveus|malådiveus]]. <span lang=fr>F. chétif, maladif, délicat.</span> 2232 23223 2004-01-13T01:19:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:må poirtant]] 2233 59457 2006-06-06T13:59:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mayon</B></FONT> [f.n.] [[Motî:crapåde|crapåde]] k' on hante avou leye. <I>C' est on powinme sicrît po li ptite mayon di m' gamén</I> (R. Hostin). <I>Gn a la ene viye princesse a mitan sote, å troes cwårts tchamosseye, k' a stî, dit-st on, li mayon då pa da l' Impreur</I> (L. Hendschel). <I>Dijhoz mel vite, oyi ou non Si vos n' vloz pus esse mi mayon</I> (A. Vierset). <I>I tresse des corones di fleurs Po gåyoter l' beaté di s' mayon, di s' monkeur</I> (A. Gauditiaubois). rl a: [[Motî:monkeur|monkeur]], [[Motî:kimere|kimere]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li få Mayon</FONT> (so plaece Fau Mayau): no d' ene plaece di Viyance. Etimolodjeye: pitit no "Mayon", racourtixha di "Matile". 2234 23225 2004-01-13T01:21:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>monkeur</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;on voet voltî. <I>I tresse des corones di fleurs Po gåyoter l'&nbsp;beaté di s'&nbsp;mayon, di s'&nbsp;monkeur</I> ([http://rifondou.walon.org/tchanson/emacralaedje-rif.html#polamour A. Gauditiaubois]). <I>Nén dandjî d'&nbsp;assoti après s'&nbsp;monkeur po-z aveur li droet di s'&nbsp;lomer "hanteus"&nbsp;!</I> ([http://rifondou.walon.org/thomsin-rif.html#valintin P.H. Thomsin]). <I>Dji n'&nbsp;vou nén ki vs ametîxhe rén d'&nbsp;må so m'&nbsp;monkeur, ki våt todi seur mî ki cisse-lale ki vos m'&nbsp;voloz bouter so les rins</I> ([http://rifondou.walon.org/halleux.html G. Halleux]). rl a: [[Motî:binamé|binamé]], [[Motî:crapåde|crapåde]], [[Motî:mayon|mayon]], [[Motî:kimere|kimere]]. Etimolodjeye: Calcaedje do F. "<span lang=fr>mon cœur</span>" (mi cour), ratourneure po-z atôtchî onk (ene) k'&nbsp;on voet voltî.</P> 2235 23226 2004-01-13T01:22:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-wårdeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>se</B></FONT> [o.f.n.] mwaisse di tos les wårdeus(es) (di muzêyes, do cadasse) d'&nbsp;on payis. <I>C'&nbsp;est Eliane De Wilde, li Mwaisse-wårdeuse des "&nbsp;Muzêyes royås des Beas-årts di Beldjike&nbsp;", k'&nbsp;a scrît on live so René Magritte</I> ([http://rifondou.walon.org/yernau.html#magrite J.P. Hiernaux]). <span lang=fr>F. conservateur en chef.</span></P> 2236 23227 2004-01-13T01:22:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mwaisse-wårdeu]] 2237 23228 2004-01-13T01:23:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>meskeure</B></FONT> [v.c.] èn nén voleur diner. <I>Noyé, c'&nbsp;est l'&nbsp;fiesse del loumire el noere nute, po replaecî li cene ki l'&nbsp;solea nos meskeut a ç'&nbsp;moumint la d'&nbsp;l'&nbsp;anêye</I> (P. H. Thomsin).</P> 2239 34296 2005-07-10T10:49:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mambor</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) <FONT COLOR="#ff0000">mambor d'&nbsp;efant, d'&nbsp;ôrfulin</FONT>: sakî responsåve d'&nbsp;èn ôrfulin mineur. <I>Ses ôrfulins ont stî metou dzo mambor</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. tuteur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé les mambors:</FONT> lomer les cis ki s'&nbsp;vont ocuper des ôrfulins. <I>Li pere esteut moirt, il a falou fé les mambors: ç'&nbsp;a stî Gusse di mon l'&nbsp;Lidjeu et mononke Frere</I> ([[J. Calozet]]). <B>2.</B> sakî ki disfind èn ôte, pus ptit et pus flåwe, ki rwaite a lu. <I>"N'&nbsp;åyoz nén sogne, Abraham", dit-st i, "c'&nbsp;est mi, vosse mambor, li ci ki vs mete a houte</I> (Li [[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. protecteur, surveillant.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mambor d'&nbsp;eglijhe</FONT>: [[Motî:mårlî|mårlî]] (ki pleut esse eto prezidint del Fabrike d'&nbsp;Eglijhe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do bén d'&nbsp;mambor:</FONT> bén del fabrike d'&nbsp;eglijhe. <span lang=fr>F. fabrique d'église.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tcherbonaedje do Mambor:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Tchålerwè (tcherbonaedje espweté på mambor di l'&nbsp;Eglijhe del Veye-Hôte). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El cwénzinne å Mambor:</FONT> tchanson da [[Djåke Bertrand]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å Mambor:</FONT> (so plaece: au Mambour) no d'&nbsp;ene plaece di Viyance. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mambor testamintåre</FONT>: sakî metou pa ene djin so s'&nbsp;testamint, po pårti ses béns come el voleut. <span lang=fr>F. exécuteur testamentaire.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mambor di fayite</FONT>: sakî metou på tribunå d'&nbsp;comiece po manaedjî ene societé e fayite. <span lang=fr>F. curateur, administrateur.</span> <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000">advocåt-mambor, medcén-mambor, evnd.</FONT>: consyî. <I>Dj'&nbsp;a stî trové mi assureu-mambor.</I> <span lang=fr>F. conseil(ler).</span> <B>7.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mambor di teze</FONT>: professeur ki mostere on sudjet d'&nbsp;teze a on studiant, eyet l'&nbsp;shuve disk'&nbsp;a tant k'&nbsp;il a tot fwait. <span lang=fr>F. directeur (de thèse), rapporteur.</span> <B>8.</B> responsåve di djins, di sacwès. <span lang=fr>F. responsable.</span> <B>9.</B> onk ki rprezinte on bocseu, on fotbalisse, èn acteur di cinema, on scrijheu, on tchanteu, evnd., cwand c'&nbsp;est po fé martchî avou ene ekipe di fotbal, on produjheu d'&nbsp;fimes, èn eplaidreye, ene societé d'&nbsp;plakes. On dit eto: [[Motî:manadjer|manadjer]]. <span lang=fr>F. agent.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Mambor</FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Mambour, Mambourg, Manbour</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>mambour, mamboûr, <FONT COLOR="#800080">mambor</FONT>, mambôr</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès "<span lang=lb>mundboro</span>" (mambor d'&nbsp;efant). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mamborner</B></FONT> ([[Codjowaedje furler|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> bate, fé sofri (èn efant, on dzotrin, ene biesse), come sacwants mambors d'&nbsp;efants. <I>Il a stî mamborné estant ptit.</I> <I>I mambornêye todi ses efants.</I> <I>I n'&nbsp;fåt nén prinde ene feme pol mamborner.</I> <I>Faleut i k'&nbsp;el mambornaxhe po si waire?</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>C'&nbsp;est honteus po on tcheron do mamborner insi ses tchvås</I> ([[P. Defagne]]). <I>I fåt esse låtche po mamborner insi s'&nbsp;feme et ses efants</I> ([[P. Defagne]]). <I>C'&nbsp;est disbåtchant d'&nbsp;vey les efants mamborner leus parints.</I> <I>Il a stî mamborné pal dame di scole</I> ([[J. Brumioul]]). <I>M come moudreu; Les cis ki mambornèt sins s'&nbsp;ertourner; Les cis ki bôreatèt sins triyaner, Et ki s'&nbsp;savèt co raguider dins l'&nbsp;muroe Sins aveur håsse di fote leu pougn didins</I> ([[Jacqueline Boitte]]). rl a: [[Motî:bôreater|bôreater]], [[Motî:margougnî|margougnî]], [[Motî:kihushtiner|kihushtiner]]. rl a: [[Motî:doguer|doguer]], [[Motî:flaxhî|flaxhî]], [[Motî:flayî|flayî]], [[Motî:mayî|mayî]]. <span lang=fr>F. battre, frapper, brutaliser, rudoyer, maltraiter.</span> <B>2.</B> kimander (ene sakî ki vs estoz s'&nbsp;mambor). rl a: [[Motî:kimamborner|kimamborner]]. <span lang=fr>F. diriger, gouverner, dominer, régir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mamborner</FONT>, mambourner, mangourner, maugourner, mongourner</span>. ---- [[mambor|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les mambors des tchanteus, esportifs, evnd.]] 2240 23230 2004-01-13T01:26:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mambor]] 2241 23231 2004-01-13T01:26:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mambor]] 2242 23232 2004-01-13T01:26:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Mayni</B></FONT> rl a: [[Motî:mwinni|mwinni]].</P> 2243 23233 2005-03-21T09:34:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwinni</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m.) pitite [[Motî:cinse|cinse]]. rl a: [[Motî:cinslote|cinslote]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mwinni</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mayni</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> no di sacwants viyaedjes et hamteas del Walonreye, e F. <span lang=fr>Menil, Mainil, Manil, Mesnil, Moisnil</span>. rl a: [[Motî:Li Mwinni|Li Mwinni]], [[Motî:Mwinne-Eglijhe|Mwinne-Eglijhe]], [[Motî:Li Mwinni-Sint-Blaize|Li Mwinni-Sint-Blaize]], [[Motî:Lamôrmayni|Lamôrmayni]], [[Motî:Grand-Mayni|Grand-Mayni]]. <B>2.</B> hamtea d'&nbsp;Måjhret, e F. <span lang=fr>Moisnil</span>. <B>3.</B> hamtea di Hologne-so-Djer, so plaece Mani, e F. <span lang=fr>Manil</span>. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mwinni</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mayni</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mainil, Maini, Moinil, Moinnil, Moiny</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>mwin.ni, mwèni, mayni, mani, mèni; vî scrijhas: Mainilh, Maisnil, Maisny, Maisnil.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la>mansionile</span>" (pitite måjhon, pitite cinse). 2244 23234 2004-01-13T01:28:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mwinni]] 2245 23235 2004-01-13T01:28:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Mwinne-Eglijhe</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mwinne-Eglije</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mesnil-Église</span>, rebané avou 5560 Ouyet; limero diyalectolodjike: [D&nbsp;79]; vî limero del posse: 5565; Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Mwinne-Èglîje</FONT>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no (mwinni) + no (eglijhe); eglijhe do Mwinni. </P> 2246 23236 2004-01-13T01:29:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Målimpré</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Malempré</span>, rebané avou 6960 Manhé; limero diyalectolodjike: [Ma&nbsp;22]; vî limero del posse: 6681. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Målimprèy</FONT>. <B>2.</B> no d'&nbsp;ene plaece del Ré, so plaece Mâlimpré. <B>II.</B> [n.dj.] No d'&nbsp;famile del Walonreye. Disfondowes: Maulimprèy, <FONT COLOR="#800080">Maulimpré</FONT>, Mâlimpré. Vî scrijha: Malenpret (1035). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Mali (pitit no, dizo pluriyal tîxhon Malen) + pré; pré des cis Mali.</P> 2247 58041 2006-05-23T11:19:39Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Mali]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mali</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> vî vî ptit no el Walonreye. rl a: [[Motî:Målimpré|Målimpré]]. <B>2.</B> No d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mali</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Malimont</B></FONT> [n.pl.] no d'&nbsp;ene plaece di Transene. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Mali + mont; Mont Mali. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Malivå</B></FONT> [n.pl.] no d'&nbsp;ene plaece di Lidje. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Mali + vå; Vå Mali. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Malissårt</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] no d'&nbsp;plaece el Walonreye. <B>II.</B> [n.dj.] No d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Malisart, Malissart</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Mali + sårt; Sårt Mali. Omonimeye : * [[Motî:Mali (payis)|Mali]] (payis d' Afrike) 2248 23238 2004-01-13T01:30:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Mali]] 2249 23239 2004-01-13T01:30:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Mali]] 2250 23240 2004-01-13T01:30:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Mali]] 2251 23241 2004-01-13T01:44:21Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Manhé</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea del Vå d'&nbsp;Xhavane, e F. <span lang=fr>Manhay</span>. <FONT FACE="Arial Narrow">Djeyografeye:</FONT> metou al croejhlåde di grand-rotes. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> A l'&nbsp;Ofinsive da Von Rouchted, gn ourit ene grosse batreye a Manhé, et les tanks amerikins distrujhît totes les måjhons do hamtea. <B>2.</B> novele intité sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje di sacwants viyaedjes di ttåtoû do hamtea d'&nbsp;Manhé, avou novea limero del posse 6960. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Manhé:</FONT> Manhé avou: Ôdegne, El Vå d'&nbsp;Xhavane, Dôtchamp, Grand-Mayni, Håre, Målimpré. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Man'hê</FONT>. Vî scrijhas: Manhey (1525). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Manno (pitit no) + hé; hé Manno.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Manhé]], [[Manhé (Vå Xhavane)]] 2252 49013 2006-01-08T17:29:25Z 213.189.166.44 lb: '''Manhé''' (fr: ''Manhay'') est ene novele comene intité del Walonreye, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvnat, sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]], el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Manhay Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 2.984 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6960''' * Arondixhmint: [[Måtche]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 120,54&nbs;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 24,76&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Manhé: [[Dôtchamp]], [[Grand-Mayni-e-l'-Årdene]], [[Håre]], [[Målimpré]], [[Ôdegne]], [[El Vå d' Xhavane]]. Li no vént d'&nbsp;on [[Manhé (Vå Xhavane)|hamtea do Vå d'&nbsp;Xhavane]], la kel nouve intité est fwaite pa rebanaedje des viyaedjes åtoû di cisse plaece la. == Difoûtrinne waibe == [http://www.manhay.org/ Waibe oficire di Manhé] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Manhay]] [[eo:Manhay]] [[fr:Manhay]] [[lb:Manhay]] [[nl:Manhay]] 2253 23243 2004-01-13T01:45:52Z Pablo 5 '''Manhé''' (fr: ''Manhay'') est on hamtea do [[El Vå d' Xhavane|Vå d'&nbsp;Xhavane]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;èn aplacaedje tîxhon Manno (pitit no) + hé; hé Manno. Vîs scrijhas: Manhey (1525). == Djeyografeye == Metou al croejhlåde di grand-rotes. == Istwere == A l'&nbsp;[[Ofinsive da Von Rouchted]], gn ourit ene grosse batreye a Manhé, et les tanks amerikins distrujhît totes les måjhons do hamtea. 2254 23244 2004-01-13T01:47:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>morete</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] foncé brun, tot djåzant del pea. <I>Mins est çki dj'&nbsp;egzistêye dedja, seulmint, Coirzenoxh (Avou del tchå et des oxheas Et m'&nbsp;morete pea)&nbsp;?</I> ([http://rifondou.walon.org/djina-rif.html#cloyaedje G. Spirito]). <span lang=fr>F. basanée.</span> <B>II.</B> [f.n.] <B>1.</B> djin avou ene brune pea. <I>Rafûlêye dins ene cabonete di soye, t'&nbsp;aveus ene pitite morete ki gruzinéve des ratchouftaedjes avou s'&nbsp;vijhén, ki ti n'&nbsp;åreus yeu dit on bouteu ås tcheretes arivé tot djusse du Beijing u del Nouve-Deli</I> ([http://rifondou.walon.org/proze_pitit_scrijh_radap.html#Rochez R. Rochez, rat. pa L. Mahin]). <span lang=fr>F. brunette, basanée, métisse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Iye Morete:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Botôssåt. <B>2.</B> pitit moxhon (14-15&nbsp;cm), e sincieus latén <I><span lang=la>Prunella modularis</span></I>, ki poite a nike tot avå l'&nbsp;Walonreye. <span id="url">[[Morete_(oujhea)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wikipedia]].</span> <B>III.</B> Morete [n.pr.] no d'&nbsp;vatche (avou ene brune pea).</P> 2255 23245 2004-01-13T01:48:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mot-parint</B></FONT> [o.n.] mot del minme famile k'&nbsp;èn ôte mot, fwait sol minme bodje avou ene u sacwantès cawetes u betchetes. <span lang=fr>F. dérivé.</span></P> 2256 23246 2004-01-13T01:48:27Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-veye</B></FONT> [f.n.] veye wice ki l'&nbsp;govienmint d'&nbsp;on payis est rashiou, sovint li pus grande des veyes do payis. <span lang=fr>F.capitale.</span> <span lang=nl>Ny. hoofstad.</span> <span lang=de>Almand Hauptstadt.</span></P> 2257 23247 2004-01-13T01:48:46Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-modêye</B></FONT> [f.n.] prumire modêye d'&nbsp;on scrijhaedje k'&nbsp;a stî redjårbé, prumire copeye d'&nbsp;ene foye k'&nbsp;a stî fotocopieye. <span lang=fr>F.original.</span></P> 2258 63683 2006-06-24T15:40:33Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1878]] [[de:1878]] [[en:1878]] [[eo:1878]] [[es:1878]] [[fr:1878]] [[nl:1878]] [[no:1878]] [[pl:1878]] [[sv:1878]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1778|100]] - [[1828|50]] - [[1853|25]] - [[1868|10]] ans | dins: [[1888|10]] - [[1903|25]] - [[1928|50]] - [[1978|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] | '''1878''' | [[1879]] | [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1878 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Joseph Duysenx]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2259 63895 2006-06-24T16:26:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1879]] [[de:1879]] [[en:1879]] [[eo:1879]] [[es:1879]] [[fr:1879]] [[nl:1879]] [[no:1879]] [[pl:1879]] [[sv:1879]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1779|100]] - [[1829|50]] - [[1854|25]] - [[1869|10]] ans | dins: [[1889|10]] - [[1904|25]] - [[1929|50]] - [[1979|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] | '''1879''' | [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1879 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2260 63893 2006-06-24T16:25:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1876]] [[de:1876]] [[en:1876]] [[eo:1876]] [[es:1876]] [[fr:1876]] [[nl:1876]] [[no:1876]] [[pl:1876]] [[sv:1876]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1776|100]] - [[1826|50]] - [[1851|25]] - [[1866|10]] ans | dins: [[1886|10]] - [[1901|25]] - [[1926|50]] - [[1976|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] | '''1876''' | [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] | [[1880]] | [[1881]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1876 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Bosret]] === Ôtès djins === 2261 63673 2006-06-24T15:40:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1875]] [[de:1875]] [[en:1875]] [[eo:1875]] [[es:1875]] [[fr:1875]] [[nl:1875]] [[no:1875]] [[pl:1875]] [[sv:1875]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1775|100]] - [[1825|50]] - [[1850|25]] - [[1865|10]] ans | dins: [[1885|10]] - [[1900|25]] - [[1925|50]] - [[1975|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] | '''1875''' | [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] | [[1880]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1875 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jean Lejeune]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2262 63670 2006-06-24T15:39:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1874]] [[de:1874]] [[en:1874]] [[eo:1874]] [[es:1874]] [[fr:1874]] [[nl:1874]] [[no:1874]] [[pl:1874]] [[sv:1874]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1774|100]] - [[1824|50]] - [[1849|25]] - [[1864|10]] ans | dins: [[1884|10]] - [[1899|25]] - [[1924|50]] - [[1974|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1869]] | [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] | '''1874''' | [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1874 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[12 di nôvimbe]] : [[Georges Ista]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Defrecheux]] === Ôtès djins === 2263 63666 2006-06-24T15:39:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1873]] [[de:1873]] [[en:1873]] [[eo:1873]] [[es:1873]] [[fr:1873]] [[nl:1873]] [[no:1873]] [[pl:1873]] [[sv:1873]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1773|100]] - [[1823|50]] - [[1848|25]] - [[1863|10]] ans | dins: [[1883|10]] - [[1898|25]] - [[1923|50]] - [[1973|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1868]] | [[1869]] | [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] | '''1873''' | [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1873 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Arthur Xhignesse]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2264 64179 2006-06-24T17:13:14Z Pablo 5 <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1772|100]] - [[1822|50]] - [[1847|25]] - [[1862|10]] ans | dins: [[1882|10]] - [[1897|25]] - [[1922|50]] - [[1972|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] | [[1870]] | [[1871]] | '''1872''' | [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1872 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[12 di måss]] : [[Jean-François Renkin]] == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1872]] [[de:1872]] [[en:1872]] [[eo:1872]] [[es:1872]] [[fr:1872]] [[nl:1872]] [[no:1872]] [[pl:1872]] [[sv:1872]] 2265 63891 2006-06-24T16:25:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1871]] [[de:1871]] [[en:1871]] [[eo:1871]] [[es:1871]] [[fr:1871]] [[nl:1871]] [[no:1871]] [[pl:1871]] [[sv:1871]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1771|100]] - [[1821|50]] - [[1846|25]] - [[1861|10]] ans | dins: [[1881|10]] - [[1896|25]] - [[1921|50]] - [[1971|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] | [[1870]] | '''1871''' | [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1871 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2266 63889 2006-06-24T16:25:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1870]] [[de:1870]] [[en:1870]] [[eo:1870]] [[es:1870]] [[fr:1870]] [[nl:1870]] [[no:1870]] [[pl:1870]] [[sv:1870]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1770|100]] - [[1820|50]] - [[1845|25]] - [[1860|10]] ans | dins: [[1880|10]] - [[1895|25]] - [[1920|50]] - [[1970|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''[[anêyes 1870]]''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] | '''1870''' | [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1870 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Charles Wérotte]] === Ôtès djins === 2267 63897 2006-06-24T16:26:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1880]] [[de:1880]] [[en:1880]] [[eo:1880]] [[es:1880]] [[fr:1880]] [[nl:1880]] [[no:1880]] [[pl:1880]] [[sv:1880]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1780|100]] - [[1830|50]] - [[1855|25]] - [[1870|10]] ans | dins: [[1890|10]] - [[1905|25]] - [[1930|50]] - [[1980|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] | '''1880''' | [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1880 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[26 d' awousse]]: [[Guillaume Apollinaire]], powete francès. == Ont morou ciste anêye la == * 2268 63899 2006-06-24T16:26:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1881]] [[de:1881]] [[en:1881]] [[eo:1881]] [[es:1881]] [[fr:1881]] [[nl:1881]] [[no:1881]] [[pl:1881]] [[sv:1881]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1781|100]] - [[1831|50]] - [[1856|25]] - [[1871|10]] ans | dins: [[1891|10]] - [[1906|25]] - [[1931|50]] - [[1981|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] | [[1880]] | '''1881''' | [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1881 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Léon Bernus]] === Ôtès djins === 2269 63695 2006-06-24T15:41:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1882]] [[de:1882]] [[en:1882]] [[eo:1882]] [[es:1882]] [[fr:1882]] [[nl:1882]] [[no:1882]] [[pl:1882]] [[sv:1882]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1782|100]] - [[1832|50]] - [[1857|25]] - [[1872|10]] ans | dins: [[1892|10]] - [[1907|25]] - [[1932|50]] - [[1982|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] | [[1880]] | [[1881]] | '''1882''' | [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1882 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Eugène Gillain]] * [[Joseph Durbuy]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2270 63929 2006-06-24T16:33:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont vnou å monde ciste anêye la === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1883]] [[de:1883]] [[en:1883]] [[eo:1883]] [[es:1883]] [[fr:1883]] [[nl:1883]] [[no:1883]] [[pl:1883]] [[sv:1883]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1783|100]] - [[1833|50]] - [[1858|25]] - [[1873|10]] ans | dins: [[1893|10]] - [[1908|25]] - [[1933|50]] - [[1983|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1878]] | [[1879]] | [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] | '''1883''' | [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1883 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[20 di decimbe]] : [[Joseph Calozet]] == Ont morou ciste anêye la == * 2271 63701 2006-06-24T15:41:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1784|100]] - [[1834|50]] - [[1859|25]] - [[1874|10]] ans | dins: [[1894|10]] - [[1909|25]] - [[1934|50]] - [[1984|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1879]] | [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] | '''1884''' | [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1884 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[René Barmarin]] * [[8 d' awousse]] : [[Henri Van Cutsem]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jacques Bertrand]] === Ôtès djins === [[af:1884]] [[bg:1884]] [[ca:1884]] [[cy:1884]] [[da:1884]] [[de:1884]] [[el:1884]] [[en:1884]] [[eo:1884]] [[es:1884]] [[et:1884]] [[eu:1884]] [[fi:1884]] [[fr:1884]] [[fy:1884]] [[he:1884]] [[hr:1884]] [[it:1884]] [[la:1884]] [[nl:1884]] [[no:1884]] [[pl:1884]] [[ro:1884]] [[ru:1884]] [[sl:1884]] [[sv:1884]] [[uk:1884]] [[zh:1884年]] 2272 63900 2006-06-24T16:26:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1885]] [[de:1885]] [[en:1885]] [[eo:1885]] [[es:1885]] [[fr:1885]] [[nl:1885]] [[no:1885]] [[pl:1885]] [[sv:1885]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1785|100]] - [[1835|50]] - [[1860|25]] - [[1875|10]] ans | dins: [[1895|10]] - [[1910|25]] - [[1935|50]] - [[1985|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] | '''1885''' | [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] | [[1890]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1885 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2273 63705 2006-06-24T15:41:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1886]] [[de:1886]] [[en:1886]] [[eo:1886]] [[es:1886]] [[fr:1886]] [[nl:1886]] [[no:1886]] [[pl:1886]] [[sv:1886]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1786|100]] - [[1836|50]] - [[1861|25]] - [[1876|10]] ans | dins: [[1896|10]] - [[1911|25]] - [[1936|50]] - [[1986|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] | '''1886''' | [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] | [[1890]] | [[1891]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1886 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[François Loriaux]] * [[Jules Claskin]] * [[Henri Pétrez]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2274 63902 2006-06-24T16:26:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1887]] [[de:1887]] [[en:1887]] [[eo:1887]] [[es:1887]] [[fr:1887]] [[nl:1887]] [[no:1887]] [[pl:1887]] [[sv:1887]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1787|100]] - [[1837|50]] - [[1862|25]] - [[1877|10]] ans | dins: [[1897|10]] - [[1912|25]] - [[1937|50]] - [[1987|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] | '''1887''' | [[1888]] | [[1889]] | [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1887 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2275 63903 2006-06-24T16:26:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1888]] [[de:1888]] [[en:1888]] [[eo:1888]] [[es:1888]] [[fr:1888]] [[nl:1888]] [[no:1888]] [[pl:1888]] [[sv:1888]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1788|100]] - [[1838|50]] - [[1863|25]] - [[1878|10]] ans | dins: [[1898|10]] - [[1913|25]] - [[1938|50]] - [[1988|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] | '''1888''' | [[1889]] | [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1888 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2276 63905 2006-06-24T16:27:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1889]] [[de:1889]] [[en:1889]] [[eo:1889]] [[es:1889]] [[fr:1889]] [[nl:1889]] [[no:1889]] [[pl:1889]] [[sv:1889]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1789|100]] - [[1839|50]] - [[1864|25]] - [[1879|10]] ans | dins: [[1899|10]] - [[1914|25]] - [[1939|50]] - [[1989|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''[[anêyes 1880]]''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] | '''1889''' | [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1889 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2277 23267 2004-01-13T02:50:12Z ::1 [[da:1990'erne]] [[de:1990er]] [[en:1990s]] [[eo:1990-oj]] [[es:1990s]] [[fr:années 1990]] [[it:anni 1990]] [[ja:1990年代]] [[no:1990-tallet]] [[pl:Lata 90-te XX wieku]] [[sv:1990-talet]] <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | '''anêyes 1990''' | [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] </center> <center> [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] | [[1994]] | [[1995]] | [[1996]] | [[1997]] | [[1998]] | [[1999]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2278 23268 2004-02-01T19:52:47Z Pablo 5 [[da:1980'erne]] [[de:1980er]] [[en:1980s]] [[eo:1980-oj]] [[es:1980s]] [[fr:années 1980]] [[it:anni 1980]] [[ja:1980年代]] [[no:1980-tallet]] [[pl:Lata 80-te XX wieku]] [[sv:1980-talet]] <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''anêyes 1980''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2279 23269 2005-01-12T20:45:22Z Andre Engels 30 -bg: <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''anêyes 1970''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[ca:Dècada de 1970]] [[cy:1970au]] [[da:1970'erne]] [[de:1970er]] [[el:Δεκαετία 1970]] [[en:1970s]] [[eo:1970-oj]] [[es:Años 1970]] [[et:1970. aastad]] [[fi:1970-luku]] [[fr:Années 1970]] [[it:Anni 1970]] [[ja:1970年代]] [[nl:1970-80]] [[no:1970-årene]] [[pl:Lata 70-te XX wieku]] [[ro:Anii 1970]] [[simple:1970s]] [[sl:1970.]] [[sv:1970-talet]] [[zh:1970年代]] 2281 61631 2006-06-16T21:14:28Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Haust]] [[categoreye:rilomés Walons|Haust]] [[categoreye:bouteus pol walon|Haust]] [[Imådje:haustb.jpg|thumb|100px|left|(diviè 1935)]] '''Jean Haust''' ([[10 di fevrî]] [[1868]] - [[24 di nôvimbe]] [[1946]]) fourit-st onk des pus grands rcwereus sol [[walon]] k' i gn ouxhe. I pout esse riwaitî come li pere des studiaedjes modienes sol walon, poy k' i scrijha 297 papîs u lives sincieus so ci lingaedje la. I skepia a [[Vervî]], la k' il a-st oyou l' walon sol rowe, des gaméns di si ådje, ca ses parints nel djåzént nén. Si mwaisse-ouve, ''"le dialecte wallon de Liège"'', a parexhou e troes bokets: * li ''"Dictionnaire des rimes"'' ([[1927]]) * li ''"[[Motî da Haust|Dictionnaire Liégeois]]"'' ([[1933]]) * li ''"[[Franwal da Haust|Dictionnaire Français-Liégeois]]"'' (après s'&nbsp;moirt, e [[1947]]). Il a eto scrît des [[motlî]]s di sacwants mestîs come so les [[houyire|houyeus]] (''"La houillerie liégeoise"'', [[1926]]). Termetant, il aveut eto enondé deus nouzomes tchantîs: * li ci do ''"[[DGLW|Dictionnaire Général de la Langue Wallonne]]"'' (avou [[Jules Feller]]), ki n'&nbsp;a måy sitî tot fwait. * li ci di ''"[[ALW|l'Atlas Linguistique de Wallonie]]"'', k'&nbsp;ene pitite mitan des dnêyes ont stî eplaideyes so tote li deujhinme mitan do 20inme sieke. Il a splitchî, avou, sacwants ôtes costés do lingaedje walon, inte di zels: * les nos d'&nbsp;plaece (''Le toponyme ardennais fa, fè, fwè)'', [[1937]]. * ''[[Live da Haust so les nos d' plaeces del Walonreye|Enquête dialectale sur la toponymie wallonne]]'', [[1940]]. * l'&nbsp;eplaidaedje di vîs tecses e walon do [[17inme sieke|17inme]] et [[18inme sieke]]&nbsp;: ** ''"Quatre dialogues de paysans"'', di [[1631]] ** Li [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Viene]] di [[1683]]. ** ''"Dix pièces de vers sur les femmes et le mariage"'' do 17inme sieke, ** "[[Simon li scrinî (teyåte)|Simon li scrinî]]", pîce di [[1760]]). * l'&nbsp;eplaidaedje di scrijheus di s'&nbsp;tins, come : ** [[Edouard Remouchamps]] (''Tåtî l'&nbsp;Perikî''), ** [[Joseph Calozet]] (4 romans). Tot rcwerant après les mots walons, les cis des scrijhaedjes et les cis des cåzeus, il asprouve, a tot côp bon, di trover leu-z etimolodjeye, on mestî k'&nbsp;el va fé préjhî long et lådje come on fén cnoxheu del diyalectolodjeye del Bijhe do dominne [[galo-roman]]. Tantea k'&nbsp;on lyi ofrixh li tcheyire di [[diyalectolodjeye]] romane (askepieye por lu) a l'&nbsp;[[univiersité d' Lidje]] ([[1921]]-[[1938]]), ki va siervi d'&nbsp;modele po les ôtès univiersités. Deus grandès cwålités uminnes da Djan Haust: èn nén todi dire åmen ås cis k'&nbsp;ont scrît ene sacwè divant lu, et tni do cas des cåzeu(se)s ki lyi evoyént des racsegnes so l'&nbsp;walon d'&nbsp;ene sadju ­­— ses ''temons'' —, et todi citer leu no. Sins rovyî l'&nbsp;leyî padrî lu ene peclêye di shuveus(es) k'&nbsp;alént continouwer s'&nbsp;bouye. Li flåwisté di l'&nbsp;ouve da Haust, k'&nbsp;aléve esse li cene di tos les waloneus å [[20inme sieke]], ça a stî di n'&nbsp;nén s'&nbsp;ocuper do tot do fé rcåzer et raprinde li walon, et di nel nén rwaitî come on lingaedje (i n'&nbsp;eploye dins ses scrîts fok les mots ''patois'' et ''dialecte''). Lu-minme nel djåzéve nén, ni avou ses aidants, ni avou les ptitès djins k'&nbsp;il aléve rescontrer a håre et hote. == Haust come enondeu d' soces == A bråmint fwait po mete so pîs li soce "''les Amis de nos dialectes''", po sayî di rashonner tos des waloneus ki boutént tchaeke di s' costé; mins ki dmorént a Brusselle: M. Moreau , M. Marchal eyet J.A Dupont et [[Jules Herbillon]]. I fourit eto on fel poûssant po l' askepiaedje del rivowe "''[[les dialectes belgo-romans]]''" kel prumî limero, ci fourit e prumî troemoes 1937. {| cellspacing=1 border=0 style="align=center;" |- |valign="top"|[[Imådje:haust1.jpg|120px]] |valign="top"|[[Imådje:haust3.jpg|120px]] |valign="top"|[[Imådje:haust6.jpg|120px]] |- |valign="top"|[[Imådje:haust4.jpg|120px]] |valign="top"|[[Imådje:haust2.jpg|120px]] |valign="top"|[[Imådje:haust8.jpg|120px]] |- |colspan="3"| Sacwants ovraedjes da Djan Haust ''(clitchîz po-z agrandi)'', sol colone di droete, des lives k' il eplaide tot les corwaitant miersipepieuzmint: des vîs scrijhaedjes do 17inme sieke (ådzeu), et di scrijheus di s' tins (J. Calozet, ådzo). |} == Difoûtrinne hårdêye == <!-- n' egzistêye nén co, mins cwand ele serè scrîte, ele serè la: * [http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Biographies/Notices/Haust-J.htm Biyografeye sol waibe di l' Institut Destrée (e francès)] --> [[fr:Jean Haust]] 2282 23272 2004-01-14T12:46:50Z Pablo 5 Coviete do ''diccionaire des rimes'' da [[Jean Haust]] Coviete do ''diccionaire des rimes'' da [[Jean Haust]] 2283 59849 2006-06-08T09:18:39Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == boket del coviete do ''diccionaire lidjwès'' da [[Jean Haust]], wice k'&nbsp;on voet bén l'&nbsp;tite. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 2284 23274 2004-01-14T12:48:48Z Pablo 5 boket del coviete do ''diccionaire francès-lidjwès'' da [[Jean Haust]], wice k'&nbsp;on voet bén l'&nbsp;tite boket del coviete do ''diccionaire francès-lidjwès'' da [[Jean Haust]], wice k'&nbsp;on voet bén l'&nbsp;tite 2285 23275 2004-01-14T12:49:42Z Pablo 5 Coviete do live ''Enquête dialectale sur la toponymie wallonne'' da [[Jean Haust]] Coviete do live ''Enquête dialectale sur la toponymie wallonne'' da [[Jean Haust]] 2286 59613 2006-06-06T20:11:05Z Pablo 5 == Discrijhaedje == coviete di l'&nbsp;eplaidaedje da ''Simon li Scrinî'' fwait pa Jean Haust. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 2288 23277 2004-01-14T12:52:50Z Pablo 5 Coviete do 3inme eplaidaedje di ''Pitit d'&nbsp;mon les Matantes'' da [[Joseph Calozet]] Coviete do 3inme eplaidaedje di ''Pitit d'&nbsp;mon les Matantes'' da [[Joseph Calozet]] 2289 23278 2004-01-14T12:53:25Z Pablo 5 Poitrait e noer e blanc da Jean Haust Poitrait e noer e blanc da Jean Haust 2291 64196 2006-06-24T17:15:25Z Lucyin 16 Poitrait da [[Reynolds Hostin]] 2293 64263 2006-06-24T17:24:59Z Pablo 5 [[Reynold Hostin]] displaecî viè [[Reynolds Hostin]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Hostin, Reynold]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Hostin, Reynold]] [[Imådje:hostin.jpg|thumb|left|120px|(diviè 1970)]] '''Reynolds Hostin''' ([[12 di setimbe]] [[1911]]-[[1982]]) fourit on sicrijheu d'&nbsp;walon do payis d'&nbsp;[[Cînè]]. Il a scrît des tchansons ''Nosse gamén'', ''Nozôtes, les galants'' (pris del tchanson walone, Nameur, [[1963]]). Mins c'&nbsp;esteut, divant tot, on fjheu d'&nbsp;arimeas. ''Li tchmin d'&nbsp;Croes Platnêyes di diale'' ([[1959]]); ''Schovêyes d'&nbsp;estales''. Des ôtès ramexhnêyes di powinmes n'&nbsp;ont målurezmint nén stî eplaideyes: ''Rukes et pazeas'', ''Aireurs so mes poennes'', ''Ombrires dins mes Rouwales''. Mins c'&nbsp;est aprume come diccionairî ki Hostin si frè cnoxhe : * ''Recueil de proverbes et d'expressions utilisées à Ciney'' * [[Motî d' Cînè|''Contribution au dictionnaire du parler de Ciney'']] ([[1975]]). C'&nbsp;est la on ptit diccionaire bén ahessant, k'&nbsp;a l'&nbsp;merite d'&nbsp;esse å fén mitan del Walonreye, avou l'&nbsp;accint d'&nbsp;après [[Nameur]], et co mo des mots ki vnèt d'&nbsp;[[Lidje]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://rifondou.walon.org/hostin.html Pådje da Rinnol Hostin] 2294 23281 2005-05-01T13:31:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>here</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">djonne here</FONT>: rl a: [[Motî:djonnere|djonnere]]. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do tîxhon "<span lang=nl>heer, Hehr</span>" (ome, monsieu) rl a: [[Motî:menir 1|menir]]. 2295 47124 2005-12-13T23:08:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynete</B></FONT> [adv.] sins tchicter. <I>Por lu, fåreut tchoezi, håynete et platezak, li walon d'&nbsp;on viyaedje do miercorin del Walonreye</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. carrément.</span> Etimolodjeye : ricomprindaedje del ratourneure "fé [[Motî:håye|håye]] nete". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynetmint</B></FONT> [adv.] håynete. <I>Dji n'&nbsp;vou pus vey ci guintche la dins les buros avou mi ome; et ki s'&nbsp;i nel vout nén fote a l'&nbsp;ouxh, dji frè greve do lét, håynetmint</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:platezak|platezak]], [[Motî:cråndimint|cråndimint]]. 2296 23283 2004-01-14T13:11:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håynete]] 2297 46255 2005-11-30T19:39:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hé 1</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) pôve tere, sovint avou des brouhires. rl a: [[Motî:Manhé|Manhé]]. <span lang=fr>F. lande.</span> <span lang=nl>Ny heid.</span> <span lang=en>Ingl. moor.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Hé Chwaplete:</FONT> no d' ene plaece d' Ôtchamp. Omonime: * [[Motî:hé 2|hé]] (o.n., crotchet) 2298 50413 2006-02-15T15:22:23Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oujhea</B></FONT> [o.n.] biesse k' a des [[Motî:plome|plomes]] et des penas, et ki pond des oûs. rl a: [[Motî:moxhon|moxhon]], [[Motî:djonne|djonne]]. <span lang=fr>F. oiseau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn oujhea pol tchet:</FONT> <I>a)</I> onk (ene) ki va bénrade mori. <span lang=fr>F. condamné(e).</span> <I>b)</I> (mot d' financî) flåwe eterprijhe mins ki rote bén, et ki va dandjreus esse rimagneye pa ene grosse. <I>Pharmacia aveut pierdou des plomes dins s' mariaedje manké avou Monsanto, et bråmint des corwaiteus del Boûsse dijhént ddja k' c' esteut èn oujhea pol tchet.</I> <span lang=fr>F. proie facile.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>oujhon</B></FONT> [o.n.] pitit oujhea. 2299 23286 2004-01-14T13:15:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Ôdegne</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Odeigne</span>, rebané avou 6960 Manhé; limero diyalectolodjike: [Ma&nbsp;26]; vî limero del posse: 6683. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Ôdègne</FONT>. <B>2.</B> hamtea d'&nbsp;Oufet, so plaece en Ôdegne. Vîs scrijhas: Aldanias (740), Oldanies (1130). Etimolodjeye: pitit no Aldo, cawete latene -ania (da Aldo).</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Ôdegne]], [[Ôdegne (Oufet)]] 2300 23287 2004-01-14T13:17:13Z Pablo 5 '''En Ôdegne''' est on hamtea d'&nbsp;[[Oufet]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on pitit no ''Aldo'' avou ene cawete latene ''-ania'' (da Aldo). Vey eto: [[Ôdegne]] (rebané avou [[Manhé]]). 2301 51330 2006-03-12T14:26:34Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Odegne}} '''Ôdegne''' (fr: Odeigne) est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Manhé]]. * Limero del posse: '''6960''' (vî limero '''6683''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;26''' * Arondixhmint: [[Måtche]] * Sipotaedje: L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on pitit no ''Aldo'' avou ene cawete latene ''-ania'' (da Aldo). Vîs scrijhas: Aldanias (740), Oldanies (1130). 2302 35911 2005-07-27T07:15:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimamborner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comamborner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmamborner</B></FONT> ([[Codjowaedje furler|codjowaedje]]) [v.s.c.] moenner ene sacwè come on dictateur. <I>Åy mins ele ni vénrè nén cmamborner vaici&nbsp;!</I> <I>Brussele si prind co todi pol Mwaisse-veye d' on payis nén federå, et nos cmamborner</I> (F. André et al, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. commander (sans partage), règner (en despote), diriger (avec une main de fer).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>c(u)mâborner, k(i)maborner, c(u)manborner</span>. Coinrece Payis d' Måmdey. Bodje: * [[Motî:mamborner|mamborner]] 2303 23290 2004-01-14T13:26:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimamborner]] 2304 23291 2004-01-14T13:26:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimamborner]] 2305 59343 2006-06-05T19:09:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kine</B></FONT> [f.n.] <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> djeu d' societé did dinltins, avou des cwåtes et des limeros dsu, k' i fåt rimpli avou des rondeles k' ont l' minme limero, k' on pexhe tchaeke a s' toû. <I>Ké noveles, les djouweus d' kine ?</I> > <I>Li djeu d' kine est bén råle asteure: on nel djowe pus</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. lotto (traditionnel).</span> <B>2.</B> djeu d' wadjeure, la k' on tchoezixh 6 limeros, et wangnî tote li cagnote si on-z a les bons. <I>Il a wangnî on miyon al kine.</I> Loukîz a : [[Motî:loto|loto]]. <span lang=fr>F. lotto (moderne).</span> <B>3.</B> (v.m.) ås dés: tapaedje des dés ki dene deus cénks. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">kine !</FONT> [mot-criya] <B>1.</B> (v.m.) al kine, criyaedje do djoweu k' a rimpli ene roye del cwåte avou ses cénk limeros (et ki wangne li djeu). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; fé kine:</FONT> wangnî, adiercî s' côp. <I>On-z a fwait berwete ?: on-z a fwait kine vouss dire</I> ([[A. Maquet]]). <span lang=fr>F. réussir.</span> <B>2.</B> criyaedje do djoweu k' a rimpli s' cwåte (et k' ça arestêye li djeu). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; c' est kine: </FONT>c' est fini. <I>Après ça, ça serè kine, savoz. Asteure, c' est kine, vos n' årez pus rén</I> ([[J. Coppens]]). <FONT COLOR="#0000ff"> &gt;&gt; c' est kine:</FONT> c' est pierdou. <span lang=fr>F. échec.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; por mi, c' est kine:</FONT> c' est parey, dj' end a d' keure. <span lang=fr>F. ça m'est égal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; c' est a pô près kine:</FONT> c' est a pô près parey. <span lang=fr>F. la même chose.</span> . Etimolodjeye : Calcaedje riwalonijhî di l' [[calcaedje di l' espagnol|espagnol]] <span lang=es>F. "quinto".</span> (cénkinme) (a pårti do criyaedje cwand on-z a des cénks a on djeu, kécfeye les dés). ---- * [[kine (ancyin djeu)|Dipus d' racsegnes sol vî djeu d’ kine]] * [[kine (loto)|Dipus d' racsegnes sol kine (loto)]] 2306 44889 2005-11-17T07:49:51Z Pablo 5 [[Categoreye:Sints fiestis el Walonreye|Djihan]] [[Categoreye:Crustinnisse]] '''Sint Djhan l'&nbsp;Evandjilî''' (? - [[110]]) (en [[ebreu]]: יוחנן, ''Yoxhanan'') fourit onk des doze apôsses da [[Djezus-Cri]], li pus djonne, mins onk k'&nbsp;el shuva dins les prumîs. C'&nbsp;est lu k'&nbsp;a bråmint evandjilijhî l'&nbsp;Azeye mineure. Il åreut scrît l'&nbsp;Apocalipe, troes epites, eyet li cwatrinme [[evandjîle]]. Des istoryins k'&nbsp;i gn a n'&nbsp;sont nén seurs ki ça soeye vormint l'&nbsp;minme djin ki l'&nbsp;apôsse Djihan. [[de:Apostel Johannes]] [[en:John the Evangelist]] [[fr:Saint Jean l'Évangéliste]] [[ja:ヨハネ (使徒)]] 2307 60265 2006-06-13T09:17:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[uk:Хам]] Modifie: [[et:Haam]] [[Categoreye:Bibe]] '''Xham''' (חם, ''xham'' en [[ebreu]]) esteut, sorlon li live del [[Djeneze]], li deujhinme valet da [[Noyé]]. I fourit eto li pere da [[Couxh]], [[Mishrayim]], [[Pout]] et [[Canaan]]. [[ang:Cham]] [[ca:Cam]] [[de:Ham (Bibel)]] [[en:Ham, son of Noah]] [[es:Cam (Biblia)]] [[et:Haam]] [[fi:Haam]] [[fr:Cham]] [[he:חם (דמות תנ"כית)]] [[lt:Chamas]] [[nl:Cham (persoon)]] [[pl:Cham]] [[pt:Cam]] [[ru:Хам]] [[sv:Ham]] [[uk:Хам]] [[yi:חם]] [[zh:含]] 2308 23295 2005-03-20T02:22:17Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Bibe]] Cisse pådje chal mostere les ekivalinces inte li walon, francès, latén, grek eyet ebreu po les nos d'&nbsp;djins, di plaeces, d'&aiwes eyet d'&nbsp;peupes k'&nbsp;aparexhèt dins l'&nbsp;[[Bibe]]. == Nos d'&nbsp;djin == {| border=1 cellspacing=0 |- !'''No e walon''' !! e francès !! e latén !! e grek !! en ebreu |- |'''[[Abel]]''' (fi da Adan) || Abel || || || הבל |- |'''[[Abraham]]''' || Abraham || || || |- |'''[[Achkenåze]]''' (fi da Gomer) || || || || |- |'''[[Ada]]''' (feme da Lamek) || || || || עדה |- |'''[[Adan]]''' || Adan || || || אדם |- |'''[[Awila]]''' (fi da Couxh) || || || || |- |'''[[Canaan]]''' (feye da Xham) || || || || |- |'''[[Cayin]]''' (fi da Adan) || Caïn || || || קין |- |'''[[Ciya]]''' (feme da Lamek) || || || || |- |'''[[Couxh]]''' (fi da Xham) || || || || |- |'''[[Crisse]]''' || Christ || || Χριστος || |- |'''[[Dédan]]''' (fi da Rayema) || || || || |- |'''[[Djåcob]]''' || Jacob || || || |- |'''[[Djafet]]''' (fi da Noyé) || Japhet || || || יפת |- |'''[[Djezus]]''' || Jésus || || || |- |'''[[Djezus-Cri]]''' || Jésus-Christ || || || |- |'''[[Elicha]]''' (fi da Yavane) || || || || |- |'''[[Enok]]''' (ou Henok?) (fi da Cayin) || || || || חנוך |- |'''[[Enok]]''' (ou Henok?) (fi da Set) || || || || חנוך |- |'''[[Et]]''' (fi da Canaan) || || || || |- |'''[[Eve]]''' || Ève || || || |- |'''[[Gomer]]''' (fi da Djafet) || || || || גמר |- |'''[[Motî:Goyasse|Goyasse]]''' (grand foirt ome, ero des Filistins) || || || || |- |'''[[Irad]]''' (fi da Enok) || || || || |- |'''[[Izayak]]''' || Isaac || || || |- |'''[[Kenan]]''' (fi da Enok da Set) || || || || קינן |- |'''[[Kitim]]''' (fi da Yavane) || || || || |- |'''[[Lamek]]''' (fi da Matîsalé) || || || || למך |- |'''[[Lamek]]''' (fi da Metouchayel) || || || || למך |- |'''[[Maday]]''' (fi da Djafet) || || || || |- |'''[[Magog]]''' (fi da Djafet) || || || || |- |'''[[Malaleyel]]''' (fi da Kenan) || || || || מהללאל |- |'''[[Matîsalé]]''' (fi da Enok da Set) || || || || מתושלח |- |'''[[Maviawel]]''' (fi da Irad) || || || || |- |'''[[Mechek]]''' (fi da Djafet) || || || || |- |'''[[Metouchayel]]''' (fi da Maviawel) || || || || |- |'''[[Mishrayim]]''' (fi da Xham) || || || || |- |'''[[Moyize]]''' || Moïse || || || |- |'''[[Nåma]]''' (feye da Lamek et Ciya) || || || || נעמה |- |'''[[Nimrod]]''' (fi da Couxh) || || || || |- |'''[[Noyé]]''' (fi da Lamek da Matîsalé) || Noé || || || נח |- |'''[[Pout]]''' (fi da Xham) || || || || |- |'''[[Rifat]]''' (fi da Gomer) || || || || |- |'''[[Rodanim]]''' (fi da Yavane) || || || || |- |'''[[Sala]]''' (fi da Rayema) || || || || |- |'''[[Sara (bibe)|Sara]]''' || || || || |- |'''[[Savta]]''' (fi da Couxh) || || || || |- |'''[[Savteca]]''' (fi da Couxh) || || || || |- |'''[[Sem]]''' (fi da Noyé) || Sem || || || שם |- |'''[[Set]]''' (fi da Adan) || || || || שת |- |'''[[Seva]]''' (fi da Couxh) || || || || |- |'''[[Sidon]]''' (fi da Canaan) || || || || |- |'''[[Tarsis]]''' (fi da Yavane) || || || || |- |'''[[Tiras]]''' (fi da Djafet) || || || || |- |'''[[Togarma]]''' (fi da Gomer) || || || || |- |'''[[Toubal]]''' (fi da Djafet) || || || || |- |'''[[Toubal Cayin]]''' (fi da Lamek et Ciya) || || || || |- |'''[[Xham]]''' (fi da Noyé) || Cham || || || חם |- |'''[[Yabal]]''' (fi da Lamek et Ada) || || || || |- |'''[[Yéred]]''' (fi da Malaleyél) || || || || ירד |- |'''[[Youbal]]''' (fi da Lamek et Ada) || || || || |} == Nos d'&nbsp;plaece == {| border=1 cellspacing=0 |- !'''No e walon''' !! e francès !! e latén !! e grek !! en ebreu |- |'''[[Acad]]''' || || || || |- |'''[[Assireye]]''' || || || || |- |'''[[Assour]]''' || || || || |- |'''[[Babel]]''' || || || || |- |'''[[Betleyem]]''' || Bethleem || || || |- |'''[[Cafarnayom]]''' || || || || |- |'''[[Calaxh]]''' || || || || |- |'''[[Calné]]''' || || || || |- |'''[[Chinéyår]]''' || || || || |- |'''[[Coush]]''' || || || || |- |'''[[Djeruzalem]]''' || Jérusalem || || || ירושלים |- |'''[[Djårdén d' Éden|Éden]]''' || Éden || || || |- |'''[[Érek]]''' || || || || |- |'''[[Hawila]]''' || || || || |- |'''[[Galilêye]]''' || Galilée || || || |- |'''[[Nazarete]]''' || Nazareth || || || |- |'''[[Ninive]]''' || || || || |- |'''[[Nod]]''' || || || || |- |'''[[Rehobot Hir]]''' || || || || |- |'''[[Ressen]]''' || || || || |- |'''[[Tier Ararat]]''' || || || || |} == Nos d'&nbsp;aiwes == {| border=1 cellspacing=0 |- !'''No e walon''' !! e francès !! e latén !! e grek !! en ebreu |- |'''[[Djordin (aiwe)|Djordin]]''' || Jourdain || || || נהר הירדן |- |'''[[Guihon (aiwe)|Guihon]]''' || || || || |- |'''[[Pishon (aiwe)|Pishon]]''' || || || || |- |'''[[Tigue (aiwe)|Tigue]]''' || || || Τίγρης || |- |'''[[Ufrate (aiwe)|Ufrate]]''' || Euphrate || || Ευφράτης || |} == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://djeneze.walon.org/ Li Djeneze e walon] * [http://rifondou.walon.org/rilidjon/evandjile_Djihan.html L'&nbsp;Evandjîle da Sint Djhan e walon] * [http://rifondou.walon.org/rilidjon/evandjile_Luk.html L'&nbsp;Evandjîle da Sint Luk e walon] * [http://rifondou.walon.org/rilidjon/evandjile_Maur_mignolet.html L'&nbsp;Evandjîle da Sint Mår e walon] (ratournaedje da Mignolet) 2310 23296 2004-01-14T14:26:55Z Pablo 5 Coviete do live ''Lexique français-wallon'' da Omer Bastin Coviete do live ''Lexique français-wallon'' da Omer Bastin 2311 23297 2004-01-14T14:27:58Z Pablo 5 Boket del coviete di l'&nbsp;eplaidaedje da Omer Bastin ''Glossaire de Courcelles [Ch 35] - Souvret [Ch 34]'', wice k'&nbsp;on voet bén l'&nbsp;tite. Boket del coviete di l'&nbsp;eplaidaedje da Omer Bastin ''Glossaire de Courcelles [Ch 35] - Souvret [Ch 34]'', wice k'&nbsp;on voet bén l'&nbsp;tite. 2312 35042 2005-07-16T01:00:30Z Pablo 5 '''Omer Bastin''' ([[1889]]-[[1971]]) fourit on scrijheu e walon, eyet rcwereu sol walon d' [[Courcele]]. I sinéve cobén dizo li spot ''Courcèlangn'', udon ''el vî maisse''. Il a scrît on ''Manuel de Grammaire wallonne'' ([[1965]]), onk des råles lives sol croejhete des ancyins pårlers walons do Coûtchant. Come diccionairî, il a adjinçné on motî francès-walon ([[1969]]), et eto ramexhner li ''Glossaire de Courcelles et Souvret'', eplaidî pa bokets dins l' Bourdon, a pårti d' [[2000]], avou l' aidance da [[Armand Deltenre]]. {| |- | [[Imådje:bastin2.jpg|75px]] | Les troes mwaissès-ouves da Omer Bastin, foû belès letes. [[Imådje:bastin3.jpg|350px]] | [[Imådje:bastin_croejh_wi.jpg|90px]] |} [[Categoreye:ricwereus sol walon|Bastin, Omer]] 2313 35041 2005-07-16T01:00:19Z Pablo 5 '''Arthur Balle''' ([[1878]]-[[1954]]) fourit on sicrijheu walon d'&nbsp;[[Cerfontinne]] et diccionairî. Dins ene coferince, ''Pocwè scrire e walon&nbsp;?'', i respond: «Paski l'&nbsp;lingaedje walon, c'&nbsp;est l'&nbsp;esprit d'&nbsp;nos djins, li tuzance di nosse sôre, po nozôtes waitî dins les coines, åtoû d'&nbsp;nos; li francès, l'&nbsp;inglès et l'&nbsp;almand nos aidront bén a vir did pus lon.» Il est li fjheu do [[Motî d' Cerfontinne]]. [[Categoreye:ricwereus sol walon|Balle, Arthur]] 2314 23300 2005-03-28T22:15:41Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Xhignesse, Arthur]] '''Arthur Xhignesse''', c' est on scrijheu e walon k' a vnou monde e [[1873]] et a dihoté e [[1941]]). Il a scrît des hopeas d' bokets, 40 ans å long, sacwants eplaidîs dins les B.S.L.L.W., wice k' i maxhe les mots d' [[Lidje]] la k' i dmane, do [[Condroz]] oyous dins l' boke di ses parints, eyet d' l' [[Årdene]]. Dins ''Les pôves diâles'' ([[1907]]), i cmince a s'&nbsp;rediver siconte del mizere des ptitès djins, çou k'&nbsp;esteut merveye ezès scrijhaedjes e walon d'&nbsp;adon. Tant k'&nbsp;a ''Bole-di-Gome'' ([[1912]]), c'&nbsp;est on ptit roman, e 39 courts tchaptrês, ki conte li paskeye d'&nbsp;on djambot ki ses parints lodjèt l'&nbsp;diale e leu boûsse, mins ki sopoirtèt leus mehins. Arthur Xhignesse fourit on rprezintant do movmint des scrijheus Lidjwès ki cwerént après des [[noûmot]]s, çou ki va dner on lingaedje literaire ki les diyalectolodjisses lomront pus tård ''årtificire''. 2315 23301 2004-02-01T19:52:29Z Pablo 5 [[da:2000'erne]] [[de:2000er]] [[en:2000s]] [[eo:2000-oj]] [[es:2000s]] [[fr:années 2000]] [[it:anni 2000]] [[ja:2000年代]] [[no:2000-tallet]] [[pl:Lata 2000-2009]] [[sv:2000-talet]] <center> [[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''anêyes 2000''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] | [[2005]] | [[2006]] | [[2007]] | [[2008]] | [[2009]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2316 23302 2005-06-16T04:13:53Z Sz-iwbot 92 warnfile Ajoute:sk,pl,hu,pt Modifie:nl <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''anêyes 1960''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[cy:1960au]] [[da:1960'erne]] [[de:1960er]] [[el:Δεκαετία 1960]] [[en:1960s]] [[eo:1960-oj]] [[es:Años 1960]] [[et:1960. aastad]] [[fi:1960-luku]] [[fr:Années 1960]] [[hu:1960-as évek]] [[it:Anni 1960]] [[ja:1960年代]] [[ko:1960년대]] [[nl:1960-1969]] [[no:1960-årene]] [[pl:Lata 60. XX wieku]] [[pt:Década de 1960]] [[ro:Anii 1960]] [[simple:1960s]] [[sk:60. roky 20. storočia]] [[sl:1960.]] [[sv:1960-talet]] [[zh:1960年代]] 2317 23303 2004-02-01T19:50:51Z Pablo 5 [[cy:1950au]] [[da:1950'erne]] [[de:1950er]] [[en:1950s]] [[eo:1950-oj]] [[es:1950s]] [[fr:années 1950]] [[it:anni 1950]] [[ja:1950年代]] [[no:1950-tallet]] [[pl:Lata 50-te XX wieku]] [[sv:1950-talet]] <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''anêyes 1950''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2318 23304 2004-02-01T19:51:26Z Pablo 5 [[cy:1940au]] [[da:1940'erne]] [[de:1940er]] [[en:1940s]] [[eo:1940-oj]] [[es:1940s]] [[fr:années 1940]] [[it:anni 1940]] [[ja:1940年代]] [[no:1940-tallet]] [[pl:Lata 40-te XX wieku]] [[sv:1940-talet]] <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''anêyes 1940''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2319 23305 2004-02-01T19:55:10Z Pablo 5 [[cy:1930au]] [[da:1930'erne]] [[de:1930er]] [[en:1930s]] [[eo:1930-oj]] [[es:1930s]] [[fr:années 1930]] [[it:anni 1930]] [[ja:1930年代]] [[no:1930-tallet]] [[pl:Lata 30-te XX wieku]] [[sv:1930-talet]] <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''anêyes 1930''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2320 40081 2005-09-22T04:45:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: et, fi, ko, lt, nl, pt, ro, scn, simple, sk, sl, zh Retire: eo Modifie: es, no, pl <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''anêyes 1920''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[cy:1920au]] [[da:1920'erne]] [[de:1920er]] [[en:1920s]] [[es:Años 1920]] [[et:1920. aastad]] [[fi:1920-luku]] [[fr:Années 1920]] [[it:Anni 1920]] [[ja:1920年代]] [[ko:1920년대]] [[lt:XX amžiaus 3-as dešimtmetis]] [[nl:1920-1929]] [[no:1920-årene]] [[pl:Lata 20. XX wieku]] [[pt:Década de 1920]] [[ro:Anii 1920]] [[scn:1920ini]] [[simple:1920s]] [[sk:20. roky 20. storočia]] [[sl:1920.]] [[sv:1920-talet]] [[zh:1920年代]] 2321 40080 2005-09-22T04:41:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: et, fi, hu, ko, lt, nl, pt, ro, sk, sl, zh Retire: eo Modifie: es, no <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''anêyes 1910''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[cy:1910au]] [[da:1910'erne]] [[de:1910er]] [[en:1910s]] [[es:Años 1910]] [[et:1910. aastad]] [[fi:1910-luku]] [[fr:Années 1910]] [[hu:1910-es évek]] [[it:Anni 1910]] [[ja:1910年代]] [[ko:1910년대]] [[lt:XX amžiaus 2-as dešimtmetis]] [[nl:1910-1919]] [[no:1910-årene]] [[pl:Lata 1910-1919]] [[pt:Década de 1910]] [[ro:Anii 1910]] [[sk:10. roky 20. storočia]] [[sl:1910.]] [[sv:1910-talet]] [[zh:1910年代]] 2322 23308 2004-02-01T19:54:54Z Pablo 5 [[da:1900'erne]] [[de:1900er]] [[en:1900s]] [[eo:1900-oj]] [[es:1900s]] [[fr:années 1900]] [[it:anni 1900]] [[ja:1900年代]] [[no:1900-tallet]] [[pl:Lata 1900-1909]] [[sv:1900-talet]] <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''anêyes 1900''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2323 23309 2004-02-08T23:58:59Z Pablo 5 [[da:1890'erne]] [[de:1890er]] [[en:1890s]] [[eo:1890-oj]] [[es:1890s]] [[fr:années 1890]] [[it:anni 1890]] [[ja:1890年代]] [[no:1890-tallet]] [[pl:Lata 90-te XIX wieku]] [[sv:1890-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''anêyes 1890''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2324 23310 2004-02-08T23:58:37Z Pablo 5 [[da:1880'erne]] [[de:1880er]] [[en:1880s]] [[eo:1880-oj]] [[es:1880s]] [[fr:années 1880]] [[it:anni 1880]] [[ja:1880年代]] [[no:1880-tallet]] [[pl:Lata 80-te XIX wieku]] [[sv:1880-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | '''anêyes 1880''' | [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] </center> <center> [[1880]] | [[1881]] | [[1882]] | [[1883]] | [[1884]] | [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2325 23311 2004-02-08T23:58:19Z Pablo 5 [[da:1870'erne]] [[de:1870er]] [[en:1870s]] [[eo:1870-oj]] [[es:1870s]] [[fr:années 1870]] [[it:anni 1870]] [[ja:1870年代]] [[no:1870-tallet]] [[pl:Lata 70-te XIX wieku]] [[sv:1870-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | '''anêyes 1870''' | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> <center> [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] | [[1875]] | [[1876]] | [[1877]] | [[1878]] | [[1879]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2326 23312 2004-05-22T16:25:57Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté:bg,nl,sl,cy,fi,et,ro oisté:eo,no candjî:es [[bg:1860-те]] [[cy:1860au]] [[da:1860'erne]] [[de:1860er]] [[en:1860s]] [[es:Años 1860]] [[et:1860. aastad]] [[fi:1860-luku]] [[fr:Années 1860]] [[it:Anni 1860]] [[ja:1860年代]] [[nl:1860-70]] [[pl:Lata 60-te XIX wieku]] [[ro:Anii 1860]] [[sl:1860.]] [[sv:1860-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''anêyes 1860''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2327 23313 2004-02-08T23:57:48Z Pablo 5 [[da:1850'erne]] [[de:1850er]] [[en:1850s]] [[eo:1850-oj]] [[es:1850s]] [[fr:années 1850]] [[it:anni 1850]] [[ja:1850年代]] [[no:1850-tallet]] [[pl:Lata 50-te XIX wieku]] [[sv:1850-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''anêyes 1850''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2328 23314 2004-02-08T23:57:32Z Pablo 5 [[da:1840'erne]] [[de:1840er]] [[en:1840s]] [[eo:1840-oj]] [[es:1840s]] [[fr:années 1840]] [[it:anni 1840]] [[ja:1840年代]] [[no:1840-tallet]] [[pl:Lata 40-te XIX wieku]] [[sv:1840-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''anêyes 1840''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2329 23315 2004-05-22T16:18:45Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté:bg,nl,sl,cy,fi,et,ro oisté:eo,no candjî:es [[bg:1830-те]] [[cy:1830au]] [[da:1830'erne]] [[de:1830er]] [[en:1830s]] [[es:Años 1830]] [[et:1830. aastad]] [[fi:1830-luku]] [[fr:Années 1830]] [[it:Anni 1830]] [[ja:1830年代]] [[nl:1830-40]] [[pl:Lata 30-te XIX wieku]] [[ro:Anii 1830]] [[sl:1830.]] [[sv:1830-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''anêyes 1830''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2330 23316 2004-02-08T23:56:58Z Pablo 5 [[da:1820'erne]] [[de:1820er]] [[en:1820s]] [[eo:1820-oj]] [[es:1820s]] [[fr:années 1820]] [[it:anni 1820]] [[ja:1820年代]] [[no:1820-tallet]] [[pl:Lata 20-te XIX wieku]] [[sv:1820-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''anêyes 1820''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2331 23317 2004-02-08T23:56:31Z Pablo 5 [[da:1810'erne]] [[de:1810er]] [[en:1810s]] [[eo:1810-oj]] [[es:1810s]] [[fr:années 1810]] [[it:anni 1810]] [[ja:1810年代]] [[no:1810-tallet]] [[pl:Lata 1810-1819]] [[sv:1810-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''anêyes 1810''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2332 23318 2004-02-08T23:56:10Z Pablo 5 [[da:1800'erne]] [[de:1800er]] [[en:1800s]] [[eo:1800-oj]] [[es:1800s]] [[fr:années 1800]] [[it:anni 1800]] [[ja:1800年代]] [[no:1800-tallet]] [[pl:Lata 1800-1809]] [[sv:1800-talet]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''anêyes 1800''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2333 63887 2006-06-24T16:25:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1869]] [[de:1869]] [[en:1869]] [[eo:1869]] [[es:1869]] [[fr:1869]] [[nl:1869]] [[no:1869]] [[pl:1869]] [[sv:1869]] [[zh:1869年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1769|100]] - [[1819|50]] - [[1844|25]] - [[1859|10]] ans | dins: [[1879|10]] - [[1894|25]] - [[1919|50]] - [[1969|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] | '''1869''' | [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] | [[1874]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1869 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2334 63906 2006-06-24T16:27:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1790|100]] - [[1840|50]] - [[1865|25]] - [[1880|10]] ans | dins: [[1900|10]] - [[1915|25]] - [[1940|50]] - [[1990|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1885]] | [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] | '''1890''' | [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1890 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[10 di djun]]: [[Françwès Bovesse]], politikî et militant walon == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1890]] [[bg:1890]] [[ca:1890]] [[cy:1890]] [[da:1890]] [[de:1890]] [[el:1890]] [[en:1890]] [[eo:1890]] [[es:1890]] [[et:1890]] [[eu:1890]] [[fi:1890]] [[fr:1890]] [[fy:1890]] [[he:1890]] [[hr:1890]] [[it:1890]] [[nl:1890]] [[no:1890]] [[pl:1890]] [[ro:1890]] [[ru:1890]] [[sl:1890]] [[sv:1890]] [[uk:1890]] [[zh:1890年]] 2335 63682 2006-06-24T15:40:33Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1871|100]] - [[1921|50]] - [[1946|25]] - [[1961|10]] ans | dins: [[1981|10]] - [[1996|25]] - [[2021|50]] - [[2071|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] | [[1970]] | '''1971''' | [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1971 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[Pablo Neruda]] rascode li [[pris Nobel]] di literateure. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[26 di may]] - [[Ivan O. Godfroid]], Sicrijheus d' Walonreye e francès == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1971]] [[ar:1971]] [[ast:1971]] [[be:1971]] [[bg:1971]] [[bs:1971]] [[ca:1971]] [[cs:1971]] [[csb:1971]] [[cy:1971]] [[da:1971]] [[de:1971]] [[el:1971]] [[en:1971]] [[eo:1971]] [[es:1971]] [[et:1971]] [[eu:1971]] [[fi:1971]] [[fo:1971]] [[fr:1971]] [[fy:1971]] [[gl:1971]] [[he:1971]] [[hr:1971]] [[hu:1971]] [[ia:1971]] [[id:1971]] [[io:1971]] [[is:1971]] [[it:1971]] [[ja:1971年]] [[ka:1971]] [[kn:೧೯೭೧]] [[ko:1971년]] [[la:1971]] [[lb:1971]] [[lt:1971]] [[mk:1971]] [[nl:1971]] [[nn:1971]] [[no:1971]] [[os:1971]] [[pl:1971]] [[pt:1971]] [[ro:1971]] [[ru:1971]] [[scn:1971]] [[simple:1971]] [[sk:1971]] [[sl:1971]] [[sr:1971]] [[sv:1971]] [[th:พ.ศ. 2514]] [[tl:1971]] [[tr:1971]] [[tt:1971]] [[uk:1971]] [[zh:1971年]] 2336 63689 2006-06-24T15:40:53Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1873|100]] - [[1923|50]] - [[1948|25]] - [[1963|10]] ans | dins: [[1983|10]] - [[1998|25]] - [[2023|50]] - [[2073|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1968]] | [[1969]] | [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] | '''1973''' | [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1973 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * Les [[Estats Unis]] rsaetchèt leu-z årmêye do [[Vietnam]] * L'&nbsp;[[Afganistan]] dvènt-st ene republike. * [[1î d' djanvî]]: Li [[Grande Burtaegne]], l'&nbsp;[[Irlande]] eyet l'&nbsp;[[Daenmåtche]] radjondèt l'&nbsp;[[Union Economike Uropeyinne]], k'&nbsp;on lomrè adon ''l'&nbsp;Urope des Noûf''. * [[11 di setimbe]]: Côp d'&nbsp;Estat å [[Tchili]] * [[20 di decimbe]]: ([[Espagne]]) L'&nbsp;[[ETA]] touwe [[Luis Carrero Blanco]], k'&nbsp;esteut présintou come li successeu da [[Francisco Franco|Franco]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[2 d' setimbe]]: [[J.R.R. Tolkien]] * [[11 di setimbe]]: [[Salvador Allende]], prezidint do [[Tchili]] est touwé pa l'&nbsp;årmêye. * [[23 d' setimbe]]: [[Pablo Neruda]], powete et scrijheu [[Tchili|tchilyin]] [[af:1973]] [[als:1973]] [[ar:1973]] [[ast:1973]] [[be:1973]] [[bg:1973]] [[bs:1973]] [[ca:1973]] [[cs:1973]] [[csb:1973]] [[cy:1973]] [[da:1973]] [[de:1973]] [[el:1973]] [[en:1973]] [[eo:1973]] [[es:1973]] [[et:1973]] [[eu:1973]] [[fi:1973]] [[fo:1973]] [[fr:1973]] [[fy:1973]] [[gl:1973]] [[he:1973]] [[hr:1973]] [[hu:1973]] [[ia:1973]] [[id:1973]] [[io:1973]] [[is:1973]] [[it:1973]] [[ja:1973年]] [[ka:1973]] [[kn:೧೯೭೩]] [[ko:1973년]] [[la:1973]] [[lb:1973]] [[lt:1973]] [[mk:1973]] [[nl:1973]] [[nn:1973]] [[no:1973]] [[os:1973]] [[pl:1973]] [[pt:1973]] [[ro:1973]] [[ru:1973]] [[scn:1973]] [[simple:1973]] [[sk:1973]] [[sl:1973]] [[sq:1973]] [[sr:1973]] [[sv:1973]] [[th:พ.ศ. 2516]] [[tl:1973]] [[tr:1973]] [[tt:1973]] [[uk:1973]] [[zh:1973年]] 2337 63534 2006-06-24T15:26:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1876|100]] - [[1926|50]] - [[1951|25]] - [[1966|10]] ans | dins: [[1986|10]] - [[2001|25]] - [[2026|50]] - [[2076|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] | '''1976''' | [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] | [[1980]] | [[1981]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1976 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Auguste Laloux]] === Ôtès djins === [[af:1976]] [[ar:1976]] [[ast:1976]] [[be:1976]] [[bg:1976]] [[bs:1976]] [[ca:1976]] [[cs:1976]] [[csb:1976]] [[cy:1976]] [[da:1976]] [[de:1976]] [[el:1976]] [[en:1976]] [[eo:1976]] [[es:1976]] [[et:1976]] [[eu:1976]] [[fi:1976]] [[fo:1976]] [[fr:1976]] [[fur:1976]] [[fy:1976]] [[gl:1976]] [[he:1976]] [[hr:1976]] [[hu:1976]] [[ia:1976]] [[id:1976]] [[io:1976]] [[is:1976]] [[it:1976]] [[ja:1976年]] [[ka:1976]] [[kn:೧೯೭೬]] [[ko:1976년]] [[la:1976]] [[lb:1976]] [[lt:1976]] [[mi:1976]] [[mk:1976]] [[nl:1976]] [[nn:1976]] [[no:1976]] [[os:1976]] [[pl:1976]] [[pt:1976]] [[ro:1976]] [[ru:1976]] [[scn:1976]] [[simple:1976]] [[sk:1976]] [[sl:1976]] [[sm:1976]] [[sq:1976]] [[sr:1976]] [[sv:1976]] [[th:พ.ศ. 2519]] [[tl:1976]] [[tr:1976]] [[tt:1976]] [[uk:1976]] [[zh:1976年]] 2338 63822 2006-06-24T16:20:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1881|100]] - [[1931|50]] - [[1956|25]] - [[1971|10]] ans | dins: [[1991|10]] - [[2006|25]] - [[2031|50]] - [[2081|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] | [[1980]] | '''1981''' | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1981 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1981]] [[als:1981]] [[ar:1981]] [[ast:1981]] [[be:1981]] [[bg:1981]] [[bs:1981]] [[ca:1981]] [[cs:1981]] [[csb:1981]] [[cy:1981]] [[da:1981]] [[de:1981]] [[el:1981]] [[en:1981]] [[eo:1981]] [[es:1981]] [[et:1981]] [[eu:1981]] [[fi:1981]] [[fo:1981]] [[fr:1981]] [[fy:1981]] [[gl:1981]] [[he:1981]] [[hr:1981]] [[hu:1981]] [[ia:1981]] [[id:1981]] [[io:1981]] [[is:1981]] [[it:1981]] [[ja:1981年]] [[ka:1981]] [[kn:೧೯೮೧]] [[ko:1981년]] [[kw:1981]] [[la:1981]] [[lb:1981]] [[lt:1981]] [[mk:1981]] [[nl:1981]] [[nn:1981]] [[no:1981]] [[os:1981]] [[pl:1981]] [[pt:1981]] [[ro:1981]] [[ru:1981]] [[scn:1981]] [[simple:1981]] [[sk:1981]] [[sl:1981]] [[sq:1981]] [[sr:1981]] [[sv:1981]] [[th:พ.ศ. 2524]] [[tl:1981]] [[tr:1981]] [[tt:1981]] [[uk:1981]] [[zh:1981年]] 2339 63825 2006-06-24T16:21:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1883|100]] - [[1933|50]] - [[1958|25]] - [[1973|10]] ans | dins: [[1993|10]] - [[2008|25]] - [[2033|50]] - [[2083|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1978]] | [[1979]] | [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | '''1983''' | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1983 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1983]] [[als:1983]] [[ar:1983]] [[ast:1983]] [[be:1983]] [[bg:1983]] [[bs:1983]] [[ca:1983]] [[cs:1983]] [[csb:1983]] [[cy:1983]] [[da:1983]] [[de:1983]] [[el:1983]] [[en:1983]] [[eo:1983]] [[es:1983]] [[et:1983]] [[eu:1983]] [[fi:1983]] [[fo:1983]] [[fr:1983]] [[fy:1983]] [[gl:1983]] [[he:1983]] [[hr:1983]] [[hu:1983]] [[ia:1983]] [[id:1983]] [[io:1983]] [[is:1983]] [[it:1983]] [[ja:1983年]] [[ka:1983]] [[kn:೧೯೮೩]] [[ko:1983년]] [[kw:1983]] [[la:1983]] [[lb:1983]] [[lt:1983]] [[mk:1983]] [[nl:1983]] [[nn:1983]] [[no:1983]] [[os:1983]] [[pl:1983]] [[pt:1983]] [[ro:1983]] [[ru:1983]] [[scn:1983]] [[simple:1983]] [[sk:1983]] [[sl:1983]] [[sr:1983]] [[sv:1983]] [[th:พ.ศ. 2526]] [[tl:1983]] [[tr:1983]] [[tt:1983]] [[uk:1983]] [[zh:1983年]] 2340 63697 2006-06-24T15:41:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1878|100]] - [[1928|50]] - [[1953|25]] - [[1968|10]] ans | dins: [[1988|10]] - [[2003|25]] - [[2028|50]] - [[2078|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] | '''1978''' | [[1979]] | [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1978 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1978]] [[als:1978]] [[ar:1978]] [[ast:1978]] [[be:1978]] [[bg:1978]] [[bs:1978]] [[ca:1978]] [[cs:1978]] [[csb:1978]] [[cy:1978]] [[da:1978]] [[de:1978]] [[el:1978]] [[en:1978]] [[eo:1978]] [[es:1978]] [[et:1978]] [[eu:1978]] [[fi:1978]] [[fo:1978]] [[fr:1978]] [[fy:1978]] [[gl:1978]] [[he:1978]] [[hr:1978]] [[hu:1978]] [[ia:1978]] [[id:1978]] [[io:1978]] [[is:1978]] [[it:1978]] [[ja:1978年]] [[ka:1978]] [[kn:೧೯೭೮]] [[ko:1978년]] [[la:1978]] [[lb:1978]] [[lt:1978]] [[mk:1978]] [[nl:1978]] [[nn:1978]] [[no:1978]] [[os:1978]] [[pl:1978]] [[pt:1978]] [[ro:1978]] [[ru:1978]] [[scn:1978]] [[simple:1978]] [[sk:1978]] [[sl:1978]] [[sr:1978]] [[sv:1978]] [[th:พ.ศ. 2521]] [[tl:1978]] [[tr:1978]] [[tt:1978]] [[uk:1978]] [[zh:1978年]] 2341 63835 2006-06-24T16:21:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1886|100]] - [[1936|50]] - [[1961|25]] - [[1976|10]] ans | dins: [[1996|10]] - [[2011|25]] - [[2036|50]] - [[2086|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | '''1986''' | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] | [[1990]] | [[1991]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1986 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1986]] [[als:1986]] [[ar:1986]] [[ast:1986]] [[be:1986]] [[bg:1986]] [[bs:1986]] [[ca:1986]] [[cs:1986]] [[csb:1986]] [[cy:1986]] [[da:1986]] [[de:1986]] [[el:1986]] [[en:1986]] [[eo:1986]] [[es:1986]] [[et:1986]] [[eu:1986]] [[fi:1986]] [[fo:1986]] [[fr:1986]] [[fy:1986]] [[gl:1986]] [[he:1986]] [[hr:1986]] [[hu:1986]] [[ia:1986]] [[id:1986]] [[io:1986]] [[is:1986]] [[it:1986]] [[ja:1986年]] [[ka:1986]] [[kn:೧೯೮೬]] [[ko:1986년]] [[kw:1986]] [[la:1986]] [[lb:1986]] [[lt:1986]] [[mk:1986]] [[nl:1986]] [[nn:1986]] [[no:1986]] [[os:1986]] [[pl:1986]] [[pt:1986]] [[ro:1986]] [[ru:1986]] [[scn:1986]] [[simple:1986]] [[sk:1986]] [[sl:1986]] [[sq:1986]] [[sr:1986]] [[sv:1986]] [[th:พ.ศ. 2529]] [[tl:1986]] [[tr:1986]] [[tt:1986]] [[uk:1986]] [[zh:1986年]] 2342 63569 2006-06-24T15:28:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1888|100]] - [[1938|50]] - [[1963|25]] - [[1978|10]] ans | dins: [[1998|10]] - [[2013|25]] - [[2038|50]] - [[2088|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | '''1988''' | [[1989]] | [[1990]] | [[1991]] | [[1992]] | [[1993]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1988 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Georges Smal]] * [[Pierre Faulx]] === Ôtès djins === [[af:1988]] [[als:1988]] [[ar:1988]] [[ast:1988]] [[be:1988]] [[bg:1988]] [[bs:1988]] [[ca:1988]] [[cs:1988]] [[csb:1988]] [[cy:1988]] [[da:1988]] [[de:1988]] [[el:1988]] [[en:1988]] [[eo:1988]] [[es:1988]] [[et:1988]] [[eu:1988]] [[fi:1988]] [[fo:1988]] [[fr:1988]] [[fy:1988]] [[gl:1988]] [[he:1988]] [[hr:1988]] [[hu:1988]] [[ia:1988]] [[id:1988]] [[io:1988]] [[is:1988]] [[it:1988]] [[ja:1988年]] [[ka:1988]] [[kn:೧೯೮೮]] [[ko:1988년]] [[kw:1988]] [[la:1988]] [[lb:1988]] [[lt:1988]] [[mk:1988]] [[nl:1988]] [[nn:1988]] [[no:1988]] [[os:1988]] [[pl:1988]] [[pt:1988]] [[ro:1988]] [[ru:1988]] [[scn:1988]] [[simple:1988]] [[sk:1988]] [[sl:1988]] [[sq:1988]] [[sr:1988]] [[sv:1988]] [[th:พ.ศ. 2531]] [[tl:1988]] [[tr:1988]] [[tt:1988]] [[uk:1988]] [[zh:1988年]] 2343 63692 2006-06-24T15:41:03Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1874|100]] - [[1924|50]] - [[1949|25]] - [[1964|10]] ans | dins: [[1984|10]] - [[1999|25]] - [[2024|50]] - [[2074|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1969]] | [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] | '''1974''' | [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1974 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1974]] [[ar:1974]] [[ast:1974]] [[be:1974]] [[bg:1974]] [[bs:1974]] [[ca:1974]] [[cs:1974]] [[csb:1974]] [[cy:1974]] [[da:1974]] [[de:1974]] [[el:1974]] [[en:1974]] [[eo:1974]] [[es:1974]] [[et:1974]] [[eu:1974]] [[fi:1974]] [[fo:1974]] [[fr:1974]] [[fy:1974]] [[gl:1974]] [[he:1974]] [[hr:1974]] [[hu:1974]] [[ia:1974]] [[id:1974]] [[io:1974]] [[is:1974]] [[it:1974]] [[ja:1974年]] [[ka:1974]] [[kn:೧೯೭೪]] [[ko:1974년]] [[la:1974]] [[lb:1974]] [[lt:1974]] [[mk:1974]] [[nds:1974]] [[nl:1974]] [[nn:1974]] [[no:1974]] [[os:1974]] [[pl:1974]] [[pt:1974]] [[ro:1974]] [[ru:1974]] [[scn:1974]] [[simple:1974]] [[sk:1974]] [[sl:1974]] [[sq:1974]] [[sr:1974]] [[sv:1974]] [[th:พ.ศ. 2517]] [[tl:1974]] [[tr:1974]] [[tt:1974]] [[uk:1974]] [[zh:1974年]] 2344 63828 2006-06-24T16:21:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1884|100]] - [[1934|50]] - [[1959|25]] - [[1974|10]] ans | dins: [[1994|10]] - [[2009|25]] - [[2034|50]] - [[2084|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1979]] | [[1980]] | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | '''1984''' | [[1985]] | [[1986]] | [[1987]] | [[1988]] | [[1989]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1984 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1984]] [[als:1984]] [[ar:1984]] [[ast:1984]] [[be:1984]] [[bg:1984]] [[bs:1984]] [[ca:1984]] [[cs:1984]] [[csb:1984]] [[cy:1984]] [[da:1984]] [[de:1984]] [[el:1984]] [[en:1984]] [[eo:1984]] [[es:1984]] [[et:1984]] [[eu:1984]] [[fi:1984]] [[fo:1984]] [[fr:1984]] [[fy:1984]] [[gl:1984]] [[he:1984]] [[hr:1984]] [[hu:1984]] [[ia:1984]] [[id:1984]] [[io:1984]] [[is:1984]] [[it:1984]] [[ja:1984年]] [[ka:1984]] [[kn:೧೯೮೪]] [[ko:1984년]] [[ku:1984]] [[kw:1984]] [[la:1984]] [[lb:1984]] [[lt:1984]] [[mk:1984]] [[ms:1984]] [[nl:1984]] [[nn:1984]] [[no:1984]] [[os:1984]] [[pl:1984]] [[pt:1984]] [[ro:1984]] [[ru:1984]] [[simple:1984]] [[sk:1984]] [[sl:1984]] [[sq:1984]] [[sr:1984]] [[sv:1984]] [[th:พ.ศ. 2527]] [[tl:1984]] [[tr:1984]] [[tt:1984]] [[uk:1984]] [[zh:1984年]] 2345 63545 2006-06-24T15:27:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1880|100]] - [[1930|50]] - [[1955|25]] - [[1970|10]] ans | dins: [[1990|10]] - [[2005|25]] - [[2030|50]] - [[2080|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | '''[[anêyes 1980]]''' | [[anêyes 1990]] | [[anêyes 2000]] </center> <center> [[1975]] | [[1976]] | [[1977]] | [[1978]] | [[1979]] | '''1980''' | [[1981]] | [[1982]] | [[1983]] | [[1984]] | [[1985]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1980 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[13 di decimbe]]: [[Olga Tchourikova]] == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jean de Lathuy]] * [[Jean Rode]] === Ôtès djins === [[af:1980]] [[als:1980]] [[ar:1980]] [[ast:1980]] [[be:1980]] [[bg:1980]] [[bs:1980]] [[ca:1980]] [[cs:1980]] [[csb:1980]] [[cy:1980]] [[da:1980]] [[de:1980]] [[el:1980]] [[en:1980]] [[eo:1980]] [[es:1980]] [[et:1980]] [[eu:1980]] [[fi:1980]] [[fo:1980]] [[fr:1980]] [[fy:1980]] [[gl:1980]] [[he:1980]] [[hr:1980]] [[hu:1980]] [[ia:1980]] [[id:1980]] [[io:1980]] [[is:1980]] [[it:1980]] [[ja:1980年]] [[ka:1980]] [[kn:೧೯೮೦]] [[ko:1980년]] [[kw:1980]] [[la:1980]] [[lb:1980]] [[lt:1980]] [[mk:1980]] [[nl:1980]] [[nn:1980]] [[no:1980]] [[os:1980]] [[pl:1980]] [[pt:1980]] [[ro:1980]] [[ru:1980]] [[scn:1980]] [[simple:1980]] [[sk:1980]] [[sl:1980]] [[sq:1980]] [[sr:1980]] [[sv:1980]] [[th:พ.ศ. 2523]] [[tl:1980]] [[tr:1980]] [[tt:1980]] [[uk:1980]] [[zh:1980年]] 2346 63819 2006-06-24T16:20:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1870|100]] - [[1920|50]] - [[1945|25]] - [[1960|10]] ans | dins: [[1980|10]] - [[1995|25]] - [[2020|50]] - [[2070|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | '''[[anêyes 1970]]''' | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> <center> [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] | '''1970''' | [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] | [[1975]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1970 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1970]] [[als:1970]] [[ar:1970]] [[ast:1970]] [[be:1970]] [[bg:1970]] [[bs:1970]] [[ca:1970]] [[cs:1970]] [[csb:1970]] [[cy:1970]] [[da:1970]] [[de:1970]] [[el:1970]] [[en:1970]] [[eo:1970]] [[es:1970]] [[et:1970]] [[eu:1970]] [[fi:1970]] [[fo:1970]] [[fr:1970]] [[fy:1970]] [[gl:1970]] [[he:1970]] [[hr:1970]] [[hu:1970]] [[ia:1970]] [[id:1970]] [[io:1970]] [[is:1970]] [[it:1970]] [[ja:1970年]] [[ka:1970]] [[kn:೧೯೭೦]] [[ko:1970년]] [[la:1970]] [[lb:1970]] [[lt:1970]] [[mk:1970]] [[nl:1970]] [[nn:1970]] [[no:1970]] [[os:1970]] [[pl:1970]] [[pt:1970]] [[ro:1970]] [[ru:1970]] [[scn:1970]] [[simple:1970]] [[sk:1970]] [[sl:1970]] [[sq:1970]] [[sr:1970]] [[sv:1970]] [[th:พ.ศ. 2513]] [[tl:1970]] [[tr:1970]] [[tt:1970]] [[uk:1970]] [[zh:1970年]] 2347 63807 2006-06-24T16:20:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1860|100]] - [[1910|50]] - [[1935|25]] - [[1950|10]] ans | dins: [[1970|10]] - [[1985|25]] - [[2010|50]] - [[2060|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] | '''1960''' | [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1960 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1960]] [[ar:1960]] [[ast:1960]] [[be:1960]] [[bg:1960]] [[bs:1960]] [[ca:1960]] [[cs:1960]] [[csb:1960]] [[cy:1960]] [[da:1960]] [[de:1960]] [[el:1960]] [[en:1960]] [[eo:1960]] [[es:1960]] [[et:1960]] [[eu:1960]] [[fi:1960]] [[fo:1960]] [[fr:1960]] [[fy:1960]] [[gl:1960]] [[he:1960]] [[hr:1960]] [[hu:1960]] [[ia:1960]] [[id:1960]] [[ie:1960]] [[io:1960]] [[is:1960]] [[it:1960]] [[ja:1960年]] [[ka:1960]] [[ko:1960년]] [[la:1960]] [[lb:1960]] [[lt:1960]] [[mk:1960]] [[nl:1960]] [[nn:1960]] [[no:1960]] [[os:1960]] [[pl:1960]] [[pt:1960]] [[ro:1960]] [[ru:1960]] [[scn:1960]] [[simple:1960]] [[sk:1960]] [[sl:1960]] [[sq:1960]] [[sr:1960]] [[sv:1960]] [[th:พ.ศ. 2503]] [[tl:1960]] [[tr:1960]] [[tt:1960]] [[uk:1960]] [[zh:1960年]] 2348 63495 2006-06-24T15:23:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1861|100]] - [[1911|50]] - [[1936|25]] - [[1951|10]] ans | dins: [[1971|10]] - [[1986|25]] - [[2011|50]] - [[2061|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] | [[1960]] | '''1961''' | [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1961 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Max-André Frère]] === Ôtès djins === [[af:1961]] [[ar:1961]] [[ast:1961]] [[be:1961]] [[bg:1961]] [[bs:1961]] [[ca:1961]] [[cs:1961]] [[csb:1961]] [[cy:1961]] [[da:1961]] [[de:1961]] [[el:1961]] [[en:1961]] [[eo:1961]] [[es:1961]] [[et:1961]] [[eu:1961]] [[fi:1961]] [[fo:1961]] [[fr:1961]] [[fy:1961]] [[gl:1961]] [[he:1961]] [[hr:1961]] [[hu:1961]] [[ia:1961]] [[id:1961]] [[ie:1961]] [[io:1961]] [[is:1961]] [[it:1961]] [[ja:1961年]] [[ka:1961]] [[ko:1961년]] [[la:1961]] [[lb:1961]] [[lt:1961]] [[mk:1961]] [[nl:1961]] [[nn:1961]] [[no:1961]] [[os:1961]] [[pl:1961]] [[pt:1961]] [[ro:1961]] [[ru:1961]] [[scn:1961]] [[simple:1961]] [[sk:1961]] [[sl:1961]] [[sq:1961]] [[sr:1961]] [[sv:1961]] [[th:พ.ศ. 2504]] [[tl:1961]] [[tr:1961]] [[tt:1961]] [[uk:1961]] [[zh:1961年]] 2349 23335 2004-01-14T18:00:42Z 212.100.178.141 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>awè 2</B></FONT> ridoblant infinitif d'&nbsp;[[Motî:aveur|aveur]]. 2350 23336 2004-10-25T23:06:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>awè</B></FONT> [adv.] refoircixhante fôme d'&nbsp;"[[Motî:oyi|oyi]]". Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"Ah oui"</span>. <span lang=fr>F. certes, sûrement.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. 2351 41212 2005-10-08T16:47:32Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces ki s'&nbsp;lomèt '''Grand-Mayni''': * [[Grand-Mayni-e-l'-Årdene]] * [[Grand-Mayni-dlé-Djiblou]] 2352 35507 2005-07-19T23:46:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poitrê</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:hårkea|hårkea]]. <B>2.</B> baston, simpe u dobe k' on mete so si (ses) spale(s) po poirter ene tchedje. rl a: [[Motî:ecnêye|ecnêye]], [[Motî:sorfa|sorfa]]. <B>3.</B> dobe [[Motî:pîce 2|pîce]], poirtêye pa deus djins so leu spale, come ene civire (et k'&nbsp;i pout gn aveur ene tcheyire dissu). <span lang=fr>F. chaise à porteurs.</span> <B>4.</B> (mot d' texhleu) diferinnès pîces do mestî a texhe. Disfondowes: <span lang=wa-feller>pwètrê, <FONT COLOR="#800080">pwatrê</FONT></span>. Etimolodjeye: viebe poirter, cawete -rê, fondaedje do prumî R do shuvion RTR. 2353 23339 2004-01-17T22:50:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>pîtasele</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(a pîtasele)</FONT> [advierbire] avou les pîs ki pindèt, et l'&nbsp;efant metou ashî so les spales do ci (del cene) kel poite come so ene sele. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">pîtasèle</FONT>, pîtasale. Etimolodjeye: etroclaedje di pî(t) a sele (les pîs metous a sele).</P> 2354 23340 2004-01-17T22:56:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poirter]] 2355 23341 2004-01-17T22:56:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poirter]] 2356 23342 2004-01-22T00:31:57Z 212.100.178.141 coridjaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>poirter</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/waurder.html codjowaedje])</span> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> aveur (ene sacwè, ene sakî) dissor lu, sovint po l'&nbsp;fé bodjî d'&nbsp;plaece. <I>Dji vikéve assez ognesmint A poirter des saetchs so mes rins</I> ([http://rifondou.walon.org/istwere3-rif.html#pautriyo Marian de Saint-Antoine]). <I>Twenete prind on gros live foû do meube, et l'&nbsp;poirter sol perpite</I> (M. Peclers). rl a: [[Motî:apoirter|apoirter]], [[Motî:ripoirter|ripoirter]], [[Motî:rapoirter|rapoirter]], [[Motî:sopoirter|sopoirter]]. rl a: [[Motî:berweter|berweter]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poiter dins ses bresses, a [[Motî:crås vea|crås vea°]], a crås bodet, al tchereye des dames, a pîtasele, a pîtaspale, a cou båyåd:</FONT> totès manires di poirter des efants. <B>2.</B> aveur. <I>I poirtèt li no d'&nbsp;famile di "Cavlî".</I> <B>II.</B> [v.s.c.] aler lon (tot djåzant d'&nbsp;on brut). <I>Il a ene vwès ki poite.</I> <B>III.</B> [v.c.n.d.] <FONT COLOR="#ff0000">poirter</FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) aveur a vey avou. <I>Ci noyaedje la poite sol no, et nén sol viebe</I> (L. Hendschel). Disfondowes: pwèrter, pwèrtè, pwèrtî, <FONT COLOR="#800080">pwarter</FONT>, pwârter, pwartè, pwârtè, porti, portu, pô<SUP>n</SUP>rter, pô<SUP>n</SUP>rtè, poûrter, pwète, pwate, pô<SUP>n</SUP>rte, porter; <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el mape ey el notûle ALW 1.77.</FONT> Etimolodjeye: latén "<span lang=la>portare</span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poirteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>poirteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>poitresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci(ne) ki poite (ene sacwè, ene sakî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirteu ås saetchs:</FONT> li ci ki poite des saetchs. <span lang=fr>F. manoeuvre, dokker.</span></P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:poirter.jpg]]<BR><BR>ele poite si ptit fré dins ses bresses (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 2357 23343 2004-01-17T22:55:39Z Pablo 5 båshele poirtant si ptit fré dins ses bresses (poitrait saetchî pa L. Mahin) båshele poirtant si ptit fré dins ses bresses (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2358 23344 2004-01-17T22:56:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poirter]] 2359 23345 2004-01-18T12:13:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>potchî djus</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint direk] potchî al valêye (pus bas ki la k'&nbsp;on-z esteut). <I>Tot potchant djus d'&nbsp;si tchvå, i s'&nbsp;mete a djnos dvant l'&nbsp;Bele Et rabresse ses ptits pîs, pu l'&nbsp;fwait ashir so l'&nbsp;sele</I> ([http://rifondou.walon.org/tchanson/emacralaedje-rif.html#polamour A. Gauditiaubois]). <span lang=fr>F. descendre, sauter en bas.</span></P> 2360 23346 2004-01-18T12:14:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>purea</B></FONT> [o.n.] bigåd. <I>Mins l'&nbsp;pa Lolote, e voeyant k'&nbsp;ele m'&nbsp;abresse, D'&nbsp;on côp d'&nbsp;shabot m'&nbsp;fwait plonkî dins l'&nbsp;purea</I> ([http://rifondou.walon.org/tchanson/bertrand_jacques.html#lolote J. Bertrand]). Disfondowes: puria, <FONT COLOR="#800080">pûria</FONT>, pûrin, purin. <span lang=fr>F. purin.</span></P> 2361 23347 2004-01-18T12:15:32Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>puma</B></FONT> [o.n.] Biesse ås tetes magneuse di tchå del famile des tchetidîs, ki vike e l'&nbsp;Amerike, e sincieus latén <I><span lang=la>Felis concolor</span></I>. <span style=url>[[Puma|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wikipedia]].</span> </P> 2362 23348 2004-01-18T13:38:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>poitrait</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> imådje d'&nbsp;ene sakî, prinjhe pa èn aparey foto. <span lang=fr>F. portrait, photographie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est l'&nbsp;poitrait tot tchî&nbsp;da Djiråd:</FONT> ça rshonne a Djiråd, e foto u dins si cdujhance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;saetcheu° d'&nbsp;poitraits</FONT>. <B>2.</B> tolminme kéne foto. <span lang=fr>F. photo, cliché.</span> Etimolodjeye: Calcaedje do F. "<span lang=fr>portrait</span>", riwalonijhî sol piceure di "poitrê" (fondaedje do prumî R do shuvion RTR).</P> 2363 23349 2004-01-18T13:40:34Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>pîtaspale</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(a pîtaspale)</FONT> [advierbire] avou les pîs metou so les spales do ci (del cene) ki poite èn efant, lu cåzu dressé. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">pîtasèle</FONT>, pîtasale. Etimolodjeye: etroclaedje di pî(t) a spale (les pîs metous a spale).</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:pitaspale.jpg]]<BR><BR>poirter a pîtaspale (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 2364 23350 2004-01-18T13:43:17Z Pablo 5 foto e noer et blanc avou ene båshele poirtêye a pîtaspale pa on valet, dins ene pitite aiwe (poitrait saetchî pa L. Mahin) foto e noer et blanc avou ene båshele poirtêye a pîtaspale pa on valet, dins ene pitite aiwe (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2365 23351 2004-01-18T13:48:17Z Pablo 5 Imådje prindowe des hôteurs, wice k' on voet li poirt di Bårçulon å lon (poitrait saetchî pa L. Mahin) Imådje prindowe des hôteurs, wice k' on voet li poirt di Bårçulon å lon (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2366 34005 2005-07-06T14:17:24Z Pablo 5 [[Imådje:poirt.jpg|thumb|Li poirt di Bårçulone]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>poirt</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece ki les bateas vnèt distcherdjî et tcherdjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ariver a bon poirt:</FONT> ariver sins [[Motî:racro|racro]]. <B>2.</B> [[Motî:costindje|costindje]] po-z avoyî ene lete, ene martchandijhe. <I>C' est 5 uros, et 50 cenes pol poirt.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;franc d' poirt:</FONT> sins rén payî po l' aveur. <span lang=fr>F. franco.</span> <B>3.</B> (mot d' éndjolisse) plaece k' on emantche les [[Motî:coidlire|coidlires]] des [[Motî:djonne|djonnes]] après l' mere-copiutrece. <I>So ké poirt ki l' sori est?</I> <span lang=fr>F. port.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pwârt</FONT>, pwart, pôrt, ponrt, poûrt, pwèrt, pwêrt</span>. ---- * [[poirt (ås bateas)|Dipus d' racsegnes so les poirts (ås bateas)]] * [[poirt (el copiutrece)|Dipus d' racsegnes so les poirts (d' ene copiutrece)]] 2367 23353 2004-01-18T13:57:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bén poirtant</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;a ene boune santé. rl a: [[Motî:haiti|haiti]].</P> 2368 23354 2005-03-15T14:11:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>berwete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> usteye des maçons, des cinsîs, evnd, fwaite d' ene rowe, d' on plantchî, ene dossire et d' deus [[Motî:paene|paenes]], po moenner ene pitite tchedje d' ene plaece a l' ôte pus åjheymint ki so s' dos. <I>Et Varice aléve toltins: "Dji n' sai nén werker avou des si ptitès berwetes, la, mi"</I> (B. Dechamps). <I>Li cantonî rnetyive les filés d'&nbsp;aiwe avou on ramon et ene schoupe, et tcherdjî les mizeres dins s' berwete</I> (M. Hubert). <span lang=fr>F. brouette.</span> <B>2.</B> saye, côp k'&nbsp;on n'&nbsp;a nén seu adiercî, sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;a nén reyussi. <I>Ça a stî ene fameuse berwete po les catolikes flaminds.</I> <span lang=fr>F. échec, fiasco.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé berwete:</FONT> èn nén adiercî s'&nbsp;côp,. <I>Li pé d'&nbsp;tot, avou l'&nbsp;ôrtografeye francesse, c'&nbsp;est k'&nbsp;tertos dit k'&nbsp;elle est biesse mins, tchaeke côp k'&nbsp;on-z a asprouvé d'&nbsp;el candjî, on-z a fwait berwete</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. échouer, rater, capoter, se casser les dents.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est do bwès d'&nbsp;berwete:</FONT> c'&nbsp;est on toû po vs fé ratinde. rl a: [[Motî:ralondje|ralondje]]. <B>3.</B> no do limero cwate al kine. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>calendes greques</span>". Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">berwète</FONT>, berwate</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berwetêye</B></FONT> [f.n.] çou k' i gn a so ene berwete. <I>I m' rifåreut co bén ene berwetêye di fén såvlon.</I> 2369 23355 2004-01-18T13:59:19Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>berweter</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> tcheryî avou ene berwete. <I>Il ont berweté ås canadas tote li sinte djournêye.</I> <B>2.</B> poirter d'&nbsp;ene plaece a l'&nbsp;ôte (minme sins berwete). <I>S'&nbsp;ele berwetreut ene bezêye come li minme, elle endè freut, des mizômenes</I> (H. Petrez). rl a: [[Motî:kibezaecî|kibezaecî]]; rl a: [[Motî:aberweter|aberweter]]. <span lang=fr>F. porter, traîner.</span> <B>3.</B> moenner (des sacwès, des sakîs) d'&nbsp;ene plaece l'&nbsp;ôte, copurade tot fjhant mwints ptits voyaedjes. <I>Cobén k'&nbsp;on-z a l'&nbsp;Birdjite po nos berweter a Libråmont.</I> <span lang=fr>F. transporter, trimbaler, véhiculer, transborder.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> stårer ene berwetêye. <span lang=fr>F. vider, décharger.</span> <B>2.</B> toumer dins on trô. <I>I berweta e fossé, tchivå et tot</I> (ramexhné pa L. Remacle). rl a: [[Motî:stårer|si stårer]], [[Motî:sipansler|sipansler]]. <B>3.</B> passer s'&nbsp;tins a rén. <I>Dj'&nbsp;a eveye di siervi a ene sacwè d'&nbsp;serieus; la èn an ki dj'&nbsp;berwete po les broûlés; dj'&nbsp;end a pezant</I> (F. Barry). <span lang=fr>F. glandouiller.</span> Disfondowes: berweter, berwetè, breuwter, brûwter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berweteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>berweteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>berwetresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki berwete. <span lang=fr>F. transporteur (euse), voiturier.</span> <I>Les berweteuses moennént l'&nbsp;toufe evoye del troufreye.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>berwetaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "berweter". <span lang=fr>F. transport, déménagement, transbordement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;berwetaedjes di bådets:</FONT> vicåreye d'&nbsp;ewaerés, ki n'&nbsp;ont måy tot fwait. <I>L'&nbsp;infier divant d'&nbsp;mori; berwetaedjes di bådets. Ki les tchedjes ont nåjhi</I> (M. Filbiche). <span lang=fr>F. vie de fous.</span></P> 2370 23356 2004-01-18T13:59:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berwete]] 2371 23357 2004-01-18T14:03:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berweter]] 2372 23358 2004-01-18T14:03:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berweter]] 2373 23359 2004-01-18T14:03:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berweter]] 2374 23360 2004-01-18T14:03:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:berweter]] 2375 23361 2004-10-19T21:11:40Z Pablo 5 coridj. fexhaedje -> fessaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket d'&nbsp;bwès k'&nbsp;on va soyî po broûler el sitouve. rl a: [[Motî:xhinete|xhinete]], [[Motpi:côpon|côpon]]. <span lang=fr>F. bûche, rondin, tison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene bwejhe foû di s'&nbsp;fagot:</FONT> aveur on [[Motî:bwès|bwès°]] foû di s'&nbsp;faxhene (esse ene miete sot). <B>2.</B> gros boket d'&nbsp;bwès k'&nbsp;on s'&nbsp;è sieve po bouxhî so èn ôte. <span lang=fr>F. gourdin, matraque.</span> rl a: [[Motî:bringonea|bringonea]], [[Motî:warokea|warokea]], [[Motî:nukete|nukete]]. <B>3.</B> sôre di plantchî ki rcovere les meurs e payrou, do costé del plouve. <span lang=fr>F. boiserie.</span> Disfondowes: bwèhe, bwâje, buche, boche, <FONT COLOR="#800080">bwèje</FONT> [bwèch]. Etimolodjeye: femrin di "bwès". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhî</B></FONT> [o.n.] sôre di cahoute basteye e fén mitan des bwès, rascovrowe di spenes eyet d'&nbsp;ronxhes. <span lang=fr>F. cabane.</span> Disfondowes: bwèjî, bozî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:fessaedje|fessaedje]] di coxhes, di djniesses, di strin, po waeranti d'&nbsp;l'&nbsp;air. <span lang=fr>F. abat-vent; coupe-vent, paravent.</span> rl a: [[Motî:hayon|hayon]]. <I>Gn aveut sovint ene bwejhêye divant l'&nbsp;ouxh des måjhons, po espaitchî l'&nbsp;bijhe di shofler dvins a l'&nbsp;ivier, et a l'&nbsp;esté, on cujheut padrî, po n'&nbsp;nén aveur si tchôd dins les måjhones.</I> Disfondowes: bwèjéye, bwèzée, bozée, bwèjêye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhreye</B></FONT> [f.n.] plaece k'&nbsp;on mete li bwès al coete. <span lang=fr>F. bûcher, remise à bois.</span> Disfondowes: bwèjriye [bwèchrîe], buchrîe, <FONT COLOR="#800080">bwèhy'rèye</FONT>. <!-- DTW tot splitchî --> Omofones: * [[Motî:bwejhî|bwejhî]] (viebe) * [[Motî:bwejhî|bwejhî, bwejheye]] (addj.) 2376 23362 2004-01-18T19:32:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhe]] 2377 23363 2004-01-18T19:32:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhe]] 2378 23364 2005-03-06T10:42:28Z Pablo 5 coridj.: houyire, houyeu <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> côper do bwès. <I>Les ptitès djins ovrént po les cis del hôte: aler poujhî a l' aiwe, abate å bwès, et bwejhler</I> (L. Mahin). <B>2.</B> mete les stançons dins ene voye di houyire, u on terasmint. rl a: [[Motî:bwejhî|bwejhî]]. <span lang=fr>F. boiser étançonner.</span> <B>3.</B> (mot d' tcherpetî) mete des ptits bokets di tchvirons inte deus sômîs, po n' nén k' i s' raprotchénxhe. rl a: [[Motî:djoxhler|djoxhler]]. <span lang=fr>F. étrésillonner.</span> <B>4.</B> (vî mot d' forestî) haper des bounès pîces (bwès k' on n' pout nén abate) tot lzès muchiant dins des fagots (ricôpés al minme longueur). <B>5.</B> tosser foirt et nén crås (come li brut d' on bwejhlî ki screpe des bwès). rl a: [[Motî:bawer|bawer]]. <span lang=fr>F. avoir une toux rapeuse.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> må fé (èn ovraedje di mnujhî). <I>Dji m' dimande todi bén ké scrinî k' a bwejhlé ci cofe la.</I> <span lang=fr>F. bricoler.</span> <B>2.</B> bouxhî so (ene sakî) avou on bwès. rl a: [[Motî:bastorner|bastorner]]. <span lang=fr>F. bâtonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèh'ler, bwèjler [bwèchler], bwèjlè, <FONT COLOR="#800080">bwèhy'ler</FONT>, bwèjner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhlé, bwejhlêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:aroedi|aroedi]] (eye), come si on-z aveut stî bwejhlé (bastorné). <I>Dji so tot bwejhlé.</I> <span lang=fr>F. courbaturé(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhlî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:bokion|bokion]]. <I>Dj' inme l' Årdene avou ses brouhires Et les boerlaedjes di ses bwejhlîs K' on-z etind dpoy li sapinire Å minme tins ki l' ci do tchvålî</I> (M. David). <I>Et vola k' å pî d' l' åbe, les bwejhlîs s' arestèt, Tcherdjîs d' awiantès hepes et d' pezantès cougneyes</I> (H. Simon). rl a: [[Motî:côpeû d' bwès|côpeû d' bwès]]. <span lang=fr>F. bûcheron.</span> <B>2.</B> munujhî (ki fwait des ptitès usteyes di bwès). <I>Alez s' cweri ene loce di bwès amon l' bwejhlî.</I> rl a: [[Motî:sicrinî|sicrinî]]. <span lang=fr>F. menuisier, boisselier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèh'lî, <FONT COLOR="#800080">bwèhy'lî</FONT>, bwèjlî [bwèchlî]</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>euse</B></FONT> [o.f.n.] bwejhlî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèh'leu, bwèjleu, <FONT COLOR="#800080">bwèhy'leu</FONT></span>. Coinrece payis d' Vervî &amp; Hôte Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhlaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si adierça) pol viebe "bwejhler". <B>2.</B> tos les bwès ki fjhèt stançon dins ene voye di houyire. <I>Les bwejhlaedjes crakèt; ttaleure, les houyeus î vont dmerer&nbsp;!!!</I> <span lang=fr>F. soutènement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bwèhy'lèdje</FONT>, bwèjladje, bozlâdje, bwèh'lèdje</span>. 2379 23365 2005-03-06T10:45:25Z Pablo 5 coridj.: houyire, houyeu <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete les stançons dins ene houyire. <I>On bwejhe li beur, les voyes, les taeyes.</I> rl a: [[Motî:bwejhler|bwejhler]]. rl a: [[Motî:disbwejhî|disbwejhî]]. <span lang=fr>F. boiser.</span> <B>2.</B> planter des åbes. rl a: [[Motî:ribwejhî|ribwejhî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèhî (i bwèhèye), bwèzer, bwazer, <FONT COLOR="#800080">bwejî</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhî, bwejheye</B></FONT> [addj.] covrou (owe) d' åbes. <I>C' est tos bwejhîs tienes ossu lon k' on pout vey.</I> <span lang=fr>F. boisé(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèhî, bwèzé, bwèzè, bwazè, <FONT COLOR="#800080">bwèjî, èye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejhaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "bwejhî". <span lang=fr>F. boisement, étançonnage.</span> <B>2.</B> sitançnaedje d' ene voye di houyire. rl a: [[Motî:bwejhlaedje|bwejhlaedje]]. <span lang=fr>F. soutènement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèhèdje, <FONT COLOR="#800080">bwèjèdje</FONT>, bwèjadje, bozâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwejheu</B></FONT> [o.n.] (mot d' houyire) ovrî ki bwejhe (ki mete les stançons). Disfondowes: <span lang=wa-feller>bwèheu, <FONT COLOR="#800080">bwèjeu</FONT></span>. <!-- DTW tot splitchî --> Omofone: * [[Motî:bwejhe|bwejhî]] (o.n.) 2380 23366 2004-01-18T19:37:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhler]] 2381 23367 2004-01-18T19:37:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhler]] 2382 23368 2004-01-18T19:37:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhler]] 2383 23369 2004-01-18T19:38:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhler]] 2384 23370 2004-01-18T19:38:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhler]] 2385 23371 2004-01-18T19:38:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhler]] 2386 23372 2004-01-18T19:41:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhî]] 2387 23373 2004-01-18T19:41:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhî]] 2388 23374 2004-01-18T19:41:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwejhî]] 2389 23375 2004-01-18T19:45:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>gåre 2</B></FONT> [o.n.] wårdeu (di tchesse, di bwès, di prôpieté privêye). <span lang=fr>F. garde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gåre di bwès:</FONT> li ci (cene) ki wåde les bwès, po ene comene, èn indepindant. <span lang=fr>F. garde-forestier.</span> Disfondowes: gaur, gaurde, gârde. </P> 2390 23376 2004-01-18T19:45:21Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>gåre 1</B></FONT> [f.n.] estacion d'&nbsp;trin. <span lang=fr>F. gare.</span></P> 2391 65134 2006-06-24T20:20:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[djanvî]], c' est li 17inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 348 djoûs (349 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[15 di djanvî]] - [[16 di djanvî]] - [[18 di djanvî]] - [[19 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Januarie]] [[an:17 de chinero]] [[ang:17 Æfterra Gēola]] [[ar:17 يناير]] [[ast:17 de xineru]] [[be:17 студзеня]] [[bg:17 януари]] [[bs:17. januar]] [[ca:17 de gener]] [[ceb:Enero 17]] [[co:17 di ghjennaghju]] [[cs:17. leden]] [[csb:17 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 17]] [[cy:17 Ionawr]] [[da:17. januar]] [[de:17. Januar]] [[el:17 Ιανουαρίου]] [[en:January 17]] [[eo:17-a de januaro]] [[es:17 de enero]] [[et:17. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 17]] [[fi:17. tammikuuta]] [[fo:17. januar]] [[fr:17 janvier]] [[frp:17 janviér]] [[fur:17 di Zenâr]] [[fy:17 jannewaris]] [[ga:17 Eanáir]] [[gl:17 de xaneiro]] [[he:17 בינואר]] [[hr:17. siječnja]] [[hu:Január 17]] [[ia:17 de januario]] [[id:17 Januari]] [[ie:17 januar]] [[ilo:Enero 17]] [[io:17 di januaro]] [[is:17. janúar]] [[it:17 gennaio]] [[ja:1月17日]] [[jv:17 Januari]] [[ka:17 იანვარი]] [[ko:1월 17일]] [[ku:17'ê rêbendanê]] [[la:17 Ianuarii]] [[lb:17. Januar]] [[lt:Sausio 17]] [[mk:17 јануари]] [[ms:17 Januari]] [[nap:17 'e jennaro]] [[nl:17 januari]] [[nn:17. januar]] [[no:17. januar]] [[oc:17 de genièr]] [[pam:Eneru 17]] [[pl:17 stycznia]] [[pt:17 de Janeiro]] [[ro:17 ianuarie]] [[ru:17 января]] [[scn:17 di jinnaru]] [[sco:17 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 17.]] [[sh:17.1.]] [[simple:January 17]] [[sk:17. január]] [[sl:17. januar]] [[sq:17 Janar]] [[sr:17. јануар]] [[sv:17 januari]] [[te:జనవరి 17]] [[th:17 มกราคม]] [[tl:Enero 17]] [[tr:17 Ocak]] [[tt:17. Ğínwar]] [[uk:17 січня]] [[vi:17 tháng 1]] [[war:Enero 17]] [[zh:1月17日]] 2392 65144 2006-06-24T20:22:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[djanvî]], c' est li 19inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 346 djoûs (347 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[17 di djanvî]] - [[18 di djanvî]] - [[20 d' djanvî]] - [[21 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Januarie]] [[an:19 de chinero]] [[ar:19 يناير]] [[ast:19 de xineru]] [[be:19 студзеня]] [[bg:19 януари]] [[br:19 Genver]] [[bs:19. januar]] [[ca:19 de gener]] [[ceb:Enero 19]] [[co:19 di ghjennaghju]] [[cs:19. leden]] [[csb:19 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 19]] [[cy:19 Ionawr]] [[da:19. januar]] [[de:19. Januar]] [[el:19 Ιανουαρίου]] [[en:January 19]] [[eo:19-a de januaro]] [[es:19 de enero]] [[et:19. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 19]] [[fi:19. tammikuuta]] [[fo:19. januar]] [[fr:19 janvier]] [[frp:19 janviér]] [[fur:19 di Zenâr]] [[fy:19 jannewaris]] [[ga:19 Eanáir]] [[gl:19 de xaneiro]] [[he:19 בינואר]] [[hr:19. siječnja]] [[hu:Január 19]] [[ia:19 de januario]] [[id:19 Januari]] [[ie:19 januar]] [[io:19 di januaro]] [[is:19. janúar]] [[it:19 gennaio]] [[ja:1月19日]] [[jv:19 Januari]] [[ka:19 იანვარი]] [[ko:1월 19일]] [[ku:19'ê rêbendanê]] [[la:19 Ianuarii]] [[lb:19. Januar]] [[lt:Sausio 19]] [[mk:19 јануари]] [[ms:19 Januari]] [[nap:19 'e jennaro]] [[nl:19 januari]] [[nn:19. januar]] [[no:19. januar]] [[oc:19 de genièr]] [[pam:Eneru 19]] [[pl:19 stycznia]] [[pt:19 de Janeiro]] [[ro:19 ianuarie]] [[ru:19 января]] [[scn:19 di jinnaru]] [[sco:19 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 19.]] [[sh:19.1.]] [[simple:January 19]] [[sk:19. január]] [[sl:19. januar]] [[sq:19 Janar]] [[sr:19. јануар]] [[sv:19 januari]] [[te:జనవరి 19]] [[th:19 มกราคม]] [[tl:Enero 19]] [[tr:19 Ocak]] [[tt:19. Ğínwar]] [[uk:19 січня]] [[ur:19 جنوری]] [[vi:19 tháng 1]] [[war:Enero 19]] [[zh:1月19日]] 2393 65139 2006-06-24T20:21:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[djanvî]], c' est li 18inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 347 djoûs (348 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1928]]: [[Marcel Van Spunter]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[16 di djanvî]] - [[17 di djanvî]] - [[19 di djanvî]] - [[20 d' djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Januarie]] [[an:18 de chinero]] [[ang:18 Æfterra Gēola]] [[ar:18 يناير]] [[ast:18 de xineru]] [[be:18 студзеня]] [[bg:18 януари]] [[bs:18. januar]] [[ca:18 de gener]] [[ceb:Enero 18]] [[co:18 di ghjennaghju]] [[cs:18. leden]] [[csb:18 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 18]] [[cy:18 Ionawr]] [[da:18. januar]] [[de:18. Januar]] [[el:18 Ιανουαρίου]] [[en:January 18]] [[eo:18-a de januaro]] [[es:18 de enero]] [[et:18. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 18]] [[fi:18. tammikuuta]] [[fo:18. januar]] [[fr:18 janvier]] [[frp:18 janviér]] [[fur:18 di Zenâr]] [[fy:18 jannewaris]] [[ga:18 Eanáir]] [[gl:18 de xaneiro]] [[he:18 בינואר]] [[hr:18. siječnja]] [[hu:Január 18]] [[ia:18 de januario]] [[id:18 Januari]] [[ie:18 januar]] [[io:18 di januaro]] [[is:18. janúar]] [[it:18 gennaio]] [[ja:1月18日]] [[jv:18 Januari]] [[ka:18 იანვარი]] [[ko:1월 18일]] [[ku:18'ê rêbendanê]] [[la:18 Ianuarii]] [[lb:18. Januar]] [[lt:Sausio 18]] [[mk:18 јануари]] [[ms:18 Januari]] [[nap:18 'e jennaro]] [[nl:18 januari]] [[nn:18. januar]] [[no:18. januar]] [[oc:18 de genièr]] [[pl:18 stycznia]] [[pt:18 de Janeiro]] [[ro:18 ianuarie]] [[ru:18 января]] [[scn:18 di jinnaru]] [[se:Ođđajagimánu 18.]] [[sh:18.1.]] [[simple:January 18]] [[sk:18. január]] [[sl:18. januar]] [[sq:18 Janar]] [[sr:18. јануар]] [[sv:18 januari]] [[te:జనవరి 18]] [[th:18 มกราคม]] [[tl:Enero 18]] [[tr:18 Ocak]] [[tt:18. Ğínwar]] [[uk:18 січня]] [[vi:18 tháng 1]] [[zh:1月18日]] 2394 65129 2006-06-24T20:19:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[djanvî]], c' est li 16inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 349 djoûs (350 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[14 di djanvî]] - [[15 di djanvî]] - [[17 di djanvî]] - [[18 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Januarie]] [[an:16 de chinero]] [[ang:16 Æfterra Gēola]] [[ar:16 يناير]] [[ast:16 de xineru]] [[be:16 студзеня]] [[bg:16 януари]] [[bn:জানুয়ারি ১৬]] [[bs:16. januar]] [[ca:16 de gener]] [[ceb:Enero 16]] [[co:16 di ghjennaghju]] [[cs:16. leden]] [[csb:16 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 16]] [[cy:16 Ionawr]] [[da:16. januar]] [[de:16. Januar]] [[el:16 Ιανουαρίου]] [[en:January 16]] [[eo:16-a de januaro]] [[es:16 de enero]] [[et:16. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 16]] [[fi:16. tammikuuta]] [[fo:16. januar]] [[fr:16 janvier]] [[frp:16 janviér]] [[fur:16 di Zenâr]] [[fy:16 jannewaris]] [[ga:16 Eanáir]] [[gl:16 de xaneiro]] [[he:16 בינואר]] [[hr:16. siječnja]] [[hu:Január 16]] [[ia:16 de januario]] [[id:16 Januari]] [[ie:16 januar]] [[ilo:Enero 16]] [[io:16 di januaro]] [[is:16. janúar]] [[it:16 gennaio]] [[ja:1月16日]] [[jv:16 Januari]] [[ka:16 იანვარი]] [[ko:1월 16일]] [[ku:16'ê rêbendanê]] [[la:16 Ianuarii]] [[lb:16. Januar]] [[lt:Sausio 16]] [[mk:16 јануари]] [[ms:16 Januari]] [[nap:16 'e jennaro]] [[nds:16. Januar]] [[nl:16 januari]] [[nn:16. januar]] [[no:16. januar]] [[oc:16 de genièr]] [[pam:Eneru 16]] [[pl:16 stycznia]] [[pt:16 de Janeiro]] [[ro:16 ianuarie]] [[ru:16 января]] [[scn:16 di jinnaru]] [[sco:16 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 16.]] [[simple:January 16]] [[sk:16. január]] [[sl:16. januar]] [[sq:16 Janar]] [[sr:16. јануар]] [[sv:16 januari]] [[te:జనవరి 16]] [[th:16 มกราคม]] [[tl:Enero 16]] [[tr:16 Ocak]] [[tt:16. Ğínwar]] [[uk:16 січня]] [[ur:16 جنوری]] [[vi:16 tháng 1]] [[war:Enero 16]] [[zh:1月16日]] 2395 59805 2006-06-07T14:25:28Z Pablo 5 imådje [[Imådje:cheetah.jpg|thumb|on guepard]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>guepard</B></FONT> [o.n.] Biesse a tete magneuse di tchå del famile des tchetidîs ki vike e l'&nbsp;Afrike, e sincieus latén <I><span lang=la>acionynx jubatus</span></I>. <span lang=fr>F. guépard.</span> <span lang=en>Ing. cheetah.</span> ---- [[Guepard|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wikipedia]]. 2396 34997 2005-07-15T23:09:01Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Simonon]] '''Charles-Nicolas Simonon''' ([[1774]]-[[1847]]) fourit on [[sicrijheus e walon|scrijheu e walon]] k'&nbsp;a cnoxhou les redjemes lidjwès, francès, olandès pu bedje. I va enonder ene môde ezès belès letes walones, li cene di s'&nbsp;rissovni romanticmint del patreye, et do vî tins. On voet bén çoula divins li long arimea ''Li Côpareye'', k'&nbsp;il î cåze d'&nbsp;ene viye clotche del [[catedråle Sint Lambiet]]. Li powinme a stî publiyî dins ene ramexhnêye: ''Poésies en patois de Liège'' ([[1845]]). Il a eto scrît des pîces di teyåte: ''Li spér'' ([[1823]]), ''Li mårticot'' (nén tote fwaite), eyet ''Conte les duwels'' ([[1835]]). Tot prijhant li lingaedje walon (léjhoz si powinme ''[http://rifondou.walon.org/simonon.html#nacionale li langue nåcionåle]''), il a stî onk des scrijheus lidjwès (avou [[Henry Forir]] eyet [[Charles Duvivier]]) k'&nbsp;a fwait soude li movmint linwistike walon del fén do 19inme sieke. == Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/simonon.html Pådje da Simonon] 2397 51641 2006-03-17T16:14:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådfoû</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] <B>1.</B> ki n'&nbsp;est nén ddins. <I>Dowô k'&nbsp;on-z est mî a si åjhe ådvins k'&nbsp;ådfoû&nbsp;?</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:ådvins|ådvins]], [[Motî:divant l' ouxh|divant l'&nbsp;ouxh]]. <span lang=fr>F. (au) dehors, à l'extérieur.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">d'&nbsp;ådfoû</FONT>: ki vént d'&nbsp;èn ôte payis, d'&nbsp;èn ôte soce. <I>Mande escuze a nos invités d'&nbsp;ådfoû, mins a on raploû walon, dji m'&nbsp;va djåzer e walon.</I> <span lang=fr>F. de l'étranger, de l'extérieur.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ådfoû di</FONT> [divancete] foû di. <span lang=fr>F. à l'extérieur de.</span> <B>III.</B> [o.n.] çou k'&nbsp;i gn a foû (d'&nbsp;ene måjhon, evnd.). <span lang=fr>F. extérieur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">audfoû</FONT>, âdfoû, audfû, andfû, indfoû</span>. 2398 23384 2004-01-19T11:12:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ådvins</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] didins. <I>Tot frisse ådvins, li vî posson Rawåde, a s'&nbsp;clå, li ci k'&nbsp;a soe</I> ([http://rifondou.walon.org/dokir-rif.html#posson J. Docquier]). rl a: [[Motî:ådfoû|ådfoû]]. <span lang=fr>F. (en) dedans, à l'intérieur.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ådvins di</FONT> [divancete] dins, divins. <span lang=fr>F. à l'intérieur de.</span> <B>III.</B> [o.n.] çou k'&nbsp;i gn a dvins (ene måjhon, evnd.). <span lang=fr>F. intérieur.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">audvins</FONT>, âdvins, andvins.</P> 2399 23385 2004-01-19T11:27:11Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aloumer</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> esprinde (li feu). rl a: [[Motî:atoker|atoker]], [[Motî:raloumer|raloumer]]. <span lang=fr>F. allumer.</span> <B>2.</B> kimincî a loumer (fé del loumire so). <I>Tot bodjant l'&nbsp;covieke del sitouve on pô e coisse, on-z alouméve li coujhene tins des prumirès munutes k'&nbsp;el nute touméve</I> (G. Mottard). <span lang=fr>F. éclairer.</span> <B>II.</B> [viebe sins djin] fé ene aloumire (tins d'&nbsp;èn oraedje, dins l'&nbsp;cir divant k'&nbsp;i n'&nbsp;tone). <span lang=fr>F. éclairer.</span></P> 2400 23386 2004-01-19T11:27:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>aidî djus</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] aidî (ene sakî) a distcherdjî ene tchedje. <I>Aidîz m'&nbsp;djus, dji n'&nbsp;è pou pus</I> (ramexhné pa J. Haust).</P> 2401 23387 2004-01-19T11:31:48Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>assoteymint</B></FONT> [adv.] come on sot. <I>Ça våt i co les poennes di cweri assoteymint après des djins comifåt dins c'&nbsp;binde di brigands la</I> (J. Brumioul). <I>Ça fwait ki, assoteymint assez, li Walonreye furlêye ses sôs po ki les Belès Ouves ki rexhèt foû di s'&nbsp;schô, on n'&nbsp;ricnoxhe nén k'&nbsp;c'&nbsp;est da sinne</I> ([http://rifondou.walon.org/afitcha.html F. André et al, rat. pa L. Mahin]). <span lang=fr>F. fiévreusement, bêtement.</span> </P> 2402 23388 2004-01-19T11:33:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apoirter]] 2403 23389 2004-01-19T11:33:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apoirter]] 2404 23390 2004-01-19T11:33:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apoirter]] 2405 23391 2004-01-19T11:33:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:apoirter]] 2406 45596 2005-11-26T15:04:29Z Pablo 5 Covén -> Couvén Ene '''fondreye''' (on dit eto on '''fondrî'''), c' est on grand trô, pus lådje ki fond, et avou des boirds a môde di [[Motî:falijhe|falijhea]], schavé pa l'&nbsp;aiwe di plouve dins des plaeces castinnixheuses. El Walonreye, on lzès trove aprume sol [[Calistinne]] e payis d' [[Couvén]]. ''Les fondreyes ont stî lomêyes "abannet" e [[francès d' Beldjike]] des djeyologues di ç' payis la, a cåze d' ene flotche dins l' lijhaedje d' ene mape, pa J. Rahir; li mot vleut dire [[Motî:ebaner|ebané bwès]], on bwès metou a costé des fondreyes di Nîme.'' ''Li mot fondreye a eto [[Motî:fondreye 2|des ôtes sinses]]''. == Provnance des fondreyes == Les fondreyes sont foirt corantes dins l' payis d' [[Couvén]] et [[Virwinvå]]. I s' ont fwait å [[trevén djeyolodjike|terciåre]]. Adon, li payis esteut covrou d' såvlon, vinou avou l' mer. Les plouves ont passé houte do såvlon et cmagnî les rotches castinnixheuses. A des plaeces k' i gn a, li plafond etir d' on cåvlaedje a wagué djus, tot wårdant les såvlons avou bråmint do minrê d' fier divins. Ces minires la ont stî spoujheyes poy k' on-z a saetchî å fier dispu l' vî vî tins. Dins ene modêye del fåve di l' [[araedjî tchesseu]], li signeur di [[Viepe]], po pûnicion d' aveur tchessî l' djoû des åmes, toume dins ene fondreye avou si tchvå et ses tchéns. == Fôrmaedje d' ene fondreye == [[Imådje:abanei_wi.jpg|thumb|350px|right|]] Les plouves dismantchèt li gåz carbonike di l' air, et epoirtèt dins tere do seur carbonike (H₂CO₃). Sol castinne, ci seur la atake li [[tchåsse]] (CaO), po dner do carbonate di tchåsse (CaCo₃), li soûmint des rotches castinnixheuses. Les deus ôtes prodûts di ç' reyaccion tchimike la sont l' aiwe, ki court evoye, et l' gaz carbonike, ki [[Motî:sivinter|si svinte]]). Eto, li castinne si ctrawe, come on froumadje di Swisse. Si l' aiwe rescontere ene voenne del limonite (FeO), ça dene do carbonate di fier (FeCo₃). Cwand l' tere dizotrinne fourit griblêye di trôs, ezès trevéns do [[trevén djeyolodjike|sgondaire]], li tcherwåve tere a croûlé djus, et askepyî l' fondreye. Sovint, on-z î trovéve des minrês, aprume do fier. Pus tård, des trevéns tierçaires, les fondrîs s' ont rimpli avou do såvlon ki shofléve do boird del mer (ki n' esteut nén lon). Eto, do tins des [[Ancyins Bedjes]], on-z î a saetchî å fier, å [[såvlon]], et a l' [[årzeye]], et î astaler des [[bas-forneas]]. Dins les fondreyes, gn a veut todi bråmint des [[Sarazin|craheas d' Sarazin]]. Les dierinnès [[minire]]s ont staté diviè [[1840]]. == Sacwantès fondreyes. == === E Payis d' Couvén & Virwinvå === Gn a 12 ôtes fondreyes dins l' comene di [[Virwinvå]], et 5 ôtes dins l' restant del Province di Nameur. Vo ndè la sacwantes : * a [[Nîme (viyaedje)|Nîme]]. ** Li Trô des Tchéns u Fondrî des Tchéns (so plaece: ''Fondri des tché<SUP>n</SUP>s'') : ** Li Fondreye des [[faw|Hesses]], metowe å dbout do Bwès "Les Ebanés" (so plaece ''Les Abannets''). ** Fondrî do Gurnadî (sol Mouréni) ** Fondrî Midou ** Fondrî Squellard. * Li Fondreye (so plaece: ''el fondrîye'') a [[Petegniye|Ptegniye]]. * Li Fondreye do Moustî: so [[Virwinvå]] * Li Fondreye do Franc Bwès a [[Couvén]]. === Ôte pårt === * Les Salzenes a [[Derbu]]. * Les fondreyes di [[Pont-a-Cele]]. * Les fondreyes do Filot [[Vierset]]. == Alére == * Alhonse Bayot : ''Les Abannets de Nismes et les dialectes; Les dialectes Belgo-romans, T. I. l° 1, 1937''. ==Hårdêye difoûtrinne== * [http://www.speleo.be/ubs/dossier/vocawal/lexique1.htm#abanet Pitit motlî des mots walons a vey avou l' trawaedje des rotches castinnixheuses] (e francès). 2408 23393 2004-01-19T17:59:24Z Pablo 5 Foto d' ene rogne (poitrait da Lorint Hendschel) Foto d' ene rogne (poitrait da Lorint Hendschel) 2409 35427 2005-07-19T17:58:46Z Pablo 5 [[Categoreye:Ôtès biesses]] Li '''rogne''' est ene pitite cwate-pece, 15&nbsp;cm longue, k'&nbsp;a ene noere pea avou des djaenès taetches, et ki vike so tere, e sincieus latén ''Salamandra salamandra''. [[Imådje:rogne2.jpg|thumb|foto d' ene rogne el Catalogne]] == Croeyances so les rognes == I gn a-st avou totes sôres di nén syincieusès croeyances so les rognes, come kelzî sûnreut ene hagnante oumeur so leu pea. Eto, les macrales s'&nbsp;endè siervént bråmint des rognes. On djheut k'&nbsp;ele passént houte do feu sins s'&nbsp;broûler. [[de:Salamander]] [[en:Salamander]] [[ja:サンショウウオ]] [[nl:Caudata]] [[pt:Caudata]] 2410 23395 2005-05-07T17:57:13Z Lucyin 16 [[categoreye:gazetes e walon|Clabot]] '''Li Clabot''' esteut-st ene gazete e walon ki rexheut totes les samwinnes a [[Lidje]], di [[1896]] disk'&nbsp;å [[20 di måss]] [[1932]]. [[Imådje:clabot.jpg|right|]] Si dvize esteut ''Xhiltant totes les samwinnes'' et, a pårt des comunikés d'&nbsp;soces totafwait esteut fok e walon, minme l'&nbsp;adresse eyet l'&nbsp;pris metous sol prumire pådje. Si mwaisse-eplaideu fourit disk'&nbsp;e [[1919]] [[Théophile Bouvy]]. Mins l'&nbsp;åme del rivowe, kel fjheut viker, esteut [[Louis Tilkin]]; li gazete si djocrè po d'&nbsp;bon après s'&nbsp;moirt. Li Clabot eplaida sovint des årtikes aspoyant li movmint walon, eyet po dmander li ''separåcion administrative'' (dj'&nbsp;ô bén, li federålijhaedje). L'&nbsp;eplaidaedje est djoké tins del [[prumire guere daegnrece]], et rprinde li [[23 d' måss]] [[1919]]; a tchaeke limero i gn a-st èn årtike politike po l'&nbsp;otonomeye walone. E [[1921]], li gazete dimande ås léjheus di vôter po des politkîs ki disfindèt l'&nbsp;Walonreye åzès eleccions d'&nbsp;avri di ciste anêye la. 2411 65171 2006-06-24T20:26:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[djanvî]], c' est li 23inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 342 djoûs (343 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[21 di djanvî]] - [[22 d' djanvî]] - [[24 di djanvî]] - [[25 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Januarie]] [[an:23 de chinero]] [[ar:23 يناير]] [[ast:23 de xineru]] [[be:23 студзеня]] [[bg:23 януари]] [[bs:23. januar]] [[ca:23 de gener]] [[ceb:Enero 23]] [[co:23 di ghjennaghju]] [[cs:23. leden]] [[csb:23 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 23]] [[cy:23 Ionawr]] [[da:23. januar]] [[de:23. Januar]] [[el:23 Ιανουαρίου]] [[en:January 23]] [[eo:23-a de januaro]] [[es:23 de enero]] [[et:23. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 23]] [[fi:23. tammikuuta]] [[fo:23. januar]] [[fr:23 janvier]] [[frp:23 janviér]] [[fur:23 di Zenâr]] [[fy:23 jannewaris]] [[ga:23 Eanáir]] [[gl:23 de xaneiro]] [[he:23 בינואר]] [[hr:23. siječnja]] [[hu:Január 23]] [[ia:23 de januario]] [[id:23 Januari]] [[ie:23 januar]] [[ilo:Enero 23]] [[io:23 di januaro]] [[is:23. janúar]] [[it:23 gennaio]] [[ja:1月23日]] [[jv:23 Januari]] [[ka:23 იანვარი]] [[ko:1월 23일]] [[ku:23'ê rêbendanê]] [[la:23 Ianuarii]] [[lb:23. Januar]] [[lt:Sausio 23]] [[mk:23 јануари]] [[ml:ജനുവരി 23]] [[ms:23 Januari]] [[nap:23 'e jennaro]] [[nl:23 januari]] [[nn:23. januar]] [[no:23. januar]] [[oc:23 de genièr]] [[pl:23 stycznia]] [[pt:23 de Janeiro]] [[ro:23 ianuarie]] [[ru:23 января]] [[scn:23 di jinnaru]] [[se:Ođđajagimánu 23.]] [[simple:January 23]] [[sk:23. január]] [[sl:23. januar]] [[sq:23 Janar]] [[sr:23. јануар]] [[sv:23 januari]] [[te:జనవరి 23]] [[th:23 มกราคม]] [[tl:Enero 23]] [[tr:23 Ocak]] [[tt:23. Ğínwar]] [[uk:23 січня]] [[vi:23 tháng 1]] [[zh:1月23日]] 2412 23397 2004-01-19T21:12:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' djanvî]] 2413 23398 2004-01-19T21:12:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' djanvî]] 2414 65166 2006-06-24T20:26:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[djanvî]], c' est li 22inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 343 djoûs (344 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' djanvî]] - [[21 di djanvî]] - [[23 d' djanvî]] - [[24 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Januarie]] [[an:22 de chinero]] [[ar:22 يناير]] [[ast:22 de xineru]] [[be:22 студзеня]] [[bg:22 януари]] [[bs:22. januar]] [[ca:22 de gener]] [[ceb:Enero 22]] [[co:22 di ghjennaghju]] [[cs:22. leden]] [[csb:22 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 22]] [[cy:22 Ionawr]] [[da:22. januar]] [[de:22. Januar]] [[el:22 Ιανουαρίου]] [[en:January 22]] [[eo:22-a de januaro]] [[es:22 de enero]] [[et:22. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 22]] [[fi:22. tammikuuta]] [[fo:22. januar]] [[fr:22 janvier]] [[frp:22 janviér]] [[fur:22 di Zenâr]] [[fy:22 jannewaris]] [[ga:22 Eanáir]] [[gl:22 de xaneiro]] [[he:22 בינואר]] [[hr:22. siječnja]] [[hu:Január 22]] [[ia:22 de januario]] [[id:22 Januari]] [[ie:22 januar]] [[ilo:Enero 22]] [[io:22 di januaro]] [[is:22. janúar]] [[it:22 gennaio]] [[ja:1月22日]] [[jv:22 Januari]] [[ka:22 იანვარი]] [[ko:1월 22일]] [[ku:22'ê rêbendanê]] [[la:22 Ianuarii]] [[lb:22. Januar]] [[lt:Sausio 22]] [[mk:22 јануари]] [[ms:22 Januari]] [[nap:22 'e jennaro]] [[nl:22 januari]] [[nn:22. januar]] [[no:22. januar]] [[oc:22 de genièr]] [[pl:22 stycznia]] [[pt:22 de Janeiro]] [[ro:22 ianuarie]] [[ru:22 января]] [[scn:22 di jinnaru]] [[se:Ođđajagimánu 22.]] [[sh:22.1.]] [[simple:January 22]] [[sk:22. január]] [[sl:22. januar]] [[sq:22 Janar]] [[sr:22. јануар]] [[sv:22 januari]] [[te:జనవరి 22]] [[th:22 มกราคม]] [[tl:Enero 22]] [[tr:22 Ocak]] [[tt:22. Ğínwar]] [[uk:22 січня]] [[vi:22 tháng 1]] [[zh:1月22日]] 2415 65161 2006-06-24T20:25:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[djanvî]], c' est li 21inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 344 djoûs (345 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 di djanvî]] - [[20 d' djanvî]] - [[22 d' djanvî]] - [[23 d' djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Januarie]] [[an:21 de chinero]] [[ar:21 يناير]] [[ast:21 de xineru]] [[be:21 студзеня]] [[bg:21 януари]] [[bs:21. januar]] [[ca:21 de gener]] [[ceb:Enero 21]] [[co:21 di ghjennaghju]] [[cs:21. leden]] [[csb:21 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 21]] [[cy:21 Ionawr]] [[da:21. januar]] [[de:21. Januar]] [[el:21 Ιανουαρίου]] [[en:January 21]] [[eo:21-a de januaro]] [[es:21 de enero]] [[et:21. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 21]] [[fi:21. tammikuuta]] [[fo:21. januar]] [[fr:21 janvier]] [[frp:21 janviér]] [[fur:21 di Zenâr]] [[fy:21 jannewaris]] [[ga:21 Eanáir]] [[gl:21 de xaneiro]] [[he:21 בינואר]] [[hr:21. siječnja]] [[hu:Január 21]] [[ia:21 de januario]] [[id:21 Januari]] [[ie:21 januar]] [[ilo:Enero 21]] [[io:21 di januaro]] [[is:21. janúar]] [[it:21 gennaio]] [[ja:1月21日]] [[jv:21 Januari]] [[ka:21 იანვარი]] [[ko:1월 21일]] [[ku:21'ê rêbendanê]] [[la:21 Ianuarii]] [[lb:21. Januar]] [[lt:Sausio 21]] [[mk:21 јануари]] [[ms:21 Januari]] [[nap:21 'e jennaro]] [[nl:21 januari]] [[nn:21. januar]] [[no:21. januar]] [[oc:21 de genièr]] [[pam:Eneru 21]] [[pl:21 stycznia]] [[pt:21 de Janeiro]] [[ro:21 ianuarie]] [[ru:21 января]] [[scn:21 di jinnaru]] [[sco:21 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 21.]] [[sh:21.1.]] [[simple:January 21]] [[sk:21. január]] [[sl:21. januar]] [[sq:21 Janar]] [[sr:21. јануар]] [[sv:21 januari]] [[te:జనవరి 21]] [[th:21 มกราคม]] [[tl:Enero 21]] [[tr:21 Ocak]] [[tt:21. Ğínwar]] [[uk:21 січня]] [[vi:21 tháng 1]] [[war:Enero 21]] [[zh:1月21日]] 2416 23401 2004-01-19T21:15:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' djanvî]] 2417 65156 2006-06-24T20:24:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 di [[djanvî]], c' est li 20inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 345 djoûs (346 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[18 di djanvî]] - [[19 di djanvî]] - [[21 di djanvî]] - [[22 d' djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Januarie]] [[an:20 de chinero]] [[ar:20 يناير]] [[ast:20 de xineru]] [[be:20 студзеня]] [[bg:20 януари]] [[bs:20. januar]] [[ca:20 de gener]] [[ceb:Enero 20]] [[co:20 di ghjennaghju]] [[cs:20. leden]] [[csb:20 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 20]] [[cy:20 Ionawr]] [[da:20. januar]] [[de:20. Januar]] [[el:20 Ιανουαρίου]] [[en:January 20]] [[eo:20-a de januaro]] [[es:20 de enero]] [[et:20. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 20]] [[fi:20. tammikuuta]] [[fo:20. januar]] [[fr:20 janvier]] [[frp:20 janviér]] [[fur:20 di Zenâr]] [[fy:20 jannewaris]] [[ga:20 Eanáir]] [[gl:20 de xaneiro]] [[he:20 בינואר]] [[hr:20. siječnja]] [[hu:Január 20]] [[ia:20 de januario]] [[id:20 Januari]] [[ie:20 januar]] [[ilo:Enero 20]] [[io:20 di januaro]] [[is:20. janúar]] [[it:20 gennaio]] [[ja:1月20日]] [[jv:20 Januari]] [[ka:20 იანვარი]] [[ko:1월 20일]] [[ku:20'ê rêbendanê]] [[la:20 Ianuarii]] [[lb:20. Januar]] [[lt:Sausio 20]] [[mk:20 јануари]] [[ms:20 Januari]] [[nap:20 'e jennaro]] [[nl:20 januari]] [[nn:20. januar]] [[no:20. januar]] [[oc:20 de genièr]] [[pam:Eneru 20]] [[pl:20 stycznia]] [[pt:20 de Janeiro]] [[ro:20 ianuarie]] [[ru:20 января]] [[scn:20 di jinnaru]] [[sco:20 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 20.]] [[simple:January 20]] [[sk:20. január]] [[sl:20. januar]] [[sq:20 Janar]] [[sr:20. јануар]] [[sv:20 januari]] [[te:జనవరి 20]] [[th:20 มกราคม]] [[tl:Enero 20]] [[tr:20 Ocak]] [[tt:20. Ğínwar]] [[uk:20 січня]] [[vi:20 tháng 1]] [[war:Enero 20]] [[zh:1月20日]] 2418 23403 2004-01-19T21:20:06Z Pablo 5 Poitrait da Nicolas Bosret Poitrait da Nicolas Bosret 2419 23404 2004-01-19T21:20:56Z Pablo 5 Poitrait des mimbes askepieus del soce «Moncrabeau» Poitrait des mimbes askepieus del soce «Moncrabeau» 2421 50612 2006-02-20T09:43:54Z 217.136.161.57 [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Bosret]] [[categoreye:rilomés Walons|Bosret]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bosret]] [[Imådje:bosret.jpg|100px|left|Nicolas Bosret estant djonne]] '''Nicolas Bosret''' ([[1799]]-[[1876]]), c' esteut-st on scrijheu d'&nbsp;tchansons e walon d'&nbsp;Nameur, inte di zeles, «[[Li Bea Bouket]]». Aveule tot djonne, il aprinda l'&nbsp;muzike, eyet, diviè [[1820]], dizo l'&nbsp;moennance olandesse, il askepia ene soce di «francs fårceus» k'&nbsp;aléve divni, oficirmint, e [[1826]], li «Ceke des Minteus», pu li «Cåbaret des Mintes» ([[1834]]) et co pus tård ([[1843]]) li soce [[Moncrabeau]]. [[Imådje:Moncrabeau.jpg|thumb|li troejhinme a pårti del hintche, avou ls ôtes askepieus del soce Moncrabeau]] C'&nbsp;est Bosret ki va adjinçner, e [[1857]], l'&nbsp;orkesse Moncrabeaucyin, fwait di totes sôres di droles d'&nbsp;instrumints metans: li «tchén dal rimoye», les «cougnous a piston», li «tiesse di tchvå», li «malton». Et scrire des clapantès tchansons come «Li pikete do djoû å viyaedje», «Li sondje d'&nbsp;on blessî e Crimêye», «Ene fiesse namurwesse». Li «bea bouket» fourit compôzé e [[1851]], et eplaidî dizo l'&nbsp;alomåcion «Li bouket del marieye». [[en:Nicolas Bosret]] [[nl:Nicolas Bosret]] 2422 23406 2005-03-25T22:28:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Botôssåt</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;[[Motî:Ucîmont|Ucîmont]]. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje tîxhon]] avou on no d' djin ([[sårt]] da Boton). Disfondowes: <span lang=wa-feller>Botôssaut, Botonsaut, Bôtôssaut</span>. ---- * [[Ucîmont|Dipus d' racsegnes so Botôssåt]]. 2423 23407 2004-01-19T22:22:58Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bouswa</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Boussoit, rebané avou 7110 El Lovire; limero diyalectolodjike: [S&nbsp;38]; vî limero del posse: 7051</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bouswa]] 2424 43947 2005-11-10T17:52:32Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bouswa''' (fr: ''Boussoit'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[El Lovire]]. * Limero del posse: '''7110''' (vî limero '''7051''') * Limero diyalectolodjike: '''S&nbsp;38''' * Arondixhmint: [[Sougniye]] 2425 23409 2004-01-19T22:28:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bouzvå</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bousval</span>, rebané avou 1470 Djinape; limero diyalectolodjike: [Ni 92]; vî limero del posse: 1488. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bouzvau</FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bouzvå]] 2426 43946 2005-11-10T17:52:24Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bouzvå''' (fr: ''Bousval'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Djinape|Djnape]]. * Limero del posse: '''1470''' (vî limero '''1488''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;92''' * Arondixhmint: [[Nivele]] 2427 23411 2004-01-22T19:44:09Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Bovegne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bouvignes-sur-Meuse</span>, dedja rebané avou 5500 Dinant e 1964 (divant les grands rebanaedjes); limero diyalectolodjike: [D&nbsp;38]. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Bovègne</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">Sipotaedje des djins:</FONT> les magneus d'&nbsp;as. <FONT FACE="Arial Narrow">No di des plaeces di Bovegne:</FONT> a Rmeypré (e F. <span lang=fr>Remepret</span>), Bouyet, Wespin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S'&nbsp;il est d'&nbsp;Bovegne, k'&nbsp;i vegne; s'&nbsp;il est d'&nbsp;Dinant, nos l'&nbsp;ritchesrans:</FONT> <I>a)</I> dijhêye ki rmimbere li viye lûte etur Bovegne et Dinant. <I>b)</I> dijhêye po rire cwand on novea-vnou vout moussî dins ene binde. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> Dispu bele ådje, gn a yeu on tchstea so les cresses di Bovegne. E 1180, li conte do Hinnot, Bådwin V, essere Bovegne, ki n'&nbsp;riprezinte k'&nbsp;on gros viyaedje. Bénrade, Bovegne va divni on bork, avou èn eclôzeure, ki rçût e 1213 ene tchåte di liberté do Conte di Nameur. Ça fwait k'&nbsp;les djins d'&nbsp;Bovegne divnèt les sfwaits des bordjoes d'&nbsp;Nameur. Tote li moyinådje å long, on va cnoxhe les margayes etur Bovegne eyet Dinant, cisse-ciale estant payis d'&nbsp;Lidje. Mins les margaye n'&nbsp;espaitchèt nén l'&nbsp;comiece inte les deus vijhéns, et les djins d'&nbsp;Bovegne si rsintèt foirt do crexhaedje del dinantreye. Li mestî des bateus d'&nbsp;keuve î est florixhant des trevéns då Tchårlukin. Mins les rascråwes kimincèt avou les gueres inte l'&nbsp;Espagne eyet l'&nbsp;France. E 1554, Bovegne est bouxheye djus pås sôdårds da Hinri II, li rwè d'&nbsp;France. Dispu don, li veye discrexhe todi dpus, et les bateus d'&nbsp;keuve schipèt-st evoye. Nerén, Bovegne est co li dmorance d'&nbsp;on drossåd, et on gros bork avou deus martchîs, so tot l'&nbsp;tins d'&nbsp;l'&nbsp;Ancyin Redjeme. Disfondowes: <B>Bovègne</B>, Bouvègne, Bouvigne. Scriyta: <span lang=wa-vi>Bovinas, Bovinias (1107), Bovinis (1184), Bovingne (1229)</span>. Etimolodjeye: patwès latén <span lang=la>"bovinia"</span> (cinse ås boûs), rl a: [[Motî:Bovesse|Bovesse]], [[Motî:Bouvgniye|Bouvgniye]].</P> ---- Pus di racsegnessol pårteye eciclopedeye: [[Bovegne]] 2428 23412 2004-01-22T19:51:31Z Pablo 5 coridjaedje åtchete '''Bovegne''' (fr: ''Bouvignes-sur-Meuse'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, dedja rebané avou [[Dinant]] e [[1964]]. * Limero del posse: '''5500''' * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;38''' * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sipotaedje: magneus d'&nbsp;as. * No di des plaeces di Bovegne: a Rmeypré (e F. ''Remepret''), Bouyet, Wespin. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do latén ''bovinia'' (cinsie ås boûs). Vîs scrijhas: Bovinas, Bovinias (1107), Bovinis (1184), Bovingne (1229). == Istwere == Dispu bele ådje, gn a yeu on tchstea so les cresses di Bovegne. E [[1180]], li [[Conteye do Hinnot|conte do Hinnot]], [[Bådwin V do Hinnot|Bådwin V]], essere Bovegne, ki n'&nbsp;riprezinte k'&nbsp;on gros viyaedje. Bénrade, Bovegne va divni on bork, avou èn eclôzeure, ki rçût e [[1213]] ene tchåte di liberté do [[Conteye di Nameur|Conte di Nameur]]. Ça fwait k'&nbsp;les djins d'&nbsp;Bovegne divnèt les sfwaits des bordjoes d'&nbsp;[[Nameur]]. Tote li moyinådje å long, on va cnoxhe les margayes etur Bovegne eyet Dinant, cisse-ciale estant [[Principåté d' Lidje|payis d'&nbsp;Lidje]]. Mins les margaye n'&nbsp;espaitchèt nén l'&nbsp;comiece inte les deus vijhéns, et les djins d'&nbsp;Bovegne si rsintèt foirt do crexhaedje del dinantreye. Li mestî des bateus d'&nbsp;keuve î est florixhant des trevéns då [[Tchårlukin]]. Mins les rascråwes kimincèt avou les gueres inte l'&nbsp;[[Espagne]] eyet l'&nbsp;[[France]]. E [[1554]], Bovegne est bouxheye djus pås sôdårds da [[Hinri II d' France|Hinri II]], li rwè d'&nbsp;France. Dispu don, li veye discrexhe todi dpus, et les bateus d'&nbsp;keuve schipèt-st evoye. Nerén, Bovegne est co li dmorance d'&nbsp;on drossåd, et on gros bork avou deus martchîs, so tot l'&nbsp;tins d'&nbsp;l'&nbsp;[[Ancyin Redjeme]]. 2429 42304 2005-10-23T21:01:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhe 2</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) A Lidje, pîce di deus aidants. rl a: [[Motî:djigot|djigot]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Bouxhe:</FONT> no d'&nbsp;plaeces e Payis d'&nbsp;Lidje. rl a: [[Motî:patår|patår]]. Pondants eyet djondants: [http://rifondou.walon.org/lequarre-rif.html Li manoye å vî payis d'&nbsp;Lidje]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>bouhe, bouhye</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de><I>busch</I></span> (pîce a pô près pareye d'&nbsp;Åxhe). Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. Omonime: * [[Motî:bouxhe 1|bouxhe]] (f.n.; foidje) 2431 23414 2004-01-22T20:24:11Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[François Bovesse]] 2432 42756 2005-10-30T03:24:59Z Pablo 5 '''François Bovesse''' ([[1890]]-[[1944]]) sipoté ''li Rwè des Chwès'', fourit on politikî walon d'&nbsp;[[Nameur]], k'&nbsp;a stî eto minisse del djustice, govierneu et grand disfindeu del [[Walonreye]]. Il a stî touwé e s'&nbsp;måjhone pazès [[recsisse]]s li [[1î d' fevrî|prumî d'&nbsp;fevrî]] [[1944]]. C'&nbsp;est lu k'&nbsp;a metou so pî les prumirès [[Fiesses di Walonreye]] e [[1923]]. Il a scrît onk u deus bokets e [[walon]]. == vicåreye == Françwès Bovesse vént å monde e 1890. A 18 ans, i s' egadje å Pårti Liberå, eyet i s' va interesser a l' idintité walon cwand, e 1911, [[Jules Destrée]] mete so pî a Nameur ene seccion del soce des Amisses di l' Årt walon. Sol tins k' i studeye li droet a l' [[univiersité d' Lidje]], il askepia, e [[1912]], li gazete ''[[Sambre et Meuse (gazete)|Sambre et Meuse]]'' ki rexheut totes les samwinnes. Å cmince li gazete esteut seulmint culturele, mins ele divénrè politike, militant po ls abondroets del Walonreye. Bovesse si fjha mimbe del Ligue walone di l' arondixhmont d' Nameur, eyet esse lomé sicretaire del Djonne Wåde di Walonreye. Sol tins del [[prumire guere daegnrece]], i s' bate do costé d' [[Lidje]], poy a [[Anvers]] eyet so l' [[Izer]]; il est acsû eyet viersé (fén 1914) a l' Oditorat militåre di [[Calais]]. Al fén del guere i s' mete come pårlî a Nameur. I fourit foirt actif dins l' militance walone, la k' i fourit animeu del Ligue walone di Nameur, dilegué a l' Assimblêye walone disk' e 1927, et co mimbe do Comité di l' Union nåcionåle walone. C' est co lu ki meta so pîs les [[Fiesses di Walonreye]] avou on comité des fiesses, e 1923. Cisse fiesse esteut l' ocåzion di rclamer l' ewalisté des droets inte Walons et Flaminds, et di denoncer les apetits flamingants. I s' bata siconte des lwès linwistikes ki metént li neyerlandès eyet l' francès oficirs so tote li Beldjike, por lu, tot come po Destrée, Flande et Walonreye divént wårder tchaeke si idintité. Come minisse å govienmint bedje i va eto fé avancî les pôzucions do movmint walon: l' idêye di continouwer l' acoird militåre franco-bedje, rifuzaedje del lwè d' amnisteye eyet lûte siconte do movmint fachisse Rex. E 1937 i dvént govierneu del [[province di Nameur]], eyet mete so ene lete a [[Paul-Emile Janson]] ses idêyes di discintrålijhaedje administratif et dner pus di pwès åzès provinces. I fourit tapé a l' ouxh di s' posse di govierneu påzès almands a l' ocupåcion (1940), eyet si rmete a-z ovrer come pårlî. Il a stî touwé e s'&nbsp;måjhone pazès [[recsisse]]s li [[1î d' fevrî|prumî d'&nbsp;fevrî]] [[1944]]. [[categoreye:rilomés Walons|Bovesse, Francois]] [[fr:François Bovesse]] 2433 64710 2006-06-24T18:45:29Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1844|100]] - [[1894|50]] - [[1919|25]] - [[1934|10]] ans | dins: [[1954|10]] - [[1969|25]] - [[1994|50]] - [[2044|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1939]] | [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] | '''1944''' | [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1944 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1î d' fevrî]]: [[Françwès Bovesse]] est assassiné a [[Nameur]] påzès recsisses * [[René Barmarin]] === Ôtès djins === * [[af:1944]] [[ar:1944]] [[ast:1944]] [[be:1944]] [[bg:1944]] [[bs:1944]] [[ca:1944]] [[cs:1944]] [[csb:1944]] [[cy:1944]] [[da:1944]] [[de:1944]] [[el:1944]] [[en:1944]] [[eo:1944]] [[es:1944]] [[et:1944]] [[eu:1944]] [[fi:1944]] [[fo:1944]] [[fr:1944]] [[fy:1944]] [[gl:1944]] [[he:1944]] [[hr:1944]] [[hu:1944]] [[ia:1944]] [[id:1944]] [[io:1944]] [[is:1944]] [[it:1944]] [[ja:1944年]] [[ka:1944]] [[ko:1944년]] [[la:1944]] [[lb:1944]] [[lt:1944]] [[mi:1944]] [[mk:1944]] [[nl:1944]] [[nn:1944]] [[no:1944]] [[os:1944]] [[pl:1944]] [[pt:1944]] [[ro:1944]] [[ru:1944]] [[scn:1944]] [[se:1944]] [[simple:1944]] [[sk:1944]] [[sl:1944]] [[sq:1944]] [[sr:1944]] [[sv:1944]] [[th:พ.ศ. 2487]] [[tl:1944]] [[tr:1944]] [[tt:1944]] [[uk:1944]] [[zh:1944年]] 2434 23417 2004-01-22T20:34:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' fevrî]] 2435 64353 2006-06-24T17:48:13Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Moirts == +== Ont morou ç' djoû la ==) Li 10 di [[djun]] c' est li 161inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 162inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 204 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1915]] : [[Roger Prigneaux]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * [[1890]]: [[Françwès Bovesse]] politikî eyet militant walon == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 di djun]] - [[9 di djun]] - [[11 di djun]] - [[12 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Junie]] [[an:10 de chunio]] [[ar:10 يونيو]] [[ast:10 de xunu]] [[be:10 чэрвеня]] [[bg:10 юни]] [[br:10 Mezheven]] [[bs:10. juni]] [[ca:10 de juny]] [[ceb:Hunyo 10]] [[co:10 di ghjugnu]] [[cs:10. červen]] [[csb:10 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 10]] [[cy:10 Mehefin]] [[da:10. juni]] [[de:10. Juni]] [[el:10 Ιουνίου]] [[en:June 10]] [[eo:10-a de junio]] [[es:10 de junio]] [[et:10. juuni]] [[eu:Ekainaren 10]] [[fi:10. kesäkuuta]] [[fo:10. juni]] [[fr:10 juin]] [[frp:10 jouen]] [[fur:10 di Jugn]] [[fy:10 juny]] [[ga:10 Meitheamh]] [[gl:10 de xuño]] [[he:10 ביוני]] [[hr:10. lipnja]] [[hu:Június 10]] [[ia:10 de junio]] [[id:10 Juni]] [[ie:10 junio]] [[ilo:Junio 10]] [[io:10 di junio]] [[is:10. júní]] [[it:10 giugno]] [[ja:6月10日]] [[jv:10 Juni]] [[ka:10 ივნისი]] [[ko:6월 10일]] [[ku:10'ê pûşperê]] [[la:10 Iunii]] [[lb:10. Juni]] [[lt:Birželio 10]] [[mi:10 Pipiri]] [[mk:10 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 10]] [[ms:10 Jun]] [[nap:10 'e giùgno]] [[nl:10 juni]] [[nn:10. juni]] [[no:10. juni]] [[oc:10 de junh]] [[os:10 июны]] [[pam:Juniu 10]] [[pl:10 czerwca]] [[pt:10 de Junho]] [[ro:10 iunie]] [[ru:10 июня]] [[scn:10 di giugnu]] [[sco:10 Juin]] [[simple:June 10]] [[sk:10. jún]] [[sl:10. junij]] [[sq:10 Qershor]] [[sr:10. јун]] [[sv:10 juni]] [[te:జూన్ 10]] [[th:10 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 10]] [[tr:10 Haziran]] [[tt:10. Yün]] [[uk:10 червня]] [[vi:10 tháng 6]] [[war:Hunyo 10]] [[zh:6月10日]] 2436 65151 2006-06-24T20:23:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[fevrî]], c' est li 32inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 333 djoûs (334 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1881]]: kimince do schavaedje do [[canå di Panama]] * [[2003]]: esplôdaedje del cir-naivete Columbia, tins di s'&nbsp;dischinte sol Tere. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[1944]]: [[Françwès Bovesse]] est assassiné a [[Nameur]] påzès recsisses == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 di djanvî]] - [[31 di djanvî]] - [[2 d' fevrî]] - [[3 d' fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Februarie]] [[an:1 de frebero]] [[ar:1 فبراير]] [[ast:1 de febreru]] [[be:1 лютага]] [[bg:1 февруари]] [[br:1añ C'hwevrer]] [[bs:1. februar]] [[ca:1 de febrer]] [[ceb:Pebrero 1]] [[co:1 frivaghju]] [[cs:1. únor]] [[csb:1 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 1]] [[cy:1 Chwefror]] [[da:1. februar]] [[de:1. Februar]] [[el:1 Φεβρουαρίου]] [[en:February 1]] [[eo:1-a de februaro]] [[es:1 de febrero]] [[et:1. veebruar]] [[eu:Otsailaren 1]] [[fi:1. helmikuuta]] [[fo:1. februar]] [[fr:1er février]] [[frp:1ér fevriér]] [[fur:1 di Fevrâr]] [[fy:1 febrewaris]] [[ga:1 Feabhra]] [[gl:1 de febreiro]] [[he:1 בפברואר]] [[hr:1. veljače]] [[hu:Február 1]] [[ia:1 de februario]] [[id:1 Februari]] [[ie:1 februar]] [[ilo:Febrero 1]] [[io:1 di februaro]] [[is:1. febrúar]] [[it:1 febbraio]] [[ja:2月1日]] [[jv:1 Februari]] [[ka:1 თებერვალი]] [[ko:2월 1일]] [[ku:1'ê reşemiyê]] [[la:1 Februarii]] [[lb:1. Februar]] [[li:1 februari]] [[lt:Vasario 1]] [[mk:1 февруари]] [[ml:ഫെബ്രുവരി 1]] [[mr:फेब्रुवारी १]] [[ms:1 Februari]] [[nap:1 'e frevaro]] [[nl:1 februari]] [[nn:1. februar]] [[no:1. februar]] [[oc:1èr de febrièr]] [[os:1 февралы]] [[pam:Pebreru 1]] [[pl:1 lutego]] [[pt:1 de Fevereiro]] [[ro:1 februarie]] [[ru:1 февраля]] [[scn:1 di frivaru]] [[sco:1 Februar]] [[se:Guovvamánu 1.]] [[simple:February 1]] [[sk:1. február]] [[sl:1. februar]] [[sq:1 Shkurt]] [[sr:1. фебруар]] [[sv:1 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 1]] [[th:1 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 1]] [[tr:1 Şubat]] [[tt:1. Febräl]] [[uk:1 лютого]] [[vi:1 tháng 2]] [[war:Pebrero 1]] [[zh:2月1日]] 2437 65176 2006-06-24T20:27:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[djanvî]], c' est li 24inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 341 djoûs (342 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' djanvî]] - [[23 d' djanvî]] - [[25 di djanvî]] - [[26 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Januarie]] [[an:24 de chinero]] [[ar:24 يناير]] [[ast:24 de xineru]] [[be:24 студзеня]] [[bg:24 януари]] [[br:24 Genver]] [[bs:24. januar]] [[ca:24 de gener]] [[ceb:Enero 24]] [[co:24 di ghjennaghju]] [[cs:24. leden]] [[csb:24 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 24]] [[cy:24 Ionawr]] [[da:24. januar]] [[de:24. Januar]] [[el:24 Ιανουαρίου]] [[en:January 24]] [[eo:24-a de januaro]] [[es:24 de enero]] [[et:24. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 24]] [[fi:24. tammikuuta]] [[fo:24. januar]] [[fr:24 janvier]] [[frp:24 janviér]] [[fur:24 di Zenâr]] [[fy:24 jannewaris]] [[ga:24 Eanáir]] [[gl:24 de xaneiro]] [[he:24 בינואר]] [[hr:24. siječnja]] [[hu:Január 24]] [[ia:24 de januario]] [[id:24 Januari]] [[ie:24 januar]] [[io:24 di januaro]] [[is:24. janúar]] [[it:24 gennaio]] [[ja:1月24日]] [[jv:24 Januari]] [[ka:24 იანვარი]] [[ko:1월 24일]] [[ku:24'ê rêbendanê]] [[la:24 Ianuarii]] [[lb:24. Januar]] [[lt:Sausio 24]] [[mk:24 јануари]] [[ms:24 Januari]] [[nap:24 'e jennaro]] [[nl:24 januari]] [[nn:24. januar]] [[no:24. januar]] [[oc:24 de genièr]] [[pam:Eneru 24]] [[pl:24 stycznia]] [[pt:24 de Janeiro]] [[ro:24 ianuarie]] [[ru:24 января]] [[scn:24 di jinnaru]] [[sco:24 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 24.]] [[simple:January 24]] [[sk:24. január]] [[sl:24. januar]] [[sq:24 Janar]] [[sr:24. јануар]] [[sv:24 januari]] [[te:జనవరి 24]] [[th:24 มกราคม]] [[tl:Enero 24]] [[tr:24 Ocak]] [[tt:24. Ğínwar]] [[uk:24 січня]] [[vi:24 tháng 1]] [[war:Enero 24]] [[zh:1月24日]] 2438 65182 2006-06-24T20:28:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[djanvî]], c' est li 25inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 340 djoûs (341 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1757]] : [[li voyaedje di Tchôfontinne (operå)|li voyaedje di Tchôfontinne]], li prumî des operås do [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]] est djouwé divant les djins pol prumî côp a [[Lidje (veye)|Lidje]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' djanvî]] - [[24 di djanvî]] - [[26 di djanvî]] - [[27 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Januarie]] [[an:25 de chinero]] [[ar:25 يناير]] [[ast:25 de xineru]] [[be:25 студзеня]] [[bg:25 януари]] [[bs:25. januar]] [[ca:25 de gener]] [[ceb:Enero 25]] [[co:25 di ghjennaghju]] [[cs:25. leden]] [[csb:25 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 25]] [[cy:25 Ionawr]] [[da:25. januar]] [[de:25. Januar]] [[el:25 Ιανουαρίου]] [[en:January 25]] [[eo:25-a de januaro]] [[es:25 de enero]] [[et:25. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 25]] [[fi:25. tammikuuta]] [[fo:25. januar]] [[fr:25 janvier]] [[frp:25 janviér]] [[fur:25 di Zenâr]] [[fy:25 jannewaris]] [[ga:25 Eanáir]] [[gl:25 de xaneiro]] [[he:25 בינואר]] [[hr:25. siječnja]] [[hu:Január 25]] [[ia:25 de januario]] [[id:25 Januari]] [[ie:25 januar]] [[ilo:Enero 25]] [[io:25 di januaro]] [[is:25. janúar]] [[it:25 gennaio]] [[ja:1月25日]] [[jv:25 Januari]] [[ka:25 იანვარი]] [[ko:1월 25일]] [[ku:25'ê rêbendanê]] [[la:25 Ianuarii]] [[lb:25. Januar]] [[lt:Sausio 25]] [[mk:25 јануари]] [[ml:ജനുവരി 25]] [[ms:25 Januari]] [[nap:25 'e jennaro]] [[nl:25 januari]] [[nn:25. januar]] [[no:25. januar]] [[oc:25 de genièr]] [[pl:25 stycznia]] [[pt:25 de Janeiro]] [[ro:25 ianuarie]] [[ru:25 января]] [[scn:25 di jinnaru]] [[sco:25 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 25.]] [[simple:January 25]] [[sk:25. január]] [[sl:25. januar]] [[sq:25 Janar]] [[sr:25. јануар]] [[sv:25 januari]] [[te:జనవరి 25]] [[th:25 มกราคม]] [[tl:Enero 25]] [[tr:25 Ocak]] [[tt:25. Ğínwar]] [[uk:25 січня]] [[vi:25 tháng 1]] [[war:Enero 25]] [[zh:1月25日]] 2439 65187 2006-06-24T20:29:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[djanvî]], c' est li 26inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 339 djoûs (340 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1936]] : [[Pierre Henry]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 di djanvî]] - [[25 di djanvî]] - [[27 di djanvî]] - [[28 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Januarie]] [[an:26 de chinero]] [[ar:26 يناير]] [[ast:26 de xineru]] [[be:26 студзеня]] [[bg:26 януари]] [[bs:26. januar]] [[ca:26 de gener]] [[ceb:Enero 26]] [[co:26 di ghjennaghju]] [[cs:26. leden]] [[csb:26 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 26]] [[cy:26 Ionawr]] [[da:26. januar]] [[de:26. Januar]] [[el:26 Ιανουαρίου]] [[en:January 26]] [[eo:26-a de januaro]] [[es:26 de enero]] [[et:26. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 26]] [[fi:26. tammikuuta]] [[fo:26. januar]] [[fr:26 janvier]] [[frp:26 janviér]] [[fur:26 di Zenâr]] [[fy:26 jannewaris]] [[ga:26 Eanáir]] [[gl:26 de xaneiro]] [[he:26 בינואר]] [[hr:26. siječnja]] [[hu:Január 26]] [[ia:26 de januario]] [[id:26 Januari]] [[ie:26 januar]] [[ilo:Enero 26]] [[io:26 di januaro]] [[is:26. janúar]] [[it:26 gennaio]] [[ja:1月26日]] [[jv:26 Januari]] [[ka:26 იანვარი]] [[kn:ಜನವರಿ ೨೬]] [[ko:1월 26일]] [[ku:26'ê rêbendanê]] [[la:26 Ianuarii]] [[lb:26. Januar]] [[lt:Sausio 26]] [[mk:26 јануари]] [[ml:ജനുവരി 26]] [[ms:26 Januari]] [[nap:26 'e jennaro]] [[nds:26. Januar]] [[nl:26 januari]] [[nn:26. januar]] [[no:26. januar]] [[oc:26 de genièr]] [[pam:Eneru 26]] [[pl:26 stycznia]] [[pt:26 de Janeiro]] [[ro:26 ianuarie]] [[ru:26 января]] [[scn:26 di jinnaru]] [[sco:26 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 26.]] [[simple:January 26]] [[sk:26. január]] [[sl:26. januar]] [[sq:26 Janar]] [[sr:26. јануар]] [[sv:26 januari]] [[te:జనవరి 26]] [[th:26 มกราคม]] [[tl:Enero 26]] [[tr:26 Ocak]] [[tt:26. Ğínwar]] [[uk:26 січня]] [[vi:26 tháng 1]] [[war:Enero 26]] [[zh:1月26日]] 2440 65192 2006-06-24T20:30:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[djanvî]], c' est li 27inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 338 djoûs (339 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 di djanvî]] - [[26 di djanvî]] - [[28 di djanvî]] - [[29 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Januarie]] [[an:27 de chinero]] [[ar:27 يناير]] [[ast:27 de xineru]] [[be:27 студзеня]] [[bg:27 януари]] [[bs:27. januar]] [[ca:27 de gener]] [[ceb:Enero 27]] [[co:27 di ghjennaghju]] [[cs:27. leden]] [[csb:27 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 27]] [[cy:27 Ionawr]] [[da:27. januar]] [[de:27. Januar]] [[el:27 Ιανουαρίου]] [[en:January 27]] [[eo:27-a de januaro]] [[es:27 de enero]] [[et:27. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 27]] [[fi:27. tammikuuta]] [[fo:27. januar]] [[fr:27 janvier]] [[frp:27 janviér]] [[fur:27 di Zenâr]] [[fy:27 jannewaris]] [[ga:27 Eanáir]] [[gl:27 de xaneiro]] [[he:27 בינואר]] [[hr:27. siječnja]] [[hu:Január 27]] [[ia:27 de januario]] [[id:27 Januari]] [[ie:27 januar]] [[io:27 di januaro]] [[is:27. janúar]] [[it:27 gennaio]] [[ja:1月27日]] [[jv:27 Januari]] [[ka:27 იანვარი]] [[ko:1월 27일]] [[ku:27'ê rêbendanê]] [[la:27 Ianuarii]] [[lb:27. Januar]] [[lt:Sausio 27]] [[mk:27 јануари]] [[ml:ജനുവരി 27]] [[ms:27 Januari]] [[nap:27 'e jennaro]] [[nl:27 januari]] [[nn:27. januar]] [[no:27. januar]] [[oc:27 de genièr]] [[pl:27 stycznia]] [[pt:27 de Janeiro]] [[ro:27 ianuarie]] [[ru:27 января]] [[scn:27 di jinnaru]] [[sco:27 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 27.]] [[simple:January 27]] [[sk:27. január]] [[sl:27. januar]] [[sq:27 Janar]] [[sr:27. јануар]] [[sv:27 januari]] [[te:జనవరి 27]] [[th:27 มกราคม]] [[tl:Enero 27]] [[tr:27 Ocak]] [[tt:27. Ğínwar]] [[uk:27 січня]] [[vi:27 tháng 1]] [[zh:1月27日]] 2441 65197 2006-06-24T20:31:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[djanvî]], c' est li 28inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 337 djoûs (338 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[26 di djanvî]] - [[27 di djanvî]] - [[29 di djanvî]] - [[30 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Januarie]] [[an:28 de chinero]] [[ar:28 يناير]] [[ast:28 de xineru]] [[be:28 студзеня]] [[bg:28 януари]] [[bs:28. januar]] [[ca:28 de gener]] [[ceb:Enero 28]] [[co:28 di ghjennaghju]] [[cs:28. leden]] [[csb:28 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 28]] [[cy:28 Ionawr]] [[da:28. januar]] [[de:28. Januar]] [[el:28 Ιανουαρίου]] [[en:January 28]] [[eo:28-a de januaro]] [[es:28 de enero]] [[et:28. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 28]] [[fi:28. tammikuuta]] [[fo:28. januar]] [[fr:28 janvier]] [[frp:28 janviér]] [[fur:28 di Zenâr]] [[fy:28 jannewaris]] [[ga:28 Eanáir]] [[gl:28 de xaneiro]] [[he:28 בינואר]] [[hr:28. siječnja]] [[hu:Január 28]] [[ia:28 de januario]] [[id:28 Januari]] [[ie:28 januar]] [[ilo:Enero 28]] [[io:28 di januaro]] [[is:28. janúar]] [[it:28 gennaio]] [[ja:1月28日]] [[jv:28 Januari]] [[ka:28 იანვარი]] [[ko:1월 28일]] [[ku:28'ê rêbendanê]] [[la:28 Ianuarii]] [[lb:28. Januar]] [[lt:Sausio 28]] [[mk:28 јануари]] [[ml:ജനുവരി 28]] [[ms:28 Januari]] [[nap:28 'e jennaro]] [[nl:28 januari]] [[nn:28. januar]] [[no:28. januar]] [[oc:28 de genièr]] [[pam:Eneru 28]] [[pl:28 stycznia]] [[pt:28 de Janeiro]] [[ro:28 ianuarie]] [[ru:28 января]] [[scn:28 di jinnaru]] [[sco:28 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 28.]] [[simple:January 28]] [[sk:28. január]] [[sl:28. januar]] [[sq:28 Janar]] [[sr:28. јануар]] [[sv:28 januari]] [[te:జనవరి 28]] [[th:28 มกราคม]] [[tl:Enero 28]] [[tr:28 Ocak]] [[tt:28. Ğínwar]] [[uk:28 січня]] [[ur:28 جنوری]] [[vi:28 tháng 1]] [[war:Enero 28]] [[zh:1月28日]] 2442 65202 2006-06-24T20:31:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[djanvî]], c' est li 29inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 336 djoûs (337 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1922]] : [[René Clinias]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[27 di djanvî]] - [[28 di djanvî]] - [[30 di djanvî]] - [[31 di djanvî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Januarie]] [[an:29 de chinero]] [[ar:29 يناير]] [[ast:29 de xineru]] [[be:29 студзеня]] [[bg:29 януари]] [[bs:29. januar]] [[ca:29 de gener]] [[ceb:Enero 29]] [[co:29 di ghjennaghju]] [[cs:29. leden]] [[csb:29 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 29]] [[cy:29 Ionawr]] [[da:29. januar]] [[de:29. Januar]] [[el:29 Ιανουαρίου]] [[en:January 29]] [[eo:29-a de januaro]] [[es:29 de enero]] [[et:29. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 29]] [[fi:29. tammikuuta]] [[fo:29. januar]] [[fr:29 janvier]] [[frp:29 janviér]] [[fur:29 di Zenâr]] [[fy:29 jannewaris]] [[ga:29 Eanáir]] [[gl:29 de xaneiro]] [[he:29 בינואר]] [[hr:29. siječnja]] [[hu:Január 29]] [[ia:29 de januario]] [[id:29 Januari]] [[ie:29 januar]] [[io:29 di januaro]] [[is:29. janúar]] [[it:29 gennaio]] [[ja:1月29日]] [[jv:29 Januari]] [[ka:29 იანვარი]] [[ko:1월 29일]] [[ku:29'ê rêbendanê]] [[la:29 Ianuarii]] [[lb:29. Januar]] [[lt:Sausio 29]] [[mk:29 јануари]] [[ml:ജനുവരി 29]] [[ms:29 Januari]] [[nap:29 'e jennaro]] [[nl:29 januari]] [[nn:29. januar]] [[no:29. januar]] [[oc:29 de genièr]] [[pl:29 stycznia]] [[pt:29 de Janeiro]] [[ro:29 ianuarie]] [[ru:29 января]] [[scn:29 di jinnaru]] [[sco:29 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 29.]] [[simple:January 29]] [[sk:29. január]] [[sl:29. januar]] [[sq:29 Janar]] [[sr:29. јануар]] [[sv:29 januari]] [[te:జనవరి 29]] [[th:29 มกราคม]] [[tl:Enero 29]] [[tr:29 Ocak]] [[tt:29. Ğínwar]] [[uk:29 січня]] [[vi:29 tháng 1]] [[zh:1月29日]] 2443 64620 2006-06-24T18:29:13Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Moirts == +== Ont morou ç' djoû la ==) Li 30 di [[djanvî]], c' est li 30inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 335 djoûs (336 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses == * [[Sint Mucyin Mareye]] ---- '''Vey eto:''' [[28 di djanvî]] - [[29 di djanvî]] - [[31 di djanvî]] - [[1î d' fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Januarie]] [[an:30 de chinero]] [[ang:30 Æfterra Gēola]] [[ar:30 يناير]] [[ast:30 de xineru]] [[be:30 студзеня]] [[bg:30 януари]] [[bs:30. januar]] [[ca:30 de gener]] [[ceb:Enero 30]] [[co:30 di ghjennaghju]] [[cs:30. leden]] [[csb:30 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 30]] [[cy:30 Ionawr]] [[da:30. januar]] [[de:30. Januar]] [[el:30 Ιανουαρίου]] [[en:January 30]] [[eo:30-a de januaro]] [[es:30 de enero]] [[et:30. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 30]] [[fi:30. tammikuuta]] [[fo:30. januar]] [[fr:30 janvier]] [[frp:30 janviér]] [[fur:30 di Zenâr]] [[fy:30 jannewaris]] [[ga:30 Eanáir]] [[gl:30 de xaneiro]] [[he:30 בינואר]] [[hr:30. siječnja]] [[hu:Január 30]] [[ia:30 de januario]] [[id:30 Januari]] [[ie:30 januar]] [[ilo:Enero 30]] [[io:30 di januaro]] [[is:30. janúar]] [[it:30 gennaio]] [[ja:1月30日]] [[jv:30 Januari]] [[ka:30 იანვარი]] [[ko:1월 30일]] [[ku:30'ê rêbendanê]] [[la:30 Ianuarii]] [[lb:30. Januar]] [[lt:Sausio 30]] [[mk:30 јануари]] [[ml:ജനുവരി 30]] [[ms:30 Januari]] [[nap:30 'e jennaro]] [[nl:30 januari]] [[nn:30. januar]] [[no:30. januar]] [[oc:30 de genièr]] [[pam:Eneru 30]] [[pl:30 stycznia]] [[pt:30 de Janeiro]] [[ro:30 ianuarie]] [[ru:30 января]] [[scn:30 di jinnaru]] [[sco:30 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 30.]] [[simple:January 30]] [[sk:30. január]] [[sl:30. januar]] [[sq:30 Janar]] [[sr:30. јануар]] [[sv:30 januari]] [[te:జనవరి 30]] [[th:30 มกราคม]] [[tl:Enero 30]] [[tr:30 Ocak]] [[tt:30. Ğínwar]] [[uk:30 січня]] [[vi:30 tháng 1]] [[war:Enero 30]] [[zh:1月30日]] 2444 65215 2006-06-24T20:34:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 31 di [[djanvî]], c' est li 31inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 334 djoûs (335 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[29 di djanvî]] - [[30 di djanvî]] - [[1î d' fevrî]] - [[2 d' fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Januarie]] [[an:31 de chinero]] [[ar:31 يناير]] [[ast:31 de xineru]] [[be:31 студзеня]] [[bg:31 януари]] [[bs:31. januar]] [[ca:31 de gener]] [[ceb:Enero 31]] [[co:31 di ghjennaghju]] [[cs:31. leden]] [[csb:31 stëcznika]] [[cv:Кăрлач, 31]] [[cy:31 Ionawr]] [[da:31. januar]] [[de:31. Januar]] [[el:31 Ιανουαρίου]] [[en:January 31]] [[eo:31-a de januaro]] [[es:31 de enero]] [[et:31. jaanuar]] [[eu:Urtarrilaren 31]] [[fi:31. tammikuuta]] [[fo:31. januar]] [[fr:31 janvier]] [[frp:31 janviér]] [[fur:31 di Zenâr]] [[fy:31 jannewaris]] [[ga:31 Eanáir]] [[gl:31 de xaneiro]] [[he:31 בינואר]] [[hr:31. siječnja]] [[hu:Január 31]] [[ia:31 de januario]] [[id:31 Januari]] [[ie:31 januar]] [[ilo:Enero 31]] [[io:31 di januaro]] [[is:31. janúar]] [[it:31 gennaio]] [[ja:1月31日]] [[jv:31 Januari]] [[ka:31 იანვარი]] [[ko:1월 31일]] [[ku:31'ê rêbendanê]] [[la:31 Ianuarii]] [[lb:31. Januar]] [[lt:Sausio 31]] [[mk:31 јануари]] [[ms:31 Januari]] [[nap:31 'e jennaro]] [[nds:31. Januar]] [[nl:31 januari]] [[nn:31. januar]] [[no:31. januar]] [[oc:31 de genièr]] [[pam:Eneru 31]] [[pl:31 stycznia]] [[pt:31 de Janeiro]] [[ro:31 ianuarie]] [[ru:31 января]] [[scn:31 di jinnaru]] [[sco:31 Januar]] [[se:Ođđajagimánu 31.]] [[simple:January 31]] [[sk:31. január]] [[sl:31. januar]] [[sq:31 Janar]] [[sr:31. јануар]] [[sv:31 januari]] [[te:జనవరి 31]] [[th:31 มกราคม]] [[tl:Enero 31]] [[tr:31 Ocak]] [[tt:31. Ğínwar]] [[uk:31 січня]] [[vi:31 tháng 1]] [[war:Enero 31]] [[zh:1月31日]] 2445 55715 2006-05-04T17:01:55Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bury]] '''Jean Bury''' ([[1867]]-[[1918]]) esteut-st on sicrijheu d'&nbsp;walon d'&nbsp;[[Lidje]]. Dins ses scrijhaedjes il askepia bråmint d'&nbsp;noûmots, inte di zels, sapinse lu, ''zuvion''. Il amonta li soce di scrijheus ''[[Li Walonne (soce)|La Wallonne]]'' e [[1892]], eyet manaedjî ene gazete e walon, ''l'&nbsp;Airdiè'', ki parexha di [[1892]] disk'&nbsp;e [[1894]]. So ene vintinne d'&nbsp;anêyes, i scrît ene céncwantinne di pîces di teyåtes et ene dijhinne di ramexhnêyes di rimeas. 2447 44857 2005-11-17T05:57:25Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia|Artikes eciclopedikes di baze]] Chal ene djivêye di tinmes, a sayî d' rimpli pigote a midjote. On côp ki çoula srè-st ene miete metou e walon, ça dvreut esse bodjî sol [[Mwaisse pådje]] (avou des cådes di coleur, come sol wikipedia e francès) :'''Li Walonreye et ses djins''' :[[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] - :[[Rilomés Walons]] - :[[Istwere di Walonreye]] - :[[Soces walones]] - [[gazetes e walon]] ---- :'''Filozofye, matematikes eyet syinces natureles''' :[[Astronomeye eyet Astrofizike (sudjets)|Astronomeye eyet Astrofizike]] - [[Biolodjeye (sudjets)|Biolodjeye]] - [[Tchimeye (sudjets)|Tchimeye]] - [[Siyinces del Daegn (sudjets)|Siyinces del Daegn]] - [[Matematike (sudjets)|Matematike]] - [[Filozofeye (sudjets)|Filozofeye]] - [[Fizike (sudjets)|Fizike]] - [[Sitatistike (sudjets)]] :'''Syinces sociåles''' :[[Anthropology basic topics]] - [[Archaeology basic topics]] - [[Economics basic topics]] - [[Geography basic topics]] - [[Wikipedia:history]] - [[History of Science and Technology basic topics]] - [[Linguistics basic topics]] - [[Parapsychology basic topics]] - [[political science basic topics|Political Science basic topics]] - [[Psychology basic topics]] - [[Sociology basic topics]] :'''Årts et scyinces aplikêyes''' :[[Agricultural sciences basic topics]] - [[Årtchitecteure (sudjets)|Årtchitecteure]] - [[Business and Industry basic topics]] - [[Communication basic topics]] - [[Computer science basic topics|Computer Science basic topics]] - [[Education basic topics]] - [[Engineering basic topics]] - [[Family and Consumer Science basic topics]] - [[Health Sciences basic topics]] - [[Law basic topics]] - [[Library and Information Science basic topics]] - [[Public Affairs basic topics]] - [[Technology basic topics]] - [[Transpoirts (sudjets)|Transpoirts]] :'''Tuzance''' :[[Classics basic topics]] - [[Cinema (sudjets)|Cinema]] - [[Cooking basic topics]] - [[Critical Theory basic topics]] - [[Wikipedia:Dance basic topics]] - [[Entertainment basic topics]] - [[Game basic topics|Games basic topics]] - [[Hobby basic topics|Hobbies basic topics]] - [[Literateure (sudjets)|Literateure]] - [[Muzike (sudjets)|Muzike]] - [[Opera basic topics]] - [[Painting basic topics]] - [[Recreation basic topics]] - [[Rilidjon (sudjets)|Rilidjon]] - [[Siculteure (sudjets)|Siculteure]] - [[Spôrt (sudjets)|Spôrt]] - [[Teyåte (sudjets)|Teyåte]] - [[Tourisse (sudjets)|Tourisse]] - [[Visual Arts and Design basic topics]] [[en:Wikipedia:The most basic encyclopedia article topics]] [[pl:Wikipedia:Podstawowe has%C5%82a encyklopedyczne]] 2448 63816 2006-06-24T16:20:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1869|100]] - [[1919|50]] - [[1944|25]] - [[1959|10]] ans | dins: [[1979|10]] - [[1994|25]] - [[2019|50]] - [[2069|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] | '''1969''' | [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] | [[1974]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1969 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1969]] [[ar:1969]] [[ast:1969]] [[be:1969]] [[bg:1969]] [[bs:1969]] [[ca:1969]] [[cs:1969]] [[csb:1969]] [[cy:1969]] [[da:1969]] [[de:1969]] [[el:1969]] [[en:1969]] [[eo:1969]] [[es:1969]] [[et:1969]] [[eu:1969]] [[fi:1969]] [[fo:1969]] [[fr:1969]] [[fy:1969]] [[gl:1969]] [[he:1969]] [[hr:1969]] [[hu:1969]] [[ia:1969]] [[id:1969]] [[io:1969]] [[is:1969]] [[it:1969]] [[ja:1969年]] [[ka:1969]] [[kn:೧೯೬೯]] [[ko:1969년]] [[la:1969]] [[lb:1969]] [[lt:1969]] [[mk:1969]] [[nds:1969]] [[nl:1969]] [[nn:1969]] [[no:1969]] [[os:1969]] [[pl:1969]] [[pt:1969]] [[ro:1969]] [[ru:1969]] [[scn:1969]] [[simple:1969]] [[sk:1969]] [[sl:1969]] [[sr:1969]] [[sv:1969]] [[th:พ.ศ. 2512]] [[tl:1969]] [[tr:1969]] [[tt:1969]] [[uk:1969]] [[zh:1969年]] 2449 63511 2006-06-24T15:25:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1868|100]] - [[1918|50]] - [[1943|25]] - [[1958|10]] ans | dins: [[1978|10]] - [[1993|25]] - [[2018|50]] - [[2068|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] | '''1968''' | [[1969]] | [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] | [[1973]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1968 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[16 di nôvimbe]]: L'&nbsp;[[URSS|Union Sovietike]] enonde l'&nbsp;indjin spåciål li pus pezant a-z aveur stî enairé disk'&nbsp;asteure, li [[Proton-4]]. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[3 d' may]] : [[Joseph Calozet]] === Ôtès djins === [[af:1968]] [[ar:1968]] [[ast:1968]] [[be:1968]] [[bg:1968]] [[bs:1968]] [[ca:1968]] [[cs:1968]] [[csb:1968]] [[cv:1968]] [[cy:1968]] [[da:1968]] [[de:1968]] [[el:1968]] [[en:1968]] [[eo:1968]] [[es:1968]] [[et:1968]] [[eu:1968]] [[fi:1968]] [[fo:1968]] [[fr:1968]] [[fy:1968]] [[ga:1968]] [[gl:1968]] [[he:1968]] [[hr:1968]] [[hu:1968]] [[ia:1968]] [[id:1968]] [[ilo:1968]] [[io:1968]] [[is:1968]] [[it:1968]] [[ja:1968年]] [[ka:1968]] [[kn:೧೯೬೮]] [[ko:1968년]] [[kw:1968]] [[la:1968]] [[lb:1968]] [[lt:1968]] [[mk:1968]] [[ms:1968]] [[nap:1968]] [[nl:1968]] [[nn:1968]] [[no:1968]] [[os:1968]] [[pl:1968]] [[pt:1968]] [[ro:1968]] [[ru:1968]] [[scn:1968]] [[simple:1968]] [[sk:1968]] [[sl:1968]] [[sq:1968]] [[sr:1968]] [[sv:1968]] [[te:1968]] [[th:พ.ศ. 2511]] [[tl:1968]] [[tr:1968]] [[tt:1968]] [[uk:1968]] [[zh:1968年]] 2450 63509 2006-06-24T15:24:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1867|100]] - [[1917|50]] - [[1942|25]] - [[1957|10]] ans | dins: [[1977|10]] - [[1992|25]] - [[2017|50]] - [[2067|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] | '''1967''' | [[1968]] | [[1969]] | [[1970]] | [[1971]] | [[1972]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1967 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henri Pétrez]] === Ôtès djins === [[af:1967]] [[ar:1967]] [[ast:1967]] [[be:1967]] [[bg:1967]] [[bs:1967]] [[ca:1967]] [[cs:1967]] [[csb:1967]] [[cy:1967]] [[da:1967]] [[de:1967]] [[el:1967]] [[en:1967]] [[eo:1967]] [[es:1967]] [[et:1967]] [[eu:1967]] [[fi:1967]] [[fo:1967]] [[fr:1967]] [[fy:1967]] [[gl:1967]] [[he:1967]] [[hr:1967]] [[hu:1967]] [[ia:1967]] [[id:1967]] [[io:1967]] [[is:1967]] [[it:1967]] [[ja:1967年]] [[ka:1967]] [[kn:೧೯೬೭]] [[ko:1967년]] [[la:1967]] [[lb:1967]] [[lt:1967]] [[mk:1967]] [[ms:1967]] [[nl:1967]] [[nn:1967]] [[no:1967]] [[os:1967]] [[pl:1967]] [[pt:1967]] [[ro:1967]] [[ru:1967]] [[scn:1967]] [[simple:1967]] [[sk:1967]] [[sl:1967]] [[sq:1967]] [[sr:1967]] [[sv:1967]] [[th:พ.ศ. 2510]] [[tl:1967]] [[tr:1967]] [[tt:1967]] [[uk:1967]] [[zh:1967年]] 2451 63813 2006-06-24T16:20:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1866|100]] - [[1916|50]] - [[1941|25]] - [[1956|10]] ans | dins: [[1976|10]] - [[1991|25]] - [[2016|50]] - [[2066|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] | '''1966''' | [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] | [[1970]] | [[1971]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1966 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Laurent Hendschel]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1966]] [[ar:1966]] [[ast:1966]] [[be:1966]] [[bg:1966]] [[bs:1966]] [[ca:1966]] [[cs:1966]] [[csb:1966]] [[cy:1966]] [[da:1966]] [[de:1966]] [[el:1966]] [[en:1966]] [[eo:1966]] [[es:1966]] [[et:1966]] [[eu:1966]] [[fi:1966]] [[fo:1966]] [[fr:1966]] [[fy:1966]] [[gl:1966]] [[he:1966]] [[hr:1966]] [[hu:1966]] [[ia:1966]] [[id:1966]] [[io:1966]] [[is:1966]] [[it:1966]] [[ja:1966年]] [[ka:1966]] [[ko:1966년]] [[la:1966]] [[lb:1966]] [[lt:1966]] [[mk:1966]] [[nds:1966]] [[nl:1966]] [[nn:1966]] [[no:1966]] [[os:1966]] [[pl:1966]] [[pt:1966]] [[ro:1966]] [[ru:1966]] [[scn:1966]] [[simple:1966]] [[sk:1966]] [[sl:1966]] [[sq:1966]] [[sr:1966]] [[sv:1966]] [[th:พ.ศ. 2509]] [[tl:1966]] [[tr:1966]] [[tt:1966]] [[uk:1966]] [[zh:1966年]] 2452 63454 2006-06-24T15:20:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1840|100]] - [[1890|50]] - [[1915|25]] - [[1930|10]] ans | dins: [[1950|10]] - [[1965|25]] - [[1990|50]] - [[2040|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] | '''1940''' | [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1940 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[28 d' octôbe]]: L'&nbsp;[[Itåleye]] evayixh li [[Grece]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[14 di fevrî]] : [[Jean-Denys Boussart]] == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Joseph Vrindts]] === Ôtès djins === [[af:1940]] [[ar:1940]] [[ast:1940]] [[be:1940]] [[bg:1940]] [[bs:1940]] [[ca:1940]] [[cs:1940]] [[csb:1940]] [[cy:1940]] [[da:1940]] [[de:1940]] [[el:1940]] [[en:1940]] [[eo:1940]] [[es:1940]] [[et:1940]] [[eu:1940]] [[fi:1940]] [[fo:1940]] [[fr:1940]] [[fy:1940]] [[gl:1940]] [[he:1940]] [[hr:1940]] [[hu:1940]] [[ia:1940]] [[id:1940]] [[io:1940]] [[is:1940]] [[it:1940]] [[ja:1940年]] [[ka:1940]] [[ko:1940년]] [[la:1940]] [[lb:1940]] [[lt:1940]] [[mi:1940]] [[mk:1940]] [[nl:1940]] [[nn:1940]] [[no:1940]] [[os:1940]] [[pl:1940]] [[pt:1940]] [[ro:1940]] [[ru:1940]] [[scn:1940]] [[se:1940]] [[simple:1940]] [[sk:1940]] [[sl:1940]] [[sq:1940]] [[sr:1940]] [[sv:1940]] [[th:พ.ศ. 2483]] [[tl:1940]] [[tr:1940]] [[tt:1940]] [[uk:1940]] [[zh:1940年]] 2453 39057 2005-09-03T08:51:49Z Sz-iwbot 92 robot Ajoute: fi, ga, hu, ko, ru <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''anêyes 1780''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[cy:1780au]] [[da:1780'erne]] [[de:1780er]] [[en:1780s]] [[es:Años 1780]] [[fi:1780-luku]] [[fr:Années 1780]] [[ga:1780í]] [[hu:1780-as évek]] [[it:Anni 1780]] [[ja:1780年代]] [[ko:1780년대]] [[nl:1780-1789]] [[no:1780-årene]] [[pl:Lata 80. XVIII wieku]] [[pt:Década de 1780]] [[ro:Anii 1780]] [[ru:1780-е]] [[sk:90. roky 18. storočia]] [[sv:1780-talet]] [[zh:1780年代]] 2454 63884 2006-06-24T16:25:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1689|100]] - [[1739|50]] - [[1764|25]] - [[1779|10]] ans | dins: [[1799|10]] - [[1814|25]] - [[1839|50]] - [[1889|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] | '''1789''' | [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1789 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[14 di djulete]]: Prijhe del ''Bastille'' a [[Paris]], et cmince del [[Revolucion francesse]]. * [[18 d' awousse]]: [[Revolucion lidjwesse]]. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1789]] [[ast:1789]] [[bg:1789]] [[bs:1789]] [[ca:1789]] [[cs:1789]] [[cy:1789]] [[da:1789]] [[de:1789]] [[el:1789]] [[en:1789]] [[eo:1789]] [[es:1789]] [[et:1789]] [[eu:1789]] [[fi:1789]] [[fr:1789]] [[ga:1789]] [[gl:1789]] [[he:1789]] [[hr:1789]] [[hu:1789]] [[ia:1789]] [[id:1789]] [[io:1789]] [[is:1789]] [[it:1789]] [[ko:1789년]] [[lb:1789]] [[lt:1789]] [[mk:1789]] [[nl:1789]] [[nn:1789]] [[no:1789]] [[os:1789]] [[pl:1789]] [[pt:1789]] [[ro:1789]] [[ru:1789]] [[scn:1789]] [[simple:1789]] [[sk:1789]] [[sl:1789]] [[sr:1789]] [[sv:1789]] [[tr:1789]] [[tt:1789]] [[uk:1789]] [[zh:1789年]] 2455 23437 2004-02-08T23:55:02Z Pablo 5 [[da:1790'erne]] [[de:1790er]] [[en:1790s]] [[eo:1790-oj]] [[es:1790s]] [[fr:années 1790]] [[it:anni 1790]] [[ja:1790年代]] [[no:1790-tallet]] [[pl:Lata 90-te XVIII wieku]] [[sv:1790-talet]] <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''anêyes 1790''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2456 23438 2004-01-24T14:48:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bruneye waide</B></FONT> [f.n.] sôre di fenaesse. Disfondowes: burnêye wêde, <FONT COLOR="#800080">brunèye wêde</FONT>. Coinrece payis d'&nbsp;Vervî. <!-- Wisimus ratoûne "molinie" --></P> 2457 23439 2005-05-23T07:50:43Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:brune 1|brune]] (f.addj. & f.n.; di coleur brun) * [[Motî:brune 2|brune]] (f.n.; anuti) 2458 23440 2005-05-23T07:54:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brun</B></FONT> (omrin, divant cossoune), <FONT COLOR="#ff0000"><B>brune</B></FONT> (omrin divant voyale, femrin) <B>I.</B> [addj.] coleur ki c' est l' maxhaedje di rodje et d' bleuw. <I>Elle a des bruns tchveas.</I> <I>C' est on brune oujhea.</I> <I>Dinez mu li brune coviete.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">brun, e</FONT> [o.f.n.] k' a des bruns tchveas. <I>C' esteut on bea grand brun.</I> <I>Dji n' voe voltî k' les brunes.</I> Etimolodjeye: mot tîxhon, pal voye do patwès latén <span lang=la>"brutis"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bruni</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> divni brun(e). rl a: [[Motî:bruneye waide|bruneye waide]]. <span lang=fr>F. brunir.</span> <B>2.</B> atraper ene brune pea, di dmorer å solea. rl a: [[Motî:rayi|rayi]]. <span lang=fr>F. bronzer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bruni, burni, brënë, bërnë</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brunixhaedje</B></FONT> [o.n.] passaedje a ene brune coleur. <span lang=fr>F. brunissement, bronzage.</span> Omonime: * [[Motî:brune 2|brune]] (f.n.; anuti) 2459 23441 2004-01-24T14:49:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brun]] 2460 23442 2004-01-24T14:49:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brun]] 2461 23443 2004-01-24T14:50:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brune 2]] 2462 23444 2005-05-23T07:55:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brune 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:anuti|anuti]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>brun', brën'</span>. <FONT COLOR="#ff0000"><B>brunete</B></FONT> [f.n.] anuti. Disfondowes: <span lang=wa-feller>brunète, brunate</span>. Omonime: * [[Motî:brune 1|brune]] (addj. & f.n.; coleur) 2463 23445 2004-01-24T14:50:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:broûler]] 2464 23446 2004-01-24T14:56:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>broûler</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> esse e feu. <I>Les femes ont metou broûler des tchandeles, mins a mi shonnance, li vî Sint Rok diveut esse pôfoirt.</I> (E. Gilliard). <I>A Lidje, e 1185: li palå et l'&nbsp;catedråle broûlèt.</I> <I>E 1066, les Bordjoes ont bén vlou rbasti Hu, k'&nbsp;aveut broûlé.</I> <span lang=fr>F. brûler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çou ki n'&nbsp;cût nén por vos, leyîz lu broûler po èn ôte:</FONT> ni vs melez nén di çou ki n'&nbsp;vos rwåde nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;broûler l'&nbsp;pea:</FONT> lyi fé prinde ene bele brune coleur, tot djåzant do solea. <I>El solea broûle nosse pea Et restchåfe nos oxheas</I> (C. Staquet). rl a: [[Motî:rayi|rayi]]. <span lang=fr>F. bronzer.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> mete e feu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si al Sint Elwè° vos broûlez vosse bwès, troes moes å long, vos åroz froed</FONT>. <B>2.</B> diner foirt tchôd, ki ça fwait må, come di mete si mwin e feu. <I>El froed ki trawe et l'&nbsp;bijhe ki groûle n'&nbsp;apåjhtèt gote li five ki m'&nbsp;broûle</I> (Fré Matî). <I>Les deus femes broûlént les rantchons des crompires.</I> (F. Nyns). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ès broûler les mousteas°</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki s'&nbsp;a broûlé l'&nbsp;cou i n'&nbsp;a k'&nbsp;a s'&nbsp;ashir so ses clotchetes:</FONT> i fåt sopoirter les shûtes di ses biestreyes. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Quand le vin est tiré, il faut le boire"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broûloe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye po broûler l'&nbsp;cafè. <span lang=fr>F. brûloir, torréfacteur.</span> <B>2.</B> plaece wice k'&nbsp;on broûle les moirts. rl a: [[Motî:rayixhoe|rayixhoe]]. <span lang=fr>F. crématorium.</span> Disfondowes: brûlwè, broûleu, brûloû, broûlû, <FONT COLOR="#800080"><B>broûlwè</B></FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broûlant</B></FONT> [o.n.] maladeye cwand çou k'&nbsp;gn a dins li stoumak rimonte dins l'&nbsp;avaloe. <I>A des moumints come asteure, cwand tot vos rmonte come li broûlant, gn a jamwais ki l'&nbsp;traeyén des laidès paskeyes ki rbrotche divant vos ouys</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. reflux œsophagien.</span> Disfondowes: broûlant, brûlant, brûlont, broûlont.</P> 2465 23447 2004-01-24T14:57:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:broûler]] 2466 23448 2004-01-24T14:59:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brotchî foû]] 2467 23449 2005-01-17T23:31:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brotchî foû</B></FONT> <B>I.</B> [vierbire.s.c.] [[Motî:rexhe|rexhe]] comifåt. <I>Il esteut spotchî et ses boyeas avént brotchî foû.</I> <I>Gn a les oxheas ki brotchèt foû; to n' såreus rakeude çoula.</I> <I>Dji lyi dmande comint çk' on dit e francès "Ça brotche foû d' tos costés"; bén dit-st i: <span lang=fr>"Ça broche hors de tous côtés"</span></I> (J. Lahaye). <span lang=fr>F. sortir, fuser, apparaître, pointer.</span> <B>II.</B> [vierbire a c.] <FONT COLOR="#ff0000">fé brotchî foû</FONT>: fé rexhe. <I>E moes d' måss, on passéve si tins a fé brotchî les tchalons foû; mins si t' el sipotchives, li vatche atrapéve on boursea come mi pougn.</I> <span lang=fr>F. exprimer, extérioriser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brotche-foû</B></FONT> [o.n.] (mot d' boûssicoteu) operåcion k' oblidje ene societé pa-z accions a ratchter les pårts des ptits poirteus, dabôrd k' on gros accionaire a da sinne dipus d' 95 åcint des pårts. <I>I vont vôter li lwè sol "brotche-foû", li <span lang=en>squeeze-out</span> sapinse les Francès.</I> Etimolodjeye: sivierba di "brotchî foû", 2001. Bodje: * [[Motî:brotchî|brotchî]] 2468 35605 2005-07-20T01:43:18Z Pablo 5 [[Imådje:brotchi.jpg|thumb|brotchî: Li påsse lyi brotche foû d'&nbsp;ses doets <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>brotchî</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> rexhe tot doûçmint d'&nbsp;ene masse, a cåze d'&nbsp;on pressaedje, tot cåzant d'&nbsp;ene sacwè come del påsse. <I>Les pemes brotchèt tot cujhant;</I> <I>fé brotchî dèl påsse inte ses doets, fé brotchî do noer savon inte ses doets.</I> <I>Li lowin brotchive totavå l'&nbsp;mé. Li mastik brotche inte ses doets.</I> <I>N'&nbsp;aspoyoz pus so vosse frisco, vos fjhoz brotchî l'&nbsp;crinme.</I> <I>Li bire travaye, ele fwait brotchî l'&nbsp;schoume ådzeu di m'&nbsp;pinte.</I> <I>Il aveut on grand rodje motchwè a noers poes ki brotchive todi foû di s'&nbsp;potche</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:tchitchî|tchitchî]]. <span lang=fr>F. saillir, sourdre, faire saillie, faire éruption.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;medcén) rexhe foû del pea tot cåzant d'&nbsp;ene mizere. <I>Il ont fwait brotchî m'&nbsp;boigne clå.</I> rl a: [[Motî:fé tchitchî|fé tchitchî]]. <span lang=fr>F. éclater, suppurer.</span> <B>3.</B> rexhe di tere, djermer, tot cåzant d'&nbsp;ene culteure; fé des djermons. <I>Les yerbêyes ont yeu del boune ansene: i fåt k'&nbsp;ça brotche</I> (R. Dedoyard). <I>Les crompires brotchèt foû d'&nbsp;tere</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>Ké niche tins; gn a tot ki brotche so pî.</I> rl a: [[Motî:crexhe|crexhe]]. <span lang=fr>F. germer, pousser, croître.</span> <B>4.</B> vesser douçmint, sins k'&nbsp;on vs oyaxhe. <I>C'&nbsp;est ti k'&nbsp;a brotchî&nbsp;! - Prumî nodeu, prumî vesseu.</I> rl a: [[Motî:flotchî|flotchî]]. <B>5.</B> rexhe d'&nbsp;on plin côp, tot cåzant d'&nbsp;ene sacwè come di l'&nbsp;aiwe. <I>Do prumî côp, li sonk a brotchî.</I> <I>Ça m'&nbsp;a brotchî e plinne figueure.</I> <I>L'&nbsp;aiwe a brotchî foû do tuyo</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>Sambe comince a monter, et plinne di schoume, ele brotchive pa les saiwes</I> (L. Bernus). <I>On solea k'&nbsp;on n'&nbsp;voet nén Mins ki brotche foû do bleuw Foû del foto</I> (L. Hendschel). <I>Ses årteas, avou do rodje a ongues dissu, atirént les ouys des omes cwand k'&nbsp;i brotchént foû do cur di ses sandaletes</I> (J. Schoovaerts). <I>Nos pinsêyes feles come des colons brotchrént rén k'&nbsp;e rwaitant l'&nbsp;faitaedje</I> (J. Beaucarne). <I>El&nbsp;feu d'&nbsp;årtifice esclate: Presses a brotchî d'&nbsp;leu boesse Po k'&nbsp;les djins fouxhexhe al fiesse, Vla èn moncea d'&nbsp;estoeles</I> (J. Goffart). rl a: [[Motî:sipiter|sipiter]], sibrotchî, sitritchî. <span lang=fr>F. jaillir, gicler, fuser.</span> <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000">brotchî (dins)</FONT>: moussî doûçmint ene sadju, tot cåzant d'&nbsp;ene sacwè come del påsse. <I>I fwait si yôrd ki les berdouyes brotchèt dins mes shabots.</I> <I>Si cô brotchive dins s'&nbsp;fås col.</I> <span lang=fr>F. s'introduire, faire irruption.</span> <B>7.</B> (imådjreçmint) rexhe d'&nbsp;ene batreye, d'&nbsp;ene lûte, pask'&nbsp;on-z est l'&nbsp;pus flåwe. <I>Il a bén falou k'&nbsp;i brotchaxhe.</I> rl a: [[Motî:ployî|ployî]]. <span lang=fr>F. céder, s'avouer vaincu, se résigner.</span> <B>8.</B> (imådjreçmint) rexhe do droet do djeu, fé ene flotche. <I>Il a brotchi ås cåtes.</I> <B>9.</B> èn nén ndaler come i fåreut. <I>Gn a-t i ene sacwè ki brotche&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. clocher, déconner, coincer.</span> <B>II.</B> [v.c.] rater (ene biesse al tiesse). <I>Vos avoz brotchi l'&nbsp;moxhon, mins mi, dji n'&nbsp;el brotchrè nén</I> (A. Carlier). rl a: [[Motî:abrotchî|abrotchî]], ebrotchî, ribrotchî. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>brotchî</B>, brotchi</span>. Etimolodjeye: viebe do 2inme grope fwait sol bodje "brotche" (broke). Coinrece Payis d'&nbsp;Nameur, Lidje, Coûtchant walon. 2469 23451 2004-01-24T15:04:07Z Pablo 5 prustaedje d' ene påsse. On-z î voet ene grande plate banse avou l' påsse, ene mwin ki viesse di l' aiwe avou on cocmwår, eyet l' ôte mwin ki prustixh (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2470 23452 2004-01-24T15:05:43Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>broster</B></FONT> [v.c.] paxhe a ptits côps. <span lang=fr>F. broutiller.</span> Disfondowes: broster, brostè, brouster, broustè.</P> 2471 23453 2004-01-24T15:07:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brokete</B></FONT> [f.n.] <B>2.</B> (måhonteus) vé. rl a: [[Motî:Sint-Pire-ås-Broketes|Sint-Pire-ås-Broketes]]; rl a: [[Motî:boulome|boulome]], [[Motî:vedje|vedje]], [[Motî:kekete|kekete]], [[Motî:kete|kete]], [[Motî:cawe|cawe]].</P> 2472 23454 2004-01-24T15:08:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brohiner</B></FONT> [v.s.dj.] toumer ene pitite fene plouve. rl a: [[Motî:moziner|moziner]], [[Motî:siprognî|siprognî]], [[Motî:rouziner|rouziner]], [[Motî:ploviner|ploviner]], [[Motî:plouvter|plouvter]]. <span lang=fr>F. bruiner.</span> Disfondowes: <B>brohiner</B>, brohinî, brouhiner, brouh'ner, broûh'ner, browiner, browinè, brouwiner, bruwiner, brëwiner, brwiner, broûyèner, brouyiner. Etimolodjeye: latén <span lang=la>pruina</span> (relêye). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brohinter</B></FONT> [v.s.dj.] brohiner douçmint. Disfondowes: brohin'ter.</P> 2473 23455 2004-01-24T15:08:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brohiner]] 2474 23456 2004-01-24T15:10:34Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brogne 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> nucrê, bosse ki crexhe so les åbes, so les biesses. <I>Dji n'&nbsp;atchteye nén voste åbe a brognes, i n'&nbsp;est fok bon po fé do feu.</I> rl a: [[Motî:sbrognter|sbrognter]]. <span lang=fr>F. gale végétale, tumeur, excroisssance, nodule.</span> <B>2.</B> boursea. <I>Il a ene brogne a s'&nbsp;tiesse do côp k'&nbsp;il a tchait.</I> <I>I m'&nbsp;a apicî po m'&nbsp;froter, et tant pire po mes brognes</I> (M. J. Cheruy). <span lang=fr>F. bosse, hématome.</span> <B>3.</B> cabouyaedje a èn usteye di fier. <I>Li cokmwår a tché, il a ene grosse brogne a l'&nbsp;panse.</I> <I>Vosse pere n'&nbsp;est nén contint après vos, da, Eric... i paret k'&nbsp;vos avoz co fwait ene brogne a s'&nbsp;velomoteu</I> (A. Volral). </P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:brogne.jpg]]<BR><BR>brogne 1: sol tiesse d'&nbsp;on canî. (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin)</P> 2475 23457 2004-01-24T15:11:27Z Pablo 5 brogne sol tiesse d' on canî (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) brogne sol tiesse d' on canî (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) 2476 23458 2004-01-24T15:12:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Briye</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Brye</span>, rebané avou 6222 Fleuru; limero diyalectolodjike: [Ch 13]; vî limero del posse: 6222. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Brîye</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">Hamtea di Briye:</FONT> Tidje. Disfondowes: <B>Brîye</B>, Brûye. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"Brica"</span> (pont) <!-- TODO: a-z aveuri --><FONT SIZE=2 COLOR="#0000ff">(a-z aveuri pa Tiri Dumont)</FONT>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Briye]] 2477 59249 2006-06-02T20:12:11Z Pablo 5 /* A vey */ leyminme -> leye-minme '''Briye''' (fr: ''Brye'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Fleuru]]. * Limero del posse: '''6222''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjisse: '''Ch&nbsp;13''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Hamteas d'&nbsp;Briye: a l' håjhe, å såt d' Målet, å tidje. L'&nbsp;etimolodjeye do no vénreut (a-z aveuri) do gayel ''Brica'' (pont). == A vey == On-z î pout veye ene tchapele la k'on-z î [[Motî:riclamer|rclame]] [[Sinte Adele]], la k'&nbsp;i gn a-st on sourd k'&nbsp;on dit k'&nbsp;si aiwe freut des miråkes, et rweri les ouys. Li sinte åreut leye-minme ritrové l' vuwe miråculeuzmint. [[fr:Brye]] 2478 61649 2006-06-16T21:51:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Gregwere +Grigwere) [[fr:Sainte Adèle]] [[gl:Santa Adela]] '''Sinte Adele''' esteut l'&nbsp;feye da [[Dabogiet II]], rwè d'&nbsp;[[Ostrazeye]] do [[7inme sieke]]. Elle est knoxhowe come l'&nbsp;askepieuse do mostî di [[Pfalzel]], nén lon erî di [[Trive]], e l'&nbsp;[[Almagne]]. Elle est eto li grand-mame da [[Sint Grigwere d' Utrecht]], onk des evandjelijheus d'&nbsp;l'&nbsp;Almagne. On n'&nbsp;kinoxhe nén bén li date di s'&nbsp;moirt, [[735]] ou [[740]] sorlon les sourdants. ''Adele'' est on ptit no tîxhon fwait sol bodje ''adal'' (nôbe). Li Sinte Adele si fiestêye li [[24 di decimbe]]. 2479 23461 2005-01-11T15:08:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bråye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:faxhe|faxhe]] (des efants). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bråyes et pixhåds, moståde pattavå:</FONT> dijhêye po balter des cis k' ont yeu èn efant. <span lang=fr>F. lange.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ratindoz ene miete, vos bråyes sont co sol håye:</FONT> dijhêye a on djonnea ki fwait do ronflant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I sont todi dins les bråyes:</FONT> il ont efant so efant. rl a: [[Motî:handea|handea]]. <B>2.</B> [[Motî:loke|loke]] (vî mousmint, cayet tot coschiré). <I>Ravizez m' tchimijhe, ci n' est pus k' ene bråye</I> ([[F. Deprêtre et R. Nopère]]). <span lang=fr>F. harde.</span> <B>3.</B> loke u coide k' on-z ateléve ås pates des poyes, des tchvås po n' nén k' i s' såvénxhe. <span lang=fr>F. entrave.</span> <B>4.</B> [[Motî:rabat|rabat di tchminêye]] (toele froncêye, sovint a cwårea, ki pindeut après les viyès tchiminêyes, u les léts a bardakin). <B>5.</B> (mot d' botchî) mwais bokets d' ene biesse di botchreye, k' gn a inte ses pates di drî (pixha et pårteyes des måyes, pé des vatches et berbis). <I>Li bråye d' ene vatche, d' on pourcea</I> ([[J. Wisimus]]). <B>6.</B> crote (di tchet). rl a: [[Motî:sitron|sitron]], [[Motî:flate|flate]], [[Motî:crote|crote]], [[Motî:polene|polene]], [[Motî:pecale|pecale]], [[Motî:petale 1|petale]], [[Motî:pilure|pilure]], [[Motî:crotale|crotale]], [[Motî:schite|schite]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brauye</FONT>, brâye, braye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bråyete</B></FONT> [f.n.] droveure padvant les marones, par la k' les omes pixhèt. <I>On ramasséve les botons d' bråyete po nozôtes djouwer</I> ([[E. Pècheur]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Rabotene ti bråyete, li ptit oujhea va voler evoye:</FONT> dijhêye a onk k' a l' bråyete å lådje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sint Medåd, grand pixhåd; Sinte Magrite lyi rabotnêye si bråyete:</FONT> Si i ploût al Sint-Medåd, i plourè cwarante djoûs, apus k' i fwaiye bon al Sinte-Magrite. <span lang=fr>F. braguette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brayète</FONT>, brauyète, brayate</span>. Parintêye: * [[Motî:bråyler|bråyler]] * [[Motî:bråyter|bråyter]] * [[Motî:abråyter|abråyter]] * [[Motî:disbråyler|disbråyler]] * [[Motî:disbråyter|disbråyter]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:bråye di tchet|bråye di tchet]] * [[Motî:bråye di coucou|bråye di coucou]] ---- * [[refaxhaedje|Dipus d' racsegnes so les bråyes des efants]] 2480 23462 2004-01-24T15:47:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bråye]] 2481 53842 2006-04-06T16:59:09Z Pablo 5 djermon motî {{djermon motî|brixhader|<hr>i manke li sinse 1}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>brixhåder</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>2.</B> [[Motî:furler|furler]]. <I>Vos avos wangnî l'&nbsp;gros lot; cwè alez fé d'&nbsp;çoula&nbsp;?:: Brixhåder, dispinser et viker sins traecas</I> (N. Modolo). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;brixhåder ses deus troes [[Motî:mastoke 1|mastokes°]].</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brixhådeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>brixhådeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>brixhådresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki ctape les çanses. <I>Si ome ni lyi rfuzéve nén grand tchoi, pask'&nbsp;ele ni s'&nbsp;aveut jamwais mostré brixhådeuse</I> (C. Quinet). <span lang=fr>F. gaspilleur (euse).</span> rl a: [[Motî:furleu|furleu]], [[Motî:furlandeu|furlandeu]], [[Motî:kischireu|kischireu]], [[Motî:kitapeu|kitapeu]], [[Motî:foteu-evoye|foteu-evoye]]. Coinrece Coûtchant walon. 2482 23464 2004-01-24T15:48:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brixhåder]] 2483 23465 2004-01-24T15:49:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brixhåder]] 2484 23466 2004-01-24T15:49:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brixhåder]] 2485 35663 2005-07-20T19:56:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:poûssî|poûssî]] (voleur sipotchî po fé bodjî). <I>I boutént des toneas divant zels et s' divént i boere on vere a tos les cåbarets; end aveut ki s' djoként, moirzives</I> ([[E. Pècheur]]). rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <B>2.</B> mete. <I>Les ôtes ravalèt, mins vos, vos boutez vos vizites a dijh francs.</I> rl a: [[Motî:boutans|boutans]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter (ene sacwè) e l' idêye d' ene sakî:</FONT> lyi dner ciste idêye la, li tourner po k' i shuve ci idêye la. <I>I lyi bouta el tiesse di n' pus aler travayî å Deleze.</I> rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <span lang=fr>F. suggérer, inculquer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter l' feu:</FONT> <I>a)</I> mete li feu. <span lang=fr>F. incendier.</span> <I>Les djindåres ont vnou fé ene inkete po vey kî çk' aveut bouté l' feu al moye di four.</I> <I>b)</I> aloumer li [[Motî:witche|witche]] d' ene mene po l' fé peter. <I>C' est lu k' a bouté l' feu al mene.</I> rl a: [[Motî:boute-feu|boute-feu]]. <I>c)</I> [[Motî:raprepyî|raprepyî]] les bwès d' on feu, po k' i rprinde bén. <span lang=fr>F. attiser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter filet:</FONT> taper [[Motî:filet|filet]]. <B>3.</B> tchôkî, [[Motî:sititchî|stitchî]], [[Motî:herer|herer]]. <span lang=fr>F. fourrer.</span> <B>4.</B> ofri a vinde. <I>Li legumî n' aveut co rén a bouter por mi fé mes confiteures.</I> <span lang=fr>F. offrir, proposer.</span> <B>5.</B> dire. <I>Cwè çk' i boute mi ome ?</I> <I>Et lu ki n' s' a nén maryî peu di dveur erlocter l' måjhone, boute-t i</I> ([[F. Barry]]). On dit eto: [[Motî:tchanter|tchanter]]. <span lang=fr>F. dire, affirmer, avancer, prétendre.</span> <B>6.</B> [[Motî:diner|diner]], passer, avoyî. <I>Boutez mu do feu.</I> <I>Boute mu on côp d' mwin&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:abouter|abouter]]. <span lang=fr>F. apporter, donner.</span> <B>7.</B> [[Motî:rashir|rashir]] (sicrire li no). <I>Dji l' a bouté dins les redjisses des etrindjirs.</I> <span lang=fr>F. inscrire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse bouté a l' croye:</FONT> esse mårké so l' ardwesse (des cis ki n' payèt nén do côp). rl a: [[Motî:croyî|croyî]]. <span lang=fr>F. débiteur.</span> <B>8.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bouter deus, cwate, shijh dints</FONT>: (mot d' acleveu) aveur deus dints di dvant ki crexhèt, pus deus ôtes, pus deus ôtes, çou ki mostere l' ådje des vatches (2, 3 et 4 ans), des tchvås (3, 4 et 5 ans), des bedots. rl a: [[Motî:poûssî|poûssî]]. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> poûssî, tot fjhant ene foice. <I>Dj'a bouté po l' rilever, mins dji m' a fwait do må å dos.</I> rl a: [[Motî:foirci|foirci]]. <span lang=fr>F. pousser, forcer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter al rowe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">bouter al tcherete</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">bouter å tchår</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">bouter al bote</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">bouter avou (ene sakî):</FONT> aidî ene sakî, ene sacwè, a-z ariver. <I>Boute ene miete al tcherete avou mi.</I> On dit eto: [[Motî:poûssî|poûssî]]. <span lang=fr>F. encourager, approuver, inciter, être partisan, défenseur de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boute co on côp, Tetene, boute:</FONT> [[xhinaedje di brut|xhinêye do tchant]] do colon mansåd. <B>2.</B> [[Motî:ovrer|ovrer]]. <I>Boute don, et bon coraedje&nbsp;!</I> <I>Nos avans bouté ene djournêye å long.</I> <I>Si dji boute ene miete di trop, mi cour bat l' berloke, dji dmore bladjot</I> ([[E. Dumont]]). <I>Dj' a conté les cis ki toutchént des sôs sins bouter: end a 150 el coulêye; et come ça tot l' long do tchmin.</I> <span lang=fr>F. travailler, trimer, se fouler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter po</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">bouter do:</FONT> ovrer come. <I>I boute po shofleu al veulreye; i boute do botchî.</I> rl a: [[Motî:fé do|fé do]]. <span lang=fr>F. travailler comme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter po sot:</FONT> si cdure come on sot. <span lang=fr>F. se comporter comme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter a pîce:</FONT> esse payî sorlon li rindmint. rl a: [[Motî:tchôke|tchôke]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i boute come on tchén ki fwait des bloukes:</FONT> i fwait må si ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' boutèt nén e rastrindant:</FONT> i boutèt d' bon cour. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter a tchedje:</FONT> ovrer fer, dabôrd k' on-z a ddja trop d' ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter a deus po onk</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">a troes po deus:</FONT> pårti inte deus djins l' ovraedje d' on bon ovrî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter po Dônat</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">po les coyes do påpe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">po des coyes do rwè d' Prûsse:</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">po des pronnes:</FONT> bouter sins esse payî. <span lang=fr>F. pour des prunes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est todi hay et boute:</FONT> on-z est todi a l' ovraedje. <I>Li djimnastike est a l' oneur Tot seu, ubén tertos e keur Ça flaye, ça grawe, ça les fwait totes; So les machines, c' est hay et boute&nbsp;!</I> ([[V. Delire]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Totafwait lyi vént å cou sins bouter:</FONT> il a todi del tchance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;N' a si pô boute ki n' [[Motî:aidî|aide° ]].</FONT> <B>3.</B> djouwer on cwårdjeu (ås cwåtes), rexhe on limero å djeu d' kine. <I>C' est po enute u c'&nbsp;est po dmwin&nbsp;! hay, boute&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. jouer, donner.</span> <B>4.</B> crexhe, poûssî. <I>D' on tins parey, tot va bouter foû d' tere.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les foyes boutèt, c'est on måva tins po les sots:</FONT> les sots divnèt pus sots å prétins. <span lang=fr>F. pousser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé bouter:</FONT> [[Motî:ahiver|ahiver]]. <I>On-z a sayî d' fé bouter do bouneur, mins gn a tant yeu d' crouwôs pol sitofer k' on n' a nén seu shuve a lzès råyî.</I> <span lang=fr>F. faire pousser, créer.</span> <B>5.</B> rexhe tot cåzant des botons, des djårnons, rexhe do coir tot djåzant d' on boket do coir, d' on må. <I>Waite on pô, gn a les åbes ki boutèt ddja bén.</I> <I>C' est l' bontins; gn a l' bwès ki boute.</I> <I>I fwait trop tchôd el cåve: gn a tos les canadas ki boutèt.</I> <I>On djheut k' les botchas, u botchrês, c' esteut des mås qui boutént après l' passaedje des soris par nute (on les loméve "botons d' soris".</I> rl a: poûssî, [[Motî:djårner|djårner]]. <span lang=fr>F. pousser, bourgeonner, germer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter a bwès:</FONT> (mot d'&nbsp;planteu) fé des coxhes, estô des fleurs, tot djåzant d'&nbsp;èn åbe a frut. rl a: [[Motî:fiyî|fiyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a l'&nbsp;bwès ki boute:</FONT> dijhêye cwand ene sakî fwait des biestreyes, u piede el tiesse. <B>6.</B> fé rexhe del tere tot djåzant des fougnants. <I>Les fougnants ont bouté e nosse cortijhea.</I> rl a: [[Motî:boute|boute]]. <span lang=fr>F. fouir.</span> <B>7.</B> lûter coine conte coine, tot djåzant d'&nbsp;vatches, di ciers. <I>Waite ces deus vatches la ki boutèt co.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boute a tot&nbsp;!:</FONT> boerlaedjes des schaessîs (sôdårds ki rotént avou des schaesses) cwand il ataként. <B>8.</B> (mot d'&nbsp;batlî) monter, tot djåzant do livea d'&nbsp;aiwe d'&nbsp;ene mouze. <I>A Prague, l'&nbsp;aiwe a bouté tote li fén d'&nbsp;samwinne.</I> <B>9.</B> tinkyî ses musses do vinte, po fé rexhe ene sawè pa l'&nbsp;anusse (seles), pal nateure (vea, efant). rl a: [[Motî:presser|presser]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I boute témint k'&nbsp;i va fé s'&nbsp;sidje:</FONT> djeu d'&nbsp;mot inte li sinse 2 (ovrer) eyet l'&nbsp;sinse 9 (poûssî, pressî cwand on-z est sol pot). <B>10.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bouter å lådje</FONT>: <I>a)</I> (mot d'&nbsp;batlî) cwiter l'&nbsp;rivaedje, tot djåzant d'&nbsp;on batea. rl a: [[Motî:poûssî å drî|poûssî å drî]]. <I>b)</I> cori evoye. rl a: [[Motî:fote|fote si camp]], [[Motî:lever|lever l'&nbsp;pî]], li guete, li smele, li peton, li pantoufe, li talon, li daxhe, [[Motî:trossî|trossî l'&nbsp;guete]]. <span lang=fr>F. s'éclipser, s'éloigner.</span> <B>11.</B> dire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter dsu ene sakî:</FONT>: dins ene [[Motî:håsse 2|håsse]], diner on pris pus hôt kel pris d' l' ôte. <I>Boute dissu, ôtmint ti n' l' årès nén</I>. On dit eto: dire, mete dissu. <span lang=fr>F. surenchérir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter avou (ene sakî):</FONT> tini, dire avou lu. <I>C' est ça ! Boutez avou vosse pa dinoz lyi råjhon!</I> ([[C. Tombeur]]). <B>12.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bouter po (+ viebe)</FONT>: <I>a)</I> fé les cwanses di <I>Il a bouté po m'&nbsp;fote on côp d'&nbsp;pougn, mins c'&nbsp;esteut po rire.</I> <span lang=fr>F. faire semblant de.</span> <I>b)</I> sayî di, fé ene foice po. <I>Il ont bouté po lver l'&nbsp;blo, mins i n'&nbsp;ont seu.</I> <I>Il ont bouté po bin fé.</I> <I>Les voleurs ont bouté po foircî l'&nbsp;sereure.</I> <span lang=fr>F. tenter, s'efforcer, essayer.</span> <B>13.</B> kimincî. <I>Nén tant d'&nbsp;cayets, boute, dabôrd&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. se mettre à la tâche, au boulot.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si bouter</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si bodjî. <I>Boute tu d'&nbsp;la, ki dj'&nbsp;m'&nbsp;î mete.</I> <span lang=fr>F. se pousser.</span> <B>2.</B> si mete. <I>Boutans ns a l'&nbsp;ovraedje.</I> <I>C' est dmwin k' dji m' boute a pîce Adiè tote li djonnesse</I> (Bosret). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si bouter des idêyes el tiesse</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">si bouter ene sacwè e l'&nbsp;idêye:</FONT> kimincî a tuzer (tofer) a çoula. <I>Ele si boute des målès idêyes el tiesse.</I> <I>Dji n'&nbsp;mi såreu bouter çoula e l'&nbsp;idêye.</I> rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si bouter a l'&nbsp;laxhe:</FONT> si maryî. rl a: [[Motî:nuk|nuk]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"se mettre la corde au cou"</span>. <B>3.</B> si tchôkî (si fé moussî). <span lang=fr>F. se fourrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si bouter l'&nbsp;doet e l'&nbsp;ouy:</FONT> si tromper. <B>IV.</B> [v. sins djin] crexhe, rexhe, poûssî. <I>Si vs n'&nbsp;aloz nén e scole, i vos boutrè des orayes di bådet.</I> <I>I lyi boute on vinte di tchenonne.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bouter</FONT>, boutè, boutî</span>. [[Etimolodjeye tîxhone]]. Pårticipe erîrece prin come no: * [[Motî:boutêye|boutêye]] Sivierba : * [[Motî:boute|boute]] Parintêye avou des cawetes : * [[Motî:boutaedje|boutaedje, bouteu, boutoe, bouteure, boutrece, boutreye]] Viebes parints fwaits avou des betchetes: * [[Motî:kibouter|kibouter]] * [[Motî:forbouter|forbouter]] * [[Motî:ribouter|ribouter]] * [[Motî:contrubouter|contrubouter]] Viebes a spitrons : * [[Motî:bouter foû|bouter foû]] * [[Motî:bouter evoye|bouter evoye]] * [[Motî:bouter djus|bouter djus]] Codjowa divnou djivion : * [[Motî:boutans|boutans]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:boute-po-rén|boute-po-rén]] * [[Motî:boute-feu|boute-feu]] * [[Motî:boute-tot-seu|boute-tot-seu]] 2486 35692 2005-07-20T20:12:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boutaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:ovraedje|ovraedje]]. <I>El prumî d' may c'est l' fiesse do boutaedje</I> ([[C. Staquet]]). <span lang=fr>F. travail, boulot.</span> <B>2.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "[[Motî:bouter|bouter]]". <span lang=fr>F. poussée, pousse, introduction, offre, proposition, affirmation, apport.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>boutresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki boute (k' overe) ene sadju. <span lang=fr>F. ouvrier, travailleur.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) onk (ene) ki boute bråmint. <I>C' est on bouteu, da, nost ome.</I> <span lang=fr>F. bosseur.</span> <B>3.</B> (vî mot) li ci (cene) ki poûsse ene usteye, k' aboute ene sacwè. <span lang=fr>F. manoeuvre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bouteu d' berwete:</FONT> dins ene brictreye, li ci ki moenne li moirtî sol tåve. <B>4.</B> (vî mot d' texheu) li ci ki boute les dints d' acî dins les [[Motî:drousse|drousses]]. <span lang=fr>F. préposé au cardage.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boutresse</FONT> [f.n.] feye di cinse, [[Motî:vatchresse|vatchresse]]. <span lang=fr>F. vachère.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boutoe</B></FONT> [o.n.] usteye po bouter, u po bouter ene sacwè dsu. <B>1.</B> boton po-z aloumer ene lampe, ene éndjole. <span lang=fr>F. bouton-pressoir, interrupteur.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boutoe ås aweyes</FONT>: grosse [[Motî:make|make]] di toele po-z î bouter les aweyes. <B>3.</B> coutea d' [[Motî:taeneu|taeneu]], di shabotî (k' on boute dissu, purade ki d' côper avou). <span lang=fr>F. couteau.</span> <B>4.</B> sôres di [[Motî:beye|beyes]] di tchmin d' fier, di voye di berlinne dins les houyires. rl a: [[Motî:saetchoe|saetchoe]]. <span lang=fr>F. traverse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">boutwè</FONT>, bouteu, boutû, boutoû</span>. 2487 23469 2004-01-25T03:41:35Z Pablo 5 Limero 1168 do Clabot do 3 d' awousse 1919 Limero 1168 do Clabot do 3 d' awousse 1919 2488 57556 2006-05-21T04:15:56Z YurikBot 105 robot Modifie: [[tr:Katalonya Ulusal Marşı]] '''Els Segadors''' (''Les fåtcheus'') est l'&nbsp;[[imne nåcionå]] del [[Catalogne]]. C'&nbsp;est ene viye tchanson populaire do [[17inme sieke]]. Les ''fåtcheus'' del tchanson fjhèt rferince å revintaedje des fåtcheus di [[1640]], ki divna-st ene revolucion so tote li Catalogne, eyet provoca li guere inte les catalans, cmandés pa [[Pau Claris]] eyet les tropes da [[Flipe IV di Castile]], cmandêyes på [[Conte-Duk d' Olivares]]. Li rvintaedje ni fnixha nén bén, la kel Catalogne pierda si indepindince, li [[Sardegne]] eyet l'&nbsp;[[Rossiyon]] ont stî anecsé pal [[France]], eyet l'&nbsp;restant anecsé pa l'&nbsp;[[Espagne]]. Li tchanson en etir (ossu lomêye ''tradicionele'') est foirt longowe eyet rasconte les evenmints d' adon. L' imne oficir n' a k' troes coplets, avou l' rifrin tchanté inte les coplets eyet al fén; avou des paroles di [[1899]] da Emili Guanyavents. E l'&nbsp;[[Espagne]] li tchant a stî proyibé tins des dictateures da [[Primo de Rivera]] ([[1923]]-[[1930]]) eyet då djenerå [[Francisco Franco|Franco]] ([[1939]]-[[1975]]). Li [[25 di fevrî]] [[1993]] li pårlumint catalan vota-st ene lwè po fé del tchanson ''Els Segadors'' l' imne oficir del Catalogne. == Paroles oficires == :Catalunya triomfant, ::''Catalogne triyonfante,'' :tornarà a ser rica i plena. ::''erserè ritche et plinne.'' :Endarrera aquesta gent ::''Fijhans ndaler ces djins'' :tan ufana i tan superb. ::''si grandiveus et si arogants.'' :''Respleu'' :Bon colp de falç, :Bon colp de falç, ::''Bon côp d'&nbsp;fåchele,'' :defensors de la terra! ::''disfindeus del tere!'' :Bon colp de falç! :Ara és hora, segadors. ::''Asteure c'&nbsp;est l'&nbsp;eure, les fåtcheus.'' :Ara és hora d'estar alerta. ::''Asteure c'&nbsp;est l'&nbsp;eure d'&nbsp;esse en abranle.'' :Per quan vingui un altre juny ::''Po cwand vénrè èn ôte moes d'&nbsp;djun'' :esmolem ben bé les eines. ::''ersemans foirt bén les usteyes.'' :Que tremoli l'enemic ::''Ki tronne l'&nbsp;innmi'' :en veient la nostra ensenya. ::''e voeyant nosse åbarone.'' :Com fem caure espigues d'or, ::''Tot come nos fjhans tchair les påtes d'ôr,'' :quan convé seguem cadenes. ::''cwand c'&nbsp;est l'&nbsp;moumint nos côpans les tchinnes.'' [[ca:Els Segadors]] [[de:Els Segadors]] [[en:Els Segadors]] [[eo:Els Segadors]] [[es:Els Segadors]] [[fr:Els Segadors]] [[gl:Els Segadors]] [[nl:Els Segadors]] [[pl:Hymn Katalonii]] [[pt:Hino da Catalunha]] [[ro:Els Segadors]] [[tr:Katalonya Ulusal Marşı]] [[zh:收割者]] 2489 66026 2006-07-03T08:44:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Jordan (rzeka)]] '''Djordin''' est ene aiwe del [[Palestene]], ki prind sourd sol [[Plazrê do Golan]], el [[Sireye]], et-z egoliner dins l'&nbsp;[[Moite Mer]]. L'&nbsp;Aiwe di Djordin fwait frontire inte li Palestene eyet l'&nbsp;[[Djordaneye]]. [[ar:نهر الأردن]] [[bg:Йордан]] [[bn:জর্দান নদী]] [[ca:Riu Jordà]] [[cs:Jordán]] [[da:Jordan (flod)]] [[de:Jordan]] [[el:Ιορδάνης ποταμός]] [[en:Jordan River]] [[es:Río Jordán]] [[et:Jordani jõgi]] [[fi:Jordan (joki)]] [[fr:Jourdain]] [[he:ירדן (נהר)]] [[it:Giordano]] [[ja:ヨルダン川]] [[lt:Jordanas]] [[nl:Jordaan (rivier)]] [[nn:Jordanelva]] [[pl:Jordan (rzeka)]] [[pt:Rio Jordão]] [[ru:Иордан (река)]] [[sa:जार्दन नदी]] [[scn:Ciumi Giurdanu]] [[sv:Jordan]] [[zh:约旦河]] 2490 60329 2006-06-13T17:15:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Eufrates]] {{Aiwe|Ufrate|[[Imådje:Boat on Euphrates.jpg|210px]]|2.780||||Turkeye|[[Gofe Piersike]]|Sireye, Irak}} L'&nbsp;Aiwe d'&nbsp;'''Ufrate''' (en [[arabe]] ''Forate'' (الفرات), e [[turk]] ''Firat'') est ene mouze do [[Moyén-Levant]], di 2.780 kilometes longue, ki prind sourd el [[Turkeye]], cori e l'&nbsp;[[Sireye]], po rdjonde li [[Tigue (aiwe)|Tigue]] e l'&nbsp;[[Irak]], et si rlomer ''Chat-el-Arab'', divant d'&nbsp;s'&nbsp;egoler dins l'&nbsp;[[Gofe Piersike]]. Ele raiwe des ritchès teres di culteure dins ces payis la. [[Categoreye:Aiwe d' Azeye]] [[ar:الفرات]] [[ast:Eufrates]] [[ca:Eufrates]] [[cs:Eufrat]] [[da:Eufrat]] [[de:Euphrat]] [[en:Euphrates]] [[eo:Eŭfrato]] [[es:Éufrates]] [[eu:Eufrates]] [[fa:فرات]] [[fi:Eufrat]] [[fr:Euphrate]] [[gl:Eufrates]] [[he:פרת]] [[is:Efrat]] [[ja:ユーフラテス川]] [[la:Euphrates]] [[nl:Eufraat]] [[no:Eufrat]] [[pl:Eufrat]] [[pt:Rio Eufrates]] [[ru:Евфрат (река)]] [[sk:Eufrat]] [[sl:Evfrat]] [[sv:Eufrat]] [[tr:Fırat]] [[zh:幼发拉底河]] 2491 65570 2006-06-30T10:26:30Z YurikBot 105 robot Modifie: [[tl:Lungsod ng Jerusalem]] '''Djeruzalem''' est ene veye d'&nbsp;[[Israyel]] (mitan å Coûtchant) et d'&nbsp;[[Palestene]] (mitan å Levant); si no en [[ebreu]] est ''Yeroushalayim'' (ירושלים), si no en [[arabe]] est ''Al Qods'' (القدس). Djeruzalem est rwaiteye come ene sinte veye pås troes rlidjons monoteyisses (djwifs, crustins, muzulmans). Po les [[crustins]], c' est la ki [[Djezus-Cri]] a stî crucifyî. Po les [[djwifs]], c' est li veye do [[Timpe di Djeruzalem|Timpe]], ki n' dimeure pus kel [[Meur des Dislamintaedjes]]. Po les [[muzulmans]], c' est ene des veyes ricmandêyes pol perlinaedje, et vni dire ses priyires so l' [[Esplanåde des Moskêyes]]. == Istwere di Djeruzalem == Ele fourit prinjhe pås Croejhlés, dizo l'&nbsp;kimandmint da [[Godfroed d' Bouyon]], e [[1099]], tins del [[prumire croejhåde]]. E [[2003]], on meur di "disfinse", 8 metes hôt, a côpé les coulots arabes di Djeruzalem del campagne di Palestene metowe djusse astok. [[an:Cherusalén]] [[ar:القدس]] [[ast:Xerusalén]] [[be:Ерусалім]] [[bg:Йерусалим]] [[bn:জেরুসালেম]] [[ca:Jerusalem]] [[cs:Jeruzalém]] [[cy:Jeriwsalem]] [[da:Jerusalem]] [[de:Jerusalem]] [[el:Ιερουσαλήμ]] [[en:Jerusalem]] [[eo:Jerusalemo]] [[es:Jerusalén]] [[et:Jeruusalemm]] [[eu:Jerusalem]] [[fa:اورشلیم]] [[fi:Jerusalem]] [[fj:Jerusalemi]] [[fr:Jérusalem]] [[ga:Iarúsailéim]] [[gl:Xerusalén]] [[got:𐌹𐌰𐌹𐍂𐌿𐍃𐌰𐌿𐌻𐍅𐌼𐌰]] [[he:ירושלים]] [[hi:येरुशलम]] [[hr:Jeruzalem]] [[hu:Jeruzsálem]] [[id:Yerusalem]] [[io:Jerusalem]] [[it:Gerusalemme]] [[ja:エルサレム]] [[jv:Yerusalem]] [[ka:იერუსალიმი]] [[ko:예루살렘]] [[la:Hierosolyma]] [[lad:Yerushalayim]] [[lb:Jerusalem]] [[lt:Jeruzalė]] [[lv:Jeruzāleme]] [[ms:Baitulmuqaddis]] [[nl:Jeruzalem]] [[nn:Jerusalem]] [[no:Jerusalem]] [[pl:Jerozolima]] [[pt:Jerusalém]] [[ro:Ierusalim]] [[ru:Иерусалим]] [[scn:Girusalemmi]] [[simple:Jerusalem]] [[sk:Jeruzalem]] [[sl:Jeruzalem]] [[sm:Ierusalema]] [[sq:Jeruzalemi]] [[sr:Јерусалим]] [[sv:Jerusalem]] [[th:เยรูซาเลม]] [[tl:Lungsod ng Jerusalem]] [[tr:Kudüs]] [[ug:يېرۇسالېم]] [[uk:Єрусалим]] [[vi:Jerusalem]] [[yi:ירושלים]] [[zh:耶路撒冷]] 2492 63501 2006-06-24T15:24:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1864|100]] - [[1914|50]] - [[1939|25]] - [[1954|10]] ans | dins: [[1974|10]] - [[1989|25]] - [[2014|50]] - [[2064|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1959]] | [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] | '''1964''' | [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1964 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Lucien Maréchal]] === Ôtès djins === [[af:1964]] [[ar:1964]] [[ast:1964]] [[be:1964]] [[bg:1964]] [[bs:1964]] [[ca:1964]] [[cs:1964]] [[csb:1964]] [[cy:1964]] [[da:1964]] [[de:1964]] [[el:1964]] [[en:1964]] [[eo:1964]] [[es:1964]] [[et:1964]] [[eu:1964]] [[fi:1964]] [[fo:1964]] [[fr:1964]] [[fy:1964]] [[gl:1964]] [[he:1964]] [[hr:1964]] [[hu:1964]] [[ia:1964]] [[id:1964]] [[ie:1964]] [[io:1964]] [[is:1964]] [[it:1964]] [[ja:1964年]] [[ka:1964]] [[ko:1964년]] [[la:1964]] [[lb:1964]] [[lt:1964]] [[mk:1964]] [[nl:1964]] [[nn:1964]] [[no:1964]] [[os:1964]] [[pl:1964]] [[pt:1964]] [[ro:1964]] [[ru:1964]] [[scn:1964]] [[simple:1964]] [[sk:1964]] [[sl:1964]] [[sr:1964]] [[sv:1964]] [[th:พ.ศ. 2507]] [[tl:1964]] [[tr:1964]] [[tt:1964]] [[uk:1964]] [[zh:1964年]] 2493 63503 2006-06-24T15:24:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1865|100]] - [[1915|50]] - [[1940|25]] - [[1955|10]] ans | dins: [[1975|10]] - [[1990|25]] - [[2015|50]] - [[2065|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] | '''1965''' | [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] | [[1969]] | [[1970]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1965 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Joseph Duysenx]] * [[Louis Lagauche]] === Ôtès djins === [[af:1965]] [[ar:1965]] [[ast:1965]] [[be:1965]] [[bg:1965]] [[bs:1965]] [[ca:1965]] [[cs:1965]] [[csb:1965]] [[cy:1965]] [[da:1965]] [[de:1965]] [[el:1965]] [[en:1965]] [[eo:1965]] [[es:1965]] [[et:1965]] [[eu:1965]] [[fi:1965]] [[fo:1965]] [[fr:1965]] [[fy:1965]] [[gl:1965]] [[he:1965]] [[hr:1965]] [[hu:1965]] [[ia:1965]] [[id:1965]] [[io:1965]] [[is:1965]] [[it:1965]] [[ja:1965年]] [[ka:1965]] [[ko:1965년]] [[la:1965]] [[lb:1965]] [[lt:1965]] [[mk:1965]] [[ms:1965]] [[nl:1965]] [[nn:1965]] [[no:1965]] [[os:1965]] [[pl:1965]] [[pt:1965]] [[ro:1965]] [[ru:1965]] [[scn:1965]] [[simple:1965]] [[sk:1965]] [[sl:1965]] [[sq:1965]] [[sr:1965]] [[sv:1965]] [[te:1965]] [[th:พ.ศ. 2508]] [[tl:1965]] [[tr:1965]] [[tt:1965]] [[uk:1965]] [[zh:1965年]] 2494 52410 2006-03-21T09:43:56Z Pablo 5 loyén [[categoreye:gazetes e walon|Bourdon]] [[Imådje:bourdon01.jpg|thumb|Tot prumî limero do Bourdon]] '''El Bourdon''', c' est ene gazete literaire e walon ki parexhe tos les moes dispoy setimbe [[1949]]. Si no vént do spot del grosse clotche del Veye di [[Tchålerwè]]. El Bourdon fourit metou en alaedje pa [[Félicien Barry]], ecoraedjî pa [[Henri Van Cutsem]], po-z eplaidî des tecses di belès letes e walon di scrijheus d' Tchålerwè et co d' ôte pårt, et eto dner des noveles (e francès) des boutaedjes pol walon dins l' [[Hinnot]], dins l' [[Roman Payis]], et co pus lon. Cwand i parexhe, on dit k' i [[Motî:zûner|zûne]] (come li Moxhon d' Ônea et li Viye Sprewe xhuflèt). I vude tos les moes. E [[2004]], i s' a etroclé avou [[El Moxhon d' Ônea|l' Moxhon d' Ônea]], mins tot wårdant tchaeke si tite. == Contnou do prumî limero do Bourdon. == [[Imådje:bourdon01_atacaedje.jpg|thumb|Atacaedje do prumî Bourdon]] 2495 23477 2004-01-29T13:37:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B><I>El Bourdon</I></B></FONT> [no d'&nbsp;gazete] rivowe ki parexhe tos les moes dispoy setimbe 1949 a decimbe 2001. Si no vént do spot del grosse clotche del Veye di Tchålerwè. Ele fourit metowe en alaedje pa Félicien Barry et Henri Van Cutsem, po-z eplaider des tecses di belès letes e walon di scrijheus d'&nbsp;Tchålerwè et co d'&nbsp;ayeur, et eto dner des noveles (e francès) des boutaedjes pol walon dins l'&nbsp;Hinnot, dins l'&nbsp;Roman Payis, et co pus lon. E 2002 s'&nbsp;a retroclé avou <span lang=fr><I>Les Cahiers Wallons</I></span>, <span lang=fr><I>Singuliers</I></span>, <span lang=wa-fell><I>El Mouchon d'&nbsp;Aunia</I></span> eyet <span lang=wa-fell><I>Lë Sauvèrdia</I></span> po-z eplaidî on limero d'&nbsp;saye (nén shuvou) d'&nbsp;ene nouve rivowe "Walons". | <FONT COLOR="#ff0000"><B><I>Bourdoneu</I></B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B><I>Bourdoneuse</I></B></FONT> [n.dj.] sicrijheus(e) dins l'&nbsp;<I>Bourdon</I>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mwaisse Bourdoneu:</FONT> mwaisse sicrijheu do Bourdon.</P> <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 WIDTH="80%"><TR><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:rivowe_bourdon1.jpg]]</TD><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:rivowe_bourdon2.jpg]]</TD></TR></TABLE><BR>Covietes del rivowe <I>El Bourdon</I> do moes d'&nbsp;octôbe 1982 (a hintche) et d'&nbsp;fevrî 2001 (a droete).</CENTER></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[El Bourdon]] 2496 23478 2004-01-29T13:39:12Z Pablo 5 coviete del rivowe [[El Bourdon]] do moes d'&nbps;octôbe 1982 coviete del rivowe [[El Bourdon]] do moes d'&nbps;octôbe 1982 2497 23479 2004-01-29T13:41:42Z Pablo 5 coviete del rivowe [[El Bourdon]] di fevrî 2001 coviete del rivowe [[El Bourdon]] di fevrî 2001 2498 23480 2004-01-29T13:44:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:El Bourdon]] 2499 23481 2004-01-29T13:44:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:El Bourdon]] 2500 38503 2005-08-27T01:29:37Z Pablo 5 [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons|Bracate]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bracåte</B></FONT> [n.pl.] (e flamind <span lang=nl>"Braakhouter"</span>) grande sitindêye di tchamps, metowe inte [[Motî:Råcoû|Råcoû]], [[Motî:Lîsmea|Lîsmea]], [[Motî:Élessene|Élessene]], Laar eyet Overwinden, et ki fwait frontire inte les viyaedjes walons et flaminds. 2501 38434 2005-08-25T22:12:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Bracåte]] 2502 46990 2005-12-11T20:34:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwès</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> materio di mnujhreye ki vént des åbes abatous. <I>C' esteut co des mantches di bwès.</I> <I>Ene djambe di bwès.</I> <I>C' est do bwès plin d' nuks.</I> <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> divancete "di": <FONT COLOR="#0000ff">ene sacwè <B>di</B> bwès:</FONT> fwaite avou do bwès. <span lang=fr>F. <B>en</B> bois.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deur bwès:</FONT> bwès d'&nbsp;prumire cwålité e mnujhreye (bwès d'&nbsp;tchinne d'&nbsp;djayî, di faw, d'&nbsp;ônea). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc bwès</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">do tinre bwès:</FONT> <I>To fwais on meube di tinre bwès, et gn a les viers ki s'&nbsp;î metèt sol côp.</I> rl a: [[Motî:blanc-bwès|blanc-bwès]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès ki n'&nbsp;covnèt nén po li scrinreye:</FONT> <I>a)</I> <FONT COLOR="0000ff">bwès scleyî, bwès bîlé, cbîlé:</FONT> bwès findou di cåze k'&nbsp;il est trop setch. <I>b)</I> <FONT COLOR="#0000ff">bwès tchaplé:</FONT> bwès ki les coûtches s'&nbsp;ont discolé a cåze del djalêye. <I>c)</I> <FONT COLOR="#0000ff">bwès cagnesse:</FONT> k'&nbsp;a toplin des nuks. <I>d)</I> <FONT COLOR="#0000ff">bwès cagneu</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">ctrawté:</FONT> avou come des ptits trôs ådvins, pask'&nbsp;il a crexhou en ene plaece ki n'&nbsp;lyi covneut nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bwès overe, bîleye, si ctape, si cdjete, si coschene, si cfind, si find, si cpete, si ctoitche, si ctrawe, si toide, boute:</FONT> candje di fôme, on côp k'&nbsp;il est metou en ene usteye, on meube, evnd. <span lang=fr>F. le bois travaille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fyi do bwès:</FONT> sinse del créxhance di l'&nbsp;åbe. <I>I fåt taeyî tot sujhant l'&nbsp;fyi do bwès.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est do bwès d'&nbsp;åbe:</FONT> response a ene sakî ki vs les peles tot dmandant des kesses so on bwès. rl a: [[Motî:yeye|yeye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès di dbout:</FONT> bwès metou dins l'&nbsp;sinse do fyi siconte èn ôte, po l'&nbsp;espaitchî d'&nbsp;bodjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a rén d'&nbsp;si foirt k'&nbsp;on bwès di dbout, ene gade so ses coines et ene feme so s'&nbsp;dos:</FONT> dijhêye di tcherpetî po dire li foice d'&nbsp;on bwès di dbout. <B>2.</B> materio po broûler ki vént des åbes abatous. <I>Il a do bwès plin si abatou po s'&nbsp;tchåfer e l'&nbsp;ivier</I> (P. Defagne). <I>Dinltins, on cåzéve di bwès d'&nbsp;tchåfaedje po les rondins et les xhenes et di bwès d'&nbsp;fagotaedje po les faxhenes.</I> <I>Li bwès n'&nbsp;si ctape pus cwand k'&nbsp;il est bén setch.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do frexh bwès:</FONT> do bwès k'&nbsp;est co tot vete, nén co souwé. <I>Vos n'&nbsp;såriz alumer l'&nbsp;feu avou do frexh bwès.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do bwès d'&nbsp;mete:</FONT> bwès côpé a on mete po fé des coides. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coide di bwès:</FONT> deus metes cubes di bwès d'&nbsp;tchåfaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fén bwès:</FONT> coxhes di scôpurnaedje des åbes a fruts. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moirt bwès:</FONT> <I>a)</I> bwès souwé ki les djins alént ramasser dinltins; <I>b)</I> bwès broûlé k'&nbsp;on meteut so les coixheures ki l'&nbsp;sonk pixhive. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler cweri do bwès d'&nbsp;lune</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">aler å bwès d'&nbsp;lune:</FONT> aler haper do bwès del nute. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherbon d'&nbsp;bwès:</FONT> rl a: [[Motî:tcherbon|tcherbon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;</FONT> (mot d'&nbsp;foidje) <FONT COLOR="#0000ff">fier a bwès:</FONT> fier des bas-forneas, tchåfé avou do tcherbon d'&nbsp;bwès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès breni, hazi, rôtyî, tchaforné, dismoujhî, pouri:</FONT> diferins grés di distrujhaedje do bwès d'&nbsp;tchåfaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">tcheryî å bwès:</FONT> l'&nbsp;aler cweri dins l'&nbsp;bwès eyet l'&nbsp;raminer al måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene voye, ene achlêye di bwès:</FONT> tchedje di bwès raminé al måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler å bwès sins cougneye:</FONT> rovyî ene usteye ki vos nd avoz dandjî di tote foice. <B>3.</B> grand u ptit boket d'&nbsp;èn åbe abatou, côpé a èn åbe. <I>Mete on boket d'&nbsp;bwès dizo l'&nbsp;årmå.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès d'&nbsp;mene</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">bwès d'&nbsp;pile</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">bwès d'&nbsp;taeye:</FONT> bwès côpé a mzeure, po-z abuder dins les menes di tcherbon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitits bwès</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">cayets d'&nbsp;bwès</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">schetes di bwès:</FONT> coxhisses, bwès côpés e ptits bokets po-z aloumer l'&nbsp;feu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do bwès d'&nbsp;xhuflet et do bwès d'&nbsp;boufa:</FONT> bokets d'&nbsp;sawri ki ls efants fjhént des xhuflets avou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bon bwès</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">bwès d'&nbsp;régolisse</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">d'&nbsp;årculusse:</FONT> pitit boket d'&nbsp;bwès ki les efants mawièt. <span lang=fr>F. réglisse.</span> rl a: [[Motî:djuzêye|djuzêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén schoûter dpus k'&nbsp;on boket d'&nbsp;bwès:</FONT> èn nén schoûter (nén obeyî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i freut rire on boket d'&nbsp;bwès:</FONT> c'&nbsp;est on gaiy; i fwait rire tertos; rl a: [[Motî:violon|violon]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>joyeux luron</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè on bwès foû di s'&nbsp;faxhene (faxhea, fagot)</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">haetchî on bwès:</FONT> esse on pô drole (on dmey-dous, ene dimeye-douce). <B>4.</B> pårteye di l'&nbsp;åbe so pî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ariver a bwès:</FONT> tot gretant (po marker) èn åbe, passer hoûte del schoice. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crås bwès:</FONT> boket di schoice di tchinne u d'&nbsp;tchårmea ki ls efants tchafiént. rl a: [[Motî:crås bwès|crås bwès]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prumî bwès u crås bwès:</FONT> coûtche di l'&nbsp;åbe metowe inte li bwès eyet l'&nbsp;blanc bwès, payou çki l'&nbsp;åbe groxhixh. <span lang=fr>F. cambium.</span> <B>5.</B> baston u ôte boket ki sieve come usteye, u come pîce d'&nbsp;ene usteye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;</FONT> (mot d'&nbsp;cinsî) (v.m.) <FONT COLOR="#0000ff">bwès d'&nbsp;l'&nbsp;eraire:</FONT> c'&nbsp;est l'&nbsp;grande pîce la k'&nbsp;les chîs sont vistrés après. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès do tinturî:</FONT> baston k'&nbsp;i maxhe les coleurs dins l'&nbsp;aiwe. <B>6.</B> plaece wice k'&nbsp;i gn a bråmint des åbes. <I>Ndaler porminer ezès bwès.</I> <I>on grand bwès; on bwès d'&nbsp;sapéns.</I> <span lang=fr>F. bois, forêt.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit bwès:</FONT> bwès metou å mitan des tchamps. rl a: [[Motî:buscaedje|buscaedje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete (u rimete) ene tere e bwès:</FONT> el (ri)planter avou des åbes. <span lang=fr>F. (re)boiser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rôleu d'&nbsp;bwès, rôleuse</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">rôlresse di bwès:</FONT> onk (ene) k'&nbsp;est todi ezès bwès (vî bokion, vî bracnî). <I>Tot ça to l'&nbsp;voes, vî rôleu d'&nbsp;bwès Divins les lives da Calozet</I> (P.J. Dosimont). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fraijhe di bwès:</FONT> pitite fraijhe ki crexhe dins les bwès et les hourlés. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E bwès, i ploût deus côps:</FONT> il î ploût å moumint ki l'&nbsp;plouve toume, et il î rplout co après, cwand k'&nbsp;les åbes si sgotèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li fwin tchesse li leu foû do bwès:</FONT> cwand on-z a håsse di åk, on prind des risses po l'&nbsp;awè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a pus d'&nbsp;on leup å bwès</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">I gn a pus d'&nbsp;ene foye å bwès:</FONT> dijhêye cwand on vout disfinde ene sakî k'&nbsp;est ametou pask'&nbsp;il est må veyou: end a ds ôtes ki sont capåbes d'&nbsp;endè fé l'&nbsp;pareye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Criyî come on leu å bwès:</FONT> boerler. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci k'&nbsp;a peu des foyes ni doet nén ndaler dins l'&nbsp;bwès</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">On n'&nbsp;va nén o bwès cwand k'&nbsp;on-z a peu des foyes:</FONT> li ci k'&nbsp;a sogne do dandjî, ni doet nén aler la k'&nbsp;end a. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti pous bén raler på bwès:</FONT> dijhêye a ene sakî ki n'&nbsp;a nén adiercî s'&nbsp;côp (ki n'&nbsp;a nén reyussi ene sacwè). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>tu l'as dans l'os</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Comint çk' on va raler&nbsp;? - a pî pås bwès:</FONT> dijhêye d' onk ki conoxhe bén l' voye po balter li ci k' est avou lu et ki nel sait nén. <B>7.</B> åbe u bouxhon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Sinte Catrene, li bwès k'&nbsp;on rpike riprind raecene:</FONT> a l'&nbsp;Sinte Catrene (moes d'&nbsp;nôvimbe), tot les åbes et les bouxhons k'&nbsp;on plante riprindèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côpeu, abateu, findeu, cotaeyeu ås bwès; ovrî, taeyeu d'&nbsp;bwès, ome, boulome di bwès:</FONT> [[Motî:bokion|bokion]] (bwejhleu). <span lang=fr>F. bûcheron.</span> Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"busch"</span>, pal voye do F. <span lang=fr>"bois"</span> Parintêye : * [[Motî:bwejhe|bwejhe, bwejhî, bwejhêye]] * [[Motî:bwejhî|bwejhî, bwejhaedje, bwejheu]] * [[Motî:bwejhler|bwejhler, bwejhlî, bwejhleu bwejhlaedje]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:blanc-bwès|blanc-bwès]] * [[Motî:bon-bwès|bon-bwès]] * [[Motî:bwès d' cok|bwès d' cok]] * [[Motî:bwès d' poye|bwès d' poye]] * [[Motî:bwès d' toubak|bwès d' toubak]] * [[Motî:Bwès d' Viyé|Bwès d' Viyé]] * [[Motî:bwès sint Djuråd|bwès sint Djuråd]] * [[Motî:djoli-bwès|djoli-bwès]] * [[Motî:sint-bwès|sint-bwès]] [[Dobe rifondowe]] : * [[Motî:bos|bos]] 2503 58032 2006-05-23T11:17:56Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Braibant]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Braibant 3</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>"Breban, Bréban, Braibant, Braibans, Braibant, Brebant u Brébant.</span> Omonimeye: * [[Motî:braibant|braibant]] (o.n.; fagne) * [[Motî:Braibant 1|Braibant]] (no d' Dutcheye et d' province) * [[Motî:Braibant 2|Braibant]] (no d' viyaedje) 2504 65326 2006-06-27T22:29:00Z Lucyin 16 /* Rishonnance avou les lingaedjes vijhéns. */ [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Marok]] [[Imådje:live_arabe_marokin1.jpg|thumb|live po les francès-cåzants aprinde l' arabe marokin (sicrît pa Ahmed Salmi, eplaidî el France)]] [[Imådje:live_arabe_marokin2.jpg|thumb|ôte live po les francès-cåzants aprinde l' arabe marokin (sicrît pa Ahmed, eplaidî e Marok)]] [[Imådje:live_arabe_marokin2_audvins.jpg|thumb|Ådvins do live da Ahmed Salmi eplaidî e Marok]] L' '''arabe marokin''' est l' [[arabe]] coinrece cåzé å [[Marok]]. I&nbsp;candje ene miete d' ene coine do payis a l' ôte, mins il est comprindåve pa tos les djåzeus. Il est eployî dins les fimes marokins (dispu 1980), dins bråmint des téléfimes (dispu 1995), dins les tchansons marokinnes, dins l' teyåte et les sketchs, les caricateures dins les gazetes et les rvowes arabes. I n' est nén rsintou come ene langue pa ses cåzants. Si n' a-t i nou statut dins l' payis. Portant, c' est l' lingaedje di fonccionmint di 80 åcint di l' economeye marokinne. Minme les Bebers ki vnèt dmorer ezès payis arabe-cåzants, et les etrindjîs ki s' astalnut e Marok, l' aprindnut. L' arabe marokin pout esse riwaitî come on [[mancî lingaedje]] (a 100, 200 ans d' tins), nén pask' i n' est pus eployî, mins paski n' a nou statut. Tos les djonnes k' ont stî a scole ni cnoxhèt pus les vîs mots et les ratourneures tipikes do lingaedje. Il eployèt on cåzaedje avou ene tcherpinte d' arabe marokin mins toplin des mots d' francès dvins ([[aransiya]]), u èn arabe classike, avou les codjowaedjes et l' croejhete di l' arabe marokin. == Rapoirt avou l' amazir == Pacô, l' arabe marokin eploye èn emantchaedje di fråze [[berbere]], avou des mots arabes. Metans cwand on marokin dit: :'''Kein'''-l-berd (lit.: i gn a li froed - i fwait froed). :'''Ara''' iddik (dene mu t' mwin) :houwa, '''nît''' (c' est bén lu) il eploye des mots [[amazir]] (e cråssès letes) avou des mots arabes. Gn a bråmint des nos d' plantes ki vnèt eto d' l' amazir. == Rishonnance avou les lingaedjes vijhéns. == Li diyaleke est foirt dilé do ci cåzé en [[Aldjereye]] eyet [[Tunizeye]], eyet l'&nbsp;minme kel ci cåzé dins l'&nbsp;tins dins l'&nbsp;[[Espagne]] mozlimrece (''Al Andalouz''), ki c'&nbsp;est d'&nbsp;lu k'&nbsp;ont stî prins li plupårt des mots [[castiyan]]s d'&nbsp;oridjinne arabe, et ki sacwantes d'&nbsp;inte di zels n'&nbsp;egzistèt ddja nén en arabe classike (metans: ''adobe''). Li grande diferince avou les arabes edjipsyin, c'&nbsp;est les mots [[francès]] k'&nbsp;ont moussî dvins, metans : :''retraite'' (francès po "pinsion") =&gt; ''in'trîte'' Gn a eto des mots [[espagnol]]s), metans: * ''rueda'' (espagnol po "rowe") =&gt;''rouwida'' * ''muñeca'' (espagnol po "popene") =&gt;''mounica'' * ''tardida'' (eurêye k' on prind di l' après-nonne) Li calcaedje est arabijhî pår, poy k'&nbsp;on va vey: * des erîlés femrins pluriyals: ''mounicate'' (des popenes). * des pluriyals divintrins: ''rouwa'id'' (des rowes). * di l'&nbsp;aparintaedje: ''intrîti'' (pinsioné). Loukîz eto : les [[noûmot en arabe marokin]] Li diferince avou l'&nbsp;aldjeryin: li '''JIM''' ('''ج''') si prononce '''J''' å Marok, et '''DJ''' e l'&nbsp;Aldjereye: * marokin: Al Jaza'ir, el jbel, el jellaba (l'&nbsp;Aldjereye, li montinne, li djelaba, grande cote d'&nbsp;ome et d'&nbsp;feme ki va disk'&nbsp;al tere) * aldjeryin: el Djaza'ir, el djebel, el djellaba. L'&nbsp;arabe Marokin a li lete '''GU''' ('''گ''') (''el begra'') (li vatche) estô do '''QAF''' ('''ق''') (''el baqara'') di l'&nbsp;arabe classike. == Diferinces intes les coines do Marok. == * A [[Fès]], ci lete la si prononce come li hamza (ça vout dire avou èn ahiket): ''el ba'ra''. Li GU est eto foirt corant en amazir (berbere): Agadir, Mogador, Goulmim, Guelta Zemmour (no di des veyes). C'&nbsp;est motoit di la k'&nbsp;el prononçaedje marokin didvént. Les Fassis (les djisn d'&nbsp;Fès) ni savèt rôler les '''R''': i prononcèt come li R francès: :''Tahat el jerrada fi l' berrada wa gualt frrrrr'' c' est ene fråze po vey l'&nbsp;accint di Fès (''li cok d'&nbsp;awousse a toumé dins l'&nbsp;djusse et a fwait Frrrrr&nbsp;!''). * A [[Meknès]], li '''CH''' ('''ش''') si prononce '''S''', et li '''J''' ('''ج''') si prononce '''Z''' avou l'&nbsp;fråze po s'&nbsp;fote: :''Ghadi n-tsemsou fi zbel'' ki vout dire "nos alans nos fé rayi do solea el montinne", mins la k'&nbsp;el mot ''JBEL'' (montinne) divént ''Zbel'' (mannesté). Gn a eto li djeu d'&nbsp;mot: :''ma t-bouli ssi hana'' (ni pixhe nén cial), metou po :''ma - boul ch hana'' mins ricoprin :''mat boulissî hana'' (gn a on policî k'&nbsp;a morou cial). * A [[Marakech]], li '''GH''' ('''غ''') (R francès) n'&nbsp;est cåzu nén prononcî; ça vént dandjreus di l'&nbsp;inflouwince afrikinne. Li fråze po s'&nbsp;fote est: :''Li biti, bitou, li ma biti, ma bitou'', metou po: :''Li bghiti, bghitou, li ma bghiti, ma bghitou'' (çou ki t'&nbsp;vous, djel vou; çou ki ti n'&nbsp;vous nén, dji nel vou nén). * A [[Taza]] et [[Oujda]], li '''QAF''' ('''ق''') si dit come a Fès, dj'&nbsp;ô bén k'&nbsp;i s'&nbsp;candje a hamza (''baqara'' =&gt; ''ba'ra''); ça fwait k'&nbsp;on voet pa des côps on forcoridjaedje des hamza normås, metans: ''el Qor'an'' (l'&nbsp;alcoran) => ''el Qorqan'' * Dins les Jbala (payis d' Ouzzane et Tandjî), gn a bråmint des mot diferins. :''el ayla'' (li båshele) estô di ''el bent'' I n' fwaiynut nén l' diferince inte li [[prono tonike]] di l' [[atôtchî]] omrin (''anta'') et femrin (''anti''). I dijhnut : :''antina'' == Sacwants mots tipikes di l' arabe marokin. == * Mots corants. ** ''jouj'' (deus, mot po mot: li [[Motî:pwaire|pwaire]]) (arabe classike ''ithnan''). * No d' amagnîs. ** [[sellou]] (sôre d' amagnî). ** [[tadjine]] (sôre d' amagnî). * [[Crodjambot#E_Marok|No des crodjambots e l' arabe marokin]]. == Sicrijhaedje di l' arabe marokin e letes latenes == Il a stî ecoraedjî lanawaire pa l' arivêye des [[emile]]s, purade avou des [[sistinme d' operance|sistinmes d' operance]] e francès, et copurade les [[messaedje d' axhlåle|SMS]]. === Modeles di scrîts pa des djonnes Marokins === :''kydayer labass alik. ana rani bikhir'' (ké noveles ? ça vos va ? Mi, di m' costé, ça m' va) :''ayd bounanî mabrouk'' (boune anêye, avou on calcaedje do francès, ''bounanî'', ene miete fotrece) :''mabrouk 3wachir'' (boune fiesse do bedot) === rexhowes po les rujhes di transliteraedjes === * li longue voyale wa est rindowe pa "ou", come e francès : ''mabr'''ou'''k''. * les S k' on-z etind å coron des mots sont rindous pa 2 SS : ''laba'''ss'''''). * l' [[cossoune goidjrece aayin di l' arabe|aayin]] ('''ع''') est rindou på chife 3 ('''''3'''wachir = aawachir''); les pus spepieus, so les emiles, eploynut cobén li [[dobe lete]] "aâ"" : ''aâwachir''. == Mots cités dins des hagnons eciclopedikes e walon == * [[diele ås veas#No del maladeye dins des ôtes lingaedjes|''goub, qraa'']] * [[touma del velêye#Lomaedje dins les ôtès langues|''tah tassio'']] == Hårdêyes divintrinnes == * [[noûmot en arabe marokin|les noûmots di l' arabe marokin]] * [[ridoblete#en arabe marokin|les rdobletes e l' arabe marokin]] * [[ridaedje L N#Egzimpes foû do walon|ridaedje L N e l' arabe marokin]] [[br:Arabeg Maroko]] [[en:Moroccan Arabic]] [[es:Árabe marroquí]] [[fr:Marocain]] [[nl:Marokkaans-Arabisch]] 2505 60152 2006-06-10T19:44:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Condado de Argeş]] [[Categoreye:Roumaneye|Arges]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Argeş'''</font><br>'''(distrik d'&nbsp;Argeş)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Arges.png|judeţul Argeş]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Piteşti]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>AG</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 10inme]] <br> 6.862&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2001]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 9inme]] <br>675.727 dimorants <br>98&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Argeş''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Piteşti]]) a-st ene populåcion di 187.558&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Argeş== * [[Piteşti]] * [[Campulung]] * [[Mioveni]] * [[Curtea de Arges]] * [[Costesti]] * [[Topoloveni]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Арджеш]] [[cs:Argeş]] [[de:Argeş (Bezirk)]] [[en:Argeş County]] [[eo:Distrikto Argeş]] [[es:Argeş]] [[fr:Judeţ de Argeş]] [[it:Argeş (contea)]] [[nl:Argeş (district)]] [[pl:Okręg Ardżesz]] [[pt:Condado de Argeş]] [[ro:Judeţul Argeş]] [[ru:Арджеш (жудец)]] [[sk:Argeş (župa)]] 2507 59756 2006-06-07T11:50:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Bacău.png +Bacau.png|judeţul Bacău) [[Categoreye:Roumaneye|Bacau]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Bacău'''</font><br>'''(distrik di Bacău)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Bacau.png|judeţul Bacău]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Bacău]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Moldaveye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BC</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 14inme]] <br> 6.621&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2001]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 4inme]] <br>747.645 dimorants <br>113&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Bacău''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Moldaveye]]. Li mwaisse-veye, do minme no, a-st ene populåcion di 210.042&nbsp;dmorants. ==Veyes do distrik di Bacău== * [[Bacău]] * [[Oneşti]] * [[Comăneşti]] * [[Moineşti]] * [[Buhuşi]] * [[Darmaneşti]] * [[Târgu Ocna]] * [[Slanic Moldova]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Бакъу]] [[de:Bacău (Bezirk)]] [[en:Bacău County]] [[eo:Bacău (distrikto)]] [[fr:Bacău]] [[it:Bacău (contea)]] [[nl:Bacău (district)]] [[pl:Okręg Bacău]] [[ro:Judeţul Bacău]] 2510 59757 2006-06-07T11:50:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Bihor.png +Bihor.png|judeţul Bihor) [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Bihor'''</font><br>'''(distrik di Bihor)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Bihor.png|judeţul Bihor]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Oradea]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BH</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 4inme]] <br> 7.544&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2002]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 12inme]] <br>600.223 dimorants <br>80&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Bihor''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Oradea]]) a-st ene populåcion di 206.527&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Bihor== * [[Oradea]] * [[Salonta]] * [[Marghita]] * [[Beiuş]] * [[Alesd]] * [[Valea lui Mihai]] * [[Ştei]] * [[Vaşcău]] * [[Nucet]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Бихор]] [[de:Bihor]] [[en:Bihor]] [[eo:Bihor]] [[fr:Bihor]] [[hu:Bihar]] [[nl:Bihor]] [[pl:Okręg Bihor]] [[ro:Judeţul Bihor]] 2512 59760 2006-06-07T11:56:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bistrita-Nasaud.png +Bistrita_Nasaud.png) [[Categoreye:Roumaneye|Bistrita-Nasaud]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Bistriţa-Năsăud'''</font><br>'''(distrik d'&nbsp;Bistriţa-Năsăud)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Bistrita_Nasaud.png|judeţul Bistriţa-Năsăud]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Bistriţa]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BN</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 26inme]] <br> 5.355&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totå ([[2001]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 34inme]] <br>326.383 dimorants <br>61&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Bistriţa-Năsăud''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Bistriţa]]) a-st ene populåcion di 87.169&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Bistriţa-Năsăud== * [[Bistriţa (oraş)|Bistriţa]] * [[Beclean]] * [[Năsăud]] * [[Sângeorz-Băi]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Бистрица-Насауд]] [[cs:Bistriţa-Năsăud]] [[de:Bistriţa-Năsăud]] [[en:Bistriţa-Năsăud County]] [[eo:Distrikto Bistriţa-Năsăud]] [[es:Bistriţa-Năsăud]] [[fr:Judeţ de Bistriţa-Năsăud]] [[hu:Beszterce-Naszód megye]] [[it:Bistriţa-Năsăud]] [[nl:Bistriţa-Năsăud]] [[pl:Okręg Bistriţa-Năsăud]] [[ro:Judeţul Bistriţa-Năsăud]] [[ru:Бистрица-Нэсэуд (жудец)]] 2514 60266 2006-06-13T09:26:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sl:Bistrica]] '''Bistriţa''' (prononcîz ''Bistritsa''; en [[almand]] ''Bistritz''; e [[hongrwès]] ''Beszterce'') est ene veye di [[Roumaneye]]. Ele si trove el distrik di [[Bistriţa-Năsăud (distrik roumin)|Bistriţa-Năsăud]], redjon di [[Transilvaneye]], eye esse bagneye pa l'&nbsp;[[Bistriţa (aiwe)|aiwe do minme no]]. ==Istwere== Å [[13inme sieke]], Bistriţa esteut-st ene florixhante plaece di comiece, la k'&nbsp;ele si trovéve al croejhlåde di sacwantès voyes di comiece. E [[1241]] elle a stou devastêye dås [[Tatårs]] k'&nbsp;alént viè l'&nbsp;Urope cintråle. E [[1353]], Bistriţa wangne li droet di mete so pî ene fôre di 15 djoûs tchaeke anêye, eyet a-st ossu des åres del veye ki mostrèt-st ene [[ostrutche]] avou on fier a tchvå dins s'&nbsp;betch. E [[1465]], li veye aveut 18 tours di disfince et bastins, ey esse disfindowe pa les guildes locåles. ==Populåcion== [[2000]]: 81.467 djins [[bg:Бистрица (град)]] [[de:Bistriţa]] [[en:Bistriţa]] [[eo:Bistriţa]] [[es:Bistriţa]] [[fr:Bistriţa]] [[hu:Beszterce]] [[ja:ビストリツァ]] [[nl:Bistriţa (stad)]] [[pl:Bistriţa (miasto)]] [[ro:Bistriţa (oraş)]] [[sl:Bistrica]] 2519 63848 2006-06-24T16:22:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1670|100]] - [[1720|50]] - [[1745|25]] - [[1760|10]] ans | dins: [[1780|10]] - [[1795|25]] - [[1820|50]] - [[1870|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] | '''1770''' | [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1770 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1770]] [[ast:1770]] [[be:1770]] [[bg:1770]] [[bs:1770]] [[ca:1770]] [[cs:1770]] [[cy:1770]] [[da:1770]] [[de:1770]] [[el:1770]] [[en:1770]] [[eo:1770]] [[es:1770]] [[et:1770]] [[eu:1770]] [[fi:1770]] [[fr:1770]] [[ga:1770]] [[he:1770]] [[hr:1770]] [[hu:1770]] [[ia:1770]] [[id:1770]] [[io:1770]] [[is:1770]] [[it:1770]] [[ko:1770년]] [[lb:1770]] [[mk:1770]] [[nl:1770]] [[nn:1770]] [[no:1770]] [[os:1770]] [[pl:1770]] [[pt:1770]] [[ro:1770]] [[ru:1770]] [[sk:1770]] [[sl:1770]] [[sr:1770]] [[sv:1770]] [[tr:1770]] [[tt:1770]] [[uk:1770]] [[zh:1770年]] 2520 63850 2006-06-24T16:22:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1671|100]] - [[1721|50]] - [[1746|25]] - [[1761|10]] ans | dins: [[1781|10]] - [[1796|25]] - [[1821|50]] - [[1871|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] | [[1770]] | '''1771''' | [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1771 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1771]] [[ast:1771]] [[bg:1771]] [[ca:1771]] [[cs:1771]] [[cy:1771]] [[da:1771]] [[de:1771]] [[el:1771]] [[en:1771]] [[eo:1771]] [[es:1771]] [[et:1771]] [[eu:1771]] [[fi:1771]] [[fr:1771]] [[ga:1771]] [[he:1771]] [[hr:1771]] [[hu:1771]] [[ia:1771]] [[id:1771]] [[io:1771]] [[is:1771]] [[it:1771]] [[ko:1771년]] [[lb:1771]] [[mk:1771]] [[nl:1771]] [[nn:1771]] [[no:1771]] [[os:1771]] [[pl:1771]] [[pt:1771]] [[ro:1771]] [[ru:1771]] [[sk:1771]] [[sl:1771]] [[sr:1771]] [[sv:1771]] [[tr:1771]] [[tt:1771]] [[uk:1771]] [[zh:1771年]] 2521 63852 2006-06-24T16:22:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1672|100]] - [[1722|50]] - [[1747|25]] - [[1762|10]] ans | dins: [[1782|10]] - [[1797|25]] - [[1822|50]] - [[1872|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] | [[1770]] | [[1771]] | '''1772''' | [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1772 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1772]] [[ast:1772]] [[bg:1772]] [[ca:1772]] [[cs:1772]] [[cy:1772]] [[da:1772]] [[de:1772]] [[el:1772]] [[en:1772]] [[eo:1772]] [[es:1772]] [[et:1772]] [[eu:1772]] [[fi:1772]] [[fr:1772]] [[ga:1772]] [[he:1772]] [[hr:1772]] [[hu:1772]] [[ia:1772]] [[id:1772]] [[io:1772]] [[is:1772]] [[it:1772]] [[ko:1772년]] [[lb:1772]] [[lt:1772]] [[mk:1772]] [[nl:1772]] [[nn:1772]] [[no:1772]] [[os:1772]] [[pl:1772]] [[pt:1772]] [[ro:1772]] [[ru:1772]] [[sk:1772]] [[sl:1772]] [[sr:1772]] [[sv:1772]] [[tr:1772]] [[tt:1772]] [[uk:1772]] [[zh:1772年]] 2522 63854 2006-06-24T16:23:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1673|100]] - [[1723|50]] - [[1748|25]] - [[1763|10]] ans | dins: [[1783|10]] - [[1798|25]] - [[1823|50]] - [[1873|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1768]] | [[1769]] | [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] | '''1773''' | [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1773 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1773]] [[ar:1773]] [[ast:1773]] [[bg:1773]] [[ca:1773]] [[cs:1773]] [[cy:1773]] [[da:1773]] [[de:1773]] [[el:1773]] [[en:1773]] [[eo:1773]] [[es:1773]] [[et:1773]] [[eu:1773]] [[fi:1773]] [[fr:1773]] [[ga:1773]] [[he:1773]] [[hr:1773]] [[hu:1773]] [[ia:1773]] [[id:1773]] [[io:1773]] [[is:1773]] [[it:1773]] [[ko:1773년]] [[lb:1773]] [[mk:1773]] [[nl:1773]] [[nn:1773]] [[no:1773]] [[os:1773]] [[pl:1773]] [[pt:1773]] [[ro:1773]] [[ru:1773]] [[sk:1773]] [[sl:1773]] [[sr:1773]] [[sv:1773]] [[tr:1773]] [[tt:1773]] [[uk:1773]] [[zh:1773年]] 2523 63764 2006-06-24T15:47:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1674|100]] - [[1724|50]] - [[1749|25]] - [[1764|10]] ans | dins: [[1784|10]] - [[1799|25]] - [[1824|50]] - [[1874|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1769]] | [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] | '''1774''' | [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1774 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Charles-Nicolas Simonon]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1774]] [[ast:1774]] [[bg:1774]] [[ca:1774]] [[cs:1774]] [[cy:1774]] [[da:1774]] [[de:1774]] [[el:1774]] [[en:1774]] [[eo:1774]] [[es:1774]] [[et:1774]] [[eu:1774]] [[fi:1774]] [[fr:1774]] [[ga:1774]] [[he:1774]] [[hr:1774]] [[hu:1774]] [[ia:1774]] [[id:1774]] [[io:1774]] [[is:1774]] [[it:1774]] [[ko:1774년]] [[lb:1774]] [[mk:1774]] [[nl:1774]] [[nn:1774]] [[no:1774]] [[os:1774]] [[pl:1774]] [[pt:1774]] [[ro:1774]] [[ru:1774]] [[simple:1774]] [[sk:1774]] [[sl:1774]] [[sr:1774]] [[sv:1774]] [[tr:1774]] [[tt:1774]] [[uk:1774]] [[zh:1774年]] 2524 63856 2006-06-24T16:23:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1675|100]] - [[1725|50]] - [[1750|25]] - [[1765|10]] ans | dins: [[1785|10]] - [[1800|25]] - [[1825|50]] - [[1875|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] | '''1775''' | [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] | [[1780]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1775 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1775]] [[ast:1775]] [[bg:1775]] [[bs:1775]] [[ca:1775]] [[cs:1775]] [[cy:1775]] [[da:1775]] [[de:1775]] [[el:1775]] [[en:1775]] [[eo:1775]] [[es:1775]] [[et:1775]] [[eu:1775]] [[fi:1775]] [[fr:1775]] [[fy:1775]] [[ga:1775]] [[gl:1775]] [[he:1775]] [[hr:1775]] [[hu:1775]] [[ia:1775]] [[id:1775]] [[io:1775]] [[is:1775]] [[it:1775]] [[ko:1775년]] [[lb:1775]] [[mk:1775]] [[nl:1775]] [[nn:1775]] [[no:1775]] [[os:1775]] [[pl:1775]] [[pt:1775]] [[ro:1775]] [[ru:1775]] [[sk:1775]] [[sl:1775]] [[sr:1775]] [[sv:1775]] [[tr:1775]] [[tt:1775]] [[uk:1775]] [[zh:1775年]] 2525 63858 2006-06-24T16:23:23Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1676|100]] - [[1726|50]] - [[1751|25]] - [[1766|10]] ans | dins: [[1786|10]] - [[1801|25]] - [[1826|50]] - [[1876|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] | '''1776''' | [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] | [[1780]] | [[1781]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1776 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1776]] [[ast:1776]] [[be:1776]] [[bg:1776]] [[bs:1776]] [[ca:1776]] [[cs:1776]] [[cy:1776]] [[da:1776]] [[de:1776]] [[el:1776]] [[en:1776]] [[eo:1776]] [[es:1776]] [[et:1776]] [[eu:1776]] [[fi:1776]] [[fr:1776]] [[ga:1776]] [[he:1776]] [[hr:1776]] [[hu:1776]] [[ia:1776]] [[id:1776]] [[io:1776]] [[is:1776]] [[it:1776]] [[ko:1776년]] [[lb:1776]] [[lt:1776]] [[mk:1776]] [[nl:1776]] [[nn:1776]] [[no:1776]] [[os:1776]] [[pl:1776]] [[pt:1776]] [[ro:1776]] [[ru:1776]] [[sk:1776]] [[sl:1776]] [[sr:1776]] [[sv:1776]] [[tr:1776]] [[tt:1776]] [[uk:1776]] [[zh:1776年]] 2526 63861 2006-06-24T16:23:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1677|100]] - [[1727|50]] - [[1752|25]] - [[1767|10]] ans | dins: [[1787|10]] - [[1802|25]] - [[1827|50]] - [[1877|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] | '''1777''' | [[1778]] | [[1779]] | [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1777 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1777]] [[ast:1777]] [[be:1777]] [[bg:1777]] [[ca:1777]] [[cs:1777]] [[cy:1777]] [[da:1777]] [[de:1777]] [[el:1777]] [[en:1777]] [[eo:1777]] [[es:1777]] [[et:1777]] [[eu:1777]] [[fi:1777]] [[fr:1777]] [[ga:1777]] [[gl:1777]] [[he:1777]] [[hr:1777]] [[hu:1777]] [[ia:1777]] [[id:1777]] [[io:1777]] [[is:1777]] [[it:1777]] [[ko:1777년]] [[lb:1777]] [[mk:1777]] [[nl:1777]] [[nn:1777]] [[no:1777]] [[os:1777]] [[pl:1777]] [[pt:1777]] [[ro:1777]] [[ru:1777]] [[sk:1777]] [[sl:1777]] [[sr:1777]] [[sv:1777]] [[tr:1777]] [[tt:1777]] [[uk:1777]] [[zh:1777年]] 2527 63863 2006-06-24T16:23:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1678|100]] - [[1728|50]] - [[1753|25]] - [[1768|10]] ans | dins: [[1788|10]] - [[1803|25]] - [[1828|50]] - [[1878|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] | '''1778''' | [[1779]] | [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1778 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1778]] [[ast:1778]] [[be:1778]] [[bg:1778]] [[ca:1778]] [[cs:1778]] [[cy:1778]] [[da:1778]] [[de:1778]] [[el:1778]] [[en:1778]] [[eo:1778]] [[es:1778]] [[et:1778]] [[eu:1778]] [[fi:1778]] [[fr:1778]] [[fy:1778]] [[ga:1778]] [[gl:1778]] [[he:1778]] [[hr:1778]] [[hu:1778]] [[ia:1778]] [[id:1778]] [[io:1778]] [[is:1778]] [[it:1778]] [[ko:1778년]] [[lb:1778]] [[mk:1778]] [[nl:1778]] [[nn:1778]] [[no:1778]] [[os:1778]] [[pl:1778]] [[pt:1778]] [[ro:1778]] [[ru:1778]] [[sk:1778]] [[sl:1778]] [[sr:1778]] [[sv:1778]] [[tr:1778]] [[tt:1778]] [[uk:1778]] [[zh:1778年]] 2528 63769 2006-06-24T15:48:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1679|100]] - [[1729|50]] - [[1754|25]] - [[1769|10]] ans | dins: [[1789|10]] - [[1804|25]] - [[1829|50]] - [[1879|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''[[anêyes 1770]]''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] | '''1779''' | [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1779 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Boiron]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1779]] [[ast:1779]] [[bg:1779]] [[ca:1779]] [[cs:1779]] [[cy:1779]] [[da:1779]] [[de:1779]] [[el:1779]] [[en:1779]] [[eo:1779]] [[es:1779]] [[et:1779]] [[eu:1779]] [[fi:1779]] [[fr:1779]] [[ga:1779]] [[he:1779]] [[hr:1779]] [[hu:1779]] [[ia:1779]] [[id:1779]] [[io:1779]] [[is:1779]] [[it:1779]] [[ko:1779년]] [[lb:1779]] [[mk:1779]] [[nl:1779]] [[nn:1779]] [[no:1779]] [[os:1779]] [[pl:1779]] [[pt:1779]] [[ro:1779]] [[ru:1779]] [[sk:1779]] [[sl:1779]] [[sr:1779]] [[sv:1779]] [[tr:1779]] [[tt:1779]] [[uk:1779]] [[zh:1779年]] 2529 63866 2006-06-24T16:23:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1680|100]] - [[1730|50]] - [[1755|25]] - [[1770|10]] ans | dins: [[1790|10]] - [[1805|25]] - [[1830|50]] - [[1880|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] | '''1780''' | [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1780 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1780]] [[ast:1780]] [[bg:1780]] [[ca:1780]] [[cs:1780]] [[cy:1780]] [[da:1780]] [[de:1780]] [[el:1780]] [[en:1780]] [[eo:1780]] [[es:1780]] [[et:1780]] [[eu:1780]] [[fi:1780]] [[fr:1780]] [[ga:1780]] [[he:1780]] [[hr:1780]] [[hu:1780]] [[ia:1780]] [[id:1780]] [[io:1780]] [[is:1780]] [[it:1780]] [[ko:1780년]] [[lb:1780]] [[mk:1780]] [[nl:1780]] [[nn:1780]] [[no:1780]] [[os:1780]] [[pl:1780]] [[pt:1780]] [[ro:1780]] [[ru:1780]] [[sk:1780]] [[sl:1780]] [[sr:1780]] [[sv:1780]] [[tr:1780]] [[tt:1780]] [[uk:1780]] [[zh:1780年]] 2530 63869 2006-06-24T16:24:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1681|100]] - [[1731|50]] - [[1756|25]] - [[1771|10]] ans | dins: [[1791|10]] - [[1806|25]] - [[1831|50]] - [[1881|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] | [[1780]] | '''1781''' | [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1781 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1781]] [[ast:1781]] [[bg:1781]] [[ca:1781]] [[cs:1781]] [[cy:1781]] [[da:1781]] [[de:1781]] [[el:1781]] [[en:1781]] [[eo:1781]] [[es:1781]] [[et:1781]] [[eu:1781]] [[fi:1781]] [[fr:1781]] [[ga:1781]] [[he:1781]] [[hr:1781]] [[hu:1781]] [[ia:1781]] [[id:1781]] [[io:1781]] [[is:1781]] [[it:1781]] [[ko:1781년]] [[lb:1781]] [[mk:1781]] [[nl:1781]] [[nn:1781]] [[no:1781]] [[os:1781]] [[pl:1781]] [[pt:1781]] [[ro:1781]] [[ru:1781]] [[sk:1781]] [[sl:1781]] [[sr:1781]] [[sv:1781]] [[tr:1781]] [[tt:1781]] [[uk:1781]] [[zh:1781年]] 2531 63915 2006-06-24T16:31:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1682|100]] - [[1732|50]] - [[1757|25]] - [[1772|10]] ans | dins: [[1792|10]] - [[1807|25]] - [[1832|50]] - [[1882|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] | [[1780]] | [[1781]] | '''1782''' | [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1782 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == [[Simon de Harlez]] [[af:1782]] [[ast:1782]] [[be:1782]] [[bg:1782]] [[ca:1782]] [[cs:1782]] [[cy:1782]] [[da:1782]] [[de:1782]] [[el:1782]] [[en:1782]] [[eo:1782]] [[es:1782]] [[et:1782]] [[eu:1782]] [[fi:1782]] [[fr:1782]] [[ga:1782]] [[he:1782]] [[hr:1782]] [[hu:1782]] [[ia:1782]] [[id:1782]] [[io:1782]] [[is:1782]] [[it:1782]] [[ko:1782년]] [[lb:1782]] [[mk:1782]] [[nl:1782]] [[nn:1782]] [[no:1782]] [[os:1782]] [[pl:1782]] [[pt:1782]] [[ro:1782]] [[ru:1782]] [[scn:1782]] [[sk:1782]] [[sl:1782]] [[sr:1782]] [[sv:1782]] [[tr:1782]] [[tt:1782]] [[uk:1782]] [[zh:1782年]] 2532 63873 2006-06-24T16:24:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1683|100]] - [[1733|50]] - [[1758|25]] - [[1773|10]] ans | dins: [[1793|10]] - [[1808|25]] - [[1833|50]] - [[1883|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1778]] | [[1779]] | [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] | '''1783''' | [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1783 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1783]] [[ast:1783]] [[bg:1783]] [[bs:1783]] [[ca:1783]] [[cs:1783]] [[cy:1783]] [[da:1783]] [[de:1783]] [[el:1783]] [[en:1783]] [[eo:1783]] [[es:1783]] [[et:1783]] [[eu:1783]] [[fi:1783]] [[fr:1783]] [[ga:1783]] [[he:1783]] [[hr:1783]] [[hu:1783]] [[ia:1783]] [[id:1783]] [[io:1783]] [[is:1783]] [[it:1783]] [[ko:1783년]] [[lb:1783]] [[lt:1783]] [[mk:1783]] [[nl:1783]] [[nn:1783]] [[no:1783]] [[os:1783]] [[pl:1783]] [[pt:1783]] [[ro:1783]] [[ru:1783]] [[simple:1783]] [[sk:1783]] [[sl:1783]] [[sr:1783]] [[sv:1783]] [[tr:1783]] [[tt:1783]] [[uk:1783]] [[zh:1783年]] 2533 63773 2006-06-24T15:48:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1684|100]] - [[1734|50]] - [[1759|25]] - [[1774|10]] ans | dins: [[1794|10]] - [[1809|25]] - [[1834|50]] - [[1884|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1779]] | [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] | '''1784''' | [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1784 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henry Forir]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1784]] [[ast:1784]] [[bg:1784]] [[ca:1784]] [[cs:1784]] [[cy:1784]] [[da:1784]] [[de:1784]] [[el:1784]] [[en:1784]] [[eo:1784]] [[es:1784]] [[et:1784]] [[eu:1784]] [[fi:1784]] [[fr:1784]] [[fy:1784]] [[ga:1784]] [[he:1784]] [[hr:1784]] [[hu:1784]] [[ia:1784]] [[id:1784]] [[io:1784]] [[is:1784]] [[it:1784]] [[ko:1784년]] [[lb:1784]] [[mk:1784]] [[nl:1784]] [[nn:1784]] [[no:1784]] [[os:1784]] [[pl:1784]] [[pt:1784]] [[ro:1784]] [[ru:1784]] [[sk:1784]] [[sl:1784]] [[sr:1784]] [[sv:1784]] [[tr:1784]] [[tt:1784]] [[uk:1784]] [[zh:1784年]] 2534 63876 2006-06-24T16:24:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1685|100]] - [[1735|50]] - [[1760|25]] - [[1775|10]] ans | dins: [[1795|10]] - [[1810|25]] - [[1835|50]] - [[1885|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1780]] | [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] | '''1785''' | [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] | [[1790]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1785 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1785]] [[ast:1785]] [[bg:1785]] [[ca:1785]] [[cs:1785]] [[cy:1785]] [[da:1785]] [[de:1785]] [[el:1785]] [[en:1785]] [[eo:1785]] [[es:1785]] [[et:1785]] [[eu:1785]] [[fi:1785]] [[fr:1785]] [[ga:1785]] [[gl:1785]] [[he:1785]] [[hr:1785]] [[hu:1785]] [[ia:1785]] [[id:1785]] [[io:1785]] [[is:1785]] [[it:1785]] [[ko:1785년]] [[lb:1785]] [[mk:1785]] [[nl:1785]] [[nn:1785]] [[no:1785]] [[os:1785]] [[pl:1785]] [[pt:1785]] [[ro:1785]] [[ru:1785]] [[simple:1785]] [[sk:1785]] [[sl:1785]] [[sr:1785]] [[sv:1785]] [[tr:1785]] [[tt:1785]] [[uk:1785]] [[zh:1785年]] 2535 63878 2006-06-24T16:24:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1686|100]] - [[1736|50]] - [[1761|25]] - [[1776|10]] ans | dins: [[1796|10]] - [[1811|25]] - [[1836|50]] - [[1886|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1781]] | [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] | '''1786''' | [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] | [[1790]] | [[1791]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1786 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1786]] [[ast:1786]] [[bg:1786]] [[ca:1786]] [[cs:1786]] [[cy:1786]] [[da:1786]] [[de:1786]] [[el:1786]] [[en:1786]] [[eo:1786]] [[es:1786]] [[et:1786]] [[eu:1786]] [[fi:1786]] [[fr:1786]] [[ga:1786]] [[he:1786]] [[hr:1786]] [[hu:1786]] [[ia:1786]] [[id:1786]] [[io:1786]] [[is:1786]] [[it:1786]] [[ko:1786년]] [[lb:1786]] [[mk:1786]] [[nl:1786]] [[nn:1786]] [[no:1786]] [[os:1786]] [[pl:1786]] [[pt:1786]] [[ro:1786]] [[ru:1786]] [[sk:1786]] [[sl:1786]] [[sr:1786]] [[sv:1786]] [[tr:1786]] [[tt:1786]] [[uk:1786]] [[zh:1786年]] 2536 63880 2006-06-24T16:24:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1687|100]] - [[1737|50]] - [[1762|25]] - [[1777|10]] ans | dins: [[1797|10]] - [[1812|25]] - [[1837|50]] - [[1887|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1782]] | [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] | '''1787''' | [[1788]] | [[1789]] | [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1787 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1787]] [[ast:1787]] [[bg:1787]] [[bs:1787]] [[ca:1787]] [[cs:1787]] [[cy:1787]] [[da:1787]] [[de:1787]] [[el:1787]] [[en:1787]] [[eo:1787]] [[es:1787]] [[et:1787]] [[eu:1787]] [[fi:1787]] [[fr:1787]] [[ga:1787]] [[he:1787]] [[hr:1787]] [[hu:1787]] [[ia:1787]] [[id:1787]] [[io:1787]] [[is:1787]] [[it:1787]] [[ko:1787년]] [[lb:1787]] [[mk:1787]] [[nl:1787]] [[nn:1787]] [[no:1787]] [[os:1787]] [[pl:1787]] [[pt:1787]] [[ro:1787]] [[ru:1787]] [[simple:1787]] [[sk:1787]] [[sl:1787]] [[sr:1787]] [[sv:1787]] [[tr:1787]] [[tt:1787]] [[uk:1787]] [[zh:1787年]] 2537 63882 2006-06-24T16:25:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1688|100]] - [[1738|50]] - [[1763|25]] - [[1778|10]] ans | dins: [[1798|10]] - [[1813|25]] - [[1838|50]] - [[1888|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | '''[[anêyes 1780]]''' | [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] </center> <center> [[1783]] | [[1784]] | [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] | '''1788''' | [[1789]] | [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1788 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1788]] [[ast:1788]] [[bg:1788]] [[ca:1788]] [[cs:1788]] [[cy:1788]] [[da:1788]] [[de:1788]] [[el:1788]] [[en:1788]] [[eo:1788]] [[es:1788]] [[et:1788]] [[eu:1788]] [[fi:1788]] [[fr:1788]] [[ga:1788]] [[gl:1788]] [[he:1788]] [[hr:1788]] [[hu:1788]] [[ia:1788]] [[id:1788]] [[io:1788]] [[is:1788]] [[it:1788]] [[ko:1788년]] [[lb:1788]] [[lt:1788]] [[mk:1788]] [[nl:1788]] [[nn:1788]] [[no:1788]] [[os:1788]] [[pl:1788]] [[pt:1788]] [[ro:1788]] [[ru:1788]] [[simple:1788]] [[sk:1788]] [[sl:1788]] [[sq:1788]] [[sr:1788]] [[sv:1788]] [[tr:1788]] [[tt:1788]] [[uk:1788]] [[zh:1788年]] 2538 63886 2006-06-24T16:25:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1690|100]] - [[1740|50]] - [[1765|25]] - [[1780|10]] ans | dins: [[1800|10]] - [[1815|25]] - [[1840|50]] - [[1890|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1785]] | [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] | '''1790''' | [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1790 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1790]] [[ast:1790]] [[bg:1790]] [[ca:1790]] [[cs:1790]] [[cy:1790]] [[da:1790]] [[de:1790]] [[el:1790]] [[en:1790]] [[eo:1790]] [[es:1790]] [[et:1790]] [[eu:1790]] [[fi:1790]] [[fr:1790]] [[ga:1790]] [[gl:1790]] [[he:1790]] [[hr:1790]] [[hu:1790]] [[ia:1790]] [[id:1790]] [[io:1790]] [[is:1790]] [[it:1790]] [[ko:1790년]] [[lb:1790]] [[mk:1790]] [[nl:1790]] [[nn:1790]] [[no:1790]] [[os:1790]] [[pl:1790]] [[pt:1790]] [[ro:1790]] [[ru:1790]] [[simple:1790]] [[sk:1790]] [[sl:1790]] [[sr:1790]] [[sv:1790]] [[tr:1790]] [[tt:1790]] [[uk:1790]] [[zh:1790年]] 2539 63888 2006-06-24T16:25:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1691|100]] - [[1741|50]] - [[1766|25]] - [[1781|10]] ans | dins: [[1801|10]] - [[1816|25]] - [[1841|50]] - [[1891|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1786]] | [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] | [[1790]] | '''1791''' | [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1791 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1791]] [[ast:1791]] [[be:1791]] [[bg:1791]] [[ca:1791]] [[cs:1791]] [[cy:1791]] [[da:1791]] [[de:1791]] [[el:1791]] [[en:1791]] [[eo:1791]] [[es:1791]] [[et:1791]] [[eu:1791]] [[fi:1791]] [[fr:1791]] [[ga:1791]] [[gl:1791]] [[he:1791]] [[hr:1791]] [[hu:1791]] [[ia:1791]] [[id:1791]] [[io:1791]] [[is:1791]] [[it:1791]] [[ko:1791년]] [[lb:1791]] [[lt:1791]] [[mk:1791]] [[nl:1791]] [[nn:1791]] [[no:1791]] [[os:1791]] [[pl:1791]] [[pt:1791]] [[ro:1791]] [[ru:1791]] [[scn:1791]] [[se:1791]] [[sk:1791]] [[sl:1791]] [[sr:1791]] [[sv:1791]] [[tl:1791]] [[tr:1791]] [[tt:1791]] [[uk:1791]] [[zh:1791年]] 2540 63890 2006-06-24T16:25:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1692|100]] - [[1742|50]] - [[1767|25]] - [[1782|10]] ans | dins: [[1802|10]] - [[1817|25]] - [[1842|50]] - [[1892|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1787]] | [[1788]] | [[1789]] | [[1790]] | [[1791]] | '''1792''' | [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1792 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1792]] [[ar:1792]] [[ast:1792]] [[be:1792]] [[bg:1792]] [[ca:1792]] [[cs:1792]] [[cy:1792]] [[da:1792]] [[de:1792]] [[el:1792]] [[en:1792]] [[eo:1792]] [[es:1792]] [[et:1792]] [[eu:1792]] [[fi:1792]] [[fr:1792]] [[ga:1792]] [[gl:1792]] [[he:1792]] [[hr:1792]] [[hu:1792]] [[ia:1792]] [[id:1792]] [[io:1792]] [[is:1792]] [[it:1792]] [[ko:1792년]] [[lb:1792]] [[lt:1792]] [[mk:1792]] [[nl:1792]] [[nn:1792]] [[no:1792]] [[os:1792]] [[pl:1792]] [[pt:1792]] [[ro:1792]] [[ru:1792]] [[simple:1792]] [[sk:1792]] [[sl:1792]] [[sr:1792]] [[sv:1792]] [[th:พ.ศ. 2335]] [[tr:1792]] [[tt:1792]] [[uk:1792]] [[zh:1792年]] 2541 63892 2006-06-24T16:25:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1693|100]] - [[1743|50]] - [[1768|25]] - [[1783|10]] ans | dins: [[1803|10]] - [[1818|25]] - [[1843|50]] - [[1893|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1788]] | [[1789]] | [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] | '''1793''' | [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1793 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1793]] [[ast:1793]] [[bg:1793]] [[ca:1793]] [[cs:1793]] [[cy:1793]] [[da:1793]] [[de:1793]] [[el:1793]] [[en:1793]] [[eo:1793]] [[es:1793]] [[et:1793]] [[eu:1793]] [[fi:1793]] [[fr:1793]] [[ga:1793]] [[gl:1793]] [[he:1793]] [[hr:1793]] [[hu:1793]] [[ia:1793]] [[id:1793]] [[io:1793]] [[is:1793]] [[it:1793]] [[ko:1793년]] [[lb:1793]] [[lt:1793]] [[mk:1793]] [[nl:1793]] [[nn:1793]] [[no:1793]] [[os:1793]] [[pl:1793]] [[pt:1793]] [[ro:1793]] [[ru:1793]] [[sk:1793]] [[sl:1793]] [[sr:1793]] [[sv:1793]] [[tr:1793]] [[tt:1793]] [[uk:1793]] [[zh:1793年]] 2542 63894 2006-06-24T16:26:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1694|100]] - [[1744|50]] - [[1769|25]] - [[1784|10]] ans | dins: [[1804|10]] - [[1819|25]] - [[1844|50]] - [[1894|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1789]] | [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] | '''1794''' | [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1794 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1794]] [[ast:1794]] [[bg:1794]] [[ca:1794]] [[cs:1794]] [[cy:1794]] [[da:1794]] [[de:1794]] [[el:1794]] [[en:1794]] [[eo:1794]] [[es:1794]] [[et:1794]] [[eu:1794]] [[fi:1794]] [[fr:1794]] [[ga:1794]] [[gl:1794]] [[he:1794]] [[hr:1794]] [[hu:1794]] [[ia:1794]] [[id:1794]] [[io:1794]] [[is:1794]] [[it:1794]] [[ko:1794년]] [[lb:1794]] [[lt:1794]] [[mk:1794]] [[nl:1794]] [[nn:1794]] [[no:1794]] [[os:1794]] [[pl:1794]] [[pt:1794]] [[ro:1794]] [[ru:1794]] [[simple:1794]] [[sk:1794]] [[sl:1794]] [[sr:1794]] [[sv:1794]] [[tr:1794]] [[tt:1794]] [[uk:1794]] [[zh:1794年]] 2543 63784 2006-06-24T15:50:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1695|100]] - [[1745|50]] - [[1770|25]] - [[1785|10]] ans | dins: [[1805|10]] - [[1820|25]] - [[1845|50]] - [[1895|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1790]] | [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] | '''1795''' | [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] | [[1800]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1795 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Charles Wérotte]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1795]] [[ast:1795]] [[bg:1795]] [[ca:1795]] [[cs:1795]] [[cy:1795]] [[da:1795]] [[de:1795]] [[el:1795]] [[en:1795]] [[eo:1795]] [[es:1795]] [[et:1795]] [[eu:1795]] [[fi:1795]] [[fr:1795]] [[ga:1795]] [[gl:1795]] [[he:1795]] [[hr:1795]] [[hu:1795]] [[ia:1795]] [[id:1795]] [[io:1795]] [[is:1795]] [[it:1795]] [[ko:1795년]] [[lb:1795]] [[lt:1795]] [[mk:1795]] [[nl:1795]] [[nn:1795]] [[no:1795]] [[os:1795]] [[pl:1795]] [[pt:1795]] [[ro:1795]] [[ru:1795]] [[sk:1795]] [[sl:1795]] [[sr:1795]] [[sv:1795]] [[tr:1795]] [[tt:1795]] [[uk:1795]] [[zh:1795年]] 2544 63896 2006-06-24T16:26:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1696|100]] - [[1746|50]] - [[1771|25]] - [[1786|10]] ans | dins: [[1806|10]] - [[1821|25]] - [[1846|50]] - [[1896|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1791]] | [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] | '''1796''' | [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] | [[1800]] | [[1801]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1796 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1796]] [[ast:1796]] [[be:1796]] [[bg:1796]] [[ca:1796]] [[cs:1796]] [[cy:1796]] [[da:1796]] [[de:1796]] [[el:1796]] [[en:1796]] [[eo:1796]] [[es:1796]] [[et:1796]] [[eu:1796]] [[fi:1796]] [[fr:1796]] [[ga:1796]] [[gl:1796]] [[he:1796]] [[hr:1796]] [[hu:1796]] [[ia:1796]] [[id:1796]] [[io:1796]] [[is:1796]] [[it:1796]] [[ko:1796년]] [[lb:1796]] [[lt:1796]] [[mk:1796]] [[nl:1796]] [[nn:1796]] [[no:1796]] [[os:1796]] [[pl:1796]] [[pt:1796]] [[ro:1796]] [[ru:1796]] [[simple:1796]] [[sk:1796]] [[sl:1796]] [[sr:1796]] [[sv:1796]] [[th:พ.ศ. 2339]] [[tr:1796]] [[tt:1796]] [[uk:1796]] [[zh:1796年]] 2545 63898 2006-06-24T16:26:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1697|100]] - [[1747|50]] - [[1772|25]] - [[1787|10]] ans | dins: [[1807|10]] - [[1822|25]] - [[1847|50]] - [[1897|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1792]] | [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] | '''1797''' | [[1798]] | [[1799]] | [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1797 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1797]] [[ast:1797]] [[be:1797]] [[bg:1797]] [[ca:1797]] [[cs:1797]] [[cy:1797]] [[da:1797]] [[de:1797]] [[el:1797]] [[en:1797]] [[eo:1797]] [[es:1797]] [[et:1797]] [[eu:1797]] [[fi:1797]] [[fr:1797]] [[ga:1797]] [[gl:1797]] [[he:1797]] [[hr:1797]] [[hu:1797]] [[ia:1797]] [[id:1797]] [[io:1797]] [[is:1797]] [[it:1797]] [[ko:1797년]] [[lb:1797]] [[lt:1797]] [[mk:1797]] [[nl:1797]] [[nn:1797]] [[no:1797]] [[os:1797]] [[pl:1797]] [[pt:1797]] [[ro:1797]] [[ru:1797]] [[simple:1797]] [[sk:1797]] [[sl:1797]] [[sr:1797]] [[sv:1797]] [[tr:1797]] [[tt:1797]] [[uk:1797]] [[zh:1797年]] 2546 63901 2006-06-24T16:26:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1698|100]] - [[1748|50]] - [[1773|25]] - [[1788|10]] ans | dins: [[1808|10]] - [[1823|25]] - [[1848|50]] - [[1898|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1793]] | [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] | '''1798''' | [[1799]] | [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1798 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * li [[11 di fevrî]] : [[Jacques-Joseph Fabry]] === Ôtès djins === [[af:1798]] [[ast:1798]] [[be:1798]] [[bg:1798]] [[ca:1798]] [[cs:1798]] [[cy:1798]] [[da:1798]] [[de:1798]] [[el:1798]] [[en:1798]] [[eo:1798]] [[es:1798]] [[et:1798]] [[eu:1798]] [[fi:1798]] [[fr:1798]] [[ga:1798]] [[gl:1798]] [[he:1798]] [[hr:1798]] [[hu:1798]] [[ia:1798]] [[id:1798]] [[io:1798]] [[is:1798]] [[it:1798]] [[ko:1798년]] [[lb:1798]] [[lt:1798]] [[mk:1798]] [[nl:1798]] [[nn:1798]] [[no:1798]] [[os:1798]] [[pl:1798]] [[pt:1798]] [[ro:1798]] [[ru:1798]] [[sk:1798]] [[sl:1798]] [[sr:1798]] [[sv:1798]] [[tr:1798]] [[tt:1798]] [[uk:1798]] [[zh:1798年]] 2547 63787 2006-06-24T15:51:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1699|100]] - [[1749|50]] - [[1774|25]] - [[1789|10]] ans | dins: [[1809|10]] - [[1824|25]] - [[1849|50]] - [[1899|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | '''[[anêyes 1790]]''' | [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] </center> <center> [[1794]] | [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] | '''1799''' | [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1799 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Bosret]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1799]] [[ast:1799]] [[be:1799]] [[bg:1799]] [[ca:1799]] [[cs:1799]] [[cy:1799]] [[da:1799]] [[de:1799]] [[el:1799]] [[en:1799]] [[eo:1799]] [[es:1799]] [[et:1799]] [[eu:1799]] [[fi:1799]] [[fr:1799]] [[ga:1799]] [[gl:1799]] [[he:1799]] [[hr:1799]] [[hu:1799]] [[ia:1799]] [[id:1799]] [[io:1799]] [[is:1799]] [[it:1799]] [[ko:1799년]] [[lb:1799]] [[lt:1799]] [[mk:1799]] [[nl:1799]] [[nn:1799]] [[no:1799]] [[os:1799]] [[pl:1799]] [[pt:1799]] [[ro:1799]] [[ru:1799]] [[scn:1799]] [[sk:1799]] [[sl:1799]] [[sr:1799]] [[sv:1799]] [[tr:1799]] [[tt:1799]] [[uk:1799]] [[zh:1799年]] 2548 63456 2006-06-24T15:20:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1841|100]] - [[1891|50]] - [[1916|25]] - [[1931|10]] ans | dins: [[1951|10]] - [[1966|25]] - [[1991|50]] - [[2041|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] | [[1940]] | '''1941''' | [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1941 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jean-Luc Fauconnier]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Arthur Xhignesse]] === Ôtès djins === [[af:1941]] [[ang:1941]] [[ar:1941]] [[ast:1941]] [[be:1941]] [[bg:1941]] [[bs:1941]] [[ca:1941]] [[cs:1941]] [[csb:1941]] [[cy:1941]] [[da:1941]] [[de:1941]] [[el:1941]] [[en:1941]] [[eo:1941]] [[es:1941]] [[et:1941]] [[eu:1941]] [[fi:1941]] [[fr:1941]] [[fy:1941]] [[ga:1941]] [[gl:1941]] [[he:1941]] [[hr:1941]] [[hu:1941]] [[ia:1941]] [[id:1941]] [[io:1941]] [[is:1941]] [[it:1941]] [[ja:1941年]] [[ka:1941]] [[ko:1941년]] [[la:1941]] [[lb:1941]] [[lt:1941]] [[mk:1941]] [[nl:1941]] [[nn:1941]] [[no:1941]] [[os:1941]] [[pl:1941]] [[pt:1941]] [[ro:1941]] [[ru:1941]] [[scn:1941]] [[se:1941]] [[simple:1941]] [[sk:1941]] [[sl:1941]] [[sq:1941]] [[sr:1941]] [[sv:1941]] [[tl:1941]] [[tr:1941]] [[tt:1941]] [[uk:1941]] [[zh:1941年]] 2549 63458 2006-06-24T15:21:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1842|100]] - [[1892|50]] - [[1917|25]] - [[1932|10]] ans | dins: [[1952|10]] - [[1967|25]] - [[1992|50]] - [[2042|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] | [[1940]] | [[1941]] | '''1942''' | [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1942 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[François Loriaux]] === Ôtès djins === [[af:1942]] [[ar:1942]] [[ast:1942]] [[be:1942]] [[bg:1942]] [[bs:1942]] [[ca:1942]] [[cs:1942]] [[csb:1942]] [[cy:1942]] [[da:1942]] [[de:1942]] [[el:1942]] [[en:1942]] [[eo:1942]] [[es:1942]] [[et:1942]] [[eu:1942]] [[fi:1942]] [[fo:1942]] [[fr:1942]] [[fy:1942]] [[gl:1942]] [[he:1942]] [[hr:1942]] [[hu:1942]] [[ia:1942]] [[id:1942]] [[io:1942]] [[is:1942]] [[it:1942]] [[ja:1942年]] [[ka:1942]] [[ko:1942년]] [[la:1942]] [[lb:1942]] [[lt:1942]] [[mk:1942]] [[nl:1942]] [[nn:1942]] [[no:1942]] [[os:1942]] [[pl:1942]] [[pt:1942]] [[ro:1942]] [[ru:1942]] [[scn:1942]] [[se:1942]] [[simple:1942]] [[sk:1942]] [[sl:1942]] [[sq:1942]] [[sr:1942]] [[sv:1942]] [[th:พ.ศ. 2485]] [[tl:1942]] [[tr:1942]] [[tt:1942]] [[uk:1942]] [[zh:1942年]] 2550 63280 2006-06-24T14:36:30Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1843|100]] - [[1893|50]] - [[1918|25]] - [[1933|10]] ans | dins: [[1953|10]] - [[1968|25]] - [[1993|50]] - [[2043|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1938]] | [[1939]] | [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] | '''1943''' | [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1943 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[24 di decimbe]] : [[Jacques Desmet]] * [[Danielle Trempont]] == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henri Bragard]] === Ôtès djins === * [[af:1943]] [[ar:1943]] [[ast:1943]] [[be:1943]] [[bg:1943]] [[bs:1943]] [[ca:1943]] [[cs:1943]] [[csb:1943]] [[cy:1943]] [[da:1943]] [[de:1943]] [[el:1943]] [[en:1943]] [[eo:1943]] [[es:1943]] [[et:1943]] [[eu:1943]] [[fi:1943]] [[fo:1943]] [[fr:1943]] [[fy:1943]] [[gl:1943]] [[he:1943]] [[hr:1943]] [[hu:1943]] [[ia:1943]] [[id:1943]] [[io:1943]] [[is:1943]] [[it:1943]] [[ja:1943年]] [[ka:1943]] [[ko:1943년]] [[la:1943]] [[lb:1943]] [[lt:1943]] [[mk:1943]] [[nl:1943]] [[nn:1943]] [[no:1943]] [[os:1943]] [[pl:1943]] [[pt:1943]] [[ro:1943]] [[ru:1943]] [[scn:1943]] [[se:1943]] [[simple:1943]] [[sk:1943]] [[sl:1943]] [[sq:1943]] [[sr:1943]] [[sv:1943]] [[tl:1943]] [[tr:1943]] [[tt:1943]] [[uk:1943]] [[zh:1943年]] 2551 63462 2006-06-24T15:21:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1845|100]] - [[1895|50]] - [[1920|25]] - [[1935|10]] ans | dins: [[1955|10]] - [[1970|25]] - [[1995|50]] - [[2045|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] | '''1945''' | [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] | [[1950]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1945 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jean Lejeune]] === Ôtès djins === [[af:1945]] [[ar:1945]] [[ast:1945]] [[be:1945]] [[bg:1945]] [[bs:1945]] [[ca:1945]] [[cs:1945]] [[csb:1945]] [[cy:1945]] [[da:1945]] [[de:1945]] [[el:1945]] [[en:1945]] [[eo:1945]] [[es:1945]] [[et:1945]] [[eu:1945]] [[fi:1945]] [[fo:1945]] [[fr:1945]] [[fy:1945]] [[ga:1945]] [[gl:1945]] [[he:1945]] [[hr:1945]] [[hu:1945]] [[ia:1945]] [[id:1945]] [[io:1945]] [[is:1945]] [[it:1945]] [[ja:1945年]] [[ka:1945]] [[ko:1945년]] [[la:1945]] [[lb:1945]] [[lt:1945]] [[mk:1945]] [[nds:1945]] [[nl:1945]] [[nn:1945]] [[no:1945]] [[os:1945]] [[pl:1945]] [[pt:1945]] [[ro:1945]] [[ru:1945]] [[scn:1945]] [[se:1945]] [[simple:1945]] [[sk:1945]] [[sl:1945]] [[sq:1945]] [[sr:1945]] [[su:1945]] [[sv:1945]] [[th:พ.ศ. 2488]] [[tl:1945]] [[tr:1945]] [[tt:1945]] [[uk:1945]] [[zh:1945年]] 2552 63660 2006-06-24T15:39:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1846|100]] - [[1896|50]] - [[1921|25]] - [[1936|10]] ans | dins: [[1956|10]] - [[1971|25]] - [[1996|50]] - [[2046|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] | '''1946''' | [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] | [[1950]] | [[1951]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1946 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1946]] [[ar:1946]] [[ast:1946]] [[be:1946]] [[bg:1946]] [[bs:1946]] [[ca:1946]] [[cs:1946]] [[csb:1946]] [[cy:1946]] [[da:1946]] [[de:1946]] [[el:1946]] [[en:1946]] [[eo:1946]] [[es:1946]] [[et:1946]] [[eu:1946]] [[fi:1946]] [[fo:1946]] [[fr:1946]] [[fy:1946]] [[ga:1946]] [[gl:1946]] [[he:1946]] [[hr:1946]] [[hu:1946]] [[ia:1946]] [[id:1946]] [[io:1946]] [[is:1946]] [[it:1946]] [[ja:1946年]] [[ka:1946]] [[ko:1946년]] [[la:1946]] [[lb:1946]] [[lt:1946]] [[mk:1946]] [[ms:1946]] [[nl:1946]] [[nn:1946]] [[no:1946]] [[os:1946]] [[pl:1946]] [[pt:1946]] [[ro:1946]] [[ru:1946]] [[scn:1946]] [[se:1946]] [[simple:1946]] [[sk:1946]] [[sl:1946]] [[sq:1946]] [[sr:1946]] [[sv:1946]] [[th:พ.ศ. 2489]] [[tl:1946]] [[tpi:1946]] [[tr:1946]] [[tt:1946]] [[uk:1946]] [[zh:1946年]] 2553 63294 2006-06-24T14:42:02Z Pablo 5 tites <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1847|100]] - [[1897|50]] - [[1922|25]] - [[1937|10]] ans | dins: [[1957|10]] - [[1972|25]] - [[1997|50]] - [[2047|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] | '''1947''' | [[1948]] | [[1949]] | [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1947 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[17 di måss]] : [[Charly Dodet]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1947]] [[ar:1947]] [[ast:1947]] [[be:1947]] [[bg:1947]] [[bs:1947]] [[ca:1947]] [[cs:1947]] [[csb:1947]] [[cy:1947]] [[da:1947]] [[de:1947]] [[el:1947]] [[en:1947]] [[eo:1947]] [[es:1947]] [[et:1947]] [[eu:1947]] [[fi:1947]] [[fo:1947]] [[fr:1947]] [[fy:1947]] [[gl:1947]] [[he:1947]] [[hr:1947]] [[hu:1947]] [[ia:1947]] [[id:1947]] [[ie:1947]] [[io:1947]] [[is:1947]] [[it:1947]] [[ja:1947年]] [[ka:1947]] [[ko:1947년]] [[la:1947]] [[lb:1947]] [[lt:1947]] [[mk:1947]] [[nl:1947]] [[nn:1947]] [[no:1947]] [[os:1947]] [[pl:1947]] [[pt:1947]] [[ro:1947]] [[ru:1947]] [[scn:1947]] [[se:1947]] [[simple:1947]] [[sk:1947]] [[sl:1947]] [[sq:1947]] [[sr:1947]] [[sv:1947]] [[tl:1947]] [[tpi:1947]] [[tr:1947]] [[tt:1947]] [[uk:1947]] [[zh:1947年]] 2554 63801 2006-06-24T16:19:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1848|100]] - [[1898|50]] - [[1923|25]] - [[1938|10]] ans | dins: [[1958|10]] - [[1973|25]] - [[1998|50]] - [[2048|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1943]] | [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] | '''1948''' | [[1949]] | [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1948 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Paul-Henry Thomsin]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1948]] [[als:1948]] [[ar:1948]] [[ast:1948]] [[be:1948]] [[bg:1948]] [[bs:1948]] [[ca:1948]] [[cs:1948]] [[csb:1948]] [[cy:1948]] [[da:1948]] [[de:1948]] [[el:1948]] [[en:1948]] [[eo:1948]] [[es:1948]] [[et:1948]] [[eu:1948]] [[fi:1948]] [[fo:1948]] [[fr:1948]] [[fy:1948]] [[gl:1948]] [[he:1948]] [[hr:1948]] [[hu:1948]] [[ia:1948]] [[id:1948]] [[ie:1948]] [[io:1948]] [[is:1948]] [[it:1948]] [[ja:1948年]] [[ka:1948]] [[ko:1948년]] [[la:1948]] [[lb:1948]] [[lt:1948]] [[mk:1948]] [[mr:इ.स. १९४८]] [[nds:1948]] [[nl:1948]] [[nn:1948]] [[no:1948]] [[os:1948]] [[pl:1948]] [[pt:1948]] [[ro:1948]] [[ru:1948]] [[scn:1948]] [[se:1948]] [[simple:1948]] [[sk:1948]] [[sl:1948]] [[sq:1948]] [[sr:1948]] [[sv:1948]] [[tl:1948]] [[tr:1948]] [[tt:1948]] [[uk:1948]] [[zh:1948年]] 2555 63663 2006-06-24T15:39:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1849|100]] - [[1899|50]] - [[1924|25]] - [[1939|10]] ans | dins: [[1959|10]] - [[1974|25]] - [[1999|50]] - [[2049|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | '''[[anêyes 1940]]''' | [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] </center> <center> [[1944]] | [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] | '''1949''' | [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1949 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1949]] [[ast:1949]] [[be:1949]] [[bg:1949]] [[bs:1949]] [[ca:1949]] [[cs:1949]] [[csb:1949]] [[cy:1949]] [[da:1949]] [[de:1949]] [[el:1949]] [[en:1949]] [[eo:1949]] [[es:1949]] [[et:1949]] [[eu:1949]] [[fi:1949]] [[fo:1949]] [[fr:1949]] [[fy:1949]] [[gl:1949]] [[he:1949]] [[hr:1949]] [[hu:1949]] [[ia:1949]] [[id:1949]] [[ie:1949]] [[io:1949]] [[is:1949]] [[it:1949]] [[ja:1949年]] [[ka:1949]] [[ko:1949년]] [[la:1949]] [[lb:1949]] [[lt:1949]] [[mk:1949]] [[nds:1949]] [[nl:1949]] [[nn:1949]] [[no:1949]] [[os:1949]] [[pl:1949]] [[pt:1949]] [[ro:1949]] [[ru:1949]] [[scn:1949]] [[se:1949]] [[simple:1949]] [[sk:1949]] [[sl:1949]] [[sr:1949]] [[sv:1949]] [[tl:1949]] [[tr:1949]] [[tt:1949]] [[uk:1949]] [[zh:1949年]] 2556 63810 2006-06-24T16:20:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1862|100]] - [[1912|50]] - [[1937|25]] - [[1952|10]] ans | dins: [[1972|10]] - [[1987|25]] - [[2012|50]] - [[2062|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] | [[1960]] | [[1961]] | '''1962''' | [[1963]] | [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1962 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1962]] [[ast:1962]] [[be:1962]] [[bg:1962]] [[bs:1962]] [[ca:1962]] [[cs:1962]] [[csb:1962]] [[cy:1962]] [[da:1962]] [[de:1962]] [[el:1962]] [[en:1962]] [[eo:1962]] [[es:1962]] [[et:1962]] [[eu:1962]] [[fi:1962]] [[fo:1962]] [[fr:1962]] [[fy:1962]] [[gl:1962]] [[he:1962]] [[hr:1962]] [[hu:1962]] [[ia:1962]] [[id:1962]] [[ie:1962]] [[io:1962]] [[is:1962]] [[it:1962]] [[ja:1962年]] [[ka:1962]] [[ko:1962년]] [[la:1962]] [[lb:1962]] [[lt:1962]] [[mk:1962]] [[nl:1962]] [[nn:1962]] [[no:1962]] [[os:1962]] [[pl:1962]] [[pt:1962]] [[ro:1962]] [[ru:1962]] [[scn:1962]] [[simple:1962]] [[sk:1962]] [[sl:1962]] [[sq:1962]] [[sr:1962]] [[sv:1962]] [[th:พ.ศ. 2505]] [[tl:1962]] [[tr:1962]] [[tt:1962]] [[uk:1962]] [[zh:1962年]] 2557 63499 2006-06-24T15:24:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1863|100]] - [[1913|50]] - [[1938|25]] - [[1953|10]] ans | dins: [[1973|10]] - [[1988|25]] - [[2013|50]] - [[2063|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] | '''[[anêyes 1960]]''' | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] </center> <center> [[1958]] | [[1959]] | [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] | '''1963''' | [[1964]] | [[1965]] | [[1966]] | [[1967]] | [[1968]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1963 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Joseph Durbuy]] === Ôtès djins === [[af:1963]] [[ar:1963]] [[ast:1963]] [[be:1963]] [[bg:1963]] [[bs:1963]] [[ca:1963]] [[cs:1963]] [[csb:1963]] [[cy:1963]] [[da:1963]] [[de:1963]] [[el:1963]] [[en:1963]] [[eo:1963]] [[es:1963]] [[et:1963]] [[eu:1963]] [[fi:1963]] [[fo:1963]] [[fr:1963]] [[fy:1963]] [[gl:1963]] [[he:1963]] [[hr:1963]] [[hu:1963]] [[ia:1963]] [[id:1963]] [[ie:1963]] [[io:1963]] [[is:1963]] [[it:1963]] [[ja:1963年]] [[ka:1963]] [[ko:1963년]] [[la:1963]] [[lb:1963]] [[lt:1963]] [[mk:1963]] [[ms:1963]] [[nds:1963]] [[nl:1963]] [[nn:1963]] [[no:1963]] [[os:1963]] [[pl:1963]] [[pt:1963]] [[ro:1963]] [[ru:1963]] [[scn:1963]] [[simple:1963]] [[sk:1963]] [[sl:1963]] [[sq:1963]] [[sr:1963]] [[sv:1963]] [[th:พ.ศ. 2506]] [[tl:1963]] [[tr:1963]] [[tt:1963]] [[uk:1963]] [[zh:1963年]] 2558 23539 2004-02-08T23:53:31Z Pablo 5 [[da:1770'erne]] [[de:1770er]] [[en:1770s]] [[eo:1770-oj]] [[es:1770s]] [[fr:années 1770]] [[it:anni 1770]] [[ja:1770年代]] [[no:1770-tallet]] [[pl:Lata 70-te XVIII wieku]] [[sv:1770-talet]] <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | '''anêyes 1770''' | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> <center> [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] | [[1775]] | [[1776]] | [[1777]] | [[1778]] | [[1779]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2559 23540 2004-02-01T14:55:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:calistinne]] 2560 54723 2006-04-22T10:53:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>calistinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tere croyixheuse, k'&nbsp;est meyeuse po-z ahiver les dinrêyes, copuvite les crompires, ki les pus seurès teres del Fagne u del Setche Fåmene. <I>Les djins d'&nbsp;Nevrumont djhèt: vla des canadas, des bons fruts: il ont vnou sol calistinne di Nevrumont</I> (A. Lurquin). <I>Les meyeus canadas vinèt dins l'&nbsp;tere di calistinne</I> (A. Balle). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å Canestèle:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Clermont (dilé Walcoû). rl a: [[Motî:castinne|castinne]]. <span lang=fr>F. terrain calcaire.</span> <B>2.</B> djaene tere, pa côps maxheye avou ds agåjhes. <span lang=fr>F. schiste calcareux.</span> <B>3.</B> (mot d' houyeu) lét croyixheu, metou inte deus voennes di hoye. <span lang=fr>F. marne.</span> <B>4.</B> (mot d'&nbsp;sidurdjisse) pire a tchåsse. <I>Li saetchaedje del calistinne est leyî po troes ans a Tilman d'&nbsp;Sint-Ldjî</I> (Contes do Dominne di Tchini, 1621). <I>Il ont stî haper des pires e calistinne al cårire.</I> Loukîz a: [[Motî:tchåfor|tchåfor]]. <span lang=fr>F. pierre a chaux.</span> <B>5.</B> tchåsse saetcheye dins les tchafors, k'&nbsp;on mete avou l'&nbsp;minrê d'&nbsp;fier po l'&nbsp;fé fonde. <I>Li lomé Nicolai a stî wadjé pask'&nbsp;il aveut passé so l'&nbsp;tchamp d'&nbsp;èn ôte avou ene tcherêye di calistinne.</I> F. fondant calcaire. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do tîxhon <span lang=de>"kalkstein"</span> (minme sinse), rl a: [[Motî:castinne|castinne]], 1400. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Calistinne</B></FONT> [n.pl.] (mot d'&nbsp;forestî, di naturalisse) binde di tere a calistinne, e francès d'&nbsp;Beldjike <span lang=fr>"Calistienne"</span>, metowe come on bôrlet a l'&nbsp;aschate bijhrece di l'&nbsp;Årdene et del Tieraxhe, tot s'&nbsp;asployant sol Fagne u sol Fåmene, di Chimai a Aiwêye. Djeyolodjeye: Li tere croyixheuse del Calinstinne a stî cmagneye pazès plouves ki dismantchèt l'&nbsp;seur di carbone di l'&nbsp;air, po fé des grotes pattavå: del Grote des Nûtons a Doûpe disk'&nbsp;ås grotes di Hoton, tot passant pazès cenes di Rotchfoirt eyet di Han. Dins tere, gn a des djizmints d'&nbsp;fier eyet d'&nbsp;plonk, k'&nbsp;on-z î a saetchî dispu todi, et ki sont fondou avou l'&nbsp;castinne k'&nbsp;est so plaece. Biyolodjeye: el Calistinne, gn a totes sôres di plantes ki crexhèt voltî so croye, et nén ôte pårt, come les orkidêyes. Etimolodjeye: calcaedje e F. d'&nbsp;Beldjike do walon "calistinne", "castinne" (pire croyixheuse) - et nén walon <span lang=fr>"tiene"</span> -, 1925, ricalké e walon, 1995. <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:m_calistinne.jpg]]<BR><BR>Calistinne: Mape del Calistinne (foncêye linwete), et des aiwes ki passsèt houte (radjinçnêye e walon pa L. Mahin).</P> 2561 23542 2004-02-01T14:57:41Z Pablo 5 Mape del Calistinne (foncêye linwete), et des aiwes ki passsèt houte (radjinçnêye e walon pa L. Mahin). Mape del Calistinne (foncêye linwete), et des aiwes ki passsèt houte (radjinçnêye e walon pa L. Mahin). 2562 59768 2006-06-07T13:13:13Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bHoton\b +Houton) [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Imådje:m_calistinne.jpg|thumb|300px|Mape del Calistinne (foncêye linwete), et des aiwes ki passsèt houte]] Li '''Calistinne''', c' est ene binde di tere a [[calistinne]], metowe come on bôrlet a l'&nbsp;aschate bijhrece di l'&nbsp;[[Årdene]] et del [[Tieraxhe]], tot s'&nbsp;asployant sol [[Fagne (redjon)|Fagne]] u sol [[Fåmene]], di [[Chimai]] a [[Aiwêye]]. ==Djeyolodjeye== Li tere croyixheuse del Calinstinne a stî cmagneye pazès plouves ki dismantchèt l'&nbsp;seur di carbone di l'&nbsp;air, po fé des grotes pattavå: del Grote des Nûtons a [[Doûpe]] disk'&nbsp;ås grotes di [[Houton]], tot passant pazès cenes di [[Rotchfoirt]] eyet di [[Han]]. Dins tere, gn a des djizmints d'&nbsp;fier eyet d'&nbsp;plonk, k'&nbsp;on-z î a saetchî dispu todi, et ki sont fondou avou l'&nbsp;castinne k'&nbsp;est so plaece. ==Biyolodjeye== El Calistinne, gn a totès sôres di plantes ki crexhèt voltî so croye, et nén ôte pårt, come les [[orkidêye]]s. [[fr:Calestienne]] 2563 23544 2004-03-06T09:54:46Z Pablo 5 coridjaedje nbsp Li tere a '''calistinne''' est ene tere croyixheuse, k'&nbsp;on trove el [[Calistinne (redjon)|Calistinne]], et k'&nbsp;est meyeuse po-z ahiver les dinrêyes, copuvite les crompires, ki les pus seurès teres del [[Fagne (redjon)|Fagne]] u del [[Setche Fåmene]]. Li mot ''calistinne'' a eto ds ôtes sinses (mins tofer a vey avou l'&nbsp;croye ou l'&nbsp;tchåsse) dins l'&nbsp;pårler di sacwants mestîs; loukîz a l'&nbsp;intrêye dins l'&nbsp;[[Motî:calistinne|pårteye esplicant motî]]. 2564 23545 2004-02-01T15:23:05Z Pablo 5 Mape do Virwin: li foncêye binde mostere li Calistinne. On voet bén ki l'&nbsp;Blanke Aiwe court lonmint dins l'&nbsp;Calistinne, et s'&nbsp;si tcherdjî di castenixheusès broûs, årvier del Noere Aiwe. (radjinçnêye e walon). Mape do Virwin: li foncêye binde mostere li Calistinne. On voet bén ki l'&nbsp;Blanke Aiwe court lonmint dins l'&nbsp;Calistinne, et s'&nbsp;si tcherdjî di castenixheusès broûs, årvier del Noere Aiwe. (radjinçnêye e walon). 2565 23546 2004-02-01T17:30:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Guere civile espagnole]] 2566 59510 2006-06-06T16:15:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» {{djermon}} Li '''guere civile espagnole''' (ou co '''Guere civile d'&nbsp;Espagne''') fourit-st ene [[guere civile]] e l'&nbsp;[[Espagne]], après k'&nbsp;ene pårteye di l'&nbsp;årmêye eyet del wåde civile åye sayî d'&nbsp;fé on côp d'&nbsp;Estat fachisse siconte del [[Deujhinme Republike Espagnole]]. Li guere dura do moes d' djulete [[1936]] disk'&nbsp;e moes d' avri [[1939]], et finixha pal dobleure des republikins eyet l'&nbsp;metaedje so pî d'&nbsp;el dictateure fachisse då djenerå [[Francisco Franco]] ki dura disk'&nbsp;ås [[anêyes 1970]]. [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[Categoreye:Gueres et årmêyes]] [[Categoreye:Espagne]] [[ca:Guerra civil espanyola]] [[da:Den Spanske Borgerkrig]] [[de:Spanischer Bürgerkrieg]] [[en:Spanish Civil War]] [[eo:Hispana Enlanda Milito]] [[es:Guerra Civil Española]] [[fi:Espanjan sisällissota]] [[fr:Guerre civile espagnole]] [[he:מלחמת האזרחים בספרד]] [[it:Guerra civile spagnola]] [[ja:スペイン内戦]] [[lt:Ispanijos pilietinis karas]] [[nds:Spaansche Börgerorlog]] [[nl:Spaanse Burgeroorlog]] [[pl:Hiszpańska wojna domowa]] [[pt:Guerra Civil Espanhola]] [[sl:Španska državljanska vojna]] [[sv:Spanska inbördeskriget]] [[zh:西班牙内战]] 2568 44477 2005-11-13T09:04:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: gl, hu Modifie: pl [[Categoreye:Astronomeye et cirnaiviaedje]] [[Imådje:Laika first living being in space.jpg|thumb|Layka dins s' capsule]] Li tchene '''Layka''' (Лайка, ''baweuse'' e [[rûsse]]) fourit li prumî esse vicant a esse en orbite åtoû del [[Tere (planete)|Tere]]. Li tchene sovietike Layka fourit-st enondêye viè l'&nbsp;espåce a boird do Spoutnik&nbsp;2 li [[3 d' nôvimbe]] [[1957]], on moes après li metaedje en orbite do Spoutnik&nbsp;1. Layka esteut-st onk des tchéns pierdous ramassés ezès rowes di [[Moscou]]. Ces tchéns estént wårdés dins des cintes di rcwerance dins l'&nbsp;veye, eyet troes d'&nbsp;inte di zels ont stî esprouvés eyet etrinnés po les mezåjhes del mission: Layka, Albina eyet Moushka. L'&nbsp;etrinnmint c'&nbsp;esteut d'&nbsp;afaiti les tchéns a l'&nbsp;evironmint k'&nbsp;i rasconterrént tins do voyaedje, come li stroeteure del capsule, les bruts, vibråcions eyet l'&nbsp;acceleråcion. Cist afaitaedje la srè-st eployî pus tård avou les [[cosmonote]]s rûsses. Ci fourit Layka a esse tchoezeye pol missin, avou Albina come si possibe replaeçante po si an cas. Si voyaedje di nôvimbe 1957 fourit-st anoncî eyet riçuvou avou sorprijhe ey admiråcion pa des miyons di djins sol daegn. Les signås des fonccions d'&nbsp;vicance da Layka ont stî corwaitîs atintivmint, a pårti des wachlaedjes del capsule, so tot l'&nbsp;tins k'&nbsp;a duré l'&nbsp;mission. Mins, a ciste epoke la, li programe spåciå sovietike aveut mezåjhe di rzultats å pus abeye, ça fwait kel spoutnik n'&nbsp;aveut nén stî tuzé po pleur rivni so tere avou si passaedjî. Layka mora-st e l'&nbsp;espåce. Les informåcions oficires sovietikes d'&nbsp;adon dijhént kel tchene aveut morou après 4, 7 ou 10 djoûs, touwêye pa do gåz ou d'&nbsp;l'&nbsp;amagnî epwezné. Mins e [[2002]] des nouvès informåcions ont mostré k'&nbsp;ele aveut morou après seulmint 7 eures di l'&nbsp;enondaedje, èn polant nén rezister å stress eyet å fortchåfaedje del capsule. Après Layka i n'&nbsp;ourit pus nole mission avou des tchéns a-z esse enondêye sins sistinme po lzès fé rivni sins risses. On-z a fwait des timbes-posse avou l'&nbsp;imådje da Layka dins bråmint des payis. E [[1997]] on costrujha, el ''[[Baykonour|Veye des Stoeles]]'', on monumint e memwere des eros di l'&nbsp;istwere astronotike sovietike; Layka est rprezintêye sol monumint, ki båke påzès djambes d'&nbsp;onk des cosmonotes. ==Difoûtrinnès hårdêyes== {{Commons|Laika|Layka}} * http://www.moscowanimals.org/laika/laika.html * http://news.bbc.co.uk/2/hi/sci/tech/2367681.stm [[bg:Лайка (куче)]] [[de:Laika]] [[en:Laika]] [[es:Laika]] [[fi:Laika]] [[fr:Laïka]] [[gl:Laika]] [[he:לאיקה]] [[hu:Lajka]] [[it:Laika]] [[ja:ライカ (犬)]] [[nl:Laika (hond)]] [[no:Laika]] [[pl:Łajka (kosmonautyka)]] [[pt:Laika]] [[sv:Laika]] [[zh:萊卡 (犬)]] 2569 64202 2006-06-24T17:16:06Z Lucyin 16 /* Sicrijheus d' arimeas */ [[Categoreye:Sicrijheus e walon|*]] Pådje po les '''grands scrijheus''' e walon Alez s' vey, avou: * li [[djivêye des ptits scrijheus e walon]] (ki n' ont pont fwait d' lives, mins k' ont scrît dins des rvowes, des ptitès gazetes u des antolodjeyes coinreces). * li djivêye des [[rcwereus sol walon]] (gros diccionairîs, fijheus d' motîs et di rcwerances viyaedje pa viyaedje, foclorisses, cacheus so les nos d' plaece et les nos d' djins, evnd.) == Li 18inme sieke, et dvant == === Sicrijheus d' operå === * [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|Cartier]] * [[Simon de Harlez]] * [[Jacques-Joseph Fabry]] * [[Pierre Grégoire baron d' Vivario|Vivario]] === Sicrijheus d' tchansons === * [[serdjant Benoit]] ===Sicrijheus d' paskeyes=== * [[Lambert de Ryckman]] == Li 19inme sieke == === Sicrijheus d' fåves (di djåzantès biesses) === * [[Léon Bernus]] * [[Joseph Dufrane]] (''Bosquètia'') === Sicrijheus d' fåves (couyonådes) === * [[Léopold Godenne]] === Sicrijheus d' tchansons === * [[Nicolas Boiron]] * '''[[Jacques Bertrand]]''' (Lolote) * [[Joseph Dethy]] (Vive Nameur po tot) * [[Louis Loiseau]] * [[Charles-Nicolas Simonon]] * [[Jean Bury]] * '''[[Nicolas Bosret]]''' (Li bea bouket) * '''[[Nicolas Defrecheux]]''' (Leyîz m' plorer) * [[Charles Wérotte]] ===Sicrijheus d' paskeyes=== * [[Marian de Saint-Antoine]] === Sicrijheus d' prôze nén racontrece === * [[Henry Forir]] ===Sicrijheus d' arimeas=== * [[Georges Willame]] * [[Martin Lejeune]] === Sicrijheus d' romans === * [[Dieudonné Salme]] ===Ôtes sicrijheus d' prôze=== * [[Alphonse Tilkin]] * [[Lucien Colson]] === Sicrijheus d' pîces di teyåte === * [[Edmond Etienne]] == Li 20inme sieke, divant l' guere di 1914-1918 == === Sicrijheus d' arimeas === * '''[[Henri Simon]]''' * [[Paul Maréchal]] * [[Lucien Maréchal]] * [[Joseph Vrindts]] * [[Emile Wiket]] === Sicrijheus d' tchansons === * '''[[François Loriaux]]''' * [[Nicolas Pietkin]] * [[Théophile Bovy]] === Sicrijheus d' pîces di teyåte === * [[Georges Ista]] === Sicrijheus d' operetes === * '''[[Joseph Duysenx]]''' === Sicrijheus d' romans === * [[René Barmarin]] ===Ôtes sicrijheus d' prôze=== * [[François Renkin]] * [[Eugène Gillain]] * '''[[Arthur Xhignesse]]''' === Sicrijheus d' prôze nén racontrece === * [[Nicolas Lequarre]] * [[Joseph Osselet]] == Li 20inme sieke, [[eter-deus-gueres|inte les deus gueres]] == === Sicrijheus d' arimeas === * [[Henri Bragard]] * [[Jules Claskin]] * '''[[Franz Dewandelaer]]''' * [[Georges Edouard]] * [[Max-André Frère]] * [[Louis Lagauche]] * [[Jean de Lathuy]] * [[Marcel Launay]] * [[Joseph Mignolet]] === Sicrijheus d' romans === * [[Jean Lejeune]] * '''[[Joseph Calozet]]''' * [[Marcel Fabry]] === Sicrijheus d' sovnances istorikes === * [[Edmond Wartique]] & [[Edouard Thirionet]] === Sicrijheus d' pîces di teyåte === * [[Charles-Henri Derache]] * [[Michel Duchatto]] * [[Joseph Durbuy]] * [[Jules Evrard]] * [[Henri Hurard]] * [[Isi Steinweg]] * [[Nicolas Trokart]] == Li "[[djermêye 48]]" == === Sicrijheus d' arimeas === * [[Reynolds Hostin]] * '''[[Jean Guillaume]]''' * [[Willy Bal]] * [[Emile Gilliard]] * [[Gabrielle Bernard]] * '''[[Georges Smal]]''' * [[Léon Warnant]] * '''[[Albert Maquet]]''' * [[Henry Colette]] * '''[[Emile Lempereur]]''' * [[Louis Remacle]] === Sicrijheus d' fåves (di biesses) === * '''[[Henri Pétrez]]''' === Sicrijheus d' romans === * [[L.J. Alexis]] * '''[[Henri Van Cutsem]]''' * '''[[Auguste Laloux]]''' === Ôtes sicrijheus d' prôze === * [[Ben Genaux]] * '''[[Willy Bal]]''' * [[Louis Sohy]] === Tchanteus === * [[Bob Dechamps]] == Di 1970 a 1990 == === Sicrijheus d' arimeas === * [[Andrée Bacq]] * [[Félix Duval]] * [[Victor Georges]] * [[Robert Mayence]] * [[Jacques Morayns]] * [[Louis Piron]] * [[Jean Rode]] === Sicrijheus d' prôze === * [[Roger Prigneaux]] * [[Jeanne Houbart-Houge]] * [[Jean-Luc Fauconnier]] * [[Serge Fontaine]] * [[André Henin]] === Sicrijheus d' pinsêyes === * [[Pierre Faulx]] === Tchanteus === * [[Julos Beaucarne]] === Sicrijheus d' prôze nén racontrece === * [[Jules Fievez]] == Les dierins 10 ans do 20inme sieke et l' 21inme sieke == === Sicrijheu(se)s di romans === * '''[[Chantal Denis]]''' * '''[[Lucien Somme]]''' * [[Laurent Hendschel]] * [[Lucien Mahin]] * [[Jean-Pierre Dumont]] === Ôtes sicrijheus d' prôze === * [[Bernard Louis]] * [[Christiane Binamé]] === Sicrijheu(se)s di pîces di teyåte === * [[Jean-Marie Warnier]] * [[Michel Robert]] * [[Jacqueline Boitte]] * [[Pol Bossart]] * [[Pierre Habets]] === Sicrijheus d' arimeas === * [[David André]] * [[Dominique Heymans]]. * [[Christian Quinet]] === Sicrijheu(se)s di prôze-powezeye === * [[Danielle Trempont]] * [[Albert Maquet]] === Sicrijheus d' tchansons === * [[André Gauditiaubois]] === Tchanteus === * [[William Dunker]] * [[Claudine Mahy]] === Sicrijheus d' prôze nén racontrece === * [[Charles Massaux]] * '''[[Paul-Henry Thomsin]]''' * [[Marcel Slangen]] * '''[[Lucien Mahin]]''' == Sicrijheus "nén come les ôtes" == * [[Guillaume Apollinaire]] (grand scrijheu e francès k' a scrît on ptit acrostitche e walon). * [[Albert Lenfant]] (li seul sicrijheu e walon k' åye sicrît en alfabet fonetike eternåcionå). ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/rif-oteurs.html Djivêye des scrijheus k' ont scrît u k' ont stî rashious e rfondou walon]. 2570 23551 2004-02-01T18:24:58Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[1î d' fevrî]] 2571 65155 2006-06-24T20:24:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[fevrî]], c' est li 33inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 332 djoûs (333 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[31 di djanvî]] - [[1î d' fevrî]] - [[3 d' fevrî]] - [[4 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Februarie]] [[an:2 de frebero]] [[ar:2 فبراير]] [[ast:2 de febreru]] [[be:2 лютага]] [[bg:2 февруари]] [[bs:2. februar]] [[ca:2 de febrer]] [[ceb:Pebrero 2]] [[co:2 frivaghju]] [[cs:2. únor]] [[csb:2 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 2]] [[cy:2 Chwefror]] [[da:2. februar]] [[de:2. Februar]] [[el:2 Φεβρουαρίου]] [[en:February 2]] [[eo:2-a de februaro]] [[es:2 de febrero]] [[et:2. veebruar]] [[eu:Otsailaren 2]] [[fi:2. helmikuuta]] [[fo:2. februar]] [[fr:2 février]] [[frp:2 fevriér]] [[fur:2 di Fevrâr]] [[fy:2 febrewaris]] [[ga:2 Feabhra]] [[gl:2 de febreiro]] [[he:2 בפברואר]] [[hr:2. veljače]] [[hu:Február 2]] [[ia:2 de februario]] [[id:2 Februari]] [[ie:2 februar]] [[ilo:Febrero 2]] [[io:2 di februaro]] [[is:2. febrúar]] [[it:2 febbraio]] [[ja:2月2日]] [[jv:2 Februari]] [[ka:2 თებერვალი]] [[ko:2월 2일]] [[ku:2'ê reşemiyê]] [[la:2 Februarii]] [[lb:2. Februar]] [[lt:Vasario 2]] [[mk:2 февруари]] [[mr:फेब्रुवारी २]] [[ms:2 Februari]] [[nap:2 'e frevaro]] [[nl:2 februari]] [[nn:2. februar]] [[no:2. februar]] [[oc:2 de febrièr]] [[pam:Pebreru 2]] [[pl:2 lutego]] [[pt:2 de Fevereiro]] [[ro:2 februarie]] [[ru:2 февраля]] [[scn:2 di frivaru]] [[sco:2 Februar]] [[se:Guovvamánu 2.]] [[simple:February 2]] [[sk:2. február]] [[sl:2. februar]] [[sq:2 Shkurt]] [[sr:2. фебруар]] [[sv:2 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 2]] [[th:2 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 2]] [[tr:2 Şubat]] [[tt:2. Febräl]] [[uk:2 лютого]] [[vi:2 tháng 2]] [[war:Pebrero 2]] [[zh:2月2日]] 2572 65209 2006-06-24T20:33:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[fevrî]], c' est li 34inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 331 djoûs (332 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[1468]]: [[Gutenberg]], imprimeu almand. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' fevrî]] - [[2 d' fevrî]] - [[4 di fevrî]] - [[5 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Februarie]] [[an:3 de frebero]] [[ar:3 فبراير]] [[ast:3 de febreru]] [[be:3 лютага]] [[bg:3 февруари]] [[bs:3. februar]] [[ca:3 de febrer]] [[ceb:Pebrero 3]] [[co:3 frivaghju]] [[cs:3. únor]] [[csb:3 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 3]] [[cy:3 Chwefror]] [[da:3. februar]] [[de:3. Februar]] [[el:3 Φεβρουαρίου]] [[en:February 3]] [[eo:3-a de februaro]] [[es:3 de febrero]] [[et:3. veebruar]] [[eu:Otsailaren 3]] [[fi:3. helmikuuta]] [[fo:3. februar]] [[fr:3 février]] [[frp:3 fevriér]] [[fur:3 di Fevrâr]] [[fy:3 febrewaris]] [[ga:3 Feabhra]] [[gl:3 de febreiro]] [[he:3 בפברואר]] [[hr:3. veljače]] [[hu:Február 3]] [[ia:3 de februario]] [[id:3 Februari]] [[ie:3 februar]] [[io:3 di februaro]] [[is:3. febrúar]] [[it:3 febbraio]] [[ja:2月3日]] [[jv:3 Februari]] [[ka:3 თებერვალი]] [[ko:2월 3일]] [[ku:3'ê reşemiyê]] [[la:3 Februarii]] [[lb:3. Februar]] [[li:3 februari]] [[lt:Vasario 3]] [[mk:3 февруари]] [[mr:फेब्रुवारी ३]] [[ms:3 Februari]] [[nap:3 'e frevaro]] [[nl:3 februari]] [[nn:3. februar]] [[no:3. februar]] [[oc:3 de febrièr]] [[os:3 февралы]] [[pam:Pebreru 3]] [[pl:3 lutego]] [[pt:3 de Fevereiro]] [[ro:3 februarie]] [[ru:3 февраля]] [[scn:3 di frivaru]] [[sco:3 Februar]] [[se:Guovvamánu 3.]] [[simple:February 3]] [[sk:3. február]] [[sl:3. februar]] [[sq:3 Shkurt]] [[sr:3. фебруар]] [[sv:3 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 3]] [[th:3 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 3]] [[tr:3 Şubat]] [[tt:3. Febräl]] [[uk:3 лютого]] [[vi:3 tháng 2]] [[war:Pebrero 3]] [[zh:2月3日]] 2573 65219 2006-06-24T20:34:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[fevrî]], c' est li 35inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 330 djoûs (331 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' fevrî]] - [[3 d' fevrî]] - [[5 di fevrî]] - [[6 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Februarie]] [[an:4 de frebero]] [[ar:4 فبراير]] [[ast:4 de febreru]] [[be:4 лютага]] [[bg:4 февруари]] [[bs:4. februar]] [[ca:4 de febrer]] [[ceb:Pebrero 4]] [[co:4 frivaghju]] [[cs:4. únor]] [[csb:4 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 4]] [[cy:4 Chwefror]] [[da:4. februar]] [[de:4. Februar]] [[el:4 Φεβρουαρίου]] [[en:February 4]] [[eo:4-a de februaro]] [[es:4 de febrero]] [[et:4. veebruar]] [[eu:Otsailaren 4]] [[fi:4. helmikuuta]] [[fo:4. februar]] [[fr:4 février]] [[frp:4 fevriér]] [[fur:4 di Fevrâr]] [[fy:4 febrewaris]] [[ga:4 Feabhra]] [[gl:4 de febreiro]] [[he:4 בפברואר]] [[hr:4. veljače]] [[hu:Február 4]] [[ia:4 de februario]] [[id:4 Februari]] [[ie:4 februar]] [[ilo:Febrero 4]] [[io:4 di februaro]] [[is:4. febrúar]] [[it:4 febbraio]] [[ja:2月4日]] [[jv:4 Februari]] [[ka:4 თებერვალი]] [[ko:2월 4일]] [[ku:4'ê reşemiyê]] [[lb:4. Februar]] [[lt:Vasario 4]] [[mk:4 февруари]] [[ms:4 Februari]] [[nap:4 'e frevaro]] [[nl:4 februari]] [[nn:4. februar]] [[no:4. februar]] [[oc:4 de febrièr]] [[os:4 февралы]] [[pam:Pebreru 4]] [[pl:4 lutego]] [[pt:4 de Fevereiro]] [[ro:4 februarie]] [[ru:4 февраля]] [[scn:4 di frivaru]] [[sco:4 Februar]] [[se:Guovvamánu 4.]] [[simple:February 4]] [[sk:4. február]] [[sl:4. februar]] [[sq:4 Shkurt]] [[sr:4. фебруар]] [[sv:4 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 4]] [[th:4 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 4]] [[tr:4 Şubat]] [[tt:4. Febräl]] [[uk:4 лютого]] [[vi:4 tháng 2]] [[war:Pebrero 4]] [[zh:2月4日]] 2574 23555 2004-02-01T18:30:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' fevrî]] 2575 23556 2004-02-01T18:31:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' fevrî]] 2576 53933 2006-04-07T00:03:54Z Lucyin 16 [[Imådje:pordjet_plante.jpg|250px|right|]] Ci pordjet ci c'&nbsp;est po-z aveur li discrijhaedje di totes les plantes corantes ki crexhèt el [[Walonreye]] ou ôte pårt. == Årtikes k' i fåreut == I fåreut des årtikes po totes les plantes les pus corantes (ou po les djinres des plantes les pus corantes). On pout tofer aler prinde des racsegnes so les ôtes wikipedias et les ratourner. Po les tåvleas di classifiaedje syintifike, on l' pout copyî (cåzu) té ké (royes cominçant avou "Taxobox..."). ça sereut bén eto di fé (minme on djermon) des årtikes po les familes eyet les ôres k' ene plante apårtént; come çoula c' est pus åjhey di cmincî a fé ene tcherpinte po les classifiaedjes eyet les årtikes si loyèt les onk ås ôtes. == ôtes vijhéns pordjets == * [[tchamosseure]] * [[tchampions]], [[tchampion-åbusson]] == On classifiaedje nén sincieus == === frûts, noejhes & poes=== * [[poere]] * [[peme]] * [[kiwi]] * [[djaeye]] * [[noejhe]] * [[Motî:coclevant|coclevant]] === Coûtivêyès plantes === ==== dinrêyes ==== Les [[dinrêye]]s, c' est des dveres; * coûtivêyès fenaesses. ** [[sipeate]] (''Triticum spelta'') ** do [[swele]], c' est do rgon, u do waessin (''Secale cereale'') ** [[frumint]] (''Triticum aestivum''). *** [[swele-frumint]] (triticaye). ** [[avoenne]] (''Avena sativa''). ** [[oidje]] (''Hordeum vulgare''). ***[[scweron]] * [[poligonacêye]]s ** [[boûkete]] (''Fagopyrum esculentum''). ==== waides ==== * [[legumineuse]]s. ** [[luzere]] (''Medicago sativa''). *** rodje coirvece ([[Motî:coirvece|coirvece]]) (''Medicago lupulina'') ** [[clåves]] ([[Motî:clåve|clåve]], [[Motî:trimblene|trimblene]], [[Motî:triyanele|triyanele]], [[Motî:trefe|trefe]]). (''Trifolium spp'') *** [[blanc coucou]] (''Trifolium repens'') ([[Motî:coucou (waide)|coucou]]) *** [[coirvece]] ([[Motî:coirvece|coirvece]]) djaene coirvece (''Trifolium dubium'') * fenaesses: ** [[Motî:raigra|raigra]] (''Lolium perenne'') ** [[rexhe waide]] (''Dactylis glomerata'') ==== verdeures ==== * legumineuses ahivêyes po leu poes ** [[lintile]] ** [[pitit poes]] ** [[poes d' Rome]] ** [[poes d' souke]] ** [[feve]] *** [[ninte]] ==== plantes industriyeles ==== * [[betråle]] * [[waisse]] * [[fleur di solea]] ==== crouwås ==== * [[Motî:dråwe|dråwe]] (''Lolium perenne'') === åbes === ==== Grands åbes ==== * [[plope]] * [[faw]] ** [[faw di Verzy|Li faw di Verzy]] * [[bwès d' poye]] * [[bwès d' cok]] * [[tchinne (åbe)|tchinne]] ** [[tchinne-lidje]] * [[beyôle]] ==== Bouxhons ==== * [[bwès d' sint Djuråd]] * [[coignoûlî]] * [[côrî]] * [[djniesse ås spenes]] * [[sint-bwès]] === Fleurs des tchamps, des bwès, des trîxhes et des hourleas. === * [[ ranonke]]s ** li [[boton d' ôr]] (''Ranunculus repens''). ** li [[blawete]] (''Ranunculus flammula''). * [[coltchike]] * [[foye di coixheure]] === Plantes ki n' vinèt nén el Walonreye === * [[djacaranda]] * [[harloucrale]] == Assôraedje pa famile == === Plantes a fleurs === (''[[Magnoliophyta]]'') ==== [[begnonacêye]]s ==== (''[[Bignoniaceae]]'') * [[djacaranda]] (''Jacaranda spp.'') ==== [[cawoûtacêye]]s ==== (''Cucurbitacae'') * [[åbdjene]] * [[mulon]] * [[pasteke]] * [[rodje cawoûte]] ==== [[croejhrecire]]s ==== (''[[Brassicaceae]]'', F. ''crucifère'') * [[dråwe]] * [[golzå]] * [[sinè]] * [[waisse]] (''Isatis tinctoria'') ==== crompiracêyes ==== (''Solanacae'') * [[crompire]] * [[harloucrale]] * [[tomate]] ==== [[coirnacêye]]s ==== (''Cornaceae'') * [[coignoûlî]] (''Cornus spp.'') ==== coltchicacêyes ==== (''Colchicaceae'') * [[coltchike]] (''Colchicum Autumnale'') ==== fawacêyes ==== (''Fagaceae'') * [[Faw]] (''Fagus sylvatica''), [[få d' Verzi]] (''var. Tortuosa'') * [[tchinne (åbe)|tchinne]] (''Quercus spp.'') ** [[tchinne-lidje]] (''Quercus suber'') ==== [[feudlissêye]]s ==== (''Liliaceae'') * [[feu d' li]] * [[foye di coixheure]] (''Polygonatum spp.'') * [[a (plante)|a]] * [[porea]] * [[alowesse]] ==== graminêyes ==== (''[[Poaceae]]'') * [[rexhe waide]] (''Dactylis glomerata'') * [[speate]] (''Triticum aestivum spelta'') * [[swele]] (''Secale cereale'') ==== [[legumineuse]]s ==== (''Fabaceae'') * [[påwionacêye]]s (''Faboideae'', F. ''papillonacée''): ** [[luzere]] ** [[lintile]] ** [[poes d' souke]] ==== [[ombrelire]]s ==== (''[[Apiaceae]]'', F. ''ombellifères'') * [[yebe di troye]] ==== [[orobantchacêye]]s ==== (''[[Orobanchaceae]]'' * [[Orobantche del djiniesse]] ==== [[poligonacêye]]s ==== (''[[Polygonaceae]]'') * [[boûkete]] ==== ranonculacêyes ==== (''Ranunculaceae'') * [[ranonke]] (''Ranonculus spp.'') ==== [[rôzacêyes]] ==== (''[[Rosaceae]]'') * [[rôze|rôzî]] * [[peme|pemî]] (''Malus pumila'') * [[poere|poerî]] * [[poere di cwin|poerî d' cwin]]. ==== [[sapindacêye]]s ==== (''[[Sapindaceae]]'') * aceracêyes (''[[Aceraceae]]''): ** [[doyåve|doyå(ve) u bwès d' poye]] (''Acer campestris'') ** [[plaene]] (''Acer platanoides'') === [[fetchire]]s === (''[[Pteridophyta]]'') ==== ''Osmondacêyes'' ==== (''[[Osmundaceae]]'') * [[osmonde]]s (''Osmondus'') ** [[royåle osmonde]] ==== ''[[Aspleniaceae]]'' ==== * [[linwe di cier]] (''Asplenium scolopendrium'') 2577 64855 2006-06-24T19:16:18Z Pablo 5 /* C */ [[Categoreye:Pordjets]] [[Categoreye:lives e walon|*]] Po les gazetes et rvowes, vey l'&nbsp;årtike des [[gazetes e walon]]. == antolodjeyes == * [[Antolodjeye des powetes namurwès]] des frés [[Paul Maréchal|På]] et [[Lucien Maréchal|Lucyin]] Maréchal. * [[Powetes_walons_d'_ouy_(antolodjeye)|Antolodjeye Gallimard des fjheus d' rimeas del prumire mitan do 20inme sieke]] (ramexhnés pa [[Maurice Piron]] e 1961). * [[antolodjeye «Fleurs dialectales»]] * [[antolodjeye da Piron|Grosse antolodjeye da Piron]] (1979). * [[antolodjeye «Scrire»]] (1992) * [[antolodjeye «Scrijheus d' Årdene»]] (2002) == teyåte == Vey [[Wikipedia:Pordjet pîces di teyåte e walon]] == Årmonaks == * [[Årmonak da Matî Lansbert]] == Motîs == === Motîs etimolodjikes === * [[Motî etimolodjike da Grandgagnage]] * [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] * [[Motlî da Warland]] === Motîs walon-francès === ==== Les [[gros motî do walon|gros motîs do walon]] ==== * [[Payis d' Lidje]] ** [[Motî da Haust]] (1933) ** [[Motî del Hesbaye]] (1994) ** [[Motî da Scius]] (1893) ** [[Motî da Stasse]] (2004) ** [[Motî d' Vervî]] (1947) ** [[Motî da Villers]] (1793) * [[Payis d' Nameur]] ** [[Motî d' Cînè]] ** [[Motî da Léonard]] (1969) ** [[Motî da Pirsoul]] (1934) ** [[Motî da Somme]] (1997) * [[Coûtchant walon]] ** [[Motî d' Cerfontinne]] (1963) ** [[Motî do Coûtchant walon]] (t. I; 1985; t. II, 1988, t. III, 1991) ** [[Motî del Fagne et del Tieraxhe]] (1984) ** [[Motî del Lovire]] (1942) ** [[Motî d' Nivele]] (1950) * [[Basse-Årdene]] ** [[Motî d' Bastogne]] (1994) ==== Motîs coinreces u målåjheymint trovåves ==== * [[Motî da Cambresier]] (1787) * [[Motî da Forir]] (1866 & 1874) * [[Motî da Lempereur et Morayns]] (1973) * [[Motî d' Bouyon]] (1994) * [[Motî d' Nålene]] (2000) * [[Motî d' Perwé]] (sins date, diviè 2000) === Motîs francès-walon === * [[Franwal di Nameur]] (2001) * [[Franwal da Haust]] (1948) * [[Franwal di Nivele]] (1962) * [[Franwal da Lempereur et Morayns]] (1973) * [[Franwal di Måmdey]] (sins date, diviè 1985) * [[Franwal del Hesbaye]] (1994) * [[Franwal da Stasse]] (2004) === Motî d' rimaedjes === * [[Motî des rimes da Haust]] == Lives di scole. == === Croejhetes. === === Lives di [[codjowaedje]]s === * [[Codjowaedjes da Stasse]] ([[Simon Stasse]], 1999). * [[Codjowaedjes da Gilliard]] ([[Emile Gilliard]], 2000). === Lives di tecses === * [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live)|Ene båke so les bwès d' l' Årdene]] ([[Lucyin Mahin]], 1984 & 1993). == Bindes d' imådjes == * [[Li vî Bleu (binde d' imådjes)|Li vî Bleu]] (ratourné pa [[Jeanne Houbart-Houge]], 1980) * [[On cokea å solea (binde d' imådjes)|on cokea å solea]] (sicrît e walon pa [[Jean Goffart]], 1989) * [[Letes di m' molén (binde d' imådjes)|Letes di m' molén]] (ratourné pa [[Paul-Henry Thomsin]], 2000). * [[Les berlokes del Castafiore (binde d' imådjes)|Les berlokes del Castafiore]] (ratourné e walon pa [[Michel Chapelle]], 2005) == Lives po lére == === A === * [[Å bea payis d' Han (novele)|Å bea payis d' Han]] ([[Adelin Lebrun]], 1938) * [[Eve et Adam (arimeas)|Eve et Adam]] da [[Roger Foulon]] (2003) * [[Aline (roman)|Aline]] (Charles-Ferdinand Ramuz, ratourné pa [[Willy Bal]]) * [[Les anêyes et les voyes (arimeas)|Les anêyes et les voyes]] ([[Leyon Warnant]] 1955) * [[Nos arnagas (poitraits)|Nos arnagas]] ([[Henri Van Cutsem]], 2002) * [[Avou ene pougneye, on nd a plin s' mwin (sovnances)|Avou ene pougneye, on nd a plin s' mwin]] ([[Jean-Luc Fauconnier]], 1986) === B === * [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints]] (Lucien Mahin, 2004) * [[Li bedoye (roman)|Li bedoye]] ([[Tchåle Camberlin]]) * [[Blames et foumires (arimeas)]] ([[Leyon Warnant]], 1953) * [[Bokets del niût (teyåte)]] ([[Franz Dewandelaer]], 1935) * [[Li bracnî (roman)|Li bracnî]] ([[Joseph Calozet]], 1920) === C === * [[Cadet (roman)|Cadet]] ([[Jean Lejeune]], 1921) * [[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]] ([[Lucien Somme]], 2003) * [[Li ci k' esteut d' trop (roman)|Li ci k' esteut d' trop]]" ([[Joseph Durbuy]], 1950) * [[Colas l' bracnî]] ([[Serge Fontaine]]), 1980. * [[Come ene sacwè e l' air]] ([[Maggy Frisée]], 2003). * [[Contes d' aprandjire (arimeas)|Contes d' aprandjire]] ([[Paul Moureau]], 1938) * [[Contes di m' payis et d' co pus lon (noveles)|Contes di m' payis et d' co pus lon]] ([[Jean-Pierre Dumont]], 2005) * [[Li crawieuse agaesse (roman)|Li crawieuse agaesse]] ([[Joseph Calozet]], 1937) * [[Des croes dins les brouhires]] ([[Edmond Wartique]] ey [[Edouard Thirionet]], 1932) * [[Les crostions (tecses)|Les crostions]] ([[Joseph Kinable]], 1889) === D === * [[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]] ([[Lucien Somme]], 2003) * [[Dierinne aroke (tecses)|Dierinne aroke]] ([[Amanda Dechamps]], 2003) * [[Dji vôreu k' i ploureut (roman)|Dji vôreu k' i ploureut]] ([[Chantal Denis]], 2004) * [[Dji vs va dire li minne]] ([[Emile Sullon]], 1997) * [[Djonnesse a målvåt (sovnances)|Djonnesse a målvåt]] ([[Willy Bal]], 2001) * [[Li djoû k' i plourè des pupes di tere (roman)|Li djoû k' i plourè des pupes di tere]] ([[Jean-Luc Fauconnier]], 1992) * [[Les djoûs racourtixhnut]] ([[Emile Gilliard]], 2002) * [[Joseph Durbuy et Géo Warzée (tecses)|Joseph Durbuy et Géo Warzée]] (schôtlêye di tecses des deus scrijheus, [[Joseph Durbuy]] et [[Géo Warzée]], 2004) === E === * [[Et djel rivoerè å dierin djoû]] ([[Albert Lallemand]], 1984) * [[Et mi, dji vs ratindeu (roman)|Et mi, dji vs ratindeu]] ([[Chantal Denis]], 2006) * [[Eviè Nonne (noveles)]] ([[Lucyin Mahin]], 2006). === F === * [[Fåves do Baron d' Fleuru (fåves di djåzantès biesses)|Fåves do Baron d' Fleuru]] (cénk volêyes di fåves da [[Henry Petrez]], 1928, 1933, 1950, 1956, 1999) * [[Li fi del guere]] ([[Louwis Tilkin]] 1919) * [[El fi do schayteu (sovnances)|El fi do schayteu]] ([[Maurice Georges]], 2006) * [[Li famile Sinte (roman)|Li famile Sinte]] ([[Emile Sullon]], 2002) * [[Fonse et Cie]] ([[Georges Fay]] 1942) === G === * [[Les Grignous (roman)|Les Grignous]] ([[Gaston Lucy]], sicrît diviè 1975, nén eplaidî) === H === * [[Les hameas distindous (noveles)|Les hameas distindous]] ([[René Painblanc]], 2004) * [[Li hourlot (roman)|Li hourlot]] ([[Dieudonné Salme]], 1888) === L === * [[Leyon Cranasse, tchampete pa amour]] ([[Félicien Barry]], 1944) === M === * [[Mamjhele Chôze (roman)]] ([[Henri Van Cutsem]], 1950) * [[Ene måjhone sins finiesse (roman)|Ene måjhone sins finiesse]] ([[Chantal Denis]], 2001) * [[Li mariaedje di Djhan Flipe]] ([[René Barmarin]], nén eplaidî, parexhou e foyton divins l'&nbsp;[[Li Cok d' Awousse|Cok d'&nbsp;Awousse]], 1906-1908) * [[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]] (sovnances da [[Désiré Baulieu]], rashiowes pa [[Joseph Osselet]]). * [[Ene miye di mi (proze-powezeye)|Ene miye di mi]]" ([[Danielle Trempont]], 2001) * [[Miytaedje (tecses)|Miytaedje]] da [[Emile Lempereur]] (2004) * [[Li moirt do Blanc Matî (prôze-powezeye)|Li moirt do Blanc Matî]] da [[Joseph Bodson]] (2003) === N === * [[Ene nute di Noyé al cinse]] ([[George Alexis]]) === O === * [[L' ome ki n' dimandéve rén (roman)]] ([[Emile Sullon]], 2002) * [[On byin bråve ome (roman)|On byin bråve ome]] ([[Chantal Denis]], 2002) * [[On djoû nûlêye, on djoû solea]] ([[Lucien Somme]], 2001) * [[Onk do coron do Bu (sovnance)|Onk do coron do Bu]] ([[Louis Marcelle]], 2002) * [[Ouves da Joseph Durbuy et Géo Warzée (tecses)|Ouves da Joseph Durbuy et Géo Warzée]] ([[Li Coirneu (soce)|Li Coirneu]], 2004) * [[L' ouxh å lådje (roman)|L' ouxh å lådje]] ([[Chantal Denis]], 2003) === P === * [[E payis des shabotîs (roman)|E payis des shabotîs]] (Joseph Calozet, 1933) * [[Pitch Carlier, prumî adjint d' veye di Nameur]] ([[Tchåle Camberlin]]) * [[Pitchete (roman)|Pitchete]] ([[Dieudonné Salme]], 1890) * [[Pitit d' mon les matantes (roman)|Pitit d' mon les matantes]] ([[Joseph Calozet]], 1929) * [[Pluctaedje (tecses)|Pluctaedje]] da [[Robert Mayence]] (2003) * [[Li pope d' Anviesse]] ([[Joseph Vrindts]], 1896) * [[Li ptit Bert (roman)|Li ptit Bert]] ([[Auguste Laloux]], 1966) * [[Li ptit hierdî (epopêye)|Li ptit hierdî]] ([[Louis Lagauche]], 1926) * [[Li pus bele båshele di Crupet]] ([[Charles Camberlin]]) === R === * [[Des rôzes et des spenes (tecses)|Des rôzes et des spenes]] ([[J. Wisimus]], 1926) === S === * [[Sôdård di 40 (sovnances)]] ([[Louis Sohy]], 1965) * [[So l' anuti (roman)|So l' anuti]] ([[Laurent Hendschel]], 2006) * [[So les tienes (roman)|So les tienes]] (Jean Gionno, ratourné pa [[Emile Gilliard]]) * [[Semdi (sovnances)|Semdi]] da [[Jean-Luc Fauconnier]] (2004) === T === * [[Li tåvlêye do diale (roman)|Li tåvlêye do diale]] ([[Lucyin Somme]], 2006) * [[Do tcherbon dins les flates (novele)|Do tcherbon dins les flates]] ([[Emile Lempereur]], 1999) * [[Les teres då Bon Diè (roman)|Les teres då Bon Diè]] ([[André Henin]], 1979) * [[Tereze (roman)|Tereze]] ([[Lucien Somme]], 2002) * [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]] (5 operås do 18inme sieke, eplaidîs pa [[François Bailleux]] e 1854) * [[Tiesses pelêyes (poitraits)|Tiesses pelêyes]] ([[Emile Lempereur]], 1997) * [[Des trôs sol bele (arimeas)|Des trôs sol bele]] ([[Dominique Heymans]], 2004) === V === * [[Veye di djin (roman)|Veye di djin]] ([[Lucyin Somme]], 1968) === W === * [[Wala (roman)|Wala]] ([[Jules Sottiaux]], 1909) * ''[[Warum Krieg ? (sovnances)|Warum Krieg ?]]'' ([[Willy Bal]], 1996) === Y === * [[«Ya basta», et vos nd åroz (tecses)|"Ya basta", et vos nd åroz]] ([[Y. Paquet]], 2000) 2578 39365 2005-09-08T23:31:17Z Sz-iwbot 92 robot Ajoute: be, fo, scn, th Modifie: li [[categoreye:cronolodjeye]] <center> [[17inme sieke]] | [[18inme sieke]] | '''19inme sieke''' | [[20inme sieke]] | [[21inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]]<br> [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] </center> ---- == Istwere do 19inme sieke == === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, dischovraedjes === * == Totes les anêyes do 19inme sieke == <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>[[1801]]</td> <td>[[1802]]</td> <td>[[1803]]</td> <td>[[1804]]</td> <td>[[1805]]</td> <td>[[1806]]</td> <td>[[1807]]</td> <td>[[1808]]</td> <td>[[1809]]</td> <td>[[1810]]</td> </tr> <tr> <td>[[1811]]</td> <td>[[1812]]</td> <td>[[1813]]</td> <td>[[1814]]</td> <td>[[1815]]</td> <td>[[1816]]</td> <td>[[1817]]</td> <td>[[1818]]</td> <td>[[1819]]</td> <td>[[1820]]</td> </tr> <tr> <td>[[1821]]</td> <td>[[1822]]</td> <td>[[1823]]</td> <td>[[1824]]</td> <td>[[1825]]</td> <td>[[1826]]</td> <td>[[1827]]</td> <td>[[1828]]</td> <td>[[1829]]</td> <td>[[1830]]</td> </tr> <tr> <td>[[1831]]</td> <td>[[1832]]</td> <td>[[1833]]</td> <td>[[1834]]</td> <td>[[1835]]</td> <td>[[1836]]</td> <td>[[1837]]</td> <td>[[1838]]</td> <td>[[1839]]</td> <td>[[1840]]</td> </tr> <tr> <td>[[1841]]</td> <td>[[1842]]</td> <td>[[1843]]</td> <td>[[1844]]</td> <td>[[1845]]</td> <td>[[1846]]</td> <td>[[1847]]</td> <td>[[1848]]</td> <td>[[1849]]</td> <td>[[1850]]</td> </tr> <tr> <td>[[1851]]</td> <td>[[1852]]</td> <td>[[1853]]</td> <td>[[1854]]</td> <td>[[1855]]</td> <td>[[1856]]</td> <td>[[1857]]</td> <td>[[1858]]</td> <td>[[1859]]</td> <td>[[1860]]</td> </tr> <tr> <td>[[1861]]</td> <td>[[1862]]</td> <td>[[1863]]</td> <td>[[1864]]</td> <td>[[1865]]</td> <td>[[1866]]</td> <td>[[1867]]</td> <td>[[1868]]</td> <td>[[1869]]</td> <td>[[1870]]</td> </tr> <tr> <td>[[1871]]</td> <td>[[1872]]</td> <td>[[1873]]</td> <td>[[1874]]</td> <td>[[1875]]</td> <td>[[1876]]</td> <td>[[1877]]</td> <td>[[1878]]</td> <td>[[1879]]</td> <td>[[1880]]</td> </tr> <tr> <td>[[1881]]</td> <td>[[1882]]</td> <td>[[1883]]</td> <td>[[1884]]</td> <td>[[1885]]</td> <td>[[1886]]</td> <td>[[1887]]</td> <td>[[1888]]</td> <td>[[1889]]</td> <td>[[1890]]</td> </tr> <tr> <td>[[1891]]</td> <td>[[1892]]</td> <td>[[1893]]</td> <td>[[1894]]</td> <td>[[1895]]</td> <td>[[1896]]</td> <td>[[1897]]</td> <td>[[1898]]</td> <td>[[1899]]</td> <td>[[1900]]</td> </tr> </table> == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/istwere3-rif.html Pådjes di scrijhaedjes so les anêyes di 1780 a 1835 so l' Aberteke] * [http://rifondou.walon.org/istwere4-rif.html Pådjes di scrijhaedjes so les anêyes di 1736 a 1899 so l' Aberteke] [[af:19de eeu]] [[ast:Sieglu XIX]] [[be:19 стагодзьдзе]] [[bg:19 век]] [[bs:19. vijek]] [[ca:Segle XIX]] [[cs:19. století]] [[da:19. århundrede]] [[de:19. Jahrhundert]] [[el:19ος αιώνας]] [[en:19th century]] [[eo:19-a jarcento]] [[es:Siglo XIX]] [[et:19. sajand]] [[fi:1800-luku]] [[fo:19. øld]] [[fr:XIXe siècle]] [[fy:19e ieu]] [[he:המאה ה-19]] [[hr:19. stoljeće]] [[hu:19. század]] [[id:Abad ke-19]] [[io:19ma yar-cento]] [[it:XIX secolo]] [[ja:19世紀]] [[ko:19세기]] [[ku:Sedsala 19'an]] [[kw:19ves kansblydhen]] [[la:Saeculum 19]] [[lb:19. Joerhonnert]] [[li:Negentiende iew]] [[lt:XIX amžius]] [[mi:Tua 19 rau tau]] [[nl:19e eeuw]] [[nn:1800-talet]] [[no:19. århundre]] [[pl:XIX wiek]] [[pt:Século XIX]] [[ro:Secolul al XIX-lea]] [[ru:XIX век]] [[scn:Seculu XIX]] [[simple:19th century]] [[sk:19. storočie]] [[sl:19. stoletje]] [[su:Abad ka-19]] [[sv:1800-talet]] [[th:คริสต์ศตวรรษที่ 19]] [[tr:19. yüzyıl]] [[uk:19 століття]] [[zh:19世纪]] [[zh-min-nan:19 sè-kí]] 2579 37113 2005-08-05T10:19:08Z Palica 91 interwiki Ajoute: bs, ga, id, ku [[categoreye:cronolodjeye]] <center> [[16inme sieke]] | [[17inme sieke]] | '''18inme sieke''' | [[19inme sieke]] | [[20inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | [[anêyes 1720]] | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]]<br> [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] </center> ---- == Istwere do 18inme sieke == === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, dischovraedjes === * == Totes les anêyes do 18inme sieke == <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>[[1701]]</td> <td>[[1702]]</td> <td>[[1703]]</td> <td>[[1704]]</td> <td>[[1705]]</td> <td>[[1706]]</td> <td>[[1707]]</td> <td>[[1708]]</td> <td>[[1709]]</td> <td>[[1710]]</td> </tr> <tr> <td>[[1711]]</td> <td>[[1712]]</td> <td>[[1713]]</td> <td>[[1714]]</td> <td>[[1715]]</td> <td>[[1716]]</td> <td>[[1717]]</td> <td>[[1718]]</td> <td>[[1719]]</td> <td>[[1720]]</td> </tr> <tr> <td>[[1721]]</td> <td>[[1722]]</td> <td>[[1723]]</td> <td>[[1724]]</td> <td>[[1725]]</td> <td>[[1726]]</td> <td>[[1727]]</td> <td>[[1728]]</td> <td>[[1729]]</td> <td>[[1730]]</td> </tr> <tr> <td>[[1731]]</td> <td>[[1732]]</td> <td>[[1733]]</td> <td>[[1734]]</td> <td>[[1735]]</td> <td>[[1736]]</td> <td>[[1737]]</td> <td>[[1738]]</td> <td>[[1739]]</td> <td>[[1740]]</td> </tr> <tr> <td>[[1741]]</td> <td>[[1742]]</td> <td>[[1743]]</td> <td>[[1744]]</td> <td>[[1745]]</td> <td>[[1746]]</td> <td>[[1747]]</td> <td>[[1748]]</td> <td>[[1749]]</td> <td>[[1750]]</td> </tr> <tr> <td>[[1751]]</td> <td>[[1752]]</td> <td>[[1753]]</td> <td>[[1754]]</td> <td>[[1755]]</td> <td>[[1756]]</td> <td>[[1757]]</td> <td>[[1758]]</td> <td>[[1759]]</td> <td>[[1760]]</td> </tr> <tr> <td>[[1761]]</td> <td>[[1762]]</td> <td>[[1763]]</td> <td>[[1764]]</td> <td>[[1765]]</td> <td>[[1766]]</td> <td>[[1767]]</td> <td>[[1768]]</td> <td>[[1769]]</td> <td>[[1770]]</td> </tr> <tr> <td>[[1771]]</td> <td>[[1772]]</td> <td>[[1773]]</td> <td>[[1774]]</td> <td>[[1775]]</td> <td>[[1776]]</td> <td>[[1777]]</td> <td>[[1778]]</td> <td>[[1779]]</td> <td>[[1780]]</td> </tr> <tr> <td>[[1781]]</td> <td>[[1782]]</td> <td>[[1783]]</td> <td>[[1784]]</td> <td>[[1785]]</td> <td>[[1786]]</td> <td>[[1787]]</td> <td>[[1788]]</td> <td>[[1789]]</td> <td>[[1790]]</td> </tr> <tr> <td>[[1791]]</td> <td>[[1792]]</td> <td>[[1793]]</td> <td>[[1794]]</td> <td>[[1795]]</td> <td>[[1796]]</td> <td>[[1797]]</td> <td>[[1798]]</td> <td>[[1799]]</td> <td>[[1800]]</td> </tr> </table> == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/istwere2-rif.html Pådjes di scrijhaedjes sol 18inme sieke, divant 1780, so l' Aberteke] * [http://rifondou.walon.org/istwere3-rif.html Pådjes di scrijhaedjes so les anêyes di 1780 a 1835 so l' Aberteke] [[af:18de eeu]] [[bg:18 век]] [[bs:18. vijek]] [[ca:Segle XVIII]] [[cs:18. století]] [[da:18. århundrede]] [[de:18. Jahrhundert]] [[en:18th century]] [[eo:18-a jarcento]] [[es:Siglo XVIII]] [[et:18. sajand]] [[fi:1700-luku]] [[fr:XVIIIe siècle]] [[fy:18e ieu]] [[ga:18ú haois]] [[he:המאה ה-18]] [[id:Abad ke-18]] [[io:18ma yar-cento]] [[it:XVIII secolo]] [[ja:18世紀]] [[ko:18세기]] [[ku:Sedsala 18'an]] [[lb:18. Joerhonnert]] [[li:Achtiende ieuw]] [[lt:XVIII amžius]] [[nl:18e eeuw]] [[nn:1700-talet]] [[no:18. århundre]] [[pl:XVIII wiek]] [[pt:Século XVIII]] [[ro:Secolul al XVIII-lea]] [[ru:XVIII век]] [[sk:18. storočie]] [[sl:18. stoletje]] [[sv:1700-talet]] [[tr:18. yüzyıl]] [[uk:18 століття]] [[zh:18世纪]] 2580 50608 2006-02-18T22:15:17Z Zwobot 96 robot Ajoute: als, br, cv, fa, hu, id, nn, os, scn, sr, th Modifie: ang, li, ro [[Categoreye:Cronolodjeye]] <center> [[18inme sieke]] | [[19inme sieke]] | '''20inme sieke''' | [[21inme sieke]] | [[22inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]]<br> [[anêyes 1950]] | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] | [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] </center> ---- == Istwere do 20inme sieke == === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, dischovraedjes === * == Totes les anêyes do 20inme sieke == <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>[[1901]]</td> <td>[[1902]]</td> <td>[[1903]]</td> <td>[[1904]]</td> <td>[[1905]]</td> <td>[[1906]]</td> <td>[[1907]]</td> <td>[[1908]]</td> <td>[[1909]]</td> <td>[[1910]]</td> </tr> <tr> <td>[[1911]]</td> <td>[[1912]]</td> <td>[[1913]]</td> <td>[[1914]]</td> <td>[[1915]]</td> <td>[[1916]]</td> <td>[[1917]]</td> <td>[[1918]]</td> <td>[[1919]]</td> <td>[[1920]]</td> </tr> <tr> <td>[[1921]]</td> <td>[[1922]]</td> <td>[[1923]]</td> <td>[[1924]]</td> <td>[[1925]]</td> <td>[[1926]]</td> <td>[[1927]]</td> <td>[[1928]]</td> <td>[[1929]]</td> <td>[[1930]]</td> </tr> <tr> <td>[[1931]]</td> <td>[[1932]]</td> <td>[[1933]]</td> <td>[[1934]]</td> <td>[[1935]]</td> <td>[[1936]]</td> <td>[[1937]]</td> <td>[[1938]]</td> <td>[[1939]]</td> <td>[[1940]]</td> </tr> <tr> <td>[[1941]]</td> <td>[[1942]]</td> <td>[[1943]]</td> <td>[[1944]]</td> <td>[[1945]]</td> <td>[[1946]]</td> <td>[[1947]]</td> <td>[[1948]]</td> <td>[[1949]]</td> <td>[[1950]]</td> </tr> <tr> <td>[[1951]]</td> <td>[[1952]]</td> <td>[[1953]]</td> <td>[[1954]]</td> <td>[[1955]]</td> <td>[[1956]]</td> <td>[[1957]]</td> <td>[[1958]]</td> <td>[[1959]]</td> <td>[[1960]]</td> </tr> <tr> <td>[[1961]]</td> <td>[[1962]]</td> <td>[[1963]]</td> <td>[[1964]]</td> <td>[[1965]]</td> <td>[[1966]]</td> <td>[[1967]]</td> <td>[[1968]]</td> <td>[[1969]]</td> <td>[[1970]]</td> </tr> <tr> <td>[[1971]]</td> <td>[[1972]]</td> <td>[[1973]]</td> <td>[[1974]]</td> <td>[[1975]]</td> <td>[[1976]]</td> <td>[[1977]]</td> <td>[[1978]]</td> <td>[[1979]]</td> <td>[[1980]]</td> </tr> <tr> <td>[[1981]]</td> <td>[[1982]]</td> <td>[[1983]]</td> <td>[[1984]]</td> <td>[[1985]]</td> <td>[[1986]]</td> <td>[[1987]]</td> <td>[[1988]]</td> <td>[[1989]]</td> <td>[[1990]]</td> </tr> <tr> <td>[[1991]]</td> <td>[[1992]]</td> <td>[[1993]]</td> <td>[[1994]]</td> <td>[[1995]]</td> <td>[[1996]]</td> <td>[[1997]]</td> <td>[[1998]]</td> <td>[[1999]]</td> <td>[[2000]]</td> </tr> </table> [[af:20ste eeu]] [[als:20. Jahrhundert]] [[ang:20e gēarhundred]] [[ast:Sieglu XX]] [[be:20 стагодзьдзе]] [[bg:20 век]] [[br:XXvet kantved]] [[ca:Segle XX]] [[cs:20. století]] [[cv:XX ĕмĕр]] [[da:20. århundrede]] [[de:20. Jahrhundert]] [[el:20ος αιώνας]] [[en:20th century]] [[eo:20-a jarcento]] [[es:Siglo XX]] [[et:20. sajand]] [[fa:سده ۲۰ (میلادی)]] [[fi:1900-luku]] [[fr:XXe siècle]] [[fy:20e ieu]] [[he:המאה ה-20]] [[hi:बीसवी शताब्दी]] [[hr:20. stoljeće]] [[hu:20. század]] [[id:Abad ke-20]] [[io:20ma yar-cento]] [[it:XX secolo]] [[ja:20世紀]] [[ko:20세기]] [[la:Saeculum 20]] [[lb:20. Joerhonnert]] [[li:Twintegste iew]] [[lt:XX amžius]] [[mi:Tua 20 rau tau]] [[nl:20e eeuw]] [[nn:1900-talet]] [[no:20. århundre]] [[os:XX æнус]] [[pl:XX wiek]] [[pt:Século XX]] [[ro:Secolul XX]] [[ru:XX век]] [[scn:Sèculu XX]] [[simple:20th century]] [[sk:20. storočie]] [[sl:20. stoletje]] [[sr:20. век]] [[sv:1900-talet]] [[th:คริสต์ศตวรรษที่ 20]] [[tr:20. yüzyıl]] [[uk:20 століття]] [[zh:20世纪]] 2581 50609 2006-02-18T23:36:02Z Zwobot 96 robot Ajoute: als, ast, be, br, cv, ku, kw, os, th Retire: hi Modifie: cy, li, ro, sv [[Categoreye:Cronolodjeye]] <center> [[19inme sieke]] | [[20inme sieke]] | '''21inme sieke''' | [[22inme sieke]] | [[23inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 2000]] | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] | [[anêyes 2030]] | [[anêyes 2040]]<br> [[anêyes 2050]] | [[anêyes 2060]] | [[anêyes 2070]] | [[anêyes 2080]] | [[anêyes 2090]] </center> ---- == Istwere do 21inme sieke == === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, dischovraedjes === * == Totes les anêyes do 21inme sieke == <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>[[2001]]</td> <td>[[2002]]</td> <td>[[2003]]</td> <td>[[2004]]</td> <td>[[2005]]</td> <td>[[2006]]</td> <td>[[2007]]</td> <td>[[2008]]</td> <td>[[2009]]</td> <td>[[2010]]</td> </tr> <tr> <td>[[2011]]</td> <td>[[2012]]</td> <td>[[2013]]</td> <td>[[2014]]</td> <td>[[2015]]</td> <td>[[2016]]</td> <td>[[2017]]</td> <td>[[2018]]</td> <td>[[2019]]</td> <td>[[2020]]</td> </tr> <tr> <td>[[2021]]</td> <td>[[2022]]</td> <td>[[2023]]</td> <td>[[2024]]</td> <td>[[2025]]</td> <td>[[2026]]</td> <td>[[2027]]</td> <td>[[2028]]</td> <td>[[2029]]</td> <td>[[2030]]</td> </tr> <tr> <td>[[2031]]</td> <td>[[2032]]</td> <td>[[2033]]</td> <td>[[2034]]</td> <td>[[2035]]</td> <td>[[2036]]</td> <td>[[2037]]</td> <td>[[2038]]</td> <td>[[2039]]</td> <td>[[2040]]</td> </tr> <tr> <td>[[2041]]</td> <td>[[2042]]</td> <td>[[2043]]</td> <td>[[2044]]</td> <td>[[2045]]</td> <td>[[2046]]</td> <td>[[2047]]</td> <td>[[2048]]</td> <td>[[2049]]</td> <td>[[2050]]</td> </tr> <tr> <td>[[2051]]</td> <td>[[2052]]</td> <td>[[2053]]</td> <td>[[2054]]</td> <td>[[2055]]</td> <td>[[2056]]</td> <td>[[2057]]</td> <td>[[2058]]</td> <td>[[2059]]</td> <td>[[2060]]</td> </tr> <tr> <td>[[2061]]</td> <td>[[2062]]</td> <td>[[2063]]</td> <td>[[2064]]</td> <td>[[2065]]</td> <td>[[2066]]</td> <td>[[2067]]</td> <td>[[2068]]</td> <td>[[2069]]</td> <td>[[2070]]</td> </tr> <tr> <td>[[2071]]</td> <td>[[2072]]</td> <td>[[2073]]</td> <td>[[2074]]</td> <td>[[2075]]</td> <td>[[2076]]</td> <td>[[2077]]</td> <td>[[2078]]</td> <td>[[2079]]</td> <td>[[2080]]</td> </tr> <tr> <td>[[2081]]</td> <td>[[2082]]</td> <td>[[2083]]</td> <td>[[2084]]</td> <td>[[2085]]</td> <td>[[2086]]</td> <td>[[2087]]</td> <td>[[2088]]</td> <td>[[2089]]</td> <td>[[2090]]</td> </tr> <tr> <td>[[2091]]</td> <td>[[2092]]</td> <td>[[2093]]</td> <td>[[2094]]</td> <td>[[2095]]</td> <td>[[2096]]</td> <td>[[2097]]</td> <td>[[2098]]</td> <td>[[2099]]</td> <td>[[2100]]</td> </tr> </table> [[af:21ste eeu]] [[als:21. Jahrhundert]] [[ast:Sieglu XXI]] [[be:21 стагодзьдзе]] [[bg:21 век]] [[br:XXIvet kantved]] [[bs:21. vijek]] [[ca:Segle XXI]] [[cs:21. století]] [[cv:XXI ĕмĕр]] [[cy:21ain ganrif]] [[da:21. århundrede]] [[de:21. Jahrhundert]] [[el:21ος αιώνας]] [[en:21st century]] [[eo:21-a jarcento]] [[es:Siglo XXI]] [[et:21. sajand]] [[fi:2000-luku]] [[fr:XXIe siècle]] [[fy:21e ieu]] [[he:המאה ה-21]] [[hu:21. század]] [[id:Abad ke-21]] [[io:21ma yar-cento]] [[it:XXI secolo]] [[ja:21世紀]] [[ko:21세기]] [[ku:Sedsala 21'an]] [[kw:21ns kansblydhen]] [[lb:21. Joerhonnert]] [[li:Einentwintegste iew]] [[lt:XXI amžius]] [[nl:21e eeuw]] [[nn:2000-talet]] [[no:21. århundre]] [[os:XXI æнус]] [[pl:XXI wiek]] [[pt:Século XXI]] [[ro:Secolul XXI]] [[ru:XXI век]] [[simple:21st century]] [[sk:21. storočie]] [[sl:21. stoletje]] [[sr:21. век]] [[sv:2000-talet]] [[th:คริสต์ศตวรรษที่ 21]] [[uk:21 століття]] [[ur:2000صبم]] [[zh:21世纪]] 2582 42563 2005-10-27T20:15:53Z Pablo 5 [[categoreye:cronolodjeye]] <center> [[15inme sieke]] | [[16inme sieke]] | '''17inme sieke''' | [[18inme sieke]] | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1600]] | [[anêyes 1610]] | [[anêyes 1620]] | [[anêyes 1630]] | [[anêyes 1640]]<br> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> ---- == Istwere do 17inme sieke == === Evenmints === * [[Walons d' Suwede]] === Personålités === * === Edvincions, dischovraedjes === * == Totes les anêyes do 17inme sieke == <table border="0" cellspacing="5"> <tr> <td>[[1601]]</td> <td>[[1602]]</td> <td>[[1603]]</td> <td>[[1604]]</td> <td>[[1605]]</td> <td>[[1606]]</td> <td>[[1607]]</td> <td>[[1608]]</td> <td>[[1609]]</td> <td>[[1610]]</td> </tr> <tr> <td>[[1611]]</td> <td>[[1612]]</td> <td>[[1613]]</td> <td>[[1614]]</td> <td>[[1615]]</td> <td>[[1616]]</td> <td>[[1617]]</td> <td>[[1618]]</td> <td>[[1619]]</td> <td>[[1620]]</td> </tr> <tr> <td>[[1621]]</td> <td>[[1622]]</td> <td>[[1623]]</td> <td>[[1624]]</td> <td>[[1625]]</td> <td>[[1626]]</td> <td>[[1627]]</td> <td>[[1628]]</td> <td>[[1629]]</td> <td>[[1630]]</td> </tr> <tr> <td>[[1631]]</td> <td>[[1632]]</td> <td>[[1633]]</td> <td>[[1634]]</td> <td>[[1635]]</td> <td>[[1636]]</td> <td>[[1637]]</td> <td>[[1638]]</td> <td>[[1639]]</td> <td>[[1640]]</td> </tr> <tr> <td>[[1641]]</td> <td>[[1642]]</td> <td>[[1643]]</td> <td>[[1644]]</td> <td>[[1645]]</td> <td>[[1646]]</td> <td>[[1647]]</td> <td>[[1648]]</td> <td>[[1649]]</td> <td>[[1650]]</td> </tr> <tr> <td>[[1651]]</td> <td>[[1652]]</td> <td>[[1653]]</td> <td>[[1654]]</td> <td>[[1655]]</td> <td>[[1656]]</td> <td>[[1657]]</td> <td>[[1658]]</td> <td>[[1659]]</td> <td>[[1660]]</td> </tr> <tr> <td>[[1661]]</td> <td>[[1662]]</td> <td>[[1663]]</td> <td>[[1664]]</td> <td>[[1665]]</td> <td>[[1666]]</td> <td>[[1667]]</td> <td>[[1668]]</td> <td>[[1669]]</td> <td>[[1670]]</td> </tr> <tr> <td>[[1671]]</td> <td>[[1672]]</td> <td>[[1673]]</td> <td>[[1674]]</td> <td>[[1675]]</td> <td>[[1676]]</td> <td>[[1677]]</td> <td>[[1678]]</td> <td>[[1679]]</td> <td>[[1680]]</td> </tr> <tr> <td>[[1681]]</td> <td>[[1682]]</td> <td>[[1683]]</td> <td>[[1684]]</td> <td>[[1685]]</td> <td>[[1686]]</td> <td>[[1687]]</td> <td>[[1688]]</td> <td>[[1689]]</td> <td>[[1690]]</td> </tr> <tr> <td>[[1691]]</td> <td>[[1692]]</td> <td>[[1693]]</td> <td>[[1694]]</td> <td>[[1695]]</td> <td>[[1696]]</td> <td>[[1697]]</td> <td>[[1698]]</td> <td>[[1699]]</td> <td>[[1700]]</td> </tr> </table> [[af:17de eeu]] [[bs:17. vijek]] [[ca:Segle XVII]] [[cs:17. století]] [[da:17. århundrede]] [[de:17. Jahrhundert]] [[en:17th century]] [[eo:17-a jarcento]] [[es:Siglo XVII]] [[et:17. sajand]] [[fi:1600-luku]] [[fr:XVIIe siècle]] [[fy:17e ieu]] [[he:המאה ה-17]] [[hr:17. stoljeće]] [[hu:17. század]] [[id:Abad ke-17]] [[io:17ma yar-cento]] [[it:XVII secolo]] [[ja:17世紀]] [[ko:17세기]] [[kw:17ves kansblydhen]] [[lb:17. Joerhonnert]] [[li:Zeventiende iew]] [[lt:XVII amžius]] [[mi:Tua 17 rau tau]] [[nl:17e eeuw]] [[nn:1600-talet]] [[no:17. århundre]] [[pl:XVII wiek]] [[pt:Século XVII]] [[ro:Secolul al XVII-lea]] [[ru:XVII век]] [[scn:Seculu XVII]] [[sk:17. storočie]] [[sl:17. stoletje]] [[sv:1600-talet]] [[tr:17. yüzyıl]] [[uk:17 століття]] [[zh:17世纪]] 2583 63804 2006-06-24T16:19:55Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1859|100]] - [[1909|50]] - [[1934|25]] - [[1949|10]] ans | dins: [[1969|10]] - [[1984|25]] - [[2009|50]] - [[2059|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] | '''1959''' | [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] | [[1964]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1959 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[15 di måss]] : [[William Dunker]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1959]] [[ar:1959]] [[ast:1959]] [[be:1959]] [[bg:1959]] [[bs:1959]] [[ca:1959]] [[cs:1959]] [[csb:1959]] [[cy:1959]] [[da:1959]] [[de:1959]] [[el:1959]] [[en:1959]] [[eo:1959]] [[es:1959]] [[et:1959]] [[eu:1959]] [[fi:1959]] [[fo:1959]] [[fr:1959]] [[fy:1959]] [[gl:1959]] [[he:1959]] [[hr:1959]] [[hu:1959]] [[ia:1959]] [[id:1959]] [[ie:1959]] [[io:1959]] [[is:1959]] [[it:1959]] [[ja:1959年]] [[ka:1959]] [[ko:1959년]] [[la:1959]] [[lb:1959]] [[lt:1959]] [[mk:1959]] [[nl:1959]] [[nn:1959]] [[no:1959]] [[os:1959]] [[pl:1959]] [[pt:1959]] [[ro:1959]] [[ru:1959]] [[scn:1959]] [[simple:1959]] [[sk:1959]] [[sl:1959]] [[sq:1959]] [[sr:1959]] [[sv:1959]] [[th:พ.ศ. 2502]] [[tl:1959]] [[tr:1959]] [[tt:1959]] [[uk:1959]] [[zh:1959年]] 2584 63817 2006-06-24T16:20:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1659|100]] - [[1709|50]] - [[1734|25]] - [[1749|10]] ans | dins: [[1769|10]] - [[1784|25]] - [[1809|50]] - [[1859|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] | '''[[anêyes 1750]]''' | [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] </center> <center> [[1754]] | [[1755]] | [[1756]] | [[1757]] | [[1758]] | '''1759''' | [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1759 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1759]] [[ast:1759]] [[be:1759]] [[bg:1759]] [[ca:1759]] [[cs:1759]] [[cy:1759]] [[da:1759]] [[de:1759]] [[el:1759]] [[en:1759]] [[eo:1759]] [[es:1759]] [[et:1759]] [[eu:1759]] [[fi:1759]] [[fr:1759]] [[ga:1759]] [[he:1759]] [[hr:1759]] [[hu:1759]] [[id:1759]] [[io:1759]] [[is:1759]] [[it:1759]] [[ko:1759년]] [[lb:1759]] [[mk:1759]] [[nl:1759]] [[nn:1759]] [[no:1759]] [[os:1759]] [[pl:1759]] [[pt:1759]] [[ro:1759]] [[ru:1759]] [[sk:1759]] [[sl:1759]] [[sr:1759]] [[sv:1759]] [[tr:1759]] [[tt:1759]] [[uk:1759]] [[zh:1759年]] 2585 63865 2006-06-24T16:23:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont vnou å monde ciste anêye la === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1838|100]] - [[1888|50]] - [[1913|25]] - [[1928|10]] ans | dins: [[1948|10]] - [[1963|25]] - [[1988|50]] - [[2038|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] | '''1938''' | [[1939]] | [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1938 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1938]] [[ast:1938]] [[be:1938]] [[bg:1938]] [[bs:1938]] [[ca:1938]] [[cs:1938]] [[csb:1938]] [[cy:1938]] [[da:1938]] [[de:1938]] [[el:1938]] [[en:1938]] [[eo:1938]] [[es:1938]] [[et:1938]] [[eu:1938]] [[fi:1938]] [[fr:1938]] [[fy:1938]] [[gl:1938]] [[he:1938]] [[hr:1938]] [[hu:1938]] [[ia:1938]] [[id:1938]] [[io:1938]] [[is:1938]] [[it:1938]] [[ja:1938年]] [[ka:1938]] [[ko:1938년]] [[la:1938]] [[lb:1938]] [[lt:1938]] [[mk:1938]] [[nl:1938]] [[nn:1938]] [[no:1938]] [[os:1938]] [[pl:1938]] [[pt:1938]] [[ro:1938]] [[ru:1938]] [[scn:1938]] [[se:1938]] [[simple:1938]] [[sk:1938]] [[sl:1938]] [[sq:1938]] [[sr:1938]] [[sv:1938]] [[tl:1938]] [[tr:1938]] [[tt:1938]] [[uk:1938]] [[zh:1938年]] 2586 63868 2006-06-24T16:23:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont vnou å monde ciste anêye la === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1839|100]] - [[1889|50]] - [[1914|25]] - [[1929|10]] ans | dins: [[1949|10]] - [[1964|25]] - [[1989|50]] - [[2039|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] | '''1939''' | [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] | [[1943]] | [[1944]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1939 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henri Simon]] * [[6 di djanvî]] : [[Georges Ista]] === Ôtès djins === [[af:1939]] [[ar:1939]] [[ast:1939]] [[be:1939]] [[bg:1939]] [[bs:1939]] [[ca:1939]] [[cs:1939]] [[csb:1939]] [[cy:1939]] [[da:1939]] [[de:1939]] [[el:1939]] [[en:1939]] [[eo:1939]] [[es:1939]] [[et:1939]] [[eu:1939]] [[fi:1939]] [[fr:1939]] [[fy:1939]] [[gl:1939]] [[he:1939]] [[hr:1939]] [[hu:1939]] [[ia:1939]] [[id:1939]] [[io:1939]] [[is:1939]] [[it:1939]] [[ja:1939年]] [[ka:1939]] [[ko:1939년]] [[la:1939]] [[lb:1939]] [[lt:1939]] [[mk:1939]] [[nl:1939]] [[nn:1939]] [[no:1939]] [[os:1939]] [[pl:1939]] [[pt:1939]] [[ro:1939]] [[ru:1939]] [[scn:1939]] [[se:1939]] [[simple:1939]] [[sk:1939]] [[sl:1939]] [[sq:1939]] [[sr:1939]] [[sv:1939]] [[tl:1939]] [[tr:1939]] [[tt:1939]] [[uk:1939]] [[zh:1939年]] 2587 23568 2004-05-27T18:25:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lingaedjes réto-romans]] 2588 59045 2006-06-02T07:20:57Z Pablo 5 /* Situwåcion socio-linwistike */ luminme -> lu-minme [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; [[Lingaedjes réto-romans|réto-roman]] &gt; '''roumantche''' ---- Li '''roumantche''' ou '''romantche''' (''rumantsch'' e roumantche) est on lingaedje roman cåzé el [[Canton des Grijhons]], el [[Swisse]], wice k'&nbsp;il est on lingaedje oficir dispoy li [[20 d' fevrî]] [[1938]], mågré k'&nbsp;ça soeye on ptit lingaedje cåzé da seulmint 66.000&nbsp;djins (e [[1990]]), dins kékès vås des [[Alpes]]. Dins les Alpes, li [[latén vulgaire]] del province rominne di ''[[Rhaetia]]'' a-st evolouwé diferinmint ki ses vejhéns laténs ([[lingaedjes d' oyi]] å coûtchant, [[itålyin]] a nonne). Li roumantche n'&nbsp;est nén li pus grand des lingaedjes laténs k'&nbsp;ont-st askepyîs do latén cåzé el ''Rhaetia'' (e l'&nbsp;[[Itåleye]] i gn a 500.000 meye cåzeus di [[lingaedjes réto-romans|sfwaits lingaedjes]]), mins come il est oficir el Swisse, c'&nbsp;end est l'&nbsp;pus cnoxhou. Li roumantche est onk des vijhéns linwistikes les pus rshonnants tant do walon, ki do [[roumin]]. Côde [[ISO 369|ISO]]: '''rm''' == Diyalekes do lingaedje == La k'&nbsp;i sont côpés n'&nbsp;onk l'&nbsp;ôte påzès montinnes, les diferinnès vås ont tchaeke des diyalekes diferins do lingaedje. Les cénk diyalekes sont les shuvants, do coûtchant viè l'&nbsp;levant (avou po tchaeke li minme fråze d'&nbsp;egzimpe, ''li rnåd esteut co ene feye afåmé''): * Sorsilvanyin (''sursilvan''): ''L'uolp era puspei inagada fomentada.'' * Dizossilvanyin (''sutsilvan''): ''La vualp eara puspe egn'eada fumantada.'' * Sormiran: ''La golp era puspe eneda famantada.'' * Puter: ''La vuolp d'eira darcho üna vouta famenteda.'' * Walade (''vallader''): ''La vuolp d'eira darcheu üna jada fomantada.'' On pout comparer avou li minme fråze en itålyin u roumin: * itålyin: ''La volpe era nuovamente affamata.'' * roumin: ''Vulpea era din nou înfometată.'' Mins li roumantche estant on lingaedje oficir i gn aveut mezåjhe d'&nbsp;on cmon scrijhaedje po pleur sicrire les tecses oficirs sins les dveur candjî d'&nbsp;ene vå a l'&nbsp;ôte; ci cmon scrît lingaedje la, lomé ''rumantsch grischun'', egzistêye dispoy [[1982]], et fourit askepyî pa [[Heinrich Schmid]]. Todi li minme fråze dene ci côp chal: * Rumantsch grischun: ''La vulp era puspè ina giada fomentada.'' C'&nbsp;est dins ç' cogne la do lingaedje ki sont scrîts les papîs des redjîsses oficirs. Mins dins les scoles locåles, c'&nbsp;est l'&nbsp;diyaleke coinrece k'&nbsp;est eployî come lingaedje d'&nbsp;acsegnmint po ls efants di onk a shijh ans; po les anêyes shuvantes, c'&nbsp;est l'&nbsp;[[almand]] k'&nbsp;est eployî po les sudjets impôrtants. == Situwåcion socio-linwistike == Dispoy li cmince do [[19inme sieke]], li lingaedje est mancî på grand abagaedje di tîxhon-cåzants e Canton, eyet l'&nbsp;ebagaedje des romantche-cåzants des campagnes viè les veyes tîxhon-cåzantes. E [[canton des Grijhons]] lu-minme, seulmint 23,6% des djins djåzèt roumantche. E [[1990]] il est l'&nbsp;prumî lingaedje di 17% des djins, adon k'&nbsp;e [[1880]] il esteut l'&nbsp;prumî lingaedje di 40% des djins. Dins sacwantès plaeces do canton li romantche est l'&nbsp;mwaisse lingaedje, mins dins ls ôtès plaeces c'&nbsp;est l'&nbsp;almand k'&nbsp;est clairmint mwaisse. == Egzimpe di tecse == * e romantche: Tuots umans naschan libers ed eguals in dignità e drets. Els sun dotats cun intellet e conscienza e dessan agir tanter per in uin spiert da fraternità. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Loyéns roumantche-walon == I gn a bråmint des cmons nos etur li walon et l' roumantche. Egzimpes: * amagnî - maglià * leygnon - lain * sacwants - insaquants * sacwè - insatge * sawou - insanua, evnd. Foneticmint li walon et l' romantche (come l' itålyin et l' roumin eto) ont wårdé les cossounes do latén: ''tsch'' (tch) et ''tg / ge, gi'' (dj). == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rm.wikipedia.org Wikipedia e roumantche] * [http://dmoz.org/World/Rumantsch/ Djivêye di waibes e roumantche sol botin DMoz] * [http://www.liarumantscha.ch/ Li waibe di ''Lia Rumantscha''] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[af:Romansch]] [[am:ሮማንሽ]] [[ast:Réticu (retorrománicu)]] [[ca:Romanx]] [[cs:Rétorománština]] [[de:Bündnerromanisch]] [[en:Romansh language]] [[eo:Romanĉa lingvo]] [[es:Romanche]] [[fi:Retoromaanin kieli]] [[fr:Romanche]] [[he:רומאנש]] [[it:Lingua romancia]] [[ja:ロマンシュ語]] [[kw:Roumantsh]] [[la:Lingua Romancica]] [[li:Reto-Roemaans]] [[nn:Retoromansk]] [[no:Retoromansk]] [[pl:Język romansz]] [[pt:Romanche]] [[rm:Rumantsch Grischun]] [[sv:Rätoromanska]] [[zh:罗曼什语]] 2589 45913 2005-11-28T15:14:25Z Pablo 5 [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; '''réto-roman''' ---- Les lingaedjes '''réto-romans''' sont des lingaedjes romans cåzés dins les vås des [[Alpes]], el [[Swisse]] ey e l'&nbsp;[[Itåleye]]. I dschindèt do [[latén vulgaire]] del province rominne di ''[[Rhaetia]]'' k'&nbsp;a-st evolouwé diferinmint ki ses vejhéns laténs ([[lingaedjes d' oyi]] å coûtchant, [[itålyin]] a nonne). I gn a troes lingaedjes réto-romans: * li [[romantche]], est cåzé e l'&nbsp;Swisse pa 60.000 djins; il est ricnoxhou come lingaedje oficir e Canton des Grizons. * li [[ladin]], est cåzé e l'&nbsp;Itåleye, dins l'&nbsp;redjon do Trintin-Hôt Adidje (60-95% des djins l'&nbsp;ont come prumî lingaedje). * li [[frioulan]], est cåzé dins l'&nbsp;redjon di Frioule-Veneceye. [[Categoreye:Lingaedjes|Lingaedjes reto-romans]] [[af:Retoromaans]] [[als:Rätoromanische Sprache]] [[ast:Retu-románicu]] [[de:Rätoromanische Sprache]] [[en:Rhaetian languages]] [[fr:Rhéto-roman]] [[it:Lingua ladina]] [[ja:レト・ロマンス語群]] [[nl:Retoromaans]] [[pl:Języki retoromańskie]] [[zh:列托—羅曼斯語]] 2590 65015 2006-06-24T19:58:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[måss]], c' est li 61inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 62inme po ls anêyes bizetes), avou 304 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1921]] : [[Josée Spinosa-Mathot]] === Ôtès djins === * [[1931]]: [[Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 di fevrî]] - [[1î d' måss]] - [[3 d' måss]] - [[4 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Maart]] [[an:2 de marzo]] [[ar:2 مارس]] [[ast:2 de marzu]] [[be:2 сакавіка]] [[bg:2 март]] [[bs:2. mart]] [[ca:2 de març]] [[ceb:Marso 2]] [[co:2 di marzu]] [[cs:2. březen]] [[csb:2 strumiannika]] [[cv:Пуш, 2]] [[cy:2 Mawrth]] [[da:2. marts]] [[de:2. März]] [[el:2 Μαρτίου]] [[en:March 2]] [[eo:2-a de marto]] [[es:2 de marzo]] [[et:2. märts]] [[eu:Martxoaren 2]] [[fi:2. maaliskuuta]] [[fo:2. mars]] [[fr:2 mars]] [[frp:2 mârs]] [[fur:2 di Març]] [[fy:2 maart]] [[ga:2 Márta]] [[gl:2 de marzo]] [[he:2 במרץ]] [[hr:2. ožujka]] [[hu:Március 2]] [[ia:2 de martio]] [[id:2 Maret]] [[ie:2 marte]] [[ilo:Marso 2]] [[io:2 di marto]] [[is:2. mars]] [[it:2 marzo]] [[ja:3月2日]] [[jv:2 Maret]] [[ka:2 მარტი]] [[ko:3월 2일]] [[ku:2'ê adarê]] [[la:2 Martii]] [[lb:2. Mäerz]] [[lt:Kovo 2]] [[mk:2 март]] [[ms:2 Mac]] [[nap:2 'e màrzo]] [[nl:2 maart]] [[nn:2. mars]] [[no:2. mars]] [[oc:2 de març]] [[os:2 мартъийы]] [[pam:Marsu 2]] [[pl:2 marca]] [[pt:2 de Março]] [[ro:2 martie]] [[ru:2 марта]] [[scn:2 di marzu]] [[sco:2 Mairch]] [[se:Njukčamánu 2.]] [[simple:March 2]] [[sk:2. marec]] [[sl:2. marec]] [[sq:2 Mars]] [[sr:2. март]] [[sv:2 mars]] [[te:మార్చి 2]] [[th:2 มีนาคม]] [[tl:Marso 2]] [[tr:2 Mart]] [[tt:2. Mart]] [[uk:2 березня]] [[vi:2 tháng 3]] [[war:Marso 2]] [[zh:3月2日]] 2592 23573 2004-02-03T05:13:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]] 2593 65263 2006-06-25T17:48:56Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eu:Mikhail Sergeievitx Gorbatxov]] [[Categoreye:Rûsseye]] '''Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov''' (Михаил Сергеевич Горбачёв) ([[2 d' måss]] [[1931]]), politikî eyet diridjant do pårti comunisse sovietike. I diridja l'&nbsp;[[Union Sovietike]] inte [[1985]] eyet [[1991]], eyet fjha des rfômes k'&nbsp;ont moenné al fén del [[Froede Guere]], mins eto, sins l'&nbsp;voleur, al fén del moennance politike do pårti comunisse eyet di l'&nbsp;Union Sovietike leye minme. Gorbatchyov situdia l'&nbsp;droet a l'&nbsp;[[Univiersité d' Moscou]], wice k'&nbsp;i rascontra Raysa, ki dvénrè s'&nbsp;feme. I s'&nbsp;ont maryî e setimbe [[1953]] eyet baguer e payis da Mixhail Sergeyevitch, li redjon di [[Stavropol]], å sud del [[Rûsseye]], wice k'&nbsp;i finixha ses studiaedjes di droet e [[1955]]. C'&nbsp;est e [[1952]], a 21 ans, k'&nbsp;i s'&nbsp;fijha mimbe do PCUS. E 1966, a 35 ans, i s'&nbsp;diploma di l'&nbsp;Institut d'&nbsp;agriculteure, come agronome-economisse. Si cårire avança roedmint, eyet e 1970 il est metou come Prumî Scretaire po l'&nbsp;Agriculteure, et l'&nbsp;anêye shuvante i dvént mimbe do Comité Cintrå. E 1972 i moenna-st ene delegåcion el [[Beldjike]], et deus ans pus tård, e 1974, il est rprezintant å [[Soviet Supreme]] eyet tchîf del comission del djonnesse. E [[1979]] i mousse el [[Politburo]]; la il est dzo l'&nbsp;mambornance da [[Youri Andropov]], tchîf do [[KGB]] eyet natif lu eto di Stavropol, kel va fé avancî e pårti. Ci pôzucion ådvins do PCUS fjheut k'&nbsp;i voyaedjive sovént ådfoû, çou kel va mårker dins s'&nbsp;tuzaedje politike. E 1975 i moenne ene delegåcion en [[Almagne di l' Ouwess]], e 1983 ene delegåcion å [[Canada (payis)|Canada]], eyet e 1985 å [[Rweyåme Uni]]. Al moirt di [[Konstantin Oustinovitch Tchernenko|Konstantin Tchernenko]], Mixhail Gorbatchyov, k'&nbsp;a-st adon 54 ans, est eléjhou Sicretaire Djenerå do pårti comunisse, li [[11 di måss]] [[1985]]. I dvént do côp li moenneu di facto di l'&nbsp;[[Union Sovietike]], eyet sayî des rfômes ey enonder li ''[[Glasnost]]'' (transparince) eyet li ''[[Perestroyka]]'' (ritcherpetaedje) tins do 27inme Congrès do PCUS e [[fevrî]] [[1986]]. E [[1988]] i rsaetche l'&nbsp;årmêye sovietike d'&nbsp;[[Afganistan]] eyet anoncî ki l'&nbsp;URSS ni s'&nbsp;metrè pus dins les afwaires des payis d'&nbsp;Urope di l'&nbsp;Ess ki polèt do côp tchoezi l'&nbsp;moennance politike k'&nbsp;i vlèt. S'&nbsp;eshuvît des candjmints d'&nbsp;redjime dins bråmint des payis comunisses, eyet l'&nbsp;fén del [[Froede Guere]]; po çoula Mixhail Gorbatchyov ourit l'&nbsp;[[Pris Nobel|pris Nobel del påye]] li [[15 d' octôbe]] [[1990]]. Li [[15 di måss]] [[1990]] i dvént li prumî, et l'&nbsp;seu, prezidint di l'&nbsp;Union Sovietike. E [[1991]] ene saye di côp d'&nbsp;Estat est fwait tins k'&nbsp;i prind des condjîs avou s'&nbsp;famile el [[Crimêye]]. Li côp d'&nbsp;Estat est disfwait, mins i passa les troes djoûs ([[19 d' awousse|19]] å [[21 d' awousse]]) aresté påzès putchisses, sins poleur adji so ls evenmints; cwand i pola rtourner å pouvwer il aveut pierdou bråmint do sopoirt, eyet [[Boris Yeltsin]], ki s'&nbsp;a-st opôzé åzès tanks a Moscou, est adon l'&nbsp;moenneu do payis. Li [[25 di decimbe]] [[1991]] Grobatchyov dene si demission. Dins les payis Coûtchantreces Mixhail Gorbatchyov est préjhî, la k'&nbsp;on l'&nbsp;voet come li ci k'&nbsp;fini l'&nbsp;Froede Guere; mins el Rûsseye on n'&nbsp;l'&nbsp;aconte nén bråmint, la k'&nbsp;il est veyou come li ci k'&nbsp;a fwait tourner l'&nbsp;payis a cou d'&nbsp;poyon. E [[1992]] i fonda li ''Fondåcion Gorbatchyov'', e [[1993]] li [[Vete Croes Eternåcionåle]], et divni on mimbe do [[Club di Rome]]. E [[1997]] i tourna dins ene riclama po l'&nbsp;tchinne di pizerias ''Pizza Hut'' po-z ecwårler les årtchives del perestroyka. Li [[26 di nôvimbe]] [[2001]] Gorbatchyov askepeye avou li pårti sociå-democråte di Rûsseye, ene union di sacwants pårtis socio-democråtes rûsses. ==Difoûtrinne hårdêye== * [http://www.mikhailgorbachev.org/ Waibe oficire da sinne] [[ar:ميخائيل غورباتشوف]] [[bg:Михаил Горбачов]] [[ca:Mikhaïl Gorbatxov]] [[cs:Michail Sergejevič Gorbačov]] [[da:Michail Gorbatjov]] [[de:Michail Sergejewitsch Gorbatschow]] [[en:Mikhail Gorbachev]] [[eo:Miĥail Gorbaĉov]] [[es:Mijaíl Gorbachov]] [[et:Mihhail Gorbatšov]] [[eu:Mikhail Sergeievitx Gorbatxov]] [[fa:میخائیل گورباچف]] [[fi:Mihail Gorbatšov]] [[fr:Mikhaïl Gorbatchev]] [[ga:Mikhail Gorbachev]] [[gl:Mikhail Gorbachev]] [[he:מיכאיל גורבצ'וב]] [[hr:Mihail Gorbačov]] [[hu:Mihail Szergejevics Gorbacsov]] [[id:Mikhail Gorbachev]] [[io:Mihail Gorbachov]] [[is:Mikhaíl Gorbatsjev]] [[it:Mikhail Gorbačëv]] [[ja:ミハイル・ゴルバチョフ]] [[ko:미하일 고르바초프]] [[lb:Michail Sergejewitsch Gorbatschow]] [[lt:Michailas Gorbačiovas]] [[mo:Михаил Горбачёв]] [[nl:Michail Gorbatsjov]] [[nn:Mikhail Gorbatsjov]] [[no:Mikhail Gorbatsjov]] [[pl:Michaił Gorbaczow]] [[pt:Mikhail Gorbachev]] [[ro:Mihail Gorbaciov]] [[ru:Горбачёв, Михаил Сергеевич]] [[simple:Mikhail Gorbachev]] [[sk:Michail Sergejevič Gorbačov]] [[sr:Михаил Горбачов]] [[sv:Michail Gorbatjov]] [[tl:Mihail Gorbačëv]] [[tr:Mihail Gorbaçov]] [[uk:Горбачов Михайло Сергійович]] [[zh:戈尔巴乔夫]] 2594 63679 2006-06-24T15:40:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1857|100]] - [[1907|50]] - [[1932|25]] - [[1947|10]] ans | dins: [[1967|10]] - [[1982|25]] - [[2007|50]] - [[2057|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] | '''1957''' | [[1958]] | [[1959]] | [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1957 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[3 d' nôvimbe]]: Li tchene [[Layka]] est li prumî esse vicant a-z aler dins l'&nbsp;espåce. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1957]] [[als:1957]] [[ar:1957]] [[ast:1957]] [[be:1957]] [[bg:1957]] [[bs:1957]] [[ca:1957]] [[cs:1957]] [[csb:1957]] [[cy:1957]] [[da:1957]] [[de:1957]] [[el:1957]] [[en:1957]] [[eo:1957]] [[es:1957]] [[et:1957]] [[eu:1957]] [[fi:1957]] [[fo:1957]] [[fr:1957]] [[fy:1957]] [[gl:1957]] [[he:1957]] [[hr:1957]] [[hu:1957]] [[ia:1957]] [[id:1957]] [[ie:1957]] [[io:1957]] [[is:1957]] [[it:1957]] [[ja:1957年]] [[ka:1957]] [[ko:1957년]] [[la:1957]] [[lb:1957]] [[lt:1957]] [[mk:1957]] [[ms:1957]] [[nl:1957]] [[nn:1957]] [[no:1957]] [[os:1957]] [[pl:1957]] [[pt:1957]] [[ro:1957]] [[ru:1957]] [[scn:1957]] [[simple:1957]] [[sk:1957]] [[sl:1957]] [[sq:1957]] [[sr:1957]] [[sv:1957]] [[th:พ.ศ. 2500]] [[tl:1957]] [[tr:1957]] [[tt:1957]] [[uk:1957]] [[zh:1957年]] 2595 63650 2006-06-24T15:38:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1836|100]] - [[1886|50]] - [[1911|25]] - [[1926|10]] ans | dins: [[1946|10]] - [[1961|25]] - [[1986|50]] - [[2036|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] | '''1936''' | [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] | [[1940]] | [[1941]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1936 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[26 di djanvî]] : [[Pierre Henry]] * [[27 di djun]] : [[Julos Beaucarne]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1936]] [[ast:1936]] [[bg:1936]] [[ca:1936]] [[cs:1936]] [[csb:1936]] [[cy:1936]] [[da:1936]] [[de:1936]] [[el:1936]] [[en:1936]] [[eo:1936]] [[es:1936]] [[et:1936]] [[eu:1936]] [[fi:1936]] [[fr:1936]] [[fy:1936]] [[gl:1936]] [[he:1936]] [[hr:1936]] [[hu:1936]] [[id:1936]] [[io:1936]] [[is:1936]] [[it:1936]] [[ja:1936年]] [[ka:1936]] [[ko:1936년]] [[la:1936]] [[lb:1936]] [[lt:1936]] [[nb:1936]] [[nds:1936]] [[nl:1936]] [[nn:1936]] [[no:1936]] [[os:1936]] [[pl:1936]] [[pt:1936]] [[ro:1936]] [[ru:1936]] [[scn:1936]] [[se:1936]] [[simple:1936]] [[sk:1936]] [[sl:1936]] [[sq:1936]] [[sr:1936]] [[sv:1936]] [[tr:1936]] [[tt:1936]] [[uk:1936]] [[zh:1936年]] 2596 63653 2006-06-24T15:39:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1837|100]] - [[1887|50]] - [[1912|25]] - [[1927|10]] ans | dins: [[1947|10]] - [[1962|25]] - [[1987|50]] - [[2037|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] | '''1937''' | [[1938]] | [[1939]] | [[1940]] | [[1941]] | [[1942]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1937 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[27 d' octôbe]] : [[Victor Georges]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1937]] [[ast:1937]] [[bg:1937]] [[ca:1937]] [[cs:1937]] [[csb:1937]] [[cy:1937]] [[da:1937]] [[de:1937]] [[el:1937]] [[en:1937]] [[eo:1937]] [[es:1937]] [[et:1937]] [[eu:1937]] [[fi:1937]] [[fr:1937]] [[fy:1937]] [[gl:1937]] [[he:1937]] [[hr:1937]] [[hu:1937]] [[id:1937]] [[io:1937]] [[is:1937]] [[it:1937]] [[ja:1937年]] [[ka:1937]] [[ko:1937년]] [[la:1937]] [[lb:1937]] [[lt:1937]] [[nb:1937]] [[nl:1937]] [[nn:1937]] [[no:1937]] [[os:1937]] [[pl:1937]] [[pt:1937]] [[ro:1937]] [[ru:1937]] [[scn:1937]] [[se:1937]] [[simple:1937]] [[sk:1937]] [[sl:1937]] [[sq:1937]] [[sr:1937]] [[sv:1937]] [[tr:1937]] [[tt:1937]] [[uk:1937]] [[zh:1937年]] 2597 63487 2006-06-24T15:23:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1858|100]] - [[1908|50]] - [[1933|25]] - [[1948|10]] ans | dins: [[1968|10]] - [[1983|25]] - [[2008|50]] - [[2058|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] | '''1958''' | [[1959]] | [[1960]] | [[1961]] | [[1962]] | [[1963]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1958 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Dominique Heymans]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[12 d' avri]] : [[Henri Van Cutsem]] === Ôtès djins === [[af:1958]] [[ar:1958]] [[ast:1958]] [[be:1958]] [[bg:1958]] [[bs:1958]] [[ca:1958]] [[cs:1958]] [[csb:1958]] [[cy:1958]] [[da:1958]] [[de:1958]] [[el:1958]] [[en:1958]] [[eo:1958]] [[es:1958]] [[et:1958]] [[eu:1958]] [[fi:1958]] [[fo:1958]] [[fr:1958]] [[fy:1958]] [[gl:1958]] [[he:1958]] [[hr:1958]] [[hu:1958]] [[ia:1958]] [[id:1958]] [[ie:1958]] [[io:1958]] [[is:1958]] [[it:1958]] [[ja:1958年]] [[ka:1958]] [[ko:1958년]] [[la:1958]] [[lb:1958]] [[lt:1958]] [[mk:1958]] [[nl:1958]] [[nn:1958]] [[no:1958]] [[os:1958]] [[pl:1958]] [[pt:1958]] [[ro:1958]] [[ru:1958]] [[scn:1958]] [[simple:1958]] [[sk:1958]] [[sl:1958]] [[sq:1958]] [[sr:1958]] [[sv:1958]] [[th:พ.ศ. 2501]] [[tl:1958]] [[tr:1958]] [[tt:1958]] [[uk:1958]] [[zh:1958年]] 2598 63672 2006-06-24T15:40:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1854|100]] - [[1904|50]] - [[1929|25]] - [[1944|10]] ans | dins: [[1964|10]] - [[1979|25]] - [[2004|50]] - [[2054|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1949]] | [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] | '''1954''' | [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1954 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1954]] [[ar:1954]] [[ast:1954]] [[be:1954]] [[bg:1954]] [[bs:1954]] [[ca:1954]] [[cs:1954]] [[csb:1954]] [[cy:1954]] [[da:1954]] [[de:1954]] [[el:1954]] [[en:1954]] [[eo:1954]] [[es:1954]] [[et:1954]] [[eu:1954]] [[fi:1954]] [[fo:1954]] [[fr:1954]] [[fy:1954]] [[gl:1954]] [[he:1954]] [[hr:1954]] [[hu:1954]] [[ia:1954]] [[id:1954]] [[ie:1954]] [[io:1954]] [[is:1954]] [[it:1954]] [[ja:1954年]] [[ka:1954]] [[ko:1954년]] [[la:1954]] [[lb:1954]] [[lt:1954]] [[mk:1954]] [[nl:1954]] [[nn:1954]] [[no:1954]] [[os:1954]] [[pl:1954]] [[pt:1954]] [[ro:1954]] [[ru:1954]] [[scn:1954]] [[simple:1954]] [[sk:1954]] [[sl:1954]] [[sq:1954]] [[sr:1954]] [[sv:1954]] [[tl:1954]] [[tr:1954]] [[tt:1954]] [[uk:1954]] [[vi:1954]] [[zh:1954年]] 2599 63667 2006-06-24T15:39:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1850|100]] - [[1900|50]] - [[1925|25]] - [[1940|10]] ans | dins: [[1960|10]] - [[1975|25]] - [[2000|50]] - [[2050|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1945]] | [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] | '''1950''' | [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1950 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1950]] [[ar:1950]] [[ast:1950]] [[be:1950]] [[bg:1950]] [[bs:1950]] [[ca:1950]] [[cs:1950]] [[csb:1950]] [[cy:1950]] [[da:1950]] [[de:1950]] [[el:1950]] [[en:1950]] [[eo:1950]] [[es:1950]] [[et:1950]] [[eu:1950]] [[fi:1950]] [[fo:1950]] [[fr:1950]] [[fy:1950]] [[gl:1950]] [[he:1950]] [[hr:1950]] [[hu:1950]] [[ia:1950]] [[id:1950]] [[ie:1950]] [[io:1950]] [[is:1950]] [[it:1950]] [[ja:1950年]] [[ka:1950]] [[ko:1950년]] [[la:1950]] [[lb:1950]] [[lt:1950]] [[mk:1950]] [[nl:1950]] [[nn:1950]] [[no:1950]] [[os:1950]] [[pl:1950]] [[pt:1950]] [[ro:1950]] [[ru:1950]] [[scn:1950]] [[simple:1950]] [[sk:1950]] [[sl:1950]] [[sq:1950]] [[sr:1950]] [[sv:1950]] [[tl:1950]] [[tr:1950]] [[tt:1950]] [[uk:1950]] [[zh:1950年]] 2600 63669 2006-06-24T15:39:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1851|100]] - [[1901|50]] - [[1926|25]] - [[1941|10]] ans | dins: [[1961|10]] - [[1976|25]] - [[2001|50]] - [[2051|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1946]] | [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] | [[1950]] | '''1951''' | [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1951 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1951]] [[ar:1951]] [[ast:1951]] [[be:1951]] [[bg:1951]] [[bs:1951]] [[ca:1951]] [[cs:1951]] [[csb:1951]] [[cv:1951]] [[cy:1951]] [[da:1951]] [[de:1951]] [[el:1951]] [[en:1951]] [[eo:1951]] [[es:1951]] [[et:1951]] [[eu:1951]] [[fi:1951]] [[fo:1951]] [[fr:1951]] [[fy:1951]] [[ga:1951]] [[gl:1951]] [[he:1951]] [[hr:1951]] [[hu:1951]] [[ia:1951]] [[id:1951]] [[ie:1951]] [[io:1951]] [[is:1951]] [[it:1951]] [[ja:1951年]] [[ka:1951]] [[ko:1951년]] [[kw:1951]] [[la:1951]] [[lb:1951]] [[lt:1951]] [[mk:1951]] [[nl:1951]] [[nn:1951]] [[no:1951]] [[os:1951]] [[pl:1951]] [[pt:1951]] [[ro:1951]] [[ru:1951]] [[scn:1951]] [[simple:1951]] [[sk:1951]] [[sl:1951]] [[sq:1951]] [[sr:1951]] [[sv:1951]] [[tl:1951]] [[tr:1951]] [[tt:1951]] [[uk:1951]] [[zh:1951年]] 2601 63475 2006-06-24T15:22:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1852|100]] - [[1902|50]] - [[1927|25]] - [[1942|10]] ans | dins: [[1962|10]] - [[1977|25]] - [[2002|50]] - [[2052|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1947]] | [[1948]] | [[1949]] | [[1950]] | [[1951]] | '''1952''' | [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1952 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[23 d' awousse]] : [[Franz Dewandelaer]] [[af:1952]] [[ar:1952]] [[ast:1952]] [[be:1952]] [[bg:1952]] [[bs:1952]] [[ca:1952]] [[cs:1952]] [[csb:1952]] [[cy:1952]] [[da:1952]] [[de:1952]] [[el:1952]] [[en:1952]] [[eo:1952]] [[es:1952]] [[et:1952]] [[eu:1952]] [[fi:1952]] [[fo:1952]] [[fr:1952]] [[fy:1952]] [[gl:1952]] [[he:1952]] [[hr:1952]] [[hu:1952]] [[ia:1952]] [[id:1952]] [[ie:1952]] [[io:1952]] [[is:1952]] [[it:1952]] [[ja:1952年]] [[ka:1952]] [[ko:1952년]] [[la:1952]] [[lb:1952]] [[lt:1952]] [[mk:1952]] [[nl:1952]] [[nn:1952]] [[no:1952]] [[os:1952]] [[pl:1952]] [[pt:1952]] [[ro:1952]] [[ru:1952]] [[scn:1952]] [[simple:1952]] [[sk:1952]] [[sl:1952]] [[sq:1952]] [[sr:1952]] [[sv:1952]] [[th:พ.ศ. 2495]] [[tl:1952]] [[tr:1952]] [[tt:1952]] [[uk:1952]] [[zh:1952年]] 2602 63477 2006-06-24T15:22:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1853|100]] - [[1903|50]] - [[1928|25]] - [[1943|10]] ans | dins: [[1963|10]] - [[1978|25]] - [[2003|50]] - [[2053|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1948]] | [[1949]] | [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] | '''1953''' | [[1954]] | [[1955]] | [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1953 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Chantal Denis]] * li [[31 di decimbe ]] : [[Lucyin Mahin]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Edmond Wartique]] === Ôtès djins === [[af:1953]] [[ar:1953]] [[ast:1953]] [[be:1953]] [[bg:1953]] [[bs:1953]] [[ca:1953]] [[cs:1953]] [[csb:1953]] [[cy:1953]] [[da:1953]] [[de:1953]] [[el:1953]] [[en:1953]] [[eo:1953]] [[es:1953]] [[et:1953]] [[eu:1953]] [[fi:1953]] [[fo:1953]] [[fr:1953]] [[fy:1953]] [[gl:1953]] [[he:1953]] [[hr:1953]] [[hu:1953]] [[ia:1953]] [[id:1953]] [[ie:1953]] [[io:1953]] [[is:1953]] [[it:1953]] [[ja:1953年]] [[ka:1953]] [[ko:1953년]] [[la:1953]] [[lb:1953]] [[lt:1953]] [[mk:1953]] [[nl:1953]] [[nn:1953]] [[no:1953]] [[os:1953]] [[pl:1953]] [[pt:1953]] [[ro:1953]] [[ru:1953]] [[scn:1953]] [[simple:1953]] [[sk:1953]] [[sl:1953]] [[sq:1953]] [[sr:1953]] [[sv:1953]] [[th:พ.ศ. 2496]] [[tl:1953]] [[tr:1953]] [[tt:1953]] [[uk:1953]] [[zh:1953年]] 2603 63481 2006-06-24T15:22:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1855|100]] - [[1905|50]] - [[1930|25]] - [[1945|10]] ans | dins: [[1965|10]] - [[1980|25]] - [[2005|50]] - [[2055|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1950]] | [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] | '''1955''' | [[1956]] | [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] | [[1960]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1955 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Eugène Gillain]] === Ôtès djins === [[af:1955]] [[ar:1955]] [[ast:1955]] [[be:1955]] [[bg:1955]] [[bs:1955]] [[ca:1955]] [[cs:1955]] [[csb:1955]] [[cy:1955]] [[da:1955]] [[de:1955]] [[el:1955]] [[en:1955]] [[eo:1955]] [[es:1955]] [[et:1955]] [[eu:1955]] [[fi:1955]] [[fo:1955]] [[fr:1955]] [[fy:1955]] [[gl:1955]] [[he:1955]] [[hr:1955]] [[hu:1955]] [[ia:1955]] [[id:1955]] [[ie:1955]] [[io:1955]] [[is:1955]] [[it:1955]] [[ja:1955年]] [[ka:1955]] [[ko:1955년]] [[la:1955]] [[lb:1955]] [[lt:1955]] [[mk:1955]] [[nl:1955]] [[nn:1955]] [[no:1955]] [[os:1955]] [[pl:1955]] [[pt:1955]] [[ro:1955]] [[ru:1955]] [[scn:1955]] [[simple:1955]] [[sk:1955]] [[sl:1955]] [[sq:1955]] [[sr:1955]] [[sv:1955]] [[th:พ.ศ. 2498]] [[tl:1955]] [[tr:1955]] [[tt:1955]] [[uk:1955]] [[zh:1955年]] 2604 63676 2006-06-24T15:40:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1856|100]] - [[1906|50]] - [[1931|25]] - [[1946|10]] ans | dins: [[1966|10]] - [[1981|25]] - [[2006|50]] - [[2056|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] | '''[[anêyes 1950]]''' | [[anêyes 1960]] | [[anêyes 1970]] </center> <center> [[1951]] | [[1952]] | [[1953]] | [[1954]] | [[1955]] | '''1956''' | [[1957]] | [[1958]] | [[1959]] | [[1960]] | [[1961]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1956 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[8 d' awousse]]: [[rascråwe do Bwès do Cazî]] a [[Mårcinele]]. == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1956]] [[ar:1956]] [[ast:1956]] [[be:1956]] [[bg:1956]] [[bs:1956]] [[ca:1956]] [[cs:1956]] [[csb:1956]] [[cy:1956]] [[da:1956]] [[de:1956]] [[el:1956]] [[en:1956]] [[eo:1956]] [[es:1956]] [[et:1956]] [[eu:1956]] [[fi:1956]] [[fo:1956]] [[fr:1956]] [[fy:1956]] [[gl:1956]] [[he:1956]] [[hr:1956]] [[hu:1956]] [[ia:1956]] [[id:1956]] [[ie:1956]] [[io:1956]] [[is:1956]] [[it:1956]] [[ja:1956年]] [[ka:1956]] [[ko:1956년]] [[la:1956]] [[lb:1956]] [[lt:1956]] [[mk:1956]] [[nl:1956]] [[nn:1956]] [[no:1956]] [[os:1956]] [[pl:1956]] [[pt:1956]] [[ro:1956]] [[ru:1956]] [[scn:1956]] [[simple:1956]] [[sk:1956]] [[sl:1956]] [[sq:1956]] [[sr:1956]] [[sv:1956]] [[th:พ.ศ. 2499]] [[tl:1956]] [[tr:1956]] [[tt:1956]] [[uk:1956]] [[zh:1956年]] 2605 63370 2006-06-24T15:07:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1830|100]] - [[1880|50]] - [[1905|25]] - [[1920|10]] ans | dins: [[1940|10]] - [[1955|25]] - [[1980|50]] - [[2030|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] | '''1930''' | [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1930 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Edouard Thirionet]] === Ôtès djins === [[af:1930]] [[ast:1930]] [[be:1930]] [[bg:1930]] [[ca:1930]] [[cs:1930]] [[csb:1930]] [[cy:1930]] [[da:1930]] [[de:1930]] [[el:1930]] [[en:1930]] [[eo:1930]] [[es:1930]] [[et:1930]] [[eu:1930]] [[fi:1930]] [[fr:1930]] [[fy:1930]] [[gl:1930]] [[he:1930]] [[hr:1930]] [[id:1930]] [[io:1930]] [[is:1930]] [[it:1930]] [[ja:1930年]] [[ka:1930]] [[ko:1930년]] [[la:1930]] [[lb:1930]] [[lt:1930]] [[nb:1930]] [[nl:1930]] [[nn:1930]] [[no:1930]] [[os:1930]] [[pl:1930]] [[pt:1930]] [[ro:1930]] [[ru:1930]] [[scn:1930]] [[se:1930]] [[simple:1930]] [[sk:1930]] [[sl:1930]] [[sq:1930]] [[sr:1930]] [[sv:1930]] [[tr:1930]] [[tt:1930]] [[uk:1930]] [[zh:1930年]] 2606 63634 2006-06-24T15:38:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1831|100]] - [[1881|50]] - [[1906|25]] - [[1921|10]] ans | dins: [[1941|10]] - [[1956|25]] - [[1981|50]] - [[2031|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] | [[1930]] | '''1931''' | [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1931 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1931]] [[ast:1931]] [[bg:1931]] [[ca:1931]] [[cs:1931]] [[csb:1931]] [[cy:1931]] [[da:1931]] [[de:1931]] [[el:1931]] [[en:1931]] [[eo:1931]] [[es:1931]] [[et:1931]] [[eu:1931]] [[fi:1931]] [[fr:1931]] [[fy:1931]] [[gl:1931]] [[he:1931]] [[hr:1931]] [[hu:1931]] [[id:1931]] [[io:1931]] [[is:1931]] [[it:1931]] [[ja:1931年]] [[ka:1931]] [[ko:1931년]] [[la:1931]] [[lb:1931]] [[lt:1931]] [[nb:1931]] [[nl:1931]] [[nn:1931]] [[no:1931]] [[os:1931]] [[pl:1931]] [[pt:1931]] [[ro:1931]] [[ru:1931]] [[scn:1931]] [[se:1931]] [[simple:1931]] [[sk:1931]] [[sl:1931]] [[sq:1931]] [[sr:1931]] [[sv:1931]] [[tr:1931]] [[tt:1931]] [[uk:1931]] [[zh:1931年]] 2607 63638 2006-06-24T15:38:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1832|100]] - [[1882|50]] - [[1907|25]] - [[1922|10]] ans | dins: [[1942|10]] - [[1957|25]] - [[1982|50]] - [[2032|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] | [[1930]] | [[1931]] | '''1932''' | [[1933]] | [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1932 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Lucien Somme]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1932]] [[ast:1932]] [[bg:1932]] [[ca:1932]] [[cs:1932]] [[csb:1932]] [[cy:1932]] [[da:1932]] [[de:1932]] [[el:1932]] [[en:1932]] [[eo:1932]] [[es:1932]] [[et:1932]] [[eu:1932]] [[fi:1932]] [[fr:1932]] [[fy:1932]] [[gl:1932]] [[he:1932]] [[hr:1932]] [[hu:1932]] [[id:1932]] [[io:1932]] [[is:1932]] [[it:1932]] [[ja:1932年]] [[ka:1932]] [[ko:1932년]] [[la:1932]] [[lb:1932]] [[lt:1932]] [[nb:1932]] [[nl:1932]] [[nn:1932]] [[no:1932]] [[os:1932]] [[pl:1932]] [[pt:1932]] [[ro:1932]] [[ru:1932]] [[se:1932]] [[simple:1932]] [[sk:1932]] [[sl:1932]] [[sq:1932]] [[sr:1932]] [[sv:1932]] [[tr:1932]] [[tt:1932]] [[uk:1932]] [[zh:1932年]] 2608 63640 2006-06-24T15:38:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1833|100]] - [[1883|50]] - [[1908|25]] - [[1923|10]] ans | dins: [[1943|10]] - [[1958|25]] - [[1983|50]] - [[2033|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1928]] | [[1929]] | [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] | '''1933''' | [[1934]] | [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1933 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1933]] [[ast:1933]] [[bg:1933]] [[ca:1933]] [[cs:1933]] [[csb:1933]] [[cy:1933]] [[da:1933]] [[de:1933]] [[el:1933]] [[en:1933]] [[eo:1933]] [[es:1933]] [[et:1933]] [[eu:1933]] [[fi:1933]] [[fr:1933]] [[fy:1933]] [[gl:1933]] [[he:1933]] [[hr:1933]] [[hu:1933]] [[id:1933]] [[io:1933]] [[is:1933]] [[it:1933]] [[ja:1933年]] [[ka:1933]] [[ko:1933년]] [[la:1933]] [[lb:1933]] [[lt:1933]] [[nb:1933]] [[nl:1933]] [[nn:1933]] [[no:1933]] [[os:1933]] [[pl:1933]] [[pt:1933]] [[ro:1933]] [[ru:1933]] [[se:1933]] [[simple:1933]] [[sk:1933]] [[sl:1933]] [[sq:1933]] [[sr:1933]] [[sv:1933]] [[tr:1933]] [[tt:1933]] [[uk:1933]] [[zh:1933年]] 2609 63643 2006-06-24T15:38:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1834|100]] - [[1884|50]] - [[1909|25]] - [[1924|10]] ans | dins: [[1944|10]] - [[1959|25]] - [[1984|50]] - [[2034|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1929]] | [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] | '''1934''' | [[1935]] | [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1934 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1934]] [[ast:1934]] [[bg:1934]] [[bs:1934]] [[ca:1934]] [[cs:1934]] [[csb:1934]] [[cy:1934]] [[da:1934]] [[de:1934]] [[el:1934]] [[en:1934]] [[eo:1934]] [[es:1934]] [[et:1934]] [[eu:1934]] [[fi:1934]] [[fr:1934]] [[fy:1934]] [[gl:1934]] [[he:1934]] [[hr:1934]] [[hu:1934]] [[id:1934]] [[io:1934]] [[is:1934]] [[it:1934]] [[ja:1934年]] [[ka:1934]] [[ko:1934년]] [[la:1934]] [[lb:1934]] [[lt:1934]] [[nb:1934]] [[nds:1934]] [[nl:1934]] [[nn:1934]] [[no:1934]] [[os:1934]] [[pl:1934]] [[pt:1934]] [[ro:1934]] [[ru:1934]] [[scn:1934]] [[se:1934]] [[simple:1934]] [[sk:1934]] [[sl:1934]] [[sq:1934]] [[sr:1934]] [[sv:1934]] [[tr:1934]] [[tt:1934]] [[uk:1934]] [[zh:1934年]] 2610 63647 2006-06-24T15:38:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1835|100]] - [[1885|50]] - [[1910|25]] - [[1925|10]] ans | dins: [[1945|10]] - [[1960|25]] - [[1985|50]] - [[2035|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] | '''[[anêyes 1930]]''' | [[anêyes 1940]] | [[anêyes 1950]] </center> <center> [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] | '''1935''' | [[1936]] | [[1937]] | [[1938]] | [[1939]] | [[1940]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1935 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1935]] [[ast:1935]] [[bg:1935]] [[ca:1935]] [[cs:1935]] [[csb:1935]] [[cy:1935]] [[da:1935]] [[de:1935]] [[el:1935]] [[en:1935]] [[eo:1935]] [[es:1935]] [[et:1935]] [[eu:1935]] [[fi:1935]] [[fr:1935]] [[fy:1935]] [[gl:1935]] [[he:1935]] [[hr:1935]] [[hu:1935]] [[id:1935]] [[io:1935]] [[is:1935]] [[it:1935]] [[ja:1935年]] [[ka:1935]] [[ko:1935년]] [[la:1935]] [[lb:1935]] [[lt:1935]] [[nb:1935]] [[nl:1935]] [[nn:1935]] [[no:1935]] [[os:1935]] [[pl:1935]] [[pt:1935]] [[ro:1935]] [[ru:1935]] [[scn:1935]] [[se:1935]] [[simple:1935]] [[sk:1935]] [[sl:1935]] [[sq:1935]] [[sr:1935]] [[sv:1935]] [[tl:1935]] [[tr:1935]] [[tt:1935]] [[uk:1935]] [[zh:1935年]] 2611 63443 2006-06-24T15:19:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1824|100]] - [[1874|50]] - [[1899|25]] - [[1914|10]] ans | dins: [[1934|10]] - [[1949|25]] - [[1974|50]] - [[2024|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1919]] | [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] | '''1924''' | [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1924 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * li [[10 di måss]] : [[Armand Deltenre]] * [[André Henin]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1924]] [[ast:1924]] [[be:1924]] [[bg:1924]] [[ca:1924]] [[cs:1924]] [[csb:1924]] [[cy:1924]] [[da:1924]] [[de:1924]] [[el:1924]] [[en:1924]] [[eo:1924]] [[es:1924]] [[et:1924]] [[eu:1924]] [[fi:1924]] [[fr:1924]] [[fy:1924]] [[gl:1924]] [[he:1924]] [[hr:1924]] [[hu:1924]] [[ia:1924]] [[id:1924]] [[io:1924]] [[is:1924]] [[it:1924]] [[ja:1924年]] [[ko:1924년]] [[la:1924]] [[lb:1924]] [[lt:1924]] [[nl:1924]] [[nn:1924]] [[no:1924]] [[os:1924]] [[pl:1924]] [[pt:1924]] [[ro:1924]] [[ru:1924]] [[scn:1924]] [[se:1924]] [[simple:1924]] [[sk:1924]] [[sl:1924]] [[sq:1924]] [[sr:1924]] [[sv:1924]] [[tr:1924]] [[tt:1924]] [[uk:1924]] [[zh:1924年]] 2612 63446 2006-06-24T15:20:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1825|100]] - [[1875|50]] - [[1900|25]] - [[1915|10]] ans | dins: [[1935|10]] - [[1950|25]] - [[1975|50]] - [[2025|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] | '''1925''' | [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] | [[1930]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1925 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[20 di djulete]] : [[Jules Flabat]] * [[Robert Mayence]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1925]] [[ast:1925]] [[be:1925]] [[bg:1925]] [[ca:1925]] [[cs:1925]] [[csb:1925]] [[cy:1925]] [[da:1925]] [[de:1925]] [[el:1925]] [[en:1925]] [[eo:1925]] [[es:1925]] [[et:1925]] [[eu:1925]] [[fi:1925]] [[fr:1925]] [[fy:1925]] [[gl:1925]] [[he:1925]] [[hr:1925]] [[hu:1925]] [[id:1925]] [[io:1925]] [[is:1925]] [[it:1925]] [[ja:1925年]] [[ko:1925년]] [[la:1925]] [[lb:1925]] [[lt:1925]] [[nl:1925]] [[nn:1925]] [[no:1925]] [[os:1925]] [[pl:1925]] [[pt:1925]] [[ro:1925]] [[ru:1925]] [[scn:1925]] [[se:1925]] [[simple:1925]] [[sk:1925]] [[sl:1925]] [[sq:1925]] [[sr:1925]] [[sv:1925]] [[tr:1925]] [[tt:1925]] [[uk:1925]] [[zh:1925年]] 2613 23594 2004-02-03T16:19:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Johannes Gutenberg]] 2615 23596 2004-02-04T00:31:11Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cabardouxhî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/lodji.html codjowaedje])</span> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> bardouxhî a grands côps. <I>I fåreut mete li ptit a l'&nbsp;tere, cabardouxhî a l'&nbsp;ouxh, avou ses mwins, avou ses pîs...</I> ([http://rifondou.walon.org/lalou-rif.html#cidotroo A. Laloux]). <span lang=fr>F. frapper à coups redoublés.</span> <B>2.</B> bouxhî a grands côps, tot djåzant d'&nbsp;côps d'&nbsp;fiziks. <I>Alez è, la, vos, viziter ces merveyes la, et k'&nbsp;on-z ôt co les calachnicofes cabardouxhî sol hôt des tienes</I> ([http://rifondou.walon.org/voyaedjes.html#azeye L. Mahin]). <B>II.</B> [v.s.dj.] bouxhî foirt, tot djåzant del tonwere. <I>Ça cabardouxhive co å lon et les aloumires loumént co l'&nbsp;anuti</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/vera.html L. Mahin]). <span lang=fr>F. tonner, tambouriner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cabardouxhe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit cåbaret wice k'&nbsp;on fwait bråmint do brut. <I>"<span lang=en>Sorry, i have only Labatt beer</span>", vos respondrè-t i l'&nbsp;boss do cabardouxhe di Toronto, ou çki vos avoz vudî po-z endè dischinde sacwantes, etur deus avions</I> ([http://rifondou.walon.org/economeye.html#interbrew L. Mahin]). <span lang=fr>F. bistrot.</span> <B>2.</B> pitit cåbaret avou des houres. <I>Il aveut des liårds assez po s'&nbsp;bén ramoyî l'&nbsp;gozî et-z aler fé di tinzintins ene pitite virêye dins les cabardouxhes</I> ([http://rifondou.walon.org/schoovaerts.html#eburtacaedje J. Schoovaerts]). <span lang=fr>F. café louche.</span></P> 2616 23597 2004-02-04T00:31:33Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:cabardouxhî]] 2617 23598 2004-02-04T00:33:44Z Pablo 5 loyéns <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cabolé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] sôre di biesse k'&nbsp;a des grandès taetches di coleur so s'&nbsp;pea. <I>Il aveut èn aprovijhî coucou; i lyi djheut: "Cabolé, fwai ti ovraedje&nbsp;!"</I> (G. Lucy). <I>Mitan d'&nbsp;Cok a rescontré on ptit cabolé rosse tchén, et lyi dire: ti vou dju conter ene fåve&nbsp;?</I> (ramexhné pa J. Weber). rl a: [[Motî:cadjolé|cadjolé]], [[Motî:cabriyolé|cabriyolé]], [[Motî:cabåré|cabåré]], [[Motî:agaesse|agaesse]], [[Motî:caflori|caflori]], [[Motî:bistatchî|bistatchî]]. <span lang=fr>F. tacheté(e); bariolé(e), pie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cabolé bleu, cabolêye bleuwe:</FONT> sôre di vatche avou des bleuwès taetches. rl a: [[Motî:blanc-bleu|blanc-bleu]], [[Motî:BBB|BBB]]. <span lang=fr>F. pie-bleu.</span> <span id="url">[http://rifondou.walon.org/bbb.html Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;raece cabolêye bleuwe].</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cabolé (êye) rodje:</FONT> sôre di vatche avou des rodjès taetches. <span lang=fr>F. pie-rouge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cabolé (êye) noer(e):</FONT> sôre di vatche avou des noerès taetches. rl a: [[Motî:Ostine|Ostine]]. <span lang=fr>F. pie-noire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a pont d'&nbsp;cabolêyès vatches ki n'&nbsp;åyénxhe des taetches:</FONT> on n'&nbsp;pout nén aveur ene sacwè et s'&nbsp;contråve (li definixha d'&nbsp;ene cabolêye vatche, c'&nbsp;est k'&nbsp;elle a des taetches). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>avoir les défauts de ses qualités</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;djåze nén d'&nbsp;on cabolé vea, s'&nbsp;i n'&nbsp;a nole taetche:</FONT> Cwand on vs codjåze ene sakî, gn a todi on fond d'&nbsp;vraiy dins les rapoitroûles k'&nbsp;on dit so s'&nbsp;conte. <I>I parexhe k'&nbsp;i bate li feme.:: Åy mins les djins cåzèt bråmint, et c'&nbsp;est nén todi l'&nbsp;vraiy.:: Schoûte bén, cwand on cåze d'&nbsp;on cabolé vea, c'&nbsp;est k'&nbsp;il a des taetches&nbsp;!</I> Etimolodjeye: bodje bole, betchete ca- (k'&nbsp;a totès boles so s'&nbsp;pea). Coinrece Basse Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caboleure</B></FONT> [f.n.] taetche naturale sol pea d'&nbsp;ene cabolêye biesse. <I>Ci n'&nbsp;est nén ç'&nbsp;vatche la: li cene ki dji vs dit aveut des caboleures so les coisses.</I> <I>Li fotosinsibilijhance, est come on côp d'&nbsp;solea k'&nbsp;ele n'&nbsp;atrapèt ki foû des caboleures.</I> rl a: [[Motî:cabåreure|cabåreure]]. Disfondowes: cabolûre, caboulûre, caboleure.</P> 2618 23599 2004-02-04T00:34:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cabolé]] 2619 23600 2004-02-04T00:34:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cabolé]] 2620 23601 2004-02-04T00:35:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caboure]] 2621 23602 2004-02-04T00:35:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>caboure</B></FONT> [v.s.c.] boure bråmint, boure di trop. rl a: [[Motî:racaboure|racaboure]], [[Motî:parboure|parboure]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cabolêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cujhaedje di crompires po les pourceas. <span lang=fr>F. bouillie.</span> <B>2.</B> maxheure di totès sôres di yebes po les macrales taper des sôrts. <I>Les macrales fijhént tchåfer des cabolêyes avou totes sôres di yebes et d'&nbsp;bokets d'&nbsp;tchå, ki vos plént candjî e biesse avou sacwants mariminces et des mots dits a l'&nbsp;årvier</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. potion, breuvage.</span></P> 2622 23603 2004-02-04T00:36:19Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cabu</B></FONT> [o.n.] legume avou ene grosse tiesse. <I>Fåt arouzer l'&nbsp;cabu, paski, avou si grosse tiesse, il espaitche li plouve di raiwer ses rcinêyes.</I> rl a: [[Motî:tchou|tchou]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li tiesse come on cabu:</FONT> aveur le tiesse come on pot (aveur må l'&nbsp;tiesse a cåze di trop di brut).</P> 2623 23604 2004-02-04T00:36:49Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cabouyî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé ene bouye (a on bidon d'&nbsp;fier, evnd.) <I>Il ont cabouyî l'&nbsp;bea novea cocmwår.</I> <B>2.</B> (stindaedje) fé des bosses a ene oto. <I>Li poirtire est ddja tote cabouyeye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cabouyî pår l'&nbsp;oto:</FONT> fé on gros accidint. Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"faire un sinistre total, écrabouiller"</span>. rl a: [[Motî:riployî|riployî]]. <B>3.</B> (stindaedje) distrure èn organe, dismete ene fonccion do coir tins d'&nbsp;ene opéråcion. <I>I lyi ont cabouyi åk e l'&nbsp;operant di l'&nbsp;rompeure: asteure i pixhe å lét.</I> Etimolodjeye: betchete v.m.c. ca- sol bodje bouye.</P> 2624 23605 2004-02-04T00:36:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>caboye-manaedje</B></FONT> [o.n.] candjmint di cint cayets d'&nbsp;on plin côp. <I>Mins l'&nbsp;pus bea d'&nbsp;tot ç'&nbsp;caboye-manaedje, ç'&nbsp;serè d'&nbsp;vey des vatches a troes trôs d'&nbsp;cou</I> (N. Collard). <span lang=fr>F. remue-ménage.</span> rl a: [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]]. Disfondowes: caboye-manèdje, cabouye-mènadje.</P> 2625 23606 2004-02-04T00:37:43Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cacawete</B></FONT> [f.n.] noejhe do Congo.</P> 2626 23607 2004-02-04T00:37:50Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cacame</B></FONT> [addj.] fayé (êye) (hodé, sins foice, ene miete malåde). <I>Dji so tote cacame, enute.</I> rl a: [[Motî:saké|saké]]. <span lang=fr>F. las(se), fatigué(e), indisposé(e).</span></P> 2627 23608 2004-02-04T00:38:01Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cacafougna</B></FONT> [o.n.] djouwet did dinltins, k'&nbsp;i gn a on ptit diale ki rexhe d'&nbsp;ene boesse a rsôrt. </P> 2628 23609 2004-02-04T00:39:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>canabuze</B></FONT> [f.n.] halbute. <I>On shofléve des poes avou ene canabuze.</I> <I>On tireut al canabuze après les gros maltons</I> (F. Nyns). <span lang=fr>F. sarbacane, canonnière.</span> rl a: [[Motî:shoflete|shoflete]], [[Motî:bouxhale|bouxhale]].</P> 2629 23610 2004-02-04T00:40:55Z Pablo 5 On curé ki leve on cålice tins del messe (poitrait saetchî pa L. Mahin) On curé ki leve on cålice tins del messe (poitrait saetchî pa L. Mahin) 2630 23611 2004-12-12T11:02:54Z Pablo 5 [[Imådje:m_caulice.jpg|thumb|cålice a messe <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cålice</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (catolicisse) [[Motî:hena|hena]] d' keuve u d' ôr, ki l' priyesse boet l' vén ddins tins d' messe. <B>2.</B> (botanike) bokets del fleur, k' est metou a môde d' on hena, et ki l' grinne est dvins. <B>3.</B> grand hena (vere a boere). <I>I buvént des cålices.</I> rl a: [[Motî:djindåre|djindåre]]. Disfondowes: caulice, câlice. 2632 59749 2006-06-07T11:33:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul (Teleorman).png +\1.png|judeţul \1) [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Teleorman'''</font><br>'''(distrik di Teleorman)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Teleorman.png|judeţul Teleorman]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Alegzandreye (Roumaneye)|Alegzandreye]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>TL</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 19inme]] <br> 5.790&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 21inme]]<br>465.053 dmorants<br>80&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Teleorman''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Alegzandreye (Roumaneye)|Alegzandreye]]) a-st ene populåcion di 59.308&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Teleorman== * [[Alegzandreye (Roumaneye)|Alegzandreye]] (Alexandria) * [[Roşiori de Vede]] * [[Turnu Magurele]] * [[Zimnicea]] * [[Videle]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Телеорман]] [[cs:Teleorman]] [[de:Teleorman]] [[en:Teleorman County]] [[eo:Distrikto Teleorman]] [[et:Teleormani maakond]] [[fr:Judeţ de Teleorman]] [[it:Teleorman]] [[nl:Teleorman]] [[pl:Okręg Teleorman]] [[ro:Judeţul Teleorman]] [[ru:Телеорман (жудец)]] 2635 65983 2006-07-02T13:27:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Vráncsa megye]] [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Vrancea'''</font><br>'''(distrik di Vrancea)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Vrancea.png|judeţul Vrancea]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Focşani]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Moldaveye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>VN</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 31inme]] <br> 4.857&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 29inme]]<br>391.263 dmorants<br>81&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Vrancea''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Moldaveye]]. Li&nbsp;mwaisse-veye ([[Focşani]]) a-st ene populåcion di 99.527&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Vrancea== * [[Focşani]] * [[Adjud]] * [[Mărăşeşti]] * [[Panciu]] * [[Odobeşti]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Вранча]] [[cs:Vrancea]] [[de:Vrancea]] [[en:Vrancea County]] [[eo:Distrikto Vrancea]] [[fr:Judeţ de Vrancea]] [[hu:Vráncsa megye]] [[it:Vrancea]] [[nl:Vrancea]] [[pl:Okręg Vrancea]] [[ro:Judeţul Vrancea]] [[ru:Вранча (жудец)]] 2637 65984 2006-07-02T13:27:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Vaskó megye]] [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Vasui'''</font><br>'''(distrik di Vasui)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Vaslui.png|judeţul Vaslui]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Vaslui]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Moldaveye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>VS</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 27inme]] <br> 5.318&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 22inme]]<br>462.385 dimorants<br>87&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Vaslui''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Moldaveye]]. Li mwaisse-veye, do minme no, a-st ene populåcion di 79.658&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Vasui== * [[Vaslui]] * [[Bârlad]] * [[Huşi]] * [[Negreşti]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Васлуй]] [[cs:Vaslui (župa)]] [[de:Vaslui (Bezirk)]] [[en:Vaslui County]] [[eo:Distrikto Vaslui]] [[et:Vaslui maakond]] [[fr:Judeţ de Vaslui]] [[hu:Vaskó megye]] [[it:Vaslui (contea)]] [[nl:Vaslui (district)]] [[pl:Okręg Vaslui]] [[ro:Judeţul Vaslui]] [[ru:Васлуй (жудец)]] 2638 59750 2006-06-07T11:34:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul (Timiş).png +Timis.png|judeţul Timiş) [[Categoreye:Roumaneye|Timis]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Timiş'''</font><br>'''(distrik di Timiş)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Timis.png|judeţul Timiş]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Timişoara]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>TM</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 1î]] <br> 8.697&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 8inme]]<br>684.506 dimorants<br>79&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Timiş''' (prononcîz ''Timiche'') est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Timişoara]]) a-st ene populåcion di 326.958&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Timiş== * [[Timişoara]] * [[Lugoj]] * [[Sânnicolau Mare]] * [[Jimbolia]] * [[Buziaş]] * [[Făget]] * [[Deta]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Тимиш]] [[cs:Timiş]] [[de:Timiş (Bezirk)]] [[en:Timiş County]] [[eo:Distrikto Timiş]] [[et:Timişi maakond]] [[fr:Judeţ de Timiş]] [[hu:Temes megye]] [[it:Timiş]] [[nl:Timiş (district)]] [[pl:Okręg Timiş]] [[ro:Judeţul Timiş]] [[ru:Тимиш (жудец)]] [[scn:Timiş]] 2639 59759 2006-06-07T11:54:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Botoşani.png +Botosani.png|judeţul Botoşani) [[Categoreye:Roumaneye|Botosani]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Botoşani'''</font><br>'''(distrik di Botoşani)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Botosani.png|judeţul Botoşani]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Botoşani]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Boucovine]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BT</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 29inme]] <br> 4.986&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 23inme]]<br/>460.973 dimorants<br/>92&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Botoşani''' (prononcîz ''Botochani'') est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Boucovine]]. Li mwaisse-veye (do minme no) a-st ene populåcion di 128.888&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Botoşani== * [[Botoşani]] * [[Dorohoi]] * [[Darabani]] * [[Săveni]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[de:Botoşani (Bezirk)]] [[en:Botoşani County]] [[eo:Botoşani (distrikto)]] [[es:Botosani]] [[fr:Botoşani]] [[he:מחוז בוטושן]] [[nl:Botoşani (district)]] [[pl:Okręg Botoszany]] [[ro:Judeţul Botoşani]] 2640 65223 2006-06-24T20:35:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[fevrî]], c' est li 36inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 329 djoûs (330 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' fevrî]] - [[4 di fevrî]] - [[6 di fevrî]] - [[7 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Februarie]] [[an:5 de frebero]] [[ar:5 فبراير]] [[ast:5 de febreru]] [[be:5 лютага]] [[bg:5 февруари]] [[bs:5. februar]] [[ca:5 de febrer]] [[ceb:Pebrero 5]] [[co:5 frivaghju]] [[cs:5. únor]] [[csb:5 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 5]] [[cy:5 Chwefror]] [[da:5. februar]] [[de:5. Februar]] [[el:5 Φεβρουαρίου]] [[en:February 5]] [[eo:5-a de februaro]] [[es:5 de febrero]] [[et:5. veebruar]] [[eu:Otsailaren 5]] [[fi:5. helmikuuta]] [[fo:5. februar]] [[fr:5 février]] [[frp:5 fevriér]] [[fur:5 di Fevrâr]] [[fy:5 febrewaris]] [[ga:5 Feabhra]] [[gl:5 de febreiro]] [[he:5 בפברואר]] [[hr:5. veljače]] [[hu:Február 5]] [[ia:5 de februario]] [[id:5 Februari]] [[ilo:Febrero 5]] [[io:5 di februaro]] [[is:5. febrúar]] [[it:5 febbraio]] [[ja:2月5日]] [[jv:5 Februari]] [[ka:5 თებერვალი]] [[ko:2월 5일]] [[ku:5'ê reşemiyê]] [[la:5 Februarii]] [[lb:5. Februar]] [[lt:Vasario 5]] [[mk:5 февруари]] [[ms:5 Februari]] [[nap:5 'e frevaro]] [[nl:5 februari]] [[nn:5. februar]] [[no:5. februar]] [[oc:5 de febrièr]] [[os:5 февралы]] [[pam:Pebreru 5]] [[pl:5 lutego]] [[pt:5 de Fevereiro]] [[ro:5 februarie]] [[ru:5 февраля]] [[scn:5 di frivaru]] [[sco:5 Februar]] [[se:Guovvamánu 5.]] [[simple:February 5]] [[sk:5. február]] [[sl:5. februar]] [[sq:5 Shkurt]] [[sr:5. фебруар]] [[sv:5 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 5]] [[th:5 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 5]] [[tr:5 Şubat]] [[tt:5. Febräl]] [[uk:5 лютого]] [[vi:5 tháng 2]] [[war:Pebrero 5]] [[zh:2月5日]] 2641 65228 2006-06-24T20:36:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[fevrî]], c' est li 37inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 328 djoûs (329 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 di fevrî]] - [[5 di fevrî]] - [[7 di fevrî]] - [[8 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Februarie]] [[an:6 de frebero]] [[ar:6 فبراير]] [[ast:6 de febreru]] [[be:6 лютага]] [[bg:6 февруари]] [[bs:6. februar]] [[ca:6 de febrer]] [[ceb:Pebrero 6]] [[co:6 frivaghju]] [[cs:6. únor]] [[csb:6 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 6]] [[cy:6 Chwefror]] [[da:6. februar]] [[de:6. Februar]] [[el:6 Φεβρουαρίου]] [[en:February 6]] [[eo:6-a de februaro]] [[es:6 de febrero]] [[et:6. veebruar]] [[eu:Otsailaren 6]] [[fi:6. helmikuuta]] [[fo:6. februar]] [[fr:6 février]] [[frp:6 fevriér]] [[fur:6 di Fevrâr]] [[fy:6 febrewaris]] [[ga:6 Feabhra]] [[gl:6 de febreiro]] [[he:6 בפברואר]] [[hr:6. veljače]] [[hu:Február 6]] [[ia:6 de februario]] [[id:6 Februari]] [[ilo:Febrero 6]] [[io:6 di februaro]] [[is:6. febrúar]] [[it:6 febbraio]] [[ja:2月6日]] [[jv:6 Februari]] [[ka:6 თებერვალი]] [[ko:2월 6일]] [[ku:6'ê reşemiyê]] [[la:6 Februarii]] [[lb:6. Februar]] [[lt:Vasario 6]] [[mk:6 февруари]] [[ms:6 Februari]] [[nap:6 'e frevaro]] [[nds:6. Februar]] [[nl:6 februari]] [[nn:6. februar]] [[no:6. februar]] [[oc:6 de febrièr]] [[os:6 февралы]] [[pam:Pebreru 6]] [[pl:6 lutego]] [[pt:6 de Fevereiro]] [[ro:6 februarie]] [[ru:6 февраля]] [[scn:6 di frivaru]] [[sco:6 Februar]] [[se:Guovvamánu 6.]] [[simple:February 6]] [[sk:6. február]] [[sl:6. februar]] [[sq:6 Shkurt]] [[sr:6. фебруар]] [[sv:6 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 6]] [[th:6 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 6]] [[tr:6 Şubat]] [[tt:6. Febräl]] [[uk:6 лютого]] [[vi:6 tháng 2]] [[war:Pebrero 6]] [[zh:2月6日]] 2642 65195 2006-06-24T20:30:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[fevrî]], c' est li 58inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 307 djoûs (308 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 di fevrî]] - [[26 di fevrî]] - [[28 di fevrî]] - [[29 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Februarie]] [[an:27 de frebero]] [[ar:27 فبراير]] [[ast:27 de febreru]] [[be:27 лютага]] [[bg:27 февруари]] [[bs:27. februar]] [[ca:27 de febrer]] [[ceb:Pebrero 27]] [[co:27 frivaghju]] [[cs:27. únor]] [[csb:27 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 27]] [[cy:27 Chwefror]] [[da:27. februar]] [[de:27. Februar]] [[el:27 Φεβρουαρίου]] [[en:February 27]] [[eo:27-a de februaro]] [[es:27 de febrero]] [[et:27. veebruar]] [[eu:Otsailaren 27]] [[fi:27. helmikuuta]] [[fo:27. februar]] [[fr:27 février]] [[frp:27 fevriér]] [[fur:27 di Fevrâr]] [[fy:27 febrewaris]] [[ga:27 Feabhra]] [[gl:27 de febreiro]] [[he:27 בפברואר]] [[hr:27. veljače]] [[hu:Február 27]] [[ia:27 de februario]] [[id:27 Februari]] [[io:27 di februaro]] [[is:27. febrúar]] [[it:27 febbraio]] [[ja:2月27日]] [[jv:27 Februari]] [[ka:27 თებერვალი]] [[ko:2월 27일]] [[ku:27'ê reşemiyê]] [[lb:27. Februar]] [[lt:Vasario 27]] [[mk:27 февруари]] [[ms:27 Februari]] [[nap:27 'e frevaro]] [[nl:27 februari]] [[nn:27. februar]] [[no:27. februar]] [[oc:27 de febrièr]] [[os:27 февралы]] [[pam:Pebreru 27]] [[pl:27 lutego]] [[pt:27 de Fevereiro]] [[ro:27 februarie]] [[ru:27 февраля]] [[scn:27 di frivaru]] [[sco:27 Februar]] [[se:Guovvamánu 27.]] [[simple:February 27]] [[sk:27. február]] [[sl:27. februar]] [[sq:27 Shkurt]] [[sr:27. фебруар]] [[sv:27 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 27]] [[th:27 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 27]] [[tr:27 Şubat]] [[tt:27. Febräl]] [[uk:27 лютого]] [[vi:27 tháng 2]] [[war:Pebrero 27]] [[zh:2月27日]] 2643 62167 2006-06-16T23:14:00Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) Li '''calindrî revolucionåre sovietike''' a stî eployî e l'&nbsp;[[Union Sovietike]] di [[1929]] disk'&nbsp;a [[1931]] (ou disk' a [[1940]], si on conte l' uzance del samwinne di 6 djoûs). [[Imådje:Revolution_kalendar.jpg|thumb|pådje d' on calindrî sovietike di 1937, on-z î pout lére: <br /> <center> <small>vint-yoninme anêye<br />del revolucion socialisse</small><br /> 1937 DECIMBE 1937 <br /> <big>12</big> <br /> <small>''shijhinme djoû del samwinne di 6 djoûs''</small><br /> ---- Djoû d' vôtaedje pol Soviet Supreme di l' URSS </center>]] Djusse après li [[Revolucion d' Octôbe]], [[Lenine]] decida di candjî l'&nbsp;[[calindrî]] po passer do [[calindrî djulyin]] viè l'&nbsp;[[calindrî grigoryin]]. Çoula s'&nbsp;fijha li nute do [[1î d' fevrî|1î]] å [[13 di fevrî]] [[1918]], dj'&nbsp;ô bén tot discontant 12 djoûs. A pårti do [[1î d' octôbe]] [[1929]] ene nouve modêye do calindrî a stî strimêye. Dins cisse modêye la tos les moes avént l'&nbsp;minme nombe di djoûs, 30, eyet les 5 ou 6 djoûs ki dmorèt estént stitchîs come djoûs d'&nbsp;condjî, sins k'&nbsp;i fjhexhe pårteye di nou moes et di nole samwinne Ces djoûs estént: * li djoû da Lenine, après li [[30 di djanvî]] * les [[anêye bizete|anêyes bizetes]] on djoû di rawete après li [[30 di fevrî]] * les [[djoûs do Travay]], deus djoûs après l'&nbsp;[[30 d' avri]] (dj'&nbsp;ô bén k'&nbsp;i toumént å minme moumint ki l' [[1î d' may]] et l' 2 d' may do [[calindrî grigoryin]]) * les djoûs d'&nbsp;l'&nbsp;Industreye, deus djoûs après li [[7 di nôvimbe]] Eto, po lûter conte li [[samwinne]] di set djoûs, a foite connotåcion relidjeuse, ci-cile fourit aboleye, eyet replaeceye pa ene '''samwinne di cénk djoûs'''. Li djoû di poize n'&nbsp;esteut adon pus l'&nbsp;[[dimegne]], come dins l'&nbsp;uzance [[crustinnisse|crustinne]], mins onk des cénk djoûs del samwinne, sorlon l'&nbsp;groupe k'&nbsp;on apårtineut (tos les travayeus estént dispårtis etur cénk groupes di coleur: djaene, rôze, rodje, poûpe, vete); l'&nbsp;idêye esteut ossu d'&nbsp;amidrer l'&nbsp;eficacité di l'&nbsp;industreye e fjhant tourner les oujhenes tos les djoûs, sins ene ahote totes les samwinnes come davance. Mins mågré ki les djins avént pus di condjîs avou ç'&nbsp;novea sistinme (on djoû so cénk, conte on djoû so set davance) li pårtixhaedje e groupes rindeut li vicåreye e famile et sociåle målåjheye, et cisse samwinne divna foirt impopulaire. Di pus, les wangnes di produjhaedje k'&nbsp;on atindeut avou l'&nbsp;novele samwinne n'&nbsp;ont måy divnou reyålité. A pårti do [[1î d' decimbe]] [[1931]] l'&nbsp;ancyin contaedje des moes fourit rmetou en alaedje. Ene '''samwinne di shijh djoûs''' a stî adjincêye, avou on djoû di poize e cmon tchaeke 6inme, 12inme, 18inme, 24inme eyet 30inme do moes; li 31 do moes n'&nbsp;esteut nén conté dins l'&nbsp;samwinne eyet il esteut pa côps ou sorlon les plaeces on djoû ovråve ou on djoû d'&nbsp;condjî; pareymint, come i n' aveut pus di 30 di fevrî, a des plaeces k' i gn a on-z a dné condjî l' prumî d' måss, et a ds ôtes on-z aveut do 25 di fevrî disk' å 5 di måss come ovråves djoûs (dj' ô bén, 9 djoûs -- 10 les anêyes bizetes -- en erote). Mins dins l'&nbsp;pratike li tradicion del poize do dimegne esteut deure a råyî, et sovint les ovrîs prindént ambedeus li dimegne eyet l'&nbsp;novea djoû d'&nsp;poize. Finålmint, e [[1940]], li viye samwinne di set djoûs a stî rmetowe en alaedje. [[cs:Sovětský revoluční kalendář]] [[de:Sowjetischer Revolutionskalender]] [[en:Soviet revolutionary calendar]] [[es:Calendario revolucionario soviético]] [[fi:Neuvostokalenteri]] [[fr:Calendrier révolutionnaire soviétique]] [[he:הלוח המהפכני הסובייטי]] [[hu:Szovjet forradalmi naptár]] [[ja:ソビエト連邦暦]] [[ru:Советский революционный календарь]] [[zh:苏维埃革命历法]] 2644 55257 2006-04-29T05:34:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ar:يوهان جوتنبرج]] Modifie: [[da:Johann Gutenberg]] [[Imådje:gutenberg.jpg|right|]] '''Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg''' ([[anêyes 1390]] - [[3 d' fevrî]] [[1468]]), fourit l'&nbsp;edvinteu di &nbsp;imprimaedje modiene, avou des caracteres mobiles e melkin di metå, des intches a båze d'&nbsp;ôle eyet des presses inspirêyes des cenes eployeyes dins l'&nbsp;fijhaedje do vén. Li pus grande avancêye c'&nbsp;est les caracteres mobiles, la ki disk'&nbsp;adon on imprimive e l'&nbsp;Urope pa plantches etires. Gutemberg vina-st å monde a [[Mayince]] (Mainz), fi d'&nbsp;on martchand lomé Friele Gensfleisch zu Laden, ki pus tård srè lomé eto "zum Gutenberg" d'&nbsp;après l'&nbsp;no d'&nbsp;ene måjhone wice kel famile ebaga. Les Chinwès eyet les Coreyins kinoxhént ddja adon l'&nbsp;imprimaedje pa blocs, et minme les caracteres mobiles, mins on n'&nbsp;sait nén si Gutemberg kinoxheut ces tecnikes la, oudonbén s'&nbsp;i ls a edvinté di s'&nbsp;costé. Les novelès ey eficientès metôde d'&nbsp;imprimaedje da Gutenberg ont moenné a on grand crexhaedje do produjhaedje di tecses e l'&nbsp;Urope. Les ''Bibes di Gutenberg'', e latén, ont stî l'&nbsp;prumî produjhaedje di masse, a pårtî do [[23 d' fevrî]] [[1455]] et fini e [[1456]], sacwantes di zels ont sorviké disk'&nbsp;enute. Dins l'&nbsp;veye di Mayince on trove ene posteure di Gutenberge, fwaite pa l'&nbsp;årtisse [[Bertel Thorvaldsen]], eyet eto li [[Muzêye Gutenberg]]. [[ar:يوهان جوتنبرج]] [[ast:Johannes Gutenberg]] [[bg:Йохан Гутенберг]] [[bs:Johann Gutenberg]] [[ca:Johannes Gutenberg]] [[cs:Johannes Gutenberg]] [[da:Johann Gutenberg]] [[de:Johannes Gutenberg]] [[en:Johann Gutenberg]] [[eo:Johannes Gutenberg]] [[es:Johannes Gutenberg]] [[eu:Johannes Gutenberg]] [[fi:Johannes Gutenberg]] [[fr:Johannes Gutenberg]] [[gl:Johannes Gutenberg]] [[he:יוהן גוטנברג]] [[hr:Johannes Gutenberg]] [[hu:Johannes Gutenberg]] [[id:Johann Gutenberg]] [[it:Johann Gutenberg]] [[ja:ヨハネス・グーテンベルク]] [[jv:Johann Gutenberg]] [[ka:გუტენბერგი, იოჰან]] [[la:Iohannes Gutenberg]] [[lt:Johanas Gutenbergas]] [[ms:Johannes Gutenberg]] [[nl:Johannes Gutenberg]] [[nn:Johann Gutenberg]] [[no:Johann Gutenberg]] [[pl:Johannes Gutenberg]] [[pt:Johannes Gutenberg]] [[ro:Johann Gutenberg]] [[ru:Гутенберг, Иоганн]] [[sco:Johann Gutenberg]] [[simple:Johannes Gutenberg]] [[sk:Johann Gutenberg]] [[sl:Johann Gutenberg]] [[sq:Johannes Gutenberg]] [[sr:Јохан Гутенберг]] [[sv:Johannes Gutenberg]] [[th:โยฮัน กูเตนแบร์ก]] [[tr:Johannes Gutenberg]] [[uk:Ґутенберґ Йоганн]] [[zh:约翰内斯·古腾堡]] 2645 40596 2005-09-24T00:38:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>caloner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] & [v.s.c.] <B>1.</B> saetchî des bolets d' canon (so ene metowe plaece). <I>L' onzinme djoû, nos les calonîs Avou saze moirtîs, furieuzmint</I> ([[Paskeye do sidje di Viene]]). <span lang=fr>F. canonner.</span> <B>2.</B> hiner des ôtes sacwès, po acsure ene djin, ene plaece. <I>I calonnut avou des boles di nive</I> Loukîz a : [[Motî:agåxhner|agåxhner]]. <span lang=fr>F. bombarder.</span> <B>3.</B> (å fotbale) choter on fel côp sol balon. <span lang=fr>F. tirer en puissance.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>calonaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "caloner". <I>Li vwès s' pierdeut dins l' trayin do calonaedje eyet des sôdårds ki criyént dins l' grijhe ignire</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. cannonade, canonnage, bombardement, tir puissant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caloneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>caloneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>calonresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki calone (avou on canon). <B>2.</B> li ci (cene) ki chote foirt, å fotbal. On dit eto: on fel [[Motî:choteu|choteu]], on [[Motî:rilayeu|rlayeu]], on [[Motî:tcheneu|tcheneu]]. Etimolodjeye: bodje [[Motî:canon 1|canon]], avou [[ridaeje N = L]]. 2646 23627 2004-02-04T14:44:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>calodjete</B></FONT> [f.n.] pitite plaece k'&nbsp;on-z î tchôke tot çou k'&nbsp;on n'&nbsp;a nén dandjî. <span lang=fr>F. réduit, débarras.</span></P> 2647 23628 2005-05-17T23:29:13Z Lucyin 16 ridjiblé eviè calonî (bodje canon, nén caloner) #REDIRECT [[Motî:calonî]] 2649 59133 2006-06-02T15:44:05Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Carpentier]] '''Victor Carpentier''' ([[1851]]-[[1922]]) esteut-st on fjheu d'&nbsp;arimeas eyet d'&nbsp;pîces di teyåte (''Brijhes di djonnesse'', ''Si les Wåtîs rivnént'', ''Trokete et djermale''). I scrijha eto des noveles eyet eplaidî ene ramexhnêye ''Vuzions'' (Bressou, [[1901]]). Si motî est mo ritche, mins li racontaedje est trop e droete roye, sins waire vos fé djéryî, come c'&nbsp;esteut co l'&nbsp;môde adon. A stî rprin dins l'&nbsp;grosse [[antolodjeye da Maurice Piron]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://rifondou.walon.org/carpentier.html Li pådje des scrijhaedjes da sinne] 2650 23630 2004-02-04T15:02:54Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>carwaitî</B></FONT> [v.c.] riwaitî avou des grands ouys, riwaitî trop lontins, trop sovint. <I>Li feme ni fjheut pont d'&nbsp;bén, et carwaitî, et s'&nbsp;dimander kî çki dj'&nbsp;esteu, et pocwè ki nos cåzéns eshonne avou si ome</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. dévisager, fixer du regard, regarder avec insistance.</span> Etimolodjeye: bodje waitî, dobe betchete ca- (fijhant vey do mwais costé) + r-. Coinrece Eter-Sambe et Mouze.</P> 2651 23631 2004-02-04T15:03:34Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cårpea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite cåpe <B>2.</B> efant. <I>30 di djun: les cårpeas corèt voye foû di scole po deus moes: pôves parints&nbsp;!</I> Disfondowes: <B>caurpê</B>, caurpin, cârpin, (caurpia). Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. rl a: [[Motî:zwer|zwer]].</P> 2652 45090 2005-11-20T10:37:47Z Pablo 5 [[Imådje:caurlusse.jpg|thumb|150px|cårlusse d'&nbsp;årdjint batou pa Tchårlukin.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cårlusse</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) kimon no do florin d'&nbsp;Lidje. <I>On florin d'&nbsp;Lidje si loméve å pus sovint on cårlusse</I> (N. Lequarré). <span lang=fr>F. florin Karolus.</span> Etimolodjeye: manoye foirdjeye aprume pa Tchårlukin. ---- [[manoye å vî payis d' Lidje|Dipus d' racsegnes]] 2653 23633 2004-02-04T15:05:36Z Pablo 5 cårlusse d'&nbsp;årdjint batou pa [[Tchårlukin]] cårlusse d'&nbsp;årdjint batou pa [[Tchårlukin]] 2654 23634 2004-02-04T15:16:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tchårlukin]] 2655 23635 2004-02-04T15:16:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tchårlukin]] 2656 23636 2004-02-04T15:17:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tchårlukin]] 2657 56789 2006-05-14T22:46:04Z Pablo 5 coridj.: impreu -> impreur [[Imådje:Emperor charles v.png|thumb|Tchårlukin, poitrait da Rubens]] '''Tchårlukin''' ([[Gand]] [[25 di fevrî]] [[1500]]-Cuacos de Yuste ([[Espagne]]) [[21 di setimbe]] [[1558]]) esteut impreur do [[Sint Impire]] ([[1519]]-[[1555]]), dizo l' no di '''Tchåle&nbsp;V''', rwè d' [[Espagne]], oficirmin dizo l' no di '''Tchåle&nbsp;I''' mins cnoxhou purade come ''Carlos Quinto'' (''Tchårlukin'', ''Tchåle li cénkinme''), eyet rwè di [[Sicile]], dizo l' no di ''Tchåle&nbsp;IV'' ([[1516]]-[[1558]]). Tchåle esteut l'&nbsp;valet da [[Filipe li Bea|Flipe li Bea]] eyet da [[Djihinne li Fole]] eyet ptit-fi da [[Ferdinand II d' Aragon]] eyet d'&nbsp;[[Izabele di Castile]]. Il a vnou å monde a [[Gand]] (Gent), el [[Flande]], eyet disk'&nbsp;e [[1517]] i fourit-st acleve åzès [[Bas Payis]] wice k'&nbsp;i fourit acsegnî da ''Adriyin d'&nbsp;Utrecht'', ki dvénrè pus tård li [[påpe Adriyin VI]]. E [[1506]], après l'&nbsp;moirt da s'&nbsp;pa, Tchåle erita des Bas Payis eyet del [[Franke Conteye]]. E [[1515]] il est dclaré madjeur, eyet s'&nbsp;ocupa do govienmint d'&nbsp;[[Flande]]. Al moirt di s'&nbsp;grand-pere Ferdinand, li [[30 di may]][[1516]], Tchåle divént rwè d'&nbsp;Castile, avou s'&nbsp;mame, ey eriter avou l'&nbsp;[[Aragon]], li [[Navare]], [[Province di Grenåde|Grenåde]], [[Naples]], li [[Sicile]], li [[Sardegne]] eyet les teritweres espagnols d'&nbsp;Amerike. E [[1519]], al moirt di s' grand-pere Macsimilyin, il erita co des teritweres des [[Hazbours]] en [[Otriche]] et fourit eléjhou impreur do [[Sint Impire Romin Djermanike]]. I s'&nbsp;maria avou l'&nbsp;infante Izabele, li sour da [[Djihan III do Portugal]], ki s'&nbsp;aveut maryî ene miete divant avou Catrene, li sour da Tchåle. Tins di s' ringne Tchårlukin fjha cwate côps l' guere siconte [[Françwès I d' France]], ki lu avou djéryive après l' tite d' impreur. Li prumire si fjha å nôr di l'&nbsp;[[Itåleye]] di [[1521]] a [[1526]]; Tchårlukin prinda l'&nbsp;redjon d'&nbsp;Milan eyet bate et fé prijhnî li rwè francès a [[Paviye]] e [[1525]], eyet l'&nbsp;foircî a siner l'&nbsp;[[Traité d' Madrid]], kel France î rnonce a prinde des teres å nôr di l'&nbsp;[[Italeye]]. Mins on côp rlåtchî, Françwès va rnoyî l'&nbsp;traité. Come impreur do Sint Impire, i priya [[Martin Luther]] al [[diyete di Worms]] e [[1521]], lyi waerantixhant l'&nbsp;liberté s'&nbsp;i vneut. Li minme anêye, i codåna Luther eyet ses sujheus, mins ocupe avou ds ôtes problinmes, i n'&nbsp;ariva nén a-z arester li [[protestantisse]]. Di [[1524]] a [[1526]] i gn ourit on revintaedje di payizans e l'&nbsp;Almagne, eyet l'&nbsp;askepiaedje del [[Ligue di Schmalkalden]] (lutheryinne); Tchårlukin leya di pus a pus li responsåvisté des afwaires almandes a s'&nbsp;fré [[Ferdinand I do Sint Impire|Ferdinand]]. Tins del deujhinme guere siconte del [[France]] ([[1526]]-[[1529]]), ses tropes ont sacadjî [[Rome]] e [[1527]], oblidjant l'&nbsp;[[påpe Clemint VII]], k'&nbsp;esteut aloyî a Françwès&nbsp;I, a s'&nbsp;refudjî e tchestea di Sant Angelo; çoula lyi fjha kékès rujhes, mins lyi permeta eto d'&nbsp;espaitchî kel påpe anulaxhe li mariaedje da [[Hinri VIII d' Inglutere]] avou [[Catrene d' Aragon]], k'&nbsp;esteut si matante. En [[1529]], li [[Traité d' Cambrai]], siné avou l' France, eyet li [[Påye di Bårçulone]], sinêye avou l' påpe, acertinît Tchårlukin come impreur et lyi permete di wårder les teres prijhes e l' [[Itåleye]]. E [[1530]] il est finålmint coroné impreur pa l' påpe. Des anêyes å lon, Tchårlukin s'&nbsp;bata eto siconte di l'&nbsp;[[Impire Otoman]] eyet s'&nbsp;[[sultan]], [[Soleymane li Magnifike]]; les espedicions otomanes el [[Mitrinne Mer]] mançant les possession des Hazbours eyet l'&nbsp;påye dins l'&nbsp;Urope coûtchantrece. Tins del troejhinme guere inte li France eyet Tchårlukin ([[1535]]-[[1538]]), ci-ci wangna ene impôrtante bataye siconte des Otomans a [[Tunisse]], mins e [[1536]] [[Françwès I d' France|Françwès&nbsp;I]] s'&nbsp;aloya avou Soleymane siconte di Tchåle. E [[1538]] Françwès dva siner l'&nbsp;[[Treve di Nice]] po mete fén al guere. Mins e [[1542]] Françwès si raloya avou ls Otomans, ci fourit li cwatrinme guere inte li France eyet Tchårlukin ([[1542]]-[[1544]]). L'&nbsp;anêye shuvante Tchårlukin s'&nbsp;aloya avou Hinri&nbsp;VIII et foircî l'&nbsp;France a siner l'&nbsp;[[Påye di Crépy]] On pô pus tård Tchårlukin sina ene påye avou ls Otomans. E [[1545]], l'&nbsp;adrovaedje do [[concile di Trente]] måke li cmince del [[siconte-rifôme]] eyet Tchårlukin wangna kékès princes do Sint Impire al cåze catolike. Il ataca eto li [[Ligue di Schmalkalden]] e [[1546]] et disfé [[Djihan-Fredrik di Sacse]] et egayoler [[Filipe di Hesse]] e [[1547]]. Al [[Diyete d' Augsbourg]], e [[1547]], il askepia on compromis doctrinå, k'&nbsp;i pinsa convénreut ossu bén åzès catolikes k'&nbsp;åzès protestants. E [[1548]], i fjha des dijh-set provinces des Bas-Payis ene intité diferinte ossu bén del France ki do Sint Impire. E [[1556]], Tchåle abdica di ses fonccions, i dna si impire personel a s'&nbsp;valet [[Filipe II d' Espagne]] eyet li Sint Impire Djermanike a s'&nbsp;fré Ferdinand, eyet s'&nbsp;retirer dins on moustî a Yuste, e l'&nbsp;Espagne, wice k'&nbsp;i mora-st e [[1558]]. ==Tchårlukin dins les belès letes e walon== Tchårlukin est on persounaedje di sacwantès [[fåve]]s classikes e walon; i rprezinte li rwè, foirt malén, mins ki des ptitès djins, come on hierdî, polnut esse ossu sûteyes ki lu. : [http://rifondou.walon.org/lucy-rif.html#charlukin Egzimpe di tecse di ç' sôre la] [[cs:Karel V.]] [[de:Karl V. (HRR)]] [[en:Charles V, Holy Roman Emperor]] [[eo:Karlo la 5-a (imperiestro de la Sankta Romia Imperio)]] [[es:Carlos I de España]] [[fi:Pyhän saksalais-roomalaisen keisarikunnan Kaarle V]] [[fr:Charles Quint]] [[it:Carlo V d'Asburgo]] [[ja:カール5世 (神聖ローマ皇帝)]] [[lt:Imperatorius Karolis V]] [[nl:Karel V van het Heilige Roomse Rijk]] [[pl:Karol V Habsburg]] [[pt:Carlos I de Espanha]] [[sv:Karl V, tysk-romersk kejsare]] [[zh:查理五世 (神圣罗马帝国)]] 2658 23638 2004-02-05T05:11:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>carcan</B></FONT> [o.f.n.] mwais tchvå, biesse ki n'&nbsp;schoûte nén. rl a: [[Motî:harote|harote]], [[Motî:haguete|haguete]]. <span lang=fr>F. haridelle, rosse.</span> Coinrece Basse-Årdene.</P> 2659 23639 2004-02-05T05:11:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>caracteristike</B></FONT> [f.n.] sacwè bén da vosse, ki les parey a vos n'&nbsp;ont nén. <I>Dji croe ki li rîle des troes cossounes, c'&nbsp;est ene sacwè k'&nbsp;i fåt di tote foice wårder; c'&nbsp;est ene caracteristike, ene piceure tipike do walon</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:piceure|piceure]]. Etimolodjeye: calcaedje do <span lang=fr>F. caractéristique.</span></P> 2660 23640 2004-02-05T05:11:32Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>caramagna</B></FONT> [o.n.] (v.m.) tchôdronî ki tournéve les viyaedjes po rfé les taexhons di stin et d'&nbsp;fier. rl a: [[Motî:potafwaire|potafwaire]], [[Motî:ratata|ratata]], [[Motî:ristinneu|ristinneu]], [[Motî:retameu|retameu]]. <span lang=fr>F. chaudronnier ambulant, rétameur, ferblantier.</span> Disfondowes: caramagna, charamagna. Coinrece Payis di Smwès, Payis d'&nbsp;Bietris.</P> 2661 65232 2006-06-24T20:36:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[fevrî]], c' est li 38inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 327 djoûs (328 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 di fevrî]] - [[6 di fevrî]] - [[8 di fevrî]] - [[9 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Februarie]] [[an:7 de frebero]] [[ar:7 فبراير]] [[ast:7 de febreru]] [[be:7 лютага]] [[bg:7 февруари]] [[bs:7. februar]] [[ca:7 de febrer]] [[ceb:Pebrero 7]] [[co:7 frivaghju]] [[cs:7. únor]] [[csb:7 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 7]] [[cy:7 Chwefror]] [[da:7. februar]] [[de:7. Februar]] [[el:7 Φεβρουαρίου]] [[en:February 7]] [[eo:7-a de februaro]] [[es:7 de febrero]] [[et:7. veebruar]] [[eu:Otsailaren 7]] [[fi:7. helmikuuta]] [[fo:7. februar]] [[fr:7 février]] [[frp:7 fevriér]] [[fur:7 di Fevrâr]] [[fy:7 febrewaris]] [[ga:7 Feabhra]] [[gl:7 de febreiro]] [[he:7 בפברואר]] [[hr:7. veljače]] [[hu:Február 7]] [[ia:7 de februario]] [[id:7 Februari]] [[io:7 di februaro]] [[is:7. febrúar]] [[it:7 febbraio]] [[ja:2月7日]] [[jv:7 Februari]] [[ka:7 თებერვალი]] [[ko:2월 7일]] [[ku:7'ê reşemiyê]] [[lb:7. Februar]] [[lt:Vasario 7]] [[mk:7 февруари]] [[ms:7 Februari]] [[nap:7 'e frevaro]] [[nl:7 februari]] [[nn:7. februar]] [[no:7. februar]] [[oc:7 de febrièr]] [[os:7 февралы]] [[pam:Pebreru 7]] [[pl:7 lutego]] [[pt:7 de Fevereiro]] [[ro:7 februarie]] [[ru:7 февраля]] [[scn:7 di frivaru]] [[sco:7 Februar]] [[se:Guovvamánu 7.]] [[simple:February 7]] [[sk:7. február]] [[sl:7. februar]] [[sq:7 Shkurt]] [[sr:7. фебруар]] [[sv:7 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 7]] [[th:7 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 7]] [[tr:7 Şubat]] [[tt:7. Febräl]] [[uk:7 лютого]] [[vi:7 tháng 2]] [[war:Pebrero 7]] [[zh:2月7日]] 2662 64686 2006-06-24T18:39:53Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Moirts == +== Ont morou ç' djoû la ==) Li 8 di [[fevrî]], c' est li 39inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 326 djoûs (327 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses == * on fiesteye [[Sint Stiene di Muret]] ---- '''Vey eto:''' [[6 di fevrî]] - [[7 di fevrî]] - [[9 di fevrî]] - [[10 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Februarie]] [[an:8 de frebero]] [[ar:8 فبراير]] [[ast:8 de febreru]] [[be:8 лютага]] [[bg:8 февруари]] [[bs:8. februar]] [[ca:8 de febrer]] [[ceb:Pebrero 8]] [[co:8 di frivaghju]] [[cs:8. únor]] [[csb:8 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 8]] [[cy:8 Chwefror]] [[da:8. februar]] [[de:8. Februar]] [[el:8 Φεβρουαρίου]] [[en:February 8]] [[eo:8-a de februaro]] [[es:8 de febrero]] [[et:8. veebruar]] [[eu:Otsailaren 8]] [[fi:8. helmikuuta]] [[fo:8. februar]] [[fr:8 février]] [[frp:8 fevriér]] [[fur:8 di Fevrâr]] [[fy:8 febrewaris]] [[ga:8 Feabhra]] [[gl:8 de febreiro]] [[he:8 בפברואר]] [[hr:8. veljače]] [[hu:Február 8]] [[ia:8 de februario]] [[id:8 Februari]] [[io:8 di februaro]] [[is:8. febrúar]] [[it:8 febbraio]] [[ja:2月8日]] [[jv:8 Februari]] [[ka:8 თებერვალი]] [[ko:2월 8일]] [[ku:8'ê reşemiyê]] [[lb:8. Februar]] [[lt:Vasario 8]] [[mk:8 февруари]] [[ms:8 Februari]] [[nap:8 'e frevaro]] [[nl:8 februari]] [[nn:8. februar]] [[no:8. februar]] [[oc:8 de febrièr]] [[pam:Pebreru 8]] [[pl:8 lutego]] [[pt:8 de Fevereiro]] [[ro:8 februarie]] [[ru:8 февраля]] [[scn:8 di frivaru]] [[sco:8 Februar]] [[se:Guovvamánu 8.]] [[simple:February 8]] [[sk:8. február]] [[sl:8. februar]] [[sq:8 Shkurt]] [[sr:8. фебруар]] [[sv:8 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 8]] [[th:8 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 8]] [[tr:8 Şubat]] [[tt:8. Febräl]] [[uk:8 лютого]] [[vi:8 tháng 2]] [[war:Pebrero 8]] [[zh:2月8日]] 2663 65241 2006-06-24T20:38:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[fevrî]], c' est li 40inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 325 djoûs (326 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[7 di fevrî]] - [[8 di fevrî]] - [[10 di fevrî]] - [[11 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Februarie]] [[an:9 de frebero]] [[ar:9 فبراير]] [[ast:9 de febreru]] [[be:9 лютага]] [[bg:9 февруари]] [[bs:9. februar]] [[ca:9 de febrer]] [[ceb:Pebrero 9]] [[co:9 frivaghju]] [[cs:9. únor]] [[csb:9 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 9]] [[cy:9 Chwefror]] [[da:9. februar]] [[de:9. Februar]] [[el:9 Φεβρουαρίου]] [[en:February 9]] [[eo:9-a de februaro]] [[es:9 de febrero]] [[et:9. veebruar]] [[eu:Otsailaren 9]] [[fi:9. helmikuuta]] [[fo:9. februar]] [[fr:9 février]] [[frp:9 fevriér]] [[fur:9 di Fevrâr]] [[fy:9 febrewaris]] [[ga:9 Feabhra]] [[gl:9 de febreiro]] [[he:9 בפברואר]] [[hr:9. veljače]] [[hu:Február 9]] [[ia:9 de februario]] [[id:9 Februari]] [[io:9 di februaro]] [[is:9. febrúar]] [[it:9 febbraio]] [[ja:2月9日]] [[jv:9 Februari]] [[ka:9 თებერვალი]] [[ko:2월 9일]] [[ku:9'ê reşemiyê]] [[lb:9. Februar]] [[lt:Vasario 9]] [[mk:9 февруари]] [[ms:9 Februari]] [[nap:9 'e frevaro]] [[nl:9 februari]] [[nn:9. februar]] [[no:9. februar]] [[oc:9 de febrièr]] [[pam:Pebreru 9]] [[pl:9 lutego]] [[pt:9 de Fevereiro]] [[ro:9 februarie]] [[ru:9 февраля]] [[scn:9 di frivaru]] [[sco:9 Februar]] [[se:Guovvamánu 9.]] [[simple:February 9]] [[sk:9. február]] [[sl:9. februar]] [[sq:9 Shkurt]] [[sr:9. фебруар]] [[sv:9 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 9]] [[th:9 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 9]] [[tr:9 Şubat]] [[tt:9. Febräl]] [[uk:9 лютого]] [[vi:9 tháng 2]] [[war:Pebrero 9]] [[zh:2月9日]] 2664 52946 2006-03-25T00:47:23Z Pablo 5 vominme -> vos-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafård</B></FONT> [o.n.] [[Motî:diloujhe|diloujhe]], disbåtche. <I>Dins l'&nbsp;barake, li cafård est mwaisse; el rimpixh tote</I> (E. Wartique et E. Thirionet). <I>Noer cafè fwait l'&nbsp;cafård Et dji so disbåtchî</I> (W. Dunker). <I>Li cafård nos aflaxhe des eures etires so nosse payasse, sins dire on mot; li cafård nos tént, s'&nbsp;aclape sor nos et nos sere li cour, k'&nbsp;i nos fåreut braire, braire come des efants po nos soladjî.</I> (E. Wartique et E. Thirionet). <I>Si vos sårîz çou k'&nbsp;on s'&nbsp;rondje; si vos sårîz çou k'&nbsp;c'&nbsp;est d'&nbsp;aveur li cafård, li vraiy, li ci ki vos strind a vos fé criyî, a vos fé cori erî d'&nbsp;vos-minme</I> (E. Wartique et E. Thirionet). rl a: [[Motî:tins long|tins long]], [[Motî:|miråcoleye]], [[Motî:noere biesse|noere biesse]]. <span lang=fr>F. cafard.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cafârd, <FONT COLOR="#800080">cafaurd</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafårdeus, e</B></FONT> [addj.] diloujhî (eye), disbåtchî (eye). <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;vraiy&nbsp;? t'&nbsp;as veyou nosse pôve Gusse&nbsp;? I n'&nbsp;est nén trop cafårdeus&nbsp;?</I> (E. Wartique et E. Thirionet). rl a: [[Motî:miråcolieus|miråcolieus]], [[Motî:disbeli|disbeli]], [[Motî:poenneus|poenneus]], [[Motî:banåve|banåve]]. <span lang=fr>F. mélancolique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cafârdeus(e), <FONT COLOR="#800080">cafaurdeus(e)</FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"cafard"</span>, 1920.</P> 2665 23645 2005-04-17T13:08:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cadorissegnî</B></FONT> [v.c.] mete del pomåde, tot fjhant mwintes passaedjes avou l' doet, (come) po segnî. <I>Po ki l' såvlon ni mousse nén dins l' tchå, dj' avéns cadorisegnî l' playe avou del Niveya</I> (Y. Gourdin). Disfondowes: <B>cadorissigner</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>cadorissègnî</B></FONT>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje viebe ([[Motî:cadorer|cadorer]]) + viebe ([[Motî:segnî|segnî]]): fé des segnaedjes tot cadorant. Coinrece Payis d' Bietris. 2666 65104 2006-06-24T20:15:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[fevrî]], c' est li 41inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 324 djoûs (325 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1868]] : [[Jean Haust]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 di fevrî]] - [[9 di fevrî]] - [[11 di fevrî]] - [[12 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Februarie]] [[an:10 de frebero]] [[ar:10 فبراير]] [[ast:10 de febreru]] [[be:10 лютага]] [[bg:10 февруари]] [[bs:10. februar]] [[ca:10 de febrer]] [[ceb:Pebrero 10]] [[co:10 frivaghju]] [[cs:10. únor]] [[csb:10 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 10]] [[cy:10 Chwefror]] [[da:10. februar]] [[de:10. Februar]] [[el:10 Φεβρουαρίου]] [[en:February 10]] [[eo:10-a de februaro]] [[es:10 de febrero]] [[et:10. veebruar]] [[eu:Otsailaren 10]] [[fi:10. helmikuuta]] [[fo:10. februar]] [[fr:10 février]] [[frp:10 fevriér]] [[fur:10 di Fevrâr]] [[fy:10 febrewaris]] [[ga:10 Feabhra]] [[gl:10 de febreiro]] [[he:10 בפברואר]] [[hr:10. veljače]] [[hu:Február 10]] [[ia:10 de februario]] [[id:10 Februari]] [[ie:10 februar]] [[ilo:Febrero 10]] [[io:10 di februaro]] [[is:10. febrúar]] [[it:10 febbraio]] [[ja:2月10日]] [[jv:10 Februari]] [[ka:10 თებერვალი]] [[ko:2월 10일]] [[ku:10'ê reşemiyê]] [[lb:10. Februar]] [[lt:Vasario 10]] [[mk:10 февруари]] [[ms:10 Februari]] [[nap:10 'e frevaro]] [[nl:10 februari]] [[nn:10. februar]] [[no:10. februar]] [[oc:10 de febrièr]] [[pam:Pebreru 10]] [[pl:10 lutego]] [[pt:10 de Fevereiro]] [[ro:10 februarie]] [[ru:10 февраля]] [[scn:10 di frivaru]] [[sco:10 Februar]] [[se:Guovvamánu 10.]] [[simple:February 10]] [[sk:10. február]] [[sl:10. februar]] [[sq:10 Shkurt]] [[sr:10. фебруар]] [[sv:10 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 10]] [[th:10 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 10]] [[tr:10 Şubat]] [[tt:10. Febräl]] [[uk:10 лютого]] [[vi:10 tháng 2]] [[war:Pebrero 10]] [[zh:2月10日]] 2667 65109 2006-06-24T20:16:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[fevrî]], c' est li 42inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 323 djoûs (324 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[1798]]: [[Jacques-Joseph Fabry]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 di fevrî]] - [[10 di fevrî]] - [[12 di fevrî]] - [[13 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Februarie]] [[an:11 de frebero]] [[ang:11 Solmōnaþ]] [[ar:11 فبراير]] [[ast:11 de febreru]] [[be:11 лютага]] [[bg:11 февруари]] [[bs:11. februar]] [[ca:11 de febrer]] [[ceb:Pebrero 11]] [[co:11 frivaghju]] [[cs:11. únor]] [[csb:11 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 11]] [[cy:11 Chwefror]] [[da:11. februar]] [[de:11. Februar]] [[el:11 Φεβρουαρίου]] [[en:February 11]] [[eo:11-a de februaro]] [[es:11 de febrero]] [[et:11. veebruar]] [[eu:Otsailaren 11]] [[fi:11. helmikuuta]] [[fo:11. februar]] [[fr:11 février]] [[frp:11 fevriér]] [[fur:11 di Fevrâr]] [[fy:11 febrewaris]] [[ga:11 Feabhra]] [[gl:11 de febreiro]] [[he:11 בפברואר]] [[hr:11. veljače]] [[hu:Február 11]] [[ia:11 de februario]] [[id:11 Februari]] [[ie:11 februar]] [[io:11 di februaro]] [[is:11. febrúar]] [[it:11 febbraio]] [[ja:2月11日]] [[jv:11 Februari]] [[ka:11 თებერვალი]] [[ko:2월 11일]] [[ku:11'ê reşemiyê]] [[lb:11. Februar]] [[lt:Vasario 11]] [[mk:11 февруари]] [[ms:11 Februari]] [[nap:11 'e frevaro]] [[nl:11 februari]] [[nn:11. februar]] [[no:11. februar]] [[oc:11 de febrièr]] [[pam:Pebreru 11]] [[pl:11 lutego]] [[pt:11 de Fevereiro]] [[ro:11 februarie]] [[ru:11 февраля]] [[scn:11 di frivaru]] [[sco:11 Februar]] [[se:Guovvamánu 11.]] [[simple:February 11]] [[sk:11. február]] [[sl:11. februar]] [[sq:11 Shkurt]] [[sr:11. фебруар]] [[sv:11 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 11]] [[th:11 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 11]] [[tr:11 Şubat]] [[tt:11. Febräl]] [[uk:11 лютого]] [[vi:11 tháng 2]] [[war:Pebrero 11]] [[zh:2月11日]] 2668 65119 2006-06-24T20:18:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[fevrî]], c' est li 44inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 321 djoûs (322 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 di fevrî]] - [[12 di fevrî]] - [[14 di fevrî]] - [[15 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Februarie]] [[an:13 de frebero]] [[ar:13 فبراير]] [[ast:13 de febreru]] [[be:13 лютага]] [[bg:13 февруари]] [[bs:13. februar]] [[ca:13 de febrer]] [[ceb:Pebrero 13]] [[co:13 frivaghju]] [[cs:13. únor]] [[csb:13 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 13]] [[cy:13 Chwefror]] [[da:13. februar]] [[de:13. Februar]] [[el:13 Φεβρουαρίου]] [[en:February 13]] [[eo:13-a de februaro]] [[es:13 de febrero]] [[et:13. veebruar]] [[eu:Otsailaren 13]] [[fi:13. helmikuuta]] [[fo:13. februar]] [[fr:13 février]] [[frp:13 fevriér]] [[fur:13 di Fevrâr]] [[fy:13 febrewaris]] [[ga:13 Feabhra]] [[gl:13 de febreiro]] [[he:13 בפברואר]] [[hr:13. veljače]] [[hu:Február 13]] [[ia:13 de februario]] [[id:13 Februari]] [[ie:13 februar]] [[io:13 di februaro]] [[is:13. febrúar]] [[it:13 febbraio]] [[ja:2月13日]] [[jv:13 Februari]] [[ka:13 თებერვალი]] [[ko:2월 13일]] [[ku:13'ê reşemiyê]] [[la:13 Februarii]] [[lb:13. Februar]] [[lt:Vasario 13]] [[mk:13 февруари]] [[ms:13 Februari]] [[nap:13 'e frevaro]] [[nl:13 februari]] [[nn:13. februar]] [[no:13. februar]] [[oc:13 de febrièr]] [[pam:Pebreru 13]] [[pl:13 lutego]] [[pt:13 de Fevereiro]] [[ro:13 februarie]] [[ru:13 февраля]] [[scn:13 di frivaru]] [[sco:13 Februar]] [[se:Guovvamánu 13.]] [[simple:February 13]] [[sk:13. február]] [[sl:13. februar]] [[sq:13 Shkurt]] [[sr:13. фебруар]] [[sv:13 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 13]] [[th:13 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 13]] [[tr:13 Şubat]] [[tt:13. Febräl]] [[uk:13 лютого]] [[vi:13 tháng 2]] [[war:Pebrero 13]] [[zh:2月13日]] 2669 65114 2006-06-24T20:17:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[fevrî]], c' est li 43inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 322 djoûs (323 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 di fevrî]] - [[11 di fevrî]] - [[13 di fevrî]] - [[14 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Februarie]] [[an:12 de frebero]] [[ar:12 فبراير]] [[ast:12 de febreru]] [[be:12 лютага]] [[bg:12 февруари]] [[bs:12. februar]] [[ca:12 de febrer]] [[ceb:Pebrero 12]] [[co:12 frivaghju]] [[cs:12. únor]] [[csb:12 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 12]] [[cy:12 Chwefror]] [[da:12. februar]] [[de:12. Februar]] [[el:12 Φεβρουαρίου]] [[en:February 12]] [[eo:12-a de februaro]] [[es:12 de febrero]] [[et:12. veebruar]] [[eu:Otsailaren 12]] [[fi:12. helmikuuta]] [[fo:12. februar]] [[fr:12 février]] [[frp:12 fevriér]] [[fur:12 di Fevrâr]] [[fy:12 febrewaris]] [[ga:12 Feabhra]] [[gl:12 de febreiro]] [[he:12 בפברואר]] [[hr:12. veljače]] [[hu:Február 12]] [[ia:12 de februario]] [[id:12 Februari]] [[ie:12 februar]] [[ilo:Febrero 12]] [[io:12 di februaro]] [[is:12. febrúar]] [[it:12 febbraio]] [[ja:2月12日]] [[jv:12 Februari]] [[ka:12 თებერვალი]] [[ko:2월 12일]] [[ku:12'ê reşemiyê]] [[lb:12. Februar]] [[lt:Vasario 12]] [[mk:12 февруари]] [[ms:12 Februari]] [[nap:12 'e frevaro]] [[nl:12 februari]] [[nn:12. februar]] [[no:12. februar]] [[oc:12 de febrièr]] [[os:12 февралы]] [[pam:Pebreru 12]] [[pl:12 lutego]] [[pt:12 de Fevereiro]] [[ro:12 februarie]] [[ru:12 февраля]] [[scn:12 di frivaru]] [[sco:12 Februar]] [[se:Guovvamánu 12.]] [[simple:February 12]] [[sk:12. február]] [[sl:12. februar]] [[sq:12 Shkurt]] [[sr:12. фебруар]] [[sv:12 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 12]] [[th:12 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 12]] [[tr:12 Şubat]] [[tt:12. Febräl]] [[uk:12 лютого]] [[vi:12 tháng 2]] [[war:Pebrero 12]] [[zh:2月12日]] 2670 63836 2006-06-24T16:21:40Z Pablo 5 /* Ont vnou å monde ciste anêye la */ <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1828|100]] - [[1878|50]] - [[1903|25]] - [[1918|10]] ans | dins: [[1938|10]] - [[1953|25]] - [[1978|50]] - [[2028|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] | '''1928''' | [[1929]] | [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1928 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[8 di djanvî]] : [[Georges Smal]] * [[18 di djanvî]] : [[Marcel Van Spunter]] * [[12 d' avri]] : [[Emile Gilliard]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1928]] [[ast:1928]] [[bg:1928]] [[ca:1928]] [[cs:1928]] [[csb:1928]] [[cy:1928]] [[da:1928]] [[de:1928]] [[el:1928]] [[en:1928]] [[eo:1928]] [[es:1928]] [[et:1928]] [[eu:1928]] [[fi:1928]] [[fr:1928]] [[fy:1928]] [[gl:1928]] [[he:1928]] [[hr:1928]] [[hu:1928]] [[id:1928]] [[io:1928]] [[is:1928]] [[it:1928]] [[ja:1928年]] [[ka:1928]] [[ko:1928년]] [[la:1928]] [[lb:1928]] [[lt:1928]] [[nds:1928]] [[nl:1928]] [[nn:1928]] [[no:1928]] [[os:1928]] [[pl:1928]] [[pt:1928]] [[ro:1928]] [[ru:1928]] [[scn:1928]] [[se:1928]] [[simple:1928]] [[sk:1928]] [[sl:1928]] [[sq:1928]] [[sr:1928]] [[sv:1928]] [[th:พ.ศ. 2471]] [[tr:1928]] [[tt:1928]] [[uk:1928]] [[zh:1928年]] 2671 63725 2006-06-24T15:43:05Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1829|100]] - [[1879|50]] - [[1904|25]] - [[1919|10]] ans | dins: [[1939|10]] - [[1954|25]] - [[1979|50]] - [[2029|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] | '''1929''' | [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] | [[1933]] | [[1934]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1929 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[12 di djun]] - [[Anne Frank]], djwive almande ki leya on cayé ki discrît l' vicaedje des cis ki s' muchiént des nazis. == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1929]] [[ar:1929]] [[ast:1929]] [[be:1929]] [[bg:1929]] [[bs:1929]] [[ca:1929]] [[cs:1929]] [[csb:1929]] [[cy:1929]] [[da:1929]] [[de:1929]] [[el:1929]] [[en:1929]] [[eo:1929]] [[es:1929]] [[et:1929]] [[eu:1929]] [[fi:1929]] [[fr:1929]] [[fy:1929]] [[gl:1929]] [[he:1929]] [[hr:1929]] [[hu:1929]] [[id:1929]] [[io:1929]] [[is:1929]] [[it:1929]] [[ja:1929年]] [[ko:1929년]] [[la:1929]] [[lb:1929]] [[lt:1929]] [[nb:1929]] [[nl:1929]] [[nn:1929]] [[no:1929]] [[os:1929]] [[pl:1929]] [[pt:1929]] [[ro:1929]] [[ru:1929]] [[se:1929]] [[simple:1929]] [[sk:1929]] [[sl:1929]] [[sq:1929]] [[sr:1929]] [[sv:1929]] [[th:พ.ศ. 2472]] [[tr:1929]] [[tt:1929]] [[uk:1929]] [[zh:1929年]] 2672 63349 2006-06-24T15:04:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont morou ciste anêye la === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1820|100]] - [[1870|50]] - [[1895|25]] - [[1910|10]] ans | dins: [[1930|10]] - [[1945|25]] - [[1970|50]] - [[2020|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] | '''1920''' | [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1920 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1920]] [[ast:1920]] [[be:1920]] [[bg:1920]] [[ca:1920]] [[cs:1920]] [[csb:1920]] [[cy:1920]] [[da:1920]] [[de:1920]] [[el:1920]] [[en:1920]] [[eo:1920]] [[es:1920]] [[et:1920]] [[eu:1920]] [[fi:1920]] [[fr:1920]] [[fy:1920]] [[gl:1920]] [[he:1920]] [[hr:1920]] [[hu:1920]] [[id:1920]] [[io:1920]] [[is:1920]] [[it:1920]] [[ja:1920年]] [[ko:1920년]] [[la:1920]] [[lb:1920]] [[lt:1920]] [[nl:1920]] [[nn:1920]] [[no:1920]] [[os:1920]] [[pl:1920]] [[pt:1920]] [[ro:1920]] [[ru:1920]] [[scn:1920]] [[se:1920]] [[simple:1920]] [[sk:1920]] [[sl:1920]] [[sq:1920]] [[sr:1920]] [[sv:1920]] [[tr:1920]] [[tt:1920]] [[uk:1920]] [[zh:1920年]] 2673 64087 2006-06-24T17:00:06Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1821|100]] - [[1871|50]] - [[1896|25]] - [[1911|10]] ans | dins: [[1931|10]] - [[1946|25]] - [[1971|50]] - [[2021|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] | [[1920]] | '''1921''' | [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1921 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[2 d' måss]] : [[Josée Spinosa-Mathot]] * [[14 di may]] : [[Mariette Paque-Vignette]] * [[20 di djun]] : [[Lucienne Sarteau]] == Ont morou ciste anêye la == * [[Nicolas Pietkin]] [[af:1921]] [[ast:1921]] [[be:1921]] [[bg:1921]] [[bs:1921]] [[ca:1921]] [[cs:1921]] [[csb:1921]] [[cy:1921]] [[da:1921]] [[de:1921]] [[el:1921]] [[en:1921]] [[eo:1921]] [[es:1921]] [[et:1921]] [[eu:1921]] [[fi:1921]] [[fr:1921]] [[fy:1921]] [[gl:1921]] [[he:1921]] [[hr:1921]] [[hu:1921]] [[id:1921]] [[io:1921]] [[is:1921]] [[it:1921]] [[ja:1921年]] [[ko:1921년]] [[la:1921]] [[lb:1921]] [[lt:1921]] [[nl:1921]] [[nn:1921]] [[no:1921]] [[os:1921]] [[pl:1921]] [[pt:1921]] [[ro:1921]] [[ru:1921]] [[scn:1921]] [[se:1921]] [[simple:1921]] [[sk:1921]] [[sl:1921]] [[sr:1921]] [[sv:1921]] [[tr:1921]] [[tt:1921]] [[uk:1921]] [[zh:1921年]] 2674 64376 2006-06-24T17:51:43Z Pablo 5 /* Ont vnou å monde ciste anêye la */ ôre <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1822|100]] - [[1872|50]] - [[1897|25]] - [[1912|10]] ans | dins: [[1932|10]] - [[1947|25]] - [[1972|50]] - [[2022|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] | [[1920]] | [[1921]] | '''1922''' | [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1922 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[29 di djanvî]] : [[René Clinias]], sicrijheus e [[walon]] († [[28 di setimbe]] [[2005]]). * [[26 d' avri]] : [[Pol Bury]], grand [[pinte]] et [[sculteu]] * [[24 di setimbe]] : [[Marc Burges]] * [[Pierre Faulx]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1922]] [[ast:1922]] [[be:1922]] [[bg:1922]] [[ca:1922]] [[cs:1922]] [[csb:1922]] [[cy:1922]] [[da:1922]] [[de:1922]] [[el:1922]] [[en:1922]] [[eo:1922]] [[es:1922]] [[et:1922]] [[eu:1922]] [[fi:1922]] [[fr:1922]] [[fy:1922]] [[gl:1922]] [[he:1922]] [[hr:1922]] [[hu:1922]] [[id:1922]] [[io:1922]] [[is:1922]] [[it:1922]] [[ja:1922年]] [[ko:1922년]] [[la:1922]] [[lb:1922]] [[lt:1922]] [[nl:1922]] [[nn:1922]] [[no:1922]] [[os:1922]] [[pl:1922]] [[pt:1922]] [[ro:1922]] [[ru:1922]] [[scn:1922]] [[se:1922]] [[simple:1922]] [[sk:1922]] [[sl:1922]] [[sr:1922]] [[sv:1922]] [[tr:1922]] [[tt:1922]] [[uk:1922]] [[zh:1922年]] 2675 63723 2006-06-24T15:42:55Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1823|100]] - [[1873|50]] - [[1898|25]] - [[1913|10]] ans | dins: [[1933|10]] - [[1948|25]] - [[1973|50]] - [[2023|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1918]] | [[1919]] | [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] | '''1923''' | [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] | [[1927]] | [[1928]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1923 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1923]] [[ast:1923]] [[be:1923]] [[bg:1923]] [[ca:1923]] [[cs:1923]] [[csb:1923]] [[cy:1923]] [[da:1923]] [[de:1923]] [[el:1923]] [[en:1923]] [[eo:1923]] [[es:1923]] [[et:1923]] [[eu:1923]] [[fi:1923]] [[fr:1923]] [[fy:1923]] [[gl:1923]] [[he:1923]] [[hr:1923]] [[hu:1923]] [[id:1923]] [[io:1923]] [[is:1923]] [[it:1923]] [[ja:1923年]] [[ko:1923년]] [[la:1923]] [[lb:1923]] [[lt:1923]] [[nl:1923]] [[nn:1923]] [[no:1923]] [[os:1923]] [[pl:1923]] [[pt:1923]] [[ro:1923]] [[ru:1923]] [[scn:1923]] [[se:1923]] [[simple:1923]] [[sk:1923]] [[sl:1923]] [[sq:1923]] [[sr:1923]] [[sv:1923]] [[tr:1923]] [[tt:1923]] [[uk:1923]] [[zh:1923年]] 2676 63323 2006-06-24T15:01:14Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1826|100]] - [[1876|50]] - [[1901|25]] - [[1916|10]] ans | dins: [[1936|10]] - [[1951|25]] - [[1976|50]] - [[2026|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] | '''1926''' | [[1927]] | [[1928]] | [[1929]] | [[1930]] | [[1931]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1926 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[7 d' octôbe]] : [[Nicolas Donnay]] == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jules Claskin]] === Ôtès djins === [[af:1926]] [[ast:1926]] [[be:1926]] [[bg:1926]] [[ca:1926]] [[cs:1926]] [[csb:1926]] [[cy:1926]] [[da:1926]] [[de:1926]] [[el:1926]] [[en:1926]] [[eo:1926]] [[es:1926]] [[et:1926]] [[eu:1926]] [[fi:1926]] [[fr:1926]] [[fy:1926]] [[gl:1926]] [[he:1926]] [[hr:1926]] [[hu:1926]] [[id:1926]] [[io:1926]] [[is:1926]] [[it:1926]] [[ja:1926年]] [[ko:1926년]] [[la:1926]] [[lb:1926]] [[lt:1926]] [[nl:1926]] [[nn:1926]] [[no:1926]] [[os:1926]] [[pl:1926]] [[pt:1926]] [[ro:1926]] [[ru:1926]] [[scn:1926]] [[se:1926]] [[simple:1926]] [[sk:1926]] [[sl:1926]] [[sr:1926]] [[sv:1926]] [[tr:1926]] [[tt:1926]] [[uk:1926]] [[zh:1926年]] 2677 64368 2006-06-24T17:50:35Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1827|100]] - [[1877|50]] - [[1902|25]] - [[1917|10]] ans | dins: [[1937|10]] - [[1952|25]] - [[1977|50]] - [[2027|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] | '''[[anêyes 1920]]''' | [[anêyes 1930]] | [[anêyes 1940]] </center> <center> [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] | [[1925]] | [[1926]] | '''1927''' | [[1928]] | [[1929]] | [[1930]] | [[1931]] | [[1932]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1927 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[27 d' octôbe]] : [[Roger Viroux]] * [[Andrée Bacq]] * [[Serge Fontaine]] * [[Gérard Coulonval]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1927]] [[ast:1927]] [[bg:1927]] [[ca:1927]] [[cs:1927]] [[csb:1927]] [[cy:1927]] [[da:1927]] [[de:1927]] [[el:1927]] [[en:1927]] [[eo:1927]] [[es:1927]] [[et:1927]] [[eu:1927]] [[fi:1927]] [[fr:1927]] [[fy:1927]] [[gl:1927]] [[he:1927]] [[hr:1927]] [[hu:1927]] [[id:1927]] [[io:1927]] [[is:1927]] [[it:1927]] [[ja:1927年]] [[ko:1927년]] [[la:1927]] [[lb:1927]] [[lt:1927]] [[nb:1927]] [[nds:1927]] [[nl:1927]] [[nn:1927]] [[no:1927]] [[os:1927]] [[pl:1927]] [[pt:1927]] [[ro:1927]] [[ru:1927]] [[scn:1927]] [[se:1927]] [[simple:1927]] [[sk:1927]] [[sl:1927]] [[sq:1927]] [[sr:1927]] [[sv:1927]] [[tr:1927]] [[tt:1927]] [[uk:1927]] [[zh:1927年]] 2678 63437 2006-06-24T15:19:30Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1819|100]] - [[1869|50]] - [[1894|25]] - [[1909|10]] ans | dins: [[1929|10]] - [[1944|25]] - [[1969|50]] - [[2019|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] | '''1919''' | [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] | [[1923]] | [[1924]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1919 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[23 d' awousse]] : [[Hubert Haas]] * [[13 di måss]] : [[Léon Warnant]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1919]] [[ast:1919]] [[be:1919]] [[bg:1919]] [[ca:1919]] [[cs:1919]] [[csb:1919]] [[cy:1919]] [[da:1919]] [[de:1919]] [[el:1919]] [[en:1919]] [[eo:1919]] [[es:1919]] [[et:1919]] [[eu:1919]] [[fi:1919]] [[fr:1919]] [[fy:1919]] [[gl:1919]] [[he:1919]] [[hr:1919]] [[hu:1919]] [[id:1919]] [[io:1919]] [[is:1919]] [[it:1919]] [[ja:1919年]] [[ko:1919년]] [[la:1919]] [[lb:1919]] [[lt:1919]] [[nds:1919]] [[nl:1919]] [[nn:1919]] [[no:1919]] [[os:1919]] [[pl:1919]] [[pt:1919]] [[ro:1919]] [[ru:1919]] [[scn:1919]] [[se:1919]] [[simple:1919]] [[sk:1919]] [[sl:1919]] [[sq:1919]] [[sr:1919]] [[sv:1919]] [[tr:1919]] [[tt:1919]] [[uk:1919]] [[zh:1919年]] 2679 63374 2006-06-24T15:07:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Ont vnou å monde ciste anêye la === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1817|100]] - [[1867|50]] - [[1892|25]] - [[1907|10]] ans | dins: [[1927|10]] - [[1942|25]] - [[1967|50]] - [[2017|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] | '''1917''' | [[1918]] | [[1919]] | [[1920]] | [[1921]] | [[1922]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1917 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Joseph Dethy]] * [[Georges Willame]] === Ôtès djins === [[af:1917]] [[ast:1917]] [[be:1917]] [[bg:1917]] [[bs:1917]] [[ca:1917]] [[cs:1917]] [[csb:1917]] [[cy:1917]] [[da:1917]] [[de:1917]] [[el:1917]] [[en:1917]] [[eo:1917]] [[es:1917]] [[et:1917]] [[eu:1917]] [[fi:1917]] [[fr:1917]] [[fy:1917]] [[gl:1917]] [[he:1917]] [[hr:1917]] [[hu:1917]] [[id:1917]] [[io:1917]] [[is:1917]] [[it:1917]] [[ja:1917年]] [[ko:1917년]] [[la:1917]] [[lb:1917]] [[lt:1917]] [[nl:1917]] [[nn:1917]] [[no:1917]] [[os:1917]] [[pl:1917]] [[pt:1917]] [[ro:1917]] [[ru:1917]] [[scn:1917]] [[se:1917]] [[sk:1917]] [[sl:1917]] [[sr:1917]] [[sv:1917]] [[tr:1917]] [[tt:1917]] [[uk:1917]] [[zh:1917年]] 2680 23660 2004-02-08T21:49:00Z Lucyin 16 displaecî viè "Djordin_(aiwe)" #REDIRECT [[Djordin_(aiwe)]] 2681 23661 2004-02-08T21:51:56Z Lucyin 16 displaecî viè "Ufrate_(aiwe)" #REDIRECT [[Ufrate_(aiwe)]] 2682 23662 2004-02-08T21:55:27Z Lucyin 16 redjiblaedje #REDIRECT [[Ufrate (aiwe)]] 2683 23663 2004-02-08T21:56:01Z Lucyin 16 redjiblaedje #REDIRECT [[Djordin (aiwe)]] 2684 23664 2004-02-08T23:42:09Z Lucyin <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cado</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> påsse a wåfes. <I>Èm cado est trop spès.</I> <B>2.</B> bistoke. Disfondowes: <B>cadô</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>cado</B></FONT>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"cadeau"</span>.</P> 2685 23665 2004-02-08T23:42:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafård]] 2686 23666 2004-02-08T23:43:17Z Pablo 5 #REDIREC [[Motî:cafård]] 2687 23667 2004-02-08T23:44:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ça fwait ki</B></FONT> [adjondrecire] mostere ki çou k'&nbsp;on va dire est l'&nbsp;shûte di çou k'&nbsp;i gn a dvant. <I>Ça fwait ki, a môde di rexhowe, dji m'&nbsp;va sayî do vey on pô do ké costé ki l'&nbsp;vint shofele après nozôtes</I> ([http://rifondou.walon.org/hendschel-2.html#djaurden L. Hendschel]). rl a: [[Motî:eto|eto]], [[Motî:sujhanmint|sujhanmint]]. <span lang=fr>F. alors, donc, ainsi, de ce fait, subséquemment, en conséquence, dès lors (en début de phrase).</span></P> 2688 23668 2004-02-08T23:45:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cåkêye</B></FONT> [f.n.] peclêye. <I>End ont seur macsådé, u fwait macsåder, ene cåkêye, des milicyins houtous et des ôtes</I> ([http://rifondou.walon.org/lv/b4v-rif.html L. Mahin]). <I>Guy Denis a scrît ene cåkêye di romans, floricontes, assayes, rimeas et pîces di teyåte</I> (Y. Paquet). Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">caukêye</FONT>, câkêye, câkée, kèkêye. </P> 2689 64055 2006-06-24T16:55:44Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1814|100]] - [[1864|50]] - [[1889|25]] - [[1904|10]] ans | dins: [[1924|10]] - [[1939|25]] - [[1964|50]] - [[2014|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1909]] | [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] | '''1914''' | [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1914 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[3 d' måss]] : [[Jacques Morayns]] * [[19 d' awousse]] : [[Félix Duval]] * [[Bob Dechamps]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1914]] [[ast:1914]] [[be:1914]] [[bg:1914]] [[bs:1914]] [[ca:1914]] [[cs:1914]] [[csb:1914]] [[cy:1914]] [[da:1914]] [[de:1914]] [[el:1914]] [[en:1914]] [[eo:1914]] [[es:1914]] [[et:1914]] [[eu:1914]] [[fi:1914]] [[fr:1914]] [[fy:1914]] [[gl:1914]] [[he:1914]] [[hr:1914]] [[hu:1914]] [[id:1914]] [[io:1914]] [[is:1914]] [[it:1914]] [[ja:1914年]] [[ko:1914년]] [[la:1914]] [[lb:1914]] [[lt:1914]] [[nds:1914]] [[nl:1914]] [[nn:1914]] [[no:1914]] [[os:1914]] [[pl:1914]] [[pt:1914]] [[ro:1914]] [[ru:1914]] [[scn:1914]] [[se:1914]] [[simple:1914]] [[sk:1914]] [[sl:1914]] [[sq:1914]] [[sr:1914]] [[sv:1914]] [[tr:1914]] [[tt:1914]] [[uk:1914]] [[zh:1914年]] 2690 63422 2006-06-24T15:18:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1810|100]] - [[1860|50]] - [[1885|25]] - [[1900|10]] ans | dins: [[1920|10]] - [[1935|25]] - [[1960|50]] - [[2010|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] | '''1910''' | [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1910 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[7 di djulete]] : [[Jeanne Houbart-Houge]] * [[Louis Remacle]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1910]] [[ast:1910]] [[be:1910]] [[bg:1910]] [[ca:1910]] [[cs:1910]] [[csb:1910]] [[cy:1910]] [[da:1910]] [[de:1910]] [[el:1910]] [[en:1910]] [[eo:1910]] [[es:1910]] [[et:1910]] [[eu:1910]] [[fi:1910]] [[fr:1910]] [[fy:1910]] [[gl:1910]] [[he:1910]] [[hr:1910]] [[hu:1910]] [[id:1910]] [[io:1910]] [[is:1910]] [[it:1910]] [[ja:1910年]] [[ko:1910년]] [[la:1910]] [[lb:1910]] [[lt:1910]] [[nl:1910]] [[nn:1910]] [[no:1910]] [[os:1910]] [[pl:1910]] [[pt:1910]] [[ro:1910]] [[ru:1910]] [[scn:1910]] [[se:1910]] [[sk:1910]] [[sl:1910]] [[sq:1910]] [[sr:1910]] [[sv:1910]] [[tr:1910]] [[tt:1910]] [[uk:1910]] [[zh:1910年]] 2691 63425 2006-06-24T15:18:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1811|100]] - [[1861|50]] - [[1886|25]] - [[1901|10]] ans | dins: [[1921|10]] - [[1936|25]] - [[1961|50]] - [[2011|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] | [[1910]] | '''1911''' | [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1911 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[12 di setimbe]] : [[Reynolds Hostin]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1911]] [[ast:1911]] [[be:1911]] [[bg:1911]] [[ca:1911]] [[cs:1911]] [[csb:1911]] [[cy:1911]] [[da:1911]] [[de:1911]] [[el:1911]] [[en:1911]] [[eo:1911]] [[es:1911]] [[et:1911]] [[eu:1911]] [[fi:1911]] [[fr:1911]] [[fy:1911]] [[gl:1911]] [[he:1911]] [[hr:1911]] [[hu:1911]] [[id:1911]] [[io:1911]] [[is:1911]] [[it:1911]] [[ja:1911年]] [[ko:1911년]] [[la:1911]] [[lb:1911]] [[lt:1911]] [[nb:1911]] [[nl:1911]] [[nn:1911]] [[no:1911]] [[os:1911]] [[pl:1911]] [[pt:1911]] [[ro:1911]] [[ru:1911]] [[se:1911]] [[simple:1911]] [[sk:1911]] [[sl:1911]] [[sq:1911]] [[sr:1911]] [[sv:1911]] [[tr:1911]] [[tt:1911]] [[uk:1911]] [[zh:1911年]] 2692 63717 2006-06-24T15:42:35Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1812|100]] - [[1862|50]] - [[1887|25]] - [[1902|10]] ans | dins: [[1922|10]] - [[1937|25]] - [[1962|50]] - [[2012|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] | [[1910]] | [[1911]] | '''1912''' | [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1912 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1912]] [[ast:1912]] [[be:1912]] [[bg:1912]] [[ca:1912]] [[cs:1912]] [[csb:1912]] [[cy:1912]] [[da:1912]] [[de:1912]] [[el:1912]] [[en:1912]] [[eo:1912]] [[es:1912]] [[et:1912]] [[eu:1912]] [[fi:1912]] [[fr:1912]] [[fy:1912]] [[gl:1912]] [[he:1912]] [[hr:1912]] [[hu:1912]] [[id:1912]] [[io:1912]] [[is:1912]] [[it:1912]] [[ja:1912年]] [[ko:1912년]] [[la:1912]] [[lb:1912]] [[lt:1912]] [[nb:1912]] [[nl:1912]] [[nn:1912]] [[no:1912]] [[os:1912]] [[pl:1912]] [[pt:1912]] [[ro:1912]] [[ru:1912]] [[se:1912]] [[simple:1912]] [[sk:1912]] [[sl:1912]] [[sr:1912]] [[sv:1912]] [[tr:1912]] [[tt:1912]] [[uk:1912]] [[zh:1912年]] 2693 63720 2006-06-24T15:42:45Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1813|100]] - [[1863|50]] - [[1888|25]] - [[1903|10]] ans | dins: [[1923|10]] - [[1938|25]] - [[1963|50]] - [[2013|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1908]] | [[1909]] | [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] | '''1913''' | [[1914]] | [[1915]] | [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1913 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1913]] [[ast:1913]] [[be:1913]] [[bg:1913]] [[ca:1913]] [[cs:1913]] [[csb:1913]] [[cy:1913]] [[da:1913]] [[de:1913]] [[el:1913]] [[en:1913]] [[eo:1913]] [[es:1913]] [[et:1913]] [[eu:1913]] [[fi:1913]] [[fr:1913]] [[fy:1913]] [[gl:1913]] [[he:1913]] [[hr:1913]] [[hu:1913]] [[id:1913]] [[io:1913]] [[is:1913]] [[it:1913]] [[ja:1913年]] [[ko:1913년]] [[la:1913]] [[lb:1913]] [[lt:1913]] [[nds:1913]] [[nl:1913]] [[nn:1913]] [[no:1913]] [[os:1913]] [[pl:1913]] [[pt:1913]] [[ro:1913]] [[ru:1913]] [[scn:1913]] [[se:1913]] [[simple:1913]] [[sk:1913]] [[sl:1913]] [[sq:1913]] [[sr:1913]] [[sv:1913]] [[tr:1913]] [[tt:1913]] [[uk:1913]] [[zh:1913年]] 2694 64156 2006-06-24T17:10:05Z Pablo 5 <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1815|100]] - [[1865|50]] - [[1890|25]] - [[1905|10]] ans | dins: [[1925|10]] - [[1940|25]] - [[1965|50]] - [[2015|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] | '''1915''' | [[1916]] | [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] | [[1920]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1915 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[10 di djun]] : [[Roger Prigneaux]] * [[Albert Lenfant]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1915]] [[ast:1915]] [[be:1915]] [[bg:1915]] [[ca:1915]] [[cs:1915]] [[csb:1915]] [[cy:1915]] [[da:1915]] [[de:1915]] [[el:1915]] [[en:1915]] [[eo:1915]] [[es:1915]] [[et:1915]] [[eu:1915]] [[fi:1915]] [[fr:1915]] [[fy:1915]] [[gl:1915]] [[he:1915]] [[hr:1915]] [[hu:1915]] [[id:1915]] [[io:1915]] [[is:1915]] [[it:1915]] [[ja:1915年]] [[ko:1915년]] [[la:1915]] [[lb:1915]] [[lt:1915]] [[nl:1915]] [[nn:1915]] [[no:1915]] [[os:1915]] [[pl:1915]] [[pt:1915]] [[ro:1915]] [[ru:1915]] [[scn:1915]] [[se:1915]] [[sk:1915]] [[sl:1915]] [[sq:1915]] [[sr:1915]] [[sv:1915]] [[tr:1915]] [[tt:1915]] [[uk:1915]] [[zh:1915年]] 2695 63435 2006-06-24T15:19:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1816|100]] - [[1866|50]] - [[1891|25]] - [[1906|10]] ans | dins: [[1926|10]] - [[1941|25]] - [[1966|50]] - [[2016|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1890]] | [[anêyes 1900]] | '''[[anêyes 1910]]''' | [[anêyes 1920]] | [[anêyes 1930]] </center> <center> [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] | [[1915]] | '''1916''' | [[1917]] | [[1918]] | [[1919]] | [[1920]] | [[1921]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1916 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * li [[11 d' awousse]] : [[Willy Bal]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1916]] [[ast:1916]] [[be:1916]] [[bg:1916]] [[ca:1916]] [[cs:1916]] [[csb:1916]] [[cy:1916]] [[da:1916]] [[de:1916]] [[el:1916]] [[en:1916]] [[eo:1916]] [[es:1916]] [[et:1916]] [[eu:1916]] [[fi:1916]] [[fr:1916]] [[fy:1916]] [[gl:1916]] [[he:1916]] [[hr:1916]] [[hu:1916]] [[id:1916]] [[io:1916]] [[is:1916]] [[it:1916]] [[ja:1916年]] [[ko:1916년]] [[la:1916]] [[lb:1916]] [[lt:1916]] [[mi:1916]] [[nds:1916]] [[nl:1916]] [[nn:1916]] [[no:1916]] [[os:1916]] [[pl:1916]] [[pt:1916]] [[ro:1916]] [[ru:1916]] [[scn:1916]] [[se:1916]] [[sk:1916]] [[sl:1916]] [[sq:1916]] [[sr:1916]] [[sv:1916]] [[tr:1916]] [[tt:1916]] [[uk:1916]] [[zh:1916年]] 2696 23676 2004-02-08T23:53:12Z Pablo 5 [[da:1750'erne]] [[de:1750er]] [[en:1750s]] [[eo:1750-oj]] [[es:1750s]] [[fr:années 1750]] [[it:anni 1750]] [[ja:1750年代]] [[no:1750-tallet]] [[pl:Lata 50-te XVIII wieku]] [[sv:1750-talet]] <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] | '''anêyes 1750''' | [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] </center> <center> [[1750]] | [[1751]] | [[1752]] | [[1753]] | [[1754]] | [[1755]] | [[1756]] | [[1757]] | [[1758]] | [[1759]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2697 23677 2004-02-08T23:52:44Z Pablo 5 [[da:1760'erne]] [[de:1760er]] [[en:1760s]] [[eo:1760-oj]] [[es:1760s]] [[fr:années 1760]] [[it:anni 1760]] [[ja:1760年代]] [[no:1760-tallet]] [[pl:Lata 60-te XVIII wieku]] [[sv:1760-talet]] <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''anêyes 1760''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 2698 63808 2006-06-24T16:20:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1650|100]] - [[1700|50]] - [[1725|25]] - [[1740|10]] ans | dins: [[1760|10]] - [[1775|25]] - [[1800|50]] - [[1850|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] | '''[[anêyes 1750]]''' | [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] </center> <center> [[1745]] | [[1746]] | [[1747]] | [[1748]] | [[1749]] | '''1750''' | [[1751]] | [[1752]] | [[1753]] | [[1754]] | [[1755]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1750 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1750]] [[ast:1750]] [[bg:1750]] [[ca:1750]] [[cs:1750]] [[cy:1750]] [[da:1750]] [[de:1750]] [[el:1750]] [[en:1750]] [[eo:1750]] [[es:1750]] [[et:1750]] [[eu:1750]] [[fi:1750]] [[fr:1750]] [[ga:1750]] [[he:1750]] [[hr:1750]] [[hu:1750]] [[id:1750]] [[io:1750]] [[is:1750]] [[it:1750]] [[ko:1750년]] [[la:1750]] [[lb:1750]] [[mk:1750]] [[nl:1750]] [[nn:1750]] [[no:1750]] [[os:1750]] [[pl:1750]] [[pt:1750]] [[ro:1750]] [[ru:1750]] [[simple:1750]] [[sk:1750]] [[sl:1750]] [[sr:1750]] [[sv:1750]] [[tl:1750]] [[tr:1750]] [[tt:1750]] [[uk:1750]] [[zh:1750年]] 2699 63820 2006-06-24T16:20:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1660|100]] - [[1710|50]] - [[1735|25]] - [[1750|10]] ans | dins: [[1770|10]] - [[1785|25]] - [[1810|50]] - [[1860|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1755]] | [[1756]] | [[1757]] | [[1758]] | [[1759]] | '''1760''' | [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1760 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1760]] [[ast:1760]] [[bg:1760]] [[ca:1760]] [[cs:1760]] [[cy:1760]] [[da:1760]] [[de:1760]] [[el:1760]] [[en:1760]] [[eo:1760]] [[es:1760]] [[et:1760]] [[eu:1760]] [[fi:1760]] [[fr:1760]] [[ga:1760]] [[he:1760]] [[hr:1760]] [[hu:1760]] [[ia:1760]] [[id:1760]] [[io:1760]] [[is:1760]] [[it:1760]] [[ko:1760년]] [[la:1760]] [[lb:1760]] [[mk:1760]] [[nl:1760]] [[nn:1760]] [[no:1760]] [[os:1760]] [[pl:1760]] [[pt:1760]] [[ro:1760]] [[ru:1760]] [[sk:1760]] [[sl:1760]] [[sr:1760]] [[sv:1760]] [[tr:1760]] [[tt:1760]] [[uk:1760]] [[zh:1760年]] 2700 63846 2006-06-24T16:22:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1669|100]] - [[1719|50]] - [[1744|25]] - [[1759|10]] ans | dins: [[1779|10]] - [[1794|25]] - [[1819|50]] - [[1869|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] | '''1769''' | [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] | [[1774]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1769 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1769]] [[ast:1769]] [[bg:1769]] [[ca:1769]] [[cs:1769]] [[cy:1769]] [[da:1769]] [[de:1769]] [[el:1769]] [[en:1769]] [[eo:1769]] [[es:1769]] [[et:1769]] [[eu:1769]] [[fi:1769]] [[fr:1769]] [[fy:1769]] [[ga:1769]] [[gl:1769]] [[he:1769]] [[hr:1769]] [[hu:1769]] [[ia:1769]] [[id:1769]] [[io:1769]] [[is:1769]] [[it:1769]] [[ko:1769년]] [[lb:1769]] [[lt:1769]] [[mi:1769]] [[mk:1769]] [[nl:1769]] [[nn:1769]] [[no:1769]] [[os:1769]] [[pl:1769]] [[pt:1769]] [[ro:1769]] [[ru:1769]] [[simple:1769]] [[sk:1769]] [[sl:1769]] [[sr:1769]] [[sv:1769]] [[tr:1769]] [[tt:1769]] [[uk:1769]] [[zh:1769年]] 2701 63844 2006-06-24T16:22:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1668|100]] - [[1718|50]] - [[1743|25]] - [[1758|10]] ans | dins: [[1778|10]] - [[1793|25]] - [[1818|50]] - [[1868|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] | '''1768''' | [[1769]] | [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] | [[1773]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1768 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1768]] [[ast:1768]] [[bg:1768]] [[ca:1768]] [[cs:1768]] [[cy:1768]] [[da:1768]] [[de:1768]] [[el:1768]] [[en:1768]] [[eo:1768]] [[es:1768]] [[et:1768]] [[eu:1768]] [[fi:1768]] [[fr:1768]] [[ga:1768]] [[he:1768]] [[hr:1768]] [[hu:1768]] [[ia:1768]] [[id:1768]] [[io:1768]] [[is:1768]] [[it:1768]] [[ko:1768년]] [[lb:1768]] [[mk:1768]] [[nl:1768]] [[nn:1768]] [[no:1768]] [[os:1768]] [[pl:1768]] [[pt:1768]] [[ro:1768]] [[ru:1768]] [[sk:1768]] [[sl:1768]] [[sr:1768]] [[sv:1768]] [[tr:1768]] [[tt:1768]] [[uk:1768]] [[zh:1768年]] 2702 63842 2006-06-24T16:22:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1667|100]] - [[1717|50]] - [[1742|25]] - [[1757|10]] ans | dins: [[1777|10]] - [[1792|25]] - [[1817|50]] - [[1867|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] | '''1767''' | [[1768]] | [[1769]] | [[1770]] | [[1771]] | [[1772]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1767 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1767]] [[ast:1767]] [[bg:1767]] [[ca:1767]] [[cs:1767]] [[cy:1767]] [[da:1767]] [[de:1767]] [[el:1767]] [[en:1767]] [[eo:1767]] [[es:1767]] [[et:1767]] [[eu:1767]] [[fi:1767]] [[fr:1767]] [[ga:1767]] [[gl:1767]] [[he:1767]] [[hr:1767]] [[hu:1767]] [[ia:1767]] [[id:1767]] [[io:1767]] [[is:1767]] [[it:1767]] [[ko:1767년]] [[lb:1767]] [[mk:1767]] [[nl:1767]] [[nn:1767]] [[no:1767]] [[os:1767]] [[pl:1767]] [[pt:1767]] [[ro:1767]] [[ru:1767]] [[simple:1767]] [[sk:1767]] [[sl:1767]] [[sq:1767]] [[sr:1767]] [[sv:1767]] [[tr:1767]] [[tt:1767]] [[uk:1767]] [[zh:1767年]] 2703 65513 2006-06-29T19:43:31Z Lucyin 16 /* betchfessî loyén */ == codjowaedjes == Bondjoû, Dj' a scrît l' årtike so l' [[atuze des troes bodjes]], eyet metou des comparåjhons avou les sôres di viebes dins les tåvleas d' codjowaedje dins l' Gilliard, et dins l' pitit live des Chnapas (dji doe co radjouter on sfwait live po Lidje): [[Copene:Prumire troke di viebes e walon]], [[Copene:Deujhinme troke di viebes e walon]], et copurade (todi l' pus målåjheye) [[Copene:Cénkinme troke di viebes e walon]]. I fåreut rwaitî åzès sôres di viebes dins l' Gilliard ki n' sont nén co dins les pådjes wikipedia. Loukîz eto çou k' dj' a metou po sinti/sinte (dji sereu pol rifonde "sinte", come a Lidje et come dins l' Gilliard. I fåreut eto fé l' [[codjowaedje lére]] dji n' sai pus si c' est B=lé (dji lé, dji lérè) ou B=lî (dji lirè) avou candjmint d' voyale å dierin pî (do côp ça freut on viebe disrîlé ki n' shût nén l' atuze des troes bodjes). Eto, decider l' prezintrece singulî pol viebe ponre ("dji pond, ti ponds, i pond"; ou "dji pon, ti pons, i pond"?) pol viebe prinde, ("dji prind, ti prinds, i prind" ou "dji prin, ti prins, i prind", li prumire est erîlêye avou l' bodje B=prind, li deujhinme endè fwait on viebe disrîlé), pol pårticipe erirece (pris, prin, prindou?) Dji va fé on corwaitaedje pus spepieus dins mi pådje d' uzeu; i fåreut mete ci pont la sol calpén pol raploû rfondaedje ki vént, ou l' ci d' après; dji pinse k' a pårt ene pitite pougnêye (4-5) di disrîlés, po tos les ôtes on-z a des sôres di viebes bén defineyes, ki vont bén e rfondou eyet dins les walons coinreces avou (pa côps i fåreut dner deus, ou troes, codjowaedjes, la k' e rfondou c' est l' minme sôre, mins dins des walons coinreces k' i gn a ça s' dispårtixhe). Poy i gn a les viebes voyaedjeus, ki candjèt d' troke d' on pårler a èn ôte. Po çoula dji conte fé l' djivêye di tos les viebes di tos les lives di codjowaedje k' i gn a, avou leus sôres; et fé des rcôpaedjes po trover çou k' est l' pus lådje sipårdou (dji va mete çou k' dj' a fwait disk' asteure so mes pådjes d' uzeu so wikipedia, insi des ôtes pôront dner on côp d' mwin po completer çou ki manke) ça sereut bén d' assaetchî des djins k' ont vormint corwaitî l' codjowaedje e walon; motoit l' Emile Gilliard lu-minme pôreut dire li sinne? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djun 2006 a 15:57 (UTC) 2704 56775 2006-05-14T22:31:50Z Pablo 5 Djivêye des Impreus do Sint Impire Romin Djermanike displaecî viè Djivêye des Impreurs do Sint Impire Romin Djermanike [[cs:Seznam panovníků Svaté říše římské]] [[da:Tyske kejsere]] [[de:Liste der Kaiser des Heiligen Römischen Reiches]] [[en:List of German Kings and Emperors]] [[eo:Imperiestroj de la Sankta Romia Imperio]] [[es:Emperadores del Sacro Imperio]] [[fr:Liste des souverains du Saint-Empire]] [[it:Imperatori del Sacro Romano Impero]] [[nl:Keizers van het Heilige Roomse Rijk]] [[no:Liste over tyske konger og keisere]] [[fi:Luettelo Pyhän saksalais-roomalaisen valtakunnan hallitsijoista]] [[zh:神圣罗马帝国皇帝列表]] *[[Tchårlumagne]] (Tchåle I): [[800]] - [[814]] *[[Ludovik I do Sint Impire|Ludovik I]]: [[813]]/[[816]] - [[840]] *[[Tchåle II do Sint Impire|Tchåle II]]: [[875]] - [[877]] *[[Tchåle III do Sint Impire|Tchåle III]]: [[881]] - [[888]] *[[Arnoûfe]]: [[896]] - [[899]] *[[Oto I do Sint Impire|Oto I]]: [[962]] - [[973]] *[[Oto II do Sint Impire|Oto II]]: [[973]] - [[983]] *[[Oto III do Sint Impire|Oto III]]: [[996]] - [[1002]] *[[Hinri II do Sint Impire|Hinri II]]: [[1014]] - [[1024]] *[[Conrade II do Sint Impire|Conrad II]]: [[1027]] - [[1039]] *[[Hinri III do Sint Impire|Hinri III]]: [[1046]] - [[1056]] *[[Imperresse Agnesse]] (redjante): [[1056]] - [[1068]] *[[Hinri IV do Sint Impire|Hinri IV]]: [[1084]] - [[1106]] *[[Hinri V do Sint Impire|Hinri V]]: [[1106]] - [[1125]] *[[Lotåre II do Sint Impire|Lotåre II]]: [[1133]] - [[1137]] *[[Fredrik I do Sint Impire|Fredrik I]]: [[1155]] - [[1190]] *[[Hinri VI do Sint Impire|Hinri VI]]: [[1191]] - [[1197]] *[[Oto IV do Sint Impire|Oto IV]]: [[1209]] - [[1215]] *[[Fredrik II do Sint Impire|Fredrik II]]: [[1220]] - [[1250]] *[[Hinri VII do Sint Impire|Hinri VII]]: [[1311]] - [[1313]] *[[Louwis IV do Sint Impire|Louwis IV]]: [[1328]] - [[1347]] *[[Tchåle IV do Sint Impire|Tchåle IV]]: [[1355]] - [[1378]] *[[Siguismunde do Sint Impire|Siguismunde]]: [[1433]] - [[1437]] *[[Fredrik III do Sint Impire|Fredrik III]]: [[1452]] - [[1493]] *[[Macsimiyin I do Sint Impire|Macsimiyin I]]: [[1508]] - [[1519]] *[[Tchåle V do Sint Impire|Tchåle V]]: [[1519]] - [[1556]] *[[Ferdinand I do Sint Impire|Ferdinand I]]: [[1556]] - [[1564]] *[[Macsimiyin II do Sint Impire|Macsimiyin II]]: [[1564]] - [[1576]] *[[Rudôfe II do Sint Impire|Rufôfe II]]: [[1576]] - [[1612]] *[[Matî do Sint Impire|Matî]]: [[1612]] - [[1619]] *[[Ferdinand II do Sint Impire|Ferdinand II]]: [[1619]] - [[1637]] *[[Ferdinand III do Sint Impire|Ferdinand III]]: [[1637]] - [[1657]] *[[Leyopôl I do Sint Impire|Leyopôl I]]: [[1658]] - [[1705]] *[[Djôzef I do Sint Impire|Djôzef I]]: [[1705]] - [[1711]] *[[Tchåle VI do Sint Impire|Tchåle VI]]: [[1711]] - [[1740]] * eterringne (1740-1742) *[[Tchåle VII do Sint Impire|Tchåle VII Albert]]: [[1742]] - [[1745]] *[[Francis I do Sint Impire|Francis I]]: [[1745]] - [[1765]] *[[Djôzef I do Sint Impire|Djôzef I]]: [[1765]] - [[1790]] *[[Leyopôl I do Sint Impire|Leyopôl I]]: [[1790]] - [[1792]] *[[Francis I do Sint Impire|Francis I]]: [[1792]] - [[1806]] Li [[Sint Impire Romin Djermanike]] n'&nbsp;a pus egzisté dispoy adon. 2705 23685 2004-02-10T01:15:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Agnesse do Pwetou]] 2706 59445 2006-06-06T13:49:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu) +\1r) '''Agnesse do Pwetou''', ou l'&nbsp;'''Imperresse Agnesse''' ([[1020]]-[[14 di decimbe]] [[1077]]) fourit redjinte do [[Sint Impire]] di [[1056]] a [[1062]]. Ele esteut l'&nbsp;feye da Wiyåme&nbsp;III, Conte do [[Pwetou]] eyet Duk d'&nbsp;[[Aquitaine]], eyet di s'&nbsp;feme, [[Agnesse di Bourgogne]]. Agnesse fourit li deujhinme feme da l'&nbsp;[[Hinri III do Sint Impire|Impreur Hinri&nbsp;III]], k'&nbsp;el spôza li [[21 di nôvimbe]] [[1043]] eyet avou ki ele ourit sacwants efants, emey zels [[Djudite di Souwabeye]] eyet l'&nbsp;ci ki dvénreut l'&nbsp;Impreur [[Hinri IV do Sint Impire|Hinri IV]]. Ele fourit redjinte tins ki s'&nbsp;valet Hinri esteut mineur d'&nbsp;ådje. [[de:Agnes von Poitou]] [[en:Agnes de Poitou]] [[fi:Agnes de Poitou]] [[fr:Agnès d'Aquitaine]] [[it:Agnese del Sacro Romano Impero]] [[nl:Agnes de Poitou]] [[pl:Agnieszka z Poitou]] [[sv:Agnes av Poitou]] 2707 63648 2006-06-24T15:38:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1767|100]] - [[1817|50]] - [[1842|25]] - [[1857|10]] ans | dins: [[1877|10]] - [[1892|25]] - [[1917|50]] - [[1967|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] | '''1867''' | [[1868]] | [[1869]] | [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1867 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Jean Bury]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1867]] [[ast:1867]] [[be:1867]] [[bg:1867]] [[ca:1867]] [[cs:1867]] [[csb:1867]] [[cy:1867]] [[da:1867]] [[de:1867]] [[el:1867]] [[en:1867]] [[eo:1867]] [[es:1867]] [[et:1867]] [[eu:1867]] [[fi:1867]] [[fr:1867]] [[gl:1867]] [[he:1867]] [[hr:1867]] [[hu:1867]] [[id:1867]] [[io:1867]] [[is:1867]] [[it:1867]] [[ja:1867年]] [[ko:1867년]] [[la:1867]] [[lb:1867]] [[lt:1867]] [[nb:1867]] [[nl:1867]] [[nn:1867]] [[no:1867]] [[os:1867]] [[pl:1867]] [[pt:1867]] [[ro:1867]] [[ru:1867]] [[sk:1867]] [[sl:1867]] [[sr:1867]] [[sv:1867]] [[tr:1867]] [[tt:1867]] [[uk:1867]] [[zh:1867年]] 2708 63320 2006-06-24T14:48:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1807|100]] - [[1857|50]] - [[1882|25]] - [[1897|10]] ans | dins: [[1917|10]] - [[1932|25]] - [[1957|50]] - [[2007|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] | '''1907''' | [[1908]] | [[1909]] | [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1907 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Louis Sohy]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1907]] [[ast:1907]] [[be:1907]] [[bg:1907]] [[ca:1907]] [[cs:1907]] [[csb:1907]] [[cy:1907]] [[da:1907]] [[de:1907]] [[el:1907]] [[en:1907]] [[eo:1907]] [[es:1907]] [[et:1907]] [[eu:1907]] [[fi:1907]] [[fr:1907]] [[fy:1907]] [[gl:1907]] [[he:1907]] [[hr:1907]] [[hu:1907]] [[id:1907]] [[io:1907]] [[is:1907]] [[it:1907]] [[ja:1907年]] [[ko:1907년]] [[la:1907]] [[lb:1907]] [[lt:1907]] [[nl:1907]] [[nn:1907]] [[no:1907]] [[os:1907]] [[pl:1907]] [[pt:1907]] [[ro:1907]] [[ru:1907]] [[scn:1907]] [[se:1907]] [[simple:1907]] [[sk:1907]] [[sl:1907]] [[sq:1907]] [[sr:1907]] [[sv:1907]] [[tr:1907]] [[tt:1907]] [[uk:1907]] [[zh:1907年]] 2709 63619 2006-06-24T15:37:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1857]] [[de:1857]] [[en:1857]] [[eo:1857]] [[es:1857]] [[fr:1857]] [[nl:1857]] [[no:1857]] [[pl:1857]] [[sv:1857]] [[zh:1857年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1757|100]] - [[1807|50]] - [[1832|25]] - [[1847|10]] ans | dins: [[1867|10]] - [[1882|25]] - [[1907|50]] - [[1957|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] | '''1857''' | [[1858]] | [[1859]] | [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1857 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Boiron]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2710 64938 2006-06-24T19:31:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[nôvimbe]], c' est li 307inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 308inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 58 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1903]]: Li [[Panama]] si dislaxhe del [[Colombeye]], avou l'&nbsp;aidance des [[Estats Unis]]. * [[1918]]: Dislaxhaedje del [[Pologne]] * [[1957]]: Li tchene [[Layka]], c' est li prumî esse vicant a-z aler dins l'&nbsp;espåce. * [[1970]]: [[Salvador Allende]] divént prezidint do [[Tchili]] * [[1978]]: Dislaxhaedje del [[Dominke]]. * [[1992]]: [[Bill Clinton]] divént prezidint des [[Estats Unis]] == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1722]]: [[Jacques-Joseph Fabry]] († [[1798]]) === Ôtès djins === * [[1901]]: [[André Malraux]], sicrijheus [[France|francès]] († [[1976]]) * [[1901]]: [[Leyopôl III d' Beldjike]] († [[1983]]) == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' nôvimbe]] - [[2 d' nôvimbe]] - [[4 di nôvimbe]] - [[5 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 November]] [[an:3 de nobiembre]] [[ar:3 نوفمبر]] [[ast:3 de payares]] [[be:3 лістапада]] [[bg:3 ноември]] [[bs:3. novembar]] [[ca:3 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 3]] [[co:3 nuvembri]] [[cs:3. listopad]] [[csb:3 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 3]] [[cy:3 Tachwedd]] [[da:3. november]] [[de:3. November]] [[el:3 Νοεμβρίου]] [[en:November 3]] [[eo:3-a de novembro]] [[es:3 de noviembre]] [[et:3. november]] [[eu:Azaroaren 3]] [[fi:3. marraskuuta]] [[fo:3. november]] [[fr:3 novembre]] [[frp:3 novembro]] [[fur:3 di Novembar]] [[fy:3 novimber]] [[ga:3 Samhain]] [[gl:3 de novembro]] [[he:3 בנובמבר]] [[hr:3. studenog]] [[hu:November 3]] [[ia:3 de novembre]] [[id:3 November]] [[io:3 di novembro]] [[is:3. nóvember]] [[it:3 novembre]] [[ja:11月3日]] [[jv:3 November]] [[ka:3 ნოემბერი]] [[ko:11월 3일]] [[ku:3'ê sermawezê]] [[la:3 Novembris]] [[lb:3. November]] [[lt:Lapkričio 3]] [[mk:3 ноември]] [[ms:3 November]] [[nap:3 'e nuvembre]] [[nl:3 november]] [[nn:3. november]] [[no:3. november]] [[oc:3 de novembre]] [[os:3 ноябры]] [[pam:Nobiembri 3]] [[pl:3 listopada]] [[pt:3 de Novembro]] [[ro:3 noiembrie]] [[ru:3 ноября]] [[scn:3 di nuvèmmiru]] [[sco:3 November]] [[simple:November 3]] [[sk:3. november]] [[sl:3. november]] [[sq:3 Nëntor]] [[sr:3. новембар]] [[sv:3 november]] [[te:నవంబర్ 3]] [[th:3 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 3]] [[tr:3 Kasım]] [[tt:3. Nöyäber]] [[uk:3 листопада]] [[vi:3 tháng 11]] [[war:Nobyembre 3]] [[zh:11月3日]] 2711 56906 2006-05-15T11:39:10Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Rumiko Takahashi]] '''Rumiko Takahashi''' (高橋 留美子 ''Takahashi Rumiko'', [[10 d' octôbe]] [[1957]]-), est ene fijheuse di [[manga]]s. Ele vina-st å monde li [[10 d' octôbe]] [[1957]] a [[Niigata]] å [[Djapon]]. Sacwants di ses ovraedjes sont foirt populaires, minme å dfoû do Djapon, copurade les cis k'&nbsp;ont stî adaptés e dessins animés. ==Ovraedjes da sinne== * 勝手なやつら * [[Urusei Yatsura]] (Yうる星やつら) (''Lamu'') * [[Maison Ikkoku]] (めぞん一刻) (''Juliette je t'aime'') * [[Ranma 1/2]] (らんま1/2) * [[Inuyasha]] (犬夜叉) * 1ポンドの福音 * Rumik World (るーみっくワールド) * 1orW * Pの悲劇 * 専務の犬 * ダストスパート * 人魚の森 * 人魚の傷 [[ca:Rumiko Takahashi]] [[de:Rumiko Takahashi]] [[en:Rumiko Takahashi]] [[eo:Takahashi Rumiko]] [[es:Rumiko Takahashi]] [[fi:Rumiko Takahashi]] [[fr:Rumiko Takahashi]] [[id:Rumiko Takahashi]] [[it:Rumiko Takahashi]] [[ja:高橋留美子]] [[ko:다카하시 루미코]] [[no:Rumiko Takahashi]] [[pl:Rumiko Takahashi]] [[pt:Rumiko Takahashi]] [[ro:Rumiko Takahashi]] [[ru:Такахаси, Румико]] [[sv:Rumiko Takahashi]] [[th:รูมิโกะ ทากาฮาชิ]] [[zh:高桥留美子]] 2712 59241 2006-06-02T20:05:31Z Pablo 5 /* Sore di vôte lomêye leye-minme "boûkete" */ leyminem -> leye-minme [[categoreye:Poligonacêyes|Boukete]] [[categoreye:ahivêyès plantes|Boukete]] [[categoreye:dinrêyes|Boukete]] {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = ''Boûkete''}} {{Taxobox image | image = [[Image:Illustration_Fagopyrum_esculentum0.jpg|200px|Comone boûkete]] }} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Caryophyllales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Polygonaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''[[Fagopyrum]]''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Fagopyrum esculentum | author = }} {{Taxobox_end}} Li '''boûkete''', c'&nbsp;est ene [[poligonacêye]] k' on [[dinrêye|ahive po ses grinnes]]. No e sincieus latén: ''Fagopyrum esculentum'' (dinltins, ele si loméve ''Polygonum fagopyrum''). Gn a eto des ôtès sôres di boûkete: * li [[boûkete di Tatareye]], ''Fagopyrum tataricum'', foirt brouxhire, ki n' rind nén si bén po les grins, mins ki dene on meyeu fôraedje. * li boûkete a lådjès foyes, k' est ene dizo-espece di ''Fagopyrum esculentum'' et k' on coûtive å Djapon (dins l' tins lomêyz ''Fagopyrum emarginatum Roth''). ''Li boûkete est diferinne del [[såvaedje boûkete]].'' == Coûteure == On seme li boûkete e moes d' may et djun, 40 a 50 kilo di sminces a l' ectåre. C' est ene foirt voltrûle dinrêye, k' arive raddimint a grinnes, diviè l' moes d' awousse, setimbe (Piccini & Hardouin, 1965). Li boûkete florixh å moes d'&nbsp;awousse. Gn a ene dijhêye ki dit, a [[Waime]] k'&nbsp;i n'&nbsp;fåt nén k'&nbsp;aloume å moes d'&nbsp;awousse ca i n'&nbsp;è dinreut rén. Gn a k'&nbsp;a l'&nbsp;boûkete bén dner èn an so set po rpayî l'&nbsp;cinsî d'&nbsp;ses poennes, dijheut on divins l'&nbsp;tins e l'&nbsp;[[Årdene]].Li boûkete a stî coûtivêye el Walonreye disk'&nbsp;å cmince do [[20inme sieke]]. End aveut co 4.000 ectåres adon, mins li stindêye s'&nbsp;aveut ratchitchî a 150 ectåres e [[anêyes 1960|1960]]. Gn a co ene dimande di farene di boûkete; on payis come li [[France]] end a apoirté 10.000 tones e 1988 (Meurice, 1994). On l'&nbsp;ahive dins li dmeye-bole Bijhrece, come li mostere li mape ciddé padzo. Li boûkete si plait bén ezès pôvès teres, minme dins les froedès plaeces del [[Hôte Årdene]], sol payis d'&nbsp;[[Måmdey]] et ezès [[Redîmés payis]] (Bastin, 1939). Ele ni dmande waire d'&nbsp;ecråxhes. == Uzaedjes == === Sore di vôte lomêye leye-minme "boûkete" === Avou l' farene di boûkete, on fwait ene sôre di vôte, k' on lome des '''groumetes''', des '''berdeles''', u biesmint: des '''boûketes'''. * So Lidje, c' est ene mitchotreye do [[fiesse di Noyé|Noyé]], k' on rmete dins l' påsse des corintenes et des tchitches (des catches, souwêyès pemes). Ça s' cût al paile å boure u a l' ôle. On lzès magne tchôdes, avou do souke dissu, u froedes, avou del sirôpe. * Dins l' payis d' Dinant et so Smwès, on lzès magne ossu al Tossint, et on les lome '''berdeles'''. Li mot ''berdelle'' si rtrove eto e [[tchampnwès]] a [[Suni]], dandjreus paski les femes tot lzès fjhant, berdelént bråmint. Avårla, dins li rcete, on mete eto del farene d' avoenne ([[A. Vauchelet]]). === Rafôraedje des biesses === Po sognî les biesses, on les pout rafôrer avou del waide di boûkete, mins i n' è fåt nén dner dtrop, ca adon, les vatches atrapèt do [[fotosinsiûlijhaedje]]. Tote li blanke pea va tourner a crapes, pu s' discoler a grossès takes di cur. === Sognaedje avou l' grin === Li grin pout esse diné direk ås poyes et, molou, ås pourceas et ås veas. Les latons d'&nbsp;boûkete sont foirt ritches e blandoû (proteyenes), cåzu 30 åcint. On ndè pout mete disk'&nbsp;å tîce des farenes po les pourceas u les åmeas al laxhe. ==Li boûkete ezès lingaedjes.== === E walon. === Foirt kinoxhou so Lidje (prononcî ''boûkètt''), li mot boûkete est spårdou eto dins les ôtès coines del Walonreye, avou on prononçaedje ene miete diferint: ''bûkète'' a Waime ''bôkètt'' a Cerfontinne, a Fleuru, a Djåmioû; ''boukètt'' a Courçale, a Nivele, al Lovire; a Måtche-dilé-Scåssene, a Bive. Droldimint, on l'&nbsp;aveut rovyî e payis d'&nbsp;Nameur. Li no del boûkete s'&nbsp;a eto spårdou a cåze d'&nbsp;èn arimea da [[Georges Ista]], k'&nbsp;a divnou on classike des recitaedjes d'&nbsp;efants: :'''Li boûkete emacralêye:''' :C'&nbsp;esteut l'&nbsp;nute do Noyé, l'&nbsp;mame fijheut des boûketes, :Et tos les ptis efants, rashonnés dilé l'&nbsp;feu :Rén k'&nbsp;a houmer l'&nbsp;odeur ki montéve del pailete :Si sintént l'&nbsp;aiwe al boke et s' raletchént les doets. :Cwand on costé del påsse esteut djusse a l'&nbsp;idêye, :Li mame prindeut li paile, el schoyeut on ptit côp, :Et pu, hop&nbsp;! Li boûkete e l'&nbsp;air f'jheut ene dimeye :Et dvins l'&nbsp;mitan del paile ritouméve cou-z å hôt. :- Leyîz m' on pô sayî, breya li ptite Mårdjene, :Dji waedje del ritourner, d'&nbsp;adroet do prumî côp. :Vos alez vey, nosse mame&nbsp;!" Et vola nosse glawene :Ki prind l'&nbsp;paile a deus mins, ki s'&nbsp;abaxhe on ptit côp... :Et rouf&nbsp;! Di totes ses foices, elle evole li boûkete. :Ele l'&nbsp;evola si bén k' ele n' a måy ritoumé… [http://www.formatage.org/branches/bavardage/wallonie-divers/libouqueteemarcralee.html Copeye del "Boûkete emacralêye" avou l' accint d' Lidje] On cnoxhe eto li spot, ki dit: :''Cwand k'&nbsp;on magne les boûketes a l'&nbsp;ouxh, on magne les cocognes el coulêye.'' ki vout dire ki, cwand i fwait bon o Noyé, i fwait froed a Påke. === No del boûkete ezès ôtes lingaedjes === En inglès (''buckwheat''), flamind (''beukweit'') et almand (''buchweizen''), li no vout dire ''hesse-frumint'' (''faw-frumint''), pask'&nbsp;el grin rishonne ene [[fayene]], li frut do [[faw]]. C'&nbsp;est ç'&nbsp;no la k'&nbsp;a moussî e walon. On vout k'&nbsp;ça fouxhe on [[Conteye di Lô|conte di Lô]], e payis Flamind k'&nbsp;ågaxhe sipårdou l'&nbsp;boûkete el [[Principåté d' Lidje]] et ezès djondants payis. (Meurisse). Li no e francès (''sarrasin'') ey en itålyin (''grano saraceno''), c'&nbsp;est paski c'&nbsp;est on noer grin. Les [[sarazin|sarazins]], c'&nbsp;est des Mores avou on noer vizaedje. Li no latén ratuze å faw (''fago'') et å [[fotosinsiûlijhaedje]] des vatches kel magnèt (''pyrum'') == Difoûtrinne hårdêye == {{Commons|Fagopyrum esculentum}} [[br:Gwinizh-du]] [[da:Almindelig Boghvede (Fagopyrum esculentum)]] [[de:Echter Buchweizen]] [[en:Buckwheat]] [[fr:Sarrasin (céréale)]] [[he:כוסמת]] [[ja:ソバ]] [[nl:Boekweit]] [[zh:荞麦]] 2713 57481 2006-05-20T22:44:10Z Pablo 5 tåvlea '''Lîssin''' (fr: ''Lincent'', nl: ''Lijsem'', on scrît eto ''Lîcin'', ''Lîcint''), c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Lincent Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 2.876 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4287''' * Arondixhmint: [[Wareme]] * Sitindêye: 14,66&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 196,18&nbsp;djins/km² Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, alez s' vey e [[Motî:Lîssin|splitchant motî]]. Ban d' Lîssin : * [[Lîssin (viyaedje)]] * [[Pelinne]] * [[Råcoû]] == Economeye == * Bire do payis : Gn a ene pitite bressene k'&nbsp;a cmincî diviè [[anêyes 1990|1990]], et s' lomer : li [[Pirreye di Lîssin]]. * Dimorance des navteus : Lîssin est metowe so l'&nbsp;otostråde Brussele Lidje; eto, elle a assaetchî sacwants navteus. Li comene est trevåtcheye på TGV dispu [[2003]]. Li novele gåre do TGV va kécfeye fé aploure des noveas comieces so Lîssin. [[Imådje:Lîssin_TGV.jpg|thumb| li voye do TGV (2004)]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.lincent.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje|Lissin}} [[en:Lincent]] [[eo:Lincent]] [[fr:Lincent]] [[nl:Lijsem]] 2714 60107 2006-06-09T11:22:31Z Pablo 5 {{NowCommons|Coat of arms of Morocco.png}} Åres nåcionåles do [[Marok]] 2716 23695 2004-02-13T00:46:47Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Copene:Boûkete]] 2717 23696 2004-02-13T00:39:25Z Pablo 5 coridjaedje '''R. Giskard Reventlov''' n'&nbsp;est nén ene vraiye djin, c'&nbsp;est on robot (li no vént d'&nbsp;onk des persounaedjes des noveles da [[Isaac Asimov]]). Ci robot est eployî po l'&nbsp;amidraedje (dimey-)otomatike des loyens eterlingaedje. Loukîz al [[m:Interwiki_bot|pådje so les wiki-robots dzo meta]] po pus di racsegnes. L'&nbsp;operateu do robot est [[Uzeu:Pablo]]. 2718 23697 2004-02-14T02:37:07Z Pablo 5 response a vos kesses ça a stî, mins li tite est avou ene grande lete, et sins tchapea sol U. Eto, dji n' a sepou mete ene hårdêye avou "Buckwheat" u "sarrasin". :Oyi, foirt bén. :Pol no des årtikes, i fåt mete les accints; eyet li prumire lete si mete e grande lete dins l'&nbsp;tite di l'&nbsp;årtike (mins vos ploz eployî ene grande ou ene pitite lete dins les loyéns). Dj'&nbsp;a coridjî çoula et mete des pådjes di redjiblaedje. :po les loyéns eterlingaedje, les cis ki cmincèt avou '''xx:''', vos a voz sepou les fé; mins ça n'&nbsp;aparexhe nén dins l'&nbsp;tecse di l'&nbsp;årtike, mins å dzeu del pådje, vos n'&nbsp;poloz nén fé on loyén viè ene ôte wikipedia a pårti do tecse (siya, i gn a moyén, mins ça s'&nbsp;fwait ôtmint) :po fini, cwand vos scrijhoz des sacwès dins les pådjes di copene, c'&nbsp;est bén di siner, po çoula metoz tot simplumint cwate wachletes ene dirî l'&nbsp;ôte, eyet li program candje çoula e vosse no (avou loyén viè vosse pådje) et l'&nbsp;eure et l'&nbsp;date. Come çoula (dj'&nbsp;a djusse metout <nowiki>~~~~</nowiki>): [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di fevrî 2004 a 00:52 (CET) :A, ôte tchoi: ''fr:sarrasin'' n'&nbsp;egzistêye nén co; do côp i n'&nbsp;fåt nén d'&nbsp;loyén. :Dji saye ossu on [[Uzeu:R. Giskard Reventlov|robot]] po fé les loyéns eterlingaedje, ça a l'&nbsp;air di bén roter; dj'&nbsp;a sayî avou [[Årdene]], [[Å]], [[Ae]] eyet [[Boûkete]]... :Come i gn a on robot-nûton po fé les soyants ovraedjes a nosse plaece asteure, ni vs tracassîz nén d'&nbsp;trop po les loyéns eterlingaedje. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di fevrî 2004 a 00:55 (CET) on loyén eviè tchitche ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 14 di fevrî 2004 a 00:31 (CET)~ Pocwè kel tecse di l' arimea n' est nén ene lene dizo l' ôte, come e brouyon ? :Po fé on loyén viè tchitche metoz djusse deus cwårêyès åtchetes åtoû, come çouci: [[tchitche]] :po l'&nbsp;epådjnaedje alez vey les esplikêyes sol [[Wikipedia:Côde wiki|Côde wiki]]; po ene tchanson, li pus simpe c'&nbsp;est d'&nbsp;mete on deus ponts (''':''') pa dvant l'&nbsp;roye. Li deus ponts å cmince del roye c'&nbsp;est ene tabulåcion po dire li vraiy (eyet vos ndè ploz mete pus d'&nbsp;ene). On hagnon normå est repådjné på betchteu waibe. Si vos vloz foircî on passaedje al roye, et ki vos n'&nbsp;voloz nén ki l'&nbsp;tecse soeye avancî, vos ploz eployî li côde html: &lt;br&gt; :et po les djivêyes, c'&nbsp;est nén "-" k'&nbsp;i fåt eployî, mins "*" po les djivêyes a boles, ou "#" po les cenes a limeros [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 14 di fevrî 2004 a 02:37 (CET) 2719 23698 2004-02-13T01:32:32Z Pablo 5 copyî l' tecse d' èn emile ki dj' a-st evoyî. Co a-z ecråxhî (a epådjner/ecråxhî) Oyi, li [[wikipedia]] walon est e [[rfondou]]; c' est djustumint l' egzimpe minme d' ene sacwè ki doet esse e rfondou, ça n' såreut nén esse ôtrumint: c' est po tos les walon-cåzants, k' i soeyexhe di Vervî ou d' Cînè, ou co di Djivet ou do Wisconsin, ou minme di Sint Djåke el Galice ou l' Kebek (awè, gn a des djins ki s' interessèt-st å walon å dfoû del Walonreye); eyet tertos polèt scrire, dj' ô bén ki c' est ene ouve colective, nén seulmint po l' tot, mins minme po tchaeke årtike. Do côp, cwè fåreut i fé cwand ene djin di Bastogne sicreye èn årtike, poy ene djin d' Nameur vént radjouter des informåcions? Aveur l' årtike e fonetike-Feller avou l' mitan dins on scrijhaedje et l' ôte mitan dins èn ôte? Et cwand on 3inme, on 4inme evnd. vénront radjouter des bokets? Et co d' pus: pol ricweraedje (paski c' est ene des beatés des eciclopedyes electronikes: on pout cweri des afwaires bén pus åjheymint k' avou ene so papî), kimint pôreut on cweri èn årtike si on n' sait nén ddja cmint k' il est scrît si ça candje sorlon l' oteur. Mins, come dit pus hôt, si vos n' savez nén scrire e rfondou c' est nén on problinme, sicrijhoz come vos ploz/come vos vloz, et ene sakî ou l' ôte li riscrirè e rfondou (eyet ossu fé li "[[Wikipedia:Côde wiki|wikifiaedje]]", le metaedje e cogne avou tote li sintacse po les loyéns, epådjnaedje, evnd.). Sicrijhoz come vos vloz, djusse ni soeyoz nén sbarés d' vey ki les tecses sont rcandjîs (et nén seulmint po l' ortografeye; c' est l' principe minme do [[wiki]]: on tecse n' est da nolu, dj' ô bén il est da tertos, et tchaeconk el pout candjî, ecråxhî,...) 2720 23699 2004-12-21T11:26:26Z Pablo 5 /* Les loyéns eterlingaedje èn sont nén håynés */ Chal pa dzo ene djivêye des kesses les pus corantes, avou ene coûte response. Des pus longowès responses si trovèt dins ds ôtes årtikes. Si vos avoz ene kesse, vos l'&nbsp;poloz dmdander å [[Wikipedia:Cåbaret]] (shuvoz l'&nbsp;loyén, poy clitchîz so «Candjî l'&nbspådje», scirijhoz vosse kesse eyet clitchîz sol boton «Schaper»; et s'&nbsp;rivnoz vey ene miete pus tård (ou dmwin) s'&nbsp;i gn a-st ene response. === Kimint askepyî ene novele pådje? === * li pus åjhey c'&nbsp;est di candjî ene pådje k'&nbsp;egzistêye dedja (voss pådje d'&nbsp;Uzeu ou d'&nbsp;copene par egzimpe) eyet radjouter on loyén pol no k'&nbsp;vos vloz eyet del shure. * pus di racsegnes: [[Wikipedia:Kimint askepyî ene novele pådje]] === Les loyéns eterlingaedje èn sont nén håynés === * Les loyéns eterlingaedje èn sont nén come les ôtes; i n' aparexhèt nén dins l' tecse di l' årtike; vos n' poloz nén eployî çoula po fé on loyén viè on wikipedia dins èn ôte lingaedje a pårti d' on mot do tecse; les loyéns eterlingaedje sont håynés a hintche del pådje, en ene boesse «Ôtes lingaedjes», avou l' no do lingaedje k' est clitchåve. 2721 23700 2004-02-13T02:00:49Z Pablo 5 redjiblaedje adresse IPv6 #REDIRECT [[Uzeu:Pablo]] 2722 56774 2006-05-14T22:29:47Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:Moyinådje]] [[Categoreye:Flande]] [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Imådje:Mweyinaudje_caute.jpg|thumb|Mape des payis ki vont fé l' Beldjike, e 13inme sieke.]] Li '''conteye di Lô''', c' est est onk des ût payis do [[13inme sieke]] k'&nbsp;aléve diner des bokets a çou k'&nbsp;a divnou l'&nbsp;[[Walonreye]]. Come li [[Conteye del Braibant]] eyet l'&nbsp;[[Dutcheye do Limbork]], li Conteye di Lô aveut eto bråmint des teres e çou k'&nbsp;aléve divni l'&nbsp;[[Flande]]. ==Mwaisse veye== Li mwaisse veye del Conteye di Lô est [[Hasse]]. ==Istwere== Divant [[1480]], li conteye va passer al [[Principåté d' Lidje]]. Pus tård, ces teres la vont divni a pô près li [[Province do Limbork]] bedje, mins les viyaedjes walons del Hesbaye ([[Rozou-Crinnwik]], [[Bierlô]], [[Grinnveye]], [[Oreye]], [[Lin-so-Djer]], [[Tisse]], [[Hacoû]]) vont dmorer u rivni dizo moennance del [[Province di Lidje]]. On vout ki ça soeye des contes di Lô k'&nbsp;åyénxhe amoenné so Lidje, pu so tote li Walonreye, l'&nbsp;ahivaedje del [[boûkete]], k'&nbsp;a-st on no did låvå (''beukweit''). ==Li viyaedje di Lô lu-minme== C' est on viyaedje di Flande, astok do Payis Walon, e l'&nbsp;arondixhmint d'&nbsp;[[Tongue]], province do Limbork, ki s'&nbsp;lome e flamind ''Borgloon'', e francès ''Looz''. Li prumî boket do no flamind ''borg'' (tchestea) a stî eto rmetou å no flamind d'&nbsp;Wareme (''Borgworm''), ene veye do cotoû. Li vî no (1441) ''Loscastrum'', c'est do latén, avou, eto, li mot "tchestea" ådvins ("castrum"). Li viyaedje di Lô, metou a Bijhe, eneviè l'&nbsp;payis walon, a dné ene ratourneure e walon k'&nbsp;on dit a [[Oreye]] et d'&nbsp;[[Odeu]]: ''Bijhe di Lô'': C' est ene hôte bijhe, froed vint do Nôr Ess. Eto, imådjreçmint "C'&nbsp;est bijhe di Lô" vout dire ki c'&nbsp;est margaye (inte deus hanteus, evnd). ==Li viyaedje di Grand-Lô == C' est on viyaedje di Flande astok do Payis Walon, e ki s' lome e flamind '' Groot-Loon '', e francès ''Grand-Looz''; dins les viyaedjes walon astok, on prononce ''Gronlô''. Ci-la, les vîs scrijhaedjes sont ddja e flamind: ''Groot-Loen''(1365), Groitloen (1362). ==Etimolodjeye== Li ptit mot "[[Motî:lô|lô]]" (on vî vî mot e walon) provént do tîxhon ''lauha'' ki vout dire "bwès". Mins ça a stî stindou å sinse "clairisse", pu "hé a brouyire". Li mot si rtrove dins bråmint des viyaedjes di Flande: Lo e l' arondixmint d'&nbsp;[[Dismude]], li bwès d'&nbsp;Lo, dé Lovén, k'&nbsp;a dné li no des viyaedjes astok: Kessel-Lo, Korbeek-Lo, Langelo, Bovenlo, Lo-Christi et Lo-ten-Hule e l'&nbsp;arondixmint d'&nbsp;[[Gand]]. El Walonreye, on l'&nbsp;ritrove dins l'&nbsp;no des viyaedjes di [[Bierlô]], et [[Pondlô]]. Inte les deus, gn a li foirt rilomé "[[Waterlô]]". Li "Z" k' i gn a e mot francès ''Looz'' et ni "N" do mot flamind ''Borgloon'' est on sene do pluriyal (Carnoy, 1948). Dabôrd, li sinse est "ezès bwès". E walon, li scrijha "ooz" a stî rcoprin come li betchfessô "ô", come dins ''Trooz '', li vî scrijha po "[[Trô]]". ==Nos d' famile== Sacwants no d'&nbsp;familes di Walonreye et d'&nbsp;Flande, volnut dire "onk ki provént do viyaedje u del Conteye di Lô": Lau, Loos, Loose, Looz, Looze, Delooz, de Looz-Corswarem (riloukîz a: [[Motî:Cwareme|Cwareme]]), Deloz, Deloos, Deleau, Delleau, Delleaux, Loosen, Loossens, Loozen, Loisen (Herbillon & Germain, 1996). == Vey eto == * [[Djivêye des Contes di Lô]] [[en:County of Loon]] [[fr:Comté de Looz]] [[li:Graafsjap Loeën]] [[nl:Graafschap Loon]] 2723 23702 2004-02-14T00:39:12Z Lucyin 16 Mape di çou ki va divni l' Walonreye, e 1200. Li Conteye di Lô va dner sacwants viyaedjes di s' måtche nonnrece. Les frontires del Walonreye d' asteure ni sont nén a rkinoxhe, mins l' tcherpinte dimore li Principåté d' Lidje, k' essere cåzu d' tos Mape di çou ki va divni l' Walonreye, e 1200. Li Conteye di Lô va dner sacwants viyaedjes di s' måtche nonnrece. Les frontires del Walonreye d' asteure ni sont nén a rkinoxhe, mins l' tcherpinte dimore li Principåté d' Lidje, k' essere cåzu d' tos les costés li Dutcheye di Nameur (assonraedje e walon pa L. Mahin). 2724 23703 2004-02-14T21:13:05Z Pablo 5 date do passaedje a Lidje? abén meydju ! dji so bén binåjhe d' aveur askepyî deus pådjes di Wiki, avou des hårdêyes so yene l' ôte (tins, la èn uzaedje k' i fåt bén wårder "yene" !!! L' omrin sereut n' on l' ôte. Vive nozôtes et les tchéns d' tcherete. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 14 di fevrî 2004 a 00:49 (CET) :Vos aprindoz rade :) :N'&nbsp;åyîz nén sogne di mete des (dvintrins) loyéns ene miete tot avå; tot çou ki meritreut ene pådje da sinne c'&nbsp;est bon. :Dj'&nbsp;a-st ene miete amidré l'&nbsp;epådjnaedje, vos ploz aler vey cmint dj'&nbsp;a fwait (alez so "istwere del pådje" et clitchîz so les '''dif'''erinces pa rapoirt åzès modêyes di dvant) :Ci sreut bén di mete li date (minme a pô près) do bonaedje riprezinté dins l'&nbsp;mape.[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 14 di fevrî 2004 a 02:50 (CET) ---- Sol pådje e neyerlandès, i gn 1366 come date do passaedje al [[Principåté d' Lidje]], et vos avoz metou 1480... i fåreut corwaitî çoula. 2725 51910 2006-03-18T20:44:57Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Ougniye''' (fr: ''Oignies'') est on hamtea d'&nbsp;[[Åjhô]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://users.swing.be/rabulets/Aujau.htm Des imådjes et on boket d'&nbsp;istwere] 2726 48735 2006-01-05T09:10:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: li Çouchal est ene djivêye des contes k'&nbsp;ont moenné li [[Conteye di Lô]] *[[944]] - [[958]] Rudolf *[[966]] - [[973]] Garnerus *[[1015]] - [[1046]] Giselbert *[[1046]] - [[1079]] Emmo *[[1079]] - [[1082]] Otto *[[1082]] - [[1126]] Arnold I *[[1126]] - [[1135]] Arnulfus I *[[1135]] - [[1142]] Arnold II *[[1142]] - [[1171]] Lodewijk I *[[1171]] - [[1194]] Gerard *[[1194]] - [[1218]] Lodewijk II *[[1218]] Hendrik *[[1218]] - [[1221]] Arnold III *[[1221]] - [[1227]] Lodewijk III *[[1227]] - [[1273]] Arnold IV *[[1273]] - [[1279]] Jan *[[1279]] - [[1323]] Arnold V *[[1323]] - [[1336]] Lodewijk IV *[[1336]] - [[1361]] Dirk van Heinsberg *[[1361]] - [[1362]] Godfried van Dalenbroek *[[1362]] - [[1363]] Arnold VI van Rummen [[li:Lies van graaf van Loeën]] [[nl:Lijst van graven van Loon]] 2727 63885 2006-06-24T16:25:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1868]] [[de:1868]] [[en:1868]] [[eo:1868]] [[es:1868]] [[fr:1868]] [[nl:1868]] [[no:1868]] [[pl:1868]] [[sv:1868]] [[zh:1868年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1768|100]] - [[1818|50]] - [[1843|25]] - [[1858|10]] ans | dins: [[1878|10]] - [[1893|25]] - [[1918|50]] - [[1968|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] | '''1868''' | [[1869]] | [[1870]] | [[1871]] | [[1872]] | [[1873]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1868 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2728 63883 2006-06-24T16:25:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1866]] [[de:1866]] [[en:1866]] [[eo:1866]] [[es:1866]] [[fr:1866]] [[nl:1866]] [[no:1866]] [[pl:1866]] [[sv:1866]] [[zh:1866年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1766|100]] - [[1816|50]] - [[1841|25]] - [[1856|10]] ans | dins: [[1876|10]] - [[1891|25]] - [[1916|50]] - [[1966|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] | '''1866''' | [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] | [[1870]] | [[1871]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1866 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2729 63881 2006-06-24T16:24:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1865]] [[de:1865]] [[en:1865]] [[eo:1865]] [[es:1865]] [[fr:1865]] [[nl:1865]] [[no:1865]] [[pl:1865]] [[sv:1865]] [[zh:1865年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1765|100]] - [[1815|50]] - [[1840|25]] - [[1855|10]] ans | dins: [[1875|10]] - [[1890|25]] - [[1915|50]] - [[1965|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] | '''1865''' | [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] | [[1870]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1865 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2730 63879 2006-06-24T16:24:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1864]] [[de:1864]] [[en:1864]] [[eo:1864]] [[es:1864]] [[fr:1864]] [[nl:1864]] [[no:1864]] [[pl:1864]] [[sv:1864]] [[zh:1864年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1764|100]] - [[1814|50]] - [[1839|25]] - [[1854|10]] ans | dins: [[1874|10]] - [[1889|25]] - [[1914|50]] - [[1964|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1859]] | [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] | '''1864''' | [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] | [[1869]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1864 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2731 63635 2006-06-24T15:38:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1863]] [[de:1863]] [[en:1863]] [[eo:1863]] [[es:1863]] [[fr:1863]] [[nl:1863]] [[no:1863]] [[pl:1863]] [[sv:1863]] [[zh:1863年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1763|100]] - [[1813|50]] - [[1838|25]] - [[1853|10]] ans | dins: [[1873|10]] - [[1888|25]] - [[1913|50]] - [[1963|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1858]] | [[1859]] | [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] | '''1863''' | [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] | [[1868]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1863 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Georges Willame]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2732 63632 2006-06-24T15:37:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1862]] [[de:1862]] [[en:1862]] [[eo:1862]] [[es:1862]] [[fr:1862]] [[nl:1862]] [[no:1862]] [[pl:1862]] [[sv:1862]] [[zh:1862年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1762|100]] - [[1812|50]] - [[1837|25]] - [[1852|10]] ans | dins: [[1872|10]] - [[1887|25]] - [[1912|50]] - [[1962|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] | [[1860]] | [[1861]] | '''1862''' | [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] | [[1867]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1862 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Edmond Etienne]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henry Forir]] === Ôtès djins === 2733 63877 2006-06-24T16:24:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1861]] [[de:1861]] [[en:1861]] [[eo:1861]] [[es:1861]] [[fr:1861]] [[nl:1861]] [[no:1861]] [[pl:1861]] [[sv:1861]] [[zh:1861年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1761|100]] - [[1811|50]] - [[1836|25]] - [[1851|10]] ans | dins: [[1871|10]] - [[1886|25]] - [[1911|50]] - [[1961|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] | [[1860]] | '''1861''' | [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] | [[1866]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1861 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2734 63874 2006-06-24T16:24:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1860]] [[de:1860]] [[en:1860]] [[eo:1860]] [[es:1860]] [[fr:1860]] [[nl:1860]] [[no:1860]] [[pl:1860]] [[sv:1860]] [[zh:1860年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1760|100]] - [[1810|50]] - [[1835|25]] - [[1850|10]] ans | dins: [[1870|10]] - [[1885|25]] - [[1910|50]] - [[1960|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] | '''[[anêyes 1860]]''' | [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] </center> <center> [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] | '''1860''' | [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] | [[1865]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1860 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 2735 63623 2006-06-24T15:37:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1859]] [[de:1859]] [[en:1859]] [[eo:1859]] [[es:1859]] [[fr:1859]] [[nl:1859]] [[no:1859]] [[pl:1859]] [[sv:1859]] [[zh:1859年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1759|100]] - [[1809|50]] - [[1834|25]] - [[1849|10]] ans | dins: [[1869|10]] - [[1884|25]] - [[1909|50]] - [[1959|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] | '''1859''' | [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] | [[1864]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1859 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Martin Lejeune]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 2736 63719 2006-06-24T15:42:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1791|100]] - [[1841|50]] - [[1866|25]] - [[1881|10]] ans | dins: [[1901|10]] - [[1916|25]] - [[1941|50]] - [[1991|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1886]] | [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] | [[1890]] | '''1891''' | [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1891 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Edouard Thirionet]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1891]] [[ast:1891]] [[be:1891]] [[bg:1891]] [[ca:1891]] [[cs:1891]] [[cy:1891]] [[da:1891]] [[de:1891]] [[el:1891]] [[en:1891]] [[eo:1891]] [[es:1891]] [[et:1891]] [[eu:1891]] [[fi:1891]] [[fr:1891]] [[fy:1891]] [[gl:1891]] [[he:1891]] [[hr:1891]] [[hu:1891]] [[ia:1891]] [[is:1891]] [[it:1891]] [[la:1891]] [[lb:1891]] [[nl:1891]] [[no:1891]] [[pl:1891]] [[pt:1891]] [[ro:1891]] [[ru:1891]] [[sk:1891]] [[sl:1891]] [[sr:1891]] [[sv:1891]] [[tr:1891]] [[uk:1891]] [[zh-cn:1891年]] 2738 59743 2006-06-07T11:25:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Sălaj.png +Salaj.png) [[Categoreye:Roumaneye|Salaj]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Sălaj'''</font><br>'''(distrik di Sălaj)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Salaj.png]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Zalău]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>SJ</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 38inme]] <br> 3.864&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 39inme]]<br>258.717 dimorants<br>67&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Sălaj''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Zalău]]) a-st ene populåcion di 71.580&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Sălaj== * [[Zalău]] * [[Simleu Silvaniei]] * [[Jibou]] * [[Cehu Silvaniei]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Сълаж]] [[cs:Sălaj]] [[de:Sălaj]] [[en:Sălaj County]] [[eo:Distrikto Sălaj]] [[fr:Judeţ de Sălaj]] [[hu:Szilágy megye]] [[it:Sălaj]] [[nl:Sălaj]] [[pl:Okręg Sălaj]] [[ro:Judeţul Sălaj]] [[ru:Сэлаж (жудец)]] 2740 59746 2006-06-07T11:30:23Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye (judeţul Sibiu).png +Sibiu.png|\1) [[Categoreye:Roumaneye]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor="#FDFFEC" |+ <font size="+1">'''Judeţul Sibiu'''</font><br>'''(distrik di Sibiu)''' |----- | style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan="2" | [[Imådje:Sibiu.png|judeţul Sibiu]] |----- | Mwaisse-veye || [[Sibiu]] |----- | Redjon || [[Transilvaneye]] |----- | Acourtixheure || SB |----- | Minorité(s) || &nbsp; |----- | Sitindêye<br>&nbsp;- Totå | [[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 24inme]] <br> 5.432&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |----- | [[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] | [[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 24inme]]<br>445.281 dimorants<br>82&nbsp;djins/km² |} '''Sibiu''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Sibiu]]) a-st ene populåcion di 170.038&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Sibiu== * [[Sibiu]] * [[Mediaş]] * [[Cisnădie]] * [[Avrig]] * [[Agnita]] * [[Tălmaciu]] * [[Dumbrăveni]] * [[Copşa Mică]] * [[Ocna Sibiului]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Сибиу]] [[cs:Sibiu (župa)]] [[de:Sibiu (Bezirk)]] [[en:Sibiu County]] [[eo:Distrikto Sibiu]] [[fr:Judeţ de Sibiu]] [[it:Sibiu (contea)]] [[nl:Sibiu (district)]] [[pl:Okręg Sybin]] [[ro:Judeţul Sibiu]] [[ru:Сибиу (жудец)]] 2741 50766 2006-03-01T22:06:12Z 84.174.139.241 /* Difoûtrinne hårdêye */ interwiki [[Categoreye:Roumaneye]] '''Sibiu''' (en [[almand]] '''Hermannstadt''', e [[hongrwès]] Nagy-''Szeben'') est ene veye del [[Roumaneye]], mwaise-veye do distrik di [[Sibiu (distrik roumin)|minme no]], el redjon del [[Transilvaneye]]. E [[1992]] elle a-st ene populåcion di 169.696 dimorants (3% d'&nbsp;almands) Ele fourit fondêye å [[13inme sieke]] pa des colons almands. Elle a lontins stî l'&nbsp;pus grande veye almande del Transilvaneye. ==Istwere== Li veye est citêye dins des papîs pol prumî côp e [[1191]], dizo l'&nbsp;no di ''Cibiniensem''. Li veye a stî basteye, nén lon del plaece wice k'&nbsp;i gn aveut l'&nbsp;viye veye [[Impire Romin|rominne]] di ''Caedonia'', pa des colons [[sacsons del Transilvaneye]] (lomés ''saşi'' -- prononcîz ''sachi'' -- e [[roumin]]). E&nbsp;[[1241]] li veye fourit distrûte pås [[tatårs]]. E&nbsp;[[14inme sieke]], elle aveut ddja divnou èn impôrtant cinte di comiece, eyet e [[1376]] on documint dit k'&nbsp;i gn aveut 19 guildes d'&nbsp;årtizans. Ele divna li pus impôrtante des veyes almandes del Transilvaneye eyet li plaece di l'&nbsp;''Academia Saxorum'', li Pårlumint Almand di Transilvaneye. E&nbsp;[[17inme sieke]] elle esteut l'&nbsp;veye li pus å Levant a esse co veyowe come fjhant pårteye del civilizåjhon Coûtchantrece (ou pus egzactumint, li pus levantrece veye a-z esse co dins les voyes poståles uropeyinnes). ==Sibiutîs cnoxhous== * [[Hermann Oberth]] ===Difoûtrinne hårdêye=== * [http://www.sibiuonline.com Waibe del veye] (e roumin) [[bg:Сибиу]] [[de:Sibiu]] [[en:Sibiu]] [[eo:Sibiu]] [[es:Sibiu]] [[fr:Sibiu]] [[hu:Nagyszeben]] [[ja:シビウ]] [[ko:시비우]] [[lb:Sibiu]] [[nl:Sibiu]] [[pl:Sybin]] [[ro:Sibiu]] [[sv:Sibiu]] 2744 59745 2006-06-07T11:29:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye (judeţul Satu Mare).png +Satu Mare.png|\1) [[Categoreye:Roumaneye]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC |+<font size="+1">'''Judeţul Satu Mare'''<br>(e hongrwès '''Szatmár megye''',<br>en almand '''Kreis Sathmar''')</font><br>'''(distrik di Satu Mare)''' |- | style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2 | [[Imådje:Satu Mare.png|judeţul Satu Mare]] |- |Mwaisse-veye || [[Satu Mare]] |- |Redjon || [[Transilvaneye]] |- |Acourtixheure || SM |- |Minorité(s) || |- |Sitindêye<br>&nbsp;- Totå |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 36inme]]<br>4.418&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |- |[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 28inme]]<br>392.265 dimorants<br>89&nbsp;djins/km² |} '''Satu Mare''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye (do [[Satu Mare|minme no]]) a-st ene populåcion di 130.573&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Satu Mare== * [[Satu Mare]] * [[Carei]] * [[Negreşti-Oaş]] * [[Tăşnad]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Сату Маре]] [[cs:Satu Mare (župa)]] [[de:Satu Mare (Bezirk)]] [[en:Satu Mare County]] [[eo:Distrikto Satu Mare]] [[et:Satu Mare maakond]] [[fr:Judeţ de Satu-Mare]] [[hu:Szatmár megye]] [[it:Satu Mare (contea)]] [[nl:Satu Mare (district)]] [[pl:Okręg Satu Mare]] [[ro:Judeţul Satu Mare]] [[ru:Сату-Маре (жудец)]] 2745 59744 2006-06-07T11:27:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye (judeţul Suceava).png +Suceava.png|\1) [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Suceava'''</font><br>'''(distrik di Suceava)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Suceava.png|judeţul Suceava]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Suceava]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Boucovine]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>SV</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 2inme]] <br> 8.553&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 7inme]]<br>712.854 dimorants<br>83&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Suceava''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Boucovine]]. Li mwaisse-veye (do [[Suceava|minme no]]) a-st ene populåcion di 118.670&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Suceava== * [[Suceava]] * [[Fălticeni]] * [[Rădăuţi]] * [[Câmpulung Moldovenesc]] * [[Vatra Dornei]] * [[Gura Humorului]] * [[Siret]] * [[Solca]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Сучава]] [[cs:Suceava (župa)]] [[de:Suceava (Bezirk)]] [[en:Suceava County]] [[eo:Distrikto Suceava]] [[et:Suceava maakond]] [[fr:Judeţ de Suceava]] [[he:מחוז סוצ'אבה]] [[hu:Szucsáva megye]] [[it:Suceava (contea)]] [[nl:Suceava (district)]] [[pl:Okręg Suczawa]] [[ro:Judeţul Suceava]] [[ru:Сучава (жудец)]] [[yi:שאָץ פּראָװינץ]] 2746 63711 2006-06-24T15:42:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1801|100]] - [[1851|50]] - [[1876|25]] - [[1891|10]] ans | dins: [[1911|10]] - [[1926|25]] - [[1951|50]] - [[2001|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] | [[1900]] | '''1901''' | [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1901 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1901]] [[ang:1901]] [[ar:1901]] [[ast:1901]] [[be:1901]] [[bg:1901]] [[ca:1901]] [[cs:1901]] [[csb:1901]] [[cy:1901]] [[da:1901]] [[de:1901]] [[el:1901]] [[en:1901]] [[eo:1901]] [[es:1901]] [[et:1901]] [[eu:1901]] [[fi:1901]] [[fr:1901]] [[fy:1901]] [[gl:1901]] [[he:1901]] [[hr:1901]] [[hu:1901]] [[id:1901]] [[io:1901]] [[is:1901]] [[it:1901]] [[ja:1901年]] [[ko:1901년]] [[la:1901]] [[lb:1901]] [[lt:1901]] [[nl:1901]] [[nn:1901]] [[no:1901]] [[os:1901]] [[pl:1901]] [[pt:1901]] [[ro:1901]] [[ru:1901]] [[scn:1901]] [[se:1901]] [[sk:1901]] [[sl:1901]] [[sq:1901]] [[sr:1901]] [[sv:1901]] [[tr:1901]] [[tt:1901]] [[uk:1901]] [[zh:1901年]] 2747 64035 2006-06-24T16:52:38Z Pablo 5 coridjaedjes <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1809|100]] - [[1859|50]] - [[1884|25]] - [[1899|10]] ans | dins: [[1919|10]] - [[1934|25]] - [[1959|50]] - [[2009|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] | '''1909''' | [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] | [[1914]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1909 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[3 d' may]] : [[Edouard Peraux]] * [[20 di may]] : [[Franz Dewandelaer]] * [[23 d' djun]] : [[Max-André Frère]] * [[16 d' octôbe]] : [[Emile Lempereur]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Léopold Godenne]] === Ôtès djins === * [[af:1909]] [[bg:1909]] [[ca:1909]] [[cy:1909]] [[da:1909]] [[de:1909]] [[el:1909]] [[en:1909]] [[eo:1909]] [[es:1909]] [[et:1909]] [[eu:1909]] [[fi:1909]] [[fr:1909]] [[fy:1909]] [[he:1909]] [[hr:1909]] [[is:1909]] [[it:1909]] [[ja:1909年]] [[la:1909]] [[nl:1909]] [[no:1909]] [[pl:1909]] [[pt:1909]] [[ro:1909]] [[ru:1909]] [[sl:1909]] [[sr:1909]] [[sv:1909]] [[tr:1909]] [[uk:1909]] [[zh:1909年]] 2748 63722 2006-06-24T15:42:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1792|100]] - [[1842|50]] - [[1867|25]] - [[1882|10]] ans | dins: [[1902|10]] - [[1917|25]] - [[1942|50]] - [[1992|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1887]] | [[1888]] | [[1889]] | [[1890]] | [[1891]] | '''1892''' | [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1892 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Lucien Maréchal]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1892]] [[ast:1892]] [[be:1892]] [[bg:1892]] [[bs:1892]] [[ca:1892]] [[cs:1892]] [[cy:1892]] [[da:1892]] [[de:1892]] [[el:1892]] [[en:1892]] [[eo:1892]] [[es:1892]] [[et:1892]] [[eu:1892]] [[fi:1892]] [[fr:1892]] [[fy:1892]] [[gl:1892]] [[he:1892]] [[hr:1892]] [[hu:1892]] [[ia:1892]] [[is:1892]] [[it:1892]] [[la:1892]] [[lb:1892]] [[nl:1892]] [[nn:1892]] [[no:1892]] [[pl:1892]] [[pt:1892]] [[ro:1892]] [[ru:1892]] [[sl:1892]] [[sr:1892]] [[sv:1892]] [[tl:1892]] [[tr:1892]] [[uk:1892]] [[zh:1892年]] 2749 63724 2006-06-24T15:43:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1793|100]] - [[1843|50]] - [[1868|25]] - [[1883|10]] ans | dins: [[1903|10]] - [[1918|25]] - [[1943|50]] - [[1993|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1888]] | [[1889]] | [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] | '''1893''' | [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1893 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Edmond Wartique]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1893]] [[ast:1893]] [[be:1893]] [[bg:1893]] [[ca:1893]] [[cs:1893]] [[cy:1893]] [[da:1893]] [[de:1893]] [[el:1893]] [[en:1893]] [[eo:1893]] [[es:1893]] [[et:1893]] [[eu:1893]] [[fi:1893]] [[fr:1893]] [[fy:1893]] [[he:1893]] [[hr:1893]] [[hu:1893]] [[ia:1893]] [[io:1893]] [[is:1893]] [[it:1893]] [[la:1893]] [[lb:1893]] [[nl:1893]] [[no:1893]] [[pl:1893]] [[pt:1893]] [[ro:1893]] [[ru:1893]] [[sl:1893]] [[sr:1893]] [[sv:1893]] [[tr:1893]] [[uk:1893]] [[zh:1893年]] 2750 63907 2006-06-24T16:27:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1794|100]] - [[1844|50]] - [[1869|25]] - [[1884|10]] ans | dins: [[1904|10]] - [[1919|25]] - [[1944|50]] - [[1994|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1889]] | [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] | '''1894''' | [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1894 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1894]] [[ast:1894]] [[be:1894]] [[bg:1894]] [[ca:1894]] [[cs:1894]] [[cy:1894]] [[da:1894]] [[de:1894]] [[el:1894]] [[en:1894]] [[eo:1894]] [[es:1894]] [[et:1894]] [[eu:1894]] [[fi:1894]] [[fr:1894]] [[fy:1894]] [[gl:1894]] [[he:1894]] [[hr:1894]] [[hu:1894]] [[ia:1894]] [[io:1894]] [[is:1894]] [[it:1894]] [[la:1894]] [[lb:1894]] [[nds:1894]] [[nl:1894]] [[nn:1894]] [[no:1894]] [[pl:1894]] [[pt:1894]] [[ro:1894]] [[ru:1894]] [[sl:1894]] [[sr:1894]] [[sv:1894]] [[tr:1894]] [[uk:1894]] [[zh:1894年]] 2751 23730 2004-06-05T01:26:35Z Pablo 5 coridj: fawale <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> froyî (froter) ditrop, disk'&nbsp;a s'&nbsp;fé do må, u fé do damaedje a çou k'&nbsp;on s'&nbsp;froye après. <I>Les daguets vnèt cafroyî leu coines après les ptits åbes po s'&nbsp;mete cwite di leu vroûl</I> (L. Mahin) rl a: [[Motî:afroyî|afroyî]], [[Motî:schaver|schaver]], [[Motî:greter|greter]], [[Motî:cafroter|cafroter]]. <span lang=fr>F. frotter, racler.</span> <B>2.</B> kifroxhî. <I>Li ptite fleur fene cafroyeye, sol foye, tote cafougneye, k'&nbsp;on-z a fotou å batch Mi rassondje, li låme a l'&nbsp;ouy, Li comere ki, come ene troye, I foircént, poûris såvadjes</I> ([http://lucyin.walon.org/lv/aldjereye.html#warachriye L. Mahin]). rl a: [[Motî:froxhî|froxhî]]. <span lang=fr>F. froisser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si cafroyî</FONT> [v.pr.] si froter a ds ôtes djins (kimincî a s'&nbsp;bate avou zels). Disfondowes: cafroyî, cafroyer. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroyaedje</B></FONT> [o.n.] accion eyet adierça do viebe "cafroyî", et co purade: <B>1.</B> gretaedje di bwès pazès djibîs. <I>Avou on sfwait cafroyaedje, li sapén est todi fotou, saiss.</I> rl a: [[Motî:schavaedje|schavaedje]]. <span lang=fr>F. raclage.</span> <B>2.</B> hagnante bate di dvize, kiminçmint d'&nbsp;apougnaedje. <I>Gn årè co des cafroyaedjes inte les socialisses et les liberås.</I> <span lang=fr>F. frottement, friction, heurt, accrochage, échauffourée.</span> Disfondowes: cafroyadje, cafroyèdje, cafroyâdje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroya</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;medcén) cafroyaedje d'&nbsp;èn organe avou l'&nbsp;fene pea k'&nbsp;el ratoirteye. <I>S'&nbsp;i gn a do cafroya inte li peumon et la coistrece, dabôrd, c'&nbsp;est del plurezeye.</I> <span lang=fr>F. frottement (pleural, péricardique).</span> Disfondowes: cafroya. Etimolodjeye: viebe "cafroyî", cawete -a (maladeye), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroyeure</B></FONT> [f.n.] plaece ki l'&nbsp;djibî s'&nbsp;a vnou cafroyî so les ptits åbes. <I>I cmince a-z aveur bråmint des cafroyeures so les fawales: i fårè rastrinde sifwaitmint les tchivroûs ås trakes.</I> rl a: [[Motî:froxheure|froxheure]], [[Motî:greteure|greteure]]. <span lang=fr>F. trace de frottement, dégât.</span> Disfondowes: cafroyûre, cafroyeures. <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:cafroyeure.jpg]]<BR><BR>cafroyeures so des hestreles (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 2752 23731 2004-02-15T20:22:16Z Pablo 5 cafroyeures so des hestreles (poitrait saetchî pa L. Mahin). cafroyeures so des hestreles (poitrait saetchî pa L. Mahin). 2753 23732 2004-02-15T20:23:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroyî]] 2754 23733 2004-02-15T20:23:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroyî]] 2755 23734 2004-02-15T20:23:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroyî]] 2756 64405 2006-06-24T17:56:32Z Pablo 5 Li 14 di [[fevrî]], c' est li 45inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 320 djoûs (321 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1940]] : [[Jean-Denys Boussart]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * [[Sint Valéntin]] ---- '''Vey eto:''' [[12 di fevrî]] - [[13 di fevrî]] - [[15 di fevrî]] - [[16 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Februarie]] [[an:14 de frebero]] [[ar:14 فبراير]] [[ast:14 de febreru]] [[be:14 лютага]] [[bg:14 февруари]] [[bs:14. februar]] [[ca:14 de febrer]] [[ceb:Pebrero 14]] [[co:14 frivaghju]] [[cs:14. únor]] [[csb:14 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 14]] [[cy:14 Chwefror]] [[da:14. februar]] [[de:14. Februar]] [[el:14 Φεβρουαρίου]] [[en:February 14]] [[eo:14-a de februaro]] [[es:14 de febrero]] [[et:14. veebruar]] [[eu:Otsailaren 14]] [[fi:14. helmikuuta]] [[fo:14. februar]] [[fr:14 février]] [[frp:14 fevriér]] [[fur:14 di Fevrâr]] [[fy:14 febrewaris]] [[ga:14 Feabhra]] [[gl:14 de febreiro]] [[he:14 בפברואר]] [[hr:14. veljače]] [[hu:Február 14]] [[ia:14 de februario]] [[id:14 Februari]] [[ie:14 februar]] [[io:14 di februaro]] [[is:14. febrúar]] [[it:14 febbraio]] [[ja:2月14日]] [[jv:14 Februari]] [[ka:14 თებერვალი]] [[kn:ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೪]] [[ko:2월 14일]] [[ku:14'ê reşemiyê]] [[lb:14. Februar]] [[li:14 februari]] [[lt:Vasario 14]] [[mk:14 февруари]] [[ms:14 Februari]] [[nap:14 'e frevaro]] [[nl:14 februari]] [[nn:14. februar]] [[no:14. februar]] [[oc:14 de febrièr]] [[pam:Pebreru 14]] [[pl:14 lutego]] [[pt:14 de Fevereiro]] [[ro:14 februarie]] [[ru:14 февраля]] [[scn:14 di frivaru]] [[sco:14 Februar]] [[se:Guovvamánu 14.]] [[simple:February 14]] [[sk:14. február]] [[sl:14. februar]] [[sq:14 Shkurt]] [[sr:14. фебруар]] [[sv:14 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 14]] [[th:14 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 14]] [[tr:14 Şubat]] [[tt:14. Febräl]] [[uk:14 лютого]] [[vi:14 tháng 2]] [[war:Pebrero 14]] [[zh:2月14日]] 2757 62792 2006-06-20T20:59:26Z Lucyin 16 Li 15 di [[fevrî]], c' est li 46inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]]. Gn a co bråmint des djoûs (319; 320 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) po k' on ndè vegne å coron. == Bén cnoxhous etrevéns == == Ont vnou å monde ci djoû la == * e [[1969]] : [[Tiri Dumont]] === Rilomés Walons et waloneus === === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === === Ôtès djins === == Fiesses == === nåcionåles === === rilidjeuses === ---- '''Vey eto:''' [[13 di fevrî]] - [[14 di fevrî]] - [[16 di fevrî]] - [[17 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Februarie]] [[an:15 de frebero]] [[ar:15 فبراير]] [[ast:15 de febreru]] [[be:15 лютага]] [[bg:15 февруари]] [[bs:15. februar]] [[ca:15 de febrer]] [[ceb:Pebrero 15]] [[co:15 frivaghju]] [[cs:15. únor]] [[csb:15 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 15]] [[cy:15 Chwefror]] [[da:15. februar]] [[de:15. Februar]] [[el:15 Φεβρουαρίου]] [[en:February 15]] [[eo:15-a de februaro]] [[es:15 de febrero]] [[et:15. veebruar]] [[eu:Otsailaren 15]] [[fi:15. helmikuuta]] [[fo:15. februar]] [[fr:15 février]] [[frp:15 fevriér]] [[fur:15 di Fevrâr]] [[fy:15 febrewaris]] [[ga:15 Feabhra]] [[gl:15 de febreiro]] [[he:15 בפברואר]] [[hr:15. veljače]] [[hu:Február 15]] [[ia:15 de februario]] [[id:15 Februari]] [[io:15 di februaro]] [[is:15. febrúar]] [[it:15 febbraio]] [[ja:2月15日]] [[jv:15 Februari]] [[ka:15 თებერვალი]] [[ko:2월 15일]] [[ku:15'ê reşemiyê]] [[lb:15. Februar]] [[lt:Vasario 15]] [[mk:15 февруари]] [[ms:15 Februari]] [[nap:15 'e frevaro]] [[nl:15 februari]] [[nn:15. februar]] [[no:15. februar]] [[oc:15 de febrièr]] [[os:15 февралы]] [[pam:Pebreru 15]] [[pl:15 lutego]] [[pt:15 de Fevereiro]] [[ro:15 februarie]] [[ru:15 февраля]] [[scn:15 di frivaru]] [[sco:15 Februar]] [[se:Guovvamánu 15.]] [[simple:February 15]] [[sk:15. február]] [[sl:15. februar]] [[sq:15 Shkurt]] [[sr:15. фебруар]] [[sv:15 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 15]] [[th:15 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 15]] [[tr:15 Şubat]] [[tt:15. Febräl]] [[uk:15 лютого]] [[vi:15 tháng 2]] [[war:Pebrero 15]] [[zh:2月15日]] 2758 65132 2006-06-24T20:20:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[fevrî]], c' est li 47inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 318 djoûs (319 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[14 di fevrî]] - [[15 di fevrî]] - [[17 di fevrî]] - [[18 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Februarie]] [[an:16 de frebero]] [[ar:16 فبراير]] [[ast:16 de febreru]] [[be:16 лютага]] [[bg:16 февруари]] [[bs:16. februar]] [[ca:16 de febrer]] [[ceb:Pebrero 16]] [[co:16 frivaghju]] [[cs:16. únor]] [[csb:16 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 16]] [[cy:16 Chwefror]] [[da:16. februar]] [[de:16. Februar]] [[el:16 Φεβρουαρίου]] [[en:February 16]] [[eo:16-a de februaro]] [[es:16 de febrero]] [[et:16. veebruar]] [[eu:Otsailaren 16]] [[fi:16. helmikuuta]] [[fo:16. februar]] [[fr:16 février]] [[frp:16 fevriér]] [[fur:16 di Fevrâr]] [[fy:16 febrewaris]] [[ga:16 Feabhra]] [[gl:16 de febreiro]] [[he:16 בפברואר]] [[hr:16. veljače]] [[hu:Február 16]] [[ia:16 de februario]] [[id:16 Februari]] [[ilo:Febrero 16]] [[io:16 di februaro]] [[is:16. febrúar]] [[it:16 febbraio]] [[ja:2月16日]] [[jv:16 Februari]] [[ka:16 თებერვალი]] [[ko:2월 16일]] [[ku:16'ê reşemiyê]] [[lb:16. Februar]] [[lt:Vasario 16]] [[mk:16 февруари]] [[ms:16 Februari]] [[nap:16 'e frevaro]] [[nl:16 februari]] [[nn:16. februar]] [[no:16. februar]] [[oc:16 de febrièr]] [[os:16 февралы]] [[pam:Pebreru 16]] [[pl:16 lutego]] [[pt:16 de Fevereiro]] [[ro:16 februarie]] [[ru:16 февраля]] [[scn:16 di frivaru]] [[sco:16 Februar]] [[se:Guovvamánu 16.]] [[simple:February 16]] [[sk:16. február]] [[sl:16. februar]] [[sq:16 Shkurt]] [[sr:16. фебруар]] [[sv:16 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 16]] [[th:16 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 16]] [[tr:16 Şubat]] [[tt:16. Febräl]] [[uk:16 лютого]] [[vi:16 tháng 2]] [[war:Pebrero 16]] [[zh:2月16日]] 2759 65137 2006-06-24T20:21:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[fevrî]], c' est li 48inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 317 djoûs (318 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[15 di fevrî]] - [[16 di fevrî]] - [[18 di fevrî]] - [[19 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Februarie]] [[an:17 de frebero]] [[ar:17 فبراير]] [[ast:17 de febreru]] [[be:17 лютага]] [[bg:17 февруари]] [[bs:17. februar]] [[ca:17 de febrer]] [[ceb:Pebrero 17]] [[co:17 frivaghju]] [[cs:17. únor]] [[csb:17 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 17]] [[cy:17 Chwefror]] [[da:17. februar]] [[de:17. Februar]] [[el:17 Φεβρουαρίου]] [[en:February 17]] [[eo:17-a de februaro]] [[es:17 de febrero]] [[et:17. veebruar]] [[eu:Otsailaren 17]] [[fi:17. helmikuuta]] [[fo:17. februar]] [[fr:17 février]] [[frp:17 fevriér]] [[fur:17 di Fevrâr]] [[fy:17 febrewaris]] [[ga:17 Feabhra]] [[gl:17 de febreiro]] [[he:17 בפברואר]] [[hr:17. veljače]] [[hu:Február 17]] [[ia:17 de februario]] [[id:17 Februari]] [[io:17 di februaro]] [[is:17. febrúar]] [[it:17 febbraio]] [[ja:2月17日]] [[jv:17 Februari]] [[ka:17 თებერვალი]] [[ko:2월 17일]] [[ku:17'ê reşemiyê]] [[lb:17. Februar]] [[lt:Vasario 17]] [[mk:17 февруари]] [[ms:17 Februari]] [[nap:17 'e frevaro]] [[nl:17 februari]] [[nn:17. februar]] [[no:17. februar]] [[oc:17 de febrièr]] [[os:17 февралы]] [[pam:Pebreru 17]] [[pl:17 lutego]] [[pt:17 de Fevereiro]] [[ro:17 februarie]] [[ru:17 февраля]] [[scn:17 di frivaru]] [[sco:17 Februar]] [[se:Guovvamánu 17.]] [[simple:February 17]] [[sk:17. február]] [[sl:17. februar]] [[sq:17 Shkurt]] [[sr:17. фебруар]] [[sv:17 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 17]] [[th:17 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 17]] [[tr:17 Şubat]] [[tt:17. Febräl]] [[uk:17 лютого]] [[vi:17 tháng 2]] [[war:Pebrero 17]] [[zh:2月17日]] 2760 65142 2006-06-24T20:22:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[fevrî]], c' est li 49inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 316 djoûs (317 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[16 di fevrî]] - [[17 di fevrî]] - [[19 di fevrî]] - [[20 d' fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Februarie]] [[an:18 de frebero]] [[ar:18 فبراير]] [[ast:18 de febreru]] [[be:18 лютага]] [[bg:18 февруари]] [[bs:18. februar]] [[ca:18 de febrer]] [[ceb:Pebrero 18]] [[co:18 frivaghju]] [[cs:18. únor]] [[csb:18 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 18]] [[cy:18 Chwefror]] [[da:18. februar]] [[de:18. Februar]] [[el:18 Φεβρουαρίου]] [[en:February 18]] [[eo:18-a de februaro]] [[es:18 de febrero]] [[et:18. veebruar]] [[eu:Otsailaren 18]] [[fi:18. helmikuuta]] [[fo:18. februar]] [[fr:18 février]] [[frp:18 fevriér]] [[fur:18 di Fevrâr]] [[fy:18 febrewaris]] [[ga:18 Feabhra]] [[gl:18 de febreiro]] [[he:18 בפברואר]] [[hr:18. veljače]] [[hu:Február 18]] [[ia:18 de februario]] [[id:18 Februari]] [[ilo:Febrero 18]] [[io:18 di februaro]] [[is:18. febrúar]] [[it:18 febbraio]] [[ja:2月18日]] [[jv:18 Februari]] [[ka:18 თებერვალი]] [[ko:2월 18일]] [[ku:18'ê reşemiyê]] [[la:18 Februarii]] [[lb:18. Februar]] [[lt:Vasario 18]] [[mk:18 февруари]] [[ms:18 Februari]] [[nap:18 'e frevaro]] [[nl:18 februari]] [[nn:18. februar]] [[no:18. februar]] [[oc:18 de febrièr]] [[pam:Pebreru 18]] [[pl:18 lutego]] [[pt:18 de Fevereiro]] [[ro:18 februarie]] [[ru:18 февраля]] [[scn:18 di frivaru]] [[sco:18 Februar]] [[se:Guovvamánu 18.]] [[simple:February 18]] [[sk:18. február]] [[sl:18. februar]] [[sq:18 Shkurt]] [[sr:18. фебруар]] [[sv:18 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 18]] [[th:18 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 18]] [[tr:18 Şubat]] [[tt:18. Febräl]] [[uk:18 лютого]] [[vi:18 tháng 2]] [[war:Pebrero 18]] [[zh:2月18日]] 2777 sysop 23740 2004-05-28T20:26:43Z Pablo 5 3302 65158 2006-06-24T20:24:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[fevrî]], c' est li 51inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 314 djoûs (315 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[18 di fevrî]] - [[19 di fevrî]] - [[21 di fevrî]] - [[22 d' fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Februarie]] [[an:20 de frebero]] [[ar:20 فبراير]] [[ast:20 de febreru]] [[be:20 лютага]] [[bg:20 февруари]] [[bs:20. februar]] [[ca:20 de febrer]] [[ceb:Pebrero 20]] [[co:20 frivaghju]] [[cs:20. únor]] [[csb:20 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 20]] [[cy:20 Chwefror]] [[da:20. februar]] [[de:20. Februar]] [[el:20 Φεβρουαρίου]] [[en:February 20]] [[eo:20-a de februaro]] [[es:20 de febrero]] [[et:20. veebruar]] [[eu:Otsailaren 20]] [[fi:20. helmikuuta]] [[fo:20. februar]] [[fr:20 février]] [[frp:20 fevriér]] [[fur:20 di Fevrâr]] [[fy:20 febrewaris]] [[ga:20 Feabhra]] [[gl:20 de febreiro]] [[he:20 בפברואר]] [[hr:20. veljače]] [[hu:Február 20]] [[ia:20 de februario]] [[id:20 Februari]] [[ilo:Febrero 20]] [[io:20 di februaro]] [[is:20. febrúar]] [[it:20 febbraio]] [[ja:2月20日]] [[jv:20 Februari]] [[ka:20 თებერვალი]] [[ko:2월 20일]] [[ku:20'ê reşemiyê]] [[lb:20. Februar]] [[lt:Vasario 20]] [[mk:20 февруари]] [[ms:20 Februari]] [[nap:20 'e frevaro]] [[nl:20 februari]] [[nn:20. februar]] [[no:20. februar]] [[oc:20 de febrièr]] [[os:20 февралы]] [[pam:Pebreru 20]] [[pl:20 lutego]] [[pt:20 de Fevereiro]] [[ro:20 februarie]] [[ru:20 февраля]] [[scn:20 di frivaru]] [[sco:20 Februar]] [[se:Guovvamánu 20.]] [[simple:February 20]] [[sk:20. február]] [[sl:20. februar]] [[sq:20 Shkurt]] [[sr:20. фебруар]] [[sv:20 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 20]] [[th:20 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 20]] [[tr:20 Şubat]] [[tt:20. Febräl]] [[uk:20 лютого]] [[vi:20 tháng 2]] [[war:Pebrero 20]] [[zh:2月20日]] 3303 65147 2006-06-24T20:22:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[fevrî]], c' est li 50inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 315 djoûs (316 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[17 di fevrî]] - [[18 di fevrî]] - [[20 d' fevrî]] - [[21 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Februarie]] [[an:19 de frebero]] [[ar:19 فبراير]] [[ast:19 de febreru]] [[be:19 лютага]] [[bg:19 февруари]] [[bs:19. februar]] [[ca:19 de febrer]] [[ceb:Pebrero 19]] [[co:19 frivaghju]] [[cs:19. únor]] [[csb:19 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 19]] [[cy:19 Chwefror]] [[da:19. februar]] [[de:19. Februar]] [[el:19 Φεβρουαρίου]] [[en:February 19]] [[eo:19-a de februaro]] [[es:19 de febrero]] [[et:19. veebruar]] [[eu:Otsailaren 19]] [[fi:19. helmikuuta]] [[fo:19. februar]] [[fr:19 février]] [[frp:19 fevriér]] [[fur:19 di Fevrâr]] [[fy:19 febrewaris]] [[ga:19 Feabhra]] [[gl:19 de febreiro]] [[he:19 בפברואר]] [[hr:19. veljače]] [[hu:Február 19]] [[ia:19 de februario]] [[id:19 Februari]] [[io:19 di februaro]] [[is:19. febrúar]] [[it:19 febbraio]] [[ja:2月19日]] [[jv:19 Februari]] [[ka:19 თებერვალი]] [[ko:2월 19일]] [[ku:19'ê reşemiyê]] [[lb:19. Februar]] [[lt:Vasario 19]] [[mk:19 февруари]] [[ms:19 Februari]] [[nap:19 'e frevaro]] [[nl:19 februari]] [[nn:19. februar]] [[no:19. februar]] [[oc:19 de febrièr]] [[os:19 февралы]] [[pam:Pebreru 19]] [[pl:19 lutego]] [[pt:19 de Fevereiro]] [[ro:19 februarie]] [[ru:19 февраля]] [[scn:19 di frivaru]] [[sco:19 Februar]] [[se:Guovvamánu 19.]] [[simple:February 19]] [[sk:19. február]] [[sl:19. februar]] [[sq:19 Shkurt]] [[sr:19. фебруар]] [[sv:19 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 19]] [[th:19 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 19]] [[tr:19 Şubat]] [[tt:19. Febräl]] [[uk:19 лютого]] [[vi:19 tháng 2]] [[war:Pebrero 19]] [[zh:2月19日]] 3304 23743 2004-02-16T16:33:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' fevrî]] 3308 56607 2006-05-14T00:10:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Krassó-Szörény megye]] [[Categoreye:Roumaneye|Caras-Severin]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Caraş-Severin'''</font><br>'''(distrik di Caraş-Severin)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Image:Caras-severin.png]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Reşiţa]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>CS</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 3inme]] <br> 8.520&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td> <td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 31inme]]<br/>360.627 dimorants<br/>42&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Caraş-Severin''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Caraş-Severin si trove tot å sudouwess do payis, la ki l'&nbsp;aiwe di [[Danube]] djond pol prumî côp li teritwere roumin. Avou ene stindêye di 8.520&nbsp;km² c'&nbsp;est li 3inme pus grand distrik, après [[Suceava (distrik roumin)|Suceava]] eyet [[Timiş (distrik roumin)|Timiş]]. Li mwaisse-veye est [[Reşiţa]], on impôrtant cinte industriel dispoy [[1771]]. == A vey == Li Muzêye d'&nbsp;Istwere do distrik a des pîces arkeyolodjikes so l'&nbsp;ovraedje e beur eyet l'&nbsp;metalurdjeye. I gn a-st avou on muzêye des trins a wapeur dins l'&nbsp;mwaisse-veye. Des ôtes ponts d'&nbsp;interesse c'&nbsp;est li ramexhnêye mineralodjike ''C.&nbsp;Gruiescu'' el veye di Ocna de Fier, li muzêye del farmaçreye el veye d'&nbsp;[[Oraviţa]], eyet les icônes eyet vîs lives do recteur ortodosse di Reşiţa. ==Veyes do distrik di Caraş-Severin== * [[Reşiţa]] * [[Caransebeş]] * [[Bocşa]] * [[Oraviţa]] * [[Moldova Nouă]] * [[Oţelu Roşu]] * [[Anina]] * [[Băile Herculane]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Караш-Северин]] [[cs:Caraş-Severin]] [[de:Caraş-Severin]] [[en:Caraş-Severin County]] [[eo:Distrikto Caraş-Severin]] [[fr:Judeţ de Caraş-Severin]] [[hu:Krassó-Szörény megye]] [[it:Caraş-Severin]] [[nl:Caraş-Severin]] [[pl:Okręg Caraş-Severin]] [[ro:Judeţul Caraş-Severin]] [[ru:Караш-Северин (жудец)]] 3309 62513 2006-06-20T11:18:32Z 83.43.143.177 [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Olt'''</font><br>'''(distrik d'&nbsp;Olt)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Olt.png]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Slatina]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>OT</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 22inme]] <br> 5.498&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 18inme]]<br>513.266 dimorants<br>93&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Olt''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Slatina]]) a-st ene populåcion di 87.608&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik d'&nbsp;Olt== * [[Slatina]] * [[Caracal]] * [[Balş]] * [[Corabia]] * [[Scorniceşti]] * [[Draganeşti-Olt]] * [[Piatra Olt]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[ca:Olt]] [[cs:Olt]] [[de:Olt (Bezirk)]] [[en:Olt County]] [[eo:Distrikto Olt]] [[et:Olti maakond]] [[fr:Judeţ de Olt]] [[it:Olt (contea)]] [[nl:Olt (district)]] [[pl:Okręg Olt]] [[ro:Judeţul Olt]] [[ru:Олт (жудец)]] 3310 60153 2006-06-10T19:46:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sk:Prahova (župa)]] [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Prahova'''</font><br>'''(distrik di Prahova)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Prahova.png]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Ploieşti]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>PH</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 33inme]] <br> 4.716&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 1î]]<br>862.457 dimorants<br>183&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Prahova''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Ploieşti]]) a-st ene populåcion di 253.068&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Prahova== * [[Ploieşti]] * [[Câmpina]] * [[Băicoi]] * [[Breaza]] * [[Mizil]] * [[Sinaia]] * [[Vălenii de Munte]] * [[Comarnic]] * [[Urlaţi]] * [[Buşteni]] * [[Boldeşti-Scaeni]] * [[Plopeni]] * [[Slănic]] * [[Azuga]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Прахова]] [[cs:Prahova]] [[de:Prahova]] [[en:Prahova County]] [[eo:Distrikto Prahova]] [[fr:Judeţ de Prahova]] [[it:Prahova]] [[nl:Prahova]] [[pl:Okręg Prahova]] [[ro:Judeţul Prahova]] [[ru:Прахова (жудец)]] [[sk:Prahova (župa)]] 3311 63908 2006-06-24T16:27:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1795|100]] - [[1845|50]] - [[1870|25]] - [[1885|10]] ans | dins: [[1905|10]] - [[1920|25]] - [[1945|50]] - [[1995|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1890]] | [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] | '''1895''' | [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] | [[1900]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1895 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Edmond Etienne]] === Ôtès djins === [[af:1895]] [[ast:1895]] [[be:1895]] [[bg:1895]] [[ca:1895]] [[cs:1895]] [[cy:1895]] [[da:1895]] [[de:1895]] [[el:1895]] [[en:1895]] [[eo:1895]] [[es:1895]] [[et:1895]] [[eu:1895]] [[fi:1895]] [[fr:1895]] [[fy:1895]] [[he:1895]] [[hr:1895]] [[hu:1895]] [[ia:1895]] [[is:1895]] [[it:1895]] [[la:1895]] [[lb:1895]] [[nl:1895]] [[no:1895]] [[pl:1895]] [[pt:1895]] [[ro:1895]] [[ru:1895]] [[simple:1895]] [[sk:1895]] [[sl:1895]] [[sr:1895]] [[sv:1895]] [[tr:1895]] [[uk:1895]] [[zh:1895年]] 3312 63909 2006-06-24T16:27:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1796|100]] - [[1846|50]] - [[1871|25]] - [[1886|10]] ans | dins: [[1906|10]] - [[1921|25]] - [[1946|50]] - [[1996|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1891]] | [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] | '''1896''' | [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] | [[1900]] | [[1901]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1896 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1896]] [[ast:1896]] [[be:1896]] [[bg:1896]] [[ca:1896]] [[cs:1896]] [[cy:1896]] [[da:1896]] [[de:1896]] [[el:1896]] [[en:1896]] [[eo:1896]] [[es:1896]] [[et:1896]] [[eu:1896]] [[fi:1896]] [[fr:1896]] [[fy:1896]] [[gl:1896]] [[he:1896]] [[hr:1896]] [[hu:1896]] [[ia:1896]] [[io:1896]] [[is:1896]] [[it:1896]] [[la:1896]] [[lb:1896]] [[nds:1896]] [[nl:1896]] [[nn:1896]] [[no:1896]] [[pl:1896]] [[pt:1896]] [[ro:1896]] [[ru:1896]] [[sk:1896]] [[sl:1896]] [[sr:1896]] [[sv:1896]] [[tr:1896]] [[uk:1896]] [[zh:1896年]] 3313 64731 2006-06-24T18:48:51Z Pablo 5 /* Rilomés walons et waloneus */ <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1797|100]] - [[1847|50]] - [[1872|25]] - [[1887|10]] ans | dins: [[1907|10]] - [[1922|25]] - [[1947|50]] - [[1997|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1892]] | [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] | '''1897''' | [[1898]] | [[1899]] | [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1897 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[11 d' avri]]: [[Jean Rode]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1897]] [[ast:1897]] [[bg:1897]] [[ca:1897]] [[cs:1897]] [[cy:1897]] [[da:1897]] [[de:1897]] [[el:1897]] [[en:1897]] [[eo:1897]] [[es:1897]] [[et:1897]] [[eu:1897]] [[fi:1897]] [[fr:1897]] [[fy:1897]] [[gl:1897]] [[he:1897]] [[hr:1897]] [[hu:1897]] [[ia:1897]] [[is:1897]] [[it:1897]] [[la:1897]] [[lb:1897]] [[nds:1897]] [[nl:1897]] [[nn:1897]] [[no:1897]] [[pl:1897]] [[pt:1897]] [[ro:1897]] [[ru:1897]] [[sk:1897]] [[sl:1897]] [[sr:1897]] [[sv:1897]] [[tr:1897]] [[uk:1897]] [[zh:1897年]] 3314 63966 2006-06-24T16:43:53Z Pablo 5 coridjaedjes <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1806|100]] - [[1856|50]] - [[1881|25]] - [[1896|10]] ans | dins: [[1916|10]] - [[1931|25]] - [[1956|50]] - [[2006|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] | '''1906''' | [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] | [[1910]] | [[1911]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1906 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[1î d' awousse]] : [[Auguste Laloux]] * [[3 d' decimbe]] : [[Albert Rousseau]] * [[Jean de Lathuy]] * [[Louis Piron]] == Ont morou ciste anêye la == * [[Joseph Dufrane]] [[af:1906]] [[ast:1906]] [[be:1906]] [[bg:1906]] [[ca:1906]] [[cs:1906]] [[csb:1906]] [[cy:1906]] [[da:1906]] [[de:1906]] [[el:1906]] [[en:1906]] [[eo:1906]] [[es:1906]] [[et:1906]] [[eu:1906]] [[fi:1906]] [[fr:1906]] [[fy:1906]] [[gl:1906]] [[he:1906]] [[hr:1906]] [[hu:1906]] [[id:1906]] [[io:1906]] [[is:1906]] [[it:1906]] [[ja:1906年]] [[ko:1906년]] [[la:1906]] [[lb:1906]] [[lt:1906]] [[nl:1906]] [[nn:1906]] [[no:1906]] [[os:1906]] [[pl:1906]] [[pt:1906]] [[ro:1906]] [[ru:1906]] [[scn:1906]] [[se:1906]] [[sk:1906]] [[sl:1906]] [[sr:1906]] [[sv:1906]] [[tr:1906]] [[tt:1906]] [[uk:1906]] [[zh:1906年]] 3315 63910 2006-06-24T16:27:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1798|100]] - [[1848|50]] - [[1873|25]] - [[1888|10]] ans | dins: [[1908|10]] - [[1923|25]] - [[1948|50]] - [[1998|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1893]] | [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] | '''1898''' | [[1899]] | [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1898 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1898]] [[ast:1898]] [[be:1898]] [[bg:1898]] [[ca:1898]] [[cs:1898]] [[cy:1898]] [[da:1898]] [[de:1898]] [[el:1898]] [[en:1898]] [[eo:1898]] [[es:1898]] [[et:1898]] [[eu:1898]] [[fi:1898]] [[fr:1898]] [[fy:1898]] [[he:1898]] [[hr:1898]] [[hu:1898]] [[ia:1898]] [[is:1898]] [[it:1898]] [[la:1898]] [[lb:1898]] [[nl:1898]] [[nn:1898]] [[no:1898]] [[pl:1898]] [[pt:1898]] [[ro:1898]] [[ru:1898]] [[sl:1898]] [[sr:1898]] [[sv:1898]] [[tl:1898]] [[tr:1898]] [[uk:1898]] [[zh:1898年]] 3316 63282 2006-06-24T14:39:10Z Pablo 5 <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1799|100]] - [[1849|50]] - [[1874|25]] - [[1889|10]] ans | dins: [[1909|10]] - [[1924|25]] - [[1949|50]] - [[1999|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1870]] | [[anêyes 1880]] | '''[[anêyes 1890]]''' | [[anêyes 1900]] | [[anêyes 1910]] </center> <center> [[1894]] | [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] | '''1899''' | [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1899 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[7 d' avri]] : [[Clément Dimanche]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1899]] [[ast:1899]] [[be:1899]] [[bg:1899]] [[ca:1899]] [[cs:1899]] [[cy:1899]] [[da:1899]] [[de:1899]] [[el:1899]] [[en:1899]] [[eo:1899]] [[es:1899]] [[et:1899]] [[eu:1899]] [[fi:1899]] [[fr:1899]] [[fy:1899]] [[gl:1899]] [[he:1899]] [[hr:1899]] [[hu:1899]] [[ia:1899]] [[io:1899]] [[is:1899]] [[it:1899]] [[la:1899]] [[lb:1899]] [[nds:1899]] [[nl:1899]] [[nn:1899]] [[no:1899]] [[pl:1899]] [[pt:1899]] [[ro:1899]] [[ru:1899]] [[simple:1899]] [[sl:1899]] [[sr:1899]] [[sv:1899]] [[tr:1899]] [[uk:1899]] [[zh:1899年]] 3317 63304 2006-06-24T14:43:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1800|100]] - [[1850|50]] - [[1875|25]] - [[1890|10]] ans | dins: [[1910|10]] - [[1925|25]] - [[1950|50]] - [[2000|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1895]] | [[1896]] | [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] | '''1900''' | [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1900 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[29 d' awousse]] : [[Charles Geerts]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1900]] [[ast:1900]] [[be:1900]] [[bg:1900]] [[ca:1900]] [[cs:1900]] [[csb:1900]] [[cy:1900]] [[da:1900]] [[de:1900]] [[el:1900]] [[en:1900]] [[eo:1900]] [[es:1900]] [[et:1900]] [[eu:1900]] [[fi:1900]] [[fr:1900]] [[fy:1900]] [[gl:1900]] [[he:1900]] [[hr:1900]] [[hu:1900]] [[id:1900]] [[io:1900]] [[is:1900]] [[it:1900]] [[ja:1900年]] [[ko:1900년]] [[la:1900]] [[lb:1900]] [[lt:1900]] [[nl:1900]] [[nn:1900]] [[no:1900]] [[os:1900]] [[pl:1900]] [[pt:1900]] [[ro:1900]] [[ru:1900]] [[scn:1900]] [[se:1900]] [[sk:1900]] [[sl:1900]] [[sq:1900]] [[sr:1900]] [[sv:1900]] [[tr:1900]] [[tt:1900]] [[uk:1900]] [[zh:1900年]] 3318 23757 2005-02-25T13:12:01Z Lucyin 16 [[Imådje:sarazin1_wi.jpg|thumb|plake “Sarracín” so l'&nbsp;otovoye e l'&nbsp;Espagne]] On '''Sarazin''', c' esteut, on muzulman, ki el Moyinådje, si bateut avou les crustins e l'&nbsp;Espagne. Come on-z a maxhî eshonne tos les djins ki n' estént nén crustin, on-z a eto lomé Sarazin les [[ancyins Bedjes]], dj' ô bén, les peupes ki dmorént el Gåle divant les Romins. C'&nbsp;est l'&nbsp;sinse k'&nbsp;est l'&nbsp;pus eployî e walon, did la les did la les lomaedjes [[crahea d' Sarazin]], et les nos d'&nbsp;plaeces avou Sarazin, po des eplaeçmints k'&nbsp;on pinse ki c'&nbsp;est les Ancyin Bedjes k'&nbsp;î dmorént. Li mot a co des [[Motî:Sarazin|ôtes sinses imådjreces]] == Les "Sarazins" et l' ovraedje do fier. == A [[Cerfontinne]], i dmorént dins Trô Duzincri, i travayént l'&nbsp;fier, et rfé les cayets d'&nbsp;fier k'&nbsp;on lzî aléve poirter dilé leu dmorance, et payî ene pitite sacwè a magnî. C'&nbsp;est l'&nbsp;minme ovraedje ki les [[nûton]]s fjhént a des ôtès plaeces. == Pire di Sarazin == C' est ene foirt deure pire taeyeye pås Ancyins Bedjes (des trevéns [[neyolitike]]s). ==Li mot "Sarazin" dins l'&nbsp;no di des plaeces del Walonreye== [[Imådje:sarazin2_wi.jpg|thumb|plake di l'&nbsp;aire di parkigne di ''Salazene'']] * Tchimin des Sarazins: no d'&nbsp;ene plaece d'&nbsp;Åbe (so ene voye rominne lérece). * Rowe des Sarazins: ancyin no d'&nbsp;rowe di Dårmé (asteure rowe di Mont); * Coulot '''Saraze''' et Rowe des Sarazins (asteure rowe Notru-Dame): plaeces di et di [[Nameur (veye)|Nameur]] :Kinoxhoz l'&nbsp;rowe des Sarazins ? C'&nbsp;est la k'&nbsp;dj'&nbsp;a vnou å monde. Adon, c'&nbsp;esteut des bråvès djins. On n'&nbsp;pinséve nén a s'&nbsp;tonde ([[C. Wérotte]]). * Trô des Sarazins: no di des plaeces di [[Djerpene]], [[Biômont]], [[Chimai]], [[Lavervå]], [[Boufiou]], [[Virele]], [[Sour-so-Sambe]], [[Rwazin]], [[Ronsåt]] et [[Couyet]]. Cåve des Sarazins: no di des plaeces di [[Biercêye]] et [[Cipli]]. * Fosse des Sarazins: no di des plaeces di [[Tchampion-dlé-Nameur|Tchampion]], [[Fraire]], [[Gråce]] et [[Oufet]]. * Fontinne des Sarazins: no di des plaeces di [[Tchôkire]] et [[Berimayni]]. * Sarazene (so plaece: ''Salazene''), on hamtea di Spontin. Est ç' ki ça vout dire "trô d' sarazin ?" [[Imådje:sarazin_ou-djauce_wi.jpg|thumb|225px|plake pol pormoennåde des Sarazins a [[Oû-Djåce]].]] ==Li mot Sarazin e walon== Foirt corant el [[province do Hinnot]] po djåzer des djins ki dmorént dins des grotes. Dins les diccionaires walons, on l'&nbsp;trove dins l'&nbsp;Pirsoul ([[Nameur]], po les dmorants d'&nbsp;Sarasse), dins l'&nbsp;Carlier et Bal (Coûtchant walon, po les spotaedjes do payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]]), li Haust ([[Lidje]], sinse di viye haeyåve feme), dins l'&nbsp;Balle ([[Cerfontinne]], sinse di ptits omes ki travayént l'&nbsp;fier). ==Vey eto== * [http://www.speleo.be/ubs/dossier/vocawal/lexique6.htm#sarrasin Waibe di speleyos walons so les trôs d'&nbsp;Sarazins] (difoûtrinne waibe, e francès) * [[mårlire]] 3320 34065 2005-07-07T23:49:32Z Pablo 5 pont d' accints dins l' relijhaedje des categoreyes [[categoreye:toponimeye|Marlire]] [[categoreye:fosses et cårires|Marlire]] [[Imådje:maurlire.jpg|thumb|Ene grande mårlire]] Ene '''mårlire''' (on dit eto: '''mårloye'''), c' est ene plaece la k' on-z î saetche, u k' on-z î a saetchî al [[måle (tere)|måle]]. Gn a la des trôs dins tere ki sont rcovrous pa del fene tere, et k' on pout toumer dvins. Les mårlires sont bounes po-z î mete des vegnes. Ene pitite mårloye, c' est on '''mårloyea'''. Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s) : riloukîz a [[Motî:mårlire|mårlire]]. ==Les mots "mårlire", "mårloye" dins les [[toponimeye|nos d' plaece]] del Walonreye== * mårlire: ** ås Mårlires: no d' ene plaece di [[Malonne]] (so plaece: ''aus Maurlêres''). ** les Mårlires: no d' ene plaece di [[Welin]]. ** El Mårlire: no d' ene plaece d' [[Esneu]], di [[Viyé-ås-Tours]]. ** Mårlire: no d' ene plaece di [[Moucron]] (so plaece: ''Marlière''). ** Les Mårlires : no d' ene plaece di [[Djerpene]] (so plaece: ''aus Maurlêres'', F. ''Morlaires''). * [[Mårloye (Wahå)]] :no d' on hamtea k' a divnou on gros bork dins l' grand Måtche. * Mårloyea no d' ene plaece di [[Flobek]] (so plaece: ''Marloyô''). ==Istwere des mårlires== Les [[ancyin Bedje|ancyins Bedjes]] saetchént dedja al måle po mårler les surès teres. L' ecråxhaedje al måle a ndalé crexhant disk' å mitan do 18inme sieke. Adon, dins les louwaedjes di cinse, c' esteut sovint mårké kel louweu diveut mårler les teres. Å cminçmint do 20inme sieke, gn aveut co sacwantès mårlires k' on-z î tiréve al måle. Mins après, on ls a rispoté al varade, et gn a pus nouk ki sait wice k' elle estént. Ça fwait k' i pout gn aveur des accidints di pormoenneus ki toumèt dins on trô. ==Les mots "mårlire", et "mårloyea" dins les nos d' famile et l' sipotaedje el Walonreye. == * Les nos d' famile ki si scrijhèt ''Marlair'', ''Marler'', ''Marlaire'', ''Marlière'' sont des nos d' provnance, di des djins ki dmorént en ene plaece k' on lome "Li Mårlire", dizo [[disfondowe]] ''mârlêre'' (payis d' Nameur et Tchålerwè), u e [[picård]] ''marlière''. * les '''Mårloyeas''' (so plaece ''Maurloya''), c' est come ça k' on spote des djins d' [[Nålene]] et d' [[Marbwê]]. [[fr:Marne (roche)]] 3321 23759 2004-02-20T01:20:33Z Lucyin 16 dji n' parvéns nén a fé vey l' imådje maurlire_wi sol waitroûle (motoit di cåze do _ ??? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 17 di fevrî 2004 a 21:41 (CET) :L'&nbsp;imådje n'&nbsp;a nén stî eberwetêye (ele fwait zero octets); vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a l'&nbsp;reberweter, dizo l'&nbsp;minme no; li nouve modêye sipotcheyrè l'&nbsp;viye et ça ireut. :PS: si vos vloz djusse radjouter on "s" al fén d'&nbsp;on loyén vos l'&nbsp;poloz mete après les åtchetes: ene [[boûkete]], des [[boûkete]]s, c'&nbsp;est pus åjhey a scrire. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 di fevrî 2004 a 01:42 (CET) Tot conté tot rabatou, l' imådje doet esse a måle 3: ci n' est nén çoula ene mårlire. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 20 d'&nbsp;fevrî 2004 a 01:20 (CET) 3322 23760 2004-02-18T02:02:19Z Pablo 5 rarindjaedje po shuve li cogne des ôtès pådjes di ptits bans; evoyî Roclindje-Lô so ene pådje da sinne '''Roclindje''' ou '''Roclindje-so-Djer''' (fr: ''Roclenge-sur-Geer'', nl: ''Rukkelingen aan de Jeker''), est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Bassindje]]. * Dimorants: 1053 djins e [[1930]] (divant l'&nbsp;rebanaedje) * Limero del posse: '''4690''' (vî limero '''4490''') * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: ==Istwere== C'&nbsp;esteut on dominne do tchapite Sint-Djhan l'&nbsp;Evandjilî, di [[Lidje]]. E&nbsp;[[1795]], i va passer dins l'&nbsp;depårtumint del Basse-Mouze, e [[1815]], al [[province do Limbork]], divant d'&nbsp;esse rimetou avou [[Lidje (province)|Lidje]] e [[1963]]. ==Sicrijheu d'&nbsp;walon== [[Henry Frenay]] == Etimolodjeye == A pårti des vîs scrijhas ''Rochelenges'' (1126), ''Rocelinges'' (1147) on voet bén ki li viyaedje provént do no d'&nbsp;ene djin (pitit no tîxhon) ''Hrukilo'', avou l'&nbsp;cawete [[Motî:-indje|-indje]]; ça fwit ki l'&nbsp;sinse est: les cis Hrukilo, les cis d'&nbsp;mon Hrukilo, li famile Hrukilo. E francès on eploye eto pacô ''Roclenge-Saint-Remy, Roclenge-sur-le-Jaer''. == Vey eto == [[Roclindje-Lô]], pitit ban d'&nbsp;Flande. 3323 23761 2004-02-18T01:58:01Z Pablo 5 '''Roclindje-Lô''' (nl: ''Rukkelingen-Loon'') est èn ancyin ptit ban d'&nbsp;Flande, astok do Payis Walon. == Vey eto == [[Roclindje-so-Djer]] 3324 23762 2004-02-18T01:58:28Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Roclindje-Lô]] 3325 23763 2004-02-18T02:19:49Z Pablo 5 displaecî viè "Roclindje-so-Djer" #REDIRECT [[Roclindje-so-Djer]] 3326 36631 2005-07-31T21:34:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måle 3</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> blanke tere [[Motî:castinnixheuse|castinnixheuse]], k' on s' sieve po-z ecråxhî les [[Motî:seur (acide)|seurès]] teres. <I>A cåze del måle k' a-st e terén d' nosse payis, li blé vént pus blanke k' ôte pårt</I> ([[Henry Frenay]]). <span lang=fr>F. marne.</span> <B>2.</B> blanke poûssire des [[Motî:cårire 1|cårires]] di [[Motî:tchåsse 2|tchåsse]], k' on s' sieve eto come ecråxhe. <span lang=fr>F. dolomie pulvérisée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper al måle so ene tere:</FONT> mete del måle. On dit eto: [[Motî:mårler|mårler]]. <span lang=fr>F. marner, chauler.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) blanke [[Motî:djalêye|djalêye]] (ki shonne come del blanke poûssire sitramêye totavå les tchamps). <I>Les åbes sont-st e måle.</I> On dit eto: [[Motî:emårlaedje|emårlaedje]], [[Motî:mårlaedje|mårlaedje]], [[Motî:relêye|relêye]]. <span lang=fr>F. givre, gelée blanche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maule</FONT>, mauye, mâye.</span> Etimolodjeye: [[Etimolodjeye gayele|bodje gayel]] <span lang=ga>"margila"</span> (minme sinse). Parintêye: * [[Motî:mårler|mårler, mårlaedje, mårlêye]] * [[Motî:mårlire|mårlire, mårloye, mårloyea, mårloyeus]] * [[Motî:emårlé|emårlé, emårlaedje]] Omonimeye: * [[Motî:måle 1|måle]] (f.addj.; femrin di måva) Omonimeye coinrece : * [[Motî:måye 2|måye]] (contråve di "frumele") ---- * [[måle (tere)|Dipus d' racsegnes sol måle (tere)]] * [[relêye|Dipus d' racsegnes sol måle (relêye)]] 3327 51563 2006-03-17T11:17:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måle 1</B></FONT> [addj.] femrin di "[[Motî:måva|måva]]" et "[[Motî:må 1|må]]" (vî råle eployaedje come addjectif). <B>1.</B> mwaijhe, ki n' va nén. <I>Il a ene måle djambe.</I> On dit eto: [[Motî:laid|laide]]. <span lang=fr>F. mauvaise.</span> <B>2.</B> mwaijhe, metchante, ki fwait do må, do toirt. On dit eto: laide, [[Motî:niche|niche]], [[Motî:mannet|mannete]], [[Motî:måssî|måsseye]]. <span lang=fr>F. méchante.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;måle gueuye:</FONT> feme ki cdjåze tertos. <span lang=fr>F. méchante langue, médisante, langue de vipère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a nou måva côp so ene måle biesse</FONT>: dijhêye cwand on bouxhe so ene sakî kel merite. <B>3.</B> mwaijhe, [[Motî:måvlêye|måvlêye]]. On dit eto: [[Motî:courcyî|courceye]]. <span lang=fr>F. fâchée, irritée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse vite måle:</FONT> si mwaijhi po on rén. <I>Si feme est vite måle</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. susceptible, irritable.</span> Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>malum</span></I> (må). Mots d'aplacaedje : * [[Motî:måluzance|måluzance]] Omonimeye: * [[Motî:måle 3|måle]] (blanke tere) * ''måle'' (coinrece po [[Motî:måye 2|måye]], pere) 3329 23766 2004-09-14T01:21:21Z Lucyin 16 Li mot n' est nén foirt kinoxhou; on-z eployrè pus voltî: del [[tchåsse]] (sinse 1 & 2); del [[djalêye]], del [[relêye]] (sinse 3). Li mot dizo l' sinse 1 est dins l' Forir (1866, Lidje, ''mâïe''), dins l' Pirsoul (1934, Nameur, ''maule''), riprin pa Haust (1933, Lidje, ''måye''). Léonard (1969, Dinant, ''maule'') dene li sinse 2. Li sinse 3 a stî rtrové a [[Årsumont]] (''maule'') et a Viveye (''maye'') dins l' inkete da Haust (1930-1940), ey eplaidî dins l' tome 3 di l' [[A.L.W.]], mins ses parints [[emårlé]], [[emårlaedje]] sont pus courants. 3330 23767 2004-02-20T01:24:00Z Lucyin 16 payizaedje del Tchampagne (dilé Rinse), ki mostere bén çou k' gn a del måle dins tere (poitrait saetchî pa L. Mahin). payizaedje del Tchampagne (dilé Rinse), ki mostere bén çou k' gn a del måle dins tere (poitrait saetchî pa L. Mahin). 3331 23768 2004-02-20T01:34:50Z Lucyin 16 Des axhletes rioistêye-tot (poitrait saetchî pa L. Mahin). Des axhletes rioistêye-tot (poitrait saetchî pa L. Mahin). 3333 23769 2004-02-20T01:39:32Z Lucyin 16 Tchamps tot emårlés on djoû do moes d' måss (a Viyance, e 2000) (poitrait saetchî pa L. Mahin). Tchamps tot emårlés on djoû do moes d' måss (a Viyance, e 2000) (poitrait saetchî pa L. Mahin). 3335 43824 2005-11-10T16:04:05Z Pablo 5 {{djermon motî|emarler}} [[Imådje:emaurler.jpg|framed|right|tchamps emårlés]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>emårler</B></FONT> [v.s.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emårlé</B></FONT> [addj.] covrou, covrowe di [[Motî:djivronde|djivronde]] u d' blanke [[Motî:djalêye|djalêye]]. <I>Les håyes sont-st emårlêyes.</I> On dit eto: [[Motî:erelé|erelé]], [[Motî:edjalé|edjalé]]. <span lang=fr>F. givré, gelé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmaurlé</FONT>, amârlé, amaurlé, amaurlè, èmârlé</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 3.21 ey el notûle [[A.L.W.]] 3.79. Etimolodjeye: bodje "mårl-" ([[Motî:måle 3|måle, blanke djalêye]]); [[betchete e- d' rimplixhaedje]] (plin d' måle). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emårlaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> blanke djalêye (al tere). <span lang=fr>F. gelée.</span> <B>2.</B> djivronde (djalêye so les åbes et so les toets). <I>Gn a d' l' emårlaedje, i va rlignî.</I> <span lang=fr>F. givre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmaurlèdje</FONT>, amaurladje, èmaurladje, amaurlâdje, èmârlèdje</span>. 3336 23772 2005-07-03T13:34:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilignî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlignî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilignî</B></FONT> ([[Codjowaedje grevissî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v. sins djin] fé pus doûs, tot djåzant do tins, ki dmeure toltins dizeu zero, adon ki dvant, i djaléve tofer. <I>Li vint a tourné, por mi, i va rlignî</I> ([[P. Defagne]]). <I>Li tins s' radoûcixh; i va rlignî</I> ([[A. Balle]]). <I>Cwand i rlegne, les meurs sonnèt</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Les semaedjes schitèt cwand i rlegne</I> ([[L. Boulard]]). <I>I fåreut ki cist emårlaedje la fijhaxhe rilignî</I> ([[J. Waslet]]). <span lang=fr>F. faire un temps de dégel.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fonde. <I>Li glaece rilegne.</I> <span lang=fr>F. fondre.</span> <B>2.</B> [[Motî:disdjaler|disdjaler]], tot djåzant d' ene ahesse k' esteut prinjhe del glaece. <I>Li robinet rlegne.</I> <I>Mouze rilignrè sins oister</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Les toets rlignèt</I> ([[E. Dethier]]). <span lang=fr>F. dégeler.</span> <B>3.</B> disdjaler, tot djåzant d' èn edjalé amagnî. <I>Dji rexhe li tchå di l' adjaloe al nute, come ça el rilegne tot doûçmint.</I> <span lang=fr>F. se décongeler.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) si [[Motî:sigoter|sgoter]]. <span lang=fr>F. couler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur si nez ki rlegne:</FONT> aveur todi ene gote å nez, di cåze d' on [[Motî:matchurea|matchurea]]. <B>III.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé fonde. <I>Li solea a rlignî l' flô. El plouve erlegne el nive</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. faire fondre.</span> <B>2.</B> disdjaler. <I>Dj' a rlignî l' tchå k' esteut e frigo.</I> <span lang=fr>F. décongeler.</span> <B>3.</B> bate sins remission, dins les djeus d' cåtes, u les djeus d' cwårs. <I>Il a stî rlignî, mi ome.</I> On dit eto: [[Motî:ploumer 1|ploumer]]. <span lang=fr>F. décaver.</span> [[Imådje:mape_riligni_wi.jpg|thumb|250px|right|"rilignî" est on viebe tipicmint walon, ki wangne minme so l' aire do picård]] Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)lignî, (è)rlignî</FONT>, r(i)ligni, r(u)lignî, (è)rlègni, (è)rlègnî, r(i)lègnî, (è)rlignî-n, r(u)ligner, r(u)lignè, r(ë)ligner</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 3.24 ey el notûle A.L.W. 3.85. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje latén <span lang=la><I>lenus</I></span> (doûs, nén froed), avou l' [[betchete r(i)- / (e)r-]] (ridivni doûs). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilignaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlignaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlignaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rilignî". <I>Av' dedja tchåfé d' l' aiwe pol rilignaedje do saiwoe ki dji vs a dit?</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Hinri Crotchet voyaedjive sovint cand les aiwes estént grosses après èn oraedje u å rlignaedje del nive</I> (Paul Siméon). On dit eto: [[Motî:rilén|rilén]], [[Motî:disdjalaedje|disdjalaedje]], [[Motî:dislignaedje|dislignaedje]]. <span lang=fr>F. dégel, décongélation, fonte des neiges, débacle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)lignèdje, (è)rlignèdje</FONT>, r(u)lignadje, (u)lignèdje, r(u)lignâdje, (è)rlignâdje, r(i)lègnadje, (è)rlègnâdje</span>. Parintêye: * [[Motî:rilén|rilén]] * [[Motî:dislén|dislén]] * [[Motî:rilignter|rilignter]] * [[Motî:dislignî|dislignî]]. ---- * [[rilén|Dipus d' racsegnes so li rlignaedje]] 3337 45079 2005-11-20T09:49:22Z Pablo 5 [[Imådje:axhletes.jpg|thumb|113px|des axhletes]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhlete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plantche avou des [[Motî:fioriteure|fioriteures]], pindowe å meur, hôt assez, po mete des potikets, des lives, evnd. <I>Les lives, so l'&nbsp;axhlete, si drovèt et foû des imådjes avolèt d'Artagnan, Robin des bwès, Zoro et Tarzan</I> ([[Léon Bukens]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">axhletes</FONT> [t.pl.] plantches metowes so des montants, po roister des sacwès al varade, u mete bråmint [[Motî:åk|åk]] k'&nbsp;est todi [[Motî:veyåve|veyåve]]. <I>So ls axhletes, gn a des tåtes å blanc souke des ôtes ås pronnes, å riz, å côrin, erîlêyes pa rindjeyes di cwate</I> ([[Lucien Somme]]). <span lang=fr>F. étagères.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:axhele|axhele]], cawete -ete. 3338 23774 2005-03-22T10:15:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibant</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:fagne|fagne]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Braibant:</FONT> no d' plaece di Perwé. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ene braibant</FONT> [f.n.] sôre di grijhe [[Motî:peme|peme]]. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"brago-brondo"</span> (emantchaedje tîxhon) tere ås fagnes, pal voye do tîxhon <span lang=nl>"brakbant"</span> et do hôt latén <span lang=la>"bracbantum"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibtea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitite fagne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Braibtia:</FONT> no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;[[Epråve]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibançon</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitite fagne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Barbançon:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Covén. rl a: [[Motî:Barbinçon|Barbinçon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibancinea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) grand frexhea (tote pitite fagne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Barbincignô:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Barbinçon. Omonimeye: * [[Motî:Braibant 1|Braibant]] (no d' Dutcheye et province) * [[Motî:Braibant 2|Braibant]] (no d' viyaedje) * [[Motî:Braibant 3|Braibant]] (no d' famile del Walonreye) * [[Motî:Braibant 1|braibançon, braibançonne]] (addj.; del province (dutcheye) do Braibant) ---- * [[peme|Dipus d' racsegnes so les sôres di pemes]] 3339 23775 2004-02-20T13:12:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braibant]] 3340 23776 2004-02-20T13:13:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braibant]] 3341 23777 2004-02-20T13:17:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 3342 23778 2004-02-20T13:16:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braibant]] 3344 59682 2006-06-06T23:27:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Braibant 1</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] (v.m.) viye dutcheye del Beldjike, li mitan metowe e tere tîxhone, li mitan e tere walone. <I>Li Cri d'&nbsp;Peron di ût d'&nbsp;octôbe di l'&nbsp;an 1600 fwait troes feyes li rapoitroûle inte li manoye di Lidje et l'&nbsp;cisse del Braibant</I> ([[N. Lequarré]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Province do Braibant walon:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Province del Braibant walone:</FONT> Province do [[Motî:Roman Payis|Roman Payis]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peme di Braibant:</FONT> braibant. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">braibant</FONT> [f.n.] sôre di grijhe peme. <I>Vloz ene braibant ?</I> <I>ene doûce braibant; ene seure braibant; ene grijhe braibant.</I> <span lang=fr>F. rainette grise.</span> Etimolodjeye : no d' plaece fwait sol vî ptit no [[Motî:braibant|braibant]]; sôre di peme aivêye e ç' payis la. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Braibonî, Braibonresse</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] <B>1.</B> onk (ene) do Braibant. <B>2.</B> sôre di tchvå d'&nbsp;trait, foirt sitocasse et hôt so pate, lomé après "li tchvå d'&nbsp;trait bedje". <span lang=fr>F. Brabançon</span>, <span lang=nl>Ny. Brabander.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">braibonî</FONT> [o.n.] (nén sociålmint comifåt) etrindjir, nén trop [[Motî:sûti|sûti]]. <I>C' est on braibonî, onk do payis des grands-åbes.</I> Etimolodjeye : [[cawete -î]] (di dmorant) fwait so on bodje coinrece ''<span lang=wa-feller>Braibon</span>'' (accint del [[Motî:Hesbaye|Hesbaye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibançon</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibançone</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>braibançonde</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padrî] del Braibant. <I>On florin del Braibant valeut cwate florins d'&nbsp;Lidje et on patår braibançon cwate aidants lidjwès</I> ([[N. Lequarré]]). <span lang=fr>F. brabançon.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Braibançon</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">Braibançone</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">Braibançonde</FONT> [n.dj.] Braibonî (resse). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Braibançone</FONT> [f.n.] ime nåcionå bedje. Etimolodjeye : riwalonijhî calcaedje do F. <span lang=fr>Brabançon(ne)</span>. Omonimeye: * [[Motî:braibant|braibant]] (o.n.; fagne) * [[Motî:Braibant 2|Braibant]] (no d' viyaedje) * [[Motî:Braibant 3|Braibant]] (no d' famile del Walonreye) * [[Motî:braibant|braibançon]] (o.n.; pitite fagne) Parintêye : * [[Motî:Barbinçon|Barbinçon]] * [[Motî:brabant|brabant]] ---- * [[Dutcheye do Braibant|Pus di racsegnes sol Dutcheye do Braibant]]. * [[province do Roman Payis|Pus di racsegnes sol Province do Braibant walon]]. * [[Province do Braibant flamind|Pus di racsegnes sol Braibant flamind]]. * [[peme|Dipus d' racsegnes so les "Braibants" et les ôtès sôres di pemes]] * [[Braibonî (tchivå)|Dipus d' racsegnes so l' raece di tchvås lomé Braibonî]] * [[braibançone (ime)|Dipus d' racsegnes so l' braibançone (ime del Beldjike)]] 3345 23781 2004-02-20T13:20:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 3348 23784 2005-03-22T10:20:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Braibant 2</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Braibant</span>, rebané avou 5590 Cînè. Etimolodjeye: vî cmon no [[Motî:braibant|braibant]] (fagne). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Braibandî, Braibandresse</B></FONT> [n. &amp; addj. dj.] dimanant(e) di Braibant. Omonimeye: * [[Motî:braibant|braibant]] (o.n.; fagne) * [[Motî:Braibant 1|Braibant]] (no d' Dutcheye et d' province) * [[Motî:Braibant 3|Braibant]] (no d' famile del Walonreye) ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Braibant (viyaedje)]] 3349 23785 2004-02-20T13:24:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Braibant 2]] 3350 23786 2004-02-20T13:24:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Braibant 2]] 3351 23787 2005-04-28T23:20:00Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} '''Braibant''' est li no di: * ene viye [[dutcheye]]: [[Dutcheye do Braibant]] * ene viye province [[Beldjike|bedje]]: [[Viye province do Braibant]] * ene nouve province [[Walonreye|walone]]: [[province do Roman Payis|Province do Braibant walon]] * ene nouve province [[Flande|flamande]]: [[Province do Braibant flamand]] * ene province des [[Bas Payis]]: [[Province do Braibant bijhrece]] * on viyaedje walon el [[province di Nameur]]: [[Braibant-dlé-Cînè]] 3352 59618 2006-06-06T20:28:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:bokets del Beldjike]] [[Categoreye:bokets del Walonreye]] Li '''province do Braibant''' esteut-st ene viye province [[Beldjike|bedje]], do tins k'&nbsp;i gn aveut des provinces bedjes (asteure li discotaeyaedje teritoriå n'&nbsp;est pus å schålon bedje mins å schålon des Estats federés: [[Walonreye]], [[Flande]] eyet [[Brussele]]). Ele a stî pårteye e [[1995]] e deus provinces, ene walone, li [[Province do Roman Payis|Roman Payis u Braibant walon]], l'&nbsp;ôte flaminde, li [[Braibant flamind (province)|Braibant flamind]]. [[de:Brabant (Provinz)]] [[en:Province of Brabant]] [[fr:Province de Brabant]] [[nl:Brabant (provincie)]] 3353 23789 2004-02-20T13:50:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Braibant (viyaedje)]] 3354 56847 2006-05-14T23:23:38Z Pablo 5 /* Istwere */ {{djermon viyaedje}} '''Braibant''' (fr: ''Braibant''), ossu '''Braibant-dlé-Cînè''', est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Cînè]]. * Dimorants: Braibandîs, Braibandresses. * Limero del posse: '''5590''' (vî limero '''5303''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;24''' * Arondixhmint: [[Dinant]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî: |l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Braibant == === Hamteas === * [[Haloe (Braibant)|Haloe]] ==Istwere== Tere del [[Principåté d' Lidje]] dispu l'&nbsp;[[11inme sieke]], li tchestea d'&nbsp;Alwè a bråmint des teres da sinne, et va-y esse ataké dipus d'&nbsp;on côp tins del [[Guere del vatche]] (1275-1278). Li tchestea d'&nbsp;Alwè esteut ene des doze dmorances do Prince-Eveke, pacôp eto li lodjisse do Bayi do Condroz, li rpruzintant do Prince-Eveke. Li Prince-Eveke esteut lu-minme li signeur d'&nbsp;Alwè disk'&nbsp;e [[1740]], la ki les bans d'&nbsp;Alwè et d'&nbsp;Braibant divnît ene hôte signorreye. C'&nbsp;est å tchestea d'&nbsp;Alwè ki [[Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy|Djan-Batisse d'&nbsp;Omaliusse d'&nbsp;Alwè]], govierneu d'&nbsp;[[Province di Nameur|Nameur]] do tins des Olandès, va, dins ses vîs djoûs, situdyî les rotches et divni onk des prumî grands sincieus del [[mineralodjeye]]. [[ro:Braibant]] 3355 63802 2006-06-24T16:19:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1640|100]] - [[1690|50]] - [[1715|25]] - [[1730|10]] ans | dins: [[1750|10]] - [[1765|25]] - [[1790|50]] - [[1840|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1720]] | [[anêyes 1730]] | '''[[anêyes 1740]]''' | [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] </center> <center> [[1735]] | [[1736]] | [[1737]] | [[1738]] | [[1739]] | '''1740''' | [[1741]] | [[1742]] | [[1743]] | [[1744]] | [[1745]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1740 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1740]] [[ast:1740]] [[bg:1740]] [[ca:1740]] [[cs:1740]] [[cy:1740]] [[da:1740]] [[de:1740]] [[el:1740]] [[en:1740]] [[eo:1740]] [[es:1740]] [[et:1740]] [[eu:1740]] [[fi:1740]] [[fr:1740]] [[ga:1740]] [[he:1740]] [[hr:1740]] [[hu:1740]] [[id:1740]] [[io:1740]] [[is:1740]] [[it:1740]] [[ko:1740년]] [[lb:1740]] [[mk:1740]] [[nl:1740]] [[nn:1740]] [[no:1740]] [[os:1740]] [[pl:1740]] [[pt:1740]] [[ro:1740]] [[ru:1740]] [[simple:1740]] [[sk:1740]] [[sl:1740]] [[sq:1740]] [[sr:1740]] [[sv:1740]] [[tr:1740]] [[tt:1740]] [[uk:1740]] [[zh:1740年]] 3356 63805 2006-06-24T16:20:03Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1641|100]] - [[1691|50]] - [[1716|25]] - [[1731|10]] ans | dins: [[1751|10]] - [[1766|25]] - [[1791|50]] - [[1841|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1720]] | [[anêyes 1730]] | '''[[anêyes 1740]]''' | [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] </center> <center> [[1736]] | [[1737]] | [[1738]] | [[1739]] | [[1740]] | '''1741''' | [[1742]] | [[1743]] | [[1744]] | [[1745]] | [[1746]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1741 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1741]] [[ast:1741]] [[bg:1741]] [[ca:1741]] [[cs:1741]] [[cy:1741]] [[da:1741]] [[de:1741]] [[el:1741]] [[en:1741]] [[eo:1741]] [[es:1741]] [[et:1741]] [[eu:1741]] [[fi:1741]] [[fr:1741]] [[ga:1741]] [[he:1741]] [[hr:1741]] [[hu:1741]] [[id:1741]] [[io:1741]] [[is:1741]] [[it:1741]] [[ko:1741년]] [[lb:1741]] [[mk:1741]] [[nl:1741]] [[nn:1741]] [[no:1741]] [[os:1741]] [[pl:1741]] [[pt:1741]] [[ro:1741]] [[ru:1741]] [[sk:1741]] [[sl:1741]] [[sq:1741]] [[sr:1741]] [[sv:1741]] [[tr:1741]] [[tt:1741]] [[uk:1741]] [[zh:1741年]] 3357 23793 2004-02-20T13:57:12Z Pablo 5 Imådje d' ene vatche k' a l' breya Imådje d' ene vatche k' a l' breya 3358 56647 2006-05-14T13:53:25Z Pablo 5 loyén [[Imådje:breya.jpg|thumb|ene vatche k'&nbsp;a do breya]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>braire</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> criyî foirt . <I>Cwè çk'&nbsp;i m'&nbsp;brait la&nbsp;? On n'&nbsp;l'&nbsp;ôt nén bén.</I> <I>I monta s'&nbsp;toetea etur Bétel å luvant et Ay å coûtchant; vaila i bastixha èn åté pol Signeur et braire si no</I> ([[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). rl a: [[Motî:gueuyî|gueuyî]], [[Motî:boerler|boerler]]. <span lang=fr>F. braire, gueuler, proclamer.</span> <B>2.</B> fé rexhe ses låmes. <I>Aschoûtez on n'&nbsp;direut k'&nbsp;i gn a èn efant ki brait</I> (L. Jardez). <I>I våt mia d'&nbsp;rire ki d'&nbsp;braire.</I> rl a: [[Motî:tchoûler|tchoûler]], [[Motî:plorer|plorer]]. <span lang=fr>F. pleurer, larmoyer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>breyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>breyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>brairesse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki brait. <B>2.</B> (pus stroetmint) <FONT COLOR="#ff0000">breyeu</FONT>: bassineu. <span lang=fr>F. crieur public.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>breyaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "braire". <I>Il ont rintré direk a Tchålerwè avou les breyaedjes do ptit Bindjamin et les plindaedjes da Raymond Hure&nbsp;!</I> (J. Goffart). rl a: [[Motî:boerlaedje|boerlaedje]], [[Motî:tchoûlaedje|tchoûlaedje]]. <span lang=fr>F. cri, clameur, vocifération, pleur, sanglot.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>breyåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>breyåde</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> boerlåd(e). <I>I sont tertos å pus breyåds: i n'&nbsp;sårént rén dire sins criyî.</I> <span lang=fr>F. gueulard, braillard.</span> <B>2.</B> tchoûlåd. <I>A li ptite breyåde ki c'&nbsp;est d'&nbsp;ça: tré k'&nbsp;on l'&nbsp;aduze, ele tchoûle come ene madlinne.</I> <span lang=fr>F. pleurnicheur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>breya</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> zine di tchoûler po on rén. <I>Cwè çk'&nbsp;il a k'&nbsp;i tchoûle toltins&nbsp;? bén il a l'&nbsp;breya&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. tempéremment pleurnichard.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;medcén) coraedje di låmes a cåze d'&nbsp;ene maladeye des ouys. <span lang=fr>F. épiphora, lacrymation, larmoiement.</span> 3359 23795 2004-02-20T13:58:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braire]] 3360 23796 2004-02-20T13:58:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braire]] 3361 23797 2004-02-20T13:58:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braire]] 3362 23798 2004-02-20T13:59:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braire]] 3363 23799 2004-02-20T13:59:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:braire]] 3364 23800 2004-02-20T13:59:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brijhî]] 3365 23801 2004-02-20T14:00:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Buhô</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bhô</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Beho</span>, en Alm. <span lang=de>Bochholz</span>, rebané avou 6672 Govi; limero diyalectolodjike: [B 34]; vî limero del posse: 6672. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">(a) Phô</FONT>. lingaedje do payis: lussimbordjwès apus ki Cmanster. <FONT FACE="Arial Narrow">Hamteas di Bhô:</FONT> Oûte (F. <span lang=fr>Ourthe</span>, luss. <span lang=lb>Ourt</span>); Deyfeld. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> Dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, les teres di Bhô estént pårteyes inte li Cour di Tommen eyet l'&nbsp;Conteye di Såm°, mins Deyfelt esteut on fî del signeurreye d'&nbsp;Ouren. Inte 1830 et 1920, Buhô fourit li seu viyaedje bedje tîxhon-cåzant foû do payis d'&nbsp;Årlon, mins les djins avént-st aprin l'&nbsp;walon po djåzer avou les cis di Cmanster, k'&nbsp;a stî on boket del kimene di Bhô disk'&nbsp;a 1977. Dispu 1930, li madjorité s'&nbsp;a rclamé francofone oficirmint. Di 1940 a 1944, Buhô, mins nén Cmanster a stî tchôkî d'&nbsp;foice dins l'&nbsp;3inme Reich. A vey: l'&nbsp;eglijhe avou l'&nbsp;clotchî a balusse, et des meubes sicultés pa J.G. Scholtus di Bastogne di 1713 a 1724. Les rcoloriaedjes ont stî fwaits e 1956 pa L.M. Londot. Disfondowes: B(u)hô / Phô; Bëhô, / Phô. Vîs scrijhas: <span lang=de>Bocholt</span> (1135), <span lang=de>Boecholte</span> (1446). Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>bôk-holt</span> (fayi, bwès d'&nbsp;fås), rl a: [[Motî:Buhogne|Buhogne]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Buhô]] 3366 23802 2004-06-02T18:25:14Z Pablo 5 /* Istwere */ '''Buhô''' (de: ''Bochholz'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis [[lussimbordjwès]] cåzant, rebané avou [[Govi]]. * Limero del posse: '''6672''' (vî limero '''6672''') * Limero diyalectolodjike: '''B&nbsp;34''' * Lingaedje do payis: lussimbordjwès apus ki [[Comanster|Cmanster]]. * Hamteas di Bhô: [[Oûte (Buhô)|Oûte]] (fr: ''Ourthe'', lb: ''Ourt''); Deyfeld. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon ''bôk-holt'' (fayi, bwès d'&nbsp;fås), rl a: [[Motî:Buhogne|Buhogne]]. Vîs scrijhas: Bocholt (1135), Boecholte (1446). == Istwere == Dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, les teres di Bhô estént pårteyes inte li [[Cour di Tommen]] eyet l'&nbsp;[[Conteye di Såm]], mins Deyfelt esteut on fî del signeurreye d'&nbsp;Ouren. Inte [[1830]] et [[1920]], Buhô fourit li seu viyaedje bedje tîxhon-cåzant foû do payis d'&nbsp;[[Årlon]], mins les djins avént-st aprin l'&nbsp;walon po djåzer avou les cis di [[Comanster|Cmanster]], k'&nbsp;a stî on boket del kimene di Bhô disk'&nbsp;a [[1977]]. Dispu [[1930]], li madjorité s'&nbsp;a rclamé francofone oficirmint. Di [[1940]] a [[1944]], Buhô, mins nén Cmanster a stî tchôkî d'&nbsp;foice dins l'&nbsp;[[3inme Reich]]. == A vey == L'&nbsp;eglijhe avou l'&nbsp;clotchî a balusse, et des meubes sicultés pa J.G. Scholtus di Bastogne di [[1713]] a [[1724]]. Les rcoloriaedjes ont stî fwaits e [[1956]] pa L.M. Londot. 3367 23803 2004-02-20T14:09:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:botnire]] 3368 39984 2005-09-16T11:18:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>botnirer</B></FONT> [v.c. &amp; v.s.c.] (mot d' cinsî, d' årtisse) fé ene [[Motî:cezaryinne|cezaryinne]] (a ene vatche). <I>Li blanc-bleu bedje, c' est ene sôre di biesse ki fwait todi des veas cou-d'-polin; c' est po ça ki, noûf côps so dijh, fåt botnirer</I> <span lang=fr>F. pratiquer une césarienne.</span> Etimolodjeye: viebe rifwait sol sitindaedje di sinse di "[[Motî:botnire|botnire]]", [[noûmot|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>botniraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "botnirer". <span lang=fr>F. opération césarienne.</span> ---- [[botniraedje|Dipus d' racsegnes so les botnires (åzès vatches)]]. 3371 23805 2004-02-21T11:44:07Z Pablo 5 Djan-Dnixh Boussart e 1979 Djan-Dnixh Boussart e 1979 3372 65988 2006-07-02T16:59:30Z YurikBot 105 robot Modifie: [[it:Mar mediterraneo]] [[categoreye:mers et oceyans]] Li '''Mîtrinne Mer''' ou '''Mer Mediteranêye''', c' est ene mer metowe å mitan des teres, inte l'&nbsp;[[Urope]], l'&nbsp;[[Afrike]] et l'&nbsp;[[Azeye]]. Elle a-st ene sitindêye di 2.966.000&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]], et si pus grande parfondeu est di 5.120 metes (sol boird do [[cåziyea do Peloponeze]]). E [[1869]], li Mîtrinne Mer est raloyeye al [[Rodje Mer]] på [[Canå d' Suez]]. Å coûtchant elle radjond l'&nbsp;[[Oceyan Atlantike]] på [[sitroet d' Djibraltar|stroet d'&nbsp;Djibraltar]], eyet å levant ele radjond li [[Noere Mer]] på [[sitroet d' Marmara|stroet d'&nbsp;Marmara]]. ==Payis del Mîtrinne Mer== Les payis åtoû del Mîtrinne Mer sont, tot shuvant l'&nbsp;sins di l'&nbsp;ôrlodje: [[Espagne]], [[France]], [[Monaco]], [[Itåleye]], [[Esloveneye]], [[Crowåceye]], [[Bosneye]], [[Albaneye]], [[Grece]], [[Turkeye]], [[Sireye]], [[Liban]], [[Israyel]], [[Palestene]], [[Edjipe]], [[Libeye]], [[Tunizeye]], [[Aldjereye]] eyet [[Marok]]. Les grandès iyes sont: [[Iyes Balears]], [[Corse]], [[Sardegne]], [[Sicile]], [[Chîpe]], [[Male]]. ==Istwere do mot== Li no di ''Mîtrinne Mer'' est on calcaedje do lomaedje grek, passé eto e l'&nbsp;arabe: ''el bahr el abiad el moutawasset'' (البحرالأبيض المتوس, Li Blanke Mîtrinne Mer). I fourit atåvlé diviè 1995 pa les [[rifondaedje do walon|rfondeus]], come sitindaedje a pårti do mot "[[Motî:mîtrin|mîtrin]]"; c'&nbsp;esteut pus simpe ki di calker li tcherpinte ''medi-terra'', come, boutans, e flamind ''Middelandse Zee'' (Mer metowe å mitan des Teres). Eployî pa sacwants ôtès djins, il a bén passé dins l'&nbsp;lingaedje des djonnes k'&nbsp;ont raprind l'&nbsp;walon a pårti des dnêyes eplaideyes so les fyis e rfondou, a pårti des anêyes 2000 et des. Vocial ene fråze da Joseph Docquier, a èn amostraedje di l'&nbsp;eformatike e walon, al [[Viye Såm]] dedja e 1995: ''Vola èn ome ki nos vént did houte del Mîtrinne Mer po nos fé on mostraedje so l'&nbsp;ovraedje des éndjoles e walon''. Li no di ''Mer Mediteranêye'' vént do [[latén]] ''Mare Mediterraneum'' (Mer do Mitan des teres); les [[Impire Romin|romins]] el lomént eto ''Mare Nostrum'' (Nosse Mer). [[af:Middellandse See]] [[am:ሜድትራኒያን ባሕር]] [[an:Mar Mediterranio]] [[ang:Wendelsǣ]] [[ar:البحر الأبيض المتوسط]] [[ast:Mar Mediterraneu]] [[be:Міжземнае мора]] [[bg:Средиземно море]] [[br:Mor Kreizdouar]] [[bs:Sredozemno more]] [[ca:Mar Mediterrània]] [[cs:Středozemní moře]] [[cy:Y Môr Canoldir]] [[da:Middelhavet]] [[de:Mittelmeer]] [[el:Μεσόγειος Θάλασσα]] [[en:Mediterranean Sea]] [[eo:Mediteraneo]] [[es:Mar Mediterráneo]] [[et:Vahemeri]] [[eu:Mediterraneo itsaso]] [[fa:مدیترانه]] [[fi:Välimeri]] [[fr:Mer Méditerranée]] [[ga:An Mheánmhuir]] [[gl:Mar Mediterráneo]] [[he:הים התיכון]] [[hr:Sredozemno more]] [[hu:Földközi-tenger]] [[id:Laut Tengah]] [[is:Miðjarðarhaf]] [[it:Mar mediterraneo]] [[ja:地中海]] [[ka:ხმელთაშუა ზღვა]] [[ko:지중해]] [[ku:Derya Navîn]] [[la:Mare Mediterraneum]] [[lb:Mëttelmier]] [[lt:Viduržemio jūra]] [[mk:Средоземно Море]] [[mt:Baħar Mediterran]] [[nds:Middelmeer]] [[nds-nl:Middellaandse Zee]] [[nl:Middellandse Zee]] [[nn:Middelhavet]] [[no:Middelhavet]] [[nrm:Mé du Mitan]] [[pl:Morze Śródziemne]] [[pt:Mar Mediterrâneo]] [[ro:Marea Mediterană]] [[ru:Средиземное море]] [[scn:Mari Meditirraniu]] [[sh:Sredozemno more]] [[simple:Mediterranean Sea]] [[sk:Stredozemné more]] [[sl:Sredozemsko morje]] [[sr:Средоземно море]] [[sv:Medelhavet]] [[sw:Bahari ya Mediteranea]] [[ta:மெடிட்டரேனியன் கடல்]] [[th:ทะเลเมดิเตอร์เรเนียน]] [[tr:Akdeniz]] [[uk:Середземне море]] [[vi:Địa Trung Hải]] [[zh:地中海]] [[zh-min-nan:Tē-tiong-hái]] 3375 65164 2006-06-24T20:25:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[fevrî]], c' est li 52inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 313 djoûs (314 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 di fevrî]] - [[20 d' fevrî]] - [[22 d' fevrî]] - [[23 d' fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Februarie]] [[an:21 de frebero]] [[ar:21 فبراير]] [[ast:21 de febreru]] [[be:21 лютага]] [[bg:21 февруари]] [[bs:21. februar]] [[ca:21 de febrer]] [[ceb:Pebrero 21]] [[co:21 frivaghju]] [[cs:21. únor]] [[csb:21 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 21]] [[cy:21 Chwefror]] [[da:21. februar]] [[de:21. Februar]] [[el:21 Φεβρουαρίου]] [[en:February 21]] [[eo:21-a de februaro]] [[es:21 de febrero]] [[et:21. veebruar]] [[eu:Otsailaren 21]] [[fi:21. helmikuuta]] [[fo:21. februar]] [[fr:21 février]] [[frp:21 fevriér]] [[fur:21 di Fevrâr]] [[fy:21 febrewaris]] [[ga:21 Feabhra]] [[gl:21 de febreiro]] [[he:21 בפברואר]] [[hr:21. veljače]] [[hu:Február 21]] [[ia:21 de februario]] [[id:21 Februari]] [[ie:21 februar]] [[io:21 di februaro]] [[is:21. febrúar]] [[it:21 febbraio]] [[ja:2月21日]] [[jv:21 Februari]] [[ka:21 თებერვალი]] [[ko:2월 21일]] [[ku:21'ê reşemiyê]] [[lb:21. Februar]] [[lt:Vasario 21]] [[mk:21 февруари]] [[ms:21 Februari]] [[nap:21 'e frevaro]] [[nl:21 februari]] [[nn:21. februar]] [[no:21. februar]] [[oc:21 de febrièr]] [[os:21 февралы]] [[pam:Pebreru 21]] [[pl:21 lutego]] [[pt:21 de Fevereiro]] [[ro:21 februarie]] [[ru:21 февраля]] [[scn:21 di frivaru]] [[sco:21 Februar]] [[se:Guovvamánu 21.]] [[simple:February 21]] [[sk:21. február]] [[sl:21. februar]] [[sq:21 Shkurt]] [[sr:21. фебруар]] [[sv:21 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 21]] [[th:21 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 21]] [[tr:21 Şubat]] [[tt:21. Febräl]] [[uk:21 лютого]] [[vi:21 tháng 2]] [[war:Pebrero 21]] [[zh:2月21日]] 3376 65169 2006-06-24T20:26:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[fevrî]], c' est li 53inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 312 djoûs (313 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' fevrî]] - [[21 di fevrî]] - [[23 d' fevrî]] - [[24 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Februarie]] [[an:22 de frebero]] [[ar:22 فبراير]] [[ast:22 de febreru]] [[be:22 лютага]] [[bg:22 февруари]] [[bs:22. februar]] [[ca:22 de febrer]] [[co:22 frivaghju]] [[cs:22. únor]] [[csb:22 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 22]] [[cy:22 Chwefror]] [[da:22. februar]] [[de:22. Februar]] [[el:22 Φεβρουαρίου]] [[en:February 22]] [[eo:22-a de februaro]] [[es:22 de febrero]] [[et:22. veebruar]] [[eu:Otsailaren 22]] [[fi:22. helmikuuta]] [[fo:22. februar]] [[fr:22 février]] [[frp:22 fevriér]] [[fur:22 di Fevrâr]] [[fy:22 febrewaris]] [[ga:22 Feabhra]] [[gl:22 de febreiro]] [[he:22 בפברואר]] [[hr:22. veljače]] [[hu:Február 22]] [[ia:22 de februario]] [[id:22 Februari]] [[ie:22 februar]] [[io:22 di februaro]] [[is:22. febrúar]] [[it:22 febbraio]] [[ja:2月22日]] [[jv:22 Februari]] [[ka:22 თებერვალი]] [[ko:2월 22일]] [[ku:22'ê reşemiyê]] [[lb:22. Februar]] [[lt:Vasario 22]] [[mk:22 февруари]] [[ms:22 Februari]] [[nap:22 'e frevaro]] [[nl:22 februari]] [[nn:22. februar]] [[no:22. februar]] [[oc:22 de febrièr]] [[os:22 февралы]] [[pl:22 lutego]] [[pt:22 de Fevereiro]] [[ro:22 februarie]] [[ru:22 февраля]] [[scn:22 di frivaru]] [[sco:22 Februar]] [[se:Guovvamánu 22.]] [[simple:February 22]] [[sk:22. február]] [[sl:22. februar]] [[sq:22 Shkurt]] [[sr:22. фебруар]] [[sv:22 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 22]] [[th:22 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 22]] [[tr:22 Şubat]] [[tt:22. Febräl]] [[uk:22 лютого]] [[vi:22 tháng 2]] [[zh:2月22日]] 3377 65174 2006-06-24T20:27:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[fevrî]], c' est li 54inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 311 djoûs (312 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[21 di fevrî]] - [[22 d' fevrî]] - [[24 di fevrî]] - [[25 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Februarie]] [[an:23 de frebero]] [[ar:23 فبراير]] [[ast:23 de febreru]] [[be:23 лютага]] [[bg:23 февруари]] [[bs:23. februar]] [[ca:23 de febrer]] [[ceb:Pebrero 23]] [[co:23 frivaghju]] [[cs:23. únor]] [[csb:23 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 23]] [[cy:23 Chwefror]] [[da:23. februar]] [[de:23. Februar]] [[el:23 Φεβρουαρίου]] [[en:February 23]] [[eo:23-a de februaro]] [[es:23 de febrero]] [[et:23. veebruar]] [[eu:Otsailaren 23]] [[fi:23. helmikuuta]] [[fo:23. februar]] [[fr:23 février]] [[frp:23 fevriér]] [[fur:23 di Fevrâr]] [[fy:23 febrewaris]] [[ga:23 Feabhra]] [[gl:23 de febreiro]] [[he:23 בפברואר]] [[hr:23. veljače]] [[hu:Február 23]] [[ia:23 de februario]] [[id:23 Februari]] [[ie:23 februar]] [[ilo:Febrero 23]] [[io:23 di februaro]] [[is:23. febrúar]] [[it:23 febbraio]] [[ja:2月23日]] [[jv:23 Februari]] [[ka:23 თებერვალი]] [[ko:2월 23일]] [[ku:23'ê reşemiyê]] [[la:23 Februarii]] [[lb:23. Februar]] [[lt:Vasario 23]] [[mk:23 февруари]] [[ms:23 Februari]] [[nap:23 'e frevaro]] [[nl:23 februari]] [[nn:23. februar]] [[no:23. februar]] [[oc:23 de febrièr]] [[os:23 февралы]] [[pam:Pebreru 23]] [[pl:23 lutego]] [[pt:23 de Fevereiro]] [[ro:23 februarie]] [[ru:23 февраля]] [[scn:23 di frivaru]] [[sco:23 Februar]] [[se:Guovvamánu 23.]] [[simple:February 23]] [[sk:23. február]] [[sl:23. februar]] [[sq:23 Shkurt]] [[sr:23. фебруар]] [[sv:23 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 23]] [[th:23 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 23]] [[tr:23 Şubat]] [[tt:23. Febräl]] [[uk:23 лютого]] [[vi:23 tháng 2]] [[war:Pebrero 23]] [[zh:2月23日]] 3378 65179 2006-06-24T20:28:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[fevrî]], c' est li 55inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 310 djoûs (311 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' fevrî]] - [[23 d' fevrî]] - [[25 di fevrî]] - [[26 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Februarie]] [[an:24 de frebero]] [[ar:24 فبراير]] [[ast:24 de febreru]] [[be:24 лютага]] [[bg:24 февруари]] [[bs:24. februar]] [[ca:24 de febrer]] [[ceb:Pebrero 24]] [[co:24 frivaghju]] [[cs:24. únor]] [[csb:24 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 24]] [[cy:24 Chwefror]] [[da:24. februar]] [[de:24. Februar]] [[el:24 Φεβρουαρίου]] [[en:February 24]] [[eo:24-a de februaro]] [[es:24 de febrero]] [[et:24. veebruar]] [[eu:Otsailaren 24]] [[fi:24. helmikuuta]] [[fo:24. februar]] [[fr:24 février]] [[frp:24 fevriér]] [[fur:24 di Fevrâr]] [[fy:24 febrewaris]] [[ga:24 Feabhra]] [[gl:24 de febreiro]] [[he:24 בפברואר]] [[hr:24. veljače]] [[hu:Február 24]] [[ia:24 de februario]] [[id:24 Februari]] [[ie:24 februar]] [[ilo:Febrero 24]] [[io:24 di februaro]] [[is:24. febrúar]] [[it:24 febbraio]] [[ja:2月24日]] [[jv:24 Februari]] [[ka:24 თებერვალი]] [[ko:2월 24일]] [[ku:24'ê reşemiyê]] [[lb:24. Februar]] [[lt:Vasario 24]] [[mk:24 февруари]] [[ms:24 Februari]] [[nap:24 'e frevaro]] [[nl:24 februari]] [[nn:24. februar]] [[no:24. februar]] [[oc:24 de febrièr]] [[pam:Pebreru 24]] [[pl:24 lutego]] [[pt:24 de Fevereiro]] [[ro:24 februarie]] [[ru:24 февраля]] [[scn:24 di frivaru]] [[sco:24 Februar]] [[se:Guovvamánu 24.]] [[simple:February 24]] [[sk:24. február]] [[sl:24. februar]] [[sq:24 Shkurt]] [[sr:24. фебруар]] [[sv:24 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 24]] [[th:24 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 24]] [[tr:24 Şubat]] [[tt:24. Febräl]] [[uk:24 лютого]] [[vi:24 tháng 2]] [[war:Pebrero 24]] [[zh:2月24日]] 3379 65185 2006-06-24T20:29:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[fevrî]], c' est li 56inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 309 djoûs (310 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' fevrî]] - [[24 di fevrî]] - [[26 di fevrî]] - [[27 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Februarie]] [[an:25 de frebero]] [[ar:25 فبراير]] [[ast:25 de febreru]] [[be:25 лютага]] [[bg:25 февруари]] [[bs:25. februar]] [[ca:25 de febrer]] [[ceb:Pebrero 25]] [[co:25 frivaghju]] [[cs:25. únor]] [[csb:25 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 25]] [[cy:25 Chwefror]] [[da:25. februar]] [[de:25. Februar]] [[el:25 Φεβρουαρίου]] [[en:February 25]] [[eo:25-a de februaro]] [[es:25 de febrero]] [[et:25. veebruar]] [[eu:Otsailaren 25]] [[fi:25. helmikuuta]] [[fo:25. februar]] [[fr:25 février]] [[frp:25 fevriér]] [[fur:25 di Fevrâr]] [[fy:25 febrewaris]] [[ga:25 Feabhra]] [[gl:25 de febreiro]] [[he:25 בפברואר]] [[hr:25. veljače]] [[hu:Február 25]] [[ia:25 de februario]] [[id:25 Februari]] [[io:25 di februaro]] [[is:25. febrúar]] [[it:25 febbraio]] [[ja:2月25日]] [[jv:25 Februari]] [[ka:25 თებერვალი]] [[ko:2월 25일]] [[ku:25'ê reşemiyê]] [[lb:25. Februar]] [[lt:Vasario 25]] [[mk:25 февруари]] [[ml:ഫെബ്രുവരി 25]] [[ms:25 Februari]] [[nap:25 'e frevaro]] [[nl:25 februari]] [[nn:25. februar]] [[no:25. februar]] [[oc:25 de febrièr]] [[os:25 февралы]] [[pam:Pebreru 25]] [[pl:25 lutego]] [[pt:25 de Fevereiro]] [[ro:25 februarie]] [[ru:25 февраля]] [[scn:25 di frivaru]] [[sco:25 Februar]] [[se:Guovvamánu 25.]] [[simple:February 25]] [[sk:25. február]] [[sl:25. februar]] [[sq:25 Shkurt]] [[sr:25. фебруар]] [[sv:25 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 25]] [[th:25 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 25]] [[tr:25 Şubat]] [[tt:25. Febräl]] [[uk:25 лютого]] [[vi:25 tháng 2]] [[war:Pebrero 25]] [[zh:2月25日]] 3380 65190 2006-06-24T20:29:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[fevrî]], c' est li 57inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]], avou 308 djoûs (309 po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]) dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 di fevrî]] - [[25 di fevrî]] - [[27 di fevrî]] - [[28 di fevrî]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Februarie]] [[an:26 de frebero]] [[ar:26 فبراير]] [[ast:26 de febreru]] [[be:26 лютага]] [[bg:26 февруари]] [[bs:26. februar]] [[ca:26 de febrer]] [[ceb:Pebrero 26]] [[co:26 frivaghju]] [[cs:26. únor]] [[csb:26 gromicznika]] [[cv:Нарăс, 26]] [[cy:26 Chwefror]] [[da:26. februar]] [[de:26. Februar]] [[el:26 Φεβρουαρίου]] [[en:February 26]] [[eo:26-a de februaro]] [[es:26 de febrero]] [[et:26. veebruar]] [[eu:Otsailaren 26]] [[fi:26. helmikuuta]] [[fo:26. februar]] [[fr:26 février]] [[frp:26 fevriér]] [[fur:26 di Fevrâr]] [[fy:26 febrewaris]] [[ga:26 Feabhra]] [[gl:26 de febreiro]] [[he:26 בפברואר]] [[hr:26. veljače]] [[hu:Február 26]] [[ia:26 de februario]] [[id:26 Februari]] [[io:26 di februaro]] [[is:26. febrúar]] [[it:26 febbraio]] [[ja:2月26日]] [[jv:26 Februari]] [[ka:26 თებერვალი]] [[ko:2월 26일]] [[ku:26'ê reşemiyê]] [[lb:26. Februar]] [[lt:Vasario 26]] [[mk:26 февруари]] [[ms:26 Februari]] [[nap:26 'e frevaro]] [[nl:26 februari]] [[nn:26. februar]] [[no:26. februar]] [[oc:26 de febrièr]] [[os:26 февралы]] [[pam:Pebreru 26]] [[pl:26 lutego]] [[pt:26 de Fevereiro]] [[ro:26 februarie]] [[ru:26 февраля]] [[scn:26 di frivaru]] [[sco:26 Februar]] [[se:Guovvamánu 26.]] [[simple:February 26]] [[sk:26. február]] [[sl:26. februar]] [[sq:26 Shkurt]] [[sr:26. фебруар]] [[sv:26 februari]] [[te:ఫిబ్రవరి 26]] [[th:26 กุมภาพันธ์]] [[tl:Pebrero 26]] [[tr:26 Şubat]] [[tt:26. Febräl]] [[uk:26 лютого]] [[vi:26 tháng 2]] [[war:Pebrero 26]] [[zh:2月26日]] 3381 23813 2004-02-22T20:33:16Z Pablo #REDIRECT [[22 d' fevrî]] 3382 23814 2004-02-22T20:33:50Z Pablo #REDIRECT [[23 d' fevrî]] 3383 23815 2005-04-03T13:17:45Z Pablo 5 [[Imådje:mitrinne_wi.jpg|thumb|250px|right|mîtrinnes al rebolete]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>mîtrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mîtrinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> metou (owe) å mitan. <span lang=fr>F. central.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mîtrinne veye:</FONT> coulot metou e fén mitan d' ene veye. <span lang=fr>F. centre ville.</span> On dit eto: corin-veye. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mîtrinne</FONT>: å djeu d' nouv beyes, u al rebolete, no des beyes metowes pa deus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mîtrinnes di dvant:</FONT> les deus beyes metowes al deujhinme rîlêye, padvant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mîtrinnes di drî:</FONT> les deus beyes metowes al cwatrinme rîlêye, djusse divant l' dierinne. Etimolodjeye: bodje "mé" (dimey), [[cawete -rin]], ristitchî T pa assaetchance di "[[Motî:divantrin|divantrin]]". Coinrece payis d' Bastogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mîtrinner</B></FONT> ([[Codjowaedje trinner|codjowaedje]]) [v.c.] (mot d' tapeu so éndjole) mete on tecse å mitan del pådje. <I>Mîtrinner ene imådje (u do scrijhadje), c' est l' mete e mitan del pådje, et nén astok a hintche u a droete.</I> <span lang=fr>F. justifier.</span> Etimolodjeye: viebe fwait so l' addjectif "mîtrinne", [[noûmot|1995]]. Parintêye: * [[Motî:emey|emé, emey, emîtrin]]. * [[Motî:dimey|dimey]] * [[Motî:Mîtrinne Mer|Mîtrinne Mer]]. * [[Motî:mitan 1|mitan]] (d' ene plaece) * [[Motî:mitan 2|mitan]] (d' ene termene di tins) ---- * [[djeu d' beyes|Dipus d' racsegnes sol mîtrinne å djeu d' beyes]] * [[rebolete|Dipus d' racsegnes sol mîtrinne al rebolete]] 3384 23816 2004-02-24T00:03:50Z Lucyin 16 les minmes mîtrinnes al ribolete (poitrait saetchî pa L. Mahin a Moirci, e 2002, a ene bate do Libråmonissîme). les minmes mîtrinnes al ribolete (poitrait saetchî pa L. Mahin a Moirci, e 2002, a ene bate do Libråmonissîme). 3385 23817 2005-03-31T20:14:10Z Pablo 5 [[Categoreye:Amuzmints|Djeu d' beyes]] [[Imådje:beyes_wi.jpg|thumb|300px|Les nos des beyes å djeu a set beyes]] Li '''djeu d' beyes''' (on dit eto: '''djeu d' gueyes'''), c' est on djeu k' on plante cénk u nouv pitits bwès, les [[Motî:beye|beyes]], bwejhlés come des botayes, et sayî d' elzès stårer avou ene bole di bwès. ''Li mot "beye" a eto [[Motî:beye|des ôtes sinses]].'' == Motî des djoweus d' beyes. == * li bole ås beyes * sacwants nos dinés a des beyes: li prumire, li dame, li rwè, les gades, les tchapeas, li valet, les pates, li dierinne, li coine di drî. * li rplanteu: gamén ki rdresse les beyes. * li [[Motî:låtchî|låtchî]]: manire di låtchî l' bole ås beyes. Po wangnî ås gueyes, fåt aveur on bon låtchî (F. Deprêtre et N. Nopère). * trawer: passer avou l' bole a costé des gueyes, sins ndè pont stårer. == Difoûtrinne hårdêye. == * [http://rifondou.walon.org/djeu.html#gueye Les faitindjes des djoweus d' beyes, sorlon leu caractere (Jean Hermand)] 3386 23818 2004-02-24T00:08:20Z Lucyin 16 No des beyes å djeu d' nouv beyes (adjinçna da L. Mahin, a pårti des dnêyes do Diccionaire di Bastogne, da Mitchî Francard). No des beyes å djeu d' nouv beyes (adjinçna da L. Mahin, a pårti des dnêyes do Diccionaire di Bastogne, da Mitchî Francard). 3387 23819 2004-12-28T21:31:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Sinonimeye]] 3388 23820 2005-04-03T13:25:32Z Pablo 5 [[Categoreye:Amuzmints]] [[Imådje:ribolete_wi.jpg|thumb|djeu d' rebolete]] Li '''rebolete''' (on dit eto: '''clitchete'''), c'&nbsp;est ene sôre di ptit [[djeu d' beyes]] di tåve, mins k'&nbsp;on fwait spiter l'&nbsp;bole li long d'&nbsp;on batch sol costé, pus ki rdjibule so ene arondeye plantche et rivni djus et djonde les ptitès beyes did padrî, come å [[fliper]]. ''Po l' etimolodjeye do mot "rebolete", alez s' vey å [[Motî:rebolete|splitchant motî]]; li mot clitchete a eto [[Motî:clitchete|des ôtes sinses]].'' == No des ptitès beyes al rebolete == * li prumire. * les [[Motî:mîtrin|mîtrinnes]]. * li dame. * li gade. == Pîces del rebolete == * li batch. * li batchea. * li plantche. * li ptite plantche. * li rsôrt. * li cur. 3389 23821 2004-02-24T00:14:51Z Pablo 5 displaecî viè "Mîtrinne_Mer" #REDIRECT [[Mîtrinne_Mer]] 3390 23822 2004-02-24T00:15:13Z Lucyin 16 Li djeu d' ribolete (poitrait saetchî pa L. Mahin a Moirci, a ene bate do Libråmonissîme). Li djeu d' ribolete (poitrait saetchî pa L. Mahin a Moirci, a ene bate do Libråmonissîme). 3391 63094 2006-06-24T11:21:33Z Pablo 5 ray -> raye (femrin) <FONT COLOR="#ff0000"><B>beye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bwès metou dizo les rayes di tchmin d' fier. <I>Les piyotcheus avént des harcots po råvler inte les beyes, et rsaetchî les balasses sol costé</I> (H. Lepage). <B>2.</B> tchaeke pitit bwès stampé å [[djeu d' beyes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ariver come on tchén e mitan d' on djeu d' beyes:</FONT> ariver ene sadju la ki vos disrindjîz les djins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des boles ås gueyes padzo les brèsses:</FONT> esse [[Motî:nawe|nawe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' î cnoxhèt nén dpus k' a rfé des beyes:</FONT> c' est des biesses (paski les beyes ni cassèt måy). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu djouwe ås beyes:</FONT> dijhêye po cwand k' i tone. 3392 62575 2006-06-20T15:37:00Z Lucyin 16 [[categoreye:teyåte e walon|Ista]] [[categoreye:sicrijheus e walon|Ista]] [[Imådje:Ista.jpg|thumb|75px|left|(diviè 1910)]] '''Georges Ista''' a skepyî a [[Lidje (veye)|Lidje]] li [[12 di nôvimbe]] [[1874]], et mori a [[Paris]] li [[6 di djanvî]] [[1939]]. C' esteut on scrijheu e walon, gaztî di s' mestî, et pondeu et caricaturisse po passer s' tins. I scrijha aprume do [[teyåte e walon|teyåte]]: "Monnonke Djouprele" (1904), "Kî çk' est l' mwaisse ?" (1905), "Li rôze d' årdjint" (1906), "Pire ou Pål" (1907), "Mitchî Peket" (1908), "Madame Lagaesse" (1909), "Li veûltî" (1910), "[[Li båbô (teyåte)|Li båbô]]" (1912). Après, i rashonne sacwants [[arimea]]s et paskeyes divins "Contes et nouvelles" (1917), parexhou e pluzieurs lives, wice k' on trove des bokets foirt rilomés come "[[boûkete|Li boûkete emacralêye]]", on classike des recitaedjes d' efants, u "Li [[hårkea]]", metou felmint e muzike pa Pierre Van Damme. I n' sicrirè pus e walon après çoula, mins ses pîces, foirt bén adjinçnêyes et avou do mo bon walon, seront djouwêyes eyet rdjouwêyes. Sapinse a [[Maurice Piron]]: :''Djôr Ista a passé come on vint d' bijhe ezès belès letes e walon.'' Est ç' come rivindje, mins Piron nel riprinda nén dins si [[antolodjeye da Piron|grosse antolodjeye des scrijheus e walon]]. Gn a ene plaece di Lidje ki poite si no. == Sacwantès pîces di teyåte da Djôr Ista == * Pîces en èn ake ** Kî çk' est mwaisse? ** Li rôze d' årdjint ** Madame Lagaesse ** Li [[Motî:veultî|veultî]] * Pîces e troes akes ** Mononke Djouprele ** Pire ou På ** Mitchî Peket ** [[Li båbô (teyåte)|Li båbô]] == Alére == ''Georges Ista, touche-à-tout de talent'', [[Walones (rivowe)|Rivowe ''Wallonnes'']], 1/1996, 1-6 (e francès) == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/ista-rif.html Si pådje so l' Aberteke] 3393 36682 2005-08-01T12:22:50Z Pablo 5 vatche k' a atrapé do fotosinsiûlijhaedje (on n' sait di cåze di ké plante) (poitrait saetchî pa L. Mahin, 2003). {{licince imådjes Lucyin}} 3394 36681 2005-08-01T12:22:23Z Pablo 5 vatche k' a atrapé do fotosinsiûlijhaedje (on n' sait di cåze di ké plante) (poitrait saetchî pa L. Mahin, 2003). {{licince imådjes Lucyin}} 3396 23828 2005-05-27T15:46:21Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:fotosinsiulijhaedje2_wi.jpg|thumb|Gn a k' les plaeces ås blancs pwels ki sont acsûtes]] Li '''fotosinsiûlijhaedje''', c' est ene maladeye del pea des djins ki s' fwait broûler di wai d' solea, a cåze di prindaedje di droukes, u d' sacwants makiyaedjes. Li minme maladeye si voet eto dins les biesses. Les vatches et les bedots el polnut atraper cwand i paxhèt so sacwantès waides. [[Imådje:fotosinsiulijhaedje1_wi.jpg|thumb|Li pea toûne tote a crapes]] Dins les [[coleur|cafloreyès vatches]], c' est l' blanke pea ki toûne tote a [[crape]]s, pu s' displaker a grossès takes di cur. Les bedots sont purade acsûs ås orayes et sol dibout do muzea. 3398 56612 2006-05-14T00:56:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ko:르네 마그리트]] [[categoreye:rilomés Walons|Magritte, Rene]] [[Categoreye:Pondeus walons]] '''René Magritte''' ([[1898]]-[[1967]]) fourit-st on pondeu walon, sikepyî a [[Lsene]] li [[21 di nôvimbe]] [[1898]], et k'&nbsp;a fwait ses scoles a [[Tcheslet]]. C'&nbsp;est onk des grands mwaisses do [[sorreyalisse]]. Ses ouves sont bråmint wårdêyes el [[Muzêye d' årt modiene di Brussele]] et al [[Fondåcion Menil]] a Houston. Il a eto dessiné po des rclames, metans po les [[Cigarete Belga|Cigaretes Belga]]. I mora li [[15 d' awousse]] [[1967]] a [[Schaerbeek]]. L'&nbsp;Aisse del Culteure di [[Lsene]] a stî batijheye å no da René Magritte. ''Li no [[Motî:Magrite|Magrite]] est on [[ptit no]] di cmere walon, k' a divnou [[no d' famile]].'' ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/yernau.html#magrite René Magritte, on ''ketje'' di Brussele&nbsp;?] [[bg:Рене Магрит]] [[ca:René Magritte]] [[de:René Magritte]] [[el:Ρενέ Μαγκρίτ]] [[en:René Magritte]] [[eo:René Magritte]] [[es:René Magritte]] [[fr:René Magritte]] [[he:רנה מגריט]] [[hy:Ռենե Մագրիտ]] [[io:René Magritte]] [[it:René Magritte]] [[ja:ルネ・マグリット]] [[ko:르네 마그리트]] [[mk:Рене Магрит]] [[nl:René Magritte]] [[no:René Magritte]] [[pl:René Magritte]] [[pt:René Magritte]] [[ro:René Magritte]] [[sv:René Magritte]] [[uk:Маґріт Рене]] [[zh:雷內·馬格利特]] 3399 23831 2004-02-25T00:34:26Z Lucyin 16 pitit pont foirt brun ki vént sol pea des djins di blanke raece. On dit eto: taetches di solea, taetches di laton, taetchleures, sitron d' [[Djuda]], bréns d' Djuda, taetches d' esté, pîtlaedjes u pîtleures, tîcneures, tavlaedjes u tavleures, taetches di rosseur. Gn a troes sôres di taetches di Djuda: 1. les cene di skepiance, ki les [[rossea]]s (rossetes) end ont bråmint. 2. Les cenes des femes ki [[ratinde famile|ratindèt famile]], ki dmorèt sovint on moumint après l' [[acoûtchmint]]. 3. Les cenes di viyesse, sovint eto a cåze di rayixhaedje del pea å solea, trop lontins, et sins waerantixhantès pomådes assez. ==Médiaedje des taetches di Djudas== Les cenes di nexhance, gn a rén a fé. Les cenes des femes ki ratindèt endè vont tote seule. Les cenes di rayixhaedje polèt esse médieyes avou des pomådes esprès, mins on n' adierceye nén todi s' côp. Les traitmints pus radicås, c'est li touwaedje des celures å [[lazer]] u pa [[criyoterapeye]]. 3400 23832 2005-03-31T20:12:47Z Pablo 5 [[Categoreye:Amuzmints]] [[Imådje:grand_feu_wi.jpg|right|]] Li '''grand feu''', c'&nbsp;est on feu ki les djins do viyaedje fijhént li prumî dimegne do cwareme, et ki shuveut l'&nbsp;[[schiråde]], u ptit feu. Mins asteure, i s'&nbsp;fwait tot do long do [[cwareme]]. Si on waite totes les uzances el Walonreye et ôte pårt sol Daegn, nos fåt lomer ç'&nbsp;grand feu la li '''grand feu ås brandons''', po fé l'&nbsp;diferince avou l'&nbsp;'''feu sint Djhan''', ki s'&nbsp;aloume li [[24 di djun]], et l'&nbsp;'''grand feu sint Mårtén''' ki s'&nbsp;aloume li [[11 di nôvimbe]]. == Li grand feu ås brandons == === Dujhances classikes do grand feu ås brandons === Li grand feu ås brandons est ene viye dujhance po fiester l'&nbsp;fén d'&nbsp;l'&nbsp;ivier et l'&nbsp;avnowe do bontins. C'&nbsp;est l'&nbsp;fén des longuès shijhes d'&nbsp;ivier, ki durnut, el Walonreye, do moes d'&nbsp;nôvimbe å moes d'&nbsp;fevrî. Li feu si fjheut todi al minme plaece, sovint so ene cresse do viyaedje, po k'&nbsp;on l'&nbsp;voeye did lon. C'&nbsp;esteut dandjreus la k'&nbsp;gn aveut on [[nîme]] do tins des [[Ancyins Bedjes]]. A l'&nbsp;anuti, li feu esteut aloumé på [[mwaisse djonne ome]], udonbén på dierin maryî d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, uco l'&nbsp;mayeur, ubén on priyî d'&nbsp;oneur. ===Sipots et croeyances a vey avou l' grand feu ås brandons === On dit tofer li spot: '''Å grand feu, les shijhes e feu'''. On dit les ôtes sipots k'&nbsp;on djheut ddja al schiråde: * A l'&nbsp;schiråde, Mareye k'&nbsp;est malåde / Å grand feu, Les shijhes e feu. * Al schiråde, Hinri k'&nbsp;est malåde / Å grand feu, Hinri k'&nbsp;est djoyeus. * Al schirêye, Pelêye madame / Å grand feu, Pelé monsieu. * Al schiråde, Po les malådes / Å grand feu, Po ls amoreus. E sacwantès plaeces, on-z apoirtéve des vôtes å grand feu po n'&nbsp;nén esse magnî des moxhetes. Ôte pårt, avou les cindes do grand feu, on fjheut ene [[passêye]]. Les djins k'&nbsp;end atchtént les stårént so les tchamps po tchessî les rats et les soris, et aveur des bounès dinrêyes. On djheut eto: cwand on n'&nbsp;fwait pont d'&nbsp;grand feu, li Bon Diu l'&nbsp;fwait. Dj'&nbsp;ô bén: gn aléve aveur ene måjhon k'&nbsp;aléve broûler e viyaedje tins d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. === Les set feus d' Nameur === A [[Nameur]], on saye di fé set feus k'&nbsp;on pout vey e minme tins. Adon, on serè å rcoe des macrales et des grimancyins èn an å long. Eto les Namurwès aloumèt set grands feus so les hôteurs: onk a [[Boudje]], onk a Bossîmé (hamtea d'&nbsp;[[Loyi]]), troes a [[Erpint]], onk a [[Wépion]] et onk a Nameur, sol Citadele. Sourdant: [[Li Chwès]]. === Vicansté di l' uzance do gand feu ås brandons === [[Imådje:grand_feu2.jpg|framed|Li grand feu ås brandons dimeure ene fiesse po totes les djins do viyaedje, come cial, a [[Transene]], e 2004]] Li grand feu, come bråmint des viyès uzances, aveut cåzu disparexhou dins les viyaedjes del Walonreye dins ls [[anêyes 1970]]. Li pratike a rprin dins les [[anêyes 1990]], avou sacwants candjmints: * Li grand feu si fwait purade on semdi, on djoû diferin di viyaedje a viyaedje, tot åd dilong do cwareme. * Li grand feu divént ene shijhe avou del bire et del gote, et kécfeye ene [[coujhnêye]], ki rapoite å comitî (fotbal, djonnesse, et tchik et tchak) ki s'&nbsp;end a ocupé. * On n'&nbsp;a pupont broûlé di vîs pneus a pårti d'&nbsp;1995, po dmorer nateure-amishtåve. * On n'&nbsp;va pus ramasser des vîs åbes dins les bwès, mins on prind des trigus d'&nbsp;oujhene (paletes, evnd), u minme des schenes ki les djins ont d'&nbsp;trop. Li feu dmeure todi rascrovou avou des coxhes di sapén. == Les feus sint Djhan == Li '''feu sint Djhan''' u '''feu del Sint-Djhan''', u '''fouwåd del Sint-Djhan''', u '''feu sint Pire''' s'&nbsp;aloume al Sint-Djhan ([[24 di djun]]), u al Sint-Pire ([[29 di djun]]), dj'&nbsp;ô bén: å cminçmint d'&nbsp;l'&nbsp;esté, cwand les dinrêyes [[Motî:påte|påtént]]. === El Picårdeye === C'&nbsp;esteut co foirt pratiké e payis picård disk'&nbsp;al [[guere di 1914-1918]]. Les inketes [[A.L.W.]] (1935-1955) end ont co rtrové sovnance a [[Bieclé]], [[Pipé]], [[Mont]], [[Måjhire]] (''Minziére''), [[Tulin]], [[Framriye]], [[Watripont]], [[El Pitit Linse]], [[Timbour]], [[Pêk]], [[Molebåy]], [[Kin]], [[Antweon]], [[Bådoû]], [[Roucou]], [[Arvin]], [[Landeuse]], [[Wiyire]], [[Wame]], [[Ramgneye]] et å [[Li Pasturaedje|Pasturaedje]]. Eto el Picårdeye di France, a [[Tourco]] et [[Ask]]. Les efants tchantént: :Sint Pire a tcheyou dins l'&nbsp;yô :Sint Djhan l'&nbsp;a ratrapé; (u l'&nbsp;contråve: Sint Djhan a tcheyou a l'&nbsp;yô / Sint Pire l'&nbsp;a ratrapé.) :I fåt do bos :I fåt do bos pol restchåfer. I tchantént ça: * cwand il avént aloumé l'&nbsp;feu. * tot sayant di s'&nbsp;fé tchaire dins ene aiwe. S'&nbsp;end a onk ki touméve didins, on l'&nbsp;rapexhive tot tchantant ciste air la. * tot-z alant [[heye|heyî]] po do bwès dins les måjhons. (Sourdant: A.L.W. 3, notûle 207''). === El Walonreye === Li feu sint Djhan s'&nbsp;fijheut eto lanawaire ås aschates walon-picård, metans a [[Måtche-dilé-Scåssene]], et a [[Lissene|Lsene]]. Ôte pårt el Walonreye, ça s'&nbsp;pratikéve dins [[19inme sieke|les anêyes 1800 et des]]: on nd a co des rmimbrance a [[Séntru]], a [[Longveye]], a [[Ocgniye]], a [[Andene]], a [[Få (viyaedje)|Få]], a [[Yinene]], a [[Liesse]], a [[Ougrêye]] (diviè 1870) et a [[Imbour]]. [[Bruno Picard]] tchante, dins ene tchanson: : Wice sont ele les djaeyes k'&nbsp;å Noyé :Les cmeres ofrixhént a leus galants :(...) :Et les grands feus del Sint-Djhan&nbsp;? Ça vout dire ki ça s' fijheut ossu dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;[[Årveye]]. === Foû del Beldjike === Les feus sint Djhan sont eto foirt pratikés e l'&nbsp;Espagne, ki ça toume avou li cminçmint des grandès vacances. El [[Catalogne]], gn a 120.000 familes k'&nbsp;atchtèt des petårds po leus efants. E sacwantès plaeces, on låtche des toreas avå l'&nbsp;viyaedje et on lzès touwe. Gn a eto des cortedjes avou des [[adjeyant]]s. == Li grand feu sint Mårtén == Li '''grand feu sint Mårtén''' u '''ewoeye del Sint-Mårtén''', u li '''feu do sint Mårtén''' u li '''grand fouwåd sint Mårtén''', c'&nbsp;est on grand feu k'&nbsp;on-z aloume a l'&nbsp;intrêye di l'&nbsp;ivier, al Sint-Mårtén ([[11 di nôvimbe]]), aprume dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;[[Måmdey]], po-z aveur bråmint des poeres et des pemes. Les efants tchantént: :Avoyîz m'&nbsp;des poeres et des pemes, s'&nbsp;i vs plait, grand feu sint Mårtén. ucobén: :Sint Mårtén, [[Motî:lådje|lådje]], :Avoyîz des poeres et des pemes so ls åbes, :On ptit boket d'&nbsp;pan e l'&nbsp;årmå, :C'&nbsp;est l'&nbsp;principå. Les dierins viyaedjes a-z aveur sovnance di ciste uzance la, å [[19inme sieke]]: a [[Kimexhe|Kmexhe]], a [[Djalhé]], a [[Bernister (Bevurcé)|Bernister]], a [[Faimonveye]], a [[Ocgniye]], a [[Djåçlete]]. A [[Måmdey]], les [[Motî:ewoeye|ewoeyes]] del Sint-Mårtén si fwaiynut co asteure, li [[10 di nôvimbe]] al nute. Li grand feu sint Mårtén rishonne eto ås coujhnêyes di canadas ki les djins fjhént dins les tchamps après l'&nbsp;cwénze d'&nbsp;octôbe, cwand il [[aler ås vatches a rlame|alént ås vatches a rlame]]. 3401 23833 2004-02-25T00:36:52Z Lucyin 16 grand feu a Viyance e 2002 (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin). grand feu a Viyance e 2002 (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin). 3402 23834 2005-03-31T20:15:12Z Pablo 5 [[Categoreye:Amuzmints|Schirade]] [[Imådje:schiraude.jpg|thumb|zouplaedje å dzeu do ptit feu]] Li '''schiråde''' (on dit eto: '''pitit feu''', '''schirêye'''), c' est on feu k' on fwait å crås mårdi (la k' on-z a magnî a s' fé schirer), copurade e [[Condroz]], [[Fåmene]] et [[Årdene]] djondant. Ça pout esse on seul feu pa viyaedje, mins nén si grand kel [[grand feu]] ki vént djusse après. On pout eto fé sacwants ptits feus, onk pa coulot, djusse avou des boteas di strins u des hopeas d' fetchires. ''Po l' etimolodjeye et les [[disfondowe]]s, loukîz e [[Motî:schiråde|splitchant motî]]'' ==Criyaedje des efants al schiråde== :A l' schiråde, :Mareye k' est malåde (u: Mareye Maråde) :Å grand feu, :Les shijhes e feu :Al schiråde, :Hinri k' est malåde :Å grand feu, :Hinri k' est djoyeus. :Al schirêye, :Madame Donêye :Å grand feu, :Monsieu D' Ônoe (''Ôneu'') :Al schirêye, :Pelêye madame :Å grand feu, :Pelé monsieu. :Al schiråde, :Po les malådes :Å grand feu, :Po ls amoreus. :Li ci k' vout vni, :K' il apoite ene djåbe ! :ubén: :Li ci ki m' apoite ene djåbe, :Nos lyi frans s' båbe. == Sipots et croeyances a vey avou l' schiråde == [[Imådje:pitit_feu_wi.jpg|thumb|uzaedje del ratournaure "pitit feu" (pol grand feu) e 2002]] On croeyeut kel schiråde espaitchive les trantchêyes des tchvås et les mås d' vinte des djins. Po ça, les djins zouplént ådzeu. Les cinsîs fijhént passer les biesses ådzeu des cindes, po les waeranti des colikes. == Vicansté del schiråde == Li schiråde ni s' a pus fwait après l' [[guere 1940-1945]]. Mins li mot "ptit feu" s' a wårdé dins l' kinoxhance sordivintrinne des djins, mins asteure, i sieve po lomer l' grand feu. == Les uzances come li schiråde dins des ôtès culteures == Å [[Marok]], al fiesse di l' achoura (dijhinme djoû do prumî moes d' l' anêye moslimrece), les efants aloumèt des ptits feu et zoupler å dzeu. I pinsèt eto k' on n' serè nén malåde si on fwait çoula. 3403 23835 2004-02-25T00:39:36Z Lucyin 16 afitche po li ptit feu, Viyance, 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin) afitche po li ptit feu, Viyance, 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin) 3404 23836 2004-02-25T00:44:43Z Lucyin 16 Pablo, vola 3 egzimpes d' intrêyes direk so Wiki (nén co e motî, la ki ces intrêye la serént a "taetche", a "Djuda" et a "feu"); cial, c' est po vey kimint l' fé passer e motî (et kî çk' il frè). Li kesse, c' est kimint çki dj' aberwetrè li dierinne modêye do motî, por mi bouter dso, dabôrd ki dji n' so nén adjondou (tins del djournêye). Rifondaedje di Djuda (avou S u nén) ? I fåreut bén prinde radjoû po ene après-nonne u ene longue shijhe po vey kimint s' copler comifåt pol Wiki et pol motî. Pocwè nén amon Gauditiaubois (come ça, i s' î metreut eto, motoit bén). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 25 di fevrî 2004 a 00:43 (CET) 3405 42858 2005-10-30T21:56:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Pordjets]] == uzances, foclore == * [[djeu d' beyes]] * [[doetrece]] * [[Grand feu]] * [[heye]] * [[Potaedje (ås djeus d' efants)]] * [[rebolete]] * [[schiråde]] == maladeyes == * [[coûtresse d' alinne]] * [[taetche di Djuda]] == cayets djuridikes do vî tins == * [[påye (cossina)|påye]] * [[tchåte]] == amagnîs tipikes == * [[boûkete]] * [[cadon]] * [[crené]] * [[rouyot]] * [[saeyén]] * [[tortea al paile]] * [[wåfe]] 3406 62488 2006-06-20T04:27:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[et:Bronhiaalastma]] [[categoreye:medcene]] L'&nbsp;'''asse''' ou '''coûtresse d'&nbsp;alinne''' est ene maladeye k'&nbsp;on-z a målåjhey di respirer, et cåzu stofer, di cåze do rastroetixhaedje des brontches. Les djins k' ont d' l' asse, on les lome des '''asmatikes'''; i sont sovint '''courts d' alinne'''. ''Li mot "asse" a eto des [[Motî:asse|omonimes]].'' ==Sorvinance di l' asse== Sorlon l'&nbsp;[[OMS]], e [[2004]], gn åreut 100 a 150 miyons d'&nbsp;djins sol daegn k'&nbsp;årént del coûtresse d'&nbsp;alinne. Ça åreut divnou bråmint pus corant dispus sacwants ans, paski les måjhones sont todi pus resserêyes (po n'&nbsp;nén leyî intrer l'&nbsp;air, po s'&nbsp;ahouwer do froed); ça fwait k'&nbsp;i gn a des novelès ptitès biesses k'&nbsp;endè profitèt po s'&nbsp;mopliyî foû mezeure, come les [[acaryin]]s. ==Senes== Li malåde est djus d'&nbsp;alinne u djus d'&nbsp;shofla, on dit eto: dishoflé. Si on aschoûte si [[peumon]] avou ene aschoûtrece, on-z ôt do [[tchipta]]. On pout vey al goidje ki l'&nbsp;air a bråmint des rujhes po-z amoussî e peumon. ==Médiaedje== ===indjéns d' médiaedje=== médiaedje classike avou des catchets, u des conte-gotes. sitritchete k'&nbsp;on prind e s'&nbsp;boke, k'&nbsp;on pout emantchî dins ene botaye (on rshofele l'&nbsp;air divins, et respirer l'&nbsp;produt on deujhinme côp). éndjole a moteur po fé des respiraedjes (li drouke est evoyeye dins on masse k'&nbsp;on respire cénk a dijh munutes å long). ===droukes eployeyes=== les [[drouke]]s ki disserèt les [[brontche]]s. les droukes ki rindèt les brontches moens sinsiûles a l'&nbsp;[[alerdjeye]]. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://rifondou.walon.org/medyince.html#asse L'&nbsp;asse: comint l'&nbsp;médyî&nbsp;?] [[ar:ربو]] [[ca:Asma]] [[cy:Asthma]] [[da:Astma]] [[de:Asthma bronchiale]] [[en:Asthma]] [[eo:Astmo]] [[es:Asma]] [[et:Bronhiaalastma]] [[fi:Astma]] [[fr:Asthme]] [[gl:Asma]] [[he:אסתמה]] [[hu:Asztma]] [[ia:Asthma]] [[it:Asma]] [[ja:喘息]] [[ko:천식]] [[nl:Astma]] [[nn:Astma]] [[no:Astma]] [[pl:Astma oskrzelowa]] [[pt:Asma]] [[ru:Бронхиальная астма]] [[simple:Asthma]] [[sl:Astma]] [[su:Asma]] [[sv:Astma]] [[tr:Astım]] [[uk:Астма]] [[vi:Bệnh suyễn]] [[zh:哮喘]] [[zh-min-nan:He-ku]] 3407 23839 2004-09-23T23:56:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[omonimeye]] 3408 43902 2005-11-10T17:36:25Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Tamene''' (fr: ''Tamines'') st èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Sambveye]]. * Limero del posse: '''5060''' (vî limero '''5600''') * Limero diyalectolodjike: '''Na 87''' * Arondixhmint: [[Nameur]] == Istwere == A stî [[Principåté d' Lidje|payis d' Lidje]] divant d' endaler al [[Conteye di Nameur]]. == Tuzance walone == Sicrijheu e walon: [[José Schoovaerts]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://users.swing.be/rabulets/ ene pitite banslêye d'&nbsp;imådjes di sacwants viyaedjes come Tamene, Farjole, Sombrefe, evnd] 3409 23841 2004-02-25T16:19:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Coûtresse d' alinne]] 3410 23842 2004-02-25T16:42:06Z Pablo 5 li fotosisiûlijhaedje eyet l' plante k' end est les cåzes sol wikipedia en inglès Li plante ki vos djhoz ki cåze li fotosinsiûlijhaedje si trove sol wikipedia en inglès: [[w:en:St John's wort|en:St John's wort]] (dji n'&nbsp;saveut nén k'&nbsp;i gn aveut d'&nbsp;ossu laidès maladeyes) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 25 di fevrî 2004 a 16:39 (CET) :Eyet li wikipedia en inglès, avou ses pus d'&nbsp;200.000 meyes årtikes n'&nbsp;a nén co d'&nbsp;årtike so ''photosensivity''; vive nozôtes ;) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3411 60259 2006-06-13T07:00:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Rabies]] [[Categoreye:årtisyince|Ma d' araedje]] [[Categoreye:medcene|Ma d' araedje]] Li '''må d'&nbsp;araedje''' (on dit eto: li '''raedje''' u l'&nbsp;'''araedje'''), c' est on må ki s'&nbsp;prind, ki pout ataker totes les biesses a tchôd sonk, et les djins avou, ki l'&nbsp;cåze c'&nbsp;est on virusse ki distrût li cervea. ==Istwere do må d' araedje el Walonreye e 20inme sieke== Li minêye di må d' araedje k' a cmincî diviè 1965 el Walonreye esteut apoirtêye pa les [[rnåd]]s, et aveut pårti d' Pologne. Ele n' a måy passé [[Mouze]]. On-z a cmincî a mete les plokes ås rnåds conte l'&nbsp;araedje diviè [[1975]]. ==Li må d' araedje et l' istwere di sint Houbert et do Bork== [[Sint Houbert]], ki s'&nbsp;coir a stî amoenné [[Li Bork|å Bork]], e [[874]], on-z a volou k'&nbsp;i médyîxhe li må d'&nbsp;araedje. Eto, des pelrins di l'&nbsp;Urope etire fijhént li perlinaedje a Sint Houbert d'&nbsp;Årdene. ==Li må d' araedje dins l' lingaedje walon== ===Les ratourneures=== ''Va s'&nbsp;prinde li må d'&nbsp;araedje'': Va-st å diale. ===Les stindaedjes di sinse=== ene araedje, c' est eto on disdut avou ttafwait cou dzeu cou dzo, avou bråmint do brut. ''Kéne araedje al såle, cwand ont cmincî a s'&nbsp;margayî.'' ===Askepiaedje di noveas mots=== L'adjectivire ''k' araedje'' a radmint volou dire "bråmint". Elle a stî télmint eployeye k' ele s' a etroclé, et divni l' adviebe ''carape'', pu si parint ''[[Motî:carapmint|carapmint]]''. ==Senes do må d' araedje ås vatches== Li vatche k' a l' må d' araedje boerlêye tofer, et gleter, et cabalancî do drî. Cwand on lyi mostere on tchén, ele bôre dissu. Padecôps ele [[Motî:pressî|presse]]. Après on djoû u deus, ele toume djus, sins s' poleur rilever. Ele creve divant 6 djoûs, a pårti do prumî sene. {| |---- |[[Imådje:mau_d_araedje_wi1.jpg|180px|none|Eradjeye vatche ki boerlêye <small>(poitrait saetchî pa Mohammed Soleih)</small>]] |[[Imådje:mau_d_araedje_wi2.jpg|300px|none|Eraedjeye vatche ki bôre so on tchén <small>(poitrait saetchî pa Mohammed Soleih)</small>]] |---- |colspan=2|Eraedjeye vatche ki boerlêye (a hintche) et ki bôre so on tchén (a droete), tos poitraits saetchîs pa Mohammed Soleih. |} == Aspaitchance do må d' araedje == === Lûte siconte des rnåds === On-z a gåzé les terêyes di rnåds e 1968. On waitive di trover tos les trôs d' rexhowe, pwis on les ristopéve, soeye-t i avou ene grosse pire, soeye-t i avou del tere et des waezons. Après ça, on stritchive li gåz på dierin trô po-z esse seur di stofer tot çki vikéve didins. Mins on touwéve dipus d' [[taesson]]s ki di rnåds, ca les rnåds avént skifté evoye. === Lûte siconte des tchéns === E [[Rwanda]], on schavéve des grandès fosses, et-z î tchessî les tchéns k' î crevént. El Walonreye, divinltins, on fjheut parey et tchessî les tchéns dins des [[fondreyes]], come li fondreye ås tchéns di [[Nîme (Virwinvå)|Nîme]], k' end a wårdé l' no. [[ar:داء الكلب]] [[bg:Бяс]] [[cs:Vzteklina]] [[da:Hundegalskab]] [[de:Tollwut]] [[en:Rabies]] [[eo:Rabio]] [[es:Rabia]] [[fi:Vesikauhu]] [[fr:Rage]] [[he:כלבת]] [[hr:Rabies]] [[id:Rabies]] [[it:Rabbia]] [[ja:狂犬病]] [[nl:Hondsdolheid]] [[no:Rabies]] [[pl:Wścieklizna]] [[pt:Raiva (doença)]] [[simple:Rabies]] [[sv:Rabies]] [[tr:Kuduz]] [[uk:Сказ]] [[zh:狂犬病]] [[zh-min-nan:Siáu-káu-pēⁿ]] 3412 23844 2004-02-25T17:38:57Z Lucyin 16 Vatche avou l' må d' araedje, ki boerlêye tofer; ricnoxhance del maladeye et poitrait saetchî pa Mohammed Solaih, a Sidi Bennour (Marok) e moes d' fevrî 2004, eplaidî so Wikipedia avou si åjhmince. Vatche avou l' må d' araedje, ki boerlêye tofer; ricnoxhance del maladeye et poitrait saetchî pa Mohammed Solaih, a Sidi Bennour (Marok) e moes d' fevrî 2004, eplaidî so Wikipedia avou si åjhmince. 3413 23845 2004-02-25T17:40:36Z Lucyin 16 Vatche avou l' må d' araedje, ki bôre so on tchén (c' est onk des senes ; ricnoxhance del maladeye et poitrait saetchî pa Mohammed Solaih, a Sidi Bennour (Marok) e moes d' fevrî 2004, eplaidî so Wikipedia avou si åjhmince. Vatche avou l' må d' araedje, ki bôre so on tchén (c' est onk des senes ; ricnoxhance del maladeye et poitrait saetchî pa Mohammed Solaih, a Sidi Bennour (Marok) e moes d' fevrî 2004, eplaidî so Wikipedia avou si åjhmince. 3414 23846 2004-02-25T17:49:07Z Lucyin 16 Dji n' m' a seu espaitchî di fé cisse pådje ci, cwand on soçon a bén vlou ki dj' eplaide des clapantès fotos k' i vént d' prinde sol må d' araedje. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 25 di fevrî 2004 a 17:49 (CET) 3415 65210 2006-06-24T20:33:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[måss]], c' est li 62inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 63inme po ls anêyes bizetes), avou 303 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1914]] : [[Jacques Morayns]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[1î d' måss]] - [[2 d' måss]] - [[4 di måss]] - [[5 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Maart]] [[an:3 de marzo]] [[ar:3 مارس]] [[ast:3 de marzu]] [[be:3 сакавіка]] [[bg:3 март]] [[bs:3. mart]] [[ca:3 de març]] [[ceb:Marso 3]] [[co:3 di marzu]] [[cs:3. březen]] [[csb:3 strumiannika]] [[cv:Пуш, 3]] [[cy:3 Mawrth]] [[da:3. marts]] [[de:3. März]] [[el:3 Μαρτίου]] [[en:March 3]] [[eo:3-a de marto]] [[es:3 de marzo]] [[et:3. märts]] [[eu:Martxoaren 3]] [[fi:3. maaliskuuta]] [[fo:3. mars]] [[fr:3 mars]] [[frp:3 mârs]] [[fur:3 di Març]] [[fy:3 maart]] [[ga:3 Márta]] [[gl:3 de marzo]] [[he:3 במרץ]] [[hr:3. ožujka]] [[hu:Március 3]] [[ia:3 de martio]] [[id:3 Maret]] [[ie:3 marte]] [[ilo:Marso 3]] [[io:3 di marto]] [[is:3. mars]] [[it:3 marzo]] [[ja:3月3日]] [[jv:3 Maret]] [[ka:3 მარტი]] [[ko:3월 3일]] [[ku:3'ê adarê]] [[la:3 Martii]] [[lb:3. Mäerz]] [[lt:Kovo 3]] [[mk:3 март]] [[ms:3 Mac]] [[nap:3 'e màrzo]] [[nl:3 maart]] [[nn:3. mars]] [[no:3. mars]] [[oc:3 de març]] [[os:3 мартъийы]] [[pam:Marsu 3]] [[pl:3 marca]] [[pt:3 de Março]] [[ro:3 martie]] [[ru:3 марта]] [[scn:3 di marzu]] [[sco:3 Mairch]] [[se:Njukčamánu 3.]] [[simple:March 3]] [[sk:3. marec]] [[sl:3. marec]] [[sq:3 Mars]] [[sr:3. март]] [[sv:3 mars]] [[te:మార్చి 3]] [[th:3 มีนาคม]] [[tl:Marso 3]] [[tr:3 Mart]] [[tt:3. Mart]] [[uk:3 березня]] [[vi:3 tháng 3]] [[war:Marso 3]] [[zh:3月3日]] 3416 23848 2004-02-25T19:59:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' måss]] 3417 23849 2004-02-25T20:00:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' måss]] 3418 23850 2004-02-25T20:00:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' måss]] 3419 23851 2004-02-25T20:00:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' måss]] 3420 23852 2004-02-25T20:00:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' måss]] 3421 65077 2006-06-24T20:09:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[måss]], c' est li 63inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 64inme po ls anêyes bizetes), avou 302 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[2 d' måss]] - [[3 d' måss]] - [[5 di måss]] - [[6 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Maart]] [[an:4 de marzo]] [[ar:4 مارس]] [[ast:4 de marzu]] [[be:4 сакавіка]] [[bg:4 март]] [[bs:4. mart]] [[ca:4 de març]] [[ceb:Marso 4]] [[co:4 di marzu]] [[cs:4. březen]] [[csb:4 strumiannika]] [[cv:Пуш, 4]] [[cy:4 Mawrth]] [[da:4. marts]] [[de:4. März]] [[el:4 Μαρτίου]] [[en:March 4]] [[eo:4-a de marto]] [[es:4 de marzo]] [[et:4. märts]] [[eu:Martxoaren 4]] [[fi:4. maaliskuuta]] [[fo:4. mars]] [[fr:4 mars]] [[frp:4 mârs]] [[fur:4 di Març]] [[fy:4 maart]] [[ga:4 Márta]] [[gl:4 de marzo]] [[he:4 במרץ]] [[hr:4. ožujka]] [[hu:Március 4]] [[ia:4 de martio]] [[id:4 Maret]] [[ie:4 marte]] [[ilo:Marso 4]] [[io:4 di marto]] [[is:4. mars]] [[it:4 marzo]] [[ja:3月4日]] [[jv:4 Maret]] [[ka:4 მარტი]] [[ko:3월 4일]] [[ku:4'ê adarê]] [[la:4 Martii]] [[lb:4. Mäerz]] [[lt:Kovo 4]] [[mk:4 март]] [[ms:4 Mac]] [[nap:4 'e màrzo]] [[nl:4 maart]] [[nn:4. mars]] [[no:4. mars]] [[oc:4 de març]] [[os:4 мартъийы]] [[pam:Marsu 4]] [[pl:4 marca]] [[pt:4 de Março]] [[ro:4 martie]] [[ru:4 марта]] [[scn:4 di marzu]] [[sco:4 Mairch]] [[se:Njukčamánu 4.]] [[simple:March 4]] [[sk:4. marec]] [[sl:4. marec]] [[sq:4 Mars]] [[sr:4. март]] [[sv:4 mars]] [[te:మార్చి 4]] [[th:4 มีนาคม]] [[tl:Marso 4]] [[tr:4 Mart]] [[tt:4. Mart]] [[uk:4 березня]] [[vi:4 tháng 3]] [[war:Marso 4]] [[zh:3月4日]] 3422 65082 2006-06-24T20:09:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 d'&nbsp;[[måss]], c' est li 64inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 65inme po ls anêyes bizetes), avou 301 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[3 d' måss]] - [[4 di måss]] - [[6 di måss]] - [[7 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Maart]] [[an:5 de marzo]] [[ar:5 مارس]] [[ast:5 de marzu]] [[be:5 сакавіка]] [[bg:5 март]] [[bs:5. mart]] [[ca:5 de març]] [[ceb:Marso 5]] [[co:5 di marzu]] [[cs:5. březen]] [[csb:5 strumiannika]] [[cv:Пуш, 5]] [[cy:5 Mawrth]] [[da:5. marts]] [[de:5. März]] [[el:5 Μαρτίου]] [[en:March 5]] [[eo:5-a de marto]] [[es:5 de marzo]] [[et:5. märts]] [[eu:Martxoaren 5]] [[fi:5. maaliskuuta]] [[fo:5. mars]] [[fr:5 mars]] [[frp:5 mârs]] [[fur:5 di Març]] [[fy:5 maart]] [[ga:5 Márta]] [[gl:5 de marzo]] [[he:5 במרץ]] [[hr:5. ožujka]] [[hu:Március 5]] [[ia:5 de martio]] [[id:5 Maret]] [[ie:5 marte]] [[io:5 di marto]] [[is:5. mars]] [[it:5 marzo]] [[ja:3月5日]] [[jv:5 Maret]] [[ka:5 მარტი]] [[ko:3월 5일]] [[ku:5'ê adarê]] [[la:5 Martii]] [[lb:5. Mäerz]] [[lt:Kovo 5]] [[lv:5. marts]] [[mk:5 март]] [[ms:5 Mac]] [[nap:5 'e màrzo]] [[nl:5 maart]] [[nn:5. mars]] [[no:5. mars]] [[oc:5 de març]] [[os:5 мартъийы]] [[pam:Marsu 5]] [[pl:5 marca]] [[pt:5 de Março]] [[ro:5 martie]] [[ru:5 марта]] [[scn:5 di marzu]] [[sco:5 Mairch]] [[se:Njukčamánu 5.]] [[simple:March 5]] [[sk:5. marec]] [[sl:5. marec]] [[sq:5 Mars]] [[sr:5. март]] [[sv:5 mars]] [[te:మార్చి 5]] [[th:5 มีนาคม]] [[tl:Marso 5]] [[tr:5 Mart]] [[tt:5. Mart]] [[uk:5 березня]] [[vi:5 tháng 3]] [[war:Marso 5]] [[zh:3月5日]] 3423 63617 2006-06-24T15:36:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1856]] [[de:1856]] [[en:1856]] [[eo:1856]] [[es:1856]] [[fr:1856]] [[nl:1856]] [[no:1856]] [[pl:1856]] [[sv:1856]] [[zh:1856年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1756|100]] - [[1806|50]] - [[1831|25]] - [[1846|10]] ans | dins: [[1866|10]] - [[1881|25]] - [[1906|50]] - [[1956|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] | '''1856''' | [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] | [[1860]] | [[1861]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1856 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Henri Simon]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 3424 63315 2006-06-24T14:47:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1802|100]] - [[1852|50]] - [[1877|25]] - [[1892|10]] ans | dins: [[1912|10]] - [[1927|25]] - [[1952|50]] - [[2002|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1897]] | [[1898]] | [[1899]] | [[1900]] | [[1901]] | '''1902''' | [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1902 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Martin Lejeune]] === Ôtès djins === [[af:1902]] [[ast:1902]] [[bg:1902]] [[ca:1902]] [[cs:1902]] [[csb:1902]] [[cy:1902]] [[da:1902]] [[de:1902]] [[el:1902]] [[en:1902]] [[eo:1902]] [[es:1902]] [[et:1902]] [[eu:1902]] [[fi:1902]] [[fr:1902]] [[fy:1902]] [[gl:1902]] [[he:1902]] [[hr:1902]] [[hu:1902]] [[id:1902]] [[io:1902]] [[is:1902]] [[it:1902]] [[ja:1902年]] [[ko:1902년]] [[la:1902]] [[lb:1902]] [[lt:1902]] [[nl:1902]] [[nn:1902]] [[no:1902]] [[os:1902]] [[pl:1902]] [[pt:1902]] [[ro:1902]] [[ru:1902]] [[scn:1902]] [[se:1902]] [[simple:1902]] [[sk:1902]] [[sl:1902]] [[sq:1902]] [[sr:1902]] [[sv:1902]] [[tr:1902]] [[tt:1902]] [[uk:1902]] [[zh:1902年]] 3425 63872 2006-06-24T16:24:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1858]] [[de:1858]] [[en:1858]] [[eo:1858]] [[es:1858]] [[fr:1858]] [[nl:1858]] [[no:1858]] [[pl:1858]] [[sv:1858]] [[zh:1858年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1758|100]] - [[1808|50]] - [[1833|25]] - [[1848|10]] ans | dins: [[1868|10]] - [[1883|25]] - [[1908|50]] - [[1958|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] | '''1858''' | [[1859]] | [[1860]] | [[1861]] | [[1862]] | [[1863]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1858 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 3426 63625 2006-06-24T15:37:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1803|100]] - [[1853|50]] - [[1878|25]] - [[1893|10]] ans | dins: [[1913|10]] - [[1928|25]] - [[1953|50]] - [[2003|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1898]] | [[1899]] | [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] | '''1903''' | [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1903 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1903]] [[ast:1903]] [[be:1903]] [[bg:1903]] [[ca:1903]] [[cs:1903]] [[csb:1903]] [[cy:1903]] [[da:1903]] [[de:1903]] [[el:1903]] [[en:1903]] [[eo:1903]] [[es:1903]] [[et:1903]] [[eu:1903]] [[fi:1903]] [[fr:1903]] [[fy:1903]] [[gl:1903]] [[he:1903]] [[hr:1903]] [[hu:1903]] [[id:1903]] [[io:1903]] [[is:1903]] [[it:1903]] [[ja:1903年]] [[ko:1903년]] [[la:1903]] [[lb:1903]] [[lt:1903]] [[nds:1903]] [[nl:1903]] [[nn:1903]] [[no:1903]] [[os:1903]] [[pl:1903]] [[pt:1903]] [[ro:1903]] [[ru:1903]] [[scn:1903]] [[se:1903]] [[simple:1903]] [[sk:1903]] [[sl:1903]] [[sq:1903]] [[sr:1903]] [[sv:1903]] [[tr:1903]] [[tt:1903]] [[uk:1903]] [[zh:1903年]] 3427 62999 2006-06-22T23:48:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafè</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ravicant aboere, avnou el Walonreye diviè 1750, et k'&nbsp;on boet sovint å ddjuner, å rciner, å soper, et après l'&nbsp;dinner. <I>I m'&nbsp;ont siervou ene djatlêye di bolant cafè por mi s'&nbsp;reschandi.</I> <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;cafè, cafè, cafè Ki fwait tchafter les cmeres Abeye les cocmwårs å feu Po fé ene boune djate di cafè</I> (tchanson). <span lang=fr>F. café.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tene cafè</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">di l'&nbsp;ateni cafè</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do rbatijhî cafè</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè d'&nbsp;cinse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do ralongui cafè:</FONT> do cafè avou bråmint d'&nbsp;aiwe. rl a: [[Motî:lapete|lapete]], rl a: [[Motî:tene|tene]], [[Motî:Antene|Antene]], [[Motî:Rentetene|Rentetene]]. <span lang=fr>F. café léger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do cafè k'&nbsp;a passé pa [[Motî:Antene|Antene°]] et rivni pa Monfoirt:</FONT> do foirt tene cafè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do cafè k'&nbsp;on voet houte</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">k'&nbsp;on lireut l'&nbsp;gazete houte:</FONT> do tene cafè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do cafè k'&nbsp;on voet l'&nbsp;gade</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">Napoleyon;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">Sint Djôzef;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">Sint Rok</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Sint Houbert</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Paris</FONT>; u:<FONT COLOR="#0000ff"> Måstrek</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Bastogne</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Glaireuse</FONT>; u:<FONT COLOR="#0000ff"> Barbinçon</FONT>; u:<FONT COLOR="#0000ff"> Virele</FONT>; u:<FONT COLOR="#0000ff"> l'&nbsp;Cintri</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Patineye et Måvjin</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">o fond del djate</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">å triviè</FONT>)<FONT COLOR="#0000ff">:</FONT> do tene cafè, k'&nbsp;on pout vey li dessin k'&nbsp;i gn a å fond del djate (ene gade, Napoleyon, des sints, ene grande veye avou des belès måjhones, on ptit viyaedje avou des wåmires). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do restchåfé cafè</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do rbolou cafè</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do rcût café:</FONT> cafè fwait la ddja ene hapêye, k'&nbsp;a rafroedi, et k'&nbsp;a stî rtchåfé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ripourer so l'&nbsp;cafè:</FONT> rimete do molou cafè so les mars k'&nbsp;on-z a ddja passé dsu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do foirt cafè</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè a dobe tresson</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">do spès cafè</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè a côper å coutea</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè ki plake as coisses</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè po fé raviker les moirts</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè d'&nbsp;etermint</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do cafè d'&nbsp;bateme:</FONT> cafè avou waire d'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. café corsé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene pignale di bon crås cafè:</FONT> ene boune djate di foirt cafè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rapurer l'&nbsp;cafè:</FONT> endè rsaetchî les måres. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cafè a l'&nbsp;cécorêye:</FONT> cafè avou del cécorêye divins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coyî a cafè:</FONT> pitit coyî, d'&nbsp;ene valixhance di 5 cécé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djusse å cafè:</FONT> caftire (di taexhon u d'&nbsp;fier). <span lang=fr>F. cruche à café.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cafè a l'&nbsp;oidje</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">cafè al toreyaline:</FONT> aboere ki rshonne a do cafè fwait avou do broûlé oidje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cafè al ferlope:</FONT> cafè k'&nbsp;a bolou lontins, avou do laecea, do souke et des masteles. rl a: [[Motî:tchôdea|tchôdea]]. <span lang=fr>F. biscottes déchiquetées (masteles).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boere li cafè:</FONT> magnî o mitan di l'après-nonne (do pwin et do cafè). rl a: [[Motî:yoler|yoler]], [[Motî:riciner|riciner]]. <span lang=fr>F. goûter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey ene sakî dins s'&nbsp;cafè:</FONT> el vey mo voltî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est dins les vîs pots k'&nbsp;on fét l'&nbsp;meyeu cafè:</FONT> dijhêye po dire k'&nbsp;ene feme k'&nbsp;est ddja d'&nbsp;ådje "va co bén", rl a: [[Motî:tchôdron|tchôdron]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a pont d'&nbsp;dote, après l'&nbsp;cafè, on boet l'&nbsp;gote:</FONT> i gn a rén a rdire a ça. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vla l'&nbsp;fåve foû; mi l'&nbsp;djambon et ti li stron; vos froz l'&nbsp;cafè et mi dj'&nbsp;el boerè:</FONT> dijhêye al fén d'&nbsp;ene fåve. <B>2.</B> grinne, etire u molowe, d'&nbsp;èn åbe des tchôds payis, ki dene ci aboere la. <I>Dji passe mi veye a vudî l'&nbsp;aiwe sol cafè o rampono.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene féve di cafè:</FONT> ene grinne di cafè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do vete cafè:</FONT> cafè nén co griyî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des mars di cafè:</FONT> çou ki dmeure do molou cafè cwand il a stî passé. <span lang=fr>F. du marc.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:molén|molén°]] å cafè:</FONT> pitit molén k'&nbsp;on met so s'&nbsp;schô et tourner a ene manike po moure li cafè. <I>Ele moleut co s'&nbsp;cafè avou èn ancyin molén å cafè.</I> <I>Alez s'&nbsp;taper del bolante aiwe so l'&nbsp;cafè.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;broûler do cafè:</FONT> fé tchåfer do vete cafè po k'&nbsp;i dvénxhe noer. <span lang=fr>F. torréfier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler triyî å cafè:</FONT> aler el prijhon. rl a: [[Motî:saetchot|saetchot]]. <B>3.</B> eurêye k'&nbsp;on-z î boet tofer do cafè, diviè cwate cénk eures. <I>Dji vs preye a cafè a nosse måjhone po dmwin.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on cafè d'&nbsp;bateme, d'&nbsp;etermint, di comunion:</FONT> eurêye avou do cafè et del dorêye u do rouyot, k'&nbsp;on-z î preye li fameye après on bateme, èn etermint, ene comunion. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé on cafè a frågnes:</FONT> fé on cafè avou totes sôres di dorêyes u d'&nbsp;påstreyes. <B>4.</B> cåbaret. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;garçon d'&nbsp;cafè:</FONT> djonne ome ki sieve dins on cåbaret. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boigne cafè:</FONT> caberdôxhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on s'&nbsp;plait mî dins on ptit cafè k'&nbsp;dins one grande eglijhe:</FONT> dijhêye do ci (del cene) ki dmeure voltî e s'&nbsp;måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sint å cafè, diale el måjhon:</FONT> li ci k'&nbsp;a l'&nbsp;air bén binamé avou ls ôtes est cobén heyåve e si måjhon. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cafè</B>, cafë</span>. Etimolodjeye: Calcaedje setch di l'&nbsp;itålyin <span lang=it>caffè</span>, 1750. Parintêye: * [[Motî:cafter|cafter]] * [[Motî:caftî|caftî]] * [[Motî:caftire|caftire]] * [[Motî:cafyî|cafyî]] 3428 45271 2005-11-22T03:04:19Z Pablo 5 schover <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroter</B></FONT> [v.s.c.] froter tofer (po rnetyî). <I>Ele cafrote tote li djournêye.</I> rl a: [[Motî:kifroyî|kifroyî]], [[Motî:cafroyî|cafroyî]], [[Motî:froter|froter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cafroter, cafrotè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafrotaedje</B></FONT> [o.n.] accion et adierça do viebe "cafroter". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafroteuse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafrotresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki cafrote tofer. <I>On m'&nbsp;lome li cafroteuse del måjhon: cwand dji passe, li poûssire trepasse.</I> rl a: [[Motî:Mareye-frote-frote|Mareye-frote-frote]]. <span lang=fr>F. maniaque de la propreté.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafrota</B></FONT> [o.n.] zine di voleur cafroter totafwait. <I>Ele n'&nbsp;aresteye nén d'&nbsp;schover; por mi, elle a l'&nbsp;cafrota.</I> <span lang=fr>F. manie de frotter.</span> rl a: [[Motî:froti-frota|froti-frota]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafrotant</B></FONT> [o.n.] cafrota. <I>Il a l'&nbsp;cafrotant, co pire k'&nbsp;ene feme.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cafrotant, cafrotont</span>. 3429 23861 2004-02-28T15:28:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroter]] 3430 23862 2004-02-28T15:28:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroter]] 3431 23863 2004-02-28T15:29:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroter]] 3432 23864 2004-02-28T15:29:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroter]] 3433 23865 2004-02-28T15:29:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroter]] 3434 23866 2004-02-28T15:29:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafroter]] 3435 53616 2006-04-03T12:51:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafter</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) boere sovint do [[Motî:cafè|cafè]]. <I>Ele caftêye tote li djournêye</I> (J. Haust). <I>Ni caftêye don nén tant&nbsp;!</I> <I>Ele a meyeu cafter ki fé s'&nbsp;manaedje.</I> rl a: [[Motî:broukter|broukter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cafter, caftè, caftî</span>. Etimolodjeye: bodje "cafè", raptitixhante cawete di viebe -ter, dizo assaetchance di "tchafter" (les femes tchaftént tot boevant l' cafè), 1850. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> accion ou åbitude di cafter, di prinde sovint do cafè. <B>2.</B> [[Motî:gosse|gosse]] nén come les ôtes d' on metou cafè. <I>Dji n' a pus måy ritrové ci caftaedje la.</I> <span lang=fr>F. arôme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>caftèdje, caftadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftreye</B></FONT> [f.n.] caftaedje (gosse nén come les ôtes d'on metou cafè). <span lang=fr>F. arôme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftêyresse</B></FONT> [o.f.n] <B>1.</B> li ci (cene) ki caftêye, ki boet sovint do cafè. <I>Kî dit Lidjwesse dit caftêyresse.</I> <I>Les cmeres sont sovint cafteuses.</I> rl a: [[Motî:Mareye-cafè|Mareye-cafè]]. <B>2.</B> djin ki n' est nén del famile et ki vént boere li cafè. <I>Si l' cafteu a dtrop d' dorêye, vos nd åroz.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cafteu</B>(se), cafteur, caftresse, caftiresse, <FONT COLOR="#800080"><B>caftêyresse</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftåde</B></FONT> [o.f.n.] cafteu(se). Disfondowes: <span lang=wa-feller>caftâd(e), caftaud(e)</span>. 3436 23868 2004-02-28T15:30:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3437 23869 2004-02-28T15:30:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3438 23870 2004-02-28T15:31:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3439 23871 2004-02-28T15:31:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3440 23872 2004-02-28T15:31:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3441 23873 2004-02-28T15:31:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3442 23874 2004-02-28T15:31:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cafter]] 3443 63714 2006-06-24T15:42:25Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1808|100]] - [[1858|50]] - [[1883|25]] - [[1898|10]] ans | dins: [[1918|10]] - [[1933|25]] - [[1958|50]] - [[2008|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1903]] | [[1904]] | [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] | '''1908''' | [[1909]] | [[1910]] | [[1911]] | [[1912]] | [[1913]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1908 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1908]] [[ast:1908]] [[be:1908]] [[bg:1908]] [[ca:1908]] [[cs:1908]] [[csb:1908]] [[cy:1908]] [[da:1908]] [[de:1908]] [[el:1908]] [[en:1908]] [[eo:1908]] [[es:1908]] [[et:1908]] [[eu:1908]] [[fi:1908]] [[fr:1908]] [[fy:1908]] [[gl:1908]] [[he:1908]] [[hr:1908]] [[hu:1908]] [[id:1908]] [[io:1908]] [[is:1908]] [[it:1908]] [[ja:1908年]] [[ko:1908년]] [[la:1908]] [[lb:1908]] [[lt:1908]] [[nl:1908]] [[nn:1908]] [[no:1908]] [[os:1908]] [[pl:1908]] [[pt:1908]] [[ro:1908]] [[ru:1908]] [[scn:1908]] [[se:1908]] [[sk:1908]] [[sl:1908]] [[sq:1908]] [[sr:1908]] [[sv:1908]] [[tr:1908]] [[tt:1908]] [[uk:1908]] [[zh:1908年]] 3444 63631 2006-06-24T15:37:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1805|100]] - [[1855|50]] - [[1880|25]] - [[1895|10]] ans | dins: [[1915|10]] - [[1930|25]] - [[1955|50]] - [[2005|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] | [[1904]] | '''1905''' | [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] | [[1910]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1905 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1905]] [[ast:1905]] [[be:1905]] [[bg:1905]] [[ca:1905]] [[cs:1905]] [[csb:1905]] [[cy:1905]] [[da:1905]] [[de:1905]] [[el:1905]] [[en:1905]] [[eo:1905]] [[es:1905]] [[et:1905]] [[eu:1905]] [[fi:1905]] [[fr:1905]] [[fy:1905]] [[gl:1905]] [[he:1905]] [[hr:1905]] [[id:1905]] [[io:1905]] [[is:1905]] [[it:1905]] [[ja:1905年]] [[ko:1905년]] [[la:1905]] [[lb:1905]] [[lt:1905]] [[mr:इ.स. १९०५]] [[nb:1905]] [[nl:1905]] [[nn:1905]] [[no:1905]] [[os:1905]] [[pl:1905]] [[pt:1905]] [[ro:1905]] [[ru:1905]] [[scn:1905]] [[se:1905]] [[sk:1905]] [[sl:1905]] [[sq:1905]] [[sr:1905]] [[sv:1905]] [[tr:1905]] [[tt:1905]] [[uk:1905]] [[zh:1905年]] 3445 63628 2006-06-24T15:37:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Moirts === +== Ont morou ciste anêye la ==) <center> [[19inme sieke]] | '''[[20inme sieke]]''' | [[21inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1804|100]] - [[1854|50]] - [[1879|25]] - [[1894|10]] ans | dins: [[1914|10]] - [[1929|25]] - [[1954|50]] - [[2004|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1880]] | [[anêyes 1890]] | '''[[anêyes 1900]]''' | [[anêyes 1910]] | [[anêyes 1920]] </center> <center> [[1899]] | [[1900]] | [[1901]] | [[1902]] | [[1903]] | '''1904''' | [[1905]] | [[1906]] | [[1907]] | [[1908]] | [[1909]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1904 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[1î d' octôbe]]: askepiaedje del gazete e walon “[[El Crikion]]” == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[12 di djulete]]: [[Pablo Neruda]], powete et scrijheu [[Tchili|tchilyin]] == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1904]] [[ast:1904]] [[be:1904]] [[bg:1904]] [[bs:1904]] [[ca:1904]] [[cs:1904]] [[csb:1904]] [[cy:1904]] [[da:1904]] [[de:1904]] [[el:1904]] [[en:1904]] [[eo:1904]] [[es:1904]] [[et:1904]] [[eu:1904]] [[fi:1904]] [[fr:1904]] [[fy:1904]] [[gl:1904]] [[he:1904]] [[hr:1904]] [[hu:1904]] [[id:1904]] [[io:1904]] [[is:1904]] [[it:1904]] [[ja:1904年]] [[ko:1904년]] [[kw:1904]] [[la:1904]] [[lb:1904]] [[lt:1904]] [[nl:1904]] [[nn:1904]] [[no:1904]] [[os:1904]] [[pl:1904]] [[pt:1904]] [[ro:1904]] [[ru:1904]] [[scn:1904]] [[se:1904]] [[simple:1904]] [[sk:1904]] [[sl:1904]] [[sq:1904]] [[sr:1904]] [[sv:1904]] [[tr:1904]] [[tt:1904]] [[uk:1904]] [[zh:1904年]] 3446 63616 2006-06-24T15:36:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) [[da:1855]] [[de:1855]] [[en:1855]] [[eo:1855]] [[es:1855]] [[fr:1855]] [[nl:1855]] [[no:1855]] [[pl:1855]] [[sv:1855]] [[zh:1855年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1755|100]] - [[1805|50]] - [[1830|25]] - [[1845|10]] ans | dins: [[1865|10]] - [[1880|25]] - [[1905|50]] - [[1955|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] | '''1855''' | [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] | [[1860]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1855 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Joseph Vrindts]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * 3447 63870 2006-06-24T16:24:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1854]] [[de:1854]] [[en:1854]] [[eo:1854]] [[es:1854]] [[fr:1854]] [[nl:1854]] [[no:1854]] [[pl:1854]] [[sv:1854]] [[zh:1854年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1754|100]] - [[1804|50]] - [[1829|25]] - [[1844|10]] ans | dins: [[1864|10]] - [[1879|25]] - [[1904|50]] - [[1954|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1849]] | [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] | '''1854''' | [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] | [[1859]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1854 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 3448 63837 2006-06-24T16:21:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1665|100]] - [[1715|50]] - [[1740|25]] - [[1755|10]] ans | dins: [[1775|10]] - [[1790|25]] - [[1815|50]] - [[1865|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] | '''1765''' | [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] | [[1770]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1765 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1765]] [[ast:1765]] [[bg:1765]] [[ca:1765]] [[cs:1765]] [[cy:1765]] [[da:1765]] [[de:1765]] [[el:1765]] [[en:1765]] [[eo:1765]] [[es:1765]] [[et:1765]] [[eu:1765]] [[fi:1765]] [[fr:1765]] [[ga:1765]] [[he:1765]] [[hr:1765]] [[hu:1765]] [[ia:1765]] [[id:1765]] [[io:1765]] [[is:1765]] [[it:1765]] [[ko:1765년]] [[la:1765]] [[lb:1765]] [[mk:1765]] [[nl:1765]] [[nn:1765]] [[no:1765]] [[os:1765]] [[pl:1765]] [[pt:1765]] [[ro:1765]] [[ru:1765]] [[sk:1765]] [[sl:1765]] [[sr:1765]] [[sv:1765]] [[tr:1765]] [[tt:1765]] [[uk:1765]] [[zh:1765年]] 3449 63840 2006-06-24T16:21:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1666|100]] - [[1716|50]] - [[1741|25]] - [[1756|10]] ans | dins: [[1776|10]] - [[1791|25]] - [[1816|50]] - [[1866|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] | '''1766''' | [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] | [[1770]] | [[1771]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1766 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1766]] [[ast:1766]] [[bg:1766]] [[ca:1766]] [[cs:1766]] [[cy:1766]] [[da:1766]] [[de:1766]] [[el:1766]] [[en:1766]] [[eo:1766]] [[es:1766]] [[et:1766]] [[eu:1766]] [[fi:1766]] [[fr:1766]] [[ga:1766]] [[gl:1766]] [[he:1766]] [[hr:1766]] [[hu:1766]] [[ia:1766]] [[id:1766]] [[io:1766]] [[is:1766]] [[it:1766]] [[ko:1766년]] [[lb:1766]] [[mk:1766]] [[nl:1766]] [[nn:1766]] [[no:1766]] [[os:1766]] [[pl:1766]] [[pt:1766]] [[ro:1766]] [[ru:1766]] [[sk:1766]] [[sl:1766]] [[sr:1766]] [[sv:1766]] [[tr:1766]] [[tt:1766]] [[uk:1766]] [[zh:1766年]] 3450 23882 2005-01-18T00:38:07Z Pablo 5 Li '''boledjreye-påstedjreye''' est li cwårtî d' l' economeye a vey avou l' ovraedje des boledjîs (et des boledjresses), eyet l' fijhaedje di [[pwin]]s u di [[påstedjreye]]s 3451 55548 2006-05-02T10:55:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:מגדנאות]] [[categoreye:boledjreye-påstedjreye]] Ene '''påstedjreye''' est ene glotinreye fwaite avou del påsse. Li '''påstedjreye''' est li boket do cwårtî del [[boledjreye-påstedjreye]] a vey avou li fjhaedje di ces glotinreyes la. ==Les sôres di påstedjreyes== * les [[mitchotreye]]s. * les [[dorêye]]s (on dit eto les [[Motî:tåte|tåtes]]). * les [[vôte]]s; inte did zeles, les [[boûkete]]s. * les [[gozete]]s et les [[gozea]]s * les [[rouyot]]s (on dit eto: les [[wastea]]s), et les [[cramik]]s. * les [[wåfe]]s. [[de:Gebäck]] [[en:Pastry]] [[fr:Pâtisserie]] [[he:מגדנאות]] [[nl:Gebak]] [[sv:Smördeg]] 3452 65258 2006-06-25T12:16:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ku:Nan]] <div style="float:right; margin:1em;"> [[Imådje:Brood.jpg]] </div> on dit eto: pan. ==Sôres di pwins== pwin d' manaedje (onk a deus kilos). El Walonreye, c' est çou k' on fjheut å pus sovint come pwin, soeye-t i on rond pwin, soeye-t i on cåré pwin. Pus tård, les boledjîs ont fwait eto des dmeys-kilos. pwin francès: longou pwin k' on lome eto baguete. blanc pwin, noer pwin, grijh pwin. [[botyî]] ==Les dinrêyes k' on fwait do pwin avou== Li [[frumint]] Li [[speate]]. Li [[swele]], k' on lome eto li [[waessin]], u li [[rgon]]. ==Fijhaedje d' on pwin== I fåt del [[farene]], di l' aiwe, do sé, et des [[leyes]]. '''pwins må reyussis''' carnassires: cwand gn a on trô e mitan. båjheures: broûlaedje del [[crosse]], cwand deus pwins s' ont toutchî e coujhant. ==Sipots et ratourneures a vey avou l' pwin== T' as magnî t' blanc pwin divant d' magnî t' noer: t' a cnoxhou des belès anêyes: asteure, t' endè va cnoxhe des laides. [[bg:Хляб]] [[ca:Pa]] [[cs:Chléb]] [[cy:Bara]] [[da:Brød]] [[de:Brot]] [[el:Ψωμί]] [[en:Bread]] [[eo:Pano]] [[es:Pan (alimento)]] [[et:Leib]] [[fi:Leipä]] [[fr:Pain]] [[ga:Arán]] [[gl:Pan (alimento)]] [[got:𐌷𐌻𐌰𐌹𐍆𐍃]] [[he:לחם]] [[id:Roti]] [[it:Pane]] [[ja:パン]] [[jbo:nanba]] [[jv:Roti]] [[ko:빵]] [[ku:Nan]] [[la:Panis]] [[lt:Duona]] [[mk:Леб]] [[ms:Roti]] [[nds-nl:Brood]] [[nl:Brood]] [[nn:Brød]] [[no:Brød]] [[pl:Chleb]] [[pt:Pão]] [[ru:Хлеб]] [[scn:Pani]] [[simple:Bread]] [[sl:Kruh]] [[sr:Хлеб]] [[sv:Bröd]] [[th:ขนมปัง]] [[tr:Ekmek]] [[ug:بولكا]] [[uk:Хліб]] [[zh:麵包]] 3453 34326 2005-07-10T12:16:26Z Pablo 5 Copene:Påstaedjreye displaecî viè Copene:Påstedjreye == Rifondaedje == dobe cawete [[cawete -aedje]] + [[cawete -reye]]. Gn aveut i k a rdire a ça ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djun 2005 a 20:41 (UTC) 3455 34422 2005-07-10T14:45:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Påstedjreye]] 3456 65278 2006-06-26T07:16:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eo:Adrien de Gerlache]], [[it:Adrien de Gerlache]] [[Categoreye:voyaedjeus et esploreus]] [[Categoreye:Rilomés Bedjes|Gerlache]] '''Adrien Victor Joseph de Gerlache de Gomery''' ([[2 d' awousse]] [[1866]]-[[4 di decimbe]] [[1934]]) fourit-st èn esploreu [[Beldjike|bedje]], ki moenna ene espedicion e l' [[Antartike]] avou l' batea ''Belgica'', et esse li prumire trope di djins a-z ivierner låvå ([[1897]]-[[1899]]). I n' aveut nén l' idêye di passer la l' ivier. Il ont bén stî oblidjîs, paski leu batea a stî edjalé et dmorer astok e mitan des glaeces. [[Imådje:adrian_de_gerlache.jpg|thumb|Adrien de Gerlache]] == Ses djonnès anêyes == Adrien de Gerlache (l' etimolodjeye di s' no est on no d' provnance: hamtea di [[Djerlaxhe]]) vina-st å monde li [[2 d' awousse]] [[1866]] a [[Hasse]] (''Hasselt'') el [[Beldjike]]. I fjha des studiaedjes di syinces aplikêyes a l' [[Univiersité Libe di Brussele]]. Tins d' ses vacances, i fjha do matlot so des bateas tranzatlantikes. Adonpwis, cwand il a yeu-st avou s' diplome e [[1885]], i moussa el marene bedje li [[19 di djanvî]] [[1886]]. Après aveur divnou prumî lieutnant e coledje naiviå d' [[Ostinde]], i prinda s' posse sol ''Belgique'', on batea [[idrografeye|idrografike]]. C' est sol tins k' i sierveu so ç' batea la k' i fjha ses plans po l' esploraedje di l' [[Antartike]]. == Li prumire espedicion == E 1986, de Gerlache atchta on batea [[Norvedje|norvedjin]] di tchesse al balinne, lomé PATRIA; après l' rimete a noû eyet bråmint des candjmints el ribatijha '''[[Belgica (batea)|Belgica]]'''. Avou èn ekipaedje di bråmint d' nåcionålités — emey zels [[Roald Amundsen]] eyet [[Frederick Cook]] — i ndala do poirt d' Anvesse li [[16 d' awousse]] [[1897]]. [[Image:Belgica1web.jpg|thumb|300px|Li BELGICA enancré a Mount William]] E moes d' djanvî 1898, li Belgica ariva-st åzès coisses del tere di Graham. Tot naiviant etur li coisse del tere di Graham eyet ene longowe tchinne d' iyes sol Coûtchant, de Gerlache loma ci passaedje la li ''stroeteure do Belgica'', ki, pus tård, sereut rlomé li [[stroeteure di Djerlaxhe]] e si oneur. Après aveur metou sol mape, eyet lomé, sacwantès iyes so ene vintinne d' acoistaedjes diferins, il ont trevåtchî l' [[Ceke polaire antartike]] li [[15 di fevrî]] [[1898]]. Eyet li [[28 di fevrî]], l' espedicion dimora atrapêye e mitan des glaeces. Mågré les efoirts di l' ekipaedje po liberer l' batea, il ont dvou leyî ouve et-z esse foircîs di dmorer tot l' ivier so l' [[Antartike]]. Sacwantès samwinnes pus tård, li [[17 di may]], ci fourit li spexheur complete, la kel nute polaire atouma, eyet durer disk' å [[23 d' djulete]]. Après çoula ci fourit co 7 moes di målåjhîstés, tot sayant di distoker l' batea, eyet ses djins, foû des bokets d' glaece. Sacwants omes ont ene miete pierdou leu tiesse, etur zels on marén bedje k' abandna l' batea tot djhant simplumint k' i ''raléve e Beldjike''. L' espedicion sofrixha eto do [[scorbute]] Al fén, li [[15 di fevrî]] [[1899]], il ont reyussi a naivyî sol sitroet tchenå k' il avént schavé dins les glaeces les samwinnes di dvant. I lzî fala cåzu on moes po fé 7 miles, eyet li [[14 di måss]] il ont finålmint naivyî foû des glaeces. L' espedicion pola-z eraler a Anvesse, wice k' ele ariva li [[15 di nôvimbe]]. Adrien de Gerlaxhe sicrijha e [[1901]] on live e francès, ''[[Quinze Mois dans l'Antarctique]]'' (cwénze moes e l' Antartike) po raconter si spoûle; li live ourit-st on pris di l' [[Academeye Francesse]] e [[1902]]. == Ses viyès anêyes == Adrien de Gerlache prinda pårt dins sacwantès ôtès espedicions, emey zeles: * ene espedicion comerciåle eyet syintifike dins l' [[Gofe Piersike]] ([[1901]]) * l' espedicion e l' Antartike da [[Jean-Baptiste Charcot]], mins k' i cwita divant k' ele n' arivaxhe cåze d' on mwais airaedje a boird ([[1903]]) * ene espedicion el [[Mer del Groenlande]], a boird do [[Belgica (batea)|Belgica]] ([[1905]]) * ene espedicion ezès mers [[Mer di Barents|di Barents]] eyet di [[Mer di Kara|Kara]] ([[1907]]) * ene espedicion al [[Groenlande]], eyet a l' archipel Spitsbergen eyet Frans-Jozef, a boird do Belgica [[1909]]) Il ourit deus efants avou s' prumire feme, [[Suzanne Poulet]], k' i s' maria avou e [[1904]]: Philippe ([[1906]]) eyet Marie-Louise ([[1908]]). Si mariaedje n' ala k' so ene fesse eyet s' fini e [[1913]]. Après ça, Adrien de Gerlache si rmaria avou [[Elisabeth Höjer]], ene [[Suwede|Suwedwesse]]. Avou leye, il ourit co èn ôte valet, [[Gaston de Gerlache]], e [[1919]]. Dins les [[anêyes 1950]], '''Gaston''' shuva les passêyes di s' pa, dins ene eståcion di rcweraedjes bedje so l' [[Antartike]]. Adrien de Gerlache mora do [[tîfusse]] a [[Brussele]], li [[4 di decimbe]] [[1934]], [[de:Adrien de Gerlache de Gomery]] [[en:Adrien de Gerlache]] [[eo:Adrien de Gerlache]] [[fr:Adrien de Gerlache]] [[it:Adrien de Gerlache]] [[li:Adrien de Gerlache]] [[nl:Adrien de Gerlache]] [[pl:Adrien de Gerlache]] 3458 60111 2006-06-09T17:06:14Z Apcbg 166 [[Categoreye:Djeyografeye]] [[Imådje:Antarctica_satellite_globe.jpg|thumb|280px|Ene imådje pa spoutnik di l' Antartike]] L' '''Antartike''' (do [[grek]] ἀνταρκτικός, ''k' est d' l' ôte des costé di l' artike'') est on [[continint]], metou al fene copete del meye-bole nonnrece, tot rascovrou d' glaece et d' nivaye. I nel fåt nén confonde avou l' [[Artike]], ki c' est l' plaece (mins sins nole tere) al fene copete del meye-bole '''bijhrece'''. L' Antartike fourit dischovrowe e moes d' djanvî [[1820]]. L' Antartike est retouré pa l' [[Oceyan Antartike]]. L' Antartike, c' est li cénkinme continint pa s' grandeu, après l' [[Azeye]], l' [[Afrike]] eyet l' [[Amerike]]. Mins nerén, c' est — et d' lon — li ci k' est l' moens peuplé: i gn a po dire li vraiy nole populåcion permaninte, les omes k' î vikèt sont des syincieus ki sont po on tins dins ene båze di rcweraedje syintifike ou l' ôte. C' est eto l' continint avou l' pus grande hôteur moyene, eyet li pus basse [[crouweur]] moyene, di tos les continints del planete, di minme ki l' ci avou les pus bassès timperateures moyenes. Il a-st on mwaisse dominne [[Internet]] da lu: '''.aq'''. == L' Antartike e droet eternåcionå == [[Image:Lemaire-Channel.jpg|230px|thumb|right| Lemaire Channel]] E [[19inme sieke|19inme]] eyet [[20inme sieke]]s, sacwants payis ([[Norvedje]], [[France]], [[Grande-Burtaegne]],...) avént les pinses di prinde des bokets di l' Antartike k' elle avént esploré. Li [[Påye di Washington]] ([[1959]]) î va mete ene ahote, tot rclamant ki l' Antartike est on continint leyî po les sincieusès rcwerances. Eto, gn è doet aveur nole astalåcion militaire, ni d' oujhene u d' fosses po saetchî ås minrais. Li [[Beldjike]] sina cisse påye la, avou 11 ôtes payis. == L' Antartike et les Bedjes == Di [[1897]] a [[1899]], [[Adrien de Gerlache]] va esplorer l' Antartike sol batea ''[[Belgica (batea)|Belgica]]''. C' est les prumîs esploreus a dmorer dipus d' èn an lavola (nén pa plaijhi, mins paski leu batea aveut stî edjalé et dmorer astok e mitan des glaeces). E [[1957]], li Beldjike astapla ene eståcion po les sincieusès rcwerances e l' Antartike, batijheye ''Båze Rwè Bådwin''. Mins, e [[1967]], gn ava pupont di liårds po continouwer a-z etertini li ståcion, et on l' a dvou clôre. E [[2007]], li Bedjike divreut ribasti ene sitåcion, et ene vintinne di sincieus bedjes et djaponès î dmorer do moes d' nôvimbe 2007 disk' å moes d' fevrî [[2008]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == [[Image:Camp-Academia.jpg|230px|thumb|right| Camp Academia, Huron Glacier]] * [http://apc.mfa.government.bg Antarctic Place-names Commission of Bulgaria] [[Image:Livingston-Greenwich-map.jpg|230px|thumb|left| L.L. Ivanov et al, Map of Livingston Island and Greenwich Island]] [[af:Antarktika]] [[an:Antartida]] [[ar:أنتاركتيكا]] [[ast:Antártida]] [[ba:Антарктика]] [[be:Антарктыда]] [[bg:Антарктида]] [[bn:এন্টার্কটিকা]] [[bs:Antarktik]] [[ca:Antàrtida]] [[cs:Antarktida]] [[cy:Antarctica]] [[da:Antarktis]] [[de:Antarktis]] [[el:Ανταρκτική]] [[en:Antarctica]] [[eo:Antarkto]] [[es:Antártida]] [[eu:Antartika]] [[fa:جنوبگان]] [[fi:Etelämanner]] [[fo:Antarktis]] [[fr:Antarctique]] [[frp:Antartica]] [[ga:Antartaice]] [[gl:Antártida]] [[gu:ઍન્ટાર્કટિકા]] [[he:אנטארקטיקה]] [[hr:Antarktika]] [[hu:Antarktisz]] [[ia:Antarctica]] [[id:Antartika]] [[io:Antarktika]] [[is:Suðurskautslandið]] [[it:Antartide]] [[ja:南極大陸]] [[ka:ანტარქტიდა]] [[ko:남극]] [[la:Antarctica]] [[li:Antarctica]] [[lt:Antarktida]] [[lv:Antarktīda]] [[mr:अंटार्क्टिका]] [[ms:Antartika]] [[nds:Antarktis]] [[nl:Antarctica]] [[nn:Antarktis]] [[no:Antarktika]] [[pl:Antarktyda]] [[pt:Antártica]] [[ro:Antarctica]] [[ru:Антарктида]] [[scn:Antàrtidi]] [[se:Antárktis]] [[simple:Antarctica]] [[sl:Antarktika]] [[sr:Антарктик]] [[sv:Antarktis]] [[ta:அண்டார்டிக்கா]] [[th:ทวีปแอนตาร์กติกา]] [[tl:Antartika]] [[tr:Antarktika]] [[uk:Антарктида]] [[vi:Châu Nam Cực]] [[yi:אַנטאַרקטיקע]] [[zh:南极洲]] [[zh-min-nan:Lâm-ke̍k Tāi-lio̍k]] 3459 23890 2004-05-22T15:30:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Adrien de Gerlache]] 3460 23891 2004-05-22T15:29:35Z Pablo 5 displaecî viè "Adrien_de_Gerlache" #REDIRECT [[Adrien_de_Gerlache]] 3461 23892 2004-03-15T01:19:46Z Lucyin 16 rarindjaedje Po cmincî, Djerlaxhe a stî on [[pitit no|ptit no]]. Egzimpes di fråzes ritrovés dins les [[vîs papîs]] avou li ptit no "Djerlaxhe" (divins: Germain et Herbillon, 1996): * A cparexhou ouy divant Nos, li lomé Djerlaxhe di Warsedje (vîs papîs, 1427). * Ci-la a ametou Djerlaxhe d' Åve (Dauffe), di Spontin (vîs papîs, 1586). On ome lomé Djerlaxhe a divnou sint, dizo l' no da [[sint Djerlaxhe]]. Come sovint, li ptit no a divnou on no d' famile ki s' a rtrové el Walonreye ey el Flande, sicrît a môde francesse, flaminde u walone: ''Gerlach'', ''Gerlache'', ''Gerlage'', ''Gerlaxhe'', ''Guerlache'', et dins les vîs papîs: ''Jerlaxhe'', ''Huerlache'', ''Hierlaxhe'', ''Guerlaxhe'', ''Gerlach'', ''Gerlaiche'', ''Gerlasse''. E walon, les prononçaedjes ritrovés sont ''Djèrlahe'', ''Djèrlake'', ''Hèrlake'', ''Djèrlache'', Erlake''. On rlomé poirteu di ç' no la fourit [[Adrien de Gerlache]]. ==Etimolodjeye== [[pitit no]] tîxhon ''gairi-lah''. 3462 23893 2004-10-22T15:45:53Z Pablo 5 Ces årtikes chal cåzént d' evenmints co a vni; elzès fåt tni a gogne et candjî l' tecse on côp ki l' futeur divénrè do passé (et adon, disfacer l' pådje del djivêye chal pa dzo) * [[Antartike]] (2007, 2008) * [[Bulgåreye]] (2007) 3463 59148 2006-06-02T16:10:00Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye]] Li '''ptit no''', c' est l' no k' on tchoezixh po èn efant ki vént do skepyî, eneviè li [[no d' famile]], k' i rçût di s' pa (u di s' mame), eyet [[såvaedje no]], k' on vos houkive tofer avou, dinltins. El Walonreye, gn a ene cåkêye di ptits nos k' ont divnou des nos d' famile, k' ont sovint wårdé l' prononçaedje walon. Tant k' ås ptits nos walons, i n' ont måy sitî rashious a l' [[estat civil]]. E l' [[rilidjon crustinne]], li ptit no, on l' dene å [[bateme]]. I s' lome, adon, '''no d' bateme'''. Dinltins, on tchoezixheut cobén li no do grand-pere u del grand-mere, ki divnént sovint li pårén eyet l' mårene des efants. C' est co insi k' les nos des rwès del [[Daenmåtche]] sont tchoezis. Padecôps eto, on rprind li no do pere, po les rwès ([[Yopôl I]] et [[Yopôl II]]). Ezès [[Stats-Unis]], on fwait minme ça dins les familes. Adon, on fwait l' diferince avou l' deujhinme pitit no, u tot metant ''junior'', ''senior'' après li ptit no. El [[islam|rilidjon muzulmande]], li ptit no si dene al [[fiesse do 7inme djoû]], tot sgoziyant l' bedot k' on towe po l' ocåzion. Dinltins (et co asteure emey les waloneus), po houkî , e walon, ene sakî k' a l' minme pitit no k' vos, on lyi pout dire: [[bateme]] ! (eployî come [[aduzoe]]). Sacwants ptits nos corant divnèt voltî des [[no passe-partot|nos passe-partot]]. Li studiaedje des ptits nos walons est metou so [[pitit no walon|ene pådje tote seule]]. [[ca:Prenom]] [[de:Vorname]] [[en:Given name]] [[fr:Prénom]] [[lb:Virnumm]] [[pl:Imię]] [[sk:Krstné meno]] 3464 43903 2005-11-10T17:36:38Z Pablo 5 {{djermon}} Li '''bateme''', on ptit efant et pacô ene grande djin k' a djusse sitî [[catruceme|catrucimêye]], el rilidjon crustinne, tot lyi vudant di l' aiwe so s' tiesse, et l' [[Motî:enôler|enôler]]. ''Po les [[disfondowes]] et les ratourneures et les ôtes uzaedjes do mot, loukîz e [[Motî:bateme|splitchant motî]]''. [[de:Taufe]] [[en:Baptism]] [[eo:Bapto]] [[ia:Baptismo]] [[ja:洗礼]] [[nl:Doop]] [[pl:Chrzest]] 3465 23896 2004-03-02T00:12:59Z Pablo 5 displaecî viè "Pitit_no" #REDIRECT [[Pitit_no]] 3466 34322 2005-07-10T12:15:54Z Pablo 5 [[categoreye:boledjreye-påstedjreye]] Ene '''mitchotreye''' est ene pitite [[påstedjreye]], di 50 a 100 [[grame]]s, magnåve pa ene mierdjin. ==Sôres di mitchotreyes== les [[mitchot]]s, les [[crené]]s, les [[pistolet (michotreye)|pistolet]]s, les [[cougnou]]s, les [[torteas al paile]]. 3467 23898 2005-02-13T09:39:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wastea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grosse [[Motî:påstedjreye|påstedjreye]] (on dmeye a deus kilos), magnåve pa ene tåvlêye di djins, avou sovint des bokets d' fén souke didins et des [[Motî:corintene|corintenes]]. On dit eto: [[Motî:rouyot|rouyot]]. <B>2.</B> påstedjreye k' i gn a bråmint des rcetes, mins fwaite po côper po sacwants djins. <span lang=fr>F. gâteau.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pitit wastea</FONT>: [[Motî:biscûte|biscûte]]. <span lang=fr>F. petit gâteau, biscuit.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">wastea d' crompires</FONT>: parbolowès [[Motî:crompire|crompires]] sipotcheyes avou do laecea et do boure. <span lang=fr>F. purée de pommes de terre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wastia</FONT>, wastê</span>. ---- * [[rouyot|Dipus d' racsegnes so les gros ronds wasteas]] * [[wastea|Dipus d' racsegnes so totes sôres di wasteas]]. 3468 23899 2005-05-25T23:25:08Z Lucyin 16 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:rouyot_wi.jpg|thumb|on rouyot]] On '''rouyot''' (on dit eto: '''wastea'''), c' est ene grosse ronde [[påstedjreye]] come en rowe, avou on trô e mitan, avou avou des gros bokets d' souke dins l' påsse, k' on magne voltî al Tossint et ås etermints. C' est èn [[amagnî walon|amagnî tipike del Walonreye]]. Li rouyot a l' minme påsse kel [[cramik]], mins nén l' minme cogne. == Li rouyot dins l' foclore walon == * Dins l' [[conte do violoneu et do leu]], li violoneu rivént sovint avou on rouyot, k' i va dner å leu a ptits bokets. * Dins les fiesses did dinltins, on pindeut on wastea ådzeu d' on ridant mat, et i faleut griper disk' ådzeu po l' wangnî. 3469 59414 2006-06-06T13:22:30Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-djower +djouwer) [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Violoneu]] [[Imådje:violoneu.jpg|framed|right|Enimådjaedje del fåve do violoneu et do leu pa Bernard Lecomte]] Li fåve do [[Motî:violoneu|violoneu]] et do [[leu]], c' est ene [[fåve do vî vî tins|rapoitroûle]] k' on racontéve dins tote li [[Walonreye]] ey el [[Gåme]]. Elle a stî riscrîte pa les scrijheus des viyaedjes (e francès ey e walon) après 1945. ==Egzimpes del fåve== === Modêye di [[Ridû|Rdoû]] === C' esteut nosse vî nonke Colåd, ki nd aléve al dicåce a [[Soyire]]. Et di s' mestî, u putoit si pasmint d' tins, il esteut violoneu. Et il aveut prin s' violon po djouwer å long del shijhe, inte les djeus d' cwåtes. I djouwént ås cwåtes; i magnént on boket d' dorêye et djouwer on boket, pu rdjouwer ås cwåtes... Et dviè les 3 eures å matén, li shijhe esteut pus ki houte. Il esteut tins d' eraler. Et les parints lyi avént dné li mitan d' on gros [[rouyot]] k' il avént ratoirtyî dins ene tîkete recloyowe pa on fernuk. Et po-z èraler, il aveut passé l' baston dizo l' fernuk, et mete ça so si spale, et l' violon dizo l' ôte bresse. Et on pô après l' ôrire do bwès d' [[Djimbe]], il ôt [[Motî:tchamter|tchamter]] padrî lu. Et i voet k' c' esteut on leu. Il ascoxhe on pô pus vite. Et gn aveut l' leu kel shuveut todi. Et i s' dit : "totaleure, i m' va toumer sol dos; cwè çki dj' freu bén po m' è disfé ?" I rsondje a s' rouyot. I s' arestêye ene miete et disvôtyî l' rouyot. Et il è casse on boket et i l' tape å leu. Ça a fwait ostant d' efet k' ene fraijhe... el gueuye d' on leu. Après ene miete di tins, i s' ritoûne et l' leu shuveut todi. I lyi rtape co on boket d' rouyot. On pô dvant d' ariver å Pont des Gades, vla k' i n' aveut pupont d' rouyot. Et l' leu ki l' shuveut todi. Et e-z aspenant todi dpus, il arive so les dzeus d' Djimbe, et l' leu esteut todi padrî. Et i s' dit : "cwè çki dj' va fé ?" Et rsondjî a s' violon... I disbagaedje si violon et i cmince a lyi djouwer ene air. El la l' leu ki pete å diale, li cawe inte les pates (les leus, come les tchéns, i n' inmèt nén li muzike). Et nonke Colåd di s' peter a dire : "nodidjo, nodidjo, si dj' åreu yeu sondjî a ça pus vite, dj' åreu co m' rouyot !" (rilevêye pa Tchåle Delaite, eplaideye pa Lucyin Mahin dins "Li Rasgotaedje des Bassårdinwesse", et pa Pire Otjacques, dins "''Aux Sources de la Lesse''"). === Modêye di [[Retni]] === Dizo l' tite "Cwand gn aveut co des leus a Retni", ele a stî riscrîte a môde d' [[arimea]] pa [[Louis Nissen]]. Si mononke rivneut di [[Mont-l'-ban]] a [[Retni]]. Il a rescontré l' leu djusse après [[Tcherin]]. Nén onk, mins deus leus, onk padvant, et l' ôte padrî. Ci n' est nén on rouyot, mins ene tåte kel mononke hene å leu. Cwand elzî djouwe do violon, les leus petèt å diale do costé d' [[Brijhî]]. ===Ôtès modêyes=== El Gåme, c' est [[Djan d' Madi]] k' est l' violoneu. Il a eto on rouyot. Cwand i cmince a djouwer do violon, li leu s' mete a danser, et toume la, moirt escran. Adon, li Djan d' Madi court evoye. A [[Coû-sint-Stiene]], on djåze d' on violoneu d' [[Ruxhåd]], ki rvént d' on bal a [[Såt-Wiyåme]]. Il a deus dorêyes k' i dene ås leus (cial, tote ene hiede). Après i djowe on cantike a l' Aviedje so s' violon. Les leus stepnut-st evoye. (A. Mortier ''Les loups et le violon'', divins: ''Le folklore brabançon'' l° 273-274, 1939-1940, p. 273-274). A [[Håre]], c' est Djan-Louwis do Laid Oujhea. I tape å leu ene dorêye et del tripe (M. Lamboray). A [[Harbûmont]], li violoneu, c' est l' Pere Condrote ki rvént del dicåce a [[Gribåmont (Sint-Medåd)|Gribåmont]]. A [[Palijhoû]], li violoneu si lome Emrike, et i rescontere li leu dins l' bwès d' Fwè. A [[Bietris]], c' est Polite d' [[Åcrumont]], ki rvént del dicåce a [[Glåmont]]. I dene a magnî å leu do rouyot (M. Pignolet, ''Notes de Folklore: les loups en Ardenne'', divins ''Ardenne et Famenne'', l° 3, 1961, p. 58). A [[Chuxhi]], c' est Bibi k' a djouwé bal a Monplintchamp. ==Plan del fåve== Gn a todi: * on violoneu ki rvént del dicåce pa les bwès, et k' a åk a magnî. * on leu (u sacwants) kel shuvnut. * Li violoneu a l' vessete; i hene si amagnî å leu, pa ptits bokets, mins l' leu n' eva nén. * Après, i djouwe ene air di violon, et l' leu pete å diale. * Al fén, li violoneu s' dit: si dj' åreu savou, dji n' lyi åreu nén yeu dné mi amagnî. Li leu n' aduze måy li violoneu. ==Acsegnmints sol kidujhance des leus== Årvier di çou k' on croet, li leu, c' est ene biesse k' a sogne des bruts k' i n' kinoxhe nén. I n' atacreut måy ene djin ki s' il a vormint fwin, et k' ele ni s' disfind nén, et si les leus sont tote ene binde. == Difoûtrinne Hårdêye == [http://rifondou.walon.org/nisen_louis.html#leu Modêye di Retni (arimea)] 3470 23901 2004-03-02T00:52:19Z Lucyin 16 Les contes divrént purade si lomer "fåves", nonna [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d'&nbsp;måss 2004 a 00:52 (CET) 3471 23902 2005-02-13T15:53:15Z Pablo 5 On '''mitchot''' (on dit eto on '''pistolet'''), c' est ene [[påstedjreye]] fwaite d' on boket d' påsse di pwin, k' on meteut a cure e for (eneviè li [[tortea al paile]], k' on coujheut al paile). On vind voltî des mitchots dins les fiesses et les [[dicåce]]s, sovint avou ene wårniteure divins. Li mot "mitchot" a eto [[Motî:mitchot|des ôtes sinses]]. == Sôres di mitchots == * vindous ezès fiesses. ** pistolet å fromaedje ** pistolet å djambon * po rciner. ** crené, conin d' beguene : mitchot, avou on crin e mitan, metou sol longueur, k' on magnive voltî ås etermints. ** mitchots mitchots (soucrés). 3472 34328 2005-07-10T12:17:07Z Pablo 5 [[categoreye:boledjreye-påstedjreye]] On '''tortea al paile''', c' est ene [[påstedjreye]] fwaite el måjhone avou les restants del påsse a pwin, k' on leye cure el paile avou do [[saeyén]]. 3473 40287 2005-09-22T10:20:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: nl, sv cråxhe di pourcea (eneviè li [[Motî:shî|shî]], cråxhe di boû u d' bedot). [[en:Lard]] [[ja:ラード]] [[nl:Reuzel]] [[sv:Ister]] 3474 23905 2004-03-02T00:59:28Z Lucyin 16 shû est e motî, dji n' sai pus kimint k' on l' a rfondou. 3475 23906 2005-02-10T16:44:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:crené]] 3476 42738 2005-10-29T14:35:13Z Pablo 5 imådje des wåfes di Lidje Ene '''wåfe''' c' est ene [[påstedjreye]] k' on fwait avou on [[cadon]], k' on ndè poujhe ene locêye po mete dins li [[wåflî|fier ås wåfes]]. Les wåfes levèt, mågré k' i gn a pont di [[yesse]]s divins (come dins les [[mitchotreye]]s, fwaites avou del påsse di pwin), pask' on eploye del farene fermintante. [[Imådje:Liège Gaufre.jpg|thumb|260px|des wåfes di Lidje]] ==Les sôres di wåfes== * Les wåfes å souke (co lomêyes ''di Lidje''), grosses et spesses. Po les fé, on mete des [[groumiote]] di [[souke]] å mitan del påsse (on spotche li [[mwairon]], mete les groumiotes di souke so ene mitan, pu rascovri avou l' ôte mitan). * Les molès wåfes (co lomêyes ''di Brussele'', ey en inglès ''Belgian waffle'') k'&nbsp;on pout magnî avou del crinme ou co del [[crinme al glaece]]. Les Amerikins les ont cnoxhou al fôre eternåcionåle di [[Noû York]] di [[1964]]. Les molès wåfes ni s' wårdèt ki sacwants djoûs. * Les deurès wåfes. C' est come les wåfes å souke, mins on n' mete pont d' groumiotes di souke divins. Ele si wårdèt dipus d' on moes. Tins del [[guere 1940-1945]], on ls evoyive dins des colis ås prijhnîs e l' Almagne. ==Ricete po 10 a 15 (molès) wåfes== [[Imådje:Waffle DSC00575.jpg|thumb|220px|Ene mole wåfe]] maxhî a l'&nbsp;avirance ene djatlêye di fén souke, on paket d'&nbsp;crinme (200 grames&nbsp;?), 2 u 3 oûs, et radjouter del farene a l'&nbsp;asulon, po k'&nbsp;el cadon ni soeye nén trop spès. (ôtmint, c'&nbsp;est des [[galets]]). Leyî li påsse monter tot l' wårdant en ene tchôde plaece (metans, å dzeu d' ene sitouve. S' el påsse rafroedixh (metans s' on leye les ouxhs å lådje, et k' i fwait froed dins l' måjhon), li påsse ritoume. Après, cure ene a ene u deus a deus dins l' [[wåflî]], tot l' recråxhant (avou on kerton u di l' ôle) inte les côps. ===No del dierinne wåfe=== Li dierinne wåfe, pus ptite, k' on fwait avou l' restant do cadon si lome: li [[Motî:mårmitchon|mårmitchon]] u li [[bounante]]. ==Li mot "wåfe" dins l' lingaedje walon== On dene sovint li mot "wåfe" come modele po mostrer li rlåcion inte les G do francès ''gaufre'', et l' W do walon ''wåfe''. Eto, po mostrer sacwantès rshonnances inte li walon eyet l' [[flamind]] ''waffel''. Dins l' prononçaedje, li '''W''' ni s' ôt kécfeye nén: des ''aufes''. On [[toitche-linwe]] e walon: "des bounès [[hole|holès]] molès wåfes". [[de:Waffel]] [[en:Waffle]] [[eo:Vaflo]] [[fr:Gaufre (cuisine)]] [[ja:ワッフル]] [[sv:Våffla]] 3477 23908 2004-04-19T00:14:19Z Pablo 5 rifondaedje Li '''cadon''' est ene påsse po fé des [[vôte]]s, des [[boûkete]]s u des [[wåfe]]s, ki dmeure likide, fwaite d'&nbsp;oûs, di farene et d'&nbsp;souke, avou a l'&nbsp;asulon, do laecea, des kertons, evnd. El fåt fé ene miete d'&nbsp;avance, po kel farene prinjhe bén l'&nbsp;laecea, endè rmete; s'&nbsp;i fåt. 3478 23909 2004-03-02T01:16:50Z Lucyin 16 riwaitî si do cadon pout esse lomé "påsse". dji n' a nén co rwaitî å rfondaedje ni a l' etimolodjeye. Nozôtes, c' est "cadô", cadon a Aurvaye. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d'&nbsp;måss 2004 a 01:16 (CET) 3479 53723 2006-04-05T23:09:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tl:Jabber]] {{djermon}} [[Imådje:Jabber logo.png|right|Imådjete Jabber]] '''Jabber''' est on protocole di mesaedjreye instantanêye. [[ast:Jabber]] [[bg:Jabber]] [[ca:Jabber]] [[cs:Jabber]] [[da:Jabber]] [[de:Jabber]] [[en:Jabber]] [[eo:Jabber]] [[es:Jabber]] [[et:Jabber]] [[fi:Jabber]] [[fr:Jabber]] [[it:Jabber]] [[ja:Jabber]] [[lt:Jabber]] [[nl:Jabber]] [[no:Jabber]] [[pl:Jabber]] [[pt:Jabber]] [[ru:Jabber]] [[sk:Jabber]] [[sr:Џабер]] [[sv:Jabber]] [[tl:Jabber]] [[tr:Jabber]] [[uk:Jabber]] [[vi:Jabber]] [[zh:Jabber]] 3480 59292 2006-06-04T16:24:43Z Pablo 5 licince Eplaeçmint del province di Lidje el Walonreye == Licince di l' imådje == {{PD}} 3481 23912 2004-03-02T16:57:26Z Pablo 5 Eplaeçmint di l' Estat flamind el Beldjike Eplaeçmint di l' Estat flamind el Beldjike 3482 23913 2004-12-14T08:16:48Z 62.102.4.188 Public domain Public domain NL; kaart gemaakt door [[w:nl:gebruiker:LennartBolks]] in in het publieke domein geplaatst. Eplaeçmint di l' Estat walon el Beldjike 3483 23914 2004-03-02T16:58:37Z Pablo 5 Eplaeçmint del province do Limbork Eplaeçmint del province do Limbork 3484 23915 2004-03-02T16:59:01Z Pablo 5 Mape des comenes del province do Limbork Mape des comenes del province do Limbork 3485 59291 2006-06-04T16:24:26Z Pablo 5 licince Eplaeçmint del province di Nameur == Licince di l' imådje == {{PD}} 3486 59294 2006-06-04T16:25:15Z Pablo 5 licince Eplaeçmint del province do Hinnot == Licince di l' imådje == {{PD}} 3487 59854 2006-06-08T09:28:52Z Pablo 5 == Discrijhaedje == Eplaeçmint del province do Lussimbork el Walonreye == Licince di l' imådje == {{PD}} 3488 34416 2005-07-10T14:43:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Province do Roman Payis]] 3489 59293 2006-06-04T16:25:01Z Pablo 5 licince Eplaeçmint del province do Braibant walon == Licince di l' imådje == {{PD}} 3490 23921 2004-03-02T17:13:13Z Pablo 5 Eplaeçmint del province do Braibant flamind Eplaeçmint del province do Braibant flamind 3492 23923 2004-03-02T17:14:25Z Pablo 5 Eplaeçmint del province di Flande Coûtchantrece Eplaeçmint del province di Flande Coûtchantrece 3493 23924 2004-03-02T17:14:50Z Pablo 5 Mape des comenes del province di Flande Coûtchantrece Mape des comenes del province di Flande Coûtchantrece 3494 23925 2004-03-02T17:15:17Z Pablo 5 Eplaeçmint del province di Flande levantrece Eplaeçmint del province di Flande levantrece 3495 23926 2004-03-02T17:15:45Z Pablo 5 Mape des comenes del province di Flande Levantrece Mape des comenes del province di Flande Levantrece 3496 23927 2004-03-02T17:16:14Z Pablo 5 Eplaeçmint del province d' Anverse Eplaeçmint del province d' Anverse 3497 23928 2004-03-02T17:16:38Z Pablo 5 Mape des comenes del province d' Anverse Mape des comenes del province d' Anverse 3498 56474 2006-05-12T22:37:28Z Pablo 5 ôre alfabetike dins l' categorijhaedje [[Categoreye:bokets del Walonreye|Famene]] Li '''Fåmene''' est ene longowe binde metowe inte li [[Condroz]] al Bijhe, eyet l'&nbsp;[[Årdene]] a Nonne. A&nbsp;l'&nbsp;aschate di l'&nbsp;Årdene et del Fåmene minme, gn a ene sitroete binde di [[calistinne]], k'&nbsp;on lome eto li [[Calistinne (redjon)|Calistinne]]. C'&nbsp;est del boune tere. A Nonne, djusse astok do Condroz, gn a des pus pôvès teres k'&nbsp;on lome li [[Setche Fåmene]]. Lomaedje des djins k'&nbsp;î dmorèt: les Fåminwès (-esse). Sacwantès veyes del Fåmene: [[Biarin]], [[Måtche-e-Fåmene]]. Fåminwès et Årdinwès ni s'&nbsp;etindént nén. Sacwants spots ki les Fåminwès racontént so ls Årdinwès (k'&nbsp;estént pus pôves, et n'&nbsp;nén si bén magnî k'&nbsp;zels): *''Årdinwès, magneus d'&nbsp;crompires, magneus d'&nbsp;coirbås'' (ramexhné a [[Forire]]). *''Årdinwès, panse ås poes, magneus d'&nbsp;boleye, raletcheus d'&nbsp;coyî'' (ramexhné a [[Vencîmont]]). (so plaece panse a ''pwès'', magneus d'&nbsp;''boulîe'', raletcheu d'&nbsp;''kîe''). ==Plantes ki crexhnut voltî el Fåmene.== pask' ele ni vnèt ki sol [[castinne]]. ===åbes=== [[bwès d' poye]] === bouxhons === *[[coignoûlî]] === coûtivêyès plantes === * [[luzere]] [[fr:Famenne]] [[nl:Famenne]] 3499 44820 2005-11-16T21:16:52Z Lucyin 16 [[Categoreye:Moyinådje]] Ene '''tchåte''', c'&nbsp;esteut, el [[Moyinådje]], on papî oficire ki li [[coû del veye]] ou do viyaedje dinéve ås djins ki volént aveur on documint po prouver k'&nbsp;il avént atchté oudonbén vindou åk. Å pus sovint, li tchåte esteut discôpêye e deus pårts: li prumire, ki li coû (li [[Motî:mayeur|mayeur]] et les [[Motî:sicabén|scabéns]]) wårdéve, si loméve li [[Motî:dizeutrinne|dzeutrinne]] (li pårt do dzeu) et li deujhinme, ki li ci ki vindeut wårdéve, si loméve li [[Motî:dizotrinne|dzotrinne]]. S'&nbsp;i gn aveut deus djins k'&nbsp;estént la, li prumî wårdéve li deujhinme pårt - li [[Motî:mîtrinne|mîtrinne]] (li cene do mitan) - et li deujhinme wårdéve li pårt do dzo - li dzotrinne. S'&nbsp;i gn aveut on rclamaedje, k'&nbsp;ene sakî vleut ki li tchåte esteut fåsse, i gn aveut on moyén d'&nbsp;aveuri tot ça. Inte les deus (ou les troes bokets), on scrijheut li mot "&nbsp;''chirographe''&nbsp;" et on côpéve les bokets å mitan do mot. Po-z aveuri, on rmeteut les bokets onk padzo l'&nbsp;ôte, et si les tchåtes estént vraiyes, les deus mitans do mot s'&nbsp;acoirdént ttafwaitmint. ''Li mot "tchåte" a eto [[Motî:tchåte 1|des ôtes sinses]].'' 3500 23931 2004-03-05T22:38:53Z Lucyin 16 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:mîtrin]] 3501 23932 2004-03-07T11:20:18Z Pablo 5 redjiblaedje Zivenbork #REDIRECT [[Zivenbork]] 3502 42129 2005-10-23T14:57:18Z Pablo 5 [[categoreye:Droet eternåcionå|Paye]] Ene '''påye''', c' est èn acoird, sovint clawêye so papî pa on [[cossina]], la k' deus pårtêyes k' estént-st e margaye s' etindnut po viker eshonne a môde di djin. Cwand ene des pårtêyes a stî rdoblêye pa des Aloyîs, li påye est sovint sinêye djusse inte des Aloyîs, mins ele mete sifwaitmint ene ahote al [[guere]]. ''Gn a des [[påye|ôtes sinses å mot påye]].'' == Sacwantès rlomêyès påyes. == * [[Påye d' Angleur]] * [[Påye di Fexhe]] * [[Påye di Wîne]] * [[Påye di Yalta]] * [[Påye d' Aroucha]] 3503 39053 2005-09-03T08:12:38Z Pablo 5 [[Påye (cossina)|Påye]] acoirdêye e [[1313]] påzès nobes ås djins des [[Mestîs d' Lidje]], et lzî dner li mitan do Consey cominå. [[Categoreye:Istwere del Walonreye|Paye d' Angleur]] 3504 44147 2005-11-10T22:55:43Z Lucyin 16 categorijhaedje [[Categoreye:Moyinådje]] Li '''påye di Fexhe''', c' est ene [[Påye (cossina)|Påye]] acoirdêye a [[Fexhe-å-Hôt-Clokî|Fexhe]], li [[18 di djun]] [[1316]] ås [[Principåté d' Lidje|Lidjwès]], k' elzî waeranti leus vîs [[abondroet]]s, inte di zels, di poleur esse djudjîs "serieuzmint", et d' awè bråmint åk a dire dins l' administråcion del Comene. Ci serè ene des pus consecantes påyes lidjwesses, ki definixh çou ki va esse li soûmint do droet publik lidjwès disk' e 1795: * les libertés dnêyes ni polèt nén esse saetcheyes evoye på prince-eveke tot seu, i fåt eto l' acoird des cis k' endè djouwixhèt * tertos divèt esse djudjîs d' après l' lwè, ''pa djudjmint des echevins et des omes'', dj' ô bén, li prince ni pout nén mete so pî des tribunås da lu * les lwès n' polèt esse candjeyes k' avou l' acoird tertos eshonne do prince-eveke di Lidje, do tchapite di Sint-Lambiet, des tchevalîs, eyet des rprezintants des Bounès Veyes. Ezès belès letes walones, on ndè djåze dins ene des paskeyes del [[Revolucion lidjwesse]], sicrîte pa [[Marian de Saint-Antoine]] :Les araedjîs avou leu påye, :K'&nbsp;i lomèt d'&nbsp;Fexhe et ki l'&nbsp;diale åye, :Cisse påye ki, dispoy deuss troes ans, :Fwait saetchî les ptits et les grands, :Cisse påye ki dji lome on tchinisse :Di chagrin m'&nbsp;a fwait vni l'&nbsp;djaenisse&nbsp;! [[Categoreye:Istwere del Walonreye|Paye di Fexhe]] [[fr:Paix de Fexhe]] 3505 56262 2006-05-11T15:36:22Z 83.250.175.73 [[Categoreye:Amagnîs et aboeres walons|Vote]] Ene '''vôte''', c' est èn amagnî a vey avou li [[boledjreye-påstedjreye]], et l' [[amagnî abeye abeye]]. ''Po les ratourneures avou "vôte" et l' etimolodjeye do mot, alez s' vey e [[Motî:vôte|splitchant motî]]. ==Les spessès vôtes (come on fjheut divinltins). == [[Imådje:Pancakes.jpg|thumb|Deus spessès vôtes]] * On leye souwer 2 grands [[Motî:kerton|kertons]] d' maigue lård evoye dins ene paile; (adon, s' i gn a nén del cråxhe assez, avou l' foû maigue lård des pourceas d' asteure, rimete on boket d' boure). * Prinde deus oûs, et lzès bate al fortchete dins ene djate po les maxhî comifåt; radjouter ene djate di laecea, pus troes coyirêyes di farene. * Vudîz l' [[Motî:cadon|cadon]] dins l' paile. * Cwand l' vôte kimince a cure, el trawer avou l' coutea po n' nén k' ça plake. Gn a des pailes esprès po les vôtes, ki n' aplakèt nén; mins i n' f les fåt nén dischaver avou des fortchetes. * Cwand on costé est cût, on l' ritoûne so ene coviete di casrole, et l' rimete el paile po rcure l' ôte des costés. Al [[Tchandleuse]], on sayive di rtourner les vôtes tot lzès fjhant potchî e l' air. Li ci k' adiercive si côp aveut del tchance tot l' anêye. * Li vôte si prezinte come ene bele ronde assietêye ki tént bén eshonne. On pout mete do souke dissu. Avou les bokets d' lård, ça fwait salé et soucré. * Cwand on n' reyussixh nén ene vôte (metans k' ele plake al paile, et s' dismantchî), on maxhe totafwait, et ça fwait do [[touyisse]]. On l' magne so ene pîce di [[pwin]]. == Les finès vôtes. == * Pol cadon, on n' mete ki deus oûs avou do laecea et del farene, et passer maxhoe electrike; si l' cadon shonne trop spès, rimete do laecea; s' i shonne trop aiwiaesse, rimete del farene. * On les cût al paile dins do boure. * On les magne avou do [[boure di coxhe]] (del confiteure) dissu, et les rôler eshonne come on cigåre, k' on pout côper al fortchete u prinde avou ses doets. == Ôtès sores di vôtes == les [[boûkete]]s. [[de:Pfannkuchen]] [[en:Pancake]] [[fr:Crêpe]] [[he:פנקייק]] [[ja:ホットケーキ]] [[nds:Pannkoken]] [[nl:Pannenkoek]] [[pl:Naleśnik]] [[sv:Pannkaka]] 3506 23937 2004-03-07T22:19:58Z 62.4.153.159 èn ôte no do [[matoufè]], k' on dit el [[Basse-Årdene]]. On l' lome insi pask' on touye tofer li [[cadon]] dins l' paile, dabôrd ki po les [[vôte]]s (fwaites avou les minmes ingredyints), el fåt bén wårder eshonne, d' ene seule pîce, pol poleur ritourner. 3507 23938 2004-03-07T22:23:15Z 62.4.153.159 amagnî raddimint fwait, dins ene paile, avou les minmes ingredyints ki les [[vôte]]s, mins tot touyant toltins li pailêye. (c' est po ça k' on l' lome eto do touyisse). A dné ene tchanson da [[Guy Cabay]], [http://www.cabay.com/matoufet.htm Li matoufet] 3508 23939 2004-03-07T22:24:38Z 62.4.153.159 Pablo, riwaitîz si l' waibe da Guy Cabay est co la. Ôtmint, dji croe ki l' tecse est e gurnî. [[Uzeu:62.4.153.159|62.4.153.159]] 7 di måss 2004 a 22:24 (CET) 3509 65246 2006-06-25T03:53:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Galliska]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[gayel]] &gt; [[britonike]] &gt; '''gålwès''' ---- [[Imådje:lingaedje_gayel.jpg|right|coviete do live da Pierre-Yves Lambert sol lingaedje gålwès]] Li '''gålwès''', c' est ene sôre di [[gayel]], on moirt lingaedje djåzé pa les [[Celes]] del [[Gåle]], k'&nbsp;a stî cnoxhou ene miete pal voye di sacwants scrijhaedjes (so des tombes, des pires di rmerceymints ås diès, des bagues, des taexhons, des pezeas di [[Motî:kinoye|cnoye]]s, et on [[calindrî]]). Les mots ritrovés so ces sacwants [[Motî:poitrê|poitrês]] la ont stî metous e rapoirt avou les lingaedjes celes d'&nbsp;asteure ([[irlandès|gayelike d'&nbsp;Irlande]], do [[walès|Payis d'&nbsp;Wale]] di [[gayelike escôswès|Scôsse]], di l'&nbsp;[[gayelike di l' Iye di Man|Iye di Man]] et [[burton]]) et did divinltins (vîs scrîts irlandès et galwès, sicrijhaedjes ''[[alfabet ogam|ogam]]'' des vîs Burtons). Les scrijhaedjes gayels sont foû råles, paski les sincieus el Gåle, c'&nbsp;esteut les [[Motî:drude|drude]]s, k'&nbsp;estént eto les [[Motî:priyesse|priyesse]]s, et ki n'&nbsp;vlént nén ki leu syince fouxhe sicrîte. Les Gålwès ni scrijhént nén leu lingaedje dins èn alfabet da leur, mins eprontént l'&nbsp;alfabet des peupes vijhéns. ==Sôres d' alfabets eployîs pås Gålwès== ===L' alfabet etrusse=== Ritrovés el [[Gåle|Gåle cizalpene]], diviè [[-250|250 divant Djezus-Cri]]. Après çoula, les Gålwès cizalpins vont scrire li gayel en alfabet grek, pus vont piede leu lingaedje. ===L' alfabet grek=== Li scrijhaedje gayel-[[alfabet grek|grek]] a cmincî a [[Marseye]] (colneye greke a pårti di [[-350|350 divant Dj.C.]]), la k'&nbsp;des gros martchands avént aprin l'&nbsp;grek et viként al môde greke. C'&nbsp;esteut diviè [[-100|100 divant Dj.C.]]. Di Marseye, li môde di scrire li gayel dins des [[tombale]]s et des pires di [[nîme]]s s'&nbsp;a spårdou dins tote li [[Gåle Celtike]] (mins nén el [[Gåle Beldjike]]). ===L' alfabet latén=== [[Imådje:for_poti-rif.jpg|framed|right|for di potî, foirt rishonnant ås cis des Gålwès, la k' i cujhént des taexhons, avou des scrijhaedjes dissu]] Les scrijhaedjes gayels-laténs ont stî fwait dins les cint-z ans k'&nbsp;ont shuvou l'&nbsp;abrocance rominne (di [[-50|50 divant Dj.C.]] a [[anêyes 50|50 après Dj.C.]]), aprume el Gåle Celtike. Mins ci côp cial, gn a sacwants trovas el Gåle Beldjike (el [[Tchampagne (redjon)|Tchampagne]] et l'&nbsp;[[Picårdeye]] d'&nbsp;asteure), mins nouk el [[Walonreye]]. A pårti di [[anêyes 100|100 ap. Dj.C.]], gn a pupont yeu di vrais scrijhaedjes e gayel. Mins les Celes di [[Grande-Burtaegne]], zels, vont adon edvinter èn alfabet da zels, l'&nbsp;''[[alfabet ogam|ogam]]''. ==Kesses tecnikes a vey avou sacwantès letes do gayel, riscrîtes ezès alfabets grek et latén== ===Sicrijhaedjes gayels-greks=== Letes do grek ki n'&nbsp;siervèt a rén e gayel (ces sons la n'&nbsp;egzistèt nén): li xhi (χ), li têta (θ) eyet li fi (φ). Sons do gayel nén cnoxhous e grek: l' afrikêye 'ts' (come les sons walons [[li son walon tch|tch]] eyet [[li son walon dj|dj]]) et li spirante ([[axhlåte]]). Rexhowe: on s' sieve do têta po scrire l' afrikêye ts. Tant k'&nbsp;å xhi, i va siervi a scrire li son do gayel k'&nbsp;a l'&nbsp;valixhance di l'&nbsp;axhlåte. ===Sicrijhaedjes gayels-laténs=== [[Imådje: cele_kinoye_wi.jpg|framed|right|li pezea del kinoye (å dzo), c' est la k' on-z a co rtrové des scrijhaedjes gålwès e latén]] Å cmince, po l' afrikêye (son «&nbsp;ts&nbsp;»), on-z a wårdé e gayel-latén li lete greke têta. Pitchote a midjote, ele s' a srît come on D avou ene bårete å mitan. Ci lete la, les Romins el lomît li «&nbsp;T gayel&nbsp;» (''tau gallicum''). Les Romins, k' estént d' doûce croeyance, contént ki ci lete la aveut on povwer madjike. C' est interessant d' noter ki, enute, on eploye des rshonnantès letes dins sacwants lingaedjes: '''ð/Ð''' en [[izlandès]] (son ''d'' avou les dints; li lete esteut eployêye e [[vî scandinave]] ey en [[anglo-sacson]] eto), '''đ/Đ''' e [[crowåte]] (on ''d'' afriké e palåtijhî) eyet [[vietnamyin]] (wice ki ''Đ'' est eployî pol son ''d'' dismetant ki ''D'' c' est po on son rshonnant å walon ''dj''). Eto, li ''x'' e gayel-latén n'&nbsp;a nén li valixhance «&nbsp;ks&nbsp;» mins sieve a noter l'&nbsp;axhlåte, a môde di l'&nbsp;ancyin xhi do gayel-grek. L'&nbsp;axhlåte (li dvanceu do [[son xh do walon]]), n'&nbsp;egzistêye e gayel ki dins les trokes «&nbsp;xt&nbsp;» eyet «&nbsp;xs&nbsp;». == Mots do walon ki vnèt do gålwès == Sacwants mot do gålwès sont l' ([[Etimolodjeye gayele|sourdant etimolodjike]] di des mots k' i gn a do walon. === Mots do gayel passés e walon ey e francès === * ''caljo'', ''caillio'' (coyon, ronde pire), --> francès ''caillou'', walon «&nbsp;[[Motî:cayô|cayô]]&nbsp;»; francès ''couille'', walon «&nbsp;[[Motî:coye|coye]]&nbsp;». * ''brace'' -> walon [[Motî:brå|brå]], francès ''brai'' (minme sinse). * ''bir'' (corante aiwe) -> walon [[Motî:bî|bî]] (e plaeces, ''bîr'', minme sinse), francès ''bief'' (bî d' molén). === Mots do gayel passés e walon ey e tîxhon === * ''redo'' (aler e tchår) -> walon [[Motî:rider|rider]]; tîxhon ''reiten'' (aler a tchvå). * ''tazgo'' -> tîxhon ''dachs '' & walon [[taesson]] (minmes sinses). === Mots do gayel passé e walon et nén e francès === * ''caito'', ''caillo'' (bwès) --> cayet (pitit boket d'&nbsp;bwès des [[caytresse]]s u po-z atoker l'&nbsp;feu). * ''boio'', ''bogio'' (sôdård ki s'&nbsp;bate bén, ki broye tot) -> bodje walon bouxh- (bouxhî, [[Motî:bouxhe|bouxhe]]). * ''breto'' (djudjmint, tribunå) -> [[Motî:aberteke|aberteke]] (la k' on-z afitchive les djudjmints, et mostrer les codånés. * ''breta'' --> walon [[Motî:brete|brete]]. === Mots do gayel passés e latén, et did la dins sacwants lingaedjes romans, emey zels li walon === * ''carro'' (tchår a cwate rowes) -> francès ''chariot'', walon [[Motî:tchår|tchår]], castiyan ''carro''. * ''tazgo'' --> walon [[taesson]], itålyin ''tasso'', castiyan ''tejon'' (minmes sinses, pal voye d' on mot d' [[patwès latén]], ''taxo''). === Mots do gayel passés dins les nos d' djins et d' plaeces === * ''uxso'' (metou å hôt) -> [[Orcîmont]], [[Ucîmont]] (repetaedje "mont d' å hôt"). * ''Belisama'' (no d' on diè ) -> [[Bieme]]. * ''maro'' (grand) -> no d' famile [[Maron]]. * ''nemetum'' ([[nîme]]) -> viyaedjes di [[Nîme (Virwinvå)|Nîme]] et d' [[Nîmi]]. === Cawetes e betchetes do gayel passêyes e walon === * betchete gayele ''com-'' (pår, totafwait, etirmint) -> [[betchete walone k(i)- / c(o)-]], bråmint pus addlé l' sinse gålwès ki l' sinse del betchete latene con- (fé avou). * betchete gayele ''ver-'' (sor-) -> [[betchete walone for-]] (sor-, avou ene idêye d' aler trop lon). == Dipus d' racsegnes sol gålwès == (e francès) [[Imådje:moti_gayel_wi.jpg|right|]] * ''Delamarre, Xavier. Dictionnaire de la langue gauloise (une approche linguistique du vieux-celtique continental), Editions Errance, Paris, 2003.'' * ''Degavre, Jean. Lexique gaulois (recueil de mots attestés, transmis ou restitués et de leurs interprétations. Mémoires de la Société belge d' études celtiques, n° 9 '', Brusselle, 1998. * ''Anonyme. Supplément au lexique gaulois de Jean Degrave.'' sins leu, 2004. * ''Lambert, Pierre Yves. La langue gauloise. Description linguistique, commentaire d'inscriptions choisies. Editions Errance, Paris, 1e éd. 1994; 2e éd. 2003 (?)'' ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/gayel.html Ene pådje so les Celes et leu lingaedje] [[Categoreye:Lingaedjes|Galwes]] [[af:Gallies]] [[als:Gallische Sprache]] [[de:Gallische Sprache]] [[en:Gaulish language]] [[es:Idioma galo]] [[fa:زبان گالیک]] [[fr:Gaulois (langue)]] [[gl:Lingua gala]] [[it:Gallico]] [[ja:ガリア語]] [[nl:Gallisch]] [[pl:Język galijski]] [[pms:Parlé dla Gaja]] [[sl:Galščina]] [[sv:Galliska]] [[zh:高盧語]] 3510 23941 2004-05-15T18:47:36Z Lucyin 16 on '''nîme''', c' est ene retourêye plaece la k' les [[Gålwès]] priyént leus diès. Sovint retourné e francès "eclôs sacré" u "bwès sacré". Li mot vént do [[gayel]] ''nemetum'' ki vout dire parey. Motoit bén eto, ==Les nos d' plaeces ki provnèt do vî vî mot "nîme"== * El Walonreye. ** [[Nîme (Virwinvå)]] ** [[Nîmi]] et motoit bén eto: ** [[Nameur]] ** [[Nametche]] ** pa ecramiaedje des letes M & N, les viyaedjes et hamteas lomés [[Les Înes]]. * El France ** [[Nîme (France)]] ** Nemours ** Nanterre (gayel ''Nemato-durrum'', martchî d' Nîme). 3511 56619 2006-05-14T01:23:58Z YurikBot 105 robot Modifie: [[da:Søm]] On '''clå''', c'&nbsp;est on ptit stocaesse droet boket d'&nbsp;fier, avou ene tiesse et ene ponte, k'&nbsp;on cougne, aprume dins l'&nbsp;bwès, po fé tni eshonne deus sacwès. <div style="float: right; margin: 1em;"> [[Imådje:Clås.jpg]]<br> Des cmons clås </div> Po clawer on clå, on s'&nbsp;sieve d'&nbsp;on [[mårtea]]. Po bén fé moussî on clå dins èn ovraedje di [[scrinî]], on s'&nbsp;sieve d'&nbsp;on [[tchesse-clå]]. Po råyî les clås, on s'&nbsp;sieve å pus sovint d'&nbsp;ene [[tricoijhe]]. Les [[marxhå]]s ki fjhént aprume des clås, c'&nbsp;esteut les clawtîs. Li foidje, pu les ptitès oujhenes ki n'&nbsp;fijhént k'&nbsp;ça, c'&nbsp;est les [[clawtreye]]s. Imådjreçmint, li mot sieve a djåzer di [[clå (del pea)|sacwantès maladeyes del pea]]. == Sôres di clås == [[Imådje:ponte_paris_wi.jpg|right|]] * [[Motî:ponte|ponte]] * clå di fier a tchvå * marinî * boessalî * clå d'&nbsp;acî. * [[Motî:picård 2|picård u ponte di Paris]] Tant k'&nbsp;å clå ås deus tiesses, c'&nbsp;est on forveyou clå k'&nbsp;on-z evoye ene sakî cweri å botike, po lyi fé [[pexhon d' avri|poirter l'&nbsp;moes d'&nbsp;avri]]. Si l'&nbsp;clå a 2 tiesses est on pexhon d'&nbsp;avri, li clå a 2 pontes egzistêye bén. So [[Smwès]] wice k'&nbsp;on plantéve do [[toubak]]. Ces clås la estént stitchîs betchfessîs dins ene ronde pietche di 2 metes di long. A&nbsp;l'&nbsp;ôte dibout do clå, on pindéve li plant d'&nbsp;toubak po l'&nbsp;fé souwer dins les hangårs. == Istwere des clawtîs == Li clawtireye s' a bråmint diswalpé e 18inme sieke, et djoker al [[guere di 1914-1918]]. Sacwantès plaeces avou bråmint des clawtîs: * Payis do [[Sint Houbert|Bork]] (Pwès, [[Nåwinne]]). * Tote li valêye del Basse-Simwès, e l' [[Årdene francesse]]: [[Les Rivires]] et avårla. [[ca:Clau (falca)]] [[cs:Hřebík]] [[da:Søm]] [[de:Nagel]] [[en:Nail (engineering)]] [[eo:Najlo]] [[es:Clavo (objeto)]] [[fi:Naula]] [[fr:Clou]] [[it:Chiodo]] [[ja:釘]] [[jv:Paku]] [[ko:못]] [[nl:Draadnagel]] [[no:Spiker]] [[pl:Gwóźdź]] [[pt:Prego]] [[ru:Гвоздь]] [[sh:Čavao]] [[simple:Nail]] [[sl:Žebelj]] [[sr:Ексер]] [[sv:Spik]] [[zh:钉子]] 3512 60114 2006-06-10T09:15:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Alfabeto greko]] {{djermon linwince}} [[Categoreye:Alfabets]] Les 24 letes di l'&nbsp;alfabet grek :Α α alfa :Β β beta :Γ γ gama :Δ δ delta :Ε ε epsilon :Ζ ζ zeta :Η η êta :Θ θ têta :Ι ι iota :Κ κ kapa :Λ λ lamda :Μ μ mu :Ν ν nu :Ξ ξ csi :Ο ο omicrone :Π π pi :Ρ ρ rô :Σ σ sigma (sicrît ς al fén des mots) :Τ τ taw :Υ υ upsilon :Φ φ fi :Χ χ xhi :Ψ ψ psi :Ω ω oméga [[af:Griekse alfabet]] [[als:Griechisches Alphabet]] [[ast:Alfabetu griegu]] [[bg:Гръцка азбука]] [[br:Lizherenneg ar gresianeg]] [[ca:Alfabet grec]] [[cs:Řecká abeceda]] [[da:Græske alfabet]] [[de:Griechisches Alphabet]] [[el:Ελληνικό αλφάβητο]] [[en:Greek alphabet]] [[eo:Greka alfabeto]] [[es:Alfabeto griego]] [[et:Kreeka tähestik]] [[eu:Alfabeto greko]] [[fa:الفبای یونانی]] [[fi:Kreikkalainen kirjaimisto]] [[fr:Alphabet grec]] [[ga:Aibítir Ghréagach]] [[gl:Alfabeto grego]] [[he:אלפבית יווני]] [[hr:Grčko pismo]] [[hu:Görög ábécé]] [[ia:Alphabeto grec]] [[is:Grískt stafróf]] [[it:Alfabeto greco]] [[ja:ギリシア文字]] [[ko:그리스 문자]] [[la:Abecedarium Graecum]] [[lv:Grieķu alfabēts]] [[mk:Грчка азбука]] [[nl:Grieks alfabet]] [[nn:Det greske alfabetet]] [[no:Det greske alfabetet]] [[pl:Alfabet grecki]] [[pt:Alfabeto grego]] [[ro:Alfabetul grec]] [[ru:Греческий алфавит]] [[sh:Grčki alfabet]] [[simple:Greek alphabet]] [[sk:Grécka abeceda]] [[sl:Grška abeceda]] [[sq:Alfabeti grek]] [[sv:Grekiska alfabetet]] [[th:อักษรกรีก]] [[uk:Грецька абетка]] [[zh:希腊字母]] 3514 65086 2006-06-24T20:10:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[måss]], c' est li 65inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 66inme po ls anêyes bizetes), avou 300 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[4 di måss]] - [[5 di måss]] - [[7 di måss]] - [[8 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Maart]] [[an:6 de marzo]] [[ar:6 مارس]] [[ast:6 de marzu]] [[be:6 сакавіка]] [[bg:6 март]] [[bs:6. mart]] [[ca:6 de març]] [[ceb:Marso 6]] [[co:6 di marzu]] [[cs:6. březen]] [[csb:6 strumiannika]] [[cv:Пуш, 6]] [[cy:6 Mawrth]] [[da:6. marts]] [[de:6. März]] [[el:6 Μαρτίου]] [[en:March 6]] [[eo:6-a de marto]] [[es:6 de marzo]] [[et:6. märts]] [[eu:Martxoaren 6]] [[fi:6. maaliskuuta]] [[fo:6. mars]] [[fr:6 mars]] [[frp:6 mârs]] [[fur:6 di Març]] [[fy:6 maart]] [[ga:6 Márta]] [[gl:6 de marzo]] [[he:6 במרץ]] [[hr:6. ožujka]] [[hu:Március 6]] [[ia:6 de martio]] [[id:6 Maret]] [[ie:6 marte]] [[ilo:Marso 6]] [[io:6 di marto]] [[is:6. mars]] [[it:6 marzo]] [[ja:3月6日]] [[jv:6 Maret]] [[ka:6 მარტი]] [[ko:3월 6일]] [[ku:6'ê adarê]] [[lb:6. Mäerz]] [[lt:Kovo 6]] [[lv:6. marts]] [[mk:6 март]] [[ms:6 Mac]] [[nap:6 'e màrzo]] [[nl:6 maart]] [[nn:6. mars]] [[no:6. mars]] [[oc:6 de març]] [[os:6 мартъийы]] [[pam:Marsu 6]] [[pl:6 marca]] [[pt:6 de Março]] [[ro:6 martie]] [[ru:6 марта]] [[scn:6 di marzu]] [[sco:6 Mairch]] [[se:Njukčamánu 6.]] [[simple:March 6]] [[sk:6. marec]] [[sl:6. marec]] [[sq:6 Mars]] [[sr:6. март]] [[sv:6 mars]] [[te:మార్చి 6]] [[th:6 มีนาคม]] [[tl:Marso 6]] [[tr:6 Mart]] [[tt:6. Mart]] [[uk:6 березня]] [[vi:6 tháng 3]] [[war:Marso 6]] [[zh:3月6日]] 3515 65091 2006-06-24T20:11:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[måss]], c' est li 66inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 67inme po ls anêyes bizetes), avou 299 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[5 di måss]] - [[6 di måss]] - [[8 di måss]] - [[9 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Maart]] [[an:7 de marzo]] [[ar:7 مارس]] [[ast:7 de marzu]] [[be:7 сакавіка]] [[bg:7 март]] [[bs:7. mart]] [[ca:7 de març]] [[ceb:Marso 7]] [[co:7 di marzu]] [[cs:7. březen]] [[csb:7 strumiannika]] [[cv:Пуш, 7]] [[cy:7 Mawrth]] [[da:7. marts]] [[de:7. März]] [[el:7 Μαρτίου]] [[en:March 7]] [[eo:7-a de marto]] [[es:7 de marzo]] [[et:7. märts]] [[eu:Martxoaren 7]] [[fi:7. maaliskuuta]] [[fo:7. mars]] [[fr:7 mars]] [[frp:7 mârs]] [[fur:7 di Març]] [[fy:7 maart]] [[ga:7 Márta]] [[gl:7 de marzo]] [[he:7 במרץ]] [[hr:7. ožujka]] [[hu:Március 7]] [[ia:7 de martio]] [[id:7 Maret]] [[ie:7 marte]] [[io:7 di marto]] [[is:7. mars]] [[it:7 marzo]] [[ja:3月7日]] [[jv:7 Maret]] [[ka:7 მარტი]] [[ko:3월 7일]] [[ku:7'ê adarê]] [[lb:7. Mäerz]] [[lt:Kovo 7]] [[lv:7. marts]] [[mk:7 март]] [[mr:मार्च ७]] [[ms:7 Mac]] [[nl:7 maart]] [[nn:7. mars]] [[no:7. mars]] [[oc:7 de març]] [[os:7 мартъийы]] [[pam:Marsu 7]] [[pl:7 marca]] [[pt:7 de Março]] [[ro:7 martie]] [[ru:7 марта]] [[scn:7 di marzu]] [[sco:7 Mairch]] [[se:Njukčamánu 7.]] [[simple:March 7]] [[sk:7. marec]] [[sl:7. marec]] [[sq:7 Mars]] [[sr:7. март]] [[sv:7 mars]] [[te:మార్చి 7]] [[th:7 มีนาคม]] [[tl:Marso 7]] [[tr:7 Mart]] [[tt:7. Mart]] [[uk:7 березня]] [[vi:7 tháng 3]] [[war:Marso 7]] [[zh:3月7日]] 3516 65095 2006-06-24T20:12:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[måss]], c' est li 67inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 68inme po ls anêyes bizetes), avou 298 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[6 di måss]] - [[7 di måss]] - [[9 di måss]] - [[10 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Maart]] [[an:8 de marzo]] [[ar:8 مارس]] [[ast:8 de marzu]] [[be:8 сакавіка]] [[bg:8 март]] [[bs:8. mart]] [[ca:8 de març]] [[ceb:Marso 8]] [[co:8 di marzu]] [[cs:8. březen]] [[csb:8 strumiannika]] [[cv:Пуш, 8]] [[cy:8 Mawrth]] [[da:8. marts]] [[de:8. März]] [[el:8 Μαρτίου]] [[en:March 8]] [[eo:8-a de marto]] [[es:8 de marzo]] [[et:8. märts]] [[eu:Martxoaren 8]] [[fi:8. maaliskuuta]] [[fo:8. mars]] [[fr:8 mars]] [[frp:8 mârs]] [[fur:8 di Març]] [[fy:8 maart]] [[ga:8 Márta]] [[gl:8 de marzo]] [[he:8 במרץ]] [[hi:मार्च ८]] [[hr:8. ožujka]] [[hu:Március 8]] [[ia:8 de martio]] [[id:8 Maret]] [[ie:8 marte]] [[io:8 di marto]] [[is:8. mars]] [[it:8 marzo]] [[ja:3月8日]] [[jv:8 Maret]] [[ka:8 მარტი]] [[kn:ಮಾರ್ಚಿ ೮]] [[ko:3월 8일]] [[ku:8'ê adarê]] [[lb:8. Mäerz]] [[lt:Kovo 8]] [[mk:8 март]] [[ms:8 Mac]] [[nap:8 'e màrzo]] [[nl:8 maart]] [[nn:8. mars]] [[no:8. mars]] [[oc:8 de març]] [[os:8 мартъийы]] [[pam:Marsu 8]] [[pl:8 marca]] [[pt:8 de Março]] [[ro:8 martie]] [[ru:8 марта]] [[scn:8 di marzu]] [[sco:8 Mairch]] [[se:Njukčamánu 8.]] [[sh:8.3.]] [[simple:March 8]] [[sk:8. marec]] [[sl:8. marec]] [[sq:8 Mars]] [[sr:8. март]] [[sv:8 mars]] [[te:మార్చి 8]] [[th:8 มีนาคม]] [[tl:Marso 8]] [[tr:8 Mart]] [[tt:8. Mart]] [[uk:8 березня]] [[vi:8 tháng 3]] [[war:Marso 8]] [[zh:3月8日]] 3517 65099 2006-06-24T20:12:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[måss]], c' est li 68inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 69inme po ls anêyes bizetes), avou 297 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[7 di måss]] - [[8 di måss]] - [[10 di måss]] - [[11 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Maart]] [[an:9 de marzo]] [[ar:9 مارس]] [[ast:9 de marzu]] [[be:9 сакавіка]] [[bg:9 март]] [[bs:9. mart]] [[ca:9 de març]] [[ceb:Marso 9]] [[co:9 di marzu]] [[cs:9. březen]] [[csb:9 strumiannika]] [[cv:Пуш, 9]] [[cy:9 Mawrth]] [[da:9. marts]] [[de:9. März]] [[el:9 Μαρτίου]] [[en:March 9]] [[eo:9-a de marto]] [[es:9 de marzo]] [[et:9. märts]] [[eu:Martxoaren 9]] [[fi:9. maaliskuuta]] [[fo:9. mars]] [[fr:9 mars]] [[frp:9 mârs]] [[fur:9 di Març]] [[fy:9 maart]] [[ga:9 Márta]] [[gl:9 de marzo]] [[he:9 במרץ]] [[hr:9. ožujka]] [[hu:Március 9]] [[ia:9 de martio]] [[id:9 Maret]] [[ie:9 marte]] [[io:9 di marto]] [[is:9. mars]] [[it:9 marzo]] [[ja:3月9日]] [[jv:9 Maret]] [[ka:9 მარტი]] [[ko:3월 9일]] [[ku:9'ê adarê]] [[lb:9. Mäerz]] [[lt:Kovo 9]] [[mk:9 март]] [[ms:9 Mac]] [[nap:9 'e màrzo]] [[nl:9 maart]] [[nn:9. mars]] [[no:9. mars]] [[oc:9 de març]] [[os:9 мартъийы]] [[pam:Marsu 9]] [[pl:9 marca]] [[pt:9 de Março]] [[ro:9 martie]] [[ru:9 марта]] [[scn:9 di marzu]] [[sco:9 Mairch]] [[se:Njukčamánu 9.]] [[sh:9.3.]] [[simple:March 9]] [[sk:9. marec]] [[sl:9. marec]] [[sq:9 Mars]] [[sr:9. март]] [[sv:9 mars]] [[te:మార్చి 9]] [[th:9 มีนาคม]] [[tl:Marso 9]] [[tr:9 Mart]] [[tt:9. Mart]] [[uk:9 березня]] [[vi:9 tháng 3]] [[war:Marso 9]] [[zh:3月9日]] 3518 64970 2006-06-24T19:51:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[måss]], c' est li 69inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 70inme po ls anêyes bizetes), avou 296 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1924]] : [[Armand Deltenre]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[8 di måss]] - [[9 di måss]] - [[11 di måss]] - [[12 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Maart]] [[an:10 de marzo]] [[ar:10 مارس]] [[ast:10 de marzu]] [[be:10 сакавіка]] [[bg:10 март]] [[bs:10. mart]] [[ca:10 de març]] [[ceb:Marso 10]] [[co:10 di marzu]] [[cs:10. březen]] [[csb:10 strumiannika]] [[cv:Пуш, 10]] [[cy:10 Mawrth]] [[da:10. marts]] [[de:10. März]] [[el:10 Μαρτίου]] [[en:March 10]] [[eo:10-a de marto]] [[es:10 de marzo]] [[et:10. märts]] [[eu:Martxoaren 10]] [[fi:10. maaliskuuta]] [[fo:10. mars]] [[fr:10 mars]] [[frp:10 mârs]] [[fur:10 di Març]] [[fy:10 maart]] [[ga:10 Márta]] [[gl:10 de marzo]] [[he:10 במרץ]] [[hr:10. ožujka]] [[hu:Március 10]] [[ia:10 de martio]] [[id:10 Maret]] [[ie:10 marte]] [[io:10 di marto]] [[is:10. mars]] [[it:10 marzo]] [[ja:3月10日]] [[jv:10 Maret]] [[ka:10 მარტი]] [[ko:3월 10일]] [[ku:10'ê adarê]] [[lb:10. Mäerz]] [[lt:Kovo 10]] [[mk:10 март]] [[ms:10 Mac]] [[nap:10 'e màrzo]] [[nl:10 maart]] [[nn:10. mars]] [[no:10. mars]] [[oc:10 de març]] [[os:10 мартъийы]] [[pam:Marsu 10]] [[pl:10 marca]] [[pt:10 de Março]] [[ro:10 martie]] [[ru:10 марта]] [[scn:10 di marzu]] [[sco:10 Mairch]] [[se:Njukčamánu 10.]] [[simple:March 10]] [[sk:10. marec]] [[sl:10. marec]] [[sq:10 Mars]] [[sr:10. март]] [[sv:10 mars]] [[te:మార్చి 10]] [[th:10 มีนาคม]] [[tl:Marso 10]] [[tr:10 Mart]] [[tt:10. Mart]] [[uk:10 березня]] [[vi:10 tháng 3]] [[war:Marso 10]] [[zh:3月10日]] 3519 64974 2006-06-24T19:52:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[måss]], c' est li 70inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 71inme po ls anêyes bizetes), avou 295 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[9 di måss]] - [[10 di måss]] - [[12 di måss]] - [[13 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Maart]] [[an:11 de marzo]] [[ar:11 مارس]] [[ast:11 de marzu]] [[be:11 сакавіка]] [[bg:11 март]] [[bs:11. mart]] [[ca:11 de març]] [[ceb:Marso 11]] [[co:11 di marzu]] [[cs:11. březen]] [[csb:11 strumiannika]] [[cv:Пуш, 11]] [[cy:11 Mawrth]] [[da:11. marts]] [[de:11. März]] [[el:11 Μαρτίου]] [[en:March 11]] [[eo:11-a de marto]] [[es:11 de marzo]] [[et:11. märts]] [[eu:Martxoaren 11]] [[fi:11. maaliskuuta]] [[fo:11. mars]] [[fr:11 mars]] [[frp:11 mârs]] [[fur:11 di Març]] [[fy:11 maart]] [[ga:11 Márta]] [[gl:11 de marzo]] [[he:11 במרץ]] [[hr:11. ožujka]] [[hu:Március 11]] [[hy:Մարտի 11]] [[ia:11 de martio]] [[id:11 Maret]] [[ie:11 marte]] [[ilo:Marso 11]] [[io:11 di marto]] [[is:11. mars]] [[it:11 marzo]] [[ja:3月11日]] [[jv:11 Maret]] [[ka:11 მარტი]] [[ko:3월 11일]] [[ku:11'ê adarê]] [[lb:11. Mäerz]] [[lt:Kovo 11]] [[mk:11 март]] [[ms:11 Mac]] [[nap:11 'e màrzo]] [[nl:11 maart]] [[nn:11. mars]] [[no:11. mars]] [[oc:11 de març]] [[os:11 мартъийы]] [[pam:Marsu 11]] [[pl:11 marca]] [[pt:11 de Março]] [[ro:11 martie]] [[ru:11 марта]] [[scn:11 di marzu]] [[sco:11 Mairch]] [[se:Njukčamánu 11.]] [[simple:March 11]] [[sk:11. marec]] [[sl:11. marec]] [[sq:11 Mars]] [[sr:11. март]] [[sv:11 mars]] [[te:మార్చి 11]] [[th:11 มีนาคม]] [[tl:Marso 11]] [[tr:11 Mart]] [[tt:11. Mart]] [[uk:11 березня]] [[vi:11 tháng 3]] [[war:Marso 11]] [[zh:3月11日]] 3520 65007 2006-06-24T19:57:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[avri]], c' est li 91inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 92inme po ls anêyes bizetes), avou 274 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1939]]: fén del [[Guere civile espagnole]], wangneye påzès [[fachisse]]s * [[1976]]: fondåcion di l'&nbsp;eterprijhe [[Apple|Apple Computer]] * [[1979]]: L'&nbsp;Ayatola [[Xhomeyni]] proclame li republike islamike d'&nbsp;[[Iran]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[2005]] : [[Armand Deltenre]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[30 di måss]] - [[31 di måss]] - [[2 d' avri]] - [[3 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 April]] [[an:1 d'abril]] [[ar:1 أبريل]] [[ast:1 d'abril]] [[be:1 красавіка]] [[bg:1 април]] [[br:1añ Ebrel]] [[bs:1. april]] [[ca:1 d'abril]] [[ceb:Abril 1]] [[co:1 d'aprile]] [[cs:1. duben]] [[csb:1 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 1]] [[cy:1 Ebrill]] [[da:1. april]] [[de:1. April]] [[el:1 Απριλίου]] [[en:April 1]] [[eo:1-a de aprilo]] [[es:1 de abril]] [[et:1. aprill]] [[eu:Apirilaren 1]] [[fi:1. huhtikuuta]] [[fo:1. apríl]] [[fr:1er avril]] [[fur:1 di Avrîl]] [[fy:1 april]] [[ga:1 Aibreán]] [[gl:1 de abril]] [[he:1 באפריל]] [[hr:1. travnja]] [[hu:Április 1]] [[ia:1 de april]] [[id:1 April]] [[ie:1 april]] [[ilo:Abril 1]] [[io:1 di aprilo]] [[is:1. apríl]] [[it:1 aprile]] [[ja:4月1日]] [[jv:1 April]] [[ka:1 აპრილი]] [[ko:4월 1일]] [[ku:1'ê avrêlê]] [[lb:1. Abrëll]] [[li:1 april]] [[lt:Balandžio 1]] [[mk:1 април]] [[ms:1 April]] [[nap:1 'e abbrile]] [[nl:1 april]] [[nn:1. april]] [[no:1. april]] [[oc:1èr d'abril]] [[pam:Abril 1]] [[pl:1 kwietnia]] [[pt:1 de Abril]] [[ro:1 aprilie]] [[ru:1 апреля]] [[scn:1 di aprili]] [[sco:1 Aprile]] [[simple:April 1]] [[sk:1. apríl]] [[sl:1. april]] [[sq:1 Prill]] [[sr:1. април]] [[sv:1 april]] [[te:ఏప్రిల్ 1]] [[th:1 เมษายน]] [[tl:Abril 1]] [[tr:1 Nisan]] [[tt:1. Äpril]] [[uk:1 квітня]] [[ur:1 اپریل]] [[vi:1 tháng 4]] [[war:Abril 1]] [[zh:4月1日]] 3521 23951 2004-03-08T12:12:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' avri]] 3522 23952 2004-03-08T12:13:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' avri]] 3523 23953 2004-03-08T12:13:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' avri]] 3524 23954 2004-03-08T12:14:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' avri]] 3525 23955 2004-03-08T12:15:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' avri]] 3526 23956 2004-03-08T20:57:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>caftî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftresse</B></FONT> [o.f.n.] cåbartî, cåbartresse. <I>L'&nbsp;après-messe, Li caftresse Diale m'&nbsp;ancate, c'&nbsp;esteut la m'&nbsp;djonnesse</I> ([http://rifondou.walon.org/rimeas_sol_walonreye.html#mahin L. Mahin]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n'&nbsp;aveut nou fiyåte å caftî, il a falou k'&nbsp;i rmezuraxhe:</FONT> dijhêye po ene sakî ki rnåde d'&nbsp;aveur bevou di trop å cafè. Disfondowes: caftî, caftiè, caftiresse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftea</B></FONT> [o.n.] pitit cåbaret. Disfondowes: caftia, (caftê). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caftire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> djusse å cafè (pol tchåfer u pol siervi). <I>Ene caftire d'&nbsp;årdjint, di stin, di porçulinne.</I> <I>Il ont todi l'&nbsp;caftire sol fornea.</I> rl a: [[Motî:cocmwår|cocmwår]], [[Motî:marabou|marabou]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Elle est todi pindowe å tûturon del caftire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">il est todi a l'&nbsp;caftire:</FONT> c'&nbsp;est ene Mareye-cafè. <B>2.</B> (stindaedje) djusse avou ene ôte aboere k'&nbsp;on prind po rciner. <I>Ene caftire å tchocolat, ene caftire å té.</I> Disfondowes: <B>caftîre</B>, cafiêre caftiére, catfiére, caftchère. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cafyî</B></FONT> [o.n.] åbe å cafè. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"caféier"</span>, 2002.</P> 3527 23957 2004-03-08T20:57:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caftî]] 3528 23958 2004-03-08T20:57:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caftî]] 3529 23959 2004-03-08T20:58:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caftî]] 3530 23960 2004-03-08T20:58:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caftî]] 3531 23961 2004-03-08T21:01:30Z Pablo 5 ene cahoute di montinne (poitrait saetchî pa L. Hendschel). ene cahoute di montinne (poitrait saetchî pa L. Hendschel). 3532 23962 2004-03-08T21:01:32Z Pablo 5 ene cahoute di coxhes (poitrait saetchî pa L. Mahin). ene cahoute di coxhes (poitrait saetchî pa L. Mahin). 3533 23963 2004-03-08T21:02:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cahoute</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite måjhon d'&nbsp;coxhes, u di stramé. rl a: [[Motî:barake|barake]], [[Motî:bwejhî|bwejhî]]. <span lang=fr>F. case, hutte.</span> <B>2.</B> pitite bastijhe po s'&nbsp;mete a houte dins les bwès, les tchamps, les montinnes. <I>Pa dvant, c'&nbsp;est les "Esquerdes de rotja" avou li blanke cahoute "Porteille de Rotja", pitite come on pû sol tiesse da on rogneus pelé</I> ([http://users.skynet.be/lorint/costabone/ L. Hendschel]). rl a: [[Motî:recahouter|recahouter]]. <span lang=fr>F. abri, refuge.</span> Disfondowes: cayute, cayëte, ca.ute, cawute, cahute, cahëte, <FONT COLOR="#800080">cahoute</FONT>. Etimolodjeye: bodje "houte", betchete ca-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cahoutreye</B></FONT> [f.n.] viyaedje di cahoutes. <span lang=fr>F. village de huttes.</span></P> <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 WIDTH=633> <TR><TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP"> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:cahoute.jpg]]&nbsp;</P> <P ALIGN="CENTER">ene cahoute di montinne ([http://users.skynet.be/lorint/costabone/ poitrait saetchî pa L. Hendschel]).</TD> <TD WIDTH="50%" VALIGN="TOP"> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:cahoute2.jpg]]</P> <P ALIGN="CENTER">ene cahoute di coxhes (poitrait saetchî pa L. Mahin).</TD> </TR> </TABLE> </CENTER></P> 3534 23964 2004-03-08T21:03:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cahoute]] 3535 23965 2004-03-08T21:03:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caler]] 3536 36744 2005-08-01T20:05:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>caler</B></FONT> [v.c.] tini (ene sacwè) astok. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>calaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "caler". rl a: [[Motî:tinaedje astok|tinaedje astok]]. 3537 23967 2004-03-08T21:05:16Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>canarreye</B></FONT> [f.n.] waide des canaris (sôre di fenaesse, ki les grinnes siervèt a sognî les moxhons). <span lang=fr>F. alpiste des canaries.</span> Etimolodjeye: bodje "canari", cawete -reye.</P> 3538 23968 2004-03-08T21:06:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[4 d' avri]] 3539 35523 2005-07-20T00:03:48Z Pablo 5 '''Wideumont''' est on hamtea di [[Sinte-Mareye (dilé Libråmont)]]. E moes d'&nbsp;awousse [[2003]], l'&nbsp;[[I.M.R.]] î a astaplé on [[radar po-z anoncî l' plouve]]. C'&nbsp;esteut ene foirt bele plaece, metowe sol plazrê d'&nbsp;[[Libråmont]], k'&nbsp;est 500&nbsp;metes hôt, et lon erî des lenes electrikes ki djinnèt les [[wache]]s radar. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.meteo.be/francais/index.php?menu=Menu1_3_1_2 Dipus d' racsegnes (e francès) sol radar di Wideumont.] 3540 23970 2005-05-24T00:18:21Z Lucyin 16 [[categoreye:meteyo]] On '''radar po-z anoncî l' plouve''', c' est ene sôre di [[radar]]s metou so ene hôteur (come a [[Wideumont (Sinte-Mareye-dilé-Libråmont)|Wideumont]]), ki toûne toltins, et-z evoyî orizontålmint des [[wache electromagnetike|waches radar]] eviè les [[nûlêye]]s, et ravoyî ene imådje totes les cénk munutes. Cwand l' wache rescontere des nouwêyes di plouve, ele rivént, et s' måke d' ene coleur diferinne po tchaeke sipexheur di nouwaedje. * bleu: [[Motî:brouhinaedje|brouhinaedje]], [[Motî:mozinaedje|mozinaedje]]. * blanc: [[plouve]]. * rodje: des naweas di plouve a saeyeas, come dins les [[oraedjes]], et les [[walêye]]s di [[gurzeas]]. Li radar a ene poirtêye: 240 km, paski pus lon, li crombeure del Tere fwait ki les waches radar passèt ådzeu. On sfwait radar pout esse eto eployî dins les plantåcions d' åbes a fruts come les [[peme|pemî]]s. Cwand on voet ene walêye di gurzeas ki s' aprepeye, on tire on côp d' canon conte les gurzeas, ki toumèt divant d' ariver sol [[Motî:bongår|bongår]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://www.meteo.be/francais/index.php?doc=RadarEurFR Mape des radars po-z anoncî l' plouve e l' Urope.] 3541 23971 2005-03-28T22:15:10Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Lallemand, Albert]] [[Imådje:lallemand_live_wi.jpg|thumb|right|Coviete do live «Et djel rivoerè å dierin djoû»]] '''Albert Lallemand''' (sikepyî diviè [[1910]], moirt diviè [[1990]]) fourit on scrijheu d'&nbsp;walon atipike, ki provneut do payis d'&nbsp;[[Andene]]. A fwait rexhe on ptit live, «&nbsp;Et djel rivoerè å dierin djoû&nbsp;» e [[1984]], ki djåze di l'&nbsp;istwere di l'&nbsp;[[Ancyin Testamint]], et d'&nbsp;ene rilidjon univiersale, et eto do walon. [[Imådje:lallemand_lete_wi.jpg|thumb|lete da Lallemand, ki mostere si sistinme di scrijhaedje atipike]] Albert Lallemand si sieve d'&nbsp;ene ortografeye da sinne pol walon. Divant ça, il aveut atåvlé on novea lingaedje univiersel. Deus idêyes da Albert Lallemand ont stî rprinjhes pa les [[rifondaedje do walon|rfondeus]]: k'&nbsp;i fåt rwalonijhî les calcaedjes do francès (çou k'&nbsp;Lallemand loméve li «&nbsp;modulåcion&nbsp;»), eyet l'&nbsp;fijhaedje di noûmots, copurade avou l'&nbsp;[[cawete -a]], ki Lallemand prezinte come ''-ia'' (''prindia, crucifia''). [[Imådje:lallemand_gayel_wi.jpg|thumb|eployaedje do mot «gayel»]] Il a eto eployî li prumî li mot ''[[gayel]]'', po djåzer do lingaedje des Gålwès, et cweri après des raecenes do walon ådvins. 3542 63832 2006-06-24T16:21:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1664|100]] - [[1714|50]] - [[1739|25]] - [[1754|10]] ans | dins: [[1774|10]] - [[1789|25]] - [[1814|50]] - [[1864|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1759]] | [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] | '''1764''' | [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] | [[1769]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1764 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1764]] [[ast:1764]] [[bg:1764]] [[ca:1764]] [[cs:1764]] [[cy:1764]] [[da:1764]] [[de:1764]] [[el:1764]] [[en:1764]] [[eo:1764]] [[es:1764]] [[et:1764]] [[eu:1764]] [[fi:1764]] [[fr:1764]] [[ga:1764]] [[he:1764]] [[hr:1764]] [[hu:1764]] [[ia:1764]] [[id:1764]] [[io:1764]] [[is:1764]] [[it:1764]] [[ko:1764년]] [[lb:1764]] [[mk:1764]] [[nl:1764]] [[nn:1764]] [[no:1764]] [[os:1764]] [[pl:1764]] [[pt:1764]] [[ro:1764]] [[ru:1764]] [[sk:1764]] [[sl:1764]] [[sr:1764]] [[sv:1764]] [[tr:1764]] [[tt:1764]] [[uk:1764]] [[zh:1764年]] 3543 63867 2006-06-24T16:23:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1853]] [[de:1853]] [[en:1853]] [[eo:1853]] [[es:1853]] [[fr:1853]] [[nl:1853]] [[no:1853]] [[pl:1853]] [[sv:1853]] [[zh:1853年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1753|100]] - [[1803|50]] - [[1828|25]] - [[1843|10]] ans | dins: [[1863|10]] - [[1878|25]] - [[1903|50]] - [[1953|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1848]] | [[1849]] | [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] | '''1853''' | [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] | [[1858]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1853 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 3544 63610 2006-06-24T15:36:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1751|100]] - [[1801|50]] - [[1826|25]] - [[1841|10]] ans | dins: [[1861|10]] - [[1876|25]] - [[1901|50]] - [[1951|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] | [[1850]] | '''1851''' | [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1851 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Léopold Godenne]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1851]] [[ast:1851]] [[be:1851]] [[bg:1851]] [[ca:1851]] [[cs:1851]] [[csb:1851]] [[cy:1851]] [[da:1851]] [[de:1851]] [[el:1851]] [[en:1851]] [[eo:1851]] [[es:1851]] [[et:1851]] [[eu:1851]] [[fi:1851]] [[fr:1851]] [[fy:1851]] [[gl:1851]] [[he:1851]] [[hr:1851]] [[hu:1851]] [[ia:1851]] [[id:1851]] [[io:1851]] [[is:1851]] [[it:1851]] [[ko:1851년]] [[la:1851]] [[lb:1851]] [[lt:1851]] [[mk:1851]] [[nb:1851]] [[nl:1851]] [[nn:1851]] [[no:1851]] [[os:1851]] [[pl:1851]] [[pt:1851]] [[ro:1851]] [[ru:1851]] [[simple:1851]] [[sk:1851]] [[sl:1851]] [[sr:1851]] [[sv:1851]] [[th:พ.ศ. 2394]] [[tr:1851]] [[tt:1851]] [[uk:1851]] [[zh:1851年]] 3545 63864 2006-06-24T16:23:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1852]] [[de:1852]] [[en:1852]] [[eo:1852]] [[es:1852]] [[fr:1852]] [[nl:1852]] [[no:1852]] [[pl:1852]] [[sv:1852]] [[zh:1852年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1752|100]] - [[1802|50]] - [[1827|25]] - [[1842|10]] ans | dins: [[1862|10]] - [[1877|25]] - [[1902|50]] - [[1952|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] | [[1850]] | [[1851]] | '''1852''' | [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] | [[1856]] | [[1857]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1852 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 3546 63862 2006-06-24T16:23:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) [[da:1850]] [[de:1850]] [[en:1850]] [[eo:1850]] [[es:1850]] [[fr:1850]] [[nl:1850]] [[no:1850]] [[pl:1850]] [[sv:1850]] [[zh:1850年]] <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1750|100]] - [[1800|50]] - [[1825|25]] - [[1840|10]] ans | dins: [[1860|10]] - [[1875|25]] - [[1900|50]] - [[1950|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] | '''[[anêyes 1850]]''' | [[anêyes 1860]] | [[anêyes 1870]] </center> <center> [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] | '''1850''' | [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] | [[1855]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1850 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 3547 63859 2006-06-24T16:23:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1748|100]] - [[1798|50]] - [[1823|25]] - [[1838|10]] ans | dins: [[1858|10]] - [[1873|25]] - [[1898|50]] - [[1948|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] | '''1848''' | [[1849]] | [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1848 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1848]] [[bg:1848]] [[ca:1848]] [[cy:1848]] [[da:1848]] [[de:1848]] [[el:1848]] [[en:1848]] [[eo:1848]] [[es:1848]] [[et:1848]] [[eu:1848]] [[fi:1848]] [[fr:1848]] [[fy:1848]] [[he:1848]] [[hr:1848]] [[it:1848]] [[mi:1848]] [[nl:1848]] [[no:1848]] [[pl:1848]] [[ro:1848]] [[ru:1848]] [[sl:1848]] [[sv:1848]] [[uk:1848]] [[zh:1848年]] 3548 63608 2006-06-24T15:35:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Evenmints === +== Evenmints ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1749|100]] - [[1799|50]] - [[1824|25]] - [[1839|10]] ans | dins: [[1859|10]] - [[1874|25]] - [[1899|50]] - [[1949|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] | '''1849''' | [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] | [[1853]] | [[1854]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1849 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Pietkin]] === Ôtès djins === == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1849]] [[bg:1849]] [[ca:1849]] [[cy:1849]] [[da:1849]] [[de:1849]] [[el:1849]] [[en:1849]] [[eo:1849]] [[es:1849]] [[et:1849]] [[eu:1849]] [[fi:1849]] [[fr:1849]] [[fy:1849]] [[he:1849]] [[hr:1849]] [[it:1849]] [[nl:1849]] [[no:1849]] [[pl:1849]] [[ro:1849]] [[ru:1849]] [[sl:1849]] [[sv:1849]] [[uk:1849]] [[zh:1849年]] 3549 63803 2006-06-24T16:19:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1701|100]] - [[1751|50]] - [[1776|25]] - [[1791|10]] ans | dins: [[1811|10]] - [[1826|25]] - [[1851|50]] - [[1901|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] | [[1800]] | '''1801''' | [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1801 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1801]] [[ast:1801]] [[be:1801]] [[bg:1801]] [[ca:1801]] [[cs:1801]] [[csb:1801]] [[cy:1801]] [[da:1801]] [[de:1801]] [[el:1801]] [[en:1801]] [[eo:1801]] [[es:1801]] [[et:1801]] [[eu:1801]] [[fi:1801]] [[fr:1801]] [[ga:1801]] [[gl:1801]] [[he:1801]] [[hr:1801]] [[hu:1801]] [[ia:1801]] [[id:1801]] [[io:1801]] [[is:1801]] [[it:1801]] [[ko:1801년]] [[lb:1801]] [[lt:1801]] [[mk:1801]] [[nl:1801]] [[nn:1801]] [[no:1801]] [[os:1801]] [[pl:1801]] [[pt:1801]] [[ro:1801]] [[ru:1801]] [[sk:1801]] [[sl:1801]] [[sr:1801]] [[sv:1801]] [[tr:1801]] [[tt:1801]] [[uk:1801]] [[zh:1801年]] 3550 23980 2004-03-09T13:27:32Z Pablo 5 [[da:1740'erne]] [[de:1740er]] [[en:1740s]] [[eo:1740-oj]] [[es:1740s]] [[fr:années 1740]] [[it:anni 1740]] [[ja:1740年代]] [[no:1740-tallet]] [[pl:Lata 40-te XVIII wieku]] [[sv:1740-talet]] <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1720]] | [[anêyes 1730]] | '''anêyes 1740''' | [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] </center> <center> [[1740]] | [[1741]] | [[1742]] | [[1743]] | [[1744]] | [[1745]] | [[1746]] | [[1747]] | [[1748]] | [[1749]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 3551 63800 2006-06-24T16:19:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1700|100]] - [[1750|50]] - [[1775|25]] - [[1790|10]] ans | dins: [[1810|10]] - [[1825|25]] - [[1850|50]] - [[1900|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1795]] | [[1796]] | [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] | '''1800''' | [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1800 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1800]] [[ast:1800]] [[bg:1800]] [[ca:1800]] [[cs:1800]] [[cy:1800]] [[da:1800]] [[de:1800]] [[el:1800]] [[en:1800]] [[eo:1800]] [[es:1800]] [[et:1800]] [[eu:1800]] [[fi:1800]] [[fr:1800]] [[ga:1800]] [[he:1800]] [[hr:1800]] [[hu:1800]] [[ia:1800]] [[id:1800]] [[io:1800]] [[is:1800]] [[it:1800]] [[ko:1800년]] [[lb:1800]] [[lt:1800]] [[mk:1800]] [[nl:1800]] [[nn:1800]] [[no:1800]] [[os:1800]] [[pl:1800]] [[pt:1800]] [[ro:1800]] [[ru:1800]] [[sk:1800]] [[sl:1800]] [[sr:1800]] [[sv:1800]] [[tr:1800]] [[tt:1800]] [[uk:1800]] [[zh:1800年]] 3552 63845 2006-06-24T16:22:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1741|100]] - [[1791|50]] - [[1816|25]] - [[1831|10]] ans | dins: [[1851|10]] - [[1866|25]] - [[1891|50]] - [[1941|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] | [[1840]] | '''1841''' | [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1841 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1841]] [[ast:1841]] [[be:1841]] [[bg:1841]] [[bs:1841]] [[ca:1841]] [[cs:1841]] [[csb:1841]] [[cy:1841]] [[da:1841]] [[de:1841]] [[el:1841]] [[en:1841]] [[eo:1841]] [[es:1841]] [[et:1841]] [[eu:1841]] [[fi:1841]] [[fr:1841]] [[fy:1841]] [[ga:1841]] [[gl:1841]] [[he:1841]] [[hr:1841]] [[hu:1841]] [[ia:1841]] [[id:1841]] [[io:1841]] [[is:1841]] [[it:1841]] [[ko:1841년]] [[la:1841]] [[lb:1841]] [[lt:1841]] [[mk:1841]] [[nl:1841]] [[nn:1841]] [[no:1841]] [[os:1841]] [[pl:1841]] [[pt:1841]] [[ro:1841]] [[ru:1841]] [[scn:1841]] [[sk:1841]] [[sl:1841]] [[sr:1841]] [[sv:1841]] [[tr:1841]] [[tt:1841]] [[uk:1841]] [[zh:1841年]] 3553 63829 2006-06-24T16:21:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1663|100]] - [[1713|50]] - [[1738|25]] - [[1753|10]] ans | dins: [[1773|10]] - [[1788|25]] - [[1813|50]] - [[1863|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1758]] | [[1759]] | [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] | '''1763''' | [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] | [[1768]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1763 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1763]] [[ast:1763]] [[bg:1763]] [[ca:1763]] [[cs:1763]] [[cy:1763]] [[da:1763]] [[de:1763]] [[el:1763]] [[en:1763]] [[eo:1763]] [[es:1763]] [[et:1763]] [[eu:1763]] [[fi:1763]] [[fr:1763]] [[ga:1763]] [[he:1763]] [[hr:1763]] [[hu:1763]] [[ia:1763]] [[id:1763]] [[io:1763]] [[is:1763]] [[it:1763]] [[ko:1763년]] [[lb:1763]] [[lt:1763]] [[mk:1763]] [[nl:1763]] [[nn:1763]] [[no:1763]] [[os:1763]] [[pl:1763]] [[pt:1763]] [[ro:1763]] [[ru:1763]] [[sk:1763]] [[sl:1763]] [[sr:1763]] [[sv:1763]] [[tr:1763]] [[tt:1763]] [[uk:1763]] [[zh:1763年]] 3554 63823 2006-06-24T16:21:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1661|100]] - [[1711|50]] - [[1736|25]] - [[1751|10]] ans | dins: [[1771|10]] - [[1786|25]] - [[1811|50]] - [[1861|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1756]] | [[1757]] | [[1758]] | [[1759]] | [[1760]] | '''1761''' | [[1762]] | [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1761 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1761]] [[ast:1761]] [[be:1761]] [[bg:1761]] [[ca:1761]] [[cs:1761]] [[cy:1761]] [[da:1761]] [[de:1761]] [[el:1761]] [[en:1761]] [[eo:1761]] [[es:1761]] [[et:1761]] [[eu:1761]] [[fi:1761]] [[fr:1761]] [[ga:1761]] [[he:1761]] [[hr:1761]] [[hu:1761]] [[ia:1761]] [[id:1761]] [[io:1761]] [[is:1761]] [[it:1761]] [[ko:1761년]] [[lb:1761]] [[mk:1761]] [[nl:1761]] [[nn:1761]] [[no:1761]] [[os:1761]] [[pl:1761]] [[pt:1761]] [[ro:1761]] [[ru:1761]] [[sk:1761]] [[sl:1761]] [[sr:1761]] [[sv:1761]] [[tr:1761]] [[tt:1761]] [[uk:1761]] [[zh:1761年]] 3555 63826 2006-06-24T16:21:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1662|100]] - [[1712|50]] - [[1737|25]] - [[1752|10]] ans | dins: [[1772|10]] - [[1787|25]] - [[1812|50]] - [[1862|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1740]] | [[anêyes 1750]] | '''[[anêyes 1760]]''' | [[anêyes 1770]] | [[anêyes 1780]] </center> <center> [[1757]] | [[1758]] | [[1759]] | [[1760]] | [[1761]] | '''1762''' | [[1763]] | [[1764]] | [[1765]] | [[1766]] | [[1767]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1762 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1762]] [[ast:1762]] [[be:1762]] [[bg:1762]] [[ca:1762]] [[cs:1762]] [[cy:1762]] [[da:1762]] [[de:1762]] [[el:1762]] [[en:1762]] [[eo:1762]] [[es:1762]] [[et:1762]] [[eu:1762]] [[fi:1762]] [[fr:1762]] [[ga:1762]] [[gl:1762]] [[he:1762]] [[hr:1762]] [[hu:1762]] [[ia:1762]] [[id:1762]] [[io:1762]] [[is:1762]] [[it:1762]] [[ko:1762년]] [[la:1762]] [[lb:1762]] [[mk:1762]] [[nl:1762]] [[nn:1762]] [[no:1762]] [[os:1762]] [[pl:1762]] [[pt:1762]] [[ro:1762]] [[ru:1762]] [[sk:1762]] [[sl:1762]] [[sr:1762]] [[sv:1762]] [[tr:1762]] [[tt:1762]] [[uk:1762]] [[zh:1762年]] 3556 59032 2006-06-02T07:10:50Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>canicule</B></FONT> [f.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>canicules</B></FONT> [f.n.t.pl.] <B>1.</B> [[Motî:waernu|waernu]] (termene do 15 di djulete å 15 d' awousse). <I>El canicule on n' sale nén l' boure.</I> <I>Cwand c' esteut dins les canicules, e moes d' djulete, don, li pwin ni s' wårdéve nén</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; do tins d' canicules:</FONT> do tchôd tins, foû del termene des canicules. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a les canicules, on-z avance et pus on rcoule:</FONT> On-z avance dins l' esté eyet l' tcholeur, mins on rcoule dins l' longueur do djoû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand k' c' est, ô, les canicules ? c' est cwénze djoûs dvant eyet cwénze djoûs après:</FONT> po dire ki les canicules sont foirt zinieuses, ki ça candje d' ene anêye a l' ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand les canicules comincèt frexhes, ça îrè disk' å finixhmint;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand les canicules kimincèt setches, ele dimorèt setches:</FONT> li tins dimeure parey on moes å long. <B>2.</B> må-estance ki ces tcholeurs la sont d' cåze. <I>Kénès canicules: dj' åreu ene aiwe divant mi, dji m' fote didins.</I> <span lang=fr>F. torpeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est co pé k' les canicules:</FONT> C' est ene grande rascråwe. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>C'est pire que la peste</span>". Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">canicule(s)</FONT>, canikël, canëkële(s), calicules</span>; miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 3.104. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>canicule</span> lu-minme do latén <span lang=la>caniculus</span> (pitit tchén), no del sitoele Sirius, ki s' leve et s' coûtchî avou l' solea å 21 di djun, a hôteur do Caire. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caniculeus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>caniculeuse</B></FONT> [addj.] k' a-st a vey avou les canicules. <I>Ene tcholeur caniculeuse.</I> <span lang=fr>F. caniculaire, torride, tropical.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">caniculeus</FONT>, canëkëleus</span>. ---- * [[waernu|Dipus d' racsegnes so les canicules]]. 3557 36546 2005-07-31T18:26:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:canicule]] 3558 36547 2005-07-31T18:26:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:canicule]] 3559 23989 2004-12-17T22:19:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>canlete 2</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:pailon|pailon]] avou ene coviete a trôs. <I>Alez cweri l' laecea dins l' canlete.</I> Coinrece walon do Coûtchant &amp; do Mitan. Omofone: * [[Motî:canlete 1|canlete]] (f.n.; tchafete, badjawe) 3560 23990 2004-12-17T22:04:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>canlete 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchafete|tchafete]] (onk, ene ki djåze tofer, sovint po n' rén dire). <I>Les poyes ki grevissént dins les broûs do fossé, dmorèt ene munute a djok, pu ele si metèt a berdeler come des canletes e sôrtant d' messe</I> (W. Bal). <I>Gn a nén pus canlete ki m' vijhene; si ome eto, c' est ene canlete.</I> <span lang=fr>F. bavard(e).</span> <B>2.</B> ratroplaedje di sacwantès femes wice k' on canle. <I>Elle est co-st evoye al canlete.</I> <span lang=fr>F. séance de bavardage, de commérage.</span> Coinrece walon do Coûtchant, di Nonne, do Mitan. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>canlter</B></FONT> [v.s.c.] aler al canlete. <I>Ça n' amoenne a rén d' bon do trop canlter.</I> <I>Ele frént mia d' fé leu manaedje ki d' canler.</I> <I>Vla co Mârdjozef ki va canlter mon l' vijhene.</I> rl a: [[Motî:copiner|copiner]], [[Motî:calåder|calåder]], [[Motî:cancter|cancter]]. <span lang=fr>F. commérer, cancaner.</span> Omofone: * [[Motî:canlete 2|canlete]] (f.n., usteye di coujhene) 3561 23991 2004-03-09T13:35:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:canlete 1]] 3562 23992 2004-03-09T13:37:37Z Pablo 5 Des vweteures avou d' l' aiwe disk' ås aessîs; poitrait saetchî å Marok tins des grandès aiwes (poitrait saetchî pa L. Mahin) Des vweteures avou d' l' aiwe disk' ås aessîs; poitrait saetchî å Marok tins des grandès aiwes (poitrait saetchî pa L. Mahin) 3563 23993 2004-03-09T13:39:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cariole</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tcherete a deus rowes, avou on rployåve toet, saetcheye on tchvå. <I>Li docteur vineut e cariole.</I> <B>2.</B> (po ravaler) (viye u mwaijhe) oto. rl a: [[Motî:zénk|zénk]].</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:caleze.jpg]]<BR><BR>cariole: Dji lyi åreu bén dit di n'&nbsp;nén moussî avou s'&nbsp;viye cariole dins l'&nbsp;aiwe (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 3566 23994 2004-03-09T14:04:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emårler]] 3567 43850 2005-11-10T16:24:55Z Pablo 5 [[Categoreye:Djermons motî|*]] Intrêyes do [[Wikipedia:Pordjet Motî|motî]] k'&nbsp;i manke onk ou sacwants definixhas, ou k'&nbsp;on mezåjhe d'&nbsp;esse candjeyes et coridjeyes. Asteure cwand on mete li modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon motî|djermon motî]]<nowiki>}}</nowiki>''' dins èn årtike, li pådje est metowe otomaticmint dins l' categoreye [[:Categoreye:Djermons motî|Djermons motî]], alez vey la pol djivêye des årtikes di motî a coridjî/ecråxhî/riwaitî. Chal pa dzo on n' mete ki sacwantès intrêyes ene miete sipeciåles (k' on n' trovreut motoit nén l' problinme do côp tot rwaitant l' årtike). == B == * [[Motî:bineu]] (definixha målåjhey a comprinde) == F == * [[Motî:fleccion]] (li fråze d'&nbsp;egzimpe est crombe) == S == * [[Motî:sidje]] (i manke li sinse di "fé l' sidje d' ene veye") 3568 23996 2004-03-09T14:16:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emårler]] 3569 44387 2005-11-11T13:08:38Z Lucyin 16 [[categoreye:bastimints]] [[categoreye:vîs mestîs]] On '''wå''' est ene pitite djåbe di do [[swele|rgon]], a pô près 25 cintimetes sipesse, nén batowe å [[flayea]], ki sierveut a fé des [[toet di strin|toets di strin]]. Les wås son fwaits avou do swele [[bataedje des dinrêyes|batou]] tot l' tapant so on bok. Après on scheut li [[strin]] po n' wårder ki les pus longous [[Motî:fistou|fistou]]s (1 mete 20), pu les loyî. Les wås metous ådzo divént esse foirt sitocaesses : on les lomes les '''pî-wås'''. ''Li mot "wå" a dné des parints, [[Motî:wåmire|wåmire]], [[Motî:wåmon|wåmon]], [[Motî:wåmele|wåmele]]''. == Dipus d' detays so fijhaedje des wås.== Li strin d' swele po fé les wås ni doet nén esse batou å flayea mins sol bok. Å flayea, on bouxhe so li strin et on l' casse. Li bok, c' est come ene gade fwait avou on gros rond bwès å dzeu. On prind l' djåbe di waessin, et on lyi chnike les påtes siconte do bok. Les grinnes toumèt et les strins sont bea-z et droets, nén ployîs. Cwand on-z a yeu tot batou, i fåt scheure li strin po li rnetyî l' mî k' on pout. I fåt eto scheure les courts fistous foû. On pleut fé ça avou on seri. On seri, c' est ene plantche avou des grandès pontes clawêyes dissu. Normåldimint, c' est po serijhî l' tchene, mins on l' pleut eployî po scheure les wås. Après, to leyes toumer l' wå a tere, et li rsouker (li rprinde et li rleyî toumer co on côp) po k' i soeye bén droet do cou. Po fé tos wås les minmes, on coûtchive li cschoyou strin dins on batchea fwait avou troes platches li cene di fond esteut 50 cm lådje. On-z î meteut les pougneyes a fwait k' elle estént pingneyes. Cwand on-z arivéve å raeze des plantchetes on loyive li wå avou deus loyéns, onk ådzeu et onk ådzo po n' nén casser li strin. == Ôtes uzaedje des wås. == On prindeut on wå cwand on-z aléve dins les tchanps, po-z esprinde en fouwêye. On s'endè sierveut eto po [[touwaedje do pourcea|griyî l' pourcea]]. 3570 35683 2005-07-20T20:07:58Z Pablo 5 dso -> dsu [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] Ene '''dorêye''' (on dit eto ene '''tåte'''), c' est ene [[påstedjreye]] k' on rôle li [[Motî:mwairon|mwairon]] po fé on tene rond, 15 a 20 lådje, et l' mete dins ene [[Motî:platene 1|platene]], pu arindjî des fruts dsu ([[biyoke]]s, [[peme]]s, evnd.), u ôte tchoi. Après, on lzès mete a cure e for. On mete les dorêyes so des [[Motî:volete|voletes]]. El [[Walonreye]], on fjheut bråmint les dorêyes al [[dicåce]]. Les [[amagnî walon|dorêyes walones]] ont stî rlomêyes ezès [[Estats-Unis]], pal voye des abagants walon e Wisconsin, dizo l' alomåcion di ''Belgian pies''. == Sôres di dorêyes == :[[Tchålerwè]], c' est l' payis del fine tåte å côrin, li [[Motî:dorêye|dorêye]], c' est l' pus bea efant d' [[Lidje]], li Namurwès, lu, il est fir di ses [[flamitche]]s å fromadje, et k' a [[Nivele]], el [[tåte a l' djote]] n' a nén s' pareye su l' tere ([[Emile Romain]]). === dorêyes simpes === * dorêye å souke; u: tåte å blanc souke u: tåte å souke di pot ki glete: * dorêye ås fruts: ås pronnes, ås [[caclindje]]s (frambåjhes), ås [[fraijhe]]s, ås [[peme]]s, ås [[ceréjhe]]s. * dorêye å riz, * å [[côrin]] === rascrovowès dorêyes === on dit eto: [[gozåd]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/emile_romain.php#tautes Les tåtes del Walonreye (Emile Romain)] 3571 23999 2004-03-11T04:30:40Z Pablo 5 +Pt ene platene, ça pout esse: # on rond plat d' fier, 25 cintimetes lådje, avou on boird djusse 2 cm hôt, k' on pout mete e for avou des [[dorêye]]s a cure. # li fene coviete d' ene sitouve, avou ene cawe, ki replaece les [[ceke]]s. # èn [[Platene (elemint)|elemint tchimike]] d'&nbsp;essegne '''Pt''' 3572 24000 2005-06-15T15:45:15Z Lucyin 16 enimådjaedje [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Vanorle]] [[Imådje:vanorle.jpg|100px|left]] '''Robert Van Orle''' a skepyî e [[1924]] et a morou e [[2003]]. C' esteut on scrijheu d' walon do [[Roman Payis]], riprin dins l' [[antolodjeye «Scrire»]]. Il esteut spoté, e s' payis, ''li Grand d' mon Vanole''. Il esteut mimbe des [[Romans Scrijheus]]. A cmincî a scrire e walon diviè 1975. Ene ramexhnêye di ses scrijhaedjes fourit publiyeye dins les ''[[Cahiers Wallons]]'' (1977). Dins les anêyes 1980, i va scrire sacwantès pîces di teyåte so des tinmes do moumint, et eto des sketchs bastis so des ratourneures walones. Aveut fwait ene teze di romanes so [[Élessene (viyaedje)|Élessene]] et ene inkete sol walon do hamtea do Devôr (''Aardevor''). Di s' mestî, il est prof di francès mon les Flaminds. 3573 64166 2006-06-24T17:11:18Z Pablo 5 -Wozniak Li 12 di [[måss]], c' est li 71inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 72inme po ls anêyes bizetes), avou 294 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1872]] : [[Jean-François Renkin]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[10 di måss]] - [[11 di måss]] - [[13 di måss]] - [[14 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Maart]] [[an:12 de marzo]] [[ar:12 مارس]] [[ast:12 de marzu]] [[be:12 сакавіка]] [[bg:12 март]] [[bs:12. mart]] [[ca:12 de març]] [[ceb:Marso 12]] [[co:12 di marzu]] [[cs:12. březen]] [[csb:12 strumiannika]] [[cv:Пуш, 12]] [[cy:12 Mawrth]] [[da:12. marts]] [[de:12. März]] [[el:12 Μαρτίου]] [[en:March 12]] [[eo:12-a de marto]] [[es:12 de marzo]] [[et:12. märts]] [[eu:Martxoaren 12]] [[fi:12. maaliskuuta]] [[fo:12. mars]] [[fr:12 mars]] [[frp:12 mârs]] [[fur:12 di Març]] [[fy:12 maart]] [[ga:12 Márta]] [[gl:12 de marzo]] [[he:12 במרץ]] [[hr:12. ožujka]] [[hu:Március 12]] [[hy:Մարտի 12]] [[ia:12 de martio]] [[id:12 Maret]] [[ie:12 marte]] [[io:12 di marto]] [[is:12. mars]] [[it:12 marzo]] [[ja:3月12日]] [[jv:12 Maret]] [[ka:12 მარტი]] [[ko:3월 12일]] [[ku:12'ê adarê]] [[lb:12. Mäerz]] [[lt:Kovo 12]] [[lv:12. marts]] [[mk:12 март]] [[ms:12 Mac]] [[nap:12 'e màrzo]] [[nl:12 maart]] [[nn:12. mars]] [[no:12. mars]] [[oc:12 de març]] [[os:12 мартъийы]] [[pam:Marsu 12]] [[pl:12 marca]] [[pt:12 de Março]] [[ro:12 martie]] [[ru:12 марта]] [[scn:12 di marzu]] [[sco:12 Mairch]] [[se:Njukčamánu 12.]] [[simple:March 12]] [[sk:12. marec]] [[sl:12. marec]] [[sq:12 Mars]] [[sr:12. март]] [[sv:12 mars]] [[te:మార్చి 12]] [[th:12 มีนาคม]] [[tl:Marso 12]] [[tr:12 Mart]] [[tt:12. Mart]] [[uk:12 березня]] [[vi:12 tháng 3]] [[war:Marso 12]] [[zh:3月12日]] 3574 64981 2006-06-24T19:53:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[måss]], c' est li 72inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 73inme po ls anêyes bizetes), avou 293 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1919]] : [[Léon Warnant]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[11 di måss]] - [[12 di måss]] - [[14 di måss]] - [[15 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Maart]] [[an:13 de marzo]] [[ar:13 مارس]] [[ast:13 de marzu]] [[be:13 сакавіка]] [[bg:13 март]] [[bs:13. mart]] [[ca:13 de març]] [[ceb:Marso 13]] [[co:13 di marzu]] [[cs:13. březen]] [[csb:13 strumiannika]] [[cv:Пуш, 13]] [[cy:13 Mawrth]] [[da:13. marts]] [[de:13. März]] [[el:13 Μαρτίου]] [[en:March 13]] [[eo:13-a de marto]] [[es:13 de marzo]] [[et:13. märts]] [[eu:Martxoaren 13]] [[fi:13. maaliskuuta]] [[fo:13. mars]] [[fr:13 mars]] [[frp:13 mârs]] [[fur:13 di Març]] [[fy:13 maart]] [[ga:13 Márta]] [[gl:13 de marzo]] [[he:13 במרץ]] [[hr:13. ožujka]] [[hu:Március 13]] [[hy:Մարտի 13]] [[ia:13 de martio]] [[id:13 Maret]] [[ie:13 marte]] [[ilo:Marso 13]] [[io:13 di marto]] [[is:13. mars]] [[it:13 marzo]] [[ja:3月13日]] [[jv:13 Maret]] [[ka:13 მარტი]] [[ko:3월 13일]] [[ku:13'ê adarê]] [[lb:13. Mäerz]] [[lt:Kovo 13]] [[lv:13. marts]] [[mk:13 март]] [[ms:13 Mac]] [[nap:13 'e màrzo]] [[nl:13 maart]] [[nn:13. mars]] [[no:13. mars]] [[oc:13 de març]] [[pam:Marsu 13]] [[pl:13 marca]] [[pt:13 de Março]] [[ro:13 martie]] [[ru:13 марта]] [[scn:13 di marzu]] [[sco:13 Mairch]] [[se:Njukčamánu 13.]] [[simple:March 13]] [[sk:13. marec]] [[sl:13. marec]] [[sq:13 Mars]] [[sr:13. март]] [[sv:13 mars]] [[te:మార్చి 13]] [[th:13 มีนาคม]] [[tl:Marso 13]] [[tr:13 Mart]] [[tt:13. Mart]] [[uk:13 березня]] [[vi:13 tháng 3]] [[war:Marso 13]] [[zh:3月13日]] 3575 64985 2006-06-24T19:53:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[måss]], c' est li 73inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 74inme po ls anêyes bizetes), avou 292 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[12 di måss]] - [[13 di måss]] - [[15 di måss]] - [[16 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Maart]] [[an:14 de marzo]] [[ar:14 مارس]] [[ast:14 de marzu]] [[be:14 сакавіка]] [[bg:14 март]] [[bs:14. mart]] [[ca:14 de març]] [[ceb:Marso 14]] [[co:14 di marzu]] [[cs:14. březen]] [[csb:14 strumiannika]] [[cv:Пуш, 14]] [[cy:14 Mawrth]] [[da:14. marts]] [[de:14. März]] [[el:14 Μαρτίου]] [[en:March 14]] [[eo:14-a de marto]] [[es:14 de marzo]] [[et:14. märts]] [[eu:Martxoaren 14]] [[fi:14. maaliskuuta]] [[fo:14. mars]] [[fr:14 mars]] [[frp:14 mârs]] [[fur:14 di Març]] [[fy:14 maart]] [[ga:14 Márta]] [[gl:14 de marzo]] [[he:14 במרץ]] [[hr:14. ožujka]] [[hu:Március 14]] [[ia:14 de martio]] [[id:14 Maret]] [[ie:14 marte]] [[ilo:Marso 14]] [[io:14 di marto]] [[is:14. mars]] [[it:14 marzo]] [[ja:3月14日]] [[jv:14 Maret]] [[ka:14 მარტი]] [[ko:3월 14일]] [[ku:14'ê adarê]] [[lb:14. Mäerz]] [[lt:Kovo 14]] [[lv:14. marts]] [[mk:14 март]] [[ms:14 Mac]] [[nap:14 'e màrzo]] [[nl:14 maart]] [[nn:14. mars]] [[no:14. mars]] [[oc:14 de març]] [[os:14 мартъийы]] [[pam:Marsu 14]] [[pl:14 marca]] [[pt:14 de Março]] [[ro:14 martie]] [[ru:14 марта]] [[scn:14 di marzu]] [[se:Njukčamánu 14.]] [[simple:March 14]] [[sk:14. marec]] [[sl:14. marec]] [[sq:14 Mars]] [[sr:14. март]] [[sv:14 mars]] [[te:మార్చి 14]] [[th:14 มีนาคม]] [[tl:Marso 14]] [[tr:14 Mart]] [[tt:14. Mart]] [[uk:14 березня]] [[ur:14 مارچ]] [[vi:14 tháng 3]] [[war:Marso 14]] [[zh:3月14日]] 3576 64989 2006-06-24T19:54:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[måss]], c' est li 74inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 75inme po ls anêyes bizetes), avou 291 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1959]] : [[William Dunker]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[13 di måss]] - [[14 di måss]] - [[16 di måss]] - [[17 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Maart]] [[an:15 de marzo]] [[ar:15 مارس]] [[ast:15 de marzu]] [[be:15 сакавіка]] [[bg:15 март]] [[bs:15. mart]] [[ca:15 de març]] [[ceb:Marso 15]] [[co:15 di marzu]] [[cs:15. březen]] [[csb:15 strumiannika]] [[cv:Пуш, 15]] [[cy:15 Mawrth]] [[da:15. marts]] [[de:15. März]] [[el:15 Μαρτίου]] [[en:March 15]] [[eo:15-a de marto]] [[es:15 de marzo]] [[et:15. märts]] [[eu:Martxoaren 15]] [[fi:15. maaliskuuta]] [[fo:15. mars]] [[fr:15 mars]] [[frp:15 mârs]] [[fur:15 di Març]] [[fy:15 maart]] [[ga:15 Márta]] [[gl:15 de marzo]] [[he:15 במרץ]] [[hr:15. ožujka]] [[hu:Március 15]] [[ia:15 de martio]] [[id:15 Maret]] [[ie:15 marte]] [[io:15 di marto]] [[is:15. mars]] [[it:15 marzo]] [[ja:3月15日]] [[jv:15 Maret]] [[ka:15 მარტი]] [[ko:3월 15일]] [[ku:15'ê adarê]] [[la:15 Martii]] [[lb:15. Mäerz]] [[lt:Kovo 15]] [[lv:15. marts]] [[mk:15 март]] [[ms:15 Mac]] [[nap:15 'e màrzo]] [[nl:15 maart]] [[nn:15. mars]] [[no:15. mars]] [[oc:15 de març]] [[pam:Marsu 15]] [[pl:15 marca]] [[pt:15 de Março]] [[ro:15 martie]] [[ru:15 марта]] [[scn:15 di marzu]] [[sco:15 Mairch]] [[se:Njukčamánu 15.]] [[simple:March 15]] [[sk:15. marec]] [[sl:15. marec]] [[sq:15 Mars]] [[sr:15. март]] [[sv:15 mars]] [[te:మార్చి 15]] [[th:15 มีนาคม]] [[tl:Marso 15]] [[tr:15 Mart]] [[tt:15. Mart]] [[uk:15 березня]] [[vi:15 tháng 3]] [[war:Marso 15]] [[zh:3月15日]] 3577 64993 2006-06-24T19:55:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[måss]], c' est li 75inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 76inme po ls anêyes bizetes), avou 290 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[14 di måss]] - [[15 di måss]] - [[17 di måss]] - [[18 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Maart]] [[an:16 de marzo]] [[ar:16 مارس]] [[ast:16 de marzu]] [[be:16 сакавіка]] [[bg:16 март]] [[bs:16. mart]] [[ca:16 de març]] [[ceb:Marso 16]] [[co:16 di marzu]] [[cs:16. březen]] [[csb:16 strumiannika]] [[cv:Пуш, 16]] [[cy:16 Mawrth]] [[da:16. marts]] [[de:16. März]] [[el:16 Μαρτίου]] [[en:March 16]] [[eo:16-a de marto]] [[es:16 de marzo]] [[et:16. märts]] [[eu:Martxoaren 16]] [[fi:16. maaliskuuta]] [[fo:16. mars]] [[fr:16 mars]] [[frp:16 mârs]] [[fur:16 di Març]] [[fy:16 maart]] [[ga:16 Márta]] [[gl:16 de marzo]] [[he:16 במרץ]] [[hr:16. ožujka]] [[hu:Március 16]] [[ia:16 de martio]] [[id:16 Maret]] [[ie:16 marte]] [[ilo:Marso 16]] [[io:16 di marto]] [[is:16. mars]] [[it:16 marzo]] [[ja:3月16日]] [[jv:16 Maret]] [[ka:16 მარტი]] [[ko:3월 16일]] [[ku:16'ê adarê]] [[lb:16. Mäerz]] [[lt:Kovo 16]] [[lv:16. marts]] [[mk:16 март]] [[ms:16 Mac]] [[nap:16 'e màrzo]] [[nl:16 maart]] [[nn:16. mars]] [[no:16. mars]] [[oc:16 de març]] [[pam:Marsu 16]] [[pl:16 marca]] [[pt:16 de Março]] [[ro:16 martie]] [[ru:16 марта]] [[scn:16 di marzu]] [[se:Njukčamánu 16.]] [[simple:March 16]] [[sk:16. marec]] [[sl:16. marec]] [[sq:16 Mars]] [[sr:16. март]] [[sv:16 mars]] [[te:మార్చి 16]] [[th:16 มีนาคม]] [[tl:Marso 16]] [[tr:16 Mart]] [[tt:16. Mart]] [[uk:16 березня]] [[vi:16 tháng 3]] [[war:Marso 16]] [[zh:3月16日]] 3578 64997 2006-06-24T19:55:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[måss]], c' est li 76inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 77inme po ls anêyes bizetes), avou 289 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1947]] : [[Charly Dodet]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[15 di måss]] - [[16 di måss]] - [[18 di måss]] - [[19 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Maart]] [[an:17 de marzo]] [[ar:17 مارس]] [[ast:17 de marzu]] [[be:17 сакавіка]] [[bg:17 март]] [[br:17 Meurzh]] [[bs:17. mart]] [[ca:17 de març]] [[ceb:Marso 17]] [[co:17 di marzu]] [[cs:17. březen]] [[csb:17 strumiannika]] [[cv:Пуш, 17]] [[cy:17 Mawrth]] [[da:17. marts]] [[de:17. März]] [[el:17 Μαρτίου]] [[en:March 17]] [[eo:17-a de marto]] [[es:17 de marzo]] [[et:17. märts]] [[eu:Martxoaren 17]] [[fi:17. maaliskuuta]] [[fo:17. mars]] [[fr:17 mars]] [[frp:17 mârs]] [[fur:17 di Març]] [[fy:17 maart]] [[ga:17 Márta]] [[gl:17 de marzo]] [[he:17 במרץ]] [[hr:17. ožujka]] [[hu:Március 17]] [[ia:17 de martio]] [[id:17 Maret]] [[io:17 di marto]] [[is:17. mars]] [[it:17 marzo]] [[ja:3月17日]] [[jv:17 Maret]] [[ka:17 მარტი]] [[ko:3월 17일]] [[ku:17'ê adarê]] [[la:17 Martii]] [[lb:17. Mäerz]] [[lt:Kovo 17]] [[lv:17. marts]] [[mk:17 март]] [[ml:മാര്ച് 17]] [[ms:17 Mac]] [[nap:17 'e màrzo]] [[nl:17 maart]] [[nn:17. mars]] [[no:17. mars]] [[oc:17 de març]] [[pam:Marsu 17]] [[pl:17 marca]] [[pt:17 de Março]] [[ro:17 martie]] [[ru:17 марта]] [[scn:17 di marzu]] [[sco:17 Mairch]] [[se:Njukčamánu 17.]] [[simple:March 17]] [[sk:17. marec]] [[sl:17. marec]] [[sq:17 Mars]] [[sr:17. март]] [[sv:17 mars]] [[te:మార్చి 17]] [[th:17 มีนาคม]] [[tl:Marso 17]] [[tr:17 Mart]] [[tt:17. Mart]] [[uk:17 березня]] [[vi:17 tháng 3]] [[war:Marso 17]] [[zh:3月17日]] 3579 24007 2004-03-11T17:00:41Z Pablo 5 <!-- nén so papî --><P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Cåbaret Walon</B></FONT> [no d'&nbsp;institucion] institution lidjwesse, ahivêye e 1895 sol modele des cåbarets d'&nbsp;Montmartre a Paris et enondêye pa Joseph Vrindts et ses plankets. I fourit renondé e 1905, 1908, 1911, pu 1919. Ci dierin la a tourné disk'&nbsp;e 1937. Tos les grands fjheus d'&nbsp;tchansons lidjwès î estént, inte di zels: Adrien Dehousse, Louis Wesphal (1895), Donat Wagener (1896), Louis Lagauche (1905), Jules Claskin (1911), Joseph Duysenx (1919).</P> <!-- nén so papî --><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:caubaret_walon.jpg]]<BR><BR>Les meteus so pî do Cåbaret Walon di 1921: li deujhinme a hintche, ki léjhe si pårticion, c'&nbsp;est J. Duysenx, et djusse a droete, k'&nbsp;el riwaite, J. Claskin; L. Lagauche est l'&nbsp;dierin a droete.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Cåbaret Walon]] 3580 24008 2004-03-11T17:01:51Z Pablo 5 Les meteus so pî do Cåbaret Walon di 1921: li deujhinme a hintche, ki léjhe si pårticion, c' est J. Duysenx, et djusse a droete, k' el riwaite, J. Claskin; L. Lagauche est l' dierin a droete. Les meteus so pî do Cåbaret Walon di 1921: li deujhinme a hintche, ki léjhe si pårticion, c' est J. Duysenx, et djusse a droete, k' el riwaite, J. Claskin; L. Lagauche est l' dierin a droete. 3581 24009 2004-03-11T17:08:52Z Pablo 5 rarindjaedje Li '''Cåbaret Walon''' esteut-st ene institution lidjwesse, ahivêye e [[1895]] sol modele des cåbarets d'&nbsp;[[Montmartre]] a Paris et enondêye pa [[Joseph Vrindts]] et ses plankets. I fourit renondé e [[1905]], [[1908]], [[1911]], pu [[1919]]. Ci dierin la a tourné disk'&nbsp;e [[1937]]. <div style="float: left; margin: 1em;"> [[Imådje:caubaret_walon.jpg]] </div> So l'&nbsp;imådje chal a costé on voet les meteus so pî do Cåbaret Walon di 1921: li deujhinme a hintche, ki léjhe si pårticion, c'&nbsp;est J. Duysenx, et djusse a droete, k'&nbsp;el riwaite, J. Claskin; L. Lagauche est l'&nbsp;dierin a droete. Tos les grands fjheus d'&nbsp;tchansons lidjwès î estént, inte di zels: [[Adrien Dehousse]], [[Louis Wesphal]] (1895), [[Donat Wagener]] (1896), [[Louis Lagauche]] (1905), [[Jules Claskin]] (1911), [[Joseph Duysenx]] (1919). 3582 63855 2006-06-24T16:23:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1746|100]] - [[1796|50]] - [[1821|25]] - [[1836|10]] ans | dins: [[1856|10]] - [[1871|25]] - [[1896|50]] - [[1946|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] | '''1846''' | [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] | [[1850]] | [[1851]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1846 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1846]] [[bg:1846]] [[ca:1846]] [[cy:1846]] [[da:1846]] [[de:1846]] [[el:1846]] [[en:1846]] [[eo:1846]] [[es:1846]] [[et:1846]] [[eu:1846]] [[fi:1846]] [[fr:1846]] [[fy:1846]] [[he:1846]] [[hr:1846]] [[it:1846]] [[la:1846]] [[nl:1846]] [[no:1846]] [[pl:1846]] [[ro:1846]] [[ru:1846]] [[sl:1846]] [[sv:1846]] [[uk:1846]] [[zh:1846年]] 3583 63857 2006-06-24T16:23:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1747|100]] - [[1797|50]] - [[1822|25]] - [[1837|10]] ans | dins: [[1857|10]] - [[1872|25]] - [[1897|50]] - [[1947|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] | '''1847''' | [[1848]] | [[1849]] | [[1850]] | [[1851]] | [[1852]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1847 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Charles-Nicolas Simonon]] === Ôtès djins === [[af:1847]] [[bg:1847]] [[ca:1847]] [[cy:1847]] [[da:1847]] [[de:1847]] [[el:1847]] [[en:1847]] [[eo:1847]] [[es:1847]] [[et:1847]] [[eu:1847]] [[fi:1847]] [[fr:1847]] [[fy:1847]] [[he:1847]] [[hr:1847]] [[it:1847]] [[nl:1847]] [[no:1847]] [[pl:1847]] [[ro:1847]] [[ru:1847]] [[sl:1847]] [[sv:1847]] [[uk:1847]] [[zh:1847年]] 3584 63853 2006-06-24T16:22:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1745|100]] - [[1795|50]] - [[1820|25]] - [[1835|10]] ans | dins: [[1855|10]] - [[1870|25]] - [[1895|50]] - [[1945|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] | '''1845''' | [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] | [[1850]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1845 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1845]] [[ast:1845]] [[be:1845]] [[bg:1845]] [[ca:1845]] [[cs:1845]] [[csb:1845]] [[cy:1845]] [[da:1845]] [[de:1845]] [[el:1845]] [[en:1845]] [[eo:1845]] [[es:1845]] [[et:1845]] [[eu:1845]] [[fi:1845]] [[fr:1845]] [[fy:1845]] [[ga:1845]] [[he:1845]] [[hr:1845]] [[hu:1845]] [[ia:1845]] [[id:1845]] [[io:1845]] [[is:1845]] [[it:1845]] [[ko:1845년]] [[la:1845]] [[lb:1845]] [[lt:1845]] [[mk:1845]] [[nl:1845]] [[nn:1845]] [[no:1845]] [[os:1845]] [[pl:1845]] [[pt:1845]] [[ro:1845]] [[ru:1845]] [[simple:1845]] [[sk:1845]] [[sl:1845]] [[sr:1845]] [[sv:1845]] [[tr:1845]] [[tt:1845]] [[uk:1845]] [[zh:1845年]] 3585 47958 2005-12-23T09:31:28Z Zwobot 96 robot Ajoute: fi, pt [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes ostronezyins|ostronezyins]] &gt; ostronezyin levantrece &gt; '''filipin''' ---- Li '''Filipin''' (''filipino'' e filipin) est li [[lingaedje]] nåcionå eyet onk des lingaedjes oficirs (avou l'&nbsp;[[inglès]]) des [[Filipenes]]. Li lingaedjes est on mimbe do groupe des [[lingaedjes ostronezyins]], ey a stî båsti sol lingaedje [[tagalog]]. Li côde [[ISO 639|ISO]] do filipin c' est '''fil''', mins li côde do tagalog ('''tl''') est eployî el plaece li pus sovint, la ki ç' côde la egzistêye dispu pus lontins eyet esteut ddja eployî divant kel côde '''fil''' ni soeye fwait. Li [[13 di nôvimbe]] [[1937]], li Prumire Assimblêye Nåcionåle des Filipenes a-st askepyî l'&nbsp;Institut do Lingaedje Nåcionå, k'&nbsp;a tchoezi li [[tagalog]] come båze pol novea lingaedje nåcionå. E&nbsp;[[1961]], ci lingaedje a stî lomé ''Pilipino'' (filipin) et pus tård rilomé e ''Filipino''. Å cmince do diswalpaedje di ci lingaedje nåcionå la, båzé sol tagalog, l'&nbsp;alfabet (''abakada'' e filipin) esteut di 20 letes ou trokes di letes, ene po tchaeke foninme do tagalog: ''a b k d e g h i l m n ng o p r s t u w y''. L'&nbsp;Institut do Lingaedje Nåcionå des Filipenes a-st enondé li noû lingaedje e [[1973]]. Come il a stî fwait po-z esse li lingaedje di comunicaedje inte totes les iyes do payis, il a fwait bråmint d'&nbsp;epronts des ôtes lingaedjes des Filipenes, mins li croejhete dimeure li minme kel cene do tagalog. E&nbsp;[[1976]], l'&nbsp;alfabet a stî ragrandi a 31 letes ou trokes di letes, ont stî radjoutêyes totes les cenes di l'&nbsp;[[alfabet latén]] di båze, eyet eto ''ñ'', ''ll'', ''rr'', eyet ''ch'' eployeyes e [[castiyan]]. Dins l'&nbsp;pratike ces trokes di letes la ont stî rwaiteyes come les letes ki les copôzèt, et nén come des nouves letes a pårt, eyet e [[1987]] elle ont stî rsaetcheyes foû di l'&nbsp;alfabet, k'&nbsp;asteure n'&nbsp;a pus ki 28 letes: ''a b c d e f g h i j k l m n ñ ng o p q r s t u v w x y z'' ===egzimpe di tecse=== * e filipin: Ang lahat ng tao'y isinilang na malaya at pantay-pantay sa karangalan at mga karapatan. Sila'y pinagkalooban ng katwiran at budhi at dapat magpalagayan ang isa't isa sa diwa ng pagkakapatiran. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://tl.wikipedia.org/ Wikipedia e filipin] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[bg:Филипински език]] [[de:Filipino]] [[en:Filipino language]] [[es:Idioma filipino]] [[fi:Filipino]] [[fr:Filipino]] [[nl:Filipijns]] [[no:Filippinsk språk]] [[pt:Língua filipina]] [[sv:Filipino]] [[tl:Wikang Filipino]] [[zh:菲律賓語]] 3586 24014 2004-03-12T11:37:22Z Pablo 5 bonoete aiwe est co eployî. Vå Bnoete sol boird di Mouze Coulot d' [[Lidje]] sol hintche boird di [[Mouze]]; so plaece, on prononce ''Vå (u Vâ) M'neute'', e francès, on scrît ''Val Benoit'' C'&nbsp;est la ki s'&nbsp;trove ene pårteye des båstimints di l'&nbsp;[[univiersité d' Lidje]]. Î&nbsp;passe eto ene djonccion d'&nbsp;otovoye. ==Etimolodjeye== Li mot vout dire "Beneye vå", avou l'&nbsp;vî vî [[pårticipe erirece]] di [[beni]]: "benoet / bnoet", k'&nbsp;a eto diné li ptit no [[Benoet]], et, metans [[sint Bnoet]]. Li mot [[vå]] est femrin e walon (Plinne Vå, Setche Vå, Bele Vå). Cial, li pårticipe erirece est metou padrî l'&nbsp;mot, al môde latene, mins dins les cmons nos, on-z a del [[benite aiwe]] (ou [[benoete aiwe]]), li [[beneye tchandele]]. Li vå est rwaiteye come beneye, pask'&nbsp;i gn aveut la on [[moustî]]. 3587 34089 2005-07-08T00:31:07Z Pablo 5 Sacwants mots walons si fjhèt pa [[aplacaedje tîxhon]] a pårti do mot [[pî]]: ===Vîs mots=== * pî-wå: on [[wå]] metou al dierinne randjeye d'&nbsp;on [[toet di strin]]. * pî-schaye: eschaye metowe al dierinne randjeye d'&nbsp;on [[toet di schayes]]. * pî-bate: pîce metowe å dbout d'&nbsp;ene [[sicorijhe]]. ===Mots eployîs coramint ouy=== * [[pî-sinte]]: ''sinte'' ([[pazea]]) k'&nbsp;on-z î rote a pî. * pî-stok: come on [[stok]] di pire ki sieve di pî a ene [[posteure]]. ===Noûmots=== * pî-note: note sicrîte å pî d'&nbsp;ene pådje (tcherpinte calkêye sol cene di l'&nbsp;inglès ''foot-note'', noûmot askepyî diviè 1995, assez bén spårdou). [[Categoreye:Lingaedje walon|Mots d' aplacaedje tixhon/pi]] [[Categoreye:Walon et tîxhon|Mots d' aplacaedje tixhon/pi]] 3588 24016 2004-03-12T00:50:46Z Lucyin 16 sapinse a Tiri Dumont, copene avou [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di måss 2004 a 00:50 (CET) 3590 24017 2004-03-12T11:40:33Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Vå Bnoete]] 3591 46886 2005-12-09T16:18:52Z YurikBot 105 robot Modifie: en [[categoreye:aiwe del Walonreye|Sam]] L'&nbsp;aiwe di '''Såm''' (fr: ''Salm'') est ene aiwe di Walonreye ki prind sourd a [[Potea]], passer al [[Veye do Bwès (li Viye Såm)|Veye do Bwès]], el [[Viye Såm]], la k'&nbsp;ele s'&nbsp;egolene dins [[Glin (aiwe)|Glin]], djusse å pî do prumî tchestea des [[Conteye di Såm|contes di Såm]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do gayel "salwa" (noer, brouyî), mot passé e tîxhon. Tot s'&nbsp;brouyant, dispu ki les Contes di Såm ont stî dmorer a [[Såm-Tchestea]], on lome eto ''Såm'' l'&nbsp;[[Aiwe-di-Glin]]. ==Croejhete== So plaece, on eploye asteure l'&nbsp;årtike: ''lu Sâm, dj'&nbsp;a pèhî ol Sâm''. Po-z erîler avou les ôtes [[nos d' aiwes di Walonreye|nos d'&nbsp;aiwes]] e walon, on scrirè purade '''Såm''', u '''Aiwe-di-Såm'''. [[en:Salm River (Belgium)]] [[fr:Salm]] 3592 24019 2004-03-13T03:17:40Z Pablo 5 '''Potea''' (fr: ''Poteau'') est on hamtea di l'&nbsp;ancyin [[ban]] di [[Pitit-Tier|Ptit-Tier]]. C'&nbsp;esteut lontins frontire inte li Walonreye, eyet l'&nbsp;[[Prûsse]]. Eco asteure, c'&nbsp;est l'&nbsp;bône inte les lingaedjes walons et les lingaedjes tîxhons des [[Redîmés Payis]]. C'&nbsp;est a Potea ki [[Såm (aiwe)|Såm]] prind sourd. 3593 57219 2006-05-18T13:37:28Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Glin]] L' '''Aiwe di Glin''' (fr: ''Glain'') est ene aiwe ki prind sourd a [[Buhô|Bhô]], passer a [[Bovgnî]], Ciereu, [[Såm-Tchestea]], la k' ele fijheut frontire (divant 1977) inte les provinces di [[Lussimbork (province)|Lussimbork]] et [[Lidje (province)|Lidje]]. Adon, ele court sol [[Viye Såm]], et rçure [[Såm (aiwe)|Såm]], passer [[Les Haloes|ås Haloes]], pus ås [[Troes Ponts]], wice k' ele si tape dins [[Ambleve]]. ''Des ôtes nos d' plaece lomés: '''[[Glin]]'''.'' [[fr:Glain]] 3594 57217 2006-05-18T13:37:06Z Pablo 5 Copene:Aiwe-di-Glin displaecî viè Copene:Aiwe di Glin fwait avou Joseph Baccus pa [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di måss 2004 a 14:30 (CET) 3595 24022 2004-04-08T17:53:49Z Pablo 5 fwait avou Joseph Baccus pa [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di måss 2004 a 14:30 (CET) ''Såm'' c'&nbsp;est nén li no d'&nbsp;on viyaedje/hamtea? dj'&nbsp;aveu ddja fwait ene intrêye po l'&nbsp;aiwe di Såm, la: [[Såm (aiwe)]]. Cwè fåt i fé? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di måss 2004 a 03:02 (CET) :Dj'&nbsp;a-st unifyî les deus, ''Såm'' eyet ''Såm (aiwe)'', et coridjî avou sacwants cayets [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 d'&nbsp;avri 2004 a 17:53 (CEST) 3596 24023 2004-03-12T14:32:35Z Lucyin 16 fwait avou Joseph Baccus pa [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di måss 2004 a 14:30 (CET) 3597 59371 2006-06-05T19:59:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Fave etimolodjike]] [[Categoreye:etimolodjeye|Fave etimolodjike]] [[Categoreye:etimolodjeye do walon|Fave etimolodjike]] Ene [[fåve]] etimolodjike, c'&nbsp;est des esplikêyes di l'&nbsp;[[etimolodjeye]] des nos d'&nbsp;plaece pa des (biesses) raprotchmints avou des mots do cåzaedje do tins d'&nbsp;asteure. ==Egzimpes di fåves etimolodjikes fwaite sol walon. == === Nos d' veyes et d' viyaedjes walons === * po [[Måmdey]] * po [[Poleur]] * po [[Vervî]] * po [[Tchêynêye]]. C' esteut on Flamind ki [[Motî:tchire|tchiyive]] dirî ene håye. Vola on Walon ki passe. I lyi dit : : Hê, vî, ti tchêyes ? et l' ôte a respndou, e flamind : ''nêy !'' Et ça a divnou : ti tcheyes ? :: Nêy -> Tchêynêye. * po [[Ståvleu]] : Sint Rmåke rescontere on foirt waeraxhe leu : i lyi dit "e ståve, leu !" et l' leu l' schoûte : c' est dins ci stve la k' åreut stî basti Ståvleu. * [[Motî:El Ronsåt|pol Ronsåt]] : el rond d' [[Motî:så|sås]], a cåze di l' eployaedje do no å femrin : Dji va al Ronsåt, dji vén del Ronsåt. ([http://rifondou.walon.org/Goffart_noye-rif.html#floriconte Floriconte esplicant l' fåve etimolodjike]). === Viyaedje gåmet === * po [[Motî:Méch|Méch]], ki vénreut do [[gåmès]] ''méch'' ([[Motî:corti|corti]]). Li mot a-st askepyî dabôrd ki les deus viyaedjes djåzént co lussimbordjwès (loukîz a [[Copene:Motî:Méch|l' copene do mot "Méch"]]). === Sipotaedje des djins. === * po [[Aclot]] == Egzimpe di fåve etimolodjike fwaite sol francès. == * po [[sinte Bedje]] == Egzimpe di fåve etimolodjike fwaite sol flamind. == * [[Motî:Grinnveye|Grinnveye]] vénreut do flamind ''grens'' paski c' est al frontire de lingaedjes. Veye-frontire. Gn a nou sfwait emantchaedje (li disterminant est on cmon no tîxhon, avou l' mot [[veye]] come disterminant). 3598 43905 2005-11-10T17:36:58Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Poleur''' (fr: ''Polleur'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Teu]]. * Limero del posse: * [[Limero diyalectolodjike]]: ==Etimolodjeye== [[Fåve etimolodjike]]: On djheut k' a Poleur, li solea n' î pout lure (so plaece: ''n' î pot leure''). 3599 57470 2006-05-20T22:30:27Z Pablo 5 tåvlea [[Imådje:Verviers.jpg|left|70px|Åres di Vervî]] '''Vervî''' (fr: ''Verviers'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Verviers Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] <br style="clear:left;" /> * Dimorants: 53.020 ([[2002]]) (Vervîtwès, Vervîtwesses) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: Vervî * Sitindêye: 32,75&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.618,93&nbsp;djins/km² * Ban d' Vervî: [[Vervî (veye)|Vervî]], [[Hodimont (Vervî)|Hodimont]], [[Enzivå]] Vervî si trove a ene trintinne di kilomes di [[Lidje]] eyet del frontire avou l'&nbsp;[[Almagne]]; dins l'&nbsp;vå di l'&nbsp;[[Aiwe di Vesse]], nén lon do båraedje di Djlepe. C'&nbsp;est li mwaisse-veye di l'&nbsp;arondixhmint d'&nbsp;Vervî, ki conte 29 comenes-intités; ey eto li mwaisse-veye walone po çou k'&nbsp;a-st a vey avou l'&nbsp;aiwe. ==Etimolodjeye== [[Fåve etimolodjike]]: Dins l'&nbsp;essegne di Vervî, gn a on tchinne, k'&nbsp;on dit k'&nbsp;est vert et k'&nbsp;est vî; il est vert et vî -> Vervî. == Industreye == Ele fourit al ponte di l'&nbsp;industreye del linne e l'&nbsp;Urope; eyet on grand cinte di l'&nbsp;industreye do texhaedje. == Grands Vervîtwès == * [[Henri Vieuxtemps]], violonisse ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.verviers.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje|Vervi}} [[de:Verviers]] [[en:Verviers]] [[eo:Verviers]] [[fr:Verviers]] [[li:Verviers]] [[nl:Verviers]] [[pl:Verviers]] 3600 59429 2006-06-06T13:35:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-nominme +nos-minmes) [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Warnotte, Francois]] '''François Warnotte''' ([[1919]]) est on sicrijheu d'&nbsp;walon nén foirt kinoxhou, vnou å monde a [[Dålem]], ritrové, d'&nbsp;astcheyance, pa [[Djôzef Baccus]] e [[2003]] al [[Viye Såm]] la k'&nbsp;il a dmoré dispu [[1945]]. Il a scrît tos ses scrijhaedjes e stalag, inte 18 et 22 ans. I sinéve ''Farnese''. I n'&nbsp;a pus riscrît on côp k'&nbsp;il a yeu stî rivnou el Walonreye. ==Istwere di s' vicåreye.== Françwès Warnotte vina-st å monde li [[18 di måss]] [[1919]], a [[Dålem]]; il î passa tote si djonnesse avou s’&nbsp;viye grande-mame ki n’&nbsp;djåzéve ki l'&nbsp;[[walon]], et k’&nbsp;ele li loméve «&nbsp;si ptit voltrûle&nbsp;». Grand spôrtif i divna capitinne di l’&nbsp;ekipe di fotbale «l’&nbsp;élan di Dålem». A 16 ans il ovra-st al construccion do Foirt d'&nbsp;Aubin-Neufchateau pol societé Foraki. Li foirt estant fini, il î intere li 31 di djanvî [[1938]] po fé s’&nbsp;tins d’&nbsp;sôdård et cwand l’&nbsp;[[deujhinme guere daegnrece|guere di 40]] kimince, il est la po disfinde li patreye. Mågré les 18.000 obus tirés, li foirt s’&nbsp;a dvou rinde li [[21 di may]] [[1940]]. Françwès avou tot ses camaerådes ont stous emoenés prijhnîs viè l’&nbsp;[[Alemagne]], wice k'&nbsp;il î dmana cwate longuès anêyes å ''stalag 1A'' stablack [[Koenigsberg]], [[Prusse Oryintåle]] al frontire del [[Litwaneye]]. Cwand i rivna-st å payis, i dmora-st a [[Bårxhon]], amon ses parints, eyet il a ovré kéke tins al fabrike di cigåres «Jubilé» a [[Lidje]], pwis li 26 di fevrî [[1946]] il a-st intré come contåve al soyreye ''Paquay-Talbot'' al [[Viye Såm]] so les conseys d’ Albert Paquay k’ aveut stou medcén å minme stalag ki lu. Li 10 d’ awousse del minme anêye i s’&nbsp;a maryî avou Janine Frédérick, ene bele djonne crapåde télmint frisse ki l’&nbsp;curé djha å papa d’&nbsp;nosse Françwès la k’&nbsp;esteut ôrganisse del pôrotche «''il a ene drole idêye vosse fi d’&nbsp;prinde po feme ene gamene ki vént d’&nbsp;fé ses Påkes''». Li cope a-st avou deus fis. ==Ses scrijhaedjes å stalag== Tins k'&nbsp;il esteut prijhnî des almands, Françwès Warnotte s’&nbsp;a batou pés k'&nbsp;Tchantchès disconte Tchårlumagne po intrutni l’&nbsp;sintimint nåcionå di nosse Walonreye adlé les prijhnîs k’&nbsp;estént dins les camps avou lu. Po çoula, il a metou en alaedje ene gazete po les bedjes do ''stalag 1A'', «''le difuseur''» wice k’&nbsp;i scrijheut e walon avou ene sifwaite årdeur et d’&nbsp;foice po fé raviker li fwè dins l’&nbsp;cour des prijhnîs. Voci chal pa dzo sacwants tecses k'&nbsp;i scrijha cwand il aveut 22 ans: ===L’ åme Walone ni pout nén mori=== ''I scrijha ç'&nbsp;boket ci après ene algaråde avou onk k'&nbsp;i lyi aveut dit deus mots e walon, et k'&nbsp;l'&nbsp;ôte s'&nbsp;aveut måvlé, et rire di lu pask'&nbsp;i djåzéve walon.'' On sait çou k’&nbsp;l’&nbsp;åme walone riprezinte po nozôtes prijhnîs dispoy troes ans passés: des doûceurs, des fiesses, et des bouneurs, ki nos rpoizans pol djoû d’&nbsp;ouy so les fleurs k’&nbsp;ont mexhné nos peres vola des siekes et ki les pus foirts di nos vijhéns n’&nbsp;ont måy polou ctchinler Si nos mexhons on stou kécfeye e dandjî d’&nbsp;esse moudris pa des mwins galavales et såvadjes, il ont todi stou saetchîs del laide passe pa des rvinteus k’&nbsp;el ont fwait respecter. On certin camaeråde dijheut on djoû del samwinne passêye, adon ki dji lyi fjheut pårt ki l’&nbsp;walon, nosse bea lingaedje si piede pitit a ptit a foice ki des boubiets évulmis pa li modernisse leyèt ç’&nbsp;pårler la po les ptitès djins, li basse classe, come i djhèt: «i fåt shure li progrès, li comiece et les afwaires,- mi clapa-t i al narene-, et ni nén piede si tins avou des dvizes ki ravizèt l’&nbsp;friscabiawun d’&nbsp;on pinson et k’&nbsp;nol etrindjir ni såreut comprinde». N’&nbsp;est ç'&nbsp;nén a fé dressî les troes soyes ki dmonèt sol makete d’&nbsp;on pelake? Est i Diu possibe do djåzer di cisse manire la. Ci n’&nbsp;est nén po rén k’&nbsp;end a ki tournèt cazakes: J. Haust, e s’&nbsp;malén live, tot djåzant do lingaedje walon fé s’&nbsp;etinde: Li pårler des ancyins sotént ene lûte inewale conte li francès k’&nbsp;a des pouxhants aideus: les åjheyistés d’&nbsp;comunicåcions, li presse, l’&nbsp;acsegnmint, enfin les industreyes d’&nbsp;asteure ki candjèt les veyes les manires d’&nbsp;ovrer tot edoirmant les mestîs et les usteyes di dvins l’&nbsp;tins. Divins beacôp d’&nbsp;manaedjes d’&nbsp;ovrîs et d’&nbsp;payizans li môde d’&nbsp;ouy vout k’&nbsp;on djåze li francès ås efants. Ki les cis k’&nbsp;end ont profit s’&nbsp;è redjouwixhexhe ou k’&nbsp;les ôtes î trovexhe dispit po des råjhons d’&nbsp;sintimints, on rmårkêye ki l’&nbsp;walon si francijheye pitit a ptit, s’&nbsp;apôvrixhe et si stanche. Tot çoulà, sereut ç'&nbsp;on segne po distchanter? Pocwè les djins di raecene lidjwesse ou ls ôtes, mins walons d’&nbsp;sonk, fjhèt i tant des antchous avou les langues etrindjires? Pocwè rinoyî s’&nbsp;parintaedje, si leyî elaxhî d’&nbsp;mots a deus çanses et dmeye? Pocwè anfin voleur peter pus hôt ki s’&nbsp;cou, la ki n’&nbsp;est nén si bas k’&nbsp;çoula. Ké passe-tins do råyî les pus beas rôzîs foû do dîssime djårdén do cour walon e plin florixhaedje... On lingaedje come n’&nbsp;a nouk. ki tchante, ki fiesteye, ki inme et ki hait on n’&nbsp;såreut mî. Chal lon erî del tere wice ki nos avans fé nos prumîs pas, la k’&nbsp;on nos essevlirè motoit, n’&nbsp;estans ns nén binåjhes cwand on camaeråde rintrant do ''kommando'' amoirceye li conversåcion tot nos tapant l’&nbsp;mwin so l'&nbsp;sipale: ''Kéne novele vî stoumak, ki marneye-t on chal?'' On s’&nbsp;dit dvins nos-minmes: C’&nbsp;est co onk di cila, on peur, on vraiy, onk po ki l’&nbsp;åme walone n’&nbsp;est nén moite. Po l’&nbsp;pus seur i n’&nbsp;toûnrè nén piweye. Cwè fé po-z intritni les bruzîs aloumés? Nos n’&nbsp;porans nén nos bate so l’&nbsp;minme pî ki les grandès nåcions po fé viker nos dvizes, nosse teyåte, nos tchansons, nos djamas, ci sereut voleur fé come li rinne et l'&nbsp;boû del fåve da Lafontaine. Mins nos disfindrans sins rlåtche nosse manire di djåzer et d’&nbsp;pinser, come fwait li oizire ki ploye mins ni cotchtêye nén. Avou ene téle imådje nos anêyes d’&nbsp;ovraedje, di poennes et d’&nbsp;djoyes ni toumront nén e blesses. ===Por vos=== ''C'&nbsp;est on powinme k'&nbsp;i scrijha po ene djonne feye k'&nbsp;i n'&nbsp;a måy kinoxhou, pask'&nbsp;i n'&nbsp;aveut seur nén hanté divant d'&nbsp;aler sôdård a 18 ans.'' :Por Vos m’&nbsp;binamêye pitite poyete :Dj’&nbsp;aveu volou fé ‘ne tchanson :Mins cwand, so les rimes, del muzike dj’&nbsp;a volou mete :E m’&nbsp;gozî dmonît stronlés les sons. :Dispoy lontins, dji sins k’&nbsp;dji vs inme. :Et d’&nbsp;on si peur amour, :Ki cwand dji tuze a vos Madlinne, :Ene poenne arive et m’&nbsp;broye li cour. :Dji vôreu tant vs aveur divins mes bresses, :Vos candozer, vs dôrloter, ci sereut-st awoureus. :Inte deus båjhes, dji vs ewalpêyreu d’&nbsp;caresses, :Vos voerîz come nos serîs-st ureus. :Vosse pitit nez aviné, doûs cint-meye, :Vosse blanke pea come des clawçons vlourtés :Vos tchveas ki covrèt vosse tiesse tote nozêye :Come on sawou ki plore pa on bea djoû d’&nbsp;esté :Tot dvins vos mi fwait-st atraper l’&nbsp;five :Dj’&nbsp;a 'ne soe d’&nbsp;l’&nbsp;amour ki dji vôreu goster :Sins çoula dji rsin on må ki s’&nbsp;aclive :Dji n’&nbsp;såreu pus viker el påjhûlisté :Portant dji n’&nbsp;vos cnoxhe nén, ké måleur :Et dire ki dj’&nbsp;a d’&nbsp;l’&nbsp;amour a bresseyes po nos deus :Dji sai ki vos estoz la, ça m’&nbsp;fwai gleter d’&nbsp;bouneur :Ni m’&nbsp;leyîz nén lanwî; djan, dijhoz awè tot droet. :Ah! dji voe vos ouys ki rglatixhèt :D’&nbsp;awouristé télmint ki sont binåjhes :Vos deus lepes adon s’&nbsp;int'drovèt :Po dmander l’&nbsp;åmonne d’&nbsp;ene båjhe ===Espwer=== ''Après 5 ans k'&nbsp;il a stî raclôs, i sint k'&nbsp;ça va esse dabôrd fini et rprinde espwer.'' :Li dierin ombion d’&nbsp;l’&nbsp;ivier vént d’&nbsp;passer :Epoirtant tote li flouxhe di froedeur :Et l’&nbsp;prétins, djoyeus rvént tchanter :Li veye, l’&nbsp;amour et l’&nbsp;bouneur. :Ene aronde tot volant dlé mi :M’&nbsp;a gruziné, tot-bas, a l’&nbsp;oreye :«&nbsp;Pacyince, por vos les beas djoûs vont vni, :Rimédyî a vosse pôve vicåreye&nbsp;» :Dji l’&nbsp;a schoûté plin d’&nbsp;atincion, :Et po cisse binamêye messaedjire :Dj’&nbsp;esteu mouwé d’&nbsp;admiråcion :Adon m’&nbsp;cour riprinda s’&nbsp;coûsse ledjire :Tinrûle oujhea ki vole divins tos les cirs :M’&nbsp;apoitreuss po do bon: l’&nbsp;Espwer :Åreuss veyou kéke pårt li loumire :Del liberté rglati dvins les airs. 3601 24028 2004-03-12T17:44:48Z Lucyin 16 pådje fwaite al Viye Såm avou l' novele éndjole da Djôzef Baccus, ki vôreut bén s' mete so Linux, mins ki ratind on ptit voltrûle po l' aprinde. (motoit bén l' minme ki l' ci ki va rmete cisse pådje ci e rfondou ???? (et radjouter Françwès Warnotte dins l' djivêye des scrijheus, avou l' hårdêye eviè l' pådje Wiki [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di måss 2004 a 17:44 (CET) 3602 59137 2006-06-02T15:56:01Z Lucyin 16 [[categoreye:foclore]] [[categoreye:Walonreye]] [[categoreye:Lidje]] [[Imådje:tchantches_wi.jpg|thumb|ene posturete di Tchantchès]] '''Tchantchès''' (ki si scrijheut ''Chanchès'' disk' å cminçmint do 20inme sieke), c' est ene [[popinete di bwès]], ki rprezinte li [[Lidje|Lidjwès]], binamé, coraedjeus, todi presse a boere on [[plat-cou]], mins k'&nbsp;a l'&nbsp;tiesse foirt presse des tchveas, et cwand i s'&nbsp;måvele, ki dene des côps d'&nbsp;tiesse epweznêye (on soucaedje dins l'&nbsp;vinte di l'&nbsp;ôte). Tchantchès åreut vnou å monde inte deus pavés, e coulot d' [[Djudla Mouze]] li [[25 d' awousse]] 760. Mins, po [[Jean Bosly|Djhan Bosly]], ci sereut li [[15 d' awousse]] di l' an set cint septante. Dins l' [[teyåte ås popinetes di Lidje]], il est todi acoplé a [[Tchårlumagne]] et a [[Roland]], sins rovyî si feme, [[Nanesse]]. Tchantchès et Nanesse ont eto siervou d' [[adjeyant]]s pol veye di Lidje. == Etimolodjeye == Li mot "Tchantchès" vénreut do [[limbordjwès]] ''Tjan'tjë'' (pitit Djhan, flamind ''Janneke''). C' esteut li [[ptit no]] [[no passe-partot|passe-partot]] ki les ovrîs limbordjwès houként les Lidjwès avou, come on Walon åreut yeu dit "[[Motî:Batisse|Batisse]]". Li mot a stî rcomprin come '''Tchantchès''', pu, tot s'&nbsp;brouyant, rimetou å ptit no "Françwès", l'&nbsp;essegne des [[Nameur|Namurwès]] (les [[Motî:Chwès|Chwès]]). Po des ôtes racsegnes linwistikes, alez s' vey e [[Motî:Tchantchès|splitchant motî]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.tchantches.be/ ene waibe so Tchantchès] (e francès) {{commons|Tchantches}} [[fr:Tchantchès]] 3603 24030 2004-03-12T18:06:20Z Lucyin 16 [[vere a gote]] sins pî, di 5 cintilites, ki s' boet d' ene trake, avou, pol rihåssî, on cou d' vere on cintimete sipès, kel fijheut bén tni sol tåve. 3604 24031 2004-03-12T18:03:52Z Lucyin 16 vere po boere del [[gote]], di valixhance, di 5 a 10 cintilites. ==Sôres di vere a gote== [[hena]], [[djindår]], [[verkin]], [[plat-cou]]. 3605 24032 2004-03-13T04:42:53Z Pablo 5 '''Djernetchamp''' est on hamtea d'&nbsp;[[Nåfontinne]], avou ene dijhinne di måjhones, pont d' eglijhe, et deus grossès cinses, metou a mitan voye inte [[Lierneu]] et l'&nbsp;[[Viye Såm]]. [[Albert Lenfant]] î plaece ses "Contes di [[Hôte-Årdene]]". 3606 64158 2006-06-24T17:10:14Z Pablo 5 Ocgniye [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lenfant]] [[Imådje:lenfant.jpg|thumb|coviete di "Contes del Hôte-Årdene".]] '''Albert Lenfant''' vna-st å monde ene sadju dilé [[Lierneu]] e [[1915]]; il a dhoté a [[Ocgniye]] e [[1996]]. I scrijha les ''Contes de la Haute-Ardenne'' en [[Alfabet Fonetike Eternåcionå]], motoit li seu live e walon k'&nbsp;a stî scrît di cisse manire la. I plaece ses racontroûles a [[Djernetchamp (Nåfontinne)]], çou ki leye tuzer ki c'&nbsp;est la k'&nbsp;il a viké estant djonne. Il esteut professeur d'&nbsp;umanités di s'&nbsp;mestî. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://rifondou.walon.org/lenfant.html Li pådje da Albert Lenfant] 3607 24034 2004-03-13T04:51:20Z Pablo 5 Li '''Veye do Bwès''' est on hamtea del [[Viye Såm]], ki sereut li prumî viyaedje do payis d'&nbsp;Såm, metou so on croupet. Li voye ki va del Veye do Bwès al Viye Såm esteut ddja cnoxhowe cwand les [[Conteye di Såm|Contes di Såm]] ont-st arivé, diviè [[12inme sieke|1100]]. L'&nbsp;eglijhe n'&nbsp;a stî basteye k'&nbsp;å cminçmint do 20inme sieke. Sipotaedje des djins: les Cawets. [[Såm (aiwe)|Såm]] vinant do [[Pitit-Tier|Ptit-Tier]], toûne åtoû del Veye do Bwès divant d'&nbsp;ariver al Viye Såm. Li voye di tchmin d'&nbsp;fier ki les Almands avént fwait tins del [[guere di 1914-1918]] po-z aler del Viye Såm a [[Sint-Vi]] n'&nbsp;a sepou passer li croupet del Veye do Bwès, et diveur fé l'&nbsp;toû, a pô près come l'&nbsp;aiwe. Ci tchmin d'&nbsp;fier la a roté disk'&nbsp;al [[guere di 1940-1945]], la k'&nbsp;on-z aveut fwait potchî li Grand Pont inte li Veye do Bwès et l'&nbsp;Viye Såm. 3608 60251 2006-06-13T03:06:18Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fi:Ardennien offensiivi]] [[categoreye:Guere di 1940-1945]] [[categoreye:istwere del Walonreye]] [[Imådje:Battle of the Bulge.jpg|thumb|right|Sôdårds etazunyins si disfindant tins d' l' Ofinsive]] L' '''Ofinsive da Von Rundstedt''' (e walon, on prononce sovint ''Ofinsife da Van Rouchtète''; u dire tot biesmint: l' '''Ofinsive'''), ci fourit l' dierin atacaedje des Almands el [[guere 1940-1945]] k' a cmincî li nute do 15 å 16 di decimbe 1944 et esse fwaite li 27 di djanvî 1945. Les årmêyes almandes avént ene dijhinne di batayons, avou toplin des [[tank]]s, mins les sôdårds, c' esteut bråmint des mo djonnès djins, nén co scolés pol guere. L' atacaedje si dveut fé roedebale, po profiter do mwais tins k' espaitchive ås areyoplanes amerikins di bombarder les tanks. I faleut sayî di prinde [[Brussele]] et [[Anviesse]] divant 10 djoûs. == L’ atake des Almands == [[Imådje:ofinsive_vr_wi.jpg|thumb|300px|right|Les atacaedjes des Almands el Walonreye do 16 å 20 di decimbe 1944]] === Lançmint d’ l’ Ofinsive === Li 15 di decimbe, li front esteut cåzu sol frontire inte l’ Almagne et l’ [[Grande-Dutcheye do Lussimbork|Grande-Dutcheye]] (a Nonne). A Bijhe, les Aloyîs avént ddja passé l’ frontire inte l’ Almagne eyet l’ Beldjike, houte des [[Redîmés Payis]]. So les cénk prumîs djoûs d' l’ Ofinsive, les Almands alént rprinde tote li pårtêye bijhrece del Grande-Dutcheye, et del [[Province do Lussimbork]]. Les djins djhént : "Les tropes amerikinnes sont-st al diloujhe. Les Almands ont moussî dvins come divins ene live di boure." === Les divizions almandes k’ ont-st abroké sol Walonreye === Li 16 di decimbe gn aveut 17 divizions almandes k' ont-st abroké el Walonreye. Sacwantes did zeles, di Bijhe a Nonne. * Les 12inme et 277inme divizions Vk gr., et l’ troejhinme divizion d’ Panzers ont-st ataké al Bijhe des Redîmés Payis, mins i n’ ont seu ariver a [[Elzenbôre]]. * Li 6inme [[Motî:tank|tancreye]] di Panzer, lomé ''Kampfgruppe Peiper''. C' esteut 4800 SS, avou 600 tanks et camions. Ele esteut cmandêye pa Jochen Peiper. C' est leye k' a macsådé låtchmint des sôdårds amerikins prijhnîs a Bawgné. * Li 12inme Divizion a passé pa [[Ståvleu]] mins a staté a [[Stoûmont]]. Il ont volou aler haper d’ l’ essince a on depot k’ esteut dilé [[Spå]], mins il ont fwait berwete. * Li 18inme et l’ 62inme divizions Vk Gr s’ ont rdjondou a [[Sint-Vi]], pu ariver [[Li Viye Såm|al Viye Såm]]. * Li 560inme Divizion Vk Gr a passé pa Houfalijhe et l’ Rotche, et cåzu ariver a [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]] et [[Houton]]. * Les cis k’ ont stî l’ pus lon, c’ est l’ 2inme divizion d’ Panzers. Il ont passé a Bijhe di Bastogne. Mins il avént des [[tank]]s (les Tigues Rweyås) ki boevént d’ l’ essince a make. A [[Cele-dilé-Dinant]], li 24 di decimbe 1944, il ont tot biesmint toumé a setch. * Li 26inme Divizion Vk Gr a passé a Nonne di Bastogne. Il ont stî disk’ [[Li Bork|å Bork]], pu ont continouwé so [[Rotchfoirt]] et [[Ciergnon]]. Ene pårteye a cåzu avnou a [[Libråmont]]. * Li 5inme divizion para ont passé dpus a Nonne, inte Bastogne et [[Måtlindje]], eviè [[Li Tchestea|l’ Tchestea]]. Mins les Amerikins î ont metou l’ ahote. Les unités speciåles po dner on côp di spale. * Li cene do Coronel Skorzeny avou des Almands botés a Amerikins et ki djåzént bén l' inglès aveut amoussî e muchiete e l' Årdene. I dvént sayî di disbrôler les lenes amerikinnes (côper les telefones, candjî les plakes di voyes). C' esteut l' Operåcion Greif. * Li cene des SS walons, avou [[recsisse|Degrelle]], ki cnoxhént bén l' payis. ** Li 10inme tancreye amerikinne: esteut a Bastogne. ** Les 2inme, 99inme, 106inme et 28 inme divizions amerikinne estént sol front, al frontire des Redîmés payis, u dedja e l' Almagne (186inme). Li 28inme a ratourné po rprinde Bastogne. ** Li 4inme rt 9 inme tancreye amerikinne estént inte Li Tchestea et Årlon. Pus a Nonne, gn aveut tote li IIIinme årmêye da Patton. ** Li prumire årmêye amerikinne da Hodges esteut inte Hu, Nameur, Dinant et l' Årdene. ** Les Inglès (30inme coir, 53inme divizion, Tancreye del Wåde, 43 inme divizion) n' avént nén co passé Mouze. === Li macsådaedje di [[Bévurcé|Bawgné]] === [[Imådje:macsaudaedje_di_bawgnez.jpg|thumb|Li macsådaedje di Bawgné]] Li 17 di decimbe, li ''Brigåde Peiper'' abroke el Beldjike. A 7 eures å matén, i prindèt l' depot d' essince a [[Bulindje]], et s' rischaper ene miete. A 12 e 30, Peiper apice, a Bawgné (hamtea d' Bévurcé) on cint d' piyotes amerikins del 285inme divizion d' årtilreye, ki vént do dischinde so [[Sint-Vi]]. I les rashonnèt so ene waide. A on metou moumint, gn a èn oficî SS ki tire so on docteur k' esteut padvant, et so s' vijhén. Après, tos les Almands, sins ôre, saetchnut so les prijhnîs, et les touwèt come des biesses. Mins gn a des cis ki schapèt, et minme ratraper leu divizion. Les S.S. del Brigåde Peiper ont stî djudjîs après l' guere å "Procès do Macsådaedje di Måmdey". === L' abrocaedje del Brigåde Peiper === Peiper amoussa e Ståvleu li 18 di decimbe mins les Amerikins (30inme divizion) k' î estént ni les leyît nén fé. Adon, li gros del Brigåde Peiper a continouwé s' voye viè [[Troes-Ponts]], la k' i dvént passer l' [[Ambleve]]. Mins les Amerikins, tot "avançant do cou", avént fwait potchî l' pont. Peiper porshuva s' voye sol droete erive di l' Ambleve, eviè [[Li Gléjhe|l' Gléjhe]] , pu [[Stoumont]]. Co on côp, les Amerikins (82inme divizion para) avént fwait sôtler l' pont. So ç' tins la, les Amerikins avént rprin Ståvleu (li 19 di decimbe). Peiper rivna al Gléjhe, et rawårder des racfoirts almands. Mins gn a rén ki vna. Eto, li 23 d' decimbe, li brigåde Peipêr si rsaetcha evoye dirî les lenes do front, et leyî la tote li tancreye hatche et matche. === Li Batreye di Bastogne === [[Imådje:ofinsive_timbe.jpg|thumb|timbe bedje (2004) so l' Ofinsive]] C' est åtoû d' [[Bastogne]] k' i n a yeu les pus grossès batreyes et distrujhaedjes. Li 21 di decimbe, li 101inme divizion d' paratchutisse avént esseré Bastogne. Il ont dmandé å djenerå amerikin McAuliffe di s' rinde. Mins ci-cial a respondou ''Nuts'' (des djaeyes), dj' ô bén : alez s' vos fé cori araedjî ! Les distrujhaedjes dins l' payis d' Bastogne. * [[Noveye-dilé-Bastogne|Fwè]] : tot distrût a l' ofinsive : les Almands estént d' on costé del voye, et ls Amerikins d' l' ôte. * [[Lontchamp-dlé-Bastogne|Rwete]] : tot distrût a l' ofinsive. * [[Ompré|Serwåcoû]] : les Almands n' î ont nén dmoré. * [[Biertogne]] : 14 måjhons ont broûlé. * [[Wårdin|Bijåri]] : sacwantès måjhones distrûtes. == Li ratacaedje des Amerikins et des Inglès == Li 24 di decimbe, l' ofinsive n' aveut nén co passé Mouze. Li tins s' a [[Motî:schî|schåyî]], et les avions amerikins ont polou fé des ricnoxhances et les årmêyes rataker. Li 4inme divizion d' tanks da Patton, k' esteut dé Måtlindje, a monté so Bastogne. == Vicaedje des civils == === Kidujhance des sôdårds avou les civils === Ezès plaeces la k' on s' bateut, tos les civils dimorént dins des cåves. Les Almands adviertixhént cwand gn aléve aveur do disdut, ki les djins endalénxhe pus lon. Les oficîs almands estént sovint foirt comifåt avou les civils. Onk a vnou dmander ene schoupe po-z eterer des moirts, et l' a vnou rapoirter. Li nute di Noyé, les hôts mwaisses-sôdårds k' estént a Bastogne dinént des påstaedjreyes ås efants k' els awaitént. Årvierdimint, les sôdårds amerikins ont sovint leyî des mwais sovnis. A [[Måbompré|Engrè]], il ont spiyî tote li scole. Il estént bråmint moens diciplinés k' les Almands. Nerén, les Almands estént foirt waeraxhes a des plaeces k' i gn a come a [[Noveye-dilé-Bastogne]], la k' gn a yeu ût civils di fuziyîs. === Petaedje-evoye des djonneas refractaires === Bråmint des djonneas di 16 a 25 ans d' l' Årdene ki s' catchént del [[Motî:werbestele|Werbestele]] ont stepé evoye, et sayî d' passer [[Mouze]] après [[Lidje]], [[Hu]], [[Dinant]] u [[Djivet]]. == Li retchessaedje des Almands == Li 13 di djanvî 1945, les Almands divént cwiter Bastogne. Li 27di djanvî, i rployént bagadje podbon. Li Viye Såm a stî li veye li pus lontins ocupêye. == Corwaitaedje di l' Ofinsive == === Li såme di l' Ofinsive === Ci n' esteut nén tant di rwangnî l' guere (les Almands savént ddja bén k' i n' frént pus long feu). Mins i rataként po-z aveur des meyeusès condiciopns po martchander ene årmistice, et k' les Aloyîs n' moussexhe nén pus lon e l' Almagne. === Kimint çki les Amerikins n' ont rén veyou vni ? === == Les moirts et les coixhîs == * Amerikins : 75.522 djins (moirts, coixhîs, pierdous, u prijhnîs). * Inglès : 1408 moirts. * Almands : 67.675 moirts. * Civils walons : ? * Civils lussimbordjwès : ? == Hårdêyes difoûtrinnes == {{Commons|Battle of the Bulge}} Racontaedje di temons : * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html#ofinsive_marenne D' ene pitite båshele ki s' catchive dins ene cåve a Fwè dlé Bastogne (Maggy Marenne)] * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html#ofinsive D' on civil del Veye do Bwès, dé l' Viye Såm]. * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html#ofinsife_am D' on djonnea ki s' a såvé disk' a Astire]. Sicrijhaedje di ficcion : * [http://rifondou.walon.org/teyaute/dumont_leu_agneas.html Pîce di teyåte ki s' passe li djoû d' Noyé, tins d' l' Ofinsive]. [[cs:Bitva v Ardenách]] [[da:Ardenneroffensiven]] [[de:Ardennenoffensive]] [[en:Battle of the Bulge]] [[es:Batalla de las Ardenas]] [[fi:Ardennien offensiivi]] [[fr:Bataille des Ardennes]] [[he:קרב הארדנים]] [[hr:Bitka u Ardenima (1944)]] [[it:Offensiva delle Ardenne]] [[ja:バルジの戦い]] [[lb:Ardennenoffensiv]] [[ms:Pertempuran Bulge]] [[nl:Slag om de Ardennen]] [[no:Ardenneroffensiven]] [[pl:Ofensywa w Ardenach]] [[sl:Ardenska ofenziva (1944)]] [[sv:Ardenneroffensiven]] 3609 24036 2004-03-13T01:35:16Z Lucyin 16 mete come loyén ene racontroûle ki doet s' trover dins l' pådje e rfondou sol guere di 40 (k' ont stî dmorer dins les schayires). dji l' a trové, mins ele n' a nén co colé [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 13 di måss 2004 a 01:35 (CET) 3610 57092 2006-05-17T12:05:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: de, en, nl, ro '''Nonne''', c' est on [[moumints del djournêye|moumint del djournêye]] ki corespond e walon a doze eures del djournêye; did la: [[Motî:après-nonne|après-nonne]], [[Motî:divant-nonne|divant-nonne]]. Li ratourneure '''djoûs et nonnes''' vout dire "[[Motî:pår|pår]]". A ç' moumint la, divins l' tins, on '''sounéve nonne''', dj' ô bén: l' [[andjlusse]] Did la, les stindaedje do sinse: # sinse di "dinner": Il ont magnî l' nonne tertos eshonne. Did la: [[Motî:nonner|nonner]]. # Li 7inme et l' dierinne [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki les moennes dijhnut après awè magnî a nonne, et e cwareme divant d' awè magnî. Elle est l' imådje del moirt da [[Djezus-Cri]] sol croes. Li nonne a 3 [[psåme]]s, ene [[îme]] et on boket d' priyire. # sinse di prandjire (tins d' midi, di 12 a 14 eures): C' est a nonne ki dj' fwai m' niket. # Nonne (avou ene grande lete), c' est l' [[pont cardinå]] wice ki l' solea est å mitan do djoû , metou å dzo so ene mape (on dit eto: Midi), et pa stindaedje, les pôves payis, bråmint metous sol meye-bole nonnrece (on dit eto: Sud). ==Etimolodjeye== Li mot walon "nonne" provént do latén ''nona'' (nouvinme), priyire del djournêye, k' egzistéve dedja amon les [[rilidjon djwive|Djwif]]s, pu rprinjhe pås [[rilidjon crustinne|crustins]]. Å cmince, on l' dijheut al nouvinme eure (did la ci no), çou ki, ene såjhon dins l' ôte, riprezintéve 3 eures di l' après-marinde, adon kel [[priyires del vesprêye|priyire del vesprêye]] (''vespera'') si djheut a solea djus. E 6inme sieke, [[sint Bnoet]] adjinçnêye les rîles po les moennes, avou l' idêye padrî l' tiesse di spårgnî les tchandeles ki broûlént a non-syince – sapinse lu – dins l' eglijhe et les tchambes des moennes après l' anuti. Adon, i va ravancî li priyire ''nona'' et l' mete docô après l' marinde, et minme divant l' marinde e cwareme. Ça fwait kel ''vespera'', dabôrd, si va dire bén dvant l' anuti, po les moennes aler coûtchî avou l' solea. Li veye des ptitès djins s' a erîlé sol veye des [[moustî]]s. Eto, '''nonne''' a divnou li mitan del djournêye, dabôrd ki li viesprêye divneut, e sacwantès plaeces, l' après-nonne. [[categoreye:cronolodjeye]] [[categoreye:Crustinnisse]] [[de:Non]] [[en:None (liturgy)]] [[nl:Noon (getijde)]] [[ro:Ceasul al nouălea canonic]] 3611 24038 2004-03-13T00:53:00Z 62.4.155.116 etimolodjeye: racsegnes da Djôr Sfasie, lete do 6 di måss 2004 + Tiri Dumont [[Uzeu:62.4.155.116|62.4.155.116]] 13 di måss 2004 a 00:53 (CET) 3612 24039 2004-11-19T22:46:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[moumints del djournêye#Li vespr.C3.AAye]] 3613 24040 2004-03-13T00:58:09Z Lucyin 16 racsegnes da Djôr Sfasie, lete do 6 di måss 2004. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 13 di måss 2004 a 00:58 (CET) 3615 24041 2004-03-13T03:15:47Z Pablo 5 3616 57220 2006-05-18T13:37:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Aiwe di Glin]] 3617 24043 2004-03-13T03:21:51Z Pablo 5 End a deus di plaeces lomêyes ''Poleur'', i fåreut fé di cice ci ene pådje di redjiblaedje. 3619 24045 2004-03-13T03:35:35Z Lucyin 16 displaecî viè "François_Warnotte" #REDIRECT [[François_Warnotte]] 3620 24046 2004-03-13T03:37:35Z Lucyin 16 displaecî viè "Copene:François_Warnotte" #REDIRECT [[Copene:François_Warnotte]] 3622 24047 2004-03-13T04:56:14Z Pablo 5 displaecî viè "Ofinsive_da_Von_Rundstedt" #REDIRECT [[Ofinsive_da_Von_Rundstedt]] 3623 24048 2004-03-13T04:56:14Z Pablo 5 displaecî viè "Copene:Ofinsive_da_Von_Rundstedt" #REDIRECT [[Copene:Ofinsive_da_Von_Rundstedt]] 3624 57659 2006-05-21T08:31:18Z Pablo 5 gåmet -> gåmès <FONT COLOR="#ff0000"><B>coron</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> <I>a)</I> dibout. <I>"Bon coraedje&nbsp;!" brait l' cinsî då fén coron del tåve</I> ([[H. Simon]]). <I>Å coron del porcession, (gn a) ene pitite tchiproûle Avou des ptits féns crolés tchveas, C'&nbsp;est el Loubna Bènayissa</I> (G. Spirito). <I>A pårt motoit po les deus corons (li gåmès et l'&nbsp;picård), tos les ôtes Walons si plèt coprinde et s'&nbsp;djåzer åjheymint</I> (A. Lamborelle). <span lang=fr>F. bout, extrémité, arrière, queue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coron d'&nbsp;ene lene di tram:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"terminus"</span>. <I>b)</I> fén. <I>C'&nbsp;est ene boune ocåzion po dvizer di s'&nbsp;novea CD ki rexhrè å coron d'&nbsp;setimbe</I> (J.P. Tondu). <span lang=fr>F. fin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avni å coron d'&nbsp;ses royes:</FONT> ariver al fén di s'&nbsp;vicåreye, esse po mori. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être au bout du rouleau"</span>. <B>2.</B> <I>a)</I> coulot d'&nbsp;ovrîs, sovint metou dilé l'&nbsp;oujhene, avou totes les måjhons les minmes. <I>I dmorént dins on coron do costé del Louvire.</I> rl a: [[Motî:cazer|cazer]]. <I>b)</I> payis pierdou wice k'&nbsp;on-z est. <I>I s'&nbsp;va piede, i n'&nbsp;conoxhe nén assez l'&nbsp;coron eyet avou l'&nbsp;froed ki vos edjale, sortot par nute...</I> (D. Heymans). <I>Ça va, dji n'&nbsp;a pont d'&nbsp;må, a rispondou Roga. Cotinouwez l'&nbsp;patrouyaedje dins l'&nbsp;coron</I> (G. Michel). <I>Nole ervindje&nbsp;! Fok el silince des meurs displayis Del barake dismanveye D'&nbsp;on coron rovyî</I> (J. Boitte). <span lang=fr>F. bled, patelin, coin, alentours.</span> 3625 24050 2004-04-17T12:49:40Z Lucyin 16 <div style="float: left; margin: 1em;"> [[Imådje: lessire_wi.jpg]] </div> '''André Lessire''' a vnou å monde e [[1946]]. Il a stî li prumî a moenner des vizites del veye di [[Nameur]] e walon (cénk, shijh par an, dispu 1999), inte did zeles, li cene do [[Pårlumint walon]]. ==Hårdêye difoûtrinne== (e francès) [http://www.ifrance.com/baladeetculture Pormoennådes et tuzance]. 3626 57925 2006-05-22T15:30:14Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje [[Imådje:Ligne_wi.jpg|frame|right|Eglijhe di Lignè]] '''Lignè''' (fr: ''Ligny''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Sombrefe]]. * Limero del posse: '''5140''' (vî limero '''6338''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;41''' * Nombe di djins: 2500 ([[2004]]). * Lomaedje des djins: Lignitwès, Lignitwesse. * Sipotaedje des djins: les [[Motî:soçon|Soçons]]. == Djeyografeye == * raiwî pal [[Ligne (aiwe)|Ligne]] * metou a l' aschate del [[province di Nameur]], do [[Hinnot]], et do [[Roman Payis]]. == Istwere. == Li 16 di djun 1815, deus djoûs divant l' [[batreye di Waterlô]], Napoleyon î wangna ene bataye conte li marixhå prûsyin Blücher. Gn a on muzêye ki rmimbere ciste apougnåde la. == Tourisse et foclore == [[Imådje:passion1.jpg|thumb|250px|right|djowe del passion]] Li [[djowe del passion|passion d' Lignè]] s' î djowe dispu 1925, (mins nén di 1930 a 1947). Ele fourit metowe so pîs pa l' abé Mayeux et Joseph Vassart. Å cmince, ele si djouwéve e 6 tåvleas. Gn a des roles di femes dispu 1960. E 1966, ele est rprinjhe på redjixheu del dramatike. Asteure, c' est 18 tåvleas, k' on pout aler vey tos les dimegnes do cwareme. ==Tuzance walone== Prumire sicole di walon do payis d' Nameur, la k'&nbsp;gn a yeu des dames di scole k'&nbsp;ont dit k'&nbsp;on-z aléve fé do walon tins des eures normåles d'&nbsp;acsegnmint. Les scoles ont stî dnêyes di 1998 a 2001 pa [[Chantal Denis]], avou l'&nbsp;aidance di [[Lucien Somme]], prezidint des [[Relîs Namurwès]]. Les [[walon e scole|scoles di walon]] d'&nbsp;Lignè ont mostré: # ki sacwants efants, foirt ritårdjîs dins les ôtès brantches, estént les prumîs al sicole di walon, et, tot-z estant valorijhîs, rimontént par après dins les ôtès brantches. # ki des efants d'&nbsp;[[Motî:abagant|abagants]] (marokins) polént aprinde li walon ossu bén k'&nbsp;els ôtes. # ki les grands-parints, k'&nbsp;on lzî evoyive les efants po dmander des racsegnes, estént foû binåjhes k'&nbsp;on-z åye raskepyî on loyén inte ces deus [[Motî:djermêye|djermêyes]] la (grands-parints eyet ptits-efants). [[en:Ligny]] [[es:Ligny]] [[fr:Ligny]] 3627 59879 2006-06-08T09:56:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-..Jean-Pierre Dumont.., et \[\[L. Mahin\]\] +[[Jean-Pierre Dumont|J.P. Dumont]], et [[Lucyin Mahin|L. Mahin]]) [[Categoreye:ricwereus sol walon|Denis, Chantal]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Denis, Chantal]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Denis, Chantal]] [[Imådje:Denis_Chantal.jpg|thumb|left|100px|(e 2002)]] '''Chantal DENIS''', a skepyî e [[1953]]. C' est ene sicrijheuse e walon et ene ricwereuse sol walon do payis d'&nbsp;[[Nameur]]. Ele kiminça a raprinde li walon sol tård (1995), amon les [[Relîs Namurwès]], copurade avou [[Lucien Somme]], k'&nbsp;elle a coplé dins si "[[Motî da Somme|Live di mots d'&nbsp;après Nameur et avår la"]], et dins li [[Coleccion Somme Denis]] di [[romans e walon]]. Chantal Denis a raddimint-st avnou al copete del schåle, aprume come sicrijheuse di [[roman]]s: * “[[Ene måjhone sins finiesse (roman)|Ene måjhone sins finiesse]]” (2001) * “[[On byin bråve ome (roman)|On byin bråve ome]]” (2002) * “[[L' ouxh å lådje (roman)|L' ouxh å lådje]]” (2003) * “[[Dji vôreu k' i ploureut (roman)|Dji vôreu k' i ploureut]]” (sicrît e 2004, nén eplaidî) * “[[Et mi, dji vs ratindeu (roman)|Et mi, dji vs ratindeu !]]” (2005) Elle a rascodou tos les grands pris di scrijhaedjes e walon avou ces troes lives la : * li [[pris do Coirneu di Hu]] avou "Ene måjhone sins finiesse" * li [[pris del Kiminålté Walonreye-Brussele]] avou "Dji vôreu k' i ploureut" * li [[pris del Veye di Lidje]] avou "Et mi, dji vs ratindeu" Mins c'&nbsp;est purade come diccionairresse k'&nbsp;i gn a nouk a lyi prinde, tot voeyant si ''[[franwal di Nameur|Dictionnaire français-wallon d'&nbsp;après Nameur et avår la]]'' (2001). Ci ovraedje la est l'&nbsp;prumî ki dene des fråzes d'&nbsp;egzimpe, et manaedjî eto les mots ki rivnèt tofer dins l'&nbsp;francès d'&nbsp;asteure, metans [[problinme]]. Come sicoleuse do walon, elle a-st eplaidî ''“Li walon pate a pate”'' (1998), pu enonder li prumire rivowe po ls efants e walon, ''“[[Cou dzeu cou dzo (gazete)|Cou dzeu cou dzo]]”'' (1997-2000). Et ratourner e walon des tchansons d'&nbsp;efants (1998). Ele a dné scole ås efants d'&nbsp;[[Lignè]] (1999-2002). Elle a eto eplaidî des sillabusses po ses scoles di walon des Relîs. A stî rçûte ås [[Relîs Namurwès]] e 1995, et come [[SLLW]]-resse e 2002. Ele sicrît dins on walon rfondou namurwès, dins li stîle “Relîs 1990” (coûtès fråzes, croejhete et motî sognîs), sins aconter l'&nbsp;accint di si viyaedje. Elle a spårdou, pa onk di ses tecses, li rwalonijhaedje del cawete inglesse “''-ing''” e “[[cawete -igne|-igne]]”. A dater d' 2005, ele va scrire dins des ôtes accints come li walon d' Djiblou. Adonpwis, a cmincî d' 2006, ele va diswalper, avou Joseph Daffe et Nadine Modolo, on [[rifondant walon|rfondant walon namurwès]]. == Chantal Denis veyowe pa ses soçons == [[Imådje:romancis_wi.jpg|thumb|Di hintche a droete : C. Denis, L. Somme, [[Jean-Pierre Dumont|J.P. Dumont]], et [[Lucyin Mahin|L. Mahin]] (2003)]] [[Imådje:Gaziaux_Somme_Denis.jpg|thumb|Di hintche a droete: C. Denis, [[J.J. Gaziaux]] eyet L. Somme ([[Elizete]], 2004)]] === li scabin del culteure di Djiblou === Come si mwaisse persounaedje di [[Et mi, dji vs ratindeu (roman)|Et mi, dji vs ratindeu]], Chantal Denis [[Motî:dår|a l' dår]] di rtrover ses raecinêyes. Tot rcwerant, ele pårtixh avou vos çou k' elle a ddja ramexhné, pal voye di ses romans, åd triviè des scoles di walon a Nameur, des emissions å posse, et si boutaedje avou l' dramatike di [[Lignè]]. Tantea k' elle a divnou - sins ene barbôjhe di grandiveusté - ene des fenès cnoxheuses do lingaedje di nos tåyes. Come escabin do Patrimoenne et do Tourisse di Djiblou, dj' a-st atôtchî sacwants côps l' Chantal, po ene racsegne u l' ôte. Tchaeke côp, dji l' a trové come pindowe å clå et dj' a discovrou ene fene kinoxheuse del sicolodjeye des djins d' nos djins. Kéne aweure ! Marc Bauvin 3628 55515 2006-05-02T04:36:02Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nl:Gerlachus van Houthem]] [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Djerlaxhe]] [[Categoreye:Crustinnisse]] Sint [[Djerlaxhe]] a skepyî a [[Houtén-Sint-Djerlaxhe]], viyaedje asteure e [[Limbork olandès]], a 6 km di [[Måstrek]], sol voye di Meersen a [[Fåcmont]] å cmince do 12inme sieke. Al moirt di s'&nbsp;feme, i fourit tot dzôrné, et fé on perlinaedje di set ans a [[Djeruzalem]]. Rivnou e s'&nbsp;payis, i vola fé penitince, dina tos ses béns azès målureus, et ndaler dmorer dins on bodje di tchinne. On djheut k'&nbsp;i n'&nbsp;moussive foû di si åbe fok po rweri les biesses di cinse. I mora e 1172. Al plaece di l'&nbsp;åbe sint Djerlaxhe, on bastixha ene tchapele, la k'&nbsp;les djins vnît e perlinaedje, copurade li [[5 di djanvî]] eyet l'&nbsp;[[1î d' djun|prumî d'&nbsp;djun]], po waeranti leus biesses des maladeyes. Li tchapele a stî clôse pa [[Djôzef II]] e [[1783]]. On schapa les rlikes da sint Djerlaxhe, et ls emoenner a Ruremonde. Ele ni rivnît a Houtén k'&nbsp;e 1841. ==Ôtes perlinaedjes a sint Djerlaxhe== * a [[Batice]], messes li 5 di djanvî eyet mårdi do [[céncwinme]], adjinçnêyes pal [[cofrereye]] sint Djerlaxhe, askepieye e 1842. * å Trimbleu, messes li 5 di djanvî avou benixhaedje do pwin et d' l' aiwe. * a Horion Hozemont, on l' vént siervi avou sint Cornelisse, sint Djiråd et [[sinte Matrice]]. * a [[Cwareme]], messe li londi del [[Pintcosse]]. * Gn a eto des posteures da sint Djerlaxhe dins les [[timpe]]s di [[Grinnveye]] eyet d'&nbsp;[[Fexhe]]. * tchapele sint Djerlaxhe (so plaece: ''Hèrlake'') a [[Ôtêye]]. ==Imådje do sint== on moenne avou s'&nbsp;paltot d'&nbsp;pelrin so s'&nbsp;dos, ene [[gôre]], on [[bordon]], et des biesses di ttåtoû d'&nbsp;lu. [[li:Gerlach]] [[nl:Gerlachus van Houthem]] 3629 24054 2004-03-15T01:24:45Z Lucyin 16 Mwaisse-sourdant: ''Colignon, Alain, Dictionnaire des saints et des cultes populaires de Wallonie (histoire et folklore), Ed. du Musée de la Vie Wallonne'', Lidje, 2003. 3630 65150 2006-06-24T20:23:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[djun]] c' est li 152inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 153inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 213 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 di may]] - [[31 di may]] - [[2 d' djun]] - [[3 d' djun]] - les [[366 djoûs]] d' l' anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Junie]] [[an:1 de chunio]] [[ar:1 يونيو]] [[ast:1 de xunu]] [[av:1абилеб июнь]] [[be:1 чэрвеня]] [[bg:1 юни]] [[br:1añ Mezheven]] [[bs:1. juni]] [[ca:1 de juny]] [[ceb:Hunyo 1]] [[co:1 di ghjugnu]] [[cs:1. červen]] [[csb:1 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 1]] [[cy:1 Mehefin]] [[da:1. juni]] [[de:1. Juni]] [[el:1 Ιουνίου]] [[en:June 1]] [[eo:1-a de junio]] [[es:1 de junio]] [[et:1. juuni]] [[eu:Ekainaren 1]] [[fi:1. kesäkuuta]] [[fo:1. juni]] [[fr:1er juin]] [[fur:1 di Jugn]] [[fy:1 juny]] [[ga:1 Meitheamh]] [[gl:1 de xuño]] [[he:1 ביוני]] [[hr:1. lipnja]] [[hu:Június 1]] [[ia:1 de junio]] [[id:1 Juni]] [[ie:1 junio]] [[ilo:Junio 1]] [[io:1 di junio]] [[is:1. júní]] [[it:1 giugno]] [[ja:6月1日]] [[jv:1 Juni]] [[ka:1 ივნისი]] [[ko:6월 1일]] [[ku:1'ê pûşperê]] [[la:1 Iunii]] [[lb:1. Juni]] [[li:1 juni]] [[lt:Birželio 1]] [[mk:1 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 1]] [[ms:1 Jun]] [[nap:1 'e giùgno]] [[nl:1 juni]] [[nn:1. juni]] [[no:1. juni]] [[oc:1èr de junh]] [[pam:Juniu 1]] [[pl:1 czerwca]] [[pt:1 de Junho]] [[ro:1 iunie]] [[ru:1 июня]] [[scn:1 di giugnu]] [[sco:1 Juin]] [[simple:June 1]] [[sk:1. jún]] [[sl:1. junij]] [[sq:1 Qershor]] [[sr:1. јун]] [[sv:1 juni]] [[te:జూన్ 1]] [[th:1 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 1]] [[tr:1 Haziran]] [[tt:1. Yün]] [[uk:1 червня]] [[vi:1 tháng 6]] [[war:Hunyo 1]] [[zh:6月1日]] 3631 24056 2004-03-15T01:55:46Z ::1 #REDIRECT [[1î d' djun]] 3632 65001 2006-06-24T19:56:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[måss]], c' est li 77inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 78inme po ls anêyes bizetes), avou 288 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[16 di måss]] - [[17 di måss]] - [[19 di måss]] - [[20 d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Maart]] [[an:18 de marzo]] [[ar:18 مارس]] [[ast:18 de marzu]] [[be:18 сакавіка]] [[bg:18 март]] [[br:18 Meurzh]] [[bs:18. mart]] [[ca:18 de març]] [[ceb:Marso 18]] [[co:18 di marzu]] [[cs:18. březen]] [[csb:18 strumiannika]] [[cv:Пуш, 18]] [[cy:18 Mawrth]] [[da:18. marts]] [[de:18. März]] [[el:18 Μαρτίου]] [[en:March 18]] [[eo:18-a de marto]] [[es:18 de marzo]] [[et:18. märts]] [[eu:Martxoaren 18]] [[fi:18. maaliskuuta]] [[fo:18. mars]] [[fr:18 mars]] [[fur:18 di Març]] [[fy:18 maart]] [[ga:18 Márta]] [[gl:18 de marzo]] [[he:18 במרץ]] [[hr:18. ožujka]] [[hu:Március 18]] [[ia:18 de martio]] [[id:18 Maret]] [[io:18 di marto]] [[is:18. mars]] [[it:18 marzo]] [[ja:3月18日]] [[jv:18 Maret]] [[ka:18 მარტი]] [[ko:3월 18일]] [[ku:18'ê adarê]] [[lb:18. Mäerz]] [[lt:Kovo 18]] [[lv:18. marts]] [[mk:18 март]] [[ms:18 Mac]] [[nap:18 'e màrzo]] [[nl:18 maart]] [[nn:18. mars]] [[no:18. mars]] [[oc:18 de març]] [[pam:Marsu 18]] [[pl:18 marca]] [[pt:18 de Março]] [[ro:18 martie]] [[ru:18 марта]] [[scn:18 di marzu]] [[sco:18 Mairch]] [[se:Njukčamánu 18.]] [[simple:March 18]] [[sk:18. marec]] [[sl:18. marec]] [[sq:18 Mars]] [[sr:18. март]] [[sv:18 mars]] [[te:మార్చి 18]] [[th:18 มีนาคม]] [[tl:Marso 18]] [[tr:18 Mart]] [[tt:18. Mart]] [[uk:18 березня]] [[vi:18 tháng 3]] [[war:Marso 18]] [[zh:3月18日]] 3633 65005 2006-06-24T19:57:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[måss]], c' est li 78inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 79inme po ls anêyes bizetes), avou 287 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[17 di måss]] - [[18 di måss]] - [[20 d' måss]] - [[21 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Maart]] [[an:19 de marzo]] [[ar:19 مارس]] [[ast:19 de marzu]] [[be:19 сакавіка]] [[bg:19 март]] [[bs:19. mart]] [[ca:19 de març]] [[ceb:Marso 19]] [[co:19 di marzu]] [[cs:19. březen]] [[csb:19 strumiannika]] [[cv:Пуш, 19]] [[cy:19 Mawrth]] [[da:19. marts]] [[de:19. März]] [[el:19 Μαρτίου]] [[en:March 19]] [[eo:19-a de marto]] [[es:19 de marzo]] [[et:19. märts]] [[eu:Martxoaren 19]] [[fi:19. maaliskuuta]] [[fo:19. mars]] [[fr:19 mars]] [[frp:19 mârs]] [[fur:19 di Març]] [[fy:19 maart]] [[ga:19 Márta]] [[gl:19 de marzo]] [[he:19 במרץ]] [[hr:19. ožujka]] [[hu:Március 19]] [[ia:19 de martio]] [[id:19 Maret]] [[ilo:Marso 19]] [[io:19 di marto]] [[is:19. mars]] [[it:19 marzo]] [[ja:3月19日]] [[jv:19 Maret]] [[ka:19 მარტი]] [[ko:3월 19일]] [[ku:19'ê adarê]] [[la:19 Martii]] [[lb:19. Mäerz]] [[li:19 miert]] [[lt:Kovo 19]] [[lv:19. marts]] [[mk:19 март]] [[ms:19 Mac]] [[nap:19 'e màrzo]] [[nl:19 maart]] [[nn:19. mars]] [[no:19. mars]] [[oc:19 de març]] [[pam:Marsu 19]] [[pl:19 marca]] [[pt:19 de Março]] [[ro:19 martie]] [[ru:19 марта]] [[scn:19 di marzu]] [[sco:19 Mairch]] [[se:Njukčamánu 19.]] [[simple:March 19]] [[sk:19. marec]] [[sl:19. marec]] [[sq:19 Mars]] [[sr:19. март]] [[sv:19 mars]] [[te:మార్చి 19]] [[th:19 มีนาคม]] [[tl:Marso 19]] [[tr:19 Mart]] [[tt:19. Mart]] [[uk:19 березня]] [[vi:19 tháng 3]] [[war:Marso 19]] [[zh:3月19日]] 3634 65019 2006-06-24T19:59:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[måss]], c' est li 79inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 80inme po ls anêyes bizetes), avou 286 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * 1899: [[Firmin Callaert]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[18 di måss]] - [[19 di måss]] - [[21 di måss]] - [[22 d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Maart]] [[an:20 de marzo]] [[ar:20 مارس]] [[ast:20 de marzu]] [[be:20 сакавіка]] [[bg:20 март]] [[bs:20. mart]] [[ca:20 de març]] [[ceb:Marso 20]] [[co:20 di marzu]] [[cs:20. březen]] [[csb:20 strumiannika]] [[cv:Пуш, 20]] [[cy:20 Mawrth]] [[da:20. marts]] [[de:20. März]] [[el:20 Μαρτίου]] [[en:March 20]] [[eo:20-a de marto]] [[es:20 de marzo]] [[et:20. märts]] [[eu:Martxoaren 20]] [[fi:20. maaliskuuta]] [[fo:20. mars]] [[fr:20 mars]] [[frp:20 mârs]] [[fur:20 di Març]] [[fy:20 maart]] [[ga:20 Márta]] [[gl:20 de marzo]] [[he:20 במרץ]] [[hr:20. ožujka]] [[hu:Március 20]] [[ia:20 de martio]] [[id:20 Maret]] [[io:20 di marto]] [[is:20. mars]] [[it:20 marzo]] [[ja:3月20日]] [[jv:20 Maret]] [[ka:20 მარტი]] [[ko:3월 20일]] [[ku:20'ê adarê]] [[lb:20. Mäerz]] [[lt:Kovo 20]] [[lv:20. marts]] [[mk:20 март]] [[ms:20 Mac]] [[nap:20 'e màrzo]] [[nl:20 maart]] [[nn:20. mars]] [[no:20. mars]] [[oc:20 de març]] [[pam:Marsu 20]] [[pl:20 marca]] [[pt:20 de Março]] [[ro:20 martie]] [[ru:20 марта]] [[scn:20 di marzu]] [[sco:20 Mairch]] [[se:Njukčamánu 20.]] [[simple:March 20]] [[sk:20. marec]] [[sl:20. marec]] [[sq:20 Mars]] [[sr:20. март]] [[sv:20 mars]] [[te:మార్చి 20]] [[th:20 มีนาคม]] [[tl:Marso 20]] [[tr:20 Mart]] [[tt:20. Mart]] [[uk:20 березня]] [[vi:20 tháng 3]] [[war:Marso 20]] [[zh:3月20日]] 3635 65023 2006-06-24T20:00:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[måss]], c' est li 80inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 81inme po ls anêyes bizetes), avou 285 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[19 di måss]] - [[20 d' måss]] - [[22 d' måss]] - [[23 d' måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Maart]] [[an:21 de marzo]] [[ar:21 مارس]] [[ast:21 de marzu]] [[be:21 сакавіка]] [[bg:21 март]] [[bs:21. mart]] [[ca:21 de març]] [[ceb:Marso 21]] [[co:21 di marzu]] [[cs:21. březen]] [[csb:21 strumiannika]] [[cv:Пуш, 21]] [[cy:21 Mawrth]] [[da:21. marts]] [[de:21. März]] [[el:21 Μαρτίου]] [[en:March 21]] [[eo:21-a de marto]] [[es:21 de marzo]] [[et:21. märts]] [[eu:Martxoaren 21]] [[fi:21. maaliskuuta]] [[fo:21. mars]] [[fr:21 mars]] [[frp:21 mârs]] [[fur:21 di Març]] [[fy:21 maart]] [[ga:21 Márta]] [[gl:21 de marzo]] [[he:21 במרץ]] [[hr:21. ožujka]] [[hu:Március 21]] [[ia:21 de martio]] [[id:21 Maret]] [[io:21 di marto]] [[is:21. mars]] [[it:21 marzo]] [[ja:3月21日]] [[jv:21 Maret]] [[ka:21 მარტი]] [[ko:3월 21일]] [[ku:21 Adar]] [[lb:21. Mäerz]] [[lt:Kovo 21]] [[lv:21. marts]] [[mk:21 март]] [[ms:21 Mac]] [[nap:21 'e màrzo]] [[nl:21 maart]] [[nn:21. mars]] [[no:21. mars]] [[oc:21 de març]] [[pam:Marsu 21]] [[pl:21 marca]] [[pt:21 de Março]] [[ro:21 martie]] [[ru:21 марта]] [[scn:21 di marzu]] [[sco:21 Mairch]] [[se:Njukčamánu 21.]] [[simple:March 21]] [[sk:21. marec]] [[sl:21. marec]] [[sq:21 Mars]] [[sr:21. март]] [[sv:21 mars]] [[te:మార్చి 21]] [[th:21 มีนาคม]] [[tl:Marso 21]] [[tr:21 Mart]] [[tt:21. Mart]] [[uk:21 березня]] [[vi:21 tháng 3]] [[war:Marso 21]] [[zh:3月21日]] 3636 64307 2006-06-24T17:31:37Z Pablo 5 Li 22 d'&nbsp;[[måss]], c' est li 81inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 82inme po ls anêyes bizetes), avou 284 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[2005]] : [[Josée Spinosa-Mathot]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[20 d' måss]] - [[21 di måss]] - [[23 d' måss]] - [[24 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Maart]] [[an:22 de marzo]] [[ar:22 مارس]] [[ast:22 de marzu]] [[be:22 сакавіка]] [[bg:22 март]] [[bs:22. mart]] [[ca:22 de març]] [[ceb:Marso 22]] [[co:22 di marzu]] [[cs:22. březen]] [[csb:22 strumiannika]] [[cv:Пуш, 22]] [[cy:22 Mawrth]] [[da:22. marts]] [[de:22. März]] [[el:22 Μαρτίου]] [[en:March 22]] [[eo:22-a de marto]] [[es:22 de marzo]] [[et:22. märts]] [[eu:Martxoaren 22]] [[fi:22. maaliskuuta]] [[fo:22. mars]] [[fr:22 mars]] [[frp:22 mârs]] [[fur:22 di Març]] [[fy:22 maart]] [[ga:22 Márta]] [[gl:22 de marzo]] [[he:22 במרץ]] [[hr:22. ožujka]] [[hu:Március 22]] [[ia:22 de martio]] [[id:22 Maret]] [[io:22 di marto]] [[is:22. mars]] [[it:22 marzo]] [[ja:3月22日]] [[jv:22 Maret]] [[ka:22 მარტი]] [[ko:3월 22일]] [[ku:22'ê adarê]] [[lb:22. Mäerz]] [[li:22 miert]] [[lt:Kovo 22]] [[lv:22. marts]] [[mk:22 март]] [[ms:22 Mac]] [[nap:22 'e màrzo]] [[nl:22 maart]] [[nn:22. mars]] [[no:22. mars]] [[oc:22 de març]] [[pam:Marsu 22]] [[pl:22 marca]] [[pt:22 de Março]] [[ro:22 martie]] [[ru:22 марта]] [[scn:22 di marzu]] [[sco:22 Mairch]] [[se:Njukčamánu 22.]] [[simple:March 22]] [[sk:22. marec]] [[sl:22. marec]] [[sq:22 Mars]] [[sr:22. март]] [[sv:22 mars]] [[te:మార్చి 22]] [[th:22 มีนาคม]] [[tl:Marso 22]] [[tr:22 Mart]] [[tt:22. Mart]] [[uk:22 березня]] [[vi:22 tháng 3]] [[war:Marso 22]] [[zh:3月22日]] 3637 65030 2006-06-24T20:01:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[måss]], c' est li 82inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 83inme po ls anêyes bizetes), avou 283 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[21 di måss]] - [[22 d' måss]] - [[24 di måss]] - [[25 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Maart]] [[an:23 de marzo]] [[ar:23 مارس]] [[ast:23 de marzu]] [[be:23 сакавіка]] [[bg:23 март]] [[br:23 Meurzh]] [[bs:23. mart]] [[ca:23 de març]] [[ceb:Marso 23]] [[co:23 di marzu]] [[cs:23. březen]] [[csb:23 strumiannika]] [[cv:Пуш, 23]] [[cy:23 Mawrth]] [[da:23. marts]] [[de:23. März]] [[el:23 Μαρτίου]] [[en:March 23]] [[eo:23-a de marto]] [[es:23 de marzo]] [[et:23. märts]] [[eu:Martxoaren 23]] [[fi:23. maaliskuuta]] [[fo:23. mars]] [[fr:23 mars]] [[fur:23 di Març]] [[fy:23 maart]] [[ga:23 Márta]] [[gl:23 de marzo]] [[he:23 במרץ]] [[hr:23. ožujka]] [[hu:Március 23]] [[ia:23 de martio]] [[id:23 Maret]] [[ilo:Marso 23]] [[io:23 di marto]] [[is:23. mars]] [[it:23 marzo]] [[ja:3月23日]] [[jv:23 Maret]] [[ka:23 მარტი]] [[ko:3월 23일]] [[ku:23'ê adarê]] [[la:23 Martii]] [[lb:23. Mäerz]] [[li:23 miert]] [[lt:Kovo 23]] [[lv:23. marts]] [[mi:23 Poutū-te-rangi]] [[mk:23 март]] [[ms:23 Mac]] [[nap:23 'e màrzo]] [[nl:23 maart]] [[nn:23. mars]] [[no:23. mars]] [[oc:23 de març]] [[pam:Marsu 23]] [[pl:23 marca]] [[pt:23 de Março]] [[ro:23 martie]] [[ru:23 марта]] [[scn:23 di marzu]] [[sco:23 Mairch]] [[se:Njukčamánu 23.]] [[simple:March 23]] [[sk:23. marec]] [[sl:23. marec]] [[sq:23 Mars]] [[sr:23. март]] [[sv:23 mars]] [[te:మార్చి 23]] [[th:23 มีนาคม]] [[tl:Marso 23]] [[tr:23 Mart]] [[tt:23. Mart]] [[uk:23 березня]] [[ur:23 مارچ]] [[vi:23 tháng 3]] [[war:Marso 23]] [[zh:3月23日]] 3638 65034 2006-06-24T20:02:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[måss]], c' est li 83inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 84inme po ls anêyes bizetes), avou 282 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[22 d' måss]] - [[23 d' måss]] - [[25 di måss]] - [[26 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Maart]] [[an:24 de marzo]] [[ar:24 مارس]] [[ast:24 de marzu]] [[be:24 сакавіка]] [[bg:24 март]] [[br:24 Meurzh]] [[bs:24. mart]] [[ca:24 de març]] [[ceb:Marso 24]] [[co:24 di marzu]] [[cs:24. březen]] [[csb:24 strumiannika]] [[cv:Пуш, 24]] [[cy:24 Mawrth]] [[da:24. marts]] [[de:24. März]] [[el:24 Μαρτίου]] [[en:March 24]] [[eo:24-a de marto]] [[es:24 de marzo]] [[et:24. märts]] [[eu:Martxoaren 24]] [[fi:24. maaliskuuta]] [[fo:24. mars]] [[fr:24 mars]] [[frp:24 mârs]] [[fur:24 di Març]] [[fy:24 maart]] [[ga:24 Márta]] [[gl:24 de marzo]] [[he:24 במרץ]] [[hr:24. ožujka]] [[hu:Március 24]] [[ia:24 de martio]] [[id:24 Maret]] [[io:24 di marto]] [[is:24. mars]] [[it:24 marzo]] [[ja:3月24日]] [[jv:24 Maret]] [[ka:24 მარტი]] [[ko:3월 24일]] [[ku:24'ê adarê]] [[la:24 Martii]] [[lb:24. Mäerz]] [[li:24 miert]] [[lt:Kovo 24]] [[lv:24. marts]] [[mk:24 март]] [[ms:24 Mac]] [[nap:24 'e màrzo]] [[nl:24 maart]] [[nn:24. mars]] [[no:24. mars]] [[oc:24 de març]] [[pam:Marsu 24]] [[pl:24 marca]] [[pt:24 de Março]] [[ro:24 martie]] [[ru:24 марта]] [[scn:24 di marzu]] [[sco:24 Mairch]] [[se:Njukčamánu 24.]] [[simple:March 24]] [[sk:24. marec]] [[sl:24. marec]] [[sq:24 Mars]] [[sr:24. март]] [[sv:24 mars]] [[te:మార్చి 24]] [[th:24 มีนาคม]] [[tl:Marso 24]] [[tr:24 Mart]] [[tt:24. Mart]] [[uk:24 березня]] [[ur:24 مارچ]] [[vi:24 tháng 3]] [[war:Marso 24]] [[zh:3月24日]] 3639 24064 2005-04-06T17:35:03Z Pablo 5 Chal c' est vosse pådje, vos ploz mete çou k' vos vloz 3640 34764 2005-07-12T20:17:32Z Pablo 5 /* sicrijhaedje des årtikes */ Bénvnowe FBaudoux! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di måss 2004 a 13:34 (CET) == Atincion ås abondroets == Atincion ås abondroets des imådjes ou des tecses ki vos metoz sol wikipedia; on n' pout nén mete tot l' minme cwè; ça doet esse des sacwès ki l' oteur dene li permission po les poleur librumint eployî. Dji doe disfacer les plantches di tintin ki vos avoz evoyî (on pout motoit wårder djusse en imådje po mostrer a cwè rshonne on persounaedje, et co, c' est nén tot a fwait clair) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 6 d'&nbsp;avri 2005 a 17:37 (UTC) Dji propôze po les imådjes po l' årtike [[Tintin]], d' les aler prinde di l' årtike en inglès, come li sierveu est el Floride, il ont ddja tuzé a ces rujhes la. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 6 d'&nbsp;avri 2005 a 17:40 (UTC) == Pont d' vuwe neute == Ene des mwaissès rîles do pordjet Wikipedia c' est di scrire des årtikes ki shuvèt on ''pont d' vuwe neute''; i n' fåt nén dire çou k' on pinse ou si c' est bén ou si c' est må; djusse dire des fwaits. ça fwait ki dj' a candjî l' årtike [[Tintin]]. Dji n' a nén trop l' tins pol moumint, mins si vos vloz, vos ploz aler vey dins les årtikes dins les ôtes lingaedjes eyet ratourner e walon, oudonbén si vos avoz des informåcions a radjouter (anêyes d' eplaidaedje et tites des diferins lives, evnd.) Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 6 d'&nbsp;avri 2005 a 18:29 (UTC) == sicrijhaedje des årtikes == Veyoz ki nosse no, on n'el met nén sol pådje, mins seulmint el copene. Dji di ça, nén po vos fé des rujhes, mins paski dj'el a veyou so [[Motî:djéndjole]]. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 12 di djulete 2005 a 14:45 (UTC) Gråces po les intrêyes do motî; mins come dit Djor, i n' fåt nén siner (les 4 wachletes) dins les årtikes, ça c' est djusse po dins les pådjes di copene (les årtikes n' ont nén vormint d' "oteur", et si on vout vormint, on pout loukî dins l' istwere). Eto, po les intrêyes do motî, c' est mî cwand vos les prindoz di fé "vey li côde sourdant" dins vosse betchteu waibe, insi vos ploz claper tos les côdes html, po les cråssès letes, les clintcheyès letes, les coleurs, les "span" po dire li lingaedje, evnd. c' est bén pus simpe insi ki d' les dveur taper après. On mete ene vude roye inte tchaeke mot (les cis separés pa des båres d' astampé (|)&nbsp;), eyet ossu inte les diferins sinses (les limeros e cråssès letes) eyet inte les definixhas et les disfondowes et l' etimolodjeye, po k' ça n' soeye nén des gros blokeas. Po les loyéns viè ds ôtes årtikes do motî, on les mete tofer po les referinces (les cis pa drî "on dit eto", "rl a",...) et dins les definixhas, a des mots interessants ou målåjheys. Vos ploz aler vey a l' istwere di [[Motî:djéndjole]] po vs fé ene idêye. gråces (PS: si vos nel savoz nén co, i gn a-st on forom e walon asteure, c' est so http://berdelaedje.walon.org/ si ça vs dit) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 20:17 (UTC) 3641 24066 2004-03-15T13:36:36Z Pablo 5 bénvnowe Bénvnowe Youssefsan! 3642 24067 2004-03-15T16:38:26Z Pablo 5 Mape do Zivemborg dessinêye pa Djôr Sfasie Mape do Zivemborg dessinêye pa Djôr Sfasie 3646 53859 2006-04-06T18:55:15Z Pablo 5 /* Coujhene */ coridj.: Beldjike [[Categoreye:Roumaneye]] Li '''Zivenbork''' ou '''Transilvaneye''' est ene redjon enute el [[Roumaneye]], ene miete å Levant di l'&nbsp;[[Urope]]. Ses vijhéns sont l'&nbsp;[[Oucrinne]] a Bijhe, li [[Moldova]] å Levant, li [[Walakeye]] a Nonne eyet li [[Hongreye]] å Coûtchant. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Zivembork'''<br> '''Ardeal / Erdely / Transilvania'''<br> '''Siebenbürgen / Siwwebuergen'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | [[Imådje:Transylvania flag medium.png|125px|Drapea del Transilvaneye]] | [[Imådje:Bgiusca Transylvania-coa.jpg|125px|Åres del Transilvaneye]] <!-- |- | align="center" width="140px"|([[Drapea di Xxxxx|Detays]]) | align="center" width="140px"|([[Åres nåcionåles di Xxxxx|Detays]]) --> |} |- |[[Lingaedje oficir]] || [[roumin]]; dins les comenes avou pus d'&nbsp;20% di hongrwès ou tîxhons cåzants, adon ci lingaedje la est eto co-oficir. |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Clôjhembork]] (Cluj / Kolozsvár / Klausenburg) |- |[[Sitindêye]] || 100.293&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] (42,07% del Roumaneye) |- |[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totåle ([[2002]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] | <br> 7.553.675&nbsp;dimorants (22,92% del Roumaneye) <br> 75,32&nbsp;djins/km² |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +2 |} [[Imådje:Trilingv.jpg|thumb|Plakes e troes lingaedjes (roumin, hongrwès, almand) el direccion djeneråle di l' agriculteure eyet d' l' amagnance å Zivembork]] Si no [[hongrwès]], ''Erdely'', transcrit eto e [[roumin]], ''Ardeal'', vout dire «plin d'&nbsp;bwès», çou k'&nbsp;a dné e latén del moyinådje ''Transsylvania'', et di la li no e walon di ''Transilvaneye''. Pa si no tîxhon, ''Sivenbuergen'', on-z ôt bén: les 7 provinces k'&nbsp;i gn aveut dins l'&nbsp;tins, et did la, lo no walon di ''Zivenbork''. Si no en [[oucrinnyin]] est Чискарпатя (''Tchiskarpatya''). == Istwere == Do vî vî tins, gn aveut ddja les [[Daceye|Daces]], djins d’&nbsp;bodje indo-uropeyinne. Leu rwè, Dijhbå, a stî batou pa [[Trajan]], d’&nbsp;abôrd e [[101]]-[[102]], cwand il a prin li Zivembork d’&nbsp;enute, k’&nbsp;a stî lomé a ç&nbsp;tins la ''Felix''. Fåreut co dire kel veye des ''Apullum'' des Daces a stî rlomêye, d’&nbsp;après [[Djule Cezår]], ''Alba-Iulia'', no k’&nbsp;on wåde disk’&nbsp;asteure. E&nbsp;[[105]]-[[106]], Trajan va bate cor on côp Dijhbå, po fé li ''Dacia Inferior'', çou k’&nbsp;est asteure li [[Walakeye]] eyet l’&nbsp;[[Moldaveye]] (çou ki les zivembordjwès lomnut ''Vechiul Regat'', "li Vî Rweyåme"). Après k’&nbsp;Årelyin åye ritiré ses sôdårds e [[275]], li payis fourit pårti e ptitès principåtés. Å [[4inme sieke]], li Zivembork a stî crustinnijhî pår, pa Sint Nicete da Rmeziane (payis do Banate), d’&nbsp;eglijhe romane. C’ est lu k’ a scrît ene [[îme]] bén cnoxhowe: ''Te Deum laudamus''. Adon, gn a les [[Gots]] k’&nbsp;ont-st arivé, et k’&nbsp;ont leyî bråmint des [[bodje]]s tîxhons dins l' lingaedje et des manires tîxhones dins l'&nbsp;tuzance. Diviè [[990]] ont vnou les [[eslåves|Slåves]], k’&nbsp;ont candjî l’&nbsp;rite, tot metant so pîs leu lingaedje et leu rite, po disnåcionålijhî l’&nbsp;payis, come i l’&nbsp;avént ddja yeu fwait avou les Bulgåres. Må pô d'&nbsp;tins après, c’&nbsp;est les Hongrwès k’&nbsp;ont vnou et fé do Zivembork ene seule principåté dizo l’&nbsp;corone hongrwesse. Ezès [[12inme sieke|12inme]] et [[13inme sieke]]s, gn a des Lussimbordjwès k' ont-st arivé e Zivenbork. Ça fwait kel tuzance zivembordjwesse a-st ene cogne avou troes raecenes. Gn a co e payis on peupe k’&nbsp;on n'&nbsp;sait nén foirt bén kî k’&nbsp;i sont: c’&nbsp;est les '''Sikes''' (lat. ''siculi'', hongr. ''székelyek''). I&nbsp;djåznut on acmaxhaedje di hongrwès avou des tîxhonès bodjes nén almandes (gotikes, motoit bén). Å&nbsp;[[17inme sieke]] gn a des [[souwabes]] (tîxhons d’&nbsp;Åzbork) ki s’&nbsp;ont metou el payis do Banate ey el payis del Crişana. Li rfôme fwait les rlidjons d’&nbsp;après les lingaedjes: les Sikes ont askepyî l’&nbsp;unitarisse; ene boune pårteye des Hongrwès ont shuvou l’&nbsp;[[cålvinisse]]; les Tîxhons, zels, ont passé å protestantisse. Pus tård, ås [[17inme sieke|17inme]] et [[18inme sieke]]s, li grosse pårt des roumins zivembordjwès s’&nbsp;ont tourné eviè Rome, et fé ene novele eglijhe catolike di rite bizantin. Mins toltins kel [[Hongreye]] esteut e margaye avou les [[Turkeye|Turks]], li Zivembork si moennéve lu minme. Adon-pwis, l’&nbsp;[[Otriche-Hongreye|Impire Ostro-Hongrwès]] s’&nbsp;a rindou mwaisse do payis, çou k’&nbsp;a fwait bråmint sofri les djins. Al fén do [[19inme sieke]], li Zivembork si rafrankixh. Li Roumaneye a moussî el [[prumire guere daegnrece]], po wangnî l’&nbsp;Zivembork, çou ki s’&nbsp;a passé l'&nbsp;[[1î d' decimbe]] [[1918]], mins gn aveut ene otonomeye. Å cmince del [[deujhinme guere daegnrece]], e [[1940]], les [[Almagne|Almands]] ont dné l’&nbsp;mitan do Zivembork al Hongreye, mins li Roumaneye l’&nbsp;a rwangnî et lyi a spanî tote idintité politike. El tins do [[comunisse]], sacwants Zivembordjwès ont bagué d' foice el Walakeye, ey on-z a metou des Walakes å Zivembork, po-z acmaxhî les djins. Di pus, on-z a cmincî a spoujhî l’&nbsp;Zivembork, po dner a magnî ås ôtes. Co, l’&nbsp;eglijhe catolike a stî bouxheye djus et metowe foû lwè. Come les Zivembordjwès si trovént foirt bén eshonne, sins s’&nbsp;froyî etur zels pol lingaedje u pol rilidjon, adon, e [[1990]], sacwants abagants walakes do Zivembork n’&nbsp;estént nén binåjhes di tot ça, ey ont metou les Zivembordjwès les onks ådviè les ôtes po rén. Cwand asteure vos oyoz des djins cåzer d’&nbsp;må les cis k’&nbsp;sont d’&nbsp;èn ôte lingaedje, savoz bén k’&nbsp;i n'&nbsp;sont nén des Zivembordjwès. Après l’&nbsp;revolucion di [[1989]], ene grande pårteye des Tîxhons (azår ¾) ont stî acmoirdous pa l'&nbsp;Almagne. Il ont leyî la leus måjhons, leus soçons... po braire al pômagne k’&nbsp;il avént yeu sofrou el tins do comunisse. [[Imådje:Mape do Zivembork.png]] Asteure, divant d'&nbsp;moussî el [[Union Uropeyinne]], les Zivembordjwès ratindnut co on pårtixhaedje del Roumaneye, po des råjhons d'&nbsp;cwårs eyet d'&nbsp;tuzance. Oyî, il ont sacwants droets: on-z a des scoles e [[hongrwès]] ey en [[almand]]: des scoles ki ttafwait s'&nbsp;acsegne e ces lingaedjes la, et k'&nbsp;i gn a eto ene classe di literateure et croejhete [[roumin]]nes. C'&nbsp;est bén a vey ki gn a des djonnes roumin-cåzants ki tchoezixhnut di s'&nbsp;fé leus umanités dins les scoles almand-cåzantes. L'&nbsp;evier c'&nbsp;est k'&nbsp;i gn a des hongrwès zivembordjwès ki n'&nbsp;si disbrouynut nén a berdaxhî l'&nbsp;roumin, k'&nbsp;est co l'&nbsp;lingaedje oficir. == Djeyografeye == Comme si no l'&nbsp;dit bén, gn a bråmint des bwès avåla. Po esse djusse, fåt ricnoxhe kel payis est bén everî avou des bwès. Pus avou pår, gn a les Monts Carpates al meynute, å levant ey al nonne do payis. Gn a co les Alpes Zivembordjwès å coin da Clôjhembork. Å mitan do payis, c'est l'&nbsp;Platea Zivembordjwès. Seulmint å coutchant gn a tote ene pitite miete do Tchamp del Pannoneye. Les aiwes: li [[Tissa (aiwe)|Tissa]] al frontire avou l'&nbsp;[[Oucrinne]] et ki trevåtche li [[Hongreye]]; li Someş/Számos, li Timiş/Temes/Temesch, li Mureş/Maros/Marosch, li Criş/Körös/Kreis, evnd. Vola sacwantès veyes. Li prumire, c'&nbsp;est l'&nbsp;mwaisse-veye; les deus d'&nbsp;après ont stî des mwaissès-veyes al Moyinådje. On-z a dné les nos e 4 langues, mins on-z a metou sol tåve cor ene foûme, po siervi åzès walons ki scrirént des sovnances di voyaedje. {| cellpadding="2" cellspacing="2" border="1" width="100%" |- |[[Roumin]] || [[Hongrwès]] || [[Almand]] || [[Lussimbordjwès]] || Modêye e [[walon]] |- |Cluj || Kolozsvár || Klausenburg || || Clôjhembork |- |Sibiu || Nagyszeben || Hermannstadt || || |- |Alba-Iulia || Gyulafehérvár || Weissburg || Karlsbuerg || Blanke-Djuleye |- |Braşov || Brassó || Kronstadt || || Pirveye |- |Timişoara || Temesvár || Temeswar || Temeschbuerg || Temesbork |- |Baia-Mare || Nagybánya || Frauenbach || Neistad || |- | valign="top"|Satu-Mare<br>so plaece: ''Sătmar'' | valign="top"|Szatmárnémethi | valign="top"|Sathmar || || |- |Oradea || Nagyvároda || Großwarden || || |- |Tîrgu-Mureş || Marosvásárhely || Neumarkt || || |- |Sighişoara || Segesvár || Schäßburg || || |- |Arad || Arad || Arad || || |- |Miercurea-Ciuc || Csíkszerda || || || |- |Zalău || Zaló || || || |- |Sfântu-Gheorghe || Csíkszentgyörgy || || || |- |Reghin || Szászregen || Sächsisch-Regen || Reen || |- | valign="top"|Gherla | valign="top"|Szamosújvár | valign="top"|Armenierstadt | valign="top"|([[årmenyin]]: Հայաքաղաք (''Hayak'aghak''') | valign="top"|Årmenope (lat. ''Armenopolis'') |- |Tîrnava || Nagyekemező || Großprobstdorf || Griuspriustref || |} == Economeye == E matire do prodût dvintrin brut on n'&nbsp;pout nén savu des chifes, paski totafwait est mitanijhî et metou eshonne avou l'&nbsp;Vî-Rweyåme. Li Zivembork n'&nbsp;a nole otonomeye economike. Å resse, fåt dire, c'&nbsp;est l'&nbsp;coine del Roumaneye avou l'&nbsp;pus ptit nombe di tchômeus. Co les cinseus sofrixhnut bråmint, a cåze des rouminnès lwès, ki discwårelnut l'&nbsp;agriculteure, po-z e bayî a l'&nbsp;industeye. Å tins do comunisse, li tere et les biesses avént stî apiceyes pa l'&nbsp;Estat Roumin, et les cinsîs boutnént po l'&nbsp;estat, nén por zels. E 1990, il ont rwangnî leu tere. Å&nbsp;Vî-Rweyåme les djins souwnut a bouter tchaeconk por lu minme, et come i nel fijhnut nén, gn a la bråmint des trîxhes. Å Zivembork, les djins s'&nbsp;ont metou eshonne dins des ahiveussès soces. Li comiece des ptitès afwaires si fwait avou l'&nbsp;Hongreye. Mins po les grandès afwaires, c'&nbsp;est todi l'&nbsp;bwès k'&nbsp;a l'&nbsp;prumire plaece et les ahesses k'&nbsp;on-z e fwait avou. Bråmint d'énbsp;meubes sont-st evoyîs foû payis, et minme des eglijhes di bwès, k'&nbsp;on fwait so plaece el Zivembork, on dismantche e bokets, on les evoye avou des ômes di mestî po les rmete so pîs la wice k'&nspp;i fåt. (Gn a ene eglijhe k'&nbsp;on-z a fwait come ça e Walonreye, al Vå Sinte-Ane, å Monastere del Tiberiåde.) Li Zivembork a stî bén veyou po les monts. Çou k'&nbsp;est sepou, c'&nbsp;est l'&nbsp;sé eyet l'&nbsp;ôr. Enute gn a on projet po fé la li pus grande mene d'&nbsp;ôr di l'&nbsp;Urope, mins gn a des soces ki braiynut po fé dismantchî ça, sino cwate viyaedjes vont esse xhovés voye. == Djins == Pol ridire, asteure li Zivembork a 7.553.675 dimorants. E 1992, il end aveut 7.723.313. Leyant foû tot ça, fåt savu k'après l'rivolucion, bråmint d'tixhons l'ont dit a drouveye bawete, mins disk'ås aneyes '95, il si disfindint. Co, dispoy, bråmint des ortodosses nén-praticants ont divnu pintcotisses et catolikes praticants. Portant, vaici kékès chifes. {| cellpadding="2" cellspacing="2" border="1" |- !Roumin-cåzants !! Hongrwès-cåzants !! Tîxhons !! Djipsyins !! Des ôtes |- |5.684.142 || 1.603.926 || 109.017 || 202.665 || 123.563 |- |73.6 % || 20.8 % || 1.4 % || 2.6 % || 1.6 % |} Les dnêyes sont todi d' 1992. Etur cwårêyès åtchetes on-z a scrît ki sont les cis k' riprezintnut e grande pårteye li cfesse k' on-z aveut mostré l' porcintaedje. {| cellpadding="2" cellspacing="2" border="1" width="100%" |- | valign="top" width="24%"|Ortodosses | valign="top" width="24%"|69,40 % &nbsp;[roum., slav., gr.] | valign="top" width="4%"| | valign="top" width="24%"|Foû-rlidjon | valign="top" width="24%"|0,20 % |- | valign="top"|Romin-catolikes | valign="top"|11,07 % &nbsp;[alm., hong.] | valign="top"| | valign="top"|Crustins evandjelisses | valign="top"|0,16 % |- | valign="top"|Riformés calvinisses | valign="top"|10,31 % &nbsp;[hong.] | valign="top"| | valign="top"|Sans rlidjon metowe | valign="top"|0,06 % |- | valign="top"|Bizantin-catolikes | valign="top"|&nbsp; 2,68 % &nbsp;[roum., oucrin.] | valign="top"| | valign="top"|Otrodosses etegrisses | valign="top"|0,05 % &nbsp;[moldavyins] |- | valign="top"|Batisses | valign="top"|&nbsp; 1,23 % | valign="top"| | valign="top"|Atés | valign="top"|0,05 % |- | valign="top"|Unitaryins | valign="top"|&nbsp; 0,98 % &nbsp;[sikes] | valign="top"| | valign="top"|Djwifs da Moyize | valign="top"|0,04 % &nbsp;[djwifs] |- | valign="top"|Protestants luteryins | valign="top"|&nbsp; 0,47 % &nbsp;[lussimb.] | valign="top"| | valign="top"|Årmenyins-catolikes | valign="top"|0,01 % &nbsp;[årmen.] |- | valign="top"|Adventisses | valign="top"|&nbsp; 0,38 % | valign="top"| | valign="top"|Mozlimîs | valign="top"|0,01 % &nbsp;[turks] |- | valign="top"|Riformés presbiteryins | valign="top"|&nbsp; 0,26 % &nbsp;[etrindjirs] | valign="top"| | valign="top"|Des ôtès rlidjons | valign="top"|0,59 % |} == Tuzance == Li Zivembork a li payis "li pus foclorike" del Urope. C'est l'payis del Marmaceye (lat. Marmatia, roum. Maramureş, hongrwès. Marmoros). C'est l'payis k'on-z a wårdé les tradicions dispoy todi, les mousmints dispoy todi, k'on prind tos les djous, sortos les dmegnes. L'instrumint d'muzike, c'est l'violon. C'est vray k'après l'rivolucion da 1989, gn a kékès discotekes, mins les bonès djins voeynut todi pus voltî d'fé les fiesses å mitan do viyaedje les dmegnes après-marinde. Li bwès tént l'&nbsp;prumire plaece po l'&nbsp;årtchitecteure, k'&nbsp;est do stîle vikigne. On ndè fwait ttafwait: les måjhons, les eglijhes, et bén seur les poites ki dispårtnut les grandès coûs des voyes. Bråmint des djins vicnut di l'&nbsp;ovraedje avou l'&nbsp;bwès. Les onks fijhnut del comiece avou; les ôtes fijhnut del siculteure, sortot po les etrindjirs. Li veye est pezante, mins simpe. Po les djins, leu tere et çou k'on fwait dispoy todi våt mî ki tot l'or do daegn. Les comunisses ont boté po fé les djins moussî el sistinme do colectivisse, tot abistocant li stat roumin avou leu tere. Bén, les djins s'ont metou d'contråve avou les ôtorités, ey il ont wårdé leu tere. Ouy i n'wågnnut nén bråmint. Amon zels, on grand nombe vont el Otriche, el Almagne u adlé Brussel, po-z ovrer å bastixhaedje des måjhons. Adon-pwis, i rtournut å Zivembork, ey avou les cwårs bastî des måjhons u atchter on tracteu po leus valets. Les djins sont foirt "praticants". Les onks si metnut avou l'rilidjon, pa peur do Bon Diu, u po "fé des afwaires" avou lu. Les ôtes sont des croeyants. Gn a ene grande apougnåde etur les eglijhe, k'a cmincî e 1990 et ki n'a nén co fini. E 1948, les comunisses aveut bouxhî djusse l'eglijhe catolike, tot metant e prijhon les evekes et les priesses, et confisker les bastumints des eglijhes, tot les dnant ås ortodosses. C'est insi k'les zivembordjwès roumin-cåzants ont divnu des ortodosses. E 1990, l'Eglijhe catolike a stî rmetowe so pîds, et dmandé ås ortodosses di leu ratourner les eglijhes. I nn a ki les ortodosses do payis do Banate k'on fwait ça. Å resse, il bawnut les onks les ôtes, sacwants avou des procès e les tribunås. Dins les pårotches ki les curés sont des vraiys, il fijhnut li "simultanæum": les ortodosses fijhnut messe å matén et les catolikes al vespreye. Gn a des viyaedjes k'on-z a bastî ene novele eglijhe, k'est mî ki froxhî les ouys å vijhén. St-Djôr Minme s'il ont li rite bizantén, dins les eglijhes tradicionalisses (di bwè, nén di pire) on n'voet måy des freskes, mins des icones so vere. Po ça, gn a pont d'dandjî d'conoxhe li mestî. Les cmeres si disbroynut bén avou ça. Les speciålisses lomnut ça del "art nayive". I fåt cmincî avou les ptits ponts, les ptits detays, i fåt scrire eviers, pask'el icone si va mete eviers (avou l'vere å djins et l'couleur å meur). Dins les måjhones, ces icones cial ont al copete des essowes. El Marmaceye gn a cor on sacwè singulî å daegn: li gaye cimitire da Săpînţa. Les crwès, todi d' bwè, ont des bas-reliefs avou l'moirte djin, ey on scrit e kékès lenes çou k'il a fwait e s'veye. Sins bate les clotches, on rtient k'les cinsîs sont abayes. Il n'ont nén bråmint des biesses; deus-troes mutoit bén po leu måjhoneye; mins il ont bråmint del tere a ovrer: les onks avou des tchvås u des våtches, les ôtes pu modienes avou des tracteus. On fwait çk'on pout. Les dveres li pus cultivés, c'est les crompires. Des crompires et del peket do Zivembork, loukîz ene miete pus djusse, å tchaptrea « coujhene ». === Calendrî et çou k'on-z a fwait dispoy todi === L'&nbsp;anêye po les Zivembordjwès si passe åd triviè les difrinnes fiesses ki sont la dispoy mierlontins. Cwand gn a yeu l'crusinnisacion, on-z a wårdé les payinnes fiesses, k'on-z a metou el calendrî, tot les betchfessant avou les crustinnes fiesses. El tins, l'aneye comincéve li 1î da måss, fiesse del tcherwaedje. Cisse fiesse est asteure disparteye e 3: fiesse del tcherowe (1î d'djanvî), fiesse del "pitit måss" (1î d'måss"), li fiesse do prumî cinsî (e cwareme). 1î d'djanvî. Li fiesse del tcherwaedje. Dins bråmint d'viyaedjes, les djins si rapoulnut et ndaler da coû a coû, avou ene tcherowe avou on tchvå bén moussî, et sohaiter azès dimorants des måjhones ene boune aneye, sortot po les dveres. Les sohaiteus sont abistokés avou des grands cougnous (lomés ''colac'', plur. ''colaci'') et do peket. Li minme djoû gn a ene sôre di carnaval, avou des djins maskés, mins ki dansnut, el tins k'des ôtes djouwnut del shoflete. Po les hongrwès et les tixhons ça s'fwait, come el Coutchante Urope, å vray carnaval. 1î d'måss. Li ''mărţişor'': mot-a-mot li "mårcisseu", li ptit måss. Ås vîs tins, les feumes purdint on rodje fil (sene do må) ey onk blanc (sene do bén), tot les metant eshonne et les elaxhî avou ene fleure al tchimijhe u å paltot des omes. Pus tård, riwårdant l'etrindjire fiesse des feumes da 8 d'måss, c'est les omes qui dinnut l'mårcisseu ås feumes, et les feumes ås efants. Asteure, on ricmince ki les feumes li faixhexhe ås omes. Li mårcisseu si poite toltins do moes d'måss. E cwareme. Li ''tânjea'': li "dobe schî". Cwand nn a pupont d'nuve, les djins loucnut po vey ké c'est l'prumî k'a tcherwé s'tere cist aneye la. On l'fwait ndaler dins ene tcharete, avou on grand raploû, al rivire et l'laver avou del froede aiwe. Li 9 d'måss. Fiesse des 40 mårtirs. On fwait 40 ''placintes''. (Loukîz ene miete pus djus, å tchaptrea « coujhene ».) Li 23 d'avri. ''Sân-Georz'': li Sint-Djôr. Fiesse do prétins. Les djonnes feyes et les Djôrs sont ahessîs avou des goletes d'aiwe k'on leu foute dissu leus djaives. Les tixhons et les hongrwès ont metou ça el deujhinme djoû d'Påke, mins ça s'fwait avou do perfum, dissu les tiesses di totès les feumes. Li vénrdi-sint. On-z aprestêye deus sôres d'&nbsp;oûs: les rodjes oûs, po mougnî a Påke, et les ''ouă încondeiate'' (''oûs ecrayonés''). Les oûs si vudnut di çk'&nbsp;i gn a ddins, et passer dins ene prumire coleur, adon on fwait avou del cire çou k'&nbsp;on vout wårder (ene foume di sacwè), ey on met l'&nbsp;oû el deujhinme coleur, adon on fwait avou del cire çou k'on vout wårder del deujhinme coleur, ey on met l'&nbsp;oû el troejhinme coleur... Todi el vénrdi-sint on-z apîce foû do sé li grand lård ey on-z aprestêye on panî d'&nbsp;Påke avou des oûs ecrayonés, des oûs po magnî, do froumadje et li grand lård. Li panî va esse beni a l'&nbsp;eglijhe li djoû d'&nbsp;Påke. A Påke, deus djins purdnut tchaeke onk èn oû al mwin. Li prumî dit: «''Christos au învieat!''» («Li Crisse a raviké!») et bouxhe li copete di l'&nbsp;oû di l'&nbsp;ôte. Lu, risponde: «''Adevěrat au învieat''» («Vraiymint 'l a raviké!»). Li ci k'&nbsp;a co l'&nbsp;oû nén spotchî, va fé l'&nbsp;minme sacwè avou èn ôte. Ça, c'&nbsp;est ene trådicion ki n'&nbsp;a rén a vey si les djins sont des croeyants u nén. Dimegne d'&nbsp;après Påke. ''Paşcele cailor'': li Påke des tchvås, å Banate. On va ndaler dire on ptit bondjoû al cimitire ey on leye libes les tchvås. C'&nbsp;est eto on djeu d'&nbsp;mots, paski ''paşce'' vout dire "paxhî" et "påke". C'&nbsp;est eto l'&nbsp;djoû k'&nbsp;les feyes dinnut des oûs ås valets ki les avént yeu ahesseyes al Sint-Djôr. Al Céncweme, c'est l'fiesse do frumint, come c'esteut etur les djwifs. On beni les grins ey on priye po les dveres. Li 24 di djun. ''Sânzienele'': li Sint Djhan Batisse. Gn a ene yebe ki s'lome insi. Di cisse yebe on fwai-st ene corone ey on l'met el poite, po tchessî evoye les macrales et les djåles. El Marmaceye, les valets montnut dins èn åbe del coû del eglijhe et fé des popenes riprezintant les harotes, les soteusse di purnea et sortot les feyes ki, dispoy cist aneye la, ni sont pus come elle avint stî cwand elle sortint d'leu mame. Les valets fijhnut des paskeyes dizo et broûlnut les popenes. Å vî tins, c'esteut l'curé k'metéve ça so pî, po fé rodjî les cenes k'on cåze di zèles. Asteure c'est ene fiesse des djonnes, et c'est po rire. Li [[15 d' awousse]]. ''Sântă-Mărie Mare'', mot-a-mot: "grande Sinte Mareye". Cåzu ¾ des monasteres ont cisse dicåsse, vola pocwè gn a des grands pelrinaedjes. Po cisse fiesse, li pus grand pelrinaedje di l'&nbsp;Urope c'&nbsp;est å Zivembork, a Nicula (a pô près 3 miyons d'&nbsp;djins tchaeke côp). Li 26 d' octobe. ''Sân-Mitru'': li Sint Dimete. Fiesse del ôtone et do peket. Li 30 di novimbe. ''Sânt-Andrei''. El nute da Sint-André, les feyes nén co mariyeyes côpnut e deus on boket d'pwin foirt salé, et magnî ene dimeye, adon mete l'ôte dimeye sol cossin so ké on va doirmi. Li valet k'elle vont rever, c'est l'ci k'elle vont mariyî on djoû. Todi al Sint-André on met el aiwe ene coxhe d'on prunî u d'ene meleye, po flori li djoû do Novel An. Li 20 di decimbe. ''Ignat'': li Sint Ignace, cwand on touwe li pourcea avou ene grande fiesse do viyaedje. Li minme djoû on fwait sacwantès sôres d'amagnî. (Loukîz ene miete pus djusse, å tchaptrea « coujhene ».) Li 24 di decimbe. ''Ajunul Crăciunului'', mot-a-mot li djunne do Noyé. Å cmince des Avins les pus grands do viyaedje ont tchoezi ene ekipe po djouwer l'&nbsp;''Viflaem'' (Betleyen). Les djouweus ni sont nén des ados, mins des djins d'&nbsp;totès sôres. I s'&nbsp;aprestêynut tot l'&nbsp;tins des Avins. Li matén do 24, d'&nbsp;abôrd gn a les efants ki vont d'&nbsp;måjhone e måjhone po tchanter des tchants d'&nbsp;Noyé. Les tchants d'&nbsp;Noyé s'&nbsp;lomnut ''colindă'' (plur. ''corinzi'' u ''corinde''), do latén "kalende". Tchanter les calendes, c'&nbsp;est corinda, "calender". Gn a 3 sôres di calendes: les cenes ki cåznut del sikyepyince do Crisse; les cenes ki cåznut del fén del daegn; les cenes ki n'&nbsp;ont rén a vey avou l'&nbsp;Crisse, mins l'&nbsp;idêye do Noyé al copete, motoit bén. A nonne, gn a les ados, les tchanteus del sitoele, todi d'&nbsp;måjhone a måjhone. Al vespreye, gn a l'&nbsp;messe del vize, et, d'&nbsp;abôrd e l'&nbsp;eglijhe, on djowe pol prumî côp li Betleyen. Li deujhinme côp c'&nbsp;est amon l'&nbsp;mayeur, et adon dins sacwantès måjhones. E minme tins, des ôtès djins, sortot des vîs, calendnut rashonnés pa dijhinne, vintinne... Fåt kel mitan des djins fuxhe al måjhone et l'&nbsp;ôte mitan etur les måjhones. On calende divant l'&nbsp;ouxh u al finiesse. Après deus u troes calendes, on mousse el måjhone. Tchaeke ekipe est abistokêye avou on grand cougnou, et do tchôd vén u do peket. Li calendaedje finit seulmint å matén do djoû d'&nbsp;Noyé, mins les calendes si tchantnut disk'&nbsp;a l'&nbsp;Epifaneye. (Loukîz ene miete pus djus, å tchaptrea « calende », po vey li pus cnoxhowe, ratourneye e walon!). Après Noyé. Å cmince del deujhinme u troejhinme djoû d'Noyé et disk'al Epifaneye, les curés vont dins totès les måjhones wiçk'i sont bénvnous, po beni les djins et dmander des cwårs. Li 5 di djanvî, u minme li 6 (fiesse del Epifaneye, k'est l'minme sacwè avou l'Batinme do Signeur, lomeye so plaece ''Bobotează'') on va al rivire po beni les aiwes. Si gn a ene grande rivire, li curé foute el aiwe ene croes d'bwè, et les valets moussnut el froede rivire, pol prinde. Cwand gn a on saki k'a tcheyou moirt, on fwait li ceremoneye al måjhone ey el coû. Ås efants, on leu dene des ptits cougnous (normås, come les cis del Walonreye) et des moutchwès. Pol curé, li tchanteu et li sacristin, gn a des grands moutchwès et des grand cougnous. Å cmince, tos les cougnous sont passés padzo l'covra. Adon on va avou al cimitire, toltins k'les zabeas breynut après l' covra, pask' on leu dene des cwårs po djouwer ci teyåte. Ratournés del cimitire, gn a ene tåve avou des ôtes cougnous et des boteyes di vén. Dins tchaeke cougnou gn a des loumires. On fwait li ''paus'' (påsse), tot tchantant et harloxhant les cougnous et les boteyes di vén. El coû do moirt (u bén al måjhone culturåle) gn a des grandès tåves, po dner a magnî azès cis k'on stî al ceremoneye. Cisse marinde si lome ''pomană'', paski dvins l' tins c' esteut po les pôves. Li prumî plat c'est li gulyás, eyet l'deujhinme li "rimpleye djote". (Loukîz ene miete pus djus, å tchaptrea « coujhene »). Divant d'ratourner al måjhone, les djins sont abistokés cor on côp: li feye u li cmere do moirt prind les cougnous k'on stî harloxhîs avou des ôtes moutchwès, et cougnî les cougnous, adon les dner a tortos ey a tortotes. Gn a co ciste afwaire avou Dracula, vos end avoz oyou, mutoit bén. On scrijheu irlandès, Bram Stoker, a scrît e 1897 li roman "Dracula". D'après lu, Vlad, li prince do Zivembork, esteut vampire. C'est des carabistes ouys. Vlad esteut on prince del Walakeye (donk nén do Zivembork!), ki touwéve les afronteus tot leu drouvant ene lance pal cou et ki leu Tchestea Bran mousséve foû pal boke. Po les etrindjirs, li tchestea da Bran - k'on dit k'c'est la ki Dracula vikéve - est todi on sacwè d'misteriyeu. Bråmint d'Zivembordjwès son-st astokés sol rilidjon et sor les supersticions, minme les cis ki n'praticnut pont. S'il ont ene aroke, il vont emon li curé, po leu lere li ''carte neagră'' (noer live). Do fwait, li curé n'fwait nén grand sacwè, mins i va lere des såmes po kel djin trove ene loumire po si aroke. Gn a eto les curés ki fijhnut li messe sicrite pa Sint Båzil, al meynute (normålmint, cisse messe si fwait seulmint dijh côps al an, mins li trådicion est pus grande ki les lwès del eglijhe). Gn a todi pus les curés ki lejhnut les egzorcisses da Sint Båzil, po dismantchî li foice do djåles et des macrales. Bråmint des cmeres n'ont pont d'fiyåte ås curés et ndaler emon les macrales, ki fijhnut des ceremoneye avou des croes, des stårs, do laecea et des yebes. Les cene k'on lome des macrales, c'est des veyes catches, ki n'ont pupont d'astoca, et ki volnut bén fé deus cwårs po magnî on tchôd pwin. === Coujhene === Fåt savu k'on n'pout pont d'dire ki gn a ene «rouminne coujhene», pask'å Vî-Rweyåme i coujhennut come pattavou les payis des Balcans. Å Zivembork gn a on ôte sistinme. Come c'est l'payis des crompires, on les magne tos les djoûs. Savoz, les zivembordjwès lomnut les crompires ''croampe'' u ''colompiri'' u ''crumpei'' (e hongrwès ''krumplik''). Di ça, l'amagnî veyou li pus voltî, c'est les ''croampe fripte'' u ''cartofi paiu'' (li dierene vou dire: "des patates-strins"), et ç'n'est nén on ôte sacwè k'les fritches! Po les zivembordjwès, divant d'magnî, minme si c'est ene marinde el tchamp, i fåt prinde on xhoflot d'peket zivembordjwès. Cwand les [[Beldjike|Bedjes]] vont e Roumaneye, on leu dene mutoit bén del ''ţuică'' , k'est ene nawe gote. Li zivembordjwès peket - fwait des prunes, des pomes u des grins - est d'å moens 52° et c'est fwait dins les cinses. I s'lome ''pălincă'' (ki vént do mot ''păli'', ki vout dire "blanki" u "rodji") u bén ''horincă'' (ki vént do mot ''hori'', ki vout dire tchanter e coråle). Li coujhene zivembordjwesse fwai-st ene grande difrénce etur mâncare de post, amagnî d'astinence, et mâncare de frupt u mâncare de dulce, amagnî d'"frut" u d'"douce", sapinse di gras. Li prumire c'est po les mercrudi, po les vinredi, et pol cwareme. Å cwareme vos nd åroz des ristorants k'on scrît al ouxh: «Avem mâncare de post» - «Avans del amagnî d'astinence». On sacwè d'foirt zivembordjwès, c'est li ''plăcintă'' (plur. ''plăcinte''), e hongrwès ''palacsinta''. Po cmincî, on fwait ene påsse di farene, come pol pwin. Tot d'aboird, gn end a deus sôres: li normåle eyet li ''frămîntată cu croampe''. El deujhinme, adlé l'farene, on met el påsse eto des crompires. Adon, on stinde li påsse sul tåve, el manire d'on drap, ey on met dzo çou k'on-z a: des crompire, u del confiteure, u do furmaedje, u des sôres di yebes. Les coines do "drap", on les coutche viè l'mitan, ey on les cuit el hule. Gn a co les sopes. Li cene k'on fwait po les dimegnes, c'est li ''supă de pui'', sope di poye. Li tchår est bolowe e l'&nbsp;aiwe, avou des carotes et des pierzins. Adon, li tchår si wåde sor on plat, l'aiwe si met cor on côp sol feu, ey on met ddins des ''tăieţěi'', des "tagliatelle". Cisse sope cial si magne insi, sins pwin. Li deujhinme plat, c'est li tchår di pouy, avou des crompires. Les carotes et les pierzins si foutnut evoye. Les ôtès sopes si lomnut purade ''leveşe'' (hongrwès ''leves'' ). Les legumes sont copeye e pårteyes, mins on les voet bén el assiete. Les sopes les pus zivembordjwesses, c'est les sopes di fruts (pomes, prunes...). Po les ''leveşe'', on bouye les legumes u les fruts el aiwe et mete ddins eto ene blanke såce avou troes sacwantes, ki n'polnut pont måker: li pierzin, les agnons u l'as, eyet sortot les papricas. Si c'est on douce djou (nén mercrudi, nén vinredi, nén cwareme), on ndè met eto del crinme di laecea. C'est po ça k'les sopes zivembordjwesses sont todi rodjes et blankes. Les ''leveşe'' si magnnut todi avou do pwin. Deus ôtès amagnîs bén cnoxhous, si lomnut ''păprici umplute'' ("des rimpleyès papricas") et ''curechiu umplut'' ("del rimpleye djote"). Å cmince on-z apresteye l’''umplutura'', li "rimplixheure": on-z acmaxhe do riz avou del tchår et des picantès yebes. Å lî do riz, sortot si l'tchåre est grasse, on pou-st eployî do ''pěsat'' (mayisse fwait e ptitès mietes). Adon, on passe les fouyes di djote pal tchådes aiwe, sins portant les bouyî. Pwis, on role li rimplixheure dins les fouyes di djote (u on rimplixhe les papricas, k'avint stî vudeyes) et les rindjî dins ene tchôdire. C'est minme mî kel tchôdire fouxhe prusteye da broûleye tére. On ndè met del aiwe et do djus des tomates et fé bouyî. Vos avoz oyou, mutoit bén, ki gn a li gulyás des Hongrwès (Prononcîz "goûyasch"!). Ça s'fwait sovint å Zivembork, mins avou bråmint des crompires. Gn a co li ''bolond gulyás'', "goulache zinglé", on gulyás sins del tchår. Adon, gn a çou k'est cnoxhou eto etur les itålyins, k'il lomnut ''polenta''. Å Zivembork, ça s'lome ''mămăligă'' u ''tocană'' (do viebe ''toca'', "bouxhî"). On fé bouyî l'aiwe et, toltins k'ça bouye, on-z met ddnins del farene d'mayiss et tot froyî avou ene couyere di bwè. Cwand ele est grosse come li mir, on l'rindje sol dimeye des assietes. Sol ôte dimeye on met do laecea. Si on l'vout magnî avou des cretons u do blanc furmaedje, on-z apresteye el assiete ene miete di tocană, adon ene miete di furmaedje avou del crinme di laece, cor on côp d'tocană, cor on côp d'furmaedje avou del crinme, evnd. Li coujhene do Zivembork est bråmint cråsse: on-z eploye bråmint d'fondou lård et bråmint d'&nbsp;ôle di tounsolea. Li 20 di decimbe on touwe les pourceas. Gn a ene ekipe ki va a totès les cinses po touwer les biesses. Après avu prins des foices avou one vere di peket, i il apiçnut l' pourcea et l' touwer. Adon, c'est l' måjhoneye ki fwait l' restant. El minme djoû on fwait les såçusses, k' on lome e Beldjike des "såçusses itålyinnes". Ces såcisses si metnut el foumreye, po les plu wårder lontins. Les lårds si metnut todi el foumreye, sino el sel. Li minme djoû on fwait do ''toros'' (mot hongrwès), ki vout dire des mietes di tchår avou del surcroûte, plenes di fondou lård. Avou les doets do pourcea si fwait del cociune. Les doets eyet l'pea do pourcea si bouynut el aiwe et après on les rindje dins les assietes. Cisse sope si va fé del djeleye, et si magne toltins d'ene samwinne. Cwand on vea a-st askyepyî, li prumî laecea del våtche si cût sol feu, et ça fwait ene sôre di dous furmaedje, k'on lome ''coreastă''. On houke les vijhenes po fiester et magnî eshonne li ''coreastă''. Leu sohait est: «Şi hie vaca lăptoasă, ca fântâna izvoroasă!» («Fouxhe li våtche "laeçresse", come li fontainne agoliresse!»). Dins les cinses, on prusteye del confiteure di prunes. Li confiteure normåle si lome ''dulceaţă'' ("douçresse"). Mins ç'n'est nén d'ça k'on cåze asteure. On cåze d'ene confiteure foû-suke, foû-conservateus. Al vespreye on-z apresteye ene miergrande stoûve et mete didins les prunes copeyes, dispepineyes, avou ene miete del aiwe. On fwait bén sheûr do feu, et bouyî tote li nute, et froyî avou ene avou ene couyere di bwè. Å matén, on l'met dins des pots d'vere, k'on clot bén. Cisse confiteure, ''magiun'' u ''legvar'', u ''silviţă'', si mougne sol pwin el ivier. === Calendes === 1. {| |- | Deşchide uşa, creştine, Că venim din nou la tine. R.: La mulţi ani, mulţi ani cu bine! Noi la Viflaem am fost, Unde s'ău născut Christos. - R. Şi-am vězut şi pe-a sa mamă, Pě care Maria o chieamă. - R. Cum umbla din casă în casă, Ca pě fiul ei şi-l nască. - R. Umbla în jos şi umbla în sus, Că şi nască pě Iisus. - R. Umbla în sus şi umbla în jos, Că şi nască pě Christos. - R. Tot umblând găsi apoi Un staul mîndru de oi. - R. Şi acolo pě fîn jos S'ău născut Domnul Christos. -R. Ângerii din cer coboară, Staulul de-l înconjoară. - R. Ângerii cu flori în mână Împletesc mîndră cunună. - R. Pě cunună 'i scris frumos: «Astăzi s'ău născut Christos». - R. Pě cunună 'i scris aşa: Că s'ău născut Mesia. - R. | Drouvîz l'ouxh, ô crustin, Ca nos vnans cor on côp a vos. R.: A bråmint des aneyes, avou do bén! Nos avans stî a Betleyén, Wice kel Christ a nexhou. Ey avans veyou eto si mame, K'on lome Mareye. Come e ndaléve di måjhone e måjhone, Po mete å daegn si fi. Daléve djus et daléve dizo, Po mete å daegn li Djezus. Daléve dizo et daléve djus, Po mete å daegn li Crisse. Tot dalant, trovéve adon On bea ståve di berbis. Et la sol fwin djus A nexhou l' Signeur Crisse. Les andjes do cîr dschendnut, Et cotourner li ståve. Les andjes avou des fleurs el mwin, Prustinut (ene) bele corone. Sol corone c'est scrit formeuzmint: «Ådjourdu a nexhou li Crisse». Sol corone c'est scrit insi: K'a nexhou l'Messîye. |} 2. {| |- | La săvîrşîtul lumii, Haid' aler şi alerui Doamne, Trîmbiţa-şi-or ângerii. Pě cei buni unde i-or pune? Haid' aler şi alerui Doamne, Pě cei buni unde i-or pune? I-or aşeza într'un nor, Haid' aler şi alerui Doamne, În scaunul drepţilor. Pě cei rěi unde i-or pune? Haid' aler şi alerui Doamne, Pě cei rěi unde i-or pune? I-or închide într'o peatră, Haid' aler şi alerui Doamne, Lumina şi n'o mai vadă. | Al fin do daegn, Vénoz, alel' ey alelouya, Signeur, Les andjes trompetront. Wice k' i vont mete les bons? Vénoz, alel' ey alelouya, Signeur, Wice k' i vont mete les bons? I les vont ashîr dins ene noleye, Vénoz, alel' ey alelouya, Signeur, Sol tchejhe des droets. Wice k' i vont mete les mås? Vénoz, alel' ey alelouya, Signeur, Wice k' i vont mete les mås? I les vont clôre dins ene pire, Vénoz, alel' ey alelouya, Signeur, Po k'il ni voeyexhe måy li loumire. |} 3. {| |- | Scoală, gazdă, din pătuţ, R.: Florile dalbe! Şi ne dă un colăcuţ, R. Că mămuca n'ău făcut, Sîtă deasă n'ău avut. Pě când sîtă ău căpătat, Covata i-i s'ău crěpat. S'ău sfădit mama cu tata, De ce s'ău crěpat covata. Când covata o ău lipit, Cuptiorul i-i s'ău hurnit. Când cuptiorul l-ău tocmit, Crăciunul ău şi venit. | Levoz-vs, mwaisse, do let. R.: Blankès fleurs! Et dnez-nos on ptit cougnou, R. Ca moman n'end a nén fwait, N'aveut pont d'passete dinse. Pa cwand a riçu del passete, Li cofete (houtche) lyî s' a crevé. S' ont apougnî moman avou popa, Pocwè kel cofete s'a crevé. Cwand il ont crapé l'cofete, Li fornea s'a spotchî. Cwand il ont rfwait l'fournea, Li Noyé a ddja vnou. |} === Tchants des djins === 1. La birtuţu' din pădure Io beau vin şi mânc alune. De sě întîmplă şi mă îmbăt, Měrg acasă şi sparg tăt. Nu sparg uşea, nici dulapu', Numa' la muiere capu'. Nu sparg masa, nici cuptioru', Numa' la soacră 'i smulg păru'. Decât în casă cu soacra, Mai bine în coteţ cu scroafa. Decât în casă cu socru', Mai bine în coteţ cu porcu'. Al taviene del foresse Dji boe do vén et magnî des noejhes. S'i m'adramete ki dji m'sole, Dji va-st al måjhone et spotchî ttafwait. Dji n'sipotche nén l'ouxh, ni li placår, Mins li tiesse di m'comere. Dji n'sipotche nén l'tåve, ni l'fornea, Mins dji råye les tchveas di m'bele-mame. Ådviè k'el måjhone avou l'bele-mame, Mî el ståve avou l'troye. Ådviè k'el måjhone avou l'bea-pere, Mî el ståve avou l'pourcea. 2. Aşea beau oamenii buni De sâmbătă până luni. Aşea beau oamenii sparţi De sâmbătă până marţi. Aşea beau care 's cu cecuri De sâmbătă până miercuri. Aşea beau cari 's ca noi De sâmbătă până joi. Aşea beau oamenii tineri De sâmbătă până vineri. Aşea beau femeile Ca scroafa lăturile. Şi aşea beau şi fetele Tocma' ca şi caprele. De n'ar hi horincă în sat, Niciodată n'aş hi bat. Da' aşea horincă este, Io la lume 's de poveste. Insi boevèt les omes bons Da samdi disk'a lundi. Insi boevèt les omes trouwés Da samdi disk'a mardi. Insi boevèt les cis k'ont des tchekes Da samdi disk'a mercurdi. Insi boevèt les cis k'sont come nozôtes Da samdi disk'a djudi. Insi boevèt les djonnes omes Da samdi disk'a vinredi. Insi boevèt les feumes Come li troye (boet) les rinçeures. Ey insi boevèt les feyes Parey come les gades. Si nn åreut pont d'peket el viyaedje, Jamais dji n' såreut sô. Mins insi do peket, gn ènd a, Dji so pol daegn (sudjet) di cåzreye. 3. Când s'ău împărţit norocu', - R.: [Măi] dorule! Fost-am dus io la lucru. Că la tăţi le-o dat cu caru', Numa' mie cu păharu'. Nici acela n'ău fost plin; Jumătate ău fost verin. Nici acela n'ău fost ras; Jumătate ău fost něcaz. Lungu 'i ceriu' şi înstelat Mie aşea soartă mi-ău dat. Şi aşea îmi vine câteodată Şi dau cu cuţîtu' în peatră. Din peatră şi easă foc Că io n'am avut noroc. Cwand a stî pårtaedjeye li tchance, - R.: Ô disbåtche! Dj'a stî evoy å travay. Car a tertos on leu-z end a dné avou l'tcher(ete), Seulmint a mi avou l'vere. Minme çou la n'a nén stî plin, Li dmeye a stî do venin. Minme çou la n'a nén stî plin a stritche, Li dmeye a stî del dislouxhance. Long est l'cîr et stoeleu, Vaici ké sôre i m'a dné! Ey insi dj'a evey pacôps Di foute li coutea el pire. Ki del pire mousse do feu, Ca dji n'a pont yeu del tchance. 4. Măi pretine, io şi tu Şohan n'om vedea raiu'. R.: Hai, hai, inimă, hai La multe rele mă dai! Săracă inima mea Fost-am la doftor cu ea. La doftor şi la potică Şi nu mi-ău găsît nimică Poticarăşu' mi-ău spus: «Leacuri la inimă nu 's». La inimă este un leac: Cetera şi omu' drag. Ô (mi) soçon, mi et vos Jamais nos n'dalons vey li paradisse. R.: Ay, ay, (mi) åme, ay Vos m'denez bråmint des mås. Mi pôve åme Dj'a stî å méde avou ley. Å méde ey al farmaceye Ey on n'm'a rén trové. Li farmycyén m'a dit: «Des médicamints pol åme, gn end a pont». Pol åme gn a on médicamint: Li violon et l'åmiståve djin. 5. De-ar fi mândra în deal, la cruce, De trei ori pe zi m'aş duce. Da' mândruţa 'i mai departe; Nu pot merge fără carte. Carte n'ar cine 'mi face Că primaru' nostru zace. Si (mi) crapåde sereut sol coline, al croe, Troe côp li djoû dj'ireu. Mins l' crapåde est pus lon; Dji n'pous nén daler sins papî. Do papî, gn a nouk a m'e fé Ca nosse mayeur est djus. [?] (fr: gît) [[ast:Transilvania]] [[bg:Трансилвания]] [[br:Treuzsilvania]] [[ca:Transsilvània]] [[cs:Sedmihradsko]] [[da:Transsylvanien]] [[de:Siebenbürgen]] [[en:Transylvania]] [[eo:Transilvanio]] [[es:Transilvania]] [[et:Transilvaania]] [[fi:Transilvania]] [[fr:Région de Transylvanie]] [[he:טרנסילבניה]] [[hr:Transilvanija]] [[hu:Erdély]] [[is:Transylvanía]] [[it:Transilvania]] [[ja:トランシルヴァニア]] [[ko:트란실바니아]] [[la:Transsilvania]] [[lt:Transilvanija]] [[nl:Transsylvanië]] [[no:Transilvania]] [[pl:Siedmiogród]] [[pt:Transilvânia]] [[ro:Transilvania]] [[ru:Трансильвания]] [[scn:Transilvania]] [[sk:Sedmohradsko]] [[sr:Трансилванија]] [[sv:Transsylvanien]] [[uk:Семигород]] [[zh:特兰西瓦尼亚]] 3647 59290 2006-06-04T16:23:48Z Pablo 5 Eplaeçmint del province di Lussimbork == Licince di l' imådje == {{PD}} 3648 24070 2004-03-16T22:44:38Z Pablo 5 3649 24071 2004-03-16T22:44:54Z Pablo 5 bénvnowe Bénvnowe Sander! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 16 di måss 2004 a 22:44 (CET) 3650 24072 2004-03-16T22:46:54Z Pablo 5 bénvnowe Bénvnowe Jean Viroux! Gråces pol coridjaedje del mape del [[province do Lussimbork]]. Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 16 di måss 2004 a 22:46 (CET) 3651 24073 2004-03-17T02:12:03Z ::1 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cloutche</B></FONT> [f.n.] mastoke (pitit sô). <I>I n'&nbsp;aveut nén ene seule cloutche a s'&nbsp;potche; et on lyi fjheut s'&nbsp;conte a côps d'&nbsp;pîs</I> (V. Roba). <I>Di foice, ele mi tchôca kékès cloutches e m'&nbsp;potche</I> (Guillaume Smal). <I>Li Bon Diu doet rintrer tote si manoye: les cloutches come les pîces di cénk francs</I> (A. Maquet). rl a: [[Motî:bouroute|bouroute]], [[Motî:deutche|deutche]]. <span lang=fr>F. sou.</span> Disfondowes: <B>clouche</B>, crouche, <FONT COLOR="#800080"><B>cloutche</B></FONT>. Etimolodjeye: Neyerlandès <span lang=nl>"kluitje"</span> (pitit sô). Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje.</P> 3652 24074 2004-09-23T20:22:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:berôdî|berôdî]] 3653 24075 2004-09-23T20:22:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mafe|mafe]] 3654 59033 2006-06-02T07:11:35Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[Categoreye:sicrijheus e walon|Guillaume, Jean]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Guillaume, Jean]] [[Imådje:jean_guillaume_wi.jpg|thumb|left|150px|Coviete do scrinea avou les troes plakes lazer des arimeas da Jean Guillaume]] '''Jean Guillaume''' ([[1918]]-[[2001]]) sicrijheu et rcwereu sol walon, skepyî e 1918 a [[Fosse]], eyet moirt e 2001. On l'&nbsp;lome å pus sovint: "li pere Guillaume". Come sicrijheu, a-st eplaidî: des ramexhnêyes di rimeas: ''“Disk'&nbsp;å solea”'' (1947), ''“Gregnes d'&nbsp;awousse”'' (1949), ''“Årzeye”'' (1951). Ces bokets la eyet des noveas fourît rashonnés divins ''“Œuvres Poétique Wallonnes”'' (1989). On dierin rascodaedje, ''“Padrî les hourêyes”'' a stî rpubliyî après s'&nbsp;moirt (2001), et tos ses scrijhaedjes, k'&nbsp;i lét lu-minme, ont stî metous so troes plakes lazer (2003). Li Djan Guillaume a pår candjî l'&nbsp;livea estetike del powezeye walone, tot bastixhant ses powinmes so des imådjes, nén so des accions, avou on stîle foirt ramassé: nén on mot d'&nbsp;trop. Å cmince, ci fourit ene pitite revolucion, et cwand il a prezinté ses prumîs bokets azès [[Relîs Namurwès]], i s'&nbsp;a fwait rwaitî d'&nbsp;cresse. [[Imådje:Guillaume_diskausolea.jpg|thumb|Coviete di "Disk' å solea"]] Mins bénrade, ene trope di pus djonnes fijheus d'&nbsp;rimeas d'&nbsp;après Nameur ([[Georges Smal]], [[Victor Georges]], [[Emile Gilliard]], [[Lucien Somme]]) si vont fé ecoraedjî et rcoridjî på Djan Guillaume. Les sudjets da J. Guillaume, c'&nbsp;est l'&nbsp;vicaedje en on viyaedje té k'&nbsp;i l'&nbsp;a cnoxhou cwand il aveut moens ki 12 ans. Por lu, li walon esteut aloyî a ç'&nbsp;civilizåcion la. Si n'&nbsp;a-t i måy divizé, dins ses scrijhaedjes e walon, di bokets di s'&nbsp;veye come grande djin, a Lovén, Nameur u a l'&nbsp;etrindjir (Itåleye). Come ricwereu sol walon, Djan Guillaume a studyî et-z eplaidî les ouves da [[Michel Renard]], [[Georges Willame]] eyet [[Franz Dewandelaer]], troes scrijheus d'&nbsp;après [[Nivele]]. Foû do walon, esteut eto on fén corwaiteu di des powezeyes e francès, inte di zeles, les cenes da [[Nerval]] eyet [[Van Lerberghe]]. Dins l'&nbsp;civil, il esteut [[djezwite]], et professeu d'&nbsp;univiersité, a [[Lovén]], pu a [[Nameur]]. == Lives da sinne == * Disk'&nbsp;å solea (<small>''Djusqu'au solia''</small>) ([[1947]]) * Gregnes d'&nbsp;awousse ([[1949]]) * Årzeye (<small>''Aurzîye''</small>) ([[1951]]) *''Œuvres Poétique Wallonnes'' ([[1989]]) * Padrî les hourêyes (<small>''Padî l's-uréyes''</small>, eplaidî après s' moirt) ([[2001]]) ==Sacwants powinmes do pere Guillaume== ===Les grands tchårs.=== :Les grands tchårs ont rpassé :Epoirtant l'&nbsp;esté. :I gn a pus k'&nbsp;des [[Motî:steule|steule]]s :Mierseules come des aveules :[[Motî:mafe|Mafe]]s et [[Motî:berôdî|berôdî]]s :Sont plins a brotchî. :Et l'&nbsp;clotchî soune a moirt :Todi pus foirt. ===R.I.P.=== ''tot seu dins l'&nbsp;oto di s'&nbsp;pa, k'&nbsp;i fjheut ene froedeure di tchén, Djan, 10 ans, voet passer on mo ptit etermint, dins on ptit hamtea, å mitan des tchamps'' :L'&nbsp;etermint :Passe påjhirmint :Ådtriviè del campagne :Po ndaler :D'&nbsp;on pas hodé :Rpiker l'&nbsp;vî cousse el daegn. :Waire di djins; :Sacwants vijhéns :Po roter padrî l'&nbsp;coir. :Et po rdire :A ds ôtes k'&nbsp;ayir: :"Ça fwait k'&nbsp;Batisse est moirt". ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/guillaume-rif.html Ene pådje sol pere Guillaume] [[en:Jean Guillaume]] [[es:Jean Guillaume]] [[fr:Jean Guillaume]] 3655 65267 2006-06-25T19:56:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bs:Ibn Batuta]] Modifie: [[sv:Ibn Battuta]] [[Categoreye:voyaedjeus et esploreus]] [[categoreye:Rilomés Muzulmans]] [[Categoreye:Marok]] '''Ben Batouta''' (en arabe : ابن بطوطة, '''Ibn Batouta''', di s' no etir '''Abou Abdallah Mohammed ibn Abdallah al-Rawatî al-Tanjî ibn Batouta'''), ci fourit on grand voyaedjeu [[berbere]] [[Marok|marokin]], sikepyî e [[1304]] a [[Tandjî]] et moirt diviè [[1368]]. Onk des pus grands voyaedjeus dispu kel monde est monde. A minme fwait dipus d'&nbsp;kilometes ki Madjellan (a l'&nbsp;avirance 120.000&nbsp;km). Il a stî so troes continints: l'&nbsp;[[Afrike]], l'&nbsp;[[Azeye]], l'&nbsp;[[Urope]]. ==Les voyaedjes da Ben Batouta== Il a pårtou d'&nbsp;Tandjî (asteure e Marok), pu passer pa Tlemcen (asteure e l'&nbsp;[[Aldjereye]]), [[Tripoli]], på [[Li Caire|Caire]] et pa [[Damasse]] ([[Sireye]]) la k'&nbsp;a dmoré èn an. Après, il a fwait li [[perlinaedje]] al Meke, pu eraler a [[Bagdad]] et Damasse. Adonpwis, on l'&nbsp;ritrova e [[Yemen]], pu el [[Turkeye]], e l'&nbsp;[[Ouzbekistan]], e l'&nbsp;[[Inde]], la k'&nbsp;va dmorer ût ans amon on rwè d'&nbsp;Inde. Did la, i serè-st evoyî dins les [[Maldives|Iyes Maldives]], pu a [[Soumatra]], pu el [[Chine]]. Al fén di s'&nbsp;veye, i va rivnou å Marok, tot rpassant pal Meke. ==Ouve da Ben Batouta== Il a mostré ås Arabes et ås Uropeyins kimint k'&nbsp;les Aziyatikes viként. Ben Batouta esteut on cortizan (sicrijheu di platchtaedjes po les rwès), mins il esteut sovint evoyî come ambassadeur. Pa ses scrijhaedjes, on-z aprind a cnoxhe dipus d'&nbsp;meye diferints persounaedjes istorikes, et eto dipus d'&nbsp;meye diferinnès plaeces. I dene dedja les kilometraedjes, çou ki va aidî les djeyografes des siekes d'&nbsp;après. Metans: il est l'&nbsp;prumî a-z avirer a pô près d'&nbsp;accion li distance [[Marok]]-[[Mali]], u di [[Bagdad]] al [[Li Meke|Meke]]. I nos va eto apoirter on spès motî so totes les sacwès ki rintrèt dins l'&nbsp;vicaedje d'&nbsp;ene cåkêye di peupes di ces trevéns la. == Kinoxhances del vicåreye da Ibn Batouta == Les scrijheus arabes di s'&nbsp;tins ont bråmint djåzé d'&nbsp;lu, inte di zels, Abou Aynem, [[Ben Xhaldoun]] eyet Ibn Juzay, di [[Gurnåde (veye)|Gurnåde]]. Il a stî racsegnî ås Uropeyins aprume pås scrijheus almands del deujhinme mitan do [[19inme sieke]]. Li prumî live a stî «Les flåwixhants voyaedjes da Ibn Batouta» parexhou e 1854. Å djoû d'&nbsp;ouy, il est bén studyî på rcwereu marokin Abdelaq Tazi. [[ar:ابن بطوطة]] [[bs:Ibn Batuta]] [[da:Ibn Battuta]] [[de:Ibn Battuta]] [[dv:އިބްނި ބަޠޫޠާ]] [[en:Ibn Battuta]] [[eo:Ibn Batuta]] [[es:Ibn Battuta]] [[fa:ابن بطوطه]] [[fr:Ibn Battûta]] [[he:אבן בטוטה]] [[hr:Ibn Battuta]] [[id:Ibnu Batutah]] [[it:Ibn Battuta]] [[ja:イブン＝バットゥータ]] [[nl:Ibn Batuta]] [[no:Ibn Battuta]] [[pl:Muhammad Ibn Battuta]] [[ru:Батута]] [[sl:Ibn Batuta]] [[sv:Ibn Battuta]] [[tr:İbn Battuta]] [[uk:Ібн Батута]] [[zh:伊本·白图泰]] 3656 65039 2006-06-24T20:02:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[måss]], c' est li 84inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 85inme po ls anêyes bizetes), avou 281 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[23 d' måss]] - [[24 di måss]] - [[26 di måss]] - [[27 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Maart]] [[an:25 de marzo]] [[ar:25 مارس]] [[ast:25 de marzu]] [[be:25 сакавіка]] [[bg:25 март]] [[bs:25. mart]] [[ca:25 de març]] [[ceb:Marso 25]] [[co:25 di marzu]] [[cs:25. březen]] [[csb:25 strumiannika]] [[cv:Пуш, 25]] [[cy:25 Mawrth]] [[da:25. marts]] [[de:25. März]] [[el:25 Μαρτίου]] [[en:March 25]] [[eo:25-a de marto]] [[es:25 de marzo]] [[et:25. märts]] [[eu:Martxoaren 25]] [[fi:25. maaliskuuta]] [[fo:25. mars]] [[fr:25 mars]] [[frp:25 mârs]] [[fur:25 di Març]] [[fy:25 maart]] [[ga:25 Márta]] [[gl:25 de marzo]] [[he:25 במרץ]] [[hr:25. ožujka]] [[hu:Március 25]] [[ia:25 de martio]] [[id:25 Maret]] [[ilo:Marso 25]] [[io:25 di marto]] [[is:25. mars]] [[it:25 marzo]] [[ja:3月25日]] [[jv:25 Maret]] [[ka:25 მარტი]] [[ko:3월 25일]] [[ku:25'ê adarê]] [[la:25 Martii]] [[lb:25. Mäerz]] [[lt:Kovo 25]] [[lv:25. marts]] [[mk:25 март]] [[ms:25 Mac]] [[nap:25 'e màrzo]] [[nl:25 maart]] [[nn:25. mars]] [[no:25. mars]] [[oc:25 de març]] [[pam:Marsu 25]] [[pl:25 marca]] [[pt:25 de Março]] [[ro:25 martie]] [[ru:25 марта]] [[scn:25 di marzu]] [[sco:25 Mairch]] [[se:Njukčamánu 25.]] [[simple:March 25]] [[sk:25. marec]] [[sl:25. marec]] [[sq:25 Mars]] [[sr:25. март]] [[sv:25 mars]] [[te:మార్చి 25]] [[th:25 มีนาคม]] [[tl:Marso 25]] [[tr:25 Mart]] [[tt:25. Mart]] [[uk:25 березня]] [[vi:25 tháng 3]] [[war:Marso 25]] [[zh:3月25日]] 3657 65045 2006-06-24T20:03:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) i 26 di [[måss]], c' est li 85inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 86inme po ls anêyes bizetes), avou 280 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[24 di måss]] - [[25 di måss]] - [[27 di måss]] - [[28 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Maart]] [[an:26 de marzo]] [[ar:26 مارس]] [[ast:26 de marzu]] [[be:26 сакавіка]] [[bg:26 март]] [[bn:মার্চ ২৬]] [[br:26 Meurzh]] [[bs:26. mart]] [[ca:26 de març]] [[ceb:Marso 26]] [[co:26 di marzu]] [[cs:26. březen]] [[csb:26 strumiannika]] [[cv:Пуш, 26]] [[cy:26 Mawrth]] [[da:26. marts]] [[de:26. März]] [[el:26 Μαρτίου]] [[en:March 26]] [[eo:26-a de marto]] [[es:26 de marzo]] [[et:26. märts]] [[eu:Martxoaren 26]] [[fi:26. maaliskuuta]] [[fo:26. mars]] [[fr:26 mars]] [[frp:26 mârs]] [[fur:26 di Març]] [[fy:26 maart]] [[ga:26 Márta]] [[gl:26 de marzo]] [[he:26 במרץ]] [[hr:26. ožujka]] [[hu:Március 26]] [[ia:26 de martio]] [[id:26 Maret]] [[io:26 di marto]] [[is:26. mars]] [[it:26 marzo]] [[ja:3月26日]] [[jv:26 Maret]] [[ka:26 მარტი]] [[ko:3월 26일]] [[ku:26'ê adarê]] [[lb:26. Mäerz]] [[lt:Kovo 26]] [[lv:26. marts]] [[mk:26 март]] [[ms:26 Mac]] [[nap:26 'e màrzo]] [[nl:26 maart]] [[nn:26. mars]] [[no:26. mars]] [[oc:26 de març]] [[pam:Marsu 26]] [[pl:26 marca]] [[pt:26 de Março]] [[ro:26 martie]] [[ru:26 марта]] [[scn:26 di marzu]] [[sco:26 Mairch]] [[se:Njukčamánu 26.]] [[simple:March 26]] [[sk:26. marec]] [[sl:26. marec]] [[sq:26 Mars]] [[sr:26. март]] [[sv:26 mars]] [[te:మార్చి 26]] [[th:26 มีนาคม]] [[tl:Marso 26]] [[tr:26 Mart]] [[tt:26. Mart]] [[uk:26 березня]] [[vi:26 tháng 3]] [[war:Marso 26]] [[zh:3月26日]] 3658 65050 2006-06-24T20:04:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[måss]], c' est li 86inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 87inme po ls anêyes bizetes), avou 279 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[25 di måss]] - [[26 di måss]] - [[28 di måss]] - [[29 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Maart]] [[an:27 de marzo]] [[ar:27 مارس]] [[ast:27 de marzu]] [[be:27 сакавіка]] [[bg:27 март]] [[br:27 Meurzh]] [[bs:27. mart]] [[ca:27 de març]] [[ceb:Marso 27]] [[co:27 di marzu]] [[cs:27. březen]] [[csb:27 strumiannika]] [[cv:Пуш, 27]] [[cy:27 Mawrth]] [[da:27. marts]] [[de:27. März]] [[el:27 Μαρτίου]] [[en:March 27]] [[eo:27-a de marto]] [[es:27 de marzo]] [[et:27. märts]] [[eu:Martxoaren 27]] [[fi:27. maaliskuuta]] [[fo:27. mars]] [[fr:27 mars]] [[frp:27 mârs]] [[fur:27 di Març]] [[fy:27 maart]] [[ga:27 Márta]] [[gl:27 de marzo]] [[he:27 במרץ]] [[hr:27. ožujka]] [[hu:Március 27]] [[ia:27 de martio]] [[id:27 Maret]] [[io:27 di marto]] [[is:27. mars]] [[it:27 marzo]] [[ja:3月27日]] [[jv:27 Maret]] [[ka:27 მარტი]] [[ko:3월 27일]] [[ku:27'ê adarê]] [[la:27 Martii]] [[lb:27. Mäerz]] [[lt:Kovo 27]] [[mk:27 март]] [[ms:27 Mac]] [[nap:27 'e màrzo]] [[nl:27 maart]] [[nn:27. mars]] [[no:27. mars]] [[oc:27 de març]] [[pam:Marsu 27]] [[pl:27 marca]] [[pt:27 de Março]] [[ro:27 martie]] [[ru:27 марта]] [[scn:27 di marzu]] [[sco:27 Mairch]] [[se:Njukčamánu 27.]] [[simple:March 27]] [[sk:27. marec]] [[sl:27. marec]] [[sq:27 Mars]] [[sr:27. март]] [[sv:27 mars]] [[te:మార్చి 27]] [[th:27 มีนาคม]] [[tl:Marso 27]] [[tr:27 Mart]] [[tt:27. Mart]] [[uk:27 березня]] [[vi:27 tháng 3]] [[war:Marso 27]] [[zh:3月27日]] 3659 24081 2004-03-18T16:20:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' avri]] 3660 65055 2006-06-24T20:05:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[måss]], c' est li 87inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 88inme po ls anêyes bizetes), avou 278 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[26 di måss]] - [[27 di måss]] - [[29 di måss]] - [[30 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Maart]] [[an:28 de marzo]] [[ar:28 مارس]] [[ast:28 de marzu]] [[be:28 сакавіка]] [[bg:28 март]] [[br:28 Meurzh]] [[bs:28. mart]] [[ca:28 de març]] [[ceb:Marso 28]] [[co:28 di marzu]] [[cs:28. březen]] [[csb:28 strumiannika]] [[cv:Пуш, 28]] [[cy:28 Mawrth]] [[da:28. marts]] [[de:28. März]] [[el:28 Μαρτίου]] [[en:March 28]] [[eo:28-a de marto]] [[es:28 de marzo]] [[et:28. märts]] [[eu:Martxoaren 28]] [[fi:28. maaliskuuta]] [[fo:28. mars]] [[fr:28 mars]] [[frp:28 mârs]] [[fur:28 di Març]] [[fy:28 maart]] [[ga:28 Márta]] [[gl:28 de marzo]] [[he:28 במרץ]] [[hr:28. ožujka]] [[hu:Március 28]] [[ia:28 de martio]] [[id:28 Maret]] [[io:28 di marto]] [[is:28. mars]] [[it:28 marzo]] [[ja:3月28日]] [[jv:28 Maret]] [[ka:28 მარტი]] [[ko:3월 28일]] [[ku:28'ê adarê]] [[lb:28. Mäerz]] [[lt:Kovo 28]] [[lv:28. marts]] [[mk:28 март]] [[ms:28 Mac]] [[nap:28 'e màrzo]] [[nl:28 maart]] [[nn:28. mars]] [[no:28. mars]] [[oc:28 de març]] [[pam:Marsu 28]] [[pl:28 marca]] [[pt:28 de Março]] [[ro:28 martie]] [[ru:28 марта]] [[scn:28 di marzu]] [[sco:28 Mairch]] [[se:Njukčamánu 28.]] [[simple:March 28]] [[sk:28. marec]] [[sl:28. marec]] [[sq:28 Mars]] [[sr:28. март]] [[sv:28 mars]] [[te:మార్చి 28]] [[th:28 มีนาคม]] [[tl:Marso 28]] [[tr:28 Mart]] [[tt:28. Mart]] [[uk:28 березня]] [[vi:28 tháng 3]] [[war:Marso 28]] [[zh:3月28日]] 3661 65060 2006-06-24T20:06:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[måss]], c' est li 88inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 89inme po ls anêyes bizetes), avou 277 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[27 di måss]] - [[28 di måss]] - [[30 di måss]] - [[31 di måss]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Maart]] [[an:29 de marzo]] [[ar:29 مارس]] [[ast:29 de marzu]] [[be:29 сакавіка]] [[bg:29 март]] [[bs:29. mart]] [[ca:29 de març]] [[ceb:Marso 29]] [[co:29 di marzu]] [[cs:29. březen]] [[csb:29 strumiannika]] [[cv:Пуш, 29]] [[cy:29 Mawrth]] [[da:29. marts]] [[de:29. März]] [[el:29 Μαρτίου]] [[en:March 29]] [[eo:29-a de marto]] [[es:29 de marzo]] [[et:29. märts]] [[eu:Martxoaren 29]] [[fi:29. maaliskuuta]] [[fo:29. mars]] [[fr:29 mars]] [[frp:29 mârs]] [[fur:29 di Març]] [[fy:29 maart]] [[ga:29 Márta]] [[gl:29 de marzo]] [[he:29 במרץ]] [[hr:29. ožujka]] [[hu:Március 29]] [[ia:29 de martio]] [[id:29 Maret]] [[io:29 di marto]] [[is:29. mars]] [[it:29 marzo]] [[ja:3月29日]] [[jv:29 Maret]] [[ka:29 მარტი]] [[ko:3월 29일]] [[ku:29'ê adarê]] [[lb:29. Mäerz]] [[lt:Kovo 29]] [[mk:29 март]] [[ms:29 Mac]] [[nap:29 'e màrzo]] [[nl:29 maart]] [[nn:29. mars]] [[no:29. mars]] [[oc:29 de març]] [[pam:Marsu 29]] [[pl:29 marca]] [[pt:29 de Março]] [[ro:29 martie]] [[ru:29 марта]] [[scn:29 di marzu]] [[se:Njukčamánu 29.]] [[simple:March 29]] [[sk:29. marec]] [[sl:29. marec]] [[sq:29 Mars]] [[sr:29. март]] [[sv:29 mars]] [[te:మార్చి 29]] [[th:29 มีนาคม]] [[tl:Marso 29]] [[tr:29 Mart]] [[tt:29. Mart]] [[uk:29 березня]] [[vi:29 tháng 3]] [[war:Marso 29]] [[zh:3月29日]] 3662 65069 2006-06-24T20:07:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[måss]], c' est li 89inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 90inme po ls anêyes bizetes), avou 276 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 di måss]] - [[29 di måss]] - [[31 di måss]] - [[1î d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Maart]] [[an:30 de marzo]] [[ar:30 مارس]] [[ast:30 de marzu]] [[be:30 сакавіка]] [[bg:30 март]] [[br:30 Meurzh]] [[bs:30. mart]] [[ca:30 de març]] [[ceb:Marso 30]] [[co:30 di marzu]] [[cs:30. březen]] [[csb:30 strumiannika]] [[cv:Пуш, 30]] [[cy:30 Mawrth]] [[da:30. marts]] [[de:30. März]] [[el:30 Μαρτίου]] [[en:March 30]] [[eo:30-a de marto]] [[es:30 de marzo]] [[et:30. märts]] [[eu:Martxoaren 30]] [[fi:30. maaliskuuta]] [[fo:30. mars]] [[fr:30 mars]] [[frp:30 mârs]] [[fur:30 di Març]] [[fy:30 maart]] [[ga:30 Márta]] [[gl:30 de marzo]] [[he:30 במרץ]] [[hr:30. ožujka]] [[hu:Március 30]] [[ia:30 de martio]] [[id:30 Maret]] [[ilo:Marso 30]] [[io:30 di marto]] [[is:30. mars]] [[it:30 marzo]] [[ja:3月30日]] [[jv:30 Maret]] [[ka:30 მარტი]] [[ko:3월 30일]] [[ku:30'ê adarê]] [[lb:30. Mäerz]] [[lt:Kovo 30]] [[mk:30 март]] [[ms:30 Mac]] [[nap:30 'e màrzo]] [[nl:30 maart]] [[nn:30. mars]] [[no:30. mars]] [[oc:30 de març]] [[pam:Marsu 30]] [[pl:30 marca]] [[pt:30 de Março]] [[ro:30 martie]] [[ru:30 марта]] [[scn:30 di marzu]] [[sco:30 Mairch]] [[se:Njukčamánu 30.]] [[simple:March 30]] [[sk:30. marec]] [[sl:30. marec]] [[sq:30 Mars]] [[sr:30. март]] [[sv:30 mars]] [[te:మార్చి 30]] [[th:30 มีนาคม]] [[tl:Marso 30]] [[tr:30 Mart]] [[tt:30. Mart]] [[uk:30 березня]] [[vi:30 tháng 3]] [[war:Marso 30]] [[zh:3月30日]] 3663 65073 2006-06-24T20:08:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 31 di [[måss]], c' est li 90inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 91inme po ls anêyes bizetes), avou 275 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 di måss]] - [[30 di måss]] - [[1î d' avri]] - [[2 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Maart]] [[an:31 de marzo]] [[ar:31 مارس]] [[ast:31 de marzu]] [[be:31 сакавіка]] [[bg:31 март]] [[bs:31. mart]] [[ca:31 de març]] [[ceb:Marso 31]] [[co:31 di marzu]] [[cs:31. březen]] [[csb:31 strumiannika]] [[cv:Пуш, 31]] [[cy:31 Mawrth]] [[da:31. marts]] [[de:31. März]] [[el:31 Μαρτίου]] [[en:March 31]] [[eo:31-a de marto]] [[es:31 de marzo]] [[et:31. märts]] [[eu:Martxoaren 31]] [[fi:31. maaliskuuta]] [[fo:31. mars]] [[fr:31 mars]] [[frp:31 mârs]] [[fur:31 di Març]] [[fy:31 maart]] [[ga:31 Márta]] [[gl:31 de marzo]] [[he:31 במרץ]] [[hr:31. ožujka]] [[hu:Március 31]] [[ia:31 de martio]] [[id:31 Maret]] [[io:31 di marto]] [[is:31. mars]] [[it:31 marzo]] [[ja:3月31日]] [[jv:31 Maret]] [[ka:31 მარტი]] [[ko:3월 31일]] [[ku:31'ê adarê]] [[lb:31. Mäerz]] [[lt:Kovo 31]] [[lv:31. marts]] [[mk:31 март]] [[ms:31 Mac]] [[nap:31 'e màrzo]] [[nl:31 maart]] [[nn:31. mars]] [[no:31. mars]] [[oc:31 de març]] [[pam:Marsu 31]] [[pl:31 marca]] [[pt:31 de Março]] [[ro:31 martie]] [[ru:31 марта]] [[scn:31 di marzu]] [[sco:31 Mairch]] [[simple:March 31]] [[sk:31. marec]] [[sl:31. marec]] [[sq:31 Mars]] [[sr:31. март]] [[sv:31 mars]] [[te:మార్చి 31]] [[th:31 มีนาคม]] [[tl:Marso 31]] [[tr:31 Mart]] [[tt:31. Mart]] [[uk:31 березня]] [[vi:31 tháng 3]] [[war:Marso 31]] [[zh:3月31日]] 3664 65012 2006-06-24T19:58:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 92inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 93inme po ls anêyes bizetes), avou 273 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1991]] : [[Félix Duval]] === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[31 di måss]] - [[1î d' avri]] - [[3 d' avri]] - [[4 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 April]] [[an:2 d'abril]] [[ar:2 إبريل]] [[ast:2 d'abril]] [[az:2 Aprel]] [[be:2 красавіка]] [[bg:2 април]] [[bs:2. april]] [[ca:2 d'abril]] [[ceb:Abril 2]] [[co:2 d'aprile]] [[cs:2. duben]] [[csb:2 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 2]] [[cy:2 Ebrill]] [[da:2. april]] [[de:2. April]] [[el:2 Απριλίου]] [[en:April 2]] [[eo:2-a de aprilo]] [[es:2 de abril]] [[et:2. aprill]] [[eu:Apirilaren 2]] [[fi:2. huhtikuuta]] [[fo:2. apríl]] [[fr:2 avril]] [[frp:2 avril]] [[fur:2 di Avrîl]] [[fy:2 april]] [[ga:2 Aibreán]] [[gl:2 de abril]] [[he:2 באפריל]] [[hr:2. travnja]] [[hu:Április 2]] [[ia:2 de april]] [[id:2 April]] [[ie:2 april]] [[io:2 di aprilo]] [[is:2. apríl]] [[it:2 aprile]] [[ja:4月2日]] [[jv:2 April]] [[ka:2 აპრილი]] [[ko:4월 2일]] [[ku:2'ê avrêlê]] [[lb:2. Abrëll]] [[li:2 april]] [[lt:Balandžio 2]] [[mk:2 април]] [[ms:2 April]] [[nap:2 'e abbrile]] [[nl:2 april]] [[nn:2. april]] [[no:2. april]] [[oc:2 d'abril]] [[os:2 апрелы]] [[pam:Abril 2]] [[pl:2 kwietnia]] [[pt:2 de Abril]] [[ro:2 aprilie]] [[ru:2 апреля]] [[scn:2 di aprili]] [[sco:2 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 2.]] [[simple:April 2]] [[sk:2. apríl]] [[sl:2. april]] [[sq:2 Prill]] [[sr:2. април]] [[sv:2 april]] [[te:ఏప్రిల్ 2]] [[th:2 เมษายน]] [[tl:Abril 2]] [[tr:2 Nisan]] [[tt:2. Äpril]] [[uk:2 квітня]] [[ur:2 اپریل]] [[vi:2 tháng 4]] [[war:Abril 2]] [[zh:4月2日]] 3665 24087 2004-03-18T16:27:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[5 d' avri]] 3666 24088 2004-03-18T16:27:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[6 d' avri]] 3667 64911 2006-06-24T19:27:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[nôvimbe]], c' est li 306inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 307inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 59 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[31 d' octôbe]] - [[1î d' nôvimbe]] - [[3 d' nôvimbe]] - [[4 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 November]] [[an:2 de nobiembre]] [[ar:2 نوفمبر]] [[ast:2 de payares]] [[be:2 лістапада]] [[bg:2 ноември]] [[bs:2. novembar]] [[ca:2 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 2]] [[co:2 nuvembri]] [[cs:2. listopad]] [[csb:2 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 2]] [[cy:2 Tachwedd]] [[da:2. november]] [[de:2. November]] [[el:2 Νοεμβρίου]] [[en:November 2]] [[eo:2-a de novembro]] [[es:2 de noviembre]] [[et:2. november]] [[eu:Azaroaren 2]] [[fi:2. marraskuuta]] [[fo:2. november]] [[fr:2 novembre]] [[frp:2 novembro]] [[fur:2 di Novembar]] [[fy:2 novimber]] [[ga:2 Samhain]] [[gl:2 de novembro]] [[he:2 בנובמבר]] [[hr:2. studenog]] [[hu:November 2]] [[ia:2 de novembre]] [[id:2 November]] [[io:2 di novembro]] [[is:2. nóvember]] [[it:2 novembre]] [[ja:11月2日]] [[jv:2 November]] [[ka:2 ნოემბერი]] [[ko:11월 2일]] [[ku:2'ê sermawezê]] [[la:2 Novembris]] [[lb:2. November]] [[lt:Lapkričio 2]] [[mk:2 ноември]] [[ms:2 November]] [[nap:2 'e nuvembre]] [[nl:2 november]] [[nn:2. november]] [[no:2. november]] [[oc:2 de novembre]] [[pam:Nobiembri 2]] [[pl:2 listopada]] [[pt:2 de Novembro]] [[ro:2 noiembrie]] [[ru:2 ноября]] [[scn:2 di nuvèmmiru]] [[sco:2 November]] [[simple:November 2]] [[sk:2. november]] [[sl:2. november]] [[sq:2 Nëntor]] [[sr:2. новембар]] [[sv:2 november]] [[te:నవంబర్ 2]] [[th:2 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 2]] [[tr:2 Kasım]] [[tt:2. Nöyäber]] [[uk:2 листопада]] [[vi:2 tháng 11]] [[war:Nobyembre 2]] [[zh:11月2日]] 3668 64908 2006-06-24T19:26:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[nôvimbe]], c' est li 305inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 306inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 60 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 d' octôbe]] - [[31 d' octôbe]] - [[2 d' nôvimbe]] - [[3 d' nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 November]] [[an:1 de nobiembre]] [[ar:1 نوفمبر]] [[ast:1 de payares]] [[be:1 лістапада]] [[bg:1 ноември]] [[br:1añ Du]] [[bs:1. novembar]] [[ca:1 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 1]] [[co:1 nuvembri]] [[cs:1. listopad]] [[csb:1 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 1]] [[cy:1 Tachwedd]] [[da:1. november]] [[de:1. November]] [[el:1 Νοεμβρίου]] [[en:November 1]] [[eo:1-a de novembro]] [[es:1 de noviembre]] [[et:1. november]] [[eu:Azaroaren 1]] [[fi:1. marraskuuta]] [[fo:1. november]] [[fr:1er novembre]] [[fur:1 di Novembar]] [[fy:1 novimber]] [[ga:1 Samhain]] [[gl:1 de novembro]] [[he:1 בנובמבר]] [[hr:1. studenog]] [[hu:November 1]] [[ia:1 de novembre]] [[id:1 November]] [[io:1 di novembro]] [[is:1. nóvember]] [[it:1 novembre]] [[ja:11月1日]] [[jv:1 November]] [[ka:1 ნოემბერი]] [[ko:11월 1일]] [[ku:1'ê sermawezê]] [[la:1 Novembris]] [[lb:1. November]] [[lt:Lapkričio 1]] [[mk:1 ноември]] [[ml:നവന്പര് 1]] [[ms:1 November]] [[nap:1 'e nuvembre]] [[nl:1 november]] [[nn:1. november]] [[no:1. november]] [[oc:1èr de novembre]] [[pam:Nobiembri 1]] [[pl:1 listopada]] [[pt:1 de Novembro]] [[ro:1 noiembrie]] [[ru:1 ноября]] [[scn:1 di nuvèmmiru]] [[sco:1 November]] [[se:Skábmamánu 1.]] [[sh:1.11.]] [[simple:November 1]] [[sk:1. november]] [[sl:1. november]] [[sq:1 Nëntor]] [[sr:1. новембар]] [[sv:1 november]] [[te:నవంబర్ 1]] [[th:1 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 1]] [[tr:1 Kasım]] [[tt:1. Nöyäber]] [[uk:1 листопада]] [[vi:1 tháng 11]] [[war:Nobyembre 1]] [[zh:11月1日]] 3669 64947 2006-06-24T19:32:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[nôvimbe]], c' est li 308inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 309inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 57 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' nôvimbe]] - [[3 d' nôvimbe]] - [[5 di nôvimbe]] - [[6 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 November]] [[an:4 de nobiembre]] [[ar:4 نوفمبر]] [[ast:4 de payares]] [[be:4 лістапада]] [[bg:4 ноември]] [[bs:4. novembar]] [[ca:4 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 4]] [[co:4 nuvembri]] [[cs:4. listopad]] [[csb:4 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 4]] [[cy:4 Tachwedd]] [[da:4. november]] [[de:4. November]] [[el:4 Νοεμβρίου]] [[en:November 4]] [[eo:4-a de novembro]] [[es:4 de noviembre]] [[et:4. november]] [[eu:Azaroaren 4]] [[fi:4. marraskuuta]] [[fo:4. november]] [[fr:4 novembre]] [[frp:4 novembro]] [[fur:4 di Novembar]] [[fy:4 novimber]] [[ga:4 Samhain]] [[gl:4 de novembro]] [[he:4 בנובמבר]] [[hr:4. studenog]] [[hu:November 4]] [[ia:4 de novembre]] [[id:4 November]] [[io:4 di novembro]] [[is:4. nóvember]] [[it:4 novembre]] [[ja:11月4日]] [[jv:4 November]] [[ka:4 ნოემბერი]] [[ko:11월 4일]] [[ku:4'ê sermawezê]] [[la:4 Novembris]] [[lb:4. November]] [[lt:Lapkričio 4]] [[mg:4 Novambra]] [[mk:4 ноември]] [[ms:4 November]] [[nap:4 'e nuvembre]] [[nl:4 november]] [[nn:4. november]] [[no:4. november]] [[oc:4 de novembre]] [[os:4 ноябры]] [[pam:Nobiembri 4]] [[pl:4 listopada]] [[pt:4 de Novembro]] [[ro:4 noiembrie]] [[ru:4 ноября]] [[scn:4 di nuvèmmiru]] [[sco:4 November]] [[simple:November 4]] [[sk:4. november]] [[sl:4. november]] [[sq:4 Nëntor]] [[sr:4. новембар]] [[sv:4 november]] [[te:నవంబర్ 4]] [[th:4 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 4]] [[tr:4 Kasım]] [[tt:4. Nöyäber]] [[uk:4 листопада]] [[vi:4 tháng 11]] [[war:Nobyembre 4]] [[zh:11月4日]] 3670 24092 2004-04-04T14:27:28Z Pablo 5 Des '''weks''', c' est des bocås la k' on [[sterilijhaedje|sterilijhive]] del tchå, des verdeures, evnd. C' esteut ene des manire po wårder l' amagnî des moes å long divant k' on n' åye les [[edjaloe]]s (diviè ls anêyes 1970-1980). ==Fijhaedje des weks== On meteut l' tchå dins des bocås, bén plin, avou on pô do [[boure]] u do [[saeyén]]. On cloyeut les bocås avou on cawoutchou, et on fier ki tneut l' coviete bén serêye. On-z aveut ene grande tchôdire, la k' on meteut ene shijhinne di bocås. On rimplixheut d' aiwe, et l' mete so li [[stouve]]. Gn aveut on termomete å mitan. Cwand on-z arivéve a 80 grés C., on rsaetchive li tchôdire sol costé, et l' co leyî so li stouve ene dimeye eure å long. Après, on rsaetchive les bocås, et les mete al dresse, po magnî dins l' anêye. Si l' cawoutchou esteut vî, u mannet, gn aveut d' l' air ki rmoussive, et ç' wek la esteut raté. El faleut fote evoye. 3671 41384 2005-10-12T13:57:00Z 82.39.130.135 interwiki [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Imådje:coignouli_bouxhon.jpg|thumb|Ombion do coignoûlî (''Cornus mas'', avou ses crombès coxhes.]] Li '''coignoûlî''' (fr: ''cornouiller''), c' est on gros bouxhon, deus a troes metes hôt, avou des crawieusès coxhes. Li coignoûlî pout crexhe e plinne loumire, u a l' ombrire di des pus grands åbes. I n' vént nén voltî so des ansinêyès teres, ni sol foite tere ([[årzeyixheuse tere]]). Eto, el Walonreye, on l' resconterrè pus voltî el [[Fåmene]] (sol [[castinne]]) mins måy e l' [[Årdene]] (so [[schayisse]]). On s' sierveut voltî do bwès d' coignoûlî po fé des mantches di [[mårtea]]. On l' riplante eto dins les cortis po fé des håyes. Les coignoûlîs d' avårci dnèt on frut, li '''coignoûle''', ki gostêye ene miete seur. On s' endè sieve des coignoûles po fé des [[djelêyes]]. ''Come c' esteut ene sacwè sins grande valeur, on-z a dit "ene coignoûle" po on båbô, et did la, ça a divnou on [[Motî:coignoûle|no d' famile]]''. == Sôres di coignoûlîs == [[Imådje:coignouli_coxhes_fleurs.jpg|thumb|left|Les fleurs do coignoûlî måye (e moes d' måss, el Hesbaye)]] El Walonreye, gn a deus sôres di coignoûlîs : * li coignoûlî ås rodjès foyes (''Cornus sanguinea''). * li coignoûlî ås djaenès fleurs u u coignoulî måye (''Cornus mas''). C' est ci-la ki vént voltî el Fåmene. Li '''coignoûlî ås rodjès foyes''' est lomé insi paski ses foyes divegnnut rodjes å waeyén-tins. I n' florit k' å moes d' djun, des ptitès blankinassès fleurs. Li frut, 0,5 cm gros, rishonne a ene pitite noere purnale Li '''coignoûlî ås djaenès fleurs''', c' est èn åbe foirt timprou, ki florixh dedja al fén do moes d' fevrî, et å moes d' måss. Li frut vént tot seu u pa trokets d' deus. Li coignoûle a l' cogne d' ene [[olive]], mins avou ene tchå purade come ene [[ceréjhe]]. Elle est vete å cminçmint, pu rodje, pu noere, cwand el est maweure, e moes d' setimbe. Gn a eto des ôtes coignoûlîs , ki vnèt d' Azeye u d' Amerike, et k' on rplante dins les courtis, come li coignoûlî-ås-fraijhes (''Cornus kousa''). [[da:Kornel]] [[de:Hartriegel]] [[en:Dogwood]] [[eo:Kornuso]] 3673 51277 2006-03-12T14:00:26Z Pablo 5 {{djermon}} [[categoreye:medcene]] Ene '''dôsse''', c'est ene [[rodjeur del pea|rodje]] infleure ki fwait må, di cåze d' ene hagneure d' on [[tayon]], d' on [[cuzén]], d' ene [[wesse (inseke)|wesse]], d' ene [[araegne]]. ''Li mot "dôsse" a eto des [[Motî:dôsse|ôtes sinses]].'' 3674 24095 2004-04-04T14:26:53Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[dôsse]] 3675 24096 2004-03-20T19:26:58Z Lucyin 16 ene berike, c' est èn anea d' fier metou å grognon des gros [[pourcea]]s (li [[verat]] u l' [[troye]]) po k' i n' fougnexhe nén. pa stindaedje, des berikes, c' est des lunetes. On prononce eto ''bèlike''. 3676 51027 2006-03-07T22:08:26Z Lucyin 16 [[categoreye:vîs mestîs]] [[categoreye:mousmints]] [[Imådje:modisse_wi.jpg|thumb|tchapea d' mariaedje, k' esteut arindjî pa ene modisse]] Ene '''modisse''', c' est ene feme ki vindeut les tchapeas d' femes, eyet ls assonrer, metans po cwand on poirtéve li [[doû]]. C' est eto ene feme ki boute dins èn ovroe ås tchapeas d' feme. 3677 51035 2006-03-07T22:39:56Z Lucyin 16 /* Mousmint des omes */ [[Categoreye:dujhances sociåles]] Li '''doû''', c' est l' termene k' on mostere, dins ses mousmints et dins ses cdujhances, k'&nbsp;on-z est dins l'&nbsp;penin paski onk di vos parints est moirt. '''Doû''' est eto l'&nbsp;no d'&nbsp;on [[Doû (viyaedje)|viyaedje]] di Walonreye, divnou [[Doû (comene)|comene-intité]]. ==Poirtaedje do doû el Walonreye== ===Mousmints des femes=== [[Imådje:dou_wi.jpg|thumb|150px|right|Vwele rimetowe en erî (djonne feye di Walonreye, k' est e voyaedje, e 1942, li 2inme anêye do doû po s' mame)]] Les femes metént on vwele a leu tchapea, ki catchive li vizaedje, efûlé pa des ptitès spingues avou on noer dibout. On l' wårdéve èn an. Tchaeke feme aveut s' vwele, k' ele pleut dner a s' båshele, tot lyi dmandant del poirter a s' moirt. E 1900, c' esteut des gros spès vweles. C' esteut l' [[modisse]] kel remantchive après l' tchapea. Après, on-z a yeu les [[djôrdjetes]], bråmint pus fenes, k' on voeyeut houte. Li deujhinme anêye, on wårdéve co l' vwele, mins on l' rimeteut pa padrî. === Mousmints des omes === Come po les femes, c' esteut des noers mousmints. Po-z aler a l' etermint, on meteut ene [[ranse]] après s' tchapea u åtoû do hintche bresse. C' esteut ene noere pîce, atchtêye tote fwaite, k' on meteut après l' mantche do costume. On ndè côpéve on ptit boket eyet l' mete après l' poitrait pindou å meur d' ene rinne, d' on rwè k' esteut moirt. Veyanmint k' les djins n' estént nén trop ritches, i tindént leus mousmints e noer. Mins l' ci (u l' cene) ki souwéve foirt, li tinteure schoyeut, et on voeyeut des ronds padzo les bresses. On poirtéve eto les solés å coibjhî ki les tindeut noers. On n' åreut nén vnou a èn etermint avou des rodjes solés. ===Kidujhances=== Toltins do doû, on n' pleut nén mete li [[teyessef]], ni on [[fonografe]]. On n' pleut nén ndaler å bal. Si onk aléve danser divant l' fén do doû, on djheut, « Waite ! Leu pere est a schipe rafroedi, et i rvont ddja al dicåce ». On n' si maryive nén tins do doû d' onk di ses [[près-parints]]. ===Candjmints des dujhances do poirtaedje do doû=== [[Imådje:dou2_wi.jpg|thumb|150px|right|Li rodje ni dût nén a ene djin d' doû. Les etrindjirs d' ôtès tuzances et kécfeye des djonnes Walons k' i gn a, nel savèt motoit nén.]] Disk' e 1960, dins les ptits viyaedjes, todi, li doû, avou tos noers mousmints, esteut foirt respecté. Après, on-z a bén vlou des gris, bleus foncés, u des bruns mousmints. Mins måy li rodje, ki «creye vindjince», minme å djoû d' ouy (2004). Les vweles ont disparexhou, pu les tchapeas des femes, foirdivant eviè les [[anêyes 1980]]. ==Poirtaedje do doû foû del Walonreye== Li noer est l' coleur do doû dins tote li [[rilidjon crustinne|crustinnisté]]. Dins les payis di [[rilidjon muzulmande|rlidjon muzulmande]], gn a k' el (les) femes d' èn ome k' est moirt ki poite li doû. Ele va esse tote blanke mousseye. Ele ni s' gåyotrè nén, ni avou des ôrreyes, ni avou des makiyaedjes. Ele poite sifwaitmint l' doû troes gros moes (e [[Marok]]). E l' [[Edjipe]], les [[Cope]]s, des crustins, poirtèt l' doû e noer. Eto, sacwantès femes muzulmandes del hôte. [[en:Mourning]] [[fr:Deuil]] [[nl:Rouw]] [[pl:Żałoba]] 3679 24099 2004-03-21T11:15:20Z Pablo 5 djaveas (ådzeu) et estoumak (pårteye do dzo avou l'&nbsp;rodje mayta) di des cokeas moirts di pesse (poitrait saetchî pa L. Mahin) 3681 48640 2006-01-04T10:48:29Z 80.128.149.159 [[bg:Ръж]] [[ca:Sègol]] [[da:Rug (Secale cereale)]] [[de:Roggen]] [[en:Rye]] [[es:Centeno]] [[fr:Seigle]] [[ja:ライムギ]] [[nl:Rogge]] [[tr:Çavdar]] [[Imådje:swele_tchamp_wi.jpg|right|thumb|tchamp d' swele]] Li '''swele''' (on dit eto: li '''waessin''', li '''rgon''', li [[emacralé mot|grin]], li [[emacralé mot|blé]], c' est ene [[dinrêye|dinrêye d' ivier]], e sincieus latén, ''Secale cereale'', avou on longou strin, ene grande [[påte]] avou des picas ataetchîs al påte, et ene pitite fene simince, metowe so deus rindjeyes, ki vént bén dins les pôvès teres ([[såvlon]] et [[schayisse]]). == Sôres di swele == * Li court des Flandes (nén si hôt). * Li swele des Celestins. * Li waessin (hôte sôre, lomêye insi foû do payis k' on djheut waessin pol swele). ==Coûteure do rgon. == === Rîles === * El fåt semer setch: on djheut : "Li swele ès seme dins l' poussire, eyet l' grin dins les broûs". * Li rcatchaedje ni doet nén esse sipès: on djheut "Li swele inme bén vey eraler s' mwaisse", oucobén: "i fåt kel swele vos vey raler cwand vos l' avoz semé". === Istwere del coûteure do swele. === Dinltins, on l' seméve voltî dins les [[sårts]], et dins les pôves payis, come l' [[Årdene]]. Dins l' [[Bon Payis]], on ahivéve pus voltî do [[frumint]], ki rapoirtéve dipus. A stî bråmint abandné paski li strin esteut trop grand, et k' ça [[flaxhaedje des dinrêyes|flaxhive]] rade, et kel grin djårnéve so pî. El Walonreye, li swele a stî replaecî på [[swele-frumint]] diviè ls anêyes 1970. E l' Almagne, on seme co voltî do rgon å djoû d' ouy. ==Uzaedjes do swele== [[Imådje:swele1.jpg|framed|Semaedje do swele tot åtoû des aireyes ås pastekes (Marok)]] * Esteut purade ahivé po fé des [[wå]]s (pitite djåbe k'&nbsp;on fjheut des [[toets di strin]]). * On ndè fjheut eto des [[Motî:fåsson|fåssons]] u [[Motî:loyete|loyetes]] (loyéns d'&nbsp;swele), po loyî les djåbes et les boshales a l'&nbsp;awousse. * On fwait do pwin avou l'&nbsp;grin. * Dins l'&nbsp;tins, avou l'&nbsp;farene, on fjheut co bén del cole a tapisser. * Po sognî les biesses: li grin n'&nbsp;convént nén d'&nbsp;trop pol bisteu, ca l'&nbsp;amidon del dinrêye plake trop foirt cwand li biesse [[Motî:roemyî|roemeye]]; mins cût, il est foirt bon po-z ecraxhî les toreas. Il est foirt bon po les coshets ossu, et s'&nbsp;les fwait i doirmi. * Po fé del treye, et des tchapeas di strin. A cåze del [[måle]] k'&nbsp;a-st e terén dins l'&nbsp;vå d'&nbsp;[[Djer (aiwe)|Djer]], li swele vént pus blanc k'&nbsp;ôte pårt, et dene des pus beas tchapeas. * C'&nbsp;esteut l'&nbsp;dinrêye k'&nbsp;on seméve dins les [[sårt]]s. * Foû del Walonreye, on s'&nbsp;endè sieve come hayon dins les aireyes ås pastekes. == Maladeyes do swele == Li swele esteut sovint [[Motî:emîler|emîlé]], dj' ô bén, ataké pås [[dints d' leu (do swele)|dints d' leu]] (''Claviceps purpurea''), on [[tchampion]] ki fjheut des noerès brokes so les påtes. Li pwin fwait avou ces grins la poleut amoenner l' [[ergotisse]], k' a touwé bråmint des djins el [[Moyinådje]]. == Tos les nos walons do swele == [[Imådje:waessin_mape.jpg|framed|right|Lomaedjes do swele el Walonreye e 1935]] * do [[Motî:swele|swele]] ([[Disfondowe]]s: ''swèle, swale, swèye, swaye, swâye, swane''.) * do [[Motî:rigon|rgon]], * do [[Motî:waessin|waessin]] (Disfondowes: ''wassin, wèssin''). * del [[Motî:blé|blé]] (Disfondowes: ''blé, blè''). * do [[Motî:grin|grin]]. 3682 45121 2005-11-20T10:56:50Z Pablo 5 loyén [[Categoreye:Dinrêyes|*]] [[Imådje:dinreyes_wi.jpg|350px|thumb|di hintche a droete et do dzeu å dzo: frumint, sipeate, oidje, avoenne]] Ene '''dinrêye''' (on dit eto: on '''dvere'''), c'&nbsp;est ene [[Motî:fenaesse|fenaesse]] k'&nbsp;on [[Motî:ahiver|ahive]] dins les tchamps, et ki dene des grins. Les dinrêyes polèt esse eto soyeyes ou fåtcheyes vetes po fé do [[fôraedje]]. Li mot "dinrêye" a eto [[Motî:dinrêye|des ôtes sinses]]. == Rindjmint des dinrêyes sorlon leu semåjhe el Walonreye. == === Les dinrêyes d' ivier === C'&nbsp;est des dinrêyes k'&nbsp;on seme e moes d'&nbsp;[[octôbe]]. * li [[swele]], * li [[swele-frumint]] * li [[frumint|frumint d'&nbsp;ivier]] * li [[speate]] * li [[scweron]] === Les dinrêyes di måss === C'&nbsp;est des dinrêyes k'&nbsp;on seme å moes d'&nbsp;[[måss (moes)|måss]]. * l'&nbsp;[[avoenne]] * li [[oidje]] * li [[frumint|frumint d'&nbsp;måss]] == Maladeyes et rascråwes des dinrêyes == * li [[flaxhaedje]]. * li [[rouye]]. [[bg:Царевица]] [[da:Korn]] [[de:Getreide]] [[en:Cereal]] [[eo:Cerealo]] [[es:Cereal]] [[fr:Céréale]] [[it:Zea mays]] [[ja:トウモロコシ]] [[ms:Bijirin]] [[nl:Graan]] [[pl:Kukurydza]] [[pt:Milho]] [[simple:Corn]] [[sv:Spannmål]] [[zh:玉米]] [[zh-min-nan:Hoan-be̍h]] 3683 54049 2006-04-08T08:24:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bg:Тритикале]] [[Categoreye:Dinrêyes]] Li '''swele-frumint''' (on dit eto '''triticaye'''), c' est on croejhmint di [[frumint]] et di [[swele]], ki rind dipus kel swele, mins est pus edurant kel frumint. Li no d'&nbsp;''triticaye'' est on walonijhaedje di ''triticale'', mot fwait a pårti di ''triticum'', li sincieus no do frumint, eyet di ''secale'', li sincieus no do swele. == Istwere del coûteure do swele-frumint == E l'&nbsp;[[Årdene]], li swele-frumint a cmincî a-z esse semé diviè [[anêyes 1970|1970]]-[[anêyes 1980|1980]], el plaece do swele, paski li strin est pus bas, et n'&nbsp;[[flaxhaedje des dinrêyes|flaxhe]] nén tant. [[bg:Тритикале]] [[de:Triticale]] [[en:Triticale]] [[fr:Triticale]] [[hu:Tritikálé]] [[it:Triticale]] [[nl:Triticale]] [[pl:Pszenżyto]] [[ru:Тритикале]] [[uk:Тритикале]] 3684 54520 2006-04-16T02:14:23Z 70.80.128.175 pdc: {{djermon plante}} [[Categoreye:Dinrêyes]] Li '''frumint''' (on dit eto [[grin]]) c' est ene [[dinrêye|dinrêye d'&nbsp;ivier]] (frumint d'&nbsp;ivier) u d'&nbsp;måss, e sincieus latén ''Triticum aestivum''. ==Coûteure do frumint== dinrêye d'&nbsp;ivier pol pus grosse pårt del Walonreye, mins dinrêye di måss e l'&nbsp;[[Årdene]], u eto dins l'&nbsp;Bon Payis, cwand les frumint semés e moes d'&nbsp;octôbe ont d'&nbsp;trop sofrou d'&nbsp;l'&nbsp;ivier. [[bg:Пшеница]] [[ca:Blat]] [[cs:Pšenice]] [[cy:Gwenith]] [[da:Hvede]] [[pdc:Weeze]] [[de:Weizen]] [[en:Wheat]] [[eo:Tritiko]] [[es:Triticum]] [[fa:گندم]] [[fi:Vehnä]] [[fr:Blé]] [[gl:Trigo]] [[he:חיטה]] [[hu:Búza]] [[io:Frumento]] [[it:Frumento]] [[ja:コムギ]] [[jv:Gandum]] [[la:Triticum]] [[lt:Kvietys]] [[nl:Tarwe]] [[nn:Kveite]] [[no:Hvete]] [[pa:ਕਣਕ]] [[pl:Pszenica]] [[pt:Trigo]] [[ro:Grâu]] [[ru:Пшеница]] [[scn:Furmentu]] [[simple:Wheat]] [[sk:Pšenica]] [[sl:Pšenica]] [[sv:Veten]] [[ta:கோதுமை]] [[tr:Buğday]] [[uk:Пшениця]] [[zh:小麦]] 3685 44365 2005-11-11T10:19:49Z Borbouze 21 {{djermon plante}} [[Categoreye:Dinrêyes]] [[Categoreye:Amagnîs po les biesses]] L' '''avoenne''' est ene [[dinrêye|dinrêye di måss]], e sincieus latén, ''Avena sativa''. Gn a del blanke, del neure et del djène. L'avoenne est ène bone dinréye po dner ås tchfås ki travayat bramint, dins la culture û des les bwès, pou sêwer et mète a vôye, les åbes abatus. Cand les bièsses n'ont nin ène boune danture, våt mî asplati l'avoenne, pou n'nin k' èle rupasse pa drî. Ele pout ossu esse semêye come [[fôraedje]] et intere dins les [[melones]]. [[da:Havre]] [[de:Hafer]] [[en:Oat]] [[es:Avena]] [[it:Avena sativa]] [[ja:カラスムギ]] [[nl:Haver]] 3686 52313 2006-03-21T04:30:02Z YurikBot 105 robot Modifie: [[cs:Pšenice špalda]] [[Categoreye:Dinrêyes]] [[Imådje:Illustration Triticum spelta0.jpg|thumb|Dessinaedjes di påtes di speate, d' on live di 1885]] Li '''speate''' (shuvant l' [[rîle des troes cossounes]], si pout trover eto dizo les [[rfondowe]]s '''sipeate''' et '''espeate''') c' est ene [[dinrêye|dinrêye d' ivier]], e sincieus latén ''Triticum spelta'', kel grin est covrou (li payete eva avou l' grin cwand il est batou; gn è dmeure nole traece di påte so li strin). ==Coûteure del sipeate== [[Imådje:Spelt.jpg|thumb|påtes di speate, co vetes]] On l' seme voltî e l' Årdene, e l' Almagne, el Swisse. On sogne voltî les djonnès biesses al sipeate: elle est ritches e minrås, et foirt åjheye a didjerer po les åmeas et åmayes ki vnèt d' esse [[Motî:sipani|sipanis]]. ==Uzaedjes del sipeate== On fwait do bon pwin avou. ==Schoyaedje di l' espeate== Tot l' passant inte deus meules ki n' s' aduzèt nén, on parvént a [[Motî:scheure|scheure]] li smince foû des bales. Li smince si lome li [[Motî:xho|xho]]. [[ca:Triticum spelta]] [[cs:Pšenice špalda]] [[da:Spelt]] [[de:Dinkel]] [[en:Spelt]] [[es:Espelta]] [[fi:Spelttivehnä]] [[fr:Épeautre]] [[lb:Spelz]] [[nl:Spelt]] [[nn:Spelt]] [[no:Spelt]] [[pl:Pszenica orkisz]] [[sv:Dinkel]] 3687 43513 2005-11-08T12:36:44Z Pablo 5 djermon {{djermon plante}} [[Categoreye:Dinrêyes]] Li '''oidje''' c' est ene [[dinrêye|dinrêye di måss]], e sincieus latén ''Hordeum vulgare'', a deus rindjeyes di sminces (eto, li påte est plate), avou des grands picas (båbes), ataetcheyes å grin (et nén al påte, come pol [[swele]]). Li oidje d'&nbsp;ivier poite li no di “[[scweron]]”. [[bg:Ечемик]] [[cy:Haidd]] [[da:Byg]] [[de:Gerste]] [[en:Barley]] [[es:Cebada]] [[fr:Orge]] [[it:Hordeum vulgare]] [[nl:Gerst]] [[ja:オオムギ]] [[zh:大麦]] 3688 44437 2005-11-12T20:50:19Z Pablo 5 asteure e 2000 -> asteure a pårti d' 2000 [[Categoreye:Dinrêyes]] Li '''scweron''', k' on lome co bén '''oidje d' ivier''', c' est ene sôre di [[oidje]] a shijh rindjeyes di sminces (li påte est ronde). Asteure, a pårti des anêyes 2000, gn a des oidjes d' ivier a deus rindjeyes di sminces, et ki tnèt l' côp al djalêye. On eploye li scweron copurade po dner a magnî åzès biesses, soeye-t i dizo l' cogne di grinnes, soeye-t i come [[farene]] (maxhî avoi ds ôtes alimints, come complemint), soeye-t i come [[fôraedje]] (adon li plante est fåtcheye divant k' les grinnes ni soeyexhe totafwait maweures). On pout eto eployî les grinnes come ingredyint dins les brassenes, copurade po les [[bire]]s a hôt fermintaedje; mins c' est moens eployî kel [[oidje]] di printins. Li scweron aveut stî metou pa [[Carl von Linné]] come ene espece a pårt, dizo l' no e sincieus latén di ''Hordeum hexastichon'', mins enute on l' considere come ene dizo espece del comone oidje (''Hordeum vulgare''). Li scweron esteut, dins l' [[Antikité]], li sôre di oidje li pus cultivêye; on nd a rtrové des påtes dins les tombales des farawons d' Edjipe. [[fr:Escourgeon]] [[pl:jęczmień sześciorzędowy]] 3689 54035 2006-04-08T04:23:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Mulino]], [[ja:ボールミル]] Li molén, c' est la k' on va po moure li [[grin]], et fé del [[farene]]. L' ome ki tént l' molén, on l' lome li mônî. Li saetchêye di grin k' on poite å molén po-z esse molowe, c' est li mônêye Li ci ki l' aide, on l' lome: li tchesse-mônêye, u li groumet. Dins l' molén, li grin va esse sipotchî inte deus meules, (des grossès pires), li cene do dzeu ki toûne (li corante), et l' cene do dzo ki n' bodje nén (li doirmante: c' est come s' ele doimreut). Dinltins, les ptitès djins ki n' avént waire di tchamps, elle alént ramasser les [[påte]]s toumêyes so les [[steule]]s, après k' on-z aveut fåtchî, a l' [[awousse]]: c' est çou k' on lome glener ubén [[mexhner]]. Ele poirtént leu mexhnêye (u leus gleneures) å mônî dins ene pitite malete. Eto, li mônî rçuveut des saetchêyes et des maltêyes. Li molén esteut enondé pa ene grande rowe, metowe li long d' ene aiwe, u d' on [[bî]] fwait esprès. C' ere èn ome di mestî, on [[mnujhî]] u on [[tcherpetî]], foirt capåbe, ki fjeut les [[rowe di molén|rowes di molén]]. [[cs:Mlýn]] [[cv:Арман]] [[de:Mühle]] [[en:Mill (grinding)]] [[eo:Muelejo]] [[fr:Moulin]] [[hu:Malom]] [[io:Mueleyo]] [[it:Mulino]] [[ja:ボールミル]] [[nl:Molen]] [[pl:Młyn]] [[ru:Мельница]] [[sv:Kvarn]] 3690 54552 2006-04-17T03:19:37Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:麵粉]] Del '''farene''', c' est do [[grin]] k' a stî molou en on [[molén]], k' on fwait do [[pwin]], u des [[påstedjreye]]s avou. [[da:Mel]] [[de:Mehl]] [[en:Flour]] [[eo:Faruno]] [[es:Harina]] [[fr:Farine]] [[he:קמח]] [[hu:Liszt]] [[it:Farina]] [[ja:小麦粉]] [[lt:Miltai]] [[nl:Meel]] [[nn:Mjøl]] [[no:Mel]] [[pl:Mąka]] [[pt:Farinha]] [[sl:Moka]] [[sr:Брашно]] [[sv:Mjöl]] [[zh:麵粉]] 3691 24110 2004-06-23T13:08:03Z Pablo 5 coridj: soele -> swele Cwand on cåze do grin, ça pout esse: # li smince des [[dinrêye]]s, k' on va moure å [[molén]] po fé del [[farene]]. # li [[frumint]], minme so pî. # li [[swele]], minme so pî. 3692 24111 2004-06-23T13:10:59Z Pablo 5 coridj: soele -> swele #REDIRECT [[Swele-frumint]] 3693 35588 2005-07-20T01:25:32Z Pablo 5 [[Imådje:refaxhi.jpg|thumb|250px|right|refaxhî påpåd]] '''Refaxhî on påpåd''', c' est lyi mete ene [[Motî:faxhe|faxhe]] (u des [[Motî:bråye|bråyes]]) inte les djambes, et, s' il astchait, tos les rabindlaedjes po lzès fé dmorer e plaece. ==Istwere do refaxhaedje== ===Dispu l' vî vî tins, disk' e 1950=== Po refaxhî on påpåd, on prindeut on cossén; dissu l' cossén, on pôzéve li faxhe, avou, a on dbout, deus blankès corietes (po n' nén mete des spingues). On passéve li faxhe åtoû do vinte di l' efant, pus inte ses djambes. So s' coir, l' efant esteut moussî d' ene pitite tchimijhe. Après, on li rmeteut sol cossén avou l' [[Motî:covturete|covturete]], et å dzo, on [[Motî:drapea|drapea]]. On [[Motî:retoirtyî|retoirtyive]] l' efant dins l' covturete et l' drapea. Po sotni l' tiesse, on lzî meteut ene [[Motî:efûlete|efûlete]], come on ptit bounet, u on [[Motî:noret|noret]]. Ci n' esteut nén åjhey del refaxhî inla; i s' î faleut kécfeye riprinde a mwints côps po reyussi. On les refaxhive tot hoûte, di ç' manire la, a pô près disk' a cwate moes. Vos årîz yeu dit ene momeye edjipsyinne. Aprsè cwate moes, on n' refaxhive pus k' li coir et les djambes, et les bresses dimorént libes. ===Di 1950 a 1980=== On lî meteut des faxhetes inte les djambes, et ene coulote di plastik. Å cmince, on rbouwéve les faxhetes avou do savon, tot lzès striyant comifåt, pu les mete dins ene tchôdrunete ki boléve so li stouve, les stoide, et les mete souwer so on fyi, a l' ouxh; pu les [[Motî:ristinde|ristinde]], divant di les reployî. A pårti di 1955, on-z a yeu des [[Motî:tetra|tetras]], on cwåré boket d' toele di molton, fwait esprès, ki boeveut bråmint mî les aiwes. End aveut ki les tapént evoye (mins li coulote di plastik, leye, esteut rbouwåve). Ezès veyes, les pus ritches familes les metént les faxhes al bouwreye, ki passént dins les måjhones po prinde les mannetes, et rapoirter les rnetieyes. ===Après 1980=== Todi pus d' djins ont-st eployî les [[pampiesse]]s. 3694 24113 2004-12-07T10:25:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:faxhe]] 3695 24114 2005-03-19T17:46:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>covtoe</B></FONT> [o.n.] sipès texhaedje di linne k' on mete sol lét u åtoû d' lu po s' waeranti do froed. <span lang=fr>F. couverture.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">coftwè</FONT>, cofteu, cot'teu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>covteure</B></FONT> [f.n.] covtoe. <span lang=fr>F. couverture.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>covturete</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:coviete|coviete]] k' on prindeut po [[Motî:refaxhî|refaxhî]] les efants. <I>Sovint, les covturetes estént e piké; on wårdéve les pus beles po les fiesses et pol dimegne.</I> 3696 24115 2005-07-03T12:28:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>drapea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:åbarone|åbarone]] d' on dislaxhî payis, u d' ene redjon, fwaite d' on ptit drap rectingulaire, agritchî på ptit costé å dzeu d' ene [[Motî:bardaxhe|bardaxhe]]. <B>2.</B> (vî mot) pitit drap k' on meteut ådzeu del [[Motî:covturete|covturete]], cwand on [[Motî:refaxhî|refaxhive]] les efants. 3697 43826 2005-11-10T16:05:15Z Pablo 5 {{djermon motî|efuler}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>efûler</B></FONT> [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efûlete</B></FONT> [f.n.] boket d' toele, a môde di triyingue, k' on retoirtyive avou li tiesse des ptits påpåds k' on [[Motî:refaxhî|refaxhive]]. Disfondowes: <span lang=wa-fell>èfûlète, afûlète</span>. Etimolodjeye: betchete e-, bodje [[Motî:fûle|fûle]], cawete -ete. (pitite sacwè po mete e fûle). 3698 44271 2005-11-11T02:52:36Z Pablo 5 /* Istwere des pampiesses */ on pampiesse, c' est ene [[Motî:faxhete|faxhete]] a taper evoye, k' on n' doet pus aveur rén d' ôte avou, po [[refaxhaedje|refaxhî]] les påpåds (u d' ene grande djin k' end a dandjî). ==Istwere des pampiesses== A stî edvinté inte 1950 et 1961 pa èn Amerikin, Victor Mills. Li faxhete a fote evoye: * diveut boere totes les [[Motî:aiwe|aiwes]] låtcheyes på påpåd. * diveut wårder l' pea li pus setche k' i s' poleut. * ni pleut nén leyî [[Motî:sûner|sûner]] les aiwes et les [[Motî:wache|waches]] do påpåd. * si dveut poleur redjårber po des efants ki crexhént, disk' a tant k' i soeyénxhe [[Motî:prôpe 1|prôpes]]. Li pampiesse a cmincî a s' vinde e l' Amerike e 1961. Il a-st arivé e l' Urope e 1970, mins il esteut foû tchir, et gn aveut waire di manaedjes kel polént atchter. E 1980, tos les manaedjes s' ont metou ås pampiesses el Walonreye, ey e l' Urope. Gn a yeu des ôtès måkes di fabrike, avou des pampiesses todi pus [[Motî:djinti|djintis]], et todi meyeumartchîs. E l' Afrike, les pampiesses ont-st arivé diviè ls anêyes 2000, dins les grandès veyes, copurade des bonmartcheyès sôres fabrikêyes el Turkeye, el Chine et dins les payis d' Nonne. ==Les pampiesses et l' evironmint== Les pampiesses ni sont nén sins [[Motî:djinne|djinne]] po l' [[evironmint]]. Èn efant, disk' a deus ans et dmey uze, onk dins l' ôte, 6500 pampiesses, çou ki fwait '''ene tone''' di mannestés a s' endé fé cwite. 3699 24118 2004-03-26T15:23:18Z Lucyin 16 sicrît a pårti do Sourdant: « Come on-z abyive les efants dinltins », pa Maria Ledent, divins Cåzans walon l° 2, 1979 (tecses ramexhnés pa Raymond Mouzon), raveuri et respliké pa Aline Brolet [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 26 di måss 2004 a 15:22 (CET) 3700 43827 2005-11-10T16:05:28Z Pablo 5 {{djermon motî|faxhe}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>faxhe</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>faxhete</B></FONT> [f.n.] pitite faxhe k' on s' sierveut (divant l' avnowe des [[Motî:pampiesse|pampiesses]]) po [[Motî:refaxhî|refaxhî]] les [[Motî:påpåd|påpåds]], u les femes k' avént leus parints, u les viyès djins ki fjhént el coulote. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bén t' les prindrès dabôrd al faxhete !:</FONT> dijhêye po ene sakî ki fwait fé on målåjhey ovraedje a èn ôte k' est tot djonne. 3701 24120 2005-05-28T07:43:18Z Pablo 5 [[Imådje:La bounante.JPG.JPG|thumb|''essegne del såle «Al Bounante»'']] Li '''bounante''' est li no k'&nbsp;on dene al dierinne [[wåfe]], k'&nbsp;on fwait avou l'&nbsp;restant do [[cadon]] et k'&nbsp;on-z î met li resse di kerton k'&nbsp;a siervou a-z ecråxhî l'&nbsp;fier po totes les wåfes di dvant. On dit eto: marmitchon. Ci mot la ni s'&nbsp;dit k'&nbsp;a [[Graide]], et a divnou l'&nbsp;[[mascote]] des Graidîs. Li såle des djonnes al gåre di Graide a stî lomêye «&nbsp;Li Bounante&nbsp;». 3702 57829 2006-05-21T17:39:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:对开式铁心]] [[Imådje:Waffle iron.JPG|right|thumb|150px|On wåflî electrike di måjhone]] Li '''fier å wåfes''' ou '''wåflî''', c' est l' usteye po cure les [[wåfe]]s. C' est å pus sovint deus plakes di metå, avou des mouleures po fé les ptits cwårés des wåfes, ki s' raclapèt l' ene so l' ôte. Les plakes sont tchåfêyes, eyet on mete li [[cadon]] so ene des deus eyet raclaper l' ôte, pu leyî cure ene miete. Dins l' tins les fiers a wåfe si metén sol feu d' ene [[sitouve]] (el plaece des cekes); on nd a eployî des sfwaits disk' ås anêyes 1970. Ces fiers la avént on longou mantche so tchake plake, po les poleur fé bodjî sins s' broûler. A pårti des anêyes 1960 on cmince a-z eployî des wåflîs electrikes, i sont pus ptits la k' i n' ont nén des longous mantches; les plakes sont tchåfêyes avou ene rezistance å dvins d' l' apareil; et on rascovraedje di plastike (ou d' bakelite) waerantixhe li coujhneu po n' si nén broûler. Li grandeu eyet l' cogne des wåfes pout candjî foirt, sorlon les redjons et les sôres di wåfes; ça fwait k' i gn a eto des fiers a wåfes foirt diferins; des cis po des rondès wåfes, des cwårêyès wåfes, et co des triyangulåres; et po des fenes ou co des spesses. Des wåflîs k' i gn a sont fwaits po les poleur ritourner do côp ki l' cadon est metou dvins, çoula fwait rintrer di pus d' air dins l' påsse eyet rind les wåfes pus spesses et ledjires. Des wåflîs d' måjhone k' i gn a polèt eto siervi po griyi des croke-monsieu, tot replaeçant les plakes pa des ôtes fwaites po. E l' [[Itåleye]] on trove des rshonnantès usteyes po cure des galetes lomêyes ''[[pizzelle]]''. [[en:Waffle iron]] [[eo:Vaflofero]] [[nl:Wafelijzer]] [[zh:对开式铁心]] 3703 40354 2005-09-22T11:22:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: en [[categoreye:fosses et cårires]] [[categoreye:economeye]] on '''teri''', '''terisse''', u '''teri d' fosse''', c' est on nouzome hopea d' tere, bråmint pus hôt k' ene måjhon, k' a stî fwait (aprume di 1800 a 1960) avou les vudaedjes des [[Motî:rikete|riketes]] des [[houyire|fosses å tcherbon]]. Èndaler å teri, c' est aler [[Motî:cotchter|cotchter]]. Li ci ki fjeut cisse ovraedje la, on l' loméve on cou d' teri. ''Li mot "teri" est on [[espoirté mot walon|mot walon k' a passé e francès]]; po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:teri|l' esplicant motî]].'' == Les teris après l' djocaedje des houyires == Eto, on tuze, dispu 2003, di wårder les teris, nén seumint come rilikes di nosse patrimoenne industriyel, mins eto po fé del verdeure dins les [[Noer Payis|Noers Payis]]. Dispus 1989, ça a ddja stî insi dins l' [[Nôr-Pas-d' -Calais|Nôr di France]]. ==Clasmint des teris walons.== * les nén [[cotchter|cotchtåves]]: 53 åcint des teris walons. On pout tuzer torade a ndè fé des [[vete plaece|vetès plaeces]]. * les cotchtåves (47 %), k' on-z î pôreut co rsaetchî del hoye, avou des nouvès tecnolodjeyes. Gn a asteure (2004) on pordjet d' askepyî ene "tchinne" di teris (emé les nén cotchtåves) a fé viziter pås tourisses, come on mostere des veyes istorikes, sol piceure di çou k' s' a fwait e Nôr di France. [[de:Halde]] [[en:Slag heap]] [[eo:Ŝutmonto]] [[fr:Terril]] [[ru:Террикон]] 3704 24123 2005-05-28T07:00:35Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] aler ramasser des restants d' tcherbon so les teris. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cotch'ter</FONT>, cot'ter</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol no [[Motî:cotchet|cotchet]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchtåve</B></FONT> [addj., purade padvant] (mot d' industriyeu) tot djåzant d' on [[Motî:teri|teri]], k' on ndè pout co rsaetchî des ptits bokets d' hoye, avou des nouvès tecnolodjeyes. <I>Il ont dné li djivêye des cotchtåves teris del Walonreye.</I> Etimolodjeye: [[cawete -åve]], [[noûmot|2003]]. ---- * [[teri|Dipus d' racsegnes so les cotchtåves et les nén cotchtåves teris]]. 3705 24124 2004-03-26T18:44:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[teri]] 3706 52303 2006-03-21T04:20:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Santa Begga]] [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Bedje]] [[Categoreye:Crustinnisse]] '''Sinte Bedje''' (''Begga''), c' est ene [[sinte fiesteye el Walonreye]] (li [[17 di decimbe]]). C'&nbsp;est l'&nbsp;feye da [[sinte Ide]] eyet [[Pepin d' Lande]]; dabôrd, c'&nbsp;est l' sour da [[sinte Djetrou]]. Ele si va maryî avou Ansegrijhe, et aveur èn efant, k'&nbsp;on va lomer Pepin, come si tåye, et, po fé l'&nbsp;diferince, [[Pepin d' Hesta]]. Leu manaedje est a [[Tchivmont]]. Si ome fourit touwé al tchesse. Adon, elle prometa do basti on [[moustî]] k'&nbsp;åreut set eglijhes, sol modele des set båzlekes di [[Rome]] ki sinte Bedje voeya tins di s'&nbsp;perlinaedje e cisse veye la. Ça fourit li skepiaedje d'&nbsp;[[Andene]]-ås-setès-egliijhes. Sinte Bedje vina-st å monde e [[620]]; on n' sait nén djusse cwand ele mora, on dene sovint l' date do [[17 di decimbe]] di [[693]], mins on trove eto des istoryins ki dnèt des dates ki vont di 692 a 698. == Fåves etimolodjikes == Des [[fåve etimolodjike|fåves etimolodjikes]] ont skepyî a pårti do scrijhaedje e francès ''Sainte Begge'': * ki sinte Bedje sereut l'&nbsp;[[boune dame]] des [[Motî:beguiåd|beguiåd]]s (e francès ''Begge'' -> ''bègue''). * ki sinte Bedje åreut askepyî l'&nbsp;ôre des [[beguene]]s (e francès ''Begge'' -> bodje di ''beguene''). ==Riprezintåcion del sinte== mousseye e beguene ki poite ene eglijhe avou set clotchîs. == Siervaedje di sinte Bedje. == == A Andene. == Les setès eglijhes ont dmoré disk'&nbsp;å [[18inme sieke]]. Adon, elle ont stî distrûtes et replaeceyes pa ene [[coledjåle]] avou set clotchîs, la k'&nbsp;on pout co vey li '''tombea del sinte'''. C'&nbsp;est ene dale di noer [[måbe]], poirtêye pa cénk pilasses, li '''tåve da sinte Bedje'''. Li vénrdi après messe, les mames î amoennént leus tchêtchiveus efants, et les fé cråler inte li tåve et l'&nbsp;soûmint (37 cintimetes) et fé troes côps l'&nbsp;toû del mîtrinne colone, nouv vénrdis en erote. Gn a ene grande porcession a Andene li [[7 di djulete|set di djulete]]. == Ôtès tchapeles == * a [[Odegne (Målimpré)]], on l'&nbsp;sieve po les [[roumatisse]]s. == Li perlinaedje a sinte Bedje ezès belès letes e walon. == :Tos les vénrdis, li mame et s'&nbsp;feye ki n'&nbsp;saveut nén roter prindént l'&nbsp;covoye po Andene. I passént Mouze, et trevåtchî l'&nbsp;veye disk'&nbsp;al coledjåle. Adon, ele prindeut Elinne divins ses bresses et-z anoncî: «&nbsp;Ådjourdu, mi ptite biyoke, nos alans fé on toû å caroussel&nbsp;». :Et, minme li prumî côp, li ptite mamjhele n' aveut nén yeu peu: elle aveut fwait troes toûs. :Cwand elle aveut disgrinné ene dijhinne di tchaplet, Dolfene riplaecive li båshele dins l'&nbsp;berlinne, et moussî foû. Al fontinne del sinte, ele rimplixheut s'&nbsp;botaye l'&nbsp;aiwe esteut miråculeuse, dijheut on. :Todshûte, li vénrdi aveut divnou on plaijhant djoû: on s'&nbsp;agrancixheut del vey, et on n'&nbsp;åreut nén manké l'&nbsp;perlinaedje po ene bleuwe vatche. Gn aveut yeu nouv vénrdis, nouv voyaedjes et vint-set passaedjes, come il esteut reki. (foû di: «&nbsp;''Asbleuwichadje''&nbsp;», [[Bernard Louis]], divins ''Tot fiant betchî l'&nbsp;coq'', [[S.L.L.W.]], 2003.) [[de:Begga]] [[en:Begga]] [[fr:Begga]] [[it:Santa Begga]] [[nl:Begga (heilige)]] 3708 24126 2004-06-21T07:59:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djave]] 3709 24127 2004-03-26T22:34:18Z Lucyin 16 displaecî viè "Veye_do_Bwès_(Li_Viye_Såm)" #REDIRECT [[Veye_do_Bwès_(Li_Viye_Såm)]] 3710 24128 2004-03-26T23:14:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[speate]] 3711 24129 2004-08-13T00:51:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Robert Van Orle]] 3712 24130 2004-05-14T23:07:48Z Lucyin 16 [[Imådje:lorci_wi.jpg|right|]] hamtea do [[Li Bork|Bork]]. '''Sipotaedje des djins''': Les Coucous. '''A vey''' Eglijhe avou l' clotchî metou sol costé. 3713 50545 2006-02-15T23:54:13Z Lucyin 16 [[categoreye:medcene]] Li '''må d' Lyme''', c' est ene [[medcene|maladeye des djins]] ki s' prind avou l' hagneure di [[boschet]], et kel cåze, c' est on microbe del nindje des ''Spirochetus''. ==Sene del maladeye di Lyme.== Li må d' Lyme kimince pa ene [[dôsse]] al plaece del hagneure. Deus a ût djoûs pus tård, vos estoz foirt hode. Ça deure sacwants moes inla. Après, ça si rtape sol cour, sol [[cervea]], so les [[djonteure]]s u so les ouys. == Istwere do må d' Lyme == Ça a stî ricnoxhou ezès Stats-Unis diviè [[anêyes 1970|1975]]. Les prumîs cas ont stî trovés el Walonreye ene miete pus tård, li long del [[Tinre (aiwe)|Tinre]] (''Dendre''). Asteure, on l'&nbsp;rescontere pattavå, la k'&nbsp;gn a de tikets. ==Ricnoxhance== Li må d' Lyme est foirt målåjhey a ricnoxhe, aprume å cmince. Li méde tuze sovint al mononucleyoze. Après, on l' pout maxhî avou des må d' tiesse, des djointurites, evnd., sins metowe cåze. ==Médiaedje== Come li cåze, c' est on ''Spirochetus'', li [[penicilene]] rote bén. Eco fåt i ricnoxhe li må a tins. ==Minêyolodjeye== Li må d' Lyme va ariver pus sovint les anêyes ki l' esté est pus tchôd, metans come e [[2003]]. ==Espaitchance== Si vos alez dins l' bwès di l' esté, metoz des botes et les djambes del marone divins les botes. Cwand vos rivnoz al måjhone, riwaitîz bén si s' i gn a nou boschet agritchî après vos. Si vos lzès rsaetchî divant doze eures, vos n' ploz må d' esse rascråwé. [[cs:Borrelióza]] [[da:Borreliose]] [[de:Borreliose]] [[en:Lyme disease]] [[es:Enfermedad de Lyme]] [[fr:Borréliose]] [[nl:Lyme-ziekte]] [[pt:Doença de Lyme]] [[sv:Borrelia]] 3714 24132 2004-03-27T20:04:45Z Lucyin 16 racsegnes dinêyes pa Djan-På Grandmont et Mareye-Claire Lefebure. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di måss 2004 a 20:04 (CET) 3715 24133 2005-03-24T01:23:37Z Pablo 5 /* rifondaedjes */ Sourdant: tecse da Louis Grandmont, aveuri pa Djan-På Grandmont. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di måss 2004 a 20:21 (CET) == rifondaedjes == dj' a rfondou a mitan l' djivêye des nos d' plaece; pol restant dji n' so nén seur... * rowe des ''Cochers'': c'est l' francès "cocher", oudonbén a vey avou l' walon [[Motî:coxhe|coxhe]]? * ''Riô'': ''Riyot'' motoit? (prononçaedje di ''rixhot'', pitit ri) * Conray, Horzay: c' est l' cawete -ea (prononçaedje -ê) oudonbén on prononçaedje -aye ? on mete "so plaece xxxx" pol prononçaedje e walon so plaece, nén pol sicrijhaedje e francès (si vos l' voloz mete, metoz purade "F. xxxx") PS: "rouwale" c' est rouwale e rfondou (rowe -> rouwale, plome -> ploumer, come foye -> fouya, hoye -> houyire,... k' on nd a cåzé å raploû a Transene) gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di måss 2005 a 01:11 (UTC) Dj' a rcandjî Brandouye -> Brandoye, come dins l' tecse do boket "djeyografeye" (et come dins l' årtike del gazete); s' i fåt mete "Brandouye" adon el fåt candjî dins "djeyografeye" avou. 3716 63063 2006-06-24T04:34:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Tank]] [[Categoreye:Åres di guere]] [[Imådje:T-34 kal85mm RB.jpg|right|300px]] On '''tank''', u '''tchår d'&nbsp;assôt''', c'&nbsp;est ene éndjin d'&nbsp;guere avou des blindêyès toles, monté so des [[tchneye]]s, et avou on canon dsu. ==Istwere et sôres di tanks== === El guere di 1914-1918 === Les prumîs tanks ont siervou ås batreyes del Måne, tins del [[guere di 1914-1918]]. C' esteut des '''Schneder''', fwaits pås Francès, sol modele d' on gros tracteur ostralyin. Les Almands end ont basti les pareys do côp. E 1918, les Francès fjhèt on novea tank, li '''Renault FT-17'''. I n' ont nén siervou al guere di 1914-1918, mins il ont stî atchtés pås Inglès et pås Amerikins après l' guere. Po mostrer ki les Renault FT-17 estént coriants, on lzî fjha fé on voyaedje Li Caire-Tombouctou. Portant, les FT-17 avént des dfåts: avou leus grandès rowes padvant, et des ptites padrî, il estént trop stroets, et trop hôts so pates. Dins les bosses et les fosses, il alént a cou come po rire (come les tracteurs di cinse). === Inte les deus gueres === Eto, e 1925, les Francès, co todi zels, vont fé li '''B-1bis''', avou on canon k' on rclaméve k' i spiyive totafwait a 2 km. Mins, li dfåt, c' est kel canon n' tournéve nén (il esteut emantchî foirt bas, dins l' capot). Eto, li B-1bis esteut trop pezant, et les tchneyes leyént des passêyes so les voyes. Cwand les avions almands les avizént, e 1940, elzès shuvént, et dårer dsu. Après, les Francès ont rfwait li '''Somua'''. L' årmêye bedje, [[inte les deus gueres]], ni pleut pont aveur di tanks, di cåze di s' neutrålisté. Po tote ahesse, il avént li '''T-13''', ene [[tankete]]. Les Almands, dispu 1916, avént basti leus tanks, les '''Panzer-1''', '''Panzer-2''', '''Panzer-3''', '''Panzer-4''', todi pus pouxhants. On les va rtrover tertos al [[guere di 1940-1945]]. Les prumîs tanks amerikins, ça a stî les 170 '''[[M2A2]]''' montés e 1937. Il ont stî foirt vite shuvous pa les 329 moyéns tanks '''[[M2A4]]''', les '''[[M3]]''' k' estént ledjirs et montés avou on moteur ''Continental'' di seulmint 250 Tch et enfin les '''[[M3 Grant/Lee]]''' avou leus deus canons (onk dins s' pivotante tourele et onk dins s' tourele ki n' bodjive nén). Li prumire [[batreye]] di tanks, a [[Djiblou]], c' esteut des Panzers almands, kimandés på djenerå Guderian, siconte des Somua francès (tank fwait sol modele do B1bis, mins avou on canon d' 51 mm) , kimandés pa de Gaulle. === El guere 1940-1945 === [[Imådje:tank_wi.jpg|thumb|318px|tank amerikin del guere 1940-1945, al Rotche]] E 1942 les prumîs '''[[M4 Sherman]]''' (k' ont stî les tanks les pu fabrikés å monde) arivèt sol front d' Afrike. Li minme anêye, sol front d' [[Rûsseye]], les Panzer almands si vont aler fé striyî pås tanks rûsses, les '''T34''', et les '''T50''', des mo stocaesses éndjins. Adon, les Almands bastixhèt des pus pezants tanks, les '''[[Tigue (tank)|Tigues]]''', les '''[[Tigue royå (tank)|Tigues royås]]''' et les '''[[Pantere (tank)|Panteres]]'''. Li Tigue aveut on blindaedje 10 cm sipès, avou do beton padrî. C' esteut åk di nén distrujhåve. Li seul moyén d' elzès [[Motî:siboyler|sboyler]], c' esteut avou les avions ki tirént sol tourele do tank (ki pezéve 15 tones), et l' råyî. Les Tigues estént si pezant kel moteur ni tneut ki 200 eures. Ç' esteut eto des nouzomes boeveus d' essince (on lite å kilomete). Li tank almand k' a-st arivé a [[Cele-dilé-Dinant]], li pus lon k' les Almands ont-st avnou a l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]], c' esteut on Tigue Rweyå. Il a la toumé e pane d' essince. Les ''Panther'' n' estént nén si pezants, et ene miete pus fels. Di l' ôte des costés, todi a l' Ofinsive da Von Rundstedt, les Inglès et ls Amerikins avént des '''Matile''' (''Mathilda''), des '''Tchîftinne''' (''Chieftain''), des '''Stuart''', des '''Grant''', des '''Lee''' (tos batijhîs do no di des grands djenerås del [[guere di secession]]). Les Almands avént eto vudî, pol front d' l' Ess, on foû gros tank, di 120 tones, fwait po distrure les bunkers. Cwand il arivént dins les veyes, po n' si nén fé saetchî djus pa des francs tireus, i [[Motî:bardôxhî|bardôxhént]] les måjhons djus avou, et [[avadjî]] tot. Ci n' est k' viè l' fén del guere (1944) ki les amerikins fjhît sôrti so leu front d' Urope les tanks '''[[M24 Chaffee]]''' (montés avou deus moteurs ''Cadillac'') et enfin po sayî di rezister ås tanks almands k' estént bråmint pus foirts et pus pzants ki les M4 Sherman, i fjhît sôrti leus prumîs gros tanks '''[[M26 Pershing]]'''. === Après 1945 === Tins del [[froede guere]], les Rûsses avént des '''SU-100''', et des '''SU-122''', des tanks foirt recovissîs, avou on pouxhant canon. Les ôtes aloyîs del guerre di 1940-1945 avént tertos l' minme [[tancreye]]: des Sherman (disk' e 1970), des '''M26 Perching''', et des '''Cinturions'''. Les Cinturions ont stîs ratchtés pås Israyelîs, et rbatijhîs '''Ben Gourion'''. Al [[guere di Corêye]] (1950-1953), les Rûsses vént des '''T-64''', et ls Amerikins des M26 Perching, des Sherman, et des '''Destroyer M10'''. A l' årmeye bedje, on-z a yeu des Sherman (1945-1965), pu des '''AMX-13''' francès (on ptit tank foirt subtil), pu des '''M46 Patton''' (amerikins), pu, e 1980, des AMX-30 (francès). Al [[guere des shijh djoûs]] ([[1967]]), Israyel aveut des AMX-13, des Sherman et des Ben Gourion. Les Edjipsyins et les Siryins avént des '''T-70''' rûsses. Al [[prumire guere del Gofe]] ([[1991]]), les Amerikins avént des '''M1 Abrams''', les Inglès des Chieftain et des '''Challenger''', les Francès des AMX-30. Di l' ôte costé, les Irakyins avént des '''T-80''' rûsses. Å [[Cossovo]] ([[1995]]), les Francès ont mostré pol prumî côp leu tank '''Leclerc''', ki sait saetchî so l' innmi tot rôlant a do 80 a l' eure. Ça n' costêye ki 1.000.000 € onk. Al [[deujhinme guere del Gofe]] ([[2003]]), les Amerikins avént des M1 Abrams, des '''M110''', les Inglès des Challengers et des '''M125'''. == Bibliografeye == * Christopher F. Foss: ''Chars de la 2e Guerre mondiale'' (Bordas 1983) - ISBN 2-04-012882-4 * Eric Lefèvre: ''Panzers in Normandy then and now'' (After the battle magazine 1983) - ISBN 0-9009-1329-0 [[bg:Танк]] [[ca:Tanc]] [[cs:Tank]] [[da:Kampvogn]] [[de:Panzer]] [[en:Tank]] [[eo:Tanko]] [[es:Carro de combate]] [[fa:تانک]] [[fi:Panssarivaunu]] [[fr:Char de combat]] [[gl:Tanque]] [[he:טנק]] [[it:Carro armato]] [[ja:戦車]] [[ko:전차]] [[lt:Tankas]] [[ms:Kereta kebal]] [[nl:Tank (voertuig)]] [[nn:Stridsvogn]] [[no:Stridsvogn]] [[pl:Czołg]] [[pt:Carro de combate]] [[ro:Tanc]] [[ru:Танк]] [[simple:Tank]] [[sk:Tank]] [[sl:Tank]] [[sr:Тенк]] [[sv:Stridsvagn]] [[th:รถถัง]] [[tr:Tank]] [[ug:تانكا]] [[vi:Xe tăng]] [[zh:坦克]] [[zh-min-nan:Tank]] 3717 48875 2006-01-05T12:00:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs [[Categoreye:Åres di guere]] Ene '''tankete''', c'&nbsp;est on ptit [[tank]], po deus djins (i gn a-st avou des prototipes po ene seule djin). D'&nbsp;åbutude ele n'&nbsp;a nole [[tourete]], ou s'&nbsp;end aveut ene, ele esteut bodjeye al mwin. L'&nbsp;årmumint esteut å pus sovint d'&nbsp;1 ou 2 [[mitrayeuse]]s, pa des côps mins nén sovint on canon di 20mm. Les tanketes fourît fabrikêyes inte [[1930]] eyet [[1935]], mins on n'&nbsp;end a pus fwait après, la k'&nbsp;ele n'&nbsp;estént nén télmint ahessåves eyet esse foirt foirt vulneråves. ==Sôres di tanketes== ==Li tankete Mk. VI== Li tankete britanike ''[[Carden-Loyd]] Mk. VI'' fourit li modele di tankete ki bråmint d'&nbsp;ôtès tanketes ont stî copieyes disseu. ===Li tankete T-13=== C' esteut ene tankete di l' årmêye bedje e 1940. Elle aveut on canon '''4-7''', ki saetchive des obus avou ene tiesse en alouminiom, avou l' ponte rissoyeye, ki si spotchént sol blindaedje do tank innmi, et l' fé potchî (dabôrd ki les obus a pontowe tiesse polént rdjibler sol blindaedje sins fé nou damadje). ===Ôtès sôres=== * Itålyinnes: CV-33 eyet CV-35 * Polonesses: TK-3 eyet TKS * Sovietike: T-27 * Djaponesse: Sôre 94 TK (九四式軽装甲車) (avou ene tourete pivotante) * Tchecoslovake: vz.33 [[cs:Tančík]] [[en:Tankette]] [[ja:豆戦車]] [[nl:Tankette]] [[pl:Tankietka]] 3718 24136 2004-03-28T00:18:48Z Lucyin 16 li tancreye, c' est tos les [[tank]]s d' ene årmêye, d' ene divizion blindêye. 3719 24137 2004-03-28T22:21:49Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[clå]] 3720 24138 2005-04-01T20:08:55Z Pablo 5 contnou metou al boune plaece ([[Omega 3]]) 3721 52945 2006-03-25T00:45:22Z Pablo 5 /* Modêye di Bure (Bietlete) */ [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Bietlete]] [[Imådje: bietlete_wi.jpg|thumb|(dessinaedje da Djihinne Mahin)]] Li '''fåve di Bietlete''' est ene rimostrante [[fåve]], k' on dit po critiker les grandiveus k' ont vnou d' rén, et ki fwaiynut do ronflant cwand i sont arivés al copete del schåle. Li rmostrance, c' est k' al fén, i pierdèt tot çou k' il avént ramassé, et ridivni come divant. ==Egzimpes del fåve== ===Modêye di Bure (Bietlete)=== C' esteut la mo mo lontins, ene kimere ki n' aveut nole måjhon et ki dmoréve dins on trô d' rotche dilé l' Pont des Forneas a [[Grûpont]]. Et on bea djoû, la l' Bon Diu ki s' pormoennéve so tere, et Bietlete li va trover. - Bondjoû, Nosse Signeur, dit-st ele. - Bondjoû, da, Bietlete ! Et ké noveles après [[Bure]], ô ? Et vos-minme, ça vos va dins vosse pitit trô d' rotche ? - Oway, mins si dj' åreu ene pitite gadlete, ça ireut co mî. Et l' Bon Diu, do côp: - Vos nd åroz ene, Bietlete, vos nd åroz ene. Et elle ava ene pitite gadlete, hin, dabôrd. Et kékès samwinnes pus tård, la co l' Bon Diu ki rpasse sol Pont des Forneas. Et la Bietlete kel va trover, don, et lyi dire bondjoû. - Bondjoû, Nosse Signeur, dit-st ele. - Bondjoû, da, Bietlete ! Et ké noveles avou vosse pitite gadlete ? - Ça m' va, mins dj' åreu ene pitite måjhnete, ça ireut co mî, ça, dit-st ele. - Bén vos nd åroz ene, Bietlete, vos nd åroz ene. Et elle ava ene pitite måjhnete. Et sacwants ans pus tård, la co l' Bon Diu ki rpasse sol Pont des Forneas. Et Bietlete el va co rescontrer. - Et ça va, ô, vos, Bietlete, avou vosse pitite gadlete dins vosse pitite måjhnete ? - Oyi, savoz, Nosse Signeur, mins dj' åreu on pitit omlet, ça ireut co mî, la, k' ele respond. - Bén vos nd åroz onk, dabôrd, Bietlete; vos nd åroz onk. Et l' Bon Diu lyi avoya on ptit omlet, dabôrd. Et ene dijhinne d' anêyes pus tård, li Bon Diu si vént co rpormoenner so l' [[Aiwe-di-Lome]]. Et sol Pont des Forneas, mins: pupont d' Bietlete, et i va tourner Grûpont, et i va tourner Bure, et i va tourner [[Lesterni]], et i n' voet nolu. Al fén, cwandminme, el rescontere dé l' Fontinne Dizotrinne, tot faråde, avou des mousmints d' dimegne. Et l' Bon Diu lyi dit: - Et cwè Bietlete, on n' dit pus bondjoû ? - Ci n' est pus Bietlete k' on m' lome, c' est Nosse Dame li mwairesse. Paski, si ome, dabôrd, s' aveut metou so ene lisse, et il aveut passé, et esse lomé mayeur. - A c' est come ça, dit-st i l' Bon Diu, bén vos è riroz dins vosse pitit trô d' rotche. Et i lyi a rprin li ptite gadlete, li ptite måjhnete, et li ptit omlet. (ramexhné pa Maurice Evrard, 1991) ===Prumire modêye di Lidje (Coufi-Coufou)=== Coufi-Coufou, c' esteut ene pôve viye djin ki dmoréve dins on trawé tonea. Et on bea djoû, la on vî bribeu ki passe, et i ploveut a rlaye di bok. Et Coufi-Coufou preye li vî bribeu di s' vini mete al coete dins s' tonea. - Bén, poy ki vos m' aveut metou al coete, dit-st i l' Bon Diu (paski c' esteut lu), dji vos dinrè ene vatche et on ståve pol mete, et on coshet et on ran pol mete. Pus tård, li Bon Diu rpasse co, et ele li preye co, et l' Bon Diu lyi dene ene bele måjhon avou on grand corti. Deus ans après, li Bon Diu rpasse co å fén mitan d' l' ivier, et ele li preye e s' måjhone, et l' Bon Diu lyi dene on bea tchestea avou on grand corti. Cwand l' Bon Diu rpasse li côp d' après, ele esteut tchesturlinne. Ene tchesturlinne n' atôtche nén les bribeus, dijha-t ele. Et ç' côp la: li Bon Diu l' revoya dins s' trawé tonea. (ramexhné pa Djôzef Lessuisse a Lidje, parexhou dins Wallonia, II, 1894, 13). ===Deujhinme modêye di Lidje (Såriete, li passeuse d' aiwe)=== Ele dimane dins on pot å boure. Ele fwait passer l' aiwe a Djezu-Cri k' esteut rivnou so tere. et i lyi dene ene måjhnete, pu on tchestea. Divnowe tchesturlinne, ele ni vout pus fé passer l' aiwe å Crisse k' a co rivnou so tere. Et pol puni, el revoye divins s' pot å boure. (ramexhné pa Georges Laport, 1932). ==Clasmint del fåve di Bietlete== Dins l' [[Rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]], li fåve da Bietlete si mete avou les fåves rilidjeuses, et dins les rivnaedjes da [[Djezus-Cri]] et ses apôsses (å pus sovint [[sint Pire]]) so tere. 3722 24140 2005-04-05T08:10:32Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon|Fave]] E walon, ene '''fåve''' (on prononce ''fåf'', ''fôf'', u ''fâf''; on scrijheut eto ''fauve'', ''fâve'', ''fôve'', ''flâwe'', ''flôwe'', ''flôve'' - e 20inme sieke -; ''faufe'' - e 19inme sieke), [[emacralé mot|ça pout esse]]: * ene istwere ki mete el sinne des biesses ki djåzèt, come dins les [[fåve di djåzantès biesses|fåve]]s di Lafontinne (e francès), u les fåves do [[Henri Pétrez|Baron d' Fleuru]]. {| align="center" valign="bottom" |- |[[Imådje:fauve_bernus_wi.jpg|200px|none|]] | {| |- |[[Imådje:fauve_dehez_wi.jpg|175px|none|]] |- |[[Imådje:fauve_petrez_wi.jpg|175px|none|]] |} |- |+''Covietes di lives avou des fåves di djåzantès biesses da Bernus, Dehez eyet Pétrez'' |} * [[Imådje:fauve_georges_wi.jpg|thumb|150px|coviete do live da M. Georges.]] ene istwere po rire. (on dit eto: ene [[couyonåde]], ene boûde, ene coye, ene paskeye, ene rirêye, ene minte). Èn egzimpe e walon: Les fåves da Fernand da [[Maurice Georges]]. * ene [[fåve (do vî tins)|istwere do vî tins]], k' on raconte dispu todi dins on payis k' i gn a, ki n' a nén l' air vraiye, mins k' gn a des djins assez po-z-î croere. ==Rime-rame divant d' raconter ene fåve== Divant d' raconter ene fåve a des efants, li conteu dit cobén (po lzès djéryî): :Fåve, fåviron :Cwate vesses å posson; :L' posson k' est trawé; :Cwate vesses a vosse nez. '''ôtès modêyes''' * Fåve, fåviron, fåvirete, troes vesses e posson. La l' posson trawé, troes vesses a vosses nez ! * Fåvi fåvon, Troes vesses e posson ! Posson trawé, Troes vesses a vosse nez ! * Fåvirete et fåviron Troes vesses e posson ! Li posson k' est trawé, Troes vesses so vosse nez ! * Fåveri fåveron; Troes vesses e posson ! Li posson k' est trawé, Troes vesses so vosse nez ! [[Imådje:fauve_jacob_wi.jpg|thumb|Coviete do live da Bernand Jacob]] Li rime-rame "fåve, fåviron" (dizo disfondowe ''flå, flåviron''), må riscôpé, a eto siervou di tite al ramexhnêye di fåve da Lafontinne, ratournêyes pa [[Bernard Jacob]]. 3723 24141 2004-03-28T19:21:12Z Lucyin 16 displaecî viè "Fåve_do_violoneu_et_do_leu" #REDIRECT [[Fåve_do_violoneu_et_do_leu]] 3724 24142 2004-03-28T19:21:12Z Lucyin 16 displaecî viè "Copene:Fåve_do_violoneu_et_do_leu" #REDIRECT [[Copene:Fåve_do_violoneu_et_do_leu]] 3725 24143 2004-03-28T21:38:04Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Uzeu copene:Pablo]] 3726 54341 2006-04-12T08:10:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[uk:Бук]] [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Imådje:faw.jpg|right|framed|ene foye di faw]] On '''faw''' (on dit eto: ene '''få''' , on '''fawea''', on '''fawî''') ou co ene '''hesse''', c'&nbsp;est èn åbe a blanc bwès ki crexhe dins les bwès del Walonreye et ôte pårt e l' Urope, ki pout monter 30-40&nbsp;metes hôt, avou sovint ene bele tronce bén droete, ki sieve al munujhreye po fé sovint des meubes, des montêyes, des tcheyires, des xhames di rowes, des biyots d'&nbsp;botchî. Il a des grinnes a troes costés, k'&nbsp;on lome des [[fayenes]], come li [[boûkete]]. On-z è tiréve di l'&nbsp;ôle po s'&nbsp;loumer. Avou l'&nbsp;[[houpî]], on fwait do bon bwès d'&nbsp;tchåfaedje. On [[fayi]], c'&nbsp;est on bwès d'&nbsp;faws. Les mots "faw", "hesse" et leus parints si rtrovnut sovint dins les [[faw (toponimeye)|nos d' plaeces]] del Walonreye. == Sôres di hesses == * E France, do costé d'&nbsp;[[Reims]], on trove çou k'&nbsp;on lome li [[få d' Verzi]], e francès ''Faux de Verzy''. * [http://www.coenosium.com/text800/fagus_sylvatica.htm totes des sôres di hesses (Hårdêye difoûtrinne, en inglès)] == Tos les lomaedjes do faw e walon == [[Imådje:mape faw.jpg|framed|right|mape des lomaedjes do faw]] * [[Motî:få 2|få]] * [[Motî:faw|faw]] * [[Motî:fawea|fawea]] * [[Motî:fawî|fawî]] * [[Motî:faynî|faynî]] * [[Motî:hesse|hesse]] [[bg:Бук]] [[da:Bøg]] [[de:Buchen]] [[el:Οξιά]] [[en:Beech]] [[eo:Fago]] [[eu:Pago]] [[he:אשור (עץ)]] [[it:Fagus]] [[nl:Beuk (geslacht)]] [[nn:Bøk]] [[no:Bøk]] [[os:Тæрс]] [[pl:Buk (drzewo)]] [[ru:Бук]] [[sr:Буква]] [[tr:Kayın]] [[uk:Бук]] 3727 24145 2004-03-28T21:25:00Z Pablo 5 displaecî viè "Faw" #REDIRECT [[Faw]] 3728 24146 2004-03-28T21:25:27Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Faw]] 3729 36787 2005-08-02T15:29:57Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Få (åbe)]] * [[Få (usteye)]] * [[Få (viyaedje)]] 3730 54923 2006-04-24T17:00:24Z Lucyin 16 /* irlope */ Bondjoû, et bénvnowe, Borbouze! Atincion, dj'&nbsp;bodjî vost årtike sol få al boune plaece ([[få (åbe)|få]]). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2004 a 21:36 (CEST) Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 di måss 2004 a 22:30 (CEST) Dj'&nbsp;a fwait ene pådje "[[Borbouze (Graide)]]" po-z î mete vos esplikêyes sol no "Borbouze". Gråces. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 d'&nbsp;avri 2004 a 09:21 (CEST) == irlope == Ploz bén atchever l' fåve di l' [[lurcete|irlope]] ? Dji n' l' a nén dins mes papîs. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 24 d' avri 2006 a 17:00 (UTC) == Bondjoû on deujhinme côp ;-) == Dj' a rcopyî chal çou k' i gn aveut so vosse viye pådje d' uzeu ('''Uzeu:Barbouze'''), come çoula tot est eshonne; eyet dj' a metou eto so vosse pådje les loyéns viè kékès årtikes ki vos avoîz scrît dizo l' no "Barbouze" ou anonimmint. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 di måss 2005 a 13:24 (UTC) == SPAHIS == Pablo, la prèmîre ligne ni s'è nin bin scrîte. Vlèz v' bin la rmète d'astoc. Grâces :Atincion, vos n' divoz nén askepyî des årtikes tot scrijhant dins [[Wikipedia copene:Kimint askepyî ene novele pådje]] ou ôte pårt; purade, vos dvoz fé on loyén a pårti del pådje da vosse, comme çouchal: '''<nowiki>[[Spahis]]</nowiki>''' (atincion, po les letes après l' prumire, i gn a ene diferince inte grandes et ptitès letes, ni metoz nén les nos des årtikes et totès grandès letes). :nén mezåjhe di wårder çoula (mins vos ploz, si vos vloz), vos ploz djusse clitchî sol boton «'''Vey divant'''», ça vos mosterrè l' pådje come ele sereut si vos decidrîz del wårder; la vos voeroz l' loyén (e rodje coleur si l' pådje n' egzistêye nén co); clitchîz dzeur, et vos iroz adon sol boune pådje, eyet la vos ploz scrire vost årtike :(dji rcopeye çou k' vos avoz fwait dins on noû årtike [[Spahis]]) : :Po çou k' est do håynaedje del prumire roye, c' est paski vos avîz leyî on blanc pa dvant. : :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 di måss 2005 a 16:39 (UTC) == [[Bive]] == Al carte dul province di Nameur, vous scrîjèz ku Bive est dins lu Lucsambourg. :Oups, coridjî. :(Vos l' poloz coridjî vos minme cwand vos voeyoz des sfwaitès flotches; so [[Wikipedia:Côde wiki#Les imådjes]] vos avoz des esplikêyes sol manire d' eployî les imådjes) :Dj' a fwait des årtikes djermon po tos les ptits bans del comene di [[Bive]], come çoula vos î ploz radjouter des informåcions. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2005 a 15:52 (UTC) == Rifondaedjes == Pôrîz dner les scrijhaedjes e francès (ou espliker l' sinse) di: * Tchî-Planes * Brèchôt, Timon, Mwêjnètes dji n' so nén seur di cmint les scrire. Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 di måss 2005 a 08:43 (UTC) == Imådje mancante == I gn a kel prumire lete des tites des årtikes et des imådjes ki pout esse e grande ou ptite lete; po tot l' restant, i fåt k' ça soeye del minme manire ki l' årtike/imådje. Li fitchî imådje est "Eglijhe du Wajî.'''JPG'''", avou JPG e grandès letes, et vos avîz metou "Eglijhe du Wajî.'''jpg'''" avou jpg e ptitès letes; vola pocwè k' ça n' aléve nén. C' est coridjî asteure: [[Wajî]] [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di may 2005 a 10:50 (UTC) [[Our (Ôpont)]] [[Ôpont]] [[Anloe]] == aler ramper l' brouhire == Bondjoû, savoz çou k' ça vout dire «aler ramper l' brouhire»? Dins [[Motî:brouhire]] i gn a l' ratourneure mins sins esplikêyes... gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;awousse 2005 a 22:24 (UTC) == åd fwait des årtikes == Bondjoû, C' est nén les poennes di mete on tite des årtikes avou l' minme no del pådje; çoula c' est l' programe ki l' fwait otomaticmint; ôtrumint, on-z a al fén deus tites les minmes ki s' shuvèt... Eto, on mete nén si sinateure dins les årtikes, seulmint dins les comintaires sol pådje di copene (èn årtike di wikipedia n' est nén da ene djin, c' est l' contnou k' est impôrtant; et si on vout vormint saveur kî a scrît cwè, on pout aler vey sol pådje "istwere" tot clitchant sol linwete do minme no å dzeu del pådje) A, et come ene des rîles do pordjet wikipedia c' est d' aveur on pont d' vuwe neute, i n' fåt nén mete des ratourneures come «nosse gazete», mins purade «li gazete», ou «cisse gazete la»,... gråces po vost ovraedje. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di nôvimbe 2005 a 09:51 (UTC) == imådje sins racsegnes sol licinse == vos avoz eberweté l' imådje [[:Imådje:SPAHIS.jpg]], mins sins mete di racsegne sol licinse di l' imådje (i vs fåt tofer mete on ptit discrijhaedje di l' imådje, et dire li licinse ki c' est: GFDL, dominne publik,...) C' est '''foirt impôrtant''' di n' måy rén eployî so wikipedia ki soeye dizo abondroets; vos n' poloz eployî des imådjes ki si l' imådje est dizo ene licinse libe ou dins l' dominne publik (metans, foirt viyès imådjes); ou si l' oteur est d' acoird di liberer l' imådje dizo ene licinse libe oudonbén dins l' dominne publik (ça fwait, les imådjes da vosse, tant k' vos decidez delzès liberer, c' est bon). Si vos n' estoz nén l' oteur di [[:Imådje:SPAHIS.jpg]] ou si vos n' poloz nén acertiner ki c' est ene imådje foû abondroets, djel va dveur disfacer. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di nôvimbe 2005 a 13:10 (UTC) rèsponse: Dj'a trové l'imådje sul l' site ku vla. Dju n'ê rin vu come abondrwèts Bin des grâces pou mu rmète du skwêre. http://assoc.wanadoo.fr/spahis-2rsm/ - 5k [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 5 di nôvimbe 2005 a 14:20 (UTC) Si on n' dit rén, adon i gn a des abondroets (c' est "par défaut", c' est si on l' vout rinde libe kel fåt dire); ça fwait ki, a moens ki vos atôtchrîz l' oteur et k' i soeye d' acoird del liberer, on n' pout nén eployî l' imådje, djel va disfacer. PS: vos avoz stî vey la: [[Wikipedia:Inte di nozôtes#Dijhoz les lingaedjes ki vos cåzez]]&nbsp;? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di nôvimbe 2005 a 14:27 (UTC) == Fetchires == Nu fårot-i nin awè ène pådje par fètchîre ? [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 7 di nôvimbe 2005 a 17:34 (UTC) Oyi, bén seur. et nén seulmint po les fetchires, po totes les plantes; et les oujheas, les pexhons, evnd. Come li wikipedia est ene eciclopedeye i fåreut esse li pus spepieus possibe. Dj' a bodjî çou k' vos avîz scrît sol [[linwe di cier]] dins ene pådje da leye; eyet metou dins l' årtike [[fetchire]] li classifiaedje des diferinnes classes, dizo-classes eyet ôres (copyî di l' årtike èn inglès) dji vén d' fé ossu on modele '''<nowiki>{{djermon plante}}</nowiki>''' po mete dins les årtikes djermon ki cåzèt d' plantes (on djermon c' est èn årtike k' est co trop tene, et ki dvreut esse ecråxhî; c' est simpe, si tot l' tecse tént so ene seule waitroûlêye, c' est k' c' est on djermon :-) ) Insi, on pout shure pus åjheymint les årtikes ki dvèt co esse ecråxhîs, et les cis k' ont des cnoxhances sol sudjet polèt radjouter des informåcions, dj' a to fwait on modele '''<nowiki>{{djermon viyaedje}}</nowiki>''' po les årtikes so les veyes et viyaedjes walons. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di nôvimbe 2005 a 19:47 (UTC) Louwis, n' avîz vs nén tiré on poitrait d' ene bele cinse a [[Motî:Hedreye|Hedreye]] ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 24 di decimbe 2005 a 14:23 (UTC) == Ovraedje so les viyaedjes == Ni rovyîz nén di les mete so vosse [[Uzeu:Borbouze|pådje d' uzeu]], po k' on les poye aler vey. Dji vs a rarindjî ça po-z awè pus åjhey. Po Amberlou, c' est mou bén fwait; mins les vîs scrijhas sont purade metous avou l' diccionaire ([[Motî:Amberlou]]) ---- Dj' a rapontyî l' årtike sol [[Pitite Louwete]]. [[Uzeu_copene:Borbouze/modele viyaedje|Voci l' modele si vos vloz fé parey avou les ôtes viyaedjes]] E walon, rovyîz totes les formules k' onz aprind e francès po n' nén dire "il y a"; e walon, "i gn a", c' est ene foirt bele manire di prezinter les cayets. Po "''se trouve''" => est metou. Po les viyaedjes ki n' estént ddja pus des comenes [[grands rebanaedjes|li 1î d' djanvî 1977]] (Les Tchairires, Mouzaive), on inme mî mete li no do mwaisse viyaedje dins leu tite : li hagnon po Mouzaive serè : [[Mouzaive (Yåle)]]; li ci des Tchairires [[Les Tchairires (Yåle)]] [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di djanvî 2006 a 20:19 (UTC) So [[Copene:Motî:Mouzaive]], vos voeroz ki les sincieus n' sont nén todi d' acoird so l' etimolodjeye. Vos pôrîz fé èn årtike sol live do tchenonne Rolant a pårti di ç' pådje la. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 17 di djanvî 2006 a 23:51 (UTC) == La Foret == novea atåvla: [[Copene:La Foret]] 3731 24149 2004-03-28T22:18:19Z Pablo 5 dotances sol T-13 Dji n' so nén seur ki l' ''T-13'' soeye ene tankete; i m' shonne ki c' est on ''canon otomoteur'' purade (dj' ô bén: so on camion (ou ene oto) et sins pont d' blindaedje). * On tank c' est: gros, blindé, avou on canon * Ene tankete c' est(eut): pitit, blindé, avou ene mitrayeuse (ou on ptit canon) * I gn a eto des gros blindés sins canons, po transpoirter des sôdårds a houte å dvins, mins dji n' kinoxhe nén leu no. Dj' a metou les loyéns viè ds ôtes wikipedias po [[Tank]] eyet [[Tankete]]; asteure Emmanuel pôreut bén ecråxhî et coridjî tot çoula. Minme fé èn årtike po tchake modele (come sol wikipedia èn inglès, k'&nbsp;est bråmint spepieus pår; loukîz al djivêye [[w:en:List_of_AFVs]], ene djivêye di tanks, i gn a ene imådje pol Renault FT-17 et sacwants ôtes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2004 a 22:18 (CEST) 3732 24150 2004-03-29T21:56:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Simwès]] 3733 24151 2004-03-29T22:00:30Z Pablo 5 sourdant Imådje avou troes cmons clås Sourdant: copyî do wikipedia [[w:en:Image:Nails.jpg|en inglès]] 3734 24152 2004-03-29T22:03:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cabasse</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si tni a cabasse:</FONT> li bresse d'&nbsp;onk metou åtou do cô d'&nbsp;l'&nbsp;ôte, ki tént l'&nbsp;prumî pås rins. <I>Les hanteus si tnèt a cabasse, sins ddja vey k'&nbsp;i ploût a lavasse, leus deus, dizo l'&nbsp;minme parapluve</I> (J. Franquet). rl a: [[Motî:bresse|bresse]].</P> 3735 24153 2004-03-29T22:05:40Z Pablo 5 Ene bleuwe caleze saetcheye pa on blanc tchvå å Marok (poitrait saetchî pa L. Mahin) Ene bleuwe caleze saetcheye pa on blanc tchvå å Marok (poitrait saetchî pa L. Mahin) 3736 24154 2004-03-29T22:06:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caleze]] 3737 24155 2004-03-29T22:06:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caleze]] 3738 24156 2004-03-29T22:06:48Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>caleze</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tcherete a cwate rowes, sins toet, saetcheye pa des tchvås, po miner les djins porminer. <span lang=fr>F. calèche.</span> <I>On-z a fwait l'&nbsp;tour del veye di Marakech a caleze.</I> rl a: [[Motî:rôlote|rôlote]], [[Motî:cariole|cariole]]. <B>2.</B> (po ravaler) (viye u mwaijhe) oto. <I>Dji lyi åreu bén dit di n'&nbsp;nén moussî avou s'&nbsp;viye caleze dins ostant d'&nbsp;aiwe.</I> rl a: [[Motî:zénk|zénk]]. Etimolodjeye: alm. <span lang=de>Kalesche</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>calezyin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>calezyinne</B></FONT> [o.f.n.] barakî: <B>1.</B> djin ki fwait les dicåces. rl a: [[Motî:rôlî|rôlî]]. <B>2.</B> (traitant) djin ki s'&nbsp;codût må. <I>Ti n'&nbsp;venrès nén fé do calezyin e nosse måjhon: udon ti rvéns dvant deus eures å matén udon ti lodjes a l'&nbsp;ouxh&nbsp;!</I></P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:caleze2.jpg]]<BR><BR>caleze: (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 3739 24157 2004-03-29T22:08:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>canibostea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boujhtea. <span lang=fr>F. étui.</span> <B>2.</B> tchivåcawe. <span lang=fr>F. prêle des marais.</span> <B>3.</B> pitite guerite, pus hôte ki lådje, po mete les vîs rahisses. <span lang=fr>F. débarras.</span> Disfondowes: canibostê, canibôstê, calibanstê.</P> 3740 36840 2005-08-02T21:39:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjî</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] divni ôtmint k'&nbsp;on-z esteut. <B>II.</B> [v.c.] fé divni ôtmint. <I>Il ont candji leu sistinme d'&nbsp;operance.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>candjî, lindjî, candji, tchandjî, tchindjî, tchandjer, candjè</span>. rl a: [[Motî:discandjî|discandjî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjmint</B></FONT> [o.n.] çou ki candje, çu k'&nbsp;a candjî. <I>On-z anonceut l'&nbsp;an 2000 come li cene des grands candjmints.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>candjmint, tchandjmint, tchindjmint, kindjmint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> candjmint. <B>2.</B> vindaedje d'&nbsp;ene manoye et atchtaedje d'&nbsp;ene ôte. <span lang=fr>F. change.</span> <I>Fijhet i l'&nbsp;candjaedje des cwårs dins ç'&nbsp;banke la&nbsp;?</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>candjadje, candjèdje, tchandjadje, candjâdje, tchindjadje, kindjâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse candjî. <I>C'&nbsp;est on plan ki n'&nbsp;est pu candjåve.</I> <span lang=fr>F. modifiable, négociable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>candjauve, tchandjaule, kandjaule</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjeuse</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] ki candje a totes les lunes. <I>C'&nbsp;est des candjeus d'&nbsp;idêye, saiss, dimefeye t'&nbsp;è todi!</I> <span lang=fr>F. versatile.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>candjisse</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) <B>1.</B> croejhmint di mwintes voyes ki c'&nbsp;est målåjhey a s'&nbsp;î rtrover. <I>Dji m'&nbsp;pierdou dins les candjisses a l'&nbsp;intrêye di Lidje.</I> <B>2.</B> sistinme di voyletes po candjî d'&nbsp;direccion la wice ki deus otostrådes si rcôpèt. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"échangeur"</span>. 3741 24159 2004-03-29T22:09:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:candjî]] 3742 24160 2004-03-29T22:09:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:candjî]] 3743 24161 2004-03-29T22:10:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:candjî]] 3744 24162 2004-03-29T22:10:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:candjî]] 3745 24163 2004-03-29T22:11:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:candjî]] 3746 24164 2004-03-29T22:11:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:candjî]] 3747 24165 2004-03-29T22:17:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[7 d' avri]] 3748 24166 2004-03-29T22:17:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[8 d' avri]] 3749 65063 2006-06-24T20:06:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 93inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 94inme po ls anêyes bizetes), avou 272 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[1î d' avri]] - [[2 d' avri]] - [[4 d' avri]] - [[5 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 April]] [[an:3 d'abril]] [[ar:3 إبريل]] [[ast:3 d'abril]] [[be:3 красавіка]] [[bg:3 април]] [[bs:3. april]] [[ca:3 d'abril]] [[ceb:Abril 3]] [[co:3 d'aprile]] [[cs:3. duben]] [[csb:3 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 3]] [[cy:3 Ebrill]] [[da:3. april]] [[de:3. April]] [[el:3 Απριλίου]] [[en:April 3]] [[eo:3-a de aprilo]] [[es:3 de abril]] [[et:3. aprill]] [[eu:Apirilaren 3]] [[fi:3. huhtikuuta]] [[fo:3. apríl]] [[fr:3 avril]] [[frp:3 avril]] [[fur:3 di Avrîl]] [[fy:3 april]] [[ga:3 Aibreán]] [[gl:3 de abril]] [[he:3 באפריל]] [[hr:3. travnja]] [[hu:Április 3]] [[ia:3 de april]] [[id:3 April]] [[ie:3 april]] [[io:3 di aprilo]] [[is:3. apríl]] [[it:3 aprile]] [[ja:4月3日]] [[jv:3 April]] [[ka:3 აპრილი]] [[ko:4월 3일]] [[ku:3'ê avrêlê]] [[lb:3. Abrëll]] [[li:3 april]] [[lt:Balandžio 3]] [[mk:3 април]] [[ms:3 April]] [[nap:3 'e abbrile]] [[nl:3 april]] [[nn:3. april]] [[no:3. april]] [[oc:3 d'abril]] [[pam:Abril 3]] [[pl:3 kwietnia]] [[pt:3 de Abril]] [[ro:3 aprilie]] [[ru:3 апреля]] [[scn:3 di aprili]] [[sco:3 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 3.]] [[simple:April 3]] [[sk:3. apríl]] [[sl:3. april]] [[sq:3 Prill]] [[sr:3. април]] [[sv:3 april]] [[te:ఏప్రిల్ 3]] [[th:3 เมษายน]] [[tl:Abril 3]] [[tr:3 Nisan]] [[tt:3. Äpril]] [[uk:3 квітня]] [[ur:3 اپریل]] [[vi:3 tháng 4]] [[war:Abril 3]] [[zh:4月3日]] 3750 65074 2006-06-24T20:08:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 94inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 95inme po ls anêyes bizetes), avou 271 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[2 d' avri]] - [[3 d' avri]] - [[5 d' avri]] - [[6 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 April]] [[an:4 d'abril]] [[ang:4 Ēastermōnaþ]] [[ar:4 إبريل]] [[ast:4 d'abril]] [[be:4 красавіка]] [[bg:4 април]] [[bs:4. april]] [[ca:4 d'abril]] [[ceb:Abril 4]] [[co:4 d'aprile]] [[cs:4. duben]] [[csb:4 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 4]] [[cy:4 Ebrill]] [[da:4. april]] [[de:4. April]] [[el:4 Απριλίου]] [[en:April 4]] [[eo:4-a de aprilo]] [[es:4 de abril]] [[et:4. aprill]] [[eu:Apirilaren 4]] [[fi:4. huhtikuuta]] [[fo:4. apríl]] [[fr:4 avril]] [[frp:4 avril]] [[fur:4 di Avrîl]] [[fy:4 april]] [[ga:4 Aibreán]] [[gl:4 de abril]] [[he:4 באפריל]] [[hr:4. travnja]] [[hu:Április 4]] [[ia:4 de april]] [[id:4 April]] [[ie:4 april]] [[ilo:Abril 4]] [[io:4 di aprilo]] [[is:4. apríl]] [[it:4 aprile]] [[ja:4月4日]] [[jv:4 April]] [[ka:4 აპრილი]] [[ko:4월 4일]] [[ku:4'ê avrêlê]] [[lb:4. Abrëll]] [[li:4 april]] [[lt:Balandžio 4]] [[mk:4 април]] [[ms:4 April]] [[nap:4 'e abbrile]] [[nl:4 april]] [[nn:4. april]] [[no:4. april]] [[oc:4 d'abril]] [[os:4 апрелы]] [[pam:Abril 4]] [[pl:4 kwietnia]] [[pt:4 de Abril]] [[ro:4 aprilie]] [[ru:4 апреля]] [[scn:4 di aprili]] [[sco:4 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 4.]] [[simple:April 4]] [[sk:4. apríl]] [[sl:4. april]] [[sq:4 Prill]] [[sr:4. април]] [[sv:4 april]] [[te:ఏప్రిల్ 4]] [[th:4 เมษายน]] [[tl:Abril 4]] [[tr:4 Nisan]] [[tt:4. Äpril]] [[uk:4 квітня]] [[ur:4 اپریل]] [[vi:4 tháng 4]] [[war:Abril 4]] [[zh:4月4日]] 3751 65079 2006-06-24T20:09:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 95inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 96inme po ls anêyes bizetes), avou 270 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[3 d' avri]] - [[4 d' avri]] - [[6 d' avri]] - [[7 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 April]] [[an:5 d'abril]] [[ar:5 أبريل]] [[ast:5 d'abril]] [[be:5 красавіка]] [[bg:5 април]] [[br:5 Ebrel]] [[bs:5. april]] [[ca:5 d'abril]] [[ceb:Abril 5]] [[co:5 d'aprile]] [[cs:5. duben]] [[csb:5 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 5]] [[cy:5 Ebrill]] [[da:5. april]] [[de:5. April]] [[el:5 Απριλίου]] [[en:April 5]] [[eo:5-a de aprilo]] [[es:5 de abril]] [[et:5. aprill]] [[eu:Apirilaren 5]] [[fi:5. huhtikuuta]] [[fo:5. apríl]] [[fr:5 avril]] [[frp:5 avril]] [[fur:5 di Avrîl]] [[fy:5 april]] [[ga:5 Aibreán]] [[gl:5 de abril]] [[he:5 באפריל]] [[hr:5. travnja]] [[hu:Április 5]] [[ia:5 de april]] [[id:5 April]] [[ie:5 april]] [[ilo:Abril 5]] [[io:5 di aprilo]] [[is:5. apríl]] [[it:5 aprile]] [[ja:4月5日]] [[jv:5 April]] [[ka:5 აპრილი]] [[ko:4월 5일]] [[ku:5'ê avrêlê]] [[lb:5. Abrëll]] [[li:5 april]] [[lt:Balandžio 5]] [[mk:5 април]] [[ms:5 April]] [[nap:5 'e abbrile]] [[nds:5. April]] [[nl:5 april]] [[nn:5. april]] [[no:5. april]] [[oc:5 d'abril]] [[os:5 апрелы]] [[pam:Abril 5]] [[pl:5 kwietnia]] [[pt:5 de Abril]] [[ro:5 aprilie]] [[ru:5 апреля]] [[scn:5 di aprili]] [[sco:5 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 5.]] [[simple:April 5]] [[sk:5. apríl]] [[sl:5. april]] [[sq:5 Prill]] [[sr:5. април]] [[sv:5 april]] [[te:ఏప్రిల్ 5]] [[th:5 เมษายน]] [[tl:Abril 5]] [[tr:5 Nisan]] [[tt:5. Äpril]] [[uk:5 квітня]] [[ur:5 اپریل]] [[vi:5 tháng 4]] [[war:Abril 5]] [[zh:4月5日]] 3752 24170 2005-03-15T12:00:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>caschonêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:peclêye|peclêye]]. <I>I ramoennèt des caschonêyes d' åbussons.</I> <I> Waitîz les stoeles, end a des cashonêyes et des caschonêyes.</I> <I>A Djivet, i gn aveut ene caschonêye du taenreyes</I> ([[L. Mahin]]). <I>Ele si pormoennéve avou ene caschonêye d' efants drî leye</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Les gåres ont rperé ene caschonêye di leus, ût u nouv, ki sont al coete et bén catchîs dins les fagnes</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. flopée, cortège, quantité, ribambelle, nuée, tas.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cachonêye</FONT>, cachonéye, cachounêye, cachounée. Gm. cachounée</span>. Etimolodjeye: mot parint di [[Motî:schonêye|schonêye]], fwait avou l' refoircixhante [[betchete ca-]] (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). Coinrece [[Basse-Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caschonreye</B></FONT> [f.n.] (veyou laidmint) caschonêye. <I>Ké caschonreye di djonnes dins ces coulots d' barakes la !</I> <span lang=fr>F. ribambelle, tapée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cachon'rèye</FONT>, cachon'rîye, cachoun'rîe</span>. 3753 55507 2006-05-01T22:51:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>çanse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (v.m.) ancyinne pîce di [[Motî:manoye|manoye]], d' on cinteme (<span lang=nl><I>cent</I></span>), dizo ls Olandès, pu, pol minme valeur, di deus cintemes el dislaxheye Beldjike. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawêye çanse:</FONT> pîce (di deus cintemes) avou on trô å mitan. <I>Ås batemes, on tapéve co bén des trawêyès çanses ou des mastokes avou on ruban nouké åtoû.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene dimeye çanse:</FONT> pîce d' on cinteme bedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' mi rvént nén po ene çanse:</FONT> dji nel voet nén voltî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"il m'est antipathique"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a nén po ene çanse di tiesse:</FONT> i n' est nén [[Motî:sûti|sûti]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a nén ene çanse di coraedje:</FONT> c' est on [[Motî:nawe|nawe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est al dierinne çanse:</FONT> rl a: [[Motî:mastoke 1|mastoke]], [[Motî:patår|patår]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse sins ene çanse:</FONT> n' aveur pupont d' [[Motî:cwårs|cwårs]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper ene çanse e deus:</FONT> esse foirt riwaitant so les dispinses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki paye a ene dimeye çanse près paye bén:</FONT> i n' fåt nén fé payî ses pratikes å cinteme près. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene çanse, pårén&nbsp;! ene çanse, mårene:</FONT> criyaedje des efants ezès batemes. rl a: [[Motî:liård|liård]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est come cénk çanses deus mastokes:</FONT> c' est piron parey. rl a: [[Motî:mastoke 1|mastoke]]. <B>2.</B> on cinteme d' euro. rl a: [[Motî:uroçanse|uroçanse]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des çanses</FONT>: des cwårs. <I>Les cis k' ont les çanses u l' povwer, i fåt pô d' tchoi po les djinner</I> (V. Roba). <span lang=fr>F. de l'argent, du fric.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wangnî des çanses:</FONT> wangnî des cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des çanses del boune sôre:</FONT> di l' årdjint wangnî oniesmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimete les çanses:</FONT> rinde les cwårs k' on-z a epronté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lever des çanses:</FONT> trover des cwårs (si fé payî u epronter). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boesse ås çanses:</FONT> pitite boesse wice k' on meteut des cwårs dins ls eglijhes. <span lang=fr>F. tronc (d'église).</span> rl a: [[Motî:liård|liård]], [[Motî:sô 2|sô]], [[Motî:cwår|cwår]], [[Motî:sikelin|sikelin]], [[Motî:picayon|picayons]], [[Motî:petsale|petsales]], [[Motî:patacon|patacon]], [[Motî:aidant|aidant]], [[Motî:patår|patår]]. rl a: [[Motî:Sint-Çanse|Sint-Çanse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>(on) çan, (on) çans', (on) cèn', (one) cène, <B>(ene) çanse</B></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' olandès <span lang=nl>"cent"</span>, pîce d' on cinteme di florin do trevéns des Olandès, 1820; divnou femrin diviè 1890. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>çansler</B></FONT> ([[Codjowaedje shijhler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:payî 1|payî]]. <I>Ci n' est nén l' tot d' atchter, i fåt çansler.</I> <B>II.</B> [v.c.] trover des cwårs po; ecwårler. <I>Fåt trover des aspoyeu ki çanselrént l' pordjet.</I> rl a: [[Motî:ecwårler|ecwårler]], [[Motî:riçansler|riçansler]]. <span lang=fr>F. financer.</span> Etimolodjeye: bodje "çanse" raptitixhante cawete di viebe -ler, 1920. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>çanslaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ecwårlaedje|ecwårlaedje]]. <span lang=fr>F. financement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>çansleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>çansleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>çanselresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki çanslêye. <span lang=fr>F. bailleur de fonds.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>çanslåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse çanslé, k' on pout trover des cwårs po, sins s' fé ploumer. <span lang=fr>F. finançable.</span> 3754 24172 2004-03-30T20:41:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:çanse]] 3755 24173 2004-03-30T20:41:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:çanse]] 3756 24174 2004-03-30T20:41:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:çanse]] 3757 24175 2004-03-30T20:41:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:çanse]] 3758 24176 2004-03-30T20:42:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:çanse]] 3759 24177 2004-03-30T20:42:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:çanse]] 3760 24178 2004-03-31T03:59:59Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Uzeu:Pablo]] 3761 41058 2005-10-06T19:33:55Z Lucyin 16 /* Sicrijhaedje da Rodjî Prigneaux */ [[Categoreye:sicrijheus e walon|Prigneaux]] [[Imådje:prigneaux_wi.jpg|left|]] '''Roger Prigneaux''' est on scrijheu e walon, sikepyî a [[Héron]] e [[1915]] et moirt e [[2003]]. A cmincî tot djonne a scrire e walon. E 1956, il aveut raskepyî li Ceke “Les Walons d'&nbsp;[[Ostinde]]”, la k'&nbsp;i dmoréve, estant, di s'&nbsp;mestî, oficî dins l'&nbsp;Marine Bedje. Li ceke eplaidive li “Gazete des Walons”, la k'&nbsp;i publiyive ses scrijhaedjes e walon. Ecoraedjî pa [[Djôzef Calozet]], i mousse ås [[Relîs Namurwès]] e 1970, et rascode li [[Pris del veye di Lidje]], li [[Pris do Coirneu]] a Hu et li cocåde des Relîs e 1976. Onk des råles sicrijheus e walon ki djåze tofer del mer, et des djins k'&nbsp;î boutèt: pexheus, et maréns. Riprin dins les antolodjeyes ''“[[antolodjeye «Fleurs dialectales»|Fleurs dialectales]]”'' (1975) eyet ''“[[antolodjeye «Scrire»|Scrire]]”'' (1993). == Hårdêye difoûtrinne. == [http://rifondou.walon.org/prigneaux.html Pådje da Rodjî Prigneaux] 3762 24180 2004-04-02T03:01:00Z Lucyin 16 foto da Rodjî Prigneaux, di l' antolodjeye "Fleurs dialectales", foû del rivowe "Propriété terrienne", awousse 1974, publiyeye avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier. foto da Rodjî Prigneaux, di l' antolodjeye "Fleurs dialectales", foû del rivowe "Propriété terrienne", awousse 1974, publiyeye avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier. 3763 24181 2004-04-02T11:52:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Calozet]] 3764 24182 2004-04-02T11:52:56Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Roger Prigneaux]] 3767 24184 2004-04-03T04:05:26Z Pablo 5 On '''flo''' (on dit eto ene [[flotche]]), c'&nbsp;est ene sôre di ruban ki fwait on bea nuk. C'&nbsp;est on mousmint des omes po s'&nbsp;gåyoter, metou e leu cô estô d'&nbsp;ene crawate. C'&nbsp;est on sene di hôt livea sociå, u årtistike. Insi, on djheut k'&nbsp;[[Djôzef Vrindts]] esteut todi moussî come èn årtisse avou on flo ås racawetes, si cawe d'&nbsp;aronde eyet si tchapea d'&nbsp;batlî. Ça pout esse ossu ene ahesse a on mousmint d'&nbsp;feme. 3768 24185 2004-04-03T01:12:15Z Lucyin 16 cweri so F. noeud papillon (vey s' gn reut nén ene foto. 3769 44368 2005-11-11T10:25:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Vrindts]] [[categoreye:Rilomés Walons|Vrindts]] [[Imådje:vrindts_racontroule.jpg|thumb|li ramexhnêye "Racontroûles et råtchåds"]] '''Joseph Vrindts''' a skepyî e [[1855]] et a morou e [[1940]]. I fourit spoté "li prince des fjheus d' rimeas". A scrît bråmint des powezeyes e walon, ramexhnêyes dins "Les Boukets tot fwaits" (1893), "Påjhûles rimeas" (1897), "Lingaedje et acsegnance des fleurs et des plantes walons" (1898), "Vî Lidje" (1901), "Viyès airs et noveas respleus" (tchansons, 1907), "Racontroûles et råtchåds" (1920). A scrît eto on roman "Li pope d' [[Anviesse]]" (1896), et 23 pîces di teyåte, ki les pus djowêyes ont stî: "On djudi d' fiesse" (1887), "Madame Nonård" (1900), "L' eritaedje" (1900), "Li siermint da Gretri" (1908 & 1928); "Li vî mestré" (sins date). I rascoda li [[Pris del Veye di Lidje]] e 1927. Il a fwait tos les mestîs: [[coibjhî]], livrî, [[cåbaret|cåbartî]], bibiotekî. Joseph esteut todi moussî come èn årtisse avou on flo åsracawetes, si cawe d' aronde eyet si tchapea d' batlî. Eto, a divnou ene vicante paskeye di l' istwere des vîs coulots d' [[Lidje]]: [[Sint-Foyin]] et [[Djudla Mouze]]. ==Rimimbrances da Djôzef Vrindts el Walonreye== [[Imådje:vrindts_wi.jpg|thumb|Ene ramexhnêye di ses scrijhaedjes]] Vrindts va divnou on modele des belès letes e walon. [[Georges Simenon|Djôr Simenon]] dirè, metans: "Leyîz mu aprinde li mouwant lingaedje da [[Joseph Defrexheux|Defrecheux]] et da Vrindts. Les soces di belès letes lidjwesses, li ''[[Caveau Liégeois]]'' eyet ''[[La Wallonne]]'', ki skepièt e 1872 et 1892, endè vont fé leu mastoke. Li prumire va drovi on souscrijhaedje publike po lyi fé fé ene posteure, ki serè metowe a l' [[aite]] di [[Robiemont]], la k' ele va siervi d' radjoû a mwints Lidjwès. (Mins li posteure a stî hapêye e 1993). L'&nbsp;anêye [[1995]] fourit rclamêye "anêye Vrindts", et les minmes soces di belès letes vont vudî on ptit live avou tos scrijhaedjes so Djudla, k'&nbsp;i lomît ''Floriliège''. 3770 24187 2004-04-03T01:16:28Z Lucyin 16 coviete des Contes di Hôte-Årdenne coviete des Contes di Hôte-Årdenne 3771 24188 2004-04-03T01:19:46Z Lucyin 16 '''texhe''', ça pout esse: fé ene toele (k' on lome eto ene texhe) avou do fyi d' tchene u d' linne, so on mestî a texhe; pa stindaedje, fé s' rantoele, tot djåzant d' ene araegne. fé on [[texhou]] avou del linne et des aweyes a texhe. On dit eto: tricoter. 3772 53613 2006-04-03T09:36:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:ティッシュペーパー]] On '''texhou''', c'&nbsp;est on mousmint k'&nbsp;on-z a [[texhaedje|texhou]] avou del linne metou dizeu li [[Motî:tchimijhe|tchmijhe]], ki rascove li dzeu do coir, disk' a l'&nbsp;[[Motî:cingue|cingue]]. On dit eto: pulôve, tricot, vareuse. Li mot texhou a eto des [[Motî:texhou|ôtes sinses]]. [[en:Tissue]] [[es:Tejido]] [[fr:Tissu]] [[ja:ティッシュペーパー]] [[nl:Weefsel]] [[simple:Tissue]] 3773 24190 2004-04-03T01:27:18Z Lucyin 16 poitrait saetchî Lucyin Mahin å grand feu a Transene li 1 d' måss 2004 poitrait saetchî Lucyin Mahin å grand feu a Transene li 1 d' måss 2004 3775 24191 2004-04-03T01:39:57Z Lucyin 16 Rifjhaedje do zoupla ådzeu do ptit feu, come al schiråde (L. Mahin, 02-03-2004). Rifjhaedje do zoupla ådzeu do ptit feu, come al schiråde (L. Mahin, 02-03-2004). 3776 24192 2004-04-03T03:59:00Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Joseph Vrindts]] 3777 24193 2004-04-03T16:58:43Z Pablo 5 loyén Bulgåreye Hello, I'm a user from [[Bulgåreye|Bulgaria]]. [http://meta.wikipedia.org/wiki/User:Borislav My user page on meta]. [[bg:Потребител:Borislav]] [[en:User:Borislav]] 3778 24194 2004-04-03T14:29:44Z Pablo 5 sourdant Mape del Bulgåreye avou les nos des veyes en inglès Imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Bu-map.jpg|en inglès]] 3782 59725 2006-06-07T10:24:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bulgaria_flag_large.png +Flag of Bulgaria.svg) [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Bulgareye]] [[Categoreye:Bulgåreye]] [[Imådje:Flag of Bulgaria.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:3]] Li '''[[drapea]] di [[Bulgåreye]]''' a troes bindes di coûtchî, di minme lårdjeu tchaekene, li prumire (å dzeu) est blanke, poy vete et rodje å coron. Dins l'&nbsp;tins les åres do payis estént metowes sol blanke binde do costé do postea, mins elle ont stî rsaetcheyes. Ces åres mostrént on liyon rampant etur deus påtes di frumint, å dzo d'&nbsp;ene rodje sitoele a cénk pontes, eyet å dzeu d'&nbsp;on ruban ki mostreut les dates di [[681]] (askepiaedje do prumî Estat bulgåre) eyet [[1944]] (tchessaedje foû des [[Nazi]]s) [[bg:Национално знаме на България]] [[cs:Bulharská vlajka]] [[de:Flagge Bulgariens]] [[en:Flag of Bulgaria]] [[es:Bandera de Bulgaria]] [[et:Bulgaaria lipp]] [[he:דגל בולגריה]] [[hr:Zastava Bugarske]] [[hu:Bulgária zászlaja]] [[it:Bandiera bulgara]] [[ja:ブルガリアの国旗]] [[nl:Vlag van Bulgarije]] [[no:Bulgarias flagg]] [[pl:Flaga Bułgarii]] [[pt:Bandeira da Bulgária]] [[ro:Steagul Bulgariei]] [[ru:Флаг Болгарии]] [[sr:Застава Бугарске]] [[sv:Bulgariens flagga]] [[zh:保加利亚国旗]] 3783 24199 2004-04-03T15:30:12Z Pablo 5 sourdant Mape avou les redjons d'&nbsp;Bulgåreye (les nos e Bulgåre) Imådje copieye do wikipedia [[w:bg:Картинка:Bgregions2.png|e bulgåre]] 3784 65475 2006-06-29T04:49:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vo:Bulgarän]] [[Categoreye:Bulgåreye|*]] Li '''Bulgåreye''' est on payis å sud-ouwess di l'&nbsp;[[Urope]]; il a des coisses sol [[Noere Mer]] a l'&nbsp;Ess, li [[Grece]] eyet l'&nbsp;[[Turkeye]] å Sud, li [[Serbeye eyet Montenegro]] eyet l'&nbsp;[[Macedoneye]] a l'&nbsp;Ouwess, eyet l'&nbsp;[[Roumaneye]] å Nôr. L'&nbsp;aiwe di [[Danube]] fwait l'&nbsp;frontire inte li Bulgåreye eyet l'&nbsp;Roumaneye. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Republike di Bulgåreye'''<br> '''Република България'''</font><br> '''(Republika Balgariya)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Bulgaria|del}} | [[Image:Bulgaria coa.png|125px|Åres del Bulgåreye]] |- | ([[Drapea del Bulgåreye|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Bulgåreye|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Съединението прави силата''<br>''L'&nbsp;union fwait l'&nbsp;foice''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationBulgaria.png|LocationBulgaria.png]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[Bulgåre]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Sofia]] |- |[[Djivêye des prezidints del Bulgåreye|Prezidint]]||[[Gueorgui Parvanov]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses del Bulgåreye|Prumî minisse]]||[[Simeon Borisov Sakskoburggotski]] |- | [[Sitindêye]] <br>&nbsp;- Totåle <br>&nbsp;- % aiwe | [[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 102inme]] <br> 110.910&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br> 0,3% |- | [[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totåle ([[2000]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] | [[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 88inme]] <br> 7.707.495&nbsp;dimorants <br> 69,5&nbsp;djins/km² |- | [[Indepindince]] <br>&nbsp;- Declarêye <br>&nbsp;- Ricnoxhowe | di l'&nbsp;[[Impire Otoman]] <br>[[3 d' måss]] [[1878]] <br>[[22 d' setimbe]] [[1908]] |- |[[Manoye]] || [[Manoye del Bulgåreye|Lev]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +2 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Mila rodino]]<br>(binamêye patreye)'' |- |[[Dominne Internet]] || .BG |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 359 |} == Istwere == Les Bulgåres, on peupe di nindje turke di l'&nbsp;[[Azeye cintråle]], s'&nbsp;ont vnou maxhî avou les dmorants [[slåves]] viè l'&nbsp;fén do [[7inme sieke]] eyet askepyî l'&nbsp;prumî Estat bulgåre e [[681]]. Dins les siekes shuvants, li Bulgåreye a stî e margaye avou l'&nbsp;[[Impire Bizantin]] åd fwait di leu plaece dins les [[Balkans]], mins al fén do [[14inme sieke]] li payis a passé dzo mambornance di l'&nbsp;[[Impire Otoman]]. Li Bulgåreye ridivna-st indepindinte e [[1878]], come ene [[principåté]] otonome, et fourit rclamêye on royåme plinnmint indepindint e [[1908]]. Di [[1912]] a [[1913]] li Bulgåreye ourit-st a vey avou l'&nbsp;[[Guere des Balkans]], ene shûte di conflits avou ses vijhéns, ki fjha candjî l'&nbsp;sitindêye do payis sacwants côps. Tins del [[prumire guere daegnrece]] et pus tård del [[deujhinme guere daegnrece]], li Bulgåreye si bata do costé des pierdants. Li Bulgåreye touma dzo mambornance di l'&nbsp;[[Union sovietike]] après l'&nbsp;deujhinme guere daegnrece eyet divni ene Republike Populaire e [[1946]]. Li moennance comunisse finixha-st e [[1990]], cwand l'&nbsp;Bulgåreye rifjha des vôtaedjes multi-pårtis. E&nbsp;[[2003]] li payis si meta do costé des [[Estats Unis]] ey evoyî des sôdårds pol guere siconte di l'&nbsp;[[Irak]]. E&nbsp;[[2004]] elle radjonda l'&nbsp;[[OTAN]], eyet vôreut radjonde l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]] po [[2007]]. == Politike == Li [[Djivêye des prezidints del Bulgåreye|prezidint del Bulgåreye]] est tchoezi pa des eleccions direkes po ene termene di 5 anêyes, eyet l'&nbsp;droet di s'&nbsp;riprezinter po on deujhinme mandat. Li prezidint est li [[tchîf di l' Estat]] eyet li cmandeu e tchîf di l'&nbsp;årmêye. C'&nbsp;est eto li tchîf do Consey Consultatif pol Såvrité Nåcionåle, eyet, mågré k'&nbsp;i n'&nbsp;pout nén prinde l'&nbsp;iniciative pol fijhaedje des lwès, i pout tofer ritourner on propôzaedje di lwè po pus di discutaedje, mins nerén li pårlumint pout passer houte do veto do prezidint avou on vôtaedje al madjorité simpe. Li [[pårlumint]] [[unicamerå]], lomé l'&nbsp;Assimblêye Nåcionåle (Народно събрание, ''Narodno sabranie''), a 240 deputés ki sont tchoezis po cwatre ans pa vôtaedje populaire. Les vôtaedjes sont po des pårtis ou des cowalicions di candidats, avou des djivêyes di vôtaedje diferinnes dins tchaeke des nouv pårtixhaedjes administratifs. On pårti ou ene cowalicion doet aveur on minimom di 4% d'&nbsp;vôtaedjes po-z aveur des sidjes å pårlumint. Li pårlumint vôte les lwès, decide do budjet, do calindrî des eleccions prezidinciåles, tchoezixh et dismete li [[Djivêye des prumîs minisses del Bulgåreye|prumî minisse]] eyet ls ôtes minisses, fwait les declaråcions d'&nbsp;guere, decide do disployaedje di sôdårds åd foû do payis, eyet l'&nbsp;ratifiaedje des acoirds eyet påyes eternåcionås. == Redjons == <div style="float: right; margin: 1em;"> [[Imådje:bgregions2.png]]<br>''Redjons di Bulgåreye'' </div> Dispoy [[1999]] li Bulgåreye est pårteye e 28 redjons (области, ''oblasti''; singulî област, ''oblast''), après aveur sitî pårti e 9 provinces dispoy [[1987]]. Totes les redjons sont lomêyes d'&nbsp;après leu mwaisse-veye, avou l'&nbsp;mwaisse-veye do payis ki fwait ene redjon da sinne (София-град, ''Sofiya-grad'', Sofia-veye): <div style="float: right; margin: 1em;"> <br> [[Imådje:Mape_di_Bulgåreye.jpg]]<br> ''Mape del Bulgåreye'' </div> # [[Blagoevgrad (redjon d' Bulgåreye)|Blagoevgrad]] # [[Burgas (redjon d' Bulgåreye)|Burgas]] # [[Dobrich (redjon d' Bulgåreye)|Dobrich]] # [[Gabrovo (redjon d' Bulgåreye)|Gabrovo]] # [[Khaskovo (redjon d' Bulgåreye)|Khaskovo]] # [[Kurdzhali (redjon d' Bulgåreye)|Kurdzhali]] # [[Kyustendil (redjon d' Bulgåreye)|Kyustendil]] # [[Lovech (redjon d' Bulgåreye)|Lovech]] # [[Montana (redjon d' Bulgåreye)|Montana]] # [[Pazardzhik (redjon d' Bulgåreye)|Pazardzhik]] # [[Pernik (redjon d' Bulgåreye)|Pernik]] # [[Pleven (redjon d' Bulgåreye)|Pleven]] # [[Plovdiv (redjon d' Bulgåreye)|Plovdiv]] # [[Razgrad (redjon d' Bulgåreye)|Razgrad]] # [[Ruse (redjon d' Bulgåreye)|Ruse]] # [[Shumen (redjon d' Bulgåreye)|Shumen]] # [[Silistra (redjon d' Bulgåreye)|Silistra]] # [[Sliven (redjon d' Bulgåreye)|Sliven]] # [[Smolyan (redjon d' Bulgåreye)|Smolyan]] # [[Sofia|Veye di Sofia]] # [[Sofia (redjon d' Bulgåreye)|Redjon d'&nbsp;Sofia]] # [[Stara Zagora (redjon d' Bulgåreye)|Stara Zagora]] # [[Turgovishte (redjon d' Bulgåreye)|Turgovishte]] # [[Varna (redjon d' Bulgåreye)|Varna]] # [[Veliko Turnovo (redjon d' Bulgåreye)|Veliko Turnovo]] # [[Vidin (redjon d' Bulgåreye)|Vidin]] # [[Vratsa (redjon d' Bulgåreye)|Vratsa]] # [[Yambol (redjon d' Bulgåreye)|Yambol]] == Djeyografeye == Li Bulgåreye comprind les redjons classikes di [[Trace]], [[Mizeye]] eyet [[Macedoine]]. Li sud-ouwess do payis a bråmint des monts, avou li pus hôt mont des Balkans, li [[Mont Moussala]], 2.925&nbsp;metes hôt. Li coirdea d'&nbsp;[[Monts des Balkans]] trevåtche li payis do levant å coûtchant, å Nôr del fåmeuse [[Vå d' Rozov]]. Å sud-ess do payis, c'&nbsp;est des tienes et des vås, åd dilong del [[Noere Mer]] a l'&nbsp;ess, eyet åd dilong del mwaisse aiwe di Bulgåreye, l'&nbsp;aiwe di [[Danube]] (lomé Дунав, ''Dounav'' e bulgåre) a Bijhe. Des ôtès grandès aiwes sont l'&nbsp;aiwe di [[Strouma]] eyet l'&nbsp;[[Aiwe di Maritsa]] å Sud. Li climat del Bulgåreye est inte-deus, avou des iviers froeds et frexhs, et des estés mediteraneyins tchôds et setchs. Les [[Balkans]] si lomèt inla do no del tchinne di monts lomêye ''Balkan'' (Балкан) ou co ''[[Stara Planina]]'' (Стара планина), ki trevåtche li cinte del Bulgåreye disk'&nbsp;a l'&nbsp;pårteye levantrece del [[Serbeye]]. == Economeye == L'&nbsp;economeye del Bulgåreye a bråmint sofrou après [[1989]] eyet l'&nbsp;piete do martchî [[Union sovietike|sovietike]], ki l'&nbsp;economeye bulgåre end esteut foirt aloyeye. Li livea d'&nbsp;vicaedje tcheya di 40%, mins rivna-st å livea di dvant 1990 viè l'&nbsp;fén d'&nbsp;2003. == Djins == D'&nbsp;après l'&nbsp;ricinsmint di [[2001]], li populåcion c'&nbsp;est bråmint des bulgåres (83,9%), avou deus minorités importantes, di [[Turks]] (9,4%) eyet di Djipsyins (4,7%). Les 2% ki dmorént si rpårtixhèt inte des [[Årmenyins]], [[Rûsses]], [[Roumins]], [[Oucrinnyins]], [[Greks]] eyet [[Djwifs]]. 84,8% del populåcion do payis cåze li [[bulgåre]], on lingaedje del famile des [[lingaedjes eslåves]], k'&nbsp;est l'&nbsp;seu lingaedje oficir, mins ds ôtes lingaedjes sont cåzés, pa les djins des diferinnes minorités. Ene grosse pårt des Bulgåres (83,9%) sont rashious comes mimbes di l'&nbsp;Eglijhe Ortodosse bulgåre. Les ôtès rlidjons sont l'&nbsp;[[Islam]] (12,1%), les [[catolicisse|catolikes romins]] (1,7%), li [[djudayisse]] (0,8%), eyet ds ôtes (1,6%) == Culteure == <table border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0"> <caption><font size="+1">'''fiesses'''</font></caption> <tr> <th style="background:#efefef;">Date</th> <th style="background:#efefef;">No e walon</th> <th style="background:#efefef;">No so plaece</th> <th style="background:#efefef;">Rimåkes</th> </tr> <tr> <td>date</td><td>Xxxxx</td><td></td><td></td> </tr> </table> == Vey eto == == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.kirildouhalov.net History art and music in Bulgaria] * [http://bulgaria.europe-countries.com Bulgaria Pictures] * [http://www.europe-atlas.com/bulgaria-map.htm Bulgaria Map] *[http://www.EasyBulgarian.com EasyBulgarian.com - Le cours pour apprendre la langue bulgare - Learn the Bulgarian Language] * [http://www.government.bg/ Waibe do govienmint bulgåre] * [http://www.president.bg/en/index.php Waibe del prezidince do payis] * [http://www.parliament.bg/en/index.php Waibe do pårlumint] [[an:Bulgaria]] [[ar:بلغاريا]] [[ast:Bulgaria]] [[be:Баўгарыя]] [[bg:България]] [[bn:বুলগেরিয়া]] [[bs:Bugarska]] [[ca:Bulgària]] [[cs:Bulharsko]] [[cv:Болгари]] [[cy:Bwlgaria]] [[da:Bulgarien]] [[de:Bulgarien]] [[el:Βουλγαρία]] [[en:Bulgaria]] [[eo:Bulgario]] [[es:Bulgaria]] [[et:Bulgaaria]] [[eu:Bulgaria]] [[fa:بلغارستان]] [[fi:Bulgaria]] [[fiu-vro:Bulgaaria]] [[fr:Bulgarie]] [[fy:Bulgarije]] [[gd:Bulgàiria]] [[gl:Bulgaria - България]] [[he:בולגריה]] [[hi:बुल्गारिया]] [[hr:Bugarska]] [[ht:Bilgari]] [[hu:Bulgária]] [[id:Bulgaria]] [[io:Bulgaria]] [[is:Búlgaría]] [[it:Bulgaria]] [[ja:ブルガリア]] [[ka:ბულგარეთი]] [[ko:불가리아]] [[ku:Bulgaristan]] [[kw:Bulgari]] [[la:Bulgaria]] [[li:Bölgarieë]] [[lt:Bulgarija]] [[lv:Bulgārija]] [[mk:Бугарија]] [[ms:Bulgaria]] [[mt:Bulgarija]] [[na:Borgeriya]] [[nds:Bulgarien]] [[nl:Bulgarije]] [[nn:Bulgaria]] [[no:Bulgaria]] [[nrm:Bulgarie]] [[oc:Bulgaria]] [[pl:Bułgaria]] [[ps:بلغاريه/بلغارستان]] [[pt:Bulgária]] [[rmy:Bulgariya]] [[ro:Bulgaria]] [[roa-rup:Vurgarii]] [[ru:Болгария]] [[sa:बुल्गारिया]] [[scn:Bulgarìa]] [[se:Bulgária]] [[simple:Bulgaria]] [[sk:Bulharsko]] [[sl:Bolgarija]] [[sq:Bullgaria]] [[sr:Бугарска]] [[sv:Bulgarien]] [[th:ประเทศบัลแกเรีย]] [[tl:Bulgarya]] [[tr:Bulgaristan]] [[ug:بۇلغارىيە]] [[uk:Болгарія]] [[vi:Bulgaria]] [[vo:Bulgarän]] [[yi:בולגאריע]] [[zh:保加利亚]] [[zh-min-nan:Bulgariya]] 3785 24201 2004-04-03T16:59:50Z Pablo 5 bénvnowe Bénvnou Borislav! Bonvenon Borislav! I just translated the article on [[Bulgåreye]] for you :) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;avri 2004 a 16:59 (CEST) 3786 65084 2006-06-24T20:10:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 96inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 97inme po ls anêyes bizetes), avou 269 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[4 d' avri]] - [[5 d' avri]] - [[7 d' avri]] - [[8 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 April]] [[an:6 d'abril]] [[ar:6 أبريل]] [[ast:6 d'abril]] [[be:6 красавіка]] [[bg:6 април]] [[br:6 Ebrel]] [[bs:6. april]] [[ca:6 d'abril]] [[ceb:Abril 6]] [[co:6 d'aprile]] [[cs:6. duben]] [[csb:6 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 6]] [[cy:6 Ebrill]] [[da:6. april]] [[de:6. April]] [[el:6 Απριλίου]] [[en:April 6]] [[eo:6-a de aprilo]] [[es:6 de abril]] [[et:6. aprill]] [[eu:Apirilaren 6]] [[fi:6. huhtikuuta]] [[fo:6. apríl]] [[fr:6 avril]] [[frp:6 avril]] [[fur:6 di Avrîl]] [[fy:6 april]] [[ga:6 Aibreán]] [[gl:6 de abril]] [[he:6 באפריל]] [[hr:6. travnja]] [[hu:Április 6]] [[ia:6 de april]] [[id:6 April]] [[ie:6 april]] [[io:6 di aprilo]] [[is:6. apríl]] [[it:6 aprile]] [[ja:4月6日]] [[jv:6 April]] [[ka:6 აპრილი]] [[ko:4월 6일]] [[ku:6'ê avrêlê]] [[lb:6. Abrëll]] [[li:6 april]] [[lt:Balandžio 6]] [[mk:6 април]] [[ms:6 April]] [[nap:6 'e abbrile]] [[nl:6 april]] [[nn:6. april]] [[no:6. april]] [[oc:6 d'abril]] [[os:6 апрелы]] [[pl:6 kwietnia]] [[pt:6 de Abril]] [[ro:6 aprilie]] [[ru:6 апреля]] [[scn:6 di aprili]] [[se:Cuoŋománu 6.]] [[simple:April 6]] [[sk:6. apríl]] [[sl:6. april]] [[sq:6 Prill]] [[sr:6. април]] [[sv:6 april]] [[te:ఏప్రిల్ 6]] [[th:6 เมษายน]] [[tl:Abril 6]] [[tr:6 Nisan]] [[tt:6. Äpril]] [[uk:6 квітня]] [[ur:6 اپریل]] [[vi:6 tháng 4]] [[zh:4月6日]] 3787 65093 2006-06-24T20:11:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 98inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 99inme po ls anêyes bizetes), avou 267 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[1973]]: [[Pablo Picasso]], pondeu [[Espagne|espagnol]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[6 d' avri]] - [[7 d' avri]] - [[9 d' avri]] - [[10 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 April]] [[an:8 d'abril]] [[ar:8 إبريل]] [[ast:8 d'abril]] [[be:8 красавіка]] [[bg:8 април]] [[bs:8. april]] [[ca:8 d'abril]] [[ceb:Abril 8]] [[co:8 d'aprile]] [[cs:8. duben]] [[csb:8 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 8]] [[cy:8 Ebrill]] [[da:8. april]] [[de:8. April]] [[el:8 Απριλίου]] [[en:April 8]] [[eo:8-a de aprilo]] [[es:8 de abril]] [[et:8. aprill]] [[eu:Apirilaren 8]] [[fi:8. huhtikuuta]] [[fo:8. apríl]] [[fr:8 avril]] [[frp:8 avril]] [[fur:8 di Avrîl]] [[fy:8 april]] [[ga:8 Aibreán]] [[gl:8 de abril]] [[he:8 באפריל]] [[hr:8. travnja]] [[hu:Április 8]] [[ia:8 de april]] [[id:8 April]] [[ie:8 april]] [[io:8 di aprilo]] [[is:8. apríl]] [[it:8 aprile]] [[ja:4月8日]] [[jv:8 April]] [[ka:8 აპრილი]] [[ko:4월 8일]] [[ku:8'ê avrêlê]] [[lb:8. Abrëll]] [[li:8 april]] [[lt:Balandžio 8]] [[mk:8 април]] [[ms:8 April]] [[nap:8 'e abbrile]] [[nl:8 april]] [[nn:8. april]] [[no:8. april]] [[oc:8 d'abril]] [[os:8 апрелы]] [[pam:Abril 8]] [[pl:8 kwietnia]] [[pt:8 de Abril]] [[ro:8 aprilie]] [[ru:8 апреля]] [[scn:8 di aprili]] [[sco:8 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 8.]] [[simple:April 8]] [[sk:8. apríl]] [[sl:8. april]] [[sq:8 Prill]] [[sr:8. април]] [[sv:8 april]] [[te:ఏప్రిల్ 8]] [[th:8 เมษายน]] [[tl:Abril 8]] [[tr:8 Nisan]] [[tt:8. Äpril]] [[uk:8 квітня]] [[ur:8 اپریل]] [[vi:8 tháng 4]] [[war:Abril 8]] [[zh:4月8日]] 3788 65088 2006-06-24T20:10:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 97inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 98inme po ls anêyes bizetes), avou 268 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1899]] : [[Clément Dimanche]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[5 d' avri]] - [[6 d' avri]] - [[8 d' avri]] - [[9 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 April]] [[an:7 d'abril]] [[ar:7 ابريل]] [[ast:7 d'abril]] [[be:7 красавіка]] [[bg:7 април]] [[br:7 Ebrel]] [[bs:7. april]] [[ca:7 d'abril]] [[ceb:Abril 7]] [[co:7 d'aprile]] [[cs:7. duben]] [[csb:7 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 7]] [[cy:7 Ebrill]] [[da:7. april]] [[de:7. April]] [[el:7 Απριλίου]] [[en:April 7]] [[eo:7-a de aprilo]] [[es:7 de abril]] [[et:7. aprill]] [[eu:Apirilaren 7]] [[fi:7. huhtikuuta]] [[fo:7. apríl]] [[fr:7 avril]] [[frp:7 avril]] [[fur:7 di Avrîl]] [[fy:7 april]] [[ga:7 Aibreán]] [[gl:7 de abril]] [[he:7 באפריל]] [[hr:7. travnja]] [[hu:Április 7]] [[ia:7 de april]] [[id:7 April]] [[ie:7 april]] [[ilo:Abril 7]] [[io:7 di aprilo]] [[is:7. apríl]] [[it:7 aprile]] [[ja:4月7日]] [[jv:7 April]] [[ka:7 აპრილი]] [[ko:4월 7일]] [[ku:7'ê avrêlê]] [[lb:7. Abrëll]] [[li:7 april]] [[lt:Balandžio 7]] [[mk:7 април]] [[ms:7 April]] [[nap:7 'e abbrile]] [[nl:7 april]] [[nn:7. april]] [[no:7. april]] [[oc:7 d'abril]] [[pam:Abril 7]] [[pl:7 kwietnia]] [[pt:7 de Abril]] [[ro:7 aprilie]] [[ru:7 апреля]] [[scn:7 di aprili]] [[sco:7 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 7.]] [[simple:April 7]] [[sk:7. apríl]] [[sl:7. april]] [[sq:7 Prill]] [[sr:7. април]] [[sv:7 april]] [[te:ఏప్రిల్ 7]] [[th:7 เมษายน]] [[tl:Abril 7]] [[tr:7 Nisan]] [[tt:7. Äpril]] [[uk:7 квітня]] [[ur:7 اپریل]] [[vi:7 tháng 4]] [[war:Abril 7]] [[zh:4月7日]] 3789 24205 2004-04-03T17:42:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[9 d' avri]] 3790 34705 2005-07-12T09:21:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>castenixheus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>castenixheuse</B></FONT> [addj.] di [[Motî:castinne|castinne]], k' i gn a del castinne divins. <I>C' est des castenixheusès falijhes, ki toumèt a pik so l' aiwe.</I> <I>El Blanke Aiwe court lonmint dins l' Calistinne, et s' si tcherdjî di castenixheusès broûs, årvier del Noere Aiwe; did la leus deus nos.</I> <span lang=fr>F. calcareux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>castènicheus, castin.n'heus, castèniheus</span>. Etimolodjeye: bodje "castinne", cawete -ixheus, 2001. rl a: [[Motî:castinne|castinne]]. 3791 24207 2004-04-03T20:02:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:castenixheus]] 3792 35134 2005-07-16T14:52:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>castinne</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> pire [[Motî:croyixheuse|croyixheuse]], pire a [[Motî:tchåsse 2|tchåsse]], ki pleut siervî a fonde li tcherbon. <I>Gn aveut vola ene pirire di castinne, wice k' on råye les pires po fé del tchåsse.</I> <I>Cwand les houyeus arivént å plantchî del voenne, i djhént: on-z est sol castinne.</I> <I>On mete o fornea on batch di castinne po tchaeke respulêye di hoye</I> (Vîs Papîs do Fornea d' Nîme). rl a: [[Motî:calistinne|calistinne]]. <span lang=fr>F. calcaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;banc d' castinne:</FONT> sipesse coûtche di pire croyixheuse et d' [[Motî:agåjhe|agåjhes]]. <span lang=fr>F. banc de grès calcaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deure castinne:</FONT> castinne pus deure, k' on s' endè sierveut po l' [[Motî:arotchmint|arotchmint]] des voyes. <span lang=fr>F. grès calcareux.</span> <B>2.</B> pire a flin, bleuse pire. <span lang=fr>F. pierre bleue calcaire.</span> <B>II.</B> [addj.] k' i gn a del castinne divins. <span lang=fr>F. calcaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pire castinne:</FONT> bleuse pire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On voet l' pire castinne:</FONT> li cir est bén clair, tot bleu. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>castin.ne</B>, castène, castêne, castiène, castine</span>. Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>"kalksteen"</span> (minme sinse), 1400; rl a: [[Motî:calistinne|calistinne]]. Coinrece Payis d' Nameur, di Lidje, di Måtche. {| |- |[[Imådje:m_castinne.jpg|none|Sitramaedje di "castinne" et "calistinne"]] &nbsp; |Sitramaedje, ezès vîs pårlers walons, di "castinne" (tchaborêyès plaeces), eyet "calistinne" (å Coûtchant ey el Gåme); e l' Årdene, tere a schayisse, come di djusse, on n' djåze nè d' castinne, nè d' calistinne. <small>(Mape, modele ALW, adjinçnêye pa Jean Germain, divins: <span lang=fr>''De la Meuse a l'Ardenne''</span>, l° 3, 1986, p. 40).</small> |} 3793 24209 2004-04-03T20:05:34Z Pablo 5 Sitramaedje, ezès vîs pårlers walons, di "castinne" (tchaborêyès plaeces), eyet "calistinne (å Coûtchant ey el Gåme); e l' Årdene, tere a schayisse, come di djusse, on n' djåze nè d' castinne, nè d' calistinne. Sitramaedje, ezès vîs pårlers walons, di "castinne" (tchaborêyès plaeces), eyet "calistinne (å Coûtchant ey el Gåme); e l' Årdene, tere a schayisse, come di djusse, on n' djåze nè d' castinne, nè d' calistinne. 3794 24210 2005-04-10T21:38:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cavale</B></FONT> [f.n.] mere di [[Motî:tchivå|tchvå]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cavale di bådet:</FONT> [[Motî:bådresse|bådresse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cavale</FONT>, cavaye</span>. ---- * [[tchivå|Dipus d' racsegnes so les tchvås]]. * [[ågne|Dipus d' racsegnes so les bådets]]. 3795 46412 2005-12-03T12:37:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>catibuler</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:anoyî|anoyî]]. <I>Nel va nén co catibuler.</I> <I>Avou ci tribole-manaedje la, on-z est tot catibulé.</I> <I>Gn a-t i åk ki vs catibule, ô, signeur-eveke&nbsp;?</I> (G. Lucy). rl a: [[Motî:discatibuler|discatibuler]], dizôrner, disnorter, troubler. <span lang=fr>F. ennuyer, embêter, tracasser, embarrasser.</span> <B>2.</B> shure, rivni tofer, tot djåzant d'&nbsp;ene pinsêye. <I>Ene idêye ki vs catibule, c'&nbsp;e-st ene idêye ki vs shût, ki porshût.</I> rl a: [[Motî:trexhe|trexhe]]. <span lang=fr>F. troubler, perturber.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si catibuler</FONT> [v.pr.] tuzer tofer a çki n'&nbsp;va nén. <I>I n'&nbsp;vicrè nén vî: i s'&nbsp;catibule ditrop</I> ([[G. Lucy]]). <I>Dinltins, c' esteut po les ovraedjes des tchamps k' on s' catibuléve ; asteure c' est po les vacances et les condjîs </I>([[P. Otjacques]]). On dit eto: si fé del [[Motî:bîle 1|bîle]], do [[Motî:sonk|mwais sonk]], [[Motî:disbåtchî 1|si disbåtchî]]. <span lang=fr>F. se tracasser, se morfondre.</span> Parintêye: * [[Motî:discatibuler|discatibuler]] 3796 24212 2004-04-03T20:10:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catruceme]] 3797 24213 2004-04-03T20:10:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catruceme]] 3799 24214 2005-01-29T15:49:58Z Pablo 5 [[Imådje:catruceme.jpg|thumb|161px|Pitit catruceme e francès k' on-z aprindeut el Walonreye e 1788.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>catruceme</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit live la k' on-z a metou les soûmints (les prumîs acsegnmints) del rilidjon catolike, et k' les påkîs et [[Motî:påcresse|påcresses]] a vni divèt aprinde par keur. <I>Et on s' rapinse çou k' on-z a-st apris å catruceme cwand c' est k' on esteut ptit</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. catéchisme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji lyi va aprinde si catruceme:</FONT> dji lyi va fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]] (dji va bouxhî sor lu, leye). <B>2.</B> sicolaedje di ci ptit live la, et des ôtes priyires, po-z aprester les efants a fé leus påkes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">catrucème</FONT>, catrèzime, catricime, catissime, catèchisse, catèchime</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>catrucimî, catrucemresse 1</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk, ene k' aprind l' catruceme, po esse [[Motî:batijhî|batijhî]]. <span lang=fr>F. catéchumène.</span> <B>2.</B> efant ki va å catruceme. Omonimes: * [[Motî:catrucemresse 2|catrucemresse]] (f.n.; feme k' acsegne li catruceme) * Parintêye: * [[Motî:catrucimer|catrucimer]] 3800 60078 2006-06-09T07:21:22Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Prumire pådje d'&nbsp;on ptit catruceme e francès k'&nbsp;on-z aprindeut el Walonreye e 1788 == Licince di l' imådje == {{PD}} 3801 24216 2005-01-29T15:50:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>catrucimer</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> aprinde li [[Motî:catruceme|catruceme]], et les soûmints del fwè catolike a (des efants, des grandès djins nén crustinnes). <I>C' est deus gros spès lives ki dj' aveu ddja yeu l' ådjeu do splitchî cwand dji studyive li teyolodjeye, et m' aprester a catrucimer ces djins la, pår les cis di Kwilu</I> (J.M. Lecomte, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. catéchiser, évangéliser.</span> <B>2.</B> bôrer l' cråne avou les idêyes d' ene rilidjon, d' on pårti, d' ene seke. <span lang=fr>F. embrigader, endoctriner.</span> <B>3.</B> diner des monceas d' ôres a (ene sakî), et ratinde k' i schoûte bén. <I>Li feme l' aveut catrucimé so tot çou k' i lyi fåreut fé tins k' ele sereut-st evoye.</I> <span lang=fr>F. prêcher.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>catrucimeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>catrucimeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>catrucemresse 2</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) k' aprind l' catruceme ås efants. <span lang=fr>F. catéchiste.</span> <B>2.</B> li ci (cene) k' aprind ene rilidjon, des idêyes ås ôtes, sins lzî dmander leu-z idêye. <I>Les langues ki wangnèt, et spotchî ls ôtes, c' est pask' elle ont des årmêyes et des dictateurs ki les spårdèt, et des catrucimeus ki bôrèt l' cråne des djins, ki c' est l' lingaedje da leur k' est, sins manke, li pus bea sol daegn</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. prosélyte, prêcheur, prédicateur, missionnaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>catrucimaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "catrucimer". <span lang=fr>F. catéchèse, catéchuménat, évangélisation, endoctrinement, embrigadement, prosélytisme.</span> Omonime: * [[Motî:catrucemresse 1|catrucemresse]] (f.n.; båshele k' aprind l' catruceme) Bodje: * [[Motî:catruceme|catruceme]] 3802 24217 2004-04-03T20:18:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catrucimer]] 3803 24218 2004-04-03T20:18:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catrucimer]] 3804 24219 2004-04-03T20:18:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catrucimer]] 3805 24220 2004-04-03T20:18:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catrucimer]] 3806 53853 2006-04-06T18:28:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>castår, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] foirt ome, foite feme. <I>C'&nbsp;est ene caståre, saiss, ci Lara la.</I> <I>La on fameus castår&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:sitocaesse|stocaesse]]. <span lang=fr>F. costaud.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>castâr</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>castaur</B></FONT>, e</span>. Etimolodjeye: calcaedje do F. d' Beldjike <span lang=fr>"castard"</span>, fås rfrancijhadje do mot francès <span lang=fr>"costaud"</span>, rissintou come on mot avou l' cawete walone "-åd". 3807 24222 2004-04-03T20:20:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caståre]] 3808 24223 2004-04-03T23:44:12Z Lucyin 16 coviete del ramexhnêye fwaite po "l'anêye Vrindts" coviete del ramexhnêye fwaite po "l'anêye Vrindts" 3809 24224 2004-05-02T00:38:16Z Pablo 5 coridj: rimouye Ene '''soreye''', (on dit eto on soriaedje), c'&nbsp;est li plaece avou on bea waezon, po stinde les mousmints k'&nbsp;on va rfrexhi co on côp, po k'&nbsp;i soeyexhe bén blanc. Mete des draps al soreye, c' est lzès mete al [[rimouye]]. Li mot soreye est li svierba d'&nbsp;on viebe "soryî"; si soryî prinde l'&nbsp;air a l'&nbsp;ouxh, a l'&nbsp;esté. C'&nbsp;est des mots k'&nbsp;on n'&nbsp;dijheut, disk'&nbsp;å 20inme sieke, k'&nbsp;el [[Hôte-Årdene]]. 3810 24225 2004-05-02T00:40:02Z Pablo 5 coridj: rimouye Ene '''rimouye''', c'&nbsp;est, å cmince, ene plaece avou on bea waezon, metowe a costé del måjhone. On dit eto: [[soreye]], soriaedje, curaedje. Mete li [[bouwêye]] al rimoye, c'&nbsp;est li stinde so ci yebe la, eyet l'&nbsp;rifrexhi avou on [[rimouyoe|rmouyoe]], po k'&nbsp;i soeyexhe bén blanc, pu les leyî rsouwer. On dit eto: mete al soreye, mete a rive. Li tecnike a disparexhou diviè les [[anêyes 1960]]. Pa stindaedje, dispu 1975, on va lomer eto '''rimouye''' les stindêyes di yebes k'&nbsp;i gn a åtoû des belès måjhones, et k'&nbsp;on rtaeye tos les moes. Did la, ene rimouye, c'&nbsp;est eto li yebe d'&nbsp;on terén d'&nbsp;[[fotbal]]. [[Imådje:rimouye_wi.jpg]] 3812 57623 2006-05-21T08:00:13Z Pablo 5 [[Categoreye:Gåme et gåmès]] [[Imådje:Tchespire.jpg|thumb|Tchespire veyou do dzeu, e l' ivier]] '''Tchespire''' (fr: ''Chassepierre'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Floravile]]. * Limero del posse: '''6824''' (nén candjî) * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Vi&nbsp;5''' * Arondixhmint: [[Vierton]] * Dimorants: ** Lomaedje : les Tchespiråds ** Sipotaedje: les Sokets * Lingaedje do payis: [[gåmès]] == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Tchespire == [[Imådje:Chassepierre_JPG02.jpg|thumb|Tchespire veyou di Smwès, e bontins]] === Hamteas === * Li [[Mayni (toponimeye)|Mayni]] === Ôtès plaeces === * Li Pont d' [[Bavire (toponimeye)|Bavire]] * Bwès do [[tchafor (toponimeye)|Tchafor]] * Li [[broû (toponimeye)|Broû]] (la-minme ''Breux'') == Djeyografeye == [[Imådje:Coisse_Tchespire.jpg|thumb|Li prumire Coisse lorinne a Tchespire]] Li viyaedje di Tchespire est raiwé pa [[Smwès]]. A Nonne, gn a l' fén del prumire [[coisse lorinne]]. == Tuzance walone == Motî do [[gåmès]] d' Tchespire, pa [[Jules Massonet]] (''Lexique du patois gaumais de Chassepierre'') == Avey == * Panorama, avou totes les plaeces mårkêyes (e francès). {{Commons|Chassepierre}} [[fr:Chassepierre]] [[nl:Chassepierre]] 3813 24227 2004-06-02T15:36:31Z Pablo 5 licince Li viyaedje di Tchespire, avou ene miete di nive. Poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes d'&nbsp;måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 3815 24228 2004-06-02T15:37:50Z Pablo 5 licince et discrijhaedje Li viyaedje di Tchespire avou ene miete di nive, et pa drî on voet li [[Simwès|Smwès]]. Poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes d'&nbsp;måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 3816 24229 2004-04-04T12:18:37Z Pablo 5 displaecî viè "Rimouye" #REDIRECT [[Rimouye]] 3830 24241 2004-04-04T14:06:07Z Pablo 5 Mape des comenes del province di Lidje, avou Blegneye e rodje Mape des comenes del province di Lidje, avou Blegneye e rodje 3832 48994 2006-01-07T01:24:59Z 213.189.163.61 lb: {{djermon viyaedje}} '''Floravile''' (fr: ''Florenville'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Florenville Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 5.504 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Virton]] * Sitindêye: 148,53&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 37,06&nbsp;djins/km² * Band d'&nbsp;Floravile: [[Floravile (veye)]] avou [[Fontnoile]], [[La Keujine]], [[Mûnô]], [[Sinte-Cicile]], [[Tchespire]] eyet [[Viyé-dvant-Ôrvå]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.florenville.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Florenville]] [[eo:Florenville]] [[fr:Florenville]] [[lb:Florenville]] [[nl:Florenville]] 3833 24244 2004-04-06T00:57:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Catrene (sinte)</B></FONT> [n.dj.] sinte fiesteye li 25 di nôvimbe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S'&nbsp;i nive divant l'&nbsp;sinte-Catrene, l'&nbsp;ivier s'&nbsp;a dschavé li schrene:</FONT> sipot po-z anoncî l'&nbsp;tins.</P> 3834 52962 2006-03-25T10:14:40Z Pablo 5 +cawyî dins {{djermon motî|cawe}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawe</B></FONT> [f.n.] <B>2.</B> (måhonteus) [[Motî:vé|vé]]. rl a: [[Motî:boulome|boulome]], [[Motî:vedje|vedje]], [[Motî:kekete|kekete]], [[Motî:kete|kete]]. <B>3.</B> ene miete, ene [[Motî:houbonde|houbonde]]. <I>Ratindoz ene cawe.</I> (ramexhné pa J. Coppens). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.v.m) [[Motî:pailon|pailon]] di scroufier, wice k' on emantchive ene cawe di bwès, po n' si nén broûler. <I>fé rosti des cretons e cawea</I> (ramexhné pa J.Haust). <B>2.</B> persounaedje avou on fås-vizaedje do cwarmea d' Vervî, ki shuvèt, e cawêye, les djins. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cawê, cowê</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawea-lamea</B></FONT> [mot-criya] criyaedje ki les efants fjhèt cwand arivèt les "caweas" do cwarmea d' Vervî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cowê-lamê</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawri</B></FONT> [o.n.] boket del tchå do boû, li cou, li bas del screne, eyet li hôt des pates di drî. <span lang=fr>F. culotte de bœuf.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.v.m) li [[Motî:diale|diale]] (li ci k' a-st ene cawe). <B>2.</B> arnåjhe efant ki fwait tofer des biestreyes et s' kidure come on diale. <B>3.</B> cawea (pailon avou ene cawe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawtêye</B></FONT> [f.n.] li contnou d' on cawet (pailon). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite cawe, boket d' cawe. <B>2.</B> longowe metche di tchveas. <B>3.</B> plate [[Motî:laecete|laecete]], copurade d' on vantrin. <B>4.</B> (mot d' linwincieus) pitit atrocla di letes ki s' vént agritchî pa drî on bodje po ndè candjî l' sinse. <span lang=fr>F. suffixe.</span> rl: [[Motî:betchete|betchete]], [[Motî:sititchete|sititchete]]. <B>5.</B> (mot d' éndjolisse) kékès letes al fén d' on no d' fitchî, sovint après on pont, ki siervèt a-z idintifyî li sôre di fitchî. <I>Les fitchîs d' imådjes ont sovint li cawete .gif, .jpg ou .png.</I> <span lang=fr>F. extension.</span> <B>6.</B> (mot d' pexheu) pitite [[Motî:anweye|anweye]]. <B>7.</B> (mot d' houyeu) pårteye do cåbe k' est aloyeye al cadje, li pårteye nén aloyeye estant l' elevaedje. <I>rakeuze li coide al cawete</I> (ramexhné pa J.Haust). <B>8.</B> cawisse (fouyaedje des crompires, petråles, evnd). <I>diner les cawetes ås pourceas.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite cawe. <B>2.</B> burton (çou ki dmeure d' on mimbe amputé). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawter</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> (mot d' djouweu d' biyård) poûssî d' on seu côp deus boles ki sont foirt près ene di l' ôte. <span lang=fr>F. queuter.</span> <B>2.</B> [[Motî:cotyî|cotyî]], baligander. <span lang=fr>F. baguenauder.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawyî 2</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler l' cawe (po ene vatche). Sorcoinrece Frantchimont. <B>2.<B> <FONT COLOR="#ff0000">cawyî dins</FONT>: prinde ene pitite cawêye avou on kilî. <I>Dji caweye dins l' boure.</I> (ramexhné pa Gilliard). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> shûte di djins, di biesses, di sacwès, ene pa drî l' ôte. <span lang=fr>F. queue.</span> <B>2.</B> (mot d' éndjolisse) bouyes a fé (pa on programe). <span lang=fr>F. queue.</span> <B>3.</B> (mot d' houyeu) forcoûtche. <span lang=fr>F. queuwée.</span> <B>4.</B> pitite cwantité, ene miete. <I>Ene cawêye di boure, di frumint.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caweye</B></FONT> [f.n.] les deus foxhales di tchaeke costé del cawe do boû. Sorcoinrece Frantchimont, Soûme. [[Imådje:cawire.jpg|framed|Li cawire, avou l'&nbsp;ridoblaedje ki l'&nbsp;cawe passe divins (fletches) <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pîce do haernixhmint do tchvå: longue cingue di cur, ki s' ridobele padrî, ki court sol schene do dos, atelêye å gorea pa dvant, et après l' cawe do tchvå padrî. C' est l' cawire ki tént eshonne totes les pîces do harnitchmint. <span lang=fr>F. coupière.</span> <B>2.</B> mantche do [[Motî:violon|violon]], violoncele, evnd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawiron</B></FONT> [o.n.] blouke al fén del cawire, wice k' on passe li cawe divins. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawisse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:fouyaedje|fouyaedje]] (des plantes a crompires, evnd). Disfondowes: <span lang=wa-feller>cowisse</span>. Sorcoinrece Djoupeye. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:cawe-di-tchet|cawe-di-tchet]] * [[Motî:cawe-di-tchvå|cawe-di-tchvå]] * [[Motî:cawe-di-rat|cawe-di-rat]] * [[Motî:cawe-di-rnåd|cawe-di-rnåd]] * [[Motî:Cawe-do-Bwès|Cawe-do-Bwès]] * [[Motî:hosse-cawe|hosse-cawe]] * [[Motî:téncawe|téncawe]] 3835 24246 2004-04-06T00:59:40Z Pablo 5 Ene cawire, avou l' ridoblaedje ki l' cawe passe divins (fretches) (poitrait saetchî pa L. Mahin) Ene cawire, avou l' ridoblaedje ki l' cawe passe divins (fretches) (poitrait saetchî pa L. Mahin) 3836 24247 2004-04-06T01:00:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 3837 24248 2004-04-06T01:00:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>catuzer</B></FONT> [v.s.c.] tuzer al vude. <I>Il est la ki catuze et ki catuze; dji m'&nbsp;dimande cwand çk'&nbsp;ele serè fwaite, li berwete.</I> <span lang=fr>F. élucubrer , se perdre en conjectures.</span> Disfondowes: catûzer. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>catuzaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "catuzer". <I>I s'&nbsp;rind malåde avou ses catuzaedjes po sawè kî çki wangnrè al comene.</I> <span lang=fr>F. élucubration.</span> Disfondowes: catûzadje, catûzâdje, catûzèdje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>catuzreye</B></FONT> [f.n.] moncea d'&nbsp;catuzaedjes. <span lang=fr>F. élucubrations.</span> Disfondowes: catûzrîye, catûzrèye.</P> 3838 24249 2004-04-06T01:01:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catuzer]] 3839 24250 2004-04-06T01:01:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catuzer]] 3845 35598 2005-07-20T01:34:53Z Pablo 5 On tapeu d' baguete (ene tapeuse di baguete), c' est onk (ene) ki cwire après del [[poujhåve aiwe]] tot s' pormoennant sol tchamp avou ene baguete di [[côrî]] tinowe dins ses mwins. ==Pocwè taper l' baguete== On tape li baguete po saveur wice k' i fåt schaver po fé on [[pousse]] dins on tchamp u on corti. Po taper l' baguete, i vos fåt ene [[fotche]] di côrî, 30 a 40 cintimetes longue; vos l' tinoz tournêye après vos, les deus mwins so les deus dbouts del fotche, avou les [[pôce]]s et les [[påmes des mwins]] å hôt, et l' gros costé del coxhe padvant. Vos seroz mo foirt les deus [[coron]]s del fotche. I fåt serer foirt, mins les mwins dimorèt todi al minme plaece. C' est nén zeles ki fwaiynut bodjî l' baguete. C' est l' bwès ki travaye. [[Imådje: tapeuse_baguete1_wi.jpg]] Kimint tni l' baguete. Todi avou les doets rtournés et les [[keute]]s padzo sor vos, vos avançîz di tos les costés. Vos catournez l' tchamp dins tos les sinses. Cwand l' baguete arive addé l' [[sourdant]], u ene voenne d' aiwe k' est dins tere, ele si toide. On nel såreut ritni. Ele vos pout ttossu bén casser dins les mwins. [[Imådje: tapeuse_baguete2_wi.jpg]] Kimint avancî avou l' baguete. Adon, si vos passez sol costé d' on [[sourd]], li baguete va d' [[cresse]] disk' a tant ki vs soeyîxhe å dzeu d' l' eplaeçmint d' l' aiwe. Cwand on-z arive djusse sol sourd, li baguete dischind tote seule po mostrer l' plaece. [[Imådje: tapeuse_baguete3_wi.jpg]] Li baguete va djus, mins di cresse: l' aiwe est a hintche. Mins on n' trove nén a tot côp bon. Gn a des plaeces k' i gn a pont d' aiwe. Pa des côps, on rtoume so des ancyins [[pousse]]s ristopés. Si on n' trove pont d' aiwe do prumî côp, i fåt del pacyince. Et todi ricmincî. ===Avirer l' parfondeur di l' aiwe=== Po vey a kibén d' fond ki l' aiwe est, on s' î prind insi. Cwand vs sintoz k' el baguete kimince a bodjî, vos contez les metes po-z ariver å sourd (wice kel baguete bodje li pus). Dipus ki l' aiwe tot près d' tere, dipus ki vos l' sintoz ddja did lon. Mins, si on n' rote pus, minme si on-z est djusse dissu l' sourd, li baguete ni va pus. ===Li sôre di baguete=== On n' wåde nén todi l' minme baguete. Po nd aler cweri après d' l' aiwe, on va å bwès côper fotche di côrî. I fåt k' el bwès soeye co frexh. Avou do setch, ça n' va nén si bén. Al seuve, ça va co mî. Come bwès, c' est l' [[noejhtî]] (côrî) ki va l' mî; mins on pout prinde do frinne u åk come ça. ==Aprindaedje== Po-z esse tapeu(se) di baguete, i n' fåt waire aprinde: gn a k' rwaitî èn ôte fé, et après, ça doet aler tot seu. Mins c' est on don k' on-z a e s' coir. End a ki plèt sayî del fé tant k' i volnut, mais ki n' î savèt ariver: li baguete ni bodje nén dins leu mwin. ==Li tapaedje di baguete eyet l' coir do tapeu== Cwand vos avoz cwerou ene eure å long, vos estoz fin hode, edon ? Ça adjixh teribmint sol cour, aprume, po so viyès djins. Cwand on est djonne, on nel sint nén tant. ==Esplikêye del syince des tapeus d' baguete== S' i fåt serer foirt, et kel baguete doet esse vete, c' est k' avou l' aiwe k' est dins l' fond, ça fwait come do passaedje po on waxhla magnetike. Come on corant electrike. Ça s' coprind bén k' i gn a åk come do corant puski ça adjixh sol sistinme. C' est foirt hodant pol cour. 3846 24257 2004-04-07T01:33:36Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin al Soce des Rcåzeus d' Bietris, e moes d' octôbe 2002. Li tapeuse di baguete est Marie Lucy (foto fwaite avou si åjhmince). poitrait saetchî pa Lucyin Mahin al Soce des Rcåzeus d' Bietris, e moes d' octôbe 2002. Li tapeuse di baguete est Marie Lucy (foto fwaite avou si åjhmince). 3847 24258 2004-04-07T01:35:54Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin al Soce des Rcåzeus d' Bietris, e moes d' octôbe 2002, avou pa dvant, Mareye Lucy ki mostere, padrî, Pablo Sarachaga ki saye avou. poitrait saetchî pa Lucyin Mahin al Soce des Rcåzeus d' Bietris, e moes d' octôbe 2002, avou pa dvant, Mareye Lucy ki mostere, padrî, Pablo Sarachaga ki saye avou. 3848 24259 2004-04-07T01:38:11Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin al Soce des Rcåzeus d' Bietris, e moes d' octôbe 2002. Li tapeuse di baguete est Marie Lucy (foto fwaite avou si åjhmince). poitrait saetchî pa Lucyin Mahin al Soce des Rcåzeus d' Bietris, e moes d' octôbe 2002. Li tapeuse di baguete est Marie Lucy (foto fwaite avou si åjhmince). 3849 36486 2005-07-31T01:35:46Z Pablo 5 Èn '''Aclot''', ene '''Aclote''', c' est l' sôbricot des djins d' [[Nivele]]. Les Aclots estént rwaitîs come des foteus d' djins. Po dire on Nivelwès di stok, on dit èn '''Aclot totoute''', ene '''Aclote totoute''' (eneviè les cis k' ont vnou dmorer a Nivele mins ki provnèt d' ôte pårt. '''L' Aclot''', ça a eto stî ene gazete askepieye pa [[Georges Willame]] k' a parexhou di 1888 a 1890 et ki studyive li walon eyet l' foclore di Nivele. ==Etimolodjeye== L' etimolodjeye do mot shonne esse li bodje tîxhon ''Hak'', fwait sol pitit no "Djihan", divnou ''Han'' et tîxhon, avou raptitixhante cawete tîxhone ''-ken''. ''Hak'', dabôrd, vout ddja dire Pitit Djhan; come on n' coprind nén li cawete ''-ken'' el Walonreye, on ristitcha ene deujhinme raptitixhante cawete (li cawete walone '''-lot'''). Aclot vout dire, dabôrd, '''Pitit Pitit Djhan'''. Li no d' Djihan vént di [[Djihan d' Nivele]]. Gn a eto ene [[fåve etimolodjike]]. A Nuvele, come dins mwintès ptites veyes, les bordjoes fijhént clôre les poites del veye al viesprêye. On-z a dit k' on lzès clawéve, po k' nolu n' elzès polaxhe drovi après l' eure. Et kel ci ki clawéve boerléve tofer: " ås clås ! ås clås ! (k' on m' apoite des clås !). So plaece, ça s' prononce '''''as''''' ''claus'', did la ''aclô, aclo''. 3850 34535 2005-07-10T23:09:29Z Pablo 5 [[Categoreye:Unités]] [[Categoreye:Croejhete walone]] ==Emantchaedje del Croejhete walone po cåzer d' ene muzeure== Po dire ene baguete d' ene longueur du 30 a 40&nbsp;cm, on eploye pus voltî: ''ene baguete 30 a 40&nbsp;cm longue''. ene coûtche di nive d'&nbsp;ene sipexheur di 30&nbsp;cm => ''ene coûtche di nive di 30&nbsp;cm sipesse''. on pousse ki l'&nbsp;aiwe est a ene parfondeur di 15&nbsp;metes => ''on pousse avou l'&nbsp;aiwe 15&nbsp;metes fond''. (u: ''parfond''). ene tombe k'&nbsp;a 1500&nbsp;ans d'&nbsp;ådje => ''ene tombe 1500&nbsp;ans viye''. on batea k'&nbsp;est a ene distance di 2000&nbsp;km. => ''on batea k'&nbsp;est 2000&nbsp;km lon''. == Unités di mzeure modienes == * [[mete (unité)|mete]] * [[segonde (unité)|segonde]] * [[kilograme]] * [[kilomete cwåré]] * [[unités di mzeure éndjolikes]] == Viyès mzeures == Ene [[viye muzeure]], c' est ene muzeure k' on eployive divinltins, sovint nén dins l' sistinme decimå, et ki pleut cobén candjî d' ene plaece a l' ôte. * [[bounî]] * [[ône (unité)]] * [[pî d' Sint Lambiet]] 3851 45884 2005-11-27T21:28:59Z Pablo 5 ôre alfabetike {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Dour Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint delcomene el province]] [[Imådje:Dour wapen.jpg|left|70px|essegne del comene]] '''Doû''' (fr: ''Dour'') est ene come del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. <br clear="left" /> * Dimorants: 16.696 ([[2002]]) * Limero del posse: '''7370''' * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Mont]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_23_46_N_03_46_43_E_region:BE|50°24'N; 3°47'E}} * Sitindêye: 33,45&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 499,13&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Doû: [[Doû (viyaedje)|Doû]] avou [[Blåjî]], [[Eloûche]] et [[Wiériye]]. Li [[comene-intité]] fourit askepieye e [[1977]] pa [[rebanaedje]] des ancyins ptits [[ban]]s di [[Doû (viyaedje)|Doû]], Blåjî, Eloûche et Wiériye (Wireye). E l'&nbsp;osté i gn a li ''festival di Doû''. {{ProvinceHinnot|Dou}} [[en:Dour]] [[eo:Dour (Belgio)]] [[fr:Dour]] [[nl:Dour]] 3852 43200 2005-11-05T12:12:17Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Doû''' (fr: ''Roselies'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou ds ôtes e [[1977]] po-z askepyî l'&nbsp;nouve intité d'&nbsp;[[Doû (comene)|minme no]]. * Limero del posse: '''7370''' (vî limero '''7270''') * Limero diyalectolodjike: '''Mo&nbsp;50''' * Arondixhmint: [[Mont]] * Lingaedje do payis: [[picård]] 3854 24265 2004-04-07T14:03:45Z Pablo 5 bénvnowe - bonvenon Bénvnowe sol wikipedia e walon, Davidcannon! [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 7 d'&nbsp;avri 2004 a 14:03 (CEST) 3858 59243 2006-06-02T20:06:37Z Pablo 5 /* Etertinaedje d' ene luzere */ leyminem -> leye-minme [[Categoreye:Amagnîs po les biesses]] Del '''luzere''' ou d'&nbsp;l'&nbsp;'''advalfa''' c'&nbsp;est ene sôre di fôraedje, del famile des [[clåve]]s, ki vént so les teres [[castinne|castinnixheuses]], avou des belès bleuwès fleurs, e sincieus latén ''Medicago sativa''. On dit eto di l'&nbsp;[[advalfa]]. '''Ene luzere''', c' est eto l' tchamp la k' on-z a semé ci plante la. [[Imådje:luzere_wi.jpg|thumb|del luzere]] ==Coûteure del luzere== El [[Fåmene]], on l'&nbsp;fåtchive deus côps. Li prumire côpe di djun esteut po vinde. On fåtchive, et leyî souwer djusse on djoû. Après, on fjheut des [[Motî:djavea|djavea]]s, et lzès dressî e [[båsheles]]. Si on l'&nbsp;leye dipus d'&nbsp;on djoû po fener, elle est trop setche po loyî, et les foyes toumèt. Ci comiece la s'&nbsp;a fwait disk'&nbsp;e 1945. Dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;[[Welin]], on l'&nbsp;moennéve al gåre a [[Pondrome]], et la gn aveut des martchands ki l'&nbsp;atchtént. Tant k'&nbsp;waeyén, fåtchî e moes d'&nbsp;setimbe, c'&nbsp;esteut po les biesses. El [[Tchampagne]], co asteure (2004), li luzere est semêye a martchî inte les cinsîs et ene oujhene. On fwait troes fåtches. L'&nbsp;oujhene prind l'&nbsp;vete luzere. E [[Wisconsin]], dins l'&nbsp;payis di Sturgeon Bay, les [[Walons do Wisconsin|Walons ebagués]] li lomèt '''four di may''', u '''advalfa'''. Endè rsaetchèt cwate côpes par an. Dins les pus tchôds payis, on pout l'&nbsp;fåtchî disk'&nbsp;a ene nouvinne di côps par anêye, come dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;Marakech e [[Marok]], et dins les owazisses do Sara. ==Uzaedjes del luzere== C'&nbsp;est onk des fôraedjes avou li pus hôte tineur e [[blandoû]]. Les deujhinme et troejhinme côpe sont pus tinres et, dabôrd, co pus ritches e proteyenes: di 16 a 18&nbsp;åcint do souwé fôraedje. Les oujhenes maxhèt les cwålités, cwand i fjhèt des [[pule]]s di luzere. Ça fwait ki l'&nbsp;luzere est foirt ricmandêye po les vaetches a laecea, aprume les grandes dineuses. Copurade pask' el luzere est eto ritche e [[tchåsse (castinne)|tchåsse]], ene sacwè ki passe dins l' laecea. Les luzeres sont ritches, avou, e [[carotinne]], li produt ki va dner del [[vitamene A]] dins l'&nbsp;coir. Eto, si on ndè dene ås poyes, on årè des pus djaenes oûs. ==Etertinaedje d' ene luzere== Sol castinne, ene luzere va poleur viker cwate cénk ans, dj' ô bén k' i nel fåt nén rsemer. Dins les pus seurès teres (metans l' Årdene), ele ni vénrè nén si bén, et ele ni durrè nén si lontins (deus troes ans). Djusse après semaedje, on pout kécfeye mete ene [[ecråxhe]] avou d' l' azote. Mins après, tins d' l' ivier inte deus campagnes, on n' pout pus mete ki des ecråxhes P-K (fosfate et potasse). Ôtmint, on va aidî les fenaesses crexhe pus vigreuzmint kel luzere, et l' sitofer. Come les ôtès trefes, li luzere fwait leye-minme si [[nitrodjinne]] avou des microbes ki sont agritchtés a ses raecinêyes. [[ca:Alfals]] [[de:Luzerne]] [[en:Alfalfa]] [[eo:Luzerno]] [[fi:Alfalfa]] [[fr:Luzerne cultivée]] [[he:אספסת]] [[it:Medicago sativa]] [[ja:アルファルファ]] [[nl:Luzerne]] [[no:Alfalfa]] [[pl:Lucerna siewna]] [[pt:Alfafa]] [[tr:Yonca]] [[vi:Cỏ linh lăng]] [[zh:苜蓿]] 3860 44443 2005-11-12T20:56:27Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>advalfa</B></FONT> [f.n.] [[Motî:luzere|luzere]]. <I>Po les biesses, on meteut di l'&nbsp;advalfa: c'&nbsp;est insi k'&nbsp;on lome li four di may k'&nbsp;on-z è pout rsaetchî cwate côpes par an</I> (ramexhné pa pa L. Léonard). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès "<span lang=en>alfalfa</span>" (lu-minme calké do castiyan) pås Walons ebagués e Wisconsin. Lavola, on dit eto: four di may, et on ndè pout rsaetchî cwate côpes par an. 3861 24272 2004-04-08T13:05:41Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e Marok, diviè l' moes d' djun 2000. poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e Marok, diviè l' moes d' djun 2000. 3868 49200 2006-01-16T23:31:38Z Lucyin 16 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Vesse]] {{Aiwe|Vesse|[[Image:Chaudfontaine JPG01.jpg|200px|Aiwe di Vesse a Tchôfontinne]]|60||||[[Hôte Fagne]]|[[Aiwe d' Oûte]]|Almagne, Walonreye}} L' '''Aiwe di Vesse''' (fr: ''la Vesdre'', de: ''Weser'') est ene aiwe del Walonreye ki prind sourd sol [[Hôte Fagne|Fagne]], nén lon des viyaedjes almands di [[Conse]] eyet [[Li Reutxhene|del Reutxhene]]. C' est l' mwaisse aiwe ki vént nouri l' astantche so l' Aiwe di Vesse dilé [[Neyow]]. Après l' astantche, ele trevåtche Eupen, [[Limbôr]], [[Vervî]], [[Pepinster]], [[Li Trô]] eyet [[Tchôfontinne]], et s' aler egoler dins l' [[Aiwe d' Oûte]] djusse kékes kilometes divant [[Lidje]]. Elle est 60 kilometes longue. L' aiwe di Vesse est foirt seure, çou k' a-st aidî l' industreye do testile å [[19inme sieke]], ki s' astala dins l' vå d' Vesse. [[Imådje:aiwe-di-vesse_au_troo.jpg|thumb|Aiwe di Vesse å Trô]] Enute, ses aiwes sont purade eployeyes come boevåvès aiwes. Po waeranti l' cwålité bacteriyolodjike des aiwes, on a basti on tchenå, troes kilometes long, po lzès distourner foû do viyaedje del Reutxhene. == Aiwes k' agolinèt e Vesse == * e l' Almagne : ** [[Wame (aiwe e Vesse)|Wame]] [[de:Vesdre]] [[en:Vesdre]] [[fr:Vesdre]] [[li:Vesder]] [[nl:Vesder]] 3869 24280 2004-07-15T19:08:18Z Pablo 5 loyén [[Motî:castinnixheus]] (co a fé) <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>luzere</B></FONT> [f.n.] sôre di fôraedje, del famile des clåves, ki vént so les teres [[Motî:castinnixheus|castinnixheuses]], avou des belès bleuwès fleurs, e sincieus latén <I><span lang=la>Medicago sativa</span></I>. On dit eto: [[Motî:advalfa|advalfa]]. Disfondowes: <B>luzêre</B>, luzeure, luzinre.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye ecilopedeye: [[Luzere]] 3870 24281 2004-04-08T14:20:46Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Luzere]] 3871 63811 2006-06-24T16:20:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1657|100]] - [[1707|50]] - [[1732|25]] - [[1747|10]] ans | dins: [[1767|10]] - [[1782|25]] - [[1807|50]] - [[1857|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] | '''[[anêyes 1750]]''' | [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] </center> <center> [[1752]] | [[1753]] | [[1754]] | [[1755]] | [[1756]] | '''1757''' | [[1758]] | [[1759]] | [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1757 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1757]] [[ast:1757]] [[bg:1757]] [[ca:1757]] [[cs:1757]] [[cy:1757]] [[da:1757]] [[de:1757]] [[el:1757]] [[en:1757]] [[eo:1757]] [[es:1757]] [[et:1757]] [[eu:1757]] [[fi:1757]] [[fr:1757]] [[ga:1757]] [[gl:1757]] [[he:1757]] [[hr:1757]] [[hu:1757]] [[id:1757]] [[io:1757]] [[is:1757]] [[it:1757]] [[ko:1757년]] [[lb:1757]] [[mk:1757]] [[nl:1757]] [[nn:1757]] [[no:1757]] [[os:1757]] [[pl:1757]] [[pt:1757]] [[ro:1757]] [[ru:1757]] [[sk:1757]] [[sl:1757]] [[sr:1757]] [[sv:1757]] [[tr:1757]] [[tt:1757]] [[uk:1757]] [[zh:1757年]] 3872 63814 2006-06-24T16:20:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1658|100]] - [[1708|50]] - [[1733|25]] - [[1748|10]] ans | dins: [[1768|10]] - [[1783|25]] - [[1808|50]] - [[1858|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] | '''[[anêyes 1750]]''' | [[anêyes 1760]] | [[anêyes 1770]] </center> <center> [[1753]] | [[1754]] | [[1755]] | [[1756]] | [[1757]] | '''1758''' | [[1759]] | [[1760]] | [[1761]] | [[1762]] | [[1763]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1758 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1758]] [[ast:1758]] [[bg:1758]] [[ca:1758]] [[cs:1758]] [[cy:1758]] [[da:1758]] [[de:1758]] [[el:1758]] [[en:1758]] [[eo:1758]] [[es:1758]] [[et:1758]] [[eu:1758]] [[fi:1758]] [[fr:1758]] [[ga:1758]] [[he:1758]] [[hr:1758]] [[hu:1758]] [[id:1758]] [[io:1758]] [[is:1758]] [[it:1758]] [[ko:1758년]] [[lb:1758]] [[mk:1758]] [[nl:1758]] [[nn:1758]] [[no:1758]] [[os:1758]] [[pl:1758]] [[pt:1758]] [[ro:1758]] [[ru:1758]] [[sk:1758]] [[sl:1758]] [[sr:1758]] [[sv:1758]] [[tr:1758]] [[tt:1758]] [[uk:1758]] [[zh:1758年]] 3880 24291 2004-04-08T17:20:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Såm]] 3881 24292 2004-04-08T17:59:30Z Pablo 5 displaecî viè "Pitit-Tier" #REDIRECT [[Pitit-Tier]] 3882 52171 2006-03-21T02:23:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lb:Vielsalm]] {{djermon viyaedje}} Li '''Viye Såm''' (fr: ''Vielsalm'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Vielsalm Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Vielsalm JPG01.jpg|thumb|li Viye Såm e muroe sol lak]] * Dimorants: 7.254 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: * Sitindêye: 140,52&nbsp;[[kilomete cwåré|km²Eplaeçmint Måtlindje]] * Dinsité: 51,62&nbsp;djins/km² * Sipotaedje: Plateas * Ban del Viye Såm: [[Bihin]], [[Les Haloes]], [[Pitit-Tier]], [[Comanster]] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Vielsalm]] [[eo:Vielsalm]] [[fr:Vielsalm]] [[it:Vielsalm]] [[lb:Vielsalm]] [[nl:Vielsalm]] 3883 24294 2004-04-08T18:04:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Viye Såm]] 3884 24295 2004-12-12T11:49:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hoûler</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> criyî, tot djåzant d'&nbsp;on leu. <I>Mins totenoncô, li "tchén" s'&nbsp;mete a hoûler; i voeya bén adon çou ki lyi arivéve: li biesse k'&nbsp;el shuveut, c'&nbsp;esteut beazebén on leu</I> (L. Nisen). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt hoûler avou les leus et [[Motî:bawer|bawer°]] avou les tchéns.</FONT> <B>2.</B> boerler (po ene djin, ene biesse). <I>Li sôdård hoûle po n'&nbsp;nén sondjî k'&nbsp;i n'&nbsp;est k'&nbsp;ene popnete k'&nbsp;on vout acsure</I> (R. Viroux). <span lang=fr>F. hurler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hoûlåd</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye des oujhenes, des bateas, des imbulances, des otos d' djindåres, ki hoûle po-z anoncî ene sacwè. <B>2.</B> éndjin ki hoûle po dire ki c'&nbsp;est l'&nbsp;eure (di moussî en ene oujhene u d'&nbsp;djoker l'&nbsp;ovraedje). Po on batea ki va ndaler, on dit eto [[Motî:boerla|boerla°]]. Disfondowes: hoûlaud, ûlaud. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hoûlaedje</B></FONT> [f.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "hoûler". rl a: [[Motî:boerlaedje|boerlaedje]]. <span lang=fr>F. hurlement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hoûlreye</B></FONT> [f.n.] concert di hoûlaedjes. rl a: [[Motî:boelreye|boelreye]], [[Motî:ahoûlreye|ahoûlreye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hoûlåjhe</B></FONT> [f.n.] hoûlreye. Disfondowes: hoûlâye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houlåjhreye</B></FONT> [f.n.] hoûlreye. <I>Li biesse k'&nbsp;el shuveut, c'&nbsp;esteut beazebén on leu; ene hoûlåjhreye la pus lon, vla k'&nbsp;il estént zels deus; on pô dvant lu, co onk ki l'&nbsp;atindeut</I> (L. Nisen). Disfondowes: hoûlâyrîe. 3885 65041 2006-06-24T20:03:03Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ru:Пабло Неруда]] [[Categoreye:grands scrijheus|Neruda]] [[Categoreye:Tchili]] '''Pablo Neruda''', c'&nbsp;est on fjheu d' [[arimea]]s [[Tchili|Tchilyin]], sikepyî e [[1904]] et moirt e [[1973]]. I rascoda l'&nbsp;[[pris Nobel]] di leterateure e [[1971]]. [[Imådje:Neruda.jpg|thumb|150px|left|Poitrait da Pablo Neruda]] ''Pablo Neruda'' esteut si no d'&nbsp;pene, si vraiy no d'&nbsp;naixhance (li [[12 di djulete]] [[1904]]) esteut '''Neftalí Ricardo Reyes Basoalto'''; i cminça a scrire dizo on no d'&nbsp;pene cåze ki ses parints èn volént nén k'&nbsp;i dvénxhe on scrijheu. I tchoezixha l'&nbsp;no d'&nbsp;''Neruda'' d'&nbsp;après li scrijheu eyet powete [[Tchekeye|tcheke]] [[Jan Neruda]]. Pus tård, i fjha candjî s' no a l' estat civil po s' fé lomer legålmint ''Pablo Neruda''. L' ome a todi ovré po disfinde ene societé pus djusse, çou ki s'&nbsp;voet dins ses scrijhaedjes. Il esteut camaeråde avou [[Salvador Allende]]. Cwand i mora do cancer li [[23 d' setimbe]] [[1973]], çoula fjheut 12 djoûs ki l'&nbsp;Tchili esteut dzo ene dictateure militåre. == Djivêye di ses ouves == * Veinte poemas de amor y una canción desesperada (''vint powinnmes d'&nbsp;amour eyet ene tchanson d'&nbsp;disbåtchance'') (1924) * Tentativa del hombre infinito (''Saye di l'&nbsp;ome infini'') (1926) * El habitante y su esperanza (''Li dmorant eyet si espwer'') (1926) * El hondero entusiasta (''Li fel frondeu'') (1923/24) * España en el corazón: Himno a las glorias del pueblo en la guerra (''L'&nbsp;Espagne dins l'&nbsp;cour: Imne åzès glweres d'&nbsp;on peupe el guere'') (1937) * Canto general (''Tchanson djeneråle'') (1950) * Odas elementales (''Ôdes elemintaires'') (1954-57) * Fin del mundo (''Fén do monde'') (1969) * Confieso que he vivido (''Dji cfesse ki dj'&nbsp;a viké'') (1974) [[be:Пабла Нэруда]] [[bg:Пабло Неруда]] [[ca:Pablo Neruda]] [[cs:Pablo Neruda]] [[da:Pablo Neruda]] [[de:Pablo Neruda]] [[en:Pablo Neruda]] [[eo:Pablo Neruda]] [[es:Pablo Neruda]] [[et:Pablo Neruda]] [[eu:Pablo Neruda]] [[fi:Pablo Neruda]] [[fr:Pablo Neruda]] [[gl:Pablo Neruda]] [[he:פבלו נרודה]] [[hr:Pablo Neruda]] [[id:Pablo Neruda]] [[it:Pablo Neruda]] [[ja:パブロ・ネルーダ]] [[lt:Pablo Neruda]] [[lv:Pablo Neruda]] [[nl:Pablo Neruda]] [[nn:Pablo Neruda]] [[no:Pablo Neruda]] [[pl:Pablo Neruda]] [[pt:Pablo Neruda]] [[ru:Пабло Неруда]] [[sr:Пабло Неруда]] [[sv:Pablo Neruda]] [[ta:பாப்லோ நெருடா]] [[tr:Pablo Neruda]] [[uk:Неруда Пабло]] [[zh:巴勃罗·聂鲁达]] 3886 44814 2005-11-16T19:25:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: fi Afwaire d' apiçaedje et d' [[moude]] di cwate pitite båsheles e [[1996]], dijh onze ans viyes, aprume kinoxhowes pa leus ptits nos: Djuleye (''Julie'') et Melissa, di [[Gråce-Hologne]], et An et Eefje, deus ptitès [[Flamind (djin)|Flamindjes]]. Deus ôtès crapådes, Leticia et Sabene estît schapêyes a pårti des racsegnes d' èn ome di [[Bietris]], ki scrijha l' limero del plake des apiceus. Li moudreu, Marc Dutroux, va djouwer avou les pîs des djindårs et del djustice, tot l' tins di l' instruccion å tribunå do [[Li Tchestea|Tchestea]] (1996-2003). Et minme peter å diale on côp, tot mançant les djindårs. Gn ourit on grand movmint des djins, Walons et Flaminds, les '''blancs comitîs''', po sotni les parints. Les blancs comitîs vont adjinçner on nouzome [[metingue]] a Brussele e 1997, li '''Blanke Måtche'''. Did la, les politikîs vont askepyî ene soce po rtrover les efants pierdous, ''Child Focus''. == Li procès == Li procès en [[assijhes]] si passa a [[Årlon]] e 2004. Ci fourit li pus grand procès di l' istwere del djustice bedje. == Li vierdik == Li vierdik a tcheyou e moes d' djun 2004: Marc Dutroux a stî codåné al prijhon a perpete. Michele Martin, li feme da Dutroux, et Michel Lilièvre ont stî codånés a ene grossès poennes di gayole. Michel Nihoul a stî racwité po ciste afwaire la (li margougnaedje d' efants). Li djuri n' a nén yeu les pinses kel Dutroux boutéve do rascodeu di ptitès glawenes po ene rantoele di caléns. == Rischoyaedjes do vierdik do procès Dutroux == Tot voeyant kel feme da Dutroux, di n' nén aveur racuzé si ome, a stît codånêye, li cpagneye d' èn ôte margougneu d' efants, Monique Olivier, a stî racuzer si ome, Michel Fourniret, e moes d' djulete 2004. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/dutroux.html Pådje so l' afwaire Dutroux] [[da:Marc Dutroux]] [[de:Marc Dutroux]] [[en:Marc Dutroux]] [[fi:Marc Dutroux]] [[fr:Affaire Dutroux]] [[nl:Marc Dutroux]] [[sv:Marc Dutroux]] 3887 56885 2006-05-15T05:32:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Khmer]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes ostro-aziyatikes|ostro-aziyatike]] &gt; [[Lingaedjes mon-xhmer|mon-xhmer]] &gt; mon-xhmer levantrece &gt; '''xhmer''' ---- Li '''xhmer''' (ភាសាខ្មែរ), ou '''cambodjyin''', est on lingaedje del famile des [[lingaedjes ostro-aziyatikes]] cåzé å [[Cambodje]] (wice k'&nbsp;il est l'&nbsp;lingaedje oficir) eyet dins des redjons do [[Vietnam]], pa 8 miyons&nbsp;d'&nbsp;djins. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''km'''. == Discrijhaedje == Li xhmer a-st avou des consecantsè influwinces do [[Sanskrit]], eyet do [[Pâli]], åd triviè di l'&nbsp;influwince do [[boudisse]] eyet do [[hindouyisse]] dins l'&nbsp;tuzance Xhmere. Li xhmer a-st ene diferince pa rapoirt ås lingaedjes des payis vjhéns come li [[taylandès]], li [[lawocyin]] ou l'&nbsp;[[vietnamyin]], la k'&nbdp;al diferince di ces la, i n'&nbsp;est nén on [[lingaedje a tons]]. == Sicrijhaedje == Li scrijhaedje do xhmer si fwait avou èn alfabet inspiré des [[alfabets bramikes|scrijhaedjes bramikes]], dj'&nbsp;ô bén ki tchaeke lete a-st ene vowele implicite, et des senes vinèt dire si l'&nbsp;voyale candje ou s'&nbsp;i n'&nbsp;a pont d'&nbsp;voyale. === l' alfabet === ''(li no des letes shût l'&nbsp;ci eployî dins les tåvleas [[unicôde]])'' Cossounes &#x1780; ka &#x1781; kha &#x1782; ko &#x1783; kho &#x1784; ngo &#x1785; ca &#x1786; cha &#x1787; co &#x1788; cho &#x1789; nyo &#x178A; da &#x178B; ttha &#x178C; do &#x178D; ttho &#x178E; nno &#x178F; ta &#x1790; tha &#x1791; to &#x1792; tho &#x1793; no &#x1794; ba &#x1795; pha &#x1796; po &#x1797; pho &#x1798; mo &#x1799; yo &#x179A; ro &#x179B; lo &#x179C; vo &#x179D; sha &#x179E; sso &#x179F; sa &#x17A0; ha &#x17A1; la &#x17A2; qa Voyales (letes) &#x17a3; qaq &#x17a4; qaa &#x17a5; qi &#x17a6; qii &#x17a7; qu &#x17a8; quk &#x17a9; quu &#x17aa; quuv &#x17ab; ry &#x17ac; ryy &#x17ad; ly &#x17ae; lyy &#x17af; qe &#x17b0; qai &#x17b1; qoo &#x17b2; qoo &#x17b3; qau Voyales inerintes &#x17b4; aq &#x17b5; aa Voyales (diyacritikes) &#x17b6; aa &#x17b7; i &#x17b8; ii &#x17b9; y &#x17ba; yy &#x17bb; u &#x17bc; uu &#x17bd; ua &#x17be; oe &#x17bf; ya &#x17c0; ie &#x17c1; e &#x17c2; ae &#x17c3; ai &#x17c4; oo &#x17c5; au Ôtes senes &#x17c6; &#x17c7; &#x17c8; &#x17c9; &#x17ca; &#x17cb; &#x17cc; &#x17cd; &#x17ce; &#x17cf; &#x17d0; &#x17d1; &#x17d2; &#x17d3; &#x17d4; &#x17d5; &#x17d6; &#x17d7; &#x17d8; &#x17d9; &#x17da; &#x17db; &#x17dc; Chifes &#x17e0; 0 &#x17e1; 1 &#x17e2; 2 &#x17e3; 3 &#x17e4; 4 &#x17e5; 5 &#x17e6; 6 &#x17e7; 7 &#x17e8; 8 &#x17e9; 9 <!-- === egzimpe di tecse === * e xhmer: * transliteraedje: * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) --> == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://km.wikipedia.org Wikipedia e xhmer] * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=KMR Li xhmer sol waibe di «The Ethnologue»] * [http://omniglot.com/writing/khmer.htm Li xhmer sol waibe Omniglot] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[bg:Кхмерски език]] [[br:Kmereg]] [[de:Khmer-Sprache]] [[en:Khmer language]] [[eo:Ĥmera lingvo]] [[es:Idioma camboyano]] [[fa:زبان خمر]] [[fi:Khmerin kieli]] [[fr:Khmer]] [[id:Bahasa Khmer]] [[ja:クメール語]] [[ko:크메르어]] [[ms:Bahasa Khmer]] [[nl:Khmer (taal)]] [[pl:Język khmerski]] [[pt:Língua khmer]] [[sv:Khmer (språk)]] [[th:ภาษาเขมร]] [[tr:Khmer]] [[zh:高棉语]] 3889 24299 2004-04-09T14:12:54Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:hoûler" #REDIRECT [[Motî:hoûler]] 3890 47146 2005-12-14T11:26:58Z Lucyin 16 [[categoreye:gazetes e walon|Houlad d' Tchalerwe]] '''Li Hoûlåd d'&nbsp;Tchålerwè''' (<SMALL>''L'Hûlaud d' Châlèrwè''</SMALL>), c' esteut ene [[gazete e walon]], enondêye pa [[Henri Van Cutsem]] et k' a parexhou di 1923 a 1928. 3891 24301 2004-04-09T14:25:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoûler]] 3892 24302 2004-04-09T14:25:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoûler]] 3893 24303 2004-04-09T14:25:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoûler]] 3894 24304 2004-04-09T14:26:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoûler]] 3895 24305 2004-04-09T15:10:33Z Pablo 5 sourdant Foto da Pablo Neruda, copieye do [[w:en:Image:Neruda.jpg|wikipedia en inglès]] 3896 64972 2006-06-24T19:51:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 101inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 102inme po ls anêyes bizetes), avou 264 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[9 d' avri]] - [[10 d' avri]] - [[12 d' avri]] - [[13 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 April]] [[an:11 d'abril]] [[ar:11 أبريل]] [[ast:11 d'abril]] [[be:11 красавіка]] [[bg:11 април]] [[bs:11. april]] [[ca:11 d'abril]] [[ceb:Abril 11]] [[co:11 d'aprile]] [[cs:11. duben]] [[csb:11 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 11]] [[cy:11 Ebrill]] [[da:11. april]] [[de:11. April]] [[el:11 Απριλίου]] [[en:April 11]] [[eo:11-a de aprilo]] [[es:11 de abril]] [[et:11. aprill]] [[eu:Apirilaren 11]] [[fi:11. huhtikuuta]] [[fo:11. apríl]] [[fr:11 avril]] [[frp:11 avril]] [[fur:11 di Avrîl]] [[fy:11 april]] [[ga:11 Aibreán]] [[gl:11 de abril]] [[he:11 באפריל]] [[hr:11. travnja]] [[hu:Április 11]] [[ia:11 de april]] [[id:11 April]] [[ie:11 april]] [[io:11 di aprilo]] [[is:11. apríl]] [[it:11 aprile]] [[ja:4月11日]] [[jv:11 April]] [[ka:11 აპრილი]] [[ko:4월 11일]] [[ku:11'ê avrêlê]] [[lb:11. Abrëll]] [[li:11 april]] [[lt:Balandžio 11]] [[mk:11 април]] [[ms:11 April]] [[nap:11 'e abbrile]] [[nl:11 april]] [[nn:11. april]] [[no:11. april]] [[oc:11 d'abril]] [[pam:Abril 11]] [[pl:11 kwietnia]] [[pt:11 de Abril]] [[ro:11 aprilie]] [[ru:11 апреля]] [[scn:11 di aprili]] [[sco:11 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 11.]] [[simple:April 11]] [[sk:11. apríl]] [[sl:11. april]] [[sq:11 Prill]] [[sr:11. април]] [[sv:11 april]] [[te:ఏప్రిల్ 11]] [[th:11 เมษายน]] [[tl:Abril 11]] [[tr:11 Nisan]] [[tt:11. Äpril]] [[uk:11 квітня]] [[ur:11 اپریل]] [[vi:11 tháng 4]] [[war:Abril 11]] [[zh:4月11日]] 3897 64968 2006-06-24T19:50:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 100inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 101inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 265 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[8 d' avri]] - [[9 d' avri]] - [[11 d' avri]] - [[12 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 April]] [[an:10 d'abril]] [[ar:10 أبريل]] [[ast:10 d'abril]] [[be:10 красавіка]] [[bg:10 април]] [[bs:10. april]] [[ca:10 d'abril]] [[ceb:Abril 10]] [[co:10 d'aprile]] [[cs:10. duben]] [[csb:10 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 10]] [[cy:10 Ebrill]] [[da:10. april]] [[de:10. April]] [[el:10 Απριλίου]] [[en:April 10]] [[eo:10-a de aprilo]] [[es:10 de abril]] [[et:10. aprill]] [[eu:Apirilaren 10]] [[fi:10. huhtikuuta]] [[fo:10. apríl]] [[fr:10 avril]] [[frp:10 avril]] [[fur:10 di Avrîl]] [[fy:10 april]] [[ga:10 Aibreán]] [[gl:10 de abril]] [[he:10 באפריל]] [[hr:10. travnja]] [[hu:Április 10]] [[ia:10 de april]] [[id:10 April]] [[ie:10 april]] [[io:10 di aprilo]] [[is:10. apríl]] [[it:10 aprile]] [[ja:4月10日]] [[jv:10 April]] [[ka:10 აპრილი]] [[ko:4월 10일]] [[ku:10'ê avrêlê]] [[lb:10. Abrëll]] [[li:10 april]] [[lt:Balandžio 10]] [[mk:10 април]] [[ms:10 April]] [[nap:10 'e abbrile]] [[nl:10 april]] [[nn:10. april]] [[no:10. april]] [[oc:10 d'abril]] [[pam:Abril 10]] [[pl:10 kwietnia]] [[pt:10 de Abril]] [[ro:10 aprilie]] [[ru:10 апреля]] [[scn:10 di aprili]] [[sco:10 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 10.]] [[simple:April 10]] [[sk:10. apríl]] [[sl:10. april]] [[sq:10 Prill]] [[sr:10. април]] [[sv:10 april]] [[te:ఏప్రిల్ 10]] [[th:10 เมษายน]] [[tl:Abril 10]] [[tr:10 Nisan]] [[tt:10. Äpril]] [[uk:10 квітня]] [[ur:10 اپریل]] [[vi:10 tháng 4]] [[war:Abril 10]] [[zh:4月10日]] 3898 65097 2006-06-24T20:12:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 99inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 100inme po ls anêyes bizetes), avou 266 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[7 d' avri]] - [[8 d' avri]] - [[10 d' avri]] - [[11 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 April]] [[an:9 d'abril]] [[ar:9 أبريل]] [[ast:9 d'abril]] [[be:9 красавіка]] [[bg:9 април]] [[bs:9. april]] [[ca:9 d'abril]] [[ceb:Abril 9]] [[co:9 d'aprile]] [[cs:9. duben]] [[csb:9 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 9]] [[cy:9 Ebrill]] [[da:9. april]] [[de:9. April]] [[el:9 Απριλίου]] [[en:April 9]] [[eo:9-a de aprilo]] [[es:9 de abril]] [[et:9. aprill]] [[eu:Apirilaren 9]] [[fi:9. huhtikuuta]] [[fo:9. apríl]] [[fr:9 avril]] [[frp:9 avril]] [[fur:9 di Avrîl]] [[fy:9 april]] [[ga:9 Aibreán]] [[gl:9 de abril]] [[he:9 באפריל]] [[hr:9. travnja]] [[hu:Április 9]] [[ia:9 de april]] [[id:9 April]] [[ie:9 april]] [[ilo:Abril 9]] [[io:9 di aprilo]] [[is:9. apríl]] [[it:9 aprile]] [[ja:4月9日]] [[jv:9 April]] [[ka:9 აპრილი]] [[ko:4월 9일]] [[ku:9'ê avrêlê]] [[lb:9. Abrëll]] [[li:9 april]] [[lt:Balandžio 9]] [[mk:9 април]] [[ms:9 April]] [[nap:9 'e abbrile]] [[nl:9 april]] [[nn:9. april]] [[no:9. april]] [[oc:9 d'abril]] [[pam:Abril 9]] [[pl:9 kwietnia]] [[pt:9 de Abril]] [[ro:9 aprilie]] [[ru:9 апреля]] [[scn:9 di aprili]] [[sco:9 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 9.]] [[simple:April 9]] [[sk:9. apríl]] [[sl:9. april]] [[sq:9 Prill]] [[sr:9. април]] [[sv:9 april]] [[te:ఏప్రిల్ 9]] [[th:9 เมษายน]] [[tl:Abril 9]] [[tr:9 Nisan]] [[tt:9. Äpril]] [[uk:9 квітня]] [[ur:9 اپریل]] [[vi:9 tháng 4]] [[war:Abril 9]] [[zh:4月9日]] 3899 64976 2006-06-24T19:52:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 102inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 103inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 263 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1928]] : [[Emile Gilliard]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1958]] : [[Henri Van Cutsem]] === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[10 d' avri]] - [[11 d' avri]] - [[13 d' avri]] - [[14 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 April]] [[an:12 d'abril]] [[ar:12 ابريل]] [[ast:12 d'abril]] [[be:12 красавіка]] [[bg:12 април]] [[bs:12. april]] [[ca:12 d'abril]] [[ceb:Abril 12]] [[co:12 d'aprile]] [[cs:12. duben]] [[csb:12 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 12]] [[cy:12 Ebrill]] [[da:12. april]] [[de:12. April]] [[el:12 Απριλίου]] [[en:April 12]] [[eo:12-a de aprilo]] [[es:12 de abril]] [[et:12. aprill]] [[eu:Apirilaren 12]] [[fi:12. huhtikuuta]] [[fo:12. apríl]] [[fr:12 avril]] [[frp:12 avril]] [[fur:12 di Avrîl]] [[fy:12 april]] [[ga:12 Aibreán]] [[gl:12 de abril]] [[he:12 באפריל]] [[hr:12. travnja]] [[hu:Április 12]] [[ia:12 de april]] [[id:12 April]] [[ie:12 april]] [[io:12 di aprilo]] [[is:12. apríl]] [[it:12 aprile]] [[ja:4月12日]] [[jv:12 April]] [[ka:12 აპრილი]] [[ko:4월 12일]] [[ku:12'ê avrêlê]] [[lb:12. Abrëll]] [[li:12 april]] [[lt:Balandžio 12]] [[mk:12 април]] [[ms:12 April]] [[nap:12 'e abbrile]] [[nl:12 april]] [[nn:12. april]] [[no:12. april]] [[oc:12 d'abril]] [[pam:Abril 12]] [[pl:12 kwietnia]] [[pt:12 de Abril]] [[ro:12 aprilie]] [[ru:12 апреля]] [[scn:12 di aprili]] [[sco:12 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 12.]] [[simple:April 12]] [[sk:12. apríl]] [[sl:12. april]] [[sq:12 Prill]] [[sr:12. април]] [[sv:12 april]] [[te:ఏప్రిల్ 12]] [[th:12 เมษายน]] [[tl:Abril 12]] [[tr:12 Nisan]] [[tt:12. Äpril]] [[uk:12 квітня]] [[ur:12 اپریل]] [[vi:12 tháng 4]] [[war:Abril 12]] [[zh:4月12日]] 3900 24310 2004-04-09T15:04:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[10 d' avri]] 3901 24311 2004-04-09T15:05:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[11 d' avri]] 3902 24312 2004-04-09T15:05:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[12 d' avri]] 3903 24313 2004-04-09T15:06:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[13 d' avri]] 3904 64979 2006-06-24T19:52:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 103inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 104inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 262 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[11 d' avri]] - [[12 d' avri]] - [[14 d' avri]] - [[15 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 April]] [[an:13 d'abril]] [[ar:13 أبريل]] [[ast:13 d'abril]] [[be:13 красавіка]] [[bg:13 април]] [[bn:এপ্রিল ১৩]] [[bs:13. april]] [[ca:13 d'abril]] [[ceb:Abril 13]] [[co:13 d'aprile]] [[cs:13. duben]] [[csb:13 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 13]] [[cy:13 Ebrill]] [[da:13. april]] [[de:13. April]] [[el:13 Απριλίου]] [[en:April 13]] [[eo:13-a de aprilo]] [[es:13 de abril]] [[et:13. aprill]] [[eu:Apirilaren 13]] [[fi:13. huhtikuuta]] [[fo:13. apríl]] [[fr:13 avril]] [[frp:13 avril]] [[fur:13 di Avrîl]] [[fy:13 april]] [[ga:13 Aibreán]] [[gl:13 de abril]] [[he:13 באפריל]] [[hr:13. travnja]] [[hu:Április 13]] [[ia:13 de april]] [[id:13 April]] [[ie:13 april]] [[io:13 di aprilo]] [[is:13. apríl]] [[it:13 aprile]] [[ja:4月13日]] [[jv:13 April]] [[ka:13 აპრილი]] [[ko:4월 13일]] [[ku:13'ê avrêlê]] [[lb:13. Abrëll]] [[li:13 april]] [[lt:Balandžio 13]] [[mk:13 април]] [[mr:एप्रिल १३]] [[ms:13 April]] [[nap:13 'e abbrile]] [[nl:13 april]] [[nn:13. april]] [[no:13. april]] [[oc:13 d'abril]] [[pam:Abril 13]] [[pl:13 kwietnia]] [[pt:13 de Abril]] [[ro:13 aprilie]] [[ru:13 апреля]] [[scn:13 di aprili]] [[se:Cuoŋománu 13.]] [[simple:April 13]] [[sk:13. apríl]] [[sl:13. april]] [[sq:13 Prill]] [[sr:13. април]] [[sv:13 april]] [[te:ఏప్రిల్ 13]] [[th:13 เมษายน]] [[tl:Abril 13]] [[tr:13 Nisan]] [[tt:13. Äpril]] [[uk:13 квітня]] [[ur:13 اپریل]] [[vi:13 tháng 4]] [[war:Abril 13]] [[zh:4月13日]] 3905 47532 2005-12-16T21:04:54Z Pablo 5 /* Ôtès modêyes di [[Smwès]] */ [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Fasse tchesse]] Li fåsse tchesse, c' est ene [[fåve do vî vî tins del Walonreye|racontroûle]] k' on trove dins des viyaedjes la k' gn a bråmint des bwès. Les djins oyèt des côps d' fizik, des coirnaedjes, et des boerlaedjes di trakeus, dabôrd k' i gn a nolu ki tchesse avårla. Et gn arive tot ene nindje di tot ptits tchéns ki passèt dins l' viyaedje. ==Sacwantès modêyes== ===Modêye di Rotchå=== A [[Rotchå]], li fåsse tchesse si passéve å Boschet, u å Bwès Liyon. A l' anuti, on-z oyeut des coines, les tchesseus ki breyént: " tayo ! tayo!", des côps d' fuzik, mins stofé. Adon, gn aveut ene [[Motî:hiedlêye|hiedlêye]] di ptits tchéns ki trevåtchént l' viyaedje, et passer inte les djambes des djins ki s' avént anuti, mins sins lzî rén fé. On-z oyeu eto hawer les tchéns dins les airs et al tere, mins on n' voeyeut måy pont d' djibî. Gn a todi onk ki sayive d' apicî des ptits tchéns et lzès mete dins s' [[banete]], mins li londmwin å matén, les ptits tchéns n' estént pus la. ===Ôtès modêyes di [[Smwès]]=== A [[Vivî]], li ci ki prind troes ptits tchéns dins s' banete, e rarivant e s' måjhone, i n' trove ki troes [[Motî:cayô|cayôs]]. A [[Yåle]], on-z aléve dins les tchamps po-z ôre li fåsse tchesse, ubén dmorer sol soû d' l' ouxh. On-z oyeut bawer les tchéns et on-z etindeut coirner ådzeu des rotches di Laplet et sol Mont d' Åle. Gn aveut ds ôtes k' elzî respondént do costé do Hamea. Les djins ki l' alént schoûter n' plént må. Al [[Li Foret-so-Smwès|Foret]], les djins avént sogne del fåsse tchesse. On raconte ki des femes avént vnou vey ene ki vneut d' s' acoûtchî. E-z oyant l' fåsse tchesse, ele si recloyît dins l' måjhone, et [[Motî:påterniker|påterniker]] sins rén dire al feme ki vneut d' aveur èn efant. Mins l' londmwin, ci-ciale lezî djha: "N' avîz k' fé do fé tant d' tchireyes: dji l' a bén oyou, eto, li fåsse tchesse." Èn ôte côp, co todi avou ene feme ki vneut d' s' acoûtchî. Gn ourit ene binde di ptits tchéns ki passît e corant avå l' viyaedje, disk' a sol soû d' l' ouxh. Et bawyî "gnaf ! gnaf ! gnaf !". On fjha do brut esprès dins l' tchambe del feme po k' ele n' oyaxhe rén. Mins elle a oyou totafwait. ===Modêye do Bork=== Dins l' Grand Bwès Sint-Mitchî, inte [[Nåwinne]], [[Forire]] et l' [[Li Bork|Bork]], gn aveut ene hiedlêye di ptits tchéns ki tchessént del nute. I n' elzès faleut nén cbouter, ca adon, i vs arivéve måleur. Li ci ki bawive avou zels, i rçuveut s' pårt di tchesse. C' esteut ene pate di tchvå ki touméve el måjhon pal tchiminêye. == Adjinçmint & clasmint del fåve == ===Adjinçmint=== * On-z ôt todi des coines di tchesse et des côps d' fuzik. * On voet les tchéns. * On n' voet måy les tchesseus. * Les djins polèt esse si barés mais i n' ont pont d' må. ===Classmint=== Ele si rindje dins tote ene rilêye di fåves so les tchesses, ki rmontèt foirt lon dins l' istwere. Ene ôte di ç' grope la, c' est l' cene di l' [[araedjî tchesseu]]. 3906 47530 2005-12-16T20:57:34Z Pablo 5 /* Modêye di Viepe */ [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Tchesseu]] Li fåve di l' araedjî tchesseu, c' est ene [[fåve do vî vî tins|racontroûle]], avou onk araedjî d' aler al tchesse. Mins, ci tcheseu la, soeye-t i pask' i bôreate ses sudjets, soeye-t i k' i n' respeke nén li rlidjon. Adon, i rescontere on sint u on priyesse ki l' vout rmostrer, mins i nel schoûte nén. Adon, i lyi arive måleur, et il est codåné a rivni fé ene [[fåsse tchesse]] so tere, on metou djoû, disk' al fén des tins. == Modêye di Viepe == A [[Viepe]], gn aveut on signeur ki [[Motî:kitchiner|ctchinéve]] ses sudjets, et ki n' respectéve rén. Il esteut rindou après l' tchesse. I tchessive minme li [[djoû des åmes]]. On côp k' i tchessive li djoû des åmes, la k' i rescontere on priyesse k' aléve [[Motî:enôlî|enôlyî]] on malåde. Ci-cial lyi fwait li rprotche mins li signeur end a d' [[Motî:keure|keure]]. Al nute, gn aveut on spès brouyård et l' signeur n' a nén veyou k' il arivéve dins ene [[fondreye (dins tere)|fondreye]]. Et il a toumé dvins avou si tchvås et tote si meute di tchéns. Dispu don, tos ls ans, li nute do djoû des åmes (do prumî å deus d' nôvimbe), i rvént [[Motî:wåler|wåler]] åtoû do tchestea d' Viepe avou ses tchéns. Et on-z ôt bén li brut di s' coine, mins stofé. 3907 54229 2006-04-09T03:25:34Z YurikBot 105 robot Modifie: [[zh:治外法权]] [[categoreye:droet eternåcionå|Fou-teritorialiste]] Li foû-teritoriålisté, c' est dins l' [[droet eternåcionål]], cwand gn a nole djustice d' on metou payis ki pout amete les djins u des soces k' on fwait ene sacwè ricnoxhowe foû lwè dins leu prôpe payis. ==Egzimpe di foû-teritoriålisté== * Li plaece do difåte est foû di tot aroyaedje nåcionå: Les bateas ki naivièt el hôte-mer avou des [[åre]]s, des produts tchimikes disfindous, des [[distcheyaedje]]s nawearins * Li ci k' a fwait li dfåte a peté å diale en èn ôte payis, et n' a nén leyî si idintisté. C' est l' egzimpe des crimes do seke: onk ki fwait l’ vicieus el Taylande ni såreut esse ramassé e l' Ostraleye. [[cs:Exteritorialita]] [[de:Exterritorialität]] [[en:Extraterritoriality]] [[ja:治外法権]] [[no:Ekstraterritoriell status]] [[ru:Экстерриториальность]] [[zh:治外法权]] 3908 24318 2004-04-10T01:38:55Z Lucyin 16 On dit eto: forveyou sint (forveyowe sinte). On fås sint, c' est on sint (ene sinte) k' on ndè cåze, mins ki n' a måy egzisté. ==Fås sints vinant d' ene rireye== ===Sint Çanse=== C' est des djeus d' mots fwaits a pårti di l' [[omonimeye]] sint / sins. Insi, on dit, cwand on-z a tot vudî ene botaye di gote: la co on "sint". Les djins croyèt k' on cåze d' on sint ome, mins ça vout dire: la co on '''sins''' (dj' ô bén: ene botaye sins gote). Sint Çanse c’ est on laid sint ! (Sint Çanse est metou po '''sins''' [[çanse]]s") [[Imådje: sins_canse.jpg]] ===Sint Amadou=== dins l' ratourneure: Vo m' ci [[coirzenoxh]], come Sint Amadou (rireye paski sint Amadou n' egzistêye nén, et dabôrd, ni s' såreut mostrer coirzenoxh.) ==Fås sints vinant d' ene inscripcion må coprinjhe== [[Sinte Matrice]] ==Fås sints askepyîs avou ene idêye politike dirî l' tiesse== [[Sint Napoleyon]]. ==Ôtès sôres== '''sint-Friskin'''; on prononce eto ''sint-Fruskin''. Si sint-Friskin, c' est tot çou k' on-z a. "Magnî tot l' sint-Friskin": c' est kischirer tot çk' on-z a. "Ramasse tot t' sint-Fruskin" vout dire "ramasse tos tes cayets, tos tes djonnes". On lyi vindrè l' sint-Friskin, c' est ene dijhêye po onk ki cdût må ses afwaires. 3909 24319 2004-04-10T01:40:22Z Lucyin 16 lete po rire da Mr "Sint-Çanse" parexhowe dins li rvowe "Nosse lingaedje" lete po rire da Mr "Sint-Çanse" parexhowe dins li rvowe "Nosse lingaedje" 3910 24320 2005-05-16T21:15:27Z Lucyin 16 /* Eployaedjes do mot "problinme" et ehåyaedje do walon */ On '''problinme''', c'&nbsp;est ene kesse di [[matematike]], d'&nbsp;[[aldjebe]], k'&nbsp;on dene e scole. ==Eployaedjes do mot "problinme" et ehåyaedje do walon== Li mot "problinme" a stî calké do francès po tote ene riguilete d'&nbsp;uzaedjes la kel walon a des ôtès tourneures pus tipikes. Vocial des fråzes avou l'&nbsp;mot "problinme" provnant d'&nbsp;on calcaedje di l'&nbsp;uzaedje francès, et des manire del dire pus walones: * Il a yeu des tas d'&nbsp;problinmes => ''I n'&nbsp;a yeu k'&nbsp;des mizeres, des måleurs, des [[rascråwe]]s, il a veyou les set croes, il a yeu bråmint do må.'' * Gn a co des problinmes a rezoude => ''Gn a co des arokes sol voye, des [[Motî:hame|hame]] el voye, des hames-ezès-musteas, des [[Motî:xhame|xhame]] el voye.'' * Ça pôze todi problinme => ''Ça agritche todi; gn a co todi des eguegnes, des arokes, des xhames el voye, des pires el roye.'' * C'&nbsp;est vraiymint on problinme&nbsp;! => ''C'&nbsp;est pår li hik, l'&nbsp;ahike.'' * C' est on vraiy probleme => C' est on sfwait [[Motî:derame|derame]]. * Il a reyussi sins problinmes. => ''Il a adiercî s'&nbsp;côp sins rujhe;'' u: ''sins må sins rujhe;'' u ''il a reyussi hôlamin'' (u: ''haut la main'', come ratourneure riprinjhe téle kéne d'&nbsp;èn ôte lingaedje). * Ça a stî sins problinme (ça a bén stî). => ''Ça a stî å pere des pôces. Ça a stî come so do papî d'&nbsp;muzike.'' * Tot l'&nbsp;monde a des problinmes po reyussi. => ''Les djins rindèt tertos do må po-z ariver.'' * Mi ossu, dj'&nbsp;a mes problinmes. => ''Mi eto, dj'&nbsp;a des rujhes po viker; dj'&nbsp;a bén do må d'&nbsp;endè rexhe.'' * Gn a pont d' problinme (mostrant k'&nbsp;on est d'&nbsp;acoird). => ''I va&nbsp;! K'&nbsp;i våye. Dj'&nbsp;inme ostant. Gn a rén avou ça.'' * I n'&nbsp;a jamwais d'&nbsp;problinmes. => ''I n'&nbsp;est måy amayî; il a todi ene pîce po mete å trô; i n'&nbsp;est jamwais a stok.'' * Si t'&nbsp;as on problinme, va vey on medcén. => ''S'&nbsp;i gn a åk (ene sacwè) ki n'&nbsp;va nén dins t'&nbsp;tiesse, va å docteur. Si t'&nbsp;est enukî (u: efernukî), va s'&nbsp;ti fé sognî.'' * C'&nbsp;est nén t'&nbsp;problinme&nbsp;! => ''Ça n'&nbsp;ti rgåre nén'' (foirt deur); ''ça n'&nbsp;ti rwaite nén'' (pus doûs); ''ça n'&nbsp;vos copete nén'' (sociålmint comifåt). ==Li manaedjmint do ratournaedje do mot francès «problème» dins les diccionaires francès-wallon== Les prumîs grands [[franwal]]s da [[Jean Haust]] (Lidje, 1948) et da [[Joseph Coppens]] (Nivele, 1962) sont foirt tenes pol hagnon «''problème''». I dnèt djusse li mot walon '''problinme''', dizo disfondowe «''problème''». Coppens sicrît eto k' el prononçaedje est avou on court "e", c' est mete les ponts so les I di cåze do minme sicrijha kel francès. Mins co pus tenes, les cis ki vnèt après: li [[Jules Lempereur|Lempereur]] et [[Jacques Morayns|Morayns]] (Lidje, 1977), et li [[Maurice Vray|Vray]] (Serfontinne, 2000), et li [[Simon Stasse|Stasse]] (Lidje, 2004) ni metèt nou hagnon avou l'&nbsp;mot francès. Portant, li [[Eugène Dethier|Dethier]] (Hesbaye, 1994) aveut ddja sintou l'&nbsp;agnon: i dene po «''problème''» li ratournaedje di «''avoir des problèmes''»: ''aveur des emielmints'' (dizo disfondowe francijheye ''an.mèrdëmints''). Gn a k'&nbsp;el '''Diccionaire francès-walon d'&nbsp;après Nameur et avårla''' da [[Chantal Denis]] ki dene troes uzaedjes diferins: * (''exercice scolaire'') problinme: sawè fé on problinme. * (''difficulté'') Il ont des rujhes avou leus efants. * (po mostrer l'&nbsp;acoird) Gn a pont d'&nbsp;problinme avou ça = gn a rén avou ça. 3913 62581 2006-06-20T15:58:13Z 83.237.241.71 [[Categoreye:Oucrinne|Crimeye]] [[Imådje:Map of Ukraine political simple Oblast Krim.png|thumb|Eplaeçmint del Crimêye]] [[Imådje:Flag of Crimea.svg|thumb|Drapea del redjon otonome di Crimêye]] Li '''Crimêye''' (e rûsse: Крым, ''Krym'', en oucrinnyin: Крим, ''Krim'', e [[tatår]]: Qırım), c'&nbsp;est l'&nbsp;boket d'&nbsp;l'&nbsp;[[Oucrinne]], metou pår a Nonne, k'&nbsp;est on [[cåziyea]], di 27.000&nbsp;km², divins l'&nbsp;[[Noere Mer]]. C'&nbsp;est eto ene republike otonome e l'&nbsp;Oucrinne, avou deus miyons et dmey di dmorants. Si mwaisse-veye est [[Simferopol]]. ==Djeyografeye== Li Crimêye fwait 27.000&nbsp;km² long et lådje. Les deus tîces bijhreces, c'&nbsp;est tot setch payis. Li tîce nonnrece, c'&nbsp;est des tienes, disk'&nbsp;a 1.500&nbsp;metes hôts, les ''Crimski Gori'', ki vnèt rtoumer roed so Noere Mer. Sol pindant nonnrece des montinnes di Crimêye, il î fwait foirt doûs. Eto, totes les pladjes inte [[Alouchta]] et [[Sebastopol]] sont griblêyes di tourisses ki vnèt di "totes les Rûsseyes" et co d'&nbsp;pus lon. ==Les djins k' î dmorèt== Gn aveut 2.550.000 djins ki dmorént el Crimêye e 1991, des Rûsses (65 åcint); des Oucrinnyins (22 åcint) et des Tatårs (10 åcint). Li restant (3 åcint), c'&nbsp;est des Bielorûsses, des Årmenyins, des Greks, des Almands, et des Vîs-Djwifs (Karayiches). ==Istwere== Li Crimêye fourit colnijheye påzès Greks a pårti do [[7inme sieke divant Dj.C.]] E [[5inme sieke divant Dj.C.]], ele va divni on boket do [[Rweyåme do Bosfôre]], ki va passer dizo [[mambornance]] [[Impire Romin|rominne]] e [[-63|63 dv Dj.C.]] Ezès [[3inme sieke|3inme]] eyet [[4inme sieke]]s ap. Dj.C., c'&nbsp;est les [[Gotes]] et les [[Huns]] k'&nbsp;abrokèt el Crimêye. Do [[8inme sieke|8inme]] å [[13inme sieke]]s, c'&nbsp;est des peupes turks k'&nbsp;on rtrove avårla, pu les Mongols. Nerén, les Djinnwès et les Vnijhwès î tnèt des candlietes. Dins les [[anêyes 1440]], dizo l'&nbsp;prince Haji Giray, li Crimêye est ene principåté (xhanat) cåzu dislaxheye, avou [[Baxhatchassaray]] come mwaisse-veye. E&nbsp;[[1475]], li Crimêye ricnoxhe li sovrinnté teyorike do zultan Otoman Mehmed II. Mins ci n'&nbsp;est k'&nbsp;e [[16inme sieke]] ki les Turks si vlèt rinde mwaisse do payis, tot disdjocant et replaecî les princes (xhan) ki s'&nbsp;redivént. Adon, les princes di Crimêye estént sovint e margaye avou l'&nbsp;Moscoveye, et dårént diski dins les forbots d'&nbsp;[[Moscou]] (li dierin côp e [[1571]]). Di [[1736]] a [[1739]], li [[Rûsseye]], aloyeye a l'&nbsp;[[Otriche-Hongreye]], atake l'&nbsp;[[Impire Otoman]] po sayî di s'&nbsp;rinde mwaisse del Crimêye eyet del Noere Mere; mins ele doet rinoncî et siner l'&nbsp;[[påye di Nissa]]. Pus tård, [[Catrene II]] (sipotêye e walon li Catin), k'&nbsp;aveut on toû dipus kel diale, s'&nbsp;arindja po dislaxhî li Crimêye di l'&nbsp;Impire Otoman ([[Påye di Kucuk Kaynarja]], [[1774]]). E&nbsp;[[1777]], ele evoya des [[setleu]]s Greks et Slaves. Pu, e [[1783]], li Rûsseye apice håynetmint li Crimêye. E [[1856]], après l'&nbsp;[[guere di Crimêye]], ki va fé cnoxhe li Crimêye el Walonreye, les Rûsses tchessèt des meyes et des meyes di Tatårs evoye, e ls ametant d'&nbsp;aveur fwait avou les Inglès, les Francès et les Turks k'&nbsp;estént aloyîs siconte des Rûsses. E [[1921]], les Tatårs di Crimêye askepièt ene republike otonome. E [[1945]], Stalene evoye di foice les Tatårs dins des ôtes payis ([[Azerbaydjan]], [[Ouzbekistan]]) et anixhile l'&nbsp;otonomeye del Crimêye. E [[1954]], li Crimêye, k'&nbsp;esteut disk'&nbsp;adon administrêye come ene redjon otonome del Republike Federative Socialisse et Sovietike di Rûsseye, est raloyeye a l'&nbsp;[[Oucrinne]]. Å Dishonnaedje di l'&nbsp;[[URSS]] e [[1991]], gn a des Rûsses po dmander li ratelaedje di l'&nbsp;Oucrinne al Rûsseye; des ôtes volèt esse dislaxhîs et sovrins. Li Crimêye proclame si indepindince li [[5 di may]] [[1992]], mins pus tård acceptêye di divni ene republike otonome ådvins d'&nbsp;l'&nbsp;Oucrinne. ==On ptit voyaedje el Crimêye== [[Imådje:crimeye_nonne_wi.jpg|thumb|left|tchimin d'&nbsp;l'&nbsp;escursion]] ===Simferopol=== [[Imådje:Simferopol_wi.jpg|thumb|100px|Ratindant l'&nbsp;trin el gåre di Simferopol]] Li veye si lome '''Simferopol''' (Сімферополь, en oucrinnwès, Симферополь, e rûsse), '''Acmesdjid''' e tatår (sicrît ''Akmescid'' en alfabet turk, et ''Ak Mesjid'' dins les tecses inglès). C'&nbsp;est l'&nbsp;dierinne gåre do trin ki vént d'&nbsp;Oucrinne. ===Yalta=== [[Imådje:Yalta poirt wi.jpg|thumb|100px|li poirt di Yalta]] Yalta (uk: Ялта), c'&nbsp;est li mwaisse-veye touristike del Crimêye. On-z î avént pa trolé-busse di Simferopol (li pus long trolé-busse di tote li viye URSS). Did la, on va aler a Solea Levant, eviè Alouchta, et a Solea Djus eviè Sebastopol. A vey: * Poirt di Yalta. * Måjhon da [[Tchekov]] ===Alouchta=== [[Imådje:Alouchta eglijhe wi.jpg|thumb|100px|eglijhe]] Si scrît ''Aluşta'' e tatår, Алушта en oucrinnyin. A vey: eglijhe ortodocse, basteye a costé d'&nbsp;ene moskêye tatåre, ambedeus todi drovowes. === Inte Alouchta et Yalta === [[Imådje:Alouchta palau Stalene wi.jpg|thumb|left|100px|li palå da Stalene]] * Palå da Stalene. [[Imådje:palau Livadia wi.jpg|thumb|100px|li palå d'&nbsp;Livadia]] * Li Palå d'&nbsp;Livadia, la k'&nbsp;on-a siné l'&nbsp;[[påye di Yalta]]). Les troes sineus, Roosevelt, Churchill et Stalene sont tchaeke riprezinté pa s'&nbsp;drapea Padrî, gn a l' såle des minisses di tos les payis k'&nbsp;ont siné l'&nbsp;påye di Yalta. Après l' meur, gn a les poitraits saetchîs ç'&nbsp;djoû la. So ene tåve, on voet co li gazete "Li Pravda" (li verité), do londmwin do sinaedje del påye * Djårdén ås plantes. === Inte Yalta et Aloupca === [[Imådje:crimeye pladje wi.jpg|thumb|left|100px|ene pladje del Noere Mer]] * pladje del Noere Mer, rén k'&nbsp;avou des bidinnes (pont d'&nbsp;såvion). * Hôt-Tiene Sint-Pire (''Haj Petri'', 1300 m) [[Imådje:montinne sint-pire copete wi.jpg|thumb|100px|L' åbe metou al copete do Hôt Tiene Sint-pire]] On-z î avént avou on teleferike. Al copete gn a èn åbe la k' on va pinde on sovni et des sacwès da vosse, come sovni. Gn a nok ki les aduze. * Li Ni d'&nbsp;Oronde (e rûsse ''lastatchkino Gnizdo''), c' est ene curiozité po les tourisses : c' est l' raptitixhaedje d'&nbsp;on tchestea. ===Aloupca=== [[Imådje:Aloupca audfou.jpg|thumb|left|100px|Aloupca ådfoû]] [[Imådje:Aloupca audvins.jpg|thumb|100px|Aloupca ådvins]] Li veye d'&nbsp;Aloupca (Алупка, ''Aloupka'' en oucrinnyin), c'&nbsp;est aprume li Tchestea Gorontsvsky, basti pås Tatårs, riprin på tsår Nicolai II. Ådfoû, on pout vey les meurs disfindreces, fwaits pås Tatårs. Ådvins gn a des pinteures rilidjeuses ortodosses. On trove la dins on tchestea li buro do tsår, avou s'&nbsp;poitrait, et, dins ene bele tchambe, li poitrait do fjheu d'&nbsp;arimeas rûsse [[Pouchkine]]. ===Sebastopol=== [[Imådje:panorama divanteure wi.jpg|thumb|left|100px|L' unifôme del flote del Noere Mer]] Sebastopol (Севастополь, ''Sevastopol'', e rûsse, Akyar e tatår) est cnoxhowe paski, tins del [[guere di Crimêye]], c'&nbsp;esteut la ki les årmêyes aloyeyes ont passé cåzu èn an a voleur prinde li veye, disfindowe påzès Rûsses. Do tins d'&nbsp;l'&nbsp;URSS, ça a stî on grand poirt militaire, sol Noere Mer, la kel 6inme flote aveut djîsse. [[Imådje:panorama toetea wi.jpg|thumb|100px|Toetea des sôdårds turks]] A vey: panorama del guere di Crimêye Ådfoû do bastimint, on s' pout fotografyî avou l' unifôme del flote del Noere Mer (des trevéns sovietike). Ådvins, tos les unifômes des årmêyes k' ont prin pårt al guere di Crimêye. == Ôtès grandès veyes. == * Evpatoria (Євпаторія, ''Evpatoriya'', en oucrinnyin; e tatår: Gözleve), sol Noer Mer a Bijhe di Sebastopol. * Baxhatchassaray (Бахчисарай, ''Baxhtchisaray'', en oucrinnyin; eto scrît Bakhchisaray, Bahçesaray). ==Hårdêye difoûtrinne== {{Commons|Category:Crimea|l' Crimêye}} *[http://rifondou.walon.org/lv/vera.html Vera, on roman ki s' passe el Crimêye] *[http://www.tatar.net/ Tatar.Net ] [[ar:القرم (شبه جزيرة)]] [[bg:Крим]] [[ca:Crimea]] [[cs:Krym]] [[de:Krim]] [[en:Crimea]] [[eo:Krimeo]] [[es:Crimea]] [[et:Krimm]] [[eu:Krimea]] [[fi:Krim]] [[fr:Crimée]] [[gl:Crimea]] [[he:חצי-האי קרים]] [[it:Crimea]] [[ja:クリミア自治共和国]] [[ka:ყირიმი]] [[ko:크림 공화국]] [[la:Crimaea]] [[lt:Krymas]] [[mo:Кримея]] [[nl:Krim]] [[no:Krim]] [[os:Хъырым]] [[pl:Krym]] [[pt:Criméia]] [[ro:Crimeea]] [[ru:Крым]] [[sr:Крим]] [[sv:Krim]] [[tr:Kırım]] [[tt:Qırım]] [[uk:Автономна Республіка Крим]] [[zh:克里米亚]] 3914 24324 2004-04-12T21:49:26Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3915 24325 2004-04-12T21:50:02Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3916 24326 2004-04-12T21:50:35Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3917 24327 2004-04-12T21:51:07Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3918 24328 2004-04-12T21:51:36Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3919 24329 2004-04-12T21:52:07Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3920 24330 2004-04-12T21:52:38Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3921 24331 2004-04-12T21:53:25Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3922 24332 2004-04-12T21:54:01Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3923 24333 2004-04-12T21:54:36Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3924 24334 2004-04-12T21:55:11Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3925 24335 2004-04-12T21:55:44Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3926 24336 2004-04-12T21:56:15Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3927 24337 2004-04-12T21:56:46Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3928 24338 2004-04-12T21:57:25Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3929 24339 2004-04-12T21:57:55Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3930 24340 2004-04-12T21:58:28Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3931 24341 2004-04-12T21:59:02Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3932 24342 2004-04-12T21:59:35Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3933 24343 2004-04-12T22:00:04Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3934 24344 2004-04-12T22:00:43Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. poitrait saetchî pa Allabouch Hamid & Mohammed Soleih e moes d' fevrî 2000, kel volèt bén leyî eplaidî sol Wiki. 3937 59845 2006-06-08T09:06:12Z Pablo 5 3938 24348 2004-04-13T11:59:01Z Lucyin 16 dessinaedje da Djihinne Mahin li 11 d' avri 2004. dessinaedje da Djihinne Mahin li 11 d' avri 2004. 3939 65433 2006-06-28T12:37:36Z Pablo 5 [[Categoreye:pris et bates e lingaedje walon]] [[categoreye:teyåte e walon]] Li '''Grand Pris do Rwè Albert I''' u '''Cope do Rwè''' askepia e 1931, la k'&nbsp;li Rwè [[Albert I (Beldjike)|Albert I]] dina on pris, ki dveut dmorer advitam, po ene [[dramatike]] e walon. Li tchuze sereut fwaite tins d'&nbsp;ene bate nåcionåle. E 1932, li wangnante pîce fourit djouwêye divant li Rwè e s'&nbsp;palå a [[Laeken]]. ==Djivêye des rascodeus do Pris== === 2000-2010 === * 2004: ''L'Aurore'', di [[Wanze]]. * 2003: ''L'Aurore'', di [[Wanze]]. * 2002: ''L'Aurore'', di [[Wanze]]. * 2001: ''[[L' Ekipe di Djerpene (dramatike)|L'Equipe]]'', di [[Djerpene]]. * 2000: ''Dj'ènnè-Rèye'', di [[Djeneret]]. === 1990-1999 === * 1999: ''Les Disciples de Chénier'', di [[Djili]]. * 1998: ''L'Equipe'', di [[Djerpene]]. * 1997: ''La Saint-Rémoise'', di [[Sint-Rmey]] (dilé Lidje) eyet ''Li Cpagneye Marius Staquet'' di [[Moucron]], ambedeus prumire plaece. * 1996: ''Dj'ènnè-Rèye'', di [[Djeneret]]. * 1995: ''Les Vraiys Walons'', di [[Serè]]. * 1994: ''Excelsio'' del [[El Lovire|Lovire]]. * 1993: ''Les Vraiys Walons'', di [[Serè]]. * 1992: ''Dj'ènnè-Rèye'', di [[Djeneret]]. * 1990: ''La Ceheutoise'', di [[Cerexhe-Heuzeu]]. === 1980-1989 === * 1989: ''Les Vraiys Walons'', di [[Serè]]. * 1988: ''Le Théâtre Dialectal'', di [[Tchålerwè]]. * 1987: ''Les djonnes comedyins rurås'', di [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]]. * 1986: ''Les Vraiys Walons'', di [[Serè]]. * 1985: ''La Concorde'', di [[Pelinne]]. * 1984: ''Les Vraiys Walons'', di [[Serè]]. * 1983: ''Li Cpagneye Jacques Fontaine'', d' [[Indji]]. * 1982: ''Les djonnes comedyins rurås'', di [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]]. * 1981: ''Li Ceke dramatike «La Concorde»'', di [[Pelinne]]. * 1980: ''Li Ceke dramatike «L’Avenir»'', di [[Gochliye]] eyet ''Li Ceke et li Teyåte di Monthéâtre di [[Mont-so-Mårciene]]'', ambedeus prumire plaece. === 1970-1979 === * 1979: ''Li Ceke dramatike «Årt et Recreyåcion»'', di [[Melet|Mlet]]. * 1978: ''La Compagnie Dramatique du Cercle Royal wallon de Watermael-Boitsfort'' * 1977: ''Li Ceke dramatike «La Concorde»'', di [[Pelinne]]. * 1976: ''Li Ceke Royå walon di [[Couyet]]''. * 1975: ''Li Cpagneye Jacques Fontaine'', di [[Stokea]]. * 1974: ''L'&nbsp;Union Royåle Warnintesse'', di [[Warnin]]. * 1973: '''pont d'&nbsp;finåle ciste anêye la''' * 1972: ''Li Ceke dramatike «Amicåle des Telefones et Telegrafes'', di [[Vervî]]. * 1971: ''Li Ceke Royå dramatike «L'&nbsp;Amicåle»'', di [[Binne-Heuzea]]. * 1970: ''Li dramatike di [[Djerpene]]''. === 1960-1969 === * 1969: ''Li Cpagnêye teyåtråle «L'&nbsp;Ekipe»'', di [[Vervî]] eyet ''Les Amis del F.N.'', di [[Hesta]], ambedeus prumire plaece. * 1968: ''Li Cpagneye Teyåte et Foclore'', di [[Mermoite]]. * 1967: ''Li Ceke dramatike «La Rampe»'', del [[El Tchapele|Tchapele]]. * 1966: ''Li Cpagneue Aimé Courtois'', di [[Nameur]]. * 1965: ''Li Ceke «Årt et Plaijhi»'', di [[Cirou]]. * 1964: ''Li Trope Emile-Emile'', d'&nbsp;[[Ougrêye]]. * 1963: ''Li Ceke Royå «L'&nbsp;Efoirt»'', d'&nbsp;[[Ocgniye]]. * 1962: ''Li Ceke Royå «Les Traze»'', di [[Nivele]]. * 1961: ''Li Ceke «Le Sillon»'', di [[Moirtmont]]. * 1960: ''Li Ceke «Les Amis del F.N.»'', di [[Hesta]]. === 1950-1959 === * 1959: ''L'&nbsp;Union Royåle Warnintesse'', di [[Warnin]]. * 1958: ''Li Ceke lidjwès «Wallonia»'', di [[Brussele]]. * 1957: ''Li Ceke «L'&nbsp;Åme Walone»'', di [[Lidje]]. * 1956: ''Li Ceke Royå des Amis del Påye'', di [[Bwès-d'-Vilé]]. * 1955: ''Li Ceke Royå djunior di [[Nivele]]'' eyet ''Li Ceke «l'&nbsp;Union»'', di [[Mårcin]], ambedeus prumire plaece. * 1954: ''Li Ceke «Por Yeuss»'', di [[Moncea-so-Sambe]]. * 1953: ''Li Ceke «L'&nbsp;Efoirt»'', d'&nbsp;[[Ocgniye]]. * 1952: ''Li Ceke Royå walon di [[Couyet]]''. * 1951: ''Li Ceke dramatike «Les Vraiys Walons»'', d'&nbsp;[[Ougrêye]]. * 1950: ''Li Ceke Royå Les Walons do Bassin do Cinte'', di [[Brussele]]. === 1940-1949 === * 1949: ''Le Royal Théâtre wallon tournaisien'', di [[Tournai]]. * 1948: ''Les Francs Walons'', di [[Lidje]]. * 1947: ''Les Francs Walons'', di [[Lidje]]. * 1946: ''Li Ceke walon'', di Watermael-Boitsfort. * 1940-1945: ''pont d' pris ces anêyes la'' === 1932-1939 === * 1939: ''Li Ceke walon'', di [[Mårcinele]]. * 1938: ''Li Ceke walon'', di Watermael-Boitsfort. * 1937: ''Li Ceke po l’&nbsp;Årt et pol Peupe'', di [[Tcheslinea]]. * 1936: ''Les Walons di [[Mårcinele]]''. * 1935: ''Le Cercle Caritas Ansois'', d' [[Anse]]. * 1934: ''Li Ceke Sambe-et-Mouze'', di [[Nameur]]. * 1933: ''Li Ceke Vervitwès'', di [[Brussele]]. * 1932: ''Li Ceke di [[Couyet]]''. 3940 24350 2004-04-13T21:51:25Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e 1999. poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e 1999. 3941 24351 2004-04-13T21:54:40Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e 2003 amon Nathalie Bleser a Gurnåde (popene Tchantchès ki pind å meur) poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e 2003 amon Nathalie Bleser a Gurnåde (popene Tchantchès ki pind å meur) 3942 24352 2004-04-20T01:32:22Z Lucyin 16 on '''toitche-linwe''' c' est ene fråze målåjheye a dire, paski des sons vijhéns rivnèt onk après l' ôte, mins motoit nén sins l' minme shuvion. C' est come si on vs toirteyreut vosse linwe. ==Egzimpes di toitche-linwe e walon== * djusse målåjheys a dire. **Loukîz Colas k' est la ki louke li lune ki lût. **Ene pougneye di belès vetès setchès schetes. **Nosse bele grosse rodje poye cove inte li late et li tchviron. **Des bounès holès molès wåfes. **Li toû do cou do cok do clotchî. **Å galop, galopea, el diale vos årè pa vos dijh årteas. **On frezé betchtåd ashiou so on strouk s' ecrouke tot magnant des petchales. * Ki vont fé prononcî èn ôte mot, måhonteus. **Les '''poyes''' do curé pounèt. (on va fini pa dire les '''coyes''' do curé). * Målåjheys a dire, aprume dins sacwantès coines del Walonreye: ** End a li diynut k' end ont et nd a ki diynut k' end ont nén; Mins end a dpus ki diynut k' end ont k' end a ki diynut k' end ont nén. Ås [[Les Scåssenes|Scåssenes]], ça s' prononce: ''i dd a ki dittënt k' i dd ont, et i dd a ki dittënt k' i dd ont nî; mins i dd a pus ki dittënt k' i dd ont k' i dd a ki dittënt k' i dd ont nî''. 3943 35589 2005-07-20T01:25:46Z Pablo 5 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:stron_poye_wi.jpg|thumb|les sôres po fé on stron d' poyes]] on '''stron d' poye''' (e [[francès d' Beldjike]], ''caca d' poule''), c' est èn [[amagnî walon]] foirt simpe. C' est ene [[Motî:fadêye|fadêye]] fwaite avou ene coûtche di crinme di laecea, et ene coûtche di [[sirôpe]]. C' est on mot k' on dit aprume e [[Payis d' Hêve]]. ==Pondants et djondants do fjhaedje do stron d' poye== Dins les cinses, divant 1970, on leyive todi deus pailons d' laecea ki tchåfént sol dirî del sitouve. Do cô k' il estént po boure, on les meteut lon erî d' l' aisse, et li crinme montêve tot doûçmint. Les vatches d' adon, ci n' esteut nén co des grandès dneuses k' on lzî mode 25, 30 lites (avou 30, 35 grames di crinme å lite). C' esteut des emîtrinnes, ki dnént cénk a dijh lites, kécfeye 15 mins nén dpus. Eto, c' esteut do pus spès laecea (40 a 50 grames di crinme å lite). Cwand on l' leyive sol sitouve tote li nute, on-z aveut cåzu on doet d' crinme å matén. Dins ene famile, tchaeke efant aveut droet al crinme d' on pailon. On l' sitindeut so ene pîce di mwin u ene [[rosteye]]. Dissu l' coûtche di crinme, on rmeteut co ene pitite coûtche di sirôpe. Li maxhaedje del blanke crinme et do noer poeré dineut ene coleur come les polenes di poyes. C' est po ça k' on loméve ces tåtes la, po rire, des strons d' poye. Come gn a pus waire di crinme dins l' laecea d' botike, et k' i gn a todi moens di stouves å bwès, å djoû d' ouy, on fwait purade des strons d' poye avou avou del [[makêye]]. 3944 24354 2004-04-13T22:03:09Z Lucyin 16 Ene '''rosteye''', c' est ene pîce di pwin griyeye dins l' cofe del sitouve, u sol [[take]], u dins [[on greye-pwin]]. 3945 24355 2004-04-14T01:30:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>pî-stok</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sitok ki sieve di pî (po ene posteure, evnd.). <I>C'&nbsp;est les cwårs del Walonreye k'&nbsp;ont-st aidî ces tchampions la griper so leu pî-stok</I> ([http://rifondou.walon.org/afitcha.html F. André et al, rat. pa L. Mahin]). rl a: [[Motî:pî d' soke|pî d'&nbsp;soke]]. <span lang=fr>F. piédestal.</span> <B>2.</B> sitok ki sieve di djoke (ås aprovijhîs oujheas d'&nbsp;proye). <I>L'&nbsp;"oujhea libe" est aprovijhî; asteure, i va doirmi adjoké so on pî-stok, dins l'&nbsp;tchambe di s'&nbsp;mwaisse</I> ([http://rifondou.walon.org/marok.html#afroyis L. Mahin]). <span lang=fr>F. perchoir.</span> Etimolodjeye: acolaedje tîxhon: no (pî) + no (sitok); sitok ki sieve di pî.</P> 3946 59039 2006-06-02T07:19:31Z Pablo 5 /* Li studiaedje do walon pås linwincieus almands et l' imperialisse almand (1870-1945) */ luminme -> lu-minme Cisse pådje cial va rashonner tot çou k' a a vey avou l' rapoirt do lingaedje walon avou les lingaedjes tîxhons, tecnicmint, et eto politicmint. ==Eterloyances tecnikes== [[mots d' aplacaedje tîxhon/pî]] === Studias sol walon fwaits ezès payis tîxhons. === Les prumîs [[filolodjeye walone|studias sol walon]] fourît fwaits pa des Almands. * J. Niederlander, ''Die Mundart von Namur'', eplaidî dins ene gazete sincieuse almande (''Zeitung für Romanische Philologie'', 24, '''1900''', pp 1-32 & 251-309). * Ernst Förstemann, ''Altdeutsches Namenbuch; I. Personnennamen'', 2inme vudindje, [[Bonn]], '''1900'''. * Ernst Gamillscheg, ''Germanische Siedlung in Belgien und Nodfrankreich'', [[Berlin]], '''1938''', 208 pådjes. * Lein Geschiere, ''Eléments néerlandais du wallon liégeois'', [[Misterdam]], 1950, 366 pådjes. * Nicolas Gérard ''La standardisation et l'enseignement des langues régionales romanes de Wallonie à la lumière de son institutionnalisation''. Memwere di romane al [[KUL]], '''2002'''. L' ovraedje a stî acvierné på mådjuster Pierre Swiggers. === Ricwereus k' ont-st eplaidî leus rcweraedje en on lingaedje tîxhon === * [[Armand Boileau]]. ==Eterloyances politikes== === Li studiaedje do walon pås linwincieus almands et l' imperialisse almand (1870-1945)=== Les linwincieus almands ont stî les prumîs a studyî l' walon. Li prumî a-z aveur sicrît ene sacwè sol walon est èn Almand: J. Niederlander, ''Die Mundart von Namur'', eplaidî dins ene gazete sincieuse almande. Do côp après, [[von Wartburg]] a adjinçné si nouzome ''Franzözische Etimologische Wörtenbuch'', co asteure li Bibe des romanisses, ki studeye tos les lingaedjes romans di l' ancyinne Gåle, bodje pa bodje. Les politikîs, a pårti d' Bismarck, s' ont rsievou des dnêyes des sincieus po stitchî dins l' tiesse des djins d' avårla (Almands, mins minme les Flaminds) kel walon esteut on pårler foirt djermanike. Did la, li rcweraedje d' etimolodjeyes tîxhones, foirt al môde. [[Jean Haust]] lu-minme s' î a epîté dipus d' on côp. El guere di 1914, les prumirès årmêyes almandes avancént avou des djins ki djåzént bén walon (c' est dins "Li bracnî" da [[Joseph Calozet]]. C' esteut motoit bén des "Almands" del [[Prûsse walone]], k' aléve divni "les [[Redîmés payis]]"). Did la, après les deus gueres, l' araedjiveusté d' onk come [[Lucien Léonard|Lucyin Linåd]] po rdire tofer kel walon esteut roman. Dji n' a nén les pinses k' i gn åye yeu des waloneus ki s' î ont leyî prinde (fé avou ls Almands, avou l' idêye ki ces-cial sotnèt l' lingaedje walon), a pårt, motoit, li cas da [[Jean de Lathuy|Djhan de Lathuy]], mins ci n' est nén si simpe ki ça. Kécfeye eto, les waloneus ont yeu sogne, après l' guere, di disfinde li walon come on lingaedje ki pôreut riprinde en miete di terén å francès. C' est tins les anêyes 1945-1960 ki l' walon a stî abandné podbon come lingaedje del mame a ses påpåds. ==Eterloyances djeyografikes== ===Viyaedjes metous a l' aschate del Walonreye linwistike, astok d' on payis tîxhon-cåzant.=== * [[Buhô]] ===Viyaedjes bedjes lussimbordjwès-cåzant=== * [[Miezich]] (Messanceye) ** [[Hiewerdang]] (Haberdji) ** [[Hondel]] (Hondlindje) ** [[Séilen]] (Selindje) ** [[Woulker]] (Wåclindje) ===Viyaedjes bedjes ripouwaryin-cåzant=== * [[Wälekete]] (Welkenraedt) ===Viyaedjes walons metous djusse dilé l' flaminde Braiband === * [[Waterlô]] == Eterloyances etimolodjikes == === nos d' biesses === * [[sizet]] * [[dzi]] [[Categoreye:Walon et tîxhon|*]] 3947 24357 2004-04-28T15:57:54Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mårlî</B></FONT> [o.n.] aidant do curé k'&nbsp;aprestêye l'&nbsp;eglijhe, ki soune a messe, ki djouwe di l'&nbsp;årmoniom. rl a: [[Motî:mambor|mambor]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand i ploût sol curé, i gote sol mårlî:</FONT> <I>a)</I> cwand on dene ene grosse dringuele å curé po on mariaedje, èn etermint evnd, i rind ene pitite pårt å mårlî. <I>b)</I> (imådjreçmint) cwand gn a on gros buddjet po ene sacwè, tos les cis k'&nbsp;ont a vey avou l'&nbsp;pordjet endè vont profiter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; Li Mårlî:</FONT> Rilomêye operå da [[Joseph Duysenx]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">maurlî</FONT>, mârlî, maurliè.</P> 3948 34297 2005-07-10T10:49:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sacristin</B></FONT> [o.n.], <FONT COLOR="#ff0000"><B>sacristinne</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mambor|mambor]] d' eglijhe. <I>Gn a les gurnoyes di benitî et les vîs tchenous d' sacristin ki sounèt les clotches.</I> (C. Staquet). |<FONT COLOR="#ff0000"><B>sacristeye</B></FONT> [f.n.] tchambe divins l'eglijhe, ewou çk' i gn a les mousmints di [[Motî:messe|messe]] et les ôtès sacwès k' i fåt po fé messe, et ewou, dins l' timp, on fjheut les ovraedjes di [[Motî:penleu|penleu]] eto. Etimolodjeye: aplacaedje di deus mots laténs: <span lang=la>"sacris"</span> et <span lang=la>secretarium</span>. 3949 24359 2004-04-14T02:17:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bistouye</B></FONT> [f.n.] cafè avou del gote divins. </P> 3950 24360 2004-05-08T01:24:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bacachnik</B></FONT> [o.n.] pitit cåbaret avou toplin des sôlêyes. <span lang=fr>F. bistrot.</span> rl a: [[Motî:chnik|chnik]] 3951 24361 2004-04-14T02:23:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brandviner</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/copiner.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] fé del gote. <span lang=fr>F. distiller.</span></P> 3952 24362 2004-05-12T01:46:43Z Angela 24 thanks pablo Bondjoû, et bénvnowe, Angela! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 14 d'&nbsp;avri 2004 a 02:26 (CEST) :Gråces Pablo. :) [[Uzeu:Angela|Angela]] 7 di may 2004 a 10:42 (UTC) == elodjaedje == ça doet esse bon asteure it should be fixed now [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 7 di may 2004 a 11:37 (UTC) :Thanks for all your help. :) [[Uzeu:Angela|Angela]] 12 di may 2004 a 01:46 (UTC) 3953 64983 2006-06-24T19:53:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 104inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 105inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 261 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1757]] : "[[Li Lidjwès egadjî (operå)|li Lidjwès egadjî]]", li deujhinme des operås do [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]], sicrît pa [[Jacques-Joseph Fabry]], est djouwé divant les djins pol prumî côp a [[Lidje (veye)|Lidje]]. == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[12 d' avri]] - [[13 d' avri]] - [[15 d' avri]] - [[16 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 April]] [[an:14 d'abril]] [[ar:14 أبريل]] [[ast:14 d'abril]] [[be:14 красавіка]] [[bg:14 април]] [[bs:14. april]] [[ca:14 d'abril]] [[ceb:Abril 14]] [[co:14 d'aprile]] [[cs:14. duben]] [[csb:14 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 14]] [[cy:14 Ebrill]] [[da:14. april]] [[de:14. April]] [[el:14 Απριλίου]] [[en:April 14]] [[eo:14-a de aprilo]] [[es:14 de abril]] [[et:14. aprill]] [[eu:Apirilaren 14]] [[fi:14. huhtikuuta]] [[fo:14. apríl]] [[fr:14 avril]] [[frp:14 avril]] [[fur:14 di Avrîl]] [[fy:14 april]] [[ga:14 Aibreán]] [[gl:14 de abril]] [[he:14 באפריל]] [[hr:14. travnja]] [[hu:Április 14]] [[ia:14 de april]] [[id:14 April]] [[ie:14 april]] [[io:14 di aprilo]] [[is:14. apríl]] [[it:14 aprile]] [[ja:4月14日]] [[jv:14 April]] [[ka:14 აპრილი]] [[kn:ಎಪ್ರಿಲ್ ೧೪]] [[ko:4월 14일]] [[ku:14'ê avrêlê]] [[la:14 Aprilis]] [[lb:14. Abrëll]] [[li:14 april]] [[lt:Balandžio 14]] [[mk:14 април]] [[ms:14 April]] [[nap:14 'e abbrile]] [[nl:14 april]] [[nn:14. april]] [[no:14. april]] [[oc:14 d'abril]] [[pam:Abril 14]] [[pl:14 kwietnia]] [[pt:14 de Abril]] [[ro:14 aprilie]] [[ru:14 апреля]] [[scn:14 di aprili]] [[sco:14 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 14.]] [[simple:April 14]] [[sk:14. apríl]] [[sl:14. april]] [[sq:14 Prill]] [[sr:14. април]] [[sv:14 april]] [[te:ఏప్రిల్ 14]] [[th:14 เมษายน]] [[tl:Abril 14]] [[tr:14 Nisan]] [[tt:14. Äpril]] [[uk:14 квітня]] [[ur:14 اپریل]] [[vi:14 tháng 4]] [[war:Abril 14]] [[zh:4月14日]] 3954 64987 2006-06-24T19:54:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 105inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 106inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 260 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[13 d' avri]] - [[14 d' avri]] - [[16 d' avri]] - [[17 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 April]] [[an:15 d'abril]] [[ar:15 إبريل]] [[ast:15 d'abril]] [[be:15 красавіка]] [[bg:15 април]] [[bs:15. april]] [[ca:15 d'abril]] [[ceb:Abril 15]] [[co:15 d'aprile]] [[cs:15. duben]] [[csb:15 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 15]] [[cy:15 Ebrill]] [[da:15. april]] [[de:15. April]] [[el:15 Απριλίου]] [[en:April 15]] [[eo:15-a de aprilo]] [[es:15 de abril]] [[et:15. aprill]] [[eu:Apirilaren 15]] [[fi:15. huhtikuuta]] [[fo:15. apríl]] [[fr:15 avril]] [[frp:15 avril]] [[fur:15 di Avrîl]] [[fy:15 april]] [[ga:15 Aibreán]] [[gl:15 de abril]] [[he:15 באפריל]] [[hr:15. travnja]] [[hu:Április 15]] [[ia:15 de april]] [[id:15 April]] [[ie:15 april]] [[io:15 di aprilo]] [[is:15. apríl]] [[it:15 aprile]] [[ja:4月15日]] [[jv:15 April]] [[ka:15 აპრილი]] [[ko:4월 15일]] [[ku:15'ê avrêlê]] [[lb:15. Abrëll]] [[li:15 april]] [[lt:Balandžio 15]] [[mk:15 април]] [[ms:15 April]] [[nap:15 'e abbrile]] [[nds:15. April]] [[nl:15 april]] [[nn:15. april]] [[no:15. april]] [[oc:15 d'abril]] [[pam:Abril 15]] [[pl:15 kwietnia]] [[pt:15 de Abril]] [[ro:15 aprilie]] [[ru:15 апреля]] [[scn:15 di aprili]] [[sco:15 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 15.]] [[simple:April 15]] [[sk:15. apríl]] [[sl:15. april]] [[sq:15 Prill]] [[sr:15. април]] [[sv:15 april]] [[te:ఏప్రిల్ 15]] [[th:15 เมษายน]] [[tl:Abril 15]] [[tr:15 Nisan]] [[tt:15. Äpril]] [[uk:15 квітня]] [[ur:15 اپریل]] [[vi:15 tháng 4]] [[war:Abril 15]] [[zh:4月15日]] 3955 64991 2006-06-24T19:54:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 106inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 107inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 259 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[14 d' avri]] - [[15 d' avri]] - [[17 d' avri]] - [[18 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 April]] [[an:16 d'abril]] [[ar:16 إبريل]] [[ast:16 d'abril]] [[be:16 красавіка]] [[bg:16 април]] [[br:16 Ebrel]] [[bs:16. april]] [[ca:16 d'abril]] [[ceb:Abril 16]] [[co:16 d'aprile]] [[cs:16. duben]] [[csb:16 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 16]] [[cy:16 Ebrill]] [[da:16. april]] [[de:16. April]] [[el:16 Απριλίου]] [[en:April 16]] [[eo:16-a de aprilo]] [[es:16 de abril]] [[et:16. aprill]] [[eu:Apirilaren 16]] [[fi:16. huhtikuuta]] [[fo:16. apríl]] [[fr:16 avril]] [[frp:16 avril]] [[fur:16 di Avrîl]] [[fy:16 april]] [[ga:16 Aibreán]] [[gl:16 de abril]] [[he:16 באפריל]] [[hr:16. travnja]] [[hu:Április 16]] [[ia:16 de april]] [[id:16 April]] [[ie:16 april]] [[io:16 di aprilo]] [[is:16. apríl]] [[it:16 aprile]] [[ja:4月16日]] [[jv:16 April]] [[ka:16 აპრილი]] [[ko:4월 16일]] [[ku:16'ê avrêlê]] [[lb:16. Abrëll]] [[li:16 april]] [[lt:Balandžio 16]] [[mk:16 април]] [[ms:16 April]] [[nap:16 'e abbrile]] [[nl:16 april]] [[nn:16. april]] [[no:16. april]] [[oc:16 d'abril]] [[pam:Abril 16]] [[pl:16 kwietnia]] [[pt:16 de Abril]] [[ro:16 aprilie]] [[ru:16 апреля]] [[scn:16 di aprili]] [[se:Cuoŋománu 16.]] [[simple:April 16]] [[sk:16. apríl]] [[sl:16. april]] [[sq:16 Prill]] [[sr:16. април]] [[sv:16 april]] [[te:ఏప్రిల్ 16]] [[th:16 เมษายน]] [[tl:Abril 16]] [[tr:16 Nisan]] [[tt:16. Äpril]] [[uk:16 квітня]] [[ur:16 اپریل]] [[vi:16 tháng 4]] [[war:Abril 16]] [[zh:4月16日]] 3956 64995 2006-06-24T19:55:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 107inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 108inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 258 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[15 d' avri]] - [[16 d' avri]] - [[18 d' avri]] - [[19 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 April]] [[an:17 d'abril]] [[ar:17 إبريل]] [[ast:17 d'abril]] [[be:17 красавіка]] [[bg:17 април]] [[bs:17. april]] [[ca:17 d'abril]] [[ceb:Abril 17]] [[co:17 d'aprile]] [[cs:17. duben]] [[csb:17 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 17]] [[cy:17 Ebrill]] [[da:17. april]] [[de:17. April]] [[el:17 Απριλίου]] [[en:April 17]] [[eo:17-a de aprilo]] [[es:17 de abril]] [[et:17. aprill]] [[eu:Apirilaren 17]] [[fi:17. huhtikuuta]] [[fo:17. apríl]] [[fr:17 avril]] [[frp:17 avril]] [[fur:17 di Avrîl]] [[fy:17 april]] [[ga:17 Aibreán]] [[gl:17 de abril]] [[he:17 באפריל]] [[hr:17. travnja]] [[hu:Április 17]] [[ia:17 de april]] [[id:17 April]] [[ie:17 april]] [[ilo:Abril 17]] [[io:17 di aprilo]] [[is:17. apríl]] [[it:17 aprile]] [[ja:4月17日]] [[jv:17 April]] [[ka:17 აპრილი]] [[ko:4월 17일]] [[ku:17'ê avrêlê]] [[lb:17. Abrëll]] [[li:17 april]] [[lt:Balandžio 17]] [[mk:17 април]] [[ms:17 April]] [[nap:17 'e abbrile]] [[nl:17 april]] [[nn:17. april]] [[no:17. april]] [[oc:17 d'abril]] [[pam:Abril 17]] [[pl:17 kwietnia]] [[pt:17 de Abril]] [[ro:17 aprilie]] [[ru:17 апреля]] [[scn:17 di aprili]] [[sco:17 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 17.]] [[simple:April 17]] [[sk:17. apríl]] [[sl:17. april]] [[sq:17 Prill]] [[sr:17. април]] [[sv:17 april]] [[te:ఏప్రిల్ 17]] [[th:17 เมษายน]] [[tl:Abril 17]] [[tr:17 Nisan]] [[tt:17. Äpril]] [[uk:17 квітня]] [[ur:17 اپریل]] [[vi:17 tháng 4]] [[war:Abril 17]] [[zh:4月17日]] 3957 64999 2006-06-24T19:56:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 108inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 109inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 257 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[16 d' avri]] - [[17 d' avri]] - [[19 d' avri]] - [[20 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 April]] [[an:18 d'abril]] [[ar:18 أبريل]] [[ast:18 d'abril]] [[be:18 красавіка]] [[bg:18 април]] [[bs:18. april]] [[ca:18 d'abril]] [[ceb:Abril 18]] [[co:18 d'aprile]] [[cs:18. duben]] [[csb:18 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 18]] [[cy:18 Ebrill]] [[da:18. april]] [[de:18. April]] [[el:18 Απριλίου]] [[en:April 18]] [[eo:18-a de aprilo]] [[es:18 de abril]] [[et:18. aprill]] [[eu:Apirilaren 18]] [[fi:18. huhtikuuta]] [[fo:18. apríl]] [[fr:18 avril]] [[frp:18 avril]] [[fur:18 di Avrîl]] [[fy:18 april]] [[ga:18 Aibreán]] [[gl:18 de abril]] [[he:18 באפריל]] [[hr:18. travnja]] [[hu:Április 18]] [[ia:18 de april]] [[id:18 April]] [[ie:18 april]] [[ilo:Abril 18]] [[io:18 di aprilo]] [[is:18. apríl]] [[it:18 aprile]] [[ja:4月18日]] [[jv:18 April]] [[ka:18 აპრილი]] [[ko:4월 18일]] [[ku:18'ê avrêlê]] [[lb:18. Abrëll]] [[li:18 april]] [[lt:Balandžio 18]] [[mk:18 април]] [[ms:18 April]] [[nap:18 'e abbrile]] [[nl:18 april]] [[nn:18. april]] [[no:18. april]] [[oc:18 d'abril]] [[pam:Abril 18]] [[pl:18 kwietnia]] [[pt:18 de Abril]] [[ro:18 aprilie]] [[ru:18 апреля]] [[scn:18 di aprili]] [[sco:18 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 18.]] [[simple:April 18]] [[sk:18. apríl]] [[sl:18. april]] [[sq:18 Prill]] [[sr:18. април]] [[sv:18 april]] [[te:ఏప్రిల్ 18]] [[th:18 เมษายน]] [[tl:Abril 18]] [[tr:18 Nisan]] [[tt:18. Äpril]] [[uk:18 квітня]] [[ur:18 اپریل]] [[vi:18 tháng 4]] [[war:Abril 18]] [[zh:4月18日]] 3958 24368 2004-04-14T02:34:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[14 d' avri]] 3959 24369 2004-04-14T02:34:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[15 d' avri]] 3960 24370 2004-04-14T02:35:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[16 d' avri]] 3961 24371 2004-04-14T02:35:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[17 d' avri]] 3962 24372 2004-04-14T02:35:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[18 d' avri]] 3963 24373 2004-04-15T01:10:38Z Lucyin 16 poitrait L.M. måss 2004 poitrait L.M. måss 2004 3965 24374 2004-10-22T13:41:47Z Pablo 5 cou do Chwès måss 2004, avou ene riclame e walon po do peket, on-z î voet ene imådje avou l' tecse «D'jo, peket d' Nameur» eyet a costé on-z î pout lére: «Li bwesson des Namurwès et del Cofréreye do Peket d' Nameur et d' ses Caracoles» avou on limero d' telefone. 3967 24375 2004-04-15T01:15:22Z Lucyin 16 coviete Chwès måss 1995 coviete Chwès måss 1995 3968 24376 2004-10-22T13:45:39Z Pablo 5 coviete Chwès måss 2004 on-z î voet l' dessin avou l' pont eyet l' Citadele; eyet li dvize del rivowe: «Lére “Li Chwès” c' est ene boune assurance conte li neurasteneye» 3969 59423 2006-06-06T13:29:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bdrove\b +drouve) [[Imådje:Chwes_2005.jpg|thumb|Li coviete do Chwès, a pårti di setimbe 2005]] '''Li Chwès''', c'&nbsp;est ene [[gazete e walon]] askepieye e 1995 pa [[Charles Massaux]], et k'&nbsp;a stî li prumire fé bråmint del proze nén racontrece: des noveles, do spôrt ucobén des rpoirtaedjes touristikes. Çouci, addlé des coirnêyes pus classikes: powezeyes, vîs mestîs, rireyes. Li deujhinme gazete a pratiker li [[responda]] e walon, après [[Li Rantoele gazete|l'&nbsp;Rantoele]]. == Prezintaedje == Dizo l'&nbsp;tite, gn a ossu ene dijhêye da Mistral redjårbêye insi: “Nosse walon, c'&nbsp;est les vîs fondmints di nosse patrimoenne, ki tchaeke feme et tchaeke ome î a metou ene pire d'&nbsp;ôr, d'&nbsp;årdjint u d'&nbsp;keuve. C'&nbsp;est on foirt sipès monumint, ki tchaeke a bouté po. Nosse lingaedje, c'&nbsp;est nosse tuzance bén da nosse, c'&nbsp;est l'&nbsp;usteye sacrêye des civilizåcions, et l'&nbsp;testamint ki fwait k'&nbsp;ene societé est moite u bén vicante.” [[Imådje:Li Chwes2 wi.jpg|thumb|left|coviete do Chwès wice k' on pout lére li dvize del rivowe]] Li dvize do Chwès, c'&nbsp;est: ''Lére “Li Chwès” c'&nbsp;est on bon rméde conte li neurasteneye.'' Li gazete kimince pa on ratacaedje (ki s'&nbsp;lome “ edito”), pu des biyets do '''Chwès arnåjhe''', li spot da ''Châle'' Massaux, ki c'&nbsp;est des rireyes so l'&nbsp;actouwalité (namurwesse, dinantesse, walone), ki parexhèt eto dins des ptitès gazetes di Nameur. [[Imådje:Li Chwes rclame wi.jpg|thumb|right|egzimpe di rclame e walon (po do peket) dins l' Chwès]] Li cotnou est aloyî a çou ki s'&nbsp;passe aprume a [[Nameur]] et dins l'&nbsp;[[province di Nameur]], mins eto e l'&nbsp;[[Årdene]], et ene miete do costé d'&nbsp;[[Tchålerwè]]. C'&nbsp;est eto ene des rålès gazetes a mete de rclames e walon. ==Sacwants papîs parexhous dins l' Chwès== [[Imådje:Li Chwes1 wi.jpg|thumb|right|Prumire essegne del gazete]] ===So les viyaedjes=== * [[Altene]] måss 2001. * [[Andene]] avri 2001. * [[Åssôrt]] (tchestea Tiri). octôbe 2001. * [[Bovegne]] octôbe 2001. * [[Braibant (viyaedje)|Braibant]] setimbe 2001. * [[Cînè]] setimbe 2001. * [[Crupet]] octôbe 1999 & octôbe 2001. * [[Dåve]] nôvimbe 2001. * [[Djalet]] djun 2001. * [[Djambe]] setimbe 2000. * [[Djivet]] setimbe 1999. * [[Durnale]] octôbe 2001. * [[Emtene-dilé-Hamwè|Emtene]] djanvî 2001. * [[Évlete]] may 2001. * [[Få (viyaedje)|Få]] måss 2001. * [[Falayin]] nôvimbe 2001. * [[Gône]] may 2001. * [[Goyet]] måss 2001. * [[Hayo]] avri 2001. * [[Lustin]] nôvimbe 2001. * [[Måjhret]] fevrî 2001. * [[Måyin]] * [[Mozet]] djanvî 2001 & måss 2001. * [[Ossogne]] may 2001. * [[Parfondveye]] måss 2000. * [[Sorêye]] djun 2001. * [[Spontin]] setimbe 2001. * [[Tournai]] may1999. * [[Uwar]] setimbe 2001. * [[Wépion]] fevrî 1999. * [[Wiete]] djanvî 2001. ===So l' istwere=== ====L' istwere des provinces d' asteure==== * Li [[Limbork (Dutcheye)|Dutcheye do Limbork]] octôbe 1999. * Li [[Roman Payis]] fevrî 1999. * Li [[Hinnot (Conteye)|Conteye do Hinnot]] avri 1999. * Li [[Lussimbork (Dutcheye)|Lussimbork]] setimbe 1999. * Li [[Lotarindjeye]] djanvî 1999. ====Trevéns istorikes==== * Les [[Ancyin Bedje|Ancyins Bedjes]] måss 2001. * Les [[trevéns romins]]djun 2001. * istwere do fier, do keuve et do tcherbon.decimbe 2000. * L' industreye al Moyinådje fevrî 2001. * Declaråcion des [[droets des djins]] a Poleur. avri 1901. ===Sol foclore et les dujhances=== * Li [[grand feu]]. * Li [[sint Grigwere]] ==Li scrît walon do Chwès== Å rvier des rvowes di belès letes come ''[[Les Cahiers Wallons]]'', li Chwès n'&nbsp;a måy sitî po fé ene foice po scrire avou on stîle literaire. Åresse, les sudjets ni s'&nbsp;î prustént nén. Eto, li corant diyalectolodjike sipepieus a sovint critiké les tecses do Chwès come estant foirt rifrancijhîs, ostant do costé do motî ki do ci del croejhete. D'&nbsp;èn ôte costé, li Chwès a l'&nbsp;merite d'&nbsp;aveur sipårdou sacwants noûmots, come “[[Motî:tuzance|tuzance]]” et “[[Motî:schålance|schålance]]”. A pårti di 2003, avou Michel Hubert come peneu, tos les tecses (minme di [[Hu]], et d'&nbsp;l'&nbsp;Årdene) ont stî rmetous e walon d'&nbsp;Nameur. Insi, li Chwès drouve li voye a on rfondou namurwès ki n'&nbsp;dit nén s'&nbsp;no, mins k'&nbsp;est pratiké, eto, dins les romans da [[Chantal Denis]] et [[Lucien Somme]]. ===Li [[S.N.R.]] "Li Chwès"=== C'&nbsp;est l'&nbsp;Soce Nén Recwårlante ki manaedje li gazete, et eto sacwants eplaidaedjes. Li prezidint askepieu fourit Tchåle Massaux. E 2003, c'&nbsp;est [[Yves Paquet]] k'&nbsp;a rprin l'&nbsp;posse. E 2004, Michel Hubert, ey e 2005, c' est Châle Massaux k' î a rivnou å vierna. [[categoreye:gazetes e walon|Chwes]] 3970 24378 2004-04-27T00:40:25Z Lucyin rissaetchaedje del gazete On '''Chwès''' u ene '''Chwesse''', c' est on vraiy Namurwès. Li mot est ene racourtixheure di ''Franchwès'', [[rifondaedje do walon|disfondowe]] vî-namurwesse di '''Françwès'''. Did la, li tite del gazete [[Li Chwès]] ==Caractere do Chwès== * N' est nén a l' après d' ene, cwand c' est po conter ene minte, eto on dit: On vraiy Chwès d' Nameur a todi s' dit et s' disdit. * Est cnoxhou come foirt påjhire. Vola ene sinne racontêye pa [[Edmond Wartique]] & E. Thirionet tins d' ene atake almande al [[guere di 1914-1918]]. Tins k' on s' dimandeut si on mourreut stofé, u broûlé, u spotchî, on ptit djonnes Chwès aveut stî discôper on biftek a ene åmaye et i fristouyive si boket d' tchå ådzeu d'ene lampe. Did la, les deus Chwès k' ont stî crokés dins les imådjes da Legrand, Djôzef et Françwès, ki moennèt on lumçon, ene ôte sipotaedje des djins d' Nameur (ene posteure da Suzanne Bodart, fwaite e 2000). [[Imådje: chwes_dj_fr_wi.jpg]] 3971 24379 2004-04-15T01:28:33Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes d' måss 2004 ( poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes d' måss 2004 ( 3972 24380 2004-04-15T01:54:18Z 212.217.117.100 imådje a taper evoye (flotche dins les nos) 3973 24381 2004-04-15T21:57:13Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 3974 24382 2004-04-15T21:57:58Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 3975 24383 2004-04-15T21:58:40Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 3976 24384 2004-04-15T22:01:26Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 3977 24385 2005-03-29T07:31:55Z Pablo 5 licince poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 {{licince imådjes Lucyin}} 3978 24386 2005-03-29T07:32:27Z Pablo 5 licince poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 {{licince imådjes Lucyin}} 3979 24387 2004-04-15T22:03:14Z Lucyin 16 riclame del sicole "pro-linguis" riclame del sicole "pro-linguis" 3980 24388 2004-06-02T16:00:14Z Pablo 5 licince L'&nbsp;eglijhe di Tîtindje. Poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 3981 24389 2005-05-26T11:44:39Z 213.54.173.121 [[de:Bild:Tontlindje wi.jpg]] Plake di rowe a Tintlindje, e francès eyet lussimbordjwès («Montée des écoles/Schoulbierg»). Poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 {{licince imådjes Lucyin}} [[de:Bild:Tontlindje wi.jpg]] 3982 24390 2004-04-15T22:04:46Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002 3983 24391 2004-06-02T17:16:38Z Pablo 5 {{stub}} {{stub}} '''Notombe''' (fr: ''Nothomb'', so plaece e [[lussimbordjwès]]: ''Noutem'', en almand ''Nothum''), est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Atert]]. * Limero del posse: '''6717''' (vî limero '''6701''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]] * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 90 åcint. Sipotaedje des djins: ''Ièterter'', ''Nowtemer Ièterter'' (les breyåds d'&nbsp;Notombe). Etimolodjeye : vî lussimbordjwès Noto-thum ([[Motî:hassoe|hassoe]] da Noto); u [[gayel]] novio-dunum (nouve veye). 3984 58054 2006-05-23T11:28:57Z Pablo 5 rimetou modêye di dvant {{djermon viyaedje}} '''Haberdji''' (fr: ''Habergy'', de: ''Hewerdingen'', so plaece (e [[lussimbordjwès]]: ''Hiewerdang'', ''Hîwërdang', Hévërding'ën''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Messanceye]]. * Limero del posse: '''6787''' (vî limero '''6782''') * Lingaedje do payis: lussimbordjwès. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 90 åcint. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Haberdji|l' esplicant motî]].'' 3985 24393 2004-05-10T20:50:33Z Lucyin 16 '''Guiyisch''' (fr: ey en almand: ''Guirsch'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Giisch'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Årlon]] (Arel). * Limero del posse: '''6704''' (nén candjî) * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]] * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 90 åcint. ==Foclore== * Sipotaedje des djins: ''Biéssemsbenneren'' (fijheus d' ramons). * Fåve do pousse di Guiyisch (''Gischer Pets''). Ene ratourneure po traiter les djins d' Årlon, c' est ''Du Areler Gek, du huos an de Gischer Pets gekukt'' (Ti, l' sot d' Årlon, t' a rwaitî dins l' pousse di Guiyisch). On sierveut [[Sint Wilibrôde]], po les dmey-doûs. D' abôrd, les cis ki s' î alént rwaitî dins l' aiwe do pousse etént des fôs. 3986 24394 2004-05-10T20:42:39Z Lucyin 16 <div style="float: right; margin: 1em;"> [[Imådje: titindje_wi.jpg]]<br> ''L'&nbsp;eglijhe di Tîtindje'' </div> '''Tîtindje''' (fr: ''Tintange'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Tënnen'', en almand ''Tintingen'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Faiviè]]. * Limero del posse: '''6637''' (vî limero '''6631''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 87 åcint. Situdyî pa [[Michel Francard]] e 1994, come '''li viyaedje ås cwate lingaedjes''' ([[walon]], [[francès]], [[lussimbordjwès]], [[almand]]). Etimolodjeye : latén Tintinus, [[cawete -indje]] (les cis Tintinus, les cis d' mon Tintinus, li famile Tintinus). rl a [[Tintnî]], [[Tinchnie]]. ==Istwere== Vîs scrijhas: Tintingen (1468), Tintenge (1688). 3987 24395 2004-05-10T20:15:31Z Lucyin 16 '''Hondlindje''' (fr: ''Hondelange'', de: ''Hondelingen'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Hondel'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Messanceye]]. <div style="float: right; margin: 1em;"> [[Imådje: hondlindje.jpg]]<br> ''L'&nbsp;eglijhe di Hondlindje'' </div> * Limero del posse: '''6780''' (vî limero '''6707''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 85 åcint. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on bodje ''Hondo'' (no d'&nbsp;djin), et l'&nbsp;raptitixhante cawete tîxhonde -el, cawete -indje (les cis d'&nbsp;mon li ptit Hondo, li famile do ptit Hondo). Vî scrijha: Hondlingen (1480). Sipotaedje des djins: ''Honn'' (almand ''Hunden'', les tchéns). C' est vî vî, poy kel famile ki s' loméve dedja di Hondlindje a on tchén so si essegne. E 1931, on rmeta on tchén sol drapea des soce do viyaedje. 3988 45029 2005-11-19T03:03:44Z Pablo 5 '''Tiômont''' (fr: ''Thiaumont'', e [[lussimbordjwès]]: ''Diddebuerg'', en almand ''Diedenberg'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis lussimbordjwès-cåzant, rebané [[Atert]]. * Limero del posse: '''6717''' (vî limero '''6719''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 80 åcint. Sicole di langues "Pro linguis" ki scole eto l'&nbsp;lussimbordjwès. [[Imådje: tiomont_wi.jpg]]<br> ''riclame del sicole "Pro linguis"'' Etimolodjeye : aplacaedje tîxhon: no d' djin (Theuda, on raptitixha di Theuwald) + mont. ==Istwere== Vîs scrijhas: Diedenburg (1185), Dudenberg (1214). 3989 24397 2004-05-10T20:54:50Z Lucyin 16 '''Ater''' (fr: ''Attert'', e [[lussimbordjwès]] ''Atert'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou intité d'&nbsp;[[Ater]] tins des grands rebanaedjes di [[1977]]. * Limero del posse: '''6717''' (vî limero '''6702'''). * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 80 åcint. Sipotaedje des djins: Streibirger (Bordjoes di [[Motî:strin|strin]]), come dins les gros viyaedjes, la k' les djins fijhèt do [[Motî: dji-vou-dji-n'-pou|dji-vou-dji-n'-pou]]. Etimolodjeye : aplacaedje tîxhon "Atten-rode" (sårt da [[Motî:Atusse|Atto]]). ==Djeyografeye== raiwêye pa l' aiwe d' Ater. ==Istwere== Vîs scrijhas: Attreten (1247), Altrenote (1253). 3990 24398 2004-05-10T20:40:21Z Lucyin 16 '''Tontlindje''' (fr: ''Tontelange'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Tountel'' u ''Tontel'', en almand ''Tontelingen'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Atert]]. * Limero del posse: '''6717''' (vî limero '''6703''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]] * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 76 åcint. [[Imådje: tontlindje_wi.jpg]]<br> ''Plake di rowe e lussimbordjwès a Tontlindje.'' Etimolodjeye : bodje Tundila (no d' djin), [[cawete -indje]] (les cis d' mon Tundila, li famile da Tundila). 3991 45027 2005-11-19T03:02:28Z Pablo 5 '''Nåbrissåt''' (fr: ''Nobressart'', e [[lussimbordjwès]] ''Elchert'' u ''Gehaanselchert'', en almand ''Elchenroth'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Ater]]. * Limero del posse: '''6717''' (vî limero '''6722''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 75 åcint. Sipotaedje des djins: * ''Lowkleppelen'' ([[Motî:pelozea|les Pelozeas]]). On-z î schoircive bråmint ås [[pelaedje des tcheneas|tcheneas]]. * ''Loupessen'' (les Grands foû scwere). Ça vénreut di [[Motî:loupe|loupe]]. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no d'&nbsp;djin ([[Åbri]]) + sårt; sårt da Åbri; rifondaedje des aplacaedjes tîxhons di "sårt" avou -såt; etroclaedje d'&nbsp;on N di beloyance, a pårti d' on [[Motî:shuvion|shuvion]] ''en Åbrissårt''; rl a: [[Nåwinne]], [[Nåfontinne]], [[Nafraiteure]]. Vîs scrijhas: Abrichars (1256), Abrissart (1246), Helkenroth (1246). 3992 24400 2005-03-29T07:31:24Z Pablo 5 imådjes [[Imådje: selindje2.jpg|thumb|131px|eglijhe di Sélindje]] '''Sélindje''' (fr: ''Sélange'', de: ''Selingen'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Séilen'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Messanceye]]. * Limero del posse: '''6781''' (nén candjî) * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 75 åcint. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;bodje ''Selo'' (no d'&nbsp;djin), et l'&nbsp;cawete -indje (les cis Selo, les cis d' mon Selo, li famile Selo). Vî scrijha: Seylongen. [[Imådje: selindje1.jpg|thumb|200px|Li rexhowe do viyaedje, eviè l'&nbsp;[[Grande Dutcheye do Lussimbork]]; li frontire est ådzeu do croupet; gn a nole plake di rowe e lussimbordjwès dins l'&nbsp;comene di Messanceye]] 3993 36827 2005-08-02T21:03:47Z Pablo 5 [[Imådje:Wauclindje.jpg|thumb|l'&nbsp;eglijhe di Wåclindje.]] '''Wåclindje''' (fr: ''Wolkrange'', de: ''Wolkringen'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Woulker'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Messanceye]]. * Limero del posse: '''6780''' (vî limero '''6711''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 70 åcint. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on bodje ''Walker'' (no d'&nbsp;djin), cawete -indje (les cis Walker, les cis d'&nbsp;mon Walker, li famile Walker). Vî scrijha: Wilkeringen. 3994 51322 2006-03-12T14:25:09Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Atebas}} '''Åtébas''' (fr: ''Autelbas'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Nidderälter'' u ''Buergelter'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Årlon]]. * Limero del posse: '''6706''' (nén candjî) * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 75 åcint. 3995 24403 2004-04-16T01:27:51Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 3998 24406 2004-06-02T15:15:11Z Pablo 5 discrijhaedje eyet licince Rowe di Måtlindje ki fwait l'&nbsp;frontire inte li Beldjike eyet l'&nbsp;Grande Dutcheye, wice k'&nbsp;on voet totes les pompes a essince do costé lussimbordjwès. Poitrait saetchî, del nute, pa L. Mahin e 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 4000 24408 2004-04-16T01:30:49Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 4001 65536 2006-06-29T21:58:14Z Lucyin 16 /* Li taesson dins les nos d' plaeces del [[Walonreye]] */ pådje tot seule [[Categoreye:Bascolidîs]] {{Taxobox biesse | taesson d' Urope | taesson_wi.jpg | '''Epayî taesson''' <small>(poitrait saetchî pa Lucyin Mahin).</small>}} {{Taxobox phylum | ''Chordata'' (biesses al schene) }} {{Taxobox classe | ''Mammalia'' (biesses ås tetes) }} {{Taxobox ôre | ''Carnivora'' (magneus d' tchå) }} {{Taxobox famile | ''Mustelidae'' (bascolidîs) }} {{Taxobox djinre | ''Meles'' }} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox no latén biesse | Meles meles }} {{Taxobox fén}} Li '''taesson''', c 'est ene [[biesse ås tetes]], ki magne did tot, et k' a des blancs et noers poys, e sincieus latén ''Meles spp''. C' est on [[bascolidîs|bascolidî]], ki [[magneu did tot|magne did tot]], ki n' rexhe ki par nute, et ki s' fordoime l' ivier. Li taesson dmeure dins ene terêye, k' on lome ene '''taesnire''' I vike e l' [[Urope]] ey e l' [[Azeye]]. Gn a des ôtès sôres di taessons, inte did zeles, li [[taesson d' Amerike]]. Les mots "taesson" et "taesnire" si rtrovnut dins l' no di [[taesson (toponimeye)|sacwantès plaeces el Walonreye]]. ''Po les linwincieusès racsegnes sol mot "taesson", loukîz e [[Motî:taesson|splitchant motî]]'' == Li taesnire == === Discrijhaedje del taesnire === Li taesnire, c' est ene terêye ki les taessons fjhèt zels-minmes avou leus pates di fougnant. Ele sont sovint basteyes dins on tiene ki rwaite å midi; et mwints côps ossu a des plaeces k' i gn a bråmint del rotche et ki tént des anêyes et des anêyes. Dins l' fråle tere u do såvlon, li tere croûle dins l' boyea. Ene viye terêye a des dijhinnes di boyeas (pa des côps disk' a céncwante), ki rexhnut ådfoû a des diferinnès plaeces, sovint bén muchieyes dizo on bouxhon u dins ene hourêye di côrîs. Les voennes sont grandes assez po on tchén basset î passer. I gn è pout awè 90 metes inte deus rexhowes di taesnire. Les tchambes polèt esse disk' a 5 metes dizo tere. Tos les boyeas del terêye si rdjondèt å mitan. La, gn a ene grande tchambe, la k' i s' î plèt tni droets sins aler buker astok å plafond. Les taesnires polèt siervi d' bôres po mwintès familes di taessons. Les terêyes di taesson sont eto sovint colnijhêyes pa des [[rinåd|rnåds]]. === Adire inte ene taesnire avou rén k' des taessons, et ene avou des rnåds === On sait vey l' adire inte ene terêye avou des rnåds et ene ou çk' i gn a k' des taessons. A l' intrêye d' ene terêye di taessons on trove todi on hopea d' tere k' a stî poirtêye evoye foû des voennes del terêye. I rmoussèt todi par la; dabôrd, i s' fwait ene sôre di batchea, come on tobogan, did dizeu l' moncea d' tere disk' al gueuye del terêye. Si c' est tos taessons, on n' trove pont d' mannestés djondant l' trô: i les vont todi poirter pus lon. Si c' est ene terêye avou des rnåds, gn a des resses d' amagnî et des strons dvant l' ouxh. Ådvins, les terêyes di taessons sont todi foirt netes. == Vicansté des taessons == [[Imådje:mape_taesson.jpg|thumb|Sipårdaedje di ''Meles meles'']] Li taesson vike so ene grande sitindêye d' Urope et d' Azeye, disk' al [[Mîtrinne Mer]], et disk' a 2000 metes hôt so les [[Ales]]. Diviè les anêyes 1968, 1969, on-z a gåzé ås terêyes di rnåd a cåze d' ene minêye di [[må d' araedje]]. Mins il ont touwé bråmint dpus d' taessons k' di rnåds, pask' el taesson î esteut (poy k' i n' rexhe ki del nute). Mins, dispu 1990, gn è ra bråmint des taessons e l' [[Årdene]], et on ndè voet des spotchîs so les voyes. == Codujhances == [[Imådje:taesson_passeyes.jpg|thumb|[[passêye]]s do taesson]] Li taesson cwite si terêye djusse après l' anuti. I rarive divant l' pikete do djoû. Po ndè vey, i s' fåt dispierter divant les aireurs do djoû. Li taesson passe todi pal minme plaece, ki ça fwait des colêyes, la kel tere est foirt ribatowe; on-z î pout vey leus passêyes. Les taessons vikèt pa famile, mins il alèt cobén rinde vizite a ene ôte famile (dins l' minme taesnire u dins ene ôte). Å moes d' nôvimbe, li taesson si va [[fordoirmaedje|fordoirmi]] disk' å moes d' avri. == Magnaedje == Les taessons magnèt did tot : * des ôtès biesses: [[rat]]s, [[rate]]s, [[sori]]s, [[lumçon]]s k' i trovèt dins les håyes, [[vier]]s k' i vnèt ramexhner et batant les tcherwaedjes. * frutaedjes a leu såjhon: [[peme]]s, [[poere]]s, [[biyoke]]s, [[ceréjhe]]s. * [[låme]] di [[wesse (inseke)|wesse]] et d' [[malton]]. I plèt esse hagnîs des [[vipere]]s, u des wesses, sins k' li pwezon n' les amake. == Mopliyaedje == Li [[tchôde]] des taessons, c' est diviè l' moes d' awousse. L' edjermoné oû dimeure al libe dins l' matrice, sins s' diswalper des masses. Ci n' est k' å moes d' decimbe, ås courts djoûs, ki l' oû s' agritche al måjhire del matrice, et l' djonne crexhe. Li taessone fwait les djonnes e moes d' fevrî u e moes d' måss. A deus moes, les taesneas polèt rexhe ådfoû, et a doze moes, i cwerèt zels-minmes après leu-z amagnî. I dmorèt avou les parints disk' å waeyén-tins, kécfeye, minme disk' å bontins d' l' anêye d' après. A l' esté, li taessone (di 18 moes) pout ddja esse al tchôde. == Ancyins uzaedjes des prodûts saetchîs des taessons touwés al tchesse. == * cråxhe : po on rméde. * pwels : po fé des brouxhes po s' raezer, k' on loméve les [[Motî:blairo|blairos]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html#taesson Li taesson] (foû di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]). [[cy:Broch]] [[de:Dachs]] [[en:Eurasian Badger]] [[eo:Melo]] [[fi:Mäyrä]] [[fr:Blaireau]] [[he:גירית]] [[nl:Das (dier)]] [[pl:Borsuk]] [[sv:Europeisk Grävling]] 4002 45024 2005-11-19T02:52:37Z Pablo 5 no e lussimbordjwès {{djermon viyaedje}} '''Tournich''' (fr: ''Toernich'', e [[lussimbordjwès]] ''Täernech'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Årlon]]. * Limero del posse: '''6700'' (vî limero '''6712''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåzéve lussimbordjwès e 1978: 70 åcint. 4003 24411 2004-04-16T19:01:25Z Pablo 5 wikifiaedje '''Hachî''' (fr: ''Hachy'', e [[lussimbordjwès]] ''Häerzich'' u ''Häerzeg'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Habâ]]. * Limero del posse: '''6720''' (vî limero '''6718''') * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåzéve lussimbordjwès e 1978: 65 åcint. * Hamtea d'&nbsp;Hachî: Foûche (fr: ''Fouches'') 4004 48305 2005-12-28T23:27:27Z 213.189.163.61 lb: '''Måtlindje''' (prononcî eto ''Martlindje'' u, rifranncijhî ''Martèlanje'', fr: ''Martelange'', e [[lussimbordjwès]] ''Maartel'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou intité, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Martelange Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint d' Måtlindje el province]] * Dimorants: 1.464 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6630''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Årlon]] * Sipotaedje: ''Leekepperchen'' (pitites tiesses di schayeus; schayeus) * Ban d'&nbsp;Måtlindje: * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]], metou eto so les plakes di rowe. * Porcintaedje del djin ki cåzéve lussimbordjwès e 1978: 60 åcint. * Sitindêye: 29,82&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 49,09&nbsp;djins/km² <div> <div style="float:left;"> [[Imådje:Martelange JPG01.jpg|thumb|150px|left|L' eglijhe di Måtlindje]] [[Imådje:mautlindje_seure_wi.jpg|thumb|none|Seure a Måtlindje]] </div> [[Imådje:Martelange_Streetsign_Umfockeknapp.jpg|thumb|right|150px|Ene plake di rowe bilinwe]] </div> <br style="clear: both;"/> ==Djeyografeye== Måtlindje est sol frontire [[Beldjike]]-[[Grande Dutcheye do Lussimbork]], et côpé pal rote Nåcionåle&nbsp;4; raiwî pa [[Seure]]. ==Economeye== [[Imådje:mautlindje pompes wi.jpg|thumb|pompes a essince]] Gn a ene cåkêye di pompes a essince metowes do costé lussimbordjwès del frontire, a cåze des taeyes so l'&nbsp;essince, bråmint pus basses el Grande-Dutcheye. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.martelange.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork|Matlindje}} [[en:Martelange]] [[eo:Martelange]] [[fr:Martelange]] [[lb:Maarteleng]] [[nl:Martelange]] 4005 54949 2006-04-24T21:53:30Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Lesterni_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Lesterni]] '''Lesterni''' (fr: ''Lesterny'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nassogne]]. * Limero del posse: '''6953''' (vî limero '''6943''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;47''' * Sipotaedje des djins: les Makets (u ''makès'' = makés) == Lingaedje walon == C'&nbsp;est l'&nbsp;dierin viyaedje del [[Fåmene]] ki les pårticipes erireces des viebes del prumire sôre si fjhèt avou ''-è''. Dramatike di teyåte e walon : '''Ceke Li Maket''' (''Le Maillet''). [[fr:Lesterny]] 4006 24414 2004-04-17T02:03:38Z Pablo 5 ci n' est k' on candjmint mineur => ci n' est k' ene tchitcheye [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 d'&nbsp;avri 2004 a 22:53 (CEST) 4007 24415 2004-04-16T02:12:13Z Lucyin 16 Candjmint di rfondaedje po les nos walons des viyaedjes ki djåzèt lussimbordjwès: Messanceye => Messanci (Come Cleminci...) Selindje => Sélindje Atert => Ater. Rifondou sacwants noveas (Bouner...) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 d'&nbsp;avri 2004 a 02:12 (CEST) 4008 24416 2004-04-16T13:47:34Z Lucyin 16 coviete d' on ptit live coviete d' on ptit live 4009 24417 2004-05-28T14:03:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Notombe]] 4010 24418 2004-04-16T16:19:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Haberdji]] 4011 58044 2006-05-23T11:21:01Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Haberdji</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e lussimbordjwès <span lang=lb>Hiewerdang</span>, e F. <span lang=fr>Habergy</span>, en Alm. <span lang=de>Hewerdingen</span>, rebané avou [[Motî:Messanceye|Messanceye]] [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Harwerdingen (1292), Herverdingen (1537).</span> Etimolodjeye: bodje Harwerd (no d' djin), [[cawete -indje]] (les cis Harwerd, les cis d' mon Harwerd, li famile Harwerd). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Haberdji]] 4012 24420 2004-04-16T16:27:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Guiyisch]] 4013 24421 2004-04-16T16:30:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tîtindje]] 4014 24422 2004-04-16T16:35:32Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Hondlindje</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e lussimbordjwès Hondel, e F. Hondelange, en Alm. Hondelingen, rebané avou 6780 Messanceye; vî limero del posse: 6707; Ortografeye disfondowe UCW pol posse: Hondel. Lingaedje do payis: lussimbordjwès. Porcintaedje del djin ki cåze [[lussimbordjwès]] e 1978: 85 åcint. Disfondowes: Hondlindje, Ondlindje, Ondlandje, Ondlanje, Hon'dël, Hondëling'ën. Vî scrijha: Hondlingen (1480). Etimolodjeye: bodje Hondo (no d' djin), raptitixhante cawete tîxhonde -el, cawete -indje (les cis d' mon li ptit Hondo, li famile do ptit Hondo). </P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Hondlindje]] 4015 24423 2004-04-16T16:36:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Hondlindje]] 4016 24424 2004-04-16T16:44:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Åtébas]] 4017 24425 2004-04-16T16:45:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Åtébas]] 4018 24426 2004-04-16T16:55:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sélindje]] 4019 24427 2004-04-16T16:57:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ater (viyaedje)]] 4020 24428 2004-04-16T17:00:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ater]] 4022 45036 2005-11-19T03:25:43Z Pablo 5 categoreye {{djermon viyaedje}} '''Ater''' (fr: ''Attert'', so plaece ([[lussimbordjwès|lb]]): ''Atert'') est ene comene intité di Walonreye, e payis lussimbordjwès-cåzant; el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Attert Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 4.235 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6717''' * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: Årlon * Sipotaedje: * Ban d'&nbsp;Ater: [[Ater (viyaedje)|Atert]] avou [[Diddebuerg]] (Tiômont), [[Gehaanselchert]] (Nåbrissårt), [[Leschert]], [[Noutem]] (Notombe) et [[Tontel]] (Tontlindje). * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]] (cåzé pa 75-90% del djin e [[1978]]) * Sitindêye: 71,19&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 59,49&nbsp;djins/km² == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.attert.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Attert]] [[eo:Attert]] [[fr:Attert]] [[lb:Atert (Uertschaft)]] [[nl:Attert]] 4023 24430 2004-04-16T17:12:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tiômont]] 4024 24431 2004-07-03T12:46:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Nåbrissåt]] 4025 24432 2004-04-16T17:13:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tontlindje]] 4026 24433 2004-04-16T17:13:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tontlindje]] 4028 24434 2004-07-03T12:47:47Z Pablo 5 [[Nåbrissåt]] #REDIRECT [[Nåbrissåt]] 4029 24435 2004-04-16T17:28:35Z Pablo 5 displaecî viè "Åjhô" #REDIRECT [[Åjhô]] 4030 24436 2004-04-16T17:30:23Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:Åjhô" #REDIRECT [[Motî:Åjhô]] 4032 24438 2004-04-16T17:36:32Z Pablo 5 displaecî viè "Åjhô-Préle" #REDIRECT [[Åjhô-Préle]] 4033 24439 2004-04-16T17:37:44Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:Åjhô-Préle" #REDIRECT [[Motî:Åjhô-Préle]] 4034 24440 2004-04-16T17:39:56Z Pablo 5 displaecî viè "Ougniye_(Åjhô)" #REDIRECT [[Ougniye_(Åjhô)]] 4035 24441 2004-04-16T17:51:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Måtlindje]] 4037 24442 2004-04-16T18:17:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tournich]] 4038 24443 2004-04-16T19:02:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Hachî]] 4039 24444 2004-04-16T19:02:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Hachî]] 4040 24445 2004-04-16T21:44:41Z Lucyin 16 poitrait saetchîpa L. Mahin e moes d' måss 2004 poitrait saetchîpa L. Mahin e moes d' måss 2004 4041 24446 2004-09-24T00:10:50Z Lucyin 16 Des '''omonimes''', c' est des mots ki s' prononcèt del minme façon, et ki n' sont nén parints. I s' polèt scrire u nén del minme manire. ==Egzimpes d' omonimes== * '''[[Motî:souke|souke]]''' et sacwants codjowas et parints do viebe "[[motî:souker|souker]]". Did la, li djeu d' mot: : Vloz do souke ? Neni dji '''souke''' assez. * '''asse''' ** L' [[Motî:asse 2|asse]], c' est ene maladeye des djins, k' on lome eto li coûtresse d' alinne. ** Èn [[Motî:asse 3|asse]], c' est eto on coir ki lût e cir, come li solea, li beaté, les stoeles. ** Dins sacwants accints do walon, on prononce [[Motî:aisse|aisse]] ''asse''. ** Si prononce-t on on [[Motî:hasse|hasse]] (di djeu d' cwåtes): ''èn as' ''. ** Gn a, avou, l' omofoneye avou l' codjowa '''ass''' ? (est çki t' as ?, [[cawete -ss]]). : Ass dedja tot fwait ? Ass magnî tes compires ? Ass veyou l' torea ? * Dins l' cas d' '''måle''', les 3 omonimes ont ene croejhete diferinne: ** [[Motî:måle (tere)|måle]] est femrin sustantif (del måle, c' est ene sôre di tere castinnixheuse). ** ene [[motî:måle 1|måle]] djambe = ene mwaijhe djambe (addjectif). ** Dins sacwants accints do walon, on prononce [[Motî:måye 2|måye]] ''maule, mâle''. : On ''måle'' d' agaesse est l' minme k' ene frumele (omrin sustantif). * [[Motî:sizet|sizea]] & [[Motî:cizete|cizea]] 4042 59051 2006-06-02T07:25:47Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>souker</B></FONT> ([[Codjowaedjes viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> diner åjheymint des côps d'&nbsp;tiesse, tot djåzant d'&nbsp;on [[Motî:berå|berå]], d'&nbsp;ene gade. <I>Dj'&nbsp;ans on berå ki souke: n'&nbsp;intrez nén e paxhi.</I> <I>Des gruzlins tocnut ås cwåreas Pacô, l'&nbsp;bijhe souke come on berå.</I> <span lang=fr>F. frapper, heurter de la tête.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) cåzer waeraxhmint, sins tuzer, et tchoker les djins. <I>Dimefyîz vs des linwes k'&nbsp;ont stî trimpêyes dins l'&nbsp;[[Motî:souke|souke]]; a ene douce alinne, våt mî, sovint, ene sakî ki souke</I> (H. Pétrez). <span lang=fr>F. être cinglant, poignarder.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:bouxhî|bouxhî]] (so ene sakî) d'&nbsp;on côp d'&nbsp;tiesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souker moirt:</FONT> bouxhî (so ene sakî) pol touwer (dins des fråzes di mançaedje). <I>Torade, dji t'&nbsp;va souker moirt&nbsp;!</I> <B>2.</B> diner des côps d'&nbsp;coines. <I>Li vatche m'&nbsp;a souké on fåmeus côp.</I> <B>3.</B> [[Motî:potchî 1|potchî]] (ene frumele). <span lang=fr>F. saillir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est todi les pus laids boks ki soukèt les pus belès gades:</FONT> dijhêye a ene sakî k'&nbsp;a agritchî ene bele feme. <B>4.</B> mete (ene feme) ecinte. <I>Elle a stî soukêye d'&nbsp;ene bele manire.</I> <span lang=fr>F. engrosser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si souker</FONT>: <B>1.</B> (lu-minme) [[Motî:tchoker|tchoker]] si tiesse disconte ene sacwè d'&nbsp;deur, et s'&nbsp;fé må. <I>Ele s'&nbsp;a souké l'&nbsp;tiesse ås montêyes del cåve.</I> rl a: [[Motî:buker|buker]]. <span lang=fr>F. se cogner, se heurter la tête.</span> <B>2.</B> (n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte) si bouxhî coine conte coine, tot djåzant d'&nbsp;berås, di toreas, di ciers. <I>Les berås s'&nbsp;soukèt po djouwer.</I> rl a: [[Motî:kissouker|kissouker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il (elle) est todi metou (owe) ou çki les gades</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">les boks) si soukèt:</FONT> il est todi la k'&nbsp;i n'&nbsp;fåreut nén: å mitan d'&nbsp;ene margaye, u: la k'&nbsp;on n'&nbsp;vout nén k'&nbsp;i soeye. <span lang=fr>F. fourré(e) au mauvais endroit.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">souker</FONT>, suker, sukè, sëker, sukî, soukî, zouguî, zouguer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>souké, êye</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] tiestou (owe). <I>To n'&nbsp;freus ddja rén coprinde a ç'&nbsp;souké la.</I> rl a: [[Motî:buké|buké]]. <span lang=fr>F. têtu(e), entêté(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">souké, êye</FONT>, soukî, èye, zougué (ée)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soukeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>soukeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>soucresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene), li biesse ki souke. <I>Gn aveut on soukeu dins les berås, ça fwait k'&nbsp;on l'&nbsp;a dvou vinde.</I> <I>Li marionete di Lidje [[Motî:Tchantchès|Tchantchès°]], on l'&nbsp;lome li soukeu, pask'&nbsp;i s'&nbsp;disfind sovint tot dnant on côp d'&nbsp;tiesse.</I> <B>2.</B> (imådjreçmint) [[Motî:revinteus|revinteu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les soukeus d'&nbsp;l'&nbsp;an trinte:</FONT> revinteus di 1830. <I>C'&nbsp;esteut kékes moes divant k'&nbsp;les soukeus d'&nbsp;l'&nbsp;an trinte ni montexhe a Brussele po fé magnî ås canifichtônes leus poyous bounets</I> (J. D. Boussart). <span lang=fr>F. révolutionnaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>souke 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> côp dné del tiesse. <B>2.</B> pitit côp setch avou li dbout d'&nbsp;ene sacwè. <I>Ene pitite souke d'&nbsp;ene rame di vagons et vla l'&nbsp;machine, k'&nbsp;on-z aveut rovyî d'&nbsp;mete li frin, evoye tot belmint</I> ([[Henri Pétrez]]). <span lang=fr>F. choc, heurt, collision.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">souke</FONT>, suke, zougue</span>. 4043 40369 2005-09-22T11:36:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: hu [[categoreye:economeye]] On '''tcheke''' (on prononce ''tchèk'' u a môde francesse ''chèk''), c'&nbsp;est on papî come on biyet d'&nbsp;banke, fwait d'&nbsp;avance, k'&nbsp;on rimplixh ene some d'&nbsp;årdjint dsu (e chifes pu e totès letes), et kécfeye a kî k'&nbsp;ele doet ndaler, et l'&nbsp;siner, et k'&nbsp;on dene come paymint. '''Tcheke''' est ossu l'&nbsp;no do [[tcheke (lingaedje)|lingaedje]] del [[Tchekeye]]. ==Istwere des tchekes el Walonreye== Les tchekes ont divnou on moyén d'&nbsp;paymint foirt corant tins des [[anêyes 1970]] a [[anêyes 2000|2000]]. Il estént waerantis påzès bankes, si on n'&nbsp;aléve nén ådzeu d'&nbsp;ene metowe some (dijh meye [[franc]]s bedjes e 2000). Dj'&nbsp;ô bén ki, si on vs hapéve vos tchekes, et n'&nbsp;nén ndaler ådzeu di ç'&nbsp;some la, li banke diveut payî, minme si l'&nbsp;ome ki c'&nbsp;esteut da sinne li tcheke fijheut opozicion. E 2003, les tchekes n'&nbsp;ont pus stî waerantis, et on ls a bråmint abandné, po les paymints pa [[cwåte ås liårds]]. ==Sôre di tchekes== * fås tcheke: tcheke ki n'&nbsp;serè nén payî pask'&nbsp;i gn a ene sacwè ki n'&nbsp;a nén stî bén rimpli. * blanc tcheke: tcheke avou l'&nbsp;eplaeçmint pol montant leyî e blanc, dj'&nbsp;ô bén ki l'&nbsp;riçujheu î pout mete li montant k'&nbsp;i vout. * tcheke sins fonds, ou tcheke di bwès: tcheke k'&nbsp;a stî fwait adon k'&nbsp;i n'&nbsp;a nén des çanses assez sol conte po l'&nbsp;waeranti. [[be:Чэк]] [[bg:Чек]] [[de:Scheck]] [[en:Cheque]] [[fa:چک]] [[hu:Csekk]] [[ja:小切手]] [[pl:Czek]] [[ru:Чек]] [[sk:Šek]] 4045 57389 2006-05-19T11:38:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tcheke (di banke)]] 4046 24450 2004-04-17T01:32:56Z Pablo 5 wikifiaedje '''L'&nbsp;Inami''' (on pout dire eto, po èn ôte payis: '''ene inami'''), c'&nbsp;est ene administråcion ki manaedje les [[moutouwele]]s d'&nbsp;on payis. On dirè, metans: ''«c'&nbsp;est l'&nbsp;inami ki lyi a toumé so s'&nbsp;dos»''. ==Etimolodjeye== Å cmince, c'&nbsp;esteut l'&nbsp;no d'&nbsp;ene institucion bedje (kel sigue, c'&nbsp;esteut I.N.A.M.I. po ''Institut National d'Assurance Maladie et Invalidité''). Il a divnou on cmon no. 4047 59076 2006-06-02T11:46:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Kongo]] {{Omonimeye}} Cisse pådje cial a stî pårteye e cwate: * Li [[Congo bedje]] (di l' esploraedje a l' Indepindance e 1960) * L' [[Aiwe do Congo]] (li mouze) * Li [[Congo-Kinshasa]] (dispu 1961 disk' asteure). * Li [[Congo-Braza]] (ancyin Congo francès). * Li lingaedje [[kikongo]] Gn a eto des [[toponimeye|plaeces]] dins sacwants viyaedjes (come [[Ôtchamp]]), k' ont stî lomêyes "Congo", sovint pask' il î lujheut l' solea (Po des sfwaites paleces, des tienes ki rwaitnut Nonne, on-z a eto li [[toponimeye|no d' plaece]] [[solea (tomonimeye)|"Solrin"]]; li contråve, c' est des plaeces k' ont stî lomêyes [[Sibereye]]). Riwaitîz eto [[Motî:Congo|Congo e motî]]. [[bg:Конго]] [[ca:Congo]] [[cs:Kongo]] [[da:Congo]] [[de:Kongo]] [[en:Congo (disambiguation)]] [[eo:Kongo]] [[es:Congo]] [[fa:کنگو (ابهام‌زدایی)]] [[fr:Congo]] [[he:קונגו]] [[hr:Kongo]] [[id:Kongo]] [[io:Kongo (homonimo)]] [[is:Kongó]] [[it:Congo]] [[ja:コンゴ]] [[ko:콩고]] [[ln:Kɔ́ngɔ]] [[lt:Kongas]] [[nl:Congo]] [[no:Kongo]] [[pl:Kongo]] [[pt:Congo (desambiguação)]] [[ru:Конго]] [[sl:Kongo]] [[sv:Kongo]] [[sw:Kongo]] [[zh:刚果]] [[zh-min-nan:Congo]] 4048 49299 2006-01-18T13:56:20Z Lucyin 16 [[categoreye:Rilomés Walons|Masson]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Masson]] [[fr:Arthur Masson]] '''Arthur Masson''' ([[1896]]-[[1970]]) fourit on sicrijheu e francès del Walonreye, mins avou, divins ses lives, des cåzaedjes e walon. Il a vudî ene boune trintinne di lives, copurade inte 1940 et 1960. Ses lives racontèt li vicåreye des ptitès djins el Walonreye di ces trevéns la. Si mwaisse persounaedje est Twane, li mayeur di [[Trignole]] (èn acmaxhaedje des nos des vraiy viyaedjes di Tregne et d'&nbsp;Matignole), on bon vicant nén trop sûti. [[Image:Treignes JPG02.jpg|thumb|right|'''Tregne''', omaedje a Ârtur Masson|300px]] L'&nbsp;Arthur Masson esteut eto, sol costé, on scrijheu e walon, mimbe des Relîs Namurwès. P år e walon, il a scrît deus coûtès pîces di teyåte, ''Li nouvia mwaisse di scole'' et ''Li lete di Nouvel An'', ey ene cwénzinne di fåves, rimeas et tchansons (Les Cahiers wallons, 1954 et 1996). Gn a onk di ses rimeas, ''el vî batea'' k'&nbsp;a stî metou e muzike pa [[Julos Beaucarne]] e si plake ''Co ene rawete'' (2000). == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.wallonie-en-ligne.net/1995_Cent_Wallons/Masson_Arthur.htm Biyografeye e francès so «Wallonie en ligne»] * [http://www.espacemasson.be/ Waibe di l'&nbsp;Espåce Arthur Masson] 4049 24453 2004-04-17T02:04:55Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjets" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjets]] 4050 24454 2004-04-17T02:08:28Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_viyaedjes_di_Walonreye" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_viyaedjes_di_Walonreye]] 4051 24455 2004-04-17T02:10:09Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_istwere_di_Walonreye" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_istwere_di_Walonreye]] 4052 24456 2004-04-17T02:10:38Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_aiwes_di_Walonreye" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_aiwes_di_Walonreye]] 4053 24457 2004-04-17T02:11:09Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_Walons_kinoxhous_lon_et_lådje" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_Walons_kinoxhous_lon_et_lådje]] 4054 24458 2004-06-12T15:58:05Z Pablo 5 [[sicrijheus e walon]] #REDIRECT [[sicrijheus e walon]] 4055 24459 2004-04-17T02:12:12Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_rivowes_et_lives_walons" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_rivowes_et_lives_walons]] 4056 24460 2004-04-17T02:12:37Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_uzances_et_vîs_cayets" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_uzances_et_vîs_cayets]] 4057 24461 2004-04-17T02:13:03Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_rifondou" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_rifondou]] 4058 24462 2004-04-17T02:13:39Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_Motî" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_Motî]] 4059 24463 2004-04-17T02:16:43Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_payis_del_Daegn" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_payis_del_Daegn]] 4060 24464 2004-04-17T02:17:06Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_biesses" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_biesses]] 4061 24465 2004-04-17T02:18:03Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_plantes" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_plantes]] 4062 24466 2004-04-17T02:19:31Z Pablo 5 displaecî viè "Wikipedia:Pordjet_lingaedjes_del_Daegn" #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_lingaedjes_del_Daegn]] 4063 24467 2004-04-17T08:12:09Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:brognî" #REDIRECT [[Motî:brognî]] 4064 24468 2004-04-17T08:15:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bouldoke</B></FONT> [o.n.] sôre di grand gros tchén, avou on spotchî muzea. <I>Li cok di l'&nbsp;eglijhe va vir çou k'&nbsp;c'&nbsp;est d'&nbsp;on bouldoke ki n'&nbsp;a nén peu</I> (H. Pétrez). </P> 4065 46257 2005-11-30T19:40:38Z Pablo 5 hé <FONT COLOR="#ff0000"><B>brouhire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> basse plante avou on bwejhleus buk, et des belès ptitès violêyès fleurs, ki vént dins les teres a såvlon et a schayisse, ki florixh al fén d'&nbsp;l'&nbsp;esté, e sincieus latén, <I><span lang=la>Erica vulgaris</span></I>. <I>Il alént côper del brouhire po stierni les biesses.</I> <I>Fåt vey les påwions tcheryî del brouhire ås djniesses et des djniesses å jeraniom des bwès</I> ([[L. Chastelet]]). rl a: [[Motî:blanke brouhire|blanke brouhire]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;få d'&nbsp;brouhire:</FONT> få a court mantche, sins pougneye, po-z aler soyî ås brouhires. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pupe di brouhire:</FONT> sôre di pupe fwaite avou li bwès des raecene di brouhire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del låme di brouhire:</FONT> låme di moxhes ki les tchetoeres sont so on payis d'&nbsp;brouhires. <B>2.</B> plaece ki ç'&nbsp;plante la î crexhe. <I>On rashonne les djonneas des moxhes a l'&nbsp;låme ki n'&nbsp;ont rén fwait, et on evoye les tchetoeres a l'&nbsp;brouhire po k'&nbsp;ele î ramassexhe leu provuzion.</I> <I>Les bierdjîs ramassént les berbis do viyaedje et lzès moenner dins les brouhires</I> (Boulard). rl a: [[Motî:hé 1|hé]]; rl a: [[Motî:cok di brouhire|cok di brouhire]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler ramper l'&nbsp;brouhire:</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a Brouhire:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece d'&nbsp;Atrivå, so plaece Brouyîre. rl a: [[Motî:Les Brouhires|Les Brouhires]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Des croes dins les brouhires:</FONT> no d'&nbsp;on live da Wartique &amp; Thirionet, ki raconte li vicåreye d'&nbsp;on prijhnî e l'&nbsp;Almagne tins del guere 1914-1918. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brouwîre</FONT>, <B>brouhîre</B>, brouwêre, bruwêre, broûyére, broûyère, brôyère, bruwêre, brouwî, brèyîre, broûyîre, brouyîre, bruwîre, broû.îre, brou.îre, brô<SUP>n</SUP>.yîre</span>. Etimolodjeye: bodje "brouh" (latén "<span lang=la>brucus</span>", minme sinse; rl a: [[Motî:brouhî|brouhî]]), avou li H k'&nbsp;a fondou, et l'&nbsp;ahiket ristopé di pa W; cawete -ire. 4066 65025 2006-06-24T20:00:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 112inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 113inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 253 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[20 d' avri]] - [[21 d' avri]] - [[23 d' avri]] - [[24 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 April]] [[an:22 d'abril]] [[ar:22 أبريل]] [[ast:22 d'abril]] [[be:22 красавіка]] [[bg:22 април]] [[bs:22. april]] [[ca:22 d'abril]] [[ceb:Abril 22]] [[co:22 d'aprile]] [[cs:22. duben]] [[csb:22 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 22]] [[cy:22 Ebrill]] [[da:22. april]] [[de:22. April]] [[el:22 Απριλίου]] [[en:April 22]] [[eo:22-a de aprilo]] [[es:22 de abril]] [[et:22. aprill]] [[eu:Apirilaren 22]] [[fi:22. huhtikuuta]] [[fo:22. apríl]] [[fr:22 avril]] [[frp:22 avril]] [[fur:22 di Avrîl]] [[fy:22 april]] [[ga:22 Aibreán]] [[gl:22 de abril]] [[he:22 באפריל]] [[hr:22. travnja]] [[hu:Április 22]] [[ia:22 de april]] [[id:22 April]] [[ie:22 april]] [[ilo:Abril 22]] [[io:22 di aprilo]] [[is:22. apríl]] [[it:22 aprile]] [[ja:4月22日]] [[jv:22 April]] [[ka:22 აპრილი]] [[kn:ಎಪ್ರಿಲ್ ೨೨]] [[ko:4월 22일]] [[ku:22'ê avrêlê]] [[la:22 Aprilis]] [[lb:22. Abrëll]] [[li:22 april]] [[lt:Balandžio 22]] [[mk:22 април]] [[ms:22 April]] [[nap:22 'e abbrile]] [[nl:22 april]] [[nn:22. april]] [[no:22. april]] [[oc:22 d'abril]] [[pam:Abril 22]] [[pl:22 kwietnia]] [[pt:22 de Abril]] [[ro:22 aprilie]] [[ru:22 апреля]] [[scn:22 di aprili]] [[se:Cuoŋománu 22.]] [[simple:April 22]] [[sk:22. apríl]] [[sl:22. april]] [[sq:22 Prill]] [[sr:22. април]] [[sv:22 april]] [[te:ఏప్రిల్ 22]] [[th:22 เมษายน]] [[tl:Abril 22]] [[tr:22 Nisan]] [[tt:22. Äpril]] [[uk:22 квітня]] [[ur:22 اپریل]] [[vi:22 tháng 4]] [[war:Abril 22]] [[zh:4月22日]] 4067 65003 2006-06-24T19:56:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 109inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 110inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 256 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[17 d' avri]] - [[18 d' avri]] - [[20 d' avri]] - [[21 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 April]] [[an:19 d'abril]] [[ar:19 إبريل]] [[ast:19 d'abril]] [[be:19 красавіка]] [[bg:19 април]] [[bs:19. april]] [[ca:19 d'abril]] [[ceb:Abril 19]] [[co:19 d'aprile]] [[cs:19. duben]] [[csb:19 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 19]] [[cy:19 Ebrill]] [[da:19. april]] [[de:19. April]] [[el:19 Απριλίου]] [[en:April 19]] [[eo:19-a de aprilo]] [[es:19 de abril]] [[et:19. aprill]] [[eu:Apirilaren 19]] [[fi:19. huhtikuuta]] [[fo:19. apríl]] [[fr:19 avril]] [[frp:19 avril]] [[fur:19 di Avrîl]] [[fy:19 april]] [[ga:19 Aibreán]] [[gl:19 de abril]] [[he:19 באפריל]] [[hr:19. travnja]] [[hu:Április 19]] [[ia:19 de april]] [[id:19 April]] [[ie:19 april]] [[ilo:Abril 19]] [[io:19 di aprilo]] [[is:19. apríl]] [[it:19 aprile]] [[ja:4月19日]] [[jv:19 April]] [[ka:19 აპრილი]] [[ko:4월 19일]] [[ku:19'ê avrêlê]] [[la:19 Aprilis]] [[lb:19. Abrëll]] [[li:19 april]] [[lt:Balandžio 19]] [[mk:19 април]] [[ms:19 April]] [[nap:19 'e abbrile]] [[nds:19. April]] [[nl:19 april]] [[nn:19. april]] [[no:19. april]] [[oc:19 d'abril]] [[pam:Abril 19]] [[pl:19 kwietnia]] [[pt:19 de Abril]] [[ro:19 aprilie]] [[ru:19 апреля]] [[scn:19 di aprili]] [[se:Cuoŋománu 19.]] [[simple:April 19]] [[sk:19. apríl]] [[sl:19. april]] [[sq:19 Prill]] [[sr:19. април]] [[sv:19 april]] [[te:ఏప్రిల్ 19]] [[th:19 เมษายน]] [[tl:Abril 19]] [[tr:19 Nisan]] [[tt:19. Äpril]] [[uk:19 квітня]] [[ur:19 اپریل]] [[vi:19 tháng 4]] [[war:Abril 19]] [[zh:4月19日]] 4068 24472 2004-04-17T08:24:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[19 d' avri]] 4069 65017 2006-06-24T19:59:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 110inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 111inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 255 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[18 d' avri]] - [[19 d' avri]] - [[21 d' avri]] - [[22 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 April]] [[an:20 d'abril]] [[ar:20 ابريل]] [[ast:20 d'abril]] [[be:20 красавіка]] [[bg:20 април]] [[bs:20. april]] [[ca:20 d'abril]] [[ceb:Abril 20]] [[co:20 d'aprile]] [[cs:20. duben]] [[csb:20 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 20]] [[cy:20 Ebrill]] [[da:20. april]] [[de:20. April]] [[el:20 Απριλίου]] [[en:April 20]] [[eo:20-a de aprilo]] [[es:20 de abril]] [[et:20. aprill]] [[eu:Apirilaren 20]] [[fa:۲۰ آوریل]] [[fi:20. huhtikuuta]] [[fo:20. apríl]] [[fr:20 avril]] [[frp:20 avril]] [[fur:20 di Avrîl]] [[fy:20 april]] [[ga:20 Aibreán]] [[gl:20 de abril]] [[he:20 באפריל]] [[hr:20. travnja]] [[hu:Április 20]] [[ia:20 de april]] [[id:20 April]] [[ie:20 april]] [[ilo:Abril 20]] [[io:20 di aprilo]] [[is:20. apríl]] [[it:20 aprile]] [[ja:4月20日]] [[jv:20 April]] [[ka:20 აპრილი]] [[ko:4월 20일]] [[ku:20'ê avrêlê]] [[la:20 Aprilis]] [[lb:20. Abrëll]] [[li:20 april]] [[lt:Balandžio 20]] [[mk:20 април]] [[mr:एप्रिल २०]] [[ms:20 April]] [[nap:20 'e abbrile]] [[nl:20 april]] [[nn:20. april]] [[no:20. april]] [[oc:20 d'abril]] [[pam:Abril 20]] [[pl:20 kwietnia]] [[pt:20 de Abril]] [[ro:20 aprilie]] [[ru:20 апреля]] [[scn:20 di aprili]] [[sco:20 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 20.]] [[simple:April 20]] [[sk:20. apríl]] [[sl:20. april]] [[sq:20 Prill]] [[sr:20. април]] [[sv:20 april]] [[te:ఏప్రిల్ 20]] [[th:20 เมษายน]] [[tl:Abril 20]] [[tr:20 Nisan]] [[tt:20. Äpril]] [[uk:20 квітня]] [[ur:20 اپریل]] [[vi:20 tháng 4]] [[war:Abril 20]] [[zh:4月20日]] 4070 24474 2004-04-17T08:25:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' avri]] 4071 65021 2006-06-24T19:59:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 111inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 112inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 254 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[19 d' avri]] - [[20 d' avri]] - [[22 d' avri]] - [[23 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 April]] [[an:21 d'abril]] [[ar:21 أبريل]] [[ast:21 d'abril]] [[be:21 красавіка]] [[bg:21 април]] [[br:21 Ebrel]] [[bs:21. april]] [[ca:21 d'abril]] [[ceb:Abril 21]] [[co:21 d'aprile]] [[cs:21. duben]] [[csb:21 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 21]] [[cy:21 Ebrill]] [[da:21. april]] [[de:21. April]] [[el:21 Απριλίου]] [[en:April 21]] [[eo:21-a de aprilo]] [[es:21 de abril]] [[et:21. aprill]] [[eu:Apirilaren 21]] [[fi:21. huhtikuuta]] [[fo:21. apríl]] [[fr:21 avril]] [[frp:21 avril]] [[fur:21 di Avrîl]] [[fy:21 april]] [[ga:21 Aibreán]] [[gl:21 de abril]] [[he:21 באפריל]] [[hr:21. travnja]] [[hu:Április 21]] [[ia:21 de april]] [[id:21 April]] [[ie:21 april]] [[io:21 di aprilo]] [[is:21. apríl]] [[it:21 aprile]] [[ja:4月21日]] [[jv:21 April]] [[ka:21 აპრილი]] [[ko:4월 21일]] [[ku:21'ê avrêlê]] [[la:21 Aprilis]] [[lb:21. Abrëll]] [[li:21 april]] [[lt:Balandžio 21]] [[mk:21 април]] [[mr:एप्रिल २१]] [[ms:21 April]] [[nap:21 'e abbrile]] [[nl:21 april]] [[nn:21. april]] [[no:21. april]] [[oc:21 d'abril]] [[pam:Abril 21]] [[pl:21 kwietnia]] [[pt:21 de Abril]] [[ro:21 aprilie]] [[ru:21 апреля]] [[scn:21 di aprili]] [[sco:21 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 21.]] [[simple:April 21]] [[sk:21. apríl]] [[sl:21. april]] [[sq:21 Prill]] [[sr:21. април]] [[sv:21 april]] [[te:ఏప్రిల్ 21]] [[th:21 เมษายน]] [[tl:Abril 21]] [[tr:21 Nisan]] [[tt:21. Äpril]] [[uk:21 квітня]] [[ur:21 اپریل]] [[vi:21 tháng 4]] [[war:Abril 21]] [[zh:4月21日]] 4072 24476 2004-04-17T08:27:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[21 d' avri]] 4073 65028 2006-06-24T20:01:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 113inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 114inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 252 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[21 d' avri]] - [[22 d' avri]] - [[24 d' avri]] - [[25 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 April]] [[an:23 d'abril]] [[ar:23 أبريل]] [[ast:23 d'abril]] [[be:23 красавіка]] [[bg:23 април]] [[bs:23. april]] [[ca:23 d'abril]] [[ceb:Abril 23]] [[co:23 d'aprile]] [[cs:23. duben]] [[csb:23 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 23]] [[cy:23 Ebrill]] [[da:23. april]] [[de:23. April]] [[el:23 Απριλίου]] [[en:April 23]] [[eo:23-a de aprilo]] [[es:23 de abril]] [[et:23. aprill]] [[eu:Apirilaren 23]] [[fi:23. huhtikuuta]] [[fo:23. apríl]] [[fr:23 avril]] [[frp:23 avril]] [[fur:23 di Avrîl]] [[fy:23 april]] [[ga:23 Aibreán]] [[gl:23 de abril]] [[he:23 באפריל]] [[hr:23. travnja]] [[hu:Április 23]] [[ia:23 de april]] [[id:23 April]] [[ie:23 april]] [[ilo:Abril 23]] [[io:23 di aprilo]] [[is:23. apríl]] [[it:23 aprile]] [[ja:4月23日]] [[jv:23 April]] [[ka:23 აპრილი]] [[ko:4월 23일]] [[ku:23'ê avrêlê]] [[lb:23. Abrëll]] [[li:23 april]] [[lt:Balandžio 23]] [[mk:23 април]] [[ms:23 April]] [[nap:23 'e abbrile]] [[nl:23 april]] [[nn:23. april]] [[no:23. april]] [[oc:23 d'abril]] [[pam:Abril 23]] [[pl:23 kwietnia]] [[pt:23 de Abril]] [[ro:23 aprilie]] [[ru:23 апреля]] [[scn:23 di aprili]] [[sco:23 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 23.]] [[simple:April 23]] [[sk:23. apríl]] [[sl:23. april]] [[sq:23 Prill]] [[sr:23. април]] [[sv:23 april]] [[te:ఏప్రిల్ 23]] [[th:23 เมษายน]] [[tl:Abril 23]] [[tr:23 Nisan]] [[tt:23. Äpril]] [[uk:23 квітня]] [[ur:23 اپریل]] [[vi:23 tháng 4]] [[war:Abril 23]] [[zh:4月23日]] 4074 24478 2004-04-17T08:28:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[25 d' avri]] 4075 65032 2006-06-24T20:01:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 114inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 115inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 251 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[22 d' avri]] - [[23 d' avri]] - [[25 d' avri]] - [[26 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 April]] [[an:24 d'abril]] [[ar:24 أبريل]] [[ast:24 d'abril]] [[be:24 красавіка]] [[bg:24 април]] [[bs:24. april]] [[ca:24 d'abril]] [[ceb:Abril 24]] [[co:24 d'aprile]] [[cs:24. duben]] [[csb:24 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 24]] [[cy:24 Ebrill]] [[da:24. april]] [[de:24. April]] [[el:24 Απριλίου]] [[en:April 24]] [[eo:24-a de aprilo]] [[es:24 de abril]] [[et:24. aprill]] [[eu:Apirilaren 24]] [[fi:24. huhtikuuta]] [[fo:24. apríl]] [[fr:24 avril]] [[frp:24 avril]] [[fur:24 di Avrîl]] [[fy:24 april]] [[ga:24 Aibreán]] [[gl:24 de abril]] [[he:24 באפריל]] [[hr:24. travnja]] [[hu:Április 24]] [[ia:24 de april]] [[id:24 April]] [[ie:24 april]] [[io:24 di aprilo]] [[is:24. apríl]] [[it:24 aprile]] [[ja:4月24日]] [[jv:24 April]] [[ka:24 აპრილი]] [[ko:4월 24일]] [[ku:24'ê avrêlê]] [[lb:24. Abrëll]] [[li:24 april]] [[lt:Balandžio 24]] [[mk:24 април]] [[mr:एप्रिल २४]] [[ms:24 April]] [[nap:24 'e abbrile]] [[nl:24 april]] [[nn:24. april]] [[no:24. april]] [[oc:24 d'abril]] [[os:24 апрелы]] [[pam:Abril 24]] [[pl:24 kwietnia]] [[pt:24 de Abril]] [[ro:24 aprilie]] [[ru:24 апреля]] [[scn:24 di aprili]] [[sco:24 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 24.]] [[simple:April 24]] [[sk:24. apríl]] [[sl:24. april]] [[sq:24 Prill]] [[sr:24. април]] [[sv:24 april]] [[te:ఏప్రిల్ 24]] [[th:24 เมษายน]] [[tl:Abril 24]] [[tr:24 Nisan]] [[tt:24. Äpril]] [[uk:24 квітня]] [[ur:24 اپریل]] [[vi:24 tháng 4]] [[war:Abril 24]] [[zh:4月24日]] 4076 24480 2004-04-17T08:29:46Z Pablo 5 displaecî viè "24_d'_avri" #REDIRECT [[24_d'_avri]] 4077 24481 2004-04-17T08:30:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[26 d' avri]] 4078 65037 2006-06-24T20:02:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 115inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 116inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 250 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[23 d' avri]] - [[24 d' avri]] - [[26 d' avri]] - [[27 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 April]] [[an:25 d'abril]] [[ar:25 أبريل]] [[ast:25 d'abril]] [[be:25 красавіка]] [[bg:25 април]] [[bs:25. april]] [[ca:25 d'abril]] [[ceb:Abril 25]] [[co:25 d'aprile]] [[cs:25. duben]] [[csb:25 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 25]] [[cy:25 Ebrill]] [[da:25. april]] [[de:25. April]] [[el:25 Απριλίου]] [[en:April 25]] [[eo:25-a de aprilo]] [[es:25 de abril]] [[et:25. aprill]] [[eu:Apirilaren 25]] [[fi:25. huhtikuuta]] [[fo:25. apríl]] [[fr:25 avril]] [[frp:25 avril]] [[fur:25 di Avrîl]] [[fy:25 april]] [[ga:25 Aibreán]] [[gl:25 de abril]] [[he:25 באפריל]] [[hr:25. travnja]] [[hu:Április 25]] [[ia:25 de april]] [[id:25 April]] [[ie:25 april]] [[ilo:Abril 25]] [[io:25 di aprilo]] [[is:25. apríl]] [[it:25 aprile]] [[ja:4月25日]] [[jv:25 April]] [[ka:25 აპრილი]] [[ko:4월 25일]] [[ku:25'ê avrêlê]] [[la:25 Aprilis]] [[lb:25. Abrëll]] [[li:25 april]] [[lt:Balandžio 25]] [[mk:25 април]] [[mr:एप्रिल २५]] [[ms:25 April]] [[nap:25 'e abbrile]] [[nl:25 april]] [[nn:25. april]] [[no:25. april]] [[oc:25 d'abril]] [[os:25 апрелы]] [[pam:Abril 25]] [[pl:25 kwietnia]] [[pt:25 de Abril]] [[ro:25 aprilie]] [[ru:25 апреля]] [[scn:25 di aprili]] [[sco:25 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 25.]] [[simple:April 25]] [[sk:25. apríl]] [[sl:25. april]] [[sq:25 Prill]] [[sr:25. април]] [[sv:25 april]] [[te:ఏప్రిల్ 25]] [[th:25 เมษายน]] [[tl:Abril 25]] [[tr:25 Nisan]] [[tt:25. Äpril]] [[uk:25 квітня]] [[ur:25 اپریل]] [[vi:25 tháng 4]] [[war:Abril 25]] [[zh:4月25日]] 4079 65043 2006-06-24T20:03:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 116inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 117inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 249 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1922]] : [[Pol Bury]], grand [[pinte]] et [[sculteu]] [[Walonreye|walon]] († [[28 di setimbe]] [[2005]]). == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[24 d' avri]] - [[25 d' avri]] - [[27 d' avri]] - [[28 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 April]] [[an:26 d'abril]] [[ar:26 أبريل]] [[ast:26 d'abril]] [[be:26 красавіка]] [[bg:26 април]] [[br:26 Ebrel]] [[bs:26. april]] [[ca:26 d'abril]] [[ceb:Abril 26]] [[co:26 d'aprile]] [[cs:26. duben]] [[csb:26 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 26]] [[cy:26 Ebrill]] [[da:26. april]] [[de:26. April]] [[el:26 Απριλίου]] [[en:April 26]] [[eo:26-a de aprilo]] [[es:26 de abril]] [[et:26. aprill]] [[eu:Apirilaren 26]] [[fi:26. huhtikuuta]] [[fo:26. apríl]] [[fr:26 avril]] [[frp:26 avril]] [[fur:26 di Avrîl]] [[fy:26 april]] [[ga:26 Aibreán]] [[gl:26 de abril]] [[he:26 באפריל]] [[hr:26. travnja]] [[hu:Április 26]] [[ia:26 de april]] [[id:26 April]] [[ie:26 april]] [[ilo:Abril 26]] [[io:26 di aprilo]] [[is:26. apríl]] [[it:26 aprile]] [[ja:4月26日]] [[jv:26 April]] [[ka:26 აპრილი]] [[ko:4월 26일]] [[ku:26'ê avrêlê]] [[la:26 Aprilis]] [[lb:26. Abrëll]] [[li:26 april]] [[lt:Balandžio 26]] [[mk:26 април]] [[ms:26 April]] [[nap:26 'e abbrile]] [[nl:26 april]] [[nn:26. april]] [[no:26. april]] [[oc:26 d'abril]] [[os:26 апрелы]] [[pam:Abril 26]] [[pl:26 kwietnia]] [[pt:26 de Abril]] [[ro:26 aprilie]] [[ru:26 апреля]] [[scn:26 di aprili]] [[sco:26 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 26.]] [[simple:April 26]] [[sk:26. apríl]] [[sl:26. april]] [[sq:26 Prill]] [[sr:26. април]] [[sv:26 april]] [[te:ఏప్రిల్ 26]] [[th:26 เมษายน]] [[tl:Abril 26]] [[tr:26 Nisan]] [[tt:26. Äpril]] [[uk:26 квітня]] [[ur:26 اپریل]] [[vi:26 tháng 4]] [[war:Abril 26]] [[zh:4月26日]] 4080 65067 2006-06-24T20:07:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 120inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 121inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 245 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1996]] : [[Léon Warnant]] === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 d' avri]] - [[29 d' avri]] - [[1î d' may]] - [[2 d' may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 April]] [[an:30 d'abril]] [[ar:30 أبريل]] [[ast:30 d'abril]] [[be:30 красавіка]] [[bg:30 април]] [[bs:30. april]] [[ca:30 d'abril]] [[ceb:Abril 30]] [[co:30 d'aprile]] [[cs:30. duben]] [[csb:30 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 30]] [[cy:30 Ebrill]] [[da:30. april]] [[de:30. April]] [[el:30 Απριλίου]] [[en:April 30]] [[eo:30-a de aprilo]] [[es:30 de abril]] [[et:30. aprill]] [[eu:Apirilaren 30]] [[fi:30. huhtikuuta]] [[fo:30. apríl]] [[fr:30 avril]] [[frp:30 avril]] [[fur:30 di Avrîl]] [[fy:30 april]] [[ga:30 Aibreán]] [[gl:30 de abril]] [[he:30 באפריל]] [[hr:30. travnja]] [[hu:Április 30]] [[ia:30 de april]] [[id:30 April]] [[ie:30 april]] [[io:30 di aprilo]] [[is:30. apríl]] [[it:30 aprile]] [[ja:4月30日]] [[jv:30 April]] [[ka:30 აპრილი]] [[ko:4월 30일]] [[ku:30'ê avrêlê]] [[la:30 Aprilis]] [[lb:30. Abrëll]] [[li:30 april]] [[lt:Balandžio 30]] [[mk:30 април]] [[ms:30 April]] [[nap:30 'e abbrile]] [[nl:30 april]] [[nn:30. april]] [[no:30. april]] [[oc:30 d'abril]] [[pam:Abril 30]] [[pl:30 kwietnia]] [[pt:30 de Abril]] [[ro:30 aprilie]] [[ru:30 апреля]] [[scn:30 di aprili]] [[sco:30 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 30.]] [[simple:April 30]] [[sk:30. apríl]] [[sl:30. april]] [[sq:30 Prill]] [[sr:30. април]] [[sv:30 april]] [[te:ఏప్రిల్ 30]] [[th:30 เมษายน]] [[tl:Abril 30]] [[tr:30 Nisan]] [[tt:30. Äpril]] [[uk:30 квітня]] [[ur:30 اپریل]] [[vi:30 tháng 4]] [[war:Abril 30]] [[zh:4月30日]] 4081 64910 2006-06-24T19:26:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[may]], c' est li 122inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 123inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 243 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[30 d' avri]] - [[1î d' may]] - [[3 d' may]] - [[4 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Mei]] [[an:2 de mayo]] [[ar:2 مايو]] [[ast:2 de mayu]] [[be:2 траўня]] [[bg:2 май]] [[bs:2. maj]] [[ca:2 de maig]] [[ceb:Mayo 2]] [[co:2 di maghju]] [[cs:2. květen]] [[csb:2 môja]] [[cv:Çу, 2]] [[cy:2 Mai]] [[da:2. maj]] [[de:2. Mai]] [[el:2 Μαΐου]] [[en:May 2]] [[eo:2-a de majo]] [[es:2 de mayo]] [[et:2. mai]] [[eu:Maiatzaren 2]] [[fi:2. toukokuuta]] [[fo:2. mai]] [[fr:2 mai]] [[frp:2 mê]] [[fur:2 di Mai]] [[fy:2 maaie]] [[ga:2 Bealtaine]] [[gl:2 de maio]] [[he:2 במאי]] [[hr:2. svibnja]] [[hu:Május 2]] [[ia:2 de maio]] [[id:2 Mei]] [[ie:2 may]] [[io:2 di mayo]] [[is:2. maí]] [[it:2 maggio]] [[ja:5月2日]] [[jv:2 Mei]] [[ka:2 მაისი]] [[ko:5월 2일]] [[ku:2'ê gulanê]] [[la:2 Maii]] [[lb:2. Mee]] [[li:2 mei]] [[lt:Gegužės 2]] [[mk:2 мај]] [[ml:മേയ് 2]] [[mr:मे २]] [[ms:2 Mei]] [[nap:2 'e maggio]] [[nl:2 mei]] [[nn:2. mai]] [[no:2. mai]] [[oc:2 de mai]] [[os:2 майы]] [[pam:Mayu 2]] [[pl:2 maja]] [[pt:2 de Maio]] [[ro:2 mai]] [[ru:2 мая]] [[scn:2 di maiu]] [[sco:2 Mey]] [[simple:May 2]] [[sk:2. máj]] [[sl:2. maj]] [[sq:2 Maj]] [[sr:2. мај]] [[sv:2 maj]] [[te:మే 2]] [[th:2 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 2]] [[tr:2 Mayıs]] [[tt:2. May]] [[uk:2 травня]] [[ur:2 مئی]] [[vi:2 tháng 5]] [[war:Mayo 2]] [[zh:5月2日]] 4082 24486 2004-04-17T08:35:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' may]] 4083 24487 2004-04-17T08:36:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[30 d' avri]] 4084 65048 2006-06-24T20:04:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 117inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 118inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 248 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[25 d' avri]] - [[26 d' avri]] - [[28 d' avri]] - [[29 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 April]] [[an:27 d'abril]] [[ar:27 أبريل]] [[ast:27 d'abril]] [[be:27 красавіка]] [[bg:27 април]] [[bs:27. april]] [[ca:27 d'abril]] [[ceb:Abril 27]] [[co:27 d'aprile]] [[cs:27. duben]] [[csb:27 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 27]] [[cy:27 Ebrill]] [[da:27. april]] [[de:27. April]] [[el:27 Απριλίου]] [[en:April 27]] [[eo:27-a de aprilo]] [[es:27 de abril]] [[et:27. aprill]] [[eu:Apirilaren 27]] [[fi:27. huhtikuuta]] [[fo:27. apríl]] [[fr:27 avril]] [[frp:27 avril]] [[fur:27 di Avrîl]] [[fy:27 april]] [[ga:27 Aibreán]] [[gl:27 de abril]] [[he:27 באפריל]] [[hr:27. travnja]] [[hu:Április 27]] [[ia:27 de april]] [[id:27 April]] [[ie:27 april]] [[io:27 di aprilo]] [[is:27. apríl]] [[it:27 aprile]] [[ja:4月27日]] [[jv:27 April]] [[ka:27 აპრილი]] [[ko:4월 27일]] [[ku:27'ê avrêlê]] [[lb:27. Abrëll]] [[li:27 april]] [[lt:Balandžio 27]] [[mk:27 април]] [[mr:एप्रिल २७]] [[ms:27 April]] [[nap:27 'e abbrile]] [[nds:27. April]] [[nl:27 april]] [[nn:27. april]] [[no:27. april]] [[oc:27 d'abril]] [[os:27 апрелы]] [[pam:Abril 27]] [[pl:27 kwietnia]] [[pt:27 de Abril]] [[ro:27 aprilie]] [[ru:27 апреля]] [[scn:27 di aprili]] [[sco:27 Aprile]] [[simple:April 27]] [[sk:27. apríl]] [[sl:27. april]] [[sq:27 Prill]] [[sr:27. април]] [[sv:27 april]] [[te:ఏప్రిల్ 27]] [[th:27 เมษายน]] [[tl:Abril 27]] [[tr:27 Nisan]] [[tt:27. Äpril]] [[uk:27 квітня]] [[ur:27 اپریل]] [[vi:27 tháng 4]] [[war:Abril 27]] [[zh:4月27日]] 4085 24489 2004-04-17T08:37:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[27 d' avri]] 4086 24490 2004-04-17T08:37:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[28 d' avri]] 4087 65053 2006-06-24T20:05:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 118inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 119inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 247 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[26 d' avri]] - [[27 d' avri]] - [[29 d' avri]] - [[30 d' avri]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 April]] [[an:28 d'abril]] [[ar:28 أبريل]] [[ast:28 d'abril]] [[be:28 красавіка]] [[bg:28 април]] [[bn:এপ্রিল ২৮]] [[bs:28. april]] [[ca:28 d'abril]] [[ceb:Abril 28]] [[co:28 d'aprile]] [[cs:28. duben]] [[csb:28 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 28]] [[cy:28 Ebrill]] [[da:28. april]] [[de:28. April]] [[el:28 Απριλίου]] [[en:April 28]] [[eo:28-a de aprilo]] [[es:28 de abril]] [[et:28. aprill]] [[eu:Apirilaren 28]] [[fi:28. huhtikuuta]] [[fo:28. apríl]] [[fr:28 avril]] [[frp:28 avril]] [[fur:28 di Avrîl]] [[fy:28 april]] [[ga:28 Aibreán]] [[gl:28 de abril]] [[he:28 באפריל]] [[hr:28. travnja]] [[hu:Április 28]] [[ia:28 de april]] [[id:28 April]] [[ie:28 april]] [[ilo:Abril 28]] [[io:28 di aprilo]] [[is:28. apríl]] [[it:28 aprile]] [[ja:4月28日]] [[jv:28 April]] [[ka:28 აპრილი]] [[ko:4월 28일]] [[ku:28'ê avrêlê]] [[lb:28. Abrëll]] [[li:28 april]] [[lt:Balandžio 28]] [[mi:28 Paenga-whāwhā]] [[mk:28 април]] [[mr:एप्रिल २८]] [[ms:28 April]] [[nap:28 'e abbrile]] [[nl:28 april]] [[nn:28. april]] [[no:28. april]] [[oc:28 d'abril]] [[os:28 апрелы]] [[pam:Abril 28]] [[pl:28 kwietnia]] [[pt:28 de Abril]] [[ro:28 aprilie]] [[ru:28 апреля]] [[scn:28 di aprili]] [[sco:28 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 28.]] [[simple:April 28]] [[sk:28. apríl]] [[sl:28. april]] [[sq:28 Prill]] [[sr:28. април]] [[sv:28 april]] [[te:ఏప్రిల్ 28]] [[th:28 เมษายน]] [[tl:Abril 28]] [[tr:28 Nisan]] [[tt:28. Äpril]] [[uk:28 квітня]] [[ur:28 اپریل]] [[vi:28 tháng 4]] [[war:Abril 28]] [[zh:4月28日]] 4088 65058 2006-06-24T20:05:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 d'&nbsp;[[avri]], c' est li 119inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 120inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 246 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[27 d' avri]] - [[28 d' avri]] - [[30 d' avri]] - [[1î d' may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 April]] [[an:29 d'abril]] [[ar:29 أبريل]] [[ast:29 d'abril]] [[be:29 красавіка]] [[bg:29 април]] [[br:29 Ebrel]] [[bs:29. april]] [[ca:29 d'abril]] [[ceb:Abril 29]] [[co:29 d'aprile]] [[cs:29. duben]] [[csb:29 łżëkwiôta]] [[cv:Ака, 29]] [[cy:29 Ebrill]] [[da:29. april]] [[de:29. April]] [[el:29 Απριλίου]] [[en:April 29]] [[eo:29-a de aprilo]] [[es:29 de abril]] [[et:29. aprill]] [[eu:Apirilaren 29]] [[fi:29. huhtikuuta]] [[fo:29. apríl]] [[fr:29 avril]] [[frp:29 avril]] [[fur:29 di Avrîl]] [[fy:29 april]] [[ga:29 Aibreán]] [[gl:29 de abril]] [[he:29 באפריל]] [[hr:29. travnja]] [[hu:Április 29]] [[ia:29 de april]] [[id:29 April]] [[ie:29 april]] [[io:29 di aprilo]] [[is:29. apríl]] [[it:29 aprile]] [[ja:4月29日]] [[jv:29 April]] [[ka:29 აპრილი]] [[ko:4월 29일]] [[ku:29'ê avrêlê]] [[lb:29. Abrëll]] [[li:29 april]] [[lt:Balandžio 29]] [[mk:29 април]] [[ms:29 April]] [[nap:29 'e abbrile]] [[nl:29 april]] [[nn:29. april]] [[no:29. april]] [[oc:29 d'abril]] [[pam:Abril 29]] [[pl:29 kwietnia]] [[pt:29 de Abril]] [[ro:29 aprilie]] [[ru:29 апреля]] [[scn:29 di aprili]] [[sco:29 Aprile]] [[se:Cuoŋománu 29.]] [[simple:April 29]] [[sk:29. apríl]] [[sl:29. april]] [[sq:29 Prill]] [[sr:29. април]] [[sv:29 april]] [[te:ఏప్రిల్ 29]] [[th:29 เมษายน]] [[tl:Abril 29]] [[tr:29 Nisan]] [[tt:29. Äpril]] [[uk:29 квітня]] [[ur:29 اپریل]] [[vi:29 tháng 4]] [[war:Abril 29]] [[zh:4月29日]] 4089 24493 2004-04-17T08:39:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[29 d' avri]] 4090 24494 2004-04-17T08:39:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' may]] 4091 24495 2004-04-17T08:40:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' may]] 4092 64135 2006-06-24T17:06:56Z Pablo 5 Li 3 d'&nbsp;[[may]], c' est li 123inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 124inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 242 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1909]] : [[Edouard Peraux]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1968]] : [[Joseph Calozet]] === Ôtès djins === == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[1î d' may]] - [[2 d' may]] - [[4 di may]] - [[5 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Mei]] [[an:3 de mayo]] [[ar:3 مايو]] [[ast:3 de mayu]] [[be:3 траўня]] [[bg:3 май]] [[bn:মে ৩]] [[bs:3. maj]] [[ca:3 de maig]] [[ceb:Mayo 3]] [[co:3 di maghju]] [[cs:3. květen]] [[csb:3 môja]] [[cv:Çу, 3]] [[cy:3 Mai]] [[da:3. maj]] [[de:3. Mai]] [[el:3 Μαΐου]] [[en:May 3]] [[eo:3-a de majo]] [[es:3 de mayo]] [[et:3. mai]] [[eu:Maiatzaren 3]] [[fi:3. toukokuuta]] [[fo:3. mai]] [[fr:3 mai]] [[frp:3 mê]] [[fur:3 di Mai]] [[fy:3 maaie]] [[ga:3 Bealtaine]] [[gl:3 de maio]] [[he:3 במאי]] [[hr:3. svibnja]] [[hu:Május 3]] [[ia:3 de maio]] [[id:3 Mei]] [[ie:3 may]] [[io:3 di mayo]] [[is:3. maí]] [[it:3 maggio]] [[ja:5月3日]] [[jv:3 Mei]] [[ka:3 მაისი]] [[ko:5월 3일]] [[ku:3'ê gulanê]] [[la:3 Maii]] [[lb:3. Mee]] [[li:3 mei]] [[lt:Gegužės 3]] [[mk:3 мај]] [[mr:मे ३]] [[ms:3 Mei]] [[nap:3 'e maggio]] [[nl:3 mei]] [[nn:3. mai]] [[no:3. mai]] [[oc:3 de mai]] [[pam:Mayu 3]] [[pl:3 maja]] [[pt:3 de Maio]] [[ro:3 mai]] [[ru:3 мая]] [[scn:3 di maiu]] [[sco:3 Mey]] [[simple:May 3]] [[sk:3. máj]] [[sl:3. maj]] [[sq:3 Maj]] [[sr:3. мај]] [[sv:3 maj]] [[te:మే 3]] [[th:3 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 3]] [[tr:3 Mayıs]] [[tt:3. May]] [[uk:3 травня]] [[ur:3 مئی]] [[vi:3 tháng 5]] [[war:Mayo 3]] [[zh:5月3日]] 4093 64946 2006-06-24T19:32:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[may]], c' est li 124inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 125inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 241 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[2 d' may]] - [[3 d' may]] - [[5 di may]] - [[6 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Mei]] [[an:4 de mayo]] [[ar:4 مايو]] [[ast:4 de mayu]] [[be:4 траўня]] [[bg:4 май]] [[bs:4. maj]] [[ca:4 de maig]] [[ceb:Mayo 4]] [[co:4 di maghju]] [[cs:4. květen]] [[csb:4 môja]] [[cv:Çу, 4]] [[cy:4 Mai]] [[da:4. maj]] [[de:4. Mai]] [[el:4 Μαΐου]] [[en:May 4]] [[eo:4-a de majo]] [[es:4 de mayo]] [[et:4. mai]] [[eu:Maiatzaren 4]] [[fi:4. toukokuuta]] [[fo:4. mai]] [[fr:4 mai]] [[frp:4 mê]] [[fur:4 di Mai]] [[fy:4 maaie]] [[ga:4 Bealtaine]] [[gl:4 de maio]] [[he:4 במאי]] [[hr:4. svibnja]] [[hu:Május 4]] [[ia:4 de maio]] [[id:4 Mei]] [[ie:4 may]] [[ilo:Mayo 4]] [[io:4 di mayo]] [[is:4. maí]] [[it:4 maggio]] [[ja:5月4日]] [[jv:4 Mei]] [[ka:4 მაისი]] [[ko:5월 4일]] [[ku:4'ê gulanê]] [[la:4 Maii]] [[lb:4. Mee]] [[li:4 mei]] [[lt:Gegužės 4]] [[mk:4 мај]] [[ml:മേയ് 4]] [[mr:मे ४]] [[ms:4 Mei]] [[nap:4 'e maggio]] [[nl:4 mei]] [[nn:4. mai]] [[no:4. mai]] [[oc:4 de mai]] [[pam:Mayu 4]] [[pl:4 maja]] [[pt:4 de Maio]] [[ro:4 mai]] [[ru:4 мая]] [[scn:4 di maiu]] [[sco:4 Mey]] [[simple:May 4]] [[sk:4. máj]] [[sl:4. maj]] [[sq:4 Maj]] [[sr:4. мај]] [[sv:4 maj]] [[te:మే 4]] [[th:4 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 4]] [[tr:4 Mayıs]] [[tt:4. May]] [[uk:4 травня]] [[ur:4 مئی]] [[vi:4 tháng 5]] [[war:Mayo 4]] [[zh:5月4日]] 4094 64925 2006-06-24T19:29:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[setimbe]], c' est li 266inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 267inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 99 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[1973]]: [[Pablo Neruda]], powete [[Tchili|tchilyin]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[21 di setimbe]] - [[22 d' setimbe]] - [[24 di setimbe]] - [[25 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 September]] [[an:23 de setiembre]] [[ar:23 سبتمبر]] [[ast:23 de setiembre]] [[be:23 верасьня]] [[bg:23 септември]] [[bs:23. septembar]] [[ca:23 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 23]] [[co:23 di settembre]] [[cs:23. září]] [[csb:23 séwnika]] [[cv:Авăн, 23]] [[cy:23 Medi]] [[da:23. september]] [[de:23. September]] [[el:23 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 23]] [[eo:23-a de septembro]] [[es:23 de septiembre]] [[et:23. september]] [[eu:Irailaren 23]] [[fi:23. syyskuuta]] [[fo:23. september]] [[fr:23 septembre]] [[frp:23 septembro]] [[fur:23 di Setembar]] [[fy:23 septimber]] [[ga:23 Meán Fómhair]] [[gl:23 de setembro]] [[he:23 בספטמבר]] [[hr:23. rujna]] [[hu:Szeptember 23]] [[ia:23 de septembre]] [[id:23 September]] [[io:23 di septembro]] [[is:23. september]] [[it:23 settembre]] [[ja:9月23日]] [[jv:23 September]] [[ka:23 სექტემბერი]] [[ko:9월 23일]] [[ku:23'ê rezberê]] [[lb:23. September]] [[lt:Rugsėjo 23]] [[mk:23 септември]] [[ms:23 September]] [[nap:23 'e settembre]] [[nl:23 september]] [[nn:23. september]] [[no:23. september]] [[oc:23 de setembre]] [[pam:Septiembri 23]] [[pl:23 września]] [[pt:23 de Setembro]] [[ro:23 septembrie]] [[ru:23 сентября]] [[scn:23 di sittèmmiru]] [[sco:23 September]] [[simple:September 23]] [[sk:23. september]] [[sl:23. september]] [[sq:23 Shtator]] [[sr:23. септембар]] [[sv:23 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 23]] [[th:23 กันยายน]] [[tl:Setyembre 23]] [[tr:23 Eylül]] [[tt:23. Sentäber]] [[uk:23 вересня]] [[vi:23 tháng 9]] [[war:Septyembre 23]] [[zh:9月23日]] 4095 24499 2004-04-17T08:46:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' setimbe]] 4096 65107 2006-06-24T20:16:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[djulete]], c' est li 192inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 193inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 173 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 di djulete]] - [[10 di djulete]] - [[12 di djulete]] - [[13 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Julie]] [[an:11 de chulio]] [[ar:11 يوليو]] [[ast:11 de xunetu]] [[be:11 ліпеня]] [[bg:11 юли]] [[br:11 Gouere]] [[bs:11. juli]] [[ca:11 de juliol]] [[ceb:Hulyo 11]] [[co:11 di lugliu]] [[cs:11. červenec]] [[cv:Утă, 11]] [[cy:11 Gorffennaf]] [[da:11. juli]] [[de:11. Juli]] [[el:11 Ιουλίου]] [[en:July 11]] [[eo:11-a de julio]] [[es:11 de julio]] [[et:11. juuli]] [[eu:Uztailaren 11]] [[fi:11. heinäkuuta]] [[fo:11. juli]] [[fr:11 juillet]] [[frp:11 j·ulyèt]] [[fur:11 di Lui]] [[fy:11 july]] [[ga:11 Iúil]] [[gl:11 de xullo]] [[he:11 ביולי]] [[hr:11. srpnja]] [[hu:Július 11]] [[ia:11 de julio]] [[id:11 Juli]] [[ilo:Julio 11]] [[io:11 di julio]] [[is:11. júlí]] [[it:11 luglio]] [[ja:7月11日]] [[jv:11 Juli]] [[ka:11 ივლისი]] [[ko:7월 11일]] [[ku:11'ê tîrmehê]] [[lb:11. Juli]] [[li:11 juli]] [[lt:Liepos 11]] [[mk:11 јули]] [[ms:11 Julai]] [[nap:11 'e luglio]] [[nl:11 juli]] [[nn:11. juli]] [[no:11. juli]] [[oc:11 de julhet]] [[pam:Juliu 11]] [[pl:11 lipca]] [[pt:11 de Julho]] [[ro:11 iulie]] [[ru:11 июля]] [[scn:11 di giugnettu]] [[sco:11 Julie]] [[simple:July 11]] [[sk:11. júl]] [[sl:11. julij]] [[sq:11 Korrik]] [[sr:11. јул]] [[sv:11 juli]] [[te:జూలై 11]] [[th:11 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 11]] [[tr:11 Temmuz]] [[tt:11. Yül]] [[uk:11 липня]] [[vi:11 tháng 7]] [[war:Hulyo 11]] [[zh:7月11日]] 4097 65112 2006-06-24T20:17:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[djulete]], c' est li 193inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 194inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 172 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1904]]: [[Pablo Neruda]], powete [[Tchili|tchilyin]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 di djulete]] - [[11 di djulete]] - [[13 di djulete]] - [[14 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Julie]] [[an:12 de chulio]] [[ar:12 يوليو]] [[ast:12 de xunetu]] [[be:12 ліпеня]] [[bg:12 юли]] [[bs:12. juli]] [[ca:12 de juliol]] [[ceb:Hulyo 12]] [[co:12 di lugliu]] [[cs:12. červenec]] [[cv:Утă, 12]] [[cy:12 Gorffennaf]] [[da:12. juli]] [[de:12. Juli]] [[el:12 Ιουλίου]] [[en:July 12]] [[eo:12-a de julio]] [[es:12 de julio]] [[et:12. juuli]] [[eu:Uztailaren 12]] [[fi:12. heinäkuuta]] [[fo:12. juli]] [[fr:12 juillet]] [[frp:12 j·ulyèt]] [[fur:12 di Lui]] [[fy:12 july]] [[ga:12 Iúil]] [[gl:12 de xullo]] [[he:12 ביולי]] [[hr:12. srpnja]] [[hu:Július 12]] [[ia:12 de julio]] [[id:12 Juli]] [[ilo:Julio 12]] [[io:12 di julio]] [[is:12. júlí]] [[it:12 luglio]] [[ja:7月12日]] [[jv:12 Juli]] [[ka:12 ივლისი]] [[ko:7월 12일]] [[ku:12'ê tîrmehê]] [[lb:12. Juli]] [[li:12 juli]] [[lt:Liepos 12]] [[mk:12 јули]] [[ms:12 Julai]] [[nap:12 'e luglio]] [[nl:12 juli]] [[nn:12. juli]] [[no:12. juli]] [[oc:12 de julhet]] [[pam:Juliu 12]] [[pl:12 lipca]] [[pt:12 de Julho]] [[ro:12 iulie]] [[ru:12 июля]] [[scn:12 di giugnettu]] [[sco:12 Julie]] [[simple:July 12]] [[sk:12. júl]] [[sl:12. julij]] [[sq:12 Korrik]] [[sr:12. јул]] [[sv:12 juli]] [[te:జూలై 12]] [[th:12 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 12]] [[tr:12 Temmuz]] [[tt:12. Yül]] [[uk:12 липня]] [[vi:12 tháng 7]] [[war:Hulyo 12]] [[zh:7月12日]] 4098 24502 2004-04-17T13:16:08Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke brouhire</B></FONT> [f.n.] sôre di brouhire avou des blankès fleurs, e sincieus latén <I><span lang=la>Erica alba</span></I>.</P> 4099 24503 2004-04-17T13:18:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>brouhî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> foirt corant moxhet, a grandès aiyes, passant, e sincieus latén <I><span lang=la>Buteo buteo</span></I>. rl a: [[Motî:miyot|miyot]], [[Motî:proyî|proyî]]. <span lang=fr>F. buse.</span> <B>2.</B> biesse djin, k'&nbsp;on n'&nbsp;lyi sait rén aprinde (come li brouhî, k'&nbsp;on n'&nbsp;sait aclever pol wôturreye). <span lang=fr>F. lourdaud, balourd.</span> <span id="url">[http://rifondou.walon.org/biyolodjeye-plantches.html#brouhi Li pådje do brouhî].</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">brouhî</FONT>, brouhi, bruhî, brohî, broyî, brèyî, brayî, burî, bèri, beûrî, bërî. Etimolodjeye: disfondowe di "proyî", motoit avou assaetchance di "brouhire" (li brouhî cwire ses proyes e vûbwès, come dins les hés a brouhires, la k'&nbsp;gn aveut toplin des coks di brouhire et des råleas d'&nbsp;djiniesses).</P> 4100 24504 2004-04-17T13:21:17Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>bwès d'&nbsp;toubak</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rampioûle|rampioûle]]. <span lang=fr>F. clématite.</span></P> 4101 58397 2006-05-25T21:55:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blé</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[sipeate]]. <I>Dj'&nbsp;avans del bele blé, ciste anêye ci.</I> <span lang=fr>F. épeautre.</span> <B>2.</B> [[swele]]. <I>On loyive avou des loyetes di blé</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <I>Po fé l'&nbsp;treye, on prind del blé</I> ([[Henry Frenay]]). <span lang=fr>F. seigle.</span> <B>3.</B> frumint. <span lang=fr>F. blé, froment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand l'&nbsp;blé est soyeye, el fåt rintrer:</FONT> cwand on-z a bén presté ene sacwè, i n'&nbsp;fåt nén rescouler å dierin moumint. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>Quand le vin est tiré, il faut le boire</span>". Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">blé</FONT>, blè</span>. ---- * [[emacralé mot|li mot "blé" est èn emacralé mot]] * [[mots avou djinre diferin e walon ey e francès|li mot "blé" a on djinre diferin kel minme mot e francès]] * [[swele|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol blé (swele)]] 4102 58061 2006-05-23T11:33:54Z Lucyin 16 categorijhaedje [[categoreye:antroponimeye|Bovesse]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bovesse</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bovesse</span>, rebané avou [[Motî:Les Brouhires|Les Brouhires]] <B>II.</B> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Bovesse</span>.</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Bovesse]] 4103 58062 2006-05-23T11:34:35Z Lucyin 16 /* Istwere */ {{djermon viyaedje}} '''Bovesse''' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Les Brouhires]]. * Limero del posse: '''5081''' (vî limero '''5850''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;46''' * Arondixhmint: [[Nameur]] == Istwere == Gn ava des djins d'&nbsp;Bovesse po-z ebaguer eviè l'&nbsp;[[Walons del Wisconsene|Wisconsene]] sol difén do 19inme sieke. 4105 24509 2005-03-06T01:16:57Z Pablo 5 '''Les Brouhires''' (fr: ''La Bruyère'', so plaece ''Les Brouwêres'') est l'&nbsp;on d' ene plaece di [[Sint-Dni-dlé-Bovesse]]. ==Istwere== Cinse di l' Ôre do Timpe, ratchtêye pa l' Ôre di Male, kimandreye di Tchantrinne. 4106 24510 2004-04-17T13:44:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Brouhires</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Brouwêres</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> no d'&nbsp;ene plaece di Sint-Dni-dlé-Djiblou. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> Cinse di l'&nbsp;Ôre do Timpe, ratchtêye pa l'&nbsp;Ôre di Male, kimandreye di Tchantrinne. <B>2.</B> novele intité, e F. <span lang=fr>La Bruyère</span>, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepeye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje di sacwants viyaedjes åtoû d'&nbsp;Sint-Dni, avou limero del posse 5080; Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Lès Brouwêres</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ban des Brouhires:</FONT> Bovesse, Émene, Meu, Rénne, Sint-Dni-dlé-Djiblou, Vilé-dlé-Hesse, Waerijhoû. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> <I>C'&nbsp;est les Brouhires k'&nbsp;ont wangnî å fotbal; Dj'&nbsp;a stî al fiesse ås Brouhires; C'&nbsp;est sol ban des Brouhires. Dj'&nbsp;a rpassé pås Brouhires; u: pa les Brouhires.</I></P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Les Brouhires]], [[Les Brouhires (Sint-Dni-dlé-Djiblou)]] 4107 24511 2004-04-17T13:48:20Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Émene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Émines</span>, rebané avou 5080 Les Brouhires; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;47]; vî limero del posse: 5841. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Émène</FONT>. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> Gn ava des djins d'&nbsp;Émene po-z ebaguer eviè l'&nbsp;Wisconsin sol difén do 19inme sieke ([http://rifondou.walon.org/wisconsin.html#viyaedjes ôtes viyaedjes k'&nbsp;ont evoyî leus djins]).</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Émene]] 4108 51325 2006-03-12T14:25:39Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Emene}} '''Émene''' (fr: ''Émines'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Les Brouhires]]. * Limero del posse: '''5080''' (vî limero '''5841''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;47''' ==Istwere== Gn ava des djins d'&nbsp;Émene po-z ebaguer eviè l'&nbsp;[[Wisconsin]] sol difén do 19inme sieke. 4109 45883 2005-11-27T21:28:06Z Pablo 5 ôre alfabetike {{djermon viyaedje}} '''Les Brouhires''' (fr: ''La Bruyère'') est ene novele comene intité del Walonreye, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d' djanvî]] [[1977]], el [[province di Nameur]]. [[Imådje:La Bruyère Namur Belgium Map.png|right|thumb|eplaeçmint des Brouhires]] * Dimorants: 8.005 ([[2002]]) * Limero del posse: '''5080''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 53,44&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 149,79&nbsp;djins/km² * Ban des Brouhires: [[Bovesse]], [[Émene]], [[Meu]], [[Rénne]], [[Sint-Dni-dlé-Bovesse]], [[Vilé-dlé-Hesse]], [[Waerijhoû]]. Li no vént do no d'&nbsp;ene [[Les Brouhires (Sint-Dni-dlé-Bovesse)|plaece di Sint-Dni-dlé-Bovesse]], la kel nouve intité est fwaite pa rebanaedje des viyaedjes åtoû di cisse plaece la. {{Commons|Category:La Bruyère}} {{ProvinceNameur|Brouhires}} [[en:La Bruyère]] [[eo:La Bruyère]] [[fr:La Bruyère]] [[nl:La Bruyère]] 4110 24514 2004-04-17T14:01:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>agnostike</B></FONT> [o.f.n.] sakî ki n'&nbsp;sait nén dtrop s'&nbsp;i croet a Diu et a Diale.</P> 4111 24515 2004-04-17T14:02:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>blanke gote</B></FONT> [f.n.] [[Motî:peket|peket]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">blanke gote</FONT>, blantche gote, blantche goute, blonke gote. </P> 4112 24516 2004-04-17T14:03:32Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>evidint</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] [[Motî:clair|clair(e)°]] come di l'&nbsp;aiwe di rotche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est nén evidint:</FONT> c'&nbsp;est nén si åjhey ki ça; c'&nbsp;est nén si åjhey k'&nbsp;on n'&nbsp;croet. Disfondowes: èvidint(e), èvidant(e). Etimolodjeye: Calcaedje (disconsyî) do F. "<span lang=fr>évident</span>", 1980. </P> 4113 35967 2005-07-27T21:07:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebaner</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> disfinde ås djins d' aler so on [[Motî:comon|cmon]] (ene tere del comene). rl a: [[Motî:banål|banål]]. <span lang=fr>F. mettre en défens.</span> <B>2.</B> disfinde ås ôtes efants di vni so ene taetche di caclindjes, evnd. k' on vént d' toumer dsu, cwand on va ås frambåjhes, ås åbussons, evnd., eshonne. <I>Adon, les efants criyèt: "dj' ebane".</I> <span lang=fr>F. réserver.</span> <B>3.</B> afitchî les [[Motî:ban|bans]] d' mariaedje (çou ki disfind a èn ôte galant di co vni fé åtoû d' vosse crapåde, u ene ôte comere åtoû d' vosse galant). <span lang=fr>F. publier les bans.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebané</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) tere del comene, mins k' on n' î pout pus aler. <span lang=fr>F. mise en défens.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Ebanés:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Les Abanès</span>, <span lang=fr>F. Abannets</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Nîme|Nîme]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ebané</FONT>, abané, abanî, abanè</span>. Etimolodjeye: [[pårticipe erirece]] di "ebaner". ---- * [[fondreye (dins tere)|Dipus d' racsegnes so les fondrîs d' Nîme, lomêyes flotchreçmint e francès d' Beldjike "Abannets"]]. 4114 24518 2005-04-10T20:04:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ebaner]] 4115 24519 2005-04-10T20:05:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#0000ff"><B>abanet</B></FONT> rl a: [[Motî:ebané|ebané]]. 4116 24520 2005-04-10T20:06:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fond</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> dizo d' on tonea, evnd. <B>2.</B> plaece metowe foirt bas, dins on payizaedje, mins k' i gn a pont d' corante aiwe. rl a: [[Motî:vå|vå]]. <B>3.</B> [[Motî:vraiy|vraiy]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;endè nén vleur fé on fond:</FONT> èn nén vleur dire ki c' est l' vraiy a cint åcint mins dandjreus a 90 åcint. Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"ne pas vouloir affirmer"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fondreye 2</B></FONT> [f.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>fondrî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand trô dins tere. <I>I gn a ene fondreye avou ene nitêye di blankès biesses</I> ([[C. Baudelaire]], rat. pa [[B. Louis]]).<span lang=fr>F. fondrière, bas-fond.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint, mot d' djeyografe) grand trô, pus lådje ki fond, schavé pa l' aiwe di plouve dins l' rotche castinne. rl a: [[Motî:mwaiye|mwaiye]], [[Motî:ebané|ebané]]. <span lang=fr>F. (spéléo) paléogouffre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fondreye ås Tchéns:</FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller> Fondri des tchins</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Nîme|Nîme]]. <B>3.</B> [[Motî:falijhe|falijhe]], [[Motî:ravier|ravier]]. <span lang=fr>F. ravin, précipice.</span> <B>4.</B> [[Motî:schavêye|schavêye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fondrèye</FONT>, fondréye, fondrîye, fondri, fandri</span>. Etimolodjeye: bodje "fond", [[cawete -reye]]. Omofone: * [[Motî:fondreye 1|fondreye]] (oujhene la k' on fond les metås) Parintêye: * [[Motî:afondrer|afondrer]] * [[Motî:foncea|foncea]] * [[Motî:foncî|foncî]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:bén-fond|bén-fond]] ---- * [[fond (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les fonds e toponimeye]] * [[fondreye (dins tere)|Dipus d' racsegnes so les fondreyes (sol castinne)]]. 4117 35426 2005-07-19T17:58:03Z Pablo 5 [[Imådje:rogne2.jpg|thumb|rogne (<SMALL>poitrait saetchî pa L. Hendschel</SMALL>)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rogne 2</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:cwate-pece|cwate-pece]], 15&nbsp;cm longue, k'&nbsp;a ene noere pea avou des djaenès taetches, et ki vike so tere, e sincieus latén <I><span lang=la>Salamandra salamandra</span></I>. <I>A on tournant, dji rescontere ene rogne et dji so tot binåjhe: ci n'&nbsp;est ki l'&nbsp;troejhinme côp dins m'&nbsp;vicåreye</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. salamandre tachetée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;agostant come ene rogne:</FONT> nén agostant do tot. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"dégueulasse"</span>. <I>Gn aveut ene feme di Bietris ki prindeut ene rogne, li mete e feu, et dire k'&nbsp;ele cåzéve avou paski c'&nbsp;esteut si ome k'&nbsp;esteut restchårné</I> (Y. Gourdin). <I>Divins l'&nbsp;tins, cwand on trovéve des rognes, on les stitchive so on bwès po les biesses èn nén ndaler après</I> (L. Remacle). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rogne</FONT>, ragne, rougne</span>; miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 8.98. Etimolodjeye: stindaedje do sinse do mot "[[Motî:rogne 1|rogne]]", maladeye, pask'&nbsp;on croeyeut k'&nbsp;ces biesses la el polént fé atraper. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rognete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite rogne. <B>2.</B> rogne di pus ptitès sôres. <span lang=fr>F. salamandre.</span> ---- * [[Rogne|Pus di racsegnes so les rognes.]] 4118 47022 2005-12-12T15:56:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenou, tchenowe</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> gris (grijhe) di tchveas u del båbe. <span lang=fr>F. grisonnant(e).</span> <B>2.</B> k' a pierdou tos ses tchveas. <I>Si tot çki rlût sereut-st en ôr, gn åreut pus d'&nbsp;on tchenou k'&nbsp;åreut des crins dins s'&nbsp;tiesse</I> ([[R. Arcq]]). <I>Gn a les gurnoyes di benitî et les vîs tchenous d'&nbsp;sacristin ki sounèt les clotches.</I> ([[C. Staquet]]). On dit eto: pelé [[Motî:pelake|pelake]], [[Motî:disploumé|disploumé]]. <span lang=fr>F. chauve, dégarni.</span> <B>3.</B> k'&nbsp;a pierdou ses foyes, tot cåzant d'&nbsp;èn åbe <I>Les åbes sont tot tchenous; bénrade vénrè l'&nbsp;ivier</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <span lang=fr>F. nu(e), effeuillé(e), dépouillé(e).</span> Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la>canus</span>" (blanc), 1250. ---- * [[toumaedje des tchveas|Dipus d' racsegnes so les tchenous]]. 4119 24523 2004-04-17T19:46:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchenou]] 4120 63132 2006-06-24T13:12:39Z Pablo 5 . -> , <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si rafiyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> esse binåjhe d' avance, tot ratindant ene sacwè. <I>Dji nos rafiyans di vs vey vini å raploû do moes d' måss</I> ([[P. Otjacques]]). <I>C' est Påke dimegne ki vént, Dji m' rafeye di saveur si vos m' payroz m' cocogne</I> (H. Mahy). Loukîz a: [[Motî:sohaitî|sohaitî]], [[Motî:agranci|s' agranci]], [[Motî:ragranci|si ragranci]], [[Motî:transi|transi]]. <span lang=fr>F. attendre impatiemment, se réjouir d'avance, espérer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On s' rafeye di vs vey vini a...:</FONT> Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>Nous avons le plaisir de vous inviter à...</span>". <B>2.</B> bén inmer. <I>Les djins s' rafiyèt di des femes a vs fé houri</I> ([[R. Mouzon]]). <span lang=fr>F. se délecter, se régaler, tomber sous le charme de, aduler, adorer.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:fiyî 2|si fiyî]], [[betchete ra-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafiya</B></FONT> [o.n.] çou k' on s' rafeye après. <I>Dji vou rovyî l' laide moirt k' epoite avou leye nos djoyes, nos trezôrs et nos rafiyas</I> (J. Defaweux). <I>Pinsez pol fiesse di Noyé, sacwantès eures di påye dins les payis wice ki totafwait va cou dzeu cou dzo, ça nos dinreut li rafiya ki l' atelêye s' arestaxhe.</I> ([[C. Massaux]]). Loukîz a: [[Motî:espwer|espwer]], [[Motî:atimprance|atimprance]]. <span lang=fr>F. espoir, aspiration, attente joyeuse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rafiya måy n' as:</FONT> to n' as måy çou k' to t' rafeyes d' aveur. <span lang=fr>F. tu n'as jamais l'objet de tes rêves.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fås rafiya:</FONT> sacwè k' on s' rafeye après lonmint et k' on n' a nén. <I>A n' sohaitî ki çou k' on-z a, on n' fwait måy nou fås rafiya.</I> <span lang=fr>F. fausse attente, espoir déçu.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafiyance</B></FONT> [f.n.] estance d' onk ki s' rafeye après åk. <I>Kimint wådréns ns nos rafiyances ?</I> ([[M. Lejeune]]). <span lang=fr>F. espérance, désir.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ance]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafiyåde</B></FONT> [f.n.] moumint d' rafiya. <I>Nosse langue c' est l' seuve ki tchereye nos rafiyådes.</I> <I>Nolu n' sait mes tourmints, mes rafiyådes et mes poennes såf Djezus</I> ([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. aspiration, attente, souhait.</span> Etimolodjeye: [[cawete -åd]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafiyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafiyante</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) [[Motî:rindou|rindou après]] ene sacwè. <span lang=fr>F. amateur, fan.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rafiyant d' nateure:</FONT> onk (ene) ki voet voltî l' nateure. <span lang=fr>F. écologiste, natiraliste.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ant]], [[noûmot do walon|1990]]. 4121 24525 2004-04-17T19:53:54Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ribatijhî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erbatijhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rbatijhî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/lodji.html codjowaedje])</span> [v.c] <B>1.</B> diner on novea no. <B>2.</B> rimete di l'&nbsp;aiwe dins (del gote, do laecea). <I>N'&nbsp;el dijhoz todi nén, mins nosse mere a rbatijhî l'&nbsp;gote</I> (J. Bily). <span lang=fr>F. diluer.</span></P> 4122 24526 2004-04-17T19:54:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribatijhî]] 4123 24527 2004-04-17T19:54:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribatijhî]] 4124 24528 2004-04-17T19:55:16Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>ribrognî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erbrognî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rbrognî</B></FONT> <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/lodji.html codjowaedje])</span> [v.c.] responde tot breyant et tot estant måtourné (êye). <I>Dji lyi paye el gote mins ça n'&nbsp;l'&nbsp;espaitche nén di m'&nbsp;erbrognî come on tchén</I> (F. Loriaux). rl a: [[Motî:responde|responde]]. <span lang=fr>F. rétorquer, répliquer.</span> rl a: [[Motî:brognî|brognî]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">r(i)brognî</FONT>, (è)rbrougnî, (i)rbrougnî, <FONT COLOR="#800080">(è)rbrognî</FONT>.</P> 4125 24529 2004-04-17T19:56:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribrognî]] 4126 24530 2004-04-17T19:56:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribrognî]] 4127 24531 2004-12-25T14:33:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivômi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ervômi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rvômi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] fé rexhe sins l' voleur di si stoumak çou k' on vént d' magnî. rl a: [[Motî:rinåder|rinåder]]. <span lang=fr>F. vomir.</span> 4128 24532 2004-04-17T19:58:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rivômî]] 4129 24533 2004-04-17T19:58:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rivômî]] 4131 62973 2006-06-22T23:26:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bAmbiorice\b +Ambiyorisse) [[Categoreye:Amuzmints|Adjeyant]] [[Imådje: adjeyants_wisconsin_wi.jpg|200px|right]] èn '''adjeyant''', (on dit eto: '''ome di strin'''), dins l' [[foclore]] del [[Walonreye]], di [[Flande]] et del [[Picårdeye]], c' est des grandès posteures, k' on pormoenne avå les voyes li djoû d' ene fiesse rilomêye dins ene metowe veye. Li mot "adjeyant" a eto [[Motî:ajeyant|des ôtes sinses]]. C' est ene sacwè diferinne des des [[grand foirt ome|grands foirts omes]] des viyès [[fåve do vî vî tins|fåves]]. ==Egzimpes d' adjeyants foclorikes== * lomés tot biesmint "adjeyant": ** L' [[Argayon]] d' [[Nivele]]. ** L' Årdjouwant d' [[Nameur]]. * lomés pa des ptits nos: ** [[Ate]] : Goyasse ('''''Gouyasse''''') riprezinte li [[Motî:Goyasse|grand foirt ome del Bibe]]. On l' mareye al dicåce do 4imme semdi d' awousse, après vepes, avou '''''Dame Gouyasse''''', dabôrd, ene ôte adjeyante. Li mariaedje si fwait sol [[tchapistrea]] di l' eglijhe Sint-Djulin. Adon, gn a l' bierdjî David ki tape ene bale d' Ate a ''Gouyasse'', manire di dire "tapez lzès djus, les grands". ''Gouyasse'' si fwait rascode på ptit David mins dit : "dji n' so nén co moirt." Et come d' efet, on l' rivoet l' dimegne avou ls ôtes: '''Sanson''', '''Ambiyorisse''', '''Mamjhele Victwere'''. (sourdant: Louis Pieters). ** [[Bastogne]] : les troes adjeyants d' Bastogne sont '''Troufet''' eyet s' feme '''Mareye-Djihene''' (''Marîe-Jane''), askepyîs e 1958, eyet leus fi '''Tanta, [[Motî:rawieu|Rawieu]] d' Oxhs''', askepyî e 1963. Troufet sereut on vraiy Bastognård, k' åreut fwait cåzer d' lu å sidje di Bastogne pås Lidjwès e 1238. ** [[Lidje]] : '''[[Tchantchès]]''' et '''Nanesse'''. ** [[Sint-Houbert]] : '''Pancarou''' et '''Lisbete'''. ** [[Tchålerwè]] : Djihan (''Djan''), Djihene (''Djene''), [[Motî:djambot|Djambot]], El Mayeur, [[Maca]], el Facteur, El tchampete, Davå, Lahousse. * lomés do no do viyaedje: ** L' ome di strin di [[Petbåy]]: on l' lome '''Petbåy'''. ==Istwere des adjeyants del Walonreye== Les pus vîs adjeyants ki vikèt co asteure sont, sins manke, Monsieu et madame Gouyasse d' Ate, k' egzistént ddja e 15inme sieke. Dispu ls [[anêyes 1980]], gn a todi dpus d' veyes et viyaedjes k' ont des adjeyants. Insi, a [[Welin]], li les 9 adjeyants n' ont stî askepyî ki dispus 1984, dispu k' on-z a adjinçnêye on [[cwarmea]]. Å cmince, les adjeyants estént poirtés pa les djins. Il estént fwaits d' [[oizire]]s Asteure, i sont metous so des rôletes. == Foû del Walonreye == === El Flande ey el Bijhe di France === Les minmès uzances di pormoenner des adjeyants azès fiesses egzistêye eto el Flande et dins l’ Bijhe di France. === El [[Wisconsene]] === L’ uzance walone s’ a epoirté el Wisconsene, påzès Walons d’ låvå. Les adjeyants sont håynés å ''Belgian Day'' (li 21 di djulete). === Les adjeyants d' [[Brussele]] === I sont tertos Flaminds, come li veye dinltins: * '''Catrene''': adjeyante do ''Vismet'' * '''Rolle''' k' åreut viké podbon a ''Steenpoort'' * '''Dorotijke''', on maxhaedje di sinte Dorotêye, siervowe a l' eglijhe del tchapele, et da Tortijke, ene saedje-dame. == Hårdêye difoûtrinne == * [[http://www.carolo.be/article.php3?id_article=509 Istwere des adjeyants d' Tchålerwè]]. [[categoreye:foclore]] 4132 24536 2005-03-28T22:26:32Z Pablo 5 L' '''Argayon'''; c' est èn [[adjeyant]] dins on [[floriconte]] di Nivele, bén cnoxhou ezès belès letes e walon på live do minme no da [[Michel Renard]]. ==Les plaeces åtoû d' Nivele ki l' Argayon î va== * [[Brussele]] * Les Setès Fontinnes, e flamind, ''Zeven Bronnen'', sol comene flamindje d' [[Alsimber]]. * [[Bos d' Sogne]] e francès ''Forêt de Soigne'', sol comene di * Pavêye d' Alsimber, inte [[Brinne-l'-Alieu|Brinne]] et Alsimber, e francès ''chaussée d' Alsemberg''. * Li yermite, so plaece: ''l' yermite'', sol pavêye d' Alsimber (a-z achever) ==Hårdêye difoûtrinne== [http://lucyin.walon.org/livreye/argayon.html Pådje di l' Argayon]. 4133 24537 2005-03-28T22:26:03Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Renard, Michel]] '''Michel RENARD''' a skepyî e 1829 a [[Brinne-l'-Alieu|Brinne]] et mori e 1904 a [[Brussele]]. C' esteut on scrijheu d' walon, curé di s' mestî. Ses scrijhaedjes ont come sourdant li foclore di [[Nivele]]. I scrijha, estant tot djonne, '''"Les avinteures di Djhan d' Nivele, el fi di s' pere"''' (1857). Après, c' est l' '''[[Argayon|Argayon, el Djeyant d' Nivele]]''', li paskeye di l' [[adjeyant]] d' Nivele, sicrîte e [[zandrin|des vers di doze pîs]]. Gn ourit 3 modêyes di l' Argayon, di 1338, 2108 eyet 3530 vers. Li dierinne modêye avou 12 tchants dene tos les pondants et les djondants do [[floriconte]] di l' Argayon, tél k' on l' kinoxheut a Nivele et dins l' payis d' avårla. Li dierin scrijhaedje da Michel Renard fourit on tecse so Brinne, mais k' i n' a sepou fini. ==Li scrît walon da Michel Renard== Dins "Les avinteures di Djhan d' Nivele", Michel Renard, en esprès, prind des mots, et minme des codjowaedjes di totes les coines do Roman Payis (çou ki fwait k' il est onk des prumî [[rifondaedje do walon|rfondeus]]. Après, po "L' Argayon", i rvént å pårlaedje di Brinne. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://lucyin.walon.org/livreye/argayon.html Pådje di l' Argayon]. 4134 53640 2006-04-04T23:09:01Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijhaedje]] On '''zandrin''' (on dit eto '''alecsandrin'''), c' est on [[ver]] di doze pîs. Èn [[arimea]] u ene paskeye fwaite e zandrins, on l' lome on doze-pîtaedje. C' est eto li fjhaedje di vers di doze pîs. [[bg:Александрин (поезия)]] [[cs:Alexandrín]] [[de:Alexandriner (Verslehre)]] [[en:Alexandrine]] [[eo:Aleksandro]] [[es:Verso alejandrino]] [[fr:Alexandrin]] [[nl:Alexandrijn]] [[nrm:Alexandrîn]] [[sv:Alexandrin]] 4135 44635 2005-11-14T23:39:25Z Pablo 5 sol mape, rifondaedje '''Belfontinne-dilé-Bive''' (fr: ''Bellefontaine'', so plaece: ''Bèlfontin.ne'') c' est èn ancyinne comene del Walonreye, k' aveut ddja stî rebanêye avou [[Moncea-e-l'-Årdene|l' Moncea]] li [[26 di djulete]] [[1964]], divant les [[grands rebanaedjes]] di 1977. * Limero del posse: '''5555''' (vî limero '''6862''', avou [[Moncea-e-l'-Årdene]]) * limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;123''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_55_05_N_04_58_24_E_region:BE|49°55'N - 4°58'E}} Pitite comene askepieye på Redjime francès, ki n' aveut co k' 25 måjhons e 1829. == Istwere == Belfontinne est conoxhowe dins tote li redjon pol cwålité di l' aiwe do sourdant Sint Furzi (''Saint Fursy''). C' est l' patron d' l' eglijhe. Il a s' sourd padzo l' viyaedje dins ene sitroete valêye ki les aiwes vont al [[Simwès]]. Li ledjinde vout ki ci sereut Sint Furzi, ki voyaedjive dins l' [[Gåle]] diviè 650, k' åreut fwait soude l' aiwe del fontinne, dilé l' molén. Kékès måjhones ont stî basteyes dilé l' sourdant; mins, pus tård, li viyaedje a rmonté so les dzeus et c' est [[Godfroid d' Bouyon]] k' åreut decidé d' î fé ene eglijhe (1090). Belfontinne apårtineut e 1290 a Gille di [[Bohan]]; å [[17inme sieke]], les tchesturlins estént des Maillet, k' onk a stî assaziné. Si veve, Catrene Tamison a dné s' no a on pré k' est dzo l' viyaedje et k' on conoxhe come "Pré Tamijhon". Par après, les signeurs estént del famile des "de Vaux". Dins l' tchapistrê d' l' eglijhe di Belfontinne, on pout co vey enute li pire tombale du Tchåle de Vaux et d' si feme Marie-Christine di Maucour (1778) Sol waibe del comene di [[Bive]] on voet-st ene foto do monumint k' est dzeu l' sourdant. C' est eto a Belfontinne ki les francès evacouwént leus blessîs del batreye di Bive (li [[23 d' awousse]] [[1914]]). 4136 53696 2006-04-05T21:56:43Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje|Matche}} '''Måtche-el-Fåmene''' (fr: ''Marche-en-Famenne'') est ene comene di Walonreye, el [[province do Lussimbork]], mwaisse-veye di l'&nbsp;arondixhmint di Måtche. [[Imådje:Marche-en-Famenne Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 16.622 (2002), Måtchîs, Måtchresses * Limero del posse: '''6900''' * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: Måtche * Sipotaedje: Må tchîs (måhonteus djeu d' mots avou ''Måtchî'') * Ban d'&nbsp;Måtche: [[Måtche (veye)]] avou les viyaedjes d'&nbsp;[[Åye]], di [[Hardjimont]], di [[Mårloye (Wahå)|Mårloye]], d' [[On (viyaedje)|On]], [[Rwè (viyaedje)|Rwè]], [[Umin (viyaedje)|Umin]] et [[Wahå]]. * Sitindêye: 122,15&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 136,08&nbsp;djins/km² {{ProvinceLussimbork|Matche-el-Famene}} [[en:Marche-en-Famenne]] [[eo:Marche-en-Famenne]] [[fr:Marche-en-Famenne]] [[lb:Marche-en-Famenne]] [[nl:Marche-en-Famenne]] 4137 44308 2005-11-11T03:35:47Z Pablo 5 Bårvea -> Barvea Li veye di '''Måtche''' u '''Måtche-el-Fåmene''' (fr: ''Marche-en-Famenne'', so plaece: ''Mautche'' u ''Mâtche'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou cinte del comene rebanêye do [[Måtche-el-Fåmene|minme no]]. * Limero del posse: '''6900''' (vî limero '''5400''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;1''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon ''marka'' (frontire). ==Vî pårler walon d' Måtche== Li vî pårler walon d' Måtche esteut metou djusse a l' aschate di troes sôres d'&nbsp;accints do walon: Mîtrin walon (viè [[Cînè]] et [[Rotchfoirt]]), walon do payis d'&nbsp;Lidje (viè [[Barvea]]) et del Basse-Årdene (viè [[Bastogne]]). I fourit mostré pa [[Jules Mossiat]], k'&nbsp;a scrît "Rimas e walon d'&nbsp;Måtche", et dvant, pa A.J. Alexandre, k' aveut ddja eplaidî e [[1863]]: "Li ptit corti ås spots walons". ==Les djins d' Måtche== Les dmanants d'&nbsp;Måtche sont lomés '''Måtchî, Måtchresse'''.<br> Li spot: ''- Måtchî, må tchî&nbsp;! - Mî tchî k'&nbsp;ti&nbsp;!'' est on spot, a môde di djeu d'&nbsp;mots, po s'&nbsp;fote des dmorants d'&nbsp;Måtche, eyet leu response. 4138 43951 2005-11-10T17:53:19Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Belfontinne-e-Gåme''' (fr: ''Bellefontaine'', so plaece: ''Bèlfantêne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Tintnî]]. * Limero del posse: '''6730''' (vî limero '''6739''') * Limero diyalectolodjike: '''Vi&nbsp;21''' * Sacwants nos d'&nbsp;plaece di Belfontinne: Li taesnire (so plaece: ''la tachnière''). 4139 24543 2004-04-19T23:53:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Les Scåssenes]] 4140 57489 2006-05-20T22:53:30Z Pablo 5 tåvlea '''Les Scåssenes''' (fr: ''Ecaussinnes''), on dit eto '''Les Escåssenes''', c' est ene novele comene-intité del Walonreye, el [[province do Hinnot]] [[Imådje:Ecaussinnes Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 9.810 ([[2002]]), lomés les Scåssinoes (so plaece: les ''Scaussinoûs'') * Limero del posse: '''7190''' * Arondixhmint: [[Sougniye]] * Sitindêye: 34,96&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 280,61&nbsp;djins/km² * Ban des Scåssenes: [[Måtche-dilé-Scåssene]], [[El Grand Scåssene]], [[El Pitit Scåssene]]. ==Tuzance walone== Payis da [[Julos Beaucarne]], ki l'&nbsp;a tchanté dins sacwantès tchansons. Dins on sketch (e francès), i vout ki Adan et Eve soeyexhe di Scåssene. Il a scrît eto ci arimea cial po s'&nbsp;mame: :Vos, Claire Suzane Adolfene :Vos, nosse boune viye mere des Scåssenes :Vos, asteure, ki doime lon d' ciddé, :Èv rissovnoz des djoûs d' esté ? ==Vî pårler walon des Scåssenes== [[Imådje:scaussene_walon.jpg|thumb|T-tchmijhe avou do walon des Scåssenes.]] * [[Toitche-linwe]] ** End a li diynut k' end ont et nd a ki diynut k' end ont nén; Mins end a dpus ki diynut k' end ont k' end a ki diynut k' end ont nén. So plaece: ''i dd a ki dittënt k' i dd ont, et i dd a ki dittënt k' i dd ont nî; mins i dd a pus ki dittënt k' i dd ont k' i dd a ki dittënt k' i dd ont nî''. (on cåze di liårds, come di djusse: end a des cis ki djhèt: mi, dj' end a, savoz; end a ds ôtes ki djhèt k' end ont pont; mins gn a dpus del prumire sôre ki del deujhinme). ** Dirîz bén dijh côps "li toû do cou do cok do clotchî" (so plaece: ''èl tour dè cu dè cok dè clokî'') sins babyî ? ** Dirîz bén dijh côps "å galop, galopea, el diale vos årè pa vos dijh årteas" ? (ramexhnés pa Djulos Beaucarne). {{ProvinceHinnot|Scassenes}} [[en:Ecaussinnes]] [[eo:Ecaussinnes]] [[fr:Écaussinnes]] [[nl:Ecaussinnes]] 4141 43940 2005-11-10T17:51:48Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''El Grand Scåssene''' (fr: ''Écaussinnes-d'Enghien'', so plaece: ''El Grand Scaussène'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Scåssene]]. * Limero del posse: '''7190''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''S&nbsp;23''' 4142 43939 2005-11-10T17:51:44Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''El Pitit Scåssene''' (fr: ''Écaussinnes-Lalaing'', so plaece, ''Èl Pètit Scaussène'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Scåssene]] * Limero del posse: '''7191''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''S&nbsp;24''' 4143 51354 2006-03-12T14:30:32Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Matche}} '''Måtche-dilé-Scåssene''' (fr: ''Marche-lez-Écaussines'', so plaece: ''Martche'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Scåssene]]. * Limero del posse: '''7190''' (vî limero '''7180''') * Limero diyalectolodjike: '''S&nbsp;29''' 4146 24550 2004-04-20T00:14:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Les Scåssenes]] 4148 24551 2004-04-20T00:26:36Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cawe-di-tchvå</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchivåcawe|tchivåcawe]]. <span lang=fr>F. prêle des marais.</span></P> 4149 24552 2004-04-20T00:26:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cawe-di-tchet</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchecawe|tchecawe]]. <span lang=fr>F. prêle des champs.</span> Disfondowes: cawe-di-tchet, kèwe-di-tchèt, këwe-di-tchèt, cowe di tchet, keuwe dè tchat.</P> 4150 24553 2004-04-20T00:27:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>catche 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tchitche (peme, poere, biyoke souwêye o for). <I>Do côrin fwait ås catches, do côrin d'&nbsp;catches.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimete les catches o for:</FONT> si rmete, tot djåzant di cortizeus ki s'&nbsp;avént margayi. <span lang=fr>F. se réconcilier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårder (a ene sakî) ses catches o for:</FONT> s'occuper d'&nbsp;ses béns, d'&nbsp;ses eritaedjes divant k'&nbsp;i n'&nbsp;soeye grand. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>gérer les biens (d'un mineur)</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n'&nbsp;såreut awè del claire aiwe foû d'&nbsp;ene catche:</FONT> c'&nbsp;est ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;î såreut ariver. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çoula est clair come do brouwet d'&nbsp;catche:</FONT> ci n'&nbsp;est nén gote clair do tot. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>affaire obscure, affaire trouble</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on direut k'&nbsp;ele s'&nbsp;a lavé å brouwet d'&nbsp;catches:</FONT> ele a ene mannete figueure. <B>2.</B> tchitche, tchitchete (sacwè sins valeur). <I>Çoula n'&nbsp;våt nén ene catche.</I> <I>Dji n'&nbsp;dénreu nén ene catche po l'&nbsp;sawè.</I> <B>3.</B> viye feme tote ratchitcheye. <I>Louke el souwêye catche&nbsp;!</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene frezêye catche:</FONT> comere k'&nbsp;a yeu les plokes, et k'&nbsp;a wårdè des markes e s'&nbsp;vizaedje. Disfondowes: <B>catche</B>. Etimolodjeye: almand do Rin <span lang=de>"katsch"</span> (minme sinse) rl a: [[Motî:tchitche|tchitche]], 1580. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje.</P> 4151 24554 2004-04-20T01:14:21Z Lucyin 16 Li gåre do tchmin d' fier di Forire (poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002). Li gåre do tchmin d' fier di Forire (poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002). 4152 24555 2004-04-20T01:15:01Z Lucyin 16 Voye di Nassogne a Forire, diviè 1910, coleur a l' aiwe da Marie-Claire Lefebure, eplaideye avou si åjhmince. Voye di Nassogne a Forire, diviè 1910, coleur a l' aiwe da Marie-Claire Lefebure, eplaideye avou si åjhmince. 4153 24556 2004-06-02T15:30:09Z Pablo 5 discrijhaedje eyet licince T-tchmijhe avou do walon di Scåssene («On n'&nbsp;bré nî... més on d'a gros!», ''On n'&nbsp;brait nén... mins on nd a gros''). Poitrait saetchî pa L. Mahin e 2002. {{licince imådjes Lucyin}} 4155 53816 2006-04-06T14:46:26Z Pablo 5 imådjes, fr: [[Imådje:Waha JPG00.jpg|thumb|eglijhe di Wahå]] '''Wahå''' (F. ''Waha'', so plaece ''Wahau'' u ''Wahâ''). C' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Måtche-el-Fåmene]] [[Imådje:Waha JPG01.jpg|thumb|viye cinse do 18inme sieke]] * Limero del posse: '''6900''' (vî limero '''5406''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ma&nbsp;31''' [[Imådje:Waha JPG00g.jpg|thumb|plake pol dicåçtaedje di l' eglijhe a Sint Stiene pa l' Eveke di Lidje, Teyowin, li [[20 d' djun]] [[1050]]. <small>(clitchîz po-z agrandi)</small>]] == Sacwants [[toponimeye|nos d' plaeces]] di Wahå. == === Hamteas === * Bwès [[agaesse|Lagaesse]] * a [[Tchampion / Tchimpion|Tchimpion-Fåmene]]. * [[Motî:Hedreye|Hedreye]] (so plaece: ''Hèdrèye'', e francès: ''Hedrée'') * [[Hologne]] * [[Mårloye (Wahå)|Mårloye]] * Al [[Rotchete]] === Nos d' plaeces === Al croes [[Hamtea]], al Defe, so les [[schî]]s (so plaece: so les ''hîs''); so les [[montneye]]s, e Nolåmont, å [[Sårt]]ea, so les tchezås. === Aiwes === * Hedreye (ki court e hamtea do minme no). ==Istwere.== ==Culteure eyet tourisse.== A vey: eglijhe di [[stîle roman]]. {{commons|Category:Waha}} [[fr:Waha]] 4156 24559 2004-06-04T12:10:41Z Pablo 5 [[Emtene-dilé-Hamwè]] Tos viyaedjes u hamteas k' el no vént do latén ''campus'' (tchamp) avou ene raptitixhante cawete ''-lio'', ''-lon''(eto, ça vout dire pitit tchamp). * [[Tchimpion-Årdene]] * [[Wahå|Tchimpion-Fåmene (Wahå)]] * [[Tchampion-dlé-Nameur]] * [[Emtene-dilé-Hamwè|Tchampion (Emtene)]] * [[Tchampion-e-Wisconsin]] 4157 43936 2005-11-10T17:51:18Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Tchimpion-Årdene''' (fr: ''Champlon'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Tiniveye|Tniveye]]. * Limero del posse: '''6971''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;50''' Etimolodjeye: [[Tchampion / Tchimpion|pitit tchamp]] 4158 43935 2005-11-10T17:51:14Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Tchampion'''(-dlé-Nameur) (fr: ''Champion'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5020''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;60''' Des djins d' avårla k' avént ebagué e Wisconsin on rlomé [[Tchampion-e-Wisconsin|Tchampion]] on viyaedje k'&nbsp;il ont basti låvå. Etimolodjeye: [[Tchampion / Tchimpion|pitit tchamp]] 4159 36680 2005-08-01T12:12:51Z Pablo 5 '''Tchampion-e-Wisconsin''' (en: ''Champion'') est on viyaedje do [[Wisconsin]], ezès [[Estats-Unis]], nén ricnoxhou (''unincorporated''). [[Imådje:tchampion_wisconsin_wi.jpg|thumb|plake a l' intrêye do viyaedje, 2003]] Etimolodjeye: ricopiaedje do no do viyaedje di [[Tchampion-dlé-Nameur]]. 4160 36678 2005-08-01T12:08:26Z Pablo 5 plake a l' intrêye do viyaedje di [[Tchampion-e-Wisconsin]] (poitrait saetchî pa Yves Paquet e 2003, epalidî avou si åjhmince). {{licince imådjes dominne publik}} 4161 47042 2005-12-12T19:56:41Z Lucyin 16 [[Imådje:Emtene-dile-Hamwe_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe]] '''Emtene-dilé-Hamwè''' (fr: ''Emptinne''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Hamwè]]. ''Gn a des ôtès plaeces lomêyes [[Emtene]]'' * Limero del posse: '''5363''' (vî limero '''5363''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;26''' == Hamteas d' Emtene. == * [[Tchampion / Tchimpion|Tchampion]]; e francès ''Champion''. * Emtinale; e francès ''Emptinale''. * Himblene; e francès ''Hemblinne''. == Tuzance walone. == Sicrijheu e walon : [[Joseph Selvais]]. 4162 24565 2004-04-20T03:48:21Z Timwi 25 #REDIRECT [[Tchampion / Tchimpion]] #REDIRECT [[Tchampion / Tchimpion]] 4163 55575 2006-05-02T16:36:13Z 212.100.178.141 [[Categoreye:micolodjeye|*]] On '''tchampion''' c' est ene vicante sacwè ki n' est ni [[plante]], ni [[biesse]] ni [[microbe]], mins metowe inte les troes. Li mot "tchampion" est èn [[emacralé mot]] e walon. Çou k' nos lomans mwints côps ''tchampion'', c' est çou ki rshonne a èn [[Motî:åbusson|åbusson]]. Gn a ene djivêye des åbussons k' on trove el Walonreye sol pådje [[tchampions-åbussons]]. ''Li mot "tchampion" a [[Motî:tchampion 1|des omonimes]].'' {| border="0" align="right" style="margin-left:1em" |----- | {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" |----- ! bgcolor="lightblue" | Tchampions |----- |[[Imådje:Tchampions_walons.jpg|thumb|225px|none|Beas et bons tchampions walons - Foto: Jean-Pol GRANDMONT]] |----- ! bgcolor="lightblue" | [[Classifiaedje syintifike]] |----- | {| align="center" |----- | '''Dominne''': || [[Eucariote|Eukaryota]] |----- | '''{{Regnum}}:''' || '''Fungi''' |} |----- ! bgcolor="lightblue" | {{Divisio}}s |----- | [[Chytridiomycota]]<br /> [[Zygomycota]]<br /> [[Ascomycota]]<br /> [[Basidiomycota]] |} |} == Rindjmint sincieus des tchampions. == Les "tchampions-åbussons" ont on pî et ene tiesse. Mins ci pî et ç' tiesse la, ci n' est k' ene sôre di frut, po dire pus djusse on [[spôrofôre]] foû mzeure. On spôrofôre, c' est l' boket ki poite les [[spôre]]s po l' plante si poleur [[Motî:mopliyî|mopliyî]]. Li restant do tchampion, k' on lome li [[miceliom]], i dmeure dizo tere et insi, on nel voet nén. Mins il egzistêye bén des ôtes tchampions come les [[rouye|rouyes u emîsseures]], les [[yesse|yesses u leyes]], les [[tchamosseure]]s, les [[tchamosseure del pea|tchamosseures del pea]] et co des ôtes tchampions ås maladeyes divintrinnes des djins u des biesses (come ''Candida albicans'', u ''Aspergillus fumigatus''). L' assoçnaedje d' on champion microscopike et d' on [[mossirea]] va dner on [[liken]]. Les tchampions ont stî lontins rindjîs dins les plantes, pask' i gn a bråmint des rshonnances. Asteure, on les roistêye dins l' [[Ringne (biyolodjeye)|ringne]] des [[eucariote]]s. Come les plantes, les tchampions ni polèt nén bodjî. Mins, årvier di bråmint des plantes, les tchampions n' ont pont d' [[clorofile]]. Come les pus ptitès biesses, les tchampions ont on [[nawea]] avou des cromozômes. Mins årvier des biesses, les tchampions n' bodjèt nén. Come les microbes, les tchampions sont bråmint fwait di celures les minmes ene ki l' ôte, eyet s' polnut mopliyî e s' pårtixhant e deus. Mins årvier des microbes, les tchampions si polèt eto mopliyî secsuwêymint, dj' ô bén fé des celures ki n' ont kel mitan des cromozômes des ôtès celures. Les ponts e cmon inte tos les tchampions, sont mostrés vaici padzo. == Mwaissès piceures des tchampions == Dins l' ringne des tchampions (e sincieus latén ''fungi''), on-z a roisté tos les ôrganisses ki rimplixhnut les condicions vaici après: * I sont ''[[eucariote]]s'', ça vout dire k' il ont des celures avou on [[Motî:nawea|nawea]]. * I sont ''[[eterotrofe]]s'' pol [[carbone]], dj' ô bén kel divèt trover dins leu [[Motî:cotoû|cotoû]]. * I sont ''absorbotrofes'', ça vout dire k' i s' nourixhnut på pompaedje di çou k' il ont dandjî. * I lzî crexhe come ene raecinêye lomêye [[miceliom]] (''mycelium'' e sincieus latén). * I s' riprodujhèt pa des spôres. * Ces spôres la n' ont nole [[Motî:cawete|cawete]] oudonbén, ele ont fok ene seule [[Motî:flayale|flayale]] (c' est po ça kel [[mildiou]], k' end a deus, n' est pus rwaitî, ådjourdu, come on tchampion). * Li paroesse di leu celure est xhitineuse, çou ki les raprotche pus des biesses ki des plantes, ki leu [[Motî:måjhire|måjhire]] est celulozike. == Classifiaedje == Asteure on roistêye les tchampions e cwate divizions (ou ebrantchmints): * ''Chytridiomycota'', ou [[kitridiomicete]]s: c' est des especes ki vikèt dins l' aiwe, et ki les spôres poirtèt ene cawe ou "flayale". On vout ki ç' soeye les ratayons di tos les ôtes tchampions. * ''Zygomycota'', ou [[zigomicete]]s: des especes avou des spôres sins cawete, ki leus celures ni sont nén [[Motî:eclostêye|eclostêyes]]. * ''Ascomycota'', ou [[ascomicete]]s: les spôres eskepeynut divins des saetchs (les [[aske]]s) et sont soflêyes foû pa l' trô d' drovaedje di l' aske. * ''Basidiomycota'', ou [[bassidiomicete]]s: les spôres si diswalpèt a l' copete di celules especialijheyes (les [[basside]]s) et sont cossemêyes pa l' vint cwand eles sont maweures. C' est les '''tchampions-åbussons'''. == Morfolodjeye == Li tchampion est on ''thallophyte'', ça vout dire k' i n' a ni foye, ni [[Motî:stipe|stipe]], ni raecene. Si sistinme vedjetatif, ou ''thalle'', c' est fok des longuès celures ki s' polèt prezinter di deus manires: * ele sont pårteyes ey emantcheyes inte di zeles, et sont adon lomêyes ''ifes'' (c' est l' cas l' pus corant); * i n' a pont di clwezon les pårtixhant inte zeles. On cåze adon di structeure ''coenocytike'' et di ''sifon''. Gn a bråmint des tchampions k' ont [[pluricelulaire|dipus d' ene celure]], mins gn a kékès [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]], come les [[yesse|leveures]] ki n' ont k' [[monocelulaire|ene celure]]. Tant k' ås ''[[ife]]s'', ele si metèt eshonne po fé les longuès [[Motî:fiyaesse|fiyaesses]] do miceliom. == Mopliyaedje == Po si rprodure secsuwêymint, les tchampions vont diswalper des celures lomêyes ''[[spôre]]s''. Å moumint d' l' acoplaedje, bråmint des tchampions k' on loméve dinltins «[[Motî:dizeutrin|dizeutrins]]» ou «del hôte sôre» (mins ci classifiaedje la est abandné ådjourdu) fwaiynut brotchî foû d' tere ene tcherpinte lomêye ''[[spôrofôre]]'' (on dit ossu ''carpofôre''), ki poite l' ''[[imeniom]]''. Ci sporofôre la, c' est çou k' on lome on ''tchampion'' u èn ''[[Motî:åbusson|åbusson]]'' u on ''boloe'' dins l' cåzaedje di tos les djoûs. Les tchampions «[[Motî:dizotrin|dizotrins]]» ou «del basse sôre» polèt ossu produre des spôrofôres, mins cesses-ciles dimorèt microscopikes. == Nouriteure et evironmint == Pal voye di leu [[clorofile]], toplin des plantes vont poleur agritchter li [[gaz carbonike]] di l' air pal [[fotossinteze]]. On dit k' i sont ''[[ototrofes]]''. Ci n' est nén l' cas des tchampions (ça fwait k' on les lome ''[[eterotrofes]]''), ki dvèt tirer leu plan come i plèt po-z aveur li [[carbone]] k' il ont dandjî po viker. Po çoula, i s' sognèt dins leu cotoû, tot hapant les matires organikes di troes diferinnès façons: * Les tchampions [[saprofite]]s poujhnut dins l' moite ou l' pourixhante matire organike, come les moitès foyes, les trigus des plantes, les curêyes des biesses, les strons et les ôtes [[djetaedje]]s des biesses. * Les tchampions [[parazite]]s si siervèt del vicante matire organike, des plantes, des biesses (et des djins), et minme des ôtes tchampions. * Des ôtes tchampions si metèt pus voltî e [[simbioze]]. C' est èn assoçnaedje avou ene plante ''[[ototrofe]]'' la ki tchaeke des deus ôrganisses profite del soce. Li simbioze fwait pa des côps soude des novelès vicantès sacwès, come les [[liken]]s. [[bg:Гъба]] [[ca:Bolet]] [[da:Svampe]] [[de:Pilze]] [[en:Fungus]] [[eo:Fungo]] [[es:Fungi]] [[fr:Champignon]] [[ga:Fungas]] [[hu:Gomba]] [[it:Fungo]] [[ja:菌類]] [[la:Fungi]] [[pl:Grzyby]] [[pt:Fungos]] [[sv:Svampar]] [[tr:Mantar]] [[zh:真菌]] 4164 24567 2004-04-20T21:55:57Z Lucyin 16 coviete d' ene plake odio so Apollinaire a Ståvleu coviete d' ene plake odio so Apollinaire a Ståvleu 4165 54350 2006-04-12T21:45:44Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eo:Guillaume Apollinaire]] [[Categoreye:grands scrijheus|Apollinaire]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Apollinaire]] '''Guillaume Apollinaire''', c' est l' [[no d' pene]] d' on scrijheu e francès ki s' loméve podbon '''Wilhelm Albert Vladimir Apollinaris de Kostrowitzky (u ''Kostrowicki'')'''. Il a skepyî a Rome li [[26 d' awousse]] [[1880]], et a morou a Paris li [[9 di nôvimbe]] [[1918]]. Il a scrît des studias sol pinteure [[cubisse]] (''les Peintres cubistes'', 1913), et sol powezeye (''l'Esprit nouveau et les poètes'', 1917). Eto ene pîce di teyåte po rire, mins nåcionalisse (''les Mamelles de Tirésias'', 1917). Mins il est aprume conoxhou come powete (''Alcools'', 1913; ''Calligrammes'', 1918). Dedja a 19 ans, il aveut cmincî pa scrire des [[acrostitche]]s ås ptitès djonnetes di [[Ståvleu]]. ==Si djonnesse eyet si voyaedje a Ståvleu e 1899== [[Imådje:apollinaire_wi.jpg|thumb|plake lazer odio so Appolinaire eyet l' walon]] Si mere, Angelica Kostrowicki, ene barone polonesse, eyet s' pere, on bordjoes swisse-itålyin, s' ont cnoxhou a Rome. Mins leu manaedje n' ala k' so ene fesse, et li mame - ene mo bele feme, sapinse k' on n' dit - håbitéve purade les djins del "hôte" al Coisse d' Azur ey a Paris. C' est la ki nosse Wiyåme fwait ses scoles. Si mame vént cobén ås bagns di [[Spå]], et po-z î djouwer å cazino. Por leye esse trankile, elle evoye, e 1899, ses deus fis respirer li boune air di l' Årdene a Ståvleu. C' est la k' el Wiyåme î resconterrè si prumî amour, '''Maria Dubois'''. So les cwate moes ki li ci ki s' aléve lomer Guillaume Apollinaire dimana-st e Ståvleu, il aprinda do walon assez po scrire èn acrostitche avou l' accint di Ståvleu. On pout dire ki c' est li seul grand scrijheu nén Walon a aveur sicrît e walon. == El France == A vint ans, i vike a [[Paris]], eyet frecanter les årtisses di Montparnasse. E 1911 i rdjond li groupe di Puteaux, on movmint del pinteure cubisse. Eyet li [[7 di setimbe]] del minme anêye, il est aresté eyet ametou d' aveur sicroté li tåvlea del ''[[Mona Lisa]]'', mins i fourit distcherdjî pus tård. I s' bata tins del [[prumire guere daegnrece]] eyet esse coixhî e 1916. I mora del [[gripe espagnole]] e 1918, ey esse eteré å çmintire do Pere Lachaise a Paris. == Apollinaire eyet l' walon == Les sovnances di Ståvleu, di l' [[Ambleve]], et del [[Fagne]] aparexhèt eto dins des ôtes sicrijhaedjes da Wiyåme Apollinaire. Insi, dins ''Le poète assassiné'', les nos d' persounaedjes sont walons (Viersélin Tigobote). Les cåzaedjes si fjhèt kécfeye e walon: : Vs estoz ene bele båshele, vs estoz ene bele crapåde di nodidju, vs estoz bele come li fôre a Lidje (e walon dins l' tecse). Dins ''Que vlov'', ene novele, li mwaisse persounaedje si lome a pårti d' ene fråze walone, ki l' ome dijheut tofer '''Cwè vloz vs ?''' (so plaece: ''ku vloz vs ?''), et esse sipoté '''Li bea valet''' (e walon dins l' tecse). Les ôtes djåzaedjes î sont e francès avou toplin des [[walonisse]]s: : ''Je vais aler chlof avec la Chanchesse.'' (Dji va aler chlof avou l' Tchantchesse). : ''Vous n'avez jamais djauzé avec une femme, paraît.'' (Vos n' avoz måy djåzé avou ene feme, paret). : ''Le babaud vous étanglera comme la rampioûle étrangle l'arbre.'' (Li båbô vos stronnrè come li rampioûle sitronne l' åbe.'' Tos les rapoirts inte Apollinaire eyet l' walon et l' Walonreye fourît corwaitîs pa [[François Duysinx]]. E 1999, po les cint-z ans di l' anêye k' Apollinaire aveut vnou dmorer a Ståvleu, i vuda ene plake lazer odio avou ses trovas, ''Apollinaire chante Stavelot''. ===L' acrostitche sicrît pår e walon=== ====Mwaisse-modêye==== :'''''M'''i crapaute, ji v's'ainme et vos l'sèpez, Marèïe. :'''A'''l' rôse, fleur d' osté, v's'estez, mi fleûr, parèïe. :'''R'''abrassez-mi ! D'nez-mi, Marèïe on betch d'Amour, :'''E''' Wallon, m'binamèïe, è wallon, ji v's'è prèïe ! :'''I''' fat todis m' warder divins vosse p'tit cour ; :'''E'''lle est trisse li vèïe, i fat qu'noste Amour mourt.'' ====Corwaitaedje tecnike==== =====L' ôrtografeye===== Apollinaire sicrît come les rvowes e walon k' il a dzo les ouys: [[Li Clabot]], [[Li ptit Lidjwès]]. =====Li pîtaedje===== On s' a dmandé lontins kimint k' on gand fjheu d' arimeas come n' aveut seu respecter li [[zandrin|doze-pîtaedje]]. Si on l' rimete e walon "normå", les vers ni sont nén tertos bons: :Mi crapåde, dji vs inme et vos l' sepez Mareye (11 pîs) :Al rôze, fleur d' esté, vs estez, mi fleur, pareye (11 pîs) :Rabressez mi ! Dnez mi, Mareye, on betch d' amour (12 pîs) :E walon m' binamêye, e walon, dji vs e preye. (12 pîs) :I fåt todi m' wårder divins vosse ptit cour. (12 pîs) :Elle est trisse li veye, i fåt k' nost amour mourt. (11 pîs) L' esplikêye est ki, a môde francesse, Apollinaire conte eto des pîs des [[halcrosses E]], come c' esteut motoit l' alaedje amon les cpôtieus d' penes di ç' tins la. :Mi crapåd'''e''', dji vs inme et vos l' sepez Mareye (12 pîs) :Al rôz'''e''', fleur d' esté, vs estez, mi fleur, pareye (11 pîs) (…) :Elle est triss'''e''' li veye, i fåt k' nost amour moure. (11 pîs) =====Li croejhete===== * Prono divant l' [[aidant viebe]]. Divant les soces di belès letes d' adon, on n' si rindeut nén bén conte, tot scrijhant, kel croejhete walone esteut ene miete diferinne del francesse. : I fåt todi m' wårder divins vosse ptit cour. divreut esse: : I m' fåt todi wårder divins vosse ptit cour. * Suddjonctif. Li viebe "mori", dins :i fåt k' nost amour mourt. doet esse suddjonctif : :i fåt k' nost amour moure. ====Ehåyêye modêye==== : '''M'''i crapåde, dji vos inme et vos l' sepez Mareye. : '''A'''l rôze, fleur di l' esté, vos estoz, m' fleur, pareye. : '''R'''abressez m' ! Dinez mu, Mareye, on betch d' amour; : '''E''' walon m' binamêye, e walon, dji vs e preye. : '''I''' m' fåt todi wårder divins vosse pitit cour. : '''E'''lle est si trisse, li veye: i fåt k' nost amour moure. === Rimimbrances di Mareye Dubois dins des ôtes sicrijhaedjes da Apollinaire === Dins èn arimea e francès, lomé ''Marie'', i rcåze di Mareye Dubois, et des [[maclote]]s, ene viye danse del Walonreye. :''Vous y dansiez petite fille'' :''Y danserez-vous mère-grand'' :''C'est la maclotte qui sautille'' :''Toutes les cloches sonneront'' :'''''Quand donc reviendrez-vous Marie''''' ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/apollinaire-rif.html Ene pådje so Apollinaire e walon] [[be:Гіём Апалінэр]] [[bg:Гийом Аполинер]] [[cs:Guillaume Apollinaire]] [[de:Guillaume Apollinaire]] [[el:Γκιγιώμ Απολλιναίρ]] [[en:Guillaume Apollinaire]] [[eo:Guillaume Apollinaire]] [[es:Guillaume Apollinaire]] [[et:Guillaume Apollinaire]] [[fi:Guillaume Apollinaire]] [[fr:Guillaume Apollinaire]] [[gl:Guillaume Apollinaire]] [[he:גיום אפולינר]] [[hu:Guillaume Apollinaire]] [[io:Guillaume Apollinaire]] [[it:Guillaume Apollinaire]] [[ja:ギヨーム・アポリネール]] [[ko:기욤 아폴리네르]] [[lv:Gijoms Apolinērs]] [[nl:Guillaume Apollinaire]] [[no:Guillaume Apollinaire]] [[pl:Guillaume Apollinaire]] [[pt:Guillaume Apollinaire]] [[ro:Guillaume Apollinaire]] [[sk:Guillaume Apollinaire]] [[sv:Guillaume Apollinaire]] [[th:กีโยม อาโปลีแนร์]] [[uk:Гійом Аполінер]] [[zh:纪尧姆·阿波利奈尔]] 4166 53844 2006-04-06T17:02:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûtche</B></FONT> [f.n.] [[Motî:schite|schite]]. rl a: [[Motî:tridene|tridene]], [[Motî:vavite|vavite]], [[Motî:varade|varade]], [[Motî:herike|herike]]. <span lang=fr>F. diarrhée.</span> Disfondowes: trûtche. Vîs scrijhas: truche. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûtchete</B></FONT> [f.n.] tot çou ki leye passer on fén filet d'&nbsp;likide: <B>1.</B> pitit spritcha d'&nbsp;ene fontinne. <span lang=fr>F. jet d'eau.</span> <B>2.</B> sistinme k'&nbsp;on mete so les botayes po vudî l'&nbsp;gote sins stårer. <I>Vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a mete ene trûtchete sol botaye å peket</I> (J. Wisimus). <B>3.</B> (mot d'&nbsp;tchimisse) pitit potiket d'&nbsp;plastik ki stritche on fén filet d'&nbsp;aiwe. <I>Vudîz î kékes cécés d'&nbsp;bleu d'&nbsp;metilinne avou ene trûtchete</I>. <span lang=fr>F. poire, pipette, pissete.</span> <B>4.</B> pixhlotes (raiwires) <span lang=fr>F. pissoir, urinoirs, W.C., toilettes, pissotière.</span> <B>5.</B> pitit trô metou dins on rezervwer u ene buze, et ki leye cori do likide. <span lang=fr>F. ajutage.</span> <B>6.</B> mimbe omrin d'&nbsp;on ptit gamén. <I>Voloz vs bén vite catchî vosse trûtchete, gamén ki vs estoz</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. pénis, verge.</span> <B>7.</B> sucete po fé taire les påpåds. <I>Metoz li trûtchete el boke di l'&nbsp;efant come ça, i n'&nbsp;brairè pus.</I> rl a: [[Motî:tûtûte|tûtûte]], [[Motî:tûte|tûte]]. <span lang=fr>F. sucette.</span> <B> 8.</B> tetene po fé boere des agneas, des veas. <span lang=fr>F. tétine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchûtchete, <FONT COLOR="#800080">trûtchète</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûtchet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tote pitite pîce di manoye rl a: [[Motî:mastoke 1|mastoke]], [[Motî:feniche|feniche]], [[Motî:bouroute|bouroute]], [[Motî:cloutche|cloutche]]. <B>2.</B> pitit diale (po lomer èn [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]] efant). <span lang=fr>F. diablotin.</span> <B>3.</B> pitit [[Motî:tchêpieus|tchêpieus°]]. <span lang=fr>F. demi-portion, gringalet, moustique.</span> Ôte parint: [[Motî:trûtchî|trûtchî]] 4167 51626 2006-03-17T15:01:21Z Pablo 5 [[Imådje:abuvroe_Marok_batch.jpg|thumb|Abuvroe e Marok]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvrer</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>1.</B> diner a boere a (des biesses); elzès moenner ene sadju por zeles boere. <I>Po-z abuvrer les biesses, on lzès moennéve å batch.</I> <I>C' est l' vårlet k' abuverrè li ståve, ouy</I>. <I>Les berbis, vola, on n' els abuvere k' on côp tos les deus djoûs.</I> <span lang=fr>F. abreuver.</span> <B>2.</B> diner a boere a (ene djin). <I>Il a 50 francs par djoû, nouri et abuvré.</I> <B>3.</B> ramouyî (ene plante). <span lang=fr>F. arroser.</span> <B>4.</B> mete di l' aiwe dins ene pompe a l' aiwe po k' ele prinde. <I>Abuvrez l' pompe.</I> <span lang=fr>F. amorcer.</span> <B>5.</B> conter des mintes a (ene djin). On dit eto: [[Motî:sognî|sognî]]. <span lang=fr>F. saturer, rassasier, gaver.</span> <B>6.</B> diner a ôre (des bruts d' margaye). <I>Il ont abuvré tot l' coron avou leus clameures.</I> <span lang=fr>F. ameuter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "abuvrer". <I>C' est l' eure di l' abuvraedje.</I> <I>Vos avoz bea les bôrer d' torteas si vos n' sondjîz nén a l' abuvraedje.</I> <span lang=fr>F. abreuvement, rassasiement, gavage</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvroe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> batch ki les vatches î vont boere. <span lang=fr>F. abreuvoir.</span> <B>2.</B> plaece k' on mete a borere po des ôtes aclevåvès biesses. <I>L' oujhea bagntêye e si abuvroe.</I> <I>Dj' etin rôgyî les colons dilé leu-z abruvoer </I>([[G. Havelange]]). <B>3.</B> plaece la k' gn a d' l' aiwe a boere pol bisteu, dins les setchs payis. <span lang=fr>F. point d'eau.</span> <B>4.</B> sierveu d' on [[Motî:ruslî|ruslî]] d' éndjoles; rl a: [[Motî:copiutrece|copiutrece abruvoe]]. <span lang=fr>F serveur de réseau, serveur de données.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvrî</B></FONT> [o.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvrire</B></FONT> [f.n.] abuvroe <span lang=fr>F. abreuvoir.</span> Etimolodjeye: [[cawete -î]] & [[cawete -î]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvroû</B></FONT> [o.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>abuvroûle</B></FONT> [f.n.] abuvroe <span lang=fr>F. abreuvoir.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oû]] & [[cawete -oûle]]. Parintêye : * [[Motî:rabuvrer|rabuvrer]]. ---- * [[abuvraedje|Dipus d' racsegnes so l' abuvraedje des biesses di cinse]]. * [[abuvroe|Dipus d' racsegnes so les abuvroes]]. 4168 24571 2004-04-21T00:50:01Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin å Marok e 2003 poitrait saetchî pa L. Mahin å Marok e 2003 4169 24572 2004-04-21T00:50:56Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin a Transene e 2000. poitrait saetchî pa L. Mahin a Transene e 2000. 4170 43418 2005-11-07T19:59:22Z Lucyin 16 [[categoreye:aclevaedje]] [[Imådje:abuvroe_Marok_avou_pousse.jpg|thumb|Abuvroe e Marok, dilé on pousse (2003)]] Èn '''abuvroe''' (on dit eto ene '''abuvrire'''), c' est on batch ki totes les vatches d' on viyaedje î vont boere. Å vî vî tins, l' abuvroe, c' esteut a ene plaece k' on loméve li [[warixhea]]. Å cmince, les abuvroes estént metous ådzo d' on [[pousse]] (el Walonreye, disk' a 1920-1940). [[Imådje:batch.jpg|thumb|Ancyin batch la k' les vatches s' alént abuvrer]] Après, cwand on-z a metou l' aiwe dins les viyaedjes, i estént rimplis avou ene pompe (el Walonreye, di 1945 a 1980). Après, totes les cinses ont yeu l' corante aiwe. ''Po les esplikêyes linwincieuses sol mot "abuvroe", et des ôtes sinonimes, alez s' vey e [[Motî:abuvroe|splitchant motî]].'' 4171 43391 2005-11-07T17:44:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabuvrer</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.c.] diner u rinde a boere. <I>Dji va ariver; dji n' a pus k' a rabuvrer les veas </I>([[J. Marteleur]]). <span lang=fr>F. abreuver.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabuvraedje</B></FONT> [o.n.] abuvraedje. <span lang=fr>F. abreuvement.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:abruver|abuvrer]], [[betchete ri-]]. ---- * [[abuvraedje|Dipus d' racsegnes so l' rabuvraedje des biesses di cinse]]. 4172 24575 2004-04-21T08:48:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûtche]] 4173 43375 2005-11-07T17:16:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 4174 24577 2004-04-21T08:57:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souker]] 4175 24578 2004-04-21T08:57:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souker]] 4176 24579 2004-04-21T08:57:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souker]] 4177 24580 2004-04-21T08:57:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souker]] 4178 24581 2004-04-21T08:57:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souker]] 4179 34704 2005-07-12T09:20:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Castia</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Casteau</span>, asteure rebané avou Sougniye. Gn aveut a Castia dispu lonmint on camp d'&nbsp;l'&nbsp;årmêye, ocupé pås Olandès (1825) pus pa l'&nbsp;Årmêye bedje (1833) et k'&nbsp;a divnou e 1966 li cwårtî djenerå di l'&nbsp;OTAN e l'&nbsp;Urope. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Castia]] 4180 24583 2004-04-21T09:09:24Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Castiyon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Castillon</span>, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di 5650 Walcoû; limero diyalectolodjike: [Ph 19]; vî limero del posse: 6442. Etimolodjeye: latén <span lang=la>castellionem</span> (pitit tchestea); rl a: [[Motî:Tchekion|Tchekion]].</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Castiyon]] 4181 43934 2005-11-10T17:51:05Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Castiyon''' (fr: ''Castillon'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Walcoû]]. * Limero del posse: '''5650''' (vî limero '''6442''') * limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;19''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do latén ''castellionem'' (pitit tchestea). 4182 36435 2005-07-31T00:25:27Z Pablo 5 +fr '''Castia''' (fr: ''Casteau'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], asteure rebané avou [[Sougniye]]. [[Imådje:Castia.jpg|thumb|Li vî Castia dizo l' nive]] Gn aveut a Castia dispu lonmint on camp d' l' årmêye, ocupé pås Olandès (disk' e [[1825]]) pus pa l' Årmêye bedje ([[1833]]) et k' a divnou e [[1966]] li cwårtî djenerå di l' [[OTAN]] e l' [[Urope]]. [[fr:Casteau]] 4183 35590 2005-07-20T01:25:56Z Pablo 5 '''Borbouze''' c'&nbsp;est l'&nbsp;no del pus viye måjhon del gåre di [[Graide]], el [[province di Nameur]] ([[Beldjike]]). Cisse måjhon la esteut tote seule å mitan des bwès, li long d'&nbsp;ene viye voye et ci n'&nbsp;est ki dviè [[1850]], cwand on-z a-st avou l'&nbsp;trin, k'&nbsp;on a cmincî a båti des novelès måjhons ki fjhèt asteure li gåre di Graide. A ç'&nbsp;tins la, li dovreu del såle d'&nbsp;atinde ni criyeut nén co: "Graide", mins "Borbouze". Al [[prumire guere daegnrece|guere di catwaze]], li [[23 d' awousse]] [[1914]], gn aveut yeu, a [[Bive]], li viyaedje djondant, on combat inte les Françès et ls Almands. Gn aveut yeu 300-400 touwés. E&nbsp;[[1917]], les almands avént fé, a Borbouze, ene cimintire wice ki les sôdårds almands et francès ont stî eterés. E&nbsp;[[1932]], tos ces moirts la on stî rmetous dins l'&nbsp;grande cimintire di [[Maissin]]. I dmeure co so plaece, a Borbouze, ene colone almande ki datéve di 1917. [[Imådje:graide_batreye1914_monumint.jpg|thumb|li monumint al Batreye di Bive]] Après li batreye di [[Bive]], les Francès si rtirént a Nonne. Onk di zels, k' aveut stî coixhî, a vnou a mori dins les bwès eter Bive et l' [[Moncea-e-l'-Årdene|Moncea]]. Si comere lyi aveut fwait ene tombe la k' il aveut morou. Elle aveut fwait scrire dissu: ''Froide terre, tu caches à jamais celui que j'aimais''. Li sôdård si loméve: Louis Augerau. E 2004, des ovrîs almands ki vnént di Hepstedt (Brême), ene comene d' Urope come Bive, ont vnou rassonrer l' colone di 1917; on-z î a ramoenné ossu li tombe do Louis Augereau et tot ça ni fwait pus k' onk avou ene ôte tombe d' èn ôte sôdård francès Jules Mauny, ki vneu, lu, di St-Mathurin-sur-Loire. Ces sôdårds la fijhént pårteye do 135inme redjimint d' Infantreye. L' ôte redjimint ki s' a batou a Bive ere li 77inme. 4184 24587 2005-05-03T07:05:26Z Pablo 5 [[Imådje:Elysette Namur nuit 2005-03-19.jpg|thumb|L' Elizete di nute, veyowe costé Mouze]] L' '''Elizete''', c' est l' bastimint a [[Nameur]] la kel prezidint del [[Walonreye]] riçût les djins. ==Li bastimint ådfoû== [[Imådje:elizete_wi.jpg|thumb|300px|l' Elizete veyowe di dvant, pa drî i gn a Mouze]] Li bastimint a pa dvant on djårdén avou ene fontinne, li tot separé del rowe pa ene grande poite; pa drî i gn a Mouze, k' on pout vey del terase ki s' trove drî l' måjhone. ==Li bastimint ådvins== ===Decoråcion=== Ådvins, on-z a ahavté des pinteure da [[Pierre Paulus]]. ==L' Elizete et l' walon== Li prumî d' måss 2004, [[Jean-Claude Van Cauwenberghe]], adon minisse-prezidint, priya les waloneus a l' ocåzion do rindaedje des pris del bate do [[Li Coirneu|Coirneu]]. [[fr:Élysette]] 4186 24589 2004-04-21T14:47:12Z Lucyin 16 (poitrait saetchî pa L. Mahin a l' Elizete li 01-03-2004 (poitrait saetchî pa L. Mahin a l' Elizete li 01-03-2004 4187 24590 2004-04-21T14:47:56Z Lucyin 16 Coviete do scrinea avou les troes plakes lazer Coviete do scrinea avou les troes plakes lazer 4188 35581 2005-07-20T01:21:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gazete</B></FONT> [f.n.] foyes di papî ki rexhèt a tinzayeure (tos les djoûs, totes les samwinnes, rålmint tos les moes), et dner les dierinnès codowès noveles. <I>C'&nbsp;est èn ome k'&nbsp;a d'&nbsp;l'&nbsp;apriyesse assez et k'&nbsp;est curieus so l'&nbsp;eplwè ki vos atåvlez dins l'&nbsp;gazete</I> (Simon li Scrinî). <I>Dji n'&nbsp;pou pus sinte les gazetes K'&nbsp;on vind dins les hobetes</I> (B. Mirlon). <I>Il atchta l'&nbsp;gazete et brotcha dso come on rafåré</I> (P.H Thomsin). On dit eto: [[Motî:djournå 2|djournå]]. rl a: [[Motî:rivowe|rivowe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lére sol gazete:</FONT> lére dins l'&nbsp;gazete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé mete sol gazete:</FONT> fé mete si no dins l'&nbsp;gazete po-z anoncer ene sacwè a vinde. <span lang=fr>F. passer une annonce.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gaztî, gaztresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>gaztire</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki screye dins les gazetes. <span lang=fr>F. journaliste.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gaztaedje</B></FONT> [o.n.] fijhaedje di papîs (årtikes) di gazete. <span lang=fr>F. rédaction d'article de presse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gaztrece</B></FONT> [addj.] a vey avou l'&nbsp;ovraedje des gaztîs. <I>Dji vos a apresté on dossî gaztrece.</I> <span lang=fr>F. journalistique.</span> Etimolodjeye: bodje "gazete", cawete -rece, 1996. ---- * Dipus d'&nbsp;racsegnes so les [[gazete]]s. * Dipus d'&nbsp;racsegnes so les [[gazetes e walon]]. * Dipus d'&nbsp;racsegnes sol mestî d'&nbsp;[[gaztî]]. 4189 54260 2006-04-10T15:39:44Z Lucyin 16 [[categoreye:economeye]] [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:gazetes]] [[Imådje:clabot.jpg|framed|right|Li Clabot, ene viye gazete di Lidje (on limero di 1922)]] [[Imådje:gazete walo plus.jpg|thumb|right|Limero 17 (esté 2003) di "Walo+ gazete", mitan francès, mitan walon, enondêye e 1999.]] Ene '''gazete''', (e 19inme sieke, on djheut on '''djournå'''), c'&nbsp;est des foyes di papî, nén agrafêyes, ki rexhèt a tinzayeure (tos les djoûs, totes les samwinnes, rålmint tos les moes), et dner les dierinnès codowès noveles. Les gazetes sont fwaites pa des [[gaztî]]s. Les [[gazetes e walon]], c'&nbsp;est des gazetes gazetes u des rvowes ki s'&nbsp;sicrijhèt e walon (avou ene miete di francès divins sacwantes). Gn a eto des [[gazetes avou ene coirnêye e walon|gazetes e francès avou ene coirnêye e walon]]. Les [[pitite gazete|ptitès gazetes]], c' est des gazetes k' on-z a po rén, avou bråmint del riclame. Les [[rivowe|rvowes]] sont pus beles; ele sont-st imprimêyes so do pus bea papî, et moussèt foû totes les samwinnes u tos les moes. Les tites di sacwantes gazetes del Walonreye et dis totavå sont so [[gazete/tites|ene ôte pådje]]. == Vindince des gazetes == === Sôres di vindaedjes === * Vindaedje å limero, dins les [[Motî:hobete|hobetes]]. * Pitits vindeus criyeus (dins les veyes, dinltins). * Abounmint, apoirté pal posse. Onk des prumîs ovraedje des [[messaedjî]]s, divinltins, c' esteut d' apoirter l' gazete, minme dins les pus ptits hamteas. Les djins s' abounént a ene gazete rén k' po-z aveur li facteur tos les djoûs, et lyi dmander des commissions. === Gazetes vindowes divinltins, el Walonreye === * Egzimpe di lisse d' abounmint, e 1915, dins l' payis d' Bastogne (sourdant: [[Louis Piron]]: [[Facteurs, djindårs et li cpagneye]]): ** Gazetes avou did tot: "Les Noveles", "Li Dierinne Eure" (''La dernière heure''), "l'&nbsp;Avni" (''L'Avenir''), "El Swer" (''Le Soir''), "Li Mouze" (''La Meuse''), "El Påtriyote" (''Le Patriote''). ** Gazetes di mestîs: "L'&nbsp;Esco del Boûsse" (''L'Echo de la Bourse'', po les rintîs), "Li siyon" (''Le Sillon Belge''), "Li Lussimbordjwès" (les deus po les cinsîs), ''La revue des notaires'' (po les notåres). ** Gazetes rilidjeuses: ''La vie des Saints'', ''La semaine religieuse'' ** Gazete coinrece: "Li rclame bastognesse" (''La réclame Bastognaise''). * [[Inte deus gueres|Inte les deus gueres]], a [[Malåtchî]]. ** ''Journal du Canton de Ciney'', ** ''La Nation Belge'' (catolike di gåtche) ** '' Le Patriote'' (catolike) ** ''La Dernière Heure'' ** ''Li Coirneu'' (ki rexheut totes les samwinnes). [[af:Koerant]] [[cv:Хаçат]] [[da:Avis]] [[de:Zeitung]] [[en:Newspaper]] [[eo:Ĵurnalo]] [[es:Prensa escrita]] [[fr:Presse écrite]] [[he:עיתון]] [[id:Koran]] [[it:Giornale (editoria)]] [[ja:新聞]] [[li:Gezèt]] [[ms:Akhbar]] [[nl:Krant]] [[nn:Avis]] [[no:Avis]] [[os:Газет]] [[pl:Gazeta]] [[pt:Jornal]] [[ru:Газета]] [[simple:Newspaper]] [[sl:Časopis]] [[sv:Tidning]] [[th:หนังสือพิมพ์]] [[zh-cn:&#25253;&#32440;]] [[zh-tw:&#22577;&#32025;]] 4190 24593 2004-12-19T07:42:08Z Pablo 5 [[Imådje:responda.jpg|thumb|250px|right|responda di des studiants romanisse po les scoles di sociolinwince da Michel Francard (Bietris, 2000)]] On '''responda''' (on eploye eto li calcaedje di l' inglès '''eterviou'''), c' est èn ovraedje di [[gaztî]], la k' i va dmander totès sôres di kesses a ene rilomêye djin. Li gaztî est lomé li '''dmandeu(se)''' (on dit eto: '''eterviouweu''') et li ci k' on lyi dmande cwè et kesse: li '''respondeu''' (on dit eto: '''interviouwé'''). Li gaztî mete cobén ådzo d' on responda: ramexhné pa (avou si no). On responda del minme djin e minme tins pa ene troplêye di gaztîs, ça s' lome ene '''conferince respondrece'''. Li responda, c' est eto li mwaisse tecnike del [[sociolinwince]]. Li responda n' est nén l' minme kel [[ploncaedje]], la k' on n' dimande ki des kesses simpes, a ene cåkêye di djins. ==Tecnike do responda== [[Imådje:ramexhner_wi.jpg|thumb|boket d' ene gazete wice k' on voet ''ramexhné pa...'' al fén do responda]] Li gaztî va djåzer avou l' respondeu, et scrire les mwaisses idêyes des responses so ene foye di papî. Des cis k' i gn a, il eredjistrèt, mins ça prind dipus d' tins après po rmete so papî. On responda di ene eure ene eure et dmey va dner on papî d' ene dimeye pådje di gazete. Des politikîs u des gros, il evoyèt cobén ås gaztîs les kesses k' i vlèt k' on lzî dmande. Si on gaztî s' a brouyî dins ses papîs, et fé dire å respondeu ene sacwè k' i n' a nén dit, i s' pout rtourner siconte di lu. Ça pout minme aler å tribunå. ==L' eplaidaedje di respondas dins les gazetes e walon== [[Imådje:responda_ranteule_wi.jpg|thumb|250px|right|prumî responda eplaidî dins ene gazete e walon]] Droldimint assez, gn a måy yeu des respondas dins les gazetes e walon divant les [[anêyes 1990]]. Ene des prumires gazetes a aveur eplaidî des respondas, c' est [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]], dins si limero 2 d' ivier 1996-1997 [[Imådje:responda_chwes_wi.jpg|thumb|250px|right|on responda do Chwès]] [[Li Chwès]] a shuvou l' movmint. [[El Bourdon]] a on côp eplaidî on responda da [[Willy Bal]] e walon, mins k' aveut stî fwait pal soce [[Li Coirneu]] di Hu. 4191 35804 2005-07-23T10:40:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>candôzer</B></FONT> (prononcî can'd...) ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] fé passer s'&nbsp;mwin sol pea d'&nbsp;ene sakî po lyi fé plaijhi. <I>Guillaume Apollinaire a vnou a Ståvleu po prinde li boune air eyet candôzer Mareye</I> ([[François Duysinx]]). On dit eto: [[Motî:fiesti|fiesti]]. Loukîz a: [[Motî:milouter|milouter]]. <span lang=fr>F. caresser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">can'dô<SUP>n</SUP>zer</FONT>, can'dôzer, can'dôzè</span>. 4192 24595 2004-04-22T14:42:33Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>pretchi-pretcha</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) k'&nbsp;est todi e trin d'&nbsp;pretchî, et vs voleur rimostrer. <span lang=fr>F. prêcheur, donneur de leçon, harangueur.</span></P> 4193 24596 2004-04-22T14:47:30Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>minisse</B></FONT> [o.f.n.] mimbe d'&nbsp;on govienmint, ki s'&nbsp;ocupe d'&nbsp;on tchamp d'&nbsp;ovraedje. Li minisse del santé, di l'&nbsp;acsegnmint des [[Sincieusès Rcwerances]], di l'&nbsp;[[Aidance å Diswalpaedje]]. <I>Ç' a stî ene boune minisse.</I> <I>Dj'&nbsp;a houkî l'&nbsp;minisse å telefone.</I> <I>Il a souné al minisse Maria Arena.</I> <I>Si t'&nbsp;est èn enocin, on t'&nbsp;metrè tiesse di lisse, Et ça irè co mî si t'&nbsp;as sacwants vices; Gn a des voleus ki sont minisses</I> (B. Mirlon). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ministere</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece la ki l'&nbsp;minisse a s'&nbsp;[[Motî:djîsse|djîsse]]. <B>2.</B> siervices k'&nbsp;on minisse end est mwaisse.</P> 4194 24597 2004-04-22T14:53:42Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sipozer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espozer</B></FONT>/ <FONT COLOR="#ff0000"><B>spozer</B></FONT> <span style="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> [v.c.] si maryî avou. <I>Li pa d'&nbsp;[[Guillaume Apolinaire]] n'&nbsp;a måy sipozé l'&nbsp;feme ki lyi dna deus fis</I> ([[François Duysinx]]). Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">s(i)pozer</FONT>, sèpôzer. <span lang=fr>F. épouser.</span></P> 4195 24598 2004-04-22T14:58:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>retourer</B></FONT> <span style="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> [v.c.] esse metou di ttåtoû di. <span lang=fr>F. entourer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>retouré</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">retouré di:</FONT> avou, di ttåtoû. <I>Ene [[Motî:take|take]] di [[Motî:scroufier|scroufier]], retourêye di brikes</I> ([[Joseph Houziaux]]). <span lang=fr>F. entouré, bordé.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">rètoûré</FONT>, rèturé, ratoûré, rintouré.</P> 4196 24599 2005-01-01T12:26:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[fondreye (dins tere)]] 4197 24600 2004-04-22T13:52:44Z Lucyin 16 adjinçna do fôrmaedje d' èn abané, fwait pa Lucyin Mahin, a l' après d' ses viyès cnoxhances (on vos l' dene po ç' ki ça costeye). adjinçna do fôrmaedje d' èn abané, fwait pa Lucyin Mahin, a l' après d' ses viyès cnoxhances (on vos l' dene po ç' ki ça costeye). 4198 24601 2004-04-22T14:34:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gazete]] 4199 24602 2004-04-22T14:34:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gazete]] 4200 24603 2004-04-22T14:35:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gazete]] 4201 24604 2004-04-22T14:35:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gazete]] 4202 24605 2004-04-22T14:35:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gazete]] 4203 24606 2004-04-22T14:49:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:minisse]] 4204 24607 2004-04-22T14:51:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipozer]] 4205 24608 2004-04-22T14:51:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipozer]] 4206 24609 2004-04-22T14:58:20Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:retourer" #REDIRECT [[Motî:retourer]] 4207 51659 2006-03-17T18:09:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aflåwi</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;aflåwi</FONT>) ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> divni pus [[Motî:flåwe|flåwe]]. <span lang=fr>F.&nbsp;s'affaiblir.</span> <B>2.</B> ariver a s'&nbsp;coron, tot djåzant d'&nbsp;ene loumire, d'&nbsp;ene såjhon. <I>Setimbe s'&nbsp;aflåwixheut et conter ses dierinnès eures</I> ([[Guillaume Smal]]). <span lang=fr>F.&nbsp;faiblir, décliner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aflåwi, eye</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;a pierdou di s'&nbsp;foice, tot djåzant d'&nbsp;on microbe k'&nbsp;on s'&nbsp;è sieve po [[Motî:eplocta|eplocta°]]. <I>Eplocter, c'&nbsp;est piker ene biesse u ene djin avou èn aflåwi microbe.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;atténué.</span> 4208 24611 2004-04-23T03:41:18Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>behoter</B></FONT> <span style="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] tossî a ptits flåwes côps. <span lang=fr>F. toussoter.</span> <span lang=nl>Ny. behoesten.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>behotant, e</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;est foirt basse, come onk ki behote, tot djåzant d'&nbsp;ene vwès. <I>Avou s'&nbsp;pitite behotante vwès, avou si ptit coir di franc Mongol, racrapoté dvant l'&nbsp;ådje, et ses pates d'&nbsp;åwe ki rexhént foû di deus ptits ebridlés ouys, to n'&nbsp;åreus nén yeu croeyou ça d'&nbsp;lu</I> ([[Lucien Mahin|L. Mahin]]). <span lang=fr>F. toussotant.</span></P> 4209 51095 2006-03-09T16:11:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåve</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> istwere ki met el sinne des biesses ki djåzèt. <I>Les fåves di la Fontinne, rimetowes e pâtwès d'&nbsp;Charlerwè pa Leyon Bernus.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;fable.</span> <B>2.</B> istwere po rire: <I>Les fåves da Fernand ont stî scrites pa Maurice Georges a cminçmint des anêyes 1990.</I> rl a: [[Motî:flåwe (fåve)|flåwe 2]], [[Motî:minte|minte]], [[Motî:coye|coye]], [[Motî:paskeye|paskeye]]. <span lang=fr>F.&nbsp;blague, plaisanterie.</span> <B>3.</B> ene istwere k'&nbsp;on raconte dispu todi dins on payis k'&nbsp;i gn a, ki n'&nbsp;a nén l'&nbsp;air vraiye, mins k'&nbsp;gn a des djins assez po-z î croere. <I>Dji vos va conter l'&nbsp;[[fåve do Mitan d' Cok]].</I> On dit eto: [[Motî:rapoitroûle|rapoitroûle]], [[Motî:racontroûle|racontroûle]], [[Motî:floriconte|floriconte]]. <span lang=fr>F.&nbsp;légende, conte populaire.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>fabula</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåvirete</B></FONT> [f.n.] pitite fåve. <span lang=fr>F.&nbsp;fabliau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåviron</B></FONT> [o.n.] fåvirete, dins les rime-rames <FONT COLOR="#0000ff">Fåve, fåviron Cwate vesses å posson; L'&nbsp;posson k'&nbsp;est trawé; Cwate vesses a vosse nez.</FONT> <span lang=fr>F.&nbsp;fabliau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåveri, fåveron; fåvi, fåvon</B></FONT> [mots-criyas] Prumire fråze dins les [[Motî:rime-rame|rime-rames]] k'&nbsp;on dit ås efants divant d'&nbsp;elzî conter ene fåve. ---- * [[Fåve|Dipus d' racsegnes so les fåves avou des covietes di lives la kel mot est scrît d' totes les façons]] * [[fåve di djåzantès biesses|Dipus d' racsegnes so les fåves di djåzantès biesses]] * [[fåve do vî vî tins|Dipus d' racsegnes so les fåves do vî vî tins]] * [[couyonåde|Dipus d' racsegnes so les fåves po rire]] 4210 24613 2004-04-23T04:02:22Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwe 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fåve|fåve]]. Disfondowes: flauwe, flâwe, flauve, flâve. Coinrece Basse-Årdene. Etimolodjeye: latén <span lang=la>fabula</span>.</P> 4211 24614 2004-04-23T04:20:29Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwe 1</B></FONT> [addj.] nén foirt. <I>Dji so trop flåwe et djel sai bén, po flahî so les pus grands k'&nbsp;mi</I> (V. Delire). On dit eto: [[Motî:fwebe|fwebe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer flåwe:</FONT> tchair sins cnoxhance. rl a: [[Motî:toumer voye|toumer voye]], toumer di s'&nbsp;[[Motî:maclote|maclote]], [[Motî:påmer|påmer]], [[Motî:toumer|toumer wake]]. <span lang=fr>F. faible, fluet, asthémique.</span> Parints: [[Motî:flåwi|flåwi]], [[Motî:aflåwi|aflåwi]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>flebilem</span> (k'&nbsp;a dnè li tîxhon <span lang=de>"flauw"</span>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">flauwe</FONT>, flâwe, flawe.</span> Coinrece payis d'&nbsp;Lidje, Årdene, payis d'&nbsp;Covén. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwté</B></FONT> [f.n.] difåt d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est flåwe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwisté</B></FONT> [f.n.] difåt d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est flåwe dit dins ene fråze emocionrece. <I>Il est d'&nbsp;ene flåwisté&nbsp;!</I> ([[Louis Remacle|L. Remacle]]). Coinrece Lidje Hôte-Årdene.</P> 4212 24615 2004-04-23T04:25:43Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwi</B></FONT> [v.s.c.] <span id="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fini.html codjowaedje])</span> <B>1.</B> toumer flåwe; <span lang=fr>F.&nbsp;s'évanouir.</span> <B>2.</B> piede di s'&nbsp;foice; <I>Les Almands flåwixhént todi dpus.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'affaiblir, faiblir, fléchir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">flauwi</FONT>, flâwi, flauwë.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwixhaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> piete di conxhance. <I>C'&nbsp;est après s'&nbsp;prumî flåwixhaedje k'&nbsp;il a divnou tot rovyisse.</I> <B>2.</B> piete di foice. <I>Tot çoula a cåze do flåwixhaedje di l'&nbsp;economeye del Walonreye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>flauwihèdje</B>, flâwihèdje, <B>flauwichadje</B>, flauwichâdje, <FONT COLOR="#800080">flauwichèdje</FONT>.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwixhmint</B></FONT> [o.n.] flåwixhaedje <I>Dj'&nbsp;end a yeu on flåwixhmint.</I> Disfondowes: flauwih'mint, flâwihy'mint, <B>flauwich'mint</B>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwixha</B></FONT> [o.n] må ki fwait flåwi l'&nbsp;malåde a tot moumint. <I>Li flåwixha pout vni d'&nbsp;on trop waire di tinsion, oudonbén d'&nbsp;åk el tiesse.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flåwixhant, e</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki flåwixh, tot cåzant d'&nbsp;ene loumire, evnd. <I>Dins l'&nbsp;djoû flåwixhant, on n'&nbsp;åreut seu dire si c'&nbsp;esteut ene biesse u on sto d'&nbsp;åbe.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;faiblissant, fléchissant.</span> <B>2.</B> ki freut bén flåwi, pask'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;î atind nén, e bon u e mwais. <I>C'&nbsp;est on flåwixhant racoûti so çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé o Rwanda e 1994.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;saisissant, prodigieux, surprenant.</span> Disfondowes: flauwihant, flâwihant, flauwihont, flauwichant, flauwichont.</P> 4213 36804 2005-08-02T19:54:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fristouye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:amagnî|amagnî]]. <I>On vos rawaite tertos avou des grands ouys po rçure ene sacwè, et vos nos dnez del fristouye a tinzayeure</I> (såme, ratourné pa [[G. Sfasie]]). <span lang=fr>F. bouffe.</span> <B>2.</B> boune [[Motî:eurêye|eurêye]]. <I>Il esteut bén pus gros yet cwand i sereut cût, I rimplixhreut l' payele e fjhant ene fameuse fristouye</I> ([[R. Painblanc]]). On dit eto: [[Motî:fricasse|fricasse]], [[Motî:gasse|gasse]]. <span lang=fr>F. banquet, festin.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fristouyes</FONT> [t.pl.] [[Motî:antchous|antchous]]. <I>Avou totes tes grandeurs, avou totes tes fristouyes ti pårt n' irè nén lon; pôve colas, ti t' ebrouyes</I> (E. Mathelin). <span lang=fr>F. chichi, minauderie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fristouyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé [[Motî:broxhirmint|broxhirmint]] a magnî. <I>Tins k' on s' dimandeut si on mourreut stofés, u broûlés, u spotchîs, on ptit djonne Chwès aveut stî discôper on biftek a ene åmaye et i fristouyive si boket d' tchå ådzeu d'ene lampe</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. se cuire.</span> Coinreces Payis d' Nameur et d' Tchålerwè. 4214 24617 2004-04-23T09:44:58Z Pablo 5 epådjnaedje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>heure 1</B></FONT> [f.n.] [[Motî:gregne|gregne]]. <span lang=fr>F. hure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;el Heure:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Ritene|Rtene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al viye Heure:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Måmdey]]. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>scur, schuur, Schauer</span> (minme sinse). Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje.</P> 4215 41663 2005-10-17T09:38:35Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>heure 2</B></FONT> [f.n.] sitamêye crinire des singlés. <span lang=fr>F. hure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">heure</FONT>, hure, hëre, ure, ëre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit crestea des deus costés d' ene voye, d' ene aiwe. <span lang=fr>F. talus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé les [[Motî:pô|pô]]s dins les hourêyes:</FONT> tuzer ene sacwè ki n’ si pout. <span lang=fr>F. bâtir des châteaux en Espagne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hourêye di nive:</FONT> [[Motî:consire|consire]]. <B>2.</B> troclêye di sacwants bouxhons. <I>ene hourêye di [[Motî:côrî|côrîs°]].</I> rl a: [[Motî:toupet|toupet]]. <span lang=fr>F. bouquet.</span> <B>3.</B> hôts åbes plantés tot do long d' on tchmwin. <span lang=fr>F. rangée, drève.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourlot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit [[Motî:coshet|coshet]] [[Motî:racoulot|racoulot]], sovint avou des poys ki hourixhèt. <I>Li dierin del niyêye, on djheut li hourlot.</I> <B>2.</B> pus djonne efant. <span lang=fr>F. benjamin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Hourlot:</FONT> roman da [[Dieudonné Salme]] (1888). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hourlot</FONT>, houlot</span>. Coinrece payis d' Bastogne &amp; Hôte Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourlea</B></FONT> [o.n.] hourêye (talus). <I>On-z aveut avadjî l' hourlea po poleur aler a nosse tchamp.</I> ([[Henry Forir|H. Forir]]) <I>est boirdé pa cwate gros hourleas: li Porea, l' Horzea, li Fayijhea et Tchantî</I> (Louis Grandmont). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Inte les hourleas:</FONT> no d' ene plaece di [[Mårcin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Gros Hourlea</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>ouria</span>): no d' ene plaece di [[Céle]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>hourlê, oûrlê, horlê, <FONT COLOR="#800080">houria</FONT>; vî scrijhas: hurleaz (1609).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houreus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>houreuse</B></FONT> [addj.] ki fwait houri (dressî les poys, di peu, di froed). <I>Les swerêyes estént bråmint pus houreuses</I> ([[Guillaume Smal]]). rl a: [[Motî:friskete|friskete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite heure. <B>2.</B> sôre d' oujhea d' nute avou come ene pitite heure so s' tiesse. <span lang=fr>F. chouette.</span> <B>3.</B> pitite faxhene fwaite avou li dbout des coxhes, copurade les [[Motî:rame|rames]] di beyôle. On dit eto : [[Motî:veloûte|veloûte]]. Parintêye : * [[Motî:houri|houri]]. ---- * [[hourlea|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les hourleas]]. * [[hourete (oujhea)|Dipus d' racsegens so les houretes (oiujhea)]]. * [[veloûte|Dipus d' racsegens so les houretes (faxhenes)]]. 4216 24619 2005-05-07T06:51:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourixhe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åvrûle|åvrûle]]. <FONT COLOR="#ff0000">a hourixhe</FONT>: a l'&nbsp;åvrûle. 4217 24620 2004-04-23T04:54:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sitofer u estofer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stofer</B></FONT> <span style="url">([http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html codjowaedje])</span> [v.s.c.] <B>1.</B> èn pus saveur respirer. <B>2.</B> arester a cåze d'&nbsp;ene sacwè dins les gaz, tot djåzant d'&nbsp;on moteur. <I>Vera n'&nbsp;aveut nén rmetou ene pitite vitesse, et voleur rimete des gaz e cwatrinme; l'&nbsp;oto aveut stofé les fåres aloumés</I> ([[Lucien Mahin|L. Mahin]]). <span lang=fr>F.&nbsp;étouffer.</span></P> 4218 24621 2004-04-23T01:06:49Z Lucyin 16 poitrait del coleccion da Lucyin Mahin, djonne feye di Walonreye, k' est e voyaejde, e 1942, li 2inme anêye do doû po s' mame poitrait del coleccion da Lucyin Mahin, djonne feye di Walonreye, k' est e voyaejde, e 1942, li 2inme anêye do doû po s' mame 4219 24622 2004-04-23T01:07:44Z Lucyin 16 poitraitsaetchî pa L. Mahin poitraitsaetchî pa L. Mahin 4220 59890 2006-06-08T10:09:47Z Pablo 5 == Discrijhaedje == coviete del prumire ramexhnêye di «fåves do baron d' Fleuru» da Henri Pétrez == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4221 59898 2006-06-08T10:32:26Z Pablo 5 licince, discrijhaedje == Discrijhaedje == coviete del 2inme ramexhnêye di «Fåves do Baron d' Fleuru» da Henri Pétrez. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4222 59930 2006-06-08T11:12:19Z Pablo 5 loyéns == Discrijhaedje == coviete del 5inme ramexhnêye di «Fåves do Baron d' Fleuru» da Henri Pétrez. eplaidî pa El Bourdon, 1999. po vey ene imådje avou rén kel tecse do tite, loukîz a [[:Imådje:Fauve petrez wi.jpg|Fauve petrez wi.jpg]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4223 59888 2006-06-08T10:08:12Z Pablo 5 == Discrijhaedje == coviete do live «Fleuru dins m' vikereye» da [[Henri Pétrez]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4224 59903 2006-06-08T10:38:13Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[Categoreye:sicrijheus e walon|Petrez]] [[Imådje:petrez fauves1.jpg|thumb|Coviete del prumire ramexhnêye di fåves da H. Petrez]] [[Imådje:petrez fleuru.jpg|thumb|coviete di «Fleuru dins m' vicåreye»]] '''Henri Pétrez''', on scrijheu e walon, sipoté el '''Baron d' Fleuru''' a skepyî e [[1886]] et mori e [[1967]]. Il a moussî dessineu dins ene [[casrolreye]] a l' ådje di 13 ans. I va aprinde a scrire e walon avou Jean Wijns et rexhe docô des pîces di teyåte eyet des tchansons. Li prumire did zeles, "On concours di galants", fourit ene operete, djouwêye e 1909. I moussa-st a l' [[A.L.W.A.C.]] e 1908 et ås [[Relîs Namurwès]] e 1920. E 1948, i vude on limero des ''[[Cahiers Wallons]]'' rén k' por lu, avou deus [[ramexhnêye d' arimeas|ramexhnêyes di powinmes]] "L' an cwarante" eyet "Fleurs et fruts". On rmete ça e 1953 et c' est "Moman" ene longue powezeye po s' mame. Mins Hinri Pétrez, c' est aprume les "[[Fåves do Baron d' Fleuru (fåves di djåzantès biesses)|Fåves do Baron d' Fleuru]]", des [[fåve di djåzantès biesses|fåves]] ki li prumire volêye mousse foû e 1928, li deujhinme e 1933, li troejhinme e 1950, li cwatrinme e 1956 eyet li cénkinme e 1999, après si moirt. C' est des fåves å pus sovint a môde da [[Jean de Lafontaine|Lafontinne]] avou des biesses, mins måy ricopieyes so Lafontinne. Li deujhinme eyet l' cénkinme volêye sont wårnis di beas dessins e coleur da [[dessineu po les lives e walon|Elizabeth Ivanovsky]]. Si a-t i scrît troes lives di [[prôze]]: "Fleuru dins m' vicåreye", publiyî e 1960, eyet "Tambu Tambe, blanc negue" et "Mi testamint di scrijheu", les deus dierinnes nén eplaideyes. A stî relî come mimbe del [[S.L.L.W.]] e 1932 et a rascodou li pris do govienmint po "Fleuru dins m' vicåreye" e 1962. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/petrez-rif.html Li pådje do Baron d' Fleuru so l' Aberteke] 4225 24628 2004-04-23T03:44:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:behoter]] 4226 24629 2004-04-23T03:44:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:behoter]] 4227 24630 2004-04-23T03:59:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fåve]] 4228 24631 2004-04-23T04:00:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fåve]] 4229 24632 2004-04-23T04:20:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flåwe]] 4230 24633 2004-04-23T04:21:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flåwe]] 4231 24634 2004-04-23T04:31:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flåwi]] 4232 24635 2004-04-23T04:31:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flåwi]] 4233 24636 2004-04-23T04:31:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flåwi]] 4234 24637 2004-04-23T04:31:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flåwi]] 4235 24638 2004-04-23T04:54:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitofer]] 4236 24639 2004-04-23T04:55:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitofer]] 4237 24640 2004-04-23T04:55:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souker]] 4238 24641 2004-04-23T09:47:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4239 24642 2004-04-23T09:46:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4240 24643 2004-04-23T09:48:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4241 24644 2004-04-23T09:48:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4242 24645 2004-04-23T09:48:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4243 24646 2004-04-23T09:48:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4244 41703 2005-10-17T11:53:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houri</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> aveur li cour ki leve (voleur rivômi). On dit eto : [[Motî:hoper|hoper]]. <B>2.</B> aveur les tchveas ki s' dressèt sol tiesse (di hisse). <I>Les djins s'&nbsp;rafiyèt do vey des femes a vs fé houri, télmint k' ele sont drole ecaytêyes et cwefêyes</I> ([[Raymond Mouzon]]). Bodje: * [[Motî:heure 2|heure]] 4245 24648 2004-04-23T09:48:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 4246 64875 2006-06-24T19:21:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[may]], c' est li 130inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 131inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 235 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[8 di may]] - [[9 di may]] - [[11 di may]] - [[12 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Mei]] [[an:10 de mayo]] [[ar:10 مايو]] [[ast:10 de mayu]] [[be:10 траўня]] [[bg:10 май]] [[bs:10. maj]] [[ca:10 de maig]] [[ceb:Mayo 10]] [[co:10 di maghju]] [[cs:10. květen]] [[csb:10 môja]] [[cv:Çу, 10]] [[cy:10 Mai]] [[da:10. maj]] [[de:10. Mai]] [[el:10 Μαΐου]] [[en:May 10]] [[eo:10-a de majo]] [[es:10 de mayo]] [[et:10. mai]] [[eu:Maiatzaren 10]] [[fi:10. toukokuuta]] [[fo:10. mai]] [[fr:10 mai]] [[frp:10 mê]] [[fur:10 di Mai]] [[fy:10 maaie]] [[ga:10 Bealtaine]] [[gl:10 de maio]] [[he:10 במאי]] [[hr:10. svibnja]] [[hu:Május 10]] [[ia:10 de maio]] [[id:10 Mei]] [[ie:10 may]] [[io:10 di mayo]] [[is:10. maí]] [[it:10 maggio]] [[ja:5月10日]] [[jv:10 Mei]] [[ka:10 მაისი]] [[ko:5월 10일]] [[ku:10'ê gulanê]] [[la:10 Maii]] [[lb:10. Mee]] [[li:10 mei]] [[lt:Gegužės 10]] [[mk:10 мај]] [[ml:മേയ് 10]] [[ms:10 Mei]] [[nap:10 'e maggio]] [[nl:10 mei]] [[nn:10. mai]] [[no:10. mai]] [[oc:10 de mai]] [[pam:Mayu 10]] [[pl:10 maja]] [[pt:10 de Maio]] [[ro:10 mai]] [[ru:10 мая]] [[scn:10 di maiu]] [[sco:10 Mey]] [[simple:May 10]] [[sk:10. máj]] [[sl:10. maj]] [[sq:10 Maj]] [[sr:10. мај]] [[sv:10 maj]] [[te:మే 10]] [[th:10 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 10]] [[tr:10 Mayıs]] [[tt:10. May]] [[uk:10 травня]] [[vi:10 tháng 5]] [[war:Mayo 10]] [[zh:5月10日]] 4247 64963 2006-06-24T19:35:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[may]], c' est li 129inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 130inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 236 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * [[Djournêye di l' Urope|Djournêye di l' Urope]] (k' on dit eto [[Sint-Schuman|Sint-Schuman]]) ---- '''Vey eto:''' [[7 di may]] - [[8 di may]] - [[10 di may]] - [[11 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Mei]] [[an:9 de mayo]] [[ar:9 مايو]] [[ast:9 de mayu]] [[be:9 траўня]] [[bg:9 май]] [[bs:9. maj]] [[ca:9 de maig]] [[ceb:Mayo 9]] [[co:9 di maghju]] [[cs:9. květen]] [[csb:9 môja]] [[cv:Çу, 9]] [[cy:9 Mai]] [[da:9. maj]] [[de:9. Mai]] [[el:9 Μαΐου]] [[en:May 9]] [[eo:9-a de majo]] [[es:9 de mayo]] [[et:9. mai]] [[eu:Maiatzaren 9]] [[fi:9. toukokuuta]] [[fo:9. mai]] [[fr:9 mai]] [[frp:9 mê]] [[fur:9 di Mai]] [[fy:9 maaie]] [[ga:9 Bealtaine]] [[gl:9 de maio]] [[he:9 במאי]] [[hr:9. svibnja]] [[hu:Május 9]] [[ia:9 de maio]] [[id:9 Mei]] [[ie:9 may]] [[io:9 di mayo]] [[is:9. maí]] [[it:9 maggio]] [[ja:5月9日]] [[jv:9 Mei]] [[ka:9 მაისი]] [[ko:5월 9일]] [[ku:9'ê gulanê]] [[la:9 Maii]] [[lb:9. Mee]] [[li:9 mei]] [[lt:Gegužės 9]] [[mk:9 мај]] [[mr:मे ९]] [[ms:9 Mei]] [[nap:9 'e maggio]] [[nl:9 mei]] [[nn:9. mai]] [[no:9. mai]] [[oc:9 de mai]] [[pam:Mayu 9]] [[pl:9 maja]] [[pt:9 de Maio]] [[ro:9 mai]] [[ru:9 мая]] [[scn:9 di maiu]] [[sco:9 Mey]] [[simple:May 9]] [[sk:9. máj]] [[sl:9. maj]] [[sq:9 Maj]] [[sr:9. мај]] [[sv:9 maj]] [[te:మే 9]] [[th:9 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 9]] [[tr:9 Mayıs]] [[tt:9. May]] [[uk:9 травня]] [[vi:9 tháng 5]] [[war:Mayo 9]] [[zh:5月9日]] 4248 64960 2006-06-24T19:34:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[may]], c' est li 128inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 129inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 237 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[6 di may]] - [[7 di may]] - [[9 di may]] - [[10 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Mei]] [[an:8 de mayo]] [[ar:8 مايو]] [[ast:8 de mayu]] [[be:8 траўня]] [[bg:8 май]] [[bs:8. maj]] [[ca:8 de maig]] [[ceb:Mayo 8]] [[co:8 di maghju]] [[cs:8. květen]] [[csb:8 môja]] [[cv:Çу, 8]] [[cy:8 Mai]] [[da:8. maj]] [[de:8. Mai]] [[el:8 Μαΐου]] [[en:May 8]] [[eo:8-a de majo]] [[es:8 de mayo]] [[et:8. mai]] [[eu:Maiatzaren 8]] [[fi:8. toukokuuta]] [[fo:8. mai]] [[fr:8 mai]] [[frp:8 mê]] [[fur:8 di Mai]] [[fy:8 maaie]] [[ga:8 Bealtaine]] [[gl:8 de maio]] [[he:8 במאי]] [[hr:8. svibnja]] [[hu:Május 8]] [[ia:8 de maio]] [[id:8 Mei]] [[ie:8 may]] [[io:8 di mayo]] [[is:8. maí]] [[it:8 maggio]] [[ja:5月8日]] [[jv:8 Mei]] [[ka:8 მაისი]] [[kn:ಮೇ ೮]] [[ko:5월 8일]] [[ku:8'ê gulanê]] [[la:8 Maii]] [[lb:8. Mee]] [[li:8 mei]] [[lt:Gegužės 8]] [[mk:8 мај]] [[mr:मे ८]] [[ms:8 Mei]] [[nap:8 'e maggio]] [[nl:8 mei]] [[nn:8. mai]] [[no:8. mai]] [[oc:8 de mai]] [[pam:Mayu 8]] [[pl:8 maja]] [[pt:8 de Maio]] [[ro:8 mai]] [[ru:8 мая]] [[scn:8 di maiu]] [[sco:8 Mey]] [[simple:May 8]] [[sk:8. máj]] [[sl:8. maj]] [[sq:8 Maj]] [[sr:8. мај]] [[sv:8 maj]] [[te:మే 8]] [[th:8 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 8]] [[tr:8 Mayıs]] [[tt:8. May]] [[uk:8 травня]] [[vi:8 tháng 5]] [[war:Mayo 8]] [[zh:5月8日]] 4249 64956 2006-06-24T19:34:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[may]], c' est li 127inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 128inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 238 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[5 di may]] - [[6 di may]] - [[8 di may]] - [[9 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Mei]] [[an:7 de mayo]] [[ar:7 مايو]] [[ast:7 de mayu]] [[be:7 траўня]] [[bg:7 май]] [[br:7 Mae]] [[bs:7. maj]] [[ca:7 de maig]] [[ceb:Mayo 7]] [[co:7 di maghju]] [[cs:7. květen]] [[csb:7 môja]] [[cv:Çу, 7]] [[cy:7 Mai]] [[da:7. maj]] [[de:7. Mai]] [[el:7 Μαΐου]] [[en:May 7]] [[eo:7-a de majo]] [[es:7 de mayo]] [[et:7. mai]] [[eu:Maiatzaren 7]] [[fi:7. toukokuuta]] [[fo:7. mai]] [[fr:7 mai]] [[frp:7 mê]] [[fur:7 di Mai]] [[fy:7 maaie]] [[ga:7 Bealtaine]] [[gl:7 de maio]] [[he:7 במאי]] [[hr:7. svibnja]] [[hu:Május 7]] [[ia:7 de maio]] [[id:7 Mei]] [[ie:7 may]] [[io:7 di mayo]] [[is:7. maí]] [[it:7 maggio]] [[ja:5月7日]] [[jv:7 Mei]] [[ka:7 მაისი]] [[ko:5월 7일]] [[ku:7'ê gulanê]] [[la:7 Maii]] [[lb:7. Mee]] [[li:7 mei]] [[lt:Gegužės 7]] [[mk:7 мај]] [[ml:മേയ് 7]] [[mr:मे ७]] [[ms:7 Mei]] [[nap:7 'e maggio]] [[nl:7 mei]] [[nn:7. mai]] [[no:7. mai]] [[oc:7 de mai]] [[pam:Mayu 7]] [[pl:7 maja]] [[pt:7 de Maio]] [[ro:7 mai]] [[ru:7 мая]] [[scn:7 di maiu]] [[sco:7 Mey]] [[simple:May 7]] [[sk:7. máj]] [[sl:7. maj]] [[sq:7 Maj]] [[sr:7. мај]] [[sv:7 maj]] [[te:మే 7]] [[th:7 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 7]] [[tr:7 Mayıs]] [[tt:7. May]] [[uk:7 травня]] [[vi:7 tháng 5]] [[war:Mayo 7]] [[zh:5月7日]] 4250 64953 2006-06-24T19:33:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[may]], c' est li 126inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 127inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 239 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[4 di may]] - [[5 di may]] - [[7 di may]] - [[8 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Mei]] [[an:6 de mayo]] [[ar:6 مايو]] [[ast:6 de mayu]] [[be:6 траўня]] [[bg:6 май]] [[bs:6. maj]] [[ca:6 de maig]] [[ceb:Mayo 6]] [[co:6 di maghju]] [[cs:6. květen]] [[csb:6 môja]] [[cv:Çу, 6]] [[cy:6 Mai]] [[da:6. maj]] [[de:6. Mai]] [[el:6 Μαΐου]] [[en:May 6]] [[eo:6-a de majo]] [[es:6 de mayo]] [[et:6. mai]] [[eu:Maiatzaren 6]] [[fi:6. toukokuuta]] [[fo:6. mai]] [[fr:6 mai]] [[frp:6 mê]] [[fur:6 di Mai]] [[fy:6 maaie]] [[ga:6 Bealtaine]] [[gl:6 de maio]] [[he:6 במאי]] [[hr:6. svibnja]] [[hu:Május 6]] [[ia:6 de maio]] [[id:6 Mei]] [[ie:6 may]] [[ilo:Mayo 6]] [[io:6 di mayo]] [[is:6. maí]] [[it:6 maggio]] [[ja:5月6日]] [[jv:6 Mei]] [[ka:6 მაისი]] [[ko:5월 6일]] [[ku:6'ê gulanê]] [[la:6 Maii]] [[lb:6. Mee]] [[li:6 mei]] [[lt:Gegužės 6]] [[mk:6 мај]] [[ml:മേയ് 6]] [[ms:6 Mei]] [[nap:6 'e maggio]] [[nl:6 mei]] [[nn:6. mai]] [[no:6. mai]] [[oc:6 de mai]] [[pam:Mayu 6]] [[pl:6 maja]] [[pt:6 de Maio]] [[ro:6 mai]] [[ru:6 мая]] [[scn:6 di maiu]] [[sco:6 Mey]] [[simple:May 6]] [[sk:6. máj]] [[sl:6. maj]] [[sq:6 Maj]] [[sr:6. мај]] [[sv:6 maj]] [[te:మే 6]] [[th:6 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 6]] [[tr:6 Mayıs]] [[tt:6. May]] [[uk:6 травня]] [[vi:6 tháng 5]] [[war:Mayo 6]] [[zh:5月6日]] 4251 64950 2006-06-24T19:33:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[may]], c' est li 125inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 126inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 240 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[3 d' may]] - [[4 di may]] - [[6 di may]] - [[7 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Mei]] [[an:5 de mayo]] [[ar:5 مايو]] [[ast:5 de mayu]] [[be:5 траўня]] [[bg:5 май]] [[bs:5. maj]] [[ca:5 de maig]] [[ceb:Mayo 5]] [[co:5 di maghju]] [[cs:5. květen]] [[csb:5 môja]] [[cv:Çу, 5]] [[cy:5 Mai]] [[da:5. maj]] [[de:5. Mai]] [[el:5 Μαΐου]] [[en:May 5]] [[eo:5-a de majo]] [[es:5 de mayo]] [[et:5. mai]] [[eu:Maiatzaren 5]] [[fi:5. toukokuuta]] [[fo:5. mai]] [[fr:5 mai]] [[frp:5 mê]] [[fur:5 di Mai]] [[fy:5 maaie]] [[ga:5 Bealtaine]] [[gl:5 de maio]] [[he:5 במאי]] [[hr:5. svibnja]] [[hu:Május 5]] [[ia:5 de maio]] [[id:5 Mei]] [[ie:5 may]] [[io:5 di mayo]] [[is:5. maí]] [[it:5 maggio]] [[ja:5月5日]] [[jv:5 Mei]] [[ka:5 მაისი]] [[ko:5월 5일]] [[ku:5'ê gulanê]] [[la:5 Maii]] [[lb:5. Mee]] [[li:5 mei]] [[lt:Gegužės 5]] [[mk:5 мај]] [[ml:മേയ് 5]] [[mr:मे ५]] [[ms:5 Mei]] [[nap:5 'e maggio]] [[nl:5 mei]] [[nn:5. mai]] [[no:5. mai]] [[oc:5 de mai]] [[pam:Mayu 5]] [[pl:5 maja]] [[pt:5 de Maio]] [[ro:5 mai]] [[ru:5 мая]] [[scn:5 di maiu]] [[simple:May 5]] [[sk:5. máj]] [[sl:5. maj]] [[sq:5 Maj]] [[sr:5. мај]] [[sv:5 maj]] [[te:మే 5]] [[th:5 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 5]] [[tr:5 Mayıs]] [[tt:5. May]] [[uk:5 травня]] [[ur:5 مئی]] [[vi:5 tháng 5]] [[war:Mayo 5]] [[zh:5月5日]] 4252 24655 2004-04-23T10:04:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Guillaume Apollinaire]] 4253 24656 2004-04-23T10:40:18Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:måle_1" #REDIRECT [[Motî:måle_1]] 4254 24657 2005-03-22T00:20:37Z Pablo 5 tecse del coviete coviete do live "Les fåves di J. Lafontaine e patwès d' Tchålerwè" da Léon Bernus. (sicrijhaedje e l' ortografeye di l' epoke: ''Les faufes dè J. Lafontaine in patoès d'Chaleroèt'') 4255 24658 2004-04-23T16:06:11Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 4256 59933 2006-06-08T11:15:34Z Pablo 5 loyén == Discrijhaedje == Coviete des "Flåves da Fernand" da [[Maurice Georges]], 1989 '''note:''' ciste imådje ci n' mostere rén kel tecse do tite, po vey li coviete en etir (avou l' dessin) loukîz a: [[:Imådje:Georges Maurice fauves Fernand.jpg|Georges Maurice fauves Fernand.jpg]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4257 59931 2006-06-08T11:12:38Z Pablo 5 loyén == Discrijhaedje == coviete del 5inme ramexhnêye di «Fåves do Baron d' Fleuru» da Henri Pétrez. eplaidî pa El Bourdon, 1999. '''note:''' ciste imådje ci n' mostere rén ki l' tite, po vey li restant del coviete (avou l' dessin), loukîz a [[:Imådje:Petrez fauves4.jpg|Petrez fauves4.jpg]]. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4258 24661 2005-04-15T02:16:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåte</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:dorêye|dorêye]]. <I>Si vos estoz ene pitite miete golafe, vos n' sondjroz nén sins rgret ki Tchålerwè est l' payis del fene tåte å côrin, kel dorêye est l' pus bea efant d' Lidje, kel Namurwès est fir di ses flamitches å froumadje, et k' a Nivele, el tåte a l' djote n' a nén s' pareye sol tere</I> ([[E. Romain]]). <span lang=fr>F. tarte.</span> <B>2.</B> [[Motî:fadêye|fadêye]]. <I>Nosse bribeu sait bén ki, s' i vout wangnî les tåtes et l' cafè d' åmatén, i lzî fåt dner on côp d' mwin po djeter les ståves et fôrer les biesses</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. tartine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;piede ses tåtes:</FONT> piede li råjhon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tåte ritoume todi do costé do boure:</FONT> on-z a tofer li contråve di çou k' on vôreut bén aveur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magneu d' tåtes ås [[Motî:efant|efants°]].</FONT> <B>3.</B> [[Motî:gozåd|gozåd]]. <I>Al dicåce, on fjheut cénk shijh dorêyes et deus troes tåtes.</I> <span lang=fr>F. tarte recouverte.</span> ---- * [[emacralé mot|"tåte" est èn emacralé mot]] * [[dorêye|Dipus d' racsegnes so les tåtes (dorêyes)]] * [[gozåd|Dipus d' racsegnes so les tåtes (gozåds)]] * [[tåte al djote|Dipus d' racsegnes sol tåte al djote]] 4260 56838 2006-05-14T23:18:51Z Pablo 5 /* Sints del Walonreye */ coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:Pordjets]] *[[Wikipedia:Pordjet uzances et vîs cayets]] *[[Wikipedia:Pordjet Walons kinoxhous lon et lådje]] *[[sicrijheus e walon]] *[[Wikipedia:Pordjet rivowes et lives walons|lives e walon]] *[[gazetes e walon]] ==Sints del Walonreye== E rfondou on n' mete nén d' loyeure dins les nos des sints cwand c' est k' on cåze do sint lu-minme; mins on mete ene loyeure cwand c' est on no d' plaece. On wåde eto pol pitit no ki vint après "sint(e)" ene fôme ancyinne, pus walone, ki pout esse diferinne del fôme do ptit no k' on eploye asteure, insi [[sint Djhan]] eploye li fôme [[Motî:Djihan|Dj(i)han]] minme si å pus sovint on eploye asteure "Djan" dins l' cåzaedje di tos les djoûs. L' eployaedje di ces viyès fômes c' est pask' on l' ritrove co dins les nos d' plaece walons fwaits so ces ptits nos la. Pa des côps, on pout balziner, i fåreut tchoezi ene foûme ou l' ôte. Po les ptits nos avou spotchåve voyale, on-z a metou a costé l' no avou l' voyale, po informåcion (cwand c' est on no omrin, come "sint" finixh avou ene oyåve voyale, li spotchåve do ptit no s' eva) C' est eto ces fômes la k' on prindrè po rfonde des nos d' plaece, d' aiwe (mins avou l' loyeure ci côp chal) * [[sinte Aldegonde]] * [[sint André]] * [[sint Åbin]] * [[sinte Ane]] * [[sinte Bedje]] * [[sint Bernåd]] (ou Biernåd? "Biernåd" est eployî dins l' pådje [[Cambron-Castiô]]) * [[sinte Cécile]] ou [[sinte Cicile]] ? ("Cicile" est eployî dins l' pådje [[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]]) * [[sint Djerlaxhe]] * [[sint Djhan]] * [[sint Djôr]] (li prononçaedje di [[Sint-Djôr-so-Mouze]] (''Djwèr'') mostere ki ça dvreut normålmint esse "Djoir" (çou k' est lodjike avou totes les ôtes ekivalinces fr:o{r,s} <-> oi{r,s} (moirt, foirt, coisse,...) mins come on n' ritrove nole pårt d' ôte les prononçaedjes ki corespondrént à "Djoir" ci n' est nén ritnou) * [[sint Djôzef]] * [[sint Djri]] (Dj(i)ri) (rl a: [[Sour-Sint-Djri]]) * [[sint Djuråd]] * [[sint Dnis]] ou [[sint Dni]] (i fåreut decider eyet mete tos les nos d' plaece k' i gn a avou ç' no la del minme manire) * [[sint Dônat]] * [[sint Elwè]] ou [[sint Eloy]] * [[sint Gubiet]] * [[sint Guilin]] * [[sint Lambiet]] * [[sint Luk]] * [[sinte Mareye]] * [[sint Mårtén]] * [[sint Mitchî]] * [[sint Monon]] * [[sint Nicolai]] * [[sinte Ôde]] ou [[sinte Oude]] (pol no d' plaece el [[province do Lussimbokr]], l' UCW dene "[[Sinte-Oude|Sinte-Oûde]]") * [[sint På]] * [[sint Pire]] * [[sint Rmåke]] (R(i)måke) * [[sint Rmey]] (R(i)mey) * [[sinte Wådrou]] * [[sint Rok]] * [[sint Såveu]] * [[sint Sevrin]] * [[sint Siervais]] ou [[sint Servå]] (li pådje [[Djer (aiwe)]] a-st on loyén [[Sint-Servå-Lin]]; li walon "å" pol francès "ai" est assez corant (påye, åjhey (''aisé''), måjhon, håye, Fråne (''Fraisnes'', e payis walon, e payis picård li minme no d' plaece si dit ''Fraine'')) ou co [[sint Serwai]] (prononçaedje diné dins l' ''code postal walon'' d' l' UCW) * [[sint Sinforyin]] * [[sint Simeyon]] * [[sint Stache]] ou [[sint Statche]] ? * [[sint Ursmer]] * [[sint Vå]] * [[sint Vinçant]] ou [[sint Vincint]] * [[sint Tibåd]] * [[sint Houbert]] === ôtes sints === (ça dvreut aler ôte pårt, djel mete chal pol moumint, djusk' a decider l' manire di scrire ces nos la; a moens k' i soeyexhe eto fiestis el Walonreye, adon les copyî chal å dzeur) * [[sinte Adîle]] ou [[sinte Adéle]] ? * [[sint Amand]] * [[sint Antoenne]] * [[sinte Bablene]] (???) * [[sint Bnoet]] (fr: ''St Benoît''; si mot, k' a divnou on ptit no, c' esteut, dins l' tins, l' addjectif po dire beni/beneye, on trove co e walon "benoet(e)" dins "del benoete aiwe", dins "benoetî" (fr: bénitier) eyet dins on no d' plaece a Lidje, li "Vå Bnoete" (prononcî "Vaumneûte", fr: "Val Bénoît") ki mostere kel prumire voyale est spotchåve) * [[sinte Catrene]] * [[sint Clemint]] * [[sint Crespin]] * [[sint Djåke]] * [[sinte Djetrou]] (fr: ''Ste Gertrude'') * [[sint Djîle]] * [[sint Djulin]] ou [[sint Djulyin]] ("Djulin" est eployî dins [[Adjeyant]]) * [[sinte Dorotêye]] * [[sinte Feu]] (???) * [[Sint Felyin]] (fr: '' St Feuillin'') * [[sint Foyin]] (fr: ''St Pholien'') * [[sint Grigwere]] * [[sint Gui]] * [[sint Leu]] * [[sint Lidjî]] (ou sint Ldjî?) ([[Gåme]] a "Sint-Ldjî" pol sourd di [[Ton (aiwe)]]) ou co 'sint Ldjir'? * [[sint Linåd]] * [[sint Lorint]] * [[sinte Luceye]] * [[sint Må]] ou [[sint Måd]] ou [[sint Medåd]] (fr: ''St Maud, Médard'', i fåreut verifyî k' c' est bén les deus l' minme) * [[sint Mår]] (fr: ''St Marc'') ** a noter ki, e walon, pa des côps on prononce on "r" pol prumî, pa des côps on n' è prononce nén pol deujhinme; mins si ça corespond bén a F. ''Médard'', adon ene cawete walone '''-åd''' est lodjike, on-z åreut [[sint Måd]] (femrin ''Måde''), dabôrd, eyet wårder l' sicrijhaedje d' on "r" po [[sint Mår]] * [[sint Marcou]] * [[sint Matî]] (fr: ''St Matthieu'') * [[sint Moir]] (fr: ''St Maur'', vey si c' est nén l' minme ki [[sint Måd]]; dins l' côde postå UCW i gn a-st on ''Saint-Maur'' avou ''Sint-Maur'' come prononçaedje coinrece, mins d' après l' limero del posse ça sreut co bén e payis picård) * [[sint Nicete]] (a cristianijhî l' [[Zivenbork]] * [[sint Toumas]] * [[sinte Wåbeu]] (???) * [[sint Valéntin]] ==Amagnîs walons== * Boledjreye-påstedjreye. ** '''[[cougnou]]''' **[[dorêye]] *** [[tåte]] *** [[gozåd]] *** [[flamiche]] **[[wåfe]] *** [[bounante]] ** [[pwin]] ** pitits pwins *** [[mitchot]] *** [[crené]] ** [[rouyot]] ***[[wastea]] *** [[cramik]] ** [[mitchotreye]] *** [[gozete]] * Fruts et produts d' frutaedjes ** [[sirôpe]] == Foclore et croeyances == === Foclore === * Les [[adjeyant]]s === Uzances === * [[grand feu]] * [[schiråde]] === Croeyances === * Les [[Crodjambot]]s ** L' [[Ome å havet]]. ** L' [[Ome ås rodjes dints]]. ** Li [[Spetin]] * [[Fåve do vî vî tins]] ** [[Fåve di Bietlete]] ** Fåve di [[Araedjî tchesseu]] ** [[Fåve do violoneu et do leu]] ** Li [[fåsse tchesse]] 4261 42853 2005-10-30T21:53:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Pordjets]] * [[sicrijheus e walon]] * [[Wikipedia:Pordjet rivowes et lives walons|lives e walon]] * [[gazetes e walon]] * [[Wikipedia:Pordjet_rifondou]] (ehåyaedje do lingaedje walon). * [[Wikipedia:Pordjet_Motî]] ==Linwince== [[Wikipedia:Pordjet linwince walone|Pordjet linwince do walon]] == Diyalectolodjeye == === Tecnikes et piceures === * [[limero diyalectolodjike]] * '''[[A.L.W.|L' Atlasse des lingaedjes del Walonreye]]''' * [[A.L.F.|Atlasse des lingaedjes di France]] * [[Filolodjeye walone]] === Sacwants rlomés diyalectolodjisses === * [[Willy Bal]] * [[Charles Bruneau|Ricwerances da Tchåle Bruneau]] * [[Michel Francard]] * [[Jean Haust]] * [[Jean-Marie Pierret]] * [[Louis Remacle]] === Oyons === * [[Oyon O/OU]] (crosse / ''crousse'') === Kitaeyaedjes diyalectolodjikes === * [[Payis d' Lidje]] * [[Payis del Lovire]] == [[Antroponimeye]] == * [[Djerlaxhe]] == [[toponimeye]] == * [[han]] * [[pré]] * [[tidje]] * [[trîxhe| trîxhe, trî]] * [[sårt|sårt, rou]] * [[Congo]] * [[pire (toponimeye)|pire]] * [[hourlea]] == [[sociolinwince]]== * [[atouwance]] ** [[atouwance radoûceye]] == Belès letes == * [[arimea|Powezeye]] ** [[xhiltea]] ** [[rondea]] ** [[zandrin]] ** [[cwatlin]] ** Cåzaedje di tchanson * Proze ** [[roman]] ** [[pitit roman]] ** [[couyonåde]] ** [[proze nén racontrece]] ** [[Pinsêye]] == Li walon dins l' Foclore == === Uzances foclorikes === * [[Tchantchès]] * Li [[schiråde]] * Li [[grand feu]] * Les [[adjeyant]]s. * Les [[crodjambot]]s === Sipotaedjes === * [[bounante]] * [[Aclot]] * [[Chwès]] === [[Fåve]]s et rapoitroûles === * [[Fåve do violoneu et do leu]] * [[fåve di Bietlete]] * [[fåsse tchesse]] * [[Araedjî tchesseu]] ==Veyåvisté do lingaedje== === Teyåte e walon === * Li [[Grand Pris do Rwè Albert I]] * [[Simon li scrinî (teyåte)]] === Belès letes: Sicrijheus e walon === * [[Sicrijheus e walon|Pordjet sicrijheus(es) e walon]] === Li walon dins les medias === * [[gazetes e walon]] === Li walon cåzé dins l' veye. === * Guide touristike e walon: [[André Lessire]] === Plake di rowes e walon === 4262 24664 2004-09-24T00:22:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_biesses]] 4263 24665 2004-04-24T01:47:12Z Lucyin 16 Timbe di Beldjike (2004) a l' oneur da Djustene Henin Timbe di Beldjike (2004) a l' oneur da Djustene Henin 4264 24666 2004-04-24T01:47:43Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 4265 24667 2005-02-06T15:22:12Z Pablo 5 coridj.: prodût <FONT COLOR="#ff0000"><B>souke</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> prodût foirt doûs saetchî foû des betråles u des canassoukes, lomé tchimicmint li sacarôze. <span lang=fr>F. sucre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodje souke u: cou d'&nbsp;souke:</FONT> souke a piretes, k'&nbsp;on suce. <span lang=fr>F. sucre candi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souke a bokets:</FONT> souke vindou dins des pakets, a cwårés bokets. <I>Dj'&nbsp;aveu todi on boket d'&nbsp;souke el potche po si dj'&nbsp;åreu yeu ene [[mwaijhe fwin]].</I> <span lang=fr>F. sucre en morceaux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fén souke:</FONT> souke come del poure, vindou dins des saetchots. <span lang=fr>F. sucre en poudre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souke di pot:</FONT> sôre di brun souke e poure, k'&nbsp;on pout mete so s'&nbsp pwin. <span lang=fr>F. cassonade.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souke vanilé:</FONT> fén souke come del farene, po mete so les wåfes, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dorêye å souke; u: tåte å blanc souke u: tåte å souke di pot ki glete:</FONT> sôre di tåte sins fruts. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;la k'&nbsp;on magne do souke al loce:</FONT> la k'&nbsp;il î fwait åjhey viker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça s'&nbsp;vind come do souke:</FONT> ça s'&nbsp;vind bén. <span lang=fr>F. comme des pitits pains.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vloz do souke&nbsp;? :: Neni, dji souke assez:</FONT> djeu d'&nbsp;mot avou [[Motî:souker|souker°]]. <B>2.</B> (mot d' tchimisse, di biyolodjisse) prodût tchimike parint do sacarôze, ki les biesses et les plantes broûlèt po viker. <span lang=fr>F. glucide.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) prodût, di formule tchimike C<SUB>6</SUB>H<SUB>12</SUB>O<SUB>6</SUB>, li mitan del molecure do souke di betråle, ki c' est l' dierin boket d' leu [[Motî:kitaeyaedje|ctaeyaedje]] dins l' coir. <span lang=fr>F. glucose.</span> <B>4.</B> (pa stindaedje) maladeye ki fwait monter li livea do glucôze, onk di ces prodûts la, dins l' sonk. <I>Come il aveut do souke i lyi faleut ene pileure d' insulene totes les 6 eures.</I> <span lang=fr>F. diabète.</span> <B>5.</B> bouboune. rl a: [[Motî:kinike|kinike]], [[Motî:gougouye|gougouye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souke di bateme:</FONT> sôre di longou souke avou do tchocolåt u ene amande divins. <span lang=fr>F. dragée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soucreye</B></FONT> [f.n.] oujhene å souke; oujhene, wice k'&nbsp;on saetche li souke foû des betråles u del canassouke. <I>Si ome boute al soucreye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>sucrîye, soucreye.</span> <span lang=fr>F. sucrerie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soucråde</B></FONT> [f.n.] soucrêye [[Motî:glotinreye|glotinreye]]. rl a: [[Motî:gougouye|gougouye]]. <span lang=fr> sucrerie.</span> Parints: * [[Motî:soucrer|soucrer]] * [[Motî:croxhe-souke|croxhe-souke]] ---- [[souke|Dipus d' racsegnes sol souke]] 4266 24668 2004-04-24T02:19:02Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>soukepaye</B></FONT> [o.n.] amagnî des tchvås et des vatches fwait tot maxhant del hacsele avou del melasse. Etimolodjeye: no d'&nbsp;måke "<span lang=fr>sucrapaille</span>", divnou on cmon no, 1950.</P> 4267 24669 2004-04-24T02:21:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souke]] 4269 24670 2004-04-24T02:22:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:souke]] 4270 47907 2005-12-22T22:23:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cayet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè <I>Dj' elzî a co dit ds ôtes cayets ki dji n' vos pou nén repeter.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodje cayet:</FONT> tinteure d' iyode. On dit eto: [[Motî:djote 2|djote 2]]. <B>2.</B> pitit boket d' bwès. <B>3.</B> mousmint. <I>Metoz vos cayets al dresse divant d' aler coûtchî.</I> On dit eto : [[Motî:foufe|foufe]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caytresse</B></FONT> [f.n.] feme di mestî ki fwait des dinteles (avou les fyis stitchîs dins des cayets). Etimolodjeye: parint avou l' [[cawete -resse]] sol 2inme sinse di [[Motî:cayet|cayet]]. Parintêye: * [[Motî:ecayter|ecayter]] * [[Motî:cayter|cayter]] 4271 24672 2004-04-24T02:33:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cayet]] 4272 24673 2004-11-04T17:14:06Z Pablo 5 [[cy:Siwgr]] [[da:Sukker]] [[de:Zucker]] [[en:Sugar]] [[eo:Sukero]] [[es:Azúcar]] [[fr:Sucre]] [[ja:砂糖]] [[nl:Suiker]] [[pl:Cukier]] [[pt:Açúcar]] [[ro:Zahăr]] [[sv:Socker]] li '''souke''', c' est on produt foirt doûs, saetchî foû des [[betråle]]s u des [[canassouke]]s, lomé tchimicmint li '''sacarôze'''. ==Sôres di souke== * blanc souke: il a stî rapuré deus côps. **souke a bokets: souke vindou dins des pakets, a cwårés bokets. **fén souke: souke come del poure, vindou dins des saetchots. **souke vanilé: fén souke come del farene, po mete so les wåfes, * rodje souke: i n' a stî rapuré k' on côp. ** rodje souke u: cou d' souke, u souke candi: souke a piretes, k' on suce. ** souke di pot: sôre di brun souke e poure, k' on pout mete so s' pwin. ==Istwere do souke== Les [[croejhåde|Croejhés]] da [[Godfroed d' Bouyon]] (bråmint des Walons, mins eto des Flaminds, des Lorins et des Toulouzins) ont stî les prumîs Uropeyins a sayî do souke, cwand il avît å [[Liban]] d' asteure, e 1099. On-z î ahivéve dedja del canasouke. ==Les soucreyes a vey avou l' Walonreye== * Li soucreye di [[Djnape]], ki djouwe avou les betråles do [[Roman payis]], et do Coûtchant del [[Hesbaye]]. * Li soucreye di [[Tîlmont]], ki djouwe avou les betråles d' on grand boket del [[Hesbaye]]. 4273 24674 2005-04-08T16:04:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fî</B></FONT> [o.n.] (v.v.m) al [[moyinådje]], tere k'&nbsp;on [[signeur]] aveut dné a s'&nbsp;[[waslet]], po l'&nbsp;payî di vni fé l'&nbsp;guere avou lu. [[scrîta|Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>fies</span> (diviè 1340). Etimolodjeye: [[vî lussimbordjwès]] "fehu" (bisteu). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fivé, fivêye</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] (v.m.) li ci (cene) k'&nbsp;a rçû on fî d'&nbsp;on signeur. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Fivet</FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Fivet, Fivé, Fivez, Fiévé, Fievet, Fievetz, Fievez, Fiévez, Fiefvet, Fiefvez, Fievitz</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>fîvé, fîvè; fîvêye, fîvéye. Vîs scrijhas: fiveis, fievee.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B> fivtea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) fivî ki n'&nbsp;a k'&nbsp;on ptit fî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Vîs scrijhas: fievetiaus (1386).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fivî, fivresse</B></FONT> [o.f.n.] djin do minme viyaedje, do minme payis. <span lang=fr>F. compatriote.</span> Etimolodjeye: [[cawete -î]], [[noûmot|2000]]. ---- * [[fî|Dipus d' racsegnes so les fîs]] 4274 58312 2006-05-25T18:36:13Z Lucyin 16 /* Bwès */ '''Viyance''' (fr: ''Villance'', avårla, on prononce ''Viance'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Libin]]. [[Imådje:viyance_eglijhe_wi.jpg|thumb|Eglijhe di Viyance ''(clitchîz po-z agrandi)'']] * Dimorants: Viyancinîs (''Viancinîs''), Viyancinires. * Limero del posse: '''6890''' (vî limero '''6911''') * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;23''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedjes: ** les Pele-panse, u les Grossès Panses (assez grossî, mins ki rime). ** les [[Motî:graevî|Graevîs]] (radoûcixhant, mins ki n' rime nén). Rime-rame: A [[Our (Ôpont)|Our]], li diale î court; a [[Maissin]], on l' ratind; <FONT COLOR="#ff0000">'''a Viyance, on lyi fote so s' panse'''</FONT>; a [[Transene]], on lyi fote so s' schene; a [[Smu]], on lyi fote so s' cou et ås [[Libin]]s, on l' pind. ==Sacwants nos d' plaeces di Viyance== === Hamteas === * [[Glaireuse]] * [[Motî:Bounîpré|Bounîpré]] (so plaece: ''Bonipré''); les Cinses di Bounîpré. * Li Gåre d' [[Anloe]] (so plaece: ''La gâre d' Anlè''): hamtea dispu [[1904]], la k' on-z a fwait ene gåre sol lene di tram [[Pwès (Li Bork)|Pwès]]-[[Maissin]]. Divant, ça s' loméve: A Caton. * Li Damjhele (so plaece: ''al Dam'jèle'', riscrît e francès ''Les Demoiselles''): novea hamtea dispu [[1990]]. === Ôtes nos d' plaeces === ==== Tchamps ==== * [[tcherwaedje|Longuès Royes]], les Coûtès Royes. * so li [[Motî:kimon|Cmon]] (so plaece: ''lu Cmin''). * [[Motî:ouve|Li Woûfe]] (so plaece: ''la Oûfe; dji va a l' Oûfe''). * li Broûlé [[tiene|Tiernea]] (so plaece: ''Lu Brûlé Ternê''). * å Blanc Cayô (so plaece: ''Ou Blanc Cayoû''). * al Djerlene (so plaece: ''al Djêrline''). * a Ramea (so plaece: a ''Ramê''), Drî Ramea. * a Odiwa. * Dirî l' Såpe (so plaece: ''Drî la Sårpe''). * Al [[djubet (toponimeye)|Djustice]]. * Les Assinces. * Les Bisbaks. * Li [[Motî:mambor|Mambore]] (so plaece: ''La Mambôre''; asteure: Li Tchestea Feltene). * Li Plaenea (so plaece: ''Lu Planê''). * Li bôre do [[Rinåd|Rnåd]]. ==== Bwès ==== * å Djoyé (so plaece: ''ou Djôyé''), [[Fî]] Djoyé (so plaece: ''Fidjoyé''). * Li Ropete (so plaece: ''La / al Ropete''). * Tchanmont. * li [[faw (toponimeye)|Få]] Mayô (so plaece: ''La Fau Mayô''). * li Miyan [[Fayi]]. * al [[beyôle (toponimeye)|Bôlete]], li [[beyôle|Bôlet]]. * Li [[côrî (toponimeye)|Côroe]] (so plaece: ''Lu Côro''). * e [[så (toponimeye)|Såçoe]] (so plaece: ''ou Saucè'') * Li [[hoû (toponimeye)|Bwès d' Hoû]]; (so plaece: ''lu Bwès d' Oû'') * al [[Concession]]. * Li [[resse (toponimeye)|Resse]] (so plaece: ''La Respe''). ==== Aiwes et frexhès plaeces ==== * [[broû (pré)|Les Broûs]] (pré djusse dizo l' viyaedje) * A Pré-ster; Dirî Pré-ster. * [[Pré|Li Long Pré]]. * Nôrôdour. * [[fa (toponimeye)|Rebefwè]]. * li [[Motî:watringue|Watringue]]. * Li Fontinne al clotche. * Les Fontinnes Mahê. * Wé-z-el-Vå (Wézelvå) ** Li Molén d' Wézelvå (molén del Sori). * Les Wés d' Bouyon. * a Lignri (å dvant des Prés). * a Locri * Li Pirafin (rixhea) (so plaece: ''la Pîrafin''). * Li Fond Guerin. * al [[Aiwe-di-Lesse|Mere-Aiwe]]. * Tchårlupont (Tchåle-Pont). * Li Grand Molén. * Li Molén Copene. ==== Les Rowes et les voyes ==== * Li Rowe [[Maca]]. * Li Rowe des [[Djwif]]s. * Li [[schavêye]] (å viyaedje minme, on prononce: ''La Chèvêye''). * Li voye des [[Les Libins (viyaedje)|Libins]]. * Li voye di [[Transene]]. * Li voye di [[Maissin]]. * Li voye di Bounîpré. ==Istwere== Li vî ban di Viyance (Viyance lu-minme, Transene, Les Libins, [[Smu]], et, tenawete [[Ridû]] et Maissin) aveut stî rashonné pås moennes di l' abeye di [[Prûme]] (''Prüm'', asteure e l' Almagne). I dpindeut del signeurreye di [[Mirwå]]. Li tchestea d' Viyance esteut el plaece di l' eglijhe d' asteure. El sacristeye, gn a co des dales avou des dates. == Economeye == === Industreyes (e 2004) === * deus [[soyreye]]s. * ene munujhreye. ==Tuzance== === Ricwerances so l' istwere. === Li soce d' istwere et des vî alaedjes do ban des [[Libin]]s si lome ''Villancia''. === Tuzance walone === Sicrijheus e walon: [[Ernest Benoit]]; [[Pierre Otjacques]] (ki provént d' Glaireuse). C' est a Viyance ki [[Lucyin Mahin]] a skepyî. 4275 24676 2004-06-02T15:25:37Z Pablo 5 licince Eglijhe di Viyance. Poitrait saetchî pa L. Mahin (2004) {{licince imådjes Lucyin}} 4276 24677 2004-04-24T17:07:03Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Viyance</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Villance</span>, rebané avou [[Libin]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Viyance, Viance</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"villa"</span>.</P> ---- [[Viyance|Dipus d' racsegnes so Viyance]] 4277 24678 2004-04-24T17:16:29Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>soucrer</B></FONT> [v.c.] mete do souke divins. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soucré, êye</B></FONT> [addj.] avou bråmint do souke divins. <I>Dji n'&nbsp;boe nén voltî do trop soucré cafè.</I></P> 4278 24679 2004-04-24T17:04:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fî]] 4279 24680 2004-04-24T17:04:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fî]] 4280 24681 2004-04-24T17:04:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fî]] 4281 24682 2004-04-24T17:04:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fî]] 4282 24683 2004-04-24T17:04:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fî]] 4283 24684 2004-04-24T19:23:16Z Lucyin 16 coviete di gazete coviete di gazete 4284 24685 2004-04-24T19:24:16Z Lucyin 16 coviete di gazete coviete di gazete 4285 53276 2006-03-28T18:46:09Z Pablo 5 /* Sikepiaedje del Marmite */ [[Imådje:li_marmite_wi.jpg|thumb|Essegne del Mårmite di 1883 a 1895.]] '''Li Mårmite''' (ki si scrijheut ''Li Marmite''), c'&nbsp;est l'&nbsp;prumire gazete e walon di tos les tins. Elle a stî askepieye pa èn imprimeu d'&nbsp;Nameur, [[Yopôl Godenne]]. Ele rexheut tos les dimegnes. Elle a vudî 22 ans å long, et esse saetcheye disk'&nbsp;a 15.000 egzimplåres. [[Imådje:li_marmite2_wi.jpg|thumb|Essegne del Mårmite di 1895 a 1905]] Droldimint, e [[1895]], l'&nbsp;årtike del mårmite divént francès&nbsp;! Li gazete a djoké e 1905. ==Sikepiaedje del Marmite== E&nbsp;[[1883]], Yopôl Godene vineut di s'&nbsp;mete a s'&nbsp;boûsse come imprimeu a [[Nameur]]. Il eplaidive ene [[pitite gazete]] ki s' loméve ''La Réclame''. Il ourit l' apinse di mete sacwantès fåves, inte di zeles les cenes da [[Auguste Vierset]]. Come ça plaijheut bén azès djins, Godenne decida d' enonder ene gazete pår e walon. Li prumî limero a moussî foû li [[25 di måss]] 1883. Li deujhinme limero fourit saetchî a 5.000 egzimplåres, les deus d' après a 8.000, pu l' cénkinme et les shuvants a 15.000. Li gazete n'&nbsp;esteut nén seulmint vindowe a Nameur, mins eto a [[Brussele]], dins totes les coines del Walonreye, pår a [[Paris]] et a [[Londe]]. ==Aidants et sicrijheus== Li prumire anêye, li Yopôl a stî aidî pa èn ome a tot fé, Pierre Tasnier (sipoté Pire del Mårmite). Li deujhinme anêye, Monsieu Godenne bouta lu tot seu: come sicrijheu et tot l'&nbsp;restant. Pus tård, i va aveur on fel côp di spale da A. Gilles (sipoté Djan d'&nbsp;Nameur), J. Désirant (Bibi, Don José), Albert Robert (Berthalor), [[Louis Loiseau]], Z. Hénin (Zéforisse di [[Bovegne]]), C. Petit (Titep), J. Petit, [[Léon Pirsoul]], Louis Toussaint, Xavier Bodart. ==Manaedjaedje== Di [[1883]] a [[1894]], li gazete fourit moennêye pa Yopôl Godene. Di [[1895]] a [[1897]], c' est Louis Loiseau ki prinda l' [[Motî:vierna|vierna]]. Di [[1898]] a [[1900]], c' est l' soce ''[[Nameur po tot]]'' ki va manaedjî l' gazete. Après 1900, li gazete a stî rprinjhe pa ene societé ki rhouca Godenne po nd esse li directeur. ==Ôrtografeye do walon et rilomêye del Mårmite== Yopôl Godenne diswalpa ene ôrtografeye da sinne. C'&nbsp;esteut on sistinme assez dilé l'&nbsp;francès. Li son ''wè'', foirt corant e namurwès (et rprezintant les scrijhas ''wè'' et ''oe''), est todi scrît ''oè''. Ci sistinme la va esse shuvou pa tos les scrijheus namurwès, disk'&nbsp;eviè [[anêyes 1900|1905-1910]]. On pout dire ki c'&nbsp;est onk des prumîs egzimpes di [[linwe-ehåyaedje]] et do rfondaedje do walon. Metans, ça n'&nbsp;a nén stî l'&nbsp;cas dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]] so les minmes trevéns, tchaeke sicrijheu wårdant ses ptitès idêyes. I gn a dvou aveur do tinkia inte les ancyins del Mårmite (foirdivant Louis Loiseau et Léon Pirsoul) et les cossemeus do sistinme Feller dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;Nameur, dj'&nbsp;ô bén les frés [[Paul Maréchal|På]] et [[Lucien Maréchal|Lucyin]] Maréchal. Les waloneus ki s'&nbsp;ont rapoûlé åtoû del [[S.L.L.W.|Societé d'&nbsp;Langue]] ont rprotché al Mårmite di esse trop pôve e belès letes sicrîtes al leccion. Gn a nou scrijheu del Mårmite k'&nbsp;a stî rprind dins l'&nbsp;[[antolodjeye da Piron]]. [[categoreye:gazetes e walon|Marmite]] 4286 62555 2006-06-20T13:01:05Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Godenne]] '''Yopôl Godenne''', c'&nbsp;esteut èn imprimeu d'&nbsp;Nameur, k'&nbsp;a vnou å monde e [[1851]] et k'&nbsp;a morou e [[1909]]. Il askepia ene gazete e walon, [[Li Mårmite]]. Gn a waire di [[sicrijheus e walon|scrijheus e walon]] k'&nbsp;ont scrît ostant k'&nbsp;Yopôl Godenne, aprume des couyonådes, et des ôtes rireyes, k'&nbsp;i loméve voltî "Istweres di totes les sôres". Les fåves da Godenne ont stî rprinjhes par après dins totes sôres di gazetes e walon, sins citer l'&nbsp;no d'&nbsp;leu prumî scrijheu. C'&nbsp;est Godenne k'&nbsp;a apontyî li sistinme ortografike del Mårmite, ki va esse shuvou pa tos les scrijheus namurwès, divant l'&nbsp;arivêye do [[Sistinme Feller]]. Nerén, l'&nbsp;ovraedje da Yopôl Godenne n'&nbsp;a nén stî ricnoxhou, dandjreus a cåze des margayes k'&nbsp;ont avnou inte les scrijheus "do peupe", come les cis del mårmite, et "cotuzeus" del [[S.L.L.W.|Societé d'&nbsp;Langue]]. Ces-cial bouxhént tofer sol clå po sayî do rmonter l'&nbsp;livea des belès letes e walon. C'&nbsp;est kécfeye po ça eto ki Yopôl Godenne n'&nbsp;est nén rprin, ni dins l'&nbsp;[[Antolodjeye namurwesse]] des frés [[Paul Maréchal|På]] et [[Lucien Maréchal|Lucyin]] Maréchal, ni dins l'&nbsp;[[antolodjeye da Piron]]. C'&nbsp;est purade pa [[Léon Pirsoul]] k'&nbsp;on-z a polou cnoxhe l'&nbsp;ovraedje da Léopold Godenne. == Sistinme d' ôrtografeye Godenne == E sistinme d' ôrtografeye da Godenne, li scrijha OÈ riprezinte li [[son wè]] namurwès, ki respond pacô å [[betchfessî OE]] pacô nén (memwere). 4287 24688 2004-04-24T22:49:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Mårmite]] 4288 24689 2004-04-24T22:49:15Z ::1 #REDIRECT [[Li Mårmite]] 4289 24690 2004-04-24T22:51:40Z Lucyin 16 ene '''mwaijhe fwin''', (on dit eto: '''pômagne'''), c' est on må k' on-z atrape cwand on-z a dmorè trop lontins sins magnî, et bråmint roter u bouter. On toume [[Motî:flåwe|flåwe]], et on-z-z î pout dmorer. ==Croeyances sol mwaijhe fwin== Les djins k' alént tot seu pormoenner u ovrer å bwès avént todi on boket d' souke, di rodje [[souke]] al potche. Pacô eto, des [[Motî:babilaire|babilaires]]. ==Biyolodjeye del mwaijhe fwin== C' est l' souke ki baxhe dins l' sonk. Les croeyances des djins estént bén vraiyes, pår paski, dinltins, les djins boutént fer, et n' avént nén si tant a magnî å matén et a nonne. 4290 24691 2004-04-24T23:20:22Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>babilaire</B></FONT> [o.n] bouboune fwaite al måjhone avou do souke di pot. <I>A cwè k'&nbsp;ça rshonne, on babilaire&nbsp;? ossu long k'&nbsp;ene pitite aspagne et gros come ene coxhete di oizire, c'&nbsp;est tot djusse po tromper l'&nbsp;pômagne</I> ([[Philippe Maudoux]]). <span lang=fr>F. sucre d'orge.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>babilére, babulère</span>.</P> 4291 24692 2004-04-24T22:54:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Léopold Godenne]] 4292 24693 2004-04-24T22:54:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Léopold Godenne]] 4293 24694 2004-04-24T23:41:05Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaijhe fwin</B></FONT> [f.n.] må k'&nbsp;on-z atrape cwand on-z a dmoré trop lontins sins magnî, et branmint roter u bouter. <I>Dj'&nbsp;aveu todi on boket d'&nbsp;souke el potche po si dj'&nbsp;åreu yeu ene mwaijhe fwin.</I> <span lang=fr>F. malaise, hypoglycémie.</span></P> ---- [[mwaijhe fwin|Dipus d' racsegnes sol mwaijhe fwin]] 4294 24695 2004-04-24T22:56:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> croxhe-souke </B></FONT> [o.n.] sôre di picete po croxhî les bokets d' souke e deus. Disfondowes: <span lang=wa-feller> <FONT COLOR="#800080"> crohye-souke</FONT>, croke-souke, croche-suke, crouche-suke </span> 4295 24696 2004-04-24T22:57:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> ponch </B></FONT> [o.n.] abwesson k' on fwait (e Wisconsin) avou del gote, do souke et del memoscåde. Etimolodjeye : Calcaedje riwalonijhî di l'inglès <span lang=en> punch</span>. 4296 24697 2004-04-24T22:58:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> betråle </B></FONT> [f.n.] plante ahivêye po ndè rsaetchî do souke, u po dner a magnî azès biesses, e sincieus latén Beta spp. <I>Les camions d' betråles vont bon trin; i sont tcherdjîs a brotche</I> (G. Havelange). Disfondowes : pétrâle, bètrale, pétrâte, pétrâve, bètrauve, betraule. 4297 24698 2004-04-24T23:49:25Z Pablo 5 nén coinrece Tch/Na; on l' dit eto a Lidje <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>gougouye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> påsreye. <B>2.</B> soucråde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé gougouye:</FONT> bén magnî.</P> 4298 24699 2004-04-24T22:59:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Léopold Godenne]] 4299 24700 2004-04-24T23:44:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>tchirou</B></FONT> [o.n.] [[Motî:hosse-cou|hosse-cou]]. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. Omofone: [[Motî:tchirou 2|tchirou]].</P> 4300 24701 2005-03-15T14:13:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bablute</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:bouboune|bouboune]], come des carameles. <I>Å botike del pitite Merance, Inte d' ôtès boubounes apetixhantes Les bablutes avént m' preferince</I> (tchanté pa [[Bob Dechamps]]). 4301 24702 2004-07-18T20:25:29Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>crås souke</B></FONT> [o.n.] soucré likide des fleurs. <I>Di l'&nbsp;aireur disk'&nbsp;al nute, les moxhes d'&nbsp;api rapoirtèt l'&nbsp;crås souke e samrou del moxhlîre</I> (J. Delchambre). <span lang=fr>F. suc végtétal.</span> 4302 24703 2004-04-24T23:05:08Z Lucyin 16 ene ''' soucråde''', c' est ene soucrêye [[glotinreye]]. On dit eto: [[Motî:gougouye|gougouye]], bouboune, [[Motî:kinike|kinike]]. ==Sôres di soucrådes== * les soukes: ** soukes di bateme. ** les [[kinike]]s * les caramels **les [[Motî:bablute|bablutes]] **les [[Motî:babilaire|babilaires]] 4303 24704 2004-07-18T20:24:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crås bwès</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket di schoice di tchinne u d'&nbsp;tchårmea ki ls efants tchafiént. <B>2.</B> (mot d'&nbsp;biyolodjisse) coûtche di l'&nbsp;åbe metowe inte li bwès eyet l'&nbsp;blanc bwès, payou çki l'&nbsp;åbe groxhixh. <span lang=fr>F. cambium.</span> 4304 44255 2005-11-11T02:37:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crås-vea 1</B></FONT> [o.n.] dins l'&nbsp;ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">a crås-vea</FONT>: sol dos, les djambes schåyeyes, tinowes på poirteu, tot djåzant d'&nbsp;on poirtaedje, ki l'&nbsp;poirté s'&nbsp;agritche lu-minme å cô do poirteu. <I>Dj'&nbsp;a dvou poirter l'&nbsp;efant a crås-vea tos les cénk kilometes.</I> rl a: [[Motî:bizou|bizou]], [[Motî:cou båyåd|cou båyåd]]. <span lang=fr>F. à califourchon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>craus-via, craus-vê</span>. Omonime: * [[Motî:crås-vea 2|crås-vea]] (rimede) 4305 44253 2005-11-11T02:36:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crås-vea 2</B></FONT> [o.n.] riméde po les omes k'&nbsp;ont des rujhes a l'&nbsp;ereccion (tinkiaedje do seke). Disfondowes: <span lang=wa-feller>crâs via, <FONT COLOR="#800080"><B>craus via</B></FONT>, craus vê</span>. Etimolodjeye: riwalonijhaedje po rire do no d'&nbsp;måke di drouke "Viagra", ricoprind come "vea crås", avou l'&nbsp;adjectif metou padvant, 1998. Omonime: * [[Motî:crås-vea 1|crås-vea]] (manire di poirter) 4306 24707 2004-07-21T09:56:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråsse fenaesse</B></FONT> [f.n.] waide di låme (sôre di [[Motî:fenaesse|fenaesse]] ki vént foirt dins les bossets la k'&nbsp;gn aveut des flates, e sincieus latén, <I><span lang=la>Holcus spp</span></I>). <span lang=fr>F. houlque.</span> 4307 24708 2004-04-24T23:34:42Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>croxhe-noejhe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite usteye del feme di manaedje, po croxhî les noejhes. Plurial: des croxhe-noejhe. <span lang=fr>F. casse-noisettes.</span> <B>2.</B> espirou. Etimolodjeye: no d'&nbsp;acolaedje viebe + coplemint.</P> 4308 24709 2004-05-20T10:21:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croxhe-mitinne</B></FONT> [o.n.] [[Motî:crodjambot|crodjambot]]. Pl. des croxhe-mitinne. Disfondowes: crohe-mitin.ne, croche-mitin.ne, crouche-mitène, crouche-mitêne. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. croque-mitaine</span>, 2000. 4309 52939 2006-03-25T00:30:14Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>croxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:hagnî|hagnî]] avou les gros dints, po poleur mawyî et avaler après <I>A plins dints, i croxhèt les pemes k'&nbsp;il ont si bon do fé brôtchî</I> (L. Loiseau). <span lang=fr>F. croquer.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">croxhî on lingaedje</FONT>: el cåzer comifåt, avou l'&nbsp;accint do payis. <I>C'&nbsp;est co des cis ki croxhèt l'&nbsp;walon.</I> <span lang=fr>F. parler couramment.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>crohî, <FONT COLOR="#800080">crochî</FONT>, croucher, crochè</span>. 4310 24711 2004-07-15T18:24:12Z Pablo 5 [[Imådje:croes_wi.jpg|framed|right|Djezus-Cri crucifyî (Passion d' Lignè)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>crucifyî</B></FONT> [v.c.] clawer so ene croes (les codånés a moirt do tins de Romins) <I>C'&nbsp;est nozôtes k'&nbsp;a crucifyî l'&nbsp;Signeur</I> (tchanson d'&nbsp;messe). <I>Mins zels criyént todi pus foirt, dimandant k'&nbsp;i fouxhe crucifyî</I> (Sint Luk, ratourné pa J.M. Lecomte). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crucifiaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe crucifyî. <span lang=fr>F. crucifixion.</span> 4311 24712 2004-04-24T23:38:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crucifyî]] 4312 35501 2005-07-19T23:40:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchirou 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> amagnî k'&nbsp;on mete so s'&nbsp;pwin, fwait avou des pemes u des biyokes tchåfêyes sol feu avou do souke, et spotcheyes. <I>Dissu si assîte, do tchirou d'&nbsp;pemes et des canadas</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. compote.</span> <B>2.</B> [[Motî:ehale|ehale]]. <I>Ké tchirou&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. poisse.</span> <B>3.</B> viye grigneuse djin. <span lang=fr>F. grincheux.</span> Omofone: * [[Motî:tchirou 1|tchirou]] (o.n.; sôre d' oujhea) 4313 59754 2006-06-07T11:46:43Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul (Braşov).png +Brasov.png|judeţul Braşov) [[Categoreye:Roumaneye|Brasov]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Braşov'''</font><br>'''(distrik di Braşov)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Brasov.png|judeţul Braşov]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Braşov]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BV</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 25inme]] <br> 5.363&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 11inme]]<br/>634.881 dimorants<br/>118&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Braşov''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Braşov]]) a-st ene populåcion di 315.843&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Braşov== * [[Braşov]] * [[Făgăraş]] * [[Săcele]] * [[Zărneşti]] * [[Codlea]] * [[Râşnov]] * [[Victoria]] * [[Predeal]] * [[Rupea]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Брашов]] [[cs:Braşov (župa)]] [[de:Braşov (Bezirk)]] [[en:Braşov County]] [[eo:Distrikto Braşov]] [[fr:Judeţ de Braşov]] [[hu:Brassó megye]] [[it:Braşov (contea)]] [[nl:Braşov (district)]] [[pl:Okręg Braszów]] [[pt:Condado de Braşov]] [[ro:Judeţul Braşov]] [[ru:Брашов (жудец)]] 4314 59755 2006-06-07T11:48:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul Brăila.png +Braila.png|judeţul Brăila) [[Categoreye:Roumaneye|Braila]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Brăila'''</font><br>'''(distrik di Brăila)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Braila.png|judeţul Brăila]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Brăila]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BR</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 32inme]] <br> 4.766&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td> <td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 30inme]]<br/>388.816 dimorants<br/>82&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Brăila''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Brăila]]) a-st ene populåcion di 234.201&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Brăila== * [[Brăila]] * [[Ianca]] * [[Însuraţei]] * [[Făurei]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[de:Brăila (Bezirk)]] [[en:Brăila County]] [[eo:Brăila (distrikto)]] [[fr:Brăila]] [[nl:Brăila (district)]] [[pl:Okręg Braiła]] [[ro:Judeţul Brăila]] 4315 59753 2006-06-07T11:42:45Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Roumaneye judeţul (Buzău).png +Buzau.png|judeţul Buzău) [[Categoreye:Roumaneye|Buzau]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Buzău'''</font><br>'''(distrik di Buzău)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Buzau.png|judeţul Buzău]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Buzău]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Walakeye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>BZ</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 17inme]] <br> 6.103&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td> <td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 19inme]]<br/>508.459 dimorants<br/>83&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Buzău''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Buzău]]) a-st ene populåcion di 149.025&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Buzău== * [[Buzău]] * [[Râmnicu Sărat]] * [[Nehoiu]] * [[Pogoanele]] * [[Berca]] * [[Pătârlagele]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[de:Buzău (Bezirk)]] [[en:Buzău County]] [[eo:Buzău (distrikto)]] [[fr:Buzău]] [[nl:Buzău (district)]] [[pl:Okręg Buzău]] [[ro:Judeţul Buzău]] 4316 24717 2004-04-25T15:38:17Z Pablo 5 Mape del [[Roumaneye]] mostrant l'&nbsp;[[distriks del Roumaneye|distrik]] di [[Cluj (distrik roumin)|Cluj]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:cluj.png|e roumin]] Mape del [[Roumaneye]] mostrant l'&nbsp;[[distriks del Roumaneye|distrik]] di [[Cluj (distrik roumin)|Cluj]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:cluj.png|e roumin]] 4317 24718 2004-04-25T15:39:28Z Pablo 5 Mape del [[Roumaneye]] mostrant l'&nbsp;[[distriks del Roumaneye|distrik]] di [[Covasna (distrik roumin)|Covasna]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:Covasna.png|e roumin]] Mape del [[Roumaneye]] mostrant l'&nbsp;[[distriks del Roumaneye|distrik]] di [[Covasna (distrik roumin)|Covasna]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:Covasna.png|e roumin]] 4318 55516 2006-05-02T04:47:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Covasna (contea)]] Modifie: [[eo:Distrikto Covasna]] [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Covasna'''</font><br>'''(distrik di Covasna)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Roumaneye judeţul Covasna.png]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Sfântu Gheorghe]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>CV</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 39inme]] <br> 3.710&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 40inme]]<br>231.172 dimorants<br>62&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Covasna''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Sfântu Gheorghe]]) a-st ene populåcion di 67.108&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Covasna== * [[Sfântu Gheorghe]] * [[Târgu Secuiesc]] * [[Covasna]] * [[Baraolt]] * [[Intorsura Buzăului]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Ковасна]] [[cs:Covasna]] [[de:Covasna (Bezirk)]] [[en:Covasna County]] [[eo:Distrikto Covasna]] [[et:Covasna maakond]] [[fr:Judeţ de Covasna]] [[hu:Kovászna megye]] [[it:Covasna (contea)]] [[nl:Covasna (district)]] [[pl:Okręg Covasna]] [[ro:Judeţul Covasna]] [[ru:Ковасна (жудец)]] 4319 55517 2006-05-02T04:47:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Cluj (contea)]] Modifie: [[eo:Distrikto Cluj]] [[Categoreye:Roumaneye]] <table border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor=#FDFFEC> <caption><font size="+1">'''Judeţul Cluj'''</font><br>'''(distrik di Cluj)'''</caption> <tr><td style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2> [[Imådje:Roumaneye judeţul Cluj.png]]</td></tr> <tr><td>Mwaisse-veye</td><td>[[Cluj-Napoca]]</td></tr> <tr><td>Redjon</td><td>[[Transilvaneye]]</td></tr> <tr><td>Acourtixheure</td><td>CJ</td></tr> <tr><td>Minorité(s)</td><td>&nbsp;</td></tr> <tr><td>Sitindêye<br>&nbsp;- Totå </td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 12inme]] <br> 6.674&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]</td></tr> <tr><td>[[Populåcion]]<br>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]]</td><td>[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 6inme]]<br>724.605 dimorants<br>109&nbsp;djins/km²</td></tr> </table> '''Cluj''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Transilvaneye]]. Li mwaisse-veye ([[Cluj-Napoca]]) a-st ene populåcion di 333.607&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Cluj== * [[Cluj-Napoca]] * [[Turda]] * [[Dej]] * [[Câmpia Turzii]] * [[Gherla]] * [[Huedin]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Клуж]] [[de:Cluj (Bezirk)]] [[en:Cluj County]] [[eo:Distrikto Cluj]] [[es:Cluj]] [[et:Cluji maakond]] [[fr:Judeţ de Cluj]] [[hu:Kolozs megye]] [[it:Cluj (contea)]] [[ja:クルージュ県]] [[nl:Cluj (district)]] [[pl:Okręg Kluż]] [[ro:Judeţul Cluj]] [[ru:Клуж (жудец)]] 4320 43844 2005-11-10T16:16:29Z Pablo 5 {{djermon motî|caisse}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>caisse</B></FONT> [o.n.] <B>3.</B> (po ravaler) (viye u mwaijhe) oto. rl a: [[Motî:tcherete|tcherete]], [[Motî:zénk|zénk]], [[Motî:tacot|tacot]], [[Motî:bagnole|bagnole]], [[Motî:batch|batch]]. 4321 24722 2004-04-25T16:24:02Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>crevåde</B></FONT> [f.n.] finte dins l'&nbsp;pea, a cåze del crouweur, dins l'&nbsp;tere a cåze del setchresse, dins ene rotche. <I>Des crevådes, dijh metes hôtes, ewou çki les aiwes di Tek potchèt tot leyant pinde on bea lonxhea d'&nbsp;årdjint</I> ([http://users.skynet.be/lorint/costabone/ L. Hendschel]). <span lang=fr>F. crevasse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crevåder</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si crevåder</FONT>) [v.pr.] si drovi, tot djåzant del pea, del tere. <I>Dins l'&nbsp;froed, dins l'&nbsp;nute, dins l'&nbsp;mwais, èm cour etike si crevåde</I> (E. Lempereur).</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:crevaude.jpg]]<BR><BR>crevåde dins ene rotche ([http://users.skynet.be/lorint/costabone/ poitrait saetchî pa L. Hendschel])</P> 4322 24723 2004-06-02T18:06:13Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:coler (vudî)]] 4323 24724 2004-04-25T16:24:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crevåde]] 4324 24725 2004-06-02T18:01:59Z Pablo 5 licince on coloe (sins l'&nbsp;drap) metou disso l'&nbsp;djusse å laecea (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 4325 24726 2004-04-25T16:26:00Z Pablo 5 coloe: dessinaedje da P. Defagne. coloe: dessinaedje da P. Defagne. 4326 24727 2004-04-25T16:26:51Z Pablo 5 crevåde dins ene rotche (poitrait saetchî pa L. Hendschel) crevåde dins ene rotche (poitrait saetchî pa L. Hendschel) 4327 43829 2005-11-10T16:06:09Z Pablo 5 {{djermon motî|crouwa|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>crouwå</B></FONT> [o.n.] måle [[Motî:yebe|yebe]] ki crexhe dins les cortis, les semés tchamps. <I>Mi l'&nbsp;ågne, dj'&nbsp;end a profité po waidî sacwants fistous d'&nbsp;crouwås tot deurs</I> ([[Fré Lucas]]). On dit eto: [[Motî:mannesté|mannesté]], [[Motî:runin|runin]], [[Motî:nichté|nichté]], [[Motî:mizere|mizere]]. <span lang=fr>F. mauvaise herbe.</span> 4328 24729 2004-04-25T18:06:37Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>proye</B></FONT> [f.n.] biesse ki s'&nbsp;fwait magnî pa on magneu d'&nbsp;tchå. <span lang=fr>F. proie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>proyî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> brouhî. <span lang=fr>F. buse.</span> <B>2.</B> biesse magneuse di tchå, ki tchesse des proyes. <span lang=fr>F. prédateur.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">proyî</FONT>, plohî, proyi, prôy, proy, broy.</P> 4329 24730 2004-04-25T18:06:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:proyî]] 4330 24731 2004-04-25T18:08:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>pape</B></FONT> [f.n.] boleye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>papiasse</B></FONT> [addj.] påsteus(e), plakant(e) come del pape. <I>Sacwants kilos d'&nbsp;farene fijhént bén l'&nbsp;afwaire po prusti deus u troes pwins, ki n'&nbsp;aplaként nén al linwe come li gris papiasse do ravitaymint</I> (Y. Lorent). <span lang=fr>F. pâteux (euse), filandreux (euse).</span></P> 4331 24732 2004-04-25T18:08:31Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:pape" #REDIRECT [[Motî:pape]] 4332 24733 2004-04-25T18:09:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>pî d'&nbsp;soke</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pî-stok|pî-stok]]. <span lang=fr>F. piédestal.</span></P> 4333 24734 2004-06-12T07:26:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coreccion</B></FONT> [f.n.] dobleure (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). rl a: [[Motî:coridjaedje|coridjaedje]]. <span lang=fr>F. raclée, correction.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fote|fote°]], [[Motî:ramasser|ramasser°]] ene coreccion.</FONT> 4334 24735 2004-04-25T20:57:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårêye danse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cwadrile|cwadrile]]. <I>Po s'&nbsp;amuzer, ns avéns les cwåreyès danses, les danses di Bedje et et les danses avou l'&nbsp;drapea</I> ([http://rifondou.walon.org/wisconsin.html#vicaedje ramexhné pa L. Léonard]). Etimolodjeye: Calcaedje del tcherpinte di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"square danse"</span>, 1900.</P> 4335 24736 2004-04-25T20:58:04Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cwadrile</B></FONT> [f.n.] sôre di danse k'&nbsp;on s'&nbsp;mete e copes, i bodjèt eshonne tot dessinant on cwåré al tere. <I>Dji lyî frè danser l'&nbsp;cwadrile, a Odile.</I> rl a: [[Motî:cwårêye danse|cwårêye danse]]. <span lang=fr>F. quadrille.</span> <span lang=en>Ingl. square danse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwadrile des lancîs:</FONT> sôre di cwadrile foirt kinoxhowe el Walonreye diviè 1900-1950. <I>Cwadrile des Lancîs, Sintoz come èm cour bate et Mareye Clape-Shabots: est çki c'&nbsp;est mi k'&nbsp;pårlêye, udonbén est çki c'&nbsp;est vos, walon d'&nbsp;èm viyaedje&nbsp;?</I> (J. Beaucarne). Disfondowes: cadrile, cadrîye, <FONT COLOR="#800080">cwadrile</FONT>.</P> 4336 36560 2005-07-31T19:15:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kihagnî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cohagnî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:hagnî|hagnî]] mwints côps. <I>Li veye î hagne après l'&nbsp;moirt, Et l'&nbsp;rihagne, Cwand l'&nbsp;vint d'&nbsp;bijhe el kihagne</I> (G. Appolinaire, ratouné pa L. Mahin). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si cohagnî</FONT> [v.pr.] si hagnî n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte, e mwintes plaeces. <I>Les tchets s'&nbsp;cohagnèt a playes</I> (J.J. Gaziaux). Disfondowes: <span lang=wa-feller>k(i)hagnî, c(u)hagnî, cuhagner, cuhagnè cowagnî, couwagnî, co.agni, kèhagnî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kihagne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cohagne</B></FONT> [f.n.] rl a: [[Motî:kihigne|kihigne]]. 4337 24738 2004-04-25T21:45:24Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:kihagnî" #REDIRECT [[Motî:kihagnî]] 4338 24739 2004-04-25T21:46:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kihagnî]] 4339 24740 2004-04-25T21:47:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kihagnî]] 4340 24741 2004-04-25T21:48:10Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>kihigne</B> (kihigne kihagne</FONT>, u: <FONT COLOR="#ff0000">cohigne cohagne)</FONT> [advierbire] todi e margaye. rl a: [[Motî:higne|higne]].</P> 4341 24742 2004-04-25T21:48:25Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:kihigne" #REDIRECT [[Motî:kihigne]] 4342 24743 2004-04-25T21:48:53Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cohigne cohagne</B></FONT> rl a: [[Motî:kihigne|kihigne]].</P> 4343 55508 2006-05-01T22:53:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitrawer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotrawer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctrawer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé bråmint des trôs dins (ene sacwè, ene sakî, avou des bales di fizik). <I>A costé do lét, on blanc, hôt et ctrawé batch di fayince, fé po s'&nbsp;î ashir, avou on restant d'&nbsp;noere coviete, riloyî a on rezervwer a aiwe pa on tuyo d'&nbsp;keuve</I> (G. Michel). <I>Il aveut yeu sogne di discôper on boket d'&nbsp;bos come ene pitite brike, wice k'&nbsp;il aveut clawé on dbout d'&nbsp;tole k'&nbsp;aveut stî ctrawé avou ene grosse ponte: c'&nbsp;esteut po schaver l'&nbsp;pea do pourcea cwand k'&nbsp;on l'&nbsp;lavreut</I> (H. Hance-Burquel). <span lang=fr>F. percer, cribler de trous.</span> <B>2.</B> trawer avou toplin des bales (ene djin, ene biesse). <span lang=fr>F. cribler de balles.</span> <I>Il est la ki mourt, Li ci k'&nbsp;dj'&nbsp;a ctrawé</I> (J. Lefebvre). <I>L'&nbsp;ôte n'&nbsp;a ddja nén avou l'&nbsp;tins d'&nbsp;l'&nbsp;arinner ki, kitrawé pa l'&nbsp;tchedje di plonk, côpé e deus, il a rôlé e såvion avou ene dijhinne di ses frés</I> (J.P. Dumont). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé ctrawer:</FONT> (mot d'&nbsp;fotbalisse) haper bråmint des gols. <span lang=fr>F. se faire réduire en passoire.</span> 4344 24745 2004-04-25T21:49:43Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:kitrawer" #REDIRECT [[Motî:kitrawer]] 4345 24746 2004-04-25T21:50:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitrawer]] 4346 60344 2006-06-14T06:42:06Z Pablo 5 codjowaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>kesmessî</B></FONT> ([[Codjowaedje poûssî|codjowaedje]]) [v.c.] dimander totès sôres di [[Motî:kesse|kesses]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>interroger longuement, poser des tas de questions</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kesmessaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "kesmessî". <span lang=fr>F. problématique, interrogatoire, avalanche de questions.</span> 4347 24748 2004-04-25T21:52:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>kesse</B></FONT> [f.n.] sacwè k'&nbsp;on dmande. <span lang=fr>F. question.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kesse a cep ås rnåds:</FONT> kesse wice ki, a pårti del response, on s'&nbsp;fwait djonde. <span lang=fr>F. question piège.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des kesses et des messes:</FONT> bråmint des kesses, ki divnèt taenantes. rl a: [[Motî:kesmessî|kesmessî]]. </P> 4348 24749 2004-04-25T21:53:55Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>kete</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;djonnea, måhonteus) vé. <I>Dj'&nbsp;a veyou, dj'&nbsp;a veyou pa l'&nbsp;trô do ferou On ptit mårticot ki djouwéve avou s'&nbsp;cou; Dj'&nbsp;a veyou, dj'&nbsp;a veyou pa l'&nbsp;trô del clitchete On ptit mårticot ki djouwéve avou s'&nbsp;kete</I> (tchanson). rl a: [[Motî:boulome|boulome]], [[Motî:vedje|vedje]], [[Motî:kekete|kekete]], [[Motî:cawe|cawe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kete di curé</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">kete di pretcheu:</FONT> tchecawe (pask'&nbsp;ele rishonne a on tot ptit vé). <span lang=fr>F. prêle des champs.</span> Etimolodjeye: racourtixhaedje di "brokete" (minme sinse).</P> 4349 35959 2005-07-27T20:51:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramdam</B></FONT> [o.n.] brut d' diale <I>Cwand tos les camions rintrèt d' on plin côp e l' oujhene, ké ramdam&nbsp;!</I> <I>Signeur; ké ramdam&nbsp;! Ké rmouwe-manaedje&nbsp;! C' esteut les carnavåls&nbsp;!</I> ([[V. Carpentier]]). rl a: [[Motî:roumdoudoum|roumdoudoum]], [[Motî:derame|derame]], [[Motî:disdut|disdut]]. <span lang=fr>F. vacarme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ram'dam'</span>. 4350 24751 2004-04-25T22:19:32Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>contåbe</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) di mestî responsåve di rapoirter les rzultats po çou k'&nbsp;est des afwaires di çanses, po ene eterprijhe, ene soce ou co ene mierdjin, sorlon les lwès do govienmint et les regues do mestî. </P> 4351 24752 2004-04-26T01:38:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cok</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>poye di brouhire</B></FONT> [o.n.] sôre di såvadje cok, avou des belès coleurs, ki vike ezès brouhires, e sincieus latén <I><span lang=la>Tetrao Urogallus</span></I>. <span lang=fr>F. grand tetras.</span> rl a: [[Motî:pitit|pitit° cok di brouhire]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse come deus coks di brouhire ki montèt so ene croupete:</FONT> esse higne et hagne, presse a s'&nbsp;apougnî. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>être bec et ongles, vouloir en découdre</span>".</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[cok di brouhire]] 4352 24753 2004-04-26T01:38:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cok di brouhire]] 4353 37869 2005-08-13T07:15:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djeneze</B></FONT> [f.n.] prumî live del [[Motî:Bibe|Bibe]], ki raconte li [[Motî:cmince|cmince]] do monde, et ki va disk'&nbsp;a Moyize. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Djeneze]] 4354 24755 2004-04-26T11:11:58Z Pablo 5 '''Soûmagne''' est l'&nbsp;no d'&nbsp;on rixhot ki passe e ban d'&nbsp;[[Soûmagne]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on bodje gayel "sulm" (noeråte, bôjhleuse tere). Vîs scrijhas: Solmania (915), Soumagne (1264). 4355 24756 2004-04-26T11:13:51Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Soûmagne</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Soumagne</span>, divnou intité, avou novea limero del posse 4630; limero diyalectolodjike: [L&nbsp;95]; vî limero del posse: 4634. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Soûmagne:</FONT> Soûmagne avou: Li Bascule, Cerexhe-Heuzeu, Evgnêye, Mélin, Mitchrou, Tegnêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Hamteas d'&nbsp;Soûmagne:</FONT> So Bwès-l'-veke (e F. Bois-l'Evèque); a Fetchî (e F. Fecher); sol Maireu (e F. Maireux); Rafhé (e F. Rafhay); å Vevî (so plaece: Vivî, e F. Vivier); Werdjîfosse (e F. Wergifosse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nos di des plaeces di Soûmagne:</FONT> e Bådrihåye (so plaece: Baudrihâye); sol Ladrêye; so li Rneubwès; Li Tier Magnri (so plaece: lu Tchinr Magn'ri). <B>2.</B> rixhot ki passe al minme plaece. <span style="url">[[Soûmagne|L'&nbsp;intité d'&nbsp;Soûmagne dins l'&nbsp;eciclopedeye]].</span> Etimolodjeye: bodje gayel "sulm" (noeråte, bôjhleuse tere), rl a: Såm; rl a: Smud. Vîs scrijhas: Solmania (915), Soumagne (1264). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Soûmagnåd, e</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000">Soûmagnârd</FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki dmeure a Soûmagne.</P> ---- Pus di racsegnes dins l'&nbsp;pårteye eciclopedeye: [[Soûmagne]], [[Soûmagne (aiwe)]] 4356 24757 2004-04-26T11:15:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sint]] 4357 24758 2004-04-26T11:16:56Z Pablo 5 * [[Motî:soucrer]] 4358 24759 2004-04-26T11:16:48Z Pablo 5 * [[Motî:soucrer]] 4359 24760 2004-12-24T12:23:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åyneu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ayeneux</span>, rebané avou Soûmagne. Disfondowes: èn Ågngneu, a Êgneu; Vîs scrijhas: Astanid (888), Astaneit (966), Asneit (1050). Etimolodjeye: bodje (latén &amp; tîxhon) <span lang=la>"asta"</span> (pitit bwès, pitit baston, lance di sôdård, rl a: [[Motî:estale 1|estale]]), cawete -oe (dizo disfondowe -eu), ristitchî N grammaticå; bwès di ptits åbes. rl a: [[Motî:Asnoe|Asnoe]], [[Motî:Esneu|Esneu]]. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Åyneu]] 4360 24761 2004-12-24T12:34:11Z Pablo 5 vîs scrijhas, info so l' årtike do BSLLW so les nos d' plaece do ban '''Åyneu''' (fr: ''Ayeneux''), ossu lomé '''Li Bascule''' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Soûmagne]]. * Limero del posse: '''4630''' (vî limero '''4622''') * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;94''' * Hamteas d' Åyneu: ås Cåmes (fr: ''Carmes'', so plaece ''ås Cånes''); e Fond des Gotes (fr: ''Fond-de-Gottes'', so plaece ''Fond d'&nbsp;Gotes''); Divins les Hés (fr: ''Les Heids''). L' etimolodjeye do no vént d' on bodje (latén &amp; tîxhon) ''asta'' (pitit bwès, pitit baston, lance di sôdård, rl a: [[Motî:estale 1|estale]]), et ene cawete -oe (dizo disfondowe -eu), avou on rstitchî N grammaticå: bwès di ptits åbes. Li no di ''Bascule'' vént d' on no d' plaece '''Al Bascule''', wice k' i gn a yeu dins l' tins ene bascule po pezer les tchårs et les biesses; pa stindaedje on a sovint lomé l' ban lu-minme di s' no la. Vîs scrijhas: Astanid (888), Astaneit (966), Asneit (1050), Aienoz (1267), Ayneur (1314), Aynoir (1314), Ainoir (1317), Aieneur (1357), Ayeneur (1361), Aieneur (1362), Ainois (1366), Adnois (1424), Ayenouz (1448), Ayeneux (1455), Aieneux (1457), Ayeneneux (1544), Ayneulx (1568), Agneux (1760). == Bibliografeye == B.S.L.L.W lº 53, 2inme boket; pp. 333-402; ''Toponymie de la commune d'Ayeneux'' pa Jean Lejeune; 1909. 4361 24762 2004-04-26T11:37:15Z Pablo 5 '''Evgnêye''' (fr: ''Évegnée'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Soûmagne]]. * Limero del posse: '''4631''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;82''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént est on no d'&nbsp;ene djin (Eberwin), cawete latene -iaca: da Eberwin. Vîs scrijhas: Evregneis (1158). ==Istwere== E moyinådje, boket do bayaedje d'&nbsp;Amcour. Li comene d'&nbsp;Evgnêye a skepyî dizo l'&nbsp;redjime francès et esse rebanêye avou [[Tegnêye]] (comene d'&nbsp;[[Evgnêye-Tegnêye]]) e [[1949]]. 4362 53809 2006-04-06T13:49:00Z Pablo 5 epådjnaedje '''Tegnêye''' (fr: ''Tignée'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Soûmagne]]. * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;69''' L'&nbsp;etimolodjeye vént d'&nbsp;no d'&nbsp;ene djin (Tannius), avou ene cawete latene -iaca: da Tannius. Vîs scrijhas: Tangnee, Tagnees (1324), Teygneez, Tegnee (1415). ==Istwere== Comene askepieye dizo l'&nbsp;redjime francès et rebanêye avou [[Evgnêye]] e [[1949]]. Dizo l'&nbsp;ancyin redjeme, les djins alént a messe a l'&nbsp;eglijhe Sint Djob di [[Mélin-e-Payis-d'-Heve|Mélin]]. Tegnêye a divnou pårotche å [[Concordat]] ([[1801]]). Tegnêye esteut ene franke signorreye d'&nbsp;[[Sint Impire|Impire]]. ==Economeye== Fok di l'&nbsp;agriculteure. ==Nos d' plaece di Tegnêye== * so Frumjhî (fr: ''Frumhy''), * å Tiyoû, * e Djolivet, * Li Golet, * so ls Ives, * li Nawe (so plaece: ''li Nô''), * li [[Motî:såçale|Såçale]], * al Wayeye. 4363 24764 2005-02-23T20:32:19Z Lucyin 16 '''Mélin''' ('''Mélin-e-Payis-d'-Heve''', F. ''Melen'') c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Soûmagne]]; el [[province di Lidje]] * Limero del posse : (nén candjî) : '''4633'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''L 74'''. * Arondixhmint : [[Lidje]] * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Mélin|e splitchant motî]]. ''Gn a èn ôte Mélin, [[Mélin-el-Hesbaye]]''. 4364 34911 2005-07-15T00:54:49Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces avou l'&nbsp;no '''Mélin''' * [[Mélin-e-Payis-d'-Heve]] * [[Mélin-el-Hesbaye]] 4365 24766 2005-06-15T23:13:10Z Lucyin 16 /* Nos di des plaeces di Mélin */ '''Mélin''' ('''Mélin-el-Hesbaye'''; F. ''Mélin'', flamind ''Malen'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Djodogne]], el [[province do Roman Payis]]. * Limero del posse: '''1370''' (vî limero '''5904'''). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 15'''. * Arondixhmint: [[Nivele]] * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): loukîz [[Motî:Mélin|e splitchant motî]] ''Gn a èn ôte Mélin, [[Mélin-e-Payis-d'-Heve]]''. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Mélin. == === Hamteas === * [[Motî:Gobtindje|Gobtindje]] . === Ôtès plaeces === * [[Motî:schavêye|Schavea]] (so plaece: ''Chavia'') * [[pré|Schlimpré]] (so plaece: ''Sclinpré''). 4366 46995 2005-12-11T20:52:29Z Pablo 5 [[Imådje:mitchrou_eglijhe_protestante_dilei.jpg|thumb|Eglijhe protestante]] '''Mitchroû''' u '''Mitchrou''' (fr: ''Micheroux''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Soûmagne]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : '''4630''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]] : '''L&nbsp;83'''. * Arondixhmint : [[Lidje]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Mitchrou|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Mitchroû. == [[Imådje:mitchrou_keyeu.jpg|thumb|So les Keyeus]] === Hamtea === * e Pansri (Fr. Pansery). === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[Motî:Solwåster|Solwåster]]. ** ås cwarante [[Bounî]]s. * A vey avou des åbes et des bwès : ** Al [[Hé]] des tchinnes (Fr. ''heid-des-chênes''). **e Fond des [[faw (toponimeye)|faws]] (Fr. ''Fond des fawes''). * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Å [[Coron]] (F. ''rue le coron''). ** Al [[Bovreye (toponimeye)|Bovire]] (Fr. ''rue Boviere''). ** Ås [[Motî:plaidî|plaideus]] (Fr. ''rue des plaiteux''). ** Å [[Motî:valet|blanc valet]]. ** Al Gueuye di fosse (Fr. ''rue du gueufosse''). ** Å trô Pikete (Fr. ''trou piquette''). * A vey avou des aiwes : ** E [[Motî:mate|mate]] payis (Fr. ''rue du mat' pays''). * A vey avou les tienes et les vås ** (a) so Keyeu" (Fr. a Sur les Keyeux). ** e Fond d' Keyeu (la-minme: ''e fô d' Kèyeû'') ** e Fond del Mer. ** Li [[Croupet (toponimeye)|Croupet]]. * A vey avou des rotches : ** Li [[pire (toponimeye)|Piroe]] (Fr. ''rue Pireux''). * Les voyes et les rowes. ** Voye do [[Motî:hapåd|hapåd]]. ** Li [[Tidje]] (Fr. ''rue du tiege''). * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Bacamalêye. == Industreyes. == Li Hasard, on tcherbonaedje astalé a Mitchroû a divnou ene grande societé k'&nbsp;aveut des houyires so tot l'&nbsp;payis d'&nbsp;Lidje. 4367 55173 2006-04-28T06:39:29Z YurikBot 105 robot Modifie: [[he:עבד אל-עזיז אל-רנתיסי]] [[Imådje:Rantisi.png|right|]] Li docteur '''Abdelaziz Al Rantissi''' ([[1947]]-[[2004]]) (عبدالعزيز الرنتيسي), fourit on rezistant Palestinî del [[binde di Gaza]] eyet onk des askepieus do movmint radicå [[Hamas]]. I divna l'&nbsp;tchîf do movmint e [[2004]] divant d'&nbsp;esse assaziné på govienmint d'&nbsp;[[Israyel]]. Abdelaziz Al Rantissi vna-st å monde li [[23 d' octôbe]] [[1947]], e viyaedje di Yebna, metou etur [[Djafa]] eyet [[Ashkelon]], asteure pårteye d'&nbsp;[[Israyel]], tins do protectorat britanike el [[Palestene]], dins ene famile di nouv frés eyet deus sours. E&nbsp;[[1948]], l'&nbsp;askepiaedje di l'&nbsp;Estat d'&nbsp;Israyel oblidje oblidje bråmint d'&nbsp;palestinîs a cwiter leus viyaedjes; c'&nbsp;est insi k'&nbsp;Al Rantissi, adon on påpåd d'&nbsp;shijh moes s'&nbsp;eva avou s'&nbsp;famile pol [[binde di Gaza]], dins l'&nbsp;camp d'&nbsp;refudjîs d'&nbsp;[[Xhan Younisse]]. E [[1965]], i finixhe ses umanités eyet va studyî l'&nbsp;medcene pediatrike a l'&nbsp;univiersité d'&nbsp;Alegzandreye, e l'&nbsp;[[Edjipe]]. I rvént el binde di Gaza e [[1972]] eyet cmince a-z ovrer come medcén a l'&nbsp;ospitå Nasser di Xhan Younisse, eyet dvént mimbe di sacwantès soces medicåles del binde di Gaza, come li ''Soce Medicåle Arabe di Gaza'' eyet li ''Societé do Rodje Crexhant Palestinî''. Il ovra-st eto come professeu dins l'&nbsp;faculté d'&nbsp;medcene di l'&nbsp;univiersité islamike di Gaza a pårti d'&nbsp;[[1978]], date d'&nbsp;askepiaedje di l'&nbsp;univiersité. E&nbsp;[[1983]] Al Rantissi a stî tapé a l'&nbsp;ouxh di l'&nbsp;ospitå Nasser pa l'&nbsp;årmêye d'&nbsp;ocupåcion israyelyinne, pask'&nbsp;i rfuzéve di payi ses tayes a Israyel. Il a stî aresté sacwants côps. Al Rantissi si maria eyet ourit sdeus valets et cwate båsheles. E [[1987]] il askepia, avou ds ôtes mimbes des ''[[Frés Mozlimîs]]'' del binde di Gaza, li ''Movmint del Rezistance Islamike'' ([[Hamas]]). E [[1988]] i fourit egayolé po deus ans et dmey cåze di ses activités siconte di l'&nbsp;ocupåcion, eyet co po èn an e [[1990]]. Li [[17 di decimbe]] [[1992]] i fourit emey 400 activisses banis pa l'&nbsp;årmêye israyelyinne, eyet tapé d'&nbsp;l'&nbsp;ôte costé del frontire avou l'&nbsp;[[Liban]]; cwand i rintra l'&nbsp;årmêye d'&nbsp;ocupåcion l'&nbsp;aresta do côp eyet l'&nbsp;codåna al prijhon disk'&nbsp;a [[1997]]. On côp rlåtchî, Al Rantissi ridivna onk des moenneus do Hamas. I n'&nbsp;fourit nén aresté fok des israyelîs; eto l'&nbsp;Otorité Palestinyinne l'&nbsp;aresta e [[1999]]. I passa nouv ans e prijhon å totå. e [[1997]] il a stî dins l'&nbsp;minme celule k'&nbsp;[[Ahmed Yassine]]. Li [[10 di djun]] [[2003]], i sorvica a ene saye del touwer, la k'&nbsp;l'&nbsp;årmêye israyelyinne evoya des missiles so s'&nbsp;vweteure. Li [[24 di måss]] [[2004]], après l'&nbsp;assazinat di [[Cheixh Yassine]], li tchîf do [[Hamas]] el [[binde di Gaza]], Al Rantissi divna l'&nbsp;novea ''Kimandeu Djenerå'' do movmint, divant d'&nbsp;esse touwé a s'&nbsp;toû li [[17 d' avri]] pa ene atake d'&nbsp;elicoptere israyelyinne ki touwa eto deus ôtès djins. Li no di s'&nbsp;successeu come tchîf do [[Hamas]] a stî wårdé scret po-z espaitchî k'&nbsp;i n'&nbsp;soeye eto assaziné på govientmint israyelyin. [[ar:عبدالعزيز الرنتيسي]] [[de:Abd al-Aziz ar-Rantisi]] [[en:Abdel Aziz al-Rantissi]] [[eo:Abd al-Aziz Rantisi]] [[es:Ábdel Aziz ar-Rantisi]] [[fr:Abdel Aziz al-Rantissi]] [[he:עבד אל-עזיז אל-רנתיסי]] [[id:Abdel Aziz al-Rantissi]] [[ja:アブドゥルアズィーズ・アッ＝ランティースィー]] [[nl:Abdel Aziz al-Rantissi]] [[pl:Abdel Aziz al-Rantisi]] [[pt:Ábdel Aziz ar-Rantisi]] [[sv:Abd al-Aziz al-Rantissi]] [[zh:阿卜杜勒·阿齐兹·兰提西]] 4368 24769 2004-04-26T13:56:08Z Pablo 5 Foto da Abdelaziz Al Rantissi (copieye do wikipedia en esperanto) Foto da Abdelaziz Al Rantissi (copieye do wikipedia en esperanto) 4369 24770 2004-04-26T14:46:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Abdelaziz_Al_Rantissi]] 4370 24771 2004-04-26T13:58:14Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>wiyåle</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:brouhî|brouhî]]. <span lang=fr>F. buse.</span> <B>2.</B> mannete et laide feme. <span lang=fr>F. souillon.</span> Disfondowes: wiyaule, ouyèle. coinrece payis di Smwès. </P> 4371 24772 2004-04-26T14:01:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>composse</B></FONT> [o.n.] ansene fwaite sins flate, do pourixhmint sins air di fenaesses, bouxhons, peletes, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Composse Binde:</FONT> binde di tchanteus d'&nbsp;rok e walon, e F. <span lang=fr>Compost Binde</span> (1995-2000). <span id="url">[http://rifondou.walon.org/tchanson/composs.html Li pådje des Composse Binde].</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"compost"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>compossåve</B></FONT> [addj.] ki pout siervi a fé do composse. <I>D'&nbsp;on costé des batchs ås mannestés, to metes les plastiks, et di l'&nbsp;ôte des costés, tos les compossåves.</I> Etimolodjeye: bodje composse, cawete -åve, 2002.</P> 4372 24773 2004-04-26T14:01:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:composse]] 4373 24774 2004-04-26T14:08:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Walcoû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Walcourt</span>, divnou intité, avou novea limero del posse 5650; limero diyalectolodjike: [Ph&nbsp;21]; vî limero del posse: 6430. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Walcoû:</FONT> Walcoû avou: Berzeye, Boussu, Castiyon, Tchestret, Clairmont, Fontnale, Fraire, Gourdene, Li Nefe, Prî, Rojneye, Somzeye, Tårcene, Tî-l'-Tchestea, Vôjneye, Ive. Vî scrijha: villa Walecortensis (1026), Walcort (1049). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon Walon + corti (corti, cinse do Walon).</P> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Walcoû]] 4375 56458 2006-05-12T21:34:26Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Walcoû''' (fr: ''Walcourt'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Walcourt Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Walcoû]] * Dimorants: 16.927 ([[2002]]) * Limero del posse: '''5650''' (vî limero '''6430''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;21''' * Arondixhmint: [[Flipvile]] * Sipotaedje: * Sitindêye: 123,26&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 137,33&nbsp;djins/km² * Ban d' Walcoû: [[Walcoû (veye)|Walcoû]] avou [[Berzeye]], [[Castiyon]], [[Clairmont]], [[Fontnale]], [[Fraire]], [[Gourdene]], [[Ive]], [[Li Nefe]], [[Prî]], [[Rojneye]], [[Somzeye]], [[Tårcene]], [[Tchestret (viyaedje)|Tchestret]], [[Tî-l'-Tchestea]], [[Vôjneye]]. [[Imådje:Walcoû .jpg|thumb|Walcoû et ses campagnes]] L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;èn aplacaedje tîxhon ''Walon'' + ''corti'' (corti, cinse do Walon). Vî scrijha: villa Walecortensis (1026), Walcort (1049). == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.walcourt.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Walcourt]] [[eo:Walcourt]] [[fr:Walcourt]] [[nl:Walcourt]] [[no:Walcourt]] 4376 24777 2004-04-26T14:46:03Z Pablo 5 displaecî viè "Abdelaziz_Al_Rantissi" #REDIRECT [[Abdelaziz_Al_Rantissi]] 4377 60068 2006-06-09T01:28:32Z Pablo 5 imådje '''Binne-Heuzea''' (fr: ''Beyne-Heusay'') est ene comene-intité del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Beyne-Heusay Liège Belgium Map.png|right|thumb|Eplaeçmint Binne-Heuzea]] * Dimorants: 11.755 ([[2002]]) * Limero del posse: * Limero diyalectolodjike: * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sipotaedje: * Sitindéye: 7,45&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.577,85&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Binne-Heuzea: [[Belaire]], [[Binne]], [[Cawe-do-Bwès]], [[Heuzea]], [[Moléns-dzo-Fléron]]. == Istwere == Les hamteas d'&nbsp;[[Binne]] (ki rmonte pol moens disk'&nbsp;a [[1321]]), [[Heuzea]] eyet Nouveye ont stî rebanés e [[1796]], dizo l'&nbsp;moennance francesse; divant çoula i fjhént pårtêye del [[Principåté d' Lidje]]. Li prumî mayeur do Binne-Heuzea rebané d'&nbsp;adon, e [[1800]], ci fourit F. Belleflamme. Tins des [[grands rebanaedjes]] di [[1977]], li comene di Binne-Heuzea a stî rebanêye avou [[Belaire]], [[Cawe-do-Bwès]] eyet [[Moléns-dzo-Fléron]]. == Economeye == Come bråmint d'&nbsp;plaeces del redjon, l'&nbsp;economeye a lontins stî tournêye viè l'&nbsp;saetchaedje å tcherbon; des papîscrîts do [[13inme sieke]] endè cåzént ddja. Å [[19inme sieke]] li comene est å pus hôt di si activité economike; mins les dierins beurs (Wrister, Homvint, les Cwate Djan) vont clôre dins les [[anêyes 1960]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.beyne-heusay.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[en:Beyne-Heusay]] [[eo:Beyne-Heusay]] [[fr:Beyne-Heusay]] [[nl:Beyne-Heusay]] 4378 49125 2006-01-14T19:54:58Z Lucyin 16 Motî:cour displaecî viè Motî:cour 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cour</B></FONT> [o.n.] boket do coir, metou el coistrece, ki sieve di moteur pol sonk. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dj'&nbsp;a l'&nbsp;cour ki m'&nbsp;enonde</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">ki m'&nbsp;monte:</FONT> dj'&nbsp;a håsse di rnårder. <span lang=fr>F. haut-le-cœur.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">coûr</FONT>, keur. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[cour]] 4379 24780 2004-04-27T00:30:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cawé 2</B></FONT> [o.n.] sôre di ledjir paltot po mete ene sakî a houte del plouve et k'&nbsp;on sait cafougnî et discafougnî åjheymint pol sititchî dins on saetch ou ene taxhe, ou co l'&nbsp;ateler a ene cingue. Etimolodjeye: walonijhaedje di "<span lang=en>K-way</span>" (no d'&nbsp;måke).</P> 4380 24781 2004-04-27T00:31:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawer]] 4381 59402 2006-06-06T13:07:03Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-</*P> +) <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> årt di fé des scrijhaedjes foirt beas a vey, ki divnèt come des belès imådjes. <I>Ezès payis d'&nbsp;Aseye, on-z est foirt rindou après l'&nbsp;caligrafeye.</I> <B>2.</B> ene ouve di caligrafeye. Etimolodjeye: do grek <span lang=el>"kallos"</span> (foirt bea) eyet <span lang=el>"grafein"</span> (sicrire), pal voye do <span lang=fr>F. calligraphie</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafike</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;a a vey avou l'&nbsp;caligrafeye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafyî</B></FONT> [v.c.] sicrire des letes di caligrafeye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafiaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fijhaedje di caligrafeyes. <B>2.</B> li cafigrafeye leye-minme. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>caligrafeyresse</B></FONT> [o.f.n] fijheu(se) di caligrafeyes. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[caligrafeye]] 4382 24783 2004-04-27T00:33:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caligrafeye]] 4383 24784 2004-04-27T00:33:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caligrafeye]] 4384 24785 2004-04-27T00:33:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caligrafeye]] 4385 24786 2004-04-27T00:33:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caligrafeye]] 4386 24787 2004-04-27T00:33:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caligrafeye]] 4387 24788 2004-04-27T00:34:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caligrafeye]] 4388 24789 2004-04-27T00:35:00Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cawé vier</B></FONT> [o.n.] [[Motî:dizi|dizi]] (colevrot). Coinrece Basse-Årdene.</P> 4389 36359 2005-07-30T19:37:03Z Pablo 5 [[Imådje:coron.jpg|thumb|cazer: (poirtrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cazer</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> coron (coulot d'&nbsp;ovrîs, avou totes les minmès bassès måjhons). <I>Les efants do cazer, ki leus parints escourcixhît, atakît a l'&nbsp;cahouyî a côps d'&nbsp;pires et d'&nbsp;craheas</I> (M. Hicter). <span lang=fr>F. quartier ouvrier.</span> <B>2.</B> lodjmint d'&nbsp;sôdårds. <I>Et i ndè raconta, sav', lu, sol cazer, so Spå, so les mwaisses et so les tchvås</I> ([[A. Lenfant]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(traitant) cou d'&nbsp;cazer:</FONT> feme ki va coûtchî avou les sôdårds. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;efant d'&nbsp;cazer:</FONT> [[Motî:baståd|baståd]]. <I>Li walon, c'&nbsp;est èn efant d'&nbsp;cazer, ki n'&nbsp;est nén so ene djaeye près come les femes do minme no</I> (J.D. Boussart). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (avou candjmint d'&nbsp;djinre) do <span lang=fr>F. caserne.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cazêr</B>, cazinr</span>. Coinrece Lidje, Hesbaye. 4390 24791 2004-04-27T00:36:54Z Pablo 5 rîlêye di måjhones di cazer (poitrait saetchî pa L. Mahin). rîlêye di måjhones di cazer (poitrait saetchî pa L. Mahin). 4391 24792 2004-04-27T00:37:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cåzîlea</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;djeyografeye) schiroûle di tere ki s'&nbsp;avance dins ene grande aiwe, et fé cåzu èn îlea. <I>Adon, on les mete so èn avion pol cåzîlea do Kamtchakta, 10.000&nbsp;km lon</I> ([http://rifondou.walon.org/biyolodjeye.html#evoypinseye L. Mahin]). <span lang=fr>F. péninsule, presque-île.</span> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje adviebe (cåzu) + no (îlea) sol tcherpinte do F. <span lang=fr>"presque-île"</span>, 1995.</P> 4392 24793 2004-04-27T00:38:33Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cezaryinne</B></FONT> [f.n.] operåcion po fé vni foû do vinte di s'&nbsp;mé èn efant u on djonne di biesse ki n'&nbsp;sait rexhe pal nateure. rl a: [[Motî:botnire|botnire]].</P> 4393 24794 2005-03-29T07:35:33Z Pablo 5 [[Imådje:chabli.jpg|thumb|chabli: <small>(poirtrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>chabli</B></FONT> [o.n.] sapén k' a stî [[Motî:råyî|råyî]] al grande air. <I>Les chablis evont todi po on pris d' mizere</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: calcaedje do lorin <span lang=lorrain>"chablis"</span> (minme sinse), parint avou li cawete -isse do viebe <span lang=lorrain>"chabler"</span> (bardôxhî ås djaeyes). 4394 24795 2004-04-27T00:39:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chelin</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) ancyinne manoye di di l'&nbsp;Inglutere, en inglès <span lang=en><I>shilling</I></span>. <I>Les Inglès ont co ouy ene pîce d'&nbsp;årdjint, ki våt on franc et on cwårt, come li mark d'&nbsp;Almagne: c'&nbsp;est l'&nbsp;<span lang=en>shilling</span> ou chelin</I> ([http://rifondou.walon.org/lequarre-rif.html N. Lequarré]). <B>2.</B> manoye di l'&nbsp;Otriche disk'&nbsp;e 2001, en almand <span lang=de><I>schilling</I></span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès "shilling" (minme sinse); rl a: [[Motî:sikelin|sikelin]].</P> 4395 24796 2005-03-29T07:33:26Z Pablo 5 licince Foto d' on [[Motî:chabli|chabli]] (poirtrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 4396 24797 2004-04-27T00:45:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chî 1</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;ene aiwe ki court, do vint ki shofele, d'&nbsp;ene friteure ki boût. Etimolodjeye: erî-rifjhaedje a pårti di "[[Motî:chîler|chîler]]", 2002; rl a: [[Motî:xhil|xhil]], rl a: [[Motî:zû|zû]].</P> 4397 43938 2005-11-10T17:51:38Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Wiete''' (fr: ''Wierde'', so plaece on prononce ''wiète'' u ''ouyète'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5100''' (vî limero '''5141''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;97''' * Sipotaedje des djins: les [[Motî:lambozete|Lambozetes]] 4398 34703 2005-07-12T09:19:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chife</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sene eployî po rprezinter les nombes, les limeros. <I>On chife est a on nombe çou k'&nbsp;ene lete est a on mot.</I> <I>Louke come i fwait des beas chifes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aprinde ses chifes:</FONT> aprinde li cårcul. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on zero e chife:</FONT> on biesse, on nolu. <I>I m'&nbsp;a fwait passer po on zero an chife</I>, rl a: [[Motî:catanchife|catanchife]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;broker ås chifes:</FONT> dire pus hôt k'&nbsp;èn ôte, dins ene hôsse. <span lang=fr>F. surenchérir.</span> <B>2.</B> dinêye limerike, limero, sitatistike. <I>Vos m'&nbsp;dinroz les dierins chifes d'&nbsp;arivêye d'&nbsp;abagants clandestins</I>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chife</FONT>, chëfe, chîfe</span>. Etimolodjeye: arabe <span lang=ar>"sifr"</span> (zero), pal voye di l'&nbsp;itålyin <span lang=it>"cifra"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ås chifes</B></FONT> [addjectivire] ki rote avou des chifes et nén des aweyes, des grefes u des ôtes sistinmes mecanikes. <I>Ene monte ås chifes; ene ôrlodje ås chifes; on termomete ås chifes.</I> <span lang=fr>F. digital(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chifrer</B></FONT> ([[Codjowaedje mostrer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] diner ene avirance avou on chife so ene costindje, ene mezeure. <I>Èm pôriz chifrer kibén k'&nbsp;ça costêyreut po-z eplaidî ci roman la&nbsp;?</I> <B>II.</B> [v.s.dj.] <B>1.</B> fé bråmint (des cwårs). <I>Pruster a ci-ci, pruster a ci-la, ça finixh pa chifrer, la ça</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <B>2.</B> esse tchir. <I>Ça chifere dedja, dandjreus, ene bele pto come çoula ?</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chifrer</FONT>, chîfrer, chifrè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chifraedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "chifrer". <I>Vos m'&nbsp;dinroz on chifraedje des costindjes dedja payeyes et les cenes co a payî.</I> <span lang=fr>F. estimation chiffrée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chifråve</B></FONT> [addj.] ki pout esse chifré (êye). <span lang=fr>F. chiffrable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chifrauve</FONT>, chifrâbe</span>. Parintêye: * [[Motî:dichifrer|dichifrer]]. ---- * [[chife|Dipus d' racsegnes so les chifes]] * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so li scrijhaedje des chifes e totès letes e walon]] * Li mot chife est onk des råles mots walon la kel [[Son CH]] si scrît CH. 4399 24800 2004-04-27T00:46:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chife]] 4400 24801 2004-04-27T00:47:03Z Lucyin <FONT COLOR="#ff0000"><B> lambozete </B></FONT> [f.n.] coutea ki n' côpe nén. On dit eto: [[motî:ameder|amedroûle]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; Les Lambozetes:</FONT> sipotaedje des djins d' [[Wiete]]. 4401 24802 2004-04-27T00:46:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chife]] 4402 24803 2004-04-27T00:46:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chife]] 4403 24804 2004-04-27T00:47:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chîloter</B></FONT> [v.s.c.] fé on ptit brut d'&nbsp;[[Motî:chîlaedje|chîlaedje]]. <I>Gn aveut ene boune fricassêye ki chîlotéve dins l'&nbsp;payele. Li vint fwait chîloter les foyes.</I> <span lang=fr>F. susurer, murmurer, chuchoter, grésiller.</span> Disfondowes: chîloter.</P> 4404 24805 2005-04-28T12:18:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ameder</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] rissaetchî les [[pårteyes]] (a èn åmea, on moulet, on polin, on coshet). <I>Gn aveut l'&nbsp;margougneu d'&nbsp;efants ki l'&nbsp;Grand Jojo aveut todi dit k'&nbsp;i l'&nbsp;aléve ameder</I> ([[Chantal Denis]]). On dit eto : [[Motî:côper|côper]], [[Motî:hamler|hamler]]. <span lang=fr>F. castrer, émasculer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amèder</FONT>, amèdî, amader, amèdè</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amedeu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> mestî did dinltins, dins les viyaedjes: ome k'&nbsp;amedéve les pouchlons, les åmeas, les polins. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Amedeu</FONT> [n.dj.] no metou (a onk ki c'&nbsp;esteut s'&nbsp;mestî, u po s'&nbsp;fote). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amedaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ameder". <span lang=fr>F.castration, émasculation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amedroûle</B></FONT> [f.n.] vî coutea tot eruni. On dit eto: [[Motî:lambozete|lambozete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amedrece</B></FONT> [f.n.] (mot d' årtisse) usteye des årtisses, por zels ameder les polins, fwait d' on [[Motî:piçmint|piçmint]], d' on coutea et d' on [[Motî:crama|crama]]. <span lang=fr>F. émasculateur.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], [[noûmot|1996]]. ---- * [[amedaedje|Dipus d' racsegnes so l' amedaedje]] 4405 24806 2004-04-27T01:50:06Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>hamler</B></FONT> [v.c.] ameder (on bedot). On dit eto: [[Motî:ameder|ameder]], [[Motî:côper|côper]]. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>"ham"</span> (berå), cawete -ler.</P> 4406 51222 2006-03-12T12:29:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>côper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:taeyî|taeyî]] dins (ene sacwè) po ndè fé des bokets. <span lang=fr>F. couper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper on liård e cwate:</FONT> rl a: [[Motî:liård|liård]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper ene çanse e deus:</FONT> rl a: [[Motî:çanse|çanse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I côpréve on sô e deus:</FONT> rl a: [[Motî:sô 2|sô]]. <B>2.</B> [[Motî:ameder|ameder]]. <I>Si tchet divna on prince charmant ki lyi djha: dji so seur ki t'&nbsp;rigretes di m'&nbsp;aveur fwait côper!</I> ([[Henry Lepage]]). <span lang=fr>F. castrer, émasculer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côpeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>côpeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>côpresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki côpe. <I>Il ont toumé so des côpeus d' tiesse.</I> <span lang=fr>F. coupeur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côprece</B></FONT> [addj., todi padrî] ki côpe, k' a a vey avou l' côpaedje d' ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fier côprece:</FONT> ricepe des soyeus d' long. On dit eto: [[Motî:rifindrece|rifindrece]]. <span lang=fr>F. scie de scieur de long.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]]. ---- * [[soyeu d' long|Dipus d' racsegnes so les fiers côpreces]] 4407 24808 2005-06-20T12:14:29Z 82.174.134.211 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chîler</B></FONT> [v.s.c.] fé ôre on brut ki rshonne a "chî", copurade: <B>1.</B> tot djåzant do vint, d'&nbsp;ene sacwè ki passe roetebale e l'&nbsp;air. <I>On etind l'&nbsp;vint chîler pa l'&nbsp;craeye di l'&nbsp;ouxh.</I> <I>Les bales chîlént a nos orayes.</I> rl a: [[Motî:zûner|zûner]], [[Motî:shofler|shofler]], [[Motî:xhufler|xhufler]]. <span lang=fr>F. siffler.</span> <B>2.</B> tot djåzant d'&nbsp;ene aiwe ki court. <span lang=fr>F. chuinter.</span> <B>3.</B> tot djåzant des orayes malådes. <I>I gn a mi oraye ki chîle: est ç'&nbsp;po ene boune novele ou po ene mwaijhe&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:zûner|zûner]], [[Motî:brutyî|brutyî]], [[Motî:maltoner|maltoner]], [[Motî:gruziner|gruziner]]. <span lang=fr>F. bourdonner, bruire.</span> <B>4.</B> tot djåzant d'&nbsp;èn amagnî ki cût dins l'&nbsp;ôle. <I>Les fritches comincèt a chîler.</I> rl a: [[Motî:chîloter|chîloter]]. <span lang=fr>F. grésiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé chîler des kertons:</FONT> les fé cure tot doûçmint. rl a: [[Motî:rivni|rivni]]. <span lang=fr>F. faire revenir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé chîler l'&nbsp;payele (u: li paile):</FONT> aprester ene boune eurêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avou l'&nbsp;forteune, on pout fé chîler l'&nbsp;paile a l'&nbsp;deure et a l'&nbsp;tinre lune:</FONT> cwand on-z a del tchance, on-z a todi des cwårs assez po s'&nbsp;payî des cråssès eurêyes. <B>5.</B> (imådjreçmint) aler raddimint (tot djåzant d'&nbsp;èn ovraedje). <I>L'&nbsp;ovraedje chîle, valet, enute&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. filer, avancer.</span> <B>6.</B> èndaler e corant (tot djåzant d'&nbsp;ene djin). <I>Chîlez par la, divant k'&nbsp;i n'&nbsp;vos voeyénxhe&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:peter evoye|peter evoye]]. <span lang=fr>F. déguerpir, se barrer.</span> <B>7.</B> rider djus, tot djåzant d'&nbsp;ene masse di tere. <span lang=fr>F. s'ébouler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chîlè, chûlè, chîler, chûler</span>. Coinrece walon do Mitan et do Coûtchant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chîlaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "chîler". rl a: [[Motî:pîlaedje|pîlaedje]], [[Motî:zûnaedje|zûnaedje]], [[Motî:brutiaedje|brutiaedje]]. <span lang=fr>F. sifflement, grésillement, bourdonnement, chuintement, chuchotement, bruissement, murmure, progression rapide, fuite, glissement de terrain.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chîladje, chîlâdje, chûlâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chîlêye</B></FONT> [f.n.] çou ki chîle, u ki fwait des bouyotes come åk ki chîle, copurade: <B>1.</B> gaz ki rexhe d'&nbsp;on tuyea. <I>Il è sôrteut ene di chîlêye pa l'&nbsp;fwite&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. jet.</span> <B>2.</B> grosse walêye. <I>Nos avans atrapé ene chîlêye so nosse dos.</I> <I>I tchait chîlêye so chîlêye.</I> <span lang=fr>F. averse.</span> <B>3.</B> trinnêye di schoume dins l'&nbsp;aiwe ki court, di nouwêyes. <I>So nosse Virwin, ene blanke chîlêye, Tote e firlotches, rebolotêye, S'&nbsp;estind, si scheut, doûçmint sins brut</I> (Simone del Golete). <span lang=fr>F. traînée.</span> <B>4.</B> çou ki cût a l'&nbsp;ôle. <span lang=fr>F. friture.</span> <B>5.</B> vere di bire k'&nbsp;on tchôke ene graweye tchåfêye å rodje divins. <B>6.</B> coraedje après ene sakî. <I>Il esteut a mes pemes, dji lyi a fotou ene chîlêye, el faleut vey peter å diale.</I> <span lang=fr>F. chasse, poursuite.</span> <B>7.</B> mwais cwårt d'&nbsp;eure a passer a s'&nbsp;fé barboter. <I>Vos nd alez atraper ene di chîlêye di vosse mame.</I> <span lang=fr>F. réprimande, reproche, correction, semonce.</span> <B>8.</B> binde d'&nbsp;efants ki chîlèt d'&nbsp;tos les costés, nouwêyes ki passèt. rl a: [[Motî:pekêye|pekêye]], [[Motî:hierdulêye|hierdulêye]], [[Motî:trope|trope]]. <span lang=fr>F. bande, ribambelle.</span> <B>9.</B> rîlêye. <I>I m'&nbsp;a traité d'&nbsp;ene chîlêye di nos d'&nbsp;tchén.</I> <span lang=fr>F. série, cascade, kyrielle, chapelet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l'&nbsp;chîlêye:</FONT> raddimint, onk après l'&nbsp;ôte. <span lang=fr>F. à la file, en succession rapide.</span> <B>10.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé chîlêye</FONT>: fé bisbisse. rl a: [[Motî:biscalalê|biscalalê]], [[Motî:aminour|aminour]], [[Motî:loulourd|loulourd]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>chîlêye, chiléye, chîlée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chîlåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] onk, ene ki chîle (ki pete evoye) po rén, d'&nbsp;aveur peu. rl a: [[Motî:couyon|couyon]], [[Motî:schitåd|schitåd]], [[Motî:tchiyåd|tchiyåd]], [[Motî:vessåd|vessåd]]. <span lang=fr>F. peureux (euse).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chîlaud</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chîlete 1</B></FONT> [f.n.] plate pirete ki chîle e l'&nbsp;air cwand on l'&nbsp;hene di totes ses foices. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé rdjibler les chîletes so l'&nbsp;aiwe:</FONT> djeu d'&nbsp;efant. <span lang=fr>F. ricochet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chîlète</span>. ''CHÎLE'' : Au plin mitant d’ on fèl bètch, sès oréyes ont chîlé. Po k’ ça s’ djoke, il a agnî s’ bètchète di linwe. Èle n’a nén trové ça drole (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 4408 24809 2004-04-27T00:52:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chîler]] 4409 24810 2004-04-27T00:53:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chîler]] 4410 24811 2004-04-27T00:53:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chîler]] 4411 24812 2004-04-27T00:53:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chîler]] 4412 24813 2004-04-27T00:53:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chîler]] 4413 24814 2004-04-27T00:54:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chlak&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d'&nbsp;on côp setch (fizik, sicorijhe).</P> 4414 24815 2004-04-27T01:12:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>trûtchî</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[motî:sitritchî|sitritchî]]. <I>L'&nbsp;aiwe trûtchive pal buzete.</I> <span lang=fr>F. jaillir.</span> <B>2.</B> boere al botaye (bråmint del bire). <I>Cwè çk'&nbsp;ele fwait, vosse mere&nbsp;? Ele boet&nbsp;! Et nosse pere&nbsp;? I&nbsp;trûtche</I> (ramexhné pa J. Wisimus) rl a: [[Motî:tûtler|tûtler]], [[Motî:tûter|tûter]]. <span lang=fr>F. boire à la bouteille.</span> <B>3.</B> teter comifåt. <I>Loukîz on pô trûtchî ci efant la.</I> <span lang=fr>F. téter avidement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûtchon</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sitritchon|sitritchon]]. <span lang=fr>F. jet.</span> <I>I&nbsp;s'&nbsp;a vudî on trûtchon d'&nbsp;laecea e s'&nbsp;cafè.</I> <I>I&nbsp;vudént d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe a ptits trûtchons.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûtchêye</B></FONT> [f.n.] goirdjon k'&nbsp;on boet direk al botaye. <span lang=fr>F. gorgée.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Vervî.</P> Ôtes Parints: rl a: [[Motî:trûtche|trûtche]] 4415 53656 2006-04-05T16:01:13Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:mastoke 1|mastoke]] (f.n., pitite pîce di manoye) * [[Motî:mastoke 2|mastoke]] (addj., pezant) 4416 53838 2006-04-06T16:40:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mastoke 2</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> trop pezant po çki c'&nbsp;est. <I>C'&nbsp;est des meubes ki sont trop mastokes</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. massif.</span> <B>2.</B> saké (êye), [[Motî:fayé|fayé]] (êye), hodé (êye). <I>Dji so si mastoke ouy</I> ([[Jean Haust]]). <span lang=fr>F. lourd, fatigué.</span> <B>3.</B> ene miete sot(e), [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], dimeye-doûce. <I>K'&nbsp;ass, don, twè&nbsp;? Ti n'&nbsp;divéns nén mastoke, portant&nbsp;?</I> (J. Haust). <I>Elle est tote mastoke.</I> rl a: [[Motî:mastouche|mastouche]], [[Motî:toké|toké]], [[Motî:timbré|timbré]]. Parintêye : * [[Motî:mastoker|mastoker]] Omonimeye : * [[Motî:mastoke 1|mastoke]] (f.n.; cwårs) 4417 50884 2006-03-03T22:11:11Z 217.75.156.62 [[Categoreye:Amuzmints|Potaedje]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon|Potaedje]] '''poter''', dins les djeus d' efants, c' est dire ene contene po vey li ci ki djouwrè l' prumî, u ki serè l' voleu, evnd. Les contenes po poter, c' est ene sôre di [[rime-rame d' efant]]. ==Contenes po poter== * po tos les djeus. :Antebidone, marcote frezêye; :Cwand les vatches bizèt, elle ont l' cawe levêye; :Mistritchou, layelayiloû, :Antebidone, vos estoz foû * å djindår et voleu. :Boum et boum et mastoker, :dj' a do pwin po bén dinner; :kî est ç' lu ? Djindår u voleu ?: * po tos les djeus. :Èn, swey, drey :Pike et pike et comedeye :Boure et boure et ratatam :Moustram * po tos les djeus. :Ene poye k' est e l' aiwe. :Vizez bén k' ele n' î neye :Pocodî, Pocodå :Clegne clå :Dezevî, dezevete :Tibî l' oujhea, t' endè cwite. * po tos les djeus. :Boû sins coine :Coine di boû :C' est ti k' est foû. ubén: :Clime clame :Hôtès clames :Coine di boû :C' est ti k' est foû. [[bg:Броенка]] [[de:Abzählreim]] [[en:Counting-out game]] [[fr:Formulette d'élimination]] [[lt:Skaičiuotė]] 4418 60220 2006-06-12T09:13:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[el:Παραμύθι]] [[Categoreye:Sicrijhaedje|Fave di djazantes biesses]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon|Fave di djazantes biesses]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins]] [[Imådje:petrez fauves1.jpg|thumb|100px|Lives di fåves da Hinri Pétrez]] Ene '''fåve di djåzantès biesses''', c' est ene [[fåve]], sicrîte a môde d' [[arimea]], ki mete so sinne des biesses ki djåzèt. Les pus rlomêyes sont les cenes da [[Jean de Lafontaine|Lafontinne]]. Elle ont stî ratournêyes e walon pa [[Horace Pierard]], [[Léon Bernus]], [[René Dehez]], [[Paul-Henry Thomsin]], et bråmint ds ôtes. Gn a eto des scrijheus e walon k' ont fwait des fåves da zels, come [[Joseph Dufrane]] et [[Henri Pétrez]]. Gn a eto des fåves di djåzantès biesses k' on raconte [[fåves do vî vî tins|dispu l' vî vî tins]] et ki sont metowe dins ene rîlêye a pårt dins l' [[rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/lafontinne_rif.html Redjårbaedje e walon di des fåves da Lafontinne] [[ca:Faula]] [[cs:Bajka]] [[da:Fabel]] [[de:Fabel]] [[el:Παραμύθι]] [[en:Fable]] [[eo:Fablo]] [[es:Fábula]] [[fr:Fable]] [[he:משל]] [[ja:寓話]] [[ko:우화]] [[nds:Fabel]] [[nl:Fabel]] [[nn:Fabel]] [[no:Fabel]] [[pt:Fábula]] [[ro:Fabulă]] [[ru:Басня]] [[sk:Bájka]] [[sv:Fabel]] [[uk:Байка]] [[zh:寓言]] 4419 24820 2004-04-27T01:14:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûtche]] 4420 24821 2004-04-27T01:14:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûtchî]] 4421 24822 2004-04-27T01:14:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûtchî]] 4422 53839 2006-04-06T16:41:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mastoker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker]]) [v.s.c.] [[Motî:bouxhî|bouxhî]] so ene sacwè d' mastoke (di stocaesse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Boum et boum et mastoker, dj' a do pwin po bén dinner; kî est ç' lu&nbsp;? Djindåre u voleu&nbsp;?:</FONT> contene po [[Motî:poter|poter]] dins les djeus d' efants (po vey li ci ki serè voleu). Etimolodjeye: viebe fwait sol sustantif [[Motî:mastoke 2|mastoke 2]]. ---- * [[potaedje (ås djeus d' efants)|Dipus d' racsegnes sol potaedje ås djeus d' efants]] 4423 24824 2005-04-05T08:09:46Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje|Couyonade]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon|Couyonade]] [[Imådje:fauve_georges_wi.jpg|thumb|Les fåves da Fernand da [[Maurice Georges]]]] Ene '''couyonåde''' (on dit eto: ene '''[[fåve]]''', ene '''boûde''', ene coye, ene [[paskeye]], ene rirêye, ene minte), c' est ene istwere po rire, k' on raconte pattavå dins on on payis. Dins [[Li Mårmite]], [[Léopold Godenne|Yopô Godenne]] sicrijheut tofer des couyonådes, çou ki fjheut l' succès del gazete. [[da:Vittighed]] [[de:Witz]] [[en:Joke]] 4424 57710 2006-05-21T10:35:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[simple:Legend]] [[Categoreye:Foclore|Fave do vi vi tins]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins|*]] Les '''fåves do vî tins''', (on dit eto rapoitroûles, racontroûles; on eploye eto li rfrancijha "ledjinde"), c' est des [[fåve]]s k' on raconte d' ene djermêye a l' ôte, dispu l' vî vî tins, et ki fjhèt pårteye del tuzance d' on peupe. Po classer les fåves do vî vî tins, on s' rapoite å pus sovint å [[rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]]. On-z î mete eto les [[floriconte]]s, sacwantès [[couyonåde]]s, et les [[fåves des djåzantès biesses]]. Po les croeyants ezès [[monoteyisse|rlidjons monoteyisses]], les [[mitolodjeye]]s, [[Mitolodjeye greke| greke]], [[Mitolodjeye rominne|rominne]], [[Mitolodjeye gayele|gayeles]], d' [[Mitolodjeye d' Egjipe|Edjipe]], evnd. sont rwaitêyes come des fåves do vî vî tins. == Hårdêye divintrinne. == * [[Fåves do vî vî tins del Walonreye]] [[br:Richennoù]] [[da:Sagn]] [[de:Legende]] [[en:Legend]] [[eo:Legendo]] [[es:Leyenda]] [[et:Legend]] [[fi:Legenda]] [[fr:Légende]] [[ja:伝説]] [[mk:Легенда]] [[nl:Legende]] [[nn:Segn]] [[no:Legende]] [[pl:Legenda]] [[pt:Lenda]] [[ru:Легенда]] [[simple:Legend]] [[sv:Legend]] [[uk:Легенда (літ.)]] [[zh:传奇]] 4426 24826 2004-04-27T01:44:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ameder]] 4427 24827 2004-04-27T01:44:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ameder]] 4428 24828 2004-04-27T01:44:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ameder]] 4429 24829 2004-04-27T01:44:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ameder]] 4430 24830 2004-04-27T02:05:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimey-doûs]] 4431 24831 2004-04-27T02:06:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimey-doûs]] 4432 24832 2004-04-27T02:06:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimey-doûs]] 4433 24833 2004-04-27T02:07:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 4434 24834 2004-04-27T02:08:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fayé]] 4435 24835 2004-04-27T02:10:03Z Lucyin 16 Kimint les arindjî ? come sol pådje des scrijheus ? par anêye (termenes di 25 ans ? biesmint pa lete di leu no d' famile ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 d'&nbsp;avri 2004 a 02:10 (CEST) 4438 24836 2004-04-27T19:35:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hourlea]] 4439 24837 2005-03-12T19:55:49Z Lucyin 16 [[Imådje:nive_hourlea_wi.jpg|thumb|Cwand gn a del nive dins les hourleas, c' est k' elle endè ratind d' l' ôte.]] On '''hourlea''', c' est ene [[Motî:hourêye|hourêye]] metowe inte deus tchamps. Les hourleas ont dandjreus stî fwait pås prumîs [[motî:distrîxhner|distrîxhneus]], po-z aveur des tchamps pus plats, ezès payis d' [[motî:tiene|tienes]]. Po passer d' on tchamp dzotrin a on dzeutrin, on doet [[motî:avadji|avadji]] l' hourlea. C' est sovint la kel dierinne nive dimeure, al rexhowe di l' ivier. ''Li mot « hourlea » a eto [[Motî:hourlea|des ôtes sinses]].'' ==Li mot hourlea dins les [[toponimeye|nos d' plaeces]] == [[Imådje:hourlea_palijhou_wi.jpg|thumb|Li Hourlea, no d' ene plaece di Palijhoû]] * Inte les Hourleas (vî scrijhas di 1609: hurleaz) : no d'ene plaece di [[Mårcin]]. * Gros Hourlea (so plaece: ''ouria'') : no d' ene plaece di [[Céle]]. * Li hourlea (so plaece: ''lë horlé'') : no d' ene plaece di [[Palijhoû]]. 4440 24838 2004-04-27T16:37:11Z Lucyin 16 poirtrait saetchîpa L. Mahin (2002). poirtrait saetchîpa L. Mahin (2002). 4441 24839 2004-04-27T16:37:59Z Lucyin 16 poirtrait saetchî pa L. Mahin a Viyance (2004). poirtrait saetchî pa L. Mahin a Viyance (2004). 4442 52901 2006-03-24T22:59:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>antebidone</B></FONT> [mot-criya] dins l' contene: <FONT COLOR="#0000ff">Antebidone, marcote frezêye; Cwand les vatches [[Motî:bizer|bizèt]], elle ont l' cawe levêye; Mistritchou, layelayiloû, antebidone, vos estoz foû&nbsp;!</FONT> contene po [[Motî:poter|poter]]. 4443 24841 2005-04-19T23:56:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>frezé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>frezêye</B></FONT> [addj. metou padvant et o.f.n.] gravé (êye) des des [[Motî:volantès plokes|volantès plokes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On frezé betchtåd ashiou so on strouk s' ecrouke tot magnant des petchales:</FONT> [[Motî:toitche-linwe|toitche-linwe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>frezete</B></FONT> [f.n.] usteye di manaedje, come on coloe, po sgoter l'&nbsp;salåde, les fraijhes, evnd, cwand k'&nbsp;on ls a yeu rispåmé. <span lang=fr>F. passoire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">frèzète</FONT>, frazete</span>. 4444 50013 2006-02-02T15:12:40Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poter</B></FONT> ([[codjowaedje bouter]]) [v.s.c.] dins les djeus d'&nbsp;efants: tchoizi dins les djouweus li ci (cene) ki va esse foû u ki va ataker. Etimolodjeye : viebe fwit sol mot [[Motî:pote|pote]] ---- [[potaedje (ås djeus d' efants)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol potaedje ås djeus d'&nbsp;efants]] 4445 43806 2005-11-10T15:56:11Z Pablo 5 {{djermon motî|trimler}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimler</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimelresse</B></FONT> [o.f.n.] araedjî (eye) po djouwer ås cåtes. <span lang=fr>F. joueur invétéré.</span> 4446 24844 2004-04-27T20:08:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>gunoûxhe</B></FONT> [f.n.] mere di séndje. <I>On côp, ene djonne gunoûxhe aveut codou ene [[Motî:djaeye|djaeye]] Mins k'&nbsp;esteut co raclôse didins si [[Motî:schåfe|schåfe]] tote vete</I> ([[Jean de Lafontaine]], rat. pa [[Louis Piron]]). <span lang=fr>F. guenon.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">gunouche</FONT>, guènûche. Coinrece Basse-Årdene.</P> 4447 24845 2004-04-27T20:05:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gunoûxhe]] 4448 24846 2004-04-27T19:47:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:frezé]] 4450 50021 2006-02-02T15:21:35Z Lucyin 16 [[Imådje:potale.jpg|thumb|Ene potale a l' Aviedje]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>potale</B></FONT> [f.n.] trô dins on meur, copurade: <B>1.</B> trô dins li dvanteure del måjhon, wice k' on mete ene posteure di l' Aviedje. <I>Il avént flori tote les potales.</I> <span lang=fr>F. niche.</span> <B>2.</B> trô, ricatchî pa ene toele, dins les spès meurs did dinltins, wice k' on meteut l'amagnî. <I>Vos n' savoz nén des noveles&nbsp;? Nosse tchet a tchî al potale.</I> <B>3.</B> ronde finiesse d' eyou çk' on rwaite ådfoû, muchyî åddins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé (drovî) des ouys come des potales di gurnî:</FONT> fé des grands ouys, pask' on voet åk k' on n' a måy veyou. evnd. rl a: [[Motî:reyusse|reyusse]], [[Motî:marcote|marcote]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être émerveillé, ébahi"</span>. rl a: [[Motî:pote|pote]], [[Motî:loukete|loukete]], [[Motî:båkete|båkete]]. <span lang=fr>F. lucarne.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:pot|pot]], [[cawete -ale]] ---- * [[potale|Dipus d' racsegnes so les potales a l' Aviedje]] 4451 24849 2005-03-29T07:33:21Z Pablo 5 licince Potale avou ene aviedje (potrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 4452 24850 2004-04-27T20:03:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trimler]] 4453 24851 2004-04-27T20:03:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trimler]] 4454 24852 2004-04-27T20:04:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trimler]] 4455 24853 2004-04-28T00:30:39Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>clouk</B></FONT> <B>I.</B> [mot-brut] criyaedje do clouctea. <B>II.</B> [o.n.] [[Motî:clouctea|clouctea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouclou</B></FONT> [o.n.] clouctea.</P> 4456 24854 2004-04-28T00:31:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clouk]] 4457 56666 2006-05-14T15:02:42Z Pablo 5 imådje pus ptite [[Imådje:mot_Chwes.jpg|thumb|esplikêye do mot "Chwès" (sol coviete del gazete [[Li Chwès]]) <small>(clitchî po-z agrandi)</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Chwès, Chwesse</B></FONT> [n.dj.] sipot des djins d'&nbsp;Nameur. <I>On vraiy Chwès d'&nbsp;Nameur a todi s'&nbsp;dit et s'&nbsp;disdit;</I>. rl a: [[Motî:Françwès|Françwès]]. Etimolodjeye: racourtixheure di <span lang=wa-fell>Franchwès</span>, disfondowe vî-namurwesse di "Françwès" ([[chwintaedje namurwès]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Chwès</B></FONT> [no d'&nbsp;gazete] rivowe e walon askepieye e 1995 pa Charles Massaux, et k'&nbsp;a stî li prumire a mete del proze nén racontrece, des noveles, do spôrt, des rapoirtaedjes touristikes addlé des coirnêyes pus classikes (powezeyes, vîs mestîs, rireyes). ---- *[[Chwès|Pus di racsegnes so les Chwès d' Nameur]] *[[Li Chwès|Pus di racsegnes sol gazete "Li Chwès"]] 4458 24856 2004-04-28T00:37:23Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cina</B></FONT> [o.n.] plantchi wice k'&nbsp;on ragregne li four. <I>I s'&nbsp;alént muchyî dins èn trô dins l'&nbsp;four so l'&nbsp;cina cwand les cotroleus almands passént.</I> Etimolodjeye: latén <span lang=fr>cenaculum</span>, tchambe eyu çk'&nbsp;on magne, sovint metowe a l'&nbsp;astaedje; pus tård, tote plaece k'&nbsp;on-z î doet aler avou ene schåle. rl a: [[Motî:traveure|traveure]]; rl a: [[Motî:riciner|rciner]]; Disfondowes: <B>cina</B>, cëna.</P> 4459 35526 2005-07-20T00:07:32Z Pablo 5 waxhe -> wache <FONT COLOR="#ff0000"><B>cimådje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:djivå|djivå]]. <span lang=fr>F. tablette de cheminée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;metou (owe) sol cimådje:</FONT> <I>a)</I> metou po k'&nbsp;on l'&nbsp;voeye bén. <span lang=fr>F. en évidence.</span> b) (imådjreçmint) k'&nbsp;on vout mostrer, tot djåzant d'&nbsp;ene coirnêye d'&nbsp;ene gazete. <span lang=fr>F. à la une.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimorer sol cimådje:</FONT> dimorer tot seu, sins k'&nbsp;on vs aconte. <span lang=fr>F. être délaissé(e), laissé(e) pour compte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;todi esse sol cimådje:</FONT> <I>a)</I> dimorer e coulot, èn nén rexhe. <span lang=fr>F. sédentaire.</span> <I>b)</I> èn nén bouter. <span lang=fr>F. oisif.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse sol cimådje:</FONT> èn nén esse a si åjhe, pask'&nbsp;on est metou a ene plaece ki tertos vos rlouke. <span lang=fr>F. mal à l'&nbsp;aise, dans le colimateur, sur la selette.</span> <B>2.</B> (mot di scrinî) arondeye tringue ki wårnixh les ouxhs, les tchambrants, les djivås. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cimaudje</B>, cimau</span>. Etimolodjeye: grek "<span lang=el>kumation</span>" (pitie wache), pal voye do latén (F. "<span lang=fr>cimaise</span>" fôme walone teyorike "*cimåjhe", avou ene sorwalonde jh =&gt; dj do Coûtchant walon). Coinrece Payis d'&nbsp;Tchålerwè, Lidje. 4460 24858 2005-03-08T19:04:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cilinde</B></FONT> [o.n.] [[Imådje:cilinde.jpg|thumb|175px|cilinde <small>(poitrait saetchî pa Lucyin Mahin).</small>]] <B>1.</B> ancyinne machine des fjheus d' voyes, avou on gros pzant rôlea pa padvant, po damer l' erotchmint, li rtcatchaedje u l' tarmacaedje. <span lang=fr>F. rouleau compresseur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer å cilinde:</FONT> si fé spotchî. <I>Les Nazis ont intré el Tchecoslovakeye, pu e l' Otriche et on s' dimande dedja kî çki va passer å cilinde</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. passer au rouleau compresseur.</span> <B>2.</B> cogne djeyometrike k' est come on rôlea. <span lang=fr>F. cylindre.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. di scole <span lang=fr>"cylindre"</span> (sinse 2), 1925. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cilindrike</B></FONT> [addj.] del cogne do cilinde. 4461 24859 2004-04-28T00:39:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cilinde]] 4462 24860 2004-04-28T00:41:07Z Pablo 5 On vî [[Motî:cilinde|cilinde]] (indjén po-z aplati les voyes) (poitrait saetchî pa L. Mahin) On vî [[Motî:cilinde|cilinde]] (indjén po-z aplati les voyes) (poitrait saetchî pa L. Mahin) 4463 58662 2006-05-29T20:23:20Z Pablo 5 licince Coviete do live Manuel de grammaire wallonne da Omer Bastin, 1965 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4464 24862 2004-04-28T00:45:28Z Lucyin 16 Sicrijhaedje so Forir pa Louis Grandmont dins ene gazete do sindicat d' iniciative diviè 1985 (avou leu-z åjhmince). Sicrijhaedje so Forir pa Louis Grandmont dins ene gazete do sindicat d' iniciative diviè 1985 (avou leu-z åjhmince). 4465 24863 2004-04-28T00:46:20Z Lucyin 16 coviete d' on foyoû d' tchansons coviete d' on foyoû d' tchansons 4466 59694 2006-06-07T09:03:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-coviete di live +== Discrijhaedje ==\ncoviete do live «Tchantans Françwès» avou des tchansons (et ene plake) da Françwès Loriaux, epl. d' El Bourdon, 2000\n\n== Licince di l' imådje ==\n{{licince covie == Discrijhaedje == coviete do live «Tchantans Françwès» avou des tchansons (et ene plake) da Françwès Loriaux, epl. d' El Bourdon, 2000 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4467 62562 2006-06-20T13:07:02Z Djoseph 126 [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Loriaux]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Loriaux]] [[Imådje:frans_loriaux_wi.jpg|thumb|left|Françwès Loriaux sol coviete del ramexhnêye k' a vudî e 2000.]] '''François Loriaux''' a skepyî e [[1886]] et a morou e [[1942]]. C' esteut on fjheu d' [[tchanson e walon|tchansons e walon]] et on tchanteu do payis d' Tchålerwè. Ses tchansons sont dmorêyes foirt conoxhowes, inte di zeles: "Il a cassé s' pupe" ; "Les djouweus d' cwåtes", "Pårlaedje congolès" ; "Dji so sôlêye", "Nosse pôve gade est crevêye", "Li tchanson des verités". [[Bob Dechamps]] tchantéve voltî des tchansons da Françwès Loriaux. Françwès Loriaux eplaidive ses tchansons so des foyous, avou des dessinaedjes di fels årtisses di ç' tins la, come, ciddé Jean Kitt (Jean Lemaître). Li dessin n' aveut rén a vey avou l' tchanson (cial, c' est on djouweu d' bale). On live "Tchantans Françwès" et ene [[stroete plake|plake lazer odio]] (tchantêye pa [[Pascal Heringer]]) ont rexhou e 2000. [[Imådje:frans_loriaux_veriteis_wi.jpg|thumb|Li coviete do fouyoû del "tchanson des verités"]] ==Li walon da Françwès Loriaux== Si walon est foirt ricwerou, avou padecô tote ene peclêye di vîs mots come dins "Pårlaedje congolès". Dins "Li tchanson des verités", a costés di [[lapalissåde]]s: : li crås mårdi n' toumrè måy li vénrdi... gn a eto tote ene rîlêye di sinonimes: :on må stitchî serè sovint må fotou... :ene [[motî:findaxhe|findaxhe]], c' est come si vos dirîz ene [[motî:craeye|craeye]]... u minme des definixha d' esplicant motî: :li ci k' a l' [[motî:balzin|balzin]], fåt todi k' i triyane. ==Hårdêye difoûtrinne== * [http://rifondou.walon.org/tchanson/loriaux.html Pådje da Françwès Loriaux] 4468 53305 2006-03-28T19:43:24Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>voleur</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>vleur</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sohaitî|sohaitî]] et [[Motî:oblidjî|oblidjî]]. <I>Dji vou des soukes di bateme.</I> <I>Djel vou.</I> <I>Li ci ki vout d'&nbsp;trop n'&nbsp;a rén.</I> <span lang=fr>F. vouloir, exiger, désirer, souhaiter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji vou k'&nbsp;on m'&nbsp;touwe si dj'&nbsp;a minti</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dji vou k'&nbsp;on m' côpe li tiesse:</FONT> dijheyes po-z acertiner çou k'&nbsp;on dit. <span lang=fr>F. affirmer.</span> <B>2.</B> accepter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji nel vôreu nén po on gros, u po bén åk:</FONT> dji n'&nbsp;vou nén ç'&nbsp;cayet la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;K'&nbsp;el Bon Diu l'&nbsp;voye:</FONT> priyire po dmander k'&nbsp;ene sacwè arive. <B>3</B> accepter come galant, come crapåde; vey voltî. <I>Ele nel vout pus.</I> <span lang=fr>F. aimer.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">endè vleur</FONT>: esse vayant a l'&nbsp;ovraedje. <I>I&nbsp;n'&nbsp;è vout pus, vosse tchivå.</I> <span lang=fr>F. travailleur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;endè voleur a ene sakî:</FONT> esse mwais siconte di lu. <I>I&nbsp;m'&nbsp;endè vout, et mi dji n'&nbsp;lyi vou k'&nbsp;do bén.</I> <span lang=fr>F. garder rancune.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">èn pus voleur di</FONT>: voleur taper evoye. <I>Dji n'&nbsp;vou pus d'&nbsp;lu.</I> <I>Dji n'&nbsp;vou pus di ç'&nbsp;vî machin la</I> (ramexhné pa [[Michel Francard]]). <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000">voleur ki</FONT>; u <FONT COLOR="#ff0000">voleur aveur ki</FONT>: dire ene sacwè et-z endè esse seur; dire ki c'&nbsp;est bén l'&nbsp;vraiy. <I>I&nbsp;vout aveur ki dj'&nbsp;so pus vî k'&nbsp;lu.</I> <I>Li gros Lantin vleut kel feme å havet esteut ptite et lådje, bodêye si on vout</I> ([[Emile Gilliard]]). <span lang=fr>F. affirmer, prétendre,confirmer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji vôreu ki…:</FONT> dji sohaite ki (il arive ene sacwè d'&nbsp;laid a Onté). <I>Dji vôreu kel diale l'&nbsp;apice.</I> <I>Dji vôreu k'&nbsp;i fouxhe sol fagne avou s'&nbsp;vinte discovrou</I> (Jean Wisimus). <B>II.</B> [v.s.c.] aveur l'&nbsp;idêye di. <I>Fijhoz çou k'&nbsp;vos vloz.</I> <I>Voleur et poleur, c'&nbsp;est deus, I n'&nbsp;sufixh nén d'&nbsp;voleur; i fåt pleur.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si on vout:</FONT> mostere k'&nbsp;on ptit pô d'&nbsp;adire va esse accepté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;voye non voye:</FONT> ki ça våye come ça vout, c'&nbsp;est come ça k'&nbsp;ça irè; par bele u par laide. <span lang=fr>F. que l'on le veuille ou non, bon gré mal gré.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji l'&nbsp;a fwait sins l'&nbsp;voleur:</FONT> sins tuzer del fé, otomaticmint. <span lang=fr>F. sans préméditation, inconsciemment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji rtoumrè so s'&nbsp;no sins l'&nbsp;voleur:</FONT> sins cweri après. <B>III.</B> &#91;[[aidant viebe]]&#93; <B>1.</B> (avou ene djin come sudjet) aveur dins l'&nbsp;tiesse di. <I>I vout aler bagnî pa ç'&nbsp;tins la.</I> <I>I vout fé a s'&nbsp;tiesse.</I> <I>Vos vloz rire, edon, seurmint.</I> <I>El bon vî Bambiet lyi vôve diner l'&nbsp;bresse, et l'&nbsp;moenne prinda tot l'&nbsp;coir</I> (M. Pire). <span lang=fr>F. vouloir, avoir l'intention de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Volans ns …:</FONT> tourneure po-z atåvler ene sacwè a vos copleus. <I>Volans ns djouwer ås cåtes.</I> <I>Est çki dj'&nbsp;vou mete li tåve&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. et si on jouait….</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti vouss taire&nbsp;!:</FONT> Taijhe tu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji n'&nbsp;vou nén dire&nbsp;!:</FONT> dji n'&nbsp;di nén l'&nbsp;contråve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwè çki dj'&nbsp;voleu ddja dire; cwè çki dj'&nbsp;vou dire:</FONT> dijheye po rivni drî rinne (cwand on s'&nbsp;a pierdou dins ene esplikêye). <B>2.</B> (avou ene sacwè come sudjet). saveur, poleur. <I>C'&nbsp;est do bwès ki n'&nbsp;vout nén broûler.</I> <I>Li feu n'&nbsp;vout nén prinde.</I> <span lang=fr>F. pouvoir, se prêter à, être en état de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça vout dire:</FONT> dj'&nbsp;ô bén. <span lang=fr>F. cela signifie.</span> <B>IV.</B> (aidant viebe sins djin) <B>1.</B> aler (mostere on près-futeur). <I>Est çk'&nbsp;i vout ploure u est i po fé bea.</I> <I>On direut k'&nbsp;i vout niver.</I> <I>Li ptit vôreut doirmi.</I> <B>2.</B> si poleur ki; poleur esse. <I>Voste oto, soeye-t ele ossu bele k'&nbsp;ele volaxhe, ni vos dene nén l'&nbsp;prumiristé</I> (R. Romain). <I>Ki ça soeye kî k'&nbsp;ça voye, i n'&nbsp;interrè nén.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>v(o)leûr, v(o)lër, v(o)lèr, voleu, v(o)lou, v(ou)lou, v(o)lu, v(ou)lu, v(o)li, v(ou)li, volwêr, volwâr</span>; miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 2.81. Ôtes parints: *[[Motî:bén vleur|bén vleur]] *[[Motî:voleur voltî|voleur voltî]] *[[Motî:dji-vou-dji-n'-pou|dji-vou-dji-n'-pou]] *[[Motî:rivleur|rivleur]] 4469 47732 2005-12-19T20:26:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bén vleur</B></FONT> <B>I.</B> [vierbire s.c.] accepter. <I>Vouss ene aiwe di Spå ki spite&nbsp;? Dji vou bén.</I> rl a: [[motî:inmer ostant|inmer ostant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;el bén vleur:</FONT> esse d'&nbsp;acoird. <I>Djel vou bén.</I> On dit eto: i va&nbsp;! <span lang=en>Ingl. O.K..</span> <B>II.</B> [aidante vierbire] accepter di. <I>Djel vou bén aler vey.</I> <I>Dji t'&nbsp;vou bén dner on côp d'&nbsp;mwin.</I> <span lang=fr>F. consentir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji vou bén wadjî; u: vouss wadjî:</FONT> dji croe ki. <I>Vouss wadjî k'&nbsp;i rvénrè tot seu&nbsp;?</I> <I>Dji vou bén wadjî k'&nbsp;c'&nbsp;est l'&nbsp;grosse Fefene k'&nbsp;årè fwait d'&nbsp;ses airs</I> (A. Sougnez). <span lang=fr>F. Je parie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bénvlant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bénvlante</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki vout bén fé ene sacwè sins esse payî. <I>Al bouneure a tos les bénvlants k' ont dné on ptit côp d' mwins po k' cisse fiesse la fouxhe on succès </I>([[P. Otjacques]]). On dit eto: [[Motî:boute-po-rén|boute-po-rén]]. <span lang=fr>F. bénévole.</span> Etimolodjeye : sustantivêye parintêye del [[vierbire]] "bén vleur", [[noûmot|1996]], avou assaetchance di l' etimolodjeye do F. <span lang=fr>F. bénévole.</span> 4470 24868 2004-04-28T02:03:33Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>voleur voltî</B></FONT> (+ viebe) [aidante vierbire] [[Motî:bén vleur|bén vleur]]. <I>Et dj'&nbsp;pou do côp aler dmander po cbén k'&nbsp;el vôreut voltî dner</I> (Simon li Scrinî). <span lang=fr>F. accepter de.</span></P> 4471 24869 2004-04-28T02:01:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>dji-vou-dji-n'-pou</B></FONT> [o.f. sustantivire] li ci (cene) ki fwait di s'&nbsp;nez, ki vôreu bén esse çou k'&nbsp;i (ele) n'&nbsp;est nén. <I>C'&nbsp;est des dji-vou-dji-n'-pou.</I> <span lang=fr>F. présomptueux.</span></P> 4472 24870 2004-04-28T01:59:44Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>inmer ostant</B></FONT> [aidante vierbire] accepter. <I>Vouss ene aiwe di Spå ki spite&nbsp;? Dj'&nbsp;inme ostant.</I> rl a: [[Motî:bén vleur|bén vleur]].</P> 4473 24871 2004-04-28T01:27:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[François Loriaux]] 4474 59693 2006-06-07T09:01:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-coviete di plake lazer +== Discrijhaedje ==\ncoviete del plake lazer «Amours di prince», èn operå da Jospeh Duysenx\n\n== Licince di l' imådje ==\n{{licince coviete}}) == Discrijhaedje == coviete del plake lazer «Amours di prince», èn operå da Jospeh Duysenx == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4475 59692 2006-06-07T08:59:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-coviete di livret d' pîce di teyåte +== Discrijhaedje ==\ncoviete d' on livret avou l' pîce di teyåte «Les tournikeus» da Jospeh Duysenx, eplaidî a Lidje\n\n== Licince di l' imådje ==\n{{licince covie == Discrijhaedje == coviete d' on livret avou l' pîce di teyåte «Les tournikeus» da Jospeh Duysenx, eplaidî a Lidje == Licince di l' imådje == {{licince coviete}}. 4476 59687 2006-06-07T08:42:43Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-coviete di live +coviete do live des tchansons da Jospeh Duysenx, eplaidî pa l' SLLW\n\n== Licince di l' imådje ==\n{{licince coviete}}) coviete do live des tchansons da Jospeh Duysenx, eplaidî pa l' SLLW == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4477 24875 2004-04-28T15:41:27Z Lucyin 16 papî plaké ådvins del pîce "Les Tournikeus" papî plaké ådvins del pîce "Les Tournikeus" 4478 24876 2004-04-28T17:18:24Z Pablo 5 Feme avou on blanc tchapea foto del ramexhnêye da L. Mahin (diviè 2000). 4479 56795 2006-05-14T22:52:19Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:sicrijheus e walon|Duysenx, Joseph]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Duysenx, Joseph]] [[categoreye:teyåte e walon|Duysenx, Joseph]] [[Imådje:duysenx_operau_wi.jpg|thumb|left|150px|“Amours di Prince” operå da Duysenx]] '''Joseph Duysenx''' a skepyî e [[1878]] et a morou e [[1965]]. Al comene, c' esteut Joseph Duysinx, mins on n' l' a veyou k' e 1930. Ça fwait ki tos ses scrijhaedjes fourît sinés "Duysenx". E&nbsp;walon, on prononcive Djôzef Dwissin, et l' lomer, å pus sovint: "li ptit Dwissin". C'&nbsp;esteut on scrijheu d'&nbsp;tchanson et d'&nbsp;operås e walon. Il askepia 1181 ouves, aprume e walon, mins eto e [[francès d' Walonreye|francès a môde di Lidje]]: des tchansons, des operås, des pîces di teyåtes (sovint en onk u deus akes, avou des tchansons). "Cuzén Bebert" (1911) fourit li prumire operete e walon ki s'&nbsp;passe en èn ovroe d'&nbsp;[[modisse]], çou ki mostere ki les waloneus cmincèt tot doûçmint a s'&nbsp;ocuper des målåjhminces des ptitès djins. Après, Djôzef Dwissin si loméve lu-minme «l'&nbsp;oteur di “Cuzén Bebert”». [[Imådje:duysenx_vindince_wi.jpg|thumb|(a rilever k'&nbsp;on scrît e walon, mins k'&nbsp;on atôtche les djins e francès, come tot åd dilong do 20inme sieke)]] Après l'&nbsp;[[guere di 1914-1918]], il a stî onk des [[Motî:stamon|stamons]] do [[Cåbaret Lidjwès]]. Si operete "Li [[Motî:mårlî|mårlî]]" (1924) a stî cmandêye på Teyåte Cominå Walon, ca "li Ptit Dwissin", vikéve, après 1925, do mestî d'&nbsp;oteur copôzeu e walon (motoit li seu cas dins l'&nbsp;istwere). Eto, i vindeut lu-minme ses abondroets et les ptits livrets di ses pîces, avou tot on sisteme di [[mårcutigne|vindince]]. [[Imådje:duysenx_tchansons_wi.jpg|thumb|Tchansons da Duysenx eplaidêyes pal SLLW]] Ene [[Motî:ramexhnêye|ramexhnêye]] di ses tchansons a stî replaideye pal [[S.L.L.W.]] e 2000. Ene cassete di "Cuzén Bebert" a rexhou dins les anêyes 1990, et ene plake lazer di "Amours di Prince" dins les anêyes 2000. A rilever, eto, kel Djôzef Dwissin a seu dner l'&nbsp;gosse do walon a s'&nbsp;fi, [[François Duysinx|Françwès]], et a s'&nbsp;pitit-fi Marc. C'&nbsp;est l'&nbsp;seu cas di famile avou des scrijheus e walon so troes [[Motî:djermêye|djermêyes]] di djins. == Sacwantès pîces di teyåte da Djôzef Duysenx == [[Imådje:duysenx_pice_wi.jpg|thumb|“Les Tournikeus” pîce da Duysenx]] * ''Li Cuzén Bebert'', operete e 2 akes. * ''Li Mårli'', operete e 2 akes. * ''Li Docteur Macasse'', operete e 3 akes. * ''Li fôre ås omes'', operete e 3 akes. * ''Vî sot&nbsp;!'', operete en 1 ake. * ''Amours di Prince'', operå en 1 ake. * ''El l'&nbsp;cåve&nbsp;!...'', comedeye e 2 akes. * ''Ene pårteye di plaijhi'', comedeye en 1 ake * ''Les deus locataires'', comedeye en 1 ake. * ''Li [[Motî:prudje|prudje]]'', comedeye en 1 ake. * ''Boû po vatche'', comedeye en 1 ake. * ''Ene seyance di consey comunå'', comedeye en 1 ake. * ''Li gamén'', comedeye en 1 ake. * ''Les tournikeus'', comedeye en 1 ake. * ''L'&nbsp;amour sol banc'', comedeye en 1 ake avou des chansons. * ''Li bombe atomike'', operete po rire po 2 omes. * ''Ritche&nbsp;!'', comedeye e 3 akes * ''Sôlêyes et cåbartî'', operete en 1 ake. 4480 24878 2004-04-28T17:17:45Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>modisse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> feme ki vindeut les tchapeas d'&nbsp;feme, eyet ls assonrer, metans po cwand on poirtéve li doû. <B>2.</B> feme ki boute dins èn ovroe ås tchapeas d'&nbsp;feme. <I>[[Joseph Duysenx|"Cuzén Bebert"]] fourit li prumire operete e walon ki s'&nbsp;passe e èn ovroe d'&nbsp;modisse.</I></P> ---- [[modisse|Dipus d' racsegnes so les modisses]] 4481 40669 2005-09-27T08:58:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramexhner</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> ramasser (ene sacwè po magnî). <I>Aspite ene nûlêye di coirbås K' ramexhnèt tot l' måva bisteu Ki l' eraire vént d' abouter foû.</I> ([[Henry Simon]]). <B>2.</B> rashonner des sacwès k' estént a håre et a hote. <I>Nosse lingaedje walon a ramexhné ene cåkêye di belès ratourneures å dfwaite des djonnes des vatches.</I> <span lang=fr>F. rassembler, collectionner.</span> <B>3.</B> dimander (des racsegnes a ene sakî) et les scrire èn on papî d' gazete. <I>Li gaztî mete cobén odzo d' on responda: ramexhné pa ([[Motî:Tibî Meyî|Tibî Meyî]]).</I> <span lang=fr>F. recueillir.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:mexhner|mexhner]], dobe betchete ra-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramexhnêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k' a stî ramexhné. <span lang=fr>F. moisson, collection.</span> <B>2.</B> (mot d' sicrijheu) live ki mete eshonne tos des arimeas, u des noveles d' on scrijheu, ki n' avént nén stî eplaideyes, u l' avént stî a droete et a gåtche. <I>Ene ramexhnêye di paskeyes da Emile Gilliard ki fjhèt rire do gros des dints.</I> <span lang=fr>F. recueil, florilège.</span> 4483 24880 2004-04-28T17:24:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ramexhner]] 4485 24881 2004-04-30T11:17:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Duysenx]] 4486 24882 2004-10-22T13:37:09Z Pablo 5 boket d' gazete. == tecse so l' imådje == on-z î pout lére: === tecse d' oridjinne === :'''Li Chwès''' -- Èstoz prèts à r'comincî one novèle èspéryince come li cène qui vos v'noz d'viker? :'''Vèronique''' -- Oyi, nos-èstans prèt' à r'comincî tot d'swîte. :Mèrci Vèronique èt co profèciat à vos èt à vos soçons. ::'''Ramèchené pa Michel PIETTE''' === transcrijhaedje e rfondou === :'''Li Chwès''' -- Estoz presse a rcomincî ene novele esperyince come li cene ki vos vnoz d' viker? :'''Veronique''' -- Oyi, nos estans presses a rcomincî tot d' shûte. :Merci Veronique et co proficiate a vos et a vos soçons. ::'''Ramexhné pa Michel PIETTE''' 4487 24883 2004-10-22T13:52:24Z Pablo 5 boket d' gazete responda e walon del gazete [[Li Chwès]] 4488 24884 2004-10-22T13:54:30Z Pablo 5 boket d' gazete, ki mostere on responda e walon, dins l' gazete [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]]. 4489 24885 2005-03-23T23:58:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>responde</B></FONT> ([[Codjowaedje ratinde|codjowaedje]]) [v.c. &amp; v.s.c.] <B>1.</B> djåzer u scrire a ene sakî ki vs a dmandé åk. <B>2.</B> djåzer sins respet a onk k'&nbsp;est å dzeu d'&nbsp;vos, et ki vs a rmostré. <I>Ni respondoz nén vos parints&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. rétorquer, répliquer.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">responde po (ene sakî)</FONT>: s'&nbsp;egadjî a payî ses desses, si lu n'&nbsp;î sait ariver. <I>Il aveut respondou po s'&nbsp;valet, et on lyi a vindou l'&nbsp;[[Motî:sint-fruskin|sint-fruskin]].</I> <span lang=fr>F. cautionner, avaliser.</span> rl a: [[Motî:response|response]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>responda</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ovraedje di gaztî, la k'&nbsp;i va dmander totès sôres di kesses a ene rilomêye djin. <I>Gn aveut måy des respondas dins les gazetes e walon divant 1996.</I> <I>Li ptit catissime esteut adjinçné a môde di responda.</I> On dit eto: interviou. <span lang=F>F. interview.</span> Etimolodjeye: viebe responde, cawete -a (absitroet rzultat), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>respondeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>respondeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>respondresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki respond, copurade dins on responda. <span lang=fr>F. personne interrogée, interviewée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>respondrece</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">coferince respondrece</FONT>: responda del minme djin e minme tins pa ene troplêye di gaztîs. <span lang=fr>F. conférence de presse.</span> Etimolodjeye: viebe responde, cawete -rece (a vey avou l'&nbsp;respondaedje), 2004. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>respondaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "responde". ---- [[responda|Dipus d' racsegnes so les respondas gaztreces]] 4490 24886 2004-04-30T11:44:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eterviou</B></FONT> [o.n.] [[Motî:responda|responda°]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eterviouwer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) fé responde ene rilomêye djin po scrire si responda. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eterviouweu, eterviouweuse u eterviouwresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene), gaztî (ire), ki fwait responde ene rilomêye djin. 4491 24887 2004-04-30T11:39:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eterviou]] 4492 24888 2004-04-30T11:36:48Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>response</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;on [[Motî:responde|respond]] a ene sakî (tot djåzant u tot scrijhant). <span lang=fr>F. réponse.</span></P> 4493 53848 2006-04-06T18:18:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Walonreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Waloneye</B></FONT> [n.pl.] mitan nonnrece del Beldjike. rl a: [[Motî:Redjon walone|Redjon walone]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Walon'rèye</FONT>; Walonîye, Walonèye</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (cawete -(r)eye) do noûmot francès "<span lang=fr>Wallonie</span>", 1895. ---- [[Walonreye|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Walonreye]] 4494 62332 2006-06-19T11:18:19Z Djoseph 126 [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''walon''' ---- Li '''walon''', c' est on lingaedje roman cåzé el [[Walonreye]], ey en on boket do [[Walonreye di France|dpårtumint francès des Årdenes]] (bote di Djivet). Il est eto djåzé el [[Wisconsene]] påzès [[Walons del Wisconsene|dschindants di Walons]] k' ebaguît låvå å [[19inme sieke]]. Li walon est on lingaedje del famile des [[lingaedje d' oyi|lingaedjes d'&nbsp;oyi]]. Eto, i rsaetche bråmint des ôtes lingaedjes romans, come li [[roumin]] et l' [[roumantche]], ossu bén pol [[motî]] kel [[croejhete]]. Dabôrd, li walon årè toplin des mots ki vnèt do [[etimolodjeye latene|latén]] (a pô près 90 åcint), mins end a eto des pus vîs ki provnèt do [[etimolodjeye gayele|gayel]], et des cis ki s' ont stitchî el langue do [[5inme sieke|5inme]] å [[10inme sieke]], ki dvegnnut do [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]], et pus stroetmint, do [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]]. Emey tos les lingaedjes romans, c' est l' walon k' a l' pus di mots d' djermanike. Gn a eto, asteure, ene cåkêye di [[calcaedje]]s do francès, k' ont moussî a dater di [[redjime francès|1800]]. Li walon n' a cmincî a esse [[rifondaedje do walon|rifondou]] fok dispu [[1992]]. ==Istwere do walon== Come les ôtes lingaedjes d'&nbsp;oyi, li walon aparexhe el Hôte Moyinådje, inte les [[8inme sieke|700]] eyet [[12inme sieke|1100]]. Sapinse a [[Louis Remacle|Louwis Rmåke]], li walon “esteut netmint eyet definitivmint lu-minme dedja aviè 1200 ou å cmince do 13e sieke”. Mins nerén, les djins di ces trevéns la lomént leu lingaedje “li roman”. C'&nbsp;est dviè li cminçmint do [[16inme sieke]] kel mot “walon” aparexhe po lomer nosse lingaedje: :''“Et ces djins la (di [[Nivele]]) cåzèt li vî lingaedje galike ki nos lomans walon ou roman (...). Et ci vî lingaedje walon ou roman la, nos l' eployans el Gåle beldjike, çou ki vout dire e [[Hinnot]], [[Cambrezis]], [[Årtwès]], [[Nameur (dutcheye)|Nameur]], [[Lidje (principåté)|Lidje]], [[Lorinne]], [[Årdene]] eyet [[roman Payis|Roman Braibant]], et elle est foirt diferinne do francès, k'&nbsp;est pus modiene eyet gayård.”'' ([[Jean Lemaire de Bedjes]], 1510). Diviè 1550, on n'&nbsp;eploye ddja pus l'&nbsp;mot “roman”. Insi dins les vîs papîs del djustice di Nameur e [[1564]], on trove: “I djha co ki ç'&nbsp;vindeu cial di Élessene djåzéve on walon tirant so l'&nbsp;flamind k'&nbsp;on coprindeut co assez åjheymint.” Disk'&nbsp;eviè 1600, les scrijheus di nosse payis eployèt des scrijhas ki polèt rprezinter ossu bén les prononçaedjes walons ki les prononçaedjes francès. C'&nbsp;est çou k'&nbsp;on loma li [[scripta]]. Les tecses sicrîts e scripta sont pas des côps pus walons eyet pa des côps pus francès. Après, les scrijheus atakèt a scrire todi pus come el France. Eto, on cmince a vey des tecses literaires sicrîts dins on lingaedje ki s'&nbsp;vout cråndimint diferin do francès eyet pus près des cåzaedjes walons di ces trevéns la. == [[Sociolinwince]] == === Ricnoxhance do walon come lingaedje === Li walon n' a stî rwaitî ki come on lingaedje (al boune, on "patwès") ki dins li deujhinme mitan do 19inme sieke, la k' les prumîs studias d' [[filolodjeye walone]] sont fwaits, pa des Walons et eto pa des Almands. === Porcintaedje di cnoxhance do walon === Nerén, li walon a stî li prumî lingaedje do peupe walon, eployî dins tos les tchamps del vicåreye, disk å cminçmint des anêyes 1900 èt des. Dispu don, li [[francès del Walonreye]] s' a spårdou, et l' walon a stî metou evoye. Sapinse a on rcwera di sociolinwince fwait pa [[Lorint Hendschel]] diviè [[1998]], gn åreut co 30 a 40 å cint des djins po dire k' i djåzèt bén l' walon. Li porcintaedje pout monter a 70 a 80 å cint dins les djins did pus di 60 ans, et dischinde a 10 å cint dins les djonnes di 20 a 30 ans. Li [[doirmante kinoxhance]] do walon est beacôp pus spårdowe: i gn a di 36 a 50 å cint di djins ki djhèt k' i compurdèt li walon, minme ezès coûtches del djint eyou çki l' ovrante kinoxhante est l' pus basse. == Les [[soce pol walon|soces pol diswalpaedje do walon]] == Li movmint culturel walon d' enute, c' est aprume dipus di 200 soces di [[teyåte e walon]], rashonnêyes dins l' [[UCW|"Union culturelle wallonne" (UCW)]]. On-z î trove eto des soces di scrijheus, les comités do [[walon e scole]], evnd. Dins les grossès soces pol walon, i fåt ossu conter avou li [[SLLW|"Société de langue et de Littérature wallonne"]], metowe so pî e 1856, et ki s' bouye, c' est di mete e valeur li literateure walone eyet ecoraedjî li studiaedje di nosse lingaedje. == Sicrijhaedje (ôrtografeye) do walon == === Sicrîta === Dispu 1100, on scrît des nos e walons (les nos d' viyaedjes, di djins et des cmons nos), dins çou k' on lome li [[scrîta]] (''scripta''). Li scrîta n' nos dit nén todi kimint çk' on prononcive li walon. Metans, cwand on-z a "u" dins on scrît di 1300, on n' sait nén s' i rprezinte li son "u" ou li son "ou" Tolminme, li scrîta mostere l' arivêye, a on metou moumint di des sons tipicmint walons come l' [[ixh-låte]]. [[Imådje:lexhi_wi.jpg|thumb|Les vîs scrijhas sont co eployîs ouy dins les nos d' djins et les nos d' plaeces]] Dins li scrîta walone, on eploye dedja sacwantès trokes di letes ki n' sont nén eployeyes ôte pårt, come ; xh: ''Lexhit'' ([[Horion|Lexhi]]), 1190, [[Fexhe-å-Hôt-Clotchî|Fexhe]] (1348). ; ea, eal: ''Scofreal'' ([[Xhofrai]]), 1389, ''quermea'' ([[Motî:cwarmea|cwarmea]]) (diviè 1500). ; eie, eye: Po [[Motî:leye|leye]] : ''lei'' (diviè 1210); por ''ley'' (Lidje, Vå-Bnoete, 1271), ''pour '''ley''' et pour un mainbour'' (por leye et po on [[Motî:mambor|mambor]]) (1394). Et des ôtes nén eployîs e vî francès : ; sch: ''Leschi'', 1173. === 18inme sieke === Å 18inme sieke, on scrît co avou sacwants scrijhas ki vnèt del sicrîta : * [[Augustin Villers]] eploye co [[scrijha xh|xh]] (Villers). * [[Simon de Harlez]] (Teyåte lidjwès) eploye co [[scrijha oi|oi]]. * [[Lambert de Ryckman]] eploye [[scrijha en|EN]] pol son IN. === 19inme sieke === On s' rind conte k' i fåreut des rîles, mins tchaeconk fwait les sinnes, do sistinme pår fonetike ([[H. Forir]]), a des sistinmes analodjikes do francès (ki do côp, cåze del parinté avou l' francès, sont-st ossu ene miete etimolodjikes) ([[Grandgagnage]], k' eploye co "oi" eyet "en" (po ''in'') come å sieke di dvant, mins pus li "xh"). === 20inme sieke === Å 20inme sieke, on eploye todi dpus li [[sistinme Feller]], atåvlé e 1900, et sotnou pa l' SLLW. === 21inme sieke === On s' rind conte kel sistinme Feller n' est k' on rashiaedje des [[accint d' ene langue|accints]] do walon, et nén ene vraiye [[ôrtografeye]] (on seul sicrijha po on mot). Li [[rfondou walon]], k' a stî enondé al fén do 20inme sieke, kimince a si spåde, pitchote a midjote, copurade sol [[Daegntoele]]. == Sicrijhaedje (belès letes evnd.) e walon == === Divant 1600 === Les tchansons sont emey les prumîs scrijhaedjes e walon. Ossu vî kel 13inme sieke, gn a des tchansons k' on sait k' ont stî scrîtes dins les Payis walons. Insi li "Poème Moral" et li "Vers del Juise". Ci powinme la est , sins manke, sicrît e payis d' Lidje, mins e scrîta, nén pår e walon. === 17inme sieke === Li pus vî tecse pår e walon date di 1620. C' est ene paskeye po fiesti on lomé Matî Navea k' a stî rçû a Douwai come docteur e teyolodjeye. Li scrijheu ni s' a nén fwait cnoxhe. E 1622, on-z a on xhiltea po s' fote d' on pasteur protestant; li scrijheu est on fré mineur di Lidje. E 1630, on-z a scrît ene morålité po les novices d' on covint. Po tot l' 17inme sieke on a rtrové dipus di 30 vî tecses e walon. (<SMALL>a shuve</SMALL>) == a rmete e plaece == Walon Al fén do 18 onme sieke, a Lidje, les Belès letes estént purade e walon do tins da [[de Harlez]]. Li vierna a rtourné e 1779 avou l' askepiaedje del [[societé d' emulåcion]] dissetermene, di 1750 a 1780 pout esse riwaitî come l' ådje d' ôr do walon. Li [[francès]] Kiminci a sipotchî foirt li walon e l' anVIII annonce di l' årmonak lidjwès del livreye Lemarié z walon e 1992, e francès e 1997 (ans VIII). Mins gn a ene reyaccion; e 1810 ci rest e walon. == Hårdêyes divintrinnes == * [[Lives e walon]] ** [[Wikipedia:Pordjet rivowes et lives walons|Lives et gazetes e walon]] ** [[Motîs do walon]] * [[Wikipedia:Pordjet_linwince_walone|Pordjet linwince do walon]] * [[picård#picård et walon|Li picård a-t i stî on spotchant lingaedje pol walon ?]] * [[tchansons e walon]] * [[teyåte e walon]] * [[toponimeye do walon]] * [[waloneu]]s ** [[ricwereus sol walon]] ** [[Sicrijheus e walon]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[ar:لغة والون]] [[ast:Valón]] [[bg:Валонски език]] [[ca:Való]] [[da:Vallonsk (sprog)]] [[de:Wallonische Sprache]] [[el:Βαλλωνική γλώσσα]] [[en:Walloon language]] [[eo:Valona franca dialekto]] [[es:Idioma valón]] [[fi:Valloni]] [[fr:Wallon]] [[frp:Valon]] [[gl:Valón]] [[it:Lingua vallone]] [[ja:ワロン語]] [[ko:왈론어]] [[kw:Wallonek]] [[li:Waals]] [[nds:Walloonsch]] [[nl:Waals]] [[pl:Język waloński]] [[pt:Valão]] [[ro:Limba valonă]] [[ru:Валлонский язык]] [[sv:Vallonska]] [[vi:Tiếng Wallon]] [[zh:瓦龙语]] 4495 60227 2006-06-12T10:40:25Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:ワロン地域圏]] [[Categoreye:Beldjike]] [[Categoreye:Walonreye|*]] Li '''Walonreye''' (on pout eto scrire '''Waloneye'''), c' est l' mitan [[Motî:nonnrece|nonnrece]] del [[Beldjike]]. {| style="margin: 0 0 1em 1em" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Walonreye'''<br> '''Wallonie'''<br> '''Wallonien'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px"|[[Imådje:Wallonia flag medium.png]]<!-- | align="center" width="140px"|[[Imådje:Wallonia coa.png]] --> |- | align="center" width="140px"|([[Drapea walon|Detays]])<!-- | align="center" width="140px"|([[Åres nåcionåles di Walonreye|Detays]]) --> |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Walon todi&nbsp;!''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:Walonreye (eplaeçmint).png|none|150px|]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[francès]] eyet [[almand]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Nameur]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses del Walonreye|Minisse-prezidint]] || [[Elio Di Rupo]] |- |[[Sitindêye]] <br>&nbsp;- Totåle <br>&nbsp;- % aiwe |<!--[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé Xinme]]--> <br> 16.844&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br> |- |[[Populåcion]] <br>&nbsp;- Totåle ([[2002]]) <br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |<!--[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé Xinme]]--> <br> 3.358.560&nbsp;dimorants <br> 199,39&nbsp;djins/km² <!-- |- |[[Indepindince]] <br>&nbsp;- Declarêye <br>&nbsp;- Ricnoxhowe |Evenmint Xxxx <br>[[date]] <br>[[date]] |- |[[Manoye]] || [[Xxxxx]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +/-X --> |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Li Tchant des Walons]]''<!-- |- |[[Dominne Internet]] || .XX |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || XX --> |} Li '''Walonreye politike''', c' est çou k' on lome eto li '''[[Redjon Walone]]'''. Li '''Walonreye linwistike''', c' est les 70 åcint di ci payis la, la k' on-z a todi djåzé [[walon]]. Les dmanants del Walonreye sont lomés '''Walons'''. L' essegne del Walonreye, c' est l' [[Cok walon]]. L' ime del Walonreye, c' est l' [[Tchant des Walons]]. ==Lingaedjes del Walonreye politike== Les lingaedjes oficires sont l'&nbsp;[[francès]] et l'&nbsp;[[almand]] (po les [[Redîmés Payis]]). Eto, å pårlumint walon, gn a, avou, des såles po des ratourneus. Li [[francès d' Walonreye|francès cåzé el Walonreye]] a bråmint des tourneures et des mots et des accints ki lyi vnèt do walon. [[Imådje:mape_walonreye_wi.jpg|thumb|sipårdjaedje des lingaedjes do payis el Walonreye]] Les&nbsp;lingaedjes coinreces sont li [[walon]] (70 åcint), li [[picård]] (15 åcint, ezès [[Motî:cotoû|cotoûs]] di [[Mont]], [[Ate]], [[Tournai]]), li [[gåmès]] (5 åcint) dins l'&nbsp;[[arondixhmint]] d'&nbsp;[[Vierton]]), li [[lussimbordjwès]] (4 åcint dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;[[Årlon]], di [[Måtlindje]]), di [[Sint-Vi]], li [[ripuwaryin]] (5 åcint, dins les cantons d'&nbsp;[[Neyow]] et sacwants viyaedjes dilé [[Vervî]]), li [[tchampnwès]] (moens ki onk åcint a [[Suni]], [[Cou-des-Sårts]] et deus troes ôtes viyaedjes). == Vicance == === Amagnîs et abwessons tipikes === Bråmint des [[amagnî walon|amagnîs et abwessons pår walons]], c' est des [[cofrereye]]s k' endè fwaiynut li rclame. == Istwere. == E [[13inme sieke]], li teritwere del Walonreye d' asteure esteut pårti inte li [[Principåté d' Lidje]], li [[Conteye di Nameur]], li [[Dutcheye del Braibant]], li [[Conteye do Hinnot]], li [[Dutcheye do Lussimbork]], li [[Principåté di Ståvleu-Måmdey]], li [[Dutcheye do Limbork]], li [[Conteye di Dålem]]. ==Hårdêyes divintrinnes == * [[Rilomés Walons]] [[af:Wallonië]] [[ar:والونيا]] [[bg:Валония]] [[ca:Valònia]] [[da:Vallonien]] [[de:Wallonien]] [[el:Βαλλωνία]] [[en:Wallonia]] [[eo:Valonio]] [[es:Valonia]] [[fi:Vallonia]] [[fr:Wallonie]] [[gl:Valonia]] [[he:ולוניה]] [[hr:Valonija]] [[it:Vallonia]] [[ja:ワロン地域圏]] [[ko:왈로니]] [[li:Wallonië]] [[nl:Wallonië]] [[no:Vallonien]] [[pl:Walonia]] [[pt:Valônia]] [[ro:Valonia]] [[ru:Валлония]] [[simple:Wallonia]] [[sv:Vallonien]] [[tr:Wallonie]] [[uk:Валлонія]] 4496 62250 2006-06-18T07:58:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ca:Llengües d'oïl]], [[frp:Lengoues d’ouè]] Modifie: [[ast:Llingües d'Oïl]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; '''lingaedje d'&nbsp;oyi''' ---- [[Imådje:lingaedje oyi antolodjeye wi.jpg|250px|right|coiete d' ene antolodjeye des lingaedjes d' oyi]] On '''lingaedje d'&nbsp;oyi''' est on lingaedje del [[Motî:bijhe|Bijhe]] do [[dominne roman]]. On-z î trove on grand lingaedje eternåcionå, li [[francès]] et des lingaedjes [[motî:coine (cwén)|coinreces]]: li [[walon]], li [[picård]], li [[galo]], li [[pweturlin]], li [[lorin]], li bourguignon, li [[morvandiô]], li [[normand]], li [[djersiyès]], et co ds ôtes pus ptits. Les lingaedjes d'&nbsp;oyi sont lomés insi, pask'&nbsp;on dit [[Motî:oyi|oyi]] po dire k'&nbsp;on vout bén, eneviè les lingaedjes coinreces del Nonne di France, la k'&nbsp;on dit ''ok''. ==Istwere des lingaedjes d' oyi== Les lingaedjes d'&nbsp;oyi provnèt do [[novea latén]] del Hôte Moyinådje, et aparexhèt inte les [[8inme sieke|anêyes 700]] eyèt [[12inme sieke|1100]]. I sont cåzés pa totes les ptitès djins, et minme les signeurs et les bordjoes disk'&nbsp;al [[Revintreye francesse]]. El France, on va adon voleur [[Motî:dizingnî|dizingnî]] çou ki les [[Motî:ehåyeu|ehåyeus]] politikes do francès, avou a leu tiesse l'&nbsp;[[abé Grigwere]], lomèt "[[Motî:patwès|patwès]]", copurade ki les sconte-revinteus come les Vindeyins, djåzèt on lingaedje d'&nbsp;oyi ôte kel francès. El Walonreye, les novelès idêyes arivèt avou ene astådje d'&nbsp;a pô près 50 ans. Mins, e [[1830]], l'&nbsp;amontaedje del Beldjike si fwait avou ene langue nåcionåle, li francès, sins nole ricnoxhance di tos les ôtes lingaedjes, ni do payis flamind, ni do payis walon, ni, a pårti di [[1838]], do payis d'&nbsp;[[Årlon]]. Eto, les lingaedjes d'&nbsp;oyi disparexhèt des veyes francesses diviè [[anêyes 1850|1850]], et des borks walons diviè [[anêyes 1900|1900]]. Dins les campagnes, ele dimorront li prumî lingaedje d' atôtchance disk'&nbsp;e [[anêyes 1900|1900]] e France et [[anêyes 1950|1950]] el Walonreye. Li scrijhaedje a grandès [[Motî:aiwêye|aiwêyes]] des lingaedjes d'&nbsp;oyi kimince diviè [[anêyes 1880|1880]] pol walon. Les tecses sont å pus sovint des [[fåve]]s, des [[motî:arimea|arimeas]] u do teyåte. I fårè ratinde [[1993]] el Beldjike et diviè [[anêyes 2000|2000]] e France po-z aveur ene ricnoxhance oficire des lingaedjes d'&nbsp;oyi coinreces. ==Vicansté des lingaedjes d' oyi== [[Imådje:lingaedje oyi walonreye wi.jpg|right|250px|coviete do live so les lingaedjes d' oyi el Walonreye]] I fåt mete a pårt li cas do francyin, k'&nbsp;a divnou on lingaedje eternåcionå. Di l'&nbsp;ôte des costés del schåle, gn a des lingaedjes d'&nbsp;oyi ki sont moirts å djoû d'&nbsp;ouy: bourguignon, beauçron. Li [[pweturlin]] (et ene miete li [[normand]]) s'&nbsp;ont-st epoirté e [[Canada (payis)|Canada]] (et davance el [[Louwiziane]]), et ont stî on fel [[Motî:soûmint|soûmint]] pol motî et l'&nbsp;accint do francès coinrece do [[Kebek]]. Mins i n'&nbsp;s'&nbsp;î ont nén wårdé tés kés. Emey les pus vigreus ouy, gn a les troes lingaedjes d'&nbsp;oyi ki sont sol voye do rfondaedje: pweturlin (les prumîs k'&nbsp;ont cmincî, aviè [[anêyes 1990|1990]]), li walon (k'&nbsp;a cmincî si rfondaedje diviè [[1995]]) eyet l'&nbsp;picård (eviè [[anêyes 2000|2000]]). Les troes sont li lingaedje "nåcionå" d'&nbsp;ene intité politike: Walonreye (Redjon Walone), Picårdeye, et l'&nbsp;redjon di Pwetou-Xharinte. Ridmeure bén vayant eto: li djersiyès, ki n'&nbsp;a pont d'&nbsp;aroke avou li rfondaedje, cåze del pitisté do payis. Il a eto èn aspoya politike. Li galo a l'&nbsp;tchance d'&nbsp;esse el Burtaegne, la k'&nbsp;on-z alouwe mo des çanses. Li lorin (avou l' [[gåmès]] d' Beldjike), li tchampnwès et li morvandiô, ki dmorèt cåzés dins les viyaedjes mins n' ont waire di moennance, shonnèt les pus må metous po poleur passer houte do 21inme sieke. [[als:Langues d'oïl]] [[ast:Llingües d'Oïl]] [[ca:Llengües d'oïl]] [[de:Langues d'oïl]] [[en:Langues d'oïl]] [[es:Lenguas de oïl]] [[fr:Langue d'oïl]] [[frp:Lengoues d’ouè]] [[it:Langue d'oïl]] [[nds:Langues d'oïl]] [[pl:Langues d'oïl]] [[sv:Langue d'oïl]] [[zh:奥依语]] 4497 58185 2006-05-24T15:46:30Z Lucyin 16 /* Sacwants scrijheus e picård */ [[categoreye:picård|*]] [[Categoreye:Lingaedjes|Picard]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''picård''' ---- Li '''picård''' est on [[lingaedje d' oyi]] cåzé dins l' pus grand boket del [[Picårdeye]] di France et el mitan coûtchantrece del [[Walonreye]]. == Egzimpe di tecse == * e picard: O volons bailler à tous chés gins du monne intieu qu'i varont vir chés pages lo, un froumionnemint d'informations à rapport éch picard et pi s'vie. A sro cangè, rapassè pi ractualisè rédjuyéremint. * ratournaedje e walon: Nos vlans bayî a tos les djins do monde etir ki vénront vir ces pådjes ci, on froumixhmint d'&nbsp;informåcions rapoirt å picård et pu s'&nbsp;veye. Ele seront tchandjeyes, coridjeyes et metowes a djoû regulirmint. (tecse di prezintåcion sol waibe di «Ch'Lanchron») == Picård et walon == Li [[walon]] s' a schåyî do picård a pårti di l' an 1000, et les deus lingaedjes estént pår diferins a pårti di [[13inme sieke|1200-1300]]. Nerén, li picård a kécfeye dimoré li [[sipotchant lingaedje|lingaedje nôbe]] pol walon lontins après. Metans : * Sititchaedje d' on CH picård dins les scrijhaedjes oficires di des plaeces avou on [[son S]] e walon : ** [[Motî:Mårcin|Mårcin]] : F. ''Marchin''. ** [[Motî:Djåçlete|Djåçlete]] F.''Jauchelette'' * li [[betchfessî SH]] a stî atuzlé po tni conte di prononçaedjes CH ki s' avançnut foirt ådvins del Walonreye linwistike. * Sacwant spårdaedje des disfondowes e walon mostere des disfondowes a môde picård bråmint pus avanceyes k' i n' divreut. ** [[Motî:candjî|candjî]] ([[pus lådje oyowe]]) : c' est ene disfondowe come ''tchandjî'' k' åreut dvou esse dispårdowe totavå. * On rtrove des disfondowe picådes dins des tote pitites coines del Hôte-Årdene, on payis foirt wårdiveus pol walon (çou ki pôreut mostrer ki ces disfondowes la estént pus corantes la sacwants siekes). Insi po [[Motî:diele 2|"diele"]] (mape [[A.L.W.]] 15.20), nos avans ene disfondowe ''djèfe'' foirt sipårdowe el Hôte Årdene, avou des sorcoines ([[Solwåster]]) ki diynut ''guèfe''. == Sacwants scrijheus e picård == * [[Fernand Dessart]] * [[Joseph Dufrane]] * [[Jean-Marie Kajdansky]] * [[Géo Librecht]] * [[Paul Mahieu]] [[bg:Пикардски език]] [[ca:Picard]] [[de:Picardische Sprache]] [[en:Picard language]] [[eo:Pikarda franca dialekto]] [[fr:Picard]] [[li:Picardisch]] [[nds:Picardsch]] [[nl:Picardisch]] [[pl:Picard]] [[sv:Pikardiska]] 4498 52176 2006-03-21T02:28:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, br, eu, gl [[Categoreye:Lingaedjes]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''galo''' ---- [[Imådje:Gallo and Breton.gif|thumb|dispårdaedje do galo eyet do burton el Burtaegne]] Li '''galo''' est on [[lingaedje d' oyi]] djåzé el pårteye romane, metowe å Levant, del [[Burtaegne]] (France); dismetant k'&nbsp;å Coûtchant c'&nbsp;est l'&nbsp;[[burton]], on lingaedje gayel, k'&nbsp;est l'&nbsp;lingaedje do payis. [[Imådje:Bilingual signage-Gallo.jpg|thumb|panea e galo dins l' metro d' Rennes]] Ene des ståcions do metro a [[Rennes]], li mwaisse-veye del Burtaegne, a les plakes metowes e [[francès]] eyet e galo; mins çoula dmeure foirt råle, eyet l'&nbsp;lingaedje galo est sovint bén moens veyåve et do côp moens cnoxhou, kel burton. Li motî do galo, tot dmorant pol plupårt di båze latene, a stou influwincî pa s'&nbsp;vijhén l'&nbsp;burton; tot come li burton a dins s'&nbsp;motî bråmint des mots k'&nbsp;ont vnou do galo. == Egzimpe di tecse == * e galo: Le galo est yunn dez dóz laungg de la Bertaèyn. Le galo est unn laungg romaènn (oreinaéy deü latein). Nan poet corr li donae le non de brito-romaen. L'autr laungg de la Bertaèyn (le berton) est yèll unn laungg celtiq. Nan cauzz galo dan la partiy oriantall de la Bertaèyn. * ratournaedje walon: Li galo est onk des deus lingaedjes del Burtaegne. Li galo est on lingaedje roman (vinant do latén). On pout co li dner l'&nbsp;no di brito-roman. L'&nbsp;ôte lingaedje del Burtaegne (li burton) est on lingaedje celtike. On cåze galo dins l'&nbsp;pårteye oryintåle del Burtaegne. (prezintaedje e galo sol waibe del soce «Maézoe») {| ! align=left | '''galo''' ! align=left | '''walon''' ! align=left | '''galo''' ! align=left | '''walon''' |- | anoet || enute | esteill || estoele |- | aèv || aiwe | fórmaij || froumaedje |- | aézaé || åjhey | góll || gueuye |- | beirr || boere | limerot || limero |- | ben || bén | lip || lepe (del boke) |- | betunae || foumer | mósch || moxhe |- | cauzae || cåzer | nouna || nonna |- | chaérr || tcheyire | ostèu || måjhone |- | chapèu || tchapea | peirr || pwaire |- | desort || rexhe, sôrti | sia || siya |- | escoll || escole | us || ouxh |- | colspan=4 align="center" | (copyî do [http://www.maezoe.com/voc-walon.htm ptit motî walon/galo] sol waibe ''Maézoe'') |} == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.maezoe.com/maezoe-wa.htm Waibe del soce «Maézo» sol lingaedje galo] [[af:Gallo]] [[als:Gallo]] [[ast:Galó]] [[br:Gallaoueg]] [[ca:Gallo]] [[de:Gallo]] [[en:Gallo language]] [[eo:Galoa lingvo]] [[eu:Gallo]] [[fr:Gallo]] [[gl:Galó]] [[kw:Gallo]] [[nds:Gallo]] [[pl:Gallo]] 4499 54279 2006-04-11T15:19:38Z 86.196.150.122 [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''pweturlin''' ---- [[Imådje:pweturlin_mape_wi.jpg|right|thumb|mape do pweturlin]] Li '''pweturlin''' est on [[lingaedje d' oyi]] djåzé e [[Pwetou-Xharinte]] et [[Sintondje]] (France). == Ehåyaedje do pweturlin == [[Imådje:pweturlin_croejhete_wi.jpg|thumb|coviete d' ene croejhete]] Li lingaedje pweturlin, ehåyî diviè 1995-2000, uze di [[betchfessî scrijha|betchfessîs scrijhas]], inte di zels “'''ea'''” (avou les minmès valixhances k'&nbsp;e walon, -ê u -ia) eyet “'''jh'''”. C'&nbsp;est tot rescontrant les bouteus do pweturlin ki [[Lorint Hendschel]], e 1994, a avnou a l'&nbsp;atuze des betchfessîs scrijhas. == Egzimpe di tecse == * e pweturlin: Le poetevin-séntunjhaes ét de l'aeràie daus parlanjhes d'oéll, mé le cote l'aeràie de çhélés d'o. O fét que l'at daus marques daus deùs bords. Mé l'at étou daus marques rén qu'a li. * ratournaedje walon: Li pweturlin(-sintondjès) est di l'&nbsp;aroyaedje des lingaedjes d'&nbsp;oyi, mins avou ene miete di l'&nbsp;aroyaedje des lingaedjes d'&nbsp;ok. Çou ki fwait k'&nbsp;il a des måkes des deus boirds. Mins il a eto des måkes rén k'&nbsp;da lu. (prezintaedje sol pådje do pweturlin) ==Hårdêye difoûtrinne== [http://pivetea.free.fr/poetevin-sentunjhaes.htm Li waibe dåzès Pweturlins] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[ast: Pictavín-santonxés]] [[en:Poitevin-Saintongeais]] [[fr:Poitevin-saintongeais]] [[nds:Poitevin-saintongeais]] [[pl:Poitevin-saintongeais]] 4500 57693 2006-05-21T09:36:37Z Pablo 5 [[Imådje:cizete.jpg|thumb|Li mape do mot "cizete" (PALW I, 9) mostere bén li stindowe do walon å sinse linwistike.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>walon</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> (istoricmint, di 1200 a 1930) roman lingaedje djåzé e Bas-Payis espagnols (pu otrichyins) et el Principåté d' Lidje. <I>I djha co ki ç' vindeu cial di Élessene djåzéve on walon tirant so l' flamind k' on comprindeut co assez åjheymint</I> (vîs papîs del djustice di Nameur, 1564). <B>2.</B> (linwisticmint, après 1930) lingaedje do payis, del troke des lingaedjes d' oyi, djåzé dispu l' onzinme sieke e payis d' Lidje, di Nameur, e Roman Payis, e l' Årdene et e l' Ess do Hinnot (å Lvant des arondixhmints di Twin eyet d' Sougniye). rl a: [[Motî:picård 1|picård]], [[Motî:gåmès|gåmès]]. rl a: [[Motî:waloncåzant|waloncåzant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî walon:</FONT> lingaedje sicrît dins les bassès coûs d' djustice el Walonreye, divant 1600, et ki maxhe on motî administratif li minme po tos les lingaedjes d' oyi, avou des mots et des emantcheures di fråzes pår walones. rl a: [[Motî:scrîta|scrîta]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">walon, walone</FONT> [addj.] a vey avou l'&nbsp;walon (li lingaedje), les Walons u l'&nbsp;Walonreye. <I>Li lingaedje walon, Li tuzance walone.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Walon</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Walone</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Walonde</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> (istoricmint, di 1500 a 1850) djin ki dmeure ezès Bas-Payis espagnols (pu otrichyins) ou el principålté d'&nbsp;Lidje, et ki djåze walon, et nén tîxhon. <I>Noû-York a stî askepyî pa des Walons... d'&nbsp;Avene, e France.</I> <B>2.</B> (dispu 1850) djin ki dmeure el Walonreye, u ndè provni. <I>Sont des Walons, sins manke, tos les cis et les cenes ki boutèt dins l'&nbsp;aroyaedje del Walonreye</I> (F. André et al, rat. pa L. Mahin). <B>3.</B> (v.v.m.) (di 400 a 900) lomaedje pås Francs, ki dimorént astok, di djins del Gåle beldjike ki cåzént roman, et nén tîxhon. rl a: [[Motî:Vonneche|Vonneche]], [[Motî:Walin|Walin]], [[Motî:Walcoû|Walcoû]], [[Motî:Wålem|Wålem]], [[Motî:Wånrote|Wånrote]], [[Motî:Wancene|Wancene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">walon</FONT>, walo, walan, walong, walone, walonde, walondje</span>. Etimolodjeye: tîxhon "<span lang=de>Walha</span>" (Gayel, Cele), diné, divant Djezus-Cri, a on seul peupe vijhén des Tîxhons, les Voles. Parinteye: * [[Motî:Walonreye|Walonreye]] ---- * [[walon|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol lingaedje walon]] * [[walon et tîxhon|Dipus d' racsegnes so l'&nbsp;vijhnaedje inte les Walons et les Tîxhons]] 4502 24898 2004-04-30T01:27:51Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 4503 58674 2006-05-29T23:21:08Z Pablo 5 licince coviete do live «Langues d'oïl en Wallonie» da Michel Francard == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 4504 62229 2006-06-17T16:13:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bleu</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> coleur soûmintrece (avou l'&nbsp;[[Motî:djaene |djaene ]]et l'&nbsp;[[Motî:rodje|rodje]]), li cene do cir. <I>Shû, disk' å bleu do cir, les frawiants coclevîs </I>([[M. Frisée]]). <I>Asteure nos voeyans li ptite veye di Krems ki bagne ses pîs dins l' bea bleu do Danube, sapinse a l' ôte </I>([[L. Sohy]]). <B>2.</B> poure k' a cisse coleur la. <I>On meteut do bleu so les pires di molén et passer avou on boket di tchviron, po vey la k' on les dveut rbate </I>(ramexhné pa [[Jacky Adam]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bleu</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">bleuwe</FONT> [addj., todi padvant] <B>1.</B> k'&nbsp;a cisse coleur la. <I>Mi mame, on grand bleu dvantrin sins bavete nuké ås rnos, côpeve del verdeure e corti </I>([[Jacques Hensschen]]). <I>Les doets caresnut l' boursea k' a divnou tot bleu </I>([[L. Lecomte]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;totossu bleu k' sint Djilin:</FONT> tot bleu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bleu d' peu:</FONT> k' a foirt [[Motî:sogne 2|sogne]]. <B>2.</B> [[Motî:rindou|rindou, -owe]] après ene sakî (kel [[Motî:vey voltî|voet mo voltî]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:roed|roed]]° bleu sot:</FONT> <B>3.</B> foirt biesse (dins on tchamp d' kinoxhances). <B>4.</B> noer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:vey|vey]] bleu:</FONT> vey [[Motî:bablou|bablou]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde li grand bleu må d' [[Motî:araedje|araedje]]°.</FONT> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bleu</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">bleuwe</FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk ki s' s' î cnoxhe nén. <B>2.</B> biesse d' ene bleuwe grijhe coleur. <I>Les poyes c' est des bleuwes des landes, maytêyes, tirant sol gris bleu </I>([[P. Maudoux]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cabolé bleu, cabolêye bleuwe;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;caflori bleu, caflorêye bleu:</FONT> vea, gayet, vatche avou des taetches blan,kes et bleuwes. <span lang=fr>F. pie-bleu.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bleu</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">bluwete</FONT> [o.f.n.] situdiant(e) nén co batijhî. <span lang=fr>F. bizut.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rwè des bleus; rinne des bluwetes:</FONT> situdiant ki wangne ene bate di boevaedje di bire, al fén do bateme. Parintêye : * [[Motî:bleuwi|bleuwi]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:bleu-bijhe|bleu-bijhe]] * [[Motî:blanc-bleu|blanc-bleu]] ---- * [[coleur|Dipus d' racsegnes so les coleurs]] * [[bateme di studiants|Dipus d' racsegnes sol bate do Rwè des Bleus al fén des batemes di studiants]] 4505 24901 2004-04-30T13:50:38Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>coine 1</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> broke k'&nbsp;i gn a di tchaeke costé sol front des vatches, des gades, des berås, do diale, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè des royes a ses coines:</FONT> (prumî sinse) tot cåzant d'&nbsp;ene vatche, awè des cekes dins les coines ki mostrèt kéne ådje k'&nbsp;elle a, cobén d'&nbsp;veas k'&nbsp;elle a yeu, evnd. (deujhinme sinse) awè ene mwaijhe reputåcion; Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"être brûlé, avoir un passé chargé"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè åk so ses coines:</FONT> awè des royes a ses coines. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè (ene sacwè) so ses coines:</FONT> awè ç'&nbsp;cayet la e trexhe (s'&nbsp;endè tracassî). <I>On n'&nbsp;les ôt pus tant brûtyî conte des Flaminds, asteure k'&nbsp;il ont l'&nbsp;afwaire del diyoccene so leus coines.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirter des coines:</FONT> esse [[Motî:coirnåd|coirnåd]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S'&nbsp;il a magnî l'&nbsp;diale, k'&nbsp;i magne pår les coines:</FONT> I doet achever d'&nbsp;payî po les mizeres k'&nbsp;il a fwait ås ôtes. Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"Il faut boire le calice jusqu'à la lie"</span>. <span lang=fr>F. corne.</span> <B>2.</B> bwès avou do coxhlaedje ki crexhe so l'&nbsp;front des ciers et des parey a zels. <I>Les coines des ciers toumèt tos ls ans mins les cenes des dins et des renes ni tcheyèt nén.</I> <span lang=fr>F. bois.</span> <B>3.</B> subtance des shabots des tchvås, des ongletes des vatches. <I>On s'&nbsp;meteut del [[Motî:formole|formole]] dizo les pîs po k'&nbsp;i divnénxhe deurs come del coine.</I> Etimolodjeye: latén d'&nbsp;sôdårds <span lang=la>"corna"</span> (minme sinse). <B>II.</B> [o.n.] instrumint k'&nbsp;on shofele divins po fé do brut. <I>Ni roveye nén di prinde on coine po nd aler al trake dimwin.</I> <I>I prindént des coines di tchesse po-z aler ecoraedjî li Standård.</I> <span lang=fr>F. cor (de chasse).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwane</FONT>, cwène, cwâne, cwan.ne, cône, côrne, coûne, coûrne</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>cornu</span> (coine). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit saetchot del fôme d'&nbsp;ene coine; <I>On coirnet d'&nbsp;fritches a 50, martchand, s'&nbsp;i vs plait&nbsp!</I> On dit eto: [[Motî:cahote|cahote]]. <span lang=fr>F. cornet.</span> <B>2.</B> coirnixhea (ås tripes). <B>3.</B> boket do telefone k'&nbsp;on schoûte et cåzer avou. <I>Elle a rclapé l'&nbsp;coirnet do telefone, rodje come ene pivône</I> (H. Van Cutsem). <span lang=fr>F. écouteur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnixhea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> traitoe k'&nbsp;on-z î emantche li tripe après, po bôrer les bodins. rl a: [[Motî:bodinoe|bodinoe]]. <span lang=fr>F. entonnoir à boudin.</span> <B>2.</B> coine di fier metowe a l'&nbsp;evier so on long baston, po distinde les ciedjes a l'&nbsp;eglijhe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwarnichia</FONT>, cwèn'hê, cwan'chê, côrnichia</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnixheus, e</B></FONT> [addj.] (mot d'&nbsp;biyolodjisse) deur come del coine. <I>Les igwanes ont ene coirnixheuse cresse k'&nbsp;elzî court tot do long do dos.</I> <span lang=fr>F. corné.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwarnicheus</FONT>, cwèrniheus, cwèn'heus, cwan'cheus</span>.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:coirnixhea.jpg]]<BR><BR>coirnixhea (poitrait saetchî pa Martine Mahin).</P> 4506 40777 2005-09-29T17:29:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coine 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> inglêye d'&nbsp;on cwåré, d'&nbsp;on rectingue, d'&nbsp;ene tchambe. <I>Li cwåré a cwate coines di scwere.</I> On dit eto: [[Motî:cwén|cwén]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler el coine:</FONT> esse pûni, po on scolî, k'&nbsp;on voyive a djno el coine del classe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si les coines venrént e mitan, ele serént rnetieyes:</FONT> dijhêye del rinetieuse ki n'&nbsp;va nén ezès coines; rl a: [[Motî:Mareye-Rondès-Coines|Mareye-Rondès-Coines]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;coine do bwès:</FONT> ôrire do bwès, a l'&nbsp;inglêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji nel vôreu nén rescontrer el coine do bwès:</FONT> C'&nbsp;est èn ome a nd awè sogne. <B>2.</B> boket d'&nbsp;payis. <I>Gn a des mots di totes les coines del Walonreye.</I> <B>3.</B> plaece ritirêye <I>Li coine do feu.</I> On dit eto: [[Motî:cwén|cwén]]. <B>4.</B> boird. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwane</FONT>, cwène</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>cuneus</span> ([[Motî:cougnet|cougnet]]); rl a: [[Motî:sorcoine|sorcoine]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnete</B></FONT> [f.n.] pitit boket, pitite coine di tere <I>Dj'&nbsp;a ene coirnete di sapéns sol Praireye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaitî a coirnete:</FONT> riwaitî del coine des ouys. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coinrece</B></FONT> [addj.] ki n'&nbsp;egzistêye ki dins ene coine d'&nbsp;on payis. <span lang=fr>F. régional, local.</span> Etimolodjeye: bodje "coine", cawete -rece, 1997. 4507 61465 2006-06-16T11:05:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> shofler dins on [[Motî:coine (di vatche)|coine]], po rashonner les sôdårds, sibarer l'&nbsp;djibî, evnd. <span lang=fr>F. corner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les orayes lyi coirnèt:</FONT> <I>a)</I> i gn a on brut ki lyi [[Motî:zûner|zûne]] dins l'&nbsp;oraye. <I>b)</I> il a l'&nbsp;epinse k'&nbsp;on djåze di lu. <B>2.</B> fé aler li clacson d'&nbsp;ene oto. On dit eto: [[Motî:tûter|tûter]]. <span lang=fr>F. klaxonner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> côp d'&nbsp;clacson, shoflaedje en on coine di tchesse, evnd. <span lang=fr>F. coup de claxon.</span> <B>2.</B> coirna (maladeye des biesses, la k' on les ôt d' å lon ki respirnut). [[Imådje:pris_coirneu_Hu_papi.jpg|thumb|Certificat di pårticipaedje å Pris do Coirneu]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirneyresse</B></FONT> [o.f.n.] djouweu(se) di coine di tchesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Coirneu:</FONT> <I>a)</I> (la-minme: <span lang=wa-feller>Li Cwèrneû</span>) pitite posteure k' i gn a sol [[Motî:bassinea|Bassinea]] a [[Motî:Hu|Hu]]. <I>b)</I> no d'&nbsp;ene soce di walon et d' årts di Hu. <I>c)</I> (la-minme: <span lang=wa-feller>Li Cwarneû</span>)no d' ene gazete d' après Nameur. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirneyreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> concert di coines di tchesse. <B>2.</B> derame di tûtaedjes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirna</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;årtisyince) brut d'&nbsp;respiraedje k'&nbsp;on-z ôt did lon, copurade li ci fwait pa on tchvå k'&nbsp;est rastrindou del goidje. <I>On n'&nbsp;atchteye nén on tchvå k'&nbsp;a do coirna.</I> <span lang=fr>F. cornage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnåd 1</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnåde</B></FONT>[o.f.n.] tchivå, cavale k'&nbsp;a do coirna. Omonimeye : * [[Motî:coirnåd 2|coirnåd 2]] (wiyaime) ---- * [[Li Coirneu (soce)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol soce «''Li Cwèrneû''» di Hu]]. * [[Li Coirneu (gazete)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol gazete "''Li Cwarneu''"]]. * [[coirna|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol coirna]] * [[coirna del goidje ås tchvås|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol coirna del goidje ås tchvås]] 4508 61461 2006-06-16T10:28:10Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:coirnåd 1|coirnåd 1]] (wiyaime) * [[Motî:coirnåd 2|coirnåd 2]] (tchivå avou do coirna) 4509 24905 2004-04-30T12:30:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>djaene</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> coleur soûmintrece (avou l'&nbsp;rodje et l'&nbsp;bleu), li cene del ploumete di l'&nbsp;oû. <B>2.</B> (mot d'&nbsp;ovrî) ovrî nén sindiké. <B>II.</B> [addj.] k'&nbsp;a cisse coleur la. <I>Ene djaene cote</I>.</P> 4510 24906 2004-04-30T12:28:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>enimådjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>1.</B> mete des imådjes dins on live, tot cåzant do scrijheu u l'&nbsp;eplaideu. <B>2.</B> fé ces imådjes la tot djåzant d'&nbsp;on dessineu. <span lang=fr>F. illustrer.</span> <B>3.</B> gåyoter ene plaece avou des dessins. <span lang=fr>F. décorer.</span> Etimolodjeye: bodje "imådje", betchete e- (en- divant voyale), cawete des viebes del deujhinme sôre -î, 2003.</P> 4511 24907 2004-04-30T12:25:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>racostrer</B></FONT> <span style="url">([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]])</span> [v.c.] rakeude les botons, les mousmints (d'&nbsp;ene sakî). <I>Po fé s'&nbsp;manaedje et l'&nbsp;racoster, il aveut s'&nbsp;sour Catrene</I> ([[Léon Hector]]). Etimolodjeye: viebe fwait sol no "costire", costri, betchete ra-.</P> 4512 24908 2004-04-30T01:43:47Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> rodje </B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> coleur soûmintrece (avou l' djaene et l' bleu), li cene d' ene braijhe u do solea coûtchant. <B>II.</B> [addj.] k' a cisse coleur la. <I> Ene rodje cote. </I> 4513 24909 2004-04-30T12:19:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>sour</B></FONT> [f.n.] feye di vosse mame et vosse pa. <I>Liza c'&nbsp;esteut s'&nbsp;sour; i n'&nbsp;s'&nbsp;avént nén maryî ni onk ni l'&nbsp;ôte et fé on manaedje a zels deus</I> ([[Joseph Selvais]]). rl a: [[Motî:masseur|masseur]], [[Motî:macherseur|macherseur]], rl a: [[Motî:dimey-sour|dimeye-sour]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>soûr, soû, soûwe, seûr, cheûr</span>.</P> 4514 35670 2005-07-20T19:58:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soû</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">soû d'&nbsp;l'&nbsp;ouxh</FONT>: grosse plate pire metowe dizo èn ouxh d'&nbsp;intrêye. <I>T'&nbsp;aveus des viyès djins ki berdelént sol soû d'&nbsp;l'&nbsp;ouxh di lodjete</I> ([[Raymond Honoré]]). <I>Elle esteut dissu l'&nbsp;soû d'&nbsp;l'&nbsp;ouxh dispu on moumint, come ene pierdowe</I> ([[Paul Gilles]]). On dit eto: [[Motî:apas|apas]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Intrez don, ni dmorez nén sol soû:</FONT> no d'&nbsp;ene gazete e walon amontêye pa [[Richard Joelants]] et [[François Nyns]] e 2000. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soû</FONT>, sou, sû, su, së, sè</span>, miersipepieuzmint el mape A.L.W. 4.18 ey el notûle ALW 4.34. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soûmint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bastixhaedje k'&nbsp;ene grosse sacwè va vni dsu. rl a: [[Motî:sorsoûmint|sorsoûmint]]. <span lang=fr>F. base, assise, soubassement.</span> <B>2.</B> (tecnicmint) tot sistinme ki des ôtès sacwès vinèt dsu. <I>I&nbsp;sufixh d'&nbsp;aveur ene fonte electronike; l'&nbsp;aroke, c'&nbsp;est cwand gn a pont d'&nbsp;soûmint efoirmatike po l'&nbsp;alfabet tafinaxht</I> (P. Sarachaga, 2003). <span lang=fr>F. base, support.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) tote idêye ki des ôtès atuzes vinèt dsu. <span lang=fr>F. base, fondement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soûmintrece</B></FONT> [addj.] ki rote come li soûmint d'&nbsp;ene sacwè. <span lang=fr>F. basique, fondamental.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coleur soûmintrece:</FONT> coleurs ki, tot s'&nbsp;maxhant, fijhèt les ôtès coleurs, dj'&nbsp;ô bén: li djaene, li rodje eyet l'&nbsp;bleu. Etimolodjeye: addjectif fwait avou -rece sol mot "soûmint", 2002. 4515 62648 2006-06-20T18:00:20Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Gillain]] '''Eugène Gillain''' ([[1882]]-[[1955]]) esteut on dessineu (percepteu des contribucions di s' mestî) et l' pa da Joseph Gillain, li spiroutî mî cnoxhou dizo l' no d' [[Jigé]]. Il a [[Motî:enimådjî|enimådjî]] bråmint des lives e walon. A-st enondé les [[Cayés Walons]] e 1938. A eto scrît del prôze e walon. ==Tecnike des dessins da Eugène Gillain== C'&nbsp;esteut çou k'&nbsp;on lome des [[bwès (dessin)|bwès]]. I&nbsp;boutéve so les dessins di s'&nbsp;fré (come po les Cayés Walons) u so des cis des ôtes (come po les “Contes d'&nbsp;aprandjire” da [[Paul Moureau]]. 4516 66065 2006-07-04T00:26:18Z Lucyin 16 /* Sicrijheus(es) dins des antolodjeyes po tote li Walonreye. */ [[Categoreye:Sicrijheus e walon|*1]] Pådje ki rashonne les scrijheus ki, å pus sovint, n' ont pont fwait d' lives, mins k' ont scrît dins des [[gazete e walon|rvowes]] u des [[antolodjeye]]s coinreces. On trove des fråzes da zels dins l' [[esplicant motî|motî Wikipedia]]. Gn a cial eto sacwants grands scrijheus e francès, ki n' ont scrît ki sacwants tecses e walon (come [[Arthur Masson]]). Po les grands scrijheus, alez s' vey li [[Sicrijheus_e_walon|pådje des grands scrijheus]]. Loukîz eto : sicrijheus e [[francès d' Walonreye]]. == Sicrijheus(es) dins des rvowes == === Dins [[l' Bourdon]] === * [[Marius Colombin]] * [[Armand Deltenre]] * [[Jean Goffart]] * [[Josée Mathot|Josée Spinosa-Mathot]] * [[Lucienne Sarteau]] (Fedora) === Dins les [[Cayés Walons]] === * [[Christiane Binamé]] * [[Guy Brenner]] * [[Camille Delvigne]] * [[Michel Dricot]] * [[Arthur Masson]] * [[Philippe Maudoux]] * [[Emile-Joseph Piret]] * [[Joseph Selvais]] === Dins [[Li Chwès|l' Chwès]] === * [[Arnold Hauwaert]] === Dins [[Coutcouloudjoû]]. === * [[Louis Baijot]] * [[Ernest Benoit]] * [[Henry Lepage]] === Dins [[Djåzans walon]] === * [[François Duysinx]] * [[Yvonne Gendarme]] * [[Pol Lefin]] * [[Marcel Slangen]] === Dins [[Intrez don]] === * [[Richard Joelants]] * [[François Nyns]] * [[Joseph Sécretin]] === Dins [[Nosse Lingaedje (gazete)]] === * [[Léon Bukens]] * [[Raymond Dambly]] === Dins les [[Noveles des WASAB]] === * [[Andrée Bacq]] * [[Georges Michel]] * [[Roger Viroux]] === Dins [[Rantoele (gazete)|l' Rantoele]] === * [[Yves Paquet]] * [[André Lessire]] * [[André Lamborelle]] * [[Françwès Warnotte]] * [[Emile Romain]] * [[Stéphane Quertinmont]] === Dins [[Li Såverdea (gazete)|l' Såverdea]]. === * [[Gérard Havelange]] === Dins [[Singulîs]] === * [[Maurice Georges]] * [[Raymond Mouzon]] * [[Pierre Otjacques]] === Dins l' [[Li Walone (gazete)|l' Walone]] === * [[Charles Bicheroux]] == Sicrijheus(es) dins des antolodjeyes po tote li Walonreye. == * [[antolodjeye «Scrire»]] ** [[Luc Declercq]] ** [[Eli Michel]] ** [[Georges Simonis]] ** [[Robert Van Orle]] == Sicrijheus(es) dins des antolodjeyes coinreces == * Dins [[Cåzans walon]] (Li Tchestea) ** [[Léon Hector]] * Dins l' [[antolodjeye namurwesse]] des frés Marechal. ** [[Oscar Lacroix ]] ** [[François Raynaud]] * Dins l' [[antolodjeye Fleurs Diyalectåles]] == Sicrijheus eplaidîs dins des [[pitite gazete|ptitès gazetes]] == * Dins ''Echos'' (di [[Ståvleu]]). ** [[Camille Gaspard]] * Dins ''Les Echos de la Cité'' (di [[Sint-Houbert]]). ** [[Gaston Lucy]] == Sicrijheus(es) cités dins des gros motîs == * [[Jean-Simon Renier]] == Sicrijheus k' ont-st eplaidî des lives da zels. == * [[Alexis Bastin]] * [[Achille Mossiat]] == Sicrijheus d' live "nén come les ôtes" == * [[Albert Lallemand]] (a scrît e walon, foû do [[sistinme Feller]], des sacwès foû ordinaires). 4517 44671 2005-11-15T19:07:15Z Lucyin 16 Hårdêyes difoûtrinnes [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Selvais]] '''Joseph Selvais''' sicrît dins les [[Cahiers Wallons]] dispu eviè 1995. Il est eto [[SLLW]]-î (il î a moussî e 2001). I scrît del prôze, a pårti d' ses sovnances, mins avou des rcwerances po bén adjinçner si [[motî:sipoûle|spoûle]]. Il esteut prof di latén-grek di s' mestî. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://users.skynet.be/sllw/selvais.html Bibliografeye e francès sol waibe di l' SLLW] * [http://users.skynet.be/sllw/ant_selv.html Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW] (e [[sistinme Feller|Feller]]) 4518 48337 2005-12-29T12:58:53Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Nyns, Francois]] [[Imådje:nyns_wi.jpg|thumb|left|120px|Françwès Nyns e 2003]] '''François Nyns''' a skepyî li 17 di may 1937 e Pîsson-tchamp (Mont-Croteu). I scrijheut tenawete dins [[La Wallonne]]. E 2000, il a amonté si prôpe gazete e walon, avou [[Richard Joelants]], [[Intrez don]]. I scrît des arimeas et des sovnances, et eto des rloucaedjes di l' actouwalité. Il a eto replaidî des scrijheus k' on-z åreut rovyî, come [[Joseph Sécretin]]. [[Imådje:Nyns_cwaute_vizite.jpg|thumb|si cwåte di vizite, fwaite el måjhone]] François Nyns est ptit-fi, fi et fré, d' houyeu, et fir di l' esse. Di s' mestî, il esteut ovrî et sindicalisse. Il meteut firmint so si [[cwåte di vizite]]. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/nyns.html Pådje da Françwès Nyns]. 4519 24915 2005-03-28T22:23:55Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Hector, Leon]] '''Léon Hector''' (1885-1982) a scrît dins les 3 limeros di l' antolodjeye do payis do [[Li Tchestea|Tchestea]], [[Cåzans walon]]. C' esteut eto on rcwereu so l' istwere do payis d' [[Libråmont]]. Il esteut curé di s' mestî. 4520 24916 2004-04-30T11:24:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Duysenx]] 4521 24917 2004-04-30T11:25:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Duysenx]] 4522 24918 2004-04-30T11:37:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responde]] 4523 24919 2004-04-30T11:37:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responde]] 4524 24920 2004-04-30T11:37:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responde]] 4525 24921 2004-04-30T11:38:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responde]] 4526 24922 2004-04-30T11:38:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responde]] 4527 24923 2004-04-30T11:38:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responde]] 4528 24924 2004-04-30T11:45:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eterviou]] 4529 24925 2004-04-30T11:45:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eterviou]] 4530 24926 2004-04-30T11:45:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eterviou]] 4531 24927 2004-04-30T11:45:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eterviou]] 4532 24928 2004-04-30T11:59:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (inglêye)]] 4533 24929 2004-04-30T11:59:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (inglêye)]] 4534 24930 2004-04-30T11:59:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (inglêye)]] 4535 24931 2004-04-30T12:00:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[François Nyns]] 4536 24932 2004-04-30T12:01:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Selvais]] 4537 41038 2005-10-06T19:07:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Djivêye des ptits scrijheus e walon]] 4538 24934 2004-04-30T12:16:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soû]] 4539 24935 2004-04-30T12:16:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soû]] 4540 37428 2005-08-09T12:18:46Z Pablo 5 '''Sour''' (fr: ''Solre'') est l'&nbsp;ancyin no do ri d'&nbsp;Beamont, ki s'&nbsp;egolene e [[Sambe]] a [[Sour-so-Sambe]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do gayel ''salwo'' (brouyeye aiwe). ''C' est ossu l' no d' ene [[Sour (aiwe di France)|aiwe el France]].'' [[Categoreye:Aiwe del Walonreye]] 4541 24937 2004-04-30T12:35:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bleu]] 4542 24938 2004-04-30T13:00:49Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 4543 24939 2004-04-30T15:01:19Z Pablo 5 mape mostrant li stindêye do pårler [[pweturlin]] cou del croejhete (live) 4544 24940 2004-04-30T15:09:43Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Pweturlin, Pweturlinne</B></FONT> [n.dj.] dmimanant(e) e Pwetou. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pweturlin</B></FONT> [o.n.] lingaedje d'&nbsp;oyi djåzé e Pwetou. Etimolodjeye: noûmot avou l'&nbsp;[[cawete -urlin]], 1998.</P> ---- [[pweturlin|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol pweturlin]] 4545 24941 2005-01-17T23:02:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>purnea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> <I>a)</I> bårire, on mete hôte, k' on meteut dvant l' ouxh di ståve, po poleur drovi l' ouxh po-z [[motî:enairer|enairer]], et les biesses èn nén moussî foû (et ki fjheut come on ptit poice divant l' ouxh do ståve). <I>End aveut k' avént èn ouxh plin, ki s' droveut dins li ståve, et a l'&nbsp;ôte costé do meur, i gn è raveut on purnea ki s' droveut å dfoû</I> (ramexhné pa [[Jean-Marie Pierret]]). <span lang=fr>F. barrière.</span> <I>b)</I> [[Motî:håjhlete|håjhlete]] metowe divant l' ouxh del måjhon, u d' ene tchambe, u dvant des montêyes, po-z espaitchî les ptits efants d' [[Motî:rexhe|rexhe]], et les poyes et les tchéns d' intrer. <I>Elle esteut å purnea d' l' ouxh.</I> <I>Drovoz l' purnea, voci les grands monsieus.</I> <span lang=fr>F. portillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôteu d' purnea:</FONT> onk ki mousse dins les måjhons po-z aler vey les femes des ôtes. <span lang=fr>F. débauché.</span> <B>2.</B> <I>a)</I> ouxh a deus bokets onk ådzeu et l' ôte ådzo. <I>On n' voet pus les purneas, ces ancyins ouxhs ki s' ene mitan pa dzeu, et l' ôte padzo, wice ki l' mwaisse del måjhone fouméve voltî s' pupe, aspoyî a s' finiesse</I> (ramexhné pa [[Jean Haust]]). <I>b)</I> mitan do dzo d' èn ouxh di ståve, k' on pout drovi li dzeu po renairer. <span lang=fr>F. vantail.</span> <I>Dins l' purnea, gn aveut l' loukete po les poyes</I> (ramexhné pa [[Jean-Marie Pierret]]). <I>Èn ouxh a deus bokets, ça s' lome on purnea po l' ci do dzo, et èn ouxhlet pol ci dal copete</I> (ramexhné pa J.M. Pierret). <I>c)</I> mitan do dzeu, ki s' drouve ådvins. <I>Serez l' purnea d' l' ouxh</I> ([[Henry Forir]]). rl a: [[Motî:sipurnea|sipurnea]]. <span lang=fr>F. vantail, volet.</span> <I>d)</I> finiesse di l' ouxh do ståve (å dzeu). <I>Ti passes ti mwin på purnea, et ti disclitches li feroû d' åddins.</I> <span lang=fr>F. fenêtre.</span> <I>e)</I> tchaeke des batants d' èn ouxh ki s' drouve des deus costés. <B>3.</B> (mot d' [[Motî:éndjoleu|éndjoleu]]) espåce, sovint rectangulåre, ki vént so ene waitroûlêye, wice k' on programe håynêye totes sôres d' afwaires po comuniker avou l' uzeu (botons a clitchî po dner des instruccions å programe, bokets d' tecse ou des imådjes, evnd.) et ki pout esse bodjî et manaedjî d' on tenant. <I>Vos tapez so "ricweri"; gn a on purnea ki s' adrouve; adon, vos tapez l' mot ki vos vloz cweri après.</I> (L. Mahin) <I>Ådzo do purnea ki s' va afitchî, vos avoz “prôpietés”; clitchîz; vos voeyoz ene finiesse-livret a cwate pådjes</I> [[Lucien Mahin]]). <I>Asteme, li programe a-z aberweter po poleur bouter so ç' diccionaire la ni rote k' avou MS-Purneas</I> ([[Pablo Sarachaga]]). <I>"<span lang=en>Personal finance</span>", c' est on purnea, la ki dj' va manaedjî mes cwårs; vos avoz nén a-z î stitchî vos iys</I> ([[José Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. fenêtre, boite de dialogue.</span> <span lang=en>Ingl. window.</span> <B>4.</B> pitite foto metowe come ene finiesse å mitan d' ene grande. <I>C' est l' coviete d' ene rivowe do Marok avou des dessins eyet l' poitrait del pondeuse dins l' purnea.</I> <span lang=fr>F. médaillon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>purnê, purné, purnin, <FONT COLOR="#800080">purnia</FONT>, përgna, pernia, pergna, prun.nê. Gm. prun.né</span>. Etimolodjeye: [[Motî:erî-rfwait|erî-rfwait]] latén <span lang=la>"protinum"</span> ([[Motî:tchapåd|tchapåd]], [[Motî:poice|poice]], rl a: [[Motî:pronne|pronne]]), cawete -ea. Coinrece Lidje, Årdene, Hesbaye, payis d' Djivet. ---- [[purnea|Dipus d' racsegnes so l' sistinme des purneas so ls éndjoles]]. 4546 37175 2005-08-05T23:54:00Z Lucyin 16 [[categoreye:diyalectolodjeye walone|Pierret]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Pierret, Jean-Marie]] '''Jean-Marie Pierret''' est on rcwereu e diyalectolodjeye, prof d' univ dins les romanes di s' mestî. Il a cmincî ses rcwerances avou pa ene grosse teze so l' adjinçmint d' ene måjhon e l' Årdene, kel tite, c' est: ''Etude dialectologique et ethnographique sur la commune de [[Longyî|Longlier]].'' Il est [[SLLW|SLLW-î]] dispu 1981. Il a stî li mambor des rcweraedjes da [[Raymond Mouzon]] po-z emantchî on [[Motî do tchestea]]. Si boute-t i asteure po mete tos les ramexhnés foyoûs so papî. Il a acvierné ene sinteze so les scrîts sourdants del [[filolodjeye walone|diyalectolodjeye do walon]]. I prezinta l' ovraedje avou [[Jean Germain]] dins on papî lomé ''Introduction bibliographique à la dialectologie wallonne'', eplaidé e 1981 dins l' live ''Dialectologie en Wallonie'' siné pa [[Michel Francard]], Jean Germain, Luc Isaac eyet Jean-Marie Pierret. (ISBN 2-87077-057-X). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.be/sllw/pierret.html Si pådje, e francès, sol waibe di l' SLLW] 4547 52287 2006-03-21T04:09:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:視窗]] [[Categoreye:Informatike]] On '''purnea''', c' est ene cwårêye finiesse ki vént so l' [[waitroûle]] di voste [[éndjole]], la k' on programe [[motî:håyner 1|håynêye]] totès sôres d' afwaires po-z [[Motî:atôtchî|atôtchî]] l' uzeu. Ça pout esse des botons a clitchî dsu po dner des ôres å programe, des bokets d' tecse ou des imådjetes. Cisse cwårêye boesse la pout esse bodjeye avou tot çou k' i gn a dsu. Sovint cwand on tuze åzès purneas on tuze ås evironmints grafikes; mins e môde tecse avou, li waitroûle pout esse dispårteye e cwårés bokets, dj'&nbsp;ô bén des purneas (mins dins ç'&nbsp;cas la, e môde tecse, les purneas n'&nbsp;bodjèt normålmint nén). == Istwere des sistinmes di purneas == Les sistinmes di purneas grafikes come on les cnoxhoe asteure, ça fourit edvinté på cinte di rcweraedje di [[Xerox]] a [[Palo Alto]], diviè 1981; çou k'&nbsp;aléve revolucioner l'&nbsp;ovraedje so ls éndjoles, minme s'&nbsp;i fårè ratinde sacwantès anêyes. Come d'&nbsp;efet, li copiutrece grafike adjinçnêye pa Xerox esteut pår trop tchire eyet avanciveuse po si epoke, ele n'&nbsp;årè nén d'&nbsp;succès. C'&nbsp;est l'&nbsp;societé "[[Apple]]", kékès anêyes après, e 1984, ki va vormint enonder l'&nbsp;môde des purneas grafikes emey li grand publik, avou s'&nbsp;copiutrece ''Mackintosh''. Li sistinme n' est nén avancî ni si poûxhant kel ci da Xerox, mins bråmint moens tchir eto, et ça serè on franc succès, et les ''Mak'' si vont vinde come do souke. C'&nbsp;est l'&nbsp;prumî côp ki [[Motî:Tibî Meyî|Tibî Meyî]] si pout siervi d'&nbsp;ene éndjole, sins dveur aprinde tot on [[lingaedje informatike]]. Diviè 1988, li societé [[Microsoft]] riprind l'&nbsp;sistinme dizo l'&nbsp;måke ''Windows''. Ele li va spåde totavå, et l'&nbsp;mete so totes sôres di programes, a té pont ki les govienmints di sacwants estats amerikins, et l'&nbsp;Union Uropeyinne va amete Microsoft å tribunå po spotchaedje des ôtes måkes, e 2002. Èn ôte sistinme di purneas grafikes sont li '''[[sistinme di purneas X11]]''' (''X11 Window System'' ou simplumint ''X Window'', en inglès), eployî copurade dins les sistinmes [[Unix]] eyet [[mainframes]], askepyî dins les anêyes 1980, et ki l'&nbsp;sistinme eploye li rantoele avou ene årtchitecteure cliyint-sierveu. I&nbsp;gn a-st avou des poirtaedjes so sistinme PC, mins ça n'&nbsp;a vormint prin so PC k'&nbsp;avou l'&nbsp;sipårdjaedje do sistinme [[Linux]]. Viè ls anêyes 2000, Apple a-st abandné si sistinme di purneas prôpietaire po-z eployî avou li sistinme di purneas X11 po ses [[sistinme d' operance|sistinmes d'&nbsp;operance]]. <div style="float: right;"> &nbsp;[[Imådje: purnea_gnome_rowecoleur.png]] </div> Les prumîs purneas e walon ont-st aparexhou sol sistinme d' operance. [[Linux|Linusse]] e 2000. I fourît atûzlés pa [[Pablo Sarachaga]] et [[Laurent Hendschel|Lorint Hendschel]]. Li [[Francis Baudoux]], a pårti di 2003, a bouté, avou, å ratournaedje e walon di sacwants purneas. == Por vos djouwer les purneas == On dit k'&nbsp;on purnea s'&nbsp;'''adrouve''' cwand il aparexhe sol waitroûle, k'&nbsp;i s'&nbsp;clôt cwand il eva. Divant di s'&nbsp;clôre, i vs dimande sovint: estoz bén seur di voleur moussî foû&nbsp;? On respond '''i va''' u ''''l est bon'''. Si on s'&nbsp;a trompé, on clitche so '''en erî''' u '''rinoncî'''. So les purneas, gn è pout aveur: * des livrets (prôpietés, preferinces, eredjistraedje, afitchaedje, evnd.) * des disrôlantès lisses, u drôlantès djivêyes. Sacwants purneas polèt esse drovous e minme tins so ene metowe éndjole. Dabôrd, on pout [[naivyî]] avou on [[betchteu]], et manaedjî mes cwårs so ses contes ezès bankes e minme tins sol minme waitroûle (çou ki n'esteut nén possibe divant avou les lingaedjes "DOS". == Istwere do mot e walon == <div style="float: right;"> &nbsp;[[Imådje: purnea_stauve_wi.jpg]] </div>Li mot [[Motî:purnea|purnea]] s' eployive å cmince, po ene pitite bårire metowe inte li keur d' ene eglijhe, et les djins, la k' el priyesse fijheut s' [[Motî:prône|prône]]. Adon, po li minme sôre di [[Motî:håjhe|håjhlete]], k' on meteut ås ouxhs d' intrêye des ståves u des måjhons, po les biesses u les påpåds èn nén vni foû, et les poyes u les tchéns n' î nén moussî. Adonpwis, po tos les ouxhs d' intrêye côpés e deus. Li purnea, c' esteut l' mitan do dzo, u do dzeu, u minme onk des batants d' on dobe ouxh. Eto, ene sacwè ki s' vént mete dins ç' mitan, come ene cwårêye fignesse (come li foto cial). Li stindaedje di sinse a stî fwait pa [[Lucien Mahin]] e 1996 et prezinté a on [[raploû]] so les mots walons des éndjoles al [[Li Viye Såm|Viye Såm]]. [[de:Fenster (Computer)]] [[en:Window (computing)]] [[fr:Fenêtre (informatique)]] [[ja:ウィンドウ]] [[nl:Venster (computer)]] [[pl:Okno (informatyka)]] [[zh:視窗]] 4548 64206 2006-06-24T17:16:42Z Lucyin 16 /* do [[payis d' Nameur]] */ Loukîz eto : [[ricwereus so les ôtes lingaedjes dilérins del Walonreye]] == [[Motî|Diccionairîs, diccionairresses]]. == ===do [[payis d' Lidje]] === * [[Cambresier]] * [[Augustin Villers]] * [[Henry Forir]] * [[Hubert Scius]] * [[Jean Wisimus]] * [[François Toussaint]] * [[Jean Haust]] * [[Jacques Morayns]] * [[Henry Dewier]] * [[Eugène Dethier]] * [[Jean Lechanteur]] (k' a pår rarindjî li [[Motî da Villers]]). * [[Simon Stasse]] === do [[payis d' Nameur]] === * [[Reynolds Hostin]] ([[Cînè]]) * [[Lucien Léonard]] ([[Annvoye]]) * [[Auguste Melin]] ([[Andene]]) * [[Léon Pirsoul]] ([[Nameur]]) * [[Lucien Somme]] eyet [[Chantal Denis]] ([[Province di Nameur]]) * [[Jules Waslet]] ([[Djivet]], el [[Walonreye di France]]) === do [[Coûtchant walon|payis d' Tchålerwè]] === * [[Arile Carlier]] * [[Arthur Balle]] * [[Joseph Coppens]] * [[Omer Bastin]] * [[Willy Bal]] * [[P. Defagne]] * [[Maurice Vray]] === del [[Basse-Årdene]] === * [[Philippe Aubry]] * [[Jean-Baptiste Dasnoy]] * [[François Twiesselmann]] * [[Michel Francard]] * [[Jean-Pol Grandmont]] === do [[rfondou walon]] === * [[Laurent Hendschel]] * [[Thierry Dumont]] * [[Lucien Mahin]] * [[Pablo Sarachaga]] == Fijheu(se)s di [[motlî]]s == * [[Stanislas Bormans]] * [[Joseph Bastin]] * [[Albin Body]] * [[Robert Boxus]] * [[Robert Dascotte]] * [[Jean Lejeune]] * [[Martin Lejeune]] * [[Achille Van Calsteren]] == Ricwereus so l' ôrtografeye. == * [[Nicolas Pietkin]]. * [[Jules Feller]]. == Diyalectolodjisses == * [[Jean-Marie Pierret]] * [[Jean-Jacques Gaziaux]] * [[Brigitte Hosslet]] * [[Elisée Legros]] * [[Marie-Guy Boutier]] == Croejhetincieus == * [[Louis Remacle]] == Foclorisses == * [[Gaston Lucy]] * [[Albert Doppagne]] * [[Roger Pinon]] * [[Léon Marquet]] == Etimolodjisses == * [[Charles Grandgagnage]] * [[Jules Feller]] * [[Paul Marchot]] * [[Walther von Wartburg]] == Toponimisses == * [[Albert Carnoy]] * [[Armand Boileau]] == Antroponimisses == * [[Jean Germain]] * [[Jules Herbillon]] == Eplaideus d' tecses e walon == * [[Maurice Piron]] == Sociolinwincieus == * [[Michel Francard]] == Rifondeus == * [[Johan Viroux]] * [[Lorint Hendschel]] * [[Tiri Dumont]] * [[Lucyin Mahin]] * [[Pablo Sarachaga]] [[Categoreye:Ricwereus sol walon|*]] 4549 24945 2004-06-02T17:40:47Z Pablo 5 licince Rimplixhaedje d'&nbsp;on coirnixhea a boudin {{licince imådjes Lucyin}} 4551 24946 2004-04-30T13:54:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (di vatche)]] 4552 24947 2004-04-30T13:56:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (di vatche)]] 4553 24948 2004-04-30T13:56:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (di vatche)]] 4554 24949 2004-04-30T13:56:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (di vatche)]] 4557 24952 2004-04-30T14:08:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coirner]] 4558 24953 2004-04-30T14:08:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coirner]] 4559 24954 2004-04-30T14:08:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coirner]] 4560 24955 2004-04-30T14:08:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coirner]] 4561 24956 2004-04-30T14:08:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coirner]] 4562 24957 2004-04-30T14:09:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coirner]] 4563 24958 2004-04-30T14:52:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Principåté d' Lidje]] 4564 24959 2004-04-30T14:52:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dutcheye di Nameur]] 4565 24960 2004-04-30T15:19:48Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:pweturlin" #REDIRECT [[Motî:pweturlin]] 4566 24961 2004-04-30T15:51:31Z Lucyin 16 poitrait pa L. Mahin e 2003 poitrait pa L. Mahin e 2003 4567 24962 2004-05-01T00:49:24Z Pablo 5 tecse nén e walon 4568 24963 2004-05-01T00:48:48Z Pablo 5 tecse nén e walon 4569 24964 2004-05-01T00:54:56Z Pablo 5 please, abide the rules S' i vs plait; ci wiki cial c' est po fé ene [[eciclopedeye]] e [[walon]]; nén po fé passer des messaedjes politikes en almand. Sayîz di respecter les såmes et les rîles del waibe si vos vloz dmorer; oudonbén askepyîz vosse prôpe waibe si vos n' poloz sopoirter les cmonès rîles del plaece. Please; this wiki is aimed at creating an encyclopedia in [[w:Walloon language|Walloon language]] ([[w:de:Wallonische Sprache|de:Wallonische Sprache]]); not to spread politicla messages in German. Try to respect the goals and rules of this web if you want to be a memeber; or create your own web if you can't bear the common rules of the place. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d'&nbsp;may 2004 a 00:54 (CEST) 4570 24965 2004-05-01T00:55:09Z Pablo 5 please, abide the rules S' i vs plait; ci wiki cial c' est po fé ene [[eciclopedeye]] e [[walon]]; nén po fé passer des messaedjes politikes en almand. Sayîz di respecter les såmes et les rîles del waibe si vos vloz dmorer; oudonbén askepyîz vosse prôpe waibe si vos n' poloz sopoirter les cmonès rîles del plaece. Please; this wiki is aimed at creating an encyclopedia in [[w:Walloon language|Walloon language]] ([[w:de:Wallonische Sprache|de:Wallonische Sprache]]); not to spread politicla messages in German. Try to respect the goals and rules of this web if you want to be a memeber; or create your own web if you can't bear the common rules of the place. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d'&nbsp;may 2004 a 00:55 (CEST) 4571 24966 2004-05-01T12:37:57Z Lucyin 16 poitrait pa L. Mahin (2004) poitrait pa L. Mahin (2004) 4572 24967 2004-05-01T12:38:50Z Lucyin 16 poitrait L. Mahin (Viyance, 1995) poitrait L. Mahin (Viyance, 1995) 4573 24968 2004-05-01T12:42:46Z Lucyin 16 imådje motî imådje motî 4575 24969 2004-05-01T12:57:33Z Lucyin 16 displaecî viè "Motî:axhlete" #REDIRECT [[Motî:axhlete]] 4576 24970 2005-03-28T22:24:01Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Bukens, Leon]] [[Imådje:Bukens_wi.jpg|thumb|120px|left|Léon Bukens e 2004]] '''Léon Bukens''' (1930) est on [[scrijheu e walon]] do payis d' Lidje. Il a scrît dins [[Nosse Lingaedje]], a pårti d' 2000, del prôze et del powezeye. I note l' accint d' après [[Lidje]]. 4577 24971 2005-03-28T22:19:59Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Maudoux, Philippe]] '''Philippe Maudoux''' (sikepyî e 1914 et moirt e 2004) a scrît des belès ptitès noveles, avou on motî foirt ricwerou, dins les [[Cahiers Wallons]]. I scrijha eto des arimeas. I note l' accint di [[Metet|Mtet]]. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/maudoux-rif.html Pådje da Flipe Maudoux] 4578 24972 2004-05-01T15:29:26Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>anixhiler</B></FONT> [v.c.] rinde nén valåve. <I>Stalene anixhila li Republike Sovietike Otonome di Crimêye, et moenner evoye, di foice, di pus d'&nbsp;on miyon d'&nbsp;Tatårs eviè l'&nbsp;Ouzbekistan eyet li Kazaxhtan po les femes, et viè les fosses del Sibereye po les omes</I> ([[Lucien Mahin]]). <span lang=fr>F. annuler, dissoudre, supprimer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">anichiler</FONT>, anihilè.</span></P> 4579 24973 2004-05-01T15:34:57Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>clitike</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus) pitit mot etroclåve. <I>Après on prono et divant ene voyale, les clitikes "el" eyet "els" si polèt scrire disclapés do prono</I> (L. Hendschel).</P> 4580 24974 2004-05-01T15:35:12Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cliyint, e</B></FONT> [o.f.n.] pratike. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"client"</span>.</P> 4581 24975 2004-05-01T15:35:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cliyint]] 4582 36557 2005-07-31T18:56:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clipse</B></FONT> [f.n.] (avou ene glignete) [[Motî:eclipe|eclipe]]. <I>Cwè çk'&nbsp;i gn a don, k'&nbsp;i fwait noer insi a midi, et k'&nbsp;les djins nanxhèt partout&nbsp;? O, enute, on va vey ene clipse, a çk'&nbsp;on dit; on s'&nbsp;dimande bén cè k'&nbsp;c'&nbsp;est.</I> (G. Lucy). Etimolodjeye: riscôpaedje po rire do walon nonnrece <span lang=wa-fell>"l'&nbsp;aclipse" --&gt; "la clipse"</span>, 1910. 4583 24977 2004-05-01T15:37:38Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>eclipe</B></FONT> [o.n.] passaedje del lune divant l'&nbsp;solea, ki fwait k'&nbsp;i fwait noer e plin djoû. <I>Al fén d'&nbsp;l'&nbsp;eclipe, les coks s'&nbsp;ont rmetou a tchanter, les orondes a voler, les veas a bizer</I> (Y. Paquet). <I>Avou les veres efoumés, on pleut vey l'&nbsp;eclipe sins s'&nbsp;broûler les ouys.</I> (G. Lucy). rl a: [[Motî:clipse|clipse]]; rl a: [[Motî:lune|lune]]. Disfondowes: èclipe, èclipse, aclipse. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (grope PS å coron) do grek <span lang=el>"eklipsis"</span> pal voye F. di scole., 1800.</P> ---- Pus di racesgnes sol pårteye eciclopedeye: [[eclipe]] 4584 24978 2004-05-01T15:38:59Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>clostrofobeye</B></FONT> [f.n.] hisse d'&nbsp;esse resseré (êye), peu di s'&nbsp;ritrover dins ene clôse plaece. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon inte do grek <span lang=el>"phobos"</span> (hisse) et l'&nbsp;vî walon "clôstrer" (resserer en on covint), pal voye do F. <span lang=fr>"claustrophobie"</span>, 2002. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clostrofobieus, e</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] ki sofrixh di clostrofobeye. Etimolodjeye: cawete riwalonijheye -fobieus, 2002.</P> 4585 24979 2004-05-01T15:39:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clostrofobeye]] 4586 24980 2004-05-01T15:39:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clostrofobeye]] 4587 24981 2005-01-26T00:24:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racawete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:cawete|cawete]] metowe so ene cawete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;no a racawete:</FONT> no d'&nbsp;famile avou des ptits “de” metans “Mareye Tchestret di Henefe”. <span lang=fr>F. nom à particule.</span> <B>2.</B> fioriteure ki pind. <I>Joseph Vrindts esteut todi moussî come èn årtisse avou on flo ås racawetes, si cawe d'&nbsp;aronde eyet si tchapea d'&nbsp;batlî.</I> <B>3.</B> pådje metowe al fén d'&nbsp;on scrijhaedje po-z espliker èn ôte esplicaedje. <span lang=fr>F. annexe (superflue).</span> 4588 24982 2004-05-01T16:04:35Z Lucyin <FONT COLOR="#ff0000"><B> rimouye </B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece avou on bea waezon, metowe a costé del måjhone, po stinde les mousmints k' on va rfrexhi ([[Motî:rimouyî|rimouyî]]) co on côp, po k' i soeyexhe bén blanc. On dit eto: [[Motî:soryî|soreye]], soriaedje, curaedje; rl a: paxhi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; mete li bouwêye al rimoye:</FONT> li stinde so ci yebe la, eyet l' rifrexhi avou on rmouyoe, po k' ele soeye bén blanke, pu l' î leyî rsouwer. On dit eto: soryî, mete al soreye. <B>2.</B> (stindaedje) sitindêye di yebes k' i gn a åtoû d' ene bele måjhone, et k' on rtaeye tos les moes, di l' esté. <I>E djårdén, gn a li plaece po li rmouye, li plaece po les fleurs, li plaece po les verdeurs ([[Lucien Somme]]). <B>3.</B> yebe d' on terén d' fotbal. F. <span lang=fr> pelouse </span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> r(i)mouye </FONT> r(u)mouye, r(u)moye, r(i)moye </span>. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">al rimouye</FONT> å [[djeu d' pwele]], dijhêye cwand deus pîces sont ossu lon del pwele ene ki l' ôte, et k' i fåt mzurer a l' [[Motî:aspagne|aspagne]]. <B>5.</B> plaece k' on moenne les tchéns pierdous u les cis sins mwaisse. <I>Dj' aléve tos les djudis al rimouye des tchéns pierdous avou les SPA. </I><span lang=fr> fourrière </span>. [[rimouye|Pondants et Djondants]] 4589 24983 2004-05-02T01:22:31Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:frexhi|frexhi]], rifrexhi. <I>I faleut aler rmouyî l'&nbsp;bouwêye sol soreye.</I> <I>I fåt todi rmouyî les bagues divant d'&nbsp;les ristinde.</I> <I>Elle a stî rmouyeye pal plouve.</I> On dit eto: [[Motî:mouyî|mouyî]], [[Motî:rifrexhi|rifrexhi]]. <span lang=fr>F. remouiller, humecter, imbiber d'eau.</span> <B>2.</B> [[Motî:rispåmer|rispåmer]]. <I>On rmouyive li tcherbon po n'&nbsp;nén piede li poûssire.</I> On dit eto: [[Motî:ramouyî|ramouyî]]. <span lang=fr>F. rincer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rmouyî l'&nbsp;goyî:</FONT> boere on côp. <B>3.</B> raiwî. <I>Alez s'&nbsp;ermouyî les fleurs&nbsp;!</I> On dit eto: [[Motî:arozer|arozer]]. <span lang=fr>F. arroser, irriguer.</span> <B>4.</B> rimete di l'&nbsp;aiwe dins (do moirtî, del påsse, evnd). <B>5.</B> [[Motî:sitrimer|strimer]] (on pris, on montaedje e gråde) tot boevant. <I>Il a yeu l'&nbsp;prumî pris; nos l'&nbsp;avans bén rmouyî.</I> <I>Il a rmouyî ses galons.</I> <span lang=fr>F. fêter, arroser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimouyî l'&nbsp;bouket, u l'&nbsp;houpea:</FONT> sitrimer on novea cåbaret. rl a: [[Motî:crama|crama]]. <span lang=fr>F. inaugurer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)mouyî</FONT>, r(u)mouyi, (è)rmouyi, r(u)moyî, r(u)moyer, r(u)moyè, ramouyî, ramouyi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouyaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouyaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouyaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rimouyî". <span lang=fr>F. arrosage, arrosement, libations.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimouyaedje di houpea; u: pindaedje di houpea:</FONT> sitrimaedje d'&nbsp;on novea cåbaret. <span lang=fr>F. inauguration.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)mouyèdje</FONT>, (è)rmouyâdje, r(u)mouyadje, r(i)mouyadje, r(u)moyadje, r(i)moyadje, ramouyèdje, ramouyadje, ramouyâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouyoe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouyoe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouyoe</B></FONT> [o.n.] usteye des djårdinîs po rmouyî les plantes. On dit eto: [[Motî:raiwoe|raiwoe]], [[Motî:sipritche|sipritche]], [[Motî:rimouya|rimouya]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li bouyote do rmouyoe:</FONT> li dbout del buze, ki leye sigoter l'&nbsp;aiwe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)mouywè, (è)rmouywè</FONT>, r(i)mouyeu, r(u)moyoû</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouyåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouyåde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouyåde</B></FONT> <B>1.</B> bagn. <span lang=fr>F. bain.</span> <B>2.</B> [[Motî:walêye|walêye]]. <span lang=fr>F. averse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)mouyaude, (è)rmouyaude</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouya</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouya</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouya</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rimouyoe. <B>2.</B> rimouyaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouyete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouyete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouyete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite walêye, plovinete. <span lang=fr>F. ondée.</span> <B>2.</B> pitit cocmwår avou ene trawêye bouyote k'&nbsp;el ristindeuse rimouye les lokes divant d'&nbsp;les [[Motî:ristinde|ristinde]]. <span lang=fr>F. mouilleur.</span></P> 4590 24984 2004-05-02T00:31:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>soryî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete (des lokes) al [[Motî:rimouye|rimouye]]. <B>II.</B>. <FONT COLOR="#ff0000">si soryî</FONT> [v.pr.] prinde l'&nbsp;air a l'&nbsp;ouxh, a l'&nbsp;esté. <span lang=fr>F. se rafraîchir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soryî</FONT>, soriyî, soryi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soriaedje</B></FONT> [o.n.] rimouye. On dit eto: [[Motî:curaedje|curaedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sorièdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rimouye|rimouye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete al soreye:</FONT> mete al rimouye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sorèye</FONT>, sorîye, sorîe</span>. Coinrece Hôte-Årdene. Etimolodjeye: bodje latén "sor" (frexh, mate, come e F. <span lang=fr>"essorer"</span>.), cawete des viebes del troejhinme sôre -yî.</P> 4591 50029 2006-02-02T20:20:13Z Lucyin 16 Motî:tcheke displaecî viè Motî:tcheke 1: omonimeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcheke 1</B></FONT> [o.n.] papî come on biyet d'&nbsp;banke, fwait d'&nbsp;avance, k'&nbsp;on rimplixh ene some d'&nbsp;årdjint dsu, et kécfeye a kî k'&nbsp;ele doet ndaler, et l'&nbsp;siner, et k'&nbsp;on dene come paymint. <I>Dispu don, il a stî prin sol tchôd fwait, et evoyî å yoyo po ene afwaire di fås tcheke</I> ([[Lucien Mahin]]). Omonime: [[Motî:tcheke (lingaedje)|tcheke]]. ---- [[tcheke (manoye)|Pondants et djondants]] 4594 24986 2004-05-01T18:16:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4597 24987 2004-05-01T23:52:52Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>cazino</B></FONT> [o.n.] måjhon k'&nbsp;on-z î djouwe a des djeus d'&nbsp;sôs. <I>Li mame d'&nbsp;[[Guillaume Apollinaire|Apolinaire]] vina djouwer a Spå, ene veye k'&nbsp;i gn aveut ddja toplin des cazinos</I> ([[François Duysinx]]).</P> 4599 24988 2004-05-01T23:56:41Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>oficî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mwaisse-sôdård|mwaisse-sôdård]]. <I>Dji l'&nbsp;a veyou poirter el tere, Pa cwate beas oficîs</I> (A. Schmitz). <I>[[Guillaume Apollinaire]] s'&nbsp;egadje a l'&nbsp;årmêye e 1914, et divant waire, vo l'&nbsp;la oficî</I> ([[François Duysinx]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">oficî</FONT>, oficîr, oficié, oficiè</span>.</P> 4600 24989 2004-09-24T00:30:14Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>omonime</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] mot ki s'&nbsp;prononce del minme façon k'&nbsp;èn ôte mot, mins ki n'&nbsp;est nén parint avou. Les omonimes si polèt scrire u nén del minme manire. <B>II.</B> [addj.] ki s'&nbsp;prononce come èn ôte mot. <span lang=fr>F. homonyme, homophone.</span> Etimolodjeye: calcaedje do F. (fwait do grek) <span lang=fr>homonyme</span>, 1930. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>omonimeye</B></FONT> [f.n.] cwålité des omonimes. ---- [[omonimeye|Dipus d' racsegnes so l' omonimeye]] 4601 24990 2004-05-01T18:16:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouye]] 4602 24991 2004-05-01T18:16:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4603 24992 2004-05-01T18:17:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouye]] 4604 24993 2004-05-01T18:17:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4605 24994 2004-05-02T00:12:40Z Pablo 5 coleur <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjole</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> Tolminme kéne machine, mins ki shonne drole, po cmincî. <I>Avou l'&nbsp;meule a rsinmer montêye sol tcherete a tchén, ça fjheut ene drole d'&nbsp;éndjole so les voyes.</I> <span lang=fr>F. engin, appareil, machine.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;tos les djoûs) [[Motî:copiutrece|copiutrece]]. <I>Dj'&nbsp;a tchôké les 3000 mots dins l'&nbsp;éndjole.</I> On dit eto: [[Motî:djéndjole|djéndjole]], [[Motî:agayon|agayon]], [[Motî:éndjin|éndjin]], rl a: [[Motî:éndjoler|éndjoler]], [[Motî:éndjolijhî|éndjolijhî]]. <span lang=fr>F. machine, bécane, ordi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">éndjole</FONT>, indjole, édjole, adjole, èdjole</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjolisse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s'&nbsp;î cnoxhe dins les copiutreces. Etimolodjeye: bodje "éndjole", cawete -isse des noûs mestîs, 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjolî</B></FONT> [o.n.] societé ki fabrike des copiutreces. Etimolodjeye: bodje "éndjole", cawete -î d'&nbsp;mestî, 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjolreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> emantchaedje a môde d'&nbsp;éndjole. <span lang=fr>F. machinerie.</span> <B>2.</B> montaedje, machine foirt coplikêye. <span lang=fr>F. drole d'engin, mécanique complexe.</span> <B>3.</B> Li copiutrece, ses pîces et ses djonnnes, veyou eneviè li [[Motî:cotuzreye|cotuzreye]]. <span lang=fr>F. hardware, matériel informatique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">éndjolrèye</FONT>, indjolrîye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjolike</B></FONT> [addj.] a vey avou ls éndjoles; electronike, a vey avou l'&nbsp;Etrernete. <span lang=fr>F. électronique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djåspinreye éndjolike:</FONT> <I>a)</I> waibe k'&nbsp;on-z î va djåspiner. <span lang=fr>F. forum.</span> <I>b)</I> sistinme di [[Motî:cossemaedje|cossemaedje]] di messaedjes so l'&nbsp;[[Motî:araegnreye|Araegnreye]], a ene lisse di djins abounés, sovint so on minme tinme. <span lang=fr>F. liste de conversation.</span> Etimolodjeye: cawete -ike a môde do F. <span lang=fr>"électronique"</span>, 1998.</P> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:endjolreye.jpg]]<BR><BR>éndjolreye (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> 4606 43409 2005-11-07T19:30:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>copiutrece</B></FONT> [f.n.] (nén rabaxhant mot) [[Motî:éndjole|éndjole]] ki fwait totès sôres di cårculaedjes, et ds ôtès ovraedjes eto. On dit eto: [[Motî:djéndjole|djéndjole]], [[Motî:agayon|agayon]]. <span lang=fr>F. ordinateur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;copiutrece abuvroe:</FONT> dins on [[Motî:ruslî|ruslî]] d'&nbsp;copiutreces ([[Motî:rantoele|rantoele]] divintrinne), li cene li pus grosse ki les ôtes s'&nbsp;î polèt aler abuvrer (cweri totes les dnêyes). <I>Po cmincî, c'&nbsp;est l'&nbsp;copiutrece-abuvroe del societé k'&nbsp;aveut calpeté, et nén moyén do rapexhî les dnêyes</I> ([[Lucien Mahin]]). 4607 24996 2005-03-28T22:20:43Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Duysinx, Francois]] '''François Duysinx''' (1914-2004), sipoté '''Tchantchès''', c'&nbsp;esteut l'&nbsp;fi da [[Joseph Duysenx]]. I n'&nbsp;a waire sicrît e walon, et c'&nbsp;esteut purade des ratournaedjes di scrijheus greks et laténs. Mins il a bouté timpesse pol walon, come djouweu d'&nbsp;role dins les teyåtes. Il a askepyî li [[Cåbaret da Tchantchès]], ene shijhe di sketchs et d'&nbsp;tchansons ki s'&nbsp;passe tos ls ans å [[Trianon|Triyanon]]. C'&nbsp;esteut eto on fén cnoxheu da [[Guillaume Apollinaire]], et s'&nbsp;rashonna-t i ses studes so ci ome la, èn ene plake lazer prodûte e 1998. Il a eto studyî les scrijhaedjes da [[Camille Gaspard]], a pårti des papîscrîts di si ptit-fi, [[Jean-Philippe Legrand]]. Di s'&nbsp;mestî, il esteut prof di muzike, çou k'&nbsp;el fijha dmorer 24 ans å long tchîf d'&nbsp;orkesse al Pitite Sinfoneye di [[Ståvleu]]. Il esteut eto [[S.L.L.W.|SLLW-î]] (il î aveut moussî e 1990). ==Hårdêyes difoûtrinnes== * [http://rifondou.walon.org/powezeye_redjaurb.html#anacreyon Ratournaedje d' Anacreyon, on fjheu d' arimea grek do VIe s. div. Dj.-C.] * [http://rifondou.walon.org/powezeye_redjaurb.html#ovide Tiedôr et Babete, on ratournaedje d' Ovide, on scrijheu romin do tins da Djezus-Cri).] 4608 24997 2004-10-14T11:41:57Z Pablo 5 egzimpe avou "rive di sapéns" <FONT COLOR="#ff0000"><B>rive</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boird d' ene corante aiwe. rl a: [[Motî:ariver|ariver]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete a rive:</FONT> mete al [[Motî:rimouye|rimouye]] (des lindjes, dinltins, sol boird d' ene corante aiwe). <span lang=fr>F. rive, berge.</span> <B>2.</B> boird d' on dominne, d' on tchamp. <span lang=fr>F. limite.</span> <I>Si t'&nbsp;as ene rive di sapéns dé l'&nbsp;eyoliene et k'&nbsp;l'&nbsp;air vént did la, l'&nbsp;eyoliene ni va nén.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Rives:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Djimbe|Djimbe]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rîve [rîf]</FONT>, rive [rif]</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivaedje</B></FONT> [o.n.] payis metou sol boird d' ene aiwe. <span lang=fr>F. rivage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Rivaedje:</FONT> payis do boird di [[Motî:Simwès|Smwès]], eneviè les [[Motî:hôteur|Hôteurs]]. <I>Pa on tins d' waernu, sint Houbert et les cis k' el shuvént rivnént do Rivaedje</I> ([[G. Lucy]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rîvèdje</FONT>, rivadje, rivâdje </span>. Etimolodjeye: [[cawete -aedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> corante aiwe pus grande k' on [[Motî:rew|rew]], mins k' egolene dins ene pus grosse. <I>I rmontént onk di ces bîs la ki s' tape el rivire</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. rivière.</span> <B>2.</B> frontire. rl a: [[Motî:Les Rivires|Les Rivires]]. <span lang=fr>F. frontière.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rîvîre</FONT>, riviêre, rivière</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivlete</B></FONT> [f.n.] pitite rivire. <I>La, rashonnés en ene rivlete, les ptits ris [[Motî:djougler|djouglèt]] disk'&nbsp;a l'&nbsp;Ambleve</I> ([[Serge Fontaine]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rîvlète</FONT>, rivlète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivlinne</B></FONT> [f.n.] pîce di stofe cozowe sol boird d'&nbsp;on mousmint. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rîvlin.ne</FONT>, rivlin.ne, rivlène</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivlî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivelresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivlire</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin ki dmeure dilé ene rivire. <B>2.</B> djin ki dmeure astok d'&nbsp;ene oujhene, d'&nbsp;ene voye k'&nbsp;on-z a cloyou, evnd. <span lang=fr>F. riverain.</span> Etimolodjeye: bodje "rive", cawete -î, 2004. Parintêye: * [[Motî:ariver|ariver]] * [[Motî:rariver|rariver]] 4609 24998 2004-06-16T01:35:25Z Pablo 5 rl a: [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]] <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>rexhe</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:moussî foû|moussî foû]]. <B>2.</B> (pus stroetmint) moussî foû d'&nbsp;tere, tot djåzant d'&nbsp;ene pitite crexhante waide. On dit eto: [[Motî:soude|soude]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rexhe</B></FONT> [f.n.] sitindêye di yebe ki rexhe di tere. On dit eto: [[Motî:rimouye|rimouye]], [[Motî:waezon|waezon]]. <span lang=fr>F. pelouse.</span> rl a: [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]]. 4610 24999 2004-05-02T01:02:56Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>parpinser</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] (v.v.m.) tuzer comifåt (a ene målåjheye sacwè). <I>Esmayel, c'&nbsp;esteut co l'&nbsp;ci ki parpinséve les "sistinmes D" po racopler les copiutreces bulgåres avou les scrireces turkes et des triclêyes d'&nbsp;ôtes emantchaedjes inla.</I> <I>Nouk ni parpinse les dmandes di liberté culturele des Berberes.</I> ([[Lucien Mahin]]). <I>Fåreut deus troes hagnons en on decret, ki dnénxhe å peupe walon li droet di parpinser si culteure, si acsegnmint et ses sincieusès rcwerances</I> ([[Afitcha pol tuzance walone]]). rl a: [[Motî:atuzler|atuzler]]. <span lang=fr>F. imaginer, concevoir, étudier.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si parpinser</FONT> [v.c.] si tuzer moirt. On dit eto: aveur åk e [[Motî:trexhe|trexhe]], [[Motî:ratuzer|ratuzer]], [[Motî:racatuzer|racatuzer]]. <span lang=fr>F. être préoccupé.</span></P> 4611 62721 2006-06-20T19:27:15Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Fontaine, Serge]] '''Serge Fontaine''' a skepyî e [[1927]]. Il a scrît ene bele pitite novele, '''Colas l' bracnî''' ki raconte li portchesse d' on gåre après on bracnî (1980, replaidî e 2001). I scrît avou on foirt ritche motî, et foirt naturelmint. Il a eto compozé des tecses so les cayets did dinltins, come li [[Motî:sårter|sårtaedje]]. I note l' accint del [[Li Gléjhe|Gléjhe]], mins si novele a stî replaidêye e rfondou lidjwès pal [[la Wallonne|Walone]]. == Hårdêye difoûtrinne. == [http://rifondou.walon.org/fontinne_serge.html Li pådje da Serge Fontinne.] 4612 36050 2005-07-28T23:26:28Z Pablo 5 Èn '''aidant viebe''', c' est on viebe ki pout esse shuvou do côp d' èn ôte viebe. ==Djivêye des aidants viebes== * di [[codjowaedje]] : ** [[motî:aveur|aveur]], awè (+ raveur, rawè) * del [[vwès passive]] : ** [[Motî:esse|esse]] (+ resse) * aidants viebes ki fwaiynut bodjî les pronos coplemint do viebe ki shût : ** [[motî:poleur|poleur]] (+ [[Motî:ripoleur|ripoleur]]) ** [[motî:voleur|voleur]] (+ [[Motî:rivoleur|rivoleur]]) ** [[motî:saveur|saveur]], sawè, sepi (+ [[Motî:rissaveur|rissaveur]], rissawè, rissepi) ** [[motî:faleur|faleur]] (+ [[Motî:rifaleur|rifaleur]]) ** [[Motî:diveur|diveur]] (+ [[Motî:ridveur|ridveur]]) ** [[motî:oizeur|oizeur]] (+ [[Motî:roizeur|roizeur]]) * viebes ki plèt esse eployîs come aidants viebes (mins ki sont purade des viebes a coplemint). ** [[motî:vey|vey]] (+ rivey) ** [[motî:fé|fé]] (+ rifé) ** [[motî:ôre 1|ôre]] (+ rôre) ** [[motî:sinti|sinti]] (+ rissinti) ** [[motî:waitî|waitî]] (+ riwaitî) ** [[motî:loukî|riloukî]] (+ riloukî) ** [[motî:voyî|voyî]] (+ rivoyî) ** [[motî:aidî|aidî]] (+ raidî) == Li rîle des aidants viebes == === Sôres d' aidants viebes kel rîles lezî dût === * poleur, voleur, saveur, diveur, faleur (+ ripoleur, rivoleur, rissaveur, ridveur, rifaleur). * Co so dotance : oizeur (+ roizeur). === Clamaedje del rîle === <FONT COLOR="#0000ff"><B>"voleur" et ses rshonnants n'&nbsp;edurèt nén on prono inte zels et l'&nbsp;viebe ki shût</B></FONT> === Egzimpes === :dj' <FONT COLOR="#ff0000"><B>el</B></FONT> vou dire. (nén : dji vou <FONT COLOR="#0000ff"><B>l'</B></FONT> dire). === Uzaedje e cåzé walon === Diviè 2000, les djins ki djåzént co walon d' estant djonne, eployént li rîle des aidants viebe po sacwants viebes et pronos, mins nén po ds ôtes. Vocial des fråzes rilevêyes d' ene djåzeuse sikepeye e 1921. * Egzimpes di fråzes espontanêyes avou l' rîle des aidants viebes : :- C' est pask' el tåve est come ça; on <FONT COLOR="#ff0000"><B>l'</B></FONT> a volou rmete di l' ôte sinse, mins el rimete todi come ça. :- I n' <FONT COLOR="#ff0000"><B>l'</B></FONT> a nén vlou mete. * Egzimpes di fråzes espontanêyes avou l' rîle des aidants viebes mitan shuvowe (minme cåzeuse, minme date): :C' est nén ki va<B> l' </B>aler fé (cisse pårt di bwès la) (po: "C' est nén k' <FONT COLOR="#ff0000"><B>el</B></FONT> va aler fé"; mî ki "c' est nén ki va aler <FONT COLOR="#0000ff"><B>l'</B></FONT> fé"). * Egzimpes di fråzes espontanêyes sins l' rîle des aidants viebes (minme cåzeuse, minme date): : -To n' roveyrès nén les veres si to vous <FONT COLOR="#0000ff"><B>lzî</B></FONT> payî åk. (po : si t' <FONT COLOR="#ff0000"><B>elzî</B></FONT> vous …). :- Ele n' a nén vlou <FONT COLOR="#0000ff"><B>l'</B></FONT> maryî. (po : ele ni <FONT COLOR="#ff0000"><B>l'</B></FONT> a nén vlou maryî). === Istwere di l' aplicåcion e scrît walon === * E 19inme sieke : E 1857, li rîle des aidants viebes (mete l' addjectif coplemint divant l' aidant viebe) n' est nén co rsintowe come oblidjeye e scrît walon. Insi, [[Colas Defrexheu]] scrît dins "Vive li no lidjwès" : :Çou k' on peupe våt <FONT COLOR="#0000ff"><B>n'</B></FONT> doet nén <FONT COLOR="#0000ff"><B>s'</B></FONT> conter…("po çou k' on peupe våt <FONT COLOR="#ff0000"><B>ni s'</B></FONT> doet nén conter.") * E 20inme sieke. Li rîle est "oblidjeye" po les cis ki volnut scrire do "bon" walon. Portant, bråmint des scrijheus nel shuvèt ki låtchmint : * Dji n' pôreu <FONT COLOR="#0000ff"><B>vos l' </B></FONT>mostrer ([[C. Bentz]]), po : "Dji n' <FONT COLOR="#ff0000"><B>vos l'</B></FONT> pôreu mostrer ([[C. Bentz]]). * "Pitit est presse a vorer so l' ci k' vénrè <FONT COLOR="#0000ff"><B>lyi</B></FONT> rhaper l' aiwe" ([[J. Calozet]]), po : "Pitit est presse a vorer so l' ci ki <FONT COLOR="#ff0000"><B>lyi</B></FONT> vénrè rhaper l' aiwe". * "Dji n' a pupont d' oto, rintrez, dji va <FONT COLOR="#0000ff"><B>vos</B></FONT> espliker" ([[J. Goffart]]), po "Dji n' a pupont d' oto, rintrez, dji <FONT COLOR="#ff0000"><B>vos</B></FONT> va espliker". * Et minme s' i n' voleut n' <FONT COLOR="#0000ff"><B>elzî </B></FONT>dner nou ricfoirt, endè dirént todi ostant d' bén ([[J. Bosly]]), po "Et minme s' i n' <FONT COLOR="#ff0000"><B>elzî</B></FONT> vôreut dner nou ricfoirt…". * I gn aveut rén do tot, ki vs alez <FONT COLOR="#0000ff"><B>m' </B></FONT>dire ? ([[E.J. Piret]]), po : "… ki vs <FONT COLOR="#ff0000"><B>m'</B></FONT> alez dire". == Hårdêyes difoûtrinnes == * Esplikêyes e francès avou des egzimpes d' aplicåcion del rîle des aidants viebe, et des sconte-egzimpes po tos les accints do walon. ** [http://croejhete.walon.org/node45.html Po les pronos droets coplemints] ** [http://croejhete.walon.org/node47.html Po les pronos nén droets coplemints] * [http://picr.walon.org/node9.html#SECTION00343000000000000000 Les pronos d' djins, droetrins obdjets pa dvant on viebe] (e rfondou walon). 4613 25002 2004-05-01T23:57:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:omonime]] 4614 25003 2004-05-02T00:16:08Z Pablo 5 éndjolreye (sicrireces, cartoutches d' intche,...) so des axhletes, po-z esse vindows en on botike (poitrait saetchî pa L. Mahin) éndjolreye (sicrireces, cartoutches d' intche,...) so des axhletes, po-z esse vindows en on botike (poitrait saetchî pa L. Mahin) 4615 25004 2004-05-02T00:16:47Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjolijhî</B></FONT> [v.c.] mete des [[Motî:éndjole|éndjoles]] (dins ene societé, on buro, e s'&nbsp;måjhone). <I>Dji n'&nbsp;m'&nbsp;a endjolijhî k'&nbsp;e 1994. Divant ça, c'&nbsp;esteut les foyous et l'&nbsp;machine a scrire.</I> <span lang=fr>F. informatiser.</span> Etimolodjeye: cawete -ijhî, 1998. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>éndjolijhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "éndjolijhî". <I>Ci n'&nbsp;est nén si åjhey ki ça d'&nbsp;reyussi si prumî éndjolijhaedje.</I> <span lang=fr>F. informatisation.</span></P> 4616 25005 2004-05-02T00:17:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:éndjolijhî]] 4617 25006 2004-05-02T00:17:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:éndjole]] 4618 25007 2004-05-02T00:18:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:éndjole]] 4619 25008 2004-05-02T00:18:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:éndjole]] 4620 25009 2004-05-02T00:18:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:éndjole]] 4621 25010 2004-05-02T00:32:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soryî]] 4622 25011 2004-05-02T00:32:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soryî]] 4623 25012 2004-05-02T00:41:41Z Pablo 5 Ene rimoye pa dvant ene måjhone, poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes 2000 (a Mårcinele). Ene rimoye pa dvant ene måjhone, poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes 2000 (a Mårcinele). 4624 25013 2005-01-08T11:57:40Z 212.217.117.84 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rexhe waide</B></FONT> [f.n., pl. des rexhès waides] [[Motî:waide di tchvå|waide di tchvå]] (sôre di fenaesse, avou des grossès tiesses, e sincieus latén, <span lang=la>Dactylis glomerata</span>). On dit eto: [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]]. <span lang=fr>F. dactyle.</span> Coinrece Hôte-Årdene. ---- * [[rexhe waide|Dipus d' racsegnes sol rexhe waide]] 4625 25014 2004-05-02T00:51:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4626 25015 2004-05-02T00:51:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4627 25016 2004-05-02T00:51:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4628 25017 2004-05-02T00:53:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4629 25018 2004-05-02T00:53:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4630 25019 2004-05-02T00:53:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4631 25020 2004-05-02T00:53:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4632 25021 2004-05-02T00:54:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4633 25022 2004-05-02T00:54:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4634 25023 2004-05-02T00:54:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4635 25024 2004-05-02T00:54:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4636 25025 2004-05-02T00:55:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4637 25026 2004-05-02T00:55:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4638 25027 2004-05-02T00:55:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouyî]] 4639 25028 2004-05-02T00:57:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4640 25029 2004-05-02T00:57:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4641 25030 2004-05-02T00:57:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4642 25031 2004-05-02T00:57:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4643 25032 2004-05-02T00:57:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4644 25033 2004-05-02T00:57:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4645 25034 2004-05-02T00:57:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rive]] 4646 59238 2006-06-02T20:02:08Z Pablo 5 /* Asteure, li Walonreye vout, di tote foice, riprinde les copetinces k' on lyi a hapé. Ey elle est grande assez po ça. */ [[Categoreye:Walonreye]] L'&nbsp;'''Afitcha''' (ou l'&nbsp;'''Manifesse''') '''pol Walonreye esse mwaisse di s'&nbsp;tuzance, di ses scoles et di ses sincieusès rcwerances''' est on manifesse, siné pa kékès 175 citweyins walons, ki fourit prezinté dvant l'&nbsp;[[pårlumint walon]] li [[15 di setimbe]] [[2003]], po dmander åzès pårlumintîs di fé åk pol Walonreye prinde les copetinces sol culteure et l'&nbsp;acsegnmint. Il est ossu lomé '''manifesse 2''', la k'&nbsp;il est l'&nbsp;shûte, 20 ans après, d'&nbsp;on prumî ''[[manifesse pol culteure walone]]'' ki rvindikéve dedja les copetinces cultureles pol Walonreye. I gn a yeu tot l'&nbsp;minme des diferences so ces 20 ans la; po cmincî, adon kel prumî manifesse a stî eplaidî e 1983 viè les gazetes, e 2003 i gn a-st on pårlumint walon ricnoxhou, çou k'&nbsp;a permetou dner ene pus grande diminsion politike å manifesse di 2003, ey ene pus grande veyåvisté. Eto, bråmint d'&nbsp;copetinces sont-st e 2003 djerêyes på govienmint walon ki n'&nbsp;l'&nbsp;estént nén e 1983. Ossu, adon kel prumî manifesse èn cåze nén do lingaedje walon, di peu di s'&nbsp;fé traitî d'&nbsp;''foclorisses'' (çou k'&nbsp;ça tot l'&nbsp;minme passé), ci deujhinme manifesse endè cåze, eyet prezinter avou ene modêye e walon å pårlumint (aconcoistant li mwaisse modêye e francès eyet des modêyes en almand, neyerlandès ey itålyin) == Tecse di l' afitcha == <br> <p align=right>''Ås djins del Walonreye et ås cis (cenes) ki cåzèt por zels å Pårlumint walon.''</p> <p align=justify>La 25 ans did cial, li 15 di setimbe 1983, å fén mitan des rascråwes k' ont bén manké do bouxhî l' Walonreye djus, gn ourit ûtante citweyins walons po siner èn Afitcha pol Tuzance Walone. Ladvins, i dmandént li ricnoxhance del Walonreye come ene « personnalité morale ». I rclamént éto : Sont des Walons, sins manke, tos les cis et les cenes ki boutèt dins l' aroyaedje del Walonreye.</p> <p align=justify>Ouy, sacwant(e)s sineus(es) do prumî afitcha, et des ôtes k' els ont rdjondou, riprindèt leu pene po-z atôtchî hôt et foirt leus rprezintants å Pårlumint walon.</p> <br> ===Ene miete d' istwere=== <p align=justify>Gn a septante-cénk ans, Élie Baussart sicrijheut : « Li Walonreye eyet l' Flande ni sont nén fwaites po siervi l' Beldjike; c' est l' Beldjike k' a stî fwaite po siervi li Walonreye eyet l' Flande. »</p> <p align=justify>C' est tot shuvant ciste atuze la k' on-z ataca a radjinçner l' Estat bedje. Endè rexha ene Kiminålté Flaminde, et ene Redjon Walone. Dilé ces deus la, gn a eto ene Redjon brusselwesse et ene Kiminålté Tîxhon-cåzante, todi sorlon l' rafiya des djins d' ces payis la.</p> <p align=justify>Dispu don, gn a tote ene djermêye di djins k' est houte. Ey enute, li Walonreye a divnou si télmint stocaesse, k' on pout dire platezak ki c' est, emey l' Urope des Nåcions, onk des estats federés k' est l' pus addé li definixha minme d' on dislaxhî payis.</p> <p align=justify>Mins nerén, po les Walons Walons (dj' ô bén : foû des djins des Redîmés Payis), et po les Brusselwès francèscåzant, gn è dmeure ene troejhinme intité k' a l' sogne des scoles, di sacwants cayets sociås, des medias eyet del tuzance : c' est l' Kiminålté Francesse.</p> <p align=justify>Dispoy 20 ans, nos avans yeu tot ådjeu do bén vey tot çou ki cisse Kiminålté Francesse la a fwait piede al Walonreye ; tot biesmint, les Walons ni savèt nén ouy çou k' i sont å djusse po des djins.</p> <p align=justify>Pus d' on côp, cisse Kiminålté Francesse la n' a pus yeu ene mastoke e s' taxhe, et, po saetchî si tiesse foû des strins, diveur vini briber l' Walonreye, et lyi rinde sacwantès copetinces. Et portant, ele dimeure agritchtêye a çou ki lyi dmeure come povwer, tot breyant ki Brussele eyet l' Walonreye si dvèt aspaler n' on l' ôte, come si ci aspalaedje la ni s' pôreut fé foû d' leye.</p> <br> ===Li Walonreye ni vout pus payî tchir et vilin po ls ôtes, dismetant k' ele est leyeye po do poeve et do sé=== <p align=justify>Li Govienmint walon a les pinses di rastamper l' Walonreye pal voye d' on novea Martchî po l' Avni. Po k' çoula rote, fåt ki tote li djonnesse boute al tcherete, del pitite sicole disk' ås univiersités.</p> <p align=justify>Bråmint des scoleus tuzèt k' i fåt redjonålijhî l' acsegnmint. Insi, on-z aprindreut pår e scole çou k' on-z åreut dandjî d' saveur po trover ene plaece. Mins gn a des xhames el voye : l' acsegnmint ni copete nén al Redjon Walone, et, po dire li sinne, ele doet aler trover ene ôte énstitucion (li Cminålté Francesse). Kéne ehale ! Aler dmander cwè et kesse a des djins ki n' kimandèt nén sol minme aroyaedje, et ki prindèt l' Walonreye po petale di gade dins tos leus programes di scole. Metans : el Kiminålté ni dmande måy si idêye al Walonreye å dfwait des lingaedjes etrindjirs ki les ptits Walons divrént saveur mwaistri. Eyet l' Kiminålté rifuze di fé moussî dins l' acsegnmint l' aprindaedje do walon et des ôtes lingaedjes do payis, ki vont bénrade tourner a cou d' poyon, si on n' elzî rind nén do pî tot les raprindant a scole, po s' endè rsiervi totavå.</p> <p align=justify><font color=#669999>Ça fwait ki, cråndimint, come ene dimeye-doûce, li Walonreye dene ses liårds åzès scoles k' el leyèt la hatche et matche dins leus programes (po n' nén dire si fote di s' djaive). Mins asteure, di çoula, elle end a s' sô.</font></p> <p align=justify>Dabôrd ki beacôp des sincieus boutèt po-z ecoraedjî l' Walonreye a s' recrester, asteure, avou l' plan Magellan, tote li RTBF si va redjîstrer a Brussele. (Ci plan Magellan la a stî rfuzé pa toplin des eployîs walons del RTBF). Eyet, vos l' sepoz bén, a Brussele, a l' RTBF, cwand i prononcèt les mots « walon » et « Walonreye », il atrapèt må leu goidje po ene grosse samwinne.</p> <p align=justify><font color=#669999>Ça fwait ki, håynetmint, li Walonreye alouwe ses cwårs po des medias ki l' elaidixhèt. Mins asteure, ele vout mete ene ahote a çoula.</font></p> <p align=justify>Asteure, djåzans ene miete des raploûs eternåcionås del Francofonreye, ki les raploujhisses î vnèt d' ene céncwantinne di payis. Après les Francès eyet le Kebecwès, c' est les Walons ki metèt li pus sovint leu mwin et boûsse, pal voye di leu pårt di 80 åcint dins l' ecwårlaedje del Kiminålté francesse. Mins les cis ki vont a ces rapoûlaedjes la ont l' no d' esse des rprezintants del Beldjike u ciel Kiminålté francesse, nén del Walonreye.</p> <p align=justify><font color=#669999>Ça fwait ki, droldimint assez, li Walonreye baye ses çanses po n' nén esse la ås Grands Raplaûs eternåcionås del Francofonreye. Mins asteure, a çoula, ele dit neni et nonna.</font></p> <p align=justify>E mo des des dominnes, on-z a veyou enawaire on fel diswalpaedje del Tuzance walone, metans dins l' cinema. Mins come li cinema, ça n' copete fok li Cminålté francesse, al fén des féns, li Walonreye ni rtrouve nén ses mayes, ca on n' lyi fwait måy l' oneur di dvizer, boutans, d' on Cinema Walon.</p> <p align=justify><font color=#669999>Ça fwait ki, assoteymint assez, li Walonreye furlêye ses sôs po ki les Belès Ouves ki rexhèt foû di s' schô, on n' ricnoxhe nén k' c' est da sinne. Ebén, çoula, ça n' si pôrè pus.</font></p> <p align=justify>Dins sacwants dominnes sociås ki copetnut co al Kiminålté francesse, come, metans, les wådreyes di ptits påpåds, veyanmint k' n a pus waire di petsales po payî les wårdeuses et po-z etertini les bastimints, les djonnes manaedjes endè voeyèt des vetes et des maweures, et ça, ossu bén et Walonreye k' a Brussele, åresse.</p> <p align=justify><font color=#669999>Ça fwait ki, honteuzmint assez, li Walonreye coschere ses brokes po k' les djonnès mames walones åyexhe do må d' aclever leus påpåds, tot-z alant bouter ådfoû. Ebén, çoula, ça n' såreut pus durer.</font></p> <p align=justify>Alfén, gn a co l' dominne des spôrts, ki sacwants Walones eyet Walons î rglatixhèt ostant. C' est les picayons del Walonreye k' els ont aspalé por zel(e)s s' etrinner. Målureuzmint, les tévés & gazetes publikes ni dvizèt måy di zel(e)s come d' on Walon u d' ene Walone, mins come d' onk (d' ene) di Rotchfoirt u di Xhoutsiplou.</p> <p align=justify><font color=#669999>Ça fwait ki, biesmint assez, li Walonreye brixhåde ses ptits uros po-z etrinner ses djins, et k' après, on n' prezinte dedja come Walons les tchampion(e)s k' elle a-st aidî griper so leu pî-stok. Ebén, çoula, ele ni vout pus k' ça fouxhe.</font></p> <br> ===Asteure, li Walonreye vout, di tote foice, riprinde les copetinces k' on lyi a hapé. Ey elle est grande assez po ça.=== <p align=justify>On-z a codåné l' Walonreye a n' pont aveur di tuzance da sinne. Ouy, ele li paye a tchirès pêlêyes.</p> <p align=justify>Tot ça paski sacwants Beldjikins, ki s' muchièt dizo l' etikete del Kiminålté francesse, volnut todi fé corne å bon vî tins del Beldjike da popa (Flamind, Walon, ci n' est fok des ptits nos ; Bedje est nosse no d' famile) ; mins zels tot fén seus, ca l' Flande, leye, a ddja schetlé evoye. Tot ça paski sacwants Brusselwès ont les pinses k' el Kiminålté francesse, c' est leye li meyeute aloyance inte zels et les Walons. Mins, po dire li veur, ene sifwaite aloyance avou ene veye ki s' prind co todi pol Mwaisse-veye d' on payis nén federå, et nos cmamborner, ciste aloyance la, dijhans ns, ele ni nos ahåye gote. Åresse, nos n' avans nén mezåjhe del Kiminålté francesse po nos aloyî ås Brusselwès.</p> <p align=justify>Eto, nos estans ewaerés do vey ki les hôtès plaeces dins l' dominne des årts, des Belès letes, et des posses & tévés, ça tchait trop sovint a des mimbes do Govienmint brusselwès, et cåzu måy a des cis (cenes) do Govienmint walon. Co ene prouve k' on saye di stofer li refoircixhaedje culturel del Walonreye.</p> <p align=justify>Dji n' volans nén, nerén, ki les vôtaedjes pol federå ritouménxhe li minme djoû ki les cis pol Pårlumint walon.</p> <p align=justify>Les sineus(es) di ci afitcha ci ont les pinses do djåzer å no do Peupe Walon. I ridjhèt co on côp k' i fåt sins tårdjî k' el Walonreye råye si plin droet do manaedjî leye-minme si culteure, ses scoles, ses sincieusès rcwerances, eyet ses posses & tévés, totès sacwès k' elle end a stî spaneye.</p> <p align=justify>Ådjourdu, ci n' est pus come la 20 ans : li Walonreye a totes les usteyes politikes et djuridikes k' i lyi fåt po fé totes les bouyes del Kiminålté francesse. Eto, les sineu(se)s di ci afitcha cial ricwestèt les rprezintant(e)s del Walonreye po bouter al tcherete avou zel(e)s.</p> ===C' est on rafiya k' on pout åjheymint ahessî.=== <p align=justify>On n' s' adrouve nén azès ôtes cwand on n' sait ddja lu-minme kî çk' on-z est. L' Urope vout k' on boute eshonne, et tchaeconk dimorer çou k' il est. Li Francofonreye vout k' les peupes k' ont l' francès come lingaedje eternåcionå soeyexhe tertos sol minme pî, mins ki tchaeconk wårder ses diferinces. Li Walonreye a stî basteye pa des waches et des waches d' abagants. Eto, ele voet voltî les djins ki vikèt come des frés, tot diferins k' i soeyénxhe, mins nén onk ki våreut mî k' l' ôte.</p> <p align=justify>Ele ratind des cis et des cenes ki cåznut por leye k' i ricnoxhexhe si culteure, dj' ô bén si tuzance et si vicance, eyet s' walon lingaedje (et les ôtes « pitits » lingaedjes do payis), et nén fok avou ene djigue u deus stramêyes håre et hote po des « afwaires cultureles ». Nos n' avans dandjî ki d' on ptit boket d' papî-scrît, deus troes hagnons en on decret, ki dnénxhe å peupe walon li droet di parpinser si culteure, si acsegnmint et ses sincieusès rcwerances, et manaedjî des posses et des tévés da lu, k' i djaireye todi après pol moumint. Come di djusse, on n' serè nén co al taeye ås fraijhes avou çoula, mins c' est ene condicion po-z î poleur avni.</p> <p align=justify>Ki les cenes eyet les cis ki ns avans vôté por zel(e)s dinnuxhe ciste atote la al Walonreye, por leye poleur ribouter les idêyes ki metnut e margaye les nåcions, les peupes, les culteures, les rlidjons, les filozofeyes et les djins.</p> <p align=right>Redjårbé e walon pa Lucyin Mahin [http://rifondou.walon.org/afitcha.html]<br> TOUDI [http://toudi.org]<br> M.M.W. [http://wallonie.apinc.org]</p> 4647 64892 2006-06-24T19:23:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[may]], c' est li 135inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 136inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 230 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1918]] : [[Maurice Peltier]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[13 di may]] - [[14 di may]] - [[16 di may]] - [[17 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Mei]] [[an:15 de mayo]] [[ar:15 مايو]] [[ast:15 de mayu]] [[be:15 траўня]] [[bg:15 май]] [[bs:15. maj]] [[ca:15 de maig]] [[ceb:Mayo 15]] [[co:15 di maghju]] [[cs:15. květen]] [[csb:15 môja]] [[cv:Çу, 15]] [[cy:15 Mai]] [[da:15. maj]] [[de:15. Mai]] [[el:15 Μαΐου]] [[en:May 15]] [[eo:15-a de majo]] [[es:15 de mayo]] [[et:15. mai]] [[eu:Maiatzaren 15]] [[fi:15. toukokuuta]] [[fo:15. mai]] [[fr:15 mai]] [[frp:15 mê]] [[fur:15 di Mai]] [[fy:15 maaie]] [[ga:15 Bealtaine]] [[gl:15 de maio]] [[he:15 במאי]] [[hr:15. svibnja]] [[hu:Május 15]] [[ia:15 de maio]] [[id:15 Mei]] [[ie:15 may]] [[ilo:Mayo 15]] [[io:15 di mayo]] [[is:15. maí]] [[it:15 maggio]] [[ja:5月15日]] [[jv:15 Mei]] [[ka:15 მაისი]] [[ko:5월 15일]] [[ku:15'ê gulanê]] [[la:15 Maii]] [[lb:15. Mee]] [[li:15 mei]] [[lt:Gegužės 15]] [[mk:15 мај]] [[ml:മേയ് 15]] [[ms:15 Mei]] [[nap:15 'e maggio]] [[nl:15 mei]] [[nn:15. mai]] [[no:15. mai]] [[oc:15 de mai]] [[pam:Mayu 15]] [[pl:15 maja]] [[pt:15 de Maio]] [[ro:15 mai]] [[ru:15 мая]] [[scn:15 di maiu]] [[sco:15 Mey]] [[simple:May 15]] [[sk:15. máj]] [[sl:15. maj]] [[sq:15 Maj]] [[sr:15. мај]] [[sv:15 maj]] [[te:మే 15]] [[th:15 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 15]] [[tr:15 Mayıs]] [[tt:15. May]] [[uk:15 травня]] [[vi:15 tháng 5]] [[war:Mayo 15]] [[zh:5月15日]] 4648 64889 2006-06-24T19:23:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[may]], c' est li 134inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 135inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 231 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1921]] : [[Mariette Paque-Vignette]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[12 di may]] - [[13 di may]] - [[15 di may]] - [[16 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Mei]] [[an:14 de mayo]] [[ar:14 مايو]] [[ast:14 de mayu]] [[be:14 траўня]] [[bg:14 май]] [[br:14 Mae]] [[bs:14. maj]] [[ca:14 de maig]] [[ceb:Mayo 14]] [[co:14 di maghju]] [[cs:14. květen]] [[csb:14 môja]] [[cv:Çу, 14]] [[cy:14 Mai]] [[da:14. maj]] [[de:14. Mai]] [[el:14 Μαΐου]] [[en:May 14]] [[eo:14-a de majo]] [[es:14 de mayo]] [[et:14. mai]] [[eu:Maiatzaren 14]] [[fi:14. toukokuuta]] [[fo:14. mai]] [[fr:14 mai]] [[frp:14 mê]] [[fur:14 di Mai]] [[fy:14 maaie]] [[ga:14 Bealtaine]] [[gl:14 de maio]] [[he:14 במאי]] [[hr:14. svibnja]] [[hu:Május 14]] [[ia:14 de maio]] [[id:14 Mei]] [[ie:14 may]] [[ilo:Mayo 14]] [[io:14 di mayo]] [[is:14. maí]] [[it:14 maggio]] [[ja:5月14日]] [[jv:14 Mei]] [[ka:14 მაისი]] [[ko:5월 14일]] [[ku:14'ê gulanê]] [[la:14 Maii]] [[lb:14. Mee]] [[li:14 mei]] [[lt:Gegužės 14]] [[mk:14 мај]] [[ms:14 Mei]] [[nap:14 'e maggio]] [[nl:14 mei]] [[nn:14. mai]] [[no:14. mai]] [[oc:14 de mai]] [[os:14 майы]] [[pam:Mayu 14]] [[pl:14 maja]] [[pt:14 de Maio]] [[ro:14 mai]] [[ru:14 мая]] [[scn:14 di maiu]] [[sco:14 Mey]] [[simple:May 14]] [[sk:14. máj]] [[sl:14. maj]] [[sq:14 Maj]] [[sr:14. мај]] [[sv:14 maj]] [[te:మే 14]] [[th:14 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 14]] [[tr:14 Mayıs]] [[tt:14. May]] [[uk:14 травня]] [[vi:14 tháng 5]] [[war:Mayo 14]] [[zh:5月14日]] 4649 64886 2006-06-24T19:22:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[may]], c' est li 133inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 134inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 232 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[11 di may]] - [[12 di may]] - [[14 di may]] - [[15 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Mei]] [[an:13 de mayo]] [[ang:13 Þrimilcemōnaþ]] [[ar:13 مايو]] [[ast:13 de mayu]] [[be:13 траўня]] [[bg:13 май]] [[br:13 Mae]] [[bs:13. maj]] [[ca:13 de maig]] [[ceb:Mayo 13]] [[co:13 di maghju]] [[cs:13. květen]] [[csb:13 môja]] [[cv:Çу, 13]] [[cy:13 Mai]] [[da:13. maj]] [[de:13. Mai]] [[el:13 Μαΐου]] [[en:May 13]] [[eo:13-a de majo]] [[es:13 de mayo]] [[et:13. mai]] [[eu:Maiatzaren 13]] [[fi:13. toukokuuta]] [[fo:13. mai]] [[fr:13 mai]] [[frp:13 mê]] [[fur:13 di Mai]] [[fy:13 maaie]] [[ga:13 Bealtaine]] [[gl:13 de maio]] [[he:13 במאי]] [[hr:13. svibnja]] [[hu:Május 13]] [[ia:13 de maio]] [[id:13 Mei]] [[ie:13 may]] [[ilo:Mayo 13]] [[io:13 di mayo]] [[is:13. maí]] [[it:13 maggio]] [[ja:5月13日]] [[jv:13 Mei]] [[ka:13 მაისი]] [[ko:5월 13일]] [[ku:13'ê gulanê]] [[la:13 Maii]] [[lb:13. Mee]] [[li:13 mei]] [[lt:Gegužės 13]] [[mk:13 мај]] [[ms:13 Mei]] [[nap:13 'e maggio]] [[nl:13 mei]] [[nn:13. mai]] [[no:13. mai]] [[oc:13 de mai]] [[os:13 майы]] [[pam:Mayu 13]] [[pl:13 maja]] [[pt:13 de Maio]] [[ro:13 mai]] [[ru:13 мая]] [[scn:13 di maiu]] [[sco:13 Mey]] [[simple:May 13]] [[sk:13. máj]] [[sl:13. maj]] [[sq:13 Maj]] [[sr:13. мај]] [[sv:13 maj]] [[te:మే 13]] [[th:13 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 13]] [[tr:13 Mayıs]] [[tt:13. May]] [[uk:13 травня]] [[vi:13 tháng 5]] [[war:Mayo 13]] [[zh:5月13日]] 4650 64883 2006-06-24T19:22:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[may]], c' est li 132inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 133inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 233 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[10 di may]] - [[11 di may]] - [[13 di may]] - [[14 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Mei]] [[an:12 de mayo]] [[ang:12 Þrimilcemōnaþ]] [[ar:12 مايو]] [[ast:12 de mayu]] [[be:12 траўня]] [[bg:12 май]] [[bs:12. maj]] [[ca:12 de maig]] [[ceb:Mayo 12]] [[co:12 di maghju]] [[cs:12. květen]] [[csb:12 môja]] [[cv:Çу, 12]] [[cy:12 Mai]] [[da:12. maj]] [[de:12. Mai]] [[el:12 Μαΐου]] [[en:May 12]] [[eo:12-a de majo]] [[es:12 de mayo]] [[et:12. mai]] [[eu:Maiatzaren 12]] [[fi:12. toukokuuta]] [[fo:12. mai]] [[fr:12 mai]] [[frp:12 mê]] [[fur:12 di Mai]] [[fy:12 maaie]] [[ga:12 Bealtaine]] [[gl:12 de maio]] [[he:12 במאי]] [[hr:12. svibnja]] [[hu:Május 12]] [[ia:12 de maio]] [[id:12 Mei]] [[ie:12 may]] [[ilo:Mayo 12]] [[io:12 di mayo]] [[is:12. maí]] [[it:12 maggio]] [[ja:5月12日]] [[jv:12 Mei]] [[ka:12 მაისი]] [[ko:5월 12일]] [[ku:12'ê gulanê]] [[la:12 Maii]] [[lb:12. Mee]] [[li:12 mei]] [[lt:Gegužės 12]] [[mk:12 мај]] [[mr:मे १२]] [[ms:12 Mei]] [[nap:12 'e maggio]] [[nl:12 mei]] [[nn:12. mai]] [[no:12. mai]] [[oc:12 de mai]] [[os:12 майы]] [[pam:Mayu 12]] [[pl:12 maja]] [[pt:12 de Maio]] [[ro:12 mai]] [[ru:12 мая]] [[scn:12 di maiu]] [[sco:12 Mey]] [[simple:May 12]] [[sk:12. máj]] [[sl:12. maj]] [[sq:12 Maj]] [[sr:12. мај]] [[sv:12 maj]] [[te:మే 12]] [[th:12 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 12]] [[tr:12 Mayıs]] [[tt:12. May]] [[uk:12 травня]] [[vi:12 tháng 5]] [[war:Mayo 12]] [[zh:5月12日]] 4651 64878 2006-06-24T19:21:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[may]], c' est li 131inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 132inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 234 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[9 di may]] - [[10 di may]] - [[12 di may]] - [[13 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Mei]] [[an:11 de mayo]] [[ar:11 مايو]] [[ast:11 de mayu]] [[be:11 траўня]] [[bg:11 май]] [[br:11 Mae]] [[bs:11. maj]] [[ca:11 de maig]] [[ceb:Mayo 11]] [[co:11 di maghju]] [[cs:11. květen]] [[csb:11 môja]] [[cv:Çу, 11]] [[cy:11 Mai]] [[da:11. maj]] [[de:11. Mai]] [[el:11 Μαΐου]] [[en:May 11]] [[eo:11-a de majo]] [[es:11 de mayo]] [[et:11. mai]] [[eu:Maiatzaren 11]] [[fi:11. toukokuuta]] [[fo:11. mai]] [[fr:11 mai]] [[frp:11 mê]] [[fur:11 di Mai]] [[fy:11 maaie]] [[ga:11 Bealtaine]] [[gl:11 de maio]] [[he:11 במאי]] [[hr:11. svibnja]] [[hu:Május 11]] [[ia:11 de maio]] [[id:11 Mei]] [[ie:11 may]] [[ilo:Mayo 11]] [[io:11 di mayo]] [[is:11. maí]] [[it:11 maggio]] [[ja:5月11日]] [[jv:11 Mei]] [[ka:11 მაისი]] [[ko:5월 11일]] [[ku:11'ê gulanê]] [[la:11 Maii]] [[lb:11. Mee]] [[li:11 mei]] [[lt:Gegužės 11]] [[mk:11 мај]] [[mr:मे ११]] [[ms:11 Mei]] [[nap:11 'e maggio]] [[nl:11 mei]] [[nn:11. mai]] [[no:11. mai]] [[oc:11 de mai]] [[os:11 майы]] [[pam:Mayu 11]] [[pl:11 maja]] [[pt:11 de Maio]] [[ro:11 mai]] [[ru:11 мая]] [[scn:11 di maiu]] [[sco:11 Mey]] [[simple:May 11]] [[sk:11. máj]] [[sl:11. maj]] [[sq:11 Maj]] [[sr:11. мај]] [[sv:11 maj]] [[te:మే 11]] [[th:11 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 11]] [[tr:11 Mayıs]] [[tt:11. May]] [[uk:11 травня]] [[vi:11 tháng 5]] [[war:Mayo 11]] [[zh:5月11日]] 4652 65071 2006-06-24T20:08:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) i 31 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 243inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 244inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 122 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[29 d' awousse]] - [[30 d' awousse]] - [[1î d' setimbe]] - [[2 d' setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Augustus]] [[an:31 d'agosto]] [[ar:31 أغسطس]] [[ast:31 d'agostu]] [[be:31 жніўня]] [[bg:31 август]] [[bs:31. august]] [[ca:31 d'agost]] [[ceb:Agosto 31]] [[co:31 d'aostu]] [[cs:31. srpen]] [[csb:31 zélnika]] [[cv:Çурла, 31]] [[cy:31 Awst]] [[da:31. august]] [[de:31. August]] [[el:31 Αυγούστου]] [[en:August 31]] [[eo:31-a de aŭgusto]] [[es:31 de agosto]] [[et:31. august]] [[eu:Abuztuaren 31]] [[fi:31. elokuuta]] [[fo:31. august]] [[fr:31 août]] [[frp:31 oût]] [[fur:31 di Avost]] [[fy:31 augustus]] [[ga:31 Lúnasa]] [[gl:31 de agosto]] [[he:31 באוגוסט]] [[hr:31. kolovoza]] [[hu:Augusztus 31]] [[ia:31 de augusto]] [[id:31 Agustus]] [[ie:31 august]] [[io:31 di agosto]] [[is:31. ágúst]] [[it:31 agosto]] [[ja:8月31日]] [[jv:31 Agustus]] [[ka:31 აგვისტო]] [[ko:8월 31일]] [[ku:31'ê gelawêjê]] [[la:31 Augusti]] [[lb:31. August]] [[li:31 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 31]] [[mk:31 август]] [[ml:ആഗസ്റ്റ്‌ 31]] [[ms:31 Ogos]] [[nap:31 'e aùsto]] [[nl:31 augustus]] [[nn:31. august]] [[no:31. august]] [[oc:31 d'agost]] [[pam:Agostu 31]] [[pl:31 sierpnia]] [[pt:31 de Agosto]] [[ro:31 august]] [[ru:31 августа]] [[scn:31 di austu]] [[sco:31 August]] [[simple:August 31]] [[sk:31. august]] [[sl:31. avgust]] [[sq:31 Gusht]] [[sr:31. август]] [[sv:31 augusti]] [[te:ఆగష్టు 31]] [[th:31 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 31]] [[tr:31 Ağustos]] [[tt:31. August]] [[uk:31 серпня]] [[ur:31 اگست]] [[vi:31 tháng 8]] [[war:Agosto 31]] [[zh:8月31日]] 4653 25042 2004-05-03T13:44:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[31 d' awousse]] 4654 65276 2006-06-26T06:09:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ksh:1. Sepptämmber]] Li prumî d'&nbsp;[[setimbe]], c' est li 244inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 245inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 121 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 d' awousse]] - [[31 d' awousse]] - [[2 d' setimbe]] - [[3 d' setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 September]] [[an:1 de setiembre]] [[ar:1 سبتمبر]] [[ast:1 de setiembre]] [[be:1 верасьня]] [[bg:1 септември]] [[br:1añ Gwengolo]] [[bs:1. septembar]] [[ca:1 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 1]] [[co:1 di settembre]] [[cs:1. září]] [[csb:1 séwnika]] [[cv:Авăн, 1]] [[cy:1 Medi]] [[da:1. september]] [[de:1. September]] [[el:1 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 1]] [[eo:1-a de septembro]] [[es:1 de septiembre]] [[et:1. september]] [[eu:Irailaren 1]] [[fi:1. syyskuuta]] [[fo:1. september]] [[fr:1er septembre]] [[fur:1 di Setembar]] [[fy:1 septimber]] [[ga:1 Meán Fómhair]] [[gl:1 de setembro]] [[he:1 בספטמבר]] [[hr:1. rujna]] [[hu:Szeptember 1]] [[ia:1 de septembre]] [[id:1 September]] [[io:1 di septembro]] [[is:1. september]] [[it:1 settembre]] [[ja:9月1日]] [[jv:1 September]] [[ka:1 სექტემბერი]] [[ko:9월 1일]] [[ksh:1. Sepptämmber]] [[ku:1'ê rezberê]] [[lb:1. September]] [[li:1 september]] [[lt:Rugsėjo 1]] [[mk:1 септември]] [[ms:1 September]] [[nap:1 'e settembre]] [[nl:1 september]] [[nn:1. september]] [[no:1. september]] [[oc:1 de setembre]] [[pam:Septiembri 1]] [[pl:1 września]] [[pt:1 de Setembro]] [[ro:1 septembrie]] [[ru:1 сентября]] [[scn:1 di sittèmmiru]] [[sco:1 September]] [[se:Čakčamánu 1.]] [[simple:September 1]] [[sk:1. september]] [[sl:1. september]] [[sq:1 Shtator]] [[sr:1. септембар]] [[sv:1 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 1]] [[th:1 กันยายน]] [[tl:Setyembre 1]] [[tr:1 Eylül]] [[tt:1. Sentäber]] [[uk:1 вересня]] [[vi:1 tháng 9]] [[war:Septyembre 1]] [[zh:9月1日]] 4655 25044 2004-05-03T13:46:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' setimbe]] 4656 65008 2006-06-24T19:57:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li prumî d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 213inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 214inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 152 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1906]] : [[Auguste Laloux]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 di djulete]] - [[31 di djulete]] - [[2 d' awousse]] - [[3 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Augustus]] [[als:1. August]] [[an:1 d'agosto]] [[ar:1 اغسطس]] [[ast:1 d'agostu]] [[be:1 жніўня]] [[bg:1 август]] [[br:1añ Eost]] [[bs:1. august]] [[ca:1 d'agost]] [[ceb:Agosto 1]] [[co:1 d'aostu]] [[cs:1. srpen]] [[csb:1 zélnika]] [[cv:Çурла, 1]] [[cy:1 Awst]] [[da:1. august]] [[de:1. August]] [[el:1 Αυγούστου]] [[en:August 1]] [[eo:1-a de aŭgusto]] [[es:1 de agosto]] [[et:1. august]] [[eu:Abuztuaren 1]] [[fi:1. elokuuta]] [[fo:1. august]] [[fr:1er août]] [[fur:1 di Avost]] [[fy:1 augustus]] [[ga:1 Lúnasa]] [[gl:1 de agosto]] [[he:1 באוגוסט]] [[hr:1. kolovoza]] [[hu:Augusztus 1]] [[ia:1 de augusto]] [[id:1 Agustus]] [[ie:1 august]] [[ilo:Agosto 1]] [[io:1 di agosto]] [[is:1. ágúst]] [[it:1 agosto]] [[ja:8月1日]] [[jv:1 Agustus]] [[ka:1 აგვისტო]] [[ko:8월 1일]] [[ku:1'ê gelawêjê]] [[la:1 Augusti]] [[lb:1. August]] [[li:1 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 1]] [[mk:1 август]] [[ms:1 Ogos]] [[nap:1 'e aùsto]] [[nl:1 augustus]] [[nn:1. august]] [[no:1. august]] [[oc:1 d'agost]] [[pam:Agostu 1]] [[pl:1 sierpnia]] [[pt:1 de Agosto]] [[ro:1 august]] [[ru:1 августа]] [[scn:1 di austu]] [[sco:1 August]] [[simple:August 1]] [[sk:1. august]] [[sl:1. avgust]] [[sq:1 Gusht]] [[sr:1. август]] [[sv:1 augusti]] [[te:ఆగష్టు 1]] [[th:1 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 1]] [[tr:1 Ağustos]] [[tt:1. August]] [[uk:1 серпня]] [[vi:1 tháng 8]] [[war:Agosto 1]] [[zh:8月1日]] 4657 25046 2004-05-03T13:48:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' awousse]] 4658 65072 2006-06-24T20:08:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 31 di [[djulete]], c' est li 212inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 213inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 153 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[29 di djulete]] - [[30 di djulete]] - [[1î d' awousse]] - [[2 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Julie]] [[an:31 de chulio]] [[ar:31 يوليو]] [[ast:31 de xunetu]] [[be:31 ліпеня]] [[bg:31 юли]] [[bs:31. juli]] [[ca:31 de juliol]] [[ceb:Hulyo 31]] [[co:31 di lugliu]] [[cs:31. červenec]] [[cv:Утă, 31]] [[cy:31 Gorffennaf]] [[da:31. juli]] [[de:31. Juli]] [[el:31 Ιουλίου]] [[en:July 31]] [[eo:31-a de julio]] [[es:31 de julio]] [[et:31. juuli]] [[eu:Uztailaren 31]] [[fi:31. heinäkuuta]] [[fo:31. juli]] [[fr:31 juillet]] [[frp:31 j·ulyèt]] [[fur:31 di Lui]] [[fy:31 july]] [[ga:31 Iúil]] [[gl:31 de xullo]] [[he:31 ביולי]] [[hr:31. srpnja]] [[hu:Július 31]] [[ia:31 de julio]] [[id:31 Juli]] [[ilo:Julio 31]] [[io:31 di julio]] [[is:31. júlí]] [[it:31 luglio]] [[ja:7月31日]] [[jv:31 Juli]] [[ka:31 ივლისი]] [[ko:7월 31일]] [[ku:31'ê tîrmehê]] [[lb:31. Juli]] [[li:31 juli]] [[lt:Liepos 31]] [[mk:31 јули]] [[ms:31 Julai]] [[nap:31 'e luglio]] [[nl:31 juli]] [[nn:31. juli]] [[no:31. juli]] [[oc:31 de julhet]] [[pam:Juliu 31]] [[pl:31 lipca]] [[pt:31 de Julho]] [[ro:31 iulie]] [[ru:31 июля]] [[scn:31 di giugnettu]] [[sco:31 Julie]] [[simple:July 31]] [[sk:31. júl]] [[sl:31. julij]] [[sq:31 Korrik]] [[sr:31. јул]] [[sv:31 juli]] [[te:జూలై 31]] [[th:31 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 31]] [[tr:31 Temmuz]] [[tt:31. Yül]] [[uk:31 липня]] [[vi:31 tháng 7]] [[war:Hulyo 31]] [[zh:7月31日]] 4659 64958 2006-06-24T19:34:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[nôvimbe]], c' est li 311inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 312inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 54 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 di nôvimbe]] - [[6 di nôvimbe]] - [[8 di nôvimbe]] - [[9 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 November]] [[an:7 de nobiembre]] [[ar:7 نوفمبر]] [[ast:7 de payares]] [[be:7 лістапада]] [[bg:7 ноември]] [[bs:7. novembar]] [[ca:7 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 7]] [[co:7 nuvembri]] [[cs:7. listopad]] [[csb:7 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 7]] [[cy:7 Tachwedd]] [[da:7. november]] [[de:7. November]] [[el:7 Νοεμβρίου]] [[en:November 7]] [[eo:7-a de novembro]] [[es:7 de noviembre]] [[et:7. november]] [[eu:Azaroaren 7]] [[fi:7. marraskuuta]] [[fo:7. november]] [[fr:7 novembre]] [[frp:7 novembro]] [[fur:7 di Novembar]] [[fy:7 novimber]] [[ga:7 Samhain]] [[gl:7 de novembro]] [[he:7 בנובמבר]] [[hr:7. studenog]] [[hu:November 7]] [[ia:7 de novembre]] [[id:7 November]] [[io:7 di novembro]] [[is:7. nóvember]] [[it:7 novembre]] [[ja:11月7日]] [[jv:7 November]] [[ka:7 ნოემბერი]] [[ko:11월 7일]] [[ku:7'ê sermawezê]] [[la:7 Novembris]] [[lb:7. November]] [[lt:Lapkričio 7]] [[mk:7 ноември]] [[ms:7 November]] [[nap:7 'e nuvembre]] [[nl:7 november]] [[nn:7. november]] [[no:7. november]] [[oc:7 de novembre]] [[pam:Nobiembri 7]] [[pl:7 listopada]] [[pt:7 de Novembro]] [[ro:7 noiembrie]] [[ru:7 ноября]] [[scn:7 di nuvèmmiru]] [[sco:7 November]] [[simple:November 7]] [[sk:7. november]] [[sl:7. november]] [[sq:7 Nëntor]] [[sr:7. новембар]] [[sv:7 november]] [[te:నవంబర్ 7]] [[th:7 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 7]] [[tr:7 Kasım]] [[tt:7. Nöyäber]] [[uk:7 листопада]] [[vi:7 tháng 11]] [[war:Nobyembre 7]] [[zh:11月7日]] 4660 64954 2006-06-24T19:33:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[nôvimbe]], c' est li 310inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 311inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 55 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 di nôvimbe]] - [[5 di nôvimbe]] - [[7 di nôvimbe]] - [[8 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 November]] [[an:6 de nobiembre]] [[ar:6 نوفمبر]] [[ast:6 de payares]] [[be:6 лістапада]] [[bg:6 ноември]] [[bs:6. novembar]] [[ca:6 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 6]] [[co:6 nuvembri]] [[cs:6. listopad]] [[csb:6 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 6]] [[cy:6 Tachwedd]] [[da:6. november]] [[de:6. November]] [[el:6 Νοεμβρίου]] [[en:November 6]] [[eo:6-a de novembro]] [[es:6 de noviembre]] [[et:6. november]] [[eu:Azaroaren 6]] [[fi:6. marraskuuta]] [[fo:6. november]] [[fr:6 novembre]] [[frp:6 novembro]] [[fur:6 di Novembar]] [[fy:6 novimber]] [[ga:6 Samhain]] [[gl:6 de novembro]] [[he:6 בנובמבר]] [[hr:6. studenog]] [[hu:November 6]] [[ia:6 de novembre]] [[id:6 November]] [[io:6 di novembro]] [[is:6. nóvember]] [[it:6 novembre]] [[ja:11月6日]] [[jv:6 November]] [[ka:6 ნოემბერი]] [[ko:11월 6일]] [[ku:6'ê sermawezê]] [[la:6 Novembris]] [[lb:6. November]] [[lt:Lapkričio 6]] [[mk:6 ноември]] [[ms:6 November]] [[nap:6 'e nuvembre]] [[nl:6 november]] [[nn:6. november]] [[no:6. november]] [[oc:6 de novembre]] [[pam:Nobiembri 6]] [[pl:6 listopada]] [[pt:6 de Novembro]] [[ro:6 noiembrie]] [[ru:6 ноября]] [[scn:6 di nuvèmmiru]] [[sco:6 November]] [[simple:November 6]] [[sk:6. november]] [[sl:6. november]] [[sq:6 Nëntor]] [[sr:6. новембар]] [[sv:6 november]] [[te:నవంబర్ 6]] [[th:6 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 6]] [[tr:6 Kasım]] [[tt:6. Nöyäber]] [[uk:6 листопада]] [[vi:6 tháng 11]] [[war:Nobyembre 6]] [[zh:11月6日]] 4661 64951 2006-06-24T19:33:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[nôvimbe]], c' est li 309inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 310inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 56 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' nôvimbe]] - [[4 di nôvimbe]] - [[6 di nôvimbe]] - [[7 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 November]] [[an:5 de nobiembre]] [[ar:5 نوفمبر]] [[ast:5 de payares]] [[be:5 лістапада]] [[bg:5 ноември]] [[bs:5. novembar]] [[ca:5 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 5]] [[co:5 nuvembri]] [[cs:5. listopad]] [[csb:5 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 5]] [[cy:5 Tachwedd]] [[da:5. november]] [[de:5. November]] [[el:5 Νοεμβρίου]] [[en:November 5]] [[eo:5-a de novembro]] [[es:5 de noviembre]] [[et:5. november]] [[eu:Azaroaren 5]] [[fi:5. marraskuuta]] [[fo:5. november]] [[fr:5 novembre]] [[frp:5 novembro]] [[fur:5 di Novembar]] [[fy:5 novimber]] [[ga:5 Samhain]] [[gl:5 de novembro]] [[he:5 בנובמבר]] [[hr:5. studenog]] [[hu:November 5]] [[ia:5 de novembre]] [[id:5 November]] [[io:5 di novembro]] [[is:5. nóvember]] [[it:5 novembre]] [[ja:11月5日]] [[jv:5 November]] [[ka:5 ნოემბერი]] [[ko:11월 5일]] [[ku:5'ê sermawezê]] [[la:5 Novembris]] [[lb:5. November]] [[lt:Lapkričio 5]] [[mk:5 ноември]] [[ms:5 November]] [[nap:5 'e nuvembre]] [[nl:5 november]] [[nn:5. november]] [[no:5. november]] [[oc:5 de novembre]] [[pam:Nobiembri 5]] [[pl:5 listopada]] [[pt:5 de Novembro]] [[ro:5 noiembrie]] [[ru:5 ноября]] [[scn:5 di nuvèmmiru]] [[sco:5 November]] [[simple:November 5]] [[sk:5. november]] [[sl:5. november]] [[sq:5 Nëntor]] [[sr:5. новембар]] [[sv:5 november]] [[te:నవంబర్ 5]] [[th:5 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 5]] [[tr:5 Kasım]] [[tt:5. Nöyäber]] [[uk:5 листопада]] [[vi:5 tháng 11]] [[war:Nobyembre 5]] [[zh:11月5日]] 4662 65972 2006-07-02T01:31:05Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[la:1 Octobris]] Li prumî d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 274inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 275inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 91 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1904]]: askepiaedje del gazete e walon “[[El Crikion]]” == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 di setimbe]] - [[30 di setimbe]] - [[2 d' octôbe]] - [[3 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Oktober]] [[an:1 d'otubre]] [[ang:1 Winterfylleþ]] [[ar:1 أكتوبر]] [[ast:1 d'ochobre]] [[be:1 кастрычніка]] [[bg:1 октомври]] [[br:1añ Here]] [[bs:1. oktobar]] [[ca:1 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 1]] [[co:1 uttrovi]] [[cs:1. říjen]] [[csb:1 rujana]] [[cv:Юпа, 1]] [[cy:1 Hydref]] [[da:1. oktober]] [[de:1. Oktober]] [[el:1 Οκτωβρίου]] [[en:October 1]] [[eo:1-a de oktobro]] [[es:1 de octubre]] [[et:1. oktoober]] [[eu:Urriaren 1]] [[fi:1. lokakuuta]] [[fo:1. oktober]] [[fr:1er octobre]] [[fur:1 di Otubar]] [[fy:1 oktober]] [[ga:1 Deireadh Fómhair]] [[gl:1 de outubro]] [[he:1 באוקטובר]] [[hr:1. listopada]] [[hu:Október 1]] [[ia:1 de octobre]] [[id:1 Oktober]] [[io:1 di oktobro]] [[is:1. október]] [[it:1 ottobre]] [[ja:10月1日]] [[jv:1 Oktober]] [[ka:1 ოქტომბერი]] [[ko:10월 1일]] [[ku:1'ê kewçêrê]] [[la:1 Octobris]] [[lb:1. Oktober]] [[lt:Spalio 1]] [[mk:1 октомври]] [[ms:1 Oktober]] [[nap:1 'e ottovre]] [[nl:1 oktober]] [[nn:1. oktober]] [[no:1. oktober]] [[oc:1 d'octobre]] [[pam:Octubri 1]] [[pl:1 października]] [[pt:1 de Outubro]] [[ro:1 octombrie]] [[ru:1 октября]] [[scn:1 di uttùviru]] [[sco:1 October]] [[se:Golggotmánu 1.]] [[simple:October 1]] [[sk:1. október]] [[sl:1. oktober]] [[sq:1 Tetor]] [[sr:1. октобар]] [[sv:1 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 1]] [[th:1 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 1]] [[tr:1 Ekim]] [[tt:1. Öktäber]] [[uk:1 жовтня]] [[vi:1 tháng 10]] [[war:Oktubre 1]] [[zh:10月1日]] 4663 25052 2004-05-03T13:57:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' octôbe]] 4664 64942 2006-06-24T19:31:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[setimbe]], c' est li 273inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 274inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 92 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 di setimbe]] - [[29 di setimbe]] - [[1î d' octôbe]] - [[2 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 September]] [[an:30 de setiembre]] [[ar:30 سبتمبر]] [[ast:30 de setiembre]] [[be:30 верасьня]] [[bg:30 септември]] [[bs:30. septembar]] [[ca:30 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 30]] [[co:30 di settembre]] [[cs:30. září]] [[csb:30 séwnika]] [[cv:Авăн, 30]] [[cy:30 Medi]] [[da:30. september]] [[de:30. September]] [[el:30 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 30]] [[eo:30-a de septembro]] [[es:30 de septiembre]] [[et:30. september]] [[eu:Irailaren 30]] [[fi:30. syyskuuta]] [[fo:30. september]] [[fr:30 septembre]] [[frp:30 septembro]] [[fur:30 di Setembar]] [[fy:30 septimber]] [[ga:30 Meán Fómhair]] [[gl:30 de setembro]] [[he:30 בספטמבר]] [[hr:30. rujna]] [[hu:Szeptember 30]] [[ia:30 de septembre]] [[id:30 September]] [[io:30 di septembro]] [[is:30. september]] [[it:30 settembre]] [[ja:9月30日]] [[jv:30 September]] [[ka:30 სექტემბერი]] [[ko:9월 30일]] [[ku:30'ê rezberê]] [[lb:30. September]] [[lt:Rugsėjo 30]] [[mk:30 септември]] [[ms:30 September]] [[nap:30 'e settembre]] [[nl:30 september]] [[nn:30. september]] [[no:30. september]] [[oc:30 de setembre]] [[pam:Septiembri 30]] [[pl:30 września]] [[pt:30 de Setembro]] [[ro:30 septembrie]] [[ru:30 сентября]] [[scn:30 di sittèmmiru]] [[sco:30 September]] [[simple:September 30]] [[sk:30. september]] [[sl:30. september]] [[sq:30 Shtator]] [[sr:30. септембар]] [[sv:30 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 30]] [[th:30 กันยายน]] [[tl:Setyembre 30]] [[tr:30 Eylül]] [[tt:30. Sentäber]] [[uk:30 вересня]] [[vi:30 tháng 9]] [[war:Septyembre 30]] [[zh:9月30日]] 4665 65970 2006-07-02T00:31:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[kn:ಜುಲೈ ೧]] Li prumî d'&nbsp;[[djulete]], c' est li 182inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 183inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 183 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[29 di djun]] - [[30 di djun]] - [[2 d' djulete]] - [[3 d' djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:1 Julie]] [[an:1 de chulio]] [[ar:1 يوليو]] [[ast:1 de xunetu]] [[be:1 ліпеня]] [[bg:1 юли]] [[br:1añ Gouere]] [[bs:1. juli]] [[ca:1 de juliol]] [[ceb:Hulyo 1]] [[co:1 di lugliu]] [[cs:1. červenec]] [[csb:1 lëpinca]] [[cv:Утă, 1]] [[cy:1 Gorffennaf]] [[da:1. juli]] [[de:1. Juli]] [[el:1 Ιουλίου]] [[en:July 1]] [[eo:1-a de julio]] [[es:1 de julio]] [[et:1. juuli]] [[eu:Uztailaren 1]] [[fi:1. heinäkuuta]] [[fo:1. juli]] [[fr:1er juillet]] [[fur:1 di Lui]] [[fy:1 july]] [[ga:1 Iúil]] [[gl:1 de xullo]] [[he:1 ביולי]] [[hr:1. srpnja]] [[hu:Július 1]] [[ia:1 de julio]] [[id:1 Juli]] [[ilo:Julio 1]] [[io:1 di julio]] [[is:1. júlí]] [[it:1 luglio]] [[ja:7月1日]] [[jv:1 Juli]] [[ka:1 ივლისი]] [[kn:ಜುಲೈ ೧]] [[ko:7월 1일]] [[ku:1'ê tîrmehê]] [[la:1 Iulii]] [[lb:1. Juli]] [[li:1 juli]] [[lt:Liepos 1]] [[mk:1 јули]] [[ms:1 Julai]] [[nap:1 'e luglio]] [[nds:1. Juli]] [[nl:1 juli]] [[nn:1. juli]] [[no:1. juli]] [[oc:1 de julhet]] [[pam:Juliu 1]] [[pl:1 lipca]] [[pt:1 de Julho]] [[ro:1 iulie]] [[ru:1 июля]] [[scn:1 di giugnettu]] [[sco:1 Julie]] [[simple:July 1]] [[sk:1. júl]] [[sl:1. julij]] [[sq:1 Korrik]] [[sr:1. јул]] [[sv:1 juli]] [[te:జూలై 1]] [[th:1 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 1]] [[tr:1 Temmuz]] [[tt:1. Yül]] [[uk:1 липня]] [[vi:1 tháng 7]] [[war:Hulyo 1]] [[zh:7月1日]] 4666 65213 2006-06-24T20:33:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[djun]] c' est li 181inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 182inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 184 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[28 di djun]] - [[29 di djun]] - [[1î d' djulete]] - [[2 d' djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Junie]] [[an:30 de chunio]] [[ar:30 يونيو]] [[ast:30 de xunu]] [[be:30 чэрвеня]] [[bg:30 юни]] [[bs:30. juni]] [[ca:30 de juny]] [[ceb:Hunyo 30]] [[co:30 di ghjugnu]] [[cs:30. červen]] [[csb:30 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 30]] [[cy:30 Mehefin]] [[da:30. juni]] [[de:30. Juni]] [[el:30 Ιουνίου]] [[en:June 30]] [[eo:30-a de junio]] [[es:30 de junio]] [[et:30. juuni]] [[eu:Ekainaren 30]] [[fi:30. kesäkuuta]] [[fo:30. juni]] [[fr:30 juin]] [[frp:30 jouen]] [[fur:30 di Jugn]] [[fy:30 juny]] [[ga:30 Meitheamh]] [[gl:30 de xuño]] [[he:30 ביוני]] [[hr:30. lipnja]] [[hu:Június 30]] [[ia:30 de junio]] [[id:30 Juni]] [[ie:30 junio]] [[ilo:Junio 30]] [[io:30 di junio]] [[is:30. júní]] [[it:30 giugno]] [[ja:6月30日]] [[jv:30 Juni]] [[ka:30 ივნისი]] [[ko:6월 30일]] [[ku:30'ê pûşperê]] [[la:30 Iunii]] [[lb:30. Juni]] [[lt:Birželio 30]] [[mk:30 јуни]] [[mr:जून ३०]] [[ms:30 Jun]] [[nap:30 'e giùgno]] [[nl:30 juni]] [[nn:30. juni]] [[no:30. juni]] [[oc:30 de junh]] [[pam:Juniu 30]] [[pl:30 czerwca]] [[pt:30 de Junho]] [[ro:30 iunie]] [[ru:30 июня]] [[scn:30 di giugnu]] [[sco:30 Juin]] [[simple:June 30]] [[sk:30. jún]] [[sl:30. junij]] [[sq:30 Qershor]] [[sr:30. јун]] [[sv:30 juni]] [[te:జూన్ 30]] [[th:30 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 30]] [[tr:30 Haziran]] [[tt:30. Yün]] [[uk:30 червня]] [[vi:30 tháng 6]] [[war:Hunyo 30]] [[zh:6月30日]] 4667 25056 2004-05-03T14:01:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[1î d' djulete]] 4668 37669 2005-08-11T21:53:16Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>take</B></FONT> [f.n.] [[Imådje:take.jpg|thumb|ene take (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] [[Imådje:belplaece.jpg|thumb|tchambe al take (li bele plaece) (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] <B>1.</B> grosse plake di [[Motî:scroufier|scroufier]], sovint avou des dessins scultés dsu, metowe dressêye dins on trô do meur di l'&nbsp;aisse dins les måjhones walones did dinltins, et insi ki tchåféve li bele plaece, avou. <I>Dins les anêyes 1960, les vî-warîs ricwerént les takes, ki les djins vindént pacô po ene crosse di pwin.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchambe di take:</FONT> bele plaece. <span lang=fr>F. salon.</span> <B>2.</B> (mot d' houyeu) divant k' i gn åye des ray ezès fosses, tchaekene des grossès plakes fijhant on plantchî wice ki les berlinnes rôlént. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plat d' takes</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">pavé d' takes</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">plantchî d' takes:</FONT> tacaedje. <I>Dinltins, gn aveut des plantchîs d' takes ki la wice ki les berlinnes si dvént schåyî (candjî d' voye).</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;take e cour:</FONT> take cåvlêye å mitan, come on cour. <B>3.</B> tote grosse plake di fier et di scroufier. <I>Dj' elzès voeyeu ki sôdént les takes å chalumo, po fé les meurs do depot d' petrole.</I> Etimolodjeye: almand coinrece <span lang=de>"tak", "taken"</span> (sinse 1). [[Imådje:tacaedje.jpg|thumb|tacaedje: take e cour å coron d'&nbsp;ene dobe voye (dessinaedje da [[Achille Van Calsteren]], divins: <span lang=wa-fell>Yû pol djoû</span>, <span lang=fr><I>Vocabulaire wallon du mineur carolorégien</I></span>, Ed. do Bourdon).]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tacaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d' houyeu) plaeces, so les voyes des [[Motî:berlinne|berlinnes]], wice k' i gn aveut des takes al tere. <I>Dinltins, gn aveut des tacaedjes ki la wice ki les berlinnes si dvént schåyî (candjî d' voye).</I> <B>2.</B> sipesse coviete di fier des oujhenes, des fuzêyes, des tanks, evnd. <span lang=fr>F. revêtement métallique, blindage.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) solide soûmint po ene idêye, on pordjet. <I>Les areyopoirts walons, c' est on tacaedje po diswalper l' Walonreye, et po dner des plaeces ås Walons</I> (rat. pa [[Lucien Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">takèdje</FONT>, tacâdje, tacadje</span>. Etimolodjeye: bodje "take", [[cawete -aedje 2]] (aclapêye a on no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tacot</B></FONT> [o.n.] viye u mwaijhe oto. On dit eto: [[Motî:tcherete|tcherete]], [[Motî:zénk|zénk]]. <span lang=fr>F. tacot.</span> Etimolodjeye: bodje "take", cawete -ot. ---- * [[take|Dipus d' racsegnes so les takes di tchminêyes]] * [[tacaedje|Dipus d' racsegnes so les tacaedjes dins les houyires]] 4669 25058 2004-05-03T15:33:55Z Lucyin 16 Li '''tacaedje''' (on dit eto: '''plat d' takes''' u '''pavé d' takes''' u '''plantchî d' takes'''), c' esteut, dins les [[houyire]]s did dinltins, divant k' gn åye des rays, li plantchî faits di grossès plakes (les [[Motî:take|takes]]), wice ki les [[berlinne]]s rôlént. == Eplaeçmint des tacaedjes == Dins sacwantès houyires, end aveut k' ås fortchaedjes des voyes, po-z î [[Motî:schåyî|schåyî]] les berlinnes. Cwand gn a yeu des rays, gn aveut todi des takes al fén del voye, ås [[acrotchaedje]]s, po les berlines poleur maneuvrer po distcherdjî l' tcherbon. 4670 25059 2004-05-03T16:28:42Z Pablo 5 Foto d' ene take d' aisse e scroufier (poitraits saetchîs pa L. Mahin). Foto d' ene take d' aisse e scroufier (poitraits saetchîs pa L. Mahin). 4671 25060 2004-05-03T16:29:16Z Pablo 5 take e cour å coron d' ene dobe voye (dessinaedje da A. Van Calsteren) take e cour å coron d' ene dobe voye (dessinaedje da A. Van Calsteren) 4672 25061 2004-05-03T16:30:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:take]] 4673 25062 2004-05-03T16:30:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:take]] 4674 25063 2004-05-03T18:49:11Z Lucyin 16 poitrait pa L. Mahin (e 1978) poitrait pa L. Mahin (e 1978) 4675 25064 2004-05-03T18:50:08Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin (e 1997, ezès Doukkala) poitrait saetchî pa L. Mahin (e 1997, ezès Doukkala) 4676 25065 2004-05-03T19:50:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:måle 3]] 4677 54329 2006-04-11T19:59:48Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Walonreye]] Redjårber l'Manifesse e walon : http://wallonie.apinc.org/articles.php?lng=fr&pg=4 4678 35685 2005-07-20T20:08:51Z Pablo 5 ene '''take''', c' est ene grosse cwårêye plake di [[Motî:scroufier|scroufier]], 1 mete hôte so 1 mete 20 lådje (a l' advinant), sovint avou des dessins scultés dsu. Elle est metowe dressêye dins on trô do meur di l' aisse dins les måjhones walones did dinltins. Li take prindeut l' tcholeur do [[feu a l' aisse]], et insi, tchåfer li [[bele plaece]], avou. Eto, li bele plaece si loméve cobén li '''tchambe al take'''. Come di djusse, les dessins estént metous do costé del bele plaece. Li mot ''taque'' est eto cnoxhou e [[francès d' Beldjike]] avou ci sinse la. E walon, il a eto des [[Motî:take|ôtes sinses]]. == Istwere des takes == [[Imådje:take_wi.jpg|thumb|ene take]] Les takes estént come onk des meubes del måjhone, k' aveut del valeur pa ses dessins. Dispu 1900, on n' fijheut dedja pus d' feu a l' aisse. Mins les takes siervént co po wårni l' pele. Après l' guere 1940-1945, on-z a stî pus ritche, et mete des stouves eto dins les belès places. Ci côp la, les takes estént catcheyes dirî li stouve, et on n' les voeyeut pus. Ele ni siervént pus a rén. On ls a vindou a des [[Motî:vî-warî|vîs-warîs]] (des côps po ene crosse di pwin), et mete ene plake di fier al plaece, udonbén rmurer l' trô. 4679 25068 2004-05-04T00:59:19Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa L. Mahin (e 1992) poitrait saetchî pa L. Mahin (e 1992) 4680 25069 2004-05-04T01:01:09Z Lucyin 16 poitrait pa Yves Paquet e 2003, eplaidî avou si åjhmince poitrait pa Yves Paquet e 2003, eplaidî avou si åjhmince 4681 52886 2006-03-24T22:28:22Z 217.136.130.184 {{djermon viyaedje}} '''Djodogne''' (fr: ''Jodoigne'' nl:''Geldenaken''), est ene comene del Walonreye, el [[province do Roman Payis]] [[Imådje:Jodoigne Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Jodoigne JPG01.jpg|thumb|eglijhe Sint-Medåd]] * Dimorants: 11.754 ([[2002]]) * Limero del posse: * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 73,74&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 159,40&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Djodogne: ** [[Djodogne (veye)]] ** [[Djåçlete]] ** [[Djé-Sint-Rmey]] ** [[Djihan-Djé]] ** [[Djodogne Sovrinne]] ** [[Dongbiè]] ** [[Låtu]] ** [[Mélin-el-Hesbaye|Mélin]] ** [[Pîtrin]] ** [[Séntru]]. [[Imådje:Jodoigne JPG02b.jpg|thumb|Li tchapele do martchî]] ==Difoûtrinne hårdêye== {{Commons|Category:Jodoigne}} *[http://www.jodoigne.be/ Waibe del comene] {{ProvinceBW}} [[en:Jodoigne]] [[eo:Jodoigne]] [[fr:Jodoigne]] [[nl:Geldenaken]] [[no:Jodoigne]] [[ro:Jodoigne]] 4683 45874 2005-11-27T21:19:03Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Lane''' (fr: ''Lasne''), est ene [[rebanêye comene|comene del Walonreye]], el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Lasne Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 13.641 ([[2002]]) * Limero del posse: * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 47,46&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 287,42&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Lane: ** [[Lane-Tchapele-Sint-Lambiet]] ** [[Maransåt]] ** [[Ohin]] ** [[Plançnwè]] ** [[Couteure-Sint-Djermwin]] {{ProvinceBW}} [[en:Lasne]] [[eo:Lasne]] [[fr:Lasne]] [[nl:Lasne]] [[no:Lasne]] 4685 55184 2006-04-28T08:05:57Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fr:Wavre (Belgique)]] {{djermon viyaedje|Wave}} '''Wåve''' (kécfeye '''Åve''' après cossoune, fr: ''Wavre'', so plaece ''Auve''), c' est ene comene del Walonreye, el [[province do Roman Payis]]; c'&nbsp;est eto l'&nbsp;mwaisse veye del province. [[Imådje:Wavre Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Braibant walon]] * Dimorants: 31.526 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 42,06&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 749,55&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Åve: ** [[Wåve (veye)|Wåve]] ** [[Biedje]] ** [[Nimal]] {{ProvinceBW|Wave}} [[de:Wavre (Belgien)]] [[el:Βάβρ]] [[en:Wavre]] [[eo:Wavre]] [[fr:Wavre (Belgique)]] [[li:Waver]] [[nl:Waver (België)]] [[no:Wavre]] [[pl:Wavre]] [[ro:Wavre]] [[sv:Wavre]] 5285 sysop 25077 2004-11-13T13:37:56Z Pablo 5 å dfait -> åd fwait Åd fwait 5286 sysop 58753 2006-05-30T20:26:32Z Pablo 5 {{ns:project}}:Åd fwait 5287 sysop 25079 2004-11-13T13:38:21Z Pablo 5 å dfait -> åd fwait Åd fwait di Wikipedia 5288 sysop 25080 2004-05-28T23:01:32Z Pablo 5 Li scret po «$1» a stî evoyî a $2. 5289 sysop 25081 2004-05-28T22:59:29Z Pablo 5 Li scret a stî evoyî. 5290 sysop 25082 2004-05-29T02:38:04Z Pablo 5 Fwait 5291 sysop 25083 2004-05-29T02:41:36Z Pablo 5 Radjouté ås shuvous 5292 sysop 25084 2004-12-23T20:40:30Z Pablo 5 Li pådje «$1» a stî radjoutêye a vosse [[Sipeciås:Watchlist|djivêye des pådjes a shuve]]. Tos les candjmints k' i gn årè di cisse pådje chal, eyet di si pådje di copene, seront håynés chal, eyet li pådje serè metowe e '''cråssès letes''' el [[Sipeciås:Recentchanges|djivêye des dierins candjmints]] po k' ça soeye pus åjhey por vos del rimårker. <p> Si vos vloz bodjî l' pådje foû di vosse djivêye des shuvous, clitchîz so «Èn pus shuve li pådje» dins l' bår di menu sol costé. 5293 sysop 58754 2006-05-30T20:26:39Z Pablo 5 {{ns:project}}:Manaedjeus 5294 sysop 25086 2004-12-23T20:40:55Z Pablo 5 Dj' acertinêye ki l' djin k' a les abondroets po ci fitchî chal est d' acoird di l' eplaidî dizo les condicions del $1. 5295 sysop 25087 2004-05-29T13:03:37Z Pablo 5 totes 5296 sysop 25088 2004-05-30T13:31:55Z Pablo 5 Tos les messaedjes ratournåves 5297 sysop 25089 2004-12-23T20:42:02Z Pablo 5 Çouchal est ene djivêye di tos les messaedjes k' i gn a dins l' espåce di lomaedje ''MediaWiki:'' 5298 sysop 25090 2004-05-29T15:32:01Z Pablo 5 Totes les pådjes 5299 sysop 25091 2004-05-29T19:05:15Z Pablo 5 di $1 a $2 5300 sysop 25092 2004-05-28T21:45:12Z Pablo 5 <font color=red><b>Uzeu $1, vos estoz ddja elodjî!</b></font><br /> 5301 sysop 25093 2004-12-23T20:42:29Z Pablo 5 Dji n' sai disfé li dierin candjmint di [[$1]] fwait pa [[Uzeu:$2|$2]] ([[Uzeu copene:$2|Copene]]); ene sakî d' ôte a ddja candjî l' årtike ou ddja rmetou l' modêye di dvant. Li dierin candjmint a stî fwait pa [[Uzeu:$3|$3]] ([[Uzeu copene:$3|Copene]]). 5302 sysop 25094 2004-05-29T18:59:39Z Pablo 5 Viyès pådjes 5303 sysop 58775 2006-05-30T21:06:19Z Pablo 5 ki nel eploye nén. => ki n' l' eploye nén ---- ''Çouchal, c' est li pådje di copene po èn uzeu anonime ki n' a nén (co) fwait on conte por lu s' elodjî, ou ki n' l' eploye nén. Ça fwait k' on doet eployî si adresse IP limerike po l' idintifyî. Come ene sifwaite adresse IP pout esse eployeye pa pus d' èn uzeu, i s' pout ki vos voeyoz chal des rmåkes et des messaedjes ki n' sont nén por vos. Loukîz s' i vs plait po [[{{ns:special}}:Userlogin|fé on novea conte ou s' elodjî]] po n' pus aveur d' ecramiaedje avou des ôtes uzeus anonimes.'' 5304 sysop 25096 2004-12-23T20:43:56Z Pablo 5 Ene pådje egzistêye dedja avou ç' no la, oudonbén li no k' vos avoz tchoezi n' est nén valide. Tchoezixhoz è èn ôte s' i vs plait. 5305 sysop 25097 2004-12-23T20:43:33Z Pablo 5 Vey l' årtike 5306 sysop 25098 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default SQL query 5307 sysop 25099 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default Use the form below to make a direct query of the database. Use single quotes ('like this') to delimit string literals. This can often add considerable load to the server, so please use this function sparingly. 5308 sysop 51934 2006-03-19T01:29:04Z Pablo 5 Bloké otomaticmint paski vos eployîz li minme adresse IP ki «[[User:$1|$1]]». Råjhon do blocaedje «'''$2'''». 5309 sysop 25101 2004-12-23T20:48:03Z Pablo 5 ratournaedje Cisse accion la n' si pout nén fé so cisse pådje ci. 5310 sysop 25102 2004-12-23T20:48:18Z Pablo 5 Li no d' l' imådje a stî candjî a «$1». 5311 sysop 25103 2004-12-23T20:48:33Z Pablo 5 «.$1» n' est nén ene sôre d' imådje ricmandêye. 5312 sysop 34368 2005-07-10T13:42:15Z Pablo 5 Nol uzeu avou ç' no la, ou adresse IP nén valide 5313 sysop 25105 2004-05-29T09:59:12Z Pablo 5 Halcrosse tchinne di cweraedje 5314 sysop 25106 2004-12-23T20:49:08Z Pablo 5 Vosse cweraedje èn s' a nén polou fé. C' est motoit bén paski vos avoz sayî d' cweri après on mot di moens di troes letes, çou ki n' est nén co copoirté. I s' pout eto ki vos avoz må tapé l' ratourneure, metans «oujhea eyet eyet plomes». Rissayîz avou ene ôte tchinne di cweraedje. 5315 sysop 25107 2004-05-28T21:50:02Z Pablo 5 Vos avoz dné deus screts diferins. 5316 sysop 25108 2004-05-05T02:49:26Z Pablo 5 ratournaedje Måva tite 5317 sysop 25109 2004-12-23T20:50:22Z Pablo 5 ratournaedje Li tite del pådje dimandêye n' esteut nén valide, il estet vude, oudonbén c' esteut on cron loyén eterlingaedje ou eterwiki. 5318 sysop 25110 2004-05-29T10:22:47Z Pablo 5 (Mwaisse) 5319 sysop 58758 2006-05-30T20:34:42Z Pablo 5 Vosse no d' uzeu ou voste adresse IP a stî blokêye pa $1. Li råjhon dnêye est:<br />''$2''<p>Vos ploz contacter $1 oudonbén onk des [[{{ns:project}}:Manaedjeus|manaedjeus]] po discuter do blocaedje. Notez ki vos n' poloz nén eployî l' fonccion «emiler a l' uzeu» a moens ki vos åyîz ene adresse emile valide dins vos [[{{ns:special}}:Preferences|preferinces]]. Voste adresse IP est $3. S' i vs plait racsegnoz ciste adresse IP la dins les dmandes ki vos frîz.', 5320 sysop 34369 2005-07-10T13:42:49Z Pablo 5 L' uzeu est bloké 5321 sysop 25113 2004-05-30T13:06:24Z Pablo 5 Bloker èn uzeu 5322 sysop 25114 2004-05-30T13:39:59Z Pablo 5 Li blocaedje a stî comifåt 5323 sysop 25115 2004-05-30T13:49:06Z Pablo 5 «$1» a stî bloké. <br />Loukîz li [[Sipeciås:Ipblocklist|djivêye des blocaedjes]] po candjî on blocaedje. 5324 sysop 25116 2004-05-30T13:25:38Z Pablo 5 Rimplixhoz les tchamps chal pa dzo po bloker l' accès e scrijhaedje d' èn uzeu dné ou a pårt d' ene adresse IP dnêye. Çouci èn doet esse fwait ki po-z arester les vandales, et çoula doet esse fwait tot shuvant les [[Wikipedia:Rîles a shure|rîles di Wikipedia]]. Dinez ene råjhon do blocaedje (eg: dijhoz les pådjes k' ont stî vandalijheyes). 5325 sysop 25117 2004-05-30T14:03:56Z Pablo 5 bloker 5326 sysop 42431 2005-10-25T19:59:06Z Pablo 5 $1, $2 a bloké $3 ($4) 5327 sysop 51935 2006-03-19T01:30:34Z Pablo 5 «[[$1]]» a stî bloké po ene termene di $2 5328 sysop 25120 2004-05-29T04:12:30Z Pablo 5 Djournå_des_blocaedjes 5329 sysop 58772 2006-05-30T20:58:39Z Pablo 5 ns:special Çouchal, c' est on djournå des blocaedjes eyet disblocaedjes d' uzeus. Les adresses IP blokêyes otomaticmint èn sont nén håynêyes. Loukîz li [[{{ns:special}}:Ipblocklist|djivêye des adresses IP blokêyes]] po vey les blocaedjes d' adresses IP do moumint. 5330 sysop 25122 2004-05-31T09:12:46Z Pablo 5 Cråssès letes 5331 sysop 25123 2004-05-31T09:13:50Z Pablo 5 Tecse e cråssès letes 5332 sysop 25124 2004-05-29T19:01:39Z Pablo 5 Sourdants po les lives 5333 sysop 25125 2004-11-13T13:45:33Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est ene djivêye di hårdêyes viè des waibes ki vindèt des lives, noûs ou di deujhinme mwin, et ki polèt aveur pus d' informåcions åd fwait des lives ki vos cweroz après. Wikipedia n' a rén a vey avou ces eterprijhes la, eyet cisse djivêye chal èn doet nén esse veyowe come èn aspoya ou nerén ene reclame. 5334 sysop 25126 2004-05-29T15:17:29Z Pablo 5 Pierdous redjiblaedjes 5335 sysop 34374 2005-07-10T13:45:14Z Pablo 5 Les redjiblaedjes shuvants evoyèt so ene pådje ki n' egzistêye nén. 5336 sysop 25128 2004-05-28T20:25:32Z Pablo 5 Rapoirts di bugs 5337 sysop 58760 2006-05-30T20:36:10Z Pablo 5 ns:project {{ns:project}}:Rapoirts di bugs 5338 sysop 25130 2004-05-29T04:12:15Z Pablo 5 Djournå_des_manaedjeus 5339 sysop 34375 2005-07-10T13:45:56Z Pablo 5 les droets po l' uzeu «$1» ont stî metous a «$2» 5340 sysop 25132 2004-05-21T19:44:21Z Pablo 5 ratournaedje Ciste accion ci èn pout esse fwaite ki pa les uzeus avou l'&nbsp;livea di mwaisse-manaedjeu (ossu lomés «burocrates»). 5341 sysop 25133 2004-05-21T19:44:48Z Pablo 5 ratournaedje I vs fåt esse on mwaisse-manaedjeu 5342 sysop 25134 2004-05-29T12:58:03Z Pablo 5 pazès dates 5343 sysop 25135 2004-05-29T12:56:45Z Pablo 5 påzès nos 5344 sysop 25136 2004-05-29T13:01:15Z Pablo 5 pa grandeu 5345 sysop 25137 2004-12-23T20:51:13Z Pablo 5 ratournaedje Çou ki shût c' est ene copeye e muchete del pådje k' a stî dmandêye, et ça s' pout ki ça n' soeye nén a djoû. 5346 sysop 25138 2004-05-28T20:29:59Z Pablo 5 Rinoncî 5347 sysop 25139 2004-12-23T20:51:53Z Pablo 5 Dji n' sai disfacer l' pådje ou l' imådje dimandêye (ça s' pôreut k' ene ôte sakî l' a ddja disfacé). 5348 sysop 25140 2004-12-23T20:52:45Z Pablo 5 Dji n' sai disfé les candjmints; li dierin contribouweu est li seu oteur po cist årtike ci. 5349 sysop 25141 2004-06-18T01:56:23Z Pablo 5 Categoreyes 5350 sysop 25142 2004-05-28T20:16:58Z Pablo 5 categoreye 5351 sysop 25143 2004-06-18T01:52:00Z Pablo 5 Årtikes el categoreye «$1» 5352 sysop 34372 2005-07-10T13:44:20Z Pablo 5 Candjî l' sicret 5353 sysop 25145 2004-05-29T11:31:37Z Pablo 5 candjmints 5354 sysop 25146 2004-05-29T10:58:08Z Pablo 5 Colones 5355 sysop 25147 2004-05-28T23:15:01Z Pablo 5 (comintaire) 5356 sysop 25148 2004-05-29T19:54:27Z Pablo 5 Acertiner 5357 sysop 25149 2004-05-29T19:58:25Z Pablo 5 Oyi, dji vou vormint disfacer ci fitchî chal. 5358 sysop 25150 2004-05-29T19:55:52Z Pablo 5 Acertinaedje do disfaçaedje 5359 sysop 34373 2005-07-10T13:44:45Z Pablo 5 Vos alez disfacer po tofer del båze di dnêyes ene pådje ou ene imådje, avou tote si istwere. Acertinez s' i vs plait ki c' est bén çoula ki vos vloz fé, ki vos comprindoz les consecwinces, et ki vos fjhoz çoula tot [[Wikipedia:Rîles a shure|shuvant les rîles]]. 5360 sysop 38548 2005-08-27T03:13:28Z Pablo 5 Nombe di caracteres di contecse pa roye 5361 sysop 25153 2004-05-29T11:20:53Z Pablo 5 Nombe di royes a håyner po ene response 5362 sysop 25154 2004-05-30T14:04:45Z Pablo 5 contribouwaedjes 5363 sysop 34377 2005-07-10T13:47:32Z Pablo 5 Po l' uzeu $1 5364 sysop 25156 2004-06-01T09:47:20Z Pablo 5 candjî nbsp e 0xa0 Ovraedjes di l' uzeu 5365 sysop 25157 2004-05-29T12:13:13Z Pablo 5 Wikipedia:Abondroets 5366 sysop 25158 2004-05-29T12:13:44Z Pablo 5 Abondroets Wikipedia 5367 sysop 59025 2006-06-02T06:48:37Z Pablo 5 ahessåve rascourtî pol motî <div id="editpage-specialchars" class="plainlinks" style="margin-top:1px; border-width:1px; border-style:solid; border-color:#aaaaaa; padding:2px;"> <small>Ahessåvès letes (clitchîz po les taper): <charinsert>Å å Ç ç É é Ê ê È è Î î Ô ô Û û œ Œ</charinsert> · <charinsert>«+» “+”</charinsert> · <charinsert>– — ~ | ° º</charinsert> · <charinsert>[+] [[+]] {{+}} [[Motî:+|]]</charinsert> </small></div> Notez ki totes les contribouwaedjes fwaits po Wikipedia dvèt esse dizo li licince di documintåcion libe di GNU (GFDL, loukîz $1 po pus di racsegnes). Si vos n' voloz nén ki vosse tecse poye esse candjî eyet spårdou pa tot l' minme kî, adon nel evoyîz nén chal. <br /> Vos nos acertinez eto ki vos avoz scrît l' tecse vos-minme, oudonbén l' avoz copyî d' on sourdant libe (dominne publik ou on sourdant pareymint libe). <br /> '''N' EVOYÎZ NÉN DES TECSES DIZO ABONDROETS SINS PERMISSION!''' 5368 sysop 65803 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Dji n' sai bodjî l' cayet «$1» foû del djivêye... 5369 sysop 25161 2004-05-28T21:49:24Z Pablo 5 Ahiver on novea conte 5370 sysop 25162 2004-05-28T21:49:32Z Pablo 5 pa emile 5371 sysop 25163 2004-05-29T09:46:34Z Pablo 5 ast. 5372 sysop 25164 2004-05-28T20:41:18Z Pablo 5 Actouwålités 5373 sysop 25165 2004-12-24T09:05:25Z Pablo 5 coridj nbsp Modêye d' asteure 5374 sysop 25166 2004-12-29T11:38:13Z Pablo 5 nbsp Åk n' a nén stî avou l' båze di dnêyes 5375 sysop 25167 2004-05-29T10:33:30Z Pablo 5 Cogne del date 5376 sysop 65805 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Åk n' a nén stî avou l' sintacse do cweraedje del båze di dnêyes. Çoula pout esse cåze d' on bug dins l' programe. Li dierin cweraedje del båze di dnêyes di sayî esteut: <blockquote><tt>$1</tt></blockquote> a pårti del fonccion «<tt>$2</tt>». MySQL a rtourné l' aroke «<tt>$3: $4</tt>». 5377 sysop 65806 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Åk n' a nén stî avou l' sintacse do cweraedje del båze di dnêyes. Li dierin cweraedje del båze di dnêyes di sayî esteut: «$1» a pårti del fonccion «$2». MySQL a rtourné l' aroke «$3: $4». 5378 sysop 25170 2004-05-30T13:42:07Z Pablo 5 Pådjes sins nou loyén wiki 5379 sysop 25171 2004-05-29T18:57:33Z Pablo 5 Disbugaedje 5380 sysop 25172 2004-05-29T11:30:04Z Pablo 5 Prémetous spåces di nos pol cweraedje: 5381 sysop 33968 2005-07-06T11:12:51Z Pablo 5 Emile da {{SITENAME}} 5382 sysop 25174 2004-05-29T20:02:33Z Pablo 5 Råjhon do disfaçaedje 5383 sysop 25175 2004-05-29T20:00:05Z Pablo 5 pådje «$1» disfacêye 5384 sysop 25176 2004-05-29T19:59:29Z Pablo 5 Li pådje «$1» a stî disfacêye. Loukîz li $2 po ene djivêye des dierins disfaçaedjes. 5385 sysop 25177 2004-05-29T13:07:42Z Pablo 5 oist. 5386 sysop 34381 2005-07-10T13:50:14Z Pablo 5 Disfacer l' pådje 5387 sysop 25179 2004-05-29T19:56:45Z Pablo 5 (Disfaçaedje di «$1») 5388 sysop 34382 2005-07-10T13:51:41Z Pablo 5 Disfacer l' pådje 5389 sysop 25181 2004-05-29T03:37:03Z Pablo 5 djournå des disfaçaedjes 5390 sysop 25182 2004-05-29T03:31:02Z Pablo 5 Djournå_des_disfaçaedjes 5391 sysop 57376 2006-05-19T11:29:36Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est l' djivêye des dierins disfaçaedjes. 5392 sysop 25184 2004-05-29T18:54:52Z Pablo 5 Pådjes sipeciåles po les diswalpeus 5393 sysop 34380 2005-07-10T13:49:16Z Pablo 5 L' accion ki vos avoz dmandé èn pout esse fwaite ki pa des uzeus avou l' livea di «diswalpeu». Loukîz a $1. 5394 sysop 25186 2004-05-28T21:06:24Z Pablo 5 I vs fåt esse diswalpeu 5395 sysop 25187 2004-05-29T03:30:14Z Pablo 5 dif. 5396 sysop 25188 2004-05-29T09:52:41Z Pablo 5 (Diferinces inte les modêyes) 5397 sysop 34383 2005-07-10T13:52:06Z Pablo 5 Pådjes d' omonimeye 5398 sysop 36667 2005-08-01T11:08:18Z Pablo 5 Modele:Omonimeye 5399 sysop 34385 2005-07-10T13:54:02Z Pablo 5 Les årtikes shuvants ont des loyéns viè ene <i>pådje d' omonimeye</i>. I dvrént purade loyî viè l' boun årtike.<br /> Ene pådje est considerêye come pådje d' omonimeye si elle aparexhe e $1.<br /> Les loyéns a pårti d' ôtes espåces di lomaedje èn sont <i>nén</i> håynés chal. 5400 sysop 25192 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default Project:General_disclaimer 5401 sysop 25193 2004-05-16T23:18:18Z Pablo 5 - 5402 sysop 25194 2004-05-29T15:12:50Z Pablo 5 Dobes redjiblaedjes 5403 sysop 25195 2004-05-29T15:17:18Z Pablo 5 <b>Asteme:</b> Cisse djivêye chal pout aveur des fås pôzitifs. Dj'&nbsp;ô bén k'&nbsp;i pout aveur do tecse di pus, avou des loyéns, après li prumî «#REDIRECT».<br /> Tchaeke roye a-st on loyén viè l'&nbsp;prumî eyet l'&nbsp;deujhinme redjiblaedje, avou on mostraedje del prumire roye do tecse do deujhinme redjiblaedje, çou ki å pus sovint dene li «vraiy» årtike såme, ki l'&nbsp;prumî redjiblaedje divreut evoyî viè lu. 5404 sysop 25196 2004-05-29T20:16:17Z Pablo 5 Li comintaire do candjmint esteut: «<i>$1</i>». 5405 sysop 25197 2004-05-28T23:17:01Z Pablo 5 Conflit inte deus candjmints: $1 5406 sysop 25198 2004-05-29T09:54:22Z Pablo 5 Candjî li modêye do moumint di cisse pådje chal 5407 sysop 25199 2004-05-28T20:28:17Z Pablo 5 Aidance 5408 sysop 25200 2004-05-28T20:28:44Z Pablo 5 Wikipedia:Kimint candjî ene pådje 5409 sysop 25201 2004-05-28T23:13:44Z Pablo 5 Candjant $1 5410 sysop 25202 2004-05-28T23:25:05Z Pablo 5 <strong>ASTEME: Vos estoz ki candje ene viye modêye del pådje. Si vos l'&nbsp;schapez, tos les candjmints k'&nbsp;ont stî fwaits dispoy adon si vont piede.</strong> 5411 sysop 25203 2004-05-28T21:13:35Z Pablo 5 candjî 5412 sysop 41908 2005-10-21T10:02:51Z Pablo 5 Candjî l' pådje 5413 sysop 25205 2004-05-29T11:27:06Z Pablo 5 Èn nén riçure des emiles des ôtes uzeus 5414 sysop 25206 2004-05-28T21:57:03Z Pablo 5 Les tchamps avou ene sitoele (*) èn sont nén obligatweres.<br /> L'&nbsp;adresse emile, si vos ndè dnez ene, vos permetrè di rçure et d'&nbsp;evoyî des emiles å dtruviè di cisse waibe chal, sins vos dveur diner voste adresse emile, çoula vos srè eto foirt ahessåve si vos rovyîz måy vosse sicret (on novea scret vos pôrè-st esse evoyî pa emile).<br /> Vosse vraiy no, si vos l'&nbsp;dinez, pôrè esse eployî po mete a costé di vos ovraedjes. 5415 sysop 25207 2004-05-29T19:19:43Z Pablo 5 Di 5416 sysop 25208 2004-05-29T19:21:07Z Pablo 5 Messaedje 5417 sysop 25209 2004-05-29T19:09:02Z Pablo 5 Emilaedje a èn uzeu 5418 sysop 25210 2004-05-29T19:10:54Z Pablo 5 Si cist uzeu chal a dné ene adresse emile valide dins ses preferinces, vos lyi ploz evoyî èn emile a pårti di cisse pådje chal. L'&nbsp;adresse emile k'&nbsp;i gn a dins vos preferinces serè-st eployeye come adresse di l'&nbsp;evoyeu (adresse «From:» di l'&nbsp;emile), po ki l'&nbsp;riçuveu poye risponde. 5419 sysop 25211 2004-05-29T19:21:15Z Pablo 5 Evoyî 5420 sysop 25212 2004-05-29T19:21:35Z Pablo 5 Emile evoyî 5421 sysop 25213 2004-05-29T19:22:11Z Pablo 5 Vost emilaedje a stî evoyî comifåt. 5422 sysop 25214 2004-05-29T19:21:01Z Pablo 5 Sudjet 5423 sysop 25215 2004-05-29T19:20:18Z Pablo 5 Po 5424 sysop 25216 2004-12-23T20:37:54Z Pablo 5 Emiler a l' uzeu 5425 sysop 25217 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default Enter a reason for the lock, including an estimate of when the lock will be released 5426 sysop 25218 2004-05-28T21:21:41Z Pablo 5 Aroke 5427 sysop 25219 2004-05-28T20:48:21Z Pablo 5 Aroke 5428 sysop 33970 2005-07-06T11:14:51Z Pablo 5 li contnou dvant l' disfaçaedje esteut: 5429 sysop 25221 2004-05-29T19:56:15Z Pablo 5 li pådje esteut vude 5430 sysop 25222 2004-05-29T19:55:25Z Pablo 5 li contnou esteut: 5431 sysop 25223 2004-05-28T23:19:27Z Pablo 5 Ene sakî a candjî l'&nbsp;pådje do tins ki vos estîz a scrire. Li boesse di tecse do dzeur mostere li tecse del pådje come il est pol moumint sol sierveu. Li tecse da vosse est sol boesse di tecse do dzo. Les diferinces sont håynêyes å mitan. Vos dvoz mete vos candjmints dins l'&nbsp;tecse d'&nbsp;asteure (å dzeur) si vos lez vloz co evoyî. <b>Seulmint</b> li tecse do dzeur serè candjî cwand vos clitchroz sol boton «Schaper l'nbsp;pådje». <p> 5432 sysop 65829 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Ricopyî des pådjes foû 5433 sysop 42357 2005-10-25T16:09:47Z Pablo 5 Inclure fok li modêye do moumint, nén tote l' istwere 5434 sysop 65832 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Vos ploz rcopyî foû l' tecse eyet l' istwere des candjmints d' ene pådje dinêye, ou co di sacwantes pådjes, eyet l' aveur dins on fitchî e cogne XML. Çoula pout adon esse ristitchî dins èn ôte wiki k' eploye MediaWiki, åd triviè del pådje di rstitchaedje (Special:Import). Po rcopyî des pådjes foû, metoz les tites des pådjes dins l' boesse di tecse chal pa dzo, on tite pa roye, eyet tchoezixhoz si vos vloz totes les modêyes avou l' istwere, ou rén kel dierinne modêye avou fok les racsegnes sol dierin candjmint. Dins ç' dierin cas, vos ploz eto eployî ene hårdêye, eg: [[{{ns:special}}:Export/{{Mediawiki:mainpage}}]] pol pådje «{{Mediawiki:mainpage}}». 5435 sysop 25227 2004-11-13T14:02:21Z Pablo 5 ratournaedje http://www.egzimpe.com tecse pol hårdêye 5436 sysop 25228 2004-11-13T14:04:12Z Pablo 5 ratournaedje Difoûtrinne hårdêye (en rovyîz nén di mete «http://» pa dvant) 5437 sysop 25229 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default FAQ 5438 sysop 65833 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default {{ns:project}}:FAQ 5439 sysop 42358 2005-10-25T16:09:56Z Pablo 5 Dji n' a savou copyî l' fitchî «$1» viè «$2». 5440 sysop 42359 2005-10-25T16:11:04Z Pablo 5 Dji n' a savou disfacer l' fitchî «$1». 5441 sysop 25233 2004-05-29T12:07:30Z Pablo 5 Discrijhaedje 5442 sysop 25234 2004-05-29T12:03:10Z Pablo 5 No do fitchî 5443 sysop 42361 2005-10-25T16:11:21Z Pablo 5 Dji n' a savou trover l' fitchî «$1». 5444 sysop 42360 2005-10-25T16:11:08Z Pablo 5 Dji n' a savou rlomer l' fitchî «$1» e «$2». 5445 sysop 25237 2004-05-29T12:09:17Z Pablo 5 Sourdant 5446 sysop 25238 2004-05-29T12:07:52Z Pablo 5 Abondroets ey eployaedje 5447 sysop 25239 2004-11-13T13:42:44Z Pablo 5 L' eberwetaedje do fitchî «$1» a stî å paire des pôces. Shuvoz ci loyén chal: ($2) pol pådje di discrijhaedje eyet rimplixhoz les informåcions sol fitchî, come di wice k' i vént, cwand il a stî fwait, et pa kî, et tot l' minme kéne informåcion interessante ki vos ploz saveur åd fwait do fitchî. 5448 sysop 25240 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Error: could not submit form 5449 sysop 25241 2004-05-28T20:48:07Z Pablo 5 Èn årtike di Wikipedia, li libe eciclopedeye. 5450 sysop 65836 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default dji fwait l' djivêye des imådjes 5451 sysop 25243 2004-05-04T21:49:08Z MediaWiki default Tos les tecses chal sont dizo l'&nbsp;libe licince <a class=internal href='/wiki/GFDL'>GFDL (licince di documintåcion libe di GNU)</a>. 5452 sysop 25244 2004-05-28T21:08:11Z Pablo 5 Potchî 5453 sysop 25245 2004-05-29T12:51:23Z Pablo 5 <!-- SiteSearch Google --> <FORM method=GET action="http://www.google.com/search"> <TABLE bgcolor="#FFFFFF"><tr><td> <A HREF="http://www.google.com/"> <IMG SRC="http://www.google.com/logos/Logo_40wht.gif" border="0" ALT="Google"></A> </td> <td> <INPUT TYPE=text name=q size=31 maxlength=255 value="$1"> <INPUT type=submit name=btnG VALUE="Cweri avou Google"> <font size=-1> <input type=hidden name=domains value="http://wa.wikipedia.org"><br /> <input type=radio name=sitesearch value=""> sol waibe <input type=radio name=sitesearch value="http://wa.wikipedia.org" checked> so http://wa.wikipedia.org <br /> <input type='hidden' name='hl' value='wa'> <input type='hidden' name='ie' value='$2'> <input type='hidden' name='oe' value='$2'> </font> </td></tr></TABLE> </FORM> <!-- SiteSearch Google --> 5454 sysop 41950 2005-10-21T10:26:39Z Pablo 5 Prinde d' après l' betchteu 5455 sysop 25247 2004-10-15T22:59:23Z Pablo 5 Tecse di tite 5456 sysop 25248 2004-10-15T22:59:09Z Pablo 5 Tite di 2inme livea 5457 sysop 25249 2004-05-28T20:20:51Z Pablo 5 Aidance 5458 sysop 25250 2004-05-28T20:23:05Z Pablo 5 Wikipedia:Aidance 5459 sysop 25251 2004-06-09T09:56:37Z Pablo 5 catch. 5460 sysop 25252 2004-05-28T21:17:09Z Pablo 5 catchî 5461 sysop 25253 2004-05-29T11:45:38Z Pablo 5 ist. 5462 sysop 25254 2004-05-29T09:51:59Z Pablo 5 Tchoezi les modêyes a comparer: clitchîz so les botons radio des deus modêyes ki vos vloz comparer et s'&nbsp;tchôkîz sol tape «enter» ou clitchîz sol boton do dzo.<br/> Ledjinde: (ast.) = diferince avou l'&nbsp;modêye d'&nbsp;asteure, (dif.) = diferince avou l'&nbsp;modêye di dvant, M = candjmint mineur. 5463 sysop 25255 2004-05-28T20:49:33Z Pablo 5 Istwere del pådje 5464 sysop 25256 2004-05-29T19:57:31Z Pablo 5 Adviertixhmint: Li pådje ki vos alez disfacer a-st ene istwere: 5465 sysop 46072 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Roye di coûtchî (a n' nén eployî d' trop) 5466 sysop 25258 2004-05-29T12:29:08Z Pablo 5 Passer houte des adviertixhmints eyet schaper tot l'&nbsp;minme li fitchî. 5467 sysop 25259 2004-05-29T12:53:08Z Pablo 5 Mostrer totes les imådjes avou des nos ki costepondèt a 5468 sysop 25260 2004-05-29T12:53:55Z Pablo 5 Cweri 5469 sysop 25261 2004-05-31T09:15:31Z Pablo 5 Egzimpe.jpg 5470 sysop 25262 2004-11-13T14:08:08Z Pablo 5 Embedded image Ravalêye imådje 5471 sysop 25263 2004-05-29T13:10:41Z Pablo 5 Loyéns viè ciste imådje chal 5472 sysop 25264 2004-05-29T12:45:43Z Pablo 5 Djivêye des imådjes 5473 sysop 41458 2005-10-13T19:14:37Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est ene djivêye di $1 imådjes relîtes $2. 5474 sysop 41459 2005-10-13T19:14:39Z Pablo 5 Vey li pådje di l' imådje 5475 sysop 25267 2004-05-29T20:09:56Z Pablo 5 Li rmetaedje del modêye di dvant a stî comifåt. 5476 sysop 25268 2004-05-29T13:01:32Z Pablo 5 oist. 5477 sysop 25269 2004-05-29T13:03:25Z Pablo 5 disc. 5478 sysop 41457 2005-10-13T19:14:24Z Pablo 5 Ledjinde: (ast.) = c' est l' imådje k' i gn a asteure, (oist.) = oister (disfacer) cisse viye modêye la, (mod.) = rivni a cisse viye modêye la. <br /><i>Clitchîz sol date po vey l' imådje evoyeye a cisse date la.</i> 5479 sysop 41456 2005-10-13T19:14:13Z Pablo 5 Istwere di l' imådje 5480 sysop 25272 2004-05-29T13:04:58Z Pablo 5 Ledjinde: (disc.) = håyner/candjî l'&nbsp;discrijhaedje di l'&nbsp;imådje. 5481 sysop 25273 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Click a button to get an example text 5482 sysop 25274 2004-05-28T21:25:23Z Pablo 5 Divintrinne aroke 5483 sysop 25275 2004-05-29T19:00:01Z Pablo 5 Loyéns eterlingaedjes 5484 sysop 25276 2004-05-31T10:47:29Z Pablo 5 Fortchete d'&nbsp;adresses IP nén valide. 5485 sysop 25277 2004-05-30T13:20:47Z Pablo 5 Adresse IP/no d' uzeu 5486 sysop 25278 2004-05-31T10:46:50Z Pablo 5 Tins di blocaedje nén valide. 5487 sysop 25279 2004-05-30T13:18:50Z Pablo 5 Tins do blocaedje 5488 sysop 25280 2004-10-15T22:53:42Z Pablo 5 replaecî nbsp Djivêye d' adresses IP et di nos d' uzeus ki sont blokés 5489 sysop 25281 2004-05-30T13:15:51Z Pablo 5 Råjhon 5490 sysop 25282 2004-05-30T13:16:56Z Pablo 5 Bloker cist uzeu 5491 sysop 25283 2004-05-30T13:51:28Z Pablo 5 Disbloker ciste adresse ci 5492 sysop 25284 2004-05-30T13:52:48Z Pablo 5 «$1» a stî disbloké 5493 sysop 25285 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default pådje di redjiblaedje 5494 sysop 25286 2004-05-31T09:14:23Z Pablo 5 Clintcheyès letes 5495 sysop 25287 2004-05-31T09:15:01Z Pablo 5 Tecse e clintcheyès letes 5496 sysop 53562 2006-04-02T11:55:33Z Pablo 5 Åk n' a nén stî avou «$1», li no n' est nén valide... 5497 sysop 53561 2006-04-02T11:55:13Z Pablo 5 C' est mî k' les imådjes åyexhe ene grandeu di moens di $1 octets, ci fitchî chal fwait $2 octets. 5498 sysop 25290 2004-05-29T09:47:53Z Pablo 5 dif. 5499 sysop 25291 2004-05-28T20:58:42Z Pablo 5 Cisse pådje a stî candjeye pol dierin côp li $1. 5500 sysop 25292 2004-05-29T09:53:43Z Pablo 5 Roye $1: 5501 sysop 25293 2004-11-13T14:04:26Z Pablo 5 ratournaedje Tecse pol loyén 5502 sysop 25294 2004-11-13T14:04:39Z Pablo 5 Internal link Divintrin loyén 5503 sysop 25295 2004-05-30T13:04:19Z Pablo 5 (Djivêye des loyéns) 5504 sysop 25296 2004-05-30T13:04:56Z Pablo 5 Les pådjes ki shuvèt ont des loyéns viè cisse ci: 5505 sysop 25297 2004-05-29T13:15:00Z Pablo 5 Les pådjes shuvantes eployèt ciste imådje chal: 5506 sysop 47312 2005-12-14T22:22:12Z Pablo 5 les grandès letes fijhèt des problinmes /^([a-zåâêîôûçéèÅÂÊÎÔÛÇÉÈ]+)(.*)$/sD 5507 sysop 25299 2004-05-29T11:51:38Z Pablo 5 djivêye 5508 sysop 25300 2004-05-29T18:52:40Z Pablo 5 Djivêye des uzeus 5509 sysop 25301 2004-12-25T14:21:54Z Pablo 5 nbsp Tcherdjaedje del pådje di l' istwere 5510 sysop 25302 2004-05-29T09:53:19Z Pablo 5 tcherdjaedje del modêye po les diferinces 5511 sysop 25303 2004-12-25T14:21:43Z Pablo 5 nbsp Håyner l' eure locåle 5512 sysop 25304 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Lock database 5513 sysop 25305 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Yes, I really want to lock the database. 5514 sysop 25306 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Lock database 5515 sysop 25307 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Database lock succeeded 5516 sysop 25308 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default The database has been locked. <br />Remember to remove the lock after your maintenance is complete. 5517 sysop 25309 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Locking the database will suspend the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do, and that you will unlock the database when your maintenance is done. 5518 sysop 25310 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default You did not check the confirmation box. 5519 sysop 25311 2004-12-25T14:09:47Z Pablo 5 nbsp S' elodjî 5520 sysop 46335 2005-12-02T02:55:11Z MediaWiki default 5521 sysop 25313 2004-12-25T14:20:59Z Pablo 5 Aroke d' elodjaedje 5522 sysop 25314 2004-05-28T21:40:34Z Pablo 5 Elodjaedje 5523 sysop 25315 2004-12-25T14:20:43Z Pablo 5 '''Åk n' a nén stî tot vs elodjant.''' <br /> Rissayîz s' i vs plait! 5524 sysop 25316 2004-07-01T11:42:12Z Pablo 5 risaetchî l' messaedje d' esplikêye pol bagaedje do sierveu Vos dvoz permete les coûkes po vs elodjî so Wikipedia. 5525 sysop 25317 2004-05-31T09:18:43Z Pablo 5 I vs fåt esse [[Sipeciås:Userlogin|elodjî]] po pleur vey des ôtès pådjes. 5526 sysop 25318 2004-05-31T09:18:10Z Pablo 5 I vs fåt esse elodjî 5527 sysop 25319 2004-12-25T14:19:51Z Pablo 5 L' elodjaedje a stî comifåt, asteure vos estoz elodjî dins Wikipedia dizo l' no d' uzeu «$1». 5528 sysop 25320 2004-05-28T22:28:44Z Pablo 5 Vos estoz elodjî 5529 sysop 25321 2004-05-28T21:48:12Z Pablo 5 Si dislodjî 5530 sysop 25322 2004-05-28T21:39:00Z Pablo 5 Vos vs avoz dislodjî. Vos ploz continouwer a naivyî so Wikipedia anonimmint, oudonbén vos relodjî dizo l'&nbsp;minme uzeu ou dizo èn uzeu diferin. 5531 sysop 25323 2004-05-28T21:37:13Z Pablo 5 Dislodjaedje 5532 sysop 25324 2004-05-29T15:28:00Z Pablo 5 Pådjes ôrfulinnes 5533 sysop 25325 2004-05-29T18:52:29Z Pablo 5 Longowès pådjes 5534 sysop 25326 2004-05-28T23:41:26Z Pablo 5 ASTEME: Cisse pådje fwait $1 kilo-octets; des betchteus waibes k'&nbsp;i gn a polèt aveut des rujhes po-z aspougnî des pådjes k'&nbsp;aprepièt ou di pus di 32&nbsp;Ko. Vos dvrîz tuzer a pårti l'&nbsp;pådje e pus ptits bokets. 5535 sysop 25327 2004-12-25T14:23:58Z Pablo 5 M' emiler on novea scret 5536 sysop 25328 2004-12-25T14:23:48Z Pablo 5 Nole adresse d' evoyeu 5537 sysop 42378 2005-10-25T16:42:15Z Pablo 5 Po-z evoyî èn emile a èn ôte uzeu i vs fåt esse [[Special:Userlogin|elodjî]] eyet aveur ene adresse emile d' evoyeu ki soeye valide dins vos [[Special:Preferences|preferinces]]. 5538 sysop 25330 2004-05-28T18:19:57Z Pablo 5 ratournaedje Mwaisse pådje 5539 sysop 65874 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Consult the [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:Contents User's Guide] for information on using the wiki software. == Getting started == * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:Configuration_settings Configuration settings list] * [http://www.mediawiki.org/wiki/Help:FAQ MediaWiki FAQ] * [http://mail.wikimedia.org/mailman/listinfo/mediawiki-announce MediaWiki release mailing list] 5540 sysop 25332 2004-12-25T14:25:08Z Pablo 5 Li programe Wiki a stî astalé a l' idêye. 5541 sysop 25333 2004-05-29T13:23:44Z Pablo 5 Pådje di manaedjmint 5542 sysop 25334 2004-05-29T15:08:33Z Pablo 5 Rivni al pådje di manaedjmint 5543 sysop 25335 2004-05-29T14:47:31Z Pablo 5 Cisse pådje chal a sacwantès ahessåvès usteyes po manaedjî les årtikes. Sacwantes di ces fonccions chal polèt esse sitréndåves pol båze di dnêyes, do côp on vs dimandrè di n'&nbsp;nén clitchî sol boton «rafrister» di vosse betchteu a tchaeke côp ki vos fjhoz on ptit candjmint ;-) 5544 sysop 25336 2004-05-21T19:41:05Z Pablo 5 ratournaedje <b>L'&nbsp;uzeu «$1» èn pout nén esse fwait on manaedjeu. (Avoz vs tapé l'&nbsp;no bén comifåt?)</b> 5545 sysop 25337 2004-12-25T14:25:24Z Pablo 5 Li no d' l' uzeu: 5546 sysop 25338 2004-05-21T19:41:47Z Pablo 5 ratournaedje <b>Asteure l'&nbsp;uzeu «$1» a l'&nbsp;livea d'&nbsp;manaedjeu</b> 5547 sysop 25339 2004-05-21T19:40:18Z Pablo 5 ratournaedje Endè fé on manaedjeu 5548 sysop 25340 2004-05-21T19:39:17Z Pablo 5 ratournaedje Cisse pådje ci c'&nbsp;est po les mwaisses-manaedjeus («burocrates») poleur hôssî l'&nbsp;livea d'&nbsp;èn uzeu do livea d'&nbsp;simpe uzeu eredjîstré, å ci d'&nbsp;manaedjeu. Tapez l'&nbsp;no d'&nbsp;l'&nbsp;uzeu dins l'&nbsp;boesse di tecse poy clitchîz sol boton po ndè fé on manaedjeu. 5549 sysop 25341 2004-05-21T19:35:56Z Pablo 5 ratournaedje Diner a èn uzeu on livea di manaedjeu 5550 sysop 25342 2004-05-29T10:06:42Z Pablo 5 Li cweraedje «$1» a trové $2 årtikes avou l'&nbsp;tite ki corespond eyet $3 årtikes avou do tecse ki corespond. 5551 sysop 25343 2004-05-29T10:32:21Z Pablo 5 Håynaedje des formules matematikes 5552 sysop 46081 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Dji n' sai nén scrire ou ahiver l' ridant po les fitchîs di rexhowe des formules matematikes 5553 sysop 46082 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Dji n' sai nén scrire ou ahiver l' ridant timporaire po les formules matematikes 5554 sysop 25346 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Failed to parse 5555 sysop 46083 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Li cviersaedje e PNG a fwait berwete; verifyîz ki les programes latex, dvips, gs eyet convert ont stî astalés comifåt 5556 sysop 25348 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default lexing error 5557 sysop 46084 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default I manke li fitchî enondåve texvc; lijhoz math/README po-z apontyî. 5558 sysop 25350 2004-11-13T14:06:52Z Pablo 5 ratournaedje Tapez l' formule matematike chal 5559 sysop 25351 2004-05-29T10:44:44Z Pablo 5 aroke di sintacse 5560 sysop 25352 2004-11-13T14:07:38Z Pablo 5 ratournaedje Formule matematike (LaTeX) 5561 sysop 25353 2004-05-29T10:42:22Z Pablo 5 aroke nén cnoxhowe 5562 sysop 25354 2004-05-29T10:43:23Z Pablo 5 fonccion nén cnoxhowe 5563 sysop 46201 2005-11-30T04:47:25Z Pablo 5 Egzimpe.ogg 5564 sysop 46085 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Loyén viè on fitchî multimedia (come do son evnd) 5565 sysop 25357 2004-05-29T12:29:51Z Pablo 5 Les imådjes divèt aveur des nos di pol moens troes letes. 5566 sysop 53563 2006-04-02T11:55:39Z Pablo 5 Ci n' est k' ene tchitcheye 5567 sysop 42438 2005-10-25T21:57:40Z Pablo 5 m 5568 sysop 25360 2004-05-29T15:20:39Z Pablo 5 Pådjes avou des flotches 5569 sysop 25361 2004-05-29T15:24:24Z Pablo 5 Djivêye des flotches les pus corantes 5570 sysop 25362 2004-05-29T15:21:46Z Pablo 5 Les pådjes shuvantes ont ene ou sacwantès flotches, di cenes metowes so $1. Li scrijhaedje corek pout esse mostré inte åtchetes a costé do mot må scrît. 5571 sysop 46094 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default The database did not find the text of a page that it should have found, named "$1". This is usually caused by following an outdated diff or history link to a page that has been deleted. If this is not the case, you may have found a bug in the software. Please report this to an administrator, making note of the URL. 5572 sysop 25364 2004-05-31T11:04:01Z Pablo 5 <b>Imådje mancante:</b><br /><i>$1</i> 5573 sysop 25365 2004-05-29T15:25:21Z Pablo 5 Loyéns eterlingaedje ki mankèt 5574 sysop 25366 2004-05-29T15:25:54Z Pablo 5 Trover les loyéns eterlingaedje ki mankèt po 5575 sysop 25367 2004-05-29T15:27:02Z Pablo 5 Ces årtikes chal èn loynut <i>nén</i> viè leu-z omologues so «$1». Les redjiblaedjes eyet les dzo-pådjes èn sont <i>nén</i> mostrêyes. 5576 sysop 25368 2004-05-28T20:44:50Z Pablo 5 Co dpus... 5577 sysop 25369 2004-05-30T15:48:08Z Pablo 5 Displaecî di 5578 sysop 25370 2004-05-28T19:45:33Z Pablo 5 displaecî viè 5579 sysop 25371 2004-05-30T15:48:34Z Pablo 5 Nén elodjî 5580 sysop 42439 2005-10-25T22:00:51Z Pablo 5 I vs fåt esse èn uzeu eredjîstré eyet esse [[Special:Userlogin|elodjî]] por vos pleur displaecî ene pådje. 5581 sysop 25373 2004-06-04T08:00:20Z Pablo 5 Displaecî l' pådje 5582 sysop 25374 2004-05-30T15:50:47Z Pablo 5 Displaecî 5583 sysop 25375 2004-05-30T15:47:27Z Pablo 5 Li pådje di copene associeye, s'&nbsp;end a ene, serè displaeceye otomaticmint avou, '''a moens ki:''' *Vos displaecîz l'&nbsp;pådje d'&nbsp;èn espåce di lomaedje a èn ôte, *Ene pådje di copene nén vude egzistêye dedja dizo l'&nbsp;novea no, *Vos disclitchrîz l'&nbsp;boesse a clitchî chal pa dzo. Dins ces cas la, vos dvroz displaecî l'&nbsp;pådje di copene al mwin, ou rcopyî si contnou, si vos l'&nbsp;vloz mete adlé l'&nbsp;novea no d'&nbsp;l'&nbsp;årtike. 5584 sysop 25376 2004-05-30T15:45:55Z Pablo 5 Chal vos ploz candjî l'&nbsp;no d'&nbsp;ene pådje, dj'&nbsp;ô bén displaecî l'&nbsp;pådje, eyet si istwere, viè l'&nbsp;novea no. Li vî tite divénrè-st ene pådje di redjiblaedje viè l'&nbsp;novele. Les loyéns viè l'&nbsp;viye pådje èn seront nén candjîs; acertinez vs di [[Sipeciås:Maintenance|verifyî]] s'&nbsp;i n'&nbsp;a nén des dobes ou crons redjiblaedjes. Vos estoz responsåve di fé çou k'&nbsp;i fåt po k'&nbsp;les loyéns continouwexhe di moenner la k'&nbsp;i fåt Notez k'&nbsp;el pådje èn serè '''nén''' displaeceye s'&nbsp;i gn a ddja ene pådje avou l'&nbsp;novea tite, a moens k'&nbsp;ele soeye vude, ou ene pådje di redjiblaedje, et k'&nbsp;ele n'&nbsp;åye nole istwere. Çoula vout dire ki vos ploz ri-displaecî ene pådje viè l'&nbsp;no k'&nbsp;ele aveut djusse divant, et insi disfé vosse prumî displaeçaedje, å cas ou vos vs rindrîz conte ki vos avoz fwait ene flotche; ey eto ki vos n'&nbsp;poloz nén spotchî par accidint ene pådje k'&nbsp;egzistêye dedja. <b>ASTEME!</b> On displaeçaedje pout esse on consecant et nén atindou candjmint po ene pådje foirt léjhowe; s'&nbsp;i vs plait tuzez bén åzès consecwinces divant d'&nbsp;continouwer. 5585 sysop 25377 2004-05-30T18:11:58Z Pablo 5 Displaecî li pådje di copene avou, si ça astchait. 5586 sysop 25378 2004-05-29T01:40:35Z Pablo 5 Displaecî cisse pådje 5587 sysop 25379 2004-11-13T13:52:09Z Pablo 5 Mi ovraedje 5588 sysop 25380 2004-05-28T20:39:12Z Pablo 5 Mi pådje 5589 sysop 25381 2004-05-28T20:40:53Z Pablo 5 Mi copinaedje 5590 sysop 25382 2004-05-28T21:07:28Z Pablo 5 $1 octets 5591 sysop 25383 2004-05-29T11:55:39Z Pablo 5 $1 candjmints 5592 sysop 25384 2004-05-28T23:03:35Z Pablo 5 (Novea) 5593 sysop 25385 2004-05-28T23:05:31Z Pablo 5 Vos avoz clitchî so on loyén viè ene pådje ki n'&nbsp;egzistêye nén co. Mins '''vos''' l'&nbsp;poloz askepyî! Po çoula, vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a cmincî a taper vosse tecse dins l'&nbsp;boesse di tecse chal pa dzo (alez vey li [[Wikipedia:Aidance|pådje d'&nbsp;aidance]] po pus d'&nbsp;informåcion). Si vos n'&nbsp;voloz nén scrire cisse pådje chal, clitchîz simplumint sol boton '''En erî''' di vosse betchteu waibe po rivni al pådje di dvant. 5594 sysop 25386 2004-05-28T21:12:44Z Pablo 5 Vos avoz des $1. 5595 sysop 25387 2004-05-28T21:12:26Z Pablo 5 noveas messaedjes 5596 sysop 25388 2004-05-28T20:53:14Z Pablo 5 Novele pådje 5597 sysop 25389 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default N 5598 sysop 25390 2004-05-29T18:58:53Z Pablo 5 Novelès pådjes 5599 sysop 25391 2004-05-29T10:47:24Z Pablo 5 Noû scret 5601 sysop 25393 2004-05-28T21:42:31Z Pablo 5 (seulmint po les noveas uzeus) 5602 sysop 25394 2004-05-29T09:47:02Z Pablo 5 shuv. 5603 sysop 25395 2004-05-29T10:11:48Z Pablo 5 $1 shuvants 5604 sysop 25396 2004-05-29T15:31:35Z Pablo 5 $1 loyéns 5605 sysop 25397 2004-05-29T12:17:42Z Pablo 5 Vos dvoz acertiner ki l'&nbsp;fitchî ki vos eberwetez pout bén esse eployî sins aler siconte des abondroets do fitchî. 5606 sysop 25398 2004-05-28T23:07:18Z Pablo 5 (I gn a pol moumint nou tecse e cisse pådje chal) 5607 sysop 25399 2004-05-30T13:35:16Z Pablo 5 Vos dvoz dner ene råjhon pol blocaedje. 5608 sysop 25400 2004-05-28T21:23:57Z Pablo 5 Mande escuzes! Li wiki a des rujhes tecnikes pol moumint, eyet c'&nbsp;est nén possibe di s'&nbsp;raloyî al båze di dnêyes. 5609 sysop 25401 2004-05-30T12:58:31Z Pablo 5 Nou candjmint di trové ki corespondreut a ç'&nbsp;critere la. 5610 sysop 25402 2004-12-25T14:14:39Z Pablo 5 Wikipedia eploye des coûkes po l' elodjaedje des uzeus. Vos avoz dismetou l' sopoirt des coûkes dins vosse betchteu waibe; rimetoz l' en alaedje et relodjîz vs s' i vs plait. 5611 sysop 25403 2004-12-25T14:14:16Z Pablo 5 Li conte a stî ahivé, mins vos n' estoz nén elodjî. Wikipedia eploye des coûkes po l' elodjaedje des uzeus. Vos avoz dismetou l' sopoirt des coûkes dins vosse betchteu waibe; rimetoz l' en alaedje et relodjîz vs avou vosse novea no d' elodjaedje eyet scret, s' i vs plait. 5612 sysop 25404 2004-12-25T14:14:49Z Pablo 5 Dji n' sai tchoezi l' båze di dnêyes $1 5613 sysop 25405 2004-12-25T14:15:08Z Pablo 5 I n' a pont d' adresse emile di cnoxhowe po l' uzeu «$1». 5614 sysop 25406 2004-12-25T14:15:36Z Pablo 5 Cist uzeu chal n' a nén dné d' adresse emile valide, ou n' vout nén rçure des emiles des ôtes uzeus. Do côp, c' est nén possibe di lyi evoyî èn emile. 5615 sysop 25407 2004-12-25T14:15:44Z Pablo 5 Pont d' adresse emile 5616 sysop 25408 2004-12-25T14:16:07Z Pablo 5 I n' a nole pådje avou ç' tite la, dji saye on cweraedje dins l' tecse des årtikes. 5617 sysop 25409 2004-12-25T14:16:31Z Pablo 5 I n' a pont d' istwere des modêyes po cisse pådje chal. 5618 sysop 25410 2004-05-30T13:05:40Z Pablo 5 Nole pådje avou des loyéns viè cisse ci. 5619 sysop 25411 2004-12-25T14:16:46Z Pablo 5 I n' a nole pådje k' eploye ciste imådje chal. 5620 sysop 25412 2004-12-25T14:17:02Z Pablo 5 Vos n' avoz nén dné di no d' uzeu valide. 5621 sysop 25413 2004-12-25T14:17:50Z Pablo 5 '''Note''': des cweraedjes ki n' dinèt nou rzultat c' est sovint li cweraedje di ptits mots trop corants (come «les», «des») ki n' sont nén indecsés, oudonbén des cweraedjes di pus d' on mot (seulmint les pådjes avou tos les mots dmandés sront håynêyes dins l' rizultat do cweraedje). 5622 sysop 25414 2004-12-25T14:19:32Z Pablo 5 Vos avoz dmandé ene pådje sipeciåle ki n' est nén ricnoxhowe på wiki. 5623 sysop 25415 2004-05-28T21:19:09Z Pablo 5 Nole sifwaite accion 5624 sysop 53541 2006-04-02T11:22:16Z Pablo 5 nbsp L' accion specifieye pal hårdêye n' est nén ricnoxhowe på wiki. 5625 sysop 25417 2004-05-28T21:20:29Z Pablo 5 Nole sifwaite pådje 5626 sysop 53542 2006-04-02T11:22:25Z Pablo 5 nbsp I g na nou uzeu dizo l' no «$1». Verifyîz çou k' vos avoz tapé, oudonbén rimplixhoz les ôtes tchamps et clitchîz sol boton po-z ahiver on novea conte. 5627 sysop 25419 2004-05-29T19:30:20Z Pablo 5 Nén èn årtike 5628 sysop 25420 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default You have not specified a target page or user to perform this function on. 5629 sysop 25421 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default No target 5630 sysop 25422 2004-05-28T23:09:46Z Pablo 5 <strong>Note:</strong> 5631 sysop 25423 2004-05-29T10:11:05Z Pablo 5 Nol årtike avou do tecse ki corespond 5632 sysop 25424 2004-05-29T10:09:22Z Pablo 5 Nol årtike avou on tite ki corespond 5633 sysop 25425 2004-05-28T21:48:38Z Pablo 5 Nén elodjî 5634 sysop 25426 2004-05-29T19:23:10Z Pablo 5 Vosse djivêye des pådjes a shuve est vude. 5635 sysop 46108 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Tapez l' tecse nén wiki chal 5636 sysop 46109 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Èn nén analijhî des côdes wiki, eyet purade les håyner sins formater 5637 sysop 25429 2004-05-29T15:30:14Z Pablo 5 léjhowe $1 côps 5638 sysop 25430 2004-05-28T21:08:57Z Pablo 5 'l est bon 5639 sysop 25431 2004-05-29T10:47:32Z Pablo 5 Vî scret 5640 sysop 25432 2004-05-29T09:48:00Z Pablo 5 oridj. 5641 sysop 25433 2004-05-29T15:27:30Z Pablo 5 Pådjes ôrfulinnes 5642 sysop 25434 2004-05-28T20:57:48Z Pablo 5 Ôtes lingaedjes 5643 sysop 25435 2004-05-30T15:51:23Z Pablo 5 Li displaçaedje a stî comifåt 5644 sysop 25436 2004-05-30T15:52:36Z Pablo 5 Li pådje «[[$1]]» a stî displaceye viè «[[$2]]». 5645 sysop 58784 2006-05-30T21:48:35Z Pablo 5 Ene sakî (probåblumint vos-minme, avou l' adresse IP $1) a dmandé k' on vs emile on novea scret po {{SITENAME}} ($4). Li scret po l' uzeu «$2» est asteure «$3». Po pus di såvrité, vos vos dvrîz elodjî eyet rcandjî vosse sicret å pus abeye. Si ene ôte sakî a fwait l' dimande, ou si vos vs avoz rtrové l' vî scret eyet nel pus vleur candjî, vos ploz djusse ignorer ci messaedje ci eyet continouwer avou l' vî scret. 5646 sysop 25438 2004-05-05T02:13:22Z Pablo 5 ratournaedje Rimimbraedje do scret po Wikipedia 5647 sysop 25439 2004-05-28T22:36:39Z Pablo 5 On novea scret a stî emilé a l'&nbsp;adresse emile racsegneye po l'&nbsp;uzeu «$1». Relodjîz vs avou ç'&nbsp;noû scret on côp ki vos l'&nbsp;åroz rçuvou s'&nbsp;i vs plait. 5648 sysop 25440 2004-05-05T02:18:26Z Pablo 5 Mande escuzes! mins cisse fonccionålité ci a stî essoctêye pol moumint pask'&nbsp;ele est trop pezante pol båze di dnêyes, ki dvént si télmint londjinne k'&nbsp;on s'&nbsp;endè pout pus siervi a môde di djin. 5649 sysop 25441 2004-05-05T02:18:44Z Pablo 5 Vochal ene copeye k'&nbsp;a stî schapêye di $1: 5650 sysop 25442 2004-05-29T15:29:50Z Pablo 5 Pådjes les pus léjhowes 5651 sysop 25443 2004-05-28T20:53:29Z Pablo 5 Sicrire on comintaire 5652 sysop 25444 2004-05-29T10:14:55Z Pablo 5 Cweri 5653 sysop 25445 2004-05-29T10:18:30Z Pablo 5 Cweraedje ezès espåces di nos&nbsp;:<br /> $1<br /> $2 Håyner les redjiblaedjes &nbsp; Cweri après $3 $9 5654 sysop 25446 2004-05-29T01:32:55Z Pablo 5 Preferinces 5655 sysop 25447 2004-05-29T10:28:44Z Pablo 5 Vos estoz elodjî dizo l'&nbsp;uzeu «$1». Vosse divintrin idintifiant est l'&nbsp;limero $2. Loukîz a [[Wikipedia:Aidance so les preferinces]] po saveur çou k'&nbsp;c'&nbsp;est tchaeke des tchuzes des preferinces des uzeus. 5656 sysop 53544 2006-04-02T11:24:08Z Pablo 5 nbsp Vos n' estoz nén elodjî 5657 sysop 42441 2005-10-25T22:02:00Z Pablo 5 I vs fåt esse [[Special:Userlogin|elodjî]] po pleur candjî vos preferinces. 5658 sysop 53543 2006-04-02T11:24:02Z Pablo 5 nbsp Les preferinces ont stî rmetowes come d' avance a pårti des wårdêyès valixhances. 5659 sysop 25451 2004-05-28T22:39:40Z Pablo 5 Vey divant 5660 sysop 25452 2004-05-05T02:21:45Z Pablo 5 ratournaedje Ci prévoeyaedje ci mostere kimint kel tecse del boesse di tecse do dzeu sereut håyné si vos decidez di clitchî so «schaper». 5661 sysop 33965 2005-07-06T11:07:49Z Pablo 5 Èn rovyîz nén ki c' est djusse on prévoeyaedje, li pådje n' est nén co schapêye! 5662 sysop 25454 2004-05-29T10:10:07Z Pablo 5 $1 di dvant 5663 sysop 25455 2004-05-28T20:49:47Z Pablo 5 Modêye sicrirece-amishtåve 5664 sysop 38534 2005-08-27T02:59:42Z Pablo 5 (di {{SERVER}}) 5665 sysop 25457 2004-05-29T20:19:28Z Pablo 5 [[$1]] protedjî 5666 sysop 25458 2004-05-28T21:03:33Z Pablo 5 Pådje protedjeye 5667 sysop 33867 2005-07-04T08:15:50Z Pablo 5 <strong>ASTEME: Cisse pådje chal a stî protedjeye siconte des candjmints, seulmint les uzeus avou èn accès di manaedjeu el polèt candjî. Acertinez vs ki vos shuvoz les [[Wikipedia:Rîles_po_les_pådjes_protedjeyes|rîles po les pådjes protedjeyes]].</strong> 5668 sysop 38539 2005-08-27T03:05:33Z Pablo 5 Cisse pådje chal a stî protedjeye siconte des candjmints; i gn a sacwantès råjhons po çoula, loukîz [[{{ns:4}}:Pådje protedjeye]] s' i vs plait. Mins nerén vos ploz vey eyet copyî li côde sourdant del pådje: 5669 sysop 25461 2004-05-29T04:13:42Z Pablo 5 Djournå_des_protedjaedjes 5670 sysop 38533 2005-08-27T02:58:43Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est ene djivêye des protedjaedjes et disprotedjaedjes des pådjes. Loukîz [[{{ns:4}}:Pådje protedjeye]] po pus di racsegnes. 5671 sysop 25463 2004-12-27T04:32:55Z Pablo 5 Protedjî l' pådje 5672 sysop 25464 2004-12-27T04:32:35Z Pablo 5 Protedjî l' pådje 5673 sysop 46123 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Blocaedje di procsi 5674 sysop 46124 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Voste adresse IP a stî blokêye paski c' est on procsi k' est å lådje. Contactez vost ahesseu Internet ou l' siervice di sopoirt tecnike eyet lzî dire po çoula, la k' c' est on problinme di såvrité serieus. 5675 sysop 25467 2004-05-31T10:47:56Z Pablo 5 Fwait. 5676 sysop 25468 2004-05-28T20:30:15Z Pablo 5 Foyter 5677 sysop 25469 2004-05-28T20:30:44Z Pablo 5 Candjî 5678 sysop 25470 2004-05-28T20:30:07Z Pablo 5 Trover 5679 sysop 25471 2004-05-28T20:36:59Z Pablo 5 Mes pådjes 5680 sysop 25472 2004-05-28T20:37:55Z Pablo 5 Contecse 5681 sysop 25473 2004-05-28T20:33:15Z Pablo 5 Cisse pådje ci 5682 sysop 25474 2004-05-29T10:30:12Z Pablo 5 Apontiaedjes pol bår di menu 5683 sysop 25475 2004-05-28T20:38:30Z Pablo 5 Pådjes sipeciåles 5684 sysop 25476 2004-12-27T04:24:31Z Pablo 5 I va 5685 sysop 25477 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Query successful 5686 sysop 25478 2004-12-23T20:37:05Z Pablo 5 Årtike a l' astcheyance 5687 sysop 38540 2005-08-27T03:05:51Z Pablo 5 Li possibilité po les manaedjeus di bloker des fortchetes d' adresses IP a stî dismetowe. 5688 sysop 38541 2005-08-27T03:06:02Z Pablo 5 e $4; $1 candjmints mineurs; $2 nos d' espåces segondaires; $3 candjmints multipes. 5689 sysop 25481 2004-05-29T03:12:42Z Pablo 5 Mostrer les $1 dierins candjmints des dierins $2 djoûs.<br />$3 5690 sysop 38542 2005-08-27T03:06:23Z Pablo 5 Mostrer les candjmints k' i gn a yeu a pårti do $1 5691 sysop 25483 2004-05-29T11:44:59Z Pablo 5 ; $1 candjmints pa des uzeus eredjîstrés 5692 sysop 25484 2004-05-29T11:33:59Z Pablo 5 Tcherdjant les dierins candjmints 5693 sysop 25485 2004-05-29T18:57:14Z Pablo 5 (ezès pådjes ki «$1» a-st on loyén dzeu) 5694 sysop 25486 2004-05-29T11:42:32Z Pablo 5 Chal pa dzo les <strong>$1</strong> dierins candjmints des dierins <strong>$2</strong> djoûs. 5695 sysop 38543 2005-08-27T03:06:32Z Pablo 5 Chal pa dzo les candjmints dispoy li <b>$2</b> (disk' a <b>$1</b> di mostrés). 5696 sysop 25488 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Database locked 5697 sysop 46125 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default The database is currently locked to new entries and other modifications, probably for routine database maintenance, after which it will be back to normal. The administrator who locked it offered this explanation: $1 5698 sysop 25490 2005-01-20T11:58:24Z Pablo 5 ASTEME: On-z overe sol båze di dnêyes pol moumint, ey elle a stî metowe e mode seulmint-lére. Do côp, vos n' såroz schaper vos candjmints asteure; motoit vos dvrîz copyî et aclaper l' tecse dins on fitchî da vosse pol poleur rimete sol {{SITENAME}} pus tård. 5699 sysop 25491 2004-05-29T00:55:25Z Pablo 5 Dierins candjmints 5700 sysop 25492 2004-05-29T11:23:18Z Pablo 5 Nombe di tites dins les <i>dierins candjmints</i> 5701 sysop 25493 2004-05-29T01:38:57Z Pablo 5 Candjmints aloyîs 5702 sysop 25494 2005-01-20T11:57:27Z Pablo 5 Shuvoz chal les dierins candjmints k' i gn a yeu dzo {{SITENAME}}. 5703 sysop 25495 2004-05-28T20:57:55Z Pablo 5 (Redjiblé di $1) 5704 sysop 25496 2005-01-20T11:54:37Z Pablo 5 Rimimbrer m' sicret inte les sessions. 5705 sysop 25497 2004-05-29T19:33:35Z Pablo 5 Bodjî les cayets tchoezis foû del djivêye des pådjes a shuve 5706 sysop 25498 2005-01-20T11:56:00Z Pablo 5 Bodjî foû des shuvous 5707 sysop 25499 2004-05-29T19:29:12Z Pablo 5 Li pådje «$1» a stî bodjeye foû di vosse djivêye des pådjes a shuve. 5708 sysop 46129 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Bodjant les cayets dmandés foû del djivêye... 5709 sysop 25501 2004-05-29T10:45:55Z Pablo 5 Rimete les prémetowès valixhances 5710 sysop 25502 2004-05-28T21:18:34Z Pablo 5 $1 candjmints disfacés 5711 sysop 25503 2004-05-29T11:19:54Z Pablo 5 Nombe di responses a håyner so ene pådje 5712 sysop 25504 2004-05-28T21:17:25Z Pablo 5 Prin del pådje «$1» 5713 sysop 25505 2004-05-28T20:44:46Z Pablo 5 Rivni al pådje «$1». 5714 sysop 25506 2005-01-20T12:00:31Z Pablo 5 Ritapez l' noû scret 5715 sysop 25507 2004-05-29T11:55:09Z Pablo 5 Reberweter 5716 sysop 25508 2005-01-20T12:00:39Z Pablo 5 Rivni al pådje d' eberwetaedje. 5717 sysop 25509 2004-05-29T20:02:01Z Pablo 5 Rimetou ene modêye di dvant 5718 sysop 25510 2004-05-29T13:07:25Z Pablo 5 mod. 5719 sysop 49785 2006-01-27T20:23:48Z Pablo 5 amidraedje do ratournaedje Disfwait li candjmint da $2, li dierin candjmint est asteure da $1 5720 sysop 25512 2004-05-28T23:46:32Z Pablo 5 Istwere des modêyes 5721 sysop 25513 2004-05-29T09:46:10Z Pablo 5 Modêye do $1 5722 sysop 25514 2004-05-29T03:53:21Z Pablo 5 Modêye nén trovêye 5723 sysop 25515 2005-01-20T12:00:59Z Pablo 5 Li viye modêye del pådje ki vos avoz dmandé n' a nén stî trovêye. Verifyîz l' hårdêye ki vs avoz eployî po-z ariver sol pådje s' i vs plait. 5724 sysop 25516 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Roll back edits 5725 sysop 25517 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Rollback failed 5726 sysop 25518 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default rollback 5727 sysop 25519 2004-05-29T10:49:24Z Pablo 5 Royes 5728 sysop 25520 2005-01-20T12:01:23Z Pablo 5 Schaper l' pådje 5729 sysop 25521 2004-05-29T11:23:50Z Pablo 5 Vos preferinces ont stî schapêyes. 5730 sysop 25522 2005-01-20T12:01:29Z Pablo 5 Schaper l' fitchî 5731 sysop 25523 2004-05-29T10:45:12Z Pablo 5 Schaper les preferinces 5732 sysop 25524 2004-05-28T20:47:00Z Pablo 5 Cweri 5733 sysop 38544 2005-08-27T03:07:12Z Pablo 5 <p>Mande escuzes! Li cweraedje å dvins des årtikes a stî dismetou pol moumint, cåze ki l' sierveu est fortcherdjî. Tot ratindant, vos ploz eployî Google po fé les rcweraedjes, mins çoula pout esse ene miete vî.</p> 5734 sysop 25526 2004-05-29T09:55:16Z Pablo 5 Wikipedia:Cweraedje 5735 sysop 25527 2004-05-29T09:56:49Z Pablo 5 Cweraedje so Wikipedia 5736 sysop 25528 2004-05-29T09:58:19Z Pablo 5 Pol cweraedje «$1» 5737 sysop 25529 2004-05-29T09:55:07Z Pablo 5 Rizultats do cweraedje 5738 sysop 25530 2004-05-29T10:58:30Z Pablo 5 Håynaedje des rzultats di cweraedje 5739 sysop 42367 2005-10-25T16:29:39Z Pablo 5 Po pus di racsegnes sol manire di fé des cweraedjes so {{SITENAME}}, loukîz [[Project:Cweraedje|Cweraedje so {{SITENAME}}]]. 5740 sysop 25532 2004-05-28T23:15:37Z Pablo 5 (seccion) 5741 sysop 25533 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Only read-only queries are allowed. 5742 sysop 25534 2004-05-29T15:19:21Z Pablo 5 Pådjes avou des loyéns viè zeles minmes 5743 sysop 25535 2005-01-20T12:04:45Z Pablo 5 Les pådjes shuvantes ont on loyén viè zeles minmes, çou ki n' si dvreut nén fé. 5744 sysop 25536 2005-01-20T12:06:00Z Pablo 5 L' eure sol sierveu 5745 sysop 25537 2004-05-21T19:43:16Z Pablo 5 ratournaedje Mete li drapea mwaisse-manaedjeu 5746 sysop 25538 2004-05-29T15:33:04Z Pablo 5 Coûtès pådjes 5747 sysop 25539 2004-05-29T11:48:54Z Pablo 5 håy. 5748 sysop 33869 2005-07-04T08:18:36Z Pablo 5 $1 candjmints mineurs | $2 robots | $3 uzeus eredjîstrés | $4 candjmints rwaitîs 5749 sysop 25541 2004-05-29T10:13:18Z Pablo 5 Chal pa dzo <b>$1</b> rizultats a pårti do limero <b>$2</b>. 5750 sysop 25542 2004-05-29T10:14:10Z Pablo 5 Chal pa dzo <b>$3</b> rizultats a pårti do limero <b>$2</b>. 5751 sysop 25543 2004-05-29T12:55:04Z Pablo 5 Mostrer les $1 dierinnès imådjes relîtes $2. 5752 sysop 25544 2004-05-28T22:40:08Z Pablo 5 Vey divant 5753 sysop 25545 2004-05-28T21:16:22Z Pablo 5 mostrer 5754 sysop 46142 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Li sinateure da vosse, avou l' date et l' eure 5755 sysop 25547 2004-05-29T13:15:41Z Pablo 5 Sitatistikes del waibe 5756 sysop 58151 2006-05-24T06:52:46Z Pablo 5 I gn a '''$1''' pådjes å totå el båze di dnêyes. Çoula tot contant les pådjes di «Copenes», les pådjes åd fwait di Wikipedia, les pådjes «djermons» (pådjes sins waire di contnou), les redjiblaedjes, eyet co ds ôtes ki n' sont nén vormint des årtikes. Si on n' conte nén ces la, i gn a '''$2''' pådjes ki sont probåblumint des vraiys årtikes. '''$8''' fitchîz ont stî eberwetés. I gn a-st avou å totå '''$3''' riwaitaedjes di pådjes, eyet '''$4''' candjmints do contnou des pådjes dispoy ki ci wiki chal est en alaedje. Dj' ô bén k' i gn a ene moyene di '''$5''' candjmints par pådje, eyet '''$6''' riwaitaedjes po on candjmint. 5757 sysop 25549 2004-05-28T21:10:43Z Pablo 5 Li libe eciclopedeye 5758 sysop 25550 2004-05-04T23:26:14Z Pablo 5 donåcion -> ecwårlaedje Ecwårlaedje 5759 sysop 25551 2004-05-28T21:10:01Z Pablo 5 Wikipedia 5760 sysop 25552 2004-05-29T10:31:51Z Pablo 5 Pea 5761 sysop 25553 2004-05-29T01:36:35Z Pablo 5 Pådjes sipeciåles 5762 sysop 25554 2004-05-29T18:54:27Z Pablo 5 Pådjes sipeciåles po tos ls uzeus 5763 sysop 25555 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Please note that all queries are logged. 5764 sysop 25556 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Enter query 5765 sysop 25557 2004-05-29T13:17:07Z Pablo 5 Sitatistikes 5766 sysop 25558 2004-05-28T23:23:13Z Pablo 5 Modêye sol sierveu 5767 sysop 25559 2004-05-29T11:22:30Z Pablo 5 Grandeu minimom po håyner les courts årtikes 5768 sysop 25560 2004-05-28T20:19:21Z Pablo 5 Dizo-categoreyes 5769 sysop 25561 2004-05-28T22:37:25Z Pablo 5 Sudjet/tiestire 5770 sysop 25562 2004-05-28T20:55:17Z Pablo 5 Vey li sudjet 5771 sysop 38545 2005-08-27T03:07:35Z Pablo 5 L' eberwetaedje a stî comifåt 5772 sysop 25564 2004-05-28T22:37:06Z Pablo 5 Rascourti 5773 sysop 25565 2004-05-29T18:55:41Z Pablo 5 Pådjes sipeciåles po les manaedjeus 5774 sysop 25566 2004-05-31T09:00:32Z Pablo 5 L'&nbsp;accion ki vos avoz dmandé èn pout esse fwaite ki pa des uzeus avou l'&nbsp;livea di «manaedjeu». Loukîz a $1. 5775 sysop 25567 2004-05-28T21:05:42Z Pablo 5 I vs fåt esse manaedjeu 5776 sysop 25568 2004-05-29T11:49:16Z Pablo 5 tåvlea 5777 sysop 25569 2004-05-30T18:06:07Z Pablo 5 Li pådje leye minme a stî displaeceye comifåt, mins nén li pådje di copene, ca i gn aveut ddja ene pådje di copene k'&nbsp;egzistéve al novele plaece. I vs fårè copyî l'&nbsp;tecse del pådje di copene al mwin. 5778 sysop 25570 2004-05-28T20:53:58Z Pablo 5 Copene sol pådje 5779 sysop 25571 2004-05-30T18:12:34Z Pablo 5 Li pådje di copene corespondante a stî displaeceye avou. 5780 sysop 25572 2004-05-30T18:13:23Z Pablo 5 Li pådje di copene corespondante n'&nbsp;a <strong>nén</strong> stî displaeceye. 5781 sysop 25573 2004-05-29T10:49:39Z Pablo 5 Grandeu del boesse di tecse 5782 sysop 25574 2004-05-29T10:09:42Z Pablo 5 Årtikes avou do tecse ki corespond 5783 sysop 25575 2004-05-28T21:18:01Z Pablo 5 Vey ou rapexhî $1? 5784 sysop 25576 2004-05-31T11:04:24Z Pablo 5 Ragrandi 5785 sysop 41903 2005-10-21T09:58:54Z Pablo 5 Diferince d' eures 5786 sysop 41904 2005-10-21T09:59:05Z Pablo 5 Tapez li nombe d' eures di diferince avou l' tins univiersel (UTC). 5787 sysop 25579 2004-05-29T10:08:10Z Pablo 5 Årtikes avou on tite ki corespond 5788 sysop 25580 2004-05-28T21:17:18Z Pablo 5 Ådvins 5789 sysop 25581 2004-05-30T13:01:18Z Pablo 5 Vey les $1 dierins candjmints; vey les $2 dierins djoûs. 5790 sysop 25582 2004-05-30T13:00:26Z Pablo 5 Chal pa dzo les <b>$1</b> dierins candjmints di l'&nbsp;uzeu so les <b>$2</b> dierins djoûs. 5791 sysop 25583 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default (top) 5792 sysop 25584 2004-05-30T13:50:58Z Pablo 5 Disbloker èn uzeu 5793 sysop 38538 2005-08-27T03:05:14Z Pablo 5 Rimplixhoz les tchamps chal pa dzo po ridner accès e scrijhaedje a èn uzeu ou adresse IP k' estént blokés. 5794 sysop 25586 2004-05-30T14:27:18Z Pablo 5 disbloker 5795 sysop 25587 2004-05-30T15:38:39Z Pablo 5 «$1» a stî disbloké 5796 sysop 25588 2004-05-29T20:21:05Z Pablo 5 Rapexhî des disfacêyès pådjes 5797 sysop 25589 2004-05-30T12:50:03Z Pablo 5 Rapexhî on disfacé årtike 5798 sysop 25590 2004-05-30T12:54:54Z Pablo 5 Rapexhî! 5799 sysop 25591 2004-05-05T00:43:01Z Pablo 5 nbsp a rapexhî l'&nbsp;pådje «$1» 5800 sysop 42444 2005-10-25T22:43:49Z Pablo 5 L' årtike [[:$1|$1]] a stî rapexhî comifåt. Loukîz l' [[Special:Log/delete|djournå des disfaçaedjes]] po ene djivêye des dierins disfaçaedjes eyet rapexhaedjes. 5801 sysop 25593 2004-05-30T12:55:36Z Pablo 5 nbsp Si vos rapexhîz l'&nbsp;pådje, l'&nbsp;istwere del pådje serè rapexheye eto, avou totes les modêyes co ezès årtchives. Si ene novele pådje avou l'&nbsp;minme no a stî askepieye dispoy li disfaçaedje di cisse chal, les rapexheyès modêyes seront metowes e l'&nbsp;istwere mins c'&nbsp;est l'&nbsp;modêye do moumint, et nén l'&nbsp;cisse rapexheye, ki srè håynêye. 5802 sysop 25594 2004-05-30T12:47:52Z Pablo 5 Vey et rapexhî des disfacêyès pådjes 5803 sysop 25595 2004-05-30T12:49:31Z Pablo 5 Les pådjes shuvantes ont stî disfacêyes mins ele sont co ezès årtchives, do côp ele polèt esse rapexhêyes. 5804 sysop 25596 2004-05-30T12:54:47Z Pablo 5 Modêye disfacêye li $1 5805 sysop 25597 2004-05-30T12:50:50Z Pablo 5 $1 modêyes ezès årtchives 5806 sysop 25598 2004-05-28T21:29:09Z Pablo 5 Valixhance nén ratindowe: «$1»=«$2». 5813 sysop 25605 2004-05-29T20:20:06Z Pablo 5 [[$1]] disprotedjî 5814 sysop 38522 2005-08-27T02:49:56Z Pablo 5 Disprotedjî l' pådje 5815 sysop 25607 2004-05-29T15:28:35Z Pablo 5 Imådjes nén eployeyes 5816 sysop 25608 2004-05-29T19:02:55Z Pablo 5 <p>Notez tot l'&nbsp;minme ki d'&nbsp;ôtès waibes, come les cenes des ôtes Wikipedias, polèt aveur des loyéns viè ces imådjes la gråcès a ene direke hårdêye. Do côp, ces imådjes aparexhèt chal, mågré k'&nbsp;ele soeyexhe eployeyes. 5817 sysop 25609 2004-05-29T19:29:56Z Pablo 5 Èn pus shuve li pådje 5818 sysop 25610 2004-05-28T23:09:04Z Pablo 5 (Ramidré) 5819 sysop 25611 2004-05-29T01:37:47Z Pablo 5 Eberweter on fitchî 5820 sysop 25612 2004-05-29T11:53:31Z Pablo 5 Eberweter 5821 sysop 25613 2004-05-31T09:22:55Z Pablo 5 Mande escuzes, mins l'&nbsp;eberwetaedje di fitchîs a stî dismetou pol moumint. 5822 sysop 25614 2004-05-29T12:15:46Z Pablo 5 Fitchîs eberwetés 5823 sysop 25615 2004-05-29T12:43:45Z Pablo 5 eberwetaedje di «$1» 5824 sysop 41916 2005-10-21T10:09:38Z Pablo 5 Aroke d' eberwetaedje 5825 sysop 25617 2004-05-29T11:58:39Z Pablo 5 Eberweter des imådjes, des sons, evnd. 5826 sysop 25618 2004-05-29T11:53:45Z Pablo 5 Eberweter des imådjes 5827 sysop 25619 2004-05-29T12:01:59Z Pablo 5 djournå des eberwetaedjes 5828 sysop 25620 2004-05-29T03:34:19Z Pablo 5 Djournå_des_eberwetaedjes 5829 sysop 25621 2004-05-29T12:02:45Z Pablo 5 Chal pa dzo li djivêye des dierins eberwetaedjes. Totes les eures sont metowes e tins univiersel (UTC). <ul> </ul> 5830 sysop 25622 2004-05-29T11:56:43Z Pablo 5 Nén elodjî 5831 sysop 42440 2005-10-25T22:01:38Z Pablo 5 I vs fåt esse [[Special:Userlogin|elodjî]] por vos pleur eberweter des fitchîs. 5832 sysop 42442 2005-10-25T22:34:42Z Pablo 5 '''ASTEME!''' Divant d' eberweter on fitchî chal, lijhoz et s' vos assurer di bén shure les [[Project:Rîles po l' eployaedje des imådjes|rîles po l' eployaedje des imådjes]] di {{SITENAME}}. Si on fitchî avou l' minme no egzistêye dedja, i serè replaecî pa l' ci ki vos årîz eberweté. Dj' ô bén ki, a moens ki vos vôrîz mete a djoû on fitchî tot l' replaeçant pa on pus noû, vos dvrîz tofer vos acertiner k' i n' a nén ddja on fitchî do minme no. Po håyner ou cweri des imådjes k' ont ddja stî rçuvowes, alez sol [[Special:Imagelist|djivêye des imådjes dedja eberwetêyes]]. Les eberwetaedjes et disfaçaedjes sont metous èn on [[Special:Log/upload|djournå des eberwetaedjes]]. Eployîz les boesses d' intrêye chal pa dzo po-z eberweter des noveas fitchîs d' imådjes po vos årtikes. Sol plupårt des betchteus, vos voeroz on boton «Foyter...» (ou «Browse...») ki vs permetrè di foyter dins les ridants del deure plake da vosse po tchoezi l' fitchî, çou ki rimplirè otomaticmint li tchamp do no do fitchî k' est a costé. Vos dvoz eto clitchî sol boesse por vos acertiner ki vos n' violez nou abondroet et ki l' fitchî ki vos evoyîz si pout bén eployî dins l' Wikipedia. Clitchîz sol boton «Eberweter» po-z evoyî l' fitchî sol sierveu; çoula pout prinde do tins si l' raloyaedje al daegntoele est londjin. Les cognes di fitchîs k' on-z a ptchî c' est li JPEG po les imådjes foto, eyet li PNG po les dessins, mapes, drapeas, imådjetes... et li OGG po les sons. S' i vs plait, dinez a vosse fitchî on no ki dit bén çou k' c' est, c' est pus åjhey insi. Po håyner l' imådje dins èn årtike, eployîz on loyén del foûme '''<nowiki>[[Imådje:fitchî.jpg]]</nowiki>''' ou '''<nowiki>[[Imådje:fitchî.png|thumb|tecse a mete padzo]]</nowiki>''' ou co '''<nowiki>[[Media:fitchî.ogg]]</nowiki>''' po les sons. Notez bén ki, tot come po les pådjes del {{SITENAME}}, les ôtès djins polèt candjî ou disfacer vos eberwetaedjes s' i pinsèt ki c' est mî po l' eciclopedeye; eyet vos ploz esse espaitchî d' eberweter des fitchîs si vos n' rispectez nén l' sistinme. 5833 sysop 41919 2005-10-21T10:12:05Z Pablo 5 Adviertixhmint so l' eberwetaedje 5834 sysop 53529 2006-04-02T11:05:31Z Pablo 5 Li no d' uzeu ki vs avoz tchoezi est ddja eployî. Tchoezixhoz è èn ôte s' i vs plait. 5835 sysop 25627 2004-05-28T22:54:55Z Pablo 5 S' elodjî 5836 sysop 25628 2004-05-29T01:17:20Z Pablo 5 Si dislodjî 5837 sysop 46200 2005-11-30T04:47:15Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Vey li pådje di l' uzeu 5838 sysop 25630 2004-05-29T13:15:06Z Pablo 5 Sitatistikes des uzeus 5839 sysop 25631 2004-05-29T20:38:37Z Pablo 5 I gn a <b>$1</b> uzeus d'&nbsp;eredjîstrés. <b>$2</b> di zels sont eto des manaedjeus (riloukîz a $3). ==Des ôtes pus spepieusès statistikes== Des pus spepieusès statistikes åd dilong des moes sont chal: ([http://www.wikipedia.org/wikistats/WA/Sitemap.htm po tos les lingaedjes]), ([http://www.wikipedia.org/wikistats/WA/TablesWikipediaWA.htm tåvleas pol walon]), ([http://www.wikipedia.org/wikistats/WA/ChartsWikipediaWA.htm grafikes pol walon]). Eyet vocial li pådje des [[:en:Wikipedia:Multilingual_statistics|statistikes multilinwes]]. 5840 sysop 25632 2004-05-30T13:38:29Z Pablo 5 Modêye des programes 5841 sysop 25633 2004-05-28T20:59:29Z Pablo 5 Cisse pådje la a stî léjhowe $1 côps. 5842 sysop 25634 2004-05-29T10:12:01Z Pablo 5 Vey ($1) ($2) ($3). 5843 sysop 25635 2004-05-28T21:31:38Z Pablo 5 Vey côde sourdant 5844 sysop 25636 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Vey li pådje di copene 5845 sysop 25637 2004-05-29T15:30:34Z Pablo 5 Pådjes les pus rcwerowes 5846 sysop 34497 2005-07-10T21:32:14Z Pablo 5 Vos avoz $1 pådjes shuvowes (sins conter les pådjes di copene); vos ploz [[Sipeciås:Watchlist/edit|håyner eyet candjî l' djivêye etire]]. 5847 sysop 25639 2004-05-21T20:55:06Z Pablo 5 ratournaedje Vochal ene djivêye alfabetike di vos pådjes shuvowes. Clitchîz so les boesses po les pådjes ki vos vloz bodjî di vosse djivêye di pådjes a shuve, poy clitchîz sol boton do dzo po lzès bodjî evoye. 5848 sysop 25640 2004-06-04T16:02:07Z Pablo 5 tecse pus court Pådjes shuvowes 5849 sysop 25641 2004-05-29T19:49:31Z Pablo 5 I gn a $1 pådjes e vosse djivêye des pådjes a shuve. 5850 sysop 46193 2005-11-30T04:36:40Z Pablo 5 rissaetchî nbsp (po l' uzeu «$1») 5851 sysop 46198 2005-11-30T04:38:24Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Cwerant après les pådjes shuvowes k' ont stî candjeyes dierinnmint 5852 sysop 46196 2005-11-30T04:38:00Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Cwerant après les pådjes k' ont stî candjeyes dierinnmint ki sont eto des pådjes shuvowes 5853 sysop 46197 2005-11-30T04:38:14Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Nole des pådjes di vosse djivêye di pådjes a shuve n' a stî candjeye dins l' termene di tins dmandêye. 5854 sysop 46194 2005-11-30T04:36:55Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Vos n' estoz nén elodjî 5855 sysop 46195 2005-11-30T04:37:23Z Pablo 5 côde wiki I vs fåt esse [[Special:Userlogin|elodjî]] po pleur candjî vosse djivêye des pådjes a shuve. 5856 sysop 25648 2004-06-01T15:12:00Z Pablo 5 candjmint da Lucyin Shuve cist årtike 5857 sysop 25649 2004-05-29T03:01:47Z Pablo 5 Shuve cisse pådje 5858 sysop 46192 2005-11-30T04:35:30Z Pablo 5 SITENAME == Bénvnowe, $1! == Vosse conte a stî ahivé. Èn rovyîz nén di candjî les preferinces di {{SITENAME}} a vosse môde. 5859 sysop 25651 2004-05-29T01:39:35Z Pablo 5 Pådjes ki loynut chal 5860 sysop 46188 2005-11-30T04:33:17Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Po pleur ahiver on conte so ç' Wiki chal, vos dvoz esse [[Special:Userlogin|elodjî]] ey aveur les bounès permissions. 5861 sysop 46189 2005-11-30T04:33:43Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Vos n' avoz nén l' permission d' ahiver on conte chal 5862 sysop 46190 2005-11-30T04:33:58Z Pablo 5 i18n I vs fåt [[Special:Userlogin|elodjî]] po pleur candjî les årtikes. 5863 sysop 25655 2004-12-25T14:09:25Z Pablo 5 nbsp S' elodjî po candjî 5864 sysop 46191 2005-11-30T04:34:21Z Pablo 5 i18n I vs fåt [[Special:Userlogin|elodjî]] po pleur lére les årtikes. 5865 sysop 25657 2004-12-25T14:09:35Z Pablo 5 S' elodjî po lére 5866 sysop 25658 2004-05-28T20:56:15Z Pablo 5 Vey li meta-pådje 5867 sysop 25659 2004-05-29T02:55:48Z Pablo 5 Wikipedia 5868 sysop 25660 2004-05-29T02:59:36Z Pablo 5 Chal pa dzo les $1 dierins candjmints des <b>$2</b> dierinnès eures. 5869 sysop 58770 2006-05-30T20:56:46Z Pablo 5 Çouchal c' est => Çouchal, c' est Çouchal, c' est ene modêye k' a stî schapêye di vosse djivêye di pådjes shuvowes. 5871 sysop 25662 2004-05-28T21:31:25Z Pablo 5 Parametes incoreks po wfQuery()<br /> Fonccion: $1<br /> Cweraedje: $2 5872 sysop 46187 2005-11-30T04:32:30Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Li scret ki vs avoz dné est måva. Rissayîz s' i vs plait. 5873 sysop 25664 2004-05-28T23:25:31Z Pablo 5 Diferinces 5874 sysop 25665 2004-05-28T21:51:33Z Pablo 5 Vost emile* 5875 sysop 25666 2004-12-25T14:13:50Z Pablo 5 Vosse no d' elodjaedje 5876 sysop 25667 2004-05-28T21:52:19Z Pablo 5 Vosse no metou (po les sinateures) 5877 sysop 25668 2004-05-28T21:41:27Z Pablo 5 Vosse sicret 5878 sysop 25669 2004-05-28T21:41:50Z Pablo 5 Ritapez vosse sicret 5879 sysop 25670 2004-05-28T23:22:42Z Pablo 5 Li tecse da vosse 5880 58684 2006-05-29T23:32:43Z Pablo 5 licince coviete do live «Nos printemps à la derobade» da Michel Dricot == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 5881 62388 2006-06-19T17:23:38Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Gilliard, Emile]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Gilliard, Emile]] [[Imådje:gilliard_emile_1970.jpg|framed|left|e 1970]] '''Emile Gilliard''' a skepyî a [[Malonne]] li [[12 d' avri]] [[1928]]. C' est on [[sicrijheu e walon|scrijheu]] et rcwereu sol walon. I cmince foirt matén a-z eplaidî des ramexhnêyes di powinmes, inte di zeles: "Chimagrawes" (1955), «Påters po tote ene sôre di djins» (1959), «Veas d'&nbsp;måss» (1961), «Rukes di tere» (1966), «Li dierinne såjhon» (1976); «Silicose valley» (1989) «Vicaedje» (1992). Ci n'&nbsp;est k'&nbsp;so l'&nbsp;tård k'&nbsp;i s'&nbsp;asprouve al prôze, dins ene airance classike so l'&nbsp;vicaedje dins les ptits viyaedjes walons «Rodjimont, paskeyes di todi» (1992). Dins «On vî fizik eruni» (1997), i passe foû payis (e [[Tchekeye]]) u dins on monde des grandès veyes sins no. Po dire li veur, Emile Gilliard aveut ddja fwait ene saye di rmete e walon ene sipoûle ki s'&nbsp;passe foû d'&nbsp;Walonreye (dins l'&nbsp;Nonne di France), cwand i scrijha «So les tienes», on ratournaedje di «''Collines''» da [[Jean Gionno]]. Sifwaitmint dins «Del Ruwane å Bwès Djilet» (2000), «Des djins a pårt» (2001) eyet «[[Les djoûs racourtixhnut]]» (2002). A rascodou li [[Pris del Cominålté Walonreye-Brussele]] e 1995. Come ricwereu, Emile Gilliard - Mile Djiyåd sapinse k'&nbsp;on åreut yeu dit e walon - a vudî, en on live sol codjowaedje di 5000 viebes e walon do Mitan: «''[[Codowaedjes da Gilliard|Conjugaison et lexique de 5000 verbes wallons]]''» (2000). Di s' mestî, il a stî mwintès anêyes bibliotekî a [[Mont]]. Asteure, i s' a rtiré a [[Lidje]].Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. == Corwaitaedje des scrîts da Emile Gilliard == [[Imådje:gilliard_emile_2003.jpg|thumb|100px|e 2003]] Li lingaedje da Emile Gilliard est foirt ritche et, sapinse [[Tiri Dumont]], i screye e lidjwès avou l'&nbsp;accint d'&nbsp;[[Moustî-so-Sambe|Moustî]], inte [[Nameur]] e [[Tchålerwè]]. Emile Gilliard est on scrijheu ttossu bén di proze ki di powezeye, k' a stî primé sacwants côps. Dispu lontins [[Relîs Namurwès|Relî Namurwès]] eyet mimbe del Societé d' Lidje ([[S.L.L.W.]]), k' il î a stî prezidint eviè 1996. Li ratournaedje di ''Collines'' da Giono replaideye ricoridjeye e 2004, fourit motoit si mwaisse-ouve. C' esteut l' prumî côp k' on voeyeut on tchîf-d'-ouve des belès letes eternåcionåles rimetou e walon. Copurade rilevåve, dabôrd ki li sinne si passe dins ene airance ki n' est nén li cene d' on ptit viyaedje del Walonreye (c' est l' campagne do Nonne del France). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/gilliard_emile.html Li pådje då Mile Djiyåd] * [http://users.skynet.be/sllw/gilliard.html Bibliografeye e francès sol waibe di l' SLLW] * [http://users.skynet.be/bs802854/balises.html Tuzaedje (e francès) da Emile Gilliard so l' avni do walon e troejhinme meynaire] * [http://users.skynet.be/sllw/ant_gill.html Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW] (e [[sistinme Feller|Feller]]) 5882 25673 2004-05-05T01:03:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Gilliard]] 5883 25674 2004-05-05T01:04:47Z Lucyin 16 poitrait pa André Lessire (di hintche a droete: Chantal Denis, Lucien Somme, Jean-Pierre Dumont, Lucien Mahin: les cwate grands scrijheus d' roman del kimince do 20inme sieke (Nameur, 16-03-2004) poitrait pa André Lessire (di hintche a droete: Chantal Denis, Lucien Somme, Jean-Pierre Dumont, Lucien Mahin: les cwate grands scrijheus d' roman del kimince do 20inme sieke (Nameur, 16-03-2004) 5884 58683 2006-05-29T23:32:12Z Pablo 5 licince Coviete do live «Dictionnaire de la langue gauloise» da Xavier Delamarre == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 5885 58682 2006-05-29T23:31:19Z Pablo 5 licince Coviete do live «La langue gauloise» da Pierre-Yves Lambert == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 5886 59220 2006-06-02T18:59:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roman 1</B></FONT> [o.n.] sicrijhaedje di prôze, long assez (al boune, 50 pådjes), ki raconte ene [[Motî:sipoûle|sipoûle]] avou des djins ki n'&nbsp;ont dandjreus nén egzisté podbon (u ki sont prezintés insi). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>romantî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>romancî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>romantresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>romancire</B></FONT>, [o.f.n.] li ci (cene) ki scrît des romans. <span lang=fr>F. romancier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>romantrece</B></FONT> [addj.] come dins les romans. <I>C'&nbsp;est ene situwåcion romantrece.</I> <span lang=fr>F. romanesque.</span> ---- * [[roman|Pondants et djondants]] * Omonime: [[Motî:roman 2|roman]] (latén) 5887 63030 2006-06-23T07:37:02Z Pablo 5 rissaetchî ene blanke roye [[Categoreye:romans|*]] On '''roman''', c' est on [[live (po lére)|live]], avou on [[scrijhaedje]] di [[prôze]], long assez (metans, al boune, 50 pådjes), ki raconte ene [[Motî:sipoûle|sipoûle]] avou des djins ki n' ont dandjreus nén egzisté podbon (u ki sont prezintés insi). Eto, li roman est foirt diferin des ôtes sicrijhaedjes di [[belès letes|proze racontrece]]: les [[pitit roman|ptits romans]] (pus courts), les [[fåve]]s, les [[sovnances]]. Gn a nén co tant yeu di [[romans e walon]], eneviè les eplaidaedjes e [[walon|lingaedje da Defrecheux]], di [[ramexhnêye d' arimeas|ramexhnêyes d' arimeas]]. On scrijheu d' romans, on l' lome on '''[[romantî]]''' u '''romancî'''; ens sicrijheuse di romans, ene '''romantresse'''. Les romantîs scrijhèt eto sovint des [[ptits romans]]. Emey les [[rilomés romantîs e walon|rlomés romantîs e lingaedje walon]], i fåt citer : [[Auguste Laloux]], [[Joseph Calozet]], [[Chantal Denis]], [[Lucien Somme]], [[Lorint Hendschel]] eyet [[Lucyin Mahin]]. Emey les romantîs walons ki scrijhnut e francès, on rténrè [[Georges Simenon]], [[Amélie Notomb]] et [[Philippe Bastin]]. == Hårdêyes divintrinnes == * Les [[romans e walon]] * [[rilomés romantîs|Les grands scrijheus d' romans eternåcionås]] [[da:Roman]] [[de:Roman]] [[en:Novel]] [[eo:Romano]] [[es:Novela]] [[fi:Romaani]] [[fr:Roman (littérature)]] [[ja:小説]] [[nl:Roman]] [[pt:Novela]] [[sl:Roman (pripovedništvo)]] [[sv:Roman]] [[th:วรรณกรรม]] [[zh:小说]] 5888 25679 2004-05-05T01:23:38Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>romantisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] estance la k'&nbsp;on sondje a totès sôres di belès sacwès a viker avou l'&nbsp;djin k'&nbsp;on voet voltî. <I>On pout dire k'&nbsp;el tchandele amine ene pårt di romantisse</I> ([[Charles Massaux]]). <span lang=fr>F. romantisme.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki shût li movmint romantisse. <span lang=fr>F. romantiste.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>romantike</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] k'&nbsp;a do romantisse dins si åme. <span lang=fr>F. romantique.</span></P> 5889 59654 2006-06-06T22:16:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roman 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>romande</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>romane</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> (1200 a 1550) a vey avou les lingaedjes d'&nbsp;oyi del Bijhe. <I>Et ci vî lingaedje [[Motî:walon|walon]] ou roman la, nos l'&nbsp;eployans el Gåle beldjike, çou ki vout dire e Hinnot, Cambrezis, Årtwès, Nameur, Lidje, Lorinne, Årdene eyet romand Braibant, et il est foirt diferin do francès, k'&nbsp;est pus modiene eyet gayård</I> (Jean Lemaire des Bedjes, 1510). <B>2.</B> ki djåze on lingaedje vinant do latén, eneviè li ci (cene) ki djåze on lingaedje tîxhon. <I>Dj'&nbsp;avans stî e vacances el Swisse Romande.</I> <I>Li Kebek, c'&nbsp;est l'&nbsp;seule province do Canada romande a cint åcint.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roman lingaedje:</FONT> lingaedje ki vént do latén (francès, espagnol, itålyin, portuguès, roumin, et sacwants lingaedjes coinreces di Walonreye, France, Espagne, Swisse, Roumaneye, Itåleye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Roman Payis:</FONT> <I>a)</I> (divant 1990) boket del dutcheye di Braibant, pus del province bedje di Braibant, la k' on djåze walon, et nén tîxhon. <I>b)</I> (dispu 1990) province del Braibant walone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Beldjike romande:</FONT> (mot d'&nbsp;[[diyalectolodjisse]]) boket del Beldjike wice k'&nbsp;on djåze des romans lingaedjes do payis, ki c'&nbsp;est l'&nbsp;Walonreye politike, sins li Cminålté tîxhon-cåzante di [[Motî:Neyow|Neyow]]. Croejhete: l'&nbsp;addjectif "roman" si pout mete divant l'&nbsp;no, copurade dins les viyès ratourneures: Roman Payis, roman lingaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>romanes</B></FONT> [f.n.t.pl.] situdiaedjes a l'&nbsp;univiersité do latén eyet do francès, avou sacwants scolaedjes sol walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>romanisse</B></FONT> [o.f.n.] djin ki fwait u k'&nbsp;a fwait les romanes. <I>Les romanisses sont rålmint des rcåzeus d'&nbsp;walon, ca il ont stî aprins a l'&nbsp;riwaitî come ene pîce di muzêye.</I> <I>Von Wartburg a adjinçné si nouzome <span lang=de>"Franzözische Etimologische Wörtenbuch"</span>, co asteure li Bibe des romanisses, ki studeye tos les romans lingaedjes di l'&nbsp;ancyinne Gåle, bodje pa bodje.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>romantche</B></FONT> [f.n.] lingaedje dilérece djåzé å mitan del Swisse, lomé e ci lingaedje la <span lang=rm>"Romantsch Grischung"</span>. <I>Les Romantches ont stî les prumîs a mostrer åzès Walons k'&nbsp;on pout rfonde on lingaedje do payis.</I> <span lang=fr>F. romanche.</span> ---- * [[romantche|Dipus di racsegnes sol romantche]] * [[Province do Roman Payis|Dipus di racsegnes sol Province do Roman Payis]] 5890 25681 2004-05-05T01:30:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman 2]] 5891 25682 2004-05-05T01:31:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman 2]] 5892 25683 2004-05-05T01:32:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman 2]] 5893 25684 2004-05-05T01:32:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman 2]] 5894 25685 2004-05-05T01:34:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman]] 5895 25686 2004-05-05T01:34:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman]] 5896 64913 2006-06-24T19:27:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[may]], c' est li 140inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 141inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 225 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1909]] : [[Franz Dewandelaer]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[18 di may]] - [[19 di may]] - [[21 di may]] - [[22 d' may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Mei]] [[an:20 de mayo]] [[ar:20 مايو]] [[ast:20 de mayu]] [[be:20 траўня]] [[bg:20 май]] [[bs:20. maj]] [[ca:20 de maig]] [[ceb:Mayo 20]] [[co:20 di maghju]] [[cs:20. květen]] [[csb:20 môja]] [[cv:Çу, 20]] [[cy:20 Mai]] [[da:20. maj]] [[de:20. Mai]] [[el:20 Μαΐου]] [[en:May 20]] [[eo:20-a de majo]] [[es:20 de mayo]] [[et:20. mai]] [[eu:Maiatzaren 20]] [[fi:20. toukokuuta]] [[fo:20. mai]] [[fr:20 mai]] [[frp:20 mê]] [[fur:20 di Mai]] [[fy:20 maaie]] [[ga:20 Bealtaine]] [[gl:20 de maio]] [[he:20 במאי]] [[hr:20. svibnja]] [[hu:Május 20]] [[ia:20 de maio]] [[id:20 Mei]] [[ie:20 may]] [[ilo:Mayo 20]] [[io:20 di mayo]] [[is:20. maí]] [[it:20 maggio]] [[ja:5月20日]] [[jv:20 Mei]] [[ka:20 მაისი]] [[ko:5월 20일]] [[ku:20'ê gulanê]] [[la:20 Maii]] [[lb:20. Mee]] [[li:20 mei]] [[lt:Gegužės 20]] [[mk:20 мај]] [[ms:20 Mei]] [[nap:20 'e maggio]] [[nl:20 mei]] [[nn:20. mai]] [[no:20. mai]] [[oc:20 de mai]] [[os:20 майы]] [[pam:Mayu 20]] [[pl:20 maja]] [[pt:20 de Maio]] [[ro:20 mai]] [[ru:20 мая]] [[scn:20 di maiu]] [[simple:May 20]] [[sk:20. máj]] [[sl:20. maj]] [[sq:20 Maj]] [[sr:20. мај]] [[sv:20 maj]] [[te:మే 20]] [[th:20 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 20]] [[tr:20 Mayıs]] [[tt:20. May]] [[uk:20 травня]] [[vi:20 tháng 5]] [[war:Mayo 20]] [[zh:5月20日]] 5897 25688 2004-05-05T16:12:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' may]] 5898 25689 2004-05-07T10:38:54Z Angelab 31 link to en [[en:User:Angela]] 5899 25690 2004-05-07T10:43:58Z Angelab 31 redirect from temporary name #redirect [[Uzeu:Angela]] 5900 25691 2004-05-07T11:20:57Z Pablo 5 redjiblaedje del pådje di copene #REDIRECT [[Uzeu copene:Angela]] 5901 25692 2004-05-07T11:42:11Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chôfer</B></FONT> [v.c.] (djårgon) haper (voler). <I>I lyi ont vnou chôfer si tchåfaedje electrike.</I> Etimolodjeye: calcaedje ricandjî do djårgon francès <span lang=fr>"chopper"</span> (?), 1920.</P> 5902 25693 2004-05-07T13:30:40Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chôzer</B></FONT> [v.c. &amp; v.s.c.] viebe ki sieve a replaecî èn ôte viebe, cwand on vout dire ene sacwè et k'&nbsp;on-z a rovyî cwè. <I>Dji m'&nbsp;va chôzer,... aler rcweri li banse.</I> <I>- N'&nbsp;ass nén co chôzé&nbsp;? - Cwè&nbsp;? - N'&nbsp;ass nén co stî al Comene, vou dju dire&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:chtroumfer|chtroumfer]].</P> 5903 25694 2004-05-07T13:31:18Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>chtroumfe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>chitroumfe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>echtroumfe</B></FONT> [o.n.] sôre di bleu nûton. Etimolodjeye: no di persounaedjes di spirou, 1950. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chtroumfete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>chitroumfete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>echtroumfete</B></FONT> [f.n.] feme chitroumfe, bråmint pus råle (gn a k'&nbsp;ene chtroumfete po tot on viyaedje di chtroumfe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chtroumfer</B></FONT> [v.c. &amp; v.s.c.] [[Motî:chôzer|chôzer]]. <FONT COLOR="#000080"><B>Pondants eyet djondants:</B></FONT> Les persounaedjes eyet l'&nbsp;motî des chtroumfes vinèt tot droet del tuzance walone: les chtroumfes ont li minme sôcieté ki les nûtons, li viebe "chtroumfer" s'&nbsp;eploye pår come li viebe "chôzer", li chtroumfete, c'est ene nûtonete, ene feme nûton, k'&nbsp;i gn en a bråmint moense ki les nûtons, evnd.</P> 5904 25695 2004-05-07T13:32:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chtroumfe]] 5905 25696 2004-05-07T13:32:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chtroumfe]] 5906 25697 2004-05-07T13:33:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chtroumfe]] 5907 25698 2004-05-07T13:33:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chtroumfe]] 5909 54652 2006-04-18T23:32:36Z Lucyin 16 [[categoreye:diyalectolodjeye walone|Bruneau]] [[categoreye:diyalectolodjeye|Bruneau]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Bruneau]] [[Categoreye:Walonreye di France]] [[Imådje:AFI_Bruneau.jpg|thumb|li mot "[[Motî:djoke|djoke (des poyes)]]" dins l' live da C. Bruneau so les pårlers di l' Årdene francesse et del Simwès.]] '''Charles Bruneau''', c'&nbsp;esteut on grand linwincieus francès, vinou e monde a [[Tchô]] el [[Walonreye di France]]. Il a studyî les pårlers del Bijhe do dpårtumint des [[Årdenes francesses]], k'&nbsp;i lome les “patwès d'&nbsp;Årdene”. Il aveut stî enondé po ça pa [[Jules Gillieron]]. Il a cmincî a-z eplaidî ses trovas e 1913. * ''Etude phonétique des patois d'Ardenne'' (1913), la k'&nbsp;il esplike li sistinme di l'&nbsp;[[Alfabet Fonetike Eternåcionå]], k'&nbsp;i s'&nbsp;va siervi po ses rcwerances. * ''La limite des dialectes wallon, champenois et lorrain en Ardenne'' (1913), la k'&nbsp;i rwaite li djeyografeye des troes lingaedjes, aprume dins l'&nbsp;Payis di [[Smwès]], li [[bote di Djivet]], eyet li [[bote do Hinnot]]; * ''Enquête linguistique sur les patois d'Ardenne, tome I'' (1914). * ''Enquête linguistique sur les patois d'Ardenne, tome II'' (1926). Ces deus dierins lives la sont bastis a pårti d'&nbsp;ene djivêye di 1704 mots francès, k'&nbsp;on dene tos les prononçaedjes dins les 93 viyaedjes k'&nbsp;ont stî studyîs. Les rzultas di l'&nbsp;inkete da Bruneau rissievront sovint dins l'&nbsp;[[A.L.W.]] pol payis di Smwès et l'&nbsp;[[Gåme]]. Tchåle Bruneau si sieve d' on sistinme k' il a dandjreus edvinté (u eployî påzès [[diyalectolodjeye|diyalectolodjisses]] ou [[latén|latinisses]]) po scrire des sons k' i gn aveut nén moyén di scrire avou les letes normåles del croejhete. Ci n' est nén l' [[Alfabet Fonetike Eternåcionå]]. Charles Bruneau a divnou professeu [[Li Sorbone|al Sorbone]]. Il a scrît l'&nbsp;adrovaedje do motî da [[A. Vauchelet]] so les pårlers d'&nbsp;Årdene francesse. == Djivêye des viyaedjes walon-cåzants ricwerous dins Bruneau == {| bgcolor="#efefef" |- |Viyaedje walon |Limero diyalectolodjike Bruneau |Limero diyalectolodjike A.L.W. |A&nbsp;rilever |- |[[Nådjumont]] |Br 1 |Ph 59 | |- |[[Dweche]] |Br 2 |Ph 59 | |- |[[Fweche]] |Br 3 | - | |- |[[Fromlene]] |Br 4 | - |(France) |- |[[Han-so-Mouze]] |Br 5 | - |(France) |- |[[Idje]] |Br 7 | - |(France) |- |[[Tchô]] |Br 8 |Ar 1 |(France) |- |[[Rancene]] |Br 9 | - |(France) |- |[[Vireu]] |Br 10 | - |(France) |- |[[Montneye-so-Mouze]] |Br 11 | - |(France) |- |[[Landritchamp]] |Br 12 | - |(France) |- |[[Felene]] |Br 13 |D 105 | |- |[[Fepén]] |Br 14 | - |(France) |- |- |[[Aibe]] |Br 15 | - |(France) |- |- |[[Arniye]] |Br 16 |Ar 2 |(France) |- |- |[[Li Grande Boursegne]] |Br 17 |D 110 | |- |- |[[Fumwè]] |Br 18 | - |(France) |- |- |[[Vierziye]] |Br 19 |D 114 | |- |- |[[Li Ptite Louwete]] |Br 20 |D 119 | |- |- |[[Rivin]] |Br 21 | - |(France, mitan tchampnwès) |- |- |[[Hodrémont]] |Br 26 |D 122 | |- |- |[[Nafraiteure]] |Br 27 |D 126 |- |- |[[Orcîmont]] |Br 36 |D 127 |- |- |[[Vresse (viyaedje)|Vresse]] |Br 38 |D 135 |(mitan tchampnwès) |- |[[Les Tchairires (Yåle)|Les Tchairires]] |Br 39 |- |- |- |[[La Foret|Laforet-so-Smwès]] |Br 48 |- |- |- |[[Mouzaive (Yåle)|Mouzaive]] |Br 49 |- |- |- |[[Yåle]] |Br 50 |D141 |- |- |[[Rotchô]] |Br 51 |Ne 51 |- |- |[[Frôhan]] |Br 52 |- |- |- |[[Pouphan]] |Br 58 |Ne 68 |- |- |[[Dôhan]] |Br 61 |Ne 71 |- |- |[[Cugnon]] |Br 62 |Ne 72 |(aschate avou l' gåmès) |- |[[Arbûmont (viyaedje)|Arbûmont]] |Br 63 |Ne 60 |(aschate avou l' gåmès) |} 5911 45843 2005-11-27T20:15:15Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Dweche''' (fr: ''Doische'') est ene comene del Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Doische Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 3.831 ([[2002]]) * Limero del posse: '''5680''' (vî limero '''5546''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;62''' * Arondixhmint: [[Flipvile]] * Sitindêye: 83,91&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 33,74&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Dweche: [[Dweche (viyaedje)|Dweche]] avou [[Gochnêye]], [[Djimnêye]], [[Matagne-li-Grande]], [[Matagne-li-Ptite]], [[Niverlêye]], [[Romrêye]], [[Soûme]], [[Våcele]] eyet [[Vôdlêye]]. {{Commons|Category:Doische}} {{ProvinceNameur}} [[en:Doische]] [[eo:Doische]] [[fr:Doische]] [[nl:Doische]] [[no:Doische]] 5912 25702 2004-05-07T14:15:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dweche</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Doische</span>, divnou intité, avou novea limero del posse: 5680; limero diyalectolodjike: [Ph&nbsp;62]; vî limero del posse: 5546. ---- [[Dweche|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Dwesche]] 5914 25703 2004-05-07T14:20:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Michel Dricot]] 5915 25704 2005-03-28T22:23:51Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Dricot, Michel]] '''Michel Dricot''' a skepyî diviè [[1920]] et a morou e [[2003]]; c'&nbsp;esteut on scrijheu e walon d'&nbsp;[[Vireu]] (payis d'&nbsp;[[Djivet]], eto di nåcionålité francesse. Il a scrît dins [[Les Cayés Walons]], [[Årdenne Walone]] eyet [[Noveles]] des Walons Scrijheus d' après l' Ban-bwès. Ses bokets n'&nbsp;ont måy sitî ramexhnés. [[Imådje:dricot_fr.jpg|right|]] A scrît eto on live e francès sol guere di 1940-1945, et del teyoreye sol walon dins li rowe "Årdene Walone", dizo l' tite ''Rubrique dialectale''. == Djivêye des scrijhaedjes da Mitchî Dricot == * Condjîs (tcahnson avou 7 coplets). * Li rnetiaedje del tchapele (suplike po k' on rastapele ene pitite tchapele). * Les soris do Toenne (rimostrante [[fåve di djåzantès biesses|fåve]]). * ''Family show'' ([[arimea]], 4 sitrofes). * A scole (arimea, 16 vers). * Li malén marxhå ([[fåve do vî vî tins]]). * Li vî ome ki breyeut al messe di meynute (arimea, eplaidî dins les Cayés Walons). * Amon nozôtes (arimea di troes strofes e [[zandrin]]s sol lingaedje walon, eplaidî dins les C.W.). * Nosse man (arimea, eplaidî dins [[Noveles]] des W.A.S.A.B.) * ''Et in hora'' ([[xhiltea]], sicrît djusse divant d' mori, eplaidî dins [[Årdenne Walone]]). * Å rvey (arimea di troes strofes). * Ene djin ki n' est pus la (arimea di cwate sitrofes). * Li coirbå et li rnåd ([[kitoirdou redjårbaedje]] da [[Jean de Lafontaine|Lafontinne]]). * L' ecolodjeye (arimea). * Nos vlans dmorer d' [[Walran]] (arimea). * Les dimegnes d' après Påke (arimea, eplaidî dins [[Shijhes et Paskeyes]]). * Li bén et l' rén (arimea, eplaidî dins les Cayés Walons). * Li dierin (arimea). * Å soçon ki dji n' a nén cnoxhou (arimea, eplaidî dins les Cayés Walons). * Boune anêye (arimea). * Li Pierot et l' robin (arimea). * Li Vireu da mi / Li Vireu da nozôtes (arimea). * ''Cavalleria rusticana'' (arimea). * Ene tote grande nute d' ivier (arimea). * Dj' aveu revé ki m' bele-mere (tchanson avou troes coplets). * Rôze, li Rodje Cabounete (redjårbaedje del fåve di Rodje Capucete]]). * Les mayoles (arimea). * Li pwin d' agaesse (arimea). * Mes ptits moxhons (arimea). * Matenes (arimea). * Li gade, li bok et li tchvå d' bos (Fåve di djåzantès biesses). * Les deus lumçons (Fåve di djåzantès biesses). * Viker (arimea, sicrît divant d' mori, eplaidî dins [[Årdene Walone]]). ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/dricot.html Li pådje Mitchî Dricot] 5916 25705 2004-05-07T14:29:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Felene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Felenne</span>, rebané avou 5570 [[Biarin]]; limero diyalectolodjike: [D&nbsp;105]; vî limero del posse: 5582. ---- [[Felene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Felene]] 5917 25706 2004-06-27T07:38:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>feniche</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite pîce di manoye. <I>Bén t'&nbsp;es fén fô, lyi di dj', ti dis k'&nbsp;ti n'&nbsp;as pus ene cloutche al potche, et do côp k'&nbsp;ti wangnes kékès feniches, ti les va cschirer a des biestreyes</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. menue monnaie.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des feniches</FONT>: des cwårs. <I>I djouwnut ås cåtes po des feniches</I> ([[E. Wartique et E. Thirionet]]). Etimolodjeye: almand <span lang=de>pfennig</span>, 1915. 5918 43498 2005-11-08T12:10:38Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Felene''' (fr: ''Felenne'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Biarin]]. * Limero del posse: '''5570''' (vî limero '''5582''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;105''' 5919 51357 2006-03-12T14:30:59Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Nadjumont}} '''Nådjumont''' (fr: ''Agimont'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Astire]]. * Limero del posse: '''5544''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;59''' 5920 51646 2006-03-17T16:30:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nådjumont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Agimont</span>, rebané avou Astire. <I>A Nådjimont nos djouwéns sol boird di Mouze et cwand l'&nbsp;passeu arivéve, c'&nbsp;esteut råle k'&nbsp;i n'&nbsp;nos prindaxhe nén e s'&nbsp;batch</I> ([[Adelin Moch]]). Etimolodjeye: atroclaedje d'&nbsp;on N di beloyance, a pårti d'&nbsp;on [[Motî:shuvion|shuvion]] "en Ådjîmont" (mont da [[Motî:Ådjî|Ådjî]]), rl a: [[Motî:Nåwinne|Nåwinne]], [[Motî:Nåfontinne|Nåfontinne]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Naudjumont</FONT>, Naudjimont</span>. ---- [[Nådjumont|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Nådjumont]] 5921 60077 2006-06-09T07:17:45Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == coviete do live “Tous les patois des Ardennes” da [[A. Vauchelet]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 5922 48141 2005-12-26T11:36:31Z Lucyin 16 [[Categoreye:Walonreye di France]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Vauchelet]] [[Categoreye:picård]] [[Categoreye:Motîs walons]] [[Imådje:vauchelet_wi.jpg|thumb|coviete di s' live (copeye)]] '''A. Vauchelet''', c'&nbsp;est on rcwereu des [[Årdenes francesses]] k'&nbsp;a scrît on motî ''“Tous les patois des Ardennes”'', eplaidî e [[1939]], ki rprind, hatche et matche, des mots d'&nbsp;[[walon]], di [[lorin]], di [[tchampnwès]] et d'&nbsp;[[picård]]. Il a l' limero '''G150''' dins l' [[djivêye des motîs do walon]]. Al fén do live, gn a eto des notûles foclorikes, des vîs papîs, et des tecses e walon del [[Bote di Djivet]]. 5923 25712 2004-05-07T14:48:31Z Lucyin 16 displaecî viè "Charles_Bruneau" #REDIRECT [[Charles_Bruneau]] 5925 25713 2004-05-07T14:55:47Z Lucyin 16 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:shuve]] 5926 43842 2005-11-10T16:15:30Z Pablo 5 {{djermon motî|shuve}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>shuve</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>shuvion</B></FONT> [o.n.] grope di cayets ki s'&nbsp;shuvèt. <I>On shuvion come "i n a-st èn ôte sistinme" est scrît e feller "i-n-a-st-in-ôte sistinme": on n'&nbsp;ricnoxhe pus les mots.</I> <span lang=fr>F. séquence.</span> Etimolodjeye: viebe "shuve", cawete -ion, 2000. 5927 25715 2004-05-07T15:04:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pronne</B></FONT> [o.n.] pretchaedje do curé. rl a: siermon. <span lang=fr>F. prône.</span> Disfondowes: prône, <FONT COLOR="#800080">pron.ne</FONT>. Etimolodjeye: sivierba di "pronner" (cåzer sol poice). erî-rfait latén <span lang=la>"protinum"</span> (tchapåd, poice); rl a: [[Motî:purnea|purnea]]. 5928 25716 2004-05-07T15:07:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pronner]] 5929 25717 2004-05-07T15:07:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pronner]] 5930 25718 2004-05-07T15:08:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pronner]] 5931 25719 2004-05-07T15:08:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pronner]] 5932 25720 2004-05-07T15:09:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pronner]] 5933 25721 2004-05-07T15:09:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pronner</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> si plinde. <I>I pronne todi.</I> rl a: braire. <span lang=fr>F. pleurnicher, geindre.</span> <B>2.</B> cåzer lontins (come des canletes e poice del måjhon u sol soû d'&nbsp;l'&nbsp;ouxh). rl a: metinguer. <B>3.</B> djåzer londjinnmint, po s'&nbsp;fé schoûter, come li curé dins s'&nbsp;pronne. <B>4.</B> bediver, pîler après åk. <span lang=fr>F. quémander, solliciter.</span> Disfondowes: prun.nè, prin.nè, prin.ner, pronè, <FONT COLOR="#800080">pronner</FONT>. Tch: prôner. Etimolodjeye: viebe fwait sol no [[Motî:pronne|pronne]] (pretchmint). Coinrece Basse-Årdene, Payis d'&nbsp;Djivet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pronnåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s'&nbsp;plind tofer. <span lang=fr>F. pleurnicheur (euse).</span> Disfondowes: prun.naud(e), <FONT COLOR="#800080">pron.naud(e)</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pronneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pronneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pronnresse</B></FONT> [o.f.n.] pronnåd(e). <FONT COLOR="#800080">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est nén les pronneus les moreus:</FONT> ci n'&nbsp;est nén les cis ki s'&nbsp;plindèt tofer ki morèt les prumîs. Disfondowes: prun.neu, prin.neu, prôneu, <FONT COLOR="#800080">pron.neu(se), pron.n'resse</FONT>. 5935 45873 2005-11-27T21:17:46Z Pablo 5 ôre alfabetike '''Bôvetchén''' (fr: ''Beauvechain'', nl: ''Bevekom'') est ene comene di Walonreye, el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Beauvechain Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Bôvetchén]] * Dimorants: 6.240 ([[2002]]) * Limero del posse: * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 38,57&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 161,78&nbsp;djins/km² * ban d' Bôvetchén ** [[Bôvetchén (viyaedje)]] ** [[Ame]] ** [[Nodebåy]] ** [[El Grosse Tourene]] ** [[Scluze]] == Tuzance walone == E 2000, li conseyî Claude Snaps a rfuzé di fé si siermint e francès (l' a vlou fé d' tote foice e walon), et il a stî cayî a l' ouxh do Consey. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.beauvechain.be Waibe del comene] {{ProvinceBW|Bovetchen}} [[en:Beauvechain]] [[eo:Beauvechain]] [[fr:Beauvechain]] [[nl:Bevekom]] [[no:Beauvechain]] 5937 45869 2005-11-27T21:13:40Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Brinne-l'-Alou''' (la-minme, ''Brinne-l'-Alië'', fr: ''Braine-l'Alleud''), c' est ene [[rebanêye comene|comene del Walonreye]], el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Braine-l'Alleud Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 35.897 ([[2002]]) * Limero del posse:1420 * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 52,41&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 684,93&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Brinne: ** [[Brinne-l'-Alou (veye)]] ** [[Liloe]] ** [[Opin]] ''Gn a des ôtes viyaedjes ki s' lomnut [[Brinne]]'' Èn [[alou]], c' esteut ene franke tere, eneviè on [[fî]] ki dipindeut d' on signeur. == Istwere == C' est sol teritwere del comene ki s' a fwait l' [[batreye di Waterlô]] (li posse di comandmint inglès esteut, lu, a [[Waterlô]], did la l' no del batreye). {{ProvinceBW}} [[en:Braine-l'Alleud]] [[fr:Braine-l'Alleud]] [[eo:Braine-l'Alleud]] [[nl:Eigenbrakel]] [[no:Braine-l'Alleud]] 5938 25726 2004-05-07T21:12:17Z Pablo 5 Mape des comenes del [[province do Braibant walon]], avou l' Elpe e rodje. Mape des comenes del [[province do Braibant walon]], avou l' Elpe e rodje. 5939 45872 2005-11-27T21:17:12Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''L'&nbsp;Elpe''' (fr: ''La Hulpe'', nl: ''Terhulpen'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Eplaeçmint L' Elpe.png|right|]] * Dimorants: 6.950 ([[2002]]) * Limero del posse: * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 15,33&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 453,36&nbsp;djins/km² C'&nbsp;est sol comene ki s'&nbsp;trove li sidje cintrå do [[SWIFT]] (li soce daegnrece po les telecomunicåcions eterbancaires). {{ProvinceBW|Elpe}} [[en:La Hulpe]] [[eo:La Hulpe]] [[fr:La Hulpe]] [[nl:Terhulpen]] [[no:La Hulpe]] 5940 35574 2005-07-20T01:19:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djournå 1</B></FONT> [o.n.] (v.m.) viye unité di mzeure po les surfaces, ki corespond al sitindêye k'&nbsp;èn ome pout tcherwer sol djournêye avou on tchvå (a pô près 23 åres). <I>On djheut ki cwand i fjheut bon al Sint Djîye, on pleut co raler sårter on djournå et s'&nbsp;li broûler</I> ([[Lucien Mahin]]). <I>Dj'&nbsp;a planté on djournå d'&nbsp;petotes</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:djoû 2|djoû 2]]; rl a: [[Motî:cwårt|cwårt]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djoûrnau</FONT>, djournau, djûrnau, djourné, djurnâ</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>diurnalis</span> (d'&nbsp;ene djournêye). Omonimeye: * [[Motî:djournå 2|djournå]] (o.n.; gazete, rashiaedje d' evenmints) 5941 35577 2005-07-20T01:19:28Z Pablo 5 Motî:djournå 1 displaecî viè Motî:djournå 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djournå 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> noveles al tévé, al radio. <I>Dji n' rilouke pus l' djournå: on n' voet k' des touwaedjes et des moraedjes.</I> <B>2.</B> cayé k' on raconte si veye dissu, et k' on wåde por lu. <I>I tneut on djournå d' voyaedje </I>([[Henry Forir]]). <B>3.</B> (v.m.) gazete. <I>C' est on djournå al samwinne. I scrît dins les djournås </I>([[Henry Forir]]). <B>4.</B> ramexhnaedje et rashiaedje di tos les etrevéns ki s' passèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; djournå d' boird:</FONT> cayé wice k' on rashît tos les evenmints ki s' passèt so on batea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; fitchî djournå:</FONT> (mot d' [[éndjole|éndjolisse]]) fitchî wice ki les messaedjes evoyîs pås programmes ou l' sistinme sont rashious, po permete di vey pus tård çou ki s' a passé. <span lang=fr>F. journal.</span> <span lang=en>Ing. log (file).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> djournau</FONT>, djoûrnau, djournâl, journâl</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>journal</span>. Omonimeye: * [[Motî:djournå 1|djournå]] (o.n.; sitindêye di tere) 5942 25730 2004-06-27T05:31:02Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>messaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè k'&nbsp;on scrît, u k'&nbsp;on dit, et k'&nbsp;on evoye a ene djin k'&nbsp;on n'&nbsp;sait atôtchî direk. <B>2.</B> parole. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boigne messaedje:</FONT> biestreye. <B>3.</B> [[Motî:emile|emile]]. <I>Li prumî côp, c'&nbsp;esteut m'&nbsp;messaedje di saye</I>. <B>4.</B> (mot d'&nbsp;[[éndjolisse|éndjolisse]]) tecse ki aparexhe sol waitroûle ki vs mostere ene sacwè so l'&nbsp;ovraedje di voste éndjole. <I>Tins d'&nbsp;l'&nbsp;astalaedje Linux, on toume so on messaedje: "dji so ki rwaite après les éndjins"</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>messaedjî, messaedjresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki poite les letes et les gazetes di måjhon a måjhon. <span lang=fr>F. facteur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>messaedjreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:emilreye|emilreye]]. 5944 58671 2006-05-29T23:00:12Z Pablo 5 imådje [[Categoreye:sicrijheus e walon|Moureau, Paul]] [[Imådje:moureau aprandjire.jpg|thumb|coviete di «contes d' aprandjire»]] '''Paul Moureau''' a skepyî e 1887 et a morou e 1939. C'&nbsp;esteut on scrijheu e walon do payis d'&nbsp;[[Djodogne]]. Å cmince, il a scrît des arimeas, et eplaidî ene prumire ramexhnêye, “Contes d'&nbsp;aprandjire” (1932), ki c'&nbsp;est bråmint des sovnances. Ele serè radmint shuvowe pa “Fleurs d'&nbsp;al viesprêye” (1935), del peure powezeye, cisse-lale. A eto scrît deus rimêyès pîces di teyåte: “Padzo l'&nbsp;tiyoû” (1933), eyet si shûte, “Djan Burdou” (1939), k'&nbsp;on-z a djouwé djusse divant kel powete end alaxhe. Il est rwaitî avou [[Stienlet]] et [[Edmond Etienne]] come onk des pus grands scrijheus e walon do pays d'&nbsp;Djodogne. J. Etienne a scrît d' På Moureau : :C' esteut on vraiy Djodognwès et on scrijheu come end a waire, ki vos saveut mouwer disk' å parfond d' vosse cour pa des powinnes plins d' sintimints, tot simpes, mins témint parfonds. == Alére == Dipus d' racsegnes so Paul Mourea divins [[Wallonnes]], 4/1994. ==Hårdêye difoûtrinne== * [http://rifondou.walon.org/moureau_pol.html Pådje da På Moureau] 5946 25733 2004-05-07T23:43:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>facteur, factoresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:messaedjî|messaedjî]] (resse) (ki poite les letes et les gazetes. 5947 25734 2004-05-07T23:51:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramessî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] (v.m.) raler a messe, po ene feme ki n'&nbsp;î aléve pus pask'&nbsp;ele s'&nbsp;aveut acoûtchî. <span lang=fr>F. faire ses relevailles.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ramèssî</FONT>, ramèssi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramessaedje</B></FONT> [o.n.] (v.m.) ralaedje a messe (del mame après l'&nbsp;acoûtchmint) <span lang=fr>F. relevailles.</span> 5948 25735 2004-05-07T23:28:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:messaedje]] 5949 25736 2004-05-07T23:29:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:messaedje]] 5950 25737 2004-05-07T23:29:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:messaedje]] 5951 25738 2004-05-07T23:39:32Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Paul Moureau]] 5952 25739 2004-05-07T23:42:23Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Paul Moureau]] 5953 25740 2004-05-07T23:44:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:facteur]] 5954 25741 2004-05-07T23:45:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ramessî]] 5955 25742 2004-10-15T14:04:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chlop</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(fé chlop)</FONT> [vierbire] aler [[Motî:doirmi|doirmi]]. Etimolodjeye: calcaedje do tîxhon <span lang=lb>"slaprn"</span>, <span lang=de>"schlafen"</span> (doirmi). 5956 25743 2004-05-08T01:22:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chnik</B></FONT> [o.n.] blanke gote. rl a: [[Motî:bacachnik|bacachnik]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chniker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] boere del gote. rl a: [[Motî:pecter|pecter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>chnikeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>chnikeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>chnicresse</B></FONT> [o.f.n.] boeveu(se) di gote. rl a: [[Motî:pecteu|pecteu]]. 5957 25744 2004-05-08T01:23:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chnik]] 5958 25745 2004-05-08T01:23:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chnik]] 5959 25746 2004-05-08T01:23:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chnik]] 5960 25747 2004-05-08T01:23:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:chnik]] 5961 58432 2006-05-26T00:50:56Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da 82.58.110.44, li dierin candjmint est asteure da Pablo <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchatch</B> (aveur tchatch)</FONT> &#91;[[Motî:vierbire|vierbire]]&#93; [[Motî:aveur bon|aveur bon]], esse bén, aveur tot çou k'&nbsp;i fåt. <I>Les djins did la ont tchatch do loukî passer les påkeas et les påketes ki s'&nbsp;rindèt a l'&nbsp;eglijhe Sint-Nicolai</I> ([[Joseph Medard]]). <I>Les måjhires avént tchatch e leu [[Motî:fåstroû|fåstroû]] d'&nbsp;[[Motî:clawçon|clawsons]]</I> ([[Albert Lovegnée]]). <I>Ki dj'&nbsp;a tchatch, vî stoket</I> ([[Albert Maquet]]). <I>Todi endè-st i k'&nbsp;on bea djoû, dizo les ouys di feme k'&nbsp;aveut tchatch, André telefona a Zita et lyi dire k'&nbsp;i rmagnive si parole</I> ([[Jean-Pierre Dumont]]). <span lang=fr>F. être comblé(e), jouir, être aux anges.</span> Etimolodjeye: mot-brut (tchantaedje d'&nbsp;oujhea), rl a: [[Motî:tchûtche|tchûtche]]. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. 5962 65607 2006-06-30T16:29:13Z 41.250.33.112 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchûtche</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:sizet|sizet]]. <span lang=fr>F. tarin.</span> rl a: [[Motî:tchatch|tchatch]]. <B>2.</B> sôre di [[Motî:fåbite|fåbite]]. <span lang=fr>F. fauvette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene vwès d'&nbsp;tchûtche:</FONT> ene pitite greye vwès. <span lang=fr>F. voix frêle.</span> <B>3.</B> pitite mwinre djin. rl a: [[Motî:crikion|crikion]]. <span lang=fr>F. gringalet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene grande tchûtche:</FONT> ene feme grande et mwinre. <span lang=fr>F. grande efflanquée.</span> Etimolodjeye: mot-brut (tchantaedje d'&nbsp;oujhea), rl a: [[Motî:tchatch|tchatch]]. Parintêye : [[Motî:tchûtchter|tchûtchter]] ---- * [[sizet|Dipus d' racsegnes so les tchûtches]] 5964 25750 2004-06-22T08:16:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchife</B></FONT> [f.n.] boket del tiesse metou inte les ouys et l'&nbsp;babetch, inte li narene et ls orayes. <I>On ptit bouname, avou des tchifes totès rodjes</I> ([[E. Dethier]]). <I>Pu il aprindént li spot et vni, al prumire dijhinne, plaker ene petante båjhe so les tchifes da Zande.</I> <span lang=fr>F. joue.</span> rl a: [[Motî:mashale|mashale]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nukete del tchife:</FONT> boket del tchife ki [[Motî:briker|brike]]. <I>Tot d'&nbsp;on côp, les tchås di s'&nbsp;vizaedje s'&nbsp;avént tinkyî; les nuketes des tchifes briként foû des mashales</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. pommette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des tchifes come des piyônes:</FONT> belzè rodjes. <I>Les tchifes come les piyônes sont l'&nbsp;prouve di leu santé</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. vermeil.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchife</FONT>, tchîfe</span>. Etimolodjeye: vî tîxhon <span lang=de>kifel</span> (mashale), kécfeye avou assaetchance di [[Motî:djaive|djaive]]. Coinrece Grand payis d'&nbsp;Lidje. Mots vijhéns: [[Motî:tchafyî|tchafyî]], [[Motî:tchofe|tchofe]] 5965 25751 2004-05-08T13:20:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>CIDWEL</B></FONT> [no d'&nbsp;institucion] biblioteke di documints sol walon, k'&nbsp;est wårdé [[Li Tchestea|å Tchestea°]]. <I>Dj'&nbsp;a stî cweri après des tecses o CIDWEL.</I> Etimolodjeye: prumirès letes do F. <span lang=fr>"Centre d'Information et de Documentation du Wallon à l'Ecole pour la province du Luxembourg"</span>. ---- Pus di racsegnes dins l'&nbsp;pårteye eciclopedeye: [[CIDWEL]] 5966 25752 2004-05-08T13:23:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cînè</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ciney</span>, divnou intité avou novea limero del posse 5590; limero diyalectolodjike: [D 25] (arondixhmint d'&nbsp;Dinant); vî limero del posse: 5300. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Cînè:</FONT> Cînè avou: Achinne, Braibant, Tchevetogne, Conneu, Hafsou, Legnon, Pessou, Stintchamp, Sovet. <FONT FACE="Arial Narrow">Djeyografeye:</FONT> mwaisse-veye do Condroz. <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> a yeu a vey avou l'&nbsp;[[Guere del Vatche]] (1275-1278). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cinacyin, inne</B></FONT> [addj.] dimorant d'&nbsp;Cînè. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedye: [[Cînè]] 5967 25753 2004-05-08T13:24:36Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Guere del vatche]] 5968 25754 2004-05-08T13:25:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cinse</B></FONT> [f.n.] måjhon et tchamp la k'&nbsp;on cultive, et-z aclever des biesses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cinse po scolîs:</FONT> cinse la k'&nbsp;les scolîs polèt aler po-z aprinde çou k'&nbsp;est k'&nbsp;l'&nbsp;agriculteure (cinse pedagodjike). <span lang=fr>F. ferme pedagogique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cinsî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cinsresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tént ene cinse. 5969 25755 2004-05-08T13:25:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cinse]] 5970 25756 2004-05-08T13:26:17Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:cinse]] 5971 25757 2004-05-08T13:28:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cinteme</B></FONT> [o.n.] cintinme pårt d'&nbsp;on franc. <I>Cwand c'&nbsp;est ki l'&nbsp;Revolucion nos ourit apoirté l'&nbsp;franc et les cintemes, on tacsa l'&nbsp;valeur d'&nbsp;on florin d'&nbsp;Lidje a on franc vint-y-onk cintemes et cincante-shijh cintinmes di cintemes</I> ([[Nicolas Lequarré|N. Lequarré]]). Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>cintème</B></FONT>, cintime, <B>çantime</B>, çantëme, cintëme. 5972 25758 2004-05-08T13:30:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cir</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> forveyowe bleuwe toele ki shonne rascovri l'&nbsp;tere. <I>Li cir est tcherdjî.</I> rl a: [[Motî:vûcir|vûcir]]. <span lang=fr>F. ciel.</span> <B>2.</B> tote li plaece ådfoû d'&nbsp;l'&nbsp;air, inte les stoeles et les planetes. rl a: [[Motî:sitoelî|sitoelî]], [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]]. <span lang=fr>F. firmament, espace.</span> <B>3.</B> (rilidjon) payis d'&nbsp;bouneur, metou ådfoû do monde des vicants. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nosse pere k'&nbsp;est e cir:</FONT> prumirès paroles do Påter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;monter å cir:</FONT> po des profetes, aler å paradis avou leu coir. Po les Crustins, Djezus-Cri monta e cir li djoû d'&nbsp;l'&nbsp;Acinsion, et l'&nbsp;Aviedje li djoû del grande Notru-Dame; po les muzulmans, Mawoumet a monté å cir li 27inme djoû do cwareme moslimî. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">cîr</FONT>, ciél, cièl, cîl. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ciryin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>inne</B></FONT> [o.f.n.] djin ki vént d'&nbsp;ène ôte planete. <I>Èn elicoptere a ailretes ki zûne come on djonnea d'&nbsp;moxhetes: c'&nbsp;est les ciryins ki sont laddins</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:mårsyin|mårsyin]], [[Motî:estrateresse|estrateresse]]. Etimolodjeye: bodje "cir", cawete "-yin" (sol tcherpinte di mårsyin), 1994. 5973 25759 2004-05-08T13:31:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cir]] 5974 25760 2004-05-08T13:31:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cir]] 5975 25761 2004-08-02T00:37:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cirnaivyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:naivyî|naivyî]] (voyaedjî) e cir (e spåce). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon d'&nbsp;on viebe (naivyî) eyet d'&nbsp;on no ([[Motî:cir|cir]]), naivyî e cir, 1996. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cirnaivieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cirnaivieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cirnaiveyresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki voyadje e cir. <I>Ké loyén gn a-t i inte on cirnaivieu et on vî ome, dai, vos&nbsp;?, ki vos m'&nbsp;alez todroet dmander</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:astronote|astronote]], [[Motî:cosmonote|cosmonote]]. <span lang=fr>F. cosmonaute, astronaute, spationaute.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cirnaiviaedje</B></FONT> [o.n.] naiviaedje e cir. <span lang=fr>F. navigation spatiale.</span> ---- * Mots fwaits sol tcherpinte di "cirnaivyî": ** [[Motî:cirnaivete|cirnaivete]] ** [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]] * [[Cirnaiviaedje|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol cirnaiviaedje]] 5976 25762 2004-07-31T14:00:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cirnaivete</B></FONT> [f.n.] volant éndjin ki va-st e cir (dins l'&nbsp;espåce) eyet rivni so tere. <span lang=fr>F. navette spatiale.</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>navette spatiale</span>, sol tcherpinte do viebe [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]], 1998. 5977 25763 2004-05-08T13:36:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cirnaivyî]] 5978 25764 2004-05-08T13:36:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cirnaivyî]] 5979 25765 2004-05-08T13:36:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cirnaivyî]] 5980 25766 2004-05-08T13:36:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cirnaivyî]] 5981 25767 2004-05-08T13:39:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cirou</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Céroux-Mousty</span>, rebané avou 1340 [[Ocgniye]]; limero diyalectolodjike: [Ni&nbsp;60]; vî limero del posse: 1341. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Cîrou</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Hamteas d'&nbsp;Cirou:</FONT> Ferire (e F. <span lang=fr>Ferrières</span>), Francneye (e F. <span lang=fr>Francquenies</span>), Limådje (e F. <span lang=fr>Limauges</span>), Moreassåt (disfondowe: <span lang=wa-fell>Moriassaut</span>, e F. <span lang=fr>Moriensart</span>), li Trî (e F. <span lang=fr>Tri</span>). <FONT FACE="Arial Narrow">Istwere:</FONT> viyaedje del Braibant, rebané avou Mostî e l'&nbsp;an III (1794-1795). Disfondowes: Cîrou, Cêrou. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Cirou]] 5982 57948 2006-05-22T19:27:17Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Cirou''' (fr: ''Céroux-Mousty'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Ocgniye-Li Noû Lovén]], el [[province do Roman Payis]]. * Limero del posse: '''1340''' (vî limero '''1341''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;60''' * Hamteas d'&nbsp;Cirou: Ferire (fr: ''Ferrières''), Francneye (fr: ''Francquenies''), Limådje (fr: ''Limauges''), Moreassåt (so plaece ''Moriassaut'', fr: ''Moriensart''), li Trî. == Istwere == Viyaedje del [[viye province do Braibant|Braibant]], rebané avou [[Mostî (viyaedje)|Mostî]] e l'&nbsp;an&nbsp;III ([[1794]]-[[1795]]). 5983 25769 2004-05-08T13:46:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cizrece</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cizete 2|cizete]] (coltchike). Disfondowes: cîzrèce, cîzrète, cizrèce. 5984 38055 2005-08-16T00:26:21Z Pablo 5 [[Imådje:m_cizete.jpg|thumb|143px|blanke cizete]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cizete 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:coltchike|coltchike]]: plante, e sincieus latén <I><span lang=la>Colchicum automnale</span></I>, ki vént dins les frexhès plaeces, ki fwait ses longuès cråssès rlujhantès foyes å prétins, pus flori e waeyén-tins. C'&nbsp;est ene violêye fleur ki rexhe direk di l'&nbsp;agnon. E plaeces, end a eto des rôzes, des blankes. Les grandès petales rishonnèt a ene sizete. Les grinnes, c'&nbsp;est on pwezon. <I>Li solea est catchi drî l'&nbsp;grand bwès Sint-Mitchî; mins on sint k'&nbsp;il est lvé, paski, la-hôt, gn a l'&nbsp;cir k'&nbsp;a divnou bleu come les cizetes ki florixhèt dins les prés a l'&nbsp;erire-såjhon</I> (J. Calozet). <I>Les cizetes dinèt do gaz åzès biesses; ele bôrèt, i les fåt trawer å trocar</I> (ramexhné pa: J. Bastin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cizete di waeyéns:</FONT> coltchike (po fé l'&nbsp;diferince avou ls orkidêyes, ezès plaece k'&nbsp;ele si lomèt eto "cizetes"). rl a: [[Motî:cizrece|cizrece]], [[Motî:vatche-e-vea|vatche-e-vea]], [[Motî:touwe-tchén|touwe-tchén]], [[Motî:pés-d'-vatche|pés-d'-vatche]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">cizetes</FONT> [t.pl.] fleur di ç'&nbsp;plante la. <B>3.</B> sôre d'&nbsp;orkidêye, copurade les cultivêyes, k'&nbsp;ont des grandès fleurs come les cenes del coltchike. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cizète</B>, cizate, cîzète</span>. Omonime: * [[Motî:cizete 1|cizete]] (f.n., usteye po côper) 5985 25771 2004-05-30T17:40:35Z Pablo 5 Foto d' ene blanke cizete (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 5990 25772 2004-05-08T14:21:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cizete 1</B></FONT> [f.n.] usteye del costri, do coibjhî, des scolîs del pitite sicole, do cerudjin, evnd, fwaite di deus brantches ki si rdjondèt so ene brokete, avou tchaeke on taeyant d'&nbsp;on costé, et l'&nbsp;ôte costé po mete ses doets. <span lang=fr>F. paire de ciseaux.</span> 5991 25773 2004-08-25T00:36:34Z Pablo 5 coridj.: monnî -> mônî <FONT COLOR="#ff0000"><B>clabot</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> roudion (xhilete des tchvås). <I>C'&nbsp;est èn amour k'&nbsp;on n'&nbsp;dit nén s'&nbsp;no, Mins ki xhiltêye come on clabot</I> (G. Simonis). rl a: [[Motî:garlot|garlot]], [[Motî:clotchin|clotchin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Clabot:</FONT> gazete di Lidje del fén do 19 inme sieke, sicrîte e walon. <B>2.</B> (pus stroetmint) grosse xhilete (eneviè les roudions, pus ptits) des tchvå des martchands ki tournèt les viaedjes. <I>Les mônîs avént todi on gros clabot, po k'&nbsp;on oyaxhe cwand i passént.</I> <B>3.</B> grosse sounete des vatches. Disfondowes: clabot, clabôt, cablot, cladjot. ---- [[Li Clabot|årtike sol rivowe «Li Clabot»]] 5992 59240 2006-06-02T20:04:40Z Pablo 5 licince vî papî do tecse del "paskeye novele" == Licince di l' imådje == {{PD}} 5994 57618 2006-05-21T07:56:12Z Pablo 5 coridj.: advinteure -> avinteure <FONT COLOR="#ff0000"><B>paskeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di scrijhaedje do vî tins (1650-1900) a môde d' arimea, fwaite a l' ocåzion d' èn etrevén, u po distraire les djins, sovint tot s' fotant d' ene sakî. <I>On-z a wårdé dins les vîs papîs sacwantès paskeyes e walon d' Lidje ki datèt do 17inme sieke.</I> <span lang=fr>F. "pasquille", chanson, poème satirique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fijheu(se) di paskeyes:</FONT> li ci (cene) ki scrît des arimeas, des tchansons po s' fote. <span lang=fr>F. écrivain, chansonnier satirique.</span> <B>2.</B> dins sacwants viyaedjes, fiesse k' on fjheut so tos les djonnes omes et les djonnès feyes bounes a maryî, on côp l' an, et la k' on compôzéve ene tchanson, sovint avou des dobes sinses, nén pikés des viers. <I>Willy Bal a-st eplaidî ene des dierinnès paskeyes di Djåmioû.</I> <B>3.</B> raconta d' ene tchanson. <I>Nos n' vlans nén des "Pocwè m' voz vs cwité&nbsp;?"; nos tchantrons vigreuzmint ene ahåyante paskeye</I> (tchanté pa Veronike Roba). <span lang=fr>F. histoire.</span> <B>4.</B> istwere do vî tins, vraiye u edvintêye k' on raconte todi enute. <I>Conoxhoz bén l' paskeye do tchvå Bayåd et des cwate fis Aimont&nbsp;?</I> On dit eto: [[Motî:fåve|fåve]], [[Motî:floriconte|floriconte]]. <span lang=fr>F. histoire, légende, mythe.</span> <B>5.</B> laide avinteure k' a-st arivé a ene sakî. <I>Dji vs va conter li sbarante paskeye k' a-st arivé al båshele do pere Cufå</I> ([[Gaston Lucy]]). <span lang=fr>F. aventure, mésaventure.</span> <B>6.</B> moumint k' on s' a bén plait. <I>Après, dj' ans rpassé å cabardouxhe "Li lapén ki tosse"; kéne paskeye, drola&nbsp;!</I> <I>Cwand tote li binde a yeu des pemes u des djaeyes, ele si såve po-z aler racmincî l' minme paskeye dins ene ôte måjhon</I> ([[Joseph Calozet]]). <span lang=fr>F. épisode, virée, sortie mémorable.</span> <B>7.</B> dossî, kesse ki les djins endè djåzèt tertos. <I>Ou çk' on nd est avou l' paskeye des sotès vatches&nbsp;?</I> On dit eto: [[Motî:sipoûle|sipoûle]]. <span lang=fr>F. dossier, affaire, saga, mésaventure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paskèye</FONT>, paskêye, paskîe</span>. Etimolodjeye: itålyin "<span lang=it>pasquino</span>" (biestreyes sicrîtes, e 3inme sieke, a Rome, påzès satirisses so ene posteure d' on lomé Pasquino). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>paskiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) tourner a paskeye. <I>Des sudjets a paskiyî, end a assez, l' air les atchesse di tos costés</I> ([[René Brialmont]]). <span lang=fr>F. exploiter satiriquement, tirer parti de.</span> ---- * [[paskeye|Dipus d' racsegnes so les paskeyes]] * [[Shijhes et Paskeyes]], c' est ene coirnêye e walon del gazete <span lang=fr>Vers l'Avenir</span>. 5995 59239 2006-06-02T20:04:02Z Pablo 5 /* Li prumire paskeye ki s' lome leye-minme “paskeye” */ leyminem -> leye-minme [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[categoreye:prumîs scrijhaedjes e walon]] Ene '''paskeye''', c' est ene sôre di scrijhaedje do vî tins (1650-1900) a môde d' [[arimea]]. Li paskeye est scrîte a l' ocåzion d' èn etrevén, u po distraire les djins, sovint tot s' fotant d' ene sakî. Dins sacwants viyaedjes, c' esteut ene fiesse ki rivneut tos ls ans. On-z î copôzéve ene tchanson, sovint avou des dobes sinses, nén pikés des viers, so tos les djonnes omes et les djonnès feyes bons (bounes) a maryî. Pa stindaedje, li mot a prin [[Motî:paskeye|des ôtes sinses]]. ==Tecnike del paskeye== C' est sovint do [[ût-pîtaedje]], rålmint des vers di dijh pîs u des [[zandrin]]s. ==Istwere del paskeye== On-z a wårdé dins les vîs papîs sacwantès paskeyes e walon d'&nbsp;Lidje ki datèt do [[17inme sieke]]. Li paskeye fourit li prumire sôre di belès letes e walon, ezès 17inme et [[18inme sieke]]. Ele si va mintni eto e [[19inme sieke]], a costé di des ôtes djinres literaires. [[Willy Bal]] a studyî ene des dierinnès paskeyes fwaite a [[Djanmioû]] e 1896. ==Sudjets== * [[Motî:préjhî|Préjhaedje]] d' ene sakî po ene fiesse (porcintaedje so 71 paskeyes di Lidje). Les paskeyes préjhèt li fiesti, mins eto l' balter ene miete. ** eleccion di priyesses u d' abesses al tiesse d' on covint, d' ene abeye (26) ** eleccion d' on mayeur (3). ** Montaedje e gråde di sincieus u di clers (15). ** Fiestixhaedje d' anêyes di siervices di priyesses (12). ** Fiesse di pårotche; fiestixhaedje des ans d' ene djin (13). ** Noices (2). * Tuzêyes so l'&nbsp;amour et l'&nbsp;mariaedje: sovint po discåzer les femes (riloukîz li "Novele Paskêye", pus bas). Foû d'&nbsp;Lidje, gn a eto li siermon so les femes Siermon so les pasmints d'&nbsp;tins des femes åtoû d'&nbsp;leus tweletes, kiminçmint del * Bate di dvize so les médiaedjes. Li pus cnoxhowe est li cene des '''Aiwes di Tongue'''&nbsp;da [[Lambert de Ryckman]]. * Dislamintaedjes so les gueres et leus rascråwes. Li pus cnoxhowe est l'&nbsp;cene da '''Djihan Sapire, poirteu ås saetchs'''&nbsp;da [[Marian de Saint Antoine]]. Gn a eto l' paskeye di rclamaedje po n' nén candjî les vîs bastimints a Nameur (Paskeye sol tour do Hoyoû et ses deus sours). ==Li prumire paskeye ki s' lome leye-minme “paskeye”== [[Imådje:paskeye_wi.jpg|thumb|right|188px|Tecse oridjinnå del "paskeye nobele"]] '''Paskeye novele ''' :Kî vout oyi ene bele paskeye :Ki (dj'&nbsp;a) fwait so totes les djonnès feyes :Ki n'&nbsp;savèt kimint si [[Motî:braguer|braguer]] :Po les djonnes omes mî atraper. :Nos parolrans di leus bragreyes; :Prumî sol meteure di leu tiesse. :Elle åront meyès [[Motî:halkiner|halkinreyes]] :Po rahôssî mî ene djonne feye. :Elle åront des belès betchetes :Et des pårmints fwaits ås rossetes. :Elle åront des belès cwefeures :Ki tnèt so leu tiesse come on meur. :Si åront ele des fiers d'&nbsp;årdjint :Et des [[Motî:djéndjole|djéndjons]] ki vont fén béns. :Et des aweyes por zeles greter :Ki sont fwaites di fier [[Motî:sitin|sitené]] :Elle åront les tchveas so leu front :Ki sont plakés d'&nbsp;cole di pexhon. :Si s' les front ele acomôder :Å Pré Sonea, po mî aler. :Cwand 'le n'&nbsp;åront nén des tchveas assez :Des mostaetches, elle iront atchter :Si front ele des beas lotchets :Tot, efén, k'&nbsp;assaetche les valets. :Les sourcis sont si bén tapés :Et leu vizaedje si bén fårdé :Ki, tot tcherdjîs di noerès taetches, :Vo dirîz: "Vla totès moxhetes&nbsp;!" :Elle åront l'&nbsp;coulant e hatrea :Ki serè fwait di ptits coirdeas :Si åront des ptitès [[Motî:nåle|nåletes]] :L'&nbsp;elzî vénront pinde el hanete. :Si åront des norets cwårés :Et on bea drole po mî aler. :Si åront ele des goirdjuretes :Et des rtapes a céncwante picetes. :'Lle åront ene croes d'&nbsp;ôr ou on crexhant :On sint-esprit di fås diamants :K'&nbsp;est l'&nbsp;pus sovint di keuve doré; :Çoula n'&nbsp;est nén tchir a atchter. == Ôtès viyès paskeyes == * Paskeye sol [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Viene]]. * Paskeye so les [[Aiwes di Tongue]]. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/paskeyes.html Pådje des paskeyes] 5996 65609 2006-06-30T16:34:10Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">tchûtchter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]])[v.s.c.] cåzer a ptite vwès, et k' on n' ôt k' des "tchûtch". Loukîz a : [[Motî:tchûtchloter|tchûtchloter]], [[Motî:marmouzî|marmouzî]]. <span lang=fr>F. murmurer, chuchoter.</span> Etimolodjeye :viebe fwait sol mot [[Motî:tchûtche|tchûtche]]. 5999 25778 2004-05-08T18:46:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:paskeye]] 6000 25779 2004-05-08T18:50:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clair, e</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;a bråmint del loumire. <I>Li tchambe n'&nbsp;est nén claire assez por vos studyî.</I> rl a: [[Motî:eclairaedje|eclairaedje]]. <B>2.</B> k'&nbsp;on voet houte, tot djåzant d'&nbsp;ene aiwe. rl a: [[Motî:brouyî|brouyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a nole si claire aiwe ki n'&nbsp;si brouye:</FONT> tos les manaedjes, tos les djins ki s'&nbsp;etindèt bén polèt aveur des ptitès bretes. <B>3.</B> k'&nbsp;on voet bén tos les detays (tot djåzant d'&nbsp;ene foto). <I>Waite on pô come ci poitrait ci est bén clair.</I> <B>4.</B> k'&nbsp;on coprind åjheymint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clair come di l'&nbsp;aiwe di rotche:</FONT> bén clair, foirt åjhey a coprinde. <span lang=fr>F. évident.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clair come do [[Motî:djus 1|djus°]] d'&nbsp;tchike.</FONT> <B>5.</B> k'&nbsp;i gn a waire di plante å mete, tot djåzant d'&nbsp;èn ahivaedje (d'&nbsp;ene culteure). rl a: [[Motî:aclairi|aclairi]]. <span lang=fr>F. clairsemé(e).</span> Disfondowes: clêr, <FONT COLOR="#800080">clér</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clairté</B></FONT> [f.n.] cwålité d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est claire, d'&nbsp;ene sadju wice k'&nbsp;i fwait clair. <I>Gn a des gros spès nouwaedjes k'&nbsp;aspitèt did låvå, Tot berôlant s'&nbsp;n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte, etot maxhurant l'&nbsp;cir. Tot noerixhant l'&nbsp;clairté do djoû</I> ([http://rifondou.walon.org/powezeye_redjaurb.html#baudelaire Baudelaire, rat. pa L. Mahin]). <span lang=fr>F. clarté.</span> Disfondowes: claurté, clârté, clêrté, clêrtè,<FONT COLOR="#800080">clérté</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clairisté</B></FONT> [f.n.] difåt d'&nbsp;ene culteure k'&nbsp;est claire (k'&nbsp;i gn a waire di plantes å mete), dit dins ene fråze emocionrece. <I>Les fours sont d'&nbsp;ene bele clairisté&nbsp;!</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. état clairsemé (d'une culture).</span> Disfondowes: clêristé, clêrsuté, cléristé. Coinrece Hôte-Årdene. 6001 25780 2004-05-08T18:51:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clair]] 6002 25781 2004-05-08T18:51:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clair]] 6003 25782 2004-05-08T18:51:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clair]] 6004 64895 2006-06-24T19:24:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[may]], c' est li 136inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 137inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 229 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[14 di may]] - [[15 di may]] - [[17 di may]] - [[18 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Mei]] [[an:16 de mayo]] [[ar:16 مايو]] [[ast:16 de mayu]] [[be:16 траўня]] [[bg:16 май]] [[bs:16. maj]] [[ca:16 de maig]] [[ceb:Mayo 16]] [[co:16 di maghju]] [[cs:16. květen]] [[csb:16 môja]] [[cv:Çу, 16]] [[cy:16 Mai]] [[da:16. maj]] [[de:16. Mai]] [[el:16 Μαΐου]] [[en:May 16]] [[eo:16-a de majo]] [[es:16 de mayo]] [[et:16. mai]] [[eu:Maiatzaren 16]] [[fi:16. toukokuuta]] [[fo:16. mai]] [[fr:16 mai]] [[frp:16 mê]] [[fur:16 di Mai]] [[fy:16 maaie]] [[ga:16 Bealtaine]] [[gl:16 de maio]] [[he:16 במאי]] [[hr:16. svibnja]] [[hu:Május 16]] [[ia:16 de maio]] [[id:16 Mei]] [[ie:16 may]] [[ilo:Mayo 16]] [[io:16 di mayo]] [[is:16. maí]] [[it:16 maggio]] [[ja:5月16日]] [[jv:16 Mei]] [[ka:16 მაისი]] [[ko:5월 16일]] [[ku:16'ê gulanê]] [[la:16 Maii]] [[lb:16. Mee]] [[li:16 mei]] [[lt:Gegužės 16]] [[mk:16 мај]] [[ml:മേയ് 16]] [[mr:मे १६]] [[ms:16 Mei]] [[nap:16 'e maggio]] [[nl:16 mei]] [[nn:16. mai]] [[no:16. mai]] [[oc:16 de mai]] [[os:16 майы]] [[pam:Mayu 16]] [[pl:16 maja]] [[pt:16 de Maio]] [[ro:16 mai]] [[ru:16 мая]] [[scn:16 di maiu]] [[sco:16 Mey]] [[simple:May 16]] [[sk:16. máj]] [[sl:16. maj]] [[sq:16 Maj]] [[sr:16. мај]] [[sv:16 maj]] [[te:మే 16]] [[th:16 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 16]] [[tr:16 Mayıs]] [[tt:16. May]] [[uk:16 травня]] [[vi:16 tháng 5]] [[war:Mayo 16]] [[zh:5月16日]] 6005 64898 2006-06-24T19:24:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[may]], c' est li 137inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 138inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 228 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[15 di may]] - [[16 di may]] - [[18 di may]] - [[19 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Mei]] [[an:17 de mayo]] [[ar:17 مايو]] [[ast:17 de mayu]] [[be:17 траўня]] [[bg:17 май]] [[bs:17. maj]] [[ca:17 de maig]] [[ceb:Mayo 17]] [[co:17 di maghju]] [[cs:17. květen]] [[csb:17 môja]] [[cv:Çу, 17]] [[cy:17 Mai]] [[da:17. maj]] [[de:17. Mai]] [[el:17 Μαΐου]] [[en:May 17]] [[eo:17-a de majo]] [[es:17 de mayo]] [[et:17. mai]] [[eu:Maiatzaren 17]] [[fi:17. toukokuuta]] [[fo:17. mai]] [[fr:17 mai]] [[frp:17 mê]] [[fur:17 di Mai]] [[fy:17 maaie]] [[ga:17 Bealtaine]] [[gl:17 de maio]] [[he:17 במאי]] [[hr:17. svibnja]] [[hu:Május 17]] [[ia:17 de maio]] [[id:17 Mei]] [[ie:17 may]] [[ilo:Mayo 17]] [[io:17 di mayo]] [[is:17. maí]] [[it:17 maggio]] [[ja:5月17日]] [[jv:17 Mei]] [[ka:17 მაისი]] [[ko:5월 17일]] [[ku:17'ê gulanê]] [[la:17 Maii]] [[lb:17. Mee]] [[li:17 mei]] [[lt:Gegužės 17]] [[mk:17 мај]] [[mr:मे १७]] [[ms:17 Mei]] [[nap:17 'e maggio]] [[nl:17 mei]] [[nn:17. mai]] [[no:17. mai]] [[oc:17 de mai]] [[os:17 майы]] [[pam:Mayu 17]] [[pl:17 maja]] [[pt:17 de Maio]] [[ro:17 mai]] [[ru:17 мая]] [[scn:17 di maiu]] [[sco:17 Mey]] [[simple:May 17]] [[sk:17. máj]] [[sl:17. maj]] [[sq:17 Maj]] [[sr:17. мај]] [[sv:17 maj]] [[te:మే 17]] [[th:17 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 17]] [[tr:17 Mayıs]] [[tt:17. May]] [[uk:17 травня]] [[vi:17 tháng 5]] [[war:Mayo 17]] [[zh:5月17日]] 6006 64919 2006-06-24T19:28:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[may]], c' est li 142inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 143inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 223 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[20 d' may]] - [[21 di may]] - [[23 d' may]] - [[24 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Mei]] [[an:22 de mayo]] [[ar:22 مايو]] [[ast:22 de mayu]] [[be:22 траўня]] [[bg:22 май]] [[bs:22. maj]] [[ca:22 de maig]] [[ceb:Mayo 22]] [[co:22 di maghju]] [[cs:22. květen]] [[csb:22 môja]] [[cv:Çу, 22]] [[cy:22 Mai]] [[da:22. maj]] [[de:22. Mai]] [[el:22 Μαΐου]] [[en:May 22]] [[eo:22-a de majo]] [[es:22 de mayo]] [[et:22. mai]] [[eu:Maiatzaren 22]] [[fi:22. toukokuuta]] [[fo:22. mai]] [[fr:22 mai]] [[frp:22 mê]] [[fur:22 di Mai]] [[fy:22 maaie]] [[ga:22 Bealtaine]] [[gl:22 de maio]] [[he:22 במאי]] [[hr:22. svibnja]] [[hu:Május 22]] [[ia:22 de maio]] [[id:22 Mei]] [[ie:22 may]] [[ilo:Mayo 22]] [[io:22 di mayo]] [[is:22. maí]] [[it:22 maggio]] [[ja:5月22日]] [[jv:22 Mei]] [[ka:22 მაისი]] [[ko:5월 22일]] [[ku:22'ê gulanê]] [[la:22 Maii]] [[lb:22. Mee]] [[li:22 mei]] [[lt:Gegužės 22]] [[mk:22 мај]] [[mr:मे २२]] [[ms:22 Mei]] [[nap:22 'e maggio]] [[nl:22 mei]] [[nn:22. mai]] [[no:22. mai]] [[oc:22 de mai]] [[os:22 майы]] [[pam:Mayu 22]] [[pl:22 maja]] [[pt:22 de Maio]] [[ro:22 mai]] [[ru:22 мая]] [[scn:22 di maiu]] [[sco:22 Mey]] [[simple:May 22]] [[sk:22. máj]] [[sl:22. maj]] [[sq:22 Maj]] [[sr:22. мај]] [[sv:22 maj]] [[te:మే 22]] [[th:22 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 22]] [[tr:22 Mayıs]] [[tt:22. May]] [[uk:22 травня]] [[vi:22 tháng 5]] [[war:Mayo 22]] [[zh:5月22日]] 6007 25786 2004-05-09T15:45:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' may]] 6008 25787 2004-05-09T15:45:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' may]] 6009 64927 2006-06-24T19:29:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[may]], c' est li 144inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 145inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 221 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[22 d' may]] - [[23 d' may]] - [[25 di may]] - [[26 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Mei]] [[an:24 de mayo]] [[ar:24 مايو]] [[ast:24 de mayu]] [[be:24 траўня]] [[bg:24 май]] [[bs:24. maj]] [[ca:24 de maig]] [[ceb:Mayo 24]] [[co:24 di maghju]] [[cs:24. květen]] [[csb:24 môja]] [[cv:Çу, 24]] [[cy:24 Mai]] [[da:24. maj]] [[de:24. Mai]] [[el:24 Μαΐου]] [[en:May 24]] [[eo:24-a de majo]] [[es:24 de mayo]] [[et:24. mai]] [[eu:Maiatzaren 24]] [[fi:24. toukokuuta]] [[fo:24. mai]] [[fr:24 mai]] [[frp:24 mê]] [[fur:24 di Mai]] [[fy:24 maaie]] [[ga:24 Bealtaine]] [[gl:24 de maio]] [[he:24 במאי]] [[hr:24. svibnja]] [[hu:Május 24]] [[ia:24 de maio]] [[id:24 Mei]] [[ie:24 may]] [[ilo:Mayo 24]] [[io:24 di mayo]] [[is:24. maí]] [[it:24 maggio]] [[ja:5月24日]] [[jv:24 Mei]] [[ka:24 მაისი]] [[ko:5월 24일]] [[ku:24'ê gulanê]] [[la:24 Maii]] [[lb:24. Mee]] [[li:24 mei]] [[lt:Gegužės 24]] [[mk:24 мај]] [[ms:24 Mei]] [[nap:24 'e maggio]] [[nl:24 mei]] [[nn:24. mai]] [[no:24. mai]] [[oc:24 de mai]] [[os:24 майы]] [[pam:Mayu 24]] [[pl:24 maja]] [[pt:24 de Maio]] [[ro:24 mai]] [[ru:24 мая]] [[scn:24 di maiu]] [[sco:24 Mey]] [[simple:May 24]] [[sk:24. máj]] [[sl:24. maj]] [[sq:24 Maj]] [[sr:24. мај]] [[sv:24 maj]] [[te:మే 24]] [[th:24 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 24]] [[tr:24 Mayıs]] [[tt:24. May]] [[uk:24 травня]] [[vi:24 tháng 5]] [[war:Mayo 24]] [[zh:5月24日]] 6010 64929 2006-06-24T19:29:50Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[may]], c' est li 145inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 146inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 220 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[23 d' may]] - [[24 di may]] - [[26 di may]] - [[27 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Mei]] [[an:25 de mayo]] [[ar:25 مايو]] [[ast:25 de mayu]] [[be:25 траўня]] [[bg:25 май]] [[bs:25. maj]] [[ca:25 de maig]] [[ceb:Mayo 25]] [[co:25 di maghju]] [[cs:25. květen]] [[csb:25 môja]] [[cv:Çу, 25]] [[cy:25 Mai]] [[da:25. maj]] [[de:25. Mai]] [[el:25 Μαΐου]] [[en:May 25]] [[eo:25-a de majo]] [[es:25 de mayo]] [[et:25. mai]] [[eu:Maiatzaren 25]] [[fi:25. toukokuuta]] [[fo:25. mai]] [[fr:25 mai]] [[frp:25 mê]] [[fur:25 di Mai]] [[fy:25 maaie]] [[ga:25 Bealtaine]] [[gl:25 de maio]] [[he:25 במאי]] [[hr:25. svibnja]] [[hu:Május 25]] [[ia:25 de maio]] [[id:25 Mei]] [[ie:25 may]] [[ilo:Mayo 25]] [[io:25 di mayo]] [[is:25. maí]] [[it:25 maggio]] [[ja:5月25日]] [[jv:25 Mei]] [[ka:25 მაისი]] [[ko:5월 25일]] [[ku:25'ê gulanê]] [[la:25 Maii]] [[lb:25. Mee]] [[li:25 mei]] [[lt:Gegužės 25]] [[mk:25 мај]] [[ms:25 Mei]] [[nap:25 'e maggio]] [[nl:25 mei]] [[nn:25. mai]] [[no:25. mai]] [[oc:25 de mai]] [[os:25 майы]] [[pam:Mayu 25]] [[pl:25 maja]] [[pt:25 de Maio]] [[ro:25 mai]] [[ru:25 мая]] [[scn:25 di maiu]] [[sco:25 Mey]] [[simple:May 25]] [[sk:25. máj]] [[sl:25. maj]] [[sq:25 Maj]] [[sr:25. мај]] [[sv:25 maj]] [[te:మే 25]] [[th:25 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 25]] [[tr:25 Mayıs]] [[tt:25. May]] [[uk:25 травня]] [[vi:25 tháng 5]] [[war:Mayo 25]] [[zh:5月25日]] 6011 64922 2006-06-24T19:28:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[may]], c' est li 143inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 144inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 222 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[21 di may]] - [[22 d' may]] - [[24 di may]] - [[25 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Mei]] [[an:23 de mayo]] [[ar:23 مايو]] [[ast:23 de mayu]] [[be:23 траўня]] [[bg:23 май]] [[bs:23. maj]] [[ca:23 de maig]] [[ceb:Mayo 23]] [[co:23 di maghju]] [[cs:23. květen]] [[csb:23 môja]] [[cv:Çу, 23]] [[cy:23 Mai]] [[da:23. maj]] [[de:23. Mai]] [[el:23 Μαΐου]] [[en:May 23]] [[eo:23-a de majo]] [[es:23 de mayo]] [[et:23. mai]] [[eu:Maiatzaren 23]] [[fi:23. toukokuuta]] [[fo:23. mai]] [[fr:23 mai]] [[frp:23 mê]] [[fur:23 di Mai]] [[fy:23 maaie]] [[ga:23 Bealtaine]] [[gl:23 de maio]] [[he:23 במאי]] [[hr:23. svibnja]] [[hu:Május 23]] [[ia:23 de maio]] [[id:23 Mei]] [[ie:23 may]] [[ilo:Mayo 23]] [[io:23 di mayo]] [[is:23. maí]] [[it:23 maggio]] [[ja:5月23日]] [[jv:23 Mei]] [[ka:23 მაისი]] [[ko:5월 23일]] [[ku:23'ê gulanê]] [[la:23 Maii]] [[lb:23. Mee]] [[li:23 mei]] [[lt:Gegužės 23]] [[mk:23 мај]] [[ms:23 Mei]] [[nap:23 'e maggio]] [[nl:23 mei]] [[nn:23. mai]] [[no:23. mai]] [[oc:23 de mai]] [[os:23 майы]] [[pam:Mayu 23]] [[pl:23 maja]] [[pt:23 de Maio]] [[ro:23 mai]] [[ru:23 мая]] [[scn:23 di maiu]] [[sco:23 Mey]] [[se:Miessemánu 23.]] [[simple:May 23]] [[sk:23. máj]] [[sl:23. maj]] [[sq:23 Maj]] [[sr:23. мај]] [[sv:23 maj]] [[te:మే 23]] [[th:23 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 23]] [[tr:23 Mayıs]] [[tt:23. May]] [[uk:23 травня]] [[vi:23 tháng 5]] [[war:Mayo 23]] [[zh:5月23日]] 6012 64917 2006-06-24T19:27:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[may]], c' est li 141inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 142inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 224 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[19 di may]] - [[20 d' may]] - [[22 d' may]] - [[23 d' may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Mei]] [[an:21 de mayo]] [[ar:21 مايو]] [[ast:21 de mayu]] [[av:21абилеб май]] [[be:21 траўня]] [[bg:21 май]] [[bs:21. maj]] [[ca:21 de maig]] [[ceb:Mayo 21]] [[co:21 di maghju]] [[cs:21. květen]] [[csb:21 môja]] [[cv:Çу, 21]] [[cy:21 Mai]] [[da:21. maj]] [[de:21. Mai]] [[el:21 Μαΐου]] [[en:May 21]] [[eo:21-a de majo]] [[es:21 de mayo]] [[et:21. mai]] [[eu:Maiatzaren 21]] [[fi:21. toukokuuta]] [[fo:21. mai]] [[fr:21 mai]] [[frp:21 mê]] [[fur:21 di Mai]] [[fy:21 maaie]] [[ga:21 Bealtaine]] [[gl:21 de maio]] [[he:21 במאי]] [[hr:21. svibnja]] [[hu:Május 21]] [[ia:21 de maio]] [[id:21 Mei]] [[ie:21 may]] [[ilo:Mayo 21]] [[io:21 di mayo]] [[is:21. maí]] [[it:21 maggio]] [[ja:5月21日]] [[jv:21 Mei]] [[ka:21 მაისი]] [[ko:5월 21일]] [[ku:21'ê gulanê]] [[la:21 Maii]] [[lb:21. Mee]] [[li:21 mei]] [[lt:Gegužės 21]] [[mk:21 мај]] [[ms:21 Mei]] [[nap:21 'e maggio]] [[nl:21 mei]] [[nn:21. mai]] [[no:21. mai]] [[oc:21 de mai]] [[os:21 майы]] [[pam:Mayu 21]] [[pl:21 maja]] [[pt:21 de Maio]] [[ro:21 mai]] [[ru:21 мая]] [[scn:21 di maiu]] [[sco:21 Mey]] [[simple:May 21]] [[sk:21. máj]] [[sl:21. maj]] [[sq:21 Maj]] [[sr:21. мај]] [[sv:21 maj]] [[ta:மே 21]] [[te:మే 21]] [[th:21 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 21]] [[tr:21 Mayıs]] [[tt:21. May]] [[uk:21 травня]] [[vi:21 tháng 5]] [[war:Mayo 21]] [[zh:5月21日]] 6013 64901 2006-06-24T19:25:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[may]], c' est li 138inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 138inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 227 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[16 di may]] - [[17 di may]] - [[19 di may]] - [[20 d' may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Mei]] [[an:18 de mayo]] [[ar:18 مايو]] [[ast:18 de mayu]] [[be:18 траўня]] [[bg:18 май]] [[bs:18. maj]] [[ca:18 de maig]] [[ceb:Mayo 18]] [[co:18 di maghju]] [[cs:18. květen]] [[csb:18 môja]] [[cv:Çу, 18]] [[cy:18 Mai]] [[da:18. maj]] [[de:18. Mai]] [[el:18 Μαΐου]] [[en:May 18]] [[eo:18-a de majo]] [[es:18 de mayo]] [[et:18. mai]] [[eu:Maiatzaren 18]] [[fi:18. toukokuuta]] [[fo:18. mai]] [[fr:18 mai]] [[frp:18 mê]] [[fur:18 di Mai]] [[fy:18 maaie]] [[ga:18 Bealtaine]] [[gl:18 de maio]] [[he:18 במאי]] [[hr:18. svibnja]] [[hu:Május 18]] [[ia:18 de maio]] [[id:18 Mei]] [[ie:18 may]] [[ilo:Mayo 18]] [[io:18 di mayo]] [[is:18. maí]] [[it:18 maggio]] [[ja:5月18日]] [[jv:18 Mei]] [[ka:18 მაისი]] [[ko:5월 18일]] [[ku:18'ê gulanê]] [[la:18 Maii]] [[lb:18. Mee]] [[li:18 mei]] [[lt:Gegužės 18]] [[mk:18 мај]] [[mr:मे १८]] [[ms:18 Mei]] [[nap:18 'e maggio]] [[nl:18 mei]] [[nn:18. mai]] [[no:18. mai]] [[oc:18 de mai]] [[os:18 майы]] [[pam:Mayu 18]] [[pl:18 maja]] [[pt:18 de Maio]] [[ro:18 mai]] [[ru:18 мая]] [[scn:18 di maiu]] [[sco:18 Mey]] [[simple:May 18]] [[sk:18. máj]] [[sl:18. maj]] [[sq:18 Maj]] [[sr:18. мај]] [[sv:18 maj]] [[te:మే 18]] [[th:18 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 18]] [[tr:18 Mayıs]] [[tt:18. May]] [[uk:18 травня]] [[vi:18 tháng 5]] [[war:Mayo 18]] [[zh:5月18日]] 6014 64905 2006-06-24T19:25:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[may]], c' est li 139inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 140inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 226 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[17 di may]] - [[18 di may]] - [[20 d' may]] - [[21 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Mei]] [[an:19 de mayo]] [[ar:19 مايو]] [[ast:19 de mayu]] [[be:19 траўня]] [[bg:19 май]] [[bs:19. maj]] [[ca:19 de maig]] [[ceb:Mayo 19]] [[co:19 di maghju]] [[cs:19. květen]] [[csb:19 môja]] [[cv:Çу, 19]] [[cy:19 Mai]] [[da:19. maj]] [[de:19. Mai]] [[el:19 Μαΐου]] [[en:May 19]] [[eo:19-a de majo]] [[es:19 de mayo]] [[et:19. mai]] [[eu:Maiatzaren 19]] [[fi:19. toukokuuta]] [[fo:19. mai]] [[fr:19 mai]] [[frp:19 mê]] [[fur:19 di Mai]] [[fy:19 maaie]] [[ga:19 Bealtaine]] [[gl:19 de maio]] [[he:19 במאי]] [[hr:19. svibnja]] [[hu:Május 19]] [[ia:19 de maio]] [[id:19 Mei]] [[ie:19 may]] [[ilo:Mayo 19]] [[io:19 di mayo]] [[is:19. maí]] [[it:19 maggio]] [[ja:5月19日]] [[jv:19 Mei]] [[ka:19 მაისი]] [[ko:5월 19일]] [[ku:19'ê gulanê]] [[la:19 Maii]] [[lb:19. Mee]] [[li:19 mei]] [[lt:Gegužės 19]] [[mk:19 мај]] [[mr:मे १९]] [[ms:19 Mei]] [[nap:19 'e maggio]] [[nl:19 mei]] [[nn:19. mai]] [[no:19. mai]] [[oc:19 de mai]] [[os:19 майы]] [[pam:Mayu 19]] [[pl:19 maja]] [[pt:19 de Maio]] [[ro:19 mai]] [[ru:19 мая]] [[scn:19 di maiu]] [[sco:19 Mey]] [[simple:May 19]] [[sk:19. máj]] [[sl:19. maj]] [[sq:19 Maj]] [[sr:19. мај]] [[sv:19 maj]] [[te:మే 19]] [[th:19 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 19]] [[tr:19 Mayıs]] [[tt:19. May]] [[uk:19 травня]] [[vi:19 tháng 5]] [[war:Mayo 19]] [[zh:5月19日]] 6015 49773 2006-01-27T20:18:55Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da Pablo [[ar:ويكيبيديا:انتخابات مجلس إدارة مؤسسة ويكيميديا]] [[cy:Wicipedia:Etholiadau i Bwrdd Ymddiriedolwyr y Sylfaen Wikimedia]] [[de:Wikipedia:Wahlen ins Board of Trustees der Wikimedia-Foundation]] [[es:Wikipedia:Elecciones para la Junta (Board of Trustees) de la Wikimedia Foundation]] [[eo:Vikipedio:Balotado pri Estraranoj de Fonda&#309;o Wikimedia]] [[fr:Wikipédia:Élection au Conseil d'Administration de Wikimedia Foundation]] [[he:ויקיפדיה:בחירות לחבר הנאמנים של קרן ויקימדיה]] [[hu:Wikipédia:A Wikimedia alapítvány elnökségének megválasztása|Wikipédia:A Wikimedia alapítvány elnökségének megválasztása]] [[ia:Wikipedia:Electiones pro le Consilio de Curatores del Fundamento de Wikimedia]] [[it:Wikipedia:Elezioni Wikimedia Foundation]] [[no:Wikipedia:Valgbrev]] [[pl:Wikipedia:Wybory do Rady Powierniczej Wikimedia Foundation]] [[simple:Wikipedia:Elections for the Board of Trustees of the Wikimedia Foundation]] [[sv:Wikipedia:Val av förtroendemän till stiftelsen Wikimedias styrelse]] [[ur:ویکیپیڈیا:ویکیپیڈیا فائونڈیشن کے بورڈ آف ٹروٹیز کے انتخابات]] [[vi:Wikipedia:Bầu cử cho Ban Quản Trị của Wikimedia]] [[zh:Wikipedia:Wikimedia基金会理事会选举]] Bondjoû a tertos, I gn årè dvant waite des vôtaedjes po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia. On vôtrè po des rprezintants ki cåzront å consey des manaedjeus po les contribouweus des diferins pordjets Wikimedia k'&nbsp;overnut félmint po lzès fé viker. Li consey des manaedjeus est l'&nbsp;ci k'&nbsp;a l'&nbsp;dierin mot po çou k'&nbsp;est des decidaedjes åd fwait del fondåcions Wikimedia. Ci role n'&nnbsp;est ''nén'' li viernaedje des waibes. Po pus di racsegnes sol role del fondåcion Wikimedia eyet si consey des manaedjeus (''Board of Trustees'' en inglès) vos ploz aler vey (en inglès) '''[http://meta.wikipedia.org/wiki/Board_of_Trustees 1]'''... ---- :For the whole Election Notice 2005 is now available at [[m:Elections for the Board of Trustees of the Wikimedia Foundation, 2005/En]] on meta in over 20 languages. :If you prefer, you are also encouraged to translate it into your language, and list your version on [[m:Election notice translations 2005]]. :P.S. Translation of this message will be appreciated. ;-) ::[[meta:User:Aphaia]], Officiel di Comité di vôtaedje di Wikimedia 6026 25796 2004-05-10T16:15:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Eugène Gillain]] 6027 25797 2004-05-10T17:54:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clåwe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:trimblene|trimblene]]. <B>2.</B> (pa rshonnance del fleur) sôre d'&nbsp;orkidêye a fleurs criyant-rôze, e sincieus latén <I><span lang=la>Orchis laxiflora</span></I>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>kloof</span> (minme sinse) Inglès <span lang=en>clover</span>, neyerlindès <span lang=nl>klover</span>. 6028 25798 2004-05-10T17:55:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clip et clap</B></FONT> [mot-brut] mostere li brut di shabots tot rotant, u des sfwaits bruts. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clip-clap</B></FONT> [o.n.] sôre di ptits shabots. <I>C'&nbsp;est la k'&nbsp;on vindeut des clip-claps et eto des pus gros, k'&nbsp;on loméve les shabots d'&nbsp;Flamind.</I> Plurial: des clip-claps. 6029 25799 2004-05-10T17:55:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clip et clap]] 6030 25800 2004-05-10T20:25:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Doû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Dour, divnou intité avou novea limerô del posse 7370; limero diyalectolodjike: [Mo&nbsp;50]; vî limero del posse: 7270. Lingaedje do payis: picård. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Doû:</FONT> Doû avou: Blåjî, Eloûche, Wiériye. ---- * [[Doû (viyaedje)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol viyaedje]] * [[Doû (comene)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol ban]] 6031 25801 2004-05-10T21:29:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lussimbork</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> province del Beldjike. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Grande Dutcheye do Lussimbork</FONT>: dislaxhî payis d'&nbsp;Urope. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Lussimbork-veye</FONT>: Mwaisse-veye del Grande Dutcheye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lussimbordjoes, Lussimbordjoesse</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> li ci (cene) ki dmeure el Grande-Dutcheye. <B>2.</B> li ci (cene) ki dmeure el province do Lussimbork. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lussimbordjwès</B></FONT> [o.n.] lingaedje del Grande-Dutcheye. <span lang=fr>F. francique mosellan.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî lussimbordjwès:</FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) dins les etimolodjeyes walones, lingaedje des Francs, k'&nbsp;a dné bråmint des mots e walon. <span lang=fr>F. francique.</span> ---- * [[Province do Lussimbork|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Province do Lussimbork]] * [[Lussimbork veye|Dipus d' racsegnes sol veye di Lussimbork]] * [[Grande-Dutcheye do Lussimbork |Dipus d' racsegnes sol Grande Dutcheye]] * [[Lussimbordjwès|Dipus d' racsegnes sol lingaedje lussimbordjwès]] 6032 60165 2006-06-10T23:07:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[dv:ލަޒަންބާ]], [[hi:लक्सेम्बर्ग]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Lussimbork|*]] Li '''Grande-Dutcheye do Lussimbork''' (on dit eto, pus simpmint li '''Grande-Dutcheye''', u li '''Lussimbork''') est on dislaxhî payis d'&nbsp;[[Urope]]. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="280px" |+ '''Grande-Dutcheye do Lussimbork'''<br> '''Groussherzogdem Lëtzebuerg'''<br> '''Grand-Duché de Luxembourg'''<br> '''Großherzogtum Luxemburg'''<br> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | {{drapea|Luxembourg|Lussimbork|do}} | [[Imådje:Luxembourg coa.png|80px|Åres do Lussimbork]] |- | ([[Drapea do Lussimbork|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles do Lussimbork|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Mir wëlle bleiwe wat mir sinn''<br>''(nos vlans dmorer çou k'&nbsp;nos estans)''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationLuxembourg.png|250px|Eplaeçmint sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir|Lingaedjes oficirs]] || [[lussimbordjwès]], [[francès]], [[almand]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Lussimbork veye]] |- |[[Djivêye des Grand-Duks do Lussimbork|Grand-Duk]] || [[Hinri I do Lussimbork|Hinri I]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses do Lussimbork|Prumî minisse]] || [[Jean-Claude Juncker]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle<br>&nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 162inme]] 2.658&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]]<br> Neglidjåve |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2002]])<br>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 168inme]] 442.972&nbsp;dimorants<br> 171&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye<br>&nbsp;- Ricnoxhowe | [[9 di djun]] [[1815]] ([[Congrès d' Wîne]])<br>[[11 di may]] [[1867]] |- |[[Manoye]] || [[Euro]]¹ |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +1 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Ons Heemecht]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .LU |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 352 |- | colspan=2 | '''(1)''' Divant [[1999]] li [[franc lussimbordjwès]] |} ==Lingaedjes== [[Imådje:lussimbork_plake1_wi.jpg|thumb|left|plake a l' intrêye d' on viyaedje, avou l' no e francès eyet e lussimbordjwès]] Li francès eyet l'&nbsp;almand sont les scrîts lingaedjes. Li [[lussimbordjwès]] est cåzé totavå. Il a divnou oficire dispu [[1980]], mins i n'&nbsp;est nén co foirt sicrît. Il a-st aparexhou so totes les plakes a l'&nbsp;intrêye des viyaedjes dispu diviè 1985. == Istwere == [[Imådje:LuxembourgPartitionsMap.png|thumb|left|pårtixhaedjes del Dutcheye do Lussimbork]] == Politike == == Djeyografeye == [[Imådje:Mape del Grande Dutcheye.png|thumb|Mape del Grande Dutcheye]] Mwaisse-veye : [[Lussimbork-veye]]. Ôtès veyes : [[Motî:Echternak|Echternak]]. == Redjons == == Economeye == == Djins == == Culteure == <!-- {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+<font size="+1">'''fiesses'''</font> |- ! style="background:#efefef;" | Date ! style="background:#efefef;" | No e walon ! style="background:#efefef;" | No so plaece ! style="background:#efefef;" | Rimåkes |- | date || xxx || || |} --> [[af:Luxemburg]] [[als:Luxemburg]] [[an:Lusemburgo]] [[ang:Letseburh]] [[ar:لوكسمبورغ]] [[ast:Luxemburgu]] [[be:Люксэмбург]] [[bg:Люксембург]] [[ca:Luxemburg]] [[cs:Lucembursko]] [[csb:Luksembùrskô]] [[cy:Lwcsembwrg]] [[da:Luxembourg]] [[de:Luxemburg]] [[dv:ލަޒަންބާ]] [[el:Λουξεμβούργο]] [[en:Luxembourg]] [[eo:Luksemburgio]] [[es:Luxemburgo]] [[et:Luksemburg]] [[eu:Luxenburg]] [[fa:لوکزامبورگ]] [[fi:Luxemburg]] [[fr:Luxembourg (pays)]] [[fy:Lúksemboarch]] [[ga:Lucsamburg]] [[gd:Lucsamburg]] [[gl:Luxemburgo - Lëtzebuerg]] [[he:לוקסמבורג]] [[hi:लक्सेम्बर्ग]] [[hr:Luksemburg]] [[hu:Luxemburg]] [[ia:Luxemburg]] [[id:Luxemburg]] [[io:Luxemburgia]] [[is:Lúxemborg]] [[it:Lussemburgo]] [[ja:ルクセンブルク]] [[ka:ლუქსემბურგი (ქვეყანა)]] [[ko:룩셈부르크]] [[ku:Luksemburg]] [[kw:Lushaborg]] [[la:Luxemburgum]] [[lb:Lëtzebuerg (Land)]] [[li:Luxemburg (land)]] [[lt:Liuksemburgas]] [[lv:Luksemburga (valsts)]] [[mk:Луксембург]] [[ms:Luxembourg]] [[nds:Luxemborg]] [[nds-nl:Luxemburg (laand)]] [[nl:Luxemburg (land)]] [[nn:Luxembourg]] [[no:Luxembourg]] [[oc:Luxemborg]] [[os:Люксембург (паддзахад)]] [[pl:Luksemburg (państwo)]] [[pt:Luxemburgo]] [[rm:Luxemburg]] [[ro:Luxemburg]] [[ru:Люксембург (государство)]] [[sc:Lussemburgu]] [[sh:Luksemburg]] [[simple:Luxembourg]] [[sk:Luxembursko]] [[sl:Luksemburg]] [[sq:Luksemburgu]] [[sr:Луксембург]] [[sv:Luxemburg]] [[th:ประเทศลักเซมเบิร์ก]] [[tl:Luxembourg]] [[tr:Lüksemburg]] [[ug:ليۇكسېمبۇرگ]] [[uk:Люксембург]] [[vi:Luxembourg]] [[zh:卢森堡]] [[zh-min-nan:Luxembourg]] 6033 25803 2004-05-10T20:20:31Z Lucyin 16 mape dins l' live sol lussimbordjwès (vou l' åjhmince da Nicola Bacq) mape dins l' live sol lussimbordjwès (vou l' åjhmince da Nicola Bacq) 6034 25804 2004-05-10T20:20:36Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:Doû_(viyaedje)" #REDIRECT [[Motî:Doû_(viyaedje)]] 6035 25805 2004-05-10T20:21:24Z Lucyin 16 poitrait pa Lucyin Mahin (2003) poitrait pa Lucyin Mahin (2003) 6036 25806 2004-05-10T20:22:45Z Lucyin 16 displaecî viè "Grande-Dutcheye_do_Lussimbork" #REDIRECT [[Grande-Dutcheye_do_Lussimbork]] 6037 60164 2006-06-10T23:05:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Luxembourg]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Lussimbork]] [[Imådje:lussimbork_moustii.jpg|thumb|li moustî d' Lussimbork]] Li '''veye di Lussimbork''' est l'&nbsp;mwaisse-veye del [[Grande-Dutcheye do Lussimbork|Grande-Dutcheye do Lussimbork]]. [[af:Luxemburg (stad)]] [[ar:لوكسمبورغ (مدينة)]] [[be:Люксэмбург (горад)]] [[cs:Lucemburk]] [[csb:Luksembùrg]] [[da:Luxembourg (by)]] [[de:Luxemburg (Stadt)]] [[en:Luxembourg (city)]] [[eo:Luksemburgo (urbo)]] [[es:Ciudad de Luxemburgo]] [[fi:Luxemburg (kaupunki)]] [[fr:Luxembourg (ville)]] [[he:לוקסמבורג (עיר)]] [[hr:Luxembourg]] [[hu:Luxembourg]] [[id:Kota Luxemburg]] [[io:Luxemburg]] [[it:Lussemburgo (città)]] [[ja:ルクセンブルク (市)]] [[ko:룩셈부르크 시]] [[lb:Lëtzebuerg (Stad)]] [[lt:Liuksemburgas (miestas)]] [[lv:Luksemburga (pilsēta)]] [[nl:Luxemburg (stad)]] [[no:Luxembourg (by)]] [[pl:Luksemburg (miasto)]] [[pt:Luxemburgo (cidade)]] [[ro:Luxemburg (oraş)]] [[ru:Люксембург (город)]] [[sh:Луксембург (град)]] [[sk:Luxemburg]] [[sr:Луксембург (град)]] [[sv:Luxemburg (stad)]] [[uk:Люксембург (місто)]] 6038 25808 2004-07-03T12:49:58Z Pablo 5 [[Nåbrissåt]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>loupe 1</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;foirdjeu) blokea di scroufier, prodût a tchaeke coulêye d'&nbsp;on hôt-fornea (a pô près 900 kilos). rl a: sipotaedje des djins di [[Nåbrissåt]]. 6039 25809 2004-07-02T13:58:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nåbrissåt</B></FONT> [n.pl.] e lussimbordjwès Elchert, ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Nobressart, en almand Elchenroth, rebané avou 6717 Atert; vî limero del posse: 6722; Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Naubressaut, Elchert</FONT>, Naubrèssât, Gehaamselchert; Vîs scrijhas: Abrichars (1256), Abrissart (1246), Helkenroth (1246)</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no d'&nbsp;djin [[Motî:Åbri|Åbri]] (Alberik) + sårt; sårt d'&nbsp;Alberik; etroclaedje d'&nbsp;on N di beloyance, a pårti d'&nbsp;on [[Motî:shuvion|shuvion]] "en Åbrissåt", rl a: [[Nåwinne]], [[Nåfontinne]], [[Nafraiteure]]. ---- [[Nåbrissåt|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Nåbrissåt]] 6041 58042 2006-05-23T11:19:54Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Notombe]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Notombe</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e lussimbordjwès Noutem e F. Nothomb, rebané avou Ater. Lingaedje do payis: lussimbordjwès. <B>II.</B> no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît oficirmint Nothomb. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès Noto-thum ([[Motî:hassoe|hassoe da Noto]]); u [[gayel]] novio-dunum (nouve veye). ---- [[Notombe|Dipus d' racsegnes so Notombe]] 6042 57633 2006-05-21T08:07:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchespire</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Chassepierre, rebané avou [[Floravile]]. ---- [[Tchespire|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Tchespire]] 6043 25812 2004-05-11T09:53:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tontlindje</B></FONT> e [[lussimbordjwès]] Tountel u Tontel ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Tontelange'', en almand ''Tontelingen'', rebané avou Ater. Vî scrijha: Tontelingen (1600). Etimolodjeye: bodje Tundila (no d'&nbsp;djin), [[cawete -indje]] (les cis d'&nbsp;mon Tundila, li famile da Tundila). ---- [[Tontlindje|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Tontlindje]] 6044 25813 2004-05-10T20:41:06Z Lucyin 16 Tîtindje [n.pl.], e lussimbordjwès Tënnen ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Tintange'', en almand ''Tintingen'' rebané avou 6637 Faiviè. Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> Tîtindje, Tënnen </FONT>, Tin'; vîs scrijhas: Tintingen (1468), Tintenge (1688), </span> Etimolodjeye : latén Tintinus, [[cawete -indje]] (les cis Tintinus, les cis d' mon Tintinus, li famile Tintinus). rl a [[Tintnî]], [[Tinchnie]]. [[Tîtindje|Dipus d' racsegnes so Tîtindje]] 6045 25814 2004-05-10T21:34:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tiômont</B></FONT> [n.pl.] e lussimbordjwès ''Diddebuurg'' ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Thiaumont'', en almand ''Diedenberg'', rebané avou Ater; Lingaedje do payis: lussimbordjwès. Vîs scrijhas: Diedenburg (1185), Dudenberg (1214). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon: no d' djin (Theuda, on raptitixha di Theuwald) + mont. ---- [[Tiômont|Dipus d' racsegnes so Tiômont]] 6046 36826 2005-08-02T21:03:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wåclindje</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e [[lussimbordjwès]] Woulker, e F. Wolkrange, en Alm. Wolkringen, rebané avou Messanceye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Wauclindje, Wôlkër</FONT>, Wolcranje, Volcranje, Volkring'ën; Vî scrijha: Wilkeringen</span>. Etimolodjeye: bodje Walker (no d'&nbsp;djin), cawete -indje (les cis Walker, les cis d'&nbps;mon Walker, li famile Walker). ---- [[Wåclindje|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wåclindje]] 6047 25816 2004-05-10T21:36:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Guiyisch</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Giisch</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. et en almand Guirsch, rebané avou 6704 Arel; Lingaedje do payis: lussimbordjwès. Vîs scrijhas: Girsch (1373), Girsse (1454). ---- [[Guiyisch|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Guiyisch]] 6048 25817 2004-05-11T09:43:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ater</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e payis cåzant lussimbordjwès, e F. Attert, divnou intité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Ater:</FONT> Ater avou: Nôbressårt, Notombe, Tiômont, Tontlindje. Vîs scrijhas: Attreten (1247), Altrenote (1253), Attrenod (1309). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon "Atten-rode" (sårt da [[Motî:Atusse|Atto]]). ---- * [[Ater (viyaedje)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol viyaedje]] * [[Ater|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol ban]] 6049 60106 2006-06-09T11:08:03Z Pablo 5 NowCommons {{NowCommons|Luxembourg coa.gif}} Åres nåcionåles del [[Grande Dutcheye do Lussimbork]] Imådje copieye do wikipedia [[w:en:Image:Luxarms.gif|en inglès]] 6051 25820 2004-05-10T21:07:51Z Pablo 5 sourdant Mape del Grande Dutcheye do Lussimbork, avou sacwantès veyes Imådje copieye do wikipedia [[w:fr:Image:Luxembourg.png|e francès]] 6052 25821 2004-05-11T00:13:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> Sicåssene u Escåssene / Scåssene</B></FONT> [n.pl.] no di troes ancyins ptits bans: El Grand Scåssene, El Pitit Scåssene, Måtche-dilé-Scåssene, ki s' ont rebanés ås Grands rebanaedjes di 1977, po fé [[Les Scåssenes|li ban des Scåssenes]]. 6053 25822 2005-02-06T11:43:06Z Pablo 5 [[Imådje:pelozea.jpg|thumb|pelozea.jpg|On pelozea d' tchinne-lidje.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelozea</B></FONT> [o.n.] pelé tchenea. <I>On fjheut des bancs d' pelozea.</I> [[Lussimbordjwès]]: lowkleppel (sipotaedje des djins d' [[Nåbrissåt]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pèlozia</FONT>, pèlozê</span>. Bodje: * [[Motî:peler|peler]] 6054 25823 2004-05-11T00:16:12Z Lucyin 16 poirtrait Lucyin Mahin (1979) poirtrait Lucyin Mahin (1979) 6055 25824 2004-05-11T00:17:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> El Pitit Scåssene </B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Écaussinnes-Lalaing, rebané avou l' Grand Scåssene et Måtche-dilé-Scåssene po fé l' ban des Scåssenes. [[El Pitit Scåssene|Dipus d' racsegnes sol Pitit Scåssene]] 6056 25825 2004-05-11T10:30:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måtche</B></FONT> [n.pl.] no di troes viyaedje di Walonreye: [[Måtche-el-Fåmene]], [[Måtche-les-Dames]] et [[Måtche-dilé-Scåssene]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måtchwès, esse</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> radoûcixha po [[Motî:Måtche-el-Fåmene|Måtchî]]. <I>Onk ki n'&nbsp;est nén d'&nbsp;Måtche doet lomer les Måtchîs: "Måtchwès", paski c'&nbsp;est pus rilevé ki "Måtchî"</I> ([[Louis Pieters]]). <B>2.</B> dimorant(e) des viyaedjes do [[Måtche-el-Fåmene|ban d'&nbsp;Måtche]]. <B>3.</B> dimorant(e) di Måtche-dilé-Scåssene. 6057 25826 2004-05-11T10:13:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtcher</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> roter Djezus a mårtché so l'&nbsp;aiwe ([[Raymond Mouzon]]). <B>2.</B> aler roter en ene måtche foclorike. Disfondowes: mârtcher, mârtchè, maurtcher, maurtchî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>måtche 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (foclore) rotaedje k'&nbsp;on fwait dins l'&nbsp;Eter-Sambe-et-Mouze et dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;Tchålerwè avou des mousmints speciås, sovint do tins d'&nbsp;Napoleyon, po rmimbrer les djins k'&nbsp;endalént avou les årmêyes al Moyinådje. <B>2.</B> rotaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mautche</FONT>, mârche</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtcheu, mårtcheuse ou måtchresse</B></FONT> [o.f.n.] onk, ene ki rote dins ene måtche. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maurtcheu(se), mautchresse</FONT>, mârtcheu(se), mârcheu(se)</span>. Coinrece Eter-Sambe-et-Mouze eyet Payis do Tchestea. ---- [[måtche di l' Eter-Sambe-et-Mouze|Pondants et djondants so les måtches di Eter-Sambe-et-Mouze]]. 6058 25827 2004-05-11T00:21:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> Måtche-dilé-Scåssene </B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Marche-lez-Écaussinnes, rebané avou l' Grand Scåssene et l' Pitit Scåssenes po fé l' ban des Scåssenes. rl a: [[Motî:Måtche|Måtchwès]]. [[Måtche-dilé-Scåssene|Dipus d' racsegnes so Måtche-dilé-Scåssene]] 6059 53701 2006-04-05T22:02:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måtche-el-Fåmene</B></FONT> [n.pl.] veye del Province di Lussimbork, e francès <span lang=fr>Marche-en-Famenne</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>marka</span> (frontire). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måtchî, Måtchresse</B></FONT> [n.dj.] djin d'&nbsp;Måtche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;- Måtchî, må tchî&nbsp;! - Mî tchî k'&nbsp;ti&nbsp;!:</FONT> spot, a môde di djeu d'&nbsp;mots, po s'&nbsp;fote des cis d'&nbsp;Måtche, eyet leu response. ---- * [[Måtche (veye)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol veye di Måtche]] * [[Måtche-el-Fåmene|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol ban d'&nbsp;Måtche]] 6060 25829 2004-05-11T10:17:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måtche-les-Dames</B></FONT>, so plaece ''Mautche-les-Dames'' [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Marche-les-Dames, rebané avou Nameur; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;62]; vî limero del posse: 5136; novea: 5024. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Mautche-lès-Dames</FONT>. ---- [[Måtche-les-Dames|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Måtche-les-Dames]] 6061 25830 2004-05-11T10:16:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måtche 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B>boird d'&nbsp;on grand payis. <I>Gn a co des Tîxhons ki s'&nbsp;cotapèt åzès måtches di l'&nbsp;Impire, dijha-t i Djules Cezår.</I> <B>2.</B> [n.pl.] no d'&nbsp;plaece e sacwants viyaedjes di Walonreye, po des teres metowes a l'&nbsp;[[Motî:aschate|aschate]] d'&nbsp;on ban. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les tchamps d'&nbsp;Måtche:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Transene]]. <B>3.</B> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, e francès "De la Marck". Etimolodjeye: tîxhon marka (frontire). 6062 25831 2004-05-11T00:26:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> Les Scåssenes u Les Escåssenes </B></FONT> [n.pl.] novele comene rebanêye del Walonreye, e francès ''Ecaussines'', ki n' egzistéve nén dvant, sikepieye li prumî d' djanvî 1977, på rashonnaedje di sacwants viyaedjes ki s' lomént ddja avou "Scåssene": El Grand Scåssene, El Pitit Scåssene, Måtche-dilé-Scåssene. [[Les Scåssenes|Dipus d' racsegnes so les Scåssenes]] 6063 25832 2004-05-11T00:27:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> El Grand Scaussene </B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Écaussinnes-d'Enghien'', rebané avou l' Pitit Scåssene et Måtche-dilé-Scåssene po fé l' ban des Scåssenes. [[El Grand Scåssene|Dipus d' racsegnes sol Grand Scåssene]] 6064 25833 2004-05-11T09:36:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicåssene]] 6065 25834 2004-05-11T09:36:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicåssene]] 6066 25835 2004-05-11T09:44:26Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Ater]] 6067 25836 2004-05-11T09:59:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårtcher]] 6069 25837 2004-05-11T10:08:22Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:måtche_(vî_mot)" #REDIRECT [[Motî:måtche_(vî_mot)]] 6070 25838 2004-05-11T10:09:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårtcher]] 6071 25839 2004-05-11T10:09:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårtcher]] 6072 25840 2004-05-11T10:09:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårtcher]] 6073 52197 2006-03-21T03:16:38Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ro:Marche-les-Dames]] '''Måtche-les-Dames''' (fr: ''Marche-les-Dames'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5024''' (vî limero '''5136''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;62''' == Istwere == [[Imådje:Mautche.jpg|thumb|L' Abeye.]] Å [[15inme sieke]], a Måtche s’ ont ashiou des novelès moennesses, ki vnént d’ [[Lidje]]. Ele ont metou so pî ene rifôme mostiresse ki s’ a spårdou pattavå el [[Walonreye]] divins les ôtes moustîs. Li dierinne moennesse a morou e 1856. Adon l’ abeye a divnou scole di zinglêyès båsheles. Ene des dames di cisse sicole vike co, dilé l’ abeye, disk’ ouy. E 1950 a skepyî ene novele congregåcion di moennesses, les Sours di Betleyem, k’ ont fwait raviker l’ abeye. Al fén do 20inme sieke, li royinne di Beldjike elzî a dné del tere e [[Flande]], po basti on novea moustî, ey adon ele sont-st evoye. Ouy vike divins l’ abeye ene soce do Canada, «Madonna House». [[Imådje:Roy-måtche.jpg|thumb|Cial a stî trové l' coir do Roy Ålbiet I.]] C' est a Måtche-les-Dames k' a morou l' [[Albert I d' Beldjike|Roy Ålbiet I]], cwand i gripéves åzès rotches; si coir a stî trové el [[17 di fevrî]] [[1934]]. == Industreye == [[Imådje:Dolomies-måtche.jpg|thumb|Li fosse eyet l' fabrike di croye.]] Ås vîs timps, li viyaedje aveut cénk foidjes, k’ ene apårtina a l' abeye. On côp k’ ons a fwait l’ fosse, ons a metou a Måtche ene fabrike di croye, k’ est la disk’ asteure. E 1961 i gn aveut dijh industreyes a Måtche. Ouy i gn a kel fosse et l’ croye. [[fr:Marche-les-Dames]] [[nl:Marche-les-Dames]] [[ro:Marche-les-Dames]] 6074 25842 2004-05-11T11:05:09Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:El_Grand_Scåssene" #REDIRECT [[Motî:El_Grand_Scåssene]] 6076 43237 2005-11-05T17:40:23Z Pablo 5 lu-minme [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bernus]] [[Imådje:fauve_bernus_wi.jpg|thumb|right|coviete do lives des fåves da Léon Bernus]] '''Léon Bernus''' a skepyî e [[1834]] et mori e [[1881]]. C' esteut on [[sicrijheus e walon|scrijheu]] d' [[fåve di djåzantès biesses|fåves]] e walon do payis d' [[Tchålerwè]]. Ses fåves estént spårdowes di boke a oraye, divant k' i n' les eplaide lu-minme, dizo l'&nbsp;tite: ''Les fåves di J. Lafontaine e patwès d' Tchålerwè'' (1837), k' esta li deujhinme live sicrît e walon dins ç' payis la. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/bernus-rif.html Li pådje da Leyon Bernus] 6077 25844 2004-05-11T21:49:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heure (di singlé)]] 6078 25845 2004-05-11T21:41:15Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Léon Bernus]] 6080 25846 2005-03-22T10:38:27Z Pablo 5 '''Charles Camberlin''' ([[1885]]-[[1924]]) fourit on sicrijheu d'&nbsp;walon do payis d'&nbsp;[[Nameur]] eyet ancyin prezidint des [[Les Relîs Namurwès|Relîs Namurwès]]. I crexha ezès Trîs d'&nbsp;Salzene. Et ttossu matén k' e [[1902]], i voye ses arimeas ås gazetes walones “[[Li Mårmite]]” pu "[[Li Coirneu]]", wice k' i va-st eplaidî on roman “[[Li bedoye (roman)|Li bedoye]]”, ki mostere cobén les djins des viyaedjes eyet les cis del veye ni s' coprindèt nén. Après, c' est “[[Pitch Carlier, prumî adjint d' veye di Nameur]]”, wice k' i s' fote des romans policîs, ki c' est l' fouke, don, di ces trevéns la. Après l' [[guere di 1914-18]], i toume malåde, mins scrît co “[[Li pus bele båshele di Crupet]]” wice k' i tape so l' vicaedje sins ratna des anêyes di l' après-guere 14. A morou a 39 ans. 6081 25847 2004-05-11T22:16:30Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Charles Camberlin]] 6082 58681 2006-05-29T23:30:45Z Pablo 5 licince coviete do live «Li ptit Bert» da Auguste Laloux == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6083 58680 2006-05-29T23:30:08Z Pablo 5 licince Coviete do prumî eplaidaedje di Pitit d' mon les matantes da Djôzef Calozet. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6084 25850 2004-05-12T12:43:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coclevant</B></FONT> [o.n.] sôre di djaeye k'&nbsp;on côpe so èn åbe e l'&nbsp;Inde et k'&nbsp;on fwait setchî l'&nbsp;nawea et fé del poure avou. On s'&nbsp;è sierveut al [[pexhe]]: ça touwe les pexhons. <span lang=fr>F. coque du Levant.</span> 6085 25851 2005-03-19T14:21:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårner</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:djermer|djermer]]. <I>Gråces a vos, man, dins l'&nbsp;gamén, l'&nbsp;ome dedja vout djårner</I> ([[Franz Dewandelaer]]). <I>Dji n'&nbsp;vou nén ki m'&nbsp;coir ni våye pouri a nonsyince e tere, come des sminces k'&nbsp;i gn a ki n'&nbsp;ont nén polou djårner et påtî</I> ([[Emile Gilliard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djaurner</FONT>, djaurnè, djârner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårnon</B></FONT> [o.n.] [[Motî:djermon|djermon]]. 6086 25852 2004-05-12T12:48:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djeneråcion</B></FONT> [f.n.] djermêye di djins. <I>Est ç'&nbsp;nozôtes k'&nbsp;est trop doûmiesse, ou c'&nbsp;est les cis ki nos moennèt ki rastårdjèt d'&nbsp;ene djeneråcion</I> ([[Marcel Slangen]]). rl a: [[Motî:levêye|levêye]]. 6087 25853 2004-05-12T12:55:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djermer</B></FONT> [v.s.c.] bouter po divni ene plante, tot djåzant d'&nbsp;ene grinne, d'&nbsp;on canada, d'&nbsp;èn agnon. <I>Kî çk'&nbsp;elzî a aprin, ås Ancyins Bedjes a fé djermer l'&nbsp;frumint wice k'&nbsp;i gn aveut k'&nbsp;del dråwe&nbsp;?</I> ([[Jean Brumioul]]). rl a: [[Motî:djeter|djeter]], [[Motî:djårner|djårner]]. <span lang=fr>F. germer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djermon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> prumî boket d'&nbsp;ene plante, ki rexhe del grinne, di l'&nbsp;agnon, del crompire. <I>Dj'&nbsp;a rsaetchî les djermons dås compires.</I> rl a: [[Motî:djeter|djeton]], [[Motî:djårnon|djårnon]]. <span lang=fr>F. germe.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djermon do cok</FONT>: dins èn oû, on ptit gloumiant boket ki s'&nbsp;distaetche do blanc, et ki mostere ki l'&nbsp;oû a stî esmincé. <I>On rsaetchive blanc del ploumete, mins li djermon do cok dimoréve aclapé après.</I> <B>3.</B> (po rire) [[mimbe omrin]] (seke di l'&nbsp;ome). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si broûler l'&nbsp;djermon:</FONT>: po èn ome: aler ditrop coûtchî avou les femes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djermêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou ki djermêye eshonne, tot cåzant d'&nbsp;semaedjes. rl a: [[Motî:levêye|levêye]]. <B>2.</B> djins d'&nbsp;a pô près l'&nbsp;minme ådje, k'&nbsp;ont crexhou do minme trevén, et k'&nbsp;ont sovint les minmès idêyes. <I>Dji ns aloyrè: mi, vos et, après vos, totes les djermêyes ki vénront d'&nbsp;vos</I> ([[Li Djeneze]]). rl a: [[Motî:djeneråcion|djeneråcion]], [[Motî:fornêye|fornêye]], [[Motî:levêye|levêye]]. <span lang=fr>F. génération.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djermêye 48:</FONT> (mot d'&nbsp;waloneu) djermêye di scrijheus e walon ki s'&nbsp;ont cnoxhou diviè 1948, et cmincî a scrire avou on novea stîle. ---- [[Djermêye 48|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Djermêye 48]] 6088 45481 2005-11-24T21:32:55Z Lucyin 16 recråxhes [[Categoreye:sicrijheus e walon]] [[Categoreye:lingaedje walon]] Li '''djermêye 48''', c'&nbsp;est ene trope di scrijheus ki s'&nbsp;ont cnoxhou diviè l'&nbsp;anêye [[1948]], et k'&nbsp;estént adon al fleur di l'&nbsp;ådje. Il estént d'&nbsp;acoird di rcandjî pår les scrijhaedjes e walon. Sovint eto, c'&nbsp;esteut des féns cnoxheus del [[diyalectolodjeye]], et sacwants, des diyalectolodjisses a l'&nbsp;unife. L'&nbsp;atuze a stî trovêye et diswalpêye e francès pa [[Lorint Hendschel]]. ==Istwere del djermêye 1948== Å cmince, les scrijheus del djermêye 1948 estént purade des fjheus d'&nbsp;[[arimea]]s. I fourît rashonnés dins ene [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)|ramexhnêye di powinmes e walon]], eplaidîs amon li rlomêye måjhon francesse ''Gallimard''&nbsp;pa [[Maurice Piron]]. Ci-cial vineut d'&nbsp;mete noer so blanc ses critikes so les vîs scrijhaedjes e walon. I pout esse riwaitî come li mwaisse cotuzeu del djermêye 1948. ==Les scrijheus del djermêye 1948 == * Sicrijheus d'&nbsp;arimeas. ** [[Willy Bal]] ** [[Jean Guillaume|Li pere Guiyåme]]. ** [[Emile Lempereur]]. ** [[Albert Maquet]] ** [[Louis Remacle]] * Sicrijheus d'&nbsp;prôze. ** [[Willy Bal]] ** [[Emile Lempereur]]. * Rimetous avou l'&nbsp;djermêye 48, di cåze di leu stîle, mins k'&nbsp;ont scît inte les deus gueres n'&nbsp;ont nén tant hanté avou zels. ** [[Franz Dewandelaer]]. ** [[Willy Felix]]. ** [[Gabrielle Bernard]]. * Ont shuvou li stîle del djermêye 48 inte 1948 et 1970. ** [[Georges Smal|Djôr Smal]]. ** [[Victor Georges]] ** [[Jenny d'&nbsp;Inverno]] ** [[Emile Gilliard]] == Mwaissès idêyes del djermêye 1948. == I vlént ki les belès letes e walon divnénxhe d' on livea k' ahåye li literateure univiersale. I s' dinént des conseys inte di zels. Maurice Piron et Jean Guillaume estént rwaitîs come les mwaisses tuzeus di ç' movmint la. Les scrijheus del djermêye 48 ni djåzént måy walon inte di zels. Les scrijheus del djermêye 48 n' ont dandjreus måy tuzé kel walon pôleut esse eto eployî po scrire del [[prôze nén racontrece]]. 6089 25855 2004-05-28T06:24:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lever</B></FONT> ([[Codjowaedje crever|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete (ene sacwè, ene sakî) ene sadju pus hôt ki la k'&nbsp;i (elle) esteut dvant. rl a: [[Motî:sorlever|sorlever]], [[Motî:rilever|rilever]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on lyi levrè l' cou:</FONT> i va toumer e fayite. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lever l'&nbsp;[[Motî:daxhe|daxhe]]:</FONT> [[sinonimeye|cori evoye]]. <B>II.</B> [v.s.c.] <FONT COLOR="#ff0000">li lever</FONT>: cori evoye. rl a: [[Motî:steper|li steper]]. <span lang=fr>F. s'enfuir.</span> <B>III.</B> [v.pr.] <B>1.</B> po ene djin, si dispierter et si stamper cwand on-z esteut edoirmou. <B>2.</B> si mostrer al pikete do djoû, tot cåzant do solea. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèver</FONT>, lèvè, l(u)ver, l(ë)ver</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>levêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> totes les plantes ki levèt eshonne. <span lang=fr>F. levée.</span> <B>2.</B> [[Motî:djermêye|djermêye]] di djins. <B>3.</B> tchåsseye (bele rote avou des pavés). <I>Gn a les dierins tchårs del djoûrnêye ki fjhèt crîner les pires des levêyes</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. grand-route, chaussée.</span> 6090 25856 2004-05-12T13:14:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Levant</B></FONT> [o.n.] pont cardinå wice ki l'&nbsp;solea s'&nbsp;live, metou a droete so ene mape. rl a: [[Motî:Ess|Ess]], [[Motî:Ponant|Ponant]]. rl a: [[Motî:coclevant|coclevant]]. <span lang=fr>F. Est, Levant, Orient.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Près-Levant:</FONT> <I>a)</I> (e 20inme sieke) payis des Balkans, eyet l'&nbsp;Turkeye. <I>b)</I> (å 21inme sieke) å pus sovint, Turkeye, Liban, Palestene et Israyel. <span lang=fr>F. Proche-Orient.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Moyén-Levant:</FONT> Payis metous å Coûtchant d'&nbsp;Azeye (do Liban å Pakistan). <span lang=fr>F. Moyen-Orient.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Lon-Levant:</FONT> Payis metous tot å levant d'&nbsp;l'&nbsp;Azeye (Djapon et ttåtoû). <span lang=fr>F. Extrème-Orient.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>levantrece</B></FONT> [addj.] metou å Levant. <span lang=fr>F. oriental.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Azeye Nonne-Levantrece:</FONT> troke di payis ki s'&nbsp;ont diswalpé pår li dierin cwårtî do 20inme sieke: Taywane, Vietname, Taylande, Singapour. <span lang=fr>F. Sud-Est Asiatique, Asie du Sud-Est.</span> 6091 25857 2004-05-12T12:49:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djårner]] 6092 25858 2004-05-12T12:56:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djermer]] 6093 25859 2004-05-12T12:56:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djeneze]] 6094 25860 2004-05-12T12:56:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djermer]] 6095 25861 2004-05-12T13:06:59Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 6096 25862 2005-04-06T17:34:19Z Pablo 5 Uzeu copene:Fbaudoux displaecî viè Uzeu copene:Fbaudoux ir #redirect [[Uzeu copene:Fbaudoux ir]] 6097 25863 2004-05-13T07:15:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcha- u tchås-</B></FONT> &#91;[[betchete]]&#93; betchete di måfjhaedje (mostere ki l'&nbsp;accion n'&nbsp;a nén stî bén fwaite). [[Motî:tchalvudî|tchalvudî]], [[Motî:tchamoussî|tchamoussî]], [[Motî:tchåspougnî|tchåspougnî]], [[Motî:tchalmaxhî|tchalmaxhî]]. rl a: [[Motî:cal-|cal-]]. Disfondowes : tcha-, ca-. 6098 25864 2005-02-06T14:05:15Z Pablo 5 coridj.: prodût <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåspougnî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:capougnî|capougnî]]. <I>A Nazibea, i s' ascropa, prinde ene pougnêye di tere dins si mwin, et l' tchåspougnî, divant del laire rischeure, groumiote pa groumiote, inte di ses doets</I> (Albin Georges, rat. pa [[Lucyin Mahin]]). <span lang=fr>F. palper, tâter, tripoter.</span> <B>2.</B> bråmint candjî pa totes sôres di [[Motî:prustixhaedje|prustixhaedjes]]. <I>Les djins magnront les oûs, on prodût naturel, la k' les anti-coirs sont bråmint mî waerantis ki cwand il ont stî tchåspougnîs traze et traze côps dins des pilures</I> ([[Lucien Mahin]]). <span lang=fr>F. manipuler, mélanger, malaxer.</span> <B>3.</B> pougnî mwint côps dins. <I> Asteure, on picube avou ene aboleuse, et fé des ronds boteas, des boles, k'&nbsp;on-z a åjhey a tchåspougnî avou l'&nbsp;tcherdjeu frontå do tracteur.</I> <span lang=fr>F. manipuler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåspougnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tchåspougnî". <I>Et li ptite båshele d' Azeye va conoxhe li tchåspougnaedje di leu seke pa des vîs vicieus</I> ([[Lucien Mahin]]). Coinrece Basse-Årdene (agrowal) <span lang=fr>F. palpation, manipulation intempestive, tripotage.</span> 6099 25865 2004-11-10T01:45:14Z Lucyin 16 [[Imådje:nauli_wi.jpg|200px|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>nåle</B></FONT> [f.n.] pitite binde di stofe k'&nbsp;on mete po s'&nbsp;[[Motî:gåyoter|gåyoter]]. <span lang=fr>F. ruban.</span> <I>Des nåles di soye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">naule</FONT>, nâle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nålete</B></FONT> [f.n.] pitie nåle. <I>Elle åront l'&nbsp;coulant e [[Motî:hatrea|hatrea]] Ki serè fwait di ptits coirdeas Si åront des ptitès nåletes L'&nbsp;elzî vénront pinde el [[Motî:hanete|hanete]]</I> ([[paskeye|paskeye novele]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nålî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:sicorion|sicorion]] po loyî les solés. <I>Alez s'&nbsp;m'&nbsp;atchter ene pwaire di nålîs po loyî mes solés.</I> <I>E mitan d'&nbsp;vozôtes si tént li ci k'&nbsp;vos n'&nbsp;kinoxhoz nén, li ci ki doet vni après mi, et ki dji n'&nbsp;merite nén ddja di disnukî les nålîs d'&nbsp;ses solés</I> ([[Evandjîle]] [[Sint Djhan]], rat. pa [[Jean-Marie Lecomte|J-M Lecomte]]). <span lang=fr>F. cordon, gros lacet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coriant come on nålî:</FONT> foirt coriant (ki ploye bén et n'&nbsp;casse nén). <B>2.</B> corion po poirter ene cane. <I>Dj'&nbsp;aveu on bordon a nålî.</I> <B>3.</B> ancyin djeu. <I>I djouwént å nålî.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">naulî</FONT>, nâlî</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje et d'&nbsp;Dinant. Etimolodjeye : vî [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"nestila"</span>, kécfeye di l' arabe <span lang=ar>nahla</span> (sandalete ås corions). 6100 25866 2004-05-13T07:37:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nåler</B></FONT> [v.c.] loyî (ses solés) avou des [[Motî:nålî|nålîs]]. <span lang=fr>F. nouer.</span> 6101 38872 2005-09-01T00:19:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adviebe</B></FONT> [o.n.] mot k' est todi scrît l' minme, et ki candje li sinse d' on [[Motî:viebe|viebe]], d' èn [[Motî:addjectif|addjectif]], u d' on parey a lu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>advierbire</B></FONT> [f.n.] ratourneure ki rote come èn adviebe. <span lang=fr>F. locution adverbiale.</span> Bodje: * [[Motî:viebe|viebe]] ---- [[Adviebe|Dipus d' racsegnes so les adviebes]] 6102 60219 2006-06-12T08:46:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Příslovce]], [[zh:副詞]] Èn '''adviebe''', c' est on mot k' est todi scrît l' minme, et ki candje li sinse d' on [[viebe]], d' èn [[addjectif]], u d' on parey a lu. ene '''advierbire''', c' est ene ratourneure ki rote come èn adviebe. ==Sacwants adviebes et advierbire di tins == * å moumint: ** k' on-z est: *** asteure, pol moumint (å moumint k' on-z est). *** ådjoûrdu, enute, oûy (å djoû k' on-z est) ** k' on-z esteut *** dinltins = dins l' tins = divins l' tins = divinltins = ancyinnmint = davance (la mo lontins). *** divant-ersè = divant-ir = divant-z-ir = divanzir (deus djoû dvant l' djoû k' on-z est). *** ayir = ir = ersè (li djoû di dvant). *** nawaire = enawaire = lanawaire = dierinnmint (djusse li moumint di dvant). ** k' on serè *** sol côp = do côp = docô = tot d' shûte (å moumint ki va shuve) *** bénrade = bénvite = béntoit = corade = covite = dabôrd = torade = totasteure. (djusse li moumint d' après). *** totaleure (dins les eures d' après). *** dimwin (li djoû d' après l' djoû k' on-z est). *** après-dmwin (deus djoûs d' après l' djoû k' on-z est). * e sacwants moumints: ** nén foirt corants: di tenawete = tenawete = tinzintins = cobén = afeye = télfeye = kécfeye = tevozè = pa des côps = padecô = pa côps = pacô = gn a des côps = des côps = des côps k' i gn a = tél côp. ** ki s' repetèt bråmint des côps *** onk après l' ôte: a fwait = afwait = a mezeure = fwait-a-fwait = fwait-a-mezeure *** sovint; a l' åbitude = d' åbitude; mwints côps = t' as mwints côps = tamwints côps *** a tinzayeure = a tins a eures (todi ås minmes eures). *** tofer, todi; tchaeke côp, a tot côp bon; djourmåy, djour-et-djourmåy, toltins = tot l' tins. *** djamåy = måy = jamwais; rålmint. ** ki durront *** lonmint = lontins; disk' a todi (foirt lontins); disk' a todi et po todi = advitam =advitam eternam (disk' al fén des tins). ** veyous onk rimetou a l' ôte. *** adon = a ç' moumint la. *** e minme tins: techerdon, susmetant, termetant, dismetant, so ces etrevéns la, so ç' tins la . *** (foirt rade, eneviè ene sacwè ki passe londjinnmint): tot d' on côp = tot en on côp = tenoncô = d' on plin côp = tot d' ene trake *** (moumint ki shût) pu, adonpwis, ci côp la, alôsse, après, après côp, après ça; ossu rade, ossi vite; ttossu rade, ttossu vite. *** (moumints passés): divant ça. *** po cmincî, aprume, prumîrmint, å cminçmint = å cmince. *** (moumint metou tot å cminçmint, del djournêye u d' èn ovraedje): matén; timpe; yeure; toit. *** (moumint metou al fén) tård, po fini, alfén = al fén = efén. *** dedja *** å résse d' ouy = a pårti d' enute; dispu don (dispu ç' moumint la). [[bg:Наречие]] [[ca:Adverbi]] [[cs:Příslovce]] [[cv:Наречи]] [[da:Biord]] [[de:Adverb]] [[en:Adverb]] [[eo:Adverbo]] [[es:Adverbio]] [[fi:Adverbi]] [[fr:Adverbe]] [[gl:Adverbio]] [[hr:Prilozi]] [[ja:副詞]] [[la:Adverbium]] [[nl:Bijwoord]] [[nn:Adverb]] [[no:Adverb]] [[pl:Przysłówek]] [[pt:Advérbio]] [[ru:Наречие]] [[simple:Adverb]] [[sv:Adverb]] [[uk:Прислівник]] [[zh:副詞]] 6103 25869 2004-05-13T07:20:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchåspougnî]] 6104 25870 2005-01-17T23:33:51Z Pablo 5 coridj: vierbire <FONT COLOR="#ff0000"><B>prusti eshonne</B></FONT> [vierbire c.] (mot d' boledjî) maxhî les ingredyints d' on wastea, d' ene påstedjreye ki va esse [[Motî:prusti|prusti]]. <span lang=fr>F. mélanger. 6105 25871 2004-05-13T07:23:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prusti]] 6106 25872 2004-08-18T11:56:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prustin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mwaiye|mwaiye]]. <span lang=fr>F. pétrin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins l'&nbsp;prustin:</FONT> esse må prin (prinjhe). <I>Dj'&nbsp;esteu seur d'&nbsp;esse lomé, dji t'&nbsp;aveu tindou l'&nbsp;mwin, Et vla k'&nbsp;po wangnî d'&nbsp;l'&nbsp;årdjint, ti m'&nbsp;abandnêyes et m'&nbsp;leyî dins l'&nbsp;prustin</I> (A. Pryor, 1869, ramexhné pa J. Dejardin). <I>Ti voes, Twenete, a ké såce k'&nbsp;on m'&nbsp;vôreut arindjî; sortot, èn mi låtche nén dins l'&nbsp;prustin, ou çki dj'&nbsp;so disk'&nbsp;å dzeu del tiesse</I> (L. Bernus, 1876). rl a: [[Motî:pêle|pêle]], [[Motî:bouwêye|bouwêye]], [[Motî:coxhe 1|coxhe]], [[Motî:Flande|Flande]], [[Motî:marasse|marasse]], [[Motî:waxhisse|waxhisse]]. <span lang=fr>F. embarrassé(e), dans le pétrin.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">prustin</FONT>, pètrin. 6107 25873 2004-05-13T07:34:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman]] 6108 25874 2004-05-13T07:34:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman]] 6109 25875 2004-05-13T07:35:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman]] 6110 25876 2004-05-13T07:35:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roman]] 6111 25877 2004-05-13T07:37:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåle]] 6112 25878 2004-05-13T07:43:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåle]] 6113 25879 2004-05-13T07:46:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adviebe]] 6114 25880 2004-05-14T05:30:27Z Pablo 5 cloyante åtchete <FONT COLOR="#ff0000"><B>capougnî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> pougnî dins tos les sinses et må-adroetmint. rl a: [[Motî:tchåspougnî|tchåspougnî]]. <B>2.</B> [[Motî:kifroyî|kifroyî]] (les mimbe d'&nbsp;on malåde, d'&nbsp;on sportif, pol [[Motî:solåcyî|solåcyî]]. <I>Et dire k'&nbsp;i fåt fé shonnance d'&nbsp;esse ene biesse, et d'&nbsp;esse binåjhe di s'&nbsp;fé capougnî insi</I> ([[Jean-François Brackman]]). <span lang=fr>F. masser.</span> <B>3.</B> [[Motî:pougnî|pougnî]] dins, et k'&nbsp;ça fwait må. <I>Doirmi al tere, å pî des åbes, so sacwantès fetchires, ramouyî del plouve, magnî des pious, tofer avou l'&nbsp;fwin ki capougne li vinte, a n'&nbsp;croxhî k'&nbsp;des fayenes, des petches, des spirous, a n'&nbsp;boere ki l'&nbsp;aiwe des rixhots</I> ([[Lorint Hendschel]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si capougnî</FONT>: [[Motî:apougnî|s'&nbsp;apougnî]]. <I>I våt mî s'&nbsp;rabressî ki s'&nbsp;capougnî</I> ([[Julos Beaucarne]]). <I>Cwè çki ça lzî pout bén fote si e Hayiti, on s'&nbsp;capougne a sonk.</I> (Rebeca Alamo Hernandez rat. pa [[Yves Paquet]]). <span lang=fr>F. en venir au mains, se bagarrer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>capougneu, capougneuse u capougnresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki capougne on sportif, onk po lyi fé plaijhi. <span lang=fr>F. masseur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>capougnaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> kifroyaedje. <span lang=fr>F. massage.</span> <B>2.</B> apougnåde. <I>Les policîs les tnént e gogne, mins did lon; gn a yeu nol apougnaedje ni capougnaedje</I> ([[Lucien Mahin]]). <span lang=fr>F. empoignade, échauffourée, bagarre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">capougnèdje</FONT>, capougnadje, capougnâdje, capognèdje</span>. 6115 25881 2004-05-13T09:31:46Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> car-</B></FONT> [betchete] refoircixhante betchete (sovint po des mannetès sacwès). carmojhi, carmoujhner. rl a: [[Motî:cara-|cara-]]. 6116 38492 2005-08-26T18:39:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>carimadjoye</B></FONT> [o.n.] dessin d'&nbsp;tote les coleurs. <I>Tchante et xhufele eyet [[Motî:tarlater|tarlate]], puski Vo t'&nbsp;la tot seu e cisse carimadjoye; I n a nou moes si bea kel moes d'&nbsp;avri</I> ([[Robert Graffé]]). <I>Et po 2002, vola po nos fé plaijhi ou nos emacraler, l'&nbsp;uro avou tote ene trûlêye di blincantès pîces et des biyets moussîs a carimadjoye, bén ristindou, sins nou pleu, di cwè fé tourner l'&nbsp;tiesse minme azès pus sûtis</I> ([[Joseph Baccus]]). <span lang=fr>F. débauche, féérie de couleurs.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carimadjoylé, êye</B></FONT> di tote les coleurs. <I>Padrî, des lådjes bocås plins d'&nbsp;boubounes, des rodjes, des vetes et des carimadjoylêyes</I> ([[José Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. bigarré, bariolé.</span> Coinreces Payis d'&nbsp;Lidje. 6117 25883 2004-05-14T06:13:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Neyow</B></FONT> [n.pl.] mwaisse-veye des Redîmés Payis, en almand Eupen. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li grand bwès d'&nbsp;Neyow:</FONT> grand bwès k'&nbsp;i gn a inte li payis d'&nbsp;Vervî et l'&nbsp;payis d'&nbsp;Neyow, en almand, <span lang=en>Hertogenwald</span>. rl a: [[Motî:Li Foret|Li Foret]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kiminålté tîxhon-cåzante di Neyow:</FONT> Troejhinme Kiminålté d'&nbsp;lingaedje di Beldjike, ki c'&nbsp;est les [[Redîmés Payis]], såf les bans di Måmdey et Waime, ki sont waloncåzants. <span lang=fr>F. communauté germanophone de Belgique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Nèyow</FONT>, Nèyaw, Nèyô, Neyouw, vîs scrijhas: Naowe (1469), Naouwe (1515).</span>. ---- * [[Neyow|Dipus d' racsegnes so Neyow]] * [[Kiminålté tîxhon-cåzante|Dipus d' racsegnes so kiminålté tîxhon-cåzante di Neyow]] 6118 52158 2006-03-21T02:14:06Z YurikBot 105 robot Modifie: [[en:German-speaking Community of Belgium]] Li ''Kminålté Tîxhon-cåzante di Beldjike'' est li troejhinme kiminålté d' lingaedje di Beldjike, e francès ''Communauté germanophone de Belgique'', en almand: ''Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens''. Li mwaisse veye est [[Neyow]]. Elle est cmandêye pa on Minisse-Prezidint. Li Kminålté Tîxhon-cåzante a askepyî foû des [[Redîmés Payis]], tot ndè rsaetchant les bans di [[Måmdey]] et [[Waime]], ki sont waloncåzants. Li Kminålté Tîxhon-cåzante est rprezintêye å [[Pårlumint walon]], did la li siervice di ratournaedje francès almand k' i gn a låvå. Li Kminålté Tîxhon-cåzante di Beldjike , avou ses 71.200 djins, c' est li pus ptite intité ricnoxhowe des 25 estats di l' Union Uropeyinne. [[Imådje:Duitstalige GemeenschapLocatie.png|right|Eplaeçmint del kiminålte tîxhon-cåzante]] Les 9 comenes del kiminålté: * [[Amel]] * [[Büllingen]] * [[Bütgenbach]] * [[Burg-Reuland]] * [[Eupen]] * [[Kelmis]] * [[Lontzen]] * [[Raeren]] * [[Sankt Vith]] == Lingaedjes el Kiminålté Tîxhon-cåzante == Li lingaedje oficire est l' almand. Sacwants administråcion des ancyins [[Redîmés cantons]] (posse) î cmandèt co so les bans di [[Måmdey]] et [[Waime]] la kel lingaedje oficire est l' francès. Les lingaedjes do payis sont li [[ripuwaryin]] a Bijhe eyet l'&nbsp;[[lussimbordjwès]] a Nonne (payis d'&nbsp;[[Sint-Vi]]). [[bg:Германска общност в Белгия]] [[ca:Comunitat Germanòfona de Bèlgica]] [[de:Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens]] [[en:German-speaking Community of Belgium]] [[eo:Germanlingva Komunumo de Belgio]] [[fr:Communauté germanophone de Belgique]] [[it:Comunità germanofona del Belgio]] [[nl:Duitstalige Gemeenschap]] [[pl:Wspólnota niemieckojęzyczna Belgii]] [[ru:Немецкоязычное сообщество Бельгии]] 6119 65474 2006-06-29T04:14:37Z YurikBot 105 robot Modifie: [[en:Eupen-Malmedy]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye|Redimes Payis]] [[Imådje:redimees_payis_wi.jpg|thumb|Essegne des ''Cantons d' l' Ess'']] Les '''Redîmés Payis''' u '''Redîmés cantons''', u '''Cantons d' l' Ess''', c' est les cantons d' Måmdey, di Neyow, et d' Sint-Vi, k' on stî "rindous" pa l' Almagne al Beldjike e [[1919]]. Ene grande pårt aveut stî prinjhe pal [[Prûsse]] so les teres di l' ancyinne [[Principåté di Ståvleu-Måmdey]] al [[Påye di Wîne]] e 1816, i gn aveut-st eto li ''[[teritwere neute di Moresnet]]''. Il ont stî remantchîs a l' Almagne pa Hitler di [[1940]] a [[1944]]. Eto, les djonnes mobilijhåves di ces viyaedjes la, inte did zels les walon-cåzants des bans di [[Måmdey]] et [[Waime]] ont stî sôdårds di foice dins l' årmêye almande. Dispu [[1970]], les Redîmés Payis ont divnou li [[Kiminålté tîxhon-cåzante|Cminålté Tîxhon-cåzante]] tot ndè rsaetchant les bans di Måmdey et Waime, k' ont stî raloyîs al [[Kiminålté francesse]] di Beldjike. ==Hårdêyes difoûtrinnes== * [http://wa.wikipedia.org/wiki/guere40-45.html#widar Sovnances d' on djonnea ki s' catchive po n' nén ndaler sôdårds e l' Almagne e 1942] [[de:Ostkantone]] [[en:Eupen-Malmedy]] [[fr:Cantons de l'Est (Belgique)]] [[li:Oeskantons]] [[nl:Oostkantons]] 6120 25886 2004-05-13T13:53:37Z Lucyin 16 essegne des redîmés payis (plake di bénvnowe metowe a l' intrêye di Måmdey, poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes d' måss 2003). essegne des redîmés payis (plake di bénvnowe metowe a l' intrêye di Måmdey, poitrait saetchî pa Lucyin Mahin e moes d' måss 2003). 6121 25887 2004-05-14T06:16:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colebale </B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;tcherpetî) li pus ptit des bwès d'&nbsp;tcherpinte, 2 so 4&nbsp;cm. On dit eto: [[Motî:tringue|tringue]], [[Motî:late|late]]. <B>2.</B> bårea d'&nbsp;fier (d'&nbsp;ene finiesse di prijhon, evnd). 6122 51143 2006-03-10T21:51:36Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B> déme </B></FONT> [f.n.] (istwere) el Moyinådje, dijhinme pårt des [[Motî:diveriaedje|dveriaedjes]] ki les [[Motî:sieve|sieves]] divént rinde å signeur. <I>E Rwanda, cwand on ptit ome mostréve k'&nbsp;il esteut capåbe, k'&nbsp;i dnéve li déme so ses dveriaedjes, si mwaisse lyî dnéve ene djinixhe</I> ([[Lucien Mahin]]). {{djermon motî|demyi}} | <FONT COLOR="#ff0000"><B>démyî</B></FONT> Disfondowes: <span lang=wa>démî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>démiaedje</B></FONT> [o.n.] <span lang=fr>F. décimation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>démiåve</B></FONT> [addj.] <span lang=fr>F. décimable.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>démieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>démieuse</B></FONT> [o.f.n] <span lang=fr>F. décimateur.</span> 6123 25889 2004-06-27T09:46:52Z Pablo 5 rizultats '''NOTE:''' li vôtaedje a stî fwait; [[m:User:Angela]] eyet [[m:User:Anthere]] ont stî tchoezis. Po vey tos les rzultats, vos ploz lére (en inglès): [[m:Election results]] Gråces a tertos. D'&nbsp;après les responses k'&nbsp;ont stî rçuvowes di bråmint des uzeus, nos avans decidé di mete so pî on novea sistinme di vôtaedje. Tchaeke vôteu pôrè vôter po ostant d'&nbsp;candidats k'&nbsp;i vout po tchaeke plaece. Li candidat avou l'&nbsp;pus d'&nbsp;vôtaedjes po tchaeke plaece est rclamé come wangneu. Dins l'&nbsp;cas k'&nbsp;i gn årè ewalisté inte deus prumîs candidats, on deujhinme vôtaedje serè-st anoncî. Nos ecoraedjans tchaeconk a n'&nbsp;fok vôter k'&nbsp;po les candidats ki vos pinsoz k'&nbsp;i overront å mî al plaece k'&nbsp;i s'&nbsp;prezintèt. Gråces, [[w:en:User:Danny|Danny]] [[w:en:User:Imran|Imran]] ---- Vey l'&nbsp;[[Wikipedia:Vôtaedje po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia|anonce do vôtaedje]] 6124 25890 2004-05-14T05:31:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:capougnî]] 6125 25891 2004-05-14T05:31:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:capougnî]] 6126 25892 2004-05-14T05:31:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:capougnî]] 6127 25893 2004-05-14T05:32:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:capougnî]] 6128 25894 2004-05-14T05:36:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:carimadjoye]] 6129 25895 2004-05-14T05:37:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:carimadjoye]] 6130 25896 2004-05-14T05:52:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Eupen]] 6131 52136 2006-03-20T23:47:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lb:Eupen]] [[Imådje:Eupen wappen.jpg|70px|left|åres d' Eupen]] '''Neyow''' (so plaece, en almand ''Eupen'') est ene comene a l'&nbsp;Ess del Walonreye, el [[province di Lidje]]; ele fwait pårteye, eyet est li mwaisse veye, del [[Kiminålté tîxhon-cåzante]]. [[Imådje:Eupen Liège Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint d' Eupen]] [[Image:Eupen016.jpg|thumb|l' eglijhe protestante d' Eupen]] <br style="clear:left;" /> * Dimorants: 17.606 ([[2002]]) * Limero del posse: * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sitindêye: 96,26&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 182,90&nbsp;djins/km² Vîs scrijhas: Naowe (1469), Naouwe (1515). == Djeyografeye == Inte li payis d'&nbsp;[[Vervî]] a l'&nbsp;Ouwess eyet l'&nbsp;payis d'&nbsp;Neyow i gn a-st on grand bwès, li '''bwès d'&nbsp;Neyow''' (de: ''Hertogenwald''). A l'&nbsp;Ess i gn a l'&nbsp;veye d'&nbsp;[[Åxhe]] e l'&nbsp;[[Almagne]]; ossu [[Måstrek]] ezès [[Bas Payis]] n'&nbsp;est nén lon nerén. <br style="clear: both;" /> kékès imådjes d' Eupen <gallery> Image:Eupen006.jpg Image:Eupen010.jpg Image:Eupen017.jpg Image:Eupen_Church.jpg </gallery> {{ProvinceLidje}} [[de:Eupen]] [[en:Eupen]] [[eo:Eupen]] [[es:Eupen]] [[fr:Eupen]] [[it:Eupen]] [[lb:Eupen]] [[li:Eupe]] [[nl:Eupen]] [[pl:Eupen]] [[pt:Eupen]] [[sv:Eupen]] 6134 25899 2004-05-14T18:16:54Z Pablo 5 [[Imådje:barry_cranasse_wi.jpg|right|]] '''Félicien Barry''' a skepyî e [[1899]] et a morou e [[1985]]. C'&nbsp;esteut on scrijheu e walon. Il a scrît on [[roman]] “Leyon Cranasse, tchampete pa amour”. Mins il est pus cnoxhou come askepieu do [[El Bourdon|Bourdon]] e 1949 (il esteut mwaisse imprimeu di s'&nbsp;mestî). Il aveut ddja eplaidî [[El Tchariguete|l' Chariguete]] di [[1938]] a [[1940]]. Les dierinnès anêyes di s'&nbsp;veye, il a tnou on djournå da sinne e walon, di dpus d'&nbsp;2000 pådjes. Li walon da Felicyin Barry est foirt rifrancijhî, mins ça lyi permete di djåzer did tot, fotbal, velodrome, et tot çou ki s'&nbsp;a passé dins l'&nbsp;cotoû di [[Tchålerwè]] après l'&nbsp;[[guere di 1940-1945]], ou ki les ôtes sicrijheus ni fwaiynut waire. Avou s'&nbsp;djournå, i pout esse riwaitî come li pus grand scrijheu di prôze nén racontrece do 20inme sieke. 6136 25900 2004-05-21T17:42:58Z Lucyin 16 esplikêyes c' est ene inkete oficire federåle fwaite e 2003; les chifes ont stî eplaidîs dins les gazetes economikes bedjes e moes d' may 2004; radjinçnaedje grafike: Karima Lamrawi ; lomaedjes e walon: & Lucien Mahin. 6137 25901 2004-05-14T13:40:19Z Lucyin 16 coviete di live (boket) coviete di live (boket) 6138 25902 2004-05-14T13:41:02Z Lucyin 16 Poitrait eplaidî dins l' antolodjeye "Fleurs dialectales", foû del rivowe "Propriété terrienne", awousse 1974, publiyî avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier. Poitrait eplaidî dins l' antolodjeye "Fleurs dialectales", foû del rivowe "Propriété terrienne", awousse 1974, publiyî avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier. 6139 60076 2006-06-09T07:16:49Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Coviete del rivowe [[El Mouchon d' aunia]] do moes d'&nbsp;djanvî 2004, radjondowe avou [[El Bourdon|l' Bourdon]], mins todi avou s'&nbsp;tite. L'&nbsp;ome sol coviete, c'&nbsp;est [[Floribert Deprêtre]]. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6140 62548 2006-06-20T12:37:40Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lalou]] [[Imådje:laloux_auguste_wi.jpg|161px|left|diviè 1970]] '''Auguste Laloux''' a skepyî li [[1î d' awousse]] [[1906]] et mori e [[1976]]. C'&nbsp;esteut on scrijheu d'&nbsp;[[roman]]s e walon, provnant d'&nbsp;[[Dorene]], sol ban d'&nbsp;[[Uwar]]. Si mwaisse-ouve, '''“[[Li ptit Bert]]”''' (1969), mostere li vicåreye d'&nbsp;on ptit carioteu ki s'&nbsp;a fwait atraper al cårire, et ki rsaye di viker come les ôtes, et bråmint tuzer. Après, Laloux scrijha co “Les soçons” (1971), “Mi ptit viyaedje des ans å long” (1974), et “Les cis do Trô” (erpubliyî après s'&nbsp;moirt, e 1998). Eto, il eplaida e 1971 ene binddimådje, avou les dessinaedjes da Sabine de Coune: “Les deus mårticots”. Di s'&nbsp;mestî, Augusse Laloux a stî prof d'&nbsp;umanités a [[Maredsou]] et a [[Godene]] divant l'&nbsp;[[guere di 1940-1945]], po ridivni cinsî tins del guere. E 1945, i va edjîstrer dins s'&nbsp;cinse des efants d'&nbsp;djudjes, u des cis k'&nbsp;ont målåjhey e scole. Insi, i maxhrè dins s'&nbsp;vicåreye di tos les djoûs acsegnmint, årt (il esteut eto muzicyin) eyet ovraedjes el cinse. A moussî ås [[Relîs Namurwès]] e 1963.Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. ==Corwaitaedje di l' ouve då Gusse Laloux== [[Imådje:laloux_ptit_bert_wi.jpg|right|161px|]] Costé des tinmes, li Gusse Laloux fourit onk des prumîs a oizeur djåzer, e walon, d'&nbsp;amours fizikes disfindous, copurade en on scrît nén achevé “Pa totès stroetès voyes”. Eto po-z espliker tot çou k'&nbsp;on malåde rissint, et li moumint k'&nbsp;i mourt. Kî d'&nbsp;ôte åreut oizou espliker e walon li låtchmint des boyeas divant l'&nbsp;moirt&nbsp;? Costé do stîle, gn a nouk a lyi prinde po raconter çou k'&nbsp;ses persounaedjes vikèt. Il eploye eto on sisteme di troes liveas. Po cmincî, i raconte çou ki s'&nbsp;passe, come on roman classike. Pu, tot d'&nbsp;on côp, c'&nbsp;est l'&nbsp;mwaisse persounaedje ki tuze. Do côp après, c'&nbsp;est lu, li scrijheu, ki pinse et k'&nbsp;[[Motî:atôtchî|atôtche]] si ero. Et, subitmint, i n'&nbsp;finixh nén si idêye et rivni al paskeye, tot djusse come on conteu di [[Motî:sipoûle|spoûles]] freut, tot djåzant. Li prumî grand scrijheu ki va eployî tofer des fråzes sins viebe, eyet li [[codjowant infinitif]]. Di cisse manire la, i mostere totes les piceures kel lingaedje walon a, divintrinnmint, po-z esplikî les sintimints des djins. Et rtaeyî les [[Motî:porete|poretes]] ås cis ki djhént, di ç'&nbsp;tins la, kel walon ni såreut cåzer d'&nbsp;[[Motî:absitroet|absitroetès]] sacwès. [[Imådje:lalou_plakete.jpg|right|300px|]] Si ouve a eto stî corwaitêye e francès (avou des bokets d'&nbsp;tecses e walon), pa [[Jean Guillaume]], [[Bernard Louis]], [[Jean Germain]] et [[Victor Georges]], dins ene pitite plakete del [[SLLW]], eplaideye e 1998. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/lalou-rif.html Li pådje då Gusse Laloux] 6141 57252 2006-05-18T14:33:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gorea-moxhon</B></FONT> [o.n.] sôre di [[Motî:såverdea|såverdea]] e sincieus latén <I><span lang=la>Passer montanus</span></I>, avou on blanc colé, come on gorea, ki lyi rmonte sol hanete. <I>Pocwè kel gorea-moxhon, evoye al revolete, åreut i rovyî l'&nbsp;tchåleur del niyêye&nbsp;?</I> ([[J. D. Boussart]]). <I>Des fåbites des raskignoûs et des goreas-moxhons Voltinént glawzinént, gruzinént des tchansons</I> ([[François Nyns]]). <span lang=fr>F. moineau friquet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén aveur dipus d'&nbsp;cervea k'&nbsp;on gorea-moxhon:</FONT> esse [[sinonime biesse|biesse]]. <I>Les femes n'&nbsp;ont nén pus d'&nbsp;cervea k'&nbsp;on gorea-moxhon.</I> On dit eto: oujhea d' [[Motî:tchabote|tchabote]], [[Motî:tchabotî|tchabotî]], [[Motî:tchabotroû|tchabotroû]]. Croejhete: pluriyal: des gorea-moxhons. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">goria-mochon</FONT>, gorê-mohon, gor'hê-mohon</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] no (gorea) + no (moxhon); moxhon a gorea. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. ---- * [[gorea-moxhon|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les gorea-moxhons]] 6142 52145 2006-03-20T23:53:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Pilfink]] {{djermon biesse}} Li '''gorea-moxhon''', c' est ene sôre di såverdea avou on blanc colé, come on gorea, ki lyi rmonte sol hanete * no e latén sincieus ''Passer montanus'' * Ricnoxhance: Les gorea-moxhons sont ene miete pus ptits k' les såverdias. Si sont i eto pus såvadjes. [[bg:Полско врабче]] [[cs:Vrabec polní]] [[cy:Golfan y Mynydd]] [[da:Skovspurv]] [[de:Feldsperling]] [[en:Tree Sparrow]] [[fi:Pikkuvarpunen]] [[fr:Moineau friquet]] [[fy:Fjildmosk]] [[ja:スズメ]] [[ko:참새]] [[lt:Karklažvirblis]] [[nl:Ringmus]] [[no:Pilfink]] [[pl:Wróbel mazurek]] [[sv:Pilfink]] [[tr:Orman serçesi]] [[zh:麻雀]] 6143 25907 2004-05-14T19:28:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhe</B></FONT> [f.n.] bårire di plantches, di [[Motî:colebale|colebales]] po on corti, èn eclôs. <I>Passez pal håjhe et rcloyoz-lu.</I> <I>Drovoz l'&nbsp;håjhe å fond do corti et vo vs la e pré</I> ([[Joseph Houziaux]]). rl a: [[Motî:schalete|schalete]]. <span lang=fr>F. barrière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On voet ddja bén al håjhe çou k'&nbsp;c'&nbsp;est do paxhi:</FONT> on djudje ene sakî a si prumire manire di s'&nbsp;prezinter, di djåzer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li djårdén al håjhe:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Mårcin]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hauhye</FONT>, hauhe, hauje, hâhe, hanhye, hêhye, hâje, hâhye, hâje, auje [ôch], audje, âje, hèje, hêje, éje [éche], êje; vî scrijha: xhaxhe (1496). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhea</B></FONT> [o.n.] pitite håjhe. <I>Frumez l'&nbsp;håjhea do corti.</I> <I>Tot passant l'&nbsp;håjhea, Binamêye Nanete, I fåt k'&nbsp;vos m'&nbsp;payîxhe, Li droet do pazea: I fåt k'&nbsp;vos m'&nbsp;båjhîxhe Troes feyes a picete</I> ([[Théodore Chapellier]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hauja</FONT>, hauhê, hâhê, hâjê, hâjin, hanjê, hinjê, aujê, anjê, aujia, auja, éhê, éja, ézia, haujia</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhet</B></FONT> [o.n.] håjhea. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haujet</FONT>, hauhet</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhlete</B></FONT> [f.n.] håjhea. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haujlète</FONT>, hauh'lète, hâhylète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhnire</B></FONT> [f.n.] håjhea. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haujnîre</FONT>, aujnîre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhêye</B></FONT> [f.n.] håjhea. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haujêye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håjhlî, håjhelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;est metou a l'&nbsp;intrêye d'&nbsp;on grand bastimint, ene douwane, evnd., et ki leve ene bårire po leyî passer les djins k'&nbsp;ont l'&nbsp;droet. <I>L'&nbsp;intrêye des strapances, c'&nbsp;est ene grande poite a deus batants k'&nbsp;on clôt djusse del nute, avou ene pitite guerite pol håjhlî</I> ([[Lucien Mahin]]). <span lang=fr>F. portier, gardien.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haujlî, haujèlresse</FONT>. Tch. augelier</span>. 6144 25908 2004-05-14T13:50:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> late</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (mot d' tcherpetî) [[Motî:colebale|colebale]]. rl a: [[Motî:rilater|rilater]]. <B>2.</B> (mot di scolî). plat rîle di scolî.F. <span lang=fr> latte</span>. 6145 49779 2006-01-27T20:19:00Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da Pablo <FONT COLOR="#ff0000"><B>Marcatchou</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] <B>1.</B> sipotaedje d'&nbsp;on pexheu e Mouze, a Lidje, k'&nbsp;a divnou on persounaedje foclorike. <I>Marcatchou a troes djonnes tchéns I les mete e scole Pont Sint Djulén</I> (tchanson d'&nbsp;efant). <B>2.</B> no d'&nbsp;pene da [[Jean-Denys Boussart|Djan-Dnixh Boussart]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">marcatchou</FONT> [o.n.] pexheu. <I>L'&nbsp;[[aiwe di Lesse]], ki catoûne åtou d'&nbsp;leus tienes, les a fwait tertos marcatchous</I> ([[Joseph Houziaux]]). 6146 53187 2006-03-28T15:19:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhon</B></FONT> [o.n.] pitit [[Motî:oujhea|oujhea]]. rl a: [[Motî:djonne|djonne]]. <span lang=fr>F. oiseau, passereau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> mochon</FONT>, mohon, mouchon</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhnî</B></FONT> [o.n.] tindeu ås moxhons. 6147 25911 2004-07-07T17:41:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhon d'&nbsp;ônea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sizet|sizet]]. <span lang=fr>F. tarin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El Moxhon d'&nbsp;Ônea:</FONT> (e s'&nbsp;coine: <span lang=wa-feller>El mouchon d'&nbsp;aunia</span>) rivowe e walon do Payis del Lovire, ene des pus viyès rvowes e walon. ---- * [[sizet|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol moxhon d'&nbsp;ônea]] * [[El Moxhon d' Ônea|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol rivowe "El Moxhon d' ônea"]] 6148 58619 2006-05-29T12:57:41Z Pablo 5 imådje [[categoreye:gazetes e walon|Moxhon d' Onea]] [[Imådje:mouchon_aunia01_04.jpg|right|thumb|coviete di djanvî 2004 mostrant Floribert Deprêtre.]] [[Imådje:moxhon_oonea_90_wi.jpg|thumb|right|Coviete divintrinne do Moxhon d' Ônea, cwand il ourit ses 90 ans e 2002]] '''El moxhon d' ônea''' (ça si scrijheut ''El Mouchon d'&nbsp;aunia''), c'&nbsp;est ene rivowe e walon askepieye [[El Lovire|al Lovire]] e [[1912]] pa [[Floribert Deprêtre]], Léopold Dupuis, Charles Malissart et [[Hubert Outlet]]. L'&nbsp;idêye, c'&nbsp;esteut do mostrer a sacwants intelos ki djåzént l'&nbsp;walon k'&nbsp;on pout scrire e walon et trover des lijheus assez po cmincî ene gazete, pu ene rivowe ki vudive tos les troes moes. Cwand i parexhe, on dit k'&nbsp;i ''xhufele'' (come [[li Viye Sprewe]], dabôrd k'&nbsp;[[el Bourdon]] ''zûne'') E&nbsp;[[2004,]] il s'&nbsp;a-st adjondou å [[El Bourdon|Bourdon]], tot wårdant s'&nbsp;tite. Li no provént di ciste alomåcion tipike la do [[sizet]] al Lovire. 6149 25913 2004-05-14T19:55:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhon d'&nbsp;toet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:såverdea|såverdea]], e sincieus latén ''Passer domesticus''. <span lang=fr>F. moineau.</span> ---- [[moxhon d' toet|Pus di racsegnes sol moxhon d'&nbsp;toet]] 6150 52955 2006-03-25T00:59:26Z Pablo 5 risaetchî l' crombe etimolodjeye (rén a vey avou "déme") <FONT COLOR="#ff0000"><B>redîmer</B></FONT> ([[Codjowaedje redîmer|codjowaedje]]) [v.c.] ripayî ene desse. <I>Djel vou bén, parmi s'&nbsp;oblidjant A m'&nbsp;diner trinte escus par an :: Åy, mins a condicions totfeye Do redîmer cwand on pôrè</I> ([[Simon li Scrinî]]). <span lang=fr>F. rembourser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Redîmés Payis; u: Redîmés cantons:</FONT> cantons d' Måmdey, di Neyow, et d'&nbsp;Sint-Vi, k'&nbsp;ont stî "rindous" pa l'&nbsp;Almagne al Beldjike e 1919, eto po rpayî les damadjes di guere. Etimolodjeye: do vî mot d' oyi "<span lang=fr>emere</span>" (atchter). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>redîmaedje</B></FONT> [o.n.] ripayaedje. <span lang=fr>F. remboursement, acquittement, rachat.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>redîma</B></FONT> [o.n.] (rilidjon) ripayaedje (å Bon Diu) des petchîs des djins. <span lang=fr>F. rédemption, rachat.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]], [[noûmot|2004]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>redîmåve</B></FONT> [addj., purade padvant] (mot del moyinådje) k' est redîmé, k' on lyi paye li déme. <I>Li signorreye di Sint-Guilin, esteut redîmåve sol pårotche dispu 1079</I>. <span lang=fr>F. collateur.</span>. Etimolodjeye: [[cawete -åve]], [[noûmot|2005]]. ---- * [[Redîmés Payis|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les Redîmés Payis]] 6151 25915 2004-05-14T19:38:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilater</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlater</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlater</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> diner del [[Motî:late|late]]. <B>2.</B> bouxhî so (ene sakî, ene biesse). 6152 49487 2006-01-25T12:50:20Z Lucyin 16 [[Imådje:tchiviron.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchiviron</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchviron</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;tcherpetî) cwåré bwès, 6 so 6&nbsp;cm, k'&nbsp;on mete so les [[Motî:viene|vienes]], dins l'&nbsp;sinse del valêye do toet, et k'&nbsp;on clawrè les [[Motî:colebale|colebales]] dissu. <I>C'&nbsp;esteut ene mizere di tchaplete fwaite avou des tchvirons taeyîs al hepiete divins des coxhes di tchinne</I> ([[René Painblanc]]). On dit eto: [[Motî:waire 2|waire]]. <span lang=fr>F. chevron.</span> ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 6153 25917 2004-05-14T20:25:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tringue</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;tcherpetî) [[Motî:colebale|colebale]]. 6154 36890 2005-08-03T11:29:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waire 1</B></FONT> <B>I.</B> [adviebe] <B>1.</B> (divant èn addjectif) nén foirt. <I>I n' est waire malåde.</I> <span lang=fr>F. guère.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">waire di</FONT> (divant èn addjectif) nén bråmint di. rl a: [[Motî:wai 1|wai di]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">trop waire</FONT> [o.n.] trop pô, manke. <I>Gn jamwais ki l' trop waire ki djinne</I> (C. Denis). <span lang=fr>F. manque, carence, trop peu.</span> Omofones: * [[Motî:waire 2|waire]] (o.n.; tchivron) 6155 36891 2005-08-03T11:30:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waire 2</B></FONT> [o.n.] (mot d' tcherpetî) [[Motî:tchiviron|tchiviron]]. <I>So les vienes, on clawe des waires.</I> <I>Di l' åmatén, Penêye copele Sint Djôzef po soyî des waires et des sômîs a mezeure</I> ([[Joseph Lahaye]]). <span lang=fr>F. chevron.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wére</FONT>, wêre, winre; vîs scrijhas: wer, weirs</span>. Coinrece Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wairete</B></FONT> [f.n.] pitite waire, 4 so 6&nbsp;cm. <span lang=fr>F. chevron.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wérète</FONT>, wêrète, winrète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wairî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] mete des waires so on toet. <span lang=fr>F. poser les chevrons.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wérî</FONT>, wairer</span>. Omofones: * [[Motî:waire 1|waire]] (nén beacôp) 6156 25920 2004-05-14T18:13:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Bourdon]] 6157 25921 2004-05-14T18:13:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Félicien Barry]] 6158 25922 2004-05-14T19:37:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilater]] 6160 25923 2004-05-14T19:21:32Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:håjhe" #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6161 25924 2004-05-14T19:28:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6162 25925 2004-05-14T19:29:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6163 25926 2004-05-14T19:29:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6164 25927 2004-05-14T19:31:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6165 25928 2004-05-14T19:31:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6166 25929 2004-05-14T19:31:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6167 25930 2004-05-14T19:31:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håjhe]] 6168 25931 2004-05-14T19:39:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilater]] 6169 25932 2004-05-14T19:50:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Moxhon d' Ônea]] 6170 25933 2004-05-14T19:51:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Moxhon d' Ônea]] 6171 25934 2004-05-14T19:56:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:redîmer]] 6172 25935 2004-05-14T19:56:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:redîmer]] 6173 25936 2004-05-14T20:08:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchiviron]] 6174 25937 2004-05-14T20:23:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waire 2]] 6175 25938 2004-05-14T20:23:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waire 2]] 6177 25939 2004-05-14T23:40:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lorci</B></FONT> [n.pl.] hamtea do [[Li Bork|Bork]]. Sipotaedje des djins: les Coucous. <I>Tchante Coucou, Vole partout. Fåt k'&nbsp;on t'&nbsp;schoûte Tins k'&nbsp;Lorci s'&nbsp;aloude So l'&nbsp;orire do bwès Ås beas moes T'&nbsp;end estchantes Cwantes&nbsp;?</I> ([[Pierre-Joseph Dosimont]]) ---- [[Lorci (Li Bork)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Lorci]] 6178 25940 2004-05-14T23:10:20Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Cinéami, rowe di Smu a Lîbin, eplaidî so Wiki avou leu-z åjhmince, mins nén po rcopyî ôte pårt. poitrait saetchî pa Cinéami, rowe di Smu a Lîbin, eplaidî so Wiki avou leu-z åjhmince, mins nén po rcopyî ôte pårt. 6179 25941 2004-05-15T00:09:28Z Pablo 5 discrijhaedje Imådje di l'&nbsp;eglijhe di [[Lorci (Li Bork)|Lorci]]. (poitrait saetchî pa L. Mahin, 2004) 6180 58679 2006-05-29T23:28:06Z Pablo 5 licince mape da Lorint Hendschel, rifwaite pa L. Mahin li 15 di may 2004 avou tos mots e walon (rifondou d' asteure) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 6181 25943 2004-05-14T23:13:38Z Lucyin 16 (poitrait saetchî pa L. Mahin (plafond do Pårlumint walon, 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin (plafond do Pårlumint walon, 2004) 6183 54388 2006-04-13T10:22:45Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon|Hendschel]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Hendschel]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Hendschel]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Hendschel]] [[Imådje:hendschel_wi.jpg|thumb|Lorint Hendschel e 1998]] Laurent, purade lomé '''Lorint Hendschel''' a skepyî e [[1966]]. C' est on tchanteu et on scrijheu e walon, eyet eto on rcwereu. Deujhinme do [[Grand Pris del Tchanson Walone]] e 1989, il atake totossu rade a studyî eyet scrire li walon. I håynêye ses nouvès idêyes en on livret “On walon po dmwin” (1990) et s' comince-t i a ls apliker come mwaisse-adjinçneu do [[motî Walo pus|motî Walo+]] (1992), li prumî motî francès-walon po troes des cwate coines do payis. Adonpwis, il eplaide “Ridaedjes” (1993), ene [[ramexhnêye di powezeyes]] avanciveuses. Et mostrer comint, podbon, on pout foirdjî on rfondou walon divins “''Quelques propositions sur l'établissement d'une langue wallonne écrite commune''” (1993) et comint-z ahiver on diccionaire di tot l' walon (Å raploû-tot des walons, 1994). E minme tins, il aponteye on sistinme live et cassete po-z aprinde li walon (Li walon rade et bén, 1994). C' est co lu k'&nbsp;enonde l' idêye del gazete “[[Li Rantoele gazete|Li Rantoele]]” (1995), ki dvént ene [[Soce Nén Recwårlante]] et rprinde les rcwerances so li rfondaedje. Adon, po rawijhî ses couteas, et vey çou ki li rfondaedje dene podbon, Lorint Hendschel sicrît sacwants bokets e rfondou: “Sacwantès fåviretes di houte did ci” (1994), “Did lon” (1995) et li grand [[roman]] istorike [[So l' anuti (roman)|“So l' anuti”]], sicrît e 1994, eyet eplaidî fok e 2006. I va pus lon dins ses rcweraedjes et studeye les pondants et les djondants do tchmin k' a shuvou l' walon e [[20inme sieke]], et les idêyes des waloneus so ces trevéns la. I scrît on clapant corwaitaedje so ç' sudjet la e 1996, “''Ecole dialectologique et [[djermêye 48|génération 48]] - esquisse d'une analyse''”. Il est onk des prumîs a vey li consecance del revolucion [[Etrernete]]. Eto, i va mete so les fyis, e 1996, on prezintaedje do walon (Les pådjes do lingaedje walon) et e 1998 ene sinteze sol grammaire do walon: Li waibe del croejhete walone. A pårti di 1998, il overe sol ratournaedje e walon des sistinmes [[Linux]], et scrire si apriyesse a fwait so les fyis, dizo l' tite: ''Avou l' sistinme Gnu/Linux, voste éndjole djåze walon''. C' est s' papî la ki va drovi enonder [[Pablo Sarachaga]] sol voue do boutaedje pol lingaedje walon, et drovi l' ouxh des libes programes sicrîts e rfondou walon. Tot boutant di s' mestî, come [[ratournaedje|ratourneu]], i s' rimete ås scoles et disfinde, e 1999, on memwere di linwince “''Vers la substitution linguistique en Wallonie''”, tot scrijhant troes tchaptrês do live di sinteze acvierné pa [[Lucyin Mahin]], “[[Ké walon po dmwin ?]]” E 2000, i prezinte ene tchanson sol plake lazer “Emacralaedje”, tot porshuvant ses studias di sociolinwince, po ene teze di doctorat (mins il a dvou leyî ouve). E 2001, i dene li prumî cours di rfondou walon å [[Noû-Lovén]]. [[Imådje:Hendschel_dicauctaedje_Bive.jpg|thumb|Lorint Hendschel dicåçtêye si live "So l' anuti" (Bive, 2006)]] E 2002, i ratoûne li [[Djeneze]], li prumî live del Bibe, e walon, dizo l' tite “Å Cmince”. Dispu l' moes d' djun 2003, Lorint Hendschel a prins on “condjî sabatike” po ses boutaedjes pol walon. Mins on l' rivoerè tolminme a Bive, pol [[sitrimaedje d' on live|sitrimaedje]] di "So l' anuti". == Les nouvès idêyes et les noveas waloneus enondés pa Lorint Hendschel == === Diccionairaedje === Lorint Hendschel a cmincî a bouter sol diccionairaedje a pårti del [[djivêye des motîs do walon]] ramexhnêye pa [[Johan Viroux]]. I va esse li mwaisse adjinçneu do prumî [[franwal|motî francès-walon]] ki dene les minmes mots dins sacwants accints do walon [[Mes 3000 prumîs mots walons (franwal)|Walo + : Mes 3000 prumîs mots walons]]. Après, i va rescontrer [[Tiri Dumont]] et bouter sol [[DTW]] avou lu. === Rifondaedje === Come [[ricwereus sol walon|ricwereu]], Lorint Hendschel fourit li mwaisse teyoricyin eyet l' enondeu do [[rifondaedje do walon|rfondaedje et do linwe-ehåyaedje]] do walon. C' est les idêyes sipårdowes pa ci ptit live la ki vont fé comprinde a [[Lucyin Mahin]] kel schapaedje do walon passe parr la, et-z atôtchî Lorint Hendschel e 1993. Djusse après, Lorint Hendschel fourit l' mwaisse viene del [[Tåvlotêye rifondaedje di l' UCW|"Commission normalizåcion" di l' UCW]]. Cwand cisse-ciale toûne a cou d' poyon, e 2000, i renonde li [[Tåvlotêye rifondaedje del Rantoele]], tot-z askepiant li [[Djåspinreye Rifondaedje]] so Yahoo. === Noûmots === C' est lu ki saye di ratourner l' prumî li motlî informatike po s' endè siervi å cmince so Microsoft, pu so Linux. C' est tot fjhant ciste ovraedje la k' i va rescontrer [[Pablo Sarachaga]]. == Sacwantès hårdêyes == === Hårdêye divintrinne === * [[So l' anuti (roman)|Li roman "So l' Anuti"]] === Hårdêye difoûtrinnes === * [http://users.skynet.be/lorint/wallang/ Les pådjes do lingaedje walon] * [http://croejhete.walon.org/ Li waibe del croejhete walone] * [http://users.skynet.be/lorint/ Pådje des scrijhaedjes da Lorint Hendschel, sacwants di ses romans s'&nbsp;î trovént] * [http://chanae.walon.org/lh/wa/dic/index.php?query=adrov-wa-xh Li fond di dnêyes do Diccionaire di Tot l'&nbsp;Walon (DTW)] * [http://rifondou.walon.org/hendschel-rif.html Les pådjes da Lorint Hendschel so l'&nbsp;Aberteke] * [http://djeneze.walon.org/ “Å Cmince” (modêye e walon del Djeneze)] [[fr:Laurent Hendschel]] [[nl:Laurent Hendschel]] [[en:Laurent Hendschel]] 6184 25945 2004-05-14T23:41:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Laurent Hendschel]] 6185 25946 2004-05-14T23:58:39Z Pablo 5 pont d' vude inte «#» eyet «REDIRECT» #REDIRECT [[El Moxhon d' Ônea]] 6186 25947 2004-05-14T23:59:13Z Pablo 5 pont d' vude inte «#» eyet «REDIRECT» #REDIRECT [[Motî:moxhon d' ônea]] 6187 25948 2004-05-16T12:54:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Liloe</B></FONT> (so plaece: Disfondowes: <span lang=wa-feller>Lèloû</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Lillois-Witterzée, rebané avou Brinne. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Lilwè, Liloû, Lèloû, Lèlou; Vîs scrijhas: Lentlo (966), Lentlos (1147).</span> Etimolodjeye : tîxhon <span lang=de>lindel</span> (tiyoû), cawete walone -oe, bwès d'&nbsp;tiyoûs. ---- [[Liloe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Liloe]] 6188 25949 2004-05-16T12:58:33Z Pablo 5 '''Liloe''' (fr: ''Lillois-Witterzée'', so plaece ''Lèloû'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Brinne-l'-Alieu]]. * Limero del posse: '''1428''' (vî limero '''1428''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;74''' Li no provént do tîxhon ''lendel'' (tiyoû), avou l'&nbsp;cawete walone [[cawete -oe|-oe]] des bwès (dizo disfondowe coinrece -oû). ==Istwere== A vlou esse rebané a [[Witerzêye]] e [[1809]], mins l'&nbsp;radjondaedje n'&nbsp;a stî k'&nbsp;e [[1823]]. Diviè l'&nbsp;an 1000, c'&nbsp;esteut l'&nbsp;abeye di Nivele ki toutchive les démes di Liloe. On boket d'&nbsp;Liloe, li signeurreye do Djåkî, redîméve direk å prevot d'&nbsp;[[Sinte-Djetrou]], disk'&nbsp;e [[1797]]. 6189 25950 2004-05-16T13:30:10Z Pablo 5 [[Imådje:nime_france.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>nîme</B></FONT> <B>I.</B> (vî vî mot) retourêye plaece la k'&nbsp;les Gålwès priyént leus diès. <I>Les scrijhaedjes galo-greks si rtrovnut so des pires di tombales, des bônes inte deus [[Motî:hassoe|hassoes]] et so des pires di rmerciymint ås diès metous dins des nîmes</I> ([[Lucien Mahin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fond d'&nbsp;Nîme:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Lustin. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Nîme</FONT> [n.pl.] <B>1.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Nismes</span>, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. Sipotaedje des djins d'&nbsp;Nîme: les Craheas (so plaece: <span lang=wa-feller>Crayas</span>. <B>2.</B> Veye di France, e F. <span lang=fr>Nîmes</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Nîme</FONT>, Nime, Vîs scrijhas: Nimaud (1061), Nieme (1188)</span>. Etimolodjeye: [[gayel]] <span lang=ga>nemetum</span> (minme sinse) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nîmea</B></FONT> [n.pl.] ri ki court a Nîme e F. <span lang=fr>Nimay</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nîmlete</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;[[Baileu]], metou sol [[Noere Aiwe]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nîmåd</B></FONT> [n.pl.] (v.v.n.) vî no d'&nbsp;Nîme sicrît <span lang=wa-feller>Nimaud</span (1061). ---- * [[Nîme|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les nîmes des Gålwès]] * [[Nîme (Virwinvå)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Nîme (el Virwinvå)]] * [[Nîmes|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Nîme e France]] 6190 25951 2004-05-15T17:54:44Z Lucyin 16 plake (poitrait L. Mahin) vout mostrer li scrijhaedje avou "îme" ki replaece "emetum" plake (poitrait L. Mahin) vout mostrer li scrijhaedje avou "îme" ki replaece "emetum" 6191 25952 2004-06-02T13:58:28Z Pablo 5 mape mostrant l'&nbsp;eplaeçmint di [[Nîme (Virwinvå)]], rifwaite pa L. Mahin {{licince imådjes Lucyin}} 6192 49999 2006-02-02T11:38:07Z Lucyin 16 Côpaedje d' ene tombale des Celes. Li mwaisse tombe est tot å dzo. Pa des côps, on-z a reteré par après sol hopea d' tere (adjinçna fwait på Muzêye des Celes a Libråmont, saetchî e poitrait pa L. Mahin et ki pôreut esse dizo abondroets) 6193 49998 2006-02-02T11:37:30Z Lucyin 16 Poitrait del tombale di Bomgnî, divant k' ele ni soeye foyeye (Poitrait Muzêye des Celes a Libråmont, rissaetchî e pa L. Mahin, et ki pôreut esse dizo abondroets) 6194 45597 2005-11-26T15:04:33Z Pablo 5 Covén -> Couvén [[Imådje:Nime wi.jpg|thumb|200px|mape avou l' eplaeçmint d' Nîme]] '''Nîme''' (fr: ''Nismes'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''5670''' (vî limero '''6380''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;71''' * Sipotaedje des djins: les [[Motî:crahea|craheas]] (so plaece ''crayas'') Li no d'&nbsp;Nîme esteut vént do vî vî no [[nîme]]. Li viyaedje est raiwé pal [[Noere Aiwe]] ==No di des plaeces di Nîme== A Rgnîssårt (so plaece: ''a Rgnèssau''); Les / ås [[Abané]]s (so plaece: ''Abanès''); (a) l'&nbsp;Årdjevå (Vå a l'&nbsp;årdjint); ås Ôneas (so plaece: ''a ls On.nês''); Li [[fondreye]] des Tchéns (so plaece: ''Fondri des tchés''); Fraiturnea (so plaece: ''Frètèrnia''); Mitchfarene; å Mesplî (so plaece: ''au Nèspèlî''); Li (al) Rotche trawêye; al Tchefe; Li Tiene å påkî. ==Istwere== Nîme, c'&nbsp;est on viyaedje vî come les tchmins. On-z î a rtrové des rmanances des [[Sarazin]]s, ki foirdjént l'&nbsp;fier dins des bas-forneas (did la li spotaedje des djins d'&nbsp;Nîme). Gn a eto on on viyaedje walo-romin, eyet des tombales merovindjinnes. El Moyinådje, li viyaedje va shuve l'&nbsp;istwere di [[Couvén]]. E [[1977]], Nîme a yeu l'&nbsp;måjhon-comene del novele comene di [[Virwinvå]] == Economeye et tourisse== Nîme a divnou on respiroe d'&nbsp;boune air po tos les djins do Payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]]. 6195 25956 2005-01-01T16:53:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Fondreye (dins tere)]] 6196 25957 2004-05-16T13:56:14Z Pablo 5 Wåve <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nimal</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Limal</span>, rebané avou 1300 Wåve; limero diyalectolodjike: [Ni&nbsp;42]; vî limero del posse: 1350. Ortografeye UCW disfondowe pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Limal</FONT>. Vî scrijhas: Littemala (948), Litmal (1155). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Nimal]] 6197 25958 2004-05-16T13:54:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nîmi</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, so plaece: Disfondowes: <span lang=wa-feller>Nimi</span>, e F. Nimy, rebané avou Mont. ---- [[Nîmi|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Nîmi]] 6198 25959 2004-05-16T13:51:16Z Pablo 5 pont d' vude inbte «#» eyet «REDIRECT» #REDIRECT [[Nîmi]] 6199 35592 2005-07-20T01:26:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete si no so on papî, en on scrijha ki nolu n' endè såreut fé l' parey. <I>C' est s' feme k' a siné l' bay di louwaedje. I fåt siner pa vosse no d' djonne feye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;siner l' contrat:</FONT> si [[Motî:maryî|maryî]]. <I>Kén imbaras Ç' a stî ç' djoû la Ki dj' a siné l' contrat</I> (Li bea bouket). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler siner po on mariaedje:</FONT> esse temon. <span lang=fr>F. être témoin de mariage.</span> <B>2.</B> diner çou k' on-z a. <I>Il a siné tot çk' il aveut.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> siner</FONT>, sinè, signî, signer, signè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siné</B></FONT> [o.n.] sicrijhaedje u måke k' on sene avou. <I>Il ont tertos metou leus sinés dissu m' plåstraedje.</I> <I>Vos avoz on bea siné.</I> ([[Floribert Deprêtre]] & Nopère). On dit eto: sinaedje, [[Motî:signateure|signateure]]. <span lang=fr>F. signature.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner s' siné:</FONT> leyî èn ôte siner a vosse plaece. <span lang=fr>F. déléguer sa signature.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> siné</FONT>, sinè</span>. Coinrece Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sineu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sineuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki sene. <I>I sont dins les sineus del peticion.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> sineu(se), sin'resse</FONT> signeu(se)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "siner". <I>C' esteut on poitrait da Carter avou Begin et Sadate, li djoû do sinaedje del Påye do Camp David.</I> 6200 25961 2005-03-19T19:51:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>signateure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:siner|siné]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>signataire</B></FONT> [o.f.n.] sineu(se). Etimolodjeye: calcaedjes riwalonijhîs do F. <span lang=fr> signature, signataire</span>. 6201 53986 2006-04-07T20:20:49Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">tombe</B></FONT> [f.n.] monumint fwait la k' on-z a eteré ene sakî. Loukîz a: [[Motî:sårco|sårco]]. <span lang=fr>F. tombe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; fé les tombes:</FONT> les rnetyî et les rassonrer (copurade li samwinne divant l' tossint, et dvant l' dicåce). | <B><FONT COLOR="#ff0000">tombale</B></FONT> <B>I. </B>[f.n.] <B>1.</B> pitite tombe. <span lang=fr>F. tombelle. <B>2.</B> (pus stroetmint) tombe d' on Cele, avou on hopea d' tere et d' pires ådzeu. <B>3.</B> pitite bosse so on plat terin. <span lang=fr><span lang=fr>F. monticule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Al tombale</FONT>: no di des plaeces di [[Motî:Vierset|Vierset]], di [[Motî:Solé|Solé]], [[Motî:Walin|Walin]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Tombale</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e <span lang=fr>F. Tombal, Tomballe, Tombelle.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ale]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tomboe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bosse so on plat terén, la k' gn a yeu des tombes. <span lang=fr>F. tumulus.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) tombe d' on Merovindjin, avou on hopea d' tere et d' pires ådzeu. Etimolodjeye : [[cawete -oe]] ---- * [[tombe|Dipus d' racsegnes so les tombes]] * [[tomboe|Dipus d' racsegnes so les tomboes merovindjins]] * [[tombale|Dipus d' racsegnes so les tombales celes]] * [[tomboe (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les nos d'plaeces avou "tomboe"]] * [[tombale (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les nos d'plaeces avou "tombale"]] 6202 51361 2006-03-12T14:31:35Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Nimi}} '''Nîmi''' (fr: ''Nimy'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Mont]]. * Limero del posse: '''7020''' (vî limero '''7450''') * Limero diyalectolodjike: '''Mo&nbsp;22''' Li no d'&nbsp;Nîmî vént do vî vî no ''[[nîme]]''. 6203 25964 2004-05-16T13:23:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nîme]] 6204 25965 2004-05-16T13:32:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nîme]] 6205 25966 2004-05-16T13:32:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nîme]] 6206 25967 2004-05-16T13:32:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nîme]] 6207 25968 2004-05-16T13:41:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Nîme (Virwinvå)]] 6209 25969 2004-05-16T13:51:37Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:Nimal" #REDIRECT [[Motî:Nimal]] 6210 43954 2005-11-10T17:55:02Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Nimal''' (fr: ''Limal'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Wåve]]. * Limero del posse: '''1300''' (vî limero '''1350''') * Limero diyalectolodjike: ''Ni&nbsp;42'' Vî scrijhas: Littemala (948), Litmal (1155). 6211 25971 2004-05-16T14:07:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tombe]] 6215 25972 2004-05-16T20:25:47Z Pablo 5 Jules Claskin e 1921 Jules Claskin e 1921 6216 25973 2004-05-16T20:27:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clocmane</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) fondeu d'&nbsp;clotches. Etimolodjeye: bodje cloke, cawete inglesse -mane, 1850. 6217 25974 2004-05-16T20:28:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clocsiyå</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fucsiyå|fucsiyå]]. Etimolodjeye: acmaxhaedje di fucsiyå eyet di "cloke". 6218 25975 2004-05-16T20:30:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flumion</B></FONT> [o.n.] pitite cwantité. <I>Mi mame va a l'&nbsp;intrêye del cåve po m'&nbsp;vudî on flumion d'&nbsp;gote dins ene djate</I> (H. Lerutte). 6219 25976 2004-10-18T21:05:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:frezé]] 6220 25977 2004-10-23T11:05:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcrosse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ki n' tént pus. <I>Ci côp cial c' est fini: li toet hosse, et pår li litea d' l' ouxh k' est pô-z [[Motî:etait|etait]] et halcrosse</I> ([[A. Xhignesse]]). On dit eto: [[Motî:siclimboigne|siclimboigne]]. <span lang=fr>F. bancal, bancroche, instable, branlant.</span> <B>2.</B> ki n' tént pus bén so ses pîs (tot djåzant d' ene djin). <I>Ene Lidjwesse esteut si halcrosse Ki s' curé l' codåna e l' fosse, Nosse fontinne lyi fjhit si grand bén K' ele î pierda l' droet d' etermint</I> ([[L. de Ryckman]]). <I>Tot halcrosse, li vî ome si leva di s' fåtûle et ramoenner ene plinne botaye di gote</I> ([[G. Heusdain]]). <I>I gn aveut, dizo ces poirtikes, on hopea d' malådes, des aveules, des stroupyîs, des halcrosses, ki rawårdént ki l' aiwe bolaxhe</I> ([[sint Djhan l' Evandjilî|sint Djhan]], ratourné pa [[J.M. Lecomte]]). On dit eto: [[Motî:xhalé|xhalé]]. <span lang=fr>F. bancal, cagneux, mal foutu, boiteux.</span> <B>3.</B> ki n' est pus foirt pouxhant, tot djåzant d' ene usteye. <I>Ci serè des cwåtletes, come vosse cwåte Bancontact, ki vont replaecî ces grosses zonzons d' disketes 3,5 pôces la, ki tchedjront ôte tchoi ki les minåbes 1.400.000 bits di ces halcrosses la</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. obsolète, rebut, pacotille.</span> <B>4.</B> (mot d' linwincieus) k' on scrît mins k' on n' prononce nén, tot djåzant d' ene lete. <I>Li halcrosse E; les halcrossès cossounes metowes å coron des mots.</I> <span lang=fr>F. muet.</span> ---- * [[halcrosse E|Dipus d' racsegnes sol halcrosse E]] * [[halcrosse cossoune|Dipus d' racsegnes so les halcrossès cossounes]] 6221 25978 2004-05-16T20:35:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramoirt</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">moirt et ramoirt</FONT>: moirt dispu lontins. <I>On sereut moirt et ramoirt k'&nbsp;on n'&nbsp;è såreut rén</I> (R. Hostin). 6222 66028 2006-07-03T12:39:39Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragranci</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si ragranci</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> [[Motî:agranci|s' agranci]], [[Motî:rafiyî| si rafiyî]]. <I>Dji m' ragrance d' awè des noveles </I>([[Motî d' Cînè|R. Hostin]]). <I>I va vni… ki n' vént i don ! A, si vos sårîz come dji m' ragranci del rivey, li tchir efant </I>([[L. Pirsoul]]). <I>Al fén, vo l' la rivnou Li bea moes d' Mareye Li tins s' radoûcit L' ome si ragrancit </I>([[P. Lagrange]]. <I>On s' ragrancixheut d' el vey raviker ene miete, après totes les plombes k' avént tcheyou so s' famile </I>([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. espérer impatiemment, se réjouir d'avance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' si fåt djamåy ragranci d' ene bele djournêye si ele n' est houte:</FONT> i pout todi ploure al vesprêye. <B>2.</B> s' agranci, rigreter çou k' on n' a polou aveur. <span lang=fr>F. regretter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragrancixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "si ragranci". <I>Ele raconte ses pinsêyes, åd triviè d’ ses strinses et d' ses ragrancixhaedjes divant tos les candjmints del veye d' ådjourdu </I>([[Emile Gilliard]]). <span lang=fr>F. attente, regret.</span> 6223 25980 2004-05-16T20:37:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragrawyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">(si ragrawyî)</FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.pr.] si rmete d'&nbsp;asgur après ene maladeye, ene rascråwe. <I>I cmince a s'&nbsp;ragrawyî.</I> <span lang=fr>F. se rétablir, se remettre à flot.</span> 6224 36788 2005-08-02T15:32:15Z Pablo 5 [[categoreye:rilomés Walons|Anciaux, Joseph]] '''Joseph Anciaux''' (1860-1931) fourit on priyesse catolike walon k'&nbsp;ovra pol ricnoxhance des droets des Noers des Estats-Unis. I vna-st å monde a [[Få (viyaedje)|Få]], dlé [[Nameur]], e [[1860]]. E [[1895]] il est voye po l'&nbsp;Amerike, eyet bén rade il est disgosté pal manire ki les Noers amerikins sont discriminés. I saye ki les evekes [[catolicisse|catolikes]] fijhexhe ene sacwè po-z aidî a candjî çoula, eyet scrire on rapoirt, e latén, k'&nbsp;i fjha-st imprimer a Nameur e [[1903]] eyet evoyî å [[Vatican]]. Do côp les evekes des [[Estats Unis]] ont stî bén oblidjîs d'&nbsp;mete so pî on buro po les ''djins d'&nbsp;coleur'' come on djheut-st adon, mins l'&nbsp;eglijhe catolike ni prinda l'&nbsp;disfinse des Noers amerikins k'&nbsp;ene céncwantinne d'&nbsp;anêyes pus tård. Po çou k'&nbsp;est di Djôzef Anciaux, on lyi frè payî bén tchir si rapoirt å Vatican, i n'&nbsp;pola måy ovrer come curé ezès Estats Unis, eyet i passa des ans et des ans a wåler ey esse disbåtchî pår. I rintere el Walonreye e [[1920]], et mori a [[Årlon]] e [[1931]]. 6225 35672 2005-07-20T20:00:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coibjhî</B></FONT> [o.n.] ome (feme) di mestî ki fwait (u rfé) les solés. <I>Li coibjhî prindeut l'&nbsp;onk al gåtche mwin et bouxhî dsu avou on mårtea å rond tapa</I> ([[Henry Matterne]]). <span lang=fr>F. cordonnier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwabjî [cwap'jî]</FONT>, cwèpî, cwèp'hî, cwam'jî, cwabjî, corbijî, corbujî, corbujiè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coibjhire</B></FONT> [f.n.] feme do coibjhî, u feme ki fwait do coibjhî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coibjhireye</B></FONT> [f.n.] cwårtî d'&nbsp;l'&nbsp;economeye a vey avou les coibjhîs. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cwèp'hirèye, cwèp'rèye</span>. 6226 52491 2006-03-23T09:40:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårpixhe</B></FONT> [f.n.] sôre di cråxhe k' el [[Motî:coibjhî|coibjhî]] trimpéve li [[Motî:tchetea|tchetea]] dvins. <span lang=fr>F. poix.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haurpiche</FONT>, haurpihe, haurpike, haurpîche, haurpîke, haurpîh, haurpèye, hârpi, hârpîe, hârpèye, harpi, aurpi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårpixhî</B></FONT> [v.c.] mete del hårpixhe so ene sacwè. <span lang=fr>F. empoisser.</span> 6227 25984 2004-07-24T03:00:50Z Pablo 5 cloyaedje des clintcheyès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcheté</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> totes les biesses d'&nbsp;ene sakî. <I>I purda s'&nbsp;feme Saray, si neveu Lot, tot s'&nbsp;tcheté et totes les djins et les biesses k'&nbsp;il etertineut a Xharan.</I> (Li [[Djeneze]], ratourné pa [[Lorint Hendschel]]). F. cheptel. <B>2.</B> tos les cwårs d'&nbsp;ene djin, d'&nbsp;ene eterprijhe. F. capital. <B>3.</B> valixhance d'&nbsp;ene vatche. <I>Li 19 d'&nbsp;awousse 1678, dj'&nbsp;a metou a Catrene Bodet ene åmaye di 3 ans a nourijhon, po tcheté di 3 patacons</I> (vîs papîs ramexhnés pa [[Joseph Bastin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchèté</FONT>, tchètin</span>. 6228 36234 2005-07-30T14:34:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchetea</B></FONT> [o.n.] gros fyi (sovint del [[Motî:tchene 1|tchene]]) trimpé dins del [[Motî:hårpixhe|hårpixhe]] kel [[Motî:coibjhî|coibjhî]] keudeut les solés avou. <I>Å moumint d'&nbsp;payî, les pîces d'&nbsp;ôr si candjèt e blankès soris ki corèt evoye dins les tcheteas et les hårpixhes, pask'&nbsp;el coibihî n'&nbsp;aveut nén metou do solide cur po les smeles</I> ([[Emile Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:djeudfi|djeudfi]]. <span lang=fr>F. ligneul.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchètcha</FONT>, tchètê, tchèté, tchètin, tchètia</span>. 6229 25986 2004-05-17T13:58:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Werisse</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Wéris, rebané avou Derbu. ---- [[Werisse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Werisse]] 6230 55433 2006-05-01T08:06:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Wéris]] {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Wéris JPG01.jpg|thumb|l' eglijhe sinte Walbudje]] '''Werisse''' (fr: ''Wéris'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Derbu]]. * Limero del posse: '''6940''' (vî limero '''5471''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;15''' ==A vey== [[Imådje:Dolmen_a_Wéris.jpg|thumb|Onk des dolmens di Werisse, veyou di costé]] [[Imådje:Wéris JPG002.jpg|thumb|veyou di dvant]] Grossès pires di Werisse, 5000 ans viyes: * 2 [[dolmen]]s, c' est des vîs monumints k' on sondje esse ene sepulteure; c' est èn emantchaedje di grossès pires dresseyes sopoirtant des ôtès grossès pires pôzêyes dissu, li tot racloyant ene pitite tchambe. * sacwants [[menir]]s, c' est ene simpe pire dressêye ki vijhene avou les dolmens. * li ''pire Hena'' (pire a ledjinde, naturele) * li ''lét do diale'' (pire a ledjinde, naturele) {{Commons|Categoreye:Wéris}} [[fr:Wéris]] [[nl:Wéris]] 6231 25988 2004-05-17T13:48:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coibjhî]] 6232 25989 2004-05-17T13:48:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coibjhî]] 6233 25990 2005-01-19T13:04:04Z Pablo 5 epådjnaedje imådje [[Imådje:gorea.jpg|thumb|150px|hårkea po poirter l'&nbsp;laecea al laitreye <small>(poitrait del ramexhnêye da L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårkea</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) <B>1.</B> bwès travayî, on bon mete long, k'&nbsp;on poite so les spales, et k'&nbsp;gn a deus saeyeas ki pindèt après. <I>Dji rabresse a picete l'&nbsp;binamé valet ki poite mi hårkea</I> ([[Djôr Ista]]). rl a: [[Motî:gorea|gorea]], [[Motî:lamea|lamea]], [[Motî:coube|coube]], [[Motî:golé|golé]], [[Motî:haminte|haminte]]. <span lang=fr>F.(vx, B) porte-seaux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete li hårkea (a kéconk):</FONT> li tni e cabasse (lî passer s'&nbsp;bresse ttåtoû di s'&nbsp;cô) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Hårkeas:</FONT> rl a: [[Motî:Håre|Håre]]. <B>2.</B> sôre di triyingue di bwès k'&nbsp;on meteut å cô des boûs e pateure, por zels én nén passer les håyes. rl a: [[Motî:båkea|båkea]] (foto), [[Motî:gorea|gorea]], [[Motî:golé|golé]], [[Motî:lamea|lamea]]. <span lang=fr>F. tribart.</span> <B>3.</B> [[Motî:håre|håre]], håde (loyén) po les faxhenes u po les vatches. Disfondowes: <B>haurkê</B>, hârkê, harkê, horkê, hâkê, hâlkê, haurkia, haurtcha, haurkâ, haurpia, haurtia, aurtia. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"hard"</span> (pitit toirtchî fyi, pu håre, håde), avou candjaedje D -&gt; K (rl a: [[Motî:årchele|årchele]]), u: bodje tîxhon <span lang=de>"hak"</span> (crotchet), rl a: [[Motî:hårcot|hårcot]]. Coinrece Grand Payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårker</B></FONT> [v.s.c.] bouter deur. <I>Ledjire come ene aronde, ele hårkêye po ratraper l'&nbsp;fåtcheu.</I> (J. Calozet). Disfondowes: harkè. 6234 25991 2004-05-17T14:15:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hårpixhe]] 6235 25992 2004-05-17T14:16:36Z Pablo 5 Imådje e noer e blanc d' èn ome poirtant deus grands saeyeas d' laece avou on hårkea (poitrait da L. Mahin) Imådje e noer e blanc d' èn ome poirtant deus grands saeyeas d' laece avou on hårkea (poitrait da L. Mahin) 6236 25993 2004-05-18T10:00:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>antomeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ashonna des oxheas d'&nbsp;ene sakî. <I>Neni&nbsp;! C'&nbsp;est des antomeyes, ki vikèt dins on monde di [[Motî:sipér|spérs]] et d'&nbsp;[[Motî:macrale|macrales]], ki l'&nbsp;efant ni sait kî çk'&nbsp;î est mwaisse.</I> On dit eto: [[Motî:sikelete|sikelete]]. <span lang=fr>F. squelete.</span> <B>2.</B> syince ki studeye li coir des djins et des biesses. <span lang=fr>F. anatomie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">antomèye</FONT>, antomîye, anatomîye</span>. Etimolodjeye: Calcaedje do F. <span lang=fr>"anatomie"</span>. ---- [[antomeye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;antomeye]] 6237 25994 2004-05-18T10:08:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjoupsiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:emacraler|emacraler]]. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:djoupsén|djoupsén]] avou l'&nbsp;[[betchete e-]] (mete dins l'&nbsp;mwais sôrt d'&nbsp;on djoupsén). 6238 25995 2004-05-18T12:06:16Z Pablo 5 coridjî loyén [[Imådje:emacralaedje2.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>emacraler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> si rinde mwaisse d'&nbsp;ene sacwè, d'&nbsp;ene djin, tot djåzant d'&nbsp;ene macrale, d'&nbsp;on macrea. On dit eto: [[Motî:epoûtloukî|epoûtloukî]], [[Motî:edjoupsiner|edjoupsiner]], [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. rl a: [[Motî:dismacraler|dismacraler]]. <span lang=fr>F. ensorceler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;emacraler l'&nbsp;feu:</FONT> mete må les bwès, et ki l'&nbsp;feu n'&nbsp;sait rprinde, li fé distinde tot metant ene sacwè ki n'&nbsp;broûle nén. <B>2.</B> si rinde mwaisse d'&nbsp;ene sakî (ki vs voet voltî), et k'&nbsp;les djins ni coprindèt nén kimint k'&nbsp;ça s'&nbsp;fwait. <I>Dji m'&nbsp;dimande bén kimint k'&nbsp;nosse pere s'&nbsp;a leyî emacraler pa ene laide vireuse feme come vos.</I> On dit eto: andoûler, adawyî, amidjôler. <span lang=fr>F. séduire, charmer, envoûter.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;emacraler</FONT> [v.pr.] s'&nbsp;[[Motî:ecramyî|ecramyî]]. <span lang=fr>F. s'emmêler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmacraler</FONT>, èmacralè, èmacralî, amacrâlè, amacrâler, amacrèler, inmacraler</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "[[Motî:macrea|macrea]]" avou l'&nbsp;[[betchete e-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emacralé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>emacralêye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> dizo èn emacralaedje. <I>I djouwéve si bén del flute po rahoukî les biesses ki t'&nbsp;åreus dit k'&nbsp;elle esteut emacralêye</I> ([[Anatole Marchal]]). <span lang=fr>F. ensorcelé(e), magique.</span> <B>2.</B> bleu roed sot (d'&nbsp;ene kimere, d'&nbsp;on galant). <span lang=fr>F. amouraché</span>. <B>3.</B> ecramyî (ieye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;emacralé mot:</FONT> <I>a)</I> mot k'&nbsp;a des sinses diferins d'&nbsp;ene coine a l'&nbsp;ôte do payis walon. <I>b)</I> mot diferin d'&nbsp;èn ôte, mins ki si scrît parey a des plaeces k'&nbsp;i gn a. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emacralaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "emacraler". <span lang=fr>F. ensorcellement, sortilège.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">emacralèdje</FONT>, amacraladje, amacrèladje, inmacralâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emacralreye</B></FONT> <B>1.</B> laid emacralaedje. <span lang=fr>F. sort, sortilège, maléfice.</span> <B>2.</B> ecramireye. <span lang=fr>F. méli-melo, imbroglio, embrouillement, confusion</span>. ---- [[emacralé mot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les emacralés mots]] 6239 25996 2004-05-18T10:14:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>epoûtloukî</B></FONT> ([[Codjowaedje loukî|codjowaedje]]) [v.c.] riloukî (ene sakî) po l'&nbsp;[[Motî:emacraler|emacraler]]. rl a: [[Motî:edjoupsiner|edjoupsiner]], [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <span lang=fr>F. ensorceler par le mauvais œil, donner le guigon, porter malchance.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] no (poûte, ki vént do latén <span lang=la>"putidus"</span>) + viebe (loukî); [[betchete e-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epoûtloukî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>epoûtloukeye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> emacralé, êye. <span lang=fr>F. frappé du mauvais œil.</span> <B>2.</B> ki n'&nbsp;a pont d'&nbsp;tchance. <span lang=fr>F. malchanceux</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èpoûtloukî</FONT>, <FONT COLOR="#800080">èpoûtloukeye</FONT>, èpoûtlouké, èpoûplouké</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epoûtloucaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "epoûtloukî". rl a: [[Motî:sôrreye|sôrreye]], [[Motî:tchôca|tchôca]], [[Motî:tchôcaedje|tchôcaedje]], [[Motî:emacralaedje|emacralaedje]]. <span lang=fr>F. guignon, sort, sortilège, ensorcellement, maléfice.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èpoût'loukèdje</FONT>, èpouploukèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epoûtloukeure</B></FONT> [f.n.] emacralante loukeure. <I>Loukîz ene miete vaici so mes epoûtloukeures</I> ([[Georges Sfasie]]). <span lang=fr>F. regard ensorcelant, envoûtement, sortilège.</span> 6240 25997 2004-05-18T10:19:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>essôrceler</B></FONT> ([[Codjowaedje essôrceler|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:emacraler|emacraler]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">essônrcèler</FONT>, inssoûrcèler, assôrçuler, assonrcèlè, assôrcëler, èssôrçulî</span>. 6241 25998 2004-05-18T10:55:24Z Pablo 5 [[Imådje:macrale.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>macrea, macrale</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki fwait des ewaerantès sacwès, pask'&nbsp;i (elle) a paké avou l'&nbsp;diale. On dit eto: [[Motî:grimancyin|grimancyin]], [[Motî:sôrcî|sôrcî]]. rl a: [[Motî:emacraler|emacraler]], [[Motî:harloucrale|harloucrale]]. <span lang=fr>F. sorcier.</span> <I>Kimander ås nûtons, ås macrales et ås loumrotes et n'&nbsp;nén saveur kimander s'&nbsp;cour, fåt ddja assoti</I> ([[Anatole Marchal]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">macrea</FONT> (mot d'&nbsp;[[éndjolisse]]) programe ki vs aide pate a pate po fé ene bouye dinêye <span lang=fr>F. assistant.</span> <span lang=en>Ing. wizzard.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">macrê</FONT>, <FONT COLOR="#800080">macrale</FONT>, macrin, makia, macrâle. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>macralreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> syince u faitindje des macreas. <span lang=fr>F. sorcellerie.</span> <B>2.</B> toû, minte. <I>Si dj'&nbsp;pôreu, avou ene macralreye, lyi catchî ki dji m'&nbsp;a-st impli (l'&nbsp;vinte di bire)</I> ([[Nicolas Defrecheux]]). <span lang=fr>F. astuce, ruse, finesse, subterfuge.</span> ---- [[macralreye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;macralreye]] 6242 25999 2004-05-17T20:17:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> sikelete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B> eskelete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B> skelete</B></FONT> [o.n.] [[Motî:antomeye|antomeye]]. 6243 53458 2006-03-29T02:29:29Z Pablo 5 rifondaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôrcî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôrcire</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] [[Motî:macrea|macrea, macrale]]. rl a: [[Motî:essôrceler|essôrceler]]. <I>Li bounameye esteut sôrcire</I> ([[Gaston Lucy]]). Coinrece Basse-Årdene &amp; Coûtchant walon. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sôrcire</FONT> [f.n.] <B>1.</B> gros triyangue di bwès, saetchî pa deus tchvås, ki schovéve li nive evoye des tchmins. <span lang=fr>F. chasse-neige.</span> <B>2.</B> ashonnaedje di deus poutreles di bwès u d' fier, e cogne di H, k' on saetchive di triviers dins la pateures po stårer les flates et sortot les molinêyes, après l' ivier. Li roedeur di l' usteye abîmant foirt li waezon, on-z a yeu rcours a des pneus findous e deus et rloyîs eter zels pa des bokets d' tchinne, copurade po fé les flates. rl a: [[Motî:hertchinne|hertchinne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôrcelreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:macralreye|macralreye]]. 6244 26001 2004-05-18T11:03:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchariguete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:hoûlote|hoûlote]]. <I>Elle est emacralêye pås mietes disgårcinêyes pås tchariguetes</I> ([[Danielle Trempont]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El Tchariguete:</FONT> (sicrîte <span lang=wa-feller>Èl Chariguète</span>) No d'&nbsp;ene gazete e walon do payis d'&nbsp;Tchålerwè. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchariguète</FONT>, chariguète</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;Tchålerwè. ---- [[El Tchariguete|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol rivowe El Tchariguete]] 6254 26002 2004-05-17T20:25:59Z Lucyin 16 coviete d' ene plake lazer, eplaidêye pal soce "Li Ranteule" e 1999, avou, pol prumî côp, on tite sicrît e rfondou walon. coviete d' ene plake lazer, eplaidêye pal soce "Li Ranteule" e 1999, avou, pol prumî côp, on tite sicrît e rfondou walon. 6255 26003 2004-05-17T20:26:23Z Lucyin 16 pitite popene macrale, foirt al môde diviè ls anêyes 2000 (poitrait saetchî pa L. Mahin). pitite popene macrale, foirt al môde diviè ls anêyes 2000 (poitrait saetchî pa L. Mahin). 6256 26004 2004-05-18T12:29:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgårciner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:furler|furler]], taper evoye. <span lang=fr>F. gaspiller.</span> <B>2.</B> [[Motî:sitramer|sitramer]]. <I>Elle est emacralêye pås mietes disgårcinêyes pås tchariguetes</I> ([[Danielle Trempont]]). <span lang=fr>F. répandre.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Nameur &amp; Tchålerwè. 6257 26005 2004-05-18T12:34:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismacraler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé ndaler èn [[Motî:emacralaedje|emacralaedje]]. On dit eto: [[Motî:dissôrceler|dissôrceler]]. <span lang=fr>F. désensorceler, désenvoûter, exorciser, chasser le mauvais sort, rompre le charme.</span> <B>2.</B> [[Motî:discramyî|discramyî]]. On dit eto: [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]], [[Motî:disburtaker|disburtaker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dismacraler l'&nbsp;[[Motî:exhea|exhea]]:</FONT> trover ene rexhowe a en laide situwåcion. <I>Comint sawè comint çki dj'&nbsp;pôreu bén dismacraler l'&nbsp;exhea?</I> ([[Chantal Denis]]). 6258 26006 2004-05-18T12:37:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dissôrceler</B></FONT> ([[Codjowaedje essôrceler|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:dismacraler|dismacraler]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dis'sônrcèler</FONT>, dis'soûrcèler, dis'sôrçuler, dis'sonrcèlè, dës'sôrcëler, d(is)sôrcèler</span>. 6259 47001 2005-12-12T11:08:16Z Lucyin 16 coridjaedje "discrouker" <FONT COLOR="#ff0000"><B>diswaibyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:dizôrner|dizôrner]] (fé piede li tiesse a cåze d' on candjmint d' djîsse, d' åbitudes). <I>I n' fåt nén diswaibyî les viyès djins.</I> <I>Dji so tote diswaibieye avou ç' novele eure la.</I> <I>Les poyes k' on candje di poli sont totes diswaibieyes.</I> <I>On poitrè tos les bokets des spiyeyès posteures di l' eglijhe po les taper e Sambe al minme plaece; come ça, i n' seront nén diswaibyîs, tertos eshonne</I> ([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. dépayser, déranger, troubler, perturber.</span> <B>2.</B> saetchî ene sakî foû do [[Motî:penin|penin]]. rl a: [[Motî:discrouker|discrouker]], [[Motî:discroler|discroler]], [[Motî:disburtaker|disburtaker]], [[Motî:discramyî|discramyî]], [[Motî:dismacraler|dismacraler]]. <span lang=fr>F. secourir, dépêtrer, tirer d'embarras.</span> <B>3.</B> fé cori evoye. <I>N' alez nén diswaibyî mes poyes, la vozôtes.</I> rl a: [[Motî:axhårer|axhårer]]. <span lang=fr>F. faire déguerpir, effaroucher.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si diswaibyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> piede ene åbitude. rl a: [[Motî:disbitouwer|si disbitouwer]]. <span lang=fr>F. se déshabituer.</span> <B>2.</B> si cwiter (inte on djonnea eyet s' mayon). <span lang=fr>F. rompre.</span> <B>3.</B> cori evoye. <span lang=fr>F. déguerpir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diswêbyî</FONT>, d(i)wêbî, d(u)winbî, diswêbyi, diswêbî, duswêbier, duswêbiè, d(u)wêzbî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diswaibiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "diswaibyî" eyet "si diswaiyî". rl a: [[Motî:disbitouwaedje|disbitouwaedje]]. <span lang=fr>F. perturbation, désarroi, désordre, dérangement, dépaysement, trouble, rupture (des fiançailles).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diswêbièdje</FONT>, diswêbiadje, d(u)wêbièdje, d(i)wêbièdje</span>. Bodje: * [[Motî:waibyî|waibyî]] 6260 56818 2006-05-14T23:06:24Z Pablo 5 /* Mots dismacralés på rfondaedje */ èn '''emacralé mot''', c' est on mot k' a des sinses diferins d' ene coine a l' ôte do payis walon. Ça pout esse eto deus mots diferins ki si scrijhèt parey a des plaeces k' i gn a. Ça pout esse des [[omonimeye|omonimes]]. == Mots a sinse diferin d' après l' coine del Walonreye == * [[Motî:tåte|tåte]] * [[Motî:fåve|fåve]] * [[Motî:frambåjhe|frambåjhe]] * [[Motî:peket|peket]] Dismacralaedje: Si on scrît po totes les coines del Walonreye, on eployrè purade on sinonime k'&nbsp;est bén clair: * '''frambåjhe''' pôrè esse replaecî pa ** [[Motî:amonne|rodje amonne]] u [[Motî:ampoune|ampoune]] (F. ''framboise'', inglès ''raspberry'') ** u pa [[Motî:caclindje|caclindje]] (F. ''myrtille''; inglès ''blueberry''). * '''blé''' pôrè esse replaecî pa: ** [[sipeate]] (F. ''épeautre'') ** [[swele]], rigon, waessin (F. ''seigle'') ** [[frumint]] (F. ''blé, froment'') * '''tåte''' pôrè esse replaecî pa ** [[Motî:fadêye|fadêye]] (F. ''tartine'') ** [[Motî:gozåd|gozåd]] (F. ''tarte recouverte'') ** [[Motî:dorêye|dorêye]] (F. ''tarte'') * '''djaive''' (po les oujheas) pout esse replaecî pa: ** [[djezî]] (F. gésier'') ** [[djave]] (F. jabot'') == Mots la k' ene rifondowe est li disfondowe d' èn ôte mot == Li rcoridjrece ni pout nén vey k'&nbsp;i gn a ene flotche * feu ** rifondowe [[Motî:feu|feu]] ** disfondowe ''feu d'&nbsp;rimês'' -> fijheu d'&nbsp;rimeas. == Adire inte li sinse di tos les djoûs et l' sincieus sinse == * [[tchampion]]: dins l' lingaedje di tos les djoûs on l' eploye å pus sovint po les åbussons (dj' ô bén, les tchampions k' ont on pî et on tchapea); dins l' lingaedje sincieus c' est po totes les especes do ringne ''fungus'' (dj' ô bén, eto les [[tchamosseure]]s, les tchampions microscopikes,...) == Les emacralêyès cawetes == * cawete ''-è'' ki ça pout esse: ** li cawete -é : ''Fiévè'' => [[Motî:fî|fivé]], abanè => [[Motî:abaner|abané]] ** li cawete -et. * li cawete ''-ô'' ki ça pout esse: ** li cawete rifrancijheye ''-eau'', rifondowe -ea: il a ''bô'' dire => il a bea dire; on cayô => on [[Motî:cawiea|cawiea]]. ** li cawete -åd: ''crapôte'' => [[Motî:crape|crapåde]] == Les pwaires minimomes == C' est des mots ki n' sont diferints ki pa ene lete * ene longue voyale <=> ene coûte ** '''i''' va coûtchî <=> il '''î''' va. ** '''mi''', dji so scran <=> ça va '''mî'''. ** '''li''' pådje <=> dj' a '''lî''' (léjhou) == Mots dismacralés på rfondaedje == * [[Motî:schî|schî]] (del tcherowe) <=> [[Motî:shî|shî]] (cråxhe do boû) <=> [[Motî:shijh|shijh]] (chife 6); a plaeces dizo l' minme disfondowe ''chî''. * [[Motî:xho|xho]] (grin di speate sins bale) <=> [[Motî:schô 1|schô]] (djeron) <=> [[Motî:hôt|hôt]] (nén bas), a plaeces dizo l'&nbsp;minme disfondowe ''hô(t)''. * [[Motî:heure|heure]] (gregne) <=> [[Motî:scheure|scheure]] (hossî); a plaeces dizo l'&nbsp;minme disfondowe ''heure''. == Emacralés nos d' plante == Nos ki vout dire ene plante A ene sadju, et ene plante B ôte pårt: * [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]] * [[Motî:frambåjhe|frambåjhe]] == Viyaedjes omonimes == * Pådje des [[Emacralés nos d' viyaedjes]]. 6261 40621 2005-09-26T11:59:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kipicî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>copicî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cpicî</B></FONT> ([[Codjowaedje picî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B>. picî mwints côps. <I>Divins les bals al lamponete, les djonnès feyes sont totès cpiceyes</I> ([[Henry Forir]]). <span lang=fr>F. pincer à plusieurs reprises, tripoter.</span> <B>2.</B> hagnî e mwintès plaeces. <I>Les pouces m'&nbsp;ont tot cpicî</I> (ramexhné pa [[Jean Haust]]). <span lang=fr>F. piquer partout.</span> <B>3.</B> apicî mwints côps. On dit eto: [[Motî:tchåspougnî|tchåspougnî]]. <span lang=fr>F. manipuler, saisir, empoigner à plusieurs reprises.</span> <B>4.</B> [[Motî:rascrer|rascråwer]], acsure, tot djåzant d' ene maladeye. <I>Il est cpicî d' on magnant må.</I> <span lang=fr>F. atteindre, frapper.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kipicî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>copicî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cpicî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eye</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] (imådjreçmint) <B>1.</B> ki [[Motî:transi|transixh]], tourminté (êye). <I>Si fi n'&nbsp;est nén rivnou; ele est tote kipiceye</I> (ramexhné pa [[Jean Haust]]). <I>Dj'&nbsp;esteu cpicî, et mes ouys ni s'&nbsp;distaetchént pus di l'&nbsp;ôrlodje ki tournéve å ralinti</I> ([[Guillaume Smal]]). <span lang=fr>F. inquiet, énervé, tourmenté, fiévreux.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tot cpicî, tote kipiceye</FONT>: ki s'&nbsp;måvele po ene tchitcheye. <span lang=fr>F. névrosé, irritable, irascible, susceptible</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kipiçaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>copiçaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cpiçaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "kipicî". <span lang=fr>F. pincements répétés, morsures d'insectes, piqures multiples.</span> 6263 26010 2005-04-05T07:49:29Z Pablo 5 categoreye (ôre alfabetike) [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Marchal, Anatole]] [[Imådje:marchal_natole_nutons_wi.jpg|thumb|144px|coviete do live “Å tins des nûtons”]] '''Anatole Marchal''' a skepyî e 1901 et mori e 1966. C' esteut on sicrijheu d' prôze e walon, sikepyî a [[Durnale]]. Il a purade sicrît des [[fåve (do vî tins)|fåves do vî tins]], ramexhnêyes dins deus lives: "Å tins des nûtons" (1937) eyet "Li dierinne shijhe" (1941). Et pu co "Padrî l' muroe", totès rapoitroûles po fé sogne (motoit li prumî triler e walon), mins ki n' ont måy sitî eplaideyes. Tant k' a "Durnal, mi bea viyaedje" (1941) eyet "Sondjreyes dins les schavêyes" (1951), c' est purade del proze powetike u del powezeye sins pîtaedje. Les sudjets da A. Marchal vinèt sovint des floricontes et des doûcès croeyances del Walonreye, copurade do payis d' Dinant et d' l' Årdene. A. Marchal a stî relî po l' [[antolodjeye da Piron|da M. Piron]]. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/marchal_anatole.html Pådje des scrijhaedjes då Natole Marchal]. 6264 26011 2004-05-18T12:55:32Z Pablo 5 Li hårdêye difoûtrinne ni va nén !!! :c'&nbsp;est coridjî asteure. 6265 26012 2004-05-18T11:55:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôr</B></FONT> [o.n.] [[Motî:emacralaedje|emacralaedje]]. <span lang=fr>F. maivais sort.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper on sôr:</FONT> emacraler. rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]], [[Motî:segnî|segnî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sônr</FONT>, sôr, soûr</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôrreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:emacralreye|emacralreye]]. <span lang=fr>F. sortilège, maléfice.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ås sôrreyes:</FONT> addjectivire po F. "magique". <I>Tchaire, insi d'&nbsp;on côp, e minme tins k'&nbsp;el rido, après l'&nbsp;dierin rapel Po n'&nbsp;nén brader l'&nbsp;espectake; Mori la dins l'&nbsp;boesse ås sôrreyes; Salut&nbsp;! ... l'&nbsp;årtisse</I> ([[Jacqueline Boitte]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sônr'rèye</FONT>, soûr'rîye, sôr'rîye</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;El Lovire. 6266 65516 2006-06-29T20:03:59Z Lucyin 16 /* Les cawetes */ ==Croejhete== === Letes, sons et scrijhas === ==== Les [[scrijha]]s ==== * Les [[betchfessîs scrijhas]] * Li [[halcrosse H]] * Li [[dobe lete LH]] ==== Les letes ==== * Les [[cossoune]]s. ** [[halcrosse cossoune]]. * Les voyales ** Li [[lete é]] ==== Les sons. ==== * Voyales ** [[son UN]] * Cossounes ** Li [[son TCH]] ** Li [[son K]] ** Li [[rôlêye R]]. *** [[ridaedje R = L]] ** L' [[ixh-låte]] ** [[ridaedje L N]] === Senes di pontiaedje; senes diyacritikes; tipografeye. === * [[Loyeure]]. * [[cedile]]. * [[rîle tipografike da Francård]]. === Les mots === ==== Les nos ==== * [[sudjet]] * [[pitit no]] ==== Viebes ==== * [[aidant viebe]] * Viebe å [[spitron]]. * [[Codjowant infinitif]]. * [[Vwès a Nén Adjixhant Sudjet]] ==== [[Addjectif]]s ==== * Addjectifs di [[Muzeures|mzeure]]. * [[chife e walon|Les chifes e walon]]. * '''[[Plaeçaedje di l' addjectif]]''' ==== Les [[adviebe]]s ==== ==== Les [[prono]]s ==== * [[nén definixhant prono]] ==== Les prezintoes ==== * Prezintoes d' apårtinance ** [[Motî:ti 4|ti (prezintoe d' apårtinance)]] (F. ''ton, ta'') ==== Les [[divancete|dvancetes]] ==== ==== Les [[aloyrece]]s ==== * L' [[aloyrece ki]] ==== Les [[adjondrece]]s ==== ==== Les mots-criyas ==== * [[Motî:piti piti|piti piti !]] (houcaedje des poyes) * [[Motî:tè|tè !]] (houcaedje d' on tchén) * [[Motî:tî tî tî|tî tî tî !]] (houcaedje des poyes) ==== Les mots-bruts ==== == Morfolodjeye (foû codjowaedjes) == === Bastixhaedje des mots === * L' [[aplacaedje]] * L' [[aplacaedje tîxhon]] ** [[mots d' aplacaedje tîxhon/pî]] * L' [[etroclaedje]] * L' [[atroclaedje di l' årtike]] * Li [[bodje (d' on mot)|bodje]] === Les cawetes === * Cawetes cawetes. ** Li [[cawete -a]] ** Li [[cawete -ake]] ** Li [[cawete -êye]] ** Li [[cawete -eye]] ** Li [[cawete -eu]] *** Li [[no d' fijheu]] ** Li [[cawete -eur]] ** Li [[cawete -ire]] ** Li [[cawete -ot]] ** [[cawete -ou]] ** [[cawete -ou, -owe]] (po ls addjectifs come "betchou, coxhou"). ** Li [[cawete -tene]] * Cawetes di codjowaedje ** Li [[cawete -ss]] (di codjowaedje) ** [[cawete -ou, -owe]] (po les pårticipes erireces come "rifondou"). ** [[cawetes -nut & -èt]] (riwaitants di l' indicatif prezintrece). === Les betchetes === * [[betchete a-]] * [[Motî:car-|car-]] * '''[[betchete ki- / c(o)-]]''' ** [[Motî:ki-|ki / c(o)]] ** [[Motî:co- 2|co-]] ** [[Motî:con-|con-]] (moite betchete) ** [[Motî:ric-|ric-]] (dobe betchete) * [[Motî:tcha-|tcha-]] === Les fråzes et les [[fråzlete]]s === == [[Codjowaedje]]s == === Les [[djin d' codjowaedje|djins]] === ** li / les [[cåzant]]s ** li / les [[atôtchî]]s *** L' [[atouwance]] *** Li [[cawete -ss]] ** li / les [[riwaitant|rwaitant(s)]]. === Les [[tins d' codjowaedje]] === * [[pårticipe prezintrece]] * [[Durant Indicatif Erirece]] * [[Vwès a Nén Adjixhant Sudjet]] === Les [[troke da Hendschel|trokes da Hendschel]] === * [[Viebe del prumire troke]] * [[Viebe del deujhinme troke]] * [[Viebe del troejhinme troke]] * [[Viebe del cwatrinme troke]] * [[Viebe del cénkinme troke]] === Lives et tecnikes === * [[codjowoe]] * [[Candjmint d' voyale]] * [[Codjowaedjes da Stasse]] * [[Codjowaedjes da Doutrepont]] ==Etimolodjeye== === Tecnikes === * [[fåve etimolodjike]] * [[rediveuse etimolodjeye]] * [[fornaiviaedje linwistike]] * Riwaitaedje del [[scrîta|sicrîta]] === [[Etimolodjeye latene]] === === [[etimolodjeye tîxhone]] === * [[walon et tîxhon]] * [[vî lussimbordjwès]] === [[etimolodjeye gayele]] === * [[gayel]] ==Motyince== * [[emacralé mot]] * [[omonimeye]]. * [[ridoblete]] * [[rime-rame d' efant]] ** [[potaedje|contenes po poter]] ** [[doetrece]]s * [[Motî:shuvion|shuvion]] * [[Sinonimeye]]. ** [[dobleure]] ** [[berdeler]] * [[toitche-linwe]] * [[vî vî mot]] * [[Xhinaedje di brut]] 6267 26014 2004-05-18T02:19:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siner]] 6268 26015 2004-05-18T10:02:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikelete]] 6269 26016 2004-05-18T10:02:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikelete]] 6270 26017 2004-05-18T10:05:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emacraler]] 6271 26018 2004-05-18T10:05:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emacraler]] 6272 26019 2004-05-18T10:05:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emacraler]] 6273 26020 2004-05-18T10:05:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emacraler]] 6274 26021 2004-05-18T10:09:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epoûtloukî]] 6275 26022 2004-05-18T10:09:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epoûtloukî]] 6276 26023 2004-05-18T10:09:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epoûtloukî]] 6277 26024 2004-05-18T10:30:02Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 6278 26025 2004-05-18T10:30:40Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 6280 26027 2004-05-18T10:59:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:macrea]] 6281 26028 2004-05-18T10:59:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:macrea]] 6282 26029 2004-05-18T11:03:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sôrcî]] 6283 26030 2004-05-18T11:51:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sôrcî]] 6284 26031 2004-05-18T11:52:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sôr]] 6285 26032 2004-05-18T12:11:54Z Pablo 5 displaecî viè "Motî:diswaibyî" #REDIRECT [[Motî:diswaibyî]] 6286 26033 2004-05-18T12:15:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6287 26034 2004-05-18T12:16:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6288 26035 2004-05-18T12:16:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6289 26036 2004-05-18T12:16:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6290 26037 2004-05-18T12:16:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6291 26038 2004-05-18T12:16:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6292 26039 2004-05-18T12:17:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diswaibyî]] 6293 26040 2004-05-18T12:47:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6294 26041 2004-05-18T12:48:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipicî]] 6295 44453 2005-11-12T21:03:21Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[categoreye:gazetes e walon|Crikion]] [[Imådje:crikion_gazete_wi.jpg|250px|right|tite del gazete sol prumire pådje]] '''Li Crikion''' (on scrijheut ''L'&nbsp;Créquion''), c'&nbsp;esteut ene gazete e walon do Payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]], askepieye e 1904 pa ene troke di scrijheus e walon: [[Oscar Lefebvre]], [[Joseph Modave]], [[Auguste Ranchon]] et '''[[Léopold Surin]]''', k'&nbsp;end esteut l'&nbsp;eplaideu. Li Crikion parexheut tos les semdis, et fé concurince å [[Li Tonea d' Tchålerwè|Tonea d'&nbsp;Tchålerwè]] ki vudive e minme tins. Åresse, l'&nbsp;idêye esteut di fé do walon ôtmint ki les [[couyonåde]]s ki parexhént dins l'&nbsp;“Tonea”. Il a stî eplaidî totes les samwinnes do [[1î d' octôbe|prumî d'&nbsp;octôbe]] [[1904]] å [[22 d' decimbe]] [[1906]]. I fourit eto renondé do [[7 d' awousse]] [[1909]] å [[10 di fevrî]] [[1910]]. Li Crikion eplaidive des [[arimea]]s, des [[monologue]]s, des racontaedjes et des pîces di teyåtes des grands scrijheus d'&nbsp;adon: [[Adelin Bayot]], Auguste Cador, Ernest Légat, Arthur Triffet, et [[Jean Wyns]]. Li Crikion djåzéve eto del bouye da [[Jules Feller]] po decider des rîles di rashiaedje des pårlers walons. Eyet do prumî pordjet da [[Jean Haust|Djhan Hôss]] di [[D.G.L.W.|Diccionnaire djenerå do Lingaedje walon]]. C'&nbsp;est dins l'&nbsp;Crikion, e 1906, ki l'&nbsp;idêye d' ene "soce literaire walone" est atåvlêye. Gn ava måy ki deus djins ddins: Surin lu-minme eyet [[Arille Carlier]]. 6296 26043 2005-05-07T18:08:09Z Pablo 5 essegne del gazete "Li Crikion" 6297 26044 2004-05-19T00:06:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Uzeu:Pablo]] 6298 26045 2004-05-19T13:15:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Uzeu copene:Pablo]] 6299 26046 2004-05-19T13:22:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clap]] 6300 26047 2004-05-19T13:22:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clap]] 6301 26048 2004-05-19T13:22:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clap]] 6302 26049 2004-10-15T14:09:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clap</B></FONT> [mot-brut] mostere li brut d'&nbsp;ene sacwè ki s'&nbsp;riclôt avou on setch brut. rl a: [[Motî:clip et clap|clip et clap]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>claper</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> plaker, aplaker. <I>C'&nbsp;est clapé å meur.</I> <I>Ci n'&nbsp;est nén co tot; li lidjwès a fwait do mot "çant", k'&nbsp;esteut omrin, on mot femrin "ene çanse", tot lyi clapant ene S å singulî</I> (N. Lequarré). rl a: [[Motî:aclaper|aclaper]]. <span lang=fr>F. coller, appliquer, flanquer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;claper one tchofe:</FONT> fote ene bafe. <span lang=fr>F. coller une gifle.</span> <B>2.</B> diner ene bafe a (ene sakî). <I>Ti t'&nbsp;vas fé claper si ti n'&nbsp;ti tais nén.</I> <span lang=fr>F. gifler, souffleter.</span> <B>3.</B> clôre (ene sacwè ki va fé on setch brut). <I>Pocwè ass clapé l'&nbsp;ouxh&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:siclatchî|siclatchî]], [[Motî:riclaper|riclaper]]. <span lang=fr>F. claquer, fermer violemment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a clapé l'&nbsp;ouxh:</FONT> il a ndalé sins esse d'&nbsp;acoird. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;claper l'&nbsp;ouxh al narene</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">å nez</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">d'&nbsp;ene sakî:</FONT> nel nén leyî moussî, rifuzer todroet çou k'&nbsp;i va dmander. <I>I s'&nbsp;a fwait claper l'&nbsp;ouxh å nez.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;claper l'&nbsp;ouxh so l'&nbsp;beur:</FONT> <I>a)</I> serer botike, tot djåzant d'&nbsp;ene societé. <span lang=fr>F. faire faillite.</span> <I>b)</I> leyî la on pordjet. <span lang=fr>F. abandonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clape èt gueuye&nbsp;!</FONT> (måhonteus) taijhe tu&nbsp;! <B>4.</B> èn nén leyî moussî a l'&nbsp;oujhene (èn ovrî k'&nbsp;arivé trop tård). <I>Dji m'&nbsp;aveu fordoirmou, dj'&nbsp;a stî clapé</I> (ramexhné pa J. Haust). <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> plaker. <I>Gn a mes doets ki clapnut.</I> <span lang=fr>F. coller, adhérer, être englué(e).</span> <B>2.</B> fé on setch brut. <I>I fjha claper si scorijhe.</I> <I>Gn a ene finiesse ki clape.</I> <I>Gn a l'&nbsp;ouxh did la-hôt ki clape.</I> <I>Li prumî clå a stî metou avou nosse prumî cri et l'&nbsp;dierin claprè sol plantche di nosse waxhea</I> (J.L. Fauconnier). <span lang=fr>F. claquer, cliqueter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé claper ses lepes:</FONT> mostrer k'&nbsp;on-z a fwin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on fier ki clape:</FONT> aveur on fier di disclawé, tot djåzant d'&nbsp;on tchvå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur todi on fier ki clape</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">aveur on fier ki clape et l'&nbsp;ôte ki hosse</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">aveur on fier ki clape et l'&nbsp;ôte ki n'&nbsp;tént nén:</FONT> <I>a)</I> aler hinkeplink. <span lang=fr>F. être boiteux, bancal.</span> <I>b)</I> aveur todi åk ki n'&nbsp;va nén. rl a: [[Motî:pete u vesse|pete u vesse]]. <span lang=fr>F. aller cahin-caha, avoir toujours quelque chose qui cloche.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">claper di</FONT> [v.c.n.d.] <B>1.</B> fé fé on setch brut a. <I>Cwand il arive sol plaece, i sont ddja la sacwantes: des femes rafurlêyes dins leus chabrakes, des omes, li caskete efonceye so les orayes, l'&nbsp;echêpe å cô, clapant des shabots, tos vizaedjes di pômagne ki ratindnut</I> (P. Moureau). rl a: [[Motî:Mareye-clape-shabots|Mareye-clape-shabots]]. <B>2.</B> clôre raddimint (èn ouy). <I>I m'&nbsp;a clapé d'&nbsp;l'&nbsp;ouy.</I> rl a: [[Motî:clignî|clignî]]. rl a: [[Motî:clape-z-iys|clape-z-iys]]. <span lang=fr>F. cligner des yeux.</span> Parints: [[Motî:aclaper|aclaper]], [[Motî:disclaper|disclaper]], [[Motî:eclaper|eclaper]], [[Motî:reclaper|reclaper]], [[Motî:riclaper|riclaper]]. Disfondowes: clapè, <B>claper</B>, clapî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clapant, e</B></FONT> [addj.] ki fwait claper l'&nbsp;linwe pol vanter, copurade: <B>1.</B> foirt bea, foirt tchôd, tot djåzant do solea. <I>I fwait on clapant solea.</I> <span lang=fr>F. éclatant(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fwait clapant:</FONT> i fwait foirt tchôd (divant l'&nbsp;ouxh å solea, dins ene tchambe trop tchåfêye). rl a: [[Motî:dogant|dogant]], [[Motî:macant|macant]], [[Motî:tocant|tocant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clapant noû, clapante nouve:</FONT> tot noû, tote nouve. <span lang=fr>F. flambant(e) neuf (ve).</span> <B>2.</B> bea, bele ådla. <I>Vos avoz la ene clapante måjhone.</I> <span lang=fr>F. superbe.</span> <B>3.</B> bon a magnî, a boere. <I>On vî clapant bourgogne; on clapant peket.</I> <I>Ele lyi sierva do bolant cafè; a&nbsp;! ci n'&nbsp;esteut nén del lapete; il esteut si clapant k'&nbsp;endè boeva cwate grandès djates</I> (J.P. Dumont). <I>Vosse boure hin, mwaisse, c'&nbsp;est do clapant, et vosse crå stofé a stî fwait pa ene mwaisse cinsresse</I> (L. Pierrard). <span lang=fr>F. fameux, extra.</span> <B>4.</B> foû mezeure, nouzome. <I>Ké clapante tchedje ki vs avoz la tcherdjî&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. sensationnel(le); remarquable, exceptionnel(le), formidable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I nd aveut ene clapante:</FONT> il esteut fén sô. <B>5.</B> cråne, bén tuzé. <I>La ene clapante afwaire, louke, ti&nbsp;!</I> <I>Come on bon mwaisse di sociolodjeye, il a dné ene clapante esplikêye do fenominne do teyåte e walon</I> (Y. Paquet). <I>E 1970, après 140 ans d'&nbsp;margayes cominåltaires, les politikîs decidît di mete so pî èn Estat federål; ci fourit ene clapante idêye paski ça n'&nbsp;poleut pus cotinouwer durer insi.</I> (J. Cl. Somja). <span lang=fr>F. excellent(e), génial(e), lumineux (se), inspiré(e), astucieux (se).</span> <B>6.</B> bén plaijhant(e). <I>Nos avans passé ene clapante shijhe: cråsse eurêye, bounès botayes et riyotreyes: tolmonde esteut sol houptiket</I> (P.H. Thomsin). <I>Dji vos sohaite ene clapante anêye 1998</I> (J. Werner). <I>La on clapant coplumint&nbsp;!</I> <I>C'&nbsp;est ene clapante djonne feye.</I> rl a: [[Motî:avnant|avnant]], [[Motî:sipitant|sipitant]], [[Motî:xhiltant|xhiltant]], [[Motî:zûnant|zûnant]]. <span lang=fr>F. bon(ne), sympa, sympathique, agréable, charmant(e), plaisant(e), superbe, super, cool.</span> <B>7.</B> (tot djåzant å rvier) hagnant, zinglant. <I>La ene clapante replike, ça lyi est bon.</I> <B>8.</B> placant (ki plake) rl a: [[Motî:lapotant|lapotant]], [[Motî:letchasse|letchasse]]. <span lang=fr>F. collant(e).</span> 6303 26050 2004-05-19T13:29:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Clemint (sint)</B></FONT> [n.dj.] påpe di 88 a 97, fiesti li 23 d'&nbsp;nôvimbe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Sint-Clemint, si l'&nbsp;ivier est e s'&nbsp;plin, nos årans foirt bea prétins:</FONT> sipot po-z anoncî l'&nbsp;tins. 6304 26051 2004-05-19T13:35:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramonêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ramoneure di tchminêye. <I>Va s'&nbsp;hiner les ramonêyes sol corti po-z aveur des belès poretes.</I> rl a: [[Motî:crahea|crahea]]. <span lang=fr>F. suie, mâchefer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des mwins come des ramonêyes:</FONT> des mannetès mwins. <span lang=fr>F. crasseux (se), dégueulasse.</span> <B>2.</B> apougnåde. <I>On s'&nbsp;a ploumé å sålon; end a yeu ene di ramonêye drola</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. bagarre, échauffourée.</span> <B>3.</B> dobleure (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <I>I lyi ont fotou ene ramonêye.</I> <span lang=fr>F. raclée.</span> <B>4.</B> pekêye (di djins) <I>Gn aveut ene ramonêye di gaméns sol plaece</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. kyrielle.</span> Disfondowes: ramonêye, ramounéye. 6305 26052 2004-05-19T13:41:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kibén]] 6306 26053 2004-05-19T13:54:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kibén]] 6307 26054 2004-05-19T14:13:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimere]] 6308 26055 2004-05-19T14:15:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimere]] 6309 26056 2004-05-19T14:16:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipiter]] 6310 26057 2004-05-19T15:16:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kipiter]] 6311 26058 2004-08-17T00:41:31Z Lucyin 16 * coxhe d' åbe: rl a: [[Motî:coxhe 1|coxhe]]. * coxhe = dizeu del djambe: rl a: [[Motî:coxhe 2|coxhe]] . 6312 45215 2005-11-21T17:49:46Z Lucyin 16 Motî:coyî displaecî viè Motî:coyî 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coyî</B></FONT> [o.n.] usteye po magnî l'&nbsp;sope, les cwakers, evnd, u po maxhî l'&nbsp;souke dins l'&nbsp;cafè. <I>Les nûtons ont des ptits coyîs et des ptitès fortchetes d'&nbsp;ôr.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça n'&nbsp;si fwait nén e deus côps d'&nbsp;coyî&nbsp;!</FONT> C'&nbsp;est nén si åjhey ki ça; Franwal: ratourneure consieye po <span lang=fr>"C'&nbsp;est pas évident"</span>. Disfondowes: <B>coyî</B>, couyî, culiè. rl a: [[Motî:kilî|kilî]], [[Motî:kiliye|kiliye]]. 6313 26060 2004-05-19T17:56:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arabe</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> a vey avou ls Arabes. <I>C'&nbsp;est on tchvå arabe.</I> <I>Les payis arabes.</I> <B>II.</B> [addj. &amp; o.f.n.] (nén politicmint comifåt) [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <I>Man Clemance î rwaitive di foirt près; elle esteut minme ene miete arabe</I> ([[Marie-Jeanne Cheruy]]). On dit eto: [[Motî:djwif|djwif]]. <span lang=fr>F. avare.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">arabe [arap']</FONT>, arâbe</span>. <B>III.</B> [o.n.] lingaedje djåzé pås Arabes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rifondou arabe:</FONT> scrît arabe oficir. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;arabe coinrece:</FONT> arabe cåzé dins tchaeke payis arabe. <I>C'&nbsp;est d'&nbsp;l'&nbsp;arabe coinrece do Marok.</I> ---- [[arabe|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol lingaedje arabe]] 6314 26061 2004-05-19T16:00:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> riguignî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B> erguignî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B> rguignî</B></FONT> [v c] [[Motî:riwaitî|riwaitî]]. <I>Dji m' dimande çou k' il est la a rguignî tote li djournêye, tot rguignant å hôt ?:: I coleccione les nouwaedjes </I>([[J.L Fauconnier]]). 6315 26062 2004-05-19T18:19:42Z Pablo 5 pont d' vude inte li «#» eyet li «REDIRECT»! #REDIRECT [[Jean-Luc Fauconnier]] 6316 43841 2005-11-10T16:15:03Z Pablo 5 {{djermon motî|rilouki|<hr>i manke les definixhas di '''rloucaedje''' eyet '''rloukeu'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>riloukî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erloukî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloukî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] bén loukî. On dit eto: [[Motî:riwaitî|riwaitî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riloukî d'&nbsp;hôt:</FONT> riloukî, tot fjhant coprinde k'&nbsp;on våt mî ki l'&nbsp;ci (cene) k'&nbsp;on rlouke. <I>Por zels, li walon n'&nbsp;esteut ki l'&nbsp;lingaedje des ptitès djins, des cis k'&nbsp;on doet riloukî d'&nbsp;hôt et ki por zels ni plént esse ki grossirs</I> ([[André Lamborelle]]). <span lang=fr>F. regarder.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rloukî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> riloukî si imådje. <B>2.</B> riloukî l'&nbsp;ôte et l'&nbsp;ôte vos rloukî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rloukî come des posteures</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">si rloukî come des tchéns d'&nbsp;casson:</FONT> si rloukî sins rén dire, sins oizou s'&nbsp;djåzer. <I>Ci n'&nbsp;est nén pask'&nbsp;on-z est rashonné el catedråle k'&nbsp;on s'&nbsp;doet rloukî come des posteures&nbsp;!</I> ([[G. Schoonbrodt]]). <I>Termetans ki vs avoz des Walons k'&nbsp;i gn a ki s'&nbsp;riloukèt come des tchéns d'&nbsp;casson - cwand c'&nbsp;est nén come des tchéns d'&nbsp;barakîs.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>r(i)loukî</B>, r(u)loukî, rloukî</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje, [[Hôte-Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>riloucaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erloucaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloucaedje</B></FONT> [o.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>riloukeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erloukeu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloukeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloukeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloucresse</B></FONT> [o.f.n.] 6317 40510 2005-09-23T10:52:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riwaitî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erwaitî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rwaitî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> (bén) waitî. <I>I rwaite les colons mansåds ki voltèt åtoû d'&nbsp;on tchamp di rgon</I> ([[S. Fontaine]]). On dit eto: [[Motî:riloukî|riloukî]], [[Motî:raguider|raguider]], [[Motî:riguignî|riguignî]], [[Motî:vizer|vizer]]. <span lang=fr>F. regarder, observer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaitî d'&nbsp;cresse, riwaitî a brotchåd:</FONT> riwaitî ene sakî avou èn air di lyi rprotchî åk. <I>Tot clapant l'&nbsp;ouxh, i m'&nbsp;a rwaitî d'&nbsp;cresse</I> (J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. avoir un regard lourd de reproches.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaitî a coirnete:</FONT> riwaitî sol costé, sins awè l'&nbsp;air. <span lang=fr>F. regarder du coin de l'œil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaitî d'&nbsp;å hôt:</FONT> riwaitî tot mostrant k'&nbsp;on-z est l'&nbsp;pus foirt. <I>Li Gris l'&nbsp;a rwaîti d'&nbsp;å hôt come il åreut plonké ses ouys so on tchén k'&nbsp;il åreut tnou a gogne</I> ([[Willy Bal]]). <span lang=fr>F. avoir un regard méprisant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tchén rwaite bén èn eveke:</FONT> <I>a)</I> si on mwaisse vos rprotche di l'&nbsp;riwaiti, et nén baxhî les ouys divant leye. <I>b)</I> si ene sakî k'&nbsp;on carwaite vos l'&nbsp;riprotche. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">riwaitî come:</FONT> awè l'&nbsp;idêye ki. <I>Come ces deus tchivrous la vnèt brozder l'&nbsp;anêye etire so s'&nbsp;pré, i les rwaite come cåzu da sinne</I> ([[S. Fontaine]]). <span lang=fr>F. considérer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)wétî, (è)rwétî</FONT>, r(i)wêti, r(u)wêter, r(u)wêtè, r(e)wêtî, r(ë)wâtî, (e)rwêtî, (i)rwêtî</span></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>riwaitaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erwaitaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rwaitaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "riwaitî". <I>End a onk k'&nbsp;a rmetou li rwaitaedje del vatche å Rwanda a çou k'&nbsp;on voet dins l'&nbsp;societé indyinne</I> ([[Lucien Mahin]]). <span lang=fr>F. spectacle, manière de considérer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>riwaitant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erwaitant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rwaitant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rwaitante</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki rwaite. <I>Toumennan, dj'&nbsp;a rivnou dmander pardon åzès rwaitants</I> ([[Christian Quinet]]). <span lang=fr>F. spectateur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les rwaitants n'&nbsp;ont rén a dire:</FONT> fråze k'&nbsp;on dit otomaticmint cwand ene sakî k'&nbsp;a vnou vey åk, dene si avis sins k'&nbsp;on n'&nbsp;lyi dmande. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"De quoi je me mêle&nbsp;?"</span> <B>2.</B> (mot di scole) dins l'&nbsp;codjowaedje, lomaedje del 3inme djin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li rwaitant(e):</FONT> 3inme djin do singulî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les rwaitant(e)s:</FONT> 3inme djin do pluriyal. <B>II.</B> [addj.] [[Motî:sipepieus|sipepieus]]. <I>I sont foirt riwaitants so les sinés.</I> <span lang=fr>F. tâtillon.</span> Bodje: * [[Motî:waitî|waitî]] ---- [[riwaitant|Dipus d'&nbps;racsegnes sol codjowaedje do et des rwaitant(e)(s)]] 6318 26065 2004-05-19T18:50:02Z Pablo 5 I n' fåt pont mete di vude inte li «#» eyet li «REDIRECT» #REDIRECT [[Serge Fontaine]] 6319 26066 2005-04-10T12:17:35Z 212.100.178.141 Ezès [[codjowaedje]]s do walon, on lome '''riwaitant''', u '''riwaitante''' li 3inme djin do singulî; on lome '''riwaitants''', '''riwaitantes''' li 3inme djin do pluriyal. == Li [[dobe rifondowe|dobe codjowaedje]] des rwaitant(e)s di l'&nbsp;indicatif et do suddjonctif prezintrece == [[Imådje:boutnut.jpg|right|325px|sipårdaedje des cawetes -èt/-nut]] Pol cawete des rwaitants di l'&nbsp;indicatif prezintrece, on-z a ritnou deus [[cawetes -nut & -èt|cawetes di codjowaedje]], ki rascovrèt les cénk mwaissès [[disfondowe]]s k'&nbsp;i gn a el Walonreye. Metans, pol viebe [[codjowaedje bouter|bouter]]: * <FONT COLOR="#ff0000">Zels, i bout'''èt'''</FONT> ki rprezinte li [[pus lådje oyowe]], modele finixhant e voyale (disfondowes: '''-èt''', ''-ant'', ''-at''). * <FONT COLOR="#ff0000">Zels, i bout'''nut'''</FONT> ki rprezinte ene ôte codjowaedje, foirt tipike, et k'&nbsp;est eployî a [[Nameur]] et [[Tchålerwè]], modele avou on stitchî '''N''' divant ene finåle e voyale (disfondowes: '''-nut''', ''-nèt''). Li suddjonctif prezintrece si fwait tot radjoutant ene deujhinme cawete '''-xhe''' ås cawetes di l'&nbsp;indicatif prezintrece. Les T d'&nbsp;croejhete et l'&nbsp;accint sol droete tcheynut. On-z årè: * Zeles, i fåt k'&nbsp;ele bout'''exhe'''. * Zeles, i fåt k'&nbsp;ele bout'''nuxhe'''. A noter eto ki, po les råles viebes k' i gn a avou troes bodjes (come ''vini''), les foûmes avou ''-nut/-nuxhe'' eployèt li troejhinme bodje (eto eployeye po les troes prumirès djins do suddjonctif): ''dji vén, nos vnans, i vnèt, i '''vegnnut'''; ki dji '''vegne''', ki nos vnanxhe, k' i vnexhe, k' i '''vegnnuxhe'''''. 6320 26067 2004-05-19T18:45:52Z Pablo 5 mape del Walonreye mostrant l'&nbsp;aroyaedje des diferinnès cawetes pol codjowaedje del 3e djin do plurial. mape L. Hendschel, rarindjeye L. Mahin, avou les mwaissès dnêyes mape ALW 2.104 6321 34896 2005-07-15T00:36:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipepyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espepyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spepyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> magnî disk'&nbsp;å dierin grin (d'&nbsp;ene påte). <I>Les poyes sipepièt les carotes di mayisse.</I> <B>2.</B> riwaitî disk'&nbsp;al dierine tchitcheye d'&nbsp;on papîscrît. <I>Les dwanîs ont spepyî tos les documints mins s'&nbsp;n'&nbsp;ont rén trové d'&nbsp;nén e régue.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipepieus</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espepieus</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spepieus, e</B></FONT> [addj.] ki spepeye voltî, ki vout ki totafwait soeye fwait dins les régues. On dit eto: [[Motî:riwaitant|riwaitant]]. <span lang=fr>F. tâtillon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipepieuzmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espepieuzmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spepieuzmint</B></FONT> [adv.] d' ene sipepieuse manire. 6322 36981 2005-08-04T03:34:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vizer</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:riwaitî|riwaitî]]. <I>I n'&nbsp;vize nén d'&nbsp;si près</I> ([[A. Bal &amp; M. Vray]]). <I>Tchantans, dj'&nbsp;avans des trukes tant k'&nbsp;i fåt; I n'&nbsp;moussént pus pal rayire; dji vizrans d'&nbsp;près po les relére</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. regarder</span>. <B>2.</B> riwaitî a: <I>Dj'&nbsp;a ene poye a-z acover, Et l'&nbsp;vexhåd m'&nbsp;el vout haper Et mi, dj'&nbsp;î vou vizer</I> (ramexhné pa [[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. surveiller.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vizibe</B></FONT> [addj.] [[Motî:veyåve|veyåve]]. Omonimes: * [[Motî:vizer 2|vizer]] (v.c.; vizer avou on fizik) * [[Motî:vizer 3|vizer]] (v.c.; diner on viza) 6323 26070 2004-05-21T17:46:03Z Pablo 5 Serfontinne -> Cerfontinne #REDIRECT [[Franwal Cerfontinne]] 6324 26071 2004-05-19T16:10:23Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Pierre-Joseph Dosimont]] 6325 26072 2004-05-19T16:10:55Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Joseph Calozet]] 6326 26073 2004-07-14T23:04:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waitî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> vey eyet prinde asteme a çou k'&nbsp;on voet. <I>Ele n'&nbsp;ont nén co les ouys doviets K'&nbsp;ele ni s'&nbsp;vont waiti å muroe</I> ([[paskeye|siermon so les pasmints d'&nbsp;tins des femes]], 1850). <span lang=fr>F. regarder.</span> On dit eto: [[Motî:riwaitî|riwaitî]], [[Motî:loukî|loukî]], [[Motî:vizer|vizer]], [[Motî:raguider|raguider]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">waitî a:</FONT> esse åtoû d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè, presse a-z etervini. <I>Waite a t'&nbsp;fré; waitîz a vosse potêye ki cût.</I> <span lang=fr>F. surveiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;waitî a lu:</FONT> prinde asteme, sayî di dmorer foû des risses. <I>Waite a twè di n'&nbsp;nén haper froed&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. prendre garde, faire attention.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">waitî di:</FONT> sayî. <I>Ele s'&nbsp;ala rcoutchî et waitî di rdoirmi</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. essayer, tenter.</span> rl a: [[Motî:loukî|loukî a]]. Parints di waitî: [[Motî:awaitî|awaitî]], [[Motî:riwaitî|riwaitî]], [[Motî:rawaitî|rawaitî]], [[Motî:corwaitî|corwaitî]], [[Motî:carwaitî|carwaitî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wétî</FONT>, wêtî, wêti, wêter, wêtè, wâtî</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=de>"wahta"</span> (minme sinse&nbsp;?). Coinrece walon do Mitan, do Coûtchant et d'&nbsp;Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waitwere</B></FONT> [f.n.] [[Motî:waitroûle|waitroûle]]. <I>Låvå, rabindlés, les aveules bravournut leu croejhete a waitwere</I> ([[C. Quinet]]). <span lang=fr>F. écran, oeillère.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waitrê</B></FONT> [o.n.] çou k'&nbsp;on pout rwaitî et k'&nbsp;est bea a vey. <I>Mierkidi 18 di fevrî 2004 les djins d'&nbsp;El Djadida (Marok), e s'&nbsp;dispiertant, alèt-st aveur on drole di waitrê: des trûlêyes di potchas pelrins avå les rowes del veye.</I> <span lang=fr>F. spectacle.</span> Etimolodjeye: viebe "waitî", cawete -rê, 1975. 6327 26074 2004-05-19T18:04:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riguignî]] 6328 26075 2004-05-19T18:05:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6329 26076 2004-05-19T18:05:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6330 26077 2004-05-19T18:05:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6331 26078 2004-05-19T18:05:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6332 26079 2004-05-19T18:05:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6333 26080 2004-05-19T18:05:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6334 26081 2004-05-19T18:05:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6335 26082 2004-05-19T18:05:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6336 26083 2004-05-19T18:05:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6337 26084 2004-05-19T18:09:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6338 26085 2004-05-19T18:09:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6339 26086 2004-05-19T18:09:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6340 26087 2004-05-19T18:10:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6341 26088 2004-05-19T18:10:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6342 26089 2004-05-19T18:10:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6343 26090 2004-05-19T18:16:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6344 26091 2004-05-19T18:16:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riguignî]] 6345 26092 2004-05-19T18:16:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6346 26093 2004-05-19T18:16:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloukî]] 6347 26094 2004-05-19T18:16:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6348 26095 2004-05-19T18:16:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6349 26096 2004-05-19T18:17:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6350 26097 2004-05-19T18:17:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 6351 26098 2004-05-19T18:19:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 6352 26099 2004-05-19T18:19:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 6353 26100 2004-05-19T18:58:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 6354 26101 2004-05-19T18:58:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 6355 26102 2004-05-19T18:58:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 6356 26103 2004-05-19T20:42:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Elizêye</B></FONT> [n.pl.] palå d'&nbsp;[[Paris]], la kel prezidint del France riçût les djins. <span lang=fr>F. Elysée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Elizete</B></FONT> [n.pl.] bastimint a Nameur la kel prezidint del Walonreye riçût les djins. <span lang=fr>F. Elysette.</span> ---- [[Elizêye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Elizêye]] [[Elizete|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Elizete]] 6357 26104 2004-05-19T20:31:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårmite</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchôdronete|tchôdronete]], [[Motî:casrole|grosse casrole]]. <I>Ele saye d'&nbsp;atraper l'&nbsp;covieke k'&nbsp;ele guigne dispu si lontins po s'&nbsp;viye mårmite</I> ([[Arthur Masson]]). <I>C'&nbsp;est pårén k'&nbsp;a stierni et... l'&nbsp;tchôze... li mårmite a yeu peu</I> ([[Arthur Masson]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Mårmite:</FONT> viye rivowe e walon, ki parexheut a Nameur divant l'&nbsp;guere di 1914-1918. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maurmite</FONT>, mârmite</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårmitêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;gn a dvins ene mårmite. <I>Il a ståré l'&nbsp;mårmitêye di tchôde sope.</I> ---- [[Li Mårmite|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol gazete "Li Mårmite"]] 6359 45083 2005-11-20T10:09:30Z Pablo 5 rissaetchant "postî" (vey: [[Motî:postî]]) Li splitchant motî do walon et l' eciclopedeye Wikipedia: sacwantès intrêyes do moes d' avri, et les cenes do moes d' may 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province do Lussimbork === * Payis gåmet: Tchespire: [[Motî:Tchespire|e motî]], [[Tchespire|e l' eciclopedeye]]. * Payis d' Årlon ** Notombe: [[Motî:Notombe|e motî]], [[Notombe|e l' eciclopedeye]]. ** Haberdji: [[Motî:Haberdji|e motî]], [[Haberdji|e l' eciclopedeye]]. ** Guiyisch: [[Motî:Guiyisch|e motî]], [[Guiyisch|e l' eciclopedeye]]. ** Tîtindje: [[Motî:Tîtindje|e motî]], [[Tîtindje|e l' eciclopedeye]]. ** Hondlindje: [[Motî:Hondlindje|e motî]], [[Hondlindje|e l' eciclopedeye]]. ** Tiômont: [[Motî:Tiômont|e motî]], [[Tiômont|e l' eciclopedeye]]. ** Ater: [[Motî:Ater|e motî]], [[Ater (viyaedje)|e l' eciclopedeye]]. ** Tontlindje: [[Motî:Tontlindje|e motî]], [[Tontlindje|e l' eciclopedeye]]. ** Nåbrissåt: [[Motî:Nåbrissåt|e motî]], [[Nåbrissåt|e l'&nbsp;eciclopedeye]]. ** [[Motî:Wåclindje|Wåclindje]], [[Wåclindje|e l' eciclopedeye]]. * Payis walon: * Viyance: [[Motî:Viyance|e motî]], [[Viyance|e l' eciclopedeye]]. * Måtche-el-Fåmene [[Motî:Måtche-el-Fåmene|e motî]], [[Måtche-el-Fåmene|e l' eciclopedeye]]. * Wahå [[Motî:Wahå|e motî]], [[Wahå|e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Forire|Forire]], [[Forire|e l' eciclopedeye]] * Tchimpion-Årdene [[Motî:Tchimpion|e motî]], [[Tchimpion-Årdene| e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Lorci|Lorci]] [[Lorci (Li Bork)| e l' eciclopedeye]] === Province do Hinnot === * Payis Picård ** Doû: [[Motî:Doû (viyaedje)|e motî]], [[Doû (comene)|li comene rebanêye e l' eciclopedeye]], [[Doû (viyaedje)|li viyaedje e l' eciclopedeye]]. * Payis walon (a l' [[Motî:aschate|aschate]] walon-picård. ** Les Scåssenes [[Motî:Les Scåssenes|e motî]], [[Les Scåssenes|e l' eciclopedeye]]. ** El Grand Scåssene [[Motî:El Grand Scåssene|e motî]], [[El Grand Scåssene|e l' eciclopedeye]]. ** El Pitit Scåssene [[Motî:El Pitit Scåssene|e motî]], [[El Pitit Scåssene|e l' eciclopedeye]]. ** Måtche-dilé-Scåssene [[Motî:Måtche-dilé-Scåssene|e motî]], [[Måtche-dilé-Scåssene|e l' eciclopedeye]]. === Province di Nameur === * [[Motî:Altene|Altene]], [[Altene|e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Annvoye|Annvoye]], [[Motî:Annvoye|e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Dweche|Dweche]], [[Dweche|e l' eciclopedeye]] * Emtene [[Motî:Emtene|e motî]], [[Emtene-dilé-Hamwè|Emtene-dilé-Hamwè e l' eciclopedeye]], [[Emtene-dilé-Florene|Emtene-dilé-Florene e l' eciclopedeye]]. * [[Motî:Felene|Felene]], [[Felene|e l' eciclopedeye]]. * [[Motî:Gramptene|Gramptene]] * [[Motî:Nådjumont|Nådjumont]], [[Nådjumont|e l' eciclopedeye]]. * [[Motî:Sipontin|Spontin]], [[Motî:Sipontin|Spontinwès]], [[Spontin|e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Sorêye|Sorêye]], [[Sorêye|e l' eciclopedeye]]. * [[Tchampion-dlé-Nameur]]. * Les viyaedjes ononimes. ** [[Tchampion_/_Tchimpion|On ptit guide des viyaedjes ki s' lomèt Tchampion & Tchimpion]]. ** [[Motî:Tchampion|Tchampion e motî]], [[Motî:Tchimpion|Tchampion e motî]]. ** [[Motî:Måtche|Les viyaedje ki s' lomèt "Måtche"]] === Province di Lidje === * Payis tîxhon ** [[Motî:Neyow|Neyow]], [[Neyow|Dipus d' racsegnes so Neyow]] ** [[Redîmés Payis]] ** [[kiminålté tîxhon-cåzante]] === Ådfoû === * [[Motî:Lussimbork|Lussimbork]], [[Motî:Lussimbork|Lussimbordjoes]], [[Motî:Lussimbork|Lussimbordjwès]], ** [[Province do Lussimbork|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Province do Lussimbork]] ** [[Lussimbork veye|Dipus d' racsegnes sol veye di Lussimbork]] ** [[Grande-Dutcheye do Lussimbork |Dipus d' racsegnes sol Grande Dutcheye]] ** [[Lussimbordjwès|Dipus d' racsegnes sol lingaedje lussimbordjwès]] * [[Marok]] * [[Motî:Paris|Paris]], [[Motî:Paris|Paridjote]] * [[Motî:Pwetî|Pwetî]], [[Motî:Pwetî|Pwetou]], [[Motî:Pwetî|Pweturlin]], [[Motî:Pwetî|pweturlin]] == Tuzance walone == === Politike walone === * [[Motî:Elizêye|L' Elizete e motî]], [[Elizete|L' Elizete e l' eciclopedeye]] === Gazetes e walon === * [[Li Mårmite]]. * [[El Moxhon d' Ônea]] * [[Li Clabot]] * [[El Crikion]] == Nos d' djins == === Sicrijheus e walon === ====Grands scrijheus e walon ==== * [[Félicien Barry|Barry, Félicien]] * [[Léon Bernus|Bernus, Léon]] * [[Joseph Duysenx|Duysenx, Joseph]] * [[Eugène Gillain|Gillain, Eugène]] * [[Léopold Godenne|Godenne, Léopold]] * [[Laurent Hendschel|Hendschel, Laurent]] * [[Auguste Laloux|Laloux, Auguste]] * [[Anatole Marchal|Marchal, Anatole]] * [[Paul Moureau|Moureau, Paul]] * [[René Painblanc|Painblanc, René]] * [[Michel Renard|Renard, Michel]] * [[Lucien Somme|Somme, Lucien]] * [[Joseph Vrindts|Vrindts, Joseph]] * [[Léon Warnant|Warnant, Léon]] ==== "Pitits" scrijheus e walon==== * [[Guillaume Apollinaire|Apollinaire, Guillaume]] * [[René Barmarin|Barmarin, René]] * [[Léon Bukens|Bukens, Léon]] * [[Michel Dricot|Dricot, Michel]] * [[François Duysinx|Duysinx, François]] * [[Serge Fontaine|Fontaine, Serge]] * [[Léon Hector|Hector, Léon]] * [[Albert Lallemand|Lallemand, Albert]] * [[Philippe Maudoux|Maudoux, Philippe]] * [[François Nyns|Nyns, François]] * [[Roger Prigneaux|Prigneaux, Roger]] * [[Joseph Selvais|Selvais, Joseph]] * [[Jean-Simon Renier|Renier, Jean-Simon]] * [[Robert Van Orle|Van Orle, Robert]] * [[François Warnotte|Warnotte, François]] === Corwaitaedjes === * Li [[Djermêye 48]] * Les [[roman]]s e walon. * Les [[paskeye]]s, on djinre pår walon. ==== Diccionairîs ==== * [[Philippe Aubry|Aubry, Philippe]] * [[Charles Bruneau|Bruneau, Charles]] * [[Lucien Léonard|Léonard, Lucien]] * [[Lucien Somme|Somme, Lucien]] * [[A. Vauchelet|Vauchelet, A.]] === Nos d' famile walons === * [[Motî:Åbri|Åbri]], [[Motî:Åbri|Åbriyon]], [[Motî:Åbri|Åbriyot]]. * [[Motî:Briyon|Briyon]], [[Motî:Briyon|Briyot]] === Nos metous === * [[Motî:Marcatchou|Marcatchou]] == Mots walons == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:ålon|ålea]]; [[Motî:ålon|ålon]] * [[Motî:arimea|arimea]]; [[Motî:arimer|arimer]] * [[Motî:axhlete|axhlete]] * [[Motî:nåle|nåle]], [[Motî:nåler|nåler]], [[Motî:nåle|nålete]], [[Motî:nåle|nålî]] * [[Motî:rame di beyôle|rame]] (coxhete di beyôle) * [[Motî:rimouyî|rimouyî]], [[Motî:rimouyî|rimouyåde]], [[Motî:rimouyî|rimouyete]], [[Motî:rimouyî|rimouyoe]] * [[Motî:rimouye|rimouye]] * [[Motî:soryî|soryî]], [[Motî:soryî|soreye]], [[Motî:soryî|soriaedje]] * [[Motî:tchatch|tchatch]] * [[Motî:tchûtche|tchûtche]], [[Motî:tchûtche|tchûtchter]] === Mots lanawaire enimådjîs === * [[Motî:postea|postea]], [[Motî:postea|postî]]. * [[Motî:tank|tank]], [[tank|e l' eciclopedeye]]. === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:poudrijhî|poudrijhî]] * [[Motî:Elizêye|Elizêye]] * [[Motî:Levant|Levant]], [[Motî:Levant|levantrece]], [[Motî:Levant|Lon-Levant]], [[Motî:Levant|Moyén-Levant]], [[Motî:Levant|Près-Levant]] * [[Motî:oficî|oficî]] * [[Motî:tcheke (manoye)|tcheke (manoye)]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:Ancyin Bedje|Ancyin Bedje]]; [[Ancyin Bedje|e l' eciclopedeye]] * [[Motî:antomeye|antomeye]] * [[Motî:arabe|arabe]] * [[Motî:bouwer|bouwer]]; [[Motî:bouwer|bouwêye]]; [[Motî:bouwer|bouwresse]]; [[Motî:bouwer|bouwrece]]; [[bouwêye|bouwêye e l' eciclopedeye]]. * [[Motî:capougnî|capougnî]] * [[Motî:carimadjoye|carimadjoye]], [[Motî:carimadjoye|carimadjoylé]]. * [[Motî:cazino|cazino]] * [[Motî:crîner|crîner]], [[Motî:crîner|crînon]]. * [[Motî:déme|déme]] * [[Motî:dismierder|dismierder]] * [[Motî:disgårciner|disgårciner]] * [[Motî:emierder|emierder]], [[Motî:emierder|emierdumint]] * [[Motî:facteur|facteur]] * [[Motî:loupe|loupe]] (ezès hôts-forneas). * [[Motî:mårmite|mårmite]], [[Motî:mårmite|mårmitêye]] * [[Motî:melêye|melêye]] (åbe) * [[Motî:messaedje|messaedje]], [[Motî:messaedje|messaedjî]], [[Motî:messaedje|messaedjreye]] * [[Motî:miere|miere]] * [[Motî:nestorete|nestorete]] * [[Motî:parpinser|parpinser]] * [[Motî:paskeye|paskeye]], [[Motî:paskeye|paskiyî]] * [[Motî:poure|poure]], [[Motî:poure|pourreye]] * [[Motî:poude|poude]], [[Motî:poudrer|poudrer]] * [[Motî:racawete|racawete]] * [[Motî:ramessî|ramessî]], [[Motî:ramessî|ramessaedje]] * [[Motî:redîmer|redîmer]] * [[Motî:rexhe|rexhe]] (viebe moussî foû) * [[Motî:rexhe|rexhe]] (pitite waide ki rexhe) * [[Motî:riguignî|erguignî]] * [[Motî:rive|rive]], [[Motî:rive|rivaedje]], [[Motî:rive|rivire]], [[Motî:rive|rivlete]], [[Motî:rive|rivlî]], [[Motî:rive|rivlinne]] * [[Motî:rilater|erlater]] * [[Motî:roman|roman]], [[Motî:roman|romantî]], [[Motî:roman|romantrece]], [[Motî:roman|romancî]]. * [[Motî:romantisse|romantisse]], [[Motî:romantike|romantike]] * [[Motî:siclairi|siclairi]], [[Motî:siclairi|sclairi]] * [[Motî:sikelete|eskelete]] * [[Motî:sipepyî|sipepyî]], [[Motî:sipepyî|sipepieus]] * [[Motî:tchanter|tchantrê]]. * [[Motî:waire 1|waire]] * [[Motî:waitî|waitrê]] == Linwince & croejhete walone == === Croejhete === * [[Motî:adviebe|adviebe]], [[Motî:adviebe|advierbire]], [[adviebe|Pondants et djondants]] * [[aidant viebe]] * [[Motî:cossoune|cossoune]], [[cossoune|e l' eciclopedeye]] * Codjowaedje: les [[riwaitant]]s. === Motyince === * [[emacralé mot]] * [[Motî:omonime|omonime]], [[Motî:omonime|omonimeye]]; [[omonimeye|pondants et djondants]] * [[Motî:shuve|shuvion]] === Lingue-ehåyaedje === * [[Motî:sorwalonde|sorwalonde]] * [[Motî:forcoridjaedje|forcoridjaedje]], [[forcoridjaedje|e l' eciclopedeye]]. === Les cawetes === * [[Motî:car-|car-]] * [[Motî:-ot|-ot]], [[cawete -ot|e l' eciclopedeye]]. * [[Motî:-tene|-tene]], [[cawete -tene|e l' eciclopedeye]]. * [[Motî:tcha-|tcha-]] == Mots intrés pa tinme == === Mestîs === ==== Munujhî ==== * [[Motî:colebale|colebale]] * [[Motî:late|late]] * [[Motî:picård 2|picård]] (gros clå). * [[Motî:tchiviron|tchviron]] * [[Motî:tringue|tringue]] * [[Motî:waire 2|waire]], [[Motî:waire 2|wairete]], [[Motî:waire 2|wairî]] ==== Måjhons ==== * [[take|Dipus d' racsegnes so les takes di tchminêyes]] ==== éndjolisse ==== * [[Motî:copiutrece|copiutrece]] * [[Motî:éndjole|éndjole]], [[Motî:éndjole|éndjolike]], [[Motî:éndjole|éndjolisse]], [[Motî:éndjole|éndjolî]], [[Motî:éndjole|éndjolreye]], * [[Motî:messaedje|messaedje]], [[Motî:messaedje|messaedjreye]]. * [[purnea]] ==== Macralreye ==== * [[Motî:dismacraler|dismacraler]] * [[Motî:dissôrceler|dissôrceler]] * [[Motî:edjoupsiner|edjoupsiner]] * [[Motî:emacraler|emacraler]] * [[Motî:epoûtloukî|epoûtloukî]] * [[Motî:essôrceler|essôrceler]] * [[Motî:macrea|macrea]], [[Motî:macrea|macrale]], [[Motî:macrea|macralreye]] * [[Motî:sôrcî|sôrcî]], [[Motî:sôrcî|sôrcire]], [[Motî:sôrcî|sôrcelreye]] * [[Motî:kipicî|kipicî]] * [[Motî:sôr|sôr]], [[Motî:sôr|sôrreye]] ==== Bankî ==== * [[tcheke (manoye)|les tchekes]] === Biesses === ==== Les potchas ==== ** [[Motî:potchî 1|potchî]], ** [[Motî:potcha|potcha]], [[potcha|e l' eciclopedeye]] ** [[Motî:potcha-pelrin|potcha-pelrin]], [[potcha pelrin|e l' eciclopedeye]]. ** [[Motî:potchter|potchter]] ** [[Motî:cok d' awousse|cok d' awousse]], [[cok d' awousse|e l' eciclopedeye]] ** [[Motî:crikion|crikion]], [[crikion|e l' eciclopedeye]] ==== Ôtès biesses ==== * [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] * [[Motî:moxhon d' ônea|moxhon d' ônea]] * [[Motî:moxhon d' toet|moxhon d' toet]] * [[Motî:tchariguete|tchariguete]] === plantes === * [[Motî:boton d' årdjint|boton d' årdjint]] * [[Motî:boton d' ôr|boton d' ôr]] * [[Motî:blawete|blawete]] * [[Motî:coclevant|coclevant]] * [[Motî:fleur di boure|fleur di boure]] * [[Motî:cou d' tchôdron|cou d' tchôdron]] * [[Motî:ranonke|ranonke]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:catruceme|catruceme]] * [[Motî:catrucimer|catrucimer]] * [[Motî:crahea|crahea]] * [[Motî:crahea d' Sarazin|crahea d' Sarazin]] * [[Motî:diswêbyî|diswêbyî]] * [[Motî:diswêbyî|diswêbiaedje]] * [[Motî:djårner|djårner]], [[Motî:djårner|djårnon]] * [[Motî:djeneråcion|djeneråcion]] * [[Motî:djermer|djermer]], [[Motî:djermer|djermon]], [[Motî:djermer|djermêye]] * [[Motî:djournå (d' tere)|djournå]] (muzeure d' on tchamp) * [[Motî:djournå|djournå]] (noveles, gazete) * [[Motî:edjoupsiner|edjoupsiner]] * [[Motî:emacraler|emacraler]] * [[Motî:guernåte|guernåte]] * [[Motî:gårnale|gårnale]] * [[Motî:håjhe|håjhe]], [[Motî:håjhe|håjhea]], [[Motî:håjhe|håjhlî]] * [[Motî:-hinot|-hinot]], [[Motî:-hinot|-hinote]] * [[Motî:-idjot|-idjot]], [[Motî:-idjot|-idjote]] * [[Motî:lever|lever]], [[Motî:lever|levêye]] * [[Motî:pronne|pronne]], [[Motî:pronner|pronner]], [[Motî:pronner|pronnåd]], [[Motî:pronner|pronneu]] * [[Motî:purnea|purnea]] * [[Motî:sûner|sûner]], [[Motî:sûner|sûne]], [[Motî:sûner|sûna]], [[Motî:sûner|sûnant]] * [[Motî:sûner evoye|sûner evoye]] * [[Motî:raguider|raguider]] * [[Motî:riloukî|riloukî]] * [[Motî:riwaitî|riwaitî]], [[Motî:riwaitî|riwaitant]] * [[Motî:take|take]], [[Motî:take|tacaedje]], [[Motî:take|tacot]] * [[Motî:tchåspougnî|tchåspougnî]] * [[Motî:tchôdron|tchôdron]], [[Motî:tchôdron|tchôdronêye]], [[Motî:tchôdron|tchôdronete]] * [[Motî:tchôdronî|tchôdronî]], [[Motî:tchôdronî|tchôdronreye]] * [[Motî:vizer|vizer]] * [[Motî:waitî|waitî]] 6361 26106 2004-05-19T20:32:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdron]] 6362 26107 2004-05-19T20:33:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårmite]] 6363 26108 2004-05-19T20:41:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Elizêye]] 6364 26109 2004-05-20T00:47:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coutcouloudjoû&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut do tchantaedje do cok. <span lang=fr>F. cocorico.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Coutcouloudjoû:</FONT> rivowe e walon del Basse-Årdene, sikepieye e 1995. Disfondowes: <B>cout'couloudjoû</B>, cout'couroudjoû, cout'couloudjou, cotcolâdjâ. ---- [[Coutcouloudjoû|Pus di racsegnes sol rivowe «Coutcouloudjoû»]] 6365 26110 2004-05-20T00:49:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>covni</B></FONT> [v.s.c.] esse bon. rl a: [[Motî:vini|vni a pont]], [[Motî:ahåyî|ahåyî]], [[Motî:arindjî|arindjî]]. <span lang=fr>F. convenir.</span> 6366 26111 2004-05-20T00:51:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>covite</B></FONT> [adv.] [[Motî:bénrade|bénrade]]. rl a: [[Motî:bénvite|bénvite]], [[Motî:béntoit|béntoit]], [[Motî:torade|torade]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]], [[Motî:totaleure|totaleure]], [[Motî:totasteure|totasteure]], [[Motî:divant waire|divant waire]], [[Motî:divant nén beacôp|divant nén beacôp]], [[Motî:corade|corade]], [[Motî:codabôrd|codabôrd]]. <span lang=fr>F. bientôt.</span> 6367 26112 2004-09-20T17:28:07Z Lucyin 16 rifondaedje pus classike Les mots k' estént cial ont stî rfondou pus près des accints do 20inme sieke: * [[Motî:convoye|convoye]] * [[Motî:convwè|convwè]] * [[Motî:convweyî|convweyî, convweyeu]] 6368 26113 2004-05-20T09:04:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:covoye]] 6369 26114 2004-05-20T09:04:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:covoye]] 6370 40778 2005-09-29T17:30:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnet</B></FONT> [o.n.] usteye di fier u d'&nbsp;bwès k'&nbsp;on stitche dins les åbes po les finde. <I>Tot boutant li cougnet comifåt eyet bouxhî douçmint, on fwait del bén meyeute ovraedje</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. coin (de fer).</span> On dit eto: [[Motî:cougne|cougne]] Etimolodjeye: latén <span lang=la>cuneus</span>, rl a: [[Motî:coine (inglêye)|coine 2]]. 6371 26116 2004-05-20T09:08:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cosmonote</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:cirnaivieu|cirnaivieu(se)]]. <I>Li viye feme nos oyeut djåzer d'&nbsp;cosmonotes; Cwè çki c'&nbsp;est di ces "come-nozôtes" la ki vs dijhoz&nbsp;?</I> (J.D. Boussart). Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"cosmonaute"</span>, vinant do rûsse, 1965. 6372 26117 2004-05-20T09:09:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coståd, e</B></FONT> [addj.] [[Motî:sitocaesse|stocaesse]]; rl a: [[Motî:castår|castår]]. 6373 26118 2004-05-20T09:10:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coståd]] 6374 26119 2004-07-20T17:16:35Z Pablo 5 roye di coûtchî <FONT COLOR="#ff0000"><B>crodjambot</B></FONT> [o.n.] forveyowe djin u biesse (nén vormint nè ene djin nè ene biesse), edvintêye po fé sogne ås efants. <I>Vochal sacwants crodjambots del Walonreye: li Pépé Crotchet (Mareye Crotchet, Hinri Crotchet), li Spetin, l'&nbsp;ome ås Rodjes Dints, Pépé Djan Bijhon, l'&nbsp;Ome å Havet (l'&nbsp;ome å hé).</I> <span lang=fr>F. croquemitaine.</span> Pl.: des crodjambots. Etimolodjeye: spotchaedje di croxhe-djambot, mot d'&nbsp;acolaedje viebe &amp; coplemint, 2000. ---- * [[crodjambot|Dipus d' racsegnes so les crodjambots]] 6375 35504 2005-07-19T23:44:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdron</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye di manaedje, gros pot di scrufier, di keuve, avou ene coviete, po cure l' amagnî dvins. <I>On fjheut ça dins des tchôdrons d'&nbsp;keuve.</I> <I>Mi tchôdron est trawé sol costé</I> ([[M. Francard]]). <I>Metoz l'&nbsp;tchôdron e feu po fé l'&nbsp;cabolêye</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Lambiet, fijhoz çki vs vloz, alez a cfesse; neglidjîz vosse tchôdron; båyîz, gretez vosse fesse</I> ([[C. Wérotte]]). rl a: [[Motî:mårmite|mårmite]], [[Motî:casrole|casrole]]. <span lang=fr>F. marmite, chaudron.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;est måy noeri ki pa des noers tchôdrons</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">C'&nbsp;est todi l'&nbsp;crama ki dit å tchôdron "Noer cou&nbsp;!":</FONT> li ci ki dit do må des ôtes, il est co pus noer ki zels. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>On n'est jamais sali que par de la merde</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene tiesse come on tchôdron:</FONT> aveur må s'&nbsp;tiesse d'&nbsp;esse hodé, d'&nbsp;aveur trop boevou, a cåze k'&nbsp;i gn a trop d'&nbsp;brut. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avou s'&nbsp;vî tchôdron, elle end årè on noû:</FONT> dijhêye po ene djonne feme ki nd a maryî on vî: cwand i serè moirt, elle e rmareyrè on djonne avou l'&nbsp;eritance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est dins les vîs tchôdrons k'&nbsp;on fwait l'&nbsp;meyeute sope:</FONT> sipot po dire k'&nbsp;ene feme k'&nbsp;est ddja d'&nbsp;ådje "va co bén". rl a: [[Motî:cafè|cafè]]. <B>2.</B> [[Motî:saeyea|saeyea]] a buze <I>On rmouyive li lindje tot vudant d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe dissu avou on tchôdron a buze, po n'&nbsp;nén vudî a costé.</I> <B>3.</B> tchôdronêye. <I>Mete cure on tchôdron d'&nbsp;aiwe.</I> <B>4.</B> [[boton d' ôr|boton d'&nbsp;ôr]] (fleur). <I>Les tchamps sont rimplis d'&nbsp;tchôdrons</I> ([[J. Coppens]]). rl a: [[Motî:cou d' tchôdron|cou d'&nbsp;tchôdron]]. <span lang=fr>F. renoncule.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchôndron</FONT>, tchôdron, tchondron, côdron, tchoûdron.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdronêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;gn a ådvins d'&nbsp;on tchôdron. <I>Dj'&nbsp;aveu fwait ene grosse tchôdronêye di sope, et elle est ddja tote evoye</I> ([[M. Francard]]). <I>Al fén, prinde on coloe, li loyî do mî k'&nbsp;on pout, et coler tote li tchôdronêye djusk'&nbsp;a tant k'&nbsp;ça n'&nbsp;gote pus</I> (ricete del djelêye di petches ramexhêye pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. chaudronnée, casserolée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchôndronêye</FONT>, tchôdronée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdronete</B></FONT> [f.n.] pitite casrole. <I>Il amoennént l'&nbsp;marinde ås tchamps dins ene tchôdronete.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchôdronète</FONT>, tchôdrunète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdronet</B></FONT> [o.n.] tchôdronete. Ôtes parints: rl a: [[Motî:tchôdronî|tchôdronî]], [[Motî:tchôdire|tchôdire]]. ---- [[boton d' ôr|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol (cou d'&nbsp;) tchôdron (li fleur)]] 6376 26121 2004-05-20T20:44:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdronî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdronresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki fwait, ki rfwait u ki vind les tchôdrons, les casroles; si feme. <I>Li tchôdronî vneut todi li samwinne del dicåce po ristinner les coyîs, po rmete des noûs cous d'&nbsp;blanc fier azès saeyletes ki corént</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:tchôdurnî|tchôdurnî]], [[Motî:risteneu|risteneu]], [[Motî:retameu|retameu]], [[Motî:caramagna|caramagna]], [[Motî:potafwaire|potafwaire]], [[Motî:ratata|ratata]]. <span lang=fr>F. chaudronnier, rétameur.</span>. <B>2.</B> li ci ki boute dins ene tchôdronreye; si feme. <span lang=fr>F. tôlier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchôndronî</FONT>, tchôdrounî, tchondronî, tchoûdronî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdronreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> oujhene k'&nbsp;on-z î fwait des tchôdron, des casroles. <span lang=fr>F. chaudronnerie.</span> rl a: [[Motî:casrolreye|casrolreye]]. <B>2.</B> cwårtî del metalurdjeye ki fwait des taexhons d'&nbsp;fier. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchôndron'rèye</FONT>, tchôdron'riye</span>. ---- * [[risteneu|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les tchôdronîs ki fjhént des tournêyes]] * [[tchôdronreye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les tchôdronreyes et casrolreyes]] 6377 26122 2004-05-20T17:50:15Z Pablo 5 li '''boton d'&nbsp;ôr'''&nbsp;(On dit eto: '''tchôdron''', '''cou d'&nbsp;tchôdron''', '''[[emacralé mot|pixhe-e-lét]]''', '''[[emacralé mot|fleur di boure]]''', '''pî d'&nbsp;schove''',), c'&nbsp;est sôre di djaene fleur, ki rshonne a on [[Motî:tchôdron|tchôdron]], ki vént so totes les waides, et les [[Motî:hourlea|hourleas]] avou on poyou buk. Ele florixh do moes d'&nbsp;may å moes d'&nbsp;djulete. On les lome eto fleur di boure, pask'&nbsp;i les cinsîs ni salént l'&nbsp;boure (po l'&nbsp;wårder po l'&nbsp;ivier) ki cwand gn aveut des djaenès fleurs (boton d'&nbsp;ôr et [[såvadje cécoreye]]) so les waides. Dj'&nbsp;ô bén: e moes d'&nbsp;may. * No e sincieus latén ''Ranunculus arvensis'', u ''Ranunculus acris'' * Famile des [[ranonke]]s. 6378 48862 2006-01-05T11:50:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: sv ene '''ranonke''' (on prononcive eto, disk'&nbsp;e 20inme sieke: ''&nbsp;ranompe'', ''ralonke'', ''rènôpe'', c'&nbsp;est ene famile di fleurs, e sincieus latén ''ranunculacae'', k'&nbsp;i gn a ene dijhinne di sôres el Walonreye: * li [[boton d' ôr]] (''Ranunculus repens''). * li [[blawete]] (''Ranunculus flammula''). * li [[boton d' årdjint]] (''Ranunculus aconitifolius''). [[de:Hahnenfuß]] [[en:Ranunculus]] [[eo:Ranunkolo]] [[fi:Leinikit]] [[fr:Renoncule]] [[he:נורית]] [[hu:Boglárkafélék]] [[it:Ranunculus]] [[lt:Vėdrynas]] [[nl:Boterbloem]] [[pl:Jaskier]] [[sv:Smörblommor]] 6379 60280 2006-06-13T11:09:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Pryskyřník plamének]] Li '''blawete''', (On dit eto: '''flaminete''', '''linwe di tchet'''), c'&nbsp;est ene [[ranonke]] ås ptitès djaenès fleurs, ki crexhe aprume come ene rampe, pu si rastampe, 20 a 40 cm hôt. On s'&nbsp;è sieveut dins des [[Motî:eplåsse|eplåsses]] conte les [[roumatisses]]. * No e sincieus latén: ''Ranunculus flammula''. * Famile des [[ranonke]]s. Li mot "blawete" a eto [[Motî:blawete|des ôtes sinses]]. ==Uzaedje del blawete come passe-méde== I fåt aspater tote li plante, et l' aplaker sol djambe ki fwait må. directumint, u dvins ene loke. I vént bråmint d' l' aiwe. Ça fwait foirt må, mins on-z est rweri. I fåt waitî di n' nén avinde li djonteure leye-minme. sourdant: [[J. Bastin]]. [[cs:Pryskyřník plamének]] [[de:Brennender Hahnenfuß]] [[nl:Egelboterbloem]] [[pl:Jaskier płomiennik]] 6380 26125 2004-05-20T21:00:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranonke</B></FONT> [f.n.] famile di plantes k'&nbsp;i gn a ene dijhinne di sôres el Walonreye, inte di zeles li [[boton d' ôr|boton d'&nbsp;ôr]] eyet li [[ranonke di marashe]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ranonke</FONT>, ranompe, ralonke, rènôpe</span>. ---- [[ranonke|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les ranonkes]] 6381 26126 2004-05-20T17:49:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fleur di boure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[boton d' ôr|boton d'&nbsp;ôr]] (fleur). <span lang=fr>F. renoncule des prés.</span> <B>2.</B> <I><span lang=la>Ranunculus bulbosus</span></I>. Etimolodjeye: pa stindaedje des dessins d'&nbsp;fleurs k'&nbsp;on meteut so les lives di boure u a cåse k'&nbsp;on n'&nbsp;saléve li boure ki cwand les botons d'&nbsp;ôr estént floris. ---- [[boton d' ôr|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol fleur di boure]] 6382 26127 2004-05-20T17:51:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cou d'&nbsp;tchôdron</B></FONT> [o.n.] [[boton d' ôr|boton d'&nbsp;ôr]] (fleur). <span lang=fr>F. renoncule des prés.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cou d'&nbsp;tchôndron</FONT>, cu d'&nbsp;caudron</span>. Etimolodjeye: rishonnance avou l'&nbsp;arondi cou d'&nbsp;on [[Motî:tchôdron|tchôdron]]. Coinrece Payis d'&nbsp;[[El Lovire]]. ---- [[boton d' ôr|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol cou d'&nbsp;tchôdron]] 6384 26128 2004-05-20T21:05:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boton d'&nbsp;årdjint</B></FONT> <B>1.</B> <I><span lang=la>Ranunculus aconitifolius</span></I>. <B>2.</B> <I><span lang=la>Achillea ptarmica</span></I>. ---- [[ranonke|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les ranonkes]] 6385 26129 2004-05-20T20:33:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdron]] 6386 26130 2004-05-20T20:33:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdron]] 6387 26131 2004-05-20T20:44:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdronî]] 6388 26132 2004-05-20T20:44:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdronî]] 6389 44251 2005-11-11T02:34:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crechendo</B></FONT> [o.n.] movmint d'&nbsp;ene muzike, wice k'&nbsp;on djouwe todi pus foirt. <I>Eshonne å crechendo, Li pont d'&nbsp;orke nos ratind Dins li scret do tempo Cwand l'&nbsp;melodeye prind s'&nbsp;tins</I> (Y. Laurent). Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"crescendo"</span>, lu-minme calké d'&nbsp;l'&nbsp;itålyin. 6390 26134 2004-06-11T16:38:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croejhete]] 6391 55474 2006-05-01T20:19:47Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crever</B></FONT> ([[Codjowaedje crever|codjowaedje]]) [v.s.c.] mori, tot cåzant d'&nbsp;ene biesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a crever:</FONT> bråmint. <I>Gn aveut des djins a crever.</I> rl a: [[Motî:timpesse|timpesse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a a crever avou ça:</FONT> c'&nbsp;est a n'&nbsp;nén croere. <span lang=fr>F. bizarre, incroyable.</span> rl a: [[Motî:crevåder|crevåder]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>creva</B></FONT> [o.n.] maladeye (sovint gros matchurea) k'&nbsp;a vnou tot d'&nbsp;on côp, et k'&nbsp;on dit, po balter, k'&nbsp;ele vos va fé crever. rl a: [[Motî:mora|mora]]. <span lang=fr>F. grippe.</span> 6392 26136 2004-05-20T21:16:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crever]] 6393 26137 2004-11-10T17:45:15Z Lucyin 16 recråxhe <FONT COLOR="#ff0000"><B>clå</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit stocaesse droet boket d'&nbsp;fier, avou ene tiesse et ene ponte, k'&nbsp;on cougne dins l'&nbsp;bwès po fé tni eshonne deus sacwès. On dit eto: [[Motî:ponte|ponte]]. <B>2.</B> boton ki vént sol pea, avou del [[Motî:matire|matire]] divins, ki rexhe cwand i trawe. rl a: [[Motî:boigne clå|boigne clå]]. <span lang=fr>F. pustule, abcès.</span> Parintêye: * [[Motî:clawson|clawson]] * [[Motî:clawsonî|clawsonî]] * [[Motî:clawtî|clawtî]] * [[Motî:clawer|clawer]] * [[Motî:clawter|clawter]] ---- * [[clå|Dipus d'&nbsp;racsegnes so ls clås et les clawtreyes]] * [[clå (del pea)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les clås del pea]] 6394 26138 2004-05-21T00:19:02Z Lucyin 16 Tot djåzant d' maladeyes del pea, on '''clå''', c' est on boton ki vént sol coir, avou del [[Motî:matire|matire]] divins, ki rexhe cwand i trawe. Li clå est diferin do [[boigne clå]] == Sôre di clås == * les [[clå d' esté|clås d' esté]] des vatches. 6395 26139 2004-05-21T00:28:59Z Lucyin 16 on '''boigne clå''', c' est come on [[clå (del pea)|clå]], mins ki n' trawe nén. Gn a on gros boket d' moite tchå ki vént å mitan, et ki vént foû al fén, tot leyant on gravaedje. Li moite tchå si lome li [[Motî:tchalon|tchalon]]. 6396 34061 2005-07-07T23:42:52Z Pablo 5 [[Categoreye:årtisyince|Cla d' este]] [[Imådje:clau_d_estei1_wi.jpg|thumb|pitit clå so li dzo do cô, ki pout souwer tot seu.]] On '''clå d'&nbsp;esté''', c'&nbsp;est on [[Motî:sonner|sonnant]] [[clå (del pea)|clå]], ki vént ås vatches di l'&nbsp;esté, et kel cåze c'&nbsp;est on fén [[viermin]] ki s'&nbsp;pormoenne dins l'&nbsp;coir, et k'&nbsp;on lome '''parafilaires''' u '''stefanofilaires'''. Les clås d'&nbsp;esté, come tos les clås, fijhèt må cwand on les pice. Å cmince, c'&nbsp;est des ptits clås, 5 cm lådje, ki s'&nbsp;polnut etrocler po fé des grossès plakes, 10 a 15 cm lådjes. Sovint, ça schôpeye li biesse ki s'&nbsp;va cfroyî après les meurs, les pås, evnd. == Vicåreye do viermin. == Li viermin fwait (macrofilaire) pond des oûs avou des ptits djonnes didins (microfilaires) ki discloyèt dins l'&nbsp;clå. Les moxhes (del sôre ''Musca'' mins eto ''Haematobia irritans'') sont-st assaetcheyes på sonk et på [[sûnaedje]] del playe. Ele raletchèt les oûs. Li rascråwêye moxhe va so ene ôte vatche, raletchî ene playe, u les låmes, et epestiferer cisse deujhinme biesse la. Et tchik et tchak. == Eplaeçmint des clås d' esté == * ''Parafilaria bovicola'' si mete so li dzeu do coir. * ''Stenofilaria stilesi'' fwait des clås sol vinte, di l'&nbsp;intrêye del pwetrene disk'&nbsp;al botroûle. * Des côps k'&nbsp;i gn a, les clås d'&nbsp;esté si metèt fok ås tetes. * ''Stenofilaria assamensis'' si mete sol [[waerot]] des vatches zebus. * E [[Marok]], les clås d'&nbsp;esté (on n'&nbsp;sait nén å djusse kéne sôre di filaire) si metèt pus voltî so li dzo et li dvant do coir: li dzo do cô, les pates di dvant, li vinte. End a cåzu måy sol les coisses, ni l'&nbsp;tiesse, ni les pates di drî. End a pont sol dos. * E [[Djapon]], gn a des ptits clås ki s'&nbsp;metèt totåtoû do [[Motî:muzea|muzea]]. == Sôres di filaires ås clås d'&nbsp;esté == * ''Parafilaria bovicola'' (li viermin fwait est ene cwatrinne di cm long; les oûs avou les microfilaires muzurèt 45 so 30 μm (micrometes) (e l'&nbsp;Urope). * ''Stenofilaria stilesi'' (ene cénkinne di mm long) (ezès [[Estats-Unis|Stats-Unis]]). * ''Stenofilaria deodesi'' (e l'&nbsp;Azeye). * ''Stenofilaria kaeli'' (e l'&nbsp;Azeye). * ''Stenofilaria assamensis'' (e l'&nbsp;Azeye). == Médiaedje des clås d'&nbsp;esté == [[Imådje:clau_d_estei2_wi.jpg|thumb|clå so li djno, ådvins]] * Sacwants ptit clås souwèt tot seu. E l'&nbsp;Almagne, les clås d'&nbsp;estés endè vont tot seus å [[waeyén-tins]]. * On pout operer, tot [[Motî:screper|screpant]] totes les mizeres evoye. Mins ça sonne foirt. Cwand on-z arive "a plat", gn a co del matire pus fond; i fåt ralårdji l'&nbsp;operaedje. Si on fwait tchitchî les mannestés, ça mousse foû pa tos ptits trôs, come del poumåde fou d'&nbsp;on tube. Tot l'&nbsp;tins d'&nbsp;l'&nbsp;operaedje, ça sonne foirt. Al fén, i fåt stantchî l'&nbsp;sonk avou des ptits bokets d'&nbsp;wate, metous onk so l'&nbsp;ôte come èn [[Motî:eplåsse|eplåsse]], et ki tnèt tot seus cwand l'&nbsp;sonk s'&nbsp;[[Motî:egloumyî|egloumeye]]. Fåt on gros moes al playe po s'&nbsp;rifé. * Médiaedje pa des droukes: ** ki touwèt l'&nbsp;viermin: iviermectene (200 mg å kilo evike), clozanté, nitrossinil (20 mg/kg), sordôzaedjes di lvamizole e finbindazole (50 mg/kg). Mins on n'&nbsp;[[Motî:adiercî|adiercêye]] s'&nbsp;côp a tchaeke féye. ** ki touwèt les microbes ki rascråwèt les playes la k'&nbsp;les viermins vlèt rexhe do coir (antibiyotikes). == [[Mineyolodjince]] == Les clås d'&nbsp;esté egzistèt pattavå l'&nbsp;Daegn. Bråmint e l'&nbsp;Afrike et dins les ôtes tchôds payis. Mins ossu lon, [[Motî:bijhreçmint|bijhreçmint]], kel [[Suwede]] (''Parafilaria bovicola''). End a eto el [[Bulgåreye]] El Suwede, c'&nbsp;est tins des tchôds estés ki ça s'&nbsp;voet l'&nbsp;pus sovint. Å Marok, c'&nbsp;est, des anêyes k'&nbsp;i gn a, cwand i ploût bråmint tins des moes d'&nbsp;decimbe a avri. E l'&nbsp;Almagne, les clås d'&nbsp;estés, ki [[Motî:sipiter foû|spitèt foû]] e moes d'&nbsp;may, ene troejhinne di samwinne après k'&nbsp;on-z a [[Motî:dislaxhî|dislaxhî]]. C'&nbsp;est purade les vatches (u les [[Motî:gayet|gayets]]) ki sont rascråwêyes, nén les [[Motî:åmaye|åmeas et åmayes]], nerén les veas. == Lomaedje del maladeye dins les lingaedjes del daegn == * en almand: ''Sommerwunde'' (playe d'&nbsp;esté). * en malaizyin (?) ''cascado'' (''Stenofilaria deodesi''). * en inglès d'&nbsp;l'&nbsp;Inde et d'&nbsp;[[Malaizeye]]: ''humpsore'' (''Stenofilaria kaeli'' & ''Stenofilaria assamensis'') (må d'&nbsp;waerot). 6397 26141 2005-03-29T07:26:14Z Pablo 5 licince poitrait pa L. Mahin (Marok, esté 2003) pitit clå so li dzo do cô, ki pout souwer tot seu. {{licince imådjes Lucyin}} 6398 26142 2005-03-29T07:26:25Z Pablo 5 licince poitrait pa L. Mahin (Marok, 2003) clå so li djno, ådvins {{licince imådjes Lucyin}} 6399 26143 2004-05-21T18:05:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boigne clå</B></FONT> [o.n.] boton ki n'&nbsp;trawe nén, mins gn a on gros boket d'&nbsp;moite tchå ki vént å mitan, et ki vént foû al fén, tot leyant on gravaedje. <span lang=fr>F. furoncle.</span> ---- * [[boigne clå|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les boignes clås]] 6400 26144 2005-02-06T15:24:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] rexhe tot doûçmint, mins toltins, tot djåzant di l'&nbsp;aiwe, d'&nbsp;on likide, do djus d'&nbsp;ene playe, del cråsse shoufe d'&nbsp;ene sitouve. <I>L'&nbsp;aiwe sûne foû do tonea.</I> <I>Li tonlî dit ki l'&nbsp;fond do tonea sûne mågrémint; el fåt djonde al rinneure et minme a tos les djonds</I> ([[P.J. Dosimont]]). <I>Gn a ene aiwe come do brohinaedje ki sûne del mozete d'&nbsp;ene feme.</I> <I>Li bigåd, c'&nbsp;est l'&nbsp;djus ki sûne d'&nbsp;èn ansinî.</I> <I>Des tchitches, u catches, c'&nbsp;est des mannestés ki sûnèt des ouys, del nute, u a cåze di maladeyes k'&nbsp;i gn a.</I> <I>Li souwaedje c'&nbsp;est ossu l'&nbsp;aiwe ki sûne des deus dbouts d'&nbsp;on bwès nén bén setch ki broûle.</I> <I>On dit k'&nbsp;ene playe sûne cwand i gn è rexhe ene umeur claire come di l'&nbsp;aiwe foû.</I> <I>L'&nbsp;amér c'&nbsp;est l'&nbsp;likide ki sûne del foete.</I> <I>Discoraedjî, i ndè motixha pus, mins l'&nbsp;playe cotinouwa do sûner</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Comint çk'&nbsp;on fwait cwand l'&nbsp;breyoe sûne&nbsp;?</I> ([[D. Trempont]]). rl a: [[Motî:sûner evoye|sûner evoye]], [[Motî:assûner|assûner]], [[Motî:rissûner|rissûner]]; rl a: [[Motî:soude|soude]], [[Motî:tchitchî|tchitchî]]. <span lang=fr>F. suinter, exsuder, perler, sourdre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sûner</FONT>, sûnè, sûnî, zûner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûne</B></FONT> [f.n.] cråsse et noere sacwè ki sûne d'&nbsp;ene sitouve, d'&nbsp;on kinket. <I>Faleut rischurer tote li sûne del grosse sitouve di scrou-fier.</I> <span lang=fr>F. suintement, cambouis.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sûner" <I>Li sûnaedje amoussive pa tos les meurs del cåve.</I> <I>Schaver l' rogne d' on må, c' est screper li sûnaedje d' on må, pol médyî.</I> <I>Les brontches sont fortcherdjeyes et ces prodûts la les vont frexhi; ça serè pus åjhey po tos les sûnaedjes rexhe foû avou l' tossaedje</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. suintement, exsudation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûna</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;medcén) likide ki sûne d'&nbsp;ene playe, d'&nbsp;on må. <span lang=fr>F. exsudat.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aiwieus sûna:</FONT> sûna come di l'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. séreux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;flairant sûna:</FONT> sûna ki sint mwais. <span lang=fr>F. nauséabond.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;glumiant sûna:</FONT> pus spès et glairieus sûna. <span lang=fr>F. visqueux.</span>. Etimolodjeye: viebe "sûner", [[cawete -a]], 1995. 6401 26145 2004-05-21T18:22:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûner evoye</B></FONT> &#91;[[Motî:vierbire|vierbire]] a [[Motî:sipitron|spitron]], sins coplemint] rexhe tot doûçmint evoye, tot djåzant d'&nbsp;on likide. <I>On mete des ptitès buzletes di plastike, po l'&nbsp;djus del playe sûner evoye.</I> <span lang=fr>F. suinter, s'évacuer, filtrer, sourdre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sûner èvô<SUP>n</SUP>ye</FONT>, sûnè èvoye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûnaedje-evoye</B></FONT> [omrinne [[Motî:sustantivire|sustantivire]]&#93; no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol vierbire "sûner evoye". <I>Mins si c'&nbsp;est po rmete ciste aiwe la dins des mitan stopêyès buzes, et ki pixhèt a tos les metes, c'&nbsp;est furler et coschirer l'&nbsp;aiwe; gn a do sûnaedje-evoye tot do long des tuyos</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. perte, filtration, suintement, écoulement, épanchement.</span> 6402 26146 2004-06-17T08:40:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siclairi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esclairi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sclairi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] diner ene [[Motî:clairté|clairté]], [[Motî:riglati|riglati]]. <I>Tot d'&nbsp;on côp, Sint Pire et l'&nbsp;Bon Diu, k'&nbsp;avént soe, ont veyou sclairi d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe dins on trô</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. reluire, briller.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. 6404 59867 2006-06-08T09:47:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean-Pierre Dumont]] 6405 26148 2004-05-21T13:58:42Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Danielle Trempont]] 6406 36809 2005-08-02T20:07:06Z Pablo 5 -wåfrî ==Lingaedje walon== ===Pådjes d' [[omonimeye]]=== * [[asse]] ===Etimolodjeye=== [[fåve etimolodjike]] ===Morfolodjeye=== [[mots d' aplacaedje tîxhon/pî]] ==Tuzance walone== ===Sicrijheus d' walon=== ====Grands scrijheus cnoxhous long et lådje==== * [[Jean Guillaume]] * [[Chantal Denis]] ====Sicrijheus kinoxhous d' leu tins==== * [[Robert Vanorle]] ====Sicrijheus waire prezintés disk' asteure==== * [[François Warnotte]] * [[Albert Lallemand]] * [[Albert Lenfant]] ===Waloneus nén scrijheus=== * [[André Lessire]] ===Walons cnoxhou foû do lingaedje walon=== * [[René Magritte]] * [[Adrien de Gerlache]] ==Foclore== ===Uzances foclorikes=== * [[Tchantchès]] * [[schiråde]] * [[grand feu]] ===[[Fåve]]s et rapoitroûles=== * [[Fåve do violoneu et do leu]] * [[fåve di Bietlete]] ==Walonreye== ===Ancyins ptits bans=== ====Comene rebanêye==== * [[Vervî]] * [[Måmdey]] ====Ancyins ptits bans==== * [[Dôhan]] * [[Forire]] * [[Poleur]] * [[Lignè]] ====Hamteas==== * [[Veye do Bwès (Li Viye Såm)]], * [[Lorci (Li Bork)]] * [[Djernetchamp (Nåfontinne)]] * [[Potea]] * [[Vå Bnoete]] * [[Wideumont (Sinte-Mareye-dilé-Libråmont)]] ===Sipotaedjes=== * [[bounante]] ===Coines=== [[Fåmene]] ===Aiwes=== * [[Såm]] * [[Aiwe-di-Glin]] ===Sints del Walonreye=== * [[sinte Bedje]] * [[sint Djerlaxhe]] ==Mestîs et cwårtîs d' l' economeye== ===[[boledjreye-påsreye]]=== [[wåfe]], [[pwin]], [[mitchot]], [[crené]], [[rouyot]], [[bounante]], [[mitchotreye]] ===mônreye=== [[molén]], [[sipeate]], [[soele]], [[frumint]], [[soele-frumint]] ===hoyreye=== [[teri]], [[cotchter]] ===soyreye=== [[dôsse]] ===Munujhreye=== [[clå]] ===Cåbaret & restorants=== [[vere a gote]], [[plat-cou]] ===cinsîs=== * [[Motî:mafe|mafe]], [[Motî:berôdî|berôdî]] * [[berike]], * [[dinrêye]], [[grin]], [[sipeate]], [[soele]], [[frumint]], [[soele-frumint]] ===Bastimints=== * [[wå]] * [[Motî:mafe|mafe]], [[Motî:berôdî|berôdî]] ===Ovraedje des manaedjes=== ====Aclevaedje des efants==== * [[refaxhî]], [[faxhe]], [[faxhete]], [[pampiesse]], [[efûlete]], [[drapea]], [[covturete]] ====Fijhaedje a magnî==== * [[wåfe]] ===Costire et mousmints=== [[modisse]] ===Nos d' djins=== [[Djerlaxhe]] ==Li tins k' i fwait & l' tins ki passe== ===Li tins k' i fwait=== [[radar po-z anoncî l' plouve]], ===Li tins ki passe=== [[viesprêye]] ==Syinces & tecnikes== ===[[årtisyince]]=== [[fotosinsiûlijhaedje]], [[må d' araedje]] ===medyince=== [[dôsse]], [[coûtresse d' alinne]], [[må d' Lyme]], [[taetche di Djuda]] ===tecnikes=== [[radar po-z anoncî l' plouve]] ===Droet=== * [[tchåte]] ===linwyince=== * [[gayel]] ==Plantes et biesses== ===såvadjès plantes=== [[coignoûlî]] ===coûtiveyès plantes=== * [[dinrêye]]s: [[sipeate]], [[soele]], [[frumint]], [[soele-frumint]], [[avoenne]] ==Uzances & foclore== ===Uzances=== [[doû]], [[bateme]] ==Djeyodjeye & djeyografeye== ===Djeyodjeye=== * [[Motî:måle 3]], [[mårlire]] ===djeyografeye=== * [[Antartike]] * [[Marok]] ==Istwere== [[Ofinsive da Von Rundstedt]] [[tchåte]] ==Gueres et årmêyes== * [[tank]], [[tankete]], [[tancreye]] * [[Ofinsive da Von Rundstedt]] ==Rilidjon== * [[bateme]] ==Hagnons "egzotikes"== Ki n' ont rén a vey avou l' Walonreye u l' lingaedje walon. ===a vey avou l' Marok=== * [[Marok]] * [[Ibn Batouta]] 6407 26150 2004-05-21T17:50:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bijhe]] 6408 26151 2004-05-21T18:12:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sûner]] 6409 26152 2004-05-21T18:12:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sûner]] 6410 26153 2004-05-21T18:12:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sûner]] 6411 26154 2004-05-21T18:12:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sûner]] 6412 26155 2004-05-21T18:12:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sûner evoye]] 6413 26156 2004-05-21T18:13:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siclairi]] 6414 26157 2004-05-21T18:14:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siclairi]] 6415 26158 2004-05-21T18:37:02Z Pablo 5 coube del crexhince del djin sol daegn etire (1950-2050). grafike adjincé pa L. Mahin coube del crexhince del djin sol daegn etire (1950-2050). grafike adjincé pa L. Mahin 6416 62175 2006-06-16T23:15:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-gregoryin +grigoryin) <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhe</B></FONT> ([[codjowaedje rexhe|codjowadje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> grandi tot cåzant d' ene biesse, d' ene djin, des poys. <I>On n' tineut nén conte di l' apetit k' on djonne coir pout-st awè cwand k' i n' a nén fini d' crexhe</I> ([[E. Sullon]]). <I>I s' leye crexhe li båbe.</I> rl a: [[Motî:screfyî|screfyî]]. <span lang=fr>F. grandir, se développer, croître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a l' hikete: c' est k' il est co po crexhe</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">c' est ki l' cour crexhe:</FONT> [[Motî:rivazî|ervazî]] k' on dit a ene djin k' a l' hikete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il (elle) a crexhou so on tonea:</FONT> Espot k' on dit d' èn efant k' a les djambes [[Motî:tchamlowe|tchamlowes]] pa manke di tchåsse. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"il a les jambes arquées, il fait du rachitisme"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' il (elle) a crexhou inla so ene nute, il esteut tins ki l' djoû s' leve:</FONT> ervazî k' on dit tot voeyant ene grande pîce (on grand, ene grande). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est un grand échalas, une grande asperge"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crexhe come les cawes di vatches: après l' tere:</FONT> raptiti tot divnant vî (cwand les poys des cawes des vatches crexhèt, i s' raprotchèt d' tere). On djheut sovint ça d' ene feme ki rotéve a baxhete a cåze di l' osteyoporôze. <span lang=fr>F. se tasser.</span> <B>2.</B> grandi tot cåzant d' ene plante. <I>Après k' on-z a yeu passé l' rôlea, li grin djermêye et crexhe</I> ([[L. Boulard]]). <I>Les tcherdons crexhént avou les dints-d'-tchén, les pas-d'-ågne et les ôtes crouwins ki stofént les crompires u les petråles</I> ([[E. Peraut]]). <span lang=fr>F. croître, pousser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rwaitî crexhe les rcenes did padzo:</FONT> esse moirt et eteré. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"sucer les pissenlits par la racine"</span>. <B>3.</B> grandi tot cåzant d' ene sacwè (ritchesse, comiece, djoû, lune, evnd.). <I>Li walon, come li francès, vént po s' pus grande pårt do latén, mins s' n' a-t i nén yeu l' tchance di poleur crexhe et si spåde come lu</I> ([[A. Lamborelle]]). <I>Ca nozôtes, les Walons, nos vnans, azår, å monde dizo l' sene del Lune, ki n' dimeure jamwais l' minme mins ki candje todi, crexhant on côp et rastrindant l' ôte côp</I> ([[J.F. Brackman]]). <span lang=fr>F. se développer, croître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nosse cour crexhe:</FONT> on s' recrestêye, on-z est fir. <I>Et nosse cour crexhe cwand c' est k' on tuze al glwere. Di nos vîs peres ki n' avît måy pawou</I> ([[Li Tchant des Walons]], L. Hillier). <span lang=fr>F. se gonfle</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Sinte-Luce, les djoûs crexhèt do sôt d' ene pouce:</FONT> Li Sinte-Luce, c' est l' 13 di decimbe, mins dinltins, divant l' [[calindrî grigoryin]], c' esteut viè l' 21 di decimbe. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé crexhe</FONT> [vierbire a coplemint] fé grandi. <I>I fwait crexhe si niyåd.</I> On dit eto: [[Motî:acrexhe|acrexhe]], [[Motî:racrexhe|racrexhe]], [[Motî:diswalper|diswalper]]. <span lang=fr>F. accroître, augmenter, développer.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">crexhe di</FONT> (+ sustantif) [viebe di divnance] divni pus (+ addjectif). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crexhe d' ådje:</FONT> monter dins ses ans (po fé l' diferince avou «crexhe di grandeur». <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crexhe di saedjesse:</FONT> divni pus råjhnåve. <I>C' est nén l' tot d' crexhe d' ådje, savoz, mes parants, i fåt ossu crexhe di saedjesse&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. grandir en âge et en sagesse.</span> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si crexhe</FONT> [v.pr.] waitî d' passer po pus grand k' on-z est. <I>I saye di s' crexhe.</I> <span lang=fr>F. se grandir, se valoriser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crèhye</FONT>, crèche, crèhe, crèchi, crèchî, créchu, créchè</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>crescere</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "crexhe". <I>Dins l' crexhaedje des dinrêyes, t' as l' djermaedje, li fortchaedje, li montaedje et l' påtaedje</I> ([[L. Mahin]]). <I>Ratindoz todi li crexhaedje di s' niyåd divant d' el touwer po-z eriter.</I> <span lang=fr>F. croissance, accroissement, développement, augmentation, pousse, poussée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crèchèdje</FONT>, crèchadje, crèhèdje, crèchâdje, créchadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhince</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> crexhinne. <I>L' efant est tot fayé; c' est l' crexhince k' el rind flåwe</I> ([[Deprêtre &amp; Nopère]]). rl a: [[Motî:adocrexhince|adocrexhince]]. <span lang=fr>F. croissance.</span> <B>2.</B> tinkiaedje des musses k' on-z a tins del crexhinne. <I>Gn a tenawete come ene crexhince ki djômireut e s' hantche; pus, tot doûçmint, c' est ene gueuye di tchén k' el apice on pô dzo l' gros del fesse; i hagne, i clawe ses brokes todi pus fond</I> ([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. crampe, claquage.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">crexhinces</FONT> [t.pl.] crexhoûle. <I>Il a des crexhinces totavå s' cô</I> ([[Deprêtre &amp; Nopère]]). <span lang=fr>F. adénite banale.</span> <B>4.</B> termene k' ene plante, ene biesse, ene soce est ki crexhe. <span lang=fr>F. croissance, développement.</span> <B>5.</B> muzeure do crexhaedje economike. <I>On-z anonce ene crexhince di 5 åcint po l' anêye ki vént.</I> <span lang=fr>F. (taux de) croissance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crexhince dispwairieye:</FONT> crexhince foite d' on costé, flåwe di l' ôte, dins l' minme payis, sol daegn etire. <span lang=fr>F. croissance à deux vitesses.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crèchince </FONT>, crèhince, créchince</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhinne</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] [[Motî:termene|termene]] del veye wice ki l' efant crexhe bråmint so pô d' tins. <I>Gn a des cis ki fjhèt leu crexhinne a onze-doze ans; des ôtes, c' est pus tård.</I> On dit eto: crexhince, crexhåjhe. <span lang=fr>F. puberté, croissance accélérée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;five di crexhinne:</FONT> five k' on-z atrape al crexhinne. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">crexhinnes</FONT> [f.n.t.pl.] crexhoûles. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">créchin.ne </FONT>, crèchène, créchin.ne</span>. Coinrece Årdene nonnrece &amp; payis d' Djivet, di Flipvile. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhant</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] crexhant del lune, dj' ô bén: <B>1.</B> termene ki l' bele crexhe. <I>Si vos semez do crexhant del lune, vos spinasses montront.</I> <span lang=fr>F. premier quartier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;brouyård do crexhant, plouve do disfalant:</FONT> espot po-z anoncî l' tins. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">&gt;&gt;&nbsp;crexhant d' lune, crexhant d' bele:</FONT> aparance del lune dins l' prumire mitan di s' moes. rl a: [[Motî:discrexhant|discrexhant]], [[Motî:disfalant|disfalant]]. <span lang=fr>F. croissant de lune.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodje crexhant:</FONT> [[Rodje Croes]] ezès payis moslimîs. <I>On passéve avou l' hoûlåd del djipe ki boerléve, et les blancs mousmints avou l' rodje crexhant d' lune des ekipes medicales, sins trop si rtourner des mitrayetes ki n' oizrént tolminme nén tirer</I> ([[L. Mahin]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">crexhant</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">crexhante</FONT> [addj.] <B>1.</B> bon po les plantes crexhe, tot djåzant do tins. <I>C' est do tins crexhant.</I> <I>I fwait crexhant.</I> <B>2.</B> ki crexhe bén tot djåzant d' ene sôre di biesse. <I>La on crexhant vea, la.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Efant reupiant, efant crexhant:</FONT> dijheye po on påpåd ki reupe. rl a: [[Motî:bén-vnant|bén-vnant]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crèchant(e)</FONT>, crèhant, créchant, crèhont</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhance</B></FONT> [f.n.] termene k' ene sacwè crexhe. <span lang=fr>F. croissance, accroissement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhåjhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> prumire mitan do moes del lune. <B>2.</B> såjhon ki totes les plantes crexhèt. <B>3.</B> crexhince (termene ki les biesses, les djins crexhèt). <I>Les fours ni sont nén co å dbout d' leu crexhåjhe</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crèchauhye</FONT>, crèchâye, crèchêye, crèhauhe, crèhâye, crèchauje</span>. Coinrece payis d' Bastogne et d' Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crexhoûles</B></FONT> [f.n.t.pl.] nuketes ki vnèt dzo l' pea a cåze di l' inflaedje des glandes linfatikes, k' on hape sovint tins del crexhinne, u dins sacwantès maladeyes. On dit eto: crexhinnes, crexhinces, [[Motî:forcrexhance|forcrexhances]]. <span lang=fr>F. adénites, lymphadénites.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oûle]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crèchoûles </FONT>, crèh'yoûles, crèhoûles, crèhy'yoûles</span>. Parintêyes * [[Motî:acrexhe|acrexhe]] * [[Motî:racrexhe|racrexhe]] * [[Motî:discrexhe|discrexhe]] * [[Motî:forcrexhe|forcrexhe]] * [[Motî:ricrexhe|ricrexhe]] ---- * [[crexhoûles|Dipus d' racsegnes so les crexhoûles.]] * [[crexhince|Dipus d' racsegnes so l' crexhince des ados.]]. * [[crexhince del djin|Dipus d' racsegnes sol crexhince del djin sol Daegn etire]] 6417 43840 2005-11-10T16:13:35Z Pablo 5 {{djermon motî|craxhe}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråxhe</B></FONT> [o.n.] <B>2.</B> (mot d'&nbsp;acleveu) misrete (coir k'&nbsp;est dins l'&nbsp;bouye des aiwes do vea, do polin, et k'&nbsp;est cråsse et djaeniasse). <span lang=fr>F. hippomane.</span> Coinrece Payis do Tchestea (sinse 2). 6418 26161 2004-05-21T18:47:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 6419 26162 2004-05-21T18:47:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 6420 26163 2004-05-21T18:47:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 6421 26164 2004-05-21T18:47:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 6422 26165 2004-05-21T18:47:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 6423 26166 2004-05-21T18:48:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 6424 26167 2004-11-12T22:06:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] (disfondowe) 6425 36584 2005-07-31T20:12:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>creuzer</B></FONT> [v.c.] [[Motî:schaver|schaver]], [[Motî:cåvler|cåvler]]. Etimolodjeye: Calcaedje do F. <span lang=fr>"creuser"</span> (disconsyî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>creuzaedje</B></FONT> [o.n.] schavaedje, cåvlaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>creuzeures</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;shabotî) schaveures ki vnèt do creuzaedje des shabots. rl a: [[Motî:plaeneures|plaeneures]]. 6426 26169 2004-05-21T18:50:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:creuzer]] 6427 26170 2004-05-21T18:50:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:creuzer]] 6428 26171 2004-05-21T19:08:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwicwicwik&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] k'&nbsp;on dit tot [[Motî:catyî|catiant]] ene sakî. <I>Atot prindant les doets d'&nbsp;èn efant: ptit Peutchet a stî o bwès, il a veyou l'&nbsp;leu, il a yeu peu, il a racorou et mi dj'&nbsp;a dit "Cwicwicwik" al gueuye do leu.</I> <span lang=fr>F. guili guili.</span> 6429 26172 2004-05-21T19:09:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwén</B></FONT> [o.n.] [[Motî:coine (inglêye)|coine]] (inglêye, plaece ritirêye). Disfondowes: <B>cwin</B>, cwé<SUP>n</SUP>, cwé. rl a: [[Motî:sorcwén|sorcwén]], [[Motî:racwén|racwén]]. 6430 26173 2004-05-21T19:11:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwatanchife</B></FONT> [o.n.] (v.m.) [[Motî:cep|cep]] po-z apicî les djibîs k'&nbsp;a l'&nbsp;cogne do chife cwate. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Catranchife:</FONT> no d'&nbsp;on persounaedje da [[Arthur Masson]]. Disfondowes: catanchife, catranchife, cwatanchife, cwètanchife. 6431 26174 2004-05-21T19:11:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwénze]] 6432 26175 2004-05-21T19:11:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwénze]] 6433 26176 2004-05-21T19:13:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåtler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> taeyî e cwårtîs. <I>Dji cwåtlêye ene dorêye, on pwin.</I> <B>2.</B> cotaeyî e ptits bokets (copurade dins les mançaedjes). <I>Si dji n'&nbsp;mi ratneu nén, dji vs cwåtelréve e pîces</I> (J. Haust). <span lang=fr>F. réduire, broyer, pulvértiser.</span> rl a: [[Motî:discwåtler|discwåtler]], [[Motî:ecwåtler|ecwåtler]]. <B>II.</B> [v.s.c.] (mot d'&nbsp;moenneu d'&nbsp;tcherete, d'&nbsp;oto) atchvaler (mete ene rowe d'&nbsp;on costé d'&nbsp;ene warbire, et l'&nbsp;ôte di l'&nbsp;ôte). Etimolodjeye: bodje cwårt (dins l'&nbsp;sinse di cwårtî), cawete di viebe -ler. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. 6434 26177 2004-05-21T19:14:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwate-pîs</B></FONT> [o.n] <B>1.</B> biesses a cwate pates, eneviè les cenes a deus pates. <span lang=fr>F. quadrupède.</span> <B>2.</B> (årtisyince) biesses di cinses sogneyes pa ls årtisses, eneviè les poyes. <span lang=fr>F. (vét.) quatre-pattes.</span> <B>3.</B> [[Motî:cwate-peces|cwate-peces]]. <span lang=fr>F. lézard.</span> Disfondowes: cwate-pîs, cate-pîs, cate-piès. Pl. des cwate-pîs.</P> 6435 36005 2005-07-28T22:22:18Z Pablo 5 [[Imådje:cwate-peces.jpg|thumb|146px|cwate-peces: <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwate-peces</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwarpece</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> crålante biesse avou cwate pates, eneviè les sierpints, sins pates. <span lang=fr>F. lézard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwate-peces d' aiwe:</FONT> cwate-peces ki vike dins les doirmantès aiwes; rl a: [[Motî:lazåde|lazåde]], [[Motî:trawe-pî|trawe-pî]], [[Motî:cwate-pîs|cwate-pîs]], [[Motî:tete-vatches|tete-vatches]], [[Motî:agayan|agayan]], [[Motî:salamande|salamande]]. <B>2.</B> mot djinti po-z atôtchî èn efant. <I>Mi ptite cwate-pece, dijheut i l' pa po xhiner</I> ([[Bernard Louis]]). On dit eto: [[Motî:biyoke|biyoke]], [[Motî:kerton|kerton]]. Pluriyal: des cwate-peces. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwate-pèces</FONT>, cwarpèce, cwârpèce, cwate-pè, cwète-pèce, cwate-pîces, cate-pèce, cate-pîces, cate-pèche, cate-piche, cate-piétche, cwârpiche, catèrpètche, can'bètch, can'piche, carpitche, calpitche</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>quatuorpedia</span> (cwate pîs), ricomprin come "cwate pîces"; 6436 26179 2004-05-21T19:18:15Z Pablo 5 Poitrait d' on cwate-peces djaene et rodje, saetchî pa L. Mahin Poitrait d' on cwate-peces djaene et rodje, saetchî pa L. Mahin 6437 26180 2005-03-27T13:53:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwénze</B></FONT> [nombe addj. &amp; o.n.] nombe 15; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwénze djoûs:</FONT> deus samwinnes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cwinze</B>, cwéze, kénze, kéze, <B>kinze</B>, kéje, kinje, ké<SUP>n</SUP>je, <FONT COLOR="#800080">cwé<SUP>n</SUP>ze</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwénzinme</B></FONT> [limerotant addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 15. <I>Il a-st arivé cwénzinme å dmey-maraton, so 1500 k'&nbsp;avént ataké.</I> <B>2.</B> boket k'&nbsp;on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e cwénze. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cwinzin.me</B>, cwézin.me, <B>kinzin.me</B>, kinzime, cwézîme, kézième, kinzième, kinjème, kéjème</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwénzinne</B></FONT> [f.n.] <B>I.</B> a pô près cwénze. <I>Dj'&nbsp;a ramassé ene cwénzinne di pemes.</I> <I>Dji rpasrè dins ene cwénzinnne di djoûs.</I> <B>II.</B> <B>1.</B> termene di deus samwinnes. <I>Li bresseu fijheut on grand sene arvey, tot djhant "Al cwénzinne, dabôrd, mes djins&nbsp;!".</I> <B>2.</B> paymint k' on-z a totes les deus samwinnes po si ovraedje, pol laecea bouté el laitreye, evnd. <I>I rpassént å cåbaret, et boere li mitan d' leu cwénzinne.</I> <I>I n' ont nén co payî li prumire cwénzinne d' avri.</I> <span lang=fr>F. quinzaine.</span> <B>3.</B> (stindaedje) traitmint e djenerå. <I>I toutchèt pus leus cwénzinne dispu ki l'&nbsp;direccion a rmetou s'&nbsp;bilan.</I> <span lang=fr>F. salaire, paye.</span> rl a: [[Motî:pitite-cwénzinne|pitite-cwénzinne]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cwinzin.ne, cwézin.ne, kinzin.ne, kénzène, kézène, cwinjin.ne, kénjène, kéjène, <FONT COLOR="#800080">cwé<SUP>n</SUP>zin.ne</FONT></span>. 6438 64931 2006-06-24T19:30:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[may]], c' est li 146inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 147inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 219 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1971]] - [[Ivan O. Godfroid]], Sicrijheu d' Walonreye e francès == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[24 di may]] - [[25 di may]] - [[27 di may]] - [[28 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Mei]] [[an:26 de mayo]] [[ar:26 مايو]] [[ast:26 de mayu]] [[be:26 траўня]] [[bg:26 май]] [[bs:26. maj]] [[ca:26 de maig]] [[ceb:Mayo 26]] [[co:26 di maghju]] [[cs:26. květen]] [[csb:26 môja]] [[cv:Çу, 26]] [[cy:26 Mai]] [[da:26. maj]] [[de:26. Mai]] [[el:26 Μαΐου]] [[en:May 26]] [[eo:26-a de majo]] [[es:26 de mayo]] [[et:26. mai]] [[eu:Maiatzaren 26]] [[fi:26. toukokuuta]] [[fo:26. mai]] [[fr:26 mai]] [[frp:26 mê]] [[fur:26 di Mai]] [[fy:26 maaie]] [[ga:26 Bealtaine]] [[gl:26 de maio]] [[he:26 במאי]] [[hr:26. svibnja]] [[hu:Május 26]] [[ia:26 de maio]] [[id:26 Mei]] [[ie:26 may]] [[ilo:Mayo 26]] [[io:26 di mayo]] [[is:26. maí]] [[it:26 maggio]] [[ja:5月26日]] [[jv:26 Mei]] [[ka:26 მაისი]] [[ko:5월 26일]] [[ku:26'ê gulanê]] [[la:26 Maii]] [[lb:26. Mee]] [[li:26 mei]] [[lt:Gegužės 26]] [[mk:26 мај]] [[ms:26 Mei]] [[nap:26 'e maggio]] [[nl:26 mei]] [[nn:26. mai]] [[no:26. mai]] [[oc:26 de mai]] [[os:26 майы]] [[pam:Mayu 26]] [[pl:26 maja]] [[pt:26 de Maio]] [[ro:26 mai]] [[ru:26 мая]] [[scn:26 di maiu]] [[sco:26 Mey]] [[simple:May 26]] [[sk:26. máj]] [[sl:26. maj]] [[sq:26 Maj]] [[sr:26. мај]] [[sv:26 maj]] [[te:మే 26]] [[th:26 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 26]] [[tr:26 Mayıs]] [[tt:26. May]] [[uk:26 травня]] [[vi:26 tháng 5]] [[war:Mayo 26]] [[zh:5月26日]] 6439 64933 2006-06-24T19:30:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[may]], c' est li 147inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 148inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 218 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[25 di may]] - [[26 di may]] - [[28 di may]] - [[29 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Mei]] [[an:27 de mayo]] [[ar:27 مايو]] [[ast:27 de mayu]] [[be:27 траўня]] [[bg:27 май]] [[bs:27. maj]] [[ca:27 de maig]] [[ceb:Mayo 27]] [[co:27 di maghju]] [[cs:27. květen]] [[csb:27 môja]] [[cv:Çу, 27]] [[cy:27 Mai]] [[da:27. maj]] [[de:27. Mai]] [[el:27 Μαΐου]] [[en:May 27]] [[eo:27-a de majo]] [[es:27 de mayo]] [[et:27. mai]] [[eu:Maiatzaren 27]] [[fi:27. toukokuuta]] [[fo:27. mai]] [[fr:27 mai]] [[frp:27 mê]] [[fur:27 di Mai]] [[fy:27 maaie]] [[ga:27 Bealtaine]] [[gl:27 de maio]] [[he:27 במאי]] [[hr:27. svibnja]] [[hu:Május 27]] [[ia:27 de maio]] [[id:27 Mei]] [[ie:27 may]] [[ilo:Mayo 27]] [[io:27 di mayo]] [[is:27. maí]] [[it:27 maggio]] [[ja:5月27日]] [[jv:27 Mei]] [[ka:27 მაისი]] [[ko:5월 27일]] [[ku:27'ê gulanê]] [[la:27 Maii]] [[lb:27. Mee]] [[li:27 mei]] [[lt:Gegužės 27]] [[mk:27 мај]] [[ms:27 Mei]] [[nap:27 'e maggio]] [[nl:27 mei]] [[nn:27. mai]] [[no:27. mai]] [[oc:27 de mai]] [[os:27 майы]] [[pam:Mayu 27]] [[pl:27 maja]] [[pt:27 de Maio]] [[ro:27 mai]] [[ru:27 мая]] [[scn:27 di maiu]] [[simple:May 27]] [[sk:27. máj]] [[sl:27. maj]] [[sq:27 Maj]] [[sr:27. мај]] [[sv:27 maj]] [[te:మే 27]] [[th:27 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 27]] [[tr:27 Mayıs]] [[tt:27. May]] [[uk:27 травня]] [[vi:27 tháng 5]] [[war:Mayo 27]] [[zh:5月27日]] 6440 64935 2006-06-24T19:30:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[may]], c' est li 148inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 149inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 217 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[26 di may]] - [[27 di may]] - [[29 di may]] - [[30 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Mei]] [[an:28 de mayo]] [[ar:28 مايو]] [[ast:28 de mayu]] [[az:28 May]] [[be:28 траўня]] [[bg:28 май]] [[br:28 Mae]] [[bs:28. maj]] [[ca:28 de maig]] [[ceb:Mayo 28]] [[co:28 di maghju]] [[cs:28. květen]] [[csb:28 môja]] [[cv:Çу, 28]] [[cy:28 Mai]] [[da:28. maj]] [[de:28. Mai]] [[el:28 Μαΐου]] [[en:May 28]] [[eo:28-a de majo]] [[es:28 de mayo]] [[et:28. mai]] [[eu:Maiatzaren 28]] [[fi:28. toukokuuta]] [[fo:28. mai]] [[fr:28 mai]] [[frp:28 mê]] [[fur:28 di Mai]] [[fy:28 maaie]] [[ga:28 Bealtaine]] [[gl:28 de maio]] [[he:28 במאי]] [[hr:28. svibnja]] [[hu:Május 28]] [[ia:28 de maio]] [[id:28 Mei]] [[ie:28 may]] [[ilo:Mayo 28]] [[io:28 di mayo]] [[is:28. maí]] [[it:28 maggio]] [[ja:5月28日]] [[jv:28 Mei]] [[ka:28 მაისი]] [[ko:5월 28일]] [[ku:28'ê gulanê]] [[la:28 Maii]] [[lb:28. Mee]] [[li:28 mei]] [[lt:Gegužės 28]] [[mk:28 мај]] [[mr:मे २८]] [[ms:28 Mei]] [[nap:28 'e maggio]] [[nl:28 mei]] [[nn:28. mai]] [[no:28. mai]] [[oc:28 de mai]] [[os:28 майы]] [[pam:Mayu 28]] [[pl:28 maja]] [[pt:28 de Maio]] [[ro:28 mai]] [[ru:28 мая]] [[scn:28 di maiu]] [[sco:28 Mey]] [[simple:May 28]] [[sk:28. máj]] [[sl:28. maj]] [[sq:28 Maj]] [[sr:28. мај]] [[sv:28 maj]] [[te:మే 28]] [[th:28 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 28]] [[tr:28 Mayıs]] [[tt:28. May]] [[uk:28 травня]] [[ur:28 مئی]] [[vi:28 tháng 5]] [[war:Mayo 28]] [[zh:5月28日]] 6441 64937 2006-06-24T19:31:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[may]], c' est li 149inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 150inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 216 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[27 di may]] - [[28 di may]] - [[30 di may]] - [[31 di may]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Mei]] [[an:29 de mayo]] [[ar:29 مايو]] [[ast:29 de mayu]] [[be:29 траўня]] [[bg:29 май]] [[bs:29. maj]] [[ca:29 de maig]] [[ceb:Mayo 29]] [[co:29 di maghju]] [[cs:29. květen]] [[csb:29 môja]] [[cv:Çу, 29]] [[cy:29 Mai]] [[da:29. maj]] [[de:29. Mai]] [[el:29 Μαΐου]] [[en:May 29]] [[eo:29-a de majo]] [[es:29 de mayo]] [[et:29. mai]] [[eu:Maiatzaren 29]] [[fi:29. toukokuuta]] [[fo:29. mai]] [[fr:29 mai]] [[frp:29 mê]] [[fur:29 di Mai]] [[fy:29 maaie]] [[ga:29 Bealtaine]] [[gl:29 de maio]] [[he:29 במאי]] [[hr:29. svibnja]] [[hu:Május 29]] [[ia:29 de maio]] [[id:29 Mei]] [[ie:29 may]] [[ilo:Mayo 29]] [[io:29 di mayo]] [[is:29. maí]] [[it:29 maggio]] [[ja:5月29日]] [[jv:29 Mei]] [[ka:29 მაისი]] [[ko:5월 29일]] [[ku:29'ê gulanê]] [[la:29 Maii]] [[lb:29. Mee]] [[li:29 mei]] [[lt:Gegužės 29]] [[mg:29 Mey]] [[mk:29 мај]] [[mr:मे २९]] [[ms:29 Mei]] [[nap:29 'e maggio]] [[nl:29 mei]] [[nn:29. mai]] [[no:29. mai]] [[oc:29 de mai]] [[os:29 майы]] [[pam:Mayu 29]] [[pl:29 maja]] [[pt:29 de Maio]] [[ro:29 mai]] [[ru:29 мая]] [[scn:29 di maiu]] [[sco:29 Mey]] [[se:Miessemánu 29.]] [[simple:May 29]] [[sk:29. máj]] [[sl:29. maj]] [[sq:29 Maj]] [[sr:29. мај]] [[sv:29 maj]] [[te:మే 29]] [[th:29 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 29]] [[tr:29 Mayıs]] [[tt:29. May]] [[uk:29 травня]] [[vi:29 tháng 5]] [[war:Mayo 29]] [[zh:5月29日]] 6442 64941 2006-06-24T19:31:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[may]], c' est li 150inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 151inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 215 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 di may]] - [[29 di may]] - [[31 di may]] - [[1î d' djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Mei]] [[an:30 de mayo]] [[ar:30 مايو]] [[ast:30 de mayu]] [[av:30абилеб май]] [[be:30 траўня]] [[bg:30 май]] [[bs:30. maj]] [[ca:30 de maig]] [[ceb:Mayo 30]] [[co:30 di maghju]] [[cs:30. květen]] [[csb:30 môja]] [[cv:Çу, 30]] [[cy:30 Mai]] [[da:30. maj]] [[de:30. Mai]] [[el:30 Μαΐου]] [[en:May 30]] [[eo:30-a de majo]] [[es:30 de mayo]] [[et:30. mai]] [[eu:Maiatzaren 30]] [[fi:30. toukokuuta]] [[fo:30. mai]] [[fr:30 mai]] [[frp:30 mê]] [[fur:30 di Mai]] [[fy:30 maaie]] [[ga:30 Bealtaine]] [[gl:30 de maio]] [[he:30 במאי]] [[hr:30. svibnja]] [[hu:Május 30]] [[ia:30 de maio]] [[id:30 Mei]] [[ie:30 may]] [[ilo:Mayo 30]] [[io:30 di mayo]] [[is:30. maí]] [[it:30 maggio]] [[ja:5月30日]] [[jv:30 Mei]] [[ka:30 მაისი]] [[ko:5월 30일]] [[ku:30'ê gulanê]] [[la:30 Maii]] [[lb:30. Mee]] [[li:30 mei]] [[lt:Gegužės 30]] [[mk:30 мај]] [[ms:30 Mei]] [[nap:30 'e maggio]] [[nds:30. Mai]] [[nl:30 mei]] [[nn:30. mai]] [[no:30. mai]] [[oc:30 de mai]] [[os:30 майы]] [[pam:Mayu 30]] [[pl:30 maja]] [[pt:30 de Maio]] [[ro:30 mai]] [[ru:30 мая]] [[scn:30 di maiu]] [[sco:30 Mey]] [[se:Miessemánu 30.]] [[simple:May 30]] [[sk:30. máj]] [[sl:30. maj]] [[sq:30 Maj]] [[sr:30. мај]] [[sv:30 maj]] [[te:మే 30]] [[th:30 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 30]] [[tr:30 Mayıs]] [[tt:30. May]] [[uk:30 травня]] [[vi:30 tháng 5]] [[war:Mayo 30]] [[zh:5月30日]] 6443 64944 2006-06-24T19:32:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 31 di [[may]], c' est li 151inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 152inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 214 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 di may]] - [[30 di may]] - [[1î d' djun]] - [[2 d' djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Mei]] [[an:31 de mayo]] [[ang:31 Þrimilcemōnaþ]] [[ar:31 مايو]] [[ast:31 de mayu]] [[be:31 траўня]] [[bg:31 май]] [[bs:31. maj]] [[ca:31 de maig]] [[ceb:Mayo 31]] [[co:31 di maghju]] [[cs:31. květen]] [[csb:31 môja]] [[cv:Çу, 31]] [[cy:31 Mai]] [[da:31. maj]] [[de:31. Mai]] [[el:31 Μαΐου]] [[en:May 31]] [[eo:31-a de majo]] [[es:31 de mayo]] [[et:31. mai]] [[eu:Maiatzaren 31]] [[fi:31. toukokuuta]] [[fo:31. mai]] [[fr:31 mai]] [[frp:31 mê]] [[fur:31 di Mai]] [[fy:31 maaie]] [[ga:31 Bealtaine]] [[gl:31 de maio]] [[he:31 במאי]] [[hr:31. svibnja]] [[hu:Május 31]] [[ia:31 de maio]] [[id:31 Mei]] [[ie:31 may]] [[ilo:Mayo 31]] [[io:31 di mayo]] [[is:31. maí]] [[it:31 maggio]] [[ja:5月31日]] [[jv:31 Mei]] [[ka:31 მაისი]] [[kn:ಮೆ ೩೧]] [[ko:5월 31일]] [[ku:31'ê gulanê]] [[la:31 Maii]] [[lb:31. Mee]] [[li:31 mei]] [[lt:Gegužės 31]] [[mk:31 мај]] [[ml:മേയ് 31]] [[ms:31 Mei]] [[nap:31 'e maggio]] [[nl:31 mei]] [[nn:31. mai]] [[no:31. mai]] [[oc:31 de mai]] [[os:31 майы]] [[pam:Mayu 31]] [[pl:31 maja]] [[pt:31 de Maio]] [[ro:31 mai]] [[ru:31 мая]] [[scn:31 di maiu]] [[sco:31 Mey]] [[simple:May 31]] [[sk:31. máj]] [[sl:31. maj]] [[sq:31 Maj]] [[sr:31. мај]] [[sv:31 maj]] [[te:మే 31]] [[th:31 พฤษภาคม]] [[tl:Mayo 31]] [[tr:31 Mayıs]] [[tt:31. May]] [[uk:31 травня]] [[ur:31 مئی]] [[vi:31 tháng 5]] [[war:Mayo 31]] [[zh:5月31日]] 6444 65154 2006-06-24T20:24:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[djun]] c' est li 153inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 154inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 212 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[31 di may]] - [[1î d' djun]] - [[3 d' djun]] - [[4 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Junie]] [[an:2 de chunio]] [[ar:2 يونيو]] [[ast:2 de xunu]] [[be:2 чэрвеня]] [[bg:2 юни]] [[br:2 Mezheven]] [[bs:2. juni]] [[ca:2 de juny]] [[ceb:Hunyo 2]] [[co:2 di ghjugnu]] [[cs:2. červen]] [[csb:2 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 2]] [[cy:2 Mehefin]] [[da:2. juni]] [[de:2. Juni]] [[el:2 Ιουνίου]] [[en:June 2]] [[eo:2-a de junio]] [[es:2 de junio]] [[et:2. juuni]] [[eu:Ekainaren 2]] [[fi:2. kesäkuuta]] [[fo:2. juni]] [[fr:2 juin]] [[frp:2 jouen]] [[fur:2 di Jugn]] [[fy:2 juny]] [[ga:2 Meitheamh]] [[gl:2 de xuño]] [[he:2 ביוני]] [[hr:2. lipnja]] [[hu:Június 2]] [[ia:2 de junio]] [[id:2 Juni]] [[ie:2 junio]] [[ilo:Junio 2]] [[io:2 di junio]] [[is:2. júní]] [[it:2 giugno]] [[ja:6月2日]] [[jv:2 Juni]] [[ka:2 ივნისი]] [[ko:6월 2일]] [[ku:2'ê pûşperê]] [[la:2 Iunii]] [[lb:2. Juni]] [[li:2 juni]] [[lt:Birželio 2]] [[mk:2 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 2]] [[ms:2 Jun]] [[nap:2 'e giùgno]] [[nl:2 juni]] [[nn:2. juni]] [[no:2. juni]] [[oc:2 de junh]] [[pam:Juniu 2]] [[pl:2 czerwca]] [[pt:2 de Junho]] [[ro:2 iunie]] [[ru:2 июня]] [[scn:2 di giugnu]] [[sco:2 Juin]] [[simple:June 2]] [[sk:2. jún]] [[sl:2. junij]] [[sq:2 Qershor]] [[sr:2. јун]] [[sv:2 juni]] [[te:జూన్ 2]] [[th:2 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 2]] [[tr:2 Haziran]] [[tt:2. Yün]] [[uk:2 червня]] [[vi:2 tháng 6]] [[war:Hunyo 2]] [[zh:6月2日]] 6445 26188 2004-05-21T19:29:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' djun]] 6446 26189 2004-05-21T21:22:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Aiwe d' Oûte]] 6447 26190 2004-05-21T22:19:56Z Pablo 5 deus aiwes lomêyes ''Inne'' (fr: Haine, Aisne) I shonreut k' i gn a deus aiwes ki s' dijhèt '''Inne''' e walon: fr:Haine, fr:Aisne. Kimint fé l' diferince etur les deus? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di may 2004 a 22:19 (UTC) 6448 60101 2006-06-09T10:05:04Z Pablo 5 {{NowCommons|Coat of arms of Mauritania.png}} Åres nåcionåles del [[Moritanreye]] 6450 26193 2004-05-22T00:41:18Z Pablo 5 displaecî viè "Ate" #REDIRECT [[Ate]] 6452 26195 2004-05-22T02:00:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Måtche-el-Fåmene]] 6454 26196 2004-05-22T04:20:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siner]] 6455 26197 2004-05-22T04:20:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siner]] 6456 26198 2004-05-22T04:20:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siner]] 6457 26199 2004-05-22T04:21:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siner]] 6458 26200 2004-05-22T04:21:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:signateure]] 6459 53157 2006-03-28T13:56:06Z Pablo 5 +nrm [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; '''gayel''' ---- Li famile des '''lingaedjes celtikes''' u '''gayels''' est ene brantche des [[lingaedjes indo-uropeyins]], ki comprind des lingaedjes d'&nbsp;asteure come li [[walès]], l'&nbsp;[[irlandès]] ou l'&nbsp;[[burton]], eyet des moirts lingaedjes come li [[gålwès]]. Li mot '''gayel''' est eployî e walon po cåzer di tot l'&nbps;minme ké lingaedje celtike, tot come '''tîxhon''' est eployî po tot l'&nbsp;minme ké lingaedje tîxhon; mins nerén, dins l'&nbsp;lingaejde corant '''gayel''' fwait sovint referince å [[gålwès]], la k'&nbsp;c'&nbsp;est l'&nbsp;lingaedje k'&nbsp;esteut cåzé dins les redjons del Walonreye d'&nbsp;asteure. Les lignaedjes gayels sont pårtis e deus dzo-familes: * les lingaedjes '''Q-celtike''' u '''[[goydelike]]''': [[irlandès]], [[gayelike escôswès]], [[gayelike di l' Iye di Man]], [[gålwès]] (&dagger;) * les lingaedjes '''P-celtike''' u '''[[britonike]]''': [[walès]], [[burton]], [[cornike]], [[cumbrike]], [[pictike]]. Pa des côps eto on fwait l' diferince inte les lingaedjes gayels des iyes (les cis cial pa dzeu, såf li gålwès) eyet les lingaedjes gayels do continint: [[gålwès]], [[celtibere]], [[galate]], [[norike]], [[lepontike]]; tos des moirts lingaedjes enute. ==Istwere do mot « gayel » e walon== Li mot [[Motî:gayel|gayel]] a stî atåvlé pa [[Albert Lallemand]] e 1984 et rprins påzès [[rifondaedje do walon|rfondeus]]. == Hårdêyes divintrinnes == * [[Etimolodjeye gayele]] * [[Motî des etimolodjeyes gayeles do walon]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[als:Keltische Sprachen]] [[ast:Llingües céltiques]] [[az:Kelt qrupu]] [[bs:Keltski jezici]] [[ca:Llengües celtes]] [[cs:Keltské jazyky]] [[da:Keltiske sprog]] [[de:Keltische Sprachen]] [[en:Celtic languages]] [[eo:Kelta lingvaro]] [[es:Lenguas celtas]] [[fa:سلتی]] [[fi:Kelttiläiset kielet]] [[fr:Langue celtique]] [[he:שפות קלטיות]] [[hu:Kelta nyelvek]] [[ja:ケルト語派]] [[kw:Keltek]] [[lt:Keltų kalbos]] [[nl:Keltische talen]] [[no:Keltiske språk]] [[nrm:Langue Celtique]] [[oc:Lengas celticas]] [[pl:Języki celtyckie]] [[ro:Limbile celtice]] [[ru:Кельтские языки]] [[sl:Keltski jeziki]] [[sv:Keltiska språk]] [[vi:Nhóm ngôn ngữ gốc Celt]] [[zh:凯尔特语族]] 6460 26202 2004-07-03T12:54:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åbri</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, Aubry, Abri, Haubry. On waloneus poirteus do no: [[Philippe Aubry]]. rl a: [[Motî:Nåbrissåt|Nåbrissåt]]. Etimolodjeye: tîxhon Alberik. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åbriyon</B></FONT> no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, Aubrion. rl a: [[Motî:Briyon|Briyon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åbriyot, Åbriyote </B></FONT> [n.dj.] pitit no, pu no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, Aubriot. 6461 26203 2004-05-23T08:19:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé rimer des scrijhaedjes, fé del [[Motî:powezeye|powezeye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">arimer</FONT>, arîmer</span>. <span lang=fr>F. versifier.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:rimer|rimer]], [[betchete a- (fé fé)|betchete a- 3]] (fé rimer). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimaedje</B></FONT> fijhaedje di powezeye. <span lang=fr>F. versification.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">arimèdje</FONT>, arîmèdje, arimadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimresse</B></FONT> [o.f.n.] fijheu(se) d'&nbsp;arimeas. <span lang=fr>F. versificateur, poète.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>arimeu(se), arim'resse, arîmeur</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimé</B></FONT> [o.n.] [[Motî:arimea|arimea]]. Coinreces Payis d'&nbsp;[[Måmdey]]. 6462 26204 2004-05-23T08:14:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arimea</B></FONT> [o.n.] sicrijhaedje avou rén k'&nbsp;des vers. On dit eto: [[Motî:powinme|powinme]]. <span lang=fr>F. poème.</span> Etimolodjeye: ricoprindaedje di [[Motî:arimé|arimé]], pårticipe erirece prin come no, come parint avou l'&nbsp;[[cawete -ea]], dizo assaetchance di [[Motî:rimea|rimea]], 1960. ---- [[arimea|Dipus d'&nbsp;racsegnes so ls arimeas]] 6463 55929 2006-05-06T00:12:06Z 131.111.8.96 af: ar: bg: ca: cy: fi: ga: gl: it: ko: nds: no: pt: ro: ru: sa: sr: th: tl: fix de: fr: pl: [[Categoreye:Sicrijhaedje]] Èn '''arimea''' (on dit eto: '''powinme'''), c'&nbsp;est on scrijhaedje avou rén k'&nbsp;des [[ver]]s. On live avou tos arimeas si lome ene [[ramexhnêye d' arimeas]]. == Les sôres d' arimeas == * les [[rondea]]s * les [[xhiltea]]s * les [[acrostitche]]s == li pîtaedje== * li [[ût-pîtaedje]] * les [[zandrin]]s. ==Li rimaedje== * ritchès rimes. * assounances. == Linwe-ehåyaedje do mot "arimea" == Li mot provént d'&nbsp;[[Motî:arimer|arimer]], on viebe coinrece di [[Måmdey]], k'&nbsp;a skepyî [[anêyes 1880|diviè 1880]]. Il est dins l'&nbsp;[[Motî da Scius|Scius]], nén dins l'&nbsp;[[Motî da Villers|Villers]]. Li mot est ki si spåde come lomaedje pus walon di “powinme”, paski “[[Motî:rimea|rimea]]” (voltî eployî a [[Lidje]]) est ene miete veyou do mwais costé. [[af:Poësie]] [[ar:شعر]] [[bg:Поезия]] [[ca:Poesia]] [[cy:Barddoniaeth]] [[da:Digt]] [[de:Poesie]] [[en:Poetry]] [[eo:Poezio]] [[es:Poesía]] [[fi:Runous]] [[fr:Poésie]] [[fy:Poëzy]] [[ga:Filíocht]] [[gl:Poesía]] [[he:שירה]] [[ia:Poesia]] [[it:Poesia]] [[ja:詩]] [[ko:시 (문학)]] [[ms:Puisi]] [[nds:Lyrik]] [[nl:Poëzie]] [[no:Lyrikk]] [[pl:Liryka]] [[pt:Poesia]] [[ro:Poezie]] [[ru:Поэзия]] [[sa:कविता]] [[simple:Poetry]] [[sr:Поезија]] [[sv:Poesi]] [[sw:Ushairi]] [[th:กวีนิพนธ์]] [[tl:Panulaan]] [[tr:Şiir]] [[zh-cn:诗歌]] 6464 26206 2004-05-22T22:59:48Z Lucyin 16 kinoye come les cenes des Celes. Li pezea est li ptit pwès metou tot å dzo. Les scrijhaedjes so les pezeas des cnoyes, c' est fwait e l' alfabet latén (poitrait saetchî pa L. Mahin, posteure del Muzêye des Celes a Libråmont, avou leu-z åjhmince). 6465 26207 2004-05-22T22:35:45Z Lucyin 16 eployaedje do mot gayel (dizo scrijha ''gaèl'') pa Albert Lallemand. eployaedje do mot gayel (dizo scrijha ''gaèl'') pa Albert Lallemand. 6466 26208 2004-05-23T09:00:43Z Pablo 5 transcrijhaedje do tecse modele d' ortografeye da Alberte Lallemand (lete a Lucyin Mahin après l'&nbsp;eplaidaedje di "[[Ene Båke so les bwès d' l' Årdene]]", tome I). tecse so l' imådje: Sûré (èstimé) Hèr Mahin. Djèply-i y po ô .di ki vos admèto k'.one ytre lètre è posive (ë): li rôjon è nnè k.y è lson grèc è walond(waèl-mond.Walmundaria/ "M"almèdi=pa-ii dè dvizant/mundar waèl;mundni dvizé è Hongrwè).ki y po- lonè sprunonce di minme è ki ô dwè fwarçémint aminé on faux prunoncia. Dja bin rçû vose livre è djpinse ki voz è nnôro dè suksè. Dji nsôrtaje nin vose optimisme po lfromçè paski ôteûr di treû linwe (1 .stipfone/stip à point è fonê/dvizia.avou dè mots rèlî din to- tes lè grondè linwe.2 .Nèo-Espèranto/gramére ravizant lcine dè Nèo è dl.Esperanto avou mots plant èse utronjêre.3.ünified.unikemint grèco- latin)djanalize chaske linwe è ki djsé çu k.i èn nnè. transcrijhaedje e rfondou: Suré (estimé) Her Mahin. Dj' eployî "y" po "ô". di ki vos admetoz k' ene ôte lete est possibe (ë): li råjhon end est k' "y" et l' son grek e walon (waèl-mond. Walmundaria/ "M"almèdi=payis des dvizant/mundar waèl; "mundni" dvizer e Hongrwès). ki "y" polonès s' prononce di minme et ki on doet foirçumint amoenner on fås prononça. Dj' a bén rçû vosse live et dj' pinse ki vos end åroz do succès. Dji n' pårtaedje nén vosse optimisse pol francès paski oteur di troes linwes (1. stipfone, "stip" a pont et "fonê" dviza, avou des mots relîs dins totes les grandès linwes. 2. Neo-Esperanto, grammaire ravizant l' cene do Nèo et d' l' esperanto avou mots plant esse etrindjîs. 3. ünified, unicmint greco-latén) dj' analijhe tchaeke linwe et ki dj' sai çou k' il end est. 6467 26209 2004-05-23T09:29:10Z Pablo 5 coviete do live "Et djel rivoerè å dierin djoû" da Albert Lallemand 6468 26210 2004-05-22T22:39:28Z Lucyin 16 coviete do live "Ene saye di croejhete di nosse patwès" da Lucien Léonard. coviete do live "Ene saye di croejhete di nosse patwès" da Lucien Léonard. 6469 26211 2004-05-22T22:40:35Z Lucyin 16 coviete divintrinne do live "Veye di djin" da Lucyin Somme avou l' siné do scrijheu coviete divintrinne do live "Veye di djin" da Lucyin Somme avou l' siné do scrijheu 6470 26212 2004-05-22T22:41:37Z Lucyin 16 Lucyin Somme e 1994 (poitrait saetchî pa L. Mahin). Lucyin Somme e 1994 (poitrait saetchî pa L. Mahin). 6472 26213 2004-05-23T09:36:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Annvoye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Annevoie-Rouillon</span>, rebané avou Anhêye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">An.n'vo<SUP>n</SUP>ye</FONT>, An'voye</span>. ---- [[Annvoye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Annvoye]] 6473 43910 2005-11-10T17:39:32Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Annvoye''' (fr: ''Annevoie-Rouillon'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Anhêye]]. * Limero del posse: '''5537''' (vî limero '''5181''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;3''' == A vey == * Les djårdéns d' Annvoye. == Tuzance walone == L' accint d' Annvoye a stî studyî pa [[Lucien Léonard]]. 6474 26215 2004-05-22T22:50:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Briyon</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, Brion, Bryon. <B>II.</B> no d' plaece el Walonreye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Briyot, Briyote</B></FONT> [n.dj.] pitit no, pu no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, Aubriot. Etimolodjeye : [[Motî:sibetchtaedje|sibetchtaedje]] di [[Motî:Åbri|Åbriyon, Åbriyot]]. 6476 35700 2005-07-20T20:15:41Z Pablo 5 [[Imådje:leonard_croejhete.jpg|thumb|coviete del croejhete da Léonard]] '''Lucien Léonard''' (pacô rwalonijhî e '''Lucyin Linåd''') a skepyî e 1909 et mori e 1989. Il esteut d' [[Annvoye]]. C' esteut aprume on rcwereu sol walon, ey on bouteu pol walon. Onk des prumîs a tofer sayî do mostrer l' [[Motî:adire|adire]] inte li walon eyet l' francès å livea del croejhete. Et-z eplaidî, po ça, "Ene saye di croejhete di nosse patwès" (1972). Come mwaisse eplaideu des [[Cayés Walons]], i n' rixhinéve nén po les scrijheus epronter des beas mots å lidjwès, s' i manként e namurwès, metans [[Motî:croejhete|croejhete]], [[Motî:diloujhe|diloujhe]]. I djåze mo voltî walon e sôcieté, et scrire a ses soçons e walon. Si mwaisse-ouve, c' est, sins manke, li [[motî pa idêye da Lucyin Linåd|''Lexique namurois'']] (1969), on gros spès motî adjinçné idêye pa idêye. Il aveut rascodou li pris do govienmint ''haut la main''. Mins, divant l' [[SLLW]] l' eplaidî, i lyi a falou rbouter dsu cénk ans å lon, avou l' coplaedje [[Jean Guillaume|l' pere Guillaume]]. I fourit prezidint des Relîs Namurwès di 1968 a 1989, et-z î assaetchî des noveas scrijheus. Il esteut eto mimbe del S.L.L.W. Di s' mestî, il esteut apoticåre a l' årmêye. Il aveut scrît sacwants sincieus papîs e francès, inte di zels sol [[Motî:pitizeye|pitizeye]]. == L' ouve da Lucyin Linåd, et si rmanance == [[Imådje:leonard_moti_wi.jpg|thumb|coviete do motî da Léonard]] * [[rifondaedje do walon|Rifondeu]] sins l' saveur, il erîla les scrijhas des longs O dins l' Namurwès: a pårti d' lu, li '''[[betchfessî å|å]]''' serè tofer sicrît ''au'', Tant k' å '''[[betchfessî ô|ô]]''', i serè scrît '''ô''', et pus ''au'' (on trô, nén on ''trau''). * Il a ecoraedjî [[Lucyin Somme]] a ses cminçmints (et scrire l' adrovaedje di "Ene veye di djin"). Ci-cial l' a coplé dins l' ramexhnaedje di l' [[antolodjeye Fleurs dialectales|antolodjeye “Fleurs dialectales”]] (1974). * C' est Lucyin Linåd k' a scolé [[Lucyin Mahin]], tot lyi scrijhant, et l' ricoridjî bén vayanmint et publiyî raddimint ses tecses ezès [[Cayés Walons|Cahiers wallons]], et l' [[Avni do Lussimbork]]. Il a scrît l' adrovaedje do prumî tome di "Ene båke so les bwès d' l' Årdene". [[Categoreye:ricwereus sol walon|Leonard, Lucien]] 6478 62731 2006-06-20T19:38:21Z Djoseph 126 [[Imådje:somme_wi.jpg|thumb|left|150px|(2004)]] '''Lucien Somme''' a skepyî e [[1932]]. C'&nbsp;esteut on [[scrijheu e walon]] et bouteu pol walon do payis d'&nbsp;[[Nameur]]. Il a scrît aprume des [[Motî:arimea|arimeas]] (''Veye di djin'', 1968). I dvént rade li droet bresse da Lucien Léonard, et l'&nbsp;aidî a ramexhner l'&nbsp;[[antolodjeye «Fleurs dialectales»|antolodjeye “Fleurs dialectales”]] (1974). I dvént prezidint des [[Relîs Namurwès]] e 1989, et cmincî a-z adjinçner des scoles di walon (1995). Termetant, i boute so on rarindjmint alfabetike do motî walon ideyolodjike da [[Lucien Léonard|Léonard]], ki c'&nbsp;esteut målåjhey d'&nbsp;î cweri après åk. Il est coplé pa [[Chantal Denis]]. Et ci serè li [[Motî da Somme|“Live di mots d'&nbsp;après Nameur et avårla”]] (1997), li prumî gros motî walon avou on no e walon. [[Imådje:somme_veye_djin_wi.jpg|thumb|150px|prumire pådje (dicåçtêye) di “Veye di djin”]] Moussî a djonds pîs e 21inme sieke, avou l'&nbsp;idêye kel walon î a co ene plaece, po raconter kimint çk'&nbsp;on-z î vike, vo l'&nbsp;la, ki s'&nbsp;mete a scrire tote ene riguilete di [[roman]]s, onk pa an : * ''[[On djoû nûlêye, on djoû solea]]'' (2001). * ''[[Tereze (roman)|Tereze]]'' (2002). * ''[[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]]'' (2003), * ''[[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]]'' (2003). * ''[[Li tåvlêye do diale (roman)|Li tåvlêye do diale]] (2005). I rascodèt des pris totavå. Di s'&nbsp;mestî, il esteut cler di notåre. ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/somme_lucien.html Pådje då Lucyin Somme] [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Somme, Lucien]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Somme, Lucien]] 6479 58606 2006-05-29T03:08:10Z Pablo 5 licince coviete do roman "Li batreye des cwate vints" da Lucyin Mahin, publiyeye pa èn eplaideu a s' boûsse. == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6480 26219 2004-05-22T23:32:57Z Lucyin 16 Prumire pådje sinêye do live "Lexique namurois" da Lucien Léonard. Prumire pådje sinêye do live "Lexique namurois" da Lucien Léonard. 6481 26220 2004-05-23T18:44:22Z Pablo 5 pôrîz dismacraler l' pådje (gn a des sortites ki n' vont nén) ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 22 d'&nbsp;may 2004 a 23:36 (UTC) :fwait. :l' aroke c' esteut, po onk, k'&nbsp;i gn aveut ôte tchoi après les senes ewal (on tite doet cmincî pa des ewals (rén dvant, nén ddja on vude) eyet fini pa des ewals (et minme nombe), nén d'&nbsp;pont ou ôte tchoi pa drî), eyet po l'&nbsp;ôte, pask'&nbsp;i gn aveut des apostrofes di cråssès letes di drovowes mins nén di cloyowes. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;may 2004 a 18:44 (UTC) 6482 62825 2006-06-21T08:39:01Z YurikBot 105 robot Modifie: [[hu:Nervusok]] Les '''Nervyins''' (''Nervii'' e latén) fourît ene des pus poûxhantès tribus del [[Confederåcion Beldjike]] ki viként å Levant di l'&nbsp;Aiwe d'&nbsp;[[Escô]] dins l'&nbsp;mîtrinne ''Belgae'' do tins des Romins. Li date egzake di leu distrujhaedje n'&nbsp;est nén cnoxhowe. Il estént veyous come les pus waeraxhes des tribus beldjikes. Li ''Belgae'' esteut metou a pô près dins çou k'&nbsp;est asteure li [[Beldjike]]. Leu tuzance esteut foirt sparciåte; il avént tchoezi di n'&nbsp;nén boere des alcolijheyès abwessons nerén des ôtès sfwaits plaijhis, ca i pinsèt k'&nbsp;leu esprit dveut tofer dimaner clair po-z esse coraedjeus. Les scrijhaedjes ki nos avans rapoirtèt k'&nbsp;i n'&nbsp;avént nole classe di martchands ou vindeus, çou ki fwait acroere k'&nbsp;i n'&nbsp;avént pont d'&nbsp;manoye eyet k'&nbsp;il estént motoit nén foirt ritches ou avancîs. Aidîs dås [[Atrebates]] eyet [[Viromandui]] et co d'&nbsp;bråmint ds ôtès tribus [[peupes djermanikes|djermanikes]], il ont cåzu batou [[Djule Cezår]] e [[-57]]. Les [[Adouwatikes]] (''Atuatuci''), ene ôte tribu, estént en erote po les radjonde mins i n'&nbsp;arivît nén a tins pol batreye, çou ki provoca leu disfwaite. Après cisse batreye la, li plupårt des tribus del ''Belgae'' s'&nbsp;ont rindou, mins nén les Nervyins, et n'&nbsp;ont nén accepté les ambassadeus nerén l'&nbsp;påye di [[Impire Romin|Rome]]; il ont continouwé a-z ataker les covoyes romins. Cezår adjinçna-st on plan tnant contedo fwait ki les Nervyins n'&nbsp;avént pont d'&nbsp;cavalreye, çou k'&nbsp;apårumint reyussixha. Après leu decimaedjes pås Romins il ont dmandé po èn årmistice. Les scrijhaedjes rapoirtèt kel situwåcion esteut téle ki leu-z årmêye di 60.000 n'&nbsp;esteut pus k'&nbsp;di 500, eyet leus 600 moenneus n'&nbsp;estént pus k'&nbsp;3. Apårumint Cezår lezî dna l'&nbsp;påye k'&nbsp;i dmandént, eyet djha a leus vjhéns di n'&nbsp;pont ls ataker. I shonne kel mwaisse-veye des Nervyins fouxhixhe ''Bagacum'' ([[Bavai]]). Totes les cnoxhowès dnêyes vnént do scrijhaedje “[[Li Guere des Gåles]]” pa [[Djule Cezår]]; cåze di çoula i s'&nbsp;pout bén ki sacwantès sacwès soeyexhe ene miete candjeyes po favorijhî l'&nbsp;pont d'&nbsp;vuwe da Cezår; mins nerén li båze di l'&nbps;istwere pout esse contêye come des fwaits solides. [[de:Nervier]] [[en:Nervii]] [[fr:Nerviens]] [[hu:Nervusok]] [[nl:Nerviërs]] 6484 26222 2004-07-03T12:47:45Z Pablo 5 [[Nåbrissåt]] #REDIRECT [[Nåbrissåt]] 6485 26223 2004-05-23T08:15:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arimer]] 6486 26224 2004-05-23T08:17:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arimer]] 6487 26225 2004-05-23T08:17:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arimer]] 6488 26226 2004-05-23T08:17:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arimer]] 6489 26227 2004-05-23T08:17:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arimer]] 6490 56395 2006-05-12T16:40:51Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Aubry, Philippe]] [[Categoreye:Redjime francès|Aubry]] [[Categoreye:Dutcheye di Bouyon|Aubry]] '''Philippe Aubry''' (u '''Jean-Philippe Aubry''') a skepyî diviè [[1765]] et mori e [[1829]]. C' esteut l' curé a [[Belvå-dlé-Bouyon]]. I fourit on rcwereu so tot çou ki s'&nbsp;rapoirtéve al [[dutcheye di Bouyon]]. Il a scrît al mwin e [[1792]] ''Observations sur le patois du duché de Bouillon'', li prumî motî walon del [[Basse-Årdene]]. Cist ovraedje la a stî replaidî divins li ''Revue des Langues Romanes'', 2e série, tome 6, pp 64-69. Gn a eto sacwants codjowaedjes et des spots. Do [[Redjiime francès|tins des Francès]], i fourit on [[curé djureu]]. Å [[Concordat]], on saya del tchessî evoye del pårotche di Belvå, mins il î sepa dmorer. I va studyî bråmint les idêyes des [[filozofes do 18inme sieke|filozofes]], ey eto l' [[agricoûteure]], li [[forestreye]] eyet l' [[medcene]]. Il a stî onk des prumîs a [[metaedje des plokes|mete les plokes]] ås efants. I scrijheut sovint a l' [[abé Grégoire]]. 6491 26229 2004-05-23T09:37:21Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Lucien Léonard]] 6492 26230 2004-05-23T18:51:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lucien Somme]] 6493 35418 2005-07-19T17:42:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåk !</B></FONT> [mot-criya] criyaedje des [[Motî:rinne 1|rinnes]], des [[Motî:coirbå|coirbås]]. <span lang=fr>F. Croââ.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] criyî, tot djåzant des rinnes, des coirbås; criyî come zels. <span lang=fr>F. croasser.</span> rl a: [[Motî:cwåler|cwåler]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwauker</FONT>, cwâker, cwâkè, cwâkî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåcaedje</B></FONT> [o.n.] criyaedje des rinnes, des coirbås, criyaedje come zels. <span lang=fr>F. croassement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåkea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:clouctea|clouctea]]. <I>Dj' a veyou ramxhyî ene sacwè dvins les djonkeas; dji contéve ki ç' n' esteut k' ene rinne u on cwåkea</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. crapaud accoucheur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwaukia</FONT>, cwâkê, cwâctrê.</span> ---- * [[clouctea|Dipus d' racsegnes so les cwåkeas]] * [[criyaedje des biesses|Dipus d' racsegnes so criyaedje des biesses]]. 6494 26232 2005-02-03T20:12:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwanses</B></FONT> [f.n.t.pl.] dins les ratourneures: <FONT COLOR="#ff0000">fé les cwanses:</FONT> fé shonnance. <FONT COLOR="#ff0000">fé cwanses di rén:</FONT> fé shonnance di rén. <span lang=fr>F. faire mine, faire semblant.</span> rl a: [[Motî:ecwanse|ecwanse]], [[Motî:shonnance|shonnance]], [[Motî:simblant|simblant]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fé les cwanses</FONT>, fé les cwâsses, fè les canses, fé les cranses</span> Etimolodjeye: riscôpaedje di "ecwanse". Parintêye : * [[Motî:ecwanse|ecwanse]]. * [[Motî:cwansler|cwansler]]. 6495 26233 2004-05-23T18:56:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårlet</B></FONT> [o.n.] pitit blanc pwin, prusti å laecea et kerné sol mitan, ki fjhet a pô près li cwårt d'&nbsp;on grand. <I>On dnéve sovint des cwårlets azès malådes.</I> rl a: [[Motî:tîçlet|tîçlet]]. Etimolodjeye: bodje cwårea, cawete -et. 6496 37712 2005-08-11T22:31:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Cwareme]] 6497 58053 2006-05-23T11:28:08Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Cwareme]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cwareme</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Corswarem</span>, e flamind <span lang=nl>Korsworm, Kruisworm</span>, rebané avou [[Motî:Bierlô|Bierlô]], k' a dmoré raloyî disk' e 1963 al Province do [[Motî:Limbork|Limbork]]. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Corswarem, Quarem, Quarèm, Quaremme, Quaresme</span>. <I>Gn a yeu ene famile Cwareme-Lô k' a stî anobleye el moyinådje</I>. [[Scrîta|Vî scrijha]] : <span lang=wa-scripta>Corswaromo (1035)</span>. Etimolodjeye: [[Aplacaedje tîxhon]], [[Motî:coû|coû]] + [[Motî:Wareme|Wareme]], since di Wareme, eneviè l' Tchestea d' Wareme (Wareme minme, e flamind <span lang=nl>''Borgworm''</span>). Omonimeye : * [[Motî:cwareme|cwareme]] (o.n., divant Påke). ---- * [[Cwareme (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Cwareme]]. * [[Cwareme-Lô|Dipus d' racsegnes sol famile Cwareme-Lô (''Corswarem-Looz'')]]. 6498 38461 2005-08-25T22:55:13Z Lucyin 16 [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons]] [[Imådje:cwareme_eglijhe.jpg|thumb|l' eglijhe di Cwareme]] '''Cwareme''' (fr: ''Corswarem'', nl: ''Korsworm'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Bierlô]]. Disk'&nbsp;e 1963 il a stî raloyî al [[province do Limbork]]. * Limero del posse: '''4257''' (vî limero '''4390''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 6'''. Li viyaedje di Cwareme a eto dné on no d' famile, inte did zeles li famile [[Cwareme-Lô]], anobleye el Moyinådje. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Cwareme|l' esplicant motî]].'' [[Imådje:Cwareme tchestea.jpg|thumb|Li tchestea des Cwareme]] == Istwere == El Moyinådje, signorreye dåzès comtes di Lô, ki passe adon ås [[principåté d' Lidje|prince-evekes di Lidje]]. [[Imådje:Cwareme plake.jpg|thumb|158px|Plake di coulot a Cwareme (no d' plaece e flamind)]] == Lingaedjes == Les djins cåzént flamind disk'&nbsp;[[anêyes 1770|eviè 1770]]. Eto, les nos des coulots sont cåzu tertos e flamind. == Economeye == Viyaedje di cinsîs, mins li gåre di trin, basteye [[anêyes 1880|diviè 1880]], a leyî dmoré la des ovrîs ki fjhèt l'&nbsp;navete so [[Brussele]] u so [[Lidje]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.euro-support.be/langbel/dorp/voeren.htm#corswarem Dipus d' racsegnes (e flamind)] 6499 37724 2005-08-11T23:32:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwareme</B></FONT> <B>I.</B> [o.n., sovint sins årtike: e cwareme; divant cwareme] termene di cwarante djoûs divant Påke, wice ki les crustins divèt fé penitince (magnî moens) e rmimbrance do passaedje di 40 djoûs da Djezus-Cri dins l'&nbsp;dezert. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li djoû vint e cwareme:</FONT> li vintinme djoû do cwareme, li letåré (mey-cwareme). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchessî cwareme evoye:</FONT> aler racter å djudi sint (viye uzance del Walonreye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ratata cwareme eva; Houmans (</FONT>u:<FONT COLOR="#0000ff"> pelans, </FONT>u:<FONT COLOR="#0000ff"> crocans) les oûs, cwareme est foû (</FONT>u:<FONT COLOR="#0000ff"> dfoû):</FONT> tchanson k'&nbsp;les efants tchantèt tot ractant li djudi sint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé cwareme:</FONT> <I>a)</I> en waire awè a magnî. <I>b)</I> esse priver d'&nbsp;on plaijhi k'&nbsp;on inme bén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vizaedje di cwareme:</FONT> vizaedje d'&nbsp;en djin k'&nbsp;a yeu fwin. rl a: [[Motî:Cwareme|Cwareme]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwareme moslimî:</FONT> termene d'&nbsp;on moes d'&nbsp;lune, wice ki les muzulmans ni magnèt ni boere des aireus do djoû disk'&nbsp;a solea djus. rl a: [[Motîramdinne|ramdinne]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Cwareme</FONT> [n.dj.] <B>1.</B> no metou po ene mwinre djin (maigue come s' ele freut cwareme). <B>2.</B> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure <span lang=fr>F. Carème, Quarem, Quarèm, Quaremme, Quaresme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwarème</FONT>, cwèrème, cwèrin.me, cwârème, cwaurème, cwarame, kèrème, kërème, carème</span>, miersipepieuzmint: notûle [[ALW]] 3.194; [[scrîta|vî scrijha]] : <span lang=wa-scripta>Coarem (1645), </span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>quadragesima</span> (cwarante djoûs); rl a: [[Motî:cincweme|cincweme]]. Parintêye : * [[Motî:cwarmea|cwarmea]] Poirteu do no "Cwareme": * [[Maurice Carème]] Omonimeye : * [[Motî:Cwareme|Cwareme]] (viyaedje et no d' famile) ---- * [[cwareme|Dipus d' racsegnes sol cwareme]]. * [[ramdinne|Dipus d' racsegnes sol cwareme muzulman]]. 6500 40571 2005-09-23T23:54:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwår</B></FONT> <B>1.</B> [o.n.] (v.m.) ancyinne [[Motî:manoye|manoye]], valant li cwårt d' on [[Motî:patår|patår]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ele våt di pus d' cwårs ki d' patårs:</FONT> dijhêye po ene feme ki n' våt nén grand-tchoi. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des cwårs</FONT> [o.n.t.pl.] del manoye, del ritchesse. <span lang=fr>F. de l'argent, du fric.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des cwårs (plin les potches):</FONT> esse ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé voler</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">fé danser,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">fé valser</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">les cwårs:</FONT> coschirer (furlander) ses ritchesses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aråvler les cwårs:</FONT> <I>a)</I> ramasser beacôp des liårds et ndè waire dispinser. <I>Ci n'&nbsp;est nén todi l'&nbsp;ci k'&nbsp;aråvele les cwårs k'&nbsp;est l'&nbsp;pus awureus.</I> <I>b)</I> wangnî des liårds d'&nbsp;ene façon nén trop catolike. <I>Ci n'&nbsp;est nén wangnî des cwårs k'&nbsp;i fwait, c'&nbsp;est ls aråvler.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur må ses cwårs, si fé må d'&nbsp;ses cwårs:</FONT> diner des cwårs u payî målåjheymint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est tchén d'&nbsp;ses cwårs</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">on n'&nbsp;voet nén sovint l'&nbsp;coleur di ses cwårs:</FONT> il est pice-crosse. <span lang=fr>F. avare.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn viker k'&nbsp;po les cwårs:</FONT> tot fé po-z aveur bråmint des sôs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n'&nbsp;aveur ni cwårs ni patårs:</FONT> esse foirt pôve; esse sins sôs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on va å martchî trop tård, on n'&nbsp;a pus rén po ses cwårs:</FONT> dijhêye po les cis k'&nbsp;arivèt trop tård ene sadjus. rl a: [[Motî:vierlete|vierlete]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dire k'&nbsp;i n'&nbsp;a k'&nbsp;a moyî s'&nbsp;doet po-z aveur ene feme di cwårs:</FONT> i pout maryî ene ritche kimere, mins i n'&nbsp;vout nén (pask'&nbsp;elle est laide, u haeyåve). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schôpe do cou, sene di cwårs:</FONT> dijhêye a ene sakî k'&nbsp;a schôpe a s'&nbsp;dirî, u response d'&nbsp;onk (ene) k'&nbsp;s'&nbsp;schôpeye si drî å ci (al cene) ki lyi rprotche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;conte tes cwårs, après t'&nbsp;contrès tes råjhons:</FONT> dijhêye a ene sakî ki vout aler e tribunå: minme s'&nbsp;il a des bounès råjhons, i doet saveur ki ça lyi costeyrè tchir. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a nén on tchén ki tcheye ses cwårs:</FONT> les cwårs ni vnèt nén tot seus, i fåt bouter po lzès wangnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont d'&nbsp;cwårs, pont d'&nbsp;Swisse:</FONT> dijhêye do tins ki les Swisses si lowént come sôdårds. rl a: [[Motî:liård|liårds]], [[Motî:sôs|sôs]], [[Motî:çanse|çanses]], [[Motî:sikelin|sikelins]], [[Motî:picayon|picayons]], [[Motî:petsale|petsales]], [[Motî:patacon|patacons]], [[Motî:aidant|aidants]], [[Motî:patår|patår]], [[Motî:florin 1|florin]], [[Motî:franc|franc]], [[Motî:cinteme|cinteme]], [[Motî:dinî|dinî]], [[Motî:årdjint|årdjint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>caurs</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>cwaurs</B></FONT></span>. Etimolodjeye: pîce d' on cwårt di patår. coinrece Payis d' Nameur, Roman Payis. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårlî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tént l'&nbsp;boûsse dins ene soce. rl a: [[Motî:caissî|caissî]]. <span lang=fr>F. trésorier.</span> Etimolodjeye: bodje cwår, cawete -î, ristitchî L, pa rshonnance avou "tchårlî", eyet "çansler", 1985. Parintêye: * [[Motî:ecwårler|ecwårler]] * [[Motî:recwårler|recwårler]] * [[Motî:discwårler|discwårler]] 6501 26239 2004-05-23T19:15:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwår]] 6502 26240 2004-05-23T19:15:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwår]] 6503 26241 2004-05-24T11:22:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchimpion</B></FONT> [n.pl.] no d'&nbsp;sacwants viyaedjes et hamteas: <B>1.</B><FONT COLOR="#ff0000">Tchimpion-Årdene</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Champlon, rebané avou Tniveye. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Tchimpion-Fåmene</FONT> hamtea d'&nbsp;[[Wahå]]. Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>campilio, campilon</span></I> (pitit tchamp; rl a: [[Motî:Tchampion|Tchampion]], [[Motî:tchampea|tchampea]]); [[sorwalonde]] do sistinme AN / IN. ---- * [[Tchimpion-Årdene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Tchimpion-Årdene]] * [[Tchampion_/_Tchimpion|On ptit guide des viyaedjes ki s'&nbsp;lomèt Tchampion & Tchimpion]] 6504 26242 2004-06-23T13:48:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifonde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfonde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfonde</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fonde on deujhinme côp. <I>I ramassèt les canetes d'&nbsp;alouminiom po les rfonde.</I> <B>2.</B> fé fonde <I>On-z a ramassé l'&nbsp;låme do bocå k'&nbsp;esteut spiyî et li rfonde so li stouve pol ripasser dins on coloe.</I> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rifonde on lingaedje</FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) rashonner tos les mots des diyalekes do lingaedje, et atåvler on cmon scrijhaedje. <span lang=fr>F. normaliser, standardiser, planifier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifondaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfondaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfondaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rifonde". <I>Dji n'&nbsp;årgouwe nén les cis ki sayèt d'&nbsp;trover ene solucion da zels åd fwait do rfondaedje do walon</I> ([[R. Viroux]]). <I>Les deus idêyes, rifondaedje ôrtografike et ehåyaedje, sont etercroejhlêyes</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. refonte, planification, normalisation, standardisation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifondeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfondeu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfondeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifondeuse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifondresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki boute å rfondaedje d'&nbsp;on lingaedje. <span lang=fr>F. planificateur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifondowe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfondowe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfondowe</B></FONT> [f.n.] (mot di rfondeu) dins les tecnikes di rfondaedje do walon, lomaedje do scrijha k'&nbsp;a stî ritnou come ôrtografeye po ç'&nbsp;mot la e rfondou walon. rl a: [[Motî:disfondowe|disfondowe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe rifondowe:</FONT> mot k'&nbsp;on a ritnou deus rfondaedjes, diferins assez, mins ki c'&nbsp;est mågré tot l'&nbsp;minme tcherpinte. ---- * [[rifondaedje do walon|Dipus d'&nbsp;racsegnes so li rfondaedje do walon]] * [[dobe rifondowe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dobès rfondowes]] 6505 57329 2006-05-18T21:58:26Z Lucyin 16 /* Les pordjets di rfondaedje */ [[Categoreye:Rifondaedje do walon|*]] [[categoreye:lingaedje walon]] Li '''rfondaedje do walon''', c'&nbsp;est èn [[rifondaedje d' ene langue|ovraedje tecnike sol coir do lingaedje]] [[walon]] k' aléve moenner a on cmon scrijhaedje. Les bouteus so ces tecnikes la ont stî lomés les [[rfondeus]]; l'&nbsp;ôrtografeye walone k'&nbsp;a shuvou, li [[rfondou walon]]. Li rfondou walon n' est pus rashiou so l'&nbsp;accint di tchaeke viyaedje, come e 20inme sieke, dins l' [[sistinme Feller]], k' a sourdou des idêyes del [[diyalectolodjeye]]. Li soûmint del kimene ôrtografeye, ci serè purade li tcherpinte istorike des mots. ''Les mots [[Motî:rifonde|"rifonde" et "rifondaedje"]] ont eto des ôtes sinses pus corants.'' == Les såmes do rfondaedje == * aveur on seul sicrijha po tchaeke mot. Li scrijha ritnou est lomé li '''rfondowe'''; les ôtes prononçaedjes sont lomés les [[disfondowe]]s. ** Tot relijhant li [[pus lådje oyowe]]. ** Tos s' siervant des [[betchfessî scrijha|betchfessîs scrijhas]] ** li [[rîle des troes cossounes]], va candjî li cminçmint do mot po les betchetes r(i)- / (è)r-, ki- u co- / c-, d(i)-, s(i) / (è)s-, et po les mots ki cmincèt pa S + cossoune, tch(i)-, et sacwants ôtes. ** On-a a wårdé tenawete des [[dobe rifondowe|dobès rfondowes]]. * disfaflotaedje: sayî di rsaetchî totes les [[faflote]]s ki vnèt des accints et nén do soûmint do mot walon. Li såme esteut on scrijha avou 15 a 20 faflotes po cint mots, u 5 faflotes po 100 letes. * sayî d' aveur des sacwès di totes les coines del Walonreye e rfondou. Insi, li tchuze possibe des fômes do [[Coûtchant walon]] avou advanceyès voyales (espiter = sipiter). == Kimint k' les rfondowes sont tchoezeyes == * Avou on [[betchfessî scrijha]]. * Rîle del [[pus lådje oyowe]]. * Rîle des rîlêyes. ** rîlêye des des mots ki s'&nbsp;sicrijhèt avou ''-ui-'' e francès: i s'&nbsp;rifondèt avou '''-u-''' ou '''-û-''': nute, brut, cur, ût, [[Felu]], [[Du]]. Ci caractere do walon la est ddja veyåve e 1150 ([[L. Remacle]]). ** rîlêye des mots ki s'&nbsp;sicrijhèt avou ''-en-'' e francès: i s'&nbsp;rifondèt avou '''-in-'''; årvierdimint del rîlêye des mots ki s'&nbsp;sicrijhèt avou ''-an-'' e francès: i s'&nbsp;rifondèt avou '''-an-'''. Mins gn a sacwantès [[sorwalonde]]s. * Rîle del fôme li pus tipike. ** riwalonijheyès fômes: *** rîlêye francesse '''ER+Cossoune''': viebe, *** betchete e- (siconte del betchete rifrancijheye an-): emierder, purade ki ''anmerder''. ** [[sorwalonde]]s. == Cronolodjeye do rfondaedje == == Sacwantès tecnikes especiåles di rfondaedje == * les [[sorwalonde]]s. * li [[riwalonijhaedje|rwalonijhaedje]]. * li [[candjmint d' voyale]]. * li [[Wikipedia:rifondaedje des nos d' payis|rfondaedje des nos d' payis]]. * li [[Wikipedia:rifondaedje des nos d' plaeces|rfondaedje des nos d' plaeces]]. == Rimetaedje di l' ôrtografeye do rfondou avou les cenes k' i gn a veut dvant == * Sacwants ponts k' ont stî rprins do [[sistinme Feller]]. ** On n' sicrît nén l' prononçaedje cåzé pa l' [[cossoune|adurixhmint des doûcès cossounes metowes å coron des mots]]: '''gade''', '''bibe''', '''shijhe''', '''ouve''', '''viyaedje''' (prononcîs ''gate'', ''bipe'', ''chîche / sîsse'', ''oûfe'', ''viyatche / viyètche''). ** rissaetchaedje di sacwantès [[halcrosse cossoune|halcrossès cossounes]]: '''cier''', '''nier''', '''aviè''', '''coir''', '''doet''' (nén ''cierf'', ''nierf'', ''aviès'', ''cwârps'', ''dwègt''). == Les pordjets di rfondaedje == * Li pordjet UCW / Rantoele, lomé [[rifondou walon]]. * Li pordjet da [[Johan Viroux]], prezinté teyoricmint e 1994, mins ki n' a pont yeu d' shûte. == Hårdêyes divintrinnes == * [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]] * [[Uzeu:Pablo/Wallons-nous|On ptit racourti après ene emission ''Wallon-nous'' e moes d' måss 2006]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/coferince.html Coferince da Lucyin Mahin so li rfondaedje å Noû-Lovén e 2002] * [http://chanae.walon.org/rifondaedje/mwaisses-riles.html Mwaissès-rîles do rfondaedje do walon] 6506 26244 2004-05-24T11:49:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossoune</B></FONT> [f.n.] sôre di lete, ki rind on son del vwès, k'&nbsp;est espaitchî d'&nbsp;rexhe foû do gozî u del boke, et ki va fé l'&nbsp;atake u l'&nbsp;coron del sillabe. rl a: [[Motî:souner|souner]]; rl a: [[Motî:voyale|voyale]]. E walon, les cossounes sont b, d, dj, g, j, jh, v, z (doûcès cossounes) et p, t, tch, k, ch, xh, f, s/ss (deurè cossounes), w, y (dimey-cossounes), c, ç, h, l, m, n, r (ôtes). Etimolodjeye: [[Motî:sivierba|sivierba]] do viebe "souner", avou l'&nbsp;[[betchete co-]], so ene tcherpinte calkêye sol F. <span lang=fr>"consonne"</span> (minme sinse). ---- [[cossoune|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les cossounes]] 6507 54614 2006-04-18T22:09:04Z Lucyin 16 /* Hårdêyes difoûtrinnes */ riplaeçaedje [[categoreye:sons et letes do walon]] Ene '''cossoune''', c'&nbsp;est ene sôre di [[lete]], ki rind on son del vwès, k'&nbsp;est espaitchî d'&nbsp;rexhe foû do gozî u del boke, et ki va fé l'&nbsp;atake u l'&nbsp;coron del [[sillabe]]. L'&nbsp;ôte sôre di lete si lome [[voyale]]. E walon, gn a cåzu måy [[rîle des troes cossounes|troes cossounes ki s'&nbsp;shuvèt]]. Les [[halcrosse cossoune|halcrossès cossounes]], c' est des cossounes ki n' si prononcèt nén. Les [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron|tcheyantès cossounes å coron]], c' est des cossounes etimolodjikes ki n' si rtrovèt nén å coron d' on mot, mins rispitèt dins s' parintêye. Les [[disploctaedje des trokes di cossounes divintrinnes|tcheyantès cossounes å mitan]], c' est des cossounes etimolodjikes ki n' si rtrovèt nén å mitan d' on mot. == Sôres di cossounes == {| border="1" align="center" cellspacing="0" |- | '''doûce cossoune''' || b || d || dj || g || j || jh || v || z |- | '''deure cossoune''' || p || t || tch || k || ch || xh || f || s/ss |} I gn a eto deus ''dmey-cossounes'' (ou ''dmey-voyales''): '''y''' (sicrît '''i''' pa dvant ene voyale ôte k'&nbsp;on '''i'''/'''î''') eyet '''w'''. Eyet ossu des ôtès cossounes ki n'&nbsp;sont ni des deurès cossounes ni des doûcès cossounes: '''c (ç), h, l, m, n, r'''. == Les deus sôres di cossounes et l' ôrtografeye do walon == E walon, on wangne di saveur ricnoxhe les doûcès cossounes, ca ele sont foirt consecantes pol fonolodjeye: ele s'&nbsp;adurixhèt cwand k'&nbsp;ele sont å coron d'&nbsp;on mot; et ele ralonguixhèt tofer li voyale ki s'&nbsp;trove pa dvant (såf si c'&nbsp;est on "o"). * [[adurixhmint des cossounes å coron]]: prononçaedje d'&nbsp;ene doûce cossoune metowe al fén des mots come li deure cossoune adjermalêye. Metans: ''dj'' si prononce ''tch'': rodje, bladje, araedje si vont prononcî ''rotche, blatche, araetche''. Po rtrover l' sicrîte cossoune, i s' fåt dimander s' i gn a des ôtes del minme famile ki s'&nbsp;prononcèt avou "dj": "rodji, araedjî, bladjot". * disfaflotaedje di sacwantès longuès voyales divant des doûcès cossounes: çou ki fwait k'&nbsp;i gn a nén mezåjhe di scrire on tchapea so les a,e,i,u pa dvant ene doûce cossoune. Metans: ''Lidje'' est prononcî avou on longou i: ''Lîtche''. == Mots avou ene sibarante deure cossoune e walon == * [[Motî:sonk|sonk]] (F. ''sang''): [[Motî:sonkenaiwe|sonkenaiwe]]. * [[Motî:keute|keute]] (F. ''coude''): [[Motî:askeuter|s' askeuter]] (pôreut vni direk do latén ''cubitus''). * [[Motî:haminte|haminte]] (li scrijhaedje [[sistinme Feller|Feller]] est "haminde" avou on D d' [[forcoridjaedje]]): nou parint avou D. * [[Motî:drouke|drouke]] (F. drogue): a pårti do parint [[Motî:droucter|droucter]] * [[Motî:fouke|fouke]] [[br:Kensonenn]] [[ca:Consonant]] [[da:Konsonant]] [[de:Konsonant]] [[en:Consonant]] [[eo:Konsonanto]] [[es:Consonante]] [[fi:Konsonantti]] [[fr:Consonne]] [[he:עיצור]] [[hi:व्यंजन]] [[id:Konsonan]] [[io:Konsonanto]] [[is:Samhljóð]] [[it:Consonante]] [[ja:子音]] [[ko:닿소리]] [[kw:Kessonenn]] [[ln:Molelisi]] [[nl:Medeklinker]] [[nn:Konsonant]] [[no:Konsonant]] [[pl:Spółgłoska]] [[pt:Consoante]] [[ro:Consoană]] [[sv:Konsonant]] [[th:พยัญชนะ]] [[zh:辅音]] 6508 26246 2004-05-24T11:36:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6509 26247 2004-05-24T11:36:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6510 26248 2004-05-24T19:16:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Grand Pris do Rwè Albert I]] 6511 26249 2004-12-27T12:24:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Agnesse do Pwetou]] 6512 26250 2004-06-04T08:00:57Z Pablo 5 Hamwè Plaeces ki s'&nbsp;lomèt '''Emtene''': * [[Emtene-dilé-Hamwè]] * [[Emtene-dilé-Florene]] * [[Emtene-dilé-Inguezêye]] 6513 43911 2005-11-10T17:39:42Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Emtene-dilé-Inguezêye''' (so plaece: ''Umtine'', fr: ''Hemptinne(-lez-Eghezée)'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Ferneamont]]. ''i gn a des ôtès plaeces lomêyes [[Emtene]]'' * Limero del posse: '''5380''' (vî limero '''5074''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;31''' 6514 43953 2005-11-10T17:54:39Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Emtene-dilé-Florene''' (so plaece: ''Mtène'', fr: ''Hemptinne-lez-Florennes'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Florene]]. ''i gn a des ôtès plaeces lomêyes [[Emtene]]'' * Limero del posse: '''5620''' (vî limero '''6342''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;10''' * Sipotaedje des djins: ** les [[cawete -ot|Bwessots]] (djins des bwès), ricomprin ''Bwès-sots''. ** les Gros Djnos. 6515 43968 2005-11-10T18:01:00Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Altene''' (fr: ''Haltinne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Djeve]]. * Limero del posse '''5340''' (vî limero '''5321''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;100''' 6516 26254 2004-06-04T07:58:49Z Pablo 5 Emtene-dilé-Amwè displaecî viè Emtene-dilé-Hamwè #redirect [[Emtene-dilé-Hamwè]] 6517 43969 2005-11-10T18:01:04Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Sorêye''' (fr: ''Sorée'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Djeve]]. * Limero del posse: '''5340''' (vî limero '''5356''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;120''' * Hamtea d'&nbsp;Sorêye: [[cawete -tene|Gramptene]]. 6518 47058 2005-12-12T20:20:30Z Lucyin 16 [[categoreye:cawetes et betchetes|ene]] {{djermon}} Li '''cawetes -ene''' ... Li cawete -ene est diferinne del [[cawete -tene]]. 6519 26257 2004-05-24T20:19:33Z Lucyin 16 Li '''cawete -ot''', et si femrin, li '''cawete -ote''' sont des [[raptitixhante cawete|raptitixhantès cawetes]]. C' est ossu ene cawete ki sieve po lomer [[cawete di dmorance|les dmorants di sacwants viyaedjes]]. Elle pout esse rissintowe come ene miete rabaxhante. == Les viyaedjes ki les dmorants ont on no avou -ot == * Suni: les [[Suni|Sunidjots]]. * Li Foret-so-Smwès: les [[Li Foret-so-Smwès|Foridjots]]. * Bietris: les [[Bietris|Bietridjots]]. * Frôhan: les [[Frôhan|Frôhinots]] * Bohan: les [[Bohan|Bohinots]], * Pouphan: les [[Pouphan|Pophinots]], * Li Bwès ([[Emtene-dilé-Florene]]): les Bwessots. Gn a eto: Paris: les [[Paris|Paridjots]]. 6520 26258 2004-05-24T22:32:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Altene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Haltinne</span>, rebané avou [[Djeve]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Haltna (947), Hlentina (1104)</span>. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>hazel</span> (rl a: [[Motî:Haleu|Haleu]], [[cawete -tene]]; (côroe). ---- [[Altene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Altene]] 6521 26259 2004-05-25T18:18:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>emierder</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> soyî les coisses (a ene sakî), fé tofer des sacwès k'&nbsp;el taenèt. <I>Ki djhoz vs, pelé&nbsp;? Vos m'&nbsp;emierdez.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmièrder</FONT>, an.merder, an.merdè, inmièrder, an.mierder</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"emmerder"</span>, sol vî bodje [[Motî:miere|miere]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emierdumint</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rujhe|rujhe]], [[Motî:mehin|mehin]]. <span lang=fr>F. emmerde, emmerdement.</span> 6522 47057 2005-12-12T20:17:46Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye|Emtene]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Emtene</B></FONT> (a l'&nbsp;atake et padrî cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mtene</B></FONT> (padrî voyale) [n.pl.] no d'&nbsp;sacwants viyaedjes el Walonreye: <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Emptinne</span>, so plaece: <span lang=wa-feller>Èm'tène</span> rebané avou [[Hamwè]]. <B>2.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hemptinne</span>, so plaece: <span lang=wa-feller>Umtine</span>, rebané avou [[Ferneamont]]. <B>3.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Hemptinne-lez-Florennes, so plaece: <span lang=wa-feller>Mtène</span>, rebané avou [[Florene]]. <B>4.</B> no d' ene plaece d' [[Idje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(È)Mtène</FONT>, Èmtine, Um'tine, Emtème; Vîs scrijhas: Hemmetines (1015), Haimetinas (1033), Haimentinis (1050), Hemetines (1230)</span>. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>haim</span> (måjhon), [[cawete -tene|cawete latene -tene]] (pitite måjhon). ---- * [[Emtene-dilé-Hamwè|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Emtene-dilé-Hamwè]] * [[Emtene-dilé-Inguezêye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Emtene-dilé-Inguezêye]] * [[Emtene-dilé-Florene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Emtene-dilé-Florene]] 6523 26261 2004-05-24T22:43:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gramptene</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;[[Sorêye]]. Vî scrijha: <span lang=wa-feller>Gramentines</span> (1435). Etimolodjeye: bodje F. <span lang=de>gram</span> (broûs), [[Motî:-tene|cawete -tene]]; brôlî. 6524 26262 2004-05-24T22:47:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Forire</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Forrières</span>, rebané avou [[Nassogne]]. Sipotaedje des djins: les [[Motî:fenaesse|Fenaesses]]. ---- [[Forire|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Forire]] 6525 38494 2005-08-26T19:02:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>melêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:pemî|pemî]]. <I>Coûtchî so m' vinte, a l' ombe d' ene melêye, dji leye hossî m' sondje</I> ([[M. Hicter]]). <I>A l' intrêye d' ene tchabote d' ene melêye, on cradjolé oujhea atchôke si tiesse</I> ([[L. Demarche]]). <I>Sol melêye ki boute, li måvi s' kipagntêye di sôlantès tchansons</I> ([[M. Dessauroux]]). <span lang=fr>F. pommier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;såvadje melêye:</FONT> pemî ki vént dins les bwès. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mèlêye</FONT>, mèlée, mèlîe, malée</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>malus</I></span> (peme). Coinrece [[Payis d' Lidje]]. ---- [[peme|Dipus d' racsegnes so les melêyes]] 6526 46496 2005-12-05T16:51:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>han</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pré metou li long d'&nbsp;ene aiwe, sovint dins on keude, et k'&nbsp;est dzo aiwe å [[Motî:rilén|rlén]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-feller>Han, Ham, -hain</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-hinot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-hinote</B></FONT> [cawete] sieve a fé l'&nbsp;no des dmorants di sacwants viyaedjes ki finixhèt pa -han: [[Frôhan|Frohinot]], [[Bôhan|Bohinot]], [[Pouphan|Pouphinot]]. rl a: [[Motî:-idjot|-idjot]]. Etimolodjeye: les mots avou -han ont yeu pacô des [[sorwalonde]]s avou -hin, pacô scrît <span lang=wa-feller>-ain (Bohain)</span>, did la li cawete -hinot, wice ki li H ni s'&nbsp;ôt cåzu nén (<span lang=wa-feller>Fro.inot, Bo.inot, Popinot</span>). Mots d' [[aplacaedje tîxhon]]: * [[Motî:Moite-Han|Moite-Han]] * [[Motî:Grande-Han|Grande-Han]] * [[Motî:Pitite-Han|Pitite-Han]] Sacwants ôtes mots d' aplacaedje (viyaedjes) * [[Motî:Han-so-Lesse|Han-so-Lesse]] * [[Motî:Han-so-Eure|Han-so-Eure]] * [[Motî:Han-so-Sambe|Han-so-Sambe]] * [[Motî:Han-so-Mouze|Han-so-Mouze]] ---- * [[han|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol mot "han" dins les nos d'&nbsp;plaece]] * [[cawete -ot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les cawetes -ot]] 6527 26265 2004-05-25T10:51:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-idjot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-idjote</B></FONT> [cawete] sieve a fé l'&nbsp;no des dmorants di sacwants viyaedjes do Payis di Smwès et les ci (cenes) di Paris; [[Suni|Sunidjot]], [[Li Foret-so-Smwès|Foridjot]], [[Bietris|Bietridjot]], [[Paris|Paridjot]]. rl a: [[Motî:-hinot|-hinot]]. F. -igot (Parigot). Etimolodjeye: cawete rifwaite so des nos d'&nbsp;viyaedjes ki finixhèt pa ene voyale (avou assaetchance di "Pûsmadjot"). ---- [[cawete -ot|Dipus d' racsegnes so les cawetes -ot]] 6528 26266 2004-06-08T10:28:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ote</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> raptitixhante cawete. <B>2.</B> cawete po les dmorants di sacwants viyaedjes: [[Suni|Sunidjot]], [[Li Foret-so-Smwès|Foridjot]], [[Bietris|Bietridjot]], [[Paris|Paridjot]], [[Frôhan|Frohinot]], [[Bôhan|Bohinot]], [[Pouphan|Pouphinot]], Bwessot (dimorants do Bwès, sipotaedjes des djins d'&nbsp;[[Emtene-dilé-Florene]]. rl a: [[Motî:-idjot|-idjot]]. ---- [[cawete -ot|Dipus d' racsegnes so les cawetes -ot]] 6529 42454 2005-10-25T23:11:33Z Pablo 5 [[Imådje:ponte_paris_wi.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Paris</B></FONT> [n.pl.] mwaisse-veye di France. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji frans come a Paris, dji leyrans ploure:</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S'&nbsp;i ploût, nos frans come a Paris, nos nos metrans al coete:</FONT> rl a: [[Motî:ploure|ploure]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a ndalé a Paris so ene gade, et i nd a rivnou so ene savate:</FONT> rizêye d'&nbsp;onk k'&nbsp;endè va el veye po divni ritche, et ki rvént sins l'&nbsp;sô. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ponte di Paris:</FONT> [[Motî:picård 2|picård]] (gros clå, dipus d'&nbsp;10&nbsp;cm long). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Paridjot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Paridjote</B></FONT> [n.dj.] djin d'&nbsp;Paris. F. <span lang=fr>Parisien, Parigau</span>. Etimolodjeye: cawete [[Motî:-idjot|-idjot]]. ---- [[Paris|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Paris]] 6530 26268 2004-05-25T11:07:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sorêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Sorée, rebané avou [[Djeve]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Soréye</span>. ---- [[Sorêye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Sorêye]] 6531 37789 2005-08-12T21:08:11Z Pablo 5 (nén mezåjhe do loyén dins l' tite, il est ddja å dzo, et ç' n' est nén foirt bea l' rodje tite ki candja a bleu cåze do loyén) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchampion</B></FONT> [n.pl.] no d' sacwants viyaedjes et hamteas: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Tchampion-dlé-Nameur</FONT>; ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Champion</span>, rebané avou [[Nameur]]. <B>2.</B> hamtea d' [[Emtene-dilé-Hamwè|Emtene]]. <B>3.</B> hamtea do Wisconsin, askepyî pås ebagants walons. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>campilio, campilon</I></span> (pitit tchamp; rl a: [[Motî:tchamp|tchampea]]). Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:Tchimpion|Tchimpion]]. ---- * [[Tchampion-dlé-Nameur|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Tchampion-dlé-Nameur]] * [[Tchampion-e-Wisconsin|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Tchampion-e-Wisconsin]] * [[Tchampion_/_Tchimpion|On ptit guide des viyaedjes ki s'&nbsp;lomèt Tchampion & Tchimpion]] 6532 26270 2004-05-25T11:10:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-tene</B></FONT> [cawete] cawete di nos d'&nbsp;plaeces: [[Motî:Emtene|Emtene]], [[Motî:Altene|Altene]], [[Motî:Romdene|Romdene]], [[Motî:Gramptene|Gramptene]]. Etimolodjeye: cawete tîxhone <span lang=de>-antina </span>. ---- [[cawete -ene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les cawetes -ene]] 6533 47059 2005-12-12T20:22:56Z Lucyin 16 [[categoreye:cawetes et betchetes|tene]] [[categoreye:toponimeye]] Li '''cawete -tene''' est ene raptitixhante cawete di sacwants nos d' plaeces del Walonreye: * [[Motî:Emtene|Emtene]] * [[Motî:Altene|Altene]] * [[Motî:Romdene|Romdene]] * [[Motî:Gramptene|Gramptene]]. Li cawete -tene provént d' ene cawete tîxhonde ''-antina'', divnowe e vî walon ''-entine'' ([[Motî:Emtene|Hemmetines]], 1015, [[Motî:Gramptene|Gramentines]], 1435), pu e walon -tene. Li cawete -tene, c' est ene [[etroclante cawete]]: Emtene = Måjhnî (troke di måjhons), Gramptene = [[Motî:brôlî|brôlî]], Altene = bwès d' [[Motî:côrî|côrîs]]. 6534 26272 2004-06-04T12:44:54Z Pablo 5 Asnoe (Amwè) displaecî viè Asnoe (Hamwè) #redirect [[Asnoe (Hamwè)]] 6535 26273 2004-05-25T10:44:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwalonde</B></FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) mot k'&nbsp;on n'&nbsp;rescontere ki dins ene sitroete coine do payis, mins k'&nbsp;est pus diferin do mot francès k'&nbsp;el pus lådje oyowe. Etimolodjeye: stroet oyou femrin "walonde" ([[Motî:walone|walone]]), [[betchete sor-]], 1995. ---- [[sorwalonde|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les sorwalondes]] 6536 51141 2006-03-10T21:35:58Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Ene '''sorwalonde''', c'&nbsp;est on mot k'&nbsp;on n'&nbsp;rescontere ki dins ene sitroete coine do payis, mins k'&nbsp;est pus diferin do mot francès k'&nbsp;el [[pus lådje oyowe]]. Eto, sacwantès sorwalondes ont stî ritnowes come [[rifondowe]]s, shuvant li '''rîle del fôme li pus oridjinåle'''. Li sorwalonde n'&nbsp;est nén on [[forcoridjaedje]]. Mins les forcoridjaedjes polèt prinde les minmès voyes ki les sorwalondes. == Rîlêye lidjwesse avou cw- == * [[Motî:cwand|cwand]] * [[Motî:cwareme|cwareme]], cwarmea. * foû [[Motî:sicwere|scwere]] * cwårt, cwårtî, des cwårs, sicwårer. Cisse rîlêye la aveut stî acceptêye å [[raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje]] (1995). Dipus d' racsegnes so li spårdaedje di ces sorwalondes la e 20inme sieke : Mape [[PALW]] : I. 3 == Rîlêye pwai- / pwin- & mwai- / mwin- == Cisse rîlêye s' astoke so des pus lådjes oyowes : dimwin, fwin, pwin, samwinne. * [[Motî:mwaisse|mwaisse]], * ene [[Motî:pwaire|pwaire]] di solé, on limero [[Motî:pwair|pwair]]. * ene [[Motî:mwaiye|mwaiye]] (po prusti l' påsse). * On cuzén [[Motî:djermwin|djermwin]]. * Codjowas eyet parints di [[Motî:fé|fé]] : i fwait bon; totafwait. * sint Åbwin. Cisse rîlêye la aveut stî acceptêye å [[raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje]] (1995). Dipus d' racsegnes so li spårdaedje di ces sorwalondes la e 20inme sieke : Mape [[ALW]] 1.57 (mwaisse). == Sorwalondes avou -IN- del rîlêye fr. -AN- --> wa. -AN- == * etrindjir (F. étr'''an'''ger). * ingue, inglêye, triyingue (F. '''an'''gle). * rindjî, disrindjî, arindjî (F. r'''an'''ger). * binde, bindaedje (F. b'''an'''de). * [[Motî:Tchimpion|Tchimpion]] Riloukîz eto li [[Motî:-inot|cawete -inot]]. == Sorwalonde di l' oyon AN / ON == L' [[oyon AN/ON]] si trove li pus sovint dizo l' fôme AN. Sacwantsè sorwalondes ritnowes e rfondou : * [[Motî:sonk|sonk]] * [[Motî:bloncî|bloncî]] == Sorwalondes avou -OU- di l' [[oyon O/OU]] (''crousse'' / ''crosse'') == * poumåde. * [[Motî:moustî|moustî]] (F. ''m'''o'''nastère''). * moumint * [[Motî:souner|souner]], cossoune, assounance. * [[Motî:rezouner|rezouner]] * soumey, soumter, assoumer * boune, abounmint * bounete, bounet * persounaedje == Sorwalondes di l' Eter-Sambe-et-Mouze avou -U- (fr. et pus lådjès oyowes avou -I-) == * [[Motî:amonucion|amonucion]] * [[Motî:lugnî|lugnî]]. * lumçon * munute * [[Motî:murer|murer, muroe]] * ossu * [[Motî:pupe|pupe]]. * vuzion, avuzion, forvuzion, televuzion == Sorwalondes avou -OU- del rîlêye fr -UI- --> wa. -U-/-Û- == * [[Motî:pousse|pousse]] (pus lådje oyowe: ''pus' '') * [[Motî:coujhene|coujhene]] (pus lådje oyowe: ''cûjène, cûhène''). 6537 56719 2006-05-14T16:49:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miere</B></FONT> [f.n.] (måhonteus) [[Motî:brén|brén]], [[Motî:stron|stron]]. rl a: [[Motî:emierder|emierder]], [[Motî:dismierder|dismierder]]. <span lang=fr>F. merde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner a miere:</FONT> divni laid, tot djåzant do tins, d'&nbsp;ene sitouwåcion. <span lang=fr>F. se gâter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mière</FONT>, mièle, mèrde</span>. Omonimeye: * [[Motî:miere 1|mier, miere]] (adv. & addj.; foirt, tot) 6540 26276 2004-05-25T18:26:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcoridjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] fé on forcoridjaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcoridjaedje</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus) fås coridjaedje d'&nbsp;on mot, u d'&nbsp;ene tourneure di croejhete, tot rcopiant ene ôte rîle u èn ôte son, foirt corants, mins ki n'&nbsp;s'&nbsp;aplikèt nén dins ç'&nbsp;cas la. <span lang=fr>F. hypercorrection, hypercorrectisme.</span> Etimolodjeye: viebe coridjî, [[betchete for-]], cawete -aedje. ---- [[forcoridjaedje|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les forcoridjaedjes]] 6541 54401 2006-04-13T10:47:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Hyperkorektnost]], [[he:תיקון יתר]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] On '''forcoridjaedje''', c' est on fås coridjaedje d' on mot, u d' ene tourneure di croejhete, tot rcopiant ene ôte rîle u èn ôte son, foirt corants, mins ki n' s' aplikèt nén dins ç' cas la. Afeye, les forcoridjaedjes prindèt modele so des [[sorwalonde]]s, ki polèt esse riwaiteyes come des vîs forcoridjaedjes k' ont passé dins l' lingaedje. == Forcoridjaedje des mots walons avou -AN- == * egzimpes foirt corants: '''danser''', '''dimander''' sont sovint forcoridjîs e ''dinser'', ''diminder''. * candjî => ''kindjî'' :Hey flamind! Fårè /cindjî/ tes dints ([[Composs Binde]]) * ôte egzimpe pus råle: efant => ''infint'' == Forcoridjaedje -JH- ki dvént -DJ- == * '''scrijhaedje''' => ''scridjâdje''. == Forcoridjaedje di croejhete == * Metaedjes d' addjectifs calkés do francès divant l' no (å pus sovint, i dmorèt padrî). ** Li ''Sawoudite Arabeye'' (l' Arabeye Sawoudite). * Metaedje d' adviebes u d' advierbires divant èn infinitif u on pårticipe erirece. ** S' el corant åreut yeu stî ''podbon metou'' (metou podbon). == Forcoridjaedjes et linwe-ehåyaedje == Les sorwalondes mostrèt k'&nbsp;i gn a des forcoridjaedjes ki passèt podbon dins l'&nbsp;lingaedje. On pout admete ki li plaeçaedje, '''a tot côp bon''', do prono coplemint divant l'&nbsp;[[aidant-viebe]] est on forcoridjaedje, mins k'&nbsp;est rloukî come ene rîle pa sacwantès soces di scrijheus, come les [[Relîs Namurwès]]. [[cs:Hyperkorektnost]] [[en:Hypercorrection]] [[es:Ultracorrección]] [[he:תיקון יתר]] [[nl:Hypercorrectie]] [[no:Hyperkorreksjon]] [[sv:Hyperkorrektion]] 6542 26278 2004-05-25T18:34:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismierder</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si dismierder</FONT>) ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.pr.] tirer s'&nbsp;plan. <span lang=fr>F. se démerder.</span> 6543 26279 2004-05-25T18:20:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emierder]] 6544 26280 2004-05-25T18:24:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forcoridjî]] 6546 26281 2004-05-26T16:28:14Z Pablo 5 ratournaedje Årtike 6547 26282 2004-05-26T16:34:38Z Pablo 5 Istwere 6548 26283 2004-05-26T16:35:41Z Pablo 5 Disfacer 6549 26284 2004-05-26T16:35:51Z Pablo 5 Rapexhî 6550 26285 2004-05-26T16:47:17Z Pablo 5 Naiviaedje 6551 26286 2004-05-26T16:47:58Z Pablo 5 Disprotedjî 6552 26287 2004-05-26T16:48:03Z Pablo 5 Candjî 6553 26288 2004-05-26T16:48:34Z Pablo 5 Imådje 6554 26289 2004-05-26T17:42:11Z Pablo 5 Årtike 6556 26291 2004-05-26T17:48:38Z Pablo 5 ratournaedje Protedjî 6557 26292 2004-05-26T17:50:37Z Pablo 5 Pådje sipeciåle 6558 26293 2004-05-26T17:50:54Z Pablo 5 Usteyes da vosse 6559 26294 2004-05-26T17:51:30Z Pablo 5 eyet 6560 26295 2004-05-26T17:51:55Z Pablo 5 + 6562 59853 2006-06-08T09:26:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon]] [[Imådje:warnant_leyon_live_wi.jpg|thumb|Coviete do live "Blames et foumires"]] '''Léon Warnant''' a skepyî a [[Oreye]] li [[13 di måss]] [[1919]] et a morou a [[Lidje]] li [[30 d' avri]] [[1996]]. C' esteut on [[scrijheu e walon]]. A scrît e walon deus [[ramexhnêye d' arimeas|ramexhnêye di powinmes]]: “[[Blames et foumires (arimeas)|Blames et foumires]]” (1953) eyet “Les anêyes et les voyes” (1955). A scrît eto des pîces di teyåte, dizo li spot di Léon Noël: “Li dictateur” (1960), “Såle 1417” (1961), “Et n' nos leyîz nén toumer el temtåcion” (nén eplaidî). [[Imådje:warnant_colas_pirlotche.jpg|thumb|150px|Coviete do live ''Colâs Pîrlotche, écriveur'']] E francès, il a scrît ene banslêye d'&nbsp;ovraedjes sincieus dins s' mestî, et eto des scrijhaedjes e [[francès d' Walonreye]]: ''Colâs Pîrlotche, écriveur'' (1981), ''Mon Mononke Colâs Pîrlotche et compagnie'' (1981). Di s' mestî, esteut professeur d' univiersité (linwistike francesse). ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/warnant.html Pådje da Leyon Warnant.] 6563 59865 2006-06-08T09:44:04Z Pablo 5 licince == Discrijhaedje == coviete do live «Blames et foumires» da Leyon Warnant == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6564 37812 2005-08-12T22:16:45Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tank</B></FONT> [o.n.] éndjole di guere, sôre di gros tracteur avou des toles blindêyes, monté so des tchneyes, avou ene grosse buze po bombårder. <span lang=fr>F. char d'assaut.</span> Etimolodjeye: Calcaedje di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"tank"</span>, 1945. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tankete</B></FONT> [f.n.] pitit tank, po fok ene ou deus djins, eployî dins les anêyes 1930; sovint sins tourete eyet avou ene mitrayeuse el plaece d'&nbsp;on canon. ---- * [[tank|Pondants et djondants so les tanks]] * [[tankete|Pondants et djondants so les tanketes]] 6565 26299 2004-05-26T20:22:36Z Lucyin 16 tank amerikin del guere 1940-1945, [[Li Rotche|al Rotche]] (poitrait saetchî pa L. Mahin). 6566 26300 2004-12-10T11:04:06Z Lucyin 16 REDIRECT [[Motî:Spontin]] 6567 26301 2004-05-26T20:26:00Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Anatole Marchal]] 6568 26302 2005-05-17T11:40:39Z Pablo 5 '''Spontin''' (fr: ''Spontin'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Uwar]]. [[Imådje:sarazin2_wi.jpg|250px|right|]] * Dimorants: Spontinwès, Spontinwesses * Limeros del posse: ** asteure : '''5530''' ** davance : '''5311''' * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''D&nbsp;12''' * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : [[Motî:Spontin|riwaitîz e motî]] == Hamteas di Spontin == Longue Yebe, [[Sarazin|Sarazene]] (so plaece: ''Salazène'', e F. ''Sarazinne, Salazine''). == Istwere di Spontin == A yeu a vey avou l'&nbsp;[[Guere del Vatche]] (1275-1278). == Tuzance walone == [[Imådje:germain_spontin_wi.jpg|150px|thumb|]] Di Spontin a rexhou e 1974 on fel ricweraedje sol walon, da [[Jean Germain]], ''Les carrières à Spontin'' (les cårires a Spontin). == Industreyes == * Cårires : Gn aveut sacwantès cårires a Spontin : ** Li grande Cårire ** Li cårire des Nûtons. ** Li cårire do Bok. ** Li trô des tchets. ** Li cårire Douwård Betchet (di ptit grani). ** Li Rotchete. ** Li cårire des Mårteas (so plaece: des ''martias''). [[fr:Spontin]] [[ro:Spontin]] 6569 26303 2004-05-26T20:29:15Z Lucyin 16 Lomaedje di plaece el Walonreye ''Sarazene'' (so l'&nbsp;otovoye E411, dilé Spontin); (poitrait saetchî pa L. Mahin). Lomaedje di plaece el Walonreye ''Sarazene'' (so l'&nbsp;otovoye E411, dilé Spontin); (poitrait saetchî pa L. Mahin). 6570 58634 2006-05-29T17:09:45Z Pablo 5 licince coviete do live «Les carrières a Spontin» da [[Jean Germain]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6571 26305 2004-05-26T21:13:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sarazin</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> [[muzulman]](de) del Moyinådje, ki s'&nbsp;batént avou les crustins e l'&nbsp;Espagne. F. <span lang=fr>Sarrasin</span>. <B>2.</B> (pa stindaedje, a cåze del rilidjon) [[Motî:ancyin Bedje|ancyin Bedje]]. <span lang=fr>F. Gaulois, Celte, homme des cavernes.</span> rl a: [[Motî:crahea d' Sarazins|crahea° d'&nbsp;Sarazins]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tchimin des Sarazins:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece d'&nbsp;Åbe (so ene voye rominne lérece). <B>3.</B> [[ome des cavienes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pire di Sarazin:</FONT>: foirt deure pire taeyeye pås [[Motî:ome|omes des cavienes]]. <span lang=fr>F. silex néolithique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Trô des Sarazins:</FONT>: no di des plaeces di Djerpene, Biômont, Chimai, Lovervå, Boufiou, Virele, Sour-so-Sambe, Rwazin, Ronså et Couyet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cåve des Sarazins:</FONT> no di des plaeces di Bierceye et Cipli. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fosse des Sarazins:</FONT> no di des plaeces di Tchampion, Fraire, Gråce et Oufet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fontinne des Sarazins:</FONT> no di des plaeces di Tchôkire et Berimayni. <B>4.</B> (imådjreçmint) ancyin Bedje, erirêye djin, viye haeyåve feme. <I>A l'&nbsp;vî sarazin k'&nbsp;c'&nbsp;est d'&nbsp;ça&nbsp;!</I> On dit eto: [[Motî:kaizerlik|kaizerlik]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Rowe des Sarazins:</FONT> ancyin no d'&nbsp;rowe di Dårmé (asteure: rowe di Mont); di Nameur (asteure: rowe Notru-Dame). <I>Kinoxhoz l'&nbsp;rowe des Sarazins&nbsp;? C'&nbsp;est la k'&nbsp;dj'&nbsp;a vnou å monde. Adon, c'&nbsp;esteut des bråvès djins. On n'&nbsp;pinséve nén a s'&nbsp;tonde</I> ([[C. Wérotte]]). <B>5.</B> lomaedje des djins d'&nbsp;Sarasse (coulot d'&nbsp;Nameur); sipotaedje des djins d'&nbsp;Hegne (hamtea d'&nbsp;Djumet), di Viveye. Etimolodjeye: latén "sarracenus" (minme sinse); rl a: [[Motî:boûkete|boûkete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sarazinne</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] trô d'&nbsp;Sarazin (trô dins ene rotche, k'&nbsp;on croet ki des vîs omes î viként). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Sarazinne</FONT> [n.pl.] hamtea di [[Spontin]], so plaece: Salazène, e F. Salazinne. ---- [[Sarazin|Pondants et djondants]] 6572 26306 2004-05-26T20:36:57Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Charles Wérotte]] 6573 26307 2004-05-26T20:40:02Z Lucyin 16 Lomaedje di viyaedje ''Sarazin'' e l'&nbsp;Espagne (el Viye Casteye, inte Burgos et Madrid); (poitrait saetchî pa L. Mahin). Lomaedje di viyaedje ''Sarazin'' e l'&nbsp;Espagne (el Viye Casteye, inte Burgos et Madrid); (poitrait saetchî pa L. Mahin). 6574 26308 2004-05-26T20:43:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waitî]] 6575 26309 2004-05-26T20:46:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tank]] 6576 26310 2004-05-26T21:18:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sarazin]] 6577 26311 2004-05-26T21:18:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sarazin]] 6578 26312 2004-12-10T11:05:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spontin</B></FONT><FONT COLOR="#ff0000"><B> </B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Spontin, rebané avou [[Uwar]]. Etimolodjeye : bodje "pont", cawete -in , [[betchete s(i)-]] 2 di bén-djhance, divnowe halcrosse dins les nos d' plaece. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spontinwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spontinwesse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Spontin. <I>Les Spontinwès estént serés, savoz</I> ([[A. Marchal]]). ---- [[Spontin|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Spontin]] 6579 26313 2004-05-26T21:19:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sarazin]] 6580 26314 2005-02-06T14:31:36Z Pablo 5 coridj.: prodût <FONT COLOR="#ff0000"><B>poudrijhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] sitritchî (ene couteure, des tchamps) avou on prodût ki touwe les måfjhantès biesses u les crouwås. <I>Disk' asteure, les ekipes monåcionåles ont poudrijhî 300.000 ectåres</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:sitritchî|sitritchî]]. <span lang=fr>F. traiter, pulvériser.</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"pulvériser"</span>, 2004. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poudrijhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe «poudrijhî». <span lang=fr>F. traitement, pulvérisation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poudrijhoe</B></FONT> usteye po poudrijhî. On dit eto: [[Motî:sitritchoûle|sitritchoûle]], [[Motî:sipritchoûle|sipritchoûle]]. <span lang=fr>F. pulvérisateur.</span> 6581 26315 2004-05-27T10:21:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poudrer</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete del [[Motî:poure|poure]]. <span lang=fr>F. poudrer, saupoudrer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si poudrer</FONT> [v.pr.] si mete del poude di riz. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poudraedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "poudrer". <span lang=fr>F. poudrage, saupoudrage.</span> 6582 26316 2005-02-06T14:29:20Z Pablo 5 coridj.: prodût <FONT COLOR="#ff0000"><B>poude</B></FONT> [f.n.] [[Motî:poure|poure]] (prodût come del poûssire). <span lang=fr>F. poudre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est del poure di perlinpinpin:</FONT> dijhêye po n' nén responde al kesse. "Cwè çki c' est d' ça?". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poude di riz:</FONT> rodje poure ki les femes si metént s' les mashales. Parintêye: * [[Motî:poudrer|poudrer]] * [[Motî:poudrijhî|poudrijhî]] 6583 26317 2005-02-06T15:17:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> Çou k'&nbsp;gn a dins les cartoutches, les menes, les bombes et ki les fwait peter. <span lang=fr>F. poudre explosive, poudre à canon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boesse al poure:</FONT> <I>a)</I> boesse po mete del poure (po tcherdjî les vîs fiziks). <span lang=fr>F. boite à poudre.</span> <I>b)</I> (imådjreçmint) sacwè ki va peter. <span lang=fr>F. poudrière.</span> <I>Dji m’&nbsp;rafiyive ki ça fourixhe li boesse al poure, li distonoe k’&nbsp;aléve renonder tote li tuzance walone</I> ([[L. Mahin]]). <B>2.</B> [[Motî:poude|poude]] (prodût come del poûssire). <I>Dins s' sacotche gn a s' motchoe d' potche, ses bastons d' coleurs, si muroe et s' boesse a poure</I> ([[H. Pétrez]]). <I>Al tévé, on fwait l' bouwêye avou des poures k' on dit meyeuses ki ene et l' ôte, etot vudant del minne fabrike</I> ([[R. Painblanc]]). <span lang=fr>F. poudre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">poûre</FONT>, poûle, poule</span>. Etimolodjeye: latén "pulvere" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pourreye</B></FONT> [f.n.] plaece wice k'&nbsp;on mete les esplôzifs dins ene cårire, les amunicions dins on cazer, evnd. <span lang=fr>F. poudrerie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">poûr'rèye</FONT>, poûr'rîye</span>. 6584 26318 2004-11-18T10:42:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Henri Pétrez]] 6585 37221 2005-08-06T11:56:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] monter å hôt d'&nbsp;on plin côp, tot fjhant aler ses djambes u ses pates (tot djåzant d'&nbsp;ene djin u d'&nbsp;ene biesse). rl a: [[Motî:zoupler|zoupler]], [[Motî:hopler|hopler]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé potchî (ene sakî) foû d'&nbsp;ses clicotes; foû d'&nbsp;ses bagues:</FONT> el fé araedjî pår. <I>Si to m'&nbsp;fwais potchî foû d'&nbsp;mes bagues, dji t'&nbsp;siplinke tot mnou</I> ([[A. Maquet]]). <B>II.</B> [v.c.] monter dsu et [[Motî:esmincî|esmincî]] (ene frumele e tchåleur, tot djåzant d'&nbsp;on tchvå, d'&nbsp;on gayet). <I>I wårdént todi on gayet po potchî les ptitès åmayes e waide.</I> <span lang=fr>F. saillir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchante</B></FONT> [addj.] ki potche. </I>Totès sôres di potchantès biesses crînèt d'&nbsp;tos leu pus roed: i gn a des ptites ki n'&nbsp;ravizèt nén må nos coks d'&nbsp;awousse</I> ([[L. Hendschel]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>potcha</B></FONT> [o.n.] potchant inseke, del sôre do [[Motî:cok d' awousse|cok d'&nbsp;awousse]] et do [[Motî:crikion|crikion]]. <I>Gn a ossu des potchas verts et orandjes ki sont pus gros ki m'&nbsp;pôce; gn a bén 100 grames di tchå pol ci ki vout sayî</I> ([[L. Hendschel]]). rl a: [[Motî:potcha pelrin|potcha pelrin]]. <span lang=fr>F. criquet, sauterelle.</span> {| CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 ALIGN="CENTER" |- | WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER" | [[Imådje:potcha1.jpg|potcha el Catalogne]] | WIDTH="50%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER" | [[Imådje:potcha_mar_wi.jpg|187px|potcha å Marok]] |- | COLSPAN="2" ALIGN="CENTER" |Deus sôres di potcha (a hintche: poitrait saetchî pa L. Hendschel, a droete: pa L. Mahin). |} Parintêye: * [[Motî:potchter|potchter]] * [[Motî:potchî djus|potchî djus]] Mot d' aplacaedje: * [[Motî:potcha pelrin|potcha pelrin]]. Omonimeye : * [[Motî:potchî 2|potchî]] (v.c., sipotchî) ---- [[potcha|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les potchas]] 6586 26320 2004-05-26T22:11:03Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Albert Maquet]] 6587 26321 2004-05-26T22:11:30Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Laurent Hendschel]] 6588 59874 2006-06-08T09:52:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:potchî 1|potchî]] a ptitès hopes, roter a ptits pas. <I>Tot potchtant d' on pî so l' ôte, nosse binamé valet va todi pus lon erî di s' måjhone.</I> ([[P.H. Thomsin]]). rl a: [[Motî:djiboter|djiboter]]. <span lang=fr>F. sautiller, gambader.</span> 6590 26324 2004-09-27T17:36:21Z Lucyin 16 /* Sacwants ôtes potchas (foû del Walonreye) */ [[Imådje: potcha_catal_wi.jpg|right|]] On '''potcha''', c'&nbsp;est èn inseke, di l'&nbsp;ôre des [[ortoptere]]s, avou des grandès pates do drî, ki pout potchî dipus d'&nbsp;dijh côp pus hôt k'&nbsp;lu. Il a deus ailes et deus ailretes. Li cok d'&nbsp;awousse magne des insekes. == Les sôres di potchas del Walonreye == * Les [[crikion]]s (djinre ''Gryllus''). ** Crikions d'&nbsp;måjhon. ** Crikion des tchamps et des brouhires. * Les [[cok d' awousse|coks d'&nbsp;awousse]] ** Gros cok d'&nbsp;awousse (''Tettigonia viridissima'') ** Çou k' on lome on pitit cok d'&nbsp;awousse, c' est on crikion des tchamps. == Sacwants ôtes potchas (foû del Walonreye) == [[Imådje: potcha_mar_wi.jpg|250px|right]] * Nén måfjhants. ** Tchantrê des åbes (djinre ''Tibicen''). * Måfjhants. ** [[potcha pelrin|potchas pelrins]] (''Schistocerca gregaria''). ** ''Caliptamus italicus'', potcha itålyin k' a-st evayi li tchamp d' aviyåcion d' Nice e 2004. 6591 26325 2004-05-27T11:15:03Z Pablo 5 poitrait d'&nbsp;on potcha, saetchî pa L. Hendschel e 2003 ezès Pirenêyes del Catalogne (eplaidî avou di åjhmince) Li minme e pus ptit: [[:Imådje:potcha1.jpg]] 6592 26326 2004-05-27T11:25:27Z Pablo 5 poitrait d'&nbsp;on potcha, saetchî pa L. Mahin e Marok e 2001. Li minme e pus ptit: [[:Imådje:potcha2.jpg]] 6593 26327 2004-05-26T22:42:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>potcha pelrin</B></FONT> [o.n.] spore di [[Motî:potcha|potcha]] ki s'&nbsp;ratropele a foû grands [[Motî:djonnea|djonneas]], et vorer so les coûteures, aprume e l'&nbsp;Afrike, e sincieus latén <I>Schistocerca gregaria</I>. Pl. des potchas-pelrins. ---- [[potcha pelrin|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les potchas pelrins]] 6594 59969 2006-06-08T19:49:32Z Pablo 5 /* Les damadjes fwait pås potchas-pelrins */ [[Categoreye:Insekes]] [[categoreye:rascråwes natureles]] [[Imådje:DesertLocust.jpeg|thumb|250px|right|potcha do dezert, cwand il est tot seu (e vete) ou e bindes (e djaene-brun)]] On '''potcha pelrin''' (on dit eto: '''crikion pelrin'''), c'&nbsp;est ene sôre di [[potcha]], djaene et noer di coleur, cwand i s'&nbsp;ratropele a foû grands [[Motî:djonnea|djonneas]], et vorer so les coûteures, aprume e l'&nbsp;Afrike. Si no e sincieus latén, c' est ''Schistocerca gregaria''. ôre des ortopteres. == Sipårdaedje des potchas pelrins == [[Imådje:potcha_pelrin_mape_wi.jpg|thumb|250px|right|sipårdaedje des potchas pelrins]] === Vicaedje normå === Les potchas pelrins vikèt normåldimint dins les payis d'&nbsp;Afrike djusse a Nonne do Sara. I s'&nbsp;acoplèt al såjhon des plouves (do moes d'&nbsp;djulete å moes d'&nbsp;setimbe). Et ponre les oûs ki vont passer li setche såjhon e tere. === Mopliyaedje === Les anêyes k'&nbsp;i ploût bén, les crikions s'&nbsp;[[Motî:mopliyî|mopliyèt]] foirt e waeyén-tins. Djeyograficmint, gn a deus diferinnès plaeces di djonnlaedje. * Li Sahel Coûtchantrece: Moritanreye, Mali, Niger. * Li Soudan: Tchad, Soudan, Eritrêye. ===Abrocaedje: tins d'&nbsp;l'&nbsp;ivier === Li troke coûtchantrece va abroker eviè l'&nbsp;Nonne do Marok, l'&nbsp;Aldjereye, li Tunizeye et l'&nbsp;Coûtchant del Libeye. Ces payis la ni sont nén dizo l'&nbsp;redjime des plouves etertropicåles. C'&nbsp;est des plouves d'&nbsp;ivier k'&nbsp;i gn a la: s'&nbsp;i ploût co bén do moes d'&nbsp;decimbe åmoes d'&nbsp;måss, i rplèt co djonnler et rmonter pus hôt e bontins (disk'&nbsp;å mitan des Payis do Magreb). Li troke levantrece si spåde eviè li Bijhe do Soudan, et l'&nbsp;Edjipe. Did la, ele pout broker eviè l'&nbsp;Arabeye Sawoudite et li Yemen, tot passant houte del Rodje Mer. === Eralaedje e bontins. === A pårti do moes d'&nbsp;may djun, les djonneas k'&nbsp;ont skepyî e l'&nbsp;Afrike bijhrece polèt, ci côp la, eraler eviè les payis do Sahel et l'&nbsp;Soudan, la kel nouve såjhon des plouves a fwait crexhe les amagnî. == Touwaedje des potchas pelrins == === Li lûte siconte des potchas === On va waiti d' touwer les potchas pelrins cwand i cmincèt a s' ratropler al Nonne do Sara les anêyes k' il a bråmint ploû. Gn a des posses d' awaitance ki racsegnèt les ministeres di ces payis la. Li manaedjmint des stritchaedjes est fwait avou l' FAO, et les govienmints di ces payis la, ki s' dinèt on côp di spale n' on l' ôte. Cwand on-z a crôylé so ene mape des stindowes a [[Motî:poudrijhî|poudrijhî]], on mete des abanijhes so les boirds. On va stritchî des prodûts touwe-moxhes avou des avions, des djipes, k' on-z î a monté des ahesses di stritchaedje. === Tecnikes di dzingnaedje des potchas === * Les prodûts tchimikes. * Li lûte biyolodjike: avou des feromones ki rboutèt le måyes. Adon, gn a pupont d' acoplaedje. === Sitratedjeye di lon-veyowe lûte. === I fåreut 5 a 10 miyons d' uros tos ls ans e l' Afrike Coûtchantrece po: * scoler les ekipes ki vont fé les sulfataedje. * rahessî les stoks di prodûts tchimikes. * ratchter des ahesses po s' atôtchî (telefones axhlåves, ståcions d' radio) * etertini les djipes et les stritchetes. Les anêyes ki ça va må, esto d' 5 miyons, c' est 200 miyons&nbsp;€ k' i fåt, et eco: on n' espaitche nén les damadjes. Si gn a-t i co les distrujhaedjes ecolodjikes. Li minme programe a stî metou en almaedje dispu 1995 e l' Afrike Levantrece / Cåziyea arabike. Et gn a pupont yeu d' nouzome atacaedje. == Les damadjes fwait pås potchas-pelrins == [[Imådje:Locusts_feeding.jpg|thumb|potchas pelrins al marinde]] Les nouwêyes di potchas, i brokèt sol verdeur, eyet golafer tot çou k'&nbsp;est vete: oidjes, påmîs, niebé, waides, bouxhons (acacias). On potcha pout magnî si prôpe pwès tos les djoûs. I plèt esse les cåzes di damadjes k' on chifere a 150 miyons d' uros so èn an. == Ricete des potchas == [[Imådje:potcha_platneye.jpg|thumb|250px|right|Les potchas sont bon a magnî.]] === Ramassaedje === Les potchas ni voyaedjèt nén del nute. Cwand ene volêye di potchas arive a ene plaece a l'&nbsp;anuti al nute, ele si state. Les crikions dischindèt a tere, et pu, i n'&nbsp;bodjèt pus, i doirmèt. Vos prindoz on grand saetch, et vos n'&nbsp;avoz k'&nbsp;a mete vosse mwin a tere. End a tant k'&nbsp;on vout. Vos rivnoz avou vosse saetchêye (céncwante a cint kilos) al måjhon. === Cujhaedje === [[Imådje:potcha_magnaedje.jpg|thumb|250px|right|magnaedje di potchas]] Vos vudîz les potchas dins ene cabolêye di tchôde aiwe, avou do sé. Cwand ça a bolou ene miete, et k'&nbsp;l'&nbsp;aiwe s'&nbsp;a svinté, vos rmetoz co ene miete d'aiwe. Pu, cwand les potchas sont bén cûts, vos metoz ses spices dissu. A pô près come ene [[Motî:guernåte|guernåte]]. Vos rsaetchoz les ailes, les antenes, les pates pus tote li tiesse. Les boyeas endalèt avou l'&nbsp;tiesse. Tot l'&nbsp;restant est bon. Cwand ele sont cûtes, vos les ploz leyî souwer å solea dins des téles. Ça s'&nbsp;pout wårder deus troes moes. On lzès pout eto griyî so on tocoe, come ene fornêye al tchå. == Les dierinnès anêyes ås potchas == === Les anêyes a potcha et les plouves === E l' Afrike bijhrece, les anêyes k' i gn a des potchas son pacô rloukeyes come des bounès anêyes, ca les crikions pelrins n' arivèt la ki s' il a bén ploû tins d' l' ivier. C' est ces plouves la k' on fwait crexhe les dinrêyes. Les potchas n' avnèt dins les grandès plinnes å frumint k' après l' [[Motî:awousse|awousse]] des dveres (ki s' fwait å moes d' may). === Les dierins rascråwaedjes === ==== Afrike Coûtchantrece ==== * Les anêye 1993-1995. Abrocaedje disk'&nbsp;al Nonne do Marok. * Les anêyes 2002-2004 e l' Afrike Coûtchantrece.. Abrocaedje disk' al Nonne do Marok, li Mitan d' l' Aldjereye (Bedjaya), li Nonne del Tunizeye. On-z a stritchî dipus d' 20 miyons d' ectåres el Moritanreye, Mali, Nidjer, Marok, Aldjereye, Tunizeye Libeye, mins ci n' a nén stî assez. * Diviè l' 5 d' awousse 2004: evayixhaedje di Nouactchote pa des djonneas ki vnént d' Bijhe. * Diviè l' 20 di setimbe 2004 revayixhaedje di Nouactchote pa des djonneas ki rivnént d' Nonne. * Atacaedje do Nidjer : li 29 eyet l' 30 di setimbe 2004, les potchas ont-st abroké sol Nidjer. Cisse rascråwe la a shuvou ene anêye di setchresse, et a disbrôlé pår l' economeye di tos les ptits acleveus et ahiveus d' avårla. I s' end a eshût ene grande pômagne. * E moes d' nôvimbe 2004, on-z aviréve 50 åcint des dinrêyes pierdowes el Moritanreye. Po-z espaitchî l' pômagne, fåreut apoirter 190.000 Tones di frumint, et 135.000 T. di torteas po les biesses. * Les djonneas ont rataké l' Marok dispu l' mey-nôvimbe, disk' a Jerrada, 50 km a Nonne del Mîtrinne Mer. * Fén nôvimbe 2004, les potchas ont-st evayi les [[Iyes Canareyes]]. Gn a yeu 2 åcint des tchamps di l' Iye di Fuenteventura k' ont stî damadjîs. * Po 2005, fåt al Moritanreye 246.000 tones di dinrêyes po les djins, po n' nén aveur li pômagne. Si fåleut i co 135.000 tones di torteas po les biesses. * E moes d' djanvî 2005, gn a yeu des grands froeds sol Sara, et il a minme djalé. Les oûs des potchas ont kécfeye sitî mo distrûts. ==== Afrike Bijhe-Levantrece ==== Gn a sacwants djonneas k' ont ndalé do Soudan ont-st arivé a [[Chîpe]], å [[Liban]] ey el [[Turkeye]] e moes d' octôbe 2004, et å moes d' nôvimbe a Bijhe d' [[Israyel]] mins nén po fé tant des ravaedjes. [[de:Wüstenheuschrecke]] [[en:Desert locust]] [[fr:Criquet pèlerin]] [[ms:Belalang juta]] [[nl:Woestijnsprinkhaan]] 6595 26329 2004-05-26T22:26:31Z Lucyin 16 Mape fwaite pa Djôzef Mahin e scoles di walon, li 9 di may 2004. Mape fwaite pa Djôzef Mahin e scoles di walon, li 9 di may 2004. 6596 26330 2004-05-27T11:41:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nestorete</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:sitouve|sitouve]] å gaz. Etimolodjeye: no d'&nbsp;måke (Nestor Martin) divnou cmon no. Coinrece Payis d'&nbsp;Vervî. 6597 26331 2004-05-26T22:33:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gårnale</B></FONT> [f.n.] [[Motî:guernåte|guernåte]]. <span lang=fr>F. crevette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gaurnale</FONT>, gârnale</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do flamind <span lang=nl>"garnaal"</span> (minme sinse). Coinrece [[Hesbaye]]. 6598 26332 2004-05-27T12:14:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>guernåte</B></FONT> [f.n.] sôre di ptite [[Motî:grevesse|grevesse]], foirt corante el mer do Nôr, k'&nbsp;a dijh pates, troes a cwate cintimetes longues, et k'&nbsp;on magne voltî come intrêye, tot l'&nbsp;siplitchant avou ses doets. <I>Mi dj'&nbsp;inme bén l'&nbsp;tåte al djote, les bolets såce lapén, les boûketes, les coûkes di Dinant eyet les croketes ås guernåtes</I> (ramexhné pa [[P. Sarachaga]]). rl a: [[Motî:gårnale|gårnale]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">guèrnaute</FONT>, grènaute</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do vî flamind <span lang=nl>"gernaet"</span> (minme sinse). Coinrece Lidje et payis d'&nbsp;Tchålerwè. 6599 26333 2004-05-27T12:18:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pablo Sarachaga]] 6600 55432 2006-05-01T07:42:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Gorj]] Modifie: [[eo:Distrikto Gorj]] [[Categoreye:Roumaneye]] {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" bgcolor="#FDFFEC" |+<font size="+1">'''Judeţul Gorj'''</font><br>'''(distrik di Gorj)''' |- | style="background:#FDFFEC;" align="center" colspan=2|[[Imådje:Roumaneye judeţul Gorj.png]] |- |Mwaisse-veye || [[Târgu Jiu]] |- |Redjon || [[Walakeye]] |- |Acourtixheure || GJ |- |Minorité(s) || &nbsp; |- |Sitindêye<br/>&nbsp;- Totå |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu stindêye|classé 21inme]]<br/>5.602&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] |- |[[Populåcion]]<br/>&nbsp;- Totå ([[2001]])<br/>&nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des distriks del Roumaneye, d' après leu populåcion|classé 27inme]]<br/>397.668 dimorants<br/>71&nbsp;djins/km² |} '''Gorj''' est on [[distrik]] (''judeţ'') del [[Roumaneye]], el&nbsp;redjon del [[Walakeye]]. Li mwaisse-veye ([[Târgu Jiu]]) a-st ene populåcion di 98.897&nbsp;dimorants. ==Veyes do distrik di Gorj== * [[Târgu Jiu]] * [[Motru]] * [[Rovinari]] * [[Bumbeşti-Jiu]] * [[Târgu Cărbuneşti]] * [[Novaci]] * [[Ticleni]] Vey eto: [[Distriks del Roumaneye]] [[bg:Окръг Горж]] [[cs:Gorj]] [[de:Gorj]] [[en:Gorj County]] [[eo:Distrikto Gorj]] [[es:Gorj]] [[fr:Judeţ de Gorj]] [[it:Gorj]] [[nl:Gorj]] [[pl:Okręg Gorj]] [[ro:Judeţul Gorj]] [[ru:Горж (жудец)]] 6601 59442 2006-06-06T13:45:35Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-tminme +t'-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>crikion</B></FONT> <B>1.</B> pitit [[cok d' awousse|cok d'&nbsp;awousse]], brun u noer, ki tchante a l'&nbsp;esté. <I>Li Djåce si sint tote disseulêye Les crikions ont fwait do xhilter, Li råskignou cmince a tchanter</I> ([[P. Moureau]]). On dit eto: [[Motî:cricri|cricri]], [[Motî:tchantrê|tchantrê]], [[Motî:crînon|crînon]]. <span lang=fr>F. criquet, grillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crikion des brouhires:</FONT> sôre di crikion ki vike divant l'&nbsp;ouxh. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crikion des måjhones:</FONT> crikion ki vikéve dins les viyès tchminêyes, u dins les boledjreyes. <I>Dispu les grossès aiwes, gn a pus on crikion ni ene noere biesse dins les måjhones.</I> ([[L. Bernus]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crikion-pelrin:</FONT> [[Motî:potcha-pelrin|potcha-pelrin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crikion d'&nbsp;[[Motî:potadjî|potadjî]]:</FONT> viye cmere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El Crikion:</FONT> (si scrijheut <span lang=wa-feller>"L'&nbsp;Créquion"</span> gazete e walon ki rexheut totes les samwinnes e payis d'&nbsp;Tchålerwè k'&nbsp;a parexhou di 1904 a 1910. <B>2.</B> (mot d'&nbsp;atôtchance djinti) pitit gamén, pitite gamene. <I>Vinoz, mi ptit crikion; vos åroz ene bouboune.</I> <I>Cwè est i k'&nbsp;ça vos fwait, don, mi aviné crikion, di m'&nbsp;vey insi tote nowe&nbsp;?</I> ([[J. Schoovaerts]]). <B>3.</B> (mot d'&nbsp;rabaxhaedje) pitit ome, pitite biesse. <I>Clô t'&nbsp;gueuye, ti l'&nbsp;crikion.</I> <I>Eyet t'-minme, hon, avou t'&nbsp;pitit crikion d'&nbsp;Kili ki pixhe pa tos costés et ki va haper les pexhons dins l'&nbsp;botike da Lemaire.</I> ([[Ben Genaux]]). On dit eto: [[Motî:maniket|maniket]], [[Motî:bas-cou|bas-cou]]. <span lang=fr>F. gringalet, avorton.</span> <B>4.</B> mwinre, tchêpieus efant, djin foirt maigue. <I>Li feme esteut maigue a fé sogne: on vraiy crikion</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>El xhalé ravize el bossou, On crikion a djambes di fistou, Pitieus, avou ene grosse cårêye tiesse Inte ses deus spales come des eriesses</I> ([[G. Wiyame]]). <span lang=fr>F. squelette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crikion</FONT>, crëkion, crèkion, critchon, crètchon, crition</span>. Etimolodjeye: mot-brut "krik", [[cawete -ion]]. ---- * [[Li Crikion|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol gazete "El Crikion"]] * [[crikion|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crikions]] 6602 26336 2004-05-26T22:38:51Z Pablo 5 Mape del [[Roumaneye]] mostrant l'&nbsp;[[distriks del Roumaneye|distrik]] di [[Gorj (distrik roumin)|Gorj]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:Gorj.png|e roumin]] Mape del [[Roumaneye]] mostrant l'&nbsp;[[distriks del Roumaneye|distrik]] di [[Gorj (distrik roumin)|Gorj]] Imådje copieye do Wikipedia [[w:ro:Imagine:Gorj.png|e roumin]] 6603 26337 2004-05-27T14:09:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Paul Moureau]] 6604 26338 2004-05-27T14:11:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Georges Wiyame]] 6605 26339 2004-05-27T12:23:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Léon Bernus]] 6606 44484 2005-11-13T10:11:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: es, ja, pt Modifie: nl On '''crikion''' (On dit eto: '''cricri''', '''tchantrê''', '''crînon'''), c'&nbsp;est on ptit pitit [[potcha]], sovint brun u noer, ki tchante a l'&nbsp;esté. Les crikions si ricnoxhnut des [[cok d' awousse|coks d'&nbsp;awousse]] pa leus coûtès antenes, ki stitchèt padvant lu. Sincieus clasmint: ''Gryllus spp'' ôre des [[ortopteres]]. Brut: on dit kel crikion [[Motî:crîner|crîne]], u [[Motî:xhilter|xhiltêye]]. Ça a eto stî l'&nbsp;tite d'&nbsp;ene [[Li Crikion|gazete e walon]]. == Sôres di crikions == * crikions des måjhons. * crikion des brouhires. * crikion pelrin, purade lomé, e walon, [[potcha pelrin]]. [[am:ዋዝንቢት]] [[de:Grillen (Biologie)]] [[en:Cricket (insect)]] [[eo:Grilo]] [[es:Gryllidae]] [[fr:Grillon]] [[ja:コオロギ]] [[nl:Krekels]] [[pt:Grilo]] 6607 26341 2004-05-27T15:27:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crîner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé on brut di [[Motî:cfroyaedje|cfroyaedje]] tot djåzant d'&nbsp;èn ouxh nén bén ecråxhî, d'&nbsp;ene rowe, d'&nbsp;on crikion. <I>Gn a les dierins tchårs del djoûrnêye ki fjhèt crîner les pires des levêyes</I> ([[L. Warnant]]). <I>Totès sôres di potchantès biesses crînèt d'&nbsp;tos leu pus roed</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. grincer, crisser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crînaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "crîner". <span lang=fr>F. grincement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crînon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit brut d'&nbsp;crînaedje. <span lang=fr>F. crissement.</span> <B>2.</B> [[Motî:crikion|crikion]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. ---- * [[crikion|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crînons]] 6608 26342 2004-05-27T14:45:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cricri</B></FONT> [o.n.] [[Motî:crikion|crikion]]. <span lang=fr>F. grillon.</span> Etimolodjeye: ridoblaedje do mot-brut "krik". 6609 37071 2005-08-04T23:03:27Z Pablo 5 [[Imådje:crahea.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>crahea</B></FONT> [o.n] <B>1.</B> boket d'&nbsp;[[Motî:hoye|hoye]] må broûlêye, et ralouwåve (mins ki n'&nbsp;broûle nén bén). <I>Li tchåfaedje des craheas då gaz dal fondreye, i ndè fåt nén cåzer</I> ([[J. Colson]]). On dit eto: [[Motî:sicrabeye|sicrabeye]]. rl a: [[Motî:crahea d' Sarazin|crahea d'&nbsp;Sarazin]]. <span lang=fr>F. escarbille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramasser ås craheas:</FONT> [[Motî:cotchter|cotchter]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on djoû [[Motî:gayete|gayete]], on djoû braijhe, on djoû crahea:</FONT> imådje po mostrer k'&nbsp;el veye eva, come li gayete k'&nbsp;on mete e feu, ki braijhene pu divni on laid boket. <B>2.</B> boket d'&nbsp;[[Motî:soûfe|soûfe]] [[Motî:agloumyî|agloumyî]], aplaké al tchiminêye u al sitouve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poli come on crahea:</FONT> nén poli do tot. <span lang=fr>F. mâchefer.</span> <B>3.</B> boket d'&nbsp;bwès (u d'&nbsp;ôte tchoi) må broûlé, ki dmeure après on feu. <I>Do palå et del catedråle da Notger, i n'&nbsp;dimorrè k'&nbsp;des craheas et des foumires</I> ([[J. Brumioul]]). <span lang=fr>F. cendres, débris calciné, tison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ostant tourner a craheas k'&nbsp;a poûssire:</FONT> dijhêye d'&nbsp;onk ki toûne må, mins ki dit k'&nbsp;i gn a k'&nbsp;ont co toumé pus bas k'&nbsp;lu. <I>Ostant tourner a craheas k'&nbsp;a poûssire Est çki nosse bråve Sint Lorint n'&nbsp;l'&nbsp;a nén dit</I> ([[J. Colson]]). <B>4.</B> mannete djin. <span lang=fr>F. souillon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">craya</FONT>, crahê, crèhê, crahin, crahé, crahyê, cra.é, crayê, crayé, crahya, cracha</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 5.20 ey el notûle ALW 5.46. Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>"Krahe"</span> (coirbå, k'&nbsp;a l'&nbsp;minme coleur), raptitixhante [[cawete -ea]]. 6610 26344 2004-05-27T14:59:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean Brumioul]] 6611 26345 2004-05-27T14:58:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Julien Colson]] 6612 26346 2004-05-26T22:52:15Z Lucyin 16 craheas d'&nbsp;ene tchiminêye (poitrait saetchî pa L. Mahin). craheas d'&nbsp;ene tchiminêye (poitrait saetchî pa L. Mahin). 6613 26347 2004-05-27T13:24:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crahea d'&nbsp;Sarazin</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:crahea|crahea]] k'&nbsp;on rtrove dins les bwès e sårtant, la k'&nbsp;gn a aveut des bas-forneas. <I>Å moumint k'&nbsp;les Romins ont vnou, gn aveut bråmint des bas-forneas, po fé fonde li fier; c'&nbsp;est po ça k'&nbsp;on nd a rtrové ene masse di craheas d'&nbsp;Sarazins</I> ([[A. Howaerts]]). On dit eto: crahea des [[Motî:nûton|nûtons]]. <span lang=fr>F. escarbille.</span> <B>2.</B> (pa stindaedje) restant des hôts-forneas. <I>C'&nbsp;est ene bene di craheas d'&nbsp;Sarazins ki s'&nbsp;aveut rtourné so èn ovrî</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. scorie.</span> ---- [[Sarazin|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les craheas d'&nbsp;Sarazin]] 6614 26348 2004-05-28T00:28:52Z Lucyin 16 Po les loyéns eterlingaedje dji n' sai nén les kék prinde... Alez ene miete vey: [[:en:Grasshopper]] et co [[:en:Locust]]. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 26 di may 2004 a 22:57 (UTC) Po [[Crikion]], dj'&nbsp;a metou des loyéns viè [[:fr:Criquet]], [[de:Grillen (Biologie)]] eyet [[en:Cricket (insect)]]; ça m'&nbsp;shonne corek Po [[cok d' awousse]] eyet [[potcha]], dji n'&nbsp;sai nén... i gn a bén [[:en:Grasshopper]], [[:fr:sauterelle]] (et motoit eto [[:de:Langfühlerschrecken]] &nbsp;?); dji n'&nbsp;sai nén s'&nbsp;i fåreut fé les loyéns a pårti d'&nbsp;[[cok d' awousse]] ou d'&nbsp;[[potcha]]. Po [[potcha pelrin]], dji n'&nbsp;a nén trové d'&nbsp;årtike da lu dins ls ôtes wikipedias; dji n'&nbsp;sai nén si [[:en:Locust]] s'&nbsp;î rapoite ou nén; i fåreut ene sakî ki s'&nbsp;î cnoxhe ene miete di pus dins les clasmints des [[inseke]]s. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 di may 2004 a 17:04 (UTC) oyi: locust (Schistocerca gregaria), c' est bén li potcha-pelrin, ki pout wayimer (to swarm ?) potcha, ci sereut li cmon no pol famile des Acridyins (?) grasshopper, c' est bén l' crikion (magne des yebes, coûtès antenes) Gn a pont d' foto do grand cok d' awousse (antenes padrî, foirt longowes, magne des insekes), F. sauterelle verte; Li "ptit cok d' awousse" u crikion, ça a m' avire sinonime [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 28 di may 2004 a 00:28 (UTC) 6615 43802 2005-11-10T15:55:18Z Pablo 5 {{djermon motî|tchanter}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchanter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchantrê</B></FONT> [o.n.] [[Motî:crikion|crikion]] <I>Les tchantrês s'&nbsp;metént dins l'&nbsp;meur del tchiminêye; on-z î tijhneut po lzès tchessî.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôres di tchantrês:</FONT> tchantrê d'&nbsp;måjhon, tchantrê d'&nbsp;brouhire. <span lang=fr>F. grillon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchantrê</FONT>, Gm. tchantriè</span>. Etimolodjeye: viebe tchanter, [[cawete -rê]]. Coinrece Basse-Årdene. ---- * [[crikion|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les tchantrês]] 6616 26350 2004-05-27T15:36:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cok d'&nbsp;awousse</B></FONT> [o.n.] sôre di gros vete [[Motî:potcha|potcha]], k'&nbsp;on voet el Walonreye e moes d'&nbsp;awousse. rl a: [[Motî:crikion|crikion]]. <span lang=fr>F. sauterelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li copixhe et l'&nbsp;cok d'&nbsp;awousse:</FONT> foirt rilomêye [[fåve (di biesses)|fåve]] da Lafontinne. ---- * [[cok d' awousse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les coks d'&nbsp;awousse]] * [[Li Cok d' Awousse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;gazete "Li Cok d'&nbsp;Awousse"]] 6617 37212 2005-08-06T11:47:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:potchî 1]] 6618 26352 2004-05-26T23:03:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poure]] 6619 51281 2006-03-12T14:04:25Z Pablo 5 {{djermon biesse}} On '''cok d'&nbsp;awousse''' (on dit eto '''sôtrale'''), c'&nbsp;est ene sôre di sôre di gros vete [[potcha]], k'&nbsp;on voet el Walonreye e moes d'&nbsp;awousse. Sincieus clasmint: (gros cok d'&nbsp;awousse): ''Tettigonia viridissima'', ôre des ortopteres. Les coks d'&nbsp;awousse si ricnoxhnut des [[crikion|crikions]] pa leus longuès antenes, rabatowes padrî . == Tos les nos walons do cok d'&nbsp;awousse == == Modêyes del fåve del copixhe et do cok d'&nbsp;awousse == 6620 37217 2005-08-06T11:51:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:potchî 1]] 6621 37218 2005-08-06T11:51:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:potchî 1]] 6622 26356 2004-05-26T23:05:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poudrer]] 6623 26357 2005-02-12T13:03:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ancyin Bedje</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ancyinne Bedje</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin ki dmoréve el Gåle divant les Romins, et k'&nbsp;esteut payén. On dit eto: [[Motî:Sarazin|Sarazin]], [[Motî:Gålwès|Gålwès]], [[Motî:Cele|Cele]]. <B>2.</B> foirt [[Motî:eriré|erirêye]] djin. rl a: [[Motî:retrôclé|retrôclé]]. <I>I vikèt co come des Ancyins Bedjes.</I> <span lang=fr>F. rustre.</span> ---- [[Ancyin Bedje|Pondants et djondants]] 6624 62974 2006-06-22T23:27:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bAmbiyorice\b +Ambiyorisse) [[categoreye:istwere del Walonreye]] [[Imådje:celes_muzeye_fou.jpg|thumb|250px|right|L' intrêye do Muzêye des Celes a Libråmont]] Les '''Ancyins Bedjes''' (on dit eto: les '''Gålwès''', et asteure, pus voltî, les '''Celes'''), c'&nbsp;est les djins ki dmorént el Gåle Beldjike djusse divant les Romins, dj'&nbsp;ô bén: do 5inme sieke å 1î sieke divant Djezus-Cri. I djåzént li [[gålwès]], on lingaedje [[gayel]]. I shuvént li rlidjon des Celes, eto, po les [[crustin]]s, il estént payins. Did la, l' aloumåcion did dinltins: les '''Sarazins''' Li mot ni s'&nbsp;divreut nén apliker ås [[ome des cavienes|omes des cavienes]], li peupe preyistorike ki vikéve divant zels avårci, 2500 ans divant Djezus-Cri. Li mot a eto [[Motî:Ancyin Bedje|des ôtes sinses]]. == Les peupes di l' Ancyinne Beldjike. == Li '''[[Gåle]] Beldjike''', c' esteut tos l' payis a Bijhe di [[Sinne]] et d' [[Måne]], et å Coûtchant do [[Rin]]. Sambe et Mouze fôrmént dedja li schrene di ç' payis la, ki corespond al Beldjike, l' Olande (a Nonne do Rin djuzrin), li Tchampagne eyet l' Picårdeye d' asteure. Gn aveut la ene grosse dozinne di peupes, mins so çou ki va divni l' [[Walonreye]], c' esteut: * Les [[Eburons]]: edjîstrés do costé d' [[Lidje]] et l' [[Limbork]]. * Les [[Condruzes]]: ki dmorént sol [[Condroz]] et l' [[Hôte-Årdene]]. * Les [[Trevires]], ki viként sol [[Basse-Årdene]] (et l' [[Lussimbork (payis)|Lussimbork]]). * Les [[Nervyins]], do costé do [[Roman Payis]]. * Les [[Adouwatikes]], metous paddé [[Nameur]]. * Les [[Atrebates]], k' ocupént l' [[Hinnot]]. Dins çou ki va divni l' [[Flande]], gn aveut les Morins et les Menapyins. Les Ancyins Bedjes estît loukîs, pa [[Djule Cezår]], come les pus coraedjeus di tos les peupes del Gåle: :"Les pus fels des troes peupes des Gåles, c' est les Bedjes, paski c' est zels ki sont metous li pus lon erî del Province rominne, et des plaijhis del civilizåcion. Les martchands n' î alèt nén beacôp, et, dabôrd, n' î fjhèt nén moussî çou ki rind les djins nawes. Eto, pask' i sont les pus addé les Tîxhons, ki dmornut djudla Rin, et ki sont tofer e margaye avou zels" (Cezår, [[Li Guere des Gåles]], I, 1). == Tchîfs istorikes des Ancyins Bedjes == * '''Bodouwogna''' : tchîf des [[Nervyins]], batou pås Romins, motoit a [[Préle]]. * '''Ambiyorisse''' : tchîf des Eburons ki va ataker les Romins, mins va piede, et s' aler catchî dins les bwès d' Årdene. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/lagauche.html#ambiorisse Paskeye d' Ambiyorisse, sicrîte pa Louwis Lagauche] 6626 42979 2005-11-02T01:23:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Å (lete)]] 6627 26360 2004-05-27T11:13:44Z Pablo 5 poitrait d'&nbsp;on potcha, saetchî pa L. Hendschel e 2003 ezès Pirenêyes del [[Catalogne]] (eplaidî avou di åjhmince) Li minme e pus grand: [[:Imådje:Potcha catal wi.jpg]] 6629 26361 2004-05-27T12:31:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sipontin]] 6630 26362 2004-05-27T14:13:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crîner]] 6631 26363 2004-05-27T14:14:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crîner]] 6634 26364 2004-05-27T15:30:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchanter]] 6635 26365 2004-05-27T16:06:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:potcha pelrin]] 6636 26366 2004-05-27T17:16:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Crikion]] 6637 26367 2004-05-28T06:24:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Léon Warnant]] 6638 45085 2005-11-20T10:11:46Z Pablo 5 rissaetchant "postî" (vey: [[Motî:postî]]) [[Imådje:posti_wi.jpg|thumb|150px|on postî a Oû-Djåce]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>postea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand bwès metou stampé po mostrer l’ voye, po poirter les fyis d’ telefone, li corant. <span lang=fr>F. poteau.</span> <B>2.</B> boket do cåde ki sotént èn [[Motî:ouxh|ouxh]], on [[Motî:håjhea|håjhea]], ene poite, metou d' astampé. rl a: [[Motî:anchoure|anchoure]]. <span lang=fr>F. montant (de porte).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' fåt nén mete</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">i våt mî n' nén prinde) si doet inte l' ouxh et l' postea:</FONT> i n' fåt nén moussî inte deus ki s' margayèt. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"entre le marteau et l'enclume, entre l'arbre et l'écorce"</span>. rl a: inte li mårtea et l' [[Motî:eglume|eglume°]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">postia</FONT>, postê, pustê, pistê, potia, potô</span>. A n' nén confonde avou: [[Motî:potea|potea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>postî</B></FONT> [o.n.] ouxh avou on cåde po rexhe foû do djårdén. <I>Padvant l’ postî, on batch avou del blanke aiwe didins; del croye, direut on: c’ est po s’ dizinfecter divant d’ moussî, rapoirt al disgraptêye vatche</I> ([[L. Somme]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">postî</FONT>, posti</span>. 6640 26370 2004-05-27T20:23:33Z Lucyin 16 (poitrait saetchî pa L. Mahin a Or-Djåce, e 2004). (poitrait saetchî pa L. Mahin a Or-Djåce, e 2004). 6641 57387 2006-05-19T11:37:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lucyin Mahin]] 6642 26372 2004-05-28T06:39:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[René Painblanc]] 6643 26373 2004-12-08T19:37:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouwer</B></FONT> [v.s.c.] rinetyî les mousmints, linçous evnd. <I>Dji n’&nbsp;irè nén al Notru-Dame: dj’&nbsp;a a cure et a bouwer, dj’&nbsp;a ene poye a-z acover</I> ([[rima d' efant|rima d’&nbsp;efant]]). <span lang=fr>F. faire la lessive, laver.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;machine a bouwer:</FONT> machine ki lave les mousmints otomaticmint. <span lang=fr>F. machine à laver.</span> Etimolodjeye: [[Motî:erî-rfwait|erî-rfwait]] [[vî lussimbordjwès]] «<span lang=de>bukon</span>» (wapeur). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bouwer</FONT>, bouwè, buwer, bouwer, bouwî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouwaedje</B></FONT> no d’&nbsp;fijhaedje et no di çou k’&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe «bouwer». <span lang=fr>F. lessive, lavage, nettoyage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouwêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lokes presses po-z esse bouwêyes. <I>Gn a ddja ene fameuse bouwêye po dmwin.</I> <B>2.</B> bouwaedje. <I>Les femes alént fé leu bouwêye å lavoe.</I> <span lang=fr>F. lessive.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins ene måssîte bouwêye:</FONT> esse må prin. rl a: [[Motî:prustin|prustin]]. F. être dans le pétrin. <B>3.</B> poude di savon ki sieve a bouwer al machene. <I>Ass veyou li rclame pol novele bouwêye d’&nbsp;Omo&nbsp;?</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bouwêye</FONT>, bouwée, buwée, bu.ée, bwêye, biée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouwresse</B></FONT> [f.n.] feme ki bouwêye. On dit eto: [[Motî:ayide|ayide]]. <span lang=fr>F. lavandière.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouwrece</B></FONT> [addj.] a vey avou l’&nbsp;bouwêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plantche bouwrece:</FONT> plantche avou des acrins, po striyî les lokes k’&nbsp;on bouwéve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sele bouwerece:</FONT> sôre di xhame a troes pîs, k’&nbsp;on-z î meteut rsouwer l’&nbsp;bouwêye. ---- [[bouwêye|Dipus d’&nbsp;racsegnes sol bouwêye]] 6644 26374 2004-05-27T20:39:43Z Lucyin 16 [[Imådje:bouweyrece_bwes_wi.jpg|right|]] li '''bouwêye''', c’&nbsp;est l’&nbsp;operåcion do rnietiaedje a l’&nbsp;aiwe et å savon des mannetès lokes. == Istwere del bouwêye == === Li bouwêye å lavoe u å ri. === On nel fijheut nén si sovint, on côp par moes, u co moens. Les femes si rashonnént po ça. On les loméve les '''bouwresses''' u '''ayides'''. === Li bouwêye al måjhon, al mwin === On s’&nbsp;sierveut å pus sovint d’&nbsp;ene [[Motî:bouwer|plantche bouwrece]]. [[Imådje:bouweyrece_fier_wi.jpg|right|]] 6645 26375 2004-05-27T20:35:44Z Lucyin 16 (poitrait saetchî pa L. Mahin a Transene, e 2003). (poitrait saetchî pa L. Mahin a Transene, e 2003). 6646 26376 2004-05-27T20:36:18Z Lucyin 16 (poitrait saetchî pa L. Mahin å Marok, e 2001). (poitrait saetchî pa L. Mahin å Marok, e 2001). 6647 51993 2006-03-20T09:57:17Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>ålon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grande pîce metowe come [[Motî:astoca|astoca]] po les féves. <I>Les ålons siervèt po les mandje-tot, les stitches po les hoûbions.</I> <span lang=fr>F. échalas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pîce ås ålons:</FONT> pîce ki pout siervi d'&nbsp;ålon. <span lang=fr>F. perche pour tuteur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on fa d'&nbsp;ålons:</FONT> ene bote di pîces ås ålons. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;féves; mandje-tot ås ålons:</FONT> féve k'&nbsp;a dandjî d'&nbsp;astoca. <span lang=fr>F. haricots à perche.</span> <B>2.</B> ålea (po-z aler droet). <I>Il a alinî si håye avou des ålons</I> ([[H. Forir]]) Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ålon</FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do tîxhon <span lang=de>"achsel"</span> (sipale). Coinrece [[payis d' Lidje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ålea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit ålon k'&nbsp;on stitche e tere po s'&nbsp;alugnî. <I>Françwesse et Ziré corèt, avou on grand ålea al mwin, tot criyant "Tchawe-sori, Passe par ci".</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. jalon.</span> <B>2.</B> ålon. grande pîce metowe come [[Motî:astoca|astoca]] po les poes, les feves. <span lang=fr>F. échalas, perche à haricots.</span> <B>3.</B> [[rame (di beyôle)|rame di bôle]] (coxhes ki siervèt parey). <B>4.</B> pitite pîce di bwès, po ds ôtes uzaedjes, come po poirter on djibî. <I>On-z aloye les cwate pates eshonne e rdressant l' tiesse po k' ele ni trinne nén al tere; on passe èn ålea inte les pates, on l' mete a spale et hay daday sins brut après Nåwinne. </I>([[G. Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:tinlea|tinlea]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do tîxhon <span lang=de>"achsel"</span> (sipale). Disfondowes: âlê. Coinrece [[Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ålner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] planter ds åleas po-z aler droet. <I>I m'&nbsp;fåt ålner l'&nbsp;dréve</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. jalonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">aulner</FONT>, âloner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ålnaedje</B></FONT> [o.n.] plantaedje d'&nbsp;åleas. <I>L'&nbsp;ålnaedje est målåjhey a fé comifåt</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. jalonnage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">aulnèdje</FONT>, âlonèdje</span>. 6648 26378 2004-05-28T07:20:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Henry Forir]] 6650 60004 2006-06-08T20:47:30Z Lucyin 16 [[categoreye:sicrijheus e walon|Painblanc, Rene]] [[Imådje:painblanc_hameas.jpg|thumb|Les hameas distindous]] '''René Painblanc''' a skepyî e [[1908]] et mori e [[2000]]. C’ esteut on scrijheu e walon del [[Li Hesse|Hesse]], moussî tot mierdjonne dins les [[Scrijheus do Cinte]], et ndè divni peneu, pu mwaisse-eplaideu del rivowe "[[El Moxhon d' Ônea]]". I scrijheut des arimeas, des paskeyes, des tchansons. Vraiy toutche-a-tot, mins k' adierceye sovint s' côp, il a scrît ossu bén del proze (Fåves del håye ås sokes, 1963), ki del powezeye (El Gros Moncea, 1975), eyet copurade do teyåte et des pîces pol radio (ene trintinne). Il a stî rprin dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. Il a rascodou l’ [[Pris del Veye di Lidje]]. Ene ramexhnêye di ses spoûles a stî replaideye e 2004 ås eplaidreyes do [[Bourdon]] et do [[Moxhon d' Ônea]], so l' tite : "[[Les hameas distindous (noveles)|Les hameas distindous]]". ==Hårdêye difoûtrinne== [http://rifondou.walon.org/painblanc.html Pådje da René Painblanc so l' Aberteke]. 6652 54875 2006-04-24T11:12:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rame 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite fene [[Motî:coxhete|coxhete]], aprume di [[Motî:beyôle|beyôle]], k'&nbsp;on fjheut des [[Motî:ramon|ramons]] avou. <span lang=fr>F. brindille, branchette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des rames di ramon:</FONT> rames di beyôle. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rame di pingne:</FONT> montant do [[Motî:tcherdon ås folons|tcherdon ås folons]], po ramer les poes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rame di poes:</FONT> coxhe sititcheye a tere, dins les semaedjes di poes, di feves ås rames, et k'&nbsp;elzî sieve d'&nbsp;[[Motî:astoca|astoca]]. <I>On prind des brantches di hesse po fé des rames di poes; li mî, c'&nbsp;est les pus brantchous</I> ([[M. Anselme]]). <I>Metoz des rames a vos poes greks</I> ([[J. Wisimus]]). rl a: [[Motî:ålea|ålea]]. <span lang=fr>F. rame, tuteur, perche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mete des rames a ses poes:</FONT> si mwaistri. <I>Djonne, ni prindoz k'&nbsp;des bons pleus Metoz des rames a vos poes</I> ([[J.S. Renier]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poes a rame:</FONT> poes ki n'&nbsp;vinèt k'&nbsp;so des rames, (eneviè les mandje-tot et les nintes ki vnèt a tere. <span lang=fr>F. pois à échallas.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rame des petotes</FONT>: coxhea des canadas. <I>Nos aléns ramasser ås rames des petotes</I> ([[J. Coppens]]). On dit eto: [[Motî:ranxhe|ranxhe]], [[Motî:bahou|bahou]]. <span lang=fr>F. fane de pomme de terre.</span> <B>3.</B> [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps). <I>On nd a atrapé des rames so nosse dirî, cwand on-z esteut djonne.</I> <span lang=fr>F. correction, volée de coups.</span> 6653 26382 2004-05-28T07:42:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Michel Anselme]] 6654 63674 2006-06-24T15:40:03Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Jean Wisimus]] #REDIRECT [[Jean Wisimus]] 6655 26384 2004-05-28T07:46:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean-Simon Renier]] 6656 26385 2005-03-28T22:22:37Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Renier, Jean-Simon]] '''Jean-Simon Renier''', c' est on [[sicrijheus e walon|sicrijheu e walon]] do payis d' [[Vervî]]. Il est cnoxhou des diccionairîs, paski [[Jean Wisimus]] a rprind sacwantès fråzes da sinne dins si [[motî d' Vervî]]. 6658 26386 2004-05-28T07:54:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wahå</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Waha, rebané avou [[Måtche-el-Fåmene]]. rl a: [[Motî:Mårloye|Mårloye]]; rl a: [[Motî:Tchimpion|Tchimpion-el-Fåmene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Wahau</FONT>, Wahâ, Waha</span>. ---- [[Wahå|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Wahå]] 6659 26387 2004-05-28T06:18:56Z Pablo 5 ratournaedje Li vraiy no da vosse* 6660 26388 2004-05-28T06:19:20Z Pablo 5 ratournaedje Aidance 6661 26389 2004-05-28T06:19:33Z Pablo 5 ratournaedje Categoreye 6662 26390 2004-05-28T06:20:29Z Pablo 5 ratournaedje Media 6663 26391 2004-05-29T02:30:42Z Pablo 5 Pådje di l' uzeu 6664 26392 2004-05-28T06:21:41Z Pablo 5 Messaedje 6665 26393 2004-05-28T06:28:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poudrijhî]] 6666 26394 2004-05-28T06:28:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poudrijhî]] 6667 26395 2004-05-28T06:29:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:postea]] 6669 26396 2004-05-28T06:57:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouwer]] 6670 26397 2004-05-28T07:09:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouwer]] 6671 26398 2004-05-28T07:09:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouwer]] 6672 26399 2004-05-28T07:26:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ålon]] 6673 26400 2004-05-28T07:26:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ålon]] 6674 26401 2004-05-28T07:26:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ålon]] 6675 26402 2004-05-28T07:39:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Fåve di djåzantès biesses]] 6676 26403 2004-08-18T11:55:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coxhe 1]] 6677 60035 2006-06-08T22:46:44Z Pablo 5 {{NowCommons}} potchas do dezert. Imådje copieye do wikipedia [[:en:Image:DEsertLocust.jpeg|en inglès]] 6678 26405 2004-05-28T09:22:14Z Pablo 5 $1 - {{SITENAME}} 6679 26406 2004-11-13T13:41:04Z Pablo 5 Pådje 6680 26407 2004-05-28T09:23:55Z Pablo 5 Sipeciås 6681 26408 2004-05-28T09:24:45Z Pablo 5 http://www.faqs.org/rfcs/rfc$1.html 6682 26409 2004-05-28T19:42:03Z Pablo 5 Displaecî 6683 26410 2004-05-28T09:25:20Z Pablo 5 ISBN 6684 26411 2004-06-28T22:23:18Z Pablo 5 Acertinez l' disprotedjaedje 6685 26412 2004-05-28T09:27:22Z Pablo 5 Råjhon po disprotedjî 6686 26413 2004-05-28T09:27:58Z Pablo 5 Råjhon po protedjî 6689 26416 2004-05-28T09:32:56Z Pablo 5 Båzé so l'&nbsp;ovraedje da $1. 6690 55175 2006-04-28T07:03:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Журналист]] On '''gaztî''', ene '''gaztresse''' u '''gaztire''', c' est onk (ene) ki s' mestî, c' est di scrire ezès [[gazete]]s . == Ovraedje des gaztîs == * li [[responda]] == Intrêye dins l' mestî == E l' Itåleye, gn a èn egzåmin, et c' est l' Ôre des gaztîs ki dene on ricnoxhou diplome. [[af:Joernalis]] [[bg:Журналист]] [[da:Journalist]] [[de:Journalist]] [[en:Journalist]] [[eo:Ĵurnalisto]] [[es:Periodista]] [[fr:Journaliste]] [[he:עיתונאי]] [[id:Jurnalis]] [[it:Giornalista]] [[ja:ジャーナリスト]] [[nl:Journalist]] [[nn:Journalist]] [[no:Journalist]] [[pl:Dziennikarz]] [[ru:Журналист]] [[sl:Novinar]] [[sr:Новинар]] [[sv:Journalist]] [[tr:Gazeteci]] [[zh:記者]] 6691 26418 2004-05-28T10:49:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[gazetes e walon]] 6692 55778 2006-05-04T22:53:43Z Lucyin 16 /* Gazetes ki vudnut co asteure */ Les gazetes e walon, c'&nbsp;est des [[gazete]]s gazete u des [[rivowe|rvowes]] ki s'&nbsp;sicrijhèt e [[walon]] (avou ene miete di francès divins sacwantes). == Viyès gazetes == [[Imådje:Clabot.jpg|thumb|250px|Li Clabot, ene viye gazete di Lidje (on limero di 1922)]] * [[L' Aclot]] * [[L' Arsouye]] * [[Li Clabot]] * [[Li Cok d' Awousse]] * [[Li Crikion]] * [[Li Hoûlåd d' Tchålerwè]] * [[Li Mårmite]] * [[El Moxhon d' Ônea]] (''Èl Mouchon d'aunia'') * [[Li Noer Boton]] * [[Nos pinsêyes (gazete)|Nos pinsêyes]] * [[Al Tchandele (gazete)|Al Tchandele]] * [[Li Tonea d' Tchålerwè]] == Gazetes ki vudnut co asteure == [[Imådje:Gazete_walo_plus.jpg|thumb|Limero 17 (esté 2003) di "Walo+ gazete", mitan francès, mitan walon, enondêye e 1999.]] * [[Academeye des Foyants (gazete)|Academeye des Foyants]] (''Académîye des Foyans'') * [[El Bourdon]] (''Èl Bourdon'') * [[Bultin walon (gazete)|Bultin walon]] (''Bulletin wallon'') * [[Coutcouloudjoû]] * [[Djåzans walon]] * [[Evla]] * [[Intrez don]] * [[Les Cayés Walons]] (''Les Cahiers Wallons'') * [[Li Chwès]] * [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]] * [[Li Såverdea (gazete)|Li Såverdea]] (''Lë Såvèrdia'') * [[Li Walone (gazete)|Li Walone]] (''La Wallonne''). * [[Nosse Lingaedje (gazete)|Nosse Lingaedje]] (''Nosse Lingadje'') * [[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]] (''Novèles dès Walons Scrîjeûs d'après l' BanBwès'') * [[Singulîs (gazete)|Singulîs]] (''Singuliers'') * [[Walo-pus gazete|Walo+ gazete]] (''Walo+ gazète'') == Difoûtrinne Hårdêye == * [http://aberteke.walon.org/rivuwes.html Les gazetes e walon] [[Categoreye:Gazetes e walon|*]] [[fr:Presse écrite en wallon]] 6693 26420 2004-05-28T14:59:25Z Pablo 5 discrijhaedje boket d' gazete (li ''Libe Beldjike'') avou èn årtike parexhou e 2003: «Faut-il enseigner le wallon?» 6694 53153 2006-03-28T13:46:07Z Pablo 5 imådjes, loyéns [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''normand''' ---- [[Imådje:Normandy map.png|thumb|mape del Normandeye]] Li '''normand''' est on [[lingaedje d' oyi]] djåzé el [[Normandeye]] ([[France]]) eyet ezès [[Iyes anglo-normandes]]. El France li normand est ricnoxhou come onk des lingaedjes redjonås del France. Dins les iyes di [[Djersey]] eyet [[Guernsey]], li lingaedje est ricnoxhous oficirmint, il est acsegnî dins sacwantès scoles avåla. Li djersiès eyet l'&nbsp;guernsiais sont ricnoxhous come lingaedjes redjonås des Iyes Britanikes dins l'&nbsp;cåde do ''Consey Britanike-Iralndès'' (adlé d'&nbsp;l'&nbsp;[[irlandès]], li [[walès]], li [[gayelike escôswès]], li scots, li scots d'&nbsp;Ulster, li [[gayelike di l' Iye di Man]] eyet l'&nbsp;[[cornike]]). I gn a troes ortografeyes standårdijheyes: continintåle, djersiais, guernsiais. == Literateure == Li Djersiès [[Robert Wace]] est veyou come l'&nbsp;askepieu del literateure normande, å [[12inme sieke]]. [[Imådje:Coup d'oeil purin 1773.jpg|thumb|coviete do ''coup d'œil purin'', di 1773]] On rtrove del literateure satirike ou polemike eplaideye a [[Rouen]] ezès [[16inme sieke|16inme]] eyet [[17inme sieke]]s, sicrîtes dins çou k'&nbsp;on loméve adon li ''parler purin''. David Ferrand (1590? - [[1660]]) eplaida li ''Muse normande'', ene ramexhnêye di scriaedjes do Payis d'&nbsp;Caux. ''Le coup d’œil purin'' fourit eplaidî e [[1773]] a Rouen. Pierre Genty ([[1706]] - [[1821]]) î reprezinte li pårler do [[Perche]]. [[Imådje:Eiou qu'i va lés trachi 1924.jpg|thumb|Coviete di ''Eiou qu'i va lés trachi'' da Charles Lemaître, 1924]] Des ôtes grands scrijheus e normand: * George Métivier ([[1790]]-[[1881]]), di [[Guernsey]] * Robert Pipon Marett ([[1820]]-[[1884]]),di [[Djersey]] * Jean Sullivan ([[1813]]-[[1899]]), di [[Djersey]] * Alfred Rossel ([[1841]]-[[1926]]), di [[Cherbourg]] * Charles Lemaître ([[1854]]-[[1928]]) * Louis Beuve ([[1869]]-[[1949]]), di [[Coutances]] * François Enault ([[1869]]-[[1918]]), do Cotentin * Maurice Le Sieutre (do Havre) * Pierre Gueroult ([[1890]]-[[1962]]) * Gabriel Benoist * Fernand Lechanteur ([[1910]]-[[1971]]). * Côtis-Capel (Albert Lohier [[1915]]-[[1986]], di Cherbourg) * Jehan Le Povremoyne (Ernest Coquin) E [[1968]], André Dupont eplaida ''L'Épopée cotentine'', monumint epike di 4.628 vers e normand. Li roman ''Zabeth'' d'&nbsp;André Louis, rexhou e [[1969]], fourit l'&nbsp;prumî roman scrît e normand. == Istwere == Li normand, arivé e l'&nbsp;[[Inglutere]] après li concwestaedje påzès Normands e [[1066]], a-st eritchî li lingaedje [[inglès]] avou bråmint des mots, come: '''inglès < normand = walon''' ''fashion'' < ''faichon'' = façon <br> ''causeway'' < ''cauchie'' = tchåssêye <br> ''catch'' < ''cachi'' = tchessî, cachî <br> ''cater'' < ''acater'' = atchter, acater <br> ''mug'' < ''mogue'' = (grande) djate <br> L’&nbsp;[[anglo-normand]] a stî foirt lontins li lingaedje oficir e l'&nbsp;Inglutere. == Croejhetes et motîs == *Essai de grammaire de la langue normande, UPN, 1995, ISBN 2-9509074-0-7 *V'n-ous d'aveu mei? UPN, 1984 *La Normandie dialectale, 1999, ISBN 2-8413307-6-1 *Alain Marie, ''Les auteurs patoisants du Calvados'', 2005, ISBN 2-84706-178-9 *Roger Jean Lebarbenchon, ''Les Falaises de la Hague'', 1991, ISBN 2-950588-0-9 *Jean-Louis Vaneille, ''Les patoisants bas-normands'', n.d., Saint-Lô *André Dupont, ''Dictionnaire des patoisants du Cotentin'', Société d'archéologie de la Manche, Saint-Lô, 1992 ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://nrm.wikipedia.org/ Wikipedia e normand] * [http://www.societe-jersiaise.org/geraint/jerriais.html La Société Jersiaise - Les Pages Jèrriaises] * [http://magene.com Magène] (soce do lingaedje normand) [[als:Normannisch]] [[en:Norman language]] [[fr:Normand]] [[ja:ノルマン語]] [[li:Normandisch]] [[nds:Normand]] [[nrm:Normaund]] [[pl:Normand]] 6695 26422 2004-05-28T15:01:03Z Pablo 5 discrijhaedje boket d' gazete (''Le Soir'') avou èn årtike parexhou e ....: «Le credo de Lucien Mahin: une Wallonie vraiment wallonne» 6696 26423 2004-05-28T15:04:04Z Pablo 5 discrijhaedje boket d' gazete (''De Standaard'') avou èn årtike e neyerlandès da Guido Fonteyn sol live [[Qué walon po dmwin?]]. 6697 53969 2006-04-07T02:58:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Tidsskrift]] Modifie: [[tr:Türkmenler]] [[Categoreye:Sicrijhaedje|Rivowe]] Årvier d' ene [[gazete]], ene '''rivowe''' ni vude nén tos les djoûs, et elle est eplaideye so do pus bea papî, et todi agrafêye. Les [[gazete e walon|rvowes e walon]] sont sovint lomêyes "gazetes". == Les rvowes ki djåzèt did tot == On les lomes en inglès, et e franglès, les ''News-magazines''. === Rivowes di Beldjike === ==== e francès ==== * ''Télémoustique'' * ''Le Vif'' k' a divnou ''Le Vif L'Expres''. A cåzé afeye do lingaedje walon, dizo on bon rwaitaedje. * ''Le Journal du Mardi'' askepyî e 1999, foirt sûti divins ses corwaitaedjes, nén elaxhî a on pårti politike. N' a nén parexhou diviè 2002, pask' on n' lyi a nén dné li pårt k' i lyi rivneut d' abondroet des subzides ås gazetes. ==== Rivowes di Flande ==== * ''Humo'' === Inglutere === C'&nbsp;est l'&nbsp;seul payis ki les rvowes come ''Newsweek'' ni fjhèt nén do gaztaedje di tos les djoûs, mins li [[Motî:corwaitaedje|corwaitaedje]] d'&nbsp;å hôt di çou ki s'&nbsp;a passé lanawaire. === Almagne === * ''Der Spiegel'' * ''Bild''. === France === * ''Paris-Match'' (avou bråmint des poitraits d' vudetes et ds ôtès belès fotos). ==== Rivowes po l' Afrike eplaideyes e France ==== * ''Jeune Afrique'' * ''Afrique Asie''. == Difoûtrinne Hårdêye == * [http://aberteke.walon.org/rivuwes.html Les rvowes e walon] [[cv:Журнал]] [[da:Tidsskrift]] [[de:Zeitschrift]] [[en:Magazine]] [[eo:Revuo]] [[es:Revista]] [[fi:Aikakauslehti]] [[fr:Magazine]] [[he:כתב עת]] [[id:Majalah]] [[ja:雑誌]] [[ko:잡지]] [[nl:Tijdschrift]] [[nn:Tidsskrift]] [[no:Tidsskrift]] [[pl:Czasopismo]] [[pt:Revista]] [[ru:Журнал]] [[simple:Magazine]] [[sl:Revija]] [[sv:Tidskrift]] [[th:นิตยสาร]] [[tr:Türkmenler]] [[zh:杂志]] 6702 sysop 26429 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default v 6713 sysop 26440 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default i 6719 sysop 26446 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default p 6724 sysop 26451 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default s 6725 sysop 26452 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default f 6738 sysop 26465 2004-05-31T08:56:44Z Pablo 5 Pådje di copene po ciste adresse IP 6739 sysop 58757 2006-05-30T20:30:27Z Pablo 5 Uzeu(s) anonime(s) di {{SITENAME}} 6740 sysop 26467 2004-12-23T20:57:38Z Pablo 5 Comparer les modêyes tchoezeyes 6741 sysop 26468 2004-06-28T22:23:05Z Pablo 5 Acertinez l' protedjaedje 6742 sysop 26469 2004-05-31T10:38:41Z Pablo 5 Voloz vs vormint protedjî cisse pådje ci? 6743 sysop 26470 2004-05-31T10:41:54Z Pablo 5 Voloz vs vormint disprotedjî cisse pådje ci? 6744 sysop 34378 2005-07-10T13:48:03Z Pablo 5 Li contnou est dizo l' $1. 6745 sysop 46049 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Sindicåcion: 6746 sysop 26473 2004-05-31T12:11:51Z Pablo 5 Abaguer des pådjes 6747 sysop 65862 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Li ristitchaedje a fwait berwete: $1 6748 sysop 26475 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Conflicting history revision exists (may have imported this page before) 6749 sysop 65866 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Vude ou pont d' tecse 6750 sysop 65868 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Li ristitchaedje a stî comifåt! 6751 sysop 65869 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default S' vs plait ricopyîz l' fitchî foû do sourdant wiki avou l' usteye di rcopiaedje foû (Special:Export), el schaper so voste éndjole, et poy l' eberweter droci. 6753 sysop 26480 2004-12-25T14:23:07Z Pablo 5 ratournaedje Cisse pådje a stî candjeye pol dierin côp li $1 pa $2. 6754 sysop 42375 2005-10-25T16:38:35Z Pablo 5 Åk n' a nén stî tot-z evoyant l' emile: $1 6755 sysop 26482 2004-05-30T13:34:26Z Pablo 5 Diner a èn uzeu on livea di manaedjeu 6756 sysop 26483 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Creative Commons RDF metadata disabled for this server. 6757 sysop 26484 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Dublin Core RDF metadata disabled for this server. 6758 sysop 53540 2006-04-02T11:21:52Z Pablo 5 Li sierveu wiki èn vos pout nén dner les dnêyes dins ene cogne ki vosse cliyint sait lére. 6759 sysop 26486 2004-05-29T01:26:41Z Pablo 5 Modele 6760 sysop 26487 2004-12-27T03:04:30Z Pablo 5 Les dnêyes ki shuvèt c' est ene copeye e muchete, et ça s' pout ki ça n' soeye nén ttafwaitmint a djoû: 6761 sysop 26488 2004-11-13T13:56:49Z Pablo 5 ratournaedje Inte di nozôtes 6762 sysop 26489 2004-11-13T13:58:05Z Pablo 5 ratournaedje {{ns:4}}:Inte di nozôtes 6763 sysop 26490 2004-11-13T14:00:27Z Pablo 5 ratournaedje {{SITENAME}} rote avou [http://www.mediawiki.org/ MediaWiki], on moteur wiki e libe programe. 6764 sysop 26491 2004-05-31T09:09:14Z Pablo 5 * <strong>Vosse vraiy no</strong> (nén obligatwere): si vos l'&nbsp;dinez, pôrè esse eployî po mete a costé di vos ovraedjes.<br /> * <strong>Adresse emile</strong> (nén obligatwere): si vos ndè dnez ene, ça vos permetrè di rçure et d'&nbsp;evoyî des emiles å dtruviè di cisse waibe chal, sins vos dveur diner voste adresse emile, çoula vos srè eto foirt ahessåve si vos rovyîz måy vosse sicret (on novea scret vos pôrè-st esse evoyî pa emile). 6765 sysop 26492 2004-05-31T08:54:16Z Pablo 5 Totes sôres 6766 sysop 26493 2004-05-31T08:53:33Z Pablo 5 Dinêyes da vosse 6767 sysop 26494 2004-05-31T08:54:56Z Pablo 5 Håynaedje des dierins candjmints 6768 sysop 26495 2004-05-31T10:41:13Z Pablo 5 (Protedjant «$1») 6769 sysop 26496 2004-05-31T10:57:41Z Pablo 5 Droets: 6770 sysop 26497 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Rollback 6771 sysop 46135 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Tchoezi ene nouve modêye po comparer 6772 sysop 46136 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Tchoezi ene modêye pus viye po comparer 6773 sysop 26500 2005-01-20T12:06:50Z Pablo 5 Li programe «tidy» a trové des consecantès flotches dins les etiketes xhtml. 6774 sysop 26501 2004-05-31T11:02:37Z Pablo 5 <b>Les droets po l'&nbsp;uzeu «$1» n'&nbsp;ont nén polou esse definis. (Avoz vs tapé l'&nbsp;no bén comifåt?)</b> 6775 sysop 26502 2004-05-31T10:58:59Z Pablo 5 Defini les droets d'&nbsp;l'&nbsp;uzeu 6776 sysop 26503 2004-11-13T13:48:55Z Pablo 5 Uzeu d' Wikipedia «$1» 6777 sysop 46143 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Uzeu(s) d' {{SITENAME}} «$1» 6778 sysop 26505 2004-05-29T01:26:35Z Pablo 5 Copene 6779 sysop 26506 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default <!-- MediaWiki:talkpagetext --> 6780 sysop 26507 2004-05-30T13:58:57Z Pablo 5 Boesse ås usteyes 6786 sysop 58803 2006-05-30T22:36:56Z Pablo 5 Mostrer les diferinces etur les deus modêyes tchoezeyes di cisse pådje ci. [alt-v] 6797 sysop 58799 2006-05-30T22:34:49Z Pablo 5 Mete çouci come on candjmint mineur [alt-i] 6803 sysop 58800 2006-05-30T22:35:32Z Pablo 5 Prévey vos candjmints, fijhoz l' divant d' schaper s' i vs plait! [alt-p] 6809 sysop 65941 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Schaper vos candjmints [alt-s] 6810 sysop 46152 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Cweri so {{SITENAME}} [alt-f] 6820 sysop 65942 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Radjouter cisse pådje ci a vosse djivêye des shuvous [alt-w] 6823 sysop 26550 2004-05-31T10:40:33Z Pablo 5 (Disprotedjant «$1») 6824 sysop 26551 2004-05-29T01:30:00Z Pablo 5 Èn pus shuve 6825 sysop 53530 2006-04-02T11:05:56Z Pablo 5 nbsp <b>Les droets po l' uzeu «$1» ont stî metous a djoû</b> 6827 sysop 46167 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default <strong>Racsegne:</strong> eployîz l' boton «Vey divant» po sayî vosse novea CSS/JS divant del schaper. 6828 sysop 46168 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default '''Èn rovyîz nén ki c' est djusse on prévoeyaedje di vosse stîle CSS d' uzeu, i n' a nén co stî schapé!''' 6829 sysop 46169 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default '''Èn rovyîz nén ki c' est djusse on prévoeyaedje/saye di vosse JavaScript d' uzeu, i n' a nén co stî schapé!''' 6830 sysop 46199 2005-11-30T04:46:59Z Pablo 5 rissaetchî nbsp Åk n' a nén stî tot voyant l' emile: 6831 sysop 26558 2004-05-29T01:29:22Z Pablo 5 Shuve 6834 26559 2004-06-03T08:21:03Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Gnunote displaecî viè Modele:Gnunote #redirect [[Modele:Gnunote]] 6836 26560 2004-06-03T08:21:04Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Sitesupportpage displaecî viè Modele:Sitesupportpage #redirect [[Modele:Sitesupportpage]] 6841 26562 2004-05-29T02:56:42Z Pablo 5 Mostrer les dierin(nè)s $1 eures, $2 djoûs $3 6842 26563 2004-05-29T12:04:46Z Pablo 5 djournå des eberwetaedjes 6843 sysop 26564 2005-03-28T23:28:58Z Pablo 5 Ciste imådjete est håynêye come mwaisse imådjete po totes les pådjes do wikipedia e walon. Po candjî l' imådjete del waibe, i sufixh d' eberweter ene nouve imådje. Vey eto: * [[Imådje:Imådjete Wikipedia walon.png|50px]] [[:Imådje:Imådjete Wikipedia walon.png]] (mwaisse modêye) * [[Imådje:Imådjete Wikipedia Noyé.png|50px]] [[:Imådje:Imådjete Wikipedia Noyé.png]] (po les fiesses di Noyé) 6844 26565 2004-05-29T12:54:16Z Pablo 5 coridj: Ouwess <FONT COLOR="#ff0000"><B>coboy</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ome avou on grand tchapea, ene lådje cingue avou on broningue après, k'&nbsp;on voet dins les films Western et les binddimådjes. <I>Dji so coboy a l'&nbsp;Ouwess do Condroz: Nålene våt bén l'&nbsp;Colorado</I> (A. Gauditiaubois). <span lang=fr>F. cow-boy.</span> <B>2.</B> drole di djin, ki n'&nbsp;si djinne did rén. <I>Bén vos nd estoz, des coboys.</I> <span lang=fr>F. olibrius, energumène.</span> Etimolodjeye: Calcaedje di l'&nbsp;inglès "<span lang=en>cow-boy</span>" (ome ås vatches), pal voye do francès. 6845 26566 2004-05-29T13:00:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cocåd</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;efant) [[Motî:oû|oû]]. <I>Mins cwè&nbsp;? Cwè çk'&nbsp;i gn a co&nbsp;? El poye a fwait s'&nbsp;cocå&nbsp;?</I> (J. Beaucarne). rl a: [[Motî:cocogne|cocogne]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plin come on cocå:</FONT> rl a: [[Motî:plin|plin]]. Disfondowes: cocaud, cocârd, coco. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>coccum</span> (grin) vinant do grek, cawete -åd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cocåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ronde wårniteure k'&nbsp;on mete a s'&nbsp;frake, et ki vs dene on prumî rang dins ene fiesse. <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;mwaisse djonne ome ki poirtéve li cocåde tot l'&nbsp;tins del dicåce.</I> <B>2.</B> pris dins sacwants soces. <I>Les Relîs Namurwès rimetént tchaeke anêye li cocåde a on scrijheu meritant.</I> <span lang=fr>F. cocarde.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>cocaude</B></FONT>, <B>cocârde</B>. 6846 26567 2005-03-29T07:22:22Z Pablo 5 [[Imådje:cocmwaur.jpg|thumb|142px|On vî cocmwår (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cocmwår</B></FONT> [o.n.] bidon d' fier (u d' keuve), ki sieve a mete boure di l' aiwe. <I>Metoz l' cocmwår sol feu.</I> <I>Dji vôreu bén on cocmwår di bolante aiwe.</I> <I>Il ont parvinou a rployî l' buze do novea cocmwår.</I> <span lang=fr>F. bouilloire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ci n' est nén avou des desses k' on fwait boure li cocmwår:</FONT> li ci ki n' paye nén, k' epronte des çanses sins les rinde, n' årè rade pus des cwårs assez, nén ddja po-z atchter do tcherbon et s' fé a magnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(nén piké des viers) Les cmeres, vos les ploz raclôre en on cocmwår, ele trovront co l' moyén di passer l' cou pal buze:</FONT> cwand ene feme a håsse di seke, gn a nou moyén di l' espaitchî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cocmwâr; cocmaur, cocmâr</span>. rl a: [[Motî:marabou|marabou]], [[Motî:caftire|caftire]]. 6847 26568 2004-05-29T20:25:35Z Pablo 5 Imådje d' on vî noer cocmwår (poitrait saetchî pa L. Mahin) Imådje d' on vî noer cocmwår (poitrait saetchî pa L. Mahin) 6848 26569 2004-05-29T20:28:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>côdpî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>côp d'&nbsp;pî</B></FONT> [o.n.] boket do pî metou padvant, inte li tchveye et les årteas, ådvins. <I>Li solé n'&nbsp;sait nén moussî, il est trop stroet å côdpî.</I> rl a: [[Motî:siconte-pî|siconte-pî]]. <span lang=fr>F. metatarse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;choter do côdpî:</FONT> (fotbal) piter avou l'&nbsp;côdpî (li meyeu des chotaedjes). rl a: [[Motî:betchete|betchete]], [[Motî:siconte-pî|siconte-pî]]. 6849 26570 2004-05-29T20:33:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cocogne</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> oû d'&nbsp;Påke (tindou avou d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe wice k'&nbsp;on-z a distrimpé des peletes d'&nbsp;agnon). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand k'&nbsp;on magne les boûketes a l'&nbsp;ouxh, on magne les cocognes el coulêye:</FONT> cwand i fwait bon å Noyé, i fwait froed a Påke. <B>2.</B> påcaedje. <I>C'&nbsp;est Påke dimegne ki vént: dji m'&nbsp;rafeye di sawè si vos m'&nbsp;payroz m'&nbsp;cocogne</I> (H. Mahy). Etimolodjeye: latén <span lang=la>coccum</span> (grin), vinant do grek, cawete -on, prononcêye -ong come e l'&nbsp;Hesbaye, ricandjeye e -ogne. rl a: [[Motî:cocåd|cocåd]]. Coinrece Lidje Hesbaye. 6850 26571 2004-05-30T15:54:16Z Pablo 5 Vôtaedje po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia 6851 59311 2006-06-04T16:38:02Z Pablo 5 == Licince di l'&nbsp;imådje == '''wa:''' les imådjes dessinêyes ou saetcheyes e poitrait pa Lucyin Mahin polèt esse copieyes, candjeyes ey eployeyes di tot l'&nbsp;minme kéne manire. '''en:''' images drawn or pictures taken by Lucyin Mahin can be copied, modified and used without restriction. <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 6852 26573 2004-05-30T18:19:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djinciåne</B></FONT> [f.n.] plante yebrece ki ses raecenes dinèt ene seure ameur; gn a sacwantès sorsôres: li grande djinciåne, li djinciåne sins veyåve bodje, evnd. <I>C'&nbsp;est ene foû roede gridjete ki va fini dins des waides di tiers, emey les bleuwès clotchetes, les djinciånes eyet totès sôres di fleurs</I> ([L. Hendschel]). <span lang=fr>F. gentiane.</span> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. "<span lang=fr>gentiane</span>", 2003. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[djinciåne]] 6853 26574 2004-05-31T10:58:45Z Lucyin 16 gazete "Pravda" do londmwin do sinaedje del Påye di Yalta, el [[Crimêye]]; foto da Mohammed Soleih, eplaideye so Wiki avou si åjhmince. gazete "Pravda" do londmwin do sinaedje del Påye di Yalta, el [[Crimêye]]; foto da Mohammed Soleih, eplaideye so Wiki avou si åjhmince. 6855 26575 2004-05-31T11:56:59Z Pablo 5 licince poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 (dins on cåbaret a Nameur). {{licince imådjes Lucyin}} 6857 26576 2004-06-28T23:31:54Z Lucyin 16 nos d' måke <FONT COLOR="#ff0000"><B>wek</B></FONT> <B>1.</B> bocå la k'&nbsp;on [[sterilijhaedje|sterilijhive]] del tchå, des verdeures, evnd. <I>Les weks, c'&nbsp;esteut ene des manires po wårder l'&nbsp;amagnî des moes å long divant k'&nbsp;on n'&nbsp;åye les [[Motî:edjaloe|edjaloe]]s.</I> <B>2.</B> amagnî k'&nbsp;i gn a dvins. <I>Dj'&nbsp;a fwait des weks tote li djournêye</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. conserve en bocal.</span> Etimolodjeye: no d'&nbsp;måke (Weck) divnou cmon no, 1930. ---- * [[wek|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les weks]] * [[no d' måke divnou on cmon no|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les nos d'&nbsp;måkes divnous des cmons nos]] 6858 26577 2004-05-31T11:11:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Bastogne]] 6859 58174 2006-05-24T15:38:08Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:GFDL]] 6860 26579 2004-05-31T12:27:42Z Pablo 5 * [[Sipeciås:Boardvote/vote|Vôter]] * [[Sipeciås:Boardvote/list|Djivêye des vôtaedjes dedja fwaits]] * [[Sipeciås:Boardvote/dump|Djiveye des bultins]] (tchaeke bultin est on blok ecripté) 6861 26580 2004-05-31T12:30:02Z Pablo 5 Clitchîz chal 6862 26581 2004-05-31T12:32:47Z Pablo 5 <p>Çouchal c'&nbsp;est ene djivêye di totes les djins k'&nbsp;ont ddja vote disk'&nbsp;asteure. $1 po les dnêyes sourdant des bultins.</p> 6863 26582 2004-05-31T12:33:50Z Pablo 5 Date ey eure 6864 26583 2004-05-31T12:34:18Z Pablo 5 Uzeu 6865 26584 2004-05-31T12:35:06Z Pablo 5 Contribs 6866 26585 2004-05-31T12:36:51Z Pablo 5 Djoûs 6867 26586 2004-05-31T12:37:43Z Pablo 5 I gn a co nolu k'&nbsp;a vôté. 6868 26587 2004-05-31T13:10:59Z Pablo 5 Gråces, vosse vôtaedje a stî conté. Si vos vloz, vos ploz wårder les informåcions shuvantes. Vosse bultin a stî eredjîstré come: <pre>$1</pre> Il a stî ecripté avou l'&nbsp;clé publike des manaedjeus do vôtaedje: <pre>$2</pre> Vosse bultins ecripté est chal pa dzo. Tos les bultins ecriptés polèt esse publicmint veyous so [[Sipeciås:Boardvote/dump]]. <pre>$3</pre> [[Sipeciås:Boardvote/entry|En erî]] 6869 26588 2004-05-31T12:42:00Z Pablo 5 Candidat po les contribouweus 6870 26589 2004-05-31T12:42:56Z Pablo 5 Candidat po les volontaires 6871 26590 2004-05-31T13:04:08Z Pablo 5 <p> Bénvnowe å prumî vôtaedje po les manaedjeus del fondåcion Wikimedia. Li vôtaedje c'&nbsp;est po tchoezi deus djins ki cåzront å consey des manaedjeus po les contribouweus des diferins pordjets Wikimedia k'&nbsp;overnut félmint po lzès fé viker: on <strong>rprezintant des mimbes ki sont des contribouweus actifs</strong>, eyet on <strong>rprezintant des uzeus volontaires</strong>. Il aidront a defini l'&nbsp;voye ki prindront les pordjets Wikimedia, ossu bén tchaeke pordjet ki zels tos come groupe, dj'&nbsp;ô bén k'&nbsp;i rprezintèt <em>vos</em> interesses divant l'&nbsp;consey des manaedjes. I decidront so des sudjets come l'&nbsp;ecwårlaedje eyet l'&nbsp;atribouwaedje des çanses ås diferinnès bouyes. </p> <p> Prindoz s'&nbsp;i vs plait li tins di bén lére li prezintaedje di tchaesconk des candidats dvant d'&nbsp;vôter. Tchaeke des candidats est èn uzeu respecté del kiminaalté, k'&nbsp;a contribouwé bråmint do tins eyet ds efoirts po fé di ces pordjets èn evironmint amishtåve ey ahessåve, et ki croeyèt fel å franc cossemaedje del kinoxhaence amon l'&nbsp;djin. </p> <p> Vos ploz vôter po ostant d'&nbsp;candidats ki vos vloz dins tchaeke plaece. Li candidat avou l'&nbsp;pus d'&nbsp;vwès po tchaeke plaece serè rclamé wangneu Dins l'&nbsp;cas k'&nbsp;i gn årè ewalisté inte deus prumîs candidats, on deujhinme vôtaedje serè fwait po les dispårti. </p> <p> Po pus di racsegnes, loukîz a: </p> <ul> <li><a href="http://meta.wikipedia.org/wiki/Election_FAQ" class="external">FAQ sol vôtaedje</a> (en inglès)</li> <li><a href="http://meta.wikipedia.org/wiki/Election_Candidates" class="external">Candidats</a></li> </ul> 6872 26591 2004-05-31T13:12:26Z Pablo 5 <p> Vos avoz ddja voté. Mins vos ploz tot l'&nbsp;minme candjî vosse vôte, po çoula rifjhoz ene tchuze tot clitchant so les boesses a clitchîz des candidats ki vos estoz d'&nbsp;acoird avou zels. </p> 6873 26592 2004-05-31T13:13:51Z Pablo 5 Vos n'&nbsp;estoz nén elodjî. Po pleur vôter vos dvoz esse elodjî eyet vosse conté doet aveur stî ahivé i gn a 90 djoûs pol moens. 6874 26593 2004-05-31T13:15:02Z Pablo 5 Dji rgrete, mins vosse prumî contribouwaedje a stî fwait i gn a $1 djoûs seulmint. Po pleur vôter vos dvoz aveur contribouwé po pus long ki 90 djoûs. 6875 38640 2005-08-27T20:29:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamarete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> djonnete ki s' abiye bén. <span lang=fr>F. coquette.</span> <B>2.</B> [[Motî:glawene|glawene]] grandiveuse et ramteuse. On dit eto: [[Motî:kekene|kekene]]. <span lang=fr>F. prétentieuse, mijaurée.</span> 6876 26595 2004-06-01T07:28:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rolmope</B></FONT> [o.n.] [[Motî:harin|harin]] dins do vinaigue u do vén blanc, rôlé en on [[Motî:bocå|bocå]]. ---- [[harin|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol wårdaedje des harins]] 6881 26596 2004-06-01T08:10:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>esprouver</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sayî|sayî]]. <I>Ti n'&nbsp;as k'&nbsp;a esprouver e t'&nbsp;måjhon, dabôrd&nbsp;!</I> ([[B. Genaux]]). <I>Asteure s'&nbsp;end a sacwants k'&nbsp;ont des kesses a dmander, dj'&nbsp;esprouvrè do responde come dji pôrè</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. essayer, tenter, tâcher, s'efforcer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èsprouver</FONT>, asprouver</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>esprouve</B></FONT> [f.n.] saye. <span lang=fr>F. essai.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>esprouvete</B></FONT> longou stroet [[Motî:bocå|bocå]], k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve dins les labos. 6885 26597 2004-06-01T08:20:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bocå</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:tupin|tupin]] d'&nbsp;veule, avou ene coviete, k'&nbsp;on-z î wåde di l'&nbsp;amagnî (confiteure, [[Motî:rolmope|rolmope]]). <span lang=fr>F. bocal.</span> <B>2.</B>amagnî k'&nbsp;on-z a metou e consieve divins. <I>I fåt magnî les bocås d'&nbsp;poere.</I> On dit eto: [[Motî:wek|wek]]. <span lang=fr>F. conserve.</span> <B>3.</B> pot u tube di veule k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve dins les labos. <I>C'&nbsp;est èn [[Motî:awatron|awatron]] di l'&nbsp;åbe del syince k'&nbsp;a vnou å monde dins on bocå</I> ([[A. Maquet]]). rl a: [[Motî:esprouvete|espouvete]]; rl a: [[Motî:påpåd-bocå|påpåd-bocå]]. <span lang=fr>F. éprouvette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bocau</FONT>, bocâl</span>. ---- [[wek|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol fijahedje des bocås (po wårder l'&nbsp;amagnî)]] 6886 43838 2005-11-10T16:12:46Z Pablo 5 {{djermon motî|boke}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>boke</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bocåd</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) <B>1.</B> trô dins ene håye. <I>Il ont intré el waide pa on bocåd.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cisse håye la n'&nbsp;est k'&nbsp;[[Motî:sir|sir]] bocåd:</FONT> elle est plinne di trôs, ki les biesses î passèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;reclôre on bocåd:</FONT> li rfé (kécfeye avou des [[Motî:håre|håres]]. <B>2.</B> (imådjreçmint) trô dins s'&nbsp;buddjet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des bocåds di tos costés:</FONT> aveur toplin des desses, diveur ås Walons ås Tîxhons. Franwal: ahåyant po "<span lang=fr>être criblé de dettes</span>". <B>3.</B> trô dins on mousmint. <I>C'&nbsp;est des håres ki n'&nbsp;sont k'&nbsp;sir bocåd.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bocaud</FONT>, bocâd</span>. Coinrece Årdene. 6888 62569 2006-06-20T15:06:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Barmarin]] '''René Barmarin''' a skepyî e [[1884]], et mori e [[1944]]. C'&nbsp;esteut on scrijheu e walon do payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]], k'&nbsp;a-st eplaidî, e bokets dins l'&nbsp;rivowe "[[Li Cok d' Awousse]]" si [[roman]] "Li mariaedje da Djhan-Flipe" (1906-1908). Ça a stî onk des prumîs [[romans e walon]], et l' tot prumî dins l' payis d' Tchålerwè. 6889 26600 2004-06-01T08:53:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>awatron</B></FONT> biesse, djin vinowe å monde divant s'&nbsp;tins, frut nén bén fini. <I>C'&nbsp;est èn awatron di l'&nbsp;åbe del syince k'&nbsp;a vnou å monde dins on bocå</I> ([[A. Maquet]]). <span lang=fr>F. avorton.</span> 6890 26601 2004-05-31T23:02:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Moxhon d' Ônea]] 6891 26602 2004-05-31T23:37:44Z Lucyin 16 Wikipedia:Pordjet linwistike walone displaecî viè Wikipedia:Pordjet linwince walone #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet linwince walone]] 6892 26603 2004-06-01T07:37:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6893 26604 2004-06-01T07:37:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6894 26605 2004-06-01T07:37:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6895 26606 2004-06-01T07:38:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6896 26607 2004-06-01T07:38:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6897 26608 2004-06-01T07:38:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6898 26609 2004-06-01T07:38:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6899 26610 2004-06-01T07:38:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6900 26611 2004-06-01T07:38:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6901 26612 2004-06-01T07:39:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6902 26613 2004-06-01T07:39:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6903 26614 2004-06-01T07:39:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 6904 26615 2004-06-01T08:12:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:esprouver]] 6905 26616 2004-06-01T08:12:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:esprouver]] 6906 26617 2004-06-01T08:21:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boke]] 6908 48546 2006-01-02T20:21:10Z Lucyin 16 [[Categoreye:prôze e walon]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:memweres_namurwes.jpg|150px|right|]] '''Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur''' (<small>''Les Mémoères d'on Namuroès su l'vî Nameur''</small>), c' est on live des sovnances da [[Désiré Baulieu]], (1831-1910), rashî e walon pa [[Joseph Osselet]]. Li mwaisse-ovraedje est scrît e l' ortografeye da [[Léopold Godenne]]. Li live a stî replaidî e [[scrijhaedje Feller]] pås [[Cayés Walons]]. == Kitaeyaedje do live == [[Imådje:baulieu_wi.jpg|thumb|129px|Dziré Baulieu]] * Coviete divintrinne di dvant (p. II): Les racsegnes sont-st e walon: Il a stî tiré di ci ovraedje ci 25 egzimplaires so papî moyinådje. / Tos droets rezervés. * Pådje III: foto da Dziré Baulieu. * P. V. Adrovaedje på scrijheu. Li restant do live, c'&nbsp;est li conteu, Dziré Baulieu, ki djåze. * p. 1 a 84: racontaedje da Dziré Baulieu, di ses sovnances. * p. 85: flotches. * p. 87-88: tåve des tites. == Plaeçmint dins l' tins et dins l' espåce == Li live n'&nbsp;a pont d'&nbsp;date. Il a stî imprimé a Salzene. Dins l'&nbsp;adrovaedje, Djôzef Osselet dit ki Dziré Baulieu a morou cwate moes après aveur raconté ses sovnances. Li live a rexhou e 1911. Gn a dins l'&nbsp;live ene contrumasse di racsegnes so Nameur et so l'&nbsp;istwere di 1840 a 1870 (la 40, 50, 60 u 70 ans, dit-st i Djôzef Osselet). On pout dire ki c'&nbsp;est l'&nbsp;prumî live e walon ki dene ostant di racsegnes istorikes. == Çou k' on cåze dins l' live == (li tåve des matires) * Dismolicion des Glacis et des Rampårts * Li [[Houyou]]; Li Tchapelle des Rampårts; li Pair Louise-Marie; li Forbot et l'&nbsp;Poite Sint-Nicolai; li poite del Plante; li Rowe des Moléns et l'&nbsp;novea cwårtî Boleaux al coine des rowes; li Martchî des [[Tchene]]s et les Trî d'&nbsp;Salzene; ene bele pormoennåde et les poites del veye; li rowe di Fier; li rowe di l'&nbsp;Andje * Les Mnujhîs; li rowe Sint-Djhan; li Grand-Martchî; li Muzêye; li rowe des Moléns; li rowe Notru-Dame; li Tombe des Bråves. * L'&nbsp;eclairaedje; les bernatîs. * Li Nouve Rowe; li rowe des Blankès Dames; li plaece del Comedeye. * Les scoles; li Police; les Borguimwaisses; les Coirneus; les poirteus ås saetchs; li colera di 1842; li colera di 1866; les hablumints; li pris des vives; li tchir tins; les machines a keude; l'&nbsp;eclairaedje; li tchmin d'&nbsp;fier; inoguråcion do tchmin d'&nbsp;fier; les facteurs; li prumî triyeu, Monsieu Cornet * Li prijhe d'&nbsp;Abdel-Kader * On balon; Madame Sakî; Mamjhele Rachelle; on fjheu d'&nbsp;toûs; les Barakes * Les Gazetes; les imprimeus-tipografes; les inondåcions di 1850; li gåre civike. * Les omes celebes; Cavalcåde di Moncrabeau; Daurvillers; Califisse; Li procès Jaumart * Les cwårs; li guere di 1870. * Li Societé corale Sinte-Cicile; les ''Bardes de la Meuse''; [[Nicolas Nosret|Colas Bosret]]; Moncrabeau. == Corwaitaedjes so l' live == === Da Zande des Trîs (Alexandre Gérard), e 1911 === «&nbsp;<I>Nos saetchans des memweres d'&nbsp;on Namurwès on plaijhant volume so l'&nbsp;vî Nameur, ki Joseph Osselet î rashonne les sovnances da Désiré Beaulieu, k'&nbsp;a morou l'&nbsp;an passé ås Trîs d'&nbsp;[[Salzene]], a cwatru-vints ans, ene boune paskeye. C'&nbsp;esteut des trevéns ki nosse veye esteut etourêye d'&nbsp;aiwe et k'&nbsp;i faleut payî l'&nbsp;octrwè po passer les ouxh drovous åd triviè des rampårts, ki fjhént come ene cinteure di glaecis et d'&nbsp;murayes a nos rowes et nos martchîs. Li live da Joseph Osselet est ene schourcêye di spitantès paskeyes. C'&nbsp;est on côp d'&nbsp;ouy a l'&nbsp;taxhlete so les djins, les monumints, les uzances do vî Nameur. Tot ça est scrît e walon, come on l'&nbsp;cåzéve å tins des [[Nicolas Bosret|Bosret]], des Mimi Suars, des Colson et des [[Charles Wérotte|Wérotte]]. Si vos vs vloz fé ene pinte di bon sonk, dabôrd, lijhoz l'&nbsp;ovraedje d'&nbsp;on Namurwès ki voet voltî si vî Nameur. Ça n'&nbsp;costeye k'&nbsp;on franc et cénk mastokes et c'&nbsp;est toplin di belès imådjes. Ç'&nbsp;a stî imprimé amon E. Dubois, rowe Patnî, 11, a Salzene.</I>&nbsp;» [[Imådje:joseph osselet sinee.jpg|framed|right|siné da Djôzef Oslet]] 6909 26619 2004-06-01T10:59:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]] 6911 26621 2004-07-18T16:18:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:djermon]] 6912 26622 2005-06-04T00:10:01Z 213.39.212.250 :nds: So Wikipedia on lome '''djermon''' (sol wikipedia en inglès c' est ''stub'', sol ci e francès ''ébauche'') èn årtike ki n' a waire di contnou, mins k' on pinse tot l' minme ki l' sudjet merite d' esse diswalpé, et k' i gn årè bén des ôtès informåcions ki sront radjoutêyes fwait a fwait po ndè fé on djoû on clapant årtike. Po n' nén rovyî k' i fåt co bouter so èn årtike djermon, i fåt mete '''<nowiki>{{djermon}}</nowiki>''' al copete del pådje, çoula håynêyrè on ptit cåde avou on tecse po priyî les djins a-z ecråxhî l' pådje. Ça permete eto å programe di fé otomaticmint ene djivêye di totes les pådjes djermon, insi si on djoû vos vs anoyîz la k' i plout, vos ploz todi aler vey li djivêye des djermons et nd amidrer sacwants. On côp k' èn årtike s' a-st assez bén ecråxhî, on pout rsaetchî l' etikete ''<nowiki>{{djermon}}</nowiki>''. ==Djivêye des djermons== [http://wa.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Whatlinkshere&target=Modele:djermon Clitchîz chal] pol djivêye di tos les messaedjes ki sont des djermons (carculêye sol côp på programe di Wikipedia). [[ar:ويكيبيديا:بذرة]] [[be:Вікіпэдыя:Накід]] [[ca:Viquipèdia:Esborrany]] [[cs:Wikipedie:Pahýl]] [[da:Wikipedia:Udvide en stub]] [[de:Wikipedia:Stub]] [[en:Wikipedia:Find or fix a stub]] [[es:Wikipedia:Encontrar o fijar un esbozo]] [[eo:Vikipedio:Trovi aux ripari stumpon]] [[fo:Wikipedia:Stubbi]] [[fr:Wikipédia:Bouchon]] [[ga:Vicipéid:Stumpa]] [[he:ויקיפדיה:קצרמר]] [[id:Wikipedia:Tulisan rintisan]] [[is:Wikipedia:Stubbar]] [[it:Wikipedia:Stub]] [[ja:Wikipedia:スタブ]] [[jv:Wikipedia:Stub]] [[ko:위키백과:토막글]] [[ku:Wîkîpediya:Şitl]] [[kw:Wikipedia:Stokk]] [[nds:Wikipedia:Stubben]] [[nl:Wikipedia:Beginnetje]] [[ms:Wikipedia:Rencana stub sempurna]] [[no:Wikipedia:Stubb]] [[pl:Wikipedia:Zal%C4%85%C5%BCek artyku%C5%82u]] [[pt:Wikipedia:Esboço]] [[ro:Wikipedia:Găseşte şi repară un ciot]] [[ru:Википедия:Болванка статьи]] [[simple:Wikipedia:Stub]] [[sk:Wikipédia:Stub]] [[sl:Wikipedija:&#352;krbina]] [[sq:Wikipedia:Gjej_ose_rregullo_nj%C3%AB_cung]] [[sv:Wikipedia:Stumpartikel]] [[tl:Wikipedia:Maghanap o magkumpuni ng stub]] [[tr:Wikipedia:Madde taslağı]] [[vi:Wikipedia:B%C3%A0i m%E1%BA%A9u]] [[yi:Wikipedia:%D7%A9%D7%98%D7%95%D7%9E%D7%A4]] [[zh:Wikipedia:小作品]] [[zh-min-nan:Wikipedia:Phí]] 6913 26623 2004-06-01T21:34:30Z Pablo 5 årtikes veye/comene S' i gn a des informåcions assez ça pout esse ene boune idêye di dispårti li veye eyet l'&nbsp;comene; mins cminçans d'&nbsp;aprume a rimpli l'&nbsp;pådje del comene, avou on hagnon pol veye; et cwand ça dvént ene miete pezant on l'&nbsp;rimete so ene pådje da lu. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d'&nbsp;djun 2004 a 21:34 (UTC) 6914 26624 2004-06-02T09:16:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cofré]] 6915 35510 2005-07-19T23:50:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cofré</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cofrere</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> camaeråde ki vs riwaitîz come vosse fré. <B>2.</B> (mot d' docteur, d' årtisse) [[Motî:fré|fré]] d' mestî. <B>3.</B> (mot po-z arinner) valet (sovint dins des fråzes di rprotche). <I>Hê, cofré, li pompe ki t' m' as vnou epronter ersè, ele si lome rapoite-mel, la.</I> <I>I n' ti fåt nén djinner, la valet, cofré&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:copere|copere]], [[Motî:cossour|cossour]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cofré, cofrére</FONT>, confrére, confré</span>. Etimolodjeye: bodje fré, [[betchete co-]] nén spotchåve. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cofrereye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> soce di djins ki s' riwaitèt come des frés. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li grande cofrereyeye:</FONT> les omes maryîs, eneviè les cis ki n' el sont nén co. <I>Et l' but do djeu (saetchaedje al coide), c' esteut ki l' pus vî des nén maryîs, k' esteut d' on costé, arive di l' ôte des costés del roye k' on-z aveut tracé, po rintrer dins l' cofrereyeye des omes maryîs</I> ([[P. Dufaux]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moussî, intrer, si mete el (grande) cofrereyeye:</FONT> si maryî. <B>2.</B> grope di rlidjeus ki vikèt avou les minmes dujhances. <I>On peye les åtés, les sints leus, Et totes nos cofrereyeyes, Et putoit ki d' nos fé do bén, On-z evoye a Wîne tot l' butin</I> (Tchanson namurwesse patriotike tote novele). <B>3.</B> (foclore) soce di djins d' ene veye u d' on viyaedje ki rprezintèt leu payis avou on mousmint d' ceremoneye dins ene ôte veye, tot mostrant deus aboeres u amagnîs tipikes. <B>4.</B> etroclaedje di djins må veyous. <I>La todi ene drole di cofrereyeye, la.</I> <I>Vos, les Kossovåds, vos djinnoz kécfeye dissu l' tere; vos n' vos taijhoz nén come onk k' est presse a moussî sins frapyî e l' cofrereye des cis k' on spotche</I> ([[R. Viroux]]). <I>Si l' umanité etire si pleut rtrover dins on viyaedje di cint djins, tot wårdant totes les proporcions inte les peupes, ça freut ene rude cofrereyeye&nbsp;!</I> ([[L. Baijot]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n' so nén di ç' cofrereyeye la:</FONT> fråze k' on dit po n' nén aler avou des djins ki vlèt fé ene sacwè eshonne, u po n' nén accepter on martchî ki n' est nén trop catolike. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Ce n'est pas mon genre; Je ne mange pas de ce pain la"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cofrèrèye</FONT>, confrérîye, confrêrèye</span>. ---- * [[cofrereye gastronomike|Dipus d' racsegnes so les cofrereyes gastronomikes]]. * [[cofrereye rilidjeuse|Dipus d' racsegnes so les cofrereyes rilidjeuses]]. 6917 26626 2004-06-02T09:21:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>codabôrd</B></FONT> [adv.] [[Motî:bénrade|bénrade]]. <I>Ti serès codabôrd pårén.</I> rl a: [[Motî:bénvite|bénvite]], [[Motî:béntoit|béntoit]], [[Motî:torade|torade]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]], [[Motî:totaleure|totaleure]], [[Motî:totasteure|totasteure]], [[Motî:divant waire|divant waire]], [[Motî:divant nén beacôp|divant nén beacôp]], [[Motî:covite|covite]], [[Motî:corade|corade]]. <span lang=fr>F. bientôt.</span> 6919 65208 2006-06-24T20:33:00Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[djun]] c' est li 154inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 155inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 211 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' djun]] - [[2 d' djun]] - [[4 di djun]] - [[5 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Junie]] [[an:3 de chunio]] [[ar:3 يونيو]] [[ast:3 de xunu]] [[be:3 чэрвеня]] [[bg:3 юни]] [[bs:3. juni]] [[ca:3 de juny]] [[ceb:Hunyo 3]] [[co:3 di ghjugnu]] [[cs:3. červen]] [[csb:3 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 3]] [[cy:3 Mehefin]] [[da:3. juni]] [[de:3. Juni]] [[el:3 Ιουνίου]] [[en:June 3]] [[eo:3-a de junio]] [[es:3 de junio]] [[et:3. juuni]] [[eu:Ekainaren 3]] [[fi:3. kesäkuuta]] [[fo:3. juni]] [[fr:3 juin]] [[frp:3 jouen]] [[fur:3 di Jugn]] [[fy:3 juny]] [[ga:3 Meitheamh]] [[gl:3 de xuño]] [[he:3 ביוני]] [[hr:3. lipnja]] [[hu:Június 3]] [[ia:3 de junio]] [[id:3 Juni]] [[ie:3 junio]] [[ilo:Junio 3]] [[io:3 di junio]] [[is:3. júní]] [[it:3 giugno]] [[ja:6月3日]] [[jv:3 Juni]] [[ka:3 ივნისი]] [[ko:6월 3일]] [[ku:3'ê pûşperê]] [[la:3 Iunii]] [[lb:3. Juni]] [[li:3 juni]] [[lt:Birželio 3]] [[mk:3 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 3]] [[ms:3 Jun]] [[nap:3 'e giùgno]] [[nl:3 juni]] [[nn:3. juni]] [[no:3. juni]] [[oc:3 de junh]] [[pam:Juniu 3]] [[pl:3 czerwca]] [[pt:3 de Junho]] [[ro:3 iunie]] [[ru:3 июня]] [[scn:3 di giugnu]] [[sco:3 Juin]] [[simple:June 3]] [[sk:3. jún]] [[sl:3. junij]] [[sq:3 Qershor]] [[sr:3. јун]] [[sv:3 juni]] [[te:జూన్ 3]] [[th:3 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 3]] [[tr:3 Haziran]] [[tt:3. Yün]] [[uk:3 червня]] [[vi:3 tháng 6]] [[war:Hunyo 3]] [[zh:6月3日]] 6920 65218 2006-06-24T20:34:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[djun]] c' est li 155inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 156inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 210 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' djun]] - [[3 d' djun]] - [[5 di djun]] - [[6 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Junie]] [[an:4 de chunio]] [[ar:4 يونيو]] [[ast:4 de xunu]] [[be:4 чэрвеня]] [[bg:4 юни]] [[bs:4. juni]] [[ca:4 de juny]] [[ceb:Hunyo 4]] [[co:4 di ghjugnu]] [[cs:4. červen]] [[csb:4 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 4]] [[cy:4 Mehefin]] [[da:4. juni]] [[de:4. Juni]] [[el:4 Ιουνίου]] [[en:June 4]] [[eo:4-a de junio]] [[es:4 de junio]] [[et:4. juuni]] [[eu:Ekainaren 4]] [[fi:4. kesäkuuta]] [[fo:4. juni]] [[fr:4 juin]] [[frp:4 jouen]] [[fur:4 di Jugn]] [[fy:4 juny]] [[ga:4 Meitheamh]] [[gl:4 de xuño]] [[he:4 ביוני]] [[hr:4. lipnja]] [[hu:Június 4]] [[ia:4 de junio]] [[id:4 Juni]] [[ie:4 junio]] [[ilo:Junio 4]] [[io:4 di junio]] [[is:4. júní]] [[it:4 giugno]] [[ja:6月4日]] [[jv:4 Juni]] [[ka:4 ივნისი]] [[ko:6월 4일]] [[ku:4'ê pûşperê]] [[la:4 Iunii]] [[lb:4. Juni]] [[li:4 juni]] [[lt:Birželio 4]] [[mi:4 Pipiri]] [[mk:4 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 4]] [[ms:4 Jun]] [[nap:4 'e giùgno]] [[nl:4 juni]] [[nn:4. juni]] [[no:4. juni]] [[oc:4 de junh]] [[pam:Juniu 4]] [[pl:4 czerwca]] [[pt:4 de Junho]] [[ro:4 iunie]] [[ru:4 июня]] [[scn:4 di giugnu]] [[sco:4 Juin]] [[simple:June 4]] [[sk:4. jún]] [[sl:4. junij]] [[sq:4 Qershor]] [[sr:4. јун]] [[sv:4 juni]] [[te:జూన్ 4]] [[th:4 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 4]] [[tr:4 Haziran]] [[tt:4. Yün]] [[uk:4 червня]] [[vi:4 tháng 6]] [[war:Hunyo 4]] [[zh:6月4日]] 6921 65222 2006-06-24T20:35:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 d'&nbsp;[[djun]] c' est li 156inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 157inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 209 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' djun]] - [[4 di djun]] - [[6 di djun]] - [[7 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Junie]] [[an:5 de chunio]] [[ar:5 يونيو]] [[ast:5 de xunu]] [[be:5 чэрвеня]] [[bg:5 юни]] [[bs:5. juni]] [[ca:5 de juny]] [[ceb:Hunyo 5]] [[co:5 di ghjugnu]] [[cs:5. červen]] [[csb:5 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 5]] [[cy:5 Mehefin]] [[da:5. juni]] [[de:5. Juni]] [[el:5 Ιουνίου]] [[en:June 5]] [[eo:5-a de junio]] [[es:5 de junio]] [[et:5. juuni]] [[eu:Ekainaren 5]] [[fi:5. kesäkuuta]] [[fo:5. juni]] [[fr:5 juin]] [[frp:5 jouen]] [[fur:5 di Jugn]] [[fy:5 juny]] [[ga:5 Meitheamh]] [[gl:5 de xuño]] [[he:5 ביוני]] [[hr:5. lipnja]] [[hu:Június 5]] [[ia:5 de junio]] [[id:5 Juni]] [[ilo:Junio 5]] [[io:5 di junio]] [[is:5. júní]] [[it:5 giugno]] [[ja:6月5日]] [[jv:5 Juni]] [[ka:5 ივნისი]] [[kn:ಜೂನ್ ೫]] [[ko:6월 5일]] [[ku:5'ê pûşperê]] [[la:5 Iunii]] [[lb:5. Juni]] [[li:5 juni]] [[lt:Birželio 5]] [[mi:5 Pipiri]] [[mk:5 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 5]] [[ms:5 Jun]] [[nap:5 'e giùgno]] [[nl:5 juni]] [[nn:5. juni]] [[no:5. juni]] [[oc:5 de junh]] [[pam:Juniu 5]] [[pl:5 czerwca]] [[pt:5 de Junho]] [[ro:5 iunie]] [[ru:5 июня]] [[scn:5 di giugnu]] [[sco:5 Juin]] [[simple:June 5]] [[sk:5. jún]] [[sl:5. junij]] [[sq:5 Qershor]] [[sr:5. јун]] [[sv:5 juni]] [[te:జూన్ 5]] [[th:5 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 5]] [[tr:5 Haziran]] [[tt:5. Yün]] [[uk:5 червня]] [[vi:5 tháng 6]] [[war:Hunyo 5]] [[zh:6月5日]] 6922 65231 2006-06-24T20:36:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[djun]] c' est li 158inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 159inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 207 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 di djun]] - [[6 di djun]] - [[8 di djun]] - [[9 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Junie]] [[an:7 de chunio]] [[ar:7 يونيو]] [[ast:7 de xunu]] [[be:7 чэрвеня]] [[bg:7 юни]] [[br:7 Mezheven]] [[bs:7. juni]] [[ca:7 de juny]] [[ceb:Hunyo 7]] [[co:7 di ghjugnu]] [[cs:7. červen]] [[csb:7 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 7]] [[cy:7 Mehefin]] [[da:7. juni]] [[de:7. Juni]] [[el:7 Ιουνίου]] [[en:June 7]] [[eo:7-a de junio]] [[es:7 de junio]] [[et:7. juuni]] [[eu:Ekainaren 7]] [[fi:7. kesäkuuta]] [[fo:7. juni]] [[fr:7 juin]] [[frp:7 jouen]] [[fur:7 di Jugn]] [[fy:7 juny]] [[ga:7 Meitheamh]] [[gl:7 de xuño]] [[he:7 ביוני]] [[hr:7. lipnja]] [[hu:Június 7]] [[ia:7 de junio]] [[id:7 Juni]] [[ilo:Junio 7]] [[io:7 di junio]] [[is:7. júní]] [[it:7 giugno]] [[ja:6月7日]] [[jv:7 Juni]] [[ka:7 ივნისი]] [[ko:6월 7일]] [[ku:7'ê pûşperê]] [[la:7 Iunii]] [[lb:7. Juni]] [[lt:Birželio 7]] [[mk:7 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 7]] [[mr:जून ७]] [[ms:7 Jun]] [[nap:7 'e giùgno]] [[nl:7 juni]] [[nn:7. juni]] [[no:7. juni]] [[oc:7 de junh]] [[pam:Juniu 7]] [[pl:7 czerwca]] [[pt:7 de Junho]] [[ro:7 iunie]] [[ru:7 июня]] [[scn:7 di giugnu]] [[sco:7 Juin]] [[simple:June 7]] [[sk:7. jún]] [[sl:7. junij]] [[sq:7 Qershor]] [[sr:7. јун]] [[sv:7 juni]] [[te:జూన్ 7]] [[th:7 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 7]] [[tr:7 Haziran]] [[tt:7. Yün]] [[uk:7 червня]] [[vi:7 tháng 6]] [[war:Hunyo 7]] [[zh:6月7日]] 6923 65236 2006-06-24T20:37:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[djun]] c' est li 159inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 160inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 206 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[6 di djun]] - [[7 di djun]] - [[9 di djun]] - [[10 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Junie]] [[an:8 de chunio]] [[ar:8 يونيو]] [[ast:8 de xunu]] [[be:8 чэрвеня]] [[bg:8 юни]] [[br:8 Mezheven]] [[bs:8. juni]] [[ca:8 de juny]] [[ceb:Hunyo 8]] [[co:8 di ghjugnu]] [[cs:8. červen]] [[csb:8 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 8]] [[cy:8 Mehefin]] [[da:8. juni]] [[de:8. Juni]] [[el:8 Ιουνίου]] [[en:June 8]] [[eo:8-a de junio]] [[es:8 de junio]] [[et:8. juuni]] [[eu:Ekainaren 8]] [[fi:8. kesäkuuta]] [[fo:8. juni]] [[fr:8 juin]] [[frp:8 jouen]] [[fur:8 di Jugn]] [[fy:8 juny]] [[ga:8 Meitheamh]] [[gl:8 de xuño]] [[he:8 ביוני]] [[hr:8. lipnja]] [[hu:Június 8]] [[ia:8 de junio]] [[id:8 Juni]] [[ilo:Junio 8]] [[io:8 di junio]] [[is:8. júní]] [[it:8 giugno]] [[ja:6月8日]] [[jv:8 Juni]] [[ka:8 ივნისი]] [[ko:6월 8일]] [[ku:8'ê pûşperê]] [[la:8 Iunii]] [[lb:8. Juni]] [[lt:Birželio 8]] [[mi:8 o Pipiri]] [[mk:8 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 8]] [[mr:जून ८]] [[ms:8 Jun]] [[nap:8 'e giùgno]] [[nl:8 juni]] [[nn:8. juni]] [[no:8. juni]] [[oc:8 de junh]] [[pam:Juniu 8]] [[pl:8 czerwca]] [[pt:8 de Junho]] [[ro:8 iunie]] [[ru:8 июня]] [[scn:8 di giugnu]] [[sco:8 Juin]] [[simple:June 8]] [[sk:8. jún]] [[sl:8. junij]] [[sq:8 Qershor]] [[sr:8. јун]] [[sv:8 juni]] [[te:జూన్ 8]] [[th:8 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 8]] [[tr:8 Haziran]] [[tt:8. Yün]] [[uk:8 червня]] [[vi:8 tháng 6]] [[war:Hunyo 8]] [[zh:6月8日]] 6924 65227 2006-06-24T20:36:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[djun]] c' est li 157inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 158inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 208 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 di djun]] - [[5 di djun]] - [[7 di djun]] - [[8 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Junie]] [[an:6 de chunio]] [[ar:6 يونيو]] [[ast:6 de xunu]] [[be:6 чэрвеня]] [[bg:6 юни]] [[bs:6. juni]] [[ca:6 de juny]] [[ceb:Hunyo 6]] [[co:6 di ghjugnu]] [[cs:6. červen]] [[csb:6 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 6]] [[cy:6 Mehefin]] [[da:6. juni]] [[de:6. Juni]] [[el:6 Ιουνίου]] [[en:June 6]] [[eo:6-a de junio]] [[es:6 de junio]] [[et:6. juuni]] [[eu:Ekainaren 6]] [[fi:6. kesäkuuta]] [[fo:6. juni]] [[fr:6 juin]] [[frp:6 jouen]] [[fur:6 di Jugn]] [[fy:6 juny]] [[ga:6 Meitheamh]] [[gl:6 de xuño]] [[he:6 ביוני]] [[hr:6. lipnja]] [[hu:Június 6]] [[hy:Հունիս 6]] [[ia:6 de junio]] [[id:6 Juni]] [[ilo:Junio 6]] [[io:6 di junio]] [[is:6. júní]] [[it:6 giugno]] [[ja:6月6日]] [[jv:6 Juni]] [[ka:6 ივნისი]] [[ko:6월 6일]] [[ku:6'ê pûşperê]] [[la:6 Iunii]] [[lb:6. Juni]] [[li:6 juni]] [[lt:Birželio 6]] [[mk:6 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 6]] [[mr:मे ६]] [[ms:6 Jun]] [[nap:6 'e giùgno]] [[nl:6 juni]] [[nn:6. juni]] [[no:6. juni]] [[oc:6 de junh]] [[pam:Juniu 6]] [[pl:6 czerwca]] [[pt:6 de Junho]] [[ro:6 iunie]] [[ru:6 июня]] [[scn:6 di giugnu]] [[sco:6 Juin]] [[se:Geassemánu 6.]] [[simple:June 6]] [[sk:6. jún]] [[sl:6. junij]] [[sq:6 Qershor]] [[sr:6. јун]] [[sv:6 juni]] [[te:జూన్ 6]] [[th:6 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 6]] [[tr:6 Haziran]] [[tt:6. Yün]] [[uk:6 червня]] [[vi:6 tháng 6]] [[war:Hunyo 6]] [[zh:6月6日]] 6925 65240 2006-06-24T20:38:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[djun]] c' est li 160inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 161inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 205 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[7 di djun]] - [[8 di djun]] - [[10 di djun]] - [[11 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Junie]] [[an:9 de chunio]] [[ar:9 يونيو]] [[ast:9 de xunu]] [[be:9 чэрвеня]] [[bg:9 юни]] [[br:9 Mezheven]] [[bs:9. juni]] [[ca:9 de juny]] [[ceb:Hunyo 9]] [[co:9 di ghjugnu]] [[cs:9. červen]] [[csb:9 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 9]] [[cy:9 Mehefin]] [[da:9. juni]] [[de:9. Juni]] [[el:9 Ιουνίου]] [[en:June 9]] [[eo:9-a de junio]] [[es:9 de junio]] [[et:9. juuni]] [[eu:Ekainaren 9]] [[fi:9. kesäkuuta]] [[fo:9. juni]] [[fr:9 juin]] [[frp:9 jouen]] [[fur:9 di Jugn]] [[fy:9 juny]] [[ga:9 Meitheamh]] [[gl:9 de xuño]] [[he:9 ביוני]] [[hr:9. lipnja]] [[hu:Június 9]] [[ia:9 de junio]] [[id:9 Juni]] [[ilo:Junio 9]] [[io:9 di junio]] [[is:9. júní]] [[it:9 giugno]] [[ja:6月9日]] [[jv:9 Juni]] [[ka:9 ივნისი]] [[ko:6월 9일]] [[ku:9'ê pûşperê]] [[la:9 Iunii]] [[lb:9. Juni]] [[lt:Birželio 9]] [[mk:9 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 9]] [[ms:9 Jun]] [[nap:9 'e giùgno]] [[nl:9 juni]] [[nn:9. juni]] [[no:9. juni]] [[oc:9 de junh]] [[os:9 июны]] [[pam:Juniu 9]] [[pl:9 czerwca]] [[pt:9 de Junho]] [[ro:9 iunie]] [[ru:9 июня]] [[scn:9 di giugnu]] [[sco:9 Juin]] [[simple:June 9]] [[sk:9. jún]] [[sl:9. junij]] [[sq:9 Qershor]] [[sr:9. јун]] [[sv:9 juni]] [[te:జూన్ 9]] [[th:9 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 9]] [[tr:9 Haziran]] [[tt:9. Yün]] [[uk:9 червня]] [[vi:9 tháng 6]] [[war:Hunyo 9]] [[zh:6月9日]] 6926 26634 2004-06-02T12:56:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ki-]] 6927 26635 2004-10-23T02:17:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>co- 2</B></FONT> [betchete] <B>1.</B> mots do Coûtchant walon, wice ki l' betchete co- n' est nén spotchåve, et k' i gn a pont d' disfondowe avou k(i)- u c(u)-: [[Motî:cotoû|cotoû]], [[Motî:copere|copere]]. <B>2.</B> riwalonijhaedje di sacwants mots moussîs e walon avou l' betchete francesse con-: [[Motî:cossoune|cossoune]], [[Motî:cofré|cofré, cofréreye]]. <B>3.</B> noûmots foirdjîs après 1995 avou l' betchete co-: [[Motî:cotuzer|cotuzer]], [[Motî:codjower|codjower, codjowaedje]]. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:k(i)-|betchete ki- / c(o)-]] * [[Motî:con-|betchete con-]] ---- * [[betchete ki- / c(o)-|Dipus d' racsegnes sol betchete co-, et l' adire d' avou l' betchete ki- / c(o)-]] 6928 26636 2004-06-02T12:59:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cobén 2</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> kécfeye, des côps k'&nbsp;i gn a. <I>I vént cobén al shijhe</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Il amousse cobén</I> (R. Dethier). <span lang=fr>F. parfois.</span> <B>2.</B> [[Motî:lacobén|lacobén]]. <I>Cobén k'&nbsp;on-z a l'&nbsp;Brijite po nos berweter a Libråmont.</I> rl a: [[Motî:ureuzmint|ureuzmint]]. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje di deus adviebes (co + bén). 6929 26637 2004-06-02T12:59:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cocåd]] 6930 26638 2004-06-02T13:10:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cognêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cognelée</span>, rebané avou Nameur; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;137]; limero del posse (nén candjî): 5022. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Cognéye</FONT>. ---- [[Cognêye|Pus di racsegnes sol pitit ban d'&nbsp;Cognêye]] 6931 43970 2005-11-10T18:01:10Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Cognêye''' (fr: ''Cognelée'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5022''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;137''' 6932 58632 2006-05-29T16:36:46Z Pablo 5 licince prumire pådje del gazete ''Al ahdat al maghribiya'' (الأحدات المغربية, les etrevéns marokins), socialisse. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 6933 26641 2004-06-02T17:39:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnitche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:djivå|djivå]]. <B>2.</B> [[Motî:atchenå|atchenå]] do boird do toet. Coinrece Basse-Årdene, payis d'&nbsp;Dinant. Disfondowes: corniche, coûrniche, côrniche, cornitche, côrnitche, <FONT COLOR="#800080">cwarnitche</FONT>, <FONT COLOR="#800080">cwernitche</FONT>. 6934 26642 2005-01-28T19:39:22Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coisse</B></FONT> [f.n.] arondis oxheas ki s'&nbsp;asployèt d'&nbsp;on costé sol schene do dos, di l'&nbsp;ôte costé so li sternom. <I>Li londmwin ki l'&nbsp;vatche aveut velé, elle a yeu l'&nbsp;touma; ele s'&nbsp;a-st aflaxhi al tere sins s'&nbsp;polou rilver, li tiesse riployeye so les coisses</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;To m'&nbsp;soyes les coisses:</FONT> to m'&nbsp;anoyes. Disfondowes: <B>cwèsse</B>, <B>cwasse</B>, cô<SUP>n</SUP>sse, cwâsse, coûsse. <span lang=fr>F. côte.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coistrece</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di peme k'&nbsp;a des ptitès royes ki vont del cawe al moxhe, a môde des coices. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe coistrece, simpe coistrece:</FONT> sôres di pemes coistreces. <B>2.</B> (stindaedje) forveyowès lines ki vont d'&nbsp;on pôle a l'&nbsp;ôte so ene bole daegnrece, et ki l'&nbsp;tins est ene eure pus vite (viè l'&nbsp;coûtchant) u ene eure pus tård (viè l'&nbsp;livant) a tchaeke. <span lang=fr>F. méridien, fuseau horaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coistrece di Grinwitch:</FONT> li cene ki passe pa Grinwitch, et ki sieve di referince po les eures. rl a: [[Motî:eure|eure]]. <B>3.</B> <I>a)</I> come ene cadje fwaite so l'&nbsp;eskelete pa totes les coices. <span lang=fr>F. cage thoracique</span>, <I>b)</I> pårteye do coir basteye so ces oxheas la. <I>Mi cour schete mi coistrece; dji so ki hane come on tchén k'&nbsp;a corou dijh kilometes lon après on cier.</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. thorax.</span> Disfondowes: <B>cwestrèce</B>, <B>cwastrèce</B> (cô<SUP>n</SUP>strèce). Etimolodjeye: [[cawete -rece]]. ---- * [[peme|Dipus d' racsegnes so les sôres di pemes]] 6935 38053 2005-08-16T00:23:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cokeacok</B></FONT> [o.n.] sôre d'&nbsp;orkidêye copurade ene des cenes k'&nbsp;ont on dobe agnon, metans <I><span lang=la>Orchis maculata</span></I> eyet <I><span lang=la>Orchis militaris</span></I>. rl a: [[Motî:mwin-do-Bon-Diu-et-pî-do-diale|mwin-do-Bon-Diu-et-pî-do-diale]], [[Motî:vatche-e-vea|vatche-e-vea]]. Disfondowes: cokêcouk, <FONT COLOR="#800080">cokiacok</FONT>. Etimolodjeye: no d'acolaedje no ([[Motî:cokea|cokea]]) + no ([[Motî:cok|cok]]), tot rwaitant les deus bokets d'&nbsp;l'&nbsp;agnon: li ci k'&nbsp;a dné l'&nbsp;plante di l'anêye, c'&nbsp;est l'&nbsp;cok, eyet l'&nbsp;ci ki va rdjeter l'&nbsp;anêye d'&nbsp;après, c'&nbsp;est l'&nbsp;cokea. Sorcoinrece di Spå. 6936 26644 2004-06-02T17:45:49Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:coisse]] 6937 36563 2005-07-31T19:19:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colé</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pinderloke|pinderloke]] ki les femes si metèt å cô. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>colé</B></FONT>, <B>colié</B>, coliè</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>collier</span>. 6938 26646 2004-06-02T17:47:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Colåd-Rodje-Betch</B></FONT> [n.dj.] [[Motî:croxhe-djambot|croxhe-djambot]] do froed. <I>Dj'&nbsp;ô rahaener, sôtler, naxhî Colåd-Rodje-Betch pattavå mi åme</I> (E. Lempereur). ---- [[Colåd-Rodje-Betch|Pus di racsegnes so l'&nbsp;Colåd-Rodje-Betch]] 6939 35547 2005-07-20T00:38:35Z Pablo 5 [[Imådje:coloe1.jpg|thumb|121px|coloe: coloe dissu l' djusse å laecea (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] [[Imådje:coloe2.jpg|thumb|162px|coloe: dessinaedje da P. Defagne.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>coler 2</B></FONT> [v.c.] vudî (on likide) dins on coloe, po rsaetchî les mannestés. <span lang=fr>F. filtrer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coloe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye des cinsîs modeus d' vatches: gros [[Motî:traitoe|traitoe]], avou on fén drap po fé [[Motî:passete|passete]], k' on mete dissu l' djusse, po passer l' laecea djusse modou, et ndè rsaetchî les mannestés foû. <span lang=fr>F. passoire, entonnoir, filtre à lait.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dijhaedje di trawé coloe:</FONT> [[Motî:canlaedje|canlaedje]]. <I>Mete ti pî so les djhaedjes des trawés coloes</I> (J.M. Kajdansky). <span lang=fr>F. médisance, commérage.</span> <B>2.</B> lindje k' on mete didins l' traitoe, et ki rtént les nichtés. <I>Prinde on coloe, li loyî do mî k'&nbsp;on pout; coler tote li tchôdronêye disk'&nbsp;a tant k'&nbsp;ça n'&nbsp;gote pus</I> (ramexhné pa P. Otjacques). <span lang=fr>F. étamine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">colwè</FONT>, coulwè, couloû, coulwa</span>. 6940 26648 2004-06-02T18:02:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coler 1</B></FONT> [v.c.] [[Motî:plaker|plaker]]. <I>Vosse moirtî n'&nbsp;cole pus.</I> 6941 26649 2004-06-02T18:13:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colevrot</B></FONT> [o.n.] biesse come ene cwate-peces mins sins pates (çou ki fwait k'&nbsp;on l'&nbsp;prind sovint po on sierpint), 15&nbsp;cm long, e sincieus latén <I><span lang=la>Anguis fragilis</span></I>. <I>Li colevrot hante les setchès plaeces, les fagnes, les paxhis, les djårdéns, les håyes, les bwès; i passe l'&nbsp;ivier e s'&nbsp;metant a rcoet a pårti d'&nbsp;octôbe disk'&nbsp;al difén di fevrî</I> (S. Quertinmont). rl a: [[Motî:dizi|dizi]], [[Motî:colourdea|colourdea]], [[Motî:sicorlot|sicorlot]], [[Motî:anweye di håye|anweye di håye]], [[Motî:cawé vier|cawé vier]]. <span lang=fr>F. orvet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ctoide come on colevrot:</FONT> si ctoide di tos les costés. Disfondowes: <B>colèvrot</B>, colivrot, coulèvrot, coulvrot. <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el notûle ALW 8.97 (Coinrece Payis d'&nbsp;Dinant &amp; Etur-Sambe-et-Mouze, rl el mape ALW 8.58).</FONT> 6942 26650 2004-06-02T18:13:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:colon 2]] 6943 26651 2004-06-02T18:13:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:colon 2]] 6944 26652 2004-06-02T18:16:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colon 2</B></FONT> [o.n.] djin ki prind d'&nbsp;foice ene plaece, on payis ki n'&nbsp;est nén da sinne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>colneye</B></FONT> [f.n.] plaece k'&nbsp;on colon a prind d'&nbsp;foice. Disfondowes: colonîye, colonèye, <FONT COLOR="#800080">colneye</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>colnijhî</B></FONT> [v.c.] fé do colon. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"coloniser"</span>, sol piceure di "bracnî". Disfondowes: colonizer, colonizè, colonijî, <FONT COLOR="#800080">colnijî, colnihî</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>colnijhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "colnijhî". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;colnijhaedje culturire</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">colnijhaedje tuzançrece:</FONT> tour po s'&nbsp;rinde mwaisse del tuzance d'&nbsp;on peupe. <I>Cwand on tuze ki l'&nbsp;S.L.L.W. a fwait rexhe on papî wice k'&nbsp;on trove 12 côps li mot <span lang=fr>"patois"</span> et 2 côps l'&nbsp;mot <span lang=fr>"patoisant"</span> on s'&nbsp;rind conte ki l'&nbsp;colnijhaedje culturire a fwait des ravaedjes</I> (R.A.A Viroux). <span lang=fr>F. colonisation culturelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coca-colnijhaedje:</FONT> colnijhaedje på vicaedje des Amerikins, avou boevaedje di coca et d'&nbsp;limonådes, les <I><span lang=en>soft drinks</span></I>, lopaedje d'&nbsp;amagnîs sol hapåd, les <I><span lang=en>fast-food</span></I>, et l'&nbsp;bômelisté. Totafwait eshonne, c'&nbsp;est çou k'&nbsp;on cwereu ostralyin a lomé coca-colnijhaedje, on racoûti po "Coca-cola-colnijhaedje". Disfondowes: colonizadje, colonizèdje, colonijâdje, <FONT COLOR="#800080">colnijadje, colnihèdje</FONT>. 6945 26653 2004-06-02T18:16:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:colon 2]] 6946 62931 2006-06-22T22:38:12Z Pablo 5 cominion -> comunion <FONT COLOR="#ff0000"><B>comunion</B></FONT> [f.n.] (rilidjon catolike) <B>1.</B> moumint del [[Motî:messe|messe]] wice ki les djins rçujhèt ene osteye a magnî, ki rprezinte li coir do Crisse. <B>2.</B> ceremoneye ki les efants vont pol prumî côp al comunion. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitite comunion:</FONT> ceremoneye ki les efants comunièt pol prumî côp, diviè l' ådje di shijh set ans. On dit eto: [[Motî:påkes|påkes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grande comunion</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">comunion solanele:</FONT> grande ceremoneye, rilidjeuse et d' famile, cwand les efants, diviè doze ans, rinovlèt did zels-minmes les promesses di leu bateme. <I>Douvént k' ces efants la, ki fjhént leu comunion solanele tot djhant: «Dji m' atatche a Djezus-Cri po todi» li dimegne d' après, on n' les voeyeut ddja pus a messe&nbsp;?</I> (ratourné pa [[L. Mahin]]). Loukîz a: [[Motî:porfession|porfession d' fwè]]. Parintêye: * [[Motî:comunyî|comunyî]]. ---- * [[comunion|Dipus d' racsegnes sol comunion (a messe)]]. * [[påkes des efants|Dipus d' racsegnes so les comunions]]. 6947 26655 2004-06-02T18:28:00Z Pablo 5 '''Comanster''' ('''Cmanster''' pa drî voyale; de: ''Gommelshäusen'') est èn ancyin hamtea di [[Buhô|Bhô]], rimetou e 1977 avou l'&nbsp;intité del [[Viye Såm]], la kel lingaedje do payis di Cmanster est l'&nbsp;[[walon]] (dismetant k'&nbsp;les ôtes hamteas di Bhô djåzèt [[lussimbordjwès]]). == Istwere == Dizo l'&nbsp;Ancyin Redjime, Comanster a todi stî dpindant del [[Conteye di Såm]], çou k'&nbsp;esplike k'&nbsp;on-z î djåze walon. E [[1823]], Comanster va-z esse rimetou avou l'&nbsp;comene di Bhô (lussimbordjwès-cåzant), mins les djins wådront leu lingaedje walon. Tins d'&nbsp;l'&nbsp;ocupåcion almande, di [[1940]] a [[1944]], Comanster fourit l'&nbsp;seu boket do ban di [[Buhô|Bhô]] a n'&nbsp;nén esse aclapé å [[3inme Reich]]. == Etimolodjeye == Aplacaedje tîxhon: Goma-ster (siter da Goma). 6948 26656 2004-06-02T18:29:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Comanster</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cmanster</B></FONT> [n.pl.] ancyin hamtea di Bhô, en Alm. <span lang=de>Gommelshäusen</span>, rimetou e 1977 avou l'&nbsp;intité del Viye Såm; lingaedje do payis: walon (les ôtes hamteas di Bhô djåzèt lussimbordjwès). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon: Goma-ster (siter da Goma). ---- [[Comanster|Pus di racsegnes so Cmanster]] 6949 26657 2004-06-02T18:32:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Comblin-å-Pont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Comblain-au-Pont</span>, divnou intité avou l'&nbsp;minme limero del posse: 4170; limero diyalectolodjike: [L&nbsp;116]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Comblin-å-Pont:</FONT> Comblin-å-Pont avou: Poûsseur. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Comblin-å-Pont]] 6951 57456 2006-05-20T22:08:48Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Comblin-å-Pont''' (fr: Comblain-au-Pont) est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou comene-intité, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Comblain-au-Pont Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 5.176 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4170''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;116''' * Arondixhmint: * Sitindêye: 22,64&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 228,62&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Comblin-å-Pont: Comblin-å-Pont avou [[Poûsseur]]. C'&nbsp;est a Comblin-å-Pont k'&nbsp;[[Ambleve]] si vént agoliner dins l'&nbsp;[[Aiwe d' Oûte]] {{Commons|Category:Comblain-au-Pont}} {{ProvinceLidje}} [[en:Comblain-au-Pont]] [[eo:Comblain-au-Pont]] [[fr:Comblain-au-Pont]] [[nl:Comblain-au-Pont]] 6952 26660 2004-06-02T22:52:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colonizåcion</B></FONT> [f.n.] [[Motî:colnijhaedje|colnijhaedje]]. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"colonisation".</span> 6953 26661 2004-06-02T23:14:49Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>coltchicene</B></FONT> [f.n.] drouke k'&nbsp;on saetche des grinnes di [[Motî:sizrece|sizrece]]. <I>Tot dismantchant l'&nbsp;pwezon des grinnes di coltchike, et li spurer, on-z a saetchî foû l'&nbsp;coltchicene, k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve dins les crijhes di gote</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"colchicine"</span>. ---- [[coltchicene|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol coltchicene]] 6954 26662 2004-06-02T22:56:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>conén</B></FONT> [o.n.] [[Motî:robete|robete]]. Disfondowes <B>conin</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>coné<SUP>n</SUP></B></FONT> coné. Sorcoinrece Payis d'&nbsp;Måmdey. Etimolodjeye: lat <span lang=la>cuniculus</span> (minme sinse). 6955 34628 2005-07-11T21:18:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>consire</B></FONT> [f.n.] gros [[Motî:moncea|moncea]] d' [[Motî:nive|nive]] ki s' a fwait shofler på vint. <I>C' est ene miete çoula k' i fåt fé avou nosse lingaedje: planter des håyes, po les voyaedjeus esse å rcoet do vint et a houte des consires, po bén vey eyou çk' on rote cwand il a nivé</I> (L. Hendschel). <I>I tapèt ås consires, l' ivier, cwand k' el bijhe hoûle</I> (L. Piron). <I>On n' såreut côper å court pa les pazeas, avou les consires</I> (J. Lahaye). <I>Li grosse saedje-dame efoncive dins les consires disk' å banstea avou l' efant dvins</I> (M. Hicter). rl a: [[Motî:banc|banc]], [[Motî:hourêye|hourêye]], [[Motî:hougne|hougne di nive]]. <span lang=fr>F. congère.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>consîre</B>, côssîre, conzîre, conzière, canzière, gonsîre, gansière, consîdje, consîye</span>. <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el notûle ALW 3.94 ey el mape ALW 3.29.</FONT> Parintêye: * [[Motî:siconsire|siconsire]] 6956 38054 2005-08-16T00:24:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coltchike</B></FONT> [f.n.] plante, e sincieus latén <I><span lang=la>Colchicum automnale</span></I>, ki vént dins les frexhès plaeces, ki foye e bontins, et ki florixh e waeyén-tins, avou des blankes, des rôzes, u des violêyès fleurs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nos walons del coltchike:</FONT> [[Motî:cizete 2|cizete]], [[Motî:cizrece|cizrece]], [[Motî:cizete di waeyéns|cizete di waeyéns]], [[Motî:vatche-e-vea|vatche-e-vea]], [[Motî:touwe-tchén|touwe-tchén]], [[Motî:moirt-des-tchéns|moirt-des-tchéns]], [[Motî:tchén-lêye|tchén-lêye]], [[Motî:cou-tot-nou|cou-tot-nou]], [[Motî:boû|boû]], [[Motî:cotchot|cotchot]], [[Motî:pés-d'-vatche|pés-d'-vatche]], [[Motî:tete-di-vatche|tete-di-vatche]], [[Motî:tiesse-di-vatche|tiesse-di-vatche]], [[Motî:vete-lisse|vete-lisse]]. ---- [[coltchike|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol coltchike]] 6957 46968 2005-12-11T18:12:25Z 83.27.23.161 pl: [[de:Herbstzeitlose]] [[en:Colchicum]] [[es:Cólquico]] [[fr:Colchique d'automne]] [[nl:Herfsttijloos]] [[nn:Colchicum autumnale]] [[pl:Zimowit jesienny]] [[Imådje:coltchike.jpeg|thumb|180px|''Colchicum Autumnale'']] Li '''coltchike''' est ene plante ki vént dins les frexhès plaeces, ki foye e bontins, et ki florixh e waeyén-tins, avou des blankes, des rôzes, u des violêyès fleurs. Si no e sincieus latén c'&nbsp;est ''Colchicum automnale''. Li coltchike est ene drole di fleur: cwand k'&nbsp;ele florixh, a l'&nbsp;erire-såjhon, ele n'&nbsp;a nole foye. Li [[pistil]], la k'&nbsp;les grinnes vont vni, a dmoré dins tere. Ça fwait k'&nbsp;les epweznantès grinnes sont dins l'&nbsp;raecinêye, k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve po touwer les tchéns (did la si no di ''touwe-tchén''). Li fleur va flani a l'&nbsp;ivier, et å bontins, les foyes crexhèt foû d'&nbsp;l'&nbsp;[[agnon]] k'&nbsp;est dins tere. Les grinnes ki poirtèt l'&nbsp;pwezon, sont-st å mitan des foyes. Ça fwait ki l'&nbsp;plante wåde si pwezon, minme fåtcheye et fenêye. Li pwezon si rtape so les boyeas: l'&nbsp;epweznêye biesse glete, schite, et atrape des trintchêyes (colikes); ele crive après deus troes djoûs. === Ôtes nos walons del coltchike === On dit eto: cizete, cizrece, cizete di waeyéns, vatche-et-veas, touwe-tchén, moirt-des-tchéns, tchén-lêye, cou-tot-nou, boû, cotchot, pé-d'-vatche, tete-di-vatche, tiesse-di-vatche, vete-lisse. 6958 65251 2006-06-25T07:24:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[es:Colchicina]] [[categoreye:tchimeye]] {{djermon tchimeye}} [[Imådje:coltchicene.png|right|]] Li '''coltchicene''' est ene drouke k'&nbsp;on saetche des grinnes di [[coltchike|sizrece]]. Tot dismantchant l'&nbsp;pwezon des grinnes di coltchike, et li spurer, on-z a saetchî foû l'&nbsp;coltchicene, k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve dins les crijhes di gote. [[cs:Kolchicin]] [[de:Colchicin]] [[en:Colchicine]] [[es:Colchicina]] [[fr:Colchicine]] [[id:Kolkisin]] [[it:Colchicina]] [[ja:コルヒチン]] [[nl:Colchicine]] [[pl:Kolchicyna]] [[zh:秋水仙素]] 6959 58175 2006-05-24T15:38:56Z Pablo 5 licinse Sitructeure tchimike d'&nbsp;ene molecule di coltchicene. (copieye do [[:de:Bild:Colchicin.png|wikipedia en almand]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 6960 26668 2004-06-02T23:33:28Z Pablo 5 sourdant Grande imådje di viyolêyès fleurs di coltchike (copyî do wikipedia [[:de:Bild:65930.jpeg|en almand]]) 6961 56790 2006-05-14T22:47:14Z Pablo 5 coridj.: impreu -> impreur L' Impreur '''Ågusse''' (''Caius Octavius'', poy ''Caius Julius Caesar Octavianus Augustus'', poy ''Imperator Caesar Divis Filius Augustus''), esteut d' aprume lomé '''Octåve''' poy '''Octåvyin''', i vna-st å monde e [[-63|63 dvant Dj-C.]] eyet mori e [[14]] après Dj-C., ci fourit li prumî [[Djivêye des impreurs romins|impreur romin]]. C'&nbsp;esteut li ptit-neveu da [[Djule Cezår]], ki l'&nbsp;va adopter. Après l'&nbsp;moudraedje da Cezår, Ågusse moenne li payis avou [[Mår Antoenne]] eyet [[Lépide]], ki fjhèt a zels troes li [[triyumvirat|deujhinme Triyumvirat]]. Après aveur wangnî siconte di [[Mår Antoenne]] al [[batreye d' Actium]] e [[-31|31]] divant Dj-C., i prinda tot l' povwer eyet divni li prumî impreur romin e [[-27|27]] divant Dj-C. cwand l' Senat romin li dene li tite d' Ågusse (''Augustus''). Ci tite la est ene miete a pårt. D'&nbsp;après l'&nbsp;uzance rominne, c'&nbsp;est on no metou ki s'&nbsp;vént radjouter å no d'&nbsp;on djenerå k'&nbsp;a stî wangneu ey agrandi l'&nbsp;teritwere di Rome, et sovint ci no metou la est basti sol no do peupe k'&nbsp;a stî vincou. Insi par egzmpe På-Emile riçujha l'&nbsp;no di ''Macedonicus'' après k'&nbsp;il ourit concwis li Macedwene. Mins, adon k'&nbsp;ces nos metous la estént purmint layikes, li mot ''Augustus'' n'&nbsp;esteut normålmint eployî k'&nbsp;po les dius. Çoula vout dire ''li ci k'&nbsp;acrexhe''. Avou ç'&nbsp;tite la on djheut do côp k'&nbsp;Octåve esteut l'&nbsp;ci k'&nbsp;acrexheut sins djoke l'&nbsp;''agger publicus''. [[da:Augustus]] [[de:Augustus]] [[en:Caesar Augustus]] [[eo:Aŭgusto Cezaro]] [[et:Augustus]] [[fi:Rooman keisari Augustus]] [[fr:Auguste]] [[he:אוגוסטוס קיסר]] [[it:Caio Giulio Cesare Ottaviano]] [[ja:アウグストゥス]] [[la:Octavianus Augustus]] [[nl:Keizer Augustus]] [[pl:Oktawian August]] [[ro:Caesar Augustus]] [[sv:Augustus]] 6963 26671 2004-06-03T08:20:59Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote displaecî viè Modele:Boardvote #REDIRECT [[Modele:Boardvote]] 6964 26672 2004-06-03T08:20:59Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote contributing displaecî viè Modele:Boardvote contributing #REDIRECT [[Modele:Boardvote contributing]] 6965 26673 2004-06-03T08:20:59Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote days displaecî viè Modele:Boardvote days #REDIRECT [[Modele:Boardvote days]] 6966 26674 2004-06-03T08:21:00Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote dumplink displaecî viè Modele:Boardvote dumplink #REDIRECT [[Modele:Boardvote dumplink]] 6967 26675 2004-06-03T08:21:00Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote edits displaecî viè Modele:Boardvote edits #REDIRECT [[Modele:Boardvote edits]] 6968 26676 2004-06-03T08:21:00Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote entered displaecî viè Modele:Boardvote entered #REDIRECT [[Modele:Boardvote entered]] 6969 26677 2004-06-03T08:21:01Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote entry displaecî viè Modele:Boardvote entry #REDIRECT [[Modele:Boardvote entry]] 6970 26678 2004-06-03T08:21:01Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote intro displaecî viè Modele:Boardvote intro #REDIRECT [[Modele:Boardvote intro]] 6971 26679 2004-06-03T08:21:01Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote intro change displaecî viè Modele:Boardvote intro change #REDIRECT [[Modele:Boardvote intro change]] 6972 26680 2004-06-03T08:21:02Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote listintro displaecî viè Modele:Boardvote listintro #REDIRECT [[Modele:Boardvote listintro]] 6973 26681 2004-06-03T08:21:02Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote notloggedin displaecî viè Modele:Boardvote notloggedin #REDIRECT [[Modele:Boardvote notloggedin]] 6974 26682 2004-06-03T08:21:02Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote notqualified displaecî viè Modele:Boardvote notqualified #REDIRECT [[Modele:Boardvote notqualified]] 6975 26683 2004-06-03T08:21:02Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote novotes displaecî viè Modele:Boardvote novotes #REDIRECT [[Modele:Boardvote novotes]] 6976 26684 2004-06-03T08:21:03Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote time displaecî viè Modele:Boardvote time #REDIRECT [[Modele:Boardvote time]] 6977 26685 2004-06-03T08:21:03Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote user displaecî viè Modele:Boardvote user #REDIRECT [[Modele:Boardvote user]] 6978 26686 2004-06-03T08:21:03Z Template namespace initialisation script MediaWiki:Boardvote volunteer displaecî viè Modele:Boardvote volunteer #REDIRECT [[Modele:Boardvote volunteer]] 6979 43805 2005-11-10T15:56:11Z Pablo 5 {{djermon motî|texhe|<hr>i manke li definixha a '''texhe'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>texhe</B></FONT> ([[Codjowaedje rexhe|codjowaedje]]) [v.c.] <I>Po texhe li taeyeu a des aweyes pikêyes plin s' djilet</I> ([[Arthur Masson]]). <I>C' esteut come on bea mousmint k' on-z åreut texhou a ptits côps avou tot s' cour et ki s' åreut dislené sol tins d' deus båyes</I> ([[Emile Gilliard]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>texheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>texheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>texhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki texhe. <I>Les texheus d' Nodwé fijhént tos les viyaedjes po vinde leu martchandijhe.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>texhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "texhe". <span lang=fr>F. tricot, tissage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>texhou</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:mousmint|mousmint]] di linne metou dizeu li tchmijhe, ki rascove li dzeu do coir, disk' a l' cingue. <I>Felicyin a metou s' vete texhou et s' novele coulote</I> ([[L. Somme]]). <I>Li vete texhou, c' est lu k' elle a veyou l' ôte djoû dins l' tchambe di s' feye</I> ([[L. Somme]]). On dit eto: [[Motî:pulôve|pulôve]], [[Motî:tricot|tricot]], [[Motî:tricoté|tricoté]], [[Motî:vareuse|vareuse]]. rl a: [[Motî:djilet|djilet]], [[Motî:cazakin|cazakin]]. <span lang=fr>F. tricot.</span> <B>2.</B> (mot d' biyolodjisse) boket do coir, u d' ene plante, fwait des minmès sôres di celures, et k' a on metou ovraedje biyolodjike. <I>Po-z adiercî vosse pikeure, l' aweye doet ariver dins l' texhou dzo l' pea.</I> <span lang=fr>F. tissu.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">texhou sociå, industriyel</FONT>: trope di djins ki fjhèt ene soce, troke d' industreyes. <I>Les islamiveus sont foirt sititchîs dins l' texhou sociå des ptitès djins.</I>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèchou</FONT>, tèchu, tèhou</span>. Etimolodjeye: pårticipe erirece do viebe "texhe". ---- [[texhou|Dipus d' racsegnes sol mot "texhou"]] 6980 26688 2004-06-13T18:36:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>treyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:texhe|texhe]] (des strins) <I>Li curé Ramoux a passé l'&nbsp;feu di s'&nbsp;veye a-z acsegnî les djins do vå d'&nbsp;Glon a treyî les strins po fé des tchapeas d'&nbsp;paye.</I> ([[J. Brumioul]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>treye</B></FONT> texhaedje di fier, çou ki fwait on [[Motî:treyisse|treyisse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>treyisse</B></FONT> [o.n.] texhaedje di fyis, sovint e cwårés, avou des trôs å mitan. <I>Estô di m'&nbsp;hôt kepi, mete li tchapea di strin K'&nbsp;est come on tchapea-bole, ossi deur k'&nbsp;on tupin, Avou, so les costés deus trôs e fén treyisse</I> ([[Louis Piron]]). <span lang=fr>F. treillis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;treyisse ås poyes, å djibî:</FONT> treyisse ki les poyes (li djibî) ni såreut passer houte. <I>Dj'&nbsp;a metou do treyisse ås poyes åtoû d'&nbsp;mes salådes</I> ([[Daniel Oger]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trèyis'</FONT>, trèyli, trèyi, trèyë</span>. Etimolodjeye: viebe treyî, [[cawete -isse]]. 6981 43804 2005-11-10T15:56:01Z Pablo 5 {{djermon motî|tricoter|<hr>i manke '''tricotaedje'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tricoter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:texhe|texhe]] (del linne). <I>Les femes, ashides divant l'&nbsp;cramion, tricotént des tchåssetes e schapant ene masse di måyes</I> ([[R. Painblanc]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tricoté</B></FONT> [o.n.] [[Motî:texhou|texhou]]. <span lang=fr>F. tricot, pull.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tricot</B></FONT> [o.n.] texhou. Etimolodjeye: calcaedje do francès <span lang=fr>"tricot"</span>. 6983 37902 2005-08-13T12:25:16Z Pablo 5 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lagauche]] '''Louis Lagauche''' a skepyî e [[1877]] et a morou e [[1965]]. C'&nbsp;esteut on scrijheu e walon, di Lidje minme, årmurî di s'&nbsp;mestî, pu bibliotekî. I screye dispu estant tot djonne (16 ans): ene tchanson: “Les Flaminds”. Docô, i dvént redjixheu d'&nbsp;ene dramatike, et-z askepyî, e [[1897]], ene soce di scrijheus: “[[Les djonnes oteurs walons]]”. I tchante å [[Cåbaret walon]] (1895-1900), pus a ds ôtes cåbarets disk'&nbsp;e [[1925]]. Ses scrijhaedjes, c'&nbsp;est des sacwès po rire, et po vanter l'&nbsp;Walonreye. Insi, i riscrît tote l'&nbsp;istwere do [[payis d' Lidje|payis d'&nbsp;Lidje]], a môde del ''“Légende des siècles”'' da [[Victor Hugo]], eplaideye dins l'&nbsp;ramexhnêye “So m'&nbsp;tere, prumî live” (1921). Il a l'&nbsp;boune aweure di rashonner ses scrijhaedjes, tchaeke côp k'&nbsp;end a assez po fé on live, et sins leyî ouve, céncwante ans å long. “Å hazår del pene” (ouves 1897-1907); “Amon nozôtes” (tchansons tchoezeyes 1908-1912); “Mayon” (powinme e nouf tchants, 1909); “[[Li ptit hierdî (epopêye)|Li ptit hierdî]]” (powinme e cénk tchants 1926); “So m'&nbsp;tere: les belès eures” (1928); “So les ailes del tchanson” (1932); “Tchantchès, istwere d'&nbsp;on Lidjwès” (1935); “Prindoz vosse bordon: tåvleas, contes et noveles e proze” (1937); “L'&nbsp;inmant” (powinmes) (1947). Riprin dins l'&nbsp;grosse [[antolodjeye da Piron]]. [[Imådje:louis_lagauche_sinee.jpg|thumb|center|350px|Louis Lagauche si siné]] == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/lagauche.html Li pådje Louwis Lagauche] 6984 26692 2005-05-08T09:05:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hobete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cahoute (des tindeus ås oujheas, des dwanîs, evnd). <I>Et vola k'&nbsp;on djoû des ceréjhes lujhèt so ene pitite baguete håynêye a ene hobete</I> ([[L. Lagauche]]). rl a: [[Motî:guerite|guerite]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hobete di toele:</FONT> toetea po lodjî padzo. <I>Li djoû di dvant, nos avéns monté nosse pitite hobete di toele å fond d'&nbsp;ene valêye, tote seule å mitan d'&nbsp;on grand pré</I> ([[Yvonne Gendarme]]). <span lang=fr>F. tente.</span> <B>2.</B> cadje do tchén. <I>Dj'&nbsp;inme mî d'&nbsp;eraler a m'&nbsp;hobete</I> ([[A. Dewelle]]). On dit eto: [[Motî:trô|trô]]. <span lang=fr>F. niche.</span> <B>3.</B> pitit botike metou å mitan des voyes. <I>Et vola k'&nbsp;on djoû des ceréjhes lujhèt so ene pitite baguete håynêye a ene hobete</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Dji n'&nbsp;pou pus sinte les gazetes K'&nbsp;on vind dins les hobetes</I> ([[Bernard Mirlon]]). Loukîz a: [[Motî:livreye|livreye]]. <span lang=fr>F. kiosque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hobete ås [[Motî:tiket|tikets]]</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hobete ås telefones :</FONT> botikea k'&nbsp;on î pout aler telefoner. <I>Di flaxhe, c'&nbsp;est ene hobete ås telefones</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. télékiosque.</span> <B>4.</B> [[Motî:åvrûle|åvrûle]] po ratinde l'&nbsp;otobusse. On dit eto: [[Motî:guerite|guerite]]. <span lang=fr>F. arrêt, abri.</span> <B>5.</B> [[Motî:dijhea|dijhea]]. <span lang=fr>F. dizeau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hobète</FONT>, houbète, houbote, aubète</span>. Etimolodjeye: [[vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>"huba"</span> (tchapea), 1800. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hobinete</B></FONT> [f.n.] pitite hobete. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hobet</B></FONT> [o.n.] pitite måjhon d'&nbsp;plantches. On dit eto: [[Motî:cassene|cassene]], [[Motî:cambuze|cambuze]], [[Motî:wåmire|wåmire]], [[Motî:måjhinete|måjhinete]]. <span lang=fr>F. masure.</span> 6985 26693 2004-06-03T09:45:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Lagauche]] 6986 26694 2004-06-03T09:45:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[André Dewelle]] 6989 34811 2005-07-12T23:38:49Z Pablo 5 Motî:dislener displaecî viè Motî:dislinner <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislener</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si dislener</FONT> [v.pr.] piede del linne, tot djåzant d'&nbsp;on texhou. <I>C'&nbsp;esteut come on bea mousmint k'&nbsp;on-z åreut texhou a ptits côps avou tot s'&nbsp;cour et ki s'&nbsp;åreut dislené sol tins d'&nbsp;deus båyes</I> ([[Emile Gilliard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dislèner</FONT>, dislin.ner</span>. 6990 34813 2005-07-12T23:38:49Z Pablo 5 Copene:Motî:dislener displaecî viè Copene:Motî:dislinner serè motoit rfondou "dislinner (a vey avou ene grande rîlêye crin; crinner / kerner); tchinne ; tchinnea / tchenea) :I gn a-st on viebe "linner" dins l'&nbsp;Haust, avou "lèner" metou come vî prononçaedje (sourdants Remåke et Forir). :come i shonnreut ki "linner" soeye li prononçaedje d'&nbsp;asteure, et come ça shût l'&nbsp;mot "linne", dji sreut po rfonde come çoula (dj'&nbsp;ô bén: linne, linner, dislinner). :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;djun 2004 a 21:17 (UTC) 6991 26697 2004-06-03T21:06:18Z Pablo 5 +boket d' tchanson d' egzimpe <FONT COLOR="#ff0000"><B>djilet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:texhou|texhou]] ki s'&nbsp;abotnêye pa padvant. <I>Piron n'&nbsp;vout nén danser, s'&nbsp;i n'&nbsp;a-st on noû djilete, On djilete di pea d'&nbsp;tchet</I> (tchanson tradicionele) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu, ki nos voet, n'&nbsp;a k'&nbsp;ene pitite potche a s'&nbsp;djilet:</FONT> i nos punirè si nos fjhant do må. 6992 26698 2005-03-19T12:01:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coviete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:covra|covra]] d' on tchôdron, d' ene sitouve. <span lang=fr>F. couvercle.</span> <B>2.</B> sipessès pådjes difoûtrinnes d' on live, d' ene rivowe. <I>Emile Gilliard va fé rexhe on novea live, avou ene coleur a l' aiwe da s' fré, Fernand Gilliard, sol coviete.</I> <I>Li prince a todi on grand riya ki wårnixh li coviete des magazenes ås imådjes</I> ([[C. Massaux]]) <span lang=fr>F. couverture.</span> <B>3.</B> [[Motî:covtoe|covtoe]]. <span lang=fr>F. couverture.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:covri|covri]] (avou [[ridaedje R = L|ridaedje R = Y]]), [[cawete -ete]]. 6993 26699 2004-06-03T21:27:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cårpete</B></FONT> [f.n.] sipès [[Motî:texhaedje|texhaedje]] di linne k'&nbsp;on met al tere po-z aveur bon des pîs, et wårni. <I>Les cuzéns, ashîs e tere so ene cårpete, estént ki djouwént ås legos</I> ([[P. Rousselle]]). <span lang=fr>F. tapis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">caurpète</FONT>, cârpète</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"carpet"</span> (minme sinse), 1900. 6994 43837 2005-11-10T16:11:57Z Pablo 5 {{djermon motî|cazake}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cazake</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cazakin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:texhou|texhou]], [[Motî:djilet|djilet]]. <I>Mete ti cazakin&nbsp;! t'&nbsp;årès froed.</I> 6995 26701 2004-06-03T21:41:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyminoye</B></FONT> [addj.] londjin. <span lang=fr>F. indolént(e).</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] di l'&nbsp;addjectif "loye", calké do flamind <span lang=nl>"lui"</span> (nawe) + viebe "miner" (moenner), cawete -ant ricandjeye e -oye; ki s'&nbsp;moenne nawmint; 1880. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lô<SUP>n</SUP>y'minô<SUP>n</SUP>ye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyminoymint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene loyminoye manire. rl a: [[Motî:tuzanmint|tuzanmint]], [[Motî:belotmint|belotmint]], [[Motî:londjinnmint|londjinnmint]], [[Motî:londjinniveuzmint|londjinniveuzmint]]. <I>Tot s'&nbsp;pormoennant loyminoymint, li vicåre rescontere ene masse di djins</I> ([[Marcel David]]). <span lang=fr>F. paresseusement, nonchalamment, lentement, indolemment.</span> Etimolodjeye: bodje loyminoye, [[cawete -mint]], 1920. 6996 26702 2004-06-03T21:44:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pî-rowe</B></FONT> [f.n.] rowe dins ene veye ki les otos n'&nbsp;î plèt nén aler. On dit eto: [[Motî:pormoennaedje|pormoennaedje]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon/pî|aplacaedje tîxhon]] no (pî) + no (rowe), 2001. 6997 26703 2005-03-09T22:24:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pormoenner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si pormoenner</FONT> [v.pr.] roter londjinnmint, po s'&nbsp;plaijhi. <I>Tot s'&nbsp;pormoennant loyminoymint, li vicåre rescontere ene masse di djins</I> ([[Marcel David]]). <I>Gn aveut on spér ki s'&nbsp;pormoennéve avå l'&nbsp;fagne.</I> <span lang=fr>F. se promener.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:moenner|moenner]], [[betchete por-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pormoennåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> moumint k'&nbsp;on s'&nbsp;va pormoenner. <B>2.</B> pormoennaedje. <I>Dji frè ene pormoennåde po m'&nbsp;kischeure après l'&nbsp;dinner.</I> <I>Li directeur s'&nbsp;aveut dmandé s'&nbsp;il aléve leyî rexhe si troplêye pol pormoennåde</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. promenade.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pormoenneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pormoenneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pormoennresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s'&nbsp;pormoenne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pormoennaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "si pormoenner". <I>I gn a do pormoennaedje a Francortchamp</I> ([[L. Remacle]]). On dit eto: pormoennåde. <B>2.</B> plaece k'&nbsp;on s'&nbsp;î pout pormoenner. <span lang=fr>F. promenade amenagée.</span> <B>3.</B> [[Motî:pî-rowe|pî-rowe]]. <I>Al plaece do teyåte di Nameur, asteure, c'&nbsp;est on pormoennaedje.</I> <span lang=fr>F. piétonnier.</span> 6998 26704 2004-06-03T20:25:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:texhe]] 6999 26705 2004-06-03T20:32:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tricoter]] 7000 26706 2004-06-03T20:32:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tricoter]] 7001 26707 2004-06-03T20:35:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:treyî]] 7002 26708 2004-06-03T20:47:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:texhe]] 7003 26709 2004-06-03T20:47:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:texhe]] 7004 26710 2004-06-03T20:47:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:texhe]] 7005 26711 2004-06-03T20:47:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:texhe]] 7006 26712 2004-06-03T21:08:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hobete]] 7007 26713 2004-06-03T21:08:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hobete]] 7008 26714 2004-06-03T21:29:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cazake]] 7009 26715 2004-06-03T21:41:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:loyminoye]] 7010 26716 2004-06-03T21:54:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pormoenner]] 7011 26717 2004-06-03T21:54:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pormoenner]] 7012 26718 2004-06-03T21:54:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pormoenner]] 7013 26719 2004-06-03T21:56:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pormoenner]] 7014 26720 2004-06-03T21:56:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pormoenner]] 7015 26721 2004-06-03T23:36:16Z Lucyin 16 Motî:-hinot displaecî viè Motî:han #REDIRECT [[Motî:han]] 7016 26722 2005-03-12T20:56:53Z Lucyin 16 /* Viyaedjes del Walonreye avou l' mot "han" u on parint */ [[Imådje:han_wi.jpg|thumb|Imådje d' ene ''han'']] Ene '''han''', c'&nbsp;est on pré metou li long d'&nbsp;ene aiwe, sovint dins on keude, et k'&nbsp;est dzo aiwe å [[Motî:rilén|rlén]]. On '''hamwè''', c' est ene plaece avou des hans (des bas prés). == Linwince do vî vî mot "han" == Dins les scrijhaedjes "francès", on l'&nbsp;pou trover come ''Han'' u ''Ham''. Dins les vîs scrijhaedjes, on-z a kécfeye ene [[sorwalonde]] ''-hain'', did la, li cawete [[Motî:-hinot|-hinot]]. E walon, li H pout tchaire dins l'&nbsp;prononçaedje a ''An'' (Han-so-Mouze) u a ''Han''; gn è pout aveur on disnaziålijhaedje (dji va a ''A'', copurade po Han-so-Eure et Han-so-Sambe). Li femrin si voet bén a pårti di viyaedjescome Pitite-Han, Grande-Han, Moite-Han. == Viyaedjes u [[toponimeye|plaeces]] del Walonreye avou l' mot "han" u on parint == * Avou on no d' aiwe padrî ** [[Han-so-Lesse]] ** [[Han-so-Eure]] ** [[Han-so-Sambe]] ** [[Han-so-Mouze]] (el Walonreye francesse). * Dins èn [[aplacaedje tîxhon]]. ** [[Dôhan]] ** [[Frôhan]] ** [[Pouphan]] * Novea grand ban: ** [[Han-Nålene]] * Dirî èn addjectif. * [[Pitite-Han]] * [[Grande-Han]] * [[Moite-Han]]. * Minme bodje etimolodjike ** [[Hamwer]] ** [[Hamwè]] 7017 26723 2004-06-04T13:53:52Z Pablo 5 licince Poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004, so l' aiwe di Lesse, cwand ele passe dizo l' E411, do costé di Stegne, Belvå-dlé-Han. {{licince imådjes Lucyin}} 7018 26724 2004-12-06T20:33:35Z Lucyin 16 ecråxhe <FONT COLOR="#ff0000"><B>Han-so-Lesse</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Han-sur-Lesse</span>, rebané avou Rotchfoirt. Han est cnoxhou long et lådje di cåze di ses grotes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Trô d' Han:</FONT> plaece ki l' Aiwe-di-Lesse vént foû d' tere. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Han</FONT>, An</span>. ---- [[Han-so-Lesse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Han-so-Lesse]] 7019 59116 2006-06-02T15:14:37Z Pablo 5 loyén [[Belvå-dlé-Han|Belvå]] [[Imådje:Han_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Han]] [[Imådje:Han-sur-Lesse JPG01.jpg|thumb|Vuwe di Han eyet d' l' [[Aiwe-di-Lesse]]]] [[Imådje:Han_trin_safari.jpg|thumb| Li ptit trin pol safari a Han]] '''Han-so-Lesse''' (fr: ''Han-sur-Lesse'', so plaece, on dit djusse '''a Han'''), c' est èn [[viyaedjes rebanés di Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Rotchfoirt]]. Han est cnoxhou disk' a foû payis po ses grotes, ene beaté naturele ricnoxhowe sol Daegn etire. * Limero del posse: '''5580''' (vî limero '''5432''') * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''D&nbsp;101'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Sipotaedje des djins: les Hayès, les Ayès. On vout k' ça soeye d' on mayeur do 19inme sieke ki djheut ''ayè'' po ''ayi'' ([[Motî:oyi|oyi]]). ''Gn a eto des ôtes viyaedjes lomés [[Han#Viyaedjes del Walonreye avou l' mot "han" u on parint|Han]].'' == No di des plaeces di Han == * A vey avou des tchamps et des prés: ** Al [[pré|preyale]] (so plaece: ''[[Motî:preyale|ol Préle]]'') ** Ås [[Motî:vegne|Vegnes]]. ** Soyire * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Sol [[Motî:ban|Ban]]. ** al [[Motî:bressene|Bressene]]. ** al [[Motî:cårire 1|Cårire]] (so plaece: ''Cârîre''). ** Coulot d' Lidje (so plaece: ''Culot''). ** å [[Motî:pådje 2|Pådje]] (so plaece: ''o paudje''). ** å [[Motî:posti|posti]]. ** So [[Motî:tchestea|Tchession]] (metou so ene cresse, ki rwaite el Gofe di [[Belvå-dlé-Han|Belvå]], on-z î pout co trover des viyès pires). ** Sol Tchestê . (so plaece: ''su l' Tchestê''). * A vey avou des aiwes : ** ås [[Broû|Broûlins]], (so plaece: ''Brûlins''). ** li Fontinne [[Sint Mårtén]]. * A vey avou des monts-et-vås : ** Li [[Motî:tiene|Tiene]] do [[Motî:djubet|Djubet]]. ** Li Tiene ås [[Motî:oxheas|oxheas]] (so plaece: ''ouchés'') * A vey avou des rotches : ** Trô d' Han : plaece ki l' [[Aiwe-di-Lesse]] vént foû d' tere (ele a moussî e tere e l' [[Motî:egolina|egolina]] d' [[Belvå-dlé-Han|Belvå]]). ** Trô stope-cou. * Voyes ** Les [[Motî:tcherå|Tcherås]]. == Istwere des Grotes di Han == E [[1771]], l' abé de Feller aveut ddja moussî sacwants metes dins l' Trô d' Han. E [[1860]] gn a yeu des rcweraedjes di des sincieus, k' ont trové des novelès voyes. E [[1895]], li dominne des Grotes divént ene [[Societé anonime]]. On-z î mete li loumire et ele kimince a-z assaetchî todi dpus d' tourisses. On fwait on tram inte li viyaedje et les grotes Ci n' n' est k' e [[1988]] ki des omes-gurnouyes ont parvinou a passer di l' egolina d' Belvå å trô d' Han. Sacwants ôtes avént morou dvant zels, tot sayant d' fè parey. Sourdant: [[Li Chwès]]. == Tuzance walone == * [[Adelin Lebrun]] sicrijha on live “Å bea payis d' Han”. * Sicrijheu e walon di Han: [[André Henin]] {{Commons|Han-sur-Lesse}} [[fr:Han-sur-Lesse]] [[nl:Han-sur-Lesse]] 7020 26726 2004-06-04T13:55:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Han-so-Eure</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ham-sur-Heure</span>, rebané avou Nålene et sacwants ôtes viyaedjes po fé l'&nbsp;intité di [[Han-Nålene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Han</FONT>, A, Ham'</span>. ---- [[Han-so-Eure|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Han-so-Eure]] 7021 43982 2005-11-10T18:04:07Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Han-so-Eure''' (so plaece ''A'', fr: ''Ham-sur-Heure'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nålene]] po fé l' intité di [[Han-Nålene]]. ''Gn a eto des ôtès plaeces lomêyes [[Han#Viyaedjes del Walonreye avou l' mot "han" u on parint|Han]].'' * Limero del posse: '''6120''' (vî limero '''6428''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;34''' * Sipotaedje des djins: Les Bourkis. (...''Gn a k' on Bourk, gn a k' on Paris''...) 7022 26728 2004-06-04T13:48:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Han-so-Sambe</B></FONT> so plaece A [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Ham-sur-Sambre, rebané avou Djmepe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Han</FONT>, A, Ham'</span>. ---- [[Han-so-Sambe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Han-so-Sambe]] 7023 43966 2005-11-10T18:00:49Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Han-so-Sambe''' (so plaece ''A'', fr: ''Ham-sur-Sambre'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Djimepe-so-Sambe|Djmepe-so-Sambe]]. ''Gn a eto des ôtès plaeces lomêyes [[Han#Viyaedjes del Walonreye avou l' mot "han" u on parint|Han]].'' * Limero del posse: '''5190''' (vî limero '''5770''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;89''' 7024 26730 2004-06-04T12:57:02Z Pablo 5 roye di coûtchî <FONT COLOR="#ff0000"><B>Han-so-Mouze</B></FONT> [n.pl.] viyaedje del Walonreye francesse, dilé Djivet. ---- [[Han-so-Mouze|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Han-so-Mouze]] 7025 26731 2004-06-04T12:52:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Han-Nålene</B></FONT> [n.pl.] novele comene intité del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ham-sur-Heure-Nalinnes</span>, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje di Han-so-Eure, Nålene et sacwants ôtes viyaedjes. ---- [[Han-Nålene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Han-Nålene]] 7026 57491 2006-05-20T22:55:32Z Pablo 5 tåvlea [[Imådje:Essegne Han-Nålene.png|left|]] '''Han-Nålene''' (so plaece ''A-Naulène'', fr: ''Ham-sur-Heure-Nalinnes'') est ene comene-intité di Walonreye, el [[province do Hinnot]]; sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]], på rashonnaedje di [[Han-so-Eure]], [[Nålene]] et sacwants ôtes viyaedjes. ''Gn a eto des ôtès plaeces lomêyes [[Han#Viyaedjes del Walonreye avou l' mot "han" u on parint|Han]].'' [[Imådje:Ham-sur-Heure-Nalinnes Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 13.263 ([[2002]]) * Limero del posse: '''6120''' * Sitindêye: 45,84&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 289,33&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Han-Nålene: [[Cour (viyaedje)|Cour]], [[Djanmioû]], [[Han-so-Eure]], [[Marbwê]], [[Nålene]]. [[Imådje:Ham-sur-Heure_JPG01.jpg|thumb|li tchestea]] == Tuzance walone == Sicrijheus et rcwereus sol walon: * [[Willy Bal]], * [[Emile Lempereur]], * [[André Gauditiaubois]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.ham-sur-heure-nalinnes.be/ Waibe del comene] {{ProvinceHinnot|Han-Nalene}} [[de:Ham-sur-Heure-Nalinnes]] [[en:Ham-sur-Heure-Nalinnes]] [[eo:Ham-sur-Heure-Nalinnes]] [[fr:Ham-sur-Heure-Nalinnes]] [[nl:Ham-sur-Heure-Nalinnes]] 7027 26733 2004-06-04T07:29:26Z Pablo 5 licince Cwarmea d'&nbsp;Måmdey; poitrait saetchî pa L. Mahin e 2003. {{licince imådjes Lucyin}} 7028 26734 2004-06-04T07:29:49Z Pablo 5 licince Eglijhe di Sélindje; poitrait saetchî pa L. Mahin e 2003. {{licince imådjes Lucyin}} 7029 26735 2004-06-04T07:30:52Z Pablo 5 licince Eglijhe di Wåclindje; poitrait saetchî pa L. Mahin e 2003. {{licince imådjes Lucyin}} 7030 26736 2004-06-04T00:16:31Z Lucyin 16 foto da P. Defaw, avou si åjhmince foto da P. Defaw, avou si åjhmince 7031 49706 2006-01-27T15:40:44Z Lucyin 16 [[categoreye:forestreye]] On '''fayi''', c' est on bwès d' [[faw]]s. Ecolodjicmint, on fayi, c' est on bwès avou waire di sôres di plantes, årvier des [[taeye (di bwès)|taeyes]]. Li mot "fayis" a siervou po lomer [[fayi (toponimeye)|mwintès plaeces el Walonreye]]. [[fr:hêtraie]] 7032 26738 2004-06-04T07:50:50Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Han-Nålene]] 7033 51163 2006-03-11T07:04:47Z 81.41.184.228 añadir idioma español [[categoreye:åbes et bouxhons|Fa d' Verzi]] [[Image:FagusTortuosaGremsheim01.jpg|thumb|300px|Ene få d' Verzi d' 200 ans, e l' Almagne]] Li '''faw di Verzi''', (on dit eto '''få d' Verzi''', '''crawieuse få''', u '''toirtchåde hesse'''), e francès ''faux de Verzy'', u ''hêtre tortillard'', c' est ene sôre di [[Motî:crawieus|crawieus]] [[faw]], foirt bas, ki n' vént ki dins sacwantès coines di [[France]], d' [[Almagne]] et di [[Scandinaveye]]. No e sincieus latén: ''Fagus sylvatica L. var. Tortuosa (Pepin, 1861)''. == Discrijhaedje del få d' Verzi == [[Image:FagTortuosa10y.jpg|thumb|right|Ene få d' Verzi d' 10 ans]] Li faw di Verzi, c' est ene hesse, nén dpus d' deus troes metes hôte, [[Motî:ascwati|ascwateye]] come ene covresse, avou les brantches ki pindèt ttåtoû, e rond, disk' a tere, et les foyes si serêyes k' on n' såreut vey houte. Tré kel pî u k' ene brantche a on pô crexhou, li crawieuse få fwait keude so keude dins tos les sinses. C' est po ça ki nost åbe ni vént nén bén hôt, mins k' i crexhe purade come on parasol u on paraplouve. I foye pus tård ki les ôtès hesses. Les foyes sont pus ptites et pus serêyes so les boutes di l' anêye. Et come i crexhe moens vite k'&nbps;els ôtes, i prind raddimint l' cogne d' on paraplouve cwand i dvént vî et d' ene covresse cwand il est pus djonne. On-z estime ki les pus vîs des åbes, les cis ki vnèt d' peri, årént eter 350 et 500 ans. C' est nén åjhey d' elzî conter les crexhinnes. Come les branches do faw di Verzi pindèt disk' a tere, ses branches si marcotèt åjheymint, minme dins l' bwès; et ces marcotes la crexhèt tot ossu crawieuses, minme si on les rpike pus lon, dins on pair u ôte pårt. == Sipårdaedje djeyografike == * dins l' grand bwès, a [[Verzy]], on viyaedje del [[Motî:montneye|montneye]] di [[Rinse]] (288 m. hôt), el [[Tchampagne]]; nén lon del voye ki va so [[Chalons-el-Tchampagne]], e wangnant on pô so [[Epernay]]. C' est drola k' end a l' pus dins l' monde (668 e 1977 et come 800 asteure). * sol platrê d' Rôcroyî, dilé [[Rivin|Rvin]], et dins des ôtes bwès, el [[France]]. * e l' [[Almagne]], do costé di [[Hanôve]] (kéconks). * dins l' Sud del [[Suwede]] (sacwants). * et plik plok e [[Daenmåtche]]. == Istwere et (doûcès) croeyances == A [[Verzy]], gn aveut la, e [[6inme sieke]], dins ç' grand bwès la do dominne del “Comandreye do Timpe”, on [[Motî:moustî|moustî]] dicåcî a ''Sint Båle'' (on [[forveyou sint]] ?), k' aveut stî askepyî e [[664]] pa [[Sint Nivard]]. On vout ki les moennes, so leu passadje, plantént todi des hesses. Li toirtchaedje do faw di Verzy, ça åreut stî ene rascråwe evoyeye po pûni les djins d' Verzy. Totes des crawieusès hesses ki crexhnut el minme plaece, come di djusse, ça a fwait rsoude les viyès croeyances et les fåves do vî vî tins. Pår divant dvant l' askepiaedje do moustî Sint-Båle e 664, gn åreut ddja yeu drola, do tins des [[Celes]], on [[nîme]] dicåcî a Baal, onk des diès celes. Pu vî k' ça, on-z î a eto rtrové ene hatche preyistorike. El [[Moyinådje]], li (doûce) croeyance vleut ki les fås d' Verzy estént ene rascråwe k' åreut stî avoyeye pa Båle, li diè cele del tonoere, po puni les djins d' Verzi. Co enute, des croeyances k' i gn a s' aspoyèt so les cénk croes des fås (ene blanke, ene noere, ene vete, ene rodje et ene djaene) ki les moennes årént planté dins ces bwès la åtoû do viyaedje di Verzy. I fjhèt etervini des viyès uzance chînwesses; il î sereut kession d' loumire do djoû, des ekinokes, des 5 elemints, des rantoeles solreces et teresses, des movmints del tere et k' è sai dj' ? Des ôtes pretindèt vey on sene a vey avou l' sacraedje des [[Djivêye des rwès d' France|Rwès d' France]]. Adon, ça s' fijheut a [[Rinse]]. Et li djoû di dvant l' sacraedje, les rwès vnént priyî dins ces bwès la. == Sincieusès rcwerances sol faw di Verzy == Kécfeye ki ç' sereut ene [[mutåcion]] k' åreut askepyî cisse sorsôre di faw la. A l' univiersité d' Montpellier, li mådjuster Bernard Thiebaut a fwait des rcweraedjes sol faw di Verzy. Il a trové des diferinces dins les djinnes di l' åbe. Les grinnes k' il a rsemé et k' ont bén vlou djermer ont dné des hesses normåles, des crawieuses et des mitan mitan. Ça shonnreut shuve les [[lwès da Mendel]]. Eto, li faw sereut ene [[eterozigote]]. C' est po ça k' ele dimorreut råle (come li bleuwe coleur dins les vatches [[Bleu Blanc]]). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/nateure.html#faw_verzy Li faw di Verzi (e walon, pa Louis Baidjot)] * [http://membres.lycos.fr/faggia/ Li faw di Verzi (e francès)] [[de:Süntel-Buche]] [[en:Dwarf Beech]] [[es:Fagus sylvatica tortuosa]] [[fr:Fau de Verzy]] 7035 26741 2004-07-24T16:43:51Z Pablo 5 Essegne del comene di [[Han-Nålene]]. 7036 54531 2006-04-16T20:03:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Ham-sur-Meuse]], [[pt:Ham-sur-Meuse]] [[Categoreye:Walonreye di France]] '''Han-so-Mouze''' (fr: ''Ham-sur-Meuse'') est on viyaedje del [[Walonreye di France]], dilé [[Djivet]]. * [[Limero del posse]]: '''08600''' * [[Limero diyalectolodjike|Limeros diyalectolodjikes]] ** da [[C. Bruneau]] : '''Br 5''' ** da [[A. Doppagne]] : '''Do ?''' * [[Depårtumint des Årdenes]] * Sitindêye: 61,9&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Pont l'&nbsp;pus hôt: 110&nbsp;metes * Dimorants: 248 ([[1999]]) ''Gn a eto des ôtès plaeces lomêyes [[Han#Viyaedjes del Walonreye avou l' mot "han" u on parint|Han]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Han-so-Mouze == === Hamteas === === Ôtès plaeces === * Sol boird di droete di [[Mouze]], pa dvant l' viyaedje, i gn a yeu lontins ene [[malådreye]], did la kel viyaedje a lontins stî lomé ''Han-les-Malådes''; ci no d' plaece la egzistêye co. [[fr:Ham-sur-Meuse]] [[it:Ham-sur-Meuse]] [[nl:Ham-sur-Meuse]] [[pl:Ham-sur-Meuse]] [[pt:Ham-sur-Meuse]] [[sr:Ham-sur-Meuse]] 7037 55861 2006-05-05T19:53:08Z 212.100.178.141 {{Omonimeye}} Plaeces ki s'&nbsp;lomèt '''Djmepe''': * [[Djimepe-so-Sambe]], el [[province di Nameur]] * [[Djimepe-so-Mouze]], rebané avou [[Serè]], el [[province di Lidje]]. 7038 26744 2004-06-04T14:14:30Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Få d' Verzi]] 7039 26745 2004-06-04T17:47:33Z Lucyin 16 faw, li cogne di l’ åbe (poitrait saetchî pa E. Defaw, eplaidî avou si åjhmince). faw, li cogne di l’ åbe (poitrait saetchî pa E. Defaw, eplaidî avou si åjhmince). 7041 26746 2004-06-05T00:11:42Z Pablo 5 licince mape des lomaedjes do faw diviè 1935 (ritchaboré pa L. Mahin a pårti des dnêyes di l’ [[A.L.W.]]. {{licince imådjes Lucyin}} 7042 26747 2004-06-05T00:12:44Z Pablo 5 licince L’&nbsp;eglijhe di Transene, veyowe del viye çmintire poitrait saetchî pa L. Mahin e 2001. {{licince imådjes Lucyin}} 7043 26748 2004-06-05T00:13:02Z Pablo 5 licince L’&nbsp;oté del Bårire a Transene; poitrait saetchî pa L. Mahin e 2001. {{licince imådjes Lucyin}} 7044 26749 2004-06-05T00:13:49Z Pablo 5 licince Transene: li cou d’&nbsp;l’&nbsp;eglijhe et l’&nbsp;viyaedje, veyou do Tienne Pichcaye poitrait saetchî pa L. Mahin e 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 7045 26750 2004-06-05T00:14:48Z Pablo 5 licince Plake so l’&nbsp;otoståde E411, divant l’&nbsp;rexhowe di Libråmont, tot vnant d’&nbsp;Lussimbork ki mostere ki Transene dimeure ene croejhlåde di voyes; poitrait saetchî pa L. Mahin e 2003. {{licince imådjes Lucyin}} 7046 26751 2004-06-11T00:06:35Z Pablo 5 [[Motî:hestrele]] [[Imådje:fawea.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>faw</B></FONT> [o.n.] åbe des nén trop tchôds payis, a lisse eschoice, a blanc bwès, ki poite des fayenes, e sincieus latén <I>Fagus spp.</I> On dit eto: [[Motî:hesse|hesse]]. F. <span lang=fr>hêtre</span>. rl a: [[Motî:få (åbe)|få]], [[Motî:fayi|fayi]], [[Motî:fawene|fawene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">faw</FONT>fauw, fâw</span>. Etimolodjeye: "<span lang=la>fagus</span>" (minme sinse). Coinrece payis d'&nbsp;Lidje, Vervî, Wareme, Hu, Djodogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fawî</B></FONT> [o.n.] faw. Coinrece Roman Payis. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fawea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit faw. <B>2.</B> faw. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">faw’ya</FONT>, fawê, fayê, fawia, fowia, favia, faya, foya</span>. Coinrece payis d'&nbsp;Nivele, Sougniye, Tchålerwè. [[Imådje:fawale.jpg|framed|left|ene fawale abatowe et adjokêye<br />''(poitrait saetchî pa L. Mahin)'']] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fawale</B></FONT> [f.n.] pitit faw. On dit eto: [[Motî:hestrele|hestrele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fawale</FONT>, fawèle</span>. Coinrece Basse-Årdene. [[faw|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol faw]] 7047 26752 2004-06-05T12:47:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frôhan</B></FONT> [n.pl.] hamtea di Rotchå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abotner Frôhan avou [[Motî:Rotchå|Rotchå]]</FONT>. Etimolodjeye: tîxhon "Frodo-ham" ([[han]], pré da Frodo). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Frô<SUP>n</SUP>.an </FONT>, Frô.an, Fron.an</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frôhinot</B></FONT>, u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frôhantî </B></FONT> ; <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frôhinote</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frôhantresse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Frôhan. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Frôhinot, panse di gadot:</FONT> traitaedje des djins d’&nbsp;Frôhan; rl a: [[Motî:Rotchå|Rotchålî]]. ---- [[Frôhan|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Frôhan]] 7048 26753 2004-06-08T10:35:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pouphan</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Poupehan</span>, rebané avou Bouyon; vî limero del posse: 6839. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Poupan</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sipotaedje des djins:</FONT> les Dôrnîs. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Poup’han</FONT>, Poupan, Poupë.an, Poupuhan</span>. Etimolodjeye: tîxhon "Popo-ham" ([[han]], pré da Popo). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pouphanî</B></FONT>, u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pouphinot</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pouphanresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pouphinote </B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Pouphan. ---- [[Pouphan|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Pouphan]] 7049 26754 2004-06-05T12:59:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Transene</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Transinne, rebané avou [[Libin]]. Sipotaedje des djins: les Halenes (so plaece: <I>les Oulines</I>). <I>A Transene, c'&nbsp;est des Halenes (so plaece: A Transine, c'&nbsp;est des Oulines)</I>. <B>II.</B> [o.n.] sôre di poere. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Transène</FONT>, Transine, Tranzine</span>. Etimolodjeye: bodje "Thraso" (pitit no tîxhon), [[cawete -ene]] (da Thraso), rl a: [[Motî:Trejhniye|Trejhniye]], [[Motî:Trussogne|Trussogne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Transinî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Transinresse</B></FONT> [n.dj.] djin d'&nbsp;Transene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Transinî, Transinresse</FONT>, Transinîte, Tranzinwas, Tranzinwâze</span>. ---- [[Transene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Transene]] 7050 65551 2006-06-29T22:32:17Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Frôhan */ '''Frôhan''' (F. ''Frahan'') est on hamtea di [[Rotchå]]. * Dimorants: Frôhinots, Frôhinotes u Frohantîs, Frohantresses. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do tîxhon "Frodo-ham" ([[han]], pré da Frodo); so plaece, on n’&nbsp;ôt nén li H : on prononce: ''Frô.an, Frôwan''. Vey eto l'&nbsp;[[Motî:Frôhan|intrêye do motî]]. == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Frôhan == * A vey avou des åbes et des bwès : ** les Beas [[tchinne (toponimeye)|Tcheneas]] (la-minme: ''les bés tchènés''). ** al [[côrî (toponimeye)|Côre]] * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** li [[Gregne (toponimeye)|Gregnete]] (la-minme: ''la Gragnète'') * A vey avou des aiwes : ** les Bresseus (la-minme: ''les Brassûs'') : dandjreus ene plaece la k' gn aveut des [[rinåd (wapeur)|rnåds d' wapeur]]. ** les [[Motî:frexhi|Frexhis]] (so plaece: ''les frexhis'') * A vey avou les tienes et les vås : ** [[tiene (toponimeye)|Åjhey Tiene]] (la-minme: ''êjî terme'') * Les voyes et les rowes. ** li [[croejhete (toponimeye)|Croejhete]] (la-minme: ''la Croûjète'') * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** li Bondon 7051 26756 2005-03-21T21:21:13Z Pablo 5 +fr:,wa: '''Pouphan''' (fr: ''Poupehan'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Bouyon]]. * Dimorants: Pouphanîs u Pophinots * Limero del posse: '''6830''' (vî limero '''6839''') * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;68''' * Sipotaedje des djins: les Dôrnîs. Etimolodjeye: tîxhon "Popo-ham" ([[han]], pré da Popo). So plaece, on n’&nbps;ôt nén li H: on prononce: ''Poupan'', ''Poupanî'' (djeu d’&nbsp;mot avou «panî»), ''Poupinot'' (djeu d’&nbsp;mot avou «popene»). == Nos di des plaeces di Pouphan == Merluhan (disfondowe: ''Merlëhan''); les Condjroûles (disfondowe: ''les Condjrëles''). [[fr:Poupehan]] [[nl:Poupehan]] 7052 26757 2004-06-05T00:41:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:faw]] 7053 26758 2004-06-05T00:40:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:faw]] 7054 26759 2004-06-05T00:41:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:faw]] 7055 26760 2004-06-05T01:19:59Z Pablo 5 fawale adjokêye so ene ôte, a l’&nbsp;abataedje poitrait saetchî pa L. Mahin, 1995. {{licince imådjes Lucyin}} fawale adjokêye so ene ôte, a l’&nbsp;abataedje poitrait saetchî pa L. Mahin, 1995. {{licince imådjes Lucyin}} 7056 26761 2004-06-05T13:41:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>copete</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> dizeu d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est å hôt. <I>Al copete di l'&nbsp;åbe, gn aveut-st on raskignou.</I> <I>Li tchet a monté al copete del dresse.</I> <I>Van Impe a-st arivé prumî al copete do Mont Ventoux.</I> rl a: [[Motî:houpî|houpî]]. <span lang=fr>F. cîme, sommet, dessus, faîte.</span> <B>2.</B> dizeu d'&nbsp;ene cårire, d'&nbsp;ene schålance. <I>Il aveut-st arivé al copete dins l'&nbsp;årmêye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al fene copete del schåle:</FONT> tot odzeu dins l'&nbsp;politike, les oneurs. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"au faîte de la gloire", "au sommet de sa carrière"</span>. Disfondowes: <B>copète</B>, coupète, copate, coupate. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>copetrin, inne</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;est metou al copete. <I>C'&nbsp;est des antenes copetrinnes pol tévé.</I> <B>2.</B> (linwyince) ki s'&nbsp;prononce avou l'&nbsp;copete del boke, tot cåzant di voyales. <I>Li "i", c'&nbsp;est ene voyale copetrinne.</I> <span lang=fr>F. apical.</span> Disfondowes: copètrin, èn.ne, coupètrin, ène. Etimolodjeye: bodje "copete" avou li cawete di pôzicion -rin, 1995. 7057 26762 2004-06-05T13:43:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:copete]] 7058 26763 2004-06-05T13:42:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:copete]] 7059 26764 2004-06-05T13:57:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>côpe-gueuye</B></FONT> [o.n.] plaece ki c'&nbsp;est riskeus d'&nbsp;î passer (k'&nbsp;i gn a des hapeus d'&nbsp;boûsse, des innmis). <span lang=fr>F. coupe-gorge.</span> Disfondowes: côpe-gueûye. 7060 26765 2004-06-05T13:59:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>copadecô</B></FONT> [adv.] [[Motî:tenawete|tenawete]]. <I>Ayi, i vént copadecô e leu måjhone.</I> <span lang=fr>F. parfois, régulièrement, de temps en temps.</span> rl a: [[Motî:cobén 2|cobén 2]]. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje adviebe (co) + ôte adviebe (padecô). Coinrece Basse-Årdene. 7061 26766 2004-06-05T14:01:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cope 2</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) [[Motî:lamea|lamea]] (des tchvås d'&nbsp;trait). <span lang=fr>F. palonnier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>copea</B></FONT> [o.n.] cope (des tchvås d'&nbsp;trait). Disfondowes: copê, copia. <span lang=fr>F. palonnier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coplî</B></FONT> [o.n.] cope (des tchvås d'&nbsp;trait). Disfondowes: coplî, coupli, coprê, coplê. rl a: [[Motî:lame 2|lame 2]] (foto). <span lang=fr>F. palonnier.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. 7062 26767 2005-03-28T23:34:37Z Pablo 5 [[Imådje:lamea.jpg|thumb|les deus lameas sont-st agritchîs al lame, atatchêye å tchår (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>lame 2</B></FONT> [f.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) bwès travayî, on mete long, k'&nbsp;on-z î agritche les lameas, et k'&nbsp;on-z atatche a l'&nbsp;ekipaedje a saetchî pa deus tchvås. rl a: [[Motî:landon|landon]], [[Motî:trepsin|trepsin]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lamea</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) <B>1.</B> bwès travayî, on mete long, k'&nbsp;on-z î agritche les traits des tchvås, et k'&nbsp;on-z atatche a l'&nbsp;ekipaedje a saetchî pa on seul tchivå. rl a: [[Motî:perone|perone]] (foto), [[Motî:cope 2|cope 2]], [[Motî:werbion|werbion]], [[Motî:wiban|wiban]]. <B>2.</B> [[Motî:hårkea|hårkea]]: <I>a)</I> poite-saeyea; <I>b)</I> triyingue di bwès å cô des biesses e pateure. <B>3.</B> baston k'&nbsp;on meteut å cô des tchéns por zels én nén moussî dins les poytreyes, dins les teréres di robetes. <I>Magrite du Rossea a vlou måtraiter li dmandeuse tot l'&nbsp;mançant avou on baston lomé lamea</I> (vîs papîs di Liesse, ramexhnés pa L. Remacle). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>lamia</B>, <B>lamê</B>, lam'rê</span>. Coinrece payis d'&nbsp;Nameur, Tchålerwè, Måtche (sinse 1); coinrece payis d'&nbsp;Vizé (sinse 2). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lamete</B></FONT> [f.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) lamea (des tchvås d'&nbsp;trait). Sorcoinrece Payis d'&nbsp;Nameur. Omonime: * [[Motî:lame 1|lame]] (f.n.; taeyant) 7063 26768 2004-06-05T14:05:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lame 2]] 7064 26769 2004-06-05T14:05:49Z Pablo 5 lame 2: les deus lameas sont-st agritchîs al lame, atatchêye å tchår (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} lame 2: les deus lameas sont-st agritchîs al lame, atatchêye å tchår (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7065 26770 2004-06-05T14:06:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lame 2]] 7066 26771 2004-06-05T14:08:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>contrubate</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:forbate|forbate]] (dire waeraxhmint li contråve d'&nbsp;èn ôte). Disfondowes: contrèbate, <FONT COLOR="#800080"><B>contrubate</B></FONT>. 7067 26772 2004-06-05T14:09:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>contrumasse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:peclêye|peclêye]]. 7068 26773 2004-06-05T14:10:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>conversåcion</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cåzaedje|cåzaedje]] inte des djins, tapaedje di dvize. <I>Come il est sourdaexhe, d'&nbsp;ene mwin, i drouve onk di ses schoûtoes po n'&nbsp;rén piede del conversåcion</I> (C. Massaux). 7069 26774 2004-06-05T19:27:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cope 2]] 7070 26775 2004-06-05T19:26:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cope 2]] 7073 47627 2005-12-18T20:14:40Z Pablo 5 bodjî les racsegnes viè èn årtike di l' eciclopedeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitalag</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estalag</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stalag</B></FONT> [o.n.] camp d'&nbsp;prijhnî. <I>Il a scrît e walon cwand esteut e stalag e l'&nbsp;Almagne.</I> rl a: [[Motî:sitala|sitala]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)talak, (è)stalak</FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;almand "Stallag" (camp). ---- [[Stalag|Dipus d' racsegnes]] 7074 26777 2005-03-19T14:19:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Franz Dewandelaer]] 7075 62530 2006-06-20T12:08:44Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Dewandelaer, Franz]] [[Imådje:dewandelaer_poitrait1.jpg|thumb|84px|left|a 20 ans]] [[Imådje:dewandelaer_poitrait_fd.jpg|thumb|81px|a 35 ans]] '''Franz Dewandelaer''' a skepyî li [[20 di may]] [[1909]] a [[Nivele]] et a morou tot djonne a [[Brudje]] li [[23 d' awousse]] [[1952]]. C' et onk des pus grands fjheus d' arimeas e walon, ki provneut d' [[Nivele]]. Ç' a stî onk des prumîs et des råles sicrijheus walons ki s' a revinté siconte des gros, des menirs, des capitalisses, et minme siconte do Bon Diu, prezintés come li cåze del sofrance des ptitès djins. Il a scrît estant tot djonne (19-25 ans) mins nén lontins. [[Imådje:dewandelaer2.jpg|thumb|112px|right|coviete di ''El moncea ki crexhe'']] Si prumî tchîf-d'ouve, "Bouket tot fwait" a rexhou e [[1933]]. C' esteut des rimeas so Nivele. "El moncea ki crexhe" n' a vudî k' e [[1948]]. Gn ourit eto "[[Bokets del nute (teyåte)|Bokets del nute]]" ([[1935]]), "Tchabårêyes" ([[1936]]). Si ouve etire fourit rashonnêye pa [[Jean Guillaume]] dizo titraedje ''Oeuvres poétiques'', et eplaideye e 1970. [[Imådje:Dewandelaer bouket-tot-fwait.jpg|thumb|125px|coviete di ''Bouket tot fwait'']] Ene plake CD-rom adjinçnêye pa s' fi Yvan, avou tos les documints eplaidîs et nén eplaidîs (''Frans Dewandelaer et la culture wallonne'') a rexhou e 2003. Li minme anêye, li SLLW eplaidive on livret sor lu dins l' [[coleccion Memwere walone]]. Riprin dins dins l' [[antolodjeye Gallimard]] des powetes do 20inme sieke, pu dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. Il est rprins eto dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/dewandelaer.html Li pådje Franz Dewandelaer so l' Aberteke] * [http://users.skynet.be/sllw/mem_dewan.html Prezintaedje e francès do live so Dewandelaer del SLLW] 7076 52301 2006-03-21T04:20:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Stalag]] {{djermon}} [[Categoreye:Guere di 1940-1945]] On '''stalag''', rascourti di ''Mannschaftsstamm und -straflager'', c' est l' no en almand des camps di prijhnîs d' guere, la k' les sôdårds k' avént stî pris estént resserés. Po ls oficîs i gn aveut les '''Oflag'''. Téns del [[guere di 1940-1945]], emey les sôdårts bedjes, bråmint des walons ont passé 5 ans dins les stalags, dismetant ki les prijhnîs flaminds ont rivnou e 1941. Les Almands, adon, dinént des preferinces ås djins ki cåzént on lingaedje djermanike, tot tuzant fé avou zels, li grand Reich prometou pa [[Adolf Hitler|Hitler]]. L' [[Arelerland]] a stî ossu caressi dins l' minme but. [[Imådje:Sicrîre ås prîjhnîs al guêre 1940-1945.jpg|thumb|Ene cåte-response po scrire ås prijhnîs d' guere 1940-1945]] Sicrire ås prîjhnis estot adon foirt målåjhey. I faleut eployî les cåtes oficieles, sicrire e francès, foirt lijhåve, avou on croyon aniline et n' rén dire di contraire, sinon li cinseure ritneut l' courier et li scrijheu coreut des risses. [[de:Stammlager]] [[en:Stalag]] [[fr:Stalag]] [[pl:Stalag]] 7077 26780 2004-06-08T13:29:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Grand-Lô</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di Flande astok do Payis Walon, e ki s'&nbsp;lome e flamind <span lang=nl>Groot-Loon</span>, e francès <span lang=fr>Grand-Looz</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Grand-Lô</FONT>, Grond-Lô; Vîs scrijhas: Groot-Loen (1365), Groitloen (1362)</span>. ---- [[Conteye di Lô|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Grand-Lô eyet l'&nbsp;Conteye di Lô]] 7078 26781 2004-06-08T13:14:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>catî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>catresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> viye djin k'&nbsp;est a l'&nbsp;ospice. On dit eto: [[Motî:sitalag|stalag]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li dierin des catîs:</FONT> tite d'&nbsp;on roman da [[Lucien Somme]] (2004). <B>2.</B> vere a pî. <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;Mardjo k'&nbsp;est la avou s'&nbsp;botaye et deus catîs dins ses mwins</I> ([[L. Somme]]). On dit eto: [[Motî:hena|hena]]. Coinrece [[Payis d' Nameur]]. 7079 26782 2004-08-22T11:54:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitala</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estala</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stala</B></FONT> [o.n.] vî ome metou a l'&nbsp;ospice. <I>Vos sovnances vos riront cwand vos seroz stala, Yet vos åroz vint ans, gråce a ça, tote vossse veye</I> ([[F. Dewandelaer]]). On dit eto: [[Motî:catî|catî]]. <span lang=fr>F. petit vieux</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tala, (è)stala</FONT></span>. Etimolodjeye: di [[Motî:stalag|stalag]] (camp di prijhnî). Coinrece Payis d'&nbsp;[[Nivele]]. 7080 26783 2004-06-08T13:11:45Z Pablo 5 Est çki l' sinse 2 c' est bén l' minme mot? Motoit k' i fåt dispårti les mots "stalag" eyet "stala"? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djun 2004 a 13:11 (UTC) 7081 26784 2004-06-08T13:14:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitalag]] 7082 26785 2004-06-08T13:14:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitalag]] 7083 26786 2004-06-08T13:17:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:catî]] 7086 58625 2006-05-29T15:16:52Z Pablo 5 licince Coviete do live "El moncea ki crexhe" da Frans Dewandelaer == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7088 26790 2005-04-10T21:03:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pré</B></FONT> [o.n.] tchamp metou tot do long d'&nbsp;ene aiwe. <I>Vos åroz on bea grand pré Avou des åbes et des bouxhons Et des fleurs et des stierdons</I> (Goethe, rat. pa. [[Léon Bukens]]). rl a: [[Motî:Depré|Depré]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on pré a four et a waeyén:</FONT> on pré k' on î pout [[Motî:seyi|seyi]] do four cwand l' yebe a crexhou on prumî côp (e [[Motî:fenåmoes|fenåmoes]]) et k' on î pout co seyi on deujhinme côp do four, li [[Motî:waeyén|waeyén]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Flori Pré:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Djmepe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pré</FONT>, prè, prî; vî scrijha: "preit"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>preyea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit pré. <B>2.</B> raiwires metowes å rcoet, a costé del sicole (davance, on-z aléve djusse fé s'&nbsp;comission dins on ptit pré djondant li scole). <I>Å bout del coû, å dzo d'&nbsp;on ptit preyea, des longuès tåves avou des basséns ont stî dressêyes po nos rassonrer tos les djoû å matén et po nos raezer</I> ([[Emile Pècheur]]). rl a: [[Motî:Depreyea|Depreyea]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">preya</FONT>, preyê, prèyô</span>. Etimolodjeye: bodje "pré", [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>preyale</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) preyea (pitit pré). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Preyale:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Hesta]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Prêle:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Djodogne. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">prèyale</FONT>, prêle</span> (rl a: [[Prêle]]). Etimolodjeye: bodje "pré", [[cawete -ale]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>preyisse</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitit pré <I>I n'&nbsp;a pus yeu l'&nbsp;droet k'&nbsp;on ptit boket d'&nbsp;preyisse al Boulêye Croes</I> ([[C. Denis]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>préreye</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) plaece avou tos prés. rl a: [[Motî:Delpré|Delpréeye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Préreye:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Transene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">prérèye</FONT>, prêrîye, pré.èye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>preyon</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) preyea (pitit pré). rl a: [[Motî:Pråyon|Pråyon]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Prèyon</span>, prayon. ---- [[pré|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les prés, aprume ezès nos d'&nbsp;plaeces el Walonreye]] 7089 48581 2006-01-03T00:33:22Z Lucyin 16 [[categoreye:agricoûteure]] On '''pré''', c'&nbsp;est on tchamp metou tot do long d'&nbsp;ene aiwe. On ptit pré si lome '''preyea''', '''preyale''' u '''preyisse''' u '''preyon'''. Si l' pré pout esse dizo aiwe, on dit eto ene [[han]]. Dinltins, les prés estént sovint [[raiwaedje des prés|raiwés]]. On djheut kel four des prés rifjheut do noû sonk ås biesses. A pårti des [[anêyes 1960]], gn a bråmint des prés k' ont stî rplantés avou des [[sapén]]s. Li mot pré et ses parints sont foirt corant dins les [[pré (toponimeye)|nos d' plaeces el Walonreye]]. 7090 26792 2005-03-28T14:41:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Depré]] (viye rifondowe) 7091 26793 2004-06-08T15:08:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pré]] 7092 26794 2004-06-08T15:07:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pré]] 7093 26795 2004-06-08T15:08:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pré]] 7094 26796 2004-06-08T15:08:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pré]] 7095 34401 2005-07-10T14:25:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Depré]] (viye rifondowe) 7097 26798 2004-06-08T23:57:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Trô</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea d'&nbsp;Foret-dlé-Tchôfontinne. <B>2.</B> novele intité, e F. <span lang=fr>Trooz</span>, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje des viyaedjes di Foret, Fraipont et Nessonvå. ---- [[Li Trô|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Trô]] 7098 26799 2004-06-08T23:59:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lompré-el-Fagne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lompret</span>, rebané avou Chimai. Etimolodjeye: walon "long pré". rl a: [[Motî:Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene]]. ---- * [[Lompré-el-Fagne|Dipus d' racsegnes so Lompré-el-Fagne]] * [[pré|Dipus d' racsegnes so les prés, aprume ezès nos d' plaeces et d' djins del Walonreye]] 7099 43967 2005-11-10T18:00:51Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Lompré-el-Fagne''' (so plaece, on prononce ''Lomprè'', fr: ''Lompret'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Chimai]]. * Limero del posse: '''6463''' (vî limero '''6463''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;68''' 7100 26801 2004-06-09T00:01:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lompré-el-Fåmene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lomprez</span>, rebané avou Welin. sipotaedje des djins: les Tchets (so plaece: <I>Lomprè, c'&nbsp;est des Tchèts</I>). Etimolodjeye: walon "long pré". rl a: [[Motî:Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne]]. ---- * [[Lompré-el-Fåmene|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Lompré-el-Fåmene]] * [[pré|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les prés, aprume ezès nos d'&nbsp;plaeces et d'&nbsp;djins del Walonreye]] 7101 43965 2005-11-10T18:00:41Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Lompré-el-Fåmene''' (so plaece, on prononce ''Lomprè'', fr: ''Lomprez'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Welin]]. * Limero del posse: '''6924''' (vî limero '''6924''') * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;3''' * Sipotaedje des djins: les Tchets (so plaece: ''Lomprè, c'&nbsp;est des Tchèts''). 7102 26803 2004-06-09T00:13:30Z Pablo 5 discrijhaedje plake a l'&nbsp;intrêye di Pråyon ([[Li Trô]]) {{licince imådjes Lucyin}} 7103 26804 2004-06-09T00:18:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hoûlmont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Houdemont, rebané avou Habâ. ---- [[Hoûlmont|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Hoûlmont]] 7104 57624 2006-05-21T08:00:30Z Pablo 5 categoreye {{djermon viyaedje|Houlmont}} [[Categoreye:Gåme et gåmès|Houlmont]] '''Hoûlmont''' (fr: ''Houdemont'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Habâ]]. * Limero del posse: '''6724''' (vî limero '''6733''') * Limero diyalectolodjike: '''Vi&nbsp;15''' * Lingaedje do payis: [[gåmès]] 7105 26806 2004-06-09T00:26:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>guere</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:margaye|margaye]] inte deus u mwints payis, ki s'&nbsp;batèt avou leus årmêyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;ôte guere:</FONT> diviè 1960-1990, lomaedje del guere di 1914-1918. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a nole si grande guere k'&nbsp;i ndè schape on sôdård:</FONT> <I>a)</I> gn a todi des sorvicants dins ene guere. <I>b)</I> (imådjreçmint) on n'&nbsp;såreut aveur li dierinne cwand on ramasse ås crompires, cwand on code ås pemes, evnd. <B>2.</B> [[Motî:brete|brete]] inte deus djins. <I>C'&nbsp;est todi l'&nbsp;guere inte ces deus la: i sont come tchén eyet tchet.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Våt mî l'&nbsp;påye ki l'&nbsp;guere:</FONT> i fåt todi waitî d'&nbsp;arindji les bidons. <B>3.</B> lûte po ene dinrêye, po des idêyes. <I>Ça a todi stî ene kession d'&nbsp;guere economike.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">guére</FONT>, guère, guêre, guinre</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>guerre</span> (ki vént do vî lussimbordjwès. "werra"; rl a: [[Motî:waeraxhe|waeraxhe]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]]. ---- [[guere|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les gueres]] 7106 56592 2006-05-13T20:41:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[gl:Guerra]] [[categoreye:gueres et årmêyes]] Ene '''guere''', c'&nbsp;est ene [[Motî:margaye|margaye]] inte deus u mwints payis, ki s'&nbsp;batèt avou leus årmêyes. Dins ene guere, gn a sovint sacwantès grandès [[batreye]]s. Ene guere kimince sovint pa ene '''declaråcion d' guere''', et fini pa ene [[påye]]. Gn a d'&nbsp;l'&nbsp;adire inte ene guere et ene [[guere civile]]. Li [[froede guere]] n' esteut nén prôpmint ene guere. == Sacwantès gueres == * [[guere del vatche|Dipus d' racsegnes sol guere del vatche]] * [[guere di cint-z ans|Dipus d' racsegnes sol guere di cint-z ans]] * [[guere di Crimêye|Dipus d' racsegnes sol guere di Crimêye]] * [[guere di 1870|Dipus d' racsegnes sol guere di 1870]] * [[guere di 1914-1918|Dipus d' racsegnes sol guere di 1914-1918]] * Li [[guere civile espagnole]] (1936-1939) * [[guere di 1940-1945|Dipus d' racsegnes sol guere di 1940-1945]] * [[guere des shijh djoûs|Dipus d' racsegnes sol guere des shijh djoûs]] * [[guere do Viet-Nam|Dipus d' racsegnes sol guere do Viet-Nam]] * [[guere del Gofe|Dipus d' racsegnes sol guere del Gofe (1991)]] * [[guere d' Irak|Dipus d' racsegnes sol guere del Gofe (2003-2005)]] == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/guere.html Sicrijhaedjes e walon so les gueres] * [http://rifondou.walon.org/guere_arimeas.html Arimeas siconte des gueres] [[ar:حرب]] [[bg:Война]] [[bn:যুদ্ধ]] [[ca:Guerra]] [[cs:Válka]] [[da:Krig]] [[de:Krieg]] [[el:Πόλεμος]] [[en:War]] [[eo:Milito]] [[es:Guerra]] [[et:Sõda]] [[fi:Sota]] [[fr:Guerre]] [[gl:Guerra]] [[he:מלחמה]] [[hr:Rat]] [[hu:Háború]] [[id:Perang]] [[is:Stríð]] [[it:Guerra]] [[ja:戦争]] [[ka:ომი]] [[la:Bellum]] [[lb:Krich]] [[lt:Karas]] [[lv:Karš]] [[ms:Peperangan]] [[nds:Orlog]] [[nl:Oorlog]] [[nn:Krig]] [[no:Krig]] [[nrm:Dgèrre]] [[pl:Wojna]] [[pt:Guerra]] [[ro:Război]] [[ru:Война]] [[simple:War]] [[sk:Vojna]] [[sl:Vojna]] [[sv:Krig]] [[th:สงคราม]] [[uk:Війна]] [[zh:战争]] 7107 60375 2006-06-14T10:07:30Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eu:Bigarren Mundu Gerratea]] [[Categoreye:Guere di 1940-1945|*]] Li '''guere di 1940-1945''', k' on lome eto li '''guere di cwarante''', u li '''deujhinme guere daegnrece''', c' est ene guere k' a cmincî e [[1939]] cwand l' [[Almagne]] a abroké sol [[Pologne]]. El [[Walonreye]], elle a cmincî e moes d' may [[1940]] ([[campagne des 18 djoûs]]), et esse fineye e moes d' djanvî [[1945]], al fén di l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]]. Dins ses cåzes, et dins ses bateus, li guere di 1940-1945 est raloyeye al [[guere 1914-1918]]. Inte les deus, c' est çou k' on lome l' [[Eter-deus-gueres]]. == Les prijhnîs d' guere == Gn ourit 70.000 Bedjes prijhnîs d' guere, et ladvins, 67.500 Walons. Les Almands avént-st enondé ene politike raecisse, tot fjhant bebele ås Flaminds k' avént on lingaedje pus addé l' almand. == Sacwantès batreyes del guere di 40 == * Li Batreye di [[Djiblou (veye)|Djiblou]]. == Lives et racontaedjes sol guere di 40 e walon == * [[Sôdård di 40]] (Louis Sohy). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html Pådje des scrijhaedjes e walon sol guere di 40] [[af:Tweede Wêreldoorlog]] [[als:Zweiter Weltkrieg]] [[ang:Ōðru Woruldgūþ]] [[ar:حرب عالمية ثانية]] [[ast:Segunda Guerra Mundial]] [[ba:Икенсе донъя һуғышы]] [[be:Другая сусьветная вайна]] [[bg:Втора световна война]] [[bs:Drugi svjetski rat]] [[ca:Segona Guerra Mundial]] [[cs:Druhá světová válka]] [[cy:Yr Ail Ryfel Byd]] [[da:2. verdenskrig]] [[de:Zweiter Weltkrieg]] [[el:Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] [[en:World War II]] [[eo:Dua mondmilito]] [[es:Segunda Guerra Mundial]] [[et:Teine maailmasõda]] [[eu:Bigarren Mundu Gerratea]] [[fa:جنگ جهانی دوم]] [[fi:Toinen maailmansota]] [[fr:Seconde Guerre mondiale]] [[fy:Twadde Wrâldkriich]] [[ga:An Dara Cogadh Domhanda]] [[gl:Segunda Guerra Mundial]] [[gn:Ñorairõ Guasu]] [[he:מלחמת העולם השנייה]] [[hr:Drugi svjetski rat]] [[hu:II. világháború]] [[id:Perang Dunia II]] [[io:Duesma mondo-milito]] [[is:Seinni heimsstyrjöldin]] [[it:Seconda guerra mondiale]] [[ja:第二次世界大戦]] [[ka:მეორე მსოფლიო ომი]] [[ko:제2차 세계 대전]] [[la:Bellum Orbis Terrarum II]] [[lb:Zweete Weltkrich]] [[li:Twiede Wereldoorlog]] [[lt:Antrasis pasaulinis karas]] [[lv:Otrais pasaules karš]] [[mk:Втора Светска војна]] [[ms:Perang Dunia II]] [[mt:Tieni Gwerra Dinjija]] [[nds:Tweet Weltorlog]] [[nl:Tweede Wereldoorlog]] [[nn:Andre verdskrigen]] [[no:Andre verdenskrig]] [[pl:II wojna światowa]] [[pt:Segunda Guerra Mundial]] [[ro:Al doilea război mondial]] [[ru:Вторая мировая война]] [[scn:Secunna guerra munniali]] [[sh:Drugi svetski rat]] [[simple:World War II]] [[sk:Druhá svetová vojna]] [[sl:Druga svetovna vojna]] [[sq:Lufta e II-të Botrore]] [[sr:Други светски рат]] [[sv:Andra världskriget]] [[sw:Vita Kuu ya Pili ya Dunia]] [[ta:இரண்டாம் உலகப் போர்]] [[th:สงครามโลกครั้งที่สอง]] [[tr:II. Dünya Savaşı]] [[uk:Друга світова війна 1939-45]] [[vi:Đệ nhị thế chiến]] [[zh:第二次世界大战]] [[zh-yue:第二次世界大戰]] 7108 62310 2006-06-19T08:39:15Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eu:Lehen Mundu Gerra]] {{djermon}} Li '''guere di 1914-1918''' (on dit eto li '''prumire guere daegnrece''', u li '''guere di 14''', u li '''grande guere'''), c' est ene guere k' a-st ataké e [[1914]] cwand l'&nbsp;[[Otriche]] a dclåré guere al [[Serbeye]]. El [[Walonreye]], elle a cmincî e 1914 et esse fineye a l'&nbsp;årmistice li [[11 di nôvimbe]] [[1918]]. Tins del guere di 1914-1918, tote li Beldjike a stî ocupêye pås sôdårds almands, apus k'&nbsp;li ptit boket padrî l'&nbsp;[[Izer]]. Li [[rwè Albert prumî]] a dmoré tote li guere avou les sôdårds å front. Les prijhnîs bedjes estént reclôs dins des camps e l' Almagne. Al fén del guere di 1914, li Beldjike s' a recråxhî des [[Redîmés Payis]]. == Li declaråcion d' guere. == Li Kaizer [[Wiyåme II]] aveut siné ene påye la k' i s' egadjive a n' nos nén evayi. Mins i dirè après ci n' est k' on boket d' papî po-z esprinde li feu. == Les Ofinsives di 1914. == [[Imådje:mape_ofinsive_1914.jpg|thumb|Mape di l' Ofinsive di 14]] Ele s' ont fwait sorlon tos dmey-cekes paraleles. Les prumirès batreyes fourît do costé d' Lidje (batreye do [[Hesta (viyaedje)|Réze]], dilé Hesta), siconte di l' årmêye bedje. Après, les batreyes ont stî el Nonne del Beldjike, inte les Almands et les Francès, come les batreyes di [[Maissin]]. == Li front d' l' Izer == Li ptite coine di Beldjike metowe padrî l'&nbsp;Izer schapa a l'&nbsp;ocupåcion pask'&nbsp;on l'&nbsp;meteut dzo aiwe tot drovant les vaenes estô d'&nbsp;les clôre cwand l'&nbsp;marêye montéve, et cwand ele dischindeut, clôre les vaenes el plaece d'&nbsp;elzès drovi. L'&nbsp;[[Bas-Payis|Olande]] aveut dmoré neute; tt åddilong del frontire avou l' Olande, les Almands avént metou ene cloteure electrike. Les djonnes ki vlént rdjonde les lignes bedjes divént passer par la. Mins come l' Olande esteut neut, ele ni poleut nén leyî passer les combatants, ça fwait ki les cis k' avént reyussi a passer et k' estént codous e l' Olande plént-z î esse ritnous dins des camps. == Indjéns militaires == Li guere di 14, ça a stî l'&nbsp;prumî côp k'&nbsp;i gn a yeu des [[tank]]s. == Passêyes del guere di 14 dins l' lingaedje walon == Sacwants mots del guere di 14 sont dmorés dins l'&nbsp;lingaedje walon. * [[lanchtoûne|lanchtoûne u lanchture]]. * [[Motî:Caizer|Caizer]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere14-18.html Pådje del guere 1914-1918] [[Categoreye:Guere di 1914-1918|*]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[af:Eerste Wêreldoorlog]] [[ang:Ǣrest Woruldgūþ]] [[ar:حرب عالمية أولى]] [[ast:Primera guerra mundial]] [[be:Першая сусьветная вайна]] [[bg:Първа световна война]] [[bs:Prvi svjetski rat]] [[ca:Primera Guerra Mundial]] [[cs:První světová válka]] [[cy:Y Rhyfel Byd Cyntaf]] [[da:1. verdenskrig]] [[de:Erster Weltkrieg]] [[el:Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] [[en:World War I]] [[eo:Unua mondmilito]] [[es:Primera Guerra Mundial]] [[et:Esimene maailmasõda]] [[eu:Lehen Mundu Gerra]] [[fa:جنگ جهانی اول]] [[fi:Ensimmäinen maailmansota]] [[fr:Première Guerre mondiale]] [[ga:An Chéad Chogadh Domhanda]] [[gl:Primeira Guerra Mundial]] [[he:מלחמת העולם הראשונה]] [[hr:Prvi svjetski rat]] [[hu:I. világháború]] [[ia:Prime Guerra Mundial]] [[id:Perang Dunia I]] [[io:Unesma Mondo-milito]] [[is:Fyrri heimsstyrjöldin]] [[it:Prima guerra mondiale]] [[ja:第一次世界大戦]] [[ko:제1차 세계 대전]] [[la:Bellum Orbis Terrarum I]] [[lb:Éischte Weltkrich]] [[lt:Pirmasis pasaulinis karas]] [[lv:Pirmais pasaules karš]] [[mk:Прва Светска војна]] [[ms:Perang Dunia I]] [[nds:Eerst Weltorlog]] [[nl:Eerste Wereldoorlog]] [[nn:Den fyrste verdskrigen]] [[no:Første verdenskrig]] [[pl:I wojna światowa]] [[pt:Primeira Guerra Mundial]] [[ro:Primul război mondial]] [[ru:Первая мировая война]] [[sc:Prima Gherra Mundiale]] [[scn:Prima Guerra Munniali]] [[sh:Prvi svjetski rat]] [[simple:World War I]] [[sk:Prvá svetová vojna]] [[sl:Prva svetovna vojna]] [[sr:Први светски рат]] [[sv:Första världskriget]] [[sw:Vita Kuu ya Kwanza ya Dunia]] [[ta:முதல் உலகப் போர்]] [[th:สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง]] [[tl:Unang Digmaang Pandaigdig]] [[tr:I. Dünya Savaşı]] [[uk:Перша світова війна]] [[vi:Đệ nhất thế chiến]] [[zh:第一次世界大战]] 7109 26810 2004-06-09T00:51:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Prumire guere daegnrece]] 7110 26811 2004-06-09T09:50:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eter-deus-gueres</B></FONT> [f.n.] trevéns d'&nbsp;l'&nbsp;istwere inte li guere di 1914-1918 eyet l'&nbsp;guere di 1940-1945. <span lang=fr>F. Entre-deux-guerres.</span> ---- [[Eter-deus-gueres|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Eter-deus-gueres]] 7111 43963 2005-11-10T18:00:31Z Pablo 5 {{djermon}} L'&nbsp;'''Eter-deus-gueres''', c'&nbsp;est l'&nbsp;trevéns d'&nbsp;l'&nbsp;istwere inte li [[guere di 1914-1918]] eyet l'&nbsp;[[guere di 1940-1945]]. == Sacwants etrevéns politikes di l' eter-deus-gueres == * Askepiaedje do pårti [[recsisse]]. == L' årmêye bedje dins l' Eter-deus-gueres == === Ekipmint et ahesses === * L' årmêye bedje est ahessêye di [[tankete]]s. === Li Rezieve di Rcrutmint. === Rezieve di Rcrutmint e cas d' conflit, c' esteut tos les omes di 16 a 35 ans ki n' avént nén co fwait leu tins ou k' avént yeu on sursis. Li Rezieve di Rcrutmint a stî amontêye pa troes rîlêyes d' arestés rweyås eplaidîs e [[Moniteur Bedje]] etur 1937 et 1939. L' idêye esteut d' aveur des mobilijhåves assez s' i gn arivreut ene guere. E 1940, li Rezieve di Rcrutmint contéve 300.000 omes. == L' economeye di l' eter-deus-gueres == == Les scrijheus e walon eyet l' tuzance walone di l' eter-deus-gueres == === Rivowes e walon === * So Lidje, gn a l' [[Li Clabot|Clabot]] ki rexhe totes les samwinnes di 1919 disk' å [[20 di måss]] [[1932]].. * So Nameur, [[Eugène Gillain]] ahive les [[Cayés Walons]] (1938). * So Tchålerwè, [[Félicyin Barry]] amonte [[Li Tchariguete]] pa (1938). === Sicrijheus et scrijhaedjes e walon === 7112 26813 2004-06-09T09:38:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eter-Sambe-et-Mouze</B></FONT> [n.pl.] payis del Walonreye ki s'&nbsp;trove inte Sambe eyet Mouze. <span lang=fr>F. Entre-Sambre-et-Meuse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Etèr-Sambe-èt-Moûze</FONT>, Atur-Sambe-èt-Mûze, Inte-Sambe-èt-Moûze</span>. ---- [[Eter-Sambe-et-Mouze|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Eter-Sambe-et-Mouze]] 7113 26814 2005-04-22T13:19:40Z Lucyin 16 [[Imådje:sambe_et_mouze.jpg|thumb|Essegne d' on cåbaret a Djerpene]] L'&nbsp;'''Eter-Sambe-et-Mouze''', c'&nbsp;est l'&nbsp;boket del [[Walonreye]] ki s'&nbsp;trove inte [[Sambe]] eyet [[Mouze]]. Elle est co purade kinoxhowe come on payis d' [[måtche di l' Eter-Sambe-et-Mouze|måtches foclorikes]]. == Sacwants veyes et viyaedjes di l' Eter-Sambe-et-Mouze == * [[Fosse]] * [[Djerpene]] * [[Cerfontinne]] * [[Flipveye]] 7114 26815 2004-06-08T23:55:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pré]] 7115 26816 2004-06-09T00:34:56Z Pablo 5 Guere 1914-1918 displaecî viè Prumire guere daegnrece #REDIRECT [[Prumire guere daegnrece]] 7116 26817 2004-06-09T00:37:40Z Pablo 5 Guere di 1940-1945 displaecî viè Deujhinme guere daegnrece #REDIRECT [[Deujhinme guere daegnrece]] 7117 26818 2004-06-09T09:47:08Z Pablo 5 Monumint ås mårtcheus d'&nbsp;l'&nbsp;Eter-Sambe-et-Mouze a [[Djerpene]] (poirtrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7118 26819 2004-06-09T09:47:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårtcher]] 7119 37974 2005-08-14T12:06:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôdård</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôdår</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ome ki va a l'&nbsp;årmêye, et ki s'&nbsp;bate po s'&nbsp;payis. <I>Les sôdårds ki sont mî poirtant endiront å front po esse replaecîs pa des måhaitis, ki seront a leu toû, replaecîs pa des pus måhaitis.</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]) <I>Vos vs sovnoz do krechef di tos ces gris sôdårds Ki dmoréve dins troes plaeces el grande måjhon Widar&nbsp;?</I> ([[Louis Piron]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôres di sôdårds:</FONT> simpe sôdård, sôdård a pî (<span lang=fr>F. fantassin.</span>), sôdård a tchvå (<span lang=fr>F. soldat de cavalerie.)</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôdård a platene:</FONT> li ci k'&nbsp;a ene platene (on bouclî) po s'&nbsp;waeranti. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prumî-sôdård:</FONT> sôdård ki prind l' plaece do [[Motî:coporå|coporå]], s' il astchait. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;intrer dins les sôdårds; roter sôdård, aler sôdård:</FONT> moussî a l'&nbsp;årmêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s'&nbsp;tins d'&nbsp;sôdård, fé deus ans d'&nbsp;sôdård:</FONT> po cwand on fwait s'&nbsp;siervice. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;egadjî dins les sôdårds:</FONT> î aler po-z î dmorer, come mestî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abiyî, moussî e sôdård:</FONT> avou des mousmints d'&nbsp;l'&nbsp;årmêye so s'&nbsp;dos. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;latén d'&nbsp;sôdård:</FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) patwès latén djåzé pås sôdårds romins k'&nbsp;a dné des mots k'&nbsp;i gn a ezès romans lingaedjes. <span lang=fr>F. bas-latin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;fwait nén l'&nbsp;guere so on sôdård près; on n'&nbsp;arestêye nén l'&nbsp;guere po on sôdård:</FONT> i n'&nbsp;fåt nén s'&nbsp;discoraedjî al prumire piete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a nole si grande [[Motî:guere|guere]] k'&nbsp;i ndè schape on sôdård.</FONT> <B>2.</B> (imådjreçmint) coraedjeuse djin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on mwais sôdård:</FONT> on [[Motî:schitåd|schitåd]]. <span lang=fr>F. poltron.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ké sôdård&nbsp;!:</FONT> <I>a)</I> ké coraedjeus&nbsp;! <I>b)</I> (tot djåzant årvier): ké couyon. <span lang=fr>F. peureux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on bon sôdård:</FONT> dijheye po ene coraedjeuse feme. <B>3.</B> grosse djåbe d'&nbsp;avoenne (u troes cwate pitites) loyeyes pås påtes, et dressêyes sol tchamp. <I>Il ont co des sôdårds d'&nbsp;avoenne.</I> On dit eto: [[Motî:båshele|båshele]], [[Motî:marionete|marionete]]. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pitit sôdård</FONT>: pitit doet dins sacwantès [[doetrece]]s. <span lang=fr>F. auriculaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôdåre</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôdåresse</B></FONT> [f.n.] feme sôdård. <I>Le fotos del pitite sôdåresse ki margougnive les prijhnîs amerikins ont fwait l'&nbsp;toû del daegn.</I> Etimolodjeye: femrin sol modes do femrin des cawetes -eu et -î (nos d' mestî), 2002. Mots d'&nbsp;aplacaedje * [[Motî:boton d' sôdård|boton d' sôdård]] * [[Motî:mwaisse-sôdård|mwaisse-sôdård]] ---- So l'&nbsp;eciclopedeye: * [[sôdård|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les sôdårds]] * [[efant-sôdård|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les efants-sôdårds]] * [[grådes e l' årmêye|Dipus d' racsegnes so les grådes e l' årmêye]]. 7120 52119 2006-03-20T23:22:40Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:שימוש צבאי בילדים]], [[sv:Barnsoldat]] {{djermon}} [[Categoreye:Gueres et årmêyes|Efant-sodard]] [[Imådje:efant_soodaur_live_catalan.jpg|thumb|250px|right|On live e [[catalan]] so les efants sôdårds]] Èn '''efant-sôdård''', c' est èn efant (ki n' a nén co 16 ans), k' est prin po dmorer avou les årmêyes, sovint dins les [[guerre civile|guerres civiles]]. Les efants-sôdårds, c' est ene des sôres do [[boutaedje des efants]]. == Ovraedjes des efants sôdårds == * I plèt aler s' bate directummint. * å pus sovint, i s' ocupèt des olivetes dins les camps. * Les glawenes siervèt eto po coûtchî avou les sôdårds; c' est ene des sôres di [[margougnaedje d' efant]]. == Nombe d' efants-sôdårds == E 1996, gn aveut 200.000 efants sôdårds. E 2004, end a 300.000. [[de:Kindersoldat]] [[en:Military use of children]] [[es:Uso militar de niños]] [[fr:Enfant soldat]] [[he:שימוש צבאי בילדים]] [[ja:少年兵]] [[nl:Kindsoldaat]] [[sv:Barnsoldat]] 7121 26822 2004-06-09T16:03:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sacraminter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] djurer les meydius. <I>Il a dandjî di scrire, dvizer, raconter lawter, grognî et rclawer; brutyî et n'&nbsp;si nén leyî dire; sacraminter; disdjurer s'&nbsp;i fåt.</I> ([[Chantal Denis]]). On dit eto: [[Motî:disdjurer|disdjurer]]. <span lang=fr>F. jurer, blasphémer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sacraminter</FONT>, sacramèn'ter, sacramèn'tè</span>. 7122 26823 2004-06-09T16:11:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mesdjåzer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si mesdjåzer</FONT> [v.pr.] cåzer come i n'&nbsp;fåreut nén. <I>Mande escuze: dji m'&nbsp;a mesdjåzé.</I> Coinrece payis d'&nbsp;[[Måmdey]]. 7123 26824 2004-06-09T16:09:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mesdire</B></FONT> ([[Codjowaedje dire|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si mesdire</FONT> [v.pr.] si brouyî tot djhant ene sacwè. <span lang=fr>F. se tromper, mal s'exprimer.</span> Coinrece payis d'&nbsp;[[Måmdey]]. 7124 26825 2004-06-09T16:09:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>meskinoxhe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mesconoxhe</B></FONT> ([[Codjowaedje texhe|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:diskinoxhe|diskinoxhe]]. <span lang=fr>F. confondre, méconnaître.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mèskinohye, mèsconohye</FONT>, mèscwènohye</span>. 7125 43839 2005-11-10T16:12:50Z Pablo 5 {{djermon motî|doet}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>doet</B></FONT> [o.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doetî</B></FONT> [o.n.] bindaedje k'&nbsp;on mete so on doet malåde. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doetrece</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus &amp; foclorisse) rime-rame d'&nbsp;efant k'&nbsp;on dit tot passant, aprume, so les cénk doets, tot cminçant på pôce; arivé å ptit doet, on [[Motî:catyî|cateye]] l'&nbsp;efant. Etimolodjeye: [[cawete -rece]], 1999. ---- [[doetrece|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les doetreces]] 7126 26827 2005-04-05T08:10:30Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] ene '''doetrece''', c' est on [[rime-rame d' efant]] k' on dit tot passant, aprume, so les cénk doets, tot cminçant på pôce. Cwand on-z a yeu aduzé li ptit doet, on [[Motî:catyî|cateye]] l' efant. Dins ene doetrece, li prumî mot s' dit tot toutchant l' [[Motî:poce|pôce]], li deujhinme e toutchant l' erî-doet, li troejhinme e toutchant l'grand doet, li cwatrinme e toutchant l' [[Motî:doet a l' assea|doet a l' assea]], li cénkinme e toutchant li ptit doet. == Sacwantès doetreces == * Les cenes ki cmincèt pa "pôcî", "pôcet". ** Pôcî / Londî / Grande Dame / Laminet / Pitit doet. ** Pôcî / Londî / Grande Dame / Djanete / Ptit kerton k' est el cassete. ** Pôcî - Londî - Grande dame - / Djhan-Maçon / Ptit kerton k' a magnî l' lård e coron do bwès. ** Pôcèt / Laridet / Grande Dame / Tchamossî / Ptit kerton …. Kerton k' a magnî l' lård e coron do bwès. ** Pôcèt / Laridet / Grande Dame / Tchît-vessåd :/ Pitit sôdår … K' a magnî tot l' lård … dizo l' tåve amon Bozåd. ** [[Motî:Poncin|Poncin]] Djulin (djeu d' mot: Pont Sint-Djulin) / Dji vén / Dji va cweri on doet / Li ké ? / Li ptit / Wice est i ? * Les cenes ki cmincèt pa "Li ci k' a stî e bwès". ** Li ci k' a stî e bwès / Li ci k' a veyou l' leu. / Li ci k' a yeu peu / Li ci k' a racorou / Li ci k' a fwait cwîk cwîk dins les coxhes. ** Li ci k' a stî e bwès / Li ci k' a vu l' leu. / Li ci k' a yeu peu / Li ci k' a racorou / Li ci k' a criyî "cateye mu, cateye mu". 7127 43831 2005-11-10T16:07:28Z Pablo 5 {{djermon motî|djazer|<hr>i manke li definixha do viebe}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåzer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <SMALL>(a fé)</SMALL>. On dit eto: [[Motî:cåzer 1|cåzer]], [[Motî:divizer|divizer]]. <span lang=fr>F. parler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåze</B></FONT> [f.n.] [[Motî:copene|copene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate li djåze:</FONT> taper ene [[Motî:divize|divize]], bate copene. <span lang=fr>F. faire un brin de causette.</span> Etimolodjeye: [[sivierba]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåzeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåzresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki djåze. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåzaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "djåzer". <span lang=fr>F. parole, conversation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djåzmint</B></FONT> [o.n.] djåzaedje k'&nbsp;on-z ôt [[Motî:brutyî|brutyî]]. <span lang=fr>F. rumeur.</span> Etimolodjeye: [[cawete -mint]]. Parints: * [[Motî:adjåzer|adjåzer]]. * [[Motî:mesdjåzer|mesdjåzer]]. * [[Motî:kidjåzer|kidjåzer]]. 7128 26829 2004-11-21T09:58:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>efant</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> djin k' a inte on djoû eyet 12 ans. <I>Les efants pôront djouwer, cori, si ctaper... C'&nbsp;est fwait po çoula èn efant</I> ([[Jean-Marie Warnier]]). rl a: [[Motî:roufion|roufion]], [[Motî:råpén|råpén]], [[Motî:crapåd 2|crapåd, crapåde]], [[Motî:glawene|glawene]], [[Motî:djambot|djambot]], [[Motî:tchot|tchot]], [[Motî:valet|valet]], [[Motî:båshele|båshele]], [[Motî:gamén|gamén]], [[Motî:djonnea|djonnea]], [[Motî:ado|ado]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magneu d' tåtes ås efants:</FONT> onk ki profite des ptits, des flåwes, et lzî prinde li pô k' il ont. <span lang=fr>F. exploiteur des faibles.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(pitit) efant</FONT>: (pus stroetmint) [[Motî:påpåd|påpåd]]. <I>Ele nouri co si efant.</I> <I>Abeye, l' efant, abeye l' efant, vochal l'ome-ås-poûssires</I> (birceuse). <span lang=fr>F. bébé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;efant reupiant, efant bén-vnant:</FONT> fråze k' on dit ås påpåds u ås ptits efants cwand k' i reupièt dvant les djins. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">refoirci efant</FONT>: grand efant d' 10-12 ans, dinltins di 12-16 ans; On dit eto: [[Motî:djonnea|djonnea]], [[Motî:ado|ado]]. <span lang=fr>F. adolescent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;efant-sôdår:</FONT> efant k' est prin po dmorer avou les årmêyes, sovint dins les gueres civiles. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;margougnaedje d' efants:</FONT> profitaedje d' efants, sovint secsuelmint. <B>4.</B> omrinne u femrinne djin, veyou eneviè ses parints. <I>Les efants estént tertos a l' etermint; li pus djonne a ddja bén 50 ans.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;efant sol costé; efant del gåtche mwin:</FONT> efant k' on-z a foû do mariaedje, dins ene societé ki n' l' acceptêye nén. <B>II.</B> [omrin et femrin no addjectivrece] ki s' codût come èn efant. <I>Louke on pô ç' grand sot la, come il est co efant.</I> <I>Alfén, Leyla, t' es cåzu so t' ritoû d' ådje, et t' es co pus efant k' zels.</I> <span lang=fr>F. puéril</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èfant</FONT>, afant, èfang, infant</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>infans</span>. | <B><FONT COLOR="#ff0000">efance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:termene|termene]] k'&nbsp;on-z est efant. <I>Vos rgretroz voste efance.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritoumer en efance:</FONT> ridivni come èn efant, tot cåzant d' ene viye djin. <span lang=fr>F. devenir sénile.</span> Parintêye: * [[Motî:refanci|refanci]] ---- * [[efant-sôdård|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les efants-sôdårds]] * [[margougnaedje d' efant|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol margougnaedje des efants]] * [[boutaedje des efants|Dipus d' racsegnes sol boutaedje des efants]] 7129 26830 2004-06-09T16:31:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disdjurer</B></FONT> ([[Codjowaedje djurer|codjowaedje]]) [v.s.c.] djurer les meydius. <I>Il a dandjî di scrire, dvizer, raconter lawter, grognî et rclawer; brutyî et n'&nbsp;si nén leyî dire; sacraminter; disdjurer s'&nbsp;i fåt.</I> ([[Chantal Denis]]). On dit eto: [[Motî:sacraminter|sacraminter]]. 7130 26831 2004-06-09T16:30:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diskinoxhe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>disconoxhe</B></FONT> ([[Codjowaedje texhe|codjowaedje]]) [v.c.] èn nén ricnoxhe, èn nén [[Motî:rimete|rmete]] (ene sakî). <I>Dj'&nbsp;a bén veyou ki vos m'&nbsp;diskinoxhîz</I> ([[Manfred Lejoly]]). On dit eto: [[Motî:meskinoxhe|meskinoxhe]]. <span lang=fr>F. confondre, méconnaître.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>diskinoxhe, disconoxhe, discwènohye</span>. Etimolodjeye: [[dobe betchete diski-]]. 7131 26832 2004-06-10T12:46:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brutyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> fé do [[Motî:brut|brut]]. <I>Recoeté å coulot, dji schafeye sacwants noejhes, tot schoûtant brutyî l'&nbsp;feu al noere bijhe ki shofele</I> ([[Roger Tabareux]]). <B>2.</B> djåzer tot s'&nbsp;måvlant, boerler so ls ôtes. <I>Il a dandjî di scrire, divizer, raconter lawter, grognî et rclawer; brutyî et n'&nbsp;si nén leyî dire; sacraminter; disdjurer s'&nbsp;i fåt.</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. grommeler, grogner, bougonner.</span> <B>II.</B> [v.c.] dire (des sacwès) tot s'&nbsp;catchant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on-z ôt brutyî:</FONT> on-z ôt dire ki (tot djåzant d'&nbsp;ene novele k'&nbsp;on n'&nbsp;dit nén oficirmint). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"la rumeur court"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brutyî</FONT>, brûtyî, brûtier, brûtiè, brûtcher, brûtchè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brutiaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "brutyî". <span lang=fr>F. bruit, rumeur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bruteymint</B></FONT> [o.n.] brutiaedje. <I>Dj'&nbsp;a etindou des bruteymints dlé ces monceas la d'&nbsp;cayås</I> ([[Emile Dumont]]). <span lang=fr>F. bruissement, frémissement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brutèymint</FONT>, brûtîmint</span>. Etimolodjeye: [[cawete -mint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brutieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>brutieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bruteyresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki bruteye. <span lang=fr>F. colporteur de nouvelles.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">brutieu</FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;somarinî) sacwè k'&nbsp;est dins l'&nbsp;aiwe et ki fwait on brut k'&nbsp;i fåt ricnoxhe. <I>Dins l'&nbsp;aiwe, les brutieus evoyèt des ondes hersyinnes ki voyaedjèt a 1050 metes al sigonde (et nén 340 come dins l'&nbsp;air).</I> <span lang=fr>F. bruiteur.</span> 7132 26833 2004-06-09T17:57:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aldjereye</B></FONT> [n.pl.] payis d'&nbsp;Afrike bijhrece. ---- [[Aldjereye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Aldjereye]] 7133 56626 2006-05-14T02:52:04Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[gl:Guerra Civil]] {{djermon}} Ene '''guere civile''', c' est ene [[guere]] ki s' passe inte deus peupes, ki vikèt sol minme payis; ubén inte deus pårtis diferints do minme peupe. Cwand ene guere civile va amoenner li [[Motî:schafyî|schafiaedje]] d' onk des peupes, on cåze di [[peupe-sipata]]. Dins les gueres civiles d' Afrike, gn a bråmint d' [[efant-sôdård|efants-sôdårds]] == Sacwantès gueres civiles == * Li [[guere civile d' Espagne]] (1936-1939) * Li [[guere civile d' Aldjereye]] (1992-2004). * Li [[Guere civile congolesse]] (1994-2004). [[bg:Гражданска война]] [[ca:Guerra Civil]] [[cs:Občanská válka]] [[da:Borgerkrig]] [[de:Bürgerkrieg]] [[en:Civil war]] [[eo:Interna milito]] [[es:Guerra civil]] [[fi:Sisällissota]] [[fr:Guerre civile]] [[gl:Guerra Civil]] [[he:מלחמת אזרחים]] [[id:Perang saudara]] [[it:Guerra civile]] [[ja:内戦]] [[lt:Pilietinis karas]] [[nl:Burgeroorlog]] [[nn:Borgarkrig]] [[no:Borgerkrig]] [[os:Мидхæст]] [[pt:Guerra civil]] [[ro:Război civil]] [[ru:Гражданская война]] [[simple:Civil war]] [[sk:Občianska vojna]] [[sl:Državljanska vojna]] [[sv:Inbördeskrig]] [[zh:内战]] 7134 43962 2005-11-10T18:00:27Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Aldjereye]] Li '''guere civile d'&nbsp;[[Aldjereye]]''' a cmincî e [[1992]] cwand l'&nbsp;årmêye n'&nbsp;a nén volou ricnoxhe les rzultats des vôtaedjes ki dnént l'&nbsp;madjorité a on pårti islamike, li ''Jebha Islamiya li-l Inqad'' (Sibuca Islamiveus pol Schapaedje), kinoxhou eto dizo l'&nbsp;essegne F.I.S. (''Front Islamique du Salut''). Inte 1992 et 2004, on-z avire kel guere civile aldjeryinne a costé 135 miyårds di $ U.S. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/aldjereye-rif.html Sicrijhaedjes sol guere civile aldjeryinne (belès letes)] 7135 26836 2004-06-09T16:05:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:meskinoxhe]] 7136 44133 2005-11-10T21:49:48Z Pablo 5 lårdjeur di l' imådje <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:WikiLettreMini.png|30px| ]] | width="10px"| | ''Cisse pådje ci do [[Esplicant motî do walon|motî]] a des intrêyes ki n'&nbsp;sont co k'&nbsp;[[Wikipedia:Intrêyes do motî ki n' sont k' a mitan fwaites|a mitan fwaites]]. Si vos avoz des cnoxhances so ç'&nbsp;sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén '''«[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l'&nbsp;pådje]»''' po radjouter des informåcions.''{{{2|}}} |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons motî|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*moti]][[Categoreye:Djermons motî|*]]</noinclude> 7137 26838 2004-06-09T16:21:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:doet]] 7138 26839 2004-06-09T16:21:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:doet]] 7139 26840 2004-06-09T16:26:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djåzer]] 7140 26841 2004-06-09T16:26:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djåzer]] 7141 26842 2004-06-09T16:26:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djåzer]] 7142 26843 2004-06-09T16:26:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djåzer]] 7143 26844 2004-06-09T16:26:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djåzer]] 7144 26845 2004-06-09T16:32:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diskinoxhe]] 7145 43809 2005-11-10T15:57:22Z Pablo 5 {{stub motî|vindjî|<hr>i manke li definixha di '''vindjince'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>vindjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé ene laide keure, lonmint après, a ene sakî k' aveut ataké onk ki vos voeyoz voltî. On dit eto: [[Motî:rivindjî|rivindjî]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si vindjî</FONT> [v.pr.] rataker (ene sakî ki vs aveut lu-minne ataké). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vindjince</B></FONT> [f.n.] 7146 26847 2004-06-09T18:19:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tricnonote</B></FONT> [adv.] a ptits pas, mins sins s'&nbsp;arester nén. <I>Vos ndè profitîz po passez rprinde vos solés ki vs avîz poirté a rismeler et vos rivnîz tricnonote po rataker l'&nbsp;londmwin</I> ([[Adelin Moch]]). On dit eto: [[Motî:piyim miyam|piyim miyam]]. Coinrece [[payis d' Lidje]]. 7147 26848 2004-06-09T18:24:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rataker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> ricmincî. <I>Et l'&nbsp;djeu ratake avou des xhaxhlådes et des tchawaedjes: l'&nbsp;ome a si bon del djoye di s'&nbsp;cint-meye</I> ([[Mariette Chinon]]). On dit eto: [[Motî:rapougnî|rapougnî]]. <span lang=fr>F. recommencer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si t'&nbsp;kete a raté, t'&nbsp;as k'&nbsp;a rataker:</FONT> fråze (måhonteuse) k'&nbsp;imite li djaponès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po rataker:</FONT> tite metou dizeu l'&nbsp;[[Motî:editoriå|editoriå]] d'&nbsp;ene rivowe. <span lang=fr>F. editorial.</span> <B>2.</B> ataker cor on côp. <span lang=fr>F. lancer une nouvelle attaque.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rataker a</FONT> [v.c.] ricmincî a. <I>La k'&nbsp;i ratake a ploure&nbsp;!</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratacaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rataker". <span lang=fr>F. recommencement, nouvelle attaque.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratacåjhe</B></FONT> [f.n.] ratacaedje tos costés. <span lang=fr>F. nouvelle offensive, nouvelle atteinte.</span> 7148 26849 2004-06-09T18:30:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fonne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> fotche po-z apicî les pexhons. <B>2.</B> [[Motî:fotche|fotche]] (tot l'&nbsp;minme kéne sôre). <I>On rpoujhive dins les braijhetes avou l'&nbsp;fonne a doze dints</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. fourche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fonnet</B></FONT> [o.n.] gros tayan ki vént padecô ataker les tchvås dins les prés, e sincieus latén <I><span lang=la>Vespa capro</span></I>. rl a: [[Motî:mônî|mônî]]. <span lang=fr>F. frelon.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. 7149 26850 2004-06-09T17:45:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:efant]] 7150 26851 2004-06-09T17:50:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapåd 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit gamén plin d'&nbsp;[[Motî:crape|crapes]]. <B>2.</B> (pa stindaedje) [[Motî:gamén|gamén]] (tolminme li ké). Etimolodjeye: bodje "crape", cawete -åd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite [[Motî:båshele|båshele]]. <I>Potchtîz, gaméns, coroz crapådes, sins rloukî les surisses vizaedjes des parints</I> (L. Warnant). <I>Li crapåde a disparexhou; c'&nbsp;esteut dandjreus faitindje del noere feme å havet</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. gamine.</span> <B>2.</B> djonne feye. <I>Vs estoz ene bele crapåde di nodidjo</I> (G. Appolinaire). <I>Ene crapåde tape ene xhaxhlåde Et rlouke sor twè sins t'&nbsp;loukî</I> (L. Warnant). <I>I vos fårè bén dismefyî: Dispu k'&nbsp;i lodjèt les Francès, Beacôp d'&nbsp;crapådes ont des polins</I> (tchansons del Revolucion lidjwesse). <I>Li crapåde li cbôre di tos ses pus foirt</I> (C. Denis). <span lang=fr>F. jeune fille, adolescente.</span> <B>3.</B> [[Motî:mayon|mayon]] (monkeur). <I>Dj'&nbsp;a todi stî bleu après les tchvås, pus assaetchî k'&nbsp;ene waermaye après l'&nbsp;loumire, k'&nbsp;on galant après l'&nbsp;cote di s'&nbsp;crapåde</I> (J.P. Dumont). <I>Mareye Dubois, li crapåde d'&nbsp;Appplinaire e Ståvleu, li dveut lomer "Gwiyam"</I> (F. Duysenx). <I>Ces botons la estént cozous dins l'&nbsp;dos d'&nbsp;on ptit fôrô d'&nbsp;vwele da m'&nbsp;crapåde.</I> <span lang=fr>F. fiancée, copine.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapådreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> trope di crapåds et d'&nbsp;crapådes (di gaméns et d'&nbsp;gamenes). <span lang=fr>F. marmaille.</span> <B>2.</B> codujhance di gamén. <span lang=fr>F. enfantillage, gaminerie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapådaedje</B></FONT> [o.n.] acoirdances (fiesse ki deus djonnes djins si prometèt mariaedje). <I>Li prumî boket e walon da L. Mahin si loméve "Crapådaedje".</I> Etimolodjeye: bodje "crapåde", cawete -aedje 2 (aplakêye a on no), 1981. 7151 26852 2004-06-09T17:50:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crapåd 2]] 7152 26853 2004-06-09T17:50:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crapåd 2]] 7153 26854 2004-06-09T17:51:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crapåd 2]] 7154 26855 2004-06-09T17:54:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Guere civile espagnole]] 7155 26856 2004-06-09T18:16:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vindjî]] 7156 26857 2004-06-09T18:26:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rataker]] 7157 26858 2004-06-09T18:26:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rataker]] 7158 26859 2004-06-09T18:31:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fonne]] 7159 26860 2004-06-09T18:36:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 7160 26861 2004-06-09T18:36:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 7161 26862 2004-06-09T18:36:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 7162 26863 2004-06-09T18:36:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 7163 26864 2004-06-09T18:36:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 7164 26865 2004-06-09T18:36:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ataker]] 7165 26866 2004-06-09T18:53:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brutyî]] 7166 26867 2004-06-09T18:53:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brutyî]] 7167 26868 2004-06-09T18:53:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brutyî]] 7168 26869 2004-06-09T18:53:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brutyî]] 7169 26870 2004-06-09T18:54:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brutyî]] 7170 58248 2006-05-25T10:43:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey voltî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vir voltî</B></FONT> [vierbire a c.] awè d' l' [[Motî:amour|amour]], di l' [[Motî:amisté|amisté]] po ene sakî. <I>Dji n' a nén co trové l' cene ki dj' vôreu d' leye des efants, Sinon k' c' est l' cene ki dj' voe voltî, Ca dji vs voe voltî, vos, Eternité&nbsp;!</I> ([[Nietsche]], rat. pa [[J.P. Hiernaux]]). <I>Walonreye, <span lang=fr>"je t'aimerai"</span>, dji vos vierè voltî, todi</I> ([[J.P. Tintinaglia]]). <I>On n' a nén ddja l' tins di s' vir bén voltî; el tins di s' vir voltî passe ossi roed k' l' aloumwer</I> ([[W. Bal]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey-voltî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vir-voltî</B></FONT> [o.n.t.pl., pl. des vey-voltî, des vir-voltî] coplimints. <I>Li grand Châles finixheut todi ses letes pal formule: "avou toplin des vey-voltî".</I> <span lang=fr>F. amitiés.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>veyou-voltî</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>veyowe-voltî</B></FONT> [o.f.n., pl. des veyous-voltî, des veyowès-voltî] li ci (cene) k' on voet voltî. <I>Comint çk' on fwait cwand l' breyoe sûne, can l' schô d' nosse mame nos emacrale cwand, rapetachant ses plaijhis, el tchå pîle et peye après ses veyous-voltî</I> ([[D. Trempont]]). <span lang=fr>F. être aimé.</span> 7171 26872 2004-10-15T22:08:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vey voltî]] 7172 26873 2004-06-09T19:45:58Z Pablo 5 [[Motî:vey voltî]] 7173 26874 2004-06-09T19:46:02Z Pablo 5 [[Motî:vey voltî]] 7174 58244 2006-05-25T10:33:33Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veyåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse veyou. <span lang=fr>F. visible.</span> <I>L' accint do vî pårler walon d' [[Grå-Fayi]] mostere on foirt rôlaedje des R, nén veyåve dins l' sistinme di rashiaedje Feller.</I> <I>Basti on scrît lingaedje ki sereut l' minme po tertos, ça sereut come diner on coir a tot çou ki nos rashonne; rinde veyåve dins li scrijhaedje les fondmints k' tos nos pårlers sont bastis dsu</I> ([[L. Hendschel]]). Etimolodjeye: bodje [[Motî:vey|vey]], [[cawete -åve]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>veyåvisté</B></FONT> [f.n.] cwålité, situwåcion di çou k' est veyåve. <I>Mete des plakes di rowes e walon dinreut ene pus grande veyåvisté å lingaedje.</I> Etimolodjeye: [[cawete -isté]], [[noûmot|2002]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:nén veyåve|nén veyåve]] 7175 26876 2004-06-09T19:46:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey evoye</B></FONT> [v. a spitron a coplemint] vey (ene sakî) endaler. <I>Noyé fwait ses arveys a tos les moennes k'&nbsp;end ont gros del vey evoye</I> (E. Pècheur). 7176 62218 2006-06-17T14:56:49Z Lucyin 16 rassonraedje & recråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vir</B></FONT> ([[Codjowaedje vey|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> prinde consyince d' ene imådje. <span lang=fr>F. voir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mousse didins, ti vierès foû:</FONT> dijheye a ene sakî k' on toume dissu k' i rwaite pal finiesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' voet k' lu s' les voyes:</FONT> il est todi evoye. Loukîz a : [[Motî:dåripete|dåripete]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki voet ses voennes voet ses poennes:</FONT> dijhêye a onk ki ses voennes rexhnut foû del pea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; èn pus vey [[Motî:gote|gote]]:</FONT> èn pus rén vey dins l' noereur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey do payis:</FONT> fé bråmint des voyaedjes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; fé vey:</FONT> [[Motî:mostrer|mostrer]] u diner ene [[Motî:prouve|prouve]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; leyî vey:</FONT> èn nén catchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; aler vey:</FONT> rinde vizite a. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dj' a veyou ki:</FONT> [[Motî:dinltins|dinltins]]. <I>Dj' a veyou k' les tracteurs si moennént sins permis.</I> <span lang=fr>F. jadis, autrefois, de mon temps.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) si mådjiner (ene sacwè k' on n' voet nén). <I>Ni voeyoz nén l' må dou çk' i n' est nén.</I> <span lang=fr>F. voir, s' imaginer, considérer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey (ene sacwè) d' on boun ouy:</FONT> esse po. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey do tins;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey si pere:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey les set croes:</FONT> aveur deur viker. <span lang=fr>F. endurer des malheurs éprouver des difficultés.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; èn poleur vey:</FONT> èn saveur edurer. <I>Dji n' pou pus vir les djins Ki dijhnut tot et rén</I> ([[J. Beaucarne]]). <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> aveur des bons ouys. <I>I voet bén.</I> <span lang=fr>F. avoir une bonne vue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey må;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey sipès:</FONT> aveur des mwais ouys. <span lang=fr>F. avoir mauvaise vue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;èn nén vey foû d' ses ouys:</FONT> èn nén vey ene sacwè k' est dvant vos. On dit eto: esse [[Motî:bignoûle|bignoûle]]. <span lang=fr>F. être myope.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey [[Motî:bablou|bablou]]°;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey dobe; </FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vir [[Motî:bleu|bleu]]:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>avoir la berlue, voir trente-six chandelles.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey tot brouyî:</FONT><span lang=fr>F. voir trouble.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;On voet clair e si schiele:</FONT> il a ctapé tos ses cwårs et i n' a ddja pus minme po fé ene sipesse sope. <B>2.</B> aveur on bon djudjmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; vey clair:</FONT> comprinde. <I>Dji voe clair dins vosse djeu.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; èn nén vey pus lon ki s' narene;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén vey pus lon kel betchete di ses solés:</FONT> èn nén saveur prevey l' avni. <span lang=fr>F. ne pas voir plus loin que le bout de son nez, avoir une vision à court terme.</span> <B>III.</B> [viebe a nén dit coplemint] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; faleut vey:</FONT> rimimbere ene sacwè di rmarcåve. <I>Elzès faleut vey tertotes avou leus båretes, leus pelisses ki ravôtyive ene djupe ås royes blankes et rodjes et on dvantrin d' noer satin.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; c' est d' vey:</FONT> ci n' est nén co seur. <I>- Gn årè k' ene fanfare ? - C' est d' vey, la; dandjreus k' les socialisses è vôront awè ene ossu </I>(A. Duchêne). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>F. cela reste à prouver, ça dèpend.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; va-z è vey:</FONT> [[Motî:sabaye|sabaye]]. <I>Va-z è vey, la, twè, s' i ténront parole.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>vas t'en voir; je me demande si.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; dj' irans vey (dabôrd):</FONT> dijhêye divant d' end aler. <I>- Dj' irans vey, dabôrd ! - Bén åy, don. Gn a pont d' si bon tins ki n' s' atcheve.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>F. partons, il faut se quitter.</span> <B>IV.</B> [aidant viebe] <I>Djel voe co ndaler on djoû å matén</I>. divant on viebe a prono, on n' repete nén l' prono: <I>Dj' els a veyou bate come des tchéns.</I> <B>V.</B> [viebe sustantivé] riwaitî (riwaita). <span lang=fr>F. regard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; conoxhe å vir:</FONT> saveur çou k' ene sakî pinse tot rwaitant s' vizaedje. <span lang=fr>F. juger sur la mine</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; djudjî å vir:</FONT> èn nén djudjî so çou k' on promete, mins so çk' on fwait. <span lang=fr>F. juger aux actes, sur pièces.</span> Parintêye : * [[Motî:veyanmint|veyanmint]] * [[Motî:veyåve|veyåve]] * [[Motî:prevey|prevey]] * [[Motî:etervey|etervey]] * [[Motî:divey|divey]] * [[Motî:rivey|rivey]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:porveur|porveur]] * [[Motî:disporveur|disporveur]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:nén veyåve|nén veyåve]]. * [[Motî:bén vey|bén vey]] * [[Motî:vey voltî|vey voltî]] ** [[Motî:vey-voltî|vey-voltî]] ** [[Motî:veyou-voltî|veyou-voltî]] * [[Motî:evi|vey evi]] * [[Motî:vey divant|vey divant]] * [[Motî:vey evoye|vey evoye]] * [[Motî:avey|avey]] * [[Motî:vey li djoû|vey li djoû]] ---- * [[dobe rifondowe|Racsegnes so les dobès rfondowes (vey & vir)]] 7177 58221 2006-05-24T23:15:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:veyåve]] 7178 26879 2004-06-09T19:48:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>voltî</B></FONT> [adv.] avou plaijhi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:vey voltî|vey voltî]]:</FONT> [[Motî:inmer|inmer]]. rl a: [[Motî:evi|evi]]. Disfondowes: <B>voltî</B>, voultî, voltî, vlètî, vlatî, vlètiè. 7179 51698 2006-03-17T23:30:32Z Pablo 5 +awion <FONT COLOR="#ff0000"><B>aweye</B></FONT> [f.n.] pitit fier avou on trô, po keude. <span lang=fr>F. aiguille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">awèye</FONT>, awîye, awîe, awyîe, awèye, awêye, èwîye, ëwîye, agueûye, agûe, èguîye</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.1. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>awiyete</B></FONT> [f.n.] feré dbout d' ene laecete, po stitchî dins les ouyets do solé. Gn aveut les minmes ås sinets des lives di messe. <I>Li priyesse rifwait les awiyetes d' on live di messe po s' espaitchî di trop tuzer</I> ([[Jeanne Houbart-Houge]]). <span lang=fr>F. ferret.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">awiyète</FONT>, awyète, aguiyète, anguiyète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>awiyêye</B></FONT> [f.n.] aweye, avou l' fyi k' est dvins. <I>Dene mu ene awiyêye di fyi.</I> Parintêye: * [[Motî:ranawyî|ranawyî]] * [[Motî:awion|awion]] 7182 26881 2004-06-10T12:39:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aweye]] 7183 26882 2004-06-10T23:39:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bayamont</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Baillamont</span>, rebané avou Bive. <B>II.</B> [n.dj.] sipotaedje des djins d'&nbsp;[[Vireu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bayamonès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bayamonesse</B></FONT> [n.dj.] (so plaece: <span lang=wa-feller>Bayamounê</span>) djin d'&nbsp;Bayamont. ---- [[Bayamont|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Bayamont]] 7184 44629 2005-11-14T23:16:02Z Pablo 5 sol mape [[Imådje:bayamont_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe di Bayamont]] '''Bayamont''' (fr: ''Baillamont''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyinne comene del Walonreye]], rebané avou [[Bive]] (mins k' aveut ddja stî rebanêye avou [[Wajî]] li [[26 di djulete]] [[1964]], divant les [[grands rebanaedjes]] di 1977). * Dimorants: Bayamonès, Bayamonesses (so plaece: ''Bayamounês''). * Limero del posse: '''5555''' * [[ALW|Limero diyalectolodjike]]: '''D&nbsp;131''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_53_59_N_05_01_35_E_region:BE|49°54'N - 5°01'E}} Li pårotche di Bayamont est [[Motî:dicåçter|dicåctêye]] a [[Sint Antoenne]]. Eto, c' est l' sint Antoenne li moenne li dicåce : c' est li dimegne après l'&nbsp;[[13 di djun]] (on n' rimagne nén l' sint). '''Les Bayamonts''', c'&nbsp;est eto li spotaedje des djins d'&nbsp;[[Vireu-Walran]]. == Istwere == Bayamont, c'&nbsp;est on boket del ''[[Wendeleicus Mansus]]'', on [[fî]] diné på [[Pitit Pepin|Ptit Pepin]] (''Pépin le Bref'') a [[Motî:Åbri|Åbri]] (''Alberik''). Pus tård, ci Åbri la va divni abé di [[Ståvleu]], et ridner ç'&nbsp;tere la a l'&nbsp;abeye di Ståvleu, ki va bénrade divni [[Principåté d' Lidje]]. Çou ki fwait k'&nbsp;on-z î djåze [[walon]], et nén [[tchampnwès]], come di l'&nbsp;ôte costé di [[Smwès]] ([[Mambe]], [[Bôhan]]). Li ban d'&nbsp;Bayamont a stî rebané avou [[Wajî]] li [[26 di djulete]] [[1964]], pwis a passé (avou Wadjî) al comene di [[Bive]] tins des [[grands rebanaedjes]] di 1977. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Bayamont == === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[tchamp (toponimeye)|Beatchamp]] (so plaece, asteure, ''Bôchamp''). ** li [[eclôs (toponimeye)|Sclozea]] (so plaece: ''lu Sclozê''). ** li [[Motî:gonhire|Gon]] des [[Motî:sårteas|sårteas]] (so plaece: ''saurtês''). ** les [[Waibe]]s (so plaece: ''wêbe'' u ''wèbe''), li Waibe di [[waerixhea|Waeripré]] (so plaece: ''Warimpré''), li Waibe do Fayi, li Waibe del Croejhete, les Waibes des eclôs, li waibe do rviersoe (so plaece: ''la wébe do ranversou''), li Waibe del Voye, li Waibe des Shijh Djoûs. ** Li Rou (so plaece: ''lë Ro''; so les viyès mapes, il est scrît: ''Le Rot''). C' est on bwès k' est vijhén d' èn ôte bwès k' on lome ''li Gon des Sårteas''. Etur ces deus bwès la, gn a l' ''rixhea del Vaene'' ki vént d' [[Såcere]]. Dilé ç' rixhea la, gn aveut on vî tchmin k' aléve a Såcere et gn aveut des prés tot do long, did la: li no "Etur les Bwès". ** [[Paxhis]]: li Paxhi do Foirt (so plaece: ''pachi dou Fôrt''), li Paxhi do [[Motî:pourcea|Pourcea]]. * A vey avou des åbes et des bwès : ** Li [[côrî (toponimeye)|Côre]], [[côrî (toponimeye)|les Côretes]] (so plaece: les ''Couriètes''). ** Li [[Motî:franc|Franc]] Bwès. ** li bwès d' Rotches. ** li plate [[virêye]] (so plaece: ''la plate Virée''). ** Al [[Hé]]. * A vey avou des åbes et des bwès : ** Al Bôre do [[Rnåd]]. * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** a [[Djåminot]] (bwès) ** Dizeu les toets (so plaece: ''Dzeu les tèts''). * A vey avou des aiwes : ** Fontinnes: Rafontinne (fontinne ås [[rinne]]s), ås Fontinnes, les Fontinnes ås [[bû]]s (so plaece, asteure, "å bure"). ** Fossés: Li ronde [[Douve]], li Fossé del Waibe; li Rondea (so plaece: ''lu Rondia''), ** [[Wé]]s: Les wés, Les Cricwés (so plaece: ''Cricwès''), ** Rixhots: Al [[tchene|Tchenvire]] (so plaece: ''tchanvire'') (plaece metowe tot do long d' on rixhot, ki s' a lomé, après, do minme no), Ourri (so plaece: ''oûri'', ri d' [[Motî:Our|Our]]), les [[gotale|Goteas]] (so plaece: ''les Goutês''). ** Ancyinnès [[fagne]]s: Ås Fagnes, [[Motî:fwè (fagne)|Florifwè]] (so plaece: ''Fèrifwè, Flërifwè''), Ramlot (al fagne Ramlot), li Setche plaece (pask' ele aveut stî assouwêye). ** [[Vevîs]]: li Vevî del [[Motî:hazete|hazete]] (so plaece: ''vivî d' l' azète''), * A vey avou les tienes et les vås : ** Li [[Tiene]] Moton (so plaece: ''tchène Mouton''). ** å [[pidje|Pirdjea]] (pus hôte plaece do viyaedje), ** li [[mont (toponimeye)|Monti]] (so plaece: ''ou Monti''). * A vey avou l' istwere. (frontires, bårire, batreyes) ** Li Bårire ([[winaedje]] di Mon Idêye). * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Ourpi (prononcîz ''oûrpi''). ''Sourdant: Louis Baijot & Yvon Babazon, avou leu-z åjhmince.'' == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: Bayamont est l'&nbsp;payis ki [[Louwis Baidjot]] a vnou å monde. * Accint walon d' Bayamont: metou e [[payis d' ersè]]; li spotchåve voyale est "ë", come a [[Bietris]] (''djë n'&nbsp;a vë pës'' = dji n'&nbsp;è vou pus); [[rifrancijhaedje]]s avou AN des oyons walons IN et ÉN: ''djë vanrè'' (dji vénrè), ''doul pacyance'' (del pacyince); prono pårtixhrê: "a", "a-n" (''vous a-n aurez'' = vos nd åroz); årtike pårtixhrê femrin ''doul'' (del); codjowaedje des [[rwaitant]]s di l'&nbsp;indicatif prezintrece avou ''-at'' (''i tchantat'' = i tchantèt); pol [[cawete -ea]], aschate inte l'&nbsp;Årdene et l'&nbsp;Namurwès (''Pirdjê'', ''Saurtê'', mins ''Rondia''). Dins sacwants mots, li [[betchfessî å]] est dizo l'&nbsp;[[disfondowe]] ''ê'' (''êje'' = åjhe; ''tchêr'' = tchår, ''mwêjon'' = måjhon). [[categoreye:toponimeye]] 7185 26884 2004-06-10T23:42:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Beadjo</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Baijot, u Baujot</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Bêdjot; Vîs scrijhas: Beaulgot (1576), Baygot (1667)</span>. Etimolodjeye: walon "bea" + "Djo", sicawta di "Djôzef" (rl a: [[Motî:Djandjo|Djandjo]]) u "Djohan". ---- Poirteu do no: [[Louis Baijot]] 7186 48221 2005-12-27T15:02:54Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vireu</B></FONT> [n.pl.] viyaedje del Walonreye di France, pårti e deus comenes: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Vireu-Molén</FONT> la-minme <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Li Molén</FONT>, e F. <span lang=fr>Vireux-Molhain</span>, kel sipotaedje des djins, c' est les [[Motî:warokea|Warokeas]] (so plaece:<span lang=wa-feller>Warokias</span>) u les[[Motî:xhinåd|Xhinåds]] (so plaece:<span lang=wa-feller>chignârds</span>). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Vireu-Walran</FONT> e F. <span lang=fr>Vireux-Wallerand</span>, kel sipotaedje des djins, c' est les [[Motî:Bayamont|Bayamonts]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Uileruel (1171), A Mont Viruel (1289), Viruel (1292), Montviruel (1307)</span>. Etimolodjeye: bodje "Virw-" ([[Motî:Virwin|Virwin]]). ---- * [[Vireu-Walran|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Vireu-Walran]] * [[Vireu-Molén|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Vireu-Molén]] 7187 26886 2004-06-10T20:19:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Beadjo|Beadjo]] 7188 26887 2004-06-10T23:53:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hazete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hazale</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) [[Motî:hestrele|hestrele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hazète, hazale</FONT>, azète, azèle</span>. Etimolodjeye: raptitixha fwait sol disfondowe <span lang=wa-feller>"hasse"</span> ([[Motî:hesse|hesse]]). ---- [[faw#Sacwants_nos_d.27_plaeces_del_Walonreye_fwaits_avou_l.27_no do_faw|sacwants nos d'&nbsp;plaece avou l'&nbsp;mot hazete u hazale]] 7189 26888 2004-06-10T23:28:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fwè 2]] 7190 26889 2004-06-10T23:35:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Louis Baijot]] 7191 26890 2004-11-20T01:26:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rebaner</B></FONT> [v.c.] mete eshonne (des ptits bans, des ptitès comenes, des ptits viyaedjes) po fé ene [[Motî:intité|intité]] (grande comene), kécfeye sol modele des vîs bans did dinltins. On dit eto: [[Motî:rabindler|rabindler]]. <span lang=fr>F. fusionner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèbaner</FONT>, rabaner, rabanè, rinbaner</span>. Etimolodjeye: viebe del [[troke da Hendschel|prumire sôre]] fwait sol bodje [[Motî:ban|ban]], avou l' [[dobe betchete re-]], 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rebanaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rebaner". <span lang=fr>F. rassemblement, fusion de communes.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rebané</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rebanêye</B></FONT> [addj.] k' a stî rebané avou ds ôtes (tot djåzant d' on ban, d' ene comene) po fé ene intité pus grande. Parintêye : * [[Motî:rabanire|rabanire]] ---- * [[rebanêye comene|Dipus d' racsegnes so les rebanêyès comenes]]. 7192 26891 2004-11-19T11:20:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rebanêye comene]] 7193 26892 2005-03-06T22:58:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Oû</B></FONT> [n.pl.] no d' ene comene rebanêye et d' èn ancyin ptit ban del Walonreye: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Oû-Djåce</B></FONT> [n.pl.] novele comene intité del Walonreye, e F. <span lang=fr>Orp-Jauche</span>, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977, på rashonnaedje di sacwants viyaedjes do vå d'&nbsp;Djåce. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Oû-l'-Grand</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Orp-le-Grand</span>, rebané avou Oû-Djåce. Omonimeye: * [[Motî:oû|oû]] (del poye, o.n.) ---- * [[Oû-Djåce|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Oû-Djåce]] * [[Oû-l'-Grand|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Oû-l'-Grand]] 7194 57878 2006-05-21T21:12:36Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da Lucyin, li dierin candjmint est asteure da Pablo {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Orp-Jauche Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] '''Oû-Djåce''' (fr: ''Orp-Jauche'') est ene novele comene intité del Walonreye, ki n'&nbsp;egzistéve nén dvant, [[grands rebanaedjes|sikepieye li prumî d'&nbsp;djanvî 1977]], på rashonnaedje di sacwants viyaedjes do vå d'&nbsp;[[Djåce (aiwe)|Djåce]], el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:sarazin_ou-djauce_wi.jpg|thumb|160px|right|plake pol pormoennåde des [[Sarazin]]s a Oû-Djåce]] * Dimorants: 7.509 ([[2002]]) * Limero del posse: '''1350''' * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 50,83&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 147,73&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Oû-Djåce: ** [[Djåce]] ** [[Djandrin-Djangnoûle]] ** [[Énene]] ** [[Få-les-Cåves]] ** [[Marîle]] ** [[Nodwé]] ** [[Oû-l'-Grand]]. {{ProvinceBW|Ou-Djace}} [[en:Orp-Jauche]] [[eo:Orp-Jauche]] [[fr:Orp-Jauche]] [[nl:Orp-Jauche]] [[no:Orp-Jauche]] 7196 26894 2004-06-11T00:35:58Z Pablo 5 Plake del pormoennåde des Sarazins, a Oû-Djåce. {{licince imådjes Lucyin}} 7197 26895 2004-06-11T17:49:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>idintité</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;est bén prôpe a ene sakî. <I>Nosse lingaedje, c'&nbsp;est l'&nbsp;tchant del Walonreye et on boket di noste idintité.</I> ([[Yves Paquet]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cåte d'&nbsp;idintité:</FONT> papî ki dit kî çki vs estoz, et k'&nbsp;i fåt aveur sor lu dins vosse payis, et les vijhéns payis ki n'&nbsp;dimandèt pont d'&nbsp;passe-poirt. <I>Tos ls ans; i m'&nbsp;rifaleut fé ene nouve cåte d'&nbsp;idintité.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"identité"</span>, 1990. ---- [[cåte d' idintité|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les cåtes d'&nbsp;idintité]] 7198 44446 2005-11-12T20:57:17Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>intité</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:eshonne|eshonna]] di sacwantès sacwès, veyou come ene seule sacwè. <B>2.</B> (pus stroetmint) grosse comene askepieye e 1977 på [[Motî:rebaner|rebanaedje]] des ancyins ptits bans. <I>Si vosse linwe tot e finesse Est ossu bele ki vost å-rez-des-fesses, Vos estoz seur li miss di l' intité !</I> ([[Joseph Bily]]). On dit eto: Grand [[Motî:ban|ban]], [[Motî:rebaner|rebanêye]] comene, [[Motî:rabindler|rabindlêye]] comene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">intité</FONT>, antité, antitè.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. entité.</span>, lu-minme do latén <span lang=la><I>entitas</I></span>, 1980. ---- * [[rebanêye comene|Dipus d' racsegnes so les rebanêyès comenes]]. 7199 26897 2004-06-10T23:55:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hazete]] 7201 26898 2004-06-11T00:02:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hesse]] 7202 26899 2004-06-11T00:10:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hesse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:faw|faw]]. <I>C'&nbsp;esteut ene bele grosse hesse di dpus d'&nbsp;cint-z ans, li cene k'&nbsp;il ont dvou abate.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Divant les Hesses:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Transene. <span lang=fr>F. hêtre.</span> Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"hister"</span> (hestrele). Disfondowes: hesse, esse, hasse, asse, hêsse, êsse. Gm. hète. Tch. hate. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hestrele</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fawale|fawale]] (pitite hesse). <I>Li bixhe s'&nbsp;a stî rmete dins les hestreles. Les fayenes toumèt a tere, et l'&nbsp;anêye d'&nbsp;après, t'&nbsp;as des hourêyes di hestreles.</I> <span lang=fr>F. jeune hêtre.</span> Disfondowes: hestrèle, estrèle, astrèle, estrale. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hestrea</B></FONT> [o.n.] hestrele. <I>Les fetchires ont stofé les hestreas: gn a noûf so dijh k'&nbsp;ont souwé so pî.</I> Disfondowes: hestrê, hastrê, (hestia, estia). <P ALIGN="CENTER"><TABLE width="95%"><TR><TD ALIGN="CENTER">[[Imådje:hesse.jpg]]<BR><BR>hesse: tronce di hesse (poitrait saetchî pa L. Defawe).</TD><TD>&nbsp;&nbsp;&nbsp;</TD><TD ALIGN="CENTER">[[Imådje:mape_faw.jpg]]<BR><BR>hesse: Sitramaedje di "faw" eyet di "hesse" e walon d'&nbsp;1935 (rarindjî d'&nbsp;ene mape ALW).</TD></TR></TABLE></P> 7203 26900 2004-06-11T00:12:08Z Pablo 5 tronce di hesse (poitrait saetchî pa L. Defawe) tronce di hesse (poitrait saetchî pa L. Defawe) 7204 26901 2004-06-11T00:12:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hesse]] 7205 26902 2004-06-11T00:14:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rebaner]] 7206 26903 2005-03-28T13:25:12Z R. Giskard Reventlov 17 #REDIRECT [[Rebanêye comene]] 7207 26904 2004-06-11T00:22:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rebaner]] 7208 26905 2004-06-11T00:22:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rebaner]] 7210 26907 2004-06-11T10:52:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atlasse</B></FONT> [o.n.] u [f.n.] live avou fok des [[Motî:mape|mapes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atlasse des lingaedjes; u atlasse linwistike:</FONT> lives avou des mapes ki mostrèt les diferinces dins les pårlers d' on payis, del minme famile di lingaedje. rl a: [[A.L.W.]]. * [[A.L.W.|Dipus d' racsegnes so l' Atlasse des lingaedjes del Walonreye]] * [[A.L.F.|Dipus d' racsegnes so l' Atlasse des lingaedjes di France]] 7211 37161 2005-08-05T23:34:58Z Lucyin 16 categ. [[categoreye:diyalectolodjeye]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] L' '''Atlas des Lingaedjes del France''', u '''Atlas linwistike del France''', pus conxhu dizo les prumirès letes essegne '''A.L.F.''', c' est èn [[Motî:atlasse|atlasse]] ki mostere les rcweraredjes so les lingaedjes romans coinreces (lomé pås rcwereus les "patwès") del France. Les kesses di l' A.L.F. fourît atuzlêyes diviè 1895 pa [[Jules Gilliéron]] po-z esse dimandêyes so tot li stindêye galo-romande. Dj' ô bén: eto el Walonreye eyet el Swisse romande. Les respondas ont stî fwaits pa Edmond Edmont di 1897 a 1901 dins 639 viyaedjes. Les responses fourît rprezintêyes so des mapes, eplaidêyes di 1902 a 1910. == Les viyaedjes del Walonreyes situdyîs a l' A.L.F. == Gn ava 23 viyaedjes del Walonreye situdyîs e l' A.L.F. == Rimanance di l' ovraedje des A.L.F.-îs. == C' est l' eplaidaedje des prumîs tomes di l' A.L.F. ki dna l' idêye a l' [[S.L.L.W.]] (e 1905) d' atuzler des pus parfondès rcwerances pol Walonreye, et d' askepyî, lontins après (e 1920), des kesses po basti l' [[A.L.W.|Atlasse des Lingaedjes del Walonreye]]. C' est eto Gillieron k' a scolé [[Charles Bruneau]], et l' enonder po ses rcweraedjes so les Årdenes francesses, et l' Nonne del Walonreye. == Djudjmint des linwincieus so l' A.L.F. == Les linwincieus ont trové ki l' A.L.F. n' esteut nén spepieus assez. Insi, tot studiant les dnêyes so ût viyaedjes del Walonreye, et lzès tot rmetant ås responses di l' A.L.W., Lerond, e 1970, a trové 0.83 flotches å mot. C' est paski c' esteut ene seule djin k' a dvou fé tote li bouye. Si n' pleut ele nén cnoxhe tos les lingaedjes k' ele situdyive, di l' occitan d' Gascogne å walon d' Måmdey. Les mapes di l' A.L.F. sont djusse des mots metous ådzeu des ponts de viyaedjes, sins eplikêye ni ratroclaedje po bén vey les stindêyes linwistikes. 7212 26909 2004-06-16T01:48:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>A.L.W.</B></FONT> [no d'&nbsp;live] prumirès letes essegne di l'&nbsp;"Atlasse des Lingaedjes del Walonreye", e F. <span lang=fr>Atlas Linguistique de Wallonie</span>. ---- [[A.L.W.|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;Atlasse des lingaedjes del Walonreye]] 7213 26910 2004-06-11T17:15:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwistike</B></FONT> [addj.] a vey avou li studiaedje des lingaedjes. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. "<span lang=fr>linguistique</span>", 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwisticmint</B></FONT> [adv.] si on s'&nbsp;astoke sol linwistike. ---- * [[A.L.W.|Dipus d' racsegnes so l' Atlasse linwistike del Walonreye]] * [[A.L.F.|Dipus d' racsegnes so l' Atlasse linwistike di France]] 7214 54497 2006-04-15T14:05:21Z Lucyin 16 rassonraedje + hårdêye [[Imådje:leonard croejhete.jpg|thumb|Eployaedje do mot "patwès" minme po des rcweraedjes sol walon]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>patwès</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> mwaijhe manire di djåzer on lingaedje ricnoxhou et aprindou dins les scoles d'&nbsp;on payis k'&nbsp;i gn a, sins ndè shure totes les rîles. <B>2.</B> (rabaxhant, nén politicmint comifåt) lingaedje [[Motî:dilérece|dilérece]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ene saye di croejhete di nosse patwès:</FONT> pitite croejhete da [[Lucien Léonard]] pol walon do payis d'&nbsp;Nameur, Dinant, et ene miete l'&nbsp;Årdene djusse djondant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;patwès latén:</FONT> (mot d'&nbsp;linwincieus) latén djåzé pås sôdårds romins k'&nbsp;a dné des mots k'&nbsp;i gn a ezès romans lingaedjes. On dit eto: latén d'&nbsp;[[Motî:sôdård|sôdård]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;patwès d'&nbsp;Paris:</FONT> lomaedje do francès, a môde di rvindje siconte des cis ki lomèt l'&nbsp;walon "patwès". Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"patois"</span>. ---- [[patwès (atuze)|Dipus d' racsegnes so l' atuze des "patwès"]] 7216 43836 2005-11-10T16:11:23Z Pablo 5 {{djermon motî|croejhete}} [[Imådje:leonard croejhete.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>croejhete</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="green">a fé</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ene saye di croejhete di nosse patwès:</FONT> pitite croejhete da [[Lucien Léonard]] pol walon do payis d'&nbsp;Nameur, Dinant, et ene miete l'&nbsp;Årdene djusse djondant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croejhion</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;linwincieus) li pus ptit abocta do lingaedje k'&nbsp;a-st on sinse. <I>"bwos" n'&nbsp;est nén on croejhion e walon, "bwès" end est onk; dins "nivloter", gn a troes croejhions: niv + lot + ter</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. porphème.</span> <span lang=en>Ingl. grammatem.</span> Etimolodjeye: bodje "croejh", d'&nbsp;après l'&nbsp;sinse di "croejhete" = "grammaire", [[cawete -ion]], 1995. 7218 26913 2004-06-11T17:16:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linwistike]] 7219 26914 2004-06-12T07:28:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>corade</B></FONT> [adv.] [[Motî:bénrade|bénrade]]. rl a: [[Motî:bénvite|bénvite]], [[Motî:béntoit|béntoit]], [[Motî:torade|torade]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]], [[Motî:totaleure|totaleure]], [[Motî:totasteure|totasteure]], [[Motî:divant waire|divant waire]], [[Motî:divant nén beacôp|divant nén beacôp]], [[Motî:covite|covite]], [[Motî:codabôrd|codabôrd]]. <span lang=fr>F. bientôt.</span> 7220 26915 2004-06-12T07:28:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>copurade</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> mostere ki&nbsp;l'&nbsp;fråze k'&nbsp;on va dire est pus djusse, u arive bråmint pus sovint ki l'&nbsp;cene k'&nbsp;on vént d'&nbsp;dire. <I>Les stoeles cloyèt pacô èn ouy, mins copurade, ele corèt s'&nbsp;muchyî, come des efants serés racorèt dins les cotes di leu mame</I> (J. Fauconnier). <span lang=fr>F. plutôt, surtout.</span> <B>2.</B> mostere k'&nbsp;on va dner on pus stroet sinse a ene sacwè d'&nbsp;djenerå. <I>Raverdi c'&nbsp;est ridivni vete, copurade tot cåzant des campagnes a l'&nbsp;rivnowe do bontins u après ene setchresse.</I> <span lang=fr>F. en particulier, spécialement.</span> 7221 26916 2004-06-12T07:28:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>copuvite</B></FONT> [adv.] [[Motî:copurade|copurade]]. 7222 42267 2005-10-23T19:48:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>corå</B></FONT> [o.n.] (rilidjon catolike) pitit gamén ki sieve li priyesse, a l'&nbsp;åté. <I>Li corå apice li coirnet, distoûne li metche po-z avurer do feu, et hay evoye après l'&nbsp;creche</I> (J. Calozet). rl a: [[Motî:åcolete 1|åcolete]], [[Motî:sierveu|sierveu]]. <span lang=fr>F. acolyte; enfant de chœur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>coraul, <B>corâl</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>corau</B></FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhi do F. <span lang=fr>"choral"</span> (k'&nbsp;a a vey avou l'&nbsp;keur di l'&nbsp;eglijhe). 7223 26918 2004-06-12T07:31:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coplemint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (croejhete) mot u fråzlete coplêye å viebe, et l'&nbsp;espliker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coplemint direk</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">droetrin coplemint:</FONT> coplemint ki respond a l'&nbsp;kesse "cwè&nbsp;?" u "kî&nbsp;?", on côp k'&nbsp;on-z a dit l'&nbsp;viebe. <I>Cwand on touméve astok etot studiant l'&nbsp;istwere, Les coplemints direks ubén les analijhes, Cwand les rowes, dins nosse tiesse, ni tournént pus foirt bén, On mawyive des fayenes po-z ecråxhî l'&nbsp;molén</I> ([[L. Piron]]). <span lang=fr>F. complément (d'objet) direct.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coplemint nén direk</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">nén droetrin coplemint:</FONT> coplemint ki respond a l'&nbsp;kesse "a cwè&nbsp;?" u "a kî&nbsp;?", on côp k'&nbsp;on-z a dit l'&nbsp;viebe. <span lang=fr>F. complément (d'objet) indirect.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coplemint di plaece, di tins, di manire, di cåze, evnd.:</FONT> coplemint ki respondèt ås kesses: wice&nbsp;?, Cwand&nbsp;? Kimint&nbsp;? Pocwè&nbsp;? <span lang=fr>F. complément circonstanciel de lieu, temps, manière, cause.</span> <B>2.</B> rawete. <I>Dji vôreu bén on coplemint d'&nbsp;racsegnes.</I> Disfondowes: complémant, <B>complémint</B>, coplémint, <FONT COLOR="#800080"><B>coplèmint</B></FONT>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"complément"</span> (minme sinse), avou assaetchance di l'&nbsp;addjectif "coplé", et del betchete co-. 7224 26919 2004-06-12T07:34:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>côpeu å bwès</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bokion|bokion]] ki fwait les coides di bwès, tot ctaeyant les åbes abatous. 7226 35047 2005-07-16T01:02:23Z Pablo 5 '''Joseph Coppens''' ([[1896]]-?) fourit on sicrijheu e walon eyet diccionairî do payis d' [[Nivele]]. Come sicrijheu, il est l' oteur di pîces di teyåte et d' tchansons, et co d' sacwants rimeas. Mins ses mwaissès-ouves, c'&nbsp;est li “[[Motî d' Nivele|Dictionnaire aclot wallon-français]]” ([[1950]]), shuvou del [[Motî:croejhete|croejhete]] “Grammaire aclote” ([[1959]]), pu do “Dictionnaire aclot français-wallon” ([[1962]]). Si dierin ovraedje, ene ramexhnêye di spots et ratourneures “Rvazîs, adages, dictons, proverbes populaires” ni fourit eplaidî k' e [[2001]]. Ça fwait ki c' est l' seu grand diccionairî k' a fwait l' toû do walon di s' payis. [[Categoreye:ricwereus sol walon|Coppens, Joseph]] 7227 65108 2006-06-24T20:16:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[djun]] c' est li 162inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 163inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 203 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 di djun]] - [[10 di djun]] - [[12 di djun]] - [[13 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Junie]] [[an:11 de chunio]] [[ar:11 يونيو]] [[ast:11 de xunu]] [[be:11 чэрвеня]] [[bg:11 юни]] [[br:11 Mezheven]] [[bs:11. juni]] [[ca:11 de juny]] [[ceb:Hunyo 11]] [[co:11 di ghjugnu]] [[cs:11. červen]] [[csb:11 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 11]] [[cy:11 Mehefin]] [[da:11. juni]] [[de:11. Juni]] [[el:11 Ιουνίου]] [[en:June 11]] [[eo:11-a de junio]] [[es:11 de junio]] [[et:11. juuni]] [[eu:Ekainaren 11]] [[fi:11. kesäkuuta]] [[fo:11. juni]] [[fr:11 juin]] [[frp:11 jouen]] [[fur:11 di Jugn]] [[fy:11 juny]] [[ga:11 Meitheamh]] [[gl:11 de xuño]] [[he:11 ביוני]] [[hr:11. lipnja]] [[hu:Június 11]] [[ia:11 de junio]] [[id:11 Juni]] [[ie:11 junio]] [[ilo:Junio 11]] [[io:11 di junio]] [[is:11. júní]] [[it:11 giugno]] [[ja:6月11日]] [[jv:11 Juni]] [[ka:11 ივნისი]] [[ko:6월 11일]] [[ku:11'ê pûşperê]] [[la:11 Iunii]] [[lb:11. Juni]] [[lt:Birželio 11]] [[mk:11 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 11]] [[ms:11 Jun]] [[nap:11 'e giùgno]] [[nl:11 juni]] [[nn:11. juni]] [[no:11. juni]] [[oc:11 de junh]] [[os:11 июны]] [[pam:Juniu 11]] [[pl:11 czerwca]] [[pt:11 de Junho]] [[ro:11 iunie]] [[ru:11 июня]] [[scn:11 di giugnu]] [[simple:June 11]] [[sk:11. jún]] [[sl:11. junij]] [[sq:11 Qershor]] [[sr:11. јун]] [[sv:11 juni]] [[te:జూన్ 11]] [[th:11 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 11]] [[tr:11 Haziran]] [[tt:11. Yün]] [[uk:11 червня]] [[vi:11 tháng 6]] [[war:Hunyo 11]] [[zh:6月11日]] 7228 65113 2006-06-24T20:17:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[djun]] c' est li 163inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 164inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 202 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1929]] - [[Anne Frank]], djwive almande ki leya on cayé ki discrît l' vicaedje des cis ki s' muchiént des nazis. == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 di djun]] - [[11 di djun]] - [[13 di djun]] - [[14 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Junie]] [[an:12 de chunio]] [[ar:12 يونيو]] [[ast:12 de xunu]] [[be:12 чэрвеня]] [[bg:12 юни]] [[bs:12. juni]] [[ca:12 de juny]] [[ceb:Hunyo 12]] [[co:12 di ghjugnu]] [[cs:12. červen]] [[csb:12 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 12]] [[cy:12 Mehefin]] [[da:12. juni]] [[de:12. Juni]] [[el:12 Ιουνίου]] [[en:June 12]] [[eo:12-a de junio]] [[es:12 de junio]] [[et:12. juuni]] [[eu:Ekainaren 12]] [[fi:12. kesäkuuta]] [[fo:12. juni]] [[fr:12 juin]] [[frp:12 jouen]] [[fur:12 di Jugn]] [[fy:12 juny]] [[ga:12 Meitheamh]] [[gl:12 de xuño]] [[he:12 ביוני]] [[hr:12. lipnja]] [[hu:Június 12]] [[ia:12 de junio]] [[id:12 Juni]] [[ie:12 junio]] [[ilo:Junio 12]] [[io:12 di junio]] [[is:12. júní]] [[it:12 giugno]] [[ja:6月12日]] [[jv:12 Juni]] [[ka:12 ივნისი]] [[ko:6월 12일]] [[ku:12'ê pûşperê]] [[la:12 Iunii]] [[lb:12. Juni]] [[lt:Birželio 12]] [[mk:12 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 12]] [[ms:12 Jun]] [[nap:12 'e giùgno]] [[nl:12 juni]] [[nn:12. juni]] [[no:12. juni]] [[oc:12 de junh]] [[pam:Juniu 12]] [[pl:12 czerwca]] [[pt:12 de Junho]] [[ro:12 iunie]] [[ru:12 июня]] [[scn:12 di giugnu]] [[sco:12 Juin]] [[simple:June 12]] [[sk:12. jún]] [[sl:12. junij]] [[sq:12 Qershor]] [[sr:12. јун]] [[sv:12 juni]] [[te:జూన్ 12]] [[th:12 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 12]] [[tr:12 Haziran]] [[tt:12. Yün]] [[uk:12 червня]] [[vi:12 tháng 6]] [[war:Hunyo 12]] [[zh:6月12日]] 7229 65118 2006-06-24T20:18:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[djun]] c' est li 164inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 165inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 201 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 di djun]] - [[12 di djun]] - [[14 di djun]] - [[15 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Junie]] [[an:13 de chunio]] [[ar:13 يونيو]] [[ast:13 de xunu]] [[be:13 чэрвеня]] [[bg:13 юни]] [[br:13 Mezheven]] [[bs:13. juni]] [[ca:13 de juny]] [[ceb:Hunyo 13]] [[co:13 di ghjugnu]] [[cs:13. červen]] [[csb:13 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 13]] [[cy:13 Mehefin]] [[da:13. juni]] [[de:13. Juni]] [[el:13 Ιουνίου]] [[en:June 13]] [[eo:13-a de junio]] [[es:13 de junio]] [[et:13. juuni]] [[eu:Ekainaren 13]] [[fi:13. kesäkuuta]] [[fo:13. juni]] [[fr:13 juin]] [[frp:13 jouen]] [[fur:13 di Jugn]] [[fy:13 juny]] [[ga:13 Meitheamh]] [[gl:13 de xuño]] [[he:13 ביוני]] [[hr:13. lipnja]] [[hu:Június 13]] [[ia:13 de junio]] [[id:13 Juni]] [[ie:13 junio]] [[ilo:Junio 13]] [[io:13 di junio]] [[is:13. júní]] [[it:13 giugno]] [[ja:6月13日]] [[jv:13 Juni]] [[ka:13 ივნისი]] [[ko:6월 13일]] [[ku:13'ê pûşperê]] [[la:13 Iunii]] [[lb:13. Juni]] [[lt:Birželio 13]] [[mk:13 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 13]] [[ms:13 Jun]] [[nap:13 'e giùgno]] [[nl:13 juni]] [[nn:13. juni]] [[no:13. juni]] [[oc:13 de junh]] [[pam:Juniu 13]] [[pl:13 czerwca]] [[pt:13 de Junho]] [[ro:13 iunie]] [[ru:13 июня]] [[scn:13 di giugnu]] [[sco:13 Juin]] [[simple:June 13]] [[sk:13. jún]] [[sl:13. junij]] [[sq:13 Qershor]] [[sr:13. јун]] [[sv:13 juni]] [[te:జూన్ 13]] [[th:13 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 13]] [[tr:13 Haziran]] [[tt:13. Yün]] [[uk:13 червня]] [[vi:13 tháng 6]] [[war:Hunyo 13]] [[zh:6月13日]] 7230 65123 2006-06-24T20:18:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[djun]] c' est li 165inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 166inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 200 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[12 di djun]] - [[13 di djun]] - [[15 di djun]] - [[16 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Junie]] [[an:14 de chunio]] [[ar:14 يونيو]] [[ast:14 de xunu]] [[be:14 чэрвеня]] [[bg:14 юни]] [[bs:14. juni]] [[ca:14 de juny]] [[ceb:Hunyo 14]] [[co:14 di ghjugnu]] [[cs:14. červen]] [[csb:14 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 14]] [[cy:14 Mehefin]] [[da:14. juni]] [[de:14. Juni]] [[el:14 Ιουνίου]] [[en:June 14]] [[eo:14-a de junio]] [[es:14 de junio]] [[et:14. juuni]] [[eu:Ekainaren 14]] [[fi:14. kesäkuuta]] [[fo:14. juni]] [[fr:14 juin]] [[frp:14 jouen]] [[fur:14 di Jugn]] [[fy:14 juny]] [[ga:14 Meitheamh]] [[gl:14 de xuño]] [[he:14 ביוני]] [[hr:14. lipnja]] [[hu:Június 14]] [[ia:14 de junio]] [[id:14 Juni]] [[ie:14 junio]] [[ilo:Junio 14]] [[io:14 di junio]] [[is:14. júní]] [[it:14 giugno]] [[ja:6月14日]] [[jv:14 Juni]] [[ka:14 ივნისი]] [[ko:6월 14일]] [[ku:14'ê pûşperê]] [[la:14 Iunii]] [[lb:14. Juni]] [[lt:Birželio 14]] [[mi:14 Pipiri]] [[mk:14 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 14]] [[ms:14 Jun]] [[nap:14 'e giùgno]] [[nl:14 juni]] [[nn:14. juni]] [[no:14. juni]] [[oc:14 de junh]] [[os:14 июны]] [[pam:Juniu 14]] [[pl:14 czerwca]] [[pt:14 de Junho]] [[ro:14 iunie]] [[ru:14 июня]] [[scn:14 di giugnu]] [[simple:June 14]] [[sk:14. jún]] [[sl:14. junij]] [[sq:14 Qershor]] [[sr:14. јун]] [[sv:14 juni]] [[te:జూన్ 14]] [[th:14 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 14]] [[tr:14 Haziran]] [[tt:14. Yün]] [[uk:14 червня]] [[vi:14 tháng 6]] [[war:Hunyo 14]] [[zh:6月14日]] 7231 65127 2006-06-24T20:19:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[djun]] c' est li 166inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 167inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 199 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[13 di djun]] - [[14 di djun]] - [[16 di djun]] - [[17 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Junie]] [[an:15 de chunio]] [[ar:15 يونيو]] [[ast:15 de xunu]] [[be:15 чэрвеня]] [[bg:15 юни]] [[bs:15. juni]] [[ca:15 de juny]] [[ceb:Hunyo 15]] [[co:15 di ghjugnu]] [[cs:15. červen]] [[csb:15 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 15]] [[cy:15 Mehefin]] [[da:15. juni]] [[de:15. Juni]] [[el:15 Ιουνίου]] [[en:June 15]] [[eo:15-a de junio]] [[es:15 de junio]] [[et:15. juuni]] [[eu:Ekainaren 15]] [[fi:15. kesäkuuta]] [[fo:15. juni]] [[fr:15 juin]] [[frp:15 jouen]] [[fur:15 di Jugn]] [[fy:15 juny]] [[ga:15 Meitheamh]] [[gl:15 de xuño]] [[he:15 ביוני]] [[hr:15. lipnja]] [[hu:Június 15]] [[ia:15 de junio]] [[id:15 Juni]] [[ie:15 junio]] [[ilo:Junio 15]] [[io:15 di junio]] [[is:15. júní]] [[it:15 giugno]] [[ja:6月15日]] [[jv:15 Juni]] [[ka:15 ივნისი]] [[ko:6월 15일]] [[ku:15'ê pûşperê]] [[la:15 Iunii]] [[lb:15. Juni]] [[lt:Birželio 15]] [[mk:15 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 15]] [[ms:15 Jun]] [[nap:15 'e giùgno]] [[nl:15 juni]] [[nn:15. juni]] [[no:15. juni]] [[oc:15 de junh]] [[pam:Juniu 15]] [[pl:15 czerwca]] [[pt:15 de Junho]] [[ro:15 iunie]] [[ru:15 июня]] [[scn:15 di giugnu]] [[simple:June 15]] [[sk:15. jún]] [[sl:15. junij]] [[sq:15 Qershor]] [[sr:15. јун]] [[sv:15 juni]] [[te:జూన్ 15]] [[th:15 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 15]] [[tr:15 Haziran]] [[tt:15. Yün]] [[uk:15 червня]] [[vi:15 tháng 6]] [[war:Hunyo 15]] [[zh:6月15日]] 7232 65131 2006-06-24T20:20:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[djun]] c' est li 167inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 168inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 198 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[14 di djun]] - [[15 di djun]] - [[17 di djun]] - [[18 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Junie]] [[als:16. Juni]] [[an:16 de chunio]] [[ar:16 يونيو]] [[ast:16 de xunu]] [[be:16 чэрвеня]] [[bg:16 юни]] [[bs:16. juni]] [[ca:16 de juny]] [[ceb:Hunyo 16]] [[co:16 di ghjugnu]] [[cs:16. červen]] [[csb:16 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 16]] [[cy:16 Mehefin]] [[da:16. juni]] [[de:16. Juni]] [[el:16 Ιουνίου]] [[en:June 16]] [[eo:16-a de junio]] [[es:16 de junio]] [[et:16. juuni]] [[eu:Ekainaren 16]] [[fi:16. kesäkuuta]] [[fo:16. juni]] [[fr:16 juin]] [[frp:16 jouen]] [[fur:16 di Jugn]] [[fy:16 juny]] [[ga:16 Meitheamh]] [[gl:16 de xuño]] [[he:16 ביוני]] [[hr:16. lipnja]] [[hu:Június 16]] [[ia:16 de junio]] [[id:16 Juni]] [[ilo:Junio 16]] [[io:16 di junio]] [[is:16. júní]] [[it:16 giugno]] [[ja:6月16日]] [[jv:16 Juni]] [[ka:16 ივნისი]] [[ko:6월 16일]] [[ku:16'ê pûşperê]] [[la:16 Iunii]] [[lb:16. Juni]] [[lt:Birželio 16]] [[mi:16 Pipiri]] [[mk:16 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 16]] [[ms:16 Jun]] [[nap:16 'e giùgno]] [[nl:16 juni]] [[nn:16. juni]] [[no:16. juni]] [[oc:16 de junh]] [[pam:Juniu 16]] [[pl:16 czerwca]] [[pt:16 de Junho]] [[ro:16 iunie]] [[ru:16 июня]] [[scn:16 di giugnu]] [[sco:16 Juin]] [[simple:June 16]] [[sk:16. jún]] [[sl:16. junij]] [[sq:16 Qershor]] [[sr:16. јун]] [[sv:16 juni]] [[te:జూన్ 16]] [[th:16 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 16]] [[tr:16 Haziran]] [[tt:16. Yün]] [[uk:16 червня]] [[vi:16 tháng 6]] [[war:Hunyo 16]] [[zh:6月16日]] 7233 65136 2006-06-24T20:21:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[djun]] c' est li 168inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 169inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 197 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[15 di djun]] - [[16 di djun]] - [[18 di djun]] - [[19 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Junie]] [[an:17 de chunio]] [[ar:17 يونيو]] [[ast:17 de xunu]] [[be:17 чэрвеня]] [[bg:17 юни]] [[br:17 Mezheven]] [[bs:17. juni]] [[ca:17 de juny]] [[ceb:Hunyo 17]] [[co:17 di ghjugnu]] [[cs:17. červen]] [[csb:17 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 17]] [[cy:17 Mehefin]] [[da:17. juni]] [[de:17. Juni]] [[el:17 Ιουνίου]] [[en:June 17]] [[eo:17-a de junio]] [[es:17 de junio]] [[et:17. juuni]] [[eu:Ekainaren 17]] [[fi:17. kesäkuuta]] [[fo:17. juni]] [[fr:17 juin]] [[frp:17 jouen]] [[fur:17 di Jugn]] [[fy:17 juny]] [[ga:17 Meitheamh]] [[gl:17 de xuño]] [[he:17 ביוני]] [[hr:17. lipnja]] [[hu:Június 17]] [[ia:17 de junio]] [[id:17 Juni]] [[ilo:Junio 17]] [[io:17 di junio]] [[is:17. júní]] [[it:17 giugno]] [[ja:6月17日]] [[jv:17 Juni]] [[ka:17 ივნისი]] [[ko:6월 17일]] [[ku:17'ê pûşperê]] [[la:17 Iunii]] [[lb:17. Juni]] [[lt:Birželio 17]] [[mk:17 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 17]] [[mn:06 сарын 17]] [[ms:17 Jun]] [[nap:17 'e giùgno]] [[nl:17 juni]] [[nn:17. juni]] [[no:17. juni]] [[oc:17 de junh]] [[pam:Juniu 17]] [[pl:17 czerwca]] [[pt:17 de Junho]] [[ro:17 iunie]] [[ru:17 июня]] [[scn:17 di giugnu]] [[sco:17 Juin]] [[simple:June 17]] [[sk:17. jún]] [[sl:17. junij]] [[sq:17 Qershor]] [[sr:17. јун]] [[sv:17 juni]] [[te:జూన్ 17]] [[th:17 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 17]] [[tr:17 Haziran]] [[tt:17. Yün]] [[uk:17 червня]] [[vi:17 tháng 6]] [[war:Hunyo 17]] [[zh:6月17日]] 7234 26928 2004-12-30T17:06:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sidol</B></FONT> [o.n.] prodût po [[Motî:rischurer|rschurer]] les [[Motî:keuve|keuves]]. <I>Away ça&nbsp;! Dji les rscheure tos ces beas botons la; Ene brouxhe et do sidol, on côp d' loke po fini; Dji n' les roveye jamwais, al shijhe tos les semdis</I> ([[Louis Piron]]). Etimolodjeye: [[no d' måke]] divnou cmon no. 7235 26929 2004-06-13T18:31:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>shî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> cråxhe di boû u d'&nbsp;bedot. <I>C'&nbsp;est avou l'&nbsp;shî k'&nbsp;on fwait des tchandeles.</I> <I>Cwand on-z a l'&nbsp;froyon, on s'&nbsp;frote avou do shî</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>Po fé rlure les toles, on les rischuréve avou do shî et des pougneyes di coton</I> ([[H. Matterne]]). <I>Ti t'&nbsp;pinses li witche; ti n'&nbsp;es ki l'&nbsp;shî</I> (J. Brel, rat. pa [[Andrée Bacq]]). rl a; [[Motî:saeyén|saeyén]]. <span lang=fr>F. suif.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;acleveu) [[Motî:misrete|misrete]] (coir k'&nbsp;est dins l'&nbsp;bouye des aiwes do vea, do polin et k'&nbsp;est crås come do shî). <span lang=fr>F. hippomane.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chî</FONT>, sî, si, sû, su, chu, sew, siw</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>sebum</span> (minme sinse). 7237 41055 2005-10-06T19:30:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Piron]] [[Imådje:piron_louis.jpg|left|Piron, Louis]] [[Imådje:piron_facteurs.jpg|right|Coviete di «Facteurs, djindåres et cpagneye»]] '''Louis Piron''' a skepyî e [[1906]] et a morou e [[1987]]. C' esteut on [[sicrijheus e walon|scrijheu e walon]] do payis d' [[Sibret]], mwaisse di scole di s' mestî. I screye des longuès rimêyès paskeyes, a môde des powinmes greks et laténs, sol vicaedje e l' [[Årdene]]. Els a ramexhné dins “A, c' esteut l' bon tins” ([[1971]]); “Li ptite vatchresse” ([[1972]]); “Facteurs, djindåres et cpagneye” ([[1979]]). Ci fourit onk des prumîs scrijheus e walon k' a-st eredjistré ses arimeas (“A, c' esteut l' bon tins”, ecassetlé e [[1984]]). Il a stî rprin dins l' [[antolodjeye «Scrire»]] ([[1992]]), et dins “[[antolodjeye «Scrijheus d' Årdene»|Scrijheus d' Årdene]]” ([[2002]]). Foû do walon, esteut eto on scrijheu d' powinmes e francès. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/piron-rif.html Li pådje Louwis Piron] 7238 58633 2006-05-29T16:37:21Z Pablo 5 licince coviete do live da Louis Piron “Facteurs, djindårs et copagneye” == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7239 26932 2004-06-12T15:58:55Z Pablo 5 [[sicrijheus e walon]] #REDIRECT [[sicrijheus e walon]] 7240 34421 2005-07-10T14:45:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Sicrijheus e walon]] 7241 26934 2004-06-13T18:35:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:treyî]] 7243 26935 2004-06-12T15:52:25Z Pablo 5 Copene:Pordjets sicrijheus e walon displaecî viè Copene:Sicrijheus e walon #REDIRECT [[Copene:Sicrijheus e walon]] 7244 26936 2004-06-12T16:00:06Z Pablo 5 [[sicrijheus e walon]] #REDIRECT [[Sicrijheus e walon]] 7245 46983 2005-12-11T19:46:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wargnaesse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] foirt biesse. <I>Li torea mi rwaitive, l'&nbsp;air di dire: gn a pont d'&nbsp;dandjî avou t'-minme, grand wargnaesse, mins passe ti tchmwin</I> ([[Robert Mathieu]]). <span lang=fr>F. abruti, stupide, crétin, con, "connard"</span>. Coinrece [[Payis d' Nameur]]. Etimolodjeye: sicawaedje di [[Motî:boirgnaesse|boirgnaesse]]. 7246 26938 2004-06-13T09:10:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påcaedje</B></FONT> [o.n.] bistoke k'&nbsp;on fwait ås efants u a s'&nbsp;galant, a s'&nbsp;mayon, al fiesse di påke (des oûs d'&nbsp;påkes, des [[Motî:gougouye|gougouyes]], ene [[Motî:dringuele|dringuele]]). <I>Pårén vos a-st apoirté vosse påcaedje.</I> <I>Dinltins, c'&nbsp;esteut les djonneas k'&nbsp;alént cweri leu påcaedje dé les båsheles.</I> <I>Azès clotches di Rome, vinoz a nosse måjhone: vos åroz vosse påcaedje</I> ([[A.L.W.]] 3). rl a: [[Motî:oû d' Påke|oû d'&nbsp;Påke]], [[Motî:cocogne|cocogne]], [[Motî:clotches di Rome|clotches di Rome]]. Etimolodjeye: [[cawete -aedje]] 2 (acawêye a on no). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paucadje</FONT>, paucâdje, paukèdje, pâcadje, pâkèdje, pauscâdje, pauscadje, pauscâye</span>. 7248 52580 2006-03-23T18:02:08Z Pablo 5 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>heyî</B></FONT> ([[Codjowaedje loyî|codjowaedje]]) [v.s.c.] tourner l' viyaedje po ene dringuele, come li vout l' dujhance. <I>Les efants alént heyî et dner des nûles azès djins po-z aveur ene çanse</I> ([[Albert Lovegnée]]). On dit eto: [[Motî:porcachî|porcachî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>heye</B></FONT> [f.n.] dringuele k' on dmande ås djins cwand on va heyî. <I>Boune anêye, Monsieu ! Boune anêye, nosse dame ! Totès sôres di bouneur ! On ptit valet Po ctaeyî vos bwès ! Ene pitite båshele Po laver vos schieles ! Ene pitite heye, nosse dame, s' i vs plait</I> (ramexhné pa A. Lovinfosse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>heyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "heyî". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;heyaedje pol leu:</FONT> toû do viyaedje po ene dringuele d' onk k' aveut touwé on leu. Coinreces Payis d'&nbsp;Lidje &amp; Hôte-Årdene. ---- * [[Omonimeye]]: heye est omonime avou sacwants codjowaedjes di [[Motî:hiyî|hiyî]]. * [[heye|Pondants et djondants]] 7249 26940 2004-06-12T20:04:57Z Lucyin 16 /* al novelan. */ ene '''heye''' (on dit eto: '''heyaedje''', u '''porcache'''), c' est ene tournêye do viyaedje ki les efants fjhèt po ene dringuele, shuvant ene viye dujhance. == Sôre di heyes == * Al novelan les efants alént heyî et dner des [[Motî:nûle|nûles]] azès djins po-z aveur ene çanse (payis d' Lidje). * Porcachaedje di Sint Grigwere, å moes d' mås (payis d' Tchålerwè et Nameur). * heyaedje pol leu: dinltins, s' i onk aveut touwé on leu, i fjhaut l' toû do viyaedje po esse payî (Årdene). == Rime-rames di heye et d' porcaches. == === al novelan. === :Boune anêye, Monsieu ! :Boune anêye, nosse dame ! :Totès sôres di bouneurs ! :On ptit valet :Po ctaeyî vos bwès ! :Ene pitite båshele :Po laver vos schieles ! :Ene pitite heye, nosse dame, s' i vs plait 7250 26941 2004-06-19T11:33:51Z Lucyin 16 recråxhes <FONT COLOR="#ff0000"><B>esco</B></FONT> [o.n.] [[Motî:risdondixha|risdondixha]] d'&nbsp;on brut. <I>Ossu cwand les escos, come l'&nbsp;andje di måle aweure, Lyi ravoyît co ene feye ses flibotes ses tchansons I rovia tot: viyaedje, parints, tchamps, biesses et keure Et recora viè ls ôtes po rvey leus cråmignons</I> ([[Louis Lagauche]]). <I>Des violes et des violons, dji n'&nbsp;etind pus l'&nbsp;esco</I> ([[A. Goethals]]). <span lang=fr>F. écho.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Esco del Boûsse:</FONT> no d' ene [[gazete]] economike bedje e francès. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èsco</FONT>, isco, èco, éco.</span> 7251 26942 2004-06-13T09:20:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dringuele</B></FONT> [f.n.] cwårs k'&nbsp;on dene a èn efant po ses ptits plaijhis, a on ptit ovrî, po on ptit siervice. <span lang=fr>F. pourboire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dringuèle</FONT>, dringuèye, dringuéye</span>. Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>"drinkgeld"</span> (cwårs po boere). 7252 26943 2004-06-13T09:14:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heyî]] 7253 26944 2004-06-13T09:14:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:heyî]] 7254 26945 2004-06-13T09:38:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Antolodjeye «Fleurs dialectales»]] 7255 26946 2004-06-16T01:32:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blouze</B></FONT> [o.n.] sôre di muzike, ene miete peneuse, k'&nbsp;a stî askepieye pås noers amerikins après l'&nbsp;guere di 1940-1945. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li blouze d'&nbsp;ene sakî:</FONT> aveur li tins long après lu. <I>Dj'&nbsp;a l'&nbsp;blouze di vos</I> ([[Claudine Mahy]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"blues"</span>, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>blouzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>blouzeuse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tchante u ki djouwe do blouze. <I>Claudine Mahy fourit ene des prumirès blouzeuses e walon.</I> Etimolodjeye: [[cawete -eu]], 2004. ---- [[blouze|Pondants et djondants]] 7256 62487 2006-06-20T03:30:09Z YurikBot 105 robot Modifie: [[vi:Nhạc blues]] [[Categoreye:Muzike]] Li '''blouze''', c' est ene sôre di [[muzike]] k' a stî askepieye pås noers amerikins après l' [[guere di 1940-1945]]. A pårti di 1955, 1960, elle a passé houte des bårires sociåles, et divni onk des soûmint del [[muzike di varyisté]]. == Airance sociåle cwand k' el blouze a skepyî == Les sôdårs noers s' avént stî fé touwer e l' Urope po disfinde l' egalité et l' liberté, et i si rtrovént traités come des moens ki rén pås blancs dins le estats del Nonne des Estats-Unis. Eto, li blouze est rsintou come ene peneuse muzike, mins pout esse veyowe come ene muzike po rexhe foû do [[Motî:penin|penin]]. == Grands tchanteus d' blouze == * Ray Charles. == Li blouze e walon == Gn a yeu sacwantès djansons e blouze e walon. Inte did zeles: "Dj' a l' blouze di lu" da [[Claudine Mahy]]. [[bg:Блус]] [[ca:Blues]] [[cs:Blues]] [[da:Blues]] [[de:Blues]] [[en:Blues]] [[eo:Bluso]] [[es:Blues]] [[fa:بلوز]] [[fi:Blues]] [[fr:Blues]] [[fy:Blues]] [[gl:Blues]] [[he:בלוז]] [[hr:Blues]] [[hu:Blues]] [[id:Blues]] [[it:Blues]] [[ja:ブルース]] [[nds:Blues]] [[nl:Blues]] [[no:Blues]] [[pl:Blues]] [[pt:Blues]] [[ru:Блюз]] [[scn:Blues]] [[simple:Blues]] [[sv:Blues]] [[tr:Blues]] [[vi:Nhạc blues]] [[zh:布鲁斯]] 7257 26948 2004-11-21T10:01:56Z Pablo 5 /* Nombe d' efants ki boutèt */ li '''boutaedje des efants''', c' est cwand des efants ki n' ont nén 14 ans ni vont nén a scole, et diveur ovrer po des liårds k' i rindèt å pus sovint a leus parints ki sont pôves. == Nombe d' efants ki boutèt == E 2004, on-z avire k' i gn åreut, so tote li Daegn, 240 miyons d' efants bouteus. Inte did zels, 70 miyons ki n' ont nén co 10 ans. End a 2,5 miyons ezès diswalpés payis, et l' restant dins l' [[Tîce-monde]], 48 myons fok e l' [[Afrike]]. Ça rprezinte 5 åcint del djin, e l' Afrike a Nonne do [[Sara]]. Les cwårtîs la k' est efants boutnut, e l' Afrike: * l' agricoûteure et l' aclevaedje: 70 åcint des efants-bouteus. I plèt ovrer po leus parints, mins eto esse evoyîs. dins des plantaedjes, po des patrons. * les ovroes: 8 åcint * les siervices (inte di zeles, les [[pitite meskene|ptitès meskenes]]): 7 åcint. * li handele (lweyå): 8 åcint. * [[disfindou handele|disfindous handeles]], [[efant-sôdård|efants-sôdårds]], esclavaedje, pornografeye, et l' resse: 7 åcint. 7258 26949 2004-06-16T01:48:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sara</B></FONT> [n.pl.] grand dezert metou so tote li lårdjeur di l'&nbsp;Afrike, a Bijhe. <I> La come les arondes, e l'&nbsp;ivier ele ervont houte do Sara.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sara Coûtchantrece:</FONT> boket do Sara metou tot å Coûtchant, colnijhî pås Espagnols, et riprin på Marok dispu 1975-1980. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Sara</FONT>, Sâra</span>. Etimolodjeye: arabe <span lang=ar>"es-sahara"</span> (li dezert), pal voye do calcaedje do mot arabe e francès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sarawî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sarawresse</B></FONT> [n.dj.] djin do Sara (Coûtchantrece). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;arabe <span lang=ar>saharawi</span> (minme sinse). ---- * [[Sara|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Sara]] * [[Sara Coûtchantrece|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Sara Coûtchantrece]] 7259 58370 2006-05-25T21:24:05Z Pablo 5 djermon Afrike {{djermon Afrike}} [[Categoreye:Afrike]] Li '''Sara''', c' est on grand dezert metou so tote li lårdjeur di l' [[Afrike]], a [[Afrike bijhrece|Bijhe]]. == Payis k' ont on boket d' leu teritwere e Sara == === å dzeu do tropike do Cancer === * [[Sara Coûtchantrece]]: teritwere ki, po si statut, c' est co kihigne kihagne. * [[Marok]], [[Aldjereye]], [[Tunizeye]], [[Libeye]], [[Edjipe]] === sol Tropike do Cancer === * [[Moritanreye]] === Dizo l' tropike do Cancer === == Biyolodjeye == * Li Sara, les anêyes k' il î ploût bråmint, est l' payis di dispårdaedje des [[potcha-pelrins]]. * Li Sara est l' pus long boket do voyaedje des [[oujhea voyaedjant|oujheas voyaedjants]] ki vnèt acover e l' Urope e l' esté. [[an:Disierto d'o Sajara]] [[bg:Сахара]] [[ca:Sàhara]] [[cs:Sahara]] [[da:Sahara]] [[de:Sahara]] [[en:Sahara]] [[eo:Saharo]] [[es:Desierto del Sahara]] [[et:Sahara]] [[fi:Sahara]] [[fr:Désert du Sahara]] [[ga:An Sahára]] [[gl:Deserto do Sáhara]] [[he:מדבר סהרה]] [[id:Sahara]] [[io:Sahara]] [[is:Sahara]] [[it:Deserto del Sahara]] [[ja:サハラ砂漠]] [[ko:사하라 사막]] [[lv:Sahāras tuksnesis]] [[lt:Sachara]] [[mk:Сахара]] [[nl:Sahara]] [[pih:Sahara]] [[pl:Sahara]] [[pt:Deserto do Saara]] [[ru:Пустыня Сахара]] [[simple:Sahara Desert]] [[sl:Sahara]] [[sr:Сахара]] [[sv:Sahara]] [[ta:சஹாரா]] [[th:ทะเลทรายซาฮารา]] [[zh:撒哈拉沙漠]] 7260 56634 2006-05-14T05:01:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lv:Rietumsahāra]] Li '''Sara Coûtchantrece''', (on djeut, davance, li ''Rio de Oro''; pol Marok, c' est l' Sara marokin), c' est l' boket do Sara metou tot å Coûtchant; gn a la 500.000 djins; mwaisse-veye Laayoun; ôtès veyes: Smara, Boujdour, El Gwera, Tarfaya et Goulmine. == Istwere == Les peupes do Sara Coûtchantrece ricnoxhént li suzrinnté (''el beyaa'') des rwès do [[Marok]], dispu Hassan Prumî (diviè 1890-1910). Mins après, les loyéns ont stî côpés do tins do colnijhaedje espagnol. Les Espagnols ont rexhou foû do teritwere e moes d' nôvimbe 1975, parès li “[[Vete Måtche]]”, on rotaedje di civils marokins disk' al frontire inte les deus payis. Li movmint "Polisario" (''Frente por la liberacíon del Sahara y del Rio de Oro'') a stî askepyî adon, po-z espaitchî les Marokins di s'&nbsp;rinde mwaisse do payis. E 1980 (?), li tribunå eternacionå [[Li Håye|del Håye]] ricnoxhe les årgumints istorikes do marok, et pårtixh li Sara Coûtchantrece e deus: les deus tîces Bijhrece pol Marok et l' tîce nonnrece pol Moritanrteye. Li guere kimince inte li Marok eyet l' Polisario, k' edjîstrêye si cmandmint a Tindouf (Aldjereye), pask' il est sotnou pås Aldjeryins. A pårti di 1982 (?), li Marok ocupe tot l' Sara Coûtchantrece, po-z espaitchî l' Polisario d' aveur on boket d' teritwere, veyanmint k' el Moritanreye s' a bén vlou rsaetchî evoye. == Peupes do Sara Coûtchantrece. == * Les tribus des Rguibates, et bråmint des ôtes ocupèt des lådjès stindêyes. I djåzèt [[arabe hassaniya]]. * Li tribu des "Ayit Ba Aamrane" (20 åcint del djin) ki paxhèt inte Goulmine e Tiznit (al Bijhe), djåzèt [[amazigh]] del sôre ''techelheyt''. [[af:Wes-Sahara]] [[an:Sajara Ozidental]] [[ar:الصحراء الغربية]] [[ast:Sáhara Occidental]] [[bg:Западна Сахара]] [[bs:Zapadna Sahara]] [[ca:Sàhara Occidental]] [[cs:Západní Sahara]] [[cy:Gorllewin Sahara]] [[da:Vestsahara]] [[de:Westsahara]] [[en:Western Sahara]] [[eo:Okcidenta Saharo]] [[es:Sahara Occidental]] [[et:Lääne-Sahara]] [[eu:Mendebaldeko Sahara]] [[fi:Länsi-Sahara]] [[fr:Sahara occidental]] [[he:סהרה המערבית]] [[hr:Zapadna Sahara]] [[hu:Nyugat-Szahara]] [[id:Sahara Barat]] [[is:Vestur-Sahara]] [[it:Sahara Occidentale]] [[ja:西サハラ]] [[ko:서사하라]] [[lt:Vakarų Sachara]] [[lv:Rietumsahāra]] [[mk:Западна Сахара]] [[ms:Sahara Barat]] [[nl:Westelijke Sahara]] [[nn:Vest-Sahara]] [[no:Vest-Sahara]] [[pl:Sahara Zachodnia]] [[pt:Saara Ocidental]] [[ro:Sahara Occidentală]] [[ru:Западная Сахара]] [[sh:Zapadna Sahara]] [[simple:Western Sahara]] [[sk:Západná Sahara]] [[sl:Zahodna Sahara]] [[sr:Западна Сахара]] [[sv:Västsahara]] [[tl:Western Sahara]] [[tr:Batı Sahra]] [[zh:西撒哈拉]] [[zh-min-nan:Sai Sahara]] 7261 59035 2006-06-02T07:17:13Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>revinter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé bråmint do brut tot boerlant. <I>Cisse gueuyåde la a revinté tot l'&nbsp;vijhnåve</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. ameuter, révolutionner.</span> <B>2.</B> fé cori des canlaedjes. <span lang=fr>F. cancanner.</span> <B>3.</B> fé måvler. <I>Tant k'&nbsp;dj'&nbsp;end årè l'&nbsp;foice, ca çoula m'&nbsp;revinte, dji brairè djourmåy come on franc Walon</I> ([[E. Wiket]]). <span lang=fr>F. révolter.</span> Etimolodjeye: bodje vint, [[dobe betchete re-]] (rimpli d'&nbsp;vint). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>revintaedje</B></FONT> [o.n.] rimouwe-manaedje, sorlevmint dins on payis, u dins lu-minme (tot djåzant d'&nbsp;ene djin), po fé candjî çou k'&nbsp;est rsintou come on spotchaedje, ene indjustice. <I>"R" come Revintaedje, Revole, Padvant ene sifwaite faitindje dins on si ptit payis "Eyou çk'&nbsp;on-z est si bén"</I> ([[Jacqueline Boitte]]). <span lang=fr>F. révolution, alarme, révolte.</span> Etimolodjeye: sitindaedje di sinse di "revinter", 1879. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>revinteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>revinteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>revintresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk (ene) ki s'&nbsp;bate po fé candjî on redjime ki spotche les djins. <I>Si pere esteut on revinteu tatår k'&nbsp;aveut prin l'&nbsp;maki siconte des sôdårds di Stalene</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:soukeu|soukeu]], [[Motî:rediveu|rediveu]]. <span lang=fr>F. révolutionnaire, résistant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;revinteu d'&nbsp;1830:</FONT> onk k'&nbsp;a stî s'&nbsp;bate po tchessî ls Olandès el Revolucion bedje di 1830. <I>Gn aveut mwints Lidjwès dins les revinteus d'&nbsp;Brussele e 1830, inte di zels, [[Tchårlî Djambe-di-Bwès]].</I> <B>2.</B> onk ki pout distrure et touwer pask'&nbsp;il est siconte des lwès, des mwaisses do moumint. <I>Serans l'&nbsp;ouxh padrî ci revinteu la</I> ([[D. Salme]]). <span lang=fr>F. anarchiste, terroriste.</span> <B>3.</B> onk (ene) ki disfind ene sacwè k'&nbsp;est spotcheye. <I>Nos estans firs d'&nbsp;esse les revinteus d'&nbsp;nosse lingaedje</I> ([[A. Laurent]]). <span lang=fr>F. défenseur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>revintreye</B></FONT> [f.n.] revolucion. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Revintreyes:</FONT> trevéns d'&nbsp;l'&nbsp;istwere inte li binamêye Revolucion eyet l'&nbsp;Revintreye di 1830. Etimolodjeye: viebe "revinter", [[cawete -reye]], 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>revinte</B></FONT> [f.n.] sorlevmint des djins conte les mwaisses. <I>I gn a-st avou ene revinte et cåzu tos les moennes s'&nbsp;ont fwait mascråwer. Sint Djeråd, par egzimpe, k'&nbsp;est l'&nbsp;pus cnoxhou</I> ([[J.P. Dumont]]). rl a: [[Motî:revole|revole]]. Etimolodjeye: [[sivierba]] di "revinter", avou assaetchance do F. <span lang=fr>"révolte"</span>, et do walon "[[Motî:rivindje|rivindje]]", 2003. ---- [[Revintreyes|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les Revintreyes (1789-1830)]] 7262 26953 2004-06-17T08:26:56Z Pablo 5 [[Imådje:revintreye_tchansons_wi.jpg|right|]] Les '''Revintreyes''', c'&nbsp;est on trevén istorike ki va del [[Binamêye Revolucion]] al [[Revintreye di 1830]]. Les Revintreyes ont veyou l'&nbsp;passaedje del Walonreye do sistinme di l'&nbsp;[[Ancyin Redjime]], a si raloyaedje al dislaxheye [[Beldjike]]. == Bokets do trevéns des Revintreyes == * Li [[binamêye Revolucion]] ([[Principåté d' Lidje]] awousse octôbe [[1789]]). * Li [[Revintreye el Braibant]] (Bas-Payis otrichyins, [[1780]]-[[1782]]). * Li [[prumî radjocaedje]], (Principåté d' Lidje, nôvimbe [[1789]]-avri [[1790]]). * Li [[deujhinme revolucion]], (Principåté d' Lidje avri decimbe [[1790]]). * Li [[deujhinme radjocaedje]], (Principåté d' Lidje, djanvî [[1791]]-novimbe [[1792]]). * Li [[prumî trevén francès]] (tote li Walonreye, nôvimbe [[1792]]-måss [[1793]]). * Li [[troejhinme radjocaedje]], (Principåté d' Lidje, avri [[1793]]-octôbe [[1795]]). * Li [[republike]] (tote li Walonreye, octôbe 1795-?) * L' [[Impire da Napoleyon]] ([[1802]]-[[1814]]). * ??? (1814-1815). * Les [[trevéns olandès]] ([[1815]]-[[1830]]). * Li [[Revintreye di 1830]]. Al fén des Revintreyes, après l'&nbsp;[[Påye des 28 hagnons]], li Walonreye, mins sins l'&nbsp;[[province di Lussimbork]], ni l'&nbsp;[[Bote di Djivet]], ni l'&nbsp;[[Walonreye Prûsyinne]], si rtrove dins l'&nbsp;dislaxheye [[Beldjike]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/istwere3-rif.html Ene pådje so les revintreyes di 1790 a 1835.] 7263 26954 2005-03-18T21:33:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>revolucion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:revintreye|revintreye]]. <I>Ådtriviè des gueres et des revolucions ki dj'&nbsp;a veyou, des cint mestîs et d'&nbsp;tos les voyaedjes ki dj'&nbsp;a fwait, dji wårdéve les fouyas da m'&nbsp;grand-pere dins ene potche, dissu m'&nbsp;pwetrene</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Li manoye di Lidje fourit ashiowe viè 1720, po n'&nbsp;pus waire bodjî disk'&nbsp;al Revolucion francesse</I> ([[Nicolas Lequarré]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Binamêye Revolucion:</FONT> Revolucion lidjwesse di 1789. <B>2.</B> grand candjmint. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>revolucionaire</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:revinteu|revinteu(se)]]. <I>Taijhoz vs, sav', Tereze! Ni vnoz nén co avou vos idêyes di revolucionaire adlé mi, sav'</I> ([[Albert Lenfant]]). ---- [[Binamêye Revolucion|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Binamêye Revolucion]] 7264 26955 2004-06-14T20:16:34Z Lucyin 16 Adjinçna do porcintaedje des amonteus d' eterprijhes eneviè li totå des bouteus. Chifes OCDE 2002; adjinçnaedje grafike: Kamrima Lamraoui, titraedje e walon: Lucyin Mahin. Adjinçna do porcintaedje des amonteus d' eterprijhes eneviè li totå des bouteus. Chifes OCDE 2002; adjinçnaedje grafike: Kamrima Lamraoui, titraedje e walon: Lucyin Mahin. 7265 58624 2006-05-29T13:04:07Z Pablo 5 licince coviete d' ene plake lazer prodûte pa Jean-Claude Balthazar po l' CRIWE, et adjinçnêye pa Guy Cabay et Daniel Droixhe. "cwåtru-vint-nouv" (catrè-vint-noûf), tecses et tchansons del revolucion lidjwesse. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7266 26957 2004-06-14T22:48:05Z Pablo 5 discrijhaedje rai d'&nbsp;ene livreye a Bårçulone e 2002 ki mostere on live so les efants sôdårs (''La guerra als vint anys'', da Miquel Siguan) {{licince imådjes Lucyin}} 7267 26958 2004-06-14T20:20:42Z Lucyin 16 mape des sinonimes do mot "faw" et leu prononçaedjes (nén co eplaidî so papî, fwait pa l' Institut di diyalectolodjeye di l' Univiersité d' Lidje, nén co eplaidî so papî, mostråve so Wiki avou l' åjhmince da P. Defaw. mape des sinonimes do mot "faw" et leu prononçaedjes (nén co eplaidî so papî, fwait pa l' Institut di diyalectolodjeye di l' Univiersité d' Lidje, nén co eplaidî so papî, mostråve so Wiki avou l' åjhmince da P. Defaw. 7268 59525 2006-06-06T16:47:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bas-Payis Otrichyins +Bas Payis otrichyins) [[Categoreye:Istwere del Walonreye|Binameye Revolucion]] [[Categoreye:Principåté d' Lidje|Binameye Revolucion]] [[Categoreye:Binamêye Revolucion|*]] Li '''binamêye revolucion''', u '''Revolucion lidjwesse''', c' est l' pumire des [[revintreyes]] el [[Principåté d' Lidje]] et e payis walon. Elle a cmincî li [[18 d' awousse]] [[1789]]. Les conseyîs del comene fourît pités a l'&nbsp;ouxh del [[Li Viyolete|Viyolete]]. Li peupe loma deus noveas borguimwaisses [[Jacques-Joseph Fabry|Fabry]] et [[Jean-Remy de Chestret|Tchestret]]. Li capitinne Ransonnet, avou ene pougneye di sôdårs, s'&nbsp;a rindou mwaisse del citadele on-z a fwait ene croes so les reglumints k'&nbsp;el Prince Eveke aveut ponou et ki bouxhént les [[mestî]]s djus. Li prince-eveke a siné, l'&nbsp;acoird, e si tchestea di Hesta. Li binamêye revolucion a stî shuvowe d'&nbsp;on [[prumî radjocaedje]], del [[deujhinme revolucion]], do [[deujhinme radjocaedje]] ([[1792]]). Dins les [[Bas Payis otrichyins]] (li restant del [[Walonreye]] d' ouy), gn a yeu so les minmes trevéns li [[Revolucion Braibançone]]. Ci côp la, les Francès ont-st abroké el Principåté ([[1795]]). Ci fourit li cminçmint do [[redjime francès]]. == Sacwants acteurs del Binamêye Revolucion == * [[Prince-eveke Velbruck]] * [[Prince-eveke di Meyan]] * [[Jacques-Joseph Fabry]] * [[Tchestret (rilomé Lidjwès)|Jean-Remy d' Tchestret]] * l' [[abé Ramoux]] [[fr:Révolution liégeoise]] [[nl:Luikse Omwenteling]] 7269 26960 2004-11-21T10:02:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[efant-sôdård]] 7270 57680 2006-05-21T09:07:53Z Pablo 5 /* Sipårdaedje des 298 mwaisses-ponts di l' ALW emey les lingaedjes del Walonreye */ [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] [[categoreye:diyalectolodjeye]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Motîs walons]] [[categoreye:picård]] L' '''Atlasse des lingaedjes del Walonreye''', u '''A.L.W.''' (e francès ''Atlas linguistique de Wallonie''), c' est èn [[Motî:atlasse|atlasse]] ki mostere et esplike les prononçaedjes, diviè 1935, d' ene cåkêye di mots walons, picårds, gåmets et tchampnwès, et leus sinonimeyes. == Atuzlaedje == C' est [[Jean Haust|Djihan Haust]] k' a-st atuzlé l' inkete a pårti di 1920. I s' a-st astoké so l' [[A.L.F.]] et les rcweraedjes da [[Charles Bruneau]] po l' Årdene Francesse, et l' Nonne del Walonreye. Li responda est fwait di 2.100 fråzes e francès k' i fåt ratourner e lingaedje do payis ([[walon]], [[picård]], [[tchampnwès]], [[gåmès]]). Ces fråzes la vont permete di trover les mots walons ki respondèt a 4.000 mots francès. Tchaeke comene d' adon, on lyi dna on [[limero diyalectolodjike]]. Li rcweraedje diveut esse fwait dins 298 viyaedjes, les '''mwaisses ponts di l' ALW'''. == Sipårdaedje des 298 mwaisses-ponts di l' ALW emey les lingaedjes del Walonreye == * [[Province do Hinnot]] ** Payis [[picård]] : *** [[Tournai]] : 17 *** [[Ate]] : 10 *** [[Mont]] : 12 ** Aschates walon-picård : *** [[Sougniye]] : 9 *** [[Twin]] : 11 ** Payis Walon : *** [[Tchålerwè]] : 10 * [[Province do Roman Payis]] ** [[Nivele]] : 22, onk di zels ([[Sinte-Ernele]] Ni 39) est e payis picård. * [[Province di Nameur]]. ** [[Nameur]] : 20. ** [[Flipveye]] : 15. ** [[Dinant]] : 25. * [[Province di Lidje]]. ** [[Wareme]] : 10 ** [[Hu]] : 14 ** [[Lidje]] : 21. ** [[Vervî]] : 17. ** [[Måmdey]] : 5. * [[Province do Lussimbork]]. ** Payis [[Walon]] *** [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]] : 19. *** [[Bastogne]] : 18. *** [[Li Tchestea]] : 23; onk did zels ([[Badjimont]], Ne 65, est e payis [[tchampnwès]], et èn ôte ([[Côrbion]], Ne 69, ås aschates walon-tchampnwès). ** Payis [[gåmès|gåmet]] *** [[Vierton]] : 15. * France. ** Depårtumint do Nôr (payis picård) : 3. ** Depårtumint des Årdenes (payis walon) : 2. Ça fwait, tot conté tot rabatou : * 218 ponts pol walon (10 el province di Hinnot, 21 e Roman Payis, 60 el Province di Nameur, 67 el Province di Lidje, 58 el Province do Lussimbork, 2 el [[Bote di Djivet]]) * 63 e payis picård, avou les aschates (59 el province di Hinnot, 2 e Hinnot francès et 1 e Roman Payis). * 15 ponts e payis gåmet. * 2 ponts e payis tchampnwès et aschates. == Avançmint do boutaedje == I fåt a pô près ene samwinne po passer les 2100 kesses avou 2 u troes djins ki respondèt a tchaeke viyaedje. On les lome les '''respondeus''', u '''temons'''. Après, i fåt rcopyî les responses å prôpe so des foyoûs. Ça prind co 3 djoûs, si on rcopeye 700 kesses par djoû. Tot çoula, djusse po-z askepyî li fitchî ki dvrè esse sintetizé so des mapes. Djan Haust a cmincî les inketes e 1924. Il a sovint yeu d' l' aidance d' ene djin do payis, k' aveut ddja cmincî a responde di memwere, divant d' aler trover les temons. E 1946, cwand l' Djihan Haust va mori, gn a 290 viyaedjes k' ont stî tot fwaits, cåzu tertos rimetous so foyoûs. Les shuveus do Haust riprindèt l' ovraedje et l' F.N.R.S. (Fond Nåcionå po les Sincieusès Rcwerances) paye des djins po ça. Li bouye des inketes est tote fwaite e 1959 (dj' ô bén, ça a fwait 25 ans d' boutaedje), avou 340 viyaedjes k' ont respondou. Ça fwait, tot conté tot rabatou 700.000 responses, avou cåzu 1.500.000 mots. == Prezintaedje des responses == [[Imådje:mape faw wi.jpg|thumb|Mape ALW po les lomaedjes do faw/hesse]] Dins l'&nbsp;[[A.L.F.]], les mapes ni dnént fok les responses, metowes å dzeu do pont do viyaedje. Po l'&nbsp;A.L.W., Haust aveut ddja atåvlé on sistinme e 1927, po ene vintinne di mots et ratourneures. I fjheut on tåvlea avou les diferins sinonimes dinés po tchaeke mot. Li mape mostréve li stindêye la k'&nbsp;on djheut ces sinonimes la. Li prezintaedje podbon a stî atûzlé pa [[Louis Remacle]]. Po tchaeke sinonime, on esplike si etimolodjeye. Asteme: l' ALW ni dene les cognes des mots ki come li dmandeu les a scrît, dj' ô bén, come li respondeu lezî a dit. Eto, pacô, vos avoz des spotchêyes ([[Copene:Motî:damjhele|n'mwazèle]]), et pacô des dissipotchêyes (dimwazèle), prezintêyes come si ç' sereut deus diferinnès [[disfondowe]]s. == Eplaidaedje == * Volêye l° 1: (fonetike et evolucion des sons do latén e walon), eplaidî e 1953 pa Louis Remacle. * Volêye l° 2: (croejhete), eplaidî e 1969 pa Louis Remacle. * Volêye l° 3: (li tins k' i fwait, et l' tins ki passe), eplaidî e 1955 pa [[Elisée Legros]]. * Volêye l° 4: (li måjhon et çou k' gn a dvins 1), eplaidî e 1976 pa [[Jean Lechanteur]]. * Volêye l° 5: (li måjhon et çou k' gn a dvins 2), eplaidî e 1991 pa Jean Lechanteur. * Volêye l° 6: (li tere), eplaidî e 2006 pa Marie-Guy Boutier, Marie-Thérèse Counet et Jean Lechanteur. * Volêye l° 8: (les biesses), eplaidî e 1994 pa [[Marie-Guy Boutier]]. * Volêye l° 9: (les cinses) eplaidî e 1987 pa Elisée Legros et [[Marie-Thérèse Counet]]. * Volêye l° 15: (les maladeyes des djins), eplaidî e 1997 pa Marie-Guy Boutier. == Mapes ALW et [[rifondaedje do walon|rfondaedje]] == Louis Remacle aveut stî sûti assez po sovint rprezinter li [[pus lådje oyowe]] pa on rond. Ça fwait ki po bråmint des mots (sins sinonimeye) li rfondowe est bén veyåve. C' est pår li prononçaedje walon. E 1987, [[Jean Germain]] a yeu l' idêye prinde 15 mapes di l' A.L.W.&nbsp;1. po vey kimint fé po rfonde li walon. C' esteut les notûles: * [[Motî:aweye|aweye]] * [[Motî:anêye|anêye]] * [[Motî:bén|bén]] * [[Motî:boû|boû]] * [[Motî:boigne|boigne]] * [[Motî:botaye|botaye]] * [[Motî:cinde|cinde]] * [[Motî:ceréjhe|ceréjhe]] * [[Motî:tchene 1|tchene]] * [[Motî:tchapea|tchapea]] * [[Motî:tchår|tchår]] * [[Motî:tcherpetî|tcherpetî]] * [[Motî:tchesseu|tchesseu]] * [[Motî:tchåsse|tchåsse]] Eto, on pout dire sins crankyî kel tecnike do rfondaedje do walon, enondêye pa Djhan Djermwin, et diswalpêye pa [[Lorint Hendschel]], ele vént tot droet des boutaedjes po l' A.L.W. [[Categoreye:Lingaedje walon|ALW]] [[Categoreye:Lives sol walon|ALW]] 7272 26962 2004-06-15T00:05:54Z Lucyin 16 Mape di l' escursion (ritchaborêye pa Lucyin Mahin) Mape di l' escursion (ritchaborêye pa Lucyin Mahin) 7273 26963 2004-06-16T02:46:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manadjer</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mambor|mambor]] d'&nbsp;on sportif, d'&nbsp;on tchanteu, evnd. Etimolodjeye: calcaedje di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"manager"</span>, pal voye do francès, 1960. Riloukîz eto a: [[Motî:manaedjeu|manaedjeu]]. ---- [[mambor|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les manadjers]] 7274 47254 2005-12-14T18:43:54Z Lucyin 16 [[categoreye:mestîs]] on '''mambor''' (on dit eto: on '''manadjer'''), c' est onk ki rprezinte on bocseu, on fotbalisse, èn acteur di cinema, on scrijheu, on tchanteu, evnd., cwand c' est po fé martchî avou ene ekipe di fotbal, on produjheu d' fimes, èn eplaidreye, ene societé d' plakes… Li mambor est payî d' on porcintaedje sol contrat. ''Li mot mambor a eto [[Motî:mambor|des ôtes sinses]].'' == Les mambors å djoû d' ouy == Li mestî d' mambor est purade ene uzance des Amerikins ki des Uropeyins, mins ça wangne e l' Urope avou. E Vî Continint, nerén, ci n' es nén co on mestî k' est bén veyou. On rprezinte sovint les mambors come des hape-tchå des sportifs u des årtisses. == Ovraedje d' on mambor == I va sayî di "vinde" si pratike å meyeu pris. (c' est come ça k' i wangnrè l' pus lu ossu). Eto, metans po les scrijheus, i va sayî di vinde des produts dléreces. Li Mambor des zwers da Hergé, i vont vinde li droet di mete des imådjes da Tintin so les texhous, les tchapeas. D' endè fé des videyos, des djeus po tåvlete éndjolike (''Playstation''). 7275 41655 2005-10-17T09:24:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mene 1</B></FONT> [f.n.] fond trô dins tere k' on-z î saetche å tcherbon, å fier, evnd.). Loukîz a [[Motî:fosse|fosse]], [[Motî:houyire|houyire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minire</B></FONT> [f.n.] la k'&nbsp;on saetche des minrês, al grande air. <I>I stinda ses bresses viè l'&nbsp;rodje tere di ses tåyes, Li rodje tere des minires</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. mine à ciel ouvert.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li plinne des Minires:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Transene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Minire:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>minêre</span>) no d'&nbsp;ene plaece di [[Nanene]] (Na&nbsp;96). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mineu</B></FONT> [o.n.] ovrî ki boute en ene mene. rl a: [[Motî:houyeu|houyeu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minrê</B></FONT> [o.n.] tere k'&nbsp;i gn a des metås, do tcherbon, evnd. dvins. <span lang=fr>F. minerais.</span> Omonimeye : * [[Motî:mene 2|mene]] (f.n., aparexhance do vizaedje) * [[Motî:mene 3|mene]] (f.n., mene di croyon, mene ki potche) Parintêye : * [[Motî:minter|minter]]. ---- * [[mene (fosse)|Dipus d' racsegnes so les menes et les minires]] * [[houyire|Dipus d' racsegnes so les menes å tcherbon]] * [[minire (tomonimeye)|Dipus d' racsegnes so les plaeces del Walonreye ki s' lomnut "minire".]] 7276 26966 2004-06-16T03:01:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nanene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Naninne</span>, rebané avou Nameur. ---- [[Nanene|Pondants et djondants]] 7277 43959 2005-11-10T17:59:48Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Nanene''' (fr: ''Naninne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5100''' (vî limero '''5140''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;96''' * Sipotaedje des djins: les Såmons. == No di des plaeces di Nanene == * Li Minire (so plaece: ''Minêre''). 7278 26968 2004-06-16T03:14:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fêye</B></FONT> [f.n.] blanke dame ki dmeure so les erives del Simwès, et e payis Gåmet. <I>Les fêyes di Bietris avént ene vatche, et ele li metént avou l'&nbsp;hiede do viyaedje, et payî l'&nbsp;marinde å hierdî, li djoû k'&nbsp;c'&nbsp;est zels a l'&nbsp;nouri</I> ([[Yves Gourdin]]). <span lang=fr>F. fée.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. ---- [[blanke dame|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les fêyes et les blankès dames]] 7279 26969 2004-06-15T23:52:14Z Lucyin 16 teyåte a Poitchrece-e-l'-Årdene, 2003; {{licince imådjes Lucyin}} teyåte a Poitchrece-e-l'-Årdene, 2003; {{licince imådjes Lucyin}} 7280 26970 2004-06-15T23:53:48Z Lucyin 16 hierdî e Marok, e 1979 {{licince imådjes Lucyin}} hierdî e Marok, e 1979 {{licince imådjes Lucyin}} 7281 26971 2004-06-16T15:26:27Z Pablo 5 [[Imådje:hierdi.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiede</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tropea d'&nbsp;vatches, di bixhes. <span lang=fr>F. harde, troupeau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;live di hiede:</FONT> sistinme d'&nbsp;eredjistrumint des biesses d'&nbsp;aclevaedje (vatches, tchivås) tracêyes. <span lang=en>Ingl. herd-book.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">yède</FONT>, yêde, hèrde</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"herda"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hierdî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiedresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci ki moenne li tropea del comene ås tchamps dins les bwès, les fagnes, u dins les tchamps après l'&nbsp;15 d'&nbsp;octôbe. <I>Les fêyes di Bietris avént ene vatche et ele li metént avou l'&nbsp;hiede do viyaedje et payî l'&nbsp;marinde å hierdî, li djoû k'&nbsp;c'&nbsp;est zels a l'&nbsp;nouri</I> ([[Yves Gourdin]]). <B>2.</B> efant ki va moenner les vatches a waide (divant les eclozeures). <I>Il ont rescontré nosse hiedresse L'&nbsp;ôte feye, ki rwaitive a ses biesses</I> ([[J.C. Benoît]]). rl a: [[Motî:sicalot|scalot]], [[Motî:bierdjî|bierdjî]], [[Motî:poirtchî|poirtchî]]. <span lang=fr>F. pâtre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ptit hierdî:</FONT> no d'&nbsp;on live da [[Louis Lagauche]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">yèrdî, yèdresse</FONT>, hyerdî, hèrdî, yèrdî, èrdî, èrdiè, hêrdî, yêrdî, érdî, hêrdiè, yârdî, yardî</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 9.4 ey el notûle ALW 9.7. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hierdåd</B></FONT> [o.n.] tropea d'&nbsp;biesses des ptitès djins d'&nbsp;on viyaedje, k'&nbsp;on hierdî cominå aléve moenner ås tchamps. rl a: [[Motî:hierdåvoye|hierdåvoye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pazea do hierdåd:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Nåwinne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiedlêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hierdulêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande hiede. <B>2.</B> troke di djins, di biesses. <I>Il avént des hiedlêyes d'&nbsp;efants.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">yèdlêye, yèrdulêye</FONT>, hardëlrîe, harzulée, hèrdulée</span>. ---- [[hierdî|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les hierdîs cominås]] 7282 26972 2004-06-16T15:40:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hierdåvoye</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) voye ki l'&nbsp;[[Motî:hierdåd|hierdåd]] passéve po-z aler ås tchamps. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Hierdåvoye:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>la Hêrdovôye</span>): vî no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;[[Ôtchamp]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] no (hierdåd) + no (voye), rl a: [[Motî:tcheråvoye|tcheråvoye]]. 7283 59803 2006-06-07T14:16:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Havlindje +Havlondje) <FONT COLOR="#ff0000"><B>poirtchî</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:hierdî|hierdî]] d' pourceas, ki va moenner l' [[Motî:sonre|sonre]] å bwès. <B>2.</B> måpoli ome. <span lang=fr>F. cochon, paysan.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">poirtchî, poitchresse</FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' acleve des pourceas. <span lang=fr>F. éleveur de porcs.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poitchrece</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] (istwere) ancyinne cinse ås pourceas d' on rwè merovindjin. <B>II.</B> [addj.] a vey avou l' aclevaedje des pourceas. <I>Ene cinse poitchrece.</I> <span lang=fr>F. porcin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pwatchrèce</FONT>, pwètchrèce, pwâtchrèce, pôrtchrèce, ponrtchrèce, pôtchrèce, poûtchrèce</span>. Etimolodjeye: bodje poi(r)tch ([[Motî:pourcea|pourcea]]), [[cawete -rece]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Poitchrece-e-l'-Årdene</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Pwâtchrèce</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Porcheresse</span>, rebané avou [[Motî:Dåvdisse|Dåvdisse]]. Sipotaedje des djins: les Gadots. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Porcaritias (902), Porcherec, Porcherece (1130)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Poitchrece-e-Condroz</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Pwètchrece</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Porcheresse</span>, rebané avou [[Motî:Havlondje|Havlondje]]. ---- * [[cinse poitchrece|Dipus d' racsegnes so les cinses poitchreces]]. * [[Poitchrece-e-l'-Årdene|Dipus d' racsegnes so Poitchrece-e-l'-Årdene]]. * [[Poitchrece-e-Condroz|Dipus d' racsegnes so Poitchrece-e-Condroz]]. 7284 26974 2005-04-12T22:25:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:poirtchî]] 7285 48527 2006-01-02T16:09:30Z Borbouze 21 [[Imådje:poitchrece_aurdene_eglijhe.jpg|thumb|L' Eglijhe di Poitchrece, al nive]] '''Poitchrece-e-l'-Årdene''' (so plaece ''Pwâtchrèsse'', fr: ''Porcheresse'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Dåvdisse]]. * Limero del posse: '''6929''' (vî limero '''6899''') * Limero diyalectolodjike: '''Ne&nbsp;21''' * Sipotaedje des djins: les Gadots. * Eplaçmint sol daegn : 49° 59' 00 N - 5° 04' 58 E * Altitude: 350 m. sul soû dl' eglijhe * Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:Poitchrece|l' esplicant motî]]. ''Gn a èn ôte Poitchrece : [[Poitchrece-e-Condroz]]''. * Stinduwe : 1401 Ha * Dimanants 415 (1893) * Eglijhe : ou vî timp, dèpandance du Graide. An 1803, sucursale du Djimbe; paroche an 1856. Eglijhe du 1853, brûléye al bataye du Poitchrece lu 22 d'awousse 1914 et rubåtîe al minme plaece, mês avu l' sôu à Est adon ku dvant, il ére ou Nord. * Comune : ** An III Départumint du Sambe et Mouze ** An IV Canton d' Viyance ** An VIII Arondichmint du Sint Hubert ** 1814 Dèpartumint du Sambe et Oûte, cerke du Dinant ** 1815 Province di Nameur ** 1818 Province du Lucsambourg, arrond. du Måtche ** 1819 District du Tchestea ** 1822 Cwårti du Tchestea ** 1839 Arrond. du Tchestea * Sourdant: Tandel. VI b (1893) == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Poitchrece-e-l'-Årdene == * Tchamps: Belôtchamp * Bwès: ** Li [[beyôle|bôlisse]]. ** [[grintchî|Grintchi]]. [[Imådje:poitchrece_ard_dramatike.jpg|thumb|teyåte a Poitchrece-e-l'-Årdene]] * Aiwes: ** [[Tchitchron]], metou inte Poitchrece et [[Rdû]]. ** Båré (F. ''Baré''). * A vey avou l'&nbsp;istwere: l'&nbsp;[[Aloû]] (so plaece: ''Lalû, Lâlû''). Did la, des nos d'&nbsp;djins: Djan ''d' l' Aloû'' divnou ''Djan dul Loûe''. * Nén clair : a Hôdrî (F. ''Haudrie'') : [[Motî:Hodi|Hôdi-rî]], dirî d' Hodimont di [[Djimbe]] (?) == Histwere == Porcaritas an 746, dèpandant dul villa mérovinjiène du Graide, pî an 1271, du Comté d' Chiny; an 1595, des Abys; an 1655, des Lardenoy de Ville; an 1741, des Minckwitz, dont lu dêrin, al tourmante revolicionêre, è dvu s' catchî pou rintrer après bin des miséres et sins l' sou, à Poitchrece pouz î moru lu 10 du jwin 1797. An 1914, les francès astint ou viyaedje cand, lu 22 d'awousse alnute,ont arivé al minme eûre, des Almands vunant du Davdisse et des ôtes vunant d' Djimbe. I n' s'ont nin rcounu et s' ont batu assan.ne, cè ki lz è mon.né à brûler l' viyaede et à fusiyî mwintes djins k' on n' è rtrouvé k' après la guêre. Pou rlodjî les djins, onz è båti des ptites måjhons, k' onz è loumé: les måjhons du comité. == Tuzance walone == * Accint do walon: Poitchrece si trove el [[Basse-Årdene]], e fén mitan do [[Payis d' ersè]]. * dramatike ki djouwe e walon: ''Le blé qui lève''. == A vey == * Muzêye do shabot. Dins l' timp, Poitchresse ere conou po ses shabotîs ki fjhént des plats shabots avou do bwès d' [[beyôle|bôles]] et d' [[hesse]]s. C' est des ptits mestîs k' ont disparexhou après l' [[guere di 1940-45]]. * li viye pompe a aiwe, metowe dilé l' [[Almaxhe]], ki poujheut l' aiwe d' on sourdant vijhén et ki l' evoyeut 30 a 40 metes pus hôt dins les batchs publiks do viyaedje. Ci pompe la purdeut si foice dins l' Almaxhe kékès cintinnes di metes pus hôt pa on [[Motî:bî|bî]] fwait d' mwin d' ome. L' aiwe fijheut tourner li rowe ki displaecive cwate pistons ki tchessént l' aiwe dins on [[belier]]. Cwand ci-ci ere a pression, i s' distcherdjive e-z evoyant l' aiwe dins les buzes ki montént å viyaedje. So les viyès mapes d' Estat-Madjor, gn a co ene taenreye dins l' vijhnaedje di nosse pompe. 7286 26976 2005-04-12T22:27:51Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Motî:poirtchî]] 7287 59800 2006-06-07T14:14:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Havlindje +Havlondje) '''Poitchrece-e-Condroz''' (so plaece ''Pwètchrèsse'', fr: ''Porcheresse'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Havlondje]]. * Limero del posse: '''5370''' (vî limero '''5381''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;30''' Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:Poitchrece|l' esplicant motî]]. ''Gn a eto èn ôte Poitchrece, [[Poitchrece-e-l'-Årdene]].'' == [[Toponimeye|Hamteas]] d' Poitchrece-e-Condroz == * Tchamp do Bwès (so plaece: ''dè'' bwès, F: ''Champ-du-Bois''). * Al Tchapele. * a Raimont (e francès: ''Remont''). == Istwere == Li dierin signeur di Mont-dzeu-Mårciene fourit [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], on scrijheu e walon. 7288 56051 2006-05-08T21:41:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicalot</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escalot</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scalot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) djonnea k'&nbsp;aidive li [[Motî:hierdî|hierdî]] u l'&nbsp;[[Motî:poirtchî|poirtchî]] do viyaedje. <I>C' esteut Grigwere Djavå k' esteut l' sicalot pol hiede di Rdû</I>. <span lang=fr>F. aide, petit berger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a scalot:</FONT> fé do scalot po on hierdî. </I>Dj' a metou on réze d' avoenne a Grigwere Djavå por lu aler a scalot tins d' l' anêye 1756 </I>(vîs papîs di [[Motî:Rdû|Rdû]]). On dit eto: scaloter. <B>2.</B> djonnea ki fwait les olivetes, metans en on batea. <I>La vos avoz l'&nbsp;årtilreye do Tsår, avou les canons d'&nbsp;35, li mwaisse-calonî et les scalots ki bôrèt l'&nbsp;canon</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. mousse, employé subalterne, garçon de courses, petite main.</span> <B>3.</B> sakî ki fwait les laidès ovraedjes po on mwaisse. <I>On pout rclamer, sins risse, ki c'&nbsp;est les Recsisses u leus scalots k'&nbsp;ont fwait l'&nbsp;côp</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. homme de main.</span> Etimolodjeye: bodje "calot" (calote), [[betchete si-]] (dismantchante); sins calote, veyanmint ki c'&nbsp;esteut l'&nbsp;calote ki fjheut l'&nbsp;hierdî. Parintêye : [[Motî:sicaloter|sicaloter]]. ---- * [[hierdî|Dipus d' racsegnes so les hierdîs et leus scalots]] 7289 26979 2004-06-16T01:29:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revinter]] 7290 26980 2004-06-16T01:29:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revinter]] 7291 26981 2004-06-16T01:36:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revolucion]] 7292 26982 2004-06-16T01:36:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revinter]] 7293 26983 2004-06-16T01:36:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revinter]] 7294 26984 2004-06-16T01:36:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revinter]] 7295 26985 2004-06-16T01:36:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:revinter]] 7296 26986 2004-06-16T03:04:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mene (fosse)]] 7297 26987 2004-06-16T03:04:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mene (fosse)]] 7298 26988 2004-06-16T03:04:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mene (fosse)]] 7299 26989 2004-06-16T03:07:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicalot]] 7300 26990 2004-06-16T15:47:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pômalén</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pômalene</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] biesse, nén sûti. On dit eto: [[Motî:eminné|eminné]]. <span lang=fr>F. stupide.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Malén et l'&nbsp;Pômalén:</FONT> no d'&nbsp;deus popinetes lidjwesses (deus des råles no d'&nbsp;marionetes k'&nbsp;est e walon). Etimolodjeye: aplacaedje adviebe (pô) + addjectif (malén). 7301 36314 2005-07-30T18:40:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>malén</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>malene</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] <B>1.</B> (tot cåzant d'&nbsp;ene djin, d'&nbsp;ene biesse) [[Motî:sûti|sûti]], sûteye. <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;pus malén del fornêye.</I> <span lang=fr>F. malin, intelligent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li pus malén s'&nbsp;fwait atraper:</FONT> k'&nbsp;on dit po-z aswadjî ene sakî ki vént di s'&nbsp;fé emantchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est télmint malén k'&nbsp;i dismelreut bén les grossès poeres des ptites:</FONT> i n'&nbsp;est nén co si malén k'&nbsp;ça. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén malén po on sô; nén pus malén k' on n' l' a fwait:</FONT> nén foirt malén, biesse. rl a: [[Motî:pômalén|pômalén]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Malén et l'&nbsp;Pômalén:</FONT> no d'&nbsp;deus popinetes lidjwesses. <B>2.</B> k'&nbsp;a tos les toûs po-z ariver a çk'&nbsp;i vout. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est l'&nbsp;pus malén k'&nbsp;atrape l'&nbsp;ôte:</FONT> on dit ça po s'&nbsp;fote d'&nbsp;ene sakî ki vént di s'&nbsp;fé emantchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A malén, malén deus côps:</FONT> li ci ki s'&nbsp;croet malén po-z emantchî èn ôte, i trove co sovint pus malén k'&nbsp;lu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est pus malén ki l'&nbsp;diale</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Si l'&nbsp;diale est pus malén k'&nbsp;lu, c'&nbsp;est k'&nbsp;il est pus vî:</FONT> il a tos les toûs; il a on toû d'&nbsp;pus ki l'&nbsp;diale. <span lang=fr>F. rusé, futé, débrouillard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;t'&nbsp;es trop malén po l'&nbsp;Bon Diu, li diale t'&nbsp;årès:</FONT> dijhêye a ene sakî ki conte des mintes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Malén:</FONT> li [[Motî:diale 1|diale]]. <B>3.</B> (tot cåzant d'&nbsp;on må) mwais, ki n'&nbsp;riwerixh nén. rl a: [[Motî:laid|laid]]. <span lang=fr>F. malin, grave.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;catåre malén:</FONT> sôre di maladeye des djonnès biesses. <B>4.</B> (tot cåzant d'&nbsp;ene djin) mwais, mwaijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Maléns:</FONT> spot des djins d'&nbsp;[[Belvå dlé Bouyon]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">malé<SUP>n</SUP>, malène</FONT>, malin, malé, malî; maline</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>malisté</B></FONT> [f.n.] difåt d'&nbsp;ene sakî k'&nbsp;est malén (k'&nbsp;a tos les toûs po-z ariver a ses féns). <I>I n'&nbsp;a nole malisté e coir</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. malice.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">malisté</FONT>, malinsté, malésté</span>. Riloukî eto a: [[Motî:malice|malice]], [[Motî:malignant|malignant]], [[Motî:pômalén|pômalén]]. ---- [[catåre malén|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol catåre malén]] 7302 26992 2004-06-16T15:59:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eminné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eminnêye</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] sins [[Motî:exhowe|exhowe]] et nén foirt malén. <I>Pår eminné insi, c'&nbsp;est målureus</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). On dit eto: [[Motî:pômalén|pômalén]]. <span lang=fr>F. engourdi, lourdaud.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. 7303 26993 2004-06-16T15:37:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hiede]] 7304 26994 2004-06-16T15:37:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hiede]] 7305 26995 2004-06-16T15:37:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hiede]] 7306 26996 2004-06-16T15:37:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hiede]] 7307 26997 2004-06-16T15:38:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hiede]] 7308 26998 2004-06-16T15:46:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pômalén]] 7309 26999 2004-06-16T15:48:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:malén]] 7310 27000 2004-06-16T15:48:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:malén]] 7311 27001 2004-06-16T15:59:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eminné]] 7312 27002 2004-06-16T17:39:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrôder</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:sårter|sårter]]. rl a: [[Motî:rou|rou]]. 7314 40927 2005-10-02T22:00:38Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Werotte]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Werotte]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Werotte]] '''Charles Wérotte''' a skepyî e [[1795]] ey a morou diviè [[1870]]. C'&nbsp;esteut on [[sicrijheus e walon|fjheu d'&nbsp;tchansons e walon]]. Ene did zeles a yeu on franc succès : “C'&nbsp;est l'&nbsp;cafè” ([[1854]]). == Ricwerances so les ouves då Tchåle Wérotte. == Michel Gourdin: Charles Werotte, « Ene sovnance des djeus di nosse djonne tins », ''édition critique''; memwere [[UCL]], 1973. 7315 27004 2004-06-17T01:39:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ro 1</B></FONT> [o.n.] [[Motî:nateure|nateure]] del vatche ki rexhe foû, a môde d'&nbsp;ene grosse bouye. <I>Dj'&nbsp;avans ene vatche ki mostere li ro.</I> <span lang=fr>F. prolapsus vaginal.</span> 7316 50887 2006-03-04T10:32:32Z Pablo 5 Muroe <FONT COLOR="#ff0000"><B>rou</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:sårt|sårt]]. rl a: [[Motî:disrôder|disrôder]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Li Rou</FONT> [n.pl.] no di sacwantès plaeces el Walonreye et astok. <B>1.</B> [[El Rou-dlé-Tchålerwè]]. <B>2.</B> [[Li Rou-dlé-Muroe]]. Croejhete: El Rou a wangnî å fotbal. C'&nbsp;est l'&nbsp;Rou k'&nbsp;a wangnî. Dji n'&nbsp;inme waire el Rou. Dji va å Rou. Ele rivént do Rou. Dji so pol Rou. Nos avans rpassé på Rou. <B>3.</B> (so plaece: <span lang=wa-feller>Lë Ro</span>; vî scrijha: <span lang=wa-feller>Le Rot</span>) no d'&nbsp;ene plaece di [[Bayamont]]. Etimolodjeye: tîxhon "<span lang=de>rod</span>" (sårt). ---- Viyaedjes ki s'&nbsp;lomnut Li Rou: * [[El Rou-dlé-Tchålerwè]] * [[Li Rou-dlé-Muroe]] * [[Li Rou-dlé-Fosse]] * [[El Rû]] 7317 50880 2006-03-03T20:34:49Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Rou-dlé-Muroe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rou-Muroe</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Au Rou, a Mërwè</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Roux-Miroir</span>, rebané avou Incoû. rl a: [[Motî:rou|rou]], [[Motî:El Rou-dlé-Tchålerwè|El Rou-dlé-Tchålerwè]]. Vî scrijha: <span lang=wa-feller> Ruoz (946)</span>. Etimolodjeye: kimons nos [[Motî:rou|rou]] et [[Motî:muroe|muroe]]. ---- [[Li Rou-dlé-Muroe|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Rou (dilé Muroe)]] 7318 50883 2006-03-03T20:47:41Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:rou-dle-miroe.jpg|thumb|300px|right|L'&nbsp;eglijhe do Rou-dlé-Muroe (poitrait saetchî pa José Schoovaerts)]] '''Li Rou-dlé-Muroe''' (u : '''Rou-Muroe''') (la-minme ''Rou-Mërwè''; fr: ''Roux-Miroir'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Incoû]]. * Limero del posse: '''1315''' (vî limero '''5971''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;46''' Po l' etimolodjeye, alez s' vey e splitchant motî a [[Motî:rou|rou]] et a [[Motî:muroe|muroe]]. 7319 27008 2004-06-17T01:44:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Rou-dlé-Fosse</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Au Rou</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Le Roux</span>, rebané avou Fosse; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sipotaedje des djins:</FONT> les Mazwîs. ---- * [[Li Rou-dlé-Fosse|Dipus d' racsegnes sol Rou (dilé Fosse)]] 7320 43957 2005-11-10T17:59:42Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Li Rou-dlé-Fosse''' (fr: ''Le Roux'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Fosse]]. * Limero del posse: '''5070''' (vî limero '''5664''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;123''' * Sipotaedje des djins: les Mazwîs L'&nbsp;etimolodjeye do no vént di “[[Motî:rou|rou]]” (sårt). 7321 27010 2004-06-17T01:51:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>El Rou-dlé-Tchålerwè</B></FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller>Au Roû</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Roux</span>, rebané avou Tchålerwè. Croejhete: El Rou a wangnî å fotbal. C'&nbsp;est l'&nbsp;Rou k'&nbsp;a wangnî. Dji n'&nbsp;inme waire el Rou. Dji va å Rou. Ele rivént do Rou. Dji so pol Rou. Nos avans rpassé på Rou. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">El Rou</FONT>, El Roû</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Rodo (866), Ruots (960)</span>. ---- [[El Rou-dlé-Tchålerwè|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Rou (dilé Tchålerwè)]] 7322 27011 2004-06-17T08:16:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>El Rû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Le Roeulx, divnou intité. ---- * [[El Rû|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Rû]] 7323 62323 2006-06-19T10:38:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Le Roeulx]] {{djermon viyaedje|Ru}} '''El Rû''' (fr: ''Le Roeulx'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou intité, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Le Roeulx Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 8.007 ([[2002]]) * Limero del posse: '''7070''' * Limero diyalectolodjike: '''S&nbsp;32''' * Arondixhmint: [[Sougniye]] * Sitindêye: 43,23&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 185,22&nbsp;djins/km² * Ban do Rû: El Rû avou Gotgnî, Miau, [[Tî]], [[Vile-so-Inne]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do mot “[[Motî:rou|rou]]” (sårt). [[Imådje:El Rû.jpg|thumb|El Rû dizo l' nive]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.leroeulx.be Waibe del comene] {{ProvinceHinnot|Ru}} [[de:Le Roeulx]] [[en:Le Roeulx]] [[eo:Le Roeulx]] [[fr:Le Rœulx]] [[nl:Le Rœulx]] 7324 43958 2005-11-10T17:59:44Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''El Rou-dlé-Tchålerwè''' (so plaece: ''Au Roû'', fr: ''Roux'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Tchålerwè]]. * Limero del posse: '''6044''' (vî limero '''6160''') * Limero diyalectolodjike: '''Ch&nbsp;42''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do mot [[Motî:rou|rou]] (sårt). Vîs scrijhas: ''Rodo trans flumen Pinton'' (850), ''Ruots'' (960). 7325 27014 2004-06-17T01:03:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poirtchî]] 7326 27015 2004-06-17T01:03:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poirtchî]] 7327 27016 2004-06-17T01:33:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicalot]] 7329 27018 2004-06-17T02:47:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>corogne</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tcharogne|tcharogne]]. 7330 27019 2004-06-17T02:48:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Côrinne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Corenne</span>, rebané avou 5620 [[Florene]]; limero diyalectolodjike: [Ph&nbsp;25]; vî limero del posse: 5527. Etimolodjeye: côrinne (bwès d'&nbsp;côrîs). Disfondowes: <B>Côrin.ne</B>, Côrène. ---- [[Côrinne|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Côrinne]] 7331 27020 2004-06-17T03:14:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Côrire</B></FONT> (so plaece Corêre) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Courrière</span>, rebané avou 5336 Assesse; limero diyalectolodjike: [Na&nbsp;117]; vî limero del posse: 5336. Etimolodjeye: [[Motî:côrire|côrire]] (bwès d'&nbsp;côrîs), disfondowe namurwesse del cawete (-êre). ---- [[Côrire|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Côrire]] 7332 27021 2004-06-17T02:52:19Z Pablo 5 {{stub}} '''Côrinne''' (fr: ''Corenne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Florene]]. * Limero del posse: '''5620''' (vî limero '''5527''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;25''' Li no d'&nbsp;[[Motî:côrinne|côrinne]] vout dire bwès d'&nbsp;[[côrî]]s. 7333 27022 2004-06-17T03:14:19Z Pablo 5 '''Côrire''' (so plaece: ''Corêre'', fr: ''Courrière'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Assesse]]. * Limero del posse: '''5336''' (vî limero '''5336''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;117''' Li mot ''[[Motî:côrire|côrire]]'' vout dire bwès d'&nbsp;[[côrî]]s. 7334 27023 2004-06-17T02:55:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cori evoye]] 7335 27024 2004-06-17T02:55:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cori evoye]] 7336 27025 2004-06-17T02:55:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cori evoye]] 7337 27026 2004-06-17T02:55:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cori evoye]] 7338 27027 2005-03-18T21:51:23Z Pablo 5 [[Imådje:cori-evoye.jpg|thumb|Ele cora evoye, tote sibarêye (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cori evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] <B>1.</B> cori lon do ci ki cåze. <I>Et, a nonne, cwand ç' mecouyons d' sordjant la lezî dna leu permission d' ene mwin, tot les fjhant saluwer d' l' ôte, i corît evoye, come des poyes å matén, cwand k' on drouve li bawete del poytreye</I> (A. Lenfant). rl a: [[Motî:dårer evoye|dårer evoye]], [[Motî:peter evoye|peter evoye]], [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]], [[Motî:voler evoye|voler evoye]], [[Motî:filer evoye|filer evoye]], [[Motî:zoubler evoye|zoubler evoye]], [[Motî:zoupter evoye|zoupter evoye]], [[Motî:zûner evoye|zûner evoye]], [[Motî:fritchter evoye|fritchter evoye]], [[Motî:saetchî evoye|si saetchî evoye]], [[Motî:sikifter|sikifter]], [[Motî:bouter|bouter° å lådje]]. <span lang=fr>F. s'enfuir, s'encourir, se sauver.</span> <span lang=en>Ingl: to run away.</span> <span lang=nl>Ny weglopen.</span> <B>2.</B> passer et n' pus måy rivni. <I>Et l' tins ki court evoye, ma fwè, ti nel contes nén</I> (L. Warnant). <span lang=fr>F. se consumer.</span> <B>3.</B> passer pa on ptit trô foû d'&nbsp;ene djusse, d'&nbsp;ene buze, tot djåzant d'&nbsp;on likide. <I>L'&nbsp;aiwe court evoye do saeyea.</I> <span lang=fr>F. s'échapper, fuir, filtrer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cori èvô<SUP>n</SUP>ye</B>, couru evoye, couru voûye, coru èvoye, vô<SUP>n</SUP>ye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coraedje-evoye</B></FONT> [omrinne sustantivire] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol vierbire "cori evoye". <I>Mins si c'&nbsp;est po rmete ciste aiwe la dins des mitan stopêyès buzes, et ki pixhèt a tos les metes, c'&nbsp;est furler et coschirer l'&nbsp;aiwe; gn a do sûnaedje-evoye tot do long des tuyos, et minme, håynetmint do coraedje-evoye e sacwantès plaeces</I> (L. Mahin). <I>Avou l'&nbsp;coraedje-evoye des MacLaren, gn aveut pus k'&nbsp;15 pårteus å Grand Pris d'&nbsp;Francortchamp.</I> rl a: [[Motî:sipitaedje-evoye|sipitaedje-evoye]]. <span lang=fr>F. débandade, déguerpissement, défection, désertion, fuite d'eau, déperdition d'eau.</span> Pluriyal: des coraedjes evoye. Disfondowes: <span lang=wa-feller>couradje èvoye, courâdje avoye, <FONT COLOR="#800080">coradje èvôye</FONT>, <FONT COLOR="#800080">corèdje èvô<SUP>n</SUP>ye</FONT>, couradje vôye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coreu-evoye</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coreuse-evoye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>courresse-evoye</B></FONT> [omrinne &amp; femrinne sustantivire] li ci (cene) ki court evoye. <I>Les coreus evoye, les djindåres les saetchént come des lapéns.</I> <span lang=fr>F. déserteur, fuyard(e), fugitif (ive), évadé(e).</span> Pluriyal: des coreus(es) evoye. 7339 27028 2004-06-17T03:01:53Z Pablo 5 Feme, en ombes chinwesses, corant e solea coûtchant sol boird di mer (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Feme, en ombes chinwesses, corant e solea coûtchant sol boird di mer (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7340 58413 2006-05-25T23:26:10Z Lucyin 16 [[Imådje:coori.jpg|thumb|ene hourêye di côrîs]] [[Imådje:coori_rawyi.jpg|thumb|des côrîs rawyîs på djibî]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrî</B></FONT> [o.n.] bouxhon ki crexhe dins les bwès, e sincieus latén <span lang=la><I>Coryllus avellana</I></span>, et ki dene des noejhes (des noejhetes). rl a: [[Motî:noejhî|noejhî]], [[Motî:noejhtî|noejhtî]]. <span lang=fr>F. coudrier, noisetier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on topet u ene hourêye di côrîs:</FONT> tos les montants d'&nbsp;côrîs ki djetèt so on minme sito. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noer côrî:</FONT> havurna (<span lang=la><I>Sorbus aucuparia</I></span>). Etimolodjeye: latén <span lang=la>coryllus</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côre</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> baguete di côrî, po fé des håres u po schinler. <I>On-z aléve ås côres divant l'&nbsp;ivier, pus on les leyive breni, po les schinler tins d'&nbsp;l'&nbsp;ivier.</I> <I>Po l'&nbsp;bati do panî, to vierdjeyes deus côres, po fé les deus cekes</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:håre|håre]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler ås côres u aler code des côres:</FONT> els aler côper so les côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on fwè d'&nbsp;côre:</FONT> ene bote di côres. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schinon d'&nbsp;côre:</FONT> schinon. <B>2.</B> baston d'&nbsp;côrî. <I>To n'&nbsp;as k'&nbsp;a cweri après ene bele côre po fé on mantche di merlin.</I> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(såvadje) côre</FONT>: <I>a)</I> côrî des bwès, eneviè li noejhî des cortis. <I>b)</I> havurna (<span lang=la><I>Sorbus aucuparia</I></span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al Côre:</FONT> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Rotchô|Rotchô]], d'&nbsp;[[Motî:Erpint|Erpint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrete</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> pitit côrî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ås Côretes:</FONT> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Bietris|Bietris]]. <B>2.</B> (pitite) côre. <B>3.</B> (pa-z acmaxhaedje, a cåze do codaedje des håre so les deus åbes) [[Motî:havurna|havurna]] (<span lang=la><I>Sorbus aucuparia</I></span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poes d'&nbsp;côrete:</FONT> petche di havurna. <B>4.</B> rinne côrrece. <B>5.</B> bwès d'&nbsp;côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;su la Côrete:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Rcogne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Koeruit</FONT> (Côrete): no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;Opwijk (Flande). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Koereit:</FONT> (Côrete) no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;Asse (Flande). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Colrute:</FONT> no d'&nbsp;famile di Flande, e F. Colruyt, Corluy; djins ki provnént di Koeruit u Koereit. <B>II.</B> [addj.] dins l'&nbsp;ratourneure: <FONT COLOR="#ff0000">rinne côrete</FONT>: rl a: [[Motî:rinne|rinne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côroe</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) bwès d'&nbsp;côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Côreu:</FONT> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Djalhé|Djalhé]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å Côrû:</FONT> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Flostwè|Flostwè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Coûroû:</FONT> hamtea d'&nbsp;[[Motî:Érine]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit côrî. <B>2.</B> pitit bwès d'&nbsp;côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Côrê:</FONT> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Hôdî|Hôdî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Lu Côrê:</FONT> rew di [[Motî|Dåvdisse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Côria:</FONT> no d'&nbsp;plaece di [[Motî:Warjou|Warjou]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrire</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) bwès d'&nbsp;côrîs. rl a: [[Motî:Côrire|Côrire]]. Etimolodjeye: dobe [[cawete -ire]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrinne</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) <B>1.</B> såjhon k' on-z aléve code des côres. <B>2.</B>bwès d'&nbsp;côrîs. rl a: [[Motî:Côrinne|Côrinne]]. Etimolodjeye: dobe [[cawete -inne]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrnale</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) pitit bwès d'&nbsp;côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cornele:</FONT> hamtea di Ståve. Etimolodjeye: dobe [[cawete -inne]] + [[cawete -ale|ale]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrêye</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) bwès d'&nbsp;côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ås Côrêyes:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Djåce. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrioûle</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) <B>1.</B> pitit côrî. <B>2.</B> pitit bwès d'&nbsp;côrîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a Corioûle:</FONT> hamtea d'&nbsp;Assesse. Parintêye : * [[Motî:côrer|côrer]] * [[Motî:côrrece|côrrece]] * [[Motî:côrasse|côrasse]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Delcôre|Delcôre]] * [[Motî:Cwareme|Cwareme]] * [[Motî:Côroe|Côroe]] * [[Motî:Côroe-l'-Grand|Côroe-l'-Grand]] ---- * [[côrî (noejhî)|Dipus d' racsegnes so les côrîs (noejhîs)]] * [[havurna|Dipus d' racsegnes so les côrîs (havurnas)]] * [[côrî (toponimeye)|Nos d' plaeces del Walonreye avou des parints di "côre"]] 7341 27030 2004-06-17T03:10:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Colrute</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Flande, e F. <span lang=fr>Colruyt, Corluy</span>. Etimolodjeye: djins ki provnént di Koeruit u Koereit, no d'&nbsp;plaece e Flande vinant do walon "[[Motî:côrete|côrete]]" (bwès d'&nbsp;côrîs). 7342 27031 2004-06-17T03:11:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7343 27032 2004-06-17T03:16:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7344 27033 2004-06-17T03:16:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7345 27034 2004-06-17T03:16:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7346 58314 2006-05-25T18:37:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] bouxhî (so ene sakî) avou ene [[Motî:côre|côre]]. On dit eto: [[Motî:zingler|zingler]], [[Motî:tchener|tchener]] . <span lang=fr>F. flageller.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol bodje [[Motî:côre|côre]]. 7347 27036 2004-06-17T03:16:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7348 27037 2004-06-17T03:16:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7349 27038 2004-06-17T03:16:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7350 27039 2004-06-17T03:16:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7351 27040 2004-06-17T03:16:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7352 58327 2006-05-25T19:11:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrrece</B></FONT> [addj. todi padrî] dins l' sustantivire [[Motî:rinne côrrece|rinne côrrece]]. Etimolodjeye : bodje [[Motî:côre|côre]], [[cawete -rece]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>côrasse</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] rinne côrrece. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rinne côrasse</FONT> [addj. todi padrî] rinne côrrece. Etimolodjeye : [[cawete -asse]] ---- [[rinne côrrece|Dipus d' racsegnes so les rinnes côrreces]] 7353 27042 2004-06-17T03:17:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:côrî]] 7354 27043 2004-06-17T03:20:41Z Pablo 5 Imådje d' on topet (u ene hourêye) di côrîs (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7355 27044 2004-06-17T03:20:13Z Pablo 5 Imådje d' ene tronce di côrî rawieye på djibî (poitrait saetchî pa E. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Imådje d' ene tronce di côrî rawieye på djibî (poitrait saetchî pa E. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7356 27045 2004-06-17T08:20:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Binamêye Revolucion]] 7357 63821 2006-06-24T16:20:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1707|100]] - [[1757|50]] - [[1782|25]] - [[1797|10]] ans | dins: [[1817|10]] - [[1832|25]] - [[1857|50]] - [[1907|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] | '''1807''' | [[1808]] | [[1809]] | [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1807 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1807]] [[ast:1807]] [[be:1807]] [[bg:1807]] [[ca:1807]] [[cs:1807]] [[csb:1807]] [[cy:1807]] [[da:1807]] [[de:1807]] [[el:1807]] [[en:1807]] [[eo:1807]] [[es:1807]] [[et:1807]] [[eu:1807]] [[fi:1807]] [[fr:1807]] [[fy:1807]] [[ga:1807]] [[he:1807]] [[hr:1807]] [[hu:1807]] [[ia:1807]] [[id:1807]] [[io:1807]] [[is:1807]] [[it:1807]] [[ko:1807년]] [[lb:1807]] [[lt:1807]] [[mk:1807]] [[nl:1807]] [[nn:1807]] [[no:1807]] [[os:1807]] [[pl:1807]] [[pt:1807]] [[ro:1807]] [[ru:1807]] [[simple:1807]] [[sk:1807]] [[sl:1807]] [[sr:1807]] [[sv:1807]] [[tr:1807]] [[tt:1807]] [[uk:1807]] [[zh:1807年]] 7358 63824 2006-06-24T16:21:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1708|100]] - [[1758|50]] - [[1783|25]] - [[1798|10]] ans | dins: [[1818|10]] - [[1833|25]] - [[1858|50]] - [[1908|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] | '''1808''' | [[1809]] | [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1808 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1808]] [[ast:1808]] [[be:1808]] [[bg:1808]] [[ca:1808]] [[cs:1808]] [[csb:1808]] [[cy:1808]] [[da:1808]] [[de:1808]] [[el:1808]] [[en:1808]] [[eo:1808]] [[es:1808]] [[et:1808]] [[eu:1808]] [[fi:1808]] [[fr:1808]] [[fy:1808]] [[ga:1808]] [[gl:1808]] [[he:1808]] [[hr:1808]] [[hu:1808]] [[ia:1808]] [[id:1808]] [[io:1808]] [[is:1808]] [[it:1808]] [[ko:1808년]] [[lb:1808]] [[lt:1808]] [[mi:1808]] [[mk:1808]] [[nl:1808]] [[nn:1808]] [[no:1808]] [[os:1808]] [[pl:1808]] [[pt:1808]] [[ro:1808]] [[ru:1808]] [[sk:1808]] [[sl:1808]] [[sr:1808]] [[sv:1808]] [[tr:1808]] [[tt:1808]] [[uk:1808]] [[zh:1808年]] 7359 63818 2006-06-24T16:20:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1706|100]] - [[1756|50]] - [[1781|25]] - [[1796|10]] ans | dins: [[1816|10]] - [[1831|25]] - [[1856|50]] - [[1906|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] | '''1806''' | [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] | [[1810]] | [[1811]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1806 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1806]] [[ast:1806]] [[be:1806]] [[bg:1806]] [[ca:1806]] [[cs:1806]] [[csb:1806]] [[cy:1806]] [[da:1806]] [[de:1806]] [[el:1806]] [[en:1806]] [[eo:1806]] [[es:1806]] [[et:1806]] [[eu:1806]] [[fi:1806]] [[fr:1806]] [[fy:1806]] [[ga:1806]] [[gl:1806]] [[he:1806]] [[hr:1806]] [[hu:1806]] [[ia:1806]] [[id:1806]] [[io:1806]] [[is:1806]] [[it:1806]] [[ko:1806년]] [[lb:1806]] [[lt:1806]] [[mk:1806]] [[nl:1806]] [[nn:1806]] [[no:1806]] [[os:1806]] [[pl:1806]] [[pt:1806]] [[ro:1806]] [[ru:1806]] [[simple:1806]] [[sk:1806]] [[sl:1806]] [[sr:1806]] [[sv:1806]] [[tr:1806]] [[tt:1806]] [[uk:1806]] [[zh:1806年]] 7360 63827 2006-06-24T16:21:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1709|100]] - [[1759|50]] - [[1784|25]] - [[1799|10]] ans | dins: [[1819|10]] - [[1834|25]] - [[1859|50]] - [[1909|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] | '''1809''' | [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1809 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1809]] [[ast:1809]] [[be:1809]] [[bg:1809]] [[ca:1809]] [[cs:1809]] [[csb:1809]] [[cy:1809]] [[da:1809]] [[de:1809]] [[el:1809]] [[en:1809]] [[eo:1809]] [[es:1809]] [[et:1809]] [[eu:1809]] [[fi:1809]] [[fr:1809]] [[fy:1809]] [[ga:1809]] [[gl:1809]] [[he:1809]] [[hr:1809]] [[hu:1809]] [[ia:1809]] [[id:1809]] [[io:1809]] [[is:1809]] [[it:1809]] [[ko:1809년]] [[la:1809]] [[lb:1809]] [[lt:1809]] [[mk:1809]] [[nl:1809]] [[nn:1809]] [[no:1809]] [[os:1809]] [[pl:1809]] [[pt:1809]] [[ro:1809]] [[ru:1809]] [[scn:1809]] [[simple:1809]] [[sk:1809]] [[sl:1809]] [[sr:1809]] [[sv:1809]] [[tr:1809]] [[tt:1809]] [[uk:1809]] [[zh:1809年]] 7361 63815 2006-06-24T16:20:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1705|100]] - [[1755|50]] - [[1780|25]] - [[1795|10]] ans | dins: [[1815|10]] - [[1830|25]] - [[1855|50]] - [[1905|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] | [[1804]] | '''1805''' | [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] | [[1810]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1805 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1805]] [[ast:1805]] [[be:1805]] [[bg:1805]] [[ca:1805]] [[cs:1805]] [[csb:1805]] [[cy:1805]] [[da:1805]] [[de:1805]] [[el:1805]] [[en:1805]] [[eo:1805]] [[es:1805]] [[et:1805]] [[eu:1805]] [[fi:1805]] [[fr:1805]] [[fy:1805]] [[ga:1805]] [[gl:1805]] [[he:1805]] [[hr:1805]] [[hu:1805]] [[ia:1805]] [[id:1805]] [[io:1805]] [[is:1805]] [[it:1805]] [[ko:1805년]] [[la:1805]] [[lb:1805]] [[lt:1805]] [[mk:1805]] [[nl:1805]] [[nn:1805]] [[no:1805]] [[os:1805]] [[pl:1805]] [[pt:1805]] [[ro:1805]] [[ru:1805]] [[simple:1805]] [[sk:1805]] [[sl:1805]] [[sr:1805]] [[sv:1805]] [[tr:1805]] [[tt:1805]] [[uk:1805]] [[zh:1805年]] 7362 63812 2006-06-24T16:20:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1704|100]] - [[1754|50]] - [[1779|25]] - [[1794|10]] ans | dins: [[1814|10]] - [[1829|25]] - [[1854|50]] - [[1904|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1799]] | [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] | [[1803]] | '''1804''' | [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1804 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1804]] [[ar:1804]] [[ast:1804]] [[be:1804]] [[bg:1804]] [[bs:1804]] [[ca:1804]] [[cs:1804]] [[csb:1804]] [[cy:1804]] [[da:1804]] [[de:1804]] [[el:1804]] [[en:1804]] [[eo:1804]] [[es:1804]] [[et:1804]] [[eu:1804]] [[fi:1804]] [[fr:1804]] [[fy:1804]] [[ga:1804]] [[gl:1804]] [[he:1804]] [[hr:1804]] [[hu:1804]] [[ia:1804]] [[id:1804]] [[io:1804]] [[is:1804]] [[it:1804]] [[ko:1804년]] [[la:1804]] [[lb:1804]] [[lt:1804]] [[mk:1804]] [[nl:1804]] [[nn:1804]] [[no:1804]] [[os:1804]] [[pl:1804]] [[pt:1804]] [[ro:1804]] [[ru:1804]] [[simple:1804]] [[sk:1804]] [[sl:1804]] [[sr:1804]] [[sv:1804]] [[tr:1804]] [[tt:1804]] [[uk:1804]] [[zh:1804年]] 7363 63809 2006-06-24T16:20:14Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1703|100]] - [[1753|50]] - [[1778|25]] - [[1793|10]] ans | dins: [[1813|10]] - [[1828|25]] - [[1853|50]] - [[1903|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1798]] | [[1799]] | [[1800]] | [[1801]] | [[1802]] | '''1803''' | [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1803 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1803]] [[ast:1803]] [[bg:1803]] [[bs:1803]] [[ca:1803]] [[cs:1803]] [[csb:1803]] [[cy:1803]] [[da:1803]] [[de:1803]] [[el:1803]] [[en:1803]] [[eo:1803]] [[es:1803]] [[et:1803]] [[eu:1803]] [[fi:1803]] [[fr:1803]] [[ga:1803]] [[gl:1803]] [[he:1803]] [[hr:1803]] [[hu:1803]] [[ia:1803]] [[id:1803]] [[io:1803]] [[is:1803]] [[it:1803]] [[ko:1803년]] [[la:1803]] [[lb:1803]] [[lt:1803]] [[mk:1803]] [[nl:1803]] [[nn:1803]] [[no:1803]] [[os:1803]] [[pl:1803]] [[pt:1803]] [[ro:1803]] [[ru:1803]] [[sk:1803]] [[sl:1803]] [[sr:1803]] [[sv:1803]] [[tr:1803]] [[tt:1803]] [[uk:1803]] [[zh:1803年]] 7364 63806 2006-06-24T16:20:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1702|100]] - [[1752|50]] - [[1777|25]] - [[1792|10]] ans | dins: [[1812|10]] - [[1827|25]] - [[1852|50]] - [[1902|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1780]] | [[anêyes 1790]] | '''[[anêyes 1800]]''' | [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] </center> <center> [[1797]] | [[1798]] | [[1799]] | [[1800]] | [[1801]] | '''1802''' | [[1803]] | [[1804]] | [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1802 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1802]] [[ast:1802]] [[be:1802]] [[bg:1802]] [[ca:1802]] [[cs:1802]] [[csb:1802]] [[cy:1802]] [[da:1802]] [[de:1802]] [[el:1802]] [[en:1802]] [[eo:1802]] [[es:1802]] [[et:1802]] [[eu:1802]] [[fi:1802]] [[fr:1802]] [[ga:1802]] [[he:1802]] [[hr:1802]] [[hu:1802]] [[ia:1802]] [[id:1802]] [[io:1802]] [[is:1802]] [[it:1802]] [[ko:1802년]] [[lb:1802]] [[lt:1802]] [[mk:1802]] [[nl:1802]] [[nn:1802]] [[no:1802]] [[os:1802]] [[pl:1802]] [[pt:1802]] [[ro:1802]] [[ru:1802]] [[sk:1802]] [[sl:1802]] [[sr:1802]] [[sv:1802]] [[tr:1802]] [[tt:1802]] [[uk:1802]] [[zh:1802年]] 7366 27055 2004-11-21T10:17:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sôdård]] 7367 27056 2004-11-21T10:17:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sôdård]] 7368 43832 2005-11-10T16:08:05Z Pablo 5 {{djermon motî|fleccion|<hr>i manke li sinse di linwiance}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>fleccion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;djimnastike) ployaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitite fleccion:</FONT> penitince di prijhnîs k'&nbsp;on lzès fjheut mete mitan ployîs avou on saetch di 20 kilo sol dos. <I>Gn aveu on Boche, bayonete å trop bas a n'&nbsp;ele n rdressént trop foirt</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>flexion</span>. ---- * [[margougnaedje des prijhnîs|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol margougnaedje des prijhnîs]] 7369 27058 2004-06-17T11:33:34Z Lucyin 16 foto foû abondroet (dedja so Wiki en inglès) foto foû abondroet (dedja so Wiki en inglès) 7370 43960 2005-11-10T17:59:48Z Pablo 5 {{djermon}} [[Imådje:margougnaedje_prijhnis_wi.jpg|thumb|Margougnaedje des prijhnîs irakyins pås gayolîs amerikins, 2004.]] Li '''margougnaedje des prijhnîs''', (on dit eto: '''bôreataedje''')… (a fé) == sôres di margougnaedjes des prijhnîs == * pitite fleccion: on fwait mete li prijhnî mitan ployî, avou l' saetch di 20 kilo sol dos. Gn a on sôdår, bayonete å canon, dlé lu, po lyi fé pike-pike si ses djambes ployént trop bas u si ele si rdressént trop foirt (margougnaedje pratiké dins les camp d' prijhnîs almands, al [[guere di 1914-1918]]). 7371 27060 2005-03-19T20:39:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-plan</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-plan</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;saetcheu d'&nbsp;poitraits) çou k'&nbsp;gn a tot près so ene foto. rl a: [[Motî:erî-plan|erî-plan]]. ---- *[[fotografeye|Dipus d' racsegnes sol fotografeye]] 7372 27061 2005-03-19T20:40:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erî-plan</B></FONT> [o.n.] çou k'&nbsp;gn a å lon so ene foto. rl a: [[Motî:divant-plan|divant-plan]]. ---- *[[fotografeye|Dipus d' racsegnes sol fotografeye]] 7373 64965 2006-06-24T19:37:22Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>malkea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit saetch, pitit paket. <I>Il avént metou leu malkea dvant po catchî les crompires</I>. <I>Les djins vnént å molén avou leus malkeas d'&nbsp;grin, et dvins gn aveut padecô ene live di boure</I> (ramexhné pa Jacky Adam). <span lang=fr>F. malette, petit sac.</span> <B>2.</B> [[Motî:hopea|hopea]] d' cwårs. <I>C' est po del djoye po les cis ki s' pårtiront l' malkea </I>([[J. Wisimus]]). On dit eto : [[Motî:niyåd|niyåd]], [[Motî:magzô|magzô]]. <span lang=fr>F. magot.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:male|male]], [[cawete -kea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>malcot</B></FONT> [o.n.] malkea. Etimolodjeye : bodje [[Motî:male|male]], [[cawete -cot]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>malcotêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k'&nbsp;gn a dins on malcot. <span lang=fr>F. sachée.</span> <B>2.</B> (radoûcixhanmint) çou k'&nbsp;gn a dins les [[Motî:faxhe|faxhes]] d'&nbsp;on påpåd k'&nbsp;a fwait dvins. On dit eto: [[Motî:paket|paket]]. 7374 34283 2005-07-10T09:55:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saetch</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> dobe cwårêye toele, cozowe so troes costé, po-z î mete des grins, u ôte tchoi. <I>On-z aveut fini cwand l'&nbsp;saetch u l'&nbsp;banse estént rimplis di ptitès popenes di påtes bén faxheyes avou l'&nbsp;loyén di strin</I> ([[Yvon Laurent]]). <I>Mågré totes les promesses, li vireus passeu d'&nbsp;aiwe Riboutéve li mariaedje et les saetchs di skelins</I> ([[J. Vrindts]]). <I>Si l'&nbsp;feme å havet vénreut et vos assaetchî e l'&nbsp;aiwe et vos stitchî dins s'&nbsp;grand saetch, ci sereut co ôte tchoi</I> ([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. sac.</span> rl a: [[Motî:tîke|tîke]], [[Motî:malkea|malkea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vudî s'&nbsp;saetch:</FONT> dire tot çou k'&nbsp;on-z a sol cour. <I>Faléve k'&nbsp;i vude si saetch et cossåyî, on côp po totes, tot çk'&nbsp;i rmawyive sins låtchî dispu des moes et des moes</I> ([[E. Gilliard]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on [[Motî:vû|vû]] saetch ni såreut tni droet.</FONT> <B>2.</B> muzeure do rindaedje des grins (100 kilos). <I>Ci tchamp la a rindou dipu d'&nbsp;50 saetchs a l'&nbsp;ectåre.</I> <span lang=fr>F. quintal.</span> <B>3.</B> malete di scolî. On dit eto: [[Motî:caba|caba]]. <span lang=fr>F. cartable.</span> <B>4.</B> pitite malete al mwin, po les femes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî foumer l'&nbsp;saetch:</FONT> li mete al tere po s'&nbsp;rapoizer. <I>On-z aveut bon d'&nbsp;rapoizer l'&nbsp;tchena et d'&nbsp;leyî foumer l'&nbsp;saetch</I> ([[R. Dedoyart]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sètch</FONT>, satch; Pc. sak</span>. Etimolodjeye: <span lang=la><I>saccu</I></span> (minme sinse). Ebreu <span lang=he>שק (''shk'')</span>. Ci mot cial est onk k' i gn a dins bråmint des lingaedjes del etire daegn. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saetchêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins on saetch. <I>A meynute, li pere Noyé, erlujhant come on clå d' keuve po fé des ureus pa banslêyes, vudrè s' saetchêye dins les aistrêyes</I> ([[C. Massaux]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sèchêye</FONT>, sètchèye, satchêye, satchée, satchîye, satchîe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saetchot</B></FONT> [o.n.] pitit saetch. <I>Les pladjes sont griblêyes di saetchot d' plastike.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;T' irès fé des saetchots:</FONT> t' irès al [[Motî:prijhon|prijhon]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sètchot</FONT>, satchot</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saetchea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:djezî|djezî]]. On dit eto: [[Motî:malete|malete]]. <span lang=fr>F. gésier.</span> <B>2.</B> estoumak do [[Motî:pourcea|pourcea]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:cou d' saetch|cou d'&nbsp;saetch]] * [[Motî:saetch-a-l'-air|saetch-a-l'-air]] ---- * [[saetchot d' plastike|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les saetchots d'&nbsp;plastike]] * [[dispouye des oujheas|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dispouyes des oujheas (mot saetchea, saetchot)]] * [[dispouye des grossès biesses|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dispouyes des grossès biesses (mot saetch)]] * [[dispouye des pourceas|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dispouyes des pourcesa (et l'&nbsp;mot saetchea)]] 7375 27064 2004-06-17T12:37:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîke</B></FONT> [f.n.] saetch di fene toele k'&nbsp;on mete les [[Motî:cossén|cosséns]] dvins. <span lang=fr>F. taie d'oreiller.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîkete</B></FONT> [f.n.] tîke. <I>On fjheut do feu dizo l'&nbsp;cuvele di blanc fier po fé cure les lénçoûs, les tîketes, les mapes et les siervetes</I> ([[A. Schmitz]]). Coinrece [[Basse-Årdene]]. 7376 27065 2004-06-17T12:01:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-plan]] 7377 27066 2004-06-17T12:24:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:malkea]] 7378 27067 2004-06-17T12:24:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:malkea]] 7379 27068 2004-06-17T12:34:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:saetch]] 7380 27069 2004-06-17T12:34:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:saetch]] 7381 27070 2004-06-17T12:37:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tîke]] 7382 27071 2005-06-16T23:34:21Z Lucyin 16 [[categoreye:ecolodjeye]] [[Imådje:manneste_wi.jpg|thumb|Saetchots d'&nbsp;plastike avou des mannestés dvins, tapés avå les voyes]] On '''saetchot d'&nbsp;plastike''', c'&nbsp;est on saetchot ki sieve a mete ses comissions, po lzès ramoenner al måjhon, pu après k'&nbsp;on [[Motî:hiner evoye|hene evoye]]. == Istwere des saetchots d' plastike == Les saetchots d'&nbsp;plastike ont divnou foirt corants a pårti des [[anêyes 1970]]. C'&nbsp;est pus ahessant ki les cabas et filets ås comissions, ca on pout aler fé ses coûsses sins rdiveur passer al måjhon po-z aler rcweri l'&nbsp;filet. Dins les [[anêyes 2000]], end a pattavå. Metans, el France, so èn an, on s'&nbsp;sieve di 17 miyårds di saetchots d'&nbsp;plastike. E l' Afrike, on-z a cmincî a-z eployî toplin des saetchots d' plastike aviè ls anêyes 1990. Come li ramassaedje des [[yôrdeures des manaedjes]] n' egzistêye nén co a mwintès plaeces k' i gn a, les djins tapèt cråndimint evoye tos les saetchots d' plastike. Å Marok, on-z avire k' on nd alowe on miyård so èn an. == Måfjhance des saetchots d' plastike == * On n'&nbsp;sait nén cwè fé po lzès distrure. I fåt 400 ans po k'&nbsp;i soeyénxhe distrûts tot seus. Si on lzès broûle, ça fwait des [[resserant gaz|resserants gaz]], ki rhåssèt li [[mannixhance di l' air]]. * Sovint, i s'&nbsp;ritrovèt dins l'&nbsp;nateure. I mannixhèt les pladjes, les bwès, les montinnes; on-z a conté k'&nbsp;end aveut 122 miyons so les pladjes di France. Åtoû des nozés ptits viyaedjes touristikes do Senegal, gn a des håyes etires covrowes di saetchots d' plastike, di totes les coleurs, ki disparnut l' payizaedje. Å Marok, gn a ene montinne etire k' est rcovrowe pa des noers saetchots d' plastike evolés pa l' grande air. * Cwand i volèt evoye dins les tchamps, i polnut esse magnîs pås vatches et lezî stoper l'&nbsp;panse. Les biesses [[boschetaedje|boschtèt]] et crevèt. Les dåféns les prindèt po des meduzes. * Cwand i volèt evoye el mer, i plèt esse magnî pås tortowes di mer et pås doféns, et lezî stoper les boyeas, et les touwer. * Dins les [[cotlî|cortijheas]], on les rescontere pacô pa trûlêyes paski sacwants cotlîs riprindèt les mizeres des veyes come bonmartcheye ansene. Mins, les bokets vont candjî li tcherpinte del tere, et, après deus u troes ansinaedjes avou ces composses la, on n' pôrè pupont ahiver d' verdeures, paski les raecinêyes vont aler astok siconte di des potches di plastike, ki les espaitchèt d' aler pus fond. == Pa cwè replaecî les saetchots d' plastike ? == * Les saetchots d' papîs&nbsp;? Nonna, ca, po fé do papî, i fåt do bwès; po-z aveur li påsse å papî, i fåt totès sôres di tchimicreyes, ki s' ritrovnut sovint dins les aiwes. Po fé meye saetchots d' plastike, fåt 36 lites di mazoute; po fé meye saetchots d' papî, endè fåt 47 lites. * Les saetchots fwaits avou des prodûts tchimikes ki s' dismantchèt dins l' nateure: inte di zels, li ''materbi''. * Sistinme des filets ås comissions k' on rind ås sårmas, et k' i sont-st oblidjîs d' vos les rprinde; zels i les rneteynut et les ralouwer. == Ene saye di replaeçaedje el Côsse == El [[Côsse]], gn a yeu ene campagne po s'&nbsp;mete cwite des saetchots d'&nbsp;plastike e 2002. On-z a dmandé a totes les djins di tchoezi inte les saetchots e polimere ki s'&nbsp;distrût tot seu, et des ralouwåves filets. Les djins ont tchoezi les cabas. I costèt 1 uro, mins on lzès pout discandjî, on novea po on vî. A Calvi, gn aveut deus sårmas ki vudént 50.000 saetchots d'&nbsp;plastike tos les djoûs. E&nbsp;2004, end a pus onk. Dins tote li Côsse, so deus ans, on-z a parvinou a fé baxhî l'&nbsp;eployadje di saetchots d'&nbsp;plastike di 80 åcint. == Les ôtès rexhowes == === Ramassaedje et ralouwaedje === On pout ramasser les saetchots d' plastike dins les depots ås måssîstés. E l' Afrike, gn a des pôvès djins ki fjhèt ci ovraedje la. Li plastike ramexhné inla pout esse ralouwé, po fé metans des buzetes pol raiwaedje des tchamps, u des adujhoes d' aiwe. L' aroke, c' est ki les saetchots de plastike ni sont nén pezants, et kel vî plastike si ratchete å kilo. Ås pris d' ractaedje, on ramasseu èn va nén ddja wangnî 1 € so ene djournêye. Ça n' vå nén les poennes. === Prodûts rawetreces po stombyî li distrujhaedje naturel === Asteure, on fwait des rcweraedjes po mete des prodûts d' rawete avou l' plastike, po k' i s' distrujhe tot seu so bråmint moens di tins. Po cmincî, on radjoute on prodût rawetrece ki va aidî li loumire, li tcholeur et l' ocsidjinne a cotaeyî li poliyetilinne a ptits bokets. Ça s' va fé so deus moes, estô di deus a troes ans. Après, on mete on deujhinme prodût, ki va stombyî l' "erunixhaedje" do plastike, pol rinde "magnåve" des microbes. Ça s' frè so deus ans (estô d' 400 ans). Ces noveas saetchots d' plastike la ont arivé sol martchî, å minme pris k' les vîs, e moes d' setimbe 2004. [[Imådje:saetchots_plastike2_wi.jpg|framed|Saetchots d' plastike sipårdous dins on bork e Marok]] 7383 27072 2004-06-17T14:12:13Z Pablo 5 Mannesté dlé El Djadida, Marok, djanvî 2003 {{licince imådjes Lucyin}} 7384 56008 2006-05-08T15:25:29Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:charlote_com.jpg|thumb|coviete]] '''Ch@rlote.com''', c' est on [[roman]] da [[Lucyin Somme]] k' a vudî e 2003, eplaidî dins l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon . == Racourti == Djihan, 18 ans, fwait do mnujhî avou s' pa. Si soçon Miyin mourt d'on magnant må. Djihan va a l'etermint. Cwand i rpassèt po dner l' mwin ås parints, Tchårlote, li soû da Miyin, rabresse Djihan come si ça sereut on près-parint, tot lyi shoflant : "Dj' espere bén k' on vos rvoerè co !" Mins Djhan n' a pus ristî vey les Piråds (li famile da Tchårlote) divant l' novelan. Cwand i lzî a stî sohaitî l' boune anêye, cwand il a dmandé après Tchårlote, li mere a dit k' elle esteut-st evoye. Les djins djhént k' ele prindeut del drouke. On djoû, Mayane li soû da Djhan lyi dene ene lete k' i gn a k' ene adresse éndjolike dissu: Ch@rlote.com. Djhan a scrît bråmint des emiles a Tchårlote. Mins ele ni lyi a nén respondou. Mins on djoû k' il steut ki tuzéve dins s' tchambe, i decida di rwaitî si éndjole po vey s' il aveut des messaedjes. Il aveut del tchance: gn aveut ene e-lete da Tchårlote, avou, mårké dsu: "Leyîz m' ene miete di tins". Tins d' l' ivier, Djhan et s' pa ont eterprin di rfé ene viye måjhon po on docteur di Nameur. Li docteur vineut cobén vey l' ovraedje. On bea djoû, il ont vnou a dvize avou l' docteur, et cåzer mestî. Li docteur si mestî, c' est d' sognî les droukés. C' est ddja bén atoumé. Djihan a stî sbaré mins i n' a nén oizeu dire k' il aveut ene s' soçondje ki s' droukéve. Cwand il ont yeu tot fwait l' måjhone, li docteur a priyî Djhan å restorant. Djhan n' a nén co oizou dmander cwè. Après marinde, il ont stî rboere ene djate di cafè al novele måjhone. Et Djhan a tolminme djåzé d' Tchårlote. Come dins les romans, li docteur, c' esteut l' prôpe mononke da Tchårlote, mins i n' si rwaitént pus dispu dedja ene tchoke. Il ont djåzé del maladeye da Tchårlote. Tchårlote s' a rtrové disseulêye, paski ses parints estént disbåtchîs del moirt di leu fi. I n' riwaitént pus leu båshele. Adon gn a des soçons ki l' ont swè-djhant rapåjhî tot lyi dnant des droukes. Mins cwand on prind ces droukes la, on n' s' è sait pus passer. Et li dvize inte li docteur et Djhan si djoke la, tot djhant: "Et la eyou k' elle end est, nosse Tchårlote !" On n' voerè måy Tchårlote (on serè en alinne disk' al fén). Mins on-z årè boune maye k' ele va schaper, et rdjonde Djhan, et kécfeye si maryî, et aveur mo des efants. Mins ça, l' oteur nel dit nén. == Kitaeyaedje do live == * p. 1 disk' a 128: tecse do roman, sins imådjes ni blankès pådjes. * p. 129 disk' a 132: djivêyes di mots ratournés e francès. == Plaeçmint dins l' tins et dins l' espåce == Li spoûle si passe å moumint k' elle a stî scrîte. On-z î cåze, cwand les eros rwaitnut l' tévé, di l' aprestaedje del [[guere d' Irak]] (2003-2005). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/somme_lucien.html#charlote On boket saetchî foû do roman.] * [http://relis-namurwes.be/livlsof.htm#charlote Ôte prezintaedje do live] (e francès, avou passaedje e walon). 7386 27074 2004-06-17T23:41:05Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa J.P. Dumont ås djournêye des belès letes e walon a Hu e moes d’ may 2004 (eplaidî sol Wiki avou si åjhmince) poitrait saetchî pa J.P. Dumont ås djournêye des belès letes e walon a Hu e moes d’ may 2004 (eplaidî sol Wiki avou si åjhmince) 7387 62719 2006-06-20T19:25:17Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Fauconnier]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Fauconnier]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Fauconnier]] [[Imådje:fauconnier_j-l.jpg|thumb|left|120px|(e 2004)]] '''Jean-Luc Fauconnier''' a skepyî e [[1941]]. C’ est on [[sicrijheus e walon|scrijheu e walon]], copurade dins "[[El Bourdon]]". C’ est eto on bouteu pol walon, come moenneu d' l' [[A.L.W.A.C.]] eyet come prezidint do ''[[Consey des Lingaedjes do Payis|Conseil des Langues Régionales Engogènes]]''. Come sicrijheu, il a-st eplaidî on [[roman e walon|roman]] ("[[Li djoû k' i plourè des pupes di tere (roman)|Li djoû k' i plourè des pupes di tere]]", 1992), des [[live di sovnances|lives di sovnances]] come escolî ("[[Avou ene pougneye, on nd a plin s' mwin (sovnances)|Avou ene pougneye, on nd a plin s' mwin]]", 1986, "[[Semdi (sovnances)|Semdi]]", 2004) et des [[pinsêye]]s "Les biestreyes da Miyin do coulot" (1998). == Jean-Luc Fauconnier et les idêyes ravicantisses == Jean-Luc Fauconnier est adrovou halif halof åzès idêyes ravincantisses : * I vout kel walon, avou li walon do Coûtchant, soeye ene langue, et nén on « patwès ». * I mete do walon dins ses spitches. * I cwirt a fé rexhe li walon foû des guetos waloneus, boutans avou l' enondaedje del [[Måjhon des Walons]] (1997), et a fé crexhe les rvowes e walon (boutans, på radjondaedje do Bourdon et do [[Moxhon d’ Ônea]] e djanvî 2004. * I cåza tenawete do rfondaedje dins l’ Bourdon : metans, après li djournêye UCW a Tchårlerwè sol rifondaedje e 1996 ; et po-z î anoncî on ratournaedje e rfondou d’ on powinme e sicilyin (2001). Nerén : * I sina li papî da [[Jean Lechanteur]] ki rfuze les noûmots, li rfondaedje eyet li statut d’ lingaedje å walon (1996). * Come prezidint do CRLE, i rfuza minme 1 uro simbolike po-z aspoyî l’ [[esplicant motî do walon]]. 7388 62834 2006-06-21T09:52:31Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[categoreye:lives e walon]] [[Categoreye:Romans]] Cisse categoreye ci rashonne tos les årtikes ki prezintèt ou djhèt åk åd fwait d'&nbsp;on roman scrît e walon. ===Vey eto=== * [[:Categoreye:Powezeye e walon|Powezeye e walon]] * [[:Categoreye:Prôze e walon|Prôze e walon]] 7389 35709 2005-07-20T20:25:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûle</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûle</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;[[Motî:texheu|texheu]]) pitit cilinde, k'&nbsp;on rôle li fyi d'&nbsp;treyaedje åtoû. <span lang=fr>F. canette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer di spoûle:</FONT> (vî mot des ovrîs texheus a Vervî) tchômer, pask'&nbsp;on n'&nbsp;a pont di spoûle a rispoûler. <I>Kimint, ti n'&nbsp;overes nén ouy&nbsp;? Dji djouwe di spoûle</I> (ramexhné pa [[J. Wisimus]]). <B>2.</B> longue istwere, avou des sacwès ki rivnèt tofer. <I>Li curé s'&nbsp;end a melé, et il a raconté li spoûle å Djangoû (ki s'&nbsp;feme coûtchive avou des djonnes do viyaedje)</I> ([[G. Lucy]]). rl a: [[Motî:paskeye|paskeye]], [[Motî:floriconte|floriconte]]. <span lang=fr>F. histoire, épisode, légende, épopée, saga.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)poûle, (è)spoûle</FONT>, s(u)poule, (è)spoule, espole; Pc époule, Gm èpole</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] tcherdjî l'&nbsp;fyi so li spoûle. <span lang=fr>F. bobiner.</span> <B>II.</B> [v.c.] [[dobleure|bate ene sakî]] (tot bouxhant dsu, u a on djeu d'&nbsp;cwåtes, evnd). <I>Dj'&nbsp;a stî spoûlé; i s'&nbsp;a fwait spoûler.</I> rl a: [[Motî:rispoûler|rispoûler]]. <span lang=fr>F. rosser, dépouiller, ruiner.</span> rl a: [[Motî:sipoûsler|sipoûsler]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûleu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûleu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûleu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûleuse, spoûlresse</B></FONT> [o.f.n.] dins èn ovroe d'&nbsp;texhaedje, ovrî, ovrire ki rôle li fyi so li spoûle. <span lang=fr>F. bobineur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûlaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûlaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûlaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "spoûler". <span lang=fr>F. bobinage, défaite cuisante, raclée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)poûlèdje, (è)spoûlèdje</FONT>, s(u)poûladje, (è)spoulâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûlêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûlêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûlêye</B></FONT> [f.n.] fyi metou so ene sipoûle. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûloe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûloe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûloe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite sipoûle fwaite avou on boket d'&nbsp;rozea. <span lang=fr>F. canette rudimentaire.</span> <B>2.</B> ci sôre di rozea la, po fé des ptitès spoûles. <span lang=fr>F. roseau à balai.</span> <B>3.</B> sipoûlinne. <span lang=fr>F. navette.</span> <B>4.</B> machine ki spoûle tote seule. <span lang=fr>F. bobinoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)poûlwè, (è)spoûlwè</FONT>, s(u)pouloû, s(u)poûleu, Tch. épolet, éplet</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûlinne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûlinne</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûlinne</B></FONT> [f.n.] usteye la k'&nbsp;on mete li spoûle divins, et ki ride inte les fyis d'&nbsp;treyaedje. <span lang=fr>F. navette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)poûlin.ne, (è)spoûlin.ne</FONT>, s(u)poulin.ne; Tch. époulaine</span>. 7390 35673 2005-07-20T20:00:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rispoûler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] ritcherdjî li spoûle. <span lang=fr>F. bobiner, rebobiner.</span> <B>II.</B> [v.c.] [[dobleure|bate ene sakî]] (tot bouxhant dsu, u a on djeu d'&nbsp;cwåtes, evnd). <I>I s'&nbsp;a fwait rispoûler.</I> <span lang=fr>F. rosser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rispoûler</FONT>, ruspoûler</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rispoûleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rispoûleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rispoûlresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:espoûleu|espoûleu]]. <span lang=fr>F. bobineur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rispoûleu, rispoûleuse, rispoûlresse</FONT>, ruspoûleu(se)</span>. Coinreces payis d'&nbsp;[[Vervî]]. 7391 27079 2004-06-21T08:55:45Z 212.217.117.85 #REDIRECT [[Motî:male]] 7392 27080 2004-06-21T07:54:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djezî</B></FONT> [o.n.] potche metowe dins l'&nbsp;vinte des oujheas, inte l'&nbsp;avaloe eyet l'&nbsp;estoumak, avou ene grosse sipesse coûtche di tchå, la k'&nbsp;les grinnes sont cbroyeyes. <I>Å Camroum, on dene li djezî a magnî ås djins k'&nbsp;on lzî vout fé oneur.</I> rl a: [[Motî:djaive|djaive]]. <span lang=fr>F. gésier.</span> <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:djavea.jpg]]<BR><BR>djezî (ådzeu) et estoumak (pårteye do dzo avou l'&nbsp;rodje mayta) di des cokeas moirts di pesse (poitrait saetchî pa L. Mahin).</P> ---- * [[dispouye des oujheas|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dispouyes des oujheas]] * [[djezî|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol djezî et ses lomaedjes e walon]] 7393 27081 2004-06-23T13:18:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djave</B></FONT> potche metowe å hatrea des oujheas, la k'&nbsp;les grins dmorèt on moumint, divant d'&nbsp;aler viè l'&nbsp;[[Motî:djezî|djezî]]. On dit eto: [[Motî:malete|malete]], [[Motî:face|face]], [[Motî:djaive|djaive]], [[Motî:gavêye|gavêye]]. <span lang=fr>F. jabot.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djavea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:djåbe|djåbe]] ki n'&nbsp;est nén co loyeye. <I>On dirè k'&nbsp;on rleve on djavea, mins k'&nbsp;on dresse ene djåbe.</I> <I>Pwis on ramasse ût, dijh, doze pougneyes, tant et si pô k'&nbsp;on vout, po fé des djaveas</I> ([[Henry Frenay]]). <I>Po l'&nbsp;awousse, li fåtcheu esteut shuvou pa ses aidants ki rlevént l'&nbsp;djavea, el coûtchî so on loyén fwait avou do strin d'&nbsp;swele et î fé des djåbes</I> ([[Georges Michel]]). <span lang=fr>F. javelle.</span> <B>2.</B> pitite djåbe d'&nbsp;avoenne po dner a magnî ås tchvås. <B>3.</B> djave. <span lang=fr>F. jabot.</span> ---- * [[dispouye des oujheas|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dispouyes des oujheas]] * [[djave|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol djave, et ses lomaedjes e walon]] 7394 27082 2004-06-18T22:00:50Z Timwi 25 /* Please feel free to consider the contents of this page as being in the public domain. You may copy and modify this freely. Currently, this doesn't do very much. */ /* Round the corners of everything. */ #p-cactions ul li, #p-cactions ul li a { -moz-border-radius-topleft: 8.1px; /* 0.59em; */ -moz-border-radius-topright: 8px; /* 0.57em; */ } #content { -moz-border-radius-topleft: 8.1px; -moz-border-radius-bottomleft: 8.5px; } div.pBody { -moz-border-radius-topright: 8px; -moz-border-radius-bottomright: 8.4px; } pre, table#toc, div.thumb div { -moz-border-radius-topleft: 8.1px; -moz-border-radius-topright: 8px; -moz-border-radius-bottomleft: 8.5px; -moz-border-radius-bottomright: 8.4px; } /* Change the background colour (and selected tab border colour) for non-article pages */ #content, #p-cactions ul li.selected a { background: #f5f5ff; } #p-cactions ul li.selected { border-color: #1080fa; } .ns-0 #content, .ns-0 #p-cactions ul li.selected a { background: white; } .ns-0 #p-cactions ul li.selected { border-color: #fabd23; } /* Change the colour and style of the borders around "pre"s. */ pre { border: 1px solid #A2C5E6; } /* make the Table of Contents look the same way as the info box in the top-right of my User page. */ table#toc { border: 1px solid #aaaaaa; border-spacing: 0; background-color: #f9f9f9; padding: 0; font-size: 95%; } table#toc tr#toctitle td { background-color: #e9e9e9; -moz-border-radius-topleft: 8.1px; -moz-border-radius-topright: 8px; padding: 0 10px; } table#toc tr#tocinside td { border-top: 1px solid #aaaaaa; background-color: inherit; padding: 5px; } /* Underline all links. */ a { text-decoration: underline; } table { background: inherit; } #siteNotice { background: #fff4f4; border: 1px solid #ff8080; text-align: center; -moz-border-radius-topleft: 8.1px; -moz-border-radius-topright: 8px; -moz-border-radius-bottomleft: 8.5px; -moz-border-radius-bottomright: 8.4px; font-size: 75%; } p.catlinks { margin: 0; padding: 0 5px 2px 5px; } div#catlinks { margin: 0 0 0 50%; padding: 0; font-size: 75%; border-left: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; border-right: 1px solid #aaaaaa; border-top: none; -moz-border-radius-bottomleft: 8.5px; -moz-border-radius-bottomright: 8.4px; background-color:#f9f9f9; text-align: right; } .firstHeading { margin-bottom: 0; } #contentSub { /* clear: both; */ margin-top: 3px; } 7395 27083 2004-06-18T22:01:03Z Timwi 25 ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','My user page'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','The user page for the ip you\'re editing as'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','My talk page'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','Discussion about edits from this ip address'); ta['pt-preferences'] = new Array('-','My preferences'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','The list of pages you\'re monitoring for changes.'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','List of my contributions'); ta['pt-login'] = new Array('o','You are encouraged to log in, it is not mandatory however.'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','You are encouraged to log in, it is not mandatory however.'); ta['pt-logout'] = new Array('o','Log out'); ta['ca-article'] = new Array('c','View the content page'); ta['ca-talk'] = new Array('t','Discussion about the content page'); ta['ca-edit'] = new Array('e','You can edit this page. Please use the preview button before saving.'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','Add a comment to this discussion.'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','This page is protected. You can view its source.'); ta['ca-history'] = new Array('h','Past versions of this page.'); ta['ca-protect'] = new Array('=','Protect this page'); ta['ca-delete'] = new Array('d','Delete this page'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','Restore the edits done to this page before it was deleted'); ta['ca-move'] = new Array('m','Move this page'); ta['ca-nomove'] = new Array('','You don\'t have the permissions to move this page'); ta['ca-watch'] = new Array('w','Add this page to your watchlist'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','Remove this page from your watchlist'); ta['search'] = new Array('f','Search this wiki'); ta['p-logo'] = new Array('','Main Page'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','Visit the Main Page'); ta['n-portal'] = new Array('','About the project, what you can do, where to find things'); ta['n-currentevents'] = new Array('','Find background information on current events'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','The list of recent changes in the wiki.'); ta['n-randompage'] = new Array('x','Load a random page'); ta['n-help'] = new Array('','The place to find out.'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','Support us'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('b','List of all wiki pages that link here'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','Recent changes in pages linking to this page'); ta['feed-rss'] = new Array('','RSS feed for this page'); ta['feed-atom'] = new Array('','Atom feed for this page'); ta['t-contributions'] = new Array('','View the list of contributions of this user'); ta['t-emailuser'] = new Array('','Send a mail to this user'); ta['t-upload'] = new Array('u','Upload images or media files'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','List of all special pages'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','View the content page'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','View the user page'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','View the media page'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','This is a special page, you can\'t edit the page itself.'); ta['ca-nstab-wp'] = new Array('c','View the project page'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','View the image page'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','View the system message'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','View the template'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','View the help page'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','View the category page'); function catsattop() { var cats = document.getElementById('catlinks'); var bc = document.getElementById('bodyContent'); bc.insertBefore(cats, bc.childNodes[0]); } if (window.addEventListener) window.addEventListener("load",catsattop,false); else if (window.attachEvent) window.attachEvent("onload",catsattop); 7396 36708 2005-08-01T17:01:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>watringue</B></FONT> [f.n.] sistinme di terêyes rimpleyes di [[Motî:balasse|balasses]], pu rcovrowes k' on fwait tot åtoû d' on pré k' est trop crou pol [[Motî:saiwî|saiwî]]. <I>Après l' guere, dj' a bouté po onk ki fjheut des watringues.</I> <span lang=fr>F. drain.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Watringue</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>la Watringue</span>): no d' ene plaece di [[Viyance]]. Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>waterring</span> (retourant fossé d' aiwe), riwalonijhaedje avou l' [[cawete -ingue]]. ---- [[watringue|Dipus d' racsegnes so les watringues]] 7397 27085 2004-06-19T10:51:32Z 212.217.117.31 <FONT COLOR="#ff0000"><B>balasse</B></FONT> pire di 4 a 6 cintimetes, come on mete so les voyes ådzo do tarmak, eyet so les voyes di tchmin d' fier. Etimolodjeye : Calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>ballast</span>, pal voye do francès. 7398 59037 2006-06-02T07:18:46Z Pablo 5 /* Kitaeyaedje do live */ luminme -> lu-minme [[Categoreye:powezeye e walon]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:li_ptit_hierdi.jpg|150px|right|]] '''Li ptit hierdî''' est on long [[arimea]], a môde d'&nbsp;[[epopêye]], da [[Louis Lagauche]] ki raconte li [[Motî:paskeye|paskeye]] d'&nbsp;on djonne bierdjî, Hanesse, ki vout aler vey kimint çk'&nbsp;on vike el veye. == Pîtaedje == C' est soeye-t i des [[zandrins]], soeye-t i des ût-pîs, u des dijh pîs. Gn a sovint des rprinjhe d'&nbsp;ene fråze ki rote come on respleu. == Kitaeyaedje do live == * Dicåçaedje e walon a s'&nbsp;camaeråde [[Marcel Launay]]. * Sol coviete divantrinne, gn a eto ene dijheye: “Vey, coprinde et inmer s'&nbsp;payis, c'&nbsp;est viker deus feyes”. * Les dessinaedjes sont da Maurice Salme. * Limeros d'&nbsp;saetchaedje (p. 9) * Adrovaedje e francès pa [[Auguste Doutrepont]] (p. 11 a 15). * Prezintaedje del sipoûle (vers di ût pîs): p. 17 a 19. * Après, li tecse lu-minme (p. 17 a 153), pårti e cénk '''tchants'''. Tchaeke tchant, avou les tites des sudjets k'&nbsp;on ndè va djåzer. Metans: :Tchant IV: A Lidje :1850 - Ene fiesse a Lidje - Vive Li Rwè - Pôve cokea d'&nbsp;Årdene - Après l'&nbsp;plouve, li bea tins - On vî bråve manaedje - L'&nbsp;aprindisse boledjî - Come les djoûs sont longs - Ene amorete - Cour d'&nbsp;agnon - Tchanson di rgret. * Note so les sourdants des viyès tchansons. * Motî walon-francès (p. 157-160). * Dataedje di fén d'&nbsp;imprimaedje: 6 di decimbe 1926, pa C. Gillard a Lidje. == Plaeçmint dins l' tins et dins l' espåce == * Li spoûle si passe e [[1850]], la k'&nbsp;on fiestêye les 20 ans del dislaxheye [[Beldjike]]. * Hanesse provént d'&nbsp;Burnontidje. I va å perlinaedje a Sint Rok a Biernåfa (Hôte-Årdene). Li tchant 4 si passe a Lidje. == Racsegnes foclorikes == * perlinaedje a Sint Rok. * Floriconte do [[bierdjî d' Mousni]]. * Fåve del [[biesse di Staneu]]. * Viyès tchansons: Vint k' huzene voci sol brouhire. E nosse manaedje, nos esténs troes. Bierdjî, hay, adschin del brouyire. == Saetchaedje == saetchî a 300 egzimplaires, inte di zels, 5 so papî speciå, foû handele, mårqués A a E et 95 so papî al mwin, limerotés di 1 a 95. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/lagauche.html#hierdî Kitaeyaedje do live et bokets saetchî foû, ki s' shuvèt] 7399 58635 2006-05-29T19:11:40Z Pablo 5 coviete do live "Colas Pirlôtche écriveur" da Léon Warnant == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7400 27088 2004-06-19T11:40:56Z Lucyin 16 Les motîs k' on-z a rcweri dvins, et les scrijhaedjes: spoûle [E1, E34, S109], spoule / supoule [S117], spoule [S109], espole [S109 (dins l' francès)], (è)spoule spoûler [E1, E42], spoulér [O0] spoûleû [E1], spoûleuûs [E42], spoûlerèsse [E1], spoûleûse [E42] spoûlèdje [E1, E42] spoulêye / supoulêye [S117] spouloû / supouloû [S117], spoûleû [E42], epolet [G150], ep'let [G150] epolet [G150] espoulaine [G150], spoulinne / supoulinne [S117] Les mots n' sont nén dins C9, nén dins O3. Po vey ces rahoucas cial: [[Djivêye des 500 motîs]] 7401 27089 2004-06-19T11:44:34Z Lucyin 16 Rahouca: ruspoûler [E42] ruspoûleûs [E42] 7402 27090 2004-06-19T11:46:57Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa J.P. Dumont ås djournêye des belès letes e walon a Hu e moes d’ may 2004 (eplaidî sol Wiki avou si åjhmince) poitrait saetchî pa J.P. Dumont ås djournêye des belès letes e walon a Hu e moes d’ may 2004 (eplaidî sol Wiki avou si åjhmince) 7403 57754 2006-05-21T13:34:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dos</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pårteye do coir des biesses metowe å dzeu, inte li cô et l' cawe; pårteye do coir des djins metou padrî, inte li cô et l' [[Motî:cronjhî|cronjhî]]; et k' est rond dins l' lårdjeur. <span lang=fr>F. dos.</span> <B>2.</B> rond dzeu d' ene sacwè. <B>3.</B> boket d' ene sacwè metou padrî. <I>Li dos d' ene tcheyire.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:infleure|infleure]] di cåze d' ene hagneure d' on [[Motî:tayan|tayan]], d' on [[Motî:cuzén|cuzén]], d' ene [[Motî:wesse 1|wesse]], d' ene araegne. <I>Ces dôsses k' il aveut-st atrapé, don&nbsp;! c' esteut ene biesse dins l' lét</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. piqure d'insecte.</span> <B>2.</B> dierinne [[Motî:plantche|plantche]], plate seulmint d' on costé, k' a on on rond dos. <I>Il a atchté on miyî d' plantches raboteyes et on miyî d' dôsses</I> (vîs papîs d' 1571, rinanxhîs pa [[L.Remacle]]). On dit eto: on [[Motî:difoûtrin|dfoûtrin]]; rl a: [[Motî:béle|béle]]. <span lang=fr>F. dosse.</span> [[Imådje:dossire.jpg|thumb|124px|li dossire (d' on tchvå nén atelé a des paenes)]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dossire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pårteye drîtrinne d' ene tcheyire, wice k' on-z asploye si dos. <span lang=fr>F. dossier.</span> <B>2.</B> pîce do [[Motî:haernixhmint|haernixhmint]] do tchvå d' trait metowe sol divant do dos, et ki va poirter les [[Motî:paene|paenes]] d' on tchår u d' ene tcherete. <span lang=fr>F. dossière.</span> <B>3.</B> documint avou tos les pondants eyet les djondants d' ene afwaire. <I>Pinotchet, (on dictateur tchilyin apicî a Londe e 1999) a stî revoyî e Tchili a pårti d' ene dossire medicåle foirdjeye påzès medcéns inglès</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:fåde 2|fåde 2]], [[Motî:fitchî|fitchî]]. <span lang=fr>F. dossier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dossîre</FONT>, dossîye, dossére, dossêre, dossière, doussîre</span>; miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 9.91. [[Imådje:dossete.jpg|thumb|169px|li fletche mostere li dossete]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dossete</B></FONT> [f.n.] pîce do haernixhmint do tchvå d' trait metowe sol mitan do dos (dissu l' [[Motî:selete|selete]] s' il astchait), et ki va esse atelêye après les traits. On dit eto: [[Motî:poirtåd|poirtåd]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dossète</FONT>, dossate, doussète</span>. Coinrece Payis d' [[Bietris]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dossî 1</B></FONT> [o.n.] dossire. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dossêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchedje|tchedje]] k' on poite so s' dos. <span lang=fr>F. fardeau.</span> Parintêye : * [[Motî:adossî|adossî]]. * [[Motî:dossî (viebe)|dossî]]. * [[Motî:edossî|edossî]]. 7404 27092 2004-06-21T08:08:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dossî</B></FONT> ([[Codjowaedje poussî|codjowaedje]]) [v.s.c.] (mot d'&nbsp;soyeu ås plantches) rissatchî li prumire [[Motî:dôsse|dôsse]] a ene groume, po-z aveur on plat costé. <I>Po cotinouwer a soyî i dossént les bwès å circulaire, pu après on les rpasséve å ruban</I> (ramexhné pa [[Jacky Adam]]). 7405 27093 2005-03-18T22:11:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>béle</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;[[houyreye]]) dôsse d'&nbsp;a pô près on mete, di tchinne u d'&nbsp;sapén ki sierveut å [[Motî:bwejhaedje|bwejhaedje]]. 7406 27094 2005-05-27T15:57:49Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] Li '''djave''' (on dit eto: li '''face''', li '''malete''', li '''gavêye''', li [[emacralé mot|djaive]]), c' est ene potche metowe å hatrea des oujheas, so l' [[avaloe]], la k' les grins dmorèt on moumint, divant d' aler viè l' [[djezî]]. == Tos les nos walons del djave == * li [[Motî:face|face]]: ([[rifrancijhaedje|rifrancijha]]). * li [[Motî:djaive|djaive]]. * li djave ([[rifondaedje do walon|disfondowes]]: gave); li [[djave|djavea]] ([[rifondaedje do walon|disfondowes]]: ''djavê, djêvia, gavia'') * li [[Motî:gavêye|gavêye]]; [[Motî:gavêye|gaviot]] * li [[Motî:male|malete]], u li [[Motî:male|male]]. Sourdant: notûle [[A.L.W.]] 8.12. == Maladeyes del djave == * li tricomonôze des colons: gros cås dins l' djave, avou toplin del matire. * li forsôlaedje del djave k' arive ås viyès poyes. On les pout solåcyî tot lzî fjhant tchitchî les grins foû. 7407 42207 2005-10-23T17:59:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>meye</B></FONT> <B>I.</B> [limerotant addj.] <B>1.</B> nombe 1000. <I>C'&nbsp;esteut dvant l'&nbsp;an meye.</I> <B>2.</B> bråmint. <I>Dji vs l'&nbsp;a dit pus d'&nbsp;meye côps.</I> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> meye pîces d'&nbsp;ene sacwè. <I>dj'&nbsp;end a fwait on meye, di ramons.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des meyes di:</FONT> bråmint des. <I> Gn aveut des meyes di djins.</I> <B>2.</B> meye francs, meye uros. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des meyes, mwintes meyes:</FONT> branmint des cwårs. <I>Waite, la ene clinike k'&nbsp;a ddja dvou coster mwintes meyes, la.</I> Croejhete: come no, "meye" prind l'&nbsp;måke do pluriyal. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyinme</B></FONT> [limerotant addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 1000. <I>C'&nbsp;est nén l'&nbsp;cintinme ki t'&nbsp;arivrès, c'&nbsp;est l'&nbsp;miyinme.</I> <B>2.</B> boket k'&nbsp;on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e meye. <span lang=fr>F. millième.</span> <I>Avou l'&nbsp;tarif di viè 1800, l'&nbsp;ancyin aidant d'&nbsp;Lidje ou patår valeut shijh cintemes et septante-ût meyinmes di cinteme (6,078)</I> ([[N. Lequarré]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyî</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) meye di. <I>Il a atchté on miyî d'&nbsp;plantches raboteyes et on miyî d'&nbsp;[[Motî:dôsses|dôsses]]</I> (vîs papîs d'&nbsp;1571, rinaxhîs pa [[L.Remacle]]) Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">miyî</FONT>, miyîr</span>. 7408 27096 2004-06-21T08:40:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyård</B></FONT> [o.n.] meye miyons. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">miyaur</FONT>, miyâr, miliâr, miliyar, miliaur, mëliâr</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyårdinme</B></FONT> [o.n.] boket k'&nbsp;on-z a cwand on pårtixh ene sacwè en on miyård. <I>Ça s'&nbsp;a fwait so on miyårdinme di sgonde.</I> <span lang=fr>F. milliardième.</span> 7409 27097 2004-06-21T08:40:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyon</B></FONT> [o.n.] meye côps meye Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">miyon</FONT>, milion, miliyon, miyan, mëlion, </span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyoninme</B></FONT> [o.n.] boket k'&nbsp;on-z a cwand on pårtixh ene sacwè en on miyon. <I>Ça s'&nbsp;a fwait so on miyoninme di sgonde.</I> <span lang=fr>F. millionième.</span> 7410 27098 2004-06-21T07:31:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7411 27099 2004-06-21T07:31:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7412 27100 2004-06-21T07:32:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7413 27101 2004-06-21T07:32:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7414 27102 2004-06-21T07:33:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7415 27103 2004-06-21T07:33:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7416 27104 2004-06-21T07:34:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7417 27105 2004-06-21T07:34:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7418 27106 2004-06-21T07:35:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7419 27107 2004-06-21T07:35:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7420 27108 2004-06-21T07:36:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7421 27109 2004-06-21T07:36:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7422 27110 2004-06-21T07:36:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7423 27111 2004-06-21T07:36:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7424 27112 2004-06-21T07:37:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7425 27113 2004-06-21T07:37:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7426 27114 2004-06-21T07:37:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7427 27115 2004-06-21T07:37:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7428 27116 2004-06-21T07:38:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7429 27117 2004-06-21T07:38:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7430 27118 2004-06-21T07:38:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7431 27119 2004-06-21T07:39:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7432 27120 2004-06-21T07:39:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7433 27121 2004-06-21T07:39:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7434 27122 2004-06-21T07:39:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 7436 27123 2004-06-21T07:43:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rispoûler]] 7437 27124 2004-06-21T07:43:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rispoûler]] 7438 27125 2004-06-21T07:43:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rispoûler]] 7439 27126 2004-06-21T08:09:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dossî]] 7440 27127 2004-06-21T08:18:59Z Pablo 5 dossire d' on tchvå nén atelé a des panes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} dossire d' on tchvå nén atelé a des panes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7441 27128 2004-06-21T08:20:08Z Pablo 5 imådje mostrant li dossete d' on arnitchmint d' tchivå (poitrait da L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} imådje mostrant li dossete d' on arnitchmint d' tchivå (poitrait da L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7442 27129 2004-06-21T08:21:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dos]] 7443 27130 2004-06-21T08:21:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dos]] 7444 27131 2004-06-21T08:21:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dos]] 7445 27132 2004-06-21T08:21:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dos]] 7446 27133 2004-06-21T08:21:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dos]] 7447 27134 2004-06-21T08:41:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:meye]] 7448 27135 2004-06-21T08:41:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:meye]] 7449 27136 2004-06-21T08:42:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:miyård]] 7450 27137 2004-06-21T08:42:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:miyon]] 7451 65141 2006-06-24T20:21:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[djun]] c' est li 169inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 170inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 196 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[16 di djun]] - [[17 di djun]] - [[19 di djun]] - [[20 d' djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Junie]] [[an:18 de chunio]] [[ar:18 يونيو]] [[ast:18 de xunu]] [[be:18 чэрвеня]] [[bg:18 юни]] [[br:18 Mezheven]] [[bs:18. juni]] [[ca:18 de juny]] [[ceb:Hunyo 18]] [[co:18 di ghjugnu]] [[cs:18. červen]] [[csb:18 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 18]] [[cy:18 Mehefin]] [[da:18. juni]] [[de:18. Juni]] [[el:18 Ιουνίου]] [[en:June 18]] [[eo:18-a de junio]] [[es:18 de junio]] [[et:18. juuni]] [[eu:Ekainaren 18]] [[fi:18. kesäkuuta]] [[fo:18. juni]] [[fr:18 juin]] [[frp:18 jouen]] [[fur:18 di Jugn]] [[fy:18 juny]] [[ga:18 Meitheamh]] [[gl:18 de xuño]] [[he:18 ביוני]] [[hr:18. lipnja]] [[hu:Június 18]] [[ia:18 de junio]] [[id:18 Juni]] [[ilo:Junio 18]] [[io:18 di junio]] [[is:18. júní]] [[it:18 giugno]] [[ja:6月18日]] [[jv:18 Juni]] [[ka:18 ივნისი]] [[ko:6월 18일]] [[ku:18'ê pûşperê]] [[la:18 Iunii]] [[lb:18. Juni]] [[lt:Birželio 18]] [[mk:18 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 18]] [[mn:06 сарын 18]] [[ms:18 Jun]] [[nap:18 'e giùgno]] [[nl:18 juni]] [[nn:18. juni]] [[no:18. juni]] [[oc:18 de junh]] [[pam:Juniu 18]] [[pl:18 czerwca]] [[pt:18 de Junho]] [[ro:18 iunie]] [[ru:18 июня]] [[scn:18 di giugnu]] [[sco:18 Juin]] [[se:Geassemánu 18.]] [[simple:June 18]] [[sk:18. jún]] [[sl:18. junij]] [[sq:18 Qershor]] [[sr:18. јун]] [[sv:18 juni]] [[te:జూన్ 18]] [[th:18 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 18]] [[tr:18 Haziran]] [[tt:18. Yün]] [[uk:18 червня]] [[vi:18 tháng 6]] [[war:Hunyo 18]] [[zh:6月18日]] 7452 65146 2006-06-24T20:22:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[djun]] c' est li 170inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 171inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 195 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[17 di djun]] - [[18 di djun]] - [[20 d' djun]] - [[21 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Junie]] [[an:19 de chunio]] [[ar:19 يونيو]] [[ast:19 de xunu]] [[be:19 чэрвеня]] [[bg:19 юни]] [[bs:19. juni]] [[ca:19 de juny]] [[ceb:Hunyo 19]] [[co:19 di ghjugnu]] [[cs:19. červen]] [[csb:19 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 19]] [[cy:19 Mehefin]] [[da:19. juni]] [[de:19. Juni]] [[el:19 Ιουνίου]] [[en:June 19]] [[eo:19-a de junio]] [[es:19 de junio]] [[et:19. juuni]] [[eu:Ekainaren 19]] [[fi:19. kesäkuuta]] [[fo:19. juni]] [[fr:19 juin]] [[frp:19 jouen]] [[fur:19 di Jugn]] [[fy:19 juny]] [[ga:19 Meitheamh]] [[gl:19 de xuño]] [[he:19 ביוני]] [[hr:19. lipnja]] [[hu:Június 19]] [[ia:19 de junio]] [[id:19 Juni]] [[ilo:Junio 19]] [[io:19 di junio]] [[is:19. júní]] [[it:19 giugno]] [[ja:6月19日]] [[jv:19 Juni]] [[ka:19 ივნისი]] [[kn:ಜೂನ ೧೯]] [[ko:6월 19일]] [[ku:19'ê pûşperê]] [[la:19 Iunii]] [[lb:19. Juni]] [[lt:Birželio 19]] [[mk:19 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 19]] [[mn:06 сарын 19]] [[ms:19 Jun]] [[nap:19 'e giùgno]] [[nl:19 juni]] [[nn:19. juni]] [[no:19. juni]] [[oc:19 de junh]] [[pam:Juniu 19]] [[pl:19 czerwca]] [[pt:19 de Junho]] [[ro:19 iunie]] [[ru:19 июня]] [[scn:19 di giugnu]] [[se:Geassemánu 19.]] [[simple:June 19]] [[sk:19. jún]] [[sl:19. junij]] [[sq:19 Qershor]] [[sr:19. јун]] [[sv:19 juni]] [[te:జూన్ 19]] [[th:19 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 19]] [[tr:19 Haziran]] [[tt:19. Yün]] [[uk:19 червня]] [[vi:19 tháng 6]] [[war:Hunyo 19]] [[zh:6月19日]] 7453 64244 2006-06-24T17:22:24Z Pablo 5 coridjaedje Li 20 d'&nbsp;[[djun]] c' est li 171inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 172inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 194 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1921]] : [[Lucienne Sarteau]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[18 di djun]] - [[19 di djun]] - [[21 di djun]] - [[22 d' djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Junie]] [[an:20 de chunio]] [[ar:20 يونيو]] [[ast:20 de xunu]] [[be:20 чэрвеня]] [[bg:20 юни]] [[bs:20. juni]] [[ca:20 de juny]] [[ceb:Hunyo 20]] [[co:20 di ghjugnu]] [[cs:20. červen]] [[csb:20 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 20]] [[cy:20 Mehefin]] [[da:20. juni]] [[de:20. Juni]] [[el:20 Ιουνίου]] [[en:June 20]] [[eo:20-a de junio]] [[es:20 de junio]] [[et:20. juuni]] [[eu:Ekainaren 20]] [[fi:20. kesäkuuta]] [[fo:20. juni]] [[fr:20 juin]] [[frp:20 jouen]] [[fur:20 di Jugn]] [[fy:20 juny]] [[ga:20 Meitheamh]] [[gl:20 de xuño]] [[he:20 ביוני]] [[hr:20. lipnja]] [[hu:Június 20]] [[ia:20 de junio]] [[id:20 Juni]] [[ie:20 junio]] [[ilo:Junio 20]] [[io:20 di junio]] [[is:20. júní]] [[it:20 giugno]] [[ja:6月20日]] [[jv:20 Juni]] [[ka:20 ივნისი]] [[ko:6월 20일]] [[ku:20'ê pûşperê]] [[la:20 Iunii]] [[lb:20. Juni]] [[lt:Birželio 20]] [[mk:20 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 20]] [[ms:20 Jun]] [[nap:20 'e giùgno]] [[nds:20. Juni]] [[nl:20 juni]] [[nn:20. juni]] [[no:20. juni]] [[oc:20 de junh]] [[pam:Juniu 20]] [[pl:20 czerwca]] [[pt:20 de Junho]] [[ro:20 iunie]] [[ru:20 июня]] [[scn:20 di giugnu]] [[sco:20 Juin]] [[se:Geassemánu 20.]] [[simple:June 20]] [[sk:20. jún]] [[sl:20. junij]] [[sq:20 Qershor]] [[sr:20. јун]] [[sv:20 juni]] [[te:జూన్ 20]] [[th:20 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 20]] [[tr:20 Haziran]] [[tt:20. Yün]] [[uk:20 червня]] [[vi:20 tháng 6]] [[war:Hunyo 20]] [[zh:6月20日]] 7455 43994 2005-11-10T18:14:56Z Pablo 5 {{djermon}} '''Maurice Neuville''' a skepyî diviè 1910. Il a moru li 08 di djun 1985. C' esteut on [[scrijheu e walon]], k' a cmincî a scrire des sacwès foû payis, come des vacances. [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Neuville, Maurice]] 7456 27142 2004-06-21T08:51:35Z 212.217.117.85 Racsegnes: Guy Delvaux (R.N.) 7457 65163 2006-06-24T20:25:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[djun]] c' est li 172inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 173inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 193 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 di djun]] - [[20 d' djun]] - [[22 d' djun]] - [[23 d' djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Junie]] [[an:21 de chunio]] [[ar:21 يونيو]] [[ast:21 de xunu]] [[be:21 чэрвеня]] [[bg:21 юни]] [[bs:21. juni]] [[ca:21 de juny]] [[ceb:Hunyo 21]] [[co:21 di ghjugnu]] [[cs:21. červen]] [[csb:21 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 21]] [[cy:21 Mehefin]] [[da:21. juni]] [[de:21. Juni]] [[el:21 Ιουνίου]] [[en:June 21]] [[eo:21-a de junio]] [[es:21 de junio]] [[et:21. juuni]] [[eu:Ekainaren 21]] [[fi:21. kesäkuuta]] [[fo:21. juni]] [[fr:21 juin]] [[frp:21 jouen]] [[fur:21 di Jugn]] [[fy:21 juny]] [[ga:21 Meitheamh]] [[gl:21 de xuño]] [[he:21 ביוני]] [[hr:21. lipnja]] [[hu:Június 21]] [[ia:21 de junio]] [[id:21 Juni]] [[ie:21 junio]] [[ilo:Junio 21]] [[io:21 di junio]] [[is:21. júní]] [[it:21 giugno]] [[ja:6月21日]] [[jv:21 Juni]] [[ka:21 ივნისი]] [[ko:6월 21일]] [[ku:21'ê pûşperê]] [[la:21 Iunii]] [[lb:21. Juni]] [[lt:Birželio 21]] [[mi:21 Pipiri]] [[mk:21 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 21]] [[ms:21 Jun]] [[nap:21 'e giùgno]] [[nl:21 juni]] [[nn:21. juni]] [[no:21. juni]] [[oc:21 de junh]] [[pam:Juniu 21]] [[pl:21 czerwca]] [[pt:21 de Junho]] [[ro:21 iunie]] [[ru:21 июня]] [[scn:21 di giugnu]] [[sco:21 Juin]] [[simple:June 21]] [[sk:21. jún]] [[sl:21. junij]] [[sq:21 Qershor]] [[sr:21. јун]] [[sv:21 juni]] [[te:జూన్ 21]] [[th:21 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 21]] [[tr:21 Haziran]] [[tt:21. Yün]] [[uk:21 червня]] [[vi:21 tháng 6]] [[war:Hunyo 21]] [[zh:6月21日]] 7458 27144 2004-06-21T09:04:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[sicrijheus e walon]] 7459 65168 2006-06-24T20:26:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[djun]] c' est li 173inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 174inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 192 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' djun]] - [[21 di djun]] - [[23 d' djun]] - [[24 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Junie]] [[an:22 de chunio]] [[ar:22 يونيو]] [[ast:22 de xunu]] [[be:22 чэрвеня]] [[bg:22 юни]] [[bs:22. juni]] [[ca:22 de juny]] [[ceb:Hunyo 22]] [[co:22 di ghjugnu]] [[cs:22. červen]] [[csb:22 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 22]] [[cy:22 Mehefin]] [[da:22. juni]] [[de:22. Juni]] [[el:22 Ιουνίου]] [[en:June 22]] [[eo:22-a de junio]] [[es:22 de junio]] [[et:22. juuni]] [[eu:Ekainaren 22]] [[fi:22. kesäkuuta]] [[fo:22. juni]] [[fr:22 juin]] [[fur:22 di Jugn]] [[fy:22 juny]] [[ga:22 Meitheamh]] [[gl:22 de xuño]] [[he:22 ביוני]] [[hr:22. lipnja]] [[hu:Június 22]] [[ia:22 de junio]] [[id:22 Juni]] [[ie:22 junio]] [[ilo:Junio 22]] [[io:22 di junio]] [[is:22. júní]] [[it:22 giugno]] [[ja:6月22日]] [[jv:22 Juni]] [[ka:22 ივნისი]] [[ko:6월 22일]] [[ku:22'ê pûşperê]] [[la:22 Iunii]] [[lb:22. Juni]] [[lt:Birželio 22]] [[mk:22 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 22]] [[mr:जून २२]] [[ms:22 Jun]] [[nap:22 'e giùgno]] [[nl:22 juni]] [[nn:22. juni]] [[no:22. juni]] [[oc:22 de junh]] [[pam:Juniu 22]] [[pl:22 czerwca]] [[pt:22 de Junho]] [[ro:22 iunie]] [[ru:22 июня]] [[scn:22 di giugnu]] [[sco:22 Juin]] [[simple:June 22]] [[sk:22. jún]] [[sl:22. junij]] [[sq:22 Qershor]] [[sr:22. јун]] [[su:22 Juni]] [[sv:22 juni]] [[te:జూన్ 22]] [[th:22 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 22]] [[tr:22 Haziran]] [[tt:22. Yün]] [[uk:22 червня]] [[vi:22 tháng 6]] [[war:Hunyo 22]] [[zh:6月22日]] 7460 65173 2006-06-24T20:27:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[djun]] c' est li 174inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 175inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 191 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1909]] : [[Max-André Frère]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[21 di djun]] - [[22 d' djun]] - [[24 di djun]] - [[25 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Junie]] [[an:23 de chunio]] [[ar:23 يونيو]] [[ast:23 de xunu]] [[be:23 чэрвеня]] [[bg:23 юни]] [[bs:23. juni]] [[ca:23 de juny]] [[ceb:Hunyo 23]] [[co:23 di ghjugnu]] [[cs:23. červen]] [[csb:23 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 23]] [[cy:23 Mehefin]] [[da:23. juni]] [[de:23. Juni]] [[el:23 Ιουνίου]] [[en:June 23]] [[eo:23-a de junio]] [[es:23 de junio]] [[et:23. juuni]] [[eu:Ekainaren 23]] [[fi:23. kesäkuuta]] [[fo:23. juni]] [[fr:23 juin]] [[frp:23 jouen]] [[fur:23 di Jugn]] [[fy:23 juny]] [[ga:23 Meitheamh]] [[gl:23 de xuño]] [[he:23 ביוני]] [[hr:23. lipnja]] [[hu:Június 23]] [[ia:23 de junio]] [[id:23 Juni]] [[ie:23 junio]] [[ilo:Junio 23]] [[io:23 di junio]] [[is:23. júní]] [[it:23 giugno]] [[ja:6月23日]] [[jv:23 Juni]] [[ka:23 ივნისი]] [[ko:6월 23일]] [[ku:23'ê pûşperê]] [[la:23 Iunii]] [[lb:23. Juni]] [[lt:Birželio 23]] [[mk:23 јуни]] [[ml:ജൂണ്‍ 23]] [[mr:जून २३]] [[ms:23 Jun]] [[nap:23 'e giùgno]] [[nl:23 juni]] [[nn:23. juni]] [[no:23. juni]] [[oc:23 de junh]] [[pam:Juniu 23]] [[pl:23 czerwca]] [[pt:23 de Junho]] [[ro:23 iunie]] [[ru:23 июня]] [[scn:23 di giugnu]] [[simple:June 23]] [[sk:23. jún]] [[sl:23. junij]] [[sq:23 Qershor]] [[sr:23. јун]] [[sv:23 juni]] [[te:జూన్ 23]] [[th:23 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 23]] [[tr:23 Haziran]] [[tt:23. Yün]] [[uk:23 червня]] [[vi:23 tháng 6]] [[war:Hunyo 23]] [[zh:6月23日]] 7461 43835 2005-11-10T16:10:56Z Pablo 5 {{djermon motî|male}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>male</B></FONT> [f.n.] <B>2.</B> [[Motî:djave|djave]] des oujheas. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>malete</B></FONT> [f.n.] <B>2.</B> potche metowe å hatrea des oujheas, la k' les grins dmorèt on moumint, divant d' aler viè l' [[Motî:djezî|djezî]]. Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]]. ---- * [[djave|Dipus d' racsegnes so les lomaedjes del face (des oujheas)]] 7462 65178 2006-06-24T20:28:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[djun]] c' est li 175inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 176inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 190 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' djun]] - [[23 d' djun]] - [[25 di djun]] - [[26 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Junie]] [[an:24 de chunio]] [[ar:24 يونيو]] [[ast:24 de xunu]] [[be:24 чэрвеня]] [[bg:24 юни]] [[bs:24. juni]] [[ca:24 de juny]] [[ceb:Hunyo 24]] [[co:24 di ghjugnu]] [[cs:24. červen]] [[csb:24 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 24]] [[cy:24 Mehefin]] [[da:24. juni]] [[de:24. Juni]] [[el:24 Ιουνίου]] [[en:June 24]] [[eo:24-a de junio]] [[es:24 de junio]] [[et:24. juuni]] [[eu:Ekainaren 24]] [[fi:24. kesäkuuta]] [[fo:24. juni]] [[fr:24 juin]] [[frp:24 jouen]] [[fur:24 di Jugn]] [[fy:24 juny]] [[ga:24 Meitheamh]] [[gl:24 de xuño]] [[he:24 ביוני]] [[hr:24. lipnja]] [[hu:Június 24]] [[ia:24 de junio]] [[id:24 Juni]] [[ie:24 junio]] [[ilo:Junio 24]] [[io:24 di junio]] [[is:24. júní]] [[it:24 giugno]] [[ja:6月24日]] [[jv:24 Juni]] [[ka:24 ივნისი]] [[ko:6월 24일]] [[ku:24'ê pûşperê]] [[la:24 Iunii]] [[lb:24. Juni]] [[lt:Birželio 24]] [[mi:24 Pipiri]] [[mk:24 јуни]] [[ms:24 Jun]] [[nap:24 'e giùgno]] [[nl:24 juni]] [[nn:24. juni]] [[no:24. juni]] [[oc:24 de junh]] [[pam:Juniu 24]] [[pl:24 czerwca]] [[pt:24 de Junho]] [[ro:24 iunie]] [[ru:24 июня]] [[scn:24 di giugnu]] [[sco:24 Juin]] [[simple:June 24]] [[sk:24. jún]] [[sl:24. junij]] [[sq:24 Qershor]] [[sr:24. јун]] [[sv:24 juni]] [[te:జూన్ 24]] [[th:24 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 24]] [[tr:24 Haziran]] [[tt:24. Yün]] [[uk:24 червня]] [[vi:24 tháng 6]] [[war:Hunyo 24]] [[zh:6月24日]] 7463 27149 2004-06-21T08:57:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' djun]] 7464 27150 2004-06-21T08:57:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' djun]] 7465 27151 2004-06-21T08:57:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' djun]] 7466 49729 2006-01-27T18:49:28Z Lucyin 16 rassonraedje / recråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>gave</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:djave|djave]] (des oujheas). Loukîz a : [[Motî:djawe|djawe]], [[Motî:djaive|djaive]]. <span lang=fr>F. jabot.</span> <B>2.</B> [[Motî:goidje|goidje]]. <I>Elle a sayî d' saiwer après l' bwès, mins l' sordjant l' a rhapé et l' apougnî pal gave </I>([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. gorge.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[gayel]] <span lang=ga>"gaba"</span> (boke, goidje). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gavêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> divant do cô. On dit eto: [[Motî:goidje|goidje]]. <span lang=fr>F. gorge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li gavêye å lådje:</FONT> èn pont aveur d'&nbsp;etchepe, ni ôte tchoi po rascovri li dvant do cô. <I>Li docteur nos djheut: vs avoz l'&nbsp;gavêye å lådje: vos atraproz do må</I> ([[E. Pècheur]]). <B>2.</B> pwetrene d'&nbsp;ene feme (ses sins). <I>Ele aveut ene cote k'&nbsp;on lyi voeyeut s'&nbsp;gavêye.</I> <span lang=fr>F. poitrine, poitrail.</span> <B>3.</B> [[Motî:djave|djave]] (des oujheas). <span lang=fr>F. jabot.</span> <B>4.</B> [[Motî:djaive|djaive]]. <I>Al dicåce, plin mes tchåsses, del dorêye plin m'&nbsp;gavêye, do rouyot plin mes shabots.</I> <span lang=fr>F. face, gueule.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gaviot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> goidje. <span lang=fr>F. gorge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Est çk'&nbsp;i gn a des ceréjhes låvå&nbsp;? Gn a bråmint mins c'&nbsp;est po m'&nbsp;gaviot:</FONT> [[xhinaedje d' on brut|xhinaedje]] do tchiptaedje do [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]]. <B>2.</B> [[Motî:djave|djave]] (des oujheas). <span lang=fr>F. jabot.</span> <B>3.</B> gamén, valet, fi. <I>Hê, vozôtes, vla l'&nbsp;bateme då gaviot da Cranasse</I> ([[F. Barry]]). Loukîz a : [[Motî:djambot|djambot]], [[Motî:roufion|roufion]], [[Motî:råpén|råpén]], [[Motî:cårpea|cårpea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gaviote</B></FONT> [f.n.] tinroxh del goidje, ki stitche foû, et ki rshonne a ene pitite peme. <span lang=fr>F. pomme d'Adam.</span> ---- * [[djave|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les lomaedjes del gave, gavêye u gaviot (des oujheas)]] * [[gaviote|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol gaviote]] 7467 65184 2006-06-24T20:29:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[djun]] c' est li 176inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 177inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 189 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' djun]] - [[24 di djun]] - [[26 di djun]] - [[27 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Junie]] [[an:25 de chunio]] [[ar:25 يونيو]] [[ast:25 de xunu]] [[be:25 чэрвеня]] [[bg:25 юни]] [[bs:25. juni]] [[ca:25 de juny]] [[ceb:Hunyo 25]] [[co:25 di ghjugnu]] [[cs:25. červen]] [[csb:25 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 25]] [[cy:25 Mehefin]] [[da:25. juni]] [[de:25. Juni]] [[el:25 Ιουνίου]] [[en:June 25]] [[eo:25-a de junio]] [[es:25 de junio]] [[et:25. juuni]] [[eu:Ekainaren 25]] [[fi:25. kesäkuuta]] [[fo:25. juni]] [[fr:25 juin]] [[frp:25 jouen]] [[fur:25 di Jugn]] [[fy:25 juny]] [[ga:25 Meitheamh]] [[gl:25 de xuño]] [[he:25 ביוני]] [[hr:25. lipnja]] [[hu:Június 25]] [[ia:25 de junio]] [[id:25 Juni]] [[ilo:Junio 25]] [[io:25 di junio]] [[is:25. júní]] [[it:25 giugno]] [[ja:6月25日]] [[jv:25 Juni]] [[ka:25 ივნისი]] [[ko:6월 25일]] [[ku:25'ê pûşperê]] [[la:25 Iunii]] [[lb:25. Juni]] [[lt:Birželio 25]] [[mk:25 јуни]] [[ms:25 Jun]] [[nap:25 'e giùgno]] [[nl:25 juni]] [[nn:25. juni]] [[no:25. juni]] [[oc:25 de junh]] [[pam:Juniu 25]] [[pl:25 czerwca]] [[pt:25 de Junho]] [[ro:25 iunie]] [[ru:25 июня]] [[scn:25 di giugnu]] [[simple:June 25]] [[sk:25. jún]] [[sl:25. junij]] [[sq:25 Qershor]] [[sr:25. јун]] [[sv:25 juni]] [[te:జూన్ 25]] [[th:25 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 25]] [[tr:25 Haziran]] [[tt:25. Yün]] [[uk:25 червня]] [[vi:25 tháng 6]] [[war:Hunyo 25]] [[zh:6月25日]] 7468 65189 2006-06-24T20:29:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[djun]] c' est li 177inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 178inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 188 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 di djun]] - [[25 di djun]] - [[27 di djun]] - [[28 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Junie]] [[an:26 de chunio]] [[ar:26 يونيو]] [[ast:26 de xunu]] [[be:26 чэрвеня]] [[bg:26 юни]] [[bs:26. juni]] [[ca:26 de juny]] [[ceb:Hunyo 26]] [[co:26 di ghjugnu]] [[cs:26. červen]] [[csb:26 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 26]] [[cy:26 Mehefin]] [[da:26. juni]] [[de:26. Juni]] [[el:26 Ιουνίου]] [[en:June 26]] [[eo:26-a de junio]] [[es:26 de junio]] [[et:26. juuni]] [[eu:Ekainaren 26]] [[fi:26. kesäkuuta]] [[fo:26. juni]] [[fr:26 juin]] [[frp:26 jouen]] [[fur:26 di Jugn]] [[fy:26 juny]] [[ga:26 Meitheamh]] [[gl:26 de xuño]] [[he:26 ביוני]] [[hr:26. lipnja]] [[hu:Június 26]] [[ia:26 de junio]] [[id:26 Juni]] [[ilo:Junio 26]] [[io:26 di junio]] [[is:26. júní]] [[it:26 giugno]] [[ja:6月26日]] [[jv:26 Juni]] [[ka:26 ივნისი]] [[ko:6월 26일]] [[ku:26'ê pûşperê]] [[la:26 Iunii]] [[lb:26. Juni]] [[lt:Birželio 26]] [[mk:26 јуни]] [[ms:26 Jun]] [[nap:26 'e giùgno]] [[nl:26 juni]] [[nn:26. juni]] [[no:26. juni]] [[oc:26 de junh]] [[pam:Juniu 26]] [[pl:26 czerwca]] [[pt:26 de Junho]] [[ro:26 iunie]] [[ru:26 июня]] [[scn:26 di giugnu]] [[sco:26 Juin]] [[simple:June 26]] [[sk:26. jún]] [[sl:26. junij]] [[sq:26 Qershor]] [[sr:26. јун]] [[sv:26 juni]] [[te:జూన్ 26]] [[th:26 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 26]] [[tr:26 Haziran]] [[tt:26. Yün]] [[uk:26 червня]] [[vi:26 tháng 6]] [[war:Hunyo 26]] [[zh:6月26日]] 7469 65194 2006-06-24T20:30:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[djun]] c' est li 178inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 179inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 187 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1936]] : [[Julos Beaucarne]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 di djun]] - [[26 di djun]] - [[28 di djun]] - [[29 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Junie]] [[an:27 de chunio]] [[ar:27 يونيو]] [[ast:27 de xunu]] [[be:27 чэрвеня]] [[bg:27 юни]] [[bs:27. juni]] [[ca:27 de juny]] [[ceb:Hunyo 27]] [[co:27 di ghjugnu]] [[cs:27. červen]] [[csb:27 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 27]] [[cy:27 Mehefin]] [[da:27. juni]] [[de:27. Juni]] [[el:27 Ιουνίου]] [[en:June 27]] [[eo:27-a de junio]] [[es:27 de junio]] [[et:27. juuni]] [[eu:Ekainaren 27]] [[fi:27. kesäkuuta]] [[fo:27. juni]] [[fr:27 juin]] [[frp:27 jouen]] [[fur:27 di Jugn]] [[fy:27 juny]] [[ga:27 Meitheamh]] [[gl:27 de xuño]] [[he:27 ביוני]] [[hr:27. lipnja]] [[hu:Június 27]] [[ia:27 de junio]] [[id:27 Juni]] [[ilo:Junio 27]] [[io:27 di junio]] [[is:27. júní]] [[it:27 giugno]] [[ja:6月27日]] [[jv:27 Juni]] [[ka:27 ივნისი]] [[ko:6월 27일]] [[ku:27'ê pûşperê]] [[la:27 Iunii]] [[lb:27. Juni]] [[lt:Birželio 27]] [[mi:27 Pipiri]] [[mk:27 јуни]] [[ms:27 Jun]] [[nap:27 'e giùgno]] [[nl:27 juni]] [[nn:27. juni]] [[no:27. juni]] [[oc:27 de junh]] [[pam:Juniu 27]] [[pl:27 czerwca]] [[pt:27 de Junho]] [[ro:27 iunie]] [[ru:27 июня]] [[scn:27 di giugnu]] [[sco:27 Juin]] [[simple:June 27]] [[sk:27. jún]] [[sl:27. junij]] [[sq:27 Qershor]] [[sr:27. јун]] [[sv:27 juni]] [[te:జూన్ 27]] [[th:27 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 27]] [[tr:27 Haziran]] [[tt:27. Yün]] [[uk:27 червня]] [[vi:27 tháng 6]] [[war:Hunyo 27]] [[zh:6月27日]] 7470 27156 2004-06-21T09:00:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Félicien Barry]] 7471 65199 2006-06-24T20:31:30Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[djun]] c' est li 179inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 180inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 186 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[26 di djun]] - [[27 di djun]] - [[29 di djun]] - [[30 di djun]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Junie]] [[an:28 de chunio]] [[ar:28 يونيو]] [[ast:28 de xunu]] [[be:28 чэрвеня]] [[bg:28 юни]] [[bs:28. juni]] [[ca:28 de juny]] [[ceb:Hunyo 28]] [[co:28 di ghjugnu]] [[cs:28. červen]] [[csb:28 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 28]] [[cy:28 Mehefin]] [[da:28. juni]] [[de:28. Juni]] [[el:28 Ιουνίου]] [[en:June 28]] [[eo:28-a de junio]] [[es:28 de junio]] [[et:28. juuni]] [[eu:Ekainaren 28]] [[fi:28. kesäkuuta]] [[fo:28. juni]] [[fr:28 juin]] [[frp:28 jouen]] [[fur:28 di Jugn]] [[fy:28 juny]] [[ga:28 Meitheamh]] [[gl:28 de xuño]] [[he:28 ביוני]] [[hr:28. lipnja]] [[hu:Június 28]] [[ia:28 de junio]] [[id:28 Juni]] [[ilo:Junio 28]] [[io:28 di junio]] [[is:28. júní]] [[it:28 giugno]] [[ja:6月28日]] [[jv:28 Juni]] [[ka:28 ივნისი]] [[ko:6월 28일]] [[ku:28'ê pûşperê]] [[la:28 Iunii]] [[lb:28. Juni]] [[lt:Birželio 28]] [[mk:28 јуни]] [[ms:28 Jun]] [[nap:28 'e giùgno]] [[nl:28 juni]] [[nn:28. juni]] [[no:28. juni]] [[oc:28 de junh]] [[pam:Juniu 28]] [[pl:28 czerwca]] [[pt:28 de Junho]] [[ro:28 iunie]] [[ru:28 июня]] [[scn:28 di giugnu]] [[sco:28 Juin]] [[simple:June 28]] [[sk:28. jún]] [[sl:28. junij]] [[sq:28 Qershor]] [[sr:28. јун]] [[sv:28 juni]] [[te:జూన్ 28]] [[th:28 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 28]] [[tr:28 Haziran]] [[tt:28. Yün]] [[uk:28 червня]] [[vi:28 tháng 6]] [[war:Hunyo 28]] [[zh:6月28日]] 7472 43848 2005-11-10T16:18:27Z Pablo 5 {{djermon motî|face|<hr>a verifyî (ôtes sinses?)}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>face</B></FONT> [f.n.] [[Motî:djave|djave]] des oujheas. <span lang=fr>F. jabot.</span> ---- * [[djave|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les lomaedjes del face (des oujheas)]] 7473 65204 2006-06-24T20:32:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[djun]] c' est li 180inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 181inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 185 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1886]]: [[Robert Schuman]] == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[27 di djun]] - [[28 di djun]] - [[30 di djun]] - [[1î d' djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Junie]] [[an:29 de chunio]] [[ar:29 يونيو]] [[ast:29 de xunu]] [[be:29 чэрвеня]] [[bg:29 юни]] [[bs:29. juni]] [[ca:29 de juny]] [[ceb:Hunyo 29]] [[co:29 di ghjugnu]] [[cs:29. červen]] [[csb:29 czerwińca]] [[cv:Çĕртме, 29]] [[cy:29 Mehefin]] [[da:29. juni]] [[de:29. Juni]] [[el:29 Ιουνίου]] [[en:June 29]] [[eo:29-a de junio]] [[es:29 de junio]] [[et:29. juuni]] [[eu:Ekainaren 29]] [[fi:29. kesäkuuta]] [[fo:29. juni]] [[fr:29 juin]] [[frp:29 jouen]] [[fur:29 di Jugn]] [[fy:29 juny]] [[ga:29 Meitheamh]] [[gl:29 de xuño]] [[he:29 ביוני]] [[hr:29. lipnja]] [[hu:Június 29]] [[ia:29 de junio]] [[id:29 Juni]] [[ilo:Junio 29]] [[io:29 di junio]] [[is:29. júní]] [[it:29 giugno]] [[ja:6月29日]] [[jv:29 Juni]] [[ka:29 ივნისი]] [[ko:6월 29일]] [[ku:29'ê pûşperê]] [[la:29 Iunii]] [[lb:29. Juni]] [[lt:Birželio 29]] [[mk:29 јуни]] [[ms:29 Jun]] [[nap:29 'e giùgno]] [[nl:29 juni]] [[nn:29. juni]] [[no:29. juni]] [[oc:29 de junh]] [[pam:Juniu 29]] [[pl:29 czerwca]] [[pt:29 de Junho]] [[ro:29 iunie]] [[ru:29 июня]] [[scn:29 di giugnu]] [[simple:June 29]] [[sk:29. jún]] [[sl:29. junij]] [[sq:29 Qershor]] [[sr:29. јун]] [[sv:29 juni]] [[te:జూన్ 29]] [[th:29 มิถุนายน]] [[tl:Hunyo 29]] [[tr:29 Haziran]] [[tt:29. Yün]] [[uk:29 червня]] [[vi:29 tháng 6]] [[war:Hunyo 29]] [[zh:6月29日]] 7474 59426 2006-06-06T13:31:55Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bDrove\b +Drouve) <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaive</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> vizaedje (sovint eployî come radoûcixha estô do mot "gueuye"). <I>Il a yeu m'&nbsp;pougn dissu s'&nbsp;djaive.</I> <I>Cwand dj'&nbsp;m'&nbsp;a fwait priyeu d'&nbsp;etermint, mi, Tchantchès, li curé djheut ki m'&nbsp;djaive di mocreye assaetchive purade les colibetes ki les priyires</I> ([[J.D. Boussart]]). rl a: [[Motî:djawe|djawe]]. <span lang=fr>F. figure, visage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il åreut falou vey si djaive&nbsp;!:</FONT> il a stî tot biesse. <span lang=fr>F. voir sa tête, sa gueule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji t'&nbsp;sipeyrè l'&nbsp;djaive</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dji t'&nbsp;fotrè m'&nbsp;pougn so t'&nbsp;djaive</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dji t'&nbsp;fotrè ene bafe a t'&nbsp;djaive</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">t'&nbsp;årès m'&nbsp;mwin a t'&nbsp;djaive:</FONT> dijhêyes po mancî. <span lang=fr>F. menace de casser la gueule, de giffler.</span> <B>2.</B> boke (metowe po cåzer). <I>Lyi faut clôre si djaive. Fijhoz lyi clôre si djaive.</I> rl a: [[Motî:linwe|linwe]], [[Motî:betch|betch]]. <span lang=fr>F. caquet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé aler s'&nbsp;djaive so tot l'&nbsp;monde:</FONT> cåzer bråmint tot dismeprijhant les djins. <span lang=fr>F. cancaner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé peter s'&nbsp;djaive:</FONT> <I>a)</I> fé di s'&nbsp;gueuye (si vanter). <I>b)</I> dire ene sacwè k'&nbsp;on åreut nén dvou. <span lang=fr>F. déconner, divulguer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;måle</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">flairante) djaive:</FONT> mwaijhe linwe (ki cdjåze les djins). <span lang=fr>F. mauvaise langue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaive d'&nbsp;atotes:</FONT> onk (ene) ki trouve risponse a tot, cwand on l'&nbsp;atake. <span lang=fr>F. langue bien pendue, qui riposte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaive di mocreye:</FONT> onk (ene) ki reye voltî des ôtes. <span lang=fr>F. moqueur (euse).</span> <B>3.</B> boke (metowe po magnî). <I>Drouve ti djaive et apice, pu clô t'&nbsp;djaive et maweye.</I> <I>Ele n'&nbsp;a pus nou dint el djaive.</I> <I>On-z a rieu del bezogne et lver des cwénzinnes et s'&nbsp;rimpli l'&nbsp;djaive avou do gris pwin</I> ([[W. Bal]]). <span lang=fr>F. bouche, gueule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;è mete plin l'&nbsp;djaive:</FONT> magnî golafmint. <span lang=fr>F. s'empiffrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipåmer l'&nbsp;djaive:</FONT> diner do boun amagnî (et aboere) (a ene sakî). <span lang=fr>F. régaler, gorger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i s'&nbsp;leye todi spåmer l'&nbsp;djaive:</FONT> i va magnî amon les ôtes po rén. <span lang=fr>F. pique-assiette.</span> <B>4.</B> [[Motî:djave|djave]]. <I>Li faizan aveut do mayisse plin s'&nbsp;djaive.</I> <I>Cwand dj'&nbsp;årans des grinnes plin nosse djaive, dit-st i on hosse-cou, dji tchantrans ene tchanson po l'&nbsp;ome k'&nbsp;els a semé</I> ([[Georges Pècheur]]). <span lang=fr>F. jabot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;end aveur disk'&nbsp;a l'&nbsp;djaive:</FONT> aveur magnî s'&nbsp;sô, esse bén rpaxhî. rl a: [[Motî:guedé|guedé]], rl a: [[Motî:pupe|pupe]]. <span lang=fr>F. saturé(e).</span> <B>5.</B> divant do cô. <I>I l'&nbsp;a prin pa s'&nbsp;djaive.</I> rl a: [[Motî:buzea|buzea]], [[Motî:hatrea|hatrea]], [[Motî:gavêye|gavêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene sakî a s'&nbsp;djaive:</FONT> l'&nbsp;emantchî. <span lang=fr>F. duper.</span> <B>6.</B> [[Motî:djezî|djezî]]. <span lang=fr>F. gésier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle end a plin s'&nbsp;djaive:</FONT> ele ratind famile. <span lang=fr>F. enceinte.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[gayel]] <span lang=ga>"gaba"</span> (boke, goidje). rl a: [[Motî:djawe|djawe]], [[Motî:djave|djave]], [[Motî:gave|gave]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djêve</FONT>, djéve, djève, tchève</span>. Parintêye: [[Motî:djaivler|djaivler]] ---- * [[djave|Dipus d' racsegnes so les lomaedjes del djaive des oujheas (sinse di djave)]] * [[djezî|Dipus d' racsegnes so les lomaedjes del djaive des oujheas (sinse di djezî]] 7475 27161 2005-01-29T21:04:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean-Denys Boussart]] 7476 27162 2004-06-21T09:08:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Willy Bal]] 7477 51285 2006-03-12T14:05:20Z Pablo 5 {{djermon biesse}} [[Categoreye:årtisyince]] Li '''djezî''', c' est on saetch metou dins l'&nbsp;vinte des oujheas, inte l'&nbsp;estoumak et les boyeas, la k'&nbsp;les grinnes sont cbroyeyes pa les spessès tchås di l' organe, et pa des piretes k' i gn a å mitan. == Tos les nos walons do djezî == Sourdant: notûle [[A.L.W.]] 8.13. [[en:Gizzard]] 7479 55092 2006-04-27T09:45:05Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Delvigne, Camille]] '''Camille Delvigne''' a vnou å monde li 12 di decimbe1887 a [[Spî]] et il a morou a [[Dinant]] li 08 di setimbe 1951. C' esteut on [[Sicrijheu e walon|fjheu d' arimeas e walon]]. Il a stî on moumint vijhén avou [[Gabrielle Bernard]]. Onk di ses arimeas, li [[Jean Guillaume|Pere Guillaume]] a toumé dsu on djoû e 1938 dins [[Shijhes et paskeyes]], et c' est ça ki l' a enondé a fé del powezeye e walon. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/delvigne.html Li pådje Camile Delvigne] 7480 27165 2004-06-21T09:15:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gave]] 7481 27166 2004-06-21T09:15:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gave]] 7482 27167 2004-06-21T09:15:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gave]] 7483 62468 2006-06-19T20:16:33Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Boussart]] [[Categoreye:Bouteus pol walon|Boussart]] [[Imådje:Jean-Denys_Boussart_2005.jpg|thumb|left|120px|(e 2005)]] '''Jean-Denys Boussart''' (e walon: Djihan-Dnixh, sipoté '''Marcatchou''') a skepyî li [[14 di fevrî]] [[1940]]. C'&nbsp;est on [[scrijheu e walon]] et bouteu pol foclore di [[Lidje (veye)|Lidje]]. Il a stî des anêyes et des razanêyes li "mayeur" del [[franke Republike di Sint Foyin]], a [[Djudla Mouze]]. Il a scrît des [[pitit roman|noveles]]: “[[Li Rodje Dame (noveles)|Li Rodje Dame]]” (1976); des arimeas: “Li prumire voye” (1966); “Mi pårotche po ene noere çanse” (1968); “Li botike ås araedjas” (1968); et eto do teyåte: “Li grande cizete” (1971). [[Imådje:Boussart.jpg|thumb|89px|(e 1979)]] I scrît eto e francès so des sudjets foclorikes u d'&nbsp;actouwalité dins li [[pitite gazete|ptite gazete]] “Vlan”, ene coirnêye ki s'&nbsp;lome “Vlan avå les voyes”. A eto stî prezidint do [[Cavea Lidjwès]]. Il esteut, avou, al [[S.L.L.W.]]. Jean-Denys Boussart est rprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]] et l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. == Djihan-Dnixh Boussart et l' movmint ravicantisse == [[Imådje:boussart_j-d.jpg|thumb|120px|(e 2004)]] Djihan-Dnixh Boussart est sconte di l'&nbsp;ehåyaedje do walon, tant do [[linwe-ehåyaedje|statut]] ki do [[rifondaedje d' ene langue|coir do lingaedje]]. Por lu, li walon ni doet wårder foû k'&nbsp;ene fonccion foclorike. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/boussart-rif.html Li pådje Djihan-Dnixh Boussart] 7484 27169 2004-06-21T19:23:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coube</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) <B>1.</B> bwès, on mete et dmey long, metou di dvant pa drî so li spale, et k'&nbsp;i gn a deus tchedjes ki pindèt après ås deus dbouts. <span lang=fr>F. palanche.</span> <B>2.</B> [[Motî:hårkea|hårkea]] (poite-saeyea). <span lang=fr>F.(vx, B): porte-seaux.</span> rl a: [[Motî:hårkea|hårkea]] (foto). <B>3.</B> (vî mot d'&nbsp;batlî) bwès metou ådvin des ptits bateas, ki rloye les deus boirds avou l'&nbsp;fond. Coinrece payis d'&nbsp;Flipvile et aschate walon picård (sinse 2). Etimolodjeye: latén <span lang=la>curva</span>. tz a: <span lang=fr>F. courbe.</span> 7485 27170 2004-12-08T19:38:57Z Pablo 5 coridj: machine <FONT COLOR="#ff0000"><B>corwaitî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> bén rwaitî po sayî d'&nbsp;coprinde. <I>On ricnoxhe åjheymint les piralinnes dins ls analisses, et les martchands d'&nbsp;cråxhes po les torteas divèt fé corwaiti tos les noveas arivaedjes d'&nbsp;ôle di friteure k'&nbsp;i rçujhèt</I> (L. Mahin). <I>Dji vôreu vormint esse ene pitite sori po vey comint çki les djudjes federås vont corwaitî les emiles</I> (L. Mahin). <I>Dji n'&nbsp;a nén corwaiti l'&nbsp;afwaire, mins on pôreut atåvler on scrijha LH come ça egzistêye didja divins ds ôtes lingaedjes</I> (S. Quertinmont). <span lang=fr>F. analyser, examiner.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;éndjolisse) riwaitî tofer a ene fonccion d'&nbsp;ene éndjole, d'&nbsp;on programe. <span lang=fr>F. contrôler.</span> <span lang=en>Ingl. to monitor.</span> Etimolodjeye: bodje waitî, dobe betchete co- (a bon refoircixhante) + r-, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>corwaitaedje</B></FONT> [o.n.] accion d'&nbsp;corwaitî; si rzultat. <span lang=fr>F. analyse, examen, contrôle.</span> <span lang=en>Ingl. monitoring.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>corwaiteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>corwaiteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>corwaitresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki corwaite. <I>Dins l'&nbsp;Calindrî 99, gn a on boket da Gilbert Colleaux, on fén corwaiteu des biesses des bwès.</I> <I>Tos les corwaiteus del bourse ni voeyèt nén ça d'&nbsp;on trop boun ouy.</I> <span lang=fr>F. analyste, critique observateur, trice.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>corwaitoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;éndjolisse) programe ki corwaite ene fonccion d'&nbsp;ene éndjole. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;corwaiteu del tchedje del batreye:</FONT> pitit programe po corwaitî li tchedje del batreye d'&nbsp;ene axhlåve copiutrece. <span lang=en>Ingl. battery charge monitor.</span> <B>2.</B> machine di corwaitaedje. Disfondowes: <B>corwêteu</B>, <B>corwaitwè</B>, corwêtoû. 7486 27171 2004-06-21T19:27:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:corwaitî]] 7487 27172 2004-06-21T19:27:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:corwaitî]] 7488 27173 2004-06-21T19:27:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:corwaitî]] 7489 27174 2004-06-21T19:27:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:corwaitî]] 7490 27175 2004-06-21T19:27:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:corwaitî]] 7491 43847 2005-11-10T16:17:47Z Pablo 5 {{djermon motî|corone|<hr>i manke li sinse 1}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>corone</B></FONT> [f.n.] <B>2.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;corone d'&nbsp;ådje:</FONT> ådje d'&nbsp;èn åbe (rond dins l'&nbsp;tronce d'&nbsp;èn åbe ki mostere si ådje) <I>Dj'&nbsp;alans conter les corones d'&nbsp;ådje.</I> <B>3.</B> (v.v.m.) viye pîce di manoye d'&nbsp;ôr. <I>Les corones di France passént å pus sovint a Lidje po cénk cårlusses tot ronds cwand nd aveut k'&nbsp;ene. Mins, d'&nbsp;après l'&nbsp;cri d'&nbsp;Peron, avou l'&nbsp;piete d'&nbsp;on payis a l'&nbsp;ôte, ele ni valént djusse cial ki cwate cårlusses et dijh-noûf patårs, et on n'&nbsp;måkéve nén d'&nbsp;disconter l'&nbsp;patår cwand c'&nbsp;est ki l'&nbsp;påymint ndè valeut les poennes.</I> <span lang=fr>F. écu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ricweri ene corone a l'&nbsp;andje:</FONT> po-z aler tirer del milice ou del rekisicion. 7492 27177 2004-06-21T19:29:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>corone sint Djan</B></FONT> [f.n.] [[Motî:airdiè|airdiè]]. Disfondowes: corone sint Djan, courone sint Djan. Coinrece Payis de Bastogne. 7493 27178 2004-06-21T19:29:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coroye sint Djan</B></FONT> [f.n.] [[Motî:airdiè|airdiè]]. Disfondowes: <B>corô<SUP>n</SUP>ye Sint Djan</B>, coroûye Sint Tchan, crôye Sint Dj'han, Clôye Sint Djan. Coinrece Payis de Bastogne. 7494 27179 2004-06-21T19:32:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coujhene</B></FONT> [f.n.] plaece k'&nbsp;on-z î cût a magnî. <I>Tot bodjant l'&nbsp;covieke del sitouve on pô e coisse, on-z alouméve li coujhene tins des prumirès munutes k'&nbsp;el nute touméve</I> (G. Mottard). rl a: [[Motî:cure|cure]]. Disfondowes: couhine, couhène, couhëne, coujine, coujène, coujëne, <FONT COLOR="#800080">coûjène</FONT>, cuhine, cu.ine, cûhine, cu.ène, kuyène, cujine, cûjine, cûjène, cûjëne, cwizine, cwîzine, <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el notûle ALW 4.45 ey el mape ALW 4.27</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coujhnî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coujhnire</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] ome (feme) ki fwait a magnî. <I>Dj'&nbsp;aveu shijh tchesteas avou leus coujhnires, djårdinîs, maçons, moenneus d'&nbsp;atelêyes, meskenes, boledjîs, conteus, marixhås, et palfurnîs</I> (L. Hendschel). <I>Les coujhnîs n'&nbsp;ont nén vudî d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe assez po fé l'&nbsp;cafè d'&nbsp;l'&nbsp;åmatén.</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). <I>Fé les lisses po les comission, cori pattava les reyons, et tote sitantche, arindjî divant l'&nbsp;caissire l'&nbsp;amonucion pol coujhnire</I> (O. Coutisse-Uytebrouk). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">coujhnire</FONT> [f.n.] sitouve po fé a magnî. <I>Ene coujhnire å bwès, å tcherbon, å gaz, ene coujhnire electrike.</I> <I>Frotez l'&nbsp;coujhnire pol bén rischurer.</I> <I>Dins les botikes on vindeut des coujhnires et des ptits tupins po les gamenes djouwer a fé a magnî</I> (M. Georges). Disfondowes: coûjnî (îre), coûh'nî (îre), <FONT COLOR="#800080">coûhy'nî (îre)</FONT>, cûj'nî (îre); cwizignére, cwizignêre. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coujhner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] fé a magnî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coujhnêye</B></FONT> [f.n.] amagnî divant l'&nbsp;ouxh, avou des harins et des petêyès crompires (sovint dins l'&nbsp;payis d'&nbsp;Måmdey). <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:coujhni.jpg]]<BR><BR>coujhnî (poitrait saetchî pa L. Mahin).<!-- foû abondroets --></P> 7495 27180 2004-06-21T19:34:26Z Pablo 5 Poitrait d' èn ome avou on vantrin k' est ki coujhnêye (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lujcyin}} Poitrait d' èn ome avou on vantrin k' est ki coujhnêye (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lujcyin}} 7496 27181 2004-06-21T19:35:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coujhene]] 7497 27182 2004-06-21T19:35:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coujhene]] 7498 27183 2004-06-21T19:35:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coujhene]] 7499 27184 2004-06-21T19:35:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coujhene]] 7500 27185 2004-06-21T20:21:00Z 212.217.117.5 #REDIRECT [[Motî del Hesbaye]] 7501 27186 2004-06-22T08:00:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaivler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler s'&nbsp;[[Motî:djaive|djaive]]. rl a: [[Motî:djawyî|djawyî]]. <span lang=fr>F. babiller, jaser, bavarder.</span> <B>2.</B> tchanter, tot djåzant des oujheas. <span lang=fr>F. gazouiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djévler</FONT>, djêvlè, djèvlè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaivladje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "djaivler". <span lang=fr>F. commérage, papotage, gazouillement, gazouilli, babillage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djêvlèdje</FONT>, djêvladje</span>. 7502 27187 2004-06-22T08:05:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djawe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchife|tchife]]. <span lang=fr>F. joue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete a djawe:</FONT> [[Motî:enonder|s'&nbsp;enonder]], [[Motî:estchåfer|s'&nbsp;estchåfer]]. <I>Metoz vos bén a djawe divant d'&nbsp;comincî.</I> <span lang=fr>F. se mettre en train.</span> <B>2.</B> [[Motî:djaive|djaive]]. (radoûcixhant mot po "[[Motî:gueuye|gueuye]]"). <I>Elle a co fwait aler s'&nbsp;djawe.</I> <I>Elle ènd a ene, di djawe.</I> <span lang=fr>F. langue.</span> rl a: [[Motî:badjawe|badjawe]]. <B>3.</B> [[Motî:djave|djave]]. <span lang=fr>F. jabot.</span> <B>4.</B> [[Motî:djezî|djezî]]. <span lang=fr>F. gésier.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[gayel]] <span lang=ga>"gaba"</span> (boke, goidje). rl a: [[Motî:djaive|djaive]], [[Motî:djave|djave]], [[Motî:gave|gave]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:berdeler|berdeler]]. rl a: [[Motî:djaivler|djaivler]]. <span lang=fr>F. bavarder.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djawyî</FONT>, djawiyî, djaw'yer, djawyè, djawiyi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djawieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djawieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>djawiresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki djaweye tofer. <span lang=fr>F. bavard.</span> 7503 27188 2004-06-22T08:07:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djawe djawe</B></FONT> &#91;[[mot-criya]]&#93; tchiptaedje do [[såverdea]]. <I>Schoû l'&nbsp;såverdea ki fwait tchiripe et djawe djawe.</I> rl a: [[Motî:djawe|djawe]]. 7504 27189 2004-06-21T23:25:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djaivler]] 7505 27190 2004-06-21T23:26:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djawe]] 7506 27191 2004-06-21T23:27:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djawe]] 7507 27192 2004-06-21T23:28:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djawe]] 7508 27193 2004-06-21T23:28:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djawe]] 7510 34399 2005-07-10T14:25:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Josée Mathot]] 7511 27196 2004-06-21T23:34:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Julos Beaucarne]] 7512 27197 2004-06-21T23:34:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Pècheur]] 7513 27198 2004-06-21T23:35:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[José Schoovaerts]] 7514 27199 2004-06-22T07:35:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>badjawe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dizo del [[Motî:djawe|djawe]]. <I>Cwand i s'&nbsp;måvléve, ses badjawes tronnént.</I> <span lang=fr>F. mâchoire inférieure.</span> On dit eto: [[Motî:babetch|babetch]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé peter l'&nbsp;badjawe (a ene sakî):</FONT> lyi fote ene tchofe. <span lang=fr>F. giffler, souffleter.</span> <B>2.</B> boke (ki djåze bråmint). <I>On lyi rabatrè s'&nbsp;badjawe.</I> <span lang=fr>F. caquet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene fire badjawe:</FONT> fé di s'&nbsp;gueuye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé aler s'&nbsp;badjawe:</FONT> cåzer bråmint, u cåzer dabôrd k'&nbsp;on s'&nbsp;divreut taire. <I>C'&nbsp;est-ene tchafete, i fåt todi k'&nbsp;ele fwaiye aler s'&nbsp;badjawe.</I> <span lang=fr>F. babiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clôre si badjawe:</FONT> si taire. <I>Cloyoz vosse badjawe, vî råvlea&nbsp;!</I> <I>Si vs årîz clôs vosse badjawe, on n'&nbsp;åreut nén seu çoula.</I> <B>3.</B> åjhmince po djåzer. <I>Avou l'&nbsp;badjawe k'&nbsp;il a, i vindreut do keuve po d'&nbsp;l'&nbsp;ôr.</I> <I>Avou les femes, i saye di rire. Mins nerén, i n'&nbsp;a nén l'&nbsp;manire. I n'&nbsp;les såreut ddja adawyî, I n'&nbsp;a nén l'&nbsp;badjawe d'&nbsp;on pårlî</I> (rat. pa [[L. Mahin]]). <I>Mins Bawin aveut del badjawe, si vos voeyoz çou k'&nbsp;dji vou dire, ey el feme endè pierda l'&nbsp;tiesse</I> ([[J.P. Dumont]]). On dit eto: [[Motî:babeye|babeye]], [[Motî:gueuye|gueuye]]. <span lang=fr>F. bagou, babil, faconde.</span> <B>4.</B> [[Motî:tchafete|tchafete]]. <I>Kéne badjawe ki cisse båshele la&nbsp;!</I> <I>Taijhe tu po l'&nbsp;amour di Diu, viye badjawe&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. bavard, babillard.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. 7515 27200 2004-06-22T07:35:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bafe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchofe|tchofe]]. <span lang=fr>F. gifle, claque, taloche, soufflet.</span> 7516 27201 2004-06-22T07:36:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>berlafe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchofe|tchofe]]. <span lang=fr>F. gifle, claque, taloche, soufflet.</span> 7517 27202 2004-06-22T08:17:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchofe</B></FONT> [f.n.] bouxhaedje, avou l'&nbsp;mwin å lådje, sol [[Motî:tchife|tchife]] d'&nbsp;ene sakî. On dit eto: [[Motî:bafe|bafe]], [[Motî:berlafe|berlafe]], [[Motî:bardouxhe|bardouxhe]]. <span lang=fr>F. gifle, claque, taloche, soufflet.</span> 7518 27203 2004-12-28T21:29:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[sinonimeye]] 7519 39529 2005-09-11T10:11:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossiner</B></FONT> [v.c.] sicrire si [[Motî:sina|sina]], a mwintes so on papî k'&nbsp;on s'&nbsp;a metou d'&nbsp;acoird di respecter çou k'&nbsp;gn a ddins. <span lang=fr>F. signer, conclure, parapher (un pacte, un traité).</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:siner|siner]] eyet betchete rifondowe co-, nén spotchåve, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossina</B></FONT> [o.n.] documint cossiné pa des payis. <I>Li guere di Crimêye, c'&nbsp;est Napoleon&nbsp;III k'&nbsp;el moenna al Rûsseye, e 1854-1856, po dislaxhî France des ebertacaedjes do cossina d'&nbsp;Wîne.</I> <I>Li cossina do Trek (1990) po les payis d'&nbsp;l'&nbsp;Urope moussî dins l'&nbsp;zone di l'&nbsp;uroliård.</I> rl a: [[Motî:pake|pake]], [[Motî:påye 2|påye]]. <span lang=fr>F. traité.</span> Etimolodjeye: bodje cossiner, cawete -a (absitroet rzultat di l'&nbsp;accion), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossinant</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossinante</B></FONT> [addj., purade padvant] ki cossene on papî. <I>Si les cossinantès pårteyes ont des tuzêyes lon erî d'&nbsp;n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte, on pake c'&nbsp;est l'&nbsp;mitan-voye k'&nbsp;a polou esse trovêye cwand k'&nbsp;tchaeke onk a yeu fwait bon cour so målès djambes</I> ([[P. Sarachaga]]). ---- * [[cossina|Dipus d' racsegnes so les cossinas]] 7520 36645 2005-08-01T00:15:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Corti</B></FONT> no di des ptits bans del Walonreye: <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Corti(-Wodon)</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cortil-Wodon</span>, rebané avou [[Motî:Ferneamont|Ferneamont]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Corti-Noermont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cortil-Noirmont</span>, rebané avou Tchåsse. Etimolodjeye: patwès latén <span lang=la>"cortile"</span> (cinse); rl a: [[Motî:Corçale|Corçale]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cortijhyin, inne</B></FONT> [n.dj.] dimanant(e) di Corti. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Cortizyin</B>, <FONT COLOR="#800080">Cortijyin, Cortihy'yin</FONT></span>. ---- * [[Corti-Noermont|Dipus di racsegnes so Corti-Noermont]] * [[Corti-Wodon|Dipus di racsegnes so Corti-Wodon]] 7521 27206 2004-06-22T08:33:59Z Pablo 5 '''Corti''' u '''Corti-Wodon''' (so plaece: ''Corté'', fr: ''Cortil-Wodon'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Ferneamont]]. ''Ôte plaece lomêye Corti: [[Corti-Noermont]]. * Dimorants: Cortijhyins, Cortijhyinnes. * Limero del posse: '''5380''' (vî limero '''5069''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;19''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do patwès latén ''cortile'' (cinse); vey eto: [[Corçale]], [[Corti-Noermont]]. == Nos d'&nbsp;plaeces di Corti == Wodon, Bele Air; A Fontnale (disfondowe: ''Font'nèle''); Ambrinne; A Réncoû (disfondowe: ''Récou''), ås Trîxhes (disfondowe: ''aus Trîches''); å Molén (disfondowe: ''au Molègn''); a Nénvåcoû (disfondowe: ''Névaucou''). == Tuzance walone == === Accint walon d'&nbsp;Corti === Li son ''én'' est prononcî "é" å mitan des mots, et "-ègn" al fén des mots (come el [[Hesbaye]]). 7522 36643 2005-08-01T00:13:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Corti]] 7523 51402 2006-03-12T14:52:58Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Corti-Noermont''' (so plaece, ''Cortë-Nwêrmont'', fr: ''Cortil-Noirmont'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Tchåsse]]. ''Ôte plaece lomêye Corti: [[Corti-Wodon]].'' * Limero del posse: '''1450''' (vî limero '''5861''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;110''' Etimolodjeye: patwès latén ''cortile'' (cinse); rl a: [[Corçale]]. 7524 27209 2004-06-22T08:43:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cossiner]] 7525 27210 2004-06-22T08:43:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cossiner]] 7526 27211 2004-06-22T08:44:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cossiner]] 7527 27212 2004-06-23T12:17:41Z Pablo 5 å dzeu: li grinne di speate; dizo: li grinne di speate, schoyowe, avou l' xho apontiaedje da Louwis Baidjot {{licince imådjes Lucyin}} 7528 37493 2005-08-09T18:29:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinrêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dinrêye d' awousse</FONT>: [[Motî:fenaesse|fenaesse]] k'&nbsp;on [[Motî:ahiver|ahive]] dins les tchamps, et ki dene des grins. <I>Avou les bijhes, les dinrêyes sont tårdowes.</I> <I>Ciste anêye ci, totes les dinrêyes sont beles al campagne.</I> On dit eto: [[Motî:divere|divere]], [[Motî:grin|grin]]. <span lang=fr>F. céréale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rintrer les dinrêyes:</FONT> fé l'&nbsp;awousse. <span lang=fr>F. moisson.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l'&nbsp;awousse po l'&nbsp;dinrêye: on botea å dijhea:</FONT> ancyin paymint des ovrîs d'&nbsp;awousse. <B>2.</B> sacwè k'&nbsp;on coûtive po magnî. <I>La des bounès dinrêyes.</I> <span lang=fr>F. denrée, récolte.</span> <B>3.</B> çou k' on-z a dandjî po fé èn amagnî. <I>Dj' aprestêye mes dinrêyes po fé l' tåte.</I> <I>Ele mete totès sôres di dinrêyes dins s' sope.</I> <span lang=fr>F. ingrédient.</span> <B>4.</B> martchandeye. <I>Fåt k' tchaeconk vinde des dinrêyes.</I> <span lang=fr>F. marchandise.</span> <B>5.</B> (pus stroetmint) mwaijhe martchandeye. <I>Asteure, on mete totès sôres di dinrêyes dins l' farene.</I> <I>Ké dinrêye&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. produit, substance, saleté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene drole di dinrêye:</FONT> ene laide martchandijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del dinrêye a troes ônes po on franc.</FONT> <B>6.</B> tolminme ké prodût. <span lang=fr>F. matière.</span> <B>7.</B> [[Motî:sitofe|sitofe]]. <I>Nos irans atchter del dinrêye po s'&nbsp;rabiyî.</I> <I>C'&nbsp;esteut del dinrêye a fleurs.</I> <span lang=fr>F. tissu.</span> <B>8.</B> laid mot <I>Ele lyi end a dit, del dinrêye, dins s'&nbsp;colere</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. propos injurieux.</span> <B>9.</B> djins nén comifåt. <span lang=fr>F. racaille, engence.</span> <B>10.</B> [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>I lyi a fotou del dinrêye.</I> <span lang=fr>F. raclée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dinrêye</FONT>, dinréye, dinrée, déréye, dêrêye, dêrée</span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:dinî|dnîrêye]] (k'&nbsp;on-z a po on dnî). ---- [[dinrêye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les dinrêyes d'&nbsp;awousse]] 7529 27214 2004-06-22T11:51:19Z Lucyin 16 grinnes des dinrêyes: di hintche a droete et do dzeu å dzo: frumint, sipeate, oidje, avoenne (grinnes aprestêyes pa Louwis Baidjot) {{licince imådjes Lucyin}} grinnes des dinrêyes: di hintche a droete et do dzeu å dzo: frumint, sipeate, oidje, avoenne (grinnes aprestêyes pa Louwis Baidjot) {{licince imådjes Lucyin}} 7530 58395 2006-05-25T21:54:34Z Pablo 5 Djinre diferin displaecî viè Mots avou djinre diferin e walon ey e francès: tite pus precis {{djermon}} Cisse pådje ci rashonne les mots k'&nbsp;ont-st on '''djinre diferin''' kel parey a zels e francès. == omrin e francès et femrin e walon == * [[Motî:ådje|ådje]] * [[Motî:blé|blé]] == femrin e francès ey omrin e walon == * [[Motî:dint|dint]] 7531 27216 2004-06-22T20:08:23Z Lucyin 16 tchamp d' swele (Marok, 2003) {{licince imådjes Lucyin}} tchamp d' swele (Marok, 2003) {{licince imådjes Lucyin}} 7532 27217 2004-06-23T12:58:29Z Pablo 5 Lomaedjes do swele el Walonreye e 1935 (dinêyes do PALW, ritchaborêyes pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7533 27218 2004-06-23T13:00:36Z Pablo 5 swele - Semaedje do swele tot åtoû des aireyes ås pastekes (Marok) {{licince imådjes Lucyin}} 7534 27219 2004-06-22T20:11:15Z Lucyin 16 swele {{licince imådjes Lucyin}} swele {{licince imådjes Lucyin}} 7535 27220 2004-06-22T20:11:48Z Lucyin 16 swele {{licince imådjes Lucyin}} swele {{licince imådjes Lucyin}} 7536 27221 2004-06-23T14:55:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>swele</B></FONT> [o.n.] dinrêye avou on longou strin et on ptit fén grin, ki vént bén dins les pôvès teres (såvlon et schayisse), e sincieus latén, <I><span lang=la>Secale cereale</span></I>. <I>E l'&nbsp;Årdene, dinltins, on n'&nbsp;magnive ki do pwin di speate u do pwin d'&nbsp;swele.</I> <I>Avou li strin d'&nbsp;swele, on fjheut des toets et des tchetoeres.</I> <I>On seméve sovint do swele dins les trucreyes. On dnéve do setch swele a respirer ås tchvås k'&nbsp;avént les brontches tcherdjeyes. On-z ecråxhive les coshets avou do swele</I> ([[Jules Boulard]]). <I>I n'&nbsp;magnèt k'&nbsp;do pwin d'&nbsp;swele et des canadas</I> ([[J. Waslet]]). <I>On fjheut des loyéns po loyî les djåbes avou do strin d'&nbsp;swele.</I> <I>Li pwin d'&nbsp;swele est pus macasse kel pwin d'&nbsp;frumint</I> ([[P. Defagne]]). <I>Po l'&nbsp;awousse, li fåtcheu esteut shuvou pa ses aidants ki rlevént l'&nbsp;djavea, el coûtchî so on loyén fwait avou do strin d'&nbsp;swele et î fé des djåbes</I> ([[Georges Michel]]). On dit eto: [[Motî:rigon|rigon]], [[Motî:waessin|waessin]], [[Motî:blé|blé]], [[Motî:grin|grin]]. <span lang=fr>F. seigle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li swele voet voltî s'&nbsp;mwaisse eraler; u: i fåt kel swele vos voeye raler cwand vos l'&nbsp;avoz semé:</FONT> I nel fåt nén rcatchî dtrop. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li swele ès seme dins l'&nbsp;poussire, eyet l'&nbsp;grin dins les broûs:</FONT> El fåt semer cwand i fwait setch. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé pesteler l'&nbsp;swele påzès biesses:</FONT> ancyinne tecnike ki replaecive li rôlaedje, po kel swele ki leve [[Motî:sitocler|sitokele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">swèle</FONT>, swale, swèye, swaye, swâye, swane</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>soille (1330), soile (1305)</span>. Etimolodjeye: patwès latén "secale" (minme sinse). Coinrece Payis d'&nbsp;Dinant, [[Eter-Sambe-et-Mouze]], [[Bote di Djivet]], [[Basse-Årdene]]. {| ALIGN="CENTER" CELLSPACING=0 BORDER=0 |- | WIDTH="33%" VALIGN="TOP"|[[Imådje:swele1.jpg]] | WIDTH="33%" VALIGN="TOP"|[[Imådje:swele2.jpg]] | WIDTH="33%" VALIGN="TOP"|[[Imådje:swele3.jpg]] |- | COLSPAN="3" ALIGN="CENTER"| A hintche: hayon d'&nbsp;swele (aireye ås pastekes); å mitan: les vetès påtes; a droete: ene maweure påte (poitraits saetchîs pa L. Mahin). |} Parintêye: * Mot d'&nbsp;aplacaedje [[Motî:swele-frumint|swele-frumint]] ---- * [[swele|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol swele]] 7537 27222 2004-06-22T20:16:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Djivet]] 7538 27223 2004-06-22T20:17:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî del Fagne et del Tieraxhe]] 7539 27224 2004-12-20T21:33:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Swele]] (''soele'' esteut-st ene viye rifondowe) 7540 27225 2004-06-23T15:01:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdele 1</B></FONT> [f.n.] [[Motî:vôte|vôte]] avou del farene d'&nbsp;avoenne et d'&nbsp;[[Motî:boûkete|boûkete]]. <I>Elle aveut fwait des berdeles pol djoû des åmes: c'&nbsp;esteut ene glotinreye po les vîs Årdinwès did dinltins</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. crêpe de sarrasin.</span> Coinrece [[payis di Smwès]]. Omonimeye: [[Motî:berdeler|berdele]] (berdeleu u berdelaedje) 7541 27226 2004-06-22T20:38:22Z Lucyin 16 Soele-frumint displaecî viè Swele-frumint #REDIRECT [[Swele-frumint]] 7542 27227 2004-06-23T15:08:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>swele-frumint</B></FONT> [o.n.] croejhmint di [[Motî:frumint|frumint]] et di [[Motî:swele|swele]], ki rind dipus kel swele, mins est pus edurant kel frumint. On dit eto: [[Motî:triticaye|triticaye]]. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje no (swele) + no (frumint), sol tcherpinte do mot sincieus <span lang=la>"triticale"</span>, 2004. ---- * [[swele-frumint|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol swele-frumint]] 7543 27228 2004-06-23T15:14:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>triticaye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:swele-frumint|swele-frumint]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>triticale</span> (latén <I><span lang=la>triticum</span></I> + latén <I><span lang=la>secale</span></I>), avou ene fåsse [[cawete -aye]] (modele latén <I><span lang=la>animale</span></I> =&gt; walon åmaye, 2004. ---- * [[swele-frumint|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol triticaye]] 7544 27229 2004-06-23T15:14:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waessin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:swele|swele]]. <I>Après, on meteut des balasses so les radjondaedjes po l'&nbsp;tere èn nén moussî ddins; après, on rcatchive avou des strins d'&nbsp;waessin</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <I>Les såbes s'&nbsp;abatèt so les spales come les fås d'&nbsp;l'&nbsp;awousse s'&nbsp;abatèt so l'&nbsp;waessin</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. seigle.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) sôre di hôt swele di leccion, avou on pus gros grin et ki dnéve ene pus blanke farene. <I>Si on n'&nbsp;sait nén di poleur vini rcweri l'&nbsp;blé tot droet, on rashonne cwénze, vint, trinte copurnales ene adlé l'&nbsp;ôte, et on fwait-st on taessea, k'&nbsp;on rascovere avou ene tchape di strins d'&nbsp;waessin</I> ([[Henry Frenay]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèssin</FONT>, wassin</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;almand <span lang=de>"Weizen"</span> (frumint). Coinrece payis d'&nbsp;Lidje, [[Vervî]], [[Hesbaye]], Måtche. <P ALIGN="CENTER">[[Imådje:waessin_mape.jpg]]<BR><BR>Mape des lomaedjes do waessin el Walonreye e 1935.</P> ---- * [[swele|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol waessin]] 7545 27230 2004-06-22T23:33:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:swele]] 7546 27231 2004-06-22T23:34:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:swele]] 7547 27232 2004-06-22T23:34:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:swele]] 7548 27233 2004-06-22T23:35:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:swele]] 7549 27234 2004-06-22T23:36:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:swele]] 7550 27235 2004-06-22T23:36:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:swele]] 7551 27236 2004-06-22T23:37:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:waessin]] 7552 27237 2004-06-22T23:38:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:waessin]] 7553 27238 2004-06-22T23:38:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:blé]] 7555 62663 2006-06-20T18:11:41Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lathuy]] '''Jean de Lathuy'''&nbsp;(e walon, on dvreut dire '''Djihan d'&nbsp;[[Låtu]])''', a skepyî e [[1906]] et a morou diviè [[1980]]. I dmoréve a [[Djiblou]]. C'&nbsp;esteut on [[scrijheu e walon]], aidant d'&nbsp;procureu do rwè di s'&nbsp;mestî. Il a vudî: deus ramexhnêyes d'&nbsp;arimeas: "Les djårdéns sins voyes" (1930); eyet "Les set petchîs capitås" (1937). Di 1950 a 1958, il a eplaidî ene cintinne di fåves di Lafontinne dins ''Le courrier de l'&nbsp;Orneau'', ene [[pitite gazete]] di Djiblou. So les minmes trevéns, ses tecses sont cobén replaidîs dins les [[Cayés Walons]]. Si prôpe coleccion des Cayés Walons, a stî dnêye pa si eritî a [[Lucyin Somme]], k' aveut vnou dmorer, lu eto, a Djiblou. == Tinmes et tecnikes. == === Tecnikes d'&nbsp;adjinçnaedje do powinme === * Il eploye do shijh-pîs u do ût-pîtaedje. * Onk des prumîs fjheus d'&nbsp;arimeas ki s'&nbsp;sieve del tecnike di fé des rimes avou des mots metous å cminçmint del fråze u del fråzlete. Metans: : Come i sont-st anoyeus ! Leu hinne. :S'&nbsp;aclape su zeles come ene fîflinne. ucobén :I n'&nbsp;prind k'&nbsp;do noer cafè et sait :Cobén d'&nbsp;grains est çk'&nbsp;il è fåt moure. === Les tinmes === Dins tos ses prumîs scrijhaedjes, c'&nbsp;est des sudjets a vey avou li rlidjon catolike (les doze sitåcions do tchmin d'&nbsp;croes; l'&nbsp;Assompcion; les set petchîs capitås. == Jean de Lathuy eyet li rfondaedje. == Jean de Lathuy inméve bén les beas mots, il voeyeut voltî l' beaté. Po ses scrijhaedjes, Jean de Lathuy: * aléve rapexhî des mots d' Lidje (sûti, påjhûle), di Nivele (terchedon) et d' ôte pårt, cwand i trovéve k' il estént pår pus walons ki les cis k' il oyeut dins s' payis (''intèlijant'', ''calme'', ''entrëtans''). Sorlon li [[djermêye 48|scole diyalectolodjike]], les mots walons divnut dmorer "otintikes". Si n' ont i nén l' droet do voyaedjî. * erîléve les [[spotchåvès voyales]], minme dins les mots calkés setchmint do francès. Metans "dozinme s<FONT COLOR="#ff0000"><B>i</B></FONT>tåcion", eployî pa Di Låtu dins l' motî rlidjeu, "n' est nén diyalectolodjike" ([[M. Piron]]). Sorlon les diyalectolodjikes, i fåreut wårder li calcaedje setch do francès "dozinme ''ståcion''". * riwalonijhive sacwants mots calkés do francès po fé ses arimeas, et nén "atestés pa temons": ''affable'' => afiåve. Eto, li Djhan d' Låtu pout esse loukî come èn anonceu do movmint des [[rfondeus]]. == De Lathuy a-t i fwait avou ls Almands ? == De Lathuy esteut foirt crustin; il esteut mårlî a Djiblou. On pout dire ki c' esteut èn "efoufyî do bon Diu". Come les [[Recsisse]]s estént eto foirt crustins, nén merveye k' i s' åye bén etindou avou zels. Mins après, on lyi fjheut fé des sacwès padrî s' dos. Après l' guere, on l' a fwait passer po on traite; et i n' cåzéve pus a nolu. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/de_lathuy.html Li pådje Djhan d' Låtu] 7556 51140 2006-03-10T21:32:28Z Lucyin 16 /* Dobes rifondowes abandnêyes. */ [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] ene '''dobe rifondowe''', c' est, dins les tecnikes di [[rfondaedje do walon]], on mot k' on a ritnou deus rfondaedjes, diferins assez, mins ki c' est mågré tot l' minme tcherpinte. == Sitratedjeye des dobès rfondowes == Les dobès rfondowes sont ahivêyes po "fé plaijhi" a sacwants coines do payis, k' ont, po des mots foirt corants, des prononçaedjes diferins del prumire rifondowe, et eto nén rshonnants å [[spotchant lingaedje]]. On saye k' i gn åye li pus waire possibe di dobès rfondowes, ca c' est contråve ås såmes do rfondaedje. == Egzimpes di dobès rfondowes == === El croejhete === * Dobe prono pårtixhrê: [[Motî:è|è]]; [[Motî:endè| endè]]. * etroclêyès dvancetes: [[Motî:azès|azès; åzès]]; a les. [[Motî:pås|pås]], pa les. === ezès codjowaedjes === * Les [[riwaitant|rwaitants]] di l' indicatif prezintrece ([[cawetes -nut & -èt]]) et do suddjonctif prezintrece. * Les dobes pårticipes erireces. * sacwants codjowaedjes coinreces tipikes do viebe "esse": il ere, il ît (il esteut); il erént (il estént). === el morfolodjeye (aboctaedje des mots) === * Li ristitcheye voyale et l' advancêye voyale. ** Li [[betchete s(i)- / (e)s-]] ** Ôtes mots ki cmincèt pa S + Cossoune. ** Li [[betchete r(i)- / (e)r-]] ** Les årtikes et prezintoes. *** Li [[betchete ki- / c(o)-]] * Li femrin di nos d' fijheuse et d' mestî ** Li [[no d' fijheus]]e: femrin del [[cawete -eu]]: cawete -euse u cawete -resse. ** Sacwants femrins del [[cawete -î]]: cawetes -resse u cawete -ire: (gaztire / gaztresse; ovrire / overresse). == e motlî == === mots a mierpî === * [[Motî:mî|mî]], [[Motî:mia|mia]]: les deus mots ont tchaeke ene mitan del Walonreye, '''mî''' so Lidje et l' Årdene, '''mia''' so Nameur et ene miete so Tchålerwè. * [[Motî:u|u]], [[Motî:ou|ou]]: '''ou''' est l' pus lådje oyowe; '''u''' est pus court, et diferin do francès. * [[Motî:ouy (po vey)|ouy]], [[Motî:iy|iy]], '''iy''' dizo disfondowe ''î'' so Tchålerwè, foirt tipike, ki pout rprezinter eto li disfondowe di Måmdi ''û''. Sol restant del Walonreye, on-z a '''ouy'''. * [[Motî:åy|åy]], [[Motî:way|way]]: deus sinonimes di '''oyi''', foirt corants, onk d' Årdene (dizo disfondowe ''ây''), l' ôte do Coûtchant walon. * [[Motî:pwin|pwin]], [[Motî:pan|pan]]: '''pan''' est foirt corant a Lidje. * [[Motî:bwès|bwès]], [[Motî:bos|bos]]: '''bos''' å Coûtchant walon, foirt corant. A dné des parints [[Motî:boskiyon|boskiyon]], [[Motî:bokion|bokion]] k' ont wangnî so l' Basse-Årdene. * [[Motî:paile|paile]] & [[Motî:payele|payele]] === bodjes === * [[Motî:djermer|djårner]] les deus mots ont tchaeke ene mitan del Walonreye, '''djermer''' so Lidje et l' Årdene, k' a des parints tipikes (djermale, djermêye); '''djårner''' so Nameur et Tchålerwè, pus tipike. * [[Motî:balance|balance]] / balancî / bloncî === cawetes et betchetes === * Dobe cawete di viebe -ter / -oter: betchter / betchoter; tchicter / tchicoter * Dobe cawete di viebe -ner / -iner === sinonimeye di mot foirt corant avou deus diferinnès betchetes === * [[Motî:solea|solea, s(o)lo]]: s(o)lo est ene fôme di Lidje, Hôte-Årdene et Tchestrolet, dedja diferinne e 1300 et des (ci n' est nén l' minme cawete). Atuzlêymint, "solo" riprezinte eto li fôme des aschates walon-picård ''solèy'', mins kî çki va tuzer a ça ? === Les mots avou stitchaedje d' ene halcrosse voyale (U et I) === * Dobes adviebes avou on halcrosse U calké d' on E francès: ôtmint / ôtrumint; simpmint / simplumint. * Dobes adviebes avou l' cawete -dimint: [[Motî:cråndimint|crånmint / cråndimint]]; abeymint / abeydimint; drolmint / droldimint; normålmint / normåldimint. * Mots avou on rwalonijhaedje avanciveus (on wåde eto on rfondaedje pus classike): mieçnaire / mierçunaire; colneye / coloneye, Nosse-Dame / Notru-dame. == Dobes rifondowes abandnêyes. == C' est des dobes ridondowes k' ont-st aparexhou å cmince di rfondaedje (1993-2003) mins k' ont stî abandnêyes après. * dobe codjowaedje di viebes ([[Codjowaedje lodjî|2inme]] u [[Codjowaedje tcheryî|3inme sôre]] u [[Codjowaedje minti|5inme sôre]] / [[Codjowaedje fini|4inme sôre]]). ** Rifondous avou on codjowaedje del 2inme, 3inme sôre u cénkinme sôre: [[Motî:djéryî|djéryî]], [[Motî:avancî|avancî]], [[Motî:minti|minti]]. ** Rifondous avou on codjowaedje del 4inme sôre: [[Motî:sofri|sofri]], [[Motî:ofri|ofri]], [[Motî:mwaistri|mwaistri]], [[Motî:sôrti|sôrti]]. 7557 27241 2004-06-23T14:41:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfondowe</B></FONT> [f.n.] (mot di rfondeu) dins les tecnikes di rfondaedje do walon, lomaedje d'&nbsp;on prononçaedje coinrece, u onk ki n'&nbsp;a nén stî prin po li rfondowe. ---- [[disfondowe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les disfondowes]] 7558 27242 2005-06-28T20:53:01Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon]] ene '''disfondowe''', c' est, dins les tecnikes di [[rfondaedje do walon]], on prononçaedje coinrece, u on scrijhaedje ki n' a nén stî prin po li rfondowe. == Disfondowes eyet mapes di l' A.L.W. == Les mapes di l' [[A.L.W.]] sont basteyes, pacô po mostrer l' sinonimeye, pacô po mostrer les disfondowes. 7559 27243 2004-06-23T10:47:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje do walon]] 7560 27244 2004-06-23T13:45:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 7561 27245 2004-06-23T13:45:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 7562 27246 2004-06-23T13:46:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifonde]] 7563 65153 2006-06-24T20:23:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[djulete]], c' est li 183inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 184inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 182 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[30 di djun]] - [[1î d' djulete]] - [[3 d' djulete]] - [[4 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Julie]] [[an:2 de chulio]] [[ar:2 يوليو]] [[ast:2 de xunetu]] [[be:2 ліпеня]] [[bg:2 юли]] [[bs:2. juli]] [[ca:2 de juliol]] [[ceb:Hulyo 2]] [[co:2 di lugliu]] [[cs:2. červenec]] [[csb:2 lëpinca]] [[cv:Утă, 2]] [[cy:2 Gorffennaf]] [[da:2. juli]] [[de:2. Juli]] [[el:2 Ιουλίου]] [[en:July 2]] [[eo:2-a de julio]] [[es:2 de julio]] [[et:2. juuli]] [[eu:Uztailaren 2]] [[fi:2. heinäkuuta]] [[fo:2. juli]] [[fr:2 juillet]] [[frp:2 j·ulyèt]] [[fur:2 di Lui]] [[fy:2 july]] [[ga:2 Iúil]] [[gl:2 de xullo]] [[he:2 ביולי]] [[hr:2. srpnja]] [[hu:Július 2]] [[ia:2 de julio]] [[id:2 Juli]] [[ilo:Julio 2]] [[io:2 di julio]] [[is:2. júlí]] [[it:2 luglio]] [[ja:7月2日]] [[jv:2 Juli]] [[ka:2 ივლისი]] [[ko:7월 2일]] [[ku:2'ê tîrmehê]] [[lb:2. Juli]] [[li:2 juli]] [[lt:Liepos 2]] [[mi:2 Hōngongoi]] [[mk:2 јули]] [[ms:2 Julai]] [[nap:2 'e luglio]] [[nl:2 juli]] [[nn:2. juli]] [[no:2. juli]] [[oc:2 de julhet]] [[pam:Juliu 2]] [[pl:2 lipca]] [[pt:2 de Julho]] [[ro:2 iulie]] [[ru:2 июля]] [[scn:2 di giugnettu]] [[sco:2 Julie]] [[simple:July 2]] [[sk:2. júl]] [[sl:2. julij]] [[sq:2 Korrik]] [[sr:2. јул]] [[sv:2 juli]] [[te:జూలై 2]] [[th:2 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 2]] [[tr:2 Temmuz]] [[tt:2. Yül]] [[uk:2 липня]] [[vi:2 tháng 7]] [[war:Hulyo 2]] [[zh:7月2日]] 7564 65207 2006-06-24T20:32:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[djulete]], c' est li 184inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 185inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 181 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' djulete]] - [[2 d' djulete]] - [[4 di djulete]] - [[5 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Julie]] [[an:3 de chulio]] [[ar:3 يوليو]] [[ast:3 de xunetu]] [[be:3 ліпеня]] [[bg:3 юли]] [[bs:3. juli]] [[ca:3 de juliol]] [[ceb:Hulyo 3]] [[co:3 di lugliu]] [[cs:3. červenec]] [[csb:3 lëpinca]] [[cv:Утă, 3]] [[cy:3 Gorffennaf]] [[da:3. juli]] [[de:3. Juli]] [[el:3 Ιουλίου]] [[en:July 3]] [[eo:3-a de julio]] [[es:3 de julio]] [[et:3. juuli]] [[eu:Uztailaren 3]] [[fi:3. heinäkuuta]] [[fo:3. juli]] [[fr:3 juillet]] [[frp:3 j·ulyèt]] [[fur:3 di Lui]] [[fy:3 july]] [[ga:3 Iúil]] [[gl:3 de xullo]] [[he:3 ביולי]] [[hr:3. srpnja]] [[hu:Július 3]] [[ia:3 de julio]] [[id:3 Juli]] [[ilo:Julio 3]] [[io:3 di julio]] [[is:3. júlí]] [[it:3 luglio]] [[ja:7月3日]] [[jv:3 Juli]] [[ka:3 ივლისი]] [[ko:7월 3일]] [[ku:3'ê tîrmehê]] [[lb:3. Juli]] [[li:3 juli]] [[lt:Liepos 3]] [[mk:3 јули]] [[ms:3 Julai]] [[nap:3 'e luglio]] [[nl:3 juli]] [[nn:3. juli]] [[no:3. juli]] [[oc:3 de julhet]] [[pam:Juliu 3]] [[pl:3 lipca]] [[pt:3 de Julho]] [[ro:3 iulie]] [[ru:3 июля]] [[scn:3 di giugnettu]] [[sco:3 Julie]] [[simple:July 3]] [[sk:3. júl]] [[sl:3. julij]] [[sq:3 Korrik]] [[sr:3. јул]] [[sv:3 juli]] [[te:జూలై 3]] [[th:3 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 3]] [[tr:3 Temmuz]] [[tt:3. Yül]] [[uk:3 липня]] [[vi:3 tháng 7]] [[war:Hulyo 3]] [[zh:7月3日]] 7565 65221 2006-06-24T20:35:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[djulete]], c' est li 186inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 187inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 179 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' djulete]] - [[4 di djulete]] - [[6 di djulete]] - [[7 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Julie]] [[an:5 de chulio]] [[ar:5 يوليو]] [[ast:5 de xunetu]] [[be:5 ліпеня]] [[bg:5 юли]] [[bs:5. juli]] [[ca:5 de juliol]] [[ceb:Hulyo 5]] [[co:5 di lugliu]] [[cs:5. červenec]] [[csb:5 lëpinca]] [[cv:Утă, 5]] [[cy:5 Gorffennaf]] [[da:5. juli]] [[de:5. Juli]] [[el:5 Ιουλίου]] [[en:July 5]] [[eo:5-a de julio]] [[es:5 de julio]] [[et:5. juuli]] [[eu:Uztailaren 5]] [[fi:5. heinäkuuta]] [[fo:5. juli]] [[fr:5 juillet]] [[frp:5 j·ulyèt]] [[fur:5 di Lui]] [[fy:5 july]] [[ga:5 Iúil]] [[gl:5 de xullo]] [[he:5 ביולי]] [[hr:5. srpnja]] [[hu:Július 5]] [[ia:5 de julio]] [[id:5 Juli]] [[ilo:Julio 5]] [[io:5 di julio]] [[is:5. júlí]] [[it:5 luglio]] [[ja:7月5日]] [[jv:5 Juli]] [[ka:5 ივლისი]] [[ko:7월 5일]] [[ku:5'ê tîrmehê]] [[lb:5. Juli]] [[li:5 juli]] [[lt:Liepos 5]] [[mk:5 јули]] [[ms:5 Julai]] [[nap:5 'e luglio]] [[nl:5 juli]] [[nn:5. juli]] [[no:5. juli]] [[oc:5 de julhet]] [[pam:Juliu 5]] [[pl:5 lipca]] [[pt:5 de Julho]] [[ro:5 iulie]] [[ru:5 июля]] [[scn:5 di giugnettu]] [[sco:5 Julie]] [[simple:July 5]] [[sk:5. júl]] [[sl:5. julij]] [[sq:5 Korrik]] [[sr:5. јул]] [[sv:5 juli]] [[te:జూలై 5]] [[th:5 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 5]] [[tr:5 Temmuz]] [[tt:5. Yül]] [[uk:5 липня]] [[vi:5 tháng 7]] [[war:Hulyo 5]] [[zh:7月5日]] 7566 65217 2006-06-24T20:34:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[djulete]], c' est li 185inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 186inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 180 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' djulete]] - [[3 d' djulete]] - [[5 di djulete]] - [[6 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Julie]] [[an:4 de chulio]] [[ar:4 يوليو]] [[ast:4 de xunetu]] [[be:4 ліпеня]] [[bg:4 юли]] [[bs:4. juli]] [[ca:4 de juliol]] [[ceb:Hulyo 4]] [[co:4 di lugliu]] [[cs:4. červenec]] [[csb:4 lëpinca]] [[cv:Утă, 4]] [[cy:4 Gorffennaf]] [[da:4. juli]] [[de:4. Juli]] [[el:4 Ιουλίου]] [[en:July 4]] [[eo:4-a de julio]] [[es:4 de julio]] [[et:4. juuli]] [[eu:Uztailaren 4]] [[fi:4. heinäkuuta]] [[fo:4. juli]] [[fr:4 juillet]] [[frp:4 j·ulyèt]] [[fur:4 di Lui]] [[fy:4 july]] [[ga:4 Iúil]] [[gl:4 de xullo]] [[he:4 ביולי]] [[hr:4. srpnja]] [[hu:Július 4]] [[ia:4 de julio]] [[id:4 Juli]] [[ilo:Julio 4]] [[io:4 di julio]] [[is:4. júlí]] [[it:4 luglio]] [[ja:7月4日]] [[jv:4 Juli]] [[ka:4 ივლისი]] [[ko:7월 4일]] [[ku:4'ê tîrmehê]] [[lb:4. Juli]] [[li:4 juli]] [[lt:Liepos 4]] [[mk:4 јули]] [[ms:4 Julai]] [[nap:4 'e luglio]] [[nl:4 juli]] [[nn:4. juli]] [[no:4. juli]] [[oc:4 de julhet]] [[pam:Juliu 4]] [[pl:4 lipca]] [[pt:4 de Julho]] [[ro:4 iulie]] [[ru:4 июля]] [[scn:4 di giugnettu]] [[sco:4 Julie]] [[simple:July 4]] [[sk:4. júl]] [[sl:4. julij]] [[sq:4 Korrik]] [[sr:4. јул]] [[sv:4 juli]] [[te:జూలై 4]] [[th:4 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 4]] [[tr:4 Temmuz]] [[tt:4. Yül]] [[uk:4 липня]] [[vi:4 tháng 7]] [[war:Hulyo 4]] [[zh:7月4日]] 7567 27251 2004-06-23T23:34:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' djulete]] 7568 27252 2004-06-23T23:34:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' djulete]] 7569 64940 2006-06-24T19:31:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 303inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 304inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 62 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[28 d' octôbe]] - [[29 d' octôbe]] - [[31 d' octôbe]] - [[1î d' nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Oktober]] [[an:30 d'otubre]] [[ar:30 أكتوبر]] [[ast:30 d'ochobre]] [[be:30 кастрычніка]] [[bg:30 октомври]] [[bs:30. oktobar]] [[ca:30 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 30]] [[co:30 uttrovi]] [[cs:30. říjen]] [[csb:30 rujana]] [[cv:Юпа, 30]] [[cy:30 Hydref]] [[da:30. oktober]] [[de:30. Oktober]] [[el:30 Οκτωβρίου]] [[en:October 30]] [[eo:30-a de oktobro]] [[es:30 de octubre]] [[et:30. oktoober]] [[eu:Urriaren 30]] [[fi:30. lokakuuta]] [[fo:30. oktober]] [[fr:30 octobre]] [[frp:30 octobro]] [[fur:30 di Otubar]] [[fy:30 oktober]] [[ga:30 Deireadh Fómhair]] [[gl:30 de outubro]] [[he:30 באוקטובר]] [[hr:30. listopada]] [[hu:Október 30]] [[ia:30 de octobre]] [[id:30 Oktober]] [[io:30 di oktobro]] [[is:30. október]] [[it:30 ottobre]] [[ja:10月30日]] [[jv:30 Oktober]] [[ka:30 ოქტომბერი]] [[ko:10월 30일]] [[ku:30'ê kewçêrê]] [[lb:30. Oktober]] [[lt:Spalio 30]] [[mk:30 октомври]] [[ms:30 Oktober]] [[nap:30 'e ottovre]] [[nl:30 oktober]] [[nn:30. oktober]] [[no:30. oktober]] [[oc:30 d'octobre]] [[pl:30 października]] [[pt:30 de Outubro]] [[ro:30 octombrie]] [[ru:30 октября]] [[scn:30 di uttùviru]] [[sco:30 October]] [[se:Golggotmánu 30.]] [[simple:October 30]] [[sk:30. október]] [[sl:30. oktober]] [[sq:30 Tetor]] [[sr:30. октобар]] [[sv:30 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 30]] [[th:30 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 30]] [[tr:30 Ekim]] [[tt:30. Öktäber]] [[uk:30 жовтня]] [[vi:30 tháng 10]] [[war:Oktubre 30]] [[zh:10月30日]] 7570 64943 2006-06-24T19:32:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 31 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 304inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 305inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 61 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[29 d' octôbe]] - [[30 d' octôbe]] - [[1î d' nôvimbe]] - [[2 d' nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:31 Oktober]] [[an:31 d'otubre]] [[ar:31 أكتوبر]] [[ast:31 d'ochobre]] [[be:31 кастрычніка]] [[bg:31 октомври]] [[bs:31. oktobar]] [[ca:31 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 31]] [[cs:31. říjen]] [[csb:31 rujana]] [[cv:Юпа, 31]] [[cy:31 Hydref]] [[da:31. oktober]] [[de:31. Oktober]] [[el:31 Οκτωβρίου]] [[en:October 31]] [[eo:31-a de oktobro]] [[es:31 de octubre]] [[et:31. oktoober]] [[eu:Urriaren 31]] [[fi:31. lokakuuta]] [[fo:31. oktober]] [[fr:31 octobre]] [[frp:31 octobro]] [[fur:31 di Otubar]] [[fy:31 oktober]] [[ga:31 Deireadh Fómhair]] [[gl:31 de outubro]] [[he:31 באוקטובר]] [[hr:31. listopada]] [[hu:Október 31]] [[ia:31 de octobre]] [[id:31 Oktober]] [[ilo:Octobre 31]] [[io:31 di oktobro]] [[is:31. október]] [[it:31 ottobre]] [[ja:10月31日]] [[jv:31 Oktober]] [[ka:31 ოქტომბერი]] [[ko:10월 31일]] [[ku:31'ê kewçêrê]] [[lb:31. Oktober]] [[lt:Spalio 31]] [[mk:31 октомври]] [[ms:31 Oktober]] [[nap:31 'e ottovre]] [[nl:31 oktober]] [[nn:31. oktober]] [[no:31. oktober]] [[oc:31 d'octobre]] [[pam:Octubri 31]] [[pl:31 października]] [[pt:31 de Outubro]] [[ro:31 octombrie]] [[ru:31 октября]] [[scn:31 di uttùviru]] [[sco:31 October]] [[se:Golggotmánu 31.]] [[simple:October 31]] [[sk:31. október]] [[sl:31. oktober]] [[sq:31 Tetor]] [[sr:31. октобар]] [[sv:31 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 31]] [[th:31 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 31]] [[tr:31 Ekim]] [[tt:31. Öktäber]] [[uk:31 жовтня]] [[vi:31 tháng 10]] [[war:Oktubre 31]] [[zh:10月31日]] 7571 27255 2004-06-23T23:39:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[31 d' octôbe]] 7572 27256 2004-06-23T23:39:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[30 d' octôbe]] 7573 27257 2004-06-24T00:36:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitaeyeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotaeyeu d'&nbsp;legnes</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctaeyeu d'&nbsp;legnes</B></FONT> [o.n.] bokion ki fwait les coides di bwès, tot ctayant les åbes abatous. 7574 27258 2004-06-24T00:37:08Z Pablo 5 Motî:ctaeyeu d' legnes displaecî viè Motî:kitaeyeu d' legnes #REDIRECT [[Motî:kitaeyeu d' legnes]] 7575 27259 2004-06-24T00:37:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitaeyeu d' legnes]] 7576 27260 2004-06-24T00:51:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapåd 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> biesse come ene [[Motî:rinne|rinne]], mins ki vike so tere. rl a: [[Motî:lurtea|lurtea]], [[Motî:clouctrê|clouctrê]]. <B>2.</B> sôre d'&nbsp;ancyinne sitouve, avou cwate pates et on gros pot, ki rshonne a ç'&nbsp;biesse la. <P ALIGN="CENTER"><TABLE ALIGN="CENTER" CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 WIDTH="95%"><TR><TD WIDTH="40%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:crapaud1.jpg]]</TD><TD WIDTH="33%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:crapaud2.jpg]]</TD><TD WIDTH="28%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:crapaud2b.jpg]]</TD></TR></TABLE><BR>A hintche: plake po les otos waitî ås crapåds ki passèt les voyes å moumint del froye. A droete: imådjes do crapåd (sôre di ptite sitouve).</P> 7577 27261 2004-12-14T12:02:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråne 1</B></FONT> [o.n.] [[Motî:oxhea|oxheas]] do dzeu del tiesse. <I>Il a l'&nbsp;cråne solide.</I> Etimolodjeye: grek <span lang=el>"kranion"</span> (cråne del tiesse). Omofones: * [[Motî:cråne (robinet)|cråne]] (f.n.; robinet) * [[Motî:cråne (addj.)|cråne]] (addj; bon, grandiveus) 7578 27262 2004-06-24T00:47:15Z Pablo 5 plake po les otos waitî ås crapåds ki passèt les voyes å moumint del froye. {{licince imådjes Lucyin}} plake po les otos waitî ås crapåds ki passèt les voyes å moumint del froye. {{licince imådjes Lucyin}} 7579 27263 2004-06-24T00:49:17Z Pablo 5 imådje blanc et noer d' on crapåd (sitouve) {{licince imådjes Lucyin}} imådje blanc et noer d' on crapåd (sitouve) {{licince imådjes Lucyin}} 7580 27264 2004-06-24T00:49:19Z Pablo 5 imådje d' on crapåd (sitouve) {{licince imådjes Lucyin}} imådje d' on crapåd (sitouve) {{licince imådjes Lucyin}} 7581 27265 2004-12-20T21:36:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråne 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di crombe [[Motî:taessale|taessale]], avou ene broke k' on distoûne pu rserer, po prinde ene pitite cwantité d' likide d' on tonea. <I>L' efant, rivnant del cåve, tot sbaré: - "Man, man, gn a... gn a..." Li mame, dismontêye: - "Tchante lu si t' nel sais dire !" L' efant, tot tchantant podbon: - "Gn a l' cråne (do tonea d' bire) k' a låtchî !"</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <span lang=nl>Ny. kraan.</span> <B>2.</B> robinet (d' keuve) d' ene fontinne, del coujhene, d' ene canliete. <span lang=fr>F. robinet.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) [[Motî:aiwî|aiwî]] avou on robinet metowe dins les viyaedjes el prumire mitan do 20inme sieke, po raprotchî l' aiwe des djins, ki dvant, divént aler poujhî å lavoe u dins on batch. <I>Les crånes ont stî rsaetcheyes evoye cwand on-z a metou l' aiwe dins totes les måjhons.</I> <span lang=fr>F. borne-fontaine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Cråne:</FONT> no d' ene plaece di Nandrin. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">craune</FONT>, crâne, cran.ne</span>. Etimolodjeye: vî flamind <span lang=nl>"crane"</span> (minme sinse). Omofones: * [[Motî:cråne (oxhea)|cråne]] (o.n.; oxhea del tiesse) * [[Motî:cråne (addj.)|cråne]] (addj; bon, grandiveus) 7582 52402 2006-03-21T09:24:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråne 3</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> bon, bon ådla. <I>Vola do cråne peket.</I> <I>Å seur, ça, c' est des crånès fiesses Et k' i n' a nén ene feyaene a lzî rprotchî</I> ([[J. Dufrane]]). On dit eto: [[Motî:clapant|clapant]]. <span lang=fr>F. excellent, fameux</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cråne tins:</FONT> bon tins. <I>Cråne tins, dowai, enute&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. propice, favorable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cråne idêye:</FONT> boune idêye. <I>Cråne idêye, la, di xhufler des årguedinnes, tot codant ås fenès ceréjhes</I> ([[A. Laloux]]). Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"génial"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;- "Comint k'&nbsp;c'&nbsp;esteut leu shijhe&nbsp;?" - "C'&nbsp;esteut cråne&nbsp;!":</FONT> response "djonne" po dire "bén, plaijhant"; Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"super"</span>. On dit eto: [[Motî:xhiltant|xhiltant]], [[Motî:zûnant|zûnant]]. <B>2.</B> [[Motî:grandiveus|grandiveus, e]]. <I>Ouy po fé l'&nbsp;cråne, les troes cwårts di nosse pitite patreye vos pårlèt franskiyon</I> ([[J.J. Dehin]]). Etimolodjeye: calcaedje avou rcandjaedje di sinse di l'&nbsp;addjectif <span lang=fr>F. "crâne" (hardi, franc)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråndimint</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> foirt bén. <I>Li raploû a stî cråndimint adjinçné på prezidint del Ranteule.</I> rl a: [[Motî:clapanmint|clapanmint]]. <span lang=fr>F. magnifiquement, superbement.</span> <B>2.</B> sins tchicter. <I>Il î a stî cråndimint.</I> rl a: [[Motî:håynetmint|håynetmint]], [[Motî:cwårémint|cwårémint]], [[Motî:platezak|platezak]]. <span lang=fr>F. carrément, hardiment.</span> <B>3.</B> foirt. <I>Mins avou l'&nbsp;vint ki shofele cråndimint, asteure, gn a nén ddja moyén di rilver l'&nbsp;vwele foû d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. terriblement, formidablement.</span> Etimolodjeye: [[cawete -dimint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crånmint</B></FONT> [adv.] cråndimint. Parintêye : * [[Motî:cråner|cråner, cråneu]] Omofones: * [[Motî:cråne (oxhea)|cråne]] (o.n.; oxhea del tiesse) * [[Motî:cråne (robinet)|cråne]] (f.n.; robinet) 7583 57658 2006-05-21T08:29:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråler</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:criyî|criyî]], tot cåzant des [[Motî:åwe|åwes]], des [[Motî:growe|growes]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>crauler</B></FONT>, crâler. <span lang=fr>F. cacarder, siffler, criailler.</span> Etimolodjeye: calké do gåmès <span lang=gaumais>"crâler"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crålaedje</B></FONT> [o.n.] criyaedje di l'&nbsp;åwe et del growe. 7584 27268 2004-06-24T01:00:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crampe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:haminte|haminte]] (båre di fier po fé l'&nbsp;trô po planter ås pikets). 7585 27269 2004-06-24T01:01:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crabot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit batch. <B>2.</B> copurade: ridant do molén å cafè. 7586 27270 2005-06-24T09:13:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Coûtchant</B></FONT> [o.n.] pont cardinål, metou a hintche so ene mape, wice ki l' solea s' [[Motî:coûtchî|coûtche]] u k' i boute foû (solea boutant), pa opôzucion å solea picant u levant (al pikete do djoû). On dit eto: [[Motî:Ouwess|Ouwess]], [[Motî:Ombrant|Ombrant]], [[Motî:Boutant|Boutant]], [[Motî:Solea-djus|Solea-djus]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Coûtchant</B>, Coutchant, Coûcant, Coûtchont, Coûcont</span>. ---- * [[Cwate costés del Daegn|Dipu d' racsegnes so les cwate costés des Daegn]]. 7587 27271 2004-08-25T00:39:11Z Pablo 5 coridj.: fretches -> fletches <FONT COLOR="#ff0000"><B>coulot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece a costé do feu, el måjhone. <I>Li londmwin, el coujhene, come ene ki n'&nbsp;a måy fwait k'&nbsp;çoula, elle arindjive tos les mets å coulot do feu, tot gruzinant si tchanson favorite</I> (A. Lebrun). rl a: [[Motî:recouloter|recouloter]]. <span lang=fr>F. coin de l'âtre.</span> <B>2.</B> boket d'&nbsp;on viyaedje, d'&nbsp;ene veye. <I>Ele ni dmeure nén e nosse coulot.</I> <I>Nos avans aprin ki, di ç'&nbsp;tins la, gn aveut ene peclêye di ptits mestîs dins c'&nbsp;coulot la.</I> (J.P. Hiernaux). rl a: [[Motî:coron|coron]], [[Motî:cwårtî|cwårtî]], [[Motî:dibout|dibout]], [[Motî:cazer|cazer]]. <span lang=fr>F. quartier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;"Les biestreyes da Miyin do coulot":</FONT> live da Jean-Luc Fauconnier. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">coulot</FONT>, <B>culot</B>, këlot. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coulêye</B></FONT> [f.n.] coulot: <I>a)</I> coine do feu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand k'&nbsp;i lût l'&nbsp;solea a Noyé, on magne les cocognes el coulêye:</FONT> cwand i fwait bon å Noyé, i fwait mwais a Påke. <I>b)</I> boket d'&nbsp;on viyaedje, d'&nbsp;ene veye. <I>I dmane el coulêye di la-hôt.</I> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">coulêye</FONT>, <B>culêye</B>, coulèye, culée. [[Imådje:coulire.jpg|framed|Les fletches mostrèt tos les bokets del coulire <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coulî</B></FONT> [o.n.] pårteye do coir d'&nbsp;on tchvå inte les pates di drî eyet les rins. <span lang=fr>F. croupe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coulire</B></FONT> [f.n.] pîce do harnitchmint do tchvå, fwaite di deus cingues ki s'&nbsp;radjondèt, ki passe dirî et ådzeu do coulî, po li tchvå saveur rescouler èn ekipaedje. rl a: [[Motî:cawî|cawî]]. <span lang=fr>F. avaloir, reculement.</span> Disfondowes: culîre, colîre, <FONT COLOR="#800080">coulîre</FONT>, coulîye, culêre; <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el notûle ALW 9.93.</FONT> 7588 27272 2004-06-24T01:06:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cråne (addj.)]] 7589 27273 2004-06-24T01:06:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cråne (addj.)]] 7590 47099 2005-12-13T22:40:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] fé di s'&nbsp;nez. <I>Il est djusse bon po cråner.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si cråner</FONT> [v.pr.] si mostrer dvant ls ôtes. <I>I s'&nbsp;cråne tot avårla avou s'&nbsp;novea tchapea.</I> Etimolodjeye: viebe fwait so l' addjectif [[Motî:cråne (addj.)|cråne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>crånresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:grandiveus|grandiveus(e)]]. 7591 47100 2005-12-13T22:41:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cråner]] 7592 47101 2005-12-13T22:41:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cråner]] 7593 47102 2005-12-13T22:42:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cråner]] 7594 27278 2004-06-24T01:07:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coulot]] 7595 27279 2004-06-24T01:07:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coulot]] 7596 27280 2004-06-24T01:07:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coulot]] 7597 27281 2004-06-24T01:09:14Z Pablo 5 imådje do drî d' on tchvå harnaetchî, avou des fretches ki mostrèt tos les bokets del coulire (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} imådje do drî d' on tchvå harnaetchî, avou des fretches ki mostrèt tos les bokets del coulire (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7598 27282 2004-06-24T01:13:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cou</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket do coir des biesses-ås-tetes wice ki li dzeu des djambes si radjond al schene do dos, et la k'&nbsp;les boyeas si vudèt ådfoû. rl a: [[Motî:coulire|coulire]], [[Motî:coulî|coulî]]; rl a: [[Motî:dirî|dirî]], [[Motî:fesse|fesse]], [[Motî:papadrî|papadrî]]. <span lang=fr>F. cul.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins l'&nbsp;cou do Bon Diu:</FONT> esse a ene plaece k'&nbsp;il î fwait froed. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li trô do cou del [[Motî:nute|nute°]].</FONT> <B>2.</B> boket do coir des biesses a ploumes ki sieve di rexhowe ås boyeas, al xhlé, et ås oûs. <span lang=fr>F. cloaque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;fåt nén vinde l'&nbsp;oû k'&nbsp;est co e cou del poye:</FONT> i n'&nbsp;si fåt nén rafiyî d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;a nén co. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner a cou d'&nbsp;poyon:</FONT> s'&nbsp;elaidi, tourner a rén, tot djåzant d'&nbsp;on handele. <span lang=fr>F. péricliter.</span> <B>3.</B> dizo d'&nbsp;ene sacwè, çou ki rwaite tere. <I>On rtournéve les waezons po lzî souwer l'&nbsp;cou</I> (S. Fontaine). <I>Si c'&nbsp;est twè ki maxhes, ti n'&nbsp;pous nén rwaitî l'&nbsp;cåte k'&nbsp;est å cou do paket.</I> <I>Djel ricnoxhreu bén, hon, mi l'&nbsp;bol: gn a ene poke dins l'&nbsp;cou, et on dessin come ene tiesse di tchvå sol mantche</I> (B. Genaux). <span lang=fr>F. dessous.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cou dzeu cou dzo:</FONT> foirt disrindjî (eye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li cou å hôt:</FONT> ritourné (êye). <B>4.</B> årvier d'&nbsp;ene foye di papî. <I>Gn a co åk di mårké å cou.</I> <span lang=fr>F. verso.</span> <B>5.</B> costé metou padrî (copurade s'&nbsp;il est rond). <I>On s'&nbsp;ashideut sol cou do tchår.</I> rl a: [[Motî:coulot|coulot]], [[Motî:coulêye|coulêye]]. <span lang=fr>F. derrière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a cou:</FONT> po les tcheretes (a deus rowes), toumer l'&nbsp;dirî al tere (et stårer l'&nbsp;tchertêye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cou d'&nbsp;l'&nbsp;eglijhe:</FONT> dirî d'&nbsp;ene eglijhe, sovint on rond costé, li ci k'&nbsp;est l'&nbsp;pus lon erî del poite d'&nbsp;intrêye. <I>On s'&nbsp;aspoyive sol cou d'&nbsp;l'&nbsp;eglijhe et vey çou k'&nbsp;on-z aléve fé al nute.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cou do [[Motî:for|for°]].</FONT> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">cou</FONT>, <B>cu</B>, kë. 7599 34463 2005-07-10T19:24:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzer</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:tuzer|tuzer]] foirt sincieuzmint. <span lang=fr>F. cogiter.</span> <B>II.</B> [v.c.] situdyî comifåt. <I>Dj'&nbsp;alans cotuzer li manire di radapter, dins nosse prope langue, les mots ki ns alans calker en èn ôte lingaedje</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. plancher sur.</span> Disfondowes: cotûzer, cotûzè. Etimolodjeye: bodje "tuzer", rifondowe, nén spotchåve betchete "co-", 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzeuse</B></FONT>, u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki cotuze. <I>Disk'&nbsp;ås djoûs d'&nbsp;enute, c'&nbsp;est todi les viyaedjes k'&nbsp;ahessèt l'&nbsp;walon tot lyi fornixhant li pus gros di ses cotuzeus(es) et scrijeus(es)</I> (L. Mahin). <I>Al tiesse des studiants revinteus di May 68, gn av'&nbsp;on grand diale-e-coir, Daniel Cohn-Bendit, et padrî lu, des cotuzeus did hintche come li Régis Debré</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. penseur (euse), philosophe, intellectuel(le).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cotûzeu, se</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "cotuzer". rl a: [[Motî:ratuzaedje|ratuzaedje]]. <span lang=fr>F. cogitation, réflexion.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cotûzadje, cotûzâdje, cotûzèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuza</B></FONT> [o.n.] pitite fråze, bén adjinçnêye, ki mostere ene mo parfonde tuzêye. <I>Les cotuzas da Pire Faulx.</I> <span lang=fr>F. pensée, maxime.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzrece</B></FONT> [f.n.] (ene miete po rire) pice di l'&nbsp;éndjolreye k'&nbsp;a a vey avou l'&nbsp;tuzaedje, eneviè les pîces difoûtrinnes. <I>Ça fwait ki vo m'&nbsp;la-st evoye el veye avou l'&nbsp;cotuzrece, li taprece, li modeme eyet li sori, po-z aler fé adjinçner li programe "usteyes d'&nbsp;Etrernete" so m'&nbsp;djendjole, avou l'&nbsp;fåmeus betchteu "<span lang=en>Netscape Navigator</span>"</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. unité centrale, mémoire centrale.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cotûzrèce</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuze</B></FONT> [f.n.] (ene miete po rire) memwere (d'&nbsp;ene éndjole), k'&nbsp;a l'&nbsp;air di cotuzer. <I>Vos n'&nbsp;avoz nén del cotuze assez po-z estaler l'&nbsp;programe videyo.</I> <span lang=fr>F. mémoire.</span> Etimolodjeye: sivierba di "cotuzer". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotuzreye</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;éndjolisse) tos les programes des copiutreces, eneviè l'&nbsp;éndjolreye, ki c'&nbsp;est l'&nbsp;materiel. <I>C'&nbsp;est nén l'&nbsp;tot d'&nbsp;awè ene éndjolreye dierin cri, si vs avoz ene cotuzreye di Sint-Nicolai.</I> <I>C'&nbsp;est des måjhons walones k'&nbsp;ahessèt "Ariane" avou tote l'&nbsp;éndjolreye eyet l'&nbsp;cotuzreye eformatike, copiutreces et programes, inte di zels po totes les såyes et les sayaedjes, çou k'&nbsp;on lome les "<span lang=fr>bancs d'essais</span>".</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:éndjolreye|éndjolreye]]. <span lang=fr>F. software, logiciels.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cotûzriye, <FONT COLOR="#800080"><B>cotûzrèye</B></FONT></span>. 7600 27284 2004-06-24T01:17:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7601 27285 2004-06-24T01:17:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7602 27286 2004-06-24T01:17:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7603 27287 2004-06-24T01:17:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7604 27288 2004-06-24T01:17:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7605 27289 2004-06-24T01:18:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7606 27290 2004-06-24T01:18:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7607 27291 2004-06-24T01:18:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotuzer]] 7608 27292 2004-06-24T01:21:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cronmouze</B></FONT> [n.pl.] no d'&nbsp;plaece di Lidje, eter li coron del rowe sint Linåd et Hesta. 7609 63851 2006-06-24T16:22:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-=== Nexhances === +== Ont vnou å monde ciste anêye la ==) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1744|100]] - [[1794|50]] - [[1819|25]] - [[1834|10]] ans | dins: [[1854|10]] - [[1869|25]] - [[1894|50]] - [[1944|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1839]] | [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] | '''1844''' | [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] | [[1849]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1844 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1844]] [[ast:1844]] [[bg:1844]] [[bs:1844]] [[ca:1844]] [[cs:1844]] [[csb:1844]] [[cy:1844]] [[da:1844]] [[de:1844]] [[el:1844]] [[en:1844]] [[eo:1844]] [[es:1844]] [[et:1844]] [[eu:1844]] [[fi:1844]] [[fr:1844]] [[fy:1844]] [[ga:1844]] [[he:1844]] [[hr:1844]] [[hu:1844]] [[ia:1844]] [[id:1844]] [[io:1844]] [[is:1844]] [[it:1844]] [[ko:1844년]] [[la:1844]] [[lb:1844]] [[lt:1844]] [[mk:1844]] [[nl:1844]] [[nn:1844]] [[no:1844]] [[os:1844]] [[pl:1844]] [[pt:1844]] [[ro:1844]] [[ru:1844]] [[simple:1844]] [[sk:1844]] [[sl:1844]] [[sq:1844]] [[sr:1844]] [[sv:1844]] [[tr:1844]] [[tt:1844]] [[uk:1844]] [[zh:1844年]] 7610 56810 2006-05-14T23:03:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-êye</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> cawete di valixhance (çou k'&nbsp;gn a dins ene sacwè). <I>a)</I> mots classikes: [[Motî:berwetêye|berwetêye]], [[Motî:cawêye|cawêye]], [[Motî:bressêye|bressêye]], [[Motî:schonêye|schonêye]], [[Motî:platnêye|platnêye]]. <I>b)</I> noûmots: [[Motî:waitroûlêye|waitroûlêye]]. rl a: [[Motî:-urnêye|-urnêye]]. <B>2.</B> eshonna do bodje. "parintêye" = tos les parints. <B>3.</B> cawete des pårticipes erireces femrins do prumî grope: <I>ene tchanson bén tchantêye.</I> <B>4.</B> ces pårticipes la divnous des cmons nos: [[Motî:ramexhnêye|ramexhnêye]], [[Motî:pavêye|pavêye]], [[Motî:levêye|levêye]], [[Motî:djermêye|djermêye]]. <B>5.</B> cawete di l'&nbsp;indicatif et do suddjonctif prezintreces di sacwants viebes do prumî grope avou dobes cossoune divant l'&nbsp;cawete di l'&nbsp;infinitif (sol piceure di [[Codjowaedje tchicter|"tchicter"]]). <I>I tchictêye; po n'&nbsp;nén k'&nbsp;i boerlêye.</I> ---- [[cawete -êye|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol cawete -êye]] 7611 27295 2004-06-24T23:05:40Z Lucyin 16 Li '''cawete -êye''' est ene cawete di valixhance, ki mostere çou k' gn a dins ene sacwè. Li cawete -êye a eto [[Motî:-êye|des ôtes sinses]]. == Egzimpes == ene berwet<FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT>, c' est çou k' gn a dins ene berwete. ene waitroûl<FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT>, c' est çou k' gn a sol waitroûle d' ene éndjole. == Bastixhaedjes des mots parints avou l' cawete -êye == * Li pus simpe: mot-bodje + -êye: bresse => bressêye, berwete => berwetêye, tchôdron => tchôdronêye. Come di djusse, li [[halcrosse E]] do mot-bodje va tchaire. * Candjmint d' bodje (li vraiy bodje n' est nén l' mot simpe). tchår => tcherêye. * Rispitaedje d' ene lete etimolodjike: resse => respulêye; schoupe => schouplêye. * Ristitcheye lete. ** Ristitchî N: plat => platnêye; schô => schonêye; for => fornêye. ** Ristitchî L: banse => banslêye. ** Ristitchî T: tchena => tchentêye. ** Ristitchî R: panî => panrêye. * Pus grands rarindjaedjes: ** cawete -urnêye: plat => platurnêye; tchapea => tchapurnêye. ** cawete -erlêye: mande => manderlêye. ** dobe cawete -ete + -êye: tcherete => tchertêye. 7612 48259 2005-12-28T13:11:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Framriye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Frameries</span>, divnou intité, la k' on djåze [[Motî:borin|borin]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Framereias (aviè l' an 1000)</span>. Etimolodjeye : no d' djin ([[latinijhî tîxhon]]) <span lang=de-la>"Framhari"</span>, [[cawete -eye]] (da Framri). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Framizou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Framizoute</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Framriye. <I> Dji racontéve mes voyaedjes en Almagne, L' ivier passé a on vraiy Framizou </I>([[J. Dufrane]]). Etimolodjeye : [[cawete picåde -ou]], avou [[stitchete -ijh-|stitchete -ijh-]], sol bodje "Fram-", li coron [[cawete -reye|-riye]] estant rsintou come ene cawete tote ronde. ---- * [[Framriye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l' rebanêye comene di Framriye]] * [[Framriye (viyaedje)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol l' ancyin ptit ban d' Framriye]] 7613 57499 2006-05-20T23:00:10Z Pablo 5 tåvlea '''Framriye''' (fr: ''Frameries''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[rebanêye comene|intité]], el [[province do Hinnot]] [[Imådje:Frameries Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 20.667 * Limero del posse: '''7080''' (vî limero '''7230''') * Limero diyalectolodjike: '''Mo&nbsp;44''' * Arondixhmint: [[Mont]] * Sitindêye: 26,04&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 793,66&nbsp;djins/km² * Lingaedje do payis: [[picård]] [[borin]]. * Ban d'&nbsp;Framriye: ** [[Framriye (viyaedje)]] ** [[El Bouvriye]] ** [[Nwarcin]] ** [[Li Sårt-dilé-Framriye]] ** [[Widjî]] Framriye, c' est l' payis do scrijheu [[Joseph Dufrane]], k' a stî rlomé lon et lådje pa s' tchanson [[Èç n' est nén co Framriye (tchanson)|"Èç n' est nén co Framriye"]]. == Kiminçmint del tchanson "Èç n' est nén co Framriye" == :On tént todi pus ou moens a s' viyaedje, :K' on fouxhe di [[Cweme]], di [[Djumape]] ou d' [[Cargnon]]. :El ci k' a vnu å monde å [[Li Pasturaedje|Pasturaedje]] :Èn comprind nén k' on pouxhe viker a [[Blaton]]. :Mins po trover des patriyotes e l' åme :Ki n' si plaijhèt fok a l' ombe di leu clokî, :Fouxhe-t i èn ovrî, on monsieu, ene madame, :Fåt ndaler a Framriye. :Dji racontéve mes voyaedjes en Almagne, :L' ivier passé a on vraiy Framizou, :Dji lyi dijheu k' dj' aveu stî en Espagne, :Å diale el Chine, en Afrike, å Perou. :Kés beas payis ! », dijheu dj', « kés belès veyes :Po vir tot ça, on n' a pô d' ses deus iys. :Én m' hagnîz nén », dit-st i, «leyîz m' trankile, :Èç n' est nén co Framriye ! {{ProvinceHinnot}} [[en:Frameries]] [[eo:Frameries]] [[fr:Frameries]] [[nl:Frameries]] 7614 27298 2004-06-27T05:57:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lere</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m.) fagneus bwès. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Lere</FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Lere-Fostea</FONT>: ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Leers-et-Fosteau</span>, rebané on prumî côp avou Fostea, pu avou Twin ås grands rebanaedjes. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">El Pitit Lere</FONT> so plaece:<span lang=wa-feller>L'&nbsp;Pètit-Lêrs'</span>: ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Leers-Nord</span>, rebané avou Timpu. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Lêre</FONT>, Lére, Lêrs', Lérs'</span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Slaris (864), Leers (1063, 1106), Lars (1589)</span>. Etimolodjeye : tîxhon ''hlaeri''; rl a: [[Motî:Liesse|Liesse]]. ---- * [[Lere|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Lere-Fostea]] * [[El Pitit Lere|Dipus d' racsegnes sol Pitit Lere]] 7615 43973 2005-11-10T18:02:43Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Lere''' (fr: ''Leers-Fosteau'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Twin]]. ''Ôtès plaeces lomêyes Lere: [[El Pitit Lere]]. * Limero del posse: '''6530''' (vî limero '''6541''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;39''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on vî vî mot ''[[Motî:lere|lere]]''. Vîs scrijhas: ''Slaris'' (864), ''Leers'' (1063) 7616 43974 2005-11-10T18:02:45Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''El Pitit Lere''' (so plaece: ''L'&nbsp;Pètit-Lêrs’'', fr: ''Leers-Nord'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Timpu]]. ''Des ôtès plaeces lomêyes Lere: [[Lere]].'' * Limero del posse: '''7730''' (vî limero '''7732''') * Limero diyalectolodjike: '''To&nbsp;25''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént d'&nbsp;on vî vî mot ''[[Motî:lere|lere]]''. Vîs scrijhas: ''Leers'' (1106), ''Lars'' (1589). 7617 27301 2004-06-30T00:45:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Liesse</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Liers</span>, rebané avou Hesta. rl a: [[Voroû-dlé-Liesse]]. <B>2.</B> hamtea d'&nbsp;Rénne, e F. <span lang=fr>Liesse</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Liès'</FONT></span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Leers (1018), Lyers (1085), Lers (1133)</span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:lere|lere]], "S" do djenitif tîxhon, k'&nbsp;a-st amoenné cial on diftongaedje. ---- [[Liesse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Liesse (dilé Lidje)]] 7618 43975 2005-11-10T18:02:51Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Liesse''' (fr: ''Liers'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Hesta]]. * Limero del posse: '''4042''' (vî limero '''4450''') * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;39''' 7619 27303 2004-06-24T23:22:25Z Lucyin 16 pårlumintîs (resses) après les vôtaedjes 2004 (Sourdant: Ministere di l' Interieur), assonraedje grafike: Karima Laamraoui; metaedje e walon: Lucyin Mahin. pårlumintîs (resses) après les vôtaedjes 2004 (Sourdant: Ministere di l' Interieur), assonraedje grafike: Karima Laamraoui; metaedje e walon: Lucyin Mahin. 7620 27304 2004-06-24T23:24:37Z Lucyin 16 dirî do pårlumint walon (eneviè Mouze), 2004 {{licince imådjes Lucyin}} dirî do pårlumint walon (eneviè Mouze), 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 7621 38360 2005-08-22T19:37:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlumint</B></FONT> [o.n.] ezès payis democratikes, plaece k' on pårlêye so l' emantchaedje des lwès. <I>Dji m' ewaere ki, tot å long des discussions sol Decret des Lingaedjes do Payis di 1983, soeye-t i el comission udonbén al pirlodje do Pårlumint, gn a nouk des cosseyîs cminåltaires k' åye yeu l' hass di cour di dire sacwants mots e walon</I> ([[Gilbert Mottard]]). <span lang=fr>F. parlement.</span> <span lang=en>Ingl parliament.</span> <span lang=es>Esp. parlamento.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paurlumint</FONT>, pârlumint, pârlëmant</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"parlement"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlumintî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlumintresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' a ene plaece å pårlumint. <span lang=fr>F. parlementaire, député(e).</span> Etimolodjeye: bodje "pårlumint", cawete di mestî -î, 2002. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlumintaire</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] pårlumintî (resse). <B>II.</B> [addj.] å, do, pol pårlumint. <I>Ene seyance pårlumintaire.</I> Croejhete: eployîz purade l' addjectivire "do pårlumint, å pårlumint, pol pårlumint" ki l' addjectif "pårlumintaire". Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"parlementaire"</span>. Bodje: * [[Motî:pårler|pårler]] ---- [[pårlumint walon|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol pårlumint walon]] 7622 52268 2006-03-21T04:05:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[el:Βαλλωνικό Κοινοβούλιο]] [[Imådje:paurlumint_walon_wi.jpg|thumb|250px|right|intrêye do pårlumint, costé Citadele]] Li '''Pårlumint walon''', c'&nbsp;est on bastimint metou a [[Nameur]], sol Grognon, tot do long d'&nbsp;[[Mouze]], et l'&nbsp;institucion k'&nbsp;i edjîstreye dispu 1980. == Istwere do bastimint == Li bastimint do pårlumint walon, on ndè va ddja djåzer å 13inme sieke. I va aveur des nos ki vont candjî a fwait: # L' Ospitå d' Nameur. # L' Ospitå des pôves. # L' Ospitå Notru-Dame. # Li Grand Ospitå. # L' Ospitå Sint Djîle. # L' Ospice Sint Djîle, lomé eto "Li Catreye". Å cmince, les bastimints estént resserés emey les måjhones, raclapés onk conte l' ôte. Ci n' est k' e 1868 k' on va dismoli les meurs, po fé l' boulvård tot do long d' Mouze. Ça fwait k' les bastimints vont aveur ene miete dipus d' air do costé d' Mouze. Pu, e 1949, on-z a co dismoli sacwants måjhons po fé li plaece Keguelian. Et c' est viè les anêyes 1960 k' on va dismoli tot l' Coulot des Sarazins. Å 13inme sieke, l' [[Motî:ospitå|ospitå]] d' Nameur, c' esteut on grand cwåré d' bastimints. Et on trovéve la: ene tchapele, ene grande såle, pu des dortwers, refectweres et coujhenes. Å 16inme sieke, li bastimint s' a-st agrandi do costé do Grognon. Gn aveut adon ene pitite rouwale, li rouwale Pî-do-Tchestea. C' est å 18inme sieke k' on va dner å bastimint li cogne k' il a ådjourdu. On-z a insi agrandi e 1667, e 1699, pu e 1724, çou k' egzistêye todi do djoû d' ådjourdu. Å 18inme, on l' va lomer Ospitå Djenerå des Bas-Payis. On-z î va trover, adon: * Les fôs: c' est ci k' on les essere * Les cis ki sofrixhnut do [[må-sint Djîle]]. * Les viyès djins * Les ôrfulins, les efants trovés, les efants des pôves, les cis k' on-z abandnéve, k' on leyive sol voye. Gn aveut a l' intrêye on "tabeur d' abandon". * Les efants ki les parints estént e prijhon. Ça va dmorer inla disk' aviè 1900. Adon, on va plaecî la les efants en èn ôrfulinat. I n' dimorrè ki les viyès djins, et ça serè don "[[Motî:catî|Li Catreye]]" u "Les vîs omes", et ça dmeurrè disk' e 1965. Après 1965, les bastimints vont dmorer a l' abandon a pô près 22 ans. On-z î va vni haper des pires, des bwejhreyes; on va vni scheter ene miete tot; gn årè des pidjons tos costés. Totafwait serè bråmint disbrôlé. E 1990 on va cmincî les travos di rassonraedje. Et c' est li 17 di setimbe 1998 ki l' pårlumint walon si va vni astaler vaici. == Les djins do Pårlumint == === Les pårlumintîs et pårlumintresses === Nosse pårlumint walon si copôze di 75 pårlumintîs, lomés po 5 ans. Gn a 7 del Walone Braibant, 30 do Hinnot, 24 di Lidje, 5 do Lussimbork et 9 di Nameur. [[Imådje:paurlumint_wi.png|250px|thumb|dispårdaedje des sidjes å Pårlumint]] Après les vôtaedjes do moes d'&nbsp;djun [[2004]], li pårlumint walon est ahessî insi (po 75 plaeces): * Socialisses: 34 plaeces. * Liberås: 20 plaeces. * Catolikes 14 plaeces. * Noûs-recsisses: 4 plaeces. * Ecolos: 3 plaeces. === Li buro === [[Imådje:paurlumint_tchimineye_rif.jpg|thumb|Såle do buro: li tchmimêye come dinltins]] Li buro do pårlumint, c' est come li coledje des mayeurs et scabéns el comene u li deputåcion permaninte al province. === Les comissions.=== Gn a 16 comissions, avou dins tchaeke, 12 pårlumintîs (u pårlumintresses), et 12 supleyant(e)s. Ene comission kimince a bouter cwand gn a l' govienmint ki fwait on pordjet d' decret ubén l' pårlumint ki fwait èn atåvlaedje di decret. Li comission ki ça lyi copete fwait on rapoirt; li rapoirt est håyné el seyance plinnire. S' il est vôté, li govienmint l' acceptêye. I passe å Moniteur, et adon, ci serè ene lwè. L' ovraedje ezès comissions, c' est l' soûmint des lwès. C' est foirt consecant come bezogne. === Li grefe === Li grefe, c' est tot les eployîs, sins [[Motî:hårdêye|hårdêye]] avou l' politike. Leu tchîf, c' est l' grefî. Lu, il a s' buro rowe Sint Nicolai. == Istwere di l' Institucion == Li Pårlumint walon, come institucion date di 1980, cwand on-z a ahivé çou k' on loméve adon li '''Consey redjonå Walon''', ki s' a astalé li 15 d' octôbe 1980 dins èn oté d' Wépion. Pu, li 11 di decimbe 1986, i s' vont vni edjîstrer a l' anyinne Boûsse di Comiece. Pu vni sol bastimint d' asteure e 1998. == Vizite guidêye avou [[André Lessire]] == [[Imådje:lessire_paurlumint.jpg|thumb|right|André Lessire, guide touristike fijhant des vizites e walon do pårlumint]] === L' intrêye === L' intrêye costé Grognon, c' est do [[gotike]] civil. === Li såle des commissions === [[Imådje:tchiviron.jpg|thumb|right|li plafond del såle des commissions]] Li såle des comissions, c' esteut l' tchambe a coûtchî des omes. C' est co on plafond come dinltins (18inme sieke) avou les sômîs et les tchvirons. Dins l' såle des commissions, gn a la ene hobete di ratournaedje. Paski, mågrè k' on-z est en on pårlumint walon, gn a eto des djins ki cåzèt almand. === Såle do Buro do Pårlumint === Li wårnixhaedje est mitan ancyin, mitan modiene. Les lampadaires sont metous come des [[Motî:wåmeas|wåmeas]]. Li tchminêye est come dinltins, mins sins [[Motî:djivå|djivå]]. Les tåves et les tcheyires et li ptite coine po tchafyî ene miete et si rpoizer, les meubes sont modienes. [[el:Βαλλωνικό Κοινοβούλιο]] [[en:Walloon Parliament]] [[fr:Parlement wallon]] [[nl:Waals Parlement]] 7623 27307 2004-06-24T23:33:05Z Lucyin 16 pidje di tchesse {{licince imådjes Lucyin}} pidje di tchesse {{licince imådjes Lucyin}} 7624 27308 2004-06-30T00:55:43Z Pablo 5 [[Imådje:pidje1.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>pidje</B></FONT> [o.n.] cahoute u plantchî metou ene dijhinne di metes hôt, po on tchesseu a l'&nbsp;afut saetchî les ciers, les tchivroûs, u po les wårdeus d'&nbsp;on camp d'&nbsp;prijhnîs awaitî les poites. <span lang=fr>F. mirador.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pîdje ([pîtch])</FONT>, pîrtche, pirche</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirdjea</B></FONT> [o.n.] pitit pidje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Pirdjea:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>lu Pîrdjê</span>) no d'&nbsp;ene plaece di [[Bayamont]]. 7625 55470 2006-05-01T20:07:45Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodje</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lodje di bwès adjokêye deus metes hôt dins ls eglijhes did dinltins et ki l'&nbsp;priyesse gripe didins po fé s'&nbsp;pretchmint. <I>Les payizans n'&nbsp;ont fwait k'&nbsp;båyî Divant s'&nbsp;pirlodje francesse; I n'&nbsp;ont rén ritnou di s'&nbsp;siermon</I> ([[C.N. Simonon]]). rl a: [[Motî:pretchoe|pretchoe]], [[Motî:tcheyire|tcheyire]]. <span lang=fr>F. chaire de vérité.</span> <B>2.</B> plaece metowe å hôt dins ene såle wice k'&nbsp;ene sakî vént djåzer. <I>Dji m'&nbsp;ewaere ki, tot å long des discussions sol Decret des Lingaedjes do Payis di 1983, soeye-t i el comission, udonbén al pirlodje do Pårlumint, gn a nouk des cosseyîs cminåltaires k'&nbsp;åye yeu li hasse di cour di dire sacwants mots e walon.</I> ([[Gilbert Mottard]]). <span lang=fr>F. tribune.</span> <B>3.</B> lodje metowe odzeu do mat d'&nbsp;on batea did dinltins, po-z î mete èn awaiteu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ome al pirlodje:</FONT> [[Motî:awaiteu|awaiteu]]. <span lang=fr>F. vigie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pîrlodje ([pîrlotch])</FONT>, pirlôtche, purlôdje, pirlotche, pîrlôtche</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] no ([[Motî:pidje|pidje]]) + no (lodje), lodje metowe come on pidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:berdeler|berdeler]]. rl a: [[Motî:pretchî|pretchî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pîrlodjî</FONT>pîrlôdjè, pirlôtchi, purlôtchi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodjeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodjresse</B></FONT> [o.f.n.] berdeleu(se). rl a: [[Motî:pretcheu|pretcheu]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pîrlodjeu, euse, resse</FONT>pîrlôdjeu(se)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodjåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirlodjåde</B></FONT> [o.f.n.] pirlodjeu(se). rl a: [[Motî:tchafete|tchafete]], [[Motî:tchafiåd|tchafiåd]], [[Motî:pretchåd|pretchåd]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pîrlodjaud(e)</FONT>, pirlôtchâd(e)</span>. 7626 27310 2004-06-24T23:37:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7627 27311 2004-06-24T23:37:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7628 27312 2004-06-24T23:39:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pidje]] 7629 27313 2004-06-24T23:40:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pidje]] 7630 27314 2004-11-19T12:14:47Z Lucyin 16 parintêye: <FONT COLOR="#ff0000"><B>plat</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ahesse di coujhene, come ene grande assîte, avou des boirds on pî pus hôts, la k'&nbsp;on mete l'&nbsp;amagnî divant del prinde dins si assîte. <B>2.</B> platnêye. <I>Il a magnî tot l'&nbsp;plat d'&nbsp;canadas.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>platnêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;gn a dins on plat. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>platurnêye</B></FONT> [f.n.] platnêye. <I>Cwand on l'&nbsp;invitéve li djoû del toufêye, i faleut por lu tote ene platurnêye</I> ([[Georges Themelin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">platurnêye</FONT>, platërnée, platèrnêye. Gm: platèrnâye</span>. Etimolodjeye: bodje "plat", cawete [[cawete -êye|-urnêye]] (forveyou bodje "platron"). Ôte parintêye: * [[Motî:platene 1|platene]]. 7631 27315 2004-06-27T06:23:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-urnêye</B></FONT> [cawete] cawete di valixhance (çou k'&nbsp;gn a dins ene sacwè), avou sacwants bodjes k'&nbsp;ont ddja sovint ene cawete. [[Motî:tchôdurnêye|tchôdurnêye]], [[Motî:platurnêye|platurnêye]], [[Motî:tchapurnêye|tchapurnêye]]. ---- [[cawete -êye|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol cawete -urnêye]] 7632 50201 2006-02-07T17:09:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:valeur]] 7633 27317 2004-06-27T06:29:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Voroû-dlé-Liesse</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Voroux-lez-Liers</span>, rebané avou Djouprele. ---- [[Voroû-dlé-Liesse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Voroû-dlé-Liesse]] 7634 43976 2005-11-10T18:02:57Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Voroû-dlé-Liesse''' (fr: ''Voroux-lez-Liers'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Djouprele]]. * Limero del posse: '''4451''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''L&nbsp;28''' 7635 27319 2004-06-25T00:55:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ancyin Bedje]] 7636 44268 2005-11-11T02:51:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpe 1</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:nete|nete]] (bén rnetyî, sins nole taetche). <I>Do prôpe lindje.</I> <I>Vosse prôpe tchimijhe est sol plantchî.</I> <I>On n'&nbsp;årè nén åjhey po l'&nbsp;rawè prôpe</I> ([[R. Hostin]]). <I>Dji lyi aveu dit d'&nbsp;mete ene prôpe camizole</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. propre, lavé, débarbouillé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prôpe et nete:</FONT> [[ridoblaedje di sinonimes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prôpe et nete come el rowe Påkete:</FONT> bén prôpe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prôpe come on pronne k'&nbsp;a stî lavé deus côps; u: ossu prôpe k'&nbsp;on navea k'&nbsp;a stî pelé deus côps; u: prôpe come on nou sô; u: prôpe come li cou d'&nbsp;l'&nbsp;efant Djezus:</FONT> bén prôpe, bén lavé. rl a: [[Motî:rilure|rilure]], [[Motî:riletchî|riletchî]], [[Motî:blinker|blinker]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li dzeu di s'&nbsp;tiesse ossu prôpe k'&nbsp;on navea pelé deus côps:</FONT> esse [[Motî:tchenou|tchenou]]. rl a: [[Motî:pane|pane di veule]]. <B>2.</B> bén moussî, bén abiyî. <I>I fåt vey, si grande djupe a fåkete, come elle est prôpe avou.</I> <I>Li gamene esteut prôpe po fé ses påkes</I> ([[J. Coppens]]). <I>Mon Diu k'&nbsp;i sont beas, k'&nbsp;i sont prôpes; on lzè magnreut</I> ([[R. Joelants]]). On dit eto: [[Motî:gåy|gåy]]. <span lang=fr>F. coquet, élégant, chic, soigné.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse prôpe avou rén:</FONT> esse bea, minme avou des bonmartchîs mousmints. <B>3.</B> ki n'&nbsp;fwait pus dins ses faxhes, tot djåzant d'&nbsp;on påpåd. <I>Cwand i sont prôpes, on les mete e scole.</I> <B>4.</B> k'&nbsp;i gn a pont d'&nbsp;[[Motî:crouwå|crouwås]] dvins, tot djåzant d'&nbsp;ene [[Motî:dinrêye|dinrêye]]. <I>Voste avoenne est co bén prôpe</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. désherbé, sans mauvaises herbes.</span> <B>5.</B> bén claire tot cåzant del lune. <I>Li lune est prôpe: i va fé bea</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. détachée.</span> <B>6.</B> (tot djåzant årvier) må prin(jhe). <I>Bén vo t'&nbsp;la prôpe&nbsp;!</I> <I>Si nos n'&nbsp;avans k'&nbsp;ça d'&nbsp;pinsion, nos estans prôpes&nbsp;!</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. dans de beaux draps, en mauvaise posture, mal loti.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vo l'&nbsp;la prôpe&nbsp;! :: Djel vou bén croere: i fwait s'&nbsp;comission a l'&nbsp;ouxh:</FONT> djeu d'&nbsp;mot avou l'&nbsp;sinse di dvant. <B>7.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nén prôpe</FONT>: nén [[Motî:oniesse|oniesse]], nén comifåt. <I>Ça n'&nbsp;est nén foirt prôpe di s'&nbsp;mostrer tot nou al finiesse</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">do prôpe</FONT>: (tot djåzant årvier) ene laide keure. <I>Bén c'&nbsp;est do prôpe çou k'&nbsp;il ont la fwait a leus vîs parints.</I> <B>2.</B> sakî bon po, capåbe di. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prôpe a rén; prôpe a tot; bon a tot et prôpe a rén; prôpe a rén et bon a tot:</FONT> onk ki s'&nbsp;endè fåt dmefyî, k'&nbsp;i n'&nbsp;lyi fåt rén dner a fé. <span lang=fr>F. mauvais sujet, incapable.</span> On dit eto: [[Motî:wasse|laid wasse]], [[Motî:måmå|laid måmå]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des prôpes</FONT>: des grossès biestreyes. <I>Bén i nd a fwait des prôpes&nbsp;!</I> On dit eto: [[Motî:bele|des beles]]. <span lang=fr>F. connerie, bêtise, gaffe, maladresse, bévue.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pe</FONT>, prôpe, prope, proûpe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpisté</B></FONT> [f.n.] cwalité d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est foirt prôpe, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Elle est d'&nbsp;ene prôpisté&nbsp;!</I> ([[L. Remacle]]). <I>I fwait ene propisté dins ç'&nbsp;måjhon la&nbsp;!</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pisté</FONT>, prôpristé, prôpsuté, prôpté, prôptè, prôpruté, prôprèté, prôprètè, prôprëté, propruté, proprëté, proprëtè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpmint</B></FONT> [adv.] [[Motî:cråndimint|cråndimint]]. On dit eto: [[Motî:håynetmint|håynetmint]]. <I>Ele l'&nbsp;a prôpmint fotou a l'&nbsp;ouxh.</I> <span lang=fr>F. proprement, véritablement, en fait, carrément.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pmint</FONT>, prôprumint, proûpmint, propmint, prôprëmint</span>. Omonime: * [[Motî:prôpe (da sinne)|prôpe]] (da sinne) Parintêye * [[Motî:måprôpe|måprôpe]] Contråves: * [[Motî:mannet|mannet]] 7637 44267 2005-11-11T02:48:09Z Pablo 5 miminme -> mi-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpe 2</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> bén da sinne. <I>Èm prôpe pere; mes prôpes parints; c'&nbsp;est dins s'&nbsp;prôpe måjhon; c'&nbsp;est s'&nbsp;prôpe feye.</I> <I>I n'&nbsp;fåt nén dire do må di si prôpe famile.</I> <I>Dji voeyeu mi prôpe etermint dins m'&nbsp;sondje et dj'&nbsp;esteu dins m'&nbsp;prôpe waxhea</I> ([[Robert Mathieu]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mes prôpès djins:</FONT> mi prôpe famile. <span lang=fr>F. propre, personnel</span>; Alm. <span lang=de>"eigen"</span>; Ingl. <span lang=fr>own</span>. <B>2.</B> direk, foirt près. <I>On cuzén djermwin, c'&nbsp;est l'&nbsp;fi d'&nbsp;ene prôpe matante, d'&nbsp;on prôpe mononke.</I> <I>Il a stî piyî pa ses prôpes vijhéns</I> ([[R. Hostin]]). <B>II.</B> [o.n.] prôpe decidaedje. <I>C'&nbsp;est di s'&nbsp;prôpe k'&nbsp;il a intré drola. Vos n'&nbsp;avoz jawais seu fé on procès-verbå di vosse prôpe</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>gré, initiative</span>. <B>III.</B> [adv.] directumint et nén po ene ôte. <I>C'&nbsp;est po mi-minme prôpe, po lu-minme prôpe, po leye-minme prôpe.</I> <span lang=fr>F. en propre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpieté</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> måjhon et ses ahesses, k'&nbsp;est da vosse. <I>Dj'&nbsp;årans por nos les soussols ki dnèt d'&nbsp;plin pî so ene coû et les cortis: c'&nbsp;est ene foirt grosse prôpieté</I> ([[E. Pècheur]]). <I>Come Farawon aveut dit, Djôzef dina ene prôpieté po s'&nbsp;pere eyet po ses frés dvins l'&nbsp;pus bele coine do payis d'&nbsp;Edjipe por zels dimorer drola, sol tere da Ramsès</I> (Li [[Djeneze]]). <B>2.</B> sacwè da sinne. <I>N'&nbsp;î toutchîz nén: c'&nbsp;est m'&nbsp;prôpieté.</I> <B>3.</B> (mot d'&nbsp;éndjoleu) çou k'&nbsp;gn a dins on programe, kimint çk'&nbsp;i toûne. <I>Å dzo do purnea ki s'&nbsp;va afitchî, vos avoz "prôpietés"; clitchîz; vos voeyoz ene finiesse-livret a cwate pådjes</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>pièté</FONT>, prôpièté, prôpiètè, prompiètè, proûpièté, prôpriyèté, prôpriyèté, propriyèté, propriyètè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôpietaire</B></FONT> [o.f.n.] li ci, li cene, l'&nbsp;institucion ki c'&nbsp;est da sinne ene måjhon, u ene ôte sacwè. <I>Insi, pol bwès, li ban end esteut prôpietaire</I> ([[P.J. Dosimont]]). <I>li cparexhant a rnoncî por zels a ses oumires et, shuvanmint, els a rindou prôpietaires di ses béns-fonds et béns-meubes</I> ([[Simon li Scrinî]]). <span lang=fr>F. propriétaire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pro<SUP>n</SUP>piètére</FONT>, prôpiètêre, propiètêre, prôpriyètêre, prompiètêre</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>propriété, propriétaire</span>. Omonime: * [[Motî:prôpe (nete)|prôpe (nete)]] 7638 50910 2006-03-05T12:29:08Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>måprôpe</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:mannet|mannet]], tot djåzant d' ene djin. <span lang=fr>F. sale, malprope.</span> <B>2.</B> må moussî (eye). <I>Come t'&nbsp;es måprôpe avou ç'&nbsp;cote la</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). On dit eto: må [[Motî:ecayter|ecayté]], må [[Motî:agadler|agadlé]]. <span lang=fr>F. mal foutu, inélégant, mal habillé.</span> <B>3.</B> nén oniesse, nén comifåt. <I>Dji m'&nbsp;a fwait fote a l'&nbsp;ouxh come on måprôpe.</I> <span lang=fr>F. indécent, malhonnête.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;revoyî come on måprôpe:</FONT> revoyî setchmint. Etimolodjeye : aplacaedje adviebe ([[Motî:må 1|må]]) + addjectif ([[Motî:prôpe|prôpe]]). 7639 46924 2005-12-10T16:51:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannete</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> nén prôpe, nén nete, nén bén lavé. <I>Ni vnoz nén dire ki c'&nbsp;est mannet: dji l'&nbsp;a rnetyî; asteure c'&nbsp;est prôpe</I> ([[A. Gauditiaubois]]). rl a: [[Motî:måprôpe|måprôpe]], [[Motî:niche|niche]], [[Motî:måssî|måssî]], [[Motî:yôrd|yôrd]]. <B>2.</B> (dins on criya) veyou evi. <I>A l'&nbsp;mannet pourcea&nbsp;!</I>. rl a: [[Motî:sale|sale]]. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;[[aplacaedje]] adviebe (må) + addjectif (nete), må nete. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">man.net, man.nète</FONT>, man.nate, mon.net</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannesté</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwè d'&nbsp;mannet. On dit eto: [[Motî:nichté|nichté]], [[Motî:måssîsté|måssîsté]], [[Motî:yôrdeure|yôrdeure]]. <span lang=fr>F. saleté.</span> <B>2.</B> [[Motî:crouwå|crouwå]]. <I>Fé les tombes, c'&nbsp;est rnetyî les mannestés ki crexhèt dsu.</I> rl a: [[Motî:runin|runin]], [[Motî:nichté|nichté]], [[Motî:mizere|mizere]]. <span lang=fr>F. mauvaise herbe.</span> <B>3.</B> pitite poûssire. On dit eto : [[Motî:ploumion|ploumion]], [[Motî:ploumtion|ploumtion]]. <B>4.</B> (mot d'&nbsp;årtisse) sûna ki vént del velire d'&nbsp;ene vatche må netieye. <I>Vosse vatche tape-t ele co des mannestés&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. exsudat utérin.</span> Coinreces Payis d'&nbsp;Nameur &amp; Tchålerwè. Parintêye: * [[Motî:manni|manni]] 7641 44269 2005-11-11T02:51:40Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:prôpe (nete)|prôpe]] (addj.; nete) * [[Motî:prôpe (da sinne)|prôpe]] (addj. da sinne) 7642 27325 2004-06-25T17:23:13Z Lucyin 16 Motî:prôpieté displaecî viè Motî:prôpe (da sinne) #REDIRECT [[Motî:prôpe (da sinne)]] 7643 64186 2006-06-24T17:14:11Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Reynolds Hostin]] #REDIRECT [[Reynolds Hostin]] 7644 27327 2004-06-25T17:29:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Nivele]] 7645 27328 2004-06-25T17:29:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Richard Joelants]] 7646 27329 2005-03-15T14:05:57Z Pablo 5 [[Imådje:foumire2_wi.jpg|thumb|114px|mannixhante foumire rexhant d' ene oujhene]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>manni</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rinde [[Motî:mannet|mannet]]. <I>Kî çk'&nbsp;a ddja manni li bele novele mape&nbsp;?</I> <I>Il a manni s'&nbsp;costume.</I> On dit eto: [[Motî:anichter|anichter]], [[Motî:yôrdi|yôrdi]]. rl a: [[Motî:eberner|eberner]], [[Motî:maxhurer|maxhurer]], [[Motî:dåborer|dåborer]], [[Motî:adåbôjhî| adåbôjhî]], [[Motî:edagler|edagler]], [[Motî:abumer|abumer]]. <span lang=fr>F. salir, souiller.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) taper evoye des mwais prodûts dins l' air, l' aiwe, dins les veyes et l' nateure. <I>Les saetchots d'&nbsp;plastike si rtrovèt dins l'&nbsp;nateure; i mannixhèt les pladjes, les bwès, les montinnes</I> ([[L. Mahin]]). <I>Asteure, les djins d'&nbsp;veye vos rwaitnut d'&nbsp;cresse, tot djhant ki vs mannixhoz l'&nbsp;air k'&nbsp;i respirèt l'&nbsp;wekene, avou voste ansene et vosse bigåd</I> ([[Georges Michel]]). rl a: [[Motî:epestiferer|epestiferer]], [[Motî:epufkiner|epufkiner]]. <span lang=fr>F. polluer.</span> Coinrece Payis d'&nbsp;Nameur &amp; Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "manni". <I>Ça a stî on ptit Tchernobil di mannixhaedje di l'&nbsp;air avou les foumires des feus d'&nbsp;bwès, k'&nbsp;ont stî disk'&nbsp;al Malezeye et Singapour</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. souillure, pollution.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki mannixh. <span lang=fr>F. pollueur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixhante</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ki s'&nbsp;mannixh åjheymint. <I>Li blanc, c'&nbsp;est mannixhant.</I> On dit eto: [[Motî:anichtant|anichtant]]. <span lang=fr>F. salissant.</span> <B>2.</B> ki mannixh vosse voste åme, d'&nbsp;après ene rilidjon, ene croeyance. <I>Li tchå d'&nbsp;pourcea, k'&nbsp;esteut si mannixhante po les Djwifs, èn l'&nbsp;est pus po les crustins</I> ([[Bob Dechamps]]). <span lang=fr>F. impur.</span> <B>3.</B> ki mannixh li nateure. <span lang=fr>F. polluant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixhance</B></FONT> [f.n.] estance kel nateure est tote manneye. <span lang=fr>F. pollution.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mannixheure</B></FONT> [f.n.] sacwè k'&nbsp;on tape evoye et ki mannixh. <span lang=fr>F. salissure, ordure, polluant.</span> On dit eto: [[Motî:yôrdeure|yôrdeure]]. ---- * [[mannixhance|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol mannixhance]] 7647 27330 2004-06-25T17:34:37Z Lucyin 16 saetchots d' plastike ezès veyes (Marok) {{licince imådjes Lucyin}} saetchots d' plastike ezès veyes (Marok) {{licince imådjes Lucyin}} 7648 27331 2004-06-25T17:35:15Z Lucyin 16 foumire d' oujhenes (Espagne) {{licince imådjes Lucyin}} foumire d' oujhenes (Espagne) {{licince imådjes Lucyin}} 7649 27332 2004-06-25T17:35:38Z Lucyin 16 foumire d' oujhenes (Espagne) {{licince imådjes Lucyin}} foumire d' oujhenes (Espagne) {{licince imådjes Lucyin}} 7650 27333 2004-06-25T17:36:01Z Lucyin 16 foumire d' oujhenes (Espagne) {{licince imådjes Lucyin}} foumire d' oujhenes (Espagne) {{licince imådjes Lucyin}} 7651 35596 2005-07-20T01:33:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôde</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:mannet|mannet(e)]]. <I>Ene damjhele ki danséve å dzeu del yô breyeut dissu l'&nbsp;yôde rivire avou l'&nbsp;espwer k'&nbsp;on djoû les grands di ç'&nbsp;monde ci s'&nbsp;revoeyénxhe po k'&nbsp;ça candjaxhe</I> ([[Raymond Honoré]]). <I>On vî ptit rossea tchet, tot maigurlot, avou deus breyåds ouys et ene pitite tiesse tote yôde</I> ([[M. Henrioulle]]). <span lang=fr>F. sale, souillé.</span> <B>2.</B> [[Motî:måprôpe|måprôpe]], nén oniesse. <I>K'&nbsp;el diale t'&nbsp;epoite et t'&nbsp;coberôle, Ti, po ene yôde gåce&nbsp;!</I> ([[Gina Spirito]]). <span lang=fr>F. sale, dégueulasse, salope.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">yô<SUP>n</SUP>rd, yô<SUP>n</SUP>de</FONT>, yoûrd, yoûrde, yôrd, yônde</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrdeure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mannixheure|mannixheure]]. <I>Fåt on relijhaedje, tolminme&nbsp;! Come po les petotes, El tcherbon, Les yôrdeures... Sinon, eyou çk'&nbsp;on ndè va&nbsp;?</I> ([[Jacqueline Boitte]]). On dit eto: [[Motî:mannesté|mannesté]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;yôrdeures di manaedje:</FONT> tot l'&nbsp;çou k'&nbsp;on tape evoye dins on manaedje. <span lang=fr>F. ordures ménagères.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrdisté</B></FONT> [f.n.] difåt di çou k'&nbsp;est yôrd, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Måle were&nbsp;!, niche tins&nbsp;!, mannete plouve&nbsp;!, yôrdisté d'&nbsp;berdouye&nbsp;!</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:mannesté|mannesté]]. Etimolodjeye: bodje "yôrd", [[cawete -isté]], 1996. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrdi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:manni|manni]]. <I>So vosse blouze tote yôrdeye, on voet ene blefe di cafè, témint vos nd avoz ddja rlopé.</I> <I>Les grijhès nouwêyes yôrdixhèt l'&nbsp;cir, tot sclidant did viè l'&nbsp;Trô al Bijhe</I> ([[Omer Bastin]]). <span lang=fr>F. salir, souiller.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrdixhaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mannixhaedje|mannixhaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrdixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>yôrdixhante</B></FONT> [addj.] [[Motî:mannixhant|mannixhant(e)]]. Coinreces Payis [[del Lovire]] et [[Courcele]]. ---- * [[mannixhance|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol yôrdixhaedje del nateure]] * [[yôrdeures di manaedje|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les yôrdeures di manaedje]] 7652 27335 2004-06-25T17:49:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El lovire]] 7653 27336 2004-06-25T17:52:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[André Gauditiaubois]] 7654 27337 2004-06-26T11:07:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vanole</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Van Orle, Van Oerle, Van Orlé, Vanrorlé</span>. Etimolodjeye : no d' provnance: "D' [[Oreye]]" e flamind, pu rwalonijhaedje do flamind. Poirteu do no: [[Robert Van Orle]] 7656 62714 2006-06-20T19:20:58Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Rode]] '''Jean-Louis Rode''' ([[1897]]-[[1980]]), pus sovint lomé '''Djihan''', c' esteut on [[sicrijheus e walon|scrijheu d' arimeas]] et d' pîces di teyåte e walon. == Si vicåreye == I skepia li [[11 d' avri]] [[1897]] a [[Hesta]], dins ene famile di shijh efants. I n' fijha ses scoles ki disj' a doze ans, la k' i cminça tot djonne a-z ovrer dins l' minme mestî ki s' pa, ki fjheu des moulaedjes di såvlon. E 1914, tins del [[prumire guere daegnrece]], adon k' i n' aveut k' 17 ans; i s' egadja come volontaire a l' årmêye, po disfinde li payis; i fjha tote li guere eyet rçuva bråmint des medayes. I fourit dismobilijhî li 20 d' awousse 1919. Rivnou al veye civile, i rataca a l' oujhene, mins ene miete après, e 1922, i moussa-st al police di Hesta; il î divna sicretaire di police e 1934, eyet prinde di pinsion e 1957. Il a morou e [[1980]]. == Ses scrijhaedjes e walon == I cminça pa scrire bråmont des pîces di teyåte, ene dijhinne inte [[1924]] et [[1928]], avou cénk k' ont stî eplaideyes, li restant si pierda dins ene incindeye. Ces cénk pîces la ont stî djouwêyes bråmint des côps. E [[1929]] i s' djoke di scrire e walon, ”po råjhons d' mestî” et n' riprindra ki nouv ans après si pinsion, e [[1966]], po on concours metou so pîs på [[Royå Cavå Lidjwès]], soce k' il end esteut mimbe dispoy des razans. I wangna l' prumî pris. I fjha eplaidî deus ramexhnêyes d' arimeas “Claire aiwe et vert mossea” et “Rimeas dal viesprêye”. Il a eto ratourné [[Maurice Carême]] (“Mame”) et [[Jean de Lafontaine|Lafontinne]] “Poes d'&nbsp;trokes”. Il esteut mimbe do [[Rweyål Cåvea Lidjwès]], des soces ''[[La Wallonne]]'', ''Auteurs Wallons'' eyet ''Dicipes da Jules Claskin''. On relijhaedjes dis ses ouves fourit eplaidî pol «wallonne» e [[1977]], po les ûtante ans d' l' oteur. Il est eto rprin dins l' [[antolodjeye Scrire]]. === Les pîces di teyåte sicrîtes pa Djhan Rode === * en èn ake ** "Titene djåze l'&nbsp;inglès" ** "Li vî tchestea" ** "I m'&nbsp;plait" ** "Nenete mareye si feye" * e deus akes ** "Cwand les cours s'&nbsp;etindèt" ** "Les martchoteus". * e troes akes ** "Li bribeu d'&nbsp;amour", ** "Les pawoureus", * e cwate akes ** Les leus el biedjreye eto, ene rivowe e 3 akes ey on prologue: ”Kéla-Fêra-Hesta” (djeu d' mot: ''kéle afwaire a Hesta'') == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/jean_rode.html Li pådje Djihan Rode] 7657 57634 2006-05-21T08:08:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>niche</B></FONT> [addj.] [[Motî:mannet|mannet]], copurade: <B>1.</B> nén prôpe. <I>Il ont rivnou avou l'&nbsp;figueure tote niche.</I> <B>2.</B> (dins les traitaedjes) [[Motî:haeyåve|haeyåve]]. <I>Taijhe tu, niche verat&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:sale|sale]]. Etimolodjeye: Calcaedje do [[gåmès]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nichté</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mannet|mannesté]], copurade: <B>1.</B> sacwè d'&nbsp;mannet. <span lang=fr>F. saleté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nichtés d'&nbsp;måjhon:</FONT> [[Motî:yôrdeure|yôrdeures di manaedje]]. <B>2.</B> [[Motî:crouwå|crouwå]]. <I>"[[Motî:dihawter|dihawter]]", c'&nbsp;est rnetyî des nichtés åtou des yerbêyes.</I> <span lang=fr>F. mauvaise herbe.</span> rl a: [[Motî:yebe|yebe]], [[Motî:mannesté|mannesté]], [[Motî:runin|runin]], [[Motî:mizere|mizere]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nichleus</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djeu d'&nbsp;cåtes wice k'&nbsp;on tape evoye les deus cåtes ki s'&nbsp;rishonnèt, et k'&nbsp;on-z a rsaetchî l'&nbsp;valet d'&nbsp;make evoye; li ci ki dmeure avou l'&nbsp;valet d'&nbsp;påle a pierdou. <B>2.</B> li valet d'&nbsp;påle lu-minme, a ç'&nbsp;djeu la. On dit eto: [[Motî:maxhuré|maxhuré]], [[Motî:kikich|noer kikich]], [[Motî:pouwant|pouwant]]. <span lang=fr>F. valet de pique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nichleus</FONT>, nichreus</span>. Coinreces [[Basse-Årdene]]. Parintêye: * [[Motî:anichter|anichter, anichî]] * Assaetchance di "niche" dins li rwalonijhaedje di [[Motî:sulniche|sulniche]] ---- * [[yôrdeures di manaedje|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les nichtés d'&nbsp;måjhon]] 7658 27340 2005-02-06T14:16:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:manni|manni]]. <I>Il ont anichî tos leus beas solés.</I> <I>N' anichîz nén vosse bele blanke tchimijhe, la.</I> <I>Dji n' les lai nén cori dvant l' ouxh, peu k' i n' anichtexhe leus cayets.</I> <span lang=fr>F. salir, souiller.</span> <B>2.</B> brouyî l' aiwe, tot djåzant des broûs. <I>Avou les grossès plouves, li Smwès esteut foirt anichtêye.</I> <span lang=fr>F. troubler.</span> <B>3.</B> crexhou dins les dinrêye, tot djåzant d' crouwås. <I>C' esteut on frumint foirt anichté.</I> <span lang=fr>F. rempli de mauvaises herbes.</span> <B>4.</B> manni l' air, tot djåzant d' mwais prodûts. <I>Ces troyreye di foumires la k' anichtèt l' boune air di l' Årdene.</I> <span lang=fr>F. polluer.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) manni l' oneur d' (ene sakî). <I>I n' fåt nén anichter on curé: ça poite måleur</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. salir le réputation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;est anichté ki pa pus niche ki lu:</FONT> dijhêye po solåcyî onk k'&nbsp;on-z a cdjåzé. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"On n'est jamais sali que par de la merde"</span>. rl a: [[Motî:tchôdron|tchôdron]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;anichter, s'&nbsp;anichî</FONT> [v.pr.] anichî ses mousmints, ses mwins, si figueure. <I>Ni t'&nbsp;va nén co anichter dins les bôjhes</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">anichî, anichter</FONT>, anicher, anichi, anichè, anichtè</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:niche|niche]], betchete a-, avou deus cawetes di viebe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichtant</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichante</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichtante</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;anichtêye. <I>Relire ås crompires, c'&nbsp;est nén ene si anichtante ovraedje ki ça.</I> <span lang=fr>F. salissant.</span> <B>2.</B> ki pout esse anichté åjheymint. <I>Li blanc c'&nbsp;est ene coleur foirt anichtante.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichtaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mannixhaedje|mannixhaedje]]. <I>Des taetches di yebes, c'&nbsp;est on laid anichtaedje.</I> <I>L'&nbsp;anichtaedje do boird des voyes avou des plasticreyes: kéne ehale&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:edaglaedje|edaglaedje]], [[Motî:sipiter|sipitaedje]]. <span lang=fr>F. souillure, salissure, pollution.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anicheu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichteu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anicheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichtresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) k'&nbsp;anichtêye totafwait. <I>Ces djonnes la, c'&nbsp;est des anicheus: t'&nbsp;elzès pous bén bouwer tos les djoûs.</I> <B>2.</B> li ci, li societé ki mannixh li nateure. <I>Disk'&nbsp;a tant k'&nbsp;c'&nbsp;est nén les anichteus les payeus, t'&nbsp;årès todi do polouwaedje.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anichtance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mannixhance|mannixhance]]. <I>End ont i fwait, des coferinces so l'&nbsp;anichtance di l'&nbsp;aiwe&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:epestaedje|epestaedje]], [[Motî:epestiferaedje|epestiferaedje]]. <span lang=fr>F. pollution.</span> Coinreces [[Basse-Årdene]]. Parintêye: * [[Motî:niche|niche]] * [[Motî:ranichter|ranichter]] ---- * [[mannixhance|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;anichtance del nateure]] 7659 43849 2005-11-10T16:19:02Z Pablo 5 {{djermon motî|parket}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>parket</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>parketaedje</B></FONT> [o.n.] dessin come on parket metou so li dzeu d'&nbsp;ene tåve, d'&nbsp;on meube. <I>Li mape est trawêye; waitans a nos di n'&nbsp;nén anichî l'&nbsp;parketaedje.</I> Etimolodjeye: [[cawete -aedje]] 2 (acawêye å no). 7660 27342 2004-06-27T07:34:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranichter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c. &amp; v.pr.] [[Motî:anichter|anichter]] ene plaece, ene sacwè ki vneut d'&nbsp;esse rinetyî; s'&nbsp;anichter dabôrd k'&nbsp;on vneut di rmete des prôpes mousmints, k'&nbsp;on vneut di s'&nbsp;bouwer. <I>Il ont ddja ranichté l'&nbsp;måjhone, et k'&nbsp;dji vneu di rnetyî.</I> <I>Waite on pô, i s'&nbsp;a ddja stî ranichter&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. resalir.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. 7661 27343 2004-06-27T09:39:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sulniche</B></FONT> [o.n.] brike di savon. <I>Li brike di savon s'&nbsp;no "sunlight" aveut divnou walone dizo l'&nbsp;no d'&nbsp;sulniche</I> ([[G. Mottard]]). <I>On frotéve les taetches å sulniche.</I> Etimolodjeye: no d'&nbsp;måke "<span lang=en>Sunlight</span>" (loumire do solea), divnou on cmon no, avou berôlaedje N/L , dizo assaetchance di "[[Motî:niche|niche]]", 1930. ---- * [[no d' måke divnou on cmon no|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les nos d'&nbsp;måkes divnous des cmons nos]] 7662 59664 2006-06-06T22:42:55Z Lucyin 16 /* Egzimpes di måkes di fabrike divnowe des cmons nos e walon. */ [[categoreye:economeye|Make di fabrike divnowe on cmon no]] [[Categoreye:rifondaedje do walon|Make di fabrike divnowe on cmon no]] Ene '''måke di fabrike''' pout divni on '''cmon no''', cwand l' [[noûmot|mot va avou ene sacwè d' noû]], et k' les djins li djhèt sins pinser k' c' est ene måke di fabrike, et kécfeye redjårber si prononçaedje avou l' [[fonolodjeye|oyance]] do lingaedje do payis. Dilé les nos d' måkes, gn a eto des ôtes sôres di nos prôpes ki plèt divni des cmons nos. Sacwants [[sigue]]s, foirt eployîs, polnut eto divni des cmons nos. == Egzimpes di måkes di fabrike divnowe des cmons nos e walon. == * [[Motî:aspirene|aspirene]] * [[Motî:bik|bik]] (pene a buzete et a tchike) * [[Motî:brabant|brabant]] (tcherowe) * [[Motî:dånone|dånone]] * [[Motî:fal|fal]] (fuzik mitrayete). * [[Motî:nestorete|nestorete]] (pitite sitouve å gaz). * [[Motî:pampiesse|pampiesse]] (faxhe k' on fote evoye). * [[Motî:sårma|sårma]] (grand botike). * [[Motî:seracuze|seracuze]] (îpe ås rsôrts). * [[Motî:sipå|aiwe-di-Spå-ki-spite; spå-orandje]]. * [[Motî:sulniche|sulniche]] (brike di savon). * [[Motî:tårmak|tårmak]] (daguet k' on mete so les voyes) * [[Motî:tetra|tetra]] (drap po refaxhî) * [[Motî:wek|wek]] (bocå a sterilijhî). == Egzimpes di des ôtes nos prôpes divnous des cmons nos e walon. == === Prins tot seus === * [[Motî:sipoutnik|sipoutnik]] * [[Motî:sipirou|sipirou]] * [[Motî:rampono|rampono]] * [[Inami]] * [[Motî:kaizerlik|kaizerlik]] * [[Motî:ravachole|ravachole]] === Tot wårdant li cmon no avou === * [[Motî:tchén bessi|tchén bessi]]. * tchimijhe Lacosse. == Lingue-ehåyaedje et nos prôpes divnou cmons nos == === Kimint ricnoxhe ki ça a divnou on cmon no ? === * On l' trove dins des motîs fwait sorlon les mwaissès rîles del diyalectolodjeye: '''wek''' (dins l' [[motî d' Bastogne]]), '''rampono''' (dins mwints motîs), * On l' trove dins les studias di diyalectolodjisses:'''nestorete''' (dins on studia da [[Guy Belleflamme]]. * Les djins ki l' eployèt ni savèt nén ki c' est on no d' måke. '''seracuze''', '''rampono'''. * Gn a des ôtès måkes do minme produt, mins ki s' lomèt på minme comon no. * Li mot a fwait des parints: '''seracuzer'''; '''ramponer''', tårmaker, ritårmaker. * Li mot a stindou s' sinse: '''rampono'''. * On rtrove li mot dins des scrijhaedjes, u des spitch e walon: '''sulniche''', '''sårma'''. === Kimint rwaitî les nos d' måke dins l' askepiaedje di noûmots === == Egzimpes dins des ôtes lingaedjes == === Francès === * ''Klaxon'': no d' måke do prumî coirneu d' oto; a dné on mot-parint: ''Klaxonner''. * ''poubelle'': no d' on prefet d' Paris k' a fwait mete des batch-ås-mannestés avå l' veye. === Inglès === * ''spa'', calké do no del veye di [[Spå]]; ([[Motî:sipå|riloukîz les noveas sinses e walon]]) === [[Arabe marokin]] === * ''tide'' po ene bouwêye e poure; Po les ôtes måkes on dit: do ''tide'' "OMO". * ''kina'' (kinene), po dire tolminme ké catchet. 7664 27345 2004-06-27T05:23:43Z Pablo 5 Framreye displaecî viè Framriye #REDIRECT [[Framriye]] 7666 53614 2006-04-03T11:12:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lére</B></FONT> ([[Codjowaedje lére|codjowaedje]]) [v.c.] riwaitî des scrijhaedjes (u des ôtes senes) tot lzès coprindant. rl a: [[Motî:alére|alére]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "lére". <span lang=fr>F. lecture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lijhaedje di l'&nbsp;Apocalipe, del Boune Novele, del lete da Sint På:</FONT> (rilidjon catolike): dijhêye a messe, divant k'&nbsp;on léjhe on tecse sacré. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>léjhresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki léjhe. <span lang=fr>F. lecteur, lectrice.</span> <span lang=en>Ing. reader.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">lijheu</FONT> [o.n.] éndjin ki sieve a lére on sopoirt di dnêyes. <I>lijheu di plakes lazer d'&nbsp;ene copiutrece.</I> <I>lijheu d'&nbsp;plaketes.</I> <span lang=fr>F. lecteur.</span> <span lang=en>Ing: drive.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>léreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> live a lére. rl a: [[Motî:alére|alére]]. <B>2.</B> live k'&nbsp;on-z est ki léjhe. <span lang=fr>F. lecture.</span> 7667 27348 2004-06-27T05:59:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lére]] 7668 27349 2004-06-27T06:00:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lére]] 7669 27350 2004-06-27T06:00:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lére]] 7670 27351 2004-06-27T06:00:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lére]] 7671 27352 2004-06-27T06:00:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lére]] 7672 27353 2004-06-27T06:26:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:plat]] 7673 27354 2004-06-27T06:26:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:plat]] 7674 27355 2004-06-27T06:55:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårlumint]] 7675 27356 2004-06-27T06:55:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårlumint]] 7676 27357 2004-06-27T06:55:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårlumint]] 7677 27358 2004-06-27T07:00:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prôpe (nete)]] 7678 27359 2004-06-27T07:00:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prôpe (nete)]] 7679 27360 2004-06-27T07:01:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prôpe (da sinne)]] 7680 27361 2004-06-27T07:03:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mannet]] 7681 27362 2004-06-27T07:03:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mannet]] 7682 27363 2004-06-27T07:06:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7683 27364 2004-06-27T07:06:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7684 27365 2004-06-27T07:06:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7685 27366 2004-06-27T07:06:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7686 27367 2004-06-27T07:06:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7687 27368 2004-06-27T07:06:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7688 27369 2004-06-27T07:06:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7689 27370 2004-06-27T07:07:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:manni]] 7690 27371 2004-06-27T07:22:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:niche]] 7691 27372 2004-06-27T07:22:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7692 27373 2004-06-27T09:22:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7693 27374 2004-06-27T09:22:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7694 27375 2004-06-27T09:22:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7695 27376 2004-06-27T09:22:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7696 27377 2004-06-27T09:22:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7698 27378 2004-06-27T09:23:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7699 27379 2004-06-27T09:23:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7700 27380 2004-06-27T09:23:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7701 27381 2004-06-27T09:23:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7702 27382 2004-06-27T09:25:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anichter]] 7704 27383 2004-06-27T12:31:09Z Romanm 41 [[en:User:romanm]] [[sl:Uporabnik:romanm]] 7705 27384 2004-06-28T09:11:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7706 27385 2004-06-28T09:11:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7707 27386 2004-06-28T09:11:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7708 27387 2004-06-28T09:11:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7709 27388 2004-06-28T09:12:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7710 27389 2004-06-28T09:12:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yôrd]] 7711 27390 2004-06-28T09:17:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean Rode]] 7712 27391 2004-06-28T09:17:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean Rode]] 7713 27392 2004-06-28T09:21:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:niche]] 7715 59728 2006-06-07T10:27:07Z Lucyin 16 /* F-I */ [[Categoreye:antolodjeyes]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:antolodjeye_piron.png|thumb|130px|right|sorcoviete]] Li '''grosse antolodjeye da Piron''', c' est on gros spès live k' a rexhou e [[1979]] ås eplaidreyes Mardaga a [[Lidje]]. Il a stî scrît pa [[Maurice Piron]], k' a prezinté insi on sfwait côp d' ouy so les scrijheus e walon, dispu les prumîs tins do vraiy tecse walon (diviè [[16inme sieke|1580]]), disk' a 1978. I n' riprind ki les tecses di [[prôze]], les [[arimeas]], et les [[cåzaedjes di tchansons]], mins pont d' boket d' [[pice di teyåte]]. I rprind tos les scrijheus(es) del [[Walonreye]], ostant les cis ki scrijhnut e [[walon]] (92 oteurs), ki les cis ki scrijhèt e [[picård]] (10 djins) u e [[gåmès]] (2 scrijheus), ça fwait 104, tertos eshonne. Les 296 tecses sont rashious e [[sistinme Feller|scrijhaedje Feller]], et l' antolodjisse saye do wårder tos les accints des 47 viyaedjes u veyes ki les scrijheus ont-st eployî, tot raveurixhant les sacwès so dotance avou l' [[ALW]]. Les accints do walon rprezintés dins les tecses sont stramés pattavå l' Walonreye, apus ki l' [[Årdene]] (waire riprezintêye) et l' payis d' [[Flipveye]] (rén). Les scrijheus d' [[Lidje]] minme ont, come di djusse li pus grosse pårt do wastea avou 45 nos. Les ôtes veyes k' ont dipus d' on rprezintant : [[Tchålerwè]] (3), [[Djodogne]] (2), [[Mont]] (3), [[Måmdey]] (2), [[Moustî-so-Sambe]] (2), [[Nameur]] (4), [[Nivele]] (2), [[Tournai]] (4), [[Vervî]] (4). ISBN 2-8021-0024-6 == Les scrijheus riprins dins l' Grosse Antolodjeye da Piron == === Les scrijheus e walon === ==== A-B ==== * [[Georges Alexis|Alexis, Georges]] * [[François Bailleux|Bailleux, François]]. * [[Willy Bal|Bal, Willy]] * [[Gabrielle Bernard|Bernard, Gabrielle]] * [[Léon Bernus|Bernus, Léon]] * [[Jacques Bertrand|Bertrand, Jacques]]. * [[Jean-Denys Boussart|Boussart, Jean-Denys]]. * [[Henri Bragard|Bragard, Henri]]. * [[Toussaint Brahy|Brahy, Toussaint]]. * [[Ernest Brassinne|Brassinne, Ernest]]. * [[Louis Brixhe|Brixhe, Louis]]. * [[Jean Bury|Bury, Jean]]. ==== C-D ==== * [[Joseph Calozet|Calozet, Joseph]]. * [[Victor Carpentier|Carpentier, Victor]]. * [[Théodore Chapelier|Chapelier, Théodore]]. * [[Félix Chaumont|Chaumont, Félix]]. * [[Jules Claskin|Claskin, Jules]]. * [[Henry Colette|Collette, Henri]]. * [[Nicolas Defrecheux|Defrecheux, Nicolas]]. * [[Jean-Joseph Dehin|Dehin, Jean-Joseph]]. * [[Franz Dewandelaer|Dewandelaer, Franz]]. * [[Joseph Durbuy|Durbuy, Joseph]]. * [[Charles Duvivier|Duvivier, Charles]]. ==== F-I ==== * [[Pierre Faulx|Faulx, Pierre]]. * [[Jules Flabat|Flabat, Jules]]. * [[Henry Forir|Forir, Henry]]. * [[Alexandre Fossion|Fossion, Alexandre]]. * [[Charles Geerts|Geerts, Charles]]. * [[Ben Genaux|Genaux, Ben]]. * [[Victor Georges|Georges, Victor]]. * [[Emile Gérard|Gérard, Emile]]. * [[Emile Gilliard|Gilliard, Emile]]. * [[Charles Gothier|Gothier, Charles]]. * [[Robert Grafé|Grafé, Robert]]. * [[Abé Grisar|Grisar (Abbé)]]. * [[Jean Guillaume|Guillaume, Jean]]. * [[Jean-Joseph Hanson|Hanson, Jean-Joseph]]. * [[Simon de Harlez|Harlez (De), Simon]]. * [[Marcel Hecq|Hecq, Marcel]]. * [[André Henin|Henin, André]]. * [[Marcel Hicter|Hicter, Marcel]]. ==== L-N ==== * [[Lambert de Hollogne|Hollogne (De), Lambert]]. * [[Jenny d'Inverno|Inverno (D'), Jenny]]. * [[Louis Lagauche|Lagauche, Louis]]. * [[Auguste Laloux|Laloux, Auguste]]. * [[Joseph Lamaye|Lamaye, Joseph]]. * [[Jean de Lathuy|Lathuy (De), Jean]]. * [[Marcel Launay|Launay, Marcel]]. * [[Edouard Laurent|Laurent, Edouard]]. * [[Louis Lecomte|Lecomte, Louis]]. * [[Jean Lejeune|Lejeune, Jean]]. * [[Martin Lejeune|Lejeune, Martin]]. * [[Emile Lempereur|Lempereur, Emile]]. * [[Louis Loiseau|Loiseau, Louis]]. * [[Gustave Magnée|Magnée, Gustave]]. * [[Albert Maquet|Maquet, Albert]]. * [[Marian de Saint-Antoine]]. * [[Anatole Marchal|Marchal, Anatole]]. * [[Lucien Maréchal|Maréchal, Lucien]]. * [[Joseph Mignolet|Mignolet, Joseph]]. * [[Paul Moureau|Moureau, Paul]]. * [[Hubert Ora|Ora, Hubert]] * [[René Painblanc|Painblanc, René]]. * [[Henri Pétrez|Pétrez, Henri]]. * [[Jules Pirot|Pirot, Jules]]. ==== O-S ==== * [[Gilles Ramoux|Ramoux, Gilles]]. * [[Jean Rathmes|Rathmes, Jean]]. * [[Louis Remacle|Remacle, Louis]]. * [[Edouard Remouchamps|Remouchamps, Edouard]]. * [[Michel Renard|Renard, Michel]]. * [[François Renkin|Renkin, François]]. * [[Lambert de Ryckman|Ryckman (De), Lambert]]. * [[Dieudonné Salme|Salme, Dieudonné]]. * [[Henri Simon|Simon, Henri]]. * [[Charles-Nicolas Simonon|Simonon, Charles-Nicolas]] * [[Georges Smal|Smal, Georges]]. ==== T-X ==== * [[Michel Thiry|Thiry, Michel]]. * [[Henri Van Cutsem|Van Cutsem, Henri]]. * [[Jacques-Joseph Velez|Velez, Jacques-Joseph]]. * [[Auguste Vermer|Vermer, Auguste]]. * [[Joseph Vrindts|Vrindts, Joseph]]. * [[Léon Warnant|Warnant, Léon]]. * [[Edmond Wartique|Wartique, Edmond]]. * [[Charles Wérotte|Werotte, Charles]]. * [[Louis Wesphal|Wesphal, Louis]]. * [[Emile Wiket|Wiket, Emile]]. * [[Georges Willame|Willame, Georges]]. * [[Jean Wisimus|Wisimus, Jean]]. * [[Arthur Xhignesse|Xhignesse, Arthur]]. * [[Jean-François Xhoffer|Xhoffer, Jean-François]]. === Sicrijheus e picård === * Descamps, Jean-Baptiste * [[Joseph Dufrane|Dufrane, Joseph]] * George, Henri * Henno, Alfred * Letellier, Charles * Libbrecht, Géo * Moutrieux, Pierre * Prayez, Adolphe * Raveline, Henry * Wathiez, Adolphe === Sicrijheus e gåmès === * Bonneau, Fernand * [[Albert Yande|Yande, Albert]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://aberteke.walon.org/antolodjeyes.html Li pådje des antolodjeyes di l' Aberteke] 7716 58623 2006-05-29T13:01:59Z Pablo 5 licince coviete di l' antolodjeye d' oteurs walons da Maurice Piron, ed. Mardaga. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7717 59038 2006-06-02T07:19:06Z Pablo 5 /* Les idêyes et l' istwere do pårti recsisse */ luminme -> lu-minme On '''Recsisse''', c' esteut, istoricmint, onk k' shuveut l' pårti '''Rex''' (li Crisse Rwè), askepyî diviè 1932 pa Leyon Degrelle. Les [[noûrecsisses]] ont rprin les idêyes des Recsisses. == Les idêyes et l' istwere do pårti recsisse == C' esteut on pårti foirt catolike. Si no, c' est '''li pårti do Crisse-Rwè''' (e latén: ''Christus-Rex''). Il esteut ecoraedjî pa bråmint des curés. Ås vôtaedjes di 1935, gn a yeu ene trintinne di Recsisses k' ont passé, copurade el Walonreye. Et aprume ei province di Lussimbork, ki vôte todi foirt catolike, et la k' Degrelle a vnou å monde (a Bouyon). Mins, cwand les Recsisses ont mostré k' i tnént pår avou Hitler, li cårdinå d' Malene a disfindou ås catolikes del co sotni (diviè 1938). I n' ont pus yeu k' ene dijhinne di pårlumintaires e 1939. Tins del guere, Degrelle tineut avou Hitler. Gn a des djonnes Walons do pårti ''Rex'' ki s' ont-st egadjî dins l' ''Wehrmacht'', et esse evoyî å front d' l' Ess. C' esteut l' '''Batayon Walon'''. El Walonreye, les Recsisses aidént les Almands. I racuzént les Rezistants, et pacô les vni touwer. (Les Rezistants eto, touwént les cis ki fjént avou les Recsisses. C' est des Recsisses k' ont vni touwer [[François Bovesse]]. A l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]], gn aveut des eclaireus walons (des Årdinwès, ki cnoxhént bén les naxhes) avou les Almands, et motoit bén Degrelle lu-minme. == Li movmint recsisse et les scrijheus e walon == * [[Joseph Mignolet]] esteut mimbe do pårti recsisse. Eto, après l' guere, il a stî veyou evi pa tos les waloneus. Li [[pris del veye di Lidje]] meta esprès dins s' reglumint k' i faleut on ''certificat de bonne vie et mœurs'' po k' Joseph Mignolet n' åye nén l' pris. *[[Jean de Lathuy]] fourit eto ametou d' aveur fwait avou les Recsisses. Mins lu, c' esteut purade a cåze k' il esteut foirt catolike ki d' aveur fwait del politike. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/omarchal-rif.html#rex Leyon Degrele et les recsisses, on passaedje ratourné e walon do live ''Au pays de mon père'' da Omer Marchal] 7718 35714 2005-07-20T20:30:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foirt</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>foit</B></FONT> (råle, divant voyale), <FONT COLOR="#ff0000"><B>foite</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> ki pout fé des sacwès k' ene ôte ni pout nén, tot djåzant d' ene djin. <I>La on foirt ome, la.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grand foirt ome:</FONT> sôre di tolu ki vike a costé des omes, del nute, et k' i n' fåt nén disrindjî. <span lang=fr>F. géant mythologique.</span> <B>2.</B> bén poirtant(e) (radoûcixhant mot po: "gros"). <I>Ké bele foite gamene !</I>. <B>3.</B> k' a bråmint des dgrés alcolikes, tot djåzant d' ene gote, fwait avou bråmint del simince, tot djåzant do cafè, evnd. <I>Dji boe voltî ene boune foite gote.</I> <I>Dji n' inme nén l' foirt cafè.</I> <B>II.</B> [adv.] <B>1.</B> mostere on hôt livea d' èn addjectif u d' èn ôte adviebe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foirt å foirt:</FONT> k' onk ni sait bate l' ôte, dins ene lûte. <I>Avou l' tere a foyî, dji m' ritrove foirt å foirt; nos bårans, tos les deus</I> ([[Emile Gilliard]]). <span lang=fr>F. à force égale.</span> On dit eto: [[Motî:mo|mo]], [[Motî:foû|foû]], [[Motî:fén|fén]], [[Motî:mier|mier]]. <span lang=fr>F. fort, très.</span> <B>2.</B> [[Motî:bråmint|bråmint]]. <I>I magnèt foirt.</I> <I>C' esteut foirt des cis k' estént po rivni des camps, des cis k' estént ddja drenés.</I> <span lang=fr>F. beaucoup, principalement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur foit a fé:</FONT> aveur bråmint d' l' ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dj' a foit a fé:</FONT> [[xhinaedje do brut]] d' on trin al wapeur. <B>III.</B> [o.f.n.] li ci (cene) k' est foirt. <I>Vouss ene gote ? c' est del foite, saiss.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fwârt</FONT>, fwért, fwêrt, fwèrt, fwart, fô<SUP>n</SUP>rt, fonrt, foûrt; fwète, fwate, fô<SUP>n</SUP>te, fônrte, foûrte</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foice</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cwålité do ci k'&nbsp;est foirt, del cene k'&nbsp;est foite. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n'&nbsp;conoxhe nén ses foices:</FONT> dijhêye a ene sakî k'&nbsp;a spiyî ene sacwè télmint k'&nbsp;il a bouté dsu. <span lang=fr>F. il ne connaît pas l'étendue de ses forces.</span> <B>2.</B> saye k' on fwait po-z ariver a åk, et k' c' est nén åjhey. <span lang=fr>F. effort.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene foice:</FONT> bouter on bon côp po-z ariver a ene sacwè. <I>Ça våt mî k'&nbsp;on manaedje di cénk francs wice k'&nbsp;on fwait ene foice po l'&nbsp;efant</I> ([[V. Roba]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fwace</FONT>, fwèce, <FONT COLOR="#800080"> </FONT>, fwâce, fô<SUP>n</SUP>ce, fônrce, foûrce</span>. Parintêye: * [[Motî:foirci|foirci]] Mots d'&nbsp;aplacaedje: * aloyrece [[Motî:foice ki|foice ki]] * [[Motî:foite droete|foite droete]] * [[Motî:foite gåtche|foite gåtche]] ---- * [[grand foirt ome|Dipus d' racsegne so les grands foirts omes]] 7719 49643 2006-01-26T23:57:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foite droete</B></FONT> [f.n.] lomaedje des pårtis politikes metous a l'&nbsp;[[Motî:aschate|aschate]] a droete sol tchantî politike, come les nazis, les recsisses, les fachisses, les noûrecsisses. <I>Dj' a veyou k' les grands pierdants, c' esteut les comunisses et l' foite droete </I>([[A. Schmitz]]). On dit eto: &nbsp;estrinme droete, les recsisses. <span lang=fr>F. extrême-droite.</span> Etimolodjeye : aplacaedje d' èn addjectif ([[Motî:foite|foite]]) et d' on sustantif ([[Motî:droete|droete]]) ---- [[noûrecsisse|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol foite droete]] 7720 27399 2004-06-30T00:04:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foite gåtche</B></FONT> [f.n.] lomaedje des pårtis politikes metous a l'&nbsp;aschate a hintche sol tchantî politike, come les comunisses, les troskisses. <span lang=fr>F. extrême-gauche.</span> 7721 27400 2004-06-30T00:08:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foice ki</B></FONT> [aloyrece] témint ki, paski. <I>Les raecenes ont bevou tote li såce foice k'&nbsp;elle ont bolou</I> (Cochet). <I>Foice k'&nbsp;on crexhe trop rade, on forcrexhe ses mousmints.</I> <span lang=fr>F. tellement, tant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fwace ki</FONT>, fôce kè, foûce kè, fwèce ki, fwace ku; Pc. foûche que, forche que </span>. Etimolodjeye: racourtixhaedje di "a foice ki". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foice k'&nbsp;a</B></FONT> [aloyrece] a foice di. <I>I va fini pa uzer si bea costume, foice k'&nbsp;a l'&nbsp;mete</I> ([[L. Vindal]]). <span lang=fr>F. à force de.</span> Coinreces Coûtchant walon. 7722 27401 2005-03-11T10:00:15Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>forpasser</B></FONT> ([[codjowaedje passer|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si forpasser</FONT> [v.pr.] : passer s' tins po veler tot cåzant d' ene vatche. On dit eto: passer. Etimolodjeye: viebe [[Motî:passer|passer]], [[betchete for-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forpassé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>forpassêye</B></FONT> [addj.] ki n'&nbsp;est pus [[Motî:ahåyant|ahåyant]] po les tins d'&nbsp;ouy. <I>Les noûrecsisses ramoennèt des forpassêyès idêyes ki n'&nbsp;sont préjheyes ki pa des rescoulêyès djins</I> ([[Jean Thoune]]). On dit eto: [[Motî:aviyi|aviyi]]. <span lang=fr>F. éculé, obsolète.</span> 7723 27402 2004-06-30T00:33:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noûrecsisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] onk (ene) ki shût les idêyes del [[Motî:foite droete|foite droete]] d'&nbsp;ouy (dispu 1970).<I>Les noûrecsisses raminèt des forpassêyès idêyes ki n'&nbsp;sont prijheyes ki pa des rescoulêyès djins</I> ([[Jean Thoune]]). rl a: [[Motî:recsisse|recsisse]]. <B>II.</B> [o.n.] atuzêye, movmint des noûrecsisses. rl a: [[Motî:noûnazi|noûnazi]], [[Motî:noûfachisse|noûfachisse]]. ---- [[noûrecsisse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les noûrecsisses]] 7724 27403 2004-06-30T00:42:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>recsisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> (istoricmint) li ci (cene) ki shût l'&nbsp;pårti '''Rex''' (li Crisse Rwè), askepyî diviè 1932 pa Leyon Degrelle. <span lang=fr>F. Rexiste.</span> <B>2.</B> onk (ene) k'&nbsp;a des idêyes del [[Motî:foite droete|foite droete]]. <span lang=fr>F. extrémiste de droite, fachiste.</span> <B>II.</B> [o.n.] atûzlêye des recsisses u des noûrecsisses. <span lang=fr>F. rexisme, fachisme.</span> <B>III.</B> [addj.] a vey avou l'&nbsp;recsisse. <span lang=fr>F. rexiste, fachiste, fachisant.</span> rl a: [[Motî:noûrecsisse|noûrecsisse]]. ---- * [[recsisse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les recsisses]] 7725 58040 2006-05-23T11:19:28Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Latu]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Låtu</B></FONT>, so plaece:<span lang=wa-feller>Lautu</span> <B>1.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lathuy</span>, rebané avou Djodogne. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Låtu, di Låtu</FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Lathuy, Latui, de Lathuy</span>. ---- [[Låtu|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol viyaedje di Låtu]] 7726 51353 2006-03-12T14:30:19Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Latu}} '''Låtu''' (fr: ''Lathuy'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Djodogne]]. * Limero del posse: '''1370''' (vî limero '''5903''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;27''' L'&nbsp;etimolodjeye do no n'&nbsp;est nén cnoxhowe. Li pus vî scrijhaedje kinoxhou est ''Latuwit'' (1075). Li no a dné on [[Motî:Låtu|no d'&nbsp;famile]]. Poirteu do no: [[Jean de Lathuy]] 7728 27406 2004-06-29T23:45:11Z Lucyin 16 Yves Paquet e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Yves Paquet e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7729 64861 2006-06-24T19:17:12Z Pablo 5 nén mete deus côps l' lårdjeur d' ene imådje [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Paquet, Yves]] [[Imådje:paquet_yves_wi.jpg|thumb|left|120px|(e 2002)]] [[Imådje:pauket_wallatino.jpg|thumb|coviete del plake ''Wallatino'']] '''Yves Paquet''' a vnou å monde e [[1953]] et a morou e [[2004]]. C'&nbsp;esteut on [[scrijheu e walon]], copurade di des courts tecses di tuzêyes. Il a vudî ene [[Schôtlêye di tecses e walon|ramexhnêye di ses scrijhaedjes]] "[[«Ya basta», et vos nd åroz (tecses)|"Ya basta", et vos nd åroz]]" e 2000. Sacwants d'&nbsp;ses tecses la, les cis k'&nbsp;ont-st a vey avou l'&nbsp;[[Amerike Nonnrece]], ont stî eredjistrés so ene plake lazer, lomêye ''Wallatino''. Askepieu et produjheu des emissions "Kè diss&nbsp;?" al tévé coinrece di [[Djiblou]] (1999-2004). E [[2003]], i fjha-st on rpoirtaedje so les [[Walons do Wisconsin]], et ndè saetchî ene plake lazer: “Del poûde di vî tchinisse”. Il a stî eto prezidint del S.N.R. [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]] di [[1998]] a [[2002]], et mwaisse-adjinçneu des [[Soçnaedjes di Djiblou]]. E 2003-2004, i fourit prezidint del S.N.R. [[Li Chwès]]. 7730 58622 2006-05-29T13:00:48Z Pablo 5 licince coviete del plake lazer “Wallatino” da Yves Paquet == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7731 27409 2004-06-29T23:56:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:foirt]] 7732 34412 2005-07-10T14:42:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forpasser]] 7733 27411 2004-06-29T23:57:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:foirt]] 7734 27412 2004-06-30T00:05:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Eter-deus-gueres]] 7735 27413 2004-06-30T00:36:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noûfachisse</B></FONT> [o.f.n.] <B>I.</B> [o.f.n.] [[Motî:noûnazi|noûnazi]]. rl a: [[Motî:fachisse|fachisse]]. <span lang=fr>F. néofachiste.</span> <B>II.</B> [o.n.] atuzêye, movmint des noûfachisses. <span lang=fr>F. néofachisme.</span> 7736 27414 2004-06-30T00:37:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noûnazi, noûnazeye</B></FONT> [o.f.n.] sakî ki shût les idêyes près des cenes do movmint nazi et da Hitler, inte di zeles li raecisse eneviè ls abagants do Tîce-Monde. <span lang=fr>F. néonazi(e)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noûnazisse</B></FONT> [o.n.] atuzêye, movmint des Noûnazis. rl a: [[Motî:noûrecsisse|noûrecsisse]], [[Motî:noûfachisse|noûfachisse]]. <span lang=fr>F. néonazisme.</span> 7737 27415 2004-06-30T00:38:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:noûnazi]] 7738 27416 2004-06-30T00:38:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:noûnazi]] 7739 42389 2005-10-25T18:50:17Z Borbouze 21 Motî:picård displaecî viè Motî:picård 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>picård 2</B></FONT> [o.n.] gros clå, dipus d'&nbsp;10&nbsp;cm long. On dit eto: ponte di [[Motî:Paris|Paris]]. Etimolodjeye : viebe [[Motî:piker|piker]], [[cawete -ård]]. Omonimeye : [[Motî:picård 1|picård]] (lingaedje) ---- * [[clå|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les sôres di clå]] 7740 27418 2004-06-30T01:02:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pidje]] 7741 27419 2004-06-30T01:03:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7742 27420 2004-06-30T01:03:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7743 27421 2004-06-30T01:04:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7744 27422 2004-06-30T01:04:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7745 27423 2004-06-30T01:04:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7746 27424 2004-06-30T01:04:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pirlodje]] 7747 27425 2004-06-30T01:29:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>craper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] plaker, come ene [[Motî:crape|crape]]. <I>Ça crape å boird do vere, ene boune cråsse pinte, endo k'&nbsp;c'&nbsp;est bon&nbsp;?</I> (J. Beaucarne). <I>L'&nbsp;atelî nos hape po nos prusti come i prustixh do fier gletant, ele keuve ki spite, l'&nbsp;acî ki cole, el veule ki crape</I> (F. Dewandelaer). <span lang=fr>F. coller, adhérer.</span> 7748 27426 2004-07-02T11:41:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>afiåve</B></FONT> [addj.] avnant(e), ki reye avou tolmonde. <I>Les sôdårs racontént leus fåves, Ca les båsheles estént afiåves</I> ([[Jean de Lathuy]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>affable</span>, 1930. 7749 56933 2006-05-15T20:32:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[rifondeu]] 7750 27428 2004-06-30T10:33:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Maurice Piron]] 7751 27429 2005-03-22T00:17:19Z Pablo 5 [[Imådje:baulieu_wi.jpg|thumb|left|129px|Dziré Baulieu]] '''Désiré Baulieu''' (1831-1910) vî Namurwès k' a raconté ses sovnances a [[Joseph Osselet]], k' els a rashî dins on live "[[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]]". 7752 50879 2006-03-03T20:33:11Z Lucyin 16 Li splitchant motî do walon et l' eciclopedeye Wikipedia: sacwantès intrêyes do moes d' avri, et les cenes do moes d' may 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== (Les hagnons eciclopedikes sont adjinçnés, prôpmint, pa Pablo Sarachaga.) === Province do Lussimbork === ==== Payis walon ==== * [[Motî:Han-so-Lesse|Han-so-Lesse]], [[Han-so-Lesse|Han-so-Lesse e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Frôhan|Frôhan]], [[Frôhan|Frôhan e l' eciclopedeye]], [[Motî:Frôhan|Frôhinot]], [[Motî:Frôhan|Frôhinote]], [[Motî:Frôhan|Frôhantî]], [[Motî:Frôhan|Frôhantresse]] * [[Motî:Pouphan|Pouphan]], [[Pouphan|Pouphan e l' eciclopedeye]], [[Motî:Pouphan|Pouphanî]], [[Motî:Pouphan|Pouphanresse]], [[Motî:Pouphan|Pouphinot]], [[Motî:Pouphan|Pouphinote]] * [[Motî:Transene|Transene]], [[Transene|Transene e l' eciclopedeye]], [[Motî:Transene|Transinî]], [[Motî:Transene|Transinresse]] * [[Motî:Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene]], [[Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Bayamont|Bayamont]], '''[[Bayamont|Bayamont e l' eciclopedeye]]''' (avou Louwis Baidjot), [[Motî:Bayamont|Bayamonès]], [[Motî:Bayamont|Bayamonesse]]. ==== Payis lussimbordjwès-cåzant ==== * [[Motî:Nåbrissåt|Nåbrissåt]], [[Nåbrissåt|Nåbrissåt e l' eciclopedeye]] * [[Årlon|Dipus d' racsegens so Årlon]] ==== Payis gåmet ==== * [[Motî:Hoûlmont|Hoûlmont]], [[Hoûlmont|Hoûlmont e l' eciclopedeye]] === Province do Hinnot === ==== Payis walon ==== * [[Motî:Han-so-Eure|Han-so-Eure]], [[Han-so-Eure|Han-so-Eure e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Han-so-Sambe|Han-so-Sambe]], [[Han-so-Sambe|Han-so-Sambe e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Han-Nålene|Han-Nålene]], [[Han-Nålene|Han-Nålene e l' eciclopedeye]] * [[Motî:El Rou-dlé-Tchålerwè|El Rou-dlé-Tchålerwè]], [[El Rou-dlé-Tchålerwè|El Rou-dlé-Tchålerwè e l' eciclopedeye]] ==== Payis picård ==== * [[Lere|Dipus d' racsegnes so Lere-Fostea]] * [[El Pitit Lere|Dipus d' racsegnes sol Pitit Lere]] * [[Motî:Framriye|Framriye]], [[Framriye|e l'&nbsp;eciclopedeye]] * [[Motî:El Rû|El Rû]], [[El Rû|El Rû e l' eciclopedeye]] === Province di Nameur === * [[Motî:Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne]], [[Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Nanene|Nanene]], [[Nanene|Nanene e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Li Rou-dlé-Fosse|Li Rou-dlé-Fosse]], [[Li Rou-dlé-Fosse|Li Rou-dlé-Fosse e l' eciclopedeye]] === Province di Lidje === * [[Motî:Li Trô|Trô]], [[Li Trô|Li Trô e l' eciclopedeye]] ** [[Motî:Pråyon|Pråyon]] * [[Motî:Voroû-dlé-Liesse|Voroû-dlé-Liesse]], [[Voroû-dlé-Liesse|Voroû-dlé-Liesse e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Liesse|Liesse]], [[Liesse|Liesse e l' eciclopedeye]] === Province del Romande Braibant === * [[Motî:Oû-Djåce|Oû-Djåce]], [[Oû-Djåce|Oû-Djåce e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Låtu|Låtu]], [[Låtu|Låtu e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Li Rou-dlé-Muroe|Li Rou-dlé-Muroe]], [[Li Rou-dlé-Muroe|Li Rou-dlé-Muroe e l' eciclopedeye]] === Province do Limbork === * [[Motî:Grand-Lô|Grand-Lô]], [[Conteye di Lô|Dipus d' racsegnes so Grand-Lô eyet l' Conteye di Lô]] === Walonreye di France === * [[Motî:Han-so-Mouze|Han-so-Mouze]], [[Han-so-Mouze|Han-so-Mouze e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Vireu|Vireu]] === Bokets del Walonreye === * [[Motî:Eter-Sambe-et-Mouze|Eter-Sambe-et-Mouze]], [[Eter-Sambe-et-Mouze|Eter-Sambe-et-Mouze e l' eciclopedeye]] == Tuzance walone == === Lives e walon === * ''' [[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]]''' * '''[[Charlote.com (roman)]]''' * '''[[Li ptit hierdî (epopêye)]]''' === Politike walone === * === Gazetes e walon === * '''[[gazete]]''' === Istwere walone === * [[Revintreyes|Dipus d' racsegnes so les Revintreyes (1789-1830)]] * [[Binamêye Revolucion|Dipus d' racsegnes sol Binamêye Revolucion]] * [[Motî:Eter-deus-gueres|Eter-deus-gueres]], [[Eter-deus-gueres|Eter-deus-gueres e l' eciclopedeye]] === Uzances === * '''[[grand feu]]''' == Nos d' djins == === Sicrijheus e walon === ==== Grands scrijheus ==== * [[Louis Lagauche|Lagauche, Louis]] * [[Louis Piron|Piron, Louis]] * [[Charles Wérotte|Wérotte, Charles]] * [[Jean-Luc Fauconnier|Fauconnier, Jean-Luc]] * [[Jean-Denys Boussart|Boussart, Jean-Denys]] * [[Jean de Lathuy|de Lathuy, Jean]] * [[Joseph Calozet|Calozet, Joseph]] ==== Les ôtes ==== * [[Robert Van Orle|Van Orle, Robert]] * [[François Warnotte|Warnotte, François]] * [[Jean Rode|Rode, Jean]] * [[Yves Paquet|Paquet, Yves]] * [[Maurice Neuville|Neuville, Maurice]] ==== Temons di scrijheus ==== * [[Désiré Baulieu|Baulieu, Désiré]] === Nos d' famile walons === * [[Motî:Beadjo|Beadjo]], [[Motî:Beadjo|Baidjot]] * [[Motî:Vanole|Vanole]] == Mots walons == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:sipoûle|sipoûle]], [[Motî:sipoûle|sipoûlaedje]], [[Motî:sipoûle|sipoûleu]], [[Motî:sipoûle|sipoûler]], [[Motî:sipoûle|sipoûloe]], [[Motî:sipoûle|sipoûlinne]], [[Motî:sipoûle|sipoûlêye]], * [[Motî:rispoûler|rispoûler]], [[Motî:rispoûler|rispoûleu]] * [[Motî:prôpe (nete)|prôpe]] (nete, gåy), [[Motî:prôpe (nete)|prôpisté]], [[Motî:prôpe (nete)|prôpmint]] * [[Motî:prôpe (da sinne)|prôpe]] (da sinne), [[Motî:prôpe (da sinne)|prôpieté]], [[Motî:prôpe (da sinne)|prôpietaire]] === Mots lanawaire enimådjîs === === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:pî-rowe|pî-rowe]] * [[Motî:Aldjereye|Aldjereye]], [[Aldjereye|Dipus d' racsegnes so l' Aldjereye]] (pa P. Sarachaga); Li [[guere civile d' Aldjereye]] * [[Motî:doet|doetrece]], [[doetrece|Dipus d' racsegnes so les doetreces]] * [[Motî:soû|soûmint]], [[Motî:soû|soûmintrece]] * [[Motî:sidol|sidol]] * [[Motî:enimådjî|enimådjî]] * [[Motî:idintité|idintité]] * [[Motî:rebaner|rebaner]], [[Motî:rebaner|rebanaedje]]; [[Grands Rebanaedjes|Dipus d' racsegnes so les Grands Rebanaedjes el Walonreye (1977)]] * [[Motî:intité|intité]] * [[Motî:Sara|Sara]], [[Motî:Sara|Sarawî]], [[Motî:Sara|Sarawire]]; [[Sara|Li Sara e l' Eciclopedeye]]; [[Sara Coûtchantrece|Dipus d' racsegnes sol Sara Coûtchantrece]] * [[Motî:blouze|blouze]], [[Motî:blouze|blouzeu]], [[Motî:blouze|blouzeuse]], [[blouze|Pondants et djondants]] * [[Motî:manadjer|manadjer]] [[Mambor|Li mambor (manadjer) d' on tchanteu, d' on fotbalisse, evnd]] * [[Motî:erî-plan|erî-plan]], [[Motî:divant-plan|divant-plan]] * [[Motî:fleccion|fleccion]] * [[Motî:pårlumint|pårlumint]], [[Motî:pårlumint|pårlumintî]], [[Motî:pårlumint|pårlumintresse]], [[Motî:pårlumint|pårlumintaire]] * [[Motî:valixhance|valixhance]] * [[Motî:manni|mannixhance]], [[Motî:anichter|anichteu]], [[mannixhance|Dipus d' racsegnes sol mannixhance]] * [[Motî:brutyî|brutieu]] * [[Motî:sôdård|sôdåre]], [[Motî:sôdård|sôdåresse]] * [[Motî:afiåve|afiåve]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:pormoenner|pormoenner]], [[Motî:pormoenner|pormoenneu]], [[Motî:pormoenner|pormoennåde]] * [[Motî:catî|catî]], [[Motî:catî|catresse]] * [[Motî:sitala|sitala]], [[Motî:sitala|stala]] * [[Motî:brutyî|brutyî]], [[Motî:brutyî|brutiaedje]], [[Motî:brutyî|bruteymint]], * [[Motî:disdjurer|disdjurer]] * [[Motî:diskinoxhe|diskinoxhe]], [[Motî:diskinoxhe|disconoxhe]] * [[Motî:djåzer|djåzer]], [[Motî:djåzer|djåzeu]], [[Motî:djåzer|djåzaedje]], [[Motî:djåzer|djåzmint]] * [[Motî:mesdire|si mesdire]] * [[Motî:mesdjåzer|si mesdjåzer]] * [[Motî:meskinoxhe|meskinoxhe]], [[Motî:mesconoxhe|mesconoxhe]] * [[Motî:sacraminter|sacraminter]] * [[Motî:sôdård|sôdård]]. * [[Motî:doet|doet]], [[Motî:doet|doetî]] * [[Motî:ataker|ataker]], [[Motî:ataker|atake]], [[Motî:ataker|atacaedje]], [[Motî:ataker|atacant]], [[Motî:ataker|atakeu]] * [[Motî:fonne|fonne]], [[Motî:fonne|fonnet]] * [[Motî:rataker|rataker]], [[Motî:rataker|ratacaedje]], [[Motî:rataker|ratacåjhe]] * [[Motî:tricnonote|tricnonote]] * [[Motî:vindjî|vindjî]] * [[Motî:sour|sour]] * [[Motî:soû|soû]] * [[Motî:aweye|aweye]], [[Motî:aweye|awiyete]] * [[Motî:bea|bea]] * [[Motî:dringuele|dringuele]] * [[Motî:esco|esco]] * [[Motî:forpassé|forpassé]] * [[Motî:wargnaesse|wargnaesse]] * [[Motî:mene (fosse)|mene]] (fosse), [[Motî:mene (fosse)|mineu]], [[Motî:mene (fosse)|minire]], [[Motî:mene (fosse)|minrê]] * [[Motî:sicalot|escalot]] * [[Motî:fêye|fêye]] * [[Motî:hiede|hiede]], [[Motî:hiede|hierdî]], [[Motî:hiede|hiedresse]], [[Motî:hiede|hiedlêye]] u [[Motî:hiede|hierdulêye]] * [[Motî:eminné|eminné]], [[Motî:eminné|eminnêye]] * [[Motî:pômalén|pômalén]], [[Motî:pômalén|pômalene]] * [[Motî:ro (vatche)|ro]] (d' ene vatche) * [[Motî:tîke|tîke]], [[Motî:tîke|tîkete]] * [[Motî:saetch|saetch]], [[Motî:saetch|saetchêye]], [[Motî:saetch|saetchot]], [[Motî:saetch|saetchea]] * [[Motî:malkea|malkea]], [[Motî:malkea|malcot]], [[Motî:malkea|malcotêye]] * [[Motî:watringue|watringue]] * [[Motî:balasse|balasse]], * [[Motî:béle|béle]] * [[Motî:dos|dos]], [[Motî:dos|dôsse]], [[Motî:dos|dossî]] (d' ene tcheyire), [[Motî:dos|dossire]] * [[Motî:dossî|dossî]] (viebe, mot d' soyeu ås plantches) * [[Motî:pidje|pidje]], [[Motî:pidje|pirdjea]] * [[Motî:plat|plat]], [[Motî:plat|platnêye]], [[Motî:plat|platurnêye]] * [[Motî:parket|parket]], [[Motî:parket|parketaedje]] == Mots intrés pa tinme == === Les gueres === * [[Motî:guere|guere]] ** [[guere|Dipus d' racsegnes so les gueres]], ** [[guere di 1914-1918|Dipus d' racsegnes sol guere di 1914-1918]] ** [[Eter-deus-gueres|Dipus d' racsegnes so l' Eter-deus-gueres]], ** [[guere di 1940-1945|Dipus d' racsegnes sol guere di 1940-1945]] ** Li [[guere civile d' Espagne]] (Pablo Sarachaga). ** Li [[guere civile d' Aldjereye]] * [[Motî:sôdård|sôdård]], [[efant-sôdård|Dipus d' racsegnes so les efants-sôdårds]] * [[margougnaedje des prijhnîs|Li margougnaedje des prijhnîs]] === les efants === * [[Motî:efant|efant]], [[efant-sôdård|Dipus d' racsegnes so les efants-sôdårds]], [[boutaedje des efants|Dipus d' racsegnes sol boutaedje des efants]] === Recsisses et foite droete === * [[Motî:foite droete|foite droete]], [[Motî:foite gåtche|foite gåtche]] * [[Motî:noûrecsisse|noûrecsisse]] * [[Motî:recsisse|recsisse]]; [[recsisse|e l' eciclopedeye]] === Prôpisté et mannesté === * [[Motî:mannet|mannet]], [[Motî:mannet|mannesté]] * [[Motî:manni|manni]], [[Motî:manni|mannixhaedje]], [[Motî:manni|mannixheu]], [[Motî:manni|mannixhant]], [[Motî:manni|mannixheure]] * [[Motî:crouwå|crouwå]] * [[Motî:yôrd|yôrd]], [[Motî:yôrd|yôde]], [[Motî:yôrd|yôrdi]], [[Motî:yôrd|yôrdisté]], [[Motî:yôrd|yôrdeure]], [[Motî:yôrd|yôrdixhaedje]], [[Motî:yôrd|yôrdixhant]] * [[Motî:måprôpe|måprôpe]] * [[Motî:niche|niche]], [[Motî:niche|nichté]], [[Motî:niche|nichleus]] * [[Motî:anichter|anichter]], [[Motî:anichter|anichî]], [[Motî:anichter|anichaedje]], [[Motî:anichter|anichtaedje]], [[Motî:anichter|anichtant]], [[Motî:anichter|anichant]], [[Motî:anichter|anichteu]] * [[Motî:ranichter|ranichter]] * '''[[saetchot d' plastike|Dipus d' racsegnes so les saetchots d' plastike]]''' === Li djawe et l' djezî === * [[Motî:djawe djawe|djawe djawe]] * [[Motî:djawe|djawe]], [[Motî:djawe|djawyî]], [[Motî:djawe|djawieu]], * [[Motî:djaive|djaive]] * [[Motî:djaivler|djaivler]], [[Motî:djaivler|djaivlaedje]] * [[Motî:djave|djave]], [[Motî:djave|djavea]]; [[djave|Dipus d' racsegnes so les lomaedjes del gave, gavêye u gaviot (des oujheas)]] * [[Motî:tchife|tchife]] * [[Motî:malete|malete]] * [[Motî:djezî|djezî]], [[djezî|Dipus d' racsegnes sol djezî et ses lomaedjes e walon]] * [[Motî:badjawe|badjawe]] * [[Motî:bafe|bafe]] * [[Motî:berlafe|berlafe]] * [[Motî:tchofe|tchofe]] === Les dinrêyes === * [[Motî:blé|blé]] * [[Motî:dinrêye|dinrêye]]; [[dinrêye|Dipus d' racsegnes so les dinrêyes d' awousse]] * [[Motî:divere|divere]], [[Motî:divere|diveryî]], [[Motî:divere|diveriaedje]] * [[Motî:xho|xho]], [[Motî:xho|xhoshire]], [[Motî:xho|xhoshin]] * [[Motî:swele|swele]]; [[swele|e l' eciclopedeye]] (eto recråxhî pa Louwis Baidjot). * [[Motî:berdeler|berdele]] (berdeleu u berdelaedje) * [[Motî:berdele|berdele]] (sôre di boûkete) * [[Motî:swele-frumint|swele-frumint]], [[swele-frumint|e l' eciclopedeye]] (fwait avou Louwis Baidjot). * [[Motî:triticaye|triticaye]] * [[Motî:waessin|waessin]] === Texhaedje === * [[Motî:cårpete|cårpete]] * [[Motî:cazake|cazake]] * [[Motî:cazake|cazakin]] * [[Motî:coviete|coviete]] * [[Motî:dislinner|dislinner]] * [[Motî:djilet|djilet]] * [[Motî:texhe|texhe]] * [[Motî:texhe|texhaedje]] * [[Motî:texhe|texheu]], [[Motî:texhe|texheuse]], [[Motî:texhe|texhresse]] * [[Motî:texhe|texhou]] * [[Motî:treyî|treyî]] * [[Motî:treyî|treye]] * [[Motî:treyî|treyisse]] * [[Motî:tricoter|tricoter]] * [[Motî:tricoter|tricotaedje]] * [[Motî:tricoter|tricoté]] * [[Motî:racostrer|racostrer]] === Les coleurs soûmintreces === * [[Motî:rodje|rodje]] * [[Motî:djaene|djaene]] * [[Motî:bleu|bleu]] === Mots d' toponimeye === ==== han ==== * [[Motî:han|han]], '''[[han|Dipus d' racsegnes sol mot han dins les nos d' plaece]]''' ** [[Motî:Han-so-Lesse|Han-so-Lesse]] ** [[Motî:Han-so-Eure|Han-so-Eure]] ** [[Motî:Han-so-Sambe|Han-so-Sambe]] ** [[Motî:Han-so-Mouze|Han-so-Mouze]] ** [[Motî:Han-Nålene|Han-Nålene]] * [[Motî:han|-hinot]] * [[Motî:han|hamwè]] ==== pré ==== * [[Motî:pré|pré]], [[pré|Dipus d' racsegnes so les prés, aprume ezès nos d' plaeces el Walonreye]], [[Motî:pré|preyea]], [[Motî:pré|preyale]], [[Motî:pré|preyisse]], [[Motî:pré|préeye]], [[Motî:pré|preyon]] * [[Motî:Depré|Depré]], [[Motî:Depré|Depreyea]], [[Motî:Depré|Delpréeye]] * [[Motî:Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne]] * [[Motî:Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene]] * [[Motî:Pråyon|Pråyon]] ==== rou ==== * [[Motî:rou|rou]] * [[Motî:El Rû|El Rû]] * [[Motî:El Rou-dlé-Tchålerwè|El Rou-dlé-Tchålerwè]] * [[Motî:Li Rou-dlé-Muroe|Li Rou-dlé-Muroe]] * [[Motî:Li Rou-dlé-Fosse|Li Rou-dlé-Fosse]] * [[Motî:disrôder|disrôder]] ==== lere et liesse ==== * [[Motî:lere|lere]] * [[Motî:Liesse|Liesse]] === Mestîs === Soyreye: * [[Motî:dossî|dossî]] (viebe, mot d' soyeu ås plantches) === Biesses === * [[Motî:fonne|fonnet]] === plantes === * [[Motî:faw|faw]], [[Motî:faw|fawî]], [[Motî:faw|fawea]], [[Motî:faw|fawale]], [[faw|Dipus d' racsegnes so les faws]], '''[[få d' Verzi|Li faw di Verzy]]''' (d' après Louwis Baidjot). * [[Motî:hazete|hazete]], [[Motî:hazete|hazale]]. == Linwince & croejhete walone == * [[Motî:linwistike|linwistike]] === Croejhete === Sacwants limeros: * [[Motî:meye|meye]], [[Motî:meye|miyinme]], [[Motî:meye|miyî]] * [[Motî:miyon|miyon]], [[Motî:miyon|miyoninme]] * [[Motî:miyård|miyård]], [[Motî:miyård|miyårdinme]] === Les cawetes === * [[Motî:-êye|-êye]]; [[Cawete -êye|e l'eciclopedeye]] * [[Motî:-urnêye|-urnêye]] === Motyince === Sinonimeye: * [[berdeler]] === Diyalectolodjeye === * [[Motî:atlasse|atlasse]] (live ås mapes) * [[Motî:A.L.W.|A.L.W.]], * '''[[A.L.W.|Dipus d' racsegnes so l' Atlasse des lingaedjes del Walonreye]]''' * [[A.L.F.|Dipus d' racsegnes so l' Atlasse des lingaedjes di France]] * [[Motî:patwès|patwès]] === Lingue-ehåyaedje === * [[Motî:rifonde|rifondowe]]; Les [[dobe rifondowe|dobès rfondowes]] * [[Motî:disfondowe|disfondowe]], [[disfondowe]] * [[no d' måke divnou on cmon no]] ** [[Motî:sulniche|sulniche]] * [[rifondaedje do walon]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:hobete|hobete]], [[Motî:hobete|hobet]], [[Motî:hobete|hobinete]] * [[Motî:loyminoye|loyminoye]], [[Motî:loyminoye|loyminoymint]] * [[Motî:coine (di vatche)|coine]] (di vatche), [[Motî:coine (di vatche)|coirnet]], [[Motî:coine (di vatche)|coirnixhea]], [[Motî:coine (di vatche)|coirnixheus]] * [[Motî:coine (inglêye)|coine]] (cwén, inglêye), [[Motî:coine (inglêye)|coinrece]], [[Motî:coine (inglêye)|coirnete]] * [[Motî:coirnåd|coirnåd]] * [[Motî:coirner|coirna]] * [[Motî:coirner|coirner]], [[Motî:coirner|coirnaedje]], [[Motî:coirner|coirneu]], [[Motî:coirner|coirnireye]] * [[Motî:shî|shî]] * [[Motî:påcaedje|påcaedje]] * [[Motî:revolucion|revolucion]], [[Motî:revolucion|revolucionaire]] * [[Motî:revinter|revinter]], [[Motî:revinter|revintaedje]], [[Motî:revinter|revinteu]], [[Motî:revinter|revintreye]], [[Motî:revinter|revinte]] * [[Motî:mambor|mambor]], [[Motî:mambor|mamborner]] * [[Motî:malén|malén]], [[Motî:malén|malisté]] * [[Motî:pirlodje|pirlodje]], [[Motî:pirlodje|pirlodjî]], [[Motî:pirlodje|pirlodjeu]], [[Motî:pirlodje|pirlodjåd]] * [[Motî:heyî|heyî]], [[Motî:heyî|heye]], [[Motî:heyî|heyaedje]], [[heye|Dipus d' racsegnes so les heyes]]. * [[Motî:feniche|feniche]] * [[Motî:foirt|foirt]], [[Motî:foirt|foite]], [[Motî:foirt|foice]], [[Motî:foice ki|foice ki]], [[Motî:foice ki|foice k' a]]. 7753 27431 2004-06-30T23:21:45Z Lucyin 16 poitrait da Baulieu (foû abondroets) poitrait da Baulieu (foû abondroets) 7754 27432 2004-06-30T23:22:35Z Lucyin 16 siné da Joseph Osselet (po dicåçter on live) siné da Joseph Osselet (po dicåçter on live) 7755 58621 2006-05-29T13:00:29Z Pablo 5 licince coviete do live da Louis Lagauche «Li ptit Hierdî», avou dizo-tite e walon «Vey, comprinde et inmer s' payis, C' est viker deus feyes». == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7756 27434 2004-06-30T23:24:15Z Lucyin 16 siné d L. Lagauche (po dicåçter on live). siné d L. Lagauche (po dicåçter on live). 7757 58620 2006-05-29T13:00:06Z Pablo 5 licince coviete do live da Dj. Osselet «Les memweres d' on Namurwès sol vî Nameur», e si prumire modêye (sicrijhaedje sol coviete e l' ortografeye d' adon: «Les Mémoères d'on Namuroès su l'vî Nameur» eyet les racsegnes di l' imprimeu, e francès: «Imprimerie E. DUBOIS; rue Patenier, 11; Salzinnes-Namur») == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7758 27436 2004-06-30T23:33:32Z Lucyin 16 Les Memweres d' on vî Namurwès sol vî Nameur displaecî viè Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur #REDIRECT [[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]] 7759 58636 2006-05-29T19:12:06Z Pablo 5 licince coviete do live da Émile Gillard «Les djoûs racourtixhnut», avou dizo-tite «Ratuzaedjes del dierinne beguene di Goyet» == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7760 45240 2005-11-22T00:55:40Z Pablo 5 /* Prezintaedje */ [[Categoreye:romans e walon|Djoûs racourtixhnut]] [[Imådje:gilliard_djous_racourtixhnut.jpg|150px|right]] '''Les djoûs racourtixhnut''' (e scrijhaedje Feller ''Lès djoûs racoûtichenut''), c'&nbsp;est on [[roman]] e walon da [[Emile Gilliard]], parexhou e 2002. == Prezintaedje == Gn aveut ddja yeu on djournå intime d' ene djin di scrît e walon, c' esteut li ci da [[Li cayé d' Anne Frank (teyåte)|Anne Frank]], mins c' esteut-st on ratournaedje. Cial, c' est atuzlé e walon, et c' est l' djournå d' ene viye beguene, ki s' dimande bén, al fén di s' veye, s' elle a bén fwait di s' diner tote etire a li rlidjon, dabôrd k' asteure, totafwait a l' air di tourner a cou d' poyon. On va minme vinde li covint, k' on-z ôt brutyî. Elle årè stî si télmint dizôrneye, li Lize Frumont, cwand on lyi a dmandé d' baguer d' on plin côp, k' elle a rovyî si cayé di scrijhaedjes dins ene dresse. Et gn a on catî do home ki l' covint a divnou, ki l' a rtrové. Lacobén po nozôtes, les lijheu(se)s, poy k' on va viker, djoû après djoû, avou ç' viye djin la, ses rafiyas, ses dotances et les rmimbrances di s' vicåreye passêye. C' est co ene prumire dins l' monde des scrijhaedjes e walon, ci live la wice k' i n' si passe rén, ki des sovnances et des ratuzaedjes. == Plaçaedje dins l' tins et dins li spåce == Li covint d'&nbsp;Goyet, dins l'&nbsp;viyaedje di Rodjimont, sol [[Basse-Sambe]]. L'&nbsp;anêye k'&nbsp;on va clôre li covint, dj'&nbsp;ô bén e 1990. C'&nbsp;est li dierinne beguene ki scrît çou ki s'&nbsp;passe, et dater: 10 di may, 12 di may, 13 di may, 16 di may, 17 di may, 19 di may, 20 di may, 21 di may, 22 d'&nbsp;may, 25 di may, 26 di may, 27 di may, 28 di may, 30 di may, 31 di may, 5 di djun, 6 di djun, prumî d'&nbsp;djulete, 2 d'&nbsp;djulete, 4 di djulete, 9 di djulete, 10 di djulete, 11 di djulete, 13 di djulete, 14 di djulete, 16 di djulete, 17 di djulete, 18 di djulete, 25 di djulete, 26 di djulete, prumî d'&nbsp;awousse, 2 d'&nbsp;awousse, 3 d'&nbsp;awousse, 4 d'&nbsp;awousse, 5 d'&nbsp;awousse, 6 d'&nbsp;awousse, 9 d'&nbsp;awousse, 10 d'&nbsp;awousse et l'&nbsp;15 d'&nbsp;awousse, la k'&nbsp;ele si djoke di scrire. Po dire li vraiy, Goyet, c' est on hamtea lon erî d' tot, dilé l' [[Betch ås Rotches]], etur [[Moustî-so-Sambe|Moustî]], [[Spî]] et [[Djimepe-so-Sambe|Djmepe]]. Rodjimont, lu, c' est on forveyou viyaedje ki des ôtes sipoûles då Mile Djiyåd s' î pasnut ddja. Les coines k' on ndè djåze dins l' live egzistêynut podbon å Vî Moustî: li [[Trîxhe|Trî]] al Mote, li Kasmak, les [[Coûteures]], Ordén, li Bwès des Teroles, li Tchestea des Dames. 7761 27439 2004-07-02T13:53:08Z Lucyin 16 Nåbrissårt displaecî viè Nåbrissåt #REDIRECT [[Nåbrissåt]] 7762 27440 2004-07-02T13:56:12Z Lucyin 16 Motî:Nåbrissårt displaecî viè Motî:Nåbrissåt #REDIRECT [[Motî:Nåbrissåt]] 7764 27441 2005-04-02T19:46:09Z Lucyin 16 Les memweres d' on Namurwès & Li ptit hierdî ni sont nén des romans !!! Sôdår di 40, Warum Krieg, Djonnesse a målvåt : c' est des sovnances. Les djoûs racourtixhnut : ??? c' est l' djournå d' ene beguene; i n' si passe rén : ele dene ses sovnances, ki sont les cenes do scrijheu, kécfeye. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d'&nbsp;avri 2005 a 19:43 (UTC) 7765 27442 2004-07-03T12:59:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Framriye]] 7766 27443 2004-08-04T21:18:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pråyon</B></FONT> [n.pl.] hamtea d'&nbsp;[[Foret-dlé-Tchôfontinne]]. Etimolodjeye: [[sorwalonde]] di [[Motî:preyon|preyon]] (pitit pré). ---- * [[Pråyon|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Pråyon]] * [[Foret-dlé-Tchôfontinne|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Foret-dlé-Tchôfontinne]] * [[pré|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les prés, aprume ezès nos d'&nbsp;plaeces et d'&nbsp;djins del Walonreye]] 7767 66016 2006-07-03T04:04:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Kontaminacija]] [[categoreye:ecolodjeye]] [[Imådje:mannixhance_wi.jpg|right|]] Li '''mannixhance''' (on dis eto '''anichtance'''), c' est cwand on tape evoye des '''mannestés''' (on dit eto des '''nichtés''' u des '''måssîstés''') pattavå. Dj' ô bén: * [[mannixhance di l' air|dins l' air]]. * [[mannixhance di l' aiwe|dins l' aiwe]]. * [[mannixhance del nateure|dins l' nateure]]. Les [[payis e diswalpaedje]] polèt sayî di rastrinde leu mannixhance på [[Mecanisse di Diswalpaedje sins Mannixhance]] k' a stî metou so pîs på [[Protocole di Kioto]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sicole/84.html Sicole po ls efants sol mannixhance] [[da:Forurening]] [[de:Umweltverschmutzung]] [[en:Pollution]] [[eo:Poluo]] [[es:Contaminación]] [[fi:Saaste]] [[fr:Pollution]] [[gl:Contaminación]] [[he:זיהום הסביבה]] [[hr:Kontaminacija]] [[hu:Környezetszennyezés]] [[it:Inquinamento]] [[ja:公害]] [[lt:Teršimas]] [[nl:Milieuverontreiniging]] [[no:Forurensning]] [[pl:Zanieczyszczenie środowiska]] [[pt:Poluição]] [[simple:Pollution]] [[th:มลพิษ]] [[zh:污染]] 7768 35593 2005-07-20T01:27:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divere</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvere</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:dinrêye|dinrêye]] (å grin) so pî. <I>Ciste anêye ci, tos les dveres sont bén assåjhnés.</I> <I>La on bea dvere, la ti, valet&nbsp;!</I> <I>A l'&nbsp;awousse li cinsî rascoye les dveres.</I> <span lang=fr>F. céréale.</span> <B>2.</B> dinrêye (prodût del tere). <I>End a dju yeu, des dveres, so ç' boket la.</I> <I>Les cotlîs saetchèt cwate u cénk diveres d' ene tere bén ecråxheye.</I> <span lang=fr>F. récolte.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pitit dvere</FONT>: [[Motî:verdeure|verdeure]] so pî. <I>On-z a mezåjhe di plouve po les ptits dveres.</I> <I>Ene tchôde plouve fwait brotchî foû les ptits dveres</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <I>Il a toumé ene måle mane sol tere, les ptits dveres sont-st emanés.</I> <span lang=fr>F. légume.</span> <B>4.</B> [[Motî:vere 2|vere]] (tondaedje d' ene berbis). <span lang=fr>F. tonte.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)vêre</FONT>, d(u)vâre, d(u)vé<SUP>n</SUP>re</span>. Coinrece Grand Payis d' Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diveryî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dveryî, dverieye</B></FONT> [addj.] sins pont di dvere dissu, tot cåzant d'&nbsp;ene tere. <I>Li tere est dverieye, abeye&nbsp;! k'&nbsp;on l'&nbsp;risseme&nbsp;!</I> <I>Ene boune tere ni doet måy dimorer dverieye.</I> rl a: [[Motî:everyî|everyî]], [[Motî:reveryî|reveryî]]. <span lang=fr>F. nu, inoccupé, dénudé, non cultivée, en friche (terre).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)vêryî, divêrièye</FONT>d(i)vêrî, d(u)vârî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diveriaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dveriaedje</B></FONT> [o.n.] rascoyaedje des dveres. <I>Li prumî d'&nbsp;nôvimbe, po les Celes, c'&nbsp;esteut l'&nbsp;fén des dveriaedjes</I> ([[L. Piette]]). <span lang=fr>F. récolte.</span> On dit eto: [[Motî:awousse|awousse]]. Etimolodjeye: bodje "divere", [[cawete -aedje]]. ---- [[dinrêye|Dipus d' racsegnes so les dveres d' awousse]] 7770 27446 2004-07-03T16:55:21Z Lucyin 16 poitrait pa L. Mahin {{licince imådjes Lucyin}} poitrait pa L. Mahin {{licince imådjes Lucyin}} 7771 27447 2004-07-03T16:56:48Z Lucyin 16 poitrait di lantolodjeye 'fleurs dialectales, avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier poitrait di lantolodjeye 'fleurs dialectales, avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier 7772 62709 2006-06-20T19:15:42Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Georges, Victor]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Georges, Victor]] [[Imådje:georges_victor.jpg|framed|left|Victor Georges diviè 1970]] '''Victor Georges''' a skepyî li [[27 d' octôbe]] [[1937]]. I scrît foirt djonne (e 1966) des arimeas, sol piceure del peure powezeye da Jean Guillaume. C' est l' pus djonne des scrijheus ritnous po l' [[antolodjeye da Piron]] (1979). Adon, il aveut ddja eplaidî "Adiu, cpagnon" (1963); "Gris pwin" (1965), "In paradisium" (1976). Pu ci fourit a l' SLLW del publiyî (Raecinêyes, 1977). Si dierene ramexhnêye, "Totes les ameurs do monde" (1983), fourit replaideye pås [[Cayés Walons]]. Riprin eto dins l' [[antolodjeye Scrire]], et l' [[antolodjeye Fleurs Diyalectåles]]. Di s' mestî, il esteut prof d' umanités. == Corwaitaedje des arimeas da Victor Georges. == === Li tecnike === ==== Adjinçnaedje di l' arimea ==== * I scrît des courts arimeas: sovint di doze vers, pacô moens. * Les vers sont å pus sovint, foirt courts: c' est des set-pîs, des ût-pîs, rålmint des zandrins. * I dene a etinde, avou des imådjes, puvite k' i n' dit les sacwès. C' est çou k' on lome on stîle a [[elipe]]. ==== Motlî ==== * Grande ritchesse di mots ([[Motî:xho|xho]], [[Motî:lonxhea|lonxhea]], [[Motî:adschinde|adschinde]]...). ==== Croejhete ==== Il eploye voltî des emantchaedjes pår walons. Metans: * li [[codjowant infinitif]] :Riprin tes lives, et m' <FONT COLOR="#ff0000">rinde</FONT> mes djåbes. :Li bole toûne <FONT COLOR="#ff0000">et tourner</FONT>; li tins passe <FONT COLOR="#ff0000">et rpasser</FONT>. * l' [[adjondrece si]] :Mi dj' tén manaedje pa dzo les åbes :<FONT COLOR="#ff0000">Et s' va dj'</FONT> boere a l' aiwe do sourdant. * l' [[aduzaedje]]. :Dj' a si må m' tiesse, <FONT COLOR="#ff0000">valet, m' fi</FONT>. * l' adviebe "[[Motî:va|va]]" metou po "la". : Di mel, <FONT COLOR="#ff0000">va k'&nbsp;</B></FONT>i n' est nén trop tård. * [[Sustantivaedje]] do viebe, avou l' divancete "å". :C' est lu k' nos irans rtrover :<FONT COLOR="#ff0000">Å berweter</FONT> d' l' ôte costé. * [[Fôme dimandrece di l' atôtchî]]: :Èm <FONT COLOR="#ff0000">ricnoxhress</FONT> dispoy li tins ? === Les tinmes === ====Tinmes veyåves ==== * si viyaedje. :Mins twè, m' viyaedje, ki doime låvå, :Mi ptit viyaedje avou tes djins, :Èm ricnoxhress dispoy li tins ? * les imådjes des tchamps, des dinrêyes. :Les awousses a ratcheryî :Les cinas k' fåt fé rdoxhî :Totes les djåbes a-z etaessî :Totes les påtes k' i fåt strûler * Li vicaedje al libe, dins les les tchamps et les gonxhires: :Çou k' i m' fåt, c' est rotches et pires :Cresses et daegn, mi veye etire. * Li moirt :Tos les iviers, tos les estés :Tos les lonxheas a disfé :Et nosse waxhea a clawer. ==== Les tinmes nén veyåves ==== * Li tins ki passe, ki bize evoye, et n' måy rivni. :Nos passans come foyes å vint, :Come des oujheas dzeu l' payis. :Troes ptits toûs pu l' moirt ås dints. :Bondjoû, bounnute et merci. * li metansicôze: tot racmince a tot moumint; cwand onk endè va, èn ôte arive. Tot est dvins tot : ir et ouy, li cir et l' tere, li veye et l' moirt, les moumints k' on vike et les sondjes. :Èn ome monte et mi dji dschind. :(…) :Ene sitoele, å minme moumint, :Adschind d' å fén fond do tins, :Dismetant k' ene ôte rimonte :Et s' piede å coron do monde. :Ene veye passe, ene ôte ripasse. * Li Bon Diu, k' a tot askepyî, et ki rprindrè totafwait: :Å cminçmint, t' as l' pere Adan :C' est avou lu k' nos dhotrans :Å coron, t' as l' [[Motî:vî Hinri|vî Hinri]] :Dou çki ttafwait va rmoussî. == Victôr Djôr après 1983 == === Pocwè k' Victor Georges ni scrît pus ? === Nouk ni pout responde a s' plaece, bén seur. Mins on s' pout todi hazårder a sayî do dner ene esplikêye. Di deus sôres: oubén, i pinse k' il a tot dit et k' ça n' sieve a rén d' endè rmete :Tos les xhos sont semés, et tos les mots sont dits :Dji n' a pus rén da minne. Oubén, il a e s' mwaiye ene påsse k' i lait lever coetmint, påjhûlmint, trankilmint... Et k' i n' metrè e s' fornea ki cwand i serè seur kel moumint del cure serè vormint vnou. === Victôr Djôr, manaedjeu di des soces di waloneus === [[Imådje:georges_victor2.jpg|framed|right|Victor Georges e 2004]] Après 1985, Victor Georges s' a ocupé di l' administråcion di sacwantès soces di belès letes e walon, les [[Relîs Namurwès]] et li [[SLLW]]. Il est eto djuri dins bråmint des pris e walon. Dins ses bouyes administratives, Victor Georges shût les atuzlêyes diyalectolodjikes del [[Djermêye 48]]. Mins, a l' årvier di ds ôtes sicrijheus di ç' levêye la, i djåze co voltî walon e societé. == Sourdants == * [[Guy Belleflamme]], coferince e walon dinêye å Coirneu a Hu, li 20 di nôvimbe 2001, adjinçnêye pa [[Jean-Pierre Dumont]], racourti eplaidî divins: [[Walo plus gazete]], l° 11, ivier 2001. * [[Jean Lechanteur]] ''La poésie wallonne au XXe siècle, in La Wallonie, le pays et les hommes, Lettres, arts, culture, tome IV, de 1918 à nos jours. La Renaissance du livre, Bruxelles'', 1979. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/georges_victor.html Li pådje Victor Djôr so l' Aberteke]. * [http://users.skynet.be/sllw/george.html Bibliografeye e francès sol waibe di l' SLLW]. * [http://users.skynet.be/sllw/ant_geo.html Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW] (e [[sistinme Feller|Feller]]) 7773 27449 2004-07-18T16:31:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>va</B></FONT> <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">va co bén</FONT> [advierbire] vola co bén. rl a: [[Motî:lacobén|lacobén]], [[Motî:vacobén|vacobén]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">va ki</FONT> [aloyrece] [[Motî:la|la ki]]. <I>Twè, m'&nbsp;viyaedje, èm ricnoxhress&nbsp;? Di mel, va k'&nbsp;i n'&nbsp;est nén trop tård, Por mi-z eraler, sol matén</I> ([[Victor Georges]]). 7774 27450 2004-07-04T10:43:42Z Lucyin 16 Emile Djiyåd å Coirneu a Hu e 2003 (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Emile Djiyåd å Coirneu a Hu e 2003 (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7775 27451 2004-07-04T10:45:25Z Lucyin 16 poitrait dins "Fleurs dialetales" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier poitrait dins "Fleurs dialetales" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier 7776 27452 2004-07-07T17:29:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>frindjidî</B></FONT> [o.n.] famile di moxhons xhufleus, di l'&nbsp;[[ôre des såverdeas]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>fringillidé</span>. ---- [[tcheutche|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les frindjidîs]] 7777 27453 2005-04-27T20:53:49Z Lucyin 16 /* Les tcheutches del Walonreye */ on '''tcheutche''' (on dit eto, sincieuzmint: on '''frindjidî'''), c' est on [[moxhon xhufleu]], di l' [[ôre des såverdeas]], ki xhufele tot fjhant des "tcheutch". == Les tcheutches del Walonreye == * li [[fåbite]]. * li [[linet]] (lignroû). * li [[pénson]]. * li [[pimåye]] (pîlåd). * li [[sizet]]. * li [[tcherdonî]]. * li [[verdire]] 7778 65401 2006-06-28T11:03:40Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såtche</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sizet|sizet]]. rl a: [[Motî:sitåtche|sitåtche]]. ---- [[sizet|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol såtche]] 7779 56352 2006-05-12T12:21:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sizet</B></FONT> [o.n.] pitit moxhon xhufleu, del famile des [[Motî:tcheutche|tcheutches]] (frindjilidîs), ki rshonne foirt å [[Motî:tcherdonî|tcherdonî]], e sincieus latén, <span lang=la>Carduelis spinus</span>, ki magne voltî les grinnes d'&nbsp;ônea, et ki passe l'&nbsp;ivier dins les bwès del Walonreye. On dit eto: [[Motî:moxhon d' ônea|moxhon d'&nbsp;ônea]], [[Motî:terin|terin]]. <span lang=fr>F. tarin des aulnes.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sizet</FONT>, sëzet, sizret, sizlet, sîzlet</span>. Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>"sijs"</span> (minme sinse), [[cawete -et]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sizea</B></FONT> [o.n.] sizet. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sizia</FONT>, sizê, sizin, sîzê</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sizrê</B></FONT> [o.n.] sizet. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sizrê</FONT>, sîzrê, sizret, sizlet, sîzlet</span>. Etimolodjeye: [[cawete -rê]]. Omofones: * '''sizea''' est omofone di '''[[Motî:cizete|cizea]]'''. ---- * [[sizet|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol sizet]] 7780 44747 2005-11-16T01:55:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: fi [[Imådje:sizet_timbe.jpg|thumb|right|li sizet en on timbe bedje]] On '''sizet''' (On dit eto: on '''moxhon d' ônea'''), c' est on ptit [[moxhon tchanteu]], del famile des [[tcheutche]]s (frindjidîs), ki rshonne foirt å [[tcherdonî]], k' on voet rariver å moes d' octôbe, ki magne voltî les grinnes d' ônea, et d' salåde, et ki passe l' ivier dins les bwès del Walonreye ([[sapén|sapinetes]], [[bôle|bôletes]], [[ônea|ônoes]]). * No e sincieus latén, ''Carduelis spinus'' * Coleurs: Li måle est djaene verdinasse et noer, copurade sol copete del tiesse, et dizo l' betch. == Tos les nos do sizet e walon == [[Imådje:moxhon_oonea_90_wi.jpg|thumb|right|Coviete divintrinne do Moxhon d' Ônea, cwand il ourit ses 90 ans e 2002]] * [[Motî:sizet|sizet]] ([[disfondowe]]: ''sëzet''). ** [[Motî:sizet|sizea]] (disfondowes: ''sizê'', ''sizin'', ''sîzê''). ** [[Motî:sizet|sizrê]] (disfondowes: ''sîzrê'', ''sizret'', ''sizlet'', ''sîzlet''). * [[Motî:terin|terin]] (disfondowe: ''tarin''). ** [[Motî:terin|terinet]]. * [[Motî:moxhon d' ônea|moxhon d' ônea]] (e 20inme sieke, on l' loméve insi a [[Sougniye]], a [[Ôve]], a [[Måtche-dilé-Scåssene]], al [[El Lovire|Lovire]], a [[Inne-Sint-Pire]]. Did la, li no d' ene [[gazete e walon]] d' [[El Moxhon d' Ônea|El Lovire]]. * [[Motî:såtche|såtche]] * [[Motî:tcheutche|tcheutche]] Sourdant: [[A.L.W.]] '''8''', notûle 62 et mape 37. == Les nos dins des ôtes lingaedjes == * flamind: ''sijs'' ([[walon et tîxhon|c' est did la kel mot walon "sizet" vént]]). * daenwès: ''Grønsisken'' * almand: ''Zeisig'' * inglès: ''Eurasian Siskin'' * francès: ''Tarin des aulnes'' * frizon: ''Syske'' * itålyin: ''Lucherino'' * norvedjyin ''Grønnsisik'' * polonès: ''Czyż'' udonbén ''Czyżyk'' [[bg:Елхова скатия]] [[cs:Čížek lesní]] [[de:Erlenzeisig]] [[en:Eurasian Siskin]] [[fi:Vihervarpunen]] [[lt:Alksninukas]] [[nl:Sijs]] [[nn:Grønsisik]] [[no:Grønnsisik]] [[pl:Czyżyk]] [[sv:Grönsiska]] [[tr:İskete]] 7781 58618 2006-05-29T12:53:57Z Pablo 5 licince Coviete divintrinne do Moxhon d' Ônea, cwand il ourit ses 90 ans e 2002 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7782 62958 2006-06-22T23:18:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bÅco\b +Åcoz) <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitåtche</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eståtche</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ståtche</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:fåbite|fåbite]]. rl a: [[Motî:såtche|såtche]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tautche, (è)stautche</FONT>, stâtche, tatche, tètche</span>. Sorcoinrece walon do Coûtchant ([[Åcoz]], [[Dårmè]], [[Fleuru]]). 7783 27459 2004-12-21T22:58:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>terin</B></FONT> [o.n.] [[sizet]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèrin</FONT>, tarin</span>. F. <span lang=fr>tarin</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>terinet</B></FONT> [o.n.] terin. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>terinete</B></FONT> [f.n.] canari. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>terinea</B></FONT> [o.n.] sôre d'&nbsp;oronde ki fwait s'&nbsp;ni åzès fniesses, e sincieus latén …. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèrinia</FONT>, tèrinê</span>. Coinreces walon do Coûtchant. Omonimeye coinrece : * [[Motî:terén|terén]] ---- [[sizet|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol terin]] 7784 27460 2004-07-07T17:43:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitåtche]] 7785 27461 2004-07-05T23:54:24Z Lucyin 16 riprin do wiki flamind riprin do wiki flamind 7786 27462 2005-07-03T12:35:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitritchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estritchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stritchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> rexhe avou bråmint del pression, tot djåzant d'&nbsp;on likide. <span lang=fr>F. jaillir par giclement.</span> <I>L'&nbsp;aiwe sitritchive foû d'&nbsp;tere.</I> <I>Li laecea stritche foû des tetes.</I> <I>Li sonk sitritchive foû di s'&nbsp;bresse.</I> rl a: [[Motî:pixhî|pixhî]], [[Motî:brotchî|brotchî]], [[Motî:tchitchler|tchitchler]]. <B>2.</B> fé rexhe on nouwaedje di gotes avou on prodût dvins. <I>Conte les halenes, i fåt stritchî avou ene maxheure d'&nbsp;aiwe et d'&nbsp;petrole</I> (ramexhné pa [[L. Léonard]]). On dit eto: [[Motî:sulfater|sulfater]], [[Motî:poudrijhî|poudrijhî]]. <span lang=fr>F. pulvériser.</span> <B>3.</B> [[Motî:sititchî|sititchî]] (rexhe tot droet foû d'&nbsp;ene masse, tot djåzant d'&nbsp;ene sacwè solide et tene). <I>Ses tchveas stritchnut.</I> <I>I gn a ene ploume ki stritche a s'&nbsp;tchapea.</I> <I>Ses oxheas stritchnut.</I> <I>Gn a ene coxhete ki stritche foû do bouxhon.</I> On dit eto: [[Motî:briker|briker]], [[Motî:bizer|bizer]]. <span lang=fr>F. dépasser, hérisser, pointer.</span> <B>4.</B> esse trop sitroet, tot djåzant d'&nbsp;on mousmint. <I>On costoume ki stritche.</I> <span lang=fr>F. être étriqué.</span> <B>5.</B> (mot d'&nbsp;djouweu d'&nbsp;bale) livrer ene bale foirt basse, et d'&nbsp;cresse, k'&nbsp;arive sovint å ptit mitan. <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sipiter|sipiter]] esprès. <I>I m'&nbsp;a stritchî avou d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe.</I> On dit eto: [[Motî:sipritchî|sipritchî]]. <span lang=fr>F. éclabousser.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">estritchî l'&nbsp;få</FONT>: (vî mot d'&nbsp;cinsî) el rawijhî, avou li stritche, u tot li rbatant. <span lang=fr>F. aiguiser.</span> <B>III.</B> [viebe sins djin] <B>1.</B> esse tot djusse po-z ariver, po onk ki fwait tot al dierinne broke. <I>Si ti n'&nbsp;ti dixhombere nén, i va stritchî.</I> <B>2.</B> esse tot djusse, rikerak a l'&nbsp;ascrepe, a rascaré, tot djåzant d'&nbsp;ene dinrêye k'&nbsp;on-z alouwe. <I>Si on continouwe a vinde come do matén, i va stritchî al nute.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tritchî, (è)stritchî</FONT>, s(i)tritchi, s(u)tritchî, s(u)tritcher, s(u)tritchè, (è)striker</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitritchaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estritchaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stritchaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sitritchî". rl a: [[Motî:sipritchaedje|spritchaedje]]. <span lang=fr>F. jaillissement, jet, saillie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitritchete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estritchete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stritchete</B></FONT> [f.n.] siringue ki ls efants stritchèt d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe avou. rl a: [[Motî:sipritche|sipritche]]. 7787 27463 2004-07-14T15:36:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såle-a-mindjî</B></FONT> [[Motî:bele plaece|bele plaece]] (ki dinltins, on n'&nbsp;î magnive k'&nbsp;li dicåce et po les batemes, les noices et ls etermints. <I>Monsieu l'&nbsp;curé lu, magnive el såle-a-mindjî, ene grande plaece, avou ene grande tåve et des beas grands meubes di tchinne ki blinként</I> ([[J.P. Dumont]]). 7788 27464 2004-07-14T15:26:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>må 2</B></FONT> [divancete] divant. <I>Si dj'&nbsp;va cweri l'&nbsp;årtisse a pî, må d'&nbsp;esse e s'&nbsp;måjhone, li vatche sere velêye</I> ([[Joseph Lahaye]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må pô d'&nbsp;tins:</FONT> divant pô d'&nbsp;tins, divant waire. <I>On ns åreut traité d'&nbsp;minteus, e 1945, si ns åréns dit ki, må pô d'&nbsp;tins, nos aléns vey serer totes les houyires</I> ([[Gilbert Mottard]]). <I>Må pô d'&nbsp;tins, vos voeroz des beas cwårés wårnis d'&nbsp;rôzîs et plins d'&nbsp;fleurs</I> ([[J. Delchambre]]). <I>On djoû, on leya-st etinde a Monsigneur ki, må pô d'&nbsp;tins, i s'&nbsp;endè pasreut des beles avou l'&nbsp;djonne vicåre di Sint Djuråd</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. bientôt.</span>. Etimolodjeye: dobe forcoridjaedje do payis d'&nbsp;Lidje: dv => mn (come <I>a vni => a mni</I>) + an => å (come <I>manker => måké</I>), ça fwait: <I>dvant =&gt; mnå</I>, et poy rispotchaedje <I>mnå => må</I>, li tot divnou on djivion, pa assaetchance di [[Motî:må (nén bén)|må (1)]]. 7790 27465 2004-07-07T10:30:31Z Lucyin 16 Djan-pire Dumont e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Djan-pire Dumont e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 7791 27466 2004-07-07T10:32:31Z Lucyin 16 J.P. Dumont (ki rwaite) al djournêye des Belès Letes di Hu (foto epaidêye avou l' åjhmince do saetcheu d' poitrait, cossemêye pa J.P. Dumont. J.P. Dumont (ki rwaite) al djournêye des Belès Letes di Hu (foto epaidêye avou l' åjhmince do saetcheu d' poitrait, cossemêye pa J.P. Dumont. 7792 48532 2006-01-02T20:04:54Z Lucyin 16 [[Imådje:dumont jp wi.jpg|thumb|100px|left|(e 2003)]] '''Jean-Pierre Dumont''' a skepyî diviè 1945. C'&nbsp;est on [[sicrijheu e walon|sicrijheu]] di [[ptits romans]] e walon. Onk des prumîs k'&nbsp;a djåzé d'&nbsp;seke sins rastena dins les belès letes e walon. Il a eto basti ses romans avou des tecnikes di ralaedje en erî, maxhaedje des spoûles di deus diferinnès djins, evnd (davance, les romans e walon estént sovint cronolidjikes, avou on seul mwaisse persounaedje). Ses spoûles si passèt kécfeye el Walonreye, mins eto foû payis (dins les Carayibes, el Hongreye, evnd). Ses noveles ont stî aprume eplaideyes sol [[Daegntoele]], sol waibe l' [[Aberteke (waibe)|Aberteke]]. Adonpwis, e 2005, i fwait rexhe ene ramexhnêye di ses [[pitit roman|noveles]], "[[Contes di m' payis et d' co pus lon (noveles)|Contes di m' payis et d' co pus lon]]" Djan-Pire Dumont a eto scrît del prôze nén racontrece, metans sol [[Hongreye]]. Come bouteu pol walon, il a rmetou do walon dins l'&nbsp;soce culturele di [[Hu]] “[[Li Coirneu]]”: renonder li [[Pris Joseph Durbuy]], et adjinçner les prumirès djournêyes des belès letes e walon (2004). [[Imådje:dumont jp hu.jpg|thumb|Djan-Pire Dumont al Djournêye des belès letes e walon a Hu (2004)]] Dispu 2005, il a leyî ouve å dfwait di ses boutaedjes pol walon. == Les pus belès noveles da Djan-Pire Dumont == * Mignolet. * Zoly est moirt. * Li dierin de Carayibes. * Nanete. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/dumont_jean-pierre.html Li pådje moennrece des scrijhaedjes da Djan-Pire Dumont so l' Aberteke]. 7793 27468 2004-07-14T15:34:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>displi</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè ki fwait del poenne. <I>Ké displi d'&nbsp;aveur des sfwaits efants&nbsp;!</I> <I>End a dju bén avou, des displis.</I> <I>Et aprume k'&nbsp;on l'&nbsp;leye e påye, ca li pus ptit displi l'&nbsp;mesbrudjive et lyi dnéve li broûle-cour</I> ([[J.P. Dumont]]). rl a: [[Motî:mehin|mehin]], [[Motî:rujhe|rujhe]], [[Motî:displaijhi|displaijhi]]. <span lang=fr>F. déplaisir, chagrin, contrariété, dépit, fâcherie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé displi</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé des displis:</FONT> fé del poenne. <I>I n'&nbsp;sait fé k'&nbsp;des displis.</I> <span lang=fr>F. chagriner.</span> <B>2.</B> [[Motî:rujhe|rujhe]]. rl a: [[Motî:rascråwe|rascråwe]]. <span lang=fr>F. ennui, tracas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on displi so l'&nbsp;coir:</FONT> aveur ene rascråwe, aveur des rujhes. <span lang=fr>F. problème, difficulté, os.</span> Disfondowes: dispi, duspli, duspu, <FONT COLOR="#800080">displi</FONT>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>despectus</span>" (minme sinse). 7794 27469 2004-07-07T17:30:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitåtche]] 7795 27470 2004-07-07T17:33:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitåtche]] 7796 27471 2004-07-07T17:38:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sizet]] 7797 27472 2004-07-07T17:38:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sizet]] 7798 27473 2004-07-07T18:05:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7799 27474 2004-07-07T18:05:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7800 27475 2004-07-07T18:06:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7801 27476 2004-07-07T18:06:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7802 27477 2004-07-07T18:06:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7803 27478 2004-07-07T18:06:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7804 27479 2004-07-07T18:06:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 7805 27480 2004-07-07T18:27:00Z Andre Engels 30 Je suis un utilisateur interwiki du wiki neerlandais. [[nl:Gebruiker:Andre Engels]] [[en:User:Andre Engels]] 7806 39286 2005-09-06T00:50:55Z Zwobot 96 robot Ajoute: af, als, an, ang, ar, ast, be, bg, bn, br, bs, ca, cs, csb, cv, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, fo, fr, fy, ga, gd, gl, gu, he, hi, hr, ht, hu, hy, ia, id, ie, io, is, it, ja, jbo, jv, ka, kn, ko, ks, ku, kw, la, lb, li, lt, lv, Robbot, c'est un robot pour fair et controller des liens interwiki. C'est cre&eacute; par [[Uzeu:RobHooft|RobHooft]] et des autres, et oper&eacute; par [[Uzeu:Andre Engels|Andre Engels]]. [[af:Gebruiker:Robbot]] [[als:Benutzer:Robbot]] [[an:User:Robbot]] [[ang:User:Robbot]] [[ar:مستخدم:Robbot]] [[ast:Usuariu:Robbot]] [[be:Удзельнік:Robbot]] [[bg:Потребител:Robbot]] [[bn:ব্যবহারকারী:Robbot]] [[br:Implijer:Robbot]] [[bs:User:Robbot]] [[ca:Usuari:Robbot]] [[cs:Wikipedista:Robbot]] [[csb:Brëkòwnik:Robbot]] [[cv:User:Robbot]] [[cy:Defnyddiwr:Robbot]] [[da:Bruger:Robbot]] [[de:Benutzer:Robbot]] [[el:Χρήστης:Robbot]] [[en:User:Robbot]] [[eo:Vikipediisto:Robbot]] [[es:Usuario:Robbot]] [[et:Kasutaja:Robbot]] [[eu:Lankide:Robbot]] [[fa:کاربر:Robbot]] [[fi:Käyttäjä:Robbot]] [[fo:Brúkari:Robbot]] [[fr:Utilisateur:Robbot]] [[fy:Meidogger:Robbot]] [[ga:Úsáideoir:Robbot]] [[gd:User:Robbot]] [[gl:User:Robbot]] [[gu:User:Robbot]] [[he:משתמש:Robbot]] [[hi:सदस्य:Robbot]] [[hr:Suradnik:Robbot]] [[ht:User:Robbot]] [[hu:User:Robbot]] [[hy:User:Robbot]] [[ia:Usator:Robbot]] [[id:Pengguna:Robbot]] [[ie:User:Robbot]] [[io:User:Robbot]] [[is:Notandi:Robbot]] [[it:Utente:Robbot]] [[ja:利用者:Robbot]] [[jbo:User:Robbot]] [[jv:User:Robbot]] [[ka:მომხმარებელი:Robbot]] [[kn:User:Robbot]] [[ko:사용자:Robbot]] [[ks:User:Robbot]] [[ku:Bikarhêner:Robbot]] [[kw:User:Robbot]] [[la:Usor:Robbot]] [[lb:User:Robbot]] [[li:Gebroeker:Robbot]] [[lt:User:Robbot]] [[lv:User:Robbot]] [[mg:User:Robbot]] [[mi:User:Robbot]] [[mk:Корисник:Robbot]] [[mr:User:Robbot]] [[ms:Pengguna:Robbot]] [[mt:User:Robbot]] [[na:User:Robbot]] [[nah:User:Robbot]] [[nds:Bruker:Robbot]] [[nl:Gebruiker:Robbot]] [[nn:Brukar:Robbot]] [[no:Bruker:Robbot]] [[oc:Utilisator:Robbot]] [[os:Архайæг:Robbot]] [[pl:Wikipedysta:Robbot]] [[pt:Usuário:Robbot]] [[rm:User:Robbot]] [[ro:Utilizator:Robbot]] [[ru:Участник:Robbot]] [[sa:User:Robbot]] [[scn:User:Robbot]] [[se:User:Robbot]] [[sh:User:Robbot]] [[simple:User:Robbot]] [[sk:Redaktor:Robbot]] [[sl:Uporabnik:Robbot]] [[sq:Përdoruesi:Robbot]] [[sr:Корисник:Robbot]] [[su:User:Robbot]] [[sv:Användare:Robbot]] [[ta:பயனர்:Robbot]] [[th:ผู้ใช้:Robbot]] [[tl:User:Robbot]] [[tpi:User:Robbot]] [[tr:Kullanıcı:Robbot]] [[tt:Äğzä:Robbot]] [[uk:Користувач:Robbot]] [[ur:User:Robbot]] [[vi:Thành viên:Robbot]] [[yi:User:Robbot]] [[zh:User:Robbot]] [[zh-min-nan:User:Robbot]] 7807 58637 2006-05-29T19:13:45Z Pablo 5 licince coviete di live "Florilège des poèmes, nouvelles et romans hommage à Joseph Calozet", ed. do Chwès. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7808 62494 2006-06-20T10:10:09Z Lucyin 16 /* Calozet esteut i on romantî ? */ [[Categoreye:sicrijheus e walon|Calozet]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Calozet]] [[Imådje:cal_pitit.jpg|framed|right|Prumire edicion di "Pitit d' mon les matantes" (1929)]] '''Joseph Calozet''' a skepyî li [[20 di decimbe]] [[1883]] a [[Nåwinne]], ey a morou li [[3 d' may]] [[1968]]. C' esteut on [[sicrijheu e walon]]. Il a cmincî avou des [[arimea]]s "So l' orire di l' Årdene" eyet "Les pôvès djins" (1912). Mins Djôzef Calozet est purade conoxhou po ses [[roman e walon|romans]]: "[[Li bracnî (roman)|Li bracnî]]" (1924), "[[Pitit d' mon les matantes (roman)|Pitit d' mon les matantes]]" (1929), "[[E payis des shabotîs (roman)|E payis des shabotîs]]" (1933) et "[[Li crawieuse agaesse (roman)|Li crawieuse agaesse]]" (1939). Ça fwait k' il a insi divnou li prumî grand [[romantî e walon]]. Les cwate lives ont stî replaidîs pa [[Jean Haust]], avou ratournaedje e francès et esplikêyes so les målåjhminces e 1944, 1945 & 1946. Djôzef Calozet esteut eto on fel bouteu pol walon, et foirt lontins prezidint des [[Relîs Namurwès]]. Il î assaetcha ene driglêye di djonnes sicrijheus. Joseph Calozet est rprins dins l' [[antolodjeye des powetes walons namurwès]] (1930), l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]] (1975) et dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]] (1978). Di s' mestî, il esteut prof di latén-grek, pu prefet d' atenêye a Nameur. Tins del guere [[1940-1945]], il aidive l' [[Årmêye blanke]]. I s' siervént kécfeye do walon po fé passer des racsegnes inte tropes di rezistants. E 2000, [[Charles Massaux|Châle Massaux]] a replaidî sacwants bokets di tos ses scrijhaedjes en on live ''Florilège des poèmes, nouvelles et romans, hommages à Joseph Calozet'', ås edicions do [[Li Chwès|Chwès]]. Gn a eto ladvins des arimeas e francès ki Calozet scrijheut cobén. Gn a ene voye a Nåwinne ki poite si no (davance, c' esteut l' [[hierdå (toponimeye)|pazea do Hierdå]]). End a ene ôte a [[Sint-Serwai]] == Calozet esteut i on romantî ? == [[Imådje:calozet_live_massaux.jpg|200px|thumb|right|Ramexhnêye di scrijhaedjes da Djôzef Calozet, replaidîs e 2000]] I dit lu-minme ki non. Çou k' il aveut les pinses di fé, c' esteut di s' siervi do walon d' Nåwinne dins des racontaedjes po mostrer: * li motî, et l'&nbsp;accint d'&nbsp;avårla, po dner on côp di spale azès bouteus d'&nbsp;l'&nbsp;[[A.L.W.]]. * les emantchaedjes di fråzes, et l'&nbsp;adire k'&nbsp;i gn a avou l'&nbsp;croejhete do francès. * li vicaedje dins les ptits viyaedjes d'&nbsp;[[Årdene]]. * des tecnikes k'&nbsp;on n'&nbsp;conoxhe waire: fijhaedje po poeré ([[sirôpe]]), metaedje d'&nbsp;ene bricole po les bixhes, shabotreye, baracaedje des bokions dins les bwès. Po ça - c'&nbsp;est lu kel dit lu-minme -, i n'&nbsp;a fwait ki di rprinde des bokets d'&nbsp;vicåreyes di des djins k'&nbsp;ont viké podbon a Nåwinne. C'&nbsp;est po ça k'&nbsp;i s'&nbsp;a djoké après “Li Crawieuse agaesse”: gn aveut pupont d'&nbsp;djins a ''croxhî'' dins les cis k'&nbsp;il aveut cnoxhou e viyaedje di si efance. Mins on pout dire ki c' est del modesteye. Calozet a scrît del prôze et del powezeye, et i vout kel prôze, c' est li pus fel des scrijhaedjes, la k' on n' pout nén frawtiner. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/calozet-rif.html Li pådje Djôzef Calozet]. 7809 27484 2004-07-18T16:26:28Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>Uwar</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Yvoir</span>, divnou intité. ---- * [[Uwar|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Uwar (li comene)]] * [[Uwar (viyaedje)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;ancyin ptit ban d'&nbsp;Uwar]] 7810 45856 2005-11-27T20:28:54Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Uwar''' (fr: ''Yvoir'') est ene comene di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Yvoir Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province di Nameur]] * Dimorants: 8.061 ([[2002]]) * Limero del posse: '''5530''' * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sitindêye: 56,94&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 141,57&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Uwar: [[Uwar (viyaedje)|Uwar]] avou [[Dorene]], [[Durnale]], [[Baye]], [[Gôdene]], [[Hou]], [[Mont-dlé-Gôdene]], [[Purnôde]], [[Spontin]]. == Djeyografeye == [[Imådje:uwar.jpg|thumb|112px|left|Eplaeçmint d'&nbsp;Uwar eneviè Mouze et Bok]] Uwar est metou so [[Mouze]], la k'&nbsp;l'&nbsp;aiwe do [[Bok (aiwe)|Bok]] si vént maxhî a Mouze. {{ProvinceNameur}} [[en:Yvoir]] [[eo:Yvoir]] [[fr:Yvoir]] [[nl:Yvoir]] [[no:Yvoir]] [[ro:Yvoir]] 7811 43977 2005-11-10T18:03:08Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Uwar''' (fr: ''Yvoir'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Uwar|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''5530''' (vî limero '''5190''') * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;7''' == Sacwants nos d' plaeces d' Uwar == 7812 27487 2004-07-14T15:48:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratîtoter</B></FONT> [v.c.] [[Motî:rabiyî|rabiyî]]. <I>Adon, Vos seroz rapotiké, remantchî, rimastiké, riclawé, radjusté, ragadlé, ratelé, ratîtoté, raclapté, rabrocté, racmoirdou, radiercî, radjinçné</I> ([[F. Nyns]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:atîtoter|atîtoter]], betchete r(i)-. 7813 27488 2004-07-08T23:31:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[François Nyns]] 7814 27489 2004-07-14T15:49:56Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>påtnôte</B></FONT> [f.n.] [[Motî:påter|påter]]. <I> Sins tuzer a s'&nbsp;ahouter del bijhe, li curé dijheut les påtnôtes</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. patenôtre, oraison, prière.</span> 7815 27490 2004-07-14T15:16:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atîtoter</B></FONT> <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;atîtoter</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si moussî, s'&nbsp;abiyî. <I>Ele n'&nbsp;a vormint nole air po s'&nbsp;atîtoter.</I> <I>Vo ndè la co des droldimint atîtotés.</I> <I>Pocwè nén ene gote s'&nbsp;atîtoter Po plaire a l'&nbsp;ome k'&nbsp;on-z a spozé&nbsp;?</I> ([[Henry Forir]]). On dit eto: [[Motî:ecayter|s'&nbsp;ecayter]]. <span lang=fr>F. s'habiller, se vêtir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;atîtoter come li dimegne:</FONT> esse bén [[Motî:prôpe (nete)|prôpe]]. <span lang=fr>F. s'endimancher.</span> <B>2.</B> må s'&nbsp;moussî. On dit eto: [[Motî:ecayter|s'&nbsp;ecayter]]. <span lang=fr>F. s'accoutrer, s'attifer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Come ti t'&nbsp;as-st atîtoté, tonton:</FONT> [[toitche-linwe]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">atîtoter</FONT> [v.c.] <B>1.</B> abiyî (ene djin, tot djåzant d'&nbsp;on mousmint). <I>Mågré k'&nbsp;el noere cote ki l'&nbsp;atîtotéve lyi touméve so les pîs, on voeyeut bén k'&nbsp;elle esteut plate come ene vôte</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. vêtir, couvrir.</span> <B>2.</B> atchter des mousmints a (ene sakî). <I>Ene feye, leye, dimane avou s'&nbsp;mame; Nanete si rafiyive dedja di l'&nbsp;atîtoter et do cori les botikes avou leye</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. nipper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atîtoter</FONT>, atitoter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atîtoté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atîtotêye</B></FONT> [addj.] moussî, abiyî (mousseye, abiyeye). <I>La ene båshele bén atitotêye.</I> <span lang=fr>F. fringué, fagoté, habillé, vêtu, paré.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atîtotaedje</B></FONT> [o.n.] manire d'&nbsp;esse moussî. <I>C'&nbsp;esteut tolminme on drole d'&nbsp;atîtotaedje.</I> On dit eto: [[Motî:ecaytaedje|ecaytaedje]]. <span lang=fr>F. parure, accoutrement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atîtotèdje</FONT>, atitotèdje</span>. Parintêye: * [[Motî:ratîtoter|ratîtoter]] 7816 58615 2006-05-29T12:52:03Z Pablo 5 licince Li gazete esportive marokinne "Al Mountaxhab" (المنتخب) li djoû k'&nbsp;on-z a relî l'&nbsp;Nonne-Afrike, et nén l'&nbsp;Marok, pol Cope do Monde di fotbale 2010 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7817 58614 2006-05-29T12:51:32Z Pablo 5 licince gazete e walon Walo +, limero 17, esté 2003. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7818 42313 2005-10-23T21:04:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>payele</B></FONT> [f.n.] usteye des coujhnîs, rond plat d' fier, di scroufier u d' alu avou on ptit rboird, po cure raddimint des oûs, del såçusse, evnd. On dit eto: [[Motî:paile|paile]]. <span lang=fr>F. poêle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s' payele:</FONT> fé si ovraedje. <I>Nos avans tertos fwait nosse payele come nos poléns</I> ([[M. Slangen]]). Loukîz a: [[Motî:bouye 2|bouye]]. <span lang=fr>F. boulot.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">payèle</FONT>, payale</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>patella</I></span>" (minme sinse). [[Dobe rifondowe]] : * [[Motî:paile|paile]] 7820 27494 2004-07-14T15:56:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dag</B></FONT> [o.n.] ovraedje, [[Motî:bouye (ovraedje)|bouye]]. <I>Ågusse Groyinne esteut-st on bon curé, ki fjheut s'&nbsp;dag li mî ki poleut</I> ([[J.P. Dumont]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s'&nbsp;dag:</FONT> fé s'&nbsp;bouye, fé s'&nbsp;djournêye. <I>Dji n'&nbsp;tchantrè pus; dji sin k'&nbsp;dj'&nbsp;a fwait m'&nbsp;dag; dji leye çoula a des pus djonnes ki mi</I> ([[J.J. Dehin]]). Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>"dag"</span> (djournêye d'&nbsp;ovraedje). Coinrece payis d'&nbsp;Lidje. 7821 27495 2004-07-14T16:01:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouye 2</B></FONT> [f.n.] (inte soçons) [[Motî:ovraedje|ovraedje]]. <I>C'&nbsp;ît m'&nbsp;popa k'&nbsp;aveut l'&nbsp;bouye di disteler l'&nbsp;bådet et di rnetyî li ståve</I> ([[Emile Dumont]]). <I>Ene cawêye, po èn éndjolisse, c'&nbsp;est ene rîlêye di bouyes a fé</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. tâche, boulot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s'&nbsp;bouye:</FONT> fé l'&nbsp;ovraedje k'&nbsp;on dveut fé. On dit eto: fé s'&nbsp;[[Motî:dag|dag]], fé s'&nbsp;[[Motî:payele|payele]]. Coinrece walon do Mitan et do Coûtchant. 7822 54986 2006-04-25T20:06:23Z Lucyin 16 {{djermon motî|bouye|<hr>i manke les definixhas di '''bouyete''' et '''bouyote'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> rond d'&nbsp;air prind dins ene pelete d'&nbsp;aiwe, et ki pete bénrade. <span lang=fr>F. bulle.</span> <B>2.</B> rond vizaedje. <I>Avou s'&nbsp;boune bouye tote ronde come ene plinne lune ene claire nute d'&nbsp;esté, si ptit tchapea rabatou so si hanete, Châles Trénet ridjibléve so les plantches come on hardi pierot</I> ([[B. Hosslet]]). <B>3.</B> balon. <I>On flayive dins l'&nbsp;bouye a grands côps d'&nbsp;pîs u d'&nbsp;tiesse pol fé moussî dins des sôres di gayoles astampêyes åzès deus dbouts do paxhi</I> ([[F. Barry]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouyete</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="green">a fé</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouyote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[bouye 1|bouye d' aiwe]]. <span lang=fr>F. bulle.</span> <FONT COLOR="green">co a fé</FONT> <B>3.</B> dins ene binde d' imådjes, ronde plaece la kel tecse est scrît. <span lang=fr>F. bulle.</span> <B>5.</B> (mot d' houyeu) boket d' bwès ki les hoyeus rimontént do beur po s' tchåfer del shijhe. <B>6.</B><FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cinema bouyote !:</FONT> Criyaedje cwand l' fime siketéve. Omonime: * [[Motî:bouye 2|bouye]] (f.n.; ovraedje) ---- * [[bouyote (BD)|Dipus d' racsegnes so les bouyotes des bindes d' imådjes]] 7823 27497 2004-07-09T11:05:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bezogne</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>bzogne</B></FONT> [f.n.] ovraedje, [[Motî:bouye (ovraedje)|bouye]]. 7828 27498 2004-07-09T11:08:04Z Lucyin 16 Eplaeçmint d' Uwar eneviè Mouze et Bok (rifwait pa L. Mahin) Eplaeçmint d' Uwar eneviè Mouze et Bok (rifwait pa L. Mahin) 7829 27499 2004-07-09T11:09:27Z Lucyin 16 L' egljhe di Yasche (poitrait pa José Schoovaerts, eplaidî avou si åjhmince) L' egljhe di Yasche (poitrait pa José Schoovaerts, eplaidî avou si åjhmince) 7830 27500 2004-07-09T11:10:24Z Lucyin 16 L' egljhe di Rou-dlé-Miroe (poitrait saetchî pa José Schoovaerts, eplaidî avou si åjhmince) L' egljhe di Rou-dlé-Miroe (poitrait saetchî pa José Schoovaerts, eplaidî avou si åjhmince) 7831 27501 2004-07-09T11:11:21Z Lucyin 16 L' egljhe di Rou-dlé-Miroe (poitrait saetchî pa José Schoovaerts) L' egljhe di Rou-dlé-Miroe (poitrait saetchî pa José Schoovaerts) 7832 54452 2006-04-14T23:02:30Z Lucyin 16 rassonraedje; rissaetchî Yasche <FONT COLOR="#ff0000"><B>Yache</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Aische-en-Refail, rebané avou [[Motî:Inguezêye|Inguezeye]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Ays (1118), Asca (1184), Aiz (1291), Ays deleis Reffeit (1291)</span>. Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"aski"</span> ([[Motî:frinne|frinne]]); etroclaedje d' on Y provnant do [[Motî:shuvion|shuvion]]: ''a-y Ache''. ---- [[Yache|Dipus d' racsegnes so Yache]] 7833 54456 2006-04-14T23:15:43Z Lucyin 16 /* Ôtès plaeces */ [[Imådje:yasche.jpg|framed|right|L'&nbsp;egljhe di Yasche (poitrait pa José Schoovaerts)]] '''Yache''' (fr: ''Aische-en-Refail'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5925''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;6''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_35_59_N_04_49_58_E_region:BE|50°36'N 4°50'E}} ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Yache|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Yache == === Hamteas === * a [[Motî:Walin|Walin]] === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** el [[Coûteure]] (so plaece: ''Coutinre'') ** li Rnîpré * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** al [[Tombale (toponimeye)|tombale]] ** al Barake ** al [[Motî:bawete|Bawete]] ** al [[Motî:noû|Novrece Fosse]] ** li Scopelreye (so plaece: ''Scopelriye'') ** el Tchesse * A vey avou des aiwes : ** ås [[Ive (toponimeye)|Ivlets]] ** les Naxhåds * A vey avou les tienes et les vås : ** å Viè-la-hôt ** å Biermont * Les voyes ** Les [[tidje (toponimeye)|Tidjes]]: Tidje do bwès des Rats, Tidje del Coulêye (so plaece: ''këléye''), Tidje des Nouwes, Tidje do pré ås aiwes, Tidje do Rond Pré. ** al Tchåsseye (so plaece: ''Tchaussiye''); * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** al Bayrece ** a Conséle ** å Gadaf ** å Medcélë ** al Respaye == Djeyografeye == Aiwes ki raiwèt Yache * [[Mouhagne (aiwe)|Mouhagne]] (so plaece: lë Mèagne) * [[Djåce (aiwe)|Djåce]] (so plaece: lë Djauce), * li Ri (so plaece: lë Rë) * li Naxhåd (so plaece: lë Nachau) == Tuzance walone == * Sicrijheu d'&nbsp;walon: [[Gérard Havelange]]. * Foclore: grope foclorike "Les Minåbes di Yache". == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/Havelange_Gerard.html#minaube Li tchanson d' heye des Minåbes di Yache] 7834 27504 2004-07-09T11:42:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Yache]]. 7835 50888 2006-03-04T10:32:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Rou-dlé-Muroe]] 7836 27506 2004-07-14T14:58:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saeyén</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cråxhe|cråxhe]] di pourcea. <I>S'&nbsp;on nd avaléve ditrop, on-z hapéve li rôguea. On pô d'&nbsp;saeyén al goidje, ene djate di tchôd laecea Dji trovéns bén les rmédes sins ndaler å medcén Et dji n'&nbsp;prindéns jamwais des droukes di farmacyin</I> ([[Louis Piron]]). rl a: [[Motî:shî|shî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;ecråxhî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;onder do saeyén d'&nbsp;ene sakî:</FONT> <I>a)</I> profiter d'&nbsp;lu. <I>b)</I> (pus stroetmint) lyi rpruster a interesses des cwårs ki vs avoz wangnî par lu. <I>Les årtisses ki s'&nbsp;ecråxhént di s'&nbsp;saeyén schoûtént les idêyes k'&nbsp;il aveut l'&nbsp;agrè d'&nbsp;consyî</I> (Florian rat pa [[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. vivre aux crochets.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sèyé<SUP>n</SUP></FONT>, sayin, sayén, sèyin, sèyé</span>. ---- [[saeyén|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol saeyén]] 7837 27507 2004-08-03T00:20:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>turbet</B></FONT> [o.n] [[Motî:havet|havet]] (riployeye fotche). Coinrece payis di Smwès. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">turbet</FONT>, tèrbet</span>. 7838 27508 2004-07-14T15:02:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ritcotchet</B></FONT> [no d'&nbsp;crodjambot] [[Motî:crodjambot|crodjambot]] d'&nbsp;åd dilong des aiwes. <I>Les efants n'&nbsp;oizént nén aler åtoû do pousse, ca on lzî aveut dit k'&nbsp;Ricotchet les haetchreut dvins</I> ([[Maurice Georges]]). On dit eto: [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]], [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]], l'&nbsp;[[Motî:havet|ome å havet]], l'&nbsp;[[Motî:hé (havet)|ome å hé]]. Etimolodjeye: racourtixha di "Hinri Crotchet". Sorcoinrece Hôte-[[Seure (aiwe)|Seure]]. ---- * [[Pépé Crotchet|Pondants et djondants so Ricotchet]] * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] 7839 27509 2004-07-14T15:05:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pépé Crotchet</B></FONT> [no d'&nbsp;crodjambot] [[Motî:crodjambot|crodjambot]] d'&nbsp;åd dilong des aiwes. On dit eto: [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]], [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]], l'&nbsp;[[Motî:havet|ome å havet]], l'&nbsp;[[Motî:hé (havet)|ome å hé]]. ---- * [[Pépé Crotchet|Pondants et djondants sol Pépé Crotchet]] * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] 7840 27510 2004-07-14T14:37:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mareye Crotchet</B></FONT> [no d'&nbsp;crodjambot] [[Motî:crodjambot|crodjambot]] d'&nbsp;åd dilong des aiwes. <I>Mareye Crotchet esteut ene mwaijhe et metchante biesse ki vikéve dins les aiwes et ki waitive d'&nbsp;apicî les efants et les hertchî avou leye; elle a deus grands djaenes dints ki dispassèt ses lepes et des mwins avou des ongletes ås cwate doets</I> ([[E. Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]], [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]], l'&nbsp;[[Motî:havet|ome å havet]] l'&nbsp;[[Motî:hé (havet)|ome å hé]]. Sorcoinrece Payis [[Li Bork|do Bork]]. ---- * [[Pépé Crotchet|Pondants et djondants so Mareye Crotchet]] * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] 7841 27511 2004-07-14T14:39:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hinri Crotchet</B></FONT> [no d'&nbsp;crodjambot] [[Motî:crodjambot|crodjambot]] d'&nbsp;åd dilong des aiwes. <I>Li Hinri Crotchet c'&nbsp;esteut ene laide biesse, plinne di grands poys, tote noere, avou ene grosse tiesse, des gros ouys, des grands dints, deus grands crotchets</I> ([[Paul Siméon]]). On dit eto: [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]], [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]], [[Motî:Ricotchet|Ricotchet]], l'&nbsp;[[Motî:havet|ome å havet]], l'&nbsp;[[Motî:hé (havet)|ome å hé]]. Coinrece payis di Smwès. ---- * [[Pépé Crotchet|Pondants et djondants sol Hinri Crotchet]] * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] 7842 27512 2004-07-16T10:59:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>havet</B></FONT> [o.n] <B>1.</B> fotche avou les dints riployîs di scwere, k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sieve metans po: <I>a)</I> saetchî l'&nbsp;ansene djus d'&nbsp;ene tchertêye <I>b)</I> råyî ås canadas <I>c)</I> pexhî ås gurnouyes (sôre avou des plats dints) <I>d)</I> rahopter ås crompires. <B>2.</B> [[Motî:crotchet|crotchet]]. rl a: [[Motî:havter|havter]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;Ome å havet:</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Feme å havet:</FONT> crodjambot des aiwes. <I>Si l'&nbsp;feme å havet vénreut et vos assaetchî e l'&nbsp;aiwe et vos stitchî dins s'&nbsp;grand saetch, ci sereut co ôte tchoi</I> ([[E. Gilliard]]). On dit eto: [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]], [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]], [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]], l'&nbsp;[[Motî:hé (havet)|ome å hé]]. Sinonimeye: [[Motî:hårcot|hårcot]], [[Motî:turbet|turbet]], [[Motî:cro|cro]], [[Motî:hé (havet)|hé]]. Parintêye: * [[Motî:havter|havter]]. * [[Motî:ahavter|ahavter]]. ---- * [[Ome å havet|Pondants et djondants so l'&nbsp;ome å havet]] * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] 7843 27513 2004-07-14T14:43:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hanzin</B></FONT> [o.n.] boket d'&nbsp;fier racrolé a môde di crotchet, metou å coron do fyi d'&nbsp;pexhe, wice k'&nbsp;on-z agritche l'&nbsp;amoice. <I>Po pexhî å tchik-tchak, astok di l'&nbsp;hanzin, gn a k'&nbsp;ene piele ki rglatixh dins l'&nbsp;aiwe tot tournant; les pexhons s'&nbsp;petchèt sol piele ki toûne avou l'&nbsp;hanzin, come des bondjans</I> ([[H. Pétrez]]). <span lang=fr>F. hameçon.</span> 7844 27514 2004-08-03T03:06:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårcot</B></FONT> [o.n.] lådje [[Motî:havet|havet]] (riployeye fotche). <I>Les piyotcheus avént des hårcots po råvler inte les beyes, et rsaetchî les balasses sol costé</I> ([[Henry Lepage]]). Etimolodjeye: bodje tîxhon <span lang=de>"hak"</span> (crotchet), [[cawete -ot]]. Parintêye: * [[Motî:hårkea|hårkea]] * [[Motî:hacner|hacner]] 7845 27515 2004-08-22T08:31:58Z Pablo 5 [[Imådje:cro_wi.jpg|250px|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cro</B></FONT> [o.n] <B>1.</B> [[Motî:havet|havet]] (riployeye fotche et crotchet). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L'&nbsp;Ome å cro; li Laid ome å cro:</FONT> ôte no di l'&nbsp;[[Ome å havet]]. <B>2.</B> hawe a deus dints. <span lang=fr>F. houe dentée.</span> <B>3.</B> usteye di cinsî, fwaite avou deus [[Motî:schî|schîs]] d'&nbsp;tcherowe, po rahopter ås crompires. On dit eto: [[Motî:rahoptrece|rahoptrece]]. <span lang=fr>F. buttoir.</span> Parintêye: * [[Motî:crotchet|crotchet]] * [[Motî:crotchter|crotchter]] * [[Motî:crotche|crotche]] * [[Motî:acro|acro]] * [[Motî:racro|racro]] * [[Motî:acrotchî|acrotchî]] * [[Motî:discrotchî|discrotchî]] * [[Motî:ricrotchî|ricrotchî]] * [[Motî:racrotchî|racrotchî]] 7846 27516 2004-08-03T21:01:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crotchet</B></FONT> [o.n.] racrolé boket d'&nbsp;fier, po pinde u apicî ene sacwè. On dit eto: [[Motî:gritche|gritche]], [[Motî:havet|havet]]. <span lang=fr>F. crochet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker ås crotchets d'&nbsp;ene sakî:</FONT> s'&nbsp;ecråxhî di s'&nbsp;[[Motî:saeyén|saeyén]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crotchicots</B></FONT> [o.n.t.pl.] [[sene di pontiaedje]] come des ptits crotchets, k'&nbsp;on mete divant et après on cåzaedje. <span lang=fr>F. guillemet.</span> Etimolodjeye: bodje crotche, [[cawete -icot]], 1995. ---- Mots d' aplacaedje: * [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]] * [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]] * [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]] Parintêye: * [[Motî:cro|cro]] (avou les ôtes parintêyes) * [[Motî:crotchter|crotchter]] 7847 27517 2004-07-14T14:35:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aspanse</B></FONT> <B>I.</B> [o.n] onk (ene) ki n'&nbsp;sondje k'&nbsp;a s'&nbsp;panse. <span lang=fr>F. gourmand, goulu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Aspanses:</FONT> sipotaedje des cis d'&nbsp;[[Andene]]. <B>II.</B> [no d'&nbsp;crodjambot] crodjambot ki magne les efants. <I>Gn aveut l'&nbsp;Aspanse ki n'&nbsp;esteut måy a rpaxhe et k'&nbsp;i lyi faleut tos les djoûs des ptits efants a croxhî</I> ([[E. Gilliard]]). ---- * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] 7848 27518 2004-07-10T00:06:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Gilliard]] 7849 43275 2005-11-06T15:58:07Z Pablo 5 imådje {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Andenne JPG00.jpg|thumb|coledjåle Sinte-Bedje]] '''Andene''' (fr: ''Andenne'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou ds ôtes po fé l'&nbsp;[[Andene|nouve intité do minme no]] * Limero del posse: '''5300''' (vî limero: '''5220''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na&nbsp;84''' * Sipotaedje: les Waiwais, les Cias, les [[Motî:aspanse|Aspanses]], les [[Motî:schitåd|Schitåds]]. == Foclore et rlidjon== perlinaedje a [[sinte Bedje]] == Istwere == A yeu a vey avou l'&nbsp;[[Guere del vatche]] ([[1275]]-[[1278]]) 7850 27520 2004-07-12T20:46:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crotchet]] 7851 27521 2004-08-04T22:17:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crotchter]] (disfondowe) 7852 65226 2006-06-24T20:35:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[djulete]], c' est li 187inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 188inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 178 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 di djulete]] - [[5 di djulete]] - [[7 di djulete]] - [[8 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Julie]] [[an:6 de chulio]] [[ang:6 Mǣdmōnaþ]] [[ar:6 يوليو]] [[ast:6 de xunetu]] [[be:6 ліпеня]] [[bg:6 юли]] [[bs:6. juli]] [[ca:6 de juliol]] [[ceb:Hulyo 6]] [[co:6 di lugliu]] [[cs:6. červenec]] [[csb:6 lëpinca]] [[cv:Утă, 6]] [[cy:6 Gorffennaf]] [[da:6. juli]] [[de:6. Juli]] [[el:6 Ιουλίου]] [[en:July 6]] [[eo:6-a de julio]] [[es:6 de julio]] [[et:6. juuli]] [[eu:Uztailaren 6]] [[fi:6. heinäkuuta]] [[fo:6. juli]] [[fr:6 juillet]] [[frp:6 j·ulyèt]] [[fur:6 di Lui]] [[fy:6 july]] [[ga:6 Iúil]] [[gl:6 de xullo]] [[he:6 ביולי]] [[hr:6. srpnja]] [[hu:Július 6]] [[ia:6 de julio]] [[id:6 Juli]] [[ilo:Julio 6]] [[io:6 di julio]] [[is:6. júlí]] [[it:6 luglio]] [[ja:7月6日]] [[jv:6 Juli]] [[ka:6 ივლისი]] [[ko:7월 6일]] [[ku:6'ê tîrmehê]] [[la:6 Iulii]] [[lb:6. Juli]] [[li:6 juli]] [[lt:Liepos 6]] [[mk:6 јули]] [[ms:6 Julai]] [[nap:6 'e luglio]] [[nl:6 juli]] [[nn:6. juli]] [[no:6. juli]] [[oc:6 de julhet]] [[pam:Juliu 6]] [[pl:6 lipca]] [[pt:6 de Julho]] [[ro:6 iulie]] [[ru:6 июля]] [[scn:6 di giugnettu]] [[sco:6 Julie]] [[simple:July 6]] [[sk:6. júl]] [[sl:6. julij]] [[sq:6 Korrik]] [[sr:6. јул]] [[sv:6 juli]] [[te:జూలై 6]] [[th:6 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 6]] [[tr:6 Temmuz]] [[tt:6. Yül]] [[uk:6 липня]] [[vi:6 tháng 7]] [[war:Hulyo 6]] [[zh:7月6日]] 7853 65230 2006-06-24T20:36:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[djulete]], c' est li 188inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 189inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 177 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1910]] : [[Jeanne Houbart-Houge]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 di djulete]] - [[6 di djulete]] - [[8 di djulete]] - [[9 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Julie]] [[an:7 de chulio]] [[ar:7 يوليو]] [[ast:7 de xunetu]] [[be:7 ліпеня]] [[bg:7 юли]] [[bs:7. juli]] [[ca:7 de juliol]] [[ceb:Hulyo 7]] [[co:7 di lugliu]] [[cs:7. červenec]] [[csb:7 lëpinca]] [[cv:Утă, 7]] [[cy:7 Gorffennaf]] [[da:7. juli]] [[de:7. Juli]] [[el:7 Ιουλίου]] [[en:July 7]] [[eo:7-a de julio]] [[es:7 de julio]] [[et:7. juuli]] [[eu:Uztailaren 7]] [[fi:7. heinäkuuta]] [[fo:7. juli]] [[fr:7 juillet]] [[frp:7 j·ulyèt]] [[fur:7 di Lui]] [[fy:7 july]] [[ga:7 Iúil]] [[gl:7 de xullo]] [[he:7 ביולי]] [[hr:7. srpnja]] [[hu:Július 7]] [[ia:7 de julio]] [[id:7 Juli]] [[ilo:Julio 7]] [[io:7 di julio]] [[is:7. júlí]] [[it:7 luglio]] [[ja:7月7日]] [[jv:7 Juli]] [[ka:7 ივლისი]] [[ko:7월 7일]] [[ku:7'ê tîrmehê]] [[lb:7. Juli]] [[li:7 juli]] [[lt:Liepos 7]] [[mk:7 јули]] [[ms:7 Julai]] [[nap:7 'e luglio]] [[nds:7. Juli]] [[nl:7 juli]] [[nn:7. juli]] [[no:7. juli]] [[oc:7 de julhet]] [[pam:Juliu 7]] [[pl:7 lipca]] [[pt:7 de Julho]] [[ro:7 iulie]] [[ru:7 июля]] [[scn:7 di giugnettu]] [[sco:7 Julie]] [[simple:July 7]] [[sk:7. júl]] [[sl:7. julij]] [[sq:7 Korrik]] [[sr:7. јул]] [[sv:7 juli]] [[te:జూలై 7]] [[th:7 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 7]] [[tr:7 Temmuz]] [[tt:7. Yül]] [[uk:7 липня]] [[vi:7 tháng 7]] [[war:Hulyo 7]] [[zh:7月7日]] 7854 65235 2006-06-24T20:37:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[djulete]], c' est li 189inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 190inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 176 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[6 di djulete]] - [[7 di djulete]] - [[9 di djulete]] - [[10 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Julie]] [[an:8 de chulio]] [[ar:8 يوليو]] [[ast:8 de xunetu]] [[be:8 ліпеня]] [[bg:8 юли]] [[bs:8. juli]] [[ca:8 de juliol]] [[ceb:Hulyo 8]] [[co:8 di lugliu]] [[cs:8. červenec]] [[csb:8 lëpinca]] [[cv:Утă, 8]] [[cy:8 Gorffennaf]] [[da:8. juli]] [[de:8. Juli]] [[el:8 Ιουλίου]] [[en:July 8]] [[eo:8-a de julio]] [[es:8 de julio]] [[et:8. juuli]] [[eu:Uztailaren 8]] [[fi:8. heinäkuuta]] [[fo:8. juli]] [[fr:8 juillet]] [[frp:8 j·ulyèt]] [[fur:8 di Lui]] [[fy:8 july]] [[ga:8 Iúil]] [[gl:8 de xullo]] [[he:8 ביולי]] [[hr:8. srpnja]] [[hu:Július 8]] [[ia:8 de julio]] [[id:8 Juli]] [[ilo:Julio 8]] [[io:8 di julio]] [[is:8. júlí]] [[it:8 luglio]] [[ja:7月8日]] [[jv:8 Juli]] [[ka:8 ივლისი]] [[ko:7월 8일]] [[ku:8'ê tîrmehê]] [[lb:8. Juli]] [[li:8 juli]] [[lt:Liepos 8]] [[mk:8 јули]] [[mr:जुलै ८]] [[ms:8 Julai]] [[nap:8 'e luglio]] [[nds:8. Juli]] [[nl:8 juli]] [[nn:8. juli]] [[no:8. juli]] [[oc:8 de julhet]] [[pam:Juliu 8]] [[pl:8 lipca]] [[pt:8 de Julho]] [[ro:8 iulie]] [[ru:8 июля]] [[scn:8 di giugnettu]] [[sco:8 Julie]] [[simple:July 8]] [[sk:8. júl]] [[sl:8. julij]] [[sq:8 Korrik]] [[sr:8. јул]] [[sv:8 juli]] [[te:జూలై 8]] [[th:8 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 8]] [[tr:8 Temmuz]] [[tt:8. Yül]] [[uk:8 липня]] [[vi:8 tháng 7]] [[war:Hulyo 8]] [[zh:7月8日]] 7855 65239 2006-06-24T20:38:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[djulete]], c' est li 190inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 191inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 175 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[7 di djulete]] - [[8 di djulete]] - [[10 di djulete]] - [[11 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Julie]] [[an:9 de chulio]] [[ar:9 يوليو]] [[ast:9 de xunetu]] [[be:9 ліпеня]] [[bg:9 юли]] [[bs:9. juli]] [[ca:9 de juliol]] [[ceb:Hulyo 9]] [[co:9 di lugliu]] [[cs:9. červenec]] [[csb:9 lëpinca]] [[cv:Утă, 9]] [[cy:9 Gorffennaf]] [[da:9. juli]] [[de:9. Juli]] [[el:9 Ιουλίου]] [[en:July 9]] [[eo:9-a de julio]] [[es:9 de julio]] [[et:9. juuli]] [[eu:Uztailaren 9]] [[fi:9. heinäkuuta]] [[fo:9. juli]] [[fr:9 juillet]] [[frp:9 j·ulyèt]] [[fur:9 di Lui]] [[fy:9 july]] [[ga:9 Iúil]] [[gl:9 de xullo]] [[he:9 ביולי]] [[hr:9. srpnja]] [[hu:Július 9]] [[ia:9 de julio]] [[id:9 Juli]] [[ilo:Julio 9]] [[io:9 di julio]] [[is:9. júlí]] [[it:9 luglio]] [[ja:7月9日]] [[jv:9 Juli]] [[ka:9 ივლისი]] [[ko:7월 9일]] [[ku:9'ê tîrmehê]] [[la:9 Iulii]] [[lb:9. Juli]] [[li:9 juli]] [[lt:Liepos 9]] [[mk:9 јули]] [[ms:9 Julai]] [[nap:9 'e luglio]] [[nl:9 juli]] [[nn:9. juli]] [[no:9. juli]] [[oc:9 de julhet]] [[pam:Juliu 9]] [[pl:9 lipca]] [[pt:9 de Julho]] [[ro:9 iulie]] [[ru:9 июля]] [[scn:9 di giugnettu]] [[simple:July 9]] [[sk:9. júl]] [[sl:9. julij]] [[sq:9 Korrik]] [[sr:9. јул]] [[sv:9 juli]] [[te:జూలై 9]] [[th:9 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 9]] [[tr:9 Temmuz]] [[tt:9. Yül]] [[uk:9 липня]] [[vi:9 tháng 7]] [[war:Hulyo 9]] [[zh:7月9日]] 7856 65117 2006-06-24T20:18:00Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[djulete]], c' est li 194inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 195inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 171 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 di djulete]] - [[12 di djulete]] - [[14 di djulete]] - [[15 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Julie]] [[an:13 de chulio]] [[ar:13 يوليو]] [[ast:13 de xunetu]] [[be:13 ліпеня]] [[bg:13 юли]] [[br:13 Gouere]] [[bs:13. juli]] [[ca:13 de juliol]] [[ceb:Hulyo 13]] [[co:13 di lugliu]] [[cs:13. červenec]] [[cv:Утă, 13]] [[cy:13 Gorffennaf]] [[da:13. juli]] [[de:13. Juli]] [[el:13 Ιουλίου]] [[en:July 13]] [[eo:13-a de julio]] [[es:13 de julio]] [[et:13. juuli]] [[eu:Uztailaren 13]] [[fi:13. heinäkuuta]] [[fo:13. juli]] [[fr:13 juillet]] [[frp:13 j·ulyèt]] [[fur:13 di Lui]] [[fy:13 july]] [[ga:13 Iúil]] [[gl:13 de xullo]] [[he:13 ביולי]] [[hr:13. srpnja]] [[hu:Július 13]] [[ia:13 de julio]] [[id:13 Juli]] [[ilo:Julio 13]] [[io:13 di julio]] [[is:13. júlí]] [[it:13 luglio]] [[ja:7月13日]] [[jv:13 Juli]] [[ka:13 ივლისი]] [[ko:7월 13일]] [[ku:13'ê tîrmehê]] [[lb:13. Juli]] [[li:13 juli]] [[lt:Liepos 13]] [[mk:13 јули]] [[ms:13 Julai]] [[nap:13 'e luglio]] [[nl:13 juli]] [[nn:13. juli]] [[no:13. juli]] [[oc:13 de julhet]] [[pam:Juliu 13]] [[pl:13 lipca]] [[pt:13 de Julho]] [[ro:13 iulie]] [[ru:13 июля]] [[scn:13 di giugnettu]] [[simple:July 13]] [[sk:13. júl]] [[sl:13. julij]] [[sq:13 Korrik]] [[sr:13. јул]] [[sv:13 juli]] [[te:జూలై 13]] [[th:13 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 13]] [[tr:13 Temmuz]] [[tt:13. Yül]] [[uk:13 липня]] [[vi:13 tháng 7]] [[war:Hulyo 13]] [[zh:7月13日]] 7857 65122 2006-06-24T20:18:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[djulete]], c' est li 195inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 196inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 170 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[12 di djulete]] - [[13 di djulete]] - [[15 di djulete]] - [[16 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Julie]] [[an:14 de chulio]] [[ar:14 يوليو]] [[ast:14 de xunetu]] [[be:14 ліпеня]] [[bg:14 юли]] [[bs:14. juli]] [[ca:14 de juliol]] [[ceb:Hulyo 14]] [[co:14 di lugliu]] [[cs:14. červenec]] [[cv:Утă, 14]] [[cy:14 Gorffennaf]] [[da:14. juli]] [[de:14. Juli]] [[el:14 Ιουλίου]] [[en:July 14]] [[eo:14-a de julio]] [[es:14 de julio]] [[et:14. juuli]] [[eu:Uztailaren 14]] [[fi:14. heinäkuuta]] [[fo:14. juli]] [[fr:14 juillet]] [[frp:14 j·ulyèt]] [[fur:14 di Lui]] [[fy:14 july]] [[ga:14 Iúil]] [[gl:14 de xullo]] [[he:14 ביולי]] [[hr:14. srpnja]] [[hu:Július 14]] [[ia:14 de julio]] [[id:14 Juli]] [[ilo:Julio 14]] [[io:14 di julio]] [[is:14. júlí]] [[it:14 luglio]] [[ja:7月14日]] [[jv:14 Juli]] [[ka:14 ივლისი]] [[ko:7월 14일]] [[ku:14'ê tîrmehê]] [[lb:14. Juli]] [[li:14 juli]] [[lt:Liepos 14]] [[mk:14 јули]] [[ms:14 Julai]] [[nap:14 'e luglio]] [[nl:14 juli]] [[nn:14. juli]] [[no:14. juli]] [[oc:14 de julhet]] [[pam:Juliu 14]] [[pl:14 lipca]] [[pt:14 de Julho]] [[ro:14 iulie]] [[ru:14 июля]] [[scn:14 di giugnettu]] [[sco:14 Julie]] [[simple:July 14]] [[sk:14. júl]] [[sl:14. julij]] [[sq:14 Korrik]] [[sr:14. јул]] [[sv:14 juli]] [[te:జూలై 14]] [[th:14 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 14]] [[tr:14 Temmuz]] [[tt:14. Yül]] [[uk:14 липня]] [[vi:14 tháng 7]] [[war:Hulyo 14]] [[zh:7月14日]] 7858 65126 2006-06-24T20:19:28Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[djulete]], c' est li 196inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 197inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 169 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[13 di djulete]] - [[14 di djulete]] - [[16 di djulete]] - [[17 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Julie]] [[an:15 de chulio]] [[ar:15 يوليو]] [[ast:15 de xunetu]] [[be:15 ліпеня]] [[bg:15 юли]] [[bs:15. juli]] [[ca:15 de juliol]] [[ceb:Hulyo 15]] [[co:15 di lugliu]] [[cs:15. červenec]] [[cv:Утă, 15]] [[cy:15 Gorffennaf]] [[da:15. juli]] [[de:15. Juli]] [[el:15 Ιουλίου]] [[en:July 15]] [[eo:15-a de julio]] [[es:15 de julio]] [[et:15. juuli]] [[eu:Uztailaren 15]] [[fi:15. heinäkuuta]] [[fo:15. juli]] [[fr:15 juillet]] [[frp:15 j·ulyèt]] [[fur:15 di Lui]] [[fy:15 july]] [[ga:15 Iúil]] [[gl:15 de xullo]] [[he:15 ביולי]] [[hr:15. srpnja]] [[hu:Július 15]] [[ia:15 de julio]] [[id:15 Juli]] [[ilo:Julio 15]] [[io:15 di julio]] [[is:15. júlí]] [[it:15 luglio]] [[ja:7月15日]] [[jv:15 Juli]] [[ka:15 ივლისი]] [[ko:7월 15일]] [[ku:15'ê tîrmehê]] [[lb:15. Juli]] [[li:15 juli]] [[lt:Liepos 15]] [[mk:15 јули]] [[ms:15 Julai]] [[nap:15 'e luglio]] [[nl:15 juli]] [[nn:15. juli]] [[no:15. juli]] [[oc:15 de julhet]] [[pam:Juliu 15]] [[pl:15 lipca]] [[pt:15 de Julho]] [[ro:15 iulie]] [[ru:15 июля]] [[scn:15 di giugnettu]] [[sco:15 Julie]] [[simple:July 15]] [[sk:15. júl]] [[sl:15. julij]] [[sq:15 Korrik]] [[sr:15. јул]] [[sv:15 juli]] [[te:జూలై 15]] [[th:15 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 15]] [[tr:15 Temmuz]] [[tt:15. Yül]] [[uk:15 липня]] [[vi:15 tháng 7]] [[war:Hulyo 15]] [[zh:7月15日]] 7859 65130 2006-06-24T20:20:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[djulete]], c' est li 197inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 198inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 168 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[14 di djulete]] - [[15 di djulete]] - [[17 di djulete]] - [[18 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Julie]] [[an:16 de chulio]] [[ar:16 يوليو]] [[ast:16 de xunetu]] [[be:16 ліпеня]] [[bg:16 юли]] [[bs:16. juli]] [[ca:16 de juliol]] [[ceb:Hulyo 16]] [[co:16 di lugliu]] [[cs:16. červenec]] [[cv:Утă, 16]] [[cy:16 Gorffennaf]] [[da:16. juli]] [[de:16. Juli]] [[el:16 Ιουλίου]] [[en:July 16]] [[eo:16-a de julio]] [[es:16 de julio]] [[et:16. juuli]] [[eu:Uztailaren 16]] [[fi:16. heinäkuuta]] [[fo:16. juli]] [[fr:16 juillet]] [[frp:16 j·ulyèt]] [[fur:16 di Lui]] [[fy:16 july]] [[ga:16 Iúil]] [[gl:16 de xullo]] [[he:16 ביולי]] [[hr:16. srpnja]] [[hu:Július 16]] [[ia:16 de julio]] [[id:16 Juli]] [[ilo:Julio 16]] [[io:16 di julio]] [[is:16. júlí]] [[it:16 luglio]] [[ja:7月16日]] [[jv:16 Juli]] [[ka:16 ივლისი]] [[ko:7월 16일]] [[ku:16'ê tîrmehê]] [[la:16 Iulii]] [[lb:16. Juli]] [[li:16 juli]] [[lt:Liepos 16]] [[mk:16 јули]] [[ms:16 Julai]] [[nap:16 'e luglio]] [[nl:16 juli]] [[nn:16. juli]] [[no:16. juli]] [[oc:16 de julhet]] [[pam:Juliu 16]] [[pl:16 lipca]] [[pt:16 de Julho]] [[ro:16 iulie]] [[ru:16 июля]] [[scn:16 di giugnettu]] [[sco:16 Julie]] [[simple:July 16]] [[sk:16. júl]] [[sl:16. julij]] [[sq:16 Korrik]] [[sr:16. јул]] [[sv:16 juli]] [[te:జూలై 16]] [[th:16 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 16]] [[tr:16 Temmuz]] [[tt:16. Yül]] [[uk:16 липня]] [[vi:16 tháng 7]] [[war:Hulyo 16]] [[zh:7月16日]] 7860 65135 2006-06-24T20:20:58Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[djulete]], c' est li 198inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 199inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 167 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[15 di djulete]] - [[16 di djulete]] - [[18 di djulete]] - [[19 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Julie]] [[an:17 de chulio]] [[ar:17 يوليو]] [[ast:17 de xunetu]] [[be:17 ліпеня]] [[bg:17 юли]] [[bs:17. juli]] [[ca:17 de juliol]] [[ceb:Hulyo 17]] [[co:17 di lugliu]] [[cs:17. červenec]] [[cv:Утă, 17]] [[cy:17 Gorffennaf]] [[da:17. juli]] [[de:17. Juli]] [[el:17 Ιουλίου]] [[en:July 17]] [[eo:17-a de julio]] [[es:17 de julio]] [[et:17. juuli]] [[eu:Uztailaren 17]] [[fi:17. heinäkuuta]] [[fo:17. juli]] [[fr:17 juillet]] [[frp:17 j·ulyèt]] [[fur:17 di Lui]] [[fy:17 july]] [[ga:17 Iúil]] [[gl:17 de xullo]] [[he:17 ביולי]] [[hr:17. srpnja]] [[hu:Július 17]] [[ia:17 de julio]] [[id:17 Juli]] [[ilo:Julio 17]] [[io:17 di julio]] [[is:17. júlí]] [[it:17 luglio]] [[ja:7月17日]] [[jv:17 Juli]] [[ka:17 ივლისი]] [[ko:7월 17일]] [[ku:17'ê tîrmehê]] [[lb:17. Juli]] [[li:17 juli]] [[lt:Liepos 17]] [[mk:17 јули]] [[ms:17 Julai]] [[nap:17 'e luglio]] [[nl:17 juli]] [[nn:17. juli]] [[no:17. juli]] [[oc:17 de julhet]] [[pam:Juliu 17]] [[pl:17 lipca]] [[pt:17 de Julho]] [[ro:17 iulie]] [[ru:17 июля]] [[scn:17 di giugnettu]] [[sco:17 Julie]] [[simple:July 17]] [[sk:17. júl]] [[sl:17. julij]] [[sq:17 Korrik]] [[sr:17. јул]] [[sv:17 juli]] [[te:జూలై 17]] [[th:17 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 17]] [[tr:17 Temmuz]] [[tt:17. Yül]] [[uk:17 липня]] [[vi:17 tháng 7]] [[war:Hulyo 17]] [[zh:7月17日]] 7861 27531 2004-07-12T23:57:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Christian Quinet]] 7862 27532 2004-07-14T23:06:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>grammaire</B></FONT> [f.n.] [[Motî:croejhete|croejhete]] (riles di rapoirt inte les mots d'&nbsp;on lingaedje). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gram'mére</FONT>, gram'mêre</span>. ---- * "grammaire" est onk des råles egzimpe di [[Dobe cossoune]]. 7863 27533 2004-07-14T23:09:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>drincî</B></FONT> ([[Codjowaedje drincî|codjowaedje]]) [v.s.c.] ployî. <I>Li scrijhaedje e walon, c'&nbsp;est ça ki m'&nbsp;a aidî a n'&nbsp;nén drincî dzo l'&nbsp;croes, tot å long d'&nbsp;ene vicåreye sitriyeye pa tant d'&nbsp;poennes</I> ([[Henri Pétrez]]). 7864 27534 2004-07-13T00:02:02Z Lucyin 16 Henry Petrez displaecî viè Henri Pétrez #REDIRECT [[Henri Pétrez]] 7865 35690 2005-07-20T20:10:34Z Pablo 5 [[Imådje:croes_wi2.jpg|250px|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>croes</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dessin fwait pa deus royes ki s'&nbsp;rescontrèt di scwere metou po si rsovni d'&nbsp;åk. <span lang=fr>F. croix.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene (grande) croes:</FONT> mårker on djoû, k'&nbsp;i s'&nbsp;a passé ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;endè rafiyive mins sins î croere ditrop. <I>Cwand vos m'&nbsp;rapoitroz on soret d'&nbsp;vosse pexhe, dji frè ene croes avou do boure sol front da Clement</I> ([[F. Barry]]). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"marquer d'une pierre blanche"</span>. <B>2.</B> sene k'&nbsp;anixhile ene sacwè mårkêye ene sadju. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene croes dsu:</FONT> tot djåzant d'&nbsp;ene sacwè d'&nbsp;pierdowe, èn pus aveur l'&nbsp;idêye d'&nbsp;el ritrover. <B>3.</B> deus bwès, deus fiers, evnd, ki tnèt eshonne tot fjhant s'&nbsp;dessin la. <B>4.</B> bwès metous insi, ki les Romins plantént e tere, et-z î clawer les codånés a moirt. <B>5.</B> (pus stroetmint) li cene ki Djezus-Cri a stî clawé dsu, et si rprezintaedje. <B>6.</B> (imådjreçmint) poenne a sopoirter, bardouxhe a passer. <I>Li scrijhaedje e walon, c'&nbsp;est ça ki m'&nbsp;a aidî a n'&nbsp;nén drincî dzo l'&nbsp;croes, ttå long d'&nbsp;ene vicåreye sitriyeye pa tant d'&nbsp;poennes</I> (H. Petrez). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey les set croes:</FONT> aveur toplin des mehins, des rujhes. <B>7.</B> costé d'&nbsp;ene pîce di manoye, ki dinltins c'&nbsp;esteut cobén ene croes, et pus tård li figueure d'&nbsp;on rwè. <I>Li patår, viye manoye di Lidje et del Braibant, aveut d'&nbsp;on costé les deus clés d'&nbsp;Sint Pire e croes, did la, li mot "croes" po djåzer di ç'&nbsp;costé la</I> ([[Nicolas Lequarre]]). <I>Li prumî ramasse les cwate pîces, et les mete dins les mwins do deujhinme ki les doet maxhî et les taper al tere; les pîces ki toumèt croes sont pol prumî, les cenes ki toumèt peye, c'&nbsp;est pol deujhinme</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. face, droit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer a peye u croes.</FONT> rl a: [[Motî:peye|peye]]. <span lang=fr>F. pile ou face.</span> <B>8.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les Croes</FONT>: priyires ki s' fwaiynut sol tchamp di grin, les londi, mårdi et mierkidi divant l' Acinsion, u après l' Cénkinme. On dit eto: [[Motî:rôgåcion|rôgåcions]]. <span lang=fr>F. Les Rogations.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crwès</FONT>, creus, croûs, crûs, cwès, cwas, crwas</span>. Etimolodjeye: <I><span lang=la>"cruce"</span></I> (minme sinse); rl a: [[Motî:crucifyî|crucifyî]]. ---- [[Dobe rifondowe]] * [[Motî:croejhe|croejhe]] Parintêye: * [[Motî:croejhe|croejhea, Croejhîs]] * [[Motî:croejhé|croejhé]] * [[Motî:croejhler|croejhler, croejhlåde, croejhlaedje]] * [[Motî:etercroejhler|etercroejhler]] Mots d'&nbsp;aplacaedje: * [[Motî:Rodje-Croes|Rodje-Croes]] * [[Motî:Croes-Schaye|Croes-Schaye]] * [[Motî:Croes sint Djhan|Croes sint Djhan]] 7866 27536 2004-07-13T00:06:27Z Lucyin 16 riclame pol Rodje-Croes sol meur d' on sårma, a Stråssen el Grande-Dutcheye {{licince imådjes Lucyin}} riclame pol Rodje-Croes sol meur d' on sårma, a Stråssen el Grande-Dutcheye {{licince imådjes Lucyin}} 7867 27537 2004-07-13T00:07:08Z Lucyin 16 passion d' [[Lignè]], 2004 {{licince imådjes Lucyin}} passion d' [[Lignè]], 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 7868 27538 2004-07-15T18:20:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Croes sint Djhan</B></FONT> [f.n.] [[Motî:airdiè|airdiè]]. Coinrece Payis de Bastogne. ---- [[airdiè|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Croes sint Djhan]] 7869 27539 2004-07-13T00:16:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rodje-Croes</B></FONT> <B>I.</B> [no d' institucion] Institucion ki s' ocupe di solåcyî les malådes, les prijhnîs, les ressåvés, pattavå l' Daegn. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rodje-croes</FONT> [f.n.] ambulance. <I>Gn aveut ddja ene rodje-croes k' esteut la</I>. On dit eto: tcherete ås [[Motî:coixhî|coixhîs]]. [[Rodje-Croes|Pondants et djondants]] 7870 27540 2004-07-13T00:17:14Z Lucyin 16 {{stub}} [[Imådje:rodje-croes.jpg|framed|right|riclame pol Rodje-Croes sol meur d' on sårma, a Stråssen el Grande-Dutcheye]] Li '''Rodje-Croes''', c' est ene institucion ki s' ocupe di solåcyî les malådes, les prijhnîs, les ressåvés, pattavå l' Daegn. Dins les payis [[islam|moslimîs]], li Rodje-Croes si lome li '''Rodje Crexhant'''. 7871 27541 2004-07-15T18:27:57Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>Croes-Schaye</B></FONT> [n.pl.] hôteur metowe sol platrê d'&nbsp;Rôcroyî, djusse astok di France. <span lang=fr>F. Croix-Scaille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Crwès Scaye</FONT>, Crwas Scaye, Cwas Scaye</span>. ---- [[Croes-Schaye|Pondants et djondants]] 7872 59287 2006-06-04T03:52:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croejhe</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) [[Motî:croes|croes]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croejhêye</B></FONT> [f.n.] plaece ki deus voyes si rescontrèt. <span lang=fr>F. croisée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croejhea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> croejhêye (di deus voyes). <I>Å croejhea d'&nbsp;deus voyes, djusse el coine del pateure, gn a ene pitite tchapele e l'&nbsp;oneur da sint Dôna</I> ([[P. Maudoux]]). On dit eto: [[Motî:croejhete|croejhete]]. <B>2.</B> croejhlaedje di deus otovoyes. <span lang=fr>F. échangeur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crwèja</FONT>, creuhê, crwèzia, croûjê</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Croejhî</B></FONT> [o.n.] moenne d'&nbsp;on vî ôre rilidjeus. <span lang=fr>F. Croisier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rowe des Croejhîs:</FONT> no d'&nbsp;ene rowe di Lidje. 7873 27543 2004-07-13T00:30:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Philippe Maudoux]] 7874 57689 2006-05-21T09:16:40Z Pablo 5 /* Manaedjmint di "Shijes et Paskeyes" */ [[Categoreye:Gazetes e walon]] [[Imådje:shijhes_et_paskeyes.jpg|250px|right|]] '''Shijhes et Paskeyes''', (sicrît ''Chîjes èt Pasquéyes''), c' est l' tite d' ene coirnêye e walon del [[gazete]] e francès del province di Nameur ''Vers l' Avenir''. Li prumî limero a parexhou li 5 di may 1946. "Shijhes et Paskeyes" shuveut ene ôte coirnêye e walon, ki vudeut [[Eter deus gueres|divant l' guere di 1940]] (do 9 di djanvî 1935 å 30 di måss 1939) et ki s' loméve '''Tapans ene divize'''. == "Shijhes et Paskeyes" fwait les djonnes == "Shijhes et Paskeyes" a siervi d' modele po des sfwaitès coirnêyes dins les ôtes gazetes del troke di "Vers l' Avenir": * '''Cwand dji n' sai rén, dji m' tai''', dins ''L'Avenir de Luxembourg'', k' a cmincî diviè 1975, et s' a djoké e 2003. * '''Inte di nos soeye-t i dit''' dins ''L'Avenir Huy-Waremme'', ene coirnêye di [[prôze nén racontrece]], sicrîte pa [[Charly Dodet]], et k' a cmincî li 14 di decimbe 1977 et s' djoker diviè 1998. * Droldimint assez, dins ''Le Courrier Le Jour'', ene gazete del minme troke pol Hôte-Årdene, gn a måy yeu ene coirnêye e walon. == Cotnou == C' est tos tecses di belès letes. Bråmint des arimeas, eto del prôze. Gn a la, avou, del riclame po les lives e walon, et po les etrevéns e walon. Sovint ces anonces la sont fwaites e francès. A pårti des anêyes 2000, gn a yeu eto des djeus et des advineas, bråmint adjinçnés pa [[Chantal Denis]]. Dins "Cwand dji n' sai rén, dji m' tai", gn aveut la des belès letes e walon et e [[gåmès]]. Dins "Inte di nos soeye-t i dit", c' est purade do gaztaedje so ls etrevéns ki s' passnut so Hu et sol province di Lidje. == Manaedjmint di "Shijes et Paskeyes" == "Shijes et Paskeyes" eyet "Cwand dji n' sai rén, dji m' tai" sont / estént manaedjeyes pås "Relîs Namurwès". Tos les scrijhaedjes sont rashîs e [[sistinme Feller|Feller]]. Foirt rålmint, dins les dierinnès anêyes, sacwants tecses e gåmès estént rmetous dins li scrijhaedje do scrijheu (ki n' vleut nén esse eplaidî e Feller). C' est sovint li prezidint des Relîs ([[Joseph Calozet]], pu [[Lucien Léonard]], pu [[Lucien Somme]]) ki s' ocupe del coirnêye. Il î pout fé passer des bokets k' ont ddja rexhou dins les [[Cayés Walons]]. C' est eto ene boune plaece po-z publiyî les prumirès sayes des djonnes sicrijheus. Eto les scrijhaedjes di sovnances u des fåves ki n' trovrént nén plaece dins ene rivowe di belès letes. Divant les scrijhaedjes éndjolikes, gn a veut sovint des flotches inte li tecse evoyî al gazete et li rtapaedje pa on copisse nén trop å corant do walon. "Inte di nos soeye-t i dit" a stî manaedjeye pa ene seule djin. Eto, ele s' a djoké cwand Charly Dodet a cwité. == Les coirnêyes e walon des gazetes ''Vers l'Avenir'' et l' sorvicance do walon == Avou do walon spårdou dins tos les manaedjes di deus troes provinces, on côp par samwinne, disk' a tote ene pådje di gazete, les coirnêyes e walon des gazetes ''Vers l'Avenir'' ont stî onk des mwaisses media k' a permetou å walon di passer houte del laide passe des anêyes 1960-1970, la k' il esteut foirt ribouté. Ene cåkêye di scrijheus e walon ont cmincî å scrire tot lijhant des bokets dins ces gazetes la. Metans, [[Jean Guillaume]] s' a metou a scrire des arimeas e walon cwand il a yeu léjhou ene sacwè da [[Camille Delvigne]] dins "Shijhes et paskeyes". [[Lucien Mahin]], [[Emile Pècheur]], [[Athur Schmitz]] ont tertos cmincî a scrire dins ''L'Avenir du Luxembourg''. == Sourdants == Guy Delvaux, vîs papîs des Relîs Namurwès. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/dodet.html.html#intdinoz Onk des papîs del coirnêye "Inte di nos soeye-t i dit"] 7875 27545 2004-07-15T18:44:15Z Pablo 5 Imådje d'&nbsp;èn årtike del coirnêye “[[Shijhes et Paskeyes]]” do 11/01/1999. === Tecse so l' imådje (riscrît e rfondou) === '''Djanvî fwait l'&nbsp;gueu Et c'&nbsp;est måss k'&nbsp;est l'&nbsp;honteus!''' ''Les Rwès. (6 dji djanvî)'' S'&nbsp;on vout schoûter des vîs lives d'&nbsp;amon nozôtes, ci n'&nbsp;sereut k'&nbsp;eviè l'&nbsp;cénkinme sieke k'&nbsp;on-z a cmincî a fiester Noyé, li 25 di decimbe. Divant ça, on comaxheut [...] di do wastea!) Li wastea des Rwès, dins l'&nbsp;tins, c'&nbsp;est l'&nbsp;boledjî ki l'&nbsp;apoirtéve a ses pratikes. Asteure, li ci k'&nbsp;è vout, i l'&nbsp;va atchter al boledjreye et rçure ene corone di papî d'&nbsp;rawete. Et s'&nbsp;i tchait sol feve, c'&nbsp;est lu k'&nbsp;serè li rwè. Et pleur tchoezi s'&nbsp;royinne, des côps k'&nbsp;i gn a. Dins l'&nbsp;fond, n'&nbsp;est ç'&nbsp;nén ene sacwè d'&nbsp;bea: si rtrover a tåve avou tote li soce et esse lomé rwè, al fén do banket. Siya, don! L'&nbsp;anêye ki vént, dji sayrè d'&nbsp;awè l'&nbsp;feve ... et l'&nbsp;royinne avou! S'&nbsp;i plait-st a Diu! === Tecse so l' imådje (dins l' sicrijhaedje d' oridjinne) === '''Janvier faît l'&nbsp;gueûs Et c'èst mârs qu'èst l'onteûs!''' ''Lès Rwès. (6 dji janvier)'' S'on vout choûter dès vîs lîves d'èmon nos-ôtes, ci n'&nbsp;sèreut qu'&nbsp;aviè l'&nbsp;cinquyin.me siéke qu'on-z-a c'mincî à fièster Noyé, li 25 di décimbe. Divant ça, on comaxheut [...] di do wastê!) Li gatau dès Rwès, dins l'&nbsp;timps, c'èst l'&nbsp;bolèdjî què l'apwarteut à sès pratikes. Asteûre, li ci qu'è vout, i l'&nbsp;va acheter à l'bolèdjerîye èt r'cîre one courone di papî d'&nbsp;rawète. Et s'i tchaît su l'&nbsp;féve, c'èst li qu'&nbsp;sèrè li rwè. Et p'lu tchwèsi s'&nbsp;rin.ne, dès côps qu'i gn-a. Dins l'&nbsp;fond, n'èst-ç'&nbsp;nin one saqwè d'&nbsp;bia: si r'trover à tauve avou tote li soce èt ièsse lomé rwè, à l'&nbsp;fin do banquèt. Siya, don! L'anéye qui vint, dji sayerè d'awè l'&nbsp;féve ... èt l'&nbsp;rin.ne avou! S'i plaît-st-à Diè! 7876 27546 2004-07-21T12:05:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårder</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> èn nén taper evoye. <I>C'&nbsp;est ene feme ki wåde totafwait.</I> <span lang=fr>F. garder, conserver.</span> <B>2.</B> èn nén candjî. <I>Wårdans nosse lingaedje et nosse tuzance.</I> <B>3.</B> riwaitî a (des efants). <I>C'&nbsp;est mi ki lyi vneut wårder ses efants cwand il alént å restorant.</I> rl a: [[Motî:Die-wåde|Die-wåde]]. <span lang=fr>F. garder, surveiller.</span> Parints: [[Motî:rawårder|rawårder]], [[Motî:forwårder|forwårder]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">waurder</FONT>, wârder, wârdî, wardè, aurder, haurder, aurdè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:waerantixhaedje|waerantixhaedje]] d'&nbsp;ene sakî ki vs wåde. <I>Al wåde di Diu et sint Lambiet.</I> <span lang=fr>F. garde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n'&nbsp;aveur wåde di:</FONT> èn poleur må di: <I>I drouve on ptit coutea d'&nbsp;potche et atake påjhûlmint a peler ene orandje. I oistêye li pelote djusse comifåt: ni trop tene, ni trop spesse. I n'&nbsp;a wåde do leyî del blanke pule, la k'&nbsp;si stoumak a målåjhey el didjerî</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. n'avoir garde de.</span> <B>2.</B> longowe boesse k'&nbsp;on mete ene fene sacwè ådvins, pol bén wårder. <span lang=fr>F. écrin, étui, fourreau, gaine, housse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>wådresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki wåde (ene sacwè, ene sakî). <I>Les dierins Francès si fjhèt touwer po l'&nbsp;oneur. Li Rwè d'&nbsp;France s'&nbsp;a såvé avou ses wårdeus</I> ([[A. Schmitz]]). <I>A ç'&nbsp;moumint la, on-z a etindou criyî dins l'&nbsp;prumire coû do tchestea; les wårdeus houplént: "ås Leus&nbsp;! ås Leus&nbsp;!"</I> ([[G. Lucy]]). <I>Gn ava on novea hoûlåd ki nos oblidja a rintrer dins les cåves di tchampagne Mercier, schavêyes dins l'&nbsp;rotche; mins gn aveut la des wårdeus ki nos disfindént d'&nbsp;aprotchî des botayes</I> ([[E. Pècheur]]). rl a: [[Motî:gåre 2|gåre]], [[Motî:gardyin|gardyin]]. <span lang=fr>F. garde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeu d'&nbsp;bwès:</FONT> [[Motî:gåre 2|gåre]] forestî. <span lang=fr>F. garde forestier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeu d'&nbsp;tchesse:</FONT> gåre ki rwaite ås djibîs dins ene tchesse. <span lang=fr>F. garde-chasse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeu(se) d'&nbsp;otos, di bastimint:</FONT> djin ki dmeure dilé ls otos, dins on bastimint pol wårder. <span lang=fr>F. gardien(ne).</span> <I>Ele s'&nbsp;aveut metou bén voltî a djins å hamtea, aprume avou l'&nbsp;famile do wårdeu do depot</I> ([[L. Mahin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeu(se) di muzêye:</FONT> mwaisse d'&nbsp;on muzêye. <span lang=fr>F. conservateur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeu(se) å cadasse:</FONT> chef å cadasse. <span lang=fr>F. conservateur foncier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeu(se) d'&nbsp;efants:</FONT> li ci (cene) ki va wårder les efants des djins. <span lang=en>Ingl. baby-sitter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdeuse di påpåds:</FONT> li cene ki wåde des ptits påpåds dins ene måjhon esprès. <span lang=fr>F. puéricultrice.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdoe</B></FONT> [o.n.] plaece wice k'&nbsp;on wåde ene sacwè. <I>Il ont fwait on wårdoe des pådjes sicrîtes e walon sol Daegntoele et ki disparexhèt on djoû, eyet l'&nbsp;lomer "Nosse guernî ås waibe-pådjes".</I> <span lang=fr>F. grenier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdoe ås grins:</FONT> plaece la k'&nbsp;on mete les grins po wårder. <span lang=fr>F. silo.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wårdoe ås grins:</FONT> plaece la k'&nbsp;on mete les grins po wårder. <span lang=fr>F. silo.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">waudwè</FONT>, aurdwè, waurdeu, wârdeu, wârdû, aurdoû</span>. Etimolodjeye: viebe "wårder", [[cawete -oe]], 1999. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wådreye</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#ff0000">wådreye di påpåds</FONT>: plaece la k'&nbsp;on wåde les påpåds des femes ki vont bouter ådfoû. <I>Tant k'&nbsp;ås wådreyes di ptits påpåds, veyanmint k'&nbsp;n a pus waire di petsales po payî les wårdeuses et po-z etertini les bastimints, les djonnes manaedjes endè voeyèt des vetes et des maweures</I> (F. André et al, rat. pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. crèche, garderie.</span> Etimolodjeye: viebe "wårder", [[cawete -reye]], 2003. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdiveus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdiveuse</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] k'&nbsp;a todi l'&nbsp;idêye di fé come on-z a todi fwait. <I>Li "Nosse Pere k'&nbsp;est la-hôt" a stî tchanté e latén po rdivni li "Pater Noster", come do tins do vî Bon Diè, surmint po continter sacwants crustins wårdiveus, alez, dandjreus</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. conservateur (trice).</span> Etimolodjeye: viebe "wårder", [[cawete -iveus]], 1997. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> estance wice k'&nbsp;on saye di wårder ene sacwè e dandjî. <I>On n'&nbsp;såreut moenner des politike di wårdance des sôres di biesses si on n'&nbsp;les cnoxhe nén</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. conservation.</span> <B>2.</B> droet di wårder les efants après l'&nbsp;divoice. <span lang=fr>F. garde.</span> Etimolodjeye: viebe "wårder", [[cawete -ance]], 2000. Parintêye * [[Motî:forwårder|forwårder]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:wårdurôbe|wårdurôbe]] 7877 27547 2004-07-14T00:28:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arthur Schmitz]] 7878 50187 2006-02-07T11:43:01Z Lucyin 16 rassonraedje + novea parint <FONT COLOR="#ff0000"><B>woeyî</B></FONT> ([[Codjowaedje loyî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] dimorer del nute esprès sins doirmi. <I>I woeyént dins l'&nbsp;måjhone d'&nbsp;a costé divant ene botaye di peket: li moirt ni pleut todi må d'&nbsp;cori evoye, don</I> ([[M. Georges]]). <span lang=fr>F. veiller.</span> <B>II.</B> [v.c.] riwaitî a ene sakî k'&nbsp;est edoirmou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;woeyî on moirt:</FONT> pratike did dinltins, la k'&nbsp;i gn aveut todi ene djin ki dmoréve del nute sins doirmi cwand gn aveut on moirt el måjhon. <I>Cwand on woeye on moirt, on n'&nbsp;boet nén, dit-st i l'&nbsp;fås moirt å coibjhî kel woeyive; ci-cial li make avou s'&nbsp;mårtea, tot djhant: et cwand on est moirt, on n'&nbsp;vike pus&nbsp;!</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">woeyî so</FONT> [v.c.divancetrece] riwaitî a ene sacwè, endè prinde sogne, end aveur [[Motî:wåde|end aveur wåde]]. <I>Ossu, disk'&nbsp;a çki l'&nbsp;nute toume, Dji woeyrè so vos antineas</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Li Toenne aveut woeyî 40 ans å long so les bwès do tchesturlin do viyaedje</I> ([[H. Matterne]]). <I>Li viyaedje avou s'&nbsp;vî clotchî ki woeye so ses efants Dispu cint et cwarante ans</I> ([[Paula Lassence]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>woeyêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:shijhe|shijhe]]. <I>Li signeur priyive des madjicyins ki djouwént totes les woeyêyes divant l'&nbsp;aisse del såle d'&nbsp;åres</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. veillée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>woeye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:shijhe|shijhe]]. <I>Dj'&nbsp;aléns al woeye a Tchîplane.</I> <I>Efant, on djowe voltî; pus tård c'&nbsp;est les tracas; Pus vî c'&nbsp;est co ôte tchoi... et bén sovint on rgrete Li tins k'&nbsp;on meteut s'&nbsp;shabot, l'&nbsp;woeye di Sint Nicolai&nbsp;!</I> ([[Jules Vigneron]]). <span lang=fr>F. veille.</span> Parintêye: * [[Motî:rewoeyî|rewoeyî]] * [[Motî:ewoeye|ewoeye]] * [[Motî:sorwoeyî|sorwoeyî]] 7879 27549 2004-07-14T00:32:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henry Matterne]] 7880 34426 2005-07-10T14:56:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rewoeyî</B></FONT> ([[Codjowaedje loyî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:dispierter|dispierter]]. <I>Rewoeye ti walon: il est tins&nbsp;!</I> <I>C'&nbsp;ît ene loumire, èn airdiè ki rewoeyive les eures</I> ([[Marie-Louise Ledrut-Choisez]]). <span lang=fr>F. réveiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rewoeyî</FONT> [v.pr.] si dispierter. <I>Dijhoz m'&nbsp;ki dji m'&nbsp;va rewoeyî; ki dji n'&nbsp;so nén el piole&nbsp;! Mins les båreas sont bén la</I> ([[Chantal Denis]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèwèyî</FONT>, rèveuyî, rèwiyî, rèwiyi, ravèyer, ravoûyè, rinvèyî</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:woeyî|woeyî]]. 7881 27551 2004-07-18T17:05:14Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>shijhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> termene d'&nbsp;ene djournêye inte l'&nbsp;anuti et l'&nbsp;moumint k'&nbsp;on va coûtchî. On dit eto: [[Motî:woeye|woeye]]. <span lang=fr>F. soirée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å grand feu, les shijhes e feu:</FONT> sipot k'&nbsp;on dit å grand feu, po mostrer ki les longuès shijhes d'&nbsp;ivier sont houte. <B>2.</B> çou k'&nbsp;on fwait eshonne so ç'&nbsp;termene la. <I>Tins des shijhes d'&nbsp;ivier, les omes djouwént ås cwårdjeus, les femes et ls efants al kine</I> ([[G. Mottard]]). On dit eto: [[Motî:woeye|woeye]], [[Motî:woeyeye|woeyeye]]. <span lang=fr>F. veillée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al shijhe:</FONT> dinltins, aler vey ene djonne feye e s'&nbsp;måjhone, po hanter avou leye. <I>I rvôreut bén aler al shijhe e leu måjhon.</I> ---- * [[Shijhes et Paskeyes]], c'&nbsp;est ene coirnêye e walon del gazete <span lang=fr>Vers l'Avenir</span>. 7882 27552 2004-07-18T17:07:26Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>forwårder</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) [v.c.] wårder a nonsyince (des vîs cayets ki n'&nbsp;siervèt pus a rén). <span lang=fr>F. conserver inutilement.</span> 7883 27553 2004-08-04T21:23:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewoeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bon feu k'&nbsp;on-z aloume el tchiminêye. <I>I fårè toker ene ewoeye å fornea del shijhe; i cmince a fé froed</I> ([[J. Bastin]]). <span lang=fr>F. flambée.</span> <B>2.</B> grand feu d'&nbsp;djoye, å cminçmint d'&nbsp;l'&nbsp;ivier po cmincî l'&nbsp;såjhon des shijhes. On dit eto: [[Motî:gådrêye|gådrêye]]. <I>Et nos ndirans todi nosse pitit trin, tot passant pal såjhon des novelès crompires, des frambåjhes et des tchéntchéns, do waernu, des coujhnêyes, des porvuzions, des ewoeyes et des louwers d'&nbsp;cortis.</I> <span lang=fr>F. feu de joie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ewoeye del Sint-Mårtén:</FONT> feu k'&nbsp;les efants aloumèt li djoû divant l'&nbsp;Sint-Mårtén, a Måmdey, et danser ttåtoû; tchaeke efant a e s'&nbsp;mwin on ramon avou del hårpixh, k'&nbsp;i fwait tourner åtoû di s'&nbsp;tiesse. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èwèye</FONT>, èveuye</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:woeye|woeye]], [[betchete e-]]. Coinrece payis d'&nbsp;[[Måmdey]]. ---- * [[grand feu|Dipus d'&nbsp;racsegnes so ls ewoeyes sint Mårtén]] 7884 27554 2004-07-14T00:46:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Faimonveye]] 7885 27555 2004-07-14T15:03:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Seure]] 7886 27556 2004-07-14T15:08:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atîtoter]] 7887 27557 2004-07-14T15:08:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atîtoter]] 7888 27558 2004-07-14T15:08:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atîtoter]] 7889 50977 2006-03-05T23:33:34Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:må (nén bén)|må, måle]] (addj.; nén bén) * [[Motî:må (nén bén)|må]] (adv.; nén bén) * [[Motî:må (nén bén)|må]] (o.n.; maladeye) * [[Motî:må (divant)|må]] (divancete; divant) * [[Motî:Må (sint)|sint Må]] 7890 27560 2004-07-14T15:53:15Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:bezogne]] 7891 42310 2005-10-23T21:02:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouye 1]] 7892 42311 2005-10-23T21:02:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouye 1]] 7893 27563 2004-07-14T23:04:17Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:waitî]] 7894 27564 2004-07-15T19:02:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>triyanele</B></FONT> [f.n.] [[Motî:clåve|clåve]]. <I>Des ôtes bos et des paxhis, des triyaneles, des dinrêyes ont passé a costé d'&nbsp;lu k'&nbsp;i roteut.</I> ([[W. Bal]]). <I>Vos rapoitroz bén ene schorsêye di triyanele</I> ([[J. Coppens]]). <I>On direut des ptits sclats d'~soleas K'~il åreut ploû come des estoeles, Å pî des tchinnes et des faweas So les yebes et les triyaneles!</I> (H. Van Cutsem) <span lang=fr>F. trèfle.</span> Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]]. 7895 27565 2004-07-15T19:04:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimblene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:clåve|clåve]]. <I>I fåt saveur k'&nbsp;i gn a del brouhire, del trimblene, des melêyes, des tiyoûs, des noejhîs, totes sôres d'&nbsp;åbes et d'&nbsp;fleurs ki les moxhes al låme araedjèt après</I> ([[Albert Lenfant]]). <I>Ele loukive si ome avou les ouys d'&nbsp;ene åmaye divant on tchamp d'&nbsp;trimblene</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. trèfle.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. 7896 48367 2005-12-29T14:59:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trefe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:clåve|clåve]]. On dit eto: [[Motî:trimblene|trimblene]], [[Motî:triyanele|triyanele]]. <span lang=fr>F. trèfle.</span> <B>2.</B> [[Motî:påle 3|påle]] (coleur di [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeu]]). <span lang=fr>F. trèfle.</span> 7897 27567 2004-07-17T15:58:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raigra</B></FONT> [o.n.] sôre di yebe k'&nbsp;on seme po do four, ki vént d'&nbsp;ene reléjhowe sôre di [[Motî:dråwe|dråwe]], e sincieus latén <I><span lang=la>Lolium perenne</span></I>. <I>Gn a deus tchivroûs k'&nbsp;adschindèt les shijhes e Pré al Rogne po s'&nbsp;fôrer d'&nbsp;blanc coucou, di djaene coirvesse, di pate di tchet ou d'&nbsp;raigra</I> ([[S. Fontaine]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"raygrass"</span>. (minme sinse) pal voye do francès. ---- [[raigra|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol raigra]] 7898 41632 2005-10-17T08:39:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dråwe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fenaesse|fenaesse]], crouwå des tchamps d' frumints, oidje evnd, e sincieus latén <I><span lang=la>Lolium perenne</span></I>. <I>Kî çk' elzî a aprin, ås Ancyins Bedjes a fé djermer l' frumint wice k'&nbsp;i n' aveut k' del dråwe&nbsp;?</I> ([[J. Brumioul]]). rl a: [[Motî:raigra|raigra]]. <span lang=fr>F. ivraie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">drauwe</FONT>, drâwe, draw, drau, drave, drâve</span>. Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>"dravoca"</span></I> (minme sinse). ---- [[Dråwe|Dipus d' racsegnes sol dråwe]] 7899 27569 2004-07-18T15:56:04Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>clåve</B></FONT> [f.n.] fôreye avou des foyes a troes bokets. <I>C'&nbsp;est come on polin låtchî dins èn ectåre di clåves.</I> On dit eto: [[Motî:trimblene|trimblene]], [[Motî:triyanele|triyanele]], [[Motî:trefe|trefe]]. <span lang=fr>F. trèfle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">clauve</FONT>, clâve, calauve</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>Klover</span> (minme sinse). Coinrece [[Roman Payis]]. ---- [[clåve|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les clåves]] 7900 36559 2005-07-31T19:14:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirvece</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di ptite [[Motî:trimblene|trimblene]], e sincieus latén, <I><span lang=la>Trifolium dubium</span></I>. <I>Gn a deus tchivroûs k' adschindèt les shijhes e Pré al Rogne po s' fôrer d' blanc coucou, di djaene coirvesse, di pate di tchet ou d' raigra</I> ([[S. Fontaine]]). <B>2.</B> sôre di ptite [[Motî:luzere|luzere]], e sincieus latén, <I><span lang=la>Medicago lupulina</span></I>. <span lang=fr>F. lupuline, minette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwarvèce</FONT>, cwèrvèce, cwèrèvèce</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do flamind <span lang=nl>korenvitse</span> (vece des frumints). Coinrece [[payis d' Lidje]] & [[Hôte-Årdene]]. 7901 35508 2005-07-19T23:47:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coucou 2</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:trimblene|trimblene]]: copurade <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">blanc coucou</FONT>: pitite trimblene a blankès fleurs, e sincieus latén, <I><span lang=la>Trifolium repens</span></I>. <span lang=fr>F. trèfle blanc.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rodje coucou</FONT>: trimblene a rodjès fleurs e sincieus latén, <I><span lang=la>Trifolium hybridum</span></I>. <I>Dins tes ouys, dji ravize li tins ki passe dissu l'&nbsp;esteule des rodjes coucous</I> ([[J. M. Kajdanski]]). ---- [[blanc coucou|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol blanc coucou]] 7902 27572 2004-07-16T01:06:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wårdurôbe</B></FONT> [f.n.] dresse po [[Motî:roister|roister]] les mousmints. <I>Li båshele a drovou l'&nbsp;paket, riwaitî l'&nbsp;mousmint, li sayî, si loukî dins l'&nbsp;grand muroe, a l'&nbsp;ouxh di s'&nbsp;wårdurôbe</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>garde-robe</span>. 7903 27573 2005-05-11T09:43:51Z Patty 43 Ciao,<br> For info about me, please visit my user pages: [[:it:Utente:Patty|click here]]. [[it:utente:Patty]] 7904 37492 2005-08-09T18:27:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dinêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dnêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Denée</span>, rebané avou Anhêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse di Dnêye:</FONT> esse [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]], èn nén dner voltî ene dringuele (djeu d' mot inte "Dinêye" eyet "dinêye"). <I>Les matantes ni vlèt nén ki Pitit boeve del bire; o, nén pask'&nbsp;ele ni sont nén di Dnêye et k'&nbsp;elle î waitèt d'&nbsp;trop près, mins pask'&nbsp;i paret k'&nbsp;il åreu trop di sonk et k'&nbsp;ça n'&nbsp;lyi våt rén.</I> ([[J. Calozet]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Dinéye / Nnéye</FONT></span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:dinêye|dinêye]] (tere dinêye a ene sakî). ---- [[Dinêye|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Dnêye]] 7905 27575 2004-07-15T12:12:22Z Lucyin 16 L' eglijhe di Dnêye {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe di Dnêye {{licince imådjes Lucyin}} 7906 27576 2004-07-16T01:13:16Z Pablo 5 epådjnaedje [[Imådje:dineye_wi.jpg|thumb|250px|right|eglijhe di Dnêye]] '''Dinêye''' (fr: ''Denée'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Anhêye]]. * Limero del posse: '''5537''' (vî limero '''5642''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;135''' * Li scrijhaedje: '''Dinêye''' a l'&nbsp;atake u padrî ene cossoune ki s' ôt: ''Dinêye a wangnî å fotbale'' / '''Dnêye''' padrî ene voyale: ''Dj'&nbsp;a rpassé pa Dnêye''. * L'&nbsp;etimolodjeye: mot walon [[Motî:diner|dinêye]] (tere dinêye a ene sakî). Did la, li djeu d'&nbsp;mot inte “Dinêye” eyet “dinêye”: ''èn nén esse di Dnêye'': esse pice-crosse, én nén dner voltî ene dringuele. == No di des plaeces di Dnêye == * Hamteas: [[Maredsou]]. == Istwere == Dinêye esteut [[Principåté d' Lidje|tere di Lidje]] mins les hamteas di Maharene eyet Maredsou estént prôpiesté direke do [[Conteye di Nameur|Conte di Nameur]]. Les deus teres fourît rmetowes eshonne al [[Revintreyes|Revolucion]], po fé l'&nbsp;ancyinne comene di Dnêye. L'&nbsp;abeye benedictene, avou si scole eyet si ritche biblioteke, a stî amontêye e 1872. 7907 39980 2005-09-16T10:53:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dner</B></FONT> ([[Codjowaedje diner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé divni da èn ôte ene sacwè k' esteut da vosse. <I>I m' a dné cint-z euros.</I> On dit eto: [[Motî:bayî|bayî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; to n' dirès nén ki dji n' t' a måy rén dné:</FONT> dijhêye cwand on vout dner ene sacwè (di waire di valeur) a ene sakî, pol balter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; diner si linwe å tchet:</FONT> dimander li response d' èn advinea. <B>2.</B> tinde (li mwin) eyet l' leyî apicî. <I>Dinez mu vosse droete mwin.</I> <B>3.</B> fé awè. <I>Bozere ene boune gueuze, ça dene soe.</I> <I>Cisse frisse aiwe la, pa ene tcholeur pareye, ça dene håsse di s' taper dvins d' on plin côp.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; diner li [[Motî:misse|misse]] ås ôtes:</FONT> fé djairyî ls ôtes. <span lang=fr>F. faire envie.</span> <B>4.</B> fé ariver a èn ôte. <I>diner des côps d' pougn.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Dji t' è dinrè:</FONT> (nén dit: des bafes) dijhêye po mancî èn efant k' est målåjhey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; diner l' [[Motî:awion|awion]].</FONT> <B>II.</B> [viebe a nén metou coplemint] <B>1.</B> diner des cwårs a èn ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; diner d' ene mwin eyet rprinde di l' ôte:</FONT> fé ene faveur d' on costé eyet mete ene novele taeye e minme tins. <B>2.</B> fé rintrer bråmint des cwårs. <I>Elle a bén dné, vosse tombola ?</I> <B>3.</B> awè ene boune produccion, tot cåzant d' ene culteure. <I>Louke on pô come les speates ont dné, ciste anêye cial.</I> <I>Ça n' a rén dné; ça n' a waire diné.</I> rl a: [[Motî:mirabiliå|mirabiliå]]. rl a: [[Motî:rinde|rinde]]. <span lang=fr>F. avoir un bon rendement.</span> <B>4.</B> diner bråmint do laecea, po ene vatche. <I>Cwand on Rwandès rescontréve ene feme, i n' lyi dnéve nén l' mwin; i stindeut ses bresses; li feme moussive divins; i djheut: "Ki vs åyîxhe des vatches !"; et leye responde: "des cenes ki dnénxhe"</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. produire.</span> <B>III.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> shofler foirt, tot djåzant do vint. <I>Waite on pô come l' air dene: les sapéns vont ttaleure siketer.</I> <B>2.</B> bawer foirt. <I>Les tchéns dnént a tot sketer</I> ([[J.J. Gaziaux]]). <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dner</FONT> [v.pr.] divni pus lådje, pus coriant tot dvizant di cayets d' cur. <I>Les noveas solés serèt ene miete, mins i s' vont dner tot s' afroyant.</I> Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>"donare"</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dnêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwè k' on dene. <span lang=fr>F. don.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; esse di dnêye:</FONT> esse [[Motî:lådje|lådje]], diner voltî ene [[Motî:dringuele|dringuele]]. rl a: [[Motî:Dinêye|Dinêye]]. <span lang=fr>F. se montrer généreux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; esse a l' dinêye:</FONT> esse presse a dner ene boune dringuele. <span lang=fr>F. être dans de bonnes dispositions.</span> <B>2.</B> (mot d' [[Motî:bankî|bankî]]) cwårs k' on dene al banke po mete so s' conte. <span lang=fr>F. versement.</span> <B>3.</B> (mot d' [[Motî:éndjolisse|éndjolisse]]) informåcion, nombe, esplikêye, rizultat metou avou ds ôtes en on fitchî po k' on-z overe dissu pus åjheymint. On dit eto: [[Motî:bayeye|bayeye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; fond di dnêyes</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">soûmint di dnêyes</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">båze di dnêyes:</FONT> fitchî avou les dnêyes. <span lang=fr>F. base de données.</span> <span lang=en>Ingl. database.</span> <span lang=ar>Arabe: qaaida.</span> Etimolodjeye: [[sustantivé pårticipe erirece]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dineu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dineuse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki dene. <I>On dneu d' sonk.</I> <span lang=fr>F. donneur, donateur.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dineuse, dinresse</FONT> (femrin): vatche ki dene bråmint do laecea. On dit eto: dinante. <span lang=fr>F. bonne laitière, haute productrice.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "diner". <I>On bistocaedje, c' est li dnaedje d' on pris a ene sakî.</I> On dit eto: [[Motî:rindaedje|rindaedje]]; rl a: [[Motî:donåcion|donåcion]]. <span lang=fr>F. don, gratification, distribution.</span> Parintêye: * [[Motî:acdiner|acdiner]] * [[Motî:ridner|erdiner]] * [[Motî:fordiner|fordiner]] * [[Motî:houtdiner|houtdiner]] * [[Motî:ridner|ridner]] * [[Motî:Dinêye|Dinêye]] (viyaedje) 7908 27578 2004-10-19T11:12:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erdiner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] rinde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ladzeu, Tårazin, ki rprind, ki rdene&nbsp;!:</FONT> [[rime-rame d' efant]] po pûni èn (ene) efant ki dene on djouwet, ene maye, et l'&nbsp;riprinde, pu motoit li rdiner. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rin'ner, èrdiner, rdiner</FONT>, r(i)doner, rduner / run'ner, (è)rdoner</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:diner|diner]], [[betchete r(i)- / (e)r-]]. 7909 27579 2004-07-17T21:21:39Z Pablo 5 nbsp; Robiè -> Robiet <FONT COLOR="#ff0000"><B>houtdiner</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si houtdiner</FONT>) ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.pr.] (v.v.m.) bén vlou coûtchî avou èn ome, sins esse mayeye avou, tot cåzant d'&nbsp;ene feme. <I>Ele si houtdina pus d'&nbsp;on côp a on diale k'&nbsp;on loméve Robiet</I> (G. Houziaux, saetchî des vî papîs so les procès des macrales di Cele et Furfô). <span lang=fr>F. se donner (sexuellement).</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:diner|diner]], betchete [[Motî:houte|houte]]. 7910 27580 2004-07-17T21:30:40Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>fordiner</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> diner dtrop (di manoye, di cwårs). <B>2.</B> å [[cwårdjeu]], diner ditrop d'&nbsp;cåtes a onk (ene). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si fordiner</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> å cwårdjeu mete ene grosse cåte, dabôrd ki c'&nbsp;est ls ôtes ki vont ramasser l'&nbsp;pli. <I>I n'&nbsp;si fordinèt nén: i n'&nbsp;nos metèt k'&nbsp;les schitas</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <B>2.</B> si brouyî. <I>Vaichal, les djonnes m'&nbsp;ont rî å nez Tot djhant k'&nbsp;dj'&nbsp;aveu des viyès mwins, Des waitroûles et on grand vantrin. Fåt croere ki dj'&nbsp;m'&nbsp;aveu fordiné</I> ([[Charly Dodet]]). <span lang=fr>F. se tromper, se fourvoyer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fordiner</FONT>, fordoner, fordonè, fourduner, fourdouner</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:diner|diner]], [[betchete for-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fordinêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>fordinaedje</B></FONT> [f.n.] å cwårdjeu, dinaedje des cåtes nén djusse. <span lang=fr>F. maldonne.</span> 7911 51629 2006-03-17T15:36:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acdiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> (v.m.) ofri, diner. <I>Acdinez m'&nbsp;ene rawete di frambåjhe.</I> <span lang=fr>F. offrir.</span> <B>2.</B> (v.m.) diner come pris. <I>Dji lyi a acdiné troes patårs di s'&nbsp;martchandijhe et i m'&nbsp;a rbouté.</I> <span lang=fr>F. proposer.</span> <B>3.</B> (v.m.) permete. <span lang=fr>F. permettre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li djoû l'&nbsp;acdene, i s'&nbsp;fåt dvierti:</FONT> po dire k'&nbsp;on pout profiter d'&nbsp;on djoû d'&nbsp;fiesse. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;acdiner</FONT> [v.pr.] si leyî aler (a fé ene sacwè nén bén). <I>C'&nbsp;est onk ki s'&nbsp;acdinéve al drouke.</I> <I>I s'&nbsp;acdene å djeu.</I> <I>Il est acdiné al bwesson.</I> <span lang=fr>F. s'adonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">acdiner</FONT>, acduner</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:diner|diner]], [[dobe betchete ac-]]. Coinrece [[Lidje]] &amp; [[Vervî]]. 7912 27582 2004-07-15T18:53:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croejhe]] 7913 27583 2004-07-15T18:53:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croejhe]] 7914 27584 2004-07-15T18:53:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croejhe]] 7915 27585 2004-07-16T11:02:33Z Lucyin 16 Pépé Crotchet (l' Ome å havet) dessinaedje da Benoit Lallemand, eplaidî avou si åjhmince Pépé Crotchet (l' Ome å havet) dessinaedje da Benoit Lallemand, eplaidî avou si åjhmince 7916 46851 2005-12-09T11:10:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Ome a havet]] [[categoreye:doûcès croeyances|Ome a havet]] [[Imådje:ome_au_havet.jpg|thumb|(dessinaedje da Benoît Lallemand)]] L' '''Ome å havet''' (on dit eto '''l' ome å hé''', '''l' ome å cro''', li '''Pépé Crotchet'''), c' est on [[crodjambot]] ki dmeure dins les aiwes, les [[pousse]]s, evnd., et k' apice les efants ki vnèt trinner djondant. == Discrijhaedje di l' Ome å havet == * A [[Floravile]], on l' discrît come ene laide biesse, plinne di grands poys, tote noere, avou ene grosse tiesse, des gros ouys, des grands dints, et deus grands crotchets; on l' lome '''Hinri Crotchet'''. I vike dins les parfondès aiwes di [[Smwès]], eter li Bwès des Malådes et li Båraedje di Mårténwé. Tot bodjant d' plaece, i fwait des ptitès waches et des rondions dins l' aiwe, et on ôt on brut come l' aiwe ki disgolene d' ene pompe. I voyaedje sovint cand les aiwes sont grosses après èn oraedje u å [[rlén]]. Cwand k' i voet èn efant ki s' pormoennéve tot seu åd dilong del rivire, i rexhe foû d' l' aiwe, apice l' efant avou ses grawes et l' assaetche po l' neyî. Mins cwand k' i voeyt ene grande djin, il a peu et peter å diale, et s' aler catchî bén lon, e bwès des Spious. E l' esté, i n' si oizeut mostrer, ca i gn aveut trop di djins tot do long d' l' aiwe. Sourdant: [[Paul Siméon]]. * A [[Sint-Houbert]], l' Ome å havet, c' est ene feme ki s' lome '''Mareye Crotchet'''. C' est ene mwaijhe et metchante biesse ki vike dins les aiwes et ki waite d' apicî les efants et les hertchî avou leye. Elle a deus grands djaenes dints ki passèt foû d' ses lepes et des mwins avou des ongletes ås cwate doets. Sourdant: [[Emile Pècheur]]. * A [[Transene]], li '''Pépé Crotchet''', c' est on tolu, foirt laid, k' a ût crawieus doets, avou ene pea po lzès rapåmer, et deus grands dints. I s' pout candjî a rinne, a [[Motî:trawe-pî|trawe-pî]] et a [[araegne d' aiwe]]. Les efants ki vont l' long des aiwes si fjhèt emacraler, et on bea djoû, i les apice et i les neye, tot lzî kernaxhant tot l' coir. Sourdant: [[Lucien Mahin]]. * A [[Ôtchamp]], Mareye Crotchet, c' esteut ene noere feme k' apicive les ptits efants avou s' crotchet et ki les neyive. Ele si pleut candjî e gurnouye u e crapåd, udonbén e [[rogne d' aiwe]]. Sourdant: Omer Marchal. * A [[Moustî]], c' est eto '''l' feme å havet'''k' i gn a la dins [[Sambe]]. Elle apice les djambots et les stitchî dins s' grand saetch. Sourdant: [[Emile Gilliard]]. == Tos les nos di l' Ome å havet == === Nos avou l' mot [[Motî:havet|havet]] === On lzès trove purade dins l' [[Eter-Sambe-et-Mouze]] et al [[Fåmene]]. * '''L' '''Ome å havet''' * Li '''Måhavet''' ([[riscôpaedje]]). * l' '''Ome å grand havet''' (so l' [[Aiwe-d'-Heure]]). * Li '''Boulome å havet'''. ([[Disfondowe]]s: li ''Boulomavo'', li ''Boulomavë''. * El '''Vî ome å havet'''. * Li '''Laid ome avou si havet''' * Li '''Pere å havet''', * Li '''Pere ås havets''' (end aveut sovint deus), ([[Disfondowe]]s: li ''Pérazavè'', li ''Pérazavô''). * Li '''Pepé Havet''' * Li '''Feme å havet''' (so [[Basse-Sambe]]). === Nos avou l' mot "hé" === e [[Roman Payis]] et el [[Hesbaye]]. * L' '''Ome å hé''' * L' '''Ome avou s' hé''' ([[Disfondowe]]s: l' ''Ome avou s' yé'') ([[Hélicene]], [[Séntru]], [[Hélicinea]], [[Yasche]]. * Li '''Laid ome avou s' hé''' ([[Pîtrin]]) * Li '''Vî ome avou s' hé''' (a [[Bdjîlé]], a [[Rmicoû]]). === Nos avou les mots [[Motî:cro|cro]] et [[Motî:gritche|gritche]] === On lzès trove purade el Hesbaye. * L' '''Ome å cro'''. * Li '''Laid ome å cro''' ([[LesWalefes|ås Walefes]]). * Li '''pé å gritche''' (so [[Hoyou]]), ricoprin e francès ''L' hypocrite''). === Nos avou l' mot [[Motî:crotchet|crotchet]] === Bråmint el [[Basse-Årdene]], mins eto ôte pårt. * Li '''Pépé Crotchet''' (aiwe di [[Smwès]], [[Aiwe-di-Lesse]], [[Mouze]]). * Li '''Vî ome å crotchet''' ([[Li Bassse-Ohå|al Basse-Ohå]]). * Li '''Pere Crotchet''' ([[Ebli]]) * Li '''Grand-pere avou s' crotchet''' ([[Felu]]) * '''Hinri Crotchet''' (so Smwès), '''Hinri Cotchet''' ([[Noerfontinne]]), '''Ricotchet''' ([[Hôte-Seure]]). * '''Djihan Crotchet''' (so Smwès, a [[Limerlé]]). * '''Mareye Crotchet''' ([[Li Bork]], [[Vierton]]). Sourdant: ''Esprits et génies du Terroir'' da [[Albert Doppagne]], Duculot; 1977. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/lv/aiwekidoime-rif.html Ene novele ki toûne åtoû do Pépé Crotchet] 7917 27587 2005-04-25T23:30:11Z Lucyin 16 /* Les crodjambots del Walonreye. */ recråxhes On '''crodjambot''', c' est on forveyou [[Motî:tolu|tolu]] (motoit ene djin, motoit ene biesse), edvintêye po fé sogne ås efants. == Les crodjambots del Walonreye. == === Crodjambots des aiwes === * L' [[Ome å havet]]. * '''Djihan Djambot''' (Djihan l' crodjambots); [[Disfondowe]]: ''Jan Djambon'' ([[Chiève]]) ki vs apice pal djambe et vs ahaetchî e l' aiwe. * '''Madlinne''', '''Madlinne-ås-grands-tchveas'''. Ele tournéve [[Nameur]], aprume åd dilong d' Mouze, do tins k' i gn aveut co bråmint des aiwes avå les voyes. Foû d' Nameur, ele si rmeteut cobén dé les fosses å [[Motî:purea|purea]], et addlé les basses. Les cis k' avént sogne di dire li no des sorcires, i l' ont rbatijhî '''Sinte Madlinne'''. :sourdant: [[Léon Pirsoul]]. * Li '''Boerlåd''' ki dmeure dins les vivîs et les fagnes; disfondowe: lë ''Borlaud'' ([[Hélicene]]). * Les '''Må-bouwés''' u '''Må-lavés''' ([[Tuyî]]), ki vikèt dins les sourds et les ris. * Les '''Grimåds''' i sont catchîs dirî les djonkeas; i vnèt taper des tchofes ås cis ki leu djaive nelzî rvént nén. Li ci k' a atrapé ene bafe, i dmeure avou des bleus et on houzé vizaedje sacwants djoûs å long. On lzès rescontere a [[Orcîmont]] et [[Mûno]]. === Crodjambot del noereur et del sipexheur. === * Brouheur et anuti. ** Li '''[[Spetin]]''' * Noerès cåves. ** Li '''[[Motî:Rawia|Rawia]]'''. * tchiminêye, montêyes : ** Li '''Båbô''' (''Babou''). I s' tént dins les plaeces wice k' i fwait noer, copurade les montêyes. Il s' tént eto dins les tchminêyes. Dinltins, les ptitès coides di soûfe ki pindént après l' båre d' [[crama]], on les loméve les '''coides do Båbô'''. Si les efants alént rwaitî padzo li tchminêye des [[feu a l' aisse|feus a l' aisse]], li Båbô lezî spitéve del soye ås ouys po les apicî et les magnî tot crous. ** '''Mazagrawe''' (dandjreus po '''Mareye-z-ås-grawes''', e sacwantès plaeces : ''Mazagrawe, Magrawe, Mizagrawe, Magrå, Mareye Magrau). Ele håbite li Fåmene, li Condroz, li Roman Payis eyet l' Picardeye. Leye eto, ele apice les efants avou ses grawes. === Les crodjambots des airs === * les '''Marluzenes''' : C' est des femes k' on-z ôt shofler dins les tchminêyes u dizo les craeyes des ouxhs el Hesbaye. Ele hapèt les efants ki n' sont nén vayants. * '''Djihan då Vint''', ki håbite li Fåmene et so on boket d' l' Årdene djondant. * Les [[crodjambots del bijhe]]. === Les Crodjambots del plouve. === * Li '''Feme å Caban''' ([[Nivele]]). * '''Gargotea''' ([[Godårveye]]) * Les '''Margazoutes''' ([[Forveye]]) * Li '''Troye ås Verts Coshets''' (Hesbaye) === Crodjambots did pattavå === * L' [[Ome ås rodjes dints]]. Ci divreut esse on près-parint di l' Ome å havet (on l' rescontréve purade dé les vîs pousses). * L' '''Ome al rodje bounete''', li '''Rodje Bounete''', li '''Rodje bounet''' (Disfondowes: ''bonet, bonete''): ([[Fåmene]]). I sont bråmint moens metchants. == Crodjambots did foû del Walonreye == === E l' Almagne === * li '''Rwè des ôneas''' (ki hape les efants ki vont tot seu dins les bwès et åd dilong des aiwes). === El France === * Li ''Croquemitaine'' ki croxhe les efants. === E Marok === * ''Baaou'', ki hape les efants ki n' vlèt nén schoûter, u ki tchoûlèt tofer. * ''Xhoxhoblaa'', foirt laid (''li chafou, i-txhlaa'': li ci kel voet, end a peu). * ''El Xhouwan'' (li hapeu), ki hape les efants ki vont djouwer lon d' leu måjhon. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/omarchal-rif.html#Bo Les crodjambots, on passaedje ratourné e walon do live ''Au pays de mon père'' da Omer Marchal]. * [http://rifondou.walon.org/powezeye_redjaurb.html#goethe "Li rwè des ôneas", èn arimea da Goethe, ratourné pa Leyon Bukens] [[categoreye:doûcès croeyances|Crodjambot]] 7918 27588 2005-04-10T19:23:20Z Pablo 5 les accints n' vont nén dins l' ôre alfabetike des categoreyes L' '''Ome ås rodjes dints''', c' est on [[crodjambot]] k' a des grands rodjes dints. On n' såreut dire si les dints sont rodjes pask' i sonnèt d' ådvins, u avou l' sonk des efants k' il a apicî et magnî. On cåze di lu purade dins l' payis d' [[Vervî]] et [[Spå]]. == Tos les nos di l' Ome ås rodjes dints == * li '''Mårodjdin''' ([[riscôpaedje]]); [[disfondowe]]s: ''Maurodjin'', ''Morodjdin'' (vå d' [[Djêr]]), ''Mâdodjdin''. * Li '''Rodje ome'''. * li '''Rodjes dints'''. * li '''Grand-mere ås rodjes dints''' (k' a pacô on havet) (a [[Ladeuse]]) * L' '''Ome ås sonnants dints''', li '''Sénandin''' (retroclaedje); disfondowe: ''Sélandin''. [[Categoreye:Doûcès croeyances|Ome as rodjes dints]] 7919 27589 2004-07-17T21:09:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Dinêye]] 7920 27590 2004-07-17T21:10:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7921 27591 2004-07-17T21:10:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7922 27592 2004-07-17T21:12:36Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:ridner]] 7923 27593 2004-07-17T21:13:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridner]] 7924 27594 2004-07-17T21:32:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fordiner]] 7925 27595 2004-07-17T21:32:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fordiner]] 7926 65140 2006-06-24T20:21:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[djulete]], c' est li 199inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 200inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 166 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[16 di djulete]] - [[17 di djulete]] - [[19 di djulete]] - [[20 d' djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Julie]] [[an:18 de chulio]] [[ang:18 Mǣdmōnaþ]] [[ar:18 يوليو]] [[ast:18 de xunetu]] [[be:18 ліпеня]] [[bg:18 юли]] [[bs:18. juli]] [[ca:18 de juliol]] [[ceb:Hulyo 18]] [[co:18 di lugliu]] [[cs:18. červenec]] [[cv:Утă, 18]] [[cy:18 Gorffennaf]] [[da:18. juli]] [[de:18. Juli]] [[el:18 Ιουλίου]] [[en:July 18]] [[eo:18-a de julio]] [[es:18 de julio]] [[et:18. juuli]] [[eu:Uztailaren 18]] [[fi:18. heinäkuuta]] [[fo:18. juli]] [[fr:18 juillet]] [[frp:18 j·ulyèt]] [[fur:18 di Lui]] [[fy:18 july]] [[ga:18 Iúil]] [[gl:18 de xullo]] [[he:18 ביולי]] [[hr:18. srpnja]] [[hu:Július 18]] [[ia:18 de julio]] [[id:18 Juli]] [[ilo:Julio 18]] [[io:18 di julio]] [[is:18. júlí]] [[it:18 luglio]] [[ja:7月18日]] [[jv:18 Juli]] [[ka:18 ივლისი]] [[ko:7월 18일]] [[ku:18'ê tîrmehê]] [[la:18 Iulii]] [[lb:18. Juli]] [[li:18 juli]] [[lt:Liepos 18]] [[mk:18 јули]] [[ms:18 Julai]] [[nap:18 'e luglio]] [[nl:18 juli]] [[nn:18. juli]] [[no:18. juli]] [[oc:18 de julhet]] [[pam:Juliu 18]] [[pl:18 lipca]] [[pt:18 de Julho]] [[ro:18 iulie]] [[ru:18 июля]] [[scn:18 di giugnettu]] [[sco:18 Julie]] [[simple:July 18]] [[sk:18. júl]] [[sl:18. julij]] [[sq:18 Korrik]] [[sr:18. јул]] [[sv:18 juli]] [[te:జూలై 18]] [[th:18 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 18]] [[tr:18 Temmuz]] [[tt:18. Yül]] [[uk:18 липня]] [[vi:18 tháng 7]] [[war:Hulyo 18]] [[zh:7月18日]] 7927 65145 2006-06-24T20:22:38Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[djulete]], c' est li 200inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 201inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 165 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[17 di djulete]] - [[18 di djulete]] - [[20 d' djulete]] - [[21 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Julie]] [[an:19 de chulio]] [[ar:19 يوليو]] [[ast:19 de xunetu]] [[be:19 ліпеня]] [[bg:19 юли]] [[bs:19. juli]] [[ca:19 de juliol]] [[ceb:Hulyo 19]] [[co:19 di lugliu]] [[cs:19. červenec]] [[cv:Утă, 19]] [[cy:19 Gorffennaf]] [[da:19. juli]] [[de:19. Juli]] [[el:19 Ιουλίου]] [[en:July 19]] [[eo:19-a de julio]] [[es:19 de julio]] [[et:19. juuli]] [[eu:Uztailaren 19]] [[fi:19. heinäkuuta]] [[fo:19. juli]] [[fr:19 juillet]] [[frp:19 j·ulyèt]] [[fur:19 di Lui]] [[fy:19 july]] [[ga:19 Iúil]] [[gl:19 de xullo]] [[he:19 ביולי]] [[hr:19. srpnja]] [[hu:Július 19]] [[ia:19 de julio]] [[id:19 Juli]] [[ilo:Julio 19]] [[io:19 di julio]] [[is:19. júlí]] [[it:19 luglio]] [[ja:7月19日]] [[jv:19 Juli]] [[ka:19 ივლისი]] [[ko:7월 19일]] [[ku:19'ê tîrmehê]] [[lb:19. Juli]] [[li:19 juli]] [[lt:Liepos 19]] [[mk:19 јули]] [[ms:19 Julai]] [[nap:19 'e luglio]] [[nl:19 juli]] [[nn:19. juli]] [[no:19. juli]] [[oc:19 de julhet]] [[pam:Juliu 19]] [[pl:19 lipca]] [[pt:19 de Julho]] [[ro:19 iulie]] [[ru:19 июля]] [[scn:19 di giugnettu]] [[simple:July 19]] [[sk:19. júl]] [[sl:19. julij]] [[sq:19 Korrik]] [[sr:19. јул]] [[sv:19 juli]] [[te:జూలై 19]] [[th:19 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 19]] [[tr:19 Temmuz]] [[tt:19. Yül]] [[uk:19 липня]] [[vi:19 tháng 7]] [[war:Hulyo 19]] [[zh:7月19日]] 7928 65177 2006-06-24T20:27:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[djulete]], c' est li 205inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 206inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 160 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' djulete]] - [[23 d' djulete]] - [[25 di djulete]] - [[26 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Julie]] [[an:24 de chulio]] [[ar:24 يوليو]] [[ast:24 de xunetu]] [[be:24 ліпеня]] [[bg:24 юли]] [[bs:24. juli]] [[ca:24 de juliol]] [[ceb:Hulyo 24]] [[co:24 di lugliu]] [[cs:24. červenec]] [[cv:Утă, 24]] [[cy:24 Gorffennaf]] [[da:24. juli]] [[de:24. Juli]] [[el:24 Ιουλίου]] [[en:July 24]] [[eo:24-a de julio]] [[es:24 de julio]] [[et:24. juuli]] [[eu:Uztailaren 24]] [[fi:24. heinäkuuta]] [[fo:24. juli]] [[fr:24 juillet]] [[frp:24 j·ulyèt]] [[fur:24 di Lui]] [[fy:24 july]] [[ga:24 Iúil]] [[gl:24 de xullo]] [[he:24 ביולי]] [[hr:24. srpnja]] [[hu:Július 24]] [[ia:24 de julio]] [[id:24 Juli]] [[ilo:Julio 24]] [[io:24 di julio]] [[is:24. júlí]] [[it:24 luglio]] [[ja:7月24日]] [[jv:24 Juli]] [[ka:24 ივლისი]] [[ko:7월 24일]] [[ku:24'ê tîrmehê]] [[lb:24. Juli]] [[li:24 juli]] [[lt:Liepos 24]] [[mk:24 јули]] [[ms:24 Julai]] [[nap:24 'e luglio]] [[nl:24 juli]] [[nn:24. juli]] [[no:24. juli]] [[oc:24 de julhet]] [[pam:Juliu 24]] [[pl:24 lipca]] [[pt:24 de Julho]] [[ro:24 iulie]] [[ru:24 июля]] [[scn:24 di giugnettu]] [[simple:July 24]] [[sk:24. júl]] [[sl:24. julij]] [[sq:24 Korrik]] [[sr:24. јул]] [[sv:24 juli]] [[te:జూలై 24]] [[th:24 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 24]] [[tr:24 Temmuz]] [[tt:24. Yül]] [[uk:24 липня]] [[vi:24 tháng 7]] [[war:Hulyo 24]] [[zh:7月24日]] 7929 65172 2006-06-24T20:27:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[djulete]], c' est li 204inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 205inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 161 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[21 di djulete]] - [[22 d' djulete]] - [[24 di djulete]] - [[25 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Julie]] [[an:23 de chulio]] [[ar:23 يوليو]] [[ast:23 de xunetu]] [[be:23 ліпеня]] [[bg:23 юли]] [[bs:23. juli]] [[ca:23 de juliol]] [[ceb:Hulyo 23]] [[co:23 di lugliu]] [[cs:23. červenec]] [[cv:Утă, 23]] [[cy:23 Gorffennaf]] [[da:23. juli]] [[de:23. Juli]] [[el:23 Ιουλίου]] [[en:July 23]] [[eo:23-a de julio]] [[es:23 de julio]] [[et:23. juuli]] [[eu:Uztailaren 23]] [[fi:23. heinäkuuta]] [[fo:23. juli]] [[fr:23 juillet]] [[frp:23 j·ulyèt]] [[fur:23 di Lui]] [[fy:23 july]] [[ga:23 Iúil]] [[gl:23 de xullo]] [[he:23 ביולי]] [[hr:23. srpnja]] [[hu:Július 23]] [[ia:23 de julio]] [[id:23 Juli]] [[ilo:Julio 23]] [[io:23 di julio]] [[is:23. júlí]] [[it:23 luglio]] [[ja:7月23日]] [[jv:23 Juli]] [[ka:23 ივლისი]] [[ko:7월 23일]] [[ku:23'ê tîrmehê]] [[lb:23. Juli]] [[li:23 juli]] [[lt:Liepos 23]] [[mk:23 јули]] [[ms:23 Julai]] [[nap:23 'e luglio]] [[nds:23. Juli]] [[nl:23 juli]] [[nn:23. juli]] [[no:23. juli]] [[oc:23 de julhet]] [[pam:Juliu 23]] [[pl:23 lipca]] [[pt:23 de Julho]] [[ro:23 iulie]] [[ru:23 июля]] [[scn:23 di giugnettu]] [[simple:July 23]] [[sk:23. júl]] [[sl:23. julij]] [[sq:23 Korrik]] [[sr:23. јул]] [[sv:23 juli]] [[te:జూలై 23]] [[th:23 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 23]] [[tr:23 Temmuz]] [[tt:23. Yül]] [[uk:23 липня]] [[vi:23 tháng 7]] [[war:Hulyo 23]] [[zh:7月23日]] 7930 65167 2006-06-24T20:26:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[djulete]], c' est li 203inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 204inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 162 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' djulete]] - [[21 di djulete]] - [[23 d' djulete]] - [[24 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Julie]] [[an:22 de chulio]] [[ar:22 يوليو]] [[ast:22 de xunetu]] [[be:22 ліпеня]] [[bg:22 юли]] [[bs:22. juli]] [[ca:22 de juliol]] [[ceb:Hulyo 22]] [[co:22 di lugliu]] [[cs:22. červenec]] [[cv:Утă, 22]] [[cy:22 Gorffennaf]] [[da:22. juli]] [[de:22. Juli]] [[el:22 Ιουλίου]] [[en:July 22]] [[eo:22-a de julio]] [[es:22 de julio]] [[et:22. juuli]] [[eu:Uztailaren 22]] [[fi:22. heinäkuuta]] [[fo:22. juli]] [[fr:22 juillet]] [[frp:22 j·ulyèt]] [[fur:22 di Lui]] [[fy:22 july]] [[ga:22 Iúil]] [[gl:22 de xullo]] [[he:22 ביולי]] [[hr:22. srpnja]] [[hu:Július 22]] [[ia:22 de julio]] [[id:22 Juli]] [[ilo:Julio 22]] [[io:22 di julio]] [[is:22. júlí]] [[it:22 luglio]] [[ja:7月22日]] [[jv:22 Juli]] [[ka:22 ივლისი]] [[ko:7월 22일]] [[ku:22'ê tîrmehê]] [[lb:22. Juli]] [[li:22 juli]] [[lt:Liepos 22]] [[mk:22 јули]] [[ms:22 Julai]] [[nap:22 'e luglio]] [[nl:22 juli]] [[nn:22. juli]] [[no:22. juli]] [[oc:22 de julhet]] [[pam:Juliu 22]] [[pl:22 lipca]] [[pt:22 de Julho]] [[ro:22 iulie]] [[ru:22 июля]] [[scn:22 di giugnettu]] [[sco:22 Julie]] [[simple:July 22]] [[sk:22. júl]] [[sl:22. julij]] [[sq:22 Korrik]] [[sr:22. јул]] [[sv:22 juli]] [[te:జూలై 22]] [[th:22 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 22]] [[tr:22 Temmuz]] [[tt:22. Yül]] [[uk:22 липня]] [[vi:22 tháng 7]] [[war:Hulyo 22]] [[zh:7月22日]] 7931 65162 2006-06-24T20:25:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[djulete]], c' est li 202inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 203inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 163 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 di djulete]] - [[20 d' djulete]] - [[22 d' djulete]] - [[23 d' djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Julie]] [[an:21 de chulio]] [[ar:21 يوليو]] [[ast:21 de xunetu]] [[be:21 ліпеня]] [[bg:21 юли]] [[bs:21. juli]] [[ca:21 de juliol]] [[ceb:Hulyo 21]] [[co:21 di lugliu]] [[cs:21. červenec]] [[cv:Утă, 21]] [[cy:21 Gorffennaf]] [[da:21. juli]] [[de:21. Juli]] [[el:21 Ιουλίου]] [[en:July 21]] [[eo:21-a de julio]] [[es:21 de julio]] [[et:21. juuli]] [[eu:Uztailaren 21]] [[fi:21. heinäkuuta]] [[fo:21. juli]] [[fr:21 juillet]] [[frp:21 j·ulyèt]] [[fur:21 di Lui]] [[fy:21 july]] [[ga:21 Iúil]] [[gl:21 de xullo]] [[he:21 ביולי]] [[hr:21. srpnja]] [[hu:Július 21]] [[ia:21 de julio]] [[id:21 Juli]] [[ilo:Julio 21]] [[io:21 di julio]] [[is:21. júlí]] [[it:21 luglio]] [[ja:7月21日]] [[jv:21 Juli]] [[ka:21 ივლისი]] [[ko:7월 21일]] [[ku:21'ê tîrmehê]] [[lb:21. Juli]] [[li:21 juli]] [[lt:Liepos 21]] [[mk:21 јули]] [[ms:21 Julai]] [[nap:21 'e luglio]] [[nl:21 juli]] [[nn:21. juli]] [[no:21. juli]] [[oc:21 de julhet]] [[pam:Juliu 21]] [[pl:21 lipca]] [[pt:21 de Julho]] [[ro:21 iulie]] [[ru:21 июля]] [[scn:21 di giugnettu]] [[sco:21 Julie]] [[simple:July 21]] [[sk:21. júl]] [[sl:21. julij]] [[sq:21 Korrik]] [[sr:21. јул]] [[sv:21 juli]] [[te:జూలై 21]] [[th:21 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 21]] [[tr:21 Temmuz]] [[tt:21. Yül]] [[uk:21 липня]] [[vi:21 tháng 7]] [[war:Hulyo 21]] [[zh:7月21日]] 7932 65157 2006-06-24T20:24:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[djulete]], c' est li 201inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 202inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 164 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[2003]]: askepiaedje do [[Wikipedia]] e walon == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1925]] : [[Jules Flabat]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[18 di djulete]] - [[19 di djulete]] - [[21 di djulete]] - [[22 d' djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Julie]] [[an:20 de chulio]] [[ar:20 يوليو]] [[ast:20 de xunetu]] [[be:20 ліпеня]] [[bg:20 юли]] [[bs:20. juli]] [[ca:20 de juliol]] [[ceb:Hulyo 20]] [[co:20 di lugliu]] [[cs:20. červenec]] [[cv:Утă, 20]] [[cy:20 Gorffennaf]] [[da:20. juli]] [[de:20. Juli]] [[el:20 Ιουλίου]] [[en:July 20]] [[eo:20-a de julio]] [[es:20 de julio]] [[et:20. juuli]] [[eu:Uztailaren 20]] [[fi:20. heinäkuuta]] [[fo:20. juli]] [[fr:20 juillet]] [[frp:20 j·ulyèt]] [[fur:20 di Lui]] [[fy:20 july]] [[ga:20 Iúil]] [[gl:20 de xullo]] [[he:20 ביולי]] [[hr:20. srpnja]] [[hu:Július 20]] [[ia:20 de julio]] [[id:20 Juli]] [[ilo:Julio 20]] [[io:20 di julio]] [[is:20. júlí]] [[it:20 luglio]] [[ja:7月20日]] [[jv:20 Juli]] [[ka:20 ივლისი]] [[ko:7월 20일]] [[ku:20'ê tîrmehê]] [[lb:20. Juli]] [[li:20 juli]] [[lt:Liepos 20]] [[mk:20 јули]] [[ms:20 Julai]] [[nap:20 'e luglio]] [[nl:20 juli]] [[nn:20. juli]] [[no:20. juli]] [[oc:20 de julhet]] [[pam:Juliu 20]] [[pl:20 lipca]] [[pt:20 de Julho]] [[ro:20 iulie]] [[ru:20 июля]] [[scn:20 di giugnettu]] [[simple:July 20]] [[sk:20. júl]] [[sl:20. julij]] [[sq:20 Korrik]] [[sr:20. јул]] [[sv:20 juli]] [[te:జూలై 20]] [[th:20 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 20]] [[tr:20 Temmuz]] [[tt:20. Yül]] [[uk:20 липня]] [[vi:20 tháng 7]] [[war:Hulyo 20]] [[zh:7月20日]] 7933 27603 2004-07-18T06:53:55Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[20 d' djulete]] 7934 27604 2004-07-18T06:54:49Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[23 d' djulete]] 7935 27605 2004-07-18T06:54:59Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[22 d' djulete]] 7936 51365 2006-03-12T14:34:15Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Image:Gxermo2.png|30px| ]] | width="10px"| | ''Cisse pådje ci n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj' ô bén k' el pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén '''«[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l'&nbsp;pådje]»''' po radjouter des informåcions).'' |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*]]</noinclude> 7938 27608 2004-07-18T16:35:12Z Pablo 5 [[Motî:awureuzmint]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>vacobén</B></FONT> [adv.] [[Motî:lacobén|lacobén]]. <I>Vacobén k'&nbsp;les otos estént råles et ki l'&nbsp;tram ki rmontéve di Pwès, shofléve foirt et lontins å passaedje a nivo</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:awureuzmint|awureuzmint]], [[Motî:lacobén|lacobén]], [[Motî:va|va]]. <span lang=fr>F. heureusement.</span> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje di viebe a l'&nbsp;imperatif (va) + 2 adviebes (co &amp; bén). 7939 27609 2004-07-18T16:59:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7940 27610 2004-07-18T16:59:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7941 27611 2004-07-18T17:00:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7942 27612 2004-07-18T17:00:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7943 27613 2004-07-18T17:01:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7944 27614 2004-07-18T17:01:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7945 27615 2004-07-18T17:01:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divere]] 7946 27616 2004-07-18T18:19:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:terin]] 7947 27617 2004-07-18T18:19:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:terin]] 7948 27618 2004-07-18T18:19:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:terin]] 7949 36596 2005-07-31T20:34:24Z Pablo 5 [[Imådje:crape.jpg|thumb|"crape" est on mot pår walon (mape ALW 15.18, ritchaborêye).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>crape</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pelete ki s'&nbsp;fwait so ene coixheure avou l'&nbsp;sonk souwé, et ki l'&nbsp;tchå si rfwait padzo. <I>Dj'&nbsp;a stî pokî mins, tré li crape toumêye, dji n'&nbsp;a pu veyou ki l'&nbsp;novele pea ki s'&nbsp;a fwait padzo</I> (R. Mouzon). <I>Li tchå si rnourixhe padzo l'&nbsp;crape; cwand ki l'&nbsp;crape toume, li playe est rfwaite.</I> rl a: crapåd, crapåde, craper, racrapoter, discraper. rl a: [[Motî:rogne 1|rogne 1]], [[Motî:crosse 1|crosse]], [[Motî:bozin|bozin]]. <span lang=fr>F. croûte.</span> <B>2.</B> moite tchå ki s'&nbsp;fwait so ene plaece plakêye å lét so ene djin, al tere po ene biesse malåde ki n'&nbsp;sait pus bodjî. <span lang=fr>F. escarre.</span> <B>3.</B> plake ki vént sol pea a cåze di maladeyes. <I>Ses doets, c'&nbsp;esteut des crapes tos costés</I> (S. Quertinmont). <span lang=fr>F. croûte.</span> <B>4.</B> plake ki vént sol pea a cåze di mannestés k'&nbsp;on n'&nbsp;lave nén. <I>L'&nbsp;imbicieus piou vikéve e mitan des crapes K'&nbsp;estént metowes por lu s'&nbsp;muchyî</I> (M. Carez). <span lang=fr>F. crasse.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">crapes</FONT> [f.n.t.pl.] bozins. <span lang=fr>F. croûtes de lait.</span> <B>6.</B> plake ki s'&nbsp;fwait sol pelete des canadas. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>crape</B>; Gm. clape, crafe</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait vî lussimbordjwès <span lang=lb>"skrapôn"</span> (minme sinse); rl a: [[Motî:sicreper|sicreper]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapieuse</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> plin d'&nbsp;crapes, di maladeye u d'&nbsp;mannestés. <span lang=fr>F. crasseux.</span> <I>Tos ses canadas sont crapieus.</I> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;medcén) ki s'&nbsp;fwait a môde di crape, ki rshonne a ene crape. <I>C'&nbsp;est on crapieus sûna ki s'&nbsp;a la fôrmé.</I> <I>Å discôpeçaedje del poye, dj'&nbsp;a trové ene pitite crapieuse pelete sol djavea.</I> <span lang=fr>F. croûteux(euse), escarriforme.</span> <B>3.</B> [[Motî:graevleus|graevleus(e)]]. <span lang=fr>F. rugueux, raboteux, râpeux, rèche.</span> <B>4.</B> (stindaedje) afronté (êye). <I>Riwaitîz mu li ptit crapieus k'&nbsp;c'&nbsp;est d'&nbsp;ça&nbsp;!!!</I> <span lang=fr>F. morveux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crapieus</FONT>, crapeus</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapou, crapowe</B></FONT> [addj.] crapieus, e (plin d'&nbsp;crapes u afronté). Disfondowes: <span lang=wa-feller>crapu, uwe; <FONT COLOR="#800080"><B>crapou, owe</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crapé</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>craplé, êye</B></FONT> [addj.] crapieus, e (plin d'&nbsp;crapes u afronté). 7950 35361 2005-07-18T23:30:49Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rogne 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> maladeye del pea, des djins et des biesses, ki ça lezî schôpeye foirt. rl a: [[Motî:tegne|tegne]], [[Motî:diele|diele]]. <span lang=fr>F. gale.</span> <span lang=en>Ingl. scabies.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rogne di må, rogne di playe</FONT>: [[Motî:crape|crape]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rogne</FONT>, rougne, Pc. rone, rogne</span>, miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 15.132. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rogneus, e</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;a del rogne. rl a: [[Motî:tigneus|tigneus]]. <span lang=fr>F. galeux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci k'&nbsp;est rogneus, k'&nbsp;i s'&nbsp;grete:</FONT> dijheye po fé sinte a ene sakî k'&nbsp;on vént d'&nbsp;lyi fé on rprotche, mins sins dire si no. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"suivez mon regard"</span>. <B>2.</B> k'&nbsp;a on niche caractere, come li ci k'&nbsp;a del rogne. <I>Les meyeus d'&nbsp;nozôtes ont l'&nbsp;caractere rogneus al longue d'&nbsp;aveur li cafård, et discuter, et todi disputer</I> ([[E. Wartique &amp; E. Thirionet]]). rl a: [[Motî:grigneus|grigneus]], [[Motî:haeyåve|haeyåve]]. <span lang=fr>F. grognon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> rogneus(e)</FONT>, rougneus.</span> Omonime: [[Motî:rogne 2|rogne]] (biesse) ---- * [[rogne (maladeye)|Dipus d' racsegnes so les rognes]] 7951 27621 2004-07-18T20:10:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rogne d'&nbsp;aiwe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cwate-pece|cwate-pece]] d'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. triton.</span> 7952 27622 2004-07-18T20:13:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rogne 2]] 7953 27623 2004-07-18T20:14:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7954 27624 2004-07-18T20:15:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7955 27625 2004-07-18T20:15:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7956 27626 2004-07-18T20:15:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7957 27627 2004-07-18T20:15:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7958 27628 2004-07-18T20:16:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7959 27629 2004-07-18T20:16:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7960 27630 2004-07-18T20:16:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crape]] 7961 27631 2004-07-18T20:18:21Z Pablo 5 sipårdaedje do mot "crape" (mape ALW 15.18, ritchaborêye) {{licince imådjes Lucyin}} sipårdaedje do mot "crape" (mape ALW 15.18, ritchaborêye) {{licince imådjes Lucyin}} 7962 27632 2004-07-18T20:39:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwate-peces]] 7963 27633 2004-07-19T12:08:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7964 27634 2004-07-19T12:08:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7965 27635 2004-07-19T12:08:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7966 27636 2004-07-19T12:08:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7967 27637 2004-07-19T12:09:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7968 27638 2004-07-19T12:09:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7969 27639 2004-07-19T12:09:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7970 27640 2004-07-20T00:03:26Z Lucyin 16 li Spetin (dessinaedje da Laurent Dabe, sol riclame di s' live ''Entre brouyère et myrtilles'' (avou si åjhmince) li Spetin (dessinaedje da Laurent Dabe, sol riclame di s' live ''Entre brouyère et myrtilles'' (avou si åjhmince) 7971 27641 2004-07-21T04:34:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sipetin</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Espetin</B></FONT> (rifondowes teyorikes, waires eployeyes) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spetin</B></FONT> (å pus sovint) [no d'&nbsp;crodjambot] crodjambot ki dmeure dins l'&nbsp;brouheur et dins l'&nbsp;noereur, et k'&nbsp;apice les efants ki rexhèt dvant l'&nbsp;ouxh cwand i fwait spès. <I>Ene brouheur a côper å coutea Li spetin Vs î ratind</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon addjectif (spès) + no (tins); li spès tins. ---- * [[crodjambot|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les crodjambots]] * [[Spetin|Dipus d'&nbsp;racsegnes so li spetin]] 7972 46849 2005-12-09T11:08:39Z Lucyin 16 [[categoreye:doûcès croeyances]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins]] [[Imådje:spetin.jpg|thumb|dessinaedje do Spetin]] Li '''Spetin''', c'&nbsp;est on [[crodjambot]] ki dmeure dins l'&nbsp;brouheur et dins l'&nbsp;noereur, et k'&nbsp;apice les efants ki rexhèt dvant l'&nbsp;ouxh cwand i fwait spès (did la si no: ''spès tins''). Li Spetin si rescontere purade dins les bwès d'&nbsp;Årdene. I s'&nbsp;pout candjî e tchén u e leu. I pout eto divni èn ome u èn åbe. I rexhe al [[Motî:brunete 2|brunete]]. 7973 27643 2004-07-20T00:10:25Z Lucyin 16 Plaece di l' Iyon, a Nameur (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Plaece di l' Iyon, a Nameur (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7974 27644 2004-07-21T04:46:00Z Pablo 5 [[Imådje:iyon.jpg|framed|right|Plaece l'&nbsp;Iyon, a Nameur]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>iye</B></FONT> [f.n.] tere metowe e mitan d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. île.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l'&nbsp;Iye:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>a l'&nbsp;î</span>) no d'&nbsp;plaece di [[Waime]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Pré doûce iye:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>doûce î</span>) no d'&nbsp;ene plaece di Tirimont (Waime). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;Iye des Moléns:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>île des molins</span>) no d'&nbsp;ene plaece di [[Tif]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">îye</FONT>, î, île</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>iyon</B></FONT> [o.n.] pitite iye. <I>Dj'&nbsp;aleu pexhî al Nawe ås Iyons.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Plaece l'&nbsp;Iyon:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Nameur (so plaece: <span lang=wa-feller>L'&nbsp;îlon</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">îyon</FONT>, îlion, îlon, iliyon, liyon</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>iyea</B></FONT> [o.n.] pitite iye. <I>Ces djins la rwaitént l'&nbsp;walon come si tchaeke viyaedje sereut-st èn iyea pierdou o mitan des mers</I> ([[L. Hendschel]]). <I>C'&nbsp;est d'&nbsp;zels ki les peupes sitramés so les iyeas provnèt; il avît tchaeke leu payis d'&nbsp;après leu lingaedje, et leu nåcion shuvant leu clan</I> ([[Djeneze]], rat pa [[L. Hendschel]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rowe di l'&nbsp;Iyea des feves:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>l'&nbsp;îlê des fèves</span>) rowe di Lidje, e F. <span lang=fr>rue Lulay des Fèbvres</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">îya</FONT>, îyê, îlia, îlê, ulê</span>. 7975 27645 2004-07-21T09:50:50Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>Maredsou</B></FONT> [n.pl.] hamtea di [[Dinêye|Dnêye]], conoxhou lon et lådje di cåze di si abeye et di si scole. ---- [[Maredsou|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Maredsou]] 7976 27646 2005-06-24T07:59:02Z 194.183.200.211 +fr '''Maredsou''' (fr: ''Maredsous'') est on hamtea di [[Dnêye]], conoxhou lon et lådje di cåze di si abeye (et del [[bire]] ki poite si no) et di si scole. == Istwere di l' Abeye di Maredsou == Ele fourit basteye e 1872 po des moennes vinous d' [[Almagne]] al dimande del famile Desclêye, k' elzî a dné ene boune pîce di tere. Et ls a aspoyî po fé les bastimints. E 1883, on-z a cmincî a basti li Coledje Sint Bnoet et l' måjhone Emmayusse, k' est enute li "Cinte Efoirmatike del Bibe". Li biblioteke a stî fwaite e 1947. == Li bire di Maredsou == C' est ene bire di hôt fermintaedje, ele est passêye divant del mete e botaye, çou kel fwait foirt limpide. Mågré ç' no, ele n' a måy sitî bresseye a Maredsou minme (mins on l' î pout boere, dins des chopes di tere). Asteure elle est bresseye a Anviesse, pal minme bressene ki fwait l' bire "Duvel". Sôres di bires Maredsou: * Maredsou 10 ambrêye * Maredsou 6 blonde * Maredsou 6 breune * Maredsou 8 breune [[fr:Maredsous (bière)]] 7977 27647 2004-07-20T00:17:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Dinêye]] 7978 27648 2004-07-21T05:20:18Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djibraltar</B></FONT> [no d'&nbsp;plaece] iye metowe al Nonne di l'&nbsp;Espagne, tot près des teres, mins k'&nbsp;est, pol moumint, dizo l'&nbsp;goviernance des Inglès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sitroet d'&nbsp;Djibraltar:</FONT> sitroet passaedje d'&nbsp;aiwe inte li Mîtrinne Mer eyet l'&nbsp;Oceyan Atlantike. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mårticot d'&nbsp;Djibraltar:</FONT> sôre di séndje, li seu ki vike e l'&nbsp;Urope (a Djibraltar). <span lang=fr>F. macaque d'Europe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>li Djibraltar do Nôr</B></FONT> No metou d'&nbsp;[[Lussimbork (veye)]] divant Napoleyon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djibraltarî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djibraltarresse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Djibraltar. ---- Dipus d'&nbsp;racsegnes so: * [[Djibraltar]] * li [[Sitroet d' Djibraltar|Stroet d'&nbsp;Djibraltar]] * li [[mårticot d' Djibraltar|mårticot d'&nbsp;Djibraltar]] 7979 27649 2004-07-20T00:20:23Z Lucyin 16 Djibraltar, veyou d' Aldjezirasse (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Djibraltar, veyou d' Aldjezirasse (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 7980 55794 2006-05-04T23:27:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Djibraltar|*]] [[Imådje:djibraltar.jpg|right|]] '''Djibraltar''', c'&nbsp;est ene iye, 6 km² longue et lådje, metowe al Nonne di l'&nbsp;[[Espagne]], tot près des teres, k'&nbsp;a dné s'&nbsp;no å [[Stroet d' Djibraltar]]. == Istwere == C'&nbsp;est la ki [[Tarik Ben Ziyyad|Tariq Ibn Ziyyad]] a metou pî e l'&nbsp;[[Urope]], divant d'&nbsp;abroker so Spagne. Did la si no: ''Djebel Tariq'' (جبل طارق, en arabe: ''li montinne da Tarik''). E 1704, a stî prinjhe pa ene flote inglesse, aloyîs ås Olandès. L' iye fourit dislaxheye oficirmint di l'&nbsp;Espagne på [[Cossina d' Utrek]] e 1713, et dispu don dizo l'&nbsp;goviernance di l'&nbsp;[[Inglutere]]. == Li margaye inte l' Espagne et li Rweyåme Uni so Djibraltar == Dierinne codowe: e moes d' awousse 2004, on-z a fwait des grandès fiesses so l' iye po les 300 ans di dominåcion inglesse. Ci n' est nén foirt comifåt, derit i li prumî minisse espagnol. E l' Urope di 2004, rimetowe eshonne, on payis ni divreut nén fiesti si ocupåcion d' ene coine d' èn ôte payis. == Biesses == * Li [[mårticot d' Djibraltar]], li seu séndje ki vike e l'&nbsp;Urope. On l'&nbsp;etertént bén, dispu ki [[Winston Churchill]] a rclamé ki, tant k'&nbsp;i gn åreut des mårticots so les rotches di Djibraltar, l'&nbsp;iye dimorreut dås Inglès. [[ar:محمية جبل طارق]] [[ast:Xibraltar]] [[bg:Гибралтар]] [[ca:Gibraltar]] [[cs:Gibraltar]] [[da:Gibraltar]] [[de:Gibraltar]] [[el:Γιβραλτάρ]] [[en:Gibraltar]] [[eo:Ĝibraltaro]] [[es:Gibraltar]] [[et:Gibraltar]] [[fa:جبل‌الطارق]] [[fi:Gibraltar]] [[fr:Gibraltar]] [[gl:Xibraltar - Gibraltar]] [[he:גיברלטר]] [[hr:Gibraltar]] [[hu:Gibraltár]] [[ia:Gibraltar]] [[id:Gibraltar]] [[io:Gibraltar]] [[is:Gíbraltar]] [[it:Gibilterra]] [[ja:ジブラルタル]] [[ko:지브롤터]] [[la:Calpe]] [[lb:Gibraltar]] [[lt:Gibraltaras]] [[mi:Kamaka]] [[nds:Gibraltar]] [[nl:Gibraltar]] [[nn:Gibraltar]] [[no:Gibraltar]] [[pl:Gibraltar]] [[pt:Gibraltar]] [[ro:Gibraltar]] [[ru:Гибралтар]] [[scn:Gibbilterra]] [[simple:Gibraltar]] [[sk:Gibraltár]] [[sl:Gibraltar]] [[sv:Gibraltar]] [[tr:Cebelitarık]] [[uk:Ґібралтар]] [[zh:直布罗陀]] [[zh-min-nan:Gibraltar]] 7981 57125 2006-05-17T15:00:12Z Pablo 5 {{djermon biesse}} [[Categoreye:Djibraltar|Marticot d Djibraltar]] [[Categoreye:Biesses ås tetes|Marticot d Djibraltar]] Li '''mårticot d'&nbsp;Djibraltar''', c' est l'&nbsp;seu séndje d'&nbsp;Urope, ki dmeure dins les rotches des falijhes di [[Djibraltar]], mins k'&nbsp;i gn aveut eto, divins l'&nbsp;tins e l'&nbsp;Andalouzeye. Did la li no d'&nbsp;veye ''Guadelgordo'', en arabe ''oued el qard'' (l'&nbsp;Aiwe ås mårticots). [[cs:Magot bezocasý]] [[de:Berberaffe]] [[en:Barbary Macaque]] [[eo:Magoto]] [[es:Macaca sylvanus]] [[fr:Magot]] [[it:Macaca sylvanus]] [[lt:Magotas]] [[nl:Berberaap]] [[uk:Бербер (макака)]] 7982 27652 2004-07-20T00:26:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Shijhes et Paskeyes]] 7983 58612 2006-05-29T12:50:22Z Pablo 5 licince essegne del gazete rûsse ''Argoumenti i fakti'' (Аргументы и факты) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7984 27654 2004-07-20T00:37:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[amazir]] 7985 58613 2006-05-29T12:51:06Z Pablo 5 licince essegne en alfabet tifinar d'&nbsp;ene gazete amazir do Marok ''Agraw Amazir''. Li tecse e tifinar est '''ⴰⴳⵔⴰⵡ''' (''Agraw'', li tite del gazete); sol pådje i gn a-st eto des scrijhaedjes e francès eyet en arabe. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 7986 65261 2006-06-25T16:39:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Tifinagh]] [[Categoreye:Alfabets]] [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] [[Imådje:tifinar_gazete_wi.jpg|framed|right|tite en alfabet tifinar ('''<span style="font-family: Hapax Berbère, Code2000">ⴰⴳⵔⴰⵡ</span>''', ''Agraw'') d'&nbsp;ene gazete amazir do Marok]] Li '''scrijha tifinar''' (<span style="font-family: Hapax Berbère, Code2000">ⵜⵉⴼⵉⵏⴰⵖⵜ</span>, ''tifinaght'', en amazir), c'&nbsp;est en alfabet speciål po scrire les lingaedjes [[amazir]] u berbere, eployî pås [[Touwaregs]] dispoy pus d' 2.500 ans. Li scrijhaedje en alfabet tifinar est pratiké asteure e [[Tchad]] ey e [[Nidjer]], la k'&nbsp;ene pitite [[gazete]] culturele est eplaidêye mitan e francès, mitan e tifinar. Divant l' [[3inme sieke]] il esteut pus lådje sipårdou, ey eployî pa tos les [[Berberes]] so tote l' Afrike bijhrece, disk' ås [[Iyes Canareyes]]. Å [[Marok]], i fourit ricnoxhou come alfabet po raprinde l'&nbsp;amazir dins les scoles e [[2002]]. L'&nbsp;alfabet tifinagh fourit-st ecôdé dins [[unicôde]] å mitan d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[2004]], dins l'&nbsp;espåce d'&nbsp;ecôdaedje U+2D30—U+2D7F. == Istwere des tifinar == === sicrijhaedje libike === Les prumirès modêyes do scrijhaedje, k' on lome ''sicrijhaedje libike'', ont aparexhou å 6inme sieke divant [[Djezus-Cri]]. Toplin des sincieus pinsèt ki les tifinars ont, come tos les ôtes alfabets di ces payis la, leu sourdant dins l' [[alfabet fenicyin]]; mins i n' sont nén tertos d' acoird. End a ki pinsèt ki les tifinars pôrént aveur copyî l' alfabet des fenicyins eyet co èn ôte sicrijhaedje diferin. Ou co des cis ki pinsèt ki ça pôreut esse ene edvincion pår berbere et k' i n' årént prin des Fenicyins fok l' ôre alfabetike. Po les cis ki pinsèt ki ça åreut stî rcopyî des Fenicyins, l' etimolodjeye di ''tifinagh'' (k' est on pluriyal), ça sereut ''les (letes) fenicyinnes''. I gn a deus sôres di scrijhaedje libike, li ponantrece eyet l' coûtchantrece. Li cogne coûtchantrece a stî eployeye åd dilong del [[Mîtrinne Mer]] a pårti del Cabileye disk' å Marok eyet les Iyes Canareyes, dismetant kel cogne ponantrece a stî eployeye dins l' Constantinwès, en Aurès, ey el Tunizeye. I gn a kel cogne ponantrece k' a stî dichifrêye pol moumint, plamor k' i gn a bråmint di tecses bilinwes [[punike]]-[[libike]]. On cnoxhe li valixhance di 22 senes so 24. D' après Février (1964-65), li cogne coûtchantrece sereut co pus viye, dismetant kel cogne ponantrece s' åreut raprotchî do scrijhaedje punike. Çou k' on sait do scrijhaedje libike: * c' est èn [[abdjade]], ki note fok les cossounes * les dobès cossounes (djeminåcion) n' est nén notêye * li cogne coûtchanrece a 13 letes di pus * les tecses sont å pus sovint des [[Motî:dicåçter|dicåçtaedjes]] ou des epitafes, foirt courts. * li sinse do scrijhaedje n' est nén todi l' minme. Mins c' est å pus sovint scrît d' astampé, do dzo viè l' copete, avou on mot etir u nén so tchaeke roye. * kékes letes permetèt di saveur ki c' est l' kimince d' ene roye; on lome ces letes des '''letes directresses''', ou des '''senes directeus'''. === tifinar do Sara === Les tifinar do Sara, eto lomés ''libico-berbere'' ou co ''vî touwareg'' sont l' etape shuvante do scrijhaedje. I gn a sacwants senes di pus, etur zels on trait d' astampé po noter ene voyale /a/ al fén des mots. Ci scrijhaedje la a stî eployî po scrire li vî touwereg, mins on n' etind nén enute ces tecses la. Les dierins bokets d' tecses sicrîts inla l' ont stî dviè les anêyes 1600-1700. On n' kinoxhe nén bén l' manire ki l' passaedje do libike åzès tifinars do Sara s' a fwait. Motoit bén ki les deus ont egzisté l' onk a costé d' l' ôte. On n' sait nén nerén si l' aparintaedje si doet fé avou l' libike ponantrece oudonbén l' coûtchantrece. C' est P. de Foucauld k' a trové les valixhances des senes do scrijhaedje des tifinars do Sara. === tifinars touwaregs === C' est li scrijhaedje eployî co asteure påzès [[Touwaregs]]. I gn a des diferinces dins les valixhances des letes, ki corespondèt åzès diferinces fonetikes inte les diferins diyalekes, eyet kékès variantes di cogne, mins nouv côps so dijh, c' est l' minme sistinme eployî totavå, eyet les cis ki savèt lére etindèt åjheymint les tecses sicrîts dins èn ôte pårler touwareg. === noû-tifinars === Al fén des [[anêyes 1960]] l' Academeye Berbere va diswalper on scrijhaedje pol lingaedje berbere, a pårti des tifinars touwaregs tot radjoutant sacwantès letes. I fourît spårdous emey les vicantisses del tuzance berbere, å [[Marok]] eyet l' [[Aldjereye]], et co emey les abagués e l' Urope (copurade a Paris). I gn a yeu sacwantès modêyes ene miete diferinnes, po sayî d' amidrer ou d' coridjî des sacwès; emey zeles, li propozaedje da S. Chaker, ki va esse li soûmint do prumî normålijhaedje oficir des noû-tifinars, fwait pa l' Institut Royå del Culteure Amazir do Marok (IRCAM). Tos les scrijhaedjes noû-tifinars si scrijhèt di hintche a droete, tot notant totes les voyales. == comparåjhon des tifinars == Li tåvlea shuvant mostere l' adire inte les tifinars normålijhîs pa l' IRCAM, les cis d' l' Academeye Berbere, eyet les cis eployîs pås Touwaregs. Come on l' pout vey, les diferinces inte les letes touwaregues eyet les neyo-tifinars c' est po les letes touwaregues ki sont des etroclas d' troes, cwate ou cénk ponts; l' adire inte l' alfabet IRCAM eyet l' alfabet AB est foirt tene. On pout eto vey ki c' est nén clair dins l' sicrijhaedje touwareg kimint scrire les sons g/gh/x. <div style="font-weight: bold; font-size: 1.5em; font-family:'Hapax Berbère', 'Tifinaghe-Ircam Unicode';"> {| |- |width="25%"| val. |width="25%"| IRCAM |width="25%"| AB |width="25%"| Touwareg |--------- | a || ⴰ || ⴰ || ⴰ |--------- | b || ⴱ || ⵀ || ⵀ |--------- | c || ⵛ || ⵛ || ⵛ |--------- | d || ⴷ || ⴷ || ⴹ/ⴸ |--------- | d&#803; || ⴹ || ⴹ || ⴹ |--------- | e || ⴻ || ⴻ || |--------- | f || ⴼ || ⴼ || ⴼ |--------- | g || ⴳ || ⴳ || ⴳ/ⴴ/ⴶ |--------- | gy || || ⴶ || ⴶ/ⵊ/ⵘ |--------- | gh || ⵖ || ⵖ || ⵗ/ⵘ |--------- | h || ⵀ || ⵁ || ⵂ |--------- | i || ⵉ || ⵉ || |--------- | j || ⵊ || || ⵌ/ⵋ/ⵣ |--------- | k || ⴽ || ⴽ || ⴾ |--------- | l || ⵍ || ⵍ || ⵍ |--------- | m || ⵎ || ⵎ || ⵎ |--------- | n || ⵏ || ⵏ || ⵏ |--------- | ny || || || ⵐ |--------- | q || ⵇ || ⵇ || ⵈ/ⵗ/ⵆ |--------- | r || ⵔ || ⵔ || ⵔ |--------- | s || ⵙ || ⵙ || ⵙ |--------- | t || ⵜ || ⵜ || ⵜ |--------- | t&#803; || ⵟ || ⵟ || ⵟ |--------- | u || ⵓ || ⵓ || |--------- | w || ⵡ || ⵡ || ⵓ |--------- | x || ⵅ || ⵅ || ⵆ/ⵈ/ⵗ |--------- | y || ⵢ || ⵢ || ⵢ/ⵉ |--------- | z || ⵣ || ⵣ || ⵣ |--------- | z&#803; || ⵥ || ⵥ || ⵣ/ⵌ/ⵤ |} </div> == Eployaedje å Marok == [[Imådje:live_amazir.jpg|thumb|live en amazir, avou les deus scrijhaedjes, tifinar et latén]] I gn a-st avou des grandès bates po saveur ké scrijhaedje eployî; d' on costé les wårdiveus ki vlént eployî l' [[alfabet arabe]], ''come on a todi fwait'' dispoy la ddja sacwants siekes, eyet les modierniveus ki volént eployî èn [[alfabet latén]] ene miete candjî, paski, sapinse zels, on n' pôreut viker l' modienté k' avou cist alfabet la. Å [[Marok]], l' IRCAM a tchoezi ene troejhinme voye, li cene purmint amazire des (noû-)tifinars. L' alfabet tifinar eployî å Marok a stî normålijhî, eyet les tifinars (ossu bén les cis d' l' IRCAM, ki les letes touwaregues eyet les ôtes noû-tifinars) ecodés dins [[unicôde]] å mitan d' l' anêye [[2004]], dins l' espåce d' ecôdaedje U+2D30—U+2D7F. Çoula drova grand å lådje les ouxhs del modiernité po ci vî scrijhaedje la. === Apriyesse avou li scrijha tifinar e Marok === Les prumirès scoles moennreces (ene trintinne) ont cmincî a l' acsegnî e 2003-2004. E l' anêye di scoles 2004-2005, bråmint des scoles di l' Estat l' acsegnnut, et gn a des lives po fé. Les djins n' ont waire trové a rdire. I pinsèt ki li scrijha di l' amazir a todi stî insi, a môde d' on "scrijhaedje tchinwès". Les tchinnes di tévé do payis ont sovint mostré des rpoirtaedjes la k' les scolîs et scolresses sicrijhnut eyet prononcî des mots en amazir. == Eployaedje ôte pårt == Les tifinars touwaregs sont eployîs co e [[Tchad]] ey e [[Nidjer]], la k'&nbsp;ene pitite [[gazete]] culturele est eplaidêye mitan e francès, mitan e tifinar. Mins, al diferince di çou k' si fwait asteure å Marok, i n' a nén di scolaedje, eyet pô d' djins el savèt scrire (sovint d' pus d' femes ki d' ômes, ki ces cis scrijhèt pus voltî en arabe) Mågré kel ravicaedje des (neyo-)tifinar åye sitî fwait pa des berberes d' Aldjereye, i scrijhèt å pus sovint avou l' alfabet latén, wårdant les tifinars po les tites, les afitches; dj' ô bén pus come simbole ki come scrijhaedje di tos les djoûs; mins ça pôreut motoit candjî avou l' egzimpe marokin. I gn ourit eto ene waibe-gazete tunizyinne ki parexha ttafwaitmint e tifinars (håynés avou des imådjes, c' esteut kékès anêyes divant k' les tifinar soeyexhe dins unicôde). == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://hapax.qc.ca/propo_tifinagh.pdf documint do propôzaedje po l' radjoutaedje des tifinars dins unicôde] (e francès; on-z î pout vey dins l' documint PDF li cogne des letes tifinar, si vos n' arivez nén a les vey so cisse pådje ci avou l' betchteu da vosse) * [http://www.ircam.ma/ Waibe di l' IRCAM] [[ar:تيفيناغ]] [[br:Skritur berberek]] [[de:Tifinagh-Schrift]] [[en:Tifinagh]] [[es:Tifinagh]] [[fr:Tifinagh]] [[gl:Tifinagh]] [[it:Neo-tifinagh]] [[nl:Tifinagh]] [[sv:Tifinagh]] [[zh:提非納字母]] 7987 27657 2004-07-20T00:43:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[tifinar]] 7988 27658 2004-07-20T17:19:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diner]] 7989 27659 2004-07-20T18:35:11Z Suisui 34 [[ja:利用者:Suisui]][[m:User:Suisui]] 7990 27660 2004-09-23T23:50:49Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tour 3</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">tour di djote</FONT>: [[Motî:burton|burton]] d'&nbsp;djote. On dit eto: [[Motî:touwea|touwea]], touret, [[Motî:sitrouk|sitrouk]]. <span lang=fr>F. trognon, tige du chou.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toûr</FONT>, tûr, tûl, tû, tu, toû</span>. Coinrece [[payis d' Lidje]]. Etimolodjeye: grek "thursos" (baston da [[Diyonizosse]]), pal voye do latén. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>toursion</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> çou ki dmeure cwand on-z a magnî l'&nbsp;bon d'&nbsp;ene peme, d'&nbsp;ene poere. <I>Dj'&nbsp;årè l'&nbsp;toursion d'&nbsp;vosse pun cwand vos l'&nbsp;åroz mindjî&nbsp;?</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Dj'&nbsp;avéns come on toursion d'&nbsp;peme dins l'&nbsp;gozî</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: toursea, touret, [[Motî:moirxhon|moirxhon, moirxhea]], [[Motî:ragosse|ragosse]], [[Motî:crakion|crakion]]. <span lang=fr>F. trognon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî l'&nbsp;pun disk'&nbsp;å toursion:</FONT> furler tos ses cwårs. <B>2.</B> nuk dins l'&nbsp;goidje cwand on est seré. <I>Et vos, Djulyinne, dimande-t i avou on toursion ki lyi monte al goidje</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. nœud dans la gorge, spasme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ravaler s'&nbsp;toursion:</FONT> esse foirt sibaré, foirt seré (êye). <B>3.</B> [[Motî:burton|burton]] d'&nbsp;djote. <span lang=fr>F. trognon, tige du chou.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) djin ki n'&nbsp;våt rén. <I>Il est sot di ç'&nbsp;toursion d'&nbsp;comere la</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. rebut, racaille.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) [[Motî:vé|vé]]. <I>Si vos n' prindoz pont d' precåcions, Vos arivroz come les påtes al gregne: vos periroz pa vosse tourion </I>(Paskeye di Djåmioû, 1896). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toûrchon</FONT>, tourchon, turchon, tôrchon, toûchon, toûrson, toûchlon, doûrson; Tch: tôrsiyon, touron</span>. Etimolodjeye: bodje "tour(s)-", [[cawete -ion]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>toursea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> toursion (di peme u d'&nbsp;djote). <I>Il a mindjî l'&nbsp;poere disk'&nbsp;å toursea</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Et dji reye come on sot cwand dji sondje ås tourseas tapés roed so ene tiesse po ls aclatchî</I> ([[H. Van Cutsem]]). <span lang=fr>F. trognon.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) dierin moumint. <I>L'&nbsp;ôrlodje rondje, crouwele, do soumey el toursea</I> ([[C. Quinet]]). <span lang=fr>F. fin, bout, résidu.</span> <B>3.</B> boket (d'&nbsp;frut k'&nbsp;on hagne divins). <I>Il a hagnî on bon toursea</I> ([[J. Coppens]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toûcha</FONT>, toûrcha, tûcha</span>. Etimolodjeye : bodje "tour(s)-", [[cawete -ea]]. Coinrece [[Coûtchant walon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>touret</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourot</B></FONT> [o.n.] toursion (di peme u d'&nbsp;djote). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toûrèt, toûrot</FONT>, torèt, turot</span>. Etimolodjeye: bodje "tour(s)-", [[cawete -ot|cawetes -et &amp; -ot]]. Coinreces [[Payis d' Tchålerwè]]. 7991 27661 2005-01-29T20:49:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Henri Van Cutsem]] 7992 27662 2004-07-21T04:37:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:iye]] 7993 27663 2004-07-21T04:37:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:iye]] 7994 37765 2005-08-12T19:48:56Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>iyode</B></FONT> [f.n.] elemint do [[tåvlea periodike des elemints|tåvlea d'&nbsp;Mendeleyev]], del troke des nén metås, kinoxhou dizo l'&nbsp;essegne atomike <B>I</B>, li nombe atomike 53, et l'&nbsp;pwès atomike 127. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tinteure d'&nbsp;iyode:</FONT> brun licwide fwait avou d'&nbsp;l'&nbsp;iyode divins, ki les medcéns s'&nbsp;siervèt po rnetyî les coixheures. rl a: [[Motî:djote 2|djote 2]], [[Motî:rodje cayet|rodje cayet]]. ---- [[iyode|Dipus d' racsegnes so l' iyode]] 7995 27665 2004-07-21T04:50:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djote 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:iyode|iyode]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tinteure di djote:</FONT> tinteure d'&nbsp;iyode. Etimolodjeye: brouyaedje, a pårti do shuvion <span lang=fr>"d'&nbsp;iode =&gt; diode =&gt; djote"</span>. 7996 27666 2004-07-21T05:01:03Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Sitroet d' Djibraltar]] 7997 27667 2004-07-21T09:40:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)]] 7998 27668 2004-07-21T09:40:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)]] 7999 27669 2004-07-21T09:40:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)]] 8000 27670 2004-07-21T09:41:07Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)]] 8001 27671 2004-07-21T09:56:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråwe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:havet|havet]] (fotche avou des rployîs dints). <B>2.</B> crosse di golf. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"krawa"</span> (grawe). rl a: [[Motî:crawyî|crawyî]]; rl a: [[Motî:grawe|grawe]]; rl a: [[Motî:cråwe-agaesse|cråwe-agaesse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråwé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT> [addj.] [[Motî:crawieus|crawieus(e)]]. Disfondowes: crawé, crauwé, (-êye, -ée, -èye). 8002 27672 2004-07-21T09:57:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråwe-agaesse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cråwieuse agaesse|cråwieuse agaesse]]. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon (agaesse ås cråwes). 8003 51914 2006-03-18T23:04:01Z Pablo 5 coridj.: esseke -> inseke <FONT COLOR="#ff0000"><B>cråwieuse agaesse</B></FONT> [f.n.] oujhea noer et blanc come les agaesses, mins pus ptit, et avou des noerès plomes åtoû des ouys ki lyi fjhèt come on noer fås-vizaedje, e sincieus latén: <I><span lang=la>Lanius spp</span></I>. Les cråwieusès agaesses ont des foitès grawes, po-z apicî des insekes, soris, djonnes d' oujheas, cwate-peces, k' ele vont sovint stitchî so les spenes des bouxhons, des håyes et s' les rivni magnî pus tård. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grijhe cråwieuse agaesse:</FONT> li pus waeraxhe del famile, eto lomé "[[moudreu d' agaesses|moudreu d'&nbsp;agaesses]]", ki dmeure tote l'&nbsp;anêye el Walonreye (<I><span lang=la>Lanius exubitor</span></I>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rossete cråwieuse agaesse:</FONT> pus ptite (17&nbsp;cm) et nén si straegne, ki poite a ni el Walonreye, mins va passer l'&nbsp;ivier pus a Nonne (<I><span lang=la>Lanus collurio</span></I>) <span lang=fr>F. pie-grièche écorcheur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Cråwieuse agaesse:</FONT> tite d'&nbsp;on roman da [[Joseph Calozet]], ki l'&nbsp;mwaisse-persounaedje est ene laide haeyåve feme. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[crawieuse agaesse]] 8004 27674 2004-07-21T10:33:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croere</B></FONT> ([[Codjowaedje croere|codjowaedje]]) [v.c.] accepter ene sacwè k'&nbsp;on vs dit. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croeyance</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;on croet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doûce croeyance:</FONT> sacwè k'&nbsp;on croet et k'&nbsp;c'&nbsp;est nén l'&nbsp;veur. <span lang=fr>F. superstition, histoire de bonnes femmes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse di doûce croeyance:</FONT> croere åjheymint tot çk'&nbsp;on dit. <span lang=fr>F. être crédule.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croeyince</B></FONT> [f.n.] croeyance. <I>Tåtene racontéve des complikêyès istweres sol veye et l'&nbsp;moirt, les asses et les rmédes, les croeyinces et les rlidjons</I> (F. Nyns). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croeyåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse croeyou. rl a: [[Motî:nén croeyåve|nén croeyåve]]. <span lang=fr>F. crédible, croyable.</span> 8005 27675 2004-07-21T10:34:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cråwe]] 8006 27676 2004-07-21T10:34:48Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:cråwe]] 8007 27677 2004-07-21T10:39:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] endaler e zigzags. <I>Li sôlêye craweye d'&nbsp;on costé a l'&nbsp;ôte del voye.</I> <I>Li pazea craweye avå l'&nbsp;bwès.</I> rl a: [[Motî:crombyî|crombyî]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">crawyî</FONT>; crawî, crawi, crawiyer, crawiyî, crawyè, crawyi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crawieus, e</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki n'&nbsp;est nén droet. <I>Voeyoz Couyet avou s'&nbsp;clotchî crawieus</I> (J. Bertrand). <B>2.</B> ki craweye. <I>Ene crawieuse pitite pîssinte, ki rmonte tot l'&nbsp;tiene.</I> <B>3.</B> ki baltêye, ki couyone les djins. <I>A l'&nbsp;crawieus veråt k'&nbsp;c'&nbsp;est d'&nbsp;ça&nbsp;!</I> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">crawieuse agaesse</FONT>: oujhea come ene agaesse k'&nbsp;a des longuès grawes. Disfondowes: <B>crawieus(e)</B>, crouyeus(u), crawû(e), crawlû(e), crawyu (ûwe), cwargneus(e). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crawiaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "crawyî". 8008 27678 2004-07-21T10:40:14Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:crawyî]] 8009 27679 2004-07-21T10:40:20Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:crawyî]] 8010 27680 2004-07-21T10:40:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crawyî]] 8011 27681 2004-07-21T10:41:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croere]] 8012 27682 2004-07-21T10:41:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croere]] 8013 27683 2004-07-21T10:41:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:croere]] 8014 27684 2004-07-21T12:56:51Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragosse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:burton|burton]] d'&nbsp;djote. <B>2.</B> [[Motî:toursion|toursion]] d'&nbsp;peme. On dit eto: [[Motî:crakion|crakion]], [[Motî:toursea|toursea]], [[Motî:touret|touret]]. <span lang=fr>F. trognon.</span> <B>3.</B> burton d'&nbsp;verdeures ki dmorèt e corti après l'&nbsp;ivier. <I>Al fén do moes d'&nbsp;fevrî, on neteye li corti: on scote les ragosses et on råye les rcinêyes ki dmorèt d'&nbsp;l'&nbsp;ivier</I> ([[M. Anselme]]). On dit eto: [[Motî:sitrouk|sitrouk]]. <span lang=fr>F. tige desséchée.</span> Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>ragire</span></I> ([[Motî:rûtyî|rûtyî]] come on pourcea), did la, no do singlé, did la, tote coûte et grosse sacwè (parintêye do F. <span lang=fr>"ragot"</span>). Coinrece [[Basse-Årdene]]. 8015 27685 2004-07-21T23:51:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crakyî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si crakyî</FONT>) ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.pr.] si finde, si crevåder. <span lang=fr>F. se craqueler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">si crakyî</FONT>, su crakiyî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crakion</B></FONT> [o.n.] [[Motî:toursion|toursion]] d'&nbsp;peme. <I>On magnive les crakions et tot, télmint k'&nbsp;on-z aveut fwin.</I> On dit eto: [[Motî:ragosse|ragosse]], [[Motî:toursea|toursea]], [[Motî:touret|touret]]. <span lang=fr>F. trognon.</span> Coinrece [[Årdene Nonnrece]] . 8016 60189 2006-06-11T06:49:03Z Pablo 5 +cronzoxhî,eye (addj) <FONT COLOR="#ff0000"><B>cronzoxh</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d' acleveu) [[Motî:clon|clon]] (bassin, cawî). <I>Nosse vatche a ristî a gayet: elle a l' cronzoxh tot schavé</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. os iliaque, bassin.</span> [[Imådje:cronzoxh.jpg|thumb|onk des cronzoxh del schene d' ene vatche]] <B>2.</B> oxhea del [[Motî:schene|schene]]. <I>Dji t' spiyeyrè tes cronzoxhs.</I> <span lang=fr>F. vertèbre.</span> <B>3.</B> coron del schene des djins. <I>Dj' a må l' cronzoxh.</I> On dit eto: [[Motî:cropion|cropion]]. <span lang=fr>F. coccyx.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] di "clons" (å pluriyal, avou [[ridaedje R = L]] + ([[Motî:oxh|oxh]]), oxh des clons, avou rassaetchance di [[Motî:cron|cron]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cronzoxhea</B></FONT> [o.n.] cronzoxh (oxhea del schene). <I>Ashidans nos po rpoizer nos pôves cronzoxheas.</I> <span lang=fr>F. vertèbre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cronjhî</B></FONT> [o.n.] coron del schene des djins, et k' on sint inte les deus fesses, ådzeu. <I>Dj' a toumé so m' cronjhî: ça fwait må, saiss, ça.</I> <span lang=fr>F. coccyx.</span> Etimolodjeye: bodje "cronzoxh", ([[cawete -î]]), [[rispotchaedje|rispotchî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cronzoxhî</B></FONT> [o.n.] biesse avou des cronzoxhs. <span lang=fr>F. vertébré.</span> Etimolodjeye: [[cawete -î]], [[noûmot do walon|2006]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cronzoxhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cronzoxheye</B></FONT> [addj.] (po ene biesse) ki apårtént å groupe des cronzoxhîs. <span lang=fr>F. vertébré(e).</span> Parintêye: * [[Motî:incronzoxhî|incronzoxhî]] (o.n.) ---- * [[cronzoxh|Dipus d' racsegnes so les cronzoxhs (del schene)]] * [[cronzoxhîs|Dipus d' racsegnes so les cronzoxhîs]] 8017 27687 2004-07-21T11:37:37Z Pablo 5 foto d' on cronzoxh do buzea d' ene vatche. foto d' on cronzoxh do buzea d' ene vatche. 8018 53846 2006-04-06T17:03:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cron</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>crombe</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:sitroupyî|sitroupyî, sitroupeye]], tot djåzant d'&nbsp;ene djin avou ene crawieusté do coir å skepiaedje, u après èn accidint. <I>Si efant est tot cron</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Il a dmoré cron après si accidint</I> ([[J. Coppens]]). <I>Il a dmoré cron d'&nbsp;aveur yeu s'&nbsp;djambe rompowe</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]) On dit eto: [[Motî:crawieus|crawieus]], [[Motî:xhalé|xhalé]], [[Motî:halcrosse|halcrosse]]. <span lang=fr>F. difforme, handicapé, infirme.</span> <B>2.</B> ployî, metans: tot djåzant do dos d'&nbsp;ene djin ki rote a baxhete. <I>Dins l'&nbsp;yô ki n'&nbsp;el frexhixh ddja pus, Ele va todi, tote crombe; ele shût L'&nbsp;tchimin ki shût les måjhons trisses</I> ([[F. Dewandelaer]]). On dit eto: [[Motî:vôssé|vôssé]], [[Motî:tchamlou|tchamlou]]. <span lang=fr>F. courbé, voussé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s'&nbsp;cron dos:</FONT> vôsser s'&nbsp;dos (kécfeye di sogne d'&nbsp;esse [[Motî:gueuyî|gueuyî]]). <span lang=fr>F. faire le gros dos, courber l'échine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè des crombès djambes:</FONT> aveur des djambes come des [[Motî:tchame 1|tchames]], avou les djnos å dfoû, come onk k'&nbsp;åreut crexhou so on tonea. <span lang=fr>F. bancal, cagneux, tortu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè des crons doets:</FONT> haper åjheymint les cayets des ôtes. rl a: [[Motî:cron-doet|cron-doet]]. <span lang=fr>F. voleur, pikpocket.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l'&nbsp;cron doet:</FONT> ramasser ene paile avou l'&nbsp;dos di l'&nbsp;erî-doet. rl a: [[Motî:raeziner|raeziner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cron fortchet:</FONT> [[Motî:havet|havet]] (fotche a rployés dints). On dit eto: [[Motî:hé 2|hé]], [[Motî:cro|cro]], [[Motî:turbet|turbet]]. <B>3.</B> toirdou (owe). <I>El baston est tot cron; ene pîce di bos tote crombe.</I> <I>Divant d'&nbsp;atchter on manche di hatche, fåt bén rwaitî s'&nbsp;i n'&nbsp;est nén cron</I> ([[P. Defagne]]). On dit eto: [[Motî:crawieus|crawieus]]. <span lang=fr>F. tordu, tortu, bancal, bancroche, contrefait.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene crombe boke:</FONT> crawyî del boke, pask'&nbsp;on n'&nbsp;est nén binåjhe. <B>4.</B> nén droet. On dit eto: crawieus. <I>On cron tchmin.</I> <span lang=fr>F. tortueux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avou s'&nbsp;cou tot cron:</FONT> honteus, djinné. <I>Cwand dj'&nbsp;lyi a yeu dit ses cwate verités, el faleut vir sôrti avou s'&nbsp;cou tot cron</I> (P. Defagne). <span lang=fr>F. gêné, penaud, humilié, interdit, la queue entre les pattes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Crontchamp:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Francortchamp|Francortchamp]]. <B>5.</B> [[Motî:rabodrou|rabodrou]]. On dit eto: [[Motî:crontchou|crontchou]]. <span lang=fr>F. ramassé, trapu.</span> <B>6.</B> nén djusse, nén vraiy, nén comifåt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crombe comission:</FONT> fåsse [[Motî:comission|comission]]. <I>Nos avéns des djins: elle a vnou fé ene crombe comission po vir kî çki c'&nbsp;esteut</I> ([[P. Defagne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crombe djesse:</FONT> djesse nén comifåt. <I>I n'&nbsp;fåt nén fé des crombès djesses E dansant el tango walon</I> (R. Hancre, tchanté pa [[Bob Dechamps]]). <span lang=fr>F. geste suspect, louche, déplacé.</span> <B>7.</B> (dins ene fråze di noyaedje): nén l'&nbsp;pus ptit(e), nén on fayé. <span lang=fr>F. pas le moindre, foutu, pas un sacré.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Èn pus awè on cron liård, ene crombe djigue:</FONT> èn pus aveur ene fayêye [[Motî:mastoke 1|mastoke]]. <span lang=fr>F. le moindre sou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén cnoxhe ene crombe lete:</FONT> èn saveur ni lére ni scrire. <span lang=fr>F. ignorant, illettré, analphabète.</span> <B>8.</B> (mot d'&nbsp;éndjolisse) ki n'&nbsp;est pus come ça divreut esse, tot cåzant d'&nbsp;on fitchî, d'&nbsp;ene plactêye, pask'&nbsp;i gn a des bokets ki s'&nbsp;ont pierdou ou ki ds ôtes s'&nbsp;ont vnou stitchî dvins. <I>Dji n'&nbsp;a savou lére vosse fitchî, il esteut tot cron.</I> <I>Les prumirès tchikes di Pentium fabrikêyes pa Intel avént on bug ki fjheut ki l'&nbsp;precizion d'&nbsp;cårculaedje esteut crombe cwand on fjheut ene operåcion di pårtaedje e coma flotant (fdiv).</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. corrompu.</span> <span lang=en>Ingl. corrupted.</span> <B>II.</B> [adv.] di triviè. <I>I rote cron: il a les djambes toirdowes.</I> <I>T'&nbsp;as côpé tot cron.</I> <I>I s' tént todi tot cron.</I> <I>Nosse pemî a crexhou tot cron</I> ([[P. Defagne]]). <span lang=fr>F. de travers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè les iys ki rwaitèt cron:</FONT> vey [[Motî:bablou|bablou]]. <B>III.</B> [o.f.n.] [[Motî:emantcheu|emantcheu]]. <I>Cwand i djouwe ås cåtes, i fåt todi k'&nbsp;i fwaiye el cron</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: crombin. <span lang=fr>F. tricheur, voleur, escroc.</span> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Cron, Crombe</FONT> [n.dj.] såvadje no. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cron, crombe</FONT>, cronk</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>krom, krumm</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crombin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>crombinne</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) k'&nbsp;est cron (crombe). <I>C'&nbsp;est ene pitite crombinne.</I> <I>Ké ptit crombin&nbsp;!</I> <I>Il a ene djambe pus coûte ki l'&nbsp;ôte: elle a dmoré crombinne di si accidint</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Frè-t on des bén-stampés avou tos les crombins&nbsp;?</I> ([[W. Bal]]). On dit eto: [[Motî:crawieus|crawieus]], [[Motî:xhalé|xhalé]], [[Motî:croufieus|croufieus]]. <span lang=fr>F. bancal, tordu, difforme, boiteux.</span> <B>2.</B> onk (ene) k'&nbsp;emantche les ôtes. <span lang=fr>F. faussaire, tricheur, malhonnête.</span> <I>Dji n'&nbsp;mi fiye nén a lu: c'&nbsp;est on crombin</I> ([[P. Defagne]]). <I>C'&nbsp;est on crombin: i s'&nbsp;a fwait fote a l'&nbsp;ouxh del banke</I> ([[A. Balle]]). <B>II.</B> [addj.] cron, crombe. <I>C'&nbsp;est onk avou des crombinnès djambes.</I> <span lang=fr>F. arquée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crombin, crombin.ne</FONT>, crombène</span>. Coinrece [[Coûtchant walon]]. Mots d'&nbsp;aplacaedje: * [[Motî:cron-bresse|cron-bresse]] * [[Motî:cronzoxh|cronzoxh, cronzoxhea]] * [[Motî:Coronmouze|Coronmouze]] * [[Motî:cron-pî|cron-pî]] * [[Motî:cron-doet|cron-doet]] * [[Motî:ricrombyî|ricrombyî]] Ôte parintêye: * [[Motî:crombyî|crombyî, crombeye, crombireye]] Mot d'&nbsp;acmaxhaedje * [[Motî:crontchou|crontchou, crontchete]] 8019 27689 2004-07-21T11:46:31Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:cron]] 8020 27690 2004-09-20T19:33:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crombyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rinde cron, arondi. <I>Dji mel va crombyî, vosse boket d'&nbsp;fier.</I> <I>Li mwaisse crombyive si baston: ça vleut dire ki ça sinteut mwais.</I> <I>Il a dvou rdressî l'&nbsp;boket d'&nbsp;fier ki l'&nbsp;ôte aveut crombyî</I> ([[A. Balle]]). <I>Dj'&nbsp;a crombyî l'&nbsp;pîce po fé on ceke.</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. courber, arquer</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) ployî (s'&nbsp;dos). <I>Ele crombeye ès dos conte ene vôsseure, Ès bresse et s'&nbsp;baston conte el meur Tåstèt eshonne</I> ([[F. Dewandelaer]]). <span lang=fr>F. courber, vousser.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> divni cron, si [[Motî:toide|toide]]. <I>Ene planke crombeye tot e setchixhant</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>L'&nbsp;åbe crombeye på vint.</I> <I>El vint fwait crombyî les åbes</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). On dit eto: [[Motî:ecroler|ecroler]]. <span lang=fr>F. se courber, se tordre.</span> <B>2.</B> èn nén esse droet, candjî d'&nbsp;direccion. <I>Li tchmin crombeye inte les måjhones.</I> On dit eto: [[Motî:crawyî|crawyî]]. <span lang=fr>F. serpenter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé crombyî ene sakî dins ses idêyes:</FONT> el fé candjî d'&nbsp;idêye. <I>I gn a nolu a m'&nbsp;fé crombyî dins mes idêyes</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. dévier.</span> <B>3.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]] ls ôtes, [[Motî:frawtiner|frawtiner]]. <I>C'&nbsp;est on cron: i n'&nbsp;a jamwais fwait k'&nbsp;crombyî</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <span lang=fr>F. tricher, tromper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crombyî</FONT>, crombyi, crombi, crombiyî, crombî, crombier, crombiè</span> Etimolodjeye: viebe del troejhinme troke fwait sol bodje [[Motî:cron|cromb-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crombyî, crombieye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> crawieus, e. <I>Mi schoupe est crombieye.</I> <I>Dins nos viyaedjes, i dmeure des eglijhes et leus clotchîs crombyîs, mins pupont d'&nbsp;mayeurs</I> ([[D. Heymans]]). <span lang=fr>F. tordu.</span> <B>2.</B> k'&nbsp;a l'&nbsp;dos [[Motî:tchamlou|tchamlou]]. <I>Il a rivnou tot crombyî padzo s'&nbsp;tchedje</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. courbé.</span> <B>II.</B> [addj. metou po èn adv.] tot fjhant s'&nbsp;cron dos. <I>I rote dedja tot crombyî.</I> On dit eto: a [[baxhete|baxhete]]. <span lang=fr>F. le dos voussé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crombyî, crombièye</FONT>, crombî, crombiéye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crombireye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:faitindje|faitindje]] d'&nbsp;on crombin (d'&nbsp;èn emantcheu). <I>Ses crombireyes nel moennront nén lon</I> ([[P. Defagne]]). <I>K'&nbsp;i våye fé ses crombireyes ôte pårt</I> ([[A. Balle]]). <I>Il ont ramassé des liårds e fjhant de crombireyes</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: [[Motî:emantcheure|emantcheure]], [[Motî:emantchreye|emantchreye]]. <span lang=fr>F. tricherie, malversation, tromperie, escroquerie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crombîrèye</FONT>, crombèyrîye, crombirîye, crombîyrîye</span>. Coinreces walon do Coûtchant. 8021 27691 2004-09-20T19:34:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crombyî]] 8022 27692 2004-07-21T12:09:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8023 27693 2004-07-21T12:09:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8024 27694 2004-07-21T12:09:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8025 27695 2004-07-21T12:09:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8026 27696 2004-07-21T12:09:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8027 27697 2004-07-21T12:10:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8028 27698 2004-07-21T12:10:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8029 27699 2004-07-21T12:10:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8030 27700 2004-07-21T12:10:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wårder]] 8031 53799 2006-04-06T13:12:48Z Pablo 5 <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- &lt; en erî ([[Motî:_lete C|lete C]]) &mdash; [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- === CA === * [[Motî:ca|ca]] === CAB === * [[Motî:cabalance|cabalance]] (f.n.) * [[Motî:cabalancî|cabalancî]] * [[Motî:cabardouxhe|cabardouxhe]] * [[Motî:cabardouxhî|cabardouxhî]] * [[Motî:Cåbaret Walon|Cåbaret Walon]] * [[Motî:cabasse|cabasse]] * [[Motî:cabloncî|cabloncî]] * [[Motî:cabolé|cabolé]] ([[Motî:cabolêye|cabolêye]]) (avou des taetches) * [[Motî:caboleure|caboleure]] * [[Motî:caboure|caboure]] * [[Motî:cabolêye 2|cabolêye]] (cabolêye di crompires) * [[Motî:cabouyî|cabouyî]] * [[Motî:caboye-manaedje|caboye-manaedje]] * [[Motî:cabu|cabu]] === CAC === * [[Motî:cacafougna|cacafougna]] * [[Motî:cacame|cacame]] * [[Motî:cacawete|cacawete]] === CAD === * [[Motî:cado|cado]] * [[Motî:cadorissegnî|cadorissegnî]] === CAF === * [[Motî:cafård|cafård]] * [[Motî:cafårdeus|cafårdeus]] ([[Motî:cafårdeuse|cafårdeuse]]) * [[Motî:cafè|cafè]] * [[Motî:cafrota|cafrota]] * [[Motî:cafrotaedje|cafrotaedje]] * [[Motî:cafrotant|cafrotant]] * [[Motî:cafroter|cafroter]] * [[Motî:cafroteu|cafroteu]] ([[Motî:cafroteuse|cafroteuse]], [[Motî:cafrotresse|cafrotresse]]) * [[Motî:cafroya|cafroya]] * [[Motî:cafroyaedje|cafroyaedje]] * [[Motî:cafroyeure|cafroyeure]] * [[Motî:cafroyî|cafroyî]] * [[Motî:caftåd|caftåd]] ([[Motî:caftåde|caftåde]]) * [[Motî:caftaedje|caftaedje]] * [[Motî:caftea|caftea]] * [[Motî:cafter|cafter]] * [[Motî:cafteu|cafteu]] ([[Motî:cafteuse|cafteuse]], [[Motî:caftêyresse|caftêyresse]]) * [[Motî:caftî|caftî]] ([[Motî:caftresse|caftresse]]) * [[Motî:caftire|caftire]] * [[Motî:caftreye|caftreye]] * [[Motî:ça fwait ki|ça fwait ki]] * [[Motî:cafyî|cafyî]] === CAH === * [[Motî:cahoute|cahoute]] * [[Motî:cahoutreye|cahoutreye]] === CAI === * [[Motî:caime|caime]] (f.n.) * [[Motî:caisse|caisse]] (f.n.) * [[Motî:Caizer|Caizer]] (o.n.) * [[Motî:caizerlik|caizerlik]] (o.n.) === CAK === * [[Motî:cåkêye|cåkêye]] === CAL === * [[Motî:calaedje|calaedje]] * [[Motî:caler|caler]] * [[Motî:cåler|cåler]] * [[Motî:caleze|caleze]] * [[Motî:calezyin|calezyin]] ([[Motî:calezyinne|calezyinne]]) * [[Motî:cålice|cålice]] * [[Motî:caligrafeye|caligrafeye]] * [[Motî:caligrafiaedje|caligrafiaedje]] * [[Motî:caligrafieu|caligrafieu]] ([[Motî:caligrafieuse|caligrafieuse]], [[Motî:caligrafeyresse|caligrafeyresse]]) * [[Motî:caligrafike|caligrafike]] * [[Motî:caligrafyî|caligrafyî]] * [[Motî:calin|calin]] (o.n., li pus corant), [[Motî:calin|calene]] (f.n., råle) * [[Motî:calin|li Calin]] (li Diale) * [[Motî:calin|calin]], [[Motî:calin|calene]] (addj., padvant) * [[Motî:calinreye|calinreye]] (f.n.) * [[Motî:calindjî|calindjî]] (v.c.) ([[Codjowaedje lodjî|Codjowaedje]]) * [[Motî:calistinne|calistinne]] * [[Motî:Calistinne|Calistinne]] * [[Motî:calodjete|calodjete]] * [[Motî:calonaedje|calonaedje]] (o.n.) * [[Motî:Calone|Calone]] (viyaedje et no d' famile) * [[Motî:caloner|caloner]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:caloneu|caloneu]], [[Motî:caloneu|caloneuse]], [[Motî:caloneu|calonresse]] (o.f.n.) * [[Motî:calonî|calonî]] (o.n.) * [[Motî:calonire|calonire]] (f.n.) === CAM === * [[Motî:Cambron-Sint-Vinçant|Cambron-Sint-Vinçant]] * [[Motî:Cambron-Castiô|Cambron-Castiô]] * [[Motî:came|came]] (f.n., åbe ås cames) * [[Motî:campagne|campagne]] === CAN === * [[Motî:canabuze|canabuze]] * [[Motî:canarreye|canarreye]] * [[Motî:cande|cande]] (o.n.) * [[Motî:candjaedje|candjaedje]] * [[Motî:candjåve|candjåve]] * [[Motî:candjeu|candjeu]] ([[Motî:candjeuse|candjeuse]]) * [[Motî:candjî|candjî]] * [[Motî:candjisse|candjisse]] * [[Motî:candjmint|candjmint]] * [[Motî:candlete|candlete]] (f.n.) * [[Motî:candôzer|candôzer]] * [[Motî:canibostea|canibostea]] * [[Motî:canicule|canicule]] (f.n.) * [[Motî:caniculeus|caniculeus]], [[Motî:caniculeuse|caniculeuse]] (addj.) * [[Motî:canifechtone|canifechtone]] (o.f.n.) * [[Motî:canlete 1|canlete]] (tchafete) * [[Motî:canlete 2|canlete]] (pailon) * [[Motî:canlter|canlter]] * [[Motî:canon 1|canon]] (o.n. usteye di guere) * [[Motî:canon 2|canon]] (o.n., råcion d' vén) * [[Motî:çanse|çanse]] * [[Motî:çanslaedje|çanslaedje]] * [[Motî:çanslåve|çanslåve]] * [[Motî:çansler|çansler]] * [[Motî:çansleu|çansleu]], [[Motî:çansleuse|çansleuse]], [[Motî:çanselresse|çanselresse]] * [[Motî:canvolant|canvolant]] * [[Motî:canvolant|canvolansté]] * [[Motî:canvolant|canvolantiveuzmint]] === CAO === * [[Motî:caouxhler|caouxhler]] === CAP === * [[Motî:capindou|capindou]] (f.n., sôre di peme) * [[Motî:capougnaedje|capougnaedje]] * [[Motî:capougneu|capougneu]] ([[Motî:capougneuse|capougneuse]], [[Motî:capougnresse|capougnresse]]) * [[Motî:capougnî|capougnî]] === CAR === * [[Motî:car-|car-]] * [[Motî:carabouya|carabouya]] * [[Motî:caracteristike|caracteristike]] * [[Motî:caramagna|caramagna]] * [[Motî:carbocsile|carbocsile]] (o.n.) * [[Motî:carbocsilike|carbocsilike]] (addj.) * [[Motî:carbocsilaze|carbocsilaze]] (f.n.) * [[Motî:carbonate|carbonate]] (o.n.) * [[Motî:carbone|carbone]] (o.n.) * [[Motî:carbonifere|carbonifere]] (o.n. & addj.) * [[Motî:carbonijhaedje|carbonijhaedje]] (o.n.) * [[Motî:carbonijhî|carbonijhî]] (v.c.) * [[Motî:carbonijhî|carbonijhî]], [[Motî:carbonijheye|carbonijheye]] (addj.) * [[Motî:carbonike|carbonike]] (addj.) * [[Motî:carbonile|carbonile]] (o.n.) * [[Motî:carcan|carcan]] * [[Motî:cardinå|cardinå]] (o.n.) * [[Motî:cardinå|cardinå]] (addj. padrî) * [[Motî:carimadjoye|carimadjoye]] * [[Motî:carimadjoylé|carimadjoylé]] ([[Motî:carimadjoylêye|carimadjoylêye]]) * [[Motî:cariole|cariole]] * [[Motî:cårire 1|cårire]] (f.n.) (ås pires) * [[Motî:cårire 2|cårire]] (f.n.) (mestî) * [[Motî:carioteu|carioteu]] (o.n.) * [[Motî:cårlusse|cårlusse]] * [[Motî:carmojhi|carmojhi]] (v.s.c) * [[Motî:carmoujhner|carmoujhner]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:cårpea|cårpea]] * [[Motî:cårpete|cårpete]] * [[Motî:carwaitî|carwaitî]] === CAS === * [[Motî:Casbork|Casbork]] * [[Motî:caschonêye|caschonêye]] * [[Motî:caschonreye|caschonreye]] * [[Motî:castår|castår]], [[Motî:caståre|caståre]] * [[Motî:castenixheus|castenixheus]], [[Motî:castenixheuse|castenixheuse]] * [[Motî:Castia|Castia]] * [[Motî:castinne|castinne]] * [[Motî:Castiyon|Castiyon]] === CAT === * [[Motî:cataplasse|cataplasse]] (o.n.) * [[Motî:catåre|catåre]] * [[Motî:catastrofe|catastrofe]] [f.n.] * [[Motî:catche 2|catche]] (peme) * [[Motî:catî|catî]], [[Motî:catresse|catresse]] * [[Motî:catibuler|catibuler]] * [[Motî:catourner|catourner]] * [[Motî:Catrene (sinte)|Catrene (sinte)]] * [[Motî:catruceme|catruceme]] * [[Motî:catrucimaedje|catrucimaedje]] * [[Motî:catrucimer|catrucimer]] * [[Motî:catrucimeu|catrucimeu]] ([[Motî:catrucimeuse|catrucimeuse]], [[Motî:catrucemresse 2|catrucemresse]]) * [[Motî:catrucimî|catrucimî]] ([[Motî:catrucemresse 1|catrucemresse]]) * [[Motî:catuzaedje|catuzaedje]] * [[Motî:catuzer|catuzer]] * [[Motî:catuzreye|catuzreye]] === CAV === * [[Motî:cavale|cavale]] === CAW === * [[Motî:cawe|cawe]] (f.n) ** [[Motî:cawe-di-tchet|cawe-di-tchet]] ** [[Motî:cawe-di-tchvå|cawe-di-tchvå]] ** [[Motî:cawe-di-rnåd|cawe-di-rnåd]] * [[Motî:cawé 1|cawé]] (avou ene cawe) ** [[Motî:cawé vier|cawé vier]] * [[Motî:cawé 2|cawé]] (mousmint) * [[Motî:cawea|cawea]] (o.n.) ** [[Motî:cawea-lamea|cawea-lamea]] (mot-criya) * [[Motî:cawet|cawet]] (o.n.) * [[Motî:cawete|cawete]] (f.n.) * [[Motî:caweye|caweye]] (f.n.) * [[Motî:cawêye|cawêye]] (f.n.) * [[Motî:cawiaesse|cawiaesse]] * [[Motî:cawiea|cawiea]] * [[Motî:cawire|cawire]] (f.n.) * [[Motî:cawiron|cawiron]] (o.n.) * [[Motî:cawisse|cawisse]] (o.n.) * [[Motî:cawon|cawon]] (o.n.) * [[Motî:cawri|cawri]] (o.n.) * [[Motî:cawter|cawter]] (v.s.c.) * [[Motî:cawtêye|cawtêye]] (f.n.) * [[Motî:cawyî 1|cawyî]] (v.s.c.; catourner) * [[Motî:cawyî 2|cawyî]] (v.s.c.; bodjî l' cawe) cawon, cawtêye, caweye === CAY === * [[Motî:cayé|cayé]] (o.n.) * [[Motî:cayet|cayet]] (o.n.) * [[Motî:cayô|cayô]] (o.n.) * [[Motî:cayter|cayter]] (v.s.c.) * [[Motî:caytresse|caytresse]] (f.n.) === CAZ === * [[Motî:cåzaedjisse|cåzaedjisse]] (o.f.n.) * [[Motî:cazake|cazake]] * [[Motî:cazakin|cazakin]] * [[Motî:cazawek|cazawek]] (o.n.) * [[Motî:caze|caze]] (f.n., cwårêye plaece po mete åk) * [[Motî:cåze 1|cåze]] (f.n., li pocwè d' åk) ** [[Motî:cåze 1|cåze di, a cåze di, di cåze di]] (divancetire) ** [[Motî:cåze 1|cåze ki, a cåze ki, di cåze ki]] (aloyrecire) * [[Motî:cåze 2|cåze]] (f.n. cåzaedje) * [[Motî:cazer|cazer]] (o.n.) * [[Motî:cåzer 1|cåzer]] (djåzer, v.s.c. codjowaedje bouter). * [[Motî:cåzer 2|cåzer]] (esse cåze di, v.c. codjowaedje bouter). * [[Motî:cåzîlea|cåzîlea]] * [[Motî:cazino|cazino]] * [[Motî:cåzu|cåzu]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] &mdash; &lt; en erî ([[Motî:_lete C|lete C]]) ---- 8032 27702 2004-07-21T12:52:58Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:crakyî]] 8033 27703 2004-07-21T12:53:10Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:cråler]] 8034 41838 2005-10-20T19:11:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitrouk</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrouk</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>strouk</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> crevé bouxhon u bouxhon sins foyes. <I>I n'&nbsp;a pus k'&nbsp;des strouks.</I> <span lang=fr>F. buisson mort.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sitrouk d'&nbsp;åbe</FONT>: [[Motî:sitok|sitok]] d'&nbsp;åbe crevé. <I>On frezé betchtåd ashiou so on strouk s'&nbsp;ecrouke tot magnant des petchales.</I> <I>A droete del sinne, gn årè on strouk d'&nbsp;åbe, po s'&nbsp;ashir.</I> <span lang=fr>F. tronc d'arbre mort.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doirmi come on strouk:</FONT> doirmi sins nou risse di s'&nbsp;rewoeyî. On dit eto: come ene [[Motî:sokete 1|sokete]]. <span lang=fr>F. à poings fermés.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sitrouk di djote</FONT>: [[Motî:burton|burton]] d'&nbsp;djote. <I>I n'&nbsp;a pus k'&nbsp;des strouks di cabu e nosse cotjhea</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. trognon.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sitrouk di dint</FONT>: boket d'&nbsp;dint ki dmeure dins l'&nbsp;djincive. <I>Li vî Tchestea del Rotche ås Tchawes ravize on strouk di dint pierdou dvins ene hårdêye boke</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. chicot.</span> <B>5.</B> boket ki dmeure après l'&nbsp;bodje cwand on-z a dvou côper ene djambe, on bresse, li cawe, ene coxhe d'&nbsp;åbe. <I>I n'&nbsp;a pus k'&nbsp;on strouk.</I> <I>Rade, on-z a nukî ene coide Conte on strouk dimanou d'&nbsp;ene di ses hôtès coxhes, Et les omes saetchèt dsu</I> ([[Henry Simon]]). On dit eto: [[Motî:brostion|brostion]]. <span lang=fr>F. moignon.</span> <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000">vî strouk</FONT>: <I>a)</I> [[Motî:scorion|vî scorion]] ([[Motî:atôtcha|atôtcha]] po on bon soçon) <I>Ess la, vî strouk&nbsp;?</I> <I>b)</I> mot traitant po on vî ome. <I>Li vî strouk, i n'&nbsp;aveut nole poirtire, i moennéve avou ses pîs, i xhufléve, li radio aléve a make</I> (Y. Gourdin). <I>Li dote&nbsp;? Åjhey: li vî strouk m'&nbsp;a atchté on cwårtî dins on novea bildigne</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: vî [[Motî:sicorion|scorion]], u: viye gueuye, u vî [[Motî:stok|stok]], u vî stoumak, u: vî [[Motî:nuk|nuk]]. <span lang=fr>F. vieille branche.</span> Parintêye. * [[Motî:sitroukî (astok)|si stroukî]] (aler astok) 8035 27705 2004-07-22T23:22:28Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitroukî 1</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estroukî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stroukî</B></FONT> <B>I.</B> (<FONT COLOR="#ff0000">si stroukî</FONT>) [v.pr.] <B>1.</B> si treboukî so on [[Motî:sitrouk|strouk]] d'&nbsp;åbe. <I>Dji m'&nbsp;a stroukî disconte ene grande grosse pire, voeyoz vs, et dji n'&nbsp;pou aler pus roed</I> ([[Yvonne Gendarme]]). <span lang=fr>F. se cogner, trébucher.</span> <B>2.</B> vini [[Motî:buker|buker]] a; aler astok conte. <I>I s'&nbsp;a stroukî so l'&nbsp;ouxh</I> ([[E. Dethier]]). <span lang=fr>F. se heurter.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> vini disconte (ene sacwè). <I>Il a stroukî mi oto.</I> <span lang=fr>F. cogner, heurter.</span> <B>2.</B> bouxhî so (ene sakî). <I>Il a stî stroukî.</I> <span lang=fr>F. frapper, rosser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitroukî on côp d'&nbsp;pougn el gueuye:</FONT> fote on pougn al djaive d'&nbsp;ene sakî. <span lang=fr>F. allonger un coup de poing.</span> <B>3.</B> [[Motî:tchôkî|tchôkî]], [[Motî:sititchî|sititchî]]. <I>I m'&nbsp;a stroukî on biyet d'&nbsp;10 uros e m'&nbsp;taxhe.</I> rl a: [[Motî:sitoker|sitoker]]. <span lang=fr>F. glisser.</span> 8036 27706 2004-07-22T23:23:54Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitroukî 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estroukî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stroukî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si stroukî, s' estroukî</FONT>) [v.pr.] [[Motî:ecroukî|s'&nbsp;ecroukî]]. <I>Doudou lyi dene ès cawe å peket, k'&nbsp;i galofe, På trô k'&nbsp;est ås påters; ey i strouke, ey i stofe</I> ([[Michel Renard]]). <span lang=fr>F. s'étrangler.</span> 8037 27707 2004-07-22T17:29:34Z Pablo 5 disfondowe <FONT COLOR="#ff0000"><B>moirxhon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moirxhea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:toursion|toursion]] d'&nbsp;peme. <span lang=fr>F. trognon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mwarchon</FONT>, mwérçon, mwérhon, mwarhon, mérchon; <FONT COLOR="#800080">mwarcha</FONT>, mwércê</span>. Coinrece [[Vervî]] &amp; [[Hôte-Årdene]]. 8038 27708 2004-07-21T23:46:17Z 212.217.117.24 #REDIRECT [[Motî d' El Lovire]] 8039 62298 2006-06-18T21:59:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eo:Dionizo]] [[Categoreye:Mitolodjeye greke]] '''Diyonizosse''' est, dins les [[mitolodjeye greke|croeyances grekes]], li diè des Plantes, aprume del vegne et do vén. C'&nbsp;est l'&nbsp;fi da Dzeusse et da Sémélêye. Il a stî rlomé [[Bacusse]] pås Romins. Li priyaedje a Diyonizosse a aidî å diswalpaedje des dramatikes grekes. L'&nbsp;essegne da '''Diyonizosse''' est on baston lomé '''tour''' (e grek ''thursos''), avou ene rampioûle (u ene vegne) åtoû, et ene carote di sapén å dzeu. [[Motî:tour (di djote)|Ci mot la åreut passé e walon]], po lomer on [[Motî:burton|burton d'&nbsp;djote]], u ene [[Motî:ragosse|ragosse]] di peme. [[bg:Дионис]] [[bs:Dionis]] [[ca:Dionís]] [[da:Dionysos]] [[de:Dionysos]] [[el:Διόνυσος]] [[en:Dionysus]] [[eo:Dionizo]] [[es:Dioniso]] [[fi:Dionysos]] [[fr:Dionysos]] [[gl:Dionisio]] [[he:דיוניסוס]] [[hi:डायोनाइसस]] [[hr:Dioniz]] [[hu:Dionüszosz]] [[it:Dioniso]] [[ja:ディオニュソス]] [[ka:დიონისე]] [[ko:디오니소스]] [[lb:Dionysos]] [[lt:Dionisas]] [[nl:Dionysos]] [[nn:Dionysos]] [[no:Dionysos]] [[pl:Dionizos]] [[pt:Dionísio]] [[ro:Dionis]] [[ru:Дионис]] [[sk:Dionýzos]] [[sr:Дионис]] [[sv:Dionysos]] [[tr:Dionysos]] [[uk:Діоніс]] [[zh:狄俄尼索斯]] 8040 27710 2004-07-21T23:54:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)|toursea]] 8041 27711 2004-07-21T23:55:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)|toursea]] 8042 27712 2004-07-21T23:56:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)|toursion]] 8043 27713 2004-07-21T23:59:35Z Lucyin 16 Djivions dins les motîs coinreces: '''toursion''' tourchon [E1], toûrchon [E1, E213, O0, C1], tôrchon [E1, G152], toûchon [O0, O3], toûrson [E1, E213], doûrson [E1, E213], toûchlon [S117] Tch: tôrsiyon [G152], touron [G152] '''toursea''' toûcha [O0, O4, O3], toûrcha [O0], tûcha [O0] 8044 27714 2004-07-22T17:25:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moirxhon]] 8045 65183 2006-06-24T20:28:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[djulete]], c' est li 206inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 207inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 159 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' djulete]] - [[24 di djulete]] - [[26 di djulete]] - [[27 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Julie]] [[an:25 de chulio]] [[ar:25 يوليو]] [[ast:25 de xunetu]] [[be:25 ліпеня]] [[bg:25 юли]] [[bs:25. juli]] [[ca:25 de juliol]] [[ceb:Hulyo 25]] [[co:25 di lugliu]] [[cs:25. červenec]] [[cv:Утă, 25]] [[cy:25 Gorffennaf]] [[da:25. juli]] [[de:25. Juli]] [[el:25 Ιουλίου]] [[en:July 25]] [[eo:25-a de julio]] [[es:25 de julio]] [[et:25. juuli]] [[eu:Uztailaren 25]] [[fi:25. heinäkuuta]] [[fo:25. juli]] [[fr:25 juillet]] [[frp:25 j·ulyèt]] [[fur:25 di Lui]] [[fy:25 july]] [[ga:25 Iúil]] [[gl:25 de xullo]] [[he:25 ביולי]] [[hr:25. srpnja]] [[hu:Július 25]] [[ia:25 de julio]] [[id:25 Juli]] [[ilo:Julio 25]] [[io:25 di julio]] [[is:25. júlí]] [[it:25 luglio]] [[ja:7月25日]] [[jv:25 Juli]] [[ka:25 ივლისი]] [[ko:7월 25일]] [[ku:25'ê tîrmehê]] [[lb:25. Juli]] [[li:25 juli]] [[lt:Liepos 25]] [[mk:25 јули]] [[ms:25 Julai]] [[nap:25 'e luglio]] [[nl:25 juli]] [[nn:25. juli]] [[no:25. juli]] [[oc:25 de julhet]] [[pam:Juliu 25]] [[pl:25 lipca]] [[pt:25 de Julho]] [[ro:25 iulie]] [[ru:25 июля]] [[scn:25 di giugnettu]] [[sco:25 Julie]] [[simple:July 25]] [[sk:25. júl]] [[sl:25. julij]] [[sq:25 Korrik]] [[sr:25. јул]] [[sv:25 juli]] [[te:జూలై 25]] [[th:25 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 25]] [[tr:25 Temmuz]] [[tt:25. Yül]] [[uk:25 липня]] [[vi:25 tháng 7]] [[war:Hulyo 25]] [[zh:7月25日]] 8046 65188 2006-06-24T20:29:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[djulete]], c' est li 207inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 208inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 158 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 di djulete]] - [[25 di djulete]] - [[27 di djulete]] - [[28 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Julie]] [[an:26 de chulio]] [[ar:26 يوليو]] [[ast:26 de xunetu]] [[be:26 ліпеня]] [[bg:26 юли]] [[bs:26. juli]] [[ca:26 de juliol]] [[ceb:Hulyo 26]] [[co:26 di lugliu]] [[cs:26. červenec]] [[cv:Утă, 26]] [[cy:26 Gorffennaf]] [[da:26. juli]] [[de:26. Juli]] [[el:26 Ιουλίου]] [[en:July 26]] [[eo:26-a de julio]] [[es:26 de julio]] [[et:26. juuli]] [[eu:Uztailaren 26]] [[fi:26. heinäkuuta]] [[fo:26. juli]] [[fr:26 juillet]] [[frp:26 j·ulyèt]] [[fur:26 di Lui]] [[fy:26 july]] [[ga:26 Iúil]] [[gl:26 de xullo]] [[he:26 ביולי]] [[hr:26. srpnja]] [[hu:Július 26]] [[ia:26 de julio]] [[id:26 Juli]] [[ilo:Julio 26]] [[io:26 di julio]] [[is:26. júlí]] [[it:26 luglio]] [[ja:7月26日]] [[jv:26 Juli]] [[ka:26 ივლისი]] [[ko:7월 26일]] [[ku:26'ê tîrmehê]] [[lb:26. Juli]] [[li:26 juli]] [[lt:Liepos 26]] [[mk:26 јули]] [[ms:26 Julai]] [[nap:26 'e luglio]] [[nl:26 juli]] [[nn:26. juli]] [[no:26. juli]] [[oc:26 de julhet]] [[pam:Juliu 26]] [[pl:26 lipca]] [[pt:26 de Julho]] [[ro:26 iulie]] [[ru:26 июля]] [[scn:26 di giugnettu]] [[simple:July 26]] [[sk:26. júl]] [[sl:26. julij]] [[sq:26 Korrik]] [[sr:26. јул]] [[sv:26 juli]] [[te:జూలై 26]] [[th:26 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 26]] [[tr:26 Temmuz]] [[tt:26. Yül]] [[uk:26 липня]] [[vi:26 tháng 7]] [[war:Hulyo 26]] [[zh:7月26日]] 8047 65193 2006-06-24T20:30:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[djulete]], c' est li 208inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 209inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 157 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 di djulete]] - [[26 di djulete]] - [[28 di djulete]] - [[29 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Julie]] [[als:27. Juli]] [[an:27 de chulio]] [[ar:27 يوليو]] [[ast:27 de xunetu]] [[be:27 ліпеня]] [[bg:27 юли]] [[bs:27. juli]] [[ca:27 de juliol]] [[ceb:Hulyo 27]] [[co:27 di lugliu]] [[cs:27. červenec]] [[cv:Утă, 27]] [[cy:27 Gorffennaf]] [[da:27. juli]] [[de:27. Juli]] [[el:27 Ιουλίου]] [[en:July 27]] [[eo:27-a de julio]] [[es:27 de julio]] [[et:27. juuli]] [[eu:Uztailaren 27]] [[fi:27. heinäkuuta]] [[fo:27. juli]] [[fr:27 juillet]] [[frp:27 j·ulyèt]] [[fur:27 di Lui]] [[fy:27 july]] [[ga:27 Iúil]] [[gl:27 de xullo]] [[he:27 ביולי]] [[hr:27. srpnja]] [[hu:Július 27]] [[ia:27 de julio]] [[id:27 Juli]] [[ilo:Julio 27]] [[io:27 di julio]] [[is:27. júlí]] [[it:27 luglio]] [[ja:7月27日]] [[jv:27 Juli]] [[ka:27 ივლისი]] [[ko:7월 27일]] [[ku:27'ê tîrmehê]] [[la:27 Iulii]] [[lb:27. Juli]] [[li:27 juli]] [[lt:Liepos 27]] [[mk:27 јули]] [[ms:27 Julai]] [[nap:27 'e luglio]] [[nl:27 juli]] [[nn:27. juli]] [[no:27. juli]] [[oc:27 de julhet]] [[os:27 июлы]] [[pam:Juliu 27]] [[pl:27 lipca]] [[pt:27 de Julho]] [[ro:27 iulie]] [[ru:27 июля]] [[scn:27 di giugnettu]] [[sco:27 Julie]] [[simple:July 27]] [[sk:27. júl]] [[sl:27. julij]] [[sq:27 Korrik]] [[sr:27. јул]] [[sv:27 juli]] [[te:జూలై 27]] [[th:27 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 27]] [[tr:27 Temmuz]] [[tt:27. Yül]] [[uk:27 липня]] [[vi:27 tháng 7]] [[war:Hulyo 27]] [[zh:7月27日]] 8048 65198 2006-06-24T20:31:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[djulete]], c' est li 209inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 210inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 156 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[26 di djulete]] - [[27 di djulete]] - [[29 di djulete]] - [[30 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Julie]] [[an:28 de chulio]] [[ar:28 يوليو]] [[ast:28 de xunetu]] [[be:28 ліпеня]] [[bg:28 юли]] [[bs:28. juli]] [[ca:28 de juliol]] [[ceb:Hulyo 28]] [[co:28 di lugliu]] [[cs:28. červenec]] [[cv:Утă, 28]] [[cy:28 Gorffennaf]] [[da:28. juli]] [[de:28. Juli]] [[el:28 Ιουλίου]] [[en:July 28]] [[eo:28-a de julio]] [[es:28 de julio]] [[et:28. juuli]] [[eu:Uztailaren 28]] [[fi:28. heinäkuuta]] [[fo:28. juli]] [[fr:28 juillet]] [[frp:28 j·ulyèt]] [[fur:28 di Lui]] [[fy:28 july]] [[ga:28 Iúil]] [[gl:28 de xullo]] [[he:28 ביולי]] [[hr:28. srpnja]] [[hu:Július 28]] [[ia:28 de julio]] [[id:28 Juli]] [[ilo:Julio 28]] [[io:28 di julio]] [[is:28. júlí]] [[it:28 luglio]] [[ja:7月28日]] [[jv:28 Juli]] [[ka:28 ივლისი]] [[ko:7월 28일]] [[ku:28'ê tîrmehê]] [[lb:28. Juli]] [[li:28 juli]] [[lt:Liepos 28]] [[mk:28 јули]] [[ms:28 Julai]] [[nap:28 'e luglio]] [[nl:28 juli]] [[nn:28. juli]] [[no:28. juli]] [[oc:28 de julhet]] [[pam:Juliu 28]] [[pl:28 lipca]] [[pt:28 de Julho]] [[ro:28 iulie]] [[ru:28 июля]] [[scn:28 di giugnettu]] [[sco:28 Julie]] [[simple:July 28]] [[sk:28. júl]] [[sl:28. julij]] [[sq:28 Korrik]] [[sr:28. јул]] [[sv:28 juli]] [[te:జూలై 28]] [[th:28 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 28]] [[tr:28 Temmuz]] [[tt:28. Yül]] [[uk:28 липня]] [[vi:28 tháng 7]] [[war:Hulyo 28]] [[zh:7月28日]] 8049 65203 2006-06-24T20:32:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[djulete]], c' est li 210inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 211inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 155 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[27 di djulete]] - [[28 di djulete]] - [[30 di djulete]] - [[31 di djulete]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Julie]] [[an:29 de chulio]] [[ar:29 يوليو]] [[ast:29 de xunetu]] [[be:29 ліпеня]] [[bg:29 юли]] [[bs:29. juli]] [[ca:29 de juliol]] [[ceb:Hulyo 29]] [[co:29 di lugliu]] [[cs:29. červenec]] [[cv:Утă, 29]] [[cy:29 Gorffennaf]] [[da:29. juli]] [[de:29. Juli]] [[el:29 Ιουλίου]] [[en:July 29]] [[eo:29-a de julio]] [[es:29 de julio]] [[et:29. juuli]] [[eu:Uztailaren 29]] [[fi:29. heinäkuuta]] [[fo:29. juli]] [[fr:29 juillet]] [[frp:29 j·ulyèt]] [[fur:29 di Lui]] [[fy:29 july]] [[ga:29 Iúil]] [[gl:29 de xullo]] [[he:29 ביולי]] [[hr:29. srpnja]] [[hu:Július 29]] [[ia:29 de julio]] [[id:29 Juli]] [[ilo:Julio 29]] [[io:29 di julio]] [[is:29. júlí]] [[it:29 luglio]] [[ja:7月29日]] [[jv:29 Juli]] [[ka:29 ივლისი]] [[ko:7월 29일]] [[ku:29'ê tîrmehê]] [[lb:29. Juli]] [[li:29 juli]] [[lt:Liepos 29]] [[mk:29 јули]] [[ms:29 Julai]] [[nap:29 'e luglio]] [[nl:29 juli]] [[nn:29. juli]] [[no:29. juli]] [[oc:29 de julhet]] [[pam:Juliu 29]] [[pl:29 lipca]] [[pt:29 de Julho]] [[ro:29 iulie]] [[ru:29 июля]] [[scn:29 di giugnettu]] [[simple:July 29]] [[sk:29. júl]] [[sl:29. julij]] [[sq:29 Korrik]] [[sr:29. јул]] [[sv:29 juli]] [[te:జూలై 29]] [[th:29 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 29]] [[tr:29 Temmuz]] [[tt:29. Yül]] [[uk:29 липня]] [[vi:29 tháng 7]] [[war:Hulyo 29]] [[zh:7月29日]] 8050 65212 2006-06-24T20:33:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesses nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 di [[djulete]], c' est li 211inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 212inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 154 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[28 di djulete]] - [[29 di djulete]] - [[31 di djulete]] - [[1î d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Julie]] [[an:30 de chulio]] [[ar:30 يوليو]] [[ast:30 de xunetu]] [[be:30 ліпеня]] [[bg:30 юли]] [[bs:30. juli]] [[ca:30 de juliol]] [[ceb:Hulyo 30]] [[co:30 di lugliu]] [[cs:30. červenec]] [[cv:Утă, 30]] [[cy:30 Gorffennaf]] [[da:30. juli]] [[de:30. Juli]] [[el:30 Ιουλίου]] [[en:July 30]] [[eo:30-a de julio]] [[es:30 de julio]] [[et:30. juuli]] [[eu:Uztailaren 30]] [[fi:30. heinäkuuta]] [[fo:30. juli]] [[fr:30 juillet]] [[frp:30 j·ulyèt]] [[fur:30 di Lui]] [[fy:30 july]] [[ga:30 Iúil]] [[gl:30 de xullo]] [[he:30 ביולי]] [[hr:30. srpnja]] [[hu:Július 30]] [[ia:30 de julio]] [[id:30 Juli]] [[ilo:Julio 30]] [[io:30 di julio]] [[is:30. júlí]] [[it:30 luglio]] [[ja:7月30日]] [[jv:30 Juli]] [[ka:30 ივლისი]] [[ko:7월 30일]] [[ku:30'ê tîrmehê]] [[lb:30. Juli]] [[li:30 juli]] [[lt:Liepos 30]] [[mk:30 јули]] [[ms:30 Julai]] [[nap:30 'e luglio]] [[nl:30 juli]] [[nn:30. juli]] [[no:30. juli]] [[oc:30 de julhet]] [[pam:Juliu 30]] [[pl:30 lipca]] [[pt:30 de Julho]] [[ro:30 iulie]] [[ru:30 июля]] [[scn:30 di giugnettu]] [[simple:July 30]] [[sk:30. júl]] [[sl:30. julij]] [[sq:30 Korrik]] [[sr:30. јул]] [[sv:30 juli]] [[te:జూలై 30]] [[th:30 กรกฎาคม]] [[tl:Hulyo 30]] [[tr:30 Temmuz]] [[tt:30. Yül]] [[uk:30 липня]] [[vi:30 tháng 7]] [[war:Hulyo 30]] [[zh:7月30日]] 8051 65381 2006-06-28T10:11:31Z Karima 106 /* SIN */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- &lt; en erî ([[Motî:_lete S|lete S]]) &mdash; [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- ===SI=== * [[Motî:si 3|si]] (note di muzike) ===SIB=== * [[Motî:sibara|sibara]] / [[Motî:sbara|sbara]] (o.n.) * [[Motî:sibaraedje|sibaraedje]] / [[Motî:sbaraedje|sbaraedje]] (o.n.) * [[Motî:sibarant|sibarant]] / [[Motî:sbarant|sbarant]], [[Motî:sibarante|sibarante]] / [[Motî:sbarante|sbarante]] (addj. purade padvant) * [[Motî:sibaré|sibaré]] / [[Motî:sbaré|sbaré]], [[Motî:sibarêye|sibarêye]] / [[Motî:sbarêye|sbarêye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:sibarer|sibarer]] / [[Motî:sbarer|sbarer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sibareur|sibareur]] / [[Motî:sbareur|sbareur]] (f.n.) * [[Motî:sibareus|sibareus]] / [[Motî:sbareus|sbareus]]; [[Motî:sibareuse|sibareuse]] / [[Motî:sbareuse|sbareuse]] (addj. purade padvant) * [[Motî:sibarmint|sibarmint]] / [[Motî:sbarmint|sbarmint]] (o.n.) * [[Motî:sibaroe|sibaroe]] / [[Motî:sbaroe|sbaroe]] (o.n.) * [[Motî:sibeuler|sibeuler]] / [[Motî:sbeuler|sbeuler]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:siblåwe|siblåwe]] / [[Motî:siblåwe|sblåwe]] (addj. todi padvant) * [[Motî:siblawi|siblawi]] / [[Motî:siblawi|sblawi]] (v.c., codjowaedje fini) * [[Motî:siblawter|siblawter]] / [[Motî:siblawter|sblawter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:siblawtaedje|siblawtaedje]] / [[Motî:siblawtaedje|sblawtaedje]] (o.n.) * [[Motî:siblawtant|siblawtant]] / [[Motî:siblawtant|sblawtant]], [[Motî:siblawtant|siblawtante]] / [[Motî:siblawtant|sblawtante]] (addj., purade padvant) ===SIC=== * [[Motî:sicalot|sicalot]] / [[Motî:scalot|scalot]] * [[Motî:sicanfår|sicanfår]] (råle) / [[Motî:sicanfår|scanfår]] (o.n.) * [[Motî:Sicåssene|Sicåssene]] / [[Motî:Scåssene|Scåssene]] * [[Motî:sicavetche|sicavetche]] / [[Motî:scavetche|scavetche]] (o.n.) * [[Motî:siclairi|siclairi]] / [[Motî:sclairi|sclairi]] (v.s.c., codjowaedje fini) * [[Motî:siclatchî|siclatchî]] / [[Motî:siclatchî|sclatchî]] (v.s.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:sicleyi|sicleyi]] / [[Motî:sicleyi|scleyi]] * [[Motî:sicramaedje|sicramaedje]] / [[Motî:sicramaedje|scramaedje]] (o.n.) * [[Motî:sicramer|sicramer]] / [[Motî:sicramer|scramer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sicoperner|sicoperner]] / [[Motî:scoperner|scoperner]] (v.c) * [[Motî:sicorion|sicorion]] / [[Motî:scorion|scorion]] * [[Motî:Sicôsse|Sicôsse]], [[Motî:Sicôsse|Scôsse]] ** [[Motî:Sicôsse|vint di Scôsse]] * [[Motî:Sicôswès|Sicôswès]] / [[Motî:Sicôswès|Scôswès]], [[Motî:Sicôswès|Sicôswesse]] / [[Motî:Sicôswès|Sicôswesse]] * [[Motî:sicoxhî|sicoxhî]] / [[Motî:scoxhî|scoxhî]] * [[Motî:sicraifiaedje|sicraifiaedje]], / [[Motî:scraifiaedje|scraifiaedje]] (o.n.) * [[Motî:sicraifyî|si scraifyî]] (v.pr. codjowaedje tcheryî) * [[Motî:sicraifyî|sicraifyî]], [[Motî:sicraifieye|sicraifieye]] / [[Motî:scraifyî|scraifyî]], [[Motî:scraifieye|scraifieye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:sicrijha|sicrijha]] / [[Motî:sicrijha|scrijha]] (o.n.) * [[Motî:sicrijhaedje|sicrijhaedje]] / [[Motî:sicrijhaedje|scrijhaedje]] (o.n.) * [[Motî:sicrijhåve|sicrijhåve]] / [[Motî:sicrijhåve|scrijhåve]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:sicrijheu|sicrijheu]] / [[Motî:sicrijheu|scrijheu]], [[Motî:sicrijheu|sicrijheuse]] / [[Motî:sicrijheu|scrijheuse]] (o.f.n.) * [[Motî:sicrire|sicrire]] / [[Motî:sicrire|scrire]] (v., codjowaedje dire) * [[Motî:sicrirece|sicrirece]] / [[Motî:sicrirece|scrirece]] (f.n.) * [[Motî:sicrijheu|sicriresse]] / [[Motî:sicrijheu|scriresse]] (f.n.) * [[Motî:sicrîta|sicrîta]] / [[Motî:sicrîta|scrîta]] (f.n.) * [[Motî:sicroter|sicroter]] / [[Motî:scroter|scroter]] * [[Motî:sicwårer|sicwårer]] / [[Motî:sicwårer|scwårer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sicwater|sicwater]] / [[Motî:scwater|scwater]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sicwere|sicwere]] (råle) / [[Motî:sicwere|scwere]] (o.n.) ===SID=== * [[Motî:sida|sida]] (o.n.) * [[Motî:sidateu|sidateu]], [[Motî:sidateuse|sidateuse]] (o.f.n.) * [[Motî:sidol|sidol]] ===SIG=== * [[Motî:signataire|signataire]] * [[Motî:signateure|signateure]] * [[Motî:signeur|signeur]] * [[Motî:signeurreye|signeurreye]] * [[Motî:sigoter|sigoter]] / [[Motî:sgoter|sgoter]] * [[Motî:sigotoe|sigotoe]] / [[Motî:sgotoe|sgotoe]] ===SIK=== * [[Motî:sikelete|sikelete]] / [[Motî:skelete|skelete]] (o.n.) * [[Motî:sikelin|sikelin]] / [[Motî:skelin|skelin]] (o.n.) * [[Motî:sikepiaedje|sikepiaedje]] / [[Motî:skepiaedje|skepiaedje]] (o.n.) * [[Motî:sikepiance|sikepiance]] / [[Motî:skepiance|skepiance]] (f.n.) * [[Motî:sikepyî|sikepyî]] / [[Motî:skepyî|skepyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî) * [[Motî:sikepyî|sikepyî]] / [[Motî:skepyî|skepyî]], [[Motî:sikepieye|sikepieye]] / [[Motî:skepieye|skepieye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:sikernaxhe|sikernaxhe]] / [[Motî:sikernaxhe|skernaxhe]] (f.n.) * [[Motî:siketer|siketer]] / [[Motî:sketer|sketer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sikeyes|sikeyes]] / [[Motî:skeyes|skeyes]] (f.n.t.pl) * [[Motî:sikiåte|sikiåte]] [o.f.n.] ===SIL=== * [[Motî:silanblok|silanblok]] (o.n) * [[Motî:silince|silince]] (o.n.) ===SIM=== * [[Motî:simoxhî|simoxhî]] / [[Motî:smoxhî|smoxhî]] (v.c.) ===SIN=== * [[Motî:sinaedje|sinaedje]] * [[Motî:sincieus|sincieus]], [[Motî:sincieuse|sincieuse]] (o.f.n. & addj. purade padvant) * [[Motî:sincieuzmint|sincieuzmint]] (adv.) * [[Motî:siné|siné]] * [[Motî:siner|siner]] * [[Motî:sineu|sineu]], [[Motî:sineuse|sineuse]], [[Motî:sinresse|sinresse]] * [[Motî:sinker|sinker]](v.c) * [[Motî:sinonime|sinonime]] * [[Motî:sinonime|sinonimeye]] * [[Motî:sinss|sinss]] (foûme codjowêye di [[Motî:sinti|sinti]]) * [[Motî:sint|sint]], [[Motî:sinte|sinte]] (o.f.n. & addj., todi padvant) ** [[Motî:sint-bwès|sint-bwès]] (o.n.) ** [[Motî:Sint-Djhan|Sint-Djhan]] (moumint d' l' anêye) ** [[Motî:Sint-Djôr|Sint-Djôr]] (viyaedje) ** [[Motî:Sint-Djôr|Sint-Djwer]] (viyaedje) ** [[Motî:Sint-Djuråd|Sint-Djuråd]] (viyaedje) ** [[Motî:Sint-Må|Sint-Må]] (viyaedjes) *** [[Motî:Sint-Må-dlé-Nameur|Sint-Må-dlé-Nameur]] (F. ''Saint-Marc'') *** [[Motî:Sint-Må-dlé-Vierton|Sint-Må-dlé-Vierton]] (F. ''Saint-Mard'') ** [[Motî:Sint-Mår|Sint-Mår]] (F. ''Saint-Maur'', viyaedje dilé Tournai) ** [[Motî:Sint-Marcou|Sint-Marcou]] (hamtea) ** [[Motî:Sint-Medåd|Sint-Medåd]] (viyaedje) ** [[Motî:Sint-Nicolai|Sint-Nicolai]] * [[Motî:sinta|sinta]] * [[Motî:sintaedje|sintaedje]] * [[Motî:sinte 1|sinte]] (femrin di [[Motî:sint|sint]]) * [[Motî:sinte 2|sinte]] (dins: pî-sinte) * [[Motî:sinteu|sinteu]] ([[Motî:sinteuse|sinteuse]], [[Motî:sintresse|sintresse]]) * [[Motî:sinti|sinti]] * [[Motî:sintince|sintince]] ===SIP=== * [[Motî:sipå-orandje|sipå-orandje]] (råle mins erîlé) / [[Motî:sipå-orandje|spå-orandje]] (o.n.) * [[Motî:sipadon|sipadon]] / [[Motî:spadon|spadon]] (o.n.) * [[Motî:sipahi|sipahi]] / [[Motî:spahi|spahi]] (o.n.) * [[Motî:sipeler|sipeler]] / [[Motî:speler|speler]] * [[Motî:sipepieus|sipepieus]] / [[Motî:spepieus|spepieus]] * [[Motî:sipepieuzmint|sipepieuzmint]] / [[Motî:spepieuzmint|spepieuzmint]] * [[Motî:sipepyî|sipepyî]] / [[Motî:spepyî|spepyî]] * [[Motî:spér|sipér]] (råle) / [[Motî:spér|spér]] (pacô minme après cossoune) (o.n.) * [[Motî:sipigne|sipigne]] / [[Motî:sipigne|spigne]] (f.n.) * [[Motî:sipinoke|sipinoke]] / [[Motî:spinoke|spinoke]] (o.n. u f.n.) * [[Motî:sipinokidî|sipinokidî]] / [[Motî:spinokidî|spinokidî]] (o.n.) * [[Motî:sipirou|sipirou]] / [[Motî:spirou|spirou]] (o.n.) * [[Motî:sipitant|sipitant]] * [[Motî:sipite|sipite]] (f.n.) * [[Motî:sipîter|sipîter]] (v.c.) * [[Motî:sipiter|sipiter]] / [[Motî:spiter|spiter]] (v.c., codjowaedje bouter) ** [[Motî:sipite-azès-iys|sipite-azès-iys]] (o.n.) ** [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]] (vierbire å spitron, sins coplemint) ** [[Motî:sipiter foû|sipiter foû]] [vierbire a spitron, sins coplemint] * [[Motî:sipiteure|sipiteure]] (f.n.) * [[Motî:sipitrea|sipitrea]] [o.n.] * [[Motî:sipitron|sipitron]] [o.n.] * [[Motî:sipitroûle|sipitroûle]] (f.n.) * [[Motî:sipiturî|sipiturî]] (o.n.) * [[Motî:siplincant|siplincant]] / [[Motî:siplincant|splincant]] (addj., purade padvant) * [[Motî:siplinctant|siplinctant]] / [[Motî:siplinctant|splinctant]] (addj., purade padvant) * [[Motî:siplincter|siplincter]] / [[Motî:siplincter|splincter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:siplinker|siplinker]] / [[Motî:siplinker|splinker]] (v.s.c., codjowaedje viker) * [[Motî:siplinke|siplinke]] / [[Motî:siplinke|splinke]] (f.n.) * [[Motî:Sipetin|Sipetin]] / [[Motî:Sipetin|li Spetin]] ([[crodjambot]]) * [[Motî:sipotchaedje|sipotchaedje]] / [[Motî:spotchaedje|spotchaedje]] (o.n.) * [[Motî:sipotchåve|sipotchåve]] / [[Motî:spotchåve|spotchåve]] (addj.) * [[Motî:sipotcheu|sipotcheu]], [[Motî:sipotcheuse|sipotcheuse]] u [[Motî:sipotchresse|sipotchresse]] / [[Motî:spotcheu|spotcheu]], [[Motî:spotcheuse|spotcheuse]] u [[Motî:spotchresse|spotchresse]] (o.f.n.) * [[Motî:sipotcheye|sipotcheye]] / [[Motî:spotcheye|spotcheye]] (f.n.) * [[Motî:sipotchî|sipotchî]] / [[Motî:spotchî|spotchî]] (v.c.) * [[Motî:sipotchire|sipotchire]] / [[Motî:spotchire|spotchire]] (f.n.) * [[Motî:sipotchoe|sipotchoe]] / [[Motî:spotchoe|spotchoe]] (o.n.) * [[Motî:sipoujhî|sipoujhî]] / [[Motî:sipoujhî|spoujhî]] (viebe) * [[Motî:sipoujhî|sipoujhî]], [[Motî:sipoujhî|sipoujheye]] (addjectif) * [[Motî:sipoujhî|sipoujhete]] * [[Motî:sipoûlaedje|sipoûlaedje]] / [[Motî:spoûlaedje|spoûlaedje]] * [[Motî:sipoûle|sipoûle]] / [[Motî:sipoûle|spoûle]] * [[Motî:sipoûler|sipoûler]] / [[Motî:spoûler|spoûler]] * [[Motî:sipoûleu|sipoûleu]] / [[Motî:spoûleu|spoûleu]], [[Motî:spoûleuse|spoûleuse]], [[Motî:spoûlresse|spoûlresse]] * [[Motî:sipoûlêye|sipoûlêye]] / [[Motî:spoûlêye|spoûlêye]] * [[Motî:sipoûlinne|sipoûlinne]] / [[Motî:spoûlinne|spoûlinne]] * [[Motî:sipoûloe|sipoûloe]] / [[Motî:spoûloe|spoûloe]] * [[Motî:sipozer|sipozer]] / [[Motî:spozer|spozer]] * [[Motî:siprecter|siprecter]] / [[Motî:sprecter|sprecter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:siprecteu|siprecteu]] / [[Motî:sprecteu|sprecteu]], [[Motî:siprecteuse|siprecteuse]] / [[Motî:sprecteuse|sprecteuse]] u [[Motî:siprectêyresse|siprectêyresse]] / [[Motî:sprectêyresse|sprectêyresse]] (o.f.n.) === SIR === * [[Motî:sir|sir]], [[Motî:sir|sire]] (addj., todi padvant) * [[Motî:sire|sire]] (o.n., atôtchant no po on rwè) * [[Motî:siringue|siringue]] / [[Motî:sringue|sringue]] (f.n.) * [[Motî:sirôpe|sirôpe]] (f.n.) === SIS === * [[Motî:sistematicmint|sistematicmint]] (adv.) * [[Motî:sistematike|sistematike]] (addj., todi padrî) * [[Motî:sistinme|sistinme]] (o.n.) ===SIT=== * [[Motî:sitadje|sitadje]] / [[Motî:sitadje|stadje]] (o.n.) * [[Motî:sitadjaire|sitadjaire]] / [[Motî:sitadjaire|stadjaire]] (o.f.n.) * [[Motî:sitala|sitala]] / [[Motî:stala|stala]] * [[Motî:sitalag|sitalag]] / [[Motî:stalag|stalag]] * [[Motî:sitår|sitår]] / [[Motî:står|står]] (f.n.) * [[Motî:sitåtche|sitåtche]] / [[Motî:ståtche|ståtche]] * [[Motî:sitatowe|sitatowe]] / [[Motî:statowe|statowe]] * [[Motî:siter|siter]] / [[Motî:ster|ster]] (o.n.) * [[Motî:sitî 1|sitî]] / [[Motî:stî 1|stî]] (pårticipe erirece do viebe esse) * [[Motî:sitî 2|sitî]] / [[Motî:stî 2|stî]] (o.n.; viye muzeure) * [[Motî:sitiede|sitiede]] / [[Motî:sitiede|stiede]] (v.c., codjowaedje dispåde) * [[Motî:sitocaesse|sitocaesse]] / [[Motî:stocaesse|stocaesse]] (addj. &amp; o.f.n) * [[Motî:sitofer|sitofer]] / [[Motî:stofer|stofer]] * [[Motî:sitoide|sitoide]] / [[Motî:stoide|stoide]] (v.c., codjowaedje dispåde) * [[Motî:sitoirdoe|sitoirdoe]] / [[Motî:stoirdoe|stoirdoe]] (o.n.) * [[Motî:sitoirtchî|sitoirtchî]] / [[Motî:sitoirtchî|stoirtchî]] (v., codjowaedje hertchî) * [[Motî:sitok|sitok]] / [[Motî:stok|stok]] (o.n.) * [[Motî:sitoké|sitoké]] / [[Motî:stoké|stoké]], [[Motî:sitokêye 2|sitokêye]] / [[Motî:stokêye 2|stokêye]] (addj., purade padvant &amp; o.f.n.) * [[Motî:sitokhåm|sitokhåm]] / [[Motî:stokhåm|stokhåm]] * [[Motî:sitotche|sitotche]] / [[Motî:sitotche|stotche]] (o.n.) * [[Motî:sitotchet|sitotchet]] / [[Motî:sitotchet|stotchet]] (o.n.) * [[Motî:sitotchî|sitotchî]] / [[Motî:sitotchî|stotchî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:sitouve|sitouve]] / [[Motî:stouve|stouve]] (f.n.) * [[Motî:sitouvêye|sitouvêye]] / [[Motî:stouvêye|stouvêye]] (f.n.) * [[Motî:sitrimaedje|sitrimaedje]] / [[Motî:strimaedje|strimaedje]] (o.n.) * [[Motî:sitrime|sitrime]] / [[Motî:strime|strime]] (f.n.) * [[Motî:sitrimer|sitrimer]] / [[Motî:strimer|strimer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:sitritchaedje|sitritchaedje]] / [[Motî:stritchaedje|stritchaedje]] * [[Motî:sitritchete|sitritchete]] / [[Motî:stritchete|stritchete]] * [[Motî:sitritchî|sitritchî]] / [[Motî:stritchî|stritchî]] * [[Motî:sitritchon|sitritchon]] / [[Motî:stritchon|stritchon]] * [[Motî:sitron|sitron]] / [[Motî:sitron|stron]] (o.n.) * [[Motî:sitronnant|sitronnant]] / [[Motî:stronnant|stronnant]] * [[Motî:sitronner|sitronner]] / [[Motî:stronner|stronner]] * [[Motî:sitrouk|sitrouk]] / [[Motî:strouk|strouk]] * [[Motî:sitroukî (astok)|sitroukî]]; [[Motî:sitroukî (astok)|si stroukî]] (aler astok) * [[Motî:sitroukî (ecroukî)|si stroukî]] (s' ecroukî) * [[Motî:sitrûlaedje|sitrûlaedje]] / [[Motî:strûlaedje|strûlaedje]] * [[Motî:sitrûler|sitrûler]] / [[Motî:strûler|strûler]] === SIV=== * [[Motî:sivierba|sivierba]] / [[Motî:sivierba|svierba]] (o.n.) * [[Motî:sivinter|ès sivinter]] / [[Motî:sivinter|si svinter]] (v.s.c., codjowaedje bouter) ===SIZ=== * [[Motî:sizea|sizea]] * [[Motî:sizet|sizet]] * [[Motî:sizon|sizon]] (o.n) * [[Motî:sizrê|sizrê]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] &mdash; &lt; en erî ([[Motî:_lete S|lete S]]) ---- 8052 27722 2004-07-22T23:32:20Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:sitrouk]] 8053 27723 2004-07-22T23:33:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrouk]] 8054 27724 2004-07-22T23:36:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebeli</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:rabeazi|rabeazi]]. <span lang=fr>F. embellir.</span> Disfondowes: ambèli, èbèli. 8055 27725 2004-07-22T23:42:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eberner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:manni|manni]]. <span lang=fr>F. salir.</span> <B>2.</B> [[Motî:kimincî|kimincî]] (èn ovraedje k'&nbsp;on n'&nbsp;finixh nén). <I>T'&nbsp;ebernêyes trinte-shijh ovraedjes et-z î tchicter tenawete, et al fén des féns, leyî totafwait e plan, hatche et matche</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. entreprendre, commencer.</span> Etimolodjeye: bodje "bern-" (brén, rl a: [[Motî:bernate|bernate]]), betchete e- (mete dins l'&nbsp;bernate). Disfondowes: abèrner, aburner, <FONT COLOR="#800080">èberner</FONT>. 8056 27726 2004-07-22T23:44:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eclairer</B></FONT> [v.c.] [[Motî:loumer|loumer]]. Etimolodjeye: Calcaedje (disconsyî) do F. "<span lang=fr>éclairer</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eclairaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:loumiraedje|loumiraedje]] (sistinme di loumaedje avou des loumires electrikes). 8057 27727 2004-07-22T23:45:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebrocåcion</B></FONT> [f.n.] pomåde foirt aiwisse, eschandixhante, k'&nbsp;on s'&nbsp;kifroye li coir avou, po-z aswadji ene coixheure, u po s'&nbsp;afroyî divant d'&nbsp;fé do spôrt. <I>Vos vs kifroyroz l'&nbsp;coixheure avou d'&nbsp;l'&nbsp;ebrocåcion.</I> rl a: [[Motî:canfré|canfré]], [[Motî:londa|londa]]. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"embrocacion"</span>, 1950. 8058 27728 2004-07-22T23:46:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eclairer]] 8059 36140 2005-07-29T21:28:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebertaker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> (v.v.m.) mete (on codåné) ås fiers el berteke. rl a: [[Motî:efirdjî|efirdjî]]. <span lang=fr>F. enchaîner, mettre aux fers.</span> <B>2.</B> (må) adjinçner, (må) [[Motî:basti|basti]]. <I>Les schafoteus d'&nbsp;tcherpetîs ont må ebertaké leu conterwè</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:abocter|abocter]], [[Motî:edjéndjoler|edjéndjoler]]. <span lang=fr>F. (mal) agencer.</span> <B>3.</B> rastrinde li plaece, tot djåzant di gros cayets, di vîs canteas. <I>Dji so tote ebertakêye avou tos ces cayets la</I> (ramexhné pa M. Francard). rl a: [[Motî:ehaler|ehaler]]. <span lang=fr>F. encombrer.</span> <B>4.</B> [[Motî:ecramyî|ecramyî]]. <I>El tchén m'&nbsp;aveut ebertaké dins s'&nbsp;tchinne</I> (W. Bal). <I>Li Bon Diu ebertake voltî ses voyes</I> (novele da J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. entortiller.</span> <B>5.</B> emantchî (haper des cwårs pa on trompeu martchî). rl a: [[Motî:egayoler|egayoler]], [[Motî:epotiker|epotiker]]. <span lang=fr>F. duper, mettre en mauvaise posture.</span> <B>6.</B> fé èn efant (del gåtche mwin) a. <I>Li feye do tchårlî s'&nbsp;a leyî ebertaker</I> (L. Pirsoul). <span lang=fr>F. engrosser, mettre enceinte.</span> <B>7.</B> [[Motî:hoder|hoder]], soyî les coisses tot dmandant todi l'&nbsp;minme sôre. <I>I m'&nbsp;vént ebertaker tos les djous po ki dj'&nbsp;lyi atchete ses sicafs.</I> rl a: [[Motî:taener|taener]], [[Motî:tijhner|tijhner]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>s'&nbsp;ebertaker</B></FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si må moussî (si må abiyî). <I>Il est ebertaké come on mawoumet</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Il est ebertaké come on waxhe-fô Elle est ebertakêye come ene sote k'&nbsp;elle est</I> (J. Coppens). <I>Gn a des côps ki dj'&nbsp;so djinnêye di dire ki c'&nbsp;est m'&nbsp;popa, témint k'&nbsp;il est må ebertaké</I> (L. Pirsoul). rl a: si [[Motî:disbertaker 2|disbertaker]]. <span lang=fr>F. s'accoutrer, s'affubler.</span> <B>2.</B> s'&nbsp;epîter, s'&nbsp;ecramyî (dins les ronxhes, dins les traits tot djåzant d'&nbsp;on tchvå). <I>Dji porshuveu on moxhet les ouys e l'&nbsp;air, cwand dji m'&nbsp;a ebertaké dins les fyis d'&nbsp;on tindeu</I> (C. Camberlin). <I>Gn a ene pitite aronde ki s'&nbsp;a-st ebertaké dins l'&nbsp;atrape-moxhe</I> (ramexhné pa J.J. Gaziaux). rl a: [[Motî:disbertaker 1|disbertaker]]. <span lang=fr>F. s'empêtrer, s'enchevêtrer.</span> <B>3.</B> s'&nbsp;[[Motî:efagnî|efagnî]], dimorer ahoté dins les broûs. rl a: [[Motî:ecroler|s'&nbsp;ecroler]], [[Motî:sitantchî|sitantchî]]. <span lang=fr>F. s'embourber.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) s'&nbsp;ecramyî (dins des emantcheures k'&nbsp;on-z î piedrè ses plomes). <I>Kimint m'&nbsp;a dju stî ebertaker avou ç'&nbsp;doûce-alinne la&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. s'engager, s'aventurer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>abèrtakî, abèrdakî, aburtaker, aburtakè, abërtaki, abèrtaklè, abertacner, èburtaker, èburtacler, èburtakè, èbërtaker, imbertaker, imbertaker, <FONT COLOR="#800080"><B>èbertaker</B></FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:berteke|berteke]]", betchete "e-" (come metou el berteke). Coinrece walon do Coûtchant, do Mitan, di Nonne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebertaké, ebertakêye</B></FONT> [addj.] må moussî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må ebertaké, êye:</FONT> refoirçixhaedje pleyonastike. rl a: [[Motî:egadlé|egadlé]], [[Motî:ecayté|ecayté]], [[Motî:haernatchî|haernatchî]], [[Motî:eguinçné|eguinçné]], [[Motî:etifé|atifé]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebertacaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "ebertaker" et "s'&nbsp;ebertaker". <I>Vosse hôrdaedje n'&nbsp;est k'&nbsp;on fayé ebertacaedje.</I> <I>I ndè fwait onk d'&nbsp;ebertacaedje po s'&nbsp;abyî.</I> <I>Kén ebertacaedje dins les cåves da Dutrou.</I> <I>Napoleyon&nbsp;III moenna guere al Rûsseye, e 1854, po dislaxhî France des ebertacaedjes do cossina d'&nbsp;Wîne</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:abouclaedje|abouclaedje]], [[Motî:abistocaedje|abistocaedje]], [[Motî:rabistocaedje|rabistocaedje]], [[Motî:ecaytaedje|ecaytaedje]], [[Motî:egadlaedje|egadlaedje]], [[Motî:disdut|disdut]], [[Motî:emantchaedje|emantchaedje]], [[Motî:ecramiaedje|ecramiaedje]]. <span lang=fr>F. mise aux fers, (mauvais) agencement, bricolage, gâchis, encombrement, désordre, fourbis, pagaille, accoutrement, affublement, empêtrement, escroquerie, abus de confiance.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>aburtacadje, abertacadje, <FONT COLOR="#800080">ebertacadje</FONT>, abertacâdje, (èburtakèdje, <FONT COLOR="#800080">èbertakèdje</FONT>)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebertacmint</B></FONT> [o.n.] cayets metous tot cou dzeu cou dzo. <span lang=fr>F. fouillis, gâchis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>aburtacmint, <FONT COLOR="#800080"><B>èbertacmint</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ebertakelreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> må basteye sacwè. <B>2.</B> [[Motî:disdut|disdut]]. <span lang=fr>F. désordre, entassement, (mauvais) agencement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>abertakelrîye, aburtaculrîye, èburtaculrîye, <FONT COLOR="#800080"><B>èbertakelrèye</B></FONT></span>. 8060 27730 2004-07-22T23:58:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ebertaker]] 8061 27731 2004-07-22T23:58:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ebertaker]] 8062 27732 2004-07-22T23:58:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ebertaker]] 8063 27733 2004-07-22T23:58:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ebertaker]] 8064 27734 2004-07-22T23:58:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ebertaker]] 8065 27735 2004-07-23T09:35:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Côroe]] 8066 41188 2005-10-08T16:03:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Côroe</B></FONT> no d' ancyins ptits bans del Walonreye: <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Côroe-l'-Tchestea</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000">Côrwè</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Corroy-le-Château</span>, rebané avou Djiblou. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Côroe-l'-Grand</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Corroy-le-Grand</span>, rebané avou [[Motî:Tchåmont|Tchåmont-Djistou]]. Etimolodjeye: [[Motî:côroe|côroe]] (bwès d' côrîs), dizo l' disfondowe namurwesse (-wè) del cawete -oe. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: * [[Côroe-l'-Tchestea]] * [[Côroe-l'-Grand]] 8067 41189 2005-10-08T16:03:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Côroe]] 8068 57756 2006-05-21T13:44:36Z Pablo 5 /* Nos d'plaeces */ {{djermon viyaedje|Coroe}} '''Côroe''' ou '''Côroe-l'-Tchestea''' (fr: ''Corroy-le-Château'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]]. ''Ôte plaece lomêye Côroe: [[Côroe-l'-Grand]].'' * Limero del posse: '''5032''' (vî limero '''6333''') * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;32''' * Arondixhmint: [[Nameur]] Etimolodjeye: [[Motî:côroe|côroe]] (bwès d'&nbsp;côrîs). == Nos d' plaeces == === Hamteas et coulots === Båsse Holande == A voey == * Li tchestea, mins on n' li pout nén voey tos les djoûs. * Li romane eglijhe. 8069 51341 2006-03-12T14:28:30Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Coroe}} '''Côroe-l'-Grand''' (fr: ''Corroy-le-Grand'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Tchåmont-Djistou]]. ''Ôte plaece lomêye Côroe: [[Côroe]](-l'-Tchestea).'' * Limero del posse: '''1325''' (vî limero '''5872''') * Limero diyalectolodjike: '''Ni&nbsp;62''' * Arondixhmint: [[Nivele]] Etimolodjeye: [[Motî:côroe|côroe]] (bwès d'&nbsp;côrîs). 8070 27740 2004-07-23T09:46:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crosse 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> baston po les strupyîs roter. <span lang=fr>F. béquille.</span> <B>2.</B> mantche d'&nbsp;on fizik. <span lang=fr>F. crosse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crossete</B></FONT> [f.n.] cane po les strupyîs roter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand les poyes åront des crossetes:</FONT> dijhêye po ene sacwè ki n'&nbsp;arivrè måy. <span lang=fr>F. calendes grecques.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crossî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>crosresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rote avou ene crosse. <span lang=fr>F. handicapé, boiteux.</span> 8071 60185 2006-06-11T06:32:51Z Pablo 5 /* CRON-CROZ */ cronzoxheye ---- &lt; en erî ([[Motî:_lete C|lete C]]) &mdash; [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- ===CRA=== ====CRAB-CRAN==== * [[Motî:crabot|crabot]] * [[Motî:crahea|crahea]] ** [[Motî:crahea d' Sarazin|crahea d' Sarazin]] * [[Motî:crahyî|crahyî]], [[Motî:craheye|craheye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:crakion|crakion]] * [[Motî:crakyî|crakyî]] * [[Motî:crålaedje|crålaedje]] * [[Motî:cråler|cråler]] * [[Motî:cramer|cramer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:cramoe|cramoe]] (o.n.) * [[Motî:crampe|crampe]] * [[Motî:cråndimint|cråndimint]] * [[Motî:cråne (oxhea)|cråne]] (oxhea) * [[Motî:cråne (robinet)|cråne]] (robinet) * [[Motî:cråne (addj.)|cråne]] (foirt bon) * [[Motî:cråner|cråner]] * [[Motî:cråneu|cråneu]], [[Motî:cråneuse|cråneuse]], [[Motî:crånresse|crånresse]] * [[Motî:crånmint|crånmint]] ====CRAP-CRAZ==== * [[Motî:crapåd|crapåd]] (biesse) * [[Motî:crapåd 2|crapåd]] (gamén) * [[Motî:crapådaedje|crapådaedje]] * [[Motî:crapåde|crapåde]] * [[Motî:crapådreye|crapådreye]] * [[Motî:crape|crape]] * [[Motî:crapé|crapé]], [[Motî:crapêye|crapêye]] * [[Motî:craper|craper]] * [[Motî:crapieus|crapieus]], [[Motî:crapieuse|crapieuse]] * [[Motî:craplé|craplé]], [[Motî:craplêye|craplêye]] * [[Motî:crapou|crapou]], [[Motî:crapowe|crapowe]] * [[Motî:crås|crås]] ** [[Motî:crås bwès|crås bwès]] ** [[Motî:crås souke|crås souke]] ** [[Motî:crås-vea 1|crås-vea]] (manire di poirter) ** [[Motî:crås-vea 2|crås-vea]] (rimede) ** [[Motî:cråsse fenaesse|cråsse fenaesse]] * [[Motî:cråwe|cråwe]] * [[Motî:cråwé|cråwé]], [[Motî:cråwêye|cråwêye]] * [[Motî:cråwe-agaesse|cråwe-agaesse]] * [[Motî:crawiaedje|crawiaedje]] * [[Motî:crawieus|crawieus]], [[Motî:crawieuse|crawieuse]] * [[Motî:cråwieuse agaesse|cråwieuse agaesse]] * [[Motî:crawyî|crawyî]] * [[Motî:cråxhe|cråxhe]] ===CRE=== * [[Motî:crechendo|crechendo]] * [[Motî:crené|crené]] (o.n.) * [[Motî:creuzaedje|creuzaedje]] * [[Motî:creuzer|creuzer]] * [[Motî:creuzeures|creuzeures]] * [[Motî:creva|creva]] * [[Motî:crevåde|crevåde]] * [[Motî:crevåder|crevåder]] * [[Motî:crever|crever]] * [[Motî:crexhaedje|crexhaedje]] * [[Motî:crexhåjhe|crexhåjhe]] * [[Motî:crexhance|crexhance]] * [[Motî:crexhant|crexhant]] * [[Motî:crexhe|crexhe]] * [[Motî:crexhince|crexhince]] * [[Motî:crexhinne|crexhinne]] * [[Motî:crexhoûles|crexhoûles]] ===CRI=== * [[Motî:cricri|cricri]] * [[Motî:crikion|crikion]] * [[Motî:crin 1|crin]] (parfonde coixheure) (o.n.) * [[Motî:crin 2|crin]] (di tchvå) (o.n.) * [[Motî:crînaedje|crînaedje]] * [[Motî:crîner|crîner]] * [[Motî:crinire|crinire]] (f.n.) * [[Motî:crînon|crînon]] * [[Motî:Crinnwik|Crinnwik]] ** [[Motî:Rozou-Crinnwik|Rozou-Crinnwik]] * [[Motî:crissôte|crissôte]] (f.n.) * [[Motî:crive-di-fwim|crive-di-fwim]] (o.f.n.) ===CRO=== ====CRO-CROM==== * [[Motî:cro|cro]] * [[Motî:crocrope|a crocrope]] (advierbire) * [[Motî:crodjambot|crodjambot]] * [[Motî:croejhe|croejhe]] * [[Motî:croejhea|croejhea]] * [[Motî:croejhete|croejhete]] * [[Motî:croejhêye|croejhêye]] * [[Motî:Croejhî|Croejhî]] * [[Motî:croejhion|croejhion]] * [[Motî:croere|croere]] * [[Motî:croes|croes]] ** [[Motî:Croes sint Djhan|Croes sint Djhan]] ** [[Motî:Rodje-Croes|Rodje-Croes]] ** [[Motî:Croes-Schaye|Croes-Schaye]] * [[Motî:croeyance|croeyance]] * [[Motî:croeyåve|croeyåve]] * [[Motî:croeyince|croeyince]] * [[Motî:croker|croker]] (v.c., codjowaedje viker) ** [[Motî:croke-djaeyes|croke-djaeyes]] (o.f.n., pl des croke-djaeyes) ** [[Motî:croke-mitinne|croke-mitinne]] (o.f.n., pl des croke-mitinne) ** [[Motî:croke-moirt|croke-moirt]] (o.f.n., pl des croke-moirt) ** [[Motî:croke-noejhes|croke-noejhes]] (o.f.n., pl des croke-noejhes) ** [[Motî:croke-patår|croke-patår]] (o.f.n., pl. des croke-patår) ** [[Motî:croke-penin|croke-penin]] (o.f.n., pl. des croke-penin) * [[Motî:croke|croke]] (f.n.) * [[Motî:croké|croké]], [[Motî:crokêye|crokêye]] (addj. purade padvant) * [[Motî:crokete|crokete]] (f.n.) * [[Motî:crombe|crombe]] (femrin d' [[Motî:cron|cron]]) * [[Motî:crombin|crombin]], [[Motî:crombinne|crombinne]] * [[Motî:crombireye|crombireye]] * [[Motî:crombyî|crombyî]] * [[Motî:crombyî|crombyî]], [[Motî:crombieye|crombieye]] ====CRON-CROZ==== * [[Motî:cron|cron]] ** [[Motî:Cronmouze|Cronmouze]] ** [[Motî:cron-doet|cron-doet]] ** [[Motî:cron-bresse|cron-bresse]] ** [[Motî:cron-pî|cron-pî]] * [[Motî:cronjhî|cronjhî]] (o.n.) * [[Motî:crontchou|crontchou]], [[Motî:crontchou|crontchowe]] * [[Motî:crontchou|crontchete]] * [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]] (o.n.) * [[Motî:cronzoxhea|cronzoxhea]] (o.n.) * [[Motî:cronzoxhî|cronzoxhî]], [[Motî:cronzoxheye|cronzoxheye]] (addj.) * [[Motî:cronzoxhî|cronzoxhî]] (o.n.) * [[Motî:cropaedje|cropaedje]] (o.n.) * [[Motî:cropant|cropant]], [[Motî:cropant|cropante]] (addj.) * [[Motî:cropecinde|cropecinde]] (o.n.) * [[Motî:cropet|cropet]], [[Motî:cropet|cropete]] (addj. & o.f.n.) ** [[Motî:cropet|cropetes]] (f.n., ninte) ** [[Motî:cropet|a cropete]] (advierbire) * [[Motî:cropetere|cropetere]] (o.n.) * [[Motî:cropeu|cropeu]], [[Motî:cropeu|cropeuse]] u [[Motî:cropeu|cropresse]] (o.f.n.) ** [[Motî:cropeu-ezès-cindes|cropeu-ezès-cindes]], [[Motî:cropeuse-e-cindes|cropeuse-e-cindes]] (o.f.n., pl. des cropeus-ezès-cindes, des cropeuses-e-cindes) * [[Motî:cropi|cropi]] (v.s.c., codjowaedje minti) ** [[Motî:crope-el-coulêye|crope-el-coulêye]] (o.f.n., pl. des crope-(el-)coulêye) ** [[Motî:crope-e-tere|crope-e-tere]] (o.n., pl. des crope-e-tere) ** [[Motî:crope-ezès-cindes|crope-ezès-cindes]] (o.f.n., pl. des crope-ezès cindes) * [[Motî:cropiner|cropiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:cropixhmint|cropixhmint]] (o.n.) * [[Motî:cropon|cropon]] (o.n.) * [[Motî:cropter|cropter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:crosse 1|crosse]] (f.n., crostion) * [[Motî:crosse 2|crosse]] (f.n., baston) * [[Motî:crossete|crossete]] * [[Motî:crossî|crossî]], [[Motî:crosresse|crosresse]] * [[Motî:crotale|crotale]] (f.n.) ** [[Motî:crotale d' ågne|crotale d' ågne]] (f.n.) * [[Motî:crotche|crotche]] (f.n.) * [[Motî:crotche-pî|crotche-pî]] (o.n., Pl. des crotche-pîs) * [[Motî:crotchet|crotchet]] ** [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]] ** [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]] ** [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]] * [[Motî:crotchicot|crotchicot]] * [[Motî:crotchter|crotchter]] * [[Motî:croufyî|croufyî]] * [[Motî:crouwå|crouwå]] * [[Motî:croxhe-mitinne|croxhe-mitinne]] * [[Motî:croxhe-noejhe|croxhe-noejhe]] * [[Motî:croxhe-souke|croxhe-souke]] * [[Motî:croxhî|croxhî]] * [[Motî:croxhon|croxhon]] (o.n.) ===CRU=== * [[Motî:crucifi|crucifi]] * [[Motî:crucifiaedje|crucifiaedje]] * [[Motî:crucifyî|crucifyî]] * [[Motî:crustål|crustål]] * [[Motî:crustinnisse|crustinnisse]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] &mdash; &lt; en erî ([[Motî:_lete C|lete C]]) ---- 8072 27742 2004-07-23T09:54:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crosse 2]] 8073 27743 2004-07-23T09:54:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crosse 2]] 8074 27744 2004-07-23T09:54:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crosse 2]] 8075 36591 2005-07-31T20:28:25Z Pablo 5 Motî:crosse displaecî viè Motî:crosse 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crosse 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> coûtche difoûtrinne des pwins, des [[Motî:påstedjreye|påstedjreyes]], et tot çou k' a stî cût e for. rl a: [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <span lang=fr>F. croûte.</span> <B>2.</B> boket d'&nbsp;pwin. rl a: [[Motî:croxhon|croxhon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wangnî s'&nbsp;crosse:</FONT> bouter po wangnî po viker. <B>3.</B> [[Motî:crape|crape]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vos blessîz m'&nbsp;modesteye; ttaleure vos m'&nbsp;froz ndaler e crosses:</FONT> dijhêye po ene sakî ki vs vante, djeu d'&nbsp;mots tot prindant li prumî sinse di "blesseure", ki dene tofer ene crosse (ene crape). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crosse</FONT>, crousse, crësse, cresse, Pc & Gm croûte, croute</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.25. ---- * [[oyon O/OU|li mot "crosse" est l' modele po li spårdaedje di l' oyon O/OU]]. 8076 37693 2005-08-11T22:17:56Z Lucyin 16 [[Imådje:crinnwik_plake.jpg|thumb|Plake d' intrêye a Crinnwik]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Crinnwik</B></FONT> [n.pl.] viyaedje del Walonreye, rebané avou [[Motî:Rozou|Rozou]] po fé l' ancyin ptit ban d' [[Motî:Rozou-Crinnwik|Rozou-Crinnwik]]. Etimolodjeye: [[etimolodjeye flaminde|flamind]] <span lang=nl>"kraai-wijk"</span> (coulot ås coirbås), rl a: [[Motî:Crehin|Crehin]]. 8077 41282 2005-10-09T16:22:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rune</B></FONT> [f.n.] brune coûtche ki s'&nbsp;fwait sol fier ki dmeure lontins a l'&nbsp;air. rl a: [[Motî:eruni|eruni]], [[Motî:disruni|disruni]]; rl a: [[Motî:erunixhaedje|erunixhaedje]], [[Motî:erunixheure|erunixheure]]. <span lang=fr>F. rouille.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"robi-ginis"</span> (k'&nbsp;askepeye li rodje). Coinrece Payis d'&nbsp;Måtche. Parintêye: * [[Motî:eruni|eruni]] * [[Motî:disruni|disruni]] 8078 27748 2004-07-23T10:02:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>runin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:crouwå|crouwå]] (måle yebe ki crexhe dins les cortis, les semés tchamps). <I>Cwand l'&nbsp;djoû vénrè ki t'&nbsp;flaxhrès des penas, Gn årè des foyeus po rtourner t'&nbsp;djårdén; Mins si l'&nbsp;locet n'&nbsp;ramoenne ki des runins I serè stroet, soçon, ti bea waxhea</I> (R. Hostin). <span lang=fr>F. mauvaise herbe.</span> Disfondowes: runin, rûnin. 8079 27749 2004-07-23T10:05:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rujhales</B></FONT> [f.n.t.pl.] schåletes metowes so les costés d'&nbsp;on tchår, d'&nbsp;ene camionete. <I>Ele tineut so les rujhales do clitchet.</I> <span lang=fr>F. ridelle.</span> 8080 27750 2004-07-23T10:10:20Z Pablo 5 On ruslî po sognî les bixhes et les ciers tins d' l' ivier. {{licince imådjes Lucyin}} On ruslî po sognî les bixhes et les ciers tins d' l' ivier. {{licince imådjes Lucyin}} 8081 27751 2004-07-23T10:11:16Z Pablo 5 Poitrait e noer et blanc d' on ruslî dins on vî ståve (poitraits saetchîs pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Poitrait e noer et blanc d' on ruslî dins on vî ståve (poitraits saetchîs pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 8082 27752 2004-07-23T10:11:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ruslî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôre di schåle pindowe coûtchêye et di sclimpe après l'&nbsp;meur d'&nbsp;on ståve, wice k'&nbsp;on mete li four u li strin po les vatches u les tchvås magnî. <I>Li ruslî des veas est metou pus bas ki l'&nbsp;ci des vatches.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî e minme ruslî:</FONT> esse dins les minmès emantcheures k'&nbsp;ene sakî d'&nbsp;ôte po profiter d'&nbsp;ene sacwè, d'&nbsp;ene sakî; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî a deus ruslîs:</FONT> profiter d'&nbsp;advintaedjes di deus djins, deus pårtis, evnd, ki sont onk siconte di l'&nbsp;ôte; <B>2.</B> minme adjinçnaedje po sognî ds ôtès biesses avou do four. <I>Il ont fwait des ruslîs po sognî les bixhes et les ciers tins d'&nbsp;l'&nbsp;ivier.</I> <B>3.</B> måyaedje di fyis d'&nbsp;telefone, electrikes, adjondaedje di copiutreces. Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"réseau, Intranet"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Grand Ruslî:</FONT> l'&nbsp;Etrernete; rl a: [[Motî:rantoele|Rantoele]], [[Motî:araegnreye|Araegnreye]], [[Motî:daegntoele|Daegntoele]]. Disfondowes: <B>rislî</B>, ruslî, rèslî, rësli, rèsli, rusliè. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"rastrum"</span>. <P ALIGN="CENTER"><TABLE CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 WIDTH=560><TR><TD WIDTH="25%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">[[Imådje:rusli2.jpg]]</TD><TD WIDTH="34%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER">&lt;= On ruslî dins on vî ståve<BR><BR>On ruslî po sognî les bixhes et les ciers tins d'&nbsp;l'&nbsp;ivier. =&gt;<BR><BR>(poitraits saetchîs pa L. Mahin)</TD><TD WIDTH="41%" VALIGN="TOP"><P ALIGN="CENTER">[[Imådje:rusli.jpg]]</TD></TR></TABLE></P> 8083 27753 2004-07-23T10:12:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rustea]] 8084 40615 2005-09-26T11:47:57Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rustea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye do cinsî, do djårdinî, avou on mantche et on bwès avou des dints, po ramasser des sacwès stramêyes a tere (four, foyes), u rahener ene aireye. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li Rustea</FONT>: troke di stoeles ki fjhèt l'&nbsp;dessin d'&nbsp;on rustea. <I>Des cintinnes di stoeles blawtént sol plafond del nute: li grand Tchår, li ptit Tcheriot, li stoele do Bierdjî, li Rustea</I> (Guillaume Smal). Disfondowes: <span lang=wa-feller>ristê, rèstê, rèstia, <FONT COLOR="#800080">rustê</FONT>, rëstê, <FONT COLOR="#800080">rustia</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rusteler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] passer avou l'&nbsp;rustea. <I>Dj'&nbsp;a foyî et dj'&nbsp;a rustelé.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rustuler, ristèler, rèstèlè, rèstèler, rusler</span>. Etimolodjeye: viebe erîlé fwait sol no "rustea"; rl a: [[Motî:veler|veler]], [[Motî:peler|peler]]. 8085 58043 2006-05-23T11:20:15Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Crucifi]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>crucifi</B></FONT> [o.n.] bondiu (posteure ki rprezinte Djezus-Cri clawé al croes). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Crucifi</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Crucifix</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;mestî (martchand d'&nbsp;bondius), u di provnance (no d'&nbsp;ene plaece lomêye "å Crucifi"). 8086 27756 2004-07-23T15:26:20Z Pablo 5 poitrait d' ene curêye, k' i n' dimeure ki l' cur et ls oxheas. (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} poitrait d' ene curêye, k' i n' dimeure ki l' cur et ls oxheas. (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 8087 38395 2005-08-24T21:40:25Z Pablo 5 [[Imådje:cureye2.jpg|thumb|140px|ene curêye, c'&nbsp;est vormint çou k'&nbsp;i gn a dins l'&nbsp;cur; vochal, gn a pus k'&nbsp;les oxheas]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>curêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> biesse crevêye. <I>Gn aveut deus dijhinnes di tchéns ratroplés åtoû d'&nbsp;ene curêye di tchvå.</I> <I>Li cinsî va po dismantchî l'&nbsp;apîtoe di s'&nbsp;moulet k'&nbsp;esteut moirt, mins l'&nbsp;curêye esteut si gonflêye et dabôrd les pates si splinctêyes ki, cwand il a stî po rsaetchî l'&nbsp;coide, li pate do drî a rispité, et l'&nbsp;ome a stî missé</I> (spots do Marok). <B>2.</B> (traitant) [[Motî:påter|påter di pourcea]] a ene djin k'&nbsp;on n'&nbsp;inme nén. <I>Li veye est ene curêye&nbsp;! dit-st i al moxhe ki coreut åtoû d'&nbsp;on ptit potea d'&nbsp;bire sol canliyete.</I> <I>Ây, ene curêye, vormint&nbsp;!</I> ([[J.M. Masset]]). rl a: [[Motî:tcharogne|tcharogne]]. <span lang=fr>F. charogne.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">boune curêye</FONT> bråve djin. <I>Oyi, l' boune poere, li boune curêye, Elle a moenné ene pôve vicåreye </I>([[Simon li Scrinî]]). <span lang=fr>F. brâve, bonne poire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cûrêye</FONT>, cûrèye.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:cur|cur]]", [[cawete -êye]] (çou k'&nbsp;gn a dins l'&nbsp;cur). 8088 44247 2005-11-11T02:25:53Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>cure</B></FONT> ([[Codjowaedje lére|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] tchåfer (ene nouriteure) po l'&nbsp;rinde boune a magnî. <I>Dji m'&nbsp;cût ene fricassêye.</I> <I>C'&nbsp;est ene sope fwaite tot cujhant del tchå avou bråmint d'&nbsp;aiwe, des yerbêyes et des canadas, pu tot rsaetchant l'&nbsp;tchå et les yerbêyes.</I> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> divni tchôd eyet bon a magnî, tot cåzant d'&nbsp;ene nouriteure. <I>Dji sinteu l'&nbsp;boune hinêye do rosti ki cujheut.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çou ki n'&nbsp;cût nén por vos, leyîz l'&nbsp;broûler po èn ôte:</FONT> ni vs ocupez nén di çou ki n'&nbsp;vos rwaite nén. <B>2.</B> [[Motî:boure (viebe)|boure]] (po d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe). <I>Da kî k'&nbsp;c'&nbsp;est, ciste aiwe la ki cût?</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cût</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cûte</B></FONT> [addj., purade padvant] tchåfé (êye) po esse bon a magnî. <span lang=fr>F. cuit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cûte poere:</FONT> [[Motî:poere|poere]] k' a stî bolowe, et k' on magne avou do souke. <I>Les martchandes vinént vinde des cûtès poeres el veye.</I> <I>I t' a ene grande tåve tcherdjeye di glotinreyes: des fraijhes, del blanke dorêye, des biyokes, del ronde tåte ås pemes avou del canele, des cûtès poeres</I> ([[J. Lahaye]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cûte poere di cwin:</FONT> minme ricete, avou des [[Motî:poere di cwin|poeres di cwin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cûtès-poerî:</FONT> [[Motî:forveyou|forveyou]] åbe, dins les [[Motî:floriconte|floricontes]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cujhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "cure". <I>sipurer les canadas, c'&nbsp;est rsaetchî l'&nbsp;aiwe di cujhaedje.</I> <I>Si t'&nbsp;as dandjî d'&nbsp;lård po des cujhaedjes, i gn a co ene bake el tchambe dirî.</I> <I>Vos leyîz cure les trûtes et l'&nbsp;såçreye tot doûçmint eyet divant l'&nbsp;fén do cujhaedje, î rmete on bon boket d'&nbsp;boure</I> ([[C. Massaux]]). <I>I faleut dijh munutes di cujhaedje on rpleut ricmincî a djåspiner.</I> <span lang=fr>F. cuisson, préparation culinaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cujheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cujheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cujhresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki cût ene sacwè. <I>Dins ene brictreye, ene [[Motî:tcherbonresse|tcherbonresse]], c'&nbsp;esteut ene ovrire k'&nbsp;amoennéve li tcherbon eyet l'&nbsp;passer å cujheu.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">cujheu</FONT> [o.n.] colone di brouheur ki rmonte des tienes après l'&nbsp;plouve. rl a: [[Motî:rinåd 2|rinåd]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cûtêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou ki cût eshonne, copurade les pwins dins on for. On dit eto: [[Motî:fornêye|fornêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;assurer l' cûtêye:</FONT> fé cure lu-minme. <I>C' esteut des galets k' elle aveut prusti leye-minme, et-z assurer l' cûtêye</I> ([[P. Maudoux]]). <B>2.</B> [[Motî:djermêye|djermêye]]. On dit eto: [[Motî:fornêye|fornêye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cujhnêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> eurêye la k' on cût lu-minme si amagnî. On dit eto: [[Motî:fornea|fornea]], [[Motî:griyeye|griyeye]]. <span lang=fr>F. barbecue.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) a Måmdey, eurêye k' on fwait a ene binde, avou des petêyès crompires et des [[Motî:harin|harins]]. ---- * [[rinåd (wapeur)|Dipus d' racsegnes so les cujheus (wapeur ki monte après ene plouve)]] * [[poere|Dipus d' racsegnes so les cûtès poeres]] 8089 27759 2005-03-27T14:19:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>culteure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tuzance|tuzance]]. <I>Ci n' est fok cwand k' on-z est bén stampé et bén d' asgur divins s' lingaedje eyet s' tuzance k' on s' pout adrovi azès ôtès langues et culteures, sins risse di s' fé formagni pa zels</I> (Eliyasse Sambar, rat. pa L. Mahin). rl a: [[Motî:culturel|culturel]]. <B>2.</B> [[Motî:cultivaedje|cultivaedje]], [[Motî:ahivaedje|ahivaedje]]. <I>Il a fwait s'&nbsp;teze sol culteure do toubak.</I> <B>3.</B> dinrêye. <I>Il ont des belès culteures.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>culture, cultûre, këltëre, cultère, <FONT COLOR="#800080"><B>culteure</B></FONT></span>. 8090 27760 2004-07-23T15:34:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cure]] 8091 27761 2004-07-23T15:34:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cure]] 8092 27762 2004-07-23T15:34:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cure]] 8093 27763 2004-07-23T15:34:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cure]] 8094 27764 2004-07-23T19:31:04Z Webkid 44 Hi, I'm a user from Bulgaria. Hi, I'm a user from Bulgaria. 8095 27765 2004-07-24T03:09:10Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>troes-moes</B></FONT> [o.n.] [[Motî:termene|termene]] di troes moes. <I>C'&nbsp;est on novea troes-moes: i t'&nbsp;fårè rinde ti cåte di mutuwele å farmacyin.</I> On dit eto: [[Motî:trimesse|trimesse]]. <span lang=fr>F. trimestre.</span> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;aplacaedje addjectif (troes) + no (moes), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troes-moetî</B></FONT> [o.n.] rivowe ki rexhe tos les troes moes. <span lang=fr>F. trimestriel.</span> Etimolodjeye: bodje "troes-moes", [[cawete -î]], T d'&nbsp;[[beloyance]]. 8096 27766 2004-07-24T03:06:11Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimesse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:troes-moes|troes-moes]]. <I>Nozôtes on n'&nbsp;paye li TVR fok tchaeke trimesse.</I> 8097 27767 2004-07-24T03:16:17Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>termene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longue durêye k'&nbsp;i fwait l'&nbsp;minme tins. <I>Dj'&nbsp;avans yeu ene termene di plouve.</I> <I>Nos avans rieu ene termene di bon tins.</I> <I>Si l'&nbsp;solea toke ene termene, ça pôrè co rsouwer.</I> On dit eto: [[Motî:coirdêye|coirdêye]]. <span lang=fr>F. période.</span> <B>2.</B> longue durêye k'&nbsp;on fwait l'&nbsp;minme ovraedje. <I>A l'&nbsp;prumire termene del pelinne, sol fén d'&nbsp;avri u l'&nbsp;kiminçmint d'&nbsp;may, i gn è vneut co bén pa des côps ene froede bijhe</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:såjhon|såjhon]]. <span lang=fr>F. saison.</span> <B>3.</B> long moumint. <I>Dj'&nbsp;a stî ratinde en termene, et nd aler fé corwêye.</I> <I>Viker e grand bwès Sint Mitchî: gn a des termenes k'&nbsp;on n'&nbsp;î rescontere nén ene åme</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:hapêye|hapêye]], [[Motî:tchoke|tchoke]]. <span lang=fr>F. intervalle de temps, laps de temps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;la ddja ene termene; gn a ene boune termene ki:</FONT> la ddja lontins(ki). <I>Gn a ene boune termene ki nos ns l'&nbsp;avans pus veyou.</I> <span lang=fr>F. voilà belle lurette.</span> <B>4.</B> [[Motî:minêye|minêye]]. <I>Gn aveut yeu ene termene di mawetes</I> (ramexhné pa [[Yves Gourdin]]). <span lang=fr>F. épidémie.</span> <B>5.</B> fén d'&nbsp;ene durêye di tins, la k'&nbsp;on doet payî on louwaedje, on rpaymint. <I>Dji rserans dabôrd al Tossint: c'&nbsp;est l'&nbsp;termene po payî les tchamps.</I> <span lang=fr>F. échéance.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">termène</FONT>, termine</span>. Etimolodjeye: [[sivierba]] di "[[Motî:terminer|terminer]]"; li sinse 5 est l'&nbsp;prumî, pu stindaedje di sinse po tote li durêye di tins. Coinrece [[Basse-Årdene]]. Parintêye * [[Motî:minêye|minêye]]. 8098 27768 2004-08-04T22:09:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>minêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> må ki s'&nbsp;prind tot d'&nbsp;on côp a mwintès djins, mwintès biesses. <I>Li walon s'&nbsp;a cossemé par ci co pé k'&nbsp;ene minêye</I> <I>Dins des payis k'&nbsp;i gn a, C'&nbsp;est todi setchresse et pômagne, Grossès aiwes et minêyes di totès sôres</I> ([[E. Gilliard]]). <I>C'&nbsp;esteut les viyès familes do viyaedje k'&nbsp;avént payî les posteures di l'&nbsp;eglijhe, po rmerciyî d'&nbsp;awè yeu leus biesses sipårgneyes, leus efants u leus djins schapés d'&nbsp;ene croke u d'&nbsp;ene minêye u l'&nbsp;ôte</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Dispu 1986, ene novele minêye a-st aparexhou e l'&nbsp;Inglutere, li Maladeye des Sotès Vatches</I> ([[L. Mahin]]). <I>C'&nbsp;est ça ki vosse medcén vos scrît, cwand vos n'&nbsp;vos savoz mete cwite des minêyes di gripe et d'&nbsp;rôguias, ki vos rascråwez ås froeds djoûs</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. épidémie.</span> <B>2.</B> pitite maladeye, des cenes k'&nbsp;arivèt sovint di l'&nbsp;ivier. <I>Mins adon, il avént yeu ene mwaijhe minêye et i n'&nbsp;s'&nbsp;è rmetént nén</I> ([[Simone del Golete]]). rl a: [[Motî:herike|herike]]. <span lang=fr>F. grippe, rhume, refroidissement, indisposition.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">minêye</FONT>, minéye, minèye, mènéye, m&euml;nêye, minée. Pc menée</span>. Etimolodjeye: sicawa d' on vî mot "terminêye", bodje [[Motî:termene|termene]], [[cawete -êye]]. ([[rediveuse etimolodjeye]]) Coinrece payis d'&nbsp;[[Nameur]], di [[Dinant]], do [[Tchestea]], di [[Flipveye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minêyolodjince</B></FONT> [f.n.] syince des minêyes, ki s'&nbsp;ocupe di cnoxhe les pondants et les djondants di l'&nbsp;epestiferaedje des maladeyes, comint çk'&nbsp;ele si prindèt, et vos nd åroz. <span lang=fr>F. épidémiologie.</span> Etimolodjeye: sol bodje minêye, [[cawete -olodjince]], ricalkêye del cawete greke <span lang=el>-ologia</span>, avou assaetchance di "syince", 1997. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minêyolodjisse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki studeye li minêyolodjince. <span lang=fr>F. épidémiologiste.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>minêyolodjike</B></FONT> [addj.] a vey avou l'&nbsp;minêyolodjince. <span lang=fr>F. épidémiologique.</span> ---- [[minêyolodjince|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol minêyolodjince]] 8099 27769 2004-07-23T23:52:40Z 212.217.117.36 Etimolodjeye: sicawa d' on vî mot "terminêye", bodje [[Motî:termene|termene]], [[cawete -êye]]. ([[rediveuse etimolodjeye]]) ancyinne etimolodjeye viebe <span lang=wa-fell>"miner"</span> (disfondowe di moenner). Mins li viebe "moenner" n' egzistêye nén dizo disfondowe "miner" dins les payis la k' on-z a coramint li mot "minêye", mins dizo disfondowe "mwinrner" & "mon.ner". D' èn ôte des costés, li mot "termene" a eto li sinse di "minêye" (ene termene di mawete) (rilevé a Bietris). 8100 59367 2006-06-05T19:54:31Z Lucyin 16 candjmint d' categoreye [[Categoreye:etimolodjeye do walon]] Ene '''rediveuse etimolodjeye''', c'&nbsp;est ene etimolodjeye ki va siconte li cene ki les djins sont d'&nbsp;acoird avou, divant. Eto, e walon, ci serè ene etimolodjeye ki serè diferinne do clasmint do mot dins li ''[[Motî etimolodjike da von Wartburg|Franzözische Etimologische Wörtenbuch]]. Po les nos d' plaeces, ci serè ene atuzlêye ki n' a nén stî corwaiteye ni pa [[Albert Carnoy]], ni pa [[Jules Herbillon]]. == Sacwantès rediveusès etimolodjeyes dins l' esplicant motî == === [[Motî:minêye|minêye]] === ([[Copene:Motî:minêye|divize]]) === [[Motî:trûler 1|trûler]] et [[Motî:sitrûler|strûler]] / [[Motî:troûle|troûle]] === "trûler" et "strûler" vinèt d'&nbsp;on mot latén ''tribulare'' (kischeure). Ça va bén avou: * li [[disfondowe]] namurwesse ''strîler'' (minme cossemaedje ki rîle / ''rûle'', mape [[A.L.W.]] 1.83). * les sinses ki broyî des påtes u do setch pwin tot l'&nbsp;kischoyant inte ses deus mwins k'&nbsp;on cafroye ene siconte di l'&nbsp;ôte. * les stindaedjes di sinse di "s'&nbsp;apougnî", [[Motî:ridobler|ridobler]]. * li stindaedje di sinse di "ene trûlêye di" (bråmint des), come des mietes di pwin strûlé. Tant k'&nbsp;a "troûle" (omonime coinrece: ''trûle''), i vént purade do latén ''trublium'' (sôre di schiele, dandjreus k'&nbsp;on meteut les pexhons dvins). Ça va bén avou: * li [[rifondaedje do walon|rfondowe]] e walon (tr<FONT COLOR="#ff0000">oû</FONT>le), ki va avou on U e latén. * Li sinse di "troûler" (apicî des pexhons avou ene troûle). L'&nbsp;esplicaedje di trûlêye est classike; l'esplikêye di "troûle" est rediveuse eneviè li cene di [[J. Haust]] (ki vout k'&nbsp;ça vegne do latén ''tribulare'' eto), k'&nbsp;aveut ddja stî discåzêye pa Von Warburg (ki dene ene etimolodjeye greke). === Ôtes mots === * [[Motî:tuzer|tuzer]] * [[Motî:kine 1|kine]] == Dins les [[Toponimeye|nos d' plaeces]] == * [[Motî:Wernant|Wernant]]: les vîs corons do mot mostrèt k' i gn a on [[ixh-låte]], k' a fondou après. * Nos d' plaeces raloyîs å bodje gayel ''iverno-'' (corante aiwe). ** [[Motî:Ive|Ive]]. ** [[Motî:Îne|Îne]]. ** [[Motî:Live|Live]]. 8101 27771 2004-07-23T23:58:25Z Lucyin 16 avnance par moes d' ene maladeye des vatches troes ans å long a pårti di l' alouwaedje d'ene drouke pol médyî (tchaeke unité riprezinte 30 rascråwêyès biesses) {{licince imådjes Lucyin}} avnance par moes d' ene maladeye des vatches troes ans å long a pårti di l' alouwaedje d'ene drouke pol médyî (tchaeke unité riprezinte 30 rascråwêyès biesses) {{licince imådjes Lucyin}} 8102 62265 2006-06-18T12:28:42Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Epidemiologie]] [[Categoreye:medcene]] [[Categoreye:årtisyince]] Li '''minêyolodjince''', c' est ene syince des minêyes, ki s'&nbsp;ocupe di cnoxhe les pondants et les djondants do spårdaedje des maladeyes avå les djins u les biesses. Comint çk'&nbsp;ele si prindèt, li nombe di rascråwêyès djins (di biesses), leu-z ådje, a ké såjhon k' i gn a les pus grands epestiferaedjes. == Sacwantès atuzes del mineyolodjince == [[Imådje: avnance.jpg|thumb|200px|avnance par moes d' ene maladeye des vatches troes ans å long a pårti di l' alouwaedje d'ene drouke pol médyî (tchaeke unité riprezinte 30 rascråwêyès biesses)]] * L' [[Motî:avni|avnance]]: li nombe di noveas cas par moes, par an (e F. ''incidence''). On-z a trové ene rimontêye di l' avnance del [[polio]] e Soudan. * Li [[Motî:rascråwer|rascråwance]]: li nombe di totes les djins (les biesses) malådes en on metou aroyaedje (ene province, on payis, li Daegn etire) (e F. ''prévalence''). Li rascråwance do [[sida]] serè bénrade di 50 miyons d' djins po tote li Daegn. * Li [[Motî:mori|morance]]: li nombe di djins (di biesses) ki morèt del maladeye tos l's ans (eneviè li nombe di djins dins l' province, payis, evnd.) (e F. ''mortalité''). * Li [[Motî:touwer|touwance]]: li nombe di malådes ki morèt (e F. ''léthalité''). [[cs:Epidemiologie]] [[de:Epidemiologie]] [[en:Epidemiology]] [[es:Epidemiología]] [[fr:Épidémiologie]] [[he:אפידמיולוגיה]] [[hr:Epidemiologija]] [[hu:Járványtan]] [[it:Epidemiologia]] [[ja:疫学]] [[lt:Epidemiologija]] [[nl:Epidemiologie]] [[pl:Epidemiologia]] [[pt:Epidemiologia]] [[ro:Epidemiologie]] [[ru:Эпидемиология]] [[sh:Epidemiologija]] [[sk:Epidemiológia]] [[sv:Epidemiologi]] [[zh:流行病学]] 8103 27773 2004-07-24T03:26:00Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>flani</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:souwer|souwer]] tot pierdant ses coleurs tot djåzant d'&nbsp;ene fleur; ki ses fleurs sont ki souwnut, tot djåzant d'&nbsp;ene plante. <I>Les fleurs di m'&nbsp;djonnesse sont flaneyes</I> ([[E. Lempereur]]). On dit eto: [[Motî:flouwi|flouwi]], [[Motî:disflori|disflori]]. <span lang=fr>F. faner.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) k'&nbsp;a passé sins djoye, tot cåzant del djonnesse. <I>Et, mågré s'&nbsp;djonesse flaneye Fåt k'&nbsp;i poenne po wangnî s'&nbsp;veye Cwand ls ôtes efants vont doirmi</I> ([[L. Loiseau]]). <I>Dji vos caye el berdouye po flani vosse djonnesse</I> ([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. (se) faner, flétrir.</span> 8104 27774 2004-07-24T00:08:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Lempereur]] 8105 27775 2004-07-24T00:08:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Loiseau]] 8106 34540 2005-07-10T23:52:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flouwi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:flani|flani]]. <I>Li solea s' leye djus come ene fleur ki flouwixh d' end aveur si sô D' aveur cwerou d' l' ombe el tchåleur</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. dépérir, faner.</span> Parintêye : * [[Motî:diflouwi|si dflouwi]]. 8107 40578 2005-09-24T00:02:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disflori</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:flani|flani]], tot cåzant d' ene fleur. <I>On leyive mori les oujheas; on leyive disflori les stoeles</I> ([[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. faner, flétrir.</span> <B>2.</B> [[Motî:påtler|påtler]], tot djåzant des grins. <I>Les grins estént disfloris, et l' coucou s' aveut tait</I> ([[R. Dedoyart]]). <span lang=fr>F. épier.</span> Bodje: * [[Motî:flori|flori]] ---- * [[fleur|Dipus d' racsegnes so les disflorixhaedje des fleurs]]. * [[dinrêye|Dipus d' racsegnes so les disflorixhaedje des dinrêyes]]. 8108 27778 2004-07-24T00:12:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Remacle]] 8109 27779 2004-07-24T03:10:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troes-moes]] 8110 46739 2005-12-07T22:46:49Z Lucyin 16 [[categoreye:codjowaedjes|Bouter]] Li '''Codjowaedje di "bouter"''', c' est l' essegne po [[codjowaedje|codjower]] les viebes erîlés del [[prumire troke]] da Hendschel. Po codjower "bouter", on stitche ene [[cawete di codjowaedje]] après l' [[bodje]] '''bout-'''. == Viebes erîlés so "bouter" == === Viebes erîlés dins tos les accints do walon === Gn a ene cåkêye di viebes ki shuvnut li codjowaedje di bouter, seur 25 a 30 åcint (27 % dins les [[Codjowaedjes da Stasse]], 28 % dins les [[Codjowaedjes da Gilliard]]). === Viebes erîlés e rfondou et disrîlés e des walons coinreces === Li bodje ni candje nén e rfondou, dabôrd k' i candje e sacwants walons coinreces, u e sacwants sistinmes ortografikes C' est les viebes ki : * li coron d' leu bodje est '''-z-''' ('''tuzer''', '''djåzer''', '''cåzer'''). * li coron d' leu bodje est : ** '''-ever''' ('''crever''', '''lever''') ** '''-erer''' ('''eterer'''). === Viebes del prumire troke nén pår erîlés so bouter === * Viebes erîlêymint disrîlés avou candjmint d' cossoune å coron do bodje : ** '''-k-''' ki dvént '''-c-''' divant sacwantès cawetes di codjowaedje sol piceure di : [[Codjowaedje viker|viker]] ** '''-ss-''' ki dvént '''-s-''' divant sacwantès cawetes di codjowaedje sol piceure di : [[Codjowaedje pinser|pinser]] ** '''-gu-''' ki dvént '''-g-''' divant sacwantès cawetes di codjowaedje sol piceure di : [[Codjowaedje teguer|teguer]]. * Viebes erîlêymint disrîlés avou [[candjmint d' voyale]]. ** '''-iner''' => '''-ene''', sol piceure di [[Codjowaedje copiner|copiner]]. ** '''-urer''' => '''-eure''', sol piceure di [[Codjowaedje djurer|djurer]]. ** '''-ouwer''', '''-oumer''' => '''-owe''', '''-ome''' sol piceure di [[Codjowaedje alouwer|alouwer]]. * Viebes erîlêymint disrîlés avou ene dobe cossoune (apus ki R) å coron do bodje : ** Avou ristitcheye voyale, sol piceure di : [[Codjowaedje shofler|shofler]]. ** Avou ene moyeye cawete (-êye) sol piceure di : [[Codjowaedje tchicter|tchicter]]. ** Avou on dobe codjowaedje, ristitcheye voyale/moyeye cawete, sol piceure di: [[Codjowaedje shijhler|shijhler]] * Viebes erîlêymint disrîlés avou R et ene ôte cossoune å coron do bodje : ** Li R tchait ås prezintreces å singulî sol piceure di: [[Codjowaedje wårder|wårder]]. ** Li R dimeure ås prezintreces å singulî, et on codjowe avou ene moyeye cawete (-êye) sol piceure di [[Codjowaedje boerler|boerler]]. ** Li R tchait ås prezintreces å singulî et gn on candjmint d' voyale, sol piceure di [[Codjowaedje tourner|tourner]]. * viebe avou ene [[spotchåve voyale|sipotchåve voyale]] e bodje : [[Codjowaedje diner|diner]]. * viebe pår disrîlé : [[Codjowaedje aler|aler]]. == Les cawetes do codjowaedje des erîlés viebes del prumire troke == === Infinitif === :[[bodje]] + <FONT COLOR="#ff0000">'''-er'''</FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">er</FONT>'''. === Pårticipes === ==== Pårticipe erirece ==== * omrin: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000">'''-é'''</FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">é</FONT>'''. * femrin: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000">'''-êye'''</FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">êye</FONT>'''. ==== Pårticipe prezintrece ==== :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ant</B></FONT>: tot '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ant</FONT>''' (aprume e [[Payis d' Lidje]]), e '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ant</FONT>''' (ôte pårt). === Indicatif === ==== Indicatif prezintrece ==== * [[Cåzant]](e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT>: dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. * [[Atôtchî]] (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-z</B></FONT> ni s' prononce måy. ** [[atouwaedje]]. :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-es</B></FONT>: ti '''bout<FONT COLOR="#ff0000">es</FONT>'''. Li <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy. * [[Riwaitant]](e): ** fråze di djhaedje: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. ** fråze di dmande: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT> + <FONT COLOR="#0000ff"><B>-t</B></FONT>: '''boute<FONT COLOR="#0000ff">-t</FONT> i ? / boute<FONT COLOR="#0000ff">-t</FONT> ele ?'''. Les fråze di dmandaedje ås ôtès djins si fjhèt tot metant les [[prono|pronos sudjets]] padrî l' viebe (sins loyeure). Li prono "vos" metou padrî, si pout rsaetchî evoye. * Cåzant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ans</B></FONT>: nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>'''; dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>''' (el [[Basse-Årdene]]). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-z</B></FONT> ni s' prononce måy. * Riwaitant(e)s: ** cawete lidjwesse: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-èt</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">èt</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">èt</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-t</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins bén dins li dmandaedje: '''boutè<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> i ?''' / '''boutè<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> ele ?''' ** [[dobe rifondowe|cawete namurwesse]]: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-nut</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">nut</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">nut</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-t</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins bén dins li dmandaedje: '''boutnu<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> i ?''' / '''boutnu<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> ele ?''' ==== Indicatif futurrece ==== * Cåzant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rè</B></FONT>: dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rè</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-roz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">roz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rès</B></FONT>: ti '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rès</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins est refoircî dins li dmandaedje: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ress</FONT> ?''' (est ç' ki t' boutrès ?). * Riwaitant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rè</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rè</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rè</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rans</B></FONT>: nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rans</FONT>'''; dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rans</FONT>''' (el Basse-Årdene). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-roz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">roz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ront</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ront</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ront</FONT>'''. ==== Durant Indicatif Erirece (imparfwait) ==== * Rilevêye: les cawetes do Durant Indicatif Erirece des viebes del prumire troke ås djins do singulî sont <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve(s)</B></FONT>. * Cåzant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve</B></FONT>: dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éve</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éves</B></FONT>: ti '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éves</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy. * Riwaitant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éve</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éve</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éns</B></FONT>: nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éns</FONT>'''; dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éns</FONT>''' (el Basse-Årdene). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ént</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ént</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ént</FONT>'''. ==== Nén Durant Indicatif Erirece (passé simpe) ==== * Cåzant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-a</B></FONT>: dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-as</B></FONT>: ti '''bout<FONT COLOR="#ff0000">as</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy. * Riwaitant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-a</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îs</B></FONT>: nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îs</FONT>'''; dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îs</FONT>''' (el Basse-Årdene). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ît</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ît</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ît</FONT>'''. ==== Erî-tins di l' Indicatif ==== * erî passé (passé compôzé): Viebe "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' indicatif prezintrece + pårticipe erirece: dj' a bouté, t" as bouté, evnd. * erî futeur: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' indicatif futurrece + pårticipe erirece: dj' årè bouté, t' årès bouté, evnd. * erî Durant Indicatif Erirece: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" å Durant Indicatif Erirece + pårticipe erirece: dj' aveu bouté, t' aveus bouté, evnd. ==== Dobe erî-tins di l' Indicatif ==== * dobe erî passé: Viebe "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' erî passé + pårticipe erirece: cwand dj' a yeu bouté, après k' t' as yeu bouté, evnd. * dobe erî futeur: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' erî futeur+ pårticipe erirece: cwand dj' årè yeu bouté, après k' t' årès yeu bouté, evnd * dobe erî Durant Indicatif Erirece: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' erî Durant Indicatif Erirece + pårticipe erirece: cwand dj' aveu yeu bouté, après k' t' aveus yeu bouté. === Suddjonctif === ==== Suddjonctif prezintrece ==== * Å singulî, li suddjonctif prezintrece, c' est parey ki l' indicatif prezintrece. :Ki dj' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. :Ki t' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">es</FONT>'''. :K' i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''', k' ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. * Å pluriyal, on ristitche ene cawete <FONT COLOR="#ff0000"><B>-xhe</B></FONT> après les cawetes di codjowaejde di indicatif prezintrece, k' on a rsaetchî evoye les [[halcrossès cossounes]] å coron. Li cawete '''-èt''' est [[disfaflotaedje|disfaflotêye]] ('''-exhe'''). :ki nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">anxhe</FONT>''' (u: ki dj' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">anxhe</FONT>'''). :Ki vs '''bout<FONT COLOR="#ff0000">éxhe</FONT>''' :K' i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">exhe</FONT>''', k' ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">exhe</FONT>''' (u : k' i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">nuxhe</FONT>''', k' ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">nuxhe</FONT>''') ==== Suddjonctif erirece ==== Li suddjonctif erirece si fwait tot rprindant les cawetes do Nén durant Indicatif Erireces (passé simpe) et î racawer ene cawete -xhe :Ki dj' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">axhe</FONT>'''. :Ki t' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">axhes</FONT>'''. :K' i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">axhe</FONT>''', k' ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">axhe</FONT>'''. :Ki nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>''' (u: ki dj' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>'''). :Ki vs '''bout<FONT COLOR="#ff0000">îxhe</FONT>''' (li minme tchoi k' å suddjonctif prezintrece). :K' i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>''', k' ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>''' === Condicioneu === Li [[condicioneu]], c' est on tins ki s' fwait avou li prumire dobe cawete do futurrece, et ene djeujhinme cawete, li minme kel cene do [[NDI E]] des [[cénkinme troke da Hendchel|viebes del cénkinme troke]]. * Cåzant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-reu</B></FONT>: dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">reu</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rîz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rîz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-reus</B></FONT>: ti '''bout<FONT COLOR="#ff0000">reus</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins est refoircî dins li dmandaedje: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">reuss</FONT> ?''' (est ç' ki t' boutreus ?). * Riwaitant(e): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-reut</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">reut</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">reut</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-réns</B></FONT>: nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">réns</FONT>'''; dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">réns</FONT>''' (purade el Basse-Årdene. * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rîz</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rîz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rént</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rént</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">rént</FONT>'''. === Kimandeu === Li cmandeu shût l' indicatif prezintrece, mins on rsaetche li cawete -S a l' atouwé. * [[Atôtchî]] (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>''' !. ** [[atouwaedje]]. :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''' !. * Cåzant(e)s: :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ans</B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>''' ! * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>''' ! == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html Tåve do codjowaedje di "bouter"] * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tuzer.html Tåve do codjowaedje di "tuzer"] 8111 27781 2004-07-24T16:19:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Wérotte]] 8112 27782 2004-07-24T16:44:02Z Pablo 5 Essegne del comene di [[Fléron]]. 8113 27783 2004-07-24T17:22:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cou-des-Sårts</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cul-des-Sarts</span>, rebané avou [[Chimai]]. <FONT FACE="Arial Narrow">Lingaedje do payis:</FONT> tchampnwès. Etimolodjeye: walon "cou des sårts" (dibout des sårtêyès plaeces). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Cou-des-Sårts]] 8114 27784 2005-03-27T16:03:06Z Pablo 5 '''Cou-des-Sårts''' (fr: ''Cul-des-Sarts'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis tchampnwès-cåzant, rebané avou [[Couvén]]. * Limero del posse: '''6460''' (vî limero '''5660''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;87''' * Lingaedje do payis: [[tchampnwès]]. L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon "cou des sårts" (dibout des sårtêyès plaeces). == Tuzance == On ricweraedje sol pårler a stî fwait pa J. Marteleur, dins ''“Un dialecte champenois en Belgique: le parler de Cudessarts”'' (2001) 8117 27785 2004-07-24T17:30:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwarpece</B></FONT> [f.n.] rl a: [[Motî:cwate-peces|cwate-peces]]. 8118 27786 2004-12-08T19:46:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tour 2</B></FONT> [o.n.] machine ki sieve a travayî ene pîce di fier u d'&nbsp;bwès ki toûne so èn [[Motî:aessi|aessi]], avou on cizea u ôte tchoi ki mousse divins et ndè raetchî des rondeles evoye. <I>Il a-st aprin a travayî sol tour.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourner 2</B></FONT> [v.c.] fabriker å tour. <I>I lyi ont fwait tourner des pîs d'&nbsp;tåve po si egzamin.</I> <span lang=fr>tourner, façonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner ene bole:</FONT> fé ene bole di djeu d'&nbsp;beyes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourneu</B></FONT> ovrî ki boute å tour. <span lang=fr>F. tourneur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tournaedje 2</B></FONT> [o.n.] fabricaedje u fabrica so on tour. <span lang=fr>F. façonnage.</span> [[Imådje:tourneu.jpg|framed|right|on tourneu d' mantches di broketes al tchå (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] 8119 27787 2004-09-25T20:31:58Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>novice</B></FONT> <B>I.</B> [addj. &amp; o.f.n.] novea (novele) po fé ene sacwè <span lang=fr>F. gauche, débutant, novice, inexpérimenté.</span> <I>Il est co novice dins l'&nbsp;mestî.</I> <I>C'&nbsp;est pask'&nbsp;il est novice k'&nbsp;i s'&nbsp;a leyî prinde.</I> <I>Li novele meskene est co novice.</I> <I>Mi, po on novice, dji n'&nbsp;aveu k'&nbsp;a hossî l'&nbsp;tiesse, shuve li movmint et fé çou k'&nbsp;on m'&nbsp;dijheut</I> ([[L. Mahin]]). <I>C'&nbsp;est on laid cas po on novea djudje, aprindisse et novice; i m'&nbsp;fåt des esperts</I> ([[Fåve do dierin leu]]). <B>II.</B> [o.f.n.] (rilidjon catolike) djonne feye ki vout sayî l'&nbsp;vicaedje des beguenes, djonne ome ki vout moussî dins les ôres, divant d'&nbsp;s'&nbsp;î egadjî podbon. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">novice</FONT>, nôvice</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noviciat</B></FONT> [o.n.] termene, onk a troes ans longue, k'&nbsp;ene djonne feye u on djonne ome est novice divant di divni beguene u pere (u rnoncî). <I>I va a scole amon les Djezwites a Beziers, et fé s'&nbsp;noviciat e 1616</I> ([[E. Pècheur]]). 8120 27788 2004-07-27T19:33:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di tourneu)]] 8121 27789 2004-07-27T19:33:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di tourneu)]] 8122 27790 2004-07-27T19:33:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di tourneu)]] 8123 27791 2004-07-27T19:36:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:novice]] 8124 36046 2005-07-28T23:19:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibåtchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbåtchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] fé rexhe del droete voye. <I>I dbåtche ses camaerådes.</I> <I>I n'&nbsp;è fåt k'&nbsp;onk po dbåtchî les ôtes.</I> <I>C'&nbsp;est di s'&nbsp;fåte ki ç'&nbsp;feye la s'&nbsp;a dbåtchî.</I> On dit eto: [[Motî:tourner|tourner l' tiesse]]. <span lang=fr>F. débaucher, dévoyer, pervertir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)bautchî</FONT>, d(u)bâtchî, dèbautchè, dèbautcher, dèbauchè, dèbaucher</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"débauché"</span>, avou assaetchance di "[[Motî:disbåtchî 3|disbåtchî]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibåtchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbåtchî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbåtcheye</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] li ci (cene) k'&nbsp;a rexhou del droete voye. <I>N'&nbsp;alez nén e si cpagneye, il est trop dibåtchî.</I> <span lang=fr>F. débauché(e), libertin(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)bautchî, èye</FONT>, (u)bâtchî, èye, dibautchî, îye, dèbautché, êye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibåtche</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbåtche</B></FONT> [f.n.] mwaijhe codujhance (sôlreye, båjhreye). <I>I gn a yeu ene dibåtche di diale a ç'&nbsp;banket la.</I> rl a: [[Motî:sekelreye|sekelreye]]. <span lang=fr>F. débauche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse al dibåtche:</FONT> esse evoye trinner, esse e ribote. <I>Il est tofer a l'&nbsp;dibåtche.</I> rl a: [[Motî:guindaye|guindaye]]. <span lang=fr>F. être en sortie, faire la bombe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker e l'&nbsp;dibåtche:</FONT> sins rîles moråle, come ene biesse. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)bautche</FONT>, disbautche, dèsbauche, d(u)bâtche, d(u)bautche, dèbauche</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibåtcheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibåtcheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibåtchresse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbåtcheu, euse, resse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;endè dbåtche èn (ene) ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dibåtcheu d'&nbsp;efants, dibåtcheu d'&nbsp;gamenes:</FONT> margougneu d'&nbsp;efants. On dit eto: [[Motî:pedoclasse|pedoclasse]]. <span lang=fr>F. pédophile.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)bautcheu(se), resse </FONT>, disbautcheu(se), d(u)bâtcheur, resse, dèsbaucheu</span>. 8125 27793 2004-07-28T20:38:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitourner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotourner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctourner</B></FONT> ([[Codjowaedje tourner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> tourner d'&nbsp;tos les costés <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner et ctourner ene sacwè dins m'&nbsp;tiesse:</FONT> î tuzer et rtuzer. <span lang=fr>F. avoir mûrement réfléchi.</span> rl a: [[Motî:catourner|catourner]]. <B>2.</B> fé tourner e ses mwins tot s'&nbsp;endè siervant (e cåzant d'&nbsp;usteyes). <I>C'&nbsp;est des åjheyès usteyes a ctourner.</I> <span lang=fr>F. manier, manipuler.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) aveur l'&nbsp;ocåzion d'&nbsp;apougnî (ene grosse manoye). <I>A Lidje, les ptitès djins et minme les bordjoes ni ctournént waire les pîces d'&nbsp;ôr. Gn aveut ddja a Lidje des bankîs et des candjeus ki ctournént di totes sôres di pîces</I> (N. Lequarré). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"avoir l'occasion de manipuler"</span>. <B>II.</B> (<FONT COLOR="#ff0000">si ctourner</FONT>) [v.s.c.] si rtourner tofer cwand on-z est coûtchî. On dit eto: si [[Motî:kiveriner|cveriner]], si [[Motî:kiverouyî|cverouyî]]. Etimolodjeye : viebe [[Motî:tourner|tourner]], betchete ki-. 8126 27794 2004-07-28T11:08:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8127 27795 2004-07-28T11:09:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitourner]] 8128 27796 2004-07-28T11:09:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitourner]] 8129 27797 2004-07-28T20:03:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8130 27798 2004-07-28T20:03:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8131 27799 2004-07-28T20:03:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8132 27800 2004-07-28T20:03:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8133 27801 2004-07-28T20:04:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8134 27802 2004-07-28T20:04:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8135 27803 2004-07-28T20:04:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8136 27804 2004-07-28T20:04:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8137 27805 2004-07-28T20:04:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8138 27806 2004-07-28T20:04:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibåtchî]] 8139 27807 2004-07-28T20:07:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwantes]] 8140 27808 2004-07-28T20:10:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårlijhåcion</B></FONT> [f.n.] apoirtaedje di cwårs divins ene soce, ene sôcieté d'&nbsp;comiece, evnd. <span lang=fr>F. capitalisation.</span> Disfondowes: <B>caurlizâcion</B>, <FONT COLOR="#800080">cwaurlijaucion</FONT>. Etimolodjeye: forveyou viebe "cwårlijhî" (ecwårler), cawete -åcion, avou assaetchance do F. <span lang=fr>capitalisation</span>, 2001. 8141 27809 2004-07-28T20:11:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwarmea</B></FONT> [o.n.] fiesse des mascarådes, copurade a Måmdey, wice ki l'&nbsp;fiesse comince li semdi eyet fini å crås mårdi al nute. rl a: [[Motî:trouvlea|trouvlea]], [[Motî:haguete|haguete]]. <span lang=fr>F. carnaval.</span> Disfondowes: <B>cwarmê</B>, cwèrmê, (carmia); vî scrît walon <span lang=wa-vi>"quermea"</span>; Pc. carmiô. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:cwareme|cwareme]]", cawete -ea (pitit cwareme). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwarmeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>se</B></FONT> [o.f.n.] ome u feme disguijhî (eye) po les mascarådes. <I>Les cwarmeus "Tetars di Fârjole" ont vnou a Åvlè e 2000, edon.</I> Disfondowes: <B>carmeu</B>, (cwarmeu, <FONT COLOR="#800080"><B>cwèrmeu</B></FONT>). 8142 35509 2005-07-19T23:48:34Z Pablo 5 disso -> dissu <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwantes</B></FONT> (divant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwantres</B></FONT> (divant voyale avou sacwants mots) <B>I.</B> [addj. di dimandaedje] (po saveur on nombe). <I>Cwantres oûs est çk'&nbsp;elle a ponou&nbsp;?</I> <I>Cwantes sont i&nbsp;?</I> <I>Cwantes feyes î av'&nbsp;sitî&nbsp;?</I> <I>Cwantes tchéns avoz vs&nbsp;?</I> <I>Cwantes av'&nbsp;di tchvås&nbsp;?</I> <I>Cwantes euros avoz pierdou&nbsp;?</I> <I>Cwantres omes ki vs avoz dandjî&nbsp;?</I> <I>Cwantes djins k'&nbsp;ont ddja vnou vôter so Etrernete po fote li govienmint l'&nbsp;panse å hôt&nbsp;?</I> <I>Cwantres anêyes k'&nbsp;on pleut semer do swele dins les sårts&nbsp;?</I> <I>Cwantes djoûs k'&nbsp;i leyént broûler l'&nbsp;moeye di fåde&nbsp;?</I> (L. Mahin). <I>Fåt saveur cwantes doets ki l'&nbsp;cråxhoe a d'&nbsp;lård dissu s'&nbsp;dos</I> (P.J. Dosimont). rl a: [[Motî:kibén|kibén]], [[Motî:sacwant|sacwant]]. <span lang=fr>F. combien de, au nombre de combien, en quel nombre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vos cwantes estîz&nbsp;? A cwantes ki dj'&nbsp;esténs&nbsp;? Dj'&nbsp;esténs nos cwantes&nbsp;? Leus cwantes estént i&nbsp;?:</FONT> ratourneure po dmander li nombe di djins, après nos, nozôtes, vos, vozôtes, leus, zels, zeles. <I>Elle estént leus dji n'&nbsp;sai cwantes</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. à combien&nbsp;?.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwantres ans avoz&nbsp;?, Cwantes årè dj'&nbsp;d'&nbsp;anêyes l'&nbsp;an ki vént&nbsp;?:</FONT> po dmander l'&nbsp;ådje. <span lang=fr>F. quel âge&nbsp;?.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwantres eures est i&nbsp;?:</FONT> po dmander l'&nbsp;eure. <span lang=fr>F. quelle heure&nbsp;?.</span> <B>II.</B> [addj. d'&nbsp;esclamaedje] <B>1.</B> kibén di (po mostrer on grand nombe di djins, di sacwès). <I>I nos a dné cwantes côps, des côps d'&nbsp;mwin&nbsp;!</I> <I>End a cwantes et cwantes k'&nbsp;ont passé par ci&nbsp;!</I> <I>Cwantes feyes ki dj'&nbsp;l'&nbsp;a aidî&nbsp;!</I> <I>Cwantes poennes k'&nbsp;on ramasse a-z aclever des efants&nbsp;!</I> <I>Cwantes côps k'&nbsp;i vs fårè repeter di roister vos solés foû del tchambe&nbsp;?</I> <I>Cwantes côps vs el fårè-t i dire, po k'&nbsp;vos m'&nbsp;croeyoxhe</I> (J. Lahaye). rl a: [[Motî:kibén di|kibén di]]. <span lang=fr>F. combien de, que de.</span> <B>2.</B> (tot cåzant å rvier) kibén di (po mostrer li waire di djins, di sacwès). <I>Cwantes djins n a-t i ki s'&nbsp;endè sovnèt&nbsp;!</I> <I>Cwantes end a-t i ki sont contins d'&nbsp;leu sôrt&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. combien peu.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">cwante</FONT> [o.n. todi singulî] cwantrinme. <I>Li cwante k'&nbsp;elle a-st arivé å cross di Virton&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. quantième.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li cwante ki dj'&nbsp;estans&nbsp;? Li cwante do moes estans dj'&nbsp;? Li cwante k'&nbsp;on-z est enute&nbsp;?:</FONT> po dmander l'&nbsp;date. <span lang=fr>F. quel jour sommes-nous&nbsp;?.</span> rl a: [[Motî:kibén|kibén]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cant', <B>cwant'</B>, cwont'&nbsp;(divant cossoune), cantr, <B>cwantr</B>, cant-z, cwant-z (divant voyale, avou sacwants nos)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwantrinme</B></FONT> <B>I.</B> [limerotant addjectif &amp; o.f.n. di dmandaedje]. po dmander li pozucion d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè dins ene djivêye. <I>Il est cwantrinme sol lisse&nbsp;?</I> <I>Li cwantrinme ki t'&nbsp;esteus a scole&nbsp;?</I> <I>Li cwantrinme do moes estans dj'&nbsp;?</I> <I>Monsieu l'&nbsp;Govierneu, c'&nbsp;est vosse cwantrinme pîce e walon&nbsp;?</I> (C. Dodet). <B>II.</B> [addjectif d'&nbsp;esclamaedje] mostere on grand nombe (di côps). <I>Li grand-mere, apougnive - pol cwantrinme côp&nbsp;? - li conte del Grijhe di Falijhoû, li cene k'&nbsp;on djheut k'&nbsp;aveut paké avou l'&nbsp;diale</I> (L. Mahin). rl a: cwante, [[Motî:kibén|kibén]], [[Motî:kibéntinme|kibéntinme]]. <span lang=fr>F. quantième.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cantrime, <B>cwantrin.me</B>, cwantrîme, cwantrême, cantrin.me, cwontrin.me, contrin.me, cwontrîme, cantrième, cantiême, cantiéme</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwantité</B></FONT> [f.n.] nombe ki mostere cwantes unités di mzeure k'&nbsp;i gn a dins ene sacwè. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cantité, cantitè, <FONT COLOR="#800080"><B>cwantité</B></FONT></span>. 8143 27811 2004-07-28T20:16:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwarmea]] 8144 27812 2004-07-28T20:16:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwarmea]] 8145 27813 2004-07-28T20:17:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwantes]] 8146 27814 2004-07-28T20:17:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwantes]] 8147 27815 2004-07-28T20:17:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwantes]] 8148 52974 2006-03-25T11:20:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourner</B></FONT> ([[Codjowaedje tourner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé ndaler e rond. <I>Vos iroz tourner l'&nbsp;clé del buze, gn a l'&nbsp;feu ki brouye.</I> <I>Dji n'&nbsp;saveu d'&nbsp;ké costé tourner l'&nbsp;tiesse.</I> <span lang=fr>F. tourner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner l'&nbsp;boure:</FONT> bate li boure avou on [[Motî:bultea|bultea]] a manike. <span lang=fr>F. baratter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner l'&nbsp;tiesse a ene sakî:</FONT> <I>a)</I> lyi fé fé çou k'&nbsp;on vleut, lyi fé candjî d'&nbsp;idêye. <span lang=fr>F. persuader, séduire.</span> <I>b)</I> li fé må tourner. On dit eto: [[Motî:dibåtchî|dibåtchî]], [[Motî:disvoyî|disvoyî]]. <span lang=fr>F. entraîner, dévoyer.</span> <B>2.</B> mete di l'&nbsp;ôte costé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner ses talons:</FONT> end aler. <FONT COLOR="#ff0000">&gt;&gt;&nbsp;tourner l'&nbsp;dos; tourner l'&nbsp;cou:</FONT> <I>a)</I> esse metou e contråve sinse. <I>b)</I> èn nén rwaitî (ene sakî). <span lang=fr>F. dédaigner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a tot ki vs toûne li cou:</FONT> gn a rén ki va. <span lang=fr>F. malchance, guignon, adversité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n'&nbsp;toûnreu ddja l'&nbsp;mwin pol ramasser:</FONT> Dji n'&nbsp;freu rén po-z awè ça. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Je ne lèverais pas le petit doigt"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner camizole (u: cazake):</FONT> candjî d'&nbsp;idêye, di pårti politike, evnd. <span lang=fr>F. retourner sa veste.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner ene sakî:</FONT> lyi fé fé çou ki vs vloz k'&nbsp;i fwaiye. <I>I s'&nbsp;a leyî tourner.</I> <I>Il est foirt po tourner les djins.</I> On dit eto: [[Motî:atourner|atourner]]. <span lang=fr>F. circonvenir, influencer, faire changer d'opinion, convaincre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner les rujhes:</FONT> les fé ndaler, et raveur åjhey. <span lang=fr>F. éluder les difficultés, résoudre les problèmes.</span> rl a: [[Motî:problinme|problinme]]. <B>3.</B> fé l'&nbsp;toû di, aler dins totes les måjhons di (on viyaedje, on coulot), voyaedjî dins totes les coines di (on payis). <I>Il ont stî tourner Bive po rén.</I> <I>Lu cåzéve bén -- trop bén, djhént i les vîs -- et k'&nbsp;i saveut fé li rclame e tournant les viyaedjes</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. silloner, visiter les clients de, faire le tour des habitants de.</span> <B>4.</B> arindjî d'&nbsp;ene bele façon. <I>I sait bén tourner les complimints.</I> On dit eto: [[Motî:atourner|atourner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner (ene sacwè) a s'&nbsp;façon:</FONT> li vey come on l'&nbsp;vout bén. <span lang=fr>F. interpréter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner ene lete:</FONT> el bén scrire. <I>Il aveut bén tourné s'&nbsp;lete.</I> <span lang=fr>F. rédiger, agencer, arranger.</span> <B>II.</B> [v.s.c] <B>1.</B> aler e rond. <I>Li tere toûne åtoû do solea.</I> <I>Li rowe toûne so l'&nbsp;aessi.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner åtoû d'&nbsp;ene sakî:</FONT> sayî do hanter avou leye. <I>I vént cobén tourner åtoû d'&nbsp;leye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner åtoû do pot:</FONT> èn nén dire direk çou k'&nbsp;on vout. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner a tos les vints:</FONT> candjî toltins d'&nbsp;avis. On dit eto: boerler avou les leus et bawyî avou les tchéns. <B>2.</B> aveur li [[Motî:tournisse|tournisse]]. On dit eto: [[Motî:dôrner|dôrner]]. <I>Dj'&nbsp;a l'&nbsp;tiesse ki toûne.</I> <span lang=fr>F. avoir le vertige.</span> <B>3.</B> candjî d'&nbsp;pårti. <I>Il a tourné avou ls ôtes.</I> On dit eto: [[Motî:ritourner|ritourner]]. <B>4.</B> aler sol costé. <I>On djheut "håre" å tchvå po tourner a hintche.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner so boton:</FONT> eraler did wice k'&nbsp;on vént. <span lang=fr>F. faire demi-tour.</span> <B>5.</B> bén roter, tot djåzant d'&nbsp;ene machine, on traeyén. <I>Ça toûne bén, vosse pitit botike.</I> <span lang=fr>F. fonctionner, marcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça toûne come on molén:</FONT> ça toûne e fjhant on bea brut, tot djåzant d'&nbsp;on vî moteur rifwait, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner al vude:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner sot:</FONT> <I>a)</I> tourner sins avancî, tot djåzant d'&nbsp;on [[Motî:visse|visse]]. <I>b)</I> tourner sins fé avancî l'&nbsp;machine. <I>Nodihu&nbsp;! Vo rla co l'&nbsp;éndjole co ki toûne al vude.</I> <I>Mônî, doirmoz&nbsp;? Gn a l'&nbsp;molén, vosse molén ki toûne sot</I> (tchanson d'&nbsp;efants). rl a: [[Motî:racatourner|racatourner]], s'&nbsp;[[Motî:ewaerer|ewaerer]]. <span lang=fr>F. tourner à vide, se planter, ne plus répondre.</span> <B>6.</B> candjî d'&nbsp;on costé u d'&nbsp;l'&nbsp;ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bén tourner:</FONT> <I>a)</I> aveur ene veye oniesse. <I>Elle a co bén toûrné.</I> <span lang=fr>F. bien évoluer.</span> <I>b)</I> bén aler. <I>Tot l'&nbsp;bazår lyi toûne bén.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner må:</FONT> divni målåjhey, tot djåzant del veye d'&nbsp;ene sakî ki n'&nbsp;shût nén les rîles. <I>On djoû ou l'&nbsp;ôte, ça toûnrè må.</I> <FONT COLOR="#0000ff">må tourner:</FONT> moenner ene nén oniesse veye, esse [[Motî:dibåtchî|dibåtchî]]. <span lang=fr>F. mener une vie de débauche.</span> <I>Pu al fén, elle a må tourné, tantea ki si onke curé l'&nbsp;a rebalé amon s'&nbsp;pere å Belin</I> ([[G. Lucy]]). rl a: [[Motî:må-tourné|må-tourné]]. <B>7.</B> [[Motî:suri|suri]], tot djåzant do laecea. <I>Li laecea a tourné, il a fwait trop tchôd.</I> <B>8.</B> divni bén rond, tot djåzant d'&nbsp;salådes. <I>Les salådes kimincèt a tourner.</I> <span lang=fr>F. pommer.</span> rl a: [[Motî:tourné|tourné]]. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tourner a</FONT> [viebe a nén droet coplement] si candjî a. <I>La prizeure fwait tourner l'&nbsp;laecea a makêye.</I> <span lang=fr>F. tourner en, se transformer en.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner a rén:</FONT> <I>a)</I> ni pus aler, tot djåzant d'&nbsp;on botike, evnd. <span lang=fr>F. péricliter.</span> <I>Ça toûne a rén come les cabus då Djan do Cotlî.</I> <I>b)</I> si distrure, tourner a poûssire. <I>Ci pire la n'&nbsp;aléve nén po basti: ele tournéve a rén avou les plouves et les djalêyes</I> (ramexhné pa [[J. Germain]]). <span lang=fr>F. se dégrader.</span> <I>c)</I> esse distrût pa des [[Motî:vierméns|vierméns]]. <I>Li djårdinî esteut disbåtchî di vey ses beas rôzîs, féns emîlés, tourner a rén</I> ([[C. Colonval]]). <I>d)</I> piede tot si oneur. <I>Il a tourné a rén, e boevant.</I> <span lang=fr>F. s'avilir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner a cou d'&nbsp;poyon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a cou d'&nbsp;botaye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a compote:</FONT> tourner a rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé tourner a borike:</FONT> fé pår [[Motî:assoti|assoti]]. <I>Ti m'&nbsp;frè tourner a bourike.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner a rosse, a tcharogne:</FONT> divni fén metchant. <B>IV.</B> [viebe sins djin] (cwårdjeu) esse li coleur ki va (ki c'&nbsp;est l'&nbsp;atote). <I>Cwè çk'&nbsp;i toûne&nbsp;? Des makes.</I> <I>O mon Diu ké micmak I toûne des cours, i toune des makes</I> ([[Juliette Franquet]]). <B>V.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si tourner</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> riwaitî do costé di, si mete so èn ôte costé. <I>Cwand ça n'&nbsp;va nén, ti t'&nbsp;pous tourner come ti vous.</I> <B>2.</B> tourner on boket di s'&nbsp;coir. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si tourner les pôces:</FONT> èn rén aveur a fé. <B>3.</B> si [[Motî:ritourner|rtourner]], aveur di [[Motî:keure|keure]] di. <I>Est çk'&nbsp;i s'&nbsp;toûne, lu, nosse tayeur, s'&nbsp;on lyi ofrixh si ptite porcion d'&nbsp;gote&nbsp;?</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. se faire des soucis, se soucier, avoir des complexes.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toûrner</FONT>, toûrnè, toûrnî, tourner</span>. Parintêye: * ôtes sinses et påticipe erîrece. ** [[Motî:tourné|tourné]]. ** [[Motî:tour (di tourneu)|tour]] (di tourneu) * sivierba. ** [[Motî:toû|toû]] * Parintêye avou des cawetes: rl a: [[Motî:tournant|tournant]] * Parintêye avou des betchetes ** [[Motî:atourner|atourner]] ** [[Motî:catourner|catourner]] ** [[Motî:distourner|distourner]] ** [[Motî:kitourner|kitourner]] ** [[Motî:ratourner|ratourner]] ** [[Motî:racatourner|racatourner]] ** [[Motî:ritourner|ritourner]] 8149 27817 2004-08-05T12:54:52Z Pablo 5 +rtourneu, ritournaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritourner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertourner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtourner</B></FONT> ([[Codjowaedje tourner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete di l'&nbsp;ôte costé. <I>Ritoûne ti texhou: il est a l'&nbsp;evier.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritourner camizole:</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritourner s'&nbsp;frake:</FONT> [[Motî:tourner|tourner]] cazake. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> candjî d'&nbsp;pårti. <I>Dji n'&nbsp;admetrè måy onk ki rtoûne après les vôtaedjes.</I> On dit eto: [[Motî:tourner|tourner]]. <span lang=fr>F. faire défection.</span> <B>2.</B> candjî pår. <span lang=fr>F. être chamboulé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tins rtoûne:</FONT> li tins n'&nbsp;est pus çou k'&nbsp;il esteut; gn a pupont d'&nbsp;såjhon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li monde ritoûne:</FONT> Gn a totes sôres di catastrofes k'&nbsp;i gn aveut nén. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rtourner</FONT> [v.pr.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n'&nbsp;mi rtoûne nén après ça;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n'&nbsp;mi rtoûne nén did ça:</FONT> dji n'&nbsp;end a d'&nbsp;[[Motî:keure|keure]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:tourner|tourner]], betchete ri-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritourneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritourneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritoûnresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rtoûne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritourneu(se) di cazake:</FONT> li ci (cene) ki rmagne si parole. <I>Les candidats passént cobén deus côps al minme plaece, copurade si les djins estént so balance, ritourneus d'&nbsp;cazake, u capåbes di magnî a tos les ruslîs</I> (J. Bily). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritournaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ritourner". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritournaedje di cazake:</FONT> rimagnaedje d'&nbsp;ene parole dinêye. <I>C'&nbsp;est co rén s'&nbsp;i gn a pont d'&nbsp;ertournaedjes di cazake.</I> <span lang=fr>F. trahison de la parole donnée.</span> 8150 27818 2004-08-02T00:08:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>courcî</B></FONT> ([[Codjowaedje courcî|codjowaedje]]) (<FONT COLOR="#ff0000">si courcî</FONT>) [v.pr.] si [[Motî:måvler|måvler]] <I>Il a monté a sminces, et s'&nbsp;courcî podbon</I> ([[G. Lucy]]). <I>Li torea cmince a s'&nbsp;courcî: i xhaerbene.</I> <I>On m'&nbsp;pout dire çou k'&nbsp;on vout, do moumint k'&nbsp;c'&nbsp;est po xhiner, dji n'&nbsp;mi courceyrè jamwais.</I> <span lang=fr>F. se courroucer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">si coûrcî</FONT>, su courcer, su coucè</span>. Coinrece [[payis do Tchestea]]. 8151 27819 2004-10-15T13:49:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atourner</B></FONT> ([[Codjowaedje tourner|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:tourner|tourner]] comifåt (ene lete, on cåzaedje). <I>Dji vos scrirè bén vosse messaedje si dj'&nbsp;el pou atourner.</I> <I>C'&nbsp;est onk k'&nbsp;atoûne todi si bén tot çou k'&nbsp;i dit.</I> <span lang=fr>F. formuler, exprimer.</span> <B>2.</B> tourner (ene sakî) po k'&nbsp;ele vos voeye voltî. <I>Elle aveut cnoxhou ç'&nbsp;tipe la; lu l'&nbsp;aveut atourné, et leye s'&nbsp;end aveut amouratchî</I> ([[G. Lucy]]). On dit eto: [[Motî:andoûler|andoûler]]. <span lang=fr>F. séduire.</span> <B>3.</B> tourner (ene sakî) a ses idêyes. <I>I l'&nbsp;a atourné po k'&nbsp;i nos avoye on rnon po les louwaedjes k'&nbsp;on n'&nbsp;a nén payî.</I> <span lang=fr>F. convaincre, amener.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atoûrner</FONT>, atôrner</span>. Etimolodjeye: viebe "tourner", [[betchete -a (fé fé)]] (fé tourner). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atourné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atournêye</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> dedja bén crexhou tot djåzant d'&nbsp;èn efant. On dit eto: [[Motî:refoirci|refoirci]], [[Motî:sicrefyî|screfyî]]. <span lang=fr>F. formé, développé.</span> <B>2.</B> [[Motî:tourné|tourné]] (cou-d'-polin) tot djåzant d'&nbsp;on vea. <span lang=fr>F. culard.</span> Coinrece [[Årdene]]. 8152 27820 2004-08-02T00:06:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabriyoler</B></FONT> [v.c.] [[Motî:berdeler|berdeler]]. <I>Ça fwait k'&nbsp;il a creu tot çki li feme lyi a rabriyolé.</I> Coinrece [[Payis di Smwès]]. 8153 27821 2004-08-04T23:51:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rondén</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rond boket d'&nbsp;bwès. <B>2.</B> (pus stroetmint) bwès d'&nbsp;tchåfaedje di on mete, nén findou, eneviè les [[Motî:schene|schenes]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rondiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] bate avou on rondén. <I>I n'&nbsp;rondineut nén l'&nbsp;feme</I> ([[G. Lucy]]). 8154 27822 2004-07-28T23:40:04Z Lucyin 16 djeu d'&nbsp;roudions, ribatijhî "xhiltî" (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} djeu d'&nbsp;roudions, ribatijhî "xhiltî" (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 8155 27823 2004-07-28T23:41:08Z Lucyin 16 on tourneu d' mantches di broketes al tchå (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] {{licince imådjes Lucyin}} on tourneu d' mantches di broketes al tchå (poitrait saetchî pa L. Mahin)]] {{licince imådjes Lucyin}} 8156 27824 2004-09-04T00:29:49Z Pablo 5 [[Imådje:roudions.jpg|framed|right|djeu d'&nbsp;roudions, ribatijhî "xhiltî" <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>roudion</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> [[Motî:xhilete|xhilete]] des tchvås. <I>Les roudions, les aessis, les corijhes et les djins Xhiltèt, crînèt, xhlakèt, breyèt</I> ([[H. Simon]]). <I>L'&nbsp;ome e sårot, a costé, tineut l'&nbsp;lignete sins dire on mot, tins k'&nbsp;les roudions xhiltént leu djoye</I> ([[J. Docquier]]). On dit eto: [[Motî:garlot|garlot]], [[Motî:clabot|clabot]], [[Motî:clotchin|clotchin]], [[Motî:roro|roro]]. <span lang=fr>F. grelot.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) pitite xhilete (eneviè les clabots, pus gros), k'&nbsp;on nd agritchive sacwantes après l'&nbsp;[[Motî:gorea|gorea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djeu d'&nbsp;roudions:</FONT> sacwants roudions metous après ene laxhe di cur. <B>3.</B> [[Motî:malton|malton]]. <span lang=fr>F. bourdon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">roudjon</FONT>, roudion, roudiong, rondion, rudion, rudjon, roudjô, roulion, rouyon, roumion, roubian, rouguion, riyon, riyo</span>, miersipepieuzmint el notûle ALW 9.87, mape 9.25. Etimolodjeye: erî-rfwait mot-brut "roud", cawete -ion. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roudyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] groûler, tot djåzant del tonoere. <span lang=fr>F. gronder sourdement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">roudjî</FONT>, roudyî, roudî, roudi</span>. Parintêye: * [[Motî:roudiner|roudiner]] 8157 27825 2004-08-03T03:17:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roudiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>roudner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé on gros brut tot djåzant de tonoere, d'&nbsp;ene aiwe, d'&nbsp;on tabeur. <I>Dj'&nbsp;a-st oyou roudiner l'&nbsp;tonire</I> <I>Dj'&nbsp;ô l'&nbsp;tabeur roudiner å lon</I> ([[Guy Fontaine]], tchanté pa [[Véronique Roba]]). <span lang=fr>F. gronder sourdement.</span> <B>2.</B> roter sins låtche, tot fjhant do brut. <I>I n'&nbsp;fwait k'&nbsp;roudiner avå l'&nbsp;måjhone</I>. <span lang=fr>F. trotter, trottiner.</span> <B>3.</B> [[Motî:zûner|zûner]] come on malton. <span lang=fr>F. bourdonner.</span> <B>4.</B> [[Motî:gargouyî|gargouyî]], tot djåzant des [[Motî:boyea|boyeas]]. <span lang=fr>F. grouiller.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) tourner dins l'&nbsp;tiesse. <I>Çoula m'&nbsp;a roudiné el tiesse tote nute.</I> <B>6.</B> aler trinner, [[Motî:wåler|wåler]]. <I>Wice av' co stî roudiner&nbsp;?</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. vagabonder.</span> <B>II.</B> [viebe sins djin] [[Motî:toner|toner]]. <I>I roudnêye co: l'&nbsp;oraedje n'&nbsp;est nén evoye.</I> <span lang=fr>F. tonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">roudiner, roun'ner</FONT>, roudler</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait mot-brut "[[Motî:roudion|roud]]", [[cawete -iner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roudinaedje</B></FONT> brut d'&nbsp;ene sacwè ki roudene. <span lang=fr>F. grondement.</span> <I>On roudinaedje, on hoûlaedje sins parey mi fjha lever l'&nbsp;tiesse, ki dj'&nbsp;contéve vey aplonkî èn elicoptere</I> ([[Maggy Frisée]]). <span lang=fr>F. grondement, roulement (de tonerre, de tambour), trottinnement, vrombissement, bourdonnement, grouillement, vagabondage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">roudinèdje</FONT>, roudinadje</span>. Coinreces [[payis d' Lidje]]. 8158 27826 2004-07-28T23:47:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Haust]] 8159 27827 2004-08-04T23:48:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ribancter</B></FONT> u <B><FONT COLOR="#ff0000">erbancter</B></FONT> / <B><FONT COLOR="#ff0000">rbancter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] rimagnî åk après l'&nbsp;shijhe. <I>On rbanctéve a dijh eures al nute avou ene djate di cafè ey on boket d'&nbsp;dorêye.</I> On dit eto: [[Motî:riciner|riciner]]. <B>II.</B> [v.c.] rinde a magnî åzès biesses après l'&nbsp;shijhe. <I>Divant d'&nbsp;aler coûtchî, on-z aléve ribancter les vatches avou ene betcheye di four.</I> Etimolodjeye viebe fwait sol bodje "banket". Coinrece [[Årdene nonnrece]]. 8160 35677 2005-07-20T20:05:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riciner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erciner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rciner</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>1.</B> boere li cafè (magnî do pwin et boere do cafè) soeye-t i a cwatre eures, soeye-t i après l' shijhe. <I>On-z a rciné a l' ombe padzo l' fouyaedje</I> ([[J. Bertrand]]). <I>On s' ashît e l' ombrire d' on bouxhon po rciner et taper ene divize, tot magnant s' fadêye, avou on doet spès d' makêye å bouré dsu, a t' fé djéryî, valet</I> ([[J. Lahaye)]]). <B>2.</B> magnî ene pitite sacwè après l' shijhe. On dit eto: [[Motî:ribancter|ribancter]], [[Motî:yoler|yoler]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"cena"</span> ([[Motî:marinde|marinde]], dinner); rl a: [[Motî:cina|cina]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricinon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercinon</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcinon</B></FONT> [o.n.] [[Motî:eurêye|eurêye]], k' on prind, pa des côps, après l' shijhe. Etimolodjeye: [[cawete -on]]. Coinreces [[Coûtchant walon]] et [[Basse-Årdene]]. 8162 27829 2004-08-01T23:51:13Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaene linet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaene linea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:verdire|verdire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djène linet, djène linia</FONT>, djèrigna, djènëria</span>. ---- [[verdire|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol djaene linea]] 8163 54938 2006-04-24T21:24:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>linet</B></FONT> [o.n.] pitit moxhon xhufleu ki dmeure el Walonreye, ki magne des grinnes di såvadjès plantes, dins les crombires, evnd, gris et rodje sol gavêye, e sincieus latén <I><span lang=la>Acanthis cannabina</span></I>. <span lang=fr>F. linotte mélodieuse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodje linet:</FONT> lomaedje do måle di linet (k'&nbsp;a do rodje so l'&nbsp;tiesse et sol gavêye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gris linet:</FONT> lomaedje del frumele di linet (k'&nbsp;est tote grijhe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc linet:</FONT> sôre di linet avou dipus d'&nbsp;blancs penas k'&nbsp;els ôtes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;franc linet:</FONT> linet aprovijhî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaene linet, vete linet:</FONT> [[Motî:djaene linet|djaene linet]]. Etimolodjeye : bodje [[Motî:lin|lin]], [[cawete -et]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linete</B></FONT> [f.n.] linet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linot</B></FONT> [o.n.] linet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linote</B></FONT> [f.n.] linet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tiesse di linote:</FONT> po onk k' est [[Motî:rovyisse|rovyisse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linea</B></FONT> [o.n.] linet. Etimolodjeye : [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linroû</B></FONT> [o.n.] linet. Etimolodjeye: [[cawete -roû]]. Mot d'&nbsp;aplacaedje * [[Motî:djaene linet|djaene linet]] * [[linet å djaene betch]]. ---- [[linet|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol linet]] 8164 54429 2006-04-14T11:01:02Z YurikBot 105 robot Modifie: [[tr:Keten kuşu]] On '''linet''' (on dit eto on '''linroû''', on '''friyon''', on '''gris'''), c'&nbsp;est on nozé [[moxhon tchanteu]], del famile des [[Motî:tcheutche|tcheutches]] (frindjilidîs), ki dmeure el Walonreye, dins les bwès di l'&nbsp;esté, mins ki rvént dins les håyes e l'&nbsp;ivier. I magne des grinnes di såvadjès plantes, dins les crombires. Il est gris; li måle est rodje sol gavêye, et a ene rodje calote. Onk des prumîs a s' acopler å bontins. Cwand on l' mete dins ene gayole, i dvént rade tot mannet. Si no e walon provént do [[lén]], pask' i magne voltî les grinnes di lén. Si no e sincieus latén, c' est ''Carduelis cannabina'' (davance ''Acanthis cannabina'') pask' i magne voltî les grinnes di [[tchene]]. Li linet est eto lomé '''rodje linet''' (li måle), '''gris linet''' (li frumele), '''blanc linet''' (sôre avou dipus d' blanc so les penas), '''franc linet''' (moxhons såvadjes, eneviè les cis ki djonnlèt dins des gayoles. Li linet n' est nén l' minme oujhea kel [[verdire|djaene linet u vete linete]] == Tos les nos do linet e walon == * linet ([[Disfondowe]]: ''lënet''). * linete (Disfondowes: ''lignète''). * linot * linote ([Disfondowe: ''lënote''). * linea (Disfondowes: ''linê'', ''ligna'', ''lëgna'', ''lègn'ré'', ''lèn'rya'', ''lergna''). * linroû (prononcî ''lin'rou''; Disfondowes: ''lignroû'', ''lignrou'', ''linrou'', ''lén'rou'', ''lènroû''). * friyon (Disfondowes: ''fiyon'', ''fouyon'', ''fion') * gris, pitit gris. Sourdant: Notûle [[A.L.W.]] 8.63. et mape 8.38. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://aves.desdeinter.net/pardcom02.htm Ene waibe en espagnol, avou des poitraits do moxhon] * [http://www.synapsis.it/canarini/selva043.htm Poitrait do måle et d' ene nitêye] * [http://www.analogminds.nl/status/birdhouse/kneu.htm Sacwantès racsegnes e rfondou flamind] [[bg:Обикновено конопарче]] [[cs:Konopka obecná]] [[cy:Llinos]] [[da:Tornirisk]] [[de:Bluthänfling]] [[en:Linnet]] [[fi:Hemppo]] [[fr:Linotte mélodieuse]] [[io:Kanabino]] [[lt:Čivylis]] [[nl:Kneu]] [[no:Tornirisk]] [[pl:Makolągwa]] [[sv:Hämpling]] [[tr:Keten kuşu]] 8165 51403 2006-03-12T14:53:15Z Pablo 5 {{djermon biesse}} Li '''linet å djaene betch''', c'&nbsp;est ene sôre di ptit oujhea passant, k'&nbsp;on voet cobén tins d'&nbsp;l'&nbsp;ivier el Walonreye, come on [[Motî:linet|linet]], mins avou on djaene betch, e sincieus latén ''Acanthis flavirostris''. 8166 48884 2006-01-05T12:10:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: cy, es [[Imådje:verdire.jpg|thumb|ene verdire dins l' nive]] Li '''verdire''' (on dit eto: '''djaene linet''', '''vete linote'''), c' est èn emîtrin moxhon del famile des [[tcheutche]]s (frindjilidîs), k' a des verdåssès ploumes sol vinte, et ene djaenåsse cawe * No e sincieus latén ''Chloris chloris'' (davance ''Carduelis chloris''). El Walonreye, c' est on [[dimorant oujhea|dmorant]]. I s' tént so les boirds des bwès, dins les [[peme|bongårs]], les bouxhnisses, les forbots des veyes et les viyaedjes, les aites. Li verdire vént co voltî dé les magnaedjes ås grinnes, e l' ivier. == Tos les nos [[walon]]s & [[picård]]s del verdire == === e walon === * verdire (''vêrdîre, vèrdière, vèrdiére, vèrdiêre''). * verdî (''verdi, verdiè''). * verdin (''verdègn''). * djaene [[linet]], djaene linete, djaene linroû (sipotchî e : ''djèrigna, djènèria, djèrignou''). * vert, gros vert. * vert friyon. === ôtes nos e picård === * ''vèrdriyêre'' * ''verdië''. * ''verdièle, verdrîle, vèrdrèle''. === lomaedjes tot s' brouyant === Les nos ki shuvèt sont des cis di des ôtes moxhons : * djaenisse, djaenåd (''djaunisse'', ''djènaur'') * djåzrene (''djâzrine, djaudrène). ''Sourdant : notûle [[A.L.W.]] 8.64.'' [[bg:Зеленика (птица)]] [[cs:Zvonek zelený]] [[cy:Llinos Werdd]] [[da:Grønirisk]] [[de:Grünling (Vogel)]] [[en:European Greenfinch]] [[eo:Verda fringo]] [[es:Carduelis chloris]] [[fi:Viherpeippo]] [[fr:Verdier d'Europe]] [[ja:アオカワラヒワ]] [[lt:Žaliukė]] [[nl:Groenling]] [[nn:Grønfink]] [[no:Grønnfink]] [[pl:Dzwoniec]] [[sv:Grönfink]] [[tr:Florya]] 8167 27834 2005-03-18T21:59:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawiea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grosse ronde pire. <I>I djouwént a piter dins des cawieas.</I> <span lang=fr>F. caillou.</span> <B>2.</B> pire, di tolminme ké cogne. <I>Les voyes ki nos shuvéns n'&nbsp;estént vormint nén fwaites po des aprindisses: sovint a trôs et a trawes, télfeye covietes di cawieas ou d'&nbsp;broûlî</I> ([[Y. Gendarme]]). <I>L'&nbsp;moirtî tot frisse, vicant brouwea Ki dene li veye a des cawieas; Pire après pire, l'&nbsp;usteye al mwin, L'&nbsp;maçon tramteye, l'&nbsp;ouy sol coirdea</I> ([[J. Docquier]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cawia</FONT>, cawiê, caywê </span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>cailheweau (1250)</span>. Etimolodjeye: bodje [[gayel]] "cay" (couyon), erî-rfwaite cawete gayele "-wo", ricoprinjhe come li cawete latene "-ellum" (-ea); pu ribetchfessaedje des dmeyès cossounes YW =&gt; WY, dizo assaetchance di cawe, 1250. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawiaesse</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] deur come on cawiea. <B>II.</B> [o.n.] drole d'&nbsp;ome, ene miete tiestou. <I>Leu tchanson fineye, les cawiaesses si metnut el tiesse d'&nbsp;emantchî ene coûsse ås toreas</I> ([[E. Wartique &amp; E. Thirionet]]). On dit eto: [[Motî:kekene|kekene]], [[Motî:zigomår|zigomår]]. <span lang=fr>F. hurluberlu, dur à cuire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cawièsse</FONT>, cawiasse</span>. Etimolodjeye: bodje walon "cawy-" (cawiea), [[cawete -aesse]]. Minme sitok etimolodjike (avou [[fornaiviaedje linwistike]]) * [[Motî:cayô|cayô]] Parintêye : * [[Motî:cawyî|cawyî]] 8168 27835 2004-07-29T22:50:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Yvonne Gendarme]] 8169 27836 2004-07-29T22:51:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Docquier]] 8170 27837 2004-07-29T22:52:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Gaston Lucy]]. 8171 53590 2006-04-02T15:25:31Z Pablo 5 loyén tchicter <FONT COLOR="#ff0000"><B>cawyî 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:catourner|catourner]]. <I>Les djindåres voeyént k' i cawyive après l' måjhone; i contént k' c' esteut on voleu.</I> <span lang=fr>F. tourner, rôder autour de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins cawyî:</FONT> sins rastrinde, sins [[Motî:tchicter 1|tchicter]]. <I>Di l'&nbsp;ansene, des ecråxhes, tot çou k'&nbsp;vos vloz, li cinsî end aveut metou sins cawyî</I> ([[C. Bentz]]). <span lang=fr>F. sans lésiner.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol [[Motî:cawiea|bodje "cawy-"]], fé come come on cayô ki berôle. 8172 27839 2004-07-29T22:57:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Bentz]]. 8173 27840 2005-04-08T21:20:46Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mande</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchena|tchena]], [[Motî:banse|banse]]. <I>Alez m'&nbsp;cweri l'&nbsp;mande al bouwêye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on cou come ene mande ås pronnes:</FONT> aveur on gros drî. <span lang=fr>F. derrière proéminent.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manderlêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;gn a el mande. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manderlî</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] [[Motî:banslî|banslî]]. <span lang=fr>F. vannier.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Manderlî</FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Mandelier, Manderleir, Mandelaire</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Mandelyr (1444)</span>. Coinrece [[Coûtchant walon]]. ---- [[banslî|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les manderlîs]] 8174 27841 2004-08-02T00:14:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>metafôre</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rimetaedje|rimetaedje]] ki va on pô lon, po fé rire u tuzer. <I>Vla èn egzimpe di metafôre: "Elle a on drî come ene mande ås pronnes" (po dire on gros drî).</I> 8175 27842 2004-08-05T10:54:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratourner</B></FONT> ([[Codjowaedje tourner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> rivni so ses pas, et rariver (aviè l'&nbsp;cåzeu). <I>Cwand il a arivé al coine do bwès, il a ratourné.</I> <I>Il aveut rovyî s'&nbsp;poite-foye; il a falou k'&nbsp;i ratoûne</I> ([[P. Defagne]]). <I>Cwand vs seroz dijh pas lon, vos ratoûnroz.</I> <span lang=fr>F. faire demi-tour.</span> <B>2.</B> tourner pattavå. <I>Après aveur tourné, ratourné et ratoûnress, dji pierda pacyince et dji rivna</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <I>Il esteut ki tournéve et ki ratourner åtoû del måjhon</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>Vo l'&nbsp;la po Dongbiè; i toûne et ratoûne dins l'&nbsp;viyaedje; gn a bråmint k'&nbsp;el conoxhnut, mins on l'&nbsp;sint vni d'&nbsp;å lon</I> ([[P. Moureau]]). rl a: [[Motî:catourner|catourner]], [[Motî:caroter|caroter]]. <span lang=fr>F. faire les cent tours, circuler en tous sens.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé rivni aviè l'&nbsp;cåzant (des biesses k'&nbsp;end alént). <I>Evoyîz l'&nbsp;tchén po k'&nbsp;i ratoûne les vatches.</I> rl a: [[Motî:ratchessî|ratchessî]]. <span lang=fr>F. ramener, faire revenir.</span> <B>2.</B> rimete so l'&nbsp;prumî costé (ene sacwè k'&nbsp;aveut ddja stî rtournêye). <I>Il a ratourné l'&nbsp;vôte sol paile.</I> <span lang=fr>F. retourner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I lyi a ratourné s'&nbsp;mwin dins s'&nbsp;figueure:</FONT> i lyi a tapé ene bafe, avou l'&nbsp;dos del mwin. <B>3.</B> [[Motî:rashir|rashir]] on cåzaedje, on scrijhaedje, èn oteur d'&nbsp;ene langue a l'&nbsp;ôte. <I>A-t on dedja ratourné Victor Hugo e walon&nbsp;?</I> <I>«&nbsp;Âsif&nbsp;!&nbsp;» e lingaedje amazir, ça vout dire «&nbsp;les aiwes&nbsp;! les aiwes&nbsp;!&nbsp;»; les pus maléns ratournént e l'&nbsp;arabe po les campeus coprinde: «&nbsp;l'&nbsp;ouwed&nbsp;! l'&nbsp;ouwed&nbsp;»</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:rimete|rimete]], [[Motî:tradure|tradure]], [[Motî:radapter|radapter]], [[Motî:redjårber|redjårber]], [[Motî:translater|translater]]. <span lang=fr>F. traduire.</span> <B>4.</B> ritourner dins tos les sinses. rl a: [[Motî:racatourner|racatourner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I nos fåt rtourner et ratourner l'&nbsp;afwaire:</FONT> nos è dvans rwaitî tos les pondants et les djondants (el bén corwaitî). <I>Dj'&nbsp;a tourné et ratourner l'&nbsp;afwaire et dj'&nbsp;n'&nbsp;î voe gote.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ratourner</FONT>: si rtourner dins tos les sinses. <I>Tant k'&nbsp;popa n'&nbsp;esteut nén rintré, moman si rtournéve et s'&nbsp;ratourner dins s'&nbsp;lét</I> ([[P. Defagne]]). rl a: [[Motî:kiverouyî|si cverouyî]], [[Motî:kitoide|si ctoide]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ratoûrner</FONT>, ratoûrnè, ratourner</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:tourner|tourner]], [[cawete ra-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratoûne</B></FONT> [f.n.] plaece, moumint k'&nbsp;on ratoûne. <I>Vos froz bén on ptit boket di tchmin avou mi:: oyi, dj'&nbsp;irè disk'&nbsp;al ratoûne.</I> Coinrece [[Payis d'&nbsp;Tchålerwè]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratournêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bafe k'&nbsp;on dene avou l'&nbsp;mwin ratournêye. <I>Li pere lyi a fotou ene boune ratournêye.</I> <span lang=fr>F. giffle (du revers de la main).</span> <B>2.</B> (pa stindaedje) volêye di côps. <I>Li djoû k'&nbsp;dj'&nbsp;a pierdou les sôs des comissions, dj'&nbsp;end a yeu ene di ratournêye</I> ([[P. Defagne]]). rl a: [[Motî:danse|danse]], [[Motî:dobleure|dobleure]], [[Motî:trimpe|trimpe]], [[Motî:frotêye|frotêye]]. <span lang=fr>F. correction, raclée, punition, tripotée.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) pierdaedje avou bråmint d'&nbsp;diferince inte deus lûteus, deus ekipes, deus årmêyes. <I>Ût a rén: l'&nbsp;Arabeye Sawoudite a yeu l'&nbsp;ratournêye di s'&nbsp;veye.</I> rl a: [[Motî:plouzêye|plouzêye]], [[Motî:taene|taene]], [[Motî:dobleure|dobleure]], [[Motî:rigodinne|rigodinne]]. <span lang=fr>F. défaite cuisante, débacle, humiliation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ratoûrnêye</FONT>, ratoûrnée, ratournêye, ratoûrnèye, ratoûrnéye, ratournée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratourneure</B></FONT> [f.n.] manire di dire, tipike d'&nbsp;on lingaedje. <I>On cite eto, tos tchamps tos payis, li ratourneure «&nbsp;les pondants et les djondants&nbsp;» ki vout dire «&nbsp;totes les sacwès a vey avou ene afwaire&nbsp;», et k'&nbsp;on tradût co bén sovint e francès pa <span lang=fr>«&nbsp;les tenants et les aboutissants&nbsp;»</span>.</I> <I>C'&nbsp;est ene sacwè d'&nbsp;bén do disfinde li pårler, l'&nbsp;accint, les spots, les ratourneures di nosse viyaedje, di nosse veye, di nosse vijhnåve</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Dj'&nbsp;a toumé so on live di mots avou 700 ratourneures e Xharintès</I> ([[P. Dufaux]]). rl a: [[Motî:sipot|sipot]], [[Motî:rivazî|rivazî]], [[Motî:rime-rame|rime-rame]]. <span lang=fr>F. expression, formule, tournure de phrase, proverbe, aphorisme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratournaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rivnaedje so ses pas. <span lang=fr>F. retour en arrière.</span> <B>2.</B> tournaedje pattavå. rl a: [[Motî:catournaedje|catournaedje]], [[Motî:ratoû|ratoû]], [[Motî:ratournicaedje|ratournicaedje]]. <span lang=fr>F. détour, démarche.</span> <B>3.</B> metaedje en ene ôte langue. <I>End a-t i fwait, des ratournaedjes e walon&nbsp;!</I> <I>Li neyerlandès est on lingaedje metou so pî å 19inme sieke a pårti do ratournaedje del Bibe.</I> <I>Gn a deus liveas di ratournaedje do walon e francès: li mot po mot, et l'&nbsp;esplicant</I> ([[G. Cabay]]). <span lang=fr>F. traduction.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ratoûrnèdje</FONT>, ratoûrnadje, ratournâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratourneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratourneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratoûnresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki ratoûne des scrijhaedjes u des cåzaedjes d'&nbsp;ene langue a ene ôte. <I>C'&nbsp;esteut on djonnea k'&nbsp;aveut, o, di-set, dijh-ût ans, va, et k'&nbsp;aveut stî e scole a Abidjan; c'&nbsp;est lu ki fjheut do ratourneu</I> ([[Y. Gourdin]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratournåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse ratourné (tradût d'&nbsp;on lingaedje a l'&nbsp;ôte). <I>Les cåzaedjes do Pårlumint Uropeyin divrént esse ratournåves dins tchaeke des 22 lingaedjes di l'&nbsp;Union Uropeyinne racrexhowe.</I> <span lang=fr>F. traduisible.</span> Etimolodjeye: viebe "ratourner", [[cawete -åve]], 2002. 8176 27843 2004-08-02T00:16:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racatourner</B></FONT> ([[Codjowaedje tourner|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tourner|tourner]] et ratourner. <I>Li vå del Molignêye racatoûne tot åddilong d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe ki tchapote so les cayås</I> ([[C. Massaux]]). rl a: [[Motî:catouner|catourner]], [[Motî:ratourniker|ratourniker]]. 8177 27844 2004-07-29T23:04:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Massaux]] 8178 27845 2004-08-02T00:19:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratourniker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tourner|tourner]] et ratourner. rl a: [[Motî:catourner|catourner]], [[Motî:racatourner|racatourner]]. <span lang=fr>F. tourner dans tous les sens.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ratoûrniker</FONT>, ratoûrnikè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratournicaedje</B></FONT> [o.n.] tournaedje et ratournaedje. <span lang=fr>F. cent tours et détours.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ratoûrnikèdje</FONT>, ratoûrnicadje, ratournicâdje</span>. 8179 27846 2004-08-03T03:26:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rame 2</B></FONT> [f.n.] todi avou l'&nbsp;mot [[Motî:rime|rime]] dins les ratourneures <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins rime ni rame:</FONT> sins råjhon. <I>I broca sor lu sins rime ni rame</I> ([[J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. sans rime ni raison, sans cause apparente, sans justification.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;a ni rime ni rame:</FONT> i n'&nbsp;a pont d'&nbsp;råjhonmint; i n'&nbsp;a pont d'&nbsp;shûte dins les idêyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Çoula n'&nbsp;a ni rime ni rame:</FONT> ni cou ni tiesse. <span lang=fr>F. insensé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;fijha ni rime ni rame:</FONT> i n'&nbsp;a nén tchicté, i n'&nbsp;a fwait ni ene ni deus. <span lang=fr>F. ne pas hésiter un instant.</span> Mot d'&nbsp;aplacaedje: * [[Motî:rime-rame|rime-rame]]. 8180 27847 2004-08-03T03:22:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rime-rame</B></FONT> [f.n.] u [o.n.] <B>1.</B> berdelaedje, racontaedje, todi l'&nbsp;minme. <I>Cwand i dvize, c'&nbsp;est todi l'&nbsp;minme rime-rame</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>I rvént todi sol minme rime-rame</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. rengaine, radotage, rabâchage.</span> <B>2.</B> sacwè ki tertos endè cåze tot d'&nbsp;on côp. <I>On ndè fait ene di rime-rame avou les amours do tchampete</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. tapage (médiatique), potin, raffut.</span> <B>3.</B> alaedje, åbitude ki n'&nbsp;candje nén. <I>Gn a rén d'&nbsp;novea&nbsp;? :: Neni, c'&nbsp;est todi l'&nbsp;minme rime-rame.</I> <I>On pout scrire ôte tchoi e walon ki des ptitès spoûles avou todi l'&nbsp;minme rime-rame.</I> <span lang=fr>F. train-train, routine, habitude, cliché (éculé).</span> <B>4.</B> [[Motî:sipot|sipot]], [[Motî:ratourneure|ratourneure]]. On dit eto: [[Motî:rivazî|rivazî]], [[Motî:rima|rima]]. <span lang=fr>F. dicton, formule traditionnelle, expression courante, proverbe.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje di deus mots-bruts]] rime et [[Motî:rame 2|rame]]. Croejhete: Pluriyal: des rime-rame. ---- * [[no ås deus djinres|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les nos ki plèt esse omrins u femrins]] * [[rime-rame d' efant|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les rime-rame d'&nbsp;efants]] 8181 27848 2004-07-29T23:10:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pierrot Dufaux]] 8182 27849 2004-07-29T23:11:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Guy Cabay]] 8183 27850 2004-07-29T23:12:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Yves Gourdin]] 8184 27851 2004-07-30T02:05:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roudion]] 8185 35524 2005-07-20T00:04:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sornaivyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] dimorer so l'&nbsp;aiwe (et n'&nbsp;nén aler å fond). <I>Dizo l'&nbsp;wache do tchocaedje, minme les screpe-cir avént stî tot findous ou schetés a gros bokets; leus tiesses sornaiviént co håre et hote, dins li dzôrniance</I> ([[Michel Georges]]). <span lang=fr>F. surnager.</span> Etimolodjeye: viebe "[[Motî:naivyî|naivyî]]", [[betchete sor-]], 2000. 8186 54882 2006-04-24T11:17:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rame 3</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:naiviron|naiviron]]. <I>Ene naçale avou ses rames.</I> <span lang=fr>F. rame, aviron.</span> <B>2.</B> cope di tchvå del minme coleur. <span lang=fr>F. couple, atelage.</span> <B>3.</B> pactêye di 500 foyes di papî a imprimer. <I>Vocial ene dimeye rame di papî</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. rame de papier.</span> <B>4.</B> sacwants vagons di tchmin d'&nbsp;fier; sacwantès berlinnes acawêyes. <I>ene rame di vagons.</I> 8187 65283 2006-06-26T10:20:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>naivyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> aler so l'&nbsp;aiwe, tot cåzant d'&nbsp;on batea. <I>On n'&nbsp;såreut naivyî so ciste aiwe la</I> ([[H. Forir]]). <I>O hay, o hay les naivieus; les naivieus naivièt s'&nbsp;les grandès aiwes</I> (tchanson d'&nbsp;efants). <I>C' est come cwate vweles ki naiviynut avou l' vint d' bijhe</I> ([[Joseph Dewez]]). F. <span lang=fr>naviguer, voguer, faire voile, cingler</span>. <B>2.</B> èn nén foncî dins l' aiwe. Loukîs a [[Motî:sornedjî|sornedjî]]. <span lang=fr>F. flotter, surnager</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;naivyî inte deus aiwes:</FONT> <I>a)</I> esse å mitan d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe, ni å fond, ni å dzeu, tot djåzant do coir d'&nbsp;on neyî. <I>b)</I> (imådjreçmint) sayî di dmorer bén avou deus djins ki n'&nbsp;s'&nbsp;etindèt nén. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"ménager la chèvre et le chou"</span>. <B>3.</B> moenner on batea, ene [[Motî:naçale|naçale]]. <I>I naiveye pa tot tins.</I> <span lang=fr>F. conduire un bateau, naviguer, ramer</span>. <B>4.</B> [[Motî:nedjî|nedjî]]. <I>Tolmonde divreut sawè naivyî.</I> <I>I va naivyî ses 500 metes e bassén tos les djoûs.</I> <span lang=fr>F. nager.</span> <B>5.</B> voyaedjî sol Daegntoele. <I>Ça m'&nbsp;rivént trop tchir di naivyî avou èn adjondaedje på GSM.</I> On dit eto: [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]]. <span lang=fr>F. naviguer, surfer.</span> <B>6.</B> èn nén saveur dire on discours. <span lang=fr>F. patauger, s'emmêler les pinceaux, nager.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>navigare</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>naivieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>naivieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>naiveyresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki moenne on batea, u ki boute so on batea. <I>Cwand Mouze crexhe, les naivieus riyèt</I> ([[H. Forir]]). <I>Dj'&nbsp;a e m'&nbsp;coir li fougue d'&nbsp;on naivieu, et criyî, fén binåjhe: "On n'&nbsp;voet pus l'&nbsp;tere&nbsp;! Mi dierinne tchinne a tcheyou&nbsp;!</I> ([[Nietsche]], rat. pa [[J.P. Hiernaux]]). <I>Adonpwis, i s'&nbsp;a levé d'&nbsp;on randon, come on naivieu ki voet rexhe li tere å lon</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. navigateur, batelier, marin, marinier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit naivieu:</FONT> passeu d'&nbsp;aiwe, moenneu d'&nbsp;batch po passer l'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. passeur, gabarier.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki naiveye (ki [[Motî:nedjî|nedje]]). <span lang=fr>F. nageur.</span> <B>3.</B> (v.m.) li ci ki moenne ene [[Motî:djivêye|djivêye]] u ene [[Motî:cliyonêye|cliyonêye]] di bwès tcheryîs so l'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. guide d'un train de bois transporté par flottage fluvial.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>naiviaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "naivyî". <span lang=fr>F. navigation, nage, flottement, flottage.</span> Mots d'&nbsp;aplacaedje: * [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]] * [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]] Parintêye: * [[Motî:sornaivyî|sornaivyî]] * [[Motî:fornaivyî|fornaivyî]] * [[Motî:naiviron|naiviron]] ---- * [[batlî|Dipus d' racsegnes so les naivieus (batlîs)]] * [[naiviaedje do bwès|Dipus d' racsegnes sol naiviaedje do bwès]] * [[nedjaedje|Dipus d' racsegnes sol naiviaedje (nedjaedje)]] 8188 27855 2004-08-02T21:20:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>naçale</B></FONT> [f.n.] longou batch di bwès, avou deus [[Motî:naiviron|naivirons]], po passer l'&nbsp;aiwe. <I>Li passeu d'&nbsp;aiwe inméve ôte tchoi k'&nbsp;ene tchesturlinne: si rapîçtêye naçale et ses vîs naivirons</I> ([[J. Vrindts]]). On dit eto: [[Motî:bårkete|bårkete]]. <span lang=fr>F. embarcation, barque.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">naçale</FONT>, nèçale, nacèle</span>. 8189 27856 2004-08-02T21:29:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornaivyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:naivyî|naivyî]] sins sawè vierner, tot djåzant d'&nbsp;on batea, d'&nbsp;ene sacwè ki flote so l'&nbsp;aiwe. <I>Asteure, po rariver e bon poirt, n'&nbsp;ont pus k'&nbsp;a s'&nbsp;leyî fornaivyî, dizo air, tot sotnant l'&nbsp;vwele, ki tchacote å vint</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. dériver, dévier.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) si distourner del boune voye, tot djåzant d'&nbsp;on redjime politike, di des disfindeus d'&nbsp;ene rilidjon u d'&nbsp;ene filozofeye. Etimolodjeye: viebe "naivyî", [[betchete for-]], 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornaiviaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> naiviaedje foû voye. <I>Li fornaiviaedje politike e Liberia kiminça adon, avou, pol prumî ake, li flaxhaedje djus des "Amerikins" påzès "tribus": li rvindje di l'&nbsp;istwere, li cene des sclåves dislaxhîs d'&nbsp;Amerike, k'&nbsp;avént divnou, zels eto, des colnijheus</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. dérive.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fornaiviaedje des especes</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">fornaiviaedje djenetike</FONT>: (mot d'&nbsp;sincieus) candjmint di cogne, di coleur, evnd di sacwantès biesses u plantes k'&nbsp;ont ndalé viker lon di la k'&nbsp;elle estént, et s'&nbsp;acopler foû k'&nbsp;inte di zeles. <span lang=fr>F. dérive génétique.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fornaiviaedje linwistike</FONT>: (mot d'&nbsp;linwincieus) candjmint d'&nbsp;cogne d'&nbsp;on sourdant etimolodjike, u d'&nbsp;on mot, shuvant les diferins prononçaedjes des djins ki l'&nbsp;ont eployî. ---- * [[fornaiviaedje des especes|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol fornaiviaedje des especes]]. * [[fornaiviaedje linwistike|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol fornaiviaedje linwistike]]. 8190 59352 2006-06-05T19:29:27Z Lucyin 16 [[Categoreye:etimolodjeye]] [[Categoreye:etimolodjeye do walon]] Li '''fornaiviaedje linwistike''', c'&nbsp;est on candjmint d'&nbsp;cogne d'&nbsp;on sourdant etimolodjike, u d'&nbsp;on mot, shuvant les diferins prononçaedjes des djins ki l'&nbsp;ont eployî. Li fornaiviaedje linwistike, c' est ene sacwè ki s' a fwait tot seu; li [[riwalonijhaedje|rwalonijhaedje]], c' est on bodjaedje volou so les mots, cwand on va [[rifondaedje do walon|rfonde on lingaedje]]. == Fornaiviaedje des bodjes gayels == Les bodjes [[gayel]]s, purade [[gålwès]], c' est les pus vîs [[etimolodjeye gayele|sourdants etimolodjikes]] do walon. Ci n' est nén merveye k' il åyexhe bråmint fornaivyî. * Li bodje ''breto'' (djudjmint, tribunå) a dné les mots walons [[Motî:brete|brete]] (margaye k'&nbsp;on dvize foirt). [[Motî:aberteke|aberteke]] (la k'&nbsp;on-z afitchive les djudjmints, et mostrer les codånés), [[Motî:ebertaker|ebertaker]] (må prin, come onk ki va å tribunå), [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]] [[Motî:bardaxhe|bardaxhe]], [[Motî:berdaxhî|berdaxhî]] [[Motî:berdeler|berdeler]]. (bråmint des sinses a vey avou des cåzaedjes u des côps d'&nbsp;baston). * Li bodje ''gaba'' a dné [[Motî:gueuye|gueuye]], [[Motî:goler|goler]], [[Motî:gavêye|gavêye, gaviot]], [[Motî:djawe|djawe]], [[Motî:djaive|djaive]]. * Li bodje ''cambo'' a dné [[Motî:tchame 1|tchame (di rowe)]], [[Motî:tchame |tchame (crawieus boulome, ki fwait rire)]] (rifondou di ''chame''), eyet [[Motî:Cambron-Castiô|Cambron-Tchestea]] == Fornaiviaedje des bodjes laténs == * Li latén ''puteus'' a dné [[Motî:pousse|pousse]] eyet [[Motî:poujhî|poujhî]], wice ki li S do latén, et l' voyale latene U ont fornaivyî (OU dins pousse, OÛ dins poûjhî). * fornaiviaedje del troke di cossoune latene SL: ''masculus'' => ''maslus'' (erî-rfwait) => [[Motî:måye 2|måye]]; ''insula'' => ''insla'' (erî-rfwait) => [[Motî:iye|iye]]. C' est des ([[sorwalonde]]s, les pus lådje oyowes, c' est ''mâle'' eyet ''île''. * fornaiviaedje del troke di cossoune latene SN: ''asinus'' => ''asnu'' (erî-rfwait) => [[Motî:ågne|ågne]]. == Fornaiviaedje des bodjes tîxhons == * li bodje ''bos'', ''busch'' a dné [[Motî:bwès|bwès]] eyet [[Motî:bos|bos]] (å Coûtchant walon), mins eto [[Motî:bouxhon|bouxhon, bouxhnisse]]. Li parintêye di "bwès" si fwait avou jh: [[bwejhler|bwejhler, bwejhleu]]; "bos" a dné [[Motî:bokion|bokion, boskiyon]]. == Fornaiviaedjes coinreces == * [[Motî:djaene linea|djaene linea]] s'&nbsp;a prononcî ''djène linia'', pu ''djèrigna'', ''djènëria''. 8191 27858 2004-08-02T21:33:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cibernaivyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] aler vey des [[Motî:waibe-pådje|waibes-pådjes]] sol [[Motî:daegntoele|Daegntoele]]. <span lang=fr>naviguer, surfer</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon d'&nbsp;on viebe ([[Motî:naivyî|naivyî]]) eyet d'&nbsp;ene betchete greke (ciber), naivyî so les fyis, dizo assaetchance [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]], 1998. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cibernaivieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cibernaivieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cibernaiveyresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki naiveye sol Daegntoele. <span lang=fr>F. Internaute.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cibernaiviaedje</B></FONT> [o.n.] naiviaedje so l'&nbsp;Etrernete. <span lang=fr>F. navigation sur Internet.</span> 8192 27859 2004-08-02T00:20:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourniker]] 8193 27860 2004-08-02T21:10:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>naiviron</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket d'&nbsp;bwès, onk di tchaeke costé, po fé avancî ene [[Motî:naçale|naçale]]. <I>Li passeu d'&nbsp;aiwe inméve ôte tchoi k'&nbsp;ene tchesturlinne: si rapîçtêye naçale et ses vîs naivirons</I> ([[J. Vrindts]]). <span lang=fr>F. rame, aviron.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pîces d'&nbsp;on naiviron:</FONT> Li pougneye; li mantche, li [[Motî:platea|platea]]. <B>2.</B> boket do coir des pexhons, po les vierner dins l'&nbsp;aiwe. <span lang=fr>F. nageoire.</span> <I>Ehåyî on lingaedje, c'&nbsp;est mete des naivirons pa dvant les ouys et les orayes</I> ([[L. Hendschel]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">névîron</FONT>, navuron, nêvuron</span>. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:naivyî|naivyî]]", [[cawete -ron]]. 8195 27861 2004-08-02T21:16:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:naivyî]] 8196 27862 2004-08-02T21:16:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:naivyî]] 8197 27863 2004-08-02T21:17:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:naivyî]] 8198 27864 2004-08-02T21:17:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:naivyî]] 8199 27865 2004-08-02T21:30:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fornaivyî]] 8200 27866 2004-08-02T21:49:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cibernaivyî]] 8201 27867 2004-08-02T21:49:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cibernaivyî]] 8202 27868 2004-08-02T21:49:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cibernaivyî]] 8203 27869 2004-08-02T21:49:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cibernaivyî]] 8204 27870 2004-08-03T02:53:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acrotchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:havter|havter]]. <I>Acrotchîz vosse paltot al clitche di l'&nbsp;ouxh.</I> <I>Nos avans acrotchî des tåvleas après nos meurs.</I> On dit eto: [[Motî:ahavter|ahavter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">acrotchî</FONT>, acrotchi, acrotcher, acrotchè</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:crotche|crotche]], avou l'&nbsp;[[betchete -a d' atelaedje]]. 8205 59027 2006-06-02T07:04:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agritchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:ataetchî|ataetchî]], [[Motî:acrotchî|acrotchî]]. <I>Agritche li crotchet a ç'&nbsp;måye ci.</I> <I>Agritchîz l'&nbsp;tchinne dins l'&nbsp;anea.</I> <span lang=fr>F. accrocher.</span> <B>2.</B> [[Motî:apicî|apicî]] (avou ses doets), et n'&nbsp;pus låtchî. <I>Dj'&nbsp;a stî agritchî pa ene ronxhe.</I> <I>C'&nbsp;est todi l'&nbsp;grand vude, et les doets ki rmouwèt sins agritchî les stoeles</I> ([[M. Slangen]]). <I>Li lune monte et s'&nbsp;agritche avou l'&nbsp;tchinne ou l'&nbsp;doyåd</I> ([[L. Lagauche]]). On dit eto: [[Motî:agrifter|agrifter]]. <span lang=fr>F. agripper, accrocher.</span> <B>3.</B> [[Motî:adawyî|adawyî]] (ene djin k'&nbsp;on vout divni s'&nbsp;galant, si crapåde). <span lang=fr>F. accrocher, harponner, séduire.</span> <B>4.</B> ariver a-z aveur. <I>I n'&nbsp;a ddja seu agritchî on dmey diplôme</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. décrocher.</span> <B>5.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]]. <I>C'&nbsp;est on filou ki waite di vos agritchî.</I> <span lang=fr>F. tromper, escroquer, filouter, duper.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;agritchî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> (lu-minme) si pinde après. <I>I s'&nbsp;aveut agritchî a on bouxhon po poleur sôrti d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe.</I> <I>Li ptit verat, i s'&nbsp;a bén agritchî après l'&nbsp;cawe do tchår&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. s'agripper.</span> <B>2.</B> èn nén leyî [[Motî:ouve|ouve]], voleur ariver. On dit eto: [[Motî:rener|rener]]. <span lang=fr>F. s'accrocher, s'efforcer, s'évertuer.</span> <B>3.</B> (n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte) s'&nbsp;[[Motî:apougnî|apougnî]]. <span lang=fr>F. s'empoigner, se colleter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">agritchî</FONT>, agridjî, aglidjî, agritcher, agritchè</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:gritche|gritche]], avou l'&nbsp;[[betchete -a d' atelaedje]]. 8207 27872 2004-08-03T03:00:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>havter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> pinde, ataetchî avou on [[Motî:havet|havet]] (crotchet). <I>Les djambons estént havtés å plafond.</I> <I>Li pexhon est havté på hanzin.</I> </I>I fåt havter les traits po-z-ateler les tchvås.</I> <I>Li viye plake a stî dandjreus havtêye drola do tins da Stalene</I> ([[L. Mahin]]). <I>Li fond est si stroet k'&nbsp;i gn a nén ddja plaece po deus voyes; les manaedjes sont come havtés åzès rotches</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. accrocher.</span> <B>2.</B> [[Motî:pinde|pinde]] (ene djin après ene coide pol touwer). <I>Come dj'&nbsp;a pômagne del veye Dji nd a m'&nbsp;sô d'&nbsp;el vir ci M'&nbsp;havter sins agoneye</I> ([[E. Lempereur]]). <B>3.</B> (imådjreçmint) <FONT COLOR="#ff0000">esse havté après (ene sakî, ene sacwè)</FONT>: esse pindou après (nel pus poleur cwiter). <I>Ça fwait dipus d'&nbsp;ene dimeye eure ki dji so havté å telefone</I> ([[L. Somme]]). <B>4.</B> [v.s.c.] aspirer målåjheymint (di l'&nbsp;air). On dit eto: [[Motî:haner|haner]], [[Motî:shofler|shofler]], [[Motî:tanfler|tanfler]]. <I>Doime-t i&nbsp;? oudonbén, n'&nbsp;est ç'&nbsp;dedja pus k'&nbsp;on coir ki havtêye co sacwants lans après l'&nbsp;air; ki n'&nbsp;sait pus k'&nbsp;i nd a pus si dandjî...</I> ([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. pomper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hafter</FONT>, after, aftè</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:havet|havet]] (prinde avou on havet). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>havtaedje</B></FONT> [o.n.] pindaedje, acrotchaedje. <I>Les mayeurs sont revoye mo enondés eviè leus comenes, avou e leus tiesses l'&nbsp;idêye di fé passer sacwants ptits candjmints come li havtaedje di plakes di rowes e walon</I> ([[Y. Paquet]]). <span lang=fr>F. accrochage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haftèdje</FONT>, aftâdje, aftadje</span>. 8209 27873 2005-03-20T15:40:03Z Pablo 5 /* Les ôtes */ Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' djulete 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Nameur === * [[Motî:Hamwè-dlé-Dinant|Hamwè-dlé-Dinant]], [[Hamwè-dlé-Dinant|Hamwè-dlé-Dinant e l' eciclopedeye]] * [[Motî:Uwar|Uwar]] * [[Motî:Dinêye|Dinêye]] ** [[Motî:Maredsou|Maredsou]] === Province di Lidje === * [[Motî:Hamwè-dlé-Hu|Hamwè-dlé-Hu]], [[Hamwè-dlé-Hu|Hamwè-dlé-Hu e l' eciclopedeye]] === Province del Romande Braibant === * [[Motî:Yache|Yache]] ([[Motî:Yache|Yasche]]) === Walonreye di France === * [[Vireu-Walrand]], [[Vireu-Molén]] === Bokets del Walonreye === * [[Motî:Croes-Schaye|Croes-Schaye]] === Ôtes payis === * [[Motî:Djibraltar|Djibraltar]], [[Motî:Djibraltar|Djibraltarî]] == Tuzance walone == === Foclore et croeyances: Les crodjambots === * [[Motî:aspanse|aspanse]] * [[Motî:cro|L' ome å cro]] ** [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]]** [[Motî:Pépé Crotchet|Pépé Crotchet]] ** [[Motî:Mareye Crotchet|Mareye Crotchet]] * [[Motî:havet|L' ome, li feme å havet]] * [[Motî:Ricotchet|Ricotchet]] * [[Motî:Sipetin|Sipetin]] === Lives e walon === * [[Les djoûs racourtixhnut]] === Sicrijheus e walon === ==== Grands scrijheus ==== * [[Victor Georges|Georges, Victor]] * [[Jean-Pierre Dumont|Dumont, Jean-Pierre]] * [[Joseph Calozet|Calozet, Joseph]] * [[Jean Rode|Rode, Jean]] ==== Les ôtes ==== * [[Joseph Osselet|Osselet, Joseph]] == Mots walons == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:sitritchî|sitritchî]], [[Motî:sitritchî|sitritchaedje]] === Mots lanawaire enimådjîs === * [[Motî:iye|iye]], [[Motî:iye|iyon]], [[Motî:iye|iyea]] * [[Motî:tour (di tourneu)|tour]] (di tourneu), [[Motî:tour (di tourneu)|tourner]] (so on tour di tourneu), [[Motî:tour (di tourneu)|tourneu]] (ovrî k' overe so on tour), [[Motî:tour (di tourneu)|tournaedje]] (so on tour di tourneu) === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:sulfate|sulfate]], [[Motî:sulfate|sulfater]], [[Motî:sulfate|sulfataedje]], [[Motî:sulfate|sulfateuse]] * [[Motî:såle-a-mindjî|såle-a-mindjî]] * [[Motî:minêye|minêyolodjince]], [[Motî:minêye|minêyolodjisse]], [[Motî:minêye|minêyolodjike]] * [[Motî:trimesse|trimesse]] * [[Motî:troes-moes|troes-moes]], [[Motî:troes-moes|troes-moetî]] * [[Motî:novice|novice]], [[Motî:novice|noviciat]] * [[Motî:metafôre|metafôre]] * [[Motî:naivyî|naivyî]], [[Motî:naivyî|naiviaedje]], [[Motî:naivyî|naivieu]], [[Motî:naiviron|naiviron]] * [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]], [[Motî:cibernaivyî|cibernaiviaedje]], [[Motî:cibernaivyî|cibernaivieu]] * [[Motî:cirnaivyî|cirnaivieu]], [[Motî:cirnaivyî|cirnaivieuse]] / [[Motî:cirnaivyî|cirnaiviresse]] * [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]], [[Motî:cirnaivyî|cirnaiviaedje]] * [[Motî:fornaivyî|fornaivyî]], [[Motî:fornaivyî|fornaiviaedje]] * [[Motî:sornaivyî|sornaivyî]] * [[Motî:cirnaivete|cirnaivete]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:disrôder|disrôder]] * [[Motî:atîtoter|atîtoter]], [[Motî:atîtoter|atîtoté]], [[Motî:atîtoter|atîtotaedje]] * [[Motî:ratîtoter|ratîtoter]] * [[Motî:påtnôte|påtnôte]] * [[Motî:bravourer|bravourer]] * [[Motî:croes|croes]], ** [[Motî:Croes sint Djhan|Croes sint Djhan]] ** [[Motî:rodje-croes|rodje-croes]] * [[Motî:croejhe|croejhe]], [[Motî:croejhe|croejhêye]], [[Motî:croejhe|croejhea]], [[Motî:croejhe|Croejhî]] * [[Motî:drincî|drincî]] * [[Motî:waitî|waitwere]] * [[Motî:shijhe|shijhe]] * [[Motî:courcî|si courcî]] * [[Motî:rabriyoler|rabriyoler]] * [[Motî:roudion|roudion]], [[Motî:roudion|roudyî]] * [[Motî:roudiner|roudiner]], [[Motî:roudiner|roudinaedje]] * [[Motî:rondén|rondén]], [[Motî:rondén|rondiner]] * [[Motî:mande|mande]], [[Motî:mande|manderlêye]], [[Motî:mande|manderlî]]. * [[Motî:rime-rame|rime-rame]] * [[Motî:naçale|naçale]] == Mots intrés pa tinme == === L' ovraedje === * [[Motî:bouye (ovraedje)|bouye]] (ovraedje) * [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouye]] (d' aiwe), [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouyote]], [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouyete]] * [[Motî:dag|dag]] * [[Motî:payele|payele]] * [[Motî:bezogne|bezogne]] === woeyadje et revoeyaedje === === Les trimblenes & l' dråwe === * [[Motî:coirvece|coirvece]] * [[Motî:coucou (waide)|coucou]] (waide) * [[Motî:clåve|clåve]] * [[Motî:dråwe|dråwe]] * [[Motî:luzere|luzere]] * [[Motî:raigra|raigra]] * [[Motî:trimblene|trimblene]] * [[Motî:triyanele|triyanele]] * [[Motî:trefe|trefe]] === Burton d' djote et crakions d' peme === * [[Motî:tour (di djote)|tour]] (di djote), [[Motî:tour (di djote)|toursion]], [[Motî:tour (di djote)|toursea]], [[Motî:tour (di djote)|touret]], [[Motî:tour (di djote)|tourot]] * [[Motî:ragosse|ragosse]], * [[Motî:crakyî|si crakyî]], [[Motî:crakyî|crakion]] * [[Motî:moirxhon|moirxhon]], [[Motî:moirxhon|moirxhea]] * [[Motî:sitrouk|sitrouk]] === Mestîs === === Biesses === * [[Motî:frindjidî|frindjidî]] * [[Motî:såtche|såtche]] * [[Motî:sitåtche|sitåtche]], [[Motî:sitåtche|sitåtche]] * [[Motî:sizet|sizet]], [[Motî:sizet|sizea]], [[Motî:sizet|sizrê]] * [[Motî:terin|terin]], [[Motî:terin|terinet]], [[Motî:terin|terinea]], [[Motî:terin|terinete]] * [[Motî:linet|linet]], [[Motî:linet|linete]], [[Motî:linet|linot]], [[Motî:linet|linote]], [[Motî:linet|linea]], [[Motî:linet|linroû]], * [[Motî:djaene linet|djaene linet]] === plantes === == Linwince & croejhete walone == === Croejhete === * [[Motî:croes|croejhete]] * [[Motî:grammaire|grammaire]] === Omonimes === * [[Motî:aler|va]] (imperatif do viebe aler) * [[Motî:va|va]] (la, la ki) * [[Motî:tour (di djote)|tour]] (di djote). * [[Motî:tour (di tourneu)|tour]] (di tourneu) * [[Motî:må (nén bén)|må]] (nén bén) * [[Motî:må (divant)|må]] (divant) * [[Motî:sitroukî (astok)|si stroukî]] (aler astok) * [[Motî:sitroukî (ecroukî)|si stroukî]] (s' ecroukî) * [[Motî:rame (di beyôle)|rame]] (coxhete di beyôle) * [[Motî:rame 2|rame]] (avou l' mot rime) * [[Motî:rame (di batea)|rame]] (di batea, evnd.) * [[Motî:bouye (ovraedje)|bouye]] (ovraedje) * [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouye]] (d' aiwe), [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouyote]], [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouyete]] === Sinonimes === * [[Motî:disflori|disflori]] * [[Motî:flani|flani]] * [[Motî:flouwi|flouwi]] * [[Motî:hårcot|hårcot]] * [[Motî:turbet|turbet]] * [[Motî:cro|cro]] * [[Motî:havet|havet]] * [[Motî:crotchet|crotchet]], [[Motî:crotchet|crotchicot]] * [[Motî:hanzin|hanzin]] === Parintêyes === ==== tourner ==== * [[Motî:tourner|tourner]] * [[Motî:ritourner|ritourner]] * [[Motî:kitourner|kitourner]] * [[Motî:atourner|atourner]] * [[Motî:ratourner|ratourner]], [[Motî:ratourner|ratoûne]], [[Motî:ratourner|ratournaedje]], [[Motî:ratourner|ratournåve]], [[Motî:ratourner|ratourneu]], [[Motî:ratourner|ratourneure]], [[Motî:ratourner|ratournêye]] * [[Motî:racatourner|racatourner]] * [[Motî:ratourniker|ratourniker]], [[Motî:ratourniker|ratournicaedje]] ==== woeyî ==== * [[Motî:woeyî|woeyî]], [[Motî:woeyî|woeye]], [[Motî:woeyî|woeyêye]], [[Motî:woeyî|woeyeu]], [[Motî:woeyî|woeyaedje]] * [[Motî:ewoeye|ewoeye]] * [[Motî:rewoeyî|rewoeyî]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == === Parintêye di "wårder" === * [[Motî:forwårder|forwårder]] * [[Motî:wårder|wårder]], [[Motî:wårder|wåde]], [[Motî:wårder|wådresse]], [[Motî:wårder|wådreye]], * [[Motî:wårder|wårdeu]], [[Motî:wårder|wårdoe]], [[Motî:wårder|wårdiveus]], [[Motî:wårder|wårdance]] * [[Motî:wårdurôbe|wårdurôbe]] === Parintêye di "diner" === * [[Motî:acdiner|acdiner]] * [[Motî:fordiner|fordiner]], [[Motî:fordiner|fordinêye]], [[Motî:fordiner|fordinaedje]] * [[Motî:houtdiner|houtdiner]] * [[Motî:ridner|ridner]] * [[Motî:diner|diner]], [[Motî:diner|dinêye]], [[Motî:diner|dinaedje]], [[Motî:diner|dineu]] === riciner et ses rshonnants === * [[Motî:riciner|riciner]], [[Motî:riciner|ricinon]]. * [[Motî:ribancter|ribancter]] * [[Motî:yoler|yoler]] === Ôtes ricoridjaedjes === * [[Motî:displi|displi]] * [[Motî:minêye|minêye]] * [[Motî:termene|termene]] * [[Motî:dibåtchî|dibåtchî]] / [[Motî:dibåtchî|dbåtchî]] === Parintêye di "cawiea" === * [[Motî:cawiea|cawiea]], [[Motî:cawiaesse|cawiaesse]]. * [[Motî:cawyî|cawyî]] * [[Motî:cayô|cayô]] 8211 27874 2004-08-03T00:30:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Vrindts]] 8212 27875 2004-08-03T03:12:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bravourer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] clatchî dins ses mwins tot djhant "bravo". <I>Låvå, rabindlés, les aveules bravournut leu croejhete a waitwere</I> ([[C. Quinet]]). <span lang=fr>F. applaudir.</span> 8214 27876 2004-08-03T02:31:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Rodje-Croes]] 8215 27877 2004-08-03T02:38:39Z Pablo 5 Motî:rame di beyôle displaecî viè Motî:rame (di beyôle) #REDIRECT [[Motî:rame (di beyôle)]] 8216 27878 2004-08-03T02:41:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rime rame]] 8217 27879 2004-08-03T02:54:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:havter]] 8218 27880 2004-08-03T11:07:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mande]] 8219 27881 2004-08-03T11:07:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mande]] 8220 27882 2004-08-03T20:47:56Z Lucyin 16 cro {{licince imådjes Lucyin}} cro {{licince imådjes Lucyin}} 8221 27883 2004-08-03T20:51:13Z Lucyin 16 croes {{licince imådjes Lucyin}} croes {{licince imådjes Lucyin}} 8222 27884 2004-08-04T22:20:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crotchter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:hawer|hawer]] avou on [[Motî:cro|cro]] (hawe a deus dints). <I>Avou on cro, on crotchtéve li sårt</I> ([[S. Fontaine]]). On dit eto: [[Motî:ricrotchî|ricrotchî]]. <span lang=fr>F. travailler le sol à la houe.</span> <B>2.</B> fé del dintele avou on [[Motî:crotchet|crotchet]]. <span lang=fr>F. faire du crochet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crotch'ter, crot'ter</FONT>, crocter, crotch'tè</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:crotchet|crotchet]]. 8223 27885 2004-08-07T00:05:20Z Pablo 5 [[Imådje:truleye_wi.jpg|thumb|right|Les gayolîs d'&nbsp;Aboughraib s'&nbsp;amuzént a fé des trûlêyes avou les prijhnîs irakyins (2004)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûler 1</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:kimiyter|kimiyter]] (do pwin). <I>Dji trûle do pan ås poyes.</I> <span lang=fr>F. émietter.</span> <B>2.</B> [[Motî:sitrûler|sitrûler]] (ene påte di grin, del tere, do [[Motî:feno|fno]]). <span lang=fr>F. égrener.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] divni groumiote, tourner a poûssire. <I>Cwand l'&nbsp;pwin trûle, c'&nbsp;est k'&nbsp;il est må prusti.</I> <I>Del tere ki trûle come del sinoufe.</I> <I>C'&nbsp;est del croye ki trûle.</I> <span lang=fr>F. s'émietter, être friable, se morceler, se déchiqueter, se désagréger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trûler</FONT>, troûler</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlêye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> amagnî fwait avou des bokets d'&nbsp;pwin trûlés, et trimpés dins do cafè, dins do laecea, u dins del sope. rl a: [[Motî:brijheye|brijheye]], [[Motî:trimpêye|trimpêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trûlêye al bire, å vén, å laecea:</FONT> sope al bire, å vén, å laecea. <B>2.</B> [[Motî:peclêye|peclêye]] (bråmint de sacwès, binde di djins). <I>Il ont tote ene trûlêye d'&nbsp;efants: i les dvèt tchessî a l'&nbsp;ouxh po lzès conter</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <I>Les swerinnes d'&nbsp;amon ses grands-parints lyi rivnèt e trûleyes, avou des hinêyes di bon four et l'&nbsp;soyete des crikions</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Ene trûlêye di blankès flotches dansèt l'&nbsp;cråmignon</I> ([[A. Maquet]]). <span lang=fr>F. floppée, cortège, troupe</span>. <B>3.</B> margaye, apougnaedje. <I>Nos nos tapîs å bea mitan del trûlêye po mete l'&nbsp;inte-deus</I> ([[H. Forir]]). <I>Sol tård, on s'&nbsp;disputa; ene trûlêye s'&nbsp;emantcha; Dji rçuva ene dôpinne el bagåre</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. mêlée, rixe, combat, chamaillerie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé des trûlêyes:</FONT> si hiner al tere, onk so l'&nbsp;ôte, tot djåzant d'&nbsp;efants. <I>Les efants s'&nbsp;amuzèt a fé des trûlêyes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trûlêye</FONT>, trûlée, troûlêye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlisse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlant</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlante</B></FONT>; u <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlåve</B></FONT> [addj.] ki trûle, tot djåzant del tere. <I>C'&nbsp;esteut del trûlisse tere, come del sinoufe.</I> <span lang=fr>F. friable.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "trûler". <I>Li trûlaedje fwait cnoxhe li cwålité d'&nbsp;ene tere</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. émiettement, pulvérisation, désagrégation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trûlèdje</FONT>, trûladje</span>. ---- Parintêye: * [[Motî:sitrûler|sitrûler]]. * [[Motî:kitrûler|kitrûler]]. * [[Motî:trûliver|trûliver]]. Omonimeyes * [[Motî:trûler 2|trûler]] (vudî ene botaye) * [[Motî:trûlêye 2|trûlêye]] (rinchinchote) Omonimeyes coinreces (disfondowes: <span lang=wa-feller>"troûler" et "troûlêye"</span>) * [[Motî:troûler|troûler]] (apicî des pexhons), * [[Motî:troûlêye|troûlêye]] (filet plin d'&nbsp;pexhons). 8224 27886 2004-08-06T23:34:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûle</B></FONT> [o.n.] u [f.n.] filet po pexhî, come ene bounete havtêye a on ceke di fier, avou on longou mantche. <I>Li troûle sieve a pexhî dins les bouxhêyes di oizires</I> (ramexhné pa J. Haust). On dit eto: troûlea, [[Motî:poujhete|poujhete]], [[Motî:poujhoe|poujhoe]], [[Motî:sipoujhete|sipoujhete]], saetch ås pexhons, [[Motî:sitokhåm|sitokhåm]]. <span lang=fr>F. truble, trouble.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">troûle</FONT>, trûle</span>. Etimolodjeye: <span lang=la><I>trublium</I></span> (sôre di schiele) (c'&nbsp;est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûlea</B></FONT> [o.n.] pitite troûle. <I>Dj'&nbsp;a stî pexhî å troûlea</I> ([[H.Forir]]). <span lang=fr>F. épuisette, troubleau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">troûlia</FONT>, troûlê, trûlê, trulê</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> apicî (on pexhon) avou on troûle, on troûlea. <I>Dj'&nbsp;aveu on télmint gros pexhon å dbout di m'&nbsp;lene k'&nbsp;i l'&nbsp;a falou troûler</I> ([[L. Pirsoul]]). <B>2.</B> apicî. <I>La l'&nbsp;estat-madjor ki passe: on mwaisse-sôdår gris come les cis ki nos ont troûlé</I> ([[E. Wartique et E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. capturer, attraper.</span> <B>3.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]] (ene sakî, lyi haper sûteymint ses cwårs). <span lang=fr>F. escroquer, filouter, tricher, tromper.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûlêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;gn a dins l'&nbsp;troûle. <span lang=fr>F. pèche, filet de poisson.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">troûlêye</FONT>, troûlée, trûlêye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>troûlresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;end emantche èn ôte. <span lang=fr>F. escroc, filou, tricheur, trompeur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">troûleu(se), troûlresse</FONT>, trûleu(se)</span>. Omonimeyes coinreces (disfondowes: <span lang=wa-feller>"trûler" et "trûlêye"</span> * [[Motî:trûler 1|trûler 1]] (kimiyter do pwin), [[Motî:trûler 1|trûlêye 1]] (laecea, cafè, sope avou des bokets d' pwin trimpés). * [[pexhe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les filets d'&nbsp;pexhe]]. 8225 27887 2004-10-20T08:38:28Z Pablo 5 candj. cayåd -> cayå <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitrûler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrûler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>strûler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> prinde ene påte di [[Motî:dinrêye|dinrêye]], et l'&nbsp;[[Motî:cafroyî|cafroyî]] inte di ses deus mwins, po fé vni les [[Motî:xho|xhos]]. <I>Dji voeyeu nosse pa ki strûléve ene påte di rgon po vey s'&nbsp;il esteut meur.</I> <span lang=fr>F. égrener.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitrûler les orayes:</FONT> les froter avou ses mwins, di dvant en erî, et k'&nbsp;ça fwait må (po pûni les efants). <I>Si vs n'&nbsp;estoz nén vayants, dji vs sitrûlrè les orayes.</I> <I>T'&nbsp;as del tchance ki dj'&nbsp;n'&nbsp;a nén m'&nbsp;shoflete, k'&nbsp;i creye å live ki s'&nbsp;saiwéve, dji t'&nbsp;åreu yeu strûlé les orayes comifåt.</I> <span lang=fr>F. pincer l'oreillle, sanctionner, rappeler à l'ordre.</span> <B>2.</B> [[Motî:kimiyter|kimiyter]] (do pwin). <I>Dji strûle on boket d'&nbsp;pwin po les ptits moxhons</I> ([[L. Pirsoul]]). On dit eto: [[Motî:dismiyter|dismiyter]]. <span lang=fr>F. émietter.</span> <B>3.</B> dismantchî (del tere) a ptitès [[Motî:ruke|rukes]]. <I>A Nazibea, i s'&nbsp;ascropa, prinde ene pougnêye di tere dins si mwin, et l'&nbsp;tchåspougnî, divant del sitrûler, et l'&nbsp;leyî rscheure, groumiote pa groumiote, inte di ses doets</I> (Albin Georges, rat. pa [[L. Mahin]]). <I>I gn a-st el mer d'&nbsp;Irlande, ene iye batowe des vints; on gros boket d'&nbsp;granite tapé å mitan d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe, tot csemé d'&nbsp;cayås k'&nbsp;el bon Diu strûla inte di ses mwins</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. égruger.</span> <B>4.</B> [[Motî:plouzer|plouzer]] (del linne). <I>Li matrassî strûle li linne divant del bate</I> ([[L. Pirsoul]]). <span lang=fr>F. étirer, carder.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sitrûler les flates</FONT>: [[Motî:sitårer|sitårer]] ås flates. <span lang=fr>F. épandre.</span> <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sitrûler des draps</FONT>: passer avou ses deus mwins, ene di tchaeke costé, po rsaetchî les pleus (divant k'&nbsp;gn åye les fiers a [[Motî:ristinde|ristinde]]). <B>7.</B> (imådjreçmint) [[Motî:ridobler|ridobler]] (bate ene sakî, ene biesse). <span lang=fr>F. rosser, étriller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si strûler</FONT> [v.pr.] divni a groumiotes, a tot ptits bokets. <I>Li tere si brijhe, si strûle et håle</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. s'émietter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)trûler</FONT>, s(i)trîler, s(i)trîlè, s(u)troûler, s(u)trûler, s(u)trîyer, s(u)trîyè</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:trûler 1|trûler]], [[betchete s(i)- refoircixhante]] (bén trûler, bén coscheure). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitrûlaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrûlaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>strûlaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sitrûler". 8226 27888 2004-08-04T21:24:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woeyî]] 8227 27889 2004-08-04T21:33:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woeyî]] 8228 27890 2004-08-04T21:33:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woeyî]] 8229 27891 2004-08-04T21:33:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woeyî]] 8230 27892 2004-08-04T21:33:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woeyî]] 8231 27893 2004-08-04T21:33:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woeyî]] 8232 sysop 27894 2004-11-06T10:55:07Z 207.142.131.234 <table> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=10_d%27_avri" title ="Sipeciås:Allpages">10 d' avri</a></td><td> a </td><td align="left">23 d' måss</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=23_d%27_n%C3%B4vimbe" title ="Sipeciås:Allpages">23 d' nôvimbe</a></td><td> a </td><td align="left">Bovegne</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Bovesse" title ="Sipeciås:Allpages">Bovesse</a></td><td> a </td><td align="left">J. Guillaume</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=J._Haust" title ="Sipeciås:Allpages">J. Haust</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:Marcatchou</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:Marchal%2C_Anatole" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:Marchal, Anatole</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:aschoûtrece</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:ascho%C3%BBtresse" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:aschoûtresse</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:boton d' ôr</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:boty%C3%AE" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:botyî</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:copurade</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:copuvite" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:copuvite</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:ebertacmint</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:ebertakelreye" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:ebertakelreye</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:mannesté</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:mannet" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:mannet</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:ricfoirter</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:ricfoirti" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:ricfoirti</a></td><td> a </td><td align="left">Motî:ti 4</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Mot%C3%AE:tidje_1" title ="Sipeciås:Allpages">Motî:tidje 1</a></td><td> a </td><td align="left">Nameur (comene)</td></tr> <tr><td align="right">di <a href="/w/wiki.phtml?title=Sipeci%C3%A5s:Allpages&amp;from=Nameur_%28dutcheye%29" title ="Sipeciås:Allpages">Nameur (dutcheye)</a></td><td> a </td><td align="left">årtisyince</td></tr> </table> 8233 27895 2004-08-04T21:51:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:minêye]] 8234 27896 2004-08-04T21:51:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:minêye]] 8235 27897 2004-08-04T21:51:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:minêye]] 8237 27899 2004-08-04T23:25:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrûler]] 8238 27900 2004-08-04T23:25:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitritchî]] 8239 27901 2004-08-04T23:26:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrûler]] 8240 34415 2005-07-10T14:43:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] (disfondowe) 8241 34414 2005-07-10T14:43:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] (disfondowe) 8243 27904 2004-08-04T23:51:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rondén]] 8244 27905 2004-08-04T23:52:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roudiner]] 8245 27906 2004-08-04T23:52:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roudiner]] 8246 27907 2004-08-05T00:04:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribancter]] 8247 27908 2004-08-05T00:05:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riciner]] 8248 27909 2004-08-05T00:05:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8249 27910 2004-08-05T00:05:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riciner]] 8250 27911 2004-08-05T00:05:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riciner]] 8251 27912 2004-08-05T00:06:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribancter]] 8252 27913 2004-08-05T00:07:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riciner]] 8253 27914 2004-08-05T00:07:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riciner]] 8254 27915 2004-08-05T00:07:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8256 51369 2006-03-12T14:35:40Z Pablo 5 {{djermon biesse|Fabite}} Tirliri * [[xhinaedje di brut|xhinaedje do xhufla]] del fåbite : Fi di Diu ! fi di Diu ! bele betcheye bele betcheye ! 8257 27918 2004-08-05T10:59:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8258 27919 2004-08-05T10:59:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8259 27920 2004-08-05T10:59:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8260 27921 2004-08-05T10:59:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8261 27922 2004-08-05T10:59:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8262 27923 2004-08-05T10:59:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8263 27924 2004-08-05T10:59:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8264 27925 2004-08-05T10:59:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ratourner]] 8265 27926 2004-08-25T02:32:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawiea]] (disfondowe) 8268 27927 2004-08-05T13:02:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8269 27928 2004-08-05T13:02:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8270 27929 2004-08-05T13:02:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8271 27930 2004-08-05T13:03:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8272 27931 2004-08-05T13:03:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8273 27932 2004-08-05T13:03:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8274 27933 2004-08-05T13:03:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8275 27934 2004-08-05T13:03:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8276 27935 2004-08-05T13:04:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8277 27936 2004-08-05T13:04:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8278 27937 2004-08-05T13:04:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8279 27938 2004-08-05T13:04:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritourner]] 8280 27939 2004-08-05T13:50:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atourner]] 8281 27940 2004-08-05T13:50:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atourner]] 8282 27941 2004-08-06T23:47:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8284 27942 2004-08-06T00:20:01Z Lucyin 16 Les gayolîs d' Aboughraib s' amuzént a fé des trûlêyes avou les prijhnîs irakyins (poitrait foû abondroet) Les gayolîs d' Aboughraib s' amuzént a fé des trûlêyes avou les prijhnîs irakyins (poitrait foû abondroet) 8285 27943 2004-08-07T05:13:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] (disfondowe) 8286 27944 2004-08-06T00:33:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Des croes dins les brouhires]] 8287 40424 2005-09-23T09:11:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûler 2</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] vudî (ene botaye) tot l'&nbsp;boevant tote. <I>Il ont trûlé tote li botaye</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. lamper.</span> On dit eto: [[Motî:riloper 1|riloper]]. [[Motî:tûtler|tûtler]], [[Motî:flûter|flûter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûlêye 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:rinchinchote|rinchinchote]] (eurêye la k'&nbsp;on magne bén et k'&nbsp;on boet bråmint). <I>Il ont fwait ene boune trûlêye.</I> <B>2.</B> boevaedje a nd esse sô. <I>I s'&nbsp;end a fotou ene di trûlêye.</I> On dit eto: [[Motî:tampone|tampone]]. <span lang=fr>F. cuite.</span> Etimolodjeye: sitindaedje di sinse di [[Motî:trûler 1|trûler 1]] (a pårti d'&nbsp;l'&nbsp;idêye di "ene trûlêye di" = "bråmint des". 8288 27946 2004-08-06T00:38:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Prumî motî d' Nameur]] 8289 27947 2004-08-07T05:50:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitokhåm</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estokhåm</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stokhåm</B></FONT> [o.n.] [[Motî:troûle|troûle]]. <I>On pexhive å stokhåm tot do long do boird, ås grossès aiwes.</I> <span lang=fr>F. épuisette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tok'haum, (è)stok'haum</FONT>, s(i)tokhâm </span>. Etimolodjeye: limbordjwès <span lang=li>"stokhaain"</span> (minme sinse). ---- [[pexhe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les filets d'&nbsp;pexhe]] 8290 40425 2005-09-23T09:12:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tûtler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] vudî (ene botaye) tot l'&nbsp;boevant tote. <I>Il ont tûtlé tote li botaye.</I> On dit eto: [[Motî:riloper 1|riloper]]. [[Motî:trûler 2|trûler]], [[Motî:flûter|flûter]]. <span lang=fr>F. lamper, avaler, ingurgiter, boire avec passion.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> haetchî so ene [[Motî:tûte|tûte]], tot djåzant d'&nbsp;on påpåd. <span lang=fr>F. téter, sucer.</span> <B>2.</B> so ene pupe. <I>I saetcha foû del taxhe di s'&nbsp;sårot ene pupe et del toubak; londjinnmint el boura; londjinnmint, i l'&nbsp;esprinda; londjinnmint, i tûtla disk'&nbsp;a tant ki des grossès waplêyes endè vnénxhe foû</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. aspirer.</span> <B>3.</B> boere golafmint. <I>Cwand dji djoke di tchanter, dji tûtele a cou blanc</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. ingurgiter.</span> <B>4.</B> djouwer, tot djåzant d'&nbsp;instrumints d'&nbsp;muzike a vint. <I>Å docså, les ôres tûtlèt on côp ou deus po sayî</I> ([[A. Henin]]). <span lang=fr>F. klaxonner.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:tûte|tûte]]. 8291 27949 2004-08-07T05:23:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tûte</B></FONT> [f.n.] usteye des mames po rapåjhter l'&nbsp;efant tot lyi metant dins s'&nbsp;boke, et k'&nbsp;i tete après. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tûte</FONT>, tute</span>. ---- Parintêye: * [[Motî:tûtler|tûtler]] * [[Motî:tûter|tûter]] 8292 27950 2004-08-07T05:25:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tûter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:tûtler|tûtler]]. <B>II.</B> [v.s.c.] [[Motî:coirner|coirner]] (fé aler l'&nbsp;coine d'&nbsp;ene oto). <span lang=fr>klaxonner</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:tûte|tûte]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tûteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tûteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tûtresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tûte bén (påpåd ki haetche bén so s'&nbsp;tûte; ome, feme ki boet bén). <I>C'&nbsp;est on tûteu d'&nbsp;pititès gotes</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. bon suceur, buveur invétéré.</span> 8293 27951 2004-08-07T05:54:12Z Pablo 5 nbsp <FONT COLOR="#ff0000"><B>toûtrale</B></FONT> [f.n.] oujhea passant, come on colon, ki tchante foirt tipicmint. <I>Prindoz ene åmaye di troes ans por mi, ene gade di troes ans, on bara d' troes ans, ene toûtrale et on djonne di colon</I> (Li [[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. tourterelle, palombe.</span> ---- [[toûtrale|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol toûtrale]] 8294 44011 2005-11-10T18:25:14Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Astronomeye et cirnaiviaedje]] Li '''cirnaiviaedje''', c' est l' naiviaedje e cir avou des fuzêyes, des spoutniks u des cirnaivetes. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/cirnaiviaedje.html Li pådje do cirnaiviaedje]. 8295 27953 2004-08-06T23:35:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Des croes dins les brouhires]] 8296 27954 2004-08-06T23:37:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] 8297 27955 2004-08-06T23:37:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] 8298 27956 2004-08-06T23:38:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] 8299 27957 2004-08-06T23:38:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] 8300 27958 2004-08-06T23:38:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] 8301 27959 2004-08-06T23:38:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troûle]] 8302 27960 2004-08-06T23:40:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 2]] 8303 27961 2004-08-06T23:40:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 2]] 8304 27962 2004-08-06T23:49:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8305 27963 2004-08-06T23:49:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8306 27964 2004-08-06T23:50:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8307 27965 2004-08-06T23:50:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8308 27966 2004-08-06T23:50:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8309 27967 2004-08-06T23:51:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:trûler 1]] 8310 27968 2004-08-07T05:27:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tûter]] 8311 27969 2004-08-07T05:27:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tûter]] 8312 27970 2004-08-07T05:27:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tûter]] 8313 27971 2004-08-07T05:47:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitokhåm]] 8314 27972 2004-08-07T05:48:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitokhåm]] 8315 27973 2004-08-07T05:48:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrûler]] 8316 27974 2004-08-07T05:48:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrûler]] 8317 27975 2004-08-07T05:48:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrûler]] 8318 65013 2006-06-24T19:58:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 214inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 215inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 151 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[31 di djulete]] - [[1î d' awousse]] - [[3 d' awousse]] - [[4 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Augustus]] [[an:2 d'agosto]] [[ar:2 أغسطس]] [[ast:2 d'agostu]] [[be:2 жніўня]] [[bg:2 август]] [[bs:2. august]] [[ca:2 d'agost]] [[ceb:Agosto 2]] [[co:2 d'aostu]] [[cs:2. srpen]] [[csb:2 zélnika]] [[cv:Çурла, 2]] [[cy:2 Awst]] [[da:2. august]] [[de:2. August]] [[el:2 Αυγούστου]] [[en:August 2]] [[eo:2-a de aŭgusto]] [[es:2 de agosto]] [[et:2. august]] [[eu:Abuztuaren 2]] [[fi:2. elokuuta]] [[fo:2. august]] [[fr:2 août]] [[frp:2 oût]] [[fur:2 di Avost]] [[fy:2 augustus]] [[ga:2 Lúnasa]] [[gl:2 de agosto]] [[he:2 באוגוסט]] [[hr:2. kolovoza]] [[hu:Augusztus 2]] [[ia:2 de augusto]] [[id:2 Agustus]] [[ie:2 august]] [[ilo:Agosto 2]] [[io:2 di agosto]] [[is:2. ágúst]] [[it:2 agosto]] [[ja:8月2日]] [[jv:2 Agustus]] [[ka:2 აგვისტო]] [[ko:8월 2일]] [[ku:2'ê gelawêjê]] [[la:2 Augusti]] [[lb:2. August]] [[li:2 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 2]] [[mk:2 август]] [[ms:2 Ogos]] [[nap:2 'e aùsto]] [[nl:2 augustus]] [[nn:2. august]] [[no:2. august]] [[oc:2 d'agost]] [[pam:Agostu 2]] [[pl:2 sierpnia]] [[pt:2 de Agosto]] [[ro:2 august]] [[ru:2 августа]] [[scn:2 di austu]] [[sco:2 August]] [[simple:August 2]] [[sk:2. august]] [[sl:2. avgust]] [[sq:2 Gusht]] [[sr:2. август]] [[sv:2 augusti]] [[te:ఆగష్టు 2]] [[th:2 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 2]] [[tr:2 Ağustos]] [[tt:2. August]] [[uk:2 серпня]] [[ur:2 اگست]] [[vi:2 tháng 8]] [[war:Agosto 2]] [[zh:8月2日]] 8319 65064 2006-06-24T20:06:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 215inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 216inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 150 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' awousse]] - [[2 d' awousse]] - [[4 d' awousse]] - [[5 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Augustus]] [[an:3 d'agosto]] [[ar:3 أغسطس]] [[ast:3 d'agostu]] [[be:3 жніўня]] [[bg:3 август]] [[bs:3. august]] [[ca:3 d'agost]] [[ceb:Agosto 3]] [[co:3 d'aostu]] [[cs:3. srpen]] [[csb:3 zélnika]] [[cv:Çурла, 3]] [[cy:3 Awst]] [[da:3. august]] [[de:3. August]] [[el:3 Αυγούστου]] [[en:August 3]] [[eo:3-a de aŭgusto]] [[es:3 de agosto]] [[et:3. august]] [[eu:Abuztuaren 3]] [[fi:3. elokuuta]] [[fo:3. august]] [[fr:3 août]] [[frp:3 oût]] [[fur:3 di Avost]] [[fy:3 augustus]] [[ga:3 Lúnasa]] [[gl:3 de agosto]] [[he:3 באוגוסט]] [[hr:3. kolovoza]] [[hu:Augusztus 3]] [[ia:3 de augusto]] [[id:3 Agustus]] [[ie:3 august]] [[ilo:Agosto 3]] [[io:3 di agosto]] [[is:3. ágúst]] [[it:3 agosto]] [[ja:8月3日]] [[jv:3 Agustus]] [[ka:3 აგვისტო]] [[ko:8월 3일]] [[ku:3'ê gelawêjê]] [[lb:3. August]] [[li:3 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 3]] [[mk:3 август]] [[ms:3 Ogos]] [[nap:3 'e aùsto]] [[nl:3 augustus]] [[nn:3. august]] [[no:3. august]] [[oc:3 d'agost]] [[pam:Agostu 3]] [[pl:3 sierpnia]] [[pt:3 de Agosto]] [[ro:3 august]] [[ru:3 августа]] [[scn:3 di austu]] [[sco:3 August]] [[simple:August 3]] [[sk:3. august]] [[sl:3. avgust]] [[sq:3 Gusht]] [[sr:3. август]] [[sv:3 augusti]] [[te:ఆగష్టు 3]] [[th:3 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 3]] [[tr:3 Ağustos]] [[tt:3. August]] [[uk:3 серпня]] [[vi:3 tháng 8]] [[war:Agosto 3]] [[zh:8月3日]] 8320 27978 2004-08-22T09:19:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' awousse]] 8321 27979 2004-08-22T09:19:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' awousse]] 8322 40707 2005-09-28T00:32:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riloper</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erloper</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloper 1</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> boere u magnî golafmint. <I>Il a rlopé s'&nbsp;vere.</I> <I>Il a rlopé shijh pintes a cou</I> ([[J. Coppens]]). <I>I rlope tot</I> ([[E. Gilliard]]). <I>I sait rloper on vere d'&nbsp;ene trake.</I> <I>Eyou sont les fnås did dinltins, K'&nbsp;on muzéve etot restelant, K'&nbsp;on fjheut l'&nbsp;cok al fén del campagne E rlopant l'&nbsp;bire E tchantant, firs: "&nbsp;Djô&nbsp;! Djô&nbsp;! l'&nbsp;fenå est foû; L'&nbsp;fenå est foû; l'&nbsp;fènå est foû, Djô&nbsp;! Djô&nbsp;!&nbsp;"&nbsp;?</I> (D. Spirito). rl a: [[Motî:golafer|golafer]], [[Motî:loper|loper]]. <span lang=fr>F. bâfrer.</span> <B>2.</B> boere bråmint, copurade sol conte des ôtes, boere disk'&nbsp;al dierinne gote. <I>Il a rlopé sol conte do novea mayeur</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>El Djan aveut l'&nbsp;air di esse la come tchapron; i rlopéve tot çou k'&nbsp;on lyi payive; fåt dire k'&nbsp;il aveut divnou imbatåbe come boeveu</I> ([[J. Schoovaerts]]). <I>So vosse blouze tote yôrdeye, on voet ene blefe di cafè, témint vos nd avoz ddja rlopé</I> ([[C. Thonet]]). <I>Dji ni rloprè pus tant d'&nbsp;cråssès pintes; Ene on côp, ça, ç'&nbsp;n'&nbsp;est nén ene minte</I> ([[A. Gauditiaubois]], tchanté pa [[W. Dunker]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)rloper, r(i)loper</FONT>, (i)rloper, (è)rlouper, (è)rlaper, (è)rlèper, r(i)laper</span>. Coinrece Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilopeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlopeu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlopeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilopeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilopresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki boet bråmint, golafmint, d'&nbsp;on plin côp. <I>On rlopeu d'&nbsp;pintes, on rlopeu d'&nbsp;veres, on rlopeu d'&nbsp;peket.</I> Bodje: * [[Motî:loper|loper]] Mot d' aplacaedje: * [[Motî:rilope-tot|rilope-tot]] Omonimeye: * [[Motî:riloper 2|riloper]] (bouter bråmint) * [[Motî:riloper 3|riloper]] (diner on côp d'&nbsp;pougn) 8323 37770 2005-08-12T19:52:22Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>shoufe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> Elemint do [[tåvlea periodike des elemints|tåvlea d'&nbsp;Mendeleyev]], del troke des solides nén metås, kinoxhou dizo l'&nbsp;essegne atomike <B>S</B>, li nombe atomike 34, et l'&nbsp;pwès atomike 32. <I>On sulfate, c'&nbsp;est èn atome di shoufe avou cwate d'&nbsp;ocsidjinne.</I> <span lang=fr>F. soufre.</span> <B>2.</B> djaene prodût ki prind feu, k'&nbsp;i gn a å dbout des brocales, des aloumetes. <I>Po saetchî al bouxhe, ti prins ene aloumete, tel côpes e deus et c'&nbsp;est l'&nbsp;ci k'&nbsp;a l'&nbsp;shoufe ki wangne.</I> <I>Tor Sicoirdou, saetcheu al shoufe Et ki dmeure a Matsarinou A gripé dins l'&nbsp;trin do solea</I> (I. Battutito, rat. pa J.L. Fauconnier &amp; L. Mahin). <I>Les di Djer, k'&nbsp;ont cwité Lidje po Dordrecht, poy Amsterdam, al copete d'&nbsp;on role di courtîs po les martchands walons, s'&nbsp;enondèt dins l'&nbsp;comiece des åres et des amunicions, profitant del shoufe et do salpête prodûts el Walonreye</I> ([http://rifondou.walon.org/walons_suwede.html P. Bastin, ratourné pa P. Sarachaga]). <I>Mins l'&nbsp;djoû ki Lot moussa foû d'&nbsp;Sodome, il aplova djus do cir do feu et del shoufe, et tot l'&nbsp;monde fourit pierdou</I> ([http://rifondou.walon.org/rilidjon/evandjile_luk.html Sint Luk, ratourné pa J.M. Lecomte]). <span lang=fr>F. soufre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choufe (femrin)</FONT>, soûfe (femrin), soufe (omrin), sife, séfe, choûfe</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 5.23 ey el notûle ALW 5.50. Etimolodjeye: <span lang=la><I>sulphur</I></span>, avou candjmint d'&nbsp;djinre dizo assaetchance di [[Motî:soûfe|soûfe]]. ---- [[shoufe|Dipus d' racsegnes sol shoufe]] 8324 27982 2004-08-08T21:03:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soûfe</B></FONT> [f.n.] noere cinde ki dmeure plakêye al tchiminêye, dins ene sitouve, evnd. <I>A l'&nbsp;ivier, li soûfe foume del tchiminêye.</I> <I>Li ptit Djezus k'&nbsp;est so l'&nbsp;viye fouwire est rascovrou di soûfe et d'&nbsp;poûssires</I> ([[R. Zander]]). <I>Si t'&nbsp;åreus yeu metou l'&nbsp;feu al moye di fåde divant del ricatchî, ça åreut fwait on braijhisse, et tot tourner a soûfe</I> ([[L. Mahin]]). <I>Po-z espaitchî l'&nbsp;fier et l'&nbsp;acî do-z eruni, les fåt pinturer avou del tchôde tourbantene, k'&nbsp;on-z a fwait fonde del soûfe didins</I> (ramexhné pa [[L. Léonard]]). On dit eto: [[Motî:souye|souye]], [[Motî:sûne|sûne]]. <span lang=fr>F. suie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soûfe (femrin)</FONT>, soûfe (omrin), soufe, sûfe, sufe, seufe, sîfe, choûfe, choufe, chûfe, cheufe</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 5.22 &amp; 5.23 ey ezès notûles ALW 5.49 &amp; 5.50</FONT>. Etimolodjeye: erî-rfwait [[gayel]] <span lang=ga><I>soudia</I></span> (minme sinse), avou ridaedje d'&nbsp;ene erî-rfwaite disfondowe: <span lang=wa-feller>"soûxhe"</span> eviè "soûfe" (sol piceure "ouxh" =&gt; <span lang=wa-feller>"ouf"</span>), dizo assaetchance di [[Motî:shoufe|shoufe]]. 8325 59030 2006-06-02T07:08:39Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>årca</B></FONT> <B>I.</B> (v.v.m.) aloyaedje di metås foirt corant el moyinådje, ene miete dôré, et ki s'&nbsp;eployive come li [[Motî:laiton (metå)|laiton]] (ki lu est årdjinté). Li mot n'&nbsp;est pus eployî asteure ki dins l'&nbsp;ratourneure <I>fyi d'&nbsp;årca</I>. <span lang=fr>F. archal.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fyi d'&nbsp;årca</FONT> [omrinne sustantivire] <B>1.</B> fyi d'&nbsp;laiton (foirt racafougnåve fyi, fwait d'&nbsp;on maxhaedje di keuve et d'&nbsp;zénk). <I>I fjha, e såvlon, des trôs do diyamete di ses ciedjes, prinda do fyi d'&nbsp;coton po fé witche, meta on boket d'&nbsp;fyi d'&nbsp;årca al cawe del witche et l'&nbsp;efonça e fond do trô bén å mitan</I> ([[A. Lenfant]]). <I>C'&nbsp;est come des pieles efilêyes so l'&nbsp;årca</I> ([[Luc Declerq]]). <span lang=fr>F. fil de laiton.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des djambes di fyi d'&nbsp;årca:</FONT> roter tot ployant so ses djambes (pask'&nbsp;on-z a trop boevou). rl a: [[Motî:cabalancî|cabalancî]]. <B>2.</B> fyi d'&nbsp;fier. <I>On treyisse di fyi d'&nbsp;årca.</I> <I>Louwis a rmetou d'&nbsp;l'&nbsp;ôle didins les deus crassets Ki pindént å plafond après troes fyis d'&nbsp;årca</I> ([[Louis Piron]]). <span lang=fr>F. fil de fer.</span> <B>3.</B> fyi d'&nbsp;èn ôte metå. <span lang=fr>F. fil métallique.</span> <I>Fårè-t i k'&nbsp;on djoû, dji leye mes hozetes Sins aveur dansé dizo l'&nbsp;fyi d'&nbsp;årca&nbsp;?</I> ([[Jean Rode]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fyi d'&nbsp;årca d'&nbsp;keuve:</FONT> fyi d'&nbsp;keuve. <I>I fåreut do fyi d'&nbsp;årca d'&nbsp;keuve di telefone.</I> <span lang=fr>F. fil de cuivre.</span> Etimolodjeye: do bas-latén <span lang=la>"aurichalque"</span>; lu-minme do grek <span lang=el>"oreixhalkon"</span>. 8326 27984 2004-08-07T22:49:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Albert Lenfant]]. 8327 27985 2004-08-08T21:58:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soye 2</B></FONT> [f.n.] poy di pourcea, di singlé. <I>Les gorlîs metént ene soye di singlé å mitan del tchene po fé l' tchetea</I>. <I>Divins les trôs d'&nbsp;intrêye et d'&nbsp;moussaedje foû, il emantcha on pincea d'&nbsp;soyes di pourcea, di tele manire k'&nbsp;el pincea avaxhe li betchete di ses poyaedjes divins l'&nbsp;tchetoere et l'&nbsp;mantche foû</I> ([[A. Lenfant]]). <span lang=fr>F. soie.</span> Omonimeye: * [[Motî:soye 1|soye]] (prodût do vier-al-soye) 8328 27986 2004-08-08T21:01:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>souye</B></FONT> [f.n.] cinde ki dmeure plakêye al tchiminêye, dins ene sitouve. <I>Adon, sins façon, dji vos leye Vos mwais tchmins d'&nbsp;cimint et d'&nbsp;souye</I> ([[A. Gauditaubois]]). On dit eto: [[Motî:soûfe|soûfe]], [[Motî:sûne|sûne]]. <span lang=fr>F. suie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soûye</FONT>, souye, sôye, sûwe, chûwe</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 5.22 ey el notûle ALW 5.49. Etimolodjeye: erî-rfwait [[gayel]] <I><span lang=ga>soudia</span></I> (minme sinse), rl a: [[Motî:soûfe|soûfe]]. Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]]. 8329 27987 2004-08-07T22:56:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[André Gauditaubois]]. 8331 40438 2005-09-23T09:19:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8332 27989 2004-08-08T19:51:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper]] 8333 27990 2004-08-08T19:51:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper]] 8334 40428 2005-09-23T09:16:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8335 40429 2005-09-23T09:16:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8336 40430 2005-09-23T09:16:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8337 40431 2005-09-23T09:16:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8338 40437 2005-09-23T09:19:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8339 40436 2005-09-23T09:19:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8340 40432 2005-09-23T09:18:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8341 40435 2005-09-23T09:19:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8342 27999 2004-08-08T20:54:15Z Pablo 5 Motî:soûfe 1 displaecî viè Motî:shoufe #REDIRECT [[Motî:shoufe]] 8343 28000 2004-08-08T20:56:41Z Pablo 5 Motî:soûfe 2 displaecî viè Motî:soûfe #REDIRECT [[Motî:soûfe]] 8344 50656 2006-02-21T00:31:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soye 1</B></FONT> [f.n.] foirt belzet tchire sitofe fwaite avou des fyis prodûts pa ene [[Motî:halene|halene]], li [[Motî:vier al soye|vier al soye]]. <I>Ene corone di fleurs ki rglatixh sol soye di vos tchveas </I>([[E. Wiket]]). <I>Nos båcheles et nos femes, Divins l' soye et dins l' vroûl, seront totès madames </I>(E. Mathelin). <I>Elle esteut mousseye d' ene cote di bleuwe soye ki hertchive disk' a tere </I>([[Joseph Houziaux]]). <span lang=fr>F. soie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus fén k' lu, c' est del soye:</FONT> il est foirt malén. Etimolodjeye : latén "<span lang=la><I>seta</I></span>" (minme sinse). [[Motî:soye|Omonimeye]] ---- * [[soye (sitofe)|Dipus d' racsegnes sol soye]] 8346 40420 2005-09-23T09:08:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8347 40426 2005-09-23T09:12:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 1]] 8348 28005 2004-08-08T22:05:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 2]] 8349 28006 2004-08-08T22:05:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 2]] 8350 28007 2004-08-08T22:18:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riloper</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erloper</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloper 2</B></FONT> [v.c.] fé (bråmint d'&nbsp;ovraedje). <I>I ndè rlope, del bezogne, so on djoû</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. abattre, avaler (de l'ouvrage).</span> Etimolodjeye: sitindaedje do sinse di [[Motî:erloper 1|erloper 1]], come dins "avaler d'&nbsp;l'&nbsp;ovraedje). Coinrece Coûtchant walon. Omonimeye: * [[Motî:riloper 1|riloper]] (boere, magnî golafmint) * [[Motî:riloper 3|riloper]] (diner on côp d'&nbsp;pougn) 8351 28008 2004-08-08T22:14:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riloper 3]] 8352 28009 2004-08-08T22:17:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riloper</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erloper</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rloper 3</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> diner (on côp d'&nbsp;pougn). <I>I lyi a rlopé on côp d'&nbsp;pougn</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. asséner.</span> <B>2.</B> bouxhî so (ene sakî). <I>Il a rlopé l'&nbsp;gamén.</I> <I>Ès pere l'&nbsp;a rlopé pask'&nbsp;il aveut må fwait</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <span lang=fr>F. rosser.</span> Coinrece Nivele, El Lovire. Omonimeye: * [[Motî:riloper 1|riloper]] (boere, magnî golafmint) * [[Motî:riloper 2|riloper]] (bouter bråmint) 8353 28010 2004-08-08T22:18:44Z Pablo 5 Motî:erloper 3 displaecî viè Motî:riloper 3 #REDIRECT [[Motî:riloper 3]] 8354 28011 2004-08-08T22:55:08Z Pablo 5 cougnou: dessinaedje da J.M. Remouchamp &amp; J. Salme (divins: ''Dictionnaire liégeois'', da [[J. Haust]]). cougnou: dessinaedje da J.M. Remouchamp &amp; J. Salme (divins: ''Dictionnaire liégeois'', da [[J. Haust]]). 8355 46432 2005-12-03T18:41:40Z 212.87.123.254 -fr: [[Imådje:cougnou.jpg|thumb|90px|dessinaedje da J.M. Remouchamp et J. Salme divins l' Motî da J. Haust]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnou</B></FONT> [o.n.] påstedjreye di Noyé, fwaite avou ene fene påsse, pus longowe ki lådje, avou deus ptits botons ås dbouts. <I>Nos estans bén saedjes et nos djhans nos priyires po-z awè on cougnou.</I> <I>On cougnou, on vraiy cougnou; ki ça doet esse bon cwand on pinse k' i gn a si lontins k' on n' a pus mindjî, po dire, on vraiy boket d' pwin.</I> ([[P. Moureau]]). <I>Tinoz, mindjîz on cougnou, bateme.</I> ([[J. Lahaye]]). <I>El pitit Djezus m' a apoirté on bea cougnou</I> ([[J. Coppens]]). <I>Li ci k' a fwin d' on cougnou å 15 d' awousse, el pout bén cure lu-minme</I> ([[P. Faulx]]). <span lang=fr>F. pain sucré de Noël.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;botroûle do cougnou</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">mastele do cougnoû</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">falu do cougnou;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">bondiu do cougnou;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">bodene do cougnoû:</FONT> rodje rond d' årzeye k' on meteut onk å mitan do cougnou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tiesse å cougnou:</FONT> (mocresmint) traitaedje d' ene sakî k' on s' vout fote di s' tiesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on magne les cougnous sol pavêye, on magne les oûs el coulêye:</FONT> vert Noyé, blanke [[Motî:Påke|Påke°]]. <span lang=fr>F. Noël au balcon, Pâques au tison.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cougnou</FONT>, cougnoû, Pc. cougnole</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:cougne|cougne]], betchete [[betchete -ou]] (pitit cwén), avou assaetchance do bodje [[Motî:kene|kene]], dizo disfondowe ''coûne'' (rl a: [[Motî:kinou|kinou]]). ---- [[cougnou|Pondants et djondants]] 8356 28013 2004-08-08T23:03:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>counea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:seke|seke]] del feme. <I>Èn ome, ça s'&nbsp;apice motoit avou l'&nbsp;counea mins ça s'&nbsp;wåde avou l'&nbsp;bodene.</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:mozete|mozete]] <span lang=fr>F. con, vulve, sexe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;counea d'&nbsp;beguene:</FONT> <I>a)</I> pitit pwin, pitit [[Motî:wastea|wastea]] findou å mitan. rl a: [[Motî:crené|crené]], [[Motî:date (amagnî)|date]] (a magnî). <I>Il alént atchter des soucrêyès biscûtes et des couneas d'&nbsp;beguene, ene sôre di ratchitcheye date d'&nbsp;avårla.</I> (L. Mahin). Disfondowes: <B>conin</B>, (conê, counê, conia, <FONT COLOR="#800080"><B>counia</B></FONT>) Etimolodjeye: bodje "coun" eyet cawete raptitixhante ea, prononcêye -èn el Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>counete</B></FONT> [f.n.] (avou ene clignete) seke del pitite båshele. rl a: [[Motî:noûnoûche|noûnoûche]], [[Motî:fafloûche|fafloûche]], [[Motî:mouchete|mouchete]]. Disfondowes: <B>counète</B>, (counate, conète). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>counasse</B></FONT> [addj.] [[Motî:couyon|couyon]] (onk k'&nbsp;a peu come ene feme). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Counasse</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, vinant d'&nbsp;on sôbriket counasse. 8357 28014 2004-08-08T23:03:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:counea]] 8358 28015 2004-08-08T23:03:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:counea]] 8359 40814 2005-09-29T23:01:25Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cougnî 1|cougnî]] (v.c.; bouxhî avou on cougnet) * [[Motî:cougnî 2|cougnî]] (v.c. & v.s.c; s'acopler) * [[Motî:cougnî 1|cougnî]], [[Motî:cougneye 1|cougneye]] (o.f.n. & addj.; dimey-doûs) 8360 40815 2005-09-29T23:01:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 8361 40816 2005-09-29T23:02:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 8362 40817 2005-09-29T23:02:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 8363 28020 2004-08-08T23:18:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Coussour</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di France, dins l'&nbsp;Avinnwès, depårtumint do Nôr, astok do payis walon (Beamont) e F. <span lang=fr>Cousolre</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon coû (corti, cinse) + Sour (no d'&nbsp;aiwe divnou no d'&nbsp;viyaedje), Sour-li-cinse (eneviè: Sour-Tchestea). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Coussour]] 8364 28021 2004-08-09T00:00:30Z Pablo 5 '''Coussour''' (fr: ''Cousolre'') est on viyaedje di [[France]], dins l'&nbsp;Avinnwès, [[depårtumint do Nôr]], astok do payis walon ([[Biômont]]). __TOC__ * Dimorants: 2470 (1999) * Limero del posse: * [[Depårtumint do Nôr]] * Sitindêye: 20,69&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Limero diyaletolodjike: [PT&nbsp;57] (Atlas etnolodjike picård). Coussore si trove e vå del Thure. Li comene a troes hamteas: ''Les Haies'', ''Marsignies'' eyet ''Reugnies'', mins l'&nbsp;plupårt des dmorants vikèt-st å cinte do viyaedje. L'&nbsp;etimolodjeye do no est èn aplacaedje tîxhon ''coû'' (corti, cinse) + ''Sour'' (no d'&nbsp;aiwe divnou no d'&nbsp;viyaedje), ''Sour-li-cinse'' (eneviè: [[Sour-Tchestea]]). Vî scrijhas: Curtisolra, Cousorre, Cousores, Cousors, Coursorre, Coussolre, Coursolre. Viyaedjes di Walonreye avou l'&nbsp;minme etimolodjeye: [[Sour-so-Sambe]], [[Sour-Sint-Djri]]. == Istwere == C'&nbsp;est a Coussour k'&nbsp;on vnou-st å monde [[Sinte Aldegonde]] (630-684) et [[Sinte Wådrou]] (612-670). == Economeye == Coussour fourit cnoxhowe lon et lådje pa si industreye do mårme, i gn ourit inte 1870 et 1914, la ki l'&nbsp;activité esteut å pus hôt, disk'&nbsp;a 74 ovroes. Les mårmes di Coussour ont stî eployîs pol fijhaedje do [[chestea d' Versailles]]; ey eto evoyîs dins bråmint des payis: Canada, Estats-Unis, Braezi, Ourougway, Årdjintene, Marok, Nonne Afrike, Edjipe, Taylande, Inglutere, Irlande, Beldjike, Itåleye, Almagne, Yougoslaveye. == Lingaedje do payis == Li lingaedje do payis est sovint metou come estant do [[picård]], la k'&nbsp;c'&bsp;est l'&nbsp;cawete picåde ''-iô'' k'&nbsp;est eployeye; mins nerén, li lingaedje a eto bråmint des traits [[walon]]s come li candjmint des son '''k, g''' =&gt; '''tch, dj''', ou co l'&nbsp;wårdaedje des '''s''' laténs; dj'&nbsp;ô bén ki, linwisticmint, c'&nbsp;est purade do walon ki do picård {| ! style="background:orange" | picård ! style="background:orange" | a Coussour ! style="background:orange" | walon |- | capiô || tchapiô || tchapea |- | dèbyî || desbyi || disbiyî |- | ètrannè || strannè || s(i)tronner |- | garét || djèrét || djaret |} Sicrijheu e picård: Jean Lagaume. == Difoûtrinne hårdêye == [http://cousolre.chez.tiscali.fr/ Waibe del comene] 8365 34974 2005-07-15T18:22:42Z Waelsch 79 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Clôse Påke</B></FONT> [f.n.] (rilidjon catolike) <B>1.</B> prumî dimegne après Påke. <span lang=fr>F. Dimanche de St Thomas; Quasimodo.</span> <B>2.</B> dierin djoû k'&nbsp;on pout fé ses påkes (ci fourit li djudi après Påke u l'&nbsp;dimegne d'&nbsp;après Påke, u l'&nbsp;deujhinme dimegne après Påke). rl a: [[Motî:eclôse Påke|eclôse Påke°]], [[Motî:reclôse Påke|reclôse Påke]], [[Motî:blanke Påke|blanke Påke]], [[Motî:serêye Påke|serêye Påke]], [[Motî:Påke des mônîs|Påke des mônîs]], [[Motî:djoû des mônîs|djoû des mônîs]]. Disfondowes: clô<SUP>n</SUP>se pâke, <FONT COLOR="#800080"><B>clô<SUP>n</SUP>se pauke</B></FONT>, cloûse pauke, clowse pauke, clôsès Paukes. 8366 28023 2004-08-10T16:40:33Z Lucyin 16 imådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) imådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8367 28024 2004-08-10T16:41:07Z Lucyin 16 mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8368 28025 2004-08-10T16:41:41Z Lucyin 16 mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8369 28026 2004-08-10T16:42:12Z Lucyin 16 mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8370 28027 2004-08-10T16:42:38Z Lucyin 16 mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8371 28028 2004-08-10T16:43:04Z Lucyin 16 mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8372 28029 2004-08-10T16:43:54Z Lucyin 16 mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) mådje foû abondroet (sacwè mostré e publik) 8373 28030 2004-08-22T08:33:57Z Pablo 5 [[Imådje:belga_cwaur.jpg|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>belga</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] pîce di manoye di 5 francs bedjes di dvant l'&nbsp;guere di 1940. <B>II.</B> [no d'&nbsp;måke] måke di fabrike d'&nbsp;ene cigarete bedje (1923-2004). ---- [[Cigarete Belga|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les cigaretes "Belga"]] 8374 28031 2004-08-12T00:00:53Z Pablo 5 epådjnaedje [[Imådje:cigaretes_belga_paket.jpg|150px|right|]] Les '''cigaretes Belga''', c'&nbsp;est ene måke di fabrike di [[cigarete]]s, k'&nbsp;a stî enondêye e 1923, pal societé British American Tobacco (BAT) pol martchî bedje. Li måke a djoké podbon e 2004, cwand BAT a displaecî li fabricåcion di s'&nbsp;sorsoce, li cigaretî Vanderhelst, e l'&nbsp;Olande. On '''belga''', c'&nbsp;est eto ene viye [[Motî:belga|pîce di manoye]] bedje. == Miss Belga, l' essegne del måke.== [[Imådje:cigaretes belga afitche magritte.jpg|thumb|86px|right|Afitche dessinêye pa Magritte]] Les cigaretes Belga ont todi stî assoçnêyes, so les pakets et les afitches di rclame, a l'&nbsp;imådje d'&nbsp;ene feme k'&nbsp;on-z a lomé ''Miss Belga''. Onk des prumîs a l'&nbsp;aveur dessiné fourit [[René Magritte]]. Il aveut prin modele so s'&nbsp;feme Georgette. Li poitrait da Magritte est l'&nbsp;imådje d'&nbsp;ene feme dislaxheye des anêyes 1930, avou des courts tchiveas et on fén riya avou s'&nbsp;boke clôse. Ene miete grandiveuse, direu dju bén. [[Imådje:cigaretes_belga_afitche2.jpg|left]] Pus tård, Miss Belga va radjonni, et haper on franc riyoe, ki mostere ses beas blancs dints. Des côps, Miss Belga shonne on pô zozote, avou s'&nbsp;tchapea sol costé. Afeye, ele si prezinte come ene djonne feye foirt serieuse. Bråmint des afitches et des etiketes (pakets d'&nbsp;cigaretes, d'&nbsp;aloumetes, evnd) riprindèt les troes coleurs do [[drapea del Beldjike|drapea bedje]]: noer, djaene et rodje. C'&nbsp;esteut eto les coleurs des pakets. <div style="clear: both;"> [[Imådje:cigaretes belga 3coleurs1.jpg]] [[Imådje:cigaretes belga 3coleurs2.jpg]] [[Imådje:cigaretes belga 3coleurs3.jpg]] </div> 8375 48232 2005-12-27T15:22:55Z Lucyin 16 rassonraedjes [[Imådje:paurlumint walon tawea.jpg|thumb|right|plafond e tawea, pårlumint walon]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tawe</B></FONT> [f.n.] tere castinnixheuse foirt deure. <span lang=fr>F. tuf.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So les Tawes; å Fond des Tawes:</FONT> No di des plaeces di Lidje. <I>On voet ene claire riguilete di faws, pal finiesse, so les Tawes</I> ([[Mariette Chinon]]). Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>tofu</I></span>, 1050. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tawea</B></FONT> [o.n.] pire ene miete djaene, ene miete tinre, ki sieve a fé des beas plafonds. <I>Po rdischinde, vos pasroz pa des montêyes avou on plafond e tawea ki date di 1696</I> ([[André Lessire]]). <span lang=fr>F. tufeau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tawire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece k'&nbsp;on-z î saetche al tawe u å tawea. <B>2.</B> pire di tawe. <span lang=fr>F. pierre tuffière.</span> ---- * [[tawe|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol tawe]] * [[tawea|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol tawea]] * [[tawe|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les tawire]] 8376 28033 2004-08-10T23:33:52Z Lucyin 16 plafond e tawea, pårlumint walon {{licince imådjes Lucyin}} plafond e tawea, pårlumint walon {{licince imådjes Lucyin}} 8378 62241 2006-06-18T05:28:55Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Туф]] [[categoreye:pires et rotches]] [[categoreye:bastimints]] [[Imådje:Tuff ohyaishi02.jpg|thumb|on meur di grandès brikes di tawe, å Djapon]] Li '''tawe''', c' est ene pire castinnixheuse foirt deure, ki s' a fwait a cmincî di des viyès cindes volcanikes. Li [[tawea]], c' est ene pire come li tawe, mins pus tinre, ki s' a fwait dins l' mer. Ene cårire di tawe (et d' tawea) si lome ene [[tawire]]. ''Li mot "tawe" egzistêye eto dins [[tawe (toponimeye)|sacwants nos d' plaeces]]'' ''Po des racsegnes sol mot "tawe", alez s' vey e [[Motî:tawe|splitchant motî]].'' [[de:Tuff]] [[en:Tuff]] [[es:Tosca (roca)]] [[et:Tuff]] [[fi:Tuffi]] [[fr:Tuf]] [[he:טוף]] [[it:Tufo (roccia)]] [[ja:凝灰岩]] [[nl:Tufsteen]] [[pl:Tuf wulkaniczny]] [[pt:Tufo (geologia)]] [[ru:Туф]] [[sv:Tuff]] 8379 28035 2004-08-12T00:21:09Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>ospitå</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece la k'&nbsp;on va cwand on-z est malåde, po s'&nbsp;fé operer et po s'&nbsp;fé sognî. <I>Tot a schipe arivé a l'&nbsp;ospitå d'&nbsp;Calais, on docteur egzamina l'&nbsp;oficî</I> ([[Louis Tilkin]]). <I>E&nbsp;l'&nbsp;ospitå, el tchambe 426, èn ome rôgueye come po mori</I> ([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. hôpital.</span> <B>2.</B> (dinltins) måjhon d'&nbsp;passaedje ki les pôves, les voyaedjeus, des pelrins s'&nbsp;î rapoûlént, et pleur lodjî; et k'&nbsp;on-z î sognive eto ene miete les malådes. <I>Li Grand Ospitå d'&nbsp;Nameur, c'&nbsp;est l'&nbsp;bastimint k'&nbsp;est, asteure, li Pårlumint walon.</I> 8380 28036 2004-08-12T00:16:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tawire]] (disfondowe) 8381 28037 2004-08-12T00:02:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tawe]] 8382 28038 2004-08-12T00:02:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tawe]] 8384 44295 2005-11-11T03:09:44Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[Imådje:taexhon.jpg|framed|right|On håynaedje di taexhons]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>taexhon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:schiele|schiele]]. <I>Ene coujhene plinne di vîs taexhons.</I> <I>Ramassez tos vos taexhons.</I> <span lang=fr>F. pièce de vaisselle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les taexhons:</FONT> totes les schieles a rlaver après magnî. <I>Pocwè k'&nbsp;c'&nbsp;est todi les båsheles k'&nbsp;i fåt ki rlavexhe les taexhons&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:bagaedje|bagaedje]], [[Motî:bidon|bidon]], [[Motî:schiele|schiele]], [[Motî:taexhnisse|taexhnisse]]. <span lang=fr>F. vaisselle.</span> <B>2.</B> tot bidon fwait avou del cûte tere. rl a: [[Motî:téle|téle]], [[Motî:potreye|potreye]]. <span lang=fr>F. poterie.</span> <B>3.</B> pitite [[Motî:casrole|casrole]]. rl a: [[Motî:cassete|cassete]], [[Motî:cawet|cawet]]. <B>4.</B> pitite djusse po mete di l'&nbsp;aiwe, di l'&nbsp;ôle. <I>Ele m'&nbsp;a spiyî on bea taexhon.</I> <span lang=fr>F. vase.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèchon</FONT>, tachon, tahyon, tahon. Pc. tiéchon, tichon, tëchon</span>. Etimolodjeye: acmaxhaedje di <span lang=wa-old>"taxhon"</span>, do vî tîxhon <span lang=de>"thâhô"</span> u <span lang=de>"than"</span> (diele), eyet <span lang=wa-fell>"tèchon"</span>, do picård <span lang=wa-fell>"tiéchon"</span> (minme sinse) ki provént lu-minme do latén <span lang=la>testus</span> (tiesse), k'&nbsp;a dné eto l'&nbsp;francès <span lang=fr>"tesson"</span>. Motoit eto gn a-t yeu assaetchance di [[Motî:tawe|tawe]]. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje, Årdene, Payis d'&nbsp;Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taexhnisse</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les taexhnisses:</FONT> les schieles. <I>Les vîs djonnes omes rilavèt todi leus taexhnisses divant d'&nbsp;magnî, et les cmeres après magnî.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèchnis'</FONT>, tachnis'</span>. Etimolodjeye: bodje "taexh" (di taexhon), rabaxhante [[cawete -isse]]. Coinrece payis d'&nbsp;[[Måtche-el-Fåmene]]. 8385 28040 2004-08-12T09:42:33Z Lucyin 16 On håynaedje di taexhons (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} On håynaedje di taexhons (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 8386 28041 2004-08-18T11:33:28Z Pablo 5 Asteme, les letes arabes di Djebel divèt esse aloyeyes (ele sont metowes come des letes totes seules J B L ) :C' est vosse betchteu waibe ki n' sait nén håyner comifåt; li tecse en arabe est bén scrît. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 d'&nbsp;awousse 2004 a 11:33 (UTC) 8387 59428 2006-06-06T13:34:43Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-timinme +ti-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouwer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:atôtchî|atôtchî]] (ene sakî) tot lyi djhant "ti" (et nén "vos"), çou ki n'&nbsp;est waire poli e walon. <I>C'&nbsp;est laid d'&nbsp;atouwer ses parints.</I> <I>I&nbsp;n'&nbsp;si djinne nén po-z atouwer kî ki ç'&nbsp;soeye.</I> <I>On-z atouwéve ses tchvås cwand on-z esteut mwais "vouss roter, ti, feneyant!" mins on lzî djheut "vos" cwand k'&nbsp;on-z esteut binåjhe "Håwe Bixhete; dinez vosse pate&nbsp;!"</I> <I>Ni czamboujhe nén l'&nbsp;gamén insi, et va-z î ti-minme, çoula irè bråmint pus vite, lyi responda acoûsse Tereze, k'&nbsp;atouwa si ome po k'&nbsp;i s'&nbsp;dislaxhaxhe sor leye et nén so s'&nbsp;fi</I> ([[Albert Lenfant]]). <I>C'&nbsp;est des mintes ki s'&nbsp;atouwer c'&nbsp;est grossî, cwand on s'&nbsp;atouwe onk avou l'&nbsp;ôte, c'&nbsp;est k'&nbsp;on est camaeråde eshonne</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]).<I>Li djonne ki cmince a djåzer e walon, il atouwe foirt</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <span lang=fr>F. tutoyer.</span> <B>2.</B> cåzer måpolimint, dire des laids mots a (ene sakî). <I>Va rzè, la, u ti t'&nbsp;frès co atouwer.</I> <I>Et si, a l'&nbsp;plaece d'&nbsp;aroufler a l'&nbsp;etermint come on tchén dvins on djeu d'&nbsp;beyes, la k'&nbsp;riskêye co di s'&nbsp;fé atouwer et d'&nbsp;aveur des rujhes, i rawådreut on djoû u deus en èn oté&nbsp;?</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Mins tén, vla k'&nbsp;dji n'&nbsp;l'&nbsp;atouwe pus -- on n'&nbsp;atouwe nén on moirt --, et ki dj'&nbsp;vén d'&nbsp;dire "camaeråde" a on Boche&nbsp;!</I> ([[W. Bal]]). On dit eto: [[Motî:tutweyî|tutweyî]]. <span lang=fr>F. invectiver, apostropher, rabrouer, insulter.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) ariver å hôt livea di. <I>Li petrole, sotnou pazès greves å Venezwela, a atouwé les 26&nbsp;dolårs å bari.</I> <span lang=fr>F. atteindre, flirter avec, se familiariser avec.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;atouwer</FONT> [v.pr.] si dire (n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte) des [[Motî:påter|påters di pourceas]]. <I>Ele s'&nbsp;atouwèt come des tchéns, et k'&nbsp;tertos les ôt.</I> <I>I&nbsp;s'&nbsp;ont atouwé la ene eure å lon, avou l'&nbsp;Zande, come des tchéns d'&nbsp;barakîs</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. se quereller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atouwer</FONT>, atouwè; atuwer; atuwè, atower, atwer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouwaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "atouwer". <span lang=fr>F. tutoiement, querelle, insulte.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atouwèdje</FONT>, atuwadje, atouwadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouweu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouweuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouwresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;atouwe les djins k'&nbsp;i n'&nbsp;divreut nén. <I>C'&nbsp;est èn atouweu ki s'&nbsp;fwait haire di tot l'&nbsp;monde.</I> <span lang=fr>F. individu grossier, impoli, malappris, goujat.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atouweu(se), atouwresse</FONT>, atouweur, atuweu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouwant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouwante</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] k'&nbsp;atouwe les djins k'&nbsp;i n'&nbsp;divreut nén. <I>Kén atouwant cårpea&nbsp;! Kéne atouwante crapåde&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. grossier, familier.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">atouwant</FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;croejhete) prono d'&nbsp;atouwance. <I>Gn a des atouwants ordinaires, des atouwants polis (twè), et des atouwants grossîs (ti-minme).</I> <span lang=fr>F. seconde personne familière</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">atouwant(e)</FONT>, atouwont(e), atuwant(e)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atouwance</B></FONT> [f.n.] (mot d'&nbsp;croejhete) cogne di fråzes la k'&nbsp;on s'&nbsp;sieve do prono "ti" et nén "vos". rl a: [[Motî:atôtchance|atôtchance]]. <span lang=fr>F. forme familière.</span> ---- [[atouwance|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;atouwance e walon]]. 8388 28043 2004-08-31T03:29:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>forbate</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> dire waeraxhmint li contråve d'&nbsp;èn ôte. rl a: [[Motî:contrubate|contrubate]]. <I>Esmayel n'&nbsp;a nén oizou forbate, mins i nd aveut gros sol petote.</I> <span lang=fr>F. contredire.</span> <B>2.</B> dire avou assurance, voleur di tote foice. <I>Il a forbatou k'&nbsp;i vénreut.</I> <I>Les drudes et sacwants martchands savént scrire li gålwès en alfabet grek; ça n'&nbsp;vout nén dire k'&nbsp;i cnoxhént l'&nbsp;lingaedje grek, come sacwants ont forbatou.</I> <span lang=fr>F. affirmer, prétendre absolument.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] cåzer tot dnant mwints [[Motî:astoca|astocas]] (årgumints), responde tot djhant l'&nbsp;contråve di l'&nbsp;ôte. <I>Li cinsî et l'&nbsp;curé arivèt eshonne a l'&nbsp;ouxh do paradis; et i forbatèt po sawè li ké des deus k'&nbsp;a fwait li pus d'&nbsp;bén po les djins</I> ([[L. Mahin]]). <I>Esmayel n'&nbsp;a nén oizou forbate, mins i nd aveut gros sol petote</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:sorbate|sorbate]]. <span lang=fr>F. argumenter, rétorquer.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si forbate</FONT>: si [[Motî:cwerler|cwerler]], dire onk li contråve di l'&nbsp;ôte. <I>I s'&nbsp;ont margayî ene eure å long, et i n'&nbsp;vos sårént dire so cwè çk'&nbsp;i s'&nbsp;ont forbatou</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. se quereller, se chamailler, se disputer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">forbate</FONT>, fourbate</span>. Etimolodjeye: viebe "bate", [[betchete for-]]. 8389 28044 2004-10-11T10:00:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Djôr(-so-Mouze)</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Djwer</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Georges-sur-Meuse</span>, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Sint-Djô<SUP>n</SUP>r, Sint-Djwêr</FONT>, Sint-Djwèr</span>. ---- [[Sint-Djôr-so-Mouze|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Sint-Djôr]] 8390 57479 2006-05-20T22:41:51Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje|Sint-Djor-so-Mouze}} '''Sint-Djôr-so-Mouze''' u so plaece '''Sint-Djwer''' (fr: ''Saint-Georges-sur-Meuse''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité tot seu; el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Saint-Georges-sur-Meuse Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 6.539 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4470''' (vî limero '''4240''') * Limero diyalectolodjike: '''W&nbsp;68''' * Arondixhmint: * Sitindêye: 21,03&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 310,94 djins/km² * Hamteas: Warfuzêye, Stokea. * Sicrijheu e walon: [[Eli Michel]] {{ProvinceLidje|Sint-Djor-so-Mouze}} [[en:Saint-Georges-sur-Meuse]] [[eo:Saint-Georges-sur-Meuse]] [[fr:Saint-Georges-sur-Meuse]] [[nl:Saint-Georges-sur-Meuse]] 8392 28046 2005-03-28T22:16:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Michel, Eli]] '''Eli Michel''' a skepyî e 1930 et a morou diviè 2000. C' esteut on scrijheu d' arimeas e walon,. A redjårbé e walon des tchansons da Ferré (Pôve di mi, Fiesse) et da Brel (Mi Hesbaye, pol "Plat Payis"). Eli Michel esteut d' [[Sint-Djwer]]. Mins i n' sicrijha nén todi dins si accint foirt coinrece. I aveut cmincî a maxhî les walons, aprume dins "Mes cwate såjhons e Fagne", on powinme sinfonike. Eli Michel esteut foirt afranki des rîles do pîtaedje des vers, dijhant ki l' pîtaedje, come li rime, c' est des sclåves ki n' divèt fé ki d' schoûter. Riprin dins l' [[antolodjeye «Scrire»]] == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/michel_eli.html Li pådje Eli Michel]. 8393 28047 2004-10-11T10:01:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint-Djôr-so-Mouze]] 8394 28048 2004-08-31T03:33:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tutweyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:atouwer|atouwer]] (dire "ti" a ene djin k'&nbsp;on n'&nbsp;divreut nén et barboter ene sakî). <I>I tutweye tolmonde.</I> <I>Si t'&nbsp;n'&nbsp;ervas nén docô, ti t'&nbsp;frès co tutweyî del mere.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tutwèyî</FONT>, tutwayer</span>. 8395 28049 2004-08-13T00:33:22Z Lucyin 16 L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' djulete 2004. == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * [[rediveuse etimolodjeye]] * [[fornaiviaedje linwistike]] * [[Codjowaedje bouter]] === Lives e walon === * [[Les djoûs racourtixhnut]] === gazetes e walon === * [[Shijhes et Paskeyes]] (Les coirnêyes e walon des gazetes del troke di ''Vers l'Avenir''. === Sicrijheus e walon === * [[Emile Gilliard]] * [[Victor Georges]] * [[Jean-Pierre Dumont]] * [[Joseph Calozet]] * [[Jean Rode]] * [[Djermêye 48]] === Uzances et croeyances === * Les [[crodjambot]]s * L' [[Ome å havet]] * L' [[Ome ås rodjes dints]] * Li [[Spetin]] == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == * [[Uwar]] * [[Dinêye]] ** [[Maredsou]] * [[Yasche]] == Pordjet istwere del Walonreye == * Les [[Recsisse]]s == Pordjet Payis del Daegn == * [[Djibraltar]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === ==== Oujheas ==== * [[sizet]] * [[linet å djaene betch]] * [[linet]] * [[verdire]] * [[tcheutche]] ==== Biesses ås tetes ==== * [[mårticot d' Djibraltar]] == Pordjet syinces & tecnikes == === Medcene === * [[minêyolodjince]] * [[Rodje-Croes]] === [[cirnaiviaedje]] === == Pordjet actouwalité == * [[gazete]] * [[Al Djazira]] == Pordjet lingaedjes == * [[scrijha tifinar]] == Pordjet culteure daegnrece == * [[Diyonizosse]] 8396 28050 2004-08-22T08:16:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pate d'&nbsp;åwe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pate-d'-åwe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> no di plantes k'&nbsp;ont des foyes ki rshonnèt a des pates d'&nbsp;åwe. <I>a)</I> [[Motî:pixhelét|pixhelét]] ([[Motî:boton d' ôr|boton d'&nbsp;ôr]]). <span lang=fr>F. bouton d'&nbsp;or.</span> <I>b)</I> no di troes yebes-ås-maladeyes: <I><span lang=la>Heraclum sphondidylium, Potentilla anserina</span></I> (rl a: [[Motî:årdjintêye|årdjintêye]], [[Motî:årdjintene|årdjintene]]), <I><span lang=la>Chenopodium foetidum</span></I>. <I>c)</I> foye do bwès d'&nbsp;poye. <span lang=fr>F. feuilles d'&nbsp;érable sycommore.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pates d'&nbsp;åwe</FONT> [f.n.t.pl.] pleus ki cmincèt al coine difoutrinne di l'&nbsp;ouy et ki s'&nbsp;[[Motî:schåyî|schåyèt]] erî di n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte. <I>Come les pates d'&nbsp;åwe d'&nbsp;on vî vizaedje, L'&nbsp;walon s'&nbsp;sovént di l'&nbsp;ådje des mots.</I> ([[J. Docquier]]. <I>Li Mongol esteut racrapoté avou des pates d'&nbsp;åwe ki rexhént foû di deus ptits ebridlés ouys</I> ([[L. Mahin]]). Croejhete: Pluriyal: des pates d'&nbsp;åwe. 8397 28051 2004-08-17T00:21:25Z Lucyin 16 Li dierinne cene (passion d' Lignè) {{licince imådjes Lucyin}} Li dierinne cene (passion d' Lignè) {{licince imådjes Lucyin}} 8398 35556 2005-07-20T00:47:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c] passer ådzeu di. <I>Ascoxhe li bî&nbsp;!</I> <I>Foû do traeyén del måjhonêye, li tåye ascoxhe li tins et les anêyes</I> ([[Bernard Louis]]). <I>I gn a k'&nbsp;on sourdant po m'&nbsp;comprinde Lu k'&nbsp;on ascoxhe sins l'&nbsp;riwaitî</I> ([[Georges Smal]]). rl a: [[Motî:asdjambler|asdjambler]]. <span lang=fr>F. franchir, enjamber, sauter.</span> <B>II.</B> [v.s.c] <B>1.</B> roter rade. <I>On ascoxhe, la, valet&nbsp;!</I> <I>Il ascoxhe, dandjreus, po rariver dé l'&nbsp;comere.</I> <I>E-z ascoxhant, les deus soçons ont arivé a l'&nbsp;eure.</I> <I>On-z ascoxhive fel, mins ça n'&nbsp;shuveut nén foirt padrî: il avént målåjhey, mes omes!</I> ([[J.F. Brackman]]). rl a: [[Motî:aspener|aspener]]. <span lang=fr>F. se dépêcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;ascôxhî:</FONT> cori evoye. <I>Ascoxhe lu, la, valet, si ti vous ariver pol trin.</I> rl a: [[Motî:siteper|siteper]], [[Motî:trossî|el trossî]], [[Motî:ramxhyî|ramxhyî]], si [[Motî:dixhombrer|dixhombrer]]. <span lang=fr>F. se presser.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;djimnastike) drovi les djambes. <I>Oreleye, ascoxhîz pus foirt&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:schåyî|schåyî]]. <span lang=fr>F. écarter.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;ascoxhî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si schåyî (po ene djin). <I>Avou vos djeus d'&nbsp;tirlibibi, ttaleure vos vs ascoxhroz totoute.</I> <span lang=fr>F. faire le grand écart.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;[[årtisyince|årtisse]]) tot djåzant d'&nbsp;ene vatche, rider djus avou les deus pates di drî åd foû, tot s'&nbsp;cwåtlant les tchås des coxhes et dmorer coûtcheye avou les djambes come ene rinne (ene gurnouye). <I>Nosse vatche s'&nbsp;a ascoxhî sol pavêye; por mi, elle est fotowe.</I> <span lang=fr>F. tomber, s'écarteler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ascochî</FONT>, ascôchî, ascôchi, ascôchè, ascôjer, ascôjè, asgôchi, asgôcher, ascwachi, ascwâchi, ascohî, ascoyî, astohî</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:coxhe 2|coxhe]], [[dobe betchete as-]], cawete des [[sôre di viebes da Hendschel|viebes del deujhinme sôre]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxheye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> distance inte les deus pîs cwand on rote. <I>Et vola ki dji voe m'&nbsp;moniteur rivni, a grandès ascoxheyes, del tour di controle</I> ([[Yvonne Gendarme]]). <I>On stocaesse ome, ås grossès mashales, abiyî d'&nbsp;on blanc cindré, fwait sacwantès ascoxheyes sol terasse</I> ([[Pol Bossart]]). <I>Dji vôreu tant fé ene grande ascoxheye, po passer houte des djoûs sins loumire, et m'&nbsp;ritrover li cou el blanke nivaye&nbsp;!</I> ([[P.H. Thomsin]]). On dit eto: [[Motî:asdjamblêye|asdjamblêye]], [[Motî:hazêye|hazêye]]. <span lang=fr>F. enjambée, pas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di vaici a mon m'&nbsp;fré, i gn a k'&nbsp;ene ascoxheye:</FONT> c'&nbsp;est tot près. On dit eto: [[Motî:pixheye|pixheye]], [[Motî:fizik|côp d'&nbsp;fizik]]. <span lang=fr>F. à un pas, tout près.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;est nén a ene ascoxheye près:</FONT> i n'&nbsp;a nén peu d'&nbsp;è rmete. <I>On s'&nbsp;a rindou conte ki les Provançots ni sont nén a ene ascoxheye près, leu "boulvård", c'&nbsp;esteut ene voye nén pus lådje ki les cis d'&nbsp;Årveye</I> ([[Claire Paulet]]). <span lang=fr>F. exagérer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fwait des ascocheyes di coixhî:</FONT> i va rade (come onk k'&nbsp;est pokî et ki s'&nbsp;såve). <span lang=fr>F. se hâter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l'&nbsp;grande ascoxheye</FONT>: <I>a)</I> si maryî. <I>b)</I> mori. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li dierinne ascoxheye:</FONT> li moirt. <B>2.</B> mezeure di cisse distance la. <span lang=fr>F. pas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mezurer a l'&nbsp;ascoxheye:</FONT> [[Motî:hazer|hazer]]. <span lang=fr>F. arpenter.</span> <B>3.</B> avanceye, progrès. <I>Li prumire djin sol lune: ene pitite hope po èn ome, ene grande ascoxheye po totes les djins</I> (Neil Armstrong, rat. pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. pas, étape, progrès.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;Ascoxheye:</FONT> tite d'&nbsp;on live e walon da [[Raymond Bertrand]] (1942). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ascochèye</FONT>, ascôchîye, ascôchîe, ascohîe, ascohèye, ascohêye, asgauchîye, astohêye, ascôjêye, ascôjîe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ascoxhî". <I>Co on ptit ascoxhaedje et i sereut foû del waide; i valeut mî, avou l'&nbsp;gros gayet ki pesteléve.</I> <span lang=fr>F. enjambement, franchissement, traversée, progression.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ascochèdje</FONT>, ascôchadje, ascohèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxhresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk (ene) ki rote a grandès ascoxheyes. <I>Li ptit Bebert, c'&nbsp;est èn ascoxheu, la, lu; i n'&nbsp;fwait nén todi åjhey del shuve.</I> <span lang=fr>F. bon marcheur.</span> <B>2.</B> onk k'&nbsp;avance raddimint dins ses ovraedjes. <I>Å buro Waslet, c'&nbsp;est tos ascoxheus: vosse dossî n'&nbsp;trinnrè waire, dandjreus.</I> <span lang=fr>F. fonceur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ascocheu(se), ascochresse</FONT>, ascôcheu, ascwacheu, ascôjeu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxhire</B></FONT> [f.n.] ascoxheye. <I>I måtche a grandès ascoxhires</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). Coinrece Payis d'&nbsp;Bastogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxhmint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ascoxhaedje. <span lang=fr>F. franchissement.</span> <B>2.</B> dins ene coûsse a pî, ene coûsse di tchvås, sacwè k'&nbsp;i fåt ascoxhî po passer houte. <I>Li dierin ascoxhmint, c'&nbsp;esteut on frexhisse, nén co on mete lådje, et vo l'&nbsp;la ki toume bén ddins&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. obstacle, rivière.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ascoxha</B></FONT> [o.n.] ascoxheye (avanceye, progrès dins des arindjaedjes diplomatikes,des rcwerances). <I>Armstrong, did dissu l'&nbsp;lune: por mi c'&nbsp;est on zoupla d'&nbsp;pouce, mins c'&nbsp;est èn ascoxha po l'&nbsp;umanité.</I> <I>Li djoû k'&nbsp;il ont fotou l'&nbsp;meur di Berlin djus, on pout dire ki ç'&nbsp;a stî èn ascoxha po l'&nbsp;Urope.</I> <span lang=fr>F. percée, grand pas, progrès.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ascocha</FONT>, ascôja</span>. Etimolodjeye: viebe "ascoxhî", [[cawete -a]] (absitroet adierça), 1998. 8399 28053 2004-08-18T11:52:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asdjambler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.c. &amp; v.s.c.] [[Motî:ascoxhî|ascoxhî]]. <I>I l'&nbsp;åreut falou vir asdjambler franc batant sol tchimin ki va djusk'&nbsp;åd dibout do monde</I> ([[W. Bal]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asdjamblêye</B></FONT> [f.n.] ascoxheye. <I>Å dbout d'&nbsp;troes asdjamblêyes, ti voerès on bouxhon tot flori d'&nbsp;sucetes</I> ([[J. Spinoza-Mathot]]). <I>Dimey toû, mins rén k'&nbsp;sacwantès asdjamblêyes, divant do rataker tot droet</I> ([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:hazêye|hazêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a grandès asdjamblêyes:</FONT> foirt raddimint. <span lang=fr>F. à grands pas.</span> 8401 28054 2005-02-08T00:03:39Z Lucyin 16 [[Imådje:coxhlaedje_wi.jpg|thumb|150px|right|coxhlaedje d'&nbsp;èn åbe]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhe 1</B></FONT> [f.n.] boket d'&nbsp;èn åbe ki crexhe foû do bodje et ki poite les foyes. <I>Baxhe li tiesse po n'&nbsp;ti nén sboirgnî avou les bassès coxhes.</I> <I>E schåyant les coxhes il ont veyou li spectake</I> ([[G. Lucy]]). <I>Li coirbå catche li bon rmodou so ene coxhe tot al copete</I> (G. Heusdain). <span lang=fr>F. branche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse so ene måle coxhe:</FONT> esse må prin. rl a: [[Motî:prustin|prustin]]. <span lang=fr>F. être dans le pétrin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boure di coxhe:</FONT> [[Motî:corén|corén]] (confiteure). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cohye</FONT>, coche, cohe, couche, cwèje</span>. Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>coxa</span></I> ([[Motî:coxhe 2|coxhe del djambe]]), 1150. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhete</B></FONT> [f.n.] pitite coxhe. <span lang=fr>F. branchette.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhea</B></FONT> [o.n.] boket d'&nbsp;coxhe. <I>Cwand l'&nbsp;flåwe solea d'&nbsp;avri vént djouwer al clignete I fåt vey avårla tressiner les coxheas</I> ([[André Flesch]]). <I> Dj'&nbsp;a codou on coxhea d'&nbsp;såvadje pilé</I> ([[René Mathieu]]). <span lang=fr>F. brindille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cocha</FONT>, cochê, cohê, cohin, coucha</span>. [[Imådje:coxhtea.jpg|thumb|Plake a Gomzé (Li Coxhtea)]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhlaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> totes les coxhes d'&nbsp;èn åbe. <I>So l'&nbsp;aite abandnêye, dirî les ptits manaedjes Li vî tiyoû kscheut si dhoûslé coxhlaedje</I> (Henry Bragard). rl a: [[Motî:ramaye|ramaye]]. <span lang=fr>F. ramée, branchage.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;[[éndjolisse]]) totes les intrêyes d'&nbsp;on menu a môde d' åbe. <I>Clitchîz cial po rmonter l'&nbsp;coxhlaedje.</I> <span lang=fr>F. arborescence.</span> Etimolodjeye: bodje "coxhea", [[cawete -aedje]] 2 (aclapêye å no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhtea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) bwès di ptits bas bouxhons. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Coxhtea:</FONT> no d' ene plaece di Gomzé. Etimolodjeye: bodje "coxhete", [[cawete -ea]]. ---- Parintêye: * [[Motî:sicoxhî|sicoxhî]]. Omonimeye (minme sitok etimolodjike). * [[Motî:coxhe 2|coxhe]] (gros del djambe). 8402 28055 2004-08-22T11:49:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhe 2</B></FONT> [f.n.] boket do coir, ki va del hantche disk'&nbsp;å djno. rl a: [[Motî:djambon|djambon]]. <span lang=fr>F. cuisse.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>coxa</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhrece</B></FONT> [addj.] (mot d'&nbsp;[[antomeye|antomisse]]) metou dins l'&nbsp;coxhe, u addlé. <span lang=fr>F. crural.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;glande coxhrece:</FONT> (mot d'&nbsp;[[årtisyince|årtisse]]) glande limfatike metowe divant l'&nbsp;coxhe les biesses. <span lang=fr>F. ganglion précrural.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], 1998. ---- Parintêye: * [[Motî:ascoxhî|ascoxhî]]. Omonimeye (minme sitok etimolodjike). * [[Motî:coxhe 1|coxhe]] (boket d'&nbsp;èn åbe). 8403 28056 2005-05-08T08:56:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hazer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] mezurer tot rotant. <I>Et i cminça a hazer et borner les bokets, a pårti do mitan do viyaedje</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: mezurer a l'&nbsp;[[Motî:ascoxheye]]. <span lang=fr>F. arpenter.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje flamind <span lang=nl><I>haas</I></span> ([[Motî:live 1|live]], rl a: [[Motî:håze|håze]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hazêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:ascoxheye|ascoxheye]]. <I>Dji nos catchrans mo bén dirî ces spenes la, wai, et dji n'&nbsp;avans ki kékès hazêyes a fé po intrer al cinse</I> ([[G. Lucy]]). <I>Li lieutnant s'&nbsp;a tot douçmint afranki, et avancî di sacwantès hazêyes</I> ([[Georges Michel]]). <span lang=fr>F. grand pas, enjambée.</span> 8404 28057 2004-08-22T12:11:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lignè</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ligny</span>, rebané avou [[Sombrefe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lignitwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lignitwesse</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Lignè. ---- [[Lignè|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Lignè]] 8405 28058 2004-08-22T12:13:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rascoxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] ripasser ådzeu di. <I>Après ene houbonde, li moxhe ki rotéve sol papîscrît, rascoxhive les brantches do M ene a ene, di sogne di triper dvins</I> ([[Jean-Marie Masset]]). <span lang=fr>F. réenjamber.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:ascoxhî|ascoxhî]], betchete r(i)-. 8406 28059 2004-08-22T12:24:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicoxhî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escoxhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scoxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] côper les coxhes djus d'&nbsp;èn åbe, d'&nbsp;on bouxhon. rl a: [[Motî:sibouxhî|sibouxhî]], [[Motî:sipiner|sipiner]], [[Motî:sibrantchî|sibrantchî]]. <span lang=fr>F. ébrancher.</span> Disfondowes: s(u)cocher, s(u)coxhî, s(i)cwèchi, (è)scouchi, <FONT COLOR="#800080">s(i)cochî</FONT>, <FONT COLOR="#800080">(è)scochî</FONT>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:coxhe 1|coxhe]]", [[betchete di rsaetchaedje s(i)-]]. 8407 28060 2004-08-17T20:08:13Z Lucyin 16 foto da Paul-Hinri Thomsin avoyeye a L. Mahin. foto da Paul-Hinri Thomsin avoyeye a L. Mahin. 8408 58609 2006-05-29T12:47:13Z Pablo 5 licince coviete do live "Maigret et l' danseuse då Gai-Molén" (modêye e walon d' on live da Simenon) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8409 58610 2006-05-29T12:48:07Z Pablo 5 licince coviete do live "L' amour al môde di Lidje" da P.H. Thomsin, Noir Dessin. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8410 58611 2006-05-29T12:49:31Z Pablo 5 licince coviete do live "d' ene fiesse a l' ôte" da P.H. Thomsin == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8411 35483 2005-07-19T22:54:57Z Pablo 5 disso -> dissu <FONT COLOR="#ff0000"><B>rosti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:cure|cure]] (ene tchå) dins do boure, disk'&nbsp;a çk'&nbsp;elle hape ene bele brune coleur. <span lang=fr>F. rôtir.</span> <B>2.</B> [[Motî:broûler|broûler]]. <I>El solea d'&nbsp;awousse rostixheut les tchamps; c'&nbsp;est ç'&nbsp;tins la k'&nbsp;dj'&nbsp;a tchoezi por mi skepyî</I> ([[R. Painblanc]]). <I>Ti loukes passer les såjhons: li prétins ki fruzixh, l'&nbsp;esté ki rostixh, l'&nbsp;otone k'&nbsp;est frexhisse</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. brûler, griller, roussir.</span> <B>3.</B> distrure. <I>Vola les ahans sourdous, pôreut vali k'&nbsp;les plouves ni les rostixhénxhe nén&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. détruire.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] cure, broûler. <I>Li pea des dinnes bôrêyes ås trufes voleut peter tot rostixhant, télmint k'&nbsp;on l'&nbsp;aveut tinkyî</I> (A. Daudet, rat. pa [[P.H. Thomsin]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rosti</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rosteye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] (imådjreçmint) moirt (moite), distrût(e). <I>On s'&nbsp;dimande ou k'&nbsp;nos alans cweri Tot çki nos ramadjans vaici; Il e dmeure co plin noste årmwere; Nosse walon n'&nbsp;est nén co rosti</I> ([[L. Loiseau]]). <span lang=fr>F. brûlé, cuit, grillé.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rosti</FONT> [o.n.] bea gros boket d'&nbsp;tchå k'&nbsp;a stî cût å boure. <span lang=fr>F. rôti.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé rosti-boli:</FONT> bén magnî. <I>Miyêye å matén, sope a midi, Trukes ritchåfêyes, c'&nbsp;est nosse soper, Ci n'&nbsp;serè måy rosti-boli</I> ([[Calixte Culot]]). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rosteye</FONT> [f.n.] [[Motî:fadêye|fadêye]] di pwin griyî. <I>Avancî, rén k'&nbsp;ene idêye, li ptite plantche k'&nbsp;elle a metou deus rosteyes dissu</I> ([[L. Somme]]). <I>On fjheut des rosteyes avou deus taeyes di pwin metowes inte deus greyis tinous ådzeu des broûlantès braijhes</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=en>F. toast.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rosteye å crås stofé:</FONT> sôre d'&nbsp;amagnî rade fwait. <span lang=fr>F. croque-monsieur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rosti, rostèye</FONT>, rostë, rostîye</span>. 8412 28065 2004-08-17T20:18:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Paul-Henry Thomsin]] 8413 28066 2004-08-17T20:19:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lucien Somme]] 8415 62776 2006-06-20T20:38:27Z Djoseph 126 [[Imådje:thomsin.jpg|left|P-H Thomsin]] '''Paul-Henry Thomsin''' a skepyî e [[1948]]. C' est on scrijheu e walon do payis d' Lidje. I ratourna eto des binddimådjes. Tot fén seu, il eplaida mon les "[[Noer Dessin]]" on live e francès avou des fråzes et ratourneures e walon: L' amour a môde di Lidje (2002). Mins si mwaisse ouve, c' est ses biyets di totes les samwinnes dins li ptite gazete Vlan (1992-2004), ene coirnêye ki s' lome "Vlan avå les voyes". Tot cåzant del såjhon et des fiesses, i mostere ene bele apriyesse do walon, et ene grande sinsiûlisté. I rascoya, po ça, li [[pris del Veye di Lidje]] e 1997. Il a eto ratourné des [[fåve di djåzantès biesses|fåves da Lafontinne]]. == Sacwants lives da På-Hinri Thomsin == * Bindes d' imådjes ** Letes di m' molén (1984). ** Maigret et l' danseuse d' å Gaiy-Molén (1994). ** Li ptit boudtchike (1996). ** Walonreye, tere di ledjindes (2001). * Lives francès et walon: ** L' amour a môde di Lidje (2002). [[Imådje:thomsin1.jpg]] [[Imådje:thomsin2.jpg]] [[Imådje:thomsin3.jpg]] == Li walon avå les voyes == E moes d' decimbe 2004, Paul-Henry Thomsin eplaida li pus ptit live måy imprimé e walon, veyanmint k' i n' est ki 5 cm hôt : "Li walon avå les voyes". End a fwait 10.000 k' ont stî dnés tot avå martchî d' Noyé a Lidje. L' atuze diswalpêye, c' esteut kel walon esteut on bea cado ki nos avans-st avou d' nos tåyes, et k' lyi faleut rinde li statut d' bistoke. Po s' fé buskinter sifwaitmint, les djins ont corou après come ci n' est nén possibe. Li stok a stî spoujhî so 15 djoûs. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/thomsin-rif.html Li pådje På-Hinri Thomsin]. [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Thomsin, Paul-Henry]] 8416 28068 2004-08-31T03:04:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Indji</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Engis</span> divnou intité, tot rebanant les viyaedjes di Hermale, Clairmont, et Ehin. rl a: [[Motî:Dindji|Dindji]]. ---- * [[Indji|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Indji]] (li comene rebanêye). * [[Indji (viyaedje)|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Indji]] (l'&nbsp;ancyin ptit ban). 8417 53734 2006-04-05T23:58:51Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} '''Indji''' (fr: ''Engis''), c' est ene comene del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Engis Liège Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Indji]] * Dimorants: 5.609 ([[2004]]) * Limero del posse: '''4480''' * Arondixhmint: [[Hu]] * Sitindêye: 27,60&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 203,22 dins/km² * Ban d' Indji: [[Indji (viyaedje)|Indji]] avou [[Clairmont]], [[Ehin]], [[Hermåle-dizo-Hu]]. == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: [[Guillaume Smal]]. * Copinreye les Kessalîs (dispu 2000) {{ProvinceLidje}} [[en:Engis]] [[eo:Engis (Belgio)]] [[fr:Engis]] [[nl:Engis]] 8418 53733 2006-04-05T23:58:24Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} '''Indji''' (fr: ''Engis''), c'&nbsp;est èn ancyin ptit ban del Walonreye, [[Indji|divnou intité do minme no]] tins des grands rebanaedjes. * Limero del posse: '''4480''' (vî limero '''4130''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L&nbsp;96''' Li viyaedje a dné on no d'&nbsp;famile: [[Motî:Dindji|Dindji]]. == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] d' Indji == * Les vîs [[Tchafor (toponimeye)|Tchafors]]. == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: [[Guillaume Smal]]. 8419 28071 2005-01-30T22:32:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Inguî</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Enghien</span>, e flamind, <span lang=nl>Edingen</span>, divnou intité tot rebanant les bans di Ptit-Inguî et d' Mark. <I>Merci bråmint des côps, Flamind d' Inguî pol boket d' bos po rén Ki tot etir m' a restchåfé Cwand dj' aveu froed dins mes solés</I> (rat. pa [[J. Beaucarne]]). rl a: [[Motî:Dinguî|Dinguî]], [[Motî:Guilinguî|Guilinguî]], [[Motî:Bodinguî|Bodinguî]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Inguî-e-Flande</FONT> hamtea do ban d' Erps-Kwerps (arondixhmint d' Lovén), e flamind, <span lang=nl>Edegem</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Inguî</FONT>, Indjî</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Adenghem (1185)</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]]: "Ado" (pitit no tîxhon), [[cawete -indje|cawete flaminde <span lang=nl>-ingen</span>]] (<span lang=de><I>heim</I></span>, måjhon); amon les cis Ado; riwalonijhaedje del cawete -in -> -î (coinrece do [[betchfessî én]]). ---- * [[Inguî|Dipus d' racsegnes so Inguî]] (li comene rebanêye). * [[Inguî (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Inguî]] (l' ancyin ptit ban). 8420 57487 2006-05-20T22:50:42Z Pablo 5 '''Inguî''' (fr: ''Enghien'', nl: ''Edingen''), c' est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Enghien Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 11.190 ([[2002]]) * Limero del posse: '''7850''' * Arondixhmint d' [[Sougniye]] * Sitindêye: 39,61&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 282,50 djins/km² * ban d' Inguî: ** [[Inguî (viyaedje)]] ** [[Pitit-Inguî]] ** [[Mark]] == Istwere == Inguî fourit l' prumire baroneye del [[Conteye di Hinnot]]; elle esteut e pårtaedje avou [[Antoenne di Bourbon, duk di Vendôme]], roy di Navare. [[Louwis 1î di Bourbon]], prince di Condé, si ptit fré endè prinda l' no eyet rlomer l' signeurreye di Nogent-le-Rotrou, dins l' Perche, el [[France]], ki divna-st adon ''Enghien le Français''. Did la li tite di «[[Dutcheye d' Inguî|duk d' Inguî]]». {{commons|Category:Enghien}} {{ProvinceHinnot|Ingui}} [[en:Enghien]] [[eo:Enghien]] [[fr:Enghien]] [[nl:Edingen]] 8421 44009 2005-11-10T18:24:48Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Inguî''' (fr: ''Enghien'', nl: ''Edingen''), c'&nbsp;est èn ancyin ptit ban del Walonreye, k'&nbsp;a divnou [[Inguî|intité do minme no]], tins des grands rebanaedjes. * limero diyalectolodjike: '''S&nbsp;14''' * vî limero del posse: '''1390''' Li viyaedje a dné l'&nbsp;no d'&nbsp;famile [[Motî:Dinguî|Dinguî]]. * [[Motî:Inguî|Etimolodjeye et vîs scrijhas]] 8422 28074 2004-12-27T00:58:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Guilinguî</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ghislenghien</span>, e flamind, <span lang=nl>Gillingen</span> rebané avou Ate. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Guilinguî</FONT>, Guilinguigne</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Ghilenghin (1009), Gislengem (1093)</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje tîxhon]], disterminant: bodje "Gisilo" (pitit no tîxhon); disterminé: [[cawete -indje|cawete flaminde <span lang=nl>-ingen</span>]]; amon les cis Gisilo; riwalonijhaedje del cawete -in -> -î (coinrece do [[betchfessî én]]). ---- [[Guilinguî|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Guilinguî]] 8423 40182 2005-09-22T07:06:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: eo '''Guilinguî''' (fr: ''Ghislenghien''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ate]]. * Limero del posse: '''7822''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''A&nbsp;25''' * [[Motî:Guilinguî|Etimolodjeye et vîs scrijhas]] == Industreyes == [[Imådje:guilingui.jpg|thumb|right|boket d' gazete so l' accidint d' Guilinguî (li 30 di djulete 2004)]] C' est la k' est metou l' zonigne d' Ate. Li [[30 di djulete]] [[2004]], gn ourit on nouzome feu di cåze d' on [[Motî:chîlaedje|chîlaedje]] foû d' on gros [[Motî:adujhoe|adujhoe]] d' gaz, ki va d' Zébrudje al Bijhe di France. L' accidint a fwait 18 moirts, bråmint des pompîs, et des miyons d' uros d' damadje. [[en:Ghislenghien]] [[eo:Ghislenghien]] [[fr:Ghislenghien]] [[nl:Gellingen]] 8424 58056 2006-05-23T11:29:57Z Pablo 5 ôre alfabetike el categoreye [[categoreye:antroponimeye|Dingui]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dinguî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>d'&nbsp;Inguî</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Denghien</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djihan d'&nbsp;Inguî</B></FONT> (e F. <span lang=fr>Jean d'Enghien</span>) Prince-Eveke di Lidje. <I>So ces etrevéns la, Djihan d'&nbsp;Inguî, li Prince-Eveke di Lidje, a fwait ataker les djins do Conte di Nameur pås Dinantès - Dinant esteut Principåté d'&nbsp;Lidje</I> ([[C. Massaux]]). Etimolodjeye: no d'&nbsp;provnance (d'&nbsp;[[Inguî]]). ---- [[Djihan d' Inguî|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Djihan d'&nbsp;Inguî]] 8425 36964 2005-08-03T20:48:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dindji</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Dengis</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Dindji</FONT>, Dindjis', Danjis', Dinjis'</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;provnance (d'&nbsp;[[Indji]]). 8426 28078 2004-08-31T03:13:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bodinguî</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] viyaedje di Picårdeye francesse, e F. <span lang=fr>Boisdinghem</span>. <B>II.</B> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Bois d'Enghien, Boisdenghien, Bodenghien</span>. Etimolodjeye: aplacaedje latén [[Motî:bos|bos]] d'&nbsp;[[Motî:Inguî|Inguî]]. 8427 28079 2004-08-18T00:07:40Z Lucyin 16 boket d' gazete so l' accidint d' Guilinguî (L' Echo do mårdi 3 d' awousse 2004) boket d' gazete so l' accidint d' Guilinguî (L' Echo do mårdi 3 d' awousse 2004) 8428 53995 2006-04-07T22:57:03Z Lucyin 16 sinse motlî 3 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mot</B></FONT> [o.n.] li pus ptit boket do cåzaedje k'&nbsp;a on sinse a lu tot seu, et, tecnicmint, çou k'&nbsp;i gn a inte deus espåces dins on scrît. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;laid mot:</FONT> mot måhonteus a dire. <span lang=fr>F. insanité, injure, insulte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djivêye di mots:</FONT> pitit motî (sovint metou al fén d'&nbsp;on ptit live, dins on lingaedje ki les léjheus ni cnoxhèt nén bén). <span lang=fr>F. glossaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>motî</B></FONT> [o.n.] live wice ki les mots sont metous onk dirî l' ôte, di A a Z, avou leu-z esplikêye, ou leu ratournaedje eviè èn ôte lingaedje. <I>Li mwaisse-ouve då Lucien Léonard dimore si <span lang=fr>"Lexique namurois"</span> (1969), on gros spès motî adjinçné idêye pa idêye.</I> <I>Vos estoz ki léjhe "Li Splitchant Motî do walon".</I> <I>On Francès ki lit Rabelais dins l'&nbsp;mwaisse-sicrijhaedje, i n'&nbsp;î comprind kèndal; lyi fåreut cåzu on motî d'&nbsp;ancyin francès po tchaeke mot</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto : [[Motî:live di mots|live di mots]], [[Motî:diccionaire|diccionaire]]. <span lang=fr>F. dictionnaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esplicant motî:</FONT> motî ki dene l' esplikêye des mots. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ratournant motî:</FONT> motî ki dene li ratournaedje des mots d' on lingaedje a l' ôte. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do noûmot galo <span lang=galo>"motier"</span> (minme sinse), [[noûmot|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>motlî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tos les mots k'&nbsp;on scrijheu eploye dins ses tecses, k'&nbsp;on cåzeu dit dins ses dvizes. <I>Li stîle "Relîs Namurwès 1990", c'&nbsp;est ene grande sogne sol croejhete, wice k'&nbsp;on eploye, a tot cop bon, les emantchaedjes pår walons, et on foirt ritche motlî, avou waire di mots rfrancijhîs, metous dins des ptitès coûtès fråzes.</I> <span lang=fr>F. vocabulaire.</span> <B>2.</B> målåjheys mots d'&nbsp;dins on studia. <I>Vocial li motlî del Pitite Croejhete</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. glossaire.</span> <B>3.</B> pitit motî d' on seu dominne tecnike. <span lang=fr>F. lexique.</span> Etimolodjeye: bodje "mot", [[cawete -ea]] (sipotcheye e L pal [[cawete -î]] metowe padrî), [[noûmot|2002]]. Parintêye : * [[Motî:moti|moti]] (viebe) ---- * [[motî|Dipus d' racsegnes so les motîs]] * [[esplicant motî|Dipus d' racsegnes so les esplicants motîs]] * [[ratournant motî|Dipus d' racsegnes so les ratournants motîs]] 8429 28081 2004-08-18T10:47:38Z Pablo 5 Motî:motî displaecî viè Motî:mot #REDIRECT [[Motî:mot]] 8430 28082 2004-08-18T10:51:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mot]] 8431 28083 2004-10-23T13:57:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houte 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">a houte</FONT>: la k'&nbsp;on-z est [[Motî:waeranti|waeranti]] do mwais tins. rl a: e [[Motî:coete|coete]], å [[Motî:ricoet|rcoet]]. <span lang=fr>F. à l'abri, à couvert.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete a houte:</FONT> si mete a ene plaece foû del plouve. rl a: si [[Motî:recahouter|recahouter]]. <span lang=fr>F. s'abriter.</span> <B>2.</B> la k'&nbsp;on-z est foû risse. <span lang=fr>F. a l'abri, en lieu sûr.</span> Disfondowes: a yute, a hute, a ëte, a ok. Omonimeye: [[Motî:houte 1|houte]] (åd triviè) 8432 34196 2005-07-08T19:26:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houte 1</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] åd triviè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est si tene k'&nbsp;on voet houte:</FONT> <I>a)</I> foirt uzé, tot djåzant d'&nbsp;on mousmint. <I>b)</I> foirt maigue, tot cåzant d'&nbsp;ene djin, d'&nbsp;ene biesse. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">houte di</FONT> [divancetire] pus lon ki. <B>III.</B> [sipitron] candje li viebe avou ene idêye d'&nbsp;alaedje pus lon l'&nbsp;i n'&nbsp;åreu falou: "passer houte". <span lang=fr>F. outre.</span> <span lang=nl>Ny. voorbij.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> houte</FONT>, oûte, yute, ute, yëte</span>. Omonimeye : * [[Motî:houte 2|houte]] (årcoet & cahoute). 8433 36842 2005-08-02T21:43:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>shonner</B></FONT> [v.s.c.] awè l'&nbsp;air di esse. <I>Vos m'&nbsp;shonnoz scran&nbsp;?</I> <I>Ça a stî si roed k'&nbsp;i shonne k'&nbsp;on l'&nbsp;a sondjî, et k'&nbsp;ça n'&nbsp;s'&nbsp;a nén passé podbon.</I> rl a: [[Motî:avizer|avizer]], [[Motî:avirer|avirer]]. <span lang=fr>F. sembler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i m'&nbsp;shonne ki:</FONT> dji pinse ki. <I>I m'&nbsp;shonne k'&nbsp;ele brait</I>. <I>Dj'&nbsp;a veyou des djins k'&nbsp;i m'&nbsp;shonnéve k'&nbsp;i rotént tot xhalés.</I> <I>Nos n'&nbsp;î estans pus, m'&nbsp;shonne-t i.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwè vs shonne-t i&nbsp;?</FONT> cwè pinsoz&nbsp;? Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"quelle est votre opinion&nbsp;?"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a çki m' shonne:</FONT> a m' shonnance. <I>Dji n' è sai rén, mins a çki m' shonne, c' est on fameus picot.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça shonne drole:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est bizarre, étrange"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;shonner bon</FONT>: awè ene boune gosse, tot djåzant d'&nbsp;amougnî. <I>Ça vs shonne bon&nbsp;? Dji n'&nbsp;a måy magnî åk ki m'&nbsp;a shonné si bon.</I> <span lang=fr>F. goûter, plaire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>son.ner</B>, <B>chèner</B>, chènè, san.ner, sanler, sonler, sonè, sôler, soner, sèner, choner, <FONT COLOR="#800080"><B>chon.ner</B></FONT>, chëner, chaner</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>simulare</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>shonnance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> air, manire di shonner. <I>Il a ene drole di shonnance.</I> <span lang=fr>F. apparence.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé shonnance</FONT>: fé come si. <I>I n'&nbsp;ont nén ddja fwait shonnance di m'&nbsp;vey.</I> <I>Dji nd a m'&nbsp;conte (...) Di vos pesteleus må-vnous Ki fjhèt shonnance todi, Ki fjhèt shonnance di rén</I> (J. Beaucarne). <span lang=fr>F. faire semblant.</span> rl a: [[Motî:cwanses|cwanses]], rl a: [[Motî:simblant|simblant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé shonnance di rén:</FONT> fé come si on n'&nbsp;aveut nén veyou çou k'&nbsp;on-z a veyou, fe come si on n'&nbsp;saveut rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene grosse shonnance di rén:</FONT> fé l'&nbsp;ci (cene) ki s'&nbsp;e fote cråndimint, ki n'&nbsp;end a d'&nbsp;keure. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"faire preuve d'indifférence totale"</span>. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">a m'&nbsp;shonnance:</FONT> por mi, sapinse a mi. <I>A m'&nbsp;shonnance, come sovint, li mariaedje aveut stî arindjî po des consideråcions politikes</I> (C. Massaux). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"à mon avis, selon moi"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper a s'&nbsp;shonnance:</FONT> diner ene risponse sins tuzer lon, d'&nbsp;après çki vs shonne. rl a: [[Motî:bouf|taper a bouf]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"estimer personnellement"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>chonance</B>, chènance, <B>son.nance</B>, sonlance, san.nance, sanlance, <FONT COLOR="#800080"><B>chon.nance</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>shonnant</B></FONT> [addj.] dins l'&nbsp;ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">fé shonnant:</FONT> fé shonnance. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>sonlant</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>chon.nant</B></FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>faire semblant</span>; rl a: [[Motî:simblant|simblant]]. 8434 28086 2004-08-18T11:19:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:shonner]] 8435 28087 2004-08-18T11:19:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:shonner]] 8436 28088 2004-08-18T11:22:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prezintrece</FONT></B> [addj.] (mot d'&nbsp;croejhete) a vey avou on tins ki s'&nbsp;passe asteure. <I>Pårticipe prezintrece, suddjonctif prezintrece.</I> rl a: [[Motî:erirece|erirece]], [[Motî:futurrece|futurrece]]. <span lang=fr>F. présent.</span> Etimolodjeye: bodje "prezint", cawete -rece, sol tcherpinte di "erirece". 1998. 8437 28089 2004-08-18T11:38:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taexhon]] 8438 28090 2004-08-18T11:49:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pate d' åwe]] 8439 28091 2004-08-18T11:53:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hazer]] 8440 28092 2004-08-18T11:54:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:asdjambler]] 8441 28093 2004-08-18T12:05:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicoxhî]] 8442 28094 2004-08-20T10:11:25Z Lucyin 16 Ene tchame des novelès rowes des canons do monumint, Transene, 2002. {{licince imådjes Lucyin}} Ene tchame des novelès rowes des canons do monumint, Transene, 2002. {{licince imådjes Lucyin}} 8443 28095 2004-08-20T10:12:09Z Lucyin 16 viye berwete ritchamtêye, Ôtchamp, 1983 {{licince imådjes Lucyin}} viye berwete ritchamtêye, Ôtchamp, 1983 {{licince imådjes Lucyin}} 8444 28096 2004-08-20T10:18:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Lahaye]] 8445 28097 2004-08-23T00:45:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridjanter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erdjanter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdjanter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:ritchamter|ritchamter]] (rimete des novelès [[Motî:djante|djantes]] a ene rowe di bwès). <B>2.</B> rimete li pneu sol djante d'&nbsp;on velo. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)djanter, (è)rdjanter</FONT>, r(è)djanter, r(i)djonter, (è)rdjanter, r(i)djintè</span>. 8446 28098 2004-08-25T03:05:22Z Pablo 5 [[Imådje:ritchamter.jpg|framed|right|Ene rowe di berwete djusse ritchamtêye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritchamter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertchamter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtchamter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] rimete des novelès [[Motî:tchame 1|tchames]] (a ene rowe di bwès). <I>Il a fwait rtchamter l'&nbsp;rowe del berwete.</I> On dit eto: [[Motî:ridjanter|ridjanter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)tcham'ter, (è)rtchamter</FONT>, r(u)tchamler, r(i)tcham'lè</span>. 8447 35503 2005-07-19T23:43:10Z Pablo 5 [[Imådje:tchame.jpg|thumb|right|rowe di bwès d'&nbsp;on canon, wice k'&nbsp;on voet bén on tchame astoké pa deus rais]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchame 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (v.v.m. d'&nbsp;tchårlî, di cinsî, di tcheron) tchaeke des årvolowès pîces di bwès ki fjhèt l'&nbsp;[[Motî:djante|djante]] des rowes di bwès, sotnowes på bindadje di fier, et ki s'&nbsp;astokèt so les [[Motî:rai|rais]]. <I>Les rowes di tchår avént shijh tchames, les cenes di berwete, cwate.</I> <I>Po fé ene rowe, li tchårlî fwait des rais, on [[Motî:moyoû|moyoû]] et des tchames</I> ([[E. Pècheur]]). <I>I fåt ene tchame po deus rais.</I> On dit eto: [[Motî:djante|djante]]. <span lang=fr>F. jante de bois</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitoker ene tchame:</FONT> î emantchî les rais. <I> Po stoker ene tchame, on xhorlêye les tchames avou l'&nbsp;[[Motî:xhore|xhore]]</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li dos come ene tchame:</FONT> esse vôssé do dos, copurade cwand on dvént vî. <I>D'&nbsp;ene pitite feme foirt vôssêye, on dit: avou s'&nbsp;dos, on freut ddja ene bele tchame</I> (ramexhné pa [[E. Pècheur]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tchame d'&nbsp;on pousse</FONT> rond soûmint d'&nbsp;on [[Motî:pousse|pousse]], k'&nbsp;on bastixh li [[Motî:siponte|sponte]] dissu. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tchame d'&nbsp;on sployon</FONT> bwès ki toûne å dvant do [[Motî:siployon|sployon]], la k'&nbsp;on clawe li fier. <B>4.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene sacwè e tchame:</FONT> aveur ça ki toûne dins l'&nbsp;tiesse (come des tchames metowes ene dirî l'&nbsp;ôte po fé ene rowe). <I>Ciste idêye la, c'&nbsp;est ene idêye ki nel cwite nén; il a ça e tchame</I> ([[Guy Belleflamme]]). On dit eto: e [[Motî:trexhe|trexhe]]. <span lang=fr>F. idée fixe.</span> Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cambo"</span> (ki toûne). Coinrece [[Lidje et Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamlou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamlowe</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> k'&nbsp;a des crombès djambes (des djambes come des tchames). <I>Il est tchamlou, il a stî faxhî so on tonea&nbsp;!</I> On dit eto: [[Motî:årvolou|årvolou]], [[Motî:schavlé|schavlé]]. <span lang=fr>F. cagneux.</span> <B>2.</B> må fwait, crawieus, tot djåzant d'&nbsp;on meube, d'&nbsp;èn emantchaedje. <span lang=fr>F. bancal.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamteu</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchårlî|tchårlî]] fjheu d'&nbsp;tchames. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] aler d'&nbsp;[[Motî:bihaire|bihaire]], roter [[Motî:cron|cron]] (come li ci k'&nbsp;est tchamlou). <I>I tchamele å roter</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). Sitindaedje do sinse: * [[Motî:tchame 3|al tchame]] (sins k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;î atinde) * [[Motî:tchame 4|tchame]] (djeu d'&nbsp;efants) Parintêye: * [[Motî:ritchamter|ritchamter]], [[Motî:ritchamler|ritchamler]] * [[Motî:distchamter|si distchamter]], [[Motî:distchamler|si distchamler]] Minme sitok etimolodjike * [[Motî:tchamter|tchamter]] * [[Motî:tchame 2|tchame]] (comike, enondeu dins ene soce) ---- [[rowe di bwès|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les rowes di bwès]] 8448 28100 2004-08-25T02:22:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchame 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> onk ki djåze bråmint, k'&nbsp;enonde tofer ene trope di djins, k'&nbsp;elzès fwait rire. <I>Ké tchame&nbsp;!</I> <I>C'&nbsp;est ddja on tchame, saiss, ci-la.</I> <I>Gn aveut nén on tchame come lu po raconter ene paskeye.</I> <span lang=fr>F. comique, marrant (boute-en-train).</span> <B>2.</B> onk ene miete drole. <I>Gn a todi on tchame ki dit sacwants biestreyes; et l'&nbsp;guide s'&nbsp;enonde po fé des esplikêyes</I> ([[A. Henin]]). On dit eto: [[Motî:crawieus|crawieus]], [[Motî:toirdou|toirdou]]. <span lang=fr>F. comique, marrant (individu un peu spécial).</span> Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cambo"</span> (ki toûne); k'&nbsp;a des crons råjhonmints. 8449 28101 2004-08-25T02:24:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchame 3</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#ff0000">al tchame</FONT>: sins k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;î atinde. <I>On m'&nbsp;a vnou prinde al tchame</I> ([[motî da Forir|H. Forir]]). <I>I nd esteut a si dmander çou k'&nbsp;faleut fé cwand ene novele ariva al tchame: li curé d'&nbsp;Croupet, on gros viyaedje so les hôteurs di Mouze, aveut morou del nute</I> ([[J.P. Dumont]]). Etimolodjeye: sitindaedje do sinse di [[Motî:tchame 1|tchame 1]] (come ene sacwè k'&nbsp;on rescontere å tournant d'&nbsp;on pazea ki [[Motî:crawyî|craweye]]). 8450 28102 2004-08-25T02:57:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchame 4</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> djeu d'&nbsp;efant, k'&nbsp;on djouwe a cénk, dins on cwåré, onk dins tchaeke coine, et l'&nbsp;cénkinme å mitan; les cis des coines cwitèt leu plaece padrî l'&nbsp;dos do ci do mitan, ki saye d'&nbsp;elzès sorprinde, et si stitchî dins ene vude coine. <I>On n'&nbsp;djouwe nén lontins al tchame</I> ([[motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. quatre coins.</span> <B>2.</B> djeu d'&nbsp;efant k'&nbsp;on court a cawêye, les mwins so les spales do ci di dvant; u a môde di [[Motî:cråmignon|cråmignon]], e si dnant l'&nbsp;mwin. Li prumî [[Motî:crawyî|craweye]] et fé tourner l'&nbsp;cawêye, et les dierins dvèt tchamter (roter cron), et kécfeye toumèt (çou ki fwait rire les ôtes). On creye "tchame tchame (oujhea) po tot". Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cambo"</span> (ki toûne), les efants corèt e tournant; rl a: [[Motî:tchame 1|tchame]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamoe</B></FONT> [o.n.] djeu d'&nbsp;tchame, mins avou shijh, u ût djouweus, metou des deus costés d'&nbsp;on cwåré å mitan. Li djoweu 1 do camp A court å mitan et rvént dins s'&nbsp;camp (i fwait ene coûsse del cogne d'&nbsp;ene tchame), mins li djouweu 1' do camp B court après lu; totossu rade, li djouweu 2 do camp A saye di racsure 1', evnd. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamwè</FONT>, tchamou</span>. Sourdants: * [[Motî da Forir|H. Forir]] (k'&nbsp;on s'&nbsp;mete ås cwate coines) * [[L. Léonard]] & [[J. Haust]] (cawêye k'&nbsp;on creye "tchame tchame po tot") * [[Carlier & Bal]] (tchamoe) 8451 28103 2005-05-13T23:03:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> roter raddimint. <I>Et haydaday li ptite Liza e tchamtant djusk'&nbsp;al grande måjhon k'&nbsp;elle a rwaitî si sovint då lon</I> ([[A. Henin]]). On dit eto: [[Motî:xhårer|xhårer]], [[Motî:xhaerpi|xhaerpi]]. <span lang=fr>F. filer.</span> <B>2.</B> roter tot fjhant do brut. <I>I n'&nbsp;aveut nén ddja oyou tchamter dins l'&nbsp;colidor</I> ([[Chantal Denis]]). <I>Et on pô après l'&nbsp;ôrire do bwès d'&nbsp;Djimbe, il ôt tchamter padrî lu</I> (ramexhné pa ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:ramxhyî|ramxhyî]]. <span lang=fr>F. trottiner.</span> <B>3.</B> si [[Motî:dixhombrer|dixhombrer]]. <I>Nos pôrans bén tchamter po-z aveur fwait dvant l'&nbsp;nute.</I> On dit eto: si [[dispaitchî|dispaitchî]]. <span lang=fr>F. se dépêcher, se hâter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé tchamter:</FONT> fé cori, etrinner. <I>El mwaisse vos l'&nbsp;fwait tchamter, roed come li vint d'&nbsp;bijhe, padvant lu dins l'&nbsp;escole</I> ([[B. Genaux]]). <I>Fåt fé tchamter les dierins.</I> <span lang=fr>F. driller.</span> <B>4.</B> [[Motî:cori evoye|cori evoye]]. <I>On l'&nbsp;a fwait tchamter.</I> <I>Vos l'&nbsp;årîz veyou tchamter.</I> <I>Elle a veyou l'&nbsp;leu ki tchamteut e baxhant l'&nbsp;cawe</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:bizer evoye|bizer evoye]], [[Motî:fritchî evoye|fritchî evoye]]. <span lang=fr>F. décamper, déguerpir, fuir.</span> <B>5.</B> bouter [[Motî:fer|fer]]. <I>Merci, avou, vos, Mwaisse, Di nos aveur diné des parints K'&nbsp;ont bouté des ans et des razans Po k'&nbsp;on n'&nbsp;nos rotaxhe måy so nos pîs Et nos fé tchamter come des biesses</I> ([[E. Gilliard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tcham'ter</FONT>, cham'ter, cham'tè</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cambo"</span> ([[Motî:arondi|arondi]]), [[cawete -ter]] (roter cron, did la, roter tot fjhant dipus d'&nbsp;movmints k'&nbsp;els ôtes, et s'&nbsp;diveur dispaitchî) ([[rediveuse etimolodjeye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamtaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tchamter". <I>Leye asteure, les tuzaedjes c'&nbsp;est on vraiy tchamtaedje, ça catoûne di tos les costés</I> ([[L. Somme]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tcham'tèdje</FONT>, cham'tadje, cham'tâdje</span>. Parintêye: rl a: [[Motî:tchame 1|tchame]]. 8452 43845 2005-11-10T16:16:48Z Pablo 5 {{djermon motî|presler}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>presler</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>preslin</B></FONT> [o.n.] çou ki dmeure des fruts cwand on nd a stoirdou l'&nbsp;djus. <I>Sitoide et rsitoide; li bea rodje djus lyi brotche inte ses doets; scheure li preslin k'&nbsp;i n'&nbsp;dimeure pus k'&nbsp;les pepins et les brostons</I> ([[A. Henin]]). <span lang=fr>F. pulpe pressée.</span> 8453 28105 2005-03-11T18:46:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>passet</B></FONT> [o.n.] pitit bas [[Motî:xhame|xhame]] po mode, po les cmeres monter dins l'&nbsp;tram, po mete ses pîs tchåfer divant li stouve, evnd. On dit eto: [[Motî:passete|passete]]. <span lang=fr>F. escabeau.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:passer|passer]], [[cawete -et]]. Coinrece payis d'&nbsp;Nameur, Basse-Årdene (omrin), Lidje (femrin). 8454 34808 2005-07-12T23:33:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djante</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchame 1|tchame]]. <I>On-z inméve mî les djantes di få.</I> <I>Les djantes k'&nbsp;on fwait dins des flaxhes si sbîlèt rade.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès d'&nbsp;djante:</FONT> bwès k'&nbsp;on va poleur fé des djantes avou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toû d'&nbsp;djante:</FONT> <I>a)</I> toû d'&nbsp;ene rowe di bwès (totes les tchames eshonne); <I>b)</I> tou d'&nbsp;ene rowe di fier (biciclete, oto), ki poite li pneu. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djante</FONT>, djonte, djinte, djwinte</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djantî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôre di banc di mnujhî, foirt simpe, k'&nbsp;on-z î mete les djantes po forer l'&nbsp;trô po stitchî les rais. <B>2.</B> minme sôre di tåve, pus basse, po mete les toneas al bire. <I>Li tone di bire esteut rimpleye et l'&nbsp;ome n'&nbsp;esteut nén foirt assez po l'&nbsp;bouter stampêye so l'&nbsp;djantî.</I> <B>3.</B> minme emantchaedje po wårder les crompires el cåve. <I>Il ont fwait on djantî ås canadas.</I> <B>4.</B> pitit [[Motî:egloumea|egloumea]] d'&nbsp;fier la kel schayteu ricôpe les schayes. <I>On pôze les schayes so l'&nbsp;djantî po les spincî.</I> <B>5.</B> pîce di bwès, metowes so ene fotche, po fé ene [[Motî:souwinne|souwinne]] (ene sôre di lét po les schoices di tchenea souwer). <I>On prindeut deus belès fotches; on ls efiantixheut, et lzès piker dins tere; pu on meteut deus djantîs di cwate cénk metes, on dbout adjoké sol fotche, et l' ôte dibout al tere</I> ([[L. Mahin]]). <B>6.</B> [[Motî:cropecinde|cropecinde]]. <span lang=fr>F. chenêt.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djantî</FONT>, djanti, djontî, djintî, djinti, djwintî, djampîce, djantîhe, djantîze</span>. Parintêye: * [[Motî:disdjanter|disdjanter]] * [[Motî:ridjanter|ridjanter]] 8455 28107 2004-08-31T03:05:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>distchamter</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si distchamter</FONT>) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>distchamler</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si distchamler</FONT>) [v.pr.] aveur ses [[Motî:tchame|tchames]] ki s'&nbsp;dismantchèt, tot djåzant d'&nbsp;ene rowe di bwès. <I>Li rowe s'&nbsp;a distchamlé</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). On dit eto: [[Motî:disdjanter|disdjanter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">si distcham'ter</FONT>, su dustcham'ler</span>. 8456 28108 2004-08-31T02:51:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ate</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e payis djåzant picård, e F. <span lang=fr>Ath</span>, divnou intité. ---- * [[Ate|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol comene d'&nbsp;Ate]] * [[Ate (veye)|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol veye d'&nbsp;Ate]] 8458 28109 2004-08-25T01:40:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Goyasse</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] dins l'&nbsp;Bibe, grand foirt ome, ki les Filistins avént metou po lûter avou li ptit herdî David, ki rprezitntéve les Dwifs. David a vnou mwaisse di Goyasse, tot l' acsujhant avou ene pire hinêye di si hina. <span lang=fr>F. Goliath.</span> <B>II.</B> no do mwaisse [[adjeyant]] del dicåce d'&nbsp;Ate. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Goyasse</FONT>, Gouyasse, Goliyat'</span> ---- * [[Ate|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol comene d'&nbsp;Ate]] * [[Nos biblikes e walon|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les nos biblikes e walon]] * [[Goyasse|Dipus d'&nbsp;racsegnes so Goyasse]] 8459 28110 2004-08-23T00:57:00Z Pablo 5 (disfondowe) #REDIRECT [[Motî:Goyasse]] (disfondowe) 8460 28111 2005-05-16T21:18:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hame</B></FONT> [o.n.] eployî dans les ratourneures: <B>I.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè des hames ezès musteas:</FONT> <B>1.</B> awè ene båre di fier, ene plantche, on baston dins les [[Motî:mustea|musteas]] et risker d'&nbsp;toumer, tot cåzant di tchvås, arestés pa des côpeus d'&nbsp;boûsse. <B>2.</B> (imådjreçmint) awè èn espaitchmint, et n'&nbsp;nén poleur fé çou k'&nbsp;on-z åreut bén volou. On dit eto: [[Motî:rujhe|rujhes]], [[Motî:aroke|aroke]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"[[Problinme|problème]], impasse"</span>. <B>II.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete des hames el voye:</FONT> espaitchî ene sakî di fé çou k'&nbsp;i vôreut bén. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"mettre des bâtons dans les roues"</span>. Etimolodjeye: [[vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>"haime"</span> (plantche, come po reclôre les hamteas) (c'&nbsp;est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). Coinrece [[Grand payis d'&nbsp;Lidje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hame-ezès-musteas</B></FONT> [omrinne sustantivire] <B>1.</B> crotche-pîs. <span lang=fr>F. croc-en-jambe, croche-pieds.</span> <B>2.</B> bwès k' on mete dins ene rowe di bwès, po-z espaitchî ene tcherete d' avancî. <B>3.</B> aroke. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"problème, empêchement, difficulté, obstacle, incident"</span>. Coinrece [[Måmdey]]. Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:haminte|haminte]] * [[Motî:hamtea|hamtea]] Omonimeye coinrece: * [[Motî:xhame|xhame]]. 8461 28112 2005-05-19T08:39:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>haminte</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> båre di fier, pondante d' on costé (pike, betch), asplateye di l' ôte (talon), ki sieve po fé l' trô po planter ås pikets; po fé djîsse po dispaver, sorlever des pires, des grossès pîces di fier, evnd. <I>Il ont prin l' haminte po sorlever l' grosse pire di taeye.</I> On dit eto: [[Motî:crampe|crampe]], [[Motî:på 2|på d' fier]], [[Motî:ringuele|ringuele]]. <span lang=fr>F. pince, levier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abetchî l' haminte:</FONT> li fé prinde. <B>2.</B> grosse båre di fier, po tolminme kén uzaedje. <I>Pol ceclaedje des rowes di bwès, li [[Motî:moyoû|moyoû]] esteut so ene pire, et, po l' fé tourner, on-z av' efoncî ene grosse haminte å mitan</I> ([[R. Dedoyard]]). <B>3.</B> båre do [[Motî:vierna|vierna]] des bateas. rl a: [[Motî:halmustok|halmustok]]. <B>4.</B> båre di bwès ki rtoume en on fera, po serer comifåt èn ouxh. <B>5.</B> plantche astampêye dins ene rivire po distourner l' aiwe. <I>Li mônî aveut metou des hamintes al tiesse del vene, po-z awè dipus d' aiwe dins l' bî do molén.</I> <B>6.</B> plantche astampêye po reclôre on viyaedje. rl a: [[Motî:hamtea|hamtea]]. <B>7.</B> [[Motî:hårkea|hårkea]] (po poirter les saeyeas). <B>8.</B> [[Motî:båkea|båkea]] (triyingue di bwès å cô des biesses e waide). <span lang=fr>F. tribart.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haminte</FONT>, aminte, hamête</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=de>"haimithi"</span> (hamtea, viyaedje reclô avou des plantches). Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:hame|hame]] * [[Motî:hamtea|hamtea]] 8462 28113 2004-08-20T21:09:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rodolphe Dedoyard]] 8463 28114 2004-08-23T00:59:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:haminte]] (disfondowe) 8464 28115 2005-01-05T15:00:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cambron-Sint-Vinçant</B></FONT> Cambron-Sint-Vinçant [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cambron-Saint-Vincent</span>, rebané avou Linse. Lingaedje do payis: picård. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Cambron (1126)</span>. Etimolodjeye: Cambron: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cambaro"</span> (ki toûne). ---- * [[Cambron-Sint-Vinçant|Dipus d' racsegnes so Cambron-Sint-Vinçant]] 8465 28116 2005-01-05T14:02:05Z Pablo 5 '''Cambron-Sint-Vinçant''' (fr: ''Cambron-Saint-Vincent''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Linse]]. * Limero del posse: '''7870''' (vî limero '''7441''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Mo&nbsp;4''' == Populåcion sorlon les anêyes == I gn a-st on discrexhaedje del djin: * [[1801]]: 913 djins * [[1846]]: 1284 djins * [[1910]]: 897 djins * [[1961]]: 635 djins * [[1976]]: 620 djins == Hamteas == * ''Bouloirs''. * ''Hembise''. * ''Potraye''. == Djeyografeye == Viyaedje metou so [[Tinre]], a ene plaece k' ele toûne bråmint, did la, si no Cambron, do bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] ''cambaro'' (ki toûne). == Istwere == Divant l' an 1000, minme istwere ki [[Cambron-Castiô|Cambron-tchestea]]. Esteut dizo moennance del [[Dutcheye do Braibant]]. A divnou då Hinnot diviè 1050. Gn aveut cwate signorreyes: ene des tchenonnes di [[Sougniye]], ene da l' abeye di Cambron, ene då signeur di [[Lombijhe]], ene ene då signeur di [[Hembijhe]]. Charles-Ferdinand d' Andelot, on politikî foirt rilomé, minisse da [[Wiyåme I des Bas-Payis]], fourit mayeur di 1813 a 1835. == Economeye == cinses d' aclevaedje. 8466 28117 2005-01-05T15:02:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cambron-Castiô</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cambron-Casteau</span>, rebané avou Brujlete. Lingaedje do payis: picård. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Cambrione (771), Cambaronna (861)</span>. Etimolodjeye: * Cambron: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cambaro"</span> (ki toûne). * Castiô: picård po [[Motî:tchestea|tchestea]]. ---- * [[Cambron-Castiô|Dipus d' racsegnes so Cambron-Castiô]] 8467 28118 2005-01-05T14:15:28Z Pablo 5 /* Istwere */ '''Cambron-Castiô''' ('''Cambron-Tchestea'''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Cambron-Casteau'', rebané avou [[Brujlete]]; limero diyalectolodjike: [Mo 3]; limero del posse: 7441 (nén candjî). * Discrexhaedje del djin: 1801: 730 (483 å Tchestea, 247 a l' Abeye); 1846: 731; 1910: 473; 1961: 363; 1976: 416. * arondixhmint d' Ate dispu 1977 (divant, c' esteut arondixhmint d' Mont, did la li limero diyalectolodjike Mo3). == Djeyografeye == viyaedje metou so [[Tinre]], a ene plaece k' ele toûne bråmint, did la, si no Cambron, do bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] ''cambaro'' (ki toûne). == Istwere == Les troes viyaedjes metous so Tinre: Cambron-Castiô, [[Cambron-Sint-Vinçant]] et [[Cambron-l'-Abeye]] (''Cambron-Mairie''), ci n' esteut fok on viyaedje å cmince, ki c' esteut des béns-fonds di l' abeye Sint-Dnis dilé Paris ([[751]]), k' elzès rvinda å tchapite di Sougniye e 1053. Li deujhinme viyaedje, c' esteut l' abeye cistercyinne, askepieye pa sint Biernåd e [[1148]]. I fourit anixhilé på decret imperiå do 8 fructidor di l' an XIII ([[26 d' awousse]] [[1805]]). Li tchestea d' Gaviamé, distrût e 17inme sieke, est dandjreus li cåze do lomaedje "Cambron-tchestea". == Economeye == Grande plinne di bounès teres, des deus costés d' Tinre. Grandès cinses: li Wespelire (60 ectåres), li cinse di l' Abeye (55 ectåres). 8468 35667 2005-07-20T19:57:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fastroû</B></FONT> [o.n.] [[Motî:xhame|xhame]] avou ene dossire et des aspoyoes, k'&nbsp;on-z est bén ashid dsu, et k'&nbsp;on-z î pout doirmi a si åjhe. <I>Tot s'&nbsp;cotapant didins s'&nbsp;fastroû, i lzî mostréve k'&nbsp;i n'&nbsp;aveut rén d' cassé</I> ([[L. Somme]]). On dit eto: [[Motî:fåtûle|fåtûle]]. <span lang=fr>F. fauteuil.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fastroû</FONT>, fastrou</span>. Coinrece [[Payis d' Nameur]]. 8469 28120 2004-12-25T16:11:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåtûle</B></FONT> [o.n.] [[Motî:fastroû|fastroû]]. <I>Ecoule mu l' fåtûle vocial.</I> <span lang=fr>F. fauteuil.</span> 8470 28121 2004-12-25T17:09:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>problinme</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> kesse di matematike, d' aldjebe, k' on dene e scole. <B>2.</B> [[Motî:rujhe|rujhe]], [[Motî:aroke|aroke]], [[Motî:hame-ezès-musteas|hame-ezès-musteas]], [[Motî:rascråwe|rascråwe]]. ---- * [[problinme|Dipus d' racsegnes sol disfrancijhaedje di "problinme"]]. 8471 28122 2004-08-21T00:05:56Z Lucyin 16 Li mot ''<span lang=wa-feller>chame</span>'', c' est ene [[disfondowe]] po: * [[Motî:xhame|xhame]] * [[Motî:tchame 2|tchame]] (onk ki fwait rire) * [[Motî:tchame 4|tchame]] (djeu d' efant) 8472 28123 2004-08-31T03:39:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchamter]] (disfondowe) 8473 28124 2004-08-31T03:44:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vénrdi</B></FONT> [o.n.] cénkinme djoû del samwinne, li shijhinme po les Djwifs et ls Arabes. On dit eto: rl a: [[Motî:divénr|divénr]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vénrdi Sint</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Bon Vénrdi</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">Peneus Vénrdi:</FONT> Vénrdi dvant Påke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li djalêye do vinrdi sint ni fwait pont d'&nbsp;toirt ås fleurs:</FONT> [[viye croeyance]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vé<SUP>n</SUP>rdi</FONT>, vinrdi, vêrdë, vanrdi</span>, miersipepieuzmint al Mape [[ALW 3.44]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"dies Veneris"</span> (djoû da Venus, diè des Romins), avou [[aplacaedje tîxhon|raplacaedje tîxhon]] <span lang=la>"Veneris dies"</span> (Venusse-djoû). 8474 28125 2004-08-23T01:28:46Z Pablo 5 (disfondowe) #REDIRECT [[Motî:vénrdi]] (disfondowe) 8475 28126 2004-08-21T10:20:38Z Lucyin 16 vevî edjalé, Libråmont, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} vevî edjalé, Libråmont, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8477 35710 2005-07-20T20:26:31Z Pablo 5 [[Imådje:djaler.jpg|framed|right|Il a bén djalé: li vevî est edjalé]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v. sins djin] fé on tins wice ki l'&nbsp;aiwe toûne a glaece. <I>I va djaler del nute: les stoeles xhinèt des dints.</I> <I>Schoyoz l'&nbsp;feu, Zabele, Pu vnoz dins mes djnos; Po nos tni tchôd cwand i djale, Recoulotans nos</I> ([[J. Bertrand]]). <span lang=fr>F. geler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaler tot blanc:</FONT> djaler et k'&nbsp;on croet k'&nbsp;on-z a spårdou ene blanke poure totavå. On dit eto: [[Motî:reler|reler]], [[Motî:mårler|mårler]]. <span lang=fr>F. gelée blanche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaler a furlotches:</FONT> djaler et k'&nbsp;gn a come des furlotches ki pindèt ås coxhes. On dit eto: [[Motî:djivronde|djivronde]]. <span lang=fr>F. givrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaler a tchandeles; djaler a glaece:</FONT> djaler foirt, et k'&nbsp;gn a des tchandeles di glaece après les toets. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djaler a biesse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">djaler a pire finde:</FONT> djaler foirt. rl a: fé [[Motî:xhiltant|xhiltant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus djale-t i, pus strénd-t i:</FONT> dijhêye cwand ça va todi pus må. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;djale nén so l'&nbsp;mårlaedje:</FONT> cwand il a mårlé (relé), et k'&nbsp;ça dmeure, li nute ki vént, i n'&nbsp;ridjalrè nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raetchîz dsu et priyîz l'&nbsp;Bon Diu k'&nbsp;i djale&nbsp;!:</FONT> dijhêye po balter ene sakî k'&nbsp;a spiyî on casson: s'&nbsp;i djale, les bokets si vont rcoler. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> dins les djeus d'&nbsp;efant, end aler pus lon erî di çou k'&nbsp;on doet trover. <I>Ti djales… asteure ti broûles.</I> rl a: [[Motî:broûler|broûler]]. <span lang=fr>F. s'éloigner.</span> <B>2.</B> (uzaedje disconsyî) [[Motî:edjaler|edjaler]]. <I>Mes fleurs djalèt l'&nbsp;ivier.</I> <B>III.</B> (uzaedje disconsyî) [v.c.] [[Motî:edjaler|edjaler]]. <I>Li froed a djalé mes canadas.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djaler</FONT>, djalè, djèler</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>gelare</span> (minme sinse), avou [[a-divnance del voyale do prumî pî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalant</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">fé djalant</FONT>: fé on tins k'&nbsp;i djale. <I>I fwait djalant, ouy.</I> rl a: [[Motî:cayant|cayant]], [[Motî:edjalant|edjalant]]. <span lang=fr>F. glacial.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djalant</FONT>, djèlant, djalont</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:djalêye|djalêye]]. <I>Gn aveut yeu on foirt djalaedje.</I> <span lang=fr>F. gel.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djaladje</FONT>, djalèdje, djalâdje, djèlâdje</span>. Parintêye: * [[Motî:djalêye|djalêye]]. * [[Motî:djalter|djalter]] * [[Motî:edjaler|edjaler]]. * [[Motî:disdjaler|disdjaler]], [[Motî:ridjaler|ridjaler]], [[Motî:redjaler|redjaler]]. * [[Motî:djelêye|djelêye]] 8478 28128 2004-09-03T23:00:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v. sins djin] waire [[Motî:djaler|djaler]]. <I>I djaltêye.</I> <I>Il aveut djalté å matén.</I> On dit eto: [[Motî:djaltiner|djaltiner]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djalter</FONT>, djaltè, djalotè, djèloter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaltaedje</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:djalêye|djalêye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djaltèdje</FONT>, djaltadje, djèltâdje</span>. 8479 28129 2004-09-03T23:01:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djaltiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v. sins djin] [[Motî:djalter|djalter]]. <I>I djaltene co, mins on rsint ddja l'&nbsp;bontins.</I> 8480 53817 2006-04-06T14:53:04Z Pablo 5 loyén Motî:ale <FONT COLOR="#ff0000"><B>djelêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di prinjhe [[Motî:sirôpe|sirôpe]], k' on fwait avou sacwants fruts (gurzales, pemes, poeres). <I>Dj' a mindjî del djelêye so m' tårtene.</I> <span lang=fr>F. gelée.</span> <B> 2.</B> djus d' [[Motî:tchå|tchå]] raclairi, et divnou [[Motî:gloumiant|gloumiant]]. <I>Del djelêye di vea.</I> <I>On nos a siervou on pî d' pourcea avou toplin del djelêye.</I> <span lang=fr>F. gelée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del djelêye d' oxheas:</FONT> djelêye k' on saetche foû des oxheas, et k' on fwait totès sôres avou (coles, froukes, evnd.). <span lang=fr>F. gélatine d'os.</span> <B>3.</B> prodût tchimike del minme cogne, k' on saetche di des [[Motî:ale (plante)|ales]]. <I>I plonkèt dins l' aiwe po ramasser les ales, k' i rvindèt po fé del djelêye.</I> <span lang=fr>F. agar-agar.</span> <B>4.</B> prodût k' on mete so ses tchveas po les fé plaker. <I>Dinez mu 10 uros po-z atchter ene djelêye po mes tchveas.</I> <span lang=fr>F. gel.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djèlêye</FONT>, djalêye, djèléye</span>. 8481 39975 2005-09-16T10:04:19Z Lucyin 16 sketer [[Imådje:djalêye.jpg|250px|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di nive ki s'&nbsp;fwait pa edjalaedje del rozêye al tere. <I>Li djalêye a cût mes féves.</I> <I>Les verdeures ont stî prinjhes pa l'&nbsp;djalêye.</I> On dit eto: [[Motî:emårlaedje|emårlaedje]], [[Motî:mårlaedje|mårlaedje]], [[Motî:måle 3|måle]], [[Motî:råle 2|råle]], [[Motî:relêye|relêye]]. <span lang=fr>F. gelée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanke djalêye</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">claire djalêye:</FONT> edjalaedje del rozêye del nute, dabôrd k'&nbsp;i n'&nbsp;djale nén do djoû. <span lang=fr>F. gelée blanche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene poyowe djalêye:</FONT> djalêye ki leye come des poys après les fis, les åbes. On dit eto: [[Motî:djivronde|djivronde]]. <span lang=fr>F. givre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poyowe djalêye est d'&nbsp;pô d'&nbsp;durêye;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li (blanke) djalêye a s'&nbsp;cou rlavé:</FONT> i rploût docô après. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li djalêye do [[Motî:vénrdi|vénrdi]] sint ni fwait pont d'&nbsp;toirt ås fleurs.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djalêye e moes d'&nbsp;avri et d'&nbsp;may, c'&nbsp;est des mizeres a tot sketer:</FONT> paski totes les verdeures ki vnèt d'&nbsp;esse semêyes, les åbes ki boutèt vont edjaler. <B>2.</B> tins k'&nbsp;i fwait dizo d'&nbsp;zero dgré. <I>Pa ç'&nbsp;djalêye ci, nos irans a l'&nbsp;glisseure sol fosse.</I> <I>Ci pire la n'&nbsp;aléve nén po basti: ele tournéve a rén avou les plouves et les djalêyes</I> (ramexhné pa [[J. Germain]]). <I>A l'&nbsp;ivier, cwand les stoeles xhinèt les dints, c'&nbsp;est sene di djalêye</I> (ramexhné pa [[M. Anselme]]). <span lang=fr>F. gel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noere djalêye, djalêye ki coixhe:</FONT> grand froed di hôte bijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li tins eva al djalêye;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">si va mete al djalêye;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">si rtape a djalêye:</FONT> i va fé dizo zero tins del nute. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del nive so des broûs, del djalêye divant troes djoûs:</FONT> foirt kinoxhou spot po-z anoncî l'&nbsp;tins, k'&nbsp;on dit cwand i rnive, et k'&nbsp;i vént di rlignî. Omonimeye coinrece: * [[Motî:djelêye|djelêye]] * [[Motî:dialêye|dialêye]] 8482 28132 2004-08-31T03:45:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djaler]] (disfondowe) 8483 28133 2004-08-31T03:46:10Z Pablo 5 disfondowe po: * [[Motî:djalêye|djalêye]] (aiwe ki dvént glaece) * [[Motî:djelêye|djelêye]] (di fruts) 8484 44008 2005-11-10T18:24:46Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Ate-dilé-Brujlete''' (fr: ''Attre''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e payis [[picård]], rebané avou [[Brujlete]]. [[Imådje:Ate-dilé-Brugelete.jpg|thumb|Ate-dilé-Brugelete - Tchestea dol famile de Meester-de-Heyndonck]] * Limero del posse: '''7941''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''A&nbsp;34''' 8485 28135 2004-08-21T16:02:10Z Lucyin 16 Motî:Ate-dilé Brujlete displaecî viè Ate-dilé-Brujlete #REDIRECT [[Ate-dilé-Brujlete]] 8486 28136 2004-08-21T16:04:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ate-dilé-Brujlete</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Attre</span>, rebané avou Brujlete. [[Ate-dilé-Brujlete|Dipus d' racsegnes so Ate-dilé-Brujlete]] 8487 28137 2004-08-21T16:09:53Z Lucyin 16 aiwe di beyôle, edjalêye dins l' botaye, et al golete del buzete. Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} aiwe di beyôle, edjalêye dins l' botaye, et al golete del buzete. Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8488 28138 2004-08-21T16:11:06Z Lucyin 16 L' aiwe di Smwès edjalêye d' on deur ivier {{licince imådjes Lucyin}} L' aiwe di Smwès edjalêye d' on deur ivier {{licince imådjes Lucyin}} 8489 28139 2004-12-25T17:24:29Z Pablo 5 [[Imådje:edjaler.jpg|thumb|L' aiwe di Smwès edjalêye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjaler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rinde deur come del [[Motî:glaece|glaece]]. <I>Li froed a edjalé nos canadas el cåve.</I> rl a: [[Motî:djaler|djaler]], [[Motî:disdjaler|disdjaler]]. <span lang=fr>F. geler.</span> <B>2.</B> mete (di l' amagnî) dins èn edjaloe. <span lang=fr>F. congeler.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) espaitchî (des cwårs) d' esse rissaetchîs d' on conte, espaitchî (on pordjet) d' avancî. <span lang=fr>F. geler.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> divni deur come del glaece, tot djåzant d' ene sacwè avou d' l' aiwe divins, ki dmeure dizo 0° C. <I>Mes fleurs edjalèt di l' ivier. Nos canadas ont edjalé.</I> <I>Si to metes ditrop dins l' frigo d' on côp, ça n' edjalrè nén rade assez.</I> <B>2.</B> (pus stroetmint) aveur foirt [[Motî:froed|froed]]. <I>N' alez nén vaila; vos edjalroz.</I> <I>On-z edjaléve dins ces grands tchesteas la.</I> <span lang=fr>F. geler, se congeler.</span> <B>III.</B> s' edjaler [v.pr.] (imådjreçmint) haper froed. <I>Dji m' a-st edjalé a vs ratinde. On s' edjale, cial.</I> <span lang=fr>F. prendre froid, geler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èdjaler</FONT>, èdjalè, adjaler, adjalè, indjèler</span>. [[Imådje:edjalaedje_aiwe_boole.jpg|thumb|aiwe di beyôle, edjalêye dins l' botaye, et al golete del buzete]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjalé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjalêye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> k' a divnou (come) del glaece. <I>On pout bén passer l' aiwe, elle est edjalêye.</I> <I>On-z aveut yeu målåjhey foirci l' tere edjalêye</I> ([[J.P. Dumont]]). rl a: [[Motî:redjalé|redjalé]]. <span lang=fr>F. gelé.</span> <B>2.</B> k' a divnou tot deur, d' esse passé dizo 0°, tot djåzant d' amagnî k' on wåde e l' edjaloe. <span lang=fr>F. congelé.</span> <B>3.</B> tot froed. <I>Dj' a les pîs edjalés.</I> <span lang=fr>F. frigorifié.</span> <B>4.</B> ki creve di froed. <I>D' aveur ratindou l' otobusse on cwårt d' eure, dji so edjalé.</I> <span lang=fr>F. gelé, frigorifié, transi de froid.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] (imådjreçmint) <B>1.</B> onk (ene) k' a todi froed. <I>C' est on edjalé.</I> <span lang=fr>F. frileux.</span> <B>2.</B> onk (ene) ki n' a nou [[Motî:sintimint|sintimint]]. <I>C' est on edjalé ki n' a ni cour ni åme.</I> <span lang=fr>F. insensible, froid, distant, frigide, impassible, indifférent.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èdjalé, êye</FONT>, èdjalè, ée, adjalé, indjèlé</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjalant</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">fé edjalant</FONT>: fé foirt froed. <I>I fwait co edjalant, on n' såreu co låtchî.</I> rl a: [[Motî:djalant|djalant]]. <span lang=fr>F. temps glacial, rigoureux, polaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjalaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "edjaler". <span lang=fr>F. gel, congélation, solidification.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjaleure</B></FONT> [f.n.] candjmint del pea (des doets, des pîs, des lepes) k' a stî edjalêye. <I>Po ls edjaleures, fåt rafûler ses pîs avou des foyes di tchinne, u prinde des bagnes dins d' l' aiwe k' a cût avou on ni d' pixholetes.</I> <span lang=fr>F. engelure.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjaloe</B></FONT> [o.n.] meube di manaedje, des botchîs, la k' on mete di l' amagnî a edjaler por lu s' wårder tant k' on vout; ça pout esse èn [[Motî:eclôstea|eclôstea]] do frigo. <span lang=fr>F. congélateur.</span> <span lang=en>Ingl. deep-freezer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èdjalwè</FONT>, èdjaleu, adjalwè, adjaleu, adjaloû, indjaloû</span>. Etimolodjeye: viebe edjaler, [[cawete -oe]], 1993. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjalmint</B></FONT> [o.n.] codujhance d' ene sakî, d' on martchî ki n' est nén tchôd po fé ene sacwè. <I>Après li crevaedje del bouye Etrernete, c' esteut l' edjalmint emé les societé di telefones po co fé des investixhmints.</I> <span lang=fr>F. frilosité.</span> Etimolodjeye: viebe edjaler, cawete -mint, 2004. 8490 28140 2004-08-21T16:14:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tinre</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe ki prind sourd e Hinnot, et egoliner dins l' Esco a Termonde, e F. <span lang=fr>Dendre</span>, e Ny. <span lang=nl>Dender</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pont d' Tinre:</FONT> no d' ene plaece d' [[Ate]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tinre</FONT>, Têre, Dande</span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Thenre (941), Tenerae (1271), Tenre (dins Pont de Tenre a Ate)</span>. Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"tanaro"</span> (aiwe ki fwait do brut). Mots d' aplacaedje: * [[Motî:Termonde|Termonde]] --- * [[Tinre|Dipus d' racsegnes so Tinre]] 8491 28141 2004-08-21T16:16:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Termonde</B></FONT> [n.pl.] veye di Flande, e Ny. <span lang=fr>Dendermonde</span>, la k' Tinre si vént agoler dins l' Esco. Vîs scrijhas: <span lang=wa-feller>Thenremunde (1096)</span>. Etimolodjeye : aplacaedje tîxhon no walon [[Motî:Tinre|Tinre]] + no flamind F. <span lang=nl>''monde''</span> (gueuye), gueuye di Tinre. 8492 28142 2004-08-22T08:29:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linet]] 8493 28143 2004-08-22T08:29:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linet]] 8494 28144 2004-08-22T08:29:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linet]] 8495 28145 2004-08-22T08:29:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linet]] 8496 28146 2004-08-22T08:29:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linet]] 8498 55668 2006-05-03T09:55:34Z Lucyin 16 /* [[Wikipedia:Pordjet linwince walone|Pordjet linwince do walon]] */ ==== [[Wikipedia:Pordjet linwince walone|Pordjet linwince do walon]] ==== * Croejhete. ** Letes *** [[cossoune]] *** [[halcrosse cossoune]] *** [[Lete é]] *** [[candjmint d' voyale]] *** [[dobe lete LH]] ** Sons *** [[son TCH]] *** [[ixh-låte]] *** [[son UN]] *** [[dobe son DJ V]] *** [[ridaedje R L]] *** [[ridaedje L N]] ** Senes et Tipografeye *** [[loyeure]] *** [[rîle tipografike da Francård]] ** Sôres di mots *** Viebes ås [[spitron]]s *** [[Aidant viebe]] *** [[Codjowant infinitif]]. *** [[pitit no]] *** [[Plaeçaedje di l' addjectif]] *** [[Divancete]] **** [[mierpî]] * Morfolodjeye ** [[Codjowaedje]]s *** [[troke da Hendschel]] *** [[codjowaedjes da Doutrepont]] *** [[codjowaedjes da Stasse]] *** [[atouwance]] *** [[Codjowaedje bouter]] *** [[Codjowaedje alouwer]] *** [[Codjowaedje copiner]] *** [[Codjowaedje waitî]] *** [[Codjowaedje ratinde]] ** cawetes *** [[cawete -a]] *** [[cawete -eye]] *** [[cawete -oe]] *** [[cawete -ou]] *** [[cawetes -nut & -èt]] (di codjowaedje) *** [[cawete -ss]] (di codjowaedje) ** betchetes *** [[betchete a-]] *** [[betchete ki-]] * Motyince ** [[aplacaedje]] *** [[aplacaedje tîxhon]] ** [[emacralé mot]] ** [[sinonimeye]] * [[Sociolinwince]] * Diyalectolodjeye ** [[A.L.W.]] ** [[Oyon O/OU]] ** [[Payis d' Lidje]] ** [[Payis del Lovire]] * [[Toponimeye do walon]] ** [[moustî]] ** [[han]] ** [[Sarazin]] ** [[leu (toponimeye)]] ==== [[Wikipedia:Pordjet rifondou|Pordjet rifondou]] ==== ** [[Betchfessî scrijha]] *** [[Betchfessî én]] *** [[Betchfessî oen]] *** [[Betchfessî ey]] *** [[cåzu-betchfessî]] ** [[rîlêye francès-walon]] ** [[francijha]] ** [[Noûmot]]s *** [[måke di fabrike divnowe on cmon no]] ** Sourdants *** [[scrîta]]. ** [[rifondaedje do walon|Rifondeus]] * [[Ricwereus sol walon]] * Teyåte e walon. ** [[Grand Pris do Rwè Albert I]] ==== [[Walonreye]] ==== * [[Viyaedjes rebanés di Walonreye|Viyaedjes & veyes]]. * [[Emacralé no d' viyaedje]] * Bokets del Walonreye ** [[Gåme]] ** [[Årdene]] ==== [[Wikipedia:Pordjet istwere di Walonreye|Istwere di Walonreye]] ==== * Les [[Ancyins Bedjes]] * [[Notger]] * [[Principåté d' Lidje]] * [[Conteye di Lô]] * [[Ådjî d' Lidje]] * [[Påye d' Angleur]] * [[Påye di Fexhe]] * L' ahivaedje del [[waisse]] * li [[Binamêye Revolucion]] * li [[Redjime francès]] * li [[teritwere neute di Moresnet]] * l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]] * li [[Rascråwe do Bwès do Cazî]] ==== [[Wikipedia:Pordjet aiwes di Walonreye|Aiwes di Walonreye]] ==== * [[Mouze]] * [[Simwès]] * [[Vesse]] * [[Virwin]] ==== [[Sicrijheus e walon|Sicrijheus(es) e walon]] ==== ==== [[Sicrijhaedje]]s ==== * [[roman]] * [[paskeye]] * [[acrostitche]] * [[arimea]] * [[fåve di djåzantès biesses]] * [[rime-rame d' efant]] * [[prôze nén racontrece]] * [[Gazetes e walon]] * [[Wikipedia:Pordjet pîces di teyåte e walon|pîces di teyåte e walon]] ==== [[Wikipedia:Pordjet rivowes et lives walons|Lives e walon]] ==== * [[Li famile Sinte (roman)|Li famile Sinte]] * [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints]] * [[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]] * [[L' ouxh å lådje (roman)|L' ouxh å lådje]] * [[L' ome ki n' dimandéve rén (roman)|L' ome ki n' dimandéve rén]] * [[Les djoûs racourtixhnut]] * [[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]] * [[Contes di m' payis et d' co pus lon (noveles)|Contes di m' payis et d' co pus lon]] * [[So l' Anuti (roman)|So l' Anuti]] * [[Sôdård di 40]] ==== Motîs ==== * so papî : ** [[Motî d' Bastogne]] ** [[Motî d' Nivele]] ** [[Motî da Léonard]] ** [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] ** [[Motî del Hesbaye]] * [[Motî so les fyis]] ** l' [[esplicant motî do walon]] ** [[Motî etimolodjike da Grandgagnage]] ==== Antolodjeyes ==== * Grosse [[Antolodjeye da Piron]] * [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)|Pitite antolodjeye da Piron]] ==== [[Wikipedia:Pordjet culteure et tuzance walones|Culteure et tuzance walones]] ==== * [[Pårlumint walon]] * [[Afitcha pol Walonreye esse mwaisse di s' tuzance, di ses scoles et di ses sincieusès rcwerances|2inme afitcha pol tuzance walone]] ==== Uzances & croeyances ==== * [[fåve do vî vî tins]] ** [[rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]] ** [[Crodjambot]]s *** L' [[Ome å havet]] *** Li [[Spetin]] ** [[fåve do Mitan d' Cok]] * [[Sints fiestis el Walonreye]] * [[Amuzmints]] ** [[adjeyant]]s ** [[grand feu]] ** [[schiråde]] ** [[dicåce]] ** [[Vepes di Glaireuse]] ** [[rebolete]] ** [[potaedje (ås djeus d' efants)]] * [[Amagnî walon|Amagnîs walons]] * Dujhances ** [[doû]] ==== cayets do vî tins ==== * [[Pî d' Sint Lambiet]] * [[Bounî]] * [[Tchåte]] ==== [[Rilomés Walons]] ==== * [[François Bovesse]] * [[Arile Carlier]] * [[Léopold Génicot]] * [[Justine Henin]] * [[René Magritte]] * [[Pierre Paulus]] * [[Georges Simenon]] * [[Edouard Van Beneden]] * [[Jean-Claude Van Cauwenberghe]] 8499 65026 2006-06-24T20:00:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 234inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 235inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 131 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' awousse]] - [[21 d' awousse]] - [[23 d' awousse]] - [[24 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Augustus]] [[an:22 d'agosto]] [[ar:22 أغسطس]] [[ast:22 d'agostu]] [[be:22 жніўня]] [[bg:22 август]] [[bs:22. august]] [[ca:22 d'agost]] [[ceb:Agosto 22]] [[co:22 d'aostu]] [[cs:22. srpen]] [[csb:22 zélnika]] [[cv:Çурла, 22]] [[cy:22 Awst]] [[da:22. august]] [[de:22. August]] [[el:22 Αυγούστου]] [[en:August 22]] [[eo:22-a de aŭgusto]] [[es:22 de agosto]] [[et:22. august]] [[eu:Abuztuaren 22]] [[fi:22. elokuuta]] [[fo:22. august]] [[fr:22 août]] [[frp:22 oût]] [[fur:22 di Avost]] [[fy:22 augustus]] [[ga:22 Lúnasa]] [[gl:22 de agosto]] [[he:22 באוגוסט]] [[hr:22. kolovoza]] [[hu:Augusztus 22]] [[ia:22 de augusto]] [[id:22 Agustus]] [[ie:22 august]] [[ilo:Agosto 22]] [[io:22 di agosto]] [[is:22. ágúst]] [[it:22 agosto]] [[ja:8月22日]] [[jv:22 Agustus]] [[ka:22 აგვისტო]] [[ko:8월 22일]] [[ku:22'ê gelawêjê]] [[la:22 Augusti]] [[lb:22. August]] [[li:22 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 22]] [[mk:22 август]] [[ms:22 Ogos]] [[nap:22 'e aùsto]] [[nl:22 augustus]] [[nn:22. august]] [[no:22. august]] [[oc:22 d'agost]] [[pam:Agostu 22]] [[pl:22 sierpnia]] [[pt:22 de Agosto]] [[ro:22 august]] [[ru:22 августа]] [[scn:22 di austu]] [[sco:22 August]] [[simple:August 22]] [[sk:22. august]] [[sl:22. avgust]] [[sq:22 Gusht]] [[sr:22. август]] [[sv:22 augusti]] [[te:ఆగష్టు 22]] [[th:22 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 22]] [[tr:22 Ağustos]] [[tt:22. August]] [[uk:22 серпня]] [[vi:22 tháng 8]] [[war:Agosto 22]] [[zh:8月22日]] 8500 65075 2006-06-24T20:08:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 216inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 217inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 149 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' awousse]] - [[3 d' awousse]] - [[5 d' awousse]] - [[6 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Augustus]] [[an:4 d'agosto]] [[ar:4 أغسطس]] [[ast:4 d'agostu]] [[be:4 жніўня]] [[bg:4 август]] [[bs:4. august]] [[ca:4 d'agost]] [[ceb:Agosto 4]] [[co:4 d'aostu]] [[cs:4. srpen]] [[csb:4 zélnika]] [[cv:Çурла, 4]] [[cy:4 Awst]] [[da:4. august]] [[de:4. August]] [[el:4 Αυγούστου]] [[en:August 4]] [[eo:4-a de aŭgusto]] [[es:4 de agosto]] [[et:4. august]] [[eu:Abuztuaren 4]] [[fi:4. elokuuta]] [[fo:4. august]] [[fr:4 août]] [[frp:4 oût]] [[fur:4 di Avost]] [[fy:4 augustus]] [[ga:4 Lúnasa]] [[gl:4 de agosto]] [[he:4 באוגוסט]] [[hr:4. kolovoza]] [[hu:Augusztus 4]] [[ia:4 de augusto]] [[id:4 Agustus]] [[ie:4 august]] [[ilo:Agosto 4]] [[io:4 di agosto]] [[is:4. ágúst]] [[it:4 agosto]] [[ja:8月4日]] [[jv:4 Agustus]] [[ka:4 აგვისტო]] [[ko:8월 4일]] [[ku:4'ê gelawêjê]] [[lb:4. August]] [[li:4 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 4]] [[mk:4 август]] [[ms:4 Ogos]] [[nap:4 'e aùsto]] [[nl:4 augustus]] [[nn:4. august]] [[no:4. august]] [[oc:4 d'agost]] [[pam:Agostu 4]] [[pl:4 sierpnia]] [[pt:4 de Agosto]] [[ro:4 august]] [[ru:4 августа]] [[scn:4 di austu]] [[simple:August 4]] [[sk:4. august]] [[sl:4. avgust]] [[sq:4 Gusht]] [[sr:4. август]] [[sv:4 augusti]] [[te:ఆగష్టు 4]] [[th:4 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 4]] [[tr:4 Ağustos]] [[tt:4. August]] [[uk:4 серпня]] [[vi:4 tháng 8]] [[war:Agosto 4]] [[zh:8月4日]] 8501 65080 2006-06-24T20:09:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 217inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 218inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 148 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' awousse]] - [[4 d' awousse]] - [[6 d' awousse]] - [[7 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Augustus]] [[an:5 d'agosto]] [[ar:5 أغسطس]] [[ast:5 d'agostu]] [[be:5 жніўня]] [[bg:5 август]] [[bs:5. august]] [[ca:5 d'agost]] [[ceb:Agosto 5]] [[co:5 d'aostu]] [[cs:5. srpen]] [[csb:5 zélnika]] [[cv:Çурла, 5]] [[cy:5 Awst]] [[da:5. august]] [[de:5. August]] [[el:5 Αυγούστου]] [[en:August 5]] [[eo:5-a de aŭgusto]] [[es:5 de agosto]] [[et:5. august]] [[eu:Abuztuaren 5]] [[fi:5. elokuuta]] [[fo:5. august]] [[fr:5 août]] [[frp:5 oût]] [[fur:5 di Avost]] [[fy:5 augustus]] [[ga:5 Lúnasa]] [[gl:5 de agosto]] [[he:5 באוגוסט]] [[hr:5. kolovoza]] [[hu:Augusztus 5]] [[ia:5 de augusto]] [[id:5 Agustus]] [[ie:5 august]] [[ilo:Agosto 5]] [[io:5 di agosto]] [[is:5. ágúst]] [[it:5 agosto]] [[ja:8月5日]] [[jv:5 Agustus]] [[ka:5 აგვისტო]] [[ko:8월 5일]] [[ku:5'ê gelawêjê]] [[lb:5. August]] [[li:5 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 5]] [[mk:5 август]] [[ms:5 Ogos]] [[nap:5 'e aùsto]] [[nl:5 augustus]] [[nn:5. august]] [[no:5. august]] [[oc:5 d'agost]] [[pl:5 sierpnia]] [[pt:5 de Agosto]] [[ro:5 august]] [[ru:5 августа]] [[scn:5 di austu]] [[sco:5 August]] [[simple:August 5]] [[sk:5. august]] [[sl:5. avgust]] [[sq:5 Gusht]] [[sr:5. август]] [[sv:5 augusti]] [[te:ఆగష్టు 5]] [[th:5 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 5]] [[tr:5 Ağustos]] [[tt:5. August]] [[uk:5 серпня]] [[vi:5 tháng 8]] [[war:Agosto 5]] [[zh:8月5日]] 8502 28151 2004-08-22T09:16:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[4 d' awousse]] 8503 28152 2004-08-22T09:16:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' awousse]] 8504 28153 2004-08-22T09:17:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[5 d' awousse]] 8505 28154 2004-08-22T09:20:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[6 d' awousse]] 8506 65085 2006-06-24T20:10:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 218inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 219inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 147 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 d' awousse]] - [[5 d' awousse]] - [[7 d' awousse]] - [[8 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Augustus]] [[an:6 d'agosto]] [[ar:6 أغسطس]] [[ast:6 d'agostu]] [[be:6 жніўня]] [[bg:6 август]] [[bs:6. august]] [[ca:6 d'agost]] [[ceb:Agosto 6]] [[co:6 d'aostu]] [[cs:6. srpen]] [[csb:6 zélnika]] [[cv:Çурла, 6]] [[cy:6 Awst]] [[da:6. august]] [[de:6. August]] [[el:6 Αυγούστου]] [[en:August 6]] [[eo:6-a de aŭgusto]] [[es:6 de agosto]] [[et:6. august]] [[eu:Abuztuaren 6]] [[fi:6. elokuuta]] [[fo:6. august]] [[fr:6 août]] [[frp:6 oût]] [[fur:6 di Avost]] [[fy:6 augustus]] [[ga:6 Lúnasa]] [[gl:6 de agosto]] [[he:6 באוגוסט]] [[hr:6. kolovoza]] [[hu:Augusztus 6]] [[ia:6 de augusto]] [[id:6 Agustus]] [[ie:6 august]] [[ilo:Agosto 6]] [[io:6 di agosto]] [[is:6. ágúst]] [[it:6 agosto]] [[ja:8月6日]] [[jv:6 Agustus]] [[ka:6 აგვისტო]] [[ko:8월 6일]] [[ku:6'ê gelawêjê]] [[lb:6. August]] [[li:6 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 6]] [[mk:6 август]] [[ms:6 Ogos]] [[nap:6 'e aùsto]] [[nl:6 augustus]] [[nn:6. august]] [[no:6. august]] [[oc:6 d'agost]] [[pam:Agostu 6]] [[pl:6 sierpnia]] [[pt:6 de Agosto]] [[ro:6 august]] [[ru:6 августа]] [[scn:6 di austu]] [[sco:6 August]] [[simple:August 6]] [[sk:6. august]] [[sl:6. avgust]] [[sq:6 Gusht]] [[sr:6. август]] [[sv:6 augusti]] [[te:ఆగష్టు 6]] [[th:6 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 6]] [[tr:6 Ağustos]] [[tt:6. August]] [[uk:6 серпня]] [[vi:6 tháng 8]] [[war:Agosto 6]] [[zh:8月6日]] 8507 65089 2006-06-24T20:11:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 219inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 220inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 146 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 d' awousse]] - [[6 d' awousse]] - [[8 d' awousse]] - [[9 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Augustus]] [[an:7 d'agosto]] [[ar:7 أغسطس]] [[ast:7 d'agostu]] [[be:7 жніўня]] [[bg:7 август]] [[bs:7. august]] [[ca:7 d'agost]] [[ceb:Agosto 7]] [[co:7 d'aostu]] [[cs:7. srpen]] [[csb:7 zélnika]] [[cv:Çурла, 7]] [[cy:7 Awst]] [[da:7. august]] [[de:7. August]] [[el:7 Αυγούστου]] [[en:August 7]] [[eo:7-a de aŭgusto]] [[es:7 de agosto]] [[et:7. august]] [[eu:Abuztuaren 7]] [[fi:7. elokuuta]] [[fo:7. august]] [[fr:7 août]] [[frp:7 oût]] [[fur:7 di Avost]] [[fy:7 augustus]] [[ga:7 Lúnasa]] [[gl:7 de agosto]] [[he:7 באוגוסט]] [[hr:7. kolovoza]] [[hu:Augusztus 7]] [[ia:7 de augusto]] [[id:7 Agustus]] [[ie:7 august]] [[ilo:Agosto 7]] [[io:7 di agosto]] [[is:7. ágúst]] [[it:7 agosto]] [[ja:8月7日]] [[jv:7 Agustus]] [[ka:7 აგვისტო]] [[ko:8월 7일]] [[ku:7'ê gelawêjê]] [[lb:7. August]] [[li:7 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 7]] [[mk:7 август]] [[ms:7 Ogos]] [[nap:7 'e aùsto]] [[nl:7 augustus]] [[nn:7. august]] [[no:7. august]] [[oc:7 d'agost]] [[pam:Agostu 7]] [[pl:7 sierpnia]] [[pt:7 de Agosto]] [[ro:7 august]] [[ru:7 августа]] [[scn:7 di austu]] [[sco:7 August]] [[simple:August 7]] [[sk:7. august]] [[sl:7. avgust]] [[sq:7 Gusht]] [[sr:7. август]] [[sv:7 augusti]] [[te:ఆగష్టు 7]] [[th:7 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 7]] [[tr:7 Ağustos]] [[tt:7. August]] [[uk:7 серпня]] [[vi:7 tháng 8]] [[war:Agosto 7]] [[zh:8月7日]] 8508 28157 2004-08-22T09:22:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[7 d' awousse]] 8509 65094 2006-06-24T20:11:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 220inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 221inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 145 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1956]]: [[rascråwe do Bwès do Cazî]] a [[Mårcinele]]. == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1884]] : [[Henri Van Cutsem]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[6 d' awousse]] - [[7 d' awousse]] - [[9 d' awousse]] - [[10 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Augustus]] [[an:8 d'agosto]] [[ar:8 أغسطس]] [[ast:8 d'agostu]] [[be:8 жніўня]] [[bg:8 август]] [[bs:8. august]] [[ca:8 d'agost]] [[ceb:Agosto 8]] [[co:8 d'aostu]] [[cs:8. srpen]] [[csb:8 zélnika]] [[cv:Çурла, 8]] [[cy:8 Awst]] [[da:8. august]] [[de:8. August]] [[el:8 Αυγούστου]] [[en:August 8]] [[eo:8-a de aŭgusto]] [[es:8 de agosto]] [[et:8. august]] [[eu:Abuztuaren 8]] [[fi:8. elokuuta]] [[fo:8. august]] [[fr:8 août]] [[frp:8 oût]] [[fur:8 di Avost]] [[fy:8 augustus]] [[ga:8 Lúnasa]] [[gl:8 de agosto]] [[he:8 באוגוסט]] [[hr:8. kolovoza]] [[hu:Augusztus 8]] [[ia:8 de augusto]] [[id:8 Agustus]] [[ie:8 august]] [[ilo:Agosto 8]] [[io:8 di agosto]] [[is:8. ágúst]] [[it:8 agosto]] [[ja:8月8日]] [[jv:8 Agustus]] [[ka:8 აგვისტო]] [[ko:8월 8일]] [[ku:8'ê gelawêjê]] [[la:8 Augusti]] [[lb:8. August]] [[li:8 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 8]] [[mk:8 август]] [[ms:8 Ogos]] [[nap:8 'e aùsto]] [[nl:8 augustus]] [[nn:8. august]] [[no:8. august]] [[oc:8 d'agost]] [[pam:Agostu 8]] [[pl:8 sierpnia]] [[pt:8 de Agosto]] [[ro:8 august]] [[ru:8 августа]] [[scn:8 di austu]] [[sco:8 August]] [[simple:August 8]] [[sk:8. august]] [[sl:8. avgust]] [[sq:8 Gusht]] [[sr:8. август]] [[sv:8 augusti]] [[te:ఆగష్టు 8]] [[th:8 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 8]] [[tr:8 Ağustos]] [[tt:8. August]] [[uk:8 серпня]] [[vi:8 tháng 8]] [[war:Agosto 8]] [[zh:8月8日]] 8510 28159 2004-08-22T09:24:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[8 d' awousse]] 8511 28160 2004-08-22T09:25:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[15 d' awousse]] 8512 64988 2006-06-24T19:54:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 227inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 228inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 138 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[13 d' awousse]] - [[14 d' awousse]] - [[16 d' awousse]] - [[17 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Augustus]] [[an:15 d'agosto]] [[ar:15 أغسطس]] [[ast:15 d'agostu]] [[be:15 жніўня]] [[bg:15 август]] [[br:15 Eost]] [[bs:15. august]] [[ca:15 d'agost]] [[ceb:Agosto 15]] [[co:15 d'aostu]] [[cs:15. srpen]] [[csb:15 zélnika]] [[cv:Çурла, 15]] [[cy:15 Awst]] [[da:15. august]] [[de:15. August]] [[el:15 Αυγούστου]] [[en:August 15]] [[eo:15-a de aŭgusto]] [[es:15 de agosto]] [[et:15. august]] [[eu:Abuztuaren 15]] [[fi:15. elokuuta]] [[fo:15. august]] [[fr:15 août]] [[frp:15 oût]] [[fur:15 di Avost]] [[fy:15 augustus]] [[ga:15 Lúnasa]] [[gl:15 de agosto]] [[he:15 באוגוסט]] [[hr:15. kolovoza]] [[hu:Augusztus 15]] [[ia:15 de augusto]] [[id:15 Agustus]] [[ie:15 august]] [[io:15 di agosto]] [[is:15. ágúst]] [[it:15 agosto]] [[ja:8月15日]] [[jv:15 Agustus]] [[ka:15 აგვისტო]] [[kn:ಆಗಸ್ತ ೧೫]] [[ko:8월 15일]] [[ku:15'ê gelawêjê]] [[lb:15. August]] [[li:15 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 15]] [[mk:15 август]] [[ml:ആഗസ്റ്റ്‌ 15]] [[ms:15 Ogos]] [[nap:15 'e aùsto]] [[nl:15 augustus]] [[nn:15. august]] [[no:15. august]] [[oc:15 d'agost]] [[pam:Agostu 15]] [[pl:15 sierpnia]] [[pt:15 de Agosto]] [[ro:15 august]] [[ru:15 августа]] [[scn:15 di austu]] [[sco:15 August]] [[se:Borgemánu 15.]] [[simple:August 15]] [[sk:15. august]] [[sl:15. avgust]] [[sq:15 Gusht]] [[sr:15. август]] [[sv:15 augusti]] [[te:ఆగష్టు 15]] [[th:15 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 15]] [[tr:15 Ağustos]] [[tt:15. August]] [[uk:15 серпня]] [[vi:15 tháng 8]] [[war:Agosto 15]] [[zh:8月15日]] 8513 64992 2006-06-24T19:55:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 228inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 229inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 137 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[14 d' awousse]] - [[15 d' awousse]] - [[17 d' awousse]] - [[18 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Augustus]] [[an:16 d'agosto]] [[ar:16 أغسطس]] [[ast:16 d'agostu]] [[be:16 жніўня]] [[bg:16 август]] [[bs:16. august]] [[ca:16 d'agost]] [[ceb:Agosto 16]] [[co:16 d'aostu]] [[cs:16. srpen]] [[csb:16 zélnika]] [[cv:Çурла, 16]] [[cy:16 Awst]] [[da:16. august]] [[de:16. August]] [[el:16 Αυγούστου]] [[en:August 16]] [[eo:16-a de aŭgusto]] [[es:16 de agosto]] [[et:16. august]] [[eu:Abuztuaren 16]] [[fi:16. elokuuta]] [[fo:16. august]] [[fr:16 août]] [[frp:16 oût]] [[fur:16 di Avost]] [[fy:16 augustus]] [[ga:16 Lúnasa]] [[gl:16 de agosto]] [[he:16 באוגוסט]] [[hr:16. kolovoza]] [[hu:Augusztus 16]] [[ia:16 de augusto]] [[id:16 Agustus]] [[ie:16 august]] [[io:16 di agosto]] [[is:16. ágúst]] [[it:16 agosto]] [[ja:8月16日]] [[jv:16 Agustus]] [[ka:16 აგვისტო]] [[ko:8월 16일]] [[ku:16'ê gelawêjê]] [[lb:16. August]] [[li:16 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 16]] [[mk:16 август]] [[ms:16 Ogos]] [[nap:16 'e aùsto]] [[nl:16 augustus]] [[nn:16. august]] [[no:16. august]] [[oc:16 d'agost]] [[pam:Agostu 16]] [[pl:16 sierpnia]] [[pt:16 de Agosto]] [[ro:16 august]] [[ru:16 августа]] [[scn:16 di austu]] [[sco:16 August]] [[simple:August 16]] [[sk:16. august]] [[sl:16. avgust]] [[sq:16 Gusht]] [[sr:16. август]] [[sv:16 augusti]] [[te:ఆగష్టు 16]] [[th:16 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 16]] [[tr:16 Ağustos]] [[tt:16. August]] [[uk:16 серпня]] [[vi:16 tháng 8]] [[war:Agosto 16]] [[zh:8月16日]] 8514 64996 2006-06-24T19:55:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 229inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 230inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 136 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[15 d' awousse]] - [[16 d' awousse]] - [[18 d' awousse]] - [[19 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Augustus]] [[an:17 d'agosto]] [[ar:17 أغسطس]] [[ast:17 d'agostu]] [[be:17 жніўня]] [[bg:17 август]] [[bs:17. august]] [[ca:17 d'agost]] [[ceb:Agosto 17]] [[co:17 d'aostu]] [[cs:17. srpen]] [[csb:17 zélnika]] [[cv:Çурла, 17]] [[cy:17 Awst]] [[da:17. august]] [[de:17. August]] [[el:17 Αυγούστου]] [[en:August 17]] [[eo:17-a de aŭgusto]] [[es:17 de agosto]] [[et:17. august]] [[eu:Abuztuaren 17]] [[fi:17. elokuuta]] [[fo:17. august]] [[fr:17 août]] [[frp:17 oût]] [[fur:17 di Avost]] [[fy:17 augustus]] [[ga:17 Lúnasa]] [[gl:17 de agosto]] [[he:17 באוגוסט]] [[hr:17. kolovoza]] [[hu:Augusztus 17]] [[ia:17 de augusto]] [[id:17 Agustus]] [[ie:17 august]] [[io:17 di agosto]] [[is:17. ágúst]] [[it:17 agosto]] [[ja:8月17日]] [[jv:17 Agustus]] [[ka:17 აგვისტო]] [[ko:8월 17일]] [[ku:17'ê gelawêjê]] [[lb:17. August]] [[lt:Rugpjūčio 17]] [[mk:17 август]] [[ms:17 Ogos]] [[nap:17 'e aùsto]] [[nl:17 augustus]] [[nn:17. august]] [[no:17. august]] [[oc:17 d'agost]] [[pl:17 sierpnia]] [[pt:17 de Agosto]] [[ro:17 august]] [[ru:17 августа]] [[scn:17 di austu]] [[sco:17 August]] [[simple:August 17]] [[sk:17. august]] [[sl:17. avgust]] [[sq:17 Gusht]] [[sr:17. август]] [[sv:17 augusti]] [[te:ఆగష్టు 17]] [[th:17 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 17]] [[tr:17 Ağustos]] [[tt:17. August]] [[uk:17 серпня]] [[ur:17 اگست]] [[vi:17 tháng 8]] [[war:Agosto 17]] [[zh:8月17日]] 8515 65000 2006-06-24T19:56:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 230inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 231inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 135 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[16 d' awousse]] - [[17 d' awousse]] - [[19 d' awousse]] - [[20 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Augustus]] [[an:18 d'agosto]] [[ar:18 أغسطس]] [[ast:18 d'agostu]] [[be:18 жніўня]] [[bg:18 август]] [[bs:18. august]] [[ca:18 d'agost]] [[ceb:Agosto 18]] [[co:18 d'aostu]] [[cs:18. srpen]] [[csb:18 zélnika]] [[cv:Çурла, 18]] [[cy:18 Awst]] [[da:18. august]] [[de:18. August]] [[el:18 Αυγούστου]] [[en:August 18]] [[eo:18-a de aŭgusto]] [[es:18 de agosto]] [[et:18. august]] [[eu:Abuztuaren 18]] [[fi:18. elokuuta]] [[fo:18. august]] [[fr:18 août]] [[frp:18 oût]] [[fur:18 di Avost]] [[fy:18 augustus]] [[ga:18 Lúnasa]] [[gl:18 de agosto]] [[he:18 באוגוסט]] [[hr:18. kolovoza]] [[hu:Augusztus 18]] [[ia:18 de augusto]] [[id:18 Agustus]] [[ie:18 august]] [[io:18 di agosto]] [[is:18. ágúst]] [[it:18 agosto]] [[ja:8月18日]] [[jv:18 Agustus]] [[ka:18 აგვისტო]] [[ko:8월 18일]] [[ku:18'ê gelawêjê]] [[la:18 Augusti]] [[lb:18. August]] [[li:18 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 18]] [[mk:18 август]] [[ms:18 Ogos]] [[nap:18 'e aùsto]] [[nl:18 augustus]] [[nn:18. august]] [[no:18. august]] [[oc:18 d'agost]] [[pam:Agostu 18]] [[pl:18 sierpnia]] [[pt:18 de Agosto]] [[ro:18 august]] [[ru:18 августа]] [[scn:18 di austu]] [[sco:18 August]] [[se:Borgemánu 18.]] [[simple:August 18]] [[sk:18. august]] [[sl:18. avgust]] [[sq:18 Gusht]] [[sr:18. август]] [[sv:18 augusti]] [[te:ఆగష్టు 18]] [[th:18 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 18]] [[tr:18 Ağustos]] [[tt:18. August]] [[uk:18 серпня]] [[vi:18 tháng 8]] [[war:Agosto 18]] [[zh:8月18日]] 8516 65004 2006-06-24T19:57:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 231inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 232inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 134 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1914]] : [[Félix Duval]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[17 d' awousse]] - [[18 d' awousse]] - [[20 d' awousse]] - [[21 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Augustus]] [[an:19 d'agosto]] [[ar:19 أغسطس]] [[ast:19 d'agostu]] [[be:19 жніўня]] [[bg:19 август]] [[bs:19. august]] [[ca:19 d'agost]] [[ceb:Agosto 19]] [[co:19 d'aostu]] [[cs:19. srpen]] [[csb:19 zélnika]] [[cv:Çурла, 19]] [[cy:19 Awst]] [[da:19. august]] [[de:19. August]] [[el:19 Αυγούστου]] [[en:August 19]] [[eo:19-a de aŭgusto]] [[es:19 de agosto]] [[et:19. august]] [[eu:Abuztuaren 19]] [[fi:19. elokuuta]] [[fo:19. august]] [[fr:19 août]] [[frp:19 oût]] [[fur:19 di Avost]] [[fy:19 augustus]] [[ga:19 Lúnasa]] [[gl:19 de agosto]] [[he:19 באוגוסט]] [[hr:19. kolovoza]] [[hu:Augusztus 19]] [[ia:19 de augusto]] [[id:19 Agustus]] [[ie:19 august]] [[io:19 di agosto]] [[is:19. ágúst]] [[it:19 agosto]] [[ja:8月19日]] [[jv:19 Agustus]] [[ka:19 აგვისტო]] [[ko:8월 19일]] [[ku:19'ê gelawêjê]] [[lb:19. August]] [[li:19 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 19]] [[mk:19 август]] [[ms:19 Ogos]] [[nap:19 'e aùsto]] [[nl:19 augustus]] [[nn:19. august]] [[no:19. august]] [[oc:19 d'agost]] [[pam:Agostu 19]] [[pl:19 sierpnia]] [[pt:19 de Agosto]] [[ro:19 august]] [[ru:19 августа]] [[scn:19 di austu]] [[sco:19 August]] [[simple:August 19]] [[sk:19. august]] [[sl:19. avgust]] [[sq:19 Gusht]] [[sr:19. август]] [[sv:19 augusti]] [[te:ఆగష్టు 19]] [[th:19 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 19]] [[tr:19 Ağustos]] [[tt:19. August]] [[uk:19 серпня]] [[vi:19 tháng 8]] [[war:Agosto 19]] [[zh:8月19日]] 8517 65018 2006-06-24T19:59:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 232inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 233inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 133 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[18 d' awousse]] - [[19 d' awousse]] - [[21 d' awousse]] - [[22 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Augustus]] [[an:20 d'agosto]] [[ar:20 أغسطس]] [[ast:20 d'agostu]] [[be:20 жніўня]] [[bg:20 август]] [[bs:20. august]] [[ca:20 d'agost]] [[ceb:Agosto 20]] [[co:20 d'aostu]] [[cs:20. srpen]] [[csb:20 zélnika]] [[cv:Çурла, 20]] [[cy:20 Awst]] [[da:20. august]] [[de:20. August]] [[el:20 Αυγούστου]] [[en:August 20]] [[eo:20-a de aŭgusto]] [[es:20 de agosto]] [[et:20. august]] [[eu:Abuztuaren 20]] [[fi:20. elokuuta]] [[fo:20. august]] [[fr:20 août]] [[frp:20 oût]] [[fur:20 di Avost]] [[fy:20 augustus]] [[ga:20 Lúnasa]] [[gl:20 de agosto]] [[he:20 באוגוסט]] [[hr:20. kolovoza]] [[hu:Augusztus 20]] [[ia:20 de augusto]] [[id:20 Agustus]] [[ie:20 august]] [[io:20 di agosto]] [[is:20. ágúst]] [[it:20 agosto]] [[ja:8月20日]] [[jv:20 Agustus]] [[ka:20 აგვისტო]] [[ko:8월 20일]] [[ku:20'ê gelawêjê]] [[lb:20. August]] [[li:20 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 20]] [[mk:20 август]] [[ms:20 Ogos]] [[nap:20 'e aùsto]] [[nl:20 augustus]] [[nn:20. august]] [[no:20. august]] [[oc:20 d'agost]] [[pam:Agostu 20]] [[pl:20 sierpnia]] [[pt:20 de Agosto]] [[ro:20 august]] [[ru:20 августа]] [[scn:20 di austu]] [[sco:20 August]] [[simple:August 20]] [[sk:20. august]] [[sl:20. avgust]] [[sq:20 Gusht]] [[sr:20. август]] [[sv:20 augusti]] [[te:ఆగష్టు 20]] [[th:20 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 20]] [[tr:20 Ağustos]] [[tt:20. August]] [[uk:20 серпня]] [[vi:20 tháng 8]] [[war:Agosto 20]] [[zh:8月20日]] 8518 65022 2006-06-24T20:00:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 233inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 234inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 132 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 d' awousse]] - [[20 d' awousse]] - [[22 d' awousse]] - [[23 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Augustus]] [[an:21 d'agosto]] [[ar:21 أغسطس]] [[ast:21 d'agostu]] [[be:21 жніўня]] [[bg:21 август]] [[bs:21. august]] [[ca:21 d'agost]] [[ceb:Agosto 21]] [[co:21 d'aostu]] [[cs:21. srpen]] [[csb:21 zélnika]] [[cv:Çурла, 21]] [[cy:21 Awst]] [[da:21. august]] [[de:21. August]] [[el:21 Αυγούστου]] [[en:August 21]] [[eo:21-a de aŭgusto]] [[es:21 de agosto]] [[et:21. august]] [[eu:Abuztuaren 21]] [[fi:21. elokuuta]] [[fo:21. august]] [[fr:21 août]] [[frp:21 oût]] [[fur:21 di Avost]] [[fy:21 augustus]] [[ga:21 Lúnasa]] [[gl:21 de agosto]] [[he:21 באוגוסט]] [[hr:21. kolovoza]] [[hu:Augusztus 21]] [[ia:21 de augusto]] [[id:21 Agustus]] [[ie:21 august]] [[io:21 di agosto]] [[is:21. ágúst]] [[it:21 agosto]] [[ja:8月21日]] [[jv:21 Agustus]] [[ka:21 აგვისტო]] [[ko:8월 21일]] [[ku:21'ê gelawêjê]] [[la:21 Augusti]] [[lb:21. August]] [[li:21 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 21]] [[mk:21 август]] [[ms:21 Ogos]] [[nap:21 'e aùsto]] [[nl:21 augustus]] [[nn:21. august]] [[no:21. august]] [[oc:21 d'agost]] [[pam:Agostu 21]] [[pl:21 sierpnia]] [[pt:21 de Agosto]] [[ro:21 august]] [[ru:21 августа]] [[scn:21 di austu]] [[sco:21 August]] [[simple:August 21]] [[sk:21. august]] [[sl:21. avgust]] [[sq:21 Gusht]] [[sr:21. август]] [[sv:21 augusti]] [[te:ఆగష్టు 21]] [[th:21 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 21]] [[tr:21 Ağustos]] [[tt:21. August]] [[uk:21 серпня]] [[vi:21 tháng 8]] [[war:Agosto 21]] [[zh:8月21日]] 8519 65029 2006-06-24T20:01:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 235inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 236inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 130 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1919]] : [[Hubert Haas]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * [[1952]] : [[Franz Dewandelaer]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[21 d' awousse]] - [[22 d' awousse]] - [[24 d' awousse]] - [[25 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Augustus]] [[an:23 d'agosto]] [[ar:23 أغسطس]] [[ast:23 d'agostu]] [[be:23 жніўня]] [[bg:23 август]] [[bs:23. august]] [[ca:23 d'agost]] [[ceb:Agosto 23]] [[co:23 d'aostu]] [[cs:23. srpen]] [[csb:23 zélnika]] [[cv:Çурла, 23]] [[cy:23 Awst]] [[da:23. august]] [[de:23. August]] [[el:23 Αυγούστου]] [[en:August 23]] [[eo:23-a de aŭgusto]] [[es:23 de agosto]] [[et:23. august]] [[eu:Abuztuaren 23]] [[fi:23. elokuuta]] [[fo:23. august]] [[fr:23 août]] [[frp:23 oût]] [[fur:23 di Avost]] [[fy:23 augustus]] [[ga:23 Lúnasa]] [[gl:23 de agosto]] [[he:23 באוגוסט]] [[hr:23. kolovoza]] [[hu:Augusztus 23]] [[ia:23 de augusto]] [[id:23 Agustus]] [[ie:23 august]] [[io:23 di agosto]] [[is:23. ágúst]] [[it:23 agosto]] [[ja:8月23日]] [[jv:23 Agustus]] [[ka:23 აგვისტო]] [[ko:8월 23일]] [[ku:23'ê gelawêjê]] [[lb:23. August]] [[li:23 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 23]] [[mk:23 август]] [[ms:23 Ogos]] [[nap:23 'e aùsto]] [[nl:23 augustus]] [[nn:23. august]] [[no:23. august]] [[oc:23 d'agost]] [[pam:Agostu 23]] [[pl:23 sierpnia]] [[pt:23 de Agosto]] [[ro:23 august]] [[ru:23 августа]] [[scn:23 di austu]] [[sco:23 August]] [[simple:August 23]] [[sk:23. august]] [[sl:23. avgust]] [[sq:23 Gusht]] [[sr:23. август]] [[sv:23 augusti]] [[te:ఆగష్టు 23]] [[th:23 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 23]] [[tr:23 Ağustos]] [[tt:23. August]] [[uk:23 серпня]] [[vi:23 tháng 8]] [[war:Agosto 23]] [[zh:8月23日]] 8520 65038 2006-06-24T20:02:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 237inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 238inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 128 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' awousse]] - [[24 d' awousse]] - [[26 d' awousse]] - [[27 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 Augustus]] [[an:25 d'agosto]] [[ar:25 أغسطس]] [[ast:25 d'agostu]] [[be:25 жніўня]] [[bg:25 август]] [[bs:25. august]] [[ca:25 d'agost]] [[ceb:Agosto 25]] [[co:25 d'aostu]] [[cs:25. srpen]] [[csb:25 zélnika]] [[cv:Çурла, 25]] [[cy:25 Awst]] [[da:25. august]] [[de:25. August]] [[el:25 Αυγούστου]] [[en:August 25]] [[eo:25-a de aŭgusto]] [[es:25 de agosto]] [[et:25. august]] [[eu:Abuztuaren 25]] [[fi:25. elokuuta]] [[fo:25. august]] [[fr:25 août]] [[frp:25 oût]] [[fur:25 di Avost]] [[fy:25 augustus]] [[ga:25 Lúnasa]] [[gl:25 de agosto]] [[he:25 באוגוסט]] [[hr:25. kolovoza]] [[hu:Augusztus 25]] [[ia:25 de augusto]] [[id:25 Agustus]] [[ie:25 august]] [[io:25 di agosto]] [[is:25. ágúst]] [[it:25 agosto]] [[ja:8月25日]] [[jv:25 Agustus]] [[ka:25 აგვისტო]] [[ko:8월 25일]] [[ku:25'ê gelawêjê]] [[lb:25. August]] [[li:25 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 25]] [[mk:25 август]] [[ms:25 Ogos]] [[nap:25 'e aùsto]] [[nl:25 augustus]] [[nn:25. august]] [[no:25. august]] [[oc:25 d'agost]] [[pam:Agostu 25]] [[pl:25 sierpnia]] [[pt:25 de Agosto]] [[ro:25 august]] [[ru:25 августа]] [[scn:25 di austu]] [[sco:25 August]] [[simple:August 25]] [[sk:25. august]] [[sl:25. avgust]] [[sq:25 Gusht]] [[sr:25. август]] [[sv:25 augusti]] [[te:ఆగష్టు 25]] [[th:25 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 25]] [[tr:25 Ağustos]] [[tt:25. August]] [[uk:25 серпня]] [[vi:25 tháng 8]] [[war:Agosto 25]] [[zh:8月25日]] 8521 65033 2006-06-24T20:01:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 236inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 237inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 129 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' awousse]] - [[23 d' awousse]] - [[25 d' awousse]] - [[26 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 Augustus]] [[an:24 d'agosto]] [[ar:24 أغسطس]] [[ast:24 d'agostu]] [[be:24 жніўня]] [[bg:24 август]] [[bs:24. august]] [[ca:24 d'agost]] [[ceb:Agosto 24]] [[co:24 d'aostu]] [[cs:24. srpen]] [[csb:24 zélnika]] [[cv:Çурла, 24]] [[cy:24 Awst]] [[da:24. august]] [[de:24. August]] [[el:24 Αυγούστου]] [[en:August 24]] [[eo:24-a de aŭgusto]] [[es:24 de agosto]] [[et:24. august]] [[eu:Abuztuaren 24]] [[fi:24. elokuuta]] [[fo:24. august]] [[fr:24 août]] [[frp:24 oût]] [[fur:24 di Avost]] [[fy:24 augustus]] [[ga:24 Lúnasa]] [[gl:24 de agosto]] [[he:24 באוגוסט]] [[hr:24. kolovoza]] [[hu:Augusztus 24]] [[ia:24 de augusto]] [[id:24 Agustus]] [[ie:24 august]] [[io:24 di agosto]] [[is:24. ágúst]] [[it:24 agosto]] [[ja:8月24日]] [[jv:24 Agustus]] [[ka:24 აგვისტო]] [[ko:8월 24일]] [[ku:24'ê gelawêjê]] [[lb:24. August]] [[li:24 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 24]] [[mk:24 август]] [[ms:24 Ogos]] [[nap:24 'e aùsto]] [[nl:24 augustus]] [[nn:24. august]] [[no:24. august]] [[oc:24 d'agost]] [[pam:Agostu 24]] [[pl:24 sierpnia]] [[pt:24 de Agosto]] [[ro:24 august]] [[ru:24 августа]] [[scn:24 di austu]] [[sco:24 August]] [[simple:August 24]] [[sk:24. august]] [[sl:24. avgust]] [[sq:24 Gusht]] [[sr:24. август]] [[sv:24 augusti]] [[te:ఆగష్టు 24]] [[th:24 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 24]] [[tr:24 Ağustos]] [[tt:24. August]] [[uk:24 серпня]] [[vi:24 tháng 8]] [[war:Agosto 24]] [[zh:8月24日]] 8522 65044 2006-06-24T20:03:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 238inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 239inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 127 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1880]]: [[Guillaume Apollinaire]], powete e francès === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 d' awousse]] - [[25 d' awousse]] - [[27 d' awousse]] - [[28 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 Augustus]] [[an:26 d'agosto]] [[ang:26 Wēodmōnaþ]] [[ar:26 أغسطس]] [[ast:26 d'agostu]] [[be:26 жніўня]] [[bg:26 август]] [[bs:26. august]] [[ca:26 d'agost]] [[ceb:Agosto 26]] [[co:26 d'aostu]] [[cs:26. srpen]] [[csb:26 zélnika]] [[cv:Çурла, 26]] [[cy:26 Awst]] [[da:26. august]] [[de:26. August]] [[el:26 Αυγούστου]] [[en:August 26]] [[eo:26-a de aŭgusto]] [[es:26 de agosto]] [[et:26. august]] [[eu:Abuztuaren 26]] [[fi:26. elokuuta]] [[fo:26. august]] [[fr:26 août]] [[frp:26 oût]] [[fur:26 di Avost]] [[fy:26 augustus]] [[ga:26 Lúnasa]] [[gl:26 de agosto]] [[he:26 באוגוסט]] [[hr:26. kolovoza]] [[hu:Augusztus 26]] [[ia:26 de augusto]] [[id:26 Agustus]] [[ie:26 august]] [[io:26 di agosto]] [[is:26. ágúst]] [[it:26 agosto]] [[ja:8月26日]] [[jv:26 Agustus]] [[ka:26 აგვისტო]] [[ko:8월 26일]] [[ku:26'ê gelawêjê]] [[la:26 Augusti]] [[lb:26. August]] [[li:26 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 26]] [[mk:26 август]] [[ms:26 Ogos]] [[nap:26 'e aùsto]] [[nl:26 augustus]] [[nn:26. august]] [[no:26. august]] [[oc:26 d'agost]] [[pam:Agostu 26]] [[pl:26 sierpnia]] [[pt:26 de Agosto]] [[ro:26 august]] [[ru:26 августа]] [[scn:26 di austu]] [[sco:26 August]] [[se:Borgemánu 26.]] [[simple:August 26]] [[sk:26. august]] [[sl:26. avgust]] [[sq:26 Gusht]] [[sr:26. август]] [[sv:26 augusti]] [[te:ఆగష్టు 26]] [[th:26 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 26]] [[tr:26 Ağustos]] [[tt:26. August]] [[uk:26 серпня]] [[vi:26 tháng 8]] [[war:Agosto 26]] [[zh:8月26日]] 8523 65049 2006-06-24T20:04:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 239inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 240inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 126 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 d' awousse]] - [[26 d' awousse]] - [[28 d' awousse]] - [[29 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 Augustus]] [[an:27 d'agosto]] [[ar:27 أغسطس]] [[ast:27 d'agostu]] [[be:27 жніўня]] [[bg:27 август]] [[bs:27. august]] [[ca:27 d'agost]] [[ceb:Agosto 27]] [[co:27 d'aostu]] [[cs:27. srpen]] [[csb:27 zélnika]] [[cv:Çурла, 27]] [[cy:27 Awst]] [[da:27. august]] [[de:27. August]] [[el:27 Αυγούστου]] [[en:August 27]] [[eo:27-a de aŭgusto]] [[es:27 de agosto]] [[et:27. august]] [[eu:Abuztuaren 27]] [[fi:27. elokuuta]] [[fo:27. august]] [[fr:27 août]] [[frp:27 oût]] [[fur:27 di Avost]] [[fy:27 augustus]] [[ga:27 Lúnasa]] [[gl:27 de agosto]] [[he:27 באוגוסט]] [[hr:27. kolovoza]] [[hu:Augusztus 27]] [[ia:27 de augusto]] [[id:27 Agustus]] [[ie:27 august]] [[io:27 di agosto]] [[is:27. ágúst]] [[it:27 agosto]] [[ja:8月27日]] [[jv:27 Agustus]] [[ka:27 აგვისტო]] [[ko:8월 27일]] [[ku:27'ê gelawêjê]] [[lb:27. August]] [[li:27 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 27]] [[mk:27 август]] [[ms:27 Ogos]] [[nap:27 'e aùsto]] [[nl:27 augustus]] [[nn:27. august]] [[no:27. august]] [[oc:27 d'agost]] [[pam:Agostu 27]] [[pl:27 sierpnia]] [[pt:27 de Agosto]] [[ro:27 august]] [[ru:27 августа]] [[scn:27 di austu]] [[sco:27 August]] [[simple:August 27]] [[sk:27. august]] [[sl:27. avgust]] [[sq:27 Gusht]] [[sr:27. август]] [[sv:27 augusti]] [[te:ఆగష్టు 27]] [[th:27 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 27]] [[tr:27 Ağustos]] [[tt:27. August]] [[uk:27 серпня]] [[vi:27 tháng 8]] [[war:Agosto 27]] [[zh:8月27日]] 8524 65054 2006-06-24T20:05:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 240inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 241inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 125 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[26 d' awousse]] - [[27 d' awousse]] - [[29 d' awousse]] - [[30 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 Augustus]] [[an:28 d'agosto]] [[ar:28 أغسطس]] [[ast:28 d'agostu]] [[be:28 жніўня]] [[bg:28 август]] [[bs:28. august]] [[ca:28 d'agost]] [[ceb:Agosto 28]] [[co:28 d'aostu]] [[cs:28. srpen]] [[csb:28 zélnika]] [[cv:Çурла, 28]] [[cy:28 Awst]] [[da:28. august]] [[de:28. August]] [[el:28 Αυγούστου]] [[en:August 28]] [[eo:28-a de aŭgusto]] [[es:28 de agosto]] [[et:28. august]] [[eu:Abuztuaren 28]] [[fi:28. elokuuta]] [[fo:28. august]] [[fr:28 août]] [[frp:28 oût]] [[fur:28 di Avost]] [[fy:28 augustus]] [[ga:28 Lúnasa]] [[gl:28 de agosto]] [[he:28 באוגוסט]] [[hr:28. kolovoza]] [[hu:Augusztus 28]] [[ia:28 de augusto]] [[id:28 Agustus]] [[ie:28 august]] [[io:28 di agosto]] [[is:28. ágúst]] [[it:28 agosto]] [[ja:8月28日]] [[jv:28 Agustus]] [[ka:28 აგვისტო]] [[ko:8월 28일]] [[ku:28'ê gelawêjê]] [[la:28 Augusti]] [[lb:28. August]] [[li:28 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 28]] [[mk:28 август]] [[ms:28 Ogos]] [[nap:28 'e aùsto]] [[nl:28 augustus]] [[nn:28. august]] [[no:28. august]] [[oc:28 d'agost]] [[pam:Agostu 28]] [[pl:28 sierpnia]] [[pt:28 de Agosto]] [[ro:28 august]] [[ru:28 августа]] [[scn:28 di austu]] [[sco:28 August]] [[simple:August 28]] [[sk:28. august]] [[sl:28. avgust]] [[sq:28 Gusht]] [[sr:28. август]] [[sv:28 augusti]] [[te:ఆగష్టు 28]] [[th:28 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 28]] [[tr:28 Ağustos]] [[tt:28. August]] [[uk:28 серпня]] [[vi:28 tháng 8]] [[war:Agosto 28]] [[zh:8月28日]] 8525 65059 2006-06-24T20:06:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 241inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 242inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 124 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1900]] : [[Charles Geerts]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[27 d' awousse]] - [[28 d' awousse]] - [[30 d' awousse]] - [[31 d' awousse]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 Augustus]] [[an:29 d'agosto]] [[ar:29 أغسطس]] [[ast:29 d'agostu]] [[be:29 жніўня]] [[bg:29 август]] [[bs:29. august]] [[ca:29 d'agost]] [[ceb:Agosto 29]] [[co:29 d'aostu]] [[cs:29. srpen]] [[csb:29 zélnika]] [[cv:Çурла, 29]] [[cy:29 Awst]] [[da:29. august]] [[de:29. August]] [[el:29 Αυγούστου]] [[en:August 29]] [[eo:29-a de aŭgusto]] [[es:29 de agosto]] [[et:29. august]] [[eu:Abuztuaren 29]] [[fi:29. elokuuta]] [[fo:29. august]] [[fr:29 août]] [[frp:29 oût]] [[fur:29 di Avost]] [[fy:29 augustus]] [[ga:29 Lúnasa]] [[gl:29 de agosto]] [[he:29 באוגוסט]] [[hr:29. kolovoza]] [[hu:Augusztus 29]] [[ia:29 de augusto]] [[id:29 Agustus]] [[ie:29 august]] [[io:29 di agosto]] [[is:29. ágúst]] [[it:29 agosto]] [[ja:8月29日]] [[jv:29 Agustus]] [[ka:29 აგვისტო]] [[ko:8월 29일]] [[ku:29'ê gelawêjê]] [[lb:29. August]] [[li:29 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 29]] [[mk:29 август]] [[ms:29 Ogos]] [[nap:29 'e aùsto]] [[nl:29 augustus]] [[nn:29. august]] [[no:29. august]] [[oc:29 d'agost]] [[pam:Agostu 29]] [[pl:29 sierpnia]] [[pt:29 de Agosto]] [[ro:29 august]] [[ru:29 августа]] [[scn:29 di austu]] [[sco:29 August]] [[simple:August 29]] [[sk:29. august]] [[sl:29. avgust]] [[sq:29 Gusht]] [[sr:29. август]] [[sv:29 augusti]] [[te:ఆగష్టు 29]] [[th:29 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 29]] [[tr:29 Ağustos]] [[tt:29. August]] [[uk:29 серпня]] [[vi:29 tháng 8]] [[war:Agosto 29]] [[zh:8月29日]] 8526 65068 2006-06-24T20:07:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 30 d'&nbsp;[[awousse]], c' est li 242inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 243inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 123 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[28 d' awousse]] - [[29 d' awousse]] - [[31 d' awousse]] - [[1î d' setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:30 Augustus]] [[an:30 d'agosto]] [[ar:30 أغسطس]] [[ast:30 d'agostu]] [[be:30 жніўня]] [[bg:30 август]] [[bs:30. august]] [[ca:30 d'agost]] [[ceb:Agosto 30]] [[co:30 d'aostu]] [[cs:30. srpen]] [[csb:30 zélnika]] [[cv:Çурла, 30]] [[cy:30 Awst]] [[da:30. august]] [[de:30. August]] [[el:30 Αυγούστου]] [[en:August 30]] [[eo:30-a de aŭgusto]] [[es:30 de agosto]] [[et:30. august]] [[eu:Abuztuaren 30]] [[fi:30. elokuuta]] [[fo:30. august]] [[fr:30 août]] [[frp:30 oût]] [[fur:30 di Avost]] [[fy:30 augustus]] [[ga:30 Lúnasa]] [[gl:30 de agosto]] [[he:30 באוגוסט]] [[hr:30. kolovoza]] [[hu:Augusztus 30]] [[ia:30 de augusto]] [[id:30 Agustus]] [[ie:30 august]] [[io:30 di agosto]] [[is:30. ágúst]] [[it:30 agosto]] [[ja:8月30日]] [[jv:30 Agustus]] [[ka:30 აგვისტო]] [[ko:8월 30일]] [[ku:30'ê gelawêjê]] [[lb:30. August]] [[li:30 augustus]] [[lt:Rugpjūčio 30]] [[mk:30 август]] [[ms:30 Ogos]] [[nap:30 'e aùsto]] [[nl:30 augustus]] [[nn:30. august]] [[no:30. august]] [[oc:30 d'agost]] [[pam:Agostu 30]] [[pl:30 sierpnia]] [[pt:30 de Agosto]] [[ro:30 august]] [[ru:30 августа]] [[scn:30 di austu]] [[sco:30 August]] [[simple:August 30]] [[sk:30. august]] [[sl:30. avgust]] [[sq:30 Gusht]] [[sr:30. август]] [[sv:30 augusti]] [[te:ఆగష్టు 30]] [[th:30 สิงหาคม]] [[tl:Agosto 30]] [[tr:30 Ağustos]] [[tt:30. August]] [[uk:30 серпня]] [[vi:30 tháng 8]] [[war:Agosto 30]] [[zh:8月30日]] 8527 28176 2004-08-22T09:46:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[16 d' awousse]] 8528 28177 2004-08-22T09:47:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[17 d' awousse]] 8529 28178 2004-08-22T09:50:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[19 d' awousse]] 8530 28179 2004-08-22T09:50:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' awousse]] 8531 28180 2004-08-22T09:50:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[21 d' awousse]] 8532 28181 2004-08-22T09:50:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' awousse]] 8533 28182 2004-08-22T09:51:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[24 d' awousse]] 8534 28183 2004-08-22T09:51:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[25 d' awousse]] 8535 28184 2004-08-22T09:51:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[26 d' awousse]] 8536 28185 2004-08-22T09:51:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[18 d' awousse]] 8537 28186 2004-08-22T09:52:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[29 d' awousse]] 8538 28187 2004-08-22T09:52:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[30 d' awousse]] 8539 28188 2004-08-22T09:53:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[27 d' awousse]] 8540 28189 2004-08-22T09:53:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[28 d' awousse]] 8541 28190 2004-08-22T10:17:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atôtchî]] 8542 28191 2004-08-22T10:20:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8543 28192 2004-08-22T10:21:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8544 28193 2004-08-22T10:21:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8545 28194 2004-08-22T10:21:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8546 28195 2004-08-22T10:21:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8547 28196 2004-08-22T10:21:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8548 28197 2004-08-22T10:21:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atouwer]] 8549 28198 2004-08-22T10:24:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8550 28199 2004-08-22T10:24:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8551 28200 2004-08-22T10:24:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8552 28201 2004-08-22T10:24:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8553 28202 2004-08-22T10:24:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8554 28203 2004-08-22T10:24:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8555 28204 2004-08-22T10:25:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8556 28205 2004-08-22T10:49:41Z Pablo 5 '''Raymon Bertrand''' ([[1907]]-[[1965]]) fourit on [[sicrijheus e walon|sicrijheu e walon]] do payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]]. Il scrijha “l'&nbsp;Ascoxheye” e [[1942]]. 8558 28206 2004-08-22T11:37:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ascoxhî]] 8559 28207 2004-08-22T11:50:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coxhe 2]] 8560 28208 2004-08-22T11:50:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coxhe 1]] 8561 28209 2004-08-22T11:50:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coxhe 1]] 8562 28210 2004-08-22T11:58:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitala]] 8563 28211 2004-08-22T11:59:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitala]] 8564 28212 2004-08-22T12:27:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicoxhî]] 8565 28213 2004-08-23T00:38:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rosti]] 8566 28214 2004-08-23T00:39:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritchamter]] 8567 28215 2004-08-23T00:39:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridjanter]] 8568 28216 2004-08-23T00:40:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritchamter]] 8569 28217 2004-08-23T00:40:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridjanter]] 8572 42883 2005-10-31T10:57:41Z Pablo 5 noveas lingaedjes <small> <!-- relîs sorlon l' ôre alfabetike des nos des lingaedjes (e transliteraedje latén s' il astchait) et nén d' après li côde ISO --> <!-- sorted alphabetically on language name (in latin transliteration if it applies) and not on the ISO code --> [[:af:|Afrikaans]] • [[:als:|Alemannisch]] • [[:am:|አማርኛ (Amharic)]] • [[:an:|Aragonés]] • [[:ar:|العربية (Araby)]] • [[:roa-rup:|Armâneashti]] • [[:as:|অসমীয়া (Asamiya)]] • [[:ast:|Asturianu]] • [[:gn:|Avañe'ẽ]] • [[:az:|Azərbaycanca]] • [[:id:|Bahasa&nbsp;Indonesia]] • [[:ms:|Bahasa&nbsp;Melayu]] • [[:su:|Bahasa&nbsp;Sunda]] • [[:bg:|Български (Balgarski)]] • [[:bn:|বাংলা (bangla)]] • [[:be:|Беларуская (Belaruskaya)]] • [[:bo:|བོད་སྐད]] • [[:bs:|Bosanski]] • [[:br:|Brezhoneg]] • [[:ca:|Català]] • [[:cv:|Чӑваш]] • [[:cs:|Česky]] • [[:co:|Corsu]] • [[:cy:|Cymraeg]] • [[:da:|Dansk]] • [[:de:|Deutsch]] • [[:nv:|Diné&nbsp;bizaad]] • [[:et:|Eesti]] • [[:na:|Ekakairũ&nbsp;Naoero]] • [[:el:|Ελληνικά (Ellinika)]] • [[:en:|English]] • [[:es:|Español]] • [[:eo:|Esperanto]] • [[:eu:|Euskara]] • [[:fa:|فارسی (Farsi)]] • [[:fo:|Føroyskt]] • [[:fr:|Français]] • [[:fy:|Frysk]] • [[:fur:|Furlàn]] • [[:ga:|Gaeilge]] • [[:gv:|Gaelg]] • [[:gd:|Gàidhlig]] • [[:gl:|Galego]] • [[:gu:|ગુજરાતી (Gujarati)]] • [[:ko:|한국어 (Hangukeo)]] • [[:hy:|Հայերեն (Hayeren)]] • [[:hi:|हिन्दी (Hindi)]] • [[:zh-min-nan:|Hō-ló-oē (閩南語)]] • [[:hr:|Hrvatski]] • [[:io:|Ido]] • [[:ia:|Interlingua]] • [[:iu:|ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ]] • [[:os:|Иронау (Ossete)]] • [[:is:|Íslensk]] • [[:it:|Italiano]] • [[:he:|עברית (Ivrit)]] • [[:jv:|Basa Jawa]] • [[:kn:|ಕನ್ನಡ (Kannada)]] • [[:ka:|ქართული (Kartuli)]] • [[:csb:|Kaszëbsczi]] • [[:kk:|Қазақша (Kazakh)]] • [[:kw:|Kernewek]] • [[:km:|ភាសាខ្មែរ (Khmer)]] • [[:ky:|кыргызча (Kirghiz)]] • [[:sw:|Kiswahili]] • [[:ku:|Kurdî]] • [[:la:|Latinum]] • [[:lv:|Latviešu]] • [[:lb:|Lëtzebuergesch]] • [[:lt:|Lietuvių]] • [[:li:|Limburgs]] • [[:jbo:|lojban]] • [[:hu:|Magyar]] • [[:mg:|Malagasy]] • [[:mi:|Māori]] • [[:mk:|Македонски (Makedonski)]] • [[:ml:|മലയാളം (Malayalam)]] • [[:mr:|मराठी (Marathi)]] • [[:mn:|Монгол (Mongol)]] • [[:my:|ဴမန္မာစာ (Myanmasa)]] • [[:nah:|Nahuatl]] • [[:na:|Naoero]] • [[:nl:|Nederlands]] • [[:ne:|नेपाली (Nepali)]] • [[:ja:|日本語 (Nihongo)]] • [[:no:|Norsk (Bokmål)]] • [[:nn:|Nynorsk]] • [[:oc:|Occitan]] • [[:or:|(Oriya)]] • [[:om:|Oromo]] • [[:ps:|پښتو (Pashto)]] • [[:lo:|ພາສາລາວ]] • [[:tl:|Pilipino]] • [[:pa:|ਪੰਜਾਬੀ (Panjabi)]] • [[:nds:|Platdüütsch]] • [[:pl:|Polski]] • [[:pt:|Português]] • <!-- Afar hasn't started yet [[:aa:|Qafar af]] • --> [[:ro:|Română]] • [[:rm:|Rumantsch&nbsp;Grischun]] • [[:qu:|Runa&nbsp;simi]] • [[:ru:|Русский (Russkiy)]] • [[:sa:|संस्कृतं (sanskrit)]] • [[:sc:|Sardu]] • [[:sco:|Scots]] • [[:st:|seSotho]] • [[:sq:|Shqip]] • [[:scn:|Sicilianu]] • [[:simple:|Simple&nbsp;English]] • [[:sk:|Slovenčina]] • [[:sl:|Slovensko]] • [[:sr:|Српски (Srpski)]] • [[:fi:|Suomi]] • [[:sv:|Svenska]] • [[:ta:|தமிழ் (Tamil)]] • [[:tt:|Tatarça]] • [[:te:|తెలుగు (Telugu)]] • [[:th:|ไทย (Thai)]] • [[:vi:|Tiếng&nbsp;Việt]] • [[:tlh:|tlhIngan&nbsp;Hol]] • [[:tg:|Тоҷикӣ (Tojiki)]] • [[:tpi:|Tok&nbsp;Pisin]] • [[:chr:|ᏣᎳᎩ (Tsalagi)]] • [[:tr:|Türkçe]] • [[:tk:|Türkmençe]] • [[:uk:|Українська (Ukrayins'ka)]] • [[:ur:|اردو (Urdu)]] • [[:ug:|ئۇيغۇرچە (Uyghur)]] • [[:vo:|Volapük]] • [[:xh:|(Xhosa)]] • [[:yi:|ייִדיש (Yidish)]] • [[:zh:|中文 (Zhongwen)]] • [[:zu:|(Zulu)]] </small> 8573 28219 2004-10-19T13:32:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fråle</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:fråjhûle|fråjhûle]]. <I>Ça fwait ki, cwand dj' a oyou, li londmwin å matén, ene pitite fråle vwès ki m' arinnéve, dj' a manké d' toumer</I> (ratourné da [[Antoine de Saint-Exupéry]]). On dit eto: [[Motî:greye|greye]]. <span lang=fr>F. frêle, grêle.</span> <B>2.</B> ki n' fwait pont d' [[Motî:ruke|rukes]], tot djåzant d' ene tere. <I>C' est pus åjhey a tcherwer a l' eraire, ca c' est del fråle tere.</I> <I>Si les taessons fougnrént dins l' fråle tere po fé leu terêye, ele ritoumreut dins l' boyea a fwait k' el forèt</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>fragilis</span></I> ([[Motî:fråjhûle|fråjhûle]]). * [[Motî:frûler|frûler]]. * [[Motî:fråjhûle|fråjhûle]]. 8574 28220 2004-10-19T13:41:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fråjhûle</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki s' pôreut [[Motî:sipiyî|spiyî]], distrure åjheymint. <I>Li shofla d' on trompåve vint d' amour pout bouxhî djus les tchesteas trop fråjhûles</I> ([[L. Lagauche]]). <I>On djonne d' olifant, c' est ene pitite fråjhûle biesse</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Nosse måjhone! on toetea! ci n' esteut tolminme k' on bén fråjhûle ratrait</I> ([[Y. Gendarme]]). rl a: [[Motî:cazuwel|cazuwel]]. <span lang=fr>F. fragile.</span> <B>2.</B> (tot djåzant d' ene djournêye) k' on n' sait nén s' i va poleur cotinouwer a-z î lure li solea. <I>C' est on fråjhûle djoû, sabaye si on-z ireut bagnî?</I> <span lang=fr>F. incertain.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fraujûle</FONT>, frauhûle, frâhule, frâdjèle</span>. Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>fragilis</span></I> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fråjhûlisté</B></FONT> [f.n.] difåt di çou k' est fråjhûle. <I>Li coir do guepård est alongou, çou ki lyi dene ene air di fråjhûlisté</I> ([[P. Sarachaga]]). Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:fråle|fråle]] * [[Motî:frûler|frûler]]. 8575 28221 2004-10-19T13:43:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>frûler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> divni [[Motî:flåwe|flåwe]] so ses pates, tot djåzant d' on vea, d' on polin ki crexhe trop rade. <I>C' st des tournés ki frûlèt des aptes come po rire.</I> <span lang=fr>F. se fragiliser.</span> <B>2.</B> aveur sogne di fé ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' frûlèt po rén:</FONT> i n' ont peu d' rén. <span lang=fr>F. ils ne reculent devant rien.</span> Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>fragilis</span></I> ([[Motî:fråjhûle|fråjhûle]]). Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:fråle|fråle]] * [[Motî:fråjhûle|fråjhûle]]. 8576 28222 2004-11-12T15:24:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>greye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> pitit(e) et [[Motî:flåwe|flåwe]]. On dit eto: [[Motî:fråle|fråle]]. <B>2.</B> pitite, k' on n' ôt waire tot cåzant del vwès. <I>Totavå les toets d' nos måjhones I lait goter si ptite greye vwès, Et l' glwere des valureus Lidjwès Si rapinse tchaeke feye ki l' eure soune</I> ([[J. Vrindts]]). <I>Li ptit Djôzef Ketegne breyeut ås oûs avou s' greye vwès</I> ([[R. Joelants]]). <span lang=fr>F. grêle.</span> Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>gracilis</span></I> ([[Motî:fråjhûle|fråjhûle]]). 8577 43807 2005-11-10T15:56:47Z Pablo 5 {{djermon motî|tromper}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tromper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trompant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>trompante</B></FONT> [addj.] ki trompe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trompåve</B></FONT> [addj.] trompant. <I>Li shofla d' on trompåve vint d' amour pout bouxhî djus les tchesteas trop fråjhûles</I> ([[L. Lagauche]]). 8578 28224 2004-08-23T20:49:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[potcha pelrin]] 8579 58607 2006-05-29T03:09:18Z Pablo 5 imådje [[Categoreye:romans e walon|Batreye des cwate vints]] [[Imådje:b4v.jpg|thumb|coviete do live]] '''Li batreye des cwate vints''', c'&nbsp;est on [[roman]] e walon da [[Lucyin Mahin]], parexhou e 2004. Ça a stî l'&nbsp;prumî roman eplaidî e [[rifondaedje do walon|rfondou walon]]. ISBN 2-930347-36-8 == Racourti == Stefane Evrard est [[gaztî]] di s' mestî. I rprind li tchmin do [[Rwanda]] e 1994 po ndaler bouter po rén po-z amonter ene radio ki va sayî di racmoide les [[Houtou]]s et les [[Toutsi]]s après l' [[peupe-sipata do Rwanda e 1994|peupe-sipata di 1994]]. Po dire li vraiy, nosse soçon, divant d' endaler, sait ddja bén k' il est [[sida|seropozitif]]. I ndè va mågré tot, pask' i vout siervi a ene sacwè po les dierinnès anêyes ki lyi dmorèt a viker. Stefane Evrard est eto on [[waloneu]]. Cwand i va dveur rivni el [[Walonreye]], pask' il est trop malåde, i nos scrirè si testamint, et nos dire tot çou k' i s' rafiyive di fé pol [[walon]] rviker, et l' Walonreye resse vigreuse assez. == Les troes tinmes do live == * Li [[Motî:peupe-sipata|peupe-sipata]] do Rwanda. * Li sida. * L' avni del Walonreye et do lingaedje walon. == Plaçaedje dins l' tins et dins li spåce == Li live est daté. Les nos des politikîs rwandès et afrikins k' on ndè djåze dins l' live (Habyarimana, Kagame, Cabila), sont vraiys et les dåtes des etrevéns istorikes sont sovint djusses. Li spoûle kimince e moes d' nôvimbe 1994, e Rwanda. C' est djusse après li peupe-sipata ki s' a passé inte li moes d' avri et li moes d' djulete. Li mwaisse-persounaedje est lavola, come volontaire po ene [[S.N.R.]], po-z enonder ene radio, Radio-Catioucha (Radio-Aronde). C' est on pordjet k' a stî amonté podbon e 1994, dizo ç' no la. Li pordjet a stî metou so pî, come dit dins l' live, po fé l' contråve d' ene ôte radio, ''Radio Mille Collines'', k' aveut-st enondé li spataedje des Toutsis. Li spiker bedje k' a bouté a cisse laide keure la, lomé dins l' live Djôr Rodje-Djoû, a egzisté podbon. I s' loméve Serge Riuggu. Li deujhinme tchaptrê si passe co todi e Rwanda, e 1997. I raconte les etruvéns ki s' ont passé inte 1994 et 1997, copurade e Congo, mins k' estént aloyîs ås Houtous stepés evoye åvå après l' djenocide. Do costé do sida, c' est l' prumî côp k' on djåze del triterapeye. Al fén do tchaptrê, on djåze di l' apiçaedje da Serge Riuggu, ki c' est l' veur, djoû po djoû. Ça s' a passé li 24 di djulete 1997. Li troejhinme tchaptrê est daté do 15 di nôvimbe 1999. Nost ero a rivnou el Walonreye. On saye sor lu on novea médiaedje do sida, a pårti di grefes di miyôle (des sayes k' ont stî fwaites podbon di ces anêyes la). Mins li troejhinme tchaptrê toûne purade åtoû del paskeye d' on novea persounaedje, Kaiy Wåtî, ene pitite adoptêye birmande. Eto, sol tins d' kékes passaedjes, on s' ritrove el Birmaneye, el Taylande, et e Lawosse. E dierin tchaptrê (el Walonreye, li 28 d' awousse 2000), Stefane Evrard cåze di si ovraedje come waloneu. Il esplike k' il a bouté pol rifondaedje do walon avou ene pitite trope di djins, mins ki leu-z ovraedje n' a nén stî prijhî pås ôtes waloneu. C' est des sawès ki s' ont passé podbon inte 1993 et 2000. Pol Walonreye, on djåze eto di totes ene rîlêye d' eterprijhes k' ont stî rprinjhes pa des etrindjirs di ces trevéns la, mins pacô après li date k' on dit (BBL, les fåzes a tchôd d' Cockerill). Pol Rwanda, on dene des vraiys djudjmints do [[tribunå penål pol Rwanda]], d' Arousha, come li ci da Serge Riuggu (12 ans d' gayole). Tant k' ås nos di des viyaedjes et veyes del Walonreye, i sont pacô vraiys (Lidje, Djumet, Couyet, Bastogne). Mins des ôts sont-st edvintés: Banessåt, Vå-so-Såme, El Basse Brå, Cwate-Ponts-dlé-Brå. Teyoricmint, i s' trovèt ene sadju so l' Årdene. == Kitaeyaedje do live == Li live a 116 pådjes. * p. 2: Abondroets, e francès et e walon. * p. 3. Tite, bilingue. * pp. 4 & 5: Ôtes ovraedjes e walon do scrijheu. * p. 7: Dicåçtaedje po Omer Marchal (k' a dné bråmint des idêyes riprinjhes dins l' live) et po l' famile do scrijheu. * p. 8 & 9: Pitit prezintaedje do rfondou walon. * p. 11: Adviertance: come cwè: ** Gn a nou persounaedje ki rshonne a des cis k' ont viké podbon (çou k' est fås). ** Ki li rwaitaedje so les margayes do Rwanda n' est nén neute. C' est ene des avuzions sol bardôxha. Li scrijheu dmande escuze ås cis k' ont ene ôte idêye ladso. * p. 12: Adrovaedje. Ki prezinte li spårdaedje do sida, li djenocide di 1994, et l' sourdant mitolodjike di l' ancyinne dominance des Toutsis (boket ratourné do live ''Afrike, Afrike'' da Omer Marchal). * p. 15-81 Coir do roman. * p. 83: Cloyaedje (çou ki s' passe après l' moirt di l' ero). * p. 85-109: Motî walon-francès. * p. 109-110: Djivêye des mots afrikins. * p. 111-116: Coejhete (e francès). * p. 118: Tåve di ctaeyaedje do live. * Coviete di drî: racourti do live e walon, et prezintaedje do scrijheu e francès. == L' esplikêye do tite == Li batreye des cwate vints, c' est ene rapoitroûle do payis d' [[Djivet]], ramexhnêye pa [[A. Vauchelet]]. Ele a ddja siervou a basti ene novele da [[Jean-François Brackman]], li "Tiene al Brijhe". Cial, les cwate vints rprezintèt cwate des voyes politikes ki les Rwandès polént prinde, sorlon les poûssances di Bijhe et d' Nonne. :"<I>I n' nos leyront nén e påye. Fårè d' tote foice k' on prinde onk di leus modeles. Et gn a nouk ki nos ahåye. C' est come vos cwate vints. Onk apoite li setchresse, èn ôte li sbijhaedje, li troejhinme plouve et froedeure, et l' cwatrinme les grossès aiwes. Gn a nén onk ki våt mî k' l' ôte.</I>" == Les idêyes politikes et filozofikes do scrijheu håynêyes dins l' live. == === Sol diswalpaedje di l' Afrike === Li mwaisse idêye, c' est ki les candjmints apoirtés ås societés afrikinnes ås [[Motî:dislaxhî|dislaxhaedjes]] ont tot disbrôlé l' adjinçmint des peupes d' avårla inte di zels, et k' c' est la les cåzes di tos les bardôxhas k' i gn a dispu 1960, et ki n' sont nén presses di s' djoker. Ca les modeles k' on-z a metou al plaece sont pår diferins des ancyins etcherpintaedjes et rapoirts inte les djins. Dins l' live, c' est l' tuzêye da Djervais Boussoumé, li vî tchîf toutsi. I dismonte tchaeke côp les råjhonmints da Stephane Evrard, ki croet ki tot s' pout arindjî === So l' avni del Walonreye. === Dins l' cwatrinme boket, "mi testamint", li scrijheu tape li hate sol vindaedje des eterprijhes del Walonreye a des nén Walons. Et voleur ki l' uzaedje d' on cmon lingaedje ki n' sereut nén l' francès, mins l' walon refoircireut tote li societé walone, economicmint eto. === So l' avni do lingaedje walon. === L' ero vout ki li voye do rfondaedje soeye li seule ki poye schaper l' walon. :"<I>Tchoezi onk des pårlers d' asteure, soeye-t i li ci d' Nameur, u l' ci d' Lidje, di Tchålerwè, ça n' irè djamåy. Les Walons sont bén trop firs, tchaeke racovissî dins si ptite coine, dirî si ptit clotchî, po s' mete tot d' on côp a rconoxhe onk did zels come valant mî k' els ôtes. </I>" == Djudjmints sol live et si rclame dins les gazetes. == === Djudjmints di des lijheus. === * Dj' a ataké al lére a 3 eures å matén, et dji n' m' a seu djoker. On-z aprind ene contrumasse di cayets. Mi, dji n' a måy sitî e l' Afrike. Dj' a voyaedjî tot lijhant do walon. Ké plaijhi ! (Pierre Otjacques). * Li boket " dji rashonne " divins l' tchaptrê " Mi testamint " , c' est ene pîce d' antolodjeye. * Clapante idêye d' aveur metou ene miete di croejhete al fén do live ([[Chantal Denis]]). === Riclame dins les gazetes. === [[Imådje:b4v_boket_gazete.jpg|300px|right|]] * Li live a stî anoncî dins [[Walo plus gazete]] l° 19, pu prezinté dins l' l° d' après. Prezinté eto dins [[Coutcouloudjoû]], [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]]. * Si rexhowe a stî anoncêye dins ''[[S.L.L.W.|Wallonnes]]''. * Prezinté avou on responda do scrijheu, da Philippe Carrozza, divins [[gazete|"L'Avenir du Luxembourg"]] do 30 di måss 2004. * Prezinté dins li [[pitite gazete|ptite gazete]] ''La réclame ardennaise''. == Saetchaedje et vindince == Li live a stî saetchî a 400 egzimplaires. Li live est vindou pa l'eplaideu, direk dins les livreyes. Li cwårt des egzimplaires est vindou pal voye des gazetes e walon, et les fôres ås lives e walon ki li scrijheu î va. Ça a stî onk des prumîs lives e walon a esse vindou pa on sistinme di paymint éndjolike. == Les ôtes romans scrîts e rfondou walon == Li prumî roman scrît e rfondou walon fourit [[So l' Anuti]] da [[Lorint Hendschel]]. Gn a on deujhinme roman e rfondou da Lucyin Mahin ki parexhe so les fyis e foyton dispu setimbe 2004, et ki s'&nbsp;lome [[Vera]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/lv/b4v.html Ôte prezintaedje do live]. * [http://www.weyrich-edition.be/fr/catalogue/detail.php?L_ID=37 Prezintaedje sol waibe di l' eplaideu]. 8581 28227 2004-08-24T19:27:20Z Lucyin 16 ripoirtaedje so "Batreye des cwate vints" dins ''L'Avenir du Luxembourg'' ripoirtaedje so "Batreye des cwate vints" dins ''L'Avenir du Luxembourg'' 8582 28228 2004-08-25T00:53:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>låvå</B></FONT> [adv.] [[Motî:laddé|laddé]], [[Motî:vola|vola]]. <I>Låvå sol soû, plinne di farene, Come ene andje esconte do solea Li djonne mônresse waite sol pazea Ene ombrire d'&nbsp;aiyes</I> (G. Smal). <span lang=fr>F. là-bas.</span> 8583 41578 2005-10-15T18:26:44Z Lucyin 16 +melones <FONT COLOR="#ff0000"><B>meler</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:maxhî|maxhî]]. rl a: [[Motî:kimeler|kimeler]], [[Motî:diskemeler|diskimeler]]. rl a: [[Motî:mele-tot|mele-tot]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li diale s'&nbsp;è mele:</FONT> dijhêye cwand ttafwait va drole. <B>2.</B> djaeni, tot djåzant des dinrêyes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>melkin</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;cinsî, di mônî) acmaxhaedje di [[Motî:rigon|rgon]] et d'&nbsp;[[Motî:frumint|frumint]], semés et batous eshonne po fé del farene. rl a: [[Motî:mesteure|mesteure]], [[Motî:mwetiåve|mwetiåve]], [[Motî:mastele|mastele]]. <span lang=fr>F. méteil.</span> <B>2.</B> acmaxhaedje di totes sôres di dinrêyes (sovint do [[Motî:oidje|oidje]] et d'&nbsp;l'&nbsp;[[Motî:avoenne|avoenne]]) semés et fåtchîs eshonne po rafôrer les biesses. rl a: melea, [[Motî:trimouye 2|trimouye 2]]. <span lang=fr>F. mélange fourrager.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje, mot d'&nbsp;waloneu) walon acmaxhî sins trop di rîles. <I>On-z a lomé melkin (J. Lahaye, 1999) des scrijhaedjes ki n'&nbsp;sont nén pår d'&nbsp;ene coine do payis, pask'&nbsp;i gn a des mots di ds ôtès coines, mins k'&nbsp;î sont cwand minme bén raloyîs</I> (L. Mahin). <I>Å pus k'&nbsp;dji sayive di disfinde on rfondaedje a môde di melkin, å pus k'&nbsp;dji m'&nbsp;rindeu conte ki ça n'&nbsp;tineut nén</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. mélange dialectal.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>melkin</B>, mulkè</span>. Etimolodjeye: viebe meler, raptitixhante cawete -kin (pitit maxhî). Coinrece Payis d' Vervî et Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>melea</B></FONT> [o.n.] melkin. <I>Il alént fåtchî do melea po rafôrer les tchfås</I> (J. Copens). Disfondowes: <span lang=wa-feller>mèlia, mèlê</span>. Etimolodjeye: viebe meler, raptitixhante cawete -ea (pitit maxhî). Coinrece Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>melon 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ecramiaedje|ecramiaedje]] (di linne, di fyis). <I>Dj' a on melon e m' linne a tricoter.</I> (ramexhné pa Wisimus). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>melones</B></FONT> [f.n.t.pl.] fôraedje fwait d' on melkin di swele, avoenne, des veces, des feves ou des [[Motî:fåvete|fåvetes]], k' on seméve dinltins po dner vete åzès biesses å bontins. Omonime: * [[Motî:melon 1|melon]] (o.n.; sôre di frût) Mot d' aplacaedje: * [[Motî:mele-tot|mele-tot]] 8585 28231 2004-08-25T01:08:14Z Pablo 5 Motî:melea displaecî viè Motî:meler #REDIRECT [[Motî:meler]] 8586 28232 2004-08-25T01:12:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:meler]] 8587 28233 2004-08-25T01:24:31Z Pablo 5 on mônî divant li ptit molén a oidje (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} on mônî divant li ptit molén a oidje (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 8588 35552 2005-07-20T00:44:34Z Pablo 5 [[Imådje:mooni.jpg|framed|on mônî divant li ptit molén a oidje <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>mônî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mônresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> mwaisse d'&nbsp;on [[Motî:molén|molén]] ås grins. <span lang=fr>F. meunier, -ère.</span> <I>Nos avans stî moenner nosse blé å mônî.</I> <I>Mônî, dwarmoz&nbsp;? gn a l'&nbsp;molén, vosse molén ki toûne trop roed</I> (tchanson d'&nbsp;efant). <I>Cwate mônîs si pårtaedjént l'&nbsp;cliyintele a Witri: les deus mônîs d'&nbsp;Vlaiveye, el grand et l'&nbsp;pitit, li mônî d'&nbsp;å Tchinne et l'&nbsp;ci d'&nbsp;Djalifè</I> (V. Enclin). <I>Mônî, dj'&nbsp;inméve bén; mins ci n'&nbsp;esteut nén si haitî k'&nbsp;ça, paret; c'&nbsp;est les brontches, don, ki sofrixhèt</I> (ramexhné pa J. Adam). <I>Låvå sol soû, plinne di farene, Come ene andje esconte do solea Li djonne mônresse waite sol pazea Ene ombrire d'&nbsp;aiyes</I> (G. Smal). <I>Et l'&nbsp;mônî do Grand Bî ki rmeteut dipus d'&nbsp;grus ki d'&nbsp;farene, dji l'&nbsp;leye po cfessî l'&nbsp;semdi: a lu tot seu, i lyi fårè bén l'&nbsp;matinêye</I> (A. Daudet, rat. pa L. Baijot). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherete di mônî:</FONT> tcherete des mônîs k'&nbsp;alént cweri et remoenner les mônêyes ås djins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse blanc come on mônî:</FONT> aveur des blancs tchveas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a tchai el farene ey i s'&nbsp;croet mônî:</FONT> i vént fok di cmincî a-z aprinde on mestî, et i vs è vout ddja rmostrer. <span lang=fr>F. prétentieux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;neyî l'&nbsp;mônî:</FONT> mete ditrop d'&nbsp;aiwe dins l'&nbsp;farene cwand k'&nbsp;on fwait do pwin. rl a: mete [[Motî:Sint Pire|Sint Pire°]], Sinte Mareye el [[Motî:mwaiye|mwaiye°]]. <B>2.</B> (pa stindaedje) onk ki [[Motî:frawtiner|frawtene]] so l'&nbsp;ovraedje, les martchandijhes, come les mônîs (ki n'&nbsp;rindént nén tote li farene des mônêyes), et k'&nbsp;a don bråmint des petchîs a cfessî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li djoû des mônîs</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">Påke des mônîs:</FONT> [[Motî:Clôse Påke|Clôse° Påke]] (dierin djoû k'&nbsp;ont pout fé ses påkes, ca les mônîs avént l'&nbsp;no di ratinde el dierinne broke po s'&nbsp;aler cfessî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ses [[Motî:påkes|påkes°]] avou les mônîs.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;D'&nbsp;eveke, i s'&nbsp;a fwait mônî:</FONT> c'&nbsp;esteut on sint, et ça a divnou on hapeu. <B>3.</B> grumiote di farene dimorêye dins l'&nbsp;pwin. <span lang=fr>F. grumeau.</span> <B>4.</B> no metou a totès sôres di blantchåtès biesses: <I>a)</I> li [[Motî:tchivene|tchvene]] (blanc so s'&nbsp;tiesse et so s'&nbsp;cawe). <span lang=fr>F. chevesne.</span> <I>b)</I> ene sôre di påwion d'&nbsp;nute a blankès aiyes. <I>c)</I> li måye di [[Motî:baloujhe|baloujhe]] avou des blantchåtès aiyretes. <span lang=fr>F. hanneton.</span> <I>d)</I> li [[Motî:fonnet|fonnet]] (<I><span lang=la>Vespa crabo</span></I>). <span lang=fr>F. frelon.</span> <I>e)</I> li [[Motî:djaene hosse-cou|djaene hosse-cou]] (<I><span lang=la>Motacilla flava</span></I>). <I>f)</I> ene blanke sôre di pû (<I><span lang=la>Pediculus vestimenti</span></I>). <I>g)</I> ene sôre di blanke caracole (<I><span lang=la>Helix aspersa</span></I>). <I>h)</I> ene sôre di gris live. <B>5.</B> no metou a des biesses ki vikèt dins l'&nbsp;farene come li molon d'&nbsp;farene (<I><span lang=la>Tenebrio molitor</span></I>). Disfondowes: <span lang=wa-feller>mônî, moûnî, mounî, mon.nî, monî, <FONT COLOR="#800080"><B>mô<SUP>n</SUP>nî</B></FONT>, mongnî, mon.nén; moûn'resse, mon.n'resse, <FONT COLOR="#800080"><B>mô<SUP>n</SUP>nresse</B></FONT>, mônîre</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"molinarius"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mônêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;on moenne å molén, u k'&nbsp;on ndè ramoenne. <span lang=fr>F. mouture.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mônreye</B></FONT> [f.n.] cwårtî d'&nbsp;l'&nbsp;economeye a vey avou l'&nbsp;molaedje des dinrêyes. <span lang=fr>F. meunerie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mônrece</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;a a vey avou l'&nbsp;mônreye. <span lang=fr>F. meunier.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;coujhnî) cûte avou del farene dissu, tot djåzant d'&nbsp;trûte, di sole, evnd. <I>Vos m'&nbsp;sievroz ene trûte mônrece, s'&nbsp;i vs plait.</I> <span lang=fr>F. meunière.</span> 8589 28235 2004-08-25T01:35:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mônî]] 8590 28236 2004-08-25T01:35:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mônî]] 8591 28237 2004-08-25T01:35:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mônî]] 8592 28238 2004-08-25T01:35:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mônî]] 8593 28239 2004-08-25T01:53:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hamtea</B></FONT> [o.n.] etroclaedje di sacwantès måjhones, lon erî d'&nbsp;on viyaedje. <I>Mi mononke et m'&nbsp;matante m'&nbsp;ont consyî d'&nbsp;aler cachî après d'&nbsp;l'&nbsp;ovraedje lon erî do hamtea</I> (L. Hendschel). rl a: [[Motî:Hamtea|Hamtea]], [[Motî:hamea|hamea]]. <span lang=fr>F. hameau.</span> Disfondowes: <B>ham'tê</B>, ham'tia, am'tia. Coinrece Grand Payis d'&nbsp;Lidje, Bijhe Lussimbork, Ess do Roman Payis. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=de>haimithi</span> (minme sinse); cawete -ea. 8594 28240 2004-08-25T01:55:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hamea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:hamtea|hamtea]]. Disfondowe: <B>amia</B>, hamia, amô. Coinrece walon do Mitan et do Coûtchant, et d'&nbsp;Måmdey. Etimolodjeye: vî lussimboudjwès <span lang=de>"haim"</span> (måjhon), cawete -ea. 8595 28241 2004-08-25T01:55:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hame]] 8596 28242 2004-08-25T01:59:14Z Pablo 5 * [[Motî:tchame 1|tchame]] (d'&nbsp;ene rowe) * [[Motî:tchame 2|tchame]] (enondeu d'&nbsp;soce, comike) * [[Motî:tchame 3|al tchame]] (sins k'&nbsp;on n'&nbsp;s'&nbsp;î atinde) * [[Motî:tchame 4|tchame]] (djeu d'&nbsp;efants) 8597 28243 2004-08-25T02:03:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchame 1]] 8598 28244 2004-08-25T02:04:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchame 1]] 8599 28245 2004-08-25T02:04:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchame 1]] 8600 28246 2004-08-25T02:04:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchame 1]] 8601 28247 2004-08-25T02:04:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchame 4]] 8602 28248 2004-08-25T02:05:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchamter]] 8603 28249 2004-08-25T02:27:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawiea]] (disfondowe) 8605 28250 2004-08-25T02:28:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawiea]] 8606 59441 2006-06-06T13:44:55Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-tminme +t'-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>dire vos</B></FONT> [vierbire] atôtchî les djins k'&nbsp;on n'&nbsp;conoxhe nén avou les codjowaedjes polis (çou k'&nbsp;est li pus normå e walon). <I>Avou les vijhéns, faleut dire vos</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <I>Nozôtes, inte sours, on s'&nbsp;dit vos, mins gn a des côps k'&nbsp;on s'&nbsp;dit "t'-minme", on côp d'&nbsp;astcheyance</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). On dit eto: [[Motî:vovweyî|vovweyî]]. rl a: [[Motî:atouwer|atouwer]], [[Motî:tutweyî|tutweyî]]. <span lang=fr>F. vouvoyer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijhaedje di vos</B></FONT> [sustantivire] [[Motî:vovweyaedje|vovweyaedje]]. <span lang=fr>F. vouvoyement.</span> ---- [[atouwance|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;atouwance et l'&nbsp;dijhaedje di vos e walon]]. 8607 28252 2005-03-26T22:50:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Élessene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, eto lomé e walon Nérlisseme, e flamind <span lang=nl>Neerheylissem</span>, divnou intité (ribatijheye e F. <span lang=fr>Hélécine</span>). <I>Nos n' prindans nén di nos airs di deus airs A Élessene, Incoû eyet Ô-l'-Pitit, Po vos fé sayî li vete tripe si rlomêye</I> ([[W. Dunker]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> Élèssëne</FONT>, Îlèssëne</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Helecines (1011), Helechines (1135), Heylichshain (1135), Helechsem (1131).</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=nl>Hailiga</span> (pitit no ki vout dire "sint ome") + <span lang=nl>heim</span> (måjhon), tot timpe latinijhî, adonpwis, ritîxhonijhî, pu co rwalonijhî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Élessinea</B></FONT> so plaece <FONT COLOR="#ff0000">Élessinia</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, eto lomé e walon Opelisseme, e F. <span lang=fr>Opheylissem</span>, rebané avou Élessene; Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Élessinia</FONT>, Élessigna</span> Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Helicines (1011), Heylichshain (1135), Heliciniences superior (1154), Helencinal (1280).</span>. Etimolodjeye: bodje "Élessene°", [[cawete -ea]] (pitit Élessene); rl a: [[Motî:Lîsmea|Lîsmea]]. ---- * [[Élessene|Dipus d' racsegnes sol novele comene d' Élessene]] * [[Élessene (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Élessene]] * [[Élessinea|Dipus d' racsegnes Élessinea]] 8608 28253 2004-09-03T23:34:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Meneket Pisse</B></FONT> [n.dj.] pitit tchot d'&nbsp;Brussele k'&nbsp;ala pixhî so ene witche ki dveut fé potchî les meurs del veye. Si monumint est l'&nbsp;essegne des Brusselwès. <I>Djan d'&nbsp;Nivele ala-st a Brussele et tcheya so Meneket Pisse</I> ([[Michel Renard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Mènèket Pis'</FONT>, Manikèn' Pis'</span> ---- [[Meneket Pisse|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol Meneket Pisse]] 8609 28254 2004-08-25T11:46:40Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nérlisseme</B></FONT> [n.pl.] [[Motî:Élessene|Élessene]]. 8610 28255 2004-08-25T11:50:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Opelisseme</B></FONT> [n.pl.] [[Motî:Élessene|Élessinea]]. 8611 28256 2004-09-03T23:33:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vovweyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:dire vos|dire vos]]. <I>Dj'&nbsp;a todi vovweyî mes parints.</I> <I>A Bastogne, on n'&nbsp;si vovweye nén inte camaerådes</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. vouvoyer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vovwèyî</FONT>, vouvwayer</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>vouvoyer</span>, 1950. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vovweyaedje</B></FONT> dijhaedje di vos. <span lang=fr>F. vouvoyement.</span> ---- [[atouwance|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;atouwance et l'&nbsp;vovweyaedje e walon]]. 8612 51324 2006-03-12T14:25:33Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Elessene}} '''Élessene''' (e F. ''Hélécine'') c' est ene [[rebanêye comene]] el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Hélécine_Brabant-Wallon_Belgium_Map.png|thumb|Eplaeçmint Élessene]] * Dimorants: 2.963 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 16,62 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 178,24 djins/km² * Ban d' Élessene: ** [[Élessene (viyaedje)]] ** [[Élessinea]] ** [[Lîsmea]] {{ProvinceBW|Elessene}} [[en:Hélécine]] [[eo:Hélécine]] [[fr:Hélécine]] [[nl:Hélécine]] [[no:Hélécine]] 8613 52952 2006-03-25T00:50:39Z Pablo 5 /* Lingaedje des djins d' Élessene */ [[Imådje:elessene_abeye_divant.jpg|thumb|Li dvant d' l' abeye d' Élessene]] '''Élessene''' (so plaece: on prononce ''Élèssëne'' u ''Îlèssëne''; on dit eto: '''Nérlisseme'''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e flamind et et francès ''Neerheylissem'', [[Élessene|divnou intité]]. * Limero del posse: '''1357''' (vî limero '''5918''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;20''' * Sipotaedje des djins: ** les '''Sots''', d' on djeu d' mot. C' est l' prumî viyaedje, cwand on vént do Roman payis, la k'&nbsp;on dit ''djë so'' estô di ''djë; së'' po dire "dji so" ** les '''Sintanîs''' (del pårotche Sinte-Ane). == [[Toponimeye]] == === Hamteas === * [[Motî:Li Devôr|Li Devôr]], e flamind: ''Ardevoort'' * li [[Motî:Bracåte|Bracåte]], e flamind: ''Bree-Kouter'' * Zépe, e flamind ''Zijp''. === Nos di des plaeces d' Élessene === Crimont, Tchapeavå (so plaece ''Tchapiavâ''), l'&nbsp; Éribåne (so plaece: ''l'&nbsp; Ériban.ne'', e flamind ''Heerbaan''), ene plaece ki fwait [[Motî:abanijhe|abanijhe]] avou les viyaedjes flaminds. == Lingaedje des djins d' Élessene == On-z î a djåzé flamind disk' a pô près 1700, pu walon, dizo l' poûssance do moustî des Premontrés, zels-minmes des Walons dispu 1557. Li Devôr a dmoré flamind disk' a 1800. == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: [[Robert Vanorle]]. 8614 28259 2005-03-20T15:42:07Z Pablo 5 [[Imådje:elessinea.jpg|framed|Li pair do dominne provinciå d' Élessinea]] '''Élessinea''' (on dit eto: '''Opelisseme''', et so plaece, on prononce ''Élèssëgna''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Élessene]]. * Limero del posse: '''1357''' (vî limero '''5919''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;19''' == Toponimeye == === Hamtea === * [[Motî:hamtea|Hamtea]] (so plaece: ''am'tia''). 8615 28260 2004-08-25T15:57:27Z Lucyin 16 Pair do tchestea d' Élicinea (poitrait da Mårtene Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Pair do tchestea d' Élicinea (poitrait da Mårtene Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 8616 35796 2005-07-23T09:51:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ixh-låte</B></FONT> [o.n.] son tipike do flamind, di l'&nbsp;almand et do walon del Hôte-Årdene, sicrît "hy" e scrijhaedje Feller, et "&#967;" e l'&nbsp;Alfabet Fonetike Eternacionå (API). Li prononçaedje ixh-låté a a vey avou des mots ki s' sicrijhèt avou "xh", "jh" eyet "sch". <I>Riwaitîz, vos, Pablo, Stefane et ls ôtes si l'&nbsp;fonte di l'&nbsp;ixh-laut e l'&nbsp;API est bén çou ki dj'&nbsp;mete e motî d'&nbsp;djanvî</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:axh-låte|axh-låte]]. Plurial: des ixh-låtes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ihy-laute</FONT>, ich-lôt', ihy-lawt', ih-lôt'</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;almand <span lang=de>"ich-laut"</span> (sounant come dins <span lang=de>"ich"</span>), 2003. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ixh-låté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ixh-låtêye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] prononcî (eye) avou on son ixh-låte. <I>Vocial sacwants mots ixh-låtés.</I> <B>II.</B> [adv.] d’ ene manire k’ on-z ôt on son ixh-låte. <I>C’ esteut so ci stindêye la k' on prononcive ixh-låté.</I> ---- * [[ixh-låte|Dipus d' racsegnes so l' ixh-låte]] 8618 56848 2006-05-14T23:24:55Z Pablo 5 /* Sistinme d' ortografeye do motî da Villers */ coridj.: luminme -> lu-minme '''Villers, Augustin''' a skepyî e 1748 et a morou, tot djonne, d' èn accidint di tchvå e 1794 (e plin mitan des [[Revintreyes]]). Il a scrît li prumî diccionaire do walon d' [[Måmdey]]: [[Motî da Villers|''Dictionnaire wallon-françois'']], k' a parexhou e 1793. Di s' mestî, i fourit politikî et conseyî dizo les deus dierins Princes-abés d' Måmdey. Il aveut studyî l' droet a Lovén. Si diccionaire fourit replaidî, dizo scrijhaedje Feller, pa [[Jean Lechanteur]] e 1999. == Sistinme d' ortografeye do motî da Villers == Villers si sieve d' ene [[ortografeye do walon|ortografeye]] k' il a lu-minme edvinté po noter l' lingaedje k' il oyeut djåzer a Måmdey. Villers eploye li scrijha xh, po noter li son do Levant walon, ki serè tot bounmint scrît H e sistinme Feller. Mins, sol Principåté di Ståvleu-Måmdey, ci son la pout aveur troes prononçaedjes diferins: H, [[Motî:ixh-låte|ixh-låte]], et [[Motî:axh-låte|axh-låte]]. [[Joseph Bastin]] vout ki li scrijhaedje xh soeye on [[betchfessî scrijha]], po-z aconter ces troes prononçaedjes la. Jean Lechanteur a les pinses ki neni, ki Villers n' a volou scrire kel son H. [[Categoreye:ricwereus sol walon|Villers, Augustin]] 8619 62996 2006-06-22T23:48:15Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) <FONT COLOR="#ff0000"><B>troes</B></FONT> <B>I.</B> [nombe addj.] <B>1.</B> nombe 3. <I>Elle a troes ans; nos esténs nos troes; dj'&nbsp;end a troes; troes d'&nbsp;mes sours.</I> <I>Cwand k'&nbsp;troes canîs vont-st ås tchamps, gn a l'&nbsp;prumî ki passe padvant</I> (tchanson d'&nbsp;efant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n'&nbsp;sait ddja conter disk'&nbsp;a troes;:</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on direut k'&nbsp;i n'&nbsp;sepaxhe dedja troes conter:</FONT> il est biesse. On dit eto: i n'&nbsp;sait ni A ni B. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les troes cwårts do tins:</FONT>. sovint. <I>I ploût les troes cwårts do tins.</I> <span lang=fr>F. la plupart du temps.</span> <B>2.</B> sacwants. <I>Dji pelrans troes crompires; il a toumé troes gotes</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;troes, cwate:</FONT> sacwants, waire di. <I>I gn aveut troes cwate djins a l'&nbsp;etermint.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn aveut deus pelés et troes tondous:</FONT> Gn aveut waire di djins. <B>II.</B> [o.n.] nombe 3. <I>Dj'&nbsp;estans l'&nbsp;troes d'&nbsp;awousse; martchî pa troes; li troes d'&nbsp;make, li troes d'&nbsp;cour.</I> <span lang=fr>F. trois.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Wice k'&nbsp;i gn a po deus, i gn a po troes:</FONT> dijheye po priyî a magnî onk k'&nbsp;arive al [[Motî:tchame 3|tchame]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trwès</FONT>, treus, treus' (al fén del fråze), trwès, twès, trûs, twos, twas' (al fén del fråze), trwâs, trwas, twas</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troejhinme</B></FONT> [limerotant addj. &amp; o.f.n.] ôre ki corespond å limero 3. <I>Gn aveut troes tribus: li prumire, i travayént l'&nbsp;cur; li deujhinme, i fjhént bråmint del dinantreye; et l'&nbsp;troejhinme, i n'&nbsp;viként ki d'&nbsp;rapenes</I> ([[Yves Gourdin]]). <I>C'&nbsp;esteut do tins k'&nbsp;gn aveut co des compårtumints d'&nbsp;troejhinme classe.</I> <span lang=fr>F. troisième.</span> rl a: [[Motî:tîce|tîce]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est å troejhinme côp k'&nbsp;on voet les mwaisses:</FONT> dijheye cwand on saye di fé åk, k'&nbsp;on-z a sayî deus côps al vude, divant di rsayî l'&nbsp;troejhinme côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;troejhinme comunion:</FONT> (el rilidjon catolike, dinltins) ricminçaedje del comunion solanele l'&nbsp;anêye d'&nbsp;après dins les minmes mousmints u djusse avou l'&nbsp;vwele po les påcresses k'&nbsp;on pår crexhou. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trwèjin.me</FONT>, treuzin.me, treuzîme, trwèzième, twèzin.me, twèzième, trûzin.me, trûzême, twozième, twazime, trwâjime, trwazime</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troejhinmmint</B></FONT> [adv.] divant d'&nbsp;dire ene sacwè ki vént al troejhinme plaece d'&nbsp;ene djivêye. <span lang=fr>F. troisièmement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">troejin.m'mint</FONT>, treuzin.m'mint, trwajim'mint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troejhinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> a pô près troes. <I>I fårè co ene troejhinne di djoûs po fé do bon four</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>Portant après ene troejhinne di toûs, Vera s'&nbsp;aveut-st adû å tournaedje del grande rowe</I> ([[L. Mahin]]). <I>On hape, al boune, ene troejhinne di moes d'&nbsp;prijhon</I> ([[L. Mahin]]). <I>On-z a co rdrovou les cofes, djusse d'&nbsp;on costé, ç'&nbsp;côp cial, ene troejhinne d'&nbsp;eures après</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. environ trois, quelque chose comme trois, deus ou trois.</span> <B>2.</B> troes djins. <I>Gn aveut ene troejhinne di mwaisses sôdårds dirî l'&nbsp;coronel.</I> <I>Di ç'&nbsp;tins la Rome esteut moennêye pa ene troejhinne.</I> <span lang=fr>F. trio, triumvirat.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;troejhinne d'&nbsp;årbites, di referés:</FONT> å fotbale, li mwaisse referé, et les deus [[Motî:linesmane|linesmanes]]. <span lang=fr>F. trio d'arbitres.</span> <B>3.</B> (cwårdjeu) troes cåtes les minmes e s'&nbsp;djeu. <I>Dj'&nbsp;aveu ene troejhinne di hasses.</I> <span lang=fr>F. tierce.</span> ---- Mot d'&nbsp;aplacaedje: * [[Motî:troes-moes|troes-moes, troes-moetî]] ---- * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so les chifes e walon]] 8620 28264 2005-04-05T11:51:18Z Pablo 5 Les '''chifes e scrijhaedje walon''' sont les [[chife|chifes arabes]]. On eploye cobén les chifes romins dins l' limerotaedje des siekes (XXinme sieke), et des rwès (Yopôl II). On les voet eto sol cadran di sacwants ôrlodjes ås grefes. == Sicrijhaedje des chifes e totès letes. == * Piceure po ls intrer dins li splitchant motî: <FONT COLOR="#ff0000"><B>x-</B></FONT> riprezinte li chife. ** <FONT COLOR="#ff0000"><B>x-</B></FONT> [nombe addj. & o.n.] nombe <FONT COLOR="#ff0000"><B>x</B></FONT> . ** | <FONT COLOR="#ff0000"><B>x-inme</B></FONT> [limerotant addj. & o.f.n.] :'''1.''' ôre ki corespond å limero <FONT COLOR="#ff0000"><B>x-in.me</B></FONT>, x2-îme, x3-ime, x4-ième</span>. :'''2.''' boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e <FONT COLOR="#ff0000"><B>x</B></FONT>. :Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">x-in.me</FONT>, x'-îme, x''-ime, x'''-ième</span>. ** | <FONT COLOR="#ff0000"><B>x-inmmint</B></FONT> x-inmmint [adv.] divant d' dire ene sacwè ki vént al x-inme plaece d' ene djivêye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT>, </span> :Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">x-in.m'mint</FONT>, x2-îm'mint, x3-im'mint, x3'-im'mèt, x4-ièm.mint</span>. ** | <FONT COLOR="#ff0000"><B>x-inne</B></FONT> [f.n.] a pô près x-. * Candjmint d' bodje et d' djinre: ** '''onk''' => ene; prumî (prumirmint) *** vint-ey-onk => vint-ey-ininme ** '''deus''' => deujh- (deujhinme, deujhinmmint) ** '''troes''' => troejh- (troejhinme, troejhinmmint, troejhinne) ** '''cwate''' => cwatr- (cwatrinme, cwatrinmmint, cwatrinne) ** Dins li scrijhaedje e [[rfondou]], '''shijh''', '''nouv''' et '''dijh''' ni candjèt '''nén''' d' bodje divant les nos (årvier di çou ki s' passe dins l' prononçaedje): :La shijh ans / Dji l' a dit trinte-shijh côps ([[disfondowe]]s: ''la chî-z ans, la sî<B>h</B> ans, la chîj ans; trinte-sî côps, trinte-chî côps, trante-chîj côps''). Nouv djins, nouv omes, dijh-nouvinme. :MINS: "dijh" candje po fé '''di-set'''. * e l' esplicant motî: [[Motî:onk|1]], [[Motî:deus|2]], [[Motî:troes|3]], [[Motî:cwate|4]], [[Motî:cénk|5]], [[Motî:shijh|6]], [[Motî:set|7]], [[Motî:ût|8]], [[Motî:nouv|9]], [[Motî:dijh|10]], [[Motî:onze|11]], [[Motî:doze|12]], [[Motî:traze|13]], [[Motî:catoize|14]], [[Motî:cwénze|15]], [[Motî:saze|16]], [[Motî:di-set|17]], [[Motî:dijh-ût|18]], [[Motî:dijh-nouv|19]], [[Motî:vint (nombe)|20]], [[Motî:vint-ey-onk|21]], [[Motî:trinte|30]], [[Motî:trinte-ey-onk|31]], [[Motî:cwarante|40]], [[Motî:céncwante|50]], [[Motî:swessante|60]], [[Motî:septante|70]], [[Motî:ûtante|80]], [[Motî:nonante|90]], [[Motî:cint|100]], [[Motî:meye|1.000]], [[Motî:miyon|1.000.000]], [[Motî:miyård|1.000.000.000]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] 8621 55137 2006-04-27T22:51:29Z 81.240.17.97 on '''chife''', c' est on sene eployî po rprezinter les nombes, les limeros. On l' pout eto scrire [[chife e walon|e totès letes e walon]]. Li mot [[Motî:chife|chife]] a moussî dins des ratourneures e walon. == sôre di chifes == === Chifes pol sicrijhaedje des nombes e båze 10 === 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 eyet 9. === Chifes e båze 2 (nombes binaires) === 0 eyet 1. === Chifes e båze 16 === chifes et letes do sistinme egzadecimå, foirt eployî dins les copiutreces: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E eyet F. === Chifes romins === chifes eployîs do tins des Romins po scrire les nombes, et ki c' est des grandès letes. Gn a I, V, X, L, C, D eyet M, k' ont les valixhances di 1, 5, 10, 50, 100, 500 eyet 1000. Les letes, aboctêyes avou ene l' ôte, vont dner les limeros, del manire shuvante: on chife pus ptit metou al hintche d' onk pus grand vout dire k' i fåt rsaetchî li ptit foû do grand po-z aveur li rzultat. eg: IX = 9 (10 - 1). MMDCXCVIII = 2698 ( 1000 + 1000 + 500 + 100 + (100 - 10) + 5 + 1 + 1 + 1). Les chifes romins estént pår målåjheys a scrire et a lére. === Chifes arabes === ==== Istwere ==== Les chifes eployîs enute po scrire les nombes; lomés insi eneviè les chifes romins k' estént eployîs davance. Li notåcion des nombes pal eplaeçmint des chifes, avou on zero, a stî edvinté el Inde; et a-st arivé el Europe viè l' 10inme siéke, å dtruviè des lives di matematikes et d' astronomeye arabes. ==== Môde di scrijhaedje ==== [[Imådje:chifes_arabes1.jpg|200px|right|]] Les chifes arabes sont scrît a môde coûtchantrece (Urope, Marok, Aldjereye, Tunizeye) u a môde levantrece: Libeye, Edjipe, Moyén-Levant. E sacwants payis (Emirats Arabes), on pout trover les deus sistinmes eshonne. Loukîz li rvowe di feme "Zaharat al Xhalij" (å dzeu) avou les chifes arabes a môde coûtchantrece, et l' ôte rivowe di feme "Es Sada" (å dzo) avou les chifes a môde levantrece. <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tåve d' ekivalince</B></FONT> {| |- |'''Chifes Coûtchantreces''' |'''Chifes Levantreces''' |- |valign="top"| * 0 * 1 * 2 * 3 * 4 * 5 * 6 * 7 * 8 * 9 |valign="top"| * ٠ * ١ * ٢ * ٣ * ٤ * ٥ * ٦ * ٧ * ٨ * ٩ |} [[Imådje:chifes_arabes2.jpg|350px|right|]] ==== Lijhaedje ==== * a môde latene: deus '''meye''' cénk '''cint''' ût'''ante'''-'''troes''' (meyes, cints, dijhinnes, unités): lingaedjes laténs, inglès. * a môde tîxhone: ''twee duizend, vijf honderd'' '''''drie-en-tachtig''''' (deus meye cénk cint "troes-et-ûtante") (meyes, cints, unités, dijhinnes): lingaejdes tîxhons, [[arabe marokin|arabe do Marok]], d' Aldjereye, di Tunizeye. * a môde arabe: ''thalathatou wa thamanoun wa xhamsa mi'atou wa alfayn'' (troes-et-ûtante et cénk cint et deus meye) (unités, dijhinnes, cints, meyes): arabe classike. C' est l' ôre d' arivêye des chifes do nombe 2.583 dins l' fråze arabe ki s' lét di droete a hintche. [[be:Лічбы]] [[da:Ciffer]] [[de:Ziffer]] [[en:Numerical digit]] [[eo:Cifero]] [[es:Cifra]] [[fi:Numero]] [[fr:Chiffre]] [[he:ספרה]] [[is:Tölustafur]] [[lt:Skaitmuo]] [[nl:Cijfer]] [[pl:Cyfra]] [[pt:Cifra]] [[ro:Cifră]] [[ru:Цифры]] [[sl:Števka]] [[sv:Siffra]] [[zh:数字]] 8622 43798 2005-11-10T15:53:20Z Pablo 5 {{djermon motî|cint}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cint</B></FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do troes åcint;:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a troes do cint:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a troes so cint:</FONT> manire di dire on porcintaedje d' interesse des cwårs. 8623 28267 2004-08-27T11:02:30Z Lucyin 16 treûs [[gros motî do walon|S26, E1, E21]], treûs' [E21], trwès [O0, O4, C8], twès [O0, O4], trûs [E1b], twos, twas' (en fin de phrase) [O0], trwâs [S117], trwas [S25, S26], twas [S2] 8624 28268 2004-08-27T11:07:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Jacques Gaziaux]] 8625 28269 2004-08-27T11:08:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rifondaedje do walon]] 8626 28270 2004-09-04T00:31:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>linesmane</B></FONT> [o.n.] å fotbale, ome ki rwaite si l'&nbsp;bouye (li bale) a rexhou foû do djeu. <I>Li pårén aritchixheut s'&nbsp;motî avou des mots come lene di smele (come i loméve li linesmane)</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. juge de touche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linès'man'</FONT>, linès'mèn'</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>linesman</span>, 1920. ---- * [[fotbale|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol fotbale]] 8627 28271 2004-08-28T22:45:35Z Lucyin 16 Eployaedje d' asteure del cawete -ss (dizo scrijhaedje a môde lidjwesse -s-s'), dins li rvowe ''Bulletin wallon'', 2003 Eployaedje d' asteure del cawete -ss (dizo scrijhaedje a môde lidjwesse -s-s'), dins li rvowe ''Bulletin wallon'', 2003 8628 36052 2005-07-28T23:27:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ss</B></FONT> [cawete ki våt prono] replaece li [[Motî:tu|prono sudjet "tu" metou padrî l' viebe]], dins les codjowaedjes kel prononçaedje finixh pa ene voyale. <B>1.</B> dins ene fråze di dimande. <I>[[Motî:ôre 1|Ôss]] çou ki dj' di? [[Motî:vini|Vénss]] avou mi? [[Motî:voleur|Vouss]] co on vere? Po kî m' prinss? [[Motî:coprinde|Coprinss]] çou k' dji t' vou dire? Ti vass taire, al fén? Saiss bén cwè, valet? Ass dedja veyou çoula?</I> <I>Ni [[Motî:vey|voess]] nén ki c' est des covins, çoula?</I> ([[A. Lenfant]]). <I>André Piret, kî esteuss?</I> <I>Mi ptit viyaedje avou tes djins, So tes pazeas ki n' vont nole pårt Èm ricnoxhress dispoy li tins?</I> ([[Victor Georges]]). <I>Li grand Gabriyel a vnou dire a Mareye: "vouss ?"; et leye: "oyi, dji vou bén !"</I> ([[J. Beaucarne]]). rl a: [[Motî:diss|diss]]. <span lang=fr>F. -tu.</span> <B>2.</B> (vî emantchaedje) dins ene fråze di djhaedje <I>To vicrès bén et si åress todi a magnî a t' fwin.</I> <span lang=fr>F. tu.</span> <B>3.</B> dins des [[aduzoe]]s: [[Motî:saiss|saiss]], [[Motî:taiss|taiss]], [[Motî:voess|voess]]. <I>Neni, saiss, ti, valet !</I> <I>Oyi, taiss, vozôtes.</I> <I>Ni fwai nén tant di t' nez avou t' djonne: dj' end åreus bén ostant, si dji m' vôreu leyî capôtyî pa èn ome nén pus målåjhey ki ça, voess...</I> ([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. sais-tu, n'est-ce pas?, vois-tu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">-ss</FONT>, -s', -s-s', -s-se -s'-të</span>; miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 2.18. Etimolodjeye: cawete latene "-s" (minme uzaedje di replaeçaedje do prono sudjet "ti", come e l' espagnol), 1350. ---- * [[cawete -ss|Dipus d' racsegnes sol cawete -ss]] 8629 28273 2004-08-28T22:50:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Auguste Laloux]] 8630 28274 2005-01-29T21:01:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Jean-Denys Boussart]] 8631 44373 2005-11-11T10:30:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henri Simon]] 8632 28276 2004-08-30T23:16:31Z Lucyin 16 Imådjete di l' emîssion e walon "K' è diss ?" del tévé coinrece di Djiblou (avou l' åjhmince di Canalzoom) Imådjete di l' emîssion e walon "K' è diss ?" del tévé coinrece di Djiblou (avou l' åjhmince di Canalzoom) 8633 36597 2005-07-31T20:34:49Z Pablo 5 Li '''cawete -ss''', c' est ene cawete ki våt l' prono replaece li [[Motî:tu|prono sudjet "tu" metou padrî l' viebe]], dins les codjowaedjes kel prononçaedje finixh pa ene voyale. Li cawete -ss ni s' eploye fok ki cwand on-z atouwe l' ôte et dene on livea d' [[atouwance|atouwaedje adoûci]]. == Sacwants egzimpes di codjowas avou l' cawete ss == === dins des fråzes corantes di dimande === ** [[Motî:ôre 1|Ôss]] çou ki dj'&nbsp;di&nbsp;? ** [[Motî:vini|Vénss]] avou mi&nbsp;? ** [[Motî:voleur|Vouss]] co on vere&nbsp;? ** Po kî m'&nbsp;[[Motî:prinde|prinss]]&nbsp;? ** [[Motî:coprinde|Coprinss]] çou k'&nbsp;dji t'&nbsp;vou dire&nbsp;? ** Ti [[Motî:aler|vass]] taire, al fén&nbsp;? ** [[Motî:saveur|Saiss]] bén cwè, valet&nbsp;? ** [[Motî:aveur|Ass]] dedja veyou çoula&nbsp;? ** Ki [[Motî:vey|voess]] vola&nbsp;? ** [[Motî:esse|Ess]] binåjhe, asteure&nbsp;? === Fråzes di scrijheus === [[Imådje:cawete_ss.jpg|350px|center|]] * [[Albert Lenfant]] :Ni [[Motî:vey|voess]] nén ki c'&nbsp;est des covins, çoula&nbsp;? * Pierre Habets :André Piret, kî [[Motî:esse|esteuss]]&nbsp;? * [[Victor Georges]] :Mi ptit viyaedje avou tes djins, So tes pazeas ki n'&nbsp;vont nole pårt Èm [[Motî:ricnoxhe|ricnoxhress]] dispoy li tins&nbsp;? ([[Victor Georges]]). * [[Julos Beaucarne]] :Li grand Gabriyel a vnou dire a Mareye: “[[Motî:voleur|vouss]]&nbsp;?”; et leye: “oyi, dji vou bén&nbsp;!” * [[Lucien Mahin]] :Èt [[Motî:sovni|sovénss]] co bén comint çki l'&nbsp;moye di fåde est montêye, hê, Firmin&nbsp;? == Li cawete -ss dins des ratourneures et ls aduzoe == === Li ratourneure "K' è diss ?" === [[Imådje:kediss.jpg|framed|right|Imådjete di l' emîssion e walon "K' è diss ?" del tévé coinrece di Djiblou]] "K' è diss ? ", ça vout dire, prôpmint: "cwè çki t' dis d' çoula ?" Mins, dins sacwantès coines addlé Nameur, copurade el Hesbaye namurwesse, les djins eployèt "K' è diss ?" po dire "bondjoû, ké noveles ?", cwand i rescontrèt ene kinoxhance. Ça pout shonner drole po les cis ki n' sont nén adûs a ç' salouwaedje la. Did la, li viebe [[Motî:kedissî|kedissî]], dire tofer "K' è diss ?" Ci ratourneure la, foirt essegnrece, a siervou d' tite a des coirnêyes e walon dins des gazetes, et d' ene emîssion d' tévé e walon a [[Djiblou]]. === L' aduzoe "saiss" === === L' aduzoe "taiss" === === L' aduzoe "voess" === == Etimolodjeye, ôrtografeye, istwere == Li scrijhaedje e [[sistinme Feller]] est ''-s-s' '' u ''-s-se'' (''veus-se ?, èsteûs-s' ?, k' è dis-s' ?''). Li mot est rprind come [[djivêye|djivion]] e [[motî da Haust]] (dizo l' intrêye -se al p. 593). Haust vout ki ci djivion la, ci fourixhe li prono '''tu''' metou dirî l' viebe (come dins '''pinse-tu'''), k' a divnou SS pa rmougnaedje do T på S di codjowaedje (portant halcrosse), come dins l' [[fornaiviaedje linwistike|fornaiviaedje]] do latén ''cruSTa'' k' a divnou e walon [[Motî:crosse 1|crosse]]. [[Louwis Rmåke]] mostra ki, purade, ci sereut tot bounmint li cawete latene ''-s'' (latén ''es ?'' = walon <FONT COLOR="#ff0000">'''ess ?'''</FONT>), k' åreut la dmoré dins les fråzes di dmande, la kel viebe fini pa ene voyale, sins k' on n' rimete li prono sudjet [[Motî:tu|tu]] padrî, come on l' a rmetou, diviè 1600-1700, padrî cossoune (pinse-tu). Eto, Rimåke sicrît pus voltî tout bounmint -s' (''veus' ?, èsteûs' ?, k' è dis' ?''). Li cawete -ss si trove dins les prumîs tecses e "vraiy" walon, di 1631 (ess ?). Mins on rescontere dedja des egzimpes dins des scrijhas e [[vî lingaedje d' oyi]], ki sont bråmint pus vîs. L' ôrtografeye -ss (<FONT COLOR="#ff0000">'''voess ?, esteuss ?, k' è diss ?'''</FONT>) a stî atåvlêye e rfondou walon diviè 1998, e replaeçmint del [[coron-crole]], veyowe evi cwand on-z a decidé di [[disfaflotaedje|disfafloter]] li rfondou. [[Categoreye:Codjowaedjes]] [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] 8634 28278 2004-08-30T23:23:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Remacle]] 8635 28279 2004-09-04T00:51:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diss</B></FONT> [codjowa] viebe "[[Motî:dire|dire]]" a l'&nbsp;[[atôtchî]] di l'&nbsp;indicatif prezintrece, foûme dimandrece. <B>1.</B> dins ene fråze di dmande. <I>K'&nbsp;è diss, valet, di nosse novele åmaye&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. dis-tu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;K'&nbsp;è diss&nbsp;?:</FONT> <I>a)</I> cwè çki t'&nbsp;endè dis. <I>b)</I> bondjoû, ké noveles&nbsp;? rl a: [[Motî:kedissî|kedissî]]. <I>c)</I> Tite di coirnêye e walon dins des gazetes, et d'&nbsp;ene emîssion d'&nbsp;tévé. <B>2.</B> dins ene fråze di djhaedje, eployî come aduzoe. <I>Li voleu aveut ene brune calote, diss.</I> ---- * [[cawete -ss|Dipus d'&nbsp;racsegnes sol cawete -ss]] 8636 57690 2006-05-21T09:19:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dire</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) [v.c.] fé rexhe di s'&nbsp;boke (des mots, des fråzes). <I>Les strons sont edjalés, dowô, Batisse Vicantisse&nbsp;!:: Cwè çk'&nbsp;i dit&nbsp;?:: I vs sohaite li boune anêye, ô, Batisse.:: Et vos pareymint, da, Lucyin.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dîre</B>, dère</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>djhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "dire". <I>"merci" pout esse ossu on cmon no: c'&nbsp;est l'&nbsp;dijhaedje do mot "merci", come dins l'&nbsp;fråze: "on merci fwait todi plaijhi".</I> <I>"a twè", c'&nbsp;est on djhaedje tot lvant si vere.</I> <span lang=fr>F. prononciation, dire, parole, expression (orale).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dijhaedje di rimas:</FONT> recitaedje di powinmes. <I>Vosse fi va-t i al bate di dijhaedje di rimas&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. récitation, déclamation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:dire vos|dijhaedje di vos]].</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijheu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>djheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijheuse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>djheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>deyresse</B></FONT> [o.n.] li ci ki dit (ene sacwè di rmårcåve). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dijheuse di boune avinteure:</FONT> feme ki dit l'&nbsp;avni tot tapant les cåtes, u tot rwaitant vosse mwin. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijhêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>djhêye</B></FONT> [o.n.] fråze tote fwaite k'&nbsp;on dit divant ene metowe situwåcion. rl a: [[Motî:sintince|sintince]], [[Motî:sipot|sipot]], [[Motî:ratourneure|ratourneure]], [[Motî:rivazî|rivazî]]. <span lang=fr>F. expression.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dijêye</FONT>. Gm. dijâye</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do gåmès <span lang=gaumet>"dijâye"</span>, 1999. 8637 28281 2004-09-04T00:53:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kedissî</B></FONT> [o.n.] ([[Codjowaedje tchamossî|codjowaedje]]) dire toltins "[[Motî:diss|k'&nbsp;è diss&nbsp;?]]", tchaeke côp k'&nbsp;on rescontere ene djin. Po les cis ki n'&nbsp;sont nén adûs a ç'&nbsp;salouwaedje la, ça shonne ene miete drole. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n'&nbsp;kedisse nén, dji pixhe tot droet:</FONT> response (po s'&nbsp;fote) a onk ki dit trop sovint "k'&nbsp;è diss&nbsp;?". Coinrece [[Payis d' Nameur]]. 8638 28282 2004-09-11T07:55:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>piti piti&nbsp;!</B></FONT> &#91;[[mot-criya]]&#93; criyaedje po-z ahoukî les poyes, cwand on lzî dene do frumint. On dit eto: [[Motî:tî tî tî |tî tî tî]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. 8639 28283 2004-09-04T00:55:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tè&nbsp;!</B></FONT> [mot criya] criyaedje po houkî on tchén. <I>Tè Bessi, tè&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:tî tî tî|tî tî tî&nbsp;!]] (houcaedje des poyes). Coinrece [[Basse-Årdene]]. ---- Omonimeye coinrece. * ''[[Motî:ti 1|tè]]'' ('''ti''', prono sudjet). * ''[[Motî:tel 1|tè l']]'' ('''tel''', prono coplemint). 8640 28284 2004-09-11T07:53:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tî tî tî&nbsp;!</B></FONT> &#91;[[mot-criya]]&#93; criyaedje del cinsresse po-z rashonner les poyes, k'&nbsp;ele vinénxhe magnî. On dit eto: [[Motî:pitit piti|piti piti]]; rl a: [[Motî:tè|tè]]. Coinrece payis d'&nbsp;[[Nivele]]. 8641 44285 2005-11-11T03:02:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ti 1</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>t' 1</B></FONT> [prono] <B>1.</B> (sovint rsintou come grossî) prono sudjet di l'&nbsp;atôtchî k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]]. <I>Rén do tot d'&nbsp;tot ça: ti vénrès avou mi&nbsp;! Ti djouwes et ti n'&nbsp;mi schoûtes nén. Ti pous todi cori&nbsp;! Pa&nbsp;! t'&nbsp;es sot, surmint. T'&nbsp;as veyou dobe, dandjreus. T'&nbsp;arives trop tård al sope. Si t'&nbsp;l'&nbsp;atrapes, fote lyi ene danse&nbsp;! Cwand t'&nbsp;rinterrès, t'&nbsp;årès d'&nbsp;mes noveles</I> (sorlon des egzimpes ramexhnés pa [[J. Haust]] & [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. tu.</span> <B>2.</B> nén rsintou come di l'&nbsp;atouwance, pask'&nbsp;il est dins des ratourneures. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti direus;</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti n'&nbsp;direus:</FONT> ça rshonne a. <I>L'&nbsp;aireu, ti direus del sirôpe ki sint bon les yebes</I> ([[E. Gilliard]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti (n') direus ki:</FONT> i shonne ki. <I>Ti direus k'&nbsp;i gn a ene djinne etur zels</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>L'&nbsp;ome bén metou saye di s'&nbsp;sitamper, mins ti direus k'&nbsp;il est clawé so s'&nbsp;tcheyire</I> ([[J. Lahaye]]). <I>Les antenes-schieles, on les lome inla paski ti n'&nbsp;direus des schieles a sope pindowes di bihair el cresse des toets</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:to|to]] direus. <span lang=fr>F. sembler, ressembler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ti pous dire ki:</FONT> c'&nbsp;est ddja drole ki. <I>Bén ti pous dire ki vosse pere dimeure lontins å fotbal</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. C'est vraiment étonnant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ti l'&nbsp;as dit:</FONT> c'&nbsp;est l'&nbsp;veur. <I>Ti l'&nbsp;as dit: vos n'&nbsp;è rexhroz nén tot seu.</I> <span lang=fr>F. c'est juste, effectivement.</span> <B>3.</B> metou po nén definixhant prono "on". <I>Ti vôreus k'&nbsp;ça soeye dicåce insi tos les djoûs.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ti / t'</FONT>, tè, tu / t', të / t', to</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 2.16. * Minme prono ** metou padrî l'&nbsp;viebe ki finixh pa ene cossoune: [[Motî:tu 1|tu 1]]. ** metou padrî l'&nbsp;viebe ki finixh pa ene cossoune: [[Motî:-ss|cawete -ss]]. ** eto divant l'&nbsp;viebe, mins a on livea d'&nbsp;atouwance radouceye: [[Motî:to|to]]. * Etrocla fwait avou ti, prono sudjet: [[Motî:tel 1|tel 1]] * Mots d'&nbsp;aplacaedje ** [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] ** [[Motî:tizôtes|tizôtes]] * Omonimeye: ** [[Motî:ti 2|ti (prono coplemint)]] ** [[Motî:ti 3|ti (prono metou tot seu u padrî ene divancete)]] ** [[Motî:ti 4|ti (prezintoe d'&nbsp;apårtinance)]] 8642 28286 2004-09-11T08:07:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ti 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>èt 1</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>t' 2</B></FONT> [prono] <B>1.</B> prono coplemint di l'&nbsp;atôtchî k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]], metou padvant l'&nbsp;viebe. <I>Dji ti dmande di t'&nbsp;taire. Tchoûle si to vous, mins dji n'&nbsp;ti vou pus. Dji t'&nbsp;voe mî avou des berikes. I t'&nbsp;dene tot, et ti k'&nbsp;est si tchén avou lu. Ele ti rwaite d'&nbsp;on drole d'&nbsp;air. Va s'&nbsp;ti fé cori araedjî&nbsp;! Kel diale t'&nbsp;apice&nbsp;! Ti vouss maryî&nbsp;? Ti l'&nbsp;apoitrè dj'&nbsp;?</I> (sorlon des egzimpes ramexhnés pa [[J. Haust]] & [[M. Francard]]). <I>Èt sovénss co bén comint çki l'&nbsp;moye di fåde est montêye, hê, Firmin&nbsp;?</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. te.</span> <B>2.</B> nén rsintou di l'&nbsp;atouwance, pask'&nbsp;il est dins ene ratourneure di dvize, come si on arinnéve ene forveyowe djin. <I>Dji m'&nbsp;ti dmande bén çou k'&nbsp;il alént fé drola.</I> <I>Elle esteut taenêye, et t'&nbsp;aveur ene tiesse come on posson</I> ([[L. Somme]]). <I>Véns droci t'&nbsp;peler des canadas, gn a rén d'&nbsp;té po-z aprinde li pacyince</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. "te" explétif (inexistant en francais).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ti / t'</FONT>, tu / t', it', èt'</span>. ---- * Minme prono metou padrî l'&nbsp;viebe: [[Motî:tu 2|tu 2]]. * Etrocla fwait avou ti, prono coplemint metou padvant l'&nbsp;viebe: [[Motî:tel 2|tel 2]] 8643 44294 2005-11-11T03:07:35Z Pablo 5 timinme -> ti-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>ti 3</B></FONT> [prono] prono d'&nbsp;[[atouwance]]: <B>1.</B> metou tot seu (måhonteus). <I>Ti, dji t'&nbsp;voe vni. Ti et mi, c'&nbsp;est deus. C'&nbsp;est ti ki m'&nbsp;l'&nbsp;as dit&nbsp;! Ti freus çoula, ti&nbsp;?</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ti, c'&nbsp;est ti, et mi c'&nbsp;est mi;</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si t'&nbsp;dis co "ti" a mi, mi, dji dirè "ti" a ti:</FONT> riplacaedje d'&nbsp;ene sakî ki dit "ti", et k'&nbsp;vos, ça vs make. <I>Si t'&nbsp;dis co "ti" a mi, dji dirè "ti" a ti; et dabôrd, c'&nbsp;est nén mi k'&nbsp;est ti; dji n'&nbsp;so nén ti dpus k'&nbsp;ti.</I> ([[A. Dewelle]]). <B>2.</B> dins èn aduzoe (pus doûcineus). <I>Edon, ti, valet, ki t'&nbsp;n'&nbsp;irès nén&nbsp;?</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>Saiss k'&nbsp;il estént co k'&nbsp;i magnént, ti&nbsp;!</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <B>3.</B> padrî ene divancete (måhonteus). <I>Louke a ti&nbsp;! C'&nbsp;est a ti a djouwer&nbsp;! Il est pus foirt ki ti.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est amon ti et [[Motî:ti-minme 2|t'-minme]]</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;da ti:</FONT> da [[Motî:tinne|tinne]]. <I>Rind m'&nbsp;ça; ci n'&nbsp;est nén da ti&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. appartenir.</span> <B>4.</B> padrî ene adrovire. <I>C'&nbsp;est ti ki m'&nbsp;l'&nbsp;as dit&nbsp;!</I> <I>Gn a k'&nbsp;ti po ndè fé des pareyes&nbsp;!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ti</FONT>, të</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 2.15. * Minme prono, a des ôtes liveas d'&nbsp;atouwance: ** [[Motî:twè|twè]] ** [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] ** [[Motî:tizôtes|tizôtes]] 8644 28288 2004-09-11T08:16:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ti 4</B></FONT> (divant cossoune eyet voyale) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>èt 2</B></FONT> (a l'&nbsp;atake, divant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>t' 3</B></FONT> (divant cossoune et après voyale) [prezintoe d'&nbsp;apårtinance, omrin et femrin] di l'&nbsp;atôtchî k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]]. <I>Ti fré a vnou ayir, ti soû eto. Ti gayet a stî potchî t'&nbsp;vatche. Èt pere aléve todi pormoenner avou t'&nbsp;båshele. Ti måjhon n'&nbsp;est nén co si bén rassonrêye. Ti ome n'&nbsp;est nén la&nbsp;? Fåtche ti avoenne divant k'&nbsp;i n'&nbsp;riplouve. C'&nbsp;est t'&nbsp;bea-fi k'&nbsp;a vnou ayir&nbsp;?</I> (sorlon des egzimpes ramexhnés pa [[J. Haust]] & [[M. Francard]]). <I>Èt metchansté, c'&nbsp;est a twè, voess, k'&nbsp;ele fwait do må</I> ([[J. Spinosa]]). <I>Èt keude sol tåve, èt pougn so t'&nbsp;boke, Ti fwais t'&nbsp;mouzon&nbsp;!</I> ([[H. Van Cutsem]]). <span lang=fr>F. ton, ta.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ti, ti-y (divant voyale), èt' / t'</FONT>, tu (divant cossoune), tu-n, t'-n (divant voyale); të (divant cossoune), të-n (divant voyale); it' (divant cossoune), èt' (divant cossoune), èt'-n (divant voyale), ta (femrin)</span>. 8645 36492 2005-07-31T06:48:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>to</B></FONT> [prono] sudjet di l'&nbsp;atôtchî, metou padvant l'&nbsp;viebe, po-z adoûci l'&nbsp;uzaedje di [[Motî:ti 1|ti&nbsp;1]]. <I>To lyi frès mes complimints.</I> <I>L'&nbsp;aiwe est claire, claire; to direus k'&nbsp;ele vént tot djusse di soude</I> ([[Lisa Chastelet]]). <I>Dji serè co l'&nbsp;prumî ådjourdu; to direus kel djoû s'&nbsp;leve por mi tot seu</I> ([[A. Henin]]). <I>Kimint ça ? Cwè çki to m' zûnes la, la, twè ?</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. tu.</span> Etimolodjeye: eployaedje d'&nbsp;ene disfondowe di "ti" do payis do Mitan d'&nbsp;l'&nbsp;Årdene, po-z askepyî on livea d'&nbsp;[[Motî:atouwance|atouwance]] radoûceye pol prono sudjet di l'&nbsp;atôtchî, 2000. ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]] * [[atouwance|Dipus d' racsegnes so l' atouwance]] * [[atouwance radoûceye|Dipus d' racsegnes so l' atouwance radoûceye]]. 8646 28290 2004-08-30T23:45:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[André Henin]] 8647 28291 2004-09-11T08:18:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tu 1</B></FONT> [prono] sudjet di l'&nbsp;atôtchî k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]], metou padrî l'&nbsp;viebe ki finixh pa ene cossoune. (Padrî ene voyale, c'&nbsp;est l'&nbsp;[[Motî:-ss|cawete -ss]]). <I>Pinses tu&nbsp;? Magne-tu&nbsp;? El kinoxhe tu&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. -tu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tu</FONT>, ti, tè, të</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 2.16. * Omonime: [[Motî:tu 2|tu (prono sudjet metou padrî)]]. * Minme prono, divant l'&nbsp;viebe: [[Motî:ti 1|ti 1]]. 8648 28292 2004-09-11T08:20:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tu 2</B></FONT> (dirî cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>t' 4</B></FONT> [prono] coplemint di l'&nbsp;atôtchî k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]], metou padrî l'&nbsp;viebe å cmandeu. <B>1.</B> eployaedje normål (<FONT COLOR="#ff0000">tu</FONT> dirî cossoune, <FONT COLOR="#ff0000">t'</FONT> dirî voyale). <I>Coûtche tu cial. Mete tu la&nbsp;! Såve tu&nbsp;! Taijhe tu ca taijhe tu&nbsp;! Kidû t'&nbsp;ene gote&nbsp;! Sovén t'&nbsp;on pôk comint çk'&nbsp;on l'&nbsp;loméve. Tén t'&nbsp;droet: to rotes a baxhete. Ashî t'&nbsp;voci. Dimefeye t'&nbsp;è.</I> <span lang=fr>F. -toi.</span> <B>2.</B> eployaedje refoircî (<FONT COLOR="#ff0000">tu</FONT> dirî voyale). <I>Tén tu droet. Assî tu voci.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tu, t', t-tu (refoircî dirî voyale)</FONT>, të, -t'-të</span>, Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tu, t', t-tu (refoircî dirî voyale)</FONT>, të, -t'-të</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 2.19. * Omonime: [[Motî:tu 1|tu (prono sudjet metou padrî)]]. * Minme prono, divant l'&nbsp;viebe: [[Motî:ti 2|ti 2]] 8649 28293 2004-08-31T02:54:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:presler]] 8650 28294 2004-08-31T02:56:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:passet]] 8651 28295 2004-08-31T02:58:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djante]] 8652 28296 2004-08-31T03:07:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distchamter]] 8653 28297 2004-08-31T03:50:05Z Pablo 5 djiniesses edjalêyes (relêyes), Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} djiniesses edjalêyes (relêyes), Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8654 44277 2005-11-11T02:56:32Z Pablo 5 timinme -> ti-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>ti-minme 1</B></FONT> [prono] refoirçaedje di "[[Motî:ti 3|ti]]", prono metou tot seu, padrî ene divancete, u ene adrovire. <I>Di l'&nbsp;ti-minme; mi, dji n'&nbsp;oizreu.</I> <I>Ni czamboujhe nén l'&nbsp;gamén insi, et va-z î ti-minme, çoula irè bråmint pus vite</I> ([[A. Lenfant]]). Omonimeye: * [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (F. ''toi'') 8655 44283 2005-11-11T03:00:55Z Pablo 5 timinme -> ti-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>ti-minme 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>èt-minme</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>t'-minme</B></FONT> [prono] "[[Motî:ti 3|ti 3]]" prono metou tot seu, padrî ene divancete, u ene adrovire. <I>C'&nbsp;est po t'-minme. Èt-minme, saiss, ti n' sai nén çk'&nbsp;i t'&nbsp;fåt</I> (egzimpes ramexhnés pa [[A. Carlier & W. Bal]]). <I>I va dimarer vosse cwate-cwate: Avou les skis ådzeu, L'&nbsp;escleyon abridlé padrî, Tot est fén presse; Abeye&nbsp;! Manke pus k'&nbsp;ti-minme&nbsp;!</I> (Gina Spirito). <I>Et dji dirè co å mwaisse ki c'&nbsp;est t'-minme k'&nbsp;a volé l'&nbsp;rodje croye dins l'&nbsp;boesse</I> ([[B. Genaux]]). <I>Li herleme ki t'&nbsp;dis, c'&nbsp;est paski c'&nbsp;est ti-minme ki m'&nbsp;acwire</I> ([[L. Mahin]]). <I>Et t'-minme, èn l'&nbsp;aveuss nén, hê, ti, li pepete cwand ti t'&nbsp;catchives dirî mi&nbsp;?</I> ([[A. Dewelle]]). <I>C'&nbsp;est a cåze di t'-minme k'&nbsp;il ont-st ebårké dins l'&nbsp;noeristé; C'&nbsp;est a cåze di t'-minme k'&nbsp;i n'&nbsp;rivoeront motoit pus l'&nbsp;clårté&nbsp;!</I> (ratourné pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. toi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est amon ti et t'-minme:</FONT> c'&nbsp;est ene måjhon la k'&nbsp;les djins cåznut måpolimint. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">t(i)-min.me, (è)t'min.me</FONT>, t(ë)-min.me</span>. Coinrece Roman Payis &amp; Coûtchant walon. Minme uzaedje ki: [[Motî:twè|twè]]. ---- * [[atouwance|L'&nbsp;uzaedje di "ti-minme" et les liveas d'&nbsp;atouwance]] 8656 28300 2004-08-31T13:35:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî do Coûtchant walon]] 8657 28301 2004-08-31T13:36:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ben Genaux]] 8658 28302 2004-09-11T07:34:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tel 1</B></FONT> &#91;[[etroclaedje|etrocla]]&#93; etrocla do prono sudjet [[Motî:ti 1|"ti" (prono sudjet)]] + prono droet coplemint "li" divant on viebe ki cmince pa ene cossoune. <I>Tel voes bén, don, bignoûle&nbsp;!</I> <I>Tel prindrès avou twè po-z eraler.</I> <I>Si tel vous raveur, riprin l'.</I> <I>Est çki tel dinreus, ti&nbsp;?</I> <I>I fwait ça po k'&nbsp;tel prindes.</I> <I>Tel vôreus bén saveur, dowê&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. tu le, tu la.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèl, t'&nbsp;èl</FONT>, tu l', tol, t'&nbsp;ol</span>. Omonimeye: * [[Motî:tel 2|tel 2]] (F. ''te la, te la'') * [[Motî:tel 3|tel 3]] (F. ''le toi'') --- [[etroclaedje|Dipus d' racsegnes so l' etroclaedje]] 8659 28303 2004-09-11T07:37:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tel 2</B></FONT> &#91;[[etroclaedje|etrocla]]&#93; etrocla do prono nén droet coplemint "[[Motî:ti 2|ti]]" + prono droet coplemint "li" divant on viebe ki cmince pa ene cossoune. <B>1.</B> "ti" d'&nbsp;atôtchance. <I>Ça n'&nbsp;est nén po tel riprotchî.</I> <I>Poy ki dji tel di&nbsp;!</I> <B>2.</B> "ti" di ratourneure di dvize. <I>Dji m'&nbsp;tel fotreu a l'&nbsp;ouxh, la, mi, avou on bea côp d'&nbsp;pî e s'&nbsp;cou.</I> <span lang=fr>F. te la, te la.</span> Omonimeye: * [[Motî:tel 1|tel 1]] (F. ''tu le, tu la'') * [[Motî:tel 3|tel 3]] (F. ''le toi'') 8660 28304 2004-09-11T07:38:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tel 3</B></FONT> &#91;[[etroclaedje|etrocla]]&#93; etrocla do prono nén droet coplemint "[[Motî:tu 2|tu]]" + prono droet coplemint "li" padrî on viebe å cmandeu. <I>Di tel bén: dji n'&nbsp;ti rpayrè nén on deujhinme côp ces scolaedjes di rawete la.</I> <span lang=fr>F. le toi.</span> Omonimeye: * [[Motî:tel 1|tel 1]] (F. ''tu le, tu la'') * [[Motî:tel 2|tel 2]] (F. ''te la, te la'') 8661 44287 2005-11-11T03:03:53Z Pablo 5 timinme -> ti-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>tizôtes</B></FONT> [prono] [[Motî:vozôtes|vozôtes]] mins po mwintès djins k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]]. <I>Prindoz ça, c'&nbsp;est po tizôtes</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <I>Vos m'&nbsp;frîz bén malåde, tizôtes&nbsp;!</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. vous, vous-autres.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tizô<SUP>n</SUP>tes</FONT>, tèzôtes</span>. Etimolodjeye: aplacaedje prono (ti) + adviebe (ôte), sol modele di "nozôtes", "vozôtes". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tizôte</B></FONT> [prono] vos, [[Motî:twè|twè]], [[Motî:ti-minme 2|ti-minme]] (a ene djin tote seule k'&nbsp;on-z atouwe, mins nén si durmint ki tot djhant "[[Motî:ti 3|ti]]"). <I>Ça cmincive a flairer ostant k'&nbsp;tizôtes</I> ([[J. Brumioul]]). <I>C'&nbsp;est tizôtes ki m'&nbsp;a fwait djoker. Vos avoz stî l'&nbsp;astantche ki l'&nbsp;ri va mori conte</I> ([[J. Guillaume]]). <span lang=fr>F. toi.</span> 8662 28306 2004-09-04T01:16:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tes</B></FONT> [prezintoe d'&nbsp;apårtinance] pluriyal di l'&nbsp;atôtchî k'&nbsp;on k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]]. <I>Wåde tes vatches et tes tchamps&nbsp;!</I> <I>Riwaite di n'&nbsp;nén piede tes aweyes.</I> <I>Tes efants t'&nbsp;front come t'&nbsp;as fwait a tes parints.</I> <span lang=fr>F. tes.</span> 8663 44288 2005-11-11T03:04:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>twè</B></FONT> [prono] Minme prono ki [[Motî:ti 3|ti&nbsp;3]], mins a on livea d'&nbsp;[[atouwance]] bråmint radouceye. <I>Twè, ti n'&nbsp;dirès pus rén, dit-st i å live k'&nbsp;i vneut d'&nbsp;touwer.</I> <I>Waite les belès fleurs: c'&nbsp;est por twè.</I> <I>Riwaite a twè di n'&nbsp;nén tchaire.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;da twè:</FONT>, da [[Motî:twinne|twinne]]. <I>Ci n'&nbsp;est nén da twè.</I> Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>toi</span>, 1800 (on-z a insi askepyî on livea k'&nbsp;on-z a trové pus poli ki "ti" po djåzer avou des soçons). Minme uzaedje ki: * [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] * [[Motî:tizôtes|tizôtes]] 8664 58380 2006-05-25T21:39:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinne</B></FONT> [prono d'&nbsp;apårtinance omrin et femrin] metou avou "li" u "les" u "da" padvant, mostere ene sacwè, ene sakî, ki l'&nbsp;atôtchi, l'&nbsp;atôtcheye (k'&nbsp;on-z [[atouwance|atouwe]]) end est mwaisse. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li tinne, les tinnes</FONT>: <I>Dins les rbasteyès familes, gn a des efants ki c'&nbsp;est, sapinse k'&nbsp;on n'&nbsp;dit: les minnes, les tinnes, les nosses</I> (J. Marquet). <span lang=fr>F. le (les) tien(s), la (les) tienne(s).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les tinnes:</FONT> les djins di t'&nbsp;famile. <span lang=fr>F. tes proches.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">da tinne:</FONT> da [[Motî:ti 3|ti]]. <I>a)</I> avou l'&nbsp;viebe esse. <I>Poy ki t'&nbsp;l'&nbsp;as wangnî, c'&nbsp;est da tinne.</I> <span lang=fr>F. ça t'appartient.</span> <I>b)</I> après on no: refoircixha do prezintoe d'&nbsp;apårtinance "[[Motî:ti 4|ti]]". <I>Li vatche da tinne a stî pesteler nosse frumint.</I> <span lang=fr>F. ta (vache) à toi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tin.ne</FONT>, tîne, tëne, tink, té<SUP>n, té<SUP>n</SUP>k, ték, tonk, tank, teuk, ton.ne, tône, teune, tèw, tyin; tène (femrin), tiène (femrin)</span>, miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 2.51 (pî-notes). Etimolodjeye: latén <span lang=la>tuum</span> (minme sinse). ---- * [[prono d' apårtinance|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;apårtinance]] * [[prono|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les pronos]] 8665 28309 2004-09-11T07:52:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>twinne</B></FONT> [prono] prono omrin et femrin, fôme pus poleye ki "[[Motî:tinne|tinne]]" (livea d'&nbsp;[[atouwance]] adouceye). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">twin.ne</FONT>, twène, twé<SUP>n</SUP>k</span>. Etimolodjeye: askepiance d'&nbsp;on prono d'&nbsp;apårtinance ki va avou l'&nbsp;atouwance radouceye, et l'&nbsp;uzaedje do prono "[[Motî:twè|twè]]". Ci côp la, li fôme "tinne" a stî rloukêye come alant avou les djins k'&nbsp;on lzî [[Motî:dire ti|dit "ti"]]. Coinrece payis d'&nbsp;Måtche, Dinant, Flipvile, Hu, Vervî. 8667 60421 2006-06-14T15:53:21Z Lucyin 16 [[Categoreye:croejhete]] [[Categoreye:Croejhete walone]] On '''prono''', c' est on ptit mot ki replaece on no. Les [[nén definixhants pronos]] ni dnèt nole racsegne so les djins u les sacwès k' i replaeçnut. E walon, les pronos d' djins si polnut [[etroclaedje|etrocler]]. == Sacwants pronos == * pronos sudjets: ** [[Motî:ti 1|ti (prono sudjet d' atouwance, metou padvant )]] (F. ''tu'') ** [[Motî:to|to]] (prono sudjet d' atouwance adoûceye)(F. ''tu'') ** [[Motî:tu 1|tu (prono sudjet metou padrî)]] (F. ''-tu'') ** [[Motî:tel 1|tel 1]] (etrocla) (F. ''tu le, tu la'') ** [[Motî:-ss|cawete -ss]] (ki våt on prono sudjet metou padrî) (F. ''-tu'') * pronos coplemints: ** [[Motî:ti 2|ti (prono coplemint metou dvant l' viebe)]] (F. ''te'') ** [[Motî:tu 2|tu (prono coplemint metou padrî)]] (F. ''-toi'') ** [[Motî:tel 2|tel 2]] (etrocla) (F. ''te la, te la'') * [[prono tonike|pronos metous tot seus u padrî des dvancetes]] (F. ''toniques'') ** [[Motî:ti 3|ti 3]] (atouwance setche) (F. ''toi'') ** [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (atouwance setche u adouceye) (F. ''toi'') ** [[Motî:twè|twè]] (atouwance adouceye) (F. ''toi'') ** [[Motî:zels|zels]] **[[Motî:yeusses|yeusses]] * [[prono d' apårtinance]] == Clasmint do prono "mi" dins ene djivêye di nos == "mi" pout vni l' prumî dins ene enumeråcion sins displaire. :Ça fwait k' dji nos ans stî mete el cawêye a l' intrêye do cinema, mi et m' camaeråde. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://picr.walon.org/node9.html Les pronos e walon] * [http://croejhete.walon.org/node50.html Les pronons d' apårtinance dins les walons coinreces] (pådje e francès). [[bg:Местоимение]] [[cv:Местоимени]] [[da:Stedord]] [[de:Pronomen]] [[en:Pronoun]] [[eo:Pronomo]] [[es:Pronombre]] [[fa:ضمیر]] [[fr:Pronom]] [[hr:Zamjenice]] [[ja:代名詞]] [[nl:Voornaamwoord]] [[pl:Zaimek]] [[pt:Pronome]] [[ru:Местоимение]] [[sv:Pronomen]] [[uk:Займенник]] [[zh:代詞]] 8668 65331 2006-06-27T22:49:57Z Lucyin 16 recråxhe / hårdêye eterlingaedjes [[Categoreye:Lingaedje walon]] L' '''etroclaedje''', c' est li scrijhaedje en on mot di deus ou sacwants mots. Li mot d' etroclaedje divént on [[djivion]]. Eto, l' etroclaedje, c' est l' [[aplacaedje]] di sacwants ptits mots, lomés les '''etroclåves'''. L' [[atroclaedje di l' årtike]] pout esse riwautî come ene sôre d' etroclaedje. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "etroclaedje", alez s' vey e [[Motî:etroclaedje|splitchant motî]].'' == Etroclés årtikes == == Etroclaedje des [[prono]]s == === Pronons etroclés inte di zels === * [[Motî:tel|tel]] * [[Motî:tol|tol]] * [[Motî:djel|djel]] * [[Motî:sel|sel]] * [[Motî:mel|mel]] === Pronos etroclés avou èn ôte mot === * [[Motî:nel|nel]] (adviebe [[Motî:ni|ni]]) * [[Motî:kel|kel]] (aloyrece [[Motî:ki|ki]]) === Istwere des etroclas d' pronos e walon === L' etroclaedje dedja scrît dins l'&nbsp;ancyin walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "t'&nbsp;el" est pus novea (1900). Sacwantès soces di scrijheus (come les [[WASAB]]) rifuzèt håynetmint li scrijhaedje etroclé. Les deus scrijhaedjes, etroclé (tel) u distroclé (t'&nbsp;el), sont-st acceptés e [[rfondou walon]]. [[fr:crase]] 8669 28313 2004-09-11T08:38:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dire ti</B></FONT> [vierbire] [[Motî:atouwer|atouwer]]. <I>Nozôtes, on n'&nbsp;åreut djamåy oizou dire ti avou ses parints</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). rl a: [[Motî:dire vos|dire vos]]. <span lang=fr>F. tutoyer.</span> ---- * [[atouwance|Dipus d'&nbsp;racsegnes so l'&nbsp;atouwance e walon]]. 8670 44290 2005-11-11T03:06:03Z Pablo 5 timinme -> ti-minme L' '''atouwance''', c' est cwand on arinne ene sakî e lyi djhant '''ti''', dabôrd k' e walon, on s' atôtche tot s' [[Motî:dire vos|dijhant "vos"]]. L' [[atouwance radoûceye]], c' est cwand on lyi cåze tot lyi djhant [[Motî:twè|twè]]. == Les pronos et prezintreces d' atouwance == === Pronos sudjets (F. ''tu'') === * Atouwance djeneråle ** [[Motî:ti 1|ti / t']] (prono sudjet metou padvant l' viebe) ** [[Motî:tel 1|tel 1]] (prono sudjet etroclé ti + li) ** [[Motî:tu 1|tu]] (prono sudjet metou padrî on [[codjowaedje|codjowa]] ki finixh pa ene cossoune) ** [[cawete -ss]] (cawete ki våt on prono sudjet, et k' on troveso on codjowa ki finixh pa ene voyale) * Atouwance radoûceye ** [[Motî:to|to]] === Pronos coplemints (F. ''te'', ''toi'') === * [[Motî:ti 2|ti u èt / t']] (prono coplemint metou dvant l' viebe) * [[Motî:tel 2|tel 2]] (prono coplemint etroclé ti + li metou dvant l' viebe) * [[Motî:tu 2|tu (prono coplemint metou padrî)]] (prono coplemint metou padrî) * [[Motî:tel 3|tel 3]] (prono coplemint etroclé ti + li metou padrî l' viebe) === [[Prono tonike|Pronos tonikes]] (F. ''toi'')=== * Atouwance djeneråle ** '''[[Motî:ti 3|ti]]''' ** [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (Tchålerwè) * Atouwance radoûceye ** [[Motî:twè|twè]] ** [[Motî:tizôtes|tizôtes]] ** [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (Roman Payis) === Prono d' apårtinance === * Atouwance djeneråle ** [[Motî:tinne|tinne]] * Atouwance radoûceye ** [[Motî:twinne|twinne]] === Prezintrece d' apårtinance === * [[Motî:ti 4|ti u èt / t']] * [[Motî:tes|tes]] == Les liveas d' atouwance == {|cellspacing="4" |- |'''sôre di ptit mot''' || '''atouwant djenerå''' || '''atouwant radoûci''' || '''vovweyant''' |- |Prono sudjet || ti || to || vos |- |Prono tonike (singulî) || ti, t(i)-minme (Tchålerwè) || twè, t(i)-minme (Roman Payis), tizôtes || vos |- |Prono tonike (pluriyal) || tizôtes || || vozôtes |- |Prono d' apårtinance || li tinne || li twinne || li vosse |} == Djeyografeye di l' atouwance. == Les gropes di djins k' eployént ces noveas pronos la polént l' fé rivni a on livea pus bas, dins sacwants payis. Metans t(i)-minme est rsintou come doûcineus e Roman Payis, mins foirt måhonteus e Payis d' Tchålerwès. Les noveas pronos n' ont måy sitî eployî e l' [[Årdene nonnrece]] (Payis d' Bietris et di Smwès), et e l' Årdene levantrece ([[Payis d' Måmdey]]), des coines todi pus wårdiveuses k' els ôtes po les candjmint do pårler walon. Eto, on n' a drola ki deus liveas d' atôtchance: li djhaedje di vos, et l' atouwance. Gn a eto tanawete on viyaedje insi å mitan des ôtes e Roman Payis ([[Ocgniye]]), e Payis d' Lidje ([[Tîleu]]), di Vervî ([[Limbôr]]), di Djivet ([[Arniye]]). On ricnoxhe les djins d' ces payis la åjheymint; on lzî dit, po s' fote: "A t' es d' Måmdey, ti ! A t' es d' Bietris, ti ! " == Sociolodjeye di l' atouwance. == * Å pus sovint, les djins si djhèt "vos" cwand i cåzèt walon. Ci serè todi l' cas avou des djins k' on n' kinoxhe nén, des djins pus viyes ki vos, des mwaisses. * On n' atouwe ene djin ki cwand on-z est foirt mwais, po refoircî ses paroles. Eto cwand on est måvlé so les biesses. * L' atouwance radoûceye est possibe inte vîs soçons, inte ome et feme, inte parints et efants. Nén rovyî ki les djins k' ont co aprin l' walon naturelmint e l' Årdene nonnrece n' eploynut nén l' atouwance adouceye. Nén esse maké s' i vs deynut "ti". * Les rcåzeus atouwnut bråmint, a môde des candjmints atouwance / vovweyaedje k' i gn a yeu enawaire e francès. Ci sereut pus comifåt d' els ecoraedjî a dire vos. == Dipus d' racsegnes so l' atouwance. == * [[Louis Remacle]], ''Syntaxe du parler wallon de La Gleize'', t. <B>I.</B> pp 242-245. * [[J.J. Gaziaux]], ''langages et conventions sociales; tutoiement et vouvoiement'', [[Diyalekes di Walonreye|D.W.]], T. 28, 2000, pp 65-86. * [[C. Denis]], [[Franwal di Nameur]], a ''tutoyer''. * Mape [[A.L.W.]] <B>2.</B> 15 ([[Motî:ti 3|ti]]). [[Categoreye:Lingaedje walon]] 8671 43797 2005-11-10T15:53:03Z Pablo 5 {{djermon motî|prono|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>prono</B></FONT> [o.n.] pitit mot ki replaece on no. ---- * [[prono|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les pronos]] 8672 28316 2004-09-01T13:58:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Chantal Denis]] 8673 59968 2006-06-08T19:47:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:prôze e walon]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:maggy_frisee.jpg|thumb|right|coviete do live]] '''Come ene sacwè e l' air''', c' est ene [[schôtlêye di tecses e walon|ramexhnêye di scrijhaedjes]] da [[Maggy Frisée]]. C' est bråmint del prôze a môde di biyet d' umeur, mins gn a eto èn arimea u deus. Ci live la a rascodou li [[Pris del veye di Lidje]] e 2003. == Les tinmes di "Come ene sacwè e l' air" == C' est bråmint des sovnances do djonne tins, todi avou l' apinse ki ci vî tins la, c' esteut l' bon tins. Gn a eto onk u deus bokets istorikes, come l' arivêye des tanks amerikins. Des bokets k' i gn a cåzèt do vicaedje d' enute. Mins c' est pol discåzer, come li criticaedje d' on vijhén ki vént del veye, et k' est retrôclé dins s' måjhone, tot mancant di spotchî les djins cwand i passe grandiveuzmint dins s' bele oto. Deus bokets sont ene miete avanciveus. Li prumî cåze d' on djouweu d' guitare sol bate a Lidje, et ene pitite glawene ås crolés ouys kel vént shoûter tos les djoûs. Li deujhinme nos mostere on stoirdoe, atchté dins ene vignoûle di France, ki nos conte li spoûle di s' "vicåreye". Ene pårteye ki s' passe foû payis, et dins l' vî vî tins da Ronsard. Li prumire paskeye (Li blanke dame) est scrîte a môde d' on conte foû naturel. == Li langue di "Come ene sacwè e l' air" == Do mo bon walon, avou l' croejhete do Levant pratikêye al leccion. Li motlî est, lu eto, foirt ritche. Nos rlevrans, metans: :Prumî '''[[Motî:frumjhi|fruzion]]''': '''[[Motî:sitrûler|strûler]]''' l' farene dins ene grande djate. :Ene mwin k' '''[[Motî:aduzer|aduzer]]''' li vosse; Ene doûce loukeure ki vs shût. Costés noûmots, on djåze des [[tank]]s al Liberåcion, tot uzant del [[sorwalonde|sorwalonde di motî]] "[[Motî:tchårs|tchårs]]". On wåde li mot d' adon [[Motî:robot|robot]] po djåzer des V1. Rilevans eto li noûmot [[Divant-lére]] po l' tecse metou [[Motî:ataker|divant d' ataker]]. Costé vîs mots, dins les deus troes scrijhaedjes ki djåzèt do fjhaedje do pwin, on-z åreut veyou voltî aparexhe des mots come "prusti l' påsse" (ene ovraedje todi esplikêye pa des longuès fråzes), et "ene nukete di boure" (diné på [[rifrancijhaedje|rfrancijha]] ''djaeye di boure''). == Plaçaedje dins l' tins et dins li spåce == Bråmint des sovnances si passèt en [[Andoûmont]]. Les sovnances covrèt purade les trevéns di l' [[Etre-deus-guere]], et eto l' [[Liberåcion]]. Sacwantès spoûles si passèt a Lidje. Onk des tecses djåze d' ene emîssion so ''Liège-Matin'', avou Robert Wasseige ki respond a [[Jean-Claude Balthazar]]. == Kitaeyaedje do live == * Bele coviete avou on dessin di "moite nateure", da José Artus. Ci live sereut cobén li prumî d' ene coleccion "Riflorixhåjhe" (''Riflorihåye''). * Coviete divantrinne. * Dirî del coviete divantrinne: Tåve do ctaeyaedje do live. * p. 1. L' adrovaedje (divant-lére) pa [[Jean-Denys Boussart]], sicrît e francès. * p. 2 a 34: les 28 sicrijhaedjes, et les enimådjants dessins da José Artus. * p. 35 a 38: motlî, tecse pa tecse. 8674 58639 2006-05-29T19:15:12Z Pablo 5 date coviete do live "come ene sacwè e l' air" da Maggy Frisée, Caveau Liégeois, 2003 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8675 28319 2004-09-02T10:57:03Z Lucyin 16 André Lessire divant l' pårlumint walon (måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} André Lessire divant l' pårlumint walon (måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 8676 58076 2006-05-23T14:57:51Z Maîsse Arsouye 156 rimètu è namurwès to wårdant li r'fondu [[categoreye:antroponimeye|Nameur]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nameur</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] mwaisse-veye del Waloneye, e F. <span lang=fr>Namur</span>, e flamind <span lang=nl>Namen</span>; Sipotaedje des djins: les Chwès (bén veyou), les Lumçons (fotant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nameur li Bele:</FONT> lomaedje di Nameur pås Namurwès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nameur li Glote:</FONT> lomaedje di Nameur paski les Namurwès magnenut-voltî ene sacwè d' bon. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Waloneye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Namur</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Namucum (650), Namugum (960), Namon (1150), Namurcum (1250)</span>. Etimolodjeye: bodje gayel <span lang=ga>"nam"</span> (vå), cawete gayele <span lang=ga>"cum"</span> (del), dabôrd: (måjhon) del vå; rl a: [[Motî:Nametche|Nametche]], [[Motî:Nîme|Nîme]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Namurwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Namurwesse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Nameur (li veye), dins l'&nbsp;province di Nameur, u dins l'&nbsp;ancyin Payis d'&nbsp;Nameur. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Namuroe</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Waloneye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Namurois</span>, et, davance <span lang=wa-scripta>Namureur (1592)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Namurea</B></FONT> [n.dj.] ancyin no d' famile di Waloneye, ki si scrijheut, asteure, <span lang=fr>Namureau (1449, 1536), Namuria (1454)</span>. ---- * [[Nameur (comene)|Dipus d' racsegnes so Nameur (li comene rebanêye)]] * [[Nameur (veye)|Dipus d' racsegnes so Nameur (li viye veye)]] * [[Province di Nameur|Dipus d' racsegnes sol province di Nameur]] 8678 28321 2004-09-02T23:47:00Z Lucyin 16 Raptitixhaedje do Grognon Li lampe rodje mostere li Grand Ospitå (asteure li [[Pårlumint walon]]) {{licince imådjes Lucyin}} Raptitixhaedje do Grognon Li lampe rodje mostere li Grand Ospitå (asteure li [[Pårlumint walon]]) {{licince imådjes Lucyin}} 8679 28322 2004-09-02T23:47:38Z Lucyin 16 Pårlumint walon: såle des comissions: tchiminêye {{licince imådjes Lucyin}} Pårlumint walon: såle des comissions: tchiminêye {{licince imådjes Lucyin}} 8680 28323 2004-09-02T23:48:10Z Lucyin 16 Pårlumint walon: såle des comissions: lampadaires a môde di wåmeas {{licince imådjes Lucyin}} Pårlumint walon: såle des comissions: lampadaires a môde di wåmeas {{licince imådjes Lucyin}} 8681 28324 2004-09-02T23:48:58Z Lucyin 16 Nameur: li Citadele et Sambe {{licince imådjes Lucyin}} Nameur: li Citadele et Sambe {{licince imådjes Lucyin}} 8682 55319 2006-04-29T17:22:43Z Maîsse Arsouye 156 [[Imådje:nameur_citadele.jpg|thumb|Vuwe di Sambe eyet del citadele di Nameur]] li '''veye di Nameur''', (on dit eto '''Nameur li Bele''' u '''Nameur li Glote''' paski les Namurwès mougnnut voltî ene sacwè d' bon), c'&nbsp;est ene ancyinne comene del Waloneye, ki s'&nbsp;a rebané avou 25 viyaedjes po fé l'&nbsp;[[Nameur (comene)|grand Nameur]]. Ça a stî l' mwaisse-veye di l' arondixhmint do minme no (kel [[A.L.W.|limerotaedje diyalectolodjike]] poite l'&nbsp;essegne [Na]), et del [[Province di Nameur]]. Nameur, c'&nbsp;est ossu li [[Nameur|mwaisse-veye del Walonreye]]. Nameur a dné les nos d'&nbsp;famile [[Motî:Nameur|Nameur, Namuroe, Namurea]]. * Limero del posse (nén candjî): '''5000''' * Limero diyalectolodjike: '''Na&nbsp;1''' * Sipotaedje des djins: les Chwès (bén veyou), les Lumçons (fotant). == Djeyografeye == [[Imådje:nameur_grognon.jpg|framed|right|Raptitixhaedje do Grognon]] C'&nbsp;est la k'&nbsp;[[Sambe]] si vént maxhî a [[Mouze]], al plaece k'&nbsp;on lome li Grognon. == Djeyolojeye == Nameur est au mitan d'on sinclinal qu'on lome li ''sinclinal di Nameur''. On pout vôy des plis et des des fayes å pid del Citadel. == Istwere == On-z î a rtrové des traces do vicaedje 6500 ans divant Djezus-Cri. C' est des bokets d' cayåds et des restants d' biesses, çou ki fwait pinser ki les djins d' adon estént des tchesseus et des pexheus. Cwand on-z a fwait les grands travos e 1992, on-z a metou a djoû des restants d' èn ome, k' åreut la viké divié 50 divant Djezus-Cri. Jean Plumier, l' årkeyolodjisse responsåve l' a lomé '''Li pus vî des Namurwès'''. Et s' soçon Djan-Mareye Antoenne, ki fwait des [[Motî:fougnî|fougnaedjes]] sol Citadele, a rtrové les restants d' ene feme et i l' a lomé '''Li Feme del Citadele'''. On-z î a rtrové eto des pîces di manoye do tins des [[Gålwès]]. Do tins des Romins, gn a yeu ene voye k' a passé etur Mouze et l' rotche. Et padzo l' rowe Notru-Dame, gn a co des bokets di l' ancyinne voye rominne. Dins les [[Motî:soû|soûmints]], on-z a rtrové les arotchmints del voye. Do cénkinme sieke, gn aveut ddja l' no d' Nameur so ene pîce di manoye. Do tins des Merovindjins, sol Grognon, gn aveut des omes di mestî k' î boutént. On-z a rtrové des brotches ([[Motî:fûle|fûles]]) et des ôtes clicoteas. Å 10inme sieke, Nameur va demarer, podbon, avou tote ene rîlêye di måjhones ki s' vont basti sol Grognon. C' est a ç' moumint la eto k' i gn årè li prumî meur del veye. E 1692, Louwis XIV esseréve Nameur, et avou lu, po conter ses frawes, li grand scrijheu francès Racine, et come pondeu Van der Meulen. E 1970, Nameur fourit lomêye mwaisse-veye del Walonreye, mins li pouxhance politike et economike ni cminça, podbon, k'&nbsp;e 1980. == Les coulots d' Nameur == Li vî Nameur est sipoté ''li respe'' pask'il est come dins on respe etur [[Mouze]] et [[Sambe]]. === Les cwate meurs === Gn a yeu cwate meurs po retourer Nameur: * li prumî, sol Grognon * li deujhinme, dins çk' est asteure li rowe des Florifossés, rowe des Schaesseus; et l' Plaece d' Åres. * li troejhinme, ene miete pus lon, rowes Hôte et Basse-Mårçale. Rowe Emile Cuvelier et eviè li plaece di l' Iyon * l' cwatrinne meur, li [[Motî:rigne|rigne]] d' asteure. === Des ôtes coulots === * Saraze: sipotaedje des djins: les [[Sarazin]]s. * Mårçale, * rowe Piconete. * l'Arsouye == Tuzance walone == [[Imådje:Namur_JPG003.jpg|thumb|posteure di ''Djôzef et Françwès'', avou les lumçons]] === Soces === * Li soce [[Moncrabeau]] * Les [[Cwarante Molons]]. * Les [[Relîs Namurwès]]. * Li [[Chwès]]. === Sicrijheus e walon === * [[Nicolas Bosret]] * [[Philippe Lagrange]]. * [[Charler Wérotte]] * Joseph Osselet: [[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]]. * [[Léopold Godenne]] * [[Léon Pirsoul]] === Tchansons so Nameur === * Vive Nameur po tot: tchanson classike des Namurwès, fwaite på tchenonne Dethy e 1893. * Li [[bea bouket]] (Nicolas Bosret). [[fr:Namur]] 8683 55320 2006-04-29T17:26:46Z Maîsse Arsouye 156 Li '''comene di Nameur''' a-st askepyî e 1977 pa rebanaedje di l'&nbsp;[[Nameur (veye)|ancyinne comene di Nameur]] avou vint-cénk viyaedjes di ttåtoû. Nameur est eto li mwaisse-veye del [[Walonreye|Waloneye]], awou k' on trove l' [[Elizete]] eyet li [[pårlumint walon]]. [[Imådje:Namur Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçminy del comene el province]] [[Imådje:Nameur JPG W1.jpg|right|thumb|'''Nameur''', Mouze avou l' pårlumint walon. - Foto: Jean-Pol. Grandmont.|300px]] * Dimanants: 105.419([[2002]]) * Sitindêye: 175,69 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 600,02 djins/km² == Li ban d' Nameur == * [[Nameur (veye)|Nameur (li viye veye)]] * [[Bê]] * [[Belgråde (Nameur)|Belgråde]] * [[Bonene]] * [[Boudje]] * [[Cognêye]] * [[Dåssoû]] * [[Dåve]] * [[Djambe]] * [[Djerbussêye]] * [[Erpint]] * [[Flawene]] * [[Live (Nameur)|Live]] * [[Loyi]] * [[Malonne]] * [[Måtche-les-Dames]] * [[Nanene]] * [[Salzene]] * [[Sint-Må-dlé-Nameur|Sint-Må]] * [[Sint-Serwai]] * [[Swarlêye]] * [[Tchampion-dlé-Nameur]] * [[Timplou]] * [[Vedrén]] * [[Wépion]] * [[Wiete]] == Tuzance == * [[fiesse ås fimes|Fiestival]] do [[fime]] francès-cåzant, kimincî e [[1995]]. {{ProvinceNameur}} [[de:Namur (Stadt)]] [[en:Namur (city)]] [[es:Namur]] [[fr:Namur]] [[nl:Stad Namen]] [[no:Namur (by)]] [[ro:Namur]] [[pl:Namur (miasto)]] 8684 28327 2004-09-03T10:50:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Måke di fabrike divnowe on cmon no]] 8685 58616 2006-05-29T12:52:37Z Pablo 5 licince Tåve d' ene Rivowe di feme "Zaharat al Xhalij" (des Emirats, avou chifes arabes come e l' Urope) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8686 58617 2006-05-29T12:53:22Z Pablo 5 licince Tåve del rivowe di feme "Es Sada" (des Emirats) avou chifes arabes come e Moyén-Levant == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8687 44278 2005-11-11T02:57:22Z Pablo 5 timinem -> ti-minme Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' awousse 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Nameur === * [[Motî:Lignè|Lignè, Lignitwès]] === Province di Lidje === * [[Motî:Indji|Indji]] * [[Motî:Sint-Djôr|Sint-Djôr, Sint-Djwer]] === Province do Roman Payis === * [[Motî:Élessene|Élessene]] * [[Motî:Élessene|Élessinea]] * [[Motî:Nérlisseme|Nérlisseme]] * [[Motî:Opelisseme|Opelisseme]] === Province do Hinnot (Payis djåzant picård) === * [[Motî:Ate|Ate]] * [[Motî:Ate-dilé-Brujlete|Ate-dilé-Brujlete]] * [[Motî:Cambron-Sint-Vinçant|Cambron-Sint-Vinçant]] * [[Motî:Cambron-Castiô|Cambron-Castiô]] * [[Motî:Guilinguî|Guilinguî]] * [[Motî:Inguî|Inguî]] === Aiwe del Walonreye === * [[Motî:Tinre|Tinre]] === Payis Flamind === * [[Motî:Termonde|Termonde]] === Picårdeye di France === * [[Motî:Bodinguî|Bodinguî]] === Nos d' famile vinat direk di des viyaedjes === * [[Motî:Dinguî|Dinguî]] * [[Motî:Dindji|Dindji]] == Tuzance walone == === Foclore === * L' adjeyant [[Motî:Goyasse|Goyasse]] (Gouyasse) === Sicrijheus e walon === ==== Grands scrijheus ==== * [[Paul-Henry Thomsin|Thomsin, Paul-Henry]] * [[Eli Michel|Michel, Eli]] ==== ôte sicrijheu ==== * [[Raymond Bertrand|Bertrand, Raymond]] ==== Diccionairîs ==== * [[Augustin Villers|Villers, Augustin]] ==== Sicrijheu e picård ==== * [[Henry Delcourt]] === Tuzance brusselwesse === * [[Motî:Meneket Pisse|Meneket Pisse]] === Tuzance bedje === * [[Motî:belga|belga]] (pîce di manoye) * [[Motî:belga|Belga]] (måke di cigarete) == Mots walons == === Mots spepyîs pår === ==== tchame et parintêye ==== * [[Motî:tchame|tchame]] (d' ene rowe di bwès) * [[Motî:tchame 2|tchame]] (enondeu) * [[Motî:tchame 3|al tchame]] (sins k' on n' s' î atinde) * [[Motî:tchame 4|tchame]] (djeu d' efants) * [[Motî:tchame|tchamlou]] * [[Motî:tchame|tchamler]] * [[Motî:tchame|tchamteu]] * [[Motî:tchamter|tchamter, tchamtaedje]] * [[Motî:ritchamter|ritchamter]] * [[Motî:ridjanter|ridjanter]] * [[Motî:distchamter|distchamter]] * [[Motî:disdjanter|disdjanter]] * [[Motî:xhame|xhame, xhamea, schamea]] * [[Motî:passet|passet]], [[Motî:passet|passete 2]] * [[Motî:djante|djante]], [[Motî:djante|djantî]] ==== trûler, sitrûler / troûle ==== * [[Motî:troûle|troûle, troûlea, troûler, troûlêye, troûleu]] * [[Motî:sitrûler|sitrûler]] * [[Motî:trûler 1|trûler (kimiyter, sitrûler), trûlaedje, trûlant, trûlåve, trûlêye (laecea, cafè, sope avou des bokets d' pwin trimpés; apougnåde), trûlisse]] * [[Motî:trûliver|trûliver]] * [[Motî:tûte|tûte]] * [[Motî:tûtler|tûtler]] * [[Motî:tûter|tûter, tûteu]] * [[Motî:toûtrale|toûtrale]] * [[Motî:trûler 2|trûler (tûtler), trûlêye (rinchinchote)]] * [[Motî:sitokhåm|sitokhåm]] === Mots lanawaire enimådjîs === * [[Motî:tawe|tawe, tawea, tawire]] === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:problinme|problinme]] * [[Motî:fåtûle|fåtûle]], [[Motî:fastroû|fastroû]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:roudiner|roudinaedje]] * [[Motî:tromper|tromper]], [[Motî:tromper|trompant]], [[Motî:tromper|trompåve]] * [[Motî:presler|presler]], [[Motî:presler|preslin]] * [[Motî:ospitå|ospitå]] * [[Motî:rosti|rosti]] (viebe) * [[Motî:rosti|rosti]], [[Motî:rosti|rosteye]] (addjectif) * [[Motî:rosti|rosti]] (tchå) * [[Motî:rosti|rosteye]] (griyî pwin) * [[Motî:forbate|forbate]] * [[Motî:årca|årca]] == Mots intrés pa tinme == === Mots saetchîs do latén ''fragilis'' et ''gracilis'' === * [[Motî:fråjhûle|fråjhule]], [[Motî:fråjhûle|fråjhulisté]]. * [[Motî:fråle|fråle]] * [[Motî:frûler|frûler]]. * [[Motî:greye|greye]]. === tinme do havet (shûte) === * [[Motî:crotchter|crotchter]] * [[Motî:acrotchî|acrotchî]] * [[Motî:agritchî|agritchî]] * [[Motî:havter|havter]] * [[Motî:havter|havtaedje]] * [[Motî:ahavter|ahavter]] == Linwince & croejhete walone == === Pronos, prezintrece, et motî d' l' atouwance === * [[Motî:atouwer|atouwer, atouwaedje, atouwance, atouwant, atouweu]] * [[Motî:dire ti|dire ti]] * [[Motî:dire vos|dire vos]] * [[Motî:vovweyî|vovweyî, voweyaedje]] * [[Motî:tutweyî|tutweyî]] * [[Motî:ti 1|ti (prono sudjet)]] (F. ''tu'') * [[Motî:ti 2|ti (prono coplemint metou dvant l' viebe)]] (F. ''te'') * [[Motî:ti 3|ti (prono metou tot seu u padrî ene divancete)]] (F. ''toi'') * [[Motî:ti 4|ti (prezintoe d' apårtinance)]] (F. ''ton, ta'') * [[Motî:-ss|-ss]] * [[Motî:to|to]] (F. ''tu'') * [[Motî:tu 1|tu (prono sudjet metou padrî)]] (F. ''-tu'') * [[Motî:tu 2|tu (prono coplemint metou padrî)]] (F. ''-toi'') * [[Motî:tel 1|tel 1]] (F. ''tu le, tu la'') * [[Motî:tel 2|tel 2]] (F. ''te le, te la'') * [[Motî:tel 3|tel 3]] (F. ''le toi'') * [[Motî:ti-minme 1|ti-minme]] (F. ''toi-même'') * [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (F. ''toi'') * [[Motî:tizôtes|tizôtes]] * [[Motî:tes|tes]] * [[Motî:twè|twè]] * [[Motî:tinne|tinne]] * [[Motî:twinne|twinne]] * [[Motî:ti 2|èt (prono coplemint)]] (<I>ètt</I>) * [[Motî:ti 4|èt (prezintoe d' apårtinance)]] (<I>ètt</I>) * [[Motî:diss|diss]] * [[Motî:kedissî|kedissî]] === Mots-criyas === * [[Motî:piti piti|piti piti !]] (houcaedje des poyes) * [[Motî:tè|tè !]] (houcaedje d' on tchén) * [[Motî:tî tî tî|tî tî tî !]] (houcaedje des poyes) === Chifes === * [[Motî:troes|troes, troejhinme, troejhinmmint, troejhinne]] * [[Motî:cint|cint]] * [[Motî:chife|chife, chifrer...]] === Ôtès sacwès === * [[Motî:prono|prono]] * [[Motî:ixh-låte|ixh-låte]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:linesmane|linesmane]] * [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] * [[Motî:djaler|djaler, djalant, djalaedje]] * [[Motî:djalter|djalter, djaltaedje]] * [[Motî:djaltiner|djaltiner]] * [[Motî:djalêye|djalêye]] * [[Motî:djelêye|djelêye]] * [[Motî:edjaler|edjaler, edjalant, edjalaedje, edjalmint, edjaloe, edjaleure]] * [[Motî:vénrdi|vénrdi]] * [[Motî:hame|hame]] * [[Motî:haminte|haminte]] * [[Motî:coxhe 1|coxhe (d' åbe), coxhete, coxhea, coxhlaedje]] * [[Motî:sicoxhî|sicoxhî]] * [[Motî:coxhe 2|coxhe (dizeu del djambe), coxhrece]] * [[Motî:ascoxhî|ascoxhî, ascoxheye, ascoxhaedje, ascoxhmint, ascoxheu, ascoxha]] * [[Motî:rascoxhî|rascoxhî]] * [[Motî:asdjambler|asdjambler, asdjamblêye]] * [[Motî:hazer|hazer, hazêye]] * [[Motî:pate d' åwe|pate d' åwe]] * [[Motî:taexhon|taexhon, taexhnisse]] * [[Motî:riloper 1|riloper, rilopeu]] * [[Motî:soûfe 1|soûfe]] (djaene produt ki broûle) * [[Motî:soûfe 2|soûfe]] (noer produt ki sûne des stouves) * [[Motî:souye|souye]] (noer produt ki sûne des stouves) * [[Motî:soye 1|soye]] (sitofe fwaite avou l' fyi do vier-al-soye) * [[Motî:soye 2|soye]] (poy di pourcea) 8688 28331 2004-09-03T20:21:08Z Lucyin 16 coxhlaedje d' èn åbe (2004) {{licince imådjes Lucyin}} coxhlaedje d' èn åbe (2004) {{licince imådjes Lucyin}} 8689 28332 2004-09-03T22:50:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djaler]] 8690 28333 2004-09-03T22:50:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djaler]] 8691 28334 2004-09-03T22:51:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djalter]] 8692 28335 2005-04-05T07:58:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] Cisse categoreye ci rashonne tos les årtikes ki prezintèt ou djhèt åk åd fwait d'&nbsp;ene powezeye sicrît e walon. ==Vey eto== * [[:Categoreye:Prôze e walon|Prôze e walon]] * [[:Categoreye:Romans e walon|Romans e walon]] 8693 28336 2004-09-03T23:24:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8694 28337 2004-09-03T23:24:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8695 28338 2004-09-03T23:24:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8696 28339 2004-09-03T23:24:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8697 28340 2004-09-03T23:24:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8698 28341 2004-09-03T23:24:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8699 28342 2004-09-03T23:24:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8700 28343 2004-09-03T23:24:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8701 28344 2004-09-03T23:25:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire]] 8702 28345 2004-09-03T23:28:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vovweyî]] 8703 28346 2004-09-03T23:29:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dire vos]] 8704 28347 2004-09-03T23:45:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Élessene]] 8707 28349 2004-09-04T00:23:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troes]] 8708 28350 2004-09-04T00:23:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troes]] 8709 28351 2004-09-04T00:23:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troes]] 8710 28352 2004-10-19T12:39:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>a- 1</B></FONT> [betchete] betchete a- d' atelaedje: vicante betchete ki mostere l' atelaedje (l' aplacaedje, l' aloyaedje) après ene sacwè: <I>a)</I> dins des mots classikes. [[Motî:ahavter|ahavter]], [[Motî:agritchî|agritchî]], [[Motî:aloyî|aloyî]], [[Motî:acawer|acawer]], [[Motî:abocter|abocter]], [[Motî:aplaker|aplaker]], [[Motî:aclaper|aclaper]], [[Motî:atni|atni]], [[Motî:aparinter|aparinter]], [[Motî:abetchter|abetchter]]. <I>b)</I> dins des noûmots. [[Motî:adjonde|adjonde]], [[Motî:adjondrece|adjondrece]], [[Motî:aloyrece|aloyrece]], [[Motî:aloyance|aloyance]]. <span lang=fr>F. a-.</span> Ôtès betchetes a-: * [[Motî:a- 2|betchete a- d' aprepiaedje]] * [[Motî:a- 3|betchete a- (fé fé)]] * [[Motî:a- 4|betchete a- (fé aveur ene cwålité)]] Omonimeye coinrece * [[Motî:e- 1|betchete e- d' etroclaedje]] ---- * [[betchete a-|Dipus d' racsegnes so les betchetes et les fåssès betchetes a-]] 8711 36734 2005-08-01T19:34:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>a- 2</B></FONT> [betchete] vicante betchete ki mostere k' el movmint si fwait aviè l' ci ki djåze. <I>a)</I> dins des mots classikes: [[Motî:aviè|aviè]], [[Motî:acori|acori]], [[Motî:amoussî|amoussî]], [[Motî:apoirter|apoirter]], [[Motî:avoyî 1|avoyî]], [[Motî:amoenner|amoenner]], [[Motî:adårer|adårer]], [[Motî:abroker|abroker]], [[Motî:adramter|adramter]], [[Motî:aroufler|aroufler]], [[Motî:abizer|abizer]], [[Motî:ahertchî|ahertchî]], [[Motî:assaetchî|assaetchî]], [[Motî:aspiter|aspiter]], [[Motî:ariver|ariver]], [[Motî:avni|avni]]. <I>b)</I> dins des noûmots. [[Motî:aberweter|aberweter]]. <span lang=fr>F. a-.</span> Ôtès betchetes a-: * [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]] * [[Motî:a- 3|betchete a- (fé fé)]] * [[Motî:a- 4|betchete a- (fé aveur ene cwålité)]] Omonimeye coinrece * [[Motî:e- 1|betchete e- d' etroclaedje]] ---- * [[betchete a-|Dipus d' racsegnes so les betchetes et les fåssès betchetes a-]] 8712 28354 2004-10-19T12:43:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>a- 3</B></FONT> [betchete] vicante betchete ki mostere k' on fwait fé l' fijhaedje (l' accion do viebe). <I>a)</I> dins des mots classikes: [[Motî:anoder|anoder]] (fé noder), [[Motî:amete|amete]] (fé mete å tribunå). <I>b)</I> dins des noûmots. [[Motî:askepyî|askepyî]] (fé skepyî), [[Motî:amonter|amonter]] (fé s' monter). rl a: ad-, ac-, as-. Etimolodjeye: latén ad- (minme sinse). Ôtès betchetes a-: * [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]] * [[Motî:a- 2|betchete a- d' aprepiaedje]] * [[Motî:a- 4|betchete a- (fé aveur ene cwålité)]] Omonimeye coinrece * [[Motî:e- 1|betchete e- d' etroclaedje]] ---- * [[betchete a-|Dipus d' racsegnes so les betchetes et les fåssès betchetes a-]] 8713 28355 2004-12-08T01:11:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>a- 4</B></FONT> [betchete] vicante betchete abetchtêye a èn addjectif po fé on viebe del cwatrinme [[troke da Hendschel|troke]], dins l' sinse di "fé aveur li cwålité di ci addjectif la". <I>a)</I> mots classikes: [[Motî:ateni|ateni]] (fé tene), [[Motî:atinri|atinri]] (fé tinre), [[Motî:alårdji|alårdji]] (fé pus lådje), s' [[Motî:adeuri|adeuri]] (si fé pus deur), s' [[Motî:amwaijhi|amwaijhi]] (si fé mwais), [[Motî:aspexhi|aspexhi]] (fé pus spès), [[Motî:assetchi|assetchi]] (fé pus setch), [[Motî:alaidi|alaidi]]. <I>b)</I> noûmots. [[Motî:aveuri|aveuri]]. <span lang=fr>F. é-, en-.</span> Ôtès betchetes a-: * [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]] * [[Motî:a- 2|betchete a- d' aprepiaedje]] * [[Motî:a- 3|betchete a- (fé fé)]] Omonimeye coinrece * [[Motî:e- 1|betchete e- d' etroclaedje]] ---- * [[betchete a-|Dipus d' racsegnes so les betchetes et les fåssès betchetes a-]] 8714 51711 2006-03-18T10:06:48Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahavter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:agritchî|agritchî]] <I>Mi cote a dmoré ahavtêye après les spenes.</I> <I>Ådzeu, sol buk di l' åbe, li fonne boutrece a dischindou di dijh cintimetes, et dmorer la ahavtêye</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. accrocher, attacher, fixer.</span> <B>2.</B> [[Motî:rastroeti|rastroeti]], [[Motî:raptiti|raptiti]]. <span lang=fr>F. rapetisser, rétrécir.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' ahavter</FONT> [v.pr.] dimorer agritchî. <I>Les ptitès voyletes sont come ahavtêyes å pindant des tienes</I> ([[L. Mahin]]). <I>Tansou s' a ahavté après les coines del biesse et n' a pus volou bodjî</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. se river.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ahafter</FONT>, ahaftî, âftè, after</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:havet|havet]] avou ene [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahavtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ahavter", copurade, [[Motî:cénk|cénk]] a on mousmint. <span lang=fr>F. accroc, déchirure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ahaftèdje</FONT>, âftadje, âftâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahavteure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cénk|cénk]] a on mousmint. <span lang=fr>F. accroc, déchirure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ahavteure</FONT>, âftûre</span>. 8715 28357 2004-10-19T12:52:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>redjaler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:edjaler|edjaler]] èn amagnî k' aveut stî disdjalé. <I>I n' fåt måy redjaler del nouriteure.</I> rl a: [[Motî:ridjaler|ridjaler]]. <span lang=fr>F. recongeler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>redjalé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>redjalêye</B></FONT> [addj.] edjalé après aveur [[Motî:rilignî|rilignî]]. <I>Li relêye, ça pout esse eto del nive redjalêye.</I> <span lang=fr>F. regelé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèdjalé</FONT>, radjalé, radjalè, rindjèlé</span>. 8716 28358 2004-10-19T12:55:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridjaler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erdjaler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdjaler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v. sins djin] [[Motî:djaler|djaler]] cor on côp. <I>I rdjalrè co ç' nute ci&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:redjaler|redjaler]]. <span lang=fr>F. regeler.</span> 8717 28359 2004-10-19T12:56:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trûliver</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] toumer come des groumiotes di pwin, tot cåzant, metans di ptitès pires dins ene cårire. <I>Rissaetche tu evoye: les pires trûlivèt</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). Etimolodjeye: bodje do viebe [[Motî:trûler 1|trûler]], [[cawete -iver|cawete -iver]]. 8718 28360 2004-09-08T20:14:15Z Lucyin 16 vî tchape d' on pousse walon (å Fornea Sint Mitchî a Nåwinne) (a riscaner) {{licince imådjes Lucyin}} vî tchape d' on pousse walon (å Fornea Sint Mitchî a Nåwinne) (a riscaner) {{licince imådjes Lucyin}} 8719 28361 2004-09-08T20:14:59Z Lucyin 16 pousse å saeyea et al coide e Marok (2003) {{licince imådjes Lucyin}} pousse å saeyea et al coide e Marok (2003) {{licince imådjes Lucyin}} 8720 28362 2004-10-19T13:01:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispoujhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] tot [[Motî:poujhî|poujhî]] (di l' aiwe), et vudî (on pousse, ene basse). <I>Vos estoz come li ci ki vleut dispoujhî l' mer avou on ptit coyî.</I> <I>Li londmwin, li mougneu d' efants dit å fi do prince di dispoujhî on grand vevî avou ene schåfe di djaeye</I> (ramexhné pa [[Paul Marchot]]). <span lang=fr>F. vider.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hodé come onk k' åreut dispoujhî Sambe et Mouze:</FONT>: fén hodé. Etimolodjeye: viebe [[Motî:poujhî|poujhî]], [[refoircixhante betchete dis-]] (tot poujhî). 8721 28363 2004-12-23T20:22:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoujhî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoujhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoujhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:dispoujhî|dispoujhî]] (ene plaece avou d' l' aiwe). <span lang=fr>F. assécher.</span> <B>2.</B> atchter totes les martchandêye d' on stok, totes les ecråxhes d' ene tere, tos les minrês d' ene fosse. <I>Å 17inme sieke, on-z aveut spoujhî nosse minrê et abatou tos nos bwès</I> (ratourné pa [[P. Sarachaga]]). On dit eto: [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]]. <span lang=fr>F. épuiser.</span> <B>3.</B> rissaetchî l' aiwe ki s' a spårdou (so ene tåve, al tere). <I>Dj' a spoujhî l' cafè ki dj' aveu ståré sol butagaz.</I> <span lang=fr>F. éponger.</span> <B>4.</B> profiter dipus k' i n' fåt del foice des ovrîs. <I>Si les Toutsis ont spotchî, et spoujhî eyet forsipoujhî li peupe houtou, c' est les Bedjes li dfåte</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:poujhî|poujhî]], [[refoircixhante betchete si-]] (tot poujhî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoujhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoujhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoujheye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k' i gn a pus èn egzimplaire a vinde, tot djåzant d' on live. <B>2.</B> djus d' ecråxhe, tot djåzant d' ene tere. <I>Des sapéns d' Noyé k' ont crexhou 7ans, li tchamp est tot spoujhî, don</I> <I>Cwarante dolårs å bari, est ç' li bon pris po ene sacwè ki va esse sipoujheye dins 40 ans&nbsp;?</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. épuisé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoujhete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoujhete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoujhete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:troûlea|troûlea]]. On dit eto: [[Motî:troûle|troûle]], [[Motî:poujhoe|poujhoe]], [[Motî:poujhete|poujhete]]. <span lang=fr>F. épuisette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)poûjète, (è)spoûjète</FONT>, spûjète</span>. 8722 28364 2004-12-23T23:48:49Z Lucyin 16 forsipoujhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>forsipoujhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sipoujhî|sipoujhî]] (des ritchesses, des ovrîs) disk' a les mete tot djus. <I> Si les Toutsis ont spotchî, et spoujhî eyet forsipoujhî li peupe houtou, c' est les Bedjes li dfåte</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]]. <span lang=fr>F. épuiser, exploiter, surexploiter.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:sipoujhî|sipoujhî]], [[betchete for-]] (sipoujhî dtrop), 1997. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forsipoujhaedje</B></FONT> [o.n.] sipoujhaedje disk' å dbout (d' ene tere, des bwès, d' ene fosse, des djins, des ritchesses). <span lang=fr>F. surexploitation.</span> 8723 34656 2005-07-11T22:38:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pousse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand rond trô cåvlé pås djins po-z î aler [[Motî:poujhî|poujhî]] a l' aiwe (u al petrole). <I>Est ç’ di l’ aiwe, est ç’ des sondjes, å djusse, Ki nos ramoennans foû do pousse</I> ([[J. Guillaume]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete a saetchî al coide do pousse:</FONT> ès [[Motî:maryî|maryî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaire e pousse:</FONT> esse prin å cep d’ èn ome, d’ ene feme, et s’ maryî avou leye (lu). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vini do pousse des andjes:</FONT> vini å monde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bontea Pousse, Pousse des Tchéns:</FONT> no di des plaeces d’ [[Ebli]]. <B>2.</B> (mot di speyolodjisse). [[Motî:edujhoe|edujhoe]] u [[egolina|egolina]] ki s' efonce droet dins tere. On dit eto: [[Motî:tchantwere|tchantwere]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Houtonpousse:</FONT> no d' ene plaece di Grantchamp so plaece: <span lang=wa-feller>Hotonpuche</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li pousse:</FONT> no d' plaece di Xhigné e F. <span lang=fr>trou du Serpent</span>, di Lovgné, e F. <span lang=fr>chantoire du pousse</span>. <B>3.</B> grand parfond trô dins les mårlires. On dit eto: [[Motî:beur|beur]]. Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>puteus</span></I> (minme sinse). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pous'</FONT>, pus', pwis'; Pc puch, pwich</span>; miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 4.34. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>posroû</B></FONT> pitit pousse po [[Motî:dure evoye|dure evoye]] les aiwes di spåmaedje u d’ ruxhlaedje, dins ene cåve, on ståve, sol dilé d' ene voye. <span lang=fr>F. puisard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li posroû:</FONT> no d' ene plaece di Mårcin. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pos'roû</FONT>, pis'roû, pos'rou</span>. Etimolodjeye: bodje pousse, [[cawete -roûle|cawete -roû]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:poujhî|poujhî]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:bu|bu]] ---- * [[pousse|Dipus d' racsegnes so les pousses]] * [[ome å havet|Dipus d' racsegnes so les crodjambots des pousses]] 8724 28366 2005-06-15T15:57:09Z Lucyin 16 [[categoreye:bastimints]] [[categoreye:toponimeye]] [[categoreye:djårdéns et decoråcion]] [[Imådje:pousse_wi.jpg|thumb|pousse e l' Afrike : on voet bén li bouriket, li poujheu rapice li saeylete]] On '''pousse''', c’ est grand rond trô, cåvlé pås djins po-z î aler poujhî a l' aiwe (u al petrole). Les pousses sont cåvlés pa des [[poujhtî]]s. Po les speyolodjisses, on pousse, c’ est ene [[tchantwere]]. Po cåvler on pousse, on houke on [[tapeu d' baguete]] po vey s' i gn a d' l' aiwe. Po-z aspaitchî les efants d' aler wåler åtoû do pousse, on raconte les contes di l' [[Ome å havet]]. Li mot pousse a eto on sinse el [[tchantwere|djeyolodjeye]]. [[Imådje:bouriket.jpg|thumb|bouriket ås creneures sins manike : c' est co on bouricot ki saetche li coide k' on voet so li dvant-plan.]] == Les bokets do pousse == [[Imådje:toetea_pousse_wi.jpg|thumb|ricovrou pousse (Walonreye)]] * Li [[Motî:siponte|sponte]]. * Li toetea, cwand gn a pont di sponte. * Li [[Motî:bouriket|bouriket]] (rôlea al manike): lomé insi, paski c' est lu ki fwait l' ovraedje k' on bouricot fjheut davance (fé rmonter l' coide). * Li saeylete. * L' [[abruvoe]]. == Istwere des pousses == On n' a pus waire cåvlé d' pousse après l' [[guere di 1940-1945]], pask' on-z a yeu l' aiwe dins des batchs, u des bônes-fontinnes, pus dins les måjhones. == Li mot "pousse" dins les [[toponimeye|nos d’ plaeces]] == === Po on pousse cåvlé pås djins === * Li Pousse des Tchéns : a [[Ebli]]. * Li Pré ås Pousses : a [[Houyet]] (e F. ''Trou du pré aux Pus, ou Pusses)''. 8725 28367 2004-09-08T20:29:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Guillaume]] 8726 28368 2004-10-23T10:40:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] prinde di l’ aiwe, u ene sacwè d’ fén, ene ene plaece metowe pus bas k’ vos. <I>Les femes alént poujhî des grands saeyeas d' aiwe ezès fontinnes po rlaver les fniesses et renairi les måjhones après l' ivier</I> ([[G. Pècheur]]). <span lang=fr>F. puiser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">poûjî</FONT>, poûhî, poûhi, poûher, pouher, pûhî, pûhi, pûyi, pûher, poûjî, poûji, pouji, poûjer, poujer, poûjè, pûjî, pujî, pûji, puji, pûjer, pujer, pûjè</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.80. Etimolodjeye: bodje latén latén <I><span lang=la>puteus</span></I> ([[Motî:pousse|pousse]]), avou [[fornaiviaedje linwistike]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:troûlea|troûlea]]. <I>Avoz aprusté l' poujhete ?</I> ([[F. Barry]]) On dit eto: [[Motî:troûle|troûle]], poujhoe, [[Motî:sipoujhî|sipoujhete]]. <span lang=fr>F. épuisette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">poûjète</FONT>, poûhète, pûjète, pwîzète</span>; miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.194. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:troûle|troûle]]. <span lang=fr>F. épuisette, truble.</span> <I>Tot vert moussî, avou on grand tchapea so s' tiesse, et so si spale tote ses vedjes, si reuze, si poujhoe</I> ([[F. Nyns]]). <B>2.</B> sôre di gros coyî, bén droet so s' longueur, po prinde del farene, do souke dins on saetch. <I>Li martchand d' tamijhs aveut ossu des ramons, des vans, des cwåtes, des loces et des cwîs d' bwès d' totes les cognes, des poujhoes po ratrossî les hopeas d' grins el heure, des fotches scheuresses, des rusteas, des stîs et eco bén des ôtès bwejhelreyes ki dj' roveye</I> (Léonie Pierre-Lagauche). <B>3.</B> [[Motî:gofe|gofe]] (plaece pus fonde dins ene aiwe). <I>Il avént pus sogne di leu pere ki des Grimancyins, des Vindeus d' åmes, des Scåfures et des Omes ås rodjes dints respounés dvins les pousses et les poujhoes d' Djer</I> ([[H. Frenay]]). <B>4.</B> sitåcion d' poujhaedje. <I>Li poujhoe, c' est ene pitite eståcion d' pompaedje, k' apice l' aiwe di l' astantche, et l' evoyî eviè on tchestea d' aiwe, metou sol cresse</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. station de pompage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">poûjwè</FONT>, poûheu, poûhû, pûheû, poûjoû</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.194. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece k' on va poujhî a l'aiwe <I>L' aiwe est frisse et claire mins ele n' a nén l' gosse di nos poujhons d' årdene</I> ([[J.P. Dumont]]) <I>K' el Grand Noer t' epoite e poujhon Ti trovrès la ene pus bele fontinne</I> ([[L. Lagauche]]). On dit eto: [[Motî:sourdant|sourdant]]. <span lang=fr>F. source, point d'eau.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint, aprume a Spå, a Tongue) sourd di tchôde aiwe k' on s' î va bagnî po rweri sacwants mås. <I>Onk a kî troes doets dzeu l' narene Esteut crexhou ene pwaire di coines, Ni meta k' on pô d' aiwe so s' front Et ses coines toumît e poujhon</I> ([[Lambert de Ryckman]]). <span lang=fr>F. source thermale.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhtî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> onk ki cåvlêye les [[Motî:pousse|pousses]]. <span lang=fr>F. puisatier.</span> <B>2.</B> societé d' cåvlaedje di pousses. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse poujhî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poujhåvès aiwes:</FONT> aiwes rashonnêyes dins tere, et k' on pout-z ariver a rmonter tot fjhant des pousses. <I>Dins les teres k' il a esseré dins s' meur di disfinse, gn a totes les poujhåvès aiwes: on toû d' rossea tchén po-z assouwer les dierinnès teres k' i lairont ås Palestinîs.</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. nappe phréatique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "poujhî". <span lang=fr>F. puisement, pompage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitåcion d' poujhaedje:</FONT> instalåcion la k' on poujhe l' aiwe. <I>On vî tchinne, k' esteut agritchî a on pindisse djusse di l' ôte costé del sitåcion d' poujhaedje, fourit acsû pa l' aloumwere</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:captaedje|captaedje]]. <B>2.</B> schavaedje di pousse. <I>Dins les payis Arabes, on pårtixh mitan / mitan inte li govienmint do payis, et les societés petrolreces k' on fwait les poujhaedjes</I> (ratourné pa [[E. Benoit]]). <span lang=fr>F. forage.</span> Ôte parintêye: * [[Motî:dispoujhî|dispoujhî]] * [[Motî:sipoujhî|sipoujhî]] ---- [[poujhåve aiwe|Dipus d' racsegnes so les poujhåvès aiwes]] 8727 28369 2004-09-08T20:30:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Pècheur]] 8728 28370 2004-09-08T20:36:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cambron-Castiô|Cambron-Castiô]] 8729 28371 2004-09-08T20:39:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henry Frenay]]. 8730 28372 2004-09-08T20:40:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ernest Benoit]]). 8731 28373 2004-10-19T13:20:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poujhî foû</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] [[Motî:poujhî|poujhî]] et [[Motî:rissaetchî|rsaetchî]] ene sacwè foû d' ene plaece la k' elle est. <I>Adon, avou on schoumoe, i poujha l' cire foû</I> ([[A. Lenfant]]). <span lang=fr>F. retirer, extraire, soutirer.</span> 8732 28374 2004-10-11T10:02:41Z Pablo 5 /* Lidje */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' awousse 2004. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * [[Sint-Djôr-so-Mouze|Sint-Djôr]] * [[Indji]] === Nameur === * '''[[Lignè]]''' === Hinnot === * [[Guilinguî]] * [[Inguî]] * '''[[Ate]]''' * '''[[Cambron-Castiô]]''' * [[Cambron-Sint-Vinçant]] * [[Ate-dilé-Brujlete]] === Roman Payis === * [[Élessene]] * [[Élessene (viyaedje)]] * [[Élessinea]] === Emacralés nos d' viyaedjes === * Ate * Cambron == Pordjet istwere del Walonreye == * '''[[Cigarete Belga]]''' == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * [[chife e walon]] * '''[[cawete -ss]]''' * [[etroclaedje]] * [[prono]] * '''[[atouwance]]''' ==== Etimolodjeye ==== * [[rediveuse etimolodjeye]] === [[Wikipedia%3APordjet_rivowes_et_lives_walons|Lives e walon]] === * '''[[Li batreye des cwate vints (roman)]]''' === Sicrijheus e walon === ==== Sicrijheus ==== * [[Eli Michel]] * [[Paul-Henry Thomsin]] ==== [[Diccionairîs]] ==== * [[Augustin Villers]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === ==== Biesses ås tetes ==== * [[mårticot d' Djibraltar]] == Pordjet syinces & tecnikes == === Les Mates === * '''[[chife]]''' === Djeyolodjeye === * '''[[tawe|tawe et tawea]]''' == Pordjet actouwalité == * '''[[gazete]]''' == Pordjet Payis del Daegn == * '''[[Djibraltar]]''' 8733 58058 2006-05-23T11:31:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håbiter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rescontrer sovint, cåzer sovint avou, esse camaeråde avou (des djins nén comifåt). <I>Dji n'&nbsp;håbite nén ces djins la.</I> On dit eto: [[Motî:hanter|hanter]], [[Motî:acalandjî|acalandjî]], [[Motî:freyî avou|freyî avou]]. <span lang=fr>F. fréquenter.</span> <B>2.</B> esse todi (a ene metowe plaece). <I>I håbitéve les trotwers Ca totavå, il esteut rbouté</I> ([[Véronique Roba]], ratourné pa [[Guy Fontaine]]). Coinrece [[Payis d' Lidje]]. ---- [[fås amisse|"håbiter" est èn egzimpe di fås amisse]] 8734 28376 2004-10-23T11:07:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hanter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> si rescontrer, tot djåzant d' on valet et d' ene crapåde, dins l' idêye di s' maryî. <I>Adon k' Gaston l' platchteye, Djåçlene lyi dit Asteure, nos n' polans pus hanter</I> ([[Marcel David]]). <I>Rabressans nos po nos cwiter puski c' est ouy li dierinne feye E vosse måjhone ki dj' n' î vén pus hanter</I> ([[G. Apollinaire]]). On dit eto: [[Motî:frecanter|frecanter]]. <span lang=fr>F. se voir, avoir des relations.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">hanter avou</FONT> [v.n.d.c.] <B>1.</B> aler vey, po s' maryî avou lu (leye). <B>2.</B> [[Motî:håbiter|håbiter]]. <I>Si ti t' metes a hanter avou ça, ti serès gåy.</I> <span lang=fr>F. fréquenter.</span> On dit eto: [[Motî:freyî|freyî avou]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hanteus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>hanteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hantresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n] li ci (cene) ki hantêye. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">hanteus</FONT> [o.n.t.pl.] cope di hanteus (djonne feye et s' galant, djonne ome et s' crapåde). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hantreyes</B></FONT> [f.n.t.pl] resconte inte deus hanteus. <span lang=fr>F. rendez-vous galant, flirt.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hantijhe</B></FONT> [f.n.] rilåcion di djins ki s' hantèt. <I>Asteure c' est l' busse et les hantijhes a Djodogne; les efants n' sont pus elvés el måjhone</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). ---- [[fås amisse|"hanter" est èn egzimpe di fås amisse]] 8735 28377 2004-09-09T13:59:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Guillaume Apollinaire]] 8736 28378 2004-10-23T11:17:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>frecanter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> aler ås comeres, cåzer avou les galants. <span lang=fr>F. sortir, aller voir les filles.</span> On dit eto: [[Motî:cortizer|cortizer]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">frecanter avou</FONT> [v.n.d.c.] [[Motî:hanter|hanter avou]]. <I>Ele frecante dedja bén avou l' fi da Meleye, k' est foirt bea gårçon, mins sins situwåcion</I> ([[J. Beaucarne]]). <span lang=fr>F. voir, avoir des relations avec, sortir avec.</span> Etimolodjeye: calcaedje setch do F. <span lang=fr>fréquenter</span>, avou [[ridaedje do sinse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>frecantaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:hantreye|hantreyes]]. <I>I dischovra l' potêye, dj' ô bén li frecantaedje di Vera Aminievna Tchoubarov, l' ameteuse, avou si prôpe soçon</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:cortizaedje|cortizaedje]]. <span lang=fr>F. fréquentation, relation amoureuse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>frecanteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>frecanteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>frecantresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:hanteu|hanteu(se)]]. On dit eto: [[Motî:cortizeu|cortizeu(se)]]. <span lang=fr>F. amoureux, fiancé, relation.</span> ---- [[fås amisse|"frecanter" est èn egzimpe di fås amisse]] 8737 28379 2004-09-09T20:14:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Guillaume Apollinaire]] 8738 35301 2005-07-17T22:56:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> (v.m. d' manoyeu) piede do pwès tot s' uzant, a cåze do froyaedje, tot djåzant des pîces di manoye. <B>2.</B> [[Motî:coschirer|coschirer]], [[Motî:furler|furler]], alouwer a non-syince. <I>On freye bråmint dins ç'&nbsp;manaedje la</I> (Goffinet). <span lang=fr>F. dépenser, consommer.</span> <B>3.</B> (mot d' cinsî) [[Motî:amwinri|amwinri]] (maigri) tot djåzant d' ene biesse. <I>Gn aveut vormint rén a magnî so ces pasteures la; dj' è respond k' les djnixhes ont bén freyî d' 50 kilos.</I> <I>Cwand les ptits gayets arivèt a l' abatwer, dji wadje k' il ont bén freyî d' 20 kilos.</I> <span lang=fr>F. perdre du poids, maigrir.</span> <B>4.</B> piede do pwès, tot djåzant d' ene tchå. <I>T' atchetes li djambon; tel sales, tel foumes: i freye bén d' on kilo, saiss.</I> On dit eto: [[Motî:rastrinde|rastrinde]]. <span lang=fr>F. fondre, perdre du poids.</span> Etimolodjeye: minme mot ki [[Motî:froyî 1|froyî (uzer pa froyaedje)]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki freye bråmint. On dit eto: [[Motî:furleu|furleu]]. <span lang=fr>F. dépensier, ère.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyeus</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyeuse</B></FONT> [addj.] ki costêye tchir. <span lang=fr>F. coûteux.</span> Coinrece [[Årdene Nonnrece]], Tchestrolès. 8739 28381 2004-11-27T09:17:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>freyî (avou)</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.n.d.c.] [[Motî:hanter|hanter avou]]. <I>Dji freyeu avou des djins d' Nameur.</I> rl a: [[Motî:håbiter|håbiter]]. <span lang=fr>F. fréquenter.</span> 8740 28382 2004-10-23T14:06:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>maryî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> prinde come feme, come ome. <I>Il a maryî ene kimere did vaila.</I> <I>Leye k' åreut polou maryî on comte, on prince, pocwè a-t i falou k' ele voeyaxhe voltî on pôve pitit djouweu d' vierlete ?</I> ([[J.M. Warnier]]). On dit eto: [[Motî:sipozer|spozer]]. <B>2.</B> diner s' feye a on valet, por leye divni s' feme. <I>I ploût et i lût l' solea: c' est l' diale ki mareye si feye.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si maryî</FONT> [v.pr.] divni ome et feme, divant l' eglijhe u divant l' mayeur. <I>Li Bon Diu vs el wåde, Lisbete, alez; Et si vs maryîz cwand vos pôroz</I> ([[Simon li scrinî (teyåte)|Simon li Scrinî]]). <I>Leu feye s' aléve maryî; bénrade, gn åreut des ptits gnognots</I> ([[J.P. Dumont]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si maryî et n' saveur dedja cure èn oû:</FONT> dijheye po ene kimere ki s' mareye et ki n' sait fé a magnî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maryî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>marieye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s' mareye, li djoû des noices. <I>Et l' maryî, esteut i co beazebén gåy ?</I> <span lang=fr>F. marié(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mariaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fiesse cwand deus djins s' marièt. On dit eto: [[Motî:noice|noice]]. <B>2.</B> situwåcion, po li lwè, cwand deus djins sont maryîs. <I>Mins après, il a raboirdé å Belin, pu il a dmandé å cinsî po-z awè l' comere e mariaedje</I> ([[G. Lucy]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mariaedje dimande manaedje:</FONT> i fåt aveur ene måjhon si on s' vout maryî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e plin mariaedje:</FONT> do tins k' les djins sont maryîs, sins contrat. <I>On-z a atchté ç' tchamp la e plin mariaedje: ça fwait k' i m' endè rvént l' mitan.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>marieu</B></FONT> [o.n.] hanteu ki dmande li mariaedje. <I>On-z aléve a perlinaedje a sinte Matrice po les crapådes trover on bon marieu.</I> <I>Si Mamjhele Djulia vout trover on marieu, sereut tins k' ele si decide, ca ele kimince a passer</I> ([[F. Barry]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>marieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mareyresse</B></FONT> [f.n.] feme ki saye di maryî les djonneas. Parintêye: * [[Motî:dismaryî|dismaryî]] ---- * [[mariaedje|Dipus d' racsegnes sol mariaedje]] 8741 28383 2004-09-09T20:22:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Marie Warnier]] 8742 28384 2005-05-19T12:59:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismaryî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] (ene miete po rire) fé ki deus djins maryîs nel soeyexhe pus. <I>Oyi, curé, dji vs a prometou di vs fé ene berwete si vos m' maryîz, Mins vloz ki dj' vos è deye ene bele ? Si vos m' plîz dismaryî, edon, Asteure, dji vos freu on begnon</I> (Léon Antoine). <I>Nacer Abuzayid fourit dismaryî d' foice pa on tribunå a cåze k' il aveut stî djudjî come pardjureu</I> ([[L. Mahin]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dismaryî</FONT> [v.pr.] [[Motî:divoircî|divoircî]]. <I>A schipe maryîs s' vôrént i dismaryî.</I> Etimolodjeye: viebe [[Motî:maryî|maryî]], [[disfijhante cawete dis-]] 8743 51635 2006-03-17T15:49:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acoirdances</B></FONT> [f.n.t.pl.] [[Motî:acoird|acoird]] inte on djonne ome et ene comere po [[Motî:hanter|hanter]] oficielmint, et bénrade ès maryî. <I>On fiestixha les acoirdances di m'&nbsp;pa avou l'&nbsp;pitite Inglesse</I> ([[Jacques Lefebvre]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">acwardances</FONT>, acwèrdances, acwerdonce, acônrdance, acoûrdance</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acoirdayes</B></FONT> [f.n.t.pl] acoirdances. <I>Li pere trove ki s'&nbsp;valet a rompou ses acoirdayes avou l'&nbsp;blanke comere k'&nbsp;i cortizéve avou leye</I> ([[E. Pècheur]]). 8744 28386 2004-09-09T23:25:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>broye-manaedje</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki casse les usteyes. On dit eto: [[Motî:roufrouf|roufrouf]], [[Motî:broye-tot|broye-tot]], [[Motî:dåre-tot-djus|dåre-tot-djus]]. 8745 28387 2004-10-31T21:30:15Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> Cope di djins marieyes. <I>On manaedje c' est on rashonnaedje di deus djins ki dvèt sopoirter des situwåcions k' i n' årént nén viké s' il årént yeu dmoré tchaeke di s' costé</I> (ratourné pa [[L. Baijot]]). <span lang=fr>F. ménage, couple.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on manaedje di cénk francs</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on manaedje ki n' va pus k' so ene fesse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on manaedje ki va a schî-fesse:</FONT> on manaedje ki n' va pus (la k' on s' margaye tofer). <I>Ça våt mî k' on manaedje di cénk francs wice k' on fwait ene foice po l' efant</I> ([[Véronique Roba]] et [[Jacques Lefebvre]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaeconk si manaedje et l' Bon Diu po tertos:</FONT> i n' fåt nén aler stitchî s' narene dins les manaedjes des ôtes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On dit k' les manaedjes ni vont pus:</FONT> tite d' ene pîce da [[C. Derycke]]. <B>2.</B> plaece wice k' i dmorèt, måjhon. <I>A falou k' i vindaxhe si manaedje.</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. foyer, maison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;feme di manaedje:</FONT> li feme, dins ene måjhon. <span lang=fr>F. maitresse de maison.</span> <I>Li petroleu vindeut s' martchandeye ås femes di manaedje, ki s' endè siervént po fé aler leus kinkets et retchos.</I> <B>3.</B> [[Motî:ahesse|ahesses]] del måjhone. <I>Il a confondou l' manaedje.</I> <span lang=fr>F. ménage, vaisselle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipiyî l' manaedje:</FONT> broyî ene sacwè k' on-z a dandjî. rl a: [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]]. <B>4.</B> ovraedje po tni ene måjhon nete. <I>Eyet s' manaedje, waitîz l' aler; come ele li sait astårer</I> ([[O. Fabry]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;feme di manaedje:</FONT> [[Motî:meskene|meskene]]. <I>Ti profitéves d' on moumint d' inatincion del feme di manaedje po fé cure so l' ecnêye deus inglitins</I> ([[G. Mottard]]). <B>5.</B> famile. <I>Ele fijheut sacwants comissions, pol manaedje, divant di riprinde li wapeur</I> ([[Bernard Louis]]). <I>Tchaeke manaedje aveut on polî padrî l' måjhone.</I> <span lang=fr>F. famille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">manèdje</FONT>, mwin.nadje, mwinrnadje, mwin.nâdje, mènadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manaedjreye</B></FONT> [f.n.] drole di manaedje. <I>Mon Diu, mon Diu, ké manadjreye!</I> Mot d' acolaedje: * [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]] * [[Motî:gåte-manaedje|gåte-manaedje]]. * [[Motî:tribole-manaedje|tribole-manaedje]] Parintêye: * [[Motî:manaedjî|manaedjî]]. 8746 28388 2004-12-25T16:06:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabodrou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabodrowe</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] [[Motî:bodé|bodou, bodé]]. <I>Li coibjhî, on ptit rabodrou k' el mestî aveut co rastroeti, esteut avnant avou tolmonde</I> ([[R. Dedoyard]]). <I>Li Djervai Satirama, c' est on ptit rabodrou, nén ddja on mete céncwante hôt</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:bodé|bodé]], [[Motî:rabodjou|rabodjou]]. <span lang=fr>F. trapu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rabodrou, owe</FONT>, raboudrou, ouwe, rabodru, ûwe; raboudru, ûye</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"bod"</span> (vinte), [[cawete -ou]], betchete ra-, avou on [[ristitchî R]]. 8747 28389 2004-10-23T11:20:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cortizer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c. &amp; v.n.d.c.] [[Motî:frecanter|frecanter]] (avou). <I>Li pere trove ki s' valet a rompou ses acoirdayes avau l' blanke comere k' i cortizéve avou leye</I> ([[E. Pècheur]]). Etimolodjeye: calcaedje do vî francès <span lang=fr>courtiser</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cortizaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:frecantaedje|frecantaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cortizeus</B></FONT> [o.n.t.pl.] [[Motî:hanteus|hanteus]]. 8748 28390 2004-12-25T16:04:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>confonde</B></FONT> ([[Codjowaedje plinde|codjowaedje]]) <B>1.</B> [[Motî:sipiyî|sipiyî]]. <I>Il a confondou l' manaedje.</I> <B>2.</B> [[Motî:touwer|touwer]]. <I>Si dji n' mi raténreu nén, dji t' confond.</I> 8749 28391 2004-09-09T23:59:15Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hamtea</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye (so plaece: Hamtê), e F. <span lang=fr>Hampteau</span>, rebané avou Houton. <B>2.</B> hamtea di [[Élessinea]], so plaece: <span lang=wa-feller>Am'tia</span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:hamtea|hamtea]]. --- [[Hamtea|Dipus d' racsegnes so Hamtea (dilé Houton)]] 8750 28392 2004-10-19T12:31:40Z Pablo 5 '''Hamtea''' (fr: ''Hampteau'', so plaece: on prononce ''Ham'tê''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye k' est rebané avou [[Houton]]. * Limero del posse: '''6990''' (vî limero '''5451''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ma&nbsp;23''' ''Gn a des ôtès plaeces el Walonreye ki s' lomnut [[Motî:Hamtea|Hamtea]], do cmon no [[Motî:hamtea|hamtea]].'' == Istwere == Lontins pårti inte deus signorreyes, li cene di Houton eyet li cene di Riyanwé (ban d'&nbsp;[[Durbu]]), et inte deus parotches, li cene di [[Melreu]], pol boket so Houton, eyet l'&nbsp;cene di Rindeu pol boket so Derbu. C'&nbsp;est pa on decret da Napoleyon (20-7-1807) ki li ptit ban di Hamtea (418 ectåres) fourit dislaxhî di [[Rindeu]]. E rcinsmint di 1834, li comene contéve 34 åcint di trîxhes, di hés et d'&nbsp;brouyires, k'&nbsp;ont stî sårtêyes po fé des tchamps a coûtiver. == Djeyografeye == viyaedje metou sol [[Calistinne]], avou des grotes dins tere. == Tuzance walone == dramatike les Côpeus d' pemes (so plaece: ''côpeus d' pomes''). 8751 28393 2004-10-23T10:56:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>båbô</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand efant, grande djin ki s' [[Motî:kidure|kidût]] come on ptit efant. <I>Et tos ces grands båbôs la vos ont schoûté, come des ptits tchéns</I> (ratourné pa ([[L. Mahin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Båbô:</FONT> tite d' ene pîce da Georges Ista. <B>2.</B> crodjambot des tchminêyes, des plaeces metowes el noeristé. <I>Li sôlêye dit å noer båbô: pitié, monsieu l' diale !</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baubô<SUP>n</SUP></FONT>, bâbô, baubou, boubou</span>. ---- * [[Li båbô (teyåte)|Dipus d' racsegnes sol "Båbô", li pîce di teyåte da Georges Ista]] 8752 28394 2005-04-13T05:17:28Z Pablo 5 '''Li båbô''', c' est ene comedeye e troes akes da [[Georges Ista]], djouwêye li prumî côp e 1912. Li Båbô est on splaca do teyåte a boune moråle do cmince do 20inme sieke. == Mwaisses Roles == * Mayane Lavalêye: 60ans. * Lambiet Lavalêye, si frè 58 ans. * Djôzef fi da Lambiet, 30ans; c' est lu ki s' pa lome "li Båbô". * Colas si da Lambiet 21 ans. == Rascourti == Lambiet Lavalêye est årmurî a [[Hesta]]. Il a trové on novea sisteme di canon po les carabenes, et s' a-t i di l' ovraedje timpesse. Po dire li veur, c' est l' pus vî d' ses valets, Djôzef, k' a trové l' edvincion Mins, come Djôzef est èn ome sins brut, li pa ni l' aconte nén, et l' lomer "li båbô". On n' aconte nén ses sintimints nerén. I voet voltî ene kimere … ki s' mareye avou s' fré. Eto, li londmwin des noices, li "båbô" pete å diale avou les plans d' ene ôte di ses edvincions les "monobloks". I va drovi èn ovroe el France, avou ene kinoxhance di s' pa. E deujhinme ake on voet tot l' traeyén des Lavalêye aler a schî-fesse. E troejhinme ake, come d' alaedje tot finixh bén: li sour da Lambièt va rcweri si neveu e France, li ramoenne a Hesta. Li pa s' escuze d' aveur sitî tote si veye on pinse-a-lu. Mins on lyi pardone voltî et minme l' ecoraedjî di raler al pexhe. Djôzef, k' on n' lomrè pus l' båbô, riprind l' vierna a l' ovroe. == Istwere del pîce == Li pîce a stî primêye do Govienmint, et djouwêye pol prumî côp sol [[Triyanon|Teyåte Cominål Walon d' Lidje]] li 27 d' octôbe 1912. Gn ourit cénk edicions do livret del pîce, li dierin e 1952. [[Categoreye:teyåte e walon|Babo]] 8753 28395 2004-09-10T23:37:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arthur Xhignesse]] 8754 28396 2004-09-10T23:38:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Marie Lecomte]] 8755 28397 2004-09-10T23:39:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lambert de Ryckman]] 8756 47274 2005-12-14T19:13:28Z Lucyin 16 [[categoreye:sons et letes do walon]] Ene '''halcrosse cossoune''' (H.C.), c' est ene [[cossoune]] metowe å coron d' on mot, et ki n' si prononce nén. Gn a bråmint des halcrossès cossounes e walon, mins tolminme moens k' e francès. Les halcrossès cossounes e walon, c' est <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT>, <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT>, <FONT COLOR="#0000ff"><B>Z</B></FONT>, <FONT COLOR="#0000ff"><B>P</B></FONT>, <FONT COLOR="#0000ff"><B>D</B></FONT>, <FONT COLOR="#0000ff"><B>G</B></FONT>. Li cossoune F n' est nén ene halcrosse cossoune e walon (mins bén e francès; ''cerf''). E walon, gn a nole halcrosse cossoune di metowe å mitan des mots. On scrît "lontins" (nén ''longtins''), "veyanmint" (nén ''veyantmint''). Eto, ene cossoune metowe å mitan do mot e walon si prononce tofer: "ratna" si prononce ''rat'na'', "[[Motî:antnåd|antnåd]]" si prononce ''ant'nau''. Les halcrossès cossounes sont diferinnes des [[tcheyowe cossoune å coron|tcheyowès cossounes å coron]]. == H.C. biesmint wårdêyes, pask' on s' î a adû tot scrijhant l' francès == * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT> dins min<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>, sin<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>, din<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT> dins sovin<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>, portan<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>D</B></FONT> dins [[Motî:rimoird|rimoird]]. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT> al fén d' on bodje ki dvént JH dins l' parintêye: bwè<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (bwe<FONT COLOR="#ff0000"><B>jh</B></FONT>leu); croe<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (croe<FONT COLOR="#ff0000"><B>jh</B></FONT>låde), troe<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (troe<FONT COLOR="#ff0000"><B>jh</B></FONT>inme), deu<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (deu<FONT COLOR="#ff0000"><B>jh</B></FONT>inme), berbi<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (berbi<FONT COLOR="#ff0000"><B>jh</B></FONT>ete), mwai<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (mwai<FONT COLOR="#ff0000"><B>jh</B></FONT>e). == H.C. wårdêyes pask' ele si rtrovèt dins sacwants prononçaedjes coinreces == * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>P</B></FONT> dins tro<FONT COLOR="#ff0000"><B>p</B></FONT> (Lidje: ''trop' ''). * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT> dins ** deu<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (Måmdey, Lidje: ''deus' treus''). ** pus (Lidje et Årdene: pus' ki); rl eto a [[Motî:puch|puch]]. == H.C. wårdêyes come essegnes do codjowaedje == * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>Z</B></FONT> dins a l' [[atôtchî]] ôrdinaire: vos årî<FONT COLOR="#ff0000"><B>z</B></FONT>. On l' prononce e sacwants plaeces å cmandeu: ''cwèrez' après''. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT> po l' [[atouwance]]: ti creve<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>; ti t' leve<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> trop tård. I raspite beazè fel dins l' [[cawete -ss]]. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT> å(s) [[riwaitant|rwaitant]](s): i pierdeu<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT> s' tins; ele djåzè<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT> dtrop; i cåznu<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT> bén. I raspite beazè fel dins l' fråze dimandrece: Vikè<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT> i co ? Sierveu<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT> ele bén a tåve ? * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT> po les [[cåzant]]s: nos vlén<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>, dj' avan<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> soe. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT> å pårticipe prezintrece: tot djowan<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>. I disparexhe dins les parints: [[Motî:veyanmint|veyanmint]], [[Motî:shuvanmint|shuvanmint]]. * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>D</B></FONT> å [[rwaitant]] di l' indicatif prezintrece des viebes [[troke da Hendschel|del cénkinme troke]], del sôre di [[Codjowaedje plinde|plinde]] : i s' plin<FONT COLOR="#ff0000"><B>d</B></FONT>. == H.C. wårdêyes pask' ele si rtrovèt dins des loyaedjes == * Halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT> dins: no<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>, vo<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT> (nos avans = ''no-z-avans''). == H.C. wårdêyes pask' ele si rtrovèt dins l' femrin, u les parints. == * halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT>. ** dins mwin<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>s: femrin: mwintes. ** dins doe<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>: [[Motî:doet|doetî]]. ** dins lé<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>: [[Motî:lét|lîtrê, lîter]]. * halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>G</B></FONT>: long, [[Motî:å long|å long]] femrin: longue (mins nén dins les parints et mots d' aplacaedje: lontins; [[Motî:lonmint|lonmint]]. == H.C. wårdêyes dins des cawetes. == * [[cawete -mint (no)]]: etermin<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT> * [[cawete -mint (adviebe)]]: raddimin<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>. == H.C. wårdêyes dins les calcaedjes setchs do francès == * T dins l' cawete -at (rizulta<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>, ôrfulina<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>). * S dins "ca<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>". == Sacwants mots scrîts sins halcrosse cossoune == * pont d' halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>D</B></FONT> (dabôrd k' end a onk e l' ôrtografeye do minme mot e francès). Mins li D do francès ni s' ritrove nén dins les parints e walon; c' est on T k' aspite: ** pî (F ''pied''): [[Motî:epîter|s' epîter]], [[Motî:pîtasele|pîtasele]]. ** ni (F ''nid''): nitêye / niyêye * pont d' halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT>: ** sôr (F sort): [[Motî:sôrreye|sôrreye]] * pont d' halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT>: ** pu, dispu: F ''depuis'' a cåze del [[dobe rifondowe]] "[[Motî:poy 2|poy]], dispoy". Eto, ça mostere l' adire avou l' omonime [[Motî:pus|pus]]. ** [[Motî:todi|todi]], [[Motî:måva|måva]]. ** sacwants calcaedjes do francès: [[Motî:sicour|sicour]], [[Motî:concour|concour]]. * pont d' halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>P</B></FONT>: [[Motî:coir|coir]] (F. ''corps''). * pont d' halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>F</B></FONT>: [[Motî:cier|cier]]. == Sacwants mots tot seus == * tin<FONT COLOR="#ff0000"><B>s</B></FONT>: (wårdaedje do halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>S</B></FONT>, nén do halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>T</B></FONT>: tchuze a môde d' idêye tote fwaite, mågré kel halcrosse <FONT COLOR="#0000ff"><B>P</B></FONT> raspite dins les parints [[Motî:timpe|timpe]], [[Motî:timpesse|timpesse]]. 8757 28399 2005-04-27T11:15:22Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] Cisse categoreye ci rashonne tos les årtikes ki prezintèt ou djhèt åk åd fwait d'&nbsp;on tecse e prôze d'&nbsp;èn oteur walon, dj'&nbsp;ô bén ene sacwè ki n'&nbsp;est nén on [[:Categoreye:Romans e walon|roman]] nerén del [[:Categoreye:Powezeye e walon|powezeye]]. Eto, c' est sovint des sovnances. 8758 28400 2004-09-11T09:45:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridjaler]] 8759 64978 2006-06-24T19:52:45Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[setimbe]], c' est li 255inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 256inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 110 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1911]] : [[Reynolds Hostin]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 di setimbe]] - [[11 di setimbe]] - [[13 di setimbe]] - [[14 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 September]] [[an:12 de setiembre]] [[ar:12 سبتمبر]] [[ast:12 de setiembre]] [[be:12 верасьня]] [[bg:12 септември]] [[br:12 Gwengolo]] [[bs:12. septembar]] [[ca:12 de setembre]] [[co:12 di settembre]] [[cs:12. září]] [[csb:12 séwnika]] [[cv:Авăн, 12]] [[cy:12 Medi]] [[da:12. september]] [[de:12. September]] [[el:12 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 12]] [[eo:12-a de septembro]] [[es:12 de septiembre]] [[et:12. september]] [[eu:Irailaren 12]] [[fi:12. syyskuuta]] [[fo:12. september]] [[fr:12 septembre]] [[frp:12 septembro]] [[fur:12 di Setembar]] [[fy:12 septimber]] [[ga:12 Meán Fómhair]] [[gl:12 de setembro]] [[he:12 בספטמבר]] [[hr:12. rujna]] [[hu:Szeptember 12]] [[ia:12 de septembre]] [[id:12 September]] [[io:12 di septembro]] [[is:12. september]] [[it:12 settembre]] [[ja:9月12日]] [[jv:12 September]] [[ka:12 სექტემბერი]] [[ko:9월 12일]] [[ku:12'ê rezberê]] [[lb:12. September]] [[lt:Rugsėjo 12]] [[mk:12 септември]] [[ms:12 September]] [[nap:12 'e settembre]] [[nl:12 september]] [[nn:12. september]] [[no:12. september]] [[oc:12 de setembre]] [[pl:12 września]] [[pt:12 de Setembro]] [[ro:12 septembrie]] [[ru:12 сентября]] [[scn:12 di sittèmmiru]] [[sco:12 September]] [[simple:September 12]] [[sk:12. september]] [[sl:12. september]] [[sq:12 Shtator]] [[sr:12. септембар]] [[sv:12 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 12]] [[th:12 กันยายน]] [[tl:Setyembre 12]] [[tr:12 Eylül]] [[tt:12. Sentäber]] [[uk:12 вересня]] [[vi:12 tháng 9]] [[zh:9月12日]] 8760 64975 2006-06-24T19:52:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[setimbe]], c' est li 254inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 255inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 111 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1709]] [[Batreye di Malplaket]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 di setimbe]] - [[10 di setimbe]] - [[12 di setimbe]] - [[13 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 September]] [[an:11 de setiembre]] [[ar:11 سبتمبر]] [[ast:11 de setiembre]] [[be:11 верасьня]] [[bg:11 септември]] [[bs:11. septembar]] [[ca:11 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 11]] [[co:11 di settembre]] [[cs:11. září]] [[csb:11 séwnika]] [[cv:Авăн, 11]] [[cy:11 Medi]] [[da:11. september]] [[de:11. September]] [[el:11 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 11]] [[eo:11-a de septembro]] [[es:11 de septiembre]] [[et:11. september]] [[eu:Irailaren 11]] [[fi:11. syyskuuta]] [[fo:11. september]] [[fr:11 septembre]] [[frp:11 septembro]] [[fur:11 di Setembar]] [[fy:11 septimber]] [[ga:11 Meán Fómhair]] [[gl:11 de setembro]] [[he:11 בספטמבר]] [[hr:11. rujna]] [[hu:Szeptember 11]] [[ia:11 de septembre]] [[id:11 September]] [[io:11 di septembro]] [[is:11. september]] [[it:11 settembre]] [[ja:9月11日]] [[jv:11 September]] [[ka:11 სექტემბერი]] [[ko:9월 11일]] [[ku:11'ê rezberê]] [[la:11 Septembris]] [[lb:11. September]] [[lt:Rugsėjo 11]] [[mk:11 септември]] [[ms:11 September]] [[nap:11 'e settembre]] [[nl:11 september]] [[nn:11. september]] [[no:11. september]] [[oc:11 de setembre]] [[pam:Septiembri 11]] [[pl:11 września]] [[pt:11 de Setembro]] [[ro:11 septembrie]] [[ru:11 сентября]] [[scn:11 di sittèmmiru]] [[sco:11 September]] [[se:Čakčamánu 11.]] [[simple:September 11]] [[sk:11. september]] [[sl:11. september]] [[sq:11 Shtator]] [[sr:11. септембар]] [[sv:11 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 11]] [[th:11 กันยายน]] [[tl:Setyembre 11]] [[tr:11 Eylül]] [[tt:11. Sentäber]] [[uk:11 вересня]] [[vi:11 tháng 9]] [[war:Septyembre 11]] [[zh:9月11日]] 8761 65016 2006-06-24T19:59:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[setimbe]], c' est li 245inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 246inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 120 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[31 d' awousse]] - [[1î d' setimbe]] - [[3 d' setimbe]] - [[4 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 September]] [[an:2 de setiembre]] [[ang:2 Hāligmōnaþ]] [[ar:2 سبتمبر]] [[ast:2 de setiembre]] [[be:2 верасьня]] [[bg:2 септември]] [[bs:2. septembar]] [[ca:2 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 2]] [[co:2 di settembre]] [[cs:2. září]] [[csb:2 séwnika]] [[cv:Авăн, 2]] [[cy:2 Medi]] [[da:2. september]] [[de:2. September]] [[el:2 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 2]] [[eo:2-a de septembro]] [[es:2 de septiembre]] [[et:2. september]] [[eu:Irailaren 2]] [[fi:2. syyskuuta]] [[fo:2. september]] [[fr:2 septembre]] [[frp:2 septembro]] [[fur:2 di Setembar]] [[fy:2 septimber]] [[ga:2 Meán Fómhair]] [[gl:2 de setembro]] [[he:2 בספטמבר]] [[hr:2. rujna]] [[hu:Szeptember 2]] [[ia:2 de septembre]] [[id:2 September]] [[io:2 di septembro]] [[is:2. september]] [[it:2 settembre]] [[ja:9月2日]] [[jv:2 September]] [[ka:2 სექტემბერი]] [[ko:9월 2일]] [[ku:2'ê rezberê]] [[la:2 Septembris]] [[lb:2. September]] [[li:2 september]] [[lt:Rugsėjo 2]] [[mk:2 септември]] [[ms:2 September]] [[nap:2 'e settembre]] [[nl:2 september]] [[nn:2. september]] [[no:2. september]] [[oc:2 de setembre]] [[pam:Septiembri 2]] [[pl:2 września]] [[pt:2 de Setembro]] [[ro:2 septembrie]] [[ru:2 сентября]] [[scn:2 di sittèmmiru]] [[sco:2 September]] [[simple:September 2]] [[sk:2. september]] [[sl:2. september]] [[sq:2 Shtator]] [[sr:2. септембар]] [[sv:2 september]] [[te:సెప్టెంబర్‌ 2]] [[th:2 กันยายน]] [[tl:Setyembre 2]] [[tr:2 Eylül]] [[tt:2. Sentäber]] [[uk:2 вересня]] [[vi:2 tháng 9]] [[war:Septyembre 2]] [[zh:9月2日]] 8762 64971 2006-06-24T19:51:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[setimbe]], c' est li 253inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 254inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 112 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 di setimbe]] - [[9 di setimbe]] - [[11 di setimbe]] - [[12 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 September]] [[an:10 de setiembre]] [[ar:10 سبتمبر]] [[ast:10 de setiembre]] [[be:10 верасьня]] [[bg:10 септември]] [[bs:10. septembar]] [[ca:10 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 10]] [[co:10 di settembre]] [[cs:10. září]] [[csb:10 séwnika]] [[cv:Авăн, 10]] [[cy:10 Medi]] [[da:10. september]] [[de:10. September]] [[el:10 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 10]] [[eo:10-a de septembro]] [[es:10 de septiembre]] [[et:10. september]] [[eu:Irailaren 10]] [[fi:10. syyskuuta]] [[fo:10. september]] [[fr:10 septembre]] [[frp:10 septembro]] [[fur:10 di Setembar]] [[fy:10 septimber]] [[ga:10 Meán Fómhair]] [[gl:10 de setembro]] [[he:10 בספטמבר]] [[hr:10. rujna]] [[hu:Szeptember 10]] [[ia:10 de septembre]] [[id:10 September]] [[io:10 di septembro]] [[is:10. september]] [[it:10 settembre]] [[ja:9月10日]] [[jv:10 September]] [[ka:10 სექტემბერი]] [[ko:9월 10일]] [[ku:10'ê rezberê]] [[la:10 Septembris]] [[lb:10. September]] [[lt:Rugsėjo 10]] [[mk:10 септември]] [[ms:10 September]] [[nap:10 'e settembre]] [[nl:10 september]] [[nn:10. september]] [[no:10. september]] [[oc:10 de setembre]] [[pam:Septiembri 10]] [[pl:10 września]] [[pt:10 de Setembro]] [[ro:10 septembrie]] [[ru:10 сентября]] [[scn:10 di sittèmmiru]] [[sco:10 September]] [[se:Čakčamánu 10.]] [[simple:September 10]] [[sk:10. september]] [[sl:10. september]] [[sq:10 Shtator]] [[sr:10. септембар]] [[sv:10 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 10]] [[th:10 กันยายน]] [[tl:Setyembre 10]] [[tr:10 Eylül]] [[tt:10. Sentäber]] [[uk:10 вересня]] [[vi:10 tháng 9]] [[war:Septyembre 10]] [[zh:9月10日]] 8763 65066 2006-06-24T20:07:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[setimbe]], c' est li 246inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 247inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 119 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[1î d' setimbe]] - [[2 d' setimbe]] - [[4 di setimbe]] - [[5 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 September]] [[an:3 de setiembre]] [[ar:3 سبتمبر]] [[ast:3 de setiembre]] [[be:3 верасьня]] [[bg:3 септември]] [[bs:3. septembar]] [[ca:3 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 3]] [[co:3 di settembre]] [[cs:3. září]] [[csb:3 séwnika]] [[cv:Авăн, 3]] [[cy:3 Medi]] [[da:3. september]] [[de:3. September]] [[el:3 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 3]] [[eo:3-a de septembro]] [[es:3 de septiembre]] [[et:3. september]] [[eu:Irailaren 3]] [[fi:3. syyskuuta]] [[fo:3. september]] [[fr:3 septembre]] [[frp:3 septembro]] [[fur:3 di Setembar]] [[fy:3 septimber]] [[ga:3 Meán Fómhair]] [[gl:3 de setembro]] [[he:3 בספטמבר]] [[hr:3. rujna]] [[hu:Szeptember 3]] [[ia:3 de septembre]] [[id:3 September]] [[io:3 di septembro]] [[is:3. september]] [[it:3 settembre]] [[ja:9月3日]] [[jv:3 September]] [[ka:3 სექტემბერი]] [[ko:9월 3일]] [[ku:3'ê rezberê]] [[la:3 Septembris]] [[lb:3. September]] [[li:3 september]] [[lt:Rugsėjo 3]] [[mk:3 септември]] [[ms:3 September]] [[nap:3 'e settembre]] [[nl:3 september]] [[nn:3. september]] [[no:3. september]] [[oc:3 de setembre]] [[pam:Septiembri 3]] [[pl:3 września]] [[pt:3 de Setembro]] [[ro:3 septembrie]] [[ru:3 сентября]] [[scn:3 di sittèmmiru]] [[sco:3 September]] [[simple:September 3]] [[sk:3. september]] [[sl:3. september]] [[sq:3 Shtator]] [[sr:3. септембар]] [[sv:3 september]] [[te:సెప్టెంబర్‌ 3]] [[th:3 กันยายน]] [[tl:Setyembre 3]] [[tr:3 Eylül]] [[tt:3. Sentäber]] [[uk:3 вересня]] [[vi:3 tháng 9]] [[war:Septyembre 3]] [[zh:9月3日]] 8764 28406 2004-09-11T09:53:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' setimbe]] 8765 28407 2004-09-11T09:53:17Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[2 d' setimbe]] 8766 65078 2006-06-24T20:09:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 di [[setimbe]], c' est li 247inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 248inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 118 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * 1963: [[Robert Schuman]] == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[2 d' setimbe]] - [[3 d' setimbe]] - [[5 di setimbe]] - [[6 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 September]] [[an:4 de setiembre]] [[ar:4 سبتمبر]] [[ast:4 de setiembre]] [[be:4 верасьня]] [[bg:4 септември]] [[bs:4. septembar]] [[ca:4 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 4]] [[co:4 di settembre]] [[cs:4. září]] [[csb:4 séwnika]] [[cv:Авăн, 4]] [[cy:4 Medi]] [[da:4. september]] [[de:4. September]] [[el:4 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 4]] [[eo:4-a de septembro]] [[es:4 de septiembre]] [[et:4. september]] [[eu:Irailaren 4]] [[fi:4. syyskuuta]] [[fo:4. september]] [[fr:4 septembre]] [[frp:4 septembro]] [[fur:4 di Setembar]] [[fy:4 septimber]] [[ga:4 Meán Fómhair]] [[gl:4 de setembro]] [[he:4 בספטמבר]] [[hr:4. rujna]] [[hu:Szeptember 4]] [[ia:4 de septembre]] [[id:4 September]] [[io:4 di septembro]] [[is:4. september]] [[it:4 settembre]] [[ja:9月4日]] [[jv:4 September]] [[ka:4 სექტემბერი]] [[ko:9월 4일]] [[ku:4'ê rezberê]] [[la:4 Septembris]] [[lb:4. September]] [[li:4 september]] [[lt:Rugsėjo 4]] [[mk:4 септември]] [[ms:4 September]] [[mt:4 ta' Settembru]] [[nap:4 'e settembre]] [[nl:4 september]] [[nn:4. september]] [[no:4. september]] [[oc:4 de setembre]] [[pam:Septiembri 4]] [[pl:4 września]] [[pt:4 de Setembro]] [[ro:4 septembrie]] [[ru:4 сентября]] [[scn:4 di sittèmmiru]] [[sco:4 September]] [[simple:September 4]] [[sk:4. september]] [[sl:4. september]] [[sq:4 Shtator]] [[sr:4. септембар]] [[sv:4 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 4]] [[th:4 กันยายน]] [[tl:Setyembre 4]] [[tr:4 Eylül]] [[tt:4. Sentäber]] [[uk:4 вересня]] [[vi:4 tháng 9]] [[war:Septyembre 4]] [[zh:9月4日]] 8767 65083 2006-06-24T20:10:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 di [[setimbe]], c' est li 248inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 249inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 117 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[3 d' setimbe]] - [[4 di setimbe]] - [[6 di setimbe]] - [[7 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 September]] [[an:5 de setiembre]] [[ar:5 سبتمبر]] [[ast:5 de setiembre]] [[be:5 верасьня]] [[bg:5 септември]] [[bs:5. septembar]] [[ca:5 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 5]] [[co:5 di settembre]] [[cs:5. září]] [[csb:5 séwnika]] [[cv:Авăн, 5]] [[cy:5 Medi]] [[da:5. september]] [[de:5. September]] [[el:5 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 5]] [[eo:5-a de septembro]] [[es:5 de septiembre]] [[et:5. september]] [[eu:Irailaren 5]] [[fi:5. syyskuuta]] [[fo:5. september]] [[fr:5 septembre]] [[frp:5 septembro]] [[fur:5 di Setembar]] [[fy:5 septimber]] [[ga:5 Meán Fómhair]] [[gl:5 de setembro]] [[he:5 בספטמבר]] [[hr:5. rujna]] [[hu:Szeptember 5]] [[ia:5 de septembre]] [[id:5 September]] [[io:5 di septembro]] [[is:5. september]] [[it:5 settembre]] [[ja:9月5日]] [[jv:5 September]] [[ka:5 სექტემბერი]] [[ko:9월 5일]] [[ku:5'ê rezberê]] [[la:5 Septembris]] [[lb:5. September]] [[li:5 september]] [[lt:Rugsėjo 5]] [[mk:5 септември]] [[ms:5 September]] [[nap:5 'e settembre]] [[nl:5 september]] [[nn:5. september]] [[no:5. september]] [[oc:5 de setembre]] [[pam:Septiembri 5]] [[pl:5 września]] [[pt:5 de Setembro]] [[ro:5 septembrie]] [[ru:5 сентября]] [[scn:5 di sittèmmiru]] [[sco:5 September]] [[simple:September 5]] [[sk:5. september]] [[sl:5. september]] [[sq:5 Shtator]] [[sr:5. септембар]] [[sv:5 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 5]] [[th:5 กันยายน]] [[tl:Setyembre 5]] [[tr:5 Eylül]] [[tt:5. Sentäber]] [[uk:5 вересня]] [[vi:5 tháng 9]] [[war:Septyembre 5]] [[zh:9月5日]] 8768 65087 2006-06-24T20:10:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 di [[setimbe]], c' est li 249inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 250inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 116 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[4 di setimbe]] - [[5 di setimbe]] - [[7 di setimbe]] - [[8 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 September]] [[an:6 de setiembre]] [[ar:6 سبتمبر]] [[ast:6 de setiembre]] [[be:6 верасьня]] [[bg:6 септември]] [[bs:6. septembar]] [[ca:6 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 6]] [[co:6 di settembre]] [[cs:6. září]] [[csb:6 séwnika]] [[cv:Авăн, 6]] [[cy:6 Medi]] [[da:6. september]] [[de:6. September]] [[el:6 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 6]] [[eo:6-a de septembro]] [[es:6 de septiembre]] [[et:6. september]] [[eu:Irailaren 6]] [[fi:6. syyskuuta]] [[fo:6. september]] [[fr:6 septembre]] [[frp:6 septembro]] [[fur:6 di Setembar]] [[fy:6 septimber]] [[ga:6 Meán Fómhair]] [[gl:6 de setembro]] [[he:6 בספטמבר]] [[hr:6. rujna]] [[hu:Szeptember 6]] [[ia:6 de septembre]] [[id:6 September]] [[io:6 di septembro]] [[is:6. september]] [[it:6 settembre]] [[ja:9月6日]] [[jv:6 September]] [[ka:6 სექტემბერი]] [[ko:9월 6일]] [[ku:6'ê rezberê]] [[la:6 Septembris]] [[lb:6. September]] [[li:6 september]] [[lt:Rugsėjo 6]] [[mk:6 септември]] [[ms:6 September]] [[nap:6 'e settembre]] [[nl:6 september]] [[nn:6. september]] [[no:6. september]] [[oc:6 de setembre]] [[pam:Septiembri 6]] [[pl:6 września]] [[pt:6 de Setembro]] [[ro:6 septembrie]] [[ru:6 сентября]] [[scn:6 di sittèmmiru]] [[sco:6 September]] [[simple:September 6]] [[sk:6. september]] [[sl:6. september]] [[sq:6 Shtator]] [[sr:6. септембар]] [[sv:6 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 6]] [[th:6 กันยายน]] [[tl:Setyembre 6]] [[tr:6 Eylül]] [[tt:6. Sentäber]] [[uk:6 вересня]] [[vi:6 tháng 9]] [[war:Septyembre 6]] [[zh:9月6日]] 8769 65092 2006-06-24T20:11:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 di [[setimbe]], c' est li 250inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 251inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 115 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[5 di setimbe]] - [[6 di setimbe]] - [[8 di setimbe]] - [[9 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 September]] [[an:7 de setiembre]] [[ar:7 سبتمبر]] [[ast:7 de setiembre]] [[be:7 верасьня]] [[bg:7 септември]] [[bs:7. septembar]] [[ca:7 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 7]] [[co:7 di settembre]] [[cs:7. září]] [[csb:7 séwnika]] [[cv:Авăн, 7]] [[cy:7 Medi]] [[da:7. september]] [[de:7. September]] [[el:7 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 7]] [[eo:7-a de septembro]] [[es:7 de septiembre]] [[et:7. september]] [[eu:Irailaren 7]] [[fi:7. syyskuuta]] [[fo:7. september]] [[fr:7 septembre]] [[frp:7 septembro]] [[fur:7 di Setembar]] [[fy:7 septimber]] [[ga:7 Meán Fómhair]] [[gl:7 de setembro]] [[he:7 בספטמבר]] [[hr:7. rujna]] [[hu:Szeptember 7]] [[ia:7 de septembre]] [[id:7 September]] [[io:7 di septembro]] [[is:7. september]] [[it:7 settembre]] [[ja:9月7日]] [[jv:7 September]] [[ka:7 სექტემბერი]] [[ko:9월 7일]] [[ku:7'ê rezberê]] [[la:7 Septembris]] [[lb:7. September]] [[li:7 september]] [[lt:Rugsėjo 7]] [[mk:7 септември]] [[ms:7 September]] [[nap:7 'e settembre]] [[nl:7 september]] [[nn:7. september]] [[no:7. september]] [[oc:7 de setembre]] [[pam:Septiembri 7]] [[pl:7 września]] [[pt:7 de Setembro]] [[ro:7 septembrie]] [[ru:7 сентября]] [[scn:7 di sittèmmiru]] [[sco:7 September]] [[simple:September 7]] [[sk:7. september]] [[sl:7. september]] [[sq:7 Shtator]] [[sr:7. септембар]] [[sv:7 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 7]] [[th:7 กันยายน]] [[tl:Setyembre 7]] [[tr:7 Eylül]] [[tt:7. Sentäber]] [[uk:7 вересня]] [[vi:7 tháng 9]] [[war:Septyembre 7]] [[zh:9月7日]] 8770 65096 2006-06-24T20:12:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 di [[setimbe]], c' est li 251inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 252inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 114 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[6 di setimbe]] - [[7 di setimbe]] - [[9 di setimbe]] - [[10 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 September]] [[an:8 de setiembre]] [[ar:8 سبتمبر]] [[ast:8 de setiembre]] [[be:8 верасьня]] [[bg:8 септември]] [[bs:8. septembar]] [[ca:8 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 8]] [[co:8 di settembre]] [[cs:8. září]] [[csb:8 séwnika]] [[cv:Авăн, 8]] [[cy:8 Medi]] [[da:8. september]] [[de:8. September]] [[el:8 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 8]] [[eo:8-a de septembro]] [[es:8 de septiembre]] [[et:8. september]] [[eu:Irailaren 8]] [[fi:8. syyskuuta]] [[fo:8. september]] [[fr:8 septembre]] [[frp:8 septembro]] [[fur:8 di Setembar]] [[fy:8 septimber]] [[ga:8 Meán Fómhair]] [[gl:8 de setembro]] [[he:8 בספטמבר]] [[hr:8. rujna]] [[hu:Szeptember 8]] [[ia:8 de septembre]] [[id:8 September]] [[io:8 di septembro]] [[is:8. september]] [[it:8 settembre]] [[ja:9月8日]] [[jv:8 September]] [[ka:8 სექტემბერი]] [[ko:9월 8일]] [[ku:8'ê rezberê]] [[lb:8. September]] [[lt:Rugsėjo 8]] [[mk:8 септември]] [[ms:8 September]] [[nap:8 'e settembre]] [[nl:8 september]] [[nn:8. september]] [[no:8. september]] [[oc:8 de setembre]] [[pam:Septiembri 8]] [[pl:8 września]] [[pt:8 de Setembro]] [[ro:8 septembrie]] [[ru:8 сентября]] [[scn:8 di sittèmmiru]] [[sco:8 September]] [[simple:September 8]] [[sk:8. september]] [[sl:8. september]] [[sq:8 Shtator]] [[sr:8. септембар]] [[sv:8 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 8]] [[th:8 กันยายน]] [[tl:Setyembre 8]] [[tr:8 Eylül]] [[tt:8. Sentäber]] [[uk:8 вересня]] [[vi:8 tháng 9]] [[war:Septyembre 8]] [[zh:9月8日]] 8771 65100 2006-06-24T20:12:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[setimbe]], c' est li 252inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 253inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 113 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[7 di setimbe]] - [[8 di setimbe]] - [[10 di setimbe]] - [[11 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 September]] [[an:9 de setiembre]] [[ar:9 سبتمبر]] [[ast:9 de setiembre]] [[be:9 верасьня]] [[bg:9 септември]] [[bs:9. septembar]] [[ca:9 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 9]] [[co:9 di settembre]] [[cs:9. září]] [[csb:9 séwnika]] [[cv:Авăн, 9]] [[cy:9 Medi]] [[da:9. september]] [[de:9. September]] [[el:9 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 9]] [[eo:9-a de septembro]] [[es:9 de septiembre]] [[et:9. september]] [[eu:Irailaren 9]] [[fi:9. syyskuuta]] [[fo:9. september]] [[fr:9 septembre]] [[frp:9 septembro]] [[fur:9 di Setembar]] [[fy:9 septimber]] [[ga:9 Meán Fómhair]] [[gl:9 de setembro]] [[he:9 בספטמבר]] [[hr:9. rujna]] [[hu:Szeptember 9]] [[ia:9 de septembre]] [[id:9 September]] [[io:9 di septembro]] [[is:9. september]] [[it:9 settembre]] [[ja:9月9日]] [[jv:9 September]] [[ka:9 სექტემბერი]] [[ko:9월 9일]] [[ku:9'ê rezberê]] [[lb:9. September]] [[lt:Rugsėjo 9]] [[mk:9 септември]] [[ms:9 September]] [[nap:9 'e settembre]] [[nl:9 september]] [[nn:9. september]] [[no:9. september]] [[oc:9 de setembre]] [[pam:Septiembri 9]] [[pl:9 września]] [[pt:9 de Setembro]] [[ro:9 septembrie]] [[ru:9 сентября]] [[scn:9 di sittèmmiru]] [[sco:9 September]] [[simple:September 9]] [[sk:9. september]] [[sl:9. september]] [[sq:9 Shtator]] [[sr:9. септембар]] [[sv:9 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 9]] [[th:9 กันยายน]] [[tl:Setyembre 9]] [[tr:9 Eylül]] [[tt:9. Sentäber]] [[uk:9 вересня]] [[vi:9 tháng 9]] [[war:Septyembre 9]] [[zh:9月9日]] 8772 28414 2004-09-12T19:26:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acoirdances]] 8773 28415 2004-09-20T15:19:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vî djonne-ome</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viye comere</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>viye djonne feye</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) k'&nbsp;a passé l'&nbsp;ådje do mariaedje et ki n'&nbsp;s'&nbsp;a nén maryî. <span lang=fr>F. vieille fille, célibataire endurci.</span> Puriyal: des vîs djonne-omes, des des viyes comeres, des viyes djonnes feyes (sins cawete do femrin pluriyal -ès). <I>Elle ont dmané viyes comeres.</I> 8774 28416 2004-11-27T09:03:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soude</B></FONT> ([[Codjowaedje soude|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> aspiter foû d' tere, tot djåzant d' ene aiwe. <span lang=fr>F. sourdre, filtrer.</span> <B>2.</B> aspiter foû d' tere tot djåzant d' ene [[Motî:waide|waide]]. On dit eto: [[Motî:rexhe|rexhe]], [[Motî:crexhe|crexhe]]. <span lang=fr>F. sortir, pousser.</span> <B>3.</B> aspiter tot djåzant d' ene sacwè d' noû. <I>Li prétins do teyåte walon, c' est l' fén del såjhon mins ki poite divintrinnmint çou ki va soude do tins del novele</I> ([[G. Fontaine]]). <span lang=fr>F. sourdre, jaillir, surgir, naître.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soûde</FONT>, sûde</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sourdant</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece ki des aiwes aspitèt foû d' tere. <I>Dji magne al vole et adon dj' apougne li voye ki m' amoennrè del boke di l' aiwe di Tek disk' å sourdant, ou cåzumint</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Li fond d' Bouname, c' esteut ene pitite vå raiweye pa deus troes sourdants k' abrotchént foû do bwès do minme no</I> ([[J. Polet]]). On dit eto: sourd, [[Motî:poujhon|poujhon]], [[Motî:bu|bu]]. <span lang=fr>F. source.</span> <B>2.</B> live, gazete, waibe riwaitîs divant di scrire on papî. <span lang=fr>F. source (bibliographique).</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">côde sourdant</FONT>: li côde d' on programe informatike, divant d' esse copilé. <span lang=fr>F. code source.</span> <span lang=en>Ingl. source code.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soûrdant</FONT>, sûrdant, choûrdant, sûrdont, surdont, soûrdont</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sourd</B></FONT> [o.n.] sourdant. <span lang=fr>F. source.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">soûrd</FONT>, sûrd, choûrd</span> 8775 28417 2004-09-13T10:46:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Guy Fontaine]] 8776 28418 2004-10-19T12:05:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abrotchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] brotchî aviè l' ci ki cåze. <I>Li fond d' Bouname, c' esteut on ptit vå raiwî pa deus troes sourdants k' abrotchént foû do bwès do minme no.</I> ([[J. Polet]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:brotchî|brotchî]], [[betchete a-]] d' aprepiaedje. 8777 28419 2004-10-19T12:06:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>apoûssî</B></FONT> ([[Codjowaedje tchessî|codjowaedje]]) [v.c.] poussî aviè l' ci ki cåze. <I>Ci n' est nén l' droet do djeu d' apoûssî vaici a côps d' matrake des "travayeus volontaires"</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:poûssî|poûssî]], [[betchete a-]] d' aprepiaedje. 8778 28420 2004-10-19T12:07:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atchessî</B></FONT> ([[Codjowaedje tchessî|codjowaedje]]) [v.c.] tchessî aviè l' ci ki cåze. <I>L' afwaire n' årè nén co stî si mwaijhe d' aveur atchessî e l' Almagne tos ces djonneas la</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Atchesse&nbsp;!:</FONT> kimande a on tchén d' vatche po k' i ramoenne li tropea aviè l' hierdî. Etimolodjeye: viebe [[Motî:tchessî|tchessî]], [[betchete a-]] d' aprepiaedje. 8779 34688 2005-07-12T00:11:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rissôter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ersôter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rsôter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] ridner d' l' aiwe tot cåzant d' on sourdant. <I>Gn aveut yeu ene boune termene di plouves et les sourds rissôtént</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:sôter|sôter]], [[betchete ri-]]. 8780 28422 2004-10-19T12:23:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raiwî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] amoenner d' l' aiwe. <I>Li fond d' Bouname, c' esteut on ptit vå raiwî pa deus troes sourdants k' abrotchént foû do bwès do minme no.</I> ([[J. Polet]]). <span lang=fr>F. irriguer, arroser.</span> 8781 36634 2005-07-31T21:35:38Z Pablo 5 [[Imådje:maurloyeus.jpg|thumb|250px|mårloyeuse tere dilé Reims (el Tchampagne)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårlire</B></FONT> <B>I.</B>[f.n.] <B>1.</B> [[Motî:cårire 1|cårire]] di [[Motî:måle 3|måle]]. <span lang=fr>F. marnière.</span> <B>2.</B> plaece k' on-z î a saetchî al måle, et k' gn a des trôs dins tere ki sont rcovrous pa del fene tere, et k' on pout toumer dvins. <I>Il a toumé dins ene mårlire</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Les mårlires sont bounes po-z î mete des vegnes.</I> <span lang=fr>F. ancienne marnière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ås Mårlires:</FONT> no di des plaeces e [[Malonne]], [[Welin]], [[Esneu]], [[Viyé-ås-Tours]], [[Moucron]], [[Djerpene]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Mårlire</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Marlair, Marler, Marlaire, Marlière</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maurlîre</FONT>, marlêre, maurlêre, mârlîre, Pc marlière</span>. Etimolodjeye: bodje "mårl-" ([[Motî:måle 3|måle]]); [[cawete -ire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårloye</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] (v.v.m.) mårlire. <span lang=fr>F. marnière.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mårloye</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' Wahå. <B>III.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e <span lang=fr>F. Marloye, Marloy, Marloie</span>. Disfondowes: <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">Maurlô<SUP>n</SUP>ye</FONT>, Mârloye, Maurlwè, Mârlwa, Marlwa. Vî scrijha: Marlida (817)</span>. Etimolodjeye: bodje "mårl-" (måle 3); [[cawete -oye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårloyea</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] pitite mårlire. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Mårloyea</FONT> [n.pl.] no d' ene plaece di Flobek (so plaece: Marloyô). <B>III.</B> [n.dj.] sipotaedje des djins d' Nålene et d' Marbwê (di cåze des mårlires k' i gn aveut låvå). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Maurloya</FONT>, Marloya, Mârloya</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårloyeus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårloyeuse</B></FONT> [addj.] avou del måle divins, tot djåzant d' ene tere. <I>Li Tchampagne, c' est totès mårloyeusès teres: c' est la k' on-z a l' meyeu des véns.</I> <span lang=fr>F. marneux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maurloyeus</FONT>, mauleus, maurleus, mârleus</span>. Etimolodjeye: bodje "mårl-" (måle 3); dobe cawete -oye + -eus, 2004. ---- * [[mårlire|Dipus d' racsegnes so les mårlires]] * [[Mårloye (Wahå)|Dipus d' racsegnes so Mårloye]] 8782 28424 2004-09-14T00:58:38Z Lucyin 16 måle ki provént d' ene soucreye, metowe so des teres a mårler {{licince imådjes Lucyin}} måle ki provént d' ene soucreye, metowe so des teres a mårler {{licince imådjes Lucyin}} 8783 28425 2004-09-14T01:00:15Z Lucyin 16 mårloyeuse tere el Tchampagne {{licince imådjes Lucyin}} mårloyeuse tere el Tchampagne {{licince imådjes Lucyin}} 8784 28426 2004-09-14T01:03:29Z Lucyin 16 Li mot "mårlire" dins l' lingaedje walon. Li mot n' est ki dins 3 diccionaires: ''maurlêre'' dins li Pirsoul (1934, Nameur), ''mârlîr'' dins Forir (1866, Lidje), riprin pa Haust (1933, Lidje), ''mårlîre''. 8785 28427 2004-11-13T16:07:22Z Pablo 5 sipotaedje '''Mårloye''', e F. ''Marloie'', c' esteut on hamtea di [[Wahå]], ki s' a diswalpé dipus k' el viyaedje, di cåze del gåre di tchmin d' fier, croejhlåde del lene Brussele Lussimbork avou l' voye ki vént d' Lidje. Mårloye a dné des nos d' famile ki si scrijhèt ouy: ''Marloye'', ''Marloy'' et ''Marloie''. Li mot vént do cmon no "mårloye" sinonime di [[mårlire]]. * Sipotaedje: Baloujhes == Administråcion == Gn a la l' cinte di rcwerances veterinaires pol [[Province do Lussimbork]]. 8786 28428 2004-09-14T01:08:48Z Lucyin 16 Mårloye displaecî viè Mårloye (Wahå) #REDIRECT [[Mårloye (Wahå)]] 8787 35568 2005-07-20T01:12:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.sins djin] <B>1.</B> [[Motî:djaler|djaler]] tot blanc (come s' i on-z åreut stramé del [[Motî:måle 3|måle]] so tere). On dit eto: [[Motî:reler|reler]]. <span lang=fr>F. givrer, avoir une gelée blanche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mårler sol tiesse d' ene sakî:</FONT> po dire k' il atrape des blancs tchveas. <I>Dissu m' poy tot crolé, A poenne a-t i mårlé</I> ([[C. Wérotte]]). On dit eto: [[Motî:niver|niver]]. <span lang=fr>F. grisonner.</span> <B>2.</B> toumer ene fene plouve come del nive. <I>I mårlêye, valet, rimoussans å coulot !</I> <span lang=fr>F. tomber du grésil.</span> <B>II.</B> [v.c.] stårer al [[Motî:måle 3|måle]] so (on tchamp). <I>Dins les louwaedjes di cinse, c' esteut sovint mårké kel louweu diveut mårler les teres.</I> <span lang=fr>F. marner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maurler</FONT>, mârler, maurlè, mauyler, maulier</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "mårl-" ([[Motî:måle 3|måle]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårlaedje</B></FONT>[o.n.] blanke [[Motî:djalêye|djalêye]]. <span lang=fr>F. gelée blanche, givre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maurlèdje</FONT>, mârlèdje, maurladje, mârladje, maurlâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårlêye</B></FONT> [f.n.] blanke djalêye. Parintêye: * [[Motî:emårlé|emårlé]] 8788 62490 2006-06-20T07:18:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[li:Mergel]] [[Imådje:maule_tere_wi.jpg|300px|right|Del måle]] Del '''måle''', c' est del blanke tere [[castinnixheuse]], k' on sieve po-z [[ecråxhî]] les surès teres, et k' on saetche dins les [[mårlire]]s. Dizo l' minme lomaedje, on eploye eto del blanke poûssire des cårire di [[tchåsse]], u del blanke tere eployeye dins les soucreyes. Asteme: måle a eto l' sinse di [[Motî:måle 3|blanke djalêye]], et gn a des omonimes: [[Motî:måle 1|måle (mwaijhe)]] et [[Motî:måle 2|måle (coinrece di '''måye''', biesse nén frumele)]]. [[da:Mergel]] [[de:Mergel]] [[en:Marl]] [[eo:Marno]] [[et:Mergel]] [[fr:Marne (roche)]] [[he:חוואר]] [[io:Marno]] [[li:Mergel]] [[nl:Mergel]] [[pl:Margiel]] [[tr:Marn]] 8789 28431 2005-01-28T00:46:50Z Lucyin 16 '''Riwalonijhî''' on mot calké lanawaire d' ene langue etrindjire, c' est lyi apliker les minmes rîles di fonolodjeye ki les pus vîs mots walons ki lyi rshonnèt. Li '''rwalonijhaedje''' est on boket do [[rfondaedje]]. Li rwalonijhaedje a a vey avou des mots po des atuzes ki n' esgzistèt nén co e walon (trôs d' motlî). Li '''[[francijha|disfrancijhaedje]]''', c' est sayî di trover des vîs mots u des viyès ratourneures walones k' egzistèt ddja, estô di scrire e [[franlon]]. == Egzimpes di rwalonijhaedje. == * Sol piceure del rîlêye di mots: cambuze, buze, dji tuze, ene boune tchuze, on rwalonijhe '''meduze''' * Sol riwalonijhaedje sipontané "pilure" ([[ridaedje R / L]]), on-z avént a: globure, tiesticure, molecure. == Riwalonijhaedje des nos d' payis == 8790 28432 2004-09-15T00:51:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje do walon]] 8791 28433 2004-09-20T19:41:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:måye 2]] 8792 28434 2004-10-19T11:31:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måye 2</B></FONT> <B>I. </B>[o.n.] omrinne biesse. rl a: [[Motî:frumele|frumele]]. On dit eto: [[Motî:pere|pere]]. <span lang=fr>F. mâle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moenner å måye:</FONT> moenner ene troye e tcholeurs å verat, po s' fé potchî. <span lang=fr>F. faire saillir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;laid måye:</FONT> <B>II.</B> [addj.] <B>1.</B> omrin, tot djåzant d' ene biesse, d' ene plante. <I>C' est on caroubî måye.</I> <B>2.</B> foirt bon. <I>C' est on måye tchanteu et djouweu di sketchs.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mauye</FONT>, mâle, mâye, maule, male</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.1 ey el notûle [[A.L.W.]] 8.2. Etimolodjeye: latén <I>span lang=la>masculus</span></I> ([[fornaiviaedje]] SL => Y). 8793 28435 2004-09-15T01:05:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[fornaiviaedje linwistike]] 8794 28436 2004-09-15T01:09:42Z Lucyin 16 Måye 2 displaecî viè Motî:måye 2 #REDIRECT [[Motî:måye 2]] 8795 28437 2004-09-20T17:44:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirzenoxh</B></FONT> [advierbire] <B>1.</B> avou s'&nbsp;[[Motî:coir|coir]] et ses [[Motî:oxhea|oxheas]], tot djåzant d'&nbsp;ene djin (et nén tot-z evoyant ene ôte sakî estô d'&nbsp;lu). <I>Å cmince, li djudje aveut rfuzé li procuråcion ki Zande aveut dné å pårlî, et dmander ki l'&nbsp;ome si vegne prezinter coirzenoxh divant les noerès cotes</I> ([[L. Mahin]]). <I>Il a passé dins li tchminêye coirzenoxh.</I> <span lang=fr>F. en chair et en os.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî coirzenoxh:</FONT> <I>a)</I> tot [[Motî:raspepyî|raspepiant]] les oxheas, tot djåzant do magnaedje d'&nbsp;ene biesse. <I>Il a magnî l'&nbsp;live coirzenoxh.</I> <I>Si t'&nbsp;vas trop près do gros tchén, i t'&nbsp;magnrè come on soret, coirzenoxh.</I> <span lang=fr>F. dévorer.</span> <I>b)</I> magnî galoufmint. <B>3.</B> (imådjreçmint) [[Motî:pår|pår]]. <I>Dj'&nbsp;a vizité l'&nbsp;tchestea, del cåve å gurnî, coirzenoxh.</I> <I>Les airs des djîles vos saizixhèt coirzenoxh.</I> ([[H. Pétrez]]) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si dner coirzenoxh po:</FONT> bouter po ene boune ouve tant k'&nbsp;on pout. <I>Abel Dumant si dnéve coirzenoxh pol comiece di Fleuru</I> ([[H. Pétrez]]). <span lang=fr>F. payer de sa personne.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwar-z-è-n-ohy</FONT>, cwèr-z-è-n-oh, cwér-è-n-ohy, cwâr-z-è-n-och, cwar-z-è-n-ouch, côrzènouch, coûrzènouch, cwarzinouch, cwarèmouch</span>. Etimolodjeye: aplacaedje d' ene advierbire "e coir et-z en oxh" (avou l'&nbsp;coir et les [[Motî:oxhea|oxhs]]). ---- Dipus d'&nbsp;racsegnes sol ratourneure "coirzenoxh" dins li rvowe [[Diyalekes del Walonreye]]. 8796 28438 2004-09-15T11:11:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henri Pétrez]] 8797 62226 2006-06-17T15:18:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>råle 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:djivronde|djivronde]]. On dit eto: [[Motî:måle 3|måle]]. <span lang=fr>F. givre.</span> Etimolodjeye: [[sivierba]] di råler ([[Motî:reler|reler]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>råler</B></FONT> [v. sins djin] [[Motî:reler|reler]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rålaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:relaedje|relaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rålêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:relêye|relêye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>råltiner</B></FONT> [v. sins djin] råler tot doûcetmint. Omonimeye: * [[Motî:råle 1|råle]] (addj.; ki n' arive nén sovint) * [[Motî:råle 3|råle]] (o.n.; rôguiaedje d' onk ki va mori) * [[Motî:råle 4|råle des djniesses]] (o.n.; sôre d' oujhea) ---- [[relêye|Dipus d' racsegens sol råle]] 8798 28440 2004-09-15T13:55:21Z Lucyin 16 relêye, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} relêye, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8799 28441 2004-10-19T11:49:25Z Pablo 5 [[Imådje:releye.jpg|thumb|250px|right|]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>reler</B></FONT> [v. sins djin] [[Motî:djaler|djaler]]. <I>Les poeres di cwin ont leyî leus pwels didins mes mwins: il a ddja bén relé</I> ([[M. Debar]]). <I>Cwand i rele, on cût les messes</I> ([[A. Carlier &amp; W. Bal]]). <span lang=fr>F. geler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;reler tot blanc;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">reler fén blanc:</FONT> djaler tot blanc. <I>Il a co relé tot blanc cisse nute ci.</I> <span lang=fr>F. tomber du givre, geler blanc.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèler</FONT>, rauler, rèlè, râler, rîler, rîzler</span>, miersipepieuzmint ey el notûle [[A.L.W.]] 3.77. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <I><span lang=de>rislen, rieseln</span></I> (plouviner, toumer ene fene plouve come del nive). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>relaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djalaedje. <span lang=fr>F. formation de gelée blanche.</span> <B>2.</B>. [[Motî:djivronde|djivronde]]. <span lang=fr>F. givre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèlèdje</FONT>, rèladje, raulèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>relêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> blanke djalêye. <I>El paxhi est tot blanc d' relêye.</I> <span lang=fr>F. gelée blanche.</span> <B>2.</B> djivronde. <I>S' i nive on pô, avou l' relêye, les brantches do poerî vont schoter.</I> <span lang=fr>F. givre.</span> <B>3.</B> fene plouve edjalêye. <span lang=fr>F. grésil.</span> <B>4.</B> nive redjalêye. <span lang=fr>F. neige gelée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèlêye</FONT>, rèléye, raulêye, râlêye, raulèye, rîlée, rilée</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 3.21 ey el notûle [[A.L.W.]] 3.77. Parintêye: * [[Motî:erelé|erelé]] * [[Motî:reltiner|reltiner]] Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:rimer 2|rimer]] (reler, djaler) * [[Motî:råle 2|råle]] Omonimeye coinrece: * [[Motî:rîlêye|rîlêye]]. 8800 53829 2006-04-06T15:35:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mouhagne</B></FONT> <B>I.</B> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye ki court el Hesbaye, et ki passe a Bierwå, a Tavî, a Noveye-disso-Mouhagne; e F. <span lang=fr>la Méhaigne</span>. Croejhete: s' eploye sins årtike. <I>Nosse mame nos djheut di n' si nén aprepyî d' Mouhagne, k' on s' freut apicî pa l' ome å havet.</I> <B>II.</B> so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Magne</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mehaigne</span>, rebané avou Inguezêye. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Magne, Miyagne, (Lë) Mèagne, (Lé) M'hagne, (li) Miagne, (lë) Mëagne, Mouhagne</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mouhagnoûle</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Meu]] so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Magnoûle</FONT>, F. <span lang=fr>Mehaignoul</span>. ---- * [[Mouhagne (aiwe)|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe di Mouhagne]]. * [[Mouhagne (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Mouhagne (Magne)]]. 8801 28443 2005-05-27T20:51:27Z Lucyin 16 [[categoreye:aiwe del Walonreye]] '''Mouhagne''' (e F. ''la Méhaigne''), c' est ene aiwe del Walonreye ki court el [[Hesbaye]], et ki passe a [[Bierwåd]], a [[Tavî]], a [[Noveye-so-Mouhagne]], pu s'&nbsp;aler egoler e [[Mouze]] a [[Hu]]. On prononce eto si no ''Magne'', ''Miyagne'', ''Lë Mèagne'', ''Lé M'hagne'', ''li Miagne'', ''lë Mëagne''. Mouhagne, c' est eto [[Mouhagne (viyaedje)|on viyaedje]]. Li parint '''Mouhagnoûle''' (so plaece: ''Magnoûle'', e F. ''Mehaignoul''); c' est l' no d' on hamtea di [[Meu]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/bicheroux.html#Mouhagne Èn arimea po Mouhagne] 8802 51859 2006-03-18T13:54:49Z Pablo 5 '''Mouhagne''' (fr: ''Mehaigne'', so plaece ''Magne''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5053''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na&nbsp;7''' * Arondixhmint: [[Nameur]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_35_41_N_04_52_29_E_region:BE|50°36'N 4°52'E}} ''Mouhagne, c' est eto li no d' [[Mouhagne (aiwe)|ene aiwe]].'' == Sacwantès plaeces di Mouhagne == === Hamteas === * å Rnîxhe (e F. ''Renisse''). * Li [[Motî:moncea|Moncea]] (so plaece: ''Moncia''). === nos d' plaeces === * [[Motî:ådla|Ådla]] l' Aiwe (so plaece ''Adla l' êwe): cinse di 100 ectåres da l' abeye di Malonne. * Li cawe del Paile (so plaece: ''li kèwe del pêle'') * Les [[Motî:så|såcis]]. (so plaece: ''Saucis''). == Istwere == Mouhagne et l'&nbsp;Moncea, c'&nbsp;est deus teres dal [[Conteye di Nameur]] dispu li [[13inme sieke]]. C'&nbsp;est e [[1211]] kel [[Motî:fî|fî]] d'&nbsp;Mouhagne fourit dné a Flipe, mårkis d'&nbsp;Nameur, pa Teyodorik di Walcoû, conte di Montagu. Li déme di l'&nbsp;eglijhe esteut li cwårt a l'&nbsp;abeye di Salzene, et li mitan a l'&nbsp;abeye di Malonne, çou k'&nbsp;amoenna des bretes inte les deus abés. Li molén di Rnîxhe fourit distrût e [[15inme sieke]]. Mouhagne fourit avadji pal noere pesse ([[17inme sieke]]), et sacwantès cinses broûlêyes pås sôdårds Olandès (1645) et francès (1656-1654, 1658, 1668, 1674). Ça ricminça al [[guere di set ans]], e l'&nbsp;ivier 1747-1748. == Economeye == Gn aveut troes grossès cinses e Mouhagne: * li cinse d' Ådla l' Aiwe di 100 ectåres da l' abeye di Malonne. * li cinse do Tchestea (98 ectåres). * li cinse do Moncea (150 ectåres) k' a co, å djoû d' ouy, des bastimints do 18inme et 19inme sieke. '''Discrexhaedje del djin ki boute ezès cinses''' {| |- |'''anêye''' |'''Nombe di cinses''' |'''Nombe di djins k'&nbsp;î boutnut''' |- |1846||102||107 |- |1895||134||230 |- |1929||116||109 |- |1950||122||46 |} == Tuzance walone. == * Sicrijheu e walon : [[Gérard Havelange]]. 8803 43796 2005-11-10T15:52:44Z Pablo 5 {{djermon motî|coir}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>coir</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rilver coir sint:</FONT> disterer les oxheas d' ene djin ki vént d' esse declaré on sint. F. <span lang=fr>exhumer</span>. 8805 65542 2006-06-29T22:10:43Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Bal, Willy]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bal, Willy]] [[Imådje:wili_bal_poitrait_fd.jpg|thumb|left|100px|(diviè 1970)]] [[Imådje:Bal_pokes.jpg|thumb|115px|coviete di “Pokes et djårnons”]] '''Willy Bal''', a skepyî li [[11 d' awousse]] [[1916]]. C' est on sicrijheu e walon et on rcwereu sol walon, k' a cmincî les deus bouyes tot djonne. Dedja e 1937, i disfind si memwere a l' UCL so l' accint walon d' [[Djanmioû]] ki serè replaidî pus tård dizo l' tite " Lexique du parler de Jamioulx "(1949). Des ramexhnêyes di powinmes, c' est “Houpeas d' avri” ki rexhe li prumî (1949), divant “Å solea des leus” (1947), “Pokes et djårnons” (1947). Pu gn ourit li gros live k' endè rashonne bråmint: ”Œuvres poétiques wallonnes” (1990). Come sicrijheu d' prôze, i cmince pa vudî des ptits contes et noveles: “Troes contes” (1938); “Il aveut poirté l' solea dins s' bezaece” (1951), “Fåves del taeye ås fraijhes et contes do Tiene al Bijhe” (1956). Pus tård, Wili Bal va passer a des scrijhaedjes ene miete biyografikes, ene miete filozofikes, ki racontèt si tins d' sôdårds et di prijhnî tins del [[guere di 1940-1945]]. Li prumî d' zels, “[[Warum Krieg ? (sovnances)|Warum Krieg ?]]” (1996), va esse riprin dins on pus spès live: “[[Djonnesse a målvåt (sovnances)|Djonnesse a målvåt]]” (2001). Dins s' djonnesse, djustumint, il aveut eto ratourné on roman da Ramuz “[[Aline (roman)|Aline]]” (parexhou e 1998), et scrît del proze nén racontrece “El redjon dins l' monde” (1936). Il a eto felmint bouté tot-z eplaidant les foyous d' Arille Carlier so les mots walons do payis d' Tchålerwè, dins li ''[[Motî do Coûtchant walon|Dictionnaire de l'Ouest-wallon]]'' (1988). Riprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]] et dins l' [[antolodjeye Gallimard]] des powetes do 20inme sieke, avou les ôtes riprezintants del [[djermêye 48]]. Il est rprins eto dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. Willy Bal fourit on råle mimbe di l' [[SLLW]] ki djåzéve voltî walon avou les waloneus. Et s' endè siervi dins ses spitchs dins les strimaedjes di lives e walon. Il eployive minme li walon cwand il esteut dins les djuri d' teze di diyalectolodjeye walone. Å dfoû do walon, il a eto scrît des sincieusès sacwès sol francès. Insi, il aveut-st enondé on "motî des mots afrikins e francès". Di s' mestî, il a cmincî prof d' atenêye a [[Mårcin (viyaedje)|Mårcin]] 11 ans å long (1945-1956), tot-z î tnant eto ene pitite cinse. Adonpwis, il eva come prof d' univ å [[Congo bedje|Congo]], a l' [[univiersité Lovanium]]. Il î dvént doyén del Faculté d' Letes (1962-1965). I rintere adon el Beldjike, a l' [[UCL]], todi come prof di romanes, pu dome doyén del Fak di Letes (1968-1970). Di 1970 a 1973, i serè vice-prezidint do Consey Academike. == Willy Bal eyet li movmint ravicantisse == Willy Bal a stî onk des råles romanisses a djåzer di l' avni do walon e walon, et a tuzer ene miete a si ehåyaedje: ''Standardiser, moderniser, la juste mesure à garder'' (2002). Mins i n' a måy fwait l' ascoxheye di oizeur ecoraedjî on walon unifyî. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/bal-rif.html Pådje des scrijhaedjes da Willy Bal] * [http://users.skynet.be/sllw/bal.html Bibliografeye e francès sol waibe di l' SLLW]. * [http://users.skynet.be/sllw/ant_bal.html Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW] (e [[sistinme Feller|Feller]]) 8806 28447 2004-09-16T23:44:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Cerfontinne]] 8807 28448 2004-10-19T11:28:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cron-doet</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki hape voltî tot çou k' i voet. <span lang=fr>F. kleptomane.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:cron|cron]] + doet. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cron-dwèt </FONT>, cron-deut, crondèt</span>. 8808 28449 2004-09-18T00:05:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>analfabete</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki n' kinoxhe nén ene [[Motî:cron|crombe]] lete. Etimolodjeye : Calcaedje do F. (tot fwait do grek) "<span lang=fr>analphabète</span>". 8809 58640 2006-05-29T19:15:55Z Pablo 5 licince coviete do live "Warum Krieg?" da Willy Bal, ed. do Bourdon == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8810 58643 2006-05-29T19:19:21Z Pablo 5 tite e feller coviete do live "djonnesse a målvåt" (djon.nèsse a malvô) da Willy Bal, ed. do Bourdon, 2001 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8811 58645 2006-05-29T19:22:29Z Pablo 5 coviete do live "pokes et djårnons" (poques èt djârnons) da Willy Ball == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 8812 28453 2005-03-19T14:07:53Z Pablo 5 coviete do live ''Bouket tot fwait'' da Franz Dewandelaer 8813 28454 2004-09-18T00:11:56Z Lucyin 16 poitrait dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). poitrait dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). 8814 28455 2004-09-18T00:12:49Z Lucyin 16 poitrait dins l' CD-Rom fwait pa Yvan Dewandelaer, eplaidî avou si åjhmince. poitrait dins l' CD-Rom fwait pa Yvan Dewandelaer, eplaidî avou si åjhmince. 8815 28456 2004-09-18T00:13:18Z Lucyin 16 poitrait dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). poitrait dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). 8816 59984 2006-06-08T20:17:31Z Lucyin 16 [[Categoreye:prôze e walon]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:bal_krieg.jpg|thumb|coviete do live]] '''''Warum Krieg&nbsp;?''''' (Pocwè l'&nbsp;guere&nbsp;?), c'&nbsp;est on live so ene sovnance da [[Willy Bal]] sol [[guere 1940-1945]], avou des tuzêyes filozofikes. Li spoûle serè rprinjhe dins [[Djonnesse a målvåt (sovnances)|Djonnesse a målvåt]]. L' enimådjaedje est da [[dessineu po les lives e walon|Gustave Marchoul]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/bal-rif.html#krieg On boket do live, sol pådje Willy Bal so l' Aberteke] 8817 59987 2006-06-08T20:24:40Z Lucyin 16 [[Categoreye:prôze e walon]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:bal_maulvaut.jpg|thumb|sorcoviete do live]] '''Djonnesse a målvåt''' (''Djon.nèsse a malvô''), c' est on [[live di sovnances]] da [[Willy Bal]] sol [[guere 1940-1945]], ki racontèt si tins d' sôdård, di prijhnî, pu dins l' foice ocupante di l' Almagne, e 1945-1946. Li live riprind * "C' esteut s' gamén" et "Prumirès letes", parexhous e 1956 dins [[Fåves del Taeye ås Fraijhes et Contes do Tiene al Bijhe (prôzes)|Fåves del Taeye ås Fraijhes et Contes do Tiene al Bijhe]]. * “[[Warum Krieg ? (sovnances)|Warum Krieg ?]]” k' aveut ddja parexhou e 1996. L' enimådjaedje est da [[dessineu po les lives e walon|Raymond Drygalski]]. 8818 57383 2006-05-19T11:37:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djonnesse a målvåt (live)]] 8819 36588 2005-07-31T20:22:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cron-pî</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] onk k' a on pî toirdou. <span lang=fr>F. pied bot.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Cron-pî</FONT> [n.dj.] såvadje no. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:cron|cron]] + [[Motî:pî|pî]]. 8820 28461 2004-09-18T00:34:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Dominique Heymans]] 8821 36589 2005-07-31T20:25:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crontchou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>crontchowe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>crontchete</B></FONT> [addj.] [[Motî:cron|cron, crombe]] (pitit et tot toirdou, tot djåzant d' ene djin). <I>Èç viye feme la est tote crontchete, télmint k' elle a travayî di s' tins</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <span lang=fr>F. bancal, tordu, de travers, difforme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crontchou, crontchowe, crontchète</FONT>, crontchu, crontchûwe</span>. Etimolodjeye: acmaxhaedje di [[Motî:cron|cron]] eyet [[Motî:crotchet|crotchet]]. Coinrece payis d' [[Djivet]] & [[Coûtchant walon]]. 8822 28463 2004-09-18T00:46:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricrombyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercrombyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcrombyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|Codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:crombyî|crombyî]]. <I>Dji m' va rcrombyî m' baston po fé l' crotchete </I>([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). F. <span lang=fr>recourber</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)crombyî, (è)rcrombyî </FONT>, r(u)crombier</span>. Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]]. 8823 43089 2005-11-04T02:28:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lidje</B></FONT> [n.pl.] mwaisse-veye culturele del Walonreye, k' ene Principåté a askepyî ttatoû, k' a stî l' soûmint do lingaedje walon. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Lîdje (''Lîtch'')</FONT>.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lidjwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lidjwesse</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] <I>a)</I> li ci (cene) ki dimeure a Lidje (veye), dins l'&nbsp;province di Lidje, u dins l'&nbsp;ancyin Payis d'&nbsp;Lidje. <I>b)</I> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Liégeois, Liegois</span>. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">lidjwès</FONT> [o.n.] pårler d'&nbsp;Lidje, modele do walon d'&nbsp;l'&nbsp;Ess del Walonreye. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">lidjwès, lidjwesse</FONT> [addj.] <B>1.</B> a vey avou Lidje. <B>2.</B> (mot d'&nbsp;diyalectolodjisse) sicrît dins l'&nbsp;pårler d'&nbsp;Lidje, eneviè di ds ôtes tecses sicrîts dins l'&nbsp;pårler d'&nbsp;Vervî, evnd. <I>Ene paskeye lidjwesse do 17inme sieke.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Teyåte lidjwès:</FONT> tite d'&nbsp;on live ki rashonne cwate pices di teyåte sicrîtes a Lidje å 18inme sieke. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lîdjwès, lîdjwèsse</FONT>, lîdjeu(se)</span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Liegeois (1333), Liegois (1334), Liégoy (1561), li Liégeoise, le Liégoize (1302)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lidjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lidjeuse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure a Lidje, u do costé d' Lidje, riwaitî (eye) come ene miete grandiveus(e), u tchafiåd(e) pa les ôtes Walons. rl a: [[Motî:Ådneus|Ådneus]]. ---- * [[Lidje|Dipus d' racsegnes sol Grand Lidje (comene rebanêye)]] * [[Lidje (veye)|Dipus d' racsegnes sol veye di Lidje]] * [[Province di Lidje|Dipus d' racsegnes sol Province di Lidje]] * [[Principåté d' Lidje|Dipus d' racsegnes sol Principåté d' Lidje]] * [[Payis d' Lidje|Dipus d' racsegnes sol Grand Payis d' Lidje, å dfwait des accints do lingaedje walon]] 8824 44989 2005-11-18T13:17:06Z Pablo 5 limeros del posse {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Liège.jpg|70px|left|Åres del veye di Lidje]] Li '''veye di Lidje''' (e F. ''Li'''é'''ge'', disk' e 1946, pu ''Li'''è'''ge'', e walon, on prononce erîlêymint ''Lîtch''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes pitits bans po fé li nouve intité d'&nbsp;[[Lidje]] <br style="clear:both;" /> * Limero del posse: '''4000''' (hintche erive, nén candjî) eyet '''4020''' (droete erive) * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''L&nbsp;1''' == Sacwants coulots et rowes di Lidje == * [[Motî:Cronmouze|Cronmouze]] * [[Djudla Mouze]] * [[Motî:måssî|Måssirouwale]] == Essegne di Lidje == L' essegne riprezinte, e djaene so rodje, li peron, simbole des libertés del veye, avou les letes '''L''' et '''G''' a hintche et droete do peron, pa dzo i gn a cwate medayes riçûtes al [[guere di 1914-1918]], et l' croes d' guere pol deujhinme, avou des påmes. == [[Motî:adjermelaedje|Adjermelaedjes]] di Lidje avou des veyes di l' etrindjir == * Almagne: [[Åxhe]], [[Cologne]] * Lussimbork: [[Esch-so-Alzete]] * France: [[Lile]], [[Nanci]] * Congo-Kinshasa: Lumumbashi * Bas-Payis : [[Måstrek]], Rotterdam * Tchekeye: Pilsen * Itåleye: Turin * Rûsseye: Volvograd * Portugal: Porto. == Hårdêye difoûtrinne. == * [http://www.liege.be/svcommu/binvnou.htm Bénvnowe a Lidje ! (pådje e walon pol tourisse del veye di Lidje] 8825 62247 2006-06-18T07:27:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ast:Liex]] {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Liège Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Liège.jpg|70px|left|Åres del veye di Lidje]] Li '''Grand Lidje''' (fr: ''Liège'') est ene comene k' a-st askepyî e 1977 pa rebanaedje di l' [[Lidje (veye)|ancyinne comene di Lidje]] avou des viyaedjes di ttåtoû. C' est l' mwaisse-veye di l' arondixhmint do minme no (kel [[A.L.W.|limerotaedje diyalectolodjike]] poite l'&nbsp;essegne [L]), et del [[province di Lidje]]. C' est a Lidje ki l' [[Aiwe d' Oûte]] radjond [[Mouze]]. == Li ban d' Lidje == * [[Lidje (veye)]] * [[Angleur]] * [[Bressou]] * [[Djoupeye]] * [[Glin-dlé-Lidje]] * [[Grimgnêye]] * [[Rocoû]] * [[Tchinnêye]] * [[Wande]] {{commons|Liège}} {{ProvinceLidje}} [[ast:Liex]] [[bg:Лиеж]] [[ca:Lieja]] [[da:Liège]] [[de:Lüttich]] [[en:Liège (city)]] [[eo:Lieĝo]] [[es:Lieja]] [[fi:Liege]] [[fr:Liège]] [[he:לייז']] [[id:Liège]] [[it:Liegi]] [[lb:Léck]] [[li:Luuk]] [[nl:Luik (stad)]] [[pl:Liège]] [[pt:Liège]] [[ro:Liège]] [[ru:Льеж]] [[sr:Лијеж]] [[sv:Liège]] [[zh:列日]] 8826 28467 2004-09-18T10:43:24Z Lucyin 16 martchî d' gros a Djoupeye {{licince imådjes Lucyin}} martchî d' gros a Djoupeye {{licince imådjes Lucyin}} 8827 28468 2004-09-18T10:44:16Z Lucyin 16 Bressenes "Djoupeyire" a Djoupeye {{licince imådjes Lucyin}} Bressenes "Djoupeyire" a Djoupeye {{licince imådjes Lucyin}} 8828 62315 2006-06-19T09:29:20Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon}} [[Imådje:Piedboeuf.jpg|thumb|250px|Intreye del bressene ''Piedbœuf'' a Djoupeye, avou ene viye cuve di keuve come gåliotaedje]] Li '''djoupiyire''' (F. ''Jupiler''), c' est ene måke di fabrike d' ene [[bire]] bresseye a [[Djoupeye]]. Li societé ''Jupiler'' s' a rmetou avou "Stella Artois" di [[Lovén]] e 1990, po-z askepyî li societé "Interbrew" (asteure rimetou dins "Inbev"). Mins l' måke di fabrike a dmoré. [[de:Jupiler]] [[en:Jupiler]] [[fr:Jupiler]] [[ksh:Jupiler]] [[nl:Jupiler]] [[sv:Jupiler]] 8829 28470 2005-02-13T16:33:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djoupeye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Jupille-sur-Meuse</span>, rebané avou Lidje. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Iopiliensis (687), Jopila (714), Jobvilla (756), Jopilla (868), Iopilla (888), Juppille (1504).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djoupiyire</B></FONT> [no d' måke di fabrike] måke di bire bresseye a Djoupeye. <span lang=fr>F. Jupiler.</span> <I>Vla ene tournêye di Stella-Djoupiyire ki lzî va coster dins les trinte miyårds; kéne emacralêye pinte a vudî</I> (J. Schoovaerts). Etimolodjeye: [[cawete -ire]], [[noûmot|1996]]. --- * [[Djoupeye|Dipus d' racsegnes so Djoupeye]] * [[Djoupiyire|Dipus d' racsegnes sol bire Djoupiyire]] 8830 36605 2005-07-31T20:46:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwate</B></FONT> (divant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwatre</B></FONT> (divant voyale) [nombe addj. & o.n.] nombe 4. <I>Dj' î a stî cwate côps; elle a cwatre ans.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwatrinme</B></FONT> [limerotant addj. & o.f.n.] 1. ôre ki corespond å limero 4. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwatrin.me</FONT>, cwatrîme, catrime, catième</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwatrinmmint</B></FONT> [adv.] divant d' dire ene sacwè ki vént al cwatrinme plaece d' ene djivêye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwatrin.m'mint</FONT>, cwatrîm'mint, catrim'mint, catrim'mèt, catièm.mint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwatrinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> a pô près cwate. <B>2.</B> trope di cwate djins <I>Dandjreus k' c' est a Wepion kel Djhan emoenne li cwatrinne</I> ([[C. Denis]]). <span lang=fr>F. quattuor.</span> <B>3.</B> orkesse di djazz avou cwate djins. <span lang=fr>F. quartette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwatrin.ne</FONT>, catrène, catin.ne</span>. Minme bodje etimolodjike: * [[Motî:cwårt|cwårt]] * [[Motî:cwåré|cwåré]] * [[Motî:cwårea|cwårea]] Mot d' aplacaedje: * [[Motî:cwate-pates|cwate-pates]] * [[Motî:cwate-peces|cwate-peces]] * [[Motî:cwate-pîs|cwate-pîs]] * [[Motî:cwatanchife|cwatanchife]] --- * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so les chifes e walon]] 8831 28472 2004-10-15T14:17:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårt</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket k'&nbsp;on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e cwate. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on cwårt di djoû:</FONT> li cwårt d'&nbsp;ene djournêye d'&nbsp;ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on cwårt d'&nbsp;eure:</FONT> cwénze munutes. <I>I soune li cwårt.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer on laid cwårt d'&nbsp;eure:</FONT> aveur on mwais moumint (tot estant seré). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji t'&nbsp;frè passer on laid cwårt d'&nbsp;eure:</FONT> dijhêye po mancî ene sakî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li cwårt di deus eures</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li cwårt po deus eures</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on cwårt d'&nbsp;eure po deus eures;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">on cwårt d'&nbsp;eure divant deus eures</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">deus eures moens l'&nbsp;cwårt:</FONT> 1&nbsp;e.&nbsp;45. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deus eures et cwårt</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">deus eures on cwårt;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">on cwårt d'&nbsp;eure après deus eures:</FONT> 2&nbsp;e.&nbsp;15. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pol cwårt d'&nbsp;eure:</FONT> pol moumint. <I>Pol cwårt d'&nbsp;eure, leyoz Tonete e påye</I> ([[M. Peclers]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les troes cwårts:</FONT> 3/4. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les troes cwårts do tins:</FONT> å pus sovint. F. <span lang=fr>généralement, habituellement, d'ordinaire</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fwait tot ås troes cwårts:</FONT> i n'&nbsp;finixh måy si ovraedje. <B>2.</B> (v.v.m.) mezeure d'&nbsp;on cwårt d'&nbsp;ene sacwè, copurade. <I>a)</I> pîce d'&nbsp;on cwårt di patår. <I>b)</I> pîce di tchamp d'&nbsp;on cwårt di djournå (on pô moens ki shijh åres). <I>Il ont planté on cwårt di crompires.</I> <I>c)</I> botaye d'&nbsp;on cwårt di lite. <I>Tinoz, la l'&nbsp;peket; gn a tchaeconk on dmey cwårt, nén dpus, la</I> ([[N. Outer]]). <I>Di ç'&nbsp;tins la, on boeveut des cwårts, des ptitès boteyes d'&nbsp;on cwårt di lite di bire.</I>. rl a: [[Motî:cwårlet|cwårlet]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårtî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket d'&nbsp;ene sacwè côpêye e cwate. <I>Prindoz co on cwårtî d'&nbsp;dorêye.</I> <I>A l'&nbsp;abatwer, on discôpe li biesse e cwate cwårtîs.</I> <I>Li pés d'&nbsp;ene vatche a cwate cwårtîs.</I> <B>2.</B> pitit boket d'&nbsp;ene ronde sacwè, côpêye del minme manire ki po fé des bokets d'&nbsp;on cwårt. <B>3.</B> termene d'&nbsp;a pô près ene samwinne dins l'&nbsp;moes del lune. <I>Li lune est e s'&nbsp;prumî cwårtî; e s'&nbsp;dierin cwårtî.</I> <B>4.</B> gros boket ki s'&nbsp;dismantche d'&nbsp;ene masse. <I>Gn a-st avou on cwårtî d'&nbsp;rotche ki s'&nbsp;a distaetchî</I> ([[M. Francard]]). <B>5.</B> lodjmint avou sacwants plaeces, metou dins ene pus grande måjhon. <I>Asteure, les cwårtîs libes sont vormint pus råles ki les bråvès djins</I> ([[J. Duysenx]]). <I>On-z a rnetyî l'&nbsp;cwårtî do vijhén</I> ([[M. Francard]]). <span lang=fr>F. appartement.</span> <B>6.</B> coulot (boket d'&nbsp;veye). <I>Cwand dji vs ô cåzer di vosse vî cwårtî, dji vos sins bén anoyeus</I> ([[C. Massaux]]). <I>Dji vs cåze do cwårtî do Fayi, å Bork</I> ([[E. Pècheur]]). <B>7.</B> <FONT COLOR="#ff0000">so cwårtî</FONT>: pôzucion d'&nbsp;on rond bwès k'&nbsp;on-z a ddja metou deus bokets droets. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès so cwårtî:</FONT> plantches di tchinnes u d'&nbsp;sapén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete a cwårtî:</FONT> el soyreye, soyî l'&nbsp;åbe so deus costés, å grand ruban. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;finde so cwårtî:</FONT> mete li cougnet inte li schoice et l'&nbsp;cour po rfinde les grossès schenes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;soyî so cwårtî</FONT> (mot d'&nbsp;soyeu): dibiter ene tronce dins ene soyreye, après l'&nbsp;aveur côpé e cwate. rl a: [[Motî:cwåtler|cwåtler]], [[Motî:discwåtler|discwåtler]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwaurtî</FONT>, cwârtî, caurtî, cârtî, cartî, carti, cartiyé, cârtché, cârtié, cârtiè, cartiè</span>, miersipepieuzmint e l'&nbsp;[[A.L.W.]] 3, notûle 14. Parintêye: * [[Motî:cwår|cwår]] * [[Motî:cwåtler|cwåtler]] * [[Motî:cwåte|cwåte]] ---- * [[eure|Dipus d' racsegnes sol lijhaedje des eures e walon]]. * [[bokion|finde so cwårtî, dins l' ovraedje des bokions]] * [[soyreye|mete so cwårtî, dins l' ovraedje des soyreyes]] 8832 28473 2004-09-18T17:27:51Z Lucyin 16 rifinde ene schinete so cwårtî {{licince imådjes Lucyin}} rifinde ene schinete so cwårtî {{licince imådjes Lucyin}} 8833 48194 2005-12-26T21:14:40Z Pablo 5 on '''bokion''' u '''boskiyon''' (On dit eto: '''bwejhleu''' u '''abateu d' bwès'''), c' est onk ki boute dins les bwès po-z abate les åbes et ndè fé do bwès po s' tchåfer u po vinde. == Mots tecnikes do bokion. == [[Imådje:finde_so_cwaurti.jpg|thumb|finde so cwårtî]] * finde so cwårtî: mete li cougnet inte li schoice et l'&nbsp;cour po rfinde les grossès schenes. * [[Motî:rouyete|rouyete]] * [[Motî:schene|schene]]. == Situdia sol motlî walon des bokions == * Strépenne, Michel: ''Vocabulaire du travail du bois à Bercheux'', Memwere a l' Univiersité Catolike do Noû-Lovaye, 1964 [[Djivêye des motîs do walon|(S 30)]]. * Boulard, Jules: ''Enquêtes sur le parler d'une commune ardennaise, [[Tchonveye|Jéhonville]]'', Memwere a l' Univiersité d' Lidje, 1960 [[Djivêye des motîs|(S 104)]]. 8834 28475 2004-09-18T17:29:08Z Lucyin 16 {{stub}} ene '''eure''', c' est l' vint-cwatrinme pårteye d' ene djournêye. == Lijhaedje di l' eure e walon == == Hårdêye difoûtrinne == [http://croejhete.walon.org/node60.html Les eures e walon] 8835 36610 2005-07-31T20:48:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwate-pates</B></FONT> [o.n.] biesse k' a cwate pates. rl a: [[Motî:deus-pates|deus-pates]]. <span lang=fr>F. quadrupède.</span> 8836 28477 2004-12-31T13:55:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>deus-pates</B></FONT> [o.n.] biesse k' a deus pates. rl a: [[Motî:cwate-pates|cwate-pates]]. <span lang=fr>F. bipède.</span> 8837 56037 2006-05-08T16:38:25Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon|Ouxh å lådje]] [[Imådje:denis_ouxh_au_laudje.jpg|thumb|200px|right|coviete do live]] '''L' ouxh å lådje''' (''l' uch au laudje''), c' est on [[roman]] da [[Chantal Denis]] k' a vudî e 2003, dins l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon. == Tinmes == Li tinme, c' est les manaedjes d' ouy, avou les deus ki boutèt, ki n' si voeynut nén tins del djournêye, et k' ont des ocåzions tant k' i vlèt, di fé on schård å sacramint. == Plaçaedje dins l' tins et dins li spåce == Les persounaedjes voyaedjèt emey li campagne namurwesse ([[Cînè]], [[Djiblou]]), mins pacô ene miete pus lon ([[Barake Fraiteure]]). L' ome boute dins l' administråcion, a Brussele. Li feme est gaztrece. L' ôte cope, l' ome est directeur d' ene société, et i bodje bråmint minme a l' etrindjir ([[Aldjereye]], [[Marok]]. Al fén, Djuleye eva e l' Inde. C' est ene paskeye do 21inme sieke, ca les persounaedjes ont ddja des axhlåves (GSM) et s' endè siervnut po bouter (minme cwand i s' pormonnèt dins les tchamps). == Racourti == Li spoûle kimince on bea djoû al shijhe, la ki Tchåle (''Châle'') et Evlene fiestixhnut leus 10 ans d' mariaedje. Sins dmander, la Djhan Delpire, on vî socon di scole, ki s' fwait priyî a l' eurêye. Djhan, c' est on… [[Motî:Djihan-comere|Djhan-comere]], ki n' sondje k' a s' fé valeur et fé do ronflant. Evlene li trove bén plaijhant. I s' ritrovnut (avou Tchåle ki n' voet la noû må) ezès restorants, sol pisse di danse, u a djouwer å tenisse. Tchåle Mouzon, c' est on ptit grete-papîs, bouteu timpesse, ome sins brut. I n' bodje nén d' Inguezêye. I s' etindnut bén, lu et Evlene, sins tapaedje. Mins, a fwait kel bea Djan, come ene venêye mousrece, si stitche dins s' manaedje, nosse Tchåle atrape des dotances. Mins sins l' oizeur dire a nolu, nén ddja a Djuleye, li dierinne crapåde då Djhan. Ene nozêye glawene, nén co ttafwaitmint rsouwêye padrî les orayes, et ki vôreut kécfeye bén aveur ene rilåcion avou èn ome pus vî k' leye. Mins Tchåle, lu, ni vôreut nén tromper Evlene, målureus, vozôtes ! 8839 28479 2004-09-20T11:25:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cwårt]] 8840 28480 2005-01-25T23:47:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ki-</B></FONT> (kimere, kimincî, kibate, kibouter, kinoxhe) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>co-</B></FONT> (comere, comincî, cobate, cobouter, conoxhe, ambedeus a l' atake u après ene cossoune ki s' ôt) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>c-</B></FONT> (cmere, cmincî, cbate, cbouter, cnoxhe; après voyale) <B>I.</B> [vicante betchete] refoircixhante betchete d' on viebe: [[Motî:kibouter|kibouter / c(o)bouter]], [[Motî:kimincî|kimincî / c(o)mincî]], [[Motî:kinoxhe|kinoxhe / c(o)noxhe]]. <B>II.</B> moite <B>1.</B> betchete di pronons di dmande: [[Motî:kibén|kibén / c(o)bén]], [[Motî:kimint|kimint / c(o)mint]]. <B>2.</B> vîs mots u rwalonijhîs calcaedjes </span>: [[Motî:kifessî|kifesser]], [[Motî:kimon|kimon / c(o)mon]], [[Motî:kimere|kimere / cmere]], [[Motî:kidure|kidure / c(o)dure]]. <B>3.</B> dins sacwants nos d' plaece. [[Motî:Kimexhe|Kimexhe / C(o)mexhe]]. <B>4.</B> dins sacwants noûmots: [[Motî:kimon|kiminålté / c(o)minålté]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">k(i)-, c(o)-</FONT>, c(u)-, k(ë)- k(è), kè-, co-, cou-</span> Etimolodjeye: betchete laténe <span lang=la><I>"co-"</I></span> (fé l' action avou), avou assaetchance del betchete [[etimolodjeye gayele|gayele]] F. <span lang=ga>con-</span> refoircixhaedje). Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:co-|co-]] * [[Motî:con-|con-]] ---- * [[betchete ki- / c(o)-|Dipus d' racsegnes so betchete ki- / c(o)-]] 8841 28481 2004-09-20T11:31:52Z Lucyin 16 Motî:ki- displaecî viè K(i)- #REDIRECT [[K(i)-]] 8842 36224 2005-07-30T14:02:13Z Pablo 5 /* Istwere del betchete ki- */ [[categoreye:cawetes et betchetes|ki]] Li '''betchete ki- / c(o)-''', c' est ene vicante betchete avou ene [[sipotchåve voyale]], foirt corant e walon, et tipike di ç' lingaedje la Minme si c' est l' minme sitok etimolodjike, li betchete ki- / c(o)- ni rote nén e walon come les moites betchetes [[Motî:co- 2|co-]] eyet [[Motî:con-|con-]]. == Les troes scrijhaedjes e rfondou walon del betchete ki- / c(o)- == Sorlon les accints do 20inme sieke, et eto les rîles di scrijhaedje do [[son K]], li betchete ki- / c(o)- si pôrè scrire: * A l' atake u après ene cossoune ki s' ôt, preferince lidjwesse: kimere, kimincî, kibate, kibouter, kinoxhe * A l' atake u après ene cossoune ki s' ôt, preferince namurwesse: comere, comincî, cobate, cobouter, conoxhe. * Après voyale: cmere, cmincî, cbate, cbouter, cnoxhe. Sacwants mots come comere, cofesse, cobén, ki n' si spotchnut nén après Nameur, polnut eto si scrire nén spotchîs (comere, cofesse, cobén) après voyale. :Li comere :on [[Motî:Djhan-comere|Djhan-comere]] :po cobén ki vs a atchté çoula ? :Il a stî a cofesse. == Sôres di mots avou l' betchete betchete ki- / c(o)- == On trove li betchete ki- / c(o)- * Dins des viebes la kel betchete ki- / c(o) est cråndimint refoircixhante: ** [[Motî:kibouter|kibouter]] ** [[Motî:kitaper|kitaper]] ** [[Motî:kimamborner|kimamborner]] ** [[Motî:kitchiner|kitchiner]] * Dins des viebes k' on n' ritrove pus l' bodje: ** [[Motî:kimincî|kimincî]] ** [[Motî:kinoxhe|kinoxhe / c(o)noxhe]]. * des pronons di dmande: [[Motî:kibén|kibén / c(o)bén]], [[Motî:kimint|kimint / c(o)mint]]. * dins des mots vîs vîs mots, k' ont stî après rcalkés do francès [[Motî:kimon|kimon / c(o)mon]] * dins des mots k' ont wårdé l' betchete k(i)- u c(u)- a Lidje et l' Årdene, mins k' ont stî rcalkés do francès so Nameur et Tchålerwès: [[Motî:kifessî|kifesser]] (''confèsser''), [[Motî:kimere|kimere / cmere]] (''comére, coumére''. * dins sacwants nos d' plaece. [[Motî:Kimexhe|Kimexhe / C(o)mexhe]]. * dins sacwants noûmots: [[Motî:kimon|kiminålté / c(o)minålté]] == Li betchete ki- / c(o)- ezès walons coinreces e 20inme sieke. == Les fômes avou spotchaedje del voyale, (cmere, cmincî, cbate, cbouter, cnoxhe) sont corantes a Lidje et e l' Årdene, pus råles e Payis d' Nameur, et n' egzistèt nén e Coûtchant walon, dizo l' disfondowe cou-. == Istwere del betchete ki- / c(o)- == Dispu l' deujhinme mitan do 13inme sieke, on voet bén, el [[sicrîta]], kel voyale si pout spotchî, ca ele est replaeceye pa on [[halcrosse E]]. * vî scrijha di [[Motî:kinoxhe|kinoxhe]] : ''kenoiestre'' (Lidje 1260). * vî scrijha di [[Motî:kimander|kimander]] : ''kemandons'' (kimandans) (1271). * vî scrijha di [[Motî:kimeler|kimeler]] : ''kemelat'' (kimela) (1350). * vî scrijha di [[Motî:kibate|kibate]]: ''kebatoient'' (kibatént): (1350); Mins ces scrijhas la riprezintnut et motoit bén eto ene sipotchåve voyale È, u on [[forcoridjaedje]]. Come po les ôtes mots avou ene sipotchåve voyale (come li [[definixhant årtike]]), cisse-ciale est kécfeye I, kécfeye U: * [[Motî:Kimexhe|Kmexhe]] : li voye di ''Cumehe'' (1280). * [[Motî:kitaeyeu|kitaeyeu]] : ''Anseaul le cutailheur'' (li ctayeu) (1394). * kimeler : ''quimeleis'' (kimelés) (1334). Li cogne namurwesse '''co-''' aparexhe a pô près e minme tins. Eto, c' est ossu on mo vî scrijha, et nén on [[francijha|rfrancijhaedje]]. * Kibate / cobate : les ''cobatte'' (les cbates) (1290) * [[Motî:cotaeyî|cotaeyî]] : ''cotaihier''. ''Sourdant [[Louis Remacle]], La différentiation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', == Vicansté et eployaedje ezès noûmots == == Li betchete co- (avou O nén spotchåve) == E rfondou, on va rtrover pacô li betchete namurwesse co- avou ene nén spotchåve voyale: * dins sacwants mots do Coûtchant walon, k' i gn a pont d' [[disfondowe]] avou k(i)- u c(u)-: [[Motî:cotoû|cotoû]], [[Motî:copere|copere]] (pa stindaedje do spots des djins d' [[Dinant]], les Coperes). * di sacwants mots moussîs e walon avou l' betchete francesse con-, mins rwalonijhîs pa stindaedje [[Motî:cofré|cofré, cofréreye]] (rifondaedje assaetchî di copere), u po askepyî ene [[sorwalonde]]: [[Motî:cossoune|cossoune]]. * di [[noûmot]]s foirdjîs après 1995 avou l' betchete co-: [[Motî:cotuzer|cotuzer]], [[Motî:codjower|codjower, codjowaedje]]. == Li moite betchete con-, com- == C' est ene moite betchete di sacwants calcaedjes do francès, nén rwalonijhîs (eto, ele si scrît come e francès: avou on P divant B eyet P): [[Motî:convoye|convoye]], [[Motî:convwè|convwè]], [[Motî:convweyî|convweyî]], [[Motî:comprinde|comprinde]], [[Motî:consecant|consecant]], [[Motî:competer|competer]], [[Motî:confonde|confonde]], [[Motî:contråve|contråve]], [[Motî:consyî|consyî, consieu, conseyî, consey]], [[Motî:compati|compati]], [[Motî:complinte|complinte]], [[Motîcomplaire|complaire]]. Ele si rtrove eto dins l' dobe betchete di [[Motî:aconcoister|aconcoister]], çou ki mostere ki, po sacwants mots, li betchete k(i)- / c(o)- n' est ddja pus vivante dispus ene tchoke. == Les dobès betchetes fwaites avou l' betchete k(i)- / c(o)- == * [[Motî:ac-|ac-]] * [[Motî:diski-|diski- / disco-]] * [[Motî:ric-|ric-]] * [[Motî:rac-|rac-]] == Dipus d' racsegnes so les betchete k(i)- / c(o)- & con-, com- == * [[Jules Feller]], ''Notes de philologie wallonne'', p. 228. * [[Louis Remacle]], ''La différentiation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', hagnon 48, p. 109. [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] 8843 28483 2004-09-20T11:34:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[betchete ki- / c(o)-]] 8844 28484 2004-09-20T14:13:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:co- 2]] 8845 49010 2006-01-07T20:47:23Z Pablo 5 messaedje rivudî, disk' å côp ki vént... 8846 28486 2004-09-20T15:20:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vî djonne ome]] 8847 28487 2004-09-20T15:22:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vî djonne ome]] 8848 28488 2004-09-20T15:22:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soude]] 8849 28489 2004-09-20T15:22:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soude]] 8850 28490 2004-09-20T17:24:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>con-</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>com-</B></FONT> (divant B et P) [moite betchete] di sacwants calcaedjes do francès, nén rwalonijhîs. [[Motî:convoye|convoye]], [[Motî:convwè|convwè]], [[Motî:comprinde|comprinde]], [[Motî:consecant|consecant]], [[Motî:competer|competer]], [[Motî:confonde|confonde]]. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:k(i)-|betchete ki- / c(o)-]] * [[Motî:co-|co-]] Parintêye (dobès betchetes): * [[Motî:acon-|acon-]] 8851 44698 2005-11-15T20:47:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>convoye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cawêye di djins, d'&nbsp;éndjins k'&nbsp;alèt et vni. <I>E ç'&nbsp;botike la, ci n'&nbsp;est k'&nbsp;ene convoye di djins dispu å matén et disk'&nbsp;al nute.</I> <I>N'&nbsp;avoz pus sovnance des convoyes di djins d'&nbsp;veye ki vnént, tins del guere, et braire po k'&nbsp;on lzî dnaxhe ene crosse di pwin ou on canada</I> (rat. pa [[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:floxhe|floxhe]], [[Motî:porcession|porcession]]. <span lang=fr>F. foule, va-et-vient, cortège, défilé, allées et venues.</span> <B>2.</B> cawêye di djins et leus ehales, k'&nbsp;evont eshonne dins l'&nbsp;minme direccion. <I>Li convoye rashonnêye pa Godfroed d'&nbsp;Bouyon, fwaite di Walons, di Francès do Nôr et di Lorins, endè va li 15 d'&nbsp;awousse 1096</I> ([[Thierry Dumont]]). <span lang=fr>F. convoi.</span> Etimolodjeye: calcaedje ancyin do F. <span lang=fr>convoi</span> (avou wårdaedje del betchete francesse [[Motî:con-|con-]]). Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:convwè|convwè]] * [[Motî:convweyî|convweyî, convweyeu]] 8852 28492 2004-10-23T01:57:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>convwè</B></FONT> [o.n.] cawêye di wagons di tchmin d'&nbsp;fier. <I>Troes eures catoize&nbsp;! Li convwè mousse e l'&nbsp;gåre di Nameur, pile a tins&nbsp;!</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. convoi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">convwè</FONT>, convwa</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"convoi"</span> (minme sinse), 1850. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:convoye|convoye]] * [[Motî:convweyî|convweyî, convweyeu]] 8853 28493 2004-10-23T02:04:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>convweyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> (mot d'&nbsp;colebeu) moenner (des colons) di leu colebî disk'&nbsp;al plaece di tape. <B>2.</B> [[Motî:aconcoister|aconcoister]] po waeranti des djins, des tchedjes di sacwès d' valeur. <span lang=fr>F. convoyer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">convwèyî</FONT>, convwayer</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"convoyer"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>convweyeu</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;colebeu) li ci ki convweye les pidjons, et lzès låtchî. <I>Les pidjons sont voyîs evoye pa on convweyeu, et, del matinêye, li posse anonce li låtchaedje</I> ([[J. Goffart]]). <span lang=fr>F. convoyeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les convweyeus ratindèt</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">rawårdèt:</FONT> les convweyeus sont-st arivés al plaece del tape, mins i n'&nbsp;låtchèt nén co les colons, pask'&nbsp;i fwait mwais tins u ôte tchoi (l' anonce esteut fwaite å posse). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">convwèyeu</FONT>, convwayeu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>convweyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "convweyî". <span lang=fr>F. convoyage, convoiement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">convwèyèdje</FONT>, convwèyadje, convwèyâdje, convwayadje</span>. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:convoye|convoye]] * [[Motî:convwè|convwè]] 8855 62687 2006-06-20T18:33:19Z Djoseph 126 [[categoreye:diyalectolodjeye walone|Remacle]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Remacle]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Remacle]] '''Louis Remacle''' (e walon: li '''Louwis Rmåke''') a skepyî e [[1910]] et a morou e diviè 1999. Ci fourit on sicrijheu d' arimeas e walon, k' a cmincî tot djonne. Il eplaida: "Fråjhûlès tchansons" (1931), "Å tchestea d' poûssires' (1946), "Fagne" (1969), "Moite Fontinne" (1975). I rprezinte pår li [[Djermêye 48]]. Come di djusse il est rprin dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]] et dins l' [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)|antolodjeye Gallimard]] des powetes do 20inme sieke. Mins Louwis Rmåke est purade conoxhou come onk des pus grands rcwereus sol walon. Po cmincî, c' est lu k' enonda l' eplaidaedje di l' [[A.L.W.]], et fé lu-minme les deus prumîs tomes. Pus tård, i studia purade li croejhete et l' istwere do lingaedje walon. Mins on lyi doet eto li [[motî del Gléjhe]]. Sacwants des ovraedjes sincieus da Louwis Rmåke ont stî publiyîs foû payis, a Paris et a [[Djneve]]. Di s' mestî, Louwis Rmåke esteut prof di [[diyalectolodjeye walone]] a l' Unif di Lidje. Il aveut replaecî [[J. Haust]]. Contråvmint a Haust, Rimåke esteut d' ene famile la k' on dvizéve walon. C' est a pårti d' ene plake eredjistrêye avou les cåzaedjes di s' mame k' il a fwait totes les statistikes so les sôres di mots do djåzé walon. == Les ovraedjes sincieus sicrîts pa Louwis Rmåke == * ''Le parler de La Gleize'' [Ve 39], eplaidî a Lidje e 1937. * ''Les variations de l' H secondaire en Ardenne Liégeoise'' * ''Problème de l'ancien wallon'', eplaidî a Lidje e 1948. * ''Syntaxe du parler du parler wallon de la Gleize'', tome 1 eplaidî a Paris e 1952. * Volêye l° 1 di l' A.L.W. (sacwants mots modeles), eplaidî a Lidje e 1953. * ''Syntaxe du parler du parler wallon de la Gleize'', tome 2 eplaidî a Paris e 1956. * ''Syntaxe du parler du parler wallon de la Gleize'', tome 3 eplaidî a Paris e 1960. * Volêye l° 2 di l' A.L.W. (croejhete); eplaidî a Lidje e 1969. * ''[[motî del Gléjhe|Glossaire de La Gleize]]'', eplaidî a Lidje e 1980. * [[Fonolodjeye do walon divant 1600 (live)|''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'']], eplaidî a Djneve e 1992. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/remacle Pådje des arimeas e walon då Louwis Rmåke] 8856 40488 2005-09-23T10:37:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rimåke</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ermåke</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rmåke</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> pitit no walon, e F. <span lang=fr>Remacle</span>. <I>Dj' a stî amon Rmåke</I> <B>2.</B> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Remacle</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Grads Poirteus do no:</FONT> [[Louis Remacle|Remacle, Louis]], [[Motî:Rimåke (sint)|sint Rmåke]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">R(i)mauke, (È)rmauke</FONT>, R(u)mauke, R(u)mâke, R(è)mâke</span>. 8857 28496 2004-11-13T14:55:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ric-</B></FONT> [dobe betchete] [[Motî:r(i)-|betchete ri]] + [[Motî:k(i)-|k(i)-]]: <B>1.</B> mots classikes: [[Motî:ricmander|ricmander]], [[Motî:ricmincî|ricmincî]], [[Motî:ricnoxhe|ricnoxhe]], [[Motî:rictaeyî|rictaeyî]]. <B>2.</B> mots rwalonijhîs davance: [[Motî:ricfoirter|ricfoirter]]. <B>3.</B> mots rwalonijhîs tins do rfondaedje [[Motî:ricpinser|ricpinser]], [[Motî:ricviersî|ricviersî]]. 8858 28497 2004-11-13T14:54:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricfoirti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>1.</B> [v.c.] diner do coraedje a onk (ene) k' end a pupont. <I>I fåt ricfoirti les malådes.</I> <span lang=fr>F. réconforter, soutenir, remonter le moral à.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ricfoirti</FONT> [v.pr.] riprinde coraedje. <I>Nos avans tchatch di vey li govienmint aidî nos frés do Plat Payis a s' ricfoirter l' esprit gråce ås beas lives, ås bons teyåtes</I> ([[deputé Schlinler]]). <I>Prindoz coraedje, si vs ricfoirti</I> ([[Simon li Scrinî]]). <span lang=fr>F. se conforter, se stimuler, se fortifier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ricfwarti</FONT>, ricfwèrter, rucfwèrter, rucfwèrti</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:foirt|foirt]], dobe betchete [[Motî:ric-|ric-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricfoirt</B></FONT> [o.n.] coraedje k' on rprind cwand ene sakî vs ricfoirtixh. <I>Nos djåzans sovint a l' vude et a målvåt: on té ricfoirt ki vént d' ådfoû fwait grand toirt å solåciaedje k' el Bon Diu mete e fond d' nosse cour</I> (rat. pa [[J. Bosly]]). <span lang=fr>F. réconfort.</span> 8859 28498 2004-09-20T19:02:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[deujhinme guere daegnrece]] 8860 28499 2004-09-20T19:07:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cron]] 8861 28500 2004-09-20T19:07:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cron]] 8862 28501 2004-09-20T19:33:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crombyî]] 8863 28502 2004-12-25T15:58:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erelé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>erelêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:emårlé|emårlé]]. <I>Les håyes sont-st erelêyes.</I> <span lang=fr>F. gelé, givré.</span> On dit eto: [[Motî:edjalé|edjalé]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èrèlé, -êye</FONT>, èrålé, arîlé</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:reler|"rel-"]] ([[Motî:råle 2| råle]]), [[betchete di rimplixhaedje e-]] (plin d' råle). 8864 28503 2004-11-13T14:57:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>reltiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.dj.] toumer ene pitite fene edjalêye plouve. <span lang=fr>F. tomber du grésil.</span> rl a: [[Motî:relêye|relêye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèltiner</FONT>, raultiner</span>. 8865 28504 2004-11-26T02:28:40Z Pablo 5 [[Imådje:djivronde_moti.jpg|thumb|djivronde]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>djivronde</B></FONT> [f.n.] [[Motî:edjalaedje|edjalaedje]] so les fniesses, u ki pind après les fis d' telefone, di corant, evnd. <I>Les gros fis des sinås n' ridént pus s' leus rôletes; I gn aveut del djivronde partot disk' a l' copete</I> ([[L. Piron]]). On dit eto: poyowe [[Motî:djalêye|djalêye]], [[Motî:måle 3|måle]], [[Motî:mårlaedje|mårlaedje, mårlêye]], [[Motî:emårlaedje|emårlaedje]], [[Motî:råle 2|råle]], [[Motî:relaedje|relaedje, relêye]], djivrondaedje. <span lang=fr>F. givre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djivronde</FONT>, djivron (omrin), djivron (femrin), djèvronde, tchèvronde</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 3.21 ey el notûle [[A.L.W.]] 3.78. Coinrece [[Basse-Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djivrondaedje</B></FONT> [o.n.] djivronde. <span lang=fr>F. givrage.</span> Etimolodjeye: bodje "djivronde", [[cawete -aedje]] (acawêye a on no). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djivrondèdje</FONT>, djèvrondadje</span>. ---- * [[relêye|Dipus d' racsegnes sol djivronde]] 8866 28505 2004-09-20T21:07:42Z Lucyin 16 imådje del relêye, Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} imådje del relêye, Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8867 28506 2004-09-20T21:08:44Z Lucyin 16 imådje del djivronde, Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} imådje del djivronde, Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8868 28507 2004-09-20T21:09:40Z Lucyin 16 imådje del rimêye, Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} imådje del rimêye, Transene, måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8869 28508 2005-06-24T09:45:51Z Pablo 5 [[categoreye:meteyo]] [[Imådje:djivronde_wi.jpg|thumb|del relêye après on fi d' ronxhes]] li '''relêye''' (on dit eto '''djivronde''' et), c' est l' edjalaedje k' i gn a so les fniesses, u ki pind après les fis d' telefone, di corant, evnd. Li relêye k' i gn a al tere si dit eto '''blanke djalêye''' u '''emårlaedje''', li cene ki pind '''poyowe djalêye''' == Tos les lomaedjes del relêye e walon == * [[Motî:måle 3|måle]], [[Motî:mårler|mårlaedje, mårlêye]], [[Motî:emårlé|emårlaedje]] si djheut purade e [[Mîtrin walon]], eto e sacwantès plaeces el Hôte Årdene. * [[Motî:råle 2|råle]]: e [[Payis d' Lidje]]. * [[Motî:reler|relaedje, relêye]] on pô pattavå so Nameur, Tchålerwè, [[Roman Payis]]. * [[Motî:djivronde|djivronde, djivrondaedje]]: el [[Basse-Årdene]]. * [[Motî:rimer 2|rime, rimêye, rimaedje]]: el [[Hesbaye]]. Sourdant: mape [[A.L.W.]] 3.21. 8870 28509 2004-09-20T21:14:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricfoirti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|Codjowaedje]]) <B>1.</B> [v.c.] diner do coraedje a onk (ene) k' end a pupont. <I>I fåt ricfoirti les malådes</I>. Schinler F. <span lang=fr> réconforter, soutenir, remonter le moral à</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ricfoirti </FONT> [v.pr.] riprinde coraedje. <I>Nos avans tchatch di vey li govienmint aidî nos frés do Plat Payis a s' ricfoirter l' esprit gråce ås beas lives, ås bons teyåtes </I>([[deputé Schlinler]]). <I>Prindoz coraedje, si vs ricfoirti </I>([[Simon li Scrinî]]). F. <span lang=fr>se conforter, se stimuler, se fortifier</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ricfwarti</FONT>, ricfwèrter, rucfwèrter, rucfwèrti</span>. Etimolodjeye : bodje [[Motî:foirt|foirt]], dobe betchete [[Motî:ric-|ric-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricfoirt</B></FONT> [o.n.] coraedje k' on rprind cwand ene sakî vs ricfoirtixh. <I>Nos djåzans sovint a l' vude et a målvåt : on té ricfoirt ki vént d' ådfoû fwait grand toirt å solåciaedje k' el Bon Diu mete e fond d' nosse cour</I> (rat. pa [[J. Bosly]]). F. <span lang=fr>réconfort</span>. 8871 28510 2004-12-25T17:37:58Z Pablo 5 [[Imådje:rimer2_wi.jpg|thumb|Des djniesses totes rimêyes]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimer 2</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.dj.] [[Motî:reler|reler]]. <I>Les håyes sont rimêyes</I> ([[E. Dethier]]). Etimolodjeye: [[Etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>rieseln</span>. Omonimeye: * [[Motî:rimer 1|rimer]] (aveur les minmes sons al fén) 8872 28511 2004-12-25T17:34:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> aveur les minme son al fén, tot djåzant d' deus mots. <I>Ces deus mots la, i n' rimèt nén.</I> <I>Ça n' rime nén eshonne.</I> <span lang=fr>F. rimer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça rime et ça rame come tårtene et bouterame:</FONT> djeu d' mot: [[Motî:bouterame|bouterame]] et [[Motî:tårtene|tårtene]] volèt dire parey. <B>2.</B> [[Motî:berdeler|bedeler]]. <I>Pocwè tant rimer so ene tchitchêye ?</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <B>3.</B> voleur dire. <I>A cwè k' ça rime ? Ça n' rime a rén. Çou k' vos djhoz n' rime a rén.</I> <span lang=fr>F. signifier, correspondre.</span> <B>4.</B> voleur totès sôres di droles d' amagnîs, tot djåzant d' ene feme ki ratind. <I>On n' rifuze rén a ene feme ki rime, ôtrumint, l' efant vént å monde avou des taetches di rimaedje.</I> <span lang=fr>F. avoir des envies de grossesse.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rimer après</FONT> [v.c.n.d.] [[Motî:djéryî|djéryî]] après. <I>Dji rime après ene boune gote.</I> On dit eto: [[Motî:lamer|lamer après]], [[Motî:péyî|péyî après]], [[Motî:teguer|teguer après]], [[Motî:misse|aveur li misse di]], [[Motî:eveye|aveur eveye di]]. <span lang=fr>F. avoir envie de.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rimer</FONT>, rîmer</span>. Omonimeye: * [[Motî:rimer 2|rimer]] (reler, djaler) 8873 38851 2005-08-31T23:57:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vî vî mot</B></FONT> [o.n.] (sovint dizo l' acourtixheure di v.v.m.) mot k' on n' ritrove nén dins les motîs do walon, mins bén dins les nos d' djins, di plaeces et dins les vîs papîs. Bodjes: * [[Motî:vî|vî]] * [[Motî:mot|mot]] ---- * [[vî vî mot|Dipus d' racsegnes so les vîs vîs mots]] 8874 28513 2004-09-20T21:18:42Z Lucyin 16 {{stub}} on '''vî vî mot''', c' est on mot k' on n' ritrove nén dins les [[motîs do walon]], mins bén dins les [[no d' djin|nos d' djins]], di [[no d' plaece|plaeces]] et dins les [[vîs papîs]]. 8875 65027 2006-06-24T20:00:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[setimbe]], c' est li 265inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 266inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 100 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[20 d' setimbe]] - [[21 di setimbe]] - [[23 d' setimbe]] - [[24 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 September]] [[an:22 de setiembre]] [[ar:22 سبتمبر]] [[ast:22 de setiembre]] [[be:22 верасьня]] [[bg:22 септември]] [[br:22 Gwengolo]] [[bs:22. septembar]] [[ca:22 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 22]] [[co:22 di settembre]] [[cs:22. září]] [[csb:22 séwnika]] [[cv:Авăн, 22]] [[cy:22 Medi]] [[da:22. september]] [[de:22. September]] [[el:22 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 22]] [[eo:22-a de septembro]] [[es:22 de septiembre]] [[et:22. september]] [[eu:Irailaren 22]] [[fi:22. syyskuuta]] [[fo:22. september]] [[fr:22 septembre]] [[frp:22 septembro]] [[fur:22 di Setembar]] [[fy:22 septimber]] [[ga:22 Meán Fómhair]] [[gl:22 de setembro]] [[he:22 בספטמבר]] [[hr:22. rujna]] [[hu:Szeptember 22]] [[ia:22 de septembre]] [[id:22 September]] [[io:22 di septembro]] [[is:22. september]] [[it:22 settembre]] [[ja:9月22日]] [[jv:22 September]] [[ka:22 სექტემბერი]] [[ko:9월 22일]] [[ku:22'ê rezberê]] [[la:22 Septembris]] [[lb:22. September]] [[lt:Rugsėjo 22]] [[mk:22 септември]] [[ms:22 September]] [[nap:22 'e settembre]] [[nl:22 september]] [[nn:22. september]] [[no:22. september]] [[oc:22 de setembre]] [[pam:Septiembri 22]] [[pl:22 września]] [[pt:22 de Setembro]] [[ro:22 septembrie]] [[ru:22 сентября]] [[scn:22 di sittèmmiru]] [[sco:22 September]] [[simple:September 22]] [[sk:22. september]] [[sl:22. september]] [[sq:22 Shtator]] [[sr:22. септембар]] [[sv:22 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 22]] [[th:22 กันยายน]] [[tl:Setyembre 22]] [[tr:22 Eylül]] [[tt:22. Sentäber]] [[uk:22 вересня]] [[vi:22 tháng 9]] [[war:Septyembre 22]] [[zh:9月22日]] 8876 28515 2004-09-20T21:55:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' setimbe]] 8877 28516 2004-09-20T21:55:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' setimbe]] 8878 65036 2006-06-24T20:02:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 24 di [[setimbe]], c' est li 267inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 268inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 98 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1922]] : [[Marc de Burges]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[22 d' setimbe]] - [[23 d' setimbe]] - [[25 di setimbe]] - [[26 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:24 September]] [[an:24 de setiembre]] [[ar:24 سبتمبر]] [[ast:24 de setiembre]] [[be:24 верасьня]] [[bg:24 септември]] [[bs:24. septembar]] [[ca:24 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 24]] [[co:24 di settembre]] [[cs:24. září]] [[csb:24 séwnika]] [[cv:Авăн, 24]] [[cy:24 Medi]] [[da:24. september]] [[de:24. September]] [[el:24 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 24]] [[eo:24-a de septembro]] [[es:24 de septiembre]] [[et:24. september]] [[eu:Irailaren 24]] [[fi:24. syyskuuta]] [[fo:24. september]] [[fr:24 septembre]] [[frp:24 septembro]] [[fur:24 di Setembar]] [[fy:24 septimber]] [[ga:24 Meán Fómhair]] [[gl:24 de setembro]] [[he:24 בספטמבר]] [[hr:24. rujna]] [[hu:Szeptember 24]] [[ia:24 de septembre]] [[id:24 September]] [[io:24 di septembro]] [[is:24. september]] [[it:24 settembre]] [[ja:9月24日]] [[jv:24 September]] [[ka:24 სექტემბერი]] [[ko:9월 24일]] [[ku:24'ê rezberê]] [[lb:24. September]] [[lt:Rugsėjo 24]] [[mk:24 септември]] [[ms:24 September]] [[nap:24 'e settembre]] [[nl:24 september]] [[nn:24. september]] [[no:24. september]] [[oc:24 de setembre]] [[pam:Septiembri 24]] [[pl:24 września]] [[pt:24 de Setembro]] [[ro:24 septembrie]] [[ru:24 сентября]] [[scn:24 di sittèmmiru]] [[sco:24 September]] [[simple:September 24]] [[sk:24. september]] [[sl:24. september]] [[sq:24 Shtator]] [[sr:24. септембар]] [[sv:24 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 24]] [[th:24 กันยายน]] [[tl:Setyembre 24]] [[tr:24 Eylül]] [[tt:24. Sentäber]] [[uk:24 вересня]] [[vi:24 tháng 9]] [[war:Septyembre 24]] [[zh:9月24日]] 8879 64982 2006-06-24T19:53:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[setimbe]], c' est li 256inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 257inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 109 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 di setimbe]] - [[12 di setimbe]] - [[14 di setimbe]] - [[15 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 September]] [[an:13 de setiembre]] [[ar:13 سبتمبر]] [[ast:13 de setiembre]] [[be:13 верасьня]] [[bg:13 септември]] [[bs:13. septembar]] [[ca:13 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 13]] [[co:13 di settembre]] [[cs:13. září]] [[csb:13 séwnika]] [[cv:Авăн, 13]] [[cy:13 Medi]] [[da:13. september]] [[de:13. September]] [[el:13 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 13]] [[eo:13-a de septembro]] [[es:13 de septiembre]] [[et:13. september]] [[eu:Irailaren 13]] [[fi:13. syyskuuta]] [[fo:13. september]] [[fr:13 septembre]] [[frp:13 septembro]] [[fur:13 di Setembar]] [[fy:13 septimber]] [[ga:13 Meán Fómhair]] [[gl:13 de setembro]] [[he:13 בספטמבר]] [[hr:13. rujna]] [[hu:Szeptember 13]] [[ia:13 de septembre]] [[id:13 September]] [[io:13 di septembro]] [[is:13. september]] [[it:13 settembre]] [[ja:9月13日]] [[jv:13 September]] [[ka:13 სექტემბერი]] [[ko:9월 13일]] [[ku:13'ê rezberê]] [[lb:13. September]] [[lt:Rugsėjo 13]] [[mk:13 септември]] [[ms:13 September]] [[nap:13 'e settembre]] [[nl:13 september]] [[nn:13. september]] [[no:13. september]] [[oc:13 de setembre]] [[pam:Septiembri 13]] [[pl:13 września]] [[pt:13 de Setembro]] [[ro:13 septembrie]] [[ru:13 сентября]] [[scn:13 di sittèmmiru]] [[sco:13 September]] [[simple:September 13]] [[sk:13. september]] [[sl:13. september]] [[sq:13 Shtator]] [[sr:13. септембар]] [[sv:13 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 13]] [[th:13 กันยายน]] [[tl:Setyembre 13]] [[tr:13 Eylül]] [[tt:13. Sentäber]] [[uk:13 вересня]] [[vi:13 tháng 9]] [[war:Septyembre 13]] [[zh:9月13日]] 8880 64986 2006-06-24T19:54:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[setimbe]], c' est li 257inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 258inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 108 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[12 di setimbe]] - [[13 di setimbe]] - [[15 di setimbe]] - [[16 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 September]] [[an:14 de setiembre]] [[ar:14 سبتمبر]] [[ast:14 de setiembre]] [[be:14 верасьня]] [[bg:14 септември]] [[bs:14. septembar]] [[ca:14 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 14]] [[co:14 di settembre]] [[cs:14. září]] [[csb:14 séwnika]] [[cv:Авăн, 14]] [[cy:14 Medi]] [[da:14. september]] [[de:14. September]] [[el:14 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 14]] [[eo:14-a de septembro]] [[es:14 de septiembre]] [[et:14. september]] [[eu:Irailaren 14]] [[fi:14. syyskuuta]] [[fo:14. september]] [[fr:14 septembre]] [[frp:14 septembro]] [[fur:14 di Setembar]] [[fy:14 septimber]] [[ga:14 Meán Fómhair]] [[gl:14 de setembro]] [[he:14 בספטמבר]] [[hr:14. rujna]] [[ht:14 septanm]] [[hu:Szeptember 14]] [[ia:14 de septembre]] [[id:14 September]] [[io:14 di septembro]] [[is:14. september]] [[it:14 settembre]] [[ja:9月14日]] [[jv:14 September]] [[ka:14 სექტემბერი]] [[ko:9월 14일]] [[ku:14'ê rezberê]] [[lb:14. September]] [[lt:Rugsėjo 14]] [[mk:14 септември]] [[ms:14 September]] [[nap:14 'e settembre]] [[nl:14 september]] [[nn:14. september]] [[no:14. september]] [[oc:14 de setembre]] [[pam:Septiembri 14]] [[pl:14 września]] [[pt:14 de Setembro]] [[ro:14 septembrie]] [[ru:14 сентября]] [[scn:14 di sittèmmiru]] [[sco:14 September]] [[simple:September 14]] [[sk:14. september]] [[sl:14. september]] [[sq:14 Shtator]] [[sr:14. септембар]] [[sv:14 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 14]] [[th:14 กันยายน]] [[tl:Setyembre 14]] [[tr:14 Eylül]] [[tt:14. Sentäber]] [[uk:14 вересня]] [[vi:14 tháng 9]] [[war:Septyembre 14]] [[zh:9月14日]] 8881 64990 2006-06-24T19:54:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[setimbe]], c' est li 258inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 259inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 107 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[2003]]: prezintaedje di l' [[Afitcha pol Walonreye esse mwaisse di s' tuzance, di ses scoles et di ses sincieusès rcwerances]] divant l' prezidint do [[Pårlumint walon]] == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[13 di setimbe]] - [[14 di setimbe]] - [[16 di setimbe]] - [[17 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 September]] [[an:15 de setiembre]] [[ar:15 سبتمبر]] [[ast:15 de setiembre]] [[be:15 верасьня]] [[bg:15 септември]] [[bs:15. septembar]] [[ca:15 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 15]] [[co:15 di settembre]] [[cs:15. září]] [[csb:15 séwnika]] [[cv:Авăн, 15]] [[cy:15 Medi]] [[da:15. september]] [[de:15. September]] [[el:15 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 15]] [[eo:15-a de septembro]] [[es:15 de septiembre]] [[et:15. september]] [[eu:Irailaren 15]] [[fi:15. syyskuuta]] [[fo:15. september]] [[fr:15 septembre]] [[frp:15 septembro]] [[fur:15 di Setembar]] [[fy:15 septimber]] [[ga:15 Meán Fómhair]] [[gl:15 de setembro]] [[he:15 בספטמבר]] [[hr:15. rujna]] [[hu:Szeptember 15]] [[ia:15 de septembre]] [[id:15 September]] [[io:15 di septembro]] [[is:15. september]] [[it:15 settembre]] [[ja:9月15日]] [[jv:15 September]] [[ka:15 სექტემბერი]] [[ko:9월 15일]] [[ku:15'ê rezberê]] [[lb:15. September]] [[lt:Rugsėjo 15]] [[mk:15 септември]] [[ms:15 September]] [[nap:15 'e settembre]] [[nl:15 september]] [[nn:15. september]] [[no:15. september]] [[oc:15 de setembre]] [[pam:Septiembri 15]] [[pl:15 września]] [[pt:15 de Setembro]] [[ro:15 septembrie]] [[ru:15 сентября]] [[scn:15 di sittèmmiru]] [[sco:15 September]] [[simple:September 15]] [[sk:15. september]] [[sl:15. september]] [[sq:15 Shtator]] [[sr:15. септембар]] [[sv:15 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 15]] [[th:15 กันยายน]] [[tl:Setyembre 15]] [[tr:15 Eylül]] [[tt:15. Sentäber]] [[uk:15 вересня]] [[vi:15 tháng 9]] [[war:Septyembre 15]] [[zh:9月15日]] 8882 64994 2006-06-24T19:55:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 di [[setimbe]], c' est li 259inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 260inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 106 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[14 di setimbe]] - [[15 di setimbe]] - [[17 di setimbe]] - [[18 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 September]] [[an:16 de setiembre]] [[ar:16 سبتمبر]] [[ast:16 de setiembre]] [[be:16 верасьня]] [[bg:16 септември]] [[bs:16. septembar]] [[ca:16 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 16]] [[co:16 di settembre]] [[cs:16. září]] [[csb:16 séwnika]] [[cv:Авăн, 16]] [[cy:16 Medi]] [[da:16. september]] [[de:16. September]] [[el:16 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 16]] [[eo:16-a de septembro]] [[es:16 de septiembre]] [[et:16. september]] [[eu:Irailaren 16]] [[fi:16. syyskuuta]] [[fo:16. september]] [[fr:16 septembre]] [[frp:16 septembro]] [[fur:16 di Setembar]] [[fy:16 septimber]] [[ga:16 Meán Fómhair]] [[gl:16 de setembro]] [[he:16 בספטמבר]] [[hr:16. rujna]] [[hu:Szeptember 16]] [[ia:16 de septembre]] [[id:16 September]] [[io:16 di septembro]] [[is:16. september]] [[it:16 settembre]] [[ja:9月16日]] [[jv:16 September]] [[ka:16 სექტემბერი]] [[ko:9월 16일]] [[ku:16'ê rezberê]] [[lb:16. September]] [[lt:Rugsėjo 16]] [[mk:16 септември]] [[ms:16 September]] [[nap:16 'e settembre]] [[nl:16 september]] [[nn:16. september]] [[no:16. september]] [[oc:16 de setembre]] [[pam:Septiembri 16]] [[pl:16 września]] [[pt:16 de Setembro]] [[ro:16 septembrie]] [[ru:16 сентября]] [[scn:16 di sittèmmiru]] [[sco:16 September]] [[simple:September 16]] [[sk:16. september]] [[sl:16. september]] [[sq:16 Shtator]] [[sr:16. септембар]] [[sv:16 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 16]] [[th:16 กันยายน]] [[tl:Setyembre 16]] [[tr:16 Eylül]] [[tt:16. Sentäber]] [[uk:16 вересня]] [[vi:16 tháng 9]] [[war:Septyembre 16]] [[zh:9月16日]] 8883 64998 2006-06-24T19:56:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[setimbe]], c' est li 260inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 261inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 105 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[15 di setimbe]] - [[16 di setimbe]] - [[18 di setimbe]] - [[19 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 September]] [[an:17 de setiembre]] [[ar:17 سبتمبر]] [[ast:17 de setiembre]] [[be:17 верасьня]] [[bg:17 септември]] [[bs:17. septembar]] [[ca:17 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 17]] [[co:17 di settembre]] [[cs:17. září]] [[csb:17 séwnika]] [[cv:Авăн, 17]] [[cy:17 Medi]] [[da:17. september]] [[de:17. September]] [[el:17 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 17]] [[eo:17-a de septembro]] [[es:17 de septiembre]] [[et:17. september]] [[eu:Irailaren 17]] [[fi:17. syyskuuta]] [[fo:17. september]] [[fr:17 septembre]] [[frp:17 septembro]] [[fur:17 di Setembar]] [[fy:17 septimber]] [[ga:17 Meán Fómhair]] [[gl:17 de setembro]] [[he:17 בספטמבר]] [[hr:17. rujna]] [[hu:Szeptember 17]] [[ia:17 de septembre]] [[id:17 September]] [[io:17 di septembro]] [[is:17. september]] [[it:17 settembre]] [[ja:9月17日]] [[jv:17 September]] [[ka:17 სექტემბერი]] [[ko:9월 17일]] [[ku:17'ê rezberê]] [[lb:17. September]] [[lt:Rugsėjo 17]] [[mk:17 септември]] [[ms:17 September]] [[nap:17 'e settembre]] [[nl:17 september]] [[nn:17. september]] [[no:17. september]] [[oc:17 de setembre]] [[pam:Septiembri 17]] [[pl:17 września]] [[pt:17 de Setembro]] [[ro:17 septembrie]] [[ru:17 сентября]] [[scn:17 di sittèmmiru]] [[sco:17 September]] [[simple:September 17]] [[sk:17. september]] [[sl:17. september]] [[sq:17 Shtator]] [[sr:17. септембар]] [[sv:17 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 17]] [[th:17 กันยายน]] [[tl:Setyembre 17]] [[tr:17 Eylül]] [[tt:17. Sentäber]] [[uk:17 вересня]] [[vi:17 tháng 9]] [[war:Septyembre 17]] [[zh:9月17日]] 8884 65002 2006-06-24T19:56:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[setimbe]], c' est li 261inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 262inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 104 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[16 di setimbe]] - [[17 di setimbe]] - [[19 di setimbe]] - [[20 d' setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 September]] [[an:18 de setiembre]] [[ar:18 سبتمبر]] [[ast:18 de setiembre]] [[be:18 верасьня]] [[bg:18 септември]] [[bs:18. septembar]] [[ca:18 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 18]] [[co:18 di settembre]] [[cs:18. září]] [[csb:18 séwnika]] [[cv:Авăн, 18]] [[cy:18 Medi]] [[da:18. september]] [[de:18. September]] [[el:18 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 18]] [[eo:18-a de septembro]] [[es:18 de septiembre]] [[et:18. september]] [[eu:Irailaren 18]] [[fi:18. syyskuuta]] [[fo:18. september]] [[fr:18 septembre]] [[frp:18 septembro]] [[fur:18 di Setembar]] [[fy:18 septimber]] [[ga:18 Meán Fómhair]] [[gl:18 de setembro]] [[he:18 בספטמבר]] [[hr:18. rujna]] [[hu:Szeptember 18]] [[ia:18 de septembre]] [[id:18 September]] [[io:18 di septembro]] [[is:18. september]] [[it:18 settembre]] [[ja:9月18日]] [[jv:18 September]] [[ka:18 სექტემბერი]] [[ko:9월 18일]] [[ku:18'ê rezberê]] [[lb:18. September]] [[lt:Rugsėjo 18]] [[mk:18 септември]] [[ms:18 September]] [[nap:18 'e settembre]] [[nl:18 september]] [[nn:18. september]] [[no:18. september]] [[oc:18 de setembre]] [[pam:Septiembri 18]] [[pl:18 września]] [[pt:18 de Setembro]] [[ro:18 septembrie]] [[ru:18 сентября]] [[scn:18 di sittèmmiru]] [[sco:18 September]] [[simple:September 18]] [[sk:18. september]] [[sl:18. september]] [[sq:18 Shtator]] [[sr:18. септембар]] [[sv:18 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 18]] [[th:18 กันยายน]] [[tl:Setyembre 18]] [[tr:18 Eylül]] [[tt:18. Sentäber]] [[uk:18 вересня]] [[vi:18 tháng 9]] [[war:Septyembre 18]] [[zh:9月18日]] 8885 65006 2006-06-24T19:57:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[setimbe]], c' est li 262inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 263inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 103 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[17 di setimbe]] - [[18 di setimbe]] - [[20 d' setimbe]] - [[21 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 September]] [[an:19 de setiembre]] [[ar:19 سبتمبر]] [[ast:19 de setiembre]] [[be:19 верасьня]] [[bg:19 септември]] [[bs:19. septembar]] [[ca:19 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 19]] [[co:19 di settembre]] [[cs:19. září]] [[csb:19 séwnika]] [[cv:Авăн, 19]] [[cy:19 Medi]] [[da:19. september]] [[de:19. September]] [[el:19 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 19]] [[eo:19-a de septembro]] [[es:19 de septiembre]] [[et:19. september]] [[eu:Irailaren 19]] [[fi:19. syyskuuta]] [[fo:19. september]] [[fr:19 septembre]] [[frp:19 septembro]] [[fur:19 di Setembar]] [[fy:19 septimber]] [[ga:19 Meán Fómhair]] [[gl:19 de setembro]] [[he:19 בספטמבר]] [[hr:19. rujna]] [[hu:Szeptember 19]] [[ia:19 de septembre]] [[id:19 September]] [[io:19 di septembro]] [[is:19. september]] [[it:19 settembre]] [[ja:9月19日]] [[jv:19 September]] [[ka:19 სექტემბერი]] [[ko:9월 19일]] [[ku:19'ê rezberê]] [[lb:19. September]] [[lt:Rugsėjo 19]] [[mk:19 септември]] [[ms:19 September]] [[nap:19 'e settembre]] [[nl:19 september]] [[nn:19. september]] [[no:19. september]] [[oc:19 de setembre]] [[pam:Septiembri 19]] [[pl:19 września]] [[pt:19 de Setembro]] [[ro:19 septembrie]] [[ru:19 сентября]] [[scn:19 di sittèmmiru]] [[sco:19 September]] [[simple:September 19]] [[sk:19. september]] [[sl:19. september]] [[sq:19 Shtator]] [[sr:19. септембар]] [[sv:19 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 19]] [[th:19 กันยายน]] [[tl:Setyembre 19]] [[tr:19 Eylül]] [[tt:19. Sentäber]] [[uk:19 вересня]] [[vi:19 tháng 9]] [[war:Septyembre 19]] [[zh:9月19日]] 8886 65020 2006-06-24T19:59:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[setimbe]], c' est li 263inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 264inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 102 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[18 di setimbe]] - [[19 di setimbe]] - [[21 di setimbe]] - [[22 d' setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 September]] [[an:20 de setiembre]] [[ar:20 سبتمبر]] [[ast:20 de setiembre]] [[be:20 верасьня]] [[bg:20 септември]] [[bs:20. septembar]] [[ca:20 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 20]] [[co:20 di settembre]] [[cs:20. září]] [[csb:20 séwnika]] [[cv:Авăн, 20]] [[cy:20 Medi]] [[da:20. september]] [[de:20. September]] [[el:20 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 20]] [[eo:20-a de septembro]] [[es:20 de septiembre]] [[et:20. september]] [[eu:Irailaren 20]] [[fi:20. syyskuuta]] [[fo:20. september]] [[fr:20 septembre]] [[frp:20 septembro]] [[fur:20 di Setembar]] [[fy:20 septimber]] [[ga:20 Meán Fómhair]] [[gl:20 de setembro]] [[he:20 בספטמבר]] [[hr:20. rujna]] [[hu:Szeptember 20]] [[ia:20 de septembre]] [[id:20 September]] [[io:20 di septembro]] [[is:20. september]] [[it:20 settembre]] [[ja:9月20日]] [[jv:20 September]] [[ka:20 სექტემბერი]] [[ko:9월 20일]] [[ku:20'ê rezberê]] [[lb:20. September]] [[lt:Rugsėjo 20]] [[mk:20 септември]] [[ms:20 September]] [[nap:20 'e settembre]] [[nl:20 september]] [[nn:20. september]] [[no:20. september]] [[oc:20 de setembre]] [[pam:Septiembri 20]] [[pl:20 września]] [[pt:20 de Setembro]] [[ro:20 septembrie]] [[ru:20 сентября]] [[scn:20 di sittèmmiru]] [[sco:20 September]] [[simple:September 20]] [[sk:20. september]] [[sl:20. september]] [[sq:20 Shtator]] [[sr:20. септембар]] [[sv:20 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 20]] [[th:20 กันยายน]] [[tl:Setyembre 20]] [[tr:20 Eylül]] [[tt:20. Sentäber]] [[uk:20 вересня]] [[vi:20 tháng 9]] [[war:Septyembre 20]] [[zh:9月20日]] 8887 65024 2006-06-24T20:00:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 di [[setimbe]], c' est li 264inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 265inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 101 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[19 di setimbe]] - [[20 d' setimbe]] - [[22 d' setimbe]] - [[23 d' setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 September]] [[an:21 de setiembre]] [[ar:21 سبتمبر]] [[ast:21 de setiembre]] [[be:21 верасьня]] [[bg:21 септември]] [[bs:21. septembar]] [[ca:21 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 21]] [[co:21 di settembre]] [[cs:21. září]] [[csb:21 séwnika]] [[cv:Авăн, 21]] [[cy:21 Medi]] [[da:21. september]] [[de:21. September]] [[el:21 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 21]] [[eo:21-a de septembro]] [[es:21 de septiembre]] [[et:21. september]] [[eu:Irailaren 21]] [[fi:21. syyskuuta]] [[fo:21. september]] [[fr:21 septembre]] [[frp:21 septembro]] [[fur:21 di Setembar]] [[fy:21 septimber]] [[ga:21 Meán Fómhair]] [[gl:21 de setembro]] [[he:21 בספטמבר]] [[hr:21. rujna]] [[hu:Szeptember 21]] [[ia:21 de septembre]] [[id:21 September]] [[io:21 di septembro]] [[is:21. september]] [[it:21 settembre]] [[ja:9月21日]] [[jv:21 September]] [[ka:21 სექტემბერი]] [[ko:9월 21일]] [[ku:21'ê rezberê]] [[lb:21. September]] [[lt:Rugsėjo 21]] [[mk:21 септември]] [[ms:21 September]] [[nap:21 'e settembre]] [[nl:21 september]] [[nn:21. september]] [[no:21. september]] [[oc:21 de setembre]] [[pam:Septiembri 21]] [[pl:21 września]] [[pt:21 de Setembro]] [[ro:21 septembrie]] [[ru:21 сентября]] [[scn:21 di sittèmmiru]] [[sco:21 September]] [[simple:September 21]] [[sk:21. september]] [[sl:21. september]] [[sq:21 Shtator]] [[sr:21. септембар]] [[sv:21 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 21]] [[th:21 กันยายน]] [[tl:Setyembre 21]] [[tr:21 Eylül]] [[tt:21. Sentäber]] [[uk:21 вересня]] [[vi:21 tháng 9]] [[war:Septyembre 21]] [[zh:9月21日]] 8888 64912 2006-06-24T19:27:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 2 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 275inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 276inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 90 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[30 di setimbe]] - [[1î d' octôbe]] - [[3 d' octôbe]] - [[4 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:2 Oktober]] [[an:2 d'otubre]] [[ar:2 أكتوبر]] [[ast:2 d'ochobre]] [[be:2 кастрычніка]] [[bg:2 октомври]] [[bs:2. oktobar]] [[ca:2 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 2]] [[co:2 uttrovi]] [[cs:2. říjen]] [[csb:2 rujana]] [[cv:Юпа, 2]] [[cy:2 Hydref]] [[da:2. oktober]] [[de:2. Oktober]] [[el:2 Οκτωβρίου]] [[en:October 2]] [[eo:2-a de oktobro]] [[es:2 de octubre]] [[et:2. oktoober]] [[eu:Urriaren 2]] [[fi:2. lokakuuta]] [[fo:2. oktober]] [[fr:2 octobre]] [[frp:2 octobro]] [[fur:2 di Otubar]] [[fy:2 oktober]] [[ga:2 Deireadh Fómhair]] [[gl:2 de outubro]] [[he:2 באוקטובר]] [[hr:2. listopada]] [[hu:Október 2]] [[ia:2 de octobre]] [[id:2 Oktober]] [[io:2 di oktobro]] [[is:2. október]] [[it:2 ottobre]] [[ja:10月2日]] [[jv:2 Oktober]] [[ka:2 ოქტომბერი]] [[ko:10월 2일]] [[ku:2'ê kewçêrê]] [[la:2 Octobris]] [[lb:2. Oktober]] [[lt:Spalio 2]] [[mk:2 октомври]] [[ml:ഒക്ടോബര് 2]] [[ms:2 Oktober]] [[nap:2 'e ottovre]] [[nl:2 oktober]] [[nn:2. oktober]] [[no:2. oktober]] [[oc:2 d'octobre]] [[pl:2 października]] [[pt:2 de Outubro]] [[ro:2 octombrie]] [[ru:2 октября]] [[scn:2 di uttùviru]] [[sco:2 October]] [[se:Golggotmánu 2.]] [[simple:October 2]] [[sk:2. október]] [[sl:2. oktober]] [[sq:2 Tetor]] [[sr:2. октобар]] [[sv:2 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 2]] [[th:2 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 2]] [[tr:2 Ekim]] [[tt:2. Öktäber]] [[uk:2 жовтня]] [[vi:2 tháng 10]] [[war:Oktubre 2]] [[zh:10月2日]] 8889 28528 2004-09-20T22:06:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[2 d' octôbe]] 8890 28529 2004-09-21T23:27:36Z Lucyin 16 plake-tot-seu del [[Soce Li Rantoele|Rantoele]] "walon, fir di l' esse et del cåzer" {{licince imådjes Lucyin}} plake-tot-seu del [[Soce Li Rantoele|Rantoele]] "walon, fir di l' esse et del cåzer" {{licince imådjes Lucyin}} 8891 28530 2004-09-21T23:28:28Z Lucyin 16 André Lamborelle e 2003 {{licince imådjes Lucyin}} André Lamborelle e 2003 {{licince imådjes Lucyin}} 8892 28531 2004-09-21T23:29:25Z Lucyin 16 André Lamborelle a [[Håre]] e 2003 (å concour di recitaedjes d' efants) {{licince imådjes Lucyin}} André Lamborelle a [[Håre]] e 2003 (å concour di recitaedjes d' efants) {{licince imådjes Lucyin}} 8893 28532 2004-10-12T23:57:41Z Pablo 5 [[Imådje:plake-tot-seu_wi.jpg|thumb|250px|right|plake-tot-seu waloneus å drî d' ene vweteure]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>plake-tot-seu</B></FONT> [o.n.] boket d' papî avou on dessin ou on scrijhaedje diso, ki s' plake tot seu après ene sacwè ki les djins ont dvant leus ouys. <I>Il a metou toplin des plake-tot-seus so s' malete</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. auto-collant.</span> Croejhete: Pl. des plake-tot-seus. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Motî:plaker|plaker]] + complemint (dobe adviebe tot + seu); 1980. ---- * [[noûmot|"plake-tot-seu" est onk des prumîs noûmots del fén do 20inme sieke]] 8894 56691 2006-05-14T16:14:02Z Pablo 5 [[Imådje:lamborelle_andrei.jpg|150px|left|André Lamborelle]] André Lamborelle a skepyî diviè 1938. C' esteut on pitit scrijheu mins on grand bouteu pol walon. Il a askepyî u aidî mwintès copinreyes el Bijhe do Lussimbork: [[Oufalijhe]], [[Manhé]], [[Bastogne]]. Ses scrijhaedjes (eplaidîs dins [[Singulîs]], [[Coutcouloudjoû]], [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]], [[Li Chwès]]) sont sovint po pretchî pol wårdance do walon. André Lamborelle n' esteut nén tchôd pol rifondaedje do walon, mins i ricnoxheut ki les rfondeus estént des djins ki cnoxhént foirt bén leu lingaedje. Il a stî eto prezinteu pol bate di tchansons walone po ls efants, eyet po [[Mamjhele lingaedje]], la k' il a ovré avou [[Jean-Philippe Legrand]]. [[Imådje:lamborelle_andrei_saurot.jpg|thumb|right|André Lamborelle prezinte ene bate di djhaedje d' arimeas pås efants.]] == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/lamborele-rif Pådje da l' Andrî Lamborele] 8895 53977 2006-04-07T11:06:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aspirene</B></FONT> [f.n.] drouke ki [[Motî:médyî|médeye]] les mås d' tiesse, les [[Motî:matchurea|matchureas]], evnd, ki l' ovrant prodût est l' seur [[Motî:såcilike|såcilike]]. <I>Ele vora eviè l' dreslete ås droukes et-z egoler onk après l' ôte troes catchets d' aspirene</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. aspirine.</span> Etimolodjeye: [[måke di fabrike divnowe on cmon no]], 1920. ---- * [[seur såcilike|Dipus d' racsegnes so l' aspirene]] 8896 28535 2004-10-04T23:31:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chnop</B></FONT> [o.n.] [[Motî:matchurea|matchurea]]. <span lang=fr>F. rhume.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chnop</FONT>, chnoup</span>. Coinrece Payis d' [[Måmdey]]. 8897 28536 2004-12-30T22:56:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>catåre</B></FONT> [o.n.] foirt [[Motî:matchurea|matchurea]]. <span lang=fr>F. rhume de cerveau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;catåre di permission:</FONT> laid catåre. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;endè prinde po s' catåre:</FONT>: ramasser ene [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>Çou k' dj' a co prin po m' catåre El côp k' dj' a rtcheu avou on schård Dins m' nouve coulote k' on vneut di m' mete </I>([[R. Mayence]]). rl al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. recevoir une raclée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cataure</FONT>, catâre</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 15.48 ey el notûle 15.120. ---- * [[catåre malén|Dipus d' racsegnes sol catåre malén (maladeye des grossès biesses)]] 8898 28537 2004-09-22T10:36:40Z Lucyin 16 senes clinikes do catåre malén ("må del tiesse"): l' ouy est clôs, li biesse glete: gn a des crapes sol muzea (Marok, Rabat, 1979) {{licince imådjes Lucyin}} 8899 28538 2004-09-22T10:37:42Z Lucyin 16 senes clinikes do catåre malén: crapes sol muzea et schaveures del fene pea do nez (Marok, Rabat, 1982) {{licince imådjes Lucyin}} senes clinikes do catåre malén: crapes sol muzea et schaveures del fene pea do nez (Marok, Rabat, 1982) {{licince imådjes Lucyin}} 8900 28539 2004-09-22T10:38:21Z Lucyin 16 senes clinikes do catåre malén: arivaedje di novelès voennes sol blanc d' l' ouy (Marok, Sidi Smaïl, 2003) {{licince imådjes Lucyin}} senes clinikes do catåre malén: arivaedje di novelès voennes sol blanc d' l' ouy (Marok, Sidi Smaïl, 2003) {{licince imådjes Lucyin}} 8901 28540 2004-09-22T10:39:30Z Lucyin 16 senes clinikes do catåre malén: efouwaedje et schaveures el boke (Marok, Sidi Smaïl, 2003) {{licince imådjes Lucyin}} senes clinikes do catåre malén: efouwaedje et schaveures el boke (Marok, Sidi Smaïl, 2003) {{licince imådjes Lucyin}} 8902 59424 2006-06-06T13:30:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bdrove\b +drouve) [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:cataure_malen_tiesse.jpg|right|]] Li '''catåre malén''', c' est ene maladeye des djonnès biesses et des vatches, avou on catåre (nåze, ouy rodje) et l' efouwaedje del boke, k' elle è crevèt al fén. Li mot [[Motî:catåre|catåre]] s' eploye å pus sovint po les djins; li mot [[Motî:malén|malén]] vout eto dire: ki n' [[Motî:weri|werixh]] nén. == Mineyolodjince == Li maladeye si voet so les åmeas et les åmayes, di dpus d' moes. Gn a sovint k' ene biesse di rascråwêye so li ståve. Li microbe sereut spårdou pås berbis ki fjhèt les djonnes dins les minmès cinses. E l' Afrike Nonnrece ([[Nonne-Afrike]], [[Botswana]], [[Malawi]], [[Mozambike]]) li virûsse est edjîstré pås gnous, ene sôre d' antilope avou des grandès coines Li maladeye ni s' prind nén d' ene biesse malåde a s' vijhene, k' on dit, todi. Li maladeye si rescontere el Walonreye, ôte pårt e l' Urope, ey e l' Afrike bijhrece et nonnrece. Èn [[årtisyince|årtisse]] a s' boûsse e l' Afrike bijhrece, endè voet cénk a dijh cas so èn an. E l' Årdene, on ndè voeyeut cobén on cas d' tenawete, diviè ls [[anêyes 1970]]. == Ricnoxhaedje del maladeye == === Senes clinike === [[Imådje:cataure_malen_muzea.jpg|200px|right|]] * del five, pacô dipus d' 41 grés C. * crexhioûles (sipalreces, [[Motî:coxhe 2|coxhreces]]). Eto, e l' Afrike bijhrece, on s' brouye sovint avou l' [[five ås crexhioules]]. * les senes les pus sbarants sont sol tiesse. ** Li muzea est plin d' [[Motî:crape|crapes]], ki rmontèt å dvins do nez (did la, li lomaedje di "catåre"). C' est del moite tchå, di cåze del [[grangrinne]] les finès pea do nez. Eto, gn a ene måle alinne ki rexhe foû do nez, k' on pout sinte deus metes lon. [[Imådje:cataure_malen_ouy.jpg|left|]] ** Les ouys sont djondous eto. Li biesse les tént clôs. Si on lzî drouve di foice, on voet ene blantche pea so l' ouy, et des ptitès voennes ki vnèt di scwere sol blanc d' l' ouy, eviè l' boird del coirnêye. ** Tote li boke est efouwêye. Gn a pacô des rondès schaveures dins l' fene pea del boke. [[Imådje:cataure_malen_boke.jpg|250px|right|]] === Malårdaedje === Å pus sovint, nosse biesse va [[Motî:malåde|malårder]] ût dijh djoû divant d' crever. Rålmint, li maladeye durrè ene cwénzinne di djoûs. Ene biesse so 20 pout schaper mins ele dimeure mwinre et tchêpieuse ene shijhinne di moes å long. == No del malaedje dins sacwants lingaedjes == * e [[walon]] et e sacwants lingaedjes coinreces di France: '''catåre''' paski c' est l' nez et les ouys come on bon matchurea; '''malén''' paski l' biesse creve al fén. * e l' inglès: ''Malignant catarrhal fever'': minme idêye k' e walon, mins tot radjoutant l' [[five]]. * e l' [[afrikaans]] ''kopziekte'' (maladeye del tiesse) paski totes les finès peas del tiesse sont-st avindowes: ouy, nez, boke. * e francès: ''coryza gangreneux'', (matchurea al grangrinne), pask' i gn a del [[grangrinne]] dins les trôs do nez. 8903 28542 2004-09-22T10:43:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[André Lamborelle]] 8904 52579 2006-03-23T17:57:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>matchurea</B></FONT> [o.n.] maladeye k' on hape l' ivier, et k' on moutche do nez, et kécfeye tosser. <I>Dj' a freyî d' dijh kilos et dj' a-st atrapé sacwants mehins: des matchureas k' on n' s' endè sait mete cwite</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:catåre|catåre]], [[Motî:froed|froed]], [[Motî:chnop|chnop]], [[Motî:moirgunea|moirgunea]], [[Motî:moixhnea|moixhnea]]. rl a: [[Motî:gripe|gripe]], [[Motî:creva|creva]]. <span lang=fr>F. rhume, toux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">matchuria</FONT>, matchuré, matchërê, matchèrê, matchurgna, matchrê, matchré, moutchrê, matchra, Pc. makëriô</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>muccare</I></span> ([[Motî:moutchî|moutchî]]), avou [[a-divnance del prumire voyale]], [[cawete -ea]]. Coinrece [[Basse-Årdene]], payis d' [[Dinant]], [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]], [[Cînè]], [[Bote di Djivet]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>matchurieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>matchurieuse</B></FONT> [addj.] (mot d' medcén) avou bråmint do gloumiant [[Motî:sûna|sûna]], tot djåzant d' ene schite, metans. <I>C' est ene matchurieuse brontchite, nén trop mwaijhe.</I> <span lang=fr>F. catarrhal.</span> ---- * [[matchurea|Dipus d' racsegnes sol matchurea]] 8905 51695 2006-03-17T23:22:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moirgunea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moixhnea</B></FONT> [o.n.] maladeye k' on hape l' ivier, et k' on moutche do nez. On dit eto: [[Motî:matchurea|matchurea]], [[Motî:catåre|catåre]], [[Motî:froed|froed]], [[Motî:chnop|chnop]]. <span lang=fr>F. rhume.</span> Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la><I>muccare</I></span>" ([[Motî:moutchî|moutchî]]), [[cawete -ea]]. 8906 28545 2004-10-12T23:50:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[djeu d' beyes]] 8907 36683 2005-08-01T12:24:37Z Pablo 5 mape del [[Walonreye]], avou l' uzaedje di "[[Motî:rilignî|rilignî]]" et ses sinonimes e 1935 (mape fwaite pa Laurent Hendschel, dinêyes di l' [[A.L.W.]] 3.24). {{licince imådjes dominne publik}} 8908 28547 2004-09-23T00:28:12Z Lucyin 16 Grossès aiwes e l' Akitinne (France), e moes d' avri 2001 {{licince imådjes Lucyin}} Grossès aiwes e l' Akitinne (France), e moes d' avri 2001 {{licince imådjes Lucyin}} 8909 28548 2004-09-23T00:29:06Z Lucyin 16 Rilignaedje do vevî, [[Libråmont]], e moes d' måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} Rilignaedje do vevî, [[Libråmont]], e moes d' måss 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 8910 28549 2004-09-23T00:30:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Léon Boulard]] 8911 28550 2004-09-23T00:31:40Z Lucyin 16 Po Dethier, wårder "rilignî" pol glaece, et "disdjaler" po l' amagnî: Les toets rlignèt mins li tchå foû do frigo disdjale ([[E. Dethier]]). 8912 28551 2004-09-23T00:32:32Z Lucyin 16 [[Imådje:rilignaedje.jpg|300px|right|]] li '''rlén''' (on dit eto: li '''rlignaedje'''), c' est l' moumint k' i [[Motî:rilignî|rlegne]], al fén del såjhon d' ivier. == Tos les nos walons do rlén == * [[Motî:dislén|dislén]]. * [[Motî:dislén|dislén]] * [[Motî:disdjaler|disdjale]] Sourdant: mape [[A.L.W.]] 3.25 et notûle 3.86. == Sôres di rlén == Po bén fé, li rlén doet esse doûs. On '''doûs rlén''' (on dit eto: on '''bon rlén''', on '''bea rlén''', c' est onk ki s' passe sins nou må. Sovint, i ploût; li nive ni fond nén trop rade, et on n' a nén des grandès aiwes. Li contråve, c' est on '''foirt rilén''', u on '''mwais rlén''': li nive et les glaeces rilignnut tot d' on côp, et gn a les [[grossès aiwes]]. == Li rlén et les grossès aiwes el Walonreye == * e 1505: On mwais rlén e moes d' djanvî a fwait k' les glaeçons ont stopé l' pont d' Sambe a Nameur. * e 1994: avou enaiwaedje di des viyaedjes dilé Dinant. * e 1995: avou enaiwaedje di [[Han-so-Lesse]] 8913 28552 2004-10-04T23:11:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilignter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlignter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlignter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v. sins djin] kimincî a [[Motî:rilignî|rlignî]]. <span lang=fr>F. faire un temps de début de dégel.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)lignter, (è)rlignter</FONT>, r(i)ligntè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>riligntaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erligntaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rligntaedje</B></FONT> [o.n.] pitit rlignaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)ligntèdje, (è)rligntèdje</FONT>, r(i)ligntadje</span>. 8914 28553 2004-10-04T23:26:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilén</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlén</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlén</B></FONT> [o.n.] moumint, såjhon k' i [[Motî:rilignî|rlegne]]. <I>I va ploure, nos alans aveur do rlén</I> ([[Carlier &amp; Bal]]). <I>C' est l' deujhinme erlén d' l' ivier</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>On sint ene air d' erlén: el gotire court</I> ([[P. Defagne]]). On dit eto: [[Motî:rilignaedje|rilignaedje]], [[Motî:dislén|dislén]], [[Motî:disdjale|disdjale]]. <span lang=fr>F. dégel, fonte des glaces.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foirt rilén, mwais rlén:</FONT> rilén avou des rascråwes (grossès aiwes. <I>Nos avans yeu on foirt rilén</I> ([[L. Pirsoul]]). <I>On mwais rlén e moes d' djanvî 1505 a fwait k' les glaeçons ont stopé l' pont d' Sambe</I> ([[J. Godenne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doûs rlén, bon rlén, bea rlén:</FONT> rilén ki s' fwait tot doûs, sins nou må. <I>Avou on doûs rlén, on n' a nén des grandès aiwes</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>I gn a pont d' bon rlén sins plouve</I> (Carlier &amp; Bal). <I>Li nive ni fond nén trop rade: c' est on bea rlén</I> ([[J. Coppens]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)lé<SUP>n</SUP>, (è)rlé<SUP>n</SUP></FONT>, r(i)lin, r(i)legn, r(u)lègn, r(u)lign, r(u)lêgn, r(u)lingn, r(ë)lin, (è)rlé, (è)rlin, (èr)lign</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 3.25 ey el notûle 3.86. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>relain, reling, relin</span>. Etimolodjeye: [[Motî:sivierba|sivierba]] di "rilignî". ---- * [[rilén|Dipus d' racsegnes so li rlén]] 8915 28554 2004-09-23T00:37:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî do Coûtchant walon]] 8916 28555 2004-09-23T00:38:42Z Lucyin 16 {{stub}} [[Imådje:grosses_aiwes.jpg|250px|right|]] les '''grossès aiwes''', c' est cwand les aiwesdes mouzes afûlèt, et enaiwer l' payis. On voet ça å [[rilén|rlén]], u après les [[oraedje]]s d' esté. 8917 45084 2005-11-20T10:09:42Z Pablo 5 rissaetchant "postî" (vey: [[Motî:postî]]) [[Categoreye:Pordjets]] Li pådje "Pordjet foû pordjet" rashonne les pådjes eciclopedikes ådfoû des pordjets bén etcherpetés. == Cwårtîs d' l' economeye: cwårtî primaire == === Agricoûteure === * [[Dinrêye]]s ** [[boûkete]] ** [[sipeate]] ** [[swele]] ** [[frumint]] ** [[swele-frumint]] ** [[oidje]] * [[gregne]] * [[fôraedje]]s ** [[luzere]] === [[houyreye]] === * [[teri]] * [[houyire]] == [[cårire]]s == * [[pirreye]]s == Cwårtîs d' l' economeye: cwårtî sgondaire == === [[mônreye]] === * [[molén]] === [[soyreye]] === === Munujhreye === * [[clå]] === Testile === * [[texhaedje]] [[texhou]] === Bastixhaedje === * [[toet di strin]] mete [[wå]] * [[pousse]] * [[take]] == Cwårtîs d' l' economeye: cwårtî tîciaire == === Siervices === * [[modisse]]. * [[Mambor|Li mambor (manadjer) d' on tchanteu, d' on fotbalisse, evnd]]. * Fotografeye ** [[sordjoû]]. === Handele === * [[pitit botike]] mete: [[Motî:axhletes|axhletes]] * [[grand botike]] === Finance === * [[tcheke (manoye)]] === Medias === * Les [[gazete]] * Les [[Rivowe|Rvowes]] * Les tévés. ** [[Al Djazira]] * Les rclames ** [[Cigarete Belga]] === informatike === * [[purnea]] === Cåbaret & restorants === * [[cåbaret]]: mete [[vere a gote]], [[plat-cou]], * [[vôtreye]] ===[[boledjreye-påstedjreye]]=== * [[pwin]] * [[mitchotreye]]s ** [[wåfe]] mete: bounante ** [[mitchot]] *** [[crené]] ** [[rouyot]] === libe-tins & pasmints d' tins === * danses ** [[Festival di danses d' Andanças]] ==Syinces & tecnikes== ===[[årtisyince]]=== * [[fotosinsiûlijhaedje]] * [[må d' araedje]] * [[clå d' esté]] * [[catåre malén]] === [[médyince]] === ==== Madadeyes del pea ==== (dermatolodjeye) * [[dôsse]] * [[tchamosseure del pea]] * [[taetche di Djuda]] ==== Mås ki s' prindèt ==== * [[må d' Lyme]] * [[five fagnrece]] * [[sida]] ==== Divintrins mås ==== * [[coûtresse d' alinne]] * [[crexhoûles]] ==== Situdiance et adjinçnaedje del medcene ==== * [[minêyolodjince]] * [[Rodje-Croes]] === meteyorolodjeye === * [[radar po-z anoncî l' plouve]] * [[rilén]] * [[relêye]] * [[grossès aiwes]] * [[waernu]] === Djeyolodjeye === * [[måle (tere)]] * [[Mårlire]] * [[tawe]] === Ecolodjeye === * [[mannixhance]] * [[saetchot d' plastike]] * [[todi-poujhåve enerdjeye]] === Biyolodjeye === * Antomeye des oujheas ** [[djave]] ** [[djezî]] === Matematikes === * [[chife]] == Istwere == === Moyinådje === * lwès et dujhances: [[fî]] === Vîs mestîs === * [[soyeu d' long]]. == Syinces sociåles == === Aclevaedje des efants === * refaxhaedje mete: [[Motî:refaxhî]], [[Motî:faxhe]], [[Motî:faxhete]], [[Motî:efûlete]], [[Motî:drapea]], [[Motî:covturete]] * [[pampiesse]] === Ricetes === * [[wåfe]], * [[vôte]] * [[stron d' poye]] === [[Bouwêye]]s === * [[rimoye]] î mete: [[soreye]], === pasmints d' tins === * [[tapeu d' baguete]] == Syinces administratives == * [[inami]] === Droet === * [[foû-teritoriålisté]] * [[tchåte]] * [[boutaedje des efants]] * [[lwè Vandervelde]] == Gueres et årmêyes == * [[tank]], [[motî:tankete]], [[motî:tancreye]] * [[guere]] * [[efant-sôdård]] * [[guere civile]] ** [[guere civile d' Aldjereye]] ** [[guere civile d' Espagne]] * [[margougnaedje des prijhnîs]] == Grands menirs / grandès dames == (sins nole hårdêye avou l' walon u l' Walonreye) * Dins les belès letes. ** [[Pablo Neruda]] * Grands voyaedjeus do tins passé. ** [[Ben Batouta]] * Grands politikîs. ** [[Patrice Lumumba]]. 8918 28557 2005-01-18T00:51:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Boledjreye-påstedjreye]] 8919 28558 2004-09-23T01:22:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[få d' Verzi]] 8920 28559 2005-04-10T13:16:07Z Lucyin 16 Kimint evoyî a sinonimeye#"biesse" (nén sûti) et "biestreye" ? [[Imådje:coignouli_fleur.jpg|framed|right|fleur di coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>coignoûle</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] frut do coignoûlî, deus troes cintimetes long k' est vete å moes d' may, pu rodje, pu noer, cwand il est maweur, e moes d' setimbe, adon foirt bon po fé des djelêyes. <span lang=fr>F. cornouille.</span> <B>II.</B> [o.df.n. & addj.] biesse djin. (loukîz a [[sinonimeye]]). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Coignoûle</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Coignoul</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwagnoûle</FONT>, cwègnoûle, cognoûle, cougnoûle</span>, Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Coignoulle (1589)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <I><span lang=la>corna</span></I> ([[Motî:coine 1|coine]]), [[cawete -oûle]] (pitite coine, sorlon li cogne do frut). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coignoûlî</B></FONT> [o.n.] gros bouxhon, deus a troes metes hôt, avou des [[Motî:crawieus|crawieusès]] coxhes, ki crexhe voltî el Fåmene, el Hesbaye, måy e l' Årdene, k' a des djaenès fleurs a pårti do moes d' avri, ki dnèt l' coignoûle. <span lang=fr>F. cornouiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwagnoûlî</FONT>, cwègnoûlî, cognoûlî</span>. ---- * [[coignoûlî|Dipus d' racsegnes sol coignoûlî]] 8921 28560 2004-09-23T17:15:55Z Lucyin 16 coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye {{licince imådjes Lucyin}} coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye {{licince imådjes Lucyin}} 8922 28561 2004-09-23T17:16:51Z Lucyin 16 fleur di coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye{{licince imådjes Lucyin}} fleur di coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye{{licince imådjes Lucyin}} 8923 28562 2004-09-23T17:17:36Z Lucyin 16 fleur di coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye{{licince imådjes Lucyin}} fleur di coignoûlî e moes d' måss, el Hesbaye{{licince imådjes Lucyin}} 8924 28563 2004-10-04T22:43:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>berôder</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sitårer|sitårer]]. <B>2.</B> aler coûtchî avou (ene feme), aprume foû do mariaedje. <B>II.</B> [v.s.c.] [[Motî:toumer|toumer]]. Parintêye: * [[Motî:berôdî|berôdî]] 8925 35269 2005-07-17T21:43:38Z Pablo 5 [[Imådje:beroodii.jpg|thumb|berôdî (li dierin sômî et mårké pa des blankès fletches]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>berôdî</B></FONT> [o.n.] plantchî fwait avou des pîces di bwès metowes ene dilé l' ôte ki fwaiynut èn astaedje adzeu del poite di gregne; on-z î plaece k' on berôde les prumirès djåbes d' en tcherêye. <I>Li schåle esteut asployeye après l' gros sômî d' tchinne k' aléve d' on meur a l' ôte tot sotnant l' berôdî</I> ([[R. Dedoyart]]). <I>Les grands tchårs ont rpassé Epoirtant l' esté. I gn a pus k' des steules Mierseules come des aveules Mafes et berôdîs Sont plins a brotchî</I> ([[J. Guillaume]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:berôder|berôder]], [[cawete -î]]. ---- * [[gregne|Li berôdî et les ôtès plaeces d' ene gregne]] 8926 54354 2006-04-12T22:38:21Z Lucyin 16 [[categoreye:vîs mestîs]] [[categoreye:bastimints]] [[categoreye:toponimeye]] [[Imådje:gregne_poite.jpg|thumb|li poite di gregne avou l' bawete]] Ene '''gregne''', ou '''heure''', c' est l' boket do bastimint d' ene [[cinse]], la k' on rintere li [[four]], les [[awousse des dinrêyes|djåbes, et li strin]], po k' i soeyénxhe a houte. Sacwantès gregnes, k' on î rintere did padrî di plin pî sont lomêyes [[batire-hôt|batires-hôt]]. Li mot gregne si rtrove dins sacwants [[gregne (toponimeye)|nos d' plaeces el Walonreye]]. == Plaeces d' ene gregne == [[Imådje:gregne_divins.jpg|thumb|Adjinçnaedje d' ene gregne (ådvins)]] * Li poite, avou ene [[Motî:bawete|bawete]], et sovint èn [[Motî:ouxh|ouxhlet]]. Li poite et ces ahesses la, on dit cobén: li [[Motî:poite|poitreye]] di gregne. Sol boird, gn è pout aveur on [[houwoe]] po-z espaitchî les tchårs di dissocler l' poite. * Li [[Motî:berôdî|berôdî]]: c' est on plantchî metou padrî l' poite di gregne fwait avou des pîces di bwès metowes ene dilé l' ôte, a môde d' astaedje, lådje come li mitan del gregne, et deus a cwate metes long. Li berôdî fwait come on pitit cina d' rawete metou dirî l' poite del gregne. I rashîd so les sovronde, u so des bwès del tcherpinte. * Li [[Motî:hourdi|hourdi]] u l' hourd u l' dirî d' gregne : c' est on plantchî metou å fond del gregne, ådzeu del plaece ki les tchvås î moussént, avou l' tchertêye padrî. Sovint li plantchî esteut fwait d' belès plantches, po n' nén k' i n' tchaiye del poûssire so les tchvås, k' årént polou tosser. * Li [[Motî:schamea|schamea]] (pitit lodjmint fwait dins on tas d' four u di strin). * Li [[Motî:sovronde|sovronde]] u somî. * Li [[Motî:mafe|mafe]]: ene alêye a droete u a hintche del grande alêye, k' on-z î tapeut les djåbes. I pleut esse al tere u so on bas plantchî. On î meteut eto l' [[lén]]. Il esteut separé di l' aire di gregne pa on ptit murea, avou ene sovronde ådzeu. * Li [[Motî:cina|cina]] u [[Motî:traveure|traveure]]: plaece po rmete li four. * Li bå u sômî (grosse pîce di bwès ki va d' on meur a l' ôte ki sotént l' toet et ki pout rashire on meur do gurnî. * L' aire di gregne, k' on dit eto li [[Motî:daegn|daegn]], u l' [[Motî:batire|batire]]. * Li [[Motî:hourdaedje|hourdaedje]] (li tcherpinte di dzeu). * Li [[Motî:houtche|houtche]]. == Ôtès ahesses des gregnes == * [[Motî:tchesse-rowe|tchesse-rowe]]: pire metowe a l' intrêye des gregnes, po tchessî evoye li rowe des tcheretes, po n' nén disbrôler li poite di gregne * Li [[Motî:houtche|houtche]]: la k' on meteut les molowès dinrêyes. 8927 28566 2004-10-04T22:48:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>caouxhler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:ouxhler|ouxhler]] tofer. <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> evoyî d' èn ouxh a l' ôte. <B>2.</B> (imådjreçmint) [[Motî:cahossî|cahossî]] l' esprit. <I>Pouch, va cnoxhe li dobe face del djin: li bén et l' må ki l' coboutèt et caouxhler tofer</I> ([[J. Bily]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ca.ouchler</FONT>, ca.uch'ler</span>. Etimolodjeye: viebe "ouxhler", [[betchete ca-]]. 8928 28567 2004-09-23T20:16:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Bily]] 8929 28568 2004-10-11T08:47:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gregne</B></FONT> [f.n.] boket do bastimint d' ene cinse, la k' on roistêye li four, li strin et les dinrêyes. <I>Li gregne n' est nén trop prope mins on l' î frè</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>I mousse al gregne et s' ramoenne avou ene saeyete plinne di grinnes po dner ås oujheas</I> ([[G. Pècheur]]). <I>C' esteut des grandès retourêyès cinses avou l' dimeure dins l' fond, les ståves, les gregnes, les cinas, les rans, el poyî, les tcheris et on beazet gros fumî e mitan del coû</I> ([[W. Bal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene gregne k' on î dansreut bén:</FONT> ene grande gregne bén prôpe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene tiesse come èn ouxh di gregne:</FONT> èn nén esse binåjhe, et l' mostrer a l' tiesse k' on fwait. rl a: [[sinonimeye|seure mene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé des ouys come des ouxhs di gregne:</FONT>: fé des grands ouys (di sbramint). <span lang=fr>F. air ahuri.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des orayes come des poite di gregne:</FONT> des grandès orayes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;parints do costé del viye gregne:</FONT> parint did lon. On dit eto: al cwatrinme [[Motî:botnire|botnire°]]. <span lang=fr>F. parent éloigné.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate al gregne et vaner a l' ouxh:</FONT>: tot fjhant l' amour, moussî dins l' coir del feme, pu si rsaetchi ådfoû divant li stritchaedje do verzin. <span lang=fr>F. pratiquer le coït interrompu.</span> Parintêye * [[Motî:ragregnî|ragregnî]] ---- * [[gregne|Dipus d' racsegnes so les gregnes]]. 8930 28569 2004-09-23T20:19:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Louxhî</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Lhuissier, Lhussier, Luissier, Lussier</span>. Etimolodjeye : comon no [[Motî:ouxh|ouxhî]] (mestî). 8931 34537 2005-07-10T23:12:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mafe</B></FONT> [o.n.] plaece des grandès gregnes do Bon Payis, metowe di tchaeke costé del daegn, dirî on murea ki sotnéve li tcherpinte, et la k' on-z etasléve les djåbes. <I>Les grands tchårs ont rpassé Epoirtant l' esté. I gn a pus k' des steules Mierseules come des aveules Mafes et berôdîs Sont plins a brotchî</I> ([[J. Guillaume]]). <I>On ragregnive li lén et l' distcherdjî dins on mafe</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). ---- * [[gregne|Li mafe et les ôtès plaeces d' ene gregne]] 8932 28571 2004-10-04T22:52:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] drovi et rclôre mwints côps en erote les ouxhs d' ene plaece. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ouhy'ler</FONT>, uch'ler, uch'lè, ëchler</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:ouxh|ouxh]], [[cawete -ler]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ouxhler". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' ouxhele tofer. Parintêye: * [[Motî:caouxhler|caouxhler]] * [[Motî:rouxhler|rouxhler]] 8933 59422 2006-06-06T13:29:13Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bdrove\b +drouve) <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxh</B></FONT> [o.n.] ovraedje di bwès ki drouve u clôre l' intrêye d' ene måjhon, d' ene tchambe. rl a: [[Motî:poite|poite]]. <span lang=fr>F. porte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l' ouxh, divant l' ouxh:</FONT> foû del måjhone. <I>On-z oyeut totavå les sclameures des efants ki polént rdjouwer a l' ouxh</I> ([[Guillaume Smal]]). <I>Cwand k' on magne les boûketes a l' ouxh, on magne les cocognes el [[Motî:coulêye|coulêye]].</I> <span lang=fr>F. dehors.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a l' ouxh:</FONT> saveur aler å cabinet. <span lang=fr>F. aller a selles.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler ås ouxhs:</FONT> passer toker a totes les måjhons. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote a l' ouxh:</FONT> tchessî ene djin k' est e vosse måjhone, u ki boute avou vos. <span lang=fr>F. foutre, jeter à la porte, licencier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vola l' ouxh!:</FONT> dijhêye po fote ene sakî a l' ouxh. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;serez l' ouxh po les pwins!:</FONT> dijhêye k' on dit a ene sakî k' a rovyî d' serer l' ouxh, paski, cwand li tchaleur ritoume, les pwins ki coujhèt ravalèt. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ouhy</FONT>, ouh, ouf, uch, ëch</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhlet</B></FONT> [o.n.] pitit ouxh (metans, dins l' poite di gregne). <span lang=fr>F. portillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si cbouter a l' ouxhlet:</FONT> voleur di tote foice vey ene sakî ki vos va dner d' l' ovraedje, evnd. <span lang=fr>F. se presser au portillon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxhresse</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) ki s' mestî est d' aler ås ouxhs po poirter les djudjmints do tribunås azès djudjîs. <span lang=fr>F. huissier.</span> Parintêye: * [[Motî:ouxhler|ouxhler]] * [[Motî:caouxhler|caouxhler]] * [[Motî:rouxhler|rouxhler]] * [[Motî:Louxhî|Louxhî]] 8934 34505 2005-07-10T22:24:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragregnî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>I.</B> ramoenner al gregne. <I>Cwand l' four esteut bén setch, on l' ritcheryive e broxhe et l' ragregnî sol cina.</I> <I>On ragregnive li lén et l' distcherdjî dins on mafe</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <span lang=fr>F. rentrer, engranger.</span> <B>II.</B> prinde d' ådfoû, et ramoenner e s' måjhone. <I>L' espagnol, sapinse Adelayide Blasqués, a ragregnî mo des galicisses; pocwè, dins mes lives, ni nén stitchî sacwants ispanisses e mi francès?</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. introduire, emmagasiner, intégrer.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:gregne|gregne]], [[betchete ra-]] (di ramoennaedje). 8935 52658 2006-03-23T23:55:13Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouxhler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:ouxhler|ouxhler]]. <I>Arestêye di rouxhler, don!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rouch'ler</FONT>, ruchler</span>. Etimolodjeye: viebe "ouxhler", [[betchete r(i)- / (e)r-]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouxhlåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouxhlåde</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rouxhele tofer. On dit eto: [[Motî:ouxhleu|ouxhleu]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rouch'laud(e)</FONT>, ruchlâd(e)</span>. 8936 28575 2004-10-04T23:04:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinonime</B></FONT> [o.n.] mot ki vout a pô près dire parey k' èn ôte mot. Etimolodjeye: calcaedje do F. (fwait do grek) <span lang=fr>synonyme</span>, 1930. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinonimeye</B></FONT> [f.n.] cwålité des omonimes. ---- * [[sinonimeye|Sacwantès sinonimeyes e walon]] 8937 51959 2006-03-19T19:36:57Z Pablo 5 /* "volêye di côps" & "bouxhî a grands côps so" */ Des '''sinonimes''', c' est des mots ki vlèt a pô près dire parey. Cisse pådje cial rashonne sacwantès trokes di sinonimes, la kel lingaedje walon est foû ritche. == berdeler == Li mot "berdeler", purade eployî foû do Payis d' Lidje, a [[Motî:berdeler|sacwants sinses]]. * Les sinonimes avou l' sinse: "cåzer po n' rén dire" (rahoucant mot e francès : ''babiller'') : [[Motî:ramter|ramter]], [[Motî:tchafyî|tchafyî]], [[Motî:cacter|cacter]], [[Motî:ragadler|ragadler]], [[Motî:ravåder|ravåder]], [[Motî:ramadjî|ramadjî]], [[Motî:pirlodjî|pirlodjî]], [[Motî:djawe|djawyî]], [[Motî:djaivler|djaivler]]. * Les sinonimes avou l' sinse: "cåzer bråmint avou des soçon(e)s" (rahoucant mot e francès : ''bavarder'') : [[Motî:plaider|plaider]], [[Motî:copiner|copiner]], [[Motî:djåspiner|djåspiner]]. * Les sinonimes avou l' sinse: "cåzer et dire do må" (rahoucant mot e francès : ''cancaner''): [[Motî:canler|canler]], [[Motî:bawyî|bawyî]]. * Les sinonimes avou l' sinse: "criyî so (ene sakî) : (rahoucant mot e francès : ''engueuler''): [[Motî:barboter|barboter]], [[Motî:atouwer|atouwer]], [[Motî:tutweyî|tutweyî]], [[Motî:gueuyî|gueuyî]]. * Sinonimeye po "li ci ki berdele bråmint" (rahoucant mot e francès : ''bavard''): [[Motî:tchafete|tchafete]], [[Motî:berdeleu|berdeleu]], [[Motî:berdelåd|berdelåd]]. == "volêye di côps" & "bouxhî a grands côps so" == * volêye di côps. ** Rahoucant mot: [[Motî:motî|dobleure]]. ** Rahoucant mot e francès : ''raclée''. ** Sinonimeye: [[Motî:axhlêye|axhlêye]], [[Motî:coreccion|coreccion]], [[Motî:danse|danse]], [[Motî:deguzene|deguzene]], [[Motî:diguedinne|diguedinne]], [[Motî:disdjalêye|disdjalêye]], [[Motî:dispoûslêye|dispoûslêye]], [[Motî:doblaedje|doblaedje]], [[Motî:doblêye|doblêye]], [[Motî:docsinåde|docsinåde]] [[Motî:docsineure|docsineure]], [[Motî:docsinêye|docsinêye]], [[Motî:doguete|doguete]], [[Motî:dôpinêye|dôpinêye]], [[Motî:dôpinne|dôpinne]], [[Motî:douye|douye]], [[Motî:frotêye|frotêye]], [[Motî:gorlaedje|gorlaedje]], [[Motî:ploumaedje 2|ploumaedje]], [[Motî:ploumtaedje|ploumtaedje]], [[Motî:plouzêye|plouzêye]], [[Motî:ramoujhnêye|ramoujhnêye]], [[Motî:rapasse|rapasse]], [[Motî:ratournêye|ratournêye]], [[Motî:rigodinne|rigodinne]], [[Motî:rosseure|rosseure]], [[Motî:sipoûslêye|sipoûslêye]], [[Motî:sôdeure|sôdeure]], [[Motî:taenaesse|taenaesse]], [[Motî:taene|taene]], [[Motî:tatouye|tatouye]], [[Motî:tijhnêye|tijhnêye]], [[Motî:toirtcheye|toirtcheye]], [[Motî:trimpe|trimpe]], [[Motî:volêye|volêye]]. Pa [[stindaedje do sinse]], tos ces mots la polèt voleur dire pierdaedje sins rispiter a on djeu, ene lûte, ene bate, ene guere, on match. ** Eployaedjes : *** '''diner''' u '''fote''' ene dobleure : bate (ene sakî, ene biesse) comifåt. On dit eto: ridobler. *** '''ramasser'''; u '''atraper''', u '''aveur''', u '''riçure''', u '''haper''' ene dobleure: esse batou * bouxhî a grands côps so (ene djin, ene biesse). Tos ces mots la polèt voleur dire eto: bate platmint (å djeu). ** Rahoucant mot: [[Motî:ridobler|ridobler]] ** Rahoucant mot e francès : ''rosser''. ** Sinonimeye: [[Motî:dobler|dobler]], [[Motî:gorler|gorler]], [[Motî:missî|missî]], [[Motî:noper|noper]], [[Motî:ploumer 1|ploumer]], [[Motî:ploumter|ploumter]], [[Motî:ramuster|ramuster]], [[Motî:ridobler|ridobler]], [[Motî:rispoûler|rispoûler]], [[Motî:sipoûler|sipoûler]]. Tos ces mots la polèt voleur dire eto k' on-z a stî batou platmint (å djeu, dins ene batreye militaire, evnd.). == seure mene == èn nén esse binåjhe, et l' mostrer a l' tiesse k' on fwait. * fé ene seure mene. * fé ene tiesse come èn ouxh di gregne, come cwate samwinnes di plouve. == "biesse" (nén sûti) et "biestreye". == === nos et addjectifs === * [[Motî:dôpin|dôpin]], [[Motî:dôpin|dôpinne]], [[Motî:alourdisse|alourdisse, alourdinaesse]], [[Motî:coignåd|coignåd]], [[Motî:coignoûle|coignoûle]], lourd pot, [[Motî:boirgnaesse|boirgnaesse]], [[Motî:oirgnaesse|oirgnaesse]], [[Motî:bourike|bourike]]. === ratourneures === * grosse biesse. * biesse a magnî do four. * ossu biesse ki ses pîs, biesse come ses pates, co pus biesse ki ses pîs. * pus biesse ki deus coshets loyîs eshonne. === biestreye === * [[Motî:dôpinreye|dôpinreye]]. == ome, feme ki n' våt rén == * rahoucant mot: [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. * sinonimeye: [[Motî:bindeye|bindeye]], [[Motî:canvolant|canvolant]], [[Motî:Rékem|rékem]], [[Motî:Rékem|rékemî]], [[Motî:vårén|vårén]], [[Motî:Vilvôr|vilvôr]]. * feme ki n' våt rén : [[Motî:guintche|guintche]] == djéryî après ene sacwè == * rahoucant mot: [[Motî:djéryî|djéryî]]. * sinonimeye: [[Motî:péyî|péyî après]], [[Motî:rimer|rimer après]], [[Motî:bediver|bediver]], [[Motî:lamer|lamer]], [[Motî:blefer|blefer après]], [[Motî:gleter|gleter après]], [[Motî:misse|awè l'&nbsp;misse di]], [[Motî:vinte|awè må l'&nbsp;vinte après]], [[Motî:panse|awè må l'&nbsp;panse après]], [[Motî:eveye|esse a l'&nbsp;eveye di]], [[Motî:linwe|saetchî l'&nbsp;linwe après]]. == onk (ene) ki n' a nén tote si tiesse == * rahoucant mot: [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]] * sinonimeye: [[Motî:djusse|nén tot djusse]], [[Motî:drole|on pô drole]], [[Motî:ôte|nén come èn (ene) ôte]], [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:saizi|saizi]], [[Motî:sokea|sokea]], [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. == emantchî ene sakî == * rahoucant mot: [[Motî:emantchî|emantchî]]. * rahoucant mot e francès : ''duper''. * sinonimeye: ** corante : [[Motî:aveur|aveur]], [[Motî:atraper|atraper]], [[Motî:rôler|rôler]], [[Motî:djonde|djonde]], ** pus råle : [[Motî:asblawi|asblawi]], [[Motî:dobler|dobler]], [[Motî:erosser|erosser]], [[Motî:gorler|gorler]], [[Motî:gourer|gourer]], [[Motî:groujhî|groujhî]], [[Motî:rassonrer|rassonrer]]. == solêye == * rahoucant mot: [[Motî:sôlêye|sôlêye]]. * rahoucant mot e francès : ''ivrogne''. * sinonimeye: [[Motî:nopeu|nopeu]], [[Motî:ragonasse|ragonasse]]. == haper al doûce == * rahoucant mot: [[Motî:sicroter|sicroter]]. * rahoucant mot e francès : ''chiper''. * sinonimeye: [[haper|haper]], [[Motî:noper|noper]]. 8938 28577 2004-10-04T23:06:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchesse-rowe</B></FONT> [f.n.] pire metowe a l' intrêye des gregnes, so les voyes, po tchessî evoye li rowe des tcheretes (po n' nén disbrôler li poite di gregne, u n' nén toumer dins on ravier). On dit eto: [[Motî:houwoe|houwoe]], [[Motî:houwa|houwa]]. 8939 28578 2004-09-24T00:18:35Z Lucyin 16 passêye di biesses di cinse (riclame) passêye di biesses di cinse (riclame) 8941 28579 2004-09-24T00:20:29Z Lucyin 16 fleur des tchamps {{licince imådjes Lucyin}} fleur des tchamps {{licince imådjes Lucyin}} 8942 28580 2004-09-26T22:29:22Z Ma'ame Michu 48 fr: {| rules="all" align="center" cellpadding="4" style="text-align: center; border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom: 2px solid #999" |- | '''[[:fr:Utilisateur:Ma'ame Michu]]''' Je parle et écris en '''français'''.<br />But I can read and write '''English''' (but it's not easy).<br />Und, manchmal, '''Deutsch''' lesen und schreiben (aber es ist schwer). |} 8943 28581 2004-09-26T22:29:54Z Ma'ame Michu 48 fr: {| rules="all" align="center" cellpadding="4" style="text-align: center; border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom: 2px solid #999" |- | '''[[:fr:Discussion Utilisateur:Ma'ame Michu]]''' Je parle et écris en '''français'''.<br />But I can read and write '''English''' (but it's not easy).<br />Und, manchmal, '''Deutsch''' lesen und schreiben (aber es ist schwer). |} 8944 28582 2004-09-26T22:31:13Z Ma'ame Michu 48 import monobook.css @import url(http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Utilisateur:Ma%27ame_Michu/monobook.css&action=raw&ctype=text/css); 8945 28583 2004-09-26T22:32:38Z Ma'ame Michu 48 import monobook.js document.write('<SCRIPT SRC="http://fr.wikipedia.org/w/wiki.phtml?title=Utilisateur:Ma%27ame_Michu/monobook.js&action=raw&ctype=text/javascript"><\/SCRIPT>'); 8946 65441 2006-06-28T12:49:42Z Pablo 5 loyéns; djermon {{djermon Afrike}} [[Categoreye:Congo (Kinshasa)|Lumumba]] [[Categoreye:Politike bedje|Lumumba]] [[Categoreye:Istwere di l' Afrike|Lumumba]] '''Patrice Lumumba''' a skepyî e 1925 et mori e 1961. C' esteut on politikî do tins do [[Congo Bedje]], ki dmandéve li dislaxhaedje do payis. A l' indepindance, i divna prumî minisse, eyet dinoncer kel kel colnijhaedje do Congo på Rwè [[Yopôl II (Beldjike)|Yopôl II]] n' aveut nén stî ene sacwè d' bén mins ene grande rascråwe po les Congolès. El dijha platezak dins on spitch divant li djonne rwè [[Bådwin Prumî d' Beldjike|Bådwin]]. Adon, [[Joseph Mobutu]], adon responsåve del police; li fjha arester, et i fourit metou so èn avion po Kisangani, la k' i n' aveut k' des innmis. Ça fwait k' i l' ont moudri. == Kî çk' est padrî l' moude da Patrice Lumumba ? == Estént siconte di lu: * les Congolès ki vlént l' pårtixhaedje do payis pa tribu, copurade les Katanguès. * Tos les tchîfs di l' årmêye bedje k' esteut co dins l' payis, paski c' esteut bråmint lu k' aveut lûté po l' dislaxhaedje. * Li rweyålté bedje, k' il aveut oizou discåzer * Les Amerikins ki savént bén k' i voeyeut voltî les Rûsses (on-z esteut e plinne [[froede guere]]). == Les idêyes politikes da Patrice Lumumba. == Il esteut po l' avançmint d' l' Afrike, dins èn esprit socialisse. C' ere les minmès idêyes ki les cenes da [[Kwame Nkruma]] et les ôtes "peres des dislaxhaedjes" afrikins di 1960. Il esteut disconte do pårtixhaedje do Congo, et aveut lûté conte do schetlaedje do Katanga pa [[Moïse Tshombe]]. Patrice Lumumba est ricnoxhou come èn ome ki djheut tofer li veur, nén ene cwålité po on politikî. :Dispu k' Lumumba a stî touwé, Pask' il aveut dit l' vraiy do vraiy ([[Julos Beaucarne]]). [[bg:Патрис Лумумба]] [[de:Patrice E. Lumumba]] [[en:Patrice Lumumba]] [[es:Patrice Lumumba]] [[et:Patrice Lumumba]] [[fr:Patrice Lumumba]] [[he:פטריס לומומבה]] [[it:Patrice Lumumba]] [[ja:パトリス・ルムンバ]] [[ln:Patrice Lumumba]] [[nl:Patrice Lumumba]] [[no:Patrice Lumumba]] [[pl:Patrice Lumumba]] [[ru:Лумумба, Патрис Эмери]] [[sv:Patrice Lumumba]] [[tr:Patrice Lumumba]] [[zh:卢蒙巴]] 8947 53519 2006-03-31T15:17:16Z Tiri 72 [[Imådje:congo_otchamp_wi.jpg|framed|right|Li coulot d' Ôtchamp (ban des Lîbins) ki s' lome "Li Congo"]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Congo</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> no di deus payis d' Afrike colnijhîs pås Bedjes (Congo-Kinshasa) et pås Francès (Congo Braza) et l' aiwe k' î court. <B>2.</B> no d' plaece di sacwants viyaedjes, inte di zels [[Motî:Limlete|Limlete]], [[Motî:Ôtchamp|Ôtchamp]] et [[Motî:Wagnlêye|Wagnlêye]], lomêye insi paski l' solea î tape fer (metou a Nonne). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Congolès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Congolesse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] onk (ene) do Congo-Kinshasa, u do Congo-Braza. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">congolès, congolesse</FONT> [addj.] a vey avou l' Congo. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pårlaedje congolès:</FONT> tchanson da [[François Loriaux]]. ---- * [[Congo bedje|Dipus d' racsegnes sol Congo bedje]] * [[Aiwe do Congo|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe do Congo]] * [[Congo-Kinshasa|Dipus d' racsegnes sol Congo-Kinshasa]] * [[Congo-Braza|Dipus d' racsegnes sol Congo-Braza]] 8948 28586 2004-10-11T07:59:21Z Pablo 5 Ben Batouta displaecî viè Ibn Batouta #redirect [[Ibn Batouta]] 8949 28587 2004-09-27T12:09:41Z Lucyin 16 tchamp d' lintile (Marok, Settat, 2004) {{licince imådjes Lucyin}} tchamp d' lintile (Marok, Settat, 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 8950 28588 2004-09-27T12:10:40Z Lucyin 16 fleur di luzere {{licince imådjes Lucyin}} fleur di luzere {{licince imådjes Lucyin}} 8951 28589 2005-05-01T13:31:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>legume</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:verdeure|verdeure]]. <I>Gn a del djin padvant si håynaedje di fruts et legumes</I> ([[C. Binamé]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">grosse legume:</FONT> ome (feme) k'&nbsp;a l'&nbsp;bresse long. On dit eto: gros [[Motî:colé|colé]], [[Motî:menir 1|menir]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lègume</FONT>, légume, lèguëme, léguëme</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>legumî, legumresse</B></FONT> [o.f.n.] martchand(e) di verdeures ki passe ås ouxhs. <I>El legumî passe deus côps par samwinne.</I> On dit eto: [[Motî:djotlî|djotlî]]. <span lang=fr>F. marchand(e) de légumes.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lègumî, lègum'resse</FONT>, lègumié, légumier, lègumiêre, légumière</span>. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:legumineuse|legumineuse]] 8952 28590 2004-09-27T12:13:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Christiane Binamé]] 8953 28591 2004-10-11T07:03:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>legumineuse</B></FONT> [f.n.] plante d' ene ôre tot seu, k' est capåbe, pa ses rcinêyes di s' nouri a pårti di l' [[Motî:azote|azote]] di l' air. On dit eto: [[Motî:påwionacêye|påwionacêye]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>légumineuse</span>. ---- * [[legumineuse|Dipus d' racsegnes so les legumineuses]] 8954 48661 2006-01-04T19:55:43Z 193.48.73.125 {{djermon plante}} [[Categoreye:Legumineuses|*]] {{Taxobox_begin | color=lightgreen | name=Legumineuses}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Flowering plant|Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Fabales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = '''Fabaceae'''}}<br/>{{Taxobox authority | authority = [[John Lindley|Lindley]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Dizo-familes}} [[Faboideae]] (påwionacêyes)<br> [[Caesalpinioideae]]<br> [[Mimosoideae]] {{Taxobox_end}} Ene '''legumineuse''' u '''fabacêye''' (''Fabaceae'', dins l' tins ''Leguminosae''), c' est ene plante di l' ôre des ''Fabales'', k' est capåbe, pa ses raecinêyes di s' nouri a pårti di l' [[azote]] di l' air. Eto, ele va esse ritche e [[proteyene]]s, et va aritchi l' tere e nitrodjinne. Li pus consecante dizo-famile c' est les [[påwionacêye]]s [[Imådje:legumineuse.jpg|thumb|175px|fleurs et foyes di luzere, modele d' ene legumineuse]] == Sôres di legumineuses == === fleurs des tchamps === * [[blanc coucou]] * [[coirvece]] === Coûtivés fôraedjes === * [[luzere]] * [[clåve]]s === Legumineuses ahivêyes come verdeure, po leus poes === * [[lintile]] * [[pitit poes]] * [[poes d' Rome]] * [[poes d' souke]] * [[feve]] ** [[ninte]] ** [[manjtou]] === Legumineuses bouxhons === * [[acaciå]] * [[djiniesse]]s * [[djiniesse a ramons]] (''Cytisus scoparius'') * [[djiniesse ås spenes]] (''Ulex europaeus'') [[da:Ærteblomst-familien (Fabaceae)]] [[de:Hülsenfrüchtler]] [[en:Fabaceae]] [[eo:Fabacoj]] [[es:Fabaceae]] [[fi:Hernekasvit]] [[fr:Fabaceae]] [[he:פרפרניים]] [[it:Fabaceae]] [[ja:マメ科]] [[lt:Pupiniai augalai]] [[mi:Fabaceae]] [[nl:Vlinderbloemenfamilie]] [[pl:Bobowate]] [[pt:Fabaceae]] [[sr:Fabaceae]] [[sv:Ärtväxter]] [[tr:Fabaceae]] [[zh:豆目]] 8955 28593 2004-10-04T22:23:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lintile</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plante ahivêye po ses grinnes dins les payis del [[Mîtrinne Mer]], des ptits plats poes, on dmey cintimete lådjes, k' on magne a môde di boleye. <B>2.</B> ci ptit poes la. <I>Djåcob dina a Ezayu do pwin eyet del sope ås lintiles</I> ([[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <B>3.</B> sôre di vere k' on mete direk so l' ouy estô des berikes. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>lentille</span>. ---- * [[lintile|Dipus d' racsegnes sol lintile (plante)]] * [[lintile po les ouys|Dipus d' racsegnes so les lintiles po les ouys]] 8956 28594 2004-10-01T20:49:08Z 62.4.152.33 rassonraedje [[Imådje:lintile.jpg|250px|right|]] li <FONT COLOR="#ff0000"><B>lintile</B></FONT>, c' est ene plante ahivêye po ses grinnes dins les payis del [[Mîtrinne Mer]]. Ces grinnes la sont des ptits plats poes, on dmi cintimete lådjes, k' on magne a môde di boleye. On s' endè sieve eto po sognî les veas, les pourceas et les poyes. Li lintile est foirt ritche e [[proteyene|blandoû]] (25 åcint), e fier (9 mgr å cint grames), ey e fosfôre. * Famile: [[legumineuse]] * No e sincieus latén: ''Lens esculenta'', davance: ''Ervum lens'' u ''Vicia lens''. Li mot "lintile" a eto [[Motî:lintile|des ôtes sinses]]. == Ahivaedje del lintile ezès payis del Mîtrinne mer == metans: dins l' payis Doucala, å mitan do [[Marok]]. * Sôre di tchamp: boune tere limoneuse; ni vént nén sol [[såvlon]]. * Coûteure l' anêye di dvant: [[dinrêye]] ([[oidje]], [[frumint]]). * Semaedje: e moes d' fevrî, divant les dierinnès plouves, e minme moumint kel mayisse, et les feves. * Crexhaedje: Ça crexhe so troes moes. * Awousse: Diviè l' moes d' may, li plante fene, et on ndè fwait l' awousse. On les råye al mwin et l' ramoenner al cinse. * Bataedje: Li bataedje si fjheut dinltins avou les tchvås kel pestulént. Asteure, on les bate avou ene pitite bateuse ki rote sol prinjhe di foice do tracteur. Li ci k' end a bråmint el bate al grosse bateuse, avou on [[Motî:raidje|raidje]] po les lintiles. == Djeyografeye do coûtivaedje del lintile == * Tos les payis del Mîtrinne Mér, inte di zels: [[Itåleye]], [[Edjipe]]. * [[Inde]]. * [[Djapon]]. == Valeur del lintile come amagnî == * Po les djins: A cåze des proteyenes, ele pout replaecî l' tchå. A cåze do fier, ele est foirt boune po les femes ki pierdèt bråmint do sonk ås rvoeyeures, u après l' acoutchmint. * Po les biesses: li pris des lintiles dins bråmint des payis ni permete pus di sognî les biesses avou les grinnes. Mins on pout co l' semer come fôraedje. == No del lintile ezès lingaedjes == * francès: ''lentille'' * almand: ''Linse'', ''Linsen'' po les poes. * itålyin: ''lenticchia'' * inglès ''lentils'' (poes). * arabe: ''aadas'' == Kinoxhance del lintile el Walonreye == Li lintile, si no est cnoxhou el Walonreye a pårti d' on passaedje del [[Djeneze]], la k' [[Ezayu]] vind a Djåcob si droet do pus vî des valets po ene platnêye di lintiles. Vocial ci passaedje la (Djeneze, '''25''', 29-34). 29 On djoû k' Izayac fijheut cûtner del sope, vola Ezayu ki rarive d' aveur sitî al campagne. Il esteut fén hode. 30 «Lai m' mindjî del sope, don», dit-st i. «Oyi: cisse rossete sope la, ca dji so fén hode.» (…) 31 Mins l' Djåcob respond: «Si tel vous, ti n' a k' a m' vinde ti droet do pus vî, et nén cwand cwand.» 32 «Dji m' va mori sol côp», dit-st i l' Ezayu. «Kéne avance por mi d' aveur li droet do pus vî?» 33 «Asteure !» dit-st i l' Djåcob. «Djeure mel !» Et l' Ezayu djeure; i vind s' droet do pus vî å Djåcob, 34 Ci cial, do côp, lî dene do pwin eyet del sope ås <FONT COLOR="#ff0000"><B>lintiles</B></FONT>. L' Ezayu mindje, i boet et adon, vo l' la evoye. Et c' e-st insi k' il a dismeprîjhî s' droet do pus vî. Ratournaedje: [[Lorint Hendschel]] 8957 46925 2005-12-10T16:52:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påwion</B></FONT> [o.n.] sôre d' inseke avou des grandès aiyes, sovint avou des belès coleur, ki provént d' ene halene. On dit eto: [[Motî:palvole|palvole]], [[Motî:ploumion|ploumion]]. <span lang=fr>F. papillon.</span> <I>Cwand les beas påwions d' ôr, cafloris rôbaleus Raclapnut po todi leus aiyes di vroûle et d' soye, Eyou s' vont i catchî po k' nolu n' elzès voeye? Eyou vont i mori, tot seus, les beas påwions?</I> ([[C. Delvigne]]). <I>Vos coirbås, Camaerådes des nouwêyes, vijhéns di leu mouwance, Berlokîs pa les vints, pareys ki des påwions</I> ([[L. Declercq]]). <I>Les aiyes då påwion erlujhèt di totes sôres di coleurs ki lyi fjhèt on foirt bea ekipaedje</I> ([[B. Hosslet]]). <I>Les påwions, al dilongue des håyes Dijhèt-st ås fleurs, l' air eminné Edon k' ci n' est k' a vos k' dj' ahåye?</I> (H. Hurard). <I>Come les blancs påwions ki voltêynut dins l' arêye, li nive toume, pus spesse et pus blanke, dins li noereu ki cmince a vni</I> ([[P. Moureau]]). Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:påwionacêye|påwionacêye]] ---- * [[påwion|Dipus d' racsegnes so les påwions]] 8958 28596 2004-10-11T06:57:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påwionacêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:legumineuse|legumineuse]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>papillionacée</span>, 2004. ---- * [[legumineuse|Dipus d' racsegnes so les påwionacêyes]] 8959 28597 2004-09-27T12:31:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Camille Delvigne]] 8960 28598 2004-09-27T12:32:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Luc Declercq]] 8961 28599 2004-09-27T12:33:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Brigitte Hosslet]] 8962 28600 2004-10-11T07:00:58Z Pablo 5 palivole -> palvole <FONT COLOR="#ff0000"><B>palvole</B></FONT> [f.n.] [[Motî:påwion|påwion]]. <I>Waitîz çk' i gn a so m' bresse Ene djoleye palvole Avou cwate djaene penas</I> ([[J. Boitte]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">palvole</FONT>, parvole, polvole, porvole, pèlvole, pèrvole, pirvole, papilvole, papivole, parivole, paravole, palivole</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.139. Coinrece [[aschate walon-picård]]. ---- * [[påwion|Dipus d' racsegnes so les palvoles.]] 8963 28601 2004-09-27T12:37:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jacqueline Boitte]] 8964 28602 2004-09-27T17:24:28Z Lucyin 16 magnaedje do potcha: rissaethaedje del tiesse; les boyeas vinèt foû avou. {{licince imådjes Lucyin}} magnaedje do potcha: rissaethaedje del tiesse; les boyeas vinèt foû avou. {{licince imådjes Lucyin}} 8965 28603 2004-09-27T17:25:36Z Lucyin 16 platnêye di potchas pelrins, Marok, moes d' may 2004. {{licince imådjes Lucyin}} platnêye di potchas pelrins, Marok, moes d' may 2004. {{licince imådjes Lucyin}} 8966 28604 2004-09-28T02:55:30Z Davidcannon. 49 {{NUMBEROFARTICLES}} 8967 28605 2004-09-28T11:05:17Z Davidcannon 23 {{NUMBEROFARTICLES}} 8968 66074 2006-07-04T07:46:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Fricativa palatale sorda]] [[categoreye:sons et letes do walon]] L' '''ixh-låte''', c' est on son tipike do [[flamind]], di l'&nbsp;[[almand]] et do walon del [[Hôte-Årdene]] et del [[Hesbaye|Hesbaye lidjwesse]], ki s' prononce tot rasserant l' air cwand ele passe sol dizeu del goidje. L' ixh-låte si scrît "ç" e l' [[Alfabet fonetike eternåcionå]] L' ixh-låte est bråmint pus doûs a-z ôre ki l' [[axh-låte]]. C' est on son foirt målåjhey a fé rexhe del boke po les djins d' Nameur u d' Tchålerwè, metans. == Li son ixh-låte e walon do 20inme sieke == Les studias de diyalectolodjisses walons, dins l' [[A.L.W.]] et ådfoû mostrèt pår les mots k' estént prononcîs avou èn ixh-låte e walon e 20inme sieke, et la ki ç' prononçaedje la egzistéve adon. === Mots prononcîs ixh-låtés === * Mots scrîts avou l' [[betchfessî xh]]: ** Kimons nos: [[Motî:kinoxhe|kinoxhe]], [[Motî:moxhe|moxhe]], [[Motî:oxhea|oxhea]], [[Motî:trebouxhî|trebouxhî]]. ** Nos d' plaeces: [[Motî:Kimexhe|Kimexhe]], [[Motî:Fexhe|Fexhe]], [[Motî:Moxhe (viyaedje)|Moxhe]], [[Motî:Cerexhe|Cerexhe]], [[Motî:Lexhi|Lexhi]]. * Mots scrîts asteure avou l' [[betchfessî jh]]: ** Kimons nos: [[Motî:eglijhe|eglijhe]], [[Motî:ceréjhe|ceréjhe]]. ** Nos d' plaeces: [[Motî:Li Gléjhe|Li Gléjhe]], [[Motî:falijhe|Falijhe]] * Mots scrîts asteure avou l' [[betchfessî sch]]: ** Kimons nos: [[Motî:dischinde|dischinde]], [[Motî:dischå|a pîs d(i)schås]] === Sicrijhaedje di l' ixh-låte e 20inme sieke === * '''hy''' dins l' [[sistinme Feller]]. * '''xh''' dins les dierins ratournaedje di l'&nbsp;[[evindjîle]], da [[J.M. Lecomte]] * '''sh''' dins l'&nbsp;motî d'&nbsp;Ovîfa, da [[Manfred Lejoly]]. * '''h''' pa imitåcion do rashiaedje des minmes mots a Lidje, aprume dins l' [[Motî da Haust]]. Adon, on n' pout nén dire, rén k' å lére, si c' est on prononçaedje ixh-låté u nén. === Sitindêye la k' on prononcive ixh-låté === On pleut ôre coramint on son ixh-låte dins tot l' grand [[Payis d' Lidje]]. Les plaeces li pus lon erî d' Lidje k' on prononcive co coramint l' ixh-låte e 20inme iseke: * Li payis d' [[Hanut]] ([[Lîssin]], [[Moxhe (viyaedje)]]) * Li Bijhe del [[province do Lussimbork]] ([[Manhé]], [[Vå-Xhavane]]). A [[Lidje (veye)|Lidje minme]], et a [[Vervî]], po des mots avou "xh" et "jh" metous al fén , on-z oyeut purade on ixh-låte k' on [[clair H|clair "h"]]: ''[[Motî:åjhe|åhe]]'', ''[[Motî:coxhe|cohe]]''. Al Bijhe di Lidje ([[Vizé]], [[Roclindje]]), ni l' son ixh-låte, ni on clair "h" n' esteut oyåve dins ces mots la. == Istwere do son ixh-låte e walon == === Mwaisse atuze === Come on n' a né eredjistrer li cåzaedje des djins do 8inme, 10inme, 12inme, 15inme sieke, ci n' est k' dins li [[vî walon|scrijhaedje des vîs papîscrîts]] k' on pout adviner ki les djins prononcént d' ene manire u d' l' ôte. Mins i fåt bén pinser k' on novea prononçaedje ni va passer dins les papîs ki bråmint après si skepiaedje, paski les scrijheus sont todi foirt wårdiveus. === Situdiaedje di l' istwere di l' ixh-låte === C' est les linwincieus ki vont rnaxhî dins les vîs papîs ki studièt ces ponts la. Li pus sûti, sins manke, fourit [[Louwis Rmåke]]. I fjha tot on live so l' ixh-låte (k' i lome H sigondaire) e walon, ''Les variations de l' H secondaire en Ardenne Liégeoise''. On rascourti di ces rcwerances la est metou dins l' hagnon 58 di s' dierin live, ''La différentiation dialectale en Belgique Romane avant 1600''. Gn a des ôtes sincieus (des Wallons et des ôtes) k' ont eto studyî ci son la, veyanmint k' il egzistêye u a egzisté dinltins dins des ôtes "pitits" lingaedjes romans. * Wilmotte, M. (''Etudes de philologie romane'', Paris, 1932). * Wüest, J. (''La dialetalisation de la Gallo-Romania, Problèmes phonologiques, Berne'' 1979). * [[Paul Marchot]] ''Die Mundart von Gueuzaine-Weismes (phonetish behandelt)'' teze, Bonn, 1911. === Sourdants etimolodjikes des mots avou l' ixh-låte === L' etimolodjeye des mots ixh-låtés est foirt varieye: {| |- | '''Troke di sons''' &nbsp; &nbsp; | '''lingaedje-sitok''' &nbsp; &nbsp; | '''mot latén''' &nbsp; &nbsp; | '''mot walon''' &nbsp; &nbsp; |- | tch || latén || ''rumice'' || [[Motî:ronxhe|ronxhe]] |- | t + y || latén || ''puteare'' || [[Motî:poujhî|poujhî]] |- | s + y || latén || ''mansione'' || [[Motî:måjhon|måjhon, måjhone]] |- | s + s + y || latén || ''crassia'' || [[Motî:cråxhe|cråxhe]] |- | s + t + y || latén || ''ostiu'' || [[Motî:ouxh|ouxh]] |- | k + s (?) || latén || ''coxa'' || [[Motî:coxhe|coxhe]] |- | s + k || latén || ''scamnu, fiscus'' || [[Motî:xhame|xhame]], [[Motî:fexhe|fexhe]] |- | s + k || tîxhon || ''musca'' (crouweur) || [[Motî:Moxhe (viyaedje)|Moxhe]] |- | ch || latén || ''descendere'' || [[Motî:dischinde|dischinde]] |} === Datåcion do prononçaedje ixh-låté di ces mots la === Les diferins scrijhaedjes do viyaedje di [[Moxhe (viyaedje)|Moxhe]] nos mostrèt bén ki les scrijheus des vîs papîs estént amayîs po scrire ci son la, ki dveut esse novea por zels. Vocial les pus vîs scrijhaedjes di ç' no la: <div style="float: left;"> * Moscha (1114) * Moysc (1136) * Mox (1241) * Mohe (1280) * Moxh (1321) [[Imådje:moxhe.jpg|left|]] </div> Li prumî pôreut co esse veyou come mårcant li son SK. Dins l' deujhinme, on-z advene l' intrêye d' on [[son CH]], motoit ''Mochk''. A pårti do troejhinme, on-z a l' sinta ki les fjheus d' papîscrîts sont d' acoird inte did zels (dandjreus di s' aveur atôtchî n' onk l' ôte totavå l' [[Principåté d' Lidje]]), k' i fåt on scrijha speciå po on son speciå, k' i n' ont nén so [[Dutcheye di Nameur|Nameur]] u sol [[dutcheye d Braibant|Braibant]]. Cial, on-z est pår a l' aschate. Ci son la si va scrire '''x''' (come e [[lorin]]) e plaeces, et '''H''' e ds ôtès plaeces. Pu, al fén, on-z a prin les deus letes eshonne: <FONT COLOR="#ff0000"><B>XH</B></FONT> . Eto, on pout dire ki l' prononçaedje ixh-låté egzistêye pår el Walonreye, dedja e 1130. == Li prononcaedje ixh-låté e walon did dimwin == === Fåt i ecoraedjî on prononçaedje ixh-låté di sacwants mots walons ? === Motoit bn k' oyi, paski: * C' est on prononçaedje mo walon, ki n' egzistêye nén ôte pårt el ''[[Gallo-Romania]]''. * Po les scoles des ptits Walons, il aprindront pus åjheymint li prononçaedje do minme son e rfondou flamind et e l' almand. Li pronçaedje do G neyerlandès est simpe come bondjoû po les djins d' Vå-Xhavane, u d' Lîssin, ki prononcèt "coxhe" [koç], et "i djéreye po ploure" [i dʒeriç]. === Prononçaedje sûtis di sacwants mots avou XH et JH === Dins l' [[esplicant motî]], on-z atåvele des "sûtis prononçaedjes" po des djonnes ki n' serént aloyîs a nole coine del Walonreye. '''Po les -XHE et -JHE metous å coron des mots''' (åjhe, coxhe, i bouxhe, fraijhe...), li sûti prononçaedje eploye èn ixh-låte. == Li son ixh-låte dins foû do lingaedje walon == === e flamind et neyerlandès === === e l' almand === === e lussimbordjwès === === e l' ancyin lorin (vî gåmès) === Li studiaedje des vîs scrijhas di deus viyaedjes di [[Gåme]] ki s' lomèt asteure "Méch" (e francès ''Meix'') nos va mostrer åk: * [[Méch-divant-Vierton]] ** Mers (1183) ** Meirs (1255) ** Meix (1408) * [[Méch-li-Tîxhe]] ** Mers (1255) ** Meisch-le-Tige (1471) Li mot vént do tîxhon ''meer'' (fagne) avou on S d' apårtinance. On voet bén ki li viye troke RS va candjî d' prononçaedje diviè l' [[14inme sieke]]. Sorlon Ch. Th. Goossen (''Französische Scriptastudien'', [[Wîne]], 1967), li [[lorin]], a ç' moumint la, a motoit eto prononcî ixh-låté, divant d' passer å prononçaedje CH d' ouy. == Hårdêye difoûtrinne == [http://users.skynet.be/lorint/croejh/node18.html#SECTION021231920000000000000 Les prononçaedjes ixh-låte et axh-låte e walon] (e francès) [[de:Stimmloser palataler Frikativ]] [[en:Voiceless palatal fricative]] [[fr:Consonne fricative palatale sourde]] [[it:Fricativa palatale sorda]] [[ro:Consoană fricativă palatală surdă]] [[sv:Tonlös palatal frikativa]] 8969 28607 2004-10-11T08:12:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Moxhe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Moxhe, rebané avou [[Hanut]]. Disfondowes: Mohe, Mohye, Moche. Vîs scrijhas: <span lang=wa-vi>Moscha (1114), Moysc (1136), Mox (1241), Mohe (1280), Moxh (1321)</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"muska"</span> (crouweur); rl a: [[Motî:Moucron|Moucron]], [[Motî:Mouhå|Mouhå]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Moxhron</B></FONT> [n.pl.] hamtea di Moxhe, e F. <span lang=fr>Moxheron</span>. Disfondowes: Moh'ron, Mohy'ron, Moch'ron. Etimolodjeye: bodje "Moxhe", [[cawete -ron]]; minme mot ki "Moucron". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Moxhrea</B></FONT> [n.pl.] hamtea di Moxhe, e F. <span lang=fr>Moh'ray</span>. ---- * [[Moxhe (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Moxhe]] 8970 37327 2005-08-08T13:49:23Z Tiri 72 [[Imådje:moxhe.jpg|right|plake a l' intrêye do viyaedje]] '''Moxhe''' (fr: ''Moxhe''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Hanut]]. * Limero del posse: * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: == Hamteas d’ Moxhe == * Moxhron * Moxhrea * Limpreu == Djeyografeye == Metou a costé d' on fond, todi a frexhisses cwand i ploût, pask' i c' est del [[Motî:foite tere|foite tere]] ki n' si spoujhe waire. Did la si [[Motî:Moxhe (viyaedje)|etimolodjeye]]: li [[Etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] ''Mosca'' (crouweur). == Istwere == Moxhe, et ses hamteas Moxhron eyet Limpreu, estént metous sol pavêye rominne [[Barvea]]-[[Cologne]]. Gn aveut, ecramyîs dins l'&nbsp;ban, des teres do [[Principåté d' Lidje|Prince di Lidje]], do [[Dutcheye do Braibant|Duk di Braibant]] eyet do [[Conteye di Nameur|Conte di Nameur]]. Pa egzimpe, l’ eglijhe do viyaedje, lomêye d’ après l’ Sint Gangoûfe, esteut avou Lidje, toltimp kel måjhone do curé esteut sol tere namurwesse. Cwand les Francès ont vnou vaici, il ont rmetou eshonne les bokets do viyaedje. El 12 d’ awousse 1914 on-z a fé waxhî bråmint do sonk a Moxhe. == Djins == * 1709: 17 dimorants * 1806: 444 * 1976: 427 * 2005: 611. 8971 28609 2004-09-28T18:37:57Z Lucyin 16 plake do viyaedje {{licince imådjes Lucyin}} plake do viyaedje {{licince imådjes Lucyin}} 8972 58384 2006-05-25T21:42:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Méch</B></FONT> [n.pl.] no di deus viyaedjes el [[Motî:Gåme|Gåme]]: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Méch-divant-Vierton</FONT> (la-minme prononcî <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Minch</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Meix-devant-Virton</span>, divnou intité. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Mers (1183), Meirs (1255), Meix (1408).</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Méch-li-Tîxhe</FONT> (la-minme prononcî <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Méych, Méch</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Meix-le-Tige</span>, rebané avou [[Motî:Sint-Ldjî|Sint-Ldjî]]. Vîs scrijhas : <span lang=wa-scripta>Mers (1255), Meisch-le-Tige (1471).</span> Etimolodjeye: * Méch : tîxhon ''meer'' (fagne) avou on S d' apårtinance, fornaiviaedje del troke R + S => CH, po divni l' gåmès "Méch". * Tîxhe : walon [[Motî:Tîxhe|Tîxhe]], Méch la k' on djåzéve tîxhon. ---- * [[Méch-divant-Vierton|Dipus d' racsegnes so Méch-divant-Vierton]] * [[Méch-li-Tîxhe|Dipus d' racsegnes so Méch-li-Tîxhe]] * [[ixh-låte#e l' ancyin lorin (vî gåmès)|Prononçaedje do "CH" di Méch e vî gåmès]] 8973 57933 2006-05-22T16:08:53Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje|Mech}} [[Categoreye:Gåme et gåmès|Mech-divant-Vierton]] '''Méch-divant-Vierton''' (fr: ''Meix-devant-Virton'', so plaece prononcî ''Minch'') c' est ene comene di Walonreye, e payis gåmet, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Meix-devant-Virton Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Méch-divant-Vierton]] [[Imådje:Mech-divant-Vierton_plake.jpg|thumb|viye plake]] * Dimorants: 2.717 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Vierton]] * Sitindêye: 55,19&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 49,23 djins/km² * Lingaedje do payis: [[gåmès]] * Ban d' Méch: [[Méch-divant-Vierton (viyaedje)|Méch]] avou [[Djerouveye]], [[Robiemont]], [[Soumtône]] et [[Viyé-l'-Alou]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Méch-divant-Vierton|l' esplicant motî]].'' {{ProvinceLussimbork|Mech-divant-Virton}} [[en:Meix-devant-Virton]] [[eo:Meix-devant-Virton]] [[fr:Meix-devant-Virton]] [[lb:Meix-devant-Virton]] [[nl:Meix-devant-Virton]] 8974 57968 2006-05-22T20:06:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Méch]] 8975 57671 2006-05-21T08:58:26Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Mech}} [[Categoreye:Gåme et gåmès|Mech-li-Tixhe]] '''Méch-li-Tîxhe''' (fr: ''Meix-le-Tige'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sint-Ldjir-e-Gåme]]. * lingaedje do payis: [[gåmès]] 8976 28614 2004-11-01T18:36:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîxhe</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin ki djåze on lingaedje djermanike. <B>2.</B> (pus stroetmint) djin ki djåze li lussimbordjwès. <I>I s' maria avou ene des Tîxhes, ene grande curêye, ki lyi frè vey li diale tote si veye</I> ([[A. Lenfant]]). <span lang=fr>F. Allemand(e), (d'expression) germanique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tîhye</FONT>, Tîche, Tîhe, Tièhye, Têye, Tin.ye, Tîye</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"theudisk"</span> (come l' almand <span lang=de>"deutsch"</span>, li daenwès <span lang=da>"tysk"</span>). Coinrece [[Hôte-Årdene]] et [[Payis d' Bastogne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîxhon</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîxhonde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîxhone</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> Tixhe. <B>2.</B> (pus stroetmint) Flamind(e) u Almand(e). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diveur ås Walons et ås Tîxhons:</FONT> avou des desses di tos costés. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Tîxhon</FONT> [n.dj.] no d' famile del Walonreye, ki si scrît asteure <span lang=fr>Tixhon, Tichon, Tychon, Tihon, Thion.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tîchon, Tîchonde, Tîhondje, Tîchone</FONT>, Tîhon, Tîhonde, Têyon, Tinyon, Tiyon, Tiyondje, Tiyone, oune</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîxhon</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîxhone</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîxhonde</B></FONT> [addj.] a vey avou on peupe djermanike u lingaedje djermanike. <I>L' etimolodjeye di "sipiter" n' a rén a vey avou on bodje tîxhon.</I> <span lang=fr>F. germanique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîxhon</B></FONT> [o.n.] vî lingaedje soûmintrece k' a dné l' almand, li flamind, li frizon, li lussimbordjwès, et siervi di stok a mwints mots do walon. <span lang=fr>F. germanique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîxhnea</B></FONT> [n.dj.] sipot po ene djin ki provént did mon les Tîxhons et k'&nbsp;est ptit. <I>Djihan Tîxhnea dimoréve a Ståvleu e 1544.</I> (ramexhné pa [[Herbillon &amp; Germain]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tîchnia</FONT>, Tîh'nê, Tîhy'nin</span> Etimolodjeye: bodje "tîxhe", [[cawete -ea]] avou on [[ristitcheye lete|ristitchî N]]. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:Tionveye|Tionveye]] * [[Motî:tîxhondijhî|tîxhondijhî]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:Tîxhe-Nouvveye|Tîxhe-Nouvveye]] * [[Motî:Méch-li-Tîxhe|Méch-li-Tîxhe]] ---- * [[Tîxhe|Dipus d' racsegne sol mot "Tîxhe" & Tîxhon dins les nos d' djins et d' plaeces]] * [[Etimolodjeye tîxhone|Dipus d' racsegnes so les etimolodjeyes tîxhones des mots walons]] * [[walon et tîxhon|Totès sôres di rapoirts inte li walon eyet les Tîxhons et leu lingaedje]] * [[aplacaedje tîxhon|mots walons emantchîs al môde tîxhone (aplacaedje tîxhon)]] 8977 28615 2005-01-14T09:34:15Z Lucyin 16 [[Imådje:tchacossea_poeres.jpg|thumb|tchacossea d' poeres]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchacossea</B></FONT> [o.n.] oûs d' moxhes, fruts metous to(te)s onk so l' ôte. <I>Gn aveut on tchacossea d' poeres so ene coxhe dilé l' finiesse.</I> <I>Fåt vey ses djambes come ele sont beles; divant, il aveut toltins des tchacosseas d'&nbsp;varices.</I> <span lang=fr>F. grappe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Tchacosseas:</FONT> sipotaedje des djins d' Moirci (dilé Libråmont). ---- Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:tchacåd|tchacåd]] 8978 28616 2004-10-01T21:50:49Z Lucyin 16 ds ôtès esplikêyes dins onk des bruyons (mins dji n' parvén né a ls apicî so mi éndjole cial a Transene) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 1î d'&nbsp;octôbe 2004 a 21:50 (UTC) 8979 51366 2006-03-12T14:34:38Z Pablo 5 {{djermon|Tixhe}} On '''Tîxhe''' u on '''Tîxhon''', c' est ene djin ki djåze on lingaedje djermanike, copurade les [[Lussimbordjwès]]. "tîxhon a eto des [[Motî:Tîxhe|ôtes sinses]]. == Les mots "Tîxhe et "Tîxhons" dins les nos d' djins et d' plaece == * [[Méch-li-Tîxhe]] * [[Motî:Tîxhe-Nouvveye|Tîxhe-Nouvveye]] * [[Motî:Tîxhe|Tîxhon]] (no d' famile) * Nén co bén adiercîs: ** [[Tiômont]] ** [[Tchonveye]] 8980 28618 2004-11-13T19:58:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#FF0000"><B>Tîxhe-Nouvveye</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Sint-Vite|Sint-Vite]], e lussimbordjwès <span lang=lb>Nöngeref</span>, en almand <span lang=de>Neundorf</span>, e F. <span lang=fr>Nouville</span>. Disfondowes: Tîhy-Noûvvèye, Tîch-Noûvvèye. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon (Li Nouvveye ås [[Motî:Tîxhon|Tîxhons]]). ---- [[Tîxhe-Nouvveye|Dipus d' racsegnes so Tîxhe-Nouvveye]] 8981 65259 2006-06-25T12:29:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Lotharings]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''lorin''' ---- Li '''lorin''', c' est on [[lingaedje d' oyi]] djåzé el [[Gåme]] ([[Walonreye]]), et on grand boket del Lorinne di France. Li lorin djåzé el Walonreye, on lome li [[Gåmès]]. == Djeyografeye do lorin == * Gåme bedje (arondixhmint d' [[Vierton]]). * Tot l' dipårtumint d' Mouze (el France). * Tot l' dipårtumint d' Meute-et-Mozale (el France). * Tot l' dipårtumint des Vôjes. * Li tîce coûtchantrece do depårtumint del Mozale. Les lingaedjes diléreces vijhéns do lorin: * Lingaedjes tîxhons: ** Li [[lussimbordjwès]] (Payis d' Årlon et Bijhe do depårtumint del Mozale). ** l' [[alzacyin]] (do depårtumint del Mozale). * Lingaedjes romans: ** li [[walon]] ([[Li Tchestea|tchestrolès]]) a Bijhe. ** li [[tchampwès]] å Coûtchant. ** li bourguignon a Nonne. == Vicansté do lorin == [[Imådje:Themelin_franwal_gaumes.jpg|thumb|Motî francès-gåmès då Djôr Themelin]] Li lorin est studyî a l' univiersité di Nanci. Il est djåzé dins sacwants viyaedjes. Mins gn a nou pordjet di [[Motî:rifonde|rfondaedje]]. Li gåmè est co oyåve dins l' teyåte et dins les bates di recitaedjes el Walonreye. == Istwere des sons do lorin == * Fornaiviaedje del troke RS eviè on son [[ixh-låte]] (diviè 1500), pu on son CH (come dins [[Méch-divant-Vierton]]). Li son ixh-låte esteut mårké X, et c' est ç' lete la k' a dmoré e scrijha "francès" (''Meix devant-Virton''). == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.lexilogos.com/lorrain_langue_dictionnaires.htm Lexicologos: hårdêyes eyet motîs a vey avou l' lorin] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[bg:Лоренски език]] [[de:Lothringisch (Romanisch)]] [[en:Lorrain language]] [[fr:Lorrain]] [[nds:Lorrain]] [[nl:Lotharings]] [[pl:Lorrain]] 8982 57673 2006-05-21T08:59:01Z Pablo 5 /* Aiwes */ [[Categoreye:Gåme et gåmès|*]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye|Game]] Li '''Gåme''', c' est on payis metou a Nonne del [[Province do Lussimbork]], est ki rascove pår l' arondixhmint d' [[Vierton]]. Li Gåme eyet l' [[Payis d' Årlon]] fwaiynut eshonne li [[Lorinne bedje]]. Li '''Gåme francesse''', c' est les sacwants viyaedjes djusse metou a l' aschate, come [[Mådî]], [[Avio]], Mårveye (''Marvile''). Li lingaedje dilérece del Gåme, c' est l' [[gåmès]], ene sôre coinrece do [[lorin]]. == Djeyografeye del Gåme == Li Gåme est pus basse ki l' Årdene, et il î fwait pus doûs. Inte l' Årdenne eyet l' Gåme, gn a les 3 [[coisses lorinnes]]. === Sitouwåcion === Li Gåme est on payis pus plat k' l' Årdene, et metou pus bas. Il î fwait bråmint pus doûs e l' ivier. Inte l' Årdene eyet l' Gåme, gn a troes [[coisse]]s. Li Gåme si continouwe sins ahikes pal Lorinne francesse et på payis d' Årlon. === Aiwes === * L' aiwe di [[Simwès|Smwès]], ki vént djusse di soude dilé Årlon et ki dmeure gåmete disk' après [[Bouyon]]. * L' aiwe di [[Ton (aiwe)|Ton]] ki prind sourd a [[Sint-Ldjir-e-Gåme|Sint-Ldjir]], et cwiter l' Gåme a [[Tôrnî]] po raiwî l' Lorinne di France. === Veyes del Gåme === * [[Vierton]], li mwaisse-veye di l' arondixhmint. * [[Floravile]]. * [[Tchini]], k' a stî on djoû ridmandêye pa Louwis XIV, et k' ça a amoenné des gueres so tote li Walonreye. * [[Belfontinne-el-Gåme|Belfontinne]], li miercorin del Gåme (si "botroûle"). * [[Djamogne]], k' motoit dné s' no al Gåme. == Economeye == Come li restant del [[Lorinne]], gn a bråmint do fier dins l' tere del Gåme, et gn a yeu des foidjes di tos tins. == Tuzance == * [[Muzêye gåmet]] a Vierton. * [[Academeye des patwès gåmets]] ki s' rapoûle a Belfontinne. [[en:Gaume]] [[fr:Gaume]] [[nl:Gaume]] 8983 57653 2006-05-21T08:27:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gåme</B></FONT> [n.pl.] boket del Walonreye, metou a Nonne del Province di Lussimbork, est ki rascove pår l' arondixhmint d' Vierton. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gåmet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gåmete</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) ki dmeure el Gåme. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gåmet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>gåmete</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] a vey avou l' Gåme u l' lingaedje gåmet. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">gåmete</FONT> [f.n.] sôre di bounete di feme. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Gaumet, Gaumète</FONT>, Gâmet, gâmète, gaumèsse</span>. Etimolodjeye: [[forcoridjaedje]] di "Djåmet" (pitit Djåme, pitit no corant des tchertîs ki montént d' Gåme eviè l' Tchestrolès), avou assaetchance di Djamogne, 1750; (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gåmès</B></FONT> [o.n.] lingaedje dilérece del Gåme, ene sôre coinrece do [[Motî:lorin|lorin]]. ---- * [[Gåme|Dipus d' racsegne sol Gåme]] * [[Gåmès|Dipus d' racsegne sol lingaedje gåmès]] 8984 28622 2004-10-19T11:05:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchiere</B></FONT> [n.pl.] aiwe ki provént del Grande Dutcheye, pu cori el France, et-z egoliner e Mouze. L' Aiwe di Tiere vént letchî l' Walonreye a Tôrni, la k' ele fwait frontire inte li France et l' Beldjike; c' est eto drola ki l' Aiwe di Ton si vént maxhî avou. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tchière</FONT>, Chière, Chiêre</span>. ---- * [[Tchiere|Dipus d' racsegne so l' Aiwe di Tchiere]] 8985 56895 2006-05-15T08:46:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Chiers]] {{Aiwe|Tchiere||112||||Diferdindje|Mouze|Lussimbork, France, Walonreye}} [[categoreye:aiwe del Walonreye]] L' Aiwe di '''Tchiere''' (prononcî ''Tchièr''), c' est ene aiwe, 112&nbsp;km longue, ki s' lome e francès ''Chiers'', ey e [[lussimbordjwès]] ''Kuer'', et ki prind sourd e hamtea d' Oberkorn a [[Diferdindje]], el [[Grande Dutcheye]]. Après, ele court e [[France]], e depårtumint d' Lorinne, pu d' Meute-et-Mozale. Adonpwi, ele va raiwî [[Lonwi]], et [[Mådi]], e depårtumint d' Mouse, pu Carignan, e depårtumint d' Årdene francesse. Al fén, ele egolene dins [[Mouze]] a Rmiyi (''Remilly-Aillicourt''). L' Aiwe di Tchiere riçût les aiwes di Crusne, [[Ton (aiwe)|Ton]] eyet Othain. A [[Tôrni]], inte Mådi et Carignan, l' Aiwe di Tchiere vént letchî l' [[Walonreye]] et fé frontire inte li [[France]] et l' [[Beldjike]]. C' est la k' l' Aiwe di [[Ton (aiwe)|Ton]] si vént maxhî avou. [[en:Chiers]] [[fr:Chiers]] [[hu:Chiers]] [[lb:Kuer]] [[nl:Chiers]] 8987 35084 2005-07-16T01:35:22Z Pablo 5 '''Jules Waslet''' a skepyî a [[Han-so-Mouze]], el [[Walonreye di France]]. Si gros ovraedje pol walon, ci fourit d' adjinsner on [[Motî d' Djivet|motî]] do pårler walon d' [[Djivet]], avou eto del croejhete di tote li Walonreye di France. L' ouve a stî eplaideye pa bokets dins ene rivowe di Djivet. Di s' mestî, il esteut prof di licêye, a Lans (depårtumint d' l' Inne, e France). [[Categoreye:ricwereus sol walon|Waslet, Jules]] 8988 28626 2004-10-03T20:25:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Gilbert Mottard]] 8989 48397 2005-12-29T22:59:18Z Lucyin 16 + 1 fråze et ene ratourneure <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôde</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> k' a ene hôte timprateure. <I>Cwand l' vint vént d' l' Ess, i fwait setch et tchôd e l' esté eyet setch et froed e l' ivier</I> ([[M. Anselme]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tini les pîs tchôds a ene sakî:</FONT> lyi rinde vizite po-z awè åk di leye. <I>Il aléve a Brussele po tni les pîs tchôds a ene viye matante, ene matante di souke</I> ([[A. Laloux]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé tchôd:</FONT> fé do solea, et on tchôd tins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé tchôd a cure des oûs dvant l'ouxh:</FONT> fé foirt tchôd. <B>2.</B> ki waerantixh do froed. <I>On bea noû tchôd paltot; ene boune tchôde echêpe.</I> <B>3.</B> årdant po çou ki rwaite li seke. <I>C' est ene tchôde, saiss, cisse-lale.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchôd lapén:</FONT> ome ki n' tchicteye nén avou les femes. <B>4.</B> novea (tot cåzant d' ene novele). <I>C' est ene novele tote tchôde.</I> <B>II.</B> [adv.] novelmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire ene sacwè tot tchôd tchôd:</FONT> tot d' on côp, sins amoenner l' sudjet. <span lang=fr>F. brusquement, sans préparation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est do tchôd modou:</FONT> c' est tot noû come novele. <span lang=fr>F. nouvelle toute fraîche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> paskeye k' a må tourné. <I>S' i n' ramwinrixh nén di ç' tchôde ci, i gn a malice</I> ([[Motî d' Annvoye|ramexhné pa L. Léonard]]). <span lang=fr>F. mésaventure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' i n' ramwinrixh nén di ç' tchôde ci, i n a malice:</FONT> il a yeu on mwais côp, ene laide [[Motî:croke|croke]] k' el va fé ramwinri (po on gros). <B>2.</B> [[Motî:hisse|hisse]]. <I>Il a hapé ene bele tchôde !</I> <span lang=fr>F. panique.</span> <B>3.</B> [[Motî:candôzreye|candôzreye]]. <I>I s' tinént n' on l' ôte, et s' fé des tchôdes sins si rtourner </I>([[C. Denis]]). <span lang=fr>F. caresse, mamour.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé des tchôdes et des letchreyes:</FONT> passer on moumint a s' candôzer. <span lang=fr>F. flirter.</span> <B>4.</B> såjhon k' on tchesse après l' ôte seke (po les biesses, et, rabaxhanmint u po rire, po les djins). <span lang=fr>F. chaleurs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse al tchôde:</FONT> esse el såjhon di rproduccion po les lives, les tchets. <I>Dji voe dins les tchamps deus lives k' estént al tchôde; dji va rcweri ttossu vite èm fizik.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deujhinme tchôde:</FONT> termene del veye, inte 40 et céncwante ans, la k' on-z est co pus tchôd ki tins di s' djonnesse. <I>Al deujhinme tchôde, on-z est co pus amoreus k' al prumire.</I> <B>5.</B> <I>a)</I> (mot d' verî) termene po do veule tchåfer al verreye; <I>b)</I> (mot d' marxhå) termene po on fier ki tchåfe el foidje divni ployåve. <I>c)</I> (pa stindaedje) long moumint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;la ene tchôde:</FONT> la on moumint. <I>La ene tchôde k' on n' les aveut pus oyou</I> ([[E. Lempereur]]). On dit eto: [[Motî:hapêye|hapêye]]. <span lang=fr>F. voilà tout un temps, ça fait un bail.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdmint</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> d'&nbsp;ene tchôde manire. <B>2.</B> dins on tchôd tins. <I>Les eures et les munutes pyimpiamèt åddilong des såjhons, tchôdmint e l'&nbsp;esté et froedmint e l'&nbsp;ivier</I> (J. Knapen) <span lang=fr>F. chaudement.</span> <B>3.</B> d'&nbsp;ene manire ki fwait plaijhi. <I>I m'&nbsp;a rcî tchôdmint.</I> <span lang=fr>F. chaudement, chaleureusement.</span> Parintêye: * [[Motî:tchôdea|tchôdea]]. * [[Motî:tchôdire|tchôdire]]. * [[Motî:tchôdron|tchôdron]]. Minme sourdant etimolodjike (avou [[fornaiviaedje]] do bodje): * [[Motî:kixhåde|kixhåde]]. * [[Motî:tcholeur|tcholeur]]. * [[Motî:schôder|schôder]]. * [[Motî:schandeye|schandeye]]. * [[Motî:reschandi|reschandi]]. ---- * [[tchôde|Dipus d' racsegnes sol tchôde des lives et des tchéns et tchets]] * [[deujhinme tchôde|Dipus d' racsegnes sol deujhinme tchôde (des djins)]] 8990 46399 2005-12-03T12:12:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bire</B></FONT> [f.n.] abwesson avou 2 a 12 digrés d' alcol divins, fwaite avou do oidje, do souke, do houbion, et des yesses. <I>Å cir, gn a pont d' bire; c' est po ça k' on l' boet vaici.</I> <span lang=fr>F. bière.</span> Omonimeye : * [[Motî:bire 2|bire]] (civire et ôtès ahesses po les moirts) ---- * [[bire|Dipus d' racsegnes sol bire]] 8991 65973 2006-07-02T05:04:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ksh:Bier (För ze Drinke)]], [[sq:Birra]] [[categoreye:aboeres]] [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:bire.jpg|thumb|Botaye d' "Achoufe", et vere di "Viyé"]] Del '''bire''', c' est ene abwesson avou 2 a 12 digrés d' alcol divins, fwaite avou do [[oidje]] (sovint divnou do [[Motî:brå|brå]]), do souke, do [[houbion]], et des [[yesse]]s. Li [[birreye]], c' est ene des gr andès industreyes alimintaires di Walonreye, et eto di Flande, d' Olande, d' Almagne, di Tchekeye. == Rindjmint des sôres di di bire == === sorlon l' coleur === (les Walons sont, avou les Rûsses, onk des råles peupes a rindjî les bires d' après l' coleur, purade ki d' après l' manire di les fabriker) * Les blankes: des foirt clairès bires, metans, li blanke Cînè, Li Blanke di Nameur, li blanke d' [[Motî:Ougåre|Ougåre]]. * Les claires (e F. ''blonde''): Stella, Djoupeyire, Maes. * Les rossetes: (foirt corantes e l' Inglutere, dins les ''pubs''): les bires di måjhone, metans, li [[Motî:frinnete|frinnete]]. * Les brunes: metans, li Cînè brune. * Les noeres: li faro, les bires d' abeyes. === sorlon l' metôde di fabricaedje === * pale ale * ale * ginger * ... === sorlon l' gosse === * les sucrêyes. * les seures. === sorlon l' uzaedje === * bire di måjhone. * bire di cåbaret. === sorlon l' foice === * les bires di tåve (2 a 6 dgrés d' alcol) * les bires ôrdinaires (7 digrés d' alcol) * les [[Motî:espôrt|espôrts]] : (9 digrés d' alcol) * les foitès bires (11 a 12 digrés).: totes les bires d' abeye. [[Imådje:bire_pirreye_lissin.jpg|thumb|Etikete del "Pirreye di Lîssin"]] == Sacwantès sôres di bires k' on trove el Walonreye == === Did divinltins === * [[Motî:faro|faro]] (Tchålerwè). * [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] (Nameur). === Ki s' vindèt co asteure === [[Imådje:ampounete.jpg|thumb|L' Ampounete, ene bire ås ampounes (rodjès amonnes)]] ==== clairès bires ==== * [[Djoupiyire]] (e francès: ''Jupiler''). * [[Motî:Vî-tins|Vî-tins]]. ==== Bires d' abeyes ==== ===== Trapisses ===== * [[Ôrvå]] * [[Chimai]] * [[Rotchfoirt]] ===== Ôtes bires d' abeyes ===== * [[Lefe]] * [[Maredsou (Dinêye)|Maredsou]] ==== Bires ås frûtaedjes ==== * l' [[bire ås ampounes|Ampounete]] (bire di 7 digrés, vindowes e 33 cl, bressêye avou des rodjès amonnes prodûte a [[Ridû|Rdû]]). * li [[gueuze ås frutaedjes|Kirk]], ene [[gueuze]] fwaite avou des [[grintche]]s. [[Imådje:PoyeBire2.jpg|thumb|Li bire del Poye, one bire di måjhone prodûte a [[Limlete]]]] ==== Ôtès bires di ptitès bressenes ==== * [[Motî:Saizon|Saizon]] (Tchålerwè) * Achoufe (e F. ''La Chouffe''): rossete bire di 8 digrés, vindowe e botayes di 75 cl, bresseye e l' Årdene, a Achoufe ([[Oufalijhe]]) * Li [[Pirreye di Lîssin]] (''Pîr'rêye di Lîcint'') (bire a 9 digrés, bressêye a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]]). == Les bires di måjhone == Dinltins, gn a veut bråmint des måjhones ki fjhént leu bire. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.be/BMB/ Waibe des bresseus do Payis d' Lidje] (e francès) [[als:Bier]] [[ar:جعة]] [[ast:Cerveza]] [[bg:Бира]] [[br:Bier]] [[bs:Pivo]] [[ca:Cervesa]] [[cs:Pivo]] [[csb:Piwò]] [[cy:Cwrw]] [[da:Øl]] [[de:Bier]] [[el:Μπύρα]] [[en:Beer]] [[eo:Biero]] [[es:Cerveza]] [[et:Õlu]] [[eu:Garagardo]] [[fa:آبجو]] [[fi:Olut]] [[fr:Bière]] [[ga:Beoir]] [[he:בירה]] [[hr:Pivo]] [[hu:Sör]] [[id:Bir]] [[io:Biro]] [[is:Bjór (öl)]] [[it:Birra]] [[ja:ビール]] [[jv:Bir]] [[ko:맥주]] [[ksh:Bier (För ze Drinke)]] [[ku:Bîra]] [[la:Cervisia]] [[li:Beer]] [[lt:Alus]] [[lv:Alus]] [[mk:Пиво]] [[nl:Bier]] [[nn:Øl]] [[no:Øl]] [[nrm:Biéthe]] [[pl:Piwo]] [[pt:Cerveja]] [[ro:Bere]] [[ru:Пиво]] [[scn:Birra]] [[simple:Beer]] [[sk:Pivo]] [[sl:Pivo]] [[sq:Birra]] [[sr:Пиво]] [[sv:Öl]] [[th:เบียร์]] [[tr:Bira]] [[uk:Пиво]] [[vi:Bia (đồ uống)]] [[vls:Bier]] [[zh:啤酒]] [[zh-yue:啤酒]] 8992 28630 2004-10-04T20:49:28Z Lucyin 16 ene pådje a fé ecråxhî pa Baudoux [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 4 d'&nbsp;octôbe 2004 a 20:49 (UTC) 8993 44216 2005-11-11T00:22:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricori</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercori</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcori</B></FONT> ([[codjowaedje mori|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> cori dins ene ôte plaece. <I>Gn aveut ene gotire et l' aiwe ricoreut dins l' ôte tchambe.</I> <span lang=fr>F. couler.</span> <B>2.</B> cori cor on côp, po ene sacwè k' aveut stî ristopêye. <I>Gn a l' tonea ki rcourt.</I> <span lang=fr>F. perdre à nouveau de l'eau, fuiter, fuir, couler à nouveau.</span> <B>3.</B> cori (roter rade) dabôrd k' on-z aveut staté. <I>I rcourt après l' feye Dumont.</I> <span lang=fr>F. courir de nouveau.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:cori|cori]], [[betchete r(i)- / (e)r-]]. 8994 28632 2004-10-19T11:17:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricrexhe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercrexhe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcrexhe</B></FONT> ([[codjowaedje rexhe|codjowadje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> crexhe tot djåzant d' ene waide ki vént d' esse soyeye. On dit eto: [[Motû:ripoûssî|ripoûssî]]. <span lang=fr>F. repousser.</span> <B>2.</B> crexhe tot djåzant d' ene cawe d' ene cwarpece ki vént d' esse sicawêye. <span lang=fr>F. repousser, se régénérer.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:crexhe|crexhe]], [[betchete r(i)- / (e)r-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricrexhaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercrexhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcrexhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et di çou k' est fwait pol viebe «ricrexhe». <span lang=fr>F. repousse, régénéreration.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricrexhance</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercrexhance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcrexhance</B></FONT> [o.n.] fenominne biyolodjike la k' on boket do coir d' ene biesse est rsaetcheye evoye, et k' ele ricrexhe. <span lang=fr>F. régénéreration.</span> ---- * [[ricrexhance|Dipus d' racsegnes sol ricrexhance]] 8995 28633 2004-10-04T21:06:21Z Lucyin 16 {{stub}} [[Imådje:skepiance.gif|right|]] 8996 28634 2004-10-04T22:32:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ixh-låte]] 8997 28635 2004-10-04T22:32:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ixh-låte]] 8998 28636 2004-10-04T23:01:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ouxhler]] 8999 28637 2004-10-04T23:27:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilignî]] 9000 28638 2004-10-04T23:37:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilignî]] 9001 49204 2006-01-16T23:40:54Z Lucyin 16 categoreyes [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye]] [[Categoreye:France]] '''Les Rivires''', c' est on viyaedje di France, (e francès Les Hautes-Rivières), e [[dipårtumint des Årdenes]], djusse dilé l' frontire bedje, a 6 km di [[Bohan]]. Gn a eto ene voye k' î va ki vént del [[Pitite Louwete]]. Limero del posse: F-08800 Nombe di djins: 1947 (1999). == Djeyografeye == === Aiwes === Les rivires sont raiweyes pal Simwès. C' est l' seule grande aiwe k' î court. Si rçût ele li Ruxhea Sint-Djhan ki vént del Pitite Louwete. Li mot "rivire", å pluriyal, åreut purade li sinse di "Les Frontires''. === Hamteas des Rivires === * a Sroda (e francès ''Sorendal''): viyaedje ki tént avou les Rivires minme. Dinltins, c' esteut l' dwane sol voye Bohan-Les Rivires. * Lintchamp (e francès ''Linchamps''): hamtea d' 200 djins, metou sol [[Ruxhea d' Sint-Djhan]]. Dinltins, c' esteut l' dwane sol voye Li Ptite Louwete-Les Rivires. * Li Nouve Veye ås Hés (e francès ''La Neuville-aux-Haies''): pitit viyaedje di viyès måjhones rarindjeyes pa des djins del [[Tchårluveye-Måjhire|Veye]]. * Les ''Echamaux'': (2 måjhons). == Tuzance == === Lingaedje do payis === ==== Classifiaedje ==== Come a Bohan, c' est foirt maxhî come lingaedje, avou: * des piceures walones: ** Sabaye (''sobayî'') s' il est po ploure ? ** Vikèt i co ? (''Vicatico'') ** Ene [[Motî:moye|moye di four]] (''mô<SUP>n</SUP>ye'') ** [[Cawete -ire]] di "Rivires". * des piceures [[tchampnwès|tchampnwesses]]. ** Betchete et cawete di ''Les Échamôs''. Li lingaedje est co åjhey a comprinde po on Walon del [[Basse-Årdene]]. ==== Vicansté ==== Gn a pus k' ene dijhinne di djins, k' ont dipus d' 70 ans, ki djåzèt l' lingaedje do viyaedje. Leus efants coprindèt mins nel djåzèt nén. === Viyès uzances === Gn a ene [[pire a sôder]]. == Economeye == A pårti do 18inme sieke et disk' al guere di [[1914-1918]], gn aveut la bråmint des [[clå 1|clawtîs]], k' avént tchaeke leu '''botike''' (c' est come ça k' i lomént leu ovroe). A pårti di 1920, avou l' arivêye do corant electrike, des ptitès societés ont stî ahivêyes al plaece des clawtîs, todi dins l' fier (fabricåcion di pîces di machine, aprume po les otos). E 2004, gn a co 20 oujhenes k' eployèt 1000 ovrîs. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://membres.lycos.fr/htesrvires/ Li waibe oficire del comene des Rivires] 9002 28640 2004-10-06T21:42:20Z Lucyin 16 /* Les crexhoûles dins les maladeyes d' on boket do coir */ des '''crexhoûles''' (on dit eto des '''crexhinces''', des '''crexhances''' u des '''forcrexhances'''), c' est des glandes linfatikes inflêyes, ki vnèt come des nuketes metowes dizo l' pea et k'&nbsp;on hape tins del crexhinne, u dins des maladeyes. Les crexhoûles sont diferinnes des glandes inflêyes dins li ptizeye (''adénite scrofuleuse''). == Cåze des crexhoûles ôrdinaires == Les crexhoûles ôrdinaires, sins grosse maladeye, c' est purade les efants et les ptits djonneas k' els atrapèt. Elle evont sins leyî d' måke so 15 djoûs troes samwinnes. On rtrove padecô des passêyes antidjenike d' ene pitite atake på [[citomegalovirûsse]]. == Les crexhoûles dins les maladeyes d' on boket do coir == On-z atrape des crexhoûles pus hôt dins l' prumire glande linfatike ki rçût li linfe do boket do coir k' est malåde. Metans: * a l' axhele cwand on-z a on må dins les bresses u ås sins po les femes ([[maladeye des gretes di tchet]], [[magnant må do sin]]). * a l'&nbsp;awinne del djambe cwand on-z a on må dins les djambes u les pårteyes. * å cô. * dizo l' badjawe ([[matchurea]]s). == Les fives ås crexhoûles == C' est des maladeyes des djins u des biesses avou del five et des crexhoûles. * [[Five ås crexhoûles des vatches]]. * [[fives ås tripanozomes]]. 9004 50483 2006-02-15T22:04:04Z Lucyin 16 recråxhes <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> ricôper do bwès, del pire, do fier, evnd, avou ene lame avou des dints. <I>Di l' åmatén, Penêye copele Sint Djôzef po soyî des waires et des sômîs a mezeure </I>([[J. Lahaye]]). <I>Il a soyî ene coxhe do cerijhî ki barlokéve divant l' finiesse.</I> <span lang=fr>F. scier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;soyî å bwès:</FONT> esse soyeu di s' mestî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;soyî les coisses (da ene sakî):</FONT> el fé assoti tot lyi djhant todi les minmès biestreyes. <B>2.</B> djouwer (do violon). <I>C' esteut on prumî po soyî do violon.</I> <span lang=fr>F.jouer.</span> <B>3.</B> [[Motî:fåtchî|fåtchî]]. <I>C' esteut èn araedjî four a soyî </I>(ramexhné pa [[L. Remacle]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand l' blé est soyî, el fåt rintrer:</FONT> i n' fåt nén tchicter cwand ene sacwè est presse. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>quand le vin est tiré, il faut le boire.</span> <B>4.</B> fé araedjî (ene sakî) tot s' plindant todi, evnd. <I>Li ci ki s' plind a tot moumint, po fini, i soye les djins et on l' lome on breyåd u ene breyåde </I>([[D. Vanderstoken]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "soyî". <I>Dins les virêyes, gn aveut co l' soyaedje des djniesses k' avént rdjeté li troejhinme anêye.</I> <span lang=fr>F. sciage, fauchage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki soye. <span lang=fr>F. scieur, faucheur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;soyeu d' long:</FONT> li ci ki soye les tronces dins l' sinse del longueur, po fé des plantches, des tchvirons, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;soyeu å bresse:</FONT> soyeu d' long did dinltins ki soyive al mwin avou on [[Motî:fier|fier]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;soyeu d' violon:</FONT> [[Motî:violoneu|violoneu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyreye</B></FONT> [f.n.] oujhene la k' on soye des tronces d' åbes. <span lang=fr>F. scierie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyante</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] onk (ene) ki vs soye les coisses. <I>Al fén, i divnént soyants avou leus mariminces di rossea tchén </I>([[Emile Gilliard]]). On dit eto: [[Motî:pelant|pelant]], [[Motî:haeyimåve|haeyimåve]]. <span lang=fr>F. emmerdeur, importun.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soye 3</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> soyete. <span lang=fr>F. scie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;totafwait va come on coron d' soye:</FONT> gn a rén ki va. <B>2.</B> soyante djin. On dit eto: [[Motî:pelant|pelant]]. <span lang=fr>F. emmerdeur, insupportable.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite usteye po soyî. <I>Avou l' pixhot, on-z ecråxhive les soyetes.</I> Loukîz a : [[Motî:rifindrece|rifindrece]], [[Motî:ricepe|ricepe; riceprece]]. <span lang=fr>F. scie.</span> <B>2.</B> grosse machine po soyî l' fier. <I>Dins l' prumî atlî, ci n' esteut k' des soyetes, des pilos, des fors, des presses al wapeur </I>([[L. Sohy]]) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soyrece</B></FONT> [addj. todi padrî] a vey avou l' soyaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fagne soyrece:</FONT> fagne k' on-z î pout aler fåtchî å four. <span lang=fr>F. fange fauchable.</span> Mots d' aplacaedje : * [[Motî:soye-cou|soye-cou]] Omonimeye di "soye 3" : * [[Motî:soye 1|soye]] (ritche sitofe) * [[Motî:soye 2|soye]] (pwel di pourcea) * [[Motî:Soye|Soye]] (viyaedje) Omonimeye coinrece * [[Motî:esse|''k' i soye'']] (k' i soeye) * [[Motî:souye|''sôye'']] (soûfe, mannesté des stouves) ---- * [[soyreye|Dipus d' racsegnes sol soyreye]] * [[soyeu d' long|Dipus d' racsegnes so les soyeus d' long]] 9005 43980 2005-11-10T18:03:40Z Pablo 5 {{djermon}} Ene '''soyreye''', c' est ene oujhene la k' on soye des tronces d' åbes. == Istwere des soyeus == Les prumîs soyeus, c' esteut les [[soyeus d' long]] == Sôres di prodûts des soyreyes == * des plantches * des [[Motî:tchiviron|tchvirons]] * des [[Motî:dôsse|dôsses]] 9006 43795 2005-11-10T15:52:33Z Pablo 5 {{djermon motî|fier}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>fier</B></FONT> [o.n.] <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fier a bresse</FONT>: lame u tole d' [[Motî:acî|acî]], on mete ûtante a deus metes longue, avou des dints po les [[soyeu d' long|soyeus d' long]] [[Motî:soyî|soyî]] ås plantches. 9007 50499 2006-02-15T22:31:53Z Lucyin 16 /* Aprestaedje des bwès */ [[categoreye:vîs mestîs]] [[Imådje:soyeus_d_long.jpg|right|]] On '''soyeu d' long''', c' est on [[soyreye|soyeu]] ki soyive les tronces al mwin dins l' sinse del longueur, po fé des plantches, avou on [[Motî:fier|fier]]. Les soyeus d' long estént todi a deus, onk padzeu et l' ôte padzo. C' est l' soyeu do dzeu, u '''mwaisse-soyeu''', ki moennéve li soyaedje; c' est lu k' aveut l' pus må ses rins, pask' i dveut rmonter l' fier. Li ci do dzo, l' aidant, aveut pus åjhey, mins i ramasséve les soyweres dins les ouys. == Les sôres di soyeus d' long == Les vraiys soyeus å bresse alént dins l' bwès et î baraker. I boutént po des martchands d' bwès. I travayént å pî cwåré (30 cm so 30 cm). I soyént avou l' fier. Les [[tchårlî]]s fijhént eto do soyeu d' long, po fé les [[Motî:londje|londjes]]. Zels, i n' alént nén dins l' bwès, et i soyént avou ene [[Motî:rifinde|rifindrece]]. == L' istwere do soyaedje di long == Après l' [[guere di 1914-1918]], gn a co yeu des soyeus d' long so l' Årdene, metans, a [[Maissin]], diviè 1930. C' esteut des Itålyins et des Yougoslaves. Les dierins ont soyî ås [[Motî:beye|beyes di tchmin d' fier]] diviè 1948, so li [[Smwès]] (a [[Rodjîssåt]]). C' esteut des Siebes. == L' ovraedje des soyeus d' long == === Les usteyes des soyeus d' long === * li fier, u hôt-fier, u [[Motî:côprece|fier côprece]] u li [[Motî:rifindrece|rfindrece]]. * li [[Motî:hepe|hepe]]. * li [[Motî:hawe|hawlete]]. * des agrapes po agritchî l' bwès sol hourd. * on [[Motî:coide|coirdea]] (fwait avou del linne) po traecî l' bwès a soyî. === Li hourd des soyeus d' long === Li [[Motî:hourd|hourd]], c' est on tchessi d' bwès monté ådzeu d' ene fosse. Li fosse esteut schavêye d' après l' grandeur do soyeu di dzo. C' est deus londjrons, cwate a cénk metes long, rashîs so ene cwatrinne di montants. On va fé rôler les bwès so ene rampe fwaite avou deus coletes. Padecô, c' esteut del tere (li cene del fosse). Cwand gn aveut on ptit hourlea, i s' î metént. === Aprestaedje des bwès === On va schoircî les tronces avou l' hawlete (so li dzeu) et l' hepe (sol costé). Après, i l' tcherdjèt sol hourd. I l' tournèt dins l' bon sinse po aveur li meyeu rindmint. I l' traecèt avou l' coirdea, trimpé dins l' brouwet. Li brouwet, c' esteut ene tinteure fwaite avou do noer di tchminêye (del [[Motî:soûfe|soûfe]]), avou do peket d' l' ôle di lén. I faleut kel brouwet ni soeye ni trop spès ni trop tene. == Alére == * Les soyeus d' long, da [[Ernest Benoît]], dins [[Singulîs]], 04-2005 & 01-2006 == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/bokvik-rif.html#soyeus Les soyeus d' long] 9008 28645 2004-10-07T18:36:08Z Lucyin 16 Li hourd des soyeus d' long (dessinaedje da D. Salme, dins l' motî da Haust, rarindjî pa Mariannick Hardy Tremblay, pu ritchaboré). {{licince imådjes lucyin}} Li hourd des soyeus d' long (dessinaedje da D. Salme, dins l' motî da Haust, rarindjî pa Mariannick Hardy Tremblay, pu ritchaboré). {{licince imådjes lucyin}} 9009 51226 2006-03-12T12:40:54Z Pablo 5 djermon motî: sinse a-z aveuri <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifinde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfinde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfinde</B></FONT> ([[Codjowaedje ratinde|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:finde|finde]] (fé sketer a deus boket, sol longueur). <I>I rfind å bwès.</I> <span lang=fr>F. fendre.</span> <B>2.</B> finde co pus ptit. <span lang=fr>F. refendre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifindrece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfindrece</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfindrece</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande [[Motî:soyete|soyete]], 1 mete 20 longue, avou ene lådje supesse lame po soyî les plantches al mwin; tinowe po deus djins, yene di tchaeke costè, ki soyèt do dzeu å dzo. Loukîz a: [[Motî:ricepe|ricepe; riceprece]], [[Motî:côprece|fier côprece]], [[Motî:hôt fier|hôt fier]]. <span lang=fr>F. scie de scieur de long.</span> {{djermon motî|rifindrece|<hr>sinse '''r(i)findrece (2)''' a-z aveuri}} <B>2.</B> grosse ricepe soyete di tcherpetî, k' on pout tourner l' lame. <I>Dj' esténs tcherpetis d' pére e fi: on fjheut des toets, des clitchets, des tcheretes et tot çk' esteut d' bwès; et ttafwait al mwin, hin, avou li rfrindrece</I> (ramexhné pa [[Jacky Adam]]). <!>sinse a-z aveuri</!> Etimolodjeye: [[cawete -rece]] ---- * [[soyeu d' long|Dipus d' racsegnes so les rfindreces des soyeus d' long]] 9010 28647 2004-10-07T19:00:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[soyeu d' long]] 9011 28648 2005-07-03T12:31:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourd</B></FONT> [o.n.] sôre di tchessi d' bwès des [[soyeus d' long]], monté ådzeu d' ene fosse, fwait d' deus [[Motî:londjrons|londjrons]], cwate a cénk metes long, rashîs so ene cwatrinne di montants. <I>Li tere k' il avént cåvlé l' trantchêye, i l' avént metou sol costé; ça fjot ene pitite rampe ki replaecive li hourd des soyeus d' long did dinltins</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hoûrd</FONT>, hoûl, oûrd.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourdi</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plantchî del [[gregne]], metou ådzeu del plaece ki les tchvås î moussént, avou l' tchertêye padrî, eneviè li [[Motî:berôdî|berôdî]], metou djusse dirî l' poite di gregne. <B>2.</B> plantchî fwait di plantches préfabrikêyes di cimint, ki vnèt poizer so des [[Motî:viene|vienes]] metowes a tchaeke dibout. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourdaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> emantchaedje fwait d' plantchîs metous so des pilés, po poleur maçner on hôt meur. On dit eto: [[Motî:schålaedje|schålaedje]]. <span lang=fr>F. échaffaudage.</span> <B>2.</B> lét a deus astaedjes. <I>Haydaday al valêye di si hourdaedje.</I> <B>3.</B> tote li tcherpinte d' ene gregne. <span lang=fr>F. charpente.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hoûrdèdje</FONT>, hôrdadje, ôrdâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourdon</B></FONT> [o.n.] pitit [[Motî:hopea|hopea]] (d' coxhes). <I>Li troye a singlé aveut djonnlé dizo on hourdon d' coxhes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hoûrdon</FONT>, hourdon, hordon, ordon</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hourdea</B></FONT> (v.v.m.) [o.n.] pitit hourd (des soyeus d' long). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li hourdea:</FONT> no d' ene plaece d' Ebli (so plaece:<span lang=wa-feller>Lu Hourdé</span>. Parintêye : * [[Motî:hourder|hourder]]. ---- * [[Soyeu d' long|Dipus d' racsegnes sol hourd des soyeus d' long]]. * [[gregne|Dipus d' racsegne so les gregnes, li hourdi, et l' hourdaedje (tcherpinte)]] 9012 28649 2004-10-07T20:07:48Z Lucyin 16 Pådje bråmint adjinçnêye avou les racsegnes dinêyes pa Ernest Benoit, di Viyance. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 7 d'&nbsp;octôbe 2004 a 20:07 (UTC) 9013 37788 2005-08-12T21:06:12Z Pablo 5 /* Cwî */ [[Imådje:IMG 0009 Eglijhe d'Anlè (Anloy).JPG|thumb|l' eglijhe d' Anloe, di drî]] [[Imådje:anloe_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe d' Anloe di dvant, e [[sordjoû]]]] '''Anloe''' (avårla, on prononce ''Anlè'' u ''Anlë''; fr: ''Anloy'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Libin]]. * Limero del posse: '''6890''' (vî limero '''6912''') * [[ALW|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne&nbsp;31''' * Nombes di dmorants : 399 (2004) * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje des djins: [[Motî:foixhe|Foixhetes]] (so plaece ''Fwâchète'') u [[Motî:schoupe|Schoupletes]] (so plaece : ''Chwapletes''). :Rime-rame: A [[Our (Ôpont)|Our]], li diale î court; a [[Maissin]], on l' ratind; <FONT COLOR="#ff0000"><B>a Anloe, on l' fote sol toet</B></FONT>, a [[Viyance]], on lyi fote so s' panse, a [[Transene]], on lyi fote so s' schene; a [[Smu]], on lyi fote so s' cou et [[Les Libins|ås Libins]], on l' pind. Po les vîs scrijhas, les disfondowes et l' etimolodjeye, alez s' vey e [[Motî:Anloe|splitchant motî]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces d' Anloe]] == === Hamteas d' Anloe === * Les Peteles (Lomaedje des djins: les Petlîs). * Li Rotchete (avårla, on prononce ''La Rotchète, al Rotchète'') == Djeyografeye == Raiwî pa l' [[Aiwe-di-Lesse]] ki vént d' [[Ôtchamp]], et cori so [[Maissin]]. === Cwî === [[Imådje:IMG 0001 Cuy 2.jpg|thumb|crin d' rotche a Cwî (''Cuy'')]] Padzeu li Rotchete, li long di l' Aiwe-di-Lesse, on pout vey on grand crin d' rotche k' on dit ki lodjeut dinltins les Nûtons (Pépés). Dins l' mitolodjeye walone, les nûtons c' ere des ptits omes ki dmorént dins les rotches et k' on n' voeyeut jamwais, ca i n' rexhént ki tins d' par nute. Il estént foirt serviåves po les djins. Gn aveut k' a lzî poirter des solés a rassavter et lzî mete di l' amougnî et del låme et li londmwin å matén, les solés estént rarivés bén rfwaits. Mins, i n' faleut nén les manker, ca, adon, il avént vite fwait di s' rivindjî. On pout co vey divant l' rotche dilé l' aiwe, creuzés dins l' pire, des trôs come des [[Motî:schiele|schieles]] k' on dit k' i vnèt do rawijhaedje di leus usteyes. On [[menir]] di 5-6 metes est coûtchî dlé l' intrêye del grote. [[Gaston Lucy]] raconte dins ''La coumére ki pètot'' li spoûle d' on nûton k' aveut volou vni vey les comeres a [[Our (Ôpont)|Our]]. == Istwere == [[Imådje:IMG 0022 Stèle Anlè 1914.jpg|thumb|Stele po les moirts di 1914 el cimintire d' Anloe]] Bråmint des djins touwés et des måjhons broûlêyes al [[guere 1914-1918]]. == Dipus d' racsegnes so Anloe == * [http://www.weyrich-edition.be/fr/catalogue/detail.php?L_ID=41 On live so Anloe] (ISBN 2-930347-49-X). 9014 28651 2004-10-15T23:12:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Rivires</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di France, e francès <span lang=fr>Les Hautes-Rivières</span> metou djusse dilé l' frontire bedje, dilé Bohan eyet li Pitite Louwete. ---- * [[Les Rivires|Dipus d' racsegnes so Les Rivires]] 9015 28652 2004-10-09T21:41:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:signeur]] 9016 28653 2004-10-15T23:16:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>signeur</B></FONT> [o.n.] mwaisse d' on dominne avou onk u sacwants viyaedjes, el Moyinådje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nosse Signeur:</FONT> lomaedje u atôtchaedje di Djezus-Cri, el rilidjon crustinne. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">signeur</FONT>, sègneur</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>signeurreye</B></FONT> [f.n.] tere d' on signeur. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">signeur'rèye</FONT>, sègneur'rîye, sègneurîe</span>. ---- * [[signeurreye|Dipus d' racsegnes so les signeurreyes]]. * [[Les signeurs d' ôte pårt (teyåte)|"Les signeurs d' ôte pårt", ene pîce da Pierre Habets]]. 9017 28654 2005-04-13T05:17:40Z Pablo 5 '''Les signeurs d' ôte pårt''', c' est ene pîce di [[teyåte e walon]] d' èn ake, sicrîte e 1995 pa [[Pierre Habets]], po esse djouwêye pa des djonnes. == Tinme et fråzes saetcheyes foû == === Racourti === Des efants d' on [[Motî:cazer|cazer]], ki vikèt dins des [[Motî:cwårtî|cwårtîs]] « k' on n' direut des gayoles di robetes » rescontrèt des ôtes efants ki vnèt di håre et d' hote, dj' ô bén: di totès sôres di payis. Eshonne, i s' vont mete a djåzer di leus croeyances et d' leus [[Motî:dure|dujhances]]; çou k' i trovnut bea, et çou k' i vôrént bén k' ça candje. Come di djusse, les parints « ramtèt la k' leus efants håbitèt des sfwaitès djins ». Mins les djonneas, zels, pinsèt ki « minme s' i vnèt d' ôte pårt, i nos valèt bén. » === Ôtès fråzes saetcheyes foû del pîce === * Nos alans don studyî çou k' i nos fåt fé po k' les omes divnexhe des frés. * Efants did cial et d' ôte pårt, nos estans tertos des omes. * Efants do monde etir, noers, rodjes, djaenes u blancs, divnans les eritîs do messaedje di påye et d' råjhon. == Corwaitaedje del pîce pa Yvonne Stiernet == Li pîce m' a-st eblawté. C' est pår ene wadjeure di mete des djonnes sol sinne. C' est la l' avni do walon. Fé dire ces tuzêyes la so ene sinne a des djonnes, c' est on foû bea messaedje di påye a lzî aprinde. Sourdant: [[Bultén walon|Bulletin wallon l° 214 (djun-djulete 2004)]] [[categoreye:teyåte e walon|Signeurs d' ote part]] 9018 28655 2005-04-12T22:06:56Z Lucyin 16 '''Pierre Habets''' a vnou å monde diviè 1955. C' est on scrijheu d' pîces di teyåte e walon. C' est ossu on bouteu po li rwowe [[Bultén walon]]. == Sacwantès pîces da Pire Håbete == * [[Les signeurs d' ôte pårt (teyåte)|Les signeurs d' ôte pårt]] [[categoreye:teyåte e walon|Habets, Pierre]] 9019 28656 2004-10-19T11:10:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>recayter</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(si recayter)</FONT> ([[codjowaedje tchicter|codjowadje]]) [v.pr.] <B>1.</B> rimete ses mousmints comifåt. <B>2.</B> viker [[Motî:raclaper|raclapé]] avou (ene kimere, èn ome nén comifåt). <I>Il a dmoré èn an tot seu, sins l' feme; lacobén k' i n' s' a nén stî recayter avou ene ôte.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rècay'ter</FONT>, racay'ter, racay'tè</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:ecayter|ecayter]], [[betchete r(i)- / (e)r-]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. 9020 35831 2005-07-24T10:21:56Z A-giâu 50 interwiki! en: Please kindly leave comments on my zh-min-nan page, thanks. [[zh-min-nan:User:A-giâu]] 9021 50821 2006-03-02T12:14:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>batreye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lûte inte des årmêyes di des payis ki sont-st e guere, ki n' deure k' on djoû u deus. <B>2.</B> plaece k' on s' î a batou <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Batreye:</FONT>no di des plaeces d' Åssôrt, di Fromlene. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dizo l' Batreye; al Tere dal Batreye:</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>Batrîye </span>) no d' ene plaece di [[Motî:Cele-dilé-Dinant|Cele-dilé-Dinant]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:bate 1|bate]], [[cawete -reye]]. Omonime: * [[Motî:batreye 2|batreye]] (f.n.; batreye electrike) ---- * [[batreye|Dipus d' racsegnes so les batreyes]]. * [[batreye (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les plaeces lomêyes a cåze d' ene batreye]]. * [[Li batreye des cwate vints (roman)|"Li batreye des cwate vints", on roman da Lucyin Mahin]]. 9022 50817 2006-03-02T12:10:20Z Pablo 5 /* Sacwantès grandès batreyes */ ene '''batreye''', c' est ene lûte inte des årmêyes di des payis ki sont-st e [[guere]], ki n' deure k' on djoû u deus. ''Li mot "batreye" u des nos di rlomêye batreyes ont stî [[batreye (toponimeye)|wårdêye el toponimeye]].'' == Sacwantès grandès batreyes == * Li batreye di Hastings (1066). * Les batreyes da [[Napoleyon]]. ** Li batreye d' Austerlitz. ** Li batreye del Berezina. ** Li [[batreye di Waterlô]] (1816). * Les batreyes del [[guere di Crimêye]]. ** Li [[batreye di Balaclava]] (1855). * Les batreyes del [[guere di 1914-1918]]. * Les batreyes del [[guere di 1940-1945]]. * Li [[batreye di Diên Biên Phu]]. == Sacwantès batreyes ki s' ont passé el [[Walonreye]], u djusse djondant == * Li [[prumire batreye di Fleuru (1622)]]. * Li [[deujhinme batreye di Fleuru (1690)]]. * Li [[Batreye di Malplaket]] (1709). * Li [[troejhinme batreye di Fleuru (1794)]]. * Les batreyes di [[Maissin]] (1914) * Li [[batreye di Djiblou]] (1940) * L' [[Ofinsive da Von Rundstedt]] (1944-1945). Ci n' est nén prôpmint ene batreye, po k' elle a duré dipus d' on mois (mågré k' on l' lome en inglès ''battle of the Ardens''). 9023 28660 2004-10-15T11:02:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Malplaket</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> viyaedje di France (fr: Malplaquet), dins l' Avenwès, nén lon erî d' Mont, kinoxhou po ene batreye inte les Francès et ls inglès e 1709. <B>2.</B> no d' ene plaece di [[Transene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Malplakè</FONT>, Malplaké</span>. ---- * [[Batreye di Malplaket|Dipus d' racsegnes sol batreye di Malplaket]]. 9024 50824 2006-03-02T12:18:28Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Gueres et årmêyes]] Li '''Batreye di Malplaket''', c' est ene batreye k' a-st avnou a [[Motî:Malplaket|Malplaket]] (fr: Malplaquet), el [[France]], nén lon erî d' [[Mont]], li [[11 di setimbe]] [[1709]], wice ki les Francès ont stî batous pås aloyîs (Inglès eyet Otrichyins). Les Francès estént cmandés på marxhå De Villars; les Inglès pa John Churchill, duk di Marlborough, eyet ls Otrichyins på prince di Savoye. Gn ourit bén 30.000 moirts. Come po ds ôtes [[batreye]]s avou bråmint des moirts, on-z a lomé insi ene plaece dins les bwès d' [[Transene]], dandjreus la k' on-z aveut touwé bråmint do djibî a ene tchesse. [[cs:Bitva u Malplaquet]] [[da:Slaget ved Malplaquet]] [[de:Schlacht bei Malplaquet]] [[en:Battle of Malplaquet]] [[fr:Bataille de Malplaquet]] 9025 28662 2005-01-05T13:17:45Z Pablo 5 /* A vey */ [[Imådje:Mont.jpg|thumb|250px|Li befroe et Li Måjhone del Veye - Acwarele di Marie-Claire Léfebure (clitchîz po vey pus grand)]] '''Mont''', c' est l' mwaisse-veye del [[Province do Hinnot]], eyet di l' arondixhmint do minme no, k' a divnou ene [[Mont|intité]]. ''I gn a eto [[Mont (ôtès plaeces)|ds ôtès plaeces]] lomêyes Mont.'' * Limero diyalectolodjike: '''Mo&nbsp;1''' == Lingaedje do payis == Li lingaedje di Mont, c' est do picård, k' on-z a lomé '''rouchi''', paski c' est insi k' i dijhnut [[Motî:droci|droci]]. ==A vey== * Li catedråle gotike di Sinte-Wådrou * Li befroe * Li Måjhone del Veye. * Des belès divanteures di måjhon des trevéns espagnols. * Li séndje do grand gåre: po-z aveur des cwårs, i lyi fåt froyî l' tiesse del gåtche mwin. * Li djårdén do mayeur, avou l' posteure do Ropiyeu, on gamén ki spite les djins ki passèt. * Li posteure da [[Marcel Gillis]], sicrijheu d' tchansons et pondeu. 9026 28663 2004-10-11T06:53:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påwion]] (disfondowe) 9027 28664 2004-10-11T06:58:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påwionacêye]] (disfondowe) 9028 28665 2004-10-11T07:01:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:palvole]] (disfondowe) 9029 28666 2004-10-11T07:08:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9030 37102 2005-08-05T04:08:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:cabu|cabu]]. <I>Dinez les foyes di djote al gade.</I> <span lang=fr>F. chou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del rodje djote; del vete, del blanke djote, del frizêye djote:</FONT> sôres di djote. rl a: [[Motî:brocalî|brocalî]], [[Motî:savoye|savoye]], [[Motî:siprôte|siprôte]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djote d'&nbsp;ivier:</FONT> savoye vete djote ki dmeure tins d'&nbsp;l'&nbsp;ivier. <span lang=fr>F. chou de Savoie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djote di may:</FONT> djote ki vént å moes d'&nbsp;may, eneviè li djote d'&nbsp;ivier. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tournêye djote:</FONT> djote k'&nbsp;a ene bele ronde tiesse. <span lang=fr>F. chou pommé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;longue djote:</FONT> djote ki n'&nbsp;a nén tourné (ki n'&nbsp;a nén fwait en ronde tiesse). <I>Nos djotes ni tournèt nén, nos lzès magnrans a l'&nbsp;longue djote.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est come ene djote må tournêye, i n'&nbsp;a pont d'&nbsp;bea costé:</FONT> dijhêye po on må-rivnant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene foye di djote:</FONT> on mwais paraplouve (ki s'&nbsp;riploye come ene foye di djote). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des orayes come des foyes di djote:</FONT> des grandes displakêyès orayes. <span lang=fr>F. oreilles décollées.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est come on harin dins ene foye di djote:</FONT> i bagne dins ses mousmints (ses mousmints sont pår trop lådjes). <span lang=fr>F. trop amples.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tiesse di djote:</FONT> li pårteye k'&nbsp;on magne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:tour (di djote)|tour]]</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">[[Motî:toursion|toursion]]</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">burton d'&nbsp;djote:</FONT> li buk, li pî del djote, k'&nbsp;on tape evoye. <span lang=fr>F. trognon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tripe a l'&nbsp;djote:</FONT> tripe fwaite avou del tchå et do cabu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cure del djote divins s'&nbsp;djus:</FONT> ene des rcetes di djote. <span lang=fr>F. chou a l'étuvé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene vete djote:</FONT> ene haeyåve feme. <span lang=fr>F. femme acariâtre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;moenne nén dpus d'&nbsp;brut k'&nbsp;ene halene so ene djote:</FONT> i n'&nbsp;fwait pont d'&nbsp;brut. <span lang=fr>F. silencieux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé caca</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">aler dins les djotes d'&nbsp;ene sakî:</FONT> <I>a)</I> si fote di lu (leye). <span lang=fr>F. se foutre de la gueule.</span> <I>b)</I> lyi fé do toirt. <I>c)</I> l'ahonti. <span lang=fr>F. blesser l'amour-propre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on a stî dins ses djotes:</FONT> i (elle) est måtournêye. <span lang=fr>F. de mauvaise humeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins les djotes d'&nbsp;ene sakî:</FONT> esse dins s'&nbsp;mantche (esse bén veyou d'&nbsp;lu, di leye). <span lang=fr>F. dans les bonnes grâces, faveurs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tins ki l'&nbsp;gadlî doime, les gades magnèt les djotes:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"le chat parti, les souris dansent"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n'&nbsp;fåt nén doirmi so ses djotes:</FONT> i fåt todi bén rwaitî a ses cayets. <span lang=fr>F. veiller au grain.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les djotes</FONT>: les [[Motî:verdeure|verdeures]] e djenerå (télmint k'&nbsp;c'&nbsp;esteut l'&nbsp;[[Motî:legume|legume]] li pus magnî). <span lang=fr>F. légume.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mårtchî ås djotes:</FONT> martchî ås verdeures. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;corti ås djotes:</FONT> corti ås yerbêyes (eneviè on corti ås fleurs). <span lang=fr>F. potager.</span> <I>On seméve des rutabagas dins l'&nbsp;corti ås djotes</I> (L. Boulard). <B>3.</B> [[Motî:cabu|cabu]] ctaeyî et bolou. <I>Dj'&nbsp;avans fwait del djote po dinner.</I> <I>Metoz l'&nbsp;djote å pot.</I> <span lang=fr>F. chou bouilli.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tårtene</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fadêye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">tåte di djote:</FONT> cûte djote, metowe so ene pîce di pwin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene sitofe k'&nbsp;è va</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">ki s'&nbsp;dischere</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">come del djote:</FONT> ki s'&nbsp;disferlotche tote. <span lang=fr>F. en lambeaux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand on ståre si djote, on n'&nbsp;el ramasse jamwais tote</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">kî dispåd si djote n'&nbsp;el ra måy tote:</FONT> <I>a)</I> on n'&nbsp;sait refacî pår ene flotche k'&nbsp;on-z a fwait. <I>b)</I> dijhêye po s'&nbsp;escuzer d'&nbsp;aveur må fwait èn ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avoz magnî del djote assez&nbsp;?:</FONT> dijhêye po ene sakî ki saye di responde a èn advinea, po lyi dner l'&nbsp;response. <span lang=fr>F. donner sa langue au chat.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est on profête ki magne do pwin et ki fwait del djote:</FONT> on prometeu d'&nbsp;bon djoû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete a onk do [[Motî:poeve|poeve°]] e s'&nbsp;djote.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n'&nbsp;fåt nén mete trop di [[Motî:poeve|poeve°]] e s'&nbsp;djote.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Maguet a magnî s'&nbsp;djote, et nd a co yeu trop pô:</FONT> dijhêye a ene sakî ki fwait des råjhonmint d'&nbsp;triviè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåreut ddja aveur fwin d'&nbsp;djote po magnî l'&nbsp;[[Motî:burton 1|burton°]].</FONT> <B>4.</B> potêye di verdeures (avou u sins cabu), avou des canadas, avou ene cråsse såce dissu. <I>I fåt del cråxhe di pourcea pol djote et po tos les mixh-maxhs</I> ([[P.J. Dosimont]]). rl a: [[Motî:djotreye|djotreye]], [[Motî:sitouvêye|sitouvêye]], [[Motî:ratatouye|ratatouye]], [[Motî:salåde|salåde ås kertons]], [[Motî:djårdinêye|djårdinêye]], [[Motî:sitotchet|stotchet, stotche]], [[Motî:potchowe|potchowe]]. <span lang=fr>F. chou au gras.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djote ås poreas:</FONT> potêye di legumes avou des poretes. rl a: [[Motî:porêye|porêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del djote di spinås:</FONT> [[Motî:sipinås|sipinås]] cûts avou do lård. <span lang=fr>F. épinards étuvés.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont d'&nbsp;dicåce sins djote:</FONT> dijhêye cwand on sieve del djote a ene cråsse eurêye (al dicåce u nén). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ariver trop tård a l'&nbsp;djote:</FONT> <I>a)</I> ariver po magnî cwand gn a pus rén. <span lang=fr>F. à la soupe.</span> <I>b)</I> leyî èn ôte ariver dvant vos. <span lang=fr>F. se laisser damer le pion.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;maxhî l'&nbsp;djote:</FONT> maxhî les verdeures (avou u sins ctaeyîs cabus) po fé ene sope, ene potêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n'&nbsp;est nén come ça k'&nbsp;on maxhe li djote:</FONT> ci n'&nbsp;est nén come ça k'&nbsp;i s'&nbsp;fåt moenner, ci n'&nbsp;est nén come ça k'&nbsp;on overe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on direut k'&nbsp;i n'&nbsp;magnaxhe nén tchôde djote:</FONT> dijhêye po ene foirt mwinre djin. <span lang=fr>F. maigrichon.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">del djote</FONT>: sacwè, sakî ki n'&nbsp;våt rén (come do bolou cabu cwand on ndè magne tos les djoûs); copurade: <I>a)</I> on mwais amagnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est del djote avou do pwin ki file</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dj'&nbsp;inme ostant del djote ristchåfêye avou do pwin ki file:</FONT> dijhêye po on mwais amagnî. <span lang=fr>F. pas fameux.</span> <I>b)</I> ene cacaye, ene sacwè sins valeur, ki n'&nbsp;va nén; <I>c)</I> ene sakî k'&nbsp;on n'&nbsp;aconte nén. <I>d)</I> onk (ene) ki s'&nbsp;mareye avou on vef (ene veve). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n'&nbsp;est nén del djote:</FONT> <I>a)</I> c'&nbsp;est ene sacwè d'&nbsp;bon; <I>b)</I> c'&nbsp;est ene sakî k'&nbsp;a l'&nbsp;bresse long. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çoula, c'&nbsp;est ôte tchoi k'&nbsp;del djote:</FONT> c'&nbsp;est ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;voet nén sovint. <span lang=fr>F. extraordinaire, génial.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del ristchåfêye djote:</FONT> on vef (ene veve). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî a l'&nbsp;djote:</FONT> evoyî å diale. rl a: [[Motî:porêye|porêye]]. <span lang=fr>F. se débarasser, envoyer paître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;va-z è a l'&nbsp;djote&nbsp;!:</FONT> va-z è å diale. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"fais pas chier&nbsp;! allez vous faire pendre ailleurs&nbsp;!"</span> <B>6.</B> ridjetaedje di cabus, k'&nbsp;on magne come verdeures. <B>7.</B> verdeure ki rshonne al [[Motî:betråve|betråve]], k'&nbsp;on magne les foyes, e sincieus latén, <I><span lang=la>Beta vulgaris var. vulgaris (cicla)</span></I>. <span lang=fr>F. bette, poirée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tåte al djote:</FONT> dorêye fwaite avou del djote (speciålité d'&nbsp;Nivele). <B>8.</B> <I>a)</I> [[Motî:navea|navea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;saetchans les djotes, nos mindjrans les naveas</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">semans des djotes, nos årans des naveas:</FONT> djeu d'&nbsp;mot po mostrer ki ene djote, c'&nbsp;est on navea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene tere di djotes:</FONT> ene tere ki covént po les naveas. <I>b)</I> foye di navea. <I>Dj'&nbsp;a stî ramasser des djotes po m'&nbsp;vatche</I> (J. Coppens). <I>On rafôre nos vatches ås djotes</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <B>9.</B> foyes di betråves metowes e silo e mitan poureyes k'&nbsp;on dene a magnî ås biesses. <I>Cwand on lzî dnéve del djote, li laecea sinteut.</I> Disfondowes: djote, djute, djoute. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"jutta"</span> (cråsse potêye di verdeures). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotlî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotelresse</B></FONT> [o.f.n.] martchand(e) di verdeures. rl a: [[Motî:legumî|legumî]]. <span lang=fr>F. marchand(e) de légumes.</span> Disfondowes: djotlî, -elresse; djoutlî, îre. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ratatouye (amagnî avou totès sôres di verdeures avou u sins cabu). rl a: djote, [[Motî:sitouvêye|sitouvêye]], [[Motî:salåde|salåde ås kertons]], [[Motî:djårdinêye|djårdinêye]]. <span lang=fr>F. étuvée.</span> <B>2.</B> mixh-maxh a magnî. <span lang=fr>F. mélange de nourriture.</span> <B>3.</B> plaece avou totes sôres di djotes, håynaedje do legumî. <span lang=fr>F. étal de légumes.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>djoutrîye, djotrîye, <FONT COLOR="#800080">djotrèye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:live 1|live]] (ki va voltî ås djotes). <span lang=fr>F. lièvre.</span> Disfondowes: djotî. Coinrece payis d'&nbsp;Dinant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotire</B></FONT> [f.n.] tchamp avou des djotes (des naveas, rutabagas, tchous-mweyîs, evnd). <I>On tcherwéve les djotires: c'&nbsp;esteut del vete ecråxhe, dijheut on.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>djoutiére, <FONT COLOR="#800080">djotire</FONT></span>. Coinrece payis del Lovire. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotrece</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k'&nbsp;a a vey avou des djotes (des legumes). <I>On live so les plantes djotreces.</I> <span lang=fr>F. potager (ère), légumier (ère).</span> <B>2.</B> k'&nbsp;i gn a k'&nbsp;des djotes (des verdeures) et pont d'&nbsp;tchå, tot djåzant d'&nbsp;on redjime). <I>Li docteur m'a metou å redjime djotrece, come les robetes.</I> <I>On restorant djotrece.</I> <span lang=fr>F. végétarien.</span> Etimolodjeye: bodje "djote", cawete -rece, 2003. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotrecî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djotrecire</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki shût on redjime sins [[Motî:tchå|tchå]]. <span lang=fr>F. végétarien(ne).</span> 9031 28668 2004-10-11T07:37:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9032 28669 2004-10-11T07:37:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9033 28670 2004-10-11T07:37:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9034 28671 2004-10-11T07:37:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9035 28672 2004-10-11T07:37:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9036 28673 2004-10-11T07:38:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9037 28674 2004-10-11T07:38:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djote]] 9039 28676 2004-10-11T07:54:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schadrea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschadrea</B></FONT> [o.n.] dimey tonea, po rascode les aiwes di plouve al gotire, u s' laver dvins, dinltins. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cadia / (è)scadia</FONT>, (i)scadia, chadia, hadrê, chadrin</span>. 9040 28677 2004-10-11T07:58:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Nicolas Lequarré]] 9041 28678 2004-10-11T08:09:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:legume]] 9042 28679 2004-10-11T08:09:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:legume]] 9043 28680 2004-10-11T08:59:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coignoûle]] 9044 28681 2004-10-11T09:17:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9045 28682 2004-10-11T09:19:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricori]] 9046 28683 2004-10-11T09:19:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricrexhe]] 9047 28684 2004-10-11T09:20:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifinde]] 9048 28685 2004-10-11T09:20:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifinde]] 9049 28686 2004-10-11T09:22:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifinde]] 9050 28687 2004-10-11T09:22:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rouxhler]] 9051 28688 2004-10-11T09:22:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rouxhler]] 9052 64939 2006-06-24T19:31:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 3 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 276inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 277inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 89 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[1î d' octôbe]] - [[2 d' octôbe]] - [[4 d' octôbe]] - [[5 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:3 Oktober]] [[an:3 d'otubre]] [[ar:3 أكتوبر]] [[ast:3 d'ochobre]] [[be:3 кастрычніка]] [[bg:3 октомври]] [[bs:3. oktobar]] [[ca:3 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 3]] [[co:3 uttrovi]] [[cs:3. říjen]] [[csb:3 rujana]] [[cv:Юпа, 3]] [[cy:3 Hydref]] [[da:3. oktober]] [[de:3. Oktober]] [[el:3 Οκτωβρίου]] [[en:October 3]] [[eo:3-a de oktobro]] [[es:3 de octubre]] [[et:3. oktoober]] [[eu:Urriaren 3]] [[fi:3. lokakuuta]] [[fo:3. oktober]] [[fr:3 octobre]] [[frp:3 octobro]] [[fur:3 di Otubar]] [[fy:3 oktober]] [[ga:3 Deireadh Fómhair]] [[gl:3 de outubro]] [[he:3 באוקטובר]] [[hr:3. listopada]] [[hu:Október 3]] [[ia:3 de octobre]] [[id:3 Oktober]] [[io:3 di oktobro]] [[is:3. október]] [[it:3 ottobre]] [[ja:10月3日]] [[jv:3 Oktober]] [[ka:3 ოქტომბერი]] [[ko:10월 3일]] [[ku:3'ê kewçêrê]] [[la:3 Octobris]] [[lb:3. Oktober]] [[lt:Spalio 3]] [[mk:3 октомври]] [[ms:3 Oktober]] [[nap:3 'e ottovre]] [[nl:3 oktober]] [[nn:3. oktober]] [[no:3. oktober]] [[oc:3 d'octobre]] [[pam:Octubri 3]] [[pl:3 października]] [[pt:3 de Outubro]] [[ro:3 octombrie]] [[ru:3 октября]] [[scn:3 di uttùviru]] [[sco:3 October]] [[se:Golggotmánu 3.]] [[simple:October 3]] [[sk:3. október]] [[sl:3. oktober]] [[sq:3 Tetor]] [[sr:3. октобар]] [[sv:3 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 3]] [[th:3 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 3]] [[tr:3 Ekim]] [[tt:3. Öktäber]] [[uk:3 жовтня]] [[vi:3 tháng 10]] [[war:Oktubre 3]] [[zh:10月3日]] 9053 64877 2006-06-24T19:21:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 284inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 285inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 81 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[9 d' octôbe]] - [[10 d' octôbe]] - [[12 d' octôbe]] - [[13 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 Oktober]] [[an:11 d'otubre]] [[ar:11 أكتوبر]] [[ast:11 d'ochobre]] [[be:11 кастрычніка]] [[bg:11 октомври]] [[bs:11. oktobar]] [[ca:11 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 11]] [[co:11 uttrovi]] [[cs:11. říjen]] [[csb:11 rujana]] [[cv:Юпа, 11]] [[cy:11 Hydref]] [[da:11. oktober]] [[de:11. Oktober]] [[el:11 Οκτωβρίου]] [[en:October 11]] [[eo:11-a de oktobro]] [[es:11 de octubre]] [[et:11. oktoober]] [[eu:Urriaren 11]] [[fi:11. lokakuuta]] [[fo:11. oktober]] [[fr:11 octobre]] [[frp:11 octobro]] [[fur:11 di Otubar]] [[fy:11 oktober]] [[ga:11 Deireadh Fómhair]] [[gl:11 de outubro]] [[he:11 באוקטובר]] [[hr:11. listopada]] [[hu:Október 11]] [[ia:11 de octobre]] [[id:11 Oktober]] [[io:11 di oktobro]] [[is:11. október]] [[it:11 ottobre]] [[ja:10月11日]] [[jv:11 Oktober]] [[ka:11 ოქტომბერი]] [[ko:10월 11일]] [[ku:11'ê kewçêrê]] [[lb:11. Oktober]] [[lt:Spalio 11]] [[mk:11 октомври]] [[ms:11 Oktober]] [[nap:11 'e ottovre]] [[nl:11 oktober]] [[nn:11. oktober]] [[no:11. oktober]] [[oc:11 d'octobre]] [[pam:Octubri 11]] [[pl:11 października]] [[pt:11 de Outubro]] [[ro:11 octombrie]] [[ru:11 октября]] [[scn:11 di uttùviru]] [[sco:11 October]] [[se:Golggotmánu 11.]] [[simple:October 11]] [[sk:11. október]] [[sl:11. oktober]] [[sq:11 Tetor]] [[sr:11. октобар]] [[sv:11 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 11]] [[th:11 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 11]] [[tr:11 Ekim]] [[tt:11. Öktäber]] [[uk:11 жовтня]] [[vi:11 tháng 10]] [[war:Oktubre 11]] [[zh:10月11日]] 9054 28691 2004-10-11T09:38:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[3 d' octôbe]] 9055 64881 2006-06-24T19:22:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 285inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 286inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 80 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[10 d' octôbe]] - [[11 d' octôbe]] - [[13 d' octôbe]] - [[14 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 Oktober]] [[an:12 d'otubre]] [[ar:12 أكتوبر]] [[ast:12 d'ochobre]] [[be:12 кастрычніка]] [[bg:12 октомври]] [[bs:12. oktobar]] [[ca:12 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 12]] [[co:12 uttrovi]] [[cs:12. říjen]] [[csb:12 rujana]] [[cv:Юпа, 12]] [[cy:12 Hydref]] [[da:12. oktober]] [[de:12. Oktober]] [[el:12 Οκτωβρίου]] [[en:October 12]] [[eo:12-a de oktobro]] [[es:12 de octubre]] [[et:12. oktoober]] [[eu:Urriaren 12]] [[fi:12. lokakuuta]] [[fo:12. oktober]] [[fr:12 octobre]] [[frp:12 octobro]] [[fur:12 di Otubar]] [[fy:12 oktober]] [[ga:12 Deireadh Fómhair]] [[gl:12 de outubro]] [[he:12 באוקטובר]] [[hr:12. listopada]] [[hu:Október 12]] [[ia:12 de octobre]] [[id:12 Oktober]] [[io:12 di oktobro]] [[is:12. október]] [[it:12 ottobre]] [[ja:10月12日]] [[jv:12 Oktober]] [[ka:12 ოქტომბერი]] [[ko:10월 12일]] [[ku:12'ê kewçêrê]] [[la:12 Octobris]] [[lb:12. Oktober]] [[lt:Spalio 12]] [[mk:12 октомври]] [[ms:12 Oktober]] [[nap:12 'e ottovre]] [[nl:12 oktober]] [[nn:12. oktober]] [[no:12. oktober]] [[oc:12 d'octobre]] [[pam:Octubri 12]] [[pl:12 października]] [[pt:12 de Outubro]] [[ro:12 octombrie]] [[ru:12 октября]] [[scn:12 di uttùviru]] [[sco:12 October]] [[se:Golggotmánu 12.]] [[simple:October 12]] [[sk:12. október]] [[sl:12. oktober]] [[sq:12 Tetor]] [[sr:12. октобар]] [[sv:12 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 12]] [[th:12 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 12]] [[tr:12 Ekim]] [[tt:12. Öktäber]] [[uk:12 жовтня]] [[vi:12 tháng 10]] [[war:Oktubre 12]] [[zh:10月12日]] 9056 64885 2006-06-24T19:22:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 286inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 287inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 79 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[11 d' octôbe]] - [[12 d' octôbe]] - [[14 d' octôbe]] - [[15 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 Oktober]] [[an:13 d'otubre]] [[ar:13 أكتوبر]] [[ast:13 d'ochobre]] [[be:13 кастрычніка]] [[bg:13 октомври]] [[bs:13. oktobar]] [[ca:13 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 13]] [[co:13 uttrovi]] [[cs:13. říjen]] [[csb:13 rujana]] [[cv:Юпа, 13]] [[cy:13 Hydref]] [[da:13. oktober]] [[de:13. Oktober]] [[el:13 Οκτωβρίου]] [[en:October 13]] [[eo:13-a de oktobro]] [[es:13 de octubre]] [[et:13. oktoober]] [[eu:Urriaren 13]] [[fi:13. lokakuuta]] [[fo:13. oktober]] [[fr:13 octobre]] [[frp:13 octobro]] [[fur:13 di Otubar]] [[fy:13 oktober]] [[ga:13 Deireadh Fómhair]] [[gl:13 de outubro]] [[he:13 באוקטובר]] [[hr:13. listopada]] [[hu:Október 13]] [[ia:13 de octobre]] [[id:13 Oktober]] [[io:13 di oktobro]] [[is:13. október]] [[it:13 ottobre]] [[ja:10月13日]] [[jv:13 Oktober]] [[ka:13 ოქტომბერი]] [[ko:10월 13일]] [[ku:13'ê kewçêrê]] [[la:13 Octobris]] [[lb:13. Oktober]] [[lt:Spalio 13]] [[mk:13 октомври]] [[ms:13 Oktober]] [[nap:13 'e ottovre]] [[nl:13 oktober]] [[nn:13. oktober]] [[no:13. oktober]] [[oc:13 d'octobre]] [[pam:Octubri 13]] [[pl:13 października]] [[pt:13 de Outubro]] [[ro:13 octombrie]] [[ru:13 октября]] [[scn:13 di uttùviru]] [[sco:13 October]] [[se:Golggotmánu 13.]] [[simple:October 13]] [[sk:13. október]] [[sl:13. oktober]] [[sq:13 Tetor]] [[sr:13. октобар]] [[sv:13 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 13]] [[th:13 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 13]] [[tr:13 Ekim]] [[tt:13. Öktäber]] [[uk:13 жовтня]] [[vi:13 tháng 10]] [[war:Oktubre 13]] [[zh:10月13日]] 9057 28694 2004-10-11T09:40:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[11 d' octôbe]] 9058 28695 2004-10-11T09:40:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[12 d' octôbe]] 9059 28696 2004-10-11T09:43:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[13 d' octôbe]] 9060 28697 2004-10-11T09:46:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9061 28698 2004-10-11T09:46:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9062 28699 2004-10-11T09:46:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9063 28700 2004-10-11T09:46:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9064 28701 2004-10-11T09:46:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9065 28702 2004-10-11T09:48:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9067 28704 2004-10-11T09:57:39Z Pablo 5 Sint-Djôr displaecî viè Sint-Djôr-so-Mouze #REDIRECT [[Sint-Djôr-so-Mouze]] 9069 28706 2004-10-11T10:16:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 9071 28707 2004-10-12T23:38:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coine (di vatche)]] 9072 64888 2006-06-24T19:23:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 287inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 288inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 78 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[12 d' octôbe]] - [[13 d' octôbe]] - [[15 d' octôbe]] - [[16 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 Oktober]] [[an:14 d'otubre]] [[ang:14 Winterfylleþ]] [[ar:14 أكتوبر]] [[ast:14 d'ochobre]] [[be:14 кастрычніка]] [[bg:14 октомври]] [[bs:14. oktobar]] [[ca:14 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 14]] [[co:14 uttrovi]] [[cs:14. říjen]] [[csb:14 rujana]] [[cv:Юпа, 14]] [[cy:14 Hydref]] [[da:14. oktober]] [[de:14. Oktober]] [[el:14 Οκτωβρίου]] [[en:October 14]] [[eo:14-a de oktobro]] [[es:14 de octubre]] [[et:14. oktoober]] [[eu:Urriaren 14]] [[fi:14. lokakuuta]] [[fo:14. oktober]] [[fr:14 octobre]] [[frp:14 octobro]] [[fur:14 di Otubar]] [[fy:14 oktober]] [[ga:14 Deireadh Fómhair]] [[gl:14 de outubro]] [[he:14 באוקטובר]] [[hr:14. listopada]] [[hu:Október 14]] [[ia:14 de octobre]] [[id:14 Oktober]] [[io:14 di oktobro]] [[is:14. október]] [[it:14 ottobre]] [[ja:10月14日]] [[jv:14 Oktober]] [[ka:14 ოქტომბერი]] [[ko:10월 14일]] [[ku:14'ê kewçêrê]] [[la:14 Octobris]] [[lb:14. Oktober]] [[lt:Spalio 14]] [[mk:14 октомври]] [[ms:14 Oktober]] [[nap:14 'e ottovre]] [[nl:14 oktober]] [[nn:14. oktober]] [[no:14. oktober]] [[oc:14 d'octobre]] [[pl:14 października]] [[pt:14 de Outubro]] [[ro:14 octombrie]] [[ru:14 октября]] [[scn:14 di uttùviru]] [[sco:14 October]] [[se:Golggotmánu 14.]] [[simple:October 14]] [[sk:14. október]] [[sl:14. oktober]] [[sq:14 Tetor]] [[sr:14. октобар]] [[sv:14 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 14]] [[th:14 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 14]] [[tr:14 Ekim]] [[tt:14. Öktäber]] [[uk:14 жовтня]] [[vi:14 tháng 10]] [[war:Oktubre 14]] [[zh:10月14日]] 9073 64891 2006-06-24T19:23:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 288inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 289inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 77 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[13 d' octôbe]] - [[14 d' octôbe]] - [[16 d' octôbe]] - [[17 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 Oktober]] [[an:15 d'otubre]] [[ar:15 أكتوبر]] [[ast:15 d'ochobre]] [[be:15 кастрычніка]] [[bg:15 октомври]] [[bs:15. oktobar]] [[ca:15 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 15]] [[co:15 uttrovi]] [[cs:15. říjen]] [[csb:15 rujana]] [[cv:Юпа, 15]] [[cy:15 Hydref]] [[da:15. oktober]] [[de:15. Oktober]] [[el:15 Οκτωβρίου]] [[en:October 15]] [[eo:15-a de oktobro]] [[es:15 de octubre]] [[et:15. oktoober]] [[eu:Urriaren 15]] [[fi:15. lokakuuta]] [[fo:15. oktober]] [[fr:15 octobre]] [[frp:15 octobro]] [[fur:15 di Otubar]] [[fy:15 oktober]] [[ga:15 Deireadh Fómhair]] [[gl:15 de outubro]] [[he:15 באוקטובר]] [[hr:15. listopada]] [[hu:Október 15]] [[ia:15 de octobre]] [[id:15 Oktober]] [[io:15 di oktobro]] [[is:15. október]] [[it:15 ottobre]] [[ja:10月15日]] [[jv:15 Oktober]] [[ka:15 ოქტომბერი]] [[ko:10월 15일]] [[ku:15'ê kewçêrê]] [[lb:15. Oktober]] [[lt:Spalio 15]] [[mk:15 октомври]] [[ms:15 Oktober]] [[nap:15 'e ottovre]] [[nl:15 oktober]] [[nn:15. oktober]] [[no:15. oktober]] [[oc:15 d'octobre]] [[pam:Octubri 15]] [[pl:15 października]] [[pt:15 de Outubro]] [[ro:15 octombrie]] [[ru:15 октября]] [[scn:15 di uttùviru]] [[sco:15 October]] [[se:Golggotmánu 15.]] [[simple:October 15]] [[sk:15. október]] [[sl:15. oktober]] [[sq:15 Tetor]] [[sr:15. октобар]] [[sv:15 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 15]] [[th:15 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 15]] [[tr:15 Ekim]] [[tt:15. Öktäber]] [[uk:15 жовтня]] [[vi:15 tháng 10]] [[war:Oktubre 15]] [[zh:10月15日]] 9074 64894 2006-06-24T19:24:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 16 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 289inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 290inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 76 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1909]] : [[Emile Lempereur]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[14 d' octôbe]] - [[15 d' octôbe]] - [[17 d' octôbe]] - [[18 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:16 Oktober]] [[an:16 d'otubre]] [[ar:16 أكتوبر]] [[ast:16 d'ochobre]] [[be:16 кастрычніка]] [[bg:16 октомври]] [[bs:16. oktobar]] [[ca:16 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 16]] [[co:16 uttrovi]] [[cs:16. říjen]] [[csb:16 rujana]] [[cv:Юпа, 16]] [[cy:16 Hydref]] [[da:16. oktober]] [[de:16. Oktober]] [[el:16 Οκτωβρίου]] [[en:October 16]] [[eo:16-a de oktobro]] [[es:16 de octubre]] [[et:16. oktoober]] [[eu:Urriaren 16]] [[fi:16. lokakuuta]] [[fo:16. oktober]] [[fr:16 octobre]] [[frp:16 octobro]] [[fur:16 di Otubar]] [[fy:16 oktober]] [[ga:16 Deireadh Fómhair]] [[gl:16 de outubro]] [[he:16 באוקטובר]] [[hr:16. listopada]] [[hu:Október 16]] [[ia:16 de octobre]] [[id:16 Oktober]] [[io:16 di oktobro]] [[is:16. október]] [[it:16 ottobre]] [[ja:10月16日]] [[jv:16 Oktober]] [[ka:16 ოქტომბერი]] [[ko:10월 16일]] [[ku:16'ê kewçêrê]] [[lb:16. Oktober]] [[lt:Spalio 16]] [[mk:16 октомври]] [[ms:16 Oktober]] [[nap:16 'e ottovre]] [[nl:16 oktober]] [[nn:16. oktober]] [[no:16. oktober]] [[oc:16 d'octobre]] [[pam:Octubri 16]] [[pl:16 października]] [[pt:16 de Outubro]] [[ro:16 octombrie]] [[ru:16 октября]] [[scn:16 di uttùviru]] [[sco:16 October]] [[se:Golggotmánu 16.]] [[simple:October 16]] [[sk:16. október]] [[sl:16. oktober]] [[sq:16 Tetor]] [[sr:16. октобар]] [[sv:16 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 16]] [[th:16 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 16]] [[tr:16 Ekim]] [[tt:16. Öktäber]] [[uk:16 жовтня]] [[vi:16 tháng 10]] [[war:Oktubre 16]] [[zh:10月16日]] 9075 28711 2004-10-13T00:13:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[15 d' octôbe]] 9076 28712 2004-10-13T00:13:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[14 d' octôbe]] 9077 28713 2004-10-13T00:13:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[16 d' octôbe]] 9078 51484 2006-03-14T18:12:26Z Pablo 5 wespiant -> wespiyant <FONT COLOR="#ff0000"><B>anweye</B></FONT> [f.n.] longou pexhon come on sierpint ki skepeye e l' Atlantike, pu ki rmonte les rivires di l' Urope Coûtchantrece, e sincioeus latén "<span lang=la><I>Anguilla anguilla</I></span>" . <I>Tins del grande setchresse di 1921, Djustin aveut atrapé ene anweye di dpus d' céncwante cintimetes</I> ([[M. Georges]]). <I>Divant d' les cure, fåt saetchî les båbes azès anweyes</I> ([[C. Massaux]]). <span lang=fr>F. anguille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;distchåssî (schoircî, disbiyî) ene anweye:</FONT> lyi rsaetchî ses båbes. <span lang=fr>F. écorcher.</span> <span lang=fr>F. anguille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåt todi schoircî l' anweye pa s' cawe:</FONT> I fåt cmincî èn ovraedje come k' c' est l' pus åjhey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse coriant come ene anweye:</FONT> foirt [[Motî:coriant|coriant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i vs ride el mwin come ene anweye:</FONT> on n' pout nén conter sor lu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ployî come ene anweye:</FONT> si poleur ployî foirt. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>F. très souple</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ctaper come en anweye:</FONT> si [[Motî:kitaper|ctaper]] foirt cwand on l' vout tni astok. On dit eto: come on [[Motî:moulet|moulet]]. <span lang=fr>F. comme un beau diable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wespiyant come ene anweye:</FONT> foirt [[Motî:wespiyant|wespiyant]]. <span lang=fr>F. vif, hyper-remuant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mwinre come ene anweye:</FONT> foirt [[Motî:mwinre|mwinre]]. <span lang=fr>F. maigrichon, cachectique.</span> <span lang=fr><FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Anweyes:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Djimbe|Djimbe]]. <B>2.</B> (po rire) [[Motî:vé|vé]]. <span lang=fr>F. pénis.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>anguis</I></span>" (sierpint), avou [[ridaedje GU W]]. [[Imådje:Rostrata.jpg|thumb|anwiale]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anwiea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djonne di pexhon, djusse rexhou d' l' oû. <span lang=fr>F. alevin.</span> <B>2.</B> pitit pexhon. <span lang=fr>F. fretin.</span> <B>3.</B> pitite anweye. <span lang=fr>F. anguille juvénile.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anwiale</B></FONT> [f.n.] pitite anweye. <span lang=fr>F. anguille juvénile.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ale]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:anweye ås set trôs|anweye ås set trôs]] * [[Motî:anweye di bwès|anweye di bwès]] * [[Motî:anweye di håye|anweye di håye]] ---- * [[anweye|Dipus d' racsegnes so les anweyes]] * [[anwiea|Dipus d' racsegnes so les anwieas (djonne di pexhon)]] 9079 28715 2004-10-14T09:06:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hôteur</B></FONT> [f.n.] plaece metowe å hôt. rl a: [[Motî:suzrin|suzrin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Hôteurs:</FONT> viyaedjes did so les cresses ådzeu di [[Motî:Simwès|Smwès]], eneviè li [[Motî:rivaedje|Rivaedje]]. 9080 51475 2006-03-14T11:41:24Z Pablo 5 [[Categoreye:pexhons]] [[Imådje:Anguilla_anguilla.jpg|thumb|anweye d' Urope]] [[Imådje:bassen_anweyes.jpg|thumb|bassén ås anweyes dins ene rwene rominne]] ene '''anweye''', c' est on longou pexhon, come on sierpint, ki skepeye el l' [[Atlantike]] pu rmonter les rivires di l' Urope Coûtchantrece tot crexhant; ele divént adule dins les rixheas, et ridischinde eviè li [[Mer des Sargasses]] po [[froye des pexhons|froyî]]. Les cis ki pasnut dins les corantès aiwes polèt aveur céncwante cintimetes. On ndè trove eto el [[Mîtrinne Mer]], mins nén dins les aiwes do [[Danube]]. Ene djonne anweye si lome ene '''awjhale'''. No e sincieus latén : ''Anguilla anguilla''. L' anweye d' Amerike si lome ''Anguilla rostrata''. ''Po des racsegnes linwistikes so les mots "anweye" et "awjhale", alez s' vey e [[splitchant motî do walon]] a [[Motî:anweye|anweye]] et [[Motî:anwiale|anwiale]].'' == Les anweyes el Walonreye == [[Imådje:Rostrata.jpg|thumb|awjhale (anweye d' Amerike)]] L' anweye rimonte Mouze et les awjhales k' on-z î pexhe sont coujhnêyes so l' aloumåcion d' [[anweye di Mouze]]. Les anweyes k' on trove dins les pus ptitès aiwes ([[Bok (aiwe)|Bok]], [[Seure (aiwe)|Seure]] sont ddja pus grandes, disk' a 50 cm. == Eurêyes ås anweyes == [[Imådje:Unagi_Kabayaki-2005-08-28.jpg|thumb|eurêye ås anweyes a môde djaponesse]] Divant d' les cure, elzî fåt saetchî les båbes. == Li mot anweye dins les nos d' plaeces == Li mot "anweye" si rtrove kécfeye el [[toponimeye do walon]], come "ås Anweyes" (avårla, on prononce: les ''anwîyes'', vî scrijha: ''Anwilles'') a [[Djimbe]]. == No dins des ôtes lingaedjes == * [[arabe]] : ''noun'' (çou k' est eto li no del lete ki dene li [[son N]]) [[fr:anguille]] 9081 28717 2004-10-14T08:59:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizi</B></FONT> (a l'&nbsp;atake ey après cossoune, råle) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzi</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:colevrot|colevrot]]. <I>Wice alez, vos, les troes dzis So l'&nbsp;tchå do tcheri&nbsp;?:: Monsieu, nos alans disk'&nbsp;a Corti</I> (L. Mahin). <I>Ele bodjive d'&nbsp;ene coine del plaece a l'&nbsp;ôte, come on dzi k'&nbsp;on-z a prin et l'&nbsp;mete å fond d'&nbsp;on saeyea</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ctaper</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">si cdjeter</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">come on dzi:</FONT> [[Motî:rimouwer|rimouwer]], [[Motî:ramxhyî|ramxhyî]] d'&nbsp;tos les costés. <I>L'&nbsp;efant so ene tcheyire si ctapéve come on dzi tot voeyant l'&nbsp;grand sapén d'&nbsp;Noyé tot flotchté</I> (A. Moch). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fel(e) come on dzi:</FONT> foirt subtil, foirt rade, dins ses movmints. <I>Fele come on dzi, Itto drouve l'&nbsp;ouxh do rabôre, et li rclôre seyance tinante</I> (L. Mahin). <B>2.</B> pitit [[Motî:wespiant|wespiant]] efant. rl a: [[Motî:sicorlot|sicorlot]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dzi</B>, dzé, tizi, tèzi, tazi, g(u)zi</span>, miersipepieuzmint el notûle ALW 8.97. Etimolodjeye: sibetchtaedje do flamind <span lang=nl>"hagedis"</span> (cwate-pece) et les dierinnès letes si rbetchfessî (dis =&gt; dzi). 9082 28718 2004-10-14T09:04:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizi]] 9083 42114 2005-10-23T14:28:33Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 9084 42115 2005-10-23T14:28:40Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 9085 38797 2005-08-30T22:25:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicroter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escroter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scroter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî les [[Motî:crote|crotes]] (d'&nbsp;on solé, evnd). <I>Sicrotez vos solés divant d' moussî.</I> <span lang=fr>F. décrotter.</span> <B>2.</B> [[Motî:haper|haper]] al doûce. <I>I lyi ont scroté ses kékes pitits sôs.</I> <I>Ciste usteye la a stî scrotêye dins l' tcheri do cinsî.</I> Loukîz al [[sinonimeye#haper al doûce|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. chiper, chaparder, subtiliser.</span> <B>3.</B> magnî raddimint. <I>Il ont yeu scroté l' dorêye so èn åvé.</I> <I>Ele s' a dåré so on boket d' tåte å stofé, et l' sicroter so pont d' tins</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. avaler, s'empiffrer de.</span> 9086 28722 2004-10-14T09:21:29Z Pablo 5 Motî:escroter displaecî viè Motî:sicroter #REDIRECT [[Motî:sicroter]] 9087 28723 2004-10-14T09:21:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicroter]] 9088 35582 2005-07-20T01:22:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tidje 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:voye|voye]] di tere. <I>Dji so coboy a l'&nbsp;Ouwess do Condroz; Dji so-st on pôve coboy, Et pattavå les voyes, Ttossu rade k'&nbsp;el vint d'&nbsp;bijhe, dins les schavêyes, les tidjes, Dji pedale come on sot</I> (A. Gauditiaubois). <I>Li vint est å Trô al Bijhe; les moxhes d'&nbsp;Årdene volnut so les tidjes</I> (A. Primen). <I>C'&nbsp;esteut onk di ces omes k'&nbsp;on voeyeut davance, li bezaece so les rins, cori les tidjes et les schavêyes do Condroz</I> (J.P. Dumont). <I>Les trôs et les bosses, Les tidjes et les trîxhes, Mi moennèt a l'&nbsp;ônoe</I> (J.M. Kadjansky). <I>So les tidjes, vete riglatixhant, Les prés frumjhént dzo ene frisse air</I> (B. Louis). rl a: [[Motî:schavêye|schavêye]]. <span lang=fr>F. piste, chemin de terre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol Tidje:</FONT> no d'&nbsp;plaeces a Moirtî, a [[Motî:Meu|Meu°]]. <I>Il esteut avou les djonnes di Meu ki passént dissu l'&nbsp;Tidje, li voye ki&nbsp;moenne a Inguizêye et ki passe so les dzeus</I> (P. Gilles). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li voye do Tidje:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece d'&nbsp;[[Motî:Ovîfa|Ovîfa]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Tidje:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Motî:Serè|Serè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bolroetidje:</FONT> (so plaece: Bolrûtîtch) voye di Borlé. <B>2.</B> li hourlea (talu) avou del yebe, sol coté d'&nbsp;ene voye. <I>Li Mignon s'&nbsp;estaléve sol tidje</I> (E. Dethier). <B>3.</B> cresse d'&nbsp;on payis a totès schavêyes (come li Condroz). <I>C'&nbsp;est po çoula k'&nbsp;on a tchoezi del mete la, sol dierin tidje, sol boird do Condroz&nbsp;!</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. hauteur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tîdje</B>, tidje, tiéje, tiêje, tîje</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"terreum"</span> (di tere). Coinrece Hesbaye, Condroz, payis d'&nbsp;Måmdey. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tidje</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea di Briye. <B>2.</B> hamtea di Sint-z-Andrî, e F. <span lang=fr>Le Tige</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tidjlet</B></FONT> [o.n.] pitite voye di tere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å Tidjlet:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece d'&nbsp;[[Motî:Esneu|Esneu]]. 9089 28725 2004-10-14T09:38:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:londje]] 9090 28726 2004-10-14T10:56:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hourd]] 9091 28727 2004-10-14T10:57:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hourd]] 9092 28728 2004-10-14T10:57:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hourd]] 9093 28729 2004-10-16T01:04:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischoircî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dschoircî</B></FONT> ([[codjowaedje schoircî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:schoircî 2|schoircî]] (ene biesse). <I>On lapén dinsi, cwand on l'&nbsp;a dischoircî, i ndè dmore pus rén.</I> (ramexhné pa J. Coppens). <span lang=fr>F. écorcher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">discwarcî, tchwarcî</FONT>, dèscoûrcî, d(u)chwarci, d(u)tchwarci, dèchwarchi, dètchwarchi</span>. Coinrece Coûtchant walon. 9094 28730 2004-12-05T10:49:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raboirder</B></FONT> ([[codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.c.] rivni e s' måjhon. <I>Gn a nén onk ki raboidreut, et mi k' est malåde!</I> <I>Li scole est houte dispu ene eure, et n a pont ki raboirdèt.</I> On dit eto: [[Motî:rariver|rariver]]. <span lang=fr>F. se ramener, rentrer au bercail.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rabwârder</FONT>, rabwèrder, rabwarder, rabwardè, rabwêrder, rabô<SUP>n</SUP>rder, raboûrder</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:boird|boird]], avou l' [[betchete ra-|dobe betchete di raprepiaedje ra-]]. Parintêye: * [[Motî:aboird|aboird]] 9095 28731 2004-10-14T18:51:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rariver</B></FONT> [v.s.c.] rivni e s' måjhone. <I>Cwand dj' va rariver, dj' årè troes sôres di tchås: del grogne, del gueuye et del pate</I>. On dit eto: [[Motî:raboirder|raboirder]]. <span lang=fr>F. rentrer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rarivaedje</B></FONT> [o.n.] rivnowe el måjhone. <span lang=fr>F. retour.</span> 9096 28732 2004-10-14T18:55:47Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>radårer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] rariver e [[Motî:dårer|dårant]]. <span lang=fr>F. rentrer précipitemment.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:adårer|adårer]], [[betchete r(i)- / (e)r-]]. 9097 28733 2004-10-16T01:16:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rariver]] 9098 28734 2005-03-26T22:33:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritchaire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertchaire</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtchaire</B></FONT> ([[codjowaedje braire|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> tchaire on deujhinme côp. On dit eto: [[Motî:ritoumer|ritoumer]]. <span lang=fr>F. retomber.</span> <B>2.</B> rariver tot [[Motî:tchaire|tcheyant]]. <span lang=fr>F. rentrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritchaire el [[Motî:bawete|bawete°]].</FONT> <B>3.</B> ariver, s' amoenner. <I>Les infirmîs sognèt l' tiesse di l' ome, cwand les tchampetes ertcheynut</I> ([[C. Tombeur]]). <span lang=fr>F. s'amener, se pointer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritcheyaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertcheyaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtcheyaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ritchaire". On dit eto: [[Motî:rischoyaedje|rischoyaedje]], [[Motî:ritoumêye|ritoumêye]]. <span lang=fr>F. retombée, retour, rentrée, arrivée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritcheyaedje economike:</FONT> enondaedje di noveas botikes, di noveas ovraedjes a pårti d'&nbsp;on prumî pordjet. <I>Eto, pinsans a l'&nbsp;eploye: on dvize di 734 bouteus po èn an, sins conter les rtcheyaedjes economikes po totès sôres di botikes</I> ([[J. Goffart]]). 9099 28735 2004-10-14T19:02:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Goffart]] 9100 28736 2004-10-16T01:19:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritchaire]] 9101 28737 2004-10-23T00:41:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoircî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoircî 1</B></FONT> ([[codjowaedje schoircî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:peler|peler]] (des tcheneas po-z awè li [[Motî:schoice|schoice]]). <I>Schoircî on tchinne.</I> <I>Cwand c' est Schoice-vint, on n' såreut schoircî ås pelozeas</I> (ramexhné pa [[L. Léonard]]). <span lang=fr>F. écorcer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarcî, (è)scwarcî</FONT>, hwèrcî, hwarcî, hywarcer, chwarchî, chwarci, chwarchi, chwârchi, chwârchî, s(i)cwarcî, s(u)cwarcè s(u)cwârcer, s(i)cwârcî, s(i)cwaci, s(i)cwacî, s(u)cwarcî, s(ë)côrcî, (è)scoûrcî, (è)scorcî, s(i)corcî.</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"scortea"</span> (schoice), cawete di [[troke da Hendschel|viebe del deujhinme sôre -î]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirçaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirçaedje 1</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pelaedje|pelaedje]] (d' èn åbe). <span lang=fr>F. écorçage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarcèdje, (è)scwarcèdje </FONT>, s(u)cwârçadje, hwèrcèdje, hwarcèdje, scwaçadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirceu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirceu 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> peleu ås tcheneas. <span lang=fr>F. écorceur.</span> <B>2.</B> prôpietaire d' on molén ås schoices. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarceu, (è)scwarceu</FONT>, hwèrçeu, chwârcheu, (è)scorceu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirçåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirçåd 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> molén ås schoices. <span lang=fr>F. moulin à tan.</span> <B>2.</B> li ci k' c' est da sinne ci molén la. rl a: schoirceu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li molén do schoirçåd:</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarçaud, (è)scwarçaud</FONT>, hwèrçaud, hywèrçâd, chwarçaud, s(u)cwârçaud</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirçoe</B></FONT> [o.n.] molén ås schoices. rl a: schoirçåd. <span lang=fr>F. moulin à tan.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwaçwè, (è)scwaçwè </FONT>, hwèrceu</span>. ---- * [[schoirçaedje des tcheneas|Dipus d' racsegnes so les schoirceus ås tcheneas]] 9102 59405 2006-06-06T13:09:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Schoice-vint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eschoice-vint</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] vint ki shofele del Bijhe coûtchantrece (do Nôr-Ouwess), lomé inla pask' il est télmint froed et foirt k' i vos [[Motî:schoircî 2|schoiçreut]] (vos rsaetchî vosse pea). On dit eto: vint d' [[Motî:Schoice|Schoice]], vint di [[Motî:Sicôsse|Scôsse]], [[Motî:Schoice-vea|Schoice-vea]]. <B>II.</B> [n.pl.] Schoice (li direccion Bijhe coûtchantrece leye-minme). <I>Cwand i ploût di Schoice-vint, i n' rissåreut fé bea</I> (ramexhné pa [[E. Legros]]). <I>L' Escôsse est metowe a Schoice-vint del Walonreye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">S(i)cwace-vint, (è)scwace-vint</FONT>, s(u)cwâtche-vint</span>. ---- * [[Schoice-vint|Dipus d' racsegnes so li Schoice-vint]] 9103 28739 2004-10-14T19:25:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lucien Léonard]] 9104 28740 2004-10-14T19:27:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 1]] 9105 28741 2004-10-14T19:29:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 1]] 9106 28742 2004-10-14T19:29:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 1]] 9107 28743 2004-10-14T19:31:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 1]] 9108 28744 2005-07-03T13:33:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoircî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoircî 2</B></FONT> ([[codjowaedje schoircî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.d.] <B>1.</B> rissaetchî li pea d' ene biesse. <I>Schoircî on vea. Nos avans on lapén a schoircî.</I> rl a: [[Motî:peler|peler]], [[Motî:dischoircî|dischoircî]], [[Motî:dismoussî|dismoussî]], [[Motî:dispeater|dispeater]], [[Motî:kischoircî|kischoircî]]. <span lang=fr>F. écorcher, dépecer, dépiauter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I ravize on schoircî tchet; u: vos n' dirîz ene schoirceye rinne:</FONT> il est maigue k' i trawe; i n' est nén bea a vey. <span lang=fr>F. squelettique, décharné.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I brait dvant d' esse schoircî:</FONT> I fwait come les [[Motî:tchén|tchéns]], i brait dvant l' côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i m' schoirceye les orayes:</FONT> i m' les pele avou ses [[Motî:babuze|babuzes]]. <span lang=fr>F. casser les oreilles.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est todi l' cawe li pus målåjheye a schoircî:</FONT> <I>a)</I> paski l' pea tént fer ås oxheas. <I>b)</I> (imådjreçmint) C' est todi l' fén d' èn ovraedje, li bouxhaedje djus d' on martchî, li dierin decidaedje k' est l' pus målåjhey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i schoiçreut on pû po-z aveur li pea:</FONT> c' est on [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <span lang=fr>F. avare.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki tént l' djambe våt ostant k' el ci ki schoirceye:</FONT> l' ovraedje d' èn aidant våt ostant kel cene do mwaisse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schoircî l' francès:</FONT> el må djåzer. On dit eto: [[Motî:kipiter|kipiter]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåt todi schoircî l' [[Motî:anweye|anweye]] pa s' cawe.</FONT> <B>2.</B> [[Motî:dischaver|dischaver]]. <I>Dj' a schoircî m' doet.</I> <span lang=fr>F. égratigner.</span> <B>3.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]] (sicroter des cwårs). <I>C' est on voleu: i m' a schoircî d' on franc å kilo</I> ([[J. Coppens]]). <I>I m' a schoircî sol pris d' mes petotes</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. voler, rouler, escroquer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand on schoirceye èn ome, on n' a kel pea:</FONT> (djeu d' mot inte les sinses 1 & 3) li ci k' emantche les ôtes, i n' frè nén long feu. <B>4.</B> bate setchmint a on djeu d' sôs. rl a: [[Motî:ploumer 1|ploumer]]. <span lang=fr>F. dépouiller.</span> <B>5.</B> discotaeyî [[Motî:broxhûlmint|broxhûlmint]] (må) (do pwin, do djambon, del tchå, del sitofe, ene djin k' on-z opere). <I>Il a schoircî ça come on pourcea.</I> <span lang=fr>F. charcuter.</span> <B>6.</B> prinde on gros boket foû di. <I>Wai, la, come on-z a schoircî l' pwin!</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. entailler.</span> <B>II.</B> [v.c.n.d.] prinde on trop gros boket. <I>Kî çk' a co schoircî dins l' djambon insi?</I> <span lang=fr>F. taillader.</span> <B>III.</B> [v.s.c.] aveur do må. <I>Il a bén schoircî po råyî m' dint.</I> <span lang=fr>F. peiner, suer, besogner.</span> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si schoircî</FONT> [v.pr.] si [[Motî:coixhî|coixhî]], tot toumant, et ki l' pea est ene miete evoye et k' ça sonne. <I>I s' a schoircî l' bodene on bea côp.</I> <I>Li costeure di m' botkene m' a schoircî l' talon</I> ([[J. Waslet]]). <I>Dji m' a schoircî l' pea do djno. Dj' a schoircî l' pea di m' djino. Elle a schoircî s' mwin. Ele s' a schoircî l' mwin.</I> On dit eto: [[Motî:dischaver|dischaver]]. <span lang=fr>F. s'écorcher, s'égratigner, s'érafler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarcî, (è)scwarcî</FONT>, hwèrcî, hwèrci, hwarcî, hywercer, hwarcer, chwarchî, chwarchi, chwârchi, chwârchî, chârchî, chwarchè, cwarchè, chorcè, (è)scôrci, (è)scôrchî, (è)scoûrcî, (è)scorcî, s(u)cwârcer, s(u)cwârcî, s(i)cwarchi, s(ë)cwarchî, s(u)cwârtchî, (è)scwârcî</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle ALW 15.24. Etimolodjeye: sitindaedje do sinse di [[Motî:schoircî 1|schoircî 1]] (rissaetchî l' pea, come on rsaetche ene schoice). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoircî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoircî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirceye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirceye</B></FONT> [addj. & o.f.n.] dischavé (êye), d' aveur sitî [[Motî:cafroyî|cafroyî]]. <I>Dj' a l' pî schoircî</I> ([[J. Waslet]]). <span lang=fr>F. écorché.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schoircî evike:</FONT> <I>a)</I> discotaeyî evike, tot djåzant d' biesses. <span lang=fr>F. écorché vif.</span> <I>b)</I> coixhî dins s' cour, a cåze des indjustices. <I>Dewandelaer, uco Gabrielle Bernard ont scrît come des schoircîs evike</I> (rat. d' [[E. Gilliard]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirçaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirçaedje 2</B></FONT> [o.f.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "schoircî (2)". <span lang=fr>F. dépeçage, dissection, épluchage, dépouillement, dépiautage, équarissage, écorchure, excoriation, égratignure, éraflure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schoirçaedje e vike (u: evike):</FONT> discotaeyaedje d' ene biesse co vicante, po des sayes di biyolodjince. <span lang=fr>F. vivisection.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarcèdje, (è)scwarcèdje</FONT>, hwèrcèdje, chwarchadje, (è)scôrçâdje, (è)scoûrçâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirceu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirceu 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirceuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirceuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoiçresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoiçresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki schoirceye les biesses, di s' mestî u di s' passe-tins. <I>Li schoirceu d' lapéns passe divant l' dicåce</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: schoirçåd. <span lang=fr>F. écorcheur, équarisseur, dépeceur, chevilleur, chevillard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djurer come on schoirceu:</FONT> djurer mwintes côps onk so l' ôte, et avou des foû måhonteus djuraedjes. <span lang=fr>F. jurer comme un charretier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;criyî come on schoirceu:</FONT> [[Motî:boerler|boerler]]. <span lang=fr>F. gueuler comme un putois.</span> <B>2.</B> martchand(e), djin d' mestî k' est trop tchir(e). <span lang=fr>F. voleur, spoliateur, requin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarceu, (è)scwarceu</FONT>, hwèrceu, hywarceur, hywaçresse, chwarcheu, chwârcheu, chwarceu, (è)scôrceu, (è)scoûrceu, (è)scorceu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirçåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirçåd 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirçåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirçåde</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> schoirçeu. <span lang=fr>F. écorcheur, chevilleur.</span> <B>2.</B> mwais schoirceu. <span lang=fr>F. bourreau.</span> <B>3.</B> mwais [[Motî:cérudjin|cérudjin]]. <span lang=fr>F. boucher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarçaud, (è)scwarçaud</FONT>, hwèrçaud, hywerçâd, chwarchaud</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoirceure</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoirceure</B></FONT> [f.n.] plaece do coir k' a stî schoirceye. <I>Dji m' a fwait ene schoirceure a mes crotchets</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). Dj' a co deus schoirceures a m' djambe. <span lang=fr>F. écorchure, éraflure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwarceure, (è)scwarceure</FONT>, (è)scorçûre, hwèrceure, hywèrçore</span>. Parintêye: * [[Motî:dischoircî|dischoircî]] * [[Motî:kischoircî|kischoircî]] Mot d' aplacaedje: * [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]] ---- * [[schoirceu d' biesses|Dipus d' racsegnes so les schoirceu d' biesses]] * [[schoirçaedje evike|Dipus d' racsegnes sol schoirçaedje evike]] 9109 28745 2004-10-14T19:36:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 2]] 9110 28746 2004-10-14T19:36:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 2]] 9111 28747 2004-10-14T19:37:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 2]] 9112 28748 2004-10-14T19:37:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 2]] 9113 28749 2004-10-14T19:37:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoircî 2]] 9114 28750 2004-10-23T01:05:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Schoice</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eschoice</B></FONT> [n.pl.] direccion Bijhe coûtchantrece (Nôr-Ouwess). <I>L' air est so Schoice. Li vint va e Schoice.</I> <I>L' air a ralé e Schoice; i va ploure. Li vint est so l' Schoice, nos årans del plouve.</I> <span lang=fr>F. Nord-Ouest.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vint d' Schoice:</FONT> [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">S(i)cwace, (È)scwace</FONT>, Chwache, Scoche, Scôce, Ècoche, Ècoce, Scôrse</span>. Omonimeye coinrece: * [[Motî:Sicôsse|Scôsse]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]] * [[Motî:Schoice-vea|Schoice-vea]] 9115 28751 2004-10-23T01:02:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Schoice-vea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eschoice-vea</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]] (bijhe k' est si froede k' ele pôreut [[Motî:schoircî 2|schoircî]] on vea). <B>II.</B> [n.pl.] [[Motî:Schoice|Schoice]] (N.O.). <I>I vént d' Schoice-vea</I> ([[J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. Nord-Ouest.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cwace-via, (è)scwace-via</FONT>, hwèce-vê, hywèce-vê, wèce-vê, hwèrvê, hwace-vê, s(u)cwâtche-vê, s(ë)côche-vê, (è)scortchè-via</span>, miersipepieuzmint al notûle [[A.L.W.]] 3.?. Etimolodjeye: ricoprindaedje di "Schoice-vint" a pårti di l' accint del Hôte-Årdene, wice ki li <span lang=wa-feller>hwèce-vint</span> a stî prin po <span lang=wa-feller>hwèce-vin (« hwèce-vê »)</span>. 9117 28752 2004-10-23T00:59:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoircî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoircî 3</B></FONT> ([[codjowaedje schoircî|codjowaedje]]) [v.s.c.] raler viè [[Motî:Schoice|Schoice]] (å Nôr-Ouwess), tot cåzant d' l' air. <I>Li vint a schoircî, i va co fé laid !</I> rl a: [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]]. 9118 28753 2004-10-23T01:16:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sicôsse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Escôsse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Scôsse</B></FONT> [n.pl.] payis metou al Bijhe di l' Inglutere, kel mwaisse-veye, c' est Edimbork. <I>Li pape avoya des moennes di l' Escôsse, inte di zels Sint Monon, po vni cviersî les Årdinwès; ça vout dire ki, viè 700-800, i djåzént co gayel</I>. <span lang=fr>F. Ecosse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vint di Scôsse:</FONT> [[Motî:Schoice-vint|Schoice-vint]]. <I>El vint a rdalé a Scôsse</I> (A. Balle). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sicôswès</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Escôswès</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Scôswès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Scôswesse</B></FONT> [n.dj.] li ci (cene) ki dmeure e Scôsse. rl a: [[Motî:sicotiche|sicotiche]]. <span lang=fr>F. Ecossais.</span> . <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djurer come on Scôswès:</FONT> djurer les mildjus, sins låtche. <span lang=fr>F. jurer comme un charretier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">S(i)côswès, (È)scôswès, -wèsse</FONT>, (è)Scochwè, (è)Scoswè</span>. ---- * [[Escôsse|Dipus d' racsegnes so li Scôsse]] 9119 36570 2005-07-31T19:36:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kischoircî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coschoircî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cschoircî</B></FONT> ([[codjowaedje schoircî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:schoircî 2|schoircî]] (ene biesse). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kiscwarcî, coscwarcî.</FONT>, k(i)hwèrci, k(i)hwèrcî, c(o)chwarchi</span>. 9121 59464 2006-06-06T14:04:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*) d' +\1r\2 di) <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî l' laxhe a (ene biesse). <I>Si vos n' petez nén evoye, dji va dislaxhî m' tchén.</I> <I>Cwand on-z a l' cocote, on n' divreut pus dislaxhî ses poyes !</I> rl a: [[Motî:elaxhî|elaxhî]], rl a: [[Motî:låtchî|låtchî]], [[Motî:disloyî|disloyî]], [[Motî:disteler|disteler]], [[Motî:ridlaxhî|ridlaxhî]]. <span lang=fr>F. détacher, libérer, lâcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dislaxhî s' linwe:</FONT> djåzer d' ene sacwè k' on åreut dvou muchyî. <B>2.</B> rissaetchî l' laxhe moråle ki rtént ene djin a ene pinsêye, a on mwaisse. <I>Li rvowe "Toudi" est ene rivowe republikinne ki rexhe tos les moes, ki vout dislaxhî li Walonreye do provinciålisse.</I> <span lang=fr>F. libérer, délivrer.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dislaxhî di</FONT>: èn pus s' ratni di, si mete a. <I>Dji n' a seu fé ôtmint ki do dislaxhî do braire</I> ([[Motî da Pirsoul|Pirsoul]]). <span lang=fr>F. se mettre à.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dislaxhî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> [[Motî:siketer|siketer]] s' laxhe, tot cåzant d' ene biesse. <I>Li gade est co dislaxheye.</I> <I>Il avént, tchaeke a toû, potchî l' djonne feme, parey ki des dislaxhîs baras</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. se libérer, se détacher.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) siketer s' laxhe d' avou on mwaisse, tot djåzant d' ene djin, d' on payis colnijhî, tot cåzant d' on peupe. <I>Pocwè ki les Impreurs di Rûsseye ont aidî les Tatårs a s' dislaxhî di l' Impire Otoman ?</I> ([[L. Mahin]]). <I>I pinsnut k' li djoû ki les Flaminds s' dislaxhront del Beldjike, li Waloneye ni pôrè nén viker tote seule, avou u sins Brussele</I> (S. Dohet). <I>Les Norvedjins ont stî ocupés påzès Daenwès cénk cints ans å long; cwand i s' ont dislaxhî, e 1814, il ont volou rifonde leus pårlers</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. se libérer, s'émanciper, s'affranchir, devenir indépendant(e).</span> <B>3.</B> piede si ratna e sôcieté, et <I>a)</I> esse djoyeus, raconter des prôtes; <I>Cwand il est dislaxhî, i vs amuzreut tote ene nute.</I> <span lang=fr>F. sans retenue, en verve.</span> <I>b)</I> si moenner waeraxhmint. <I>I s' sont moennés come des dislaxhîs.</I> <span lang=fr>F. se déchaîner.</span> <I>c)</I> gueuyî. <I>Li mwaisse s' a dislaxhî sor lu.</I> <span lang=fr>F. décharger sa colère.</span> <B>4.</B> piede li ratna ki vs espaitche di djåzer d' vos måleurs. <span lang=fr>F. se libérer, se soulager, décharger ses tensions.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dislaxhî s' cour:</FONT> dire çou k' on-z a sol cour. <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dislaxhî a</FONT>: si låtchî a (si leyî aler a, si mete a). <I>Dji m' a dislaxhî a rire avou tot ses boignes contes.</I> <I>A ç' moumint la, ele si dislaxhe a plorer.</I> <span lang=fr>F. se soulager à.</span> <B>6.</B> si disroedi (fé fé des movmints a on mimbe k' a dmoré lontins sins bodjî). <I>Dj' a fwait on toû po m' dislaxhî les djambes.</I> <span lang=fr>F. se dérouiller.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaxhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-eye</B></FONT> [addj. purade padvant, &amp; o.f.n.] <B>1.</B> onk, ene k' on n' a pus rén a lyi dire. <I>Soekarno fourit li prumî prezidint del dislaxheye Indonezeye </I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. indépendant.</span> <B>2.</B> onk, ene ki n' a pus nole mwaistrijhe. <span lang=fr>F. excité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come on dislaxhî:</FONT> cori come on pierdou, come on såvadje. <span lang=fr>F. éperdument.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on dislaxhî [[Motî:diale-e-coir|diale-e-coir°]].</FONT> Loukîz a: [[Motî:efoufyî|efoufyî]], [[Motî:epolté|epolté]], [[Motî:enondé|enondé]], [[Motî:disgurnaxhî|disgurnaxhî]]. <span lang=fr>F. exalté(e).</span> <B>3.</B> onk, ene ki n' a nou ratna pol seke. <span lang=fr>F. débauché(e), dévergondé, -e.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaxhaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "dislaxhî"; rl a: [[Motî:låtchaedje|låtchaedje]]. <span lang=fr>F. détachement, libération, émancipation.</span> <B>2.</B> copurade, moumint k' les payis colnijhîs si dislaxhèt. <I>Gn a bråmint des payis d' Afrike k' alént mî divant les dislaxhaedjes k' asteure.</I> <I>Arile Carlier, c' est on rcwereu sol walon, mins eto on bouteu politike pol dislaxhaedje del Walonreye.</I> <I>Asteure, i gn a pont di pårtis politikes walons ki sont d' acoird po disfinde li dislaxhaedje del Walonreye</I> (S. Dohet). <span lang=fr>F. indépendance.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaxhance</B></FONT> [f.n.] situwåcion d' ene dislaxheye djin, sins ratna. <I>Dji vos di ça e tote dislaxhance.</I> <span lang=fr>F. émancipation, liberté, franchise, indépendance.</span> Etimolodjeye: viebe dislaxhî, [[cawete -ance]], [[noûmot|1997]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaxhiveus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaxhiveuse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] (mot d' politike) ki vout d' tote foice li dislaxhaedje d' on payis. <I>Li waibe Stefane Dohet so les ptitès nåcions d' Urope et les dislaxhiveus movmints.</I> <span lang=fr>F. indépendantiste.</span> Etimolodjeye: viebe dislaxhî, [[cawete -iveus]], [[noûmot|1997]]. 9122 28756 2004-10-15T10:42:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaxhî]] 9123 28757 2004-10-15T10:42:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaxhî]] 9124 28758 2004-10-15T10:42:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaxhî]] 9125 28759 2004-10-15T10:42:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaxhî]] 9126 28760 2004-10-15T10:42:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaxhî]] 9127 28761 2004-10-15T10:58:38Z Pablo 5 Batreye di Malplakè displaecî viè Batreye di Malplaket #REDIRECT [[Batreye di Malplaket]] 9128 28762 2004-10-15T11:02:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Malplaket]] (disfondowe) 9129 28763 2004-10-15T14:07:05Z Bgbot 47 Bgbot's main task '''Bgbot''' is a bot which is primarily active on [[:bg:|Bulgarian Wikipedia]]. Its main task on other wikipedias consists of making of bg: interwikis. The bot was developed by [[:bg:Потребител:Borislav|User:Borislav]], so any possible complaints about it should be [[:bg:Потребител беседа:Borislav|directed]] to him :-). [[bg:Потребител:Bgbot]] 9130 44302 2005-11-11T03:17:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>definitif</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>definitive</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;on n'&nbsp;rivéns pus ladso. <span lang=fr>F. définitif.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>definitivmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene manire definitive. <I>Li walon esteut netmint eyet definitivmint lu-minme dedja aviè 1200 ou å cmince do 13e sieke</I> (L. Remacle, rat. pa L. Hendschel). <span lang=fr>F. définitivement.</span> 9131 28765 2004-10-15T14:24:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:definitif]] 9132 28766 2004-10-15T14:24:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:definitif]] 9133 28767 2004-10-17T06:47:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:margaye|margaye]]. <I>Gn a yeu en brete inte les waloneus et les nén waloneus emey li soce "Li Coirneu".</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene brete di prumire leccion:</FONT> ene foite margaye. <B>2.</B> [[Motî:trote|trote]]. <I>I n a ddja ene boune brete disk' å martchî</I> ([[R. Goeminne]]). Etimolodjeye: [[Etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>«britto»</span> (tribunå). 9135 43793 2005-11-10T15:51:57Z Pablo 5 {{djermon motî|margaye}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>margaye</B></FONT> [f.n.] On dit eto: [[Motî:brete|brete]], [[Motî:brognî|brogne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>margayî</B></FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si margayî po des pets d' sori:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po des cawes di ceréjhe:</FONT> po deus côps rén. Omofone: * [[Motî:margay|margay]] (o.n.; no d' biesse-ås-tetes) 9136 64871 2006-06-24T19:18:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1905|100]] - [[1955|50]] - [[1980|25]] - [[1995|10]] ans | dins: [[2015|10]] - [[2030|25]] - [[2055|50]] - [[2105|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[2000]] | [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] | '''2005''' | [[2006]] | [[2007]] | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 2005 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[22 d' måss]] : [[Josée Spinosa-Mathot]] * [[1î d' avri]] : [[Armand Deltenre]] * [[28 di setimbe]] : [[Pol Bury]], grand [[pinte]] et [[sculteu]] [[Walonreye|walon]]. [[af:2005]] [[als:2005]] [[an:2005]] [[ang:2005]] [[ar:2005]] [[ast:2005]] [[be:2005]] [[bg:2005]] [[br:2005]] [[bs:2005]] [[ca:2005]] [[cs:2005]] [[csb:2005]] [[cv:2005]] [[cy:2005]] [[da:2005]] [[de:2005]] [[el:2005]] [[en:2005]] [[eo:2005]] [[es:2005]] [[et:2005]] [[eu:2005]] [[fi:2005]] [[fo:2005]] [[fr:2005]] [[fur:2005]] [[fy:2005]] [[ga:2005]] [[gl:2005]] [[he:2005]] [[hr:2005]] [[hu:2005]] [[ia:2005]] [[id:2005]] [[ilo:2005]] [[io:2005]] [[is:2005]] [[it:2005]] [[ja:2005年]] [[ka:2005]] [[kn:೨೦೦೫]] [[ko:2005년]] [[kw:2005]] [[la:2005]] [[lb:2005]] [[li:2005]] [[lt:2005]] [[mi:2005]] [[mk:2005]] [[ml:2005]] [[mo:2005]] [[ms:2005]] [[nap:2005]] [[nds:2005]] [[nl:2005]] [[nn:2005]] [[no:2005]] [[os:2005]] [[pl:2005]] [[pt:2005]] [[ro:2005]] [[ru:2005]] [[scn:2005]] [[sco:2005]] [[se:2005]] [[sh:2005]] [[simple:2005]] [[sk:2005]] [[sl:2005]] [[sq:2005]] [[sr:2005]] [[sv:2005]] [[te:2005]] [[th:พ.ศ. 2548]] [[tl:2005]] [[tpi:2005]] [[tr:2005]] [[tt:2005]] [[uk:2005]] [[zh:2005年]] [[zh-min-nan:2005 nî]] 9137 64868 2006-06-24T19:18:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1740|100]] - [[1790|50]] - [[1815|25]] - [[1830|10]] ans | dins: [[1850|10]] - [[1865|25]] - [[1890|50]] - [[1940|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] | '''1840''' | [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1840 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1840]] [[ast:1840]] [[be:1840]] [[bg:1840]] [[bs:1840]] [[ca:1840]] [[cs:1840]] [[csb:1840]] [[cy:1840]] [[da:1840]] [[de:1840]] [[el:1840]] [[en:1840]] [[eo:1840]] [[es:1840]] [[et:1840]] [[eu:1840]] [[fi:1840]] [[fr:1840]] [[fy:1840]] [[ga:1840]] [[gl:1840]] [[he:1840]] [[hr:1840]] [[hu:1840]] [[ia:1840]] [[id:1840]] [[io:1840]] [[is:1840]] [[it:1840]] [[ko:1840년]] [[la:1840]] [[lb:1840]] [[lt:1840]] [[mi:1840]] [[mk:1840]] [[nl:1840]] [[nn:1840]] [[no:1840]] [[os:1840]] [[pl:1840]] [[pt:1840]] [[ro:1840]] [[ru:1840]] [[sk:1840]] [[sl:1840]] [[sq:1840]] [[sr:1840]] [[sv:1840]] [[th:พ.ศ. 2383]] [[tr:1840]] [[tt:1840]] [[uk:1840]] [[zh:1840年]] 9138 64869 2006-06-24T19:18:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1742|100]] - [[1792|50]] - [[1817|25]] - [[1832|10]] ans | dins: [[1852|10]] - [[1867|25]] - [[1892|50]] - [[1942|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] | [[1840]] | [[1841]] | '''1842''' | [[1843]] | [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1842 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1842]] [[ast:1842]] [[bg:1842]] [[bs:1842]] [[ca:1842]] [[cs:1842]] [[csb:1842]] [[cy:1842]] [[da:1842]] [[de:1842]] [[el:1842]] [[en:1842]] [[eo:1842]] [[es:1842]] [[et:1842]] [[eu:1842]] [[fi:1842]] [[fr:1842]] [[fy:1842]] [[ga:1842]] [[he:1842]] [[hr:1842]] [[hu:1842]] [[ia:1842]] [[id:1842]] [[io:1842]] [[is:1842]] [[it:1842]] [[ko:1842년]] [[la:1842]] [[lb:1842]] [[lt:1842]] [[mi:1842]] [[mk:1842]] [[nl:1842]] [[nn:1842]] [[no:1842]] [[os:1842]] [[pl:1842]] [[pt:1842]] [[ro:1842]] [[ru:1842]] [[sk:1842]] [[sl:1842]] [[sr:1842]] [[sv:1842]] [[tr:1842]] [[tt:1842]] [[uk:1842]] [[zh:1842年]] 9139 64870 2006-06-24T19:18:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1743|100]] - [[1793|50]] - [[1818|25]] - [[1833|10]] ans | dins: [[1853|10]] - [[1868|25]] - [[1893|50]] - [[1943|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] | '''[[anêyes 1840]]''' | [[anêyes 1850]] | [[anêyes 1860]] </center> <center> [[1838]] | [[1839]] | [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] | '''1843''' | [[1844]] | [[1845]] | [[1846]] | [[1847]] | [[1848]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1843 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1843]] [[ar:1843]] [[ast:1843]] [[bg:1843]] [[bs:1843]] [[ca:1843]] [[cs:1843]] [[csb:1843]] [[cy:1843]] [[da:1843]] [[de:1843]] [[el:1843]] [[en:1843]] [[eo:1843]] [[es:1843]] [[et:1843]] [[eu:1843]] [[fi:1843]] [[fr:1843]] [[fy:1843]] [[ga:1843]] [[he:1843]] [[hr:1843]] [[hu:1843]] [[ia:1843]] [[id:1843]] [[io:1843]] [[is:1843]] [[it:1843]] [[ko:1843년]] [[la:1843]] [[lb:1843]] [[lt:1843]] [[mk:1843]] [[nl:1843]] [[nn:1843]] [[no:1843]] [[os:1843]] [[pl:1843]] [[pt:1843]] [[ro:1843]] [[ru:1843]] [[sk:1843]] [[sl:1843]] [[sq:1843]] [[sr:1843]] [[sv:1843]] [[tr:1843]] [[tt:1843]] [[uk:1843]] [[zh:1843年]] 9140 64857 2006-06-24T19:16:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1730|100]] - [[1780|50]] - [[1805|25]] - [[1820|10]] ans | dins: [[1840|10]] - [[1855|25]] - [[1880|50]] - [[1930|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] | '''1830''' | [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1830 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1830]] [[ast:1830]] [[bg:1830]] [[bs:1830]] [[ca:1830]] [[cs:1830]] [[csb:1830]] [[cy:1830]] [[da:1830]] [[de:1830]] [[el:1830]] [[en:1830]] [[eo:1830]] [[es:1830]] [[et:1830]] [[eu:1830]] [[fi:1830]] [[fr:1830]] [[fy:1830]] [[ga:1830]] [[he:1830]] [[hr:1830]] [[hu:1830]] [[ia:1830]] [[id:1830]] [[io:1830]] [[is:1830]] [[it:1830]] [[ko:1830년]] [[la:1830]] [[lb:1830]] [[lt:1830]] [[mk:1830]] [[nl:1830]] [[nn:1830]] [[no:1830]] [[os:1830]] [[pl:1830]] [[pt:1830]] [[ro:1830]] [[ru:1830]] [[sk:1830]] [[sl:1830]] [[sr:1830]] [[sv:1830]] [[tr:1830]] [[tt:1830]] [[uk:1830]] [[zh:1830年]] 9141 64834 2006-06-24T19:13:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1710|100]] - [[1760|50]] - [[1785|25]] - [[1800|10]] ans | dins: [[1820|10]] - [[1835|25]] - [[1860|50]] - [[1910|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1805]] | [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] | '''1810''' | [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1810 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1810]] [[ast:1810]] [[be:1810]] [[bg:1810]] [[ca:1810]] [[cs:1810]] [[csb:1810]] [[cy:1810]] [[da:1810]] [[de:1810]] [[el:1810]] [[en:1810]] [[eo:1810]] [[es:1810]] [[et:1810]] [[eu:1810]] [[fi:1810]] [[fr:1810]] [[fy:1810]] [[ga:1810]] [[he:1810]] [[hr:1810]] [[hu:1810]] [[ia:1810]] [[id:1810]] [[io:1810]] [[is:1810]] [[it:1810]] [[ko:1810년]] [[la:1810]] [[lb:1810]] [[lt:1810]] [[mk:1810]] [[nl:1810]] [[nn:1810]] [[no:1810]] [[os:1810]] [[pl:1810]] [[pt:1810]] [[ro:1810]] [[ru:1810]] [[sk:1810]] [[sl:1810]] [[sr:1810]] [[sv:1810]] [[tr:1810]] [[tt:1810]] [[uk:1810]] [[zh:1810年]] 9142 64845 2006-06-24T19:14:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1720|100]] - [[1770|50]] - [[1795|25]] - [[1810|10]] ans | dins: [[1830|10]] - [[1845|25]] - [[1870|50]] - [[1920|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] | '''1820''' | [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1820 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1820]] [[ast:1820]] [[be:1820]] [[bg:1820]] [[ca:1820]] [[cs:1820]] [[csb:1820]] [[cy:1820]] [[da:1820]] [[de:1820]] [[el:1820]] [[en:1820]] [[eo:1820]] [[es:1820]] [[et:1820]] [[eu:1820]] [[fi:1820]] [[fr:1820]] [[fy:1820]] [[ga:1820]] [[gl:1820]] [[he:1820]] [[hr:1820]] [[hu:1820]] [[ia:1820]] [[id:1820]] [[io:1820]] [[is:1820]] [[it:1820]] [[ko:1820년]] [[la:1820]] [[lb:1820]] [[lt:1820]] [[mk:1820]] [[nl:1820]] [[nn:1820]] [[no:1820]] [[os:1820]] [[pl:1820]] [[pt:1820]] [[ro:1820]] [[ru:1820]] [[simple:1820]] [[sk:1820]] [[sl:1820]] [[sr:1820]] [[sv:1820]] [[tr:1820]] [[tt:1820]] [[uk:1820]] [[zh:1820年]] 9143 64830 2006-06-24T19:12:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1609|100]] - [[1659|50]] - [[1684|25]] - [[1699|10]] ans | dins: [[1719|10]] - [[1734|25]] - [[1759|50]] - [[1809|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] | '''[[anêyes 1700]]''' | [[anêyes 1710]] | [[anêyes 1720]] </center> <center> [[1704]] | [[1705]] | [[1706]] | [[1707]] | [[1708]] | '''1709''' | [[1710]] | [[1711]] | [[1712]] | [[1713]] | [[1714]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1709 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[11 di setimbe]]: [[batreye di Malplaket]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1709]] [[ast:1709]] [[bg:1709]] [[ca:1709]] [[cs:1709]] [[cy:1709]] [[da:1709]] [[de:1709]] [[el:1709]] [[en:1709]] [[eo:1709]] [[es:1709]] [[et:1709]] [[eu:1709]] [[fi:1709]] [[fr:1709]] [[ga:1709]] [[gl:1709]] [[he:1709]] [[hr:1709]] [[hu:1709]] [[id:1709]] [[io:1709]] [[is:1709]] [[it:1709]] [[ko:1709년]] [[lb:1709]] [[mk:1709]] [[nl:1709]] [[nn:1709]] [[no:1709]] [[os:1709]] [[pl:1709]] [[pt:1709]] [[ro:1709]] [[ru:1709]] [[sk:1709]] [[sl:1709]] [[sr:1709]] [[sv:1709]] [[tr:1709]] [[tt:1709]] [[uk:1709]] [[zh:1709年]] 9144 34867 2005-07-14T03:19:32Z 65.9.105.180 ga [[da:1700'erne]] [[de:1700er]] [[en:1700s]] [[eo:1700-oj]] [[es:1700s]] [[fr:années 1700]] [[ga:1700í]] [[it:anni 1700]] [[no:1700-tallet]] [[pl:Lata 1700-1709]] [[sv:1700-talet (decennium)]] <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] | '''anêyes 1700''' | [[anêyes 1710]] | [[anêyes 1720]] </center> <center> [[1700]] | [[1701]] | [[1702]] | [[1703]] | [[1704]] | [[1705]] | [[1706]] | [[1707]] | [[1708]] | [[1709]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * 9145 64874 2006-06-24T19:21:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 283inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 284inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 82 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[8 d' octôbe]] - [[9 d' octôbe]] - [[11 d' octôbe]] - [[12 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 Oktober]] [[an:10 d'otubre]] [[ar:10 أكتوبر]] [[ast:10 d'ochobre]] [[be:10 кастрычніка]] [[bg:10 октомври]] [[bs:10. oktobar]] [[ca:10 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 10]] [[co:10 uttrovi]] [[cs:10. říjen]] [[csb:10 rujana]] [[cv:Юпа, 10]] [[cy:10 Hydref]] [[da:10. oktober]] [[de:10. Oktober]] [[el:10 Οκτωβρίου]] [[en:October 10]] [[eo:10-a de oktobro]] [[es:10 de octubre]] [[et:10. oktoober]] [[eu:Urriaren 10]] [[fi:10. lokakuuta]] [[fo:10. oktober]] [[fr:10 octobre]] [[frp:10 octobro]] [[fur:10 di Otubar]] [[fy:10 oktober]] [[ga:10 Deireadh Fómhair]] [[gl:10 de outubro]] [[he:10 באוקטובר]] [[hr:10. listopada]] [[hu:Október 10]] [[ia:10 de octobre]] [[id:10 Oktober]] [[io:10 di oktobro]] [[is:10. október]] [[it:10 ottobre]] [[ja:10月10日]] [[jv:10 Oktober]] [[ka:10 ოქტომბერი]] [[ko:10월 10일]] [[ku:10'ê kewçêrê]] [[lb:10. Oktober]] [[lt:Spalio 10]] [[mk:10 октомври]] [[ms:10 Oktober]] [[nap:10 'e ottovre]] [[nl:10 oktober]] [[nn:10. oktober]] [[no:10. oktober]] [[oc:10 d'octobre]] [[pam:Octubri 10]] [[pl:10 października]] [[pt:10 de Outubro]] [[ro:10 octombrie]] [[ru:10 октября]] [[scn:10 di uttùviru]] [[sco:10 October]] [[se:Golggotmánu 10.]] [[simple:October 10]] [[sk:10. október]] [[sl:10. oktober]] [[sq:10 Tetor]] [[sr:10. октобар]] [[sv:10 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 10]] [[th:10 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 10]] [[tr:10 Ekim]] [[tt:10. Öktäber]] [[uk:10 жовтня]] [[vi:10 tháng 10]] [[war:Oktubre 10]] [[zh:10月10日]] 9146 64897 2006-06-24T19:24:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 290inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 291inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 75 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[15 d' octôbe]] - [[16 d' octôbe]] - [[18 d' octôbe]] - [[19 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 Oktober]] [[an:17 d'otubre]] [[ar:17 أكتوبر]] [[ast:17 d'ochobre]] [[be:17 кастрычніка]] [[bg:17 октомври]] [[bs:17. oktobar]] [[ca:17 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 17]] [[co:17 uttrovi]] [[cs:17. říjen]] [[csb:17 rujana]] [[cv:Юпа, 17]] [[cy:17 Hydref]] [[da:17. oktober]] [[de:17. Oktober]] [[el:17 Οκτωβρίου]] [[en:October 17]] [[eo:17-a de oktobro]] [[es:17 de octubre]] [[et:17. oktoober]] [[eu:Urriaren 17]] [[fi:17. lokakuuta]] [[fo:17. oktober]] [[fr:17 octobre]] [[frp:17 octobro]] [[fur:17 di Otubar]] [[fy:17 oktober]] [[ga:17 Deireadh Fómhair]] [[gl:17 de outubro]] [[he:17 באוקטובר]] [[hr:17. listopada]] [[hu:Október 17]] [[ia:17 de octobre]] [[id:17 Oktober]] [[io:17 di oktobro]] [[is:17. október]] [[it:17 ottobre]] [[ja:10月17日]] [[jv:17 Oktober]] [[ka:17 ოქტომბერი]] [[ko:10월 17일]] [[ku:17'ê kewçêrê]] [[lb:17. Oktober]] [[lt:Spalio 17]] [[mk:17 октомври]] [[ms:17 Oktober]] [[nap:17 'e ottovre]] [[nl:17 oktober]] [[nn:17. oktober]] [[no:17. oktober]] [[oc:17 d'octobre]] [[pam:Octubri 17]] [[pl:17 października]] [[pt:17 de Outubro]] [[ro:17 octombrie]] [[ru:17 октября]] [[scn:17 di uttùviru]] [[sco:17 October]] [[se:Golggotmánu 17.]] [[simple:October 17]] [[sk:17. október]] [[sl:17. oktober]] [[sq:17 Tetor]] [[sr:17. октобар]] [[sv:17 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 17]] [[th:17 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 17]] [[tr:17 Ekim]] [[tt:17. Öktäber]] [[uk:17 жовтня]] [[vi:17 tháng 10]] [[war:Oktubre 17]] [[zh:10月17日]] 9147 28780 2004-10-15T22:41:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[17 d' octôbe]] 9148 64900 2006-06-24T19:25:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 291inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 292inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 74 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[16 d' octôbe]] - [[17 d' octôbe]] - [[19 d' octôbe]] - [[20 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 Oktober]] [[an:18 d'otubre]] [[ar:18 أكتوبر]] [[ast:18 d'ochobre]] [[be:18 кастрычніка]] [[bg:18 октомври]] [[bs:18. oktobar]] [[ca:18 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 18]] [[co:18 uttrovi]] [[cs:18. říjen]] [[csb:18 rujana]] [[cv:Юпа, 18]] [[cy:18 Hydref]] [[da:18. oktober]] [[de:18. Oktober]] [[el:18 Οκτωβρίου]] [[en:October 18]] [[eo:18-a de oktobro]] [[es:18 de octubre]] [[et:18. oktoober]] [[eu:Urriaren 18]] [[fi:18. lokakuuta]] [[fo:18. oktober]] [[fr:18 octobre]] [[frp:18 octobro]] [[fur:18 di Otubar]] [[fy:18 oktober]] [[ga:18 Deireadh Fómhair]] [[gl:18 de outubro]] [[he:18 באוקטובר]] [[hr:18. listopada]] [[hu:Október 18]] [[ia:18 de octobre]] [[id:18 Oktober]] [[io:18 di oktobro]] [[is:18. október]] [[it:18 ottobre]] [[ja:10月18日]] [[jv:18 Oktober]] [[ka:18 ოქტომბერი]] [[ko:10월 18일]] [[ku:18'ê kewçêrê]] [[lb:18. Oktober]] [[lt:Spalio 18]] [[mk:18 октомври]] [[ms:18 Oktober]] [[nap:18 'e ottovre]] [[nl:18 oktober]] [[nn:18. oktober]] [[no:18. oktober]] [[oc:18 d'octobre]] [[pam:Octubri 18]] [[pl:18 października]] [[pt:18 de Outubro]] [[ro:18 octombrie]] [[ru:18 октября]] [[scn:18 di uttùviru]] [[sco:18 October]] [[se:Golggotmánu 18.]] [[simple:October 18]] [[sk:18. október]] [[sl:18. oktober]] [[sq:18 Tetor]] [[sr:18. октобар]] [[sv:18 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 18]] [[th:18 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 18]] [[tr:18 Ekim]] [[tt:18. Öktäber]] [[uk:18 жовтня]] [[vi:18 tháng 10]] [[war:Oktubre 18]] [[zh:10月18日]] 9149 64904 2006-06-24T19:25:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 292inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 293inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 73 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[17 d' octôbe]] - [[18 d' octôbe]] - [[20 d' octôbe]] - [[21 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 Oktober]] [[an:19 d'otubre]] [[ar:19 أكتوبر]] [[ast:19 d'ochobre]] [[be:19 кастрычніка]] [[bg:19 октомври]] [[bs:19. oktobar]] [[ca:19 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 19]] [[co:19 uttrovi]] [[cs:19. říjen]] [[csb:19 rujana]] [[cv:Юпа, 19]] [[cy:19 Hydref]] [[da:19. oktober]] [[de:19. Oktober]] [[el:19 Οκτωβρίου]] [[en:October 19]] [[eo:19-a de oktobro]] [[es:19 de octubre]] [[et:19. oktoober]] [[eu:Urriaren 19]] [[fi:19. lokakuuta]] [[fo:19. oktober]] [[fr:19 octobre]] [[frp:19 octobro]] [[fur:19 di Otubar]] [[fy:19 oktober]] [[ga:19 Deireadh Fómhair]] [[gl:19 de outubro]] [[he:19 באוקטובר]] [[hr:19. listopada]] [[hu:Október 19]] [[ia:19 de octobre]] [[id:19 Oktober]] [[io:19 di oktobro]] [[is:19. október]] [[it:19 ottobre]] [[ja:10月19日]] [[jv:19 Oktober]] [[ka:19 ოქტომბერი]] [[ko:10월 19일]] [[ku:19'ê kewçêrê]] [[lb:19. Oktober]] [[lt:Spalio 19]] [[mk:19 октомври]] [[ms:19 Oktober]] [[nap:19 'e ottovre]] [[nl:19 oktober]] [[nn:19. oktober]] [[no:19. oktober]] [[oc:19 d'octobre]] [[pl:19 października]] [[pt:19 de Outubro]] [[ro:19 octombrie]] [[ru:19 октября]] [[scn:19 di uttùviru]] [[se:Golggotmánu 19.]] [[simple:October 19]] [[sk:19. október]] [[sl:19. oktober]] [[sq:19 Tetor]] [[sr:19. октобар]] [[sv:19 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 19]] [[th:19 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 19]] [[tr:19 Ekim]] [[tt:19. Öktäber]] [[uk:19 жовтня]] [[vi:19 tháng 10]] [[war:Oktubre 19]] [[zh:10月19日]] 9150 28783 2004-10-15T22:43:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[10 d' octôbe]] 9151 28784 2004-10-15T22:44:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[19 d' octôbe]] 9152 28785 2004-10-15T22:44:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[18 d' octôbe]] 9153 28786 2004-10-15T22:55:41Z Pablo 5 Informåcions pol pådje 9154 28787 2004-10-15T22:55:50Z Pablo 5 ratournaedje Informåcions 9155 28788 2004-10-15T23:21:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>recahouter</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(si recahouter)</FONT> ([[Copdjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.pr.] rivni a houte (å [[Motî:rcoet|rcoet]] e s'&nbsp;måjhone). rl a: [[Motî:recouloter|recouloter]]. <span lang=fr>F. rentrer à l'abri.</span> Disfondowes: si rècayuter, su racahuter, <FONT COLOR="#800080">si / ès rècahouter</FONT>. 9156 28789 2004-10-15T23:24:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>recouloter</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] rimete li coulote. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si recouloter</FONT> [v.pr.] rivni e [[Motî:coulot|coulot]], dilé l'&nbsp;feu, copurade cwand k'&nbsp;i fwait froed. <I>Cwand l'&nbsp;bijhe baye, on s'&nbsp;recoulote</I> (Y. Gourdin). <I>Alez, nosse Zabele, Po nos tni tchôd cwand k'&nbsp;i djale, Recoulotans nos</I> (Bob Dechamp). rl a: si [[Motî:retchetoerer|retchetoerer]]. Disfondowes: <B>raculoter</B>, rèculoter, rèculotè, <FONT COLOR="#800080"><B>rècouloter</B></FONT>. 9157 28790 2004-10-15T23:25:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>retchetoerer</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(si retchetoerer)</FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> rivni al [[Motî:tchetoere|tchetoere]], tot djåzant des [[Motî:moxhe-al-låme|moxhes-al-låme]]. <B>2.</B> (imådjreçmint) rivni al måjhon, après ene brijhe, cwans i fwait froed dvant l'&nbsp;ouxh, evnd. <I>Cwand k'&nbsp;el bijhe baye, on s'&nbsp;retchetoere</I> (Y. Gourdin). rl a: si [[Motî:recouloter|recouloter]]. 9158 28791 2004-10-15T23:29:13Z Pablo 5 imådje d' ene tchetoere di strin al viye môde (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 9159 28792 2005-03-19T19:48:41Z Pablo 5 [[Imådje:tchetoere.jpg|thumb|68px|tchetoere di strin]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchetoere</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> måjhon des [[Motî:moxhe-al-låme|moxhes-al-låme]]. <B>2.</B> grand tchapea. <B>3.</B> hôte tchiminêye d'&nbsp;enairaedje å dzeur des pousses d'&nbsp;enairaedje des hoyires, ou des tchôdires a wapeur, k' ont å dzeur on tchapea d'&nbsp;ene cogne conike ki ravize les viyès tchetoeres di strin. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchètwêre</FONT>, tchèteure, tchètëre, tchèteu, tchèteule, tchètoûre, tchètwâre, tchatwâre, tchatwère, catwâre, catwêre, gatware, gatwêre</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la>"captoria"</span> (k'&nbsp;on pout mete åk didins). Parintêye : * [[Motî:retchetoerer|si retchetoerer]]. ---- * [[tchetoere|Dipus d' racsegnes so les tchetoeres]] 9160 28793 2004-10-16T01:01:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischoircî]] 9161 28794 2004-10-16T01:06:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismoussî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî les mousmints <B>2.</B> [[Motî:schoircî|schoircî]] (rissaetchî li pea). <I>Li robete a rade yeu stî dismoussseye.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dismoussî</FONT> [v.pr.] rissaetchî ses mousmints. <I>Waite on pô: ele si dismousse bén dvant les djins&nbsp;!!!</I> 9162 28795 2004-10-16T01:08:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispeater</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:schoircî|schoircî]]. <I>Dji lyi a ramoenné s'&nbsp;kinket, å botchî; lu, po l'&nbsp;siervice, i m'&nbsp;a dné ene coine d'&nbsp;l'&nbsp;åmaye k'&nbsp;i vneut d'&nbsp;dispeater</I> (J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. dépiauter, écorcher, dépouiller.</span> <B>2.</B> haper (åk a ene sakî). <I>I lyi ont vnou dispeater les cwate djambons.</I> <span lang=fr>F. dépouiller de, chaparder, détrousser.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">dispiater</FONT>, dispiôler, duspiôler. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "pea", avou l'&nbsp;rissaetchante betchete dis-, et on T d'&nbsp;loyance. Coinrece Basse-Årdene, Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispeataedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si adierça) pol viebe "dispeater". rl a: [[Motî:schoirçaedje|schoirçaedje]]. <span lang=fr>F. dépiautage.</span> Disfondowes: dispiôlaedje, dispiatâdje, <FONT COLOR="#800080">dispiatèdje</FONT>. 9163 28796 2004-10-16T01:09:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoircî]] 9164 28797 2004-10-16T01:12:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischaver 2</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> bén [[Motî:schaver 2|schaver]], bén [[Motî:screper|screper]]. <I>Kî çki vout dischaver les pexhons avou mi&nbsp;?</I> <B>2.</B> (imådjreçmint) si fote di. <I>On vs dischave, napea&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. narguer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dischaver</FONT> [v.pr.] si screper foirt. <I>Les djonnès crompires si dischavèt.</I> Etimolodjeye: viebe "schaver 2", refoircixhante betchete "di- 2". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischaveure 2</B></FONT> [f.n.] schaveure, sicrepeure. <I>Des dischaveures di crompires.</I> <span lang=fr>F. raclure.</span> Omofone: [[Motî:dischaver 1|dischaver 1]] 9165 28798 2004-10-16T01:15:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischaver 1</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] bén [[Motî:schaver 1|schaver]] (ene rotche) tot djåzant d'&nbsp;ene aiwe. <I>Djusk'&nbsp;a 3 metes hôt, ki ça a monté ås pus stroetès plaeces, wice ki l'&nbsp;ouwed et l'&nbsp;voye sont come dischavés dins l'&nbsp;rotche</I> (L. Mahin). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dischaver</FONT> [v.pr.] si schaver li pea so tote ene sitindêye, tot toumant, evnd rl a: [[Motî:kischaver|kischaver]]. <I>Dji m'&nbsp;a dischavé l'&nbsp;pogn conte on meur.</I> <I>I s'&nbsp;a discchaver l'&nbsp;mustea conte les montêyes.</I> <I>Dj'&nbsp;a tcheyou a l'&nbsp;valêye des montêyes et dj'&nbsp;a mes deus djambes dischavêyes.</I> <I>Mi djno est tot dischavé d'&nbsp;aveur tcheyou.</I> rl a: [[Motî:schoircî|schoircî]], [[Motî:aratchî|aratchî]], [[Motî:distchårner|distchårner]]. <span lang=fr>F. s'érafler, s'écorcher, s'excorier.</span> Disfondowes: d(i)haver, d(u)haver, dischavè, dischaver, d(i)chaver. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischavaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "dischaver". <span lang=fr>F. excoriation.</span> Disfondowes: d(i)havèdje, d(u)havèdje, d(i)chavadje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischaveure 1</B></FONT> [f.n.] schaveure (pitit kernaedje del pea d'&nbsp;ene djin u d'&nbsp;ene biesse). <span lang=fr>F. éraflure, écorchure, égratignure, excoriation.</span> <I>On voet co li dischaveure so si tchveye.</I> Disfondowes: d(i)haveure, d(u)havore, d(u)havâre, d(i)chaveure. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:schaver 1|schaver 1]]", refoircixhante betchete "di- 2". Omofone: [[Motî:dischaver 2|dischaver 2]] 9166 28799 2004-10-16T01:27:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicôsse]] 9167 28800 2004-10-16T10:01:22Z Bgbot 47 Bgbot's talk page on bg: <div class="toccolours" style="text-align:center">Please, use the [[:bg:Потребител беседа:Bgbot|'''Bgbot's talk page on bg:''']].</div> 9168 57655 2006-05-21T08:28:28Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Categoreye:Gåme et gåmès]] '''Floravile''' (fr: ''Florenville''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis gåmet, divnou [[Floravile|intité]]. * Limero del posse: '''6820''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''Vi&nbsp;6''' * Sipotaedje des djins: ''Les Florantins'' * Lingaedje do payis: [[gåmès]] == Djeyografeye == Floravile est raiwé pa l' aiwe di [[Swmès]]. == Tuzance walone == Sicrijheus e gåmès: [[Paul Siméon]]. == Viyès croeyinces == L' [[ome å havet]] s' î lome '''Hinri Crotchet''' 9169 62306 2006-06-19T02:30:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tl:Wikang Katalan]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; occitano-catalan &gt; '''catalan''' ---- [[Imådje:catalan_mape.jpg|framed|right|Mape del sitindêye do catalan]] Li '''catalan''' est on lingaedje roman djåzé pa 8-9 miyons d' djins sol boird del [[Mîtrinne Mer]] des deus costés del tchinne des [[Pirinêyes]]; dins çou k' on lome les Payis Catalans: dins les cminåltés otonomes espagnoles di [[Valince]], [[Catalogne]] eyet des [[Iyes Baleyares]], wice ki l' lingaedje est oficir avou l' [[castiyan]] et cåzé pa 70 a 95 å cint des dmorants; el [[Andore|Principåté d' Andore]], wice ki c' est l' lingaedje oficir; el Catalogne Nôr (Rossiyon), el [[France]], eyet dins l' veye d' Alguer el [[Sardegne]], ki fourit peuplêye d' abagants catalans; eyet dins li ''Franja de Ponent'' el cminålté otonome d' Aragon e l' [[Espagne]], wice ki l' lingaedje n' a pont d' sitatut rconoxhou. Li catalan est, avou l'&nbsp;[[occitan]], on mimbe del famile occitano-catalane, ene des pus viyès familes di lingaedjes romans avou l'&nbsp;galo-roman. Å cmince li catalan eyet l'&nbsp;occitan n'&nbsp;fijhèt k'&nbsp;on seu lingaedje, çou ki fwait k'&nbsp;on dit ossu bén «vî catalan» ki «vî occitan» po lomer ci vî lingaedje la. Catalan ey occitan sont co asteure foirt près l'&nbsp;onk di l'&nbsp;ôte. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''ca'''. ===egzimpe di tecse=== * e catalan: Tots els éssers humans neixen lliures i iguals en dignitat i en drets. Són dotats de raó i de consciència, i han de comportar-se fraternalment els uns amb els altres. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Vey eto == Årtikes a vey avou l' Catalogne ou l' catalan: * [[Els Segadors]], l' imne nåcionå catalan * [[Lluís Llach]], grand tchanteu e catalan * [[Drapea del Catalogne]] ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://www.101languages.net/catalan/ Catalan 101] Learn Catalan online * [http://rifondou.walon.org/catalan-rif.html Ene pådje e walon sol catalan]. * [http://ca.wikipedia.org Wikipedia e catalan]. [[Categoreye:Lingaedjes]] [[af:Katalaans]] [[an:Idioma catalán]] [[ar:لغة قطلونية]] [[ast:Catalán]] [[bg:Каталонски език]] [[br:Katalaneg]] [[ca:Català]] [[cs:Katalánština]] [[cy:Catalaneg]] [[da:Catalansk (sprog)]] [[de:Katalanische Sprache]] [[el:Καταλανική γλώσσα]] [[en:Catalan language]] [[eo:Kataluna lingvo]] [[es:Idioma catalán]] [[et:Katalaani keel]] [[eu:Katalan]] [[fi:Katalaani]] [[fr:Catalan]] [[fur:Lenghe catalane]] [[fy:Katalaansk]] [[ga:Catalóinis]] [[gl:Lingua catalá]] [[he:קטלאנית]] [[hr:Katalonski jezik]] [[ia:Lingua catalan]] [[id:Bahasa Katalan]] [[it:Lingua catalana]] [[ja:カタルーニャ語]] [[ko:카탈루냐어]] [[kw:Katalanek]] [[la:Lingua Catalana]] [[li:Catalaans]] [[ms:Bahasa Catalonia]] [[nds:Katalaansch]] [[nl:Catalaans (taal)]] [[nn:Katalansk språk]] [[no:Katalansk språk]] [[oc:Catalan]] [[pl:Język kataloński]] [[pt:Língua catalã]] [[rm:Lingua catalana]] [[ro:Limba catalană]] [[ru:Каталанский язык]] [[simple:Catalan language]] [[sk:Katalánčina]] [[sr:Каталонски језик]] [[sv:Katalanska]] [[tl:Wikang Katalan]] [[tr:Katalanca]] [[zh:加泰罗尼亚语]] [[zh-min-nan:Catalunya-gí]] 9170 28803 2004-10-17T06:53:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicôsse]] 9171 28804 2004-10-17T06:54:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicôsse]] 9172 34411 2005-07-10T14:41:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:frezé]] 9173 28806 2004-10-18T21:16:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>francoprovinçå</B></FONT> [o.n.] lingaedje dilérece galo-roman, metou inte les lingaedjes d' oyi et l' occitan. ---- * [[francoprovinçå|Dipus d' racsegnes sol francoprovinçå]] 9174 65661 2006-07-01T07:36:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[kw:Arpitanek]], [[ru:Франкопровансальский язык]] [[Categoreye:Lingaedjes|Francoprovinca]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; '''francoprovinçå''' ---- L' '''årpitan''' ou '''francoprovinçå''' (''arpitan'' dins l' lingaedje), c' est on [[lingaedje dilérece]] [[galo-roman]], metou inte les [[lingaedje d' oyi|lingaedjes d' oyi]] et l' [[occitan]]. [[Imådje:Francoprov.GIF|thumb|350px|right|Sipårdaedje do francoprovinçå]] == Djeyografeye == Li francoprovinçå est djåzé so troes payis: [[Itåleye]] (Vå d' Awosse et sacwantès ôtès vås), [[Swisse]] (tote li Swisse Romande, apus kel Djura) eyet [[France]] (Redjon Rone-Alpes). == Istwere == L' unité do payis åreut polou avni di l' ocupåcion pås Burgondes. Les grandès piceures do franco-provincå estént dedja bén clawêyes e l' [[1000|an meye]]. Après, les bokets do payis ki cåze francoprovinçå si vont spårpiyî: * Li Daufiné va divni francès e [[14inme sieke]]. * Li [[Savoye]] dimeurrè dislaxheye disk' e [[19inme sieke]]. * Les cantons d' Swisse ri raloyèt al Confederåcion e [[1481]]. == Linwince == === Sociolinwince === [[Calvin]], ki provént di ç' payis la, aveut ddja abandné l' latén pol francès. Après, ça a stî todi pus pé, el sintimint des djåzeus di cåzer on djårgon. Eco ouy, n' a nou sintimint unitaire emey les dvizeus d' francoprovinçå. Tchaeke did zels pinse djusse pårler on [[patwès]]. Come tos les ôtes lingaedjes galo-romans, li nombe di cåzeus a baxhî setch après l' [[deujhinme guere daegnrece|guere di 1940-1945]], mins cial co dpus, a cåze d' on dispeupelmint di ces payis d' montinne la. === Linwe-ehåyaedje === Dins l' Vå d' Awosse, gn a l' Cinte René Wilien k' est foirt sipitant po disfinde li lingaedje do payis. E France, gn a sacwantès soces avou, a Liyon, Gurnôbe et Conflans. === Rifondaedje === On n' a cmincî a trover ki les lingaedjes d' avårla fijhént ene langue ki diviè 1864, avou li studia da Jean-Baptiste Onofrio: ''Glossaire des patois du Lyonnais, Forez et Beaujolais''. Li mot francoprovinçå lu-minme a stî edvinté pa Graziado Isaia Ascoli. El Savoye, on-z a scrît avou on scrijha ki rsaetche do [[sistinme Feller]], li '''grafeye di Conflans'''. On scrijhaedje rifondou a stî atåvlé diviè 1998 pa Dominique Stich (divins ''Parlons francoprovençal, une langue méconnue'', eplaidî a ''L'harmattan''). El lome : '''ORA''' (''Orthographe de Référence A''). L' ORA si sieve di [[rfondowes]] fwaite avou çou k' i lome des ''supra-foninmes''. Les supra-foninmes ni sont nén come les [[betchfessîs scrijhas]] do walon, ca ci n' est k' ene seule lete, å pus sovint sins accint. Metans po rfonde li mot « [[Motî:tchivå|tchvå]] », a pårti des scrijhions ''shvô, stevô, tsevô, tsavâ, chivâ, tsavô, tsevô, tchèvo', chavau, chiveau, tsevà, shevô, shvo', seuvau, chevau, ts'wau'', evnd, li rfondou francoprovinçå a '''''chevau'''''. CH, c' est l' supra-foninme. A noter ki po fé l' diferince inte li betchfessî CH des mots peurmint francoprovinçås eyet les epronts do francès, on eploye on digrafe '''çh''' ki lu si prononce tofer ''ch'' (eg: ''çhocolâ'', tchocolåt, do francès ''chocolat''); a costé di ci uzaedje pårticulî do c-[[cedile]], on eploye '''ç''' come e walon ou francès, pa dvant les letes ''a, o, u''. Li rfondou francoprovinçå si vout metou mîtrinnmint inte l' ortografeye do francès et l' ortografeye (rifondowe) di l' occitan. Eto, il a « jorn » po [[Motî:djoû|djoû]] (li minme mot ki l' occitan). Cwand deus cossounes si shuvèt al fén d' on mot (eg: ''charn'', tchå) li dierinne å pus sovint n' si pronone nén (mins ele raparexhe dins les derivés); cwand on mot finixhe avou ene doûce cossoune (''b, d, g, j, l, v, z, dz, tz'') ou co ''m, n, r'', li coussone est prononceye (eg: ''solid'', solide, si prononce /solid/); mins si l' mot finixh avou ene deure cossoune (''c, ç, ch, f, p, s, t'') ele ni s' prononce nén (eg: ''petiot'', pitit, si prononce /petio/), a moens ki l' accint n' toumaxhe dins l' sillabe djusse pa dvant et k' ele soeye drovowe (''â, è, ì, ò, ù'') (eg: ''fisìc'', fizike, si prononce /fizìk/). === Egzimpe di tecse === * e francoprovinçå: Tôs los étres homans nêssont libros et ègals en dignitât et en drêts. Ils ant rêson et conscience et dêvont fâre los uns envèrs los ôtros dedens un èsprit de fraternitât. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://frp.wikipedia.org/ Wikipedia en årpitan] * [http://www.chez.com/xgouvert/accueil.html Waibe «Francoprovencia» avou bråmint des hårdêyes sol francoprovinçå] * [http://www.chez.com/xgouvert/grafia.html Prezintaedje eyet discrijhaedje do rfondou francoprovinçå (sistinme ORA amidré)] [[af:Frankoprovensaals]] [[ca:Francoprovençal]] [[de:Franko-Provenzalische Sprache]] [[en:Franco-Provençal language]] [[es:Idioma franco-provenzal]] [[fr:Francoprovençal]] [[frp:Arpitan]] [[it:Lingua francoprovenzale]] [[kw:Arpitanek]] [[nl:Francoprovençaals]] [[pl:Język franko-prowansalski]] [[pt:Franco-provençal]] [[ru:Франкопровансальский язык]] [[scn:Francopruvenzali]] [[sv:Frankoprovensalska]] 9175 28808 2004-10-18T21:26:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje do walon]] 9176 28809 2004-10-18T21:38:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Maurice Georges]] 9177 28810 2004-10-18T21:40:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[A.L.W.]] 9178 28811 2004-10-19T10:33:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwe-ehåyaedje</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) tot çou k' est fwait totavå po fé rmonter li statut d' on lingaedje ki s' sint mancî, d' ene façon u d' ene ôte. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linwe-èhauyèdje, linwe-auyèdje</FONT>, lingue-èhauyadje</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no (linwe, metou po "langue, lingaedje") + no ([[Motî:ehåyaedje|ehåyaedje]]), 1997. ---- * [[linwe-ehåyaedje do walon|Dipus d' racsegnes sol linwe-ehåyaedje do walon]] 9179 57141 2006-05-17T15:13:20Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:linwe-ehåyaedje do walon|*]] Li '''linwe-ehåyaedje''' do walon, c' est tot çou k' est fwait totavå po [[linwe-ehåyaedje|fé rmonter li statut]] do [[walon]]. Li linwe-ehåyaedje est ene sacwè diferinne do [[rfondaedje do walon]]. == Difoûtrinnès Hårdêyes == * [http://www.lalibre.be/article_print.phtml?art_id=98883 Papî del « Libe Beldjike » sol walon e scole] (e francès). * [http://rifondou.walon.org/coferince.html Coferince da Lucyin Mahin so li rfondaedje et l' linwe-ehåyaedje do walon] (e walon avou ene miete di francès). 9180 28813 2004-10-18T22:02:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivowe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ervowe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rvowe</B></FONT> [f.n.] sôre di gazete ki n' vude nén tos les djoûs, et elle est eplaideye so do pus bea papî, et todi agrafêye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)vowe, (è)rvowe</FONT>, r(i)vûwe, r(u)vûye, (è)rvëwe, (è)rvûe</span>. ---- * [[rivowe|Dipus d' racsegnes so les rvowes]] 9181 59723 2006-06-07T10:14:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Dd]e.Harlez)\b +Simon de Harlez) === B === * [[Li båbô (teyåte)]] ([[Georges Ista]], 1912). === C === * [[Li cayé d' Anne Frank (teyåte)|Li cayé d' Anne Frank]] === S === * [[Les signeurs d' ôte pårt (teyåte)|Les signeurs d' ôte pårt]], pîce di teyåte da [[Pierre Habets]], 1995. * [[Simon li scrinî (teyåte)|Simon li Scrinî]] (pîce di teyåte di Vervî, sins cnoxhou scrijheu, replaideye pa [[Jean Haust]]). === T === * [[Tåtî l' Perikî]] * [[Tåvleas (teyåte)|Tåvleas]], da [[René Brialmont]] * ''[[Teyåte lidjwès (teyåte)|Théâtre liégeois]]'' (4 operås sicrîts pa [[Simon de Harlez]] et ses soçons å 18inme sieke, replaidî pa [[T. Bailleux]]). [[categoreye:teyåte e walon]] 9183 28815 2004-10-19T10:30:39Z Pablo 5 Motî:linwehåyaedje displaecî viè Motî:linwe-ehåyaedje #REDIRECT [[Motî:linwe-ehåyaedje]] 9184 28816 2004-10-19T10:33:49Z Pablo 5 Linwehåyaedje do walon displaecî viè Linwe-ehåyaedje do walon #REDIRECT [[Linwe-ehåyaedje do walon]] 9185 28817 2004-10-19T10:55:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maryî]] 9186 28818 2004-10-19T10:56:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maryî]] 9187 28819 2004-10-19T10:56:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maryî]] 9188 28820 2004-10-19T10:56:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maryî]] 9189 28821 2004-10-19T11:41:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:reler]] 9190 28822 2004-10-19T11:41:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:reler]] 9191 51970 2006-03-20T09:09:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssî</B></FONT> ([[Codjowaedje poûssî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> voleur [[Motî:sipotchî|sipotchî]] (ene sakî, ene sacwè), sovint po l'&nbsp;fé bodjî. <span lang=fr>F. pousser.</span> <I>Ene grosse come mi, i m'&nbsp;ont dvou poûssî på cou por mi poleur monter dins l'&nbsp;pitit busse.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî al valêye:</FONT> poûssî po fé toumer, po fé dischinde. rl a: [[Motî:poûssî djus|poûssî djus]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî l'&nbsp;ouxh:</FONT> clôre l'&nbsp;ouxh. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî s'&nbsp;sidje:</FONT> poûssî foirt po nd aler a l'&nbsp;ouxh (al twelete). rl a: [[Motî:poûssî foû|poûssî foû]]. <B>2.</B> sipotchî (des ôtes djins) dins ene floxhe di djins. <I>On s'&nbsp;fijheut poûssî d'&nbsp;tos les costés.</I> rl a: [[Motî:kibouter|kibouter]], [[Motî:kitaper|kitaper]]. <span lang=fr>F. pousser, bousculer.</span> <B>3.</B> voleur fé avancî. <span lang=fr>F. pousser (à), encourager, stimuler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n'&nbsp;va nén pus lon k'&nbsp;on nel poûsse:</FONT> c'&nbsp;est on nawe. rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî å dbout:</FONT> fé araedjî (ene sakî) disk'&nbsp;å moumint k'&nbsp;i n'&nbsp;sait pus wårder si froed sonk. <span lang=fr>F. pousser à bout.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">poûssî deus, cwate, shijh dints</FONT>: bouter deus, cwate, shijh dints di dvant. <I>Nosse vatche poûsse cwate dints.</I> rl a: [[Motî:brijhî|brijhî]]. <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">esse poûssî del tchôde måke</FONT>: aveur on [[Motî:tchôcmwår|tchôcmwår]]. rl a: [[Motî:tchîkî|tchôkî]]. <span lang=fr>F. cauchemar.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:crexhe|crexhe]], tot djåzant d'&nbsp;ene plante, d'&nbsp;ene biesse, d'&nbsp;en efant, d'&nbsp;on må, des tchveas. <I>Il a leyî poûssî ses tchveas.</I> <I>Come i poûssèt ces efants la.</I> <I>Il a on boigne clå ki lyi poûsse ås fesses.</I> <I>Les poes d'&nbsp;oujheas, c'&nbsp;est ene violete nichté, avou des gripetes, et ki poûsse bråmint dins les avoennes</I> (M. Anselme). <span lang=fr>F. grandir, croître, pousser.</span> <B>2.</B> aveur del coûtresse d'&nbsp;alinne, tot djåzant d'&nbsp;on tchvå, d'&nbsp;ene djin. <I>Vosse tchivå respire tot dnant on côp d'&nbsp;flanc: i poûsrè dabôrd.</I> <span lang=fr>F. être asthmatique, présenter de la pousse.</span> <B>3.</B> fé ene foice, tot vlant fé boudjî ene sacwè. rl a: [[Motî:bouter|bouter]], [[Motî:foirci|foirci]]. <span lang=fr>F. forcer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî al rowe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al tcherete</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å tchår</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al bote:</FONT> aidî ene sakî, ene sacwè, a-z ariver. rl a: [[Motî:bouter|bouter]]. <span lang=fr>F. être partisan de, encourager.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî å drî:</FONT> (mot d'&nbsp;batlî) s'&nbsp;aprepyî do rivaedje. rl a: [[Motî:bouter å lådje|bouter å lådje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûsse, dji saetche:</FONT> dijheye d'&nbsp;ecoraedjmint cwand ene sakî a malåjhey po fé èn ovraedje. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"courage&nbsp;!"</span>. <B>4.</B> tinkyî ses musses do vinte, po fé rexhe ene sacwè pa l'&nbsp;anusse (seles), pal nateure (vea, efant). rl a: [[Motî:presser|presser]], [[Motî:bouter|bouter]]. <span lang=fr>F. pousser, faire des efforts expulsifs.</span> Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje do F. <span lang=fr>"pousser"</span>, a môde di francijhant replaeçmint des mots walons tipikes "bouter" eyet "tchôkî", 1950. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket d'&nbsp;èn åbe k'&nbsp;a poûssî so èn an. <I>Al boune såjhon, li sapén fwait des poûsses</I> (J. Boulard). rl a: poûssåjhe. <B>2.</B> maladeye des tchvås ki les rind courts d'&nbsp;alinne. <I>Ele fwait del poûsse, vosse cavale.</I> <span lang=fr>F. pousse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssåd</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sitançon metou clitchî, astoké a on på, on meur d'&nbsp;on costé, et piké e tere di l'&nbsp;ôte. <span lang=fr>F. étançon, étai oblique, jambe de force.</span> <I>On a metou des poûssåds po-z astoker l'&nbsp;meur ki baxhe</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>On meteut on poûssåd a tchaeke på d'&nbsp;coine.</I> <I>D'&nbsp;on costé, on-z astoke les rondins a èn åbe, et d'&nbsp;l'&nbsp;ôte des costés, on plante on piket sotnou pa on poûssåd, k'&nbsp;on-z a efyî e betch di flûte</I> (Boulard). rl a: [[Motî:astoke|astoke]], [[Motî:aspoyire|aspoyire]]. <B>2.</B> pîce del tcherpinte, metowe di bihair. <span lang=fr>F. contre-fiche.</span> <B>3.</B> djin ki vs aide po-z aveur ene bele plaece. <I>Lacobén ki dj'&nbsp;a yeu on bon poûssåd, ôtmint, dji n'&nbsp;åreut nén yeu l'&nbsp;plaece.</I> rl a: poûssant, poûsseu. <span lang=fr>F. piston.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>poûssârd</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>poussaud</B></FONT>, poûssâ</span>. Coinrece Coûtchant walon, Basse-Årdene, Hesbaye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssant, e</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki ki vs aide po-z aveur ene bele plaece, èn advantaedje nén merité. <I>Il a yeu del tchance d'&nbsp;aveur on bon poûssant po-z intrer al banke</I> (J. Coppens). <I>Leus pés, des grands monsieus d'&nbsp;Bouyon, avént des poûssants pus hôt</I> (L. Mahin). rl a: poûssåd. <span lang=fr>F. piston, relation, appui.</span> <B>II.</B> [addj.] ki poûsse, ki fwait poûssî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må poûssant:</FONT> må å vinte a cåze di l'&nbsp;efant ki poûsse, å cminçmint d'&nbsp;l'&nbsp;acoûtchmint, d'&nbsp;ene fåsse coûtche. <I>Dj'&nbsp;a yeu on må poûssant, et ene munute après, dj'&nbsp;aveu fwait l'&nbsp;efant ki n'&nbsp;s'&nbsp;aveut nén diswalpé dispu ene troejhinne di moes.</I> <span lang=fr>F. contraction utérine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur les mås poûssants</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">esse dins les mås poûssants:</FONT> esse presse a-z acoûtchî. <span lang=fr>F. douleurs de l'accouchement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>poûssant, poûssont</span>. Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssåde</B></FONT> [f.n.] poûssaedje dins ene floxhe di djins. rl a: [[Motî:tchôcåde|tchôcåde]]. <span lang=fr>F. poussée, bousculade, mouvement de foule.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>poûssaude</B>, poûssâde</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssåjhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> crexhinne des plantes, des poys, evnd. <I>Il a ploû, vos alez vey li poûssåjhe des målès yebes</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Li playe di nosse tchet si rfwait; loukîz ké poûssåjhe di poyaedjes.</I> <span lang=fr>F. pousse, poussée.</span> <B>2.</B> poûssaedje po ene idêye repeté mwints côps. <I>Les Palestinîs n'&nbsp;ont nén todi yeu l'&nbsp;aidance des ôtes peupes arabes; i n'&nbsp;sorvikèt ki pa leu prôpe poûssåjhe.</I> rl a: poûssance. <span lang=fr>F. détermination, volonté.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>poûssauhe, poûssauhye, (<FONT COLOR="#800080"><B>poûssauje</B></FONT>, poûssâje, poûssâhye, poûssâye, poûssauye)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssete</B></FONT> [f.n.] pitite tcherete d'&nbsp;efant, avou on shofla (ployåve toet). <I>Ele pormoenne li ptit dins l'&nbsp;poûssete.</I> <span lang=fr>F. landau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "poûssî". <I>Waite les raecenes, ké poûssaedje, rén k'&nbsp;so ene samwinne.</I> <I>Gn aveut on té poûssaedje dins les djins divant l'&nbsp;cinema, k'&nbsp;on åreut yeu stî scwaté.</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Si gn åreut nén yeu l'&nbsp;poûssaedje d'&nbsp;onk do pårti, i n'&nbsp;î moussive nén.</I> <span lang=fr>F. poussée, bousculade, pousse, croissance, intervention, encouragement, appui, soutien.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûsseu</B></FONT> [o.n.] Li ci ki poûsse. <I>Il est poûsseu d'&nbsp;tchårs al fosse.</I> <I>I nd aveut co des poûsseu, å cinema</I> (J. Coppens). <I>On bon poûsseu.</I> rl a: poûssåd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> troke di djins ki disfindèt ene idêye. <I>Fåreut monter ene sitocasse poûssance po les cayets d'&nbsp;walon, ene sacwè k'&nbsp;åreut åk a dire amon les politikîs, k'&nbsp;i nd årént minme sogne</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. lobby, groupe de pression.</span> <B>2.</B> l'&nbsp;ovraedje d'&nbsp;ene sifwaite troke di djins po-z adiercî leu côp. <I>S'&nbsp;i gn a nén ene poûssance eturnåcionåle po l'&nbsp;idêye di wårder les ptits lingaedjes å 21inme sieke, end a mwintes did zels ki vont tourner e cou d'&nbsp;poyon.</I> rl a: poûssåjhe, [[Motî:boutance|boutance]]. <span lang=fr>F. lobbying, pression.</span> <B>3.</B> poûssaedje ki deure toltins. <I>Et pu, gn a surmint co ene poûssance do francès, sol prononçaedje e walon di dijh-nouv, avou "jh", mins "di-set", avou on scawé "dijh"</I> (L. Mahin). <I>Serîz d'&nbsp;acoird k'&nbsp;on mete ene ekipe di rfondeus el tiesse del soce, avou tote li poûssance metowe so li csemaedje do rfondou&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. influence, importance, prépondérance, insistance, accent.</span> <span lang=en>Ingl. emphasize.</span> <B>4.</B> aidance. <I>Li Redjon Walone, diviè les anêyes 2010, aveut decidé di dner ene sifwaite poûssance å lingaedje walon</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: bodje poûssî, cawete -ance, a pårti des sinse di poûssant, 1994. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssoe</B></FONT> [o.n.] boton k'&nbsp;on poûsse et ki disclitche on mecanisse. <span lang=fr>F. poussoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>poûswêr, poûsseu, poûswè, poûssoû</span>. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:poûsse-poûsse|poûsse-poûsse]] * [[Motî:poûssî djus|poûssî djus]] * [[Motî:poûssî evoye|poûssî evoye]] * [[Motî:poûssî djus|poûssî djus]] 9192 28824 2004-10-19T12:24:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssî evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] [[Motî:poûssî|poûssî]] (ene sakî, ene sacwè) po k'&nbsp;i n'&nbsp;dimeure nén e s'&nbsp;plaece. <I>Zels, i crexhèt, et nozôtes, on-z aviyixh: c'&nbsp;est zels ki nos poûssèt evoye.</I> <span lang=fr>F. chasser, déloger, éjecter.</span> Disfondowes: poûsser vôye, <FONT COLOR="#800080">poûssî èvô<SUP>n</SUP>ye</FONT>. 9193 28825 2004-10-19T12:24:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssî djus</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] [[Motî:poûssî|poûssî]] (ene sakî, ene sacwè) al valêye (po l'&nbsp;fé toumer, el fé dischinde). <span lang=fr>F. faire tomber.</span> Disfondowes: poûsser djus, poûssè djus, <FONT COLOR="#800080">poûssî djus</FONT>. 9194 28826 2004-10-19T12:25:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssî foû</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] fé [[Motî:rexhe|rexhe]] ådfoû (ene sacwè k'&nbsp;esteut ådvins) tot poûssant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poûssî totafwait foû:</FONT> (mot d'&nbsp;cinsî, d'&nbsp;årtisse) si forbouter (bouter l'&nbsp;velire a l'&nbsp;evier ådfoû). <I>Cwand on s'&nbsp;a lvé, li vatche aveut poûssî totafwait foû.</I> Disfondowes: poûsser fû, poûssè foû, <FONT COLOR="#800080">poûssî foû</FONT>. 9195 28827 2004-10-19T12:35:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahavter]] 9197 28829 2004-10-19T13:09:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pousse]] 9198 28830 2004-10-19T13:11:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poujhî]] 9199 28831 2004-10-19T13:14:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poujhî]] 9200 28832 2004-10-19T13:15:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poujhî]] 9201 28833 2004-10-19T13:15:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poujhî]] 9202 28834 2004-10-19T13:15:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poujhî]] 9203 28835 2004-10-19T13:26:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poujhî]] 9204 28836 2004-10-19T19:23:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9205 28837 2004-10-19T19:23:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9206 28838 2004-10-19T19:23:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9207 28839 2004-10-19T19:40:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9208 28840 2004-10-19T19:41:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9209 28841 2004-10-19T19:42:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispoûsler]] 9210 28842 2004-10-19T19:43:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9211 28843 2004-10-19T19:46:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitronner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estronner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stronner</B></FONT> ([[Codjowaedje trinner|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> prinde (ene sakî, ene biesse) pal goidje, et serer tot l'&nbsp;espaitchant d'&nbsp;shofler, disk'&nbsp;a tant k'&nbsp;i mourt. <span lang=fr>F. étrangler.</span> <B>2.</B> avaler d'&nbsp;on plin côp. <I>Asteure, sitronner ene gote po rnetyî ses idêyes</I> (L. Somme). <I>I vs sitronnèt on vere di gote come po rire.</I> rl a: [[Motî:galofer|galofer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitronnant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estronnant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stronnant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>stronnante</B></FONT> [addj.] k'&nbsp;a on gosse ki stronne, tot djåzant d'&nbsp;èn amagnî. <I>Il a magnî ene sacwè di stronnant</I> (R. Hostin). <span lang=fr>F. astringent, âpre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitronnaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estronnaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stronnaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sitronner". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitronnêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estronnêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stronnêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> accion di prinde ene sakî u ene biesse al goidje, pol sitronner. <B>2.</B> (imådjreçmint) [[Motî:dispoûslêye|dispoûslêye]], [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>Cloyoz vosse betch ou dji vs dene ene sitronnêye!</I> (ramexhné pa [[Motî da Haust|J. Haust]]). 9212 28844 2004-10-19T19:47:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitronner]] 9213 28845 2004-10-19T19:48:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispoûsler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sipoûsler|sipoûsler]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispoûslêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <I>Il ont yeu ene fameuse dispoûslêye ås eleccions</I> (L. Somme). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fote|fote°]], [[Motî:ramasser|ramasser°]] ene dispoûslêye.</FONT> <I>Elle a fotou ene dispoûslêye å gamén.</I> 9214 36745 2005-08-01T20:08:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûsler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûsler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûsler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî les poûssires di (on meube, evnd). rl a: [[Motî:dispoûsler|dispoûsler]]. <span lang=fr>F. dépoussiérer, épousseter.</span> <B>2.</B> sitriyî (ene biesse), sognî (èn efant, ene playe). <I>C'&nbsp;est Meleye ki va spoûsler li tchvå.</I> <I>L' efant est tot tchavé, el fåt spoûsler</I> (J. Haust). rl a: [[Motî:kipoûsler|kipoûsler]]. <span lang=fr>F. bouchonner, poudrer.</span> <B>3.</B> bouxhî mwints côps so (ene sakî, ene biesse). rl a: [[Motî:ridobler|ridobler]]. <span lang=fr>F. rosser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûslêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûslêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûslêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fote|fote°]], [[Motî:ramasser|ramasser°]] ene sipoûslêye.</FONT> <I>Il a ramassé ene fameuse sipoûslêye</I> (ramexhné pa M. Francard). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûslåjhe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûslåjhe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûslåjhe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:poûssåde|poûssåde]], poûssaedje dins ene floxhe di djins. <I>Li plouve a toumé å mitan del fiesse, i gn a-st avou ene fameuse sipoûslåjhe</I> (J. Haust). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûslåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûslåde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûslåde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sipoûslåjhe. <B>2.</B> sipouslêye, [[Motî:dobleure|dobleure]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipoûslaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espoûslaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spoûslaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "sipoûsler". 9215 40490 2005-09-23T10:37:57Z Pablo 5 Motî:rinåd displaecî viè Motî:rinåd 1 [[Imådje:rinaud2_wi.jpg|thumb||Èn epayî rnåd]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernåd</B></FONT> (råle) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnåd 1</B></FONT> [o.n.] biesse ås tetes, magneuse di tchå, ki vike dins les bwès et ki s'&nbsp;aprepeye voltî des måjhons et-z î vni ås poyes. <I>Il efoumént les rnåds dins leus terêyes.</I> <I>Al nive, totes les biesses leyèt des rotes: les soris, les spirous, les robetes, les lives, les rnåds, les tchivroûs</I> ([[S. Fontaine]]). <I>Por vos, dji n'&nbsp;so k'&nbsp;on rnåd fén parey a cint meye ôtes rinåds; mins si vos m'&nbsp;acmoirdoz, nos årans mezåjhe d'&nbsp;onk l'&nbsp;ôte</I> ([[A. de Saint-Exupéry]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. renard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est les rnåds ki foumèt leu pupe:</FONT> dijhêye po ene wapeur ki monte des fonds après l'&nbsp;plouve, a l'&nbsp;esté. rl a: [[Motî:rinåd 2|rnåd (2)]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pôve rinåd ki n'&nbsp;a k'&nbsp;on trô:</FONT> I fåt tofer aveur ene pîce po mete å trô, ene vudindje di rcandje. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>plus d'une corde à son arc</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:kesse|kesse°]] a cep ås rnåds</FONT>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)naud, (è)rnaud</FONT>, r(u)nâd, r(u)naud, r(ë)naud, (i)rnaud</span>. Parintêye: * [[Motî:rinåder|rinåder]] Omofone: * [[Motî:rinåd 2|rinåd]] (o.n.; derivé di ''rnåder'') ---- [[rinåd|Pondants et djondants so les rnåds]] 9216 28848 2004-10-19T20:16:35Z Pablo 5 Motî:rnåd displaecî viè Motî:rinåd #REDIRECT [[Motî:rinåd]] 9217 28849 2005-02-13T14:21:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cayô]] (viye rifondowe) 9218 28850 2004-10-21T12:56:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinre</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> nén deur(e), tot cåzant d'&nbsp;tchå evnd. <I>Come c'&nbsp;est tinre, dowê, del tchå di vea d'&nbsp;laecea.</I> <span lang=fr>F. tendre, mou.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) nén [[Motî:sitraegne|straegne]]. <I>I n'&nbsp;a nén stî tinre avou leye.</I> <span lang=fr>F. tendre, douillet.</span> <B>3.</B> nén edurant (siconte d' ene maladeye). <I>Lu eto, il est foirt tinre del colone.</I> On dit eto: [[Motî:rascråwe|rascråwåve]]. <span lang=fr>F. sensible.</span> <B>4.</B> ki cmince djusse a crexhe, tot djåzant del lune. <I>Cwand on mete ene poye a cover, i fåt tchoezi des oûs del tinre lune po-z aveur totès poyetes</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. premier quartier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tinre</FONT>, têre, tanre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinrté</B></FONT> [f.n.] cwalité d' ene sacwè k'&nbsp;est tinre. <I>C' est ene éndjole ki mzeure li tinrté del tchå.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tinrté</FONT>, tinrtè, têrté, tanrté</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinristé</B></FONT> [f.n.] cwalité u dfåt d'&nbsp;ene sakî, d'&nbsp;ene sacwè k'&nbsp;est foirt tinre, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Kéne tinristé, valet, cisse tchå la.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tinristé</FONT>, tinrsutè</span>. Parintêye: * [[Motî:tinrûle|tinrûle]] * [[Motî:atinri|atinri]]. * [[Motî:ratinri|ratinri]]. * [[Motî:distinri|distinri]]. 9219 28851 2004-10-21T13:00:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinrûle</B></FONT> [addj.] amishtåve, djinti (eye) dins si [[Motî:cdujhance|cdujhance]], ses manires. <I>I lyi aclapa ene tinrûle båjhe so s'&nbsp;mashale.</I> On dit eto: [[Motî:fiestixhant|fiestixhant]]. <span lang=fr>F. tendre, affectueux, doux, sentimental.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:tinre|tinre]], [[cawete -ûle]], 1900 ([[noûmot]] foirdjî pås fjheus d' arimeas lidjwès). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinrûlisté</B></FONT> [f.n.] cwalité d'&nbsp;ene sakî k'&nbsp;est tinrûle. <I>Dji vicreu vosse tinrûlisté Et les doûs screts di vos sondjreyes</I> ([[G. Fontaine]], tchanté pa [[V. Roba]]). <span lang=fr>F. tendresse, affection.</span> Etimolodjeye: [[cawete -isté]], 1900. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinrûlmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene tinrûle manire. <I>Tot tinrûlmint, dzo èn årvô, sins esse veyous deus cours batèt</I> ([[J. Docquier]]). <span lang=fr>F. tendrement, affectueusement.</span> 9220 28852 2004-10-21T13:04:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tinre]] 9221 28853 2004-10-21T13:04:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tinrûle]] 9222 28854 2004-10-21T13:04:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tinrûle]] 9223 28855 2004-10-21T13:06:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tinre]] 9224 28856 2004-10-21T13:13:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinrijhon</B></FONT> [o.n.] såjhon k'&nbsp;les prumîs canadas arivèt. <I>Dji n'&nbsp;a pont d'&nbsp;canadas, dit-st ele å controleu, c'&nbsp;est djusse on ptit moncea d'&nbsp;timprous po nd aveur e tinrijhon</I> (ram. E. Gilain). <span lang=fr>F. primeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e tinrijhon:</FONT> al såjhon des prumîs canadas, des prumîres verdeures, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vini a tinrijhon:</FONT> vini å monde divant s'&nbsp;tins. <span lang=fr>F. prématuré.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al tinrijhon:</FONT> aler råyî les prumirès crompires, aler code les prumîs fruts. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;magnrè nén ses canadas a tinrijhon:</FONT> <span lang=fr>F. ne pas manger son blé en herbe.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tinrijon, tanrijon, tinrjon, tinrdjon, tinrujon, tinrëjon, tinr'hon</span>. 9225 55111 2006-04-27T16:50:10Z Lucyin 16 /* Hårdêyes difoûtrinnes */ [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Gaspard, Camille]] [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Gaspard, Camille]] [[Imådje:legrand_jean-philippe_axhletes.jpg|thumb|Jean-Philippe Legrand k' a wårdé tos les scrijhaedjes di s' grand-pa, Camille Gaspard, et s' aprestêye a ls eplaidî]] '''Camille Gaspard''', a vnou å monde e [[1917]] sol ban do [[Grand-Haloe]], et a morou e [[1991]]. Di s' mestî, il esteut cinsî. C' esteut on scrijheu e walon do payis di [[Ståvleu]], k' a dmoré lontins a [[Waene]]. Il a scrît des pîces di teyåte e walon (sovint e [[zandrin]]s), et beacôp des ptits bokets et des tchansons, et on bea hopea d' [[paskeye]]s. Il est purade kinoxhou po ses tchansons, k' on trovéve divins les [[pitite gazete|ptitès gazetes]]. Ene did zeles, "Vive nosse Walonreye", pout esse loukeye come l' ime nåcionål el [[Hôte-Årdene]]. Camile Gaspård a cmincî a scrire divins les [[anêyes 1930]], et il tofer sicrît, disk' al fén. Les scrijhaedjes da Camile Gaspard ont stî corwaitîs pa [[François Duysinx]], a pårti des papîscrîts wårdés pa [[Jean-Philippe Legrand]], si ptit-fi. Les tinmes da Camile Gaspard sont classikes mins li motî eyet l' croejhete sont foirt peurs, sins waire di [[francijha|rfrancijhaedjes]]. == Les pîces e walon da Camile Gaspård == * Halpate et Carapate (1957) * Li rond d' ôr (1959) (comedeye e troes akes). * Pirontchamp (1961) (comedeye e troes akes e zandrins). * Li dringuele (tradji-comedeye). * Fefene court les voyes. * Årtike 10 (comedeye d' èn ake avou des tchansons). * ''Florijean''. == Djivêye des scrijhaedjes da Camille Gaspard == === A-D === * A stok *  vî cruç'fi * Alè Hay' * Amoureûse * Bèle amitié * Bèle Marèye * Bourtèdje * C'est dès canayes, fré Collard! * C'èst l'dolar * C'èst l'prétimps qui tchante * C'èst mi qu'a l'pus bèle * C'è-st-on valèt! * ''Chez le ministre de la guerre ?'' * Complinte d'on couyon * Complinte d'on roûvyisse * Complinte so lès clokes * Côp d'huflet * Cwand dj'ârè l'million * Cwand tos nos prisonniers revinront * Dj’a do bon cafè * Dj'a l'moto! * Dji tchante por vos * Dju m'va 'nnè raler d'min * Dju n'brankèle dè mî * Dju sé qu'lès omes sont toursiveûs * Dju so buzé * Doucès k'pagni === E-K === * E l'leune * Eles ralonguihèt !… * Elle a l'bèguin por ti * Fifine * Frauder (paskeye di guere) * Fré d'lidje * Grand-pére èt p'tite fèye * Grands-omes * Houte, ouveûre… tchante! * I fât tchanter * I gn-a toudi sôre ou l'ôte ki n'va nin * ''Improbable'' * In n'mu plait nin d'aler pus reûd * Inte du nos-ôtes * ''Jeunesse'' (P) * Ké marièdje! === L-M === * ''La petite noblesse sartoise'' * L'émancipation dul'fème * Lès deûs curés * Lès deûs patrouyeûs * Lès deûx dramatiqueûs * Lès deux vîs * Lès djoyeûs clicotîs * Lès flaminds d'so lès hés * Lès flaminds musikeus * Lès macrales * Lès prih'nîs (pîce) * Lès ptits progrès * Les silos * Lès simpès djins * Les treûs côs vingt ans * Lès-omes * Li payzan d'tileû * Li ptit sôdar * Li tchant dè tchampète * Li tchant dès troubadoûr * Louk' * Lu fâve da djîles * Lu goûrdjon ? * Lu p'tite djoyeûse * Lu seûl cô k'dj'a ploré * Lu sint-Nicolê Tirolyin * Lu tchant d'Belvâ * Lu tchant dès Wihots * Lu tchant d'l'amicale * Marèye Clapète * Mi ome en vantrin * ''Moisson'' * Mu p'tit Viyèdje === N-R === * Nos deus * Noyé Bondjoû wvèzène * Noyé dès Ardenès * Noyé Evandjîle dul'nut' * Noyé fièsse d'amoûr * Noyé fiesse doûce * Noyé l'èfant Dju èst v'nî â monde * Noyé lihèdje do lîve d'Izayîe * Noyé lihèdje dul deûzîme lète * Noyé nut'e d'espérance * Noyé po l'djou d'ouy * Noyé, tchantans Noyé * Noyé, vègne tant d'amoûr * On pind l'Crama * On p'tit air d'armonica * On r'tour du fièsse * Paskèye à Joseph Sépult * Paskèye à Jules Bahim (1935) * Paskèye à Jules Bahim (1945) * Paskèye à M. L'abbé Sevrin * Paskèye à M. l'curé dul Haleûs * Paskèye po l’marièdje da Simone èt Maurice * Pasquèye so les bâcèles * Payis d'Lîdje * Pèneus'té * ''Petits'' * Piscrosse * Pitit Mamé * Pititès fleûrs du prétimps * Plin d'mèhins * Po les djins du'm payis * Po r’pârler lès-omes * Po ravizer lès-omes * Pocwè n'av'nin v'ni * Pout-on creûre… * P'tis oûhès, s’vos èstiz dès-omes * Quand c'est qu' tu mèts ton beau vantrin * Rîmê po l'meû d'avri 89 * Rin d'tél po s'mète so ton! * Ruv'ni === S-Z === * ''Si j'avais la chance'' (P) * Solo * Solo d'nosse walonn'rèye * Sone èt sone, timpèsse… * ''Sourire'' (P) * Sov'nance du qwand j'esteû ptit * St Nicolè Tyrolien * Tchanson so lès tchansons * Tchante valèt * ''Ton sourire'' * Tyroliène d'amour * Tyroliène d'Ardène * Tyroliène dè râskignoû * Tyro-Tyrolienne * Valsans * Vîgreûs payizan * Vigreûse Ardène * Vive lès Wihots! * Vîve lu djôye * Vive nosse Walon'rèye * Vola l'martchand * Wice l'a-dj'mètou * Wice va-t-i == Onk des pus beas arimea da Camile Gaspård == Ci arimea cial a stî scrît e 1945, et esse prumé al bate des tchansons di ''Jeunesse Rurale'' e 1946. :Å vî cruç'fi :Dji t’ voe si voltî, vî cruç'fi, :Dispoy tant des ans la dressî, :Påjhûle, adlé li ptit pont d' pire. :Tot mierseu, a l’ ôrire do bwès ! :K' i fwait bon s' adjeni dvant twè :Po fé s' priyire ! :Å pî do tier, come po t' catchî, :T' as l' air di t' voleur fé tot ptit, :Mins por twè l' Nateure tchante timpesse : :Ele tchante li bonté et l' grandeur :D' on doûs et divin Creyateur :Ki stind ses bresses. :Avå les åbes et les bouxhons, :Les oujheas dbitèt leus tchansons, :Sol tins k' li ptit ri glawzinêye :Et rastådje tant k' i pout s' corant, :Come s' i fouxhe binåjhe tot passant :Di t' poleur vey. :Bon vî cruç'fi, tot t' voeyant la, :Dvintrinnmint, dji rtuze a ces-la :Ki t' ont planté so l' boird di l' fagne. :C' est leu fwè k' elzî fjha tchoezi :Cisse tinrûle coine, po-z enôbli :Tote li campagne ! :I m' shonne ki dj' les doe continter, :Ces vîs parints k' nos ont cwité, :Cwand dj' apoite kékès fleurs bén frisses, :Po t' els ofri do fond di m' cour, :Vî cruç'fi, ca ‘le sont di mi amour, :Les doûcès dvizes. :Mins les djins d' ouy, c' est anoyeus, :N' acontèt pus les vîxhès croes; (''creûs'') :I rnoyèt leu fwè sins nole honte. :N' est ç' nén çoula målureuzmint :Ki ramina tant des tourmints :So nosse pôve monde ? :Nos n' lairans portant nén rovyî :Cisse grande ritchesse di nosse payis. :Et s' ti touméves on djoû e blesse, :Bon vî cruç'fi, ti pous conter :Ki nos serans po t' rilever :Tote ene djonnesse ! == Hårdêyes difoûtrinnes == Camille Gaspard * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/gaspard_camille.html Pådje då Camille Gaspård so l' Aberteke] * [http://users.skynet.be/sllw/gaspard.html Li corwaitaedje di ses ouves pa Françwès Duysinx] 9226 56221 2006-05-10T16:00:28Z Pablo 5 /* di si ovraedje */ [[Imådje:legrand_jean-philippe.jpg|thumb|left|Jean-Philippe Legrand]] '''Jean-Philippe Legrand''' a vnou å monde e [[1976]]. C' est li ptit-fi da [[Camille Gaspard]]. Il a rtrové les creyåcions di s' grand-pere, et ovrer avou Marie-Thérèse Gaspard (1927-2000), si grand-mere, et [[Françwès Duysinx]]. Il a yeu l' idêye di fé on live avou ces scrijhaedjes la, avou totes sôres d' esplicåcions so l' walon d' [[Waene]], li viyaedje di l' oteur. Il a bouté eto avou [[André Lamborelle]], come prezinteu del bate [[Mamjhele lingaedje]]. Ci djonne Ståvlotin est caricaturisse po les [[gazete]]s d' eterprijhes. Come pasmint d' tins (foû do walon), i djouwe del muzike et saveur les viyès danses. Il a ddja stî scoleu å [[Festival di danses d' Andanças]], e Portugal. == Hårdêyes difoûtrinnes == === di si ovraedje === * [http://www.dessindepresse.com/index-wa.html Totes sôres di dessinaedjes] * [http://www.cartoonevent.com Dessins fwaits e direk po des raploûs] * [http://www.photolifting.com Rinetiaedje des viyès fotos] === d' onk di ses pasmints d' tins: les danses did dinltins. === * [http://www.chez.com/fvs/ Kipagneye di danses foclorikes di Walonreye] === Responda da Djan-Flipe Legrand === * [http://rifondou.walon.org/waloneus_rescontes.html#legrand Ene shijhe avou Djan-Flipe Legrand] 9227 28859 2004-10-21T21:54:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[François Duysinx]] 9228 37851 2005-08-12T23:49:50Z Lucyin 16 [[pt:Andanças]] Li '''Festival di danses d' Andanças''', c' est on rapoûlaedje di tot les cis k' inmèt danser so des airs tradicioneles d' Urope. C' est a Carvalhais (çou ki vout dire [[Motî:tchenoe|tchenoe]], plaece wice k' on-z a planté des tchinnes"). C' est tot près d' São Pedro do Sul ("Sint-Pire di Nonne"), a 150&nbsp;km di [[Porto]], e [[Portugal]]. On î pout danser l' rock avou [[Jean-Philippe Legrand]] et Ana Margarida Barros. === Hårdeye Difoutrinne === * [http://www.pedexumbo.com/novosite/index.htm Soce po l' riclame del danse et del muzike did dinltins (k' adjinçnêye li festival)] [[categoreye:danse]] 9229 28861 2004-12-25T12:03:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 9230 28862 2004-12-25T14:33:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 9231 28863 2004-12-25T14:35:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] (forcoridjaedje) 9232 28864 2004-10-22T12:43:06Z Pablo 5 Des rnåds (nûlêye di bouwêye) k' emontèt des bwès Des rnåds (nûlêye di bouwêye) k' emontèt des bwès 9233 28865 2004-10-22T12:45:43Z Pablo 5 Des rnåds (nûlêye di bouwêye) k' emontèt des bwès (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 9234 40493 2005-09-23T10:41:00Z Pablo 5 [[Imådje:rinaud2.jpg|thumb|des rnåds ki montèt dins l' cir après l' plouve]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinåder</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernåder</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnåder</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> (måhonteus) [[Motî:rivômi|rivômi]]. <I>Il a ramassé s' tchike et il a rnådé tote li nute.</I> <I>Totafwait s' comaxhe e mi stoumak et dj' a mo sovint håsse di rnåder</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:rimete|rimete]], [[Motî:rimzurer|rimzurer]]. <span lang=fr>F. vomir, rendre, dégobiller.</span> <B>2.</B> fé rexhe foû d' tere, tot djåzant d' rukes å tcherwaedje, di wapeurs après ene plouve. <span lang=fr>F. rejeter, excréter, exhaler.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> rimete (çou k' on vént d' magnî). <I>Il a rnådé s' marinde.</I> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rinåder di + viebe</FONT>: èn nén voleur (fé çoula). <I>Gn a-t i k' les halcotîs Ki rnådexhe do gorder&nbsp;?</I> ([[R. Hostin]]). <span lang=fr>F. renacler à, rechigner à, répugner à.</span> <B>III.</B> [v.s.dj.] [[Motî:ploure|ploure]] foirt. <I>Mon diu todi, waite come i rnåde !</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)nauder, (è)rnauder</FONT>, r(u)nauder, r(u)naudè, r(i)naudè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinådaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernådaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnådaedje</B></FONT> [o.n.] accion eyet rzultat do viebe "rinåder". <I>Il aveut do rnådaedje plin s' cazake.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinådeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernådeu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnådeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnådeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnådresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rnåde. <I>C' est on sale ernådeu cwand il a ene prone!</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinådeure</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernådeure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnådeure</B></FONT> [f.n.] çou k' a stî rnådé. <span lang=fr>F. dégobillis.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernåd</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnåd 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d' cinsî) plaece ki l' roye di tcherowe n' a nén bén stî rtournêye, et l' yebe ribrotchî. <I>Cwand onk leyive des rnåds so s' tcherwé, on djheut: c' est on mwais tcherweu.</I> <span lang=fr>F. motte saillante.</span> <B>2.</B> nûlêye di bouwêye ki monte foû des bwès après ene plouve. <span lang=fr>F. brume ascendante.</span> Etimolodjeye: sivierba di "rinåder". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinådrece</B></FONT> [addj. padrî] ki fwait rnåder, tot djåzant d' ene plante, d' ene drouke. <span lang=fr>F. émétique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;russule rinådrece:</FONT> sôre di tchampion des bwès. Etimolodjeye: viebe rinåder, [[cawete -rece]], [[noûmot|2004]]. Omonime di "rnåd": * [[Motî:rinåd 1|rinåd]] (o.n.; biesse a tetes) ---- * [[rinåd (wapeur)|Dipus d' racsegnes so les rnåds (wapeur ki monte après ene plouve)]] * [[russule rinådrece|Dipus d' racsegnes sol russule rinådrece]] 9236 28867 2004-10-22T12:49:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fayé]] 9237 52407 2006-03-21T09:36:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fayé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fayêye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> nén [[Motî:foirt|foirt]] (foite), todi malåde. <span lang=fr>F. chétif (ive).</span> <I>On fayé ptit gamén.</I> <B>2.</B> (come atribut) [[Motî:hodé|hodé]] (êye), sins foice. <span lang=fr>F. fatigué(e), à plat, vidé(e), fourbu(e).</span> <B>3.</B> (come atribut) ene miete malåde. <I>Dji so tot fayé, ça n'&nbsp;mi va nén.</I> rl a: [[Motî:saké|saké]], [[Motî:cacame|cacame]], nén d'&nbsp;[[Motî:adrame|adrame]]. <span lang=fr>F. indisposé(e).</span> <B>4.</B> [[Motî:mwais|mwais]] (mwaijhe), k'&nbsp;overe må. <I>Ç'&nbsp;a todi stî on fayé ovrî.</I> <span lang=fr>F. mauvais, médiocre.</span> <B>5.</B> mwais u [[Motî:oraedjeus|oraedjeus]], tot djåzant do tins. <I>Il a fwait on fayé tins.</I> <span lang=fr>F. mauvais, maussade, malsain.</span> <B>6.</B> mwais (mwaijhe), [[Motî:metchant|metchant(e)]], laid(e). <I>C'&nbsp;esteut ene cope di djins d'&nbsp;inte les deus ådjes: ni meyeus, ni pus fayés ki ds ôtes</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. mauvais, détestable.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fayêymint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene fayêye manire. <I>Ça n'&nbsp;lyi va pus k'&nbsp;fayêymint.</I> <I>I n'&nbsp;a reyussi k'&nbsp;fayêymint.</I> <span lang=fr>F. péniblement, médiocrement, à peine, tout juste, cruellement, cruellement.</span> 9238 52408 2006-03-21T09:37:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saké</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sakêye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> (come atribut) [[Motî:fayé|fayé]] (êye) (hodé, sins foice, ene miete malåde). <I>Dji so tote sakêye, enute.</I> rl a: [[Motî:cacame|cacame]]. <span lang=fr>F. las(se), fatigué(e), indisposé(e), à plat, pompé.</span> <B>2.</B> (come epitete, todi metou padvant) ki n'&nbsp;våt nén grand tchoi. <I>Pocwè, ô, k'&nbsp;ça vs dismantche li cour, On saké doket d'&nbsp;flaneyès fleurs Divins l'&nbsp;flåwe pitite mwin D'&nbsp;on gamén Sins mere</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. simple, médiocre, modeste, ordinaire, foutu(e).</span> Coinrece Basse-Årdene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">saké, êye</FONT>; sâké, e; sâkè, ée, sacwè, êye</span>. Etimolodjeye: fråzlete èn sa l'&nbsp;ké (dji n'&nbsp;sai l'&nbsp;ké), ricoprin, pol femrin, come èn addjectif avou l'&nbsp;cawete -é. 9239 28870 2004-10-22T12:54:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:saké]] 9240 52938 2006-03-25T00:24:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saké 2</B></FONT> [o.n.] abwesson alcolijheye do Djapon, fwaite avou do riz. ---- [[saké (aboere)|pus di racsegnes sol saké]] 9241 58583 2006-05-29T02:26:52Z Pablo 5 == Licince di l' imådje == {{PD}} 9242 28873 2004-10-22T13:53:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Rantoele gazete]] 9243 28874 2004-10-22T14:14:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rider evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] [[Motî:rider|rider]] et [[Motî:endaler|ndaler]] å lon. <I>Et l'&nbsp;aiwe tchapote on pô åtoû d'&nbsp;lu; i rwaite co todi l'&nbsp;cir; les nûleyes ridèt-st evoye</I> (L. Hendschel). rl a: [[Motî:glissî evoye|glissî evoye]]. 9244 28875 2004-10-22T14:31:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismourkiné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT> [addj.] [[Motî:fayé|fayé]] (êye) ådla. <I>Cwand dj'&nbsp;a rintré, dj'&nbsp;esteu dismourkiné.</I> Disfondowes: dèsmoûrkiné, <FONT COLOR="#800080">dismoûrkiné</FONT>. Coinrece El Lovire. 9245 28876 2004-10-22T14:31:56Z Pablo 5 Motî:dismourkinêye displaecî viè Motî:dismourkiné #REDIRECT [[Motî:dismourkiné]] 9246 42347 2005-10-23T21:48:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sitofer|sitofer]] avou del foumire <I>Il efoumént les rnåds dins leus terêyes.</I> <B>2.</B> mete el [[Motî:foumire|foumire]] (ene tchå, on pexhon) po k'&nbsp;ça s'&nbsp;wåde. <I>Les dierins k'&nbsp;ont-st efoumé des djambons, ça a stî mon l'&nbsp;Gros Marxhå, diviè 1990.</I> rl a: [[Motî:efunker|efunker]]. <span lang=fr>F. enfumer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">efoumer</FONT>, afumer, afumè</span>. Parintêye: * [[Motî:refoumer|refoumer]] 9247 28878 2004-10-22T14:35:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fel</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fele</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> foirt bon, foirt boune. <I>C'&nbsp;esteut on fel ovrî.</I> <I>Nos vnans d'&nbsp;la piede on fel soçon.</I> <span lang=fr>F. bon(ne), excellent, remarquable.</span> <B>2.</B> mwais (mwaijhe), metchant. <I>Ni t'&nbsp;feye nén a lu, saiss, c'&nbsp;est on fel.</I> <B>3.</B> ki va [[Motî:rade|rade]]. <I>Les moxhes al låme, k'&nbsp;estént si feles Po ragregnî dins les tchetoeres, N'&nbsp;ont pont yeu d'&nbsp;fleurs po fé leu låme, Les maltons ont fwin dispu mwints djoûs&nbsp;!</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. rapide, diligent(e), prompt(e), empressé(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>felmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene fele manire. <I>La èn ovraedje felmint bén fwait</I> (R. Hostin). <I>Mes accions Nestlé et IBM avént gritchî felmint lanawaire</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:pår|pår]], [[Motî:mo|mo]], [[Motî:dialdimint|dialdimint]]. <span lang=fr>F. diantrement, fameusement, terriblement, promptement, rapidement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>felesse</B></FONT> [f.n.] cwålité (u dfåt) di çou k'&nbsp;est fel, do ci (del cene) k'&nbsp;est fel(e). <I>Dispoy des djoûs, i ploût, i ploût; les nouwêyes vont avou felesse</I> (L. Faes). <span lang=fr>F. rapidité, prompitude, agilité.</span> 9248 28879 2004-10-22T14:37:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fel]] 9249 28880 2004-10-22T14:38:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fel]] 9250 28881 2004-10-22T14:39:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fel]] 9251 28882 2004-10-22T14:40:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fion</B></FONT> [o.n.] fotante rilevêye, k'&nbsp;on låtche divant ls ôtes. <I>I tape voltî des fions ås ôtes.</I> rl a: [[Motî:lawe|lawe]]. <span lang=fr>F. brocard, raillerie, quolibet.</span> 9252 49595 2006-01-26T22:56:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mizere</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> pôvrité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grandeur ådfoû, mizere ådvins:</FONT> dijheye po on minåbe ki fwait l' grandiveus ådfoû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene mizere di:</FONT> on, ene foirt pôve, foirt minåbe. <I>C' esteut ene mizere di tchaplete fwaite avou des tchvirons taeyîs al hepiete divins des coxhes di tchinne </I>([[R. Painblanc]]). <B>2.</B> måleur. <I>C' est bén a cåze di ces indjustices sociåles la k' i gn aveut tant d' mizeres di totes sôres sol payis </I>([[G. Lucy]]). <I>Pus ki vos froz, pus ki vos vos end acwirroz, des mizeres </I>([[R. Dedoyart]]). <I>Les manaedjes ki n' vont pus k' so ene fesse, sovint pa respet des efants, i s' racovtèt dins leu mizere <I>([[R. Dambly]]). <I>C' est ene mizere sav', li ci k' i fåt ki prinde des ovrîs </I>(ramexhné pa [[L. Remacle]]). On dit eto: [[Motî:eguegne|eguegne]], [[Motî:mehin|mehin]], [[Motî:rascråwe|rascråwe]]; [[problinme|Loukîz al sinonimeye]]. <span lang=fr>F. souci, problème.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cachî, cweri mizere a:</FONT> [[Motî:acweri|acweri]]. <I>On n' cache nén mizere a on Congolès pask' i travaye å noer <I>([[D. Vanderstoken]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vini å coron d' ene mizere:</FONT> endè rexhe. <I>Po nosse payis walon, po k' i trove dins les mizeres d' ådjourdu li coraedje et les moyéns po ndè vni å coron </I>([[E. Gilliard]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on [[Motî:kinoxhe|cnoxhe]]° les mizeres des ôtes, on rprind co les sinnes.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:tuzer|tuzer]]° poenne et mizere:</FONT> <B>3.</B> (po rire u honteuzmint) [[Motî:mozete|mozete]]. <I>Catchîz vosse mizere!</I> <span lang=fr>F. sexe, vulve.</span> <B>4.</B> [[Motî:crouwå|crouwå]] (måle yebe ki crexhe dins les cortis, les semés tchamps). On dit eto: [[Motî:mannesté|mannesté]], [[Motî:nichté|nichté]], [[Motî:runin|runin]]. <span lang=fr>F. mauvaise herbe.</span> <B>5.</B> mannesté. <I>Li cantonî rnetyive les filés d' aiwe avou on ramon et ene schoupe, et tcherdjî les mizeres dins s' berwete </I>([[M. Hubert]]). <span lang=fr>F. saleté, ordure, immondice.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Li Mizere</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">Les Mizeres</FONT> Li, les Mizere(s) [n.pl.] no di sacwants hamteas del Walonreye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mizeråve</B></FONT> [addj. padvant u padrî] ki vike el mizere. <I>Il aveut intré dins on mizeråve forni et il a trové s' crapåde abiyeye avou des cayets come des lokes </I>([[G. Lucy]]). On dit eto: [[Motî:pôvriteus|pôvriteus]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mizeråvmint</B></FONT> [adv.] d' ene mizeråve manire. <I>Les pôvès djins sayént pa tos les moyéns d' viker, djusse mizeråvmint; dji dirans puvite : di fé vicoter leu famile </I>([[G. Lucy]]). On dit eto: [[Motî:pôvriteuzmint|pôvriteuzmint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mizerreye</B></FONT> [f.n.] moncea d' mizere, situwåcion d' mizere. <I>Des mwins tindowes ki rmolént leu mizerreyes dissu l' apas di m' vicåreye </I>([[D. Trempont]]). <span lang=fr>F. indigence, dénuement, saloperie.</span> Parintêye : * [[Motî:mizeryî|mizeryî]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:batch ås mizeres|batch ås mizeres]] ---- * [[Mizere (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les hamteas lomés "Mizere(s)"]] 9253 43792 2005-11-10T15:51:20Z Pablo 5 {{djermon motî|sidje|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>sidje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè k'&nbsp;on s'&nbsp;[[Motî:ashir|ashid]] dsu. <I>Dji rlive li sidje di l'&nbsp;oto a make, po n'&nbsp;nén aveur må m'&nbsp;dos.</I> rl a: [[Motî:ashida|ashida]], [[Motî:ashidwere|ashidwere]]. <span lang=fr>F. siège.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;burtale di sidje:</FONT> cingue et burtele des sidjes d'&nbsp;ene oto, po n'&nbsp;nén esse cobouté s'&nbsp;i gn a èn accidint. <span lang=fr>F. ceinture de sécurité.</span> <B>2.</B> plaece, plaece k'&nbsp;on-z est. <I>Elle aveut tchoezi s'&nbsp;sidje Sol pus hôte tour di Lidje, Sol clokî d'&nbsp;Sint Lambiet</I> (C.N. Simonon). <B>3.</B> plaece å pårlumint, dins ene hôte assimblêye, dins on consey. <I>C'&nbsp;esteut l'&nbsp;pårlumint d'&nbsp;l'&nbsp;Impire, wice k'&nbsp;avént des sidjes totes les teres d'&nbsp;Impire, kel fjheut.</I> 9254 28885 2004-10-22T15:20:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>planter</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) mete e tere (ene sacwè ki tént bén droet). rl a: [[Motî:riplanter|riplanter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>plantoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye do djårdinî, k'&nbsp;i plante e tere po rpiker ene verdeure. <span lang=fr>F. plantoir.</span> <B>2.</B> (po rire) seke des måyes. <I>On loméve les tchéns måyes des djårdinîs, pask'&nbsp;il ont-st on plantoe dizo l'&nbsp;panse.</I> rl a: [[Motî:vé|vé]]. <span lang=fr>F. bite.</span> 9255 28886 2004-10-22T15:20:42Z Pablo 5 Motî:plantoe displaecî viè Motî:planter #REDIRECT [[Motî:planter]] 9256 28887 2004-10-22T15:23:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riplanter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erplanter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rplanter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:planter|planter]] (des åbes). <I>Il ont rplanté des sapéns so tot l'&nbsp;Fwè.</I> <span lang=fr>F. planter, replanter.</span> <B>2.</B> rimete des åbes so (ene plaece k'&nbsp;end aveut pupont). <I>Il ont rplanté tos les tienes del Simwès.</I> rl a: [[Motî:ribwejhî|ribwejhî]]. <span lang=fr>F. reboiser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>riplantaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erplantaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rplantaedje</B></FONT> [o.n.] plantaedje di noveas åbes. rl a: [[Motî:ribwejhaedje|ribwejhaedje]]. <span lang=fr>F. reboisement.</span> 9257 28888 2004-10-22T15:23:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riplanter]] 9258 28889 2004-10-22T15:24:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riplanter]] 9259 28890 2004-10-22T15:24:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riplanter]] 9260 28891 2004-10-22T15:24:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riplanter]] 9261 28892 2004-10-22T15:24:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riplanter]] 9262 35584 2005-07-20T01:24:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårdén</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:corti|corti]]. <I>Il ont moussî e djårdén på posti do pegnon</I> ([[G. Brenner]]). <B>2.</B> corti ås fleurs. <I>Il est si bea li ptit djårdén tot csemé d'&nbsp;rôzes et djalofrenes</I> ([[L. Lagauche]]). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djårdén d'&nbsp;aclimatåcion, djårdén zolodjike</FONT>: plaece avou totès sôres di biesses des ôtes payis. <I>On djoû, cwate fokes ont corou evoye do Djårdén d'&nbsp;Aclimatåcion, po potchî e Mouze</I> ([[M. Piette]]). On dit eto: [[Motî:zo|zo]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djaurdé<SUP>n</SUP></FONT>, djârdé, djaurdin, gardin, gardé</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårdinî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårdinresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki boute dins les djårdéns. <I>Li djårdinî esteut disbåtchî di vey ses beas rôzîs, féns emîlés, tourner a rén</I> ([[C. Colonval]]). rl&nbsp;a: [[Motî:cotlî|cotlî]]. <span lang=fr>F. jardinier.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djårdinî</FONT>: (po rire) tchén måye (pask'&nbsp;il a on [[Motî:plantoe|plantoe]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårdinêye</B></FONT> [f.n.] potêye di verdeures, avou des canadas, et ene cråsse såce dissu. On dit eto: [[Motî:djote|djote]], [[Motî:djotreye|djotreye]], [[Motî:porêye|porêye]], salåde ås [[Motî:kertons|kertons]]. Disfondowes: gadinéye, <FONT COLOR="#800080">djaurdinêye</FONT>. Sorcoinrece Wegniye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djårdinea</B></FONT> [o.n.] pitit djårdén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Djårdinea:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di Mårcin. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:Pantok|Djårdén Pantok]] ---- * [[djårdinî|Dipus d' racsegnes sol mestî d' djårdinî]] 9263 28894 2004-10-22T15:28:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tiper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:taper djus|taper djus]] d'&nbsp;on ptit côp setch. <I>On poirtéve les tchvirons so nos spales, li ci k'&nbsp;esteut padrî djheut: tipe lu la.</I> <span lang=fr>F. jeter, lancer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tiper foû do tchena:</FONT> mete nén avou ls ôtes, riwaitî come diferin. <I>Tos les lingaedjes fijhèt insi; tertos; gn a nén onk a tiper foû do tchena</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. considérer comme exception.</span> 9264 28895 2004-10-22T15:28:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djårdén]] 9265 28896 2004-10-22T15:28:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djårdén]] 9266 28897 2004-11-02T15:52:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djårdén]] 9267 28898 2004-10-22T15:32:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vubwès</B></FONT> [o.n.] plaece en on bwès ki les åbes ont stî côpés. <I>Elle a volou aler côper des fleurs cial pus hôt e vubwès</I> (Guillaume Smal). rl a: [[Motî:clairisse|clairisse]], [[Motî:trawêye|trawêye]]. <span lang=fr>F. clairière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a vubwès:</FONT> foû do bwès, nén catchî pås åbes. <I>Ni dmorez nén a vubwès: on vos va vey.</I> <span lang=fr>F. à découvert.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">vûbwès</FONT>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon addjectif (vû) + no (bwès), bwès k'&nbsp;est vude; rl a: [[Motî:Vûcir|Vûcir]]. 9268 28899 2004-10-22T15:40:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>floûs</B></FONT> [o.n.t.pl.] broûs dins les aiwes. <I>El&nbsp;måjhone esteut rcovrowe di co pus d'&nbsp;on dmey pî d'&nbsp;floûs</I> (L. Bernus). <I>Li fontinne court todi, mins dins on batch di pire k'&nbsp;est tot niche, plins d'&nbsp;glumiantès yebes et d'&nbsp;floûs</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. vase.</span> 9269 28900 2004-10-22T15:42:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tintche</B></FONT> [f.n.] pexhon avou ene fene tchå ki s'&nbsp;tént dins les floûs des vuvîs. <span lang=fr>F tanche.</span> Etimolodjeye: latén "tinca" (minme sinse). 9270 28901 2004-11-19T00:01:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petale 2</B></FONT> [f.n.] pitite ronde longowe crote, todi del minme groxheur (come les cenes des gades, des lapéns, des bixhes, des tchivroûs). rl a: [[Motî:polene 1|polene]], [[Motî:crotin|crotin]], [[Motî:flate|flate]], [[Motî:stron|stron]]. <span lang=fr>F. crotte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est del petale di gade:</FONT> c'&nbsp;est åk ki n'&nbsp;våt rén. <I>Les tuzêyes des ôtes, c'&nbsp;est d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe k'&nbsp;i cujhèt leus oûs, c'&nbsp;est del crote di bike, del petale di gade, del polene di poye; ça n'&nbsp;våt nén les cwate fiers d'&nbsp;on tchén</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s' dierinne petale:</FONT> mori. <I>On bea djoû, u puvite on måva djoû, Dj' a toumé malåde foirt malåde ; dj' a minme conte fé m' dierinne petale </I>([[R. Joelants]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pètale</FONT>, pètèle</span> Omofone: * [[Motî:petale 1|petale]] (di fleur) 9271 35484 2005-07-19T22:58:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>polene 1</B></FONT> [f.n.] crote des poyes. <I>Si t' vous ki t' mostaetche crexhe, to metes del polene di poye dissu tos ls åmaténs.</I> rl a: [[Motî:petale 2|petale]], [[Motî:crotin|crotin]], [[Motî:flate|flate]], [[Motî:sitron|sitron]]. <span lang=fr>F. crotte, faeces, fumier, déjection.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">polène</FONT>, poline, pouline, poulène</span>. Omonimeye: * [[Motî:polene 2|polene]] (o.n.; seminces des fleurs) 9272 35485 2005-07-19T22:59:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>polene 2</B></FONT> [o.n.] sacwè k'&nbsp;i gn a so les fleurs, ki poite les sminces måyes, et k'&nbsp;les moxhes al låme tcherièt. <span lang=fr>F. pollen.</span> Omonimeye: * [[Motî:polene 1|polene]] (f.n.; crote des poyes) 9273 36323 2005-07-30T18:47:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diberner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dberner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:manni|manni]]. <I>Si tchmijhe est tote dibernêye</I> (R. Hostin). Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)brènè, d(u)brèner, d(i)brèner</span>. 9274 28905 2004-10-22T16:18:09Z Pablo 5 Motî:dberner displaecî viè Motî:diberner #REDIRECT [[Motî:diberner]] 9275 28906 2004-10-23T01:23:27Z Pablo 5 poitrait d' on grand hopea di schoices di tchinne-lidje, emonslêyes po vinde. (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 9276 59235 2006-06-02T19:58:21Z Pablo 5 poitrait e noer e blanc d' èn ome ki schoirceye on tchinne (poitrait del Musêye del Veye Walone, di Lidje, divins: [[Ene Båke so les bwès d' l' Årdene]]) == Licince di l' imådje == {{PD}} 9277 28908 2004-10-23T01:27:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoice</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschoice</B></FONT> [f.n.] pelete k'&nbsp;i gn a ådfoû do bodje des åbes, et ki tchereye les seuves. <span lang=fr>F. écorce.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;molén a schoices:</FONT> <I>a)</I> molén ki cbroyive les schoices di tchinne, po ndè fé do tan. <I>b)</I> (imådjreçmint) [[Motî:berdelåd|berdelåd]]. Disfondowes: <B>hwèce</B>, hwace, hywèce, chwèce, chwace, <B>chwache</B>, s(u)cwace, s(u)cwâce, s(ë)cô<SUP>n</SUP>rce, (e)scôce, (i)scôrce, (e)scoûrce, <FONT COLOR="#800080"><B>s(i)cwace</B></FONT> / <FONT COLOR="#800080"><B>(e)scwace</B></FONT>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>scortum</span> (pea). <P ALIGN="CENTER"><CENTER><TABLE width="95%"><TR><TD><CENTER>[[Imådje:schoice.jpg]]<BR><BR>schoice: Bråmint des åbes k'&nbsp;i gn a, (vochal: li tchinne), leu schoice si pout discoler åjheymint d'&nbsp;leu bwès. <small>(poitrait del Musêye del Veye Walone, di Lidje, divins: [[Ene Båke so les bwès d' l' Årdene]])</small></CENTER></TD><TD>&nbsp;&nbsp;&nbsp;</TD><TD><CENTER>[[Imådje:schoice2.jpg]]<BR><BR>schoice: schoice di tchinne-lidje, emonslêyes po vinde. <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small></CENTER></TD></TR></TABLE></CENTER></P> Parintêye: * [[Motî:schoircî 1|schoircî]] 9278 28909 2004-10-23T01:26:17Z Pablo 5 Omofones: # [[Motî:schoircî 1|schoircî]] (èn åbe) # [[Motî:schoircî 2|schoircî]] (ene biesse) # [[Motî:schoircî 3|schoircî]] (aler a Schoice) 9279 28910 2004-10-23T01:26:35Z Pablo 5 Motî:eschoice displaecî viè Motî:schoice #REDIRECT [[Motî:schoice]] 9280 28911 2004-10-23T01:48:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Tîxhe]] 9281 28912 2004-10-23T02:08:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evike</B></FONT> [adv.] e veye, estant vicant(e). <I>Les macrales estént broûlêyes evike.</I> <I>Di ç'&nbsp;tins la, e l'&nbsp;Arabeye, on-z eteréve les båsheles evike.</I> <span lang=fr>F. vivant, e, en vie, vif, vive.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pwès evike:</FONT> (mot d'&nbsp;botchî) pwès del vicante biesse, eneviè l'&nbsp;pwès di s'&nbsp;carcasse. <I>Avou l'&nbsp;Blanc-bleu, li rindaedje "carcasse / pwès evike" avind les 70 åcints</I> (rat. pa L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse pus moirt k'&nbsp;evike:</FONT> rl a: [[Motî:vike|vike]] (pus moirt ki vike) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; schoirçaedje evike:</FONT> cotaeyaedje di co vicantès biesses po des sayes sincieuses, evnd. <span lang=fr>F. vivisection.</span> Disfondowes: <B>èvike</B>, avike. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje divancete (e) + no (vike). 9282 28913 2004-10-23T11:13:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:frecanter]] 9283 28914 2004-10-23T11:13:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:frecanter]] 9284 28915 2004-10-23T11:13:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:frecanter]] 9285 28916 2004-10-23T11:13:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:frecanter]] 9286 28917 2004-10-23T11:15:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hanter]] 9287 28918 2004-10-23T11:16:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hanter]] 9288 28919 2004-10-23T11:16:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hanter]] 9289 28920 2004-10-23T11:16:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hanter]] 9290 28921 2004-10-23T11:16:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hanter]] 9291 28922 2004-10-23T11:18:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cortizer]] 9292 28923 2004-10-23T11:21:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cortizer]] 9293 28924 2004-10-23T11:22:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hanter]] 9294 64924 2006-06-24T19:28:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 23 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 296inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 297inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 69 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[21 d' octôbe]] - [[22 d' octôbe]] - [[24 d' octôbe]] - [[25 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:23 Oktober]] [[an:23 d'otubre]] [[ar:23 أكتوبر]] [[ast:23 d'ochobre]] [[be:23 кастрычніка]] [[bg:23 октомври]] [[bs:23. oktobar]] [[ca:23 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 23]] [[co:23 uttrovi]] [[cs:23. říjen]] [[csb:23 rujana]] [[cv:Юпа, 23]] [[cy:23 Hydref]] [[da:23. oktober]] [[de:23. Oktober]] [[el:23 Οκτωβρίου]] [[en:October 23]] [[eo:23-a de oktobro]] [[es:23 de octubre]] [[et:23. oktoober]] [[eu:Urriaren 23]] [[fi:23. lokakuuta]] [[fo:23. oktober]] [[fr:23 octobre]] [[fur:23 di Otubar]] [[fy:23 oktober]] [[ga:23 Deireadh Fómhair]] [[gl:23 de outubro]] [[he:23 באוקטובר]] [[hr:23. listopada]] [[hu:Október 23]] [[ia:23 de octobre]] [[id:23 Oktober]] [[io:23 di oktobro]] [[is:23. október]] [[it:23 ottobre]] [[ja:10月23日]] [[jv:23 Oktober]] [[ka:23 ოქტომბერი]] [[ko:10월 23일]] [[ku:23'ê kewçêrê]] [[lb:23. Oktober]] [[lt:Spalio 23]] [[mk:23 октомври]] [[ms:23 Oktober]] [[nap:23 'e ottovre]] [[nl:23 oktober]] [[nn:23. oktober]] [[no:23. oktober]] [[oc:23 d'octobre]] [[pl:23 października]] [[pt:23 de Outubro]] [[ro:23 octombrie]] [[ru:23 октября]] [[scn:23 di uttùviru]] [[sco:23 October]] [[se:Golggotmánu 23.]] [[simple:October 23]] [[sk:23. október]] [[sl:23. oktober]] [[sq:23 Tetor]] [[sr:23. октобар]] [[sv:23 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 23]] [[th:23 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 23]] [[tr:23 Ekim]] [[tt:23. Öktäber]] [[uk:23 жовтня]] [[vi:23 tháng 10]] [[war:Oktubre 23]] [[zh:10月23日]] 9295 64915 2006-06-24T19:27:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 20 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 293inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 294inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 72 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[18 d' octôbe]] - [[19 d' octôbe]] - [[21 d' octôbe]] - [[22 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:20 Oktober]] [[an:20 d'otubre]] [[ar:20 أكتوبر]] [[ast:20 d'ochobre]] [[be:20 кастрычніка]] [[bg:20 октомври]] [[bs:20. oktobar]] [[ca:20 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 20]] [[co:20 uttrovi]] [[cs:20. říjen]] [[csb:20 rujana]] [[cv:Юпа, 20]] [[cy:20 Hydref]] [[da:20. oktober]] [[de:20. Oktober]] [[el:20 Οκτωβρίου]] [[en:October 20]] [[eo:20-a de oktobro]] [[es:20 de octubre]] [[et:20. oktoober]] [[eu:Urriaren 20]] [[fi:20. lokakuuta]] [[fo:20. oktober]] [[fr:20 octobre]] [[frp:20 octobro]] [[fur:20 di Otubar]] [[fy:20 oktober]] [[ga:20 Deireadh Fómhair]] [[gl:20 de outubro]] [[he:20 באוקטובר]] [[hr:20. listopada]] [[hu:Október 20]] [[ia:20 de octobre]] [[id:20 Oktober]] [[io:20 di oktobro]] [[is:20. október]] [[it:20 ottobre]] [[ja:10月20日]] [[jv:20 Oktober]] [[ka:20 ოქტომბერი]] [[ko:10월 20일]] [[ku:20'ê kewçêrê]] [[lb:20. Oktober]] [[lt:Spalio 20]] [[mk:20 октомври]] [[ms:20 Oktober]] [[nap:20 'e ottovre]] [[nl:20 oktober]] [[nn:20. oktober]] [[no:20. oktober]] [[oc:20 d'octobre]] [[pl:20 października]] [[pt:20 de Outubro]] [[ro:20 octombrie]] [[ru:20 октября]] [[scn:20 di uttùviru]] [[sco:20 October]] [[se:Golggotmánu 20.]] [[simple:October 20]] [[sk:20. október]] [[sl:20. oktober]] [[sq:20 Tetor]] [[sr:20. октобар]] [[sv:20 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 20]] [[th:20 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 20]] [[tr:20 Ekim]] [[tt:20. Öktäber]] [[uk:20 жовтня]] [[vi:20 tháng 10]] [[war:Oktubre 20]] [[zh:10月20日]] 9296 64916 2006-06-24T19:27:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 21 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 294inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 295inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 71 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[19 d' octôbe]] - [[20 d' octôbe]] - [[22 d' octôbe]] - [[23 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:21 Oktober]] [[an:21 d'otubre]] [[ar:21 أكتوبر]] [[ast:21 d'ochobre]] [[be:21 кастрычніка]] [[bg:21 октомври]] [[bs:21. oktobar]] [[ca:21 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 21]] [[co:21 uttrovi]] [[cs:21. říjen]] [[csb:21 rujana]] [[cv:Юпа, 21]] [[cy:21 Hydref]] [[da:21. oktober]] [[de:21. Oktober]] [[el:21 Οκτωβρίου]] [[en:October 21]] [[eo:21-a de oktobro]] [[es:21 de octubre]] [[et:21. oktoober]] [[eu:Urriaren 21]] [[fi:21. lokakuuta]] [[fo:21. oktober]] [[fr:21 octobre]] [[frp:21 octobro]] [[fur:21 di Otubar]] [[fy:21 oktober]] [[ga:21 Deireadh Fómhair]] [[gl:21 de outubro]] [[he:21 באוקטובר]] [[hr:21. listopada]] [[hu:Október 21]] [[ia:21 de octobre]] [[id:21 Oktober]] [[io:21 di oktobro]] [[is:21. október]] [[it:21 ottobre]] [[ja:10月21日]] [[jv:21 Oktober]] [[ka:21 ოქტომბერი]] [[ko:10월 21일]] [[ku:21'ê kewçêrê]] [[lb:21. Oktober]] [[lt:Spalio 21]] [[mk:21 октомври]] [[ms:21 Oktober]] [[nap:21 'e ottovre]] [[nl:21 oktober]] [[nn:21. oktober]] [[no:21. oktober]] [[oc:21 d'octobre]] [[pam:Octubri 21]] [[pl:21 października]] [[pt:21 de Outubro]] [[ro:21 octombrie]] [[ru:21 октября]] [[scn:21 di uttùviru]] [[sco:21 October]] [[se:Golggotmánu 21.]] [[simple:October 21]] [[sk:21. október]] [[sl:21. oktober]] [[sq:21 Tetor]] [[sr:21. октобар]] [[sv:21 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 21]] [[th:21 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 21]] [[tr:21 Ekim]] [[tt:21. Öktäber]] [[uk:21 жовтня]] [[vi:21 tháng 10]] [[war:Oktubre 21]] [[zh:10月21日]] 9297 64921 2006-06-24T19:28:43Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 22 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 295inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 296inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 70 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[20 d' octôbe]] - [[21 d' octôbe]] - [[23 d' octôbe]] - [[24 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:22 Oktober]] [[an:22 d'otubre]] [[ar:22 أكتوبر]] [[ast:22 d'ochobre]] [[be:22 кастрычніка]] [[bg:22 октомври]] [[bs:22. oktobar]] [[ca:22 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 22]] [[co:22 uttrovi]] [[cs:22. říjen]] [[csb:22 rujana]] [[cv:Юпа, 22]] [[cy:22 Hydref]] [[da:22. oktober]] [[de:22. Oktober]] [[el:22 Οκτωβρίου]] [[en:October 22]] [[eo:22-a de oktobro]] [[es:22 de octubre]] [[et:22. oktoober]] [[eu:Urriaren 22]] [[fi:22. lokakuuta]] [[fo:22. oktober]] [[fr:22 octobre]] [[fur:22 di Otubar]] [[fy:22 oktober]] [[ga:22 Deireadh Fómhair]] [[gl:22 de outubro]] [[he:22 באוקטובר]] [[hr:22. listopada]] [[hu:Október 22]] [[ia:22 de octobre]] [[id:22 Oktober]] [[io:22 di oktobro]] [[is:22. október]] [[it:22 ottobre]] [[ja:10月22日]] [[jv:22 Oktober]] [[ka:22 ოქტომბერი]] [[ko:10월 22일]] [[ku:22'ê kewçêrê]] [[lb:22. Oktober]] [[lt:Spalio 22]] [[mk:22 октомври]] [[ms:22 Oktober]] [[nap:22 'e ottovre]] [[nl:22 oktober]] [[nn:22. oktober]] [[no:22. oktober]] [[oc:22 d'octobre]] [[pl:22 października]] [[pt:22 de Outubro]] [[ro:22 octombrie]] [[ru:22 октября]] [[scn:22 di uttùviru]] [[sco:22 October]] [[se:Golggotmánu 22.]] [[simple:October 22]] [[sk:22. október]] [[sl:22. oktober]] [[sq:22 Tetor]] [[sr:22. октобар]] [[sv:22 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 22]] [[th:22 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 22]] [[tr:22 Ekim]] [[tt:22. Öktäber]] [[uk:22 жовтня]] [[vi:22 tháng 10]] [[war:Oktubre 22]] [[zh:10月22日]] 9298 28929 2004-10-23T11:27:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[23 d' octôbe]] 9299 28930 2004-10-23T11:28:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[21 d' octôbe]] 9300 28931 2004-10-23T11:28:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[20 d' octôbe]] 9301 28932 2004-10-23T11:28:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[22 d' octôbe]] 9302 64962 2006-06-24T19:34:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 282inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 283inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 83 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[7 d' octôbe]] - [[8 d' octôbe]] - [[10 d' octôbe]] - [[11 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 Oktober]] [[an:9 d'otubre]] [[ar:9 اكتوبر]] [[ast:9 d'ochobre]] [[be:9 кастрычніка]] [[bg:9 октомври]] [[bs:9. oktobar]] [[ca:9 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 9]] [[co:9 uttrovi]] [[cs:9. říjen]] [[csb:9 rujana]] [[cv:Юпа, 9]] [[cy:9 Hydref]] [[da:9. oktober]] [[de:9. Oktober]] [[el:9 Οκτωβρίου]] [[en:October 9]] [[eo:9-a de oktobro]] [[es:9 de octubre]] [[et:9. oktoober]] [[eu:Urriaren 9]] [[fi:9. lokakuuta]] [[fo:9. oktober]] [[fr:9 octobre]] [[frp:9 octobro]] [[fur:9 di Otubar]] [[fy:9 oktober]] [[ga:9 Deireadh Fómhair]] [[gl:9 de outubro]] [[he:9 באוקטובר]] [[hr:9. listopada]] [[hu:Október 9]] [[ia:9 de octobre]] [[id:9 Oktober]] [[io:9 di oktobro]] [[is:9. október]] [[it:9 ottobre]] [[ja:10月9日]] [[jv:9 Oktober]] [[ka:9 ოქტომბერი]] [[ko:10월 9일]] [[ku:9'ê kewçêrê]] [[lb:9. Oktober]] [[lt:Spalio 9]] [[mk:9 октомври]] [[ms:9 Oktober]] [[nap:9 'e ottovre]] [[nl:9 oktober]] [[nn:9. oktober]] [[no:9. oktober]] [[oc:9 d'octobre]] [[pam:Octubri 9]] [[pl:9 października]] [[pt:9 de Outubro]] [[ro:9 octombrie]] [[ru:9 октября]] [[scn:9 di uttùviru]] [[sco:9 October]] [[se:Golggotmánu 9.]] [[simple:October 9]] [[sk:9. október]] [[sl:9. oktober]] [[sq:9 Tetor]] [[sr:9. октобар]] [[sv:9 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 9]] [[th:9 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 9]] [[tr:9 Ekim]] [[tt:9. Öktäber]] [[uk:9 жовтня]] [[vi:9 tháng 10]] [[war:Oktubre 9]] [[zh:10月9日]] 9303 64959 2006-06-24T19:34:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 8 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 281inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 282inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 84 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[6 d' octôbe]] - [[7 d' octôbe]] - [[9 d' octôbe]] - [[10 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:8 Oktober]] [[an:8 d'otubre]] [[ang:8 Winterfylleþ]] [[ar:8 اكتوبر]] [[ast:8 d'ochobre]] [[be:8 кастрычніка]] [[bg:8 октомври]] [[bs:8. oktobar]] [[ca:8 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 8]] [[co:8 uttrovi]] [[cs:8. říjen]] [[csb:8 rujana]] [[cv:Юпа, 8]] [[cy:8 Hydref]] [[da:8. oktober]] [[de:8. Oktober]] [[el:8 Οκτωβρίου]] [[en:October 8]] [[eo:8-a de oktobro]] [[es:8 de octubre]] [[et:8. oktoober]] [[eu:Urriaren 8]] [[fi:8. lokakuuta]] [[fo:8. oktober]] [[fr:8 octobre]] [[frp:8 octobro]] [[fur:8 di Otubar]] [[fy:8 oktober]] [[ga:8 Deireadh Fómhair]] [[gl:8 de outubro]] [[he:8 באוקטובר]] [[hr:8. listopada]] [[hu:Október 8]] [[ia:8 de octobre]] [[id:8 Oktober]] [[io:8 di oktobro]] [[is:8. október]] [[it:8 ottobre]] [[ja:10月8日]] [[jv:8 Oktober]] [[ka:8 ოქტომბერი]] [[ko:10월 8일]] [[ku:8'ê kewçêrê]] [[lb:8. Oktober]] [[lt:Spalio 8]] [[mk:8 октомври]] [[ms:8 Oktober]] [[nap:8 'e ottovre]] [[nl:8 oktober]] [[nn:8. oktober]] [[no:8. oktober]] [[oc:8 d'octobre]] [[pl:8 października]] [[pt:8 de Outubro]] [[ro:8 octombrie]] [[ru:8 октября]] [[scn:8 di uttùviru]] [[sco:8 October]] [[se:Golggotmánu 8.]] [[simple:October 8]] [[sk:8. október]] [[sl:8. oktober]] [[sq:8 Tetor]] [[sr:8. октобар]] [[sv:8 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 8]] [[th:8 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 8]] [[tr:8 Ekim]] [[tt:8. Öktäber]] [[uk:8 жовтня]] [[vi:8 tháng 10]] [[war:Oktubre 8]] [[zh:10月8日]] 9304 64955 2006-06-24T19:33:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 7 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 280inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 281inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 85 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[1926]] : [[Nicolas Donnay]] === Ôtès djins === * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[5 d' octôbe]] - [[6 d' octôbe]] - [[8 d' octôbe]] - [[9 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:7 Oktober]] [[an:7 d'otubre]] [[ang:7 Winterfylleþ]] [[ar:7 أكتوبر]] [[ast:7 d'ochobre]] [[be:7 кастрычніка]] [[bg:7 октомври]] [[bs:7. oktobar]] [[ca:7 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 7]] [[co:7 uttrovi]] [[cs:7. říjen]] [[csb:7 rujana]] [[cv:Юпа, 7]] [[cy:7 Hydref]] [[da:7. oktober]] [[de:7. Oktober]] [[el:7 Οκτωβρίου]] [[en:October 7]] [[eo:7-a de oktobro]] [[es:7 de octubre]] [[et:7. oktoober]] [[eu:Urriaren 7]] [[fi:7. lokakuuta]] [[fo:7. oktober]] [[fr:7 octobre]] [[frp:7 octobro]] [[fur:7 di Otubar]] [[fy:7 oktober]] [[ga:7 Deireadh Fómhair]] [[gl:7 de outubro]] [[he:7 באוקטובר]] [[hr:7. listopada]] [[hu:Október 7]] [[ia:7 de octobre]] [[id:7 Oktober]] [[io:7 di oktobro]] [[is:7. október]] [[it:7 ottobre]] [[ja:10月7日]] [[jv:7 Oktober]] [[ka:7 ოქტომბერი]] [[ko:10월 7일]] [[ku:7'ê kewçêrê]] [[lb:7. Oktober]] [[lt:Spalio 7]] [[mk:7 октомври]] [[ms:7 Oktober]] [[nap:7 'e ottovre]] [[nl:7 oktober]] [[nn:7. oktober]] [[no:7. oktober]] [[oc:7 d'octobre]] [[pam:Octubri 7]] [[pl:7 października]] [[pt:7 de Outubro]] [[ro:7 octombrie]] [[ru:7 октября]] [[scn:7 di uttùviru]] [[sco:7 October]] [[se:Golggotmánu 7.]] [[simple:October 7]] [[sk:7. október]] [[sl:7. oktober]] [[sq:7 Tetor]] [[sr:7. октобар]] [[sv:7 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 7]] [[th:7 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 7]] [[tr:7 Ekim]] [[tt:7. Öktäber]] [[uk:7 жовтня]] [[vi:7 tháng 10]] [[war:Oktubre 7]] [[zh:10月7日]] 9305 64952 2006-06-24T19:33:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 6 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 279inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 280inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 86 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[4 d' octôbe]] - [[5 d' octôbe]] - [[7 d' octôbe]] - [[8 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:6 Oktober]] [[an:6 d'otubre]] [[ar:6 أكتوبر]] [[ast:6 d'ochobre]] [[be:6 кастрычніка]] [[bg:6 октомври]] [[bs:6. oktobar]] [[ca:6 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 6]] [[co:6 uttrovi]] [[cs:6. říjen]] [[csb:6 rujana]] [[cv:Юпа, 6]] [[cy:6 Hydref]] [[da:6. oktober]] [[de:6. Oktober]] [[el:6 Οκτωβρίου]] [[en:October 6]] [[eo:6-a de oktobro]] [[es:6 de octubre]] [[et:6. oktoober]] [[eu:Urriaren 6]] [[fi:6. lokakuuta]] [[fo:6. oktober]] [[fr:6 octobre]] [[frp:6 octobro]] [[fur:6 di Otubar]] [[fy:6 oktober]] [[ga:6 Deireadh Fómhair]] [[gl:6 de outubro]] [[he:6 באוקטובר]] [[hr:6. listopada]] [[hu:Október 6]] [[ia:6 de octobre]] [[id:6 Oktober]] [[io:6 di oktobro]] [[is:6. október]] [[it:6 ottobre]] [[ja:10月6日]] [[jv:6 Oktober]] [[ka:6 ოქტომბერი]] [[ko:10월 6일]] [[ku:6'ê kewçêrê]] [[lb:6. Oktober]] [[lt:Spalio 6]] [[mk:6 октомври]] [[ms:6 Oktober]] [[nap:6 'e ottovre]] [[nl:6 oktober]] [[nn:6. oktober]] [[no:6. oktober]] [[oc:6 d'octobre]] [[pam:Octubri 6]] [[pl:6 października]] [[pt:6 de Outubro]] [[ro:6 octombrie]] [[ru:6 октября]] [[scn:6 di uttùviru]] [[sco:6 October]] [[se:Golggotmánu 6.]] [[simple:October 6]] [[sk:6. október]] [[sl:6. oktober]] [[sq:6 Tetor]] [[sr:6. октобар]] [[sv:6 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 6]] [[th:6 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 6]] [[tr:6 Ekim]] [[tt:6. Öktäber]] [[uk:6 жовтня]] [[vi:6 tháng 10]] [[war:Oktubre 6]] [[zh:10月6日]] 9306 64949 2006-06-24T19:32:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 5 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 278inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 279inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 87 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[3 d' octôbe]] - [[4 d' octôbe]] - [[6 d' octôbe]] - [[7 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:5 Oktober]] [[an:5 d'otubre]] [[ar:5 اكتوبر]] [[ast:5 d'ochobre]] [[be:5 кастрычніка]] [[bg:5 октомври]] [[bs:5. oktobar]] [[ca:5 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 5]] [[co:5 uttrovi]] [[cs:5. říjen]] [[csb:5 rujana]] [[cv:Юпа, 5]] [[cy:5 Hydref]] [[da:5. oktober]] [[de:5. Oktober]] [[el:5 Οκτωβρίου]] [[en:October 5]] [[eo:5-a de oktobro]] [[es:5 de octubre]] [[et:5. oktoober]] [[eu:Urriaren 5]] [[fi:5. lokakuuta]] [[fo:5. oktober]] [[fr:5 octobre]] [[frp:5 octobro]] [[fur:5 di Otubar]] [[fy:5 oktober]] [[ga:5 Deireadh Fómhair]] [[gl:5 de outubro]] [[he:5 באוקטובר]] [[hr:5. listopada]] [[hu:Október 5]] [[ia:5 de octobre]] [[id:5 Oktober]] [[io:5 di oktobro]] [[is:5. október]] [[it:5 ottobre]] [[ja:10月5日]] [[jv:5 Oktober]] [[ka:5 ოქტომბერი]] [[ko:10월 5일]] [[ku:5'ê kewçêrê]] [[lb:5. Oktober]] [[lt:Spalio 5]] [[mk:5 октомври]] [[ms:5 Oktober]] [[nap:5 'e ottovre]] [[nl:5 oktober]] [[nn:5. oktober]] [[no:5. oktober]] [[oc:5 d'octobre]] [[pl:5 października]] [[pt:5 de Outubro]] [[ro:5 octombrie]] [[ru:5 октября]] [[scn:5 di uttùviru]] [[sco:5 October]] [[se:Golggotmánu 5.]] [[simple:October 5]] [[sk:5. október]] [[sl:5. oktober]] [[sq:5 Tetor]] [[sr:5. октобар]] [[sv:5 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 5]] [[th:5 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 5]] [[tr:5 Ekim]] [[tt:5. Öktäber]] [[uk:5 жовтня]] [[vi:5 tháng 10]] [[war:Oktubre 5]] [[zh:10月5日]] 9307 64945 2006-06-24T19:32:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 4 d'&nbsp;[[octôbe]], c' est li 277inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 278inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 88 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[2 d' octôbe]] - [[3 d' octôbe]] - [[5 d' octôbe]] - [[6 d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:4 Oktober]] [[an:4 d'otubre]] [[ar:4 أكتوبر]] [[ast:4 d'ochobre]] [[be:4 кастрычніка]] [[bg:4 октомври]] [[bs:4. oktobar]] [[ca:4 d'octubre]] [[ceb:Oktubre 4]] [[co:4 uttrovi]] [[cs:4. říjen]] [[csb:4 rujana]] [[cv:Юпа, 4]] [[cy:4 Hydref]] [[da:4. oktober]] [[de:4. Oktober]] [[el:4 Οκτωβρίου]] [[en:October 4]] [[eo:4-a de oktobro]] [[es:4 de octubre]] [[et:4. oktoober]] [[eu:Urriaren 4]] [[fi:4. lokakuuta]] [[fo:4. oktober]] [[fr:4 octobre]] [[frp:4 octobro]] [[fur:4 di Otubar]] [[fy:4 oktober]] [[ga:4 Deireadh Fómhair]] [[gl:4 de outubro]] [[he:4 באוקטובר]] [[hr:4. listopada]] [[hu:Október 4]] [[ia:4 de octobre]] [[id:4 Oktober]] [[io:4 di oktobro]] [[is:4. október]] [[it:4 ottobre]] [[ja:10月4日]] [[jv:4 Oktober]] [[ka:4 ოქტომბერი]] [[ko:10월 4일]] [[ku:4'ê kewçêrê]] [[la:4 Octobris]] [[lb:4. Oktober]] [[lt:Spalio 4]] [[mk:4 октомври]] [[ms:4 Oktober]] [[nap:4 'e ottovre]] [[nl:4 oktober]] [[nn:4. oktober]] [[no:4. oktober]] [[oc:4 d'octobre]] [[pl:4 października]] [[pt:4 de Outubro]] [[ro:4 octombrie]] [[ru:4 октября]] [[scn:4 di uttùviru]] [[sco:4 October]] [[se:Golggotmánu 4.]] [[simple:October 4]] [[sk:4. október]] [[sl:4. oktober]] [[sq:4 Tetor]] [[sr:4. октобар]] [[sv:4 oktober]] [[te:అక్టోబర్ 4]] [[th:4 ตุลาคม]] [[tl:Oktubre 4]] [[tr:4 Ekim]] [[tt:4. Öktäber]] [[uk:4 жовтня]] [[vi:4 tháng 10]] [[war:Oktubre 4]] [[zh:10月4日]] 9308 28939 2004-10-23T11:35:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[4 d' octôbe]] 9309 28940 2004-10-23T11:35:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[5 d' octôbe]] 9310 28941 2004-10-23T11:35:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[6 d' octôbe]] 9311 28942 2004-10-23T11:35:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[7 d' octôbe]] 9312 28943 2004-10-23T11:35:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[8 d' octôbe]] 9313 28944 2004-10-23T11:36:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[9 d' octôbe]] 9314 28945 2004-10-23T13:33:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ravåder</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:rassercî|rassercî]]. <span lang=fr>F. ravauder.</span> <B>2.</B> [[Motî:berdeler|berdeler]]. <I>Obligåcion di moyéns - nén obligåcion di rzultats&nbsp;! aveut i ravådé, co traze côps, li manaedjeu do pordjet, on vî rpoirteu d'&nbsp;RTL k'&nbsp;aveut baligandé so tote li daegn todi dins les gueres et les disduts</I> (L. Mahin). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ravådeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ravådeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ravådresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki ravåde tofer. rl a: [[Motî:tchafete|tchafete]]. <span lang=fr>F. bavard(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ravådaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:rasserçaedje|rasserçaedje]]. <B>2.</B> [[Motî:berdelaedje|berdelaedje]]. <I>Dji sognive si bén m'&nbsp;pitite gade Ki m'&nbsp;feme nd a stî djalote, sovint. Ele mi djheut: "Metoz l'&nbsp;dins del wate, Et sinez lyi vosse testamint&nbsp;!" Mins tot ça, c'&nbsp;est des ravådaedjes</I> (F. Loriaux). 9315 28946 2004-10-23T13:34:35Z Pablo 5 Motî:ravådeu displaecî viè Motî:ravåder #REDIRECT [[Motî:ravåder]] 9316 28947 2004-10-23T13:35:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ravåder]] 9317 28948 2004-10-23T13:35:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ravåder]] 9318 28949 2004-10-23T13:36:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ravåder]] 9319 28950 2004-10-23T13:39:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disdut</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand brut (sovint avou l'&nbsp;idêye ki ça disrindje les ôtes). <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;disdut d'&nbsp;ene trope ki dischind des vagons avou tot s'&nbsp;bôjhin</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). <I>Mins i m'&nbsp;fåt bén dire ki ci "muzike" la n'&nbsp;est pus, po l'&nbsp;djoû d'&nbsp;ouy, ki samrou, disdut, araedje et bardouxhaedje tot a ene feye</I> (P.H. Thomsin). rl a: [[Motî:tchinisse|tchinisse]], [[Motî:derame|derame]], [[Motî:ramdam|ramdam]], [[Motî:rimouwe-manaedje|rimouwe-manaedje]], [[Motî:tribole-manaedje|tribole-manaedje]]. <span lang=fr>F. tapage, vacarme, tintamarre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on disdut d'&nbsp;tos les diales:</FONT> foirt grand brut. <I>Cwand elle a veyou l'&nbsp;ome sitåré fén lon a costé di s'&nbsp;lét, elle a spité evoye e fjhant on disdut d'&nbsp;tos les diales</I> (J.F. Brackman). <I>Å dfoû del tchambe, on disdut d'&nbsp;tos les cints diales: li vwès da Bögel, d'&nbsp;å dzeu des montêyes, dandjreus: å&nbsp;voleur! å&nbsp;voleur!</I> (L. Hendsche]). <span lang=fr>F. bruit d'enfer, vacarme assourdissant.</span> <B>2.</B> [[Motî:dizôre|dizôre]]. <I>On s'&nbsp;a batou; gn aveut on bea disdut e manaedje</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Ké disdut avou Anita; ele brait et racabraire a rimpli des saeyeas</I> (R. Viroux). rl a: [[Motî:handele|handele]]. <span lang=fr>F. désordre, perturbation, scandale.</span> <B>3.</B> [[Motî:margaye|margaye]]. <I>Gn a yeu on sfwait disdut al rexhowe do bal</I> (C. Tombeur). <I>I cnoxhe dedja tos nos disduts, Nos deurs vizaedjes et nos displis; Il est l'&nbsp;droete voye disk'&nbsp;å Bon Diu, li ptit Djezus ki vént di skepyî</I> (J. Docquir). rl a: [[Motî:apougnaedje|apougnaedje]], [[Motî:toubak|toubak]]. <span lang=fr>F. mésentente, dispute, querelle, empoignade, altercation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete li disdut:</FONT> amoenner l'&nbsp;margaye. rl a: [[Motî:sizaneye|sizaneye]]. <span lang=fr>F. semer la dispute.</span> <B>4.</B> margaye politike, [[Motî:guere|guere]]. <I>Sint Lambiet, sint Lambiet, Vosse no s'&nbsp;brairè djourmåy Come i resdondixheut el påye come e disdut</I> (L. Lagauche). <I>C'&nbsp;esteut on vî rapoirteu d'&nbsp;RTL k'&nbsp;aveut baligandé so tote li daegn todi dins les gueres et les disduts</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:bardouxha|bardouxha]]. <span lang=fr>F. troubles, émeute, guerre, conflit.</span> Disfondowes: dèsdit, disdut. Etimolodjeye: pårticipe erirece d'&nbsp;on vî viebe disdure (rissaetchî ene sacwè d'&nbsp;on paymint); margaye et boerlaedje cwand on vleut disdure d'&nbsp;on conte k'&nbsp;on dveut a on martchand. 9320 28951 2004-10-23T13:41:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouwe-manaedje]] 9321 28952 2004-10-23T13:41:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimouwe-manaedje]] 9322 28953 2004-10-23T13:41:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimouwe-manaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermouwe-manaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmouwe-manaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:disdut|disdut]]. <I>Signeur; ké ramdam&nbsp;! Ké rmouwe-manaedje&nbsp;! C'&nbsp;esteut les carnavåls&nbsp;!</I> (V. Carpentier). <B>2.</B> grand candjmint. rl a: [[Motî:tribole-manaedje|tribole-manaedje]]. <span lang=fr>F. remue-ménage.</span> 9323 28954 2004-10-23T13:42:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tribole-manaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rimouwe-manaedje|rimouwe-manaedje]], [[Motî:disdut|disdut]]. <I>Oyi gn a tot on tribole-manaedje dins les cadasses di ces trevéns cial; les vîs ciertificats n'&nbsp;våront pus rén</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. remue-ménage, branle-bas, confusion.</span> 9324 28955 2004-10-23T13:44:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>handele</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:comiece|comiece]]. <B>2.</B> [[Motî:tribole-manaedje|tribole-manaedje]]. <I>Cwand dji voe l'&nbsp;handele, dji coprind k'&nbsp;elle ont corou evoye</I> (E. Gilliard). rl a: [[Motî:disdut|disdut]]. <span lang=fr>F. remue-ménage, désordre.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do tîxhon "<span lang=de>handel</span>" (comiece). 9325 37701 2005-08-11T22:22:14Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>talus</B></FONT> [o.n.] [[Motî:hourêye|hourêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene [[Motî:linwe|linwe°]] a talus ki totafwait ride djus.</FONT> 9326 28957 2004-10-23T13:47:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitit cok di brouhire</B></FONT> [o.n.] sôre pus ptite (et pus råle) ki l'&nbsp;vraiy [[Motî:cok di brouhire|cok di brouhire]], e sincieus latén <I><span lang=la>Lyrurus tetrix</span></I>. 9327 28958 2004-10-23T13:47:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rålea di djniesses</B></FONT> [o.n.] sôre di [[Motî:pitit cok di brouhire|ptit cok di brouhire]], e sincieus latén <I><span lang=la>Crex crex</span></I>. <span lang=fr>F. râle des genêts.</span> Disfondowes: raulê di gn.gnèsses, <FONT COLOR="#800080">raulia di gn.gnèsses</FONT>. 9328 28959 2005-05-01T12:39:31Z Pablo 5 [[Imådje:Sigoter.jpg|thumb|142px|L' aiwe di beyôle sigote d' ene coxhe]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>sigoter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esgoter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sgoter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé [[Motî:goter|goter]] l' aiwe (djus d' ene sacwè). <I>I fåt cure les betes dins del bolante aiwe, pu les sgoter, leyî rafroedi et presser po rsaetchî l' aiwe</I> ([[C. Massaux]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leye sigoter les clotches:</FONT> dijheye a ene sakî ki s' aprestêye po ndaler a messe å prumi côp del clotche di l' eglijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyîz sgoter l' [[Motî:makêye|makêye]]:</FONT> prindoz pacyince, leyîz ene miete passer l' tins. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"laisser du temps au temps"</span>. <B>II.</B> [v.s.c.] passer doûçmint tot cåzant do tins. <I>Les djoûs sgotnut onk après l' ôte</I> ([[C. Denis]]). <span lang=fr>F. s'égrener.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sigotoe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esgotoe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sgotoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye di manaedje, la k' on leye sigoter les [[Motî:schiele|schieles]]. <I>So li ptite tåve, li sgotoe po fé l' bagaedje</I> ([[Joseph Houziaux]]). On dit eto: [[Motî:digotoe|digotoe]]. <span lang=fr>F. égouttoir.</span> <B>2.</B> dresse ås [[Motî:axhlete|axhletes]], ki l' pus basse sieve a leyî sgoter les schieles. On dit eto: [[Motî:schielî|schielî, schieloe]], [[Motî:dressoe|dressoe]]. <span lang=fr>F. vaisselier.</span> <B>3.</B> (mot d' éndjolisse) programe d' ene emilreye, d' èn evoyeu d' waibe-pådjes, ki n' leye nén passer tot çou k' arive. On dit eto: [[Motî:passete|passete]]. <span lang=fr>F. filtre, logiciel de filtration.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)gotwè, è)sgotwè</FONT>, s(i)goteu, s(u)goteu, s(u)gouteu, s(u)goutoû, s(u)gotoû, s(i)goutwè, (è)sgoutwè, (è)sgoutwêr, s(u)goutwâr; Pc ègoutwa; Gm ègoutwar</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 4.52 ey el notûle 4.106. 9329 28960 2004-10-23T13:50:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sigoter]] 9330 28961 2004-10-23T13:50:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sigoter]] 9331 28962 2004-11-26T02:35:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>goter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] leyî tchaire di l' aiwe gote a gote. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si leyî goter:</FONT> dischinde tot doûçmint, sins brut. <span lang=fr>F. se glisser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé goter l'&nbsp;ouy:</FONT> èn nén saveur ratni ses låmes. <span lang=fr>F. pleurer.</span> <B>II.</B> [v.s.dj.] toumer des gotes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand i ploût sol curé, i gote sol [[Motî:mårlî|mårlî°]]</FONT>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:gote|gote]] Parintêye : * [[Motî:gotiner|gotiner]] * [[Motî:sigoter|sigoter]] * [[Motî:rasgoter|rasgoter]] * [[Motî:digoter|digoter]] 9332 28963 2004-10-23T14:04:04Z Pablo 5 Poitrait d' ene guerite a blankes et rodjès royes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 9333 28964 2004-10-23T14:03:27Z Pablo 5 [[Imådje:guerite.jpg|thumb|ene guerite <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>guerite</B></FONT> [f.n.] pitite sitroete cwårêye [[Motî:cahoute|cahoute]] po les sôdårds, dwanîs, wårdeus s'&nbsp;î mete å [[Motî:ricoet|rcoet]]. <I>Dins les binddimådjes walones, vos toumoz so on vî tchenå do Cinte avou li scluze et li ptite guerite do wårdeu</I> (L. Mahin). <I>Il a abaxhî l'&nbsp;veule di l'&nbsp;oto po prezinter s'&nbsp;cåte d'&nbsp;idintisté a l'&nbsp;bawete del guerite</I> (J.P. Dumont). <I>L'&nbsp;intrêye des strapances, c'&nbsp;est ene grande poite a deus batants k'&nbsp;on clôt djusse del nute, avou ene pitite guerite pol håjhlî</I> (L. Mahin). <I>Les tchiyotes, c'&nbsp;ere on calibostea d'&nbsp;a pô près on mete cwåré, a môde di guerite di sôdård, avou des craeyes etur les plantches</I> (H. Lepage). 9334 28965 2004-10-23T14:11:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Male</B></FONT> [n.pl.] payis d'&nbsp;Urope, en inglès eyet e maltès <I><span lang=en>Malta</span></I>, iye metowe e fén mitan del Mîtrinne Mer, di 316&nbsp;km² long et lådje, avou 400.000 dimanants. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;croes d'&nbsp;Male:</FONT> essegne des Timplîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Croes d'&nbsp;Male:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Nivele. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltès</B></FONT> [o.n.] lingaedje nåcionå di Male (wice k'&nbsp;il est oficir avou l'&nbsp;inglès). ---- * Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[Male]], [[maltès]] 9338 65767 2006-07-01T11:17:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fa:مالت (کشور)]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Male|*]] '''Male''' est on payis d' [[Urope]], en inglès eyet e maltès ''Malta''; c' est ene iye metowe e fén mitan del [[Mîtrinne Mer]], di 316&nbsp;km² long et lådje, avou 400.000 dimanants. {| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" |+<font size="+1">'''Republike di Male'''<br /> '''Repubblika ta' Malta'''<br /> '''Republic of Malta'''</font> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Malta|Male|d'}} | [[Imådje:Coat of arms of Malta.png|100px|Åres di Male]] |- | align="center" width="140px"|([[Drapea d' Male|Detays]]) | align="center" width="140px"|<!--([[Åres nåcionåles di Xxxxx|Detays]])--> |} <!-- |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Xxxxx''</font> --> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationMalta.png]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[maltès]] eyet [[inglès]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Li Valette]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |[[Djivêye des prezidints d' Male|Prezidint]] || [[Eddie Fenech Adami]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses di Male|Prumî minisse]] || [[Lawrence Gonzi]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br /> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 184inme]] 316&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br /> Neglidjåve |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2003]]) <br /> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 165inme]] 399.867&nbsp;dimorants <br /> 1.262&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] do [[Royåme Uni]] |[[21 di setimbe]] [[1964]] |- |[[Manoye]] || [[Lire di Male]] (MTL) |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +1 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[L-Innu Malti]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .mt |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 356 |} == Istwere == I gn a-st avou des djins so l'&nbsp;iye dispoy 5.200 divant noste ere. Les [[Fenicyins]] l'&nbsp;ont lomé ''Malat'', çou ki vout dire "poirt å rcoet". Les iyes ont stî shuvannmint dizo l'&nbsp;controle di [[Cartadje]] (400 divant noste ere), poy [[Impire Romin|Rome]], eyet les Arabes e l'&nbsp;anêye [[870]], ki vont pår marker li tuzance maltesse. E [[1127]], c'&nbsp;est les [[Sicile|Sicilyins]] k'&nbsp;arivèt et Male ridvént crustinne. E [[1530]] les iyes sont dnêyes ås [[Tchivalîs d' Sint Djhan d' Djeruzalem|Tchvalîs d' Sint Djhan d' Djeruzalem]] (asteure kinoxhous come les Tchvalîs d' Male), k' avént stî tchessîs foû d' [[Rôde]] påzès [[Impire Otoman|Turks]]. [[Napoleyon]] evayixha les iyes e [[1798]], poy les [[Impire Britanike|Inglès]] e [[1800]]. E [[1814]], al [[Påye di Paris]], Male fourit oficirmint metowe come pårteye di l'&nbsp;Impire britanike. Ele s'&nbsp;endè dislaxha li [[21 di setimbe]] [[1964]], et rdjonde l'&nbsp;[[Union Uropeyinne]] e 2004. == Politike == == Redjons == == Djeyografeye == [[Imådje:Mt-map.png|thumb|250px|left|''Mape di Male'']] Li payis est fwait d' l' iye di ''Male'', li pus grande, del cene di ''Gozo'', di mitan pus ptite, eyet del tote pitie ''Comino'' metowe inte les deus; les iyes sont e fén mitan del [[Mîtrinne Mer]]. Ele si trove a nonne del [[Sicile]], dispårteye pal sitroetere di Male. == Economeye == == Djins == == Culteure == <!-- {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+<font size="+1">'''fiesses'''</font> |- ! style="background:#efefef;" | Date ! style="background:#efefef;" | No e walon ! style="background:#efefef;" | No so plaece ! style="background:#efefef;" | Rimåkes |- | date || Xxxxx || || |} --> == Vey eto == == Difoûtrinnès hårdêyes == [[af:Malta]] [[als:Malta]] [[an:Malta]] [[ar:مالطا]] [[ast:Malta]] [[be:Мальта]] [[bg:Малта]] [[br:Malta]] [[bs:Malta]] [[ca:Malta]] [[cs:Malta]] [[cy:Malta]] [[da:Malta]] [[de:Malta]] [[el:Μάλτα]] [[en:Malta]] [[eo:Malto (lando)]] [[es:Malta]] [[et:Malta]] [[eu:Malta]] [[fa:مالت (کشور)]] [[fi:Malta]] [[fiu-vro:Malta]] [[fr:Malte]] [[fy:Malta]] [[ga:Málta]] [[gl:Malta]] [[he:מלטה]] [[hi:माल्टा]] [[hr:Malta]] [[ht:Malt]] [[hu:Málta]] [[ia:Malta]] [[id:Malta]] [[io:Malta]] [[is:Malta]] [[it:Malta]] [[ja:マルタ]] [[ka:მალტა]] [[ko:몰타]] [[ku:Malta]] [[kw:Malta]] [[la:Melitta]] [[lb:Malta]] [[li:Malta]] [[lt:Malta]] [[lv:Malta]] [[mk:Малта]] [[ms:Malta]] [[mt:Malta]] [[nds:Malta]] [[nds-nl:Malta (laand)]] [[nl:Malta (land)]] [[nn:Malta]] [[no:Malta]] [[oc:Malta]] [[os:Мальтæ (паддзахад)]] [[pl:Malta]] [[pt:Malta]] [[ro:Malta]] [[ru:Мальта (государство)]] [[scn:Malta]] [[se:Málta]] [[sh:Malta]] [[simple:Malta]] [[sk:Malta]] [[sl:Malta]] [[sq:Malta]] [[sr:Малта]] [[sv:Malta]] [[tet:Malta]] [[th:ประเทศมอลตา]] [[tl:Malta]] [[tr:Malta]] [[ug:مالتا]] [[uk:Мальта (держава)]] [[vi:Malta]] [[zh:马耳他]] [[zh-min-nan:Malta]] 9339 60065 2006-06-08T23:36:09Z Pablo 5 {{NowCommons|Flag of Malta.svg}} Lådje imådje do drapea d' [[Male]] 9340 60181 2006-06-11T06:08:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[et:Malta lipp]], [[ja:マルタの国旗]] [[Categoreye:Male]] [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Male]] [[Imådje:Malta flag large.png|thumb|250px|right|Ratio do drapea: 2:3]] Li '''drapea d' [[Male]]''' est on drapea a deus coleurs, rodje et blanc, dispårteyes d' astampé, avou l' blanc do costé d' l' astele (a hintche) eyet l' rodje do costé do vint (a droete). Ces deus coleurs rodje e blanc vnèt des åres del viye mwaisse veye do payis, Mdina. Dins l' coine dizeutrin costé astele (sol blanc, dabôrd), i gn a-st ene croes do Roy Djôr d' Inglutere (et nén ene croes d' Male, come on l' croe sovint); cisse croes la a stî bistokêye på Roy Djôr d' Inglutere pol coraedje des Maltès tins del [[deujhinme guere daegnrece]]. [[de:Flagge Maltas]] [[en:Flag of Malta]] [[es:Bandera de Malta]] [[et:Malta lipp]] [[fr:Drapeau de Malte]] [[he:דגל מלטה]] [[hu:Málta zászlaja]] [[it:Bandiera maltese]] [[ja:マルタの国旗]] [[mt:Bandiera ta' Malta]] [[nl:Vlag van Malta]] [[pl:Flaga Malty]] [[pt:Bandeira de Malta]] [[ro:Steagul Maltei]] [[sv:Maltas flagga]] 9341 48790 2006-01-05T10:18:17Z YurikBot 105 robot Ajoute: hu '''''L-Innu Malti''''' c' est l' [[imne nåcionå]] d' [[Male]]. Li tecse fourit scrît pa [[Dun Karm Psaila]], on powete Maltès, eyet l' muzike copôzêye pa Robert Sammut. I fourit djouwé pol prumî côp li [[3 d' fevrî]] [[1923]], eyet oficirmint metou come imne di Male e [[1945]]. == Tecse e maltès == :Lil din l-art ħelwa, l-Omm li tatna isimha, :Ħares, Mulej, kif dejjem Int ħarist: :Ftakar li lilha bl-oħla dawl libbist. :Agħti, kbir Alla, id-dehen lil min jaħkimha, :Rodd il-ħniena lis-sid, saħħa 'l-ħaddiem: :Seddaq il-għaqda fil-Maltin u s-sliem. == Ratournaedje e walon == :A cisse doûce tere, el Mame ki nos dna s' no, :Protedje lu, Signeur, come Vos avoz todi fwait: :Rimimbroz vs ki vos l' avoz rabeazi avou l' pus hôte gråce. :Acoirdez, èm Diu, del saedjesse ås cis kel goviernut, :Rindoz l' induldjince åzès mwaisses, eyet l' foice åzès ovrîs; :Assurez l' unité etur les Maltè eyet l' påye. [[cs:Maltská hymna]] [[de:L-Innu Malti]] [[en:L-Innu Malti]] [[es:L-Innu Malti]] [[fi:L-Innu Malti]] [[fr:L-Innu Malti]] [[hr:L-Innu Malti]] [[hu:Máltai himnusz]] [[it:L-Innu Malti]] [[ms:L-Innu Malti]] [[mt:Innu Malti]] [[nl:L-Innu Malti]] [[no:L-Innu Malti]] [[pl:Hymn Malty]] [[pt:L-Innu Malti]] [[sv:L-Innu Malti]] 9342 65665 2006-07-01T07:55:25Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Maltaca]] Li '''maltès''' (''il-mailti'' e maltès) est l' lingaedje nåcionå d' [[Male]] (wice k'&nbsp;il est oficir avou l'&nbsp;[[inglès]]); c' est on lingaedje semitike, parint d' l' [[arabe]]; c' est li seu lingaedje semitike k' est scrît avou l' [[alfabet latén]]. Côde [[ISO 639|ISO]]: '''mt'''. == Eployaedje do lingaedje == Li maltès fourit ricnoxhou come lingaedje oficir di Male e [[1936]], avou l' [[inglès]]; divant çoula, li lingaedje oficir esteut l' [[itålyin]]. Dispoy ki Male a rdjondou l' Union Uropeyinne, e [[2004]], li maltès est eto on lingaedje oficir di l' Union. On esteme a 330.000 li nombe di maltès-cåzants. == Istwere do lingaedje == C' est on lingaedje parint di l' arabe (copurade les pårlers d' l' [[Afrike bijhrece]], mins k' a prin toplin di mots eprontés, et minme des caracteristikes fonetikes eyet fonolodjikes do sicilyin eyet d' l' inglès. Li lingaedje si scrît avou des latenès letes (çou ki fwait k' c' est l' seu lingaedje semitike a s' sicrire avou nost alfabet) avou kékès letes sipeciåles: '''ċ''' (c avou pont å dzeu), '''ġ''' (g avou pont å dzeu), '''ħ''' (h avou ene båre å mitan), '''ż''' (z avou pont å dzeu). == Discrijhaedje do lingaedje == === Croejhete === Mågré li grande iinfluwince des lingaedjes romans, li croejhete do maltès est co foirt semitike. Les [[addjectif]]s shuvèt les nos, i gn a pont d' [[adviebe]]s natifs fwaits sepårumint, eyet l' ôre des mots est assez libe. Come en [[arabe]] eyet [[ebreu]], les nos eyet ls addjectifs (po les cis d' oridjinne semitike) prindèt ambedeus l' årtike defini (eg: ''L-Art l-Imqaddsa'', lit. "Li Payis li Sint = Li Tere Sinte"; tz a. arabe ''Al-Ardh al-Muqaddasa''). Cisse rîle la n' s' aplike nén åzès nos eyet addjectifs d' oridjinne latene. Les nos prindèt li måke do pluriyal eyet ont avou ene måke pol duwalité. Les viebes mostrèt bén l' tcherpinte semitike a troes letes, avou l' codjowaedje fwait avou des betchetes, des stitchetes eyet des cawetes (e.g., ''ktibna'', arabe ''katabna'', ebreu ''katavnu'' "nos scrijhans"). I gn a deus tins gramaticås: li prezintrece eyet l' parfait (l' inacompli eyet l' acompli?). Çou k' i gn a d' interessant avou l' codjowaedje e maltès, c' est ki des viebes d' oridjinne romane sont codjowés avou des betchetes eyet cawetes arabes (eg: ''iddeċidejna'' "nos decidîs" < ''(i)ddeċieda'' (viebe d' oridjinne romane "decider") + ''-ejna'' (måke del 1re djin do plurial å parfait)). L' arabe eyet l' ebreu èn fijhèt cåzu måy çoula avou les viebes eprontés, mins nerén, des pårlers arabe k' i gn a el fjhèt avou. Li croejhete do maltès a deus grandès tcherpintes; ene tcherpinte semitike eyet ene tcherpinte romane; si bén ki c' est come deus croejhetes ene dilé l' ôte. Li tcherpinte romane est å pus sovint l' pus simpe; les mots d' oridjinne romane fijhèt leus plurials di deus manires: tot lzî radjoutant ''-i'' oudonbén ''-jiet'' (e.g: ''lingwa'', ''lingwi'' "lingadjes"; ''arti'', ''artijiet'' "årts"). Dismetant k' les plurials semitikes sont bén pus complesses; s' i sont-st erîlés, li plurial est mårké pa ene cawete ''-iet''/''-ijiet'' (cf. arabe ''-at'' eyet ebreu ''-ot'') ou ''-in'' (cf. ebreu ''-im''). S' i sont disrîlés, i tcheyèt dins l' categoreye do ''pluralis fractus'', wice ki l' plurial si fwait tot candjant les voyales å dvins do mot: ''ktieb'', ''kotba'' "lives", ''raġel'', ''irġiel'' "omes" (c' est ene caracteristike k' on rtrove eto en arabe ey en ebreu) === Motî === Li motî do maltès est on maxhaedje di raecenes semitikes eyet romanes (k' ont vnou do [[sicilyin]], nén d' l' [[itålyin]] standard k' a lu copurade sitî basti so les pårlers do nôr di l' Itåleye). Ça fwait k' on pout rmete li maltès avou l' inglès (maxhaedje tîxhon/roman) eyet l' [[iranyin]] (indo-iranyin/arabe) po çou k' est d' l' askepiaedje do lingaedje. Å pus sovint, les mots po les idêyes et concepes soûmint sont d' oridjinne arabe, dismetant k' les mots pus ''sincieus'', k' ont-st a vey avou les nouvès idêyes ey cayets, li govienmint, li lwè, l' acsegnmint, les årts, li literateure, evnd., sont derivés do sicilyin. Insi, on-z a vnant d' l' arabe des mots come ''raġel'' ome, ''mara'' feme, ''tifel'' efant, ''dar'' måjhone, ''xemx'' solea, ''sajf'' esté; eyet vnant do sicilyin des mots come ''skola'' scole, ''gvern'' govienmint, ''repubblika'' republike, ''re'' rwè, ''natura'' nateure, ''pulizija'' police, ''ċentru'' cinte, ''teatru'' teyåte, ''differenza'' diferince. A pô près 50% do motî est semitike, eyet l' restant roman. Les mots romans mostrèt å pus sovint li prononçaedje do sicilyin, et nén do toscan; ça fwait ki les mots ki finixhèt avou «o» divnènt «u» (ou) e maltès, come e sicilyin (eg: ''teatru'' nén ''teatro''). Eto, les mots avou «e» al fén en itålyin ont «i» e sicilyin ey e maltès: ''arti'' årt, ''fidi'' fiyåte, ''lokali'' locå (cf. itålyin ''arte'', ''fide'', ''locale''). I gn a eto bråmint des epronts a l' [[inglès]]; pa des côps ''maltijhîs'', come ''strajk'' (greve, di l' inglès ''strike''), ''daljali'' (di l' inglès ''dial''); pa des côps eployîs avou l' ortografeye inglesse, come ''union'' (dins "trade union", sindicat), ''leave'' ou co ''bonus''. === Fonolodjeye === Chal pa dzo l' alfabet do maltès, avou l' prononçaedje des letes. Interesant a rmete avou l' [[walon]]: * li son "ch" est scrît "x", insi li mot ambassade si screye ''ambaxxata'' ([ambaʃʃaːta]). * les doûcès cossounes ('''bdġgvż''') si prononcèt deures ('''tpċkfs''') al fén des mots, tot fi parey k' e walon. {| border="1" |- !lete !! IPA !! ecwivalint walon |- |- | '''A''' || a || a |- | '''B''' || b/p || b ("p" al fén des mots) |- | '''Ċ''' || ʧ || tch |- | '''D''' || d || d ("t" al fén des mots) |- | '''E''' || ɛ || è |- | '''F''' || f || f |- | '''Ġ''' || ʤ || dj |- | '''G''' || g/k || g ("k" al fén des mots) |- | '''GĦ''' || || ralongueye les voyales, tot lzès rindant ''farindjåles''; såf cwand "GĦ" est shuvou d' on "H", adon çoula s' prononce come on dobe "Ħ". |- | '''H''' || || nén prononcî, såf al fén des mots, wice k' il est prononcî "h") |- | '''Ħ''' || h || "h" prononcî al lidjwesse |- | '''I''' || ɪ || i (come dins p'''i'''t'''i''') |- | '''IE''' || i || i (come dins m'''i''') |- | '''J''' || j || y |- | '''K''' || k || k |- | '''L''' || l || l |- | '''M''' || m || m |- | '''N''' || n || n |- | '''O''' || ɒ || pus come li '''å''' lidjwès ki come '''o''' |- | '''P''' || p || p |- | '''Q''' || ʔ || ''glottal stop'' |- | '''R''' || r || r (come prononcî e vî walon, nén al francesse) |- | '''S''' || s || s/ss |- | '''T''' || t || t |- | '''U''' || u || ou |- | '''V''' || v/f || v ("f" al fén des mots) |- | '''W''' || w || w |- | '''X''' || ʃ || ch |- | '''Z''' || ʦ || ts (dins sacwants mots eprontés prononcî eto "dz") |- | '''Ż''' || z/s || z ("s/ss" al fén des mots) |} ===egzimpe di tecse=== * e maltès: Il-bnedmin kollha jitwieldu ħielsa u ugwali fid-dinjità u d-drittijiet. Huma mogħnija bir-raġuni u bil-kuxjenza u għandhom iġibu ruħhom ma' xulxin bi spirtu ta' aħwa. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoûtrinne hårdêye == * [http://mt.wikipedia.org/ Wikipedia e maltès] [[Categoreye:Lingaedjes|Maltes]] [[af:Maltees]] [[ar:لغة مالطية]] [[ast:Maltés]] [[bg:Малтийски език]] [[br:Malteg]] [[ca:Maltès]] [[cs:Maltština]] [[da:Maltesisk (sprog)]] [[de:Maltesische Sprache]] [[en:Maltese language]] [[eo:Malta lingvo]] [[es:Idioma maltés]] [[et:Malta keel]] [[eu:Maltera]] [[fi:Maltan kieli]] [[fr:Maltais]] [[ga:Máltais]] [[gl:Lingua maltesa]] [[he:מלטית]] [[hu:Máltai nyelv]] [[id:Bahasa Malta]] [[it:Lingua maltese]] [[ja:マルタ語]] [[ko:몰타어]] [[li:Maltees]] [[ms:Bahasa Malta]] [[mt:Lingwa Maltija]] [[nl:Maltees]] [[nn:Maltesisk språk]] [[no:Maltesisk språk]] [[oc:Maltés]] [[pl:Język maltański]] [[pt:Língua maltesa]] [[ro:Limba malteză]] [[ru:Мальтийский язык]] [[scn:Lingua maltisa]] [[sk:Maltčina]] [[sr:Малтешки језик]] [[sv:Maltesiska]] [[tr:Maltaca]] [[zh:马耳他语]] [[zh-min-nan:Malta-gí]] 9343 28974 2004-10-23T21:13:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yebe di bribeu</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rampioûle|rampioûle]], ki, dinltins, les [[Motî:bribeu|bribeus]] d'&nbsp;mestî metént des foyes so leus playes po k'&nbsp;ele ni s'&nbsp;rifjhénxhe nén. <span lang=fr>F. clématite.</span> 9344 28975 2005-04-08T22:50:34Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>awousse</B></FONT> [o.n.] ûtinme moes d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, k'&nbsp;a 31 djoûs. <span lang=fr>F. août.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">awous'</FONT>, a.ous', ayous', awës', awis', awout', a.out', awout, a.out; <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint al notûle ALW 3.115, et l'&nbsp;mape ALW 3.40.</FONT> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[awousse]] 9345 28976 2005-04-08T22:37:26Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>setimbe</B></FONT> [o.n.] nouvinme moes d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, k'&nbsp;a 30 djoûs. <span lang=fr>F. septembre.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">sètimbe</FONT>, sètêbe, sèté<SUP>n</SUP>be, sèp'timbe, sètambe, sèp'tambe; <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint al notûle ALW 3.116.</FONT> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[setimbe]] 9346 28977 2004-10-23T21:38:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahan</B></FONT> [f.n.] [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]]. 9347 37033 2005-08-04T15:18:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waeyén</B></FONT> [o.n.] yebe dedja fåtcheye å [[Motî:fenå-moes|fenå-moes]], ki crexhe pol deujhinme côp, po esse rifåtcheye a l'&nbsp;erire-såjhon. Disfondowes: <span lang=wa-feller>wayin, wèyin, wayé<SUP>n</SUP>, <FONT COLOR="#800080">wèyé<SUP>n</SUP></FONT>, wayègn, wayégn, wègnagn</span>; miersipepieuzmint el notûle ey el mape ALW 1.82. Mot d' aplacaedje: * [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]] 9348 37030 2005-08-04T15:12:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waeyén-tins</B></FONT> [o.n.] troejhinme såjhon d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, ki cmince li 21 d'&nbsp;setimbe et-z esse fwaite li 20 di decimbe. rl a: [[Motî:Sint-Rmeye|Sint-Rmeye]], [[Motî:ahan|ahan]], [[Motî:erire-såjhon|erire-såjhon]], [[Motî:råyåjhe|råyåjhe]], [[Motî:råyinne|råyinne]]. <span lang=fr>F. automne.</span> Bodjes: * [[Motî:waeyén|waeyén]] * [[Motî:tins 1|tins]] 9349 28980 2005-04-20T19:52:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toitche-linwe</B></FONT> [o.n., pl. des toitche-linwe] mots ki s' shuvèt, målåjheys a dire d' ene trake, et ki divnèt des ôtes mots, po rire. <I>"Les poyes do curé pounèt", c' est on toitche-linwe: tot l' dijhant rade mwintes côps, on va afeye prononcî: "les coyes do curé", so respet.</I> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Motî:toirtchî|toirtchî]]) + coplemint, [[noûmot|2001]]. ---- * [[toitche-linwe|Dipus d' racsegnes so les toitche-linwe]] 9350 51392 2006-03-12T14:44:34Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Hinnin''' (fr: ''Hainin'', so plaece ''Énin'') c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Inzî]]. * Limero del posse: '''7350''' (vî limero '''7361''') * [[Limero diyalectolodjike]] '''Mo&nbsp;38''' Etimolodjeye: erî-rfwait tîxon "hagininja" (so [[Hinne (aiwe)|Hinne]]). Vî scrijha: ''Hainin'' (1146). 9351 48155 2005-12-26T18:08:18Z Lucyin 16 categorijhaedje [[Categoreye:sicrijheus e walon|Thirionet]] '''Edouard Thirionet''' ([[1891]]-[[1930]]) fourit on scrijheu d' walon do payis d' [[Nameur]]. Il a croxhî come on mwaisse tote ene håynêye di poitraits di pititès djins, dizo l' tite “Djins d' nos djins” (1910-1912). Ses sovnances di s' tins d' prijhnî e l' Almagne tins del [[prumire guere daegnrece|guere 1914-1918]], i les racontrè a [[Edmond Wartique]] divant d'&nbsp;mori tot djonne. C' est Wartique k' elzès scrirè dins l' tchîf-d'-ouve di prôze istorike k' est “[[Des croes dins les brouhires]]” ([[1932]]). Il a stî prezidint des [[Relîs Namurwès]] di 1921 a 1930. 9352 48158 2005-12-26T18:10:12Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Wartique]] [[Imådje:wartike.jpg|left|Edmond Wartique]] '''Edmond Wartique''' ([[1893]]-[[1953]]) fourit on scrijheu e walon do payis d'&nbsp;Basse-Sambe. I scrijha tenawete des arimeas, rashonnés dins “Tote ene veye” (1941). Mins si tchîf-d'-ouve a stî do mete so papî ses sovnances di prijhnî e l'&nbsp;Almagne, tins del [[prumire guere daegnrece|guere di 1914-1918]], k'&nbsp;i va copler ås cenes da [[Edouard Thirionet]], po rexhe “[[Des croes dins les brouhires]]” (1932). Èn an après s'&nbsp;moirt, on rsôrteut ses dierins scrijhaedjes, des contes ene miete foû-naturels: “Dierins contes” (1954). 9353 28984 2004-10-24T01:49:01Z Pablo 5 Poitrait da Edmond Wartique Poitrait da Edmond Wartique 9354 28985 2004-10-24T01:57:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådla 2</B></FONT> [o.n.] çou k'&nbsp;i gn a après l'&nbsp;[[Motî:moirt|moirt]]. <I>Gn a dpus del mitan des djins ki n'&nbsp;croet pus a l'&nbsp;ådla.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"au-delà"</span>. Omofone: * [[Motî:ådla 1|ådla]] (adviebe) 9355 51650 2006-03-17T16:39:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådla 1</B></FONT> [adv.] foirt. <I>On boirgnasse, c'&nbsp;est on sot ådla.</I> <I>Si fornåjhi, c'&nbsp;est s'&nbsp;nåjhi ådla.</I> <I>Nosse bastimint esteut ddja grand ådla</I> (E. Gilliard). <I>Kén amagnî a-t i, ladrî, lu k'&nbsp;a todi stî dviziant ådla</I> (L. Somme). <I>C'&nbsp;est ç'&nbsp;djoû la k'&nbsp;elle a coprin k'&nbsp;on pleut esse coixhî ådla et leyî croere ås ôtes k'&nbsp;on est l'&nbsp;pus foirt des tchinnes</I> (L. Somme). rl a: [[Motî:djudla|djudla]]. <span lang=fr>F. très, excessivement.</span> Croejhete: avou èn addjectif, "ådla" si mete todi padrî. Omofone: * [[Motî:ådla 2|ådla]] (no) 9356 28987 2004-10-24T12:43:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Gåme]] 9357 28988 2004-10-24T12:43:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Gåme]] 9358 28989 2004-10-24T13:01:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôd]] 9359 28990 2004-10-24T13:01:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôd]] 9360 28991 2004-10-24T13:02:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdyî 1]] 9361 28992 2004-10-24T13:04:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdler</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:tchôdyî 1|tchôdyî]]. Disfondowes: tchô<SUP>n</SUP>dler. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdlaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchôdiaedje|tchôdiaedje]]. Disfondowes: tchô<SUP>n</SUP>dlèdje, tchôdladje. 9362 28993 2004-10-24T14:40:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdyî 1</B></FONT> [v.s.c.] esse al [[Motî:tchôde|tchôde]] (e tcholeurs), tot djåzant d'&nbsp;ene lexhe, d'&nbsp;ene cavale. <I>Gn a nosse lexhe ki tchôdeye.</I> On dit eto: [[Motî:tchôdler|tchôdler]]. rl a: [[Motî:torler|torler]], [[Motî:gadler|gadler]], [[Motî:verter|verter]]. <span lang=fr>F. être en rut.</span> Disfondowes: Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>tchô<SUP>n</SUP>dyî</B></FONT>, tchôdyî, tchô<SUP>n</SUP>diyî, tchô<SUP>n</SUP>diyi, tchô<SUP>n</SUP>dier, tchôdiè, tchoûdyî, côdyî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdiaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "tchôdyî". <span lang=fr>F. excitation sexuelle.</span> <B>2.</B> termene ki ci estance la deure. <span lang=fr>F. rut, période de chaleurs.</span> Disfondowes: tchô<SUP>n</SUP>dièdje, tchô<SUP>n</SUP>diadje, tchôdiadje, tchôdiâdje. 9363 28994 2004-10-24T14:40:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôd modou</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôd-modou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôde-modowe</B></FONT> [o.f.n.] sakî novea dins on mestî, ene binde, ki n'&nbsp;a nol apriyesse, ki n'&nbsp;conoxhe rén a rén. rl a: [[Motî:mode|mode]], rl a: [[Motî:risouwer|rsouwer]]. Pl. des tchôd-modous, tchôde-modowes. <span lang=fr>F. novice, néophyte, débutant(e), bleu(e), nouveau, elle.</span> Etimolodjeye: no d'&nbsp;acolaedje adv. + addj. 9364 28995 2004-10-24T15:12:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> reschandixhant aboere fwait avou do tchôd laecea, do souke eyet des masteles (biscûtes di melkin). rl a: cafè al [[Motî:ferlope|ferlope°]]. <span lang=fr>F. chaudeau.</span> <B>2.</B> fiesse di sacwants viyaedjes (El Botinne, Liene) wice k'&nbsp;on sieve ci aboere la divant l'&nbsp;ouxh azès djins k'&nbsp;î ont vnou. <I>El tchôdea do Botinne.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;<span lang=wa-fell>ruwe dè Caudia</span> (rowe do Tchôdea):</FONT> no d'&nbsp;rowe do Botinne. <B>3.</B> sope å laecea u al bire. <B>4.</B> (sitindaedje a pårti do dalaedje del fiesse) dalaedje, disdut. <I>Dispu k'&nbsp;il est maryî, i nd a onk di tchôdea</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). <span lang=fr>F. grabuge.</span> <B>5.</B> grand rnetiaedje. <I>El måjhon a yeu on sfwait tchôdea; ci n'&nbsp;esteut nén sins dandjî</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). Disfondowes: <B>caudia</B>, <B>tchôdia</B>, <FONT COLOR="#800080">tchô<SUP>n</SUP>dê</FONT>. <span lang=fr>F. nettoyage, récurage.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:tchôd|tchôd]]", cawete -ea (pitit tchôd). Coinrece Coûtchant walon. 9365 28996 2004-12-08T19:09:15Z Pablo 5 coridj: machine <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grand [[Motî:tchôdron|tchôdron]] a anse et a coviete, po fé boure ene sacwè. <I>Ene tchôdire a cabolêye;</I> <I>mete cure le djambons dins l'&nbsp;tchôdire.</I> <I>Ene tchôdire di bressene.</I> <B>2.</B> tchôdurnêye. <I>Ene tchôdire di bire.</I> <B>3.</B> grande cuve metalike avou d' l' aiwe didins, po produre del wapeur. <I>Ene tchôdire di machine a wapeur</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <span lang=fr>F. chaudière.</span> <B>4.</B> (pa stindaedje) batch å mazout et sistinme di tchåfaedje di l'&nbsp;aiwe d'&nbsp;on tchåfaedje cintrå. <I>C'&nbsp;est Djan-Luk k'&nbsp;a vnou astaler l'&nbsp;tchôdire.</I> <span lang=fr>F. chaudière, cuve.</span> Disfondowes: <B>tchô<SUP>n</SUP>dîre</B>, caudiére, tchôdiére, tchôdière, tchondêre. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdurnêye</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;gn a ådvins d'&nbsp;ene tchôdire. Disfondowes: <B>tchô<SUP>n</SUP>durnêye</B>, tchondurnée. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdurnete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite djusse, pitit pot a manikes u a anse. <B>2.</B> çou k'&nbsp;gn a ådvins. <I>Elle eraléve avou si tchôdurnete di laecea.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdurtea</B></FONT> [o.n.] pitite tchôdire di scrufier, pitit bassén. Disfondowes: tchôdertcha, (tchôdurtê). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdurlon</B></FONT> [o.n.] casrole a fritches. <I>On cujheut les fritches dins on tchôdurlon.</I> Disfondowes: tchôderlon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdurlî</B></FONT> [o.n.] tchôdronî. Disfondowes: tchôderlî. 9366 28997 2004-10-24T15:14:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdler]] 9367 28998 2004-10-24T15:17:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôdmåke</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchôcmwår|tchôcmwår]]. <I>I s'&nbsp;dimanda s'&nbsp;i n'&nbsp;aveut nén sondji, et fé padecô ene tchôdmåke.</I> <span lang=fr>F. cauchemar.</span> Disfondowes: <B>tchô<SUP>n</SUP>de marke</B>, tchô<SUP>n</SUP>de maurke; tchôde mârke, <FONT COLOR="#800080"><B>tchô<SUP>n</SUP>de mauke</B></FONT>. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje tchôde måke (pask'&nbsp;on s'&nbsp;rawaye tot frexh di tchôd avou des côps ene måke sol coir). Coinrece payis do Tchestea. 9368 28999 2004-10-24T15:17:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdire]] 9369 29000 2004-10-24T15:17:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdire]] 9370 29001 2004-10-24T15:18:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôd-tchén</B></FONT> [o.n.] avizance a môde d'&nbsp;Amerike, fwait d'&nbsp;on pistolet avou ene såçusse divins, k'&nbsp;a moussî dins les uzances del Walonreye diviè 1965. Etimolodjeye: ratournaedje mot po mot di l'&nbsp;inglississe <span lang=en>"hot-dog"</span>, 1998. 9371 29002 2004-10-24T15:18:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôd modou]] 9372 29003 2004-10-24T15:19:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôd modou]] 9373 29004 2004-10-24T15:26:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hapêye</B></FONT> [f.n.] (long) moumint. <I>Ele s'&nbsp;aspoye ene hapêye disconte do montant; elle a sogne. "Ki fwait i, mon Diu&nbsp;!</I> (J. Houbart-Houge). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;la ddja ene hapêye:</FONT> la ddja lontins. rl a: [[Motî:tchôde|tchôde]], [[Motî:tchoke|tchoke]], [[Motî:tchôke|tchôke]], [[Motî:pupe|pupe]], [[Motî:houbonde|houbonde]], [[Motî:hinêye|hinêye]], [[Motî:matenes|matenes]], [[Motî:åvé|åvé]]. 9374 29005 2004-10-24T15:20:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdire]] 9375 29006 2004-10-24T15:20:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdire]] 9376 29007 2004-10-24T15:20:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchôdire]] 9377 51505 2006-03-14T21:59:48Z 212.24.201.69 <FONT COLOR="#ff0000"><B>haper</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> apicî åk ki c'&nbsp;est nén da sinne. <I>Diner, c'&nbsp;est dner; riprinde, c'&nbsp;est haper.</I> rl a: [[Motî:chôfer|chôfer]], [[Motî:sicroter|scroter]]. <B>2.</B> atraper (on mehin). <I>Il a hapé on moirgunea d'&nbsp;tos les diales.</I> <I>Waite a twè di n'&nbsp;nén haper froed&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. prendre.</span> <span lang=en>Ingl. to catch.</span> Parintêye : * [[Motî:hapå|hapå]] 9378 29009 2004-10-25T22:42:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trop-di-linwe</B></FONT> [o.f.n.] sakî ki djåze voltî. <I>Mins, ouy, nolu n'&nbsp;a l'&nbsp;cour a rire, et les trop-di-linwe si taijhnut come les ôtes</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). rl a: [[Motî:berdeleu|berdeleu]]. <span>F. bavard(e).</span> 9379 34891 2005-07-15T00:28:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linwince]] 9380 34892 2005-07-15T00:28:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:linwince]] 9381 34889 2005-07-15T00:26:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwince</B></FONT> [o.f.n.] syince ki studeye les lingaedjes. On dit eto: [[Motî:filolodjeye|filolodjeye]]. <span lang=fr>F. linguistique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwincieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwincieuse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki studeye les lingaedjes. <span lang=fr>F. linguiste.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no (linwe) + addj. (sincieus), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>linwincieuzmint</B></FONT> [adv.] [[Motî:linwisticmint|linwisticmint]]. ---- * [[filolodjeye walone|Dipus d' racsegnes sol linwince walone]]. * [[Wikipedia:Pordjet linwince walone|Pordjet linwince do walon]] 9382 29013 2004-10-25T22:54:06Z Pablo 5 Li mape do mot "cizete" (PALW I, 9); ki mostere bén li stindowe do walon å sinse linwistike. {{licince imådjes dominne publik}} 9383 51637 2006-03-17T16:01:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acrostitche</B></FONT> [f.n.] (mot di scole) [[Motî:arimea|arimea]] ki les prumirès letes des [[Motî:vers|vers]], léjhowes do dzeu å dzo, fijhèt li no d' ene djin k' on voet voltî, udonbén ene pitite fråze. <I>Li seu scrijhaedje pår e walon da Guillaume Apollinaire, c' est ene acrostitche.</I> Etimolodjeye: fwait so les raecenes grekes «akros», å dbout, eyet «tixhos», vers d' arimea; pal voye do francès <span lang=fr>"acrostiche"</span>. ---- * [[acrostitche|Dipus d' racsegnes so ls acrostitches]]. 9384 29015 2004-10-25T22:56:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:walon]] 9385 29016 2004-10-25T23:00:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waloncåzant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki cåze bén [[Motî:walon|walon]]. <span lang=fr>F. walonophone.</span> Etimolodjeye: apalcaedje tîxhon no (walon) + no (cåzant), 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waloncåzer</B></FONT> [v.s.c.] cåzer walon. <I>Di ç'&nbsp;tins la, ås cias ki cåzént co walon e scole, li mwaisse dinéve on sinet: ene noere boesse, on noer boton... k'&nbsp;i dvént rmete å soçon prin so l'&nbsp;tchôd fwait a waloncåzer</I> (Y. Paquet). Etimolodjeye: erî-rfijhaedje a pårti di "waloncåzant", 2003. 9386 29017 2004-10-25T23:01:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waloncåzant]] 9387 29018 2004-10-25T23:01:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waloncåzant]] 9388 54161 2006-04-08T13:28:15Z Lucyin 16 egzimpe en imådje [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[Imådje:acrostitche_Petcheur.jpg|thumb|Acrostitche sicrît pa [[Mimile Petcheu]] e 2004]] Ene '''acrostitche''', c' est èn [[arimea]] (on powinme) ki les prumirès letes des vers, léjhowes do dzeu å dzo, fôrmèt li no d' ene djin k' on voet voltî, udonbén ene pitite fråze. == Cwålité literaire des acrostitches == Å pus sovint, c' est des scrijhaedjes a l' asulon, sicrîts al varade, sins les pinses ki ça serè eplaidî on djoû. == Egzimpes d' acrostitches e walon == * '''''MAREÏE''''' ([[Guillaume Apollinaire]], 1899) :'''M'''i crapåde, dji vos inme et vos l' sepez, Mareye. :'''A'''l rôze, fleur di l' esté, vos estoz, m' fleur, pareye. :'''R'''abressez m' ! Dinez mu, Mareye, on betch d' amour ! :'''E''' walon m' binamêye, e walon, dji vs e preye. :'''I''' m' fåt todi wårder divins vosse pitit cour. :'''E'''lle est si trisse, li veye: i fåt k' nost amour mourt. * '''DJI L' INME''' (Victor Chardome, 2004). :'''D'''ins les aireurs do djoû, dji vos åreu vlou dire :- '''J'''amwais, dji n' l' a co fwait rén k' pol pris d' on sorire, :'''I'''nsi, et rén k' po-z esse ureus, simplumint tot :'''L'''eyant endaler m' bik -, vos dire come on grand sot: :"'''I''' fåt todi dmorer çou k' on-z est, divins l' veye. :'''N'''i candjîz sortot nén; nos serans vîs abeye. :'''M'''ins avou deus båsheles come vos nd av' ådjourdu, :'''E'''tot vs leyant viker, vos seroz vî sins brut." 9389 29020 2004-10-25T23:03:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>galo</B></FONT> [o.n.] lingaedje d'&nbsp;oyi djåzé el romane [[Motî:Burtaegne|Burtaegne]]. <span lang=fr>F. gallo.</span> ---- [[galo|Pus di racsegnes sol lingaedje galo]] 9390 29021 2004-10-25T23:03:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:oyi]] 9391 29022 2004-10-25T23:06:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åy</B></FONT> [adv.] [[Motî:oyi|oyi]]. Disfondowes: ây, <FONT COLOR="#800080">auy</FONT>. 9392 36828 2005-08-02T21:06:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>way</B></FONT> [adv.] [[Motî:oyi|oyi]]. <I>Personne èn sait l' fén mot, mins mi way&nbsp;!</I> Coinrece Coûtchant walon. 9393 29024 2005-03-27T09:59:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oyi</B></FONT> [adv.] response po dire ki c'&nbsp;est l'&nbsp;veur, k'&nbsp;on-z est d'&nbsp;acoird. <I>Estoz d'&nbsp;Fosse, vos&nbsp;?:: Oyi nénatif, sapinse k'&nbsp;on n'&nbsp;dit.</I> rl a: [[Motî:awè|awè]], [[Motî:åy|åy]], [[Motî:way|way]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;oyi mins nonna:</FONT> tourneure po dire ki non. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lingaedje d'&nbsp;oyi:</FONT> roman lingaedje del Bijhe di France et do Nonne del Beldjike: walon, francès, picård, li galo, li pweturlin, li lorin, evnd. <span lang=fr>F. langue d'oïl.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">oyi</FONT>, oyë, oy</span>. Omonime: * [[Motî:oyi 2|oyi]] (ridoblant infinitif di "ôre") ---- [[Lingaedje d' oyi|Pus di racsegnes so les lingaedjes d' oyi]] 9394 29025 2004-10-25T23:09:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>o&nbsp;!</B></FONT> [mot-criya] mostere li sbarmint. rl a: [[Motî:a 1|a&nbsp;!]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;o awè, o åy, o k'&nbsp;åy:</FONT> refoirixhantès fômes d'&nbsp;"[[Motî:oyi|oyi]]". <span lang=fr>F. certes, sûrement.</span> 9395 29026 2004-10-25T23:13:28Z Pablo 5 Poitrait da [[Louis Piron]] Poitrait da [[Louis Piron]] 9396 29027 2004-10-25T23:17:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>penalti</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;fotbalisse) <B>1.</B> [[Motî:hense|hense]] (fåte d'&nbsp;aveur aduzé l'&nbsp;balon avou s'&nbsp;mwin) fwait dins l'&nbsp;cwåré des baks. <I>Li penalti siconte Braezi, erala-t i co, n'&nbsp;esteut nén hapé</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. pénalité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhufler penalti:</FONT> xhufler (tot cåzant do referé) po-z arester l'&nbsp;djeu, po fé rpayî ç'&nbsp;fåte la. <B>2.</B> chotaedje aresté, di onze metes divant l'&nbsp;gayole, po rpayî cisse fåte la. <span lang=fr>F. tir de pénalité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont d'&nbsp;penalti:</FONT> gros croylé pont, metou onze mete divant l'&nbsp;gôl. Disfondowe: <FONT COLOR="#800080">pènalti</FONT>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;inglès <span lang=en>"penalty"</span> (minme sinse), 1910. 9397 29028 2004-10-26T00:03:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>breutchene</B></FONT> [f.n.] pitit pwin. <I>Dimandez lyi des breutchenes, ô, Hinri; dji n'&nbsp;sai l'&nbsp;almand, don, mi</I> (ramexhné pa H. Dewier). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l'&nbsp;almand "<span lang=de>brötchen</span>" (minme sinse), 1900. Coinrece ancyinne Walonreye prûsyinne. 9398 64964 2006-06-24T19:35:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 9 di [[nôvimbe]], c' est li 313inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 314inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 52 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[1918]]: [[Guillaume Apollinaire]], sicrijheu e francès. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[7 di nôvimbe]] - [[8 di nôvimbe]] - [[10 di nôvimbe]] - [[11 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:9 November]] [[an:9 de nobiembre]] [[ar:9 نوفمبر]] [[ast:9 de payares]] [[be:9 лістапада]] [[bg:9 ноември]] [[bs:9. novembar]] [[ca:9 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 9]] [[co:9 nuvembri]] [[cs:9. listopad]] [[csb:9 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 9]] [[cy:9 Tachwedd]] [[da:9. november]] [[de:9. November]] [[el:9 Νοεμβρίου]] [[en:November 9]] [[eo:9-a de novembro]] [[es:9 de noviembre]] [[et:9. november]] [[eu:Azaroaren 9]] [[fi:9. marraskuuta]] [[fo:9. november]] [[fr:9 novembre]] [[frp:9 novembro]] [[fur:9 di Novembar]] [[fy:9 novimber]] [[ga:9 Samhain]] [[gl:9 de novembro]] [[he:9 בנובמבר]] [[hr:9. studenog]] [[hu:November 9]] [[ia:9 de novembre]] [[id:9 November]] [[io:9 di novembro]] [[is:9. nóvember]] [[it:9 novembre]] [[ja:11月9日]] [[jv:9 November]] [[ka:9 ნოემბერი]] [[ko:11월 9일]] [[ku:9'ê sermawezê]] [[la:9 Novembris]] [[lb:9. November]] [[lt:Lapkričio 9]] [[mk:9 ноември]] [[ms:9 November]] [[nap:9 'e nuvembre]] [[nl:9 november]] [[nn:9. november]] [[no:9. november]] [[oc:9 de novembre]] [[pam:Nobiembri 9]] [[pl:9 listopada]] [[pt:9 de Novembro]] [[ro:9 noiembrie]] [[ru:9 ноября]] [[scn:9 di nuvèmmiru]] [[sco:9 November]] [[se:Skábmamánu 9.]] [[simple:November 9]] [[sk:9. november]] [[sl:9. november]] [[sq:9 Nëntor]] [[sr:9. новембар]] [[sv:9 november]] [[te:నవంబర్ 9]] [[th:9 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 9]] [[tr:9 Kasım]] [[tt:9. Nöyäber]] [[uk:9 листопада]] [[vi:9 tháng 11]] [[war:Nobyembre 9]] [[zh:11月9日]] 9399 29030 2004-10-27T20:56:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>michtrole</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sirôpe|sirôpe]]. <span lang=fr>F. sirop de Liège.</span> Coinrece [[Simwès|Basse-Simwès]]. 9400 29031 2004-10-27T21:04:01Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sirôpe</B></FONT> [f.n.] foirt sipès djus d' pemes (avou des côps des poeres divins), k' on magne so ses tåtes. On dit eto: [[Motî:michtrole|michtrole]], [[Motî:poeré|poeré]]. <span lang=fr>F. sirop de Liège.</span> ---- * [[sirôpe|Dipus d' racsegnes sol sirôpe]] 9401 29032 2005-02-28T20:39:05Z Pablo 5 [[Imådje:Pears.jpg|thumb|Des poeres dins les coxhes d' on poerî]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>poere</B></FONT> [o.n.] longou frut, pus lådje å cou k' al copete, avou ene fene pelote djaene-vete eyet ene blanke soucrêye tchå, foirt tinre. <span lang=fr>F. poire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; poere di cardinå:</FONT>: sôre di poere d' ivier. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poeres (di) Mitchî:</FONT> ôte sôre. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poere di coirdjibåd:</FONT> ôte sôre. <I>Å no del vôte, do vôtion et del poere di coirdjibåd, dijhoz bén, Nanete, ki vos n' ploz må. Åmen !</I> (racontroûle). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cûte poere:</FONT> poere k' a stî bolowe, et k' on magne avou do souke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchafyî del cûte poere:</FONT> [[Motî:copiner|copiner]]. <span lang=fr>F. discuter le coup.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poere pol soe:</FONT> [[Motî:peme|peme po l' soe]]. <I>Poere pol soe, peme pol soe, dj' avans rfuzé d' î sondjî</I> ([[H. Hance Burquel]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;croere k' gn a k' a code les poeres:</FONT> croere ki les [[Motî:ålouwete|ålouwetes]] vos vont tchaire el boke tote fricassêyes. <span lang=fr>F. croire au Père Noël.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boune poere:</FONT> bråve djin. <I>Oyi, l' boune poere, li boune curêye, Elle a moenné ene pôve vicåreye</I> ([[Simon li Scrinî]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pwêre</FONT>, peure, pwâre, pware, pwère</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poerî</B></FONT> [o.n.] åbe ås fruts del famile des [[Motî:rôzacêye|rôzacêyes]] ki dene des poeres. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å poerî:</FONT> (so plaece <span lang=wa-feller>å Pèrî</span>) no d' ene rowe di Lidje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pwêrî</FONT>, peurî, pèrî, pwârî, pwariè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poeré</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sirôpe|sirôpe]] (purade avou des poeres divins). <span lang=fr>F. sirop de Liège.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pwèré</FONT>, pwârè</span>. Coinrece [[Fåmene]] et [[Basse-Årdene]]. Pwaire minimom (coinrece) * ''pèrî'', disfondowe di poerî, et [[Motî:peri|peri]] ---- * [[poere|pus di racsegnes so les poeres]] * [[sirôpe|Dipus d' racsegnes sol poeré]]. 9402 29033 2004-10-27T21:13:07Z Lucyin 16 Fåve (do vî tins) displaecî viè Fåve do vî vî tins #REDIRECT [[Fåve do vî vî tins]] 9403 29034 2004-10-29T11:39:12Z Pablo 5 Motî:poeré displaecî viè Motî:poere #REDIRECT [[Motî:poere]] 9405 29036 2004-10-29T11:44:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poere]] 9406 29037 2004-10-30T10:12:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arsouye</FONT></B> [o.f.n.] [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]] djonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L'&nbsp;Arsouye:</FONT> gazete e walon, eplaideye a Nameur, di 1919 a 1924. Elle eplaidive tenawete des årtikes politikes e walon, et des po dmander ene ricnoxhance do lingaedje walon. ---- [[L' Arsouye|Dipus d' racsegnes sol gazete «L' Arsouye»]] 9407 29038 2004-10-30T10:13:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erezeye</B></FONT> [f.n.] acsegnmint d'&nbsp;ene rlidjon ki n'&nbsp;est nén d'&nbsp;adrame, sapinse les mwaisses di ç'&nbsp;rilidjon la. <span lang=fr>F. hérésie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ereziake</B></FONT> [o.f.n.] sakî k'&nbsp;aspale l'&nbsp;erezeye. <I>On doet fur come li pesse tos ces vilins cawets Di crinte d'&nbsp;esse atrapé dins des mådits filets Di ces ereziakes la rimplis d'&nbsp;totès lostreyes Ki l'&nbsp;diale lezî dicta po leu filozofeye</I> (arimea d'&nbsp;1781; ramexhné pa D. Droixhe). <span lang=fr>F. hérétique, hérésiarque.</span> Disfondowes: éréziake, éréziyake, <FONT COLOR="#800080">èrèziake</FONT>. 9408 29039 2004-10-30T10:16:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erunter</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.c.] kimincî a [[Motî:eruni|eruni]]. <I>Et li grosse poite di bwès, k'&nbsp;est do costé dol voye Mågré bråmint des ans, n'&nbsp;est nén co viermolowe. Motoit bén k'&nbsp;les viertires sont-st on pô eruntêyes&nbsp;!</I> (O. Fabry). <span lang=fr>F. rouiller.</span> Disfondowes: arègn'ter, <FONT COLOR="#800080"><B>èrun'ter</B></FONT>, èrum'ter, èrimter, èrim'tî, èrign'ter, èruh'tiner, èruh'tëner. 9409 41281 2005-10-09T16:21:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eruni</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] si covri d'&nbsp;[[Motî:rune|rune]], tot cåzant d'&nbsp;ene sacwè d'&nbsp;fier. <I>I leyèt eruni leus usteyes.</I> <I>Po-z espaitchî l'&nbsp;fier et l'&nbsp;acî do-z eruni, les fåt pinturer avou del tchôde tourbantene, k'&nbsp;on-z a fwait fonde del shoufe didins</I> (ramexhné pa L. Léonard). rl a: [[Motî:erodji|erodji]], [[Motî:efierner|efierner]], [[Motî:erunter|erunter]]. <span lang=fr>F. (se) rouiller.</span> <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:ocsider|ocsider]] (do fier). <I>L'&nbsp;aiwe et l'&nbsp;mateur erunixhèt l'&nbsp;fier.</I> <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;crouwin del cåve k'&nbsp;a-st eruni vosse bele hepe.</I> rl a: [[Motî:disruni|disruni]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>èrèni</B>, èrignî, èrigni, <FONT COLOR="#800080"><B>èruni</B></FONT>, èrûni, èroni, ènori, arûni, arèni (4inme u 2inme s.), aroni, areûni, aruni, arouni, arougnî, aroûyi, arouyî (2inme s.), arouyi, arou.i, <B>inrouyî</B> (2inme s.)</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:rune|rune]]", betchete e- (divni del rune). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eruni</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eruneye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> covrou, covrowe di rune. <I>Li coutea est eruni.</I> <I>Li stouve est tote eruneye.</I> <I>Ene viye fotche tote eruneye.</I> <I>Les anêyes sins guere - ça n'&nbsp;arivéve nén sovint - l'&nbsp;eraire disteréve des såbes erunis, et les noers oxheas des Otrichyins et des Espagnols, des Francès et des Bavirwès, des Borguignons et minme des Daenwès</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. rouillé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle a toumé so on clå eruni:</FONT> dijheye, po s'&nbsp;fote, d'&nbsp;ene kimere ki ratind famile et ki n'&nbsp;est nén marieye: elle est gonflêye come si ele s'&nbsp;åreut yeu atrapé avou on vî clå. <span lang=fr>F. enceinte.</span> <B>2.</B> taetchî (eye) avou del rune. <I>Vos avoz vosse tchimijhe eruneye.</I> <span lang=fr>F. taché de rouille.</span> <B>3.</B> ki n'&nbsp;sait pus bén fé passer l'&nbsp;vwès, tot djåzant do gozî cwand on-z a l'&nbsp;rôguea. <I>Dj'&nbsp;a l'&nbsp;gozî tot eruni.</I> <span lang=fr>F. irrité(e).</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">eruni</FONT> [o.n.] erunixhaedje. <I>Ça serè målåjhey di raveur les taetches d'&nbsp;eruni.</I> <span lang=fr>F. rouille.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erunixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "eruni" <I>I vnèt djusse di m'&nbsp;vinde li stouve, et i gn a ddja d'&nbsp;l'&nbsp;erunixhaedje après.</I> <span lang=fr>F. rouille, oxydation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>arènihèdje, arounichadje, arougnichadje, <FONT COLOR="#800080">èrunichadje, èrunihèdje</FONT>, èrignadje, arouyâdje, arouyadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erunixheure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> taetche d'&nbsp;eruni. <I>Waite on pô: ene nouve sitouve, et gn a ddja des ptitès erunixheures après.</I> <span lang=fr>F. rouille, rouillure, oxydation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coleur erunixheure:</FONT> brune coleur, come di l'&nbsp;eruni. <B>2.</B> (mot d'agronome) maladeye des plantes, avou des taetches coleur d'&nbsp;eruni. <I>C'&nbsp;est des erunixheures ki vs avoz so ç'&nbsp;foye di frumint la: i vos fårè pulverijhî.</I> <span lang=fr>F. rouille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>èrunichûre, èrunichure, arèniheûre, èrènihâre, arounichûre, arouyichûre, arougnichûre, <FONT COLOR="#800080">èrunicheure</FONT>, <FONT COLOR="#800080">èruniheure</FONT>, èrignûre, arouyûre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erunixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>erunixhante</B></FONT> [o.f. addj. &amp; o.n.] <B>1.</B> k'&nbsp;erunixh åjheymint. <I>Il a prin ene sitouve di scroufier; c'&nbsp;est bråmint moens erunixhant.</I> <span lang=fr>F. sensible à la rouille, très oxydable.</span> <B>2.</B> ki fwait eruni. <I>Li seur des batreyes, gn a rén d'&nbsp;pus erunixhant po les carosreyes.</I> <span lang=fr>F. oxydant(e), mordant(e), caustique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>arounichant, arouyichant, arougnichant, arouyant, <FONT COLOR="#800080">èrunichant</FONT>, <FONT COLOR="#800080">èrunihant</FONT>, e</span>. Etimolodjeye: viebe eruni, cawete -ant, 1995. Bodje: * [[Motî:rune|rune]] Parintêye: * [[Motî:disruni|disruni]] 9410 29041 2004-10-30T10:21:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>efierner</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:eruni|eruni]]. <span lang=fr>F. rouiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;efiernêye aiwe:</FONT> aiwe wice k'&nbsp;on-z a metou trimper des vîs fiers, et k'&nbsp;esteut ricmandêye po médyî l'&nbsp;fiflinte, li sblarixhaedje des femes ki ratindèt, evnd. Disfondowes: afèronè, èfèromer, <FONT COLOR="#800080"><B>efierner</B></FONT>. Sorcoinrece e plaeces (bote di Djivet, payis d'&nbsp;Lidje). 9411 29042 2004-10-30T10:21:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erodji</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:eruni|eruni]]. <I>Gn aveut la ene noere poite di fier, serêye avou on gros loket, ki n'&nbsp;si rapléve surmint pus d'&nbsp;aveur sitî drovou, témint k'&nbsp;il esteut-st erodji</I> (Guillaume Smal). <span lang=fr>F. rouiller.</span> Coinrece Hesbaye 9412 29043 2004-12-24T09:56:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erîler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] (mot d' linwincieus) fé shuve ene rîle a des fenominnes di croejhete ki s' avént spårdou onk nén come l' ôte. <I>On rfond "schoûter" purade ki "<span lang=wa-feller>xhoûter</span>", minme si "<span lang=wa-feller>scoûter"</span> n' egzistêye nén, po l' erîler avou "aschoûter"</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. régulariser, standardiser, normaliser.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "[[Motî:rîle 2|rîle]]", avou l' [[betchete e-]] (mete dins l' rîle), [[noûmot|1998]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erîlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>erîlêye</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> ki shût ene rîle. rl a: [[Motî:disrîlé|disrîlé]], [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]]. <span lang=fr>F. régulier.</span> <B>2.</B> ki s' fwait todi del minme manire. <span lang=fr>F. homogène, uniforme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erîlêymint</B></FONT> [adv.] d' ene erîlêye manire. <I>Pol mot "pårlumint", si l' aparintaedje åreut yeu stî fwait pår erîlêymint a pårti do viebe "pårler", ç' åreut dvou esse "pårlêymint" ou "pålmint"</I> ([[P. Sarachaga]]). <I>Ele riprindeut alinne tot doûçmint; ele n' esteut pus si blanke moite k' enawaire; ele rishofléve a si åjhe, erîlêymint, mins ses ouys ridmorént clôs</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. régulièrement, uniformément.</span> Etimolodjeye: adviebe fwait so l' adjectif "erîlé", [[noûmot|2001]]. 9413 35424 2005-07-19T17:51:10Z Pablo 5 [[Imådje:rogne2.jpg|thumb|ene biesse di feu <small>(poitrait saetchî pa L. Hendschel)</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>biesse-di-feu</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rogne 2|rogne]] (pitite noere et djaene cwate-pece). 9414 29045 2004-10-31T19:01:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peket]] 9415 29046 2004-10-31T19:03:11Z Pablo 5 botaye di "peket do hoyeu" (on no d' måke bén walon) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 9416 29047 2004-10-31T19:04:41Z Pablo 5 pekets di ''Juniperus scopulorum'', èn ôte sôre di pectî (did sol Daegntoele). pekets di ''Juniperus scopulorum'', èn ôte sôre di pectî (did sol Daegntoele). 9417 29048 2004-10-31T19:05:13Z Pablo 5 mape do franc pectî el Walonreye (adjinçnêye pa Van Rompaey & Delvosalle e 1979). mape do franc pectî el Walonreye (adjinçnêye pa Van Rompaey & Delvosalle e 1979). 9418 53643 2006-04-05T12:21:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Peket]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>peket</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite violêye petche (poes) k'&nbsp;on sieve el coujhene (dins l'&nbsp;surcroûte, metans), et po fé del gote. <span lang=fr>F. baie de genévrier.</span> <B>2.</B> bouxhon ki poite cisse petche la. rl a: [[Motî:pectî|pectî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;franc peket:</FONT> franc pectî. <B>3.</B> gote fwaite avou ç'&nbsp;petche la. <I>I gn aveut ni bire ni peket ni diale di rén.</I> <I>I woeyént dins l'&nbsp;måjhone d'&nbsp;a costé divant ene botaye di peket: li moirt ni pleut todi må d'&nbsp;cori evoye, don</I> (M. Georges). <span lang=fr>F. genièvre.</span> <B>4.</B> ôte sôre di blanke gote, copurade les nén soucrêyes. <I>Ene boune gote di peket fwait raviker.</I> <I>Mins pol kintosse, est çki l'&nbsp;peket n'&nbsp;est nén meyeu ki l'&nbsp;vén&nbsp;?</I> (C. Massaux). <I>Vloz do peket u do soucré&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:blanke gote|blanke gote]]. <span lang=fr>F. alcool (sec).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s'&nbsp;el&nbsp;peket edjalreut, el suçreut a bokets:</FONT> c'&nbsp;est ene sôlêye. <B>5.</B> petche di [[Motî:havurna|havurna]]. rl a: [[Motî:peclêye|peclêye]], [[Motî:pekêye|pekêye]]. <span lang=fr>F. sorbe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pectî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bouxhon ki poite des pekets. rl a: [[Motî:petchî|petchî]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">franc pectî</FONT>: bouxhon avou des spenes ås foyes, et ki poite li vraiy peket, e sincieus latén, <I><span lang=la>Juniperus communis</span></I>. <I>Li franc pectî a divnou èn åbe k'&nbsp;end a pus waire, et on nel pout pus abate</I> (Y. Rollin). <span lang=fr>F. genévrier.</span> {| ALIGN="CENTER" BORDER CELLSPACING=1 CELLPADDING=4 |- | align="center" width="30%"|[[Imådje:peket.jpg]]<br> botaye di "peket do houyeu" (on no d'&nbsp;måke bén walon) <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small> | align="center"|[[Imådje:pectii_mape.jpg]]<br> mape do franc pectî el Walonreye <small>(adjinçnêye pa Van Rompaey &amp; Delvosalle e 1979).</small> | align="center"|[[Imådje:peket_poes.jpg]]<br> pekets di <I>Juniperus scopulorum</I>, ene ôte sôre di pectî <small>(did sol Daegntoele).</small> |} [[fr:Peket]] 9419 29050 2004-10-31T19:17:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>havurna</B></FONT> [o.n.] åbe des bwès et des håyes, e sincieus latén <I><span lang=la>Sorbus aucuparia</span></I> ki dene des rodjès petches k'&nbsp;on s'&nbsp;endè sierveut pol tindreye ås tchampinnes. <I>On hape les tchampinnes avou des poes d'&nbsp;havurna.</I> rl a: [[Motî:petrea|petrea]], [[Motî:côrî|côrî]], [[Motî:côre|côre]], [[Motî:côrete|côrete]], [[Motî:hårnoufrinne|hårnoufrinne]], [[Motî:hårdifrinne|hårdifrinne]], [[Motî:trokî|trokî]], [[Motî:tchampinnî|tchampinnî]], [[Motî:petchî|petchî]]. <span lang=fr>F. sorbier, cormier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poes d'&nbsp;havurna:</FONT> frut d'&nbsp;havurna. rl a: [[Motî:petche|petche]], [[Motî:peket|peket]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand les poes d'&nbsp;havurna sont råles, les tchampinnes sont tchires:</FONT> çou k'&nbsp;est råle est tchir. Disfondowes: hauverna, auvurnia, hauvurnak, hévurna, hévurnon, hévurgnon, hauverna, <FONT COLOR="#800080"><B>haverna</B></FONT>. Etimolodjeye: mot tîxhon k'&nbsp;a dné l'&nbsp;<span lang=nl>Ny "haveresch"</span> et l'&nbsp;<span lang=de>al. "eberesche"</span> (minme sinse, mot po mot "såvadje frinne"; rl a: [[Motî:hårnoufrinne|hårnou-frinne]]). 9420 29051 2004-10-31T19:27:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårnoufrinne</B></FONT> [o.n.] [[Motî:havurna|havurna]]. rl a: [[Motî:hårdifrinne|hårdifrinne]]. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje addjectif ([[Motî:hårnou|hårnou]]) + no ([[Motî:frinne|frinne]]). 9421 29052 2005-06-18T12:53:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>harote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> mwais [[Motî:tchivå|tchvå]]. <I>Li fôre di Sinte-Catrene a Hu, c'&nbsp;est l'&nbsp;fôre ås harotes</I> (ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:haguete|haguete]], [[Motî:carcan|carcan]]. <span lang=fr>F. haridelle, rosse.</span> <B>2.</B> biesse (tchivå, tchén, vatche) ki n'&nbsp;schoûte nén. <I>Si tchvå n'&nbsp;est k'&nbsp;ene harote ki n'&nbsp;rote k'&nbsp;a côp d'&nbsp;corijhe</I> (H. Forir). <I>I fwait troter les harotes Les boirgnant disk'&nbsp;å fagnon</I> (M. Pire). <B>3.</B> maigue djin. <I>To n'&nbsp;ti vôreus nén maryî avou ç'&nbsp;maigue harote la, taiss, to n'&nbsp;as ddja rén po pougnî ddins.</I> <span lang=fr>F. maigrelet(te), maigrichon(ne), chétif (ive).</span> <B>4.</B> feme ki n'&nbsp;våt nén tripete. <I>Waite on pô l'&nbsp;grande harote, ele n'&nbsp;a nén co pelé ses canadas.</I> <B>5.</B> [[Motî:houre|houre]], poufiasse. <I>Et zels respondît: "Est çk'&nbsp;i faleut leyî traitî nosse sour come ene harote?"</I> (Bibe, rat. pa L. Hendschel). <span lang=fr>F. putain.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>arote, harote</span>. Etimolodjeye: vikigne <span lang=is>"hross"</span> (tchivå). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>harotreye</B></FONT> [f.n.] atelêye di harotes. Disfondowes: <span lang=wa-feller>harotrîe, <FONT COLOR="#800080">harotrèye</FONT></span>. 9422 40612 2005-09-26T11:40:09Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houre</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (v.m., sociålmint comifåt) feme ki coûtche avou des omes po aveur des çanses. rl a: [[Motî:harote|harote]]. <span lang=fr>F. fille de joie, femme de mauvaise vie, putain.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cotche a houres:</FONT> måjhon k' on-z î trouve des houres. <span lang=fr>F. bordel.</span> <span lang=fr>Ny. hoerenkot.</span> <B>2.</B> (foclore) sôre di macrale foclorike di Ebem-Emål. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">hoûre</FONT>, hore. Etimolodjeye: Calcaedje do tîxhon <span lang=nl>"hoer"</span>, <span lang=de>"hure"</span> (minme sinse). Coinrece Bijhe Hesbaye, payis d' Måmdey, Vervî, Bouyon. 9423 29054 2004-10-31T19:24:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårdifrinne</B></FONT> [o.n.] [[Motî:havurna|havurna]]. rl a: [[Motî:håre|håre]]. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon: frinne a hårdîs. 9424 29055 2005-04-02T13:17:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håre 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (vî mot d' bwejhleu) loyén fwait avou ene coxhete toirtieye al mwin, di sacwantès plantes: côrî, beyôle, havurna, oizire, så, po loyî les faxhenes; loyén d' waessin po loyî les djåbes. <I>Alez m' côper ene håre.</I> <I>On loyive li botea di schoices avou des håres di côrî</I> (L. Mahin). <I>Gn aveut des faxhenes a ene håre et des cenes a deus håres.</I> <I>Li fi do shabotî est evoye côper des håres po-z etchapler les shabots.</I> <I>On loyive les bwès del cliyonêye avou des håres di tchårmea</I> (Twisselman). rl a: [[Motî:hårdêye|hårdêye]], [[Motî:årchele|årchele]]. <span lang=fr>F. lien végétal, liane, corde de branchage.</span> <B>2.</B> (v.m.) [[Motî:coide|coide]]; copurade, coide po pinde ene djin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè li håre e s'&nbsp;cô:</FONT> <I>a)</I> esse on calin, on rénnvå, ki dinltins, åreut fini pindou. <I>b)</I> esse presse a s' maryî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"avoir la corde au cou"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>haur</B> (haurt), aur, hâr, <B>haurde</B>, hanre, aurde, woûrde</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"hard"</span> (pitit fyi toirtchî) k' a dné ene cogne femrinne <span lang=wa-fell>"ene haurde"</span> (Bouyon) ki s' a rwalonijhî soeye-t avou fondaedje do D, soeye-t i do R (rl a: [[Motî:håde|håde]]); tz a: vî francès <span lang=fr>"hart"</span> (minme sinse), avou on T metou a non-syince. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårete</B></FONT> [f.n.] (vî mot d' bwejhleu) pitite håre. Disfondowes: <span lang=wa-feller>harète</span>. Coinrece Basse-Simwès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårnou, hårnowe</B></FONT> [addj.] tot djåzant d' èn åbe, ki ses coxhetes polèt siervi po fé des håres. rl a: [[Motî:hårnoufrinne|hårnoufrinne]]. Omonime: * [[Motî:håre 2|håre !]] (mot criya) 9425 29056 2004-10-31T19:27:54Z Pablo 5 Motî:hårnou displaecî viè Motî:håre #REDIRECT [[Motî:håre]] 9426 57697 2006-05-21T09:38:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårdêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:håre|håre]]. <I>On lyi aveut côpé li hårdêye di s'&nbsp;tcherowe</I> (Vîs papîs des Scabins di Rwène, rnaxhis pa L. Remacle). rl a: [[Motî:ehårder|ehårder]]. <B>2.</B> (pa stindaedje) [[Motî:tchinne 2|tchinne]] (di fier). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; hårdêye d'&nbsp;îpe:</FONT> tchinne avou on crotchet po loyî l'&nbsp;[[Motî:îpe|îpe]] å [[Motî:lamea|lamea]]. <B>3.</B> (vî mot d'&nbsp;dieleu) fessaedje di håres di [[Motî:tcharnale|tcharnale]] metowes po ritni l'&nbsp;tere dins les taeyes des cårires di [[Motî:diele|diele]]. <span lang=fr>F. tressage.</span> <B>4.</B> [[Motî:oizire|oizire]] (k'&nbsp;on texhlêye po fé des meubes). <I>Les vîs, cwand i n'&nbsp;savént pus hope, i dnént leus messaedjes di leu fåtûle di hårdêyes</I> (J. Boucher) <span lang=fr>F. osier.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) atnance morale. <I>Bén c'&nbsp;est did çoula dabôrd k'&nbsp;i nos fåt dvizer: des vatches et des loyéns - des mo foitès hårdêyes - k'&nbsp;atnént eshonne li viye sôcieté rwandesse</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. attache, lien de solidarité.</span> <B>6.</B> (novea mot efoirmatike) loyén éndjolike ki revoye otomaticmint, tot clitchant dissu on mot, eviè ene pådje metowe so ene ôte copiutrece d'&nbsp;ene rantoele u d'&nbsp;on ruslî. <I>Gn a sacwantès nouvès hårdêyes a vey avou l'&nbsp;walon a l'&nbsp;aberteke di nosse waibe.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>aurdêye</B>, ardêye, ardée, <FONT COLOR="#800080"><B>haurdêye</B></FONT></span>. Coinrece Roman payis (sinse 4). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårdea</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) loyén po loyî les vatches. rl a: [[Motî:acolete|acolete]]. <span lang=fr>F. cordelette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hârdê</B>, haurdê, haurdia; Gm. hârdé, ardé, hardiyé</span>. Coinrece bans d'&nbsp;Bietris et Arbûmont. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårdeure</B></FONT> [f.n.] håre, oizire; coide. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; i fåt rinde li hårdeure på trô:</FONT> i s'&nbsp;fåt rvindjî come on vos a ataké, u come on vos a balté. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>rendre la monnaie de la pièce</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; i fåt sawè passer l'&nbsp;hårdeure på trô:</FONT> fåt sawè s'&nbsp;î prinde, fåt sawè adiercî s'&nbsp;côp. Pondants et djondants: Les rifjheus d'&nbsp;håyes si metént onk d'&nbsp;on costé et l'&nbsp;ôte di l'&nbsp;ôte, et s'&nbsp;passer les håres pås trôs, po les raprotchî les bouxhons di spenes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ârdure</B>, ârdëre, ârdjële, <FONT COLOR="#800080"><B>haurdeure</B></FONT></span>. Coinrece payis d'&nbsp;Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hårdî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:hårnou|hårnou]] (tot djåzant d'&nbsp;èn åbe, ki ses coxhetes polèt siervi po fé des hådes) rl a: [[Motî:hårdifrinne|hårdifrinne]]. <B>2.</B> (vî mot d'&nbsp;cinsî) loyén fwait avou des hådes, copurade: <I>a)</I> loyén d'&nbsp;vatche. <I>b)</I> tchinne metowe tot do lon del coyombe (timon agritchi å djeu des boûs d'&nbsp;atelaedje). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ârdî</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>haurdî</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hådion</B></FONT> [o.n.] (vî mot d'&nbsp;cinsî) pitit loyén d'&nbsp;vea. <span lang=fr>F. ficelle.</span> Coinrece des aschates walon gåmès et walon picård. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hârdiyon</B>, ardèyon, <FONT COLOR="#800080"><B>haudion</B></FONT></span>. 9427 29058 2004-10-31T21:23:56Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gåte-manaedje</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki s' vént stitchî dins on manaedje, et-z î amoenner l' bisbrouye. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Motî:gåter|gåter]] + no ([[Motî:manaedje|manaedje]]). 9428 29059 2004-10-31T21:26:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Baijot]] 9429 29060 2004-10-31T21:28:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Christian Derycke]] 9430 29061 2004-10-31T21:29:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Odon Fabry]] 9431 29062 2004-10-31T21:35:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[riwaitant]] 9432 29063 2005-02-04T20:33:00Z Pablo 5 L' '''aplacaedje''' (On dit eto: '''acolaedje'''), e [[linwince]], c' est l' metaedje eshonne di deus u sacwants mots, onk dirî l' ôte, et k' ça dvént èn ôte mot. Les bokets polèt esse bén veyåves (avou des [[loyeure]]s inte), u esse pår acmaxhî dins l' novea mot. L' [[aplacaedje tîxhon]], c' est cwand les mots-bokets si metèt a li cou å hôt, eneviè çou k' on ratindeut. == Aplacaedje di deus nos == Les deus nos sont lomés li '''[[Motî:disterminer|disterminant]]''' eyet li '''disterminé'''. * Al môde latene: ** li disterminant est shuvou direk do disterminé (mins gn a kécfeye ene [[divancete da]] ki n' si dit nén): [[Transene|Li sårt Djîle]] (sårt da Djîle), [[Motî:Li Vå-Sinte-Ane|Li Vå-Sinte-Ane]]. ** li disterminant est shuvou do disterminé avou inte di zels, li [[dvancete di]] : [[Motî:a des håyes|a des håyes]], gåteu d' [[Motî:manaedje|manaedje]]. Gn è pout aveur des loyeures: « a-des-håyes ». ** aplacaedje avou des ôtès dvancetes: [[Motî:oujhea-ås-poyes|oujhea-ås-poyes]], [[Motî:Han-so-Mouze|Han-so-Mouze]], [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]] . * Al [[aplacaedje tîxhon|môde tîxhone]]: li disterminé est shuvou do disterminant: [[Motî:tchecawe|tchecawe]] (cawe di tchet), [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] (moxhon å gorea), [[Motî:Nåbrissåt|Nåbrissåt]] (sårt da Åbri), [[Motî:Virwinvå|Virwinvå]]. Li mot est, soeye-t i aplaké pår (avou tcheyaedje des [[halcrosse cossoune|halcrossès cossounes]] å coron, s' il astchait: tchecawe, u ricandjaedje S -> SS: Nåbrissåt), soeye-t i scrît avou des loyeures (gorea-moxhon). == Aplacaedje d' on viebe et d' on no == Li no est l' droet [[coplemint]] do viebe. Li viebe est codjowé å [[rwaitant]] di l' indicatif prezintrece. * [[Motî:gåte-manaedje|gåte-manaedje]]. * [[Motî:raploût-tot|raploût-tot]]. == Aplacaedje d' on no et d' èn addjectif == * Al môde latene: li no est shuvou di l' addjectif: cist emantchaedje la n' est nén sovint rsintou come on mot a pårt: [[Motî:martchî noer|martchî noer]], [[Motî:årmêye blanke|årmêye blanke]]. * Al môde tîxhone: l' addjectif est shuvou do no: [[Motî:såvadje åwe|såvadje åwe]], [[Motî:blanke kixhåde|blanke kixhåde]], [[Motî:tinroxh|tinroxh]] (tinre oxh), [[Motî:Moite Han|Moite Han]] (Moirtuhan). == Aplacaedje di deus adviebes == [[Motî:cobén 2|cobén]], [[Motî:motoit|motoit]]. == Aplacaedje di troes mots u dpus == * Po fé des adviebes: [[Motî:padecô|padecô]], [[Motî:dismetant|dismetant]], [[Motî:tevozè|tevozè]], [[Motî:tenoncô|tenoncô]], [[Motî:coirzenoxh|coirzenoxh]] . Les mots-bokets ni sont pus ricnoxhåves (pa des côps, di ci minme ''temps'', téle feye-z est, tot en on côp, e coir et-z en oxh). 9433 36308 2005-07-30T18:22:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leu 1</B></FONT> [o.n.] biesse ås tetes, ratayon do tchén, e sincieus latén <I><span lang=la>Canis lupus</span></I>. <span lang=fr>F. loup.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;inte tchén et leu:</FONT> so l' [[Motî:anuti|anuti]], al brune. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li fwin tchesse li leu foû do bwès:</FONT> cwand on-z a håsse di åk, on prind des risses po l' awè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a pus d' on leup å bwès:</FONT> dijhêye cwand on vout disfinde ene sakî k' est ametou pask' il est må veyou: end a ds ôtes ki sont capåbes d' endè fé l' pareye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;criyî come on leu å bwès:</FONT> [[Motî:boerler|boerler]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki va å bwès, li leu l' estronne:</FONT> li ci ki prind des risses, i s' ritrouve må prin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki s' fwait berbi, li leu l' magne:</FONT> i n' fåt nén esse trop bon, ôtmint, les ôtes si fotèt d' vos. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji vs åreu leyî prinde do leu:</FONT> dji n' vos a nén [[Motî:rimete|rmetou]] (ricnoxhou), ça fwait ki, si l' leu åreut yeu voré sor vos, dji n' vos åreu nén schapé, ca vos m' shonnîz èn etrindjir: <span lang=fr>F. ne pas reconnaître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les leus ni s' magnèt nén:</FONT> Les metchants n' s' atakèt nén a des sfwaits k' zels. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse el gueuye do leu:</FONT> esse må prin(jhe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si tchôkî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">si taper</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">tchaire el [[Motî:gueuye|gueuye°]] do leu.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' î voet nén dpus k' el leu e s' cou:</FONT> on n' voet nén clair, i fwait tot noer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å Noyé, vå mî on leu dins les tchamps k' on tcherweu:</FONT> i våt mî po les dinrêyes d' ivier k' i djale et fé mwais å Noyé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' djåze måy do leu k' on è voeye li cawe:</FONT> dijhêye po ene sakî k' arive, dabôrd k' on vneut djusse di cåzer d' lu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est on leu covrou d' ene pea d' moton:</FONT> i fwait les cwanses d' esse vayant, mins c' est on metchant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' a måy veyou nou ptit leu:</FONT> i dit todi k' il a veyou des foû gros leus, i flaxhe dins ses racontaedjes. <span lang=fr>F. vantard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' fåt nén reclôre li leu el biedjreye:</FONT> i n' fåt nén leyî ene sakî la k' i pôreu vs fé do toirt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On fwait sovint l' leu pus gros k' i n' est:</FONT> on-z egzadjere sovint cwand on raconte åk. On dit eto: fé l' [[Motî:diale 1|diale]] pus noer k' i n' est. <span lang=fr>F. exagérer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Leu k' est moirt ni hagne pus:</FONT> dijhêye a onk k' a co peu d' on dandjî k' est passé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;c' est l' leu ki foume si pupe:</FONT> dijheye cwand on voet des [[Motî:rinåd 2|rnåds]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;il a ddja veyou l' leu:</FONT> on n' lyi è fwait pont acroere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;elle a ddja veyou l' leu:</FONT> ele n' est pus [[Motî:etire|etire]] (po ene djonne feye k' a ddja stî avou les valets). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;Av' veyou l' leu:</FONT> dijheye a onk (ene) ki s' måvele. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;aveur des boyeas d' leu:</FONT> aveur fwin. <span lang=fr>F. faim de loup.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt hoûler avou les leus et [[Motî:bawer|bawer°]]</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">hawer</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">avou les tchéns.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:viker|viker°]] come on leu.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci k' est leu, k' i [[Motî:viker|vike°]] come on leu.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome sins [[Motî:årdjint|årdjint°]], c' est on leu sins dint.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Leus:</FONT> sipots des dmorants di [[Motî:Smu|Smu]], di [[Motî:Freyeu|Freyeu]], di [[Motî:Viancoû|Viancoû]], di [[Motî:Lovteamont|Lovteamont]], d' [[Motî:Ebli|Ebli]], di [[Namoussåt|Namoussåt]], di [[Motî:Vå-dlé-Noveye|Vå-dlé-Noveye]], [[Motî:Vilé-l'-Olu| Vilé-l'-Olu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A [[Motî:Our|Our°]], li leu î court...</FONT> rime-rame di viyaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">leu</FONT>, lë</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>leuton</B></FONT> [o.n.] [[Motî:lovea|lovea]]. <span lang=fr>F. louveteau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">leuton</FONT>, lëton</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>leuve</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:lovresse|lovresse]]. <span lang=fr>F. louve.</span> <B>2.</B> maladeye des biesses (vatches), k' ele sont flåwes, et gleter. <I>Pol leuve, i fåt côpre l' dibout del cawe</I> (ramexhné pa [[L. Léonard]]). Omonimes: * [[Motî:leu 2|leu]] (o.n.; plaece) * [[Motî:leu 3|leu]] (prezinteu, prono; da zels) Parintêye : * [[Motî:lovresse|lovresse, lovea, lovire]]. * [[Motî:lovtî|lovtî, lovtreye, lovtresse, lovtea]]. * [[Motî:lofer|lofer]]. Mots d' aplacaedjes * [[Motî:vesse di leu|vesse di leu]] * [[Motî:leu-waerou|leu-waerou]] * [[Motî:waerleu|waerleu]] * [[Motî:tchén-leu|tchén-leu]] ---- * [[leu|Dipus d' racsegnes so les leus]]. * [[leu (toponimeye)|les nos d' plaeces ki djåzèt do leu]] * Li [[fåve do violoneu et do leu]] * Li [[fåve do dierin leu]]. 9434 53856 2006-04-06T18:52:02Z Pablo 5 coridj.: Beldjike <FONT COLOR="#ff0000"><B>violon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> instrumint d'&nbsp;muzike a cwate coides, cafroyeyes avou èn årtchet, et acoirdêyes so les notes sol, ré, la, mi. <I>Po n'&nbsp;nén fé pôvriteus, on m'&nbsp;aveut leyî egadjî ene dijhinne di violons d'&nbsp;rawete</I> ([[E. Sullon]]). <I>On les mine a l'&nbsp;eglijhe Avou basse et violon: Vochal ene grande sorprijhe Et on bea cariyon&nbsp;!</I> ([[Moray]]). <I>Les Touwaregs ont-st ataké avou des danses et ene espéce di violon a ene seule coide</I> ([[Y. Paquet]]). rl a: [[Motî:tchimtchim|tchimtchim]], [[Motî:zimzim|zimzizim]], [[Motî:ziguezig|ziguezig]], [[Motî:rimtchitchim|rimtchitchim]], [[Motî:zinziner|zinziner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tingler s'&nbsp;violon:</FONT> risserer les coides. <I>Djan l'&nbsp;Blankixheu tinguele ès violon Et dit: "Ms efants, nos avans ci des feyes Ki n'&nbsp;dimandèt k'&nbsp;a danser l'&nbsp;rigodon."</I> ([[J. Bertrand]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt dansî coume lu violon soune:</FONT> i fåt schoûter çou k'&nbsp;les mwaisses dijhèt. rl a: [[Motî:mestré|mestré]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén djouwer sol minme violon:</FONT> èn nén awè les minmès idêyes. <I>C'&nbsp;est ces frankofones la k'&nbsp;ont todi cmandé el Beldjike eyet spotchî u assimiler d'&nbsp;foice les ptits Walons ki n'&nbsp;djouwént nén sol minme violon</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;acoirder ses violons:</FONT> dire parey. <I>Tot savants k'&nbsp;i sont, il ont bén do må d'&nbsp;esse seurs di leus dires et d'&nbsp;acoirder leus violons</I> ([[L. Baijot]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ostant peter dins on violon</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">c'&nbsp;est come si t'&nbsp;pixhreus en on violon:</FONT> gn a pont d'&nbsp;avance di sayî: on n'&nbsp;arivrè a rén. <I>Les deus vîs ont bén sayi d'&nbsp;el coridjî, mins ostant peter dins on violon</I> ([[G. Lucy]]). <FONT COLOR="#0000ff">Ene boune air di feu våt mî k'&nbsp;ene air di violon:</FONT> dijhêye po cwand k'&nbsp;on-z è-st å tchôd dlé l'&nbsp;feu, et k'&nbsp;i fwait petant d'&nbsp;froed dvant l'&nbsp;ouxh. <I>I fwait si bon dins l'&nbsp;foidje; ene air di feu våt mia k'&nbsp;ene air di violon</I> ([[P. Moureau]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est on tchet ki djouwe do violon:</FONT> dijhêye po rire d'&nbsp;èn ome k'&nbsp;a l'&nbsp;tiesse sol costé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est on violon dvins ene copagneye:</FONT> c'est ene djin foirt plaijhante ki fwait rire les ôtes, k'&nbsp;a todi si pitite fåve, al boke. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>c'est un joyeux luron, il met de l'ambiance</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a metou des coides di boyeas d'&nbsp;leu u d'&nbsp;berbis a s'&nbsp;violon: i n'&nbsp;arivrè måy a ls acoirder:</FONT> dijhêye cwand k'&nbsp;on djouweu d'&nbsp;violon djouwéve fås dinltins, so on bal. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On vî violon, s'&nbsp;il est bén froté, tchimteye co:</FONT> gn a des viyès usteyes ki valèt bén les nouves. <B>2.</B> [[Motî:prijhon|prijhon]]. <I>Et s'&nbsp;si djha-t i e lu-minme: "&nbsp;Vo t'&nbsp;î la, wai, al cadje, Pitit Roytea; vo t'&nbsp;î la, å violon, vo t'&nbsp;î la, reclôs el gayole!&nbsp;"</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:pote|pote]], [[Motî:amigo|amigo]], [[Motî:cadje|cadje]], [[Motî:gayole|gayole]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>violoneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>violoneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>violonresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> ome, feme ki djouwe do violon. <I>Cwand l'&nbsp;violoneu a yeu djouwé, li leu a peté evoye</I> (Fåve do violoneu et do leu). <I>Li violoneu råcléve avou årdeur</I> (J. Bertrand). <I>Dins l'&nbsp;province d'&nbsp;Uppland, el Suwede, les Walons ont bouté pol foclore; leus violoneus estént cnoxhous lon et lådje</I> ([[C. Massaux]]). rl a: [[Motî:mestré|mestré]]. <B>2.</B> ribouteu (ki sait eto djouwer do violon). <I>Li violoneu sait fé ndaler les poreas, et i sait eto rpougnî</I> (A.G. Terrien, ratourné pa [[L. Mahin]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>violonisse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) k' a sti å consiervatwere et ki djouwe do violon e solisse. <I>Eugène Ysaye dinéve dipus d' cint concerts sol såjhon, come tchîf d' orkesse, u come violonisse</I> ([[A. Howaerts]]). <span lang=fr>F. violoniste.</span> * Parintêye: * [[Motî:viole|viole]] * [[Motî:vierlete|vierlete]]. ---- * [[violon|Dipus d' racsegnes so les violons]] * Li [[fåve do violoneu et do leu]]. 9435 29066 2005-01-17T23:22:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouyot</B></FONT> [o.n.] grosse ronde [[Motî:påstedjreye|påstedjreye]], come en rowe, avou on trô e mitan, k' on magne voltî al Tossint et ås etermints. On dit eto: [[Motî:wastea|wastea]]. Etimolodjeye: forveyou bodje «rouye» (rowe), [[cawete -ot]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. [[Imådje:rouyetes.jpg|thumb|des rouyetes di hesse]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouyete</B></FONT> [f.n.] (mot d' bokion) gros boket d' [[Motî:tronce|tronce]], po rfinde. <I>Les valets ont findou ås cougnets avou l' merlin; Zande elzî aveut apresté des belès droetès rouyetes, ki n' plént må d' schetler</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: bodje rouy- (rowe) ki n' egzistêye nén tot seu, [[cawete -ete]]. ---- * [[rouyot|Dipus d' racsegnes so les rouyots]] * [[bokion|Dipus d' racsegnes so l' ovraedje des bokions, et l' findaedje des rouyetes]] 9436 29067 2004-11-01T10:42:40Z Pablo 5 Foto d' on tigue (imådje do dominne publik do siervice di pexhe eyet natere des Estats-Unis [http://images.fws.gov/default.cfm?fuseaction=records.display&CFID=3368572&CFTOKEN=34768044&id=1EF5BD3B%2D531E%2D4B70%2D9E0CC00D5AB77EA5] Askepieu di l' imådje: Hollingsworth, John and Karen {{licince imådjes dominne publik}} 9437 36973 2005-08-04T03:09:19Z Pablo 5 +tigresse [[Imådje:tigue.jpg|thumb|tigue]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tigue</B></FONT> [o.n.] biesse a tetes, magneuse di tchå, del famile des tchetidîs, di 2 metes di long ki peze 200 kg, avou des royes so tot l'&nbsp;coir, e sincieus latén <I><span lang=la>panthera tigris</span></I>. On l'&nbsp;trove purade e l'&nbsp;Azeye Nonnrece. Ses poys sont djaene-orandjes, blancs sol vinte, avou des noerès royes tot do long del schene, des pates et del cawe. I vike del nute, ezès plaeces dilé les aiwes, wice k'&nbsp;i s'&nbsp;bagne voltî, al diferince des ôtes tchetidîs ki voeyèt evi l'&nbsp;aiwe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tîgue</B>, tigue</span>. Etimodjeye: latén <span lang=la>tigris</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tigresse</B></FONT> [f.n.] tigue frumele. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tigré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tigrêye</B></FONT> [addj.] avou on dessin a royes come li pea d'&nbsp;on tigue. <I>Ele a tchoezi des tigrêyès covietes po nosse tchambe a coûtchî.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tîgré, êye</B>, tîgrè, èye</span>. ---- [[tigue|Pus di racsegnes so les tigues]] 9438 29069 2004-11-01T10:54:48Z Pablo 5 Motî:violoneu displaecî viè Motî:violon #REDIRECT [[Motî:violon]] 9439 64893 2006-06-24T19:24:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 15 di [[nôvimbe]], c' est li 319inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 320inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 46 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[13 di nôvimbe]] - [[14 di nôvimbe]] - [[16 di nôvimbe]] - [[17 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:15 November]] [[an:15 de nobiembre]] [[ar:15 نوفمبر]] [[ast:15 de payares]] [[be:15 лістапада]] [[bg:15 ноември]] [[bs:15. novembar]] [[ca:15 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 15]] [[co:15 nuvembri]] [[cs:15. listopad]] [[csb:15 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 15]] [[cy:15 Tachwedd]] [[da:15. november]] [[de:15. November]] [[el:15 Νοεμβρίου]] [[en:November 15]] [[eo:15-a de novembro]] [[es:15 de noviembre]] [[et:15. november]] [[eu:Azaroaren 15]] [[fi:15. marraskuuta]] [[fo:15. november]] [[fr:15 novembre]] [[frp:15 novembro]] [[fur:15 di Novembar]] [[fy:15 novimber]] [[ga:15 Samhain]] [[gl:15 de novembro]] [[he:15 בנובמבר]] [[hr:15. studenog]] [[hu:November 15]] [[ia:15 de novembre]] [[id:15 November]] [[io:15 di novembro]] [[is:15. nóvember]] [[it:15 novembre]] [[ja:11月15日]] [[jv:15 November]] [[ka:15 ნოემბერი]] [[ko:11월 15일]] [[ku:15'ê sermawezê]] [[la:15 Novembris]] [[lb:15. November]] [[lt:Lapkričio 15]] [[mk:15 ноември]] [[ms:15 November]] [[nap:15 'e nuvembre]] [[nl:15 november]] [[nn:15. november]] [[no:15. november]] [[oc:15 de novembre]] [[pam:Nobiembri 15]] [[pl:15 listopada]] [[pt:15 de Novembro]] [[ro:15 noiembrie]] [[ru:15 ноября]] [[scn:15 di nuvèmmiru]] [[sco:15 November]] [[simple:November 15]] [[sk:15. november]] [[sl:15. november]] [[sq:15 Nëntor]] [[sr:15. новембар]] [[sv:15 november]] [[te:నవంబర్ 15]] [[th:15 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 15]] [[tr:15 Kasım]] [[tt:15. Nöyäber]] [[uk:15 листопада]] [[vi:15 tháng 11]] [[war:Nobyembre 15]] [[zh:11月15日]] 9440 64890 2006-06-24T19:23:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 14 di [[nôvimbe]], c' est li 318inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 319inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 47 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[12 di nôvimbe]] - [[13 di nôvimbe]] - [[15 di nôvimbe]] - [[16 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:14 November]] [[an:14 de nobiembre]] [[ar:14 نوفمبر]] [[ast:14 de payares]] [[be:14 лістапада]] [[bg:14 ноември]] [[bs:14. novembar]] [[ca:14 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 14]] [[co:14 nuvembri]] [[cs:14. listopad]] [[csb:14 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 14]] [[cy:14 Tachwedd]] [[da:14. november]] [[de:14. November]] [[el:14 Νοεμβρίου]] [[en:November 14]] [[eo:14-a de novembro]] [[es:14 de noviembre]] [[et:14. november]] [[eu:Azaroaren 14]] [[fi:14. marraskuuta]] [[fo:14. november]] [[fr:14 novembre]] [[frp:14 novembro]] [[fur:14 di Novembar]] [[fy:14 novimber]] [[ga:14 Samhain]] [[gl:14 de novembro]] [[he:14 בנובמבר]] [[hr:14. studenog]] [[hu:November 14]] [[ia:14 de novembre]] [[id:14 November]] [[io:14 di novembro]] [[is:14. nóvember]] [[it:14 novembre]] [[ja:11月14日]] [[jv:14 November]] [[ka:14 ნოემბერი]] [[ko:11월 14일]] [[ku:14'ê sermawezê]] [[la:14 Novembris]] [[lb:14. November]] [[lt:Lapkričio 14]] [[mk:14 ноември]] [[ms:14 November]] [[nap:14 'e nuvembre]] [[nds:14. November]] [[nl:14 november]] [[nn:14. november]] [[no:14. november]] [[oc:14 de novembre]] [[pam:Nobiembri 14]] [[pl:14 listopada]] [[pt:14 de Novembro]] [[ro:14 noiembrie]] [[ru:14 ноября]] [[scn:14 di nuvèmmiru]] [[sco:14 November]] [[simple:November 14]] [[sk:14. november]] [[sl:14. november]] [[sq:14 Nëntor]] [[sr:14. новембар]] [[sv:14 november]] [[te:నవంబర్ 14]] [[th:14 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 14]] [[tr:14 Kasım]] [[tt:14. Nöyäber]] [[uk:14 листопада]] [[vi:14 tháng 11]] [[war:Nobyembre 14]] [[zh:11月14日]] 9441 64887 2006-06-24T19:23:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 13 di [[nôvimbe]], c' est li 317inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 318inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 48 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[11 di nôvimbe]] - [[12 di nôvimbe]] - [[14 di nôvimbe]] - [[15 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:13 November]] [[an:13 de nobiembre]] [[ar:13 نوفمبر]] [[ast:13 de payares]] [[be:13 лістапада]] [[bg:13 ноември]] [[bs:13. novembar]] [[ca:13 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 13]] [[co:13 nuvembri]] [[cs:13. listopad]] [[csb:13 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 13]] [[cy:13 Tachwedd]] [[da:13. november]] [[de:13. November]] [[el:13 Νοεμβρίου]] [[en:November 13]] [[eo:13-a de novembro]] [[es:13 de noviembre]] [[et:13. november]] [[eu:Azaroaren 13]] [[fi:13. marraskuuta]] [[fo:13. november]] [[fr:13 novembre]] [[frp:13 novembro]] [[fur:13 di Novembar]] [[fy:13 novimber]] [[ga:13 Samhain]] [[gl:13 de novembro]] [[he:13 בנובמבר]] [[hr:13. studenog]] [[hu:November 13]] [[ia:13 de novembre]] [[id:13 November]] [[io:13 di novembro]] [[is:13. nóvember]] [[it:13 novembre]] [[ja:11月13日]] [[jv:13 November]] [[ka:13 ნოემბერი]] [[ko:11월 13일]] [[ku:13'ê sermawezê]] [[la:13 Novembris]] [[lb:13. November]] [[lt:Lapkričio 13]] [[mk:13 ноември]] [[ms:13 November]] [[nap:13 'e nuvembre]] [[nl:13 november]] [[nn:13. november]] [[no:13. november]] [[oc:13 de novembre]] [[pam:Nobiembri 13]] [[pl:13 listopada]] [[pt:13 de Novembro]] [[ro:13 noiembrie]] [[ru:13 ноября]] [[scn:13 di nuvèmmiru]] [[sco:13 November]] [[simple:November 13]] [[sk:13. november]] [[sl:13. november]] [[sq:13 Nëntor]] [[sr:13. новембар]] [[sv:13 november]] [[te:నవంబర్ 13]] [[th:13 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 13]] [[tr:13 Kasım]] [[tt:13. Nöyäber]] [[uk:13 листопада]] [[vi:13 tháng 11]] [[war:Nobyembre 13]] [[zh:11月13日]] 9442 64884 2006-06-24T19:22:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 12 di [[nôvimbe]], c' est li 316inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 317inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 49 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ç' djoûs la == === Rilomés walons et waloneus === * [[1874]] : [[Georges Ista]] === Ôtès djins === == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[10 di nôvimbe]] - [[11 di nôvimbe]] - [[13 di nôvimbe]] - [[14 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:12 November]] [[an:12 de nobiembre]] [[ar:12 نوفمبر]] [[ast:12 de payares]] [[be:12 лістапада]] [[bg:12 ноември]] [[bs:12. novembar]] [[ca:12 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 12]] [[co:12 nuvembri]] [[cs:12. listopad]] [[csb:12 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 12]] [[cy:12 Tachwedd]] [[da:12. november]] [[de:12. November]] [[el:12 Νοεμβρίου]] [[en:November 12]] [[eo:12-a de novembro]] [[es:12 de noviembre]] [[et:12. november]] [[eu:Azaroaren 12]] [[fi:12. marraskuuta]] [[fo:12. november]] [[fr:12 novembre]] [[frp:12 novembro]] [[fur:12 di Novembar]] [[fy:12 novimber]] [[ga:12 Samhain]] [[gl:12 de novembro]] [[he:12 בנובמבר]] [[hr:12. studenog]] [[hu:November 12]] [[ia:12 de novembre]] [[id:12 November]] [[io:12 di novembro]] [[is:12. nóvember]] [[it:12 novembre]] [[ja:11月12日]] [[jv:12 November]] [[ka:12 ნოემბერი]] [[ko:11월 12일]] [[ku:12'ê sermawezê]] [[la:12 Novembris]] [[lb:12. November]] [[lt:Lapkričio 12]] [[mk:12 ноември]] [[ms:12 November]] [[nap:12 'e nuvembre]] [[nl:12 november]] [[nn:12. november]] [[no:12. november]] [[oc:12 de novembre]] [[pam:Nobiembri 12]] [[pl:12 listopada]] [[pt:12 de Novembro]] [[ro:12 noiembrie]] [[ru:12 ноября]] [[scn:12 di nuvèmmiru]] [[sco:12 November]] [[simple:November 12]] [[sk:12. november]] [[sl:12. november]] [[sq:12 Nëntor]] [[sr:12. новембар]] [[sv:12 november]] [[te:నవంబర్ 12]] [[th:12 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 12]] [[tr:12 Kasım]] [[tt:12. Nöyäber]] [[uk:12 листопада]] [[vi:12 tháng 11]] [[war:Nobyembre 12]] [[zh:11月12日]] 9443 64876 2006-06-24T19:21:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 10 di [[nôvimbe]], c' est li 314inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 315inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 51 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[8 di nôvimbe]] - [[9 di nôvimbe]] - [[11 di nôvimbe]] - [[12 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:10 November]] [[an:10 de nobiembre]] [[ar:10 نوفمبر]] [[ast:10 de payares]] [[be:10 лістапада]] [[bg:10 ноември]] [[bs:10. novembar]] [[ca:10 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 10]] [[co:10 nuvembri]] [[cs:10. listopad]] [[csb:10 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 10]] [[cy:10 Tachwedd]] [[da:10. november]] [[de:10. November]] [[el:10 Νοεμβρίου]] [[en:November 10]] [[eo:10-a de novembro]] [[es:10 de noviembre]] [[et:10. november]] [[eu:Azaroaren 10]] [[fi:10. marraskuuta]] [[fo:10. november]] [[fr:10 novembre]] [[frp:10 novembro]] [[fur:10 di Novembar]] [[fy:10 novimber]] [[ga:10 Samhain]] [[gl:10 de novembro]] [[he:10 בנובמבר]] [[hr:10. studenog]] [[hu:November 10]] [[ia:10 de novembre]] [[id:10 November]] [[io:10 di novembro]] [[is:10. nóvember]] [[it:10 novembre]] [[ja:11月10日]] [[jv:10 November]] [[ka:10 ნოემბერი]] [[ko:11월 10일]] [[ku:10'ê sermawezê]] [[la:10 Novembris]] [[lb:10. November]] [[lt:Lapkričio 10]] [[mk:10 ноември]] [[ms:10 November]] [[nap:10 'e nuvembre]] [[nl:10 november]] [[nn:10. november]] [[no:10. november]] [[oc:10 de novembre]] [[pam:Nobiembri 10]] [[pl:10 listopada]] [[pt:10 de Novembro]] [[ro:10 noiembrie]] [[ru:10 ноября]] [[scn:10 di nuvèmmiru]] [[sco:10 November]] [[se:Skábmamánu 10.]] [[simple:November 10]] [[sk:10. november]] [[sl:10. november]] [[sq:10 Nëntor]] [[sr:10. новембар]] [[sv:10 november]] [[te:నవంబర్ 10]] [[th:10 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 10]] [[tr:10 Kasım]] [[tt:10. Nöyäber]] [[uk:10 листопада]] [[vi:10 tháng 11]] [[war:Nobyembre 10]] [[zh:11月10日]] 9444 64880 2006-06-24T19:22:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 11 di [[nôvimbe]], c' est li 315inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 316inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 50 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1821]] - [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]], sicrijheu [[Rûsseye|rûsse]]. == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[9 di nôvimbe]] - [[10 di nôvimbe]] - [[12 di nôvimbe]] - [[13 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:11 November]] [[an:11 de nobiembre]] [[ar:11 نوفمبر]] [[ast:11 de payares]] [[be:11 лістапада]] [[bg:11 ноември]] [[bs:11. novembar]] [[ca:11 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 11]] [[co:11 nuvembri]] [[cs:11. listopad]] [[csb:11 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 11]] [[cy:11 Tachwedd]] [[da:11. november]] [[de:11. November]] [[el:11 Νοεμβρίου]] [[en:November 11]] [[eo:11-a de novembro]] [[es:11 de noviembre]] [[et:11. november]] [[eu:Azaroaren 11]] [[fi:11. marraskuuta]] [[fo:11. november]] [[fr:11 novembre]] [[frp:11 novembro]] [[fur:11 di Novembar]] [[fy:11 novimber]] [[ga:11 Samhain]] [[gl:11 de novembro]] [[he:11 בנובמבר]] [[hr:11. studenog]] [[hu:November 11]] [[ia:11 de novembre]] [[id:11 November]] [[io:11 di novembro]] [[is:11. nóvember]] [[it:11 novembre]] [[ja:11月11日]] [[jv:11 November]] [[ka:11 ნოემბერი]] [[ko:11월 11일]] [[ku:11'ê sermawezê]] [[la:11 Novembris]] [[lb:11. November]] [[li:11 november]] [[lt:Lapkričio 11]] [[mk:11 ноември]] [[ms:11 November]] [[nap:11 'e nuvembre]] [[nl:11 november]] [[nn:11. november]] [[no:11. november]] [[oc:11 de novembre]] [[pam:Nobiembri 11]] [[pl:11 listopada]] [[pt:11 de Novembro]] [[ro:11 noiembrie]] [[ru:11 ноября]] [[scn:11 di nuvèmmiru]] [[sco:11 November]] [[se:Skábmamánu 11.]] [[simple:November 11]] [[sk:11. november]] [[sl:11. november]] [[sq:11 Nëntor]] [[sr:11. новембар]] [[sv:11 november]] [[te:నవంబర్ 11]] [[th:11 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 11]] [[tr:11 Kasım]] [[tt:11. Nöyäber]] [[uk:11 листопада]] [[vi:11 tháng 11]] [[war:Nobyembre 11]] [[zh:11月11日]] 9445 64899 2006-06-24T19:25:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 17 di [[nôvimbe]], c' est li 321inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 322inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 44 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[1873]] - [[Hongreye]]: rebanaedje des veyes di Buda, Óbuda eyet Pest po fé [[Budapest]], li nouve mwaisse-veye do payis. == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1587]]: [[Louwis d' Djer]], askepieu di l' industreye suwedwesse. == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[15 di nôvimbe]] - [[16 di nôvimbe]] - [[18 di nôvimbe]] - [[19 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:17 November]] [[an:17 de nobiembre]] [[ar:17 نوفمبر]] [[ast:17 de payares]] [[be:17 лістапада]] [[bg:17 ноември]] [[bs:17. novembar]] [[ca:17 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 17]] [[co:17 nuvembri]] [[cs:17. listopad]] [[csb:17 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 17]] [[cy:17 Tachwedd]] [[da:17. november]] [[de:17. November]] [[el:17 Νοεμβρίου]] [[en:November 17]] [[eo:17-a de novembro]] [[es:17 de noviembre]] [[et:17. november]] [[eu:Azaroaren 17]] [[fi:17. marraskuuta]] [[fo:17. november]] [[fr:17 novembre]] [[frp:17 novembro]] [[fur:17 di Novembar]] [[fy:17 novimber]] [[ga:17 Samhain]] [[gl:17 de novembro]] [[he:17 בנובמבר]] [[hr:17. studenog]] [[hu:November 17]] [[ia:17 de novembre]] [[id:17 November]] [[io:17 di novembro]] [[is:17. nóvember]] [[it:17 novembre]] [[ja:11月17日]] [[jv:17 November]] [[ka:17 ნოემბერი]] [[ko:11월 17일]] [[ku:17'ê sermawezê]] [[la:17 Novembris]] [[lb:17. November]] [[lt:Lapkričio 17]] [[mk:17 ноември]] [[ms:17 November]] [[nap:17 'e nuvembre]] [[nl:17 november]] [[nn:17. november]] [[no:17. november]] [[oc:17 de novembre]] [[pam:Nobiembri 17]] [[pl:17 listopada]] [[pt:17 de Novembro]] [[ro:17 noiembrie]] [[ru:17 ноября]] [[scn:17 di nuvèmmiru]] [[sco:17 November]] [[simple:November 17]] [[sk:17. november]] [[sl:17. november]] [[sq:17 Nëntor]] [[sr:17. новембар]] [[sv:17 november]] [[te:నవంబర్ 17]] [[th:17 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 17]] [[tr:17 Kasım]] [[tt:17. Nöyäber]] [[uk:17 листопада]] [[vi:17 tháng 11]] [[war:Nobyembre 17]] [[zh:11月17日]] 9446 64902 2006-06-24T19:25:37Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 18 di [[nôvimbe]], c' est li 322inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 323inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 43 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[16 di nôvimbe]] - [[17 di nôvimbe]] - [[19 di nôvimbe]] - [[20 d' nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:18 November]] [[an:18 de nobiembre]] [[ar:18 نوفمبر]] [[ast:18 de payares]] [[be:18 лістапада]] [[bg:18 ноември]] [[bs:18. novembar]] [[ca:18 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 18]] [[co:18 nuvembri]] [[cs:18. listopad]] [[csb:18 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 18]] [[cy:18 Tachwedd]] [[da:18. november]] [[de:18. November]] [[el:18 Νοεμβρίου]] [[en:November 18]] [[eo:18-a de novembro]] [[es:18 de noviembre]] [[et:18. november]] [[eu:Azaroaren 18]] [[fi:18. marraskuuta]] [[fo:18. november]] [[fr:18 novembre]] [[frp:18 novembro]] [[fur:18 di Novembar]] [[fy:18 novimber]] [[ga:18 Samhain]] [[gl:18 de novembro]] [[he:18 בנובמבר]] [[hr:18. studenog]] [[hu:November 18]] [[ia:18 de novembre]] [[id:18 November]] [[io:18 di novembro]] [[is:18. nóvember]] [[it:18 novembre]] [[ja:11月18日]] [[jv:18 November]] [[ka:18 ნოემბერი]] [[ko:11월 18일]] [[ku:18'ê sermawezê]] [[la:18 Novembris]] [[lb:18. November]] [[lt:Lapkričio 18]] [[mk:18 ноември]] [[ms:18 November]] [[nap:18 'e nuvembre]] [[nl:18 november]] [[nn:18. november]] [[no:18. november]] [[oc:18 de novembre]] [[pam:Nobiembri 18]] [[pl:18 listopada]] [[pt:18 de Novembro]] [[ro:18 noiembrie]] [[ru:18 ноября]] [[scn:18 di nuvèmmiru]] [[sco:18 November]] [[simple:November 18]] [[sk:18. november]] [[sl:18. november]] [[sq:18 Nëntor]] [[sr:18. новембар]] [[sv:18 november]] [[te:నవంబర్ 18]] [[th:18 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 18]] [[tr:18 Kasım]] [[tt:18. Nöyäber]] [[uk:18 листопада]] [[vi:18 tháng 11]] [[war:Nobyembre 18]] [[zh:11月18日]] 9447 64906 2006-06-24T19:26:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles ey eternåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 19 di [[nôvimbe]], c' est li 323inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 324inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 42 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * [[461]] - [[Sint Hilåre]] divént [[Påpe]]. * [[1493]] - [[Cristofe Colomb]] arive a l' iye di ''Borinken'', k' i lomrè ''San Juan Bautista'', et pus tård serè rlomêye [[Porto Rico]]. * [[1946]] - L' [[Afganistan]], l' [[Izlande]] eyet l' [[Suwede]] moussént a l' [[ONU]]. * [[1969]] - [[Apollo XII]] arive sol Lune == Ont vnou å monde ci djoû la == * [[1711]] - [[Mixhail Vassilyevitch Lomonossov]], sicrijheu et matematikî rûsse. * [[1962]] - [[Jodie Foster]], actresse etazunyinne. == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == * ---- '''Vey eto:''' [[17 di nôvimbe]] - [[18 di nôvimbe]] - [[20 d' nôvimbe]] - [[21 di nôvimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss (moes)|måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:19 November]] [[an:19 de nobiembre]] [[ar:19 نوفمبر]] [[ast:19 de payares]] [[be:19 лістапада]] [[bg:19 ноември]] [[bs:19. novembar]] [[ca:19 de novembre]] [[ceb:Nobiyembre 19]] [[co:19 nuvembri]] [[cs:19. listopad]] [[csb:19 lëstopadnika]] [[cv:Чӳк, 19]] [[cy:19 Tachwedd]] [[da:19. november]] [[de:19. November]] [[el:19 Νοεμβρίου]] [[en:November 19]] [[eo:19-a de novembro]] [[es:19 de noviembre]] [[et:19. november]] [[eu:Azaroaren 19]] [[fi:19. marraskuuta]] [[fo:19. november]] [[fr:19 novembre]] [[frp:19 novembro]] [[fur:19 di Novembar]] [[fy:19 novimber]] [[ga:19 Samhain]] [[gl:19 de novembro]] [[he:19 בנובמבר]] [[hr:19. studenog]] [[hu:November 19]] [[ia:19 de novembre]] [[id:19 November]] [[io:19 di novembro]] [[is:19. nóvember]] [[it:19 novembre]] [[ja:11月19日]] [[jv:19 November]] [[ka:19 ნოემბერი]] [[ko:11월 19일]] [[ku:19'ê sermawezê]] [[la:19 Novembris]] [[lb:19. November]] [[lt:Lapkričio 19]] [[mk:19 ноември]] [[ms:19 November]] [[nap:19 'e nuvembre]] [[nl:19 november]] [[nn:19. november]] [[no:19. november]] [[oc:19 de novembre]] [[pam:Nobiembri 19]] [[pl:19 listopada]] [[pt:19 de Novembro]] [[ro:19 noiembrie]] [[ru:19 ноября]] [[scn:19 di nuvèmmiru]] [[sco:19 November]] [[simple:November 19]] [[sk:19. november]] [[sl:19. november]] [[sq:19 Nëntor]] [[sr:19. новембар]] [[sv:19 november]] [[te:నవంబర్ 19]] [[th:19 พฤศจิกายน]] [[tl:Nobyembre 19]] [[tr:19 Kasım]] [[tt:19. Nöyäber]] [[uk:19 листопада]] [[vi:19 tháng 11]] [[war:Nobyembre 19]] [[zh:11月19日]] 9448 65062 2006-06-24T20:06:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 29 di [[setimbe]], c' est li 272inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 273inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 93 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[27 di setimbe]] - [[28 di setimbe]] - [[30 di setimbe]] - [[1î d' octôbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:29 September]] [[an:29 de setiembre]] [[ar:29 سبتمبر]] [[ast:29 de setiembre]] [[be:29 верасьня]] [[bg:29 септември]] [[bs:29. septembar]] [[ca:29 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 29]] [[co:29 di settembre]] [[cs:29. září]] [[csb:29 séwnika]] [[cv:Авăн, 29]] [[cy:29 Medi]] [[da:29. september]] [[de:29. September]] [[el:29 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 29]] [[eo:29-a de septembro]] [[es:29 de septiembre]] [[et:29. september]] [[eu:Irailaren 29]] [[fi:29. syyskuuta]] [[fo:29. september]] [[fr:29 septembre]] [[frp:29 septembro]] [[fur:29 di Setembar]] [[fy:29 septimber]] [[ga:29 Meán Fómhair]] [[gl:29 de setembro]] [[he:29 בספטמבר]] [[hr:29. rujna]] [[hu:Szeptember 29]] [[ia:29 de septembre]] [[id:29 September]] [[io:29 di septembro]] [[is:29. september]] [[it:29 settembre]] [[ja:9月29日]] [[jv:29 September]] [[ka:29 სექტემბერი]] [[ko:9월 29일]] [[ku:29'ê rezberê]] [[lb:29. September]] [[lt:Rugsėjo 29]] [[mk:29 септември]] [[ms:29 September]] [[nap:29 'e settembre]] [[nl:29 september]] [[nn:29. september]] [[no:29. september]] [[oc:29 de setembre]] [[pam:Septiembri 29]] [[pl:29 września]] [[pt:29 de Setembro]] [[ro:29 septembrie]] [[ru:29 сентября]] [[scn:29 di sittèmmiru]] [[sco:29 September]] [[simple:September 29]] [[sk:29. september]] [[sl:29. september]] [[sq:29 Shtator]] [[sr:29. септембар]] [[sv:29 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 29]] [[th:29 กันยายน]] [[tl:Setyembre 29]] [[tr:29 Eylül]] [[tt:29. Sentäber]] [[uk:29 вересня]] [[vi:29 tháng 9]] [[war:Septyembre 29]] [[zh:9月29日]] 9449 65057 2006-06-24T20:05:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 28 di [[setimbe]], c' est li 271inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 272inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 94 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * [[2005]]: [[Pol Bury]], grand pinte et sculteu walon moirt a Paris. == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[26 di setimbe]] - [[27 di setimbe]] - [[29 di setimbe]] - [[30 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:28 September]] [[an:28 de setiembre]] [[ar:28 سبتمبر]] [[ast:28 de setiembre]] [[be:28 верасьня]] [[bg:28 септември]] [[bs:28. septembar]] [[ca:28 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 28]] [[co:28 di settembre]] [[cs:28. září]] [[csb:28 séwnika]] [[cv:Авăн, 28]] [[cy:28 Medi]] [[da:28. september]] [[de:28. September]] [[el:28 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 28]] [[eo:28-a de septembro]] [[es:28 de septiembre]] [[et:28. september]] [[eu:Irailaren 28]] [[fi:28. syyskuuta]] [[fo:28. september]] [[fr:28 septembre]] [[frp:28 septembro]] [[fur:28 di Setembar]] [[fy:28 septimber]] [[ga:28 Meán Fómhair]] [[gl:28 de setembro]] [[he:28 בספטמבר]] [[hr:28. rujna]] [[hu:Szeptember 28]] [[ia:28 de septembre]] [[id:28 September]] [[io:28 di septembro]] [[is:28. september]] [[it:28 settembre]] [[ja:9月28日]] [[jv:28 September]] [[ka:28 სექტემბერი]] [[ko:9월 28일]] [[ku:28'ê rezberê]] [[lb:28. September]] [[lt:Rugsėjo 28]] [[mk:28 септември]] [[ms:28 September]] [[nap:28 'e settembre]] [[nl:28 september]] [[nn:28. september]] [[no:28. september]] [[oc:28 de setembre]] [[pam:Septiembri 28]] [[pl:28 września]] [[pt:28 de Setembro]] [[ro:28 septembrie]] [[ru:28 сентября]] [[scn:28 di sittèmmiru]] [[sco:28 September]] [[simple:September 28]] [[sk:28. september]] [[sl:28. september]] [[sq:28 Shtator]] [[sr:28. септембар]] [[sv:28 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 28]] [[th:28 กันยายน]] [[tl:Setyembre 28]] [[tr:28 Eylül]] [[tt:28. Sentäber]] [[uk:28 вересня]] [[vi:28 tháng 9]] [[war:Septyembre 28]] [[zh:9月28日]] 9450 65042 2006-06-24T20:03:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 25 di [[setimbe]], c' est li 268inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 269inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 97 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[23 d' setimbe]] - [[24 di setimbe]] - [[26 di setimbe]] - [[27 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:25 September]] [[an:25 de setiembre]] [[ang:25 Hāligmōnaþ]] [[ar:25 سبتمبر]] [[ast:25 de setiembre]] [[be:25 верасьня]] [[bg:25 септември]] [[bs:25. septembar]] [[ca:25 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 25]] [[co:25 di settembre]] [[cs:25. září]] [[csb:25 séwnika]] [[cv:Авăн, 25]] [[cy:25 Medi]] [[da:25. september]] [[de:25. September]] [[el:25 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 25]] [[eo:25-a de septembro]] [[es:25 de septiembre]] [[et:25. september]] [[eu:Irailaren 25]] [[fi:25. syyskuuta]] [[fo:25. september]] [[fr:25 septembre]] [[frp:25 septembro]] [[fur:25 di Setembar]] [[fy:25 septimber]] [[ga:25 Meán Fómhair]] [[gl:25 de setembro]] [[he:25 בספטמבר]] [[hr:25. rujna]] [[hu:Szeptember 25]] [[ia:25 de septembre]] [[id:25 September]] [[io:25 di septembro]] [[is:25. september]] [[it:25 settembre]] [[ja:9月25日]] [[jv:25 September]] [[ka:25 სექტემბერი]] [[ko:9월 25일]] [[ku:25'ê rezberê]] [[lb:25. September]] [[lt:Rugsėjo 25]] [[mk:25 септември]] [[ms:25 September]] [[nap:25 'e settembre]] [[nl:25 september]] [[nn:25. september]] [[no:25. september]] [[oc:25 de setembre]] [[os:25 сентябры]] [[pam:Septiembri 25]] [[pl:25 września]] [[pt:25 de Setembro]] [[ro:25 septembrie]] [[ru:25 сентября]] [[scn:25 di sittèmmiru]] [[sco:25 September]] [[simple:September 25]] [[sk:25. september]] [[sl:25. september]] [[sq:25 Shtator]] [[sr:25. септембар]] [[sv:25 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 25]] [[th:25 กันยายน]] [[tl:Setyembre 25]] [[tr:25 Eylül]] [[tt:25. Sentäber]] [[uk:25 вересня]] [[vi:25 tháng 9]] [[war:Septyembre 25]] [[zh:9月25日]] 9451 65047 2006-06-24T20:04:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 26 di [[setimbe]], c' est li 269inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 270inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 96 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[24 di setimbe]] - [[25 di setimbe]] - [[27 di setimbe]] - [[28 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:26 September]] [[an:26 de setiembre]] [[ar:26 سبتمبر]] [[ast:26 de setiembre]] [[be:26 верасьня]] [[bg:26 септември]] [[bs:26. septembar]] [[ca:26 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 26]] [[co:26 di settembre]] [[cs:26. září]] [[csb:26 séwnika]] [[cv:Авăн, 26]] [[cy:26 Medi]] [[da:26. september]] [[de:26. September]] [[el:26 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 26]] [[eo:26-a de septembro]] [[es:26 de septiembre]] [[et:26. september]] [[eu:Irailaren 26]] [[fi:26. syyskuuta]] [[fo:26. september]] [[fr:26 septembre]] [[frp:26 septembro]] [[fur:26 di Setembar]] [[fy:26 septimber]] [[ga:26 Meán Fómhair]] [[gl:26 de setembro]] [[he:26 בספטמבר]] [[hr:26. rujna]] [[hu:Szeptember 26]] [[ia:26 de septembre]] [[id:26 September]] [[io:26 di septembro]] [[is:26. september]] [[it:26 settembre]] [[ja:9月26日]] [[jv:26 September]] [[ka:26 სექტემბერი]] [[ko:9월 26일]] [[ku:26'ê rezberê]] [[lb:26. September]] [[lt:Rugsėjo 26]] [[mk:26 септември]] [[ms:26 September]] [[nap:26 'e settembre]] [[nl:26 september]] [[nn:26. september]] [[no:26. september]] [[oc:26 de setembre]] [[pam:Septiembri 26]] [[pl:26 września]] [[pt:26 de Setembro]] [[ro:26 septembrie]] [[ru:26 сентября]] [[scn:26 di sittèmmiru]] [[sco:26 September]] [[simple:September 26]] [[sk:26. september]] [[sl:26. september]] [[sq:26 Shtator]] [[sr:26. септембар]] [[sv:26 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 26]] [[th:26 กันยายน]] [[tl:Setyembre 26]] [[tr:26 Eylül]] [[tt:26. Sentäber]] [[uk:26 вересня]] [[vi:26 tháng 9]] [[war:Septyembre 26]] [[zh:9月26日]] 9452 65052 2006-06-24T20:04:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-== Fiesse nåcionåles == +== Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles ==) Li 27 di [[setimbe]], c' est li 270inme djoû d'&nbsp;l'&nbsp;anêye do [[calindrî grigoryin]] (li 271inme po ls [[anêye bizete|anêyes bizetes]]), avou 95 djoûs dmorant disk'&nbsp;al fén d'&nbsp;l'&nbsp;anêye. == Evenmints == * == Ont vnou å monde ci djoû la == * == Ont morou ç' djoû la == * == Fiesses nåcionåles ey eternåcionåles == ---- '''Vey eto:''' [[25 di setimbe]] - [[26 di setimbe]] - [[28 di setimbe]] - [[29 di setimbe]] - les [[366 djoûs]] d'&nbsp;l'&nbsp;anêye [[djanvî]], [[fevrî]], [[måss]], [[avri]], [[may]], [[djun]], [[djulete]], [[awousse]], [[setimbe]], [[octôbe]], [[nôvimbe]], [[decimbe]] [[af:27 September]] [[an:27 de setiembre]] [[ar:27 سبتمبر]] [[ast:27 de setiembre]] [[be:27 верасьня]] [[bg:27 септември]] [[bs:27. septembar]] [[ca:27 de setembre]] [[ceb:Septiyembre 27]] [[co:27 di settembre]] [[cs:27. září]] [[csb:27 séwnika]] [[cv:Авăн, 27]] [[cy:27 Medi]] [[da:27. september]] [[de:27. September]] [[el:27 Σεπτεμβρίου]] [[en:September 27]] [[eo:27-a de septembro]] [[es:27 de septiembre]] [[et:27. september]] [[eu:Irailaren 27]] [[fi:27. syyskuuta]] [[fo:27. september]] [[fr:27 septembre]] [[frp:27 septembro]] [[fur:27 di Setembar]] [[fy:27 septimber]] [[ga:27 Meán Fómhair]] [[gl:27 de setembro]] [[he:27 בספטמבר]] [[hr:27. rujna]] [[hu:Szeptember 27]] [[ia:27 de septembre]] [[id:27 September]] [[io:27 di septembro]] [[is:27. september]] [[it:27 settembre]] [[ja:9月27日]] [[jv:27 September]] [[ka:27 სექტემბერი]] [[ko:9월 27일]] [[ku:27'ê rezberê]] [[lb:27. September]] [[lt:Rugsėjo 27]] [[mk:27 септември]] [[ms:27 September]] [[nap:27 'e settembre]] [[nl:27 september]] [[nn:27. september]] [[no:27. september]] [[oc:27 de setembre]] [[pam:Septiembri 27]] [[pl:27 września]] [[pt:27 de Setembro]] [[ro:27 septembrie]] [[ru:27 сентября]] [[scn:27 di sittèmmiru]] [[sco:27 September]] [[simple:September 27]] [[sk:27. september]] [[sl:27. september]] [[sq:27 Shtator]] [[sr:27. септембар]] [[sv:27 september]] [[te:సెప్టెంబర్ 27]] [[th:27 กันยายน]] [[tl:Setyembre 27]] [[tr:27 Eylül]] [[tt:27. Sentäber]] [[uk:27 вересня]] [[vi:27 tháng 9]] [[war:Septyembre 27]] [[zh:9月27日]] 9453 58385 2006-05-25T21:43:02Z Pablo 5 /* Les rapoirts inte li disterminant eyet l' disterminé. */ [[Imådje:aplacaedje_tixhon_wi.jpg|thumb|200px|right|deus plakes di rowe avou des nos d' aplacaedje tîxhon (''Gurhåmont'' eyet ''Burtimpré'')]] L' '''aplacaedje tîxhon''', e [[Motî:linwince|linwince]] do [[walon]], c' est ene sôre d' [[aplacaedje]] di (å pus sovint) deus nos, la kel disterminant est metou po cmincî, eyet l' disterminé padrî, en on seu mot, u avou ene [[loyeure]]. == Vîs egzimpes d' aplacaedje tîxhon dins des cmons nos == === aplacaedje di deus nos === [[Imådje:plake_tchafor.jpg|thumb|Tchafor]] * Vîs cmons mots : [[Motî:tchafor|tchafor]] (for al tchåsse) * kel prumî mot est [[mots d' aplacaedje tîxhon/pî|"pî"]]. * ôte nos: ** [[Motî:scribanc|scribanc]] (banc po scrire) ** [[Motî:arantoele|arantoele]] (toele d' araegne), [[Motî:aréncrén|aréncrén]] (crén d' araegne), ** [[Motî:fiesse-djoû|fiesse-djoû]] (djoû d' fiesse) ** [[Motî:tchene-simince|tchene-simince]] (simince di tchene). * Nos di des fleurs et des biesses: ** [[Motî:tchecawe|tchecawe]] (cawe di tchet) ** [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] (moxhon å gorea) ** [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]] (miele d' ôr). === aplacaedje addjectif + no === * vîs mots avou des addjectifs al [[cawete -ål]]: ** [[Motî:tcheråvoye|tcheråvoye]] (tcheråle voye, voye boune assez po les tchårs î passer). ** [[Motî:fenå-moes|fenå-moes]] (fenål moes). ** [[Motî:hierdåvoye|hierdåvoye]] (hierdåle voye, voye k' el hiede î pout passer). * [[Motî:Nouvveye|Nouvveye]] * [[Motî:tinroxh|tinroxh]] (tinre oxh), [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]] (cron-z oxh) === Aplacaedje no + viebe === * [[Motî:viermolou|viermolou]] (molon des viers) === Aplacaedje adviebe + viebe === * [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]] * [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]] * [[Motî:houte-diner|si houte-diner]] == Aplacaedje tîxhon dins des nos d' plaeces == === Aplacaedje di deus nos === Ene cåkêye di nos d' veyes, viyaedjes, hamteas et des ôtès plaeces sont fwaites a pårti di aplacaedje tîxhon di deus nos, li disterminé li no d' ene plaece (pré, tchamp, fa, pont) eyet l' disterminant, li no d' ene djin. Vocial sacwants egzimpes lijhîs a pårti do disterminé. * A vey avou l' payizaedje: ** [[mont]]: [[Motî:Nådjimont|Nådjimont]], Briyåmont, Hodimont, [[Motî:Hozémont|Hozémont]]. ** [[vå]]: Rebievå, [[Vietrivå]], [[Bournivå]]. * A vey avou des aiwes: ** [[pré]] : [[Hamipré]]. ** [[han]] : [[Dôhan]], [[Frôhan]], [[Mårbuhan]]. ** [[pont]] : [[Hinripont]], [[Viyance|Tchårlupont]], [[Watripont]] ** [[fa (toponimeye)|fa, fwè]]: Biernåfa, Nargåfwè, Djerbêfwè, [[Motî:Baconfwè|Baconfwè]]. ** [[fontinne]] : Burneafontinne ** [[ri]] : [[Mléri]] ** [[wé]]: [[Morlanwé]], [[Nodwé]]. * A vey avou les tchamps: ** [[tchamp]]: [[Dotchamp]], [[Francortchamp]], [[Strintchamp]] ** [[sårt|såt]] (sårt): [[Motî:Djesponsåt|Djesponsåt]], [[Motî:Nåbrissåt|Nåbrissåt]], [[Motî:Ricsinsåt|Ricsinsåt]] ** [[Motî:rou|rou]]: [[Motî:Mårténrou|Mårténrou]] ** [[ster]]: [[Hodister]], [[Pepinster]], [[Timister]]. * A vey avou les bwès: ** [[bwès]]: Burnonbwès ** [[hé]] : [[Ernonhé]], [[Ôtchamp|Contranhé]] ** [[bouxhi]] Rolibouxhi (bouxhi Rolin). * A vey avou les viyaedjes: ** [[veye]]: [[Flipveye]], [[Tnîveye]], Rimiveye, Hassonveye, [[Tchonveye]], [[Floravile]]. ** [[coû]]: [[Remicoû]] ** [[strêye]]: Feronstrêye. ** rowe: [[Djiblou (veye)|Gubiet-rowe]] ** [[voye]] : [[Li Viye Såm|Halene-Voye]] (voye ås [[Motî:halene|halenes]]), [[Ôtchamp|Hierdåvoye]] (voye do hierdåd). === Aplacaedje addjectif + no === * [[Motî:Pitite-Han|Pitite-Han]], [[Motî:Grande-Han|Grande-Han]], [[Motî:Moite Han|Moite Han]]. * [[Motî:Setche-vå|Setche-vå]], [[Motî:Bele-vå|Bele-vå]] * [[Motî:Laid-Prandjloe|Laid-Prandjloe]] * [[Motî:Vî-Djnape|Vî-Djnape]] * [[Motî:Noere-Fontinne|Noere-Fontinne]] * [[Motî:Nouve-Veye|Nouve-Veye]], [[Motî:Noûpré|Noûpré]], [[Motî:Noû-York|Noû-York]], [[Motî:Les Noûponts|Les Noûponts]] == Les rapoirts inte li disterminant eyet l' disterminé. == * Å pus sovint, l' aplacaedje tîxhon replaece : ** li [[divancete|dvancete]] d' apårtinance « da » : Hinripont = pont <FONT COLOR="#ff0000"><B>da</B></FONT> Hinri. ** li dvancete « di » : tchecawe = cawe <FONT COLOR="#ff0000"><B>di</B></FONT> tchet; Tchivådos = dos <FONT COLOR="#ff0000"><B>di</B></FONT> tchvå. * Mins i pout eto replaecî ** li dvancete « po » : scribanc = banc <FONT COLOR="#ff0000"><B>po</B></FONT> scrire. ** li dvancete « e » : panea-cou = cou <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> panea. ** li dvancete « avou » gorea-moxhon = moxhon <FONT COLOR="#ff0000"><B>avou on</B></FONT> gorea. == Candjmints di scrijhaedje loyîs a l' aplacaedje tîxhon == * Les longuès voyales då coron des ptits nos polèt divni coûtes: Rodjî => [[Motî:Rodjimont|Rodjimont]], Ådjî => [[Motî:Nådjimont|Nådjimont]] * Les [[halcrossès cossounes]] ni si scrijhèt pus. Robiet => [[Motî:Robieveye|Robieveye]], Biernåd => Biernåfa. * Les ptits nos avou -iet (e francès -ert) polnut piede u rtrover leu R: Sibièt / Sibert: [[Sbertchamp]]; Sbêmont. [[Ôtchamp|Djerbêfwè]]. * Les [[halcrosse E]] ni si scrijhèt pus: pires-tchamp (tchamps ås pires) => [[Malåtchî|Pirtchamp]]. * On pout dveur ridobler li S: Nobrissåt, [[Djimbe|Gossåt]]. * Li H di "hé" pout tchaire: * I gn è pout aveur etroclaedje: ** d' ene loyeure: en Ådjimont => Nådjimont. ** d' ene divancete: so Hodimont => Sodimont. * I gn è pout aveur ene ristitcheye voyale, si l' prumî mot a ene cossoune å coron: ** ôr + miele => ôr<FONT COLOR="#ff0000"><B>i</B></FONT>miele. ** Tchåle + pont => Tchårl<FONT COLOR="#ff0000"><B>u</B></FONT>pont (avou rispitaedje do R do bodje). == Istwere et vicansté di l' aplacaedje tîxhon == === Dierins nos d' plaece fwaits avou aplacaedje tîxhon === Tote li moyinådje, les nos d' plaeces estént adjinçnés inla. Les dierins k' ont shuvou cisse rîle la: * [[Motî:Casbour|Casbour]] (1757). * [[Motî:Virwinvå|Virwinvå]] (1977). === L' aplacaedje tîxhon dins les noûmots === Les [[rfondeus]] - et eto des ôtes waloneus - ont sayî di raskepyî sacwants noûmots so l' tcherpinte di l' aplacaedje tîxhon. C' est todi des aplacaedjes wice kel disterminant est on mot d' ene seule sillabe. * no + no : [[Motî:peupe-sipata|peupe-sipata]] (sipataedje d' on peupe), [[Motî:pî-note|pî-note]] (note metowe e pî d' ene pådje), [[Motî:Daegntoele|Daegntoele]] (toele del Daegn), [[Motî:ôlpesse|ôlpesse]] (pesse a cåze di l' ôle). * addjectif + no : [[Motî:noûmot|noûmot]] (noû mot). * no + viebe: [[Motî:cirnaivyî|cirnaivyî]] (naivyî e cir). [[Categoreye:Lingaedje walon|Aplacaedje tixhon]] [[Categoreye:Walon et tîxhon|Aplacaedje tixhon]] 9454 35478 2005-07-19T22:47:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etrindjir</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>etrindjire</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> djin d' èn ôte payis. <I>T' aveus ls etrindjirs ki dvizént e walon eyet ki nos fjhént des clignetes</I> ([[R. Honoré]]). <I>Cwand po fé s' veye, il a cwité, c' esteut po divni l' etrindjir</I> ([[G. Fontaine]]). <span lang=fr>F. étranger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; èn etrindjir ki s' a vite metou avå</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">avou) les djins:</FONT> ki s' a rade abitouwé ås dujhances do payis. <span lang=fr>F. intégré.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) djin d' èn ôte viyaedje. <I>I s' vout maryî avou ene di Loyî, louke on pô, ene etrindjire.</I> <I>Gn aveut cåzu k' des etrindjirs al dicåce.</I> <I>Djamåy èn etrindjir ni serè mwaisse droci.</I> <I>I vôreut divni mayeur et ci n' est k' èn etrindjir.</I> <span lang=fr>F. étranger au village.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; grand etrindjir;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">etrindjir d' å lon:</FONT> onk d' èn ôte payis, ki n' conoxhe rén des dujhances, eneviè èn etrindjir d' on viyaedje a costé. <I>I plantéve ås raecenes come on grand etrindjir.</I> <B>II.</B> [addj., todi padrî] k' a a vey avou on payis d' ådfoû. <I>I cåze bén cwate langues etrindjires.</I> <I>I n' vout nole bire etrindjire.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">etrindjir</FONT> [o.n.] tos les payis d' ådfoû. <I>Il a viké lontins a l' etrindjir.</I> <I>Et portant dji so fir Cwand dj' so-st a l' etrindjir D' aveur divins m' gozî Des mots doûs come a Vervî</I> (tchanson). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ètrindjîr, ètrindjîre</FONT>, ètrandjîr, ètrandjêr, ètranjé, ètranjér', ètranjè, ètrandjî</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"étranger"</span>. ---- * [[sorwalonde|«etrindjî», c' est ene sorwalonde el rîlêye francès-walon AN / IN]] * [[abagance el Walonreye|Dipus d' racsegnes so l' abagance el Walonreye]]. 9455 29086 2004-11-01T16:38:35Z 62.4.135.209 #REDIRECT [[Raymond Honoré]] 9456 37767 2005-08-12T19:49:34Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>titaniom</B></FONT> [o.n.] Elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke metås peurs, kinoxhou dizo l'&nbsp;essegne atomike <B>Ti</B>, li nombe atomike 22, et l'&nbsp;pwès atomike 49. Les prôpietés do titaniom rishonnèt ås cenes do siliciom et do stin. C'&nbsp;est on foirt ledjir metå, k'&nbsp;on s'&nbsp;è sieve bråmint dins ls areyoplanes. Etimolodjeye: do grek <span lang=el>"titanos"</span> (blanke tere). ---- [[titaniom|Dipus d' racsegnes sol titaniom]] 9457 29088 2004-11-01T18:10:28Z 62.4.134.41 #REDIRECT [[Guy Brenner]] 9458 29089 2004-11-01T18:11:11Z 62.4.134.41 #REDIRECT [[Claire Colonval]] 9459 29090 2004-11-02T15:53:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pantok</B></FONT> dins: <FONT COLOR="#ff0000">djårdén Pantok</FONT> [omrinne sustantivire] [[Motî:aite|aite]]. <span lang=fr>F. cimetière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse pol djårdén Pantok:</FONT> esse presse a mori. <span lang=fr>F. condamné.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Pan'tok</FONT>. Coinrece [[Mîtrin walon|walon do Mitan]] et do [[Coûtchant walon|Coûtchant]]. 9460 29091 2004-12-24T15:25:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foke</B></FONT> [o.n.] biesse ki vike ezès froedès mers. <I>On djoû, cwate fokes ont corou evoye do Djårdén d' Aclimatåcion, po potchî e Mouze</I> ([[M. Piette]]). <span lang=fr>F. phoque.</span> Omofones: * [[Motî:fok|fok]] (adv.; seulmint) * [[Motî:fok 2|fok]] (o.n.; sôre di tchén) ---- [[foke|Dipus d' racsegnes so les fokes]] 9461 29092 2004-11-02T15:54:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>maraye</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:båshele|båshele]]. <I>Dire k' elle estént si nozêyes dins leus ptitès cotes, nos marayes did dinltins</I> ([[L. Somme]]). <I>Gn a co 120 miyons d' marayes ki sont spepionêyes tos ls ans e 2004.</I> On dit eto: [[Motî:glawene|glawene]], [[Motî:gamene|gamene]]. <span lang=fr>F. gamine.</span> Coinrece [[Mîtrin walon|walon do Mitan]] et do [[Coûtchant walon|Coûtchant]]. 9462 29093 2004-11-01T18:37:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî des nos d' famile del Walonreye]] 9463 29094 2004-11-02T15:50:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djårdén]] 9464 29095 2004-11-02T15:57:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gamén]] 9465 29096 2004-11-02T15:57:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>glawene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:båshele|båshele]]. <I>Gn aveut nén ene djin ki prindeut asteme a ç'&nbsp;pitite glawene la ki tchoûléve avå les voyes</I> (P.J. Dosimont). 9466 29097 2005-02-10T13:06:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gamén</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>gamene</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:efant|efant]] k'&nbsp;a vnou foû del termene d'&nbsp;[[Motî:aclevaedje|aclevaedje]], dj'&nbsp;ô bén: k'&nbsp;a eter 5 et 12 ans. rl a: [[Motî:roufion|roufion]], [[Motî:arnaga|arnaga]], [[Motî:cårpea|cårpea]], [[Motî:djambot|djambot]], [[Motî:mitchot|mitchot]]. <span lang=fr>F. gamin(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gamé<SUP>n</SUP>, gamène</FONT>, gamin, gamé, gamègn, gamine.</span> 9467 29098 2004-11-08T20:21:30Z 81.240.42.197 [http://www.fabrice-muller.be/liege/themes/enseignes/enseignes-disparues.html link title]essegne di cåbaret 9468 37224 2005-08-06T11:59:07Z Pablo 5 [[Imådje:taxhe.jpg|framed|right|Essegne di cåbaret, avou l' mot taxhe sicrît al viye môde, ki c' est eto l' ortografeye e rfondou]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>taxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> finte dins on mousmint, avou ene [[Motî:tchabote|tchabote]] racozowe divins, po-z î mete ene pitite sacwè k' on-z a tofer mezåjhe. <span lang=rm>Rm. tastga.</span> <span lang=ro>Rou. taşcă.</span> <span lang=fr>F. poche.</span> On dit eto: [[Motî:potche 1|potche]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;motchoe d' taxhe:</FONT> pitit cwåré drap, k' on s' motche divins. <I>Françwès faxhive ses fadêyes en on motchoe d' taxhe.</I> <span lang=fr>F. mouchoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lampe di taxhe:</FONT> pitite lampe electrike k' on pout mete e s' taxhe. <I>Faleut prinde des coides, on coutea, ene lampe di taxhe po-z aler rcweri l' bixhe</I> ([[G. Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:toitche|toitche]]. <span lang=fr>F. lampe de poche.</span> <B>2.</B> [[Motî:boûsse|boûsse]]. <I>L' etrindjir a hiné ene taxhe d' ôr å bribeu.</I> <span lang=fr>F. bourse.</span> <B>3.</B> çou k' i gn a ådvins. <I>L' etrindjir a hiné ene taxhe d' ôr å bribeu.</I> On dit eto: [[Motî:potchtêye|potchtêye]]. <span lang=fr>F. bourse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tahye</FONT>, tahe, tache</span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>taxhe</span>. Coinrece [[Lidje & Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taxhete</B></FONT> [f.n.] pitite taxhe. <I>Il aveut deus pîces d' on franc k' il aveut bon d' etinde xhilter e s' taxhete</I> ([[J.P. Dumont]]). 9469 53417 2006-03-28T23:13:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noret</B></FONT> [o.n.] pitit cwåré drap. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noret d' tiesse:</FONT> noret k' on s' afûle li tiesse divins. <span lang=fr>F. foulard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noret d' taxhe:</FONT> noret k' on s' motuche divins, et rmete a s' [[Motî:taxhe|taxhe]]. On dit eto: [[Motî:moutchoe|mocoe, moutchoe]]. <span lang=fr>F. mouchoir.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. ---- * [[Payis d' Lidje|Li mot "noret" a siervi come essegne po li stindowe do walon do Levant]]. 9470 37222 2005-08-06T11:57:50Z Pablo 5 [[Imådje:potche.jpg|thumb|106px|right|ene potche ki s' a fwait divant li djno d' on tchvå (fletche)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>potche 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:taxhe|taxhe]]. <I>Cwand l' coucou tchante, si t' as des cwårs e t' potche, to serès ritche tote l' anêye.</I> <I>I n' aveut pus ene seule cloutche e s' potche</I> ([[V. Roba]]). <span lang=fr>F. poche.</span> <B>2.</B> trô dins ene rotche, evnd. <I>On cwire après des potches avou del petrole.</I> <span lang=fr>F. poche, cavité, creux.</span> <B>3.</B> likide rashonné a ene plaece dins l'coir, sovint nén normåldimint. <I>C' est ene potche ki s' fwait sol divant do djno.</I> <span lang=fr>F. épanchement, collection.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;potche goidjrece:</FONT> (mot d' [[Motî:årtisse|årtisse]]) potche metowe dizo l' oraye des tchvås, et ki s' pout rimpli d' [[Motî:matire|matire]]. <span lang=fr>F. poche gutturale.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> taxhete. <B>2.</B> pitite [[Motî:ewalpeure|ewalpeure]] po des fotos. <I>Ele li diswalpa bén belotmint et bayî å fakir ene potchete ås fotos</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. pochette.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchtêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins ene potche, dins ene boûsse. <I>On begnon d' ansene, ça åreut ttaleure valou dipus k' ene potchtêye di napoleyons</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. bourse.</span> Omonimeye: * [[Motî:potche 2|potche]] (f.n., potcheye) 9471 29102 2004-11-05T21:51:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Véronique Roba ]] 9472 35435 2005-07-19T18:49:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>canvolant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>canvolante</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <I>C' est ç' caberdôxhe la k' assaetche tos ces canvolants la avårci.</I> <I>Portant, ci n' ere nén on canvolant, nerén on rôlî, u on calezyin; neni, c' esteut sapinse k' on djheut on voyaedjeu, on vraiy voyaedjeu, li dierin, li fén dierin di ç' sôre la, motoit</I> (ratourné pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. vaurien, vagabond.</span> <B>2.</B> [[Motî:halcotî|halcotî]]. <I>Il ont fwait ça come des canvolants.</I> <span lang=fr>F. mauvais bricoleur.</span> <B>3.</B> djin k' on voet evi. <I>Dj' estans 20 ans pus erirés k' les Amerikins :: Ni m' djåze nén di ces canvolants la, saiss, ti&nbsp;!</I> (ratourné pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. canaille, malfrat, crapule.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] no (camp) + addjectif (volant); camp d' [[Motî:romanichel|romanichels]], pu sitindaedje do sinse. Coinrece [[Basse-Årdene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>canvolansté</B></FONT> [f.n.] difåt d' on canvolant. <I>Vs avoz des djonnes k' ont fwait leus scoles di mnujhreye, et ki vôrént bén ovrer come aprindisse, et ki n' savèt moussî nene pårt a cåze di totes ces ehales administratives la; c' est del canvolansté, vormint</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. attitude scandaleuse, inconscience.</span> Etimolodjeye: bodje "canvolant", cawete -sté (sol piceure di [[Motî:metchansté|metchansté]], 1997. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>canvolantiveuzmint</B></FONT> [adv.] come åreut fwait on canvolant. <I>Deus djoûs dvant, li Camrone s' aveut fwait canvolantiveuzmint fote a l' ouxh del Daegnrece, po on gôl rifuzé pa l' årbite</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. scandaleusement.</span> Etimolodjeye: bodje "canvolant", cawete [[cawete -iveus|-iveus]] d' addjectif + [[cawete -mint]] d' adviebe, 1998. 9473 29104 2004-11-10T22:18:33Z Pablo 5 foto d' ene potche ki s' a fwait divant li djno d' on tchvå (fletche) {{licince imådjes Lucyin}} 9474 29105 2004-11-08T23:40:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Yvon Laurent ]] 9475 29106 2004-11-08T23:40:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Pierre Hiernaux ]] 9476 29107 2004-11-10T22:35:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rénnvåt</B></FONT> [o.f.n.] ome, feme ki n' våt rén, eto k' on [[Motî:vey evi|voet evi]]. <I>Li rénnvåt aléve rivey si monkeur, mins i l' a co rleyî la</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>C' est adon k' el binde di rénnvåt aboléve on n' sait d' eyou</I> ([[Y. Laurent]]). <I>On lzî aveut bôré dins leu cråne k' il estént pår des rénnvåts</I> ([[J.P. Hiernaux]]). On dit eto: [[Motî:vårén|vårén]], [[Motî:vilvôr|vilvôr]], [[Motî:Rékem|rékem, rékemî]], [[Motî:canvolant|canvolant]]. <span lang=fr>F. vaurien, personne inutile.</span> Pluriyal: des rénnvåts u des rénnvåt. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ré<SUP>n</SUP>.n'vaut</FONT>, rin.n'vaut, rin.n'vât</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] d' ene fråzlete "rén n' våt" (i n' våt rén); rl a: [[Motî:comifåt|comifåt]], [[Motî:målvåt|målvåt]]. Coinrece [[payis d' Lidje & Hôte-Årdene]]. ---- * [[sinonimeye|"rénnvåt" est l' rahoucant mot pol sinonimeye po ene djin ki n' våt rén]] 9477 29108 2004-11-12T10:48:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rékem</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] viyaedje do Limbork, do costé d' Lanaken, e flamind <span lang=nl>Rechheim</span>, divins l' tins wice ki les bribeus do payis d' Lidje alént cweri ene tcharité. <I>Mins dj' irè, cwand l' moes serè foû a Rékem po fini mes djoûs</I> ([[L. Lagauche]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a Rékem:</FONT> divou aler briber, pask' on n' a nén ene mastoke. <I>A ç' moumint la, i nelzî dmeure pus kel tåve des pôves, d' aler a Rékem, cwè</I> ([[J.P. Hiernaux]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rékem</FONT> [o.n.] ome k' on n' voet nén trop voltî (pask' i fwait do må, k' i n' a pus rén a piede). <I>Kî çk' åreut polou dire k' i n' aveut nole parintêye inte Djåke Mamé et l' rékem e kession ?</I> ([[E. Sullon]]). <I>So Etrernete, tos les djins do monde si plèt dner l' mwin; çou k' est målureus, c' est k' tos les rékems do monde endè plèt fé ostant</I> ([[J. Thoune]]). <I>El famile, i dvént prinde asteme k' on n' les prinde nén po des rékems</I> ([[R. Joelants]]). On dit eto: [[Motî:wasse|laid wasse]]. <span lang=fr>F. (triste) individu, triste sire, vagabond, clochard, truand.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> Rékèm </FONT>, Rêkèm, Rinkèm, Rèkèm</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rékemî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rékemresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <span lang=fr>F. vagabond, vaurien.</span> Coinrece do payis d' Lidje. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:Rétchem|Rétchem]] ---- * [[Rékem|Dipus d' racsegnes so Rékem]] 9478 29109 2004-11-08T23:47:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Sullon]] 9479 29110 2004-11-08T23:48:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Thoune]] 9480 29111 2004-11-08T23:49:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rétchem</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di Flande, astok do payis picård, e flamind <span lang=nl>Rekkem</span>. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:Rékem|Rékem]] 9481 29112 2004-11-12T10:52:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vårén</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>vårene</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <I>Estô do schoûter, les våréns avént rbatou atote</I> ([[B. Louis]]). Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe + prono coplemint. 9482 29113 2004-11-12T10:51:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vilvôr</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] veye di Flande, astok di Brussele, mwaisse-veye di l' arondixhmint Brussele-Hal-Vilvôr, k' i gn a la ene rilomêye prijhon. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">vilvôr</FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <span lang=fr>F. vaurien.</span> <B>2.</B> [[Motî:arnaga|arnaga]] (arnåjhe djonne). <I>Potchtez, gaméns, zouptez, vilvôrs</I> ([[L. Warnant]]). ---- * [[Vilvôr|Dipus d' racsegnes so Vilvôr]] 9483 29114 2005-01-22T17:45:55Z Pablo 5 [[Categoreye:romans e walon|Ome ki n' dimandéve rén]] [[Imådje:sullon_ome.jpg|200px|thumb|Coviete do live]] '''L' ome ki n' dimandéve rén''' (''L'ome qui n' dimandéve rin''), c' est on roman policî, sicrît a môde di comedeye pa [[Emile Sullon]], et k' a vudî e 2002 ås eplaidreyes Dricot a [[Lidje]], po l' anêye [[Georges Simenon|Simenon]]. C' est onk des deus prumîs romans policîs, e walon, avou [[On byin bråve ome]] da [[Chantal Denis]] k' a rexhou l' minme anêye. "L' ome ki n' dimandéve rén" a stî publiyî avou, a l' evier, li ratournaedje e francès, al libe, da Robert Ruwette. == Rascourti == L' ome ki n' dimandéve rén, c' est Djåke Mamé. C' est èn ôrfulin k' a stî aclevé pa des beguenes tins del [[guere di 1940-1945]] et il atouma k' i n' a måy avou des papîs. Disk' å djoû ki deus adjints d' police li vont ramasser pask' i rshonne come deus gotes d' aiwe a on bandey k' on-z a cossemé si poitrait-robot. C' est l' comissaire Laroche k' a pexhî l' oujhea (si on pout dire). Mins, e profitant d' on comelaedje des ôres å comissariat, Djåke Mamé schipe evoye - pa l' ouxh d' intrêye - tot djhant, håynetmint: "dji n' a nén k' ça a fé la, mi." Mins tot rotant po-z aler ovrer (do djårdinî) amon ene pratike, la k' i tchait so ene crapåde ki s' tapéve e Mouze. I plonke et schape li glawene. Mins li tins di s' raveur (lu, Djåke), vo l' cial (leye, li djonnete) zouptêye evoye, et c' est co l' Djåke Mamé - co trop dshoflé po poleur dire "pan" -, k' on emoenna ås Urdjinces al Citadele. Mins a l' ospitå, gn a onk des policîs di lanawaire ki va rcweri s' mame k' a stî passer des egzamins. I ricnoxha l' Djåke, dabôrd. Et après co tote ene paskeye, vo l' rila avou des pôcetes. Mins i s' rischape co et, ci côp cial, Laroche nel ritrovrè nén dvant lontins. Si vos lijhoz l' live, vos såroz pocwè li Djåke Mamé rshonnéve å poitrait-robot. Vos såroz co ki s' vraiy no, c' esteut Djihan-Batisse Lagaesse. Mins sabaye s' el comissaire Laroche rimetrè l' mwin sor lu ? == Plaçaedje di l' istwere dins l' tins et dins li spåce == Li spoûle si passe a Lidje. Li feme ki s' neye, est dins l' [[Derivåcion]]. Et l' costume da Djåke Mamé si trove e brebådes dins l' [[Canå Albert]]. Djåke Mamé si rtrove å siervice des "strapants cas" el clinike del Citadele. L' istwere si passe a pô près cwand elle a stî scrîte, inte 1995 et 2000. Djåke Mamé a vnou å monde e 1940, et l' ôrfulinat la k' a crexhou catchént des efants djwifs. (Eto, c' est li ptit oujhea da Djåke Mamé k' on-z a mostré cwand les controleus almands î ont-st avoré, on djoû). Djåke Mamé a don 55-60 ans. Il a co del foice assez po-z aler rapexhî ene feme ki s' neye mins après, i puptêye come on vî tchvå. Å comissariat, i rescontere èn abagant tchetchene, tchessî di s' payis dandjreus el guere di Tchetcheneye (1997). On curé a stî touwé a l' orfulinat après kel Djåke mamé, k' î fjheut åcolete, a yeu cwité. Did la, li comissaire Laroche va pinser k' c' est l' ancyin åcolete k' a touwé l' priyesse pask' el [[margougnaedje d' efant|margougnive]]. C' est des cayets (sins djeu d' mot) k' on tuzéve bråmint di ç' tins la cwand on-z a yeu ramassé [[Afwaire Dutroux|Dutroux]] e 1996. == Corwaitaedje tecnike == === Li langue di "l' ome ki n' dimandéve rén" === C' est do walon foirt åjhey a lire, sins waire di målåjheys mots, po on Lidjwès, do moens. Sacwants beas mots: * [[Motî:Rékem|rékem]]: :Kî çk' åreut polou dire k' i n' aveut nole parintêye inte Djåke Mamé et l' rékem e kession. * [[Motî: Glot|glot]]: === Li lingaedje des persounaedjes === L' oteur tént conte des uzaedjes des lingaedjes a Lidje e 1995. Les policîs fwaiynut leus inketes e francès mins djåzèt walon inte di zels. Li doctoresse walafrikinne (ene noere, dabôrd) kinoxhe li tchanson "[[Mareye Clape-shabot]], dazår d' aveur fwait l' [[sint Torea]] cwand elle esteut studiante. === Tuzaedjes sol walon === Emile Sullon mostere co on côp k' il a ene boune kinoxhance des piceures des deus langues. Metans ses refleccions po mostrer l' diferince avou l' francès ''avoir du flair'' ki vout dire po on policî: sinte la wice k' i fåt moenner l' inkete. Aveur del ''flaire'' e walon vôreut dire [[Motî:flairer|flairer]], oder mwais, cwè ! Al fén, li mwaisse-indice ki va permete di rtrover Djåke Mamé, c' est ene ratourneure k' i dit tofer: :Ni m' fijhoz nén pixhî del confiteure ! === Tecnikes di racontaedje === Dins s' racontaedje, li scrijheu s' adresse cobén ås lijheus. :"Vos m' alez dire ki dji cåze po n' rén dire" I fwait eto del sociolodjeye comparêye, e mostrant l' diferince inte deus ome ki n' dimandént rén: Diyodjinne ki dmoréve dins on tonea do tins des vîs Greks, et ki pleut atôtchî on rwè, et Djåke Mamé, ki s' a dvou fé crexhe li båbe po poleur viker e påye. Po mostrer kî çki djåze, li cåzeu est sovint metou padrî l' djåzaedje, inte åtchetes: :Vos m' prindoz po ene biesse? (derit i l' comissaire). === Manaedjmint do suspinse === Les moumints d' suspinse ni durèt nén lontins. L' istwere avance raddimint . Tolminme ci n' est k' dins les dierinnès pådjes k' on sait cwè so l'ome do poitrait-robot. Eto, al fén, on n' sårè måy si l' curé k' a stî touwé e 1952 aveut margougnî Djåke Mamé. Cwand l' comissaire lyi dmande pocwè k' i n' a pus volou fé l' åcolete, sacwants moes pus timpe, noste ero respond: :Paski dj' end aveu plin l' cou ! On pout comprind come on vout ! == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.dricot.be/start.asp?userlanguage=wallon Li waibe des eplaidreyes Dricot] 9484 56014 2006-05-08T15:42:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon|Tereze]] [[Imådje:tereze.jpg|thumb|coviete]] '''Tereze''' (<SMALL>''Tèrése''</SMALL>), c' est on [[roman e walon|roman sicolodjike]], sicrît pa [[Lucyin Somme]], eplaidî dins l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon e 2002. == Rascourti == C' est l' vicåreye d' ene feme inte deus ådjes, ki s' manaedje n' a nén stî, et k' a deus grands efants ki sont å diale et co pus lon (onk e l' Amerike, l' ôte a Brussele), et ki passe pa totès sôres di laids moumints po rtrover - motoit - ene miete di påjhirté sol fén, kécfeye li bouneur. == Plaeçmint dins l' tins et dins li spåce == Li live si passe å 21inme sieke - gn a ddja des euros - dins l' vraiy monde del Walonreye d' asteure, avou des djins k' ont totès sôres di mestîs d' enute: livrî, manaedjeu d' grosse boesse, vindeuse dins on botike di môde, feme di cpagnêye di pinsionés k' ont bén l' moyén. Li monde des ptitès djins raparexhe tenawete cwand Tereze riva vey li cinse di ses parints, et s' rapinser si efance lavola. Ôtmint, on dmeure dins ene societé ki vike bén, des djins ki sont sovint dins les restorants et les cafès, avou ene miete di bôreataedjes (des hapeus d' boûsse k' atakèt ene livreye), di suspinse policî (on tchôcaedje di cocayene dins les bagaedjes so ene avion); avou d' l' amour tot do long, mins ki n' va måy trop lon. == Corwatitaedje tecnike == === Li walon do roman. === C' est do walon al leccion, ki saye di dire li monde do 21inme sieke avou des mots simpes, sins trop d' calcaedjes do francès. Mins fåt cwand minme bén des GSM (axhlåves), des facs et des fotocopieuses. Al fén do live ene pitite vintinne di pådjes di motî. Ça vout dire k' end a la ene banslêye, di beas mots walons, metans: [[Motî:ahoter|ahoter]], [[Motî:arinner|arinner]], [[Motî:refådler|refådler]]. Gn a eto sacwants [[noûmot]]s: les [[Motî:disgrapté|disgraptêyès vatches]] (li maladeye des sotès vatches). === Li langue des persounaedjes === Les persounaedjes djåznut tofer e walon, çou ki fwait onk des prumîs romans la k' on n' riprind pus les dujhances do lingaedje do monde reyel la ki l' roman si dvreut passer (dins l' payis d' Nameur, diviè l' an 2000). Dins les restorants, les botikes di môde, et les tchesteas di PDG d' grosse bwesse, on n' cåzéve nén e walon al kimince do 21inme sieke el Walonreye, ubén k' c' esteut èn evenmint, nén ene sacwè k' aléve tot seu). Cisse tecnike di cåzaedjes "monolingwistikes" (sins aconter li lingaedje ki les persounaedjes djåzrént podbon) aveut ddja stî eployeye pa Laurent Hendschel e 1996 dins [[So l' anuti (roman)|So l' anuti]]. Ele va esse riprinjhe pa des ôtes sicrijheus come Lucyin Mahin et [[Cahntal Denis]]. Ci fourit on vraiy dislaxhaedje po poleur sicrire des paskeyes foû do cåde di persounaedjes walons et waloncåzants ki dmorèt el Walonreye tradicionele. == Hårdêye difoûtrinne == [http://relis-namurwes.be/livlsof.htm#t%E9r%E8se Ôte prezintaedje do live] (e francès, avou passaedjes e walon). 9486 29117 2004-11-12T10:57:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>podbon</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] <B>1.</B> po d' bon, po do [[Motî:veur|veur]] (contråve di: po rire). <I>Est i xhalé podbon u k' i fwait les cwanses ?</I> <I>Cwand nos ndirans podbon cwand nos årons tot fwait l' tchanson, nos sondjrans co a nosse viye veye</I> ([[J. Hérix]]). On dit eto: [[Motî:vormint|vormint]]. <span lang=fr>F. réellement, effectivement, vraiment, en réalité.</span> <B>2.</B> sins k' on polaxhe ricmincî. <I>Vos a-t on fwait ene sacwè, dijhoz m' mi ptite andje ki vos n' vos vloz nén disclaper podbon</I> ([[Bernard Louis]]). <I>L' Iran n' a nén co bén vlou djoker l' aritchixhmint d' l' uraniom podbon.</I> <span lang=fr>F. definitivement.</span> <span lang=en>Ingl. "for good".</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li podbon</FONT> [o.n.] li veye, come ele va po do vraiy. <I>Teyoricmint, ça dvreut esse omes et femes parey, mins dins l' podbon, li societé est télmint dizo l' mambornance des omes, ki les femes ni oiznut lever l' pitit doet.</I> <span lang=fr>F. réalité, réel.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">po d' bon</FONT>, pou d' bon, po do bon, po dè bon, po du bon, pou du bon</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje]] d' ene addjectivire "po d(o) bon". 9487 29118 2004-11-10T01:41:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jules Hérix ]] 9488 29119 2004-11-10T23:09:58Z Pablo 5 nålîs di des gros solés {{licince imådjes Lucyin}} 9492 29120 2004-12-05T09:55:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clawson</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôre di spice, come on ptit brun clå k' on s' sieve dins les såces, et k' on pout minme piker dins l' tchå. <span lang=fr>F. clou de girofle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clå d' clawson:</FONT> clawson. On dit eto: clå d' [[Motî:djirofe|djirofe]] <B>2.</B> [[Motî:clawsonî|clawsonî]]. <I>Et cwand l' nute monte å raeze des bwès et stinde tot doûcmint s' grand lénçoû, gn a l' sinteu des clawçons ki refaxhe li soû d' ouxh; gn a ene air di tchanson ki trinne avå les voyes</I> ([[A. Henin]]). <I>Avou l' doûce sinteur des clawsons, L' amour gruzinéve si tchanson</I> ([[J. Vrindts]]). Etimolodjeye: bodje latén <I><span lang=la>clavus</span></I> ([[Motî:clå|clå]]), [[cawete -on]]. ---- * [[djirofe|Dipus d' racsegnes sol clawson]] (spice) * [[clawsonî|Dipus d' racsegnes sol clawson]] (bouxhon k' ode bon). 9493 46997 2005-12-11T20:55:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clawsonî</B></FONT> [o.n.] gros bouxhon avou des ptitès fleurs (måves ou blankes) ki florixhèt å moes d' may, et k' odèt foirt bon; leu grinne rishonne a on ptit clå; e sincieus latén: <I>Syringa spp.</I> On dit eto: [[Motî:djolibwès|djolibwès]] (a toirt, ca li vraiy djolibwès, c' est li [[Daphne mezereum]]), [[Motî:djasmén|djasmén]]. <span lang=fr>F. lilas.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. ---- * [[clawsonî|Dipus d' racsegnes sol clawsonî]] 9494 29122 2004-11-11T09:37:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djasmén</B></FONT> [o.n.] [[Motî:clawsonî|clawsonî]]. 9495 29123 2004-11-10T17:41:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djirofe</B></FONT> [f.n.] åbe des tropikes, ki vént d' Indonezeye, e sincieus latén <I>Eugenia spp</I>, ki ses fruts siervèt di spice. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clå d' djirofe:</FONT> [[Motî:clawson|clawson]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djirofe</FONT>, djiroufe, jiroufe</span>. ---- [[djirofe|Dipus d' racsegnes sol clawson]] 9496 46578 2005-12-06T11:26:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djolibwès</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>djoli-bwès</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:clawsonî|clawsonî]]. <I>Dj' a on djolibwès dins m' djårdin</I>. <span lang=fr>F. lilas.</span> <B>2.</B> clawson. <I>On bouket d' djolibwès.</I> <span lang=fr>F. lilas.</span> Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] addjectif [[Motî:djoli|djoli]] + no [[Motî:bwès|bwès]]. 9497 29125 2004-11-12T11:06:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etcheter</B></FONT> [v.c.] fé tourner a tchet, tot djåzant do diale, dins l' ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Diale m' etchete !:</FONT> ki mostere li sbarmint. <I>Diale m' etchete ! Ça aveut stî roedabale !</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: "Diale m' [[Motî:evoler|evole]]". Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:tchet|tchet]], avou l' [[betchete e-]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èctchèter</FONT>, ancater</span>. Coinrece [[Basse-Årdene]]. 9498 29126 2004-11-12T11:05:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roedabale</B></FONT> [adv.] foirt raddimint (ossu roed k' ene bale). <I>Vos dirîz portant k' nosse houprale, K' est ossu maigue k' èn inglitin, Vént foû di s' djîsse li cour contin Po s' rinde a s' fabrike roedabale</I> ([[J. Vrindts]]). <I>Les mexhneus ratindèt l' côp d' xhuflet po-z ascoxhî l' oirbire Et rintrer roedabale el grande tere å frumint</I> ([[R. Cavrenne]]). <I>Vera a rexhou d' l' oto roedebale et abeye shuve li Zande ki brokéve eviè li rçujhinne do raploû sins rtourner s' tiesse</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: [[aplacaedje]] d' ene advierbire "[[Motî:roed|roed]] come ene bale", avou rmougnaedje des mots do mitan. 9499 29127 2004-11-10T21:39:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Paula Schruse ]] 9500 29128 2004-11-10T21:40:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jacques Lefebvre ]] 9501 35499 2005-07-19T23:38:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djéryî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djéryî so, djéryî après</FONT> [v.n.d.c.] <B>1.</B> volou awè ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;årè dandjureus nén (sins rén dire, mins tot l'&nbsp;mostrant). <I>Mi, dji djéryive après des candôzreyes</I> ([[P. Schruse]]). <I>I djéreye so tot.</I> <I>Ene vatche tinowe a djune (sins poleur magnî), ele djéreye sol magnî des ôtes; ele lance après</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <I>Paski des omes k'&nbsp;i gn a, les cis ki schoûtèt leu feme, et lzî dner totes les miscotreyes k'&nbsp;ele vlèt, do côp k'&nbsp;ele djérièt après, ces omes la, di dju, i dvèt esse contés avou les femes</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. désirer, convoiter, avoir une envie folle de, baver d'envie de, brûler du désir de, être en manque de.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) voleur awè èn amagnî, tot cåzant d'&nbsp;ene feme ki ratind. <I>Dji djéreye après do boyon d'&nbsp;poye</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>Les femes ecintes djérièt co sovint so ene sôre u l'&nbsp;ôte: i n'&nbsp;les fåt nén fé pîler après.</I> <I>Mi stoumak djéreye après on harin</I> ([[J. Wisimus]]). <B>3.</B> ratinde après åk ki n'&nbsp;vout nén vni. <I>C'&nbsp;est nén tofer åjhey Cwand fåt fé ene tchanson; Li tchansonî djéreye après l'&nbsp;espiråcion</I> ([[J. Lefebvre]] &amp; [[V. Roba]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djéryî après l'&nbsp;moirt:</FONT> sofri témint k'&nbsp;on dmande a mori. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"attendre que la mort vienne vous délivrer"</span>. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djéryî po</FONT>: awè håsse et fé tot po. <I>Ele djéreye po-z aler å bal, et elle a pîlé tote li djournêye po k'&nbsp;dji l'&nbsp;î mine</I> ([[J. Wisimus]]). Franwal: <span lang=fr>"faire des pieds et des mains pour que"</span>. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> awè [[Motî:håsse|håsse]] d'&nbsp;on n'&nbsp;sait d'&nbsp;cwè (a magnî), sins magnî did rén. <I>Vola lontins ki ça n'&nbsp;m'&nbsp;a pus gosté come ça; al måjhon, dji djéreye todi, et i gn a rén ki m'&nbsp;agresse</I> ([[R. Dedoyard]]). rl a: [[Motî:rinaker|rinaker]], [[Motî:nareus|nareus]]. <B>2.</B> magnî u voleur magnî des sacwès d'&nbsp;drole, metans des pires, do plastik, tot cåzant d'&nbsp;ene vatche. <span lang=fr>F. avoir un appétit dépravé, présenter du pica.</span> <B>3.</B> awè håsse (d'&nbsp;èn amagnî). <I>On sint k'&nbsp;les djins sont mwais; pocwè promete et n'&nbsp;nén dner&nbsp;? est çu po fé djéryî nos efants&nbsp;?</I> ([[P. Moureau]]). <span lang=fr>F. avoir des envies.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djéryî dvant les werenes:</FONT> riwaitî les belès werenes des botikes, sins rén poleur rén atchter. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"faire du lèche-vitrines"</span>. <B>4.</B> awè håsse d'&nbsp;emocions amoreuses. <I>Li cir esteut blanc, presse a s'&nbsp;enonder; mi djonne cour djéryive, vef di tote hantreye</I> (A. Ramez). <span lang=fr>F. se languir.</span> <B>5.</B> èn nén saveur s' i va tourner a plouve, tot djåzant do tins. <I>Li tins djéreye: il est po ploure, mins ça n'&nbsp;sait vni (après ene termene di setchresse).</I> On dit eto: li tins [[Motî:halkiner|halkene]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"temps instable"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djéryî</FONT>, djérî, djérî, djêrier, djinrier, djéri (4inme troke: nos djérixhans).</span> Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>"geeren"</span> (minme sinse). Coinrece grand payis d'&nbsp;Lidje, payis d'&nbsp;Bastogne, di Nameur, di Djodogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djére</B></FONT> [f.n.] håsse di magnî des droles di cayets. <span lang=fr>F. pica.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "djéryî", copurade: <B>1.</B> håsse d'&nbsp;awè ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;pout awè. <span lang=fr>F. désir immodéré.</span> <B>2.</B> håsse di magnî des droles d'&nbsp;amagnîs. <span lang=fr>F. appétit dépravé, pica.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djérieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djérieuse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] [[Motî:djériveus|djériveus(e)]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériåde</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] [[Motî:djériveus|djériveus(e)]], copurade: onk, ene ki vout toltins a magnî. <span lang=fr>F. gourmand.</span> On dit eto: [[Motî:bedivåd|bedivåd]], [[Motî:péyåd|péyåd]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djériåd cwate panses:</FONT> [[Motî:golafe|golafe]]. <span lang=fr>F. glouton, goinfre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djériaud, e</FONT>, djériâd, djéraud</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériante</B></FONT> [addj.] ki n'&nbsp;sait cwè, tot cåzant do tins <I>Va-t i ploure, al fén - Dji n'&nbsp;sé nén; i fwait djériant, todi.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djériant</FONT>, djérihant, djérichant</span>. Parintêye: * [[Motî:djériver|djériver, djériveus]] ---- * [[sinonimeye|"djéryî", c' est l' rahoucant mot po l' idêye di ratinde après ene sacwè k' on n' årè nén]] * [[djériaedje|Dipus d' racsegnes sol djériaedje del feme ki ratind]] 9502 29130 2004-11-11T11:06:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériver</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:djéryî|djéryî]] (awè håsse d'&nbsp;on n'&nbsp;sait d'&nbsp;cwè a magnî, sins magnî did rén). <span lang=fr>F. manquer d'appétit, présenter de l'anorexie.</span> Etimolodjeye: viebe djéryî, [[cawete -iveus]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériveus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériveuse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] ki djéreye tofer, copurade: <I>a)</I> onk (ene) ki vout awè çou k'&nbsp;les ôtes ont. <I>Donea, çou n'&nbsp;esteut nén çou k'&nbsp;on pout dire, on må d'&nbsp;panse. Mins cwand k'&nbsp;on djåzéve di tchvås, i divneut djériveus</I> ([[A. Lenfant]]). On dit eto: [[Motî:må-d'-panse|må-d'-panse]], [[Motî:bediveus|bediveus]], [[Motî:pronneus|pronneus]]. <span lang=fr>F. envieux, euse, jaloux, avide.</span> <I>b)</I> onk (ene) ki n'&nbsp;sait nén çk'&nbsp;i vout po magnî mins ki n'&nbsp;magne did rén. <I>C'&nbsp;est èn efant djériveus.</I> On dit eto: [[Motî:nintiveus|nintiveus]], [[Motî:malårdieus|malårdieus]]. <span lang=fr>F. chétif, maladif, rachitique, anorexique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériveuzmint</B></FONT> [adv.] d'&nbsp;ene djériveuse manire. <I>Riwaitî djériveuzmint lu bén do soçon, c'&nbsp;est ddja a mitan l'&nbsp;voler.</I> rl a: [[Motî:bediveuzmint|bediveuzmint]]. <span lang=fr>F. avidement, voracement, gloutonnement.</span> Etimolodjeye: adviebe fwait so l' addjectif djériveus, 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djériveusté</B></FONT> [f.n.] defåt do djériveus. <span lang=fr>F. avidité, cupidité, rapacité.</span> Etimolodjeye: fwait so l' addjectif djériveus, avou l' [[cawete -té]], 2000. 9503 29131 2004-11-10T21:45:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djériver ]] 9504 43998 2005-11-10T18:19:52Z Pablo 5 {{djermon}} Li '''codjowaedje di "tcheryî"''' riprezinte li [[codjowaedje]] des viebes [[troke da Hendschel|del troejhinme troke]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tcheryi.html Tåvlea d' codjowaedje des viebes del troejhinme troke] [[Categoreye:Codjowaedjes|Tcheryi]] 9505 37223 2005-08-06T11:58:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:potche 1]] 9506 62976 2006-06-22T23:28:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bAmbiyorice\b +Ambiyorisse) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ambiyorisse</B></FONT> tchîf des Eburons ki va ataker les Romins, mins va piede, et s' aler catchî dins les bwès d' Årdene. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] des mots [[gayel]]s <span lang=ga><I>Ambiyo</I></span> (pitit no, rl a: [[Motî:Ambleve|Ambleve]]) + <span lang=ga><I>rix</I></span> (rwè). ---- * [[Ancyin Bedje|Dipu d' racsegnes so les Eburons et Ambiyorisse]] 9507 29135 2004-11-12T14:33:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bodouwogna</B></FONT> tchîf des Nervyins, batou pås Romins, motoit a Préle. ---- * [[Ancyin Bedje|Dipus d' racsegnes so les Ancyins Bedjes]] * [[Nervyins|Dipus d' racsegnes so les Nervyins]] 9508 29136 2004-11-12T11:41:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gleter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> leyî do [[Motî:raetchon|raetchon]] rexhe di s' boke. <I>Dji vs va fé gleter tot vs rmetant al narene l' odeur del pougneye di kertons k' on lait souwer evoye el paile</I> ([[M. Slangen]]). On dit eto: [[Motî:blefer|blefer]]. <span lang=fr>F. baver, saliver.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé gleter l' minton:</FONT> fé aveur håsse di mindjî (on boun amagnî). <I>I priya ene volêye di lofteus A fé des grands magnijhons Ki fjhèt gleter l' minton</I> ([[Florian]] rat.pa. [[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. faire saliver.</span> <B>2.</B> leyî cori on spès likide. <I>Ene tåte å souke di pot ki glete.</I> <I>Do fier ki glete.</I> <span lang=fr>F. couler.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">gleter après</FONT> [v. n.d.c.] [[Motî:djéryî|djéryî après]]. <I>Tos ls ans on glete shijh moes après l' prétins</I> (D.F.). <span lang=fr>F. attendre impatiemment, désirer avidement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gletant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>gletante</B></FONT> [addj.] ki glete. <I>L' atulî nos hape po nos prusti come i prustixh do fier gletant, ele keuve ki spite, l' acî ki cole, el veule ki crape</I> ([[F. Dewandelaer]]). <span lang=fr>F. fondant, coulant.</span> 9509 29137 2004-11-11T00:28:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Marcel Slangen]] 9510 29138 2004-11-11T11:08:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9511 29139 2004-11-11T11:09:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9512 29140 2004-11-11T11:09:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9513 29141 2004-11-11T11:09:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9514 29142 2004-11-11T11:09:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9515 29143 2004-11-11T11:18:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9516 29144 2004-11-11T11:18:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéryî]] 9517 29145 2004-11-11T11:19:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djériver]] 9518 29146 2004-11-11T11:19:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djériver]] 9519 29147 2004-11-11T11:19:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djériver]] 9520 29148 2004-11-11T11:20:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bediveus]] 9521 29149 2004-11-11T11:25:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gleter]] 9522 29150 2004-11-12T14:36:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gåle</B></FONT> [n.pl.] dins l' Antikité, sitindêye di tere metowes inte li Rin, les Apes, et les Pirenêyes, ki les Romins î radjoutént li Plinne do Pô. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Gåles:</FONT> alomåcion des Romins, copurade da Djules Cezår dins si live "Li guere des Gåles". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gålwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gålwesse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki dmoréve el Gåle. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">gålwès</FONT> [o.n.] lingaedje gayel djåzé dinltins el Gåle. ---- * [[Gåle|Dipus d' racsegnes sol Gåle]] * [[Celes|Dipus d' racsegnes sol les dujhances des Gålwès]] * [[gålwès|Dipus d' racsegnes sol lingaedje gålwès]] * [[rilidjon cele|Dipus d' racsegnes sol rilidjon des Gålwès]] 9523 54246 2006-04-09T16:33:38Z 172.181.0.21 +af: {{djermon}} Li '''Gåle''', c' esteut, dins l' Antikité, li stindêye di teres metowes inte li Rin, les Ales, et les Pirenêyes. Ele esteut peuplêye pa des [[Cele|peupes celes]], ki djåzént [[gålwès]], et pratiker ene [[rilidjon cele|rilidjon da zels]]. == Les bokets del Gåle == Ene pårteye do teritwere des Gålwès esteut ddja romin divant l' arivêye da Djule Cezår: * Li '''Gåle cizalpene''' (li plinne do Pô, al Bijhe di l' Itåleye): po les Romins, c' est l' Gåle, pask' i gn a la des peupes celes. Mins ci n' est nén l' Gåle, djeyograficmint. * Li '''Gåle tranzalpene''', u '''Province''' (rominne), k' a wårdé disk' asteure si no ([[Provance]]). Li restant fourit apicî pa Djule Cezår e 53 divant Djezu-Cri. Dins s' live "Li guere des Gåles", el pårtixha e troes bokets: * Li '''Gåle Beldjike''': a Bijhe di [[Sinne]] et d' [[Måne]], et å Coûtchant do [[Rin]]. C' esteut l' payis des [[Ancyins Bedjes]]. * L' '''Akitinne''', a Nonne di [[Garone]]. * Li '''Gåle celtike''', inte les deus. == Sacwantès veyes del Gåle == [[af:Gallië]] [[bg:Галия]] [[da:Gallien]] [[de:Gallien]] [[en:Gaul]] [[eo:Gaŭloj]] [[es:Galia]] [[et:Gallia]] [[fi:Gallia]] [[fr:Gaule]] [[he:גאליה]] [[it:Gallia]] [[ja:ガリア]] [[ko:갈리아]] [[la:Gallia]] [[lt:Galija]] [[nds:Gallien]] [[nl:Gallië]] [[no:Gallia]] [[pl:Galia]] [[ro:Galia]] [[ru:Галлия]] [[sv:Gallien]] [[zh:高卢]] 9524 29152 2004-11-11T12:03:33Z Lucyin 16 for di potî, Safi, Marok, 2004 {{licince imådjes Lucyin}} for di potî, Safi, Marok, 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 9525 29153 2004-11-11T18:42:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Petbåy</B></FONT> so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Pètbây</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Piètrebais</span>, rebané avou [[Motî:Incoû|Incoû]]. ---- * [[Petbåy|Dipus d' racsegnes so Petbåy]] 9526 35398 2005-07-19T09:03:11Z Pablo 5 '''Petbåy''', (avårla, on prononce ''Pètbây''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Piètrebais'', rebané avou [[Incoû]]. * Limeros del posse: '''1315''' (vî limero '''5976''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;14''' == Foclore == * [[Adjeyant|Ome di strin]] k' on lome eto '''Petbåy''' et k' on rexhe å cwarmea, eyet l' troejhinme dimegne d' awousse, al dicåce (k' on lome li fiesse di l' ome di strin). == Istwere == Sol difén do 19inme sieke, gn ava des djins d' Petbåy po-z ebaguer eviè l' [[Walons del Wisconsene|Wisconsene]]. 9527 65395 2006-06-28T10:45:25Z Lucyin 16 /* Les viyaedjes del Walonreye k' ont-st evoyî des djins el Wisconsene */ {{djermon}} Les '''Walons del Wisconsene''', c' est des Walons k' ont-st ebagué del Walonreye (bråmint do [[Roman Payis]], et do payis d' [[Djiblou]]), al fén do 19inme sieke, et s' astaler el Wisconsene. Il ont wårdé l' [[walon]] come lingaedje d' atôtchance disk' å cmince do 21inme sieke. == Les viyaedjes del Wisconsene a vey avou les Walons == * [[Tchampion-el-Wisconsene]] * [[Rozire-el-Wisconsene]] * [[Walin-el-Wisconsene]] * [[Brussele-el-Wisconsene]] * [[Nameur-el-Wisconsene]] == Les viyaedjes del Walonreye k' ont-st evoyî des djins el Wisconsene == {| |--- | valign="top" | * [[Ame]] * [[Anret]] * [[Biè]] * [[Bonlé]] * [[Bounéfe]] * [[Bovesse]] * [[Bôvetchén]] * [[Côroe]] * [[Côroe-l'-Grand]] * [[Dåssoû]] * [[Dion-l'-Mont]] * [[Dion-l'-Vå]] * [[Djåce]] * [[Djåçlete]] * [[Djandrin]] * [[Djé-Djerompont]] * [[Djiblou]] * [[Djodogne]] * [[Dongbiè]] * [[El Grosse Tourene]] * [[Élessene]] * [[Élessinea]] * [[Émene]] * [[Ernadje]] * [[Ertchene]] * [[Glime]] | valign="top" | * [[Godetchén]] * [[Grand-Lé]] * [[Gré]] * [[Incoû]] * [[Inguezêye]] * [[Låtu]] * [[Li Rou-dlé-Muroe]] * [[Liernu]] * [[Longue-Veye]] * [[Lonzêye]] * [[Maleve]] * [[Marîle]] * [[Mélin-el-Hesbaye]] * [[Meu]] * [[Mouhagne (viyaedje)|Mouhagne]] * [[Nameur]] * [[Nete]] * [[Ni]] * [[Nodebåy]] * [[Nodwé]] * [[Noveye-so-Mouhagne]] * [[Ocgniye]] * [[Orbåy]] * [[Ôte-Gléjhe]] * [[Oû-l'-Grand]] | valign="top" | * [[Oupåye]] * [[Perwé]] * [[Petbåy]] * [[Pîtrin]] * [[Rénne]] * [[Rozire-dilé-Ricsinsåt|Rozire]] * [[Såvnire]] * [[Séntru]] * [[Scluze]] * [[Sint-Andrî]] * [[Sint-Djri]] * [[Sint-Dni-dlé-Bovesse]] * [[Sint-Må-dlé-Nameur]] * [[Sint-Mårtén]] * [[Sint-Såveu]] * [[Tchåmont]] * [[Tchåsse]] * [[Timplou]] * [[Torebåy]] * [[Torebåy-Sint-Trond]] * [[Tourene-les-Ourdons]] * [[Viyé-dlé-Hesse]] * [[Waerijhoû]] * [[Walin]] * [[Yache]] |} == Li lingaedje walon del Wisconsene == === Agrès istorike === Li walon s' a wårdé divins en kiminålté k' a cwité l' Walonreye inte 1880 et 1900. C' est ene preuve ki les djins d' avårci eployént a 90 åcint li walon come lingaedje d' atôtchance di tos les djoûs disk' al fén do 19inme sieke. Sacwant istoryins, disk' ås anêye 1990, volént ki tos les Walons åyénxhe adopté "spontanémint" l' francès dispu divant 1500. === Agrès diyalectolodjike === === Agrès foclorike === === Askepiaedje di noumots === 9528 35397 2005-07-19T09:03:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wisconsene</B></FONT> [n.pl.] estat metou å mitan et al Bijhe des Estats-Unis, å Coûtchant des Grandes Basses, la k' bråmint des Walons ont-st ebagué sol difén do 19inme sieke. Croejhete: djinre femrin: el Wisconsene; les Walons del Wisconsene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Winconsène</FONT>, Wiscon'sin', Wisconsin</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wisconsinî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wisconsinresse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) del Wisconsene. ---- * [[Wisconsene|Dipus d' racsegnes sol Wisconsene]] * [[Walons del Wisconsene|Dipus d' racsegnes so les Walons del Wisconsene]] 9530 65978 2006-07-02T12:41:30Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Atrebati]] Les '''Atrebates''' (çou ki vout dire ''colons'') estént ene tribu gålwesse; i viként e l' Atrebateye, k' esteut a pô près so çou ki dvénrè pus tård l' Artois. Leu mwaisse veye, '''Nemetocenna''', divénrè [[Arras]]. Å cmince des gueres gueres del Gåle, Commius, li tchîf des Atrebates, s' aloya-st avou [[Djule Cezår]]; mins pus tård, i s' meta-st avou [[Vercingetorix]] et s' bate siconte des Romins. Il ont pårticipé å sidje d' Alesia. Pus tård, on côp batous, il a bagué avou ene pårteye di s' peupe viè les iyes britanikes, dins l' boket nonnrece di çou ki dvénrè l' [[Inglutere]], wice k' il ont basti leu novele mwaisse veye '''Calleva Atrebatum''' (Silchester). Les dschindants da Commius vont esse les moenneus di leu novea payis disk' a tant ki Claudius finirè pa concweri eyet mete li ''Britannia'' dizo l' mambornance rominne. Li payis des Atrebates divénrè li royåme romin-amishtåve des ''Regnenses''. == Tchîfs des Atrebates == * Commius, li Gålwès, i fourit roy disk' a [[-35]] a pô près. On ndè cåze dins li ''Stratagemata'' da Frontinus * Commius li djonne, li valet do prumî, fourit roy di [[-35]] a [[-20]] a pô près. * Tincommius, fi da Commius li djonne, i fourit roy [[-20]] a [[7]] di noste ere, cwand i fourit displaecî pa s' fré. Sacwants tecses mencionèt si voyaedje a Rome po cåzer di s' cas a l' [[Impreur Ågusse]]. * Eppillius, li fi da Commius li djonne, fourit roy di [[7]] a [[10]] di noste ere; i fourit eto displaecî pa on fré da lu. Après cwè i s' ebaga eyet divni roy des Cantiaci. * Verica, fi da Commius li djonne, roy di [[10]] disk' a motoit [[42]] di noste ere, cwand les Atrebates ont stî concwerous påzès Catuvellauni. Verica dimanda l' aidance di Rome, çou ki dna a l' impreur Claudius l' escuze po-z evayi l' Grande Burtaegne. [[ca:Atrebats]] [[de:Atrebaten]] [[en:Atrebates]] [[eo:Atrebatoj]] [[fr:Atrebates]] [[it:Atrebati]] [[lad:Atrebates]] [[no:Atrebater]] 9531 29159 2004-11-11T21:34:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Malåtchî</B></FONT>, so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Malautchî</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mont-Gauthier</span>, rebané avou Rotchfoirt. ---- * [[Malåtchî|Dipus d' racsegnes so Malåtchî]]. 9532 38470 2005-08-25T23:11:59Z Lucyin 16 /* Ôtès plaeces */ '''Malåtchî''' (avårla, on prononce ''Malautchî''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e F. ''Mont-Gauthier'', rebané avou [[Rotchfoirt]]. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: [D 74]. * Limero del posse: ** asteure: 5580. ** dinltins: 5394. == No di des plaeces di Malåtchî == === Hamteas === * [[Motî:Bricmont|Bricmont]] (on prononce eto :''Brucmont'' e F. ''Bricquemont''). Li vî no esteut [[Motî:Wanindje|Wanindje]]. * Cinse dal Bele-Vowe. * [[Motî:Frandeu|Frandeu]] (avårla, on prononce ''Frandë'', e F. ''Frandeux''). * [[Motî:Lalou|Lalou]] (e F. ''Laloux''). les hamteas di Bricmont, Frandeu et Lalou sont raiwîs pa l' aiwe di [[Vaxhå (aiwe)|Vaxhå]]. === Ôtès plaeces === * So les [[Motî:fî|fîs]]. * Li cinse di [[pire (toponimeye)|Pirtchamp]]. * Cinses des Tenires. == Djeyografeye == Viyaedje metou sol setche [[Fåmene]]. == Tuzance walone == [[Imådje:malautchi_live.jpg|200px|right|]] Live fwait avou les sovnances (e walon et e francès) des djins d' Malåtchî, Bricmont, Frandeu, et Lalou (et eto di [[Bouxhonveye]] et [[Havsin]]): ''"Des gens d' ici racontent"'', eplaidî pa ''Associations Histoire Collective et Centre d' Animation Globale du Luxembourg''; tome I. (1989), tome II. (1992), tome III. (1998). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere14-18.html#deportaucion Sovnances d' èn ome di Malåtchî del deportåcion al guere di 1914-1918] 9533 55250 2006-04-28T20:39:34Z 172.183.204.14 [[Categoreye:Moyinådje]] On '''fî''', c' est, dins l' adjinçnaedje del moyinådje, ene tere k' on signeur aveut dné a s' waslet, po l' payî di vni fé l' guere avou lu. Li mot, k' on pinse d' etimolodjeye tîxhone (di ''vieh'', bisteu, consecant bén), a-st aparexhou pol prumî côp e l' Occitaneye al fén do [[9inme sieke]] (''fevum''), avou motoit acmaxhaedje avou l' mot ''fiscum'' (ki, a l' epoke carolindjinne djusse divant esteut dné ås grands dominnes royås), eyet aparinté a ''beneficium'', çou ki fwait pinser a l' oridjinne publike des fîs nonnreces (li ''beneficium'' esteut l' no dné a ene concession d' tere fiscåle dinêye a èn adjint publik pol payî di ses siervices). Li sins do mot si stind adon ås ôtès foûmes di concessions a on waslet, po replaecî l' mot benefice. Li fî est opôzé a l' [[alou]], ki lu n' rileve di nou signeur. Li waslet n' esteut nén prôpietaire do fî, il end aveut seulmint l' wåde; mins nerén, li sovrin èn poleut nén rsaetchî l' fî a si djuzrin, po ostant ki ci cial rimplixhaxhe bén ses dvwers diviè s' ''signeur lidje'' (li signeur k' il esteut aloyî avou et ki lyi aveut dné l' fî). == Sôres di fîs == On fî n' esteut nén todi des teres, ça poleut esse des cwårs ou ôte tchoi. D' après çou k' esteut concedé, les obligåcions k' alént avou, eyet si plaece dins l' schålance feyodåle i gn a sacwantès sôres di fîs: === D' après li benefice === Å pus sovint, li fî esteut-st ene tere avou tot çou k' i faleut po viker tot seu: des tchamps, on molén, des cortis, des bwès, des zônes di pexhe, des pasteures ou waerixhets, ene eglijhe ou tchapele, des bastimints, sovint avou des disfinses, pol waslet, eyet des måjhones po les cis k' ovrént so les teres do fî, les sieves. Li fî sierveut a assurer tot çou k' i faleut pol waslet viket eyet payî si ekipmint militåre, po cwand i faleut fé l' guere po s' signeur. Mins i gn aveut eto: * '''Fî d' boûsse''' ou '''fî d' cwårs''' ou '''fî-rinte''': li fî esteut on montant d' cwårs dinêye e paymint. Normålmint ci djinre di fîs la esteut seulmint provizwere, disk' a tant kel signeur poye diner ene tere a si waslet. Les roys di [[France]] et d' [[Inglutere]] ont sovint eployî ci djinre di fîs la, do [[11inme sieke|11inme]] å [[15inme sieke]]s; insi il avént tofer des djuzrins a dispozucion, sins k' ces la åyénxhe a s' ocuper d' teres. * '''fî e l' air''' ou '''fî incorporel''': on fî k' c' esteut des droets eyet des mouvances, sins dominne di teres. === D' après les dvwers === On fî est on ''benefice'' (les mots sont sinonimes disk' a pô près l' 10inme sieke) d' on sovrin a on djuzrin; siconte di cwè, li djuzrin aveut des dvwers eviè si sovrin po pleur aveur li benefice do fî. * '''Fî lidje''': on fî dné conte èn omadje [[Motî:lidje 1|lidje]], dj' ô bén ki l' djuzrin s' egadjive a sotni s' signeur dins tos les cas, et pa tos ses moyéns. * '''Fî banret''' ou '''fî d' banire''': li ci ki rçujhe on sfwait fî est oblidjî di forni ene ''banire'' (ene trope di sacwants tchivalîs eyet leus shûtes) cwand s' signeur lyi dmande. * '''Fî d' coir''': on fî lidje ki dmande li siervice militåre obligatwere eyet personel do djuzrin; l' årmumint complet dvèt esse apoirté på djuzrin, ou poleut esse diné på sovrin, sorlon li fî. Les fîs lidjes ont aparexhou å [[12inme sieke]]; divant çoula les djuzrins dvént tofer shure leu signeur po tot, mins a pårti d' adon, çoula n' est pus vraiy ki dins ''cwate cas''. === D' après li schålance === D' après leu pôzucion dins l' schålance, les fîs estént lomés: * '''Erî fî''': fî ki rleve d' èn ôte fî * '''Fî dominant''': fî k' èn ôte endè rleve * '''Fî siervant''' ou '''fî mouvant''': fî ki rleve d' èn ôte * '''Fî d' dignité''': grand fî (principåté, dutcheye, conteye) * '''Fî d' hôbert''' (ou d' tchivalî): signorreye avou on tchestea == Mwaisses do fî == Po pleur aveur on fî i fåt esse on nôbe; mins viè l' fén del Moyinådje, les nén nôbes (mierdjins ou cminåltés) end ont accès, por ostant k' i paynuxhe li droet do ''franc-fî'', ci droet, k' i fåt rpayî tos les vint ans eyet dins les eritaedjes, rivént normålmint å montant des rivnous d' ene anêye. == Transmetaedje do fî == Mågré ki l' prôpiesté do fî soeye do signeur, les fîs ont di pus a pus stî veyous come estant do waslet eyet passant a ses zwers; mins nerén, li signeur wårdéve on controle sol transmetaedje des fîs ki rlevént da lu: * tins del vinte d' on fî, li signeur riçuveut li ''quint'', on cénkinme del valixhance, ki l' waslet payive po-z aveur li droet del vinde; si l' ''quint'' esteut payî pa l' atchteu et nén li vindeu, adon i gn aveut co li ''requint'', dj' ô bén, on cénkinme do cenkimn (ça fwait 24% å totå) * tins d' èn eritaedje, cwand l' eritî riprindeut l' fî i dveut eto l' «rilever», dj' ô bén payî l' ''rileve'' å signeur, çou k' esteut sovint li montant d' ene anêye di çou kel fî rapoirtéve. Après l' [[13inme sieke]], ci montant discrexha, et minme disparexhe po les dschindants direks. == Sacwants nos d' plaeces del Walonreye avou l' mot "fî" == * Fî Djoyé: no d' ene plaece di [[Viyance]]. * So les Fîs: no d' ene plaece di [[Malåtchî]]. * Sol Fî: no d' ene plaece di [[Francortchamp]]. [[de:Lehnswesen]] [[en:Fiefdom]] [[eo:Feŭdo]] [[es:Feudo]] [[fr:Fief]] [[pl:Lenno]] [[zh:采邑制]] 9534 29162 2004-11-11T21:32:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bricmont</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] hamtea d' [[Malåtchî]], ki s' loméve [[Motî:Wanindje|Wanindje]] divins l' tins. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Bricmond, Bricmont, Briquemont</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Bricmont</FONT>, Brucmont</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] (mont ås brikes, brictreye), 1300. 9535 29163 2004-11-11T17:37:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frandeu</B></FONT>, so plaece:<span lang=wa-feller> <FONT COLOR="#ff0000">Frandë</FONT></span> [n.pl.] hamtea d' [[Malåtchî]]. Vî scrijha: <span lang=wa-scripta>Frandilico (815)</span>. Etimolodjeye : (måjhon) da Frandila. 9536 29164 2004-11-11T21:35:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wanindje</B></FONT> [n.pl.] ancyin no di [[Motî:Bricmont|Bricmont]] (disk' å 16inme sieke). Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Waninga (1130), Wanenge (1131)</span>. Etimolodjeye: bodje Wano (no d' djin), [[cawete -indje]] (les cis Wano, les cis d' mon Wano, li famile Wano). 9537 29165 2004-11-11T17:40:50Z Lucyin 16 Divanteure do muzêye des Celes, a [[Libråmont]] {{licince imådjes Lucyin}} Divanteure do muzêye des Celes, a [[Libråmont]] {{licince imådjes Lucyin}} 9538 29166 2004-11-11T17:42:22Z Lucyin 16 plakes di voyes a Tchonveye plakes di voyes a Tchonveye 9539 29167 2004-11-11T18:46:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Waleme</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di Flande di l'&nbsp;arondixhmint d'&nbsp;Malene, e flamind <span lang=nl>Walem</span>. Vî scrijha: Walchem (1181). Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>Wahla-heim</span> (måjhon des Walons); rl a: [[Motî:Walin|Walin]], [[Motî:Vonneche|Vonneche]], [[Motî:Walcoû|Walcoû]], [[Motî:Wancene|Wancene]], [[Motî:Wanrote|Wanrote]]. 9540 29168 2004-11-11T18:48:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wanrote</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di Flande, di l'&nbsp;arondixhmint d'&nbsp;Lovén, e flamind <span lang=nl>Waanrode</span>. Vî scrijha: Walrode (1139). Etimolodjeye: flamind <span lang=nl>Walen-rode</span> (sårt des Walons); rl a: [[Motî:Waleme|Waleme]], [[Motî:Wancene|Wancene]], [[Motî:Walin|Walin]]. 9541 29169 2004-11-11T18:52:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wancene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wancennes</span>, rebané avou [[Motî:Biarin|Biarin]]. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Wancène</FONT>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>Wahla's-heim</span> (måjhon des Walons); rl a: [[Motî:Waleme|Waleme]], [[Motî:Walin|Walin]], [[Motî:Vonneche|Vonneche]], [[Motî:Walcoû|Walcoû]], [[Motî:Wanrote|Wanrote]]. ---- [[Wancene|Pus di racsegnes so Wancene]] 9542 43999 2005-11-10T18:19:59Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Wancene''' (fr: ''Wancennes'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Biarin]]. * Limero del posse: '''5570''' (vî limero '''5583''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D&nbsp;106''' L' etimolodjeye do no vént do tîxhon ''Wahla's-heim'' (måjhon des Walons). Wancene si trove nén lon d' [[Djivet]]. [[fr:Wancennes]] [[nl:Wancennes]] 9544 45854 2005-11-27T20:24:11Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Biarin''' (fr: ''Beauraing'') est ene comene di Walonreye el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Beauraing Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Biarin]] * Dimorants: 8.128 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sitindêye: 174,44&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 45,59 djins/km² * Ban d' Biarin: Biarin avou [[Baronveye]], [[Dion]], [[Djavingue]], [[Fechå]], [[Felene]], [[Focan]], [[Froedfontinne]], [[Martoujin]], [[Onai]], [[Pondrome]], [[Vonneche]], [[Vieme]], [[Wancene]], [[Yinene]] (Winene ?) == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.beauraing.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Beauraing]] [[eo:Beauraing]] [[fr:Beauraing]] [[nl:Beauraing]] [[no:Beauraing]] 9545 29173 2004-11-11T19:20:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Walin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Walhain-Saint-Paul</span>, divnou intité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ban d'&nbsp;Walin:</FONT> Walin avou: [[Motî:Ni|Ni]] et [[Motî:Tourene-les-Ourdons|Tourene-les-Ourdons]]. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>Walha-heim</span> (måjhon des Walons). rl a: [[Motî:Waleme|Waleme]], [[Motî:Wancene|Wancene]], [[Motî:Wanrote|Wanrote]], [[Motî:Vonneche|Vonneche]], [[Motî:Walcoû|Walcoû]]. ---- [[Walin|Dipus d' racsegnes so Walin]] 9547 54178 2006-04-08T15:40:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Walhain]] {{djermon viyaedje}} '''Walin''' (fr: ''Walhain-Saint-Paul'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou intité, el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Walhain Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Walin]] * Dimorants: 5.926 ([[2004]]) * Limero del posse: '''1457''' (vî limero '''5865''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;95''' [[Imådje:Eglijhe di Walin.jpg|thumb|right|Eglijhe di Walin]] * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 38,50&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 153,92 djins/km² * Ban d' Walin: ** [[Walin (viyaedje)]] ** [[Ni]] ** [[Tourene-les-Ourdons]] l' etimolodjeye do no vént do tîxhon ''Walha-heim'' (måjhon des Walons). == Istwere == Gn ava des djins d'&nbsp;Walin po-z ebaguer eviè l'&nbsp;Wisconsin sol difén do 19inme sieke == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.walhain.be/ Waibe del comene] {{ProvinceBW}} [[en:Walhain]] [[eo:Walhain]] [[fr:Walhain]] [[nl:Walhain]] [[no:Walhain]] 9548 29176 2004-11-11T19:44:01Z Pablo 5 Eglijhe di Walin, (poitrait pa J. Schoovaerts) Eglijhe di Walin, (poitrait pa J. Schoovaerts) 9549 29177 2004-11-11T19:49:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vonneche</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Vonêche</span>, rebané avou Biarin. Ortografeye disfondowe UCW pol posse: <FONT COLOR="#ff0000">Vonnèche</FONT>. Disfondowes: Von.nèche, Vônèche. Etimolodjeye: latén Waloniaca (dås Walons), avou prononçaedje tîxhon do W. ---- [[Vonneche|Dipus d' racsegnes do Vonneche]] 9550 51301 2006-03-12T14:16:44Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Vonneche''' (fr: ''Vonêche'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Biarin]]. * Limero del posse: '''5570''' (vî limero '''5577''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D&nbsp;107''' * Arondixhmint: [[Dinant]] L' etimolodjeye do no vént do latén ''Waloniaca'' (dås Walons), avou prononçaedje tîxhon do W. 9551 29179 2004-11-11T21:21:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fråjhûle]] 9552 29180 2004-11-11T21:46:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[halcrosse cossoune]] 9553 34392 2005-07-10T14:22:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Halcrosse cossoune]] 9554 29182 2004-11-12T06:46:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijh-ût</B></FONT> [addj. & n.] nombe 18. <I>C' esteut on djonnea k' aveut, o, di-set, dijh-ût ans, va, et k' aveut stî e scole a Abidjan; c' est lu ki fjheut do ratourneu</I> ([[Y. Gourdin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e dijh-ût:</FONT> e 1918 (2018…). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dîj-ût'</FONT>, dîj-yût', dîh-ût', dij-yut', dîj-wit'</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijh-ûtinme</B></FONT> [addj. & n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 18. <I>Il a arivé dijh-ûtinme å 1500 metes.</I> <B>2.</B> boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e dijh-ût. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dîj-ûtin.me</FONT>, dîj-yûtin.me, dîh-ûtin.me, dîh-ûtîme, dîj-yutième, dîj-witime</span>. ---- * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so les chifes e walon]]. 9555 29183 2004-11-11T22:06:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dijh-ût ]] 9556 29184 2004-11-12T06:43:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>di-set</B></FONT> [addj. & n.] nombe 17. <I>C' esteut on djonnea k' aveut, o, di-set, dijh-ût ans, va, et k' aveut stî e scole a Abidjan; c' est lu ki fjheut do ratourneu</I> ([[Y. Gourdin]]). <I>Dj' aveu di-set ans; ça a stî l' ivier di 1916-1917 (dijh-nouv cint di-set).</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e di-set:</FONT> e 1917 (2017…). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">di-set'</FONT>, dî-set'</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>di-setinme</B></FONT> [addj. & n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 17. <I>Il est di-setinme a l' ATP.</I> <B>2.</B> boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e di-set. <I>Dji n' aveu drot k' å di-setinme des béns da Mononke.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">di-sètin.me</FONT>, dî-sètin.me, dî-sètîme, dî-stième, dî-sètime</span>. ---- * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so les chifes e walon]]. 9557 29185 2004-11-11T22:08:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:di-set ]] 9558 29186 2004-11-12T06:51:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijh-nouv</B></FONT> [addj. & n.] nombe 19. <I>Si mame a morou del gripe espagnole, e dijh-nouv cint et dijh-nouv</I> ([[J. Lahaye]]). <I>Gn aveut co la on curé, oteur, dit-st on, di dijh-nouv sayes po l' abolixhmint del rilidjon</I> ([[L. Hendschel]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dîj-noûv</FONT>, dîj-nûv, dîy-noûv</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijh-nouvinme</B></FONT> [addj. & n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 19. <I>C' esteut diviè l' deujhinme mitan do dijh-nouvinme sieke.</I> <B>2.</B> boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e dijh-nouv. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dîj-noûvin.me</FONT>, dîj-nûvime, dîh-nouvîme, dîj-nëvième, dij-nouvin.me</span>. ---- * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so les chifes e walon]]. 9559 62975 2006-06-22T23:28:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bAmbiyorice\b +Ambiyorisse) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eburon</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eburone</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eburonde</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> Ancyin (ancyinne) Bedje ki dmoréve do costé d' Lidje et do Limbork. Leu dierin tchîf fourit Ambiyorisse. <B>2.</B> Lidjwès (Lidjwesse) do peupe (eneviè les princes et les nobes di l' acyin Redjime). <I> Vivå Bovî, vivå Liyon; I vont vormint bén d' pwaire; Poirtans l' santé des Eburons A plin vere.</I> (tchanson d' 1786). ---- * [[Ancyin Bedje|Dipus d' racsegnes so ls Eburons et ls ôtes Ancyins Bedjes]] 9560 29188 2004-11-11T23:28:57Z Lucyin 16 Le djinre femrin, ca: e Roman Payis, tos les nos sont eployîs come femrins => les djins eploynut voltî les dvancetes femrinnes (del Wisconsene). Li prononçaedje inglès (in') est rsintou come ene cawete francesse di viyaedje ''-ine'', e walon [[cawete -ene|-ene]]. 9561 29189 2004-11-12T06:50:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijh</B></FONT> [addj. & nombe] nombe 10. Disfondowes: <B>dîh</B> (divant voyale) / dî (divant cossoune), <B>dîj</B> (dins tos les cas), dîj, dij (divant voyale) / dî (divant cossoune), dîz (divant voyale). Etimolodjeye: Latén <span lang=la>"decem"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijhinme</B></FONT> [addj. & n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 10. <I>Il a-st arivé dijhinme.</I> <B>2.</B> boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e dijh. Disfondowes: <B>dîhin.me</B>, <B>dîjin.me</B>, dîhîme, dîjime, dîhème, dîjème, dîzin.me, dîzième. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijhinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> a pô près dijh. Disfondowes: <B>dîjin.ne</B>, dîjène, <B>dîhin.ne</B>, dîzène, dîzin.ne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dijhea</B></FONT> [o.n.] dijh [[Motî:djåbe|djåbes]] di dinrêye dressêyes eshonne dins les tchamps, po co souwer divant d'&nbsp;esse tcherieyes. ---- * [[chife e walon|Dipus d' racsegnes so les chifes e walon]]. 9562 29190 2004-11-12T06:55:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dijh-nouv]] 9563 29191 2004-11-12T06:56:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dijh]] 9564 29192 2004-11-12T06:56:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dijh]] 9565 29193 2004-11-12T06:56:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dijh]] 9566 29194 2004-11-25T00:57:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôrimiele</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> gros djaene oujhea (del famile des sprewes) avou des noers penas (pol måye), mins foirt catchete, et målåjhey a vey; li frumele est bråmint pus ptite et avou ene vete coleur e sincieus latén <I><span lang=la>Oriolus oriolus</span></I>. <I>Des raskignoûs, tchak-tchaks, orondes, Rodjes-faces, ôrimieles et moxhons, Sizets, tchampwinnes, beles et totes rondes, Grossès poyes d' aiwe, sours des pexhons…</I> ([[Joseph Hens]]). On dit eto: [[Motî:loriot|loriot]], [[Motî:ariole|ariole]], [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]], [[Motî:colåd-piråd|colåd-piråd]], [[Motî:måvi d' ôr|måvi d' ôr]]. <span lang=fr>F. loriot.</span> <B>2.</B> [[Motî:vexhåd|vexhåd]] (ome ki n' vos mostere nén come il est). <I>I m' faleut foirci l' ôrimiele a moussî foû di s' terêye</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. rusé, filou.</span> <B>3.</B> [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]] efant. <span lang=fr>F. espiègle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on drole d' ôrimiele:</FONT> èn ome ki n' si cdût nén come les ôtes. <span lang=fr>F. individu, zigoto.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ô<SUP>n</SUP>rimièle</FONT>, ôrimièle, onrimièle, ôrémièle, ôrumièle, ôrimièle, ârimièle, arimièle, orimièle, ôrémièle, ôrëmièle, ôlumiêre, ôrmièle, ôrmiyèle, wourmiyinle, wourmiyèle</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.29 ey el notûle [[A.L.W.]] 8.54. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] ôr + miele (miele d' ôr). Coinrece [[payis d' Lidje]], et plik plok ôte pårt. ---- * [[ôrimiele|Dipus d' racsegnes so l' ôrimiele]] 9568 56356 2006-05-12T13:20:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mandaye</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> li ci (cene) k' on lyi fwait todi fé çou k' les ôtes ni vlèt nén fé, et ki n' pout nén dire non. <I>Cwand elle aveut dandjî di s' fé remoenner å hamtea, del nute, cwand avént dvou travayî disk' a meynute meyzeure, c' esteut l' Esmayel li mandaye di siervice</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. homme à tout faire, manœuvre, petite main.</span> <B>2.</B> [[Motî:sierveu|sierveu]], [[Motî:esclåve|esclåve]]. <I>Li ci k' a fwait l' må est l' mandaye do diale</I> ([[Sint Matî]] rat. pa [[J.Cl. Rigaux]]). <I>Po n' pus esse li mandaye mesbridjî på Tins, sôlez vos d' vén et d' powezeye</I> ([[C. Baudelaire]], ratourné pa [[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. serviteur, esclave.</span> <B>3.</B> pitite djin, eneviè les rwès et les gros. <I>Po k' so li Rwè et les mandayes, I lujhe li solea sins låtchî</I> ([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. simple citoyen.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">man'daye</FONT>, man'dâye, mândaye</span>. 9569 29197 2004-11-12T17:28:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Claude Rigaux ]] 9570 29198 2004-11-12T17:28:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Roger Viroux ]] 9571 29199 2004-12-24T19:13:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvi d' ôr</B></FONT> [o.n., pl. des måvis d' ôr] [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]]. Coinrece Payis d' [[Vizé]], et plik plok ôte pårt. 9572 29200 2004-11-12T22:06:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loriot</B></FONT> [o.n.] [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]]. rl a: [[Motî:ariole|ariole]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">loriot</FONT>, lôriot, loriyot, oliyôt, gloriyot</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.29 ey el notûle 8.54. Etimolodjeye : [[fornaiviaedje linwistike]] do latén <span lang=la><I>Oreolus</I></span> (minme sinse). 9573 29201 2004-11-12T17:33:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>copere-loriot</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">copére-loriot</FONT>, copêre-lôriot, compére-lôriyot, compère-loriot, compêre-lôriot</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.29 ey el notûle [[A.L.W.]] 8.54. Coinrece [[Payis d' Nameur]] & [[Basse-Årdene]]. 9574 29202 2004-11-25T00:49:47Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colåd-piråd</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">colaud-pîraud</FONT>, colôbriyô</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.29 ey el notûle 8.54. Coinrece [[Roman Payis]]. 9575 29203 2005-01-17T23:55:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ariole</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] [[Motî:loriot|loriot]]. <span lang=fr>F. loriot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on bea ariole:</FONT> onk ki tchante come on loriot (sins s' djoker). <B>II.</B> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:viole|viole]]. <span lang=fr>F. piano mécanique, orgue de barbarie.</span> <B>2.</B> grand brut (avou del muzike et des danses). C' est l' eure k' i dvreut cmincî a-z aveur sogne; l' eure ki l' ariole des biesses di nute atake e grand bwès</I> ([[J.M. Warnier]]). <span lang=fr>F. farandole.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moenner l' ariole:</FONT> moenner l' [[Motî:araedje|araedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ariole</FONT>, âriole, âriyol</span>. Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>oreolus</span></I> ([[Motî:ôrimiele|ôrimiele]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ariete</B></FONT> [f.n.] bele pitite tchanson. <I>Dj' a sondjî on djonne mestré ki vneut tchanter Des årietes riloumant m' beaté</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <span lang=fr>F. ariette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ariète</FONT>, auriyète.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' itålyin <span lang=it>arietta</span> (tchanson come li cene do [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]]. ---- * [[ôrimiele|Dipus d' racsegnes so l' ariole]] 9576 36841 2005-08-02T21:40:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>haner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter.|codjowaedje]]) [v.s.c.] respirer a grands côps, avou l'&nbsp;linwe ki pind (tchén), et avou del wapeur ki rexhe foû del boke. <I>Cwand k'&nbsp;i fjheut tchôd, les faleut vey haner, saiss, les boûs, atelés azès grossès tchertêyes.</I> rl a: [[Motî:laner|laner]]. <span lang=fr>F. haleter, ahaner.</span> Coinrece Lidje et Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>haneus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>haneuse</B></FONT> [addj.] ki hane tofer. <I>To n'&nbsp;såreus fé fé ciste ovraedje la a on vî haneus tchvå parey.</I> rl a: [[Motî:halotche|halotche]]. <span lang=fr>F. poussif.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hana</B></FONT> [o.n.] (mot d'&nbsp;årtisse) manire di respirer raddimint, tot cåzant d'&nbsp;ene biesse malåde. <I>Tuzoz k'&nbsp;el biesse fwait do hana, del five, et k'&nbsp;elle a des crexhoûles, et vos froz vosse diagnostik venrè tot seu.</I> rl a: [[Motî:tanfla|tanfla]], [[Motî:shofla|shofla]]. <span lang=fr>F. polypnée.</span> Etimolodjeye: bodje "haner", cawete -a (manire di fé l'&nbsp;fijhaedje), 1995. 9577 29205 2004-11-12T22:10:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:haner]] 9578 29206 2004-11-12T22:10:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:haner]] 9579 29207 2004-11-12T22:10:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:haner]] 9580 29208 2004-11-12T22:15:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 9581 36836 2005-08-02T21:29:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcrexhe</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:crexhe|crexhe]] trop rade. <I>Èn efant k'&nbsp;a forcrexhou.</I> rl a: [[Motî:crexhinne|crexhinne]]. <B>2.</B> crexhe a des plaeces k'&nbsp;i n'&nbsp;fåreut nén. <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> rinde (on mousmint) trop stroet, trop court, foisk'&nbsp;on crexhe trop rade. <I>D'&nbsp;ene foite båshele, al crexhinne, on dit: ele forcrexhe do côp ses mousmint, i ndè fåt ratchter tos les troes moes.</I> <I>I&nbsp;met co bén cisse forcrexhowe marone la&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. rendre (des vêtements) trop petits.</span> <B>2.</B> crexhe pus rade ki. <I>Ci biesse la forcrexhe totes les ôtes</I> (ramexhné pa M. Francard). <B>3.</B> rinde aviyî (ene liwè, èn uzaedje), tot cåzant do tins ki passe. <I>C'&nbsp;est totès viyès uzances ki l'&nbsp;tins a forcrexhou</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. démoder, rendre obsolète, suranné.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>forcrèche</B>, <B>forcrèhe</B>, forcrèhye, forcrére, forcrèchi, fourcréchu</span>. Etimolodjeye: bodje crexhe et bechete for- (crexhe dipus k'&nbsp;i n'&nbsp;fåreut). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcrexhaedje</B></FONT> [o.n.] crexhaedje trop rade. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcrexheure</B></FONT> [o.n.] boket d'&nbsp;ene plante, d'&nbsp;ene biesse k'&nbsp;a crexhou wice k'&nbsp;i n'&nbsp;diveut nén. <span lang=fr>F. excroissance.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcrexhince</B></FONT> [f.n.] termene di foirt crexhaedje (d'&nbsp;ene sôcieté, d'&nbsp;on cours di boûsse, evnd). <I>Ene focrexhince des wangnes come on nd a cnoxhou les deus dierinnès anêyes, ça n'&nbsp;såreut deurer.</I> <span lang=fr>F. croissance exponentielle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcrexhinne</B></FONT> [f.n.] coûte termene di foirt crexhaedje k' on sait bén ki va djoker. <I>Gn a yeu ene forcrexhinne des skepiaedjes d' eterprijhes tins des "Golden Sixties", çou k' esplike les fayites des anêyes 70-80.</I> <span lang=fr>F. phase de croissance exponentielle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forcrexhances</B></FONT> [f.n.t.pl.] [[Motî:crexhoûle|crexhoûles]] (nuketes ki vnèt dzo l'&nbsp;pea a cåze di l'&nbsp;inflaedje des glandes linfatikes). <span lang=fr>F. adénites.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>forcrèchances</span>. Coinrece Payis d'&nbsp;Bovetchén. 9582 29210 2004-11-12T22:22:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forcrexhe]] 9583 29211 2004-11-12T22:22:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forcrexhe]] 9584 29212 2004-11-12T22:22:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forcrexhe]] 9585 29213 2004-11-12T22:22:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forcrexhe]] 9586 29214 2004-11-12T22:22:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forcrexhe]] 9587 29215 2004-11-12T22:25:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Vilvôr]] 9588 29216 2004-11-12T22:50:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jacques Bertand ]] 9589 29217 2004-11-12T22:51:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arnold Howaerts ]] 9590 29218 2004-11-13T10:46:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vierlete</B></FONT> [f.n.] instrumint d' muzike, did dinltins, come on ptit [[Motî:violon|violon]]. <I>Li leu s' moussa-st e bierdjî, on sårot so les rins, A s' costé, ene vierlete</I> ([[P.H. Thomsin]]). <I>Lavola, on-z ôt l' tchant del vierlete ki s' enûleye</I> ([[J.M. Warnier]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouweu d' vierlete:</FONT> [[Motî:violoneu|violoneu]]. <I>Leye k' åreut polou maryî on comte, on prince, pocwè a-t i falou k' ele voeyaxhe voltî on pôve pitit djouweu d' vierlete ?</I> ([[J.M. Warnier]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;payî les vierletes:</FONT> <I>a)</I> payî les muzicyins ki djouwèt bal. <I>b)</I> payî po èn ôte k' a fwait ene biestreye. <span lang=fr>F. être le dindon de la farce.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ariver å bal cwand les violoneus roistèt les vierletes:</FONT> ariver tot al fén, k' on-z a ddja tot fwait. <span lang=fr>F. arriver comme les carabiniers d'Offenbach.</span> Etimolodjeye: sipotchaedje di "violonrete" (bodje [[Motî:violon|violon]], [[cawete -rece|cawete -rete metowe po -rece]]. 9591 29219 2005-03-15T14:07:57Z Pablo 5 [[Imådje:Viole.jpg|thumb|right|Tite d' on live da Josée Spinosa]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>viole</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (vî) violon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès k'&nbsp;on fwait les violes:</FONT> bwès d'&nbsp;[[Motî:acacia|acacia]], ki s'&nbsp;ploye åjheymint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse do bwès k'&nbsp;on fwait les violes:</FONT> (imådjreçmint) èn oizeur dire li contråve des ôtes; dire todi åmen a tot. <span lang=fr>F. flexible, docile, maniable, mou, souple, commode.</span> <B>2.</B> instrumint d'&nbsp;muzike ki djouwe tot seu, tot tournant ene manike. <I>Ene brike clatche dins l'&nbsp;viole; Faleut vey cori les feyes; Totes les caracoles Des danseus estént fineyes</I> (tchanté pa [[B. Dechamps]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner l'&nbsp;viole:</FONT> fé aler ene viole tot tournant l'&nbsp;manike. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene brike dins l'&nbsp;viole:</FONT> ene rujhe, ene aroke. <span lang=fr>F. problème.</span> Etimolodjeye: sicawa di [[Motî:violon|violon]]. 9592 29220 2004-11-12T22:55:31Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 9593 29221 2004-11-12T22:57:32Z Lucyin 16 Enimådjaedje del fåve do violoneu et do leu pa Bernard Lecomte (avou si åjhmince) {{licince imådjes Lucyin}} Enimådjaedje del fåve do violoneu et do leu pa Bernard Lecomte (avou si åjhmince) {{licince imådjes Lucyin}} 9594 29222 2004-11-12T22:58:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Yves Paquet ]] 9595 29223 2005-03-15T14:12:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bob Dechamps]] 9596 29224 2004-11-13T10:44:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:violon]] 9597 48617 2006-01-03T23:21:29Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">fraityî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:freyî|freyî]] (piede do pwès u del groxheur, aprume tot djåzant des dinrêyes k' on wåde, come li boure, les fruts, les crompires). Etimolodjeye : bodje [[Motî:fraite|fraite]], [[cawete -yî]]. 9598 29226 2004-11-13T11:56:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:frétyî]] 9599 29227 2004-11-13T11:58:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mestré</B></FONT> [o.n.] [[Motî:violoneu|violoneu]] u ôte muzicyin ki vneut djouwer po les signeurs, do tins del moyinådje. <I>Les mestrés tchantént li bassesse des stantche-boû divant l' volté des schîs </I>([[A. Lovegnée]]). <span lang=fr>F. ménestrel, ménétrier.</span> ---- * [[rîlêye francès-walon|"mestré" est èn egzimpe del foû-rîlêye francès-walon IER => É]]. 9600 38504 2005-08-27T01:47:35Z Pablo 5 [[Imådje:djerpene_peron.jpg|thumb|250px|right|Li plaece do Peron a Djerpene (k' esteut payis d' Lidje)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>peron</B></FONT> [o.n.] monumint d' pire, la k' on criyive les lwès, dinltins, el [[Principåté d' Lidje]]. <I>Il ont vlou saetchî djus l' Peron: kéne accion !</I> (tchanson del Revolucion lidjwesse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cri d'&nbsp;Peron:</FONT> e payis d'&nbsp;Lidje, lwè u reglumint, k'&nbsp;esteut criyî sol Peron. rl a: [[Motî:berteke|berteke]], [[Motî:aberteke|aberteke]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol Peron:</FONT> no d' ene plaece di Djerpene. Etimolodjeye: bodje "per-" ([[Motî:pire|pire]]), [[cawete -on]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>peret</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> moncea d' pires (metou po rfoircî des teres, on meur). <I>Dj' a fwait on peret po rtini les teres.</I> (J. Coppens) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so les Perets:</FONT> no d' ene plaece d' [[Årveye]]. <B>2.</B> boird d' ene aiwe (rascovrou d' pires pol waeranti siconte di l' erôdaedje). <I>Ene [[Motî:fréte|fréte]] etaeye el peret di tchaeke costé d' l' aiwe</I> ([[W. Bal]]). <I>Nos avans touwé l' tins, c' est l' moumint del dire, a fé des trôs dins les perets, s' i n' sievnut nén po nozôtes, i sievront po les camaerådes</I> ([[L. Sohy]]). <I>Diviè doze eures, nos avans passé so on pont d' bos so on canå, c' ît l' ci d' derivåcion del Lisse ki va viè l' mer; on nos a fwait prinde pôzucion d' l' ôte costé so les perets</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. berge, rive, perré.</span> <B>3.</B> [[Motî:soû|soû]] d' l' ouxh. <I>Il a tcheu sol peret di s' måjhon.</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. perron.</span> Etimolodjeye: bodje "per-" ([[Motî:pire|pire]]), [[cawete -et]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>perî</B></FONT> [o.n.] hopea d' pires d' ene cårire, d' ene fosse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>peri 3</B></FONT> [o.n.] plaece avou bråmint des pires. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;&nbsp;Peri:</FONT> hamtea d' [[Li Trô|Trô]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Peribouxhi:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Peribuchi</span>) no d' ene plaece des Libins. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>perijhea</B></FONT> [o.n.] pitit peri. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Perijhea:</FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller>Perijê</span>): no d' ene plaece del Basse-Libin. Parintêye : * [[Motî:pire|pire, pirreye, piroe]] Omonimeye di "peri" et "perî" * e rfondou: ** [[Motî:peri|peri]] (mori). ** [[Motî:peri (dandjî)|peri]] (dandjî, fr: ''péril''). * coinreçmint: [[Motî:poerî|poerî]]. ---- [[pire (toponimeye)|Les nos d' plaece avou l' mot "pire"]] 9601 29229 2004-11-13T12:03:31Z Lucyin 16 Li plaece do Peron a Djerpene (k' esteut payis d' Lidje) {{licince imådjes Lucyin}} Li plaece do Peron a Djerpene (k' esteut payis d' Lidje) {{licince imådjes Lucyin}} 9602 29230 2004-11-13T12:04:53Z Lucyin 16 Plake do hamtea d' Peri (Trô) {{licince imådjes Lucyin}} Plake do hamtea d' Peri (Trô) {{licince imådjes Lucyin}} 9603 38482 2005-08-25T23:25:54Z Lucyin 16 /* Nos d' plaeces avou "pire" tot seu */ [[categoreye:toponimeye]] [[Imådje:Peri.jpg|thumb|250px|right|Plake do hamtea d' Peri (Trô)]] Li mot pire aparexhe dins bråmint des [[toponimeye|nos d' plaeces]] el Walonreye, soeye-t i [[Motî:pire|tot seu]], soeye-t i dizo des parints : [[Motî:peret|peret]], [[Motî:piroe|piroe]], [[Motî:peri|peri]], [[Motî:perijhea|perijhea]]. Li mot pire a eto dné l' mot [[Peron]] k' a dné des nos d' plaeces cominåles. Il a eto dné l' mot [[pirreye]], k' avént eto e toponimeye. == Nos d' plaeces avou "pire". == Sovint dins des [[aplacaedjes tîxhons]], come "Pirtchamp", metans, on n' sait nén todi dire si c' est on tchamp ås pires, u on tchamp da [[Motî:Pire|Pire]]. * Pirtchamp, a [[Malåtchî]]. * Pirpont, a [[Mårcin]]. == Nos d' plaeces avou "peret" == ** So les Perets : [[Årveye]], [[Atrivå]]. == Nos d' plaeces avou "peri" et ses parints; == * Peri (hamtea d' [[Li Trô|Trô]]). * [[Motî:perijhea|Perijhea]] : [[Les Libins|ås Lîbins]] (so plaece ''Pèrijê''). == Nos d' plaeces avou "piroe" == [[Imådje:Lîssin_plake_Piroe.jpg|thumb|Plake del rowe do Piroe a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]]]] * Li Piroe d' [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]]. 9604 29232 2004-11-13T13:39:14Z Pablo 5 Wikipedia:Å dfait displaecî viè Wikipedia:Åd fwait #REDIRECT [[Wikipedia:Åd fwait]] 9605 62209 2006-06-17T11:59:26Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Walonreye di France]] '''Vireu-Molén''' (fr: ''Vireux-Molhain''; avårla on dit eto simplumint ''Li/Å Molén'') est on viyaedje del [[Walonreye francesse]]. * Dimorants: 1.836 ([[1999]]) * Limero del posse: 08320 * [[Depårtumint des Årdenes]] * Sitindêye: 8,29&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 221 djins/km² * Pont l'&nbsp;pus hôt: 113&nbsp;metes * Sipotaedje: les Warokeas (''warokias'') u les Xhinåds (''chignârds'') Li viyaedje si trove sol boird di hintche di [[Mouze]], a mitan voye etur [[Fumwè]] eyet [[Djivet]]; di l' ôte costé d' Mouze i gn a [[Vireu-Walran]], avou l' minme limero del posse. == Istwere == Ene coledjåle fourit fondêye å Molén e [[752]], eyet rbasteye å [[18inme sieke]]. [[fr:Vireux-Molhain]] [[it:Vireux-Molhain]] [[nl:Vireux-Molhain]] [[pl:Vireux-Molhain]] 9606 62210 2006-06-17T11:59:31Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Walonreye di France]] '''Vireu-Walrand''' (fr: ''Vireux-Wallerand'') est on viyaedje del [[Walonreye francesse]] * Dimorants: 2.035 ([[1999]]) * Limero del posse: 08320 * [[Depårtumint des Årdenes]] * Sitindêye: 21,07&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 97 djins/km² * Pont l'&nbsp;pus hôt: 108&nbsp;metes * Sipotaedje: les Bayamonts Li viyaedje si trove sol boird di droete di [[Mouze]], a mitan voye etur [[Fumwè]] eyet [[Djivet]]; di l' ôte costé d' Mouze i gn a [[Vireu-Molén]]. L' etimolodjeye do no vénreut d' èn erî-rfwait walon ''[[Motî:viroe|Viroe]]'' (minme bodje ki [[Virwin]]). Vîs scrijhas: ''Uileruel'' (1171), ''A Mont Viruel'' (1289), ''Viruel'' (1292), ''Montviruel'' (1307). [[fr:Vireux-Wallerand]] [[it:Vireux-Wallerand]] [[nl:Vireux-Wallerand]] [[pl:Vireux-Wallerand]] 9607 29235 2004-11-13T14:50:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricfoirti]] 9608 57931 2006-05-22T16:06:32Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje|Mech}} [[Categoreye:Gåme et gåmès|Mech-divant-Vierton]] [[Imådje:Mech-divant-Vierton.jpg|thumb|L' eglijhe dirî les måjhons did sol grand-rote]] '''Méch-divant-Vierton''' (fr: ''Meix-devant-Virton'', so plaece prononcî ''Minch'') c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis gåmet, divnou [[Méch-divant-Vierton|intité]]. * Limero del posse: '''6769''' (vî limero '''6750''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi&nbsp;27''' * Arondixhmint: [[Vierton]] * Lingaedje do payis: [[gåmès]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Méch-divant-Vierton|l' esplicant motî]].'' == Avey == L' eglijhe, metowe so on tiene, dirî totes les måjhons. 9610 35297 2005-07-17T22:52:43Z Pablo 5 Li splitchant motî do walon: intrêyes des moes d' setimbe et octôbe 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Nameur === * [[Motî:Mouhagne|Mouhagne, Mouhagnoûle]] === Province di Lidje === * [[Motî:Lidje|Lidje]], [[Motî:Lidje|Lidjwès]], [[Motî:Lidje|Lidjeu]]. * [[Motî:Djoupeye|Djoupeye]], [[Motî:Djoupeye|Djoupeyire]] === Province do Lussimbork === * [[Motî:mårlire|Mårloye]] (bork) * [[Motî:Hamtea|Hamtea]] === Aiwe del Walonreye === * [[Motî:Mouhagne|Mouhagne]] === Etrindjî === * [[Motî:Congo|Congo]], [[Motî:Congo|Congolès]] === Pitit nos === * [[Motî:Rimåke|Rimåke]] / [[Motî:Rimåke|Rmåke]] === Nos d' famile ki vnèt d' on viyaedje === * [[Motî:mårlire|Mårloye]] (no d famile) == Tuzance walone == === sints del Walonreye === * [[Motî:Sint Rimåke|sint Rmåke]] === Sicrijheus e walon === ==== Grands scrijheus ==== * [[Louis Remacle|Remacle, Louis]] * [[Franz Dewandelaer|Dewandelaer, Franz]] * [[Willy Bal|Bal, Willy]] ==== ôte sicrijheu ==== * [[Motî:Lamborelle, André|Lamborelle, André]] == Mots walons == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:coirzenoxh|coirzenoxh]] === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:omonime|omonime]], [[Motî:omonime|omonimeye]] * [[Motî:sinonime|sinonime]], [[Motî:sinonime|sinonimeye]] * [[Motî:plake-tot-seu|plake-tot-seu]] * [[Motî:vî vî mot|vî vî mot]] * [[Motî:analfabete|analfabete]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:chnop|chnop]] * [[Motî:aspirene|aspirene]] * [[Motî:catåre|catåre]] * [[Motî:vî djonne ome|vî djonne ome]] * [[Motî:vî djonne ome|viye djonne feye]] * [[Motî:vî djonne ome|viye comere]] * [[Motî:soude|soude]] * [[Motî:soude|sourd, sourdant]] * [[Motî:apoûssî|apoûssî]] * [[Motî:atchessî|atchessî]] * [[Motî:abrotchî|abrotchî]] * [[Motî:rissôter|rissôter]] * [[Motî:raiwî|raiwî]] * [[Motî:schî|schî]] * [[Motî:båbô|båbô]] * [[Motî:halcrosse|halcrosse]] * [[Motî:rabodrou|rabodrou]], [[Motî:rabodrou|rabodrowe]] * [[Motî:confonde|confonde]] * [[Motî:trûliver|trûliver]] * [[Motî:ahavter|ahavter, ahavtaedje, ahavteu]] === Mots intrés pa parintêye === ==== ouxh ==== * [[Motî:caouxhler|caouxhler]] * [[Motî:Louxhî|Louxhî]] * [[Motî:ouxh|ouxh]] (d' intrêye) * [[Motî:ouxh|ouxhlet]] * [[Motî:ouxh|ouxhî]] * [[Motî:ouxh|ouxhresse]] * [[Motî:ouxhler|ouxhler]] * [[Motî:ouxhler|ouxhlaedje]] * [[Motî:ouxhler|ouxhleu]], [[Motî:ouxhler|ouxhleuse]], [[Motî:ouxhler|ouxhlelresse]] * [[Motî:rouxhler|rouxhler]] * [[Motî:rouxhler|rouxhlåd]], [[Motî:rouxhler|rouxhlåde]] ==== mitan ==== * [[Motî:mîtrin|mîtrin]], [[Motî:mîtrin|mîtrinne]] ==== cron ==== * [[Motî:Cronmouze|Coronmouze]] * [[Motî:cron|crombin]], [[Motî:cron|crombe]] * [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]], [[Motî:cronzoxh|cronzoxhea]] * [[Motî:Cronmouze|Cronmouze]] * [[Motî:crontchou|crontchou]], [[Motî:crontchou|crontchowe]] * [[Motî:crontchou|crontchete]] * [[Motî:ricrombyî|ricrombyî]] ==== poujhî ==== * [[Motî:dispoujhî|dispoujhî]] * [[Motî:forsipoujhî|forsipoujhî]] * [[Motî:pousse|pousse, posroû]] * [[Motî:poujhî|poujhî, poujhaedje, poujhåve, poujhoe, poujhete, poujhon]] ** [[Motî:poujhî foû|poujhî foû]] * [[Motî:sipoujhî|sipoujhî, sipoujhete]] == Mots intrés pa tinme == === mariaedje et cortizaedje === * [[Motî:håbiter|håbiter]] * [[Motî:hanter|hanter, hanteus, hanter|hantreye, hantijhe]] * [[Motî:frecanter|frecanter, frecantaedje, frecanteu]] * [[Motî:freyî (avou)|freyî (avou)]] (hanter) * [[Motî:freyî|freyî, freyeu, freyeus]] (piede do pwès, furler des çanses) * [[Motî:maryî|maryî, mariaedje, marieu, marieuse]] * [[Motî:dismaryî|si dismaryî]] * [[Motî:acoirdances||acoirdances, acoirdayes]] * [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]] * [[Motî:manaedje|manaedje]] ** [[Motî:broye-manaedje|broye-manaedje]] * [[Motî:manaedje|manaedjreye]] * [[Motî:cortizer|cortizer, cortizaedje, cortizeus]] === Plantes === * [[Motî:legume|legume]], [[Motî:legume|legumresse]] * [[Motî:legumineuse|legumineuse]] * [[Motî:påwionacêye|påwionacêye]] * [[Motî:lintile|lintile]] * [[Motî:coignoûle|coignoûle]], [[Motî:coignoûle|coignoûlî]] === Biesses === * [[Motî:påwion|påwion]] * [[Motî:palvole|palvole]] * [[Motî:cwarpece|cwarpece]] === Cinses === * [[Motî:ragregnî|ragregnî]] * [[Motî:gregne|gregne]] * [[Motî:berôder|berôder]] * [[Motî:berôdî|berôdî]] * [[Motî:tchesse-rowe|tchesse-rowe]] * [[Motî:mafe|mafe]] == Linwince & croejhete walone == === betchete k(i), co-, con-, ric- === * [[Motî:k(i)-|c-]] (betchete k(i) u c(o), sipotcheye) * [[Motî:k(i)-|c(o)-]] * [[Motî:co-|co-]] * [[Motî:con-|con-]], [[Motî:con-|com-]] * [[Motî:k(i)-|k(i)-]]. * [[Motî:ric-|ric-]] * [[Motî:ricfoirti|ricfoirti, ricfoirt]] === betchete a- === * [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]] * [[Motî:a- 2|betchete a- d' aprepiaedje]] * [[Motî:a- 3|betchete a- (fé fé)]] * [[Motî:a- 4|betchete a- (fé aveur ene cwålité)]] === Chifes === * [[Motî:cwate|cwate, cwatrinme, cwatrinmmint, cwatrinne]] * [[Motî:cwate-pates|cwate-pates]] * [[Motî:deus-pates|deus-pates]] * [[Motî:cwårt|cwart]], [[Motî:cwårt|cwartî]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == === tinme di l' ivier === * [[Motî:rilén|erlén]] * [[Motî:rilignî|erlignî]] * [[Motî:rilignter|erlignter]] * [[Motî:matchurea|matchurea, matchurieus]] * [[Motî:moirgunea|moirgunea u moixhnea]] * [[Motî:malén|malén]], [[Motî:malén|malene]] * [[Motî:erelé|erelé, erelêye]] * [[Motî:reltiner|reltiner]] * [[Motî:djivronde|djivronde, djivrondaedje]] * [[Motî:rimer 1|rimer]] (aveur les minmes sons al fén) * [[Motî:rimer 2|rimer]] (reler, djaler) * [[Motî:råle 2|råle]] (relêye, djalêye) * [[Motî:emårlé|emårlé, emårlaedje]] * [[Motî:reler|reler, relaedje, relêye]] * [[Motî:mårler|mårler, mårlaedje, mårlêye]] * [[Motî:mårlire|mårlire, Mårlire]] (no d famile) * [[Motî:mårlire|mårloye]] * [[Motî:mårlire|mårloyea]], [[Motî:mårlire|Mårloyea]] (sipotaedje) * [[Motî:mårlire|mårloyeus]], [[Motî:mårlire|mårloyeuse]] * [[Motî:måle 3|måle]] (f.n., blanke tere) * [[Motî:ridjaler|ridjaler]] * [[Motî:redjaler|redjaler, redjalé]] === totes sôres === ** [[Motî:cron-pî|cron-pî]] ** [[Motî:cron-doet|cron-doet]] * [[Motî:convoye|convoye]] * [[Motî:convwè|convwè]] * [[Motî:convweyî|convweyî, convweyeu, convweyaedje]] * [[Motî:måle 1|måle]] (mwaijhe, laide) * [[Motî:måye 2|måye]] (pere) 9611 29239 2004-11-16T08:07:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schî]] (disfondowe) 9612 29240 2005-03-19T14:24:47Z Pablo 5 /* Grands scrijheus cnoxhous lon et lådje */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' setimbe et do moes d' octôbe 2004. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * [[Lidje]] ** [[Lidje (veye)]] * [[Djoupeye]] === Nameur === * [[Nameur]] ** [[Nameur (veye)]] ** [[Nameur (comene)]] * [[Mouhagne (viyaedje)]] === Hinnot === * [[Mont]] === Roman Payis === === Lussimbork === * [[Hamtea]] === Emacralés nos d' viyaedjes === * [[Mouhagne (viyaedje)]] * [[Mouhagne (aiwe)]] == Pordjet istwere del Walonreye == * [[Batreye di Malplaket]] * [[Patrice Lumumba]] == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * [[fornaiviaedje linwistike]] * [[cossoune]] ** [[halcrosse cossoune]] * [[riwalonijhaedje]] * [[betchete ki- / c(o)-]] * [[vî vî mot]] * Lijhaedje di l'[[eure]] === Lives e walon === * [[Come ene sacwè e l' air]] (Maggy Frisée). * [[Warum Krieg ?]] (Willy Bal). * [[Djonnesse a målvåt]] (Willy Bal). * [[L' ouxh å lådje (roman)]] (Chantal Denis). === Pîces di teyåte e walon === * [[Les signeurs d' ôte pårt (teyåte)]] (Pierre Habets). * [[Li båbô (teyåte)]] (Georges Ista). === Sicrijheus e walon === ==== Grands scrijheus cnoxhous lon et lådje ==== * [[Willy Bal]] * [[Franz Dewandelaer]] * [[Louis Remacle]] ==== Les ôtes ==== * [[André Lamborelle]] === Tuzance walone === * [[Pårlumint walon]] === Amagnîs (et aboeres) walons === * [[djoupiyire]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === * [[potcha]] === Plantes === * [[legumineuse]] ** [[lintile]] == Pordjet syinces & tecnikes == === Mates === * [[Chife]] === Meterolodjeye === * [[relêye]] * [[rilén]] * [[grossès aiwes]] === Årtisyince === * [[catåre malén]] == Pordjet foû pordjet == === Gueres et årmêyes === * [[batreye]] === Måjhons et ahesses === * [[pousse]] === Mestîs === * [[bokion]] * cinsî ** [[gregne]] === Rilidjons === * [[Nos_biblikes_e_walon]] == Pordjet Payis del Daegn == * [[Marok]] 9613 35865 2005-07-26T12:32:58Z Pablo 5 Li '''betchete a-''', c' est ene betchete k' a sacwantès valixhances: * [[Motî:a- 1|betchete a- d' atelaedje]] * [[Motî:a- 2|betchete a- d' aprepiaedje]] * [[Motî:a- 3|betchete a- (fé fé)]] * [[Motî:a- 4|betchete a- (fé aveur ene cwålité)]] Coinreçmint, sacwantès betchetes a- polèt esse des [[disfondowe]]s d' ene [[betchete e-]]. Tos les a- metous å cminçmint d' on mot (ki shonne esse fwait pa aboctaedje) ni rprezintnut nén todi l' betchete a-. == Fåssès betchete a- di riscôpaedje. == Li riscôpaedje pout provni: * d' on mot femrin do francès: [[Motî:avuzion|avuzion]] (''la vision''), [[Motî:abwesson|abwesson]] (''la boisson''), [[Motî:asmala|asmala]] (''la smala''). * d' on mot femrin do [[lorin]] u d' on mot omrin u femrin do [[tchampnwès]]: [[Motî:arantoele|arantoele]] (''la'' [[Motî:rantoele|rantoele]], [[Motî:atchenå|atchenå]] (''la'' [[Motî:tchenå|tchenå]]). * d' on stindaedje, ådvins do walon, des piceures cial ådzeu: [[Motî:abertale|abertale]]. == Etroclaedje d' ene divancete == C' est des mots k' ont skepyî d' on sustantivaedje d' ene troke: [[Imådje:moureau_aprandjire.jpg|thumb|200px|right|Li mot "aprandjire"]] * divancete + viebe: [[Motî:aboere|aboere]], [[Motî:amagnî|amagnî]], [[Motî:amindjî|amindjî]] [[Motî:aschate|aschate]], [[Motî:aprandire|aprandjire]], [[Motî:adinner|adinner]], [[Motî:amarinde|amarinde]], [[Motî:aroke|aroke]], [[Motî:ahiket|ahiket]]. Les mots s' ont abocté a pårti di fråzes come: :Dinez mu åk (ene sacwè) <FONT COLOR="#ff0000">a magnî</FONT> => Dinez mu a magnî. => Dinez mu d' l' <FONT COLOR="#ff0000"><B>amagnî</B></FONT>. :Il a arivé <FONT COLOR="#ff0000">a rok</FONT> => il a yeu ene <FONT COLOR="#ff0000"><B>aroke</B></FONT>. :Dj' a tcherwé l' tchamp <FONT COLOR="#ff0000">al bôle</FONT>. Dj' a tcherwé l' <FONT COLOR="#ff0000"><B>Albôle</B></FONT>. * divancete + årtike + no: [[Motî:åmatén|åmatén]], [[Motî:alnute|alnute]], a l' [[Glaireuse|Albôle]]. Les mots s' ont abocté a pårti di fråzes come: :Il a vnou <FONT COLOR="#ff0000"><B>å matén</B></FONT> => Il a vnou <FONT COLOR="#ff0000"><B>å matén</B></FONT> * parint fwait so ene etroclaedje divancete + no: [[Motî:amayî|amayî]]. Les mots s' ont abocté a pårti di fråzes come: :Il est todi <FONT COLOR="#ff0000">a maye</FONT> avou onk u l' ôte. => :Il est todi <FONT COLOR="#ff0000"><B>amayî</I></FONT> avou onk u l' ôte. [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] 9614 58673 2006-05-29T23:05:14Z Pablo 5 licince coviete do live «Contes d' aprandjire» da [[Paul Moureau]]. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 9615 29243 2004-11-16T08:09:39Z Pablo 5 Les mwaissès pîces d'&nbsp;ene tcherowe: 1. li schî; 2. li coûte u coutea; 3. li riyisse (poitrait saetchî pa L. Mahin). Les mwaissès pîces d'&nbsp;ene tcherowe: 1. li schî; 2. li coûte u coutea; 3. li riyisse (poitrait saetchî pa L. Mahin). 9616 29244 2004-11-16T17:23:00Z Pablo 5 [[Imådje:schii.jpg|thumb|Les mwaissès pîces d'&nbsp;ene tcherowe: 1. li schî; 2. li coûte u coutea; 3. li riyisse <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>schî 1</B></FONT> [o.n.] mwaisse fier del [[Motî:tcherowe|tcherowe]] (u d'&nbsp;l'&nbsp;[[Motî:eraire|eraire]]), ki boute dins tere. <I>Les anêyes sins guere - ça n'&nbsp;arivéve nén sovint - l'&nbsp;eraire disteréve des såbes erunis, et les noers oxheas des Ôtrichyins et des Espagnols, des Francès et des Bavirwès, des Borguignons et minme des Daenwès, comaxhîs ås cis d'&nbsp;nos djins; et tenawete, les bolets d'&nbsp;canon cassént co les schîs</I> (L. Hendschel). <I>El schî ey el coutea, binåjhes, hagnnut, fijhant tchaire sol riyisse, a cawêyes, del tere ledjire, veule, disnukêye</I> (E. Lempereur). <span lang=fr>F. soc.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li grand schî:</FONT> li grande pîce di fier ki find l'&nbsp;tere å pus fond. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit schî:</FONT> pitite pîce di fier metowe padvant, ki find li pelete del tere divant l'&nbsp;grand schî. rl a: [[Motî:peloe|peloe]]. Disfondowes: <B>hî</B>, <B>chî</B>, hîr, hyî, <B>ski</B>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"scar"</span> (minme sinse). 9617 50235 2006-02-08T12:12:26Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mîtrinne Mer</B></FONT> [n.pl.] [[Motî:mer|mer]] metowe å mitan des teres, inte l' Urope, l' Afrike et l' Azeye. <I>Vola èn ome ki nos vént did houte del Mîtrinne Mer po nos fé on mostraedje so l' ovraedje des éndjoles e walon</I> ([[J. Docquier]]). <span lang=fr>F. Mer Méditerranée.</span> Etimolodjeye: Calcaedje del tcherpinte latene "Mare media" (Mer do Mitan), a pårti di l' addjectif [[Motî:mîtrin|mîtrin]], 1995. ---- * [[Mîtrinne Mer|Dipus d' racsegnes sol Mîtrinne Mer]] 9618 34074 2005-07-08T00:07:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>emey</B></FONT> [divancete] <B>1.</B> [[Motî:didins|didins]], [[Motî:divins|divins]]. <I>Foirt sûteymint, li manifesse aveut metou emey les Walons tos les cis ki boutèt et k' avént bouté el Walonreye</I> (Guy Denis). <I>Dj' esteu en on cinema, el sipexheur, emey des djins k' dji n' kinoxheut nén</I> ([[J.M. Masset]]). <span lang=fr>F. parmi.</span> <B>2.</B> e plin [[Motî:mitan 1|mitan]] di. <I>I s' batnut emey l' rowe.</I> <I>Cwand on tchait emey les schaesseus, i fåt waitî di n' nén atraper èn ôte sol capotene.</I> <I>Çoula clapéve come ene mwin al djaive emey l' vizaedje</I> ([[J.M. Masset]]). <I>Les årdjintenes, Ripordjetêyes di pieles, emey leus djondès foyes, Tchantént on grand magnificåte</I> ([[A. Lovegnée]]). <I>Pierdou emey ses tuzaedjes, Batisse fouri sbaré cwand ki l' telefone xhilta</I> ([[L. Mahin]]). <I>Et portant, la, pierdowe, florixhant emey ci dezert cial, emey l' ivier, mågré l' djalêye, une pitite coxhete di brouhire</I> ([[A. Nicolet]]). <I>Vola k' emey li plinne, dji m' sin tot disseulé</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. au beau milieu de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; emey djeu:</FONT> å mitan do djeu, sins k' on vs preye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; emey voye:</FONT> djusse å mitan inte deus plaeces. <span lang=fr>F. à mi-chemin.</span> <B>3.</B> (tot cåzant d' on moumint) al [[Motî:mitan 2|mitan]] di. <I>Oyi, mins, i m' faleut fé m' båbe tos les djoûs, et laver mes pîs emey samwinne</I> ([[J. Lahaye]]). <I>Disbåtchî, disseulé, Marco Pantani a stî rtrové moirt en ene tchambe d' otel, emey fevrî 2004</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. en milieu de.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; emey cwareme:</FONT> al mitan do cwareme. <span lang=fr>F. à la mi-carème.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmèy</FONT>, èmé, ami, èmi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîtrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîtrinne</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] <B>1.</B> li ci (cene) k' est å mitan. <I>C' est on rotaedje wice ki les pus coraedjeus fjhèt 20&nbsp;km, les emîtrins dijh, djusse po-z etertini l' coir, et les pormoenneus, cénk.</I> rl a: [[Motî:mîtrin|mîtrin]]. <B>2.</B> (pus stroetmint, mot d' acleveu) [[Motî:coshet|coshet]] dedja spani, mins nén co bon po touwer (di 30, 40 kilos). On dit eto: [[Motî:nourin|nourin]]; rl a: [[Motî:cråxhoe|cråxhoe]]. <B>3.</B> mitan mitan. <I>C' est èn ome ki n' est ni gros ni greye, il est emîtrin.</I> <I>C' esteut des emîtrinnès crompires.</I> <span lang=fr>F. moyen.</span> <B>4.</B> nén foirt bon (boune), djonne vatche repleneye trop djonne. <I>Passer s' tins avou des emîtrinnes, c' est po piede si cou a mietes</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. médiocre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmîtrin, èmîtrin.ne</FONT>, èmétrin, èmètrin, amîtrin, èmètrène</span>. Etimolodjeye: bodje "emey", [[cawete -rin]], ristitchî T pa assaetchance di "[[Motî:divantrin|divantrin]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîtrinnmint</B></FONT> [adv.] mitan mitan, nén trop bén. <span lang=fr>F. médiocrement, passablement, moyennement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">èmîtrin.n'mint</FONT>, èmétrin.n'mint èmétrén'mint</span>. Parintêye: * [[Motî:mîtrin|mîtrin]] * [[Motî:mitan 1|mitan]] (d' ene plaece). ** [[Motî:miermitan|miermitan]]. * [[Motî:mitan 2|mitan]] (d' ene termene di tins) * [[Motî:dimey|dimey]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:emeymont|emeymont]] (o.n.) 9619 29247 2004-11-17T10:03:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Marie Masset ]] 9620 29248 2004-11-17T10:03:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Albert Lovegnée ]] 9621 34075 2005-07-08T00:11:03Z Pablo 5 Sourdants: ;emey: e-mèy [E1], emé [E212], è-mé [E1]; èmé [E21,E34, E212b], ami [S101] ;emîtrin: èmétrin [E2,E21,E34]; èmètrin [E1] ;emîtrinnmint: èmétrin.nemint [E2]; èmétrén'mint [E21] 9622 29250 2004-11-17T10:09:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Strintchamp</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Serinchamps</span>, rebané avou 5590 Cînè; limero diyalectolodjike: [D 58]; vî limero del posse: 5390 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Strintchamp</FONT>, Strantchamp</span>, Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Serrani campi (1034), Serainchamp (1231)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] no ([[Motî:sitrin|sitrin]] + no ([[Motî:tchamp|tchamp]]), tchamp å strin, ricomprin di "Saran-tchamp", tchamp Saran. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:Serè|Serè]], [[Motî:Serè-l'-Tchestea|Serè-l'-Tchestea]]. ---- * [[Strintchamp|Dipus d' racsegnes so Strintchamp]]. 9623 36245 2005-07-30T15:07:13Z Pablo 5 /* Tuzance walone */ <FONT COLOR="#ff0000"><B>Strintchamp</B></FONT>, c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Serinchamps</span>, rebané avou [[Cînè]] * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : [D 58]. * Limeros del posse: ** vî: 5390 ** novea: 5590 == Plaeces di Strintchamp == === Hamteas di Strintchamp === * [[Havsin|Havsin]] (e F. ''Haversin''). C' est la k' gn a l' gåre di trin sol voye Nameur-Lussimbork. Eto, Havsin est pus cnoxhou ki Strintchamp. * [[Motî:Les Basses|Les Basses]]. * a [[Motî:Hé|Hé]] (e F. ''Haid''). === Ôtès plaeces === * Les Defes. * Les [[nawe (toponimeye)|Nawes]] == Tuzance walone == Live fwait avou les sovnances (e walon et e francès) des djins di Strintchamp, d' Havsin, des Basses et d' Hé (et eto di [[Bouxhonveye]] et d' [[Malåtchî]]) : ''"Des gens d' ici racontent"'', eplaidî pa ''Associations Histoire Collective et Centre d' Animation Globale du Luxembourg''; tome I. (1989), tome II. (1992), tome III. (1998). 9624 36246 2005-07-30T15:08:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Havsin</B></FONT> [n.pl.] hamtea di [[Motî:Strintchamp|Strintchamp]], e F. <span lang=fr>Haversin </span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Hafsin</FONT>, Afsin, Avèrsin</span>. ---- * [[Havsin|Dipus d' racsegnes so Havsin]]. 9625 44273 2005-11-11T02:54:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miermitan</B></FONT> [o.n.] çou k' est djusse å mitan. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å miermitan d' lu-minme:</FONT> dins lu-minme, [[Motî:divintrinnmint|divintrinnmint]]. <span lang=fr>F. dans son fors intérieur.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] addjectif ([[Motî:mier|mier]]) + no ([[Motî:mitan 1|mitan]]), 2002. 9626 29254 2004-11-26T02:30:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mitan 1</B></FONT> [o.n.] çou k' est metou djusse al minme distance di deus sacwès, u al minme distance des boirds. <I>Å mitan do terén.</I> <span lang=fr>F. milieu, centre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">mitan</FONT>, miton, mëtan, vî scrijha: mitant.</span> Parintêye: * [[Motî:miermitan|miermitan]]. * [[Motî:mitan 2|mitan]] (d' ene termene di tins) * [[Motî:mîtrin|mîtrin]] * [[Motî:emey|emey, emé]] * [[Motî:emîtrin|emîtrin]] * [[Motî:dimey|dimey]] 9627 29255 2004-11-26T02:31:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mitan 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tot djåzant d' ene [[Motî:termene|termene]] di tins, moumint ki çou k' est ddja passé est l' minme ki çou ki dmeure. <I>Al mitan do moes.</I> <span lang=fr>F. moitié.</span> <B>2.</B> pårt cwand on côpe ene sacwè e deus. <I>Il a magnî ene grosse mitan del dorêye.</I> <span lang=fr>F. moitié.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint, e fotbal) <I>a)</I> tchaeke des 45 munutes d' on match. <I>Li prumire mitan, li deujhinme mitan.</I> <I>b)</I> li cwårt d' eure k' on s' rapoize après troes cwårt d' eure di djeu, divant d' rataker. On dit eto: [[Motî:tîme|tîme]]. <span lang=fr>F. mi-temps.</span> Parintêye: * [[Motî:mitan 1|mitan]] (omrin: å mitan d' ene plaece) ** [[Motî:miermitan|miermitan]]. * [[Motî:mîtrin|mîtrin]] * [[Motî:emey|emey, emé]] * [[Motî:emîtrin|emîtrin]] * [[Motî:dimey|dimey]] 9628 40811 2005-09-29T22:59:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimey-cougnî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimeye-cougneye</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki n'&nbsp;est nén tot djusse, on pô drole, nén come èn (ene) ôte. rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:saizi|saizi]], [[Motî:sokea|sokea]], [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. <span lang=fr>F. simple d'esprit.</span> Bodjes: * [[Motî:dimey|dimey]] * [[Motî:cougnî 1|cougnî]] 9629 29257 2004-11-17T19:21:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimey-doûs</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimeye-doûce</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki n'&nbsp;est nén tot djusse, on pô drole, nén come èn (ene) ôte. rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:saizi|saizi]], [[Motî:sokea|sokea]], [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. <span lang=fr>F. simple d'esprit.</span> 9630 29258 2004-11-17T19:25:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewaeré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki n'&nbsp;est nén tot djusse, on pô drole, nén come èn (ene) ôte. rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], [[Motî:saizi|saizi]], [[Motî:sokea|sokea]], [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. <span lang=fr>F. simple d'esprit.</span> 9631 29259 2004-11-17T19:26:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewaeråcion</B></FONT> [f.n.] airance avå des djins tertos [[Motî:ewaeré|ewaerés]]. <I>Cwand li saedje-dame tapa l'&nbsp;banstea å lådje, dj'&nbsp;abouta foû ene grosse tiesse ki meta tolmonde dins l'&nbsp;ewaeråcion</I> (M. Hicter). <span lang=fr>F. étonnement, stupéfaction.</span> Disfondowes: <FONT COLOR="#800080"><B>èwaraucion</B></FONT>, èwarâchon, awarâcion. 9632 43791 2005-11-10T15:51:05Z Pablo 5 {{djermon motî|saizi|<hr>i manke li definixha do viebe}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>saizi</B></FONT> [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saizi</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>saizeye</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki n'&nbsp;est nén tot djusse, on pô drole, nén come èn (ene) ôte. rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:sokea|sokea]], [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. <span lang=fr>F. simple d'esprit.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saizixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>saizixhante</B></FONT> [addj. purade padvant] k' on nel croereut nén. <I>C' est saizixhant çou k' on pout avancî e djåzant tos les djoûs ene miete walon</I>. <span lang=fr>F. étonnant.</span> Loukîz a: [[Motî:emerviyant|emerviyant]], [[Motî:ewaerant|ewaerant]], [[Motî:sibarant|sibarant]], [[Motî:reyusse|reyusse]]. 9633 29261 2004-11-17T19:31:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sokea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:sitokea|sitokea]] (pitite soke). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doirmi come on sokea:</FONT> bén doirmi. rl a: [[Motî:sitokea|sitokea]]. <span lang=fr>F. comme une souche.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) onk (ene) ki n'&nbsp;est nén tot djusse, on pô drole, nén come èn (ene) ôte. <I>On pout dire vla l'&nbsp;sokea, l'&nbsp;ewaeré et l'&nbsp;saizi</I> (A. Gauditiaubois). rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]], [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], [[Motî:saizi|saizi]], [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. <span lang=fr>F. simple d'esprit.</span> 9634 29262 2004-11-17T19:31:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emey]] 9635 29263 2004-11-17T19:38:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emey]] 9636 29264 2004-11-17T19:32:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emey]] 9637 29265 2004-11-17T19:32:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emey]] 9638 35695 2005-07-20T20:13:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spå</B></FONT>; so plaece: <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spâ</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Spa</span>, divnou intité, sins rebaner d'&nbsp;ôtes viyaedjes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prindes les aiwes a Spå:</FONT> aler sacwants djoûs a Spå po s'&nbsp;î medyî tot boevant d'&nbsp;l'&nbsp;aiwe. <I>Li martchand d'&nbsp;lokes ni s'&nbsp;dotéve waire ki ç'&nbsp;djoû la, il aveut croejhé l'&nbsp;voye del rinne ki rivneut d'&nbsp;aveur prin les aiwes a Spå</I> (J.P. Dumont). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boesse e bwès di Spå:</FONT> boesse di bwès avou des dessins dsu, vindowes come sovnis ås cis k'&nbsp;alént prinde les aiwes, foirt al môde ås 17inme et 18inme siekes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aiwe di Spå ki spite:</FONT> aiwe ki spite, saetcheye a Spå; rl a: [[Motî:sipå|sipå]]. <span lang=fr>F. eau gazeuse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rivni di Spå:</FONT> dire åk di biesse. <I>Ene cwè&nbsp;?:: Bén ene buze ås vôtadjes&nbsp;! on direut ki vs rivnoz di Spå, don, vos&nbsp;!</I> (J. Calozet). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Spau</B>, <B>Spâ</B>, Spa; vîs scrijhas: Spaas (1274), Spasse (1215), Spaz, Spausse (1315)</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"spatium"</span> (sipace, clairisse, vude sitindêye dins on bwès). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spådwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Spådwesse</B></FONT> [n.dj.] dimanant(e) a Spå. <I>Ça fwait k'&nbsp;c'&nbsp;est ene victwere po les Spådwès et ene dobleure pol Prince-Eveke</I> (D. Droixhe, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. Spadois.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Spâdwès (esse)</B>, Spaudeus(e), <FONT COLOR="#800080">S(i)paudwès (esse)</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje Spå, cawete -wès (modiene) metowe po -oes (ricovrant li disfondowe "Spaudeu"), lete di beloyance D. ---- [[Spå|dipus d' racsegnes so Spå]] 9640 59461 2006-06-06T14:01:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) '''Spå''' (fr: ''Spa'', so plaece ''Spâ'') est èn ancyin ptit ban et comene del Walonreye, divnou intité sins rebaner d' ôtes viyaedjes, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Spa Liège Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 10.569 ([[2004]]) S(i)pådwès * Limero del posse: '''4900''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ve&nbsp;36'''. * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sitindêye: 39,82&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 265,41 djins/km² [[Imådje:Spa Centrum.jpg|thumb|Cinte di Spå]] L' etimolodjeye do no vénreut do latén ''spatium'' (sipace, clairisse, vude sitindêye dins on bwès). Vîs scrijhas: ''Spaas'' (1274), ''Spasse'' (1215), ''Spaz'', ''Spausse'' (1315). == Nos d'&nbsp;plaeces di Spå == Barissåt (''Barisârt''); Crepe (rl a: Vea, Boû); Al Djeronstere; Mårtea (''Mârtê''); Nivzé; Li Pré Fayhé; Al Såvnire; e Watrô; Winan-Plantche. == Istwere == Å cmincî, Spå n'&nbsp;esteut k'&nbsp;on hamtea ki dispindeut do Sårt ([[Li Sårt-dlé-Spå]]). I n'&nbsp;a divnou parotche k'&nbsp;e [[1573]]. [[Imådje:Kerk Spa.jpg|thumb|Eglijhe di Spå]] L'&nbsp;istwere di Spå kimince e [[14inme sieke]], cwand on mwaisse di foidjes, Colin L'&nbsp;Leu, atchete on bwès dilé l'&nbsp;"Poujhon", ene plaece k'&nbsp;on-z î poujhive ene aiwe k'&nbsp;esteut boune pol santêye, et fé ene åbiedje ([[1326]]); c'&nbsp;est la k'&nbsp;a crexhou on novea hamtea, li Noû-Spå, li prumî viyaedje divnant "li Vî Spå". El deujhinme mitan do [[16inme sieke]], gn a ene fouke po-z aler prinde les aiwes. Gn a eto yeu bråmint des protestants k'&nbsp;ont-st abagués, tchessîs evoye di France, et la tot près des payis almands. Li [[Principåté d' Lidje|Prince-eveke di Lidje]] les leya la, sins rén dire (normåldimint, les sudjets divént esse del minme rilidjon k'&nbsp;el prince). A cåze di cisse grande acceptance rilidjeuse la, Spå va divni, pitchote a midjote, li raploû-tot des rwès et des impreurs (li tsar Pire li Grand e [[1717]]) di tote l'&nbsp;Urope. Li mot "spa" divént minme on cmon no en inglès, po dire "plaece wice k'&nbsp;on prind les aiwes". E [[1750]], on bastixha les prumirès såles di djeus, çou k'&nbsp;assaetcha co dipus d'&nbsp;djins. [[L' afwaire des djeus di Spå]] ([[1786]]) va esse li cåze del [[Revolucion lidjwesse]], et do baxhaedje di Spå. Ça va rprinde dizo l'&nbsp;redjime olandès, et tot l'&nbsp;[[19inme sieke]], avou des lodjeus del hôte volêye come li mame da [[Guillaume Apollinaire]] (e [[1898]]), li royinne Mareye-Hinriete di Beldjike (k'&nbsp;î mourt e 1912), l'&nbsp;impreur Wiyåme II (k'&nbsp;î dmane tote li [[guere di 1914-1918]]). == Industreyes == [[Imådje:Funiculaire Spa.jpg|thumb|funiculaire di Spå]] * Oujhene di spås (aiwe et limonådes), tourisse. * Nén lon do circût d' F1 di [[Francortchamp]] Dins l' tins on fjheut des ''boesse e bwès di Spå''; boesse di bwès avou des dessins dsu, vindowes come sovnis ås cis k'&nbsp;alént prinde les aiwes, foirt al môde ås 17inme et 18inme siekes. == Tuzance walone == Li Djonne tchambe economike, sitombieye pa [[Jean-Claude Somja]], a fwait mete des plakes di rowes e walon e [[1998]]. Les francofoleyes, on raploû tos ls ans å moes d'&nbsp;djulete di tchanteus e francès, a priyî mo sovint des tchanteus e walon, inte di zels, [[William Dunker]] eyet [[Composs Binde]]. === Accint do pårler walon do 20inme sieke: === Pol betchfessî "å", Spå esteut a l'&nbsp;aschate inte li prononçaedje "â" eyet l'&nbsp;prononçaedje "au". == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.spa-info.be/ Waibe del comene] * [http://www.sparealites.com/mu030101.html Dipus d'&nbsp;racsegnes (e francès) so les boesses e bwès di Spå] {{ProvinceLidje|Spa}} [[de:Spa]] [[en:Spa, Belgium]] [[eo:Spa (Belgio)]] [[fr:Spa]] [[nl:Spa]] [[ro:Spa]] 9641 52854 2006-03-24T21:40:37Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>hole</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:ledjir|ledjire]], tot djåzant d' ene tere. <I>Li tere est hole, i gn a nén des groumiotes, i gn årè nén mezåjhe di l' ahener.</I> On dit eto: [[Motî:veule 2|veule]]. <span lang=fr>F. meuble.</span> <B>2.</B> ledjir, tot djåzant d' èn amagnî. <I>Des bounès holès molès wåfes.</I> <span lang=fr>F. léger.</span> 9642 29270 2004-11-18T07:23:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>holete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> baston do bierdjî. <I>Les båsheles k' avént fwait leus påkes moennént les pus djonnes; ele tinént ene sôre di holete al procession do Sacramint</I> ([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. houlette.</span> <B>2.</B> [[Motî:riciptoe|riciptoe]] ås tcherdons. <I>Cwand l' gamén a veyou deus holetes, il a sepou k' il alént ås betråles, po côper ås tcherdons</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. coupe-chardons.</span> 9643 29271 2005-05-25T11:12:20Z Lucyin 16 plaçaedje padvant <FONT COLOR="#ff0000"><B>ledjir</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ledjire</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant] <B>1.</B> ki n' a waire di [[Motî:pwès|pwès]]. <I>Il est ledjir come ene plome.</I> <I>Li beyôle, c' est åk di ledjir.</I> <I>I vind do trop ledjir pwin.</I> <I>Ene pitite ledjire coviete</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>Pierdou dins li dzir, Ns estans ledjirs, Et nos cavolans Come des ploumions</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <span lang=fr>F. léger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur el mwin ledjire:</FONT> diner åjheymint ene bafe. <span lang=fr>F. prompt à frapper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse ledjir d' aidants:</FONT> èn waire aveur di liårds. <B>2.</B> ki n' tént nén eshonne, tot djåzant d' ene tere. <I>Ci tere la est trop ledjire.</I> On dit eto: [[Motî:hole|hole]], [[Motî:veule 2|veule]]. Contråve: del [[Motî:foite tere|foite tere]]. <span lang=fr>F. meuble.</span> <B>3.</B> ki n' est nén foirt (gote, toubak, soumey). <I>Des ledjirès cigaretes.</I> <I>Dj' a l' soumey ledjir.</I> <B>4.</B> åjhey a fé (ovraedje). <I>Dji vos dinrè ene pitite ledjire ovraedje.</I> <B>5.</B> ki s' didjere bén (amagnî). <I>Li påsse a bén levé: les tåtes seront ledjires.</I> <I>Magnîz cwandminme ene pitite sacwè d' ledjir.</I> <B>6.</B> ki n' a waire di rindaedje, tot djåzant d' ene dinrêye. <I>L' avoenne est ledjire, saiss.</I> <span lang=fr>F. à faible rendement.</span> <B>7.</B> ki n' riwaite nén a çk' ele dit a ck'ele fwait, tot djåzant d' ene djin. <I>Elle est co bén ledjire.</I> <span lang=fr>F. léger, frivole, volage.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ledjir</FONT> [adv.] ledjirmint. <I>Elle esteut moussêye ledjir.</I> <I>I rote co ledjir.</I> <I>I fåt mindjî ledjir.</I> <span lang=fr>F. légèrement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pårler ledjir:</FONT> e dire des [[Motî:crås|cråsses]]. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">al ledjire</FONT> [advierbire] <B>1.</B> fwait nén [[Motî:sitocaesse|stocaesse]]. <I>C' est on meube fwait al ledjire.</I> <B>2.</B> dit sins tuzer pus lon. <I>I cåze al ledjire.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèdjîr(e)</FONT>, lidjêr(e), lèdjêr(e), lèdjîr, lèdjî, lèdjîte</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ledjirmint</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> d' ene ledjire manire. <I>I fåt rusteler ledjirmint.</I> <I>Solvez ledjirmint l' veule !</I> ([[J. Coppens]]). <I>Elle est todi mousseye ledjirmint.</I> <I>Ti pårlêyes trop ledjirmint.</I> <I>Mindjîz ledjirmint, po n' nén co esse malåde.</I> <span lang=fr>F. légèrement, inconsidérément, à la légère, avec légèreté, superficiellement.</span> <B>2.</B> ene [[Motî:miete|miete]]. <I>Il est ledjirmint pus grand k' mi</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèdjîrmint</FONT>, lidjêrmint, lèdjêrmint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ledjirté</B></FONT> [f.n.] cwalité u dfåt di çk' est ledjir. <I>C' est s' ledjirté d' parole kel fwait må vir</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. légèreté.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèdjîrté</FONT>, lèdjîrtè, lidjêrté, lidjêrtè, lèdjêrté, lèdjêrtè.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ledjiristé</B></FONT> [f.n.] cwalité u dfåt d' ene sakî, d' ene sacwè k' est ledjire, dit dins ene fråze [[Motî:mouwrece|mouwrece]]. <I>Ele danséve avou ene ledjiristé, dj' åreu vlou k' t' åreus veyou ça.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèdjîristé</FONT>, lèdjîrsuté.</span> 9644 29272 2004-11-18T00:10:03Z Lucyin 16 Sourdants: lèdjîr, -e [E1], lidjêr, e [O4], lèdjêr', -êre [C100], lèdjîr, -îte [S0] lèdjîremint [E212b], lejirmin [E212], lèdjîrmint [S0], lidjêrmint [O4], lèdjêremint [C100] lèdjîreté [E212b], lejirté [E212], lidjêrté [O4], lèdjêreté [C100] 9645 29273 2004-11-18T00:12:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:peron ]] 9646 29274 2004-11-18T00:13:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:peron ]] 9647 29275 2004-11-18T00:13:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:peron ]] 9648 29276 2004-11-18T00:14:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:peron ]] 9649 29277 2004-11-18T00:18:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petale 1</B></FONT> [f.n.] boket d' ene fleur, sovint avou des belès coleurs, k' on pout åjheymint aveur djus. <I>Les ptites poirtént on panî a treyes kel ruban passéve a leu cô, on panî houzé d' petales</I> ([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. pétale.</span> Omofone: * [[Motî:petale 2|petale]] (di gade) 9650 29278 2004-11-18T00:20:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veule 2</B></FONT> [addj.] [[Motî:ledjir|ledjire]], tot djåzant d' ene tere. On dit eto: [[Motî:hole|hole]]. <span lang=fr>F. meuble.</span> 9651 47490 2005-12-16T13:56:50Z Pablo 5 [[Imådje:oorimiele_demarche.jpg|thumb|250px|right|èn ôrimiele dizeu s' ni (poitrait saetchî pa Léon Demarche, 37 rowe do Heuzeu, 4671 Bårxhon, Walonreye, Beldjike)]] Èn '''ôrimiele''' (on dit eto: on '''copere-loriot''', èn '''ariole''', on '''colåd-piråd''', on '''måvi d' ôr'''), c' est on gros djaene [[Motî:moxhon|moxhon]] del famile des [[siprewe|sprewes]] avou des noers penas (pol måye), mins foirt catchete, et målåjhey a vey; li frumele est bråmint pus ptite et avou ene vete coleur. A cåze di ses ploumes di coleur d' ôr, on l' lome cobén li rwè des bwès. No e sincieus latén : ''Oriolus oriolus''. == Li vicaedje di l' ôrimiele == L' ôrimiele fwait on ni pindou aaprès les coxhes. C' est ôrimiele est èn oujhea foirt pawoureus. On nel voet ki bén rålmint. Il est foirt midone avou ses djonnes, ki magnèt des ceréjhes et des halenes. == Tos les ôtes nos walons d' l' ôrimiele == * [[Motî:loriot|loriot]]. * [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]], copere-Mårtén. * [[Motî:ariole|ariole]]. * [[Motî:colåd-piråd|colåd-piråd]], * [[Motî:måvi d' ôr|måvi d' ôr]] (dins l' payis d' [[Vizé]]). * l' [[Motî:amisse|amisse]]-Pierot. == Xhinaedje do xhufla di l' ôrimiele. == === Pask' i magne voltî des ceréjhes === * Ramexhné a [[Inne-Sint-Pire]]: :Copere-loriot, gn a-t i co des ceréjhes å bos ? (u: gn a-t i tant des ceréjhes å bos ?) :C' est nén por vos, c' est po m' [[Motî:gaviot|gaviot]]. * Ramexhné a [[Bujnal]] :Loriot, loriot, n a-t i co des ceréjhes låvå ? (u: Voet on ceréjhes låvå ?) :Gn a bråmint mins c' est po m' ''goziô''. * Ramexhné a [[Gochnêye]]. :Loriot, loriot, est ç' k' i gn a des ceréjhes låvå ? :Non, gn a pus k' des pikes et des picots. * Ramexhné a [[Voroû-dlé-Liesse|Voroû]]. :Ås ceréjhes, ceréjhes, Pierot ! :A l' anêye, nd årè-t i co ? :Nos magnrans piretes eto. u: :Ass des pious, Pierot ? :Dj' end a waire, mins i sont gros ! (u: mins c' est des gros !) * Ramexhné a [[Tchô]] :Loriot, loriot, les ceréjhes sont ele maweures ? :Rexhe, rexhe å gozî. * Ramexhné a [[Djnape]] :Loriot, loriot, les ceréjhes sont ele maweures ? :Des [[Motî:grintche|grintches]] å trô ! * Ramexhné [[al Lovire]]: :Loriot, loriot, les ceréjhes sont ele meures å bos ? :Way, mins nd a co k' ene, :Et c' est po m' feme. === Ôte tinme === :Colåd-Piråd, :Magrite est ås cruwôs :Les bounès grintches ! Sourdant: [[A.L.W.]] 8, notûle 54. == L' ôrimiele dins les nos d' plaeces del Walonreye == * Rowe di l' ôrimiele: rowe di [[Spå]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/demarche-rif.html#oorimiele Poitraits d' l' ôrimiele] 9652 29280 2004-11-18T00:34:11Z Lucyin 16 foto Léon Demarche, 37 rowe do Heuzeu, 4671 Bårxhon, eplaideye so Wiki avou si åjhmince (?) foto Léon Demarche, 37 rowe do Heuzeu, 4671 Bårxhon, eplaideye so Wiki avou si åjhmince (?) 9653 29281 2004-11-18T06:39:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>peri</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:mori|mori]]. <I>Ene plante ki perixh</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. périr.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ostant peri ki d'&nbsp;piede li veye:</FONT> dijheye po rire, et po s'&nbsp;recoraedjî al fén don contaedje di ses [[Motî:displi|displis]]. <B>II.</B> [v.c.d.] [[Motî:gåter|gåter]] d' trop (èn efant). <I>On pere ki perixh ses efants</I> (ramexhné pa J. Haust). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>perixhåve</B></FONT> [addj. &amp; o.n.] ki s' pout gåter, ki n' si wåde nén (po des amagnîs, po d' l' aboere). <I>Del dinrêye perixhåve.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pèrihauve, pèrihaube, pèrichâbe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>perixhmint</B></FONT> [o.n.] (imådjreçmint) piete del moråle, del béndujhance. <I>Les såles di danse c' est l' perixhmint del djonnesse.</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. perdition.</span> Omonimeye: * [[Motî:peri (dandjî)|peri]] (dandjî, fr: ''péril''). * [[Motî:peri (toponime)|peri]] (plaece avou des pires). 9654 53178 2006-03-28T15:14:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flate</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou ki rexhe des boyeas d'&nbsp;ene vatche. <I>Gn a rén d'&nbsp;si spågnant k'&nbsp;ene vatche, ele rimagne deus côps çou k'&nbsp;ele magne; ele dene do laecea; avou ses flates, k'&nbsp;on leye rissouwer so les paros des meurs, on pout astoker l'&nbsp;feu et l'&nbsp;etertini</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. bouse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramoneuse</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">schoveuse di flates:</FONT> [[Motî:meskene|meskene]] di cinse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhe di flate:</FONT> rl a: [[Motî:moxhe 1|moxhe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djeu d'&nbsp;mot:</FONT> Ké diferince inte Xhoutsiplou et Hollywood&nbsp;? A Hollywood, on flate les stårs, et a Xhoutsiplou, on ståre les flates. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djeu d'&nbsp;mot:</FONT> (a on [[Motî:flateu 2|flateu]]) Ci n'&nbsp;est nén m'&nbsp;gosse, da, del flate! <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker dins les flates:</FONT> viker toltins dins ene cinse, sins rexhe, sins vey ôte tchoi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;stårer</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">disfé les flates:</FONT> sitinde e bokets les flates pattavå ene waide, po l'&nbsp;ecråxhî, et leyî l'&nbsp;yebe ribouter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">esse netyî(eye) come en flate:</FONT> toumer sins s'&nbsp;î atinde, et dmorer la stindou (owe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pouri (eye) a flate:</FONT> pouri (eye) totoute, et k'&nbsp;ça sint sovint mwais, tot cåzant d'&nbsp;on frut, do bwès, evnd. <B>2.</B> [[Motî:crotin|crotin]] di tchvå. <I>Ele ramasse les flates di tchvå.</I> <B>3.</B> (traitant) feme sins exhowe, mannete. <I>Grosse flate, va&nbsp;! A l'&nbsp;viye flate&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. indolente, répugnante.</span> <B>4.</B> beret u caskete ronde, ki s'&nbsp;leye daler molmint cwand k'&nbsp;on l'&nbsp;mete a plat, copurade: <I>a)</I> li cene des studiants flaminds d'&nbsp;Lovin. <I>b)</I> li cene des Tchesseus Årdinwès. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>flado</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flater 1</B></FONT> [v.s.c.] fé rexhe ses flates, tot cåzant d'&nbsp;ene vatche. <I>C'&nbsp;esteut todi l'&nbsp;arafe: cwand k'&nbsp;ti dislaxhives les vatches, ele comincént a flater tertotes.</I> <I>Dins l'&nbsp;Åtche di Noyé, Xham esteut ki riwaitive li vatche roemyî et flater</I> (L. Mahin). Disfondowes: <B>flater</B>, flatè, flatî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flatî, flatresse</B></FONT> [o.f.n.] (v.m.c.) ome, feme ki vike toltins dins ene cinse. <I>Dj'&nbsp;a hanté avou tos epweyîs et mi vni maryî avou on flatî.</I> Disfondowes: <B>flatî</B>, flati, flatiè; flatresse, flatîre, flatière. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flatreye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece rimpleye di flates; <I>Nosse pavêye ci n'&nbsp;esteut k'&nbsp;ene flatreye.</I> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;acleveu) boket do ståve a vatches, metou tot do long inte li coûtche eyet l'&nbsp;rigole, wice ki les biesses flatèt. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flataedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "flater". <B>2.</B> manire di flater ki pout racsegnî so des maladeyes k'&nbsp;i gn a. <I>Do flataedje ki plake djusca sol cawî, c'&nbsp;est k'&nbsp;i gn a do sonk divins.</I> <span lang=fr>F. faeces, excréments (bovins).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flateuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>flatresse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>flateu 1</B></FONT> [o.f.n.] vatche (gayet) ki flate bråmint et wice k'&nbsp;i n'&nbsp;fåt nén. Omonimeye: * [[Motî:flater 2|flater, flateu, flatreye]] (froter l' mantche) 9655 29283 2004-11-18T06:57:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>peri 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:dandjî|dandjî]], [[Motî:risse|risse]]. <I>Å peri di s' veye.</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. péril.</span> Omonimeye: * [[Motî:peri|peri]] (mori) * [[Motî:peri (toponime)|peri]] (plaece avou des pires) 9656 29284 2004-11-18T06:43:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flate]] 9657 29285 2004-11-18T06:44:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flater 2</B></FONT> [v.c.] [[Motî:platchter|platchter]]. <I>C'&nbsp;est po m'&nbsp;flater k'&nbsp;i m'&nbsp;a dit çoula&nbsp;!</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flateu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>flateuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>flatresse 2</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k'&nbsp;endè flate èn (ene) ôte. <I>A on flateu, on lyi respond cobén: "Ci n'&nbsp;est nén m'&nbsp;gosse, da, del flate&nbsp;!"</I> (ramexhné pa: F.&nbsp;Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:platchåd|platchtåd]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flatreye 2</B></FONT> [f.n.] çou k'&nbsp;el flateu(se) dit po flater ene djin. rl a: [[Motî:platchtreye|platchtreye]]. 9658 29286 2004-11-18T06:45:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flate]] 9659 29287 2004-11-18T06:45:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flater 2]] 9660 53591 2006-04-02T15:26:13Z Pablo 5 loyén tchicter <FONT COLOR="#ff0000"><B>platchter</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> vanter ene sakî ådla, po ndè saetchî èn advintaedje di lu (leye). <I>Elle a bén dvou platchter po raveur si galant</I> (J. Wisimus). <I>I platchteye todi åtoû do mayeur</I> (ramexhné pa: M. Francard). rl a: [[Motî:flater 2|flater]], [[Motî:froter|froter]] l'&nbsp;mantche. <B>2.</B> [[Motî:martchoter|martchoter]]. <I>Dji n'&nbsp;såreu tant platchter po on cwårt di franc</I> (J. Wisimus). <B>3.</B> [[Motî:tchicter 1|tchicter]]. <I>Li docteur a bén platchté divant d' trover çou k' dj' a.</I> <span lang=fr>F. hésiter, tergiverser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire sins platchter:</FONT> dire platezak. <span lang=fr>F. carrément.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">platchter a</FONT> [v.c.n.d.] tchicter a. <I>I fåt todi k'&nbsp;i platchteye a ene sôre u l'&nbsp;ôte.</I> <I>Vola ene eure k'&nbsp;i platchteye a l'&nbsp;ôrlodje.</I> <span lang=fr>F. bricoler, chipoter.</span> <B>III.</B> [v.c.] gåter, esse trop vayant (avou des efants, evnd). <I>Vos platchtez bén trop avou vos efants.</I> rl a: [[Motî:adolmidjî|adolmidjî]], [[Motî:peri|peri]]. <span lang=fr>F. dorloter.</span> Etimolodjeye: bodje "platch" (mot-brut). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>platchtåd, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] li ci (cene) k'&nbsp;endè platchteye èn (ene) ôte. rl a: [[Motî:flateu 2|flateu]], [[Motî:blanke panse|blanke panse]], [[Motî:plate panse|plate panse]], [[Motî:froteu|froteu]] d'&nbsp;mantche, [[Motî:frote-mantche|frote-mantche]]. <span lang=fr>F. flagorneur (euse).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>platchtaud, platchtâd, e</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>platchteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>platchteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>platchtiresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki platcheye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>platchtireye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k'&nbsp;el platchteu(se) dit tot platchtant. <I>I n'&nbsp;sait fé k'&nbsp;des platchtireyes.</I> <I>Dji sai çou ki vs voloz avou vos platchtireyes.</I> <I>I n'&nbsp;freut nén tant d'&nbsp;platchtireyes por mi.</I> rl a: [[Motî:flatreye 2|flatreye]]. <span lang=fr>F. courtisanerie, flatterie.</span> <B>2.</B> [[Motî:martchotaedje|martchotaedje]], [[Motî:tchictireye|tchictireye]]. <I>Nén tant d'&nbsp;platchtireyes: el prinss u nel prinss nén&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. hésitation, marchandage.</span> <B>3.</B> [[Motî:tchictaedje|tchictaedje]], [[Motî:tchipotaedje|tchipotaedje]] åtoû d'&nbsp;ene sacwè d'&nbsp;målåjhey. <I>Fé on diccionaire, c'&nbsp;est ene bele platchtireye</I> (H. Scius). <span lang=fr>F. chipotage, complexité, complication.</span> 9661 29289 2004-11-18T06:51:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flater 2]] 9662 29290 2004-11-18T06:52:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:platchter]] 9663 29291 2004-11-18T06:52:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:platchter]] 9664 29292 2004-11-18T06:53:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plate panse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:platchteu|platchteu]] (flateu). rl a: [[Motî:blanke panse|blanke panse]]. 9665 29293 2004-11-18T06:53:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:platchter]] 9666 29294 2004-11-18T06:55:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>frote-mantche</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki frote li mantche (ki fwait bebele a ene sakî po profiter d'&nbsp;lu). rl a: [[Motî:froteu|froteu]], [[Motî:platchåd|platchtåd]]. <span lang=fr>F. lèche-cul, flagorneur.</span> Disfondowes: frote-mantche, frote-mintche. 9667 29295 2004-11-18T06:55:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peri]] 9668 29296 2004-11-18T06:55:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peri]] 9669 29297 2004-11-18T06:58:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mashale</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchife|tchife]]. <I>Elle a des belès rodjès mashales.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè des fesses come des mashales di tchén d'&nbsp;tchesse:</FONT> awè des fesses ki pindèt, po rire d'&nbsp;ene viye feme, metans. <B>2.</B> tchå del tchife, copurade do pourcea, po fé del tiesse pressêye. Disfondowes: massale, machèle, machale. 9670 29298 2004-11-18T07:07:04Z Pablo 5 Li grosse clotche di l' eglijhe di Transene (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Li grosse clotche di l' eglijhe di Transene (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 9671 36674 2005-08-01T11:41:12Z Pablo 5 [[Imådje:clotche.jpg|thumb|Li grosse clotche di l'&nbsp;eglijhe di Transene <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>clotche</B></FONT> [f.n.] grosse masse di scrufier, come on hena rtourné, avou ene båre di fier å mitan (li bata), k'&nbsp;on pind et l'&nbsp;fé hossî por leye souner. <I>Gn a l'&nbsp;tiesse ki bate li berloke On-z a l'&nbsp;cour tot tronnant Cwand on-z etind l'&nbsp;grosse clotche Do vî clotchî d'&nbsp;Sint-Djan</I> (L. Loiseau). <I>Vo t'&nbsp;la-st e purete å solea; Ôss les clotches ki sounèt-st a vepes&nbsp;?</I> (L. Warnant). <span lang=fr>F. cloche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si les clotches di [[Motî:Sint-Houbert|Sint-Houbert°]] sounrént</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">si l'&nbsp;grosse clotche sounreut</FONT>), <FONT COLOR="#0000f">t'&nbsp;î dmeurreus</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clotches di Rome:</FONT> <I>a)</I> [[Motî:påcaedje|påcaedje]]. <I>Avoz yeu vos clotches di Rome dé vosse mononke&nbsp;?</I> <I>b)</I> oûs d'&nbsp;Påke. <I>Li semdi sint, les efants alént ramasser ås clotches di Rome tot tchantant "A Chimè, a Bavè, on soune les clotches berlim bom bom, berlim bom bom".</I> (ramexhné pa J. Haust &amp; E. Legros). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leye [[Motî:sigoter|sigoter°]] les clotches.</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>clotche</B>, <B>cloke</B></span>; sipårdaedjes des disfondowes: mape ALW 1.20. Etimolodjeye: gayel <span lang=fr>"cloka"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clotchî</B></FONT> [o.n.] boket d'&nbsp;ene eglijhe la k'&nbsp;i gn a les clotches, metou ki ponte e l'&nbsp;air. <I>Dins nos viyaedjes, i dmore des eglijhes et leus clotchîs crombyîs, mins pupont d'&nbsp;mayeurs</I> (D. Heymans). <I>Voeyoz Couyet avou s'&nbsp;crawieus clotchî</I> (J. Bertrand). <span lang=fr>F. clotchî.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>clotchî</B>, <B>clokî</B>, cloki, clotchiè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clotchete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bouyete d'&nbsp;aiwe ki vént ås plaeces k'&nbsp;ont stî cfroyeyes. <I>A dischinde eyet a griper, Dj'&nbsp;aveu des clotchetes a mes pîs.</I> <span lang=fr>F. cloche, ampoule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki s'&nbsp;a broûlé l'&nbsp;cou i n'&nbsp;a k'&nbsp;a s'&nbsp;ashir so ses clotchetes°</FONT>. rl a: [[Motî:diale 1|diale]], [[Motî:coine (di vatche)|coine]]. <B>2.</B> fleur k'&nbsp;a l'&nbsp;cogne d'&nbsp;ene pitite clotche. <I>Li passe-rôze est ene fleur des bwès, ki florixh å moes d'&nbsp;may, avou des blankès clotchetes.</I> rl a: [[Motî:blanke clotchete|blanke clotchete]]. <span lang=fr>F. clochette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>clotchete, clokete</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clotchreye</B></FONT> [f.n.] oujhene k'&nbsp;on-z î fjheut des clotches. <I>Gn a yeu lonmint ene clotchreye a Telin.</I> rl a: [[Motî:clocmane|clocmane]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clotchin</B></FONT> [o.n.] (v.m.) roudion (xhilete des tchvås). rl a: [[Motî:garlot|garlot]], [[Motî:clabot|clabot]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>clokin, cloké<SUP>n</SUP></span>. 9672 29300 2004-11-18T07:09:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clotchter</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.c.] si rcovri d'&nbsp;[[Motî:clotchete|clotchetes]]. Disfondowes: clocter, <FONT COLOR="#800080"><B>clotchter</B></FONT>. 9673 29301 2004-11-18T07:09:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clotche]] 9674 29302 2004-11-18T07:09:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clotche]] 9675 29303 2004-11-18T07:09:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clotche]] 9676 29304 2004-11-18T07:09:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:clotche]] 9677 34962 2005-07-15T16:36:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longowe plome des aiyes des oujheas. <span lang=fr>F. penne.</span> <span lang=ro>Rou. pană.</span> <B>2.</B> ploume (d' åwe) po scrire. <span lang=fr>F. plume.</span> <span lang=nl>Ny. pen.</span> <span lang=ro>Rou. pană.</span> <span lang=rm>Rm. penna.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kipôtieu(se) di pene:</FONT> onk (ene) ki vout scrire, mins ki n' sait fé des beas tecses. <span lang=fr>F. écrivassier.</span> <B>3.</B> stilo [[Motî:bik|bik]]. u tote ôte sacwè po scrire. <span lang=fr>F. stylo à bille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tini l' pene:</FONT> esse li rapoirteu so on raploû. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pena</B></FONT> [o.n.] boket do coir des oujheas, des insekes, k' elzès fwait voler. <I>Li covresse rashonne ses poyons dizo ses penas</I>. <I>Waitîz çk' i gn a so m' bresse Ene djoleye palivole Avou cwate djaenes penas</I> ([[J. Boitte]]). On dit eto: [[Motî:aiye|aiye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;flaxhî des penas:</FONT> divni flåwe, vî; mori. <I>Cwand l' djoû vénrè ki t' flaxhrès des penas, Gn årè des foyeus po rtourner t' djårdén; Mins si l' locet n' ramoenne ki des runins I serè stroet, soçon, ti bea waxhea</I> ([[R. Hostin]]). <span lang=fr>F. battre de l'aile.</span> Parintêye : * [[Motî:penler|penler, penleu]] Omonimeye coinrece: * [[Motî:paene|paene]] * [[Motî:poenne|poenne]] 9679 29306 2004-11-18T14:51:46Z Pablo 5 Motî:fristouyî displaecî viè Motî:fristouye #REDIRECT [[Motî:fristouye]] 9680 54801 2006-04-22T16:32:53Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>breni</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> divni noeråsse et pus tinre, tot djåzant d' on bwès d' tchåfaedje ki n' a nén stî bén sonné, u k' a dmoré trop lontins dvant l' ouxh, et dabôrd ki n' broûlrè nén bén. On dit eto : [[Motî:tchåforner|tchåforner]]; loukîz a: [[Motî:soker|soker]], [[Motî:hazi|hazi]]. <B>2.</B> pouri et divni d' l' ansene, tot djåzant d' ene plante, d' on bwès dins tere. <span lang=fr>F. se décomposer.</span> Etimolodjeye: viebe del 4inme sôre fwait sol bodje "[[Motî:brén|brén]]" (divni come do brén). 9681 54803 2006-04-22T16:33:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brén</B></FONT> [o.n.] [[Motî:flate|flate]], crote, radoûcixhant mot po [[Motî:sitron|stron]], [[Motî:miere|miere]]. <span lang=fr>F. crotte, merde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote a l' ouxh come on brén so ene [[Motî:palete|palete]]:</FONT> Parintêye : * [[Motî:breni|breni]] * [[Motî:bernate|bernate, bernatî]] * [[Motî:ebrener|ebrener]]. * [[Motî:aberner|aberner]]. * [[Motî:dibrener|dibrener]]. * [[Motî:disbrener|disbrener]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:brén d' agaesse|brén d' agaesse]] * [[Motî:mousse-e-brén|mousse-e-brén]] 9682 63007 2006-06-23T06:42:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicleyi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escleyi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scleyi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:souwer|souwer]], et, dabôrd, cori, tot djåzant d' on tonea, d' on bari, d' on bûtea ki n' a pus stî ramouyî. <I>On n' s' a pus siervou do bûtea; ça fwait k' il a scleyi et i s' a tot dismantchî.</I> <I>I plout a rlaye come on tonea scleyi k' åreut leyî cori, pattavå tot, ses raxhisses, ses tchinistreyes</I> ([[E. Gilliard]]). rl a: [[Motî:bîler|bîler]], [[Motî:sibîler|sbîler]]. <span lang=fr>F. se dessécher.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) mori d' [[Motî:soe|soe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vos nos lairoz scleyi:</FONT> dijheye cwand on a vnou al shijhe, et k' on n' vos vude rén a boere. 9684 29311 2005-05-20T22:09:44Z Lucyin 16 [[categoreye:cronolodjeye]] Les '''moumints del djournêye''', c' est: * les [[Motî:aireur|aireurs do djoû]]. * li [[Motî:pikete|pikete]] do djoû. * l' [[Motî:åmatin|åmatén]], li matinêye. * [[Nonne]]. * l' [[Motî:aprandjire|aprandjire]] * l' [[après-nonne]]. * li [[vesprêye]], u l' [[Motî:anuti|anuti]] * li [[Motî:shijhe|shijhe]] * li [[Motî:nuteye|nuteye]] 9685 29312 2005-05-23T07:51:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vesprêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket del djournêye ki va di cwate cénk eures disk' a solea djus. après-cwatre-eures <span lang=fr>F. fin d'après-midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol vesprêye, viè l' vesprêye:</FONT> al vesprêye. <I>On-z aléve pormoenner al vesprêye</I>. <I>Nos ndirans disk' addlé yeusses al vesprêye</I> ([[J. Coppens]]). <I>Dji vénrè al vesprêye.</I> <I>Il ont-st arivé al vesprêye.</I> <I>Dj' irè såcler l' corti al vesprêye.</I> <I>C' est la ki dmwin al vesprêye, sol rond d' soyoere, les djonneas vont danser</I> ([[E. Gillain]]). On dit eto: a l' [[Motî:avesprêye|avesprêye]], al [[Motî:nute|nute]], å [[Motî:niût|niût]]. <span lang=fr>F. au soir, en fin d'après-midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al vesprêye tote basse:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al tote vesprêye:</FONT> tins do coûtchaedje do solea. On dit eto: a l' [[Motî:anuti|anuti]], al [[Motî:brune 2|brune, brunete]]. <span lang=fr>F. au crépuscule, à la tombée de la nuit, à la nuit tombante.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;priyires del vesprêye:</FONT> priyires k' on dit al vesprêye dins les abeyes et les moustîs. <B>2.</B> (coinreçmint, el [[Basse-Årdene]]) [[Motî:après-nonne|après-nonne]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tote li vesprêye:</FONT> tote l' après-nonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del vesprêye, tins del vesprêye:</FONT> di l' après-nonne. <span lang=fr>F. dans le courant de l'après-midi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vesprêye</FONT>, vièsprêye, vièspréye, vespréye, vesprèye, vièsprée, vesprée; Gm. vèprâye, Tch. vèprée</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>vesper</I></span> (anuti). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>di vesprêye</B></FONT> [addjectivire] ki rexhe al vesprêye tote basse, et bodje bråmint par niût, tot djåzant di sacwantès biesses. <span lang=fr>F. vespéral, crépusculaire.</span> ---- * [[vesprêye|Dipus d' racsegnes sol pocwè des diferinnès alomåcions "vesprêye" (après-nonne / anuti)]]. * [[priyires del vesprêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del vesprêye]]. 9686 55176 2006-04-28T07:13:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Вечерня]] [[Categoreye:Crustinnisse]] Les '''priyires del vesprêye''' (on dit eto: '''vepes'''), c' est des [[ofice catolike|priyires]] k' on dit al [[moumints del djournêye|vesprêye]] dins les abeyes et les moustîs. Etur les [[priyires del djournêye]], c' est l' prumire. Li priyire del vesprêye est l' imådje do prustiyaedje, cwand l' [[Bon Diu]] åreut prustî l'daegn et ttafwait. Li mot «[[Motî:vesprêye|vesprêye]]» vént do latén ''vesperæ''. E grek on dit ''εσπερινός'' (wesperinos). Li priyire del vesprêye a normålmint 5 [[psåme]]s, ene [[îme]], des [[litanêye]]s, des priyires po rinde gråces å [[Bon Diu]] pol djournêye ki finixh. Tant k' ås [[vepes di Glaireuse]] (u d' Tåverneu…), c' est des fåsses vepes po rire di des hamteas ki n' avént pont d' eglijhes. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://wa.liturgica.scriptmania.com/vespreye-dim1.html Egzimpe di priyires del vesprêye po les dimegnes di djamas] * [http://wa.liturgica.scriptmania.com/vespreye-dim2.html Egzimpe di priyires del vesprêye po les ovråves dimegnes] * [http://wa.liturgica.scriptmania.com/vespreye-lon.html Egzimpe di priyires del vesprêye po les londis] [[da:Vesper]] [[de:Vesper (Liturgie)]] [[en:Vespers]] [[fi:Ehtoopalvelus]] [[it:Vespri]] [[nl:Vespers]] [[pl:Nieszpory]] [[ro:Vecernie]] [[ru:Вечерня]] [[sv:Vesper]] 9687 34653 2005-07-11T22:23:00Z Pablo 5 [[Imådje:avespreye.jpg|thumb|binde d' imådjes «l' Avespré» da José Schoovaerts]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>avesprêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:vesprêye|vesprêye]]. Etimolodjeye: fåsse [[betchete a-]], pa assaetchance di mots come [[Motî:anuti|anuti]], [[Motî:aprandjire|aprandjire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avesprer</B></FONT> [v.s.c.] (v.v.m.) si fé tård, comincî a fé niût. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avesprant</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) avesprêye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>avesprêymint</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) avesprêye. ---- [[L' Avespré|"L' Avespré", tite d' ene binddimådje]] 9688 29315 2004-11-18T20:34:03Z Lucyin 16 binde d' imådje "L' avesprêye" da [[José Schoovaerts]] binde d' imådje "L' avesprêye" da [[José Schoovaerts]] 9689 29316 2004-11-18T20:38:12Z Lucyin 16 Sourdants ezès motîs: (po vey cwè po l' ancyin rfondaedje "viesprêye") vèsprêye [G203, E213, E1, S0, E42, E170, S17], vèsprèye [G203], vièsprêye [G203], vièspréye [G203, O3, O4, C100, C105, O0], vièsprée [C9], vèspréye [G203, O3, C100, O0, C8, C13], vèsprée [G203, E212b, E21, S0, S101], vesprée [S25, S109], vespré [E212] 9690 29317 2004-11-19T23:51:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soker</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si soker</FONT>) ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> esse [[Motî:viermi|viermi]] (magnî des viers), u divni fråjhûle, a setch, tot djåzant d' ene sacwè d' bwès (meube, evnd.). <I>Li molén a fiyî esteut tot soké.</I> rl a: [[Motî:breni|breni]]. <B>2.</B> [[Motî:souwer|souwer]], tot djåzant des waezons k' on råye po sårter. <I>On forneléve cwand les waezons estént bén sokés, li pus sovint après les fenåjhes, fén d' awousse, moes d' setimbe</I> ([[S. Fontaine]]). Omonimeye coinrece: * [[Motî:soket|soket]] (''soké''). 9691 58211 2006-05-24T20:46:47Z Pablo 5 /* Egzimpes di rebanaedjes e 1964 */ Grand-Mayni -> Grand-Mayni-dlé-Djiblou (i gn a sacwants "[[Grand-Mayni]]") Ene '''rebanêye comene''' (on dit eto: ene '''intité'''), c' est ene comene askepieye pa [[Motî:rebanaedje|rebanaedjes]] ([[Motî:rabindlaedje|rabindlaedje]] administratif) di sacwants ptits bans (viyaedjes et veyes) di dvant ki sont vjhéns. El [[Beldjike]], li [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]] i gn a-st avou on grand candjmint des aroyaedjes administratifs di cåzu totes les ancyinnes comenes, k' ont stî rbanés disk' a ene vintinne eshonne. On a lomé çoula les '''Grands rebanaedjes'''. Sovint, les viyaedjes ont-st adon candjî leu [[limero del posse]]. Les comenes del [[Walonreye di France]] ni sont nén rebanêyes. Vey eto: [[viyaedjes rebanés di Walonreye|djivêye des rebanêyès comenes del Walonreye]], eyet des bans di dvant les rebanaedjes ki les compôzèt. == Novelès comenes ki leu no n' esteut nén ene comene divant == * [[Bruniô]], la-minme: ''Brëniô'' * [[Colfontinne]], la-minme: ''Colfontène'' * [[Faime]] * [[Ferneamont]] * [[Flémåle]] * [[Fraine-dilé-Anvegn]] * [[Les Bons Viyés]] * [[Les Brouhires]], la-minme: ''Les Brouwêres'' * [[Li Noû Lovén]] * [[Li Noûpré]] * [[Li Trô]] * [[Manhé]] * [[Mont-d'-l'-Inclû]] * [[Onele]] * [[Sambveye]] * [[Sinte-Oude]] * [[Troes-Ponts]] * [[Vå-so-Seure]] * [[Virwinvå]] Sourdant : [[live so les comenes del Walonreye da Herbillon]] == Prumirès sayes di rebanaedjes divant 1977 == === Pondants et djondants === E 1964, li minisse di l' interieur d' adon, li [[Joseph Michel]], a vlou sayî di rmete eshonne sacwantès ptitès comenes. Ci n' esteut nén sol dimande des djins. Metans, dins les ptits viyaedjes di l' [[Årdene]], les comenes avént sovint bén l' moyén et i n' tinént nén a-z aler dner leus sôs a des pus gros viyaedjes ki n' estént nén si ritches. === Egzimpes di rebanaedjes e 1964 === * [[Coirnîmont]], [[Grå-Fayi]] et [[Bayamont]] ont stî rmetowes avou [[Wajî]]. * [[Belfontinne-e-l'-Årdene|Belfontinne]], li [[Pitit-Fayi|Ptit-Fayi]] ont stî rmetous avou l' [[Moncea-e-l'-Årdene|Moncea]]. * [[Les Tchairires (Yåle)|Les Tchairires ]] et [[Mouzaive (Yåle)|Mouzaive]] ont stî rmetowes avou [[Yåle]]. * [[Ernadje]], [[Såvnire]], [[Grand-Mayni-dlé-Djiblou|Grand-Mayni]] et [[Lonzêye]] on stî rmetowes avou [[Djiblou]]. === Egzimpes di rebanaedjes e 1969 === * [[Tchôkire]] avou l' [[Hôte Flémåle]]. 9692 29319 2004-11-20T00:28:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabindler</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rashonner en ene binde. <B>2.</B> [[Motî:rebaner|rebaner]] (les ptits viyaedjes) po ndè fé des grossès intités. <I>On-z a rabindlé les viyaedjes, et gn a pupont yeu d' "Rowe di l' Abatwer" el Lovire</I> ([[C. Quinet]]). <span lang=fr>F. fusionner.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rabindler</FONT> [v.pr.] si [[Motî:rapoûler|rapoûler]]. <I>Les arondes si vont ddja rabindler Po mostrer k' ele vont-z endaler</I> (M. Durant). <span lang=fr>F. se réunir.</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rabindler</FONT>, rabandler, rabindlè, rabandlè</span>. Etimolodjeye: viebe del [[troke da Hendschel|prumire sôre]] fwait sol bodje [[Motî:binde|binde]], avou l' [[dobe betchete ra-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabindlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "rabindler" et "si rabindler". rl a: [[Motî:raploû|raploû]], [[Motî:rapoûlaedje|rapoûlaedje]]; rl a: [[Motî:rebanaedje|rebanaedje]]. <span lang=fr>F. rassemblement, fusion, réunion.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabindlêye</B></FONT> [f.n.] trope di djins, di biesses rabindlêyes. <I>Gn aveut ene rabindlêye di djonneas ki djåzént dvant l' ouxh.</I> rl a: [[Motî:ratroplêye|ratroplêye]]. <span lang=fr>F. rassemblement, bande.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rabindlêye</FONT>, rabandlêye, rabandlée</span>. Coinreces [[Coûtchant walon]]. ---- * [[rebanêye comene|Dipus d' racsegnes so les rabindlêyès comenes]]. 9693 29320 2004-11-20T00:29:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rabindler]] (disfondowe) 9694 50350 2006-02-10T23:55:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabanire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di longue plake di fier, metowe so on clotchî, u al cresse d' on toet, et ki mostere li direccion eyet l' foice di l' air. <I>Li Gusse toûne ossu rade å rabate-djoye kel rabanire å såvadje vint </I>([[E. Wartique & E. Thirionet]]). On dit eto: banire di toet, [[Motî:toûne-å-vint|toûne-å-vint]], [[Motî:cocrê|cocrê]], [[Motî:clipotea|clipotea]]. <span lang=fr>F. girouette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner come ene rabanire:</FONT> candjî tofer d' idêye. <B>2.</B> djin ki candje tofer d' idêye. Loukîz a : [[Motî:ritoûne-cazake|ritoûne-cazake]]. <I>Des omes come lu, end a waire dissu l' tere; El esteut djusse et droet et nén ene rabanire </I>([[P. Lagrange]]) <span lang=fr>F. instable, inconstant.</span> Etimolodjeye : mot fwait avou ene [[betchete ra-]] sol mot [[Motî:banire|banire]], kécfeye ricomprins e "rabate-l'-air". ---- [[rabanire|Dipus d' racsegnes so les rabanires]] 9695 29322 2004-11-20T01:30:43Z Pablo 5 [[Imådje:platene.jpg|thumb|right|Ene viye eruneye platene, et les cekes k' on mete estô.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>platene 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plat d' fier k' on pout mete å for avou des dorêyes a cure. <I>Arindjîz vosse påsse dins ene platene ecråxheye å boure.</I> <B>2.</B> fene [[Motî:coviete|coviete]] del [[Motî:sitouve|sitouve]], avou ene cawe. <I>On rsaetchive les cekes et mete li platene, po l' aiwe cure pus rade.</I> <B>3.</B> [[Motî:mwin|mwin]]. <I>Dins s' gåtche platene, c' est les tenes doets da Evlene kel kekeynut</I> ([[C. Denis]]). Etimolodjeye: bodje [[Motî:plat|plat]], [[cawete -ene]]. Omonimeye: * [[Motî:platene 2|platene]] (omrin, metå) 9696 44442 2005-11-12T20:56:06Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>platene 2</B></FONT> [o.n.] (mot d' tchimisse, d' indjenieur). Elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des stindåves metås, kinoxhou dizo l' essegne atomike '''Pl''', li nombe atomike 110, et l' pwès atomike 195. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>platine</span>, lu-minme ricopyî di l' espagnol <span lang=es>platina.</span> (minme sinse). Omonimeye: * [[Motî:platene 1|platene]] (femrin, platea d' fier) ---- * [[platene|Dipus d' racsegnes sol platene]] 9697 29324 2004-11-19T12:32:08Z Lucyin 16 Ene viye eruneye platene, metowe po mostrer so ene sitouve, et, sol costé, les cekes k' on mete a s' plaece. {{licince imådjes Lucyin}} Ene viye eruneye platene, metowe po mostrer so ene sitouve, et, sol costé, les cekes k' on mete a s' plaece. {{licince imådjes Lucyin}} 9698 51645 2006-03-17T16:25:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjermeler</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] mete en ene [[Motî:djermale|djermale]] deus veyes di deus payis diferins, po les djins si rinde des vizites n' on l' ôte. <span lang=fr>F. jumeler.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' adjermeler</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si mete eshonne po s' riprodure, tot djåzant d' rinnes, di viers di tere, et di ds ôtès dizotrinnès biesses. <I>C' esteut deus gurnouyes adjermelêyes</I>. <I>Les baloujhes si vont bénrade adjermeler</I>. <span lang=fr>F. s'accoupler, se reproduire.</span> <B>2.</B> ki tnèt eshonne, tot djåzant d' sacwès k' ont cût eshonne et ki s' ont sôdé. <I>Dj' a trové deus brikes adjermelêyes.</I> <span lang=fr>F. se souder.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">adjermèler</FONT>, adjermèlè</span>. Etimolodjeye: viebe del [[troke da Hendschel|prumire sôre]] fwait sol mot "[[Motî:djermale|djermale]]", avou l' [[betchete a-]] d' acawaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjermelés</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjermelêyes</B></FONT> [o.f.n.t.pl.] efants u djonnes di biesses ki vnèt å monde sôdés onk a l' ôte. <span lang=fr>F. frères, soeurs siamois(es).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adjermelaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebe "adjermeler" et "s' adjermeler". <I>Li 25 di may 2001, en ene såle dizotrinne del mene di Dannemora k' il î fjheut 6 digrés, li Veye di Durbu eyet li comene di Östhammar fiestixhént leu-z adjermelaedje</I> (rat. pa [[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. accouplement, reproduction, soudure, jumelage.</span> 9699 29326 2004-11-22T08:17:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djermale</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> deus efants k' ont vnou å monde eshonne, del minme mame. <I>Leus deus efants, c' est ene djermale.</I> <I>Ele s' a-st acoûtchî d' ene djermale.</I> <I>Mi grand-mere a yeu deus djermales.</I> <I>Cwand i fout tins por leye di s' acoûtchî, i gn aveut ene djermale e s' vinte</I> ([[Djeneze]], pa [[L. Hendschel]]). <I>Tchofile aveut dmoré vef, a l' nexhance di si djermale</I> ([[E. Benoit]]). <I>Inte ses deus forires, påjhirmint - Ses forires sont come deus djermales -, Ttåddilong d' ene tere de betråles Ou boirdant ene pîce di frumint, Ele si stind, s' alårdjixh ene miete Padzo les plopes, padzo les sås</I> ([[Paul Moureau]]). On dit eto: [[Motî:troclete|troclete]]. <span lang=fr>F. paire de jumeaux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene djermale di valets, ene djermale di båsheles:</FONT> deus valets, deus båsheles, sikepyîs eshonne. <span lang=fr>F. des jumeaux, des jumelles.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene djermale di rwè:</FONT> ene båshele et on valet; minme si ci-cial vént å monde li dierin, il esteut rwaitî come li pus vî. <B>2.</B> deus sacwès les minmes (fruts, brikes) sôdêyes eshonne. <B>3.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djermale di voyes:</FONT> [[Motî:croejhlåde|croejhlåde]] di voyes. rl a: [[Motî:Djiblou|Djibou]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djermale</FONT>, djermèle</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>gemellus</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djermea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> onk des valets d' ene djermale di valets. <span lang=fr>F. jumeau.</span> <B>2.</B> vea d' ene djermale. <I>Nos avans yeu des djermeas.</I> Parintêye: * [[Motî:adjermeler|adjermeler]] Minme sitok etimolodjike (avou [[fornaiviaedje linwistike]]): * [[Motî:djama|djama]] * [[Motî:Djiblou|Djiblou]] 9700 29327 2004-11-19T20:14:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djiblou</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F. Gembloux.</span>, e flamind <span lang=ni>Gembloers</span>, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Djiblou</FONT>, Djamblou, Jamblou</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Gemblaus (946); Gemblues (988).</span>. Etimolodjeye : latén <span lang=la><I>geminiacus</I></span> (del [[Motî:djermale|djermale]], metou so ene djermales di voyes). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djiblotin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djiblotinne</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) ki dmeure a Djiblou. <span lang=fr>F. Gembloutois.</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Djiblotin, -in.ne</FONT>, Djibloutin, Djibloutine, Djiblotène, Djibloutène</span> ---- * [[Djiblou| Dipus d' racsegnes so Djiblou]] (li rebanêye comene). * [[Djiblou (veye)| Dipus d' racsegnes so Djiblou]] (l' ancyinne comene) 9701 55865 2006-05-05T20:02:41Z 212.100.178.141 coutlî '''Djiblou''', c' est ene veye del [[Walonreye|Waloneye]], e F. ''Gembloux'', e flamind ''Gembloers'', k' a divnou li cinte d' ene [[Djiblou|intité]]. [[Imådje:Gembloux JPG04.jpg|thumb|128px|Essegne del veye, emey des fleurs]] * limero del posse: '''5030''' (vî limero '''5800''') * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''Na 22''' * Lomaedje et spotaedje des djins: ** lomaedje: '''Djiblotins''' (on Djiblotin, ene Djiblotinne) ** Sipotaedjes: *** Les '''Coutlîs''' ou les '''Couteas d' bwès''' (a cåze d' ene oujhene di couteas). *** Les '''Borikets''' (so plaece: ''Bourikets'') pask' i serént tiestous. == A vey == [[Imådje:Gembloux JPG05.jpg|thumb|Li Cloke-Pôrte et l' Otel di Veye]] Li Cloke-Pôrte di Djiblou a stî rashiou å Patrimoenne do Monde pa l' [[UNESCO]]. == No des plaeces di Djiblou == === Ancyins hamteas === [[Imådje:djiblou_eschaye_wi.jpg|thumb|Sitroete plake sol molén d' l' Eschaye, avou on rap e walon tchanté pa des efants d' Djiblou eyet Djôzef Lahaye]] * Tchapele-Diè. * Coclet * Coulot (so plaece: ''Culot''); * Innêye (so plaece: ''Enée''). * li Molén d' l' Eschaye (e F. ''Lescaille''); * ås [[oujheas el toponimeye|Åwes]] (e F. ''Oies''). * les Cwate Cwéns (e F. ''Quatre-Bras''): c' est la k' les voyes Nameur Brussele et Tongue-Mont si croejhlèt. Cisereut ddja la l' etimolodjeye di Djiblou (latén ''geminiacus'' : del [[Motî:djermale|djermale]], metou so ene djermale di voyes). * Tot-vint (e F. ''Tout-Vent''): plaece k' il î shofele foirt. * al Vôte (e F. ''vote''). [[Imådje:Gembloux JPG02.jpg|thumb|Li Måjhone di Veye (Måjhone do [[Bayî]] - XIIe sieke)]] [[Imådje:Gembloux JPG03.jpg|thumb|Coine nôr-coûtchant del Måjhone do Bayî]] === Nos d' plaeces === * A vey avou [[sint Gubiet]]. ** [[Motî:bouxhon|Bouxhon]] Sint-Gubiet (so plaece: ''Bouchon Sint Gubert''). ** [[aplacaedje tîxhon|Gubiet-rowe]] (so plaece: Gobièrëwe). ** Toû Sint Gubiet (so plaece: Tou Sint Gubert). * a vey avou des biesses. ** Rowe di l' [[Agaesse]]. * Ôtès plaeces ** Boirdea (so plaece: Bordia). ** Brutea (so plaece: Brûtia) ** Bwès ås biès; ** [[Motî:couteure|Couturale]] (so plaece: Cuturale) ** voye del Boteye. == Istwere == === Ebagance do 19inme sieke === Gn ava des djins d' Djiblou po-z ebaguer eviè l' [[Walons del Wisconsene|Wisconsene]] sol difén do 19inme sieke. === Guere di 1940-1945 === Gn a yeu la li [[Batreye di Djiblou]], li prumire [[batreye]] di [[tank]]s inte les Almands et les Francès al [[guere 1940-1945]]. == Tuzance walone == === Sicrijheus e walon === * [[Jean de Lathuy]]. * [[Lucyin Somme]] (k' a stî lomé citweyin d' oneur del veye). * [[Yves Paquet]] === Raploûs d' waloneus === Inte 1998 eyet 2002, Djiblou fourit l' plaece des "Soçnaedjes del [[Li Rantoele (soce)|Rantoele]]", fwaits pår e walon, avou des politikîs u des sincieus. === Accint walon d' Djiblou === Uzaedje foirt sitindou do [[son én]] (pus lådje kel ci do [[betchfessî én]]). Il est mostré dins l' live [[Et mi, dji vs ratindeu (roman)|Et mi, dji vs ratindeu]] da [[Chantal Denis]], ki l' [[adrovaedje]] est scrît på scabin del Culteure di Djiblou. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/quediss.html#brackman Sacwants vîs mots avou l' accint walon d' Djiblou]. * [http://lucyin.walon.org/liranteule/djiblou.html Pådje des soçnaedjes di Djiblou, adjinçnés pal S.N.R. Li Rantoele] 9702 29329 2004-11-19T20:28:06Z Lucyin 16 Motî:Forire displaecî viè Motî:Forire (viyaedje) #REDIRECT [[Motî:Forire (viyaedje)]] 9703 29330 2004-11-22T08:21:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>forire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> binde di tere, ene shijhinne di metes lådje, k' on leye sins tcherwer (u sins semer) sol pitit costé d' on tchamp, po poleur tourner avou l' atelêye, sins dveur roter so tchamp do vijhén. <I>Li forire fwait ene shijhinne di metes, c' est d' vey s' on est atelé court u nén</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <I>Po semer, on lait ene forire padzeu et padzo, lådje di troes plaenes, po tourner avou ses tchvås; po semer pus djusse, on cmince pa planter ses forires, po si rtrover</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <I>On plante des canadas u des betråles dins les forires des teres å mayisse; insi, on n' a nén dandjî d' fé les voyes</I> (ramexhné pa [[B. Hosslet]]). <span lang=fr>F. extrémité.</span> <B>2.</B> binde di tere nén semêye, k' on lait comme passaedje inte deus tchamps. <span lang=fr>F. accès.</span> <B>3.</B> boird d' on bwès. <span lang=fr>F. lisière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El Forire:</FONT> no di des plaeces di Djerpene, Djoncret Courcele (so plaece: <span lang=wa-feller>El Forêre</span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; El Forire di l' Ône:</FONT> no d' ene plaece di Tumion. <B>4.</B> (mot d' djouweu d' mayes) deujhinme binde di mas, metous foû del prumire, cwand gn a bråmint des djouweus. <B>5.</B> boird d' ene aiwe. <I>Inte ses deus forires, påjhirmint - Ses forires sont come deus djermales -, Ttåddilong d' ene tere de betråles Ou boirdant ene pîce di frumint, Ele si stind, s' alårdjixh ene miete Padzo les plopes, padzo les sås</I> ([[Paul Moureau]]). On dit eto: [[Motî:peret|peret]], [[Motî:erive|erive]]. <span lang=fr>F. berge.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">forîre</FONT>, forêre, forîhe, forîye, foriêre</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>foris</I></span> (foû), [[cawete -ire]]. Omonimeye: * [[Motî:Forire (viyaedje)|Forire]] (viyaedje) Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:foû|foû]] * [[Motî:fok|fok]] 9704 29331 2004-11-19T20:32:04Z Lucyin 16 Sourdants ezès motîs [[Djivêye des motîs do walon|Sourdants]] : forîre [E1, E2, C13], forîhe [E1], forîye [E1], forêre [C100, C101, O0, O102], foriêre [O0], nén dins S0, E212, S24, C8. 9705 29332 2004-11-19T22:21:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicleyi]] 9706 29333 2004-11-19T22:21:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicleyi]] 9707 59418 2006-06-06T13:25:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-leyminme +leye-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>souwer</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> divni setch, po ene sacwè k'&nbsp;esteut frexhi. <I>Metoz souwer l'&nbsp;bouwêye.</I> <span lang=fr>F. sécher.</span> rl a: [[Motî:rissouwer|rissouwer]]. <B>2.</B> divni setch po ene plante côpêye. <I>Les schoices di tchinne ni sont nén co bin souwêyes; leyoz les co la samwinne sol souwinne.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souwer so pî:</FONT> souwer sins esse côpé po ene plante nén raiwêye, u malåde; <I>Les deus poerîs ont souwé so pî, del maladeye.</I> rl a: [[Motî:setchî|setchî]], [[Motî:rôtyî|rôtyî]], [[Motî:croufyî|croufyî]], [[Motî:racrapoter|si racrapoter]], [[Motî:racroler|racroler]]. <span lang=fr>F. se dessécher, se déshydrater, flétrir, se rabougrir.</span> <B>3.</B> divni maigue, po ene biesse, ene djin. <I>Li ptite djin aveut souwé pår so shijh moes: ele n'&nbsp;aveut pus ki l'&nbsp;pea so les oxhs.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vos m'&nbsp;froz souwer so pî&nbsp;!</FONT> Vos m'&nbsp;froz araedjî djusk'&nbsp;a tant ki dji divnaxhe maigue come ene trike. rl a: [[Motî:ramwinri|ramwinri]], [[Motî:alanmi|alanmi]], [[Motî:souwer evoye|souwer evoye]]. <span lang=fr>F. dépérir.</span> <B>4.</B> piede di l'&nbsp;aiwe pal pea, pask'&nbsp;on-z a trop tchôd. <span lang=fr>F. suer, transpirer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souwer des gotes (u des gotes come des ptits poes)</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souwer ene tchimijhe</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souwer sonkenaiwe</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souwer des gotes come mi pogn</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">souwer des låmes:</FONT> <I>a)</I> souwer foirt pask'&nbsp;i fwait tchôd u di fé on gros ovraedje di foice. <span lang=fr>F. avoir une suée.</span> <I>b)</I> awè ene hisse (awè peu). <span lang=fr>F. avoir des sueurs froides.</span> <I>c)</I> ovrer fer, awè målåjhey po fé ene ovraedje, fizike u nén. <span lang=fr>F. suer sang et eau.</span> Etimolodjeye : [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>exsuccare</I></span>" (rissaetchî l' souke). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>souwaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> accion d' souwer, si rzultat. <span lang=fr>F. séchage, dessèchement, flétrissement, dépérissement, sudation, suée, transpiration.</span> <B>2.</B> copurade: aiwe ki [[Motî:sûner|sûne]] des deus dbouts d' on bwès nén bén setch ki broûle. <span lang=fr>F. suintement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>souweur</B></FONT> [f.n.] aiwe ki sûne del pea cwand on souwe. <span lang=fr>F. sueur, transpiration.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>souweur, <B>souweu</B></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>souwinne</B></FONT> [f.n.] (v.m.) (forestreye) <B>1.</B> termene ki les schoices di tchenea souwèt, dispu k'&nbsp;on-z a pelé les tcheneas, djusca tant k'&nbsp;on les mine evoye foû do bwès. <I>Cwand on-z aveut pelé les tcheneas d'&nbsp;ene pårt di bwès, faleut mete les schoices al souwinne.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gade a souwinne:</FONT> cloye metowe so des pîces po mete les schoices dissu po souwer. <B>2.</B> li hopea di schoices ki souwèt. <B>3.</B> li gade a souwinne leye-minme. <I>I n'&nbsp;ont nén bén arindjî les schoices sol souwinne.</I> <B>4.</B> lét broxhire di bokion, fwait avou des pîces di bwès, a môde di cloye ås schoices. <I>Si vos n'&nbsp;estoz nén grandiveus, ô, gåre, ployoz li djno et s'&nbsp;vos ashire so nosse souwinne.</I> <B>5.</B> (stindaedje) tolminme kéne plaece assonrêye po mete des plantes a souwer. <I>Ene souwinne å toubak, ene souwinne å grin.</I> <span lang=fr>F. séchoir.</span> rl a: [[Motî:setchwer|setchwer]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>souwin.ne</B>, swin.ne, suwin.ne, suwène, su.èn.ne</span>. 9708 29335 2005-04-15T02:13:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sonkenaiwe</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#0000ff">esse sonkenaiwe, souwer sonkenaiwe:</FONT> [[Motî:souwer|souwer]] foirt, rl a: [[Motî:frexh|frexh]] di tchôd. <span lang=fr>F. en sueur, en transpiration.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) <FONT COLOR="#0000ff">ariver sonkenaiwe:</FONT> ariver tot pierdou d' awè corou di cåze d' ene mwaijhe novele, evnd. <B>II.</B> [addj. &amp; o.f.n.] (tot cåzant årvier) [[Motî:nawe|nawe]] (feneyant ki dit k' i souwe sonkenaiwe d' aveur fwait ene [[Motî:olivete|olivete]]). <span lang=fr>F. paresseux, indolent.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sonkènêwe</FONT>, sankènêwe, sankèneuwe, san-èt-aiwe</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] no ([[Motî:sonk|sonk]]) + adjondrece [[Motî:et|et]] + N di [[beloyance]] + no ([[Motî:aiwe|aiwe]]), avou do sonk dins l' aiwe del souweur, télmint k' on souwe foirt, avou d' l' angoxhe, come Djezus-Cri al passion. 9709 29336 2004-11-19T22:41:38Z Pablo 5 sourdant Sourdant: racsegnes da [[Georges Sfasie|Djôr Sfasie]], lete do 6 di måss 2004. 9710 29337 2005-05-20T22:11:10Z Lucyin 16 [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''vesprêye''', c' est, å pus sovint, li [[moumints del djournêye|boket del djournêye]] ki va di cwate cénk eures disk' a [[Motî:solea djus|solea djus]]. On dit eto: [[Motî:après-cwatre-eures|après-cwatre-eures]]. Mon les prumîs crustins, li priyire ''vespera'' si djheut a solea djus. El Walonreye, li « vesprêye » est bråmint pus timpe a cåze des [[moenne]]s benedictins et des [[sint Bnoet|rîles da sint Bnoet]], k' avént ravancî li priyire ''nona'', disk' a nonne. Eto, li vesprêye, c' est l' dierin cwårt del djournêye. E sacwantès plaeces, c' est minme tote li deujhinme mitan del djournêye. Adon, po dire li fén del djournêye, on dit '''al vesprêye tote basse'''. 9711 36746 2005-08-01T20:09:51Z Pablo 5 rizulta -> rizultat <FONT COLOR="#ff0000"><B>sonk</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rodje likide ki cour dins l'&nbsp;coir des biesses et des djins. <I>"Vos ploz mori dins les dijh ans ki vnèt" m'&nbsp;ont i dit les docteurs li djoû k'&nbsp;i m'&nbsp;ont-st anoncé les rzultats des analijhes di sonk.</I> <I>Xham crinna li voenne avou si flîme. Li sonk sitritcha.</I> (L. Mahin). <I>Brunete m'&nbsp;a vlou souké Dji lyi a fwait rinde l'&nbsp;åme Et, bén estchåfêye, dji lyi a hagné l'&nbsp;mouzea Li pus roe possibe&nbsp;! Li sonk tot rodje a stritchi d'&nbsp;bea</I> (J. Bily). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé do mwais sonk</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">si mwindjî les sonks</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">si rtourner les sonks:</FONT> <I>a)</I> [[Motî:transi|transi]], awè peu po ene sakî k'&nbsp;est voye. <span lang=fr>F. s'inquiéter, s'alarmer, s'affoler, paniquer.</span> <I>b)</I> racatuzer, si tourminter. <I>Li djonkea å tchinne: "Pocwè vos rtourner les sonks po ene pôve laide fnasse&nbsp;?"</I> (B. Jacob). <span lang=fr>F. se tourmenter, s'angoisser, se chagriner.</span> rl a: [[Motî:wôrmagnî|si wôrmagnî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;end awè les sonks tos rtournés:</FONT> esse tot rmouwé, tot dzôrnié pa ene foite emôcion. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimouwer les sonks (da kéconk):</FONT> <I>a)</I> li mete dins ene [[Motî:saizine|saizine]]; <I>b)</I> li fé araedjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si sonk n'&nbsp;a fwait k'&nbsp;on tour:</FONT> Il (elle) a stî rvolté (-êye) pa åk k'&nbsp;i (ele) n'&nbsp;åreut nén croeyou. <I>Cwand Vera Tchoubarov l'&nbsp;aveut vnou trover avou si noer ouy, et lyi conter si spoule avou l'&nbsp;bea Smayil Celebicihan, si sonk n'&nbsp;aveut fwait k'&nbsp;on tour</I> (L. Mahin). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être profondément choqué, heurté, scandalisé, offusqué"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè on côp d'&nbsp;sonk:</FONT> esse presse a mori subitmint. <span lang=fr>F. attaque, crise d'apoplexie, congestion cérébrale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè l'&nbsp;vizaedje e sonk:</FONT> esse tot rodje do vizaedje (di tchôd, d'&nbsp;esse honteus). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rifé do novea sonk:</FONT> esse bon pol santé, tot cåzant d'&nbsp;èn amagnî po les djins u po les biesses. <I>On djheut k'&nbsp;li four di près fijheut do novea sonk åzès biesses.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ès payî ene pinte di bon sonk:</FONT> ndaler s'&nbsp;amuzer et rire on bon côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n'&nbsp;awè pont d'&nbsp;bon sonk ezès voennes:</FONT> n'&nbsp;awè pont d'&nbsp;bon tour, esse todi a damadje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse djus d'&nbsp;sonk:</FONT> awè pierdou s'&nbsp;sonk, soeye-t i di s'&nbsp;awè forsonné, u d'&nbsp;esse siblari a cåze d'&nbsp;ene longue maladeye. <span lang=fr>F. exsangue, anémié, anémique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler djus d'&nbsp;sonk:</FONT> piede si sonk. <span lang=fr>F. faire une hémorragie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a sonk frexh:</FONT> <I>a)</I> bén comprinde çou k'&nbsp;on fwait, et fé åk du laid. <I>b)</I> èn nén monter a sminces åjheymint. <span lang=fr>F. de sang froid.</span> rl a: [[Motî:sanfroe|sanfroe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rawè ses sonks:</FONT> si rsaizi. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"retrouver son sang-froid"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n'&nbsp;såreut saetchî do sonk d'&nbsp;on cayô:</FONT> on n'&nbsp;a rén avou rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse sonk-en-aiwe:</FONT> rl a: [[Motî:sonkenaiwe|sonkenaiwe]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;alot d'&nbsp;sonk:</FONT> rl a: [[Motî:alot|alot]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djonne sonk:</FONT> rl a: [[Motî:djonne|djonne]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bleti sonk:</FONT> rl a: [[Motî:bleti|bleti]]; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;briket d'&nbsp;sonk:</FONT> rl a: [[Motî:briket|briket]]; <FONT COLOR="#0000ff">båbe di sonk:</FONT> rl a: [[Motî:båbe|båbe]]. <B>2.</B> [[Motî:raece|raece]], sôre di biesse, famile. <I>Ci tchén la a do sonk di Malinwès.</I> <I>Il a do sonk di djîle: tote si famile fwait l'&nbsp;djîle a Binche.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a ça dins l'&nbsp;sonk:</FONT> I fwait ene sacwè åjheymint, sins k'&nbsp;on lyi åyaxhe aprin. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"par atavisme"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ranovler l'&nbsp;sonk:</FONT> rimete ene ôte sôre di gayet dins on tropea d'&nbsp;vatches; aler cweri des måyes di singlé å lon po rmete dins ene tchesse, evnd. Disfondowes: <span lang=wa-feller>song', son(g), san(g)</span>. 9712 29339 2004-11-19T23:28:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mont-Sint-Gubiet</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mont-Saint-Guibert</span>, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Mont-Sint-Gubièt</FONT>, Mont-Sint-Gobièt, Mont-Sint-Guëbêrt</span>. ---- * [[Mont-Sint-Gubiet (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so sint Mont-Sint-Gubiet]] (li viyaedje) * [[Mont-Sint-Gubiet|Dipus d' racsegnes so sint Mont-Sint-Gubiet]] (li rebanêye comene) * [[sint Gubiet|Dipus d' racsegnes so sint Gubiet]] 9713 48802 2006-01-05T11:04:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: fr {{djermon viyaedje}} '''Mont-Sint-Gubiet''' (fr: ''Mont-Saint-Guibert''), c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Roman Payis]]. ''I gn a eto [[Mont (ôtès plaeces)|ds ôtès plaeces]] lomêyes Mont.'' [[Imådje:Mont-Saint-Guibert Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Mont-Sint-Gubiet]] * Dimorants: 6.326 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Nivele]] * Limero del posse: '''1435''' (po tot l' ban). * Sitindêye: 18,63 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 339,55 djins/km² * Ban d' Mont-Sint-Gubiet: ** [[Mont-Sint-Gubiet (viyaedje)]] ** [[Côrbåy]] ** [[Éviyé]] {{ProvinceBW}} [[en:Mont-Saint-Guibert]] [[eo:Mont-Saint-Guibert]] [[fr:Mont-Saint-Guibert]] [[nl:Mont-Saint-Guibert]] [[no:Mont-Saint-Guibert]] 9714 44000 2005-11-10T18:20:17Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Mont-Sint-Gubiet''' (fr: ''Mont-Saint-Guibert'', so plaece on prononce ''Mont-Sint-Guëbêrt'') c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou [[Mont-Sint-Gubiet|intité]]. * Limero del posse: '''1435''' (vî limero '''5870''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;77''' == Istwere == Viyaedje lomé e 1100 å no d' [[sint Gubiet]]. 9715 44884 2005-11-17T07:47:45Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Gubiet]] [[Categoreye:Crustinnisse]] '''Sint Gubiet''' (on dit eto: sint Gobiet u sint Guëbert, e F. ''saint Guibert'' u ''Wicbertus''), c' est on [[sint fiesti el Walonreye]] k' a skepyî diviè 892 dins l' conteye di Darnau. Si pa esteut on mwaisse-sôdård do rwè d' [[Lotarindjeye]]. Si mame provneut del cour d' [[Ostrazeye]]. Gubiet leya hatche et matche li veye di sôdård, po s' vini s' astaler a [[Djiblou]]. Ci fourit l' troejhinme conte do dominne. Il î fjha basti ene ritche abeye benedictene. Il erala a l' abeye Gorzé dé Metz po ses vîs djoûs, et c' est la k' i dhota e 962. Mins il aveut dmandé ki s' coir fourixhe remoenné a Djiblou. E 1100, on loma a s' no li viyaedje di [[Mont-Sint-Gubiet]]. I fourit beyatifyî e 1110. == Porcession sint Gubiet a Djiblou == Si fjheut del nute, li 22 et l' 23 d' may. Ene miete divant meynute, les djins s' rapoûlént avou des lantienes divant l' tchapistrea. A meynute petante, i s' metént en erote po fé l' '''Toû sint Gubiet'''. Li porcession statéve a totes les tchapeles, et dire ene påter. I dmorént pus lontins e '''Bouxhon Sint Gubiet'''. Lavola, sint Gubiet åreut planté s' bordon e tere, et i nd åreut crexhou on bouxhon d' [[Motî:årdispene|årdispene]]. Les pelrins codént des fleurs la dins l' cotoû, et les ramoenner el veye. I rarivént diviè 3 eures et dmey, cwatre eures å matén. I florixhént li posteure do bondiu d' pitié, eyet l' tombe da sint Gubiet. == Priyaedje sint Guibiet == On l' priyive po esse waeranti des oraedjes et pol dislaxhaedje des prijhnîs. 9716 29343 2004-11-19T23:31:37Z Lucyin 16 Mwaisse-sourdant: ''Colignon, Alain, Dictionnaire des saints et des cultes populaires de Wallonie (histoire et folklore), Ed. du Musée de la Vie Wallonne'', Lidje, 2003. 9717 50618 2006-02-20T19:53:00Z Lucyin 16 /* k' ont dmoré el Walonreye */ [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|*]] Cisse pådje cial rashonne les pådjes Wiki so les sints fiestis el Walonreye. == Vraiy sints == === skepyîs el Walonreye === * [[sinte Bedje]] * [[sint Djuråd]] * [[sint Mucyin Mareye]]. === k' ont dmoré el Walonreye === * [[sint Djerlaxhe]] * [[sint Djingou]]. * [[sint Foyin]]. * [[sint Gubiet]] * [[sint Medåd]] * [[sint Min]] * [[sint Monon]] * [[sint Rmåke]] === foirt rilomés el Walonreye, mins ki n' î ont måy viké === * [[sint Mårtén]]. * [[sint Marcou]] === foirt kinoxhous dins l' monde etir === * [[sint Mår]] * [[sint Djhan l' Evandjilî]] ==Fås sints == === fiestis cone ene vraiye djin === * [[sint Napoleyon]]. * [[sinte Matrice]] === ratourneures do lingaedje === * [[Motî:sint-fruskin|sint-fruskin]] == Mwaisse-sourdant == Colignon, Alain, ''Dictionnaire des saints et des cultes populaires de Wallonie (histoire et folklore), Ed. du Musée de la Vie Wallonne'', [[Lidje]], 2003. [[Categoreye:crustinnisse]] 9718 59926 2006-06-08T11:00:28Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Coviete d' ene sitroete plake sol molén d' l' Eschaye, avou on rap e walon tchanté pa des efants d' Djiblou eyet Djôzef Lahaye == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 9719 29346 2004-11-19T23:38:18Z Pablo 5 Coviete do live «Råvions d' al vesprêye» da [[Charles Josserand]] {{licince imådjes dominne publik}} Coviete do live «Råvions d' al vesprêye» da [[Charles Josserand]] {{licince imådjes dominne publik}} 9720 29347 2004-11-19T23:38:46Z Pablo 5 [[Imådje:rauvion.jpg|thumb|''Råvions d'&nbsp;al vesprêye'', on live da Charles Josserand.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>råvion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:sondje|sondje]]. <span lang=fr>F. rêve.</span> <B>2.</B> [[Motîrafiya|rafiya]]. <span lang=fr>F. désir.</span> 9721 34909 2005-07-15T00:52:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gubiet (sint)</B></FONT> (diviè 892-962) sint fiesti el Walonreye e <span lang=fr>F. saint Guibert u Wicbertus.</span>, ki s' vina astaler a Djiblou. On-z a eto lomé a s' no li viyaedje di Mont-Sint-Gubiet. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sint Gubiet</FONT>, sint Gobiet, sint Gubêrt, sint Guëbêrt, sint Guibêrt</span>. ---- * [[sint Gubiet|Dipus d' racsegnes so sint Gubiet]]. * [[Mont-Sint-Gubiet|Dipus d' racsegnes so Mont-Sint-Gubiet]]. 9722 29349 2004-11-19T23:55:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:adjermeler]] 9723 29350 2004-11-20T00:29:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rabindler]] 9724 29351 2004-11-20T00:29:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rabindler]] 9725 59989 2006-06-08T20:26:30Z Lucyin 16 [[Sôdård di 40]] displaecî viè [[Sôdård di 40 (sovnances)]]: sôre di live [[categoreye:lives e walon]] [[Categoreye:prôze e walon]] [[Imådje:sohy_soodaurd_wi.jpg|thumb|Coviete do live]] '''Sôdård di 40''' (''Sôdârt di 40''), c' est on [[live di sovnances]] da [[Louis Sohy]] sol [[guere 1940-1945]]. Ci n' est nén vormint li vicåreye d' on sôdård, mins li cene d' on prijhnî e l' Almagne. Li live a stî eplaidî ås edicions do [[El Bourdon|Bourdon]] e 1965. == Kitaeyaedje do live == * Coviete difoûtrinne: avou on dessin nén siné. Li scrijheu mete eto si limero d' prijhnî (P.G. 5521). * p. 5: adrovaedje e francès pa Leyon Wilmotte, mwaisse-sicrijheu al gazete ''Le prisonnier de guerre''. * pp. 7 a 163 : sicrijhaedje: ** pp 7 a 9 : divant 1939. ** pp 9 a 10 : 1939. ** pp 10 a 92 : 1940. ** pp. 92 a 106 : 1941. ** pp 106 a 121 : 1942. ** pp 121 a 131 : 1943. ** pp 131 a 141 : 1944. ** pp 141 a 163 : 1945 (disk' å 16 di may). * p. 163 catchet d' eplaideu, et adresse di l'impimeu, [[Félicyin Barry]]. * Coviete dirîtrinne : sins rén dsu. == Les sintimints da Sohy åd triviè do live == Tot åd dilong do live, Louwis Sohi ni djoke nén do raconter come e s' fotant, magré k' il î djåze di grands måleurs. Metans (p. 46) po dire çou k' gn a dins l' sope. Cwand on n' pout vormint nén tourner l' racontaedje mocresmint, boutans po djåzer del moirt d' on soçon, il est foirt court (p.20)...000 Ses rdjiblaedjes di s' veye di sôdårds et d' prijhnî eviè ses pinsêyes k' ervont tofer a Djilî: il spite åjheymint d' ene a l' ôte. :''...come on dit a Djilî a Djilî ? Cwè çki s' passe pa låvå, pol moumint ? '' Sohy n' est nén pol breyaedje, et edeurer ses rascråwes: :''A cwè bon djemi ? On-z a deus rujhes.'' A co del pitiè po les pus målureus k' lu (les Espagnols) : :''I s' peként so des saeyeas d' sope po peu poujhî ddins avou les gameles, mågrè les bounès rames k' i ramassént a côps d' pî, a côps d' pougn des cis ki n' fijhént ki disfinde leu racion.'' :''Sins s' disfinde, dj' end a veyou des cés ki breyént; les låmes tcheyént d' leus mashales come des pieles åd triviè des côps. Sins djemi sins rnicter, i nos dmandént pårdon. Oyi, i faleut awè ene pire al plaece do cour po n' nén esse apicî a les tripes.'' == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sohy.php Sacwantès pådjes do live] 9726 58678 2006-05-29T23:27:21Z Pablo 5 licince Coviete do live "sôdård di 40" da Louis Sohy == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 9727 29354 2004-11-20T17:41:54Z Lucyin 16 Coviete di live Coviete di live 9728 29355 2004-11-21T09:44:04Z Pablo 5 Motî:sôdår displaecî viè Motî:sôdård #redirect [[Motî:sôdård]] 9730 29356 2004-11-22T08:18:51Z Pablo 5 sourdants djèrmale [E1, E21, E34, C1, C9, C13, O0]; djårmale [E34]; djèrmèle [C8, O2] 9732 35049 2005-07-16T01:04:35Z Pablo 5 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Forir, Henry]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Forir, Henry]] [[Imådje:forirh.jpg|thumb|139px|left|Forir, Henry]] '''Henry Forir''' ([[1784]]-[[1862]]) fourit on sicrijheu e walon eyet diccionairî, djeyomete di s' mestî. I ramexhna des mots walons dispu [[anêyes 1820|1820]], mins si mwaisse ouve, li ''Dictionnaire liégeois-français'' n' a parexhou k' après s' moirt, e deus gros lives, e [[1866]] et [[1874]]. Il î rprind des mots et des fråzes di tos les tchamps del vicåreye, et nén fok li "lingaedje des ptitès djins". Come sicrijheu, i fourit rlomé long et lådje avou ene paskeye sol mariaedje, a môde di dvinltins, “[[Li ctapé manaedje (paskeye)|Li ctapé manaedje]]” k' a moussî foû e [[1836]]. I scrijha eto del prôze nén racontrece, “[[So les bassès scoles do vî tins]]”, eplaideye dins onk des prumîs bulténs del ''[[S.L.L.W.|Société Liégeoise de Littérature Wallonne]]''. Prezidint del minme S.L.L.W. e [[1856]], i leya ouve, pask' on n' esteut nén d' acoird avou si sistinme d' ôrtografeye, lon erî del cene do francès. == Difoûtrinne hårdêye == [http://rifondou.walon.org/forir-rif.html Pådje des scrijhaedjes da Hinri Forir] 9733 37805 2005-08-12T22:06:44Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tancea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:påme|påme]] del mwin. <I>Mostrez mu on drovou tancea et dji vs dirè vosse planete.</I> <span lang=fr>F. paume.</span> Disfondowes: tancê, tancia, <FONT COLOR="#800080">tancha</FONT>. Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje. 9734 36002 2005-07-28T22:18:22Z Pablo 5 [[Imådje:toet_trawe.jpg|thumb|trawé toet]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé on trô dins (ene sacwè). <span lang=fr>F. trouer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawer les orayes:</FONT> fé on trô po mete des oriyetes. <span lang=fr>F. perforer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawer on clå:</FONT> î moussî avou on [[Motî:flîme|flîme]] po fé rexhe foû les mizeres. On dit eto: [[Motî:kerner|kerner]]. <span lang=fr>F. inciser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawer ene biesse:</FONT> (mot d' årtisse, d' acleveu) fé on trô dins l' panse d' ene vatche (d' on torea) k' est boschter, po fé rexhe li gaz. <span lang=fr>F. trocardiser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawer les tikets:</FONT> î fé on ptit trô po controler. <span lang=fr>F. poinçonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawer on gôl:</FONT> mårker bråmint des gôls onk so l' ôte. <B>2.</B> (imådjreçmint) passer houte di. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;shijhe trawêye:</FONT> nute k' on n' doime nén do tot. <I>Èn aloumwer vént broyî les shijhes trawêyes a l' tiesse do lét d' ses efants</I> ([[P. Bossart]]). <span lang=fr>F. nuit blanche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawer les orayes:</FONT> fé bråmint do brut. <I>Come po lyi responde, li cok lyi trawa ls orayes, avou s' coutcouloudjoû</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. casser les oreilles.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> s' uzer disk' a trô (mousmint, toet, plake). <I>Vos toles kiminçnut a trawer totavå.</I> <span lang=fr>F. trouer, percer.</span> <B>2.</B> (å djeu d' beyes) passer avou l' bole a costé des gueyes, sins ndè pont stårer. Etimolodjeye: bodje [[Motî:trô|trô]], avou [[candjmint d' voyale]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "trawer". <span lang=fr>F. percement, perforation, transpercement, trocardisation, traversée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trawaedje d' estoumak:</FONT> magnaedje tot-houte del måjhire di l' estoumak pa on trawant må. <span lang=fr>F. ulcère perforé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>traweu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>traweuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki trawe (ene sacwè). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;traweu(se) di tiket:</FONT> onk (ene) ki contrôle les tikets d' trin, le foyes d' ovraedje, tot lzès trawant. <I>Çou k' vos pôriz fé, k' i lyi dit co li traweu d' tikets, c' est do prinde on tacsi ki va direk el veye.</I> Loukîz a: [[Motî:pikeu|pikeu]]. <span lang=fr>F. ponçonneur, contrôleur.</span> [[Imådje:traweye.jpg|thumb|trawêye]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> moumint k' i gn a pupont d' plouve, inte deus [[Motî:walêye|walêyes]], trô e cir la k' i gn a pont d' [[Motî:nûlêye|nîlêyes]]. <I>Po vey l' airdiè, i fåt kel solea soeye discatchî dins ene trawêye.</I> <span lang=fr>F. éclaircie.</span> <B>2.</B> plaece la k' i gn a pont d' åbes å mitan d' on bwès. <I>Si l' åbe abatou s' ecramyive dins on toupet d' côrîs, i l' faleut disdjoker e l' haetchant foû et e l' aflaxhî dins ene trawêye</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:clairisse|clairisse]]. <span lang=fr>F. clairière.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>traweure</B></FONT> [f.n.] pitite trawêye plaece. <I>Dj' aveu bea bigner so li foye di tchinne et s' li rloukî d' tos les costés, dji n' î voeyeu ki les totès ptitès finès traweures.</I> <span lang=fr>F. orifice, ouverture.</span> [[Imådje:trawrece.jpg|thumb|119px|trawrece]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawrece</B></FONT> [f.n.] usteye di buro, po trawer les foyes a classer. <span lang=fr>F. perforatrice.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], [[noûmot|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawoe</B></FONT> [o.n.] (mot d' årtisse) usteye d' årtisse po trawer ene biesse k' est boschtêye. <span lang=fr>F. trocard.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oe]], [[noûmot|1999]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawa</B></FONT> [o.n.] plaece trawêye dins èn oxhea, dins ene montinne, po poleur passer. <I>Li longowe fene eweye del sirinke avou l' amacante drouke diveut aler divins l' trawa condilyin.</I> <span lang=fr>F. conduit, tunnel.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]], [[noûmot|2001]]. Parintêye : * [[Motî:kitrawer|kitrawer]] * [[Motî:ritrawer|ritrawer]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:trover|trover]] (e des plaeces ''trawer'') Mots d' aplacaedje: * [[Motî:trawe-pî|trawe-pî]] * [[Motî:trawe-pire|trawe-pire]] ---- * [[trawaedje del panse|Dipus d' racsegnes sol trawaedje del panse]]. * [[trawaedje d' estoumak|Dipus d' racsegnes sol trawaedje d' estoumak]]. * [[beyes|Dipus d' racsegnes sol djeu d' beyes (et çou k' c' est d' î trawer)]]. * [[clå (del pea)|Dipus d' racsegnes sol trawaedje des clås (abcès)]]. * [[Emile Gilliard|"A shijhes trawêyes", c' est ene ramexhnêye di noveles da Emile Gilliard]]. 9735 40499 2005-09-23T10:44:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trô</B></FONT> [o.n.] vude dins tere, dins on meur, ene sitofe, evnd. rl a: [[Motî:trawer|trawer]]. <span lang=fr>F. trou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pôve [[Motî:rinåd 1|rinåd°]]</FONT>; (u: <FONT COLOR="#0000ff">pôve sori) ki n'&nbsp;a k'&nbsp;on trô.</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller>trô<SUP>n</SUP>, trô, troû, trou; vî scrijha: trooz</span>; rl a: [[Motî:Li Trô|Li Trô]]. 9736 34559 2005-07-11T02:11:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>digarlocî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dgarlocî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eye</B></FONT> [addj.] avou ses mousmints tot e [[Motî:furloke|furlokes]]. <I>Lu, on pôve here, tot dgarlocî, måy barbî, avou des longs tchveas ki rcrolént sol crås golé d' ene frake tote schoyowe</I> rl a: [[Motî:disfurloké|disfurloké]]. <span lang=fr>F. déguenillé(e).</span> Disfondowes: <FONT SIZE=2>Miersipepieuzmint el mape A.L.W. et el notûle ALW 5, 71.</FONT> Sorcoinrece Hesbaye (a Rmicoû, a Kmexhe, a Latene, a Voroû, al Hôte Flemåle). Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"gallos"</span> (galotche). 9737 35585 2005-07-20T01:24:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hagnî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] riclôre si boke dissu (ene sacwè, ene sakî) avou les dints ki moussèt dvins. rl a: [[Motî:kihagnî|kihagnî]], [[Motî:rihagnî|rihagnî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hagnî</FONT>, hagner, hagnè, hègnî, agnî, agni, hègnî</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"handjan"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hagne</B></FONT> [f.n.] rl a: [[Motî:higne]]; rl a: [[Motî:cohagne|cohagne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hagnon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket d' amagnî k' on pout hagnî d' on côp. rl a: [[Motî:golêye|golêye]]. <span lang=fr>F. bouchée.</span> <B>2.</B> boket d' on tecse, d' ene lwè, ki tént eshonne. <I>Si dji pårtixh mes vatches et n' nén pårti l' yebe, dji pestele li prumî hagnon del mwaisse-lwè di nosse vî payis</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. paragraphe.</span> <B>3.</B> [[Motî:boket|boket]]. <I>Li vesprêye si coschiréve, pa ptits hagnons</I> (J. Calozet). <I>Po dire li vraiy, i n' ont nén yeu si malåjhey ki ça di rprinde tote li stindowe do Congo, hagnon pa hagnon</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. morceau.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hagnant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>hagnante</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki hagne. <span lang=fr>F. mordant.</span> <B>2.</B> ki [[Motî:coixhî|coixhe]] les djins pa çou k' i dit. <span lang=fr>F. agressif (ive).</span> 9741 29363 2004-12-20T18:24:20Z Pablo 5 Sourdants d' l' etimolodjeye: Carnoy et Herbillon sont d' acoird (c' est nén todi insi). 9742 29364 2004-11-22T22:03:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ôno</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Onoz</span>, rebané avou [[Motî:Djimepe-so-Sambe|Djmepe-so-Sambe]]. ---- * [[Ôno|Dipus d' racsegnes so Ôno]] 9743 55612 2006-05-02T17:33:39Z Pablo 5 eplaeçmint sol daegn, djermon {{djermon viyaedje|Ono}} '''Ôno''', c' est èn [[ancyin ptit ban del Waloneye]], e F. ''Onoz'' rebané avou [[Djmepe-so-Sambe]]. * Limero del posse: '''5190''' (vî limero '''5832''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 53''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_29_31_N_04_40_12_E|50°29'N - 4°40'E}} == Djeyografeye == Trevåtchî pa l' [[Ôrnô]], aiwe ki poite li minme no ([[Motî:Ôrnô|minme etimolodjeye]]) == A vey == * Li tchestea di Mielmont. * Li vî molén. 9744 35932 2005-07-27T09:55:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>responsåve</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> djin ki doet responde d'&nbsp;èn ovraedje, d'&nbsp;on grope d'&nbsp;ovrîs, evnd. <I>Nosse pa vôreut bén amonter ene radio ås Emirats et vos ndè serîz responsåve</I> (J. Goffart). <B>II.</B> [addj.] li [[Motî:cåze 1|cåze]] (di). <I>C'&nbsp;est l'&nbsp;mwais tins k'&nbsp;est responsåve ki les avions sont tårdowes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>responsâpe, respon'sâpe, responsauve, <FONT COLOR="#800080">respon'sauve</FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhi do F. <span lang=fr>"responsable"</span> avou metaedje del cawete -åve. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>responsåvisté</B></FONT> [f.n.] divwers eyet tchedjes d'&nbsp;on (ene) responsåve. Disfondowes: <span lang=wa-feller>responsabilitè, respon'sauvisté</span>. 9745 29367 2004-11-22T21:50:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:responsåve]] 9746 53179 2006-03-28T15:14:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ônea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> e latén sincieus <span lang=la><I>Alnus spp</I></span>. åbe del famile des [[Motî:beyôle|beyôles]], ki crexhe sol boird des aiwes. <I>On côpe les ôneas po fé des bwès d' fosse.</I> <I>Avou do bwès d' ônea, on fwait des shabots.</I> <I>I vikéve avou s' sour, e li ptite cinse k' est acwateye å boird del Yene, padrî troes vîs ôneas tot tchabotés</I> (M. Hicter). <I>Gn a deus agaesses ki djouwèt al copete des ôneas</I> (S. Fontaine). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;carote d' ônea:</FONT> minousse di l' ônea, ki poite ses sminces. <span lang=fr>F. châton de l'aulne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;may d' ônea, dji t ' dilai (<span lang=wa-fell><I>may d'&nbsp;ônê, dji t'&nbsp;dilê</I></span>):</FONT> uzance di planter, e moes d'&nbsp;may des ptits åbes (lomés des may) divant l'&nbsp;ouxh des cmeres, et k' tchaeke sôre d' åbe a ene sinifiance, vochal: on n' vout pus rwaitî ci crapåde la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhon d' ônea:</FONT> rl a: [[Motî:moxhon|moxhon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhe d' ônea:</FONT> rl a: [[Motî:moxhe 1|moxhe]]. <B>2.</B> bwès di ci åbe la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L' ônea erprotche å [[Motî:frinne|frinne]] d' awè vindou si åme å diale por lu polou broûler vete:</FONT> paski li frinne broûle åjheymint, minme plin d' seuve, dabôrd ki l' ônea prin målåjheymint, cabén estant tot setch (J. Coppens). Disfondowes: <span lang=wa-feller>ônê, <B>ô<SUP>n</SUP>nê</B>, on.nê, <B>ônia</B>, ounia, ôlnia, ôrnia, ôrgna. ô<SUP>n</SUP>nia</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"alnus"</span> (minme sinse), cawete raptitixhante -ea, li no do ptit åbe divnant li seu corant no. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ône</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) ônea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L' abiye d'&nbsp;Ône:</FONT> no d'&nbsp;plaece di Mårcinele. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e ls ônes, el Zône:</FONT> no d' plaece di Måmdey. rl a: [[Motî:Zône|Zône]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lônê, Dèlônê</B></FONT> [n.dj.] nos d' famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Launay, Launet, Delaunay, De Lausnay, Delannay</span>. Etimolodjeye: no d' provnance do payis d' Lidje et d' Årdene (<span lang=wa-fell>dè l'&nbsp;ônê</span>). Omonimeye: * [[Motî:ône 1|ône]] (f.n.; viye mezeure) * [[Motî:Ône|Ône]] (comene d' Ône) Parintêye: * [[Motî:ônoe|ônoe]] (bwès d' ôneas) 9747 29369 2004-11-22T22:16:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ônoe</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) bwès (aforesse) d' [[Motî:ônea|ôneas]]. <span lang=fr>F. aulnaie.</span> Disfondowes: <B>ôneu</B>, <B>ônwè</B>, ônwa, (ônoû, ôlwè). Pc. aunoi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gros ônoe:</FONT> rl a: [[Motî:Grônoe|Grônoe]]. Etimolodjeye: cawete -oe 2 (plaece wice k'&nbsp;i gn a des...). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lôneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dèlôneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ôneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lônwè</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lônwa</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dèlônwè, Dèlônwa, Dèlanwè</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] nos d' famile del Walonreye, e F. <span lang=fr>Loneux, Lonneu, Lonneux, Lhonneux, L'&nbsp;honeux, Xhoneux, Xhonneux, Deloneux, De Loneux, de Loneux, de Lonneux, Launois, Launoy, Lonnois, Delaunois, Delaunoit, Delaunoy, de Launois, de Launoy, Delannoye, de Lannois, De Lanoit</span>, evnd. Etimolodjeye: no d' provnance do payis d' Lidje et d' Årdene (<span lang=wa-fell>ôneu, l'&nbsp;ôneu</span>), di Nameur Tchålerwè (<span lang=wa-fell>l'&nbsp;ônwè</span>), do Payis picard (<span lang=picard>dè l'&nbsp;ônwa</span>), u do viyaedje d'&nbsp;Ônwa. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">a l' Oneu, a Loneu</FONT> [n.pl.] no d' plaece di Tcherate (Loneu), en Årdjetea (Oneu), et d' bråmint des viyaedjes do grand Payis d' Lidje. rl a: [[Motî:Ônwa|Ônwa]], [[Motî:Ôlwè|Ôlwè]]. 9748 29370 2004-11-22T22:18:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>onomatopêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mot-brut|mot-brut]]. 9749 29371 2004-11-22T22:21:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>droumkene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:grigneus|grigneuse]] feme. <I>A l' viye droumkene&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:haeyåve|haeyåve]]. 9750 29372 2004-11-22T22:24:25Z Pablo 5 on bahot åbe (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} on bahot åbe (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 9751 29373 2004-11-22T22:25:52Z Pablo 5 [[Imådje:bahot.jpg|thumb|113px|on bahot åbe <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bahot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bahote</B></FONT> [addj.] [[Motî:trawer|trawé]] å mitan (tot djåzant d' canadas). <span lang=fr>F. creux.</span> Disfondowes: bahot, buhot. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bahotea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitit [[Motî:trô|trô]]. rl a: [[Motî:foxhale|foxhale]]. <span lang=fr>F. cuvette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bahotea:</FONT> no d'&nbsp;ene plaece di [[Motî:Meu|Meu]]. Disfondowes: bahotia, barotia, bawtia, bahotê, <FONT COLOR="#800080">bahotcha</FONT>. 9752 29374 2004-11-22T22:26:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bahot]] 9753 29375 2004-11-22T22:26:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bahot]] 9754 53444 2006-03-29T01:39:50Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwe del Walonreye]] {{Aiwe|Tinre| |65 |65 | - | - |[[province do Hinnot|Hinnot]]|[[Escô]]|Ate, Termonde}} '''Tinre''' (e F. ''la Dendre'', e Ny. ''de Dender''), c' est ene aiwe, 65 km longue, ki prind sourd e [[province do Hinnot|Hinnot]], passer a [[Ate]], ey egoliner dins l' [[Escô]] a Termonde ([[Dendermonde]], ki vout, e flamind, dire "Geuye del Tinre"). == Nos di des plaeces avou "Tinre" == * Pont d' Tinre : (so plaece, on prononce ''Têre'') : no d' ene plaece d' [[Ate (veye)|Ate]]. == Etimolodjeye == A pårti des vî scrijhas (''Thenre'', 941, ''Tenerae'', 1271, ''Tenre'', dins ''Pont de Tenre'' a Ate), on-z a tuzé å bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] ''tanaro'' (aiwe ki fwait do brut). Come dins [[Tîle]], po les bodjes gayels avou on T, li T a dmoré e walon (Tinre, Termonde), et a divnou D e flamind (''Dender'', ''Dendermonde'', ''Dijle''). [[da:Dendre]] [[en:Dender]] [[nl:Dender]] [[pt:Rio Dender]] 9755 29377 2005-03-19T21:10:18Z Pablo 5 '''Ate''' (avårla, on prononce ''Âte'', e F. ''Ath'', c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e payi djåzant [[picård]], [[Ate|divnou intité]] * Limero del posse: '''7800''' (nén candjî) * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''A 1'''. * Sipotaedje des djins: ** les Bordjoes (so plaece: ''Bourjoû''). ** les [[Motî:Goyasse|Goyasses]]. == Djeyografeye == Ate est raiwêye pa [[Tinre]]. C' est l' mwaisse-veye do ''vert payis''. == Toponimeye == === Coulots d' Ate (ancyins hamteas) === * Hamea di Scan (so plaece: ''amiô dë Scan''; e F. ''Scamps''). * El Pont d' [[Tinre|Tere]] (vî scrijha ''Tenre '' = F. ''Dendre'' ). * Triyeu-Périyeu ===Nos di ds plaeces d' Ate=== * El vî Baron (so plaece:''el vië Baron'') * ''Rue Brancgnî'' (e F. ''Brantegnie''). * ''Rue au Brai'' (rowe å [[Motî:brå|brå]]). == Foclore == Les [[adjeyant]]s d' Ate, avou, a leu tiesse, Goyasse et s' feme, dansnut li cwatrinme dimegne do moes d'&nbsp;[[awousse]]. Eto, les djins d'&nbsp;Ate ont bråmint do plaijhi li djoû del dicåce. == Tuzance walone== * limero diyalectolodjike: [A1] * Sicrijheu e picård [[Henry Delcourt]] * Accint picård d' Ate: prononçaedje do [[betchfessî oe]] avou '''wa''' (come e francès), dabôrd ki c' est '''wo''' a [[Irchonwé]]. Fråze po balter les pårlers atwès: :«Gn aveut ene gade so l' esplanåde; ele tchiyive, ele pixhive; ele fijheut tot d' on côp et mi, dj' esteu la kel riwaitive et dji n' dijheu rén.» :''«En i-y avwat ène gâde su l' èsplanâde; èle tchwat, ele pichwat, ele fèzwat tout a la fwa, èt mi, j' ètwa la quë j' l' èrgardwa et jë n' dizwa rië.»'' * Motî do picård d' Ate: ''Le picard du pays d'Ath'', 2000 9756 29378 2005-03-19T20:02:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîle</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe, e F. <span lang=fr>la Dyle</span>, e Ny. <span lang=nl>de Dijle</span>, ki prind sourd a Tiyi, raiwî l' Såt Tavlene. Ele riçût l' Ône, pu l' Trén, pu egoline e payis Flamind (Lovén), po s' maxhî a l' Escô. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tîle</FONT>, Dîle</span>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Thilia (1008)</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait gayel <span lang=ga> tilo</span> (bigåd, purea). Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:Tîlsene|Tîlsene]] (veye di Flande, e Ny. <span lang=nl>Dilsen</span>.) ---- * [[Tîle|Dipus d' racsegnes so Tîle]] 9757 54270 2006-04-11T08:33:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Rio Dijle]] [[categoreye:aiwe del Walonreye|Tile]] {{Aiwe|Tîle||86||||[[Tiyî]], [[Houtin-l'-Vå]]|[[Rupel]]|Roman payis, Flande}} '''Tîle''' (e F. ''la Dyle'', ''la Thyle'', e Ny. ''de Dijle''), c' est ene aiwe ki prind sourd a [[Tiyî]] (viyaedje do minme no) (pol ''Thyle'') et-z a [[Houtin-l'-Vå]] (pol ''Dyle''). Li boket ki s' lome è francès ''Thyle'' raiwî l' [[Sårt Tavlene]]. Adonpwis, ele riçût l' [[Ône (aiwe)|Ône]] a [[Coû-Sint-Stiene]]. Li boket ki s' lome ''Dyle'' est francès trevåtche [[Djinape]], adon rçût l' boket k'on lome ''Thyle'' e francès a [[Coû-Sint-Stiène]] po n' fé pu k'one seule ''Tîle''. Adonpwis ele riçût l' [[Trén]], pu passer do costé d' Gré-Dwècha e payis Flamind (Lovén, Mechelen), po s' egoliner dins [[Rupel]] ki s' va maxhî a l' [[Escô]]. == Etimolodjeye == A pårti do vî scrijha ''Thilia'' (1008), on-z a tuzé a on tuzé å bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] (erî-rfwait) ''tilo'' (bigåd, purea), a cåze des noerès aiwes k' ele tchereye do costé d' Brussele. Come dins [[Tinre]], po les bodjes gayels avou on T, li T a dmoré e walon (Tîle, Tîlsene), et a divnou D e flamind (''Dender'', ''Dijle'', ''[[Motî:Tîlsene|Dilsen]]''). [[de:Dijle]] [[en:Dijle]] [[fr:Dyle]] [[nl:Dijle]] [[pt:Rio Dijle]] 9758 29380 2004-11-23T00:39:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tiyî</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Tilly</span>, rebané Viyé-l'-Veye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tiyî</FONT>, Tiyi</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Tillier (1200), Tilhier</span>. ---- * [[Tiyî|Dipus d' racsegnes so Tiyî]] 9759 43265 2005-11-06T15:25:14Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Tiyî''' (avårla, on prononce ''Tiyi'' e scrire e F. ''Tilly''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané [[Viyé-l'-Veye]]. * Limero del posse: '''1495''' (vî limero '''6321''') * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;114''' == Djeyografeye == Tiyî est metou so onk des sourds di l' aiwe di [[Tîle]] (ki c' est kécfeye li minme mot, etimolodjicmint). 9760 29382 2004-11-23T00:41:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Trén</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe ki passe a Longveye, et s' aler maxhî a Tîle. --- * [[Trén|Dipus d' racsegnes so Trén]] 9761 44001 2005-11-10T18:20:28Z Pablo 5 {{djermon}} '''Trén''', c' est ene aiwe ki passe a [[Djistou]], et s' aler maxhî a [[Tîle]]. [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Tren]] 9762 29384 2004-11-23T00:45:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Trén]] 9763 29385 2004-11-23T13:25:53Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 9764 29386 2004-11-23T13:51:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gote]] 9765 29387 2004-11-23T13:51:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gote]] 9766 29388 2004-11-23T13:51:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gote]] 9767 29389 2004-11-23T13:58:18Z Pablo 5 Plake del voye viè l' viyaedje di ''Gotale'' {{licince imådjes Lucyin}} Plake del voye viè l' viyaedje di ''Gotale'' {{licince imådjes Lucyin}} 9768 29390 2004-11-23T18:22:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gote 2</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">ene gote</FONT>: ene [[Motî:miete|miete]], on pô. <I>A&nbsp;! si dj'&nbsp;åreu ndalé ene gote pus timpe</I> ([[J. Duysenx]]). <I>Sayîz d'&nbsp;ene gote l'&nbsp;amuzer</I> (M. Peclers). <span lang=fr>F. un peu, un tant soit peu.</span> <B>2.</B> deujhinme boket di sacwantès advierbires di noyaedje: <I>a)</I> <FONT COLOR="#ff0000">ni... gote</FONT>: ni ... nén do tot. <I>Colas n'&nbsp;a bén seur nén tos ces passe-tins la; i n'&nbsp;a co nole feme a s'&nbsp;conte et, cwè k'&nbsp;il inme dedja les crapådes, li vijhene ni lyi ahåye gote</I> ([[S. Fontaine]]). <I>Onk ni plait nén al mere, l'&nbsp;ôte n'&nbsp;ahåye gote å pere</I> ([[V. Carpentier]]). <I>El froed ki trawe et l'&nbsp;bijhe ki groûle N'&nbsp;apåjhtèt gote li five ki m'&nbsp;broûle</I> (Fré Matî). <span lang=fr>F. pas du tout, aucunement.</span> <I>b)</I> <FONT COLOR="#ff0000">ni... pus gote</FONT>: ni... pus do tot. <I>Li kesse "kî sont mes parints&nbsp;?" trove si plaece dins on monde la kel response n'&nbsp;est pus gote si claire ki dvinltins</I> (J. Marquet). <span lang=fr>F. ne … plus du tout.</span> <I>c)</I> <FONT COLOR="#ff0000">sins gote</FONT>: sins ddja, sins minme. <I>So li rtour, i vizite li bricole; sins gote si catchî, i n'&nbsp;a pus mezåjhe</I> ([[S. Fontaine]]). <span lang=fr>F. sans même.</span> <I>d)</I> <FONT COLOR="#ff0000">ni ... di tot gote pus rén</FONT>: ni ... pus rén do tot. <I>Cwand ki l'&nbsp;cire k'&nbsp;aveut essevli li moxhe fourit edureye, on n'&nbsp;voeya di tot gote pus rén.</I> ([[J.M. Masset]]). <span lang=fr>F. plus rien du tout.</span> Coinrece [[Hôte-Årdene]]. Omofone: [[Motî:gote|gote]] (di likide) 9769 29391 2004-11-25T00:43:18Z Lucyin 16 rimetou "gotire" (fwait sol no, nén sol viebe) <FONT COLOR="#ff0000"><B>gote 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite bole d' aiwe u d' likide ki toume. rl a: [[Motî:goter|goter]], [[Motî:sigoter|sigoter]]. <span lang=fr>F. goutte.</span> <B>2.</B> pitit vere di [[Motî:peket|peket]] (u d' ene ôte foite abwesson). <I>Il aveut stî boere sacwants gotes, et il aveut ene dimeye tchitche</I> (L. Pirsoul). <span lang=fr>F. verre d'alcool.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:houmer|houmer°]] ene gote:</FONT> el boere d' on plin côp. <I>So les fouzeures, les cotîs n'&nbsp;ont nén sogne di s'&nbsp;astårdjî, li tins d'&nbsp;houmer kékès gotes</I> (R. Grafé). <B>3.</B> alcol (a boere). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;payî l' gote:</FONT> ofri di l' alcol a boere. <I>Dji lyi paye el gote mins ça n' l' espaitche nén di m' erbrognî come on tchén</I> (F. Loriaux). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanke gote:</FONT> peket. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gote di purnale, di fraijhes:</FONT> gote fwaite avou del blanke gote et des fruts ki bagnèt dvins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gote di [[Motî:Richténe|Richténe°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:sitronner|sitronner°]] ene gote.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on [[Motî:flumion|flumion°]] d' gote.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:ribatijhî|ribatijhî°]] l' gote:</FONT> ene ribatijheye gote, on dit do djus d' navea, u del [[Motî:pikete|pikete]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lomaedje d' ene mwaijhe gote, u d' ene ribatijheye gote:</FONT> djus d' navea, pikete. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gote</FONT>, goute</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gotire</B></FONT> [f.n.] plaece la k' ça gote. <I>Cwand li schayteu montéve sol toet po rfé ene gotire, li londmwin, endè raveut ene ôte a costé.</I> <span lang=fr>F. fuite d'eau.</span>. [[Imådje:gotale.jpg|thumb|plake pol viyaedje di Gotale]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gotale</B></FONT> [f.n.] (v..v.m.) plaece k' il î gote (foû d' on meur di rotches, evnd.). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Gotale:</FONT> no di sacwantès plaeces del Walonreye: al Vå d' Xhavane; a Viyance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les gotales:</FONT> no d' ene plaece do Ptit Tier. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gotale</FONT>, Goutèle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gotea</B></FONT> [o.n.] gotale. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Goteas:</FONT> no d' ene plaece di Wane, d' [[Idje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Gotia</FONT>, Gotês, Goutês, Goutôs</span>. Omofone: * [[Motî:gote 2|gote]] (advierbire di noyaedje) Parintêye: * [[Motî:goter|goter]] * [[Motî:gotiner|gotiner]] * [[Motî:sigoter|sigoter]] * [[Motî:rasgoter|rasgoter]] * [[Motî:digoter|digoter]] ---- * [[Fås-amisse| li F. ''gouttière'', c' est e walon, "atchenå"", ""tchenå", nén "gotire"]]. 9770 29392 2004-11-23T18:21:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Victor Carpentier ]] 9771 29393 2004-11-23T18:24:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[François Loriaux ]] 9772 29394 2004-11-23T18:28:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Robert Grafé]] 9773 29395 2004-11-23T18:37:13Z Lucyin 16 L'&nbsp;aiwe di [[bey&ocirc;le]] sigote d'&nbsp;ene coxhe {{licince imådjes Lucyin}} L'&nbsp;aiwe di [[bey&ocirc;le]] sigote d'&nbsp;ene coxhe {{licince imådjes Lucyin}} 9774 29396 2004-11-23T18:42:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Idje</B></FONT> [n.pl.] pitit ban del Walonreye di France (Bote di Djivet), e <span lang=fr>F. Hierges.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Idje (pron. îtche)</FONT>; Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Herge (1112), Hirge (1140)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Idjwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Idjwesse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) d' Idje. ---- * [[Idje|Dipus d' racsegnes so Idje]] 9775 29397 2004-11-23T18:42:11Z Lucyin 16 Coleur a l' aiwe d' Idje, pa Jean-Paul Surin, po ene coviete del Rivowe [[Årdene Walone]], eplaideye sol Wiki avou l' åjhmince di ces djins la. Coleur a l' aiwe d' Idje, pa Jean-Paul Surin, po ene coviete del Rivowe [[Årdene Walone]], eplaideye sol Wiki avou l' åjhmince di ces djins la. 9776 48181 2005-12-26T18:56:42Z Lucyin 16 [[Categoreye:Walonreye di France]] [[Imådje:idje_wi.jpg|thumb|Coleur a l' aiwe d' Idje, da Jean-Paul Surin]] '''Idje''' (fr: ''Hierges''; on prononce erîlêymint ''Îtch''), c' est on pitit ban del [[Walonreye di France]] (Bote di Djivet), metou so les Hôteurs di Mouze, sol hintche erive, djusse astok del frontire bedje. * Dimorant(e)s: 224 (diviè [[2000]]) Idjwès, Idjwesses (F. ''Hiergeois''). * Sipotaedje: Les [[Motî:crosse 1|Crosses]] (avårla, on prononce les ''Crousses''). * Limero del posse: 08320 * Limeros diyalectolodjikes ** [[Albert Doppagne|Ricwerances da Doppagne]]: G&nbsp;6 ** [[Charles Bruneau|Ricwerances da Bruneau]]: Br&nbsp;7 * [[Depårtumint des Årdenes]] * Sitindêye: 405 ha * Pont l' pus hôt: 121 metes == Istwere == Idje fjheut pårteye d' ene baroneye di ût viyaedjes; et k' esteut tere di [[principåté d' Lidje|Lidje]], disk' e [[1774]], la k' i fourit metou avou l' [[France]]. Al moyinåde on î bastixha ene foite plaece, replaeceye pa on tchesta au [[16inme sieke]]. Ci tchestea la fourit foitmint acsût e [[1792]]. C' est do viyaedje d' Idje ki vénreut [[Meluzene d' Idje]] (ossu lomêye Sibile di Lusignant), ki divna royinne di [[Djeruzalem]]. Li ledjinde dit k' ele sereut ene dischindante drieke del '''fêye Meluzene''', k' åreut basti l' tchestea, di 365 finiesses, so ene nute. Si pere Manassé d' Idje, si fjha cnoxhe tins des Croejhlådes. Ele si maria avou Guy d' Lusignant, eyet fourit eto tchesturlinne di Samson (so l' [[aiwe di Samson]], nén lon erî d' [[Nametche]], di l' ôte costé d' [[Mouze]]), wice ki, dit-st on, ele prinda pårt al disfinse do tchestea. D' après des sourdants k' i gn a, elle åreut morou del pesse e [[1190]], divant [[Sint Djhan d' Ake]]; d' après ds ôtes sourdants, elle åreut morou e [[1187]], dins ses teres di Samson. Ele fourit eterêye e l' eglijhe di [[Nametche]], wice k' on pout vey ene pire avou l' sicrijhaedje: ''«YCI REPOSE LES OSSEMENTS DE SYBILLE DE LVSIGNANT REINE DE YERVSALEM DECEDEE L' AN 1187»'' (''chal ripoizèt les oxheas da Sibile di Lusignant royinne di Djeruzalem, moite l' an 1187''). == Nos di des plaeces d' Idje == * A vey avou des måjhons et des djins: ** å Tchestea Soret. ** a [[Motî:tchestea|Tchestion]] (so plaece: ''Tchestiyon'') ** [[Motî:Emtene|Emtene]] (so plaece: ''Èm'tèm'') ** Les [[Motî:petrole|Petrolîs]]. ** å [[Motî:hiede|Hierdåd]] (so plaece: ''au yerdau''). ** al [[Motî:Tchapele|Tchaplote]]. * A vey avou des tchamps et des cortis: ** al [[Motî:Coûteure|Coûteure]]. ** Les ptits [[Motî:djårdén|djårdinaedjes]] (so plaece: ''les ptits djardinâtches'') ** a Air des Tchamps. ** Les faxhes ås Pemîs (so plaece: ''faches aus pomîs). * A vey avou des bwès des åbes: ** al [[Motî:Bouxhon|Bouxhire]] (so plaece: ''Bouchêre''). ** å [[Motî:tchenoe|Tchenoe]] (so plaece : ''Tchènè''). ** Li [[Motî:Toyoû|Tiyoû]] (so plaece: ''Tiyou'') ** al [[Motî:Dreve|Dreve]] (so plaece: ''Dréf''). ** Les [[Motî:orî 1|Lôrîs]] (so plaece: ''lôris'') *A vey avou l' aiwe : ** Les [[Motî:gote|Goteas]] (so plaece: ''Gouteaus''). ** a [[Mouze]]. ** å [[Ri]] (e F. ''La Joncquière''). ** Les [[Motî:vevî|Vevîs]] (so plaece: les ''Vivîs''). * a vey avou les falijhes: ** Li Trô Mitchåd. (so plaece: Trô ''Mitchau''). ** Li Trô del håye (so plaece: ''Trô d' l' aye''). ** Les Grands Rawîs. 9777 29399 2004-11-23T23:55:40Z Sam Hocevar 56 Wikimedia : <small> [[:commons:User:Sam Hocevar|Commons]] ~ [[:meta:User:Sam Hocevar|Meta]] </small> Wikipedia : <small> [[:ca:Usuari:Sam Hocevar|Català]] ~ [[:da:Bruger:Sam Hocevar|Dansk]] ~ [[:de:Benutzer:Sam Hocevar|Deutsch]] ~ [[:el:User:Sam Hocevar|Ελληνικά]] ~ [[:en:User:Sam Hocevar|English]] ~ [[:eo:Vikipediisto:Sam HOCEVAR|Esperanto]] ~ [[:es:Usuario:Sam Hocevar|Español]] ~ [[:fi:Käyttäjä:Sam Hocevar|Suomi]] ~ [[:fr:Utilisateur:Sam Hocevar|Français]] ~ [[:gl:User:Sam Hocevar|Galego]] ~ [[:ia:Usator:Sam Hocevar|Interlingua]] ~ [[:id:Pengguna:Sam Hocevar|Bahasa Indonesia]] ~ [[:it:Utente:Sam Hocevar|Italiano]] ~ [[:ja:利用者:Sam Hocevar|日本語]] ~ [[:la:Usor:Sam Hocevar|Latina]] ~ [[:nl:Gebruiker:Sam Hocevar|Nederlands]] ~ [[:pl:Wikipedysta:Sam Hocevar|Polski]] ~ [[:pt:Usuário:Sam Hocevar|Português]] ~ [[:ro:Utilizator:Sam Hocevar|Română]] ~ [[:ru:Участник:Sam Hocevar|Русский]] ~ [[:simple:User:Sam Hocevar|Simple English]] ~ [[:sl:Uporabnik:Sam Hocevar|Slovenščina]] ~ [[:wa:Uzeu:Sam Hocevar|Walon]] ~ [[:zh:User:Sam Hocevar|中文]] </small> Wiktionary : <small> [[:de:wikt:Benutzer:Sam Hocevar|Deutsch]] ~ [[:en:wikt:User:Sam Hocevar|English]] ~ [[:es:wikt:Usuario:Sam Hocevar|Español]] ~ [[:fr:wikt:Utilisateur:Sam Hocevar|Français]] ~ [[:ja:wikt:利用者:Sam Hocevar|日本語]] </small> 9778 29400 2004-11-24T20:13:09Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 9779 29401 2004-11-24T20:15:07Z Lucyin 16 Buro d' racsegnes po les tourisses a Lussimbork {{licince imådjes Lucyin}} Buro d' racsegnes po les tourisses a Lussimbork {{licince imådjes Lucyin}} 9780 48189 2005-12-26T21:12:42Z Pablo 5 [[Categoreye:Motîs walons|Moti d' Nivele]] [[Imådje:moti_nivele_wi.jpg|thumb|200px|Coviete do motî d' Nivele da J. Coppens]] Li '''Motî d' Nivele''' (côde '''O4''' el [[djivêye des motîs do walon]]), k' el vraiy tite, c' est ''“Dictionnaire [[Motî:Aclot|aclot]] walon-français Parler populaire de Nivelles”'', c' est on motî adjinçné pa [[Joseph Coppens]], et eplaidî pal Rweyåle Federåcion Walone del Braibant, sins date. Li motî d' Nivele est onk des [[Gros motîs do walon]]. C' est on dico scrît e [[scrijha Feller]], et enimådjî avou des dessins et des poitraits d' Nivele. Il a come pindant li [[Franwal di Nivele]], sicrît på minme diccionairî. == Kitaeyaedje do live == * Coviete difoûtrinne: On î måke eto kel saetcheu d' poitrait, c' est Octave Sanspoux, et k' les dessins sont då Sindicat d' avizance 9781 29403 2005-06-11T21:12:55Z Lucyin 16 [[categoreye:economeye]] [[Imådje:racsegne_tourisses.jpg|thumb|250px|right|Li soce di racsegne ås tourisse a sovint on buro avou l' essegne "i" ene sadju e corin del veye.]] Ene '''Soce di Racsegnes ås Tourisses''' (on dit eto: '''Sindicat d' Avizance'''), c' est ene [[S.N.R.]], dins ene veye u ene [[rebanêye comene]], ki [[Motî:parpinser|parpinse]] tot çou ki sereut clapant po-z assaetchî les [[tourisse]]s aviè ç' coine la. Dins bramint des payis, c' est ene administråcion ki s' ocupe di ça, ki s' lome cobén '''Buro d' racsegnes ås tourisses''' == Uzaedje do walon pa les soces di racsegnes ås tourisses == On trove sacwants buros des Sindicats d' Avizance, la k' on pout djåzer walon, come a [[Ridû|Rdû]] Sacwantès Soces di Racsegnes ås Tourisses eploynut voltî l' walon po-z atôtchî leus djins. Gn a des pådjes so les fyis a: * [[Hu]] * [[Hermåle-dizo-Hu]] * [[Lidje]] == Hårdêye difoûtrinne == Pådje po les tourisses e walon: * [http://www.liege.be/svcommu/binvnou.htm Bénvnowe a Lidje !] (pådje e walon pol tourisse del veye di Lidje) * [http://users.belgacom.net/hermalle-sous-huy/w/pg/pg-001.html Li waibe do sindicat d' avizance di Hermåle-dizo-Hu] * [http://www.huy.be/Tourisme/Attractions_touristiques/Traduction_ND/_Wallon/_wallon.html Pådje poles tourisses del waibe del veye di Hu] 9782 35794 2005-07-23T09:42:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] ome u valet k' on s' etind vormint bén avou lu. <I>C' est dins l' måleur k' on cnoxhe ses amisses.</I> <I>Il estint grands amisses eshonne, mins i n' si loukèt pus.</I> <I>Tôr, c' ît s' grande gosse do bracner ene miete, istwere d' aveur on live po dinner l' dimegne oubén po fé plaijhi a èn amisse</I> ([[R. Painblanc]]). <I>Èm fi ! vos berdelaedjes C' est tos peurs tchafiaedjes; Dji so vosse vî cama; Ddja amisse di vosse pa</I> ([[J. Beaucarne]]). rl a: [[Motî:anîsse|anîsse]] (femrin), rl a: [[Motî:camaeråde|camaeråde]], [[Motî:cama|cama]], [[Motî:soçon|soçon]], [[Motî:planket|planket]], [[Motî:copleu|copleu]]. <span lang=fr>F. ami.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hé, l' amisse!:</FONT> houcaedje d' onk k' est a damadje, l' [[Motî:atôtchî|atôtchî]]. <B>II.</B> [addj.] amiståve. <span lang=fr>F. affable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amisse</FONT>, ami, amiche</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>amicus</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amiståve</B></FONT> [addj.] ki c'est plaijhi d' lu (di leye). <I>Elle est amiståve avou tot l' monde.</I> <I>Nosse novele soçonde a yeu rade fwait po nos trover les adresses Etrernete d' on fel moncea d' djins, djusse metous so nosse voye; et tertos foirt amiståves, cobén.</I> <I>Adonpwis, Babete amiståve, Si toûne viè ls etrindjirs: " Hay djans ! Vocial l' afwaire, dit-st ele, al tåve !</I> ([[F.N. Duysinx]]). On dit eto: [[Motî:vayant|vayant]], [[Motî:djinti|djinti]], [[Motî:avnant|avnant]], [[Motî:plaijhant|plaijhant]]. <span lang=fr>F. aimable, affable, amène, courtois, cordial, bienveillant, sympa, sympathique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;amiståve come ene poite di prijhon:</FONT> nén amiståve do tot. On dit eto: [[Motî:målamiståve|målamiståve]]. <span lang=fr>F. peu aimable, rébarbatif, antipathique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;match amiståve:</FONT> match ki n' conte nén po ene cope u on tchampionat. <span lang=fr>F. match amical.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amistauve</FONT>, amichtauve, amistâve, amichtraule, amistaule</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amiståvmint</B></FONT> [adv.] d' ene amiståve manire. <span lang=fr>F. aimablement, courtoisement, cordialement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amiståvté</B></FONT> <B>1.</B> cwålité d' onk (ene) k' est amiståve. <span lang=fr>F. amabilité.</span> <B>2.</B> amisté. <span lang=fr>F. amitié.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amistauvté</FONT>, amistauvitè, amichtauvitè, amitchauv'té</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amisté</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> rilåcion di deus amisses. <I>Lu, c' end est onk k' a d' l' amisté po ls ôtes.</I> <span lang=fr>F. amitié.</span> <B>2.</B> djesse ki mostere k' on vos inme bén. <I>C' est des djins ki fwaiynut des des amistés a tertos.</I> <span lang=fr><span lang=fr>F. marque d' amitié, amabilité.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amisté</FONT>, amistè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amiståvisté</B></FONT> [f.n.] cwålité, djesse d' onk (ene) k' est foirt amiståve. <I>Dji m' ritroveu å mitan d' co djonnetes, Ava Gardner, Bete Davis udonbén Birdjite Bardot, a bén m' leyî sognî, et m' fé bistoker d' amiståvisté ki m' Mardjo n' aveut nén l' idêye ?</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. affabilité, bienveillance, politesse, gentillesse, civilité, bonne grâce, mansuétude.</span> Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:amigo|amigo]]. Mots d' acolaedje : * [[Motî:fås-amisse|fås-amisse]] * [[Motî:boun-amisse|boun-amisse]] * [[Motî:målamiståve|målamiståve]]. * [[Motî:nateure-amiståve|nateure-amiståve]] Mot d' etroclaedje: * [[Motî:monami|monami]]. * [[Motî:Lamisse|Lamisse]] 9783 29405 2004-11-24T20:28:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:amisse]] 9784 29406 2004-11-24T20:29:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:amisse]] 9785 29407 2004-11-24T20:29:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:amisse]] 9786 29408 2004-11-24T20:30:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:amisse]] 9787 29409 2004-11-24T20:30:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:amisse]] 9788 29410 2004-12-25T15:49:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anîsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> feme u båshele k' on s' etind vormint bén avou leye). <I>Elle estént grandès anîsses.</I> <I>Ele lyi dmandéve consey et i sepeut did leye des afwaires k' ele n' åreut nén raconté al meyeuse di ses anîsses</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. amie.</span> <B>2.</B> feme k' èn ome a divnou s' galant. <I>T' as divnou on vî cropeu; dispoy cwand n' finixh tu pus l' cwarmea tot remoennant ene anîsse</I> ([[J.M. Masset]]). On dit eto: [[Motî:boune-anîsse|boune-anîsse]]. <span lang=fr>F. copine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">anîsse</FONT>, anîze, amîze, amîye</span>. Omrin: [[Motî:amisse|amisse]]. Omonimreye coinresse: [[Motî:anisse|anisse]] (plante et gosse). Mots d' aplacaedje: * [[Motî:boune-anîsse|boune-anîsse]] 9789 29411 2004-11-25T00:44:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:gote]] 9790 29412 2004-11-24T21:43:23Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sigoter]] 9791 29413 2004-11-24T21:42:38Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sigoter]] 9792 29414 2004-12-24T15:48:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ripårer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erpårer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rpårer</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> rimete do cimint inte les pires (d' on bastimint). <I>Monter cwate meurs et lzès rpårer, Planter l' espalî sol volé Et vo l' la basteye, leu måjhon</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. rejointoyer.</span>. <B>2.</B> rifé. <I>Les coibjhîs eyet les tayeus comincît a rpårer les solés et les lokes k' arivént des comandos</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. réparer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)paurer, (è)rpaurer</FONT>, r(i)pârer, (è)rpârer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ripårrece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erpårrece</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rpårrece</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:palete|palete]] po rpårer. <span lang=fr>F. truelle à rejointoyer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)paur'rèce, (è)rpaur'rèce</FONT>, r(i)pâr'rèce</span>. Etimolodjeye: [[cawete -rece]]. 9793 29415 2004-11-25T00:27:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ripårer]] 9794 29416 2004-11-26T19:36:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>traite</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki vs fwait do toirt et k' on n' s' î atind nén. <I>Dinltins, i fjhént les Citrowenes avou des djaenès fåres; c' esteut bråmint mî; c' est traite, saiss, les blancs.</I> <I>C' est traite, li solea, cwand i fwait d' l' air: ti n' sins nén k' to rayixh.</I> <I>Les emiles, c' est sovint traite, ca on n' si pout nén rprinde cwand on voet kel fråze ni mostere nén çou k' on vout dire.</I> <span lang=fr>F. dangereux, perfide, agressif, malfaisant.</span> <B>2.</B> [[Motî:målåjhey|målåjhey]]. <I>On Flamind ki cåze lidjwès, c' est traite a comprinde.</I> <span lang=fr>F. difficile, fastidieux.</span> <B>3.</B> ki rnoye si patreye, ses amisses, les lwès del diplomaçreye. <I>Nost eveke î cora; et la l' traite Borguignon Lyi dna l' tchuze inte li moirt et èn ake d' abdicåcion</I> ([[N. Defrecheux]]). <span lang=fr>F. traitre.</span> Omonimeye: * [[Motî:traire|traite]] (treyowe, modowe / treyaedje, modaedje). Parintêye : * [[Motî:traiter|traiter]] ---- * [[fås amisse|"traite" est (kécfeye) on fås amisse di ''traître'' e francès (i ratoûne ''dangereux'')]] 9795 29417 2004-11-25T00:39:11Z Lucyin 16 Noûmot d' aplacaedje tîxhon nén askepyî pås rfondeus: ôlpesse (ôle-pesse), trové dins on scrijahedje da [[Arthur Schmitz]] dins [[Coutcouloudjoû]]. 9796 29418 2004-11-25T00:46:53Z Lucyin 16 Motî:colon-piron displaecî viè Motî:colåd-piråd #REDIRECT [[Motî:colåd-piråd]] 9797 29419 2004-11-25T00:48:36Z Lucyin 16 F." Collard-Pierrard ", come [[Motî:ritchåd]] (Richard) Ça n' a rén a vey avou on colon. 9798 29420 2004-11-27T19:12:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sociolinwince</B></FONT> [f.n.] syince ki louke kimint k' les lingaedjes sont djåzés podbon emey les djins ki les pratikèt, nén fok tecnicmint, mins eto sicolodjicmint. <span lang=fr>F. socio-linguistique.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon, a môde des mots savants fwait sol cawete greke socio- et l' no [[Motî:linwince|linwince]], 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sociolinwincieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sociolinwincieuse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:sincieus|sincieus(e)]] ki fwait del sociolinwince. <span lang=fr>F. socio-linguiste.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>di sociolinwince</B></FONT> [addjectivire] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sociolinwistike</B></FONT> [addj.] a vey avou l' sociolinwince. <I>Les prumîs grands rcweras d' sociolinwince el Walonreye datèt d' 1987</I>. <span lang=fr>F. sociolinguistique.</span> ---- * [[sociolinwince|Dipus d' racsegnes sol sociolinwince]] 9799 60179 2006-06-11T05:39:04Z YurikBot 105 robot Modifie: [[br:Sokioyezhoniezh]] [[Imådje:francard_situdiants.jpg|thumb|250px|right|TP d' sociolinwince avou les studiants do Noû-Lovén a Bietrès]] Li '''sociolinwince''', c' est ene syince ki louke kimint çki les lingaedjes sont djåzés podbon emey les djins ki les pratikèt, nén fok tecnicmint, mins eto sicolodjicmint et dins les diferins léts d' ene societé. Les cis (cenes) ki s' end ocupèt si lomnut [[Motî:sociolinwincieu|sociolinwincieus(es)]]. Li sociolinwince pout dmorer ådvins d' on seul lingaedje, et, dabôrd, situdyî li manire di cåzer di trokes d' ådjes (lingaedje del djonnesse, lingaedje des [[Motî:axhlåve|axhlåves]]), u di trokes sociåles (lingaedje del hôte / lingaedje des ptitès djins), u dins diferinès coines do payis, u dins diferins payis k' on-z î djåze cisse langue la. E [[walon]], metans, li bate di dvize, todi mo spitante, so l' [[atouwance]] (sorlon les viyaedjes, les mestîs, tot djåzant ås biesses, ådvins del famile), c' est, pårmint, del sociolinwince. Sifwaitmint, kimint çki les waloncåzants lomnut li lingaedje k' i djåzèt: [[patwès]], walon, walon lidjwès, evnd., d' après la k' i dmorèt. Po les [[mancîs lingaedjes]], li sociolonwince va studyî, avou, li raddisté do rescoulaedje des ptitès langues divant li spotchant lingaedje. U, årvierdimint, li ravicaedje des ptits lingaedjes, ki rispitnut dins des noveas dominnes, come sol [[Daegntoele]], pa egzimpe. Li [[Motî:soûmint|soûmint]] del sociolinwince, c' est l' [[responda]]. Dabôrd, gn è pout aveur di l' [[Motî:adire|adire]] inte çou ki les respondeus dijhnut (metans : "dji sai" u "dji n' sai nén" l' walon) et l' veur (boutans: ratourner e walon ene vintinne di mots d' francès). Li sociolinwince est diferinne do [[linwe-ehåyaedje]], la ki c' est les linwincieus u les bouteus po on lingaedje ki sayèt di fé bodjî l' societé po-z amidrer si statut, u li manire del djåzer u del sicrire. == Istwere del sociolinwince == On rwaite voltî William Labov come l' askepieu del sociolinwince. El Walonreye, on pout dire ki c' est [[Michel Francard]] k' a stî l' enondeu des rcwerances di sociolinwince, e 1987. Di l' [[Motî:alére|alére]] (sol sociolinwince et l' linwe-ehåyaedje) : * CALVET, L.J. (1974) ''Linguistique et colonialisme. Petit traité de glottophagie''. Payot, Paris. * LABOV, W. (1976) ''Sociolinguistique'' ''Les éditions de minuit'', Paris. * LABOV, W. (1978) ''Le parler ordinaire'' ''Les éditions de minuit'', Paris. * CALVET, L.J. (1987) ''La guerre des langues et des politiques linguistiques''. Payot, Paris. * COOPER, R. L. (1989) ''Language planning and social change, Cambridge University Press'', New-York. * LAKOFF, R. T. (2000), ''The Language War', University of California Press, Berkeley'', Californeye. == Sociolinwince e walon == Tuzêyes di sociolinwince, sins chifes. * [[Jules Feller]], cwand i tournéve avou [[Djhan Haust]] po trover des temons po l' ''Dictionnaire Général de la Langue Wallonne'', inte 1900 et 1910, il a noté sovint li sintumint des djins des viyaedjes cwand i lzî djhént k' il alént fé des rcwerances so les mots e walon. Dins les gros borks, come [[Bouyon]], [[Li Tchestea]], [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]] u [[Bastogne]], gn aveut nouk ki vleut responde, sogne di ricnoxhe k' i djåzéve li walon (Feller, ''Notes de philologie wallonne'', 1912). Mins nerén, gn a nou chifraedje di ces reyaccions la. * Pareymint, li [[Beldjike|govienmint d' Brussele]] n' a måy volou di dmander cwè so l'uzaedje do walon dins les rcinsmints djenerås (1866, 1880, 1890, 1900, 1910, 1920, 1930, 1947), mågré des dmandes del SLLW (''Annales'' [[SLLW]], 24, 1911 p.84-89, 28, 1920 p. 73-90). * Gn a dinltins yeu des rcwerances sol divizaedje do walon dins les viyaedjes di [[Élessene]], [[Purnôde]] eyet [[Lûtbwès (Viyé-l'-Boune-Aiwe)|Lûtbwès]]. Merveye assez, gn a yeu sacwants studias sol sociolinwince do walon k' ont stî fwaits dins les univiersités flamindjes: * E. Marckx, ''Etude sociolinguistique de la vitalité du dialecte wallon a Neuvillers (Ne 33)'' (situdia sociolinwistike sol vicansté do pårler walon a [[Nuviyè]]), memwere al l' univ d' Anviesse (''Rijksuniversiteit Antwerpen'') e 1987. On rwaite li porcintaedje di djins ki djåzèt co walon, si c' est des omes u des femes, di kéne ådje, a ké moumint et dins kéne sôre di bate di dvizes. * Gérard, Nicolas ''La standardisation et l'enseignement des langues régionales romanes de Wallonie à la lumière de son institutionnalisation'' (li rfondaedje et l' acsegnmint des lingaedjes romans del Walonreye veyou pal bawete des soces ki boutnut po), memwere al l' univ do Vî-Lovén (K.U.L.) e 2002. I louke kimint çki 4 soces ki parpinsnut l' walon, tournèt : li [[SLLW]], li [[CRLE]], l' [[UCW]] eyet [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]]. == Sociolinwincieus do walon == (et waloneus k' ont fwait del sociolinwince, tot l' sepant u nén) * di leu mestî : ** [[Michel Francard]] (linwincieus a l' univiersité) li prumî a aveur rexhou des chifes sol rissintance des djonnes eviè l' djåzaedje e walon. I fjheut responde les studiants ki moussént a l' univiersité di 1988 a 1991. Adonpwis, il a corwaitî li vicansté do walon dins les viyaedjes metous a l' aschate des pårlers walon et [[lussimbordjwès]], [[Tîtindje]] eyet [[Buhô|Bhô]]. ** [[Jean-Pierre Hiernaux]] (sociolodjisse a l' univiersité) a acvierné deus tezes, tot fjhant rcweri so les såmes et les idêyes des waloneus. * fijheus d' tezes et d' memweres. ** E. Marckx e 1987. ** Jacques Werner (acvierné pa J.P. Hiernaux): e 1996, il a fwait responde 20 waloneus, et, did la, fé des trokes, sorlon li sôre di boutaedje k' i rindèt do må po, les idêyes di tchaeke sol walon, eyet leu-z apinse so l' avni do walon. ** Bénédicte Nihoul (acviernêye pa J.P. Hiernaux) e 1997: ele a fwait responde 13 djonnes [[Motî:raprinde|raprindisses]], k' ele lome ([[Motî:waloneu|noû-waloneus]]) : shijh situdiant(e)s ås [[Relîs Namurwès|scoles di walon d' Nameur]], deus scoleus do [[walon e scole]], et troes djouweus d' teyåte e walon. ** [[Lorint Hendschel]] (acvierné pa M. Francard) a studyî li cnoxhance do walon emey les djins d' [[Åssôrt]] e 1998. ** Daphné Leclercq, a corwaitî les cåzaedjes do viyaedje di Bhô e 1999. Et rindjî les respondeus sorlon k' i djåzént kel francès, k' i djåzént deus lingaejes (francès et lussimbordjwès, walon et francès, francès et almand), troes lingaedjes (francès, lussimbordjwès et almand; walon, lussimbordjwès et francès) u cwate lingaedjes (walon, lussimbordjwès, francès et almand). ** Nicolas Gérard (acvierné pa Pierre Swiggers) e 2002. * ricwereus po leu plaijhi. ** J. M. Remouchamps, e 1920, aveut scrît ås comenes, et lzî dmander s' on eployive li walon dins les dvizaedjes des conseys cominås. ** [[Emile Meurice]] fijha ene inkete, e 1996 a [[Lidje]]. Il dna a 584 djonnes ene djivêye di spots ou d' mots e walon et lzî dmander s' i les comprindént. ** [[Lucyin Mahin]] a fwait sacwants rcweras al vole: *** E 1994, ene inkete dilé 21 waloneus et rcåzeus rashonnés a [[Transene]], po vey s' i pinsént k' on pleut djåzer e walon di totes sôres di sacwès (avou ene lisse di 25 sudjets k' i faleut dire si åy u non). *** E 2002, il a cachî so l' uzaedje u l' coprindaedje do walon pa 36 djins k' ont vnou dire leu tchaplet po s' pa, a [[Libråmont]]. * Soces. ** e 1997, l' [[UCW]] a prezinté des statistikes so les rwaitants des teyåtes e walon, bråmint etcherpintêyes pa Luc Baufays. ** e 2004, [[Pablo Sarachaga]], a spårdou sacwantès statistikes sol [[Motî:cibernaiviaedje|cibernaiviaedje]] so les waibes e walon del [[Li Rantoele (soce)|Rantoele]]. * Diyalectolodjisses. ** [[Jean-Jacques Gaziaux]], tot studiant l' uzaedje des pronos d' atouwance, ramexhna des dnêyes sociolinwistikes, so les diferinces d'eployaedje do prono [[Motî:ti-minme 2|ti-minme]] e [[Payis d' Djodogne]] ey e [[Coûtchant walon]]. I djåze ossu del tchuze di [[Motî:dire vos|dire vos]] u d' [[Motî:atouwer|atouwer]] dins diferins léts sociås, come les ovrîs et les gros cinsîs, u inte près-parints. (''Langages et conventions sociales; tutoiement et vouvoiement'', [[Diyalekes di Walonreye|D.W.]], T. 28, 2000, pp 65-86). == Hårdêyes difoûtrinnes == (e francès) * [http://aberteke.walon.org/sociolinwyince.html Pådje del sociolinwince do walon] * [http://aberteke.walon.org/sociolinwyince_werner.html Racourti del teze da Werner] * [http://aberteke.walon.org/sociolinwyince_nihoul.html Racourti del teze da Bénédicte Nihoul] * Memwere da Nicolas Gérard ** [http://users.skynet.be/ucw/PDF/stscolin.pdf Tot l' ovraedje] (aberwetåve) ** [http://aberteke.walon.org/gerard_memwere.html Rascourti parexhou dins "Singuliers"] [[af:Sosiolinguistiek]] [[ast:Sociollingüística]] [[bg:Социолингвистика]] [[br:Sokioyezhoniezh]] [[ca:Sociolingüística]] [[da:Sociolingvistik]] [[de:Soziolinguistik]] [[en:Sociolinguistics]] [[es:Sociolingüística]] [[et:Sotsiolingvistika]] [[fr:Sociolinguistique]] [[gl:Sociolingüística]] [[hu:Szociolingvisztika]] [[ja:社会言語学]] [[nl:Sociolinguïstiek]] [[pt:Sociolingüística]] [[ro:Sociolingvistică]] [[ru:Социолингвистика]] [[zh:社会语言学]] 9801 29422 2004-11-26T19:22:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sociolinwince]] 9802 57831 2006-05-21T17:44:34Z Pablo 5 loyén ouy 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tins 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:durance|durance]] des sacwès. <I>Eployîz bén vosse tins, tins ki vs estoz djonnes</I> ([[J. Wisimus]]). <I>Vos eployîz må vosse tins.</I> <I>Li tins distrût tot.</I> <span lang=fr>F. temps.</span>, Ingl. <span lang=en>time</span>; <span lang=fr>Ny. tijd.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avou l' tins:</FONT> tot crexhant. <I>Avou l' tins, i dvént pus ome.</I> <I>Avou l' tins, i lyi vénrè del mostatche</I> ([[J. Wisimus]]). <I>Avou l' tins et l' pacyince, on vént a bout d' tot.</I> <span lang=fr>F. progressivement, graduelleemnt, petit à petit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça n' a k' on tins:</FONT> c' est ene [[Motî:passe|passe]], ene môde. <span lang=fr>F. vogue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur bén l' tins:</FONT> <I>a)</I> èn nén esse pressé. <I>Il a bén l' tins d' rawårder.</I> <I>b)</I> aveur bén l' moyén. <span lang=fr>F. être dans l'aisance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén aveur li tins:</FONT> esse pressé. <I>Dji n' a nén l' tins ça.</I> <I>Dji n' a nén ene munute di tins da minne.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On a mî l' tins ki l' moyén:</FONT> dijhêye (po rire) d' onk ki n' fwait rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde li tins:</FONT> èn nén esse pressé. <I>Ça prind do tins d' arindjî l' corti.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on n' a nén l' tins, on l' prind</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti prindrès bén l' tins d' mori !:</FONT> dijhêyes po onk ki dit k' i n' a nén l' tins, ki boute tofer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt prinde li tins come i vént</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt prinde li tins come i vént et les djins po çk' i sont:</FONT> i n' si fåt nén casser l' tiesse po les canlaedje des djins, i n' fåt nén [[Motî:transi|transi]] po des réns. <span lang=fr>F. profiter; ne pas s'inquiéter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I lyi è fåt, do tins !:</FONT> Il est tårdou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si dner do bon tins:</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer do bon tins:</FONT> bén viker. rl a: [[Motî:bontins 2|bontins]] (gaiye djin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tins m' shonne long:</FONT> dji m' [[Motî:anoyî|anoye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè l' tins long:</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li tins long:</FONT> <I>a)</I> s' anoyî. <I>Vo t' la cwandminme; ki dj' a yeu l' tins long !</I> <I>b)</I> ratinde ene sacwè k' on s' rafeye. <I>Il a l' tins long d' vey si mame.</I> <I>Dj' a l' tins long del rivey.</I> <span lang=fr>F. attendre avec impatience.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè l' tins long après ene sakî:</FONT> si [[Motî:diloujhî|dloujhî]] k' ele est evoye. <I>Dj' a si l' tins long après vos.</I> <span lang=fr>F. s'ennuyer de (qqn qui vous manque).</span>; Ingl. <span lang=en>to miss</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;piede si tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;touwer l' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer s' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:balziner evoye|balziner°]] l' tins evoye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;troyler l' tins evoye:</FONT> sayî d' tchicter po kel tins passe, télfeye estô d' bouter. <I>I fåt bén k' on passe si tins a ene sacwè.</I> <I>I passe si tins po rén.</I> <span lang=fr>F. tuer le temps, bricoler, s'occuper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî piede si tins end a beacôp:</FONT> c' est k' i n' a waire d' ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wangnî do tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">wangnî tins:</FONT> tårdjî po fé ene sacwè, tot ratindant mî. <span lang=fr>F. temporiser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî wangne tins wangne veye:</FONT> Li tins, c' est d' l' årdjint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' såreut rwangnî l' tins pierdou:</FONT> Tins pierdou ni s' ratrape djamåy. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må passer s' tins:</FONT> passer on laid [[Motî:cwårt|cwårt d'eure]]. <I>Si on l' apice, i pasrè må s' tins</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a-t i tant d' tins k' çoula ?:</FONT> gn a-t i si lontins k' ça ? <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li tins court evoye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Gn a rén ki va pus vite kel tins:</FONT> les anêyes passèt raddimint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est grand tins:</FONT> C' est [[Motî:strapant|strapant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ns avans co do tins dvant nos:</FONT> Gn a rén ki [[Motî:broûler|broûle]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les troes [[Motî:cwårt|cwårts°]] do tins:</FONT> <span lang=fr>F. la plupart du temps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al dilongue do tins:</FONT> al longue do tins. <span lang=fr>F. au fil du temps, à la longue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dispoy li tins !:</FONT> la ddja si lontins. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Ça fait un bail"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avå l' tins:</FONT> tenawete cwand on a ene miete di tins. <I>Dji vos frè çoula avå l' tins</I> <span lang=fr>F. à temps perdu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so waire di tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">so rén d' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">so pont d' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">so pô d' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dissu pont d' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">so rén do monde di tins:</FONT> raddimint. <I>I lyi a fotou ene boune deguzene, so rén do monde di tins.</I> <I>Il a morou so si waire di tins.</I> <span lang=fr>F. en un rien de temps, en moins de temps qu'il ne faut pour le dire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:må 2|må]]° pô d' tins:</FONT> divant pô d' tins. <span lang=fr>F. bientôt, prochainement, avant peu, sous peu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ostant d' tins:</FONT> li minme durêye. <I>I fåt ostant d' tins po batijhî on pourcea ki po batijhî on prince.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt l' tins a tot:</FONT> totafwait dmande do tins. <B>2.</B> [[Motî:moumint|moumint]]. <I>Gn a ddja do tins k' on n' l' a pus veyou.</I> <span lang=fr>F. temps, moment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a on ptit tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">gn a ene [[Motî:houbonde|houbonde°]] di tins:</FONT> gn a on moumint. <span lang=fr>F. il y a un certain temps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vla on ptit tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">a kéke tins did ci:</FONT> [[Motî:nawaire|nawaire]]. <span lang=fr>F. dernièrement.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rawårder on ptit tins:</FONT> on moumint. Contråve: [[Motî:lontins|lontins]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; on grand long tins:</FONT> tote ene [[Motî:hapêye|hapêye]]. <I>Il a stî on grand long tins k' i n' vineut pus</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a bén do tins:</FONT> gn a [[Motî:lonmint|lonmint]]. On dit eto: gn a des [[Motî:razan|razans]], des [[Motî:razanêye|razanêyes]], des [[Motî:rassieke|rassiekes]]. <span lang=fr>F. il y a bien lontemps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å dbout d' on tins:</FONT> après on moumint. <span lang=fr>F. après un certain temps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a tins:</FONT> [[Motî:timpe|timpe]] assez. <I>Dj' a stî presse a tins.</I> rl a: a [[Motî:tinzayeure|tinzayeure]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di tins d' eure:</FONT> [[Motî:timpe|timpe]], di boune eure. <I>On s' levrè d' tins d' eure</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). rl a: [[Motî:yeure|yeure]]. <span lang=fr>F. tôt.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divant ni tins ni eure:</FONT> divant l' ådje. <I>I s' ont maryî divant ni tins ni eure.</I> <span lang=fr>F. avant l'heure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est nén dvant l' tins:</FONT> dijhêye a onk (ene) k' on-z a dvou ratinde après lu (leye). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Ce n'est pas trop tôt"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;inte ses tins:</FONT> cwand i n' a pont d' ovraedje. <span lang=fr>F. pendant ses moments de loisir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I gn a on tins po tot:</FONT> dijhêye cwand on continowe a rire, et k' rfåreut esse serieus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I gn a co do tins dvant k' i n' fwaiye nute:</FONT> response cwand on vs dit d' aler pus rade. <span lang=fr>F. Ne nous pressons pas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So ç' tins la:</FONT> so ces etrevéns la. <span lang=fr>F. pendant ce temps, au même moment, entretemps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchoezi l' tins:</FONT> tchoezi l' bon moumint. <span lang=fr>F. temps propice.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est tins:</FONT> C' est l' moumint. <span lang=fr>F. le moment est venu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene sacwè so s' tins:</FONT> å moumint k' i fåt. <span lang=fr>F. en temps opportun.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene sacwè foû tins:</FONT> å moumint k' i n' fåreut nén. <span lang=fr>F. intempestivement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est nosse tins po-z eraler:</FONT> c' est l' moumint d' eraler. <B>3.</B> [[Motî:trevén|trevén]]. <I>Dj' a co veyou l' tins k' on sårtéve.</I> <I>Il a stî l' tins k' on-z aléve danser tos les dimegnes.</I> <I>Les tins sont deurs.</I> <span lang=fr>F. temps, époque, période.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di ç' tins la</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">a ç' tins la:</FONT> [[Motî:adon|adon]], di ces trevéns la. <span lang=fr>F. à cette époque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di tos tins:</FONT> dispu [[Motî:todi|todi]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tins passé</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li (bon) vî tins vî tins:</FONT> li tins k' est [[Motî:houte|houte]] (et ki n' esteut kécfeye nén si bon k' on l' dit). <I>I djåze todi do tins passé.</I> <I>Li tins passé, c' esteut ir.</I> <I>El tins passé est houte.</I> <span lang=fr>F. passé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins passé</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">divins l' tins passé</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">e vî tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do vî tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do tins do vî [[Motî:Bon Diu|Bon Diu]]</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do tins do vî Hinri</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do tins des Romins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do tins d' nos ratayons:</FONT> [[Motî:dinltins|dinltins]], [[Motî:divinltins|divinltins]]. <span lang=fr>F. autrefois, jadis, auparavant, anciennement, à un autre âge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di nosse tins:</FONT> dinltins, cwand k' c' est on pus vî k' endè djåze. <I>Di m' tins, on n' poleut nén magnî del tchå el vénrdi</I> ([[P. Defagne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' esteut l' bon tins:</FONT> C' esteut pus plaijhi d' viker adon k' asteure. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tins d' asteure:</FONT> [[Motî:asteure|asteure]]. <span lang=fr>F. présent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å tins d' ådjourdu:</FONT> å djoû d' [[Motî:ouy 1|ouy]]. <span lang=fr>F. à notre époque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å tins ki court:</FONT> di ces tins cial. <span lang=fr>F. par les temps qui courent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tins a vni:</FONT> [[Motî:avni|avni]]. <span lang=fr>F. futur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les tins ont candjî:</FONT> On n' vike pus l' minme ki dinltins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a stî tot on tins:</FONT> Po ene sacwè k' a duré tot on tins, mins ki n' egzistêye pus. <I>Il a stî tot on tins k' dj' aléve djouwer ås cwårdjeus tos les djoûs.</I> <span lang=fr>F. durant toute une période.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I vénrè on tins:</FONT> on bea djoû, dins l' avni, ci serè come ça. <I>I vénrè on tins k' ça toûnrè må.</I> <I>I vénrè on tins k' on n' divrè pus travayî.</I> <span lang=fr>F. un jour viendra.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tos ces tins ci</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">viè ces tins ci</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">so les dierins tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">divins les dierins tins:</FONT> tos ces dierins djoûs ci. <I>Dj' a stî sovint evoye tos ces tins ci.</I> <span lang=fr>F. ces derniers temps.</span> <B>4.</B> [[Motî:vicaedje|vicaedje]]. <span lang=fr>F. conjoncture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les tins sont deurs</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i fwait tchir tins:</FONT> i fwait målåjhey viker, tot est tchir. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' tchir tins:</FONT> <I>a)</I> vinde tchir ses martchandijhes. <I>b)</I> dire k' on est dins l' mizere. <span lang=fr>F. crier misère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene potêye di boure divant l' tchir tins:</FONT> s' aprester po des pus laids djoûs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vinde meyeu tins:</FONT> [[Motî:meyeumartchî|meyeumartchî]]. <I>Divant l' guere, on vikéve meyeu tins k' ouy</I> ([[motî da J. Haust]]). <span lang=fr>F. à meilleur compte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey do tins:</FONT> aveur bråmint des [[Motî:rujhe|rujhes]]. <I>Elle end a veyou, do tins, avou ci efant la.</I> <span lang=fr>F. souffrir, peiner, avoir des problèmes.</span> <B>5.</B> [[Motî:ådje|ådje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di m' djonne tins:</FONT> cwand dj' esteut djonne. <span lang=fr>F. jeunesse, enfance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li djonnesse n' a k' on tins:</FONT> ele ni deure nén todi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dj' a yeu m' tins:</FONT> dj' a stî djonne, et dj' end a profité. <I>Amuzez vos, djonnesse, mi, dj' a yeu m' tins</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a nou tins ki n' vegne et nouk ki n' passe:</FONT> on dvénrè rade grand, cwand on-z est co ptit, et on dvénrè vî, cwand on-z est djonne. <span lang=fr>F. rien n' est éternel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avou l' tins, on-z a d' l' ådje:</FONT> djeu d' mot (repetaedje), eployî: <I>a)</I> po dire a onk k' i dvént råjhnåve tot divnant vî. <I>b)</I> po dire k' on-z è va rexhe. <span lang=fr>F. On y arrivera.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kibén d' tins av':</FONT> kéne ådje avoz ? <I>Kibén d' tins a-t i, vosse pitit ?</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. quel âge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diplomter l' aloye divant s' tins:</FONT> coûtchî avou ene feme divant di s' maryî. <span lang=fr>F. relations sexuelles avant le mariage.</span> <B>6.</B> [[Motî:termene|termene]] k' i fåt po ene sacwè. <I>So deus ans d' tins, il a stî rwiné.</I> <I>Il a morou so troes djoûs d' tins.</I> <span lang=fr>F. délai.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner l' tins:</FONT> leyî ene termene longue assez. <I>On n' lyi a dné nou tins po payî.</I> <span lang=fr>F. accorder un délai.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' mi dene ni tins ni moumint:</FONT> i vout ça do côp. <span lang=fr>F. aucun délai.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn diner nou tins:</FONT> voleur k' ene sacwè arive do côp. <I>I n' dene pont d' tins po-z eraler.</I> <I>I n' si dene nou tins.</I> <span lang=fr>F. être impatient.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' aveur ni tins ni moumint:</FONT> bouter tofer. <span lang=fr>F. ne s'accorder aucun répit.</span> <B>7.</B> termene k' on sieve a åk. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a fwait s' tins:</FONT> <I>a)</I> (d' ene djin) il est vî assez. <I>Il est moirt a nonante ans: on pout dire k' il a fwait s' tins</I> ([[P. Defagne]]). <I>b)</I> (sacwè) c' est tot uzé. <I>On pantalon k' a fwait s' tins.</I> <B>8.</B> termene k' ene feme (u ene biesse-ås-tetes) [[Motî:ratinde|ratind]]. rl a: [[Motî:meytins|meytins]]. <span lang=fr>F. grossesse, terme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a s' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé s' tins:</FONT> esse å moumint k' ene feme si doet acoûtchî, k' ene vatche doet veler, evnd. <I>Elizabete esteut a s' tins et ele meta å monde on valet</I> (Evandjîle). <span lang=fr>F. être à terme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer s' tins:</FONT> esse houte do djoû k' on s' divreut acoûtchî. <span lang=fr>F. dépasser son terme.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;veler, s' acoûtchî dvant s' tins:</FONT> divant ç' djoû la. <I>Elle a velé dvant s' tins.</I> <I>Il a vnou å monde divant l' tins.</I> <span lang=fr>F. avant terme, prématurément.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dj' a stî poirté m' tins:</FONT> dji n' so nén on dmey-doûs, come onk k' a skepyî dvant s' tins. <B>9.</B> termene k' on doet aler sôdård, k' on doet dmorer al prijhon. <span lang=fr>F. service militaire, terme de milice.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fé s' tins</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Fé s' tins d' sôdârd:</FONT> fé s' siervice a l' årmêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur fwait s' tins:</FONT> poleur rexhe di prijhon. <span lang=fr>F. avoir purgé sa peine.</span> <B>10.</B> eure del moirt. <I>Vos m' froz mori dvant m' tins.</I> <I>Ça m' frè mori dijh ans dvant m' tins.</I> <span lang=fr>F. heure (de la mort).</span> <B>11.</B> mezeure di muzike. <I>bate li mzeure a cwate tins.</I> <B>12.</B> sôre di codjowaedje d' on viebe. <I>Codjowez mu "fé" a tos les tins et a totes les djins.</I> <B>13.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Tins</FONT>: imådje do tins come ene djin. <I>On rprezinte li Tins pa on vî ome k' a des aiyes, ene få dins ene mwin, et ene ôrlodje å såvion divins l' ôte</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <B>14.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nén tins di</FONT>: nén d' kession di (po-z espaitchî ene sakî d' fé ene sacwè et l' mancî s' el oizreut fé). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; I n' sereut nén tins !</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n' sereut nén vosse tins !</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n' est nén tins di</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n' åreut nén (yeu) stî tins di</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n' åreut nén stî d' vosse tins di:</FONT> i n' est nén d' kession, i n' åreut nén stî kession di. <I>I n' sereut nén tins k' i våye cweri di m' bire.</I> <I>I n' åreut nén stî tins d' aduzer s' båshele; målureus, vozôtes.</I> <I>Ça n' sereut nén do t' tins d' fé ene afwaire pareye !</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Ce serait inacceptable. Gardez-vous bien de. Ne vous risquez pas à. Que je ne vous y prenne pas. Il vous en coûterait. Il vous en cuirait. Que je vous y prenne ! Je voudrais voir ça ! Il est interdit de. Le moment est mal choisi. Il est hors de question de"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tins</FONT>, tans; Gm tans</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>tempus</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>do tins di</B></FONT>, u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>sol tins di</B></FONT>, u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>tins di</B></FONT> [divancete] mostere li durêye di l' accion. <I>Tins di s' maladeye, il esteut grigneus.</I> <I>Do tins del prumire guere, on-z a yeu sovint fwin.</I> <I>Ça a arivé sol tins d' messe.</I> <I>Tins d' l' esté, ci n' est pus k' ene djin.</I> <I>Ci n' est co rén, tins do djoû,mins c' est del nute, valet.</I> rl a: [[Motî:di|di]], [[Motî:del 1|del]]. <span lang=fr>F. pendant, durant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins d' doze eures</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do tins d' l' eure:</FONT> sol tins d' [[Motî:nonne 1|nonne]]. On dit eto: [[Motî:après-marinde|après-marinde]], [[Motî:aprandjire|aprandjire]]. <span lang=fr>F. sur le temps de midi, pendant l'heure di midi.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tins ki</B></FONT> u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>do tins ki</B></FONT> u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>sol tins ki</B></FONT> u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>dins l' tins ki</B></FONT> [aloyrece] <I>Do tins k' vos î estoz, alez foyî l' corti.</I> <I>Tins k' dj' î pinse, dji va responde a mes emiles.</I> <I>Sol tins k' Magrite ridjheut co traze feyes e s' priyire, Li ci k' ele ricmandéve endaléve a l' avire</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Vos côproz l' crås et l' coyene, et vos froz des bounès trintches, sol tins ki dj' vons e corti avou matante</I> ([[R. Dedoyart]]). <I>Il a dmoré ashî, sol tins ki s' camaeråde eva a grandès ascoxheyes</I> ([[A.Henin]]). <span lang=fr>F. pendant que, tandis que.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispu l' tins ki</B></FONT> u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispoy li tins ki</B></FONT> [aloyrece] [[Motî:dispoy ki|dispoy ki]]. <I>Dispu l' tins k' djel dimande, ça divreut ddja esse fwait.</I> <span lang=fr>F. depuis que.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>å minme tins</B></FONT> [advierbire] [[Motî:eshonne|eshonne]] å minme moumint. <I>Dji rapoitrè les comissions å minme tins.</I> <span lang=fr>F. ensemble, simultanément.</span> Minme mot : * [[Motî:tins (k' i fwait)|tins]] (k' i fwait), ingl. weather) Parintêye : * [[Motî:timprou|timprou, timprire]] * [[Motî:timpe|timpe]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:bontins|bontins]] (prétins) * [[Motî:bontins 2|bontins]] (gaiye djin) * [[Motî:lontins|lontins]] * [[Motî:cwate-tins|cwate-tins]] * [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]] * [[Motî:meytins|meytins]] Mots d' etroclaedje: * [[Motî:dinltins|dinltins]] * [[Motî:divinltins|divinltins]] * [[Motî:tinzintins|tinzintins]] * [[Motî:tinzayeure|tinzayeure]] * [[Motî:toltins|toltins]] Minme sitok etimolodjike * [[Motî:prétins|prétins]] * [[Motî:contrutins|contrutins]] 9803 38036 2005-08-15T23:22:28Z Pablo 5 -termatant, dismetant == sourdants == * timps [C1, C13, C100, C105, E1, E21, E34, O0, O2, O4, O100, O103, S17, S24, S25]; * tins [C9, E1, E2, E212b, O0, S0, S117]; * tin [E203, E212]; * timp [E170, E213]; * tims [C8]; * tamps [O3, O100]; * temps [O4, O3]. == Istwere del rifondowe == tins / timp disk' e 2000; decidaedje di "tins" e 2000 å raploû di Rtene (Lorint / Pablo / Lucyin). Vocial li splitchaedje des motîs: Vocial les mots d' etroclaedje (ki vont "mî" avou * tins *): Il sont scrît etroclés pask' i corespondèt a ene unité d' sinsiaedje (on seul mot dins bråmint des lingaedjes). dinltins, divinltins, tinzintins, a tinzayeure, toltins, soltins ki, bontins, pretins, lontins, cwate-tins, waeyén-tins, meytins, contrutins, intrutins, dismetant, termetant. Les mwais costés di " timps " timps : 2 halcrossès letes å coron (ça n' egzistêye cåzu pus). Les bons costés di " timp " li dierinne lete rispite dins les parints : timprou, timprire timpesse, , timpe. == ôtes == "[[Motî:termetant|termetant]]" et "[[Motî:dismetant|dismetant]]" n'ont rén a vey avou "tins". Come li francès "tant", i vnèt do latén "tantum" et nén do latén "tempus". Dji les rsatchreu des mots aparintés --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 15 d'&nbsp;awousse 2005 a 20:19 (UTC) d' acoird [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 d'&nbsp;awousse 2005 a 23:22 (UTC) 9804 43803 2005-11-10T15:55:33Z Pablo 5 {{djermon motî|tins}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tins 2</B></FONT> [o.n.] estance do cir et d' l' air. <span lang=fr>F. temps.</span>, Ingl. <span lang=en>weather</span>; <span lang=fr>Ny. weer.</span> Parintêye : * [[Motî:timpesse|timpesse]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Sipetin|Spetin]] Minme mot, d' èn ôte lingaedje sourdant : * [[Motî:were (tins)|were]] (måle were) 9805 29426 2004-11-27T08:28:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:timprou]] 9806 29427 2004-11-27T08:32:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tins (ki passe)]] 9807 29428 2004-11-27T08:32:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tins (k' i fwait)]] 9808 55741 2006-05-04T18:54:04Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prétins</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:bontins|bontins]]. <B>2.</B> fiesse, rapoûlaedje ki s'&nbsp;fwait å bontins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li prétins do teyåte e walon:</FONT> festivål di teyåte e walon k'&nbsp;a skepyî e 1990. <I>Li prétins do teyåte e walon, c'&nbsp;est l'&nbsp;fén del såjhon mins ki poite divintrinnmint çou ki va soude do tins del novele</I> (G. Fontaine). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"printemps"</span>. ---- [[bontins|Dipus d' racsegnes sol prétins]] 9809 59036 2006-06-02T07:18:18Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>rispåmer</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sipåmer|sipåmer]] (passer a l' claire aiwe ene sacwè k' a stî lavêye avou do savon). <I>Bouwêye par ci, bouwêye par la, Fåt k' on rispåme ci bouwêye la</I> (tchanson des djoûs). <I>Ele rispåme les schieles et ele les leye la souwer, sins les rxhorbi.</I> <I>Li semdi al nute, cwand on s' aveut yeu bagnî dins l' grande tene, Nenene nos rispåméve li tiesse avou do bolant vinaigue, po touwer les pious</I> (O. Marchal, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. rincer.</span> <B>2.</B> [[Motî:laver|laver]] (del salåde, des fruts). <I>Ene frazete, c' est ene usteye di manaedje, come on coloe, po sgoter l' salåde, les fraijhes, evnd, cwand k' on ls a rispåmé.</I> <span lang=fr>F. laver, rincer.</span> <B>3.</B> [[Motî:frexhi|frexhi]], [[Motî:arouzer|arouzer]]. <I>Li vint aveut hoûlé tote li nute et rispåmé les åbes e les displomant di leus dierinnès foyes</I> (A. Henin). <I>E fén fond d' lu-minme, i lyi shonnéve k' ene araedjeye lavasse vineut do rispåmer tot l' prétins del djournêye</I> (J.D. Boussart). <span lang=fr>F. mouiller, tremper, asperger.</span> <B>4.</B> (mot d' medcén) rinetyî a l' aiwe (ene playe, èn organe la k' gn a do sûna). <I>L' årtisse a vnou rispåmer l' velire del vatche ki tapéve des mannestés.</I> <span lang=fr>F. irriguer.</span> <B>5.</B> passer mwints côps al claire aiwe. <I>Elle alént sbate li bouwêye e bî, et pu li spåmer et rispåmer deus troes côps</I> (A. Schmitz). <span lang=fr>F. rincer à grande eau.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rispåmer</FONT> [v.pr.] passer del nete aiwe so s' coir plin d' savnêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rispåmer l' ouy:</FONT> aveur bon do rwaitî des sacwès erotikes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>rispaumer</B>, rispâmer, rispâmî, rispâmè, ruspaumer, ruspâmer, rèspaumè, rèspaumé, rëspaumer. Pc. rèpaumer</span>. <FONT SIZE=2>Miersipepieuzmint el notûle ALW 5.150.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rispåmaedje</B></FONT> [f.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rispåmer". <span lang=fr>F. rinçage, trempage, arrosage, aspersion, irrigation, lavage, nettoyage à l'eau.</span> 9810 29431 2004-11-27T08:56:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rispåmer]] 9811 35292 2005-07-17T22:50:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:freyî]] 9812 29433 2004-11-27T09:16:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:freyî (avou)]] 9813 29434 2004-11-27T16:45:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Haust]] 9814 29435 2004-11-27T16:46:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[mancî lingaedje]] 9815 29436 2004-11-27T19:11:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sociolinwince]] 9816 29437 2004-11-30T07:59:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:relére|relére]] (ås crompire, evnd). <I>Nos lijhéns todi nos cartoutches a l' mwin</I> (ramexhné pa [[L. Baijot]]). <span lang=fr>F. trier, sépare.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lîjî</FONT>, lîji</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijheu 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>lijhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki lijhe. <span lang=fr>F. trieur.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>legere</I></span> ([[Motî:lére|lére]]). Coinrece [[Basse-Årdene]]. 9817 60151 2006-06-10T19:03:08Z YurikBot 105 robot Modifie: [[sk:Isadora Duncanová]] [[categoreye:danse]] [[Imådje:IsadoraDuncan.JPG|thumb|Isadora Duncan]] '''Isadora Duncan''' ([[San Francisco]], [[1878]] - [[Nice]], [[1927]]), di s' vraiy no '''Dora Angela Duncanon''', fourit ene [[Danse|danseuse]] [[Estats Unis|estazunyinne]]. Ele fourit-st ene des grandes moderniveuse del danse, la k' ele metou sol costé tot çou k' esteut pår academike, po dner pus di liberté eyet d' creyativité åzès årtisses, askepiant insi li danse modiene. Si vuzion del danse a stou foirt influwenceye pa l' classicisse eyet l' sinsiulisté di l' årt grek; dins ses coreyografeyes, ele cwereut après ene årmoneye des coirs, èn omaedje å coir. Isadora fourit eto l' prumire a-z eployî, come soûmint po ses spectåkes, del muzike di concert, minme si ele n' aveut nén stî scrîte po-z esse dansêye. Ele vica-st e l' [[Urope]], wice k' elle a cnoxhou ses pus grands succès, bagant a [[Paris]] e [[1900]]. La ele frecanta les djins les pus cnoxhous di si epoke emey les cotuzeus avanciveus; etur zels [[Lenine]] eyet les mwaisses moenneus bolchevikes. Ele si maria e [[1922]] avou on powete rûsse 17 ans pus djonne ki leye; mins ci cial el leya l' anêye d' après et rintrer a Moscou, wice k' i touma dins on grand disbåtchmint eyet fini pa s' touwer e 1925. L' estîle da sinne a mårké pår les noveas corants del danse, come les cis des danseuses Mary Wigman ou Martha Graham. Elle ourit ene sicole da sinne, eyet cwand li Teyåte des Champs-Elysées a Paris a stî costrût e [[1913]], li vizaedje da Isadora fourit sculté dins les bas-reliefs på sculteu [[Antoine Bourdelle]] ey eto pindowe på pondeu [[Maurice Denis]]. Ele poirtéve sovint des norets d' tiesse avou des grandès traines pa drî leye, eyet c' est çou k' a stî l' cåze di s' moirt, cwand si longou noret s' a-s erôlé dins l' aessî del vweteure d' ene amisse, Ivan Falchetto. Ele sicrijha ene otobiyografeye e francès, ''Ma Vie''; eyet li spoûle di s' vicåreye a stî l' sudjet d' on fîme, ''Isadora'', parexhou e [[1968]]. A s' moirt, Isadora Duncan fourit broûlêye, eyet ses cindes si trovèt e l' aite [[Père Lachaise]] a [[Paris]]. === Difoûtrinne hårdêye === *[http://www11.plala.or.jp/i-duncanslinks/ Waibe sol danseuse] [[ast:Isadora Duncan]] [[bs:Isadora Duncan]] [[da:Isadora Duncan]] [[de:Isadora Duncan]] [[el:Ισιδώρα Ντάνκαν]] [[en:Isadora Duncan]] [[eo:Isadora DUNCAN]] [[es:Isadora Duncan]] [[eu:Isadora Duncan]] [[fi:Isadora Duncan]] [[fr:Isadora Duncan]] [[fy:Isadora Duncan]] [[gl:Isadora Duncan]] [[he:איזדורה דנקן]] [[hr:Isadora Duncan]] [[id:Isadora Duncan]] [[io:Isadora Duncan]] [[it:Isadora Duncan]] [[ja:イサドラ・ダンカン]] [[ko:이사도라 던컨]] [[lt:Isadora Duncan]] [[nl:Isadora Duncan]] [[nn:Isadora Duncan]] [[pl:Isadora Duncan]] [[pt:Isadora Duncan]] [[ro:Isadora Duncan]] [[ru:Дункан, Айседора]] [[sk:Isadora Duncanová]] [[sl:Isadora Duncan]] [[sr:Исидора Данкан]] [[sv:Isadora Duncan]] [[tr:Isadora Duncan]] [[tt:Isadora Duncan]] [[uk:Дункан Ісадора]] [[vi:Isadora Duncan]] [[zh:艾莎道拉·邓肯]] 9818 48190 2005-12-26T21:12:49Z Pablo 5 [[Categoreye:Motîs walons|Bastogne]] [[Imådje:moti_bastogne_riclame_wi.jpg|thumb|180px|right|Riclame pol Motî d' Bastogne]] Li '''motî d' Bastogne''' (côde '''S0''' el [[djivêye des motîs do walon]]), k' el tite e francès, c' est '''''Dictionnaire des parlers wallons du pays de Bastogne''''', c' est on motî walon-francès k' a rexhou e 1994, sicrît pa [[Michel Francard]], et publiyî ås Eplaidreyes De Boeck å [[Vî-Lovén]]. Ci fourit l' prumî gros motî del Basse-Årdene. ISBN 2-8041-1957-2 Li Motî d' Bastogne est on motî diyalectolodjike, ki prind l' accint d' [[Bastogne (veye)|Bastogne-veye]] come rahoucant accint. Les accints des viyaedjes did ttåtoû sont dnés e ptitès letes. Astok di Bastogne, li motî rileve eto les mots di Tnîveye (portant dedja ene miete pus lon, et foirt diferin, diyalectolodjicmint), ramexhnés a pårti d' l' ouve da [[R. Dedoyart]]. == Adjinçnaedje do motî d' Bastogne == [[Imådje:moti_bastogne_riclame2_wi.jpg|thumb|200px|right|Riclame pol Motî d' Bastogne]] == Noveatés linwistikes dins l' Motî == Sacwantès noveatés, ritnowes e rfondou, sorvinèt pol prumî côp dins l' Motî d' Bastogne: * Minme prezintaedje po totes les [[spotchåve]]s : sipotchêyès voyales des betchetes ([[betchete ki- / c(o)-]], [[betchete r(i)- / (e)r-]] et ristitchêyès voyales des mots ki cminçnut pa S + Cossoune. :''c(u)taper'' :''d(u)dins'' :''r(u)finde'' :''s(u)mince'' * Les spotcheyès cognes di ces mots la si scrijhnut sins crole: :''ctaper, ddins, rfinde, smince''. * Rissaetchaedje des [[halcrosse E|halcrosses E]] divintrins, sins nerén mete ene crole a non-syince. :douçmint, croejhler (''creûjler), ruslî (''rèslî''). Les scrijhaedjes did dinltins estént: :''douç'mint, creûj'ler, rus'lî'' (avou ene crole). :''doucemint, creûjeler, russelî'' (avou on halcrosse E). * Rassonraedjes tipografikes. Ça fwait ki totes les croles si trovnut å coron d' on ptit mot ki finixh pa ene sipotchåve voyale. Po bén mostrer li discôpaedje del fråze e mots, tchaeke crole est shuvowe d' on blanc tipografike, cobén kel mot d' après kiminçaxhe pa ene voyale: :Pou <FONT COLOR="#ff0000"><B>dj'_vini</B></FONT> ? :<FONT COLOR="#ff0000"><B>Dj'_a</B></FONT> fwin. == Vindince == Li motî fourit saetchî a 1000 egzimplaires. Troes cints did zels estént vindous sol martchî eternåcionå (linwincieus et univiersités) pa l' eplaideu. Li restant esteut vindou på [[Muzêye do Pårlaedje do Payis d' Bastogne]]. Li live a stî spoujhî so deus ans. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/francard.html Prezintaedje di sacwantès intrêyes] 9819 29440 2004-11-29T20:03:33Z Lucyin 16 Prospectusse di rclame pol Motî d' Bastogne (pådje divantrinne) Prospectusse di rclame pol Motî d' Bastogne (pådje divantrinne) 9820 29441 2004-11-29T20:04:31Z Lucyin 16 Prospectusse di rclame pol Motî d' Bastogne (pådjes divintrinnes) Prospectusse di rclame pol Motî d' Bastogne (pådjes divintrinnes) 9821 29442 2005-03-15T12:11:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhele</B></FONT> [f.n.] plaece do coir metowe ådzo des bresses. <span lang=fr>F. aisselle.</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>axilla</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhlêye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tchedje poirtêye dizo l' bresse. <I>Elle a rarivé do djårdén avou deus axhlêyes di raecenes.</I> rl a: [[Motî:schonêye|schonêye]], [[Motî:schorseye|schorseye]]. <span lang=fr>F. brassée.</span>. <B>2.</B> (pa stindaedje) tchedje (poirtêye d' ene ôte manire, u tcherieye). <I>I rivnént avou ene axhlêye di bwès sol begnon.</I> <span lang=fr>F. charge.</span> <B>3.</B> [[Motî:dobleure|dobleure]] k' on dene ås efants, tot les prindant dzo s' bresse, et lzî fotant so leus [[Motî:brodî|brodî]]s. <span lang=fr>F. raclée, correction.</span>. <B>4.</B> gueuyaedje d' on [[Motî:dizeutrin|dzeutrin]], ki vos lyi avoz djouwé on toû, paski voz avoz fwait ene biestreye, evnd. <I>Dj' avéns clawé si djate di blanc fier apès l' tåve; nos esténs la stampés et ratinde l' axhlêye</I> ([[H. Matterne]]). <span lang=fr>F. engueulade, réprimande.</span> <B>5.</B> [[Motî:kénte|kénte]]. <I>Nozôtes, les djonneas, nos nos racrapotént po n' nén rire a l' axhlêye ki mononke Miyin vneut d' djouwer a nosse pa</I> ([[P. Maudoux]]). <span lang=fr>F. farce, blague.</span> Etimolodjeye: bodje "axhele", [[cawete -êye|cawete di valixhance -êye]] (çou k' gn a dzo l' axhele). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhelrece</B></FONT> <B>1.</B> [addj.] (mot d' docteur) metou a l' axhele, tot djåzant d' on boket do coir. <I>Les glandes axhelreces; les voennes axhelreces.</I> <I>C' est l' artere axhelrece k' est tinkieye si vos doirmoz so vosse bresse, et vos vs rewoeyîz avou l' bresse ki doime.</I> <span lang=fr>F. axillaire.</span> <B>2.</B> [f.n.] glande linfatike metowe a l' axhele. <I>Dins l' maladeye des gretes di tchet, gn a les axhelreces ki sont houzêyes: c' est l' prumî sene.</I> <span lang=fr>F. ganglion axillaire.</span> Etimolodjeye: bodje "axhele", [[cawete -rece]], 1998. Parintêye: * [[Motî:axhlete|axhlete]] * [[Motî:axhler|axhler, axhlêye 2, axhlåve]] 9822 29443 2005-03-15T12:05:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|Codjowaedje]]) [v.s.c.] prinde dizo l' bresse. <I>Il a axhlé dins l' taessea d' djåbes et-z è prinde troes po sognî ses tchvås.</I> <span lang=fr>F. poigner, saisir sous le bras.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhlêye 2</B></FONT> [f.n.] poirtêye (djonnes di coshets, evnd. ki rexhèt d' on côp). <I>Nosse troye a fwait traze djonnes: kéne axhlêye !</I> rl a: [[Motî:raxhlêye|raxhlêye]]. <span lang=fr>F. portée.</span> Etimolodjeye: pårticipe erirece di "axhler" prind come no. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhlåve</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] ki pout esse poirté dizo s' bresse. <I>C' est des trop gros balots; i n' sont pus axhlåves.</I> rl: [[Motî:poirtåve|poirtåve]]. <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> tote pitite [[Motî:copiutrece|copiutrece]] k' on pout prinde avou lu. <span lang=en>Ing. palmtop.</span> <B>2.</B> telefone sins fi. On dit eto: [[Motî:mobilofone|mobilofone]], [[Motî:G.S.M.|G.S.M.]], poirtåve. <span lang=fr>F. portable.</span>. Etimolodjeye: viebe "axhler", [[cawete -åve]], 1997. ---- * [[axhlåve (GSM)|Dipus d' racsegnes so les telefones axhlåves]] * [[axhlåve (éndjole)|Dipus d' racsegnes so les copiutreces axhlåves]] 9823 29444 2004-11-30T09:56:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caschonêye]] (disfondowe) 9824 29445 2004-11-29T20:17:09Z Lucyin 16 Po [[Motî d' Bastogne]], vénreut do F. ''cochonée''. Dabôrd, ci sereut a Transene ''couchnêye'' (di ''couchet''), et ôte pårt ''cuchnée'' (di ''cuchet''.. 9825 29446 2004-11-29T20:18:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Bastogne]] 9826 29447 2005-03-06T15:23:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fråze</B></FONT> [f.n.] cawêye di mots ki cmince pa on mot avou ene grande lete, et fini pa on pont. <span lang=fr>F. phrase.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fråzlete</B></FONT> [f.n.] (croejhete) troke di mots ki s' coprind tote seule, mins ki vént dins ene pus grande fråze. <span lang=fr>F. proposition.</span> Etimolodjeye: bodje "fråze", [[cawete -ete]], 1996. ---- * [[fråzlete|Dipus d' racsegnes so les fråzletes]] 9827 60383 2006-06-14T12:43:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[gd:Clàs (gràmar)]] Ene '''fråzlete''', c' est ene troke di mots ki s' coprind tote seule, mins ki vént dins ene pus grande fråze. == Sôres di fråzletes == * '''mwaisse fråzlete''': fråzlete ki fwait soûmint ene fråze la k' i gn a des ôtès aloyeyès fråzletes. (e F. ''proposition principale''). * '''aloyeye fråzlete''': fråzlete ki rote come on coplemint (di tins, di [[Motî:såme 1|såme]]). (e F. ''proposition subordonnée''). * '''forveyowe fråzlete''': fråzlete ki cåze d' ene sacwè ki n' såreut ariver, come "si matante end åreut, ci sereut mononke". (e F. ''proposition irréelle''). * '''fråzlete rahoucrece''': fråzlete aloyeye a on no (e F. ''proposition relative''). * '''sititcheye fråzlete''': fråzlete sititcheye e mitan del fråze, et waeranteye pa des åtchetes u des tirets. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.be/lorint/croejh/node18.html Dipus d' racsegnes e walon so sacwantès sôres di fråzletes e walon] (e francès). [[en:Clause]] [[eo:Propozicio]] [[fr:Proposition (grammaire)]] [[gd:Clàs (gràmar)]] [[ja:節 (文法)]] [[ko:절 (언어)]] [[simple:Clause]] 9828 45124 2005-11-20T12:05:38Z Pablo 5 rissaetchî loyén såmtî [[Imådje:saume_mot.jpg|thumb|passaedje avou l' mot "såme" dins l' paskeye do sidje di Wîne]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>såme 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>psåme</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> longue priyire catolike, riprinjhe des Djwifs. <span lang=fr>F. psaume.</span> <B>2.</B> longue priyire, k' on n' comprind nén bén. <I>Les Trouks avént fû Tot tnant leu cawe e leu cou, Sins pan ni pîce, et sins farene Sins tchanter leus såmes ni matenes</I> ([[Paskeye do sidje di Wîne]]). On dit eto: [[Motî:litaneye|litaneye]], [[Motî:matene|matene]]. <span lang=fr>F. litanie, antienne.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såmtî</B></FONT> [o.n.] live di såmes. <span lang=fr>F. psautier.</span> Etimolodjeye: cawete -î, ristitchî T, pa calcaedje do francès, [[noûmot|2005]]. Omonimeye * [[Motî:såme 1|såme]] (f.n., filet d' pexhe) ---- * [[såme (priyire)|Dipus d' racsegnes so les såmes]]. 9829 39581 2005-09-12T10:37:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såme 1 </B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> filet d' pexhe, pus long k' lådje, avou deus mantches ([[Motî:tire-såme|tire-såme]]), tindou stampé d' on costé a l' ôte d' ene aiwe; on l' pout trinner, ene djin so tchaeke des erives; on l' pout loyî et des aidants rotèt dins l' aiwe pus hôt, po xhårer les pexhons et les tchessî dvins; on l' pout eto trinner avou des naçales, ki s' raprepièt, et li rployî cwand on-z a tot fwait. <span lang=fr>F. seine, senne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fornaiviante såme:</FONT> foû grand filet d' pexhe el mer (disk' a 1200 metes lonsg et 400 metes hôt) k' on leye [[Motî:fornaivyî|fornaivyî]] el Hôte Mer, et l' vini rilever tenawete. <span lang=fr>F. filet dérivant.</span> <B>2.</B> çou k' on vôreut bén [[Motî:adiercî|adiercî]]. <I>Li såme des djowes del Passion, c' esteut di mostrer l' Evandjîle, sins esplikêyes.</I> <I>Li såme del fotbale, c' est d' piter dins l' balon disk' a l' egayoler dins l' cadje</I> ([[L. Mahin]]). <I>Li såme di ç' soce la, sorlon li prumî hagnon des statuts, c' est di fé cnoxhe les apoirts des Walons dins l' veye economike et culturele del Suwede</I> (rat. pa [[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. but.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fråzlete di såme:</FONT> (croejhete) [[Motî:fråzlete|fråzlete]] ki mostere çou k' on vout adiercî. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>sagena</I></span> (minme sinse). Mots d' aplacaedje : * [[Motî:tire-såme|tire-såme]]. Omonimeye * [[Motî:såme 2|såme]] (o.n., psåme, priyire). ---- * [[såme di pexhe|Dipus d' racsegnes so les såmes di pexhe]] 9830 56811 2006-05-14T23:03:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schonêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschonêye</B></FONT> [f.n.] çou k' i gn a dins l' [[Motî:schô 1|schô]] (sacwès ramexhnêyes dins on dvantrin, po les poirter). <I>Dj' a ddja pelé tote li schonêye di pemes ki t' m' aveus-st apoirté</I>. rl a: [[Motî:caschonêye|caschonêye]]. <span lang=fr>F. gironée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chonêye</FONT>, chounêye, chounée, hyosnée</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:schô 1|schô]], [[cawete -êye]], N di raloyance (çou k' gn a dins l' schô). 9831 39944 2005-09-16T08:58:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tere-såme</B></FONT> [o.n., pl. des tere-såmes] <B>1.</B> baston metou sol costé del [[Motî:såme 1|såme]] pol [[Motî:haetchî|haetchî]]. <B>2.</B> li såme leye-minme. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Motî:tirer|tirer]]) + si coplemint (såme). 9832 29453 2004-12-03T07:23:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moumint</B></FONT> [o.n.] durêye limitêye di [[Motî:tins (ki passe)|tins]]. rl a: [[Motî:termene|termene]], [[Motî:houbonde|houbonde]], [[Motî:tchoke|tchoke]], [[Motî:tchôde|tchôde]], [[Motî:hapêye|hapêye]], [[Motî:åvé|åvé]], [[Motî:troket|troket]], [[Motî:hinêye|hinêye]], [[Motî:hiket|hiket]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">moumint</FONT>, momint, momèt, momat, moumant</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 3.142. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:doulmint|doulmint ki]] Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:moumintanêymint|moumintanêymint]]. ---- * [[sorwalonde|"moumint", c' est ene sorwalonde do sistinme O / OU]] 9833 29454 2004-11-30T23:09:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moumintanêymint</B></FONT> [adv.] po on [[Motî:tins (ki passe)|po on tins]], po on [[Motî:moumint|moumint]] (ki n' divreut nén durer dtrop). <span lang=fr>F. momentanément, provisoirement, temporairement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">moumintanêymint</FONT>, momintanémint, moumintanémint</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. momentanément.</span>. 9834 29455 2004-11-30T10:33:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>doulmint ki</B></FONT> [aloyrece] <B>1.</B> a condicion ki. <I>Les zwers ? Mi, k' i touyénxhe et k' i brouyénxhe, doulmint k' i n' sont nén malådes !</I> <span lang=fr>F. du moment que, à condition que, pour peu que.</span> <B>2.</B> [[Motî:do côp|do côp ki]]. <I>Doulmint k' i serè arivé, cålez mu !</I> <span lang=fr>F. dès que, aussitôt que.</span> Etimolodjeye: etroclaedje di "do [[Motî:moumint|moumint]] ki". Coinrece [[Basse-Årdene]]. 9835 29456 2004-11-30T10:36:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>doû</B></FONT> [o.n.] [[Motî:termene|termene]] k' on mostere, dins ses mousmints et dins ses [[Motî:kidujhance|cdujhances]], k'&nbsp;on-z est dins l'&nbsp;[[Motî:penin|penin]] paski onk di vos parints est moirt. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">doû</FONT>, dû, dëy</span> Omofone: * [[Motî:Doû (viyaedje)|Doû]] (viyaedje) ---- * [[doû|Dipus d' racsegnes sol doû]] 9837 60842 2006-06-15T11:52:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[li:Theux]] {{djermon viyaedje}} '''Teu''' (fr: ''Theux'') est ene comene rebanêye di Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Theux Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 11.548 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sitindêye: 83,36&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 138,53 djins/km² * Ban d' Teu: [[Teu (viyaedje)|Teu]] avou [[El Ré]] eyet [[Poleur]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.theux.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[de:Theux]] [[en:Theux]] [[eo:Theux]] [[fr:Theux]] [[li:Theux]] [[nl:Theux]] 9838 29459 2005-03-26T23:20:49Z 66.159.224.106 interwiki, fair use, not public domain (see en:) (please translate to Walon) Poitrait e noer et blanc del danseuse [[Isadora Duncan]]. By [[Arnold Genthe]], [[1929]]. {{fairuse}} [[en:Image:IsadoraDuncan.JPG]] [[es:Imagen:IsadoraDuncan.JPG]] [[pl:Grafika:Isadora Duncan.JPG]] [[zh:Image:IsadoraDuncan.jpg]] 9839 29460 2005-04-28T20:29:45Z Lucyin 16 '''Teu''' (fr: ''Theux'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité do [[Teu|minme no]]. * Limero del posse: '''4910''' (vî limero '''4870''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ve&nbsp;33''' Teu est raiwî pa l' aiwe di [[Hoûgne]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Teu. == === Hamteas === * [[Motî:Frantchîmont|Frantchîmont]], li viyaedje des 600 Frantchîmontwès (pitite årmêye di k' a batou l' Duk di Bourgogne). 9840 29461 2004-11-30T09:38:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Poleur]] 9841 29462 2004-11-30T09:57:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fråze]] 9843 56806 2006-05-14T23:00:50Z Pablo 5 Motî:schô displaecî viè Motî:schô 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schô 1</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschô</B></FONT> [o.n.] [[Imådje:Schoo.jpg|thumb|150px|Prinde on påpåd so s' schô]] <B>1.</B> boket do coir ki va del cingue ås djnos d' ene djin ashide. <I>O, mi tere beneye&nbsp;! dji m' sin dvins vos bresses come sol tchôd schô di m' mere</I> ([[M. Hicter]]). <I>Tot est bea, tot est noû Ene feye k' on-z est astalé a hoptata sol schô, Sol pî da Bon Papa</I> (G. Pirote). <I>Li cofe di l' oto esteut trop ptit; ça fwait k' memere et mi, ashious padrî, nos dvént prinde li bodet so nosse schô</I> ([[R. Joelants]]). <I>El gris marou soumeye, didins l' foncea do schô</I> ([[W. Bal]]). <I>Vinoz, mi ptit colon, vos ashir so mi schô</I> ([[G. Wiyame]]). <I>Cwand dj' end årè m' sô, Dj' end irè cweri ene båjhe, Mi stinde so vosse schô, Po sokyî a mi åjhe</I> ([[J. Guillaume]]). <I>Calipso, calipso, pocwè n' vinoz pus so m' schô Dj' aveu si bon do sinti vosse nozé ptit coir sor mi</I> ([[A. Maquet]]). On dit eto: [[Motî:djeron|djeron]]. <span lang=fr>F. giron, jambes, genoux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vini å monde dins l' schô di s' mame:</FONT> skepyî li cou dins l' boure (esse d' ene ritche famile). <span lang=fr>F. milieu favorisé.</span> <B>2.</B> plaece fwaite pa on [[Motî:vantrin|vantrin]] stindou so les djambes d' ene djin ashide. <I>Dj' a ståré dissu m' schô tote ene boesse di botons</I> (O. Coutisse-Uyttebroucke). rl a: [[Motî:schôtea|schôtea]]. <B>3.</B> li vantrin lu-minme. <I>Ene pitite céndrinete et on ptit schô d' coleur</I> (tchanson). On dit eto : [[Motî:schorsoe|schorsoe]]; loukîz a : [[Motî:schôtlêye|schôtlêye]], [[Motî:schonêye|schonêye]], [[Motî:schorseye|schorseye]]. <span lang=fr>F. tablier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chô<SUP>n</SUP>, èscô<SUP>n</SUP></FONT>, hô, hyô, chon, chou, choûr, chôr, (è)scoû, (è)scou, (i)scou</span>, vî scrijha: <span lang=wa-scripta>escuerc (1200)</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la><I>excurtiare</I></span>; loukîz e [[Motî etimolodjike da Von Wartburg|FEW, notûle 3, 285a]]. Parintêye: * Avou wårdance do R eyet prononçaedje S pol T do bodje latén. (li voyale est coûte). ** [[Motî:schorsoe|schorsoe]] ** [[Motî:schorseye|schorseye]] * avou wårdance do T tot seu. (li voyale est longue). ** [[Motî:schôtlêye|schôtlêye]] ** [[Motî:schôtea|schôtea]] * bodje walon tot nou, et ristitchaedje d' on N po fé l' parintêye: (li voyale est coûte). ** [[Motî:schonêye|schonêye]] ** [[Motî:caschonêye|caschonêye, caschonreye]] Omofone: * [[Motî:schô 2|schô]] (aveur schô ses dints) 9844 56813 2006-05-14T23:04:23Z Pablo 5 {{djermon motî|schotea|<hr>i manke li definixha po '''schôtlêye'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>schôtea</B></FONT> [o.n.] foncea do [[Motî:schô 1|schô]] (foxhale ki s' fwait dins l' schô s' i gn a on pwès dsu). <I>Mi mwin pogne dins l' schôtea après des botons; elle endè ramoenne des beas.</I> (O. Coutisse-Uyttebroucke). Disfondowes: <span lang=wa-feller>chontia, chô<SUP>n</SUP>tia</span>. Coinrece payis d' Djodogne. Etimolodjeye: bodje "schô", cawete -ea, avou on T d' raloyance. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schôtlêye</B></FONT> [f.n.] 9845 56812 2006-05-14T23:04:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schorsoe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:vantrin|vantrin]]. <I>On meteut les fayenes å tchôd el potche do pantalon, Do schorsoe, do paltot, et minme dins des ptits saetchs</I> (L. Piron). Disfondowes: <span lang=wa-feller>chorsè, chorseû, (è)scoursoû, (è)scôrsû, (horseû)</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:schô 1|schô]]", cawete -oe, avou RS di raloyance. rl a: [[Motî:schorseye|schorseye]]. 9846 29467 2004-11-30T10:13:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schô 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:schôpe|schôpe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur schô ses dints:</FONT> aveur fwin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand ele n' a nén må, elle a schô:</FONT> elle a todi åk (ki n' va nén); elle est todi malåde. Etimolodjeye: sicawaedje di schôpe (sivierba di schôpyî). Disfondowes: (è)scô. 9847 40614 2005-09-26T11:46:50Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schôpyî</B></FONT> [v.c.] diner ene sinsåcion k' i fåt k' on s' grete. <span lang=fr>F. démanger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hôpî, hyôpi, chôpyî, chonpier, chompiè, (è)scôpyî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schôpe</B></FONT> [f.n.] sinsåcion k' ça schôpeye tot l' tins. rl a: [[Motî:schô 2|schô 2]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur schôpe ås dints:</FONT> aveur fwin. Disfondowes: <span lang=wa-feller>chô<SUP>n</SUP>pe, chompe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schôpiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "schôpyî". <I>"Sitierni", c' est espirer på nez, d' on plin côp, a cåze d' on schôpiaedje ådvins del narene.</I> <span lang=fr>F. démangeaison.</span> 9848 29469 2004-11-30T10:15:19Z Pablo 5 Motî:schôpe displaecî viè Motî:schôpyî #REDIRECT [[Motî:schôpyî]] 9851 29470 2004-11-30T10:38:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:axhele]] 9852 29471 2004-11-30T10:38:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:axhele]] 9853 29472 2004-11-30T10:39:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:axhler]] 9854 29473 2004-11-30T10:39:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:axhler]] 9855 29474 2005-03-15T16:21:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>monami</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] onk ki fwait di s' gueuye. On dit eto: [[Motî:monparan|monparan]]. <span lang=fr>F. prétentieux.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on laid monami:</FONT> onk k' on n' hante nén voltî. <span lang=fr>F. sinistre individu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé do monami:</FONT> voleur kimander. <I>Ti n' vénrès nén fé do monami ciddé, saiss.</I> On dit eto: fé do [[Motî:ronflant|ronflant]]. <B>II.</B> [aduzoe] [[Motî:valet|valet]] (sovint dins des fråzes di rprotche). <I>Ça n' va nén come ça, la, monami</I>. On dit eto: [[Motî:cofrere|cofrere]], monparan. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Monami</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît eto e F. Monami. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">monami</FONT>, mon.nami</span> Etimolodjeye: sustantivaedje do <span lang=fr>F. mon ami.</span> (po fé l' djinti po-z atôtchî ene sakî, divant d' lyi dner l' [[Motî:axhlêye 1|axhlêye]]). Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:amigo|amigo]]. * [[Motî:amisse|amisse]]. 9856 29475 2004-12-03T06:52:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lamisse</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Lamisse, Lamis, Lami, Lamy</span>. Etimolodjeye: [[etroclaedje]] di l' årtike avou l' no [[Motî:amisse|amisse]]. Omonimene coinrece: * ''la'' [[Motî:misse|misse]]. 9857 29476 2004-12-03T06:54:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nateure-amiståve</B></FONT> [addj.] k' aconte les lwès del [[Motî:nateure|nateure]]. <I>Ene pårlumintresse del Djeneralitat, el pareye a vosse pårlumint walon, e yeu-st el cråne idêye di lûter disconte les colons avou ene metôde ecolodjike, nateure-amiståve, apinse zels.</I> <span lang=fr>F. écologique.</span>, Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje tîxhon]], calké sol tcherpinte di l' inglès <span lang=en>nature-friendly.</span>, u do flamind <span lang=fr>Ny. natuur-vriendelijk.</span>, avou l' addjectif [[Motî:amiståve|amiståve]], 1998. 9858 29477 2004-11-30T11:01:58Z Lucyin 16 noûmot atåvlé pa Jean-François Brackman. 9859 29478 2004-12-03T07:15:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzeu-amiståve</B></FONT> [addj.] (mot d' éndjolisse) åjhey a s' endè siervi, tot djhant d' ene [[Motî:éndjole|éndjole]], d' on programe. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje tîxhon]], calké sol tcherpinte di l' inglès <span lang=en>user-friendly.</span>, avou l' addjectif [[Motî:amiståve|amiståve]], 2002. 9860 29479 2004-12-03T07:20:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houbonde</B></FONT> [f.n.] [[Motî:moumint|moumint]]. <I>Saiss çou k' c' est, riprinda-t i après ene houbonde, saiss çou k' c' est d' viker avou ene feme k' on-z a todi veyou voltî, minme eco après vint ans d' mariaedje, et ki t' cwire handele djoû et nute ?</I> ([[J.M. Masset]]). <span lang=fr>F. instant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a ddja ene houbonde</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">gn a ene houbonde di tins:</FONT> la ddja on moumint. <span lang=fr>F. laps de temps.</span> <B>2.</B> [[Motî:zine|zine]], [[Motî:maket|maket]]. <I>Li prumire houbonde k' i lyi prindrè, i corrè-st evoye</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. caprice.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houbonde</FONT>, houbronde, houbrondje</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 3.142. Coinrece Payis d' Måmdey, Vervî, Wareme et del Viye Såm. 9862 29480 2005-05-03T03:38:48Z Pablo 5 c' est l' S å coron do latén ''amicus'' k' a rispité e walon, et nén l' C. => ôrtografeye avou SS et nén avou C. Dins les [[Djivêye des motîs|motîs]] : * amisse: amice [E1, O0]; amis' [O3]; amisse [O4]; amiche [C5] * amiståve [E1, E34]; amistauve [C1]; amichtauve [C1, C9, C13] * amiståvmint: amiståvemint [E34] * amiståvté: amitchauv'té [O0] * amisté: amistè [C1, C13] * amiståvité: amistauvitè [C1]; amichtauvitè [C1, C9]; 9863 29481 2004-11-30T11:17:51Z Lucyin 16 Motî:Monami displaecî viè Motî:monami #REDIRECT [[Motî:monami]] 9864 29482 2004-12-03T08:14:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>machine</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou ki trinne les vagons d' on trin. <span lang=fr>F. locomotive.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer a machine et vagons:</FONT> djouwer å trin. <B>2.</B> éndjin ki fwait d' l' ovraedje estô d' ene djin. <span lang=fr>F. machine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;machine a mode;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;machine a traire:</FONT> usteye do cinsî modeu d' vatches, k' on-z emantche après l' pé del vatche et k' el mode mecanicmint. <span lang=fr>F. trayeuse mécanique.</span> <B>3.</B> machine al bouwêye. <span lang=fr>F. lessiveuse automatique.</span> rl a: [[Motî:machiner|machiner]], [[Motî:machinêye|machinêye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>machinisse</B></FONT> [o.n.] moenneu d' machine (di trin). <I>I djouwe å trin avou ses cayets di scole: el machinisse, c' est l' grosse rodje croye k' il a stitchî al copete del boesse d' aloumetes</I> ([[B. Genaux]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>machineu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>machineuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>machinresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki boute so ene machine. <I>Dj' inméve bén li brut des oujhenes, des foirdjeus et des machineus</I> ([[R. Joelants]]). Etimolodjeye: bodje "machine", [[cawete -eu]], 1920. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>machinreye</B></FONT> adjinçmint di totes machines. <I>Voleur esse grin d' såvlon Po spiyî l' machinreye</I> ([[J.P. Vervier]]). Ôte parintêye : * [[Motî:machiner|machiner]], [[Motî:machinêye|machinêye]]. 9865 29483 2004-12-03T08:15:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>machiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé l' bouwêye al [[Motî:machine|machine]]. <I>Dins ls otels, on s' rixhoube on côp avou on drap pu on l' rilave; mi dji n' va nén machiner toltins, saiss.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>machinêye</B></FONT> [f.n.] lokes a mete al bouwêye eshonne dins ene machine. Etimolodjeye: [[cawete -êye]] (çou k' gn a dins l' machine), 1950. 9866 29484 2004-11-30T23:07:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Pierre Vervier]] 9867 38855 2005-09-01T00:00:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hinri</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> pitit no walon, e <span lang=fr>F. Henry, Henri.</span> <B>2.</B> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Henri, Henry, Henrist, Henris</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Hinri</FONT>, Inri, Anri</span>. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:Vî Hinri|Vî Hinri]] Poirteus do no : * [[Motî:Hinri Crotchet|Hinri Crotchet]] * [[Hinri Forir]] * [[Hinri Pétrez]] * [[Hinri Matterne]] 9868 29486 2004-11-30T23:10:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henri Pétrez]] 9869 29487 2004-11-30T23:11:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henry Forir]] 9870 29488 2004-11-30T23:12:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henry Matterne ]] 9871 38853 2005-08-31T23:58:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>li Vî Hinri</B></FONT> (ene miete po rire) li [[Motî:Bon Diu|Bon Diu]]. <I>Å coron, t' as l' vî Hinri Dou çki ttafwait va rmoussî; C' est lu k' metrè l' dierin fion; Adon, l' djoû s' levrè podbon</I> ([[V. Georges]]). <I>Cwand on-z est pol Laid Wåtî, c' est k' on-z est presse a rmete si åme a Vî Hinri</I> ([[F. Nyns]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins do vî Hinri:</FONT> do tins di vî bon Diu, dins l' vî vî tins. <I>Cwand do tins do Vî Hinri, l' årmêye di Rome s' a rindou mwaisse do payis, c' esteut des droets cuzéns da nosse, des Celes, k' î dmorént</I> ([[J.P. Dumont]]). Etimolodjeye: ricomprindaedje des letes k' i gn a so les [[Motî:bondiu|bondius]]: I.N.R.I., e latén <span lang=la><I>Iesus Nazareus Rex Iudeus</I></span> (Djezus d' Nazarete, Rwè des Djwifs). Bodjes: * [[Motî:vî|vî]] * [[Motî:Hinri|Hinri]] 9872 29490 2004-11-30T23:14:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Victor Georges]] 9873 29491 2004-12-03T08:29:02Z Pablo 5 [[Imådje:ey_adon.jpg|thumb|Ey adon, tite d' ene plake da William Dunker]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>adon</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] di ç' tins la, a ç' moumint la. rl a: [[Motî:dabôrd|dabôrd]]. <span lang=fr>F. alors (à ce moment, à cette époque).</span> <span lang=nl>Ny. toen.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disk' adon:</FONT> disk' a ç' moumint la. <span lang=fr>F. jusqu'alors.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;did ci a adon:</FONT> d' asteure disk' a ç' moumint la. rl a : [[Motî:don|don]], [[Motî:terchedon|terchedon]]. <span lang=fr>F. d'ici là.</span> <B>II.</B> [adjondrece] <B>1.</B> [[Motî:adonpwis|adonpwis]]. <span lang=fr>F. alors, ensuite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ey adon !:</FONT> dijheye po mancî des efants ki fjhèt do brut, des biestreyes. <span lang=fr>F. et alors !</span> <B>2.</B> [[Motî:eto|eto]], [[Motî:ça fwait ki|ça fwait ki]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]]. <span lang=fr>F. dès lors, du coup.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adon ki</B></FONT> [aloyrece] å moumint ki, des [[Motî:trevén|trevéns]] ki. <span lang=fr>F. alors que, à l'époque où, au moment où.</span> 9874 29492 2004-12-03T08:28:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>parmetî</B></FONT> [o.n.] ome di mestî ki fjheut des paltots. <I>Gn aveut ene ene grande veye dinltins, on parmetî</I> ([[L. Gastes]]).<span lang=fr>F. tailleur.</span> 9875 29493 2004-12-03T08:37:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ekipaedje</B></FONT> [o.n] <B>1.</B> [[Motî:tchår|tchår]] u ôte [[Motî:machine|machine]] di cinse saetcheye pa des tchvås u les tracteurs. <I>Dj' a ratchté l' tracteur avou ls ekipaedjes.</I> <I>Dji n' såreu rmete tos les ekipaedjes å tcheri.</I> <span lang=fr>F. charroi.</span> <B>2.</B> bea [[Motî:mousmint|mousmint]]. <I>Les aiyes då påwion erlujhèt di totes sôres di coleurs ki lyi fjhèt on foirt bea ekipaedje</I> ([[B. Hosslet]]). <span lang=fr>F. uniforme, toilette.</span> <B>3.</B> tos les [[Motî:maclot|maclots]] d' on batea. <span lang=fr>F. équipage.</span> 9876 29494 2004-12-03T08:34:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tender</B></FONT> [o.n.] (mot d' tchimin-d'-fierrisse) rezervwer di tcherbon metou so ls ancyinnes [[Motî:machine|machines]]. <I>Les Almands ont lugnî l' machine, paski c' steut on gros tender, avou 32 metes cubes d' aiwe</I> ([[H. Lepage]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ten'dêr'</FONT></span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l' inglès, 1930. ---- * [[tchimin d' fier|Dipus d' racsegnes so les tchmins d' fier]] 9877 59925 2006-06-08T10:59:36Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Coviete d' on live fwait avou les sovnances (e walon et e francès) des djins d' Malåtchî, Bricmont, Frandoe, et Lalou (et eto di [[Bouxhonveye]]), et [[Havsin]]: ''"Des gens d' ici racontent"'', eplaidî pa ''Associations Histoire Collective et Centre d' Animation Globale du Luxembourg''; tome III. (1998). == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 9878 29496 2004-12-01T23:34:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>compas</B></FONT> [o.n.] usteye avou deus djambes, ene avou ene ponte eyet l' ôte avou on croyon ou ene sacwè po scrire ki s' vént emantchî dzeu, et ki sieve a dessiner des cekes. 9879 29497 2005-03-19T15:43:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamossî</B></FONT> ([[Codjowaedje tchamossî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> atraper des [[Motî:tchamosseure|tchamosseures]], kel distrujhèt, tot djåzant d' amagnî, u d' ôtès prodûts naturels. <I>El tåte a tchamossî el cåve</I> ([[J. Coppens]]). <I>El pwin tchamosse rade a l' esté</I> ([[A. Balle]]). <I>Li four tchåfe: i va tchamossî</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>On lyi dnéve tot djusse on croxhon d' pwin; et eco ! des côps, c' esteut do tchamossî</I> ([[L. Mahin]]). <B>2.</B> si covri d' tchamosseures. <I>Si vos metoz vosse toubak al crouweur, i va tchamossî</I> ([[J. Coppens]]). <I>I fwait télmint crou k' gn a tot ki tchamosse</I> ([[L. Pirsoul]]). <I>Li noû årmå est si mate ki totafwait î tchamosse</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Dins l' houyire, t' aveus pacô des bwès tot tchamossîs ki vos n' dirîz k' i sont covrous d' nivaye</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <I>Les schoices ni dvént nén esse metowes trop spès sol souwinne; ôtrumint, elle årént yeu tchamossî</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. moisir, chancir.</span> On dit eto: [[Motî:mojhi|mojhi]]; rl a: [[Motî:carmojhi|carmojhi]], [[Motî:carmoujhner|carmoujhner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El tchamossî tchamp:</FONT> no d' ene plaece d' [[Yåle|Åle]] (so plaece: <span lang=wa-feller>el camoussé tchamp</span>). <B>3.</B> (imådjreçmint) trinner lontins el minme plaece. <I>Èn ndalez nén co tchamossî drola</I> ([[J. Coppens]]). <I>Ni va nén co tchamossî addé t' mayon</I> ([[L. Pirsoul]]). <I>Kibén d' tins tchamosrans ns co vaici ?</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). rl a: [[Motî:acalourder|acalourder]]. <span lang=fr>F. s'attarder, rester indéfiniment.</span> <B>4.</B> (tot sondjant å seke) divni vî, et esse sins pus rén saveur fé. <I>Si ti n' vas nén ås comeres, dji cnoxhe åk ki tchamosrè bénrade</I>. <I>Nos pinsans bén ki les blondes et les brunes ont vnou å monde, c' est nén po tchamossî</I> ([[J. Colson]]). <span lang=fr>F. languir, perdre ses atouts, se détériorer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamossî</FONT>, tchamousser, tchamoussî, tchamoussi, tchamosser, tchamossè, tchamoussè, camousser, camoussè, camoussî, tchamoussi (4inme codjowaedje), tchamossi (4inme codjowaedje), tchamouhi (4inme codjowaedje)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>mucere</I></span> (minme sinse), [[Motî:tcha-|betchete di måfjhance tcha-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamossî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamosseye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> covrou (owe) di tchamousseures. <I>Do tchamossî pwin; ene tåte tote tchamosseye.</I> <span lang=fr>F. moisi.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del tchamosseye troye:</FONT> (tot cåzant å rvier) do bon peket. <I>Divant k' on nos efornêye, Avalans tot çki dmorrè Ca del viye troye tchamosseye, Låvå, persone n' è boerè</I> ([[J. Colson]]). <span lang=fr>F. bon genièvre.</span> <B>2.</B> vî, ki n' sait pus rén fé. <I>Comince do vint-ey-ininme sieke: "To contrès en euros !", dit-st i, l' vî tchet, dedja a mitan tchamossî</I> ([[Y. Paquet]]). <span lang=fr>F. moisi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamossî, èye</FONT>, tchamoussè, -éye, tchamoussè, tchamossé, camoussé, tchamossi -êye.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamossî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> odeur u gosse d' ene tchamosseye sacwè. <I>ça sint l' tchamossî; on-z ode li tchamossî</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Nos intrans dins ene grande tchambe k' on n' ranairixh jamwais, ki sint l' resseré, li tchamossî et les vîs papîs</I> ([[L. Pirsoul]]). <I>Nosse pwin a l' gosse di tchamossî</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. moisi, ranci.</span> <B>2.</B> tchamosseye sacwè, <I>Ostant do pouri ki do tchamossî</I> ([[F. Loriaux]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamossî</FONT>, tchamoussè, tchamossé, tchamossè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamossaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tchamossî". <I>Les tignes, c' est on tchamossaedje del pea.</I> rl a: [[Motî:tchamosseure|tchamosseure]]. <span lang=fr>F. moisi, moisissure, décomposition, pourriture, mycose.</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamossèdje</FONT>, tchamoussâdje, tchamoussadje, tchamossâdje, tchamossadje, tchamossihèdje, tchamoussihèdje</span>. Ôte parintêye : [[Motî:tchamosseure|tchamosseure]] 9880 29498 2004-12-03T08:55:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamosseure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plante microscopike foirt simpe, sovint a ene celure, sins clorofile, ki vént dins les crowès plaeces sins air, aprume s' il î fwait tchôd. <I>Les rowes Sinte-Catrene, c' est des tchamosseures.</I> <span lang=fr>F. champignon, moisissure.</span> <B>2.</B> maladeye des djins u des biesses cåzêye pa ces plantes la. <I>Il a des tchamosseures inte les doyes.</I> <span lang=fr>F. mycose, champignon pathogène.</span> <B>3.</B> tchamossaedje (coûtche di ces plantes la, ki vént so l' amagnî u ôte tchoi, ezès plaeces k' il î fwait crou). <I>Gn a del tchamosseure padzo l' escayî</I> ([[J. Copens]]). <I>E tirant l' tchamosseure, ça serè co ptete bon</I> ([[A. Balle]]). <I>Dins nosse tchambe, gn a on meur ki dmeure frexh: il est covrou d' tchamosseures</I> ([[P. Defagne]]). <I>Gn a del tchamosseure sol makêye</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>On voet l' tchamosseure tote blanke so les frûts</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. moisissure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamosseure</FONT>, tchamoussure, tchamoussûre, tchamossûre, tchamociheure, tchamoussihore</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:tchamossî|tchamossî]], [[awete -eure]]. ---- * [[tchamosseure|Dipus d' racsegnes so les tchamosseures (di l' amagnî, des crouwès plaeces)]] * [[tchamosseure del pea|Dipus d' racsegnes so les tchamosseures del pea]] 9881 29499 2004-12-01T23:40:34Z Lucyin 16 (vetes et rodjès) tchamosseures sol boure {{licince imådjes Lucyin}} (vetes et rodjès) tchamosseures sol boure {{licince imådjes Lucyin}} 9882 29500 2004-12-01T23:41:28Z Lucyin 16 tchamosseures des årteas {{licince imådjes Lucyin}} tchamosseures des årteas {{licince imådjes Lucyin}} 9883 44016 2005-11-10T18:41:41Z Pablo 5 {{djermon}} [[Imådje:tchamosseures_boure.jpg|thumb|250px|right|(vetes et rodjès) tchamosseures sol boure]] Ene '''tchamosseure''', c' est ene plante microscopike foirt simpe, sovint a ene celure, sins clorofile, ki vént dins les crowès plaeces sins air, aprume s' il î fwait tchôd. Les tchamosseures, c' est eto l' cåze di sacwantès [[tchamosseure del pea|maladeyes del pea]] (des djins u des biesses u des plantes). 9884 60426 2006-06-14T16:01:30Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Dermatophyten]] [[categoreye:medcene]] [[categoreye:årtisyince]] [[Imådje:tchamosseures_aurtea.jpg|thumb|tchamosseures des årteas]] Les tchamosseures del pea, c' est des maladeyes del pea des djins et des biesses, kel cåze, c' est des [[tchamosseure|tchampions microscopikes]] == Sacwantès tchamosseures del pea == * Djins: ** Tchamosseures ås årteas (Inglès ''athlet foot'') ** [[diele ås djins|Rowes sinte Catrene]] (''Trichophyton'') * Vatches: ** [[diele ås veas]] ([[tchamosseure del diele (Trichophyton verrucosum)|''Trichophyton verrucosum'']]), ki s' pout mete ås djins. * Tchéns ** Tignes. [[de:Dermatophyten]] [[en:Dermatophyte]] [[nl:Dermatofyt]] 9885 29503 2004-12-02T13:21:48Z Lucyin 16 Ey adon, tite d' ene plake da [[William Dunker]] Ey adon, tite d' ene plake da [[William Dunker]] 9886 35723 2005-07-20T20:37:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dabôrd</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] <B>1.</B> dins ç' cas la. <I>Vos djhoz k' vos demarroz bén l' moteur al coide: saetchîz, dabôrd !</I> <span lang=fr>F. alors, dans ce cas, dans ces conditions.</span> <B>2.</B> åy u non. <I>Vos vnoz, dabôrd ?</I> <span lang=fr>F. en fin de compte, à la fén, en définitive, finalement.</span> <B>3.</B> [[Motî:bénrade|bénrade]], divant waire di tins. <I>Nos irans dabôrd vey li Standård.</I> On dit eto: [[Motî:bénvite|bénvite]], [[béntoit|béntoit]], [[Motî:torade|torade]], divant nén beacôp, [[Motî:covite|covite]], [[Motî:corade|corade]], [[Motî:codabôrd|codabôrd]]. <span lang=fr>F. bientôt, incessamment.</span> <B>4.</B> bénrade, [[Motî:cåzu|cåzu]]. <I>I vos fårè dabôrd on tchår po poirter vos çanses</I>. <I>Il åreut dabôrd tot Transene da sinne</I>. On dit eto: [[Motî:totaleure|totaleure]], [[Motî:cåzumint|cåzumint]]. <span lang=fr>F. bientôt, presque, pratiquement, quasiment, pour ainsi dire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C’ est dabôrd tot:</FONT> C' est cåzu fwait. <span lang=fr>F. c’est presque fini.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Est ç' dabôrd tot ?!:</FONT> dijhêye po mancî des efants ki fwaiynut des biestreyes. On dit eto: [[Motî:adon|ey adon !]], [[Motî:ebén|ebén cwè !]]. <span lang=fr>F. allez-vous cesser ?.</span> <B>5.</B> al fén. <I>Les oxheas avént atrapé des niers; li tchår aveut crexhou et gn aveut co des peas dsu, mins i gn aveut pont d’ ådvins; Yahvé mi djha: « Fi d' ome, profetijhîz a l' esprit, profetijhîz, dabôrd ! »</I> (psåme, ratourné pa [[G. Sfasie]]). On dit eto: [[Motî:eto|eto]]. <span lang=fr>F. alors, donc, en conséquence.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;alez, dabôrd !:</FONT> dijhêye <I>a)</I> po s' mete en erote, po-z endaler. <I>Alez, dabôrd ! Il est l' eure des bråvès djins.</I> <I>b)</I> po dire k' on va fé çou k' on vént d' decider. <I>Alez dabôrd ! Dji frans come dj' avans dit !</I> <span lang=fr>F. en conclusion, ainsi donc, par conséquent.</span> <I>c)</I> po dire arvey. On dit eto: [[Motî:diski|disk' a!]], [[Motî:årvey|årvey, dabôrd]]. <span lang=it>It. ciao !</span> <B>II.</B> [adjondrece] dins ç' cas la. <I>Vos n' vinoz nén ? Dabôrd, dji m' è va.</I> On dit eto: [[Motî:adon|adon]]. <span lang=fr>F. alors, en ce cas… .</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dabôrd ki</B></FONT> [aloyrece] [[Motî:doulmint|doulmint ki]]. <I>Dji n' årè nén dandjî d' mape, dabôrd qui vos vnoz avou mi.</I> On dit eto: [[Motî:adon|adon ki]], [[Motî:poy 2|poy ki]], [[Motî:puski|puski]]. <span lang=fr>F. du moment que, puisque.</span> Omonimeye : * [[Motî:aboird|d' aboird]] ---- * [http://users.skynet.be/bs802854/balises.html Sourdant di sacwants egzimpes di ci hagnon cial] 9887 51623 2006-03-17T13:27:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aboird</B></FONT> [o.n.] plaece metowe divant d' intrer ene sadju. <I>Cisse måjhon la n' a nén des beas aboirds, ele ni s' vindrè nén bén.</I> <span lang=fr>F. abord.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>d' aboird</B></FONT> [aloyrecire] po cmincî. <I>D' aboird, nos alans mindjî.</I> <span lang=fr>F. tout d'abord.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:boird|boird]], avou l' [[betchete a-|betchete d' aprepiaedje a-]]. Parintêye: * [[Motî:aboirder|aboirder]] * [[Motî:raboirder|raboirder]] Minme sitok etimolodjike * [[Motî:dabôrd|dabôrd]] 9889 29506 2004-12-02T20:17:17Z Lucyin 16 Nicolas Defrecheux al foice di l' ådje, rifwait d' après ene foite-aiwe da De Witte (foû abondroets) Nicolas Defrecheux al foice di l' ådje, rifwait d' après ene foite-aiwe da De Witte (foû abondroets) 9890 29507 2004-12-03T08:44:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchamossî]] 9891 29508 2004-12-03T08:44:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchamossî]] 9892 29509 2004-12-03T09:44:19Z Lucyin 16 Nicolas Defrecheux diviè 1850 (foû abondroets). Nicolas Defrecheux diviè 1850 (foû abondroets). 9893 29510 2004-12-03T09:46:08Z Lucyin 16 Boket d' gazete di 1974, å cintnaire del moirt da Nicolas Defrecheux. Boket d' gazete di 1974, å cintnaire del moirt da Nicolas Defrecheux. 9894 29511 2004-12-03T09:46:53Z Lucyin 16 coviete di live ''œuvres complètes de Nicolas Defrecheux'', eplaidî e 1925 amon Vaillant-Carmanne. (foû abondroets) coviete di live ''œuvres complètes de Nicolas Defrecheux'', eplaidî e 1925 amon Vaillant-Carmanne. (foû abondroets) 9895 62616 2006-06-20T17:23:56Z Djoseph 126 [[categoreye:rilomés Walons|Defrecheux, Nicolas]] [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Defrecheux, Nicolas]] [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Defrecheux, Nicolas]] [[Imådje:defrexheu_vi_wi.jpg|thumb|150px|left|Colas Defrexheu al foice di l' ådje, rifwait d' après ene foite-aiwe da De Witte.]] '''Nicolas Defrecheux''' a skepyî e [[1825]], et mori co djonne e [[1874]]. C' esteut on sicrijheu e walon, dandjreus li pus cnoxhou des fjheus d' arimeas del Walonreye. I divna rlomé, tot d' on côp, après l' eplaidaedje del [[tchanson e walon|tchanson]] "Leyîz m' plorer" dins l' ''Journal de Liége'' li 23 d' djun 1854. I rmeta ça e 1856 avou l' cråmignon "L' avez vs veyou passer ?", k' a rascodou l' pris d' ene bate di scrijhaedjes e walon amontêye pa ene soce di bénfjhance ''Les Vrais Liégeois''. Tant k' a Defrecheux, i va publiyî ''Chansons Wallonnes'' (1860), ene ramexhnêye di tchansons k' ont stî replaideyes avou des contes et des tuzêyes après s' moirt e 1877. Sins vraiy modele divant lu, Colas Defrecheux a stî l' prumî a sepi pår adiercî del vraiye powezeye e walon. Dj' ô bén: des tecses ki leu [[Motî:soûmint|soûmint]], ci n' est pus des fåves u des tchansons a boere, mins les grands sintimints del djin (oniesté, famile, amour do vî tins et do lingaedje walon). Stilisticmint, c' est eto des scrijhaedjes wice k' i gn a nén trop di racontaedjes, et sins grandiveusté ni måhonteusté. [[Imådje:defrexheu_ouves_wi.jpg|thumb|right|"Totes les Ouves da Defrexheu", eplaideyes e 1925]] Il est l' pa da [[Joseph Defrecheux]], ki va fé do diccionairaedje. == Defrexheu et les soces di waloneus == Li djuri do concour di 1856, inte di zels [[Henry Forir]], [[Charles Duvivier]] et [[François Bailleux]], ourit-st adon l' idêye d' askepyî ene "soce literaire walone". Et c' est come ça ki l' 27 di decimbe del minme anêye, li ''[[SLLW|Société Liégeoise de Littérature Wallonne]]'' fourit metowe so pås so fotches. Il î va moussî todroet, et î divni cwårlî e 1869. Il fourit eto mimbe d' oneur do [[Cavea Lidjwès]]. == Rilomêye da Colas Defrexheu == [[Imådje:defrexheu_gazete_wi.jpg|thumb|250px|right|Boket d' gazete di 1974, å cintnaire di s' moirt]] On vout k' Edith Piaf åye riclamé ki "Leyîz m' plorer", c' esteut l' pus bele tchanson å monde. Dispu les [[anêyes 2000]], on eploye li ratourneure '''lingaedje da Defrecheux''' po djåzer do lingaedje walon (come on dit "lingaedje da Shaekespeare" po l' inglès). == Sacwantès rlomêyès tchansons et arimeas da Defrexheu == === Leyîz m' plorer === [[Imådje:defrexheu_leyimplorer_foyou.jpg|thumb|Foyou di "Leyîz m' plorer"]] On vout k' ene des sours da Colas Defrexheu åye egadjî ene meskene ki vneut d' on ptit viyaedje. On bea djoû, ele l' oya tchanter "Leyîz m' plorer". Ele lyi dmanda: :- Wice av' aprin cisse tchanson la, don ? :- E m' viyaedje, nosse dame. :- Dirîz vs bén kî k' l' a fwaite ? :- O neni, nosse dame. :- Ebén, c' est m' fré ! :- Est ç' di vraiy ? Mins alez, don: i n' est nén tot seu, et gn a co des ôtes ki l' ont fwait, ca tolmonde el tchante divins les viyaedjes åtoû d' nozôtes. Sourdant : Laveille s.j. ''Un poète populaire 1825-1874 Nicolas Defrecheux'', Lidje, 1904. Li succès di "Leyîz m' plorer", c' est eto paski l' air (''Gaztibelza'') esteut ddja al môde. Adon, les fjheus d' tchansons sicrijhént so des airs kinoxhous, kécfeye dipus d' ene tchanson. Gn ava shijh eplaidaedjes inte 1854 et 1856, tchaeke saetchî a 2000 egzimplaires. [[Imådje:defrexheu_dj_wi.jpg|thumb|right|diviè 1850, cwand i scrît "Leyîz m' plorer"]] === L' avez vs veyou passer ? === Cråmignon, fwait po les fiesses do 25inme aniviersaire di l' avnowe do Rwè [[Yopôl prumî]]. === Vive li no lidjwès === Nicolas Defrecheux a fwait des paroles e walon pol tchanson ''[[Valeureux Liégeois]]'', k' a dmoré, disk' å djoû d' ouy, li tchanson des soces di studiants d' Lidje, dins les ôtès univiersités. === Mes deus lingaedjes === Arimea k' on pôreut dire ki c' est l' prumî rwaitaedje di [[sociolinwince]] do walon. I dene a tchaeke lingaedje ene plaece, et des cwålités: li walon virlixh, po djåzer avou ses copleus et ki lyi rmimbere si mame; li francès ki lyi a siervou e scole. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/defrexheu-rif.html Pådje då Colas Defrexheu]. * [http://rifondou.walon.org/defrexheu-rif.html#tchant_lidjwes "Vive li no d' Lidjwès"] <!-- cwand ele serè so les fyis, ci serè a ciste adresse la: * [http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Biographies/Notices/Defrecheux-N.htm Biyografeye e l' eciclopedeye do movimint walon] (e francès) --> 9896 29513 2004-12-03T10:58:28Z Pablo 5 åbussons et tchamosseures, nén vormint des plantes Les åbussons et tchamosseures ni sont pus contés come des plantes dins l' syince d' asteure, mins purade inte les deus avou les plantes et les biesses. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;decimbe 2004 a 10:58 (UTC) 9897 29514 2004-12-03T23:57:19Z Lucyin 16 Sacwants rabats del få: li haerna metou ådzeu del lame, et l' tchet (metou ådzeu do mantche) Muzêye do Fornea Sint Mitchî, diviè 1980 {{licince imådjes Lucyin}} Sacwants rabats del få: li haerna metou ådzeu del lame, et l' tchet (metou ådzeu do mantche) Muzêye do Fornea Sint Mitchî, diviè 1980 {{licince imådjes Lucyin}} 9898 59417 2006-06-06T13:24:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-leyminme +leye-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>haerna</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> totes pîces di [[Motî:cur|cur]] u d' coides, po on tchvå poleur saetchî èn [[Motî:ekipaedje|ekipadje]]. <I>Li pezant haerna so ses rins, Markis loukive li gritchete</I> ([[J. André]]). <I>So mi haerna d' bwès, pus roed k' ene baguete, Dji n' a k' ene mousseure po tos les djamas</I> ([[J. Rode]]). <I>Vozôtes les comeres, vos estoz l' tcherete, li haerna, li tchedje et li scoreye, et nozôte les omes les biesses ki saetchèt</I> ([[A. Masson]]). On dit eto: [[Motî:haernaxhmint|haernaxhmint]], [[Motî:haernaxhreye|haernaxhreyes]], [[Motî:ehaernixhmint|ehaernixhmint]], [[Motî:atelêye|atelêyes]], [[Motî:atelmint|atelmints]]. <span lang=fr>F. harnais.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riployî haerna</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">riclaper si haerna:</FONT> <I>a)</I> riployî bagaedje (s' aprester po-z eraler). <span lang=fr>F. plier baguage.</span> <I>b)</I> clôre botike. <span lang=fr>F. fermer, faire faillite.</span> <I>c)</I> [[Motî:mori|mori]]. <B>2.</B> tolminme kéne [[Motî:usteye|usteye]]. <I>Dji vos va djåzer des haernas et agayons di m' mestî.</I> On dit eto: [[Motî:agayon|agayon]]. <span lang=fr>F. outil.</span> <B>3.</B> totes des usteyes eshonne, copurade les cenes d' ene cinse. <I>Il a leyî on gros haerna å mitan do tchamp</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). On dit eto: [[Motî:ekipaedje|ekipaedjes]]. <span lang=fr>F. matériel, équippement, outillage.</span> <B>4.</B> sacwè k' on-z a dandjî po fé tourner åk, po-z adjinçner ene fiesse, po s' maryî, evnd. <I>Vos pôroz aprester les haernas</I> ([[Arthur Masson]]). <I>Les efants d' Djiblou front raviker l' molén et ses haernas</I> ([[J. Lahaye]]). On dit eto: [[Motî:ahesse|ahesse]]. <span lang=fr>F. équippement, effet, annexes, trousseau.</span> <B>5.</B> li cinse, l' oujhene leye-minme. <span lang=fr>F. exploitation, entreprise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on gros haerna, on grand haerna, on fameus haerna:</FONT> ene grosse cinse, ene bele fabrike, on molén ki toûne bén. <span lang=fr>F. grande ferme, grand domaine, grosse exploitation, belle petite entreprise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî la l' haerna:</FONT> si djoker di tni ene cinse, evnd. <I>Mes parints divnèt vîs, i sont presses a leyî la l' haerna et a passer les guides di l' atelêye a on djonne manaedje</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. cesser l' exploitation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(ri)prinde li haerna:</FONT> divni mwaisse ene sadju (après èn ôte k' eva). <I> Cwand ls Amerikins ont stî po rprinde li haerna, et les Francès riployî bagaedje, on nos a evoyî å Cambodje</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. prendre la relève.</span> [[Imådje:haerna.jpg|thumb|250px|Sacwants rabats del få: li haerna metou ådzeu del lame, et l' tchet (metou ådzeu do mantche)]] <B>6.</B> (vî mot d' cinsî) pîce del få, metowe å dzeu del lame, po rilver l' fåtchaedje. <I>Pol four, li waeyén, li frumint et l' avoenne, l' ovrî si sierveut d' ene få a haerna po rlever l' prumire bate, bén sovint aflaxheye</I> ([[G. Michel]]). rl a: [[Motî:tchet|tchet]]. <B>7.</B> pîce do filet des tindeus ås moxhons. <I>Pu, li tindeu ås wôteus divrè tinkyî ses haernas; adonpwis, les rascovri d' såvlon; fé si hobete, et ratinde, li pougn agrawé åd dibout do haetchant</I> ([[L. Mahin]]). <I>C' est bén l' vraiy ki, dispoy sacwants moes, li måleur nos aveut tertos emacralé dins ses haernas</I> (M. Vandenheuvel). <span lang=fr>F. filet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si herer dins l' haerna (d' ene kimere, d' on galant):</FONT> si leyî andoûler par lu (leye). <B>8.</B> (vîs mots) <I>a)</I> basti d' ene tcherete. <I>b)</I> grande tcherete leye-minme. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hèrna</FONT>, harna, hèrné, hèrnè, harnè, harné, hornè, èrna, arna, ârnè, arnè, arnë</span>; miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 9.79 (haerna des tchvås), 9.149 (haerna del få), 8.181 & 8.184 (haerna do tindeu). Etimolodjeye: erî-rfwait [[etimolodjeye vikigne|vikigne]] ''hernest''. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:haernixhî|haernixhî]] * [[Motî:ehaernixhî|ehaernixhî]] * [[Motî:harniker|harniker]] ---- * [[haerna des tchvås|Dipus d' racsegnes so les haernas des tchvås]]. * [[haerna des tindeus|Dipus d' racsegnes so les haernas des tindeus ås moxhons]]. 9899 29516 2004-12-03T23:59:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arthur Masson]] 9900 29517 2004-12-03T23:59:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Rode]] 9901 29518 2004-12-04T00:00:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph André]] 9902 29519 2004-12-04T16:58:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>harlake</B></FONT> [o.n.] [[Motî:harloxhe|harloxhe]]. <I>Adonpwis nos tanks vont dårer dsor zels et nos les alans piter foû cial tot lzî fjhant danser on si fel rigodon, k' endè seront disgosté, ene feye po totes, do voleur djouwer les harlakes</I> ([[J.P. Dumont]]). Mot d' aplacaedje : * [[Motî:harloucrale|harloucrale]]. 9903 29520 2005-04-19T17:43:36Z Pablo 5 [[Imådje:harloucrale_maquet.jpg|right|Coviete do live "Li Harloucrale"]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>harloucrale</B></FONT> [f.n.] yerbêye ås fortchowès raecenes ki crexhe ezès payis del Mîtrinne Mer. <I>Sol pitite basse tåve divant lu, gn aveut des bokets di raecinêye di harloucrale, k' on croereut k' c' est on coir di djin avou les djambes, les bresses, li bodje</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. mandragore.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Harloucrale:</FONT> pîce di teyåte da [[Albert Maquet]], redjårbêye di <span lang=it>"La Mandragola"</span>, da Niccolo Machiavelli did diviè 1513. Etimolodjeye: [[noûmot]] ehåyî, po des belès letes, tot-z aplacant des bokets des mots [[Motî:harlake|'''har'''lake]], [[Motî:marlou|mar'''lou''']], [[Motî:macrale|ma'''crale''']], 1989. ---- * [[harloucrale|Dipus d' racsegnes sol harloucrale]] 9904 29521 2004-12-04T17:08:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>harloxhî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] (fé) [[Motî:hossî|hossî]], fé bodjî pa hikets. <I>N' harloxhîz nén co l' botaye di spå, ele si va svinter, et ele ni vårè pus rén.</I> <I>Harloxhîz l' pronnî si vos vloz des biyokes.</I> <I>Il ont dvou harloxhî l' ouxh pol dispinde.</I> <I>On l' a veyou ttaleure, i harloxhive si sounete; Ès bådet n' sait roter télmint k' il est tcherdjî</I> (H. Van Cutsem). rl a: [[Motî:scheure|scheure]], [[Motî:waxhoter|waxhoter]]. <span lang=fr>F. agiter, secouer, hocher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;harloxhî l' ploumea:</FONT> vanter ene sakî. <I>A on zazou bén biesse, Des laids iys divins s' tiesse, Vos djhoz: Ki vs estoz bea ! Vos harloxhîz l' ploumea !</I> (Molière, rat. pa J. Beaucarne). <B>II.</B> [v.s.c.] [Motî:hossî|hossî]]. <I>Les clotches comincèt a harloxhî.</I> <I>Li fier do tchvå harloxhe.</I> <I>Dj' a on dint ki harloxhe.</I> <span lang=fr>F. bouger, remuer, brimbaler, se balancer.</span> Disfondowes: arlochî, <FONT COLOR="#800080">harlochî</FONT>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do picård arlochî (rihossî, hossî). Coinrece Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>harloxhe</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:wespiant|wespiant]] efant (ki bodje toltins, ki broye totafwait). rl a: [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]], [[Motî:broye-tot|broye-tot]]. <span lang=fr>F. (enfant) espiègle, turbulent.</span> <B>2.</B> ome ki s' vante, ki fwait di s' gueuye. <I>Cisse feme la, c' est ene vraiye harloxhe.</I> <span lang=fr>F. vantard, grande gueule.</span> <B>3.</B> djin ki cåze bråmint, et fé aler les bresses po mostrer ås ôtes çou k' i dvèt fé, mins lu, ki n' fwait nén. <I>I s' kihene come on harloxhe.</I> rl a: [[Motî:harlake|harlake]], [[Motî:harloucrale|harloucrale]]. <span lang=fr>F. mouche du coche.</span> Disfondowes: harlahe, <FONT COLOR="#800080">harloche</FONT>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>harloxhåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>harloxhåde</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> harloxhe (wespiant efant). <I>Djondant l' grande aiwe ki d' ses flotchetes Vént lûtiner nos harloxhåds</I> (M. Lejeune). <span lang=fr>F. enfant remuant.</span> <B>2.</B> mwais ovrî, mwaijhe overresse. <span lang=fr>F. gâcheur, bricoleur.</span> Disfondowes: harlahaud, arlotchaud, <FONT COLOR="#800080">harlochaud</FONT>. 9905 29522 2004-12-04T17:09:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>marlou</B></FONT> [o.n.] drole d' ome, k' on n' s' î pout nén fiyî. rl a: [[Motî:harloucrale|harloucrale]]. Coinrece Payis d' Lidje. 9906 47632 2005-12-19T09:59:04Z Borbouze 21 [[Imådje:Werbestelle 1944.jpg|thumb|Werbestelle 1944]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>werbestele</B></FONT> [f.n.] boutaedje po rén po èn innmi k'ocupe vosse payis. <I>A l' ofinsive da Von Rouchtete, on-z a co dvou saiwer, peu d' esse ricwerou pås Almands come refractaire al Werbestele, adon !</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:corwêye|corwêye]], [[Motî:prodio|prodio]]. <span lang=fr>F. travail obligatoire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèrbèstèle</FONT>, wèrbèchtèle</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' institucion nazeye di 1940-45, li <I><span lang=de>Wehrbestel</span></I> (divwer eviè l' Årmêye), divnou on cmon no. Al guêre du 1940, les djon.nes djins astint oblidjîs du s' prèsanter al Werbestelle et d'î passer ène visite duvant l' mèdcin. Adon, on-z astot pris pouz aler travaiyî è l'Almagne.Dins l'province du Lucsambourg, les djon.nes alint dins les usines du Grand-Dutchî. Lu çî k'oeuvrot dins l' ravitaiymint, s'il avot bramint des papîs pou l' prouver, astot mètu d' costé pou in mwès, pîs duvot revnu dvant la Werbestelle.( vèy foto) Les djon.nes djins ki n' vlint nin aler travayî è l'Almagne su dvint catchî. On les loumot: les [[rèfracrtêres]]. C'est sté l' dèbut du [[maki]] 9907 29524 2004-12-04T17:25:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki voyaedje po s' plaijhi. <I>A l' esté les deus otels sont bôgyîs d' tourisses </I>([[J. Houziaux]]). <span lang=fr>F. touriste.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Soce di Racsegnes ås Tourisses:</FONT>soce askepieye dins ene veye u on viyaedje, ki parpinse tot çou ki sereut clapant po-z assaetchî les tourisses aviè ç' payis la. <span lang=fr>F. syndicat d'initiative.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; Buro d' Racsegnes ås Tourisses:</FONT> </B></FONT> administråcion ki s' ocupe des tourisses. <span lang=fr>F. Office du tourisme.</span> <B>II.</B> [o.n.] cwårtî d' l' economeye k' a avey avou les tourisses. <span lang=fr>F. tourisme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>touristike</B></FONT> [addj.] po les tourisses. Linwe-ehåhaedje: sayî d' replaecî l' adjectif touristike pa ene addjectivire "po les tourisse, des tourisses, ås tourisses". ---- * [[Soce di Racsegnes ås Tourisses|Po tot saveur so les soces et les buros d' racsegnes ås tourisses]] 9908 29525 2004-12-04T17:26:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Houziaux ]] 9909 49101 2006-01-12T11:39:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hossî</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:berlondjî|berlondjî]] raddimint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li cour ki hosse:</FONT> esse presse a [[Motî:rnåder|rnåder]]. <B>2.</B> bodjî ey esse presse a s' [[Motî:dismantchî|dismantchî]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">hossî (å mantche)</FONT>: (imådjreçmint) esse presse a mori. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' hosse nén co:</FONT> il est co bén po on vî ome. <B>4.</B> bouter (ovrer) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vos nel sårîz fé hossî:</FONT> vos nel sarîz decider a s' bodjî po vs aidî po bouter avou ls ôtes. <I>On a bråmint des djins toumetnant ki divnèt vayants cwand s' adjixh di s' diner do plaijhi; pol resse vos n' les såriz fé hossî</I> (R. Painblanc). <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:bircî|bircî]] (berlondjî douçmint). <I>Alez hossî vosse pitite sour.</I> <I>Nos n'avans nén maryî totes les cenes ki ns avans hossî.</I> <I>Vî walon, hossîz mes orayes disk' å dierin djoû di m' veye</I> (N. Defrecheux). <I>Coûtchî so m' vinte, a l' ombe d' ene melêye, dji leye hossî m' sondje</I> (M. Hicter). <span lang=fr>F. bercer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hossî les orayes:</FONT> esse plaijhant a-z ôre, tot cåzant d' on lingaedje, d' ene muzike. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hosseuse</B></FONT> [f.n.] tchanson k' on tchante tot hossant ls efants. <I>Mi mame mi tneut l' mwin et tchanter des viyès hosseuses</I> (J. P. Dumont). Mots d' aplacaedje: * [[Motî:hosse-cawe|hosse-cawe]] * [[Motî:hosse-cou|hosse-cou]] 9910 29527 2004-12-05T09:34:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ofinsive</B></FONT> [f.n.] atacaedje d' ene årmêye, avou bråmint des foices, di tos les costés a côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ofinsive da Van Rouchtete:</FONT> dierinne ofinsive des Almands al guere di 1940-1945. <span lang=fr>F. Bataille des Ardennes.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ofinsîve</FONT>, ofinsive [-if], ofansive [-if]</span>. ---- * [[Ofinsive da Von Rundstedt|Dipus d' racsegnes so l' Ofinsive da Van Rouchtete]]. 9911 29528 2004-12-04T17:38:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prodio</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] po rén, sins esse payî. <I>Dj' irè bouter prodio, motoit.</I> <span lang=fr>F. gratuitement, bénévolement.</span> <B>II.</B> [addj.] ki n' fwait rén wangnî. <I>Dji vén d' payî m' pårt al biestreye et al metchansté prodio.</I> (R. Joelants). <span lang=fr>F. gratuit(e).</span> <B>III.</B> [o.n.] sacwè k' on fwait po rén. <I>Mårtén ki n' inme ki les prodios, I cwire li profit di s' måjhon</I> (tchanson del Revolucion lidjwesse). Disfondowes: prodèyo, prodion, prodio. Etimolodjeye: ratourneure latene <span lang=la>"pro Deo"</span> (pol Bon Diu). 9912 29529 2004-12-04T17:41:46Z Lucyin 16 Mape des atacaedje almands les 5 prumîs djoûs di l' Ofinsive da Van Rouchtete (tchaborêye al varade pa L. Mahin) Mape des atacaedje almands les 5 prumîs djoûs di l' Ofinsive da Van Rouchtete (tchaborêye al varade pa L. Mahin) 9913 29530 2004-12-04T18:49:32Z Lucyin 16 piyote po bate li boure {{licince imådjes Lucyin}} piyote po bate li boure {{licince imådjes Lucyin}} 9914 50226 2006-02-08T12:04:11Z Lucyin 16 etimolodjeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>pioupiou</B></FONT> [o.n.] sôdård sins gråde. <I>Cwantes feyes voeya-t on li rwè a costé des ptits pioupious dvins les trantchêyes</I> ([[L. Tilkin]]). On dit eto: [[Motî:plouk|plouk]], [[Motî:piyote|piyote]]. Etimolodjeye : [[dodobe mot]] a pårti di [[Motî:piou|piou]]. 9915 29532 2004-12-05T09:13:56Z Pablo 5 [[Imådje:piyote.jpg|thumb|80px|piyote po bate li boure]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>piyote</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> gros baston po spotchî des fruts, les bolowès crompires, po bate li boure. <span lang=fr>F. pilon.</span> <B>2.</B> ci gros baston la et li ptit tonea po mete cou k' on spotche, çou k' on bate. <span lang=fr>F. baratte.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) sôdård sins gråde, li pus bas rang d' l' årmêye, sôdård a pî del guere 14-18. <I>Elle esteut disguijheye a piyote.</I> <I>Gn aveut la on djenerå ki cachive après s' coir d' årmêye; labele, nozôtes, les piyotes, ki nos n' savéns pus cwè</I> ([[W. Bal]]). <I>Boum ! ene novele volêye di 42; tot a sôtlé eshonne, obus et boesses di poure, et avou zels, les calonîs et les piyotes</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). On dit eto: [[Motî:plouk|plouk]], [[Motî:pioupiou|pioupiou]]. <span lang=fr>F. bidasse, troufion.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">piyote</FONT>, piote</span>. 9916 29533 2004-12-05T09:15:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plouk</B></FONT> [o.n.] sôdård sins gråde. <I>On voet bén ki t' n' as nén stî plouk.</I> <I>On-z a pårtou d' Cazablanca, nozôtes les plouks; on s' a djoké l' londmwin a Rabat po tcherdjî les mwaisse-sôdårds et co des caisses d' amunicions et d' amagnî</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:pioupiou|pioupiou]], [[Motî:piyote|piyote]]. <span lang=fr>F. bidasse, troufion.</span> 9917 29534 2004-12-05T09:18:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pixhe-kinike</B></FONT> [o.n.] [[Motî:lapete|lapete]] (tene cafè). rl a: [[Motî:pixhe-å-hôt|pixhe-å-hôt]], [[Motî:pixhe-cozén|pixhe-cozén]], [[Motî:ripipi|ripipi]], [[Motî:pixhoe|pixhoe]], [[Motî:pixhlote|pixhlote]], [[Motî:pixhete|pixhete]]. 9918 29535 2004-12-05T09:18:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pixhe-å-hôt</B></FONT> [o.n.] lapete (tene cafè). rl a: [[Motî:pixhe-cozén|pixhe-cozén]], [[Motî:ripipi|ripipi]], [[Motî:pixhoe|pixhoe]], [[Motî:pixhlote|pixhlote]], [[Motî:pixhete|pixhete]]. 9919 29536 2004-12-05T09:20:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pixhe-cozén</B></FONT> [o.n.] [[Motî:lapete|lapete]] (tene cafè). rl a: [[Motî:tchesse-cozén|tchesse-cozén]], [[Motî:pixhe-å-hôt|pixhe-å-hôt]], [[Motî:ripipi|ripipi]], [[Motî:pixhoe|pixhoe]], [[Motî:pixhlote|pixhlote]], [[Motî:pixhete|pixhete]]. Disfondowes: piche-couzin, piche-couzé<SUP>n</SUP>, piche-moncouzin, piche-couzin.ne, piche-couzine. 9920 46425 2005-12-03T18:04:15Z Pablo 5 loyén bire <FONT COLOR="#ff0000"><B>laper</B></FONT> [v.c.] [[Motî:boere|boere]] avou s' linwe. <I>Nosse tchén a lapé sol moumint on spoulbak di laecea</I> (H. Forir). rl a: [[Motî:lapoter|lapoter]], [[Motî:lapter|lapter]], [[Motî:lofer|lofer]], [[Motî:rilopter|rilopter]]. <span lang=fr>F. laper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>laper, lapè, lapî</span>. Etimolodjeye: candjmint di <span lang=wa-vi>"lamper"</span>, do francike <span lang=lb>"lapôn"</span> (tz a l' almand <span lang=de>"laffen"</span>), [[Motî:letchî|letchî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "laper". <I>Po l' lapaedje, pårlez mu di ç' tchén la</I> (H. Forir). Disfondowes: <span lang=wa-feller>lapèdje, lapadje, lapâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapresse</B></FONT> [o.f.n.] biesse ki lape dipus k' ene ôte, u pus golafmint. <I>Vosse lexhe, c' est l' lapresse d' on diale</I> (H. Forir). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tene cafè. <I>Ès lapete, c' est djusse bon po fé pixhî</I> (P. Defagne). rl a: [[Motî:laprote|laprote]], [[Motî:lapisse|lapisse]], [[Motî:lapotisse|lapotisse]], [[Motî:lapotaedje|lapotaedje]], [[Motî:rilapé|rilapé]], [[Motî:bibene|bibene]], [[Motî:tchirlape|tchirlape]], [[Motî:tchufurlu|tchufurlu]], [[Motî:pixhe-å-hôt|pixhe-å-hôt]], [[Motî:pixhe-cozén|pixhe-cozén]], [[Motî:pixhe-kinike|pixhe-kinike]], [[Motî:tchesse-cozén|tchesse-cozén]], [[Motî:ripipi|ripipi]], [[Motî:trosse-cawe|trosse-cawe]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"jus de chaussette"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lapete di tchén:</FONT> vraiye lapete. <B>2.</B> mwaijhe bire, mwaijhe gote, mwais vén. <I>I boevèt del lapete di tchén.</I> rl a: [[Motî:lapisse|lapisse]], [[Motî:lapotisse|lapotisse]], [[Motî:bibene|bibene]], [[Motî:pikete|pikete]], pitite [[Motî:bire 1|bire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>lapète, lampète, lapote</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapisse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> lapete (tene cafè). rl a: [[Motî:lapotisse|lapotisse]]. <B>2.</B> [[Motî:laton|latons]] u [[Motî:raboulet|raboulets]] cûts avou bråmint d' aiwe k' on dnéve ås tchvås, ås pourceas. <I>C' est l' eure di dner l' lapisse ås tchvås</I> (G. Goffinet). rl a: [[Motî:passe|passe]], [[Motî:lapotaedje|lapotaedje]], [[Motî:lofet|lofet]]. <span lang=fr>F. eau de son.</span> <B>3.</B> likide sitåré al tere. rl a: [[Motî:pexhotisse|pexhotisse]]. <B>4.</B> [[Motî:frexhea|frexhea]] d' mannete aiwe u d' broûs. rl a: [[Motî:bigåd|bigåd]], [[Motî:potea|potea]], [[Motî:pexhotisse|pexhotisse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>lapis', lapich, lapës', lampitche</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapêye</B></FONT> [f.n.] çou k' ene biesse lape. Disfondowes: <span lang=wa-feller>lapéye</span>. Parintêye: * [[Motî:lapter|lapter]] * [[Motî:lapoter|lapoter]] * [[Motî:laprote|laprote]] * [[Motî:rilaper|rilaper]] Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:loper|loper]] * [[Motî:lopete|lopete]] 9921 29538 2004-12-05T09:29:59Z Pablo 5 Motî:lapete displaecî viè Motî:laper #REDIRECT [[Motî:laper]] 9922 29539 2004-12-05T09:36:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:oficir]] 9923 29540 2004-12-05T09:37:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oficir, oficire</B></FONT> [addj.] ki rprezinte les mwaisses, u k' a rexhou di leu-z ôre, u k' a stî eplaidî et cnoxhou pa tertos. Disfondowes: <B>oficiél</B>, oficièl, <FONT COLOR="#800080"><B>oficîr</B></FONT>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (sol modele di ciel / cir) do F. <span lang=fr>officiel</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>oficirmint</B></FONT> [adv.] d' ene manire oficire. Disfondowes: <B>oficiélmint</B>, oficièlmint, <FONT COLOR="#800080"><B>oficîrmint</B></FONT>. 9924 29541 2004-12-05T09:37:49Z Pablo 5 Motî:oficire displaecî viè Motî:oficir #REDIRECT [[Motî:oficir]] 9925 29542 2004-12-05T09:38:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:laper]] 9926 29543 2004-12-05T09:40:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:laper]] 9927 29544 2004-12-05T09:40:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:laper]] 9928 29545 2004-12-05T09:40:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:laper]] 9929 29546 2004-12-05T09:40:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:laper]] 9930 29547 2004-12-05T09:40:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:laper]] 9931 60990 2006-06-15T16:26:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mire</B></FONT> [f.n.] dins l' ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">a mire</FONT>: (vî mot d' cinsî) dizo wårdance, tot djåzant d' ene vatche k' on dene a èn ôte acleveu pol nouri tins d' l' ivier. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde des biesses a mire:</FONT> prinde des biesses d' èn ôte cinsî po l' ivier, pask' on-z a do four et k' i nd a pont; li ci ki sognive li vatche aveut l' laecea, eyet l' mitan do vea. rl a: prinde a [[Motî:waide|waide]], a [[Motî:nourixhon|nourixhon]], a [[Motî:four|four]], a [[Motî:trecins|trecins]]. <span lang=fr>F. bail à cheptel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete des biesses a mire:</FONT> les dner a èn ôte por lu lzès sognî l' ivier. Etimolodjeye: [[sivierba]] do viebe [[Motî:murer|murer]], avou [[candjmint d' voyale]]. ---- * [[tinaedje di biesses a nourixhon|Dipus d' racsegnes sol tinaedje di biesses a mire]] 9932 29549 2004-12-05T09:54:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såvadje toubak</B></FONT> [o.n.] plante des frexhès plaeces, a fleur e xhilete, e sincieus latén <I><span lang=la>Symphytum spp.</span></I> <span lang=fr>F. consoude officinale.</span> ---- [[Såvadje toubak|Dipus d' racsegnes sol plante]] 9933 41689 2005-10-17T11:18:37Z Pablo 5 +abanet Djivêye d' årtikes ki sont des intrêyes disfondowes (ou des vîiyès rfondowes, ou des forcoridjaedjes) do motî; et ki serént ôtrumint ôrfulins. == A == * [[Motî:abanet|abanet]] (disfondowe di '''[[Motî:ebané|ebané]]''') == B == * [[Motî:brayete|brayete]] (disfondowe di '''[[Motî:bråyete|bråyete]] == C == * [[Motî:chame|chame]] (disfondowe di ''[[Motî:xhame|xhame]]'', [[Motî:tchame 2|tchame 2]]'' ou ''[[Motî:tchame 4|tchame 4]]'') * [[Motî:cayå|cayå]] (viye rifondowe po '''[[Motî:cayô|cayô]]''') == D == * [[Motî:disxhombrer|disxhombrer]] (viye rifondowe di '''[[Motî:dixhombrer|dixhombrer]]) * [[Motî:djèléye|djèléye]] (disfondowe di ''[[Motî:djalêye|djalêye]]'' ou ''[[Motî:djelêye|djelêye]]'') == G == * [[Motî:gayot|gayot]], [[Motî:gayotêye|gayotêye]] (viyès rfondowes po ''[[Motî:galiot|galiot]]'' et ''[[Motî:galiotêye|galiotêye]]'') == I == * [[Motî:iméniom|iméniom]] (viye rifondowe po ''[[Motî:imeniom|imeniom]]'') == M == * [[Motî:micéliom|micéliom]] (viye rifondowe po ''[[Motî:miceliom|miceliom]]'') == P == * [[Motî:påstaedjreye|påstaedjreye]] (forcoridjaedje po '''[[Motî:påstedjreye|påstedjreye]]''') == R == * [[Motî:rinårder|rinårder]] / [[Motî:rnårder|rnårder]] (forcoridjaedje po ''[[Motî:rinåder|rnåder]]'') == S == * [[Motî:schålete|schålete]], [[Motî:schålon|schålon]] (forcoridjaedjes po ''[[Motî:schalete|schalete]], [[Motî:schalon|schalon]]'') 9934 29551 2004-12-05T10:04:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Male]] 9935 29552 2004-12-05T10:35:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripårer]] 9936 29553 2004-12-05T10:36:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripårer]] 9937 29554 2004-12-05T10:36:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rissôter]] 9938 29555 2004-12-05T10:36:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritchaire]] 9939 29556 2004-12-05T10:36:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricori]] 9940 29557 2004-12-05T10:36:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricrexhe]] 9941 29558 2004-12-05T10:37:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricrombyî]] 9942 29559 2004-12-05T10:37:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:erezeye]] 9943 29560 2004-12-05T10:37:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:erîler]] 9944 29561 2004-12-05T10:37:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:erîler]] 9945 29562 2004-12-05T10:38:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:erîler]] 9946 29563 2004-12-05T10:38:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilignî]] 9947 29564 2004-12-05T10:38:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilén]] 9948 29565 2004-12-05T10:39:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilignter]] 9949 29566 2004-12-05T10:42:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Gåle]] 9950 57167 2006-05-17T17:05:58Z Pablo 5 abdjad -> abdjade [[Categoreye:Alfabets]] Èn '''abdjade''' c' est on sistinme di scrijhaedje wice k' on note fok les [[cossoune]]s (al diferince d' èn [[alfabet]] wice k' on note eto les [[voyale]]s); les pus cnoxhous estant l' [[alfabet arabe]] eyet [[alfabet ebreu|ebreu]]. Li no ''abdjade'' (u ''abjad'') vént do vî ôre des letes do scrijhaedje arabe: alef, ba, jim, dal,... Tos les abdjades ki sont cnoxhous sont des sistinmes di scrijhaedje ahivés po scrire on [[lingaedje semitike]], eyet i dschindèt tos do scrijhaedje ''lineyaire bijhrece''. Çoula c' est paski les lingaedjes semitikes, di pal morfolodjeye di ces lingaedjes la, n' ont sovint nén mezåjhe di noter les coûtès voyales. Li [[maltès]] est li seu lingaedje del famile semitike ki n' si scrît nén avou èn abdjade, mins il a eto bråmint do motî eyet del croejhete romane. L' alfabet arabe a stî stindou avou bråmint des senes di pus po l' adapter a ds ôtes lingaedjes, çou ki fwait ki, dins l' uzaedje k' end est fwait po ces lingaedjes la, c' est pus èn alfabet k' èn abdjade. Pareymint, li scrijhaedje ebreu eto note les voyales cwand il est eployî po scrire li [[yidish]]. Li scrijhaedje [[tifinar]] esteut, dins l' vî vî tins, eployî come èn abdjade avou; mins enute ç' a divnou èn alfabet, wice ki les voyales sont notêyes. C' est interessant di rlever eto ki bråmint des alfabets eployîs asteure ([[alfabet latén|latén]], [[alfabet grek|grek]], [[alfabet cirilike|cirilike]]) dischindèt do scrijhaedje fenicyin, k' esteu-st èn abdjade; mins i fourît stindous eyet adaptés po les ôtes lingaedjes eyet des senes eployîs po noter les voyales. == Djivêye des abdjades == * [[alfabet arabe|arabe]] * [[alfabet ebreu|ebreu]] * [[alfabet ougaritike|ougaritike]] * [[alfabet fenicyin|fenicyin]] * [[alfabet nabateyin|nabateyin]] * [[alfabet siriake|siriake]] * [[alfabet tifinar|libike]] (les tifinar do vî vî tins) [[de:Abjad]] [[en:Abjad]] [[es:Abyad]] [[fa:ابجد]] [[fr:Abjad]] [[gl:Abxad]] [[pt:Abjad]] 9951 62972 2006-06-22T23:26:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bAmbiorice\b +Ambiyorisse) Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' nôvimbe 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Nameur === * [[Motî:Malåtchî|Malåtchî]] * [[Motî:Bricmont|Bricmont]] * [[Motî:Frandeu|Frandeu]] * [[Motî:Wanindje|Wanindje]] * [[Motî:Havsin|Havsin]] * [[Motî:Strintchamp|Strintchamp]] * [[Motî:Djiblou|Djiblou, Djiblotin]] * [[Motî:Ôno|Ôno]] === Province do Roman Payis === * [[Motî:Petbåy|Petbåy]] * [[Motî:Mont-Sint-Gubiet|Mont-Sint-Gubiet]] === Province do Hinnot === * [[Motî:Tiyî|Tiyî]] === Foû del Walonreye === ==== Walonreye di France ==== * [[Motî:Idje|Idje, Idjwès]] ==== Payis d' ebagance des Walons ==== * [[Motî:Wisconsene|Wisconsene, Wisconsinî]]. ==== Payis flamind ==== * [[Motî:Rékem|Rékem]] * [[Motî:Rétchem|Rétchem]] * [[Motî:Vilvôr|Vilvôr]] ==== Grand etrindjî ==== * [[Motî:Mîtrinne Mer|Mîtrinne Mer]] === Aiwe del Walonreye === * [[Motî:Ôrnô|Ôrnô]] * [[Motî:Tîle|Tîle]] * [[Motî:Trén|Trén]] === Pitits nos et nos d' famile === * [[Motî:Monami|monami, Monami]] * [[Motî:Lamisse|Lamisse]] * [[Motî:Hinri|Hinri]] (pitit no et no d' famile) ** [[Motî:Vî Hinri|li Vî Hinri]] (li Bon Diu) == Istwere del Walonreye == * [[Motî:Ambiyorisse|Ambiyorisse]] * [[Motî:Boduwogna|Boduwogna]] * [[Motî:Gåle|Gåle, Gålwès, gålwès (lingaedje)]] * [[Motî:Eburon|Eburon]] * [[Motî:Condroz|Condruze]] === sints del Walonreye === * [[Motî:Gubiet (sint)|Gubiet]] === Diccionairîs do walon === * [[Michel Francard|Francard, Michel]] == Mots walons == === Mots dmandé pa des uzeus === * [[Motî:taxhe|taxhe, taxhete]] * [[Motî:noret|noret]] * [[Motî:potche 1|potche, potchtêye]]. === Mots spepyîs pår === * [[Motî:amisse|amisse, amiståve, amiståvmint, amisté, amiståvté, amiståvisté]] * [[Motî:anîsse|anîsse]] * [[Motî:tins (ki passe)|tins]] (ki passe, ingl. times) === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:sociolinwince|sociolinwince, sociolinwincieus, sociolinwistike]] * [[Motî:nateure-amiståve|nateure-amiståve]] (addj. padrî u padvant) * [[Motî:uzeu-amiståve|uzeu-amiståve]] * [[Motî:machine|machine, machineu, machinisse, machinreye]] * [[Motî:machiner|machiner, machinêye]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:etcheter|etcheter]] * [[Motî:roedabale|roedabale]] * [[Motî:mandaye|mandaye]] * [[Motî:fristouye|fristouye]] * [[Motî:vesprêye|vesprêye]] * [[Motî:avesprêye|avesprêye]] * [[Motî:ripårer|ripårer, ripårrece]] * [[Motî:traite|traite]] (addj., dandjreus) * [[Motî:såme|såme]] (f.n.) * [[Motî:tire-såme|tire-såme]] (o.n.) * [[Motî:psåme|psåme]] (o.n.) * [[Motî:parmetî|parmetî]] * [[Motî:ekipaedje|ekipaedje]] === Mots intrés pa parintêye === ==== sitok latén ''fricare'' ==== * [[Motî:frétyî|frétyî, fréte]] * [[Motî:froyî 1|froyî]] * [[Motî:freyî|freyî]] * [[Motî:froter|froter]] ==== bodje ''per-'' (pire) ==== * [[Motî:peron|peron, peret, peri, perî, perijhea]] ==== djermale ==== * [[Motî:adjermeler|adjermeler, adjermelaedje]] * [[Motî:djermale|djermale, djermea]] ==== gote ==== * [[Motî:gote|gote, gotale, gotea, gotire]] * [[Motî:gote 2|èn ... gote]] (advierbire di noyaedje) * [[Motî:goter|goter]] * [[Motî:sigoter|sigoter, sigotoe]] == Mots intrés pa tinme == === rénnvåt === * [[Motî:canvolant|canvolant, canvolansté, canvolantiveuzmint]] * [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]] * [[Motî:Rékem|Rékem, rékem, rékemî]] * [[Motî:Rétchem|Rétchem]] * [[Motî:vårén|vårén]] * [[Motî:Vilvôr|Vilvôr, vilvôr]] === rebanaedjes === * [[Motî:intité|intité]] * [[Motî:rabanire|rabanire]] * [[Motî:rebaner|rebaner, rebanaedje]] * [[Motî:rabindler|rabindler, rabindlêye, rabindlaedje]] === distrujhaedje do bwès === * [[Motî:breni|breni]] * [[Motî:brén|brén]] * [[Motî:sicleyi|sicleyi]] * [[Motî:soker|soker]] === ledjir === * [[Motî:hole|hole]] * [[Motî:holete|holete]]. * [[Motî:ledjir|ledjir, ledjirmint, ledjirté, ledjiristé]] * [[Motî:veule 2|veule]] (addj. ledjire, hole) === violons === * [[Motî:vierlete|vierlete]] * [[Motî:violon|violon]], violoneuse, violonisse]] * [[Motî:viole|viole]] * [[Motî:mestré|mestré]] === djéryî === * [[Motî:djéryî|djéryî, djére, djériaedje, djérieus, djériåd, djéryî|djériant]] * [[Motî:djériver|djériver, djériveus, djérieuzmint, djériveusté]] * [[Motî:gleter|gleter, gletant]] === Plantes === * [[Motî:clawson|clawson, clawsonî]] * [[Motî:djasmén|djasmén]] * [[Motî:djirofe|djirofe]] * [[Motî:djolibwès|djolibwès]] === Biesses === * [[Motî:cwate-peces|cwate-peces]] * [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]] * [[Motî:loriot|loriot]] * [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]] * [[Motî:colon-piron|colon-piron]] * [[Motî:måvi d' ôr|måvi d' ôr]]. * [[Motî:ariole|ariole]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === * [[Motî:peter|petale 1]] * [[Motî:petale 2|petale 2]] * [[Motî:platene 1|platene]] (femrin, platea d' fier) * [[Motî:platene 2|platene]] (omrin, metå) * [[Motî:forire|forire]] * [[Motî:Forire (viyaedje)|Forire]] (viyaedje) === adviebes === * [[Motî:podbon|podbon]] ** [[Motî:bon|bon, boun, boune]] * [[Motî:adon|adon]] === Divancetes === * [[Motî:emey|emey, emîtrin, emîtrinnmint]] * [[Motî:tins (ki passe)|do tins di, sol tins di, tins di]] === Aloyreces === * [[Motî:doulmint|doulmint ki]] * [[Motî:adon|adon, adon ki]] * [[Motî:tins (ki passe)|dins l' tins ki, do tins ki, sol tins ki, tins ki]] === Chifes === * [[Motî:dijh-nouv|dijh-nouv, dijh-nouvinme]] * [[Motî:dijh-ût|dijh-ût, dijh-ûtinme]] * [[Motî:di-set|di-set, di-setinme]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:nålî|nålî]] * [[Motî:fî|fî]] * [[Motî:Emtene|Emtene]] * [[Motî:axhele|axhele, axhlêye 1 (tchedje, dobleure), axhelrece]] * [[Motî:axhler|axhler, axhlêye 2 (poirtêye), axhlåve]] * [[Motî:caschonêye|caschonêye, caschonreye]] * [[Motî:schonêye|schonêye]] * [[Motî:fråze|fråze, fråzlete]] * [[Motî: moumint|moumint, moumintanêymint]] * [[Motî:houbonde|houbonde]] * [[Motî:mitan 1|mitan]] (omrin: å mitan d' ene plaece) * [[Motî:mitan 2|mitan]] (femrin: al mitan d' ene termene di tins) * [[Motî:miermitan|miermitan]] 9952 49989 2006-02-02T09:19:41Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ôrnô</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe ki prind sourd a Djiblou, et egoliner dins Sambe a Han-so-Sambe, e F. <span lang=fr>"Orneau"</span>. <I>A Djiblou, dispu todi, l' Ôrnô court inte les ôneas.</I> ([[J. Lahaye]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Ôrnô</FONT>, Ornô, Ôrnia (forcoridjaedje)</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Onoy (1238), Onon (1272)</span>. C' est si vî no k' a dné li no do viyaedje d' [[Ôno]], la wice k' i passe eto. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel "ollos"]] (grand); grosse aiwe, ri ki groxhit foirt ås grossès aiwes; rl a: [[Motî:Ône|Ône]], [[Motî:Ôno|Ôno]], [[Motî:Olene|Olene]]. ---- * [[Ôrnô|Dipus d' racsegnes so l' Ôrnô]] 9953 56815 2006-05-14T23:04:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant 1</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] mostere li plaeçmint do coplemint la k' les ouys polèt loukî, sins bodjî a droete u a hintche (po ene djin), do costé k' on intere (po ene måjhone), evnd. <I>Elle esteut dvant ses ouys.</I> Contråve: [[Motî:dirî|dirî]]. <span lang=fr>F. devant.</span> <B>II.</B> [adviebe] metou (metowe) divant les ouys. <I>Ni vos metoz nén dvant.</I> On dit purade: [[Motî:padvant|padvant]], [[Motî:ådvant|ådvant]]. <span lang=fr>F. devant, à l' avant.</span> <B>III.</B> [o.n.] costé metou come li vizaedje (d' ene djin); costé k' on voet (d' ene sacwè). <I>Il a rmolou li dvant d' l' oto.</I> <span lang=fr>F. devant, avant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ni cnoxhe di do dvant ni do drî:</FONT> måhonteus messaedje, replaecî pa "ni cnoxhe ni d' [[Motî:Eve|Eve]] ni d' Adan. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Divant d' ouxh:</FONT> plaece k' i gn a divant l' ouxh di vosse måjhone. <I>I fåt schover si dvant d' ouxh, divant di rwaitî l' ci des ôtes.</I> rl a: [[Motî:soû|soû]] <span lang=fr>F. seuil.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)vant</FONT>, d(u)vant, d(è)vant, d(ë)vant, d(i)vont</span>. [[Imådje:divanteure.jpg|thumb|175px|Ene bele grande divanteure]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divanteure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvanteure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> costé d' ene måjhone avou l' ouxh d' intrêye, å pus sovint metou ki rwaite li voye. <I>Ene divanteure di pires.</I> rl a: [[Motî:volé|volé]], [[Motî:lérece|lérece]]. <span lang=fr>F. façade.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) vizaedje et pwetrene (d' ene feme). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)vanteure</FONT>, d(u)vantore, d(u)vanteure, d(u)vanture, d(i)vanture, d(è)vantûre, d(ë)vantëre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divantrin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvantrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>d(i)vantrinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj. padrî u padvant] metou, metowe padvant. <span lang=fr>F. antérieur, facial.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;voenne-cåve divantrinne:</FONT> (mot d' årtisse, di medcén) voenne ki ramoenne li sonk del tiesse, po les cwate-pates. <span lang=fr>F. veine-cave antérieure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pådje divantrinne:</FONT> (mot d' cibernaivieu) prumire pådje d' ene [[Motî:waibe 2|waibe]]. <span lang=fr>F. page d'accueil.</span> <span lang=en>Ingl. homepage.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">divantrin</FONT> [o.n.] [[Motî:vantrin|vantrin]]. <I>Rimetoz vosse divantrin.</I> On dit eto: [[Motî:schorsoe|schorsoe]], [[Motî:schô 1|schô]]. <span lang=fr>F. tablier.</span> Omonime: * [[Motî:divant 2|divant]] (divancete, divant dins l' tins) Parintêye: * [[Motî:avancî|avancî]] * [[Motî:vantrin|vantrin]] * [[Motî:divancete|divancete]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:padvant|padvant]] * [[Motî:ådvant di|ådvant di]] * [[Motî:divant-plan|divant-plan]] 9954 29571 2004-12-08T01:18:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>padvant</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] [[Motî:divant 1|divant]] (tôt cåzant d' ene plaece). <I>Ni t' mete nén padvant mi.</I> <I>Il a prandjlé sacwants munutes padvant l' finiesse di s' tchambe</I> ([[L. Somme]]) On dit eto: [[Motî:ådvant di|ådvant di]]. <span lang=fr>F. devant.</span> <B>II.</B> [adv.] divant. <I>Il a passé pa padvant.</I> Contråve: [[Motî:padrî|padrî]], [[Motî:erî|en erî]]. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] di deus dvancetes, a pårti do shuvion "pa dvant". 9955 29572 2004-12-06T20:19:50Z Lucyin 16 Ça a divnou on [[Motî:djive|djivion]], come on l' voet bén avou l' fråze: <I>Il a passé pa padvant</I>. 9956 58646 2006-05-29T19:25:20Z Pablo 5 licince Prinde on påpåd so s'&nbsp;schô (waibe da Sara Sarachaga; metou e dominne publik pa si oteur) == Licince di l' imådje == {{PD}} 9957 29574 2004-12-06T20:25:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Marcel Hicter ]] 9958 29575 2004-12-06T20:26:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schôtea|schôtea]] 9959 65426 2006-06-28T12:32:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Yopål +Yopôl) divanteure del måjhon ki Yopôl prumî î rivneut å [[Li Bork|Bork]] (poitrait saetchî pa Emile Pècheur, eplaidî avou si åjhmince). 9960 29577 2005-04-20T20:41:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant 2</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant</B></FONT> [divancete] metou a ene date pus ancyinne dins l' tins. Contråve: [[Motî:après|après]]. <span lang=fr>F. avant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divant waire</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">divant nén beacôp:</FONT> [[Motî:bénrade|bénrade]]. <I>Li pådje etire serè håynêye divant waire.</I> On dit eto: [[Motî:torade|torade]]. <span lang=fr>F. bientôt, sous peu, incessamment.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divantrinnmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvantrinnmint</B></FONT> [adv.] divant ene sacwè d' ôte, k' on-z a ddja dit. <I>On s' sieve mwints côps des dobes erî tins po djåzer d' åk ki s' a passé dvantrinnmint</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. antérieurement.</span> Omonime: * [[Motî:divant 1|divant]] (divancete, adviebe & o.n., pa dvant (dins l' espåce)) Mots d' aplacaedje : * [[Motî:foirdivant|foirdivant]] * [[Motî:divant-ayir|divant-ayir]] * [[Motî:divant-ersè|divant-ersè]] * [[Motî:divant-l'-dinner|divant-l'-dinner]] * [[Motî:divant-l'-marinde|divant-l'-marinde]] * [[Motî:divant-prandjire|divant-prandjire]] * [[Motî:divant-z-ir|divant-z-ir]] * [[Motî:divant-z-ouve|divant-z-ouve]] 9961 29578 2004-12-08T01:47:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dirî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>drî</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] mostere li plaeçmint do coplemint la ki les ouy ni plèt nén loukî (po ene djin), do costé k' on intere nén (po ene måjhone), evnd. <I>Il a passé drî l' måjhone.</I> On dit eto: [[Motî:padrî|padrî]]. <span lang=fr>F. derrière.</span> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> costé k' on n' voet nén (d' ene sacwè). <I>Il ont passé på drî del måjhone.</I> <span lang=fr>F. derrière.</span> <B>2.</B> adoûcixhant mot po [[Motî:cou|cou]]. <I>Si vos n' vos djokez nén, vos ramasroz on bon côp d' pî dins vosse dirî.</I> On dit eto: [[Motî:padrî|padrî]]. <span lang=fr>F. derrière, postérieur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)rî</FONT>, d(u)rî, d(è)rî, d(ë)rî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dirîtrin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>drîtrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>d(i)rîtrinne</B></FONT> [addj. padrî u padvant] metou, metowe padrî. <span lang=fr>F. postérieur, dorsal, caudal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;voenne-cåve dirîtrinne:</FONT> (mot d' årtisse) voenne ki ramoenne li sonk do foete, po les cwate-pates. <span lang=fr>F. veine-cave postérieure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Noere Matire Dirîtrinne:</FONT> (mot d' astrofizicyin) matire catcheye dirî l' univiers, ki n' evoye pont d' loumire disk' a sol tere. <span lang=fr>F. Matière Sombre Exotique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Noere Exhowe Dirîtrinne:</FONT> (mot d' astrofizicyin) pårteye di l' univiers, sacwè ki riboute li matire, come èn inmant contråve, et ki n' evoye pont d' loumire disk' a sol tere. <span lang=fr>F. Energie Sombre Exotique.</span> Parintêye : * [[Motî:erî|erî]] * [[Motî:rî|rî]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:padrî|padrî]] ---- * [[Univiers|Dipus d' racsegnes sol Noere Matire Dirîtrinne et l' Noere Exhowe Dirîtrinne]] 9962 29579 2004-12-08T01:40:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådvant</B></FONT> [adviebe] [[Motî:divant 1|divant]] (tôt cåzant d' ene plaece). <I>Ni t' mete nén ådvant.</I> <span lang=fr>F. devant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ådvant di</B></FONT> [divancete] divant. <I>Il esteut ådvant del måjhon cwand elle a passé.</I> On dit eto: [[Motî:padvant|padvant]]. 9963 29580 2004-12-08T01:42:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>padrî</B></FONT> <B>I.</B> [divancete] [[Motî:dirî|dirî]]. <I>Elle est todi padrî mi.</I> <span lang=fr>F. derrière.</span> <B>II.</B> [adv.] dirî. <I>Il a passé pa padrî.</I> <I>Et vla k' ene feme, k' aveut ene piete di sonk dispoy doze ans, avança pa padrî et apiça l' boird di s' mousmint</I> ([[sint Luk]], ratourné pa [[J.M. Lecomte]]). Contråve: [[Motî:padvant|padvant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur èn ouxh padrî:</FONT> fé des sacwès k' i n' fåt nén, tot s' muchiant. <I>Ele n' a pont d' ouxh padrî, mins on grand å lådje padvant</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <B>III.</B> [o.n.] foirt adoûcixant mot po [[Motî:cou|cou]]. <I>Dji n' a veyou ki s' padrî.</I> <span lang=fr>F. postérieur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">padrî</FONT>, pardèriêre</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] di deus dvancetes, a pårti do shuvion "pa drî". 9964 29581 2004-12-07T10:00:52Z Lucyin 16 /* Linwince */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' nôvimbe 2004. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * [[Lidje (veye)]] === Nameur === Rotchfoirt : * [[Malåtchî]] Cînè : * [[Strintchamp]] * [[Djiblou]] ** [[Djiblou (veye)]] Djimepe-so-Sambe * [[Ôno]] === Roman Payis === Incoû: * [[Petbåy]] * [[Mont-Sint-Gubiet]] (''Mont-Sint-Guëbêrt'') ** [[Mont-Sint-Gubiet (viyaedje)]] Viyé-l'-Veye * [[Tiyî]] === Walonreye di France === * [[Idje]] === Aiwes del Walonreye === * [[Tîle]] ** [[Trén]] * [[Tinre]] == Pordjet istwere del Walonreye == * [[Ancyin Bedje]] * [[Gåle]] * [[Walons del Wisconsene]] * [[Guere 1940-1945]] * [[Rebanêye comene]] == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * [[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje des viebes del troejhinme troke (tcheryî)]] * [[Aplacaedje tîxhon]] * [[Betchete a-]] * [[Sociolinwince]] * [[fråzlete]] === Lives e walon === ==== Romans ==== * [[L' ome ki n' dimandéve rén (roman)]] * [[Tereze (roman)]] * [[L' ouxh å lådje (roman)]] ==== Sovnances ==== * [[Sôdård di 40]] ==== Motîs ==== * [[Motî d' Nivele]] * [[Motî d' Bastogne]] == Tuzance == * [[Adjeyant]]s == Sints del Walonreye == * [[sint Gubiet]] (sint ''Gobiet'', sint ''Guëbert''). == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === * [[ôrimiele]] * [[Potcha pelrin]] == Pordjet foû pordjet == === Istwere === * Moyinådje / lwès et dujhances: [[fî]] === Medias === * [[Gazete]] === Siervices === * [[Soce di Racsegnes ås Tourisses]] === Rilidjons === * [[priyires del vesprêye]] * [[doû]] 9965 29582 2004-12-07T10:05:14Z Lucyin 16 Refaxhî displaecî viè Refaxhaedje #REDIRECT [[Refaxhaedje]] 9966 29583 2004-12-07T10:05:15Z Lucyin 16 Copene:Refaxhî displaecî viè Copene:Refaxhaedje #REDIRECT [[Copene:Refaxhaedje]] 9967 29584 2004-12-08T02:10:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:faxhete]] 9968 29585 2004-12-07T10:14:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:faxhe]] 9969 29586 2004-12-08T02:10:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:efûlete]] 9970 55287 2006-04-29T11:09:49Z Pablo 5 {{djermon}} On '''drapea''', c' est on boket d' toele, metou so ene sititche di bwès, k' est l' essegne d' on payis, u d' ene soce. Li mot ''drapea'' aveut eto des [[Motî:drapea|ôtes sinses]]. == Vey eto == * [[Drapeas del Daegn]] [[da:Flag]] [[de:Flagge]] [[en:Flag]] [[eo:Flago]] [[es:Bandera]] [[et:Lipp]] [[fr:Drapeau]] [[it:Bandiera]] [[ja:旗]] [[ru:Флаг]] [[sl:zastava]] [[sv:Flagga]] 9971 29588 2004-12-08T02:09:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:covturete]] 9972 59514 2006-06-06T16:16:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» Li '''Påye di Nîmegue''' fourit sinêye li [[10 d' awousse]] [[1678]] a [[Nîmegue]] ([[Bas Payis]]), inte li [[France]] eyet les Provinces-Uneyes (a ç' moumint la aloyeyes a l' [[Espagne]]), po fini li [[guere di Holande]]. C' est adon ki les viyaedjes del [[Walonreye di France]] (Bote di Djivet) vont divni francès. I s' adjixha d' ene ''blanke påye''; [[Louwis 14 di France|Louwis 14]] rinda [[Måstrek]] eyet li principåté d' Orandje, kel France ocupéve dispoy [[1672]], ey eto leyî les foites-plaeces di [[Tchålerwè]], [[Binche]], [[Ate]], [[Audenarde]] eyet [[Courtrai]]. Come compinsåcion, li France riçuva del [[Sipagne]] li [[Franke Conteye]], l' [[Artwès]], [[Lonwi]], [[Fribourg-en-Brisgau]], les foites-plaeces flamindes di [[Cassel]], [[Bailleul (Nord)|Bayeu]], [[Ypres]], [[Werwick]] eyet [[Warneton]], avou [[Cambrai]], [[Bouchain]], [[Condé-so-Escô]] eyet [[Bavai]], e [[Conteye do Hinnot|Hinnot]]. Çoula rinda li frontire inte li France eyet les Bas Payis pus droete eyet avou moens d' inclawes. Li påye di Nîmegue fourit completêye pa èn ôte traité siné li [[5 di fevrî]] [[1679]] inte li France, li [[Suwede]] eyet l' [[Sint Impire|Impreur]], ki fjha li ''statu quo ante'', eyet onk kel France impôza å [[Daenmåtche]] e moes d' nôvimbe del minme anêye. ==Bibliografeye== * Lucien Bély, ''Les Relations internationales en Europe, XVIIe–XVIIIe siècles'', PUF, 1998 (2inme epl.) ISBN 2-13-044355-9 * Nelly Gissard d'Albissin, ''Genèse de la frontière franco-belge: les variations des limites septentrionales de 1659 à 1789'', Picard, 1970 * Paul Sonnino, ''Louis XIV and the Origins of the Dutch War'', Cambridge University Press, 2003 (3inme epl.) [[Categoreye:Istwere di l' Urope|Paye di Nimegue]] [[en:Treaties of Nijmegen]] [[eo:Traktato de Nijmegen]] [[fr:Traité de Nimègue]] [[nl:Vrede van Nijmegen]] 9973 29590 2004-12-07T20:15:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 9974 29591 2004-12-08T03:13:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouter djus</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] [[Motî:sitårer|sitårer]], tot [[Motî:bouter|boutant]]. <I>I fårè bén bouter ç' meur la djus.</I> rl a: [[Motî:saetchî djus|saetchî djus]]. <span lang=fr>F. renverser, abattre.</span> 9975 29592 2004-12-08T03:38:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouter foû</B></FONT> <B>I.</B> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> [[Motî:bouter|bouter]] (ene sakî) a l' ouxh. <I>On l' a bouté foû po-z è prinde èn ôte.</I> <I>Åy mins asteure, on n' boute pus les djins foû come davance.</I> <span lang=fr>F. évincer, expulser, licencier.</span> <B>2.</B> [[Motî:distcherdjî|distcherdjî]] (on batea). <I>Les dokers boutént l' batea foû so on djoû.</I> <span lang=fr>F. décharger.</span> <B>3.</B> tot [[Motî:vudî|vudî]]. <I>Boutez vosse vere foû !</I> <span lang=fr>F. achever.</span> <B>4.</B> [[Motî:alårdji|alårdji]] (on mousmint), tot prindant les costeures. <I>Cwand les paltots des efants estént trop ptits, on lzès boutéve foû.</I> <span lang=fr>F. élargir.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si bouter foû</FONT> [vierbire a spitron, a prono] [[Motî:forbouter|si forbouter]]. <span lang=fr>F. chute de rectum.</span> On dit eto: [[Motî:fortchôkî|si fortchôkî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>boute-foû</B></FONT> [o.n., pluriyal: des boute-foû] <B>1.</B> sôre di [[Motî:tchesse-clå|tchesse-clå]] po bouter les vîs clås foû d' on bwès. On dit eto: [[Motî:tchesse-foû|tchesse-foû]]. <span lang=fr>F. repoussoir.</span> <B>2.</B> usteye do banslî, po fé rexhe les [[Motî:schinon|schinons]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouteu-foû</B></FONT> [o.n., pluriyal: des bouteus-foû] <B>1.</B> li ci ki distchedje les bateas. <span lang=fr>F. docker.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les bouteus-foû dal Gofe:</FONT> les cis ki distcherdjént les bateas å poirt del Gofe, a Lidje. <B>2.</B> [[Motî:mandaye|mandaye]] ki boute li tcherbon foû del taeye. <span lang=fr>F. manoeuvre.</span> 9976 29593 2004-12-07T20:18:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bouter foû]] 9977 29594 2004-12-21T14:09:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchesse-clå</B></FONT> [o.n.; pluriyal des tchesse-clås] usteye des scrinîs po tchessî les clås sins tiesse disk' ådvins do bwès. <I>Boute avou l' tchesse-clå, pu rcatche li tiesse avou del mastike po k' on nel voeye nén.</I> On dit eto: [[Motî:boute-foû|boute-foû]]. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe + si coplemint. 9978 29595 2004-12-21T14:10:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchesse-foû</B></FONT> [o.n., pl des tchesse-foû] [[Motî:boute-foû|boute-foû]]. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe + si coplemint. 9979 29596 2004-12-21T14:12:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>refaxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] mete ene [[Motî:faxhe|faxhe]] inte les djambes (d' on påpåd), et, s' il astchait, tos les rabindlaedjes pol fé dmorer e s' plaece. <span lang=fr>F. langer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèfachî</FONT>, rèfahî, rèfahyî, rafacher, rafachè, rafachî, rafachi, rinfachî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>refaxhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "refaxhî". ---- * [[refaxhaedje|Dipus d' racsegnes sol refaxhaedje]] 9980 29597 2004-12-07T20:28:19Z Lucyin 16 refaxhî påpåd {{licince imådjes Lucyin}} refaxhî påpåd {{licince imådjes Lucyin}} 9981 29598 2004-12-07T20:39:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:efûler]] 9982 29599 2004-12-07T20:40:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:covtoe]] 9983 29600 2004-12-07T23:33:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 9984 49316 2006-01-18T23:56:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:oujheas]] [[categoreye:lingaedje walon]] Li '''xhinaedje d' on brut''', c' est ene fråze, sovint k' on dit sacwants côps en erote, ki rshonne a on brut, copurade a on xhuflaedje di moxhon. == Xhinaedje di xhuflas d' moxhons == * [[colon mansåd]]: [[Motî:bouter|Boute]] co on côp, Tetene, boute. * [[fåbite]] : Fi di Diu ! fi di Diu ! bele betcheye bele betcheye ! * [[måvi]]: Tchiritchitchi dia dia dai, Batisse Cadia ! * [[mazindje]] : Coucou, mazindje, Ki ti n' tén dj', T' as magnî m' tåte A brimbådes; ti mel rindrès A ptits bokets Ou ti m' dirès Cwand dji m' mareyrè. * [[ôrimiele]] : Gn a-t i co des ceréjhes å bos ? :: C' est nén por vos, c' est po m' [[Motî:gaviot|gaviot]]. * [[pénson]] : sôres di pénsons lomés pa leus xhuflaedjes : ** [[Motî:vidiu|vidiu]] (''vîdiû'', ''vîdieû'', ''vîdië'', ''vîdju'', ''vridju''). *** Crotchet vidiu ! Ratchatcha vidiu ! vidiu Batiscucwi ! ** Ritchitchi Batisse mayeur. ** [[Motî:récipiew|récipiew]] (''ricipiew''). * [[roytea]] : Eco des pus ptites ! eco des pus ptites ! eco des pus ptites ! == Xhinaedjes d' ôtes bruts == * Brut d' on trin al wapeur : Dj' a foit a fé, dj' a foit a fé, dj' a foit a fé. 9985 29602 2004-12-08T01:38:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ådvant]] 9986 29603 2004-12-08T02:13:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:covtoe]] 9987 29604 2004-12-08T02:30:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ate]] 9988 29605 2004-12-08T02:31:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Måstrek]] 9989 29606 2004-12-08T02:31:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tchålerwè]] 9990 29607 2004-12-08T02:32:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lonwi]] 9991 64823 2006-06-24T19:11:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1578|100]] - [[1628|50]] - [[1653|25]] - [[1668|10]] ans | dins: [[1688|10]] - [[1703|25]] - [[1728|50]] - [[1778|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] | [[1677]] | '''1678''' | [[1679]] | [[1680]] | [[1681]] | [[1682]] | [[1683]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1678 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * [[10 d' awousse]]: sinaedje del [[Påye di Nîmegue]] == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1678]] [[ast:1678]] [[be:1678]] [[bg:1678]] [[ca:1678]] [[cs:1678]] [[cy:1678]] [[da:1678]] [[de:1678]] [[el:1678]] [[en:1678]] [[eo:1678]] [[es:1678]] [[et:1678]] [[eu:1678]] [[fi:1678]] [[fr:1678]] [[he:1678]] [[hr:1678]] [[hu:1678]] [[id:1678]] [[io:1678]] [[is:1678]] [[it:1678]] [[ko:1678년]] [[lb:1678]] [[mk:1678]] [[nl:1678]] [[nn:1678]] [[no:1678]] [[os:1678]] [[pl:1678]] [[pt:1678]] [[ro:1678]] [[ru:1678]] [[sk:1678]] [[sl:1678]] [[sr:1678]] [[sv:1678]] [[tr:1678]] [[tt:1678]] [[uk:1678]] [[zh:1678年]] 9992 64815 2006-06-24T19:10:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1570|100]] - [[1620|50]] - [[1645|25]] - [[1660|10]] ans | dins: [[1680|10]] - [[1695|25]] - [[1720|50]] - [[1770|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1665]] | [[1666]] | [[1667]] | [[1668]] | [[1669]] | '''1670''' | [[1671]] | [[1672]] | [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1670 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1670]] [[ast:1670]] [[bg:1670]] [[ca:1670]] [[cs:1670]] [[cy:1670]] [[da:1670]] [[de:1670]] [[el:1670]] [[en:1670]] [[eo:1670]] [[es:1670]] [[et:1670]] [[eu:1670]] [[fi:1670]] [[fr:1670]] [[hr:1670]] [[hu:1670]] [[io:1670]] [[is:1670]] [[it:1670]] [[ko:1670년]] [[lb:1670]] [[mk:1670]] [[nl:1670]] [[nn:1670]] [[no:1670]] [[os:1670]] [[pl:1670]] [[pt:1670]] [[ro:1670]] [[ru:1670]] [[sk:1670]] [[sl:1670]] [[sr:1670]] [[sv:1670]] [[tr:1670]] [[tt:1670]] [[uk:1670]] [[zh:1670年]] 9993 64816 2006-06-24T19:10:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1571|100]] - [[1621|50]] - [[1646|25]] - [[1661|10]] ans | dins: [[1681|10]] - [[1696|25]] - [[1721|50]] - [[1771|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1666]] | [[1667]] | [[1668]] | [[1669]] | [[1670]] | '''1671''' | [[1672]] | [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1671 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1671]] [[ast:1671]] [[bg:1671]] [[ca:1671]] [[cs:1671]] [[cy:1671]] [[da:1671]] [[de:1671]] [[el:1671]] [[en:1671]] [[eo:1671]] [[es:1671]] [[et:1671]] [[eu:1671]] [[fi:1671]] [[fr:1671]] [[he:1671]] [[hr:1671]] [[hu:1671]] [[id:1671]] [[io:1671]] [[is:1671]] [[it:1671]] [[ko:1671년]] [[lb:1671]] [[mk:1671]] [[nl:1671]] [[nn:1671]] [[no:1671]] [[os:1671]] [[pl:1671]] [[pt:1671]] [[ro:1671]] [[ru:1671]] [[sk:1671]] [[sl:1671]] [[sr:1671]] [[sv:1671]] [[tr:1671]] [[tt:1671]] [[uk:1671]] [[zh:1671年]] 9994 64817 2006-06-24T19:10:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1572|100]] - [[1622|50]] - [[1647|25]] - [[1662|10]] ans | dins: [[1682|10]] - [[1697|25]] - [[1722|50]] - [[1772|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1667]] | [[1668]] | [[1669]] | [[1670]] | [[1671]] | '''1672''' | [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] | [[1677]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1672 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1672]] [[ast:1672]] [[bg:1672]] [[ca:1672]] [[cs:1672]] [[cy:1672]] [[da:1672]] [[de:1672]] [[el:1672]] [[en:1672]] [[eo:1672]] [[es:1672]] [[et:1672]] [[eu:1672]] [[fi:1672]] [[fr:1672]] [[he:1672]] [[hr:1672]] [[hu:1672]] [[io:1672]] [[is:1672]] [[it:1672]] [[ko:1672년]] [[lb:1672]] [[mk:1672]] [[nl:1672]] [[nn:1672]] [[no:1672]] [[os:1672]] [[pl:1672]] [[pt:1672]] [[ro:1672]] [[ru:1672]] [[sk:1672]] [[sl:1672]] [[sr:1672]] [[sv:1672]] [[tr:1672]] [[tt:1672]] [[uk:1672]] [[zh:1672年]] 9995 64818 2006-06-24T19:10:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1573|100]] - [[1623|50]] - [[1648|25]] - [[1663|10]] ans | dins: [[1683|10]] - [[1698|25]] - [[1723|50]] - [[1773|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1668]] | [[1669]] | [[1670]] | [[1671]] | [[1672]] | '''1673''' | [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] | [[1677]] | [[1678]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1673 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1673]] [[ast:1673]] [[bg:1673]] [[ca:1673]] [[cs:1673]] [[cy:1673]] [[da:1673]] [[de:1673]] [[el:1673]] [[en:1673]] [[eo:1673]] [[es:1673]] [[et:1673]] [[eu:1673]] [[fi:1673]] [[fr:1673]] [[he:1673]] [[hr:1673]] [[hu:1673]] [[io:1673]] [[is:1673]] [[it:1673]] [[ko:1673년]] [[lb:1673]] [[mk:1673]] [[nl:1673]] [[nn:1673]] [[no:1673]] [[os:1673]] [[pl:1673]] [[pt:1673]] [[ro:1673]] [[ru:1673]] [[sk:1673]] [[sl:1673]] [[sr:1673]] [[sv:1673]] [[tr:1673]] [[tt:1673]] [[uk:1673]] [[zh:1673年]] 9996 64819 2006-06-24T19:11:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1574|100]] - [[1624|50]] - [[1649|25]] - [[1664|10]] ans | dins: [[1684|10]] - [[1699|25]] - [[1724|50]] - [[1774|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1669]] | [[1670]] | [[1671]] | [[1672]] | [[1673]] | '''1674''' | [[1675]] | [[1676]] | [[1677]] | [[1678]] | [[1679]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1674 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1674]] [[ast:1674]] [[bg:1674]] [[ca:1674]] [[cs:1674]] [[cy:1674]] [[da:1674]] [[de:1674]] [[el:1674]] [[en:1674]] [[eo:1674]] [[es:1674]] [[et:1674]] [[eu:1674]] [[fi:1674]] [[fr:1674]] [[he:1674]] [[hr:1674]] [[hu:1674]] [[io:1674]] [[is:1674]] [[it:1674]] [[ko:1674년]] [[lb:1674]] [[mk:1674]] [[nl:1674]] [[nn:1674]] [[no:1674]] [[os:1674]] [[pl:1674]] [[pt:1674]] [[ro:1674]] [[ru:1674]] [[sk:1674]] [[sl:1674]] [[sr:1674]] [[sv:1674]] [[tr:1674]] [[tt:1674]] [[uk:1674]] [[zh:1674年]] 9997 64825 2006-06-24T19:11:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1579|100]] - [[1629|50]] - [[1654|25]] - [[1669|10]] ans | dins: [[1689|10]] - [[1704|25]] - [[1729|50]] - [[1779|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] | [[1677]] | [[1678]] | '''1679''' | [[1680]] | [[1681]] | [[1682]] | [[1683]] | [[1684]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1679 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1679]] [[ast:1679]] [[bg:1679]] [[ca:1679]] [[cs:1679]] [[cy:1679]] [[da:1679]] [[de:1679]] [[el:1679]] [[en:1679]] [[eo:1679]] [[es:1679]] [[et:1679]] [[eu:1679]] [[fi:1679]] [[fr:1679]] [[hr:1679]] [[hu:1679]] [[io:1679]] [[is:1679]] [[it:1679]] [[ko:1679년]] [[lb:1679]] [[mk:1679]] [[nl:1679]] [[nn:1679]] [[no:1679]] [[os:1679]] [[pl:1679]] [[pt:1679]] [[ro:1679]] [[ru:1679]] [[sk:1679]] [[sl:1679]] [[sr:1679]] [[sv:1679]] [[tr:1679]] [[tt:1679]] [[uk:1679]] [[zh:1679年]] 9998 64820 2006-06-24T19:11:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1575|100]] - [[1625|50]] - [[1650|25]] - [[1665|10]] ans | dins: [[1685|10]] - [[1700|25]] - [[1725|50]] - [[1775|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1670]] | [[1671]] | [[1672]] | [[1673]] | [[1674]] | '''1675''' | [[1676]] | [[1677]] | [[1678]] | [[1679]] | [[1680]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1675 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1675]] [[ast:1675]] [[bg:1675]] [[ca:1675]] [[cs:1675]] [[cy:1675]] [[da:1675]] [[de:1675]] [[el:1675]] [[en:1675]] [[eo:1675]] [[es:1675]] [[et:1675]] [[eu:1675]] [[fi:1675]] [[fr:1675]] [[he:1675]] [[hr:1675]] [[hu:1675]] [[io:1675]] [[is:1675]] [[it:1675]] [[ko:1675년]] [[lb:1675]] [[mk:1675]] [[nl:1675]] [[nn:1675]] [[no:1675]] [[os:1675]] [[pl:1675]] [[pt:1675]] [[ro:1675]] [[ru:1675]] [[sk:1675]] [[sl:1675]] [[sr:1675]] [[sv:1675]] [[tr:1675]] [[tt:1675]] [[uk:1675]] [[zh:1675年]] 9999 64821 2006-06-24T19:11:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1576|100]] - [[1626|50]] - [[1651|25]] - [[1666|10]] ans | dins: [[1686|10]] - [[1701|25]] - [[1726|50]] - [[1776|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1671]] | [[1672]] | [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] | '''1676''' | [[1677]] | [[1678]] | [[1679]] | [[1680]] | [[1681]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1676 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1676]] [[ast:1676]] [[bg:1676]] [[ca:1676]] [[cs:1676]] [[cy:1676]] [[da:1676]] [[de:1676]] [[el:1676]] [[en:1676]] [[eo:1676]] [[es:1676]] [[et:1676]] [[eu:1676]] [[fi:1676]] [[fr:1676]] [[fy:1676]] [[gl:1676]] [[he:1676]] [[hr:1676]] [[hu:1676]] [[id:1676]] [[io:1676]] [[is:1676]] [[it:1676]] [[ko:1676년]] [[lb:1676]] [[mk:1676]] [[nl:1676]] [[nn:1676]] [[no:1676]] [[os:1676]] [[pl:1676]] [[pt:1676]] [[ro:1676]] [[ru:1676]] [[sk:1676]] [[sl:1676]] [[sr:1676]] [[sv:1676]] [[tr:1676]] [[tt:1676]] [[uk:1676]] [[zh:1676年]] 10000 64822 2006-06-24T19:11:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1577|100]] - [[1627|50]] - [[1652|25]] - [[1667|10]] ans | dins: [[1687|10]] - [[1702|25]] - [[1727|50]] - [[1777|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''[[anêyes 1670]]''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1672]] | [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] | '''1677''' | [[1678]] | [[1679]] | [[1680]] | [[1681]] | [[1682]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1677 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1677]] [[ast:1677]] [[bg:1677]] [[ca:1677]] [[cs:1677]] [[cy:1677]] [[da:1677]] [[de:1677]] [[el:1677]] [[en:1677]] [[eo:1677]] [[es:1677]] [[et:1677]] [[eu:1677]] [[fi:1677]] [[fr:1677]] [[hr:1677]] [[hu:1677]] [[io:1677]] [[is:1677]] [[it:1677]] [[ko:1677년]] [[lb:1677]] [[mk:1677]] [[nl:1677]] [[nn:1677]] [[no:1677]] [[os:1677]] [[pl:1677]] [[pt:1677]] [[ro:1677]] [[ru:1677]] [[sk:1677]] [[sl:1677]] [[sr:1677]] [[sv:1677]] [[tr:1677]] [[tt:1677]] [[uk:1677]] [[zh:1677年]] 10001 39041 2005-09-03T07:32:39Z Sz-iwbot 92 robot Ajoute: fi, hu, ko, pt, ro, ru, zh Retire: eo, no Modifie: nl <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1650]] | [[anêyes 1660]] | '''anêyes 1670''' | [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] </center> <center> [[1670]] | [[1671]] | [[1672]] | [[1673]] | [[1674]] | [[1675]] | [[1676]] | [[1677]] | [[1678]] | [[1679]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[da:1670'erne]] [[de:1670er]] [[en:1670s]] [[es:Años 1670]] [[fi:1670-luku]] [[fr:Années 1670]] [[hu:1670-es évek]] [[it:Anni 1670]] [[ko:1670년대]] [[nl:1670-1679]] [[pt:Década de 1670]] [[ro:Anii 1670]] [[ru:1670-е]] [[sv:1670-talet]] [[zh:1670年代]] 10002 60299 2006-06-13T14:38:48Z Pablo 5 /* BOH */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- &lt; en erî ([[Motî:_lete B|lete B]]) &mdash; [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- === BOC === * [[Motî:bocå|bocå]] * [[Motî:bocåd|bocåd]] * [[Motî:bocale|bocale]] * [[Motî:bocrê|bocrê]] === BOD === * [[Motî:bodibildigne|bodibildigne]] * [[Motî:Bodinguî|Bodinguî]] * [[Motî:bodou|bodou]], [[Motî:bodowe|bodowe]] * [[Motî:Bodouwogna|Bodouwogna]] === BOE === * [[Motî:boerla|boerla]] * [[Motî:boerlåd|boerlåd]], [[Motî:boerlåde|boerlåde]] * [[Motî:boerlaedje|boerlaedje]] * [[Motî:boerlant|boerlant]] * [[Motî:boerlante|boerlante]] * [[Motî:boerler|boerler]] * [[Motî:boerleu|boerleu]] ([[Motî:boerleuse|boerleuse]], [[Motî:boerlêyresse|boerlêyresse]]) * [[Motî:boerlêye|boerlêye]] * [[Motî:boerlêymint|boerlêymint]] * [[Motî:boerlêyreye|boerlêyreye]] * [[Motî:boesse|boesse]] ** [[Motî:boesse-ås-imådjes|boesse-ås-imådjes]] === BOG === * [[Motî:bogyî|bogyî]] === BOH === * [[Motî:Bôhan|Bôhan]] * [[Motî:bohêye|bohêye]] (f.n.) * [[Motî:Bohinot|Bohinot]] ([[Motî:Bohinote|Bohinote]]) * [[Motî:bohnaedje|bohnaedje]] (o.n.) * [[Motî:bohner|bohner]] (v.c.s.) === BOI - BOJ === * [[Motî:boigne|boigne]] ** [[Motî:boigne clå|boigne clå]] * [[Motî:bôjhe|bôjhe]] (f.n) * [[Motî:bôjhreye|bôjhreye]] (f.n) === BOK === * [[Motî:Bokhô|Bokhô]] * [[Motî:boke|boke]] * [[Motî:bokea|bokea]] (o.n.) * [[Motî:bokion|bokion]] ([[Motî:bokione|bokione]]) === BOL === * [[Motî:bolåd|bolåd]] * [[Motî:bole|bole]] ** [[Motî:bole di tchén|bole di tchén]] ([[Motî:bole-di-tchén|bole-di-tchén]]) * [[Motî:Bolene|Bolene]] (n.pl) * [[Motî:bolet 1|bolet]] (o.n.; tchampion) * [[Motî:bolet 2|bolet]] (o.n.; djonteure des tchvås) * [[Motî:boleye|boleye]] * [[Motî:boloe|boloe]] (o.n.) === BOM === * [[Motî:bôm|bôm !]] (mot-brut) * [[Motî:bômel|bômel]] ([[Motî:bômele|bômele]]) * [[Motî:bômer|bômer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) === BON === * [[Motî:bon|bon]] ([[Motî:boune|boune]]) ** [[Motî:Bon Diu|Bon Diu]] ** [[Motî:bon-por-lu|bon-por-lu]] ([[Motî:bon-por-leye|bon-por-leye]]) ** [[Motî:Bon Vénrdi|Bon Vénrdi]] ** [[Motî:podbon|po d' bon]] * [[Motî:bondiu|bondiu]] * [[Motî:bondiusté|bondiusté]] * [[Motî:bondjoû|bondjoû]] * [[Motî:Bonene|Bonene]] * [[Motî:bongår|bongår]] * [[Motî:bonî|bonî]] * [[Motî:bonmartchî|bonmartchî]] ([[Motî:bonmartcheye|bonmartcheye]]) * [[Motî:bonmartchîsté|bonmartchîsté]] * [[Motî:bon sinse|bon sinse]] * [[Motî:bonswer|bonswer]] * [[Motî:bontins|bontins]] === BOR === * [[Motî:bôrer|bôrer]] * [[Motî:Bork|Bork]] ([[Motî:Borkin|Borkin]], [[Motî:Borkene|Borkene]]) === BOS === * [[Motî:bos|bos]] (o.n.) * [[Motî:boschet|boschet]] (o.n.) * [[Motî:boschetaedje|boschetaedje]] (o.n.) * [[Motî:boschetant|boschetant]], [[Motî:boschetante|boschetante]] (addj. purade padvant) * [[Motî:boscheter|boscheter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:bosketea|bosketea]] (o.n.) * [[Motî:boskiyon|boskiyon]] * [[Motî:Bossire|Bossire]] * [[Motî:Bossu|Bossu]] * [[Motî:Bossu|Bossu-Godetchén]] === BOT === * [[Motî:Bôtè|Bôtè]] * [[Motî:boteyreye|boteyreye]] * [[Motî:botiaedje|botiaedje]] * [[Motî:Botinne|Botinne]] * [[Motî:botiou|botiou]] * [[Motî:botniraedje|botniraedje]] * [[Motî:botnire|botnire]] * [[Motî:botnirer|botnirer]] * [[Motî:boton|boton]] ** [[Motî:boton d' ôr|boton d'&nbsp;ôr]] ** [[Motî:boton d' årdjint|boton d' årdjint]] * [[Motî:Botôssåt|Botôssåt]] * [[Motî:botyî|botyî]] === BOU === ==== BOU => BOUP ==== * [[Motî:boubou|boubou]] * [[Motî:bouboune|bouboune]] (f.n.) * [[Motî:boucanî|boucanî]] * [[Motî:Boudje|Boudje]] * [[Motî:bouf|bouf&nbsp;!]] * [[Motî:boujhtea|boujhtea]] * [[Motî:bouket-tot-fwait|bouket-tot-fwait]] * [[Motî:bouldoke|bouldoke]] * [[Motî:bouliene|bouliene]] (f.n., sôre di peme) * [[Motî:boulome|boulome]] * [[Motî:boulter|boulter]] * [[Motî:boultoe|boultoe]] * [[Motî:boultreye|boultreye]] * [[Motî:Boumål|Boumål]] * [[Motî:boun|boun]] ([[Motî:boune|boune]]) ** [[Motî:boune plaece|boune plaece]] * [[Motî:bounan|bounan]] * [[Motî:bounante|bounante]] * [[Motî:bounasse|bounasse]] * [[Motî:Bounéfe|Bounéfe]] (n.pl) * [[Motî:bouneur|bouneur]] * [[Motî:bounî|bounî]] (o.n.) * [[Motî:Bounîpré|Bounîpré]] * [[Motî:bounute|bounute]] ==== BOUR => BOUT ==== * [[Motî:bourdon|bourdon]] ** [[Motî:El Bourdon|El Bourdon]] * [[Motî:Bourdoneu|Bourdoneu]], [[Motî:Bourdoneuse|Bourdoneuse]] * [[Motî:boure 1|boure]] (o.n. amagnî) ** [[Motî:fleur di boure|fleur di boure]] * [[Motî:boure 2|boure]] (v. tchåfer a 100 dgrés) ** [[Motî:boûboû-laecea|boûboû-laecea]] (o.f.n., pl. des boûboû-laecea) * [[Motî:bouricot|bouricot]] (o.n.) * [[Motî:bourike|bourike]] (f.n.) * [[Motî:bouriker|bouriker]] (v.s.c. codjowaedje viker) * [[Motî:bouriket|bouriket]] (o.n.) * [[Motî:bourikî|bourikî]], [[Motî:bouricresse|bouricresse]] (o.f.n.) * [[Motî:bouroute|bouroute]] * [[Motî:Bournivå|Bournivå]] * [[Motî:Bossu|Boussu-dlé-Mont]] * [[Motî:Bossu|Boussu-dlé-Walcoû]] * [[Motî:Bossu|Boussu-el-Fagne]] * [[Motî:Bouswe|Bouswa]] * [[Motî:boutaedje|boutaedje]] (o.n.) * [[Motî:boutans|boutans]] (adv.) * [[Motî:boutant|boutant]] * [[Motî:boute-feu|boute-feu]] (o.f.n., pluriyal: des boute-feu) * [[Motî:boute-foû|boute-foû]] (o.n., pluriyal: des boute-foû) * [[Motî:boute-po-rén|boute-po-rén]] * [[Motî:bouter|bouter]] ** [[Motî:bouter djus|bouter djus]] (v.c.) ** [[Motî:bouter evoye|bouter evoye]] ** [[Motî:bouter foû|bouter foû]] (v.c.) ** [[Motî:boute-tot-seu|boute-tot-seu]], [[Motî:boute-tot-seu|boute-tote-seule]] (o.f.n., pluriyal: des boute-tot-seus, boute-tote-seules) * [[Motî:bouteu|bouteu]], [[Motî:bouteu|bouteuse]] u [[Motî:bouteu|boutresse]] (o.f.n.) ** [[Motî:bouter foû|bouteu-foû]] (o.n., pluriyal: des bouteus-foû) * [[Motî:bouteure|bouteure]] * [[Motî:boûtner|boûtner]] * [[Motî:boutoe|boutoe]] (o.n.) * [[Motî:boutrece|boutrece]] * [[Motî:boutreye|boutreye]] ==== BOUW => BOUZ ==== * [[Motî:bouwaedje|bouwaedje]] * [[Motî:bouwer|bouwer]] * [[Motî:bouwêye|bouwêye]] * [[Motî:bouwresse|bouwresse]] * [[Motî:bouwrece|bouwrece]] * [[Motî:bouxhale|bouxhale]] * [[Motî:bouxhe 1|bouxhe]] (f.n.; foidje) * [[Motî:bouxhe 2|bouxhe]] (f.n.; viye manoye) * [[Motî:bouxhe-tot-djus|bouxhe-tot-djus]] * [[Motî:bouxhî|bouxhî]] ** [[Motî:bouxhî djus|bouxhî djus]] ** [[Motî:bouxhî evoye|bouxhî evoye]] ** [[Motî:bouxhî foû|bouxhî foû]] * [[Motî:bouxhreye|bouxhreye]] (f.n.) * [[Motî:bouxhtea|bouxhtea]] (o.n.) * [[Motî:bouye (ovraedje)|bouye]] (ovraedje) * [[Motî:bouye (d' aiwe)|bouye]] (d' aiwe) * [[Motî:bouyete|bouyete]] (f.n.) * [[Motî:bouyote|bouyote]] (f.n.) * [[Motî:Bouzvå|Bouzvå]] (viyaedje) === BOV === * [[Motî:Bovegne|Bovegne]] * [[Motî:Bovesse|Bovesse]] * [[Motî:Bôvetchén|Bôvetchén]] === BOY === * [[Motî:Boye|Boye]] ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] &mdash; &lt; en erî ([[Motî:_lete B|lete B]]) ---- 10003 63026 2006-06-23T07:29:32Z Pablo 5 /* COM */ comunion <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- &lt; en erî ([[Motî:_lete C|lete C]]) &mdash; [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == CO == * [[Motî:co- 1|co-]] / [[Motî:co- 1|c-]] * [[Motî:co- 2|co-]] == COB == * [[Motî:cobén 1|cobén]] / [[Motî:cbén|cbén]] * [[Motî:cobén 2|cobén]] (kécfeye) * [[Motî:coboy|coboy]] == COC == * [[Motî:coca|coca]] (f.n.; bouxhon) * [[Motî:coca|coca]] (o.n.; bwesson) * [[Motî:cocåd|cocåd]], [[Motî:cocåde|cocåde]] * [[Motî:cocayene|cocayene]] (f.n.) * [[Motî:coclevant|coclevant]] * [[Motî:cocmwår|cocmwår]] * [[Motî:cocogne|cocogne]] == COD == * [[Motî:codabôrd|codabôrd]] (adviebe) * [[Motî:codaedje|codaedje]] (o.n.) * [[Motî:codåjhe|codåjhe]] (o.n.) * [[Motî:code|code]] (v.c., codjowaedje code) * [[Motî:codjowa|codjowa]] (o.n.) * [[Motî:codjowaedje|codjowaedje]] (o.n.) * [[Motî:codjowant|codjowant]] (addj., padvant; codjowant infinitif) * [[Motî:codjower|codjower]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:codjowoe|codjowoe]] (o.n.) * [[Motî:côdpî|côdpî]] == COE == * [[Motî:coet|coet]], [[Motî:coete|coete]] (addj., todi padvant) * [[Motî:coete|coete]] (f.n.) * [[Motî:coehisté|coehisté]] (f.n.) == COF == * [[Motî:cofré|cofré]] * [[Motî:cofrere|cofrere]] * [[Motî:cofrereye|cofrereye]] == COG == * [[Motî:Cognêye|Cognêye]] == COH == * [[Motî:cohagnî|cohagnî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:cohigne cohagne|cohigne cohagne]] (advierbire) * [[Motî:cohertchî|cohertchî]] (v.c., codjowaedje hertchî) * [[Motî:cohiyî|cohiyî]] (v.c., codjowaedje criyî) == COI == * [[Motî:coibjhî|coibjhî]], [[Motî:coibjhire|coibjhire]] * [[Motî:coibjhireye|coibjhireye]] * [[Motî:coignoûle|coignoûle]] * [[Motî:coignoûlî|coignoûlî]] * [[Motî:coine (di vatche)|coine]] (di vatche) * [[Motî:coine (inglêye)|coine]] (cwén, inglêye) * [[Motî:coinrece|coinrece]] * [[Motî:coir|coir]] ** [[Motî:coirzenoxh|coirzenoxh]] * [[Motî:coirna|coirna]] * [[Motî:coirnåd|coirnåd]] * [[Motî:coirnåd 2|coirnåd]], [[Motî:coirnåde 2|coirnåde]] (tchivå avou do coirna) * [[Motî:coirnaedje|coirnaedje]] * [[Motî:coirner|coirner]] * [[Motî:coirnet|coirnet]] * [[Motî:coirnete|coirnete]] * [[Motî:coirneu|coirneu]], [[Motî:coirneuse|coirneuse]], [[Motî:coirneyresse|coirneyresse]] * [[Motî:coirneyreye|coirneyreye]] * [[Motî:coirnitche|coirnitche]] * [[Motî:coirnixhea|coirnixhea]] * [[Motî:coirnixheus|coirnixheus]], [[Motî:coirnixheuse|coirnixheuse]] * [[Motî:coirvece|coirvece]] * [[Motî:coirzenoxh|coirzenoxh]] * [[Motî:coisse|coisse]] * [[Motî:coistrece|coistrece]] * [[Motî:coixheure|coixheure]] (f.n.) * [[Motî:coixhî|coixhî]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:coixhî|coixhî]], [[Motî:coixheye|coixheye]] (addj. & o.f.n.) == COK == * [[Motî:cok|cok]] (o.n.) ** [[Motî:cok d' awousse|cok d' awousse]] (o.n.) ** [[Motî:cok di brouhire|cok di brouhire]] (o.n.) * [[Motî:cokea|cokea]] (o.n.) ** [[Motî:cokeacok|cokeacok]] (o.n.) * [[Motî:cokî|cokî]], [[Motî:cocresse|cocresse]] (o.f.n.) == COL == * [[Motî:Colåd|Colåd]] ** [[Motî:colåd-piråd|colåd-piråd]] ** [[Motî:Colåd-Rodje-Betch|Colåd-Rodje-Betch]] * [[Motî:colé|colé]] (o.n.) ** [[Motî:blanc colé|blanc colé]] (o.n., pl. des blancs colés) * [[Motî:colebale|colebale]] * [[Motî:coler (plaker)|coler]] (plaker) * [[Motî:coler (vudî)|coler]] (vudî) * [[Motî:coleur|coleur]] (f.n.) * [[Motî:colevrot|colevrot]] * [[Motî:colneye|colneye]] * [[Motî:colnijhaedje|colnijhaedje]] * [[Motî:colnijhî|colnijhî]] * [[Motî:colodion|colodion]] (o.n.) * [[Motî:coloe|coloe]] * [[Motî:colon|colon]] (oujhea) ** [[Motî:colon-mansåd|colon-mansåd]] ** [[Motî:colon-piron|colon-piron]] * [[Motî:colon 2|colon]] (colnijhaedje) * [[Motî:colonizåcion|colonizåcion]] * [[Motî:Colrute|Colrute]] * [[Motî:coltchicene|coltchicene]] * [[Motî:coltchike|coltchike]] == COM == * [[Motî:con-|com-]] (betchete con- pa dvant "b" et "p") * [[Motî:comamborner|comamborner]] / [[Motî:cmamborner|cmamborner]] * [[Motî:Comanster|Comanster]] * [[Motî:combatant|combatant]], [[Motî:combatante|combatante]] (o.f.n.) * [[Motî:Comblin-å-Pont|Comblin-å-Pont]] * [[Motî:comene|comene]] (f.n.) ** [[Motî:måjhon-comene|måjhon-comene]] (f.n.) * [[Motî:comere|comere]] / [[Motî:cmere|cmere]] * [[Motî:cominål|cominål]] / [[Motî:cominål|cminål]]; [[Motî:cominål|cominåle]] / [[Motî:cominål|cminåle]] (addj. todi padrî) * [[Motî:cominålté|cominålté]] / [[Motî:cominålté|cminålté]] (f.n.) * [[Motî:cominçaedje|cominçaedje]] / [[Motî:cminçaedje|cminçaedje]] (o.n.) * [[Motî:comince|comince]] / [[Motî:cmince|cmince]] (o.n.) * [[Motî:comincî|comincî]] / [[Motî:cmincî|cmincî]] (v.c.) * [[Motî:cominçmint|cominçmint]] / [[Motî:cminçmint|cminçmint]] (o.n.) * [[Motî:comon|comon]] / [[Motî:comon|cmon]]; [[Motî:comon|comene]] / [[Motî:comon|cmene]] (addj. purade padvant; fem. pl. cominès / cminès) * [[Motî:comon|comon]] / [[Motî:comon|cmon]] (o.n.) * [[Motî:compas|compas]] (o.n.) * [[Motî:compleyes|compleyes]] (f.n.t.pl) * [[Motî:compossåve|compossåve]] * [[Motî:composse|composse]] * [[Motî:comunion|comunion]] (f.n.) * [[Motî:comunyî|comunyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî) == CON == * [[Motî:con-|con-]] * [[Motî:Condroz|Condroz]] * [[Motî:Condrozî|Condrozî]], [[Motî:Condrozire|Condrozire]] * [[Motî:Condroz|Condruze]] * [[Motî:conén|conén]] * [[Motî:confonde|confonde]] * [[Motî:Congo|Congo]] * [[Motî:Congo|Congolès]], [[Motî:Congo|Congolesse]] (djins) * [[Motî:Congo|congolès]], [[Motî:Congo|congolesse]] (addjectif) * [[Motî:Conse|Conse]] (viyaedje almand) * [[Motî:consecant|consecant]] (addj.) * [[Motî:consecwince|consecwince]] (f.n.) * [[Motî:consincieus|consincieus]], [[Motî:consincieuse|consincieuse]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:consincieuzmint|consincieuzmint]] (adv.) * [[Motî:consint|consint]] (o.n.) * [[Motî:consintant|consintant]], [[Motî:consintante|consintante]] (addj.) * [[Motî:consinti|consinti]] * [[Motî:consintmint|consintmint]] (o.n.) * [[Motî:consyince|consyince]] (f.n.) * [[Motî:consyint|consyint]], [[Motî:consyinte|consyinte]] (addj. padvant u padrî) * [[Motî:consire|consire]] * [[Motî:conte 1|conte]] (o.n.; paskeye) * [[Motî:conte 2|conte]] (o.n.; acdicion, cårcul) * [[Motî:conte 3|conte]] (divancete; siconte) * [[Motî:conte 4|conte]] (o.n.; tite di nôblesse) * [[Motî:conter 1|conter]] (v.c.; raconter ene istwere) * [[Motî:conter 2|conter]] (v.c.; conter des nombes) * [[Motî:contesse|contesse]] (f.n.) * [[Motî:conteye|conteye]] (f.n.) * [[Motî:continint|continint]] (o.n.) * [[Motî:contåbe|contåbe]] * [[Motî:contnance|contnance]] (f.n.) * [[Motî:contnant|contnant]] (o.n.) * [[Motî:contneu|contneu]] (o.n.) * [[Motî:contni|contni]] * [[Motî:contrubate|contrubate]] * [[Motî:contrumasse|contrumasse]] * [[Motî:contwer|contwer]] (o.n.) * [[Motî:conversåcion|conversåcion]] * [[Motî:convoye|convoye]] * [[Motî:convwè|convwè]] * [[Motî:convweyî|convweyî]] * [[Motî:convweyî|convweyeu]] * [[Motî:convweyî|convweyaedje]] == COP == * [[Motî:côp|côp]] (o.n.) ** [[Motî:co pa des côps|co pa des côps]] (advierbire) ** [[Motî:do côp|do côp]] (advierbire) ** [[Motî:pa côps|pa côps]] (advierbire) ** [[Motî:pa des côps|pa des côps]] (advierbire) ** [[Motî:tot d' on côp|tot d' on côp]] (advierbire) * [[Motî:copadecô|copadecô]] * [[Motî:cope|cope]] (deus) * [[Motî:cope 2|cope]] (lamea) * [[Motî:copea|copea]] * [[Motî:copene|copene]] (f.n.) * [[Motî:côper|côper]] (v.c., codjowaedje bouter) ** [[Motî:côpe-gueuye|côpe-gueuye]] * [[Motî:copere|copere]] ** [[Motî:copere-loriot|copere-loriot]] * [[Motî:copete|copete]] * [[Motî:copetrin|copetrin]], [[Motî:copetrinne|copetrinne]] * [[Motî:côpeu|côpeu]] ** [[Motî:côpeu å bwès|côpeu å bwès]] * [[Motî:copiçaedje|copiçaedje]] / [[Motî:cpiçaedje|cpiçaedje]] * [[Motî:copicî|copicî]] / [[Motî:cpicî|cpicî]] * [[Motî:copicî|copicî]] / [[Motî:cpicî|cpicî]], [[Motî:copiceye|copiceye]] / [[Motî:cpiceye|cpiceye]] * [[Motî:copiner|copiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:copinreye|copinreye]] (f.n.) * [[Motî:copiter|copiter]] / [[Motî:cpiter|cpiter]] * [[Motî:copiutrece|copiutrece]] * [[Motî:coplemint|coplemint]] * [[Motî:coplî|coplî]] * [[Motî:copon|copon]] (o.n.) * [[Motî:coporå|coporå]], [[Motî:coporå|coporåle]] (o.f.n.) * [[Motî:côprece|côprece]] (addj., todi padrî) * [[Motî:copurade|copurade]] * [[Motî:copuvite|copuvite]] == COR == * [[Motî:corå|corå]] * [[Motî:corade|corade]] * [[Motî:coraedje 1|coraedje]] (o.n., cwålité d' on coraedjeus) * [[Motî:coraedje 2|coraedje]] (o.n., coûsse, aiwe ki court d' ene sadju) ** [[Motî:coraedje-evoye|coraedje-evoye]] (o.n.) * [[Motî:côrasse|côrasse]] (addj. todi padrî & f.n.) * [[Motî:corater|corater]] (v.s.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:coratreyes|coratreye]] (f.n.) * [[Motî:Corçale|Corçale]] (n.pl.) * [[Motî:coreccion|coreccion]] (f.n.) * [[Motî:côre|côre]] (f.n.) * [[Motî:côrea|côrea]] (v.v.m., o.n.) * [[Motî:côrer|côrer]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:côrete|côrete]] (addj. todi padrî & f.n.) * [[Motî:coreu|coreu]], [[Motî:coreuse|coreuse]] (o.f.n.) ** [[Motî:coreu-evoye|coreu-evoye]], [[Motî:coreuse-evoye|coreuse-evoye]], * [[Motî:côrêye|côrêye]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:cori|cori]] (v.s.c., codjowaedje mori) ** [[Motî:cori evoye|cori evoye]] * [[Motî:corî|corî]] (o.n., pitit coshet, letes) * [[Motî:côrî|côrî]] (o.n., bouxhon) * [[Motî:côrinne|côrinne]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:Côrinne|Côrinne]] (viyaedje) * [[Motî:corinveye|corinveye]] (f.n.) * [[Motî:côrioûle|côrioûle]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:côrire|côrire]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:Côrire|Côrire]] (viyaedje) * [[Motî:côrnale|côrnale]] (v.v.m., f.n.) * [[Motî:corogne|corogne]] (f.n.) * [[Motî:côroe|côroe]] (v.v.m., o.n.) * [[Motî:Côroe|Côroe]] (viyaedjes et n.pl.) ** [[Motî:Côroe-l'-Grand|Côroe-l'-Grand]] ** [[Motî:Côroe-l'-Tchestea|Côroe-l'-Tchestea]] * [[Motî:coron|coron]] (o.n.) * [[Motî:corone|corone]] (f.n.) ** [[Motî:corone sint Djan|corone sint Djan]] * [[Motî:corote|corote]] (f.n.) * [[Motî:coroye|coroye]] (f.n.) ** [[Motî:coroye sint Djan|coroye sint Djan]] * [[Motî:côrrece|côrrece]] * [[Motî:cortedje|cortedje]] (o.n.) * [[Motî:corti|corti]] * [[Motî:Corti|Corti]] * [[Motî:Corti-Noermont|Corti-Noermont]] * [[Motî:cortizer|cortizer]] * [[Motî:cortizer|cortizaedje]] * [[Motî:cortizer|cortizeus]] * [[Motî:corwaitaedje|corwaitaedje]] * [[Motî:corwaiteu|corwaiteu]], [[Motî:corwaiteuse|corwaiteuse]], [[Motî:corwaitresse|corwaitresse]] * [[Motî:corwaitî|corwaitî]] * [[Motî:corwaitoe|corwaitoe]] == COS == * [[Motî:coschirer|coschirer]] / [[Motî:cschirer|cschirer]] (v.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:coschoircî|coschoircî]] / [[Motî:cschoircî|cschoircî]] * [[Motî:coshofler|coshofler]] / [[Motî:cshofler|cshofler]] (v.c., codjowaedje shofler) * [[Motî:cosmonote|cosmonote]] * [[Motî:cossén|cossén]] (o.n.) ** [[Motî:cossén d' pîs|cossén d' pîs]] (o.n., pl. des cosséns d' pîs) * [[Motî:cossina|cossina]] (o.n.) * [[Motî:cossinant|cossinant]], [[Motî:cossinante|cossinante]] * [[Motî:cossiner|cossiner]] * [[Motî:cossoune|cossoune]] * [[Motî:coståd|coståd]], [[Motî:coståde|coståde]] == COT == * [[Motî:cotaeyeu|cotaeyeu]] / [[Motî:ctaeyeu|ctaeyeu]] ** [[Motî:cotaeyeu d' legnes|cotaeyeu d' legnes]] / [[Motî:ctaeyeu d' legnes|ctaeyeu d' legnes]] * [[Motî:cotchtåve|cotchtåve]] (addj., purade padvant) * [[Motî:cotchter|cotchter]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:cotieu|cotieu]], [[Motî:cotieu|cotieuse]], [[Motî:cotieu|coteyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:cotiron|cotiron]] (o.n.) * [[Motî:cotoide|cotoide]] / [[Motî:ctoide|ctoide]] (v., codjowaedje code) * [[Motî:cotourner|cotourner]] / [[Motî:ctourner|ctourner]] * [[Motî:cotchessî|cotchessî]] / [[Motî:ctchessî|ctchessî]] * [[Motî:cotrawer|cotrawer]] / [[Motî:ctrawer|ctrawer]] * [[Motî:cotuza|cotuza]] * [[Motî:cotuzaedje|cotuzaedje]] * [[Motî:cotuze|cotuze]] * [[Motî:cotuzer|cotuzer]] * [[Motî:cotuzeu|cotuzeu]], [[Motî:cotuzeuse|cotuzeuse]], [[Motî:cotuzresse|cotuzresse]] * [[Motî:cotuzrece|cotuzrece]] * [[Motî:cotuzreye|cotuzreye]] * [[Motî:cotyî|cotyî]] (v.s.c., codjowaedje tcheryî). == COU == * [[Motî:cou|cou]] ** [[Motî:cou d' tchôdron|cou d' tchôdron]] ** [[Motî:Cou-des-Sårts|Cou-des-Sårts]] * [[Motî:coû|coû]] (f.n., resserêye plaece divant l' måjhone) * [[Motî:coube|coube]] * [[Motî:coucou (oujhea)|coucou]] (oujhea) * [[Motî:coucou (waide)|coucou]] (waide) * [[Motî:cougnåd|cougnåd]], [[Motî:cougnåde|cougnåde]] * [[Motî:cougnaedje|cougnaedje]] * [[Motî:cougne|cougne]] * [[Motî:cougnet|cougnet]] * [[Motî:cougneu|cougneu]], [[Motî:cougneuse|cougneuse]] u [[Motî:cougnresse|cougnresse]] * [[Motî:cougnî 1|cougnî]] (v.c.; bouxhî avou on cougnet) * [[Motî:cougnî 2|cougnî]] (v.c. & v.s.c; s'acopler) * [[Motî:cougnî 1|cougnî]], [[Motî:cougneye 1|cougneye]] (o.f.n. & addj.; dimey-doûs) ** [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî, dimeye-cougneye]] (o.f.n.) * [[Motî:cougnote 1|cougnote]] (f.n.; feme ki coûtche avou ene ôte) * [[Motî:cougnote 2|cougnote]] (f.n.; schinete di bwès) * [[Motî:cougnou|cougnou]] * [[Motî:cougnreye|cougnreye]] * [[Motî:coujhene|coujhene]] * [[Motî:coujhner|coujhner]] * [[Motî:coujhnêye|coujhnêye]] * [[Motî:coujhnî|coujhnî]], [[Motî:coujhnire|coujhnire]] * [[Motî:coulêye|coulêye]] * [[Motî:coulî|coulî]] * [[Motî:coulire|coulire]] * [[Motî:coulmele|coulmele]] * [[Motî:coulot|coulot]] * [[Motî:counasse|counasse]] * [[Motî:counea|counea]] * [[Motî:counete|counete]] * [[Motî:cour|cour]] * [[Motî:courbet|courbet]] (o.n) * [[Motî:Courcele|Courcele]] * [[Motî:courcî|si courcî]] * [[Motî:courresse|courresse]] (f.n.) ** [[Motî:courresse-evoye|courresse-evoye]] (f.n.) * [[Motî:courreye|courreye]] (f.n.) * [[Motî:court|court]], [[Motî:coûte|coûte]] (addj.) * [[Motî:cousse|cousse]] (o.n.) * [[Motî:coûsse|coûsse]] (f.n.) * [[Motî:Coussour|Coussour]] * [[Motî:Coûtchant|Coûtchant]] * [[Motî:coûtchî|coûtchî]] * [[Motî:coutcouloudjoû|coutcouloudjoû&nbsp;!]] * [[Motî:coûte|coûte]] (femrin d' [[Motî:court|court]]) ** [[Motî:coûte djoye|coûte djoye]] * [[Motî:coûtrece|coûtrece]] (f.n.) * [[Motî:coûtresse|coûtresse]] (f.n.) == COV == * [[Motî:coviake|coviake]] (f.n.) * [[Motî:coviete|coviete]] * [[Motî:covite|covite]] * [[Motî:covni|covni]] * [[Motî:covraedje|covraedje]] (o.n.) * [[Motî:covra|covra]] (o.n.) * [[Motî:covri|covri]] (v.c., codjowaedje covri) * [[Motî:covteure|covteure]] (f.n.) * [[Motî:covtoe|covtoe]] (o.n.) * [[Motî:covturete|covturete]] (f.n.) == COW == == COX == * [[Motî:coxhe 1|coxhe]] (d' åbe) * [[Motî:coxhe 2|coxhe]] (dizeu del djambe). * [[Motî:coxhea|coxhea]] * [[Motî:coxhete|coxhete]] * [[Motî:coxhlaedje|coxhlaedje]] * [[Motî:coxhrece|coxhrece]] * [[Motî:coxhtea|coxhtea]] (o.n.) == COY == * [[Motî:coye|coye]] (f.n.) * [[Motî:coyî 1|coyî]] (o.n., coyire) * [[Motî:coyî 2|coyî]] (v.c., codjowaedje waitî; code) * [[Motî:coyire|coyire]] (f.n.) * [[Motî:coyonke|coyonke]] (f.n.) * [[Motî:coyonker|coyonker]] (v.c., codjowaedje viker) == COZ == ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] &mdash; &lt; en erî ([[Motî:_lete B|lete B]]) ---- 10004 29621 2004-12-08T11:51:26Z Pablo 5 essegne del "Rezidince do Grand Fa" a Måmdey essegne del "Rezidince do Grand Fa" a Måmdey 10005 37226 2005-08-06T11:59:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:potche 1]] 10006 29623 2004-12-08T14:01:36Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 10007 29624 2004-12-08T14:02:28Z Lucyin 16 raecinêyes di harloucrale {{licince imådjes Lucyin}} raecinêyes di harloucrale {{licince imådjes Lucyin}} 10008 63061 2006-06-23T19:18:35Z YurikBot 105 robot Modifie: [[pl:Mandragora (roślina)]] [[Categoreye:yebes ås maladeyes]] [[Categoreye:plantes]] [[Imådje:harloucrale_wi.jpg|thumb|200px|right|raecinêyes di harloucrale]] Li '''harloucrale''', c' est ene plante ås fortchowès raecenes ki crexhe ezès payis del [[Mîtrinne Mer]]. Li raecinêye pout esse rimetowe å coir d' ene djin, avou deus djambes, et l' bodje. No e sincieus latén : ''Mandragora spp'' (famile des [[crompiracêyes]]) == Uzaedjes == A cåze del cogne di ses raecinêyes, on s' end a siervou dispu l' vî vî tins, come emacralant prodût. Come yebe ås maladeyes, on s' sieve di té fwait avou les parbolowès raecinêyes, come reschandixhant rméde. Ezès payis do Magreb, ele si vind, co å 21inme sieke, a tos les martchands d' yebe å maladeyes. Elle contént d' l' [[atropene]], k' alårdjixh li poupåd d' l' ouy. == Lomaedjes del harloucrale == * [[walon]] [[Imådje:harloucrale_maquet.jpg|thumb|Coviete do live da Albert Maquet, ''Li harloucrale'']] Si no e walon a stî foirdjî e 1989 pa [[Albert Maquet]], po redjårber e walon ene pîce di teyåte da Niccolo Machiavelli, ''La Mandragola'', did diviè 1513. Maquet a basti l' [[noûmot]] tot-z aplacant des bokets des mots "[[Motî:harlake|'''har'''lake]], [[Motî:marlou|mar'''lou''']], [[Motî:macrale|ma'''crale''']]. * itålyin : ''mandragola''. * [[arabe marokin]] : ''xho dinjel'' (fré da ''dinjel'' (sinse ?); li ''bou dinjel'', li pere da ''dinjel'', c' est l' no d' l' åbdjene). [[da:Alrune]] [[de:Alraunen]] [[en:Mandrake (plant)]] [[es:Mandrágora]] [[fr:Mandragore]] [[ja:マンドレイク]] [[nl:Mandragora]] [[pl:Mandragora (roślina)]] [[pt:Mandrágora]] [[ru:Мандрагора]] [[th:แมนเดรก]] [[tr:Adamotu]] 10009 29626 2004-12-08T19:03:43Z Lucyin 16 sordjoû å dzeu d' èn ouxh d' intrêye {{licince imådjes Lucyin}} sordjoû å dzeu d' èn ouxh d' intrêye {{licince imådjes Lucyin}} 10010 29627 2004-12-08T19:04:33Z Lucyin 16 sordjoû des rwenes rominnes di Walili (Volubilisse) å Marok (1979) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} sordjoû des rwenes rominnes di Walili (Volubilisse) å Marok (1979) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10011 29628 2004-12-08T19:05:54Z Lucyin 16 sordjoû so ene pladje di l' Oceyan Atlantike (1979) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} sordjoû so ene pladje di l' Oceyan Atlantike (1979) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10012 29629 2005-04-19T15:57:50Z Pablo 5 [[Imådje:sordjou.jpg|180px|right|sordjoû å dzeu d' èn ouxh]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>sordjoû</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> cwårea k' on n' voet nén houte, metou dins l' tchessi al copete d' èn ouxh d' intrêye et ki leye passer l' loumire do djoû. <I>Dji n' voeyeu k' ouxhs di fier, bawetes, sordjoûs, ferous</I> (F. Bovesse, rat. pa [[L. Mahin]]). <I>I ralouca les fotos al flåwe loumire do sordjoû</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:avantele|avantele]], [[Motî:atike|atike]], [[Motî:eposse|eposse]], [[Motî:badjoû|badjoû]]. rl a: [[Motî:båkete|båkete]]. <span lang=fr>F. imposte, vasistas.</span> [[Imådje:sordjou_pladje.jpg|180px|left|persounaedje veyou e sordjoû]] <B>2.</B> (mot d' saetcheu d' poitraits, d' cineyasse) sitouwåcion la k' el loumire do solea (u ene ôte) vént did padrî çou k' on vout fotografyî ou filmer. <I>Vos estoz metou dins on sordjoû.</I> <span lang=fr>F. contre-jour.</span> <B>3.</B> poitrait saetchî dins ces condicions la, copurade la kel mwaisse-sudjet aparexhe come ene ombrire (metans dins on coûtchî d' solea). <I>Waitîz l' bea sordjoû des rwenes di Volubilisse.</I> Etimolodjeye: bodje djoû, [[betchete sor-]]. ---- * [[sordjoû|Dipus d' racsegnes so les sordjoûs e fotografeye]] 10013 56836 2006-05-14T23:18:16Z Pablo 5 /* Avou les apareys a fime */ coridj.: luminme -> lu-minme [[categoreye:Fotografeye et cinema]] [[Imådje:sordjou_rwenes.jpg|thumb|250px|right|sordjoû des rwenes rominnes di Volubilisse, e Marok <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>]] On '''sordjoû''', e [[fotografeye]], c' est on poitrait saetchî cwand ene loumire loume did pa padrî so çou k' on vout fotografyî, dismetant ki l' [[aparey]] (u l' [[fimrece]]) riwaite li sourdant del loumire. Ça fwait ki çou k' on vout prinde e poitrait est metou inte les deus. Dabôrd, i va rexhe come ene ombrire. ''Li mot sordjoû a eto [[Motî:sordjoû|des ôtès sinses]].'' == Condicions des sordjoûs == [[Imådje:sordjou_pladje_nb.jpg|100px|left|]] Come li mwaisse-sudjet aparexhe come ene ombrire, les detays èn sont nén veyåves, eyet li contrasse inte çou k' est loumé et çou k' est e spexheur est pus grand, çou ki mete en avant les fômes eyet les cotoûs. Sovint, c' est l' solo (copurade cwand i s' leve ou s' coûtchî) k' est l' sourdant del loumire; mins ça pout esse eto ene foite lampe pa drî l' mwaisse-sudjet, po les fotos e studio, u minme ene loumire d' airaedje, cwand l' aparey si trove dins ene coine wice k' i fwait pus spès. == Sôres di fotos e sordjoû == === Sordjoûs rcwerous et sordjoûs haeyis === [[Imådje:sordjou_aiwe.jpg|right|150px|]] A cåze del loumance do sourdant d' loumire, i fåt pa côps djouwer avou l' [[Motî:båcnire|båcnire]] di l' aparey po bén fé les fotos: * Si on vout prinde li sudjet comifåt. Adon, i fåt drovi pus foirt li [[Motî:båkete|trô del båkete]] di l' aparey. L' erî-fond serè foirt clair. * Si on vout prinde li sudjet come ene ombrire, dins ene bele loumire d' erî-fond, adon, i fåt rserer l' diyafrague. === Sacwantès fotos ki n' vont bén k' e sordjoû === [[Imådje:consires.jpg|left|150px|]] * Sibarantès fotos d' djins (on n' vout nén k' on voeye leu vizaedje; leu-z ombion doet esse ewaerant). * Po vey les ombraedjes ki sont d' vosse costé (li seul moyén di bén vey des [[Motî:consires|consires]], metans). * Åbes, montinnes, evnd, k' ont des clapantès cognes. == Tecnike do prindaedje des sordjoûs == === Avou les apareys a fime === [[Imådje:sordjou_montinne.jpg|thumb|250px|right|A Amersfrane, e Marok, ene montinne ki rshonne a ene catedråle. <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>]] So ls apareys k' on pout regler lu-minme, vos ecådrez vosse poitrait, eyet li loumire k' arive sol celure di mzurmint vos va mostrer li drovaedje del båkete di vost aparey. Mins si vos l' leyîz insi, les plaeces avou del loumire seront bråmint trop claires. I fåt passer å reglaedje al mwin (ki va bouter å pus sovint å cintinme di sgonde), et fé on drovaedje deus a cwate côps pus stroet kel ci ki vos åreut dné ene foto otomatike å cintinme di sgonde. Les ombraedjes seront co bråmint pus noers (mins ça, on nd a d' keure), mins adon, les plaeces avou del loumire åront leus vraiyès coleurs. Si c' est l' sudjet ki vos vloz bén nete, i fåt fé å rvier (diyafrague deus côps pus lådje drovou). So des apareys k' i gn a, gn a on boton po dmorer en otomatike, mins prinde djusse li mitan u l' cwårt del loumire k' el celure aveut mzuré (po les soleas-djus). Po les sudjets e sordjoû, i fåt tourner l' boton årvier (li dobe u deus côps l' dobe di loumire). === Avou les apareys sins fimes (didjitås) === [[Imådje:sordjou_fotografieu.jpg|250px|left|]] I vos fåt tchôkî sol boton "Menu", la k' vos ploz candjî l' espôzicion (pus foite u moens foite). I fåt schaper vosse tchuze (boton "i va"). Po des sudjets dins l' sordjoû, gn a èn ôte reglaedje lomé ''spot''. Vos l' boutez; vos schapez vosse tchuze, pus vos metoz vosse sudjet bén å mitan del waitroûle. L' aparey ni va aconter kel loumire k' i gn a å mitan do sudjet. [[de:Gegenlicht]] [[en:Contre-jour]] 10014 29631 2004-12-08T19:24:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>came</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#ff0000">åbe ås cames</FONT>: pîce des otos, des machines. Etimolodjeye: almand <span lang=de>Kamm</span> (pingne), pal voye do francès. 10015 29632 2004-12-08T19:28:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>carabouya</B></FONT> [o.n.] sôre di noere [[Motî:tchike|tchike]]. <I>On-z î trovéve totes les tchansons a l' môde, Ene novele sôre di machine po fé des vôtes, Des savnetes a l' dozinne, tchôcolåt, nougat, Et les noerès tchikes di carabouya</I> (L. Nisen). 10016 29633 2004-12-08T19:47:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di tourneu)]] 10017 29634 2004-12-08T19:47:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tour (di djote)]] 10018 29635 2004-12-09T23:56:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:båkete]] 10019 29636 2004-12-08T20:30:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:båker]] 10020 29637 2005-05-03T03:43:48Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]]: * båker: bâker [E2, S0], baukè [C8]; bâki [E13], båker [S117], bauker [S17], bôkè [S27], bauquer [S25], beûker [S117, G152] * båkeu: bâkeûr [E2], baukeu [C8]. * båke: bauke [S17], båke [S117] 10021 29638 2005-05-11T16:23:04Z Pablo 5 Li '''Codjowaedje di "viker"''' est on [[codjowaedje]] erîlé del prumire [[troke da Hendschel]]. Eto, i s' va codjower come "[[Codjowaedje bouter|bouter]]". Nerén, li dierinne cossoune do bodje, li '''K''', va divni '''C''' divant li voyale A (nos vi<FONT COLOR="#ff0000"><B>c</B></FONT>ans), et divant ene cossoune (dji vi<FONT COLOR="#ff0000"><B>c</B></FONT>rè co), (i vi<FONT COLOR="#ff0000"><B>c</B></FONT>nut vîs), sorlon les rîles di scrijhaedje do [[son K]]. Les minmès rîles di candjmint di scrijhaedje do son K si rtrovèt po les viebes del deujhinme troke, sol piceure di "[[Codjowaedje loukî|loukî]]". == Kékes viebes ki s' codjowèt come "viker" == * [[Motî:raviker|raviker]], [[Motî:riviker|riviker]], [[Motî:sorviker|sorviker]], [[Motî:aviker|aviker]]. * [[Motî:båker|båker]], [[Motî:abåker|abåker]]. * [[Motî:tchoker|tchoker]], [[Motî:kitchoker|kitchoker]], [[Motî:tchaker|tchaker]]. * [[Motî:souker|souker]]. * [[Motî:sitoker|sitoker]], [[Motî:astoker|astoker]]. * [[Motî:paker|paker]], [[Motî:påterniker|påterniker]]. * [[Motî:maker|maker]], [[Motî:amaker|amaker]], [[Motî:mastoker|mastoker]] * [[Motî:rizinker|rizinker]], [[Motî:ebertaker|ebertaker]]. * [[Motî:chniker|chniker]]. * [[Motî:toker|toker]], [[Motî:atoker|atoker]]. * [[Motî:ataker|ataker]], [[Motî:rataker|rataker]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/viker.html Tåvlea do codjowaedje di "Viker"] [[Categoreye:Codjowaedjes|Viker]] 10022 29639 2004-12-08T23:52:13Z Lucyin 16 Gråce po les novelès racsegnes; vos avoz stî fel !!!! Dji va sayî d' rarindjî les deus sourdants. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 8 di decimbe 2004 a 23:52 (UTC) 10023 29640 2005-03-19T20:44:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diyafrague</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:båcnire|båcnire]] (d' èn aparey foto). <B>2.</B> pitite toele di plastike ki les feme si fjhèt mete sol golete del matrice, po n' pont aveur d' efants. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diyafrague [-ak]</FONT>, diyafragme</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>diaphragme</span>. ---- *[[fotografeye|Dipus d' racsegnes sol fotografeye]] 10024 29641 2005-05-08T20:00:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-a</B></FONT> [cawete] cawete kel bodje est on viebe, et mostrer: <B>1.</B> li rzultat d' l' accion, copurade si c' est ene sacwè d' [[Motî:absitroet|absitroet]]. <I>a)</I> dins de vîs mots: [[Motî:rafia|rafia]], [[Motî:pinsa|pinsa]], [[Motî:tuza|tuza]], [[Motî:ratna|ratna]], [[Motî:rastina|rastina]]. <I>b)</I> dins des noveas mots: [[Motî:fabrica|fabrica]] (askepyî e 19inme sieke), [[Motî:studia|studia]], [[Motî:mezura|mezura]], [[Motî:atåvla|atåvla]], [[Motî:relijha|relijha]]. <B>2.</B> ene pitite usteye ki fwait l' action, u k' on fwait l' accion avou: [[Motî:pela|pela]], [[Motî:covra|covra]], [[Motî:sera|sera]], [[Motî:capinda|capinda]], [[Motî:hiwa|hiwa]], [[Motî:sbara|sbara]], [[Motî:xhufla|xhufla]]. <B>3.</B> drole di manire di fé l' accion: [[Motî:mora|mora]], [[Motî:creva|creva]], [[Motî:breya|breya]], [[Motî:tronna|tronna]], [[Motî:tossa|tossa]]. <B>4.</B> sinsåcion k' on-z tot fjhant l' accion: [[Motî:sinta|sinta]], [[Motî:oda|oda]], [[Motî:noda|noda]], [[Motî:sawoura|sawoura]], [[Motî:rassawoura|rassawoura]]. Etimolodjeye: cawete latene <span lang=la><I>-aculu</I></span>. ---- * [[Cawete -a|Dipus d' racsegnes sol cawete -a]] 10025 29642 2004-12-09T20:01:05Z Lucyin 16 boket d' ene coviete di live boket d' ene coviete di live 10026 29643 2004-12-09T20:06:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li batreye des cwate vints (roman)]] 10027 29644 2004-12-12T10:20:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>absitroet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>absitroete</B></FONT> [addj.] ki n' si voet nén, tot djåzant d' ene sacwè come ene idêye, on sintimint. <span lang=fr>F. abstrait.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:sitroet|sitroet]], viye [[betchete ab-]]; li mot shonne on calcaedje do <span lang=fr>F. abstrait.</span>, 2000. 10028 37806 2005-08-12T22:12:40Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tanfler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:shofler|shofler]], respirer a grands côps, målåjheymint. <I>On bea djoû a l' anuti, vo l' la ki rmousse el måjhon come on fonnet, mitan wîclant, mitan tanflant, mitan tchoûlant: "&nbsp;M...m...momo...moman, moman&nbsp;! li Pé... li Pépé... li Pépé Crotchet&nbsp;!&nbsp;"</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:haner|haner]], [[Motî:puper|puper]]. <span lang=fr>F. ahaner, haleter.</span> <B>2.</B> shofler po si rpoizer. <I>Adon, tot seus, les djaeyîs, påjhûles, vont polou tanfler</I> ([[P. Lassence]]). On dit eto: [[Motî:rishofler|rishofler]]. <span lang=fr>F. respirer, souffler.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) shofler, tot cåzant d' èn instrumint d' muzike. <I>På aléve fé zinziner si violon et Djan-Mi aléve fé tanfler et poûfurner si ptit årmonica, rabistoké et poûssif</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. s'essouffler.</span> <B>4.</B> aler målåjheymint, tot cåzant d' ene machine. <I>Rén k' e schoûtant shofler et tanfler l' machine, on sinteut ki l' machinisse, li ptit Luther, aveut pår cårculé s' côp tot djouwant avou ses manetes et ses xhuflots</I> ([[P. Rousselle]]). <I>Pont d' brut, a pårt on trin ki tanfléve dins l' trawêye di Mirwå po monter so Libråmont</I> ([[G. Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:teguer|teguer]]. <span lang=fr>F. peiner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tanfla</B></FONT> [o.n.] (mot d' årtisse) manire di respirer målåjheymint, boke å lådje, tot cåzant d' ene biesse malåde. rl a: [[Motî:hana|hana]], [[Motî:shofla|shofla]]. <span lang=fr>F. dyspnée.</span> Etimolodjeye: bodje "tanfler", [[cawete -a]] (manire malårdieuse di fé l' fijhaedje), 1995. ---- * [[tanfla|Dipus d' racsegnes sol tanfla des grossès biesses]] 10029 29646 2004-12-09T20:14:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Paula Lassence]] 10030 29647 2004-12-09T20:14:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Paul Rousselle]] 10031 29648 2004-12-12T10:30:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] fé rexhe ene tene [[Motî:foumire|foumire]]. <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:efoumer|efoumer]] (les moxhes al låme po rascode li låme). <span lang=fr>F. enfumer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumia</B></FONT> [o.n.] [[Motî:efoumoe|efoumoe]] (sipitroûle po les moxhes al låme). <span lang=fr>F. enfumoir.</span> 10032 29649 2005-01-30T22:58:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>puper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:haner|haner]]. <I>Dji pupéve a foice di cori.</I> <I>Ni rotez nén si roed; dji pupe, mi.</I> rl a: [[Motî:shofler|shofler]], [[Motî:tanfler|tanfler]]. <span lang=fr>F. haleter.</span> <B>II.</B> djonde, [[Motî:emantchî|emantchî]] (ene sakî). <I>Kibén d' côps n' aveut i nén stî pupé pa onk u l' ôte pask' i n' aveut nén seu dire non å bon moumint</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. duper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">puper</FONT>, pîper, piper, pipè, pëper</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:pupe|pupe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupaedje</B></FONT > [o.n.] <B>1.</B> hanaedje. <span lang=fr>F. halètement.</span>. <B>2.</B> (imådjreçmint) shofla. <I>Li viesprêye n' esteut k' on pupaedje di rôzes</I> ([[A. Lovegnée]]). <span lang=fr>F. souffle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupa</B></FONT> [o.n.] shofla. <I>Mi vwès n' esteut pus k' on flåwe pupa.</I> <span lang=fr>F. souffle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pupa</FONT>, pîpa</span>. Etimolodjeye: [[cawete -a]]. Bodje: * [[Motî:pupe|pupe]] 10033 35867 2005-07-26T12:34:49Z Pablo 5 Li '''cawete -a''', c' est ene cawete tipike do walon k' est todi metowe so on viebe. Ele provént d' ene cawete latene ''-aculu''. Ele respond al cawete francesse ''-ail'', mins a bråmint dipus d' uzaedje ki cisse-lale. Elle aveut ddja stî rilevêye come pårmint walone pa [[Jules Waslet]] dins l' adrovaedje do [[Motî d' Djivet]] (1923). Ele fourit ristudieye long et lådje pa [[Jean Lechanteur]] e 1983. Sacwants noûmots avou -a, askepyîs å 19inme sieke, avént passé e [[francès d' Walonreye]] (fabrica), adon srît avou l' ôrtografeye ''-at'' (''fabricat''). Elle a stî foirt eployeye påzès [[rfondeus]] dispu 1994 po foirdjî des [[Motî:absitroet|absitroets]] mots. == Les sinses del cawete -a == Li sinse del cawete, c' est: * li rzulta di l' accion, copurade si c' e-st ene sacwè d' absitroet : [[Motî:rafiya|rafiya]], [[Motî:pinsa|pinsa]], [[Motî:tuza|tuza]], [[Motî:rima|rima]], [[Motî:ratna|ratna]], [[Motî:rastina|rastina]]. * ene pitite usteye ** sacwè nén foirt complikêye, ki fwait l' action, u k' on fwait l' accion avou: [[Motî:pela|pela]], [[Motî:sera|sera]], [[Motî:capinda|capinda]], [[Motî:sibara|sbara]], [[Motî:sipawta|spawta]], [[Motî:astoca|astoca]], [[Motî:hina|hina]]. Dins ci uzaedje la, po des usteyes pus sûteyes, on-z a l' [[cawete -rece]]. ** plaijhante manire di lomer les pårteyes do coir, come dins des rimas d' efant : :Li buca, les deus rwaitas, les schoûtas, li noda, l' avala (on toutche li front, les ouys, les orayes, li narene di l' efant, pus on lyi stitche li doet dins l' boke, k' est sovint ki båye. * cron fijhaedje di l' accion. ** drole di manire di fé l' accion, po fé rire u tuzer: [[Motî:mora|mora]], [[Motî:creva|creva]]. ** [[Motî:zine|zine]] di fé l' accion : [[Motî:breya|breya]]. On l' eploye adon dins ene fråze come "<FONT COLOR="#ff0000">'''Il a l’&nbsp;'''</FONT>breya". ** Maladeye, la k' on fwait l' accion sins l' voleur: [[Motî:tronna|tronna]], [[Motî:tossa|tossa]]. * sinsåcion k' on-z tot fjhant l' accion (no des [[cénk sinses]]): [[Motî:oda|oda]] u [[Motî:noda|noda]], [[Motî:sawoura|sawoura]] u [[Motî:rassawoura|rassawoura]], [[Motî:sinta|sinta]]. == Mots nén clairs. == Ci pôreut esse eto des cawetes -a, mins li bodje n' est nén bén veyåve. * [[Motî:trava|trava]]. * [[Motî:crama|crama]]. == Djeyografeye del cawete -a e 20inme sieke == [[Imådje:pecheur_rimas.jpg|thumb|right|Li mot "rima" esteut co bén vicant e l' Årdene e 20inme sieke]] * Gn a ene cåkêye di mots avou l' cawete -a e [[Payis d' Lidje]]. [[A. Xhignesse]] riclama minme ki tos les viebes povént, sins foirci, aveur on parint fwait avou l' cawete -a. Sacwants mots di ptitès usteyes fwaites avou l' cawete -a ni s' rescontrént k' e Levant: pela. Eto, les mots pol sinse del gosse (sawoura et rassawoura). * Dins l' [[walon do Mitan]], end a co mwints. Metans, les cis rilevés pa Waslet: ratna, oda, sbara, xhufla. * El [[Basse-Årdene]], i sont ddja ene miete pus råles. Mins on-z etindeut co coramint, e 20inme sieke: creva, covra, sera, [[Motî:pixha|pixha]], rima. Li sinse di "pitite usteye" esteut sovint rimpli pal [[cawete -oe]] (sbaroe, peloe, astocoe). * E [[Coûtchant walon]], li cawete -a esteut bråmint pus råle. On î rescontréve co "ratna". Portant gn aveut co la des mots k' on n' troveut nén ôte pårt: [[Motî:capinda|pun d' capinda]]. Po l' sinse "marote di fé l' accion", gn a l' concorance del [[cawete -ant]] (aveur li breyant). == [[Noûmot]]s askepyîs avou l' cawete -a == === Les sinses k' on s' end a siervou === * Les troes cwårts do tins, les noûmots fwaits avou l' cawete -a riprindnut li sinse "absitroet rzultat d' on viebe": [[Motî:scrijha|scrijha]], [[Motî:fabrica|fabrica]], [[Motî:atåvla|atåvla]], [[Motî:responda|responda]], [[Motî:relijha|relijha]], situdia, mezura, [[Motî:peupe-sipata|peupe-sipata]], [[Motî:rifrancijha|rifrancijha]]. On-a eto rwalonijhî [[Motî:rizulta|rizulta]], ki pout esse riwaitî come on parints di "rzulter", avou l' cawete -a. * Dins l' sinse "drole di manire di fé l'accion", rilevans li mot [[Motî:clintchî|clintcha]]. Djustumint, li "clintcha a fé des djesses k' i gn a" va permete d' askepyî des nos d' maladeyes : pita, [[Motî:aroedixha|aroedixha]], [[Motî:hemla|hemla]], [[Motî:tanfla|tanfla]]. * On s' a siervou eto di l' uzaedje ancyin po lomer les sinsåcions : [[Motî:toutcha|toutcha]], et les ôtes sintimints u capåbté do cervea: [[Motî:sinta|sinta]], [[Motî:rissinta|rissinta]], [[Motî:ritna|ritna]] (po n' nén repeter "memwere"). === Istwere des noûmots avou -a === * Li mot "fabrica" a stî askepyî e 19inme sieke, dandjreus pa des industriyels ki djåzént ddja francès, mins k' avént co totes les piceures do walon e leu tiesse. * Droldimint assez, gn a pont d' noûmot avou l' cawete -a dins tos les noveas mots rilevés pa [[M. Piron]] dins les scrijhaedjes des fijheus d' arimeas do payis d' Lidje al fén do 19inme sieke, kimince do 20inme sieke. * Li mot [[Motî:pita|pita]] a skepyî tot seu (dabôrd, il a stî fwait pa des cinsîs) po ene novele maladeye des veas ki n' aparexhou k' avou l' relijhaedje des tournés dins l' raece [[BBB]]. Nos dirans dins les [[anêyes 1960]]. * [[Albert Lallemand]] a atåvlé dins les [[anêyes 1980]] tos noûmots fwaits avou ene cawete coinrece ''-ia'', mins kel sinse rote come si ç' sereut ene cawete -a. Bråmint di ces mots la estént foirdjî po des atuzes di rlidjon: [[Motî:observia|observia]] ("Li Bon Diè n’a d’ keure ki po l’observia del lwè"); [[Motî:sitramtia|stramtia]]. Mins Lalmand a eto propôzé des noûmot po bouter estô des inglicisses: "voye-bribia" (èn aplacaedje tîxhon po "oto-stop"), [[Motî:avikia|avikia]] (po ''job''). Ces noûmots la polèt esse corwaitîs come des parints avou l' cawete -a d' on viebe del [[Codjowaedje tcheryî|troejhinme troke]]. Li piceure egzistêye vormint: foumer => foumyî => [[Motî:foumia|foumia]]. * Gn a yeu ene cåkêye di noûmots avou l' cawete -a k' ont stî enondés pa les [[rfondeus]] al fén do [[anêyes 1990|20inme sieke]], aprume po ristoper on vûde a cåze do waire di vîs mots walons po djåzer d' absitroetès sacwès, mins eto po l' lomaedje di sacwantès maladeyes sins vî no e walon (sol modele di "creva", "mora"). === Uzaedje e 21inme sieke des noûmots avou l' cawete -a === Gn a sacwants noûmots avou l' cawete -a ki cminçnut a esse eployîs foû del soce des rfondeus : * '''sicrijha''', copurade a cåze di l' atuze des [[betchfessîs scrijhas]], mins eto po djåzer des letes et des trokes di letes, u des viyès ôrtografeyes. C' est on noûmot clair, eployî come li francès ''graphie''. * '''responda''' a stî cossemé pa l' diswalpaedje des [[responda]]s d' waloneus, u ds ôtès djins, dins des gazete come [[Rantoele (gazete)|Li Rantoele]]. I soune mî kel calcaedje di l' inglès [[Motî:eterviou|eterviou]]. * '''atåvla''' a dipus d' må di rexhe foû di spexheur, mins on l' rescontere cobén dins les djåspinreyes e walon, po n' nén repeter trop li rfrancijha "propôzucion". * '''mezura''', '''situdia''' (nén si setch ki [[Motî:situde|stude]]), '''[[Motî:codjowa|codjowa]]''', '''[[Motî:etrocla|etrocla]]''' si rtrovèt co sovint so les pådjes tecnikes di l' [[eciclopedeye Wikipedia]]. * '''[[Motî:eshonna|eshonna]]''' est mo ahessant po sacwantès esplikêyes di l' [[esplicant motî do walon]]. * Li mot '''peupe-sipata''' a stî spårdou på live [[Li batreye des cwate vints]], come sinonime di "djenocide". Des waloneus k' i gn a l' ont critiké, nén a cåze del cawete -a, mins paski c' esteut on mot d' [[aplacaedje tîxhon]]. == Dipus d' racsegnes sol cawete -a == * Waslet, J. (1923) ''Vocabulaire wallon-français (dialecte givétois)''. E. Laroche, a [[Sidan|Sdan]]. * Lechanteur, J. (1983) ''Pour l’étude du suffixe -aculu en Wallonie''. ''[[Diyalekes del Walonreye|Les dialectes de Wallonie]]'', 11, 5-40. * [[Lucien Mahin|Mahin, L.]] (1994) ''La création de néologismes en wallon'' (L’ askepiaedje di noûmots e walon), nén eplaidî. [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] 10034 29651 2004-12-09T23:54:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:båker]] 10035 29652 2004-12-09T23:54:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:båker]] 10036 43407 2005-11-07T19:28:00Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baukia</FONT>, baukê, bonkia, bauguia </span> ==[[Djivêye des motîs|Sourdants]]== båkê [S117], bôkê [G152], bonkia [G152], båguia [G152], baukia [O0], baukia [C8], beûké [E145], beûkê [E170] == Sipårdaedje do mot e 20inme sieke. == Coinrece Payis d' Djivet, Basse Simwès, Fagne, Payis d' Flipvile. 10037 29654 2004-12-09T23:59:10Z Lucyin 16 * beûkète [E1, E21, E34, E212b], beukette [E212], beûkett [E203], båkete [S117], baucate [S117, S2, G204, G152], beûcate [S117, G152] * beûkèt [E212b], beuket [E212] 10038 59421 2006-06-06T13:28:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bdrove\b +drouve) [[Imådje:baucnire.jpg|thumb|300px|right|Li båcnire del schalete (dessinaedje da Leyon Boulard)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>båcnire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (vî mot d' tcheron et d' cinsî) båre di fier ki mousse dins des trôs come des [[Motî:båkete|båketes]], kel tcheron a cåvlé dins l' bwès, e diferinnès plaeces dins les tchårs, les tcheretes, les begnons, metans: <I>a)</I> li cene ki raloye li timon å dvant des årmons (30&nbsp;cm longue). <I>b)</I> li cene ki rtént li caisson d' ene tcherete et k' on rsaetche cwand on l' vout fé aler a cou (on gros mete longue). rl a: [[Motî:sipeye|sipeye]]. <I>c)</I> li cene ki passe dins deus trôs metous ådvant des [[Motî:rujhale|rujhales]], et ki rtént l' [[Motî:schalete|schalete]]. <B>2.</B> (mot d' fotografe) pitit agayonaedje ki drouve et ki rclôt li [[Motî:båkete|trô del båkete]] d' èn aparey foto. <span lang=fr>F. diaphragme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baucnîre</FONT>, bâcnière, Gm bâkière</span>. Etimolodjeye: bodje båk- (fwait pa scawaedje di [[Motî:båkete|båkete]]), [[cawete -ire|dobe cawete -nire]] (emantchaedje ki va avou ene båkete). Coinrece [[Basse-Årdene|Årdene nonnrece]]. ---- * [[tchår|Pondants et djondants sol båcnire des vîs tchårs]]. * [[fotografeye|Dipus d' racsegnes sol fotografeye]]. 10039 29656 2004-12-12T15:45:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tuziner|tuziner]], sins rén fé. <I>Cwè çki t' båkeyes co la ?</I> <span lang=fr>F. rêvasser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkiåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>båkiåde</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki passe si tins a båkyî. On dit eto: [[Motî:sondjåd|sondjåd]]. <span lang=fr>F. rêveur.</span> 10040 29657 2005-05-03T03:44:58Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]]: * båkyî: bâkyi [S0], * båkiåd: bâkiâ [S0] 10041 29658 2004-12-10T14:10:07Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * båkène [E1, E213] 10042 29659 2004-12-10T00:10:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:båcter]] 10043 29660 2005-05-03T03:46:48Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * båcter: beûk'ter [E21], beûketer [E212b], beuktez [E212], bok'ter [O0]; bocter [O3, O4], båcter [S117], bokter [O5], * båcteu: bocteû [O4] 10044 29661 2004-12-10T00:11:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî del Lovire]] 10045 29662 2004-12-10T00:12:21Z Lucyin 16 dessinaedje da [[Motî del Fagne|P. Defagne]] dessinaedje da [[Motî del Fagne|P. Defagne]] 10046 29663 2004-12-12T16:59:47Z Pablo 5 [[Imådje:bokea_wi.jpg|thumb|(dessinaedje da P. Defagne)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bokea</B></FONT> [o.n.] pitit bos <B>1.</B> k' on stitche dins ene clitche po k' on n' seuxhe drovi l' ouxh. <B>2.</B> gros [[tchiviron|tchviron]]. <span lang=fr>F. poutrelle.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:bos|bos]], [[cawete -kea]]. Omonimeye coinrece: * [[Motî:båkea|båkea]] 10047 29664 2005-03-06T15:11:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chôte</B></FONT> [f.n.] marone a coûtès djambes des fotbalisses, des djonnès feyes al môde, evnd. <I>On-z åreut yeu dit on poitrait saetchî po ene rivowe di môde, po vinde des splincants chôtes erotikes po les femes</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chôte</FONT>, chort'</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès. <span lang=en>"short"</span>, 1970. 10048 35696 2005-07-20T20:14:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siplinker</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esplinker</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>splinker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> serer foirt. <I>On lzî voet leus fesses avou leu marones ki splinkèt.</I> <span lang=fr>F. serrer.</span> <B>2.</B> bouter foirt, fé ene foice tot [[Motî:tinkyî|tinkiant]] ses musses. <I>Adon, avou vos deus mwins rapåmêyes, les djnos on pô flitchîs, vos splinkez dsu di totes vos foices, po fé basculer l' åbe cwand i n' tént pus k' a ene schete</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. tendre, bander ses muscles.</span> <B>II.</B> [v.pr.] si serer, si tinde (eto imådjreçmint, tot djåzant do stoumak). <I>D' angoxhe, les stoumaks si splincnut</I> (rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. se serrer, se nouer, se tendre, se stresser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siplincant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esplincant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>splincant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>splincante</B></FONT> [addj. purade padvant] ki splinke. <I>On-z åreut yeu dit on poitrait saetchî po ene rivowe di môde, po vinde des splincants shôtes erotikes po les femes</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. serrant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siplinke</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esplinke</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>splinke</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (vî mot d' tcheron) sisteme di seraedje do [[Motî:xhamea|xhamea]] sol londje des tchårs. On dit eto: [[Motî:bråyoe|bråyoe]]. <B>2.</B> cingues di cur k' on pout serer ene sakî so on lét, ene tcherete di stroupyî. <I>Li fi del måjhone si pormoennéve dins ene pitite tcherete todi bén rlujhante å solea, niclêye come les djambes do gamén resserêyes dins des gotires di fier, erloyeyes avou des splinkes di noer cur</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. sangles.</span> Parintêye: * [[Motî:siplincter|siplincter]] ---- [[tchår|Pondants et djondants sol siplinke des vîs tchårs]] 10049 29666 2004-12-12T15:17:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siplincter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esplincter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>splincter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:siplinker|siplinker]]. <I>Li curêye do moulet esteut si gonflêye et les pates si splinctêyes ki, cwand l' ome a stî po dismantchî l' coide, li pate do drî a rispité, et l' ome a stî missé</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:tinkyî|tinkyî]]. <span lang=fr>F. tendre, serrer.</span> <B>2.</B> [[Motî:tini astok|tini astok]]. <I>I l' ont splincté dins ene coine</I> ([[J. Bily]]). <span lang=fr>F. coincer, immobiliser.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) [[Motî:resserer|resserer]] (on dzir disfindou). <I>On n' vike k' on côp; Pocwè todi splincter ses håsses, Spotchî ses dzirs ?</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. réprimer, refouler, réfréner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siplinctant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esplinctant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>splinctant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>splinctante</B></FONT> [addj. purade padvant] [[Motî:siplincant|siplincant]]. <I>On bén splinctant djine avou ene lådje cingue di cur</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. serrant.</span> 10050 29667 2004-12-10T11:06:09Z Lucyin 16 pont d' ristitchêye voyale dins les nos d' plaece et les nos des djins k' î dmorèt ki cmincèt pa S + Cossoune (decidaedje raploû 10-2004) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 10 di decimbe 2004 a 11:06 (UTC) 10051 29668 2004-12-12T10:38:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djine</B></FONT> [o.n.] bleuwe marone di foite toele, sovint [[Motî:siplincant|siplincante]]. <I>Elle aveut on bén splinctant djine avou ene lådje cingue di cur</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djine</FONT>, djin's'</span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l' inglès. <span lang=en>(blue) jean</span>, 1970. ---- [[djine|Pondants et djondants]]. 10052 29669 2004-12-10T13:49:23Z Lucyin 16 Finiesse a môde di båkete di batea d' ene måjhon å boird del mer. (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Finiesse a môde di båkete di batea d' ene måjhon å boird del mer. (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10053 29670 2004-12-10T13:51:01Z Lucyin 16 Li båcnire del schalete (dessinaedje da [[Léon Boulard|Leyon Boulard]]) Li båcnire del schalete (dessinaedje da [[Léon Boulard|Leyon Boulard]]) 10055 41052 2005-10-06T19:26:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Sohy]] [[Imådje:sohy_wi.jpg|thumb|150px|left|Dessinaedje da Marianne Fauconnier]] '''Louis Sohy''' a skepyî e [[1907]] (a [[Boufiou]]) et a morou e [[1977]]. C' esteut on scrijheu e walon do payis d' Tchålerwè ([[Djilî]]). Il a scrît do teyåte et des foirt sipitants racontaedjes so les djeus d' efants. Mins il est aprume conoxhou long et lådje po s' live so ses sovnances come prijhnî e l' Almagne tins del [[guere di 1940-1945]]: «[[Sôdård di 40]]». == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/sohy.html Li pådje då Louwis Sohy] 10056 29672 2004-12-10T14:07:26Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * bôk'nîre [S104], båcnîre [S117], bâknière (on motî Gaumet) 10057 29673 2004-12-10T15:55:09Z Lucyin 16 sordjoû e noer et blanc (kimere divant l' mer, li solea padrî) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} sordjoû e noer et blanc (kimere divant l' mer, li solea padrî) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10058 29674 2004-12-10T15:56:09Z Lucyin 16 sordjoû coûtchî d' solea et ombrire dins l' aiwe (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} sordjoû coûtchî d' solea et ombrire dins l' aiwe (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10059 29675 2004-12-10T15:57:03Z Lucyin 16 consires e l' Årdene (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} consires e l' Årdene (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 10060 29676 2004-12-10T15:59:30Z Lucyin 16 sordjoû fotografieu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} sordjoû fotografieu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10061 29677 2004-12-10T16:00:35Z Lucyin 16 Li "Catedråle" d'Amersfrane, e Marok (ene montinne ki rshonne a ene catedråle). (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Li "Catedråle" d'Amersfrane, e Marok (ene montinne ki rshonne a ene catedråle). (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10062 29678 2004-12-10T20:19:22Z Lucyin 16 Louis Sohy, dessiné pa Marianne Fauconnier, divins "Do cotoû do Noyé" (antolodjeye di scrijhaedjes sol Noyé e payis d' Tchålerwè), eplaidreyes do Bourdon, 1992. Louis Sohy, dessiné pa Marianne Fauconnier, divins "Do cotoû do Noyé" (antolodjeye di scrijhaedjes sol Noyé e payis d' Tchålerwè), eplaidreyes do Bourdon, 1992. 10063 29679 2004-12-10T20:20:08Z Lucyin 16 On cougnou a môde di boulome {{licince imådjes Lucyin}} On cougnou a môde di boulome {{licince imådjes Lucyin}} 10064 29680 2004-12-10T20:22:38Z Lucyin 16 Sacwantès sôres di botroûles di cougnou (binvayanmint apoirtêye pa Francis Carabin) {{licince imådjes Lucyin}} 10065 29681 2005-05-03T03:48:20Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : cougnou [C1,E1,E34]; cougnoû [O0] 10066 48078 2005-12-24T15:06:59Z 213.189.163.61 lb: [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:cougnou_wi.jpg|thumb|200px|right|On cougnou a môde di boulome]] On '''cougnou''', c' est ene [[påstedjreye]] di [[Noyé]], fwaite avou ene fene påsse, pus longowe ki lådje, avou deus ptits botons ås dbouts. E sacwantès plaeces, li cougnou aveut l' cogne d'&nbsp;on boulome. Divinltins, on meteut å mitan do cougnou on rodje rond d'&nbsp;årzeye k' on loméve li '''botroûle do cougnou'''. == Li botroûle do cougnou == [[Imådje:botroules_cougnou.jpg|thumb|170px|left|Sacwantès sôres di botroûles di cougnou]] Å cmince, c' esteut on simmpe rond d' taexhon. Après, on-z a fwait des dessins dsu. Elle aveut on no a tchaeke plaece. === e payis walon === * [[Motî:botroûle|botroûle]], no foirt corant a [[Tchålerwè (veye)|Tchålerwè]] (dizo [[disfondowe]] ''boutroûle''). * [[Motî:bodene|bodene]]. * [[Motî:mastele|mastele]] (a [[Sombrefe (veye)|Sombrefe]]). * [[Motî:falu|falu]] (e payis d' Lidje). * [[Motî:bondiu|bondiu]]. * [[Motî:platea|platea]] ([[El Lovire (veye)|al Lovire]]). === e payis picård === * [[Motî:corone|corone]] (a [[Opchie]]). * [[Motî:boton|boton]] (a [[Famiyeurû]]). * [[Motî:rôlete|rôlete]] (a [[Ouboû]]) * [[Motî:macaron|macaron]] (a [[Boussu (viyaedje)|Boussu]]). == Les uzances a vey avou l' cougnou == E payis d' [[Djodogne]], c' est li '''Ptit Noyé''' ki passe des cougnous ås efants li nute di Noyé. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://cuisine.multimania.com/r/g1/40.htm Li rcete des cougnous] (e francès). * [http://rifondou.walon.org/moureau_pol.html#cougnous "Les beas cougnous del boune cinsresse", ene vraiye istwere di Noyé e payis d' Djodogne]. [[fr:cougnou]] [[lb:Cougnou]] 10068 29683 2004-12-10T23:24:23Z Lucyin 16 Coviete di live Coviete di live 10069 29684 2004-12-10T23:25:04Z Lucyin 16 Coviete di live Coviete di live 10070 29685 2004-12-10T23:25:38Z Lucyin 16 Coviete di live Coviete di live 10071 29686 2004-12-10T23:29:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Bourdon]] 10072 62725 2006-06-20T19:33:27Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Faulx]] [[Imådje:faulx_a_rvwer.jpg|200px|right|]] '''Pierre Faulx''' a skepyî e [[1922]] et a morou e [[1988]]. I pout esse waitî come li pus grand fjheu di spots, di djhêyes et d' [[pinsêye (belès letes)|kitoirdowès pinsêyes]] e walon. C' est lu ki va batijhî ci sôre di court cotuzaedje la, ki, par après on lomrè, tot biesmint come lu, "pinsêye". Pierre Faulx eplaida ses prumîs rimas dins des rvowes e walon "L' agaesse", "El Tchariguete" ossu timpe k' e 1942. Adonpwis, i scrijha des pîces di teyåte. Mins c' est på publiaedje di ses '''pinsêyes''' k' i va esse kinoxhou long et lådje. Il a cmincî a les scrire ses pinsêyes å cminçmint des [[anêyes 1970]]. Gn ourit cénk mwaisses-lives : ''Pensées wallonnes'' (1972); "Pinsêyes walones: deujhinme bouket … (1976); "Diccionaire do ptit Roucha" (1982), "Sapinse a mi" (1986); "Poeve et sé did ci" (après s' moirt, e 1989). On ramexhnaedje di ses meyeus bokets fourit replaidîs på [[Bourdon]] e 1998, dizo titraedje "Å rvwer, todi". Come di djusse, Pierre Faulx est rprin dins l' grosse [[Antolodjeye da Piron]] et dins [[Scrire]]. Il a eto rascodou li [[Pris del Veye di Lidje]]. == Pierre Faulx et les soces di waloneus == [[Imådje:faulx_pinseyes2.jpg|150px|left|]] I moussa a l' ALWAK tot djonne et i dvénrè minme li peneu. Onk de prumîs peneus d' ene soce di scrijheus ki fjheut si rapoirt di tos ls ans e walon, dedja e 1967 A moussî a l' SLLW e 1990. == Cossemaedje des "Pinsêyes" da Pire Få == Les "Pinsêyes" da Pire Få ont stî rprinjhes dins bråmint des rvowes e walon : [[Li Chwès]], les [[Cayés Walons]], [[Intrez don]]. Li stîle di pinsêyes da Pire Få a dné des idêyes a des ôtes sicrijheus come [[Nicolas Ghislain]], [[Romain Bellaert]]. [[Achille Goethals]] et aprume [[Robert Arcq]] [[Imådje:faulx_roucha.jpg|150px|right|]] == Corwaitaedje des pinsêyes da Pierre Faulx pa [[J.L. Fauconnier]] == Ene pinsêye da Pierre Faulx, on riyeut a l' etinde; pu on s' meteut, lu eto, a tuzer et comprinde, adon, ki n' esteut nén des ptitès prôtes, ki c' esteut bråmint pus parfond. Ene pinsêye da Pire Faulx, c' est, avou des mots ki nos tayons nos ont leyî, nos fé sorire aprume, pu nos moenner bråmint pus lon. A môde di rén, e fjhant shonnance di rire di lu-minme, Pire Få nos fwait pinser a çki nos estans, a çou k' nos vlans, a çki nos serans, a çki nos dvénrans. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/faulx-rif.html Li pådje da Pire Få] 10073 29688 2004-12-12T10:28:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tanfler]] 10074 29689 2004-12-12T10:28:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:foumyî]] 10075 29690 2005-04-20T19:37:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djindåre</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djin ki poite des [[Motî:åre|åres]] et fé respecter li lwè avå les voyes. <I>I s' a fwait apicî pås djindåres.</I> <I>Ebén dabôrd, dji va dire a les djindåres ki c' est t' pa k' a stî voler do tcherbon dins les vagons do tchmin d' fier&nbsp;!</I> (B. Genaux). <span lang=fr>F. gendarme.</span> <B>2.</B> vere a gote deus côps pus grand ki l' tchiket, li ci ki les djindåres et ls accizyins prindèt pus voltî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>djandârme, djindârme, <FONT COLOR="#800080">djindaure</FONT>, jandârme</span>. Etimolodjeye: aplacaedje no (djin) + no (åre). 10076 53588 2006-04-02T15:24:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchiket</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit vere a gote, foirt sitroet (5 cécés). <B>2.</B> çou k' gn a dvins. <I>Cwand k' on-z aveut må l' vinte on buveut on tchiket d' gote a l' yebe di troye, d' ene trake, et on-z esteut rfwait</I> (ramexhné pa P. Otjacques). rl a: [[Motî:hûfion|hûfion]], [[Motî:verkin|verkin]], [[Motî:djindåre|djindåre]]. Disfondowes: tchiket. Gm. tchiket. Coinrece Payis do Tchestea. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchicter 2</B></FONT> [v.c.] boere (del gote) en on tchiket. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchicot</B></FONT> [o.n.] tchiket. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchicoter</B></FONT> [v.c.] boere (del gote) en on tchiket. <I>I tchicotént leu gote, å pele, sins s'&nbsp;ocuper des djonnes</I> (A. Yande). Omonime: * [[Motî:tchicter 1|tchicter]] (v.s.c., halkiner) 10077 29692 2004-12-12T11:24:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchiket]] 10078 29693 2004-12-12T11:25:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchiket]] 10079 29694 2004-12-12T11:25:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchiket]] 10080 65355 2006-06-27T23:40:09Z Pablo 5 [[codjowaedje shijhler]] (dji distroclêye *ou* dji distrokele, les deus) <FONT COLOR="#ff0000"><B>distrocler</B></FONT> ([[Codjowaedje shijhler|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> saetchî les grins (d'&nbsp;reujhin, evnd) foû des [[Motî:troke|trokes]]. <span lang=fr>F. égrener.</span> <B>2.</B> asclairi (les troclêyes di petråves). <I>Penêye soye ås bwès di stouve ou i distroclêye ås betråles, sorlon l' såjhon</I> ([[J. Lahaye]]). <B>3.</B> [[Motî:disshonner|disshonner]] des djins rapoûlés. <I>C' est des djindåres a tchvå k' ont dvou vni distrocler l' metingue.</I> rl a: [[Motî:disclaper|disclaper]]. <span lang=fr>F. séparer, disperser, disloquer.</span> <B>4.</B> (mot d' linwincieus) riscrire èn etrocla e deus u sacwants mots. <I>Les etroclas come "djel", "tels" "sol" "el" si polèt scrire distroclés inla: dj'&nbsp;el, t'&nbsp;els, so l'&nbsp;, e l'&nbsp;.</I> Etimolodjeye : viebe fwait sol bodje [[Motî:troke|troke]], avou l' [[betchete dis-]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>distroclaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "distrocler". rl a: [[Motî:disshonnaedje|disshonnaedje]]. <span lang=fr>F. égrenadje, dispersion, disloquation.</span> Contråve : * [[Motî:etrocler|etrocler]] ---- [[etroclaedje|Dipus d' racsegnes so l' etroclaedje u li scrijhaedje distroclé di sacwants mots]] 10081 29696 2004-12-12T15:18:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10082 29697 2004-12-12T15:18:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10083 29698 2004-12-12T15:19:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10084 29699 2004-12-12T15:20:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10085 29700 2004-12-12T15:20:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10086 29701 2004-12-12T15:20:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10087 29702 2004-12-12T15:21:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10088 29703 2004-12-12T15:21:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10089 29704 2004-12-12T15:22:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10090 29705 2004-12-12T15:22:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10091 29706 2004-12-12T15:22:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplinker]] 10092 29707 2004-12-12T15:24:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplincter]] 10093 29708 2004-12-12T15:24:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplincter]] 10094 29709 2004-12-12T15:24:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplincter]] 10095 29710 2004-12-12T15:25:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplincter]] 10096 29711 2004-12-12T15:25:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siplincter]] 10097 29712 2004-12-12T15:34:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:båkyî]] 10098 29713 2004-12-12T15:41:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawe</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] ki n' overe nén voltî. <I>End aveut i rescontré, des binamés et des canayes, des maléns et des borikes, des djintis et des nawes</I> (G. Brener). <span lang=fr>F. paresseux (euse).</span> 10099 36952 2005-08-03T14:38:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vayant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>vayante</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] [[Motî:djinti|djinti]] (eye), copurade: <B>1.</B> k' overe bén. <span lang=fr>F. vaillant(e), courageux (euse).</span> <B>2.</B> k' a on bon caractere. rl a: [[Motî:binamé|binamé]]. <span lang=fr>F. gentil, aimable, sympa.</span> 10100 29715 2004-12-12T15:43:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djinti</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djinteye</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> k' [[Motî:ovrer|overe]] voltî, tot cåzant d' ene djin. <I>End aveut i rescontré, des binamés et des canayes, des maléns et des borikes, des djintis et des nawes</I> (G. Brener). <span lang=fr>F. courageux (euse), travailleur (euse).</span> <B>2.</B> ki [[Motî:roter|rote]] bén, ki vént bén a pont, tot cåzant d' ene usteye, d' ene machine. <I>C' esteut bén djintis, ces ptits bûteas electrikes la.</I> <span lang=fr>F. efficace, pratique.</span> <B>3.</B> k' a on bon caractere. <I>Zimboum zimboum tralala lala, c' est nozôtes les pus djolis, c' est nozôtes les pus djintis</I> (tchanson). rl a: [[Motî:vayant|vayant]]. <span lang=fr>F. gentil, aimable, sympathique.</span> 10101 29716 2004-12-12T16:41:39Z Pablo 5 Påsreye displaecî viè Påstedjreye #REDIRECT [[Påstedjreye]] 10102 29717 2004-12-12T16:41:48Z Pablo 5 Copene:Påsreye displaecî viè Copene:Påstedjreye #REDIRECT [[Copene:Påstedjreye]] 10103 29718 2004-12-12T16:42:07Z Pablo 5 Boledjreye-påstaedjreye displaecî viè Boledjreye-påstedjreye #REDIRECT [[Boledjreye-påstedjreye]] 10104 43789 2005-11-10T15:49:41Z Pablo 5 {{djermon motî|mete|<hr>i manke li definixha do viebe}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>mete 1</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <FONT COLOR="#808000">a fé</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete e pådjes:</FONT> adjinçner les scrijhaedje et les dessinaedjes d' ene gazete, d' on live, evnd. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si mete</FONT> [v.pr.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete a djin</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">si mete avå les djins:</FONT> håbiter les djins do payis, tot djåzant d' onk (ene) ki vént d' ariver. <span lang=fr>F. s'intégrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete e sinne:</FONT> [[Motî:essinner|essinner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>metaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "mete". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;metaedje a djin</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">metaedje avå les djins:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"intégration"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;metaedje e coleur:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"peinture"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;metaedje e sinne:</FONT> [[Motî:essinnaedje|essinnaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>meteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>meteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>metresse</B></FONT> [o.f.n.] no d' fijheu pol viebe "mete". rl a: [[Motî:meteu so pî|meteu so pî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;meteu(se) e coleur:</FONT> li ci (cene) ki mete e coleur (ene måjhon, on meube) sins esse pondeu di s' mestî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;meteu(se) e pådjes:</FONT> li ci (ne) ki mete e pådjès ene gazete, èn årmonak. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;meteu(se) e sinne:</FONT> [[Motî:essinneu|essinneu]]. Omofone: * [[Motî:mete 2|mete]] (unité d' mezeure) Parintêye: * [[Motî:mete e coleur|mete e coleur]] * [[Motî:mete evoye|mete evoye]] * [[Motî:mete so pî|mete so pî]] 10105 29720 2004-12-13T07:29:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mete evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] [[Motî:roister|roister]]. <I>Metoz les djates evoye.</I> rl a: [[Motî:oister|oister]], [[Motî:roister evoye|roister evoye]]. <span lang=fr>F. ranger.</span> <span lang=en>Ingl. to take away.</span> 10106 40695 2005-09-27T19:29:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rioister evoye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>roister evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> [[Motî:rioister|rioister]] et mete foû des pîs. rl a: [[Motî:mete evoye|mete evoye]]. <B>2.</B> [[Motî:mete (viebe)|mete]] (ene sakî) d' costé, nel nén prinde avou ls ôtes. <I>I lyi fåreut ridner on ptit ovraedje, po n' nén k' i sinte k' il est roisté evoye.</I> <span lang=fr>F. écarter, mettre à l'écart, rejeter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rô<SUP>n</SUP>ster vô<SUP>n</SUP>ye, rwaster èvôye, rwèster èvôye</span>. 10107 35152 2005-07-16T15:39:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mete so pî</B></FONT> [viebire a coplemint] [[Motî:kimincî|kimincî]] (ene soce, evnd) ki n' egzistéve nén dvant. <I>Li Consey di l' Urope a metou so pî li Påye Uropeyinne des Lingaedjes Dilérins pask' on s' a rindou conte k' gn aveut des pårlaedjes k' estént a schape di disparexhe</I> (J. L. Fauconnier). <I>Achile Chavée k' a skepyî a Tchålerwè, va mete so pî li prumire espôzucion eternåcionåle sorreyalisse e 1934.</I> (A. Howaert). rl a: [[Motî:enonder|enonder]], [[Motî:askepyî|askepyî]], [[Motî:adjinçner|adjinçner]], mete so [[Motî:på 2|pås°]] so fotches. <span lang=fr>F. fonder, créer, instaurer, établir, organiser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>meteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>meteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>metresse so pî</B></FONT> [o.f. sustantivire] li ci (cene) ki mete (ene sacwè) so pî. <I>Les djins avént vnou mågré l' fayé tins, et les meteus so pîs ont rtcheyou so leus pates mågré tot</I> (Y. Paquet). rl a: [[Motî:adjinçneu|adjinçneu]], [[Motî:amonteu|amonteu]], [[Motî:askepieu|askepieu]]. <span lang=fr>F. fondateur, instigateur, organisateur, trice.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>metaedje so pî</B></FONT> [o. sustantivire] [[Motî:adjinçnaedje|adjinçnaedje]], [[Motî:amontaedje|amontaedje]]. <I>Sacwantès idêyes metowes sol tåve pol metaedje so pî d' on cmon scrît walon.</I> <span lang=fr>F. mise sur pied, fondation, instauration, établissement, organisation.</span> Bodjes: * [[Motî:mete (viebe)|mete]] * [[Motî:pî|pî]] 10108 40694 2005-09-27T19:28:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete 1]] 10109 29724 2004-12-13T07:39:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete so pî]] 10110 40691 2005-09-27T19:28:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete 1]] 10111 29726 2004-12-13T07:39:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete so pî]] 10112 29727 2004-12-13T07:40:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete so pî]] 10113 40692 2005-09-27T19:28:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete 1]] 10114 40693 2005-09-27T19:28:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete 1]] 10115 29730 2004-12-13T07:40:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete so pî]] 10116 29731 2005-05-19T08:37:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>på 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> gros efyî bwès k' on plante po fé des cloteures, po basti dins ene fagne, evnd. <span lang=fr>F. pieu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;på d' fier:</FONT> [[Motî:haminte|haminte]]. <B>2.</B> (v.m.) efyî bwès metou d' astampé wice k'&nbsp;on-z î stitchive des codånés evike po les fé mori londjinmint. <span lang=fr>F. pal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote so pås so fotches:</FONT> rinde sitréndou (owe). <I>Li solea ki n' tchåfe pus, l' vårén, Mi fote so pås, so fotches</I> (vî Noyé walon). <span lang=fr>F. sur le qui-vive.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete so pås so fotches:</FONT> [[Motî:adjinçner|adjinçner]], [[Motî:enonder|enonder]], [[Motî:askepyî|askepyî]], [[Motî:mete so pî|mete so pî]]. <span lang=fr>F. lancer, créer, fonder.</span> 10117 29732 2004-12-13T07:44:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ringuele</B></FONT> [f.n.] [[Motî:haminte|haminte]]. Coinrece Hôte Årdene. 10118 29733 2004-12-13T07:46:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>halmustok</B></FONT> [o.n.] (mot d' batlî) [[Motî:haminte|haminte]] (do [[Motî:vierna|vierna]]). Calcaedje riwalonijhî do Ny <span lang=nl>hlemstok</span> (minme sinse). 10119 38846 2005-08-31T23:40:54Z Pablo 5 bodjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>grande djin</B></FONT> [f.n.] ome u feme k' a dpus d' 18 ans. <I>Fåt leyî cåzer les grandès djins.</I> rl a: [[Motî:ome fwait|ome fwait]], [[Motî:feme fwaite|feme fwaite]]. <span lang=fr>F. adulte.</span> Pl. grandès djins. Bodjes: * [[Motî:grand|grand]] * [[Motî:djin|djin]] 10120 29735 2004-12-13T07:52:36Z Pablo 5 Motî:grandès djins displaecî viè Motî:grande djin #REDIRECT [[Motî:grande djin]] 10121 29736 2004-12-13T07:53:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gui</B></FONT> [n.dj.] pitit no walon. <span lang=fr>F. Guy.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;danse Sint Gui:</FONT> maladeye do cervea ki fwait fé des hictants movmints des bresses et do vizaedje. <span lang=fr>F. myoclonie.</span> 10122 42515 2005-10-26T15:44:29Z Borbouze 21 [[Imådje:Plake les grevîs.jpg|thumb|Plake "Les Grevîs" a Rmagne]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>graevî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit pexhon, foirt corant dins les ris, et ki sieve d' amoice pol pexhe, e sincieus latén <I><span lang=la>Phoxinus phoxinus</span></I>. rl a: [[Motî:djote di procureu|djote di procureu]]. <span lang=fr>F. vairon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bén t' as magnî des graevîs:</FONT> dijhêye a ene sakî k' on revoye po ndaler rmagnî e s' måjhon, et ki rvént ttossu rade. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Graevîs:</FONT> sipotaedje des dmorants di [[Motî:Rimagne|Rmagne]], di [[Motî:Viyance|Viyance]]. <B>2.</B> (v.v.m.) plaece k' on-z î saetche ås graevetes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å Graevî:</FONT> no d' ene plaece di Djimbe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">grèvî</FONT>, grèvîye (femrin), gravî, graviè, graviyè</span>; miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 8.109. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"graev-"</span> (såvlon), [[cawete -î]] (ki vike dins les graevetes des rews). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>graevete</B></FONT> [f.n.] pitite pire k' on mete dins l' moirtî, u dins les alêyes. <I>Il a bolé dins les graevetes avou l' moto.</I> <span lang=fr>F. gravier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>graevleus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>graevleuse</B></FONT> [addj., padvant] ki grete cwand on l' passe so s' mwin (nén lisse). <I>Si pa côps, i n' trovéve nén çou k' c' esteut å djusse, i saveut todi dire si c' esteut tchôd u froed, rond u cwåré, lisse u graevleus, tinre u deur</I>([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:rexhe 2|rexhe]]. <span lang=fr>F. rugueux.</span> ---- * [[graevî|Dipus d' racsegnes so les graevîs]]. 10123 29738 2004-12-29T13:55:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:graevî]] #REDIRECT [[Motî:graevî]] 10124 29739 2004-12-13T08:02:18Z Pablo 5 Foto noer et blanc d' ene pitite grevesse (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Foto noer et blanc d' ene pitite grevesse (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10125 29740 2004-12-13T08:03:53Z Pablo 5 [[Imådje:grevesse.jpg|thumb|135px|grevesse <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>grevesse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> biesse ki vike ezès rivires et basses des froeds payis (eto el Walonreye), avou shijh pates et des grossès picetes. <I>Vos ploz radjouter sacwantès grevesses ki vos sievroz avou vosse sope ås pexhons</I> (C. Massaux). <I>I sayive cobén d'&nbsp;apicî ene trûte al mwin, u d' trover ene grevesse</I> (L. Mahin). <I>Al Suwede, li 15 d' awousse, i drovèt l' pexhe ås grevesses; ça s' pexhe avec des troûleas.</I> rl a: [[Motî:ecnêye|ecnêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avancî come les grevesses:</FONT> wangnî todi moens, aveur målåjhey a fé ses handeles. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rider a grevesse:</FONT> rider coûtchî so s' vinte so on sployon. <B>2.</B> sôre di pire a fossile. <span lang=fr>F. trilobite.</span> Disfondowes: <B>grèvesse</B>, grèvisse, gravasse, gravisse, gruvisse, grawisse, grèvèche, grèviche, graviche, crèvesse, crèvisse. <FONT SIZE=2>miersipepieuzmint el notûle ALW 8.161 el mape ALW 8.86.</FONT> Etimolodjeye: bodje: vî lussimbrodjwès <span lang=lb>"krawa"</span>, cawete -isse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>grevissî 2</B></FONT> [o.n.] biesse come ene grevesse. <I>Les molusses schafiotîs et les grevissîs d' ene île ni sont nén pår les minmes ki les cis di l' île k' est djusse astok</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. crustacé.</span> 10126 29741 2004-12-13T08:05:23Z Pablo 5 Motî:grevissî 2 displaecî viè Motî:grevesse #REDIRECT [[Motî:grevesse]] 10127 29742 2004-12-29T15:05:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:graevî]] 10128 29743 2004-12-13T08:11:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djote di procureu</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ridjetaedje di [[Motî:cou d' tchén|cou d' tchén]] (årglatî), k' a l' cogne d' ene pitite fene djote, et k' on pout magnî. <B>2.</B> [[Motî:graevî|graevî]]. <span lang=fr>F. vairon lisse.</span> Etimolodjeye: les procureus estént rwaitîs come des ptits magneus (a l' årvier des djins k' ovrèt d' leus mwins): pitite djote, pitit pexhon. 10129 53594 2006-04-02T15:27:50Z Pablo 5 loyén tchicter <FONT COLOR="#ff0000"><B>grevissî 1</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]] avou ses mwins, come ene [[Motî:grevesse|grevesse]]. <I>I grevisse dins l' ridant po rtrover l' peloe.</I> <span lang=fr>F. fureter, fouiner.</span> <B>2.</B> [[Motî:grawter|grawter]] tot fjhant do brut, come ene grevesse ki ramxheye. <I>C' est Bouboune ki vneut grevissî al finiesse po nos fé awè peu.</I> <I>Les gadots ont oyou grevissî a l' ouxh.</I> <span lang=fr>F. gratter, bruisser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åk ki vs grevisse dins l' cour:</FONT> ene sacwè ki vs fwait do må divintrinnmint. <I>Pu il a tapé les ouys sol tombe di s' mere, pu sol signeur; on voeyeut bén k' i gn aveut åk ki lyi grevissive dins l' cour, mins cwè&nbsp;?</I> (G. Lucy). rl a: [[Motî:schôpyî|schôpyî]]. <span lang=fr>F. démanger, chipoter, déranger, tirailler, grattouiller.</span> <B>3.</B> [[Motî:tchicter 1|tchicter]] après èn aparey, po sayî del dismonter. <I>Cwand t' årès tot grevissî, t' end atchtêyrès on novea.</I> <span lang=fr>F. chipoter, bricoler.</span> <B>4.</B> bodjî tot doûçmint come ene grevesse. <I>Dj' a veu des ptits cayets ki grevissént dins les broûs.</I> <span lang=fr>F. remuer.</span> <B>5.</B> aler e rescoulant (come les grevesses). <span lang=fr>F. reculer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>grèvissi, gravissî, gruvissî, grèvisser, <FONT COLOR="#800080">grèvissî</FONT></span>. Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>grevisseu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>grevisseuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>grevisresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki grevisse. <I>Et s' sont i todi a damadje; N' ont pont d' bon toû e l' camizole; Des grevisseus, des randaxheus; Des broye-tot et des francs spiyeus</I> (L. Mahin). <I>Avou on grevisseu parey, i n' est nén d' kession d' leyî des cassons sol tåve.</I> <span lang=fr>F. fureteur (euse), fouineur (euse).</span> 10130 29745 2004-12-13T08:18:25Z Pablo 5 Motî:grevissî 1 displaecî viè Motî:grevissî #REDIRECT [[Motî:grevissî]] 10131 29746 2004-12-13T08:26:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gnognot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>gnognote</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:påpåd|påpåd]] (pitit efant). <I>I fåt esse gåce po abandner des ptits gnognots d' efants.</I> <I>Vos n' vos sovnoz nén did cwand vs estîz so m' schô, on ptit gnognot ki m' laecea gletéve foû d' vosse boke</I> (E. Gilliard). <I>Gnognot, Crawieus poyon, Malasné djonnea, On s' agrapnêye azès eures, azès djoûs, E saetchant l' foice å solea Di vos ouys, cwand vos estoz Clintcheye so nos léncoûs, Moman&nbsp;!</I> (H. Pétrez). <span lang=fr>F. bambin, bébé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pôve pitit gnognot:</FONT> dijhêye po cåzer d' on påpåd målureus. <B>2.</B> foû ptite sacwè (pitite crompire, frut pus ptit k' els ôtes). <span lang=fr>F. avorton.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on gnognot d' tchå:</FONT> on boket d' [[Motî:tchå|tchå]]. rl a: [[Motî:gnot|gnot]]. <span lang=fr>F. petit morceau.</span> <B>3.</B> (ås cåtes) [[Motî:schita|schita]] (pitite cåte). <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">del gnognote</FONT>: åk ki n' våt rén. <span lang=fr>F. camelote, gnognote.</span> rl a: [[Motî:keukeute|keukeute]], [[Motî:tchitchete|tchitchete]], [[Motî:cacaye|cacaye]]. <B>II.</B> [no addjectivrece] <B>1.</B> ki s' [[Motî:kidure|codût]] come on ptit efant. <I>Elle est co gnognote po si ådje.</I> <B>2.</B> ki s' [[Motî:plinde|plind]] åjheymint. <I>Bén t' es gnognot di braire po si waire.</I> <B>III.</B> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:biesse|biesse]]. <I>Kimint ass trové l' pîce di teyåte d' ersè&nbsp;? - C' esteut gnognot.</I> <I>C' est ene paskeye ki s' passe fén lon erî di vosse Walonreye, di vos ptits viyaedjes, di vos ptits gnognots romans, rimplis fok di bråvès djins, ki vont a messe, a vepe et å salut</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. ridicule, démodé(e), vieux-jeu.</span> <B>2.</B> ki n' est nén come èn (ene) ôte. <I>Ni vs ritournez nén so s' sour: elle est on pô gnognote.</I> rl a: [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]]. <span lang=fr>F. simplet.</span> <B>3.</B> tot ptit, tote pitite. <I>on gnognot boket d' tchå.</I> Disfondowes: gnêgnê, gnognot(e), gnangnant(e), gnongnon, neuneu. 10132 29747 2004-12-13T08:26:35Z Pablo 5 Motî:gnognote displaecî viè Motî:gnognot #REDIRECT [[Motî:gnognot]] 10133 29748 2004-12-13T08:28:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gnot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>gnote</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> pitit boket d' [[Motî:tchå|tchå]]. <I>Dji va mindjî on gnot.</I> <span lang=fr>F. morceau de viande.</span> <B>2.</B> [[Motî:frut|frut]] pus ptit k' els ôtes. <I>Les poeres ki dmorént, c' esteut totès gnotes.</I> <span lang=fr>F. avorton.</span> <B>3.</B> efant pus ptit k' els ôtes. <I>Ké gnot d' efant k' c' est d' ça&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:gnognot|gnognot]]. <span lang=fr>F. nabot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èm pitit gnot:</FONT> djinteye dijheye po èn efant. <span lang=fr>F. petiot.</span> Disfondowes: gnot(e). Coinrece Payis d' Tchålerwè. 10134 29749 2004-12-13T08:29:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:gnot]] 10135 29750 2004-12-13T08:32:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:grevissî]] 10136 29751 2004-12-13T08:32:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:grevissî]] 10137 29752 2004-12-13T08:32:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:grevissî]] 10138 29753 2004-12-13T08:47:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>niût</B></FONT> [o.n.] [[Motî:nute|nute]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å niût:</FONT> al nute, a l' anuti. Coinrece Payis d' Tchålerwè. 10139 61648 2006-06-16T21:50:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Gregwere +Grigwere) <FONT COLOR="#ff0000"><B>nute</B></FONT> [f.n.] termene ki cmince cwand l' solea est djus, et djoker cwand l' solea s' live. <I>I fwait vite nute, saiss, a ç' såjhon ci.</I> <I>Il ovrèt nute et djoû.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al nute:</FONT> cwand l' solea s' coûtche. <span lang=fr>F. le soir.</span> rl a: [[Motî:anuti|anuti]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del nute</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">pår nute:</FONT> tins del nute. <span lang=fr>F. la nuit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tote nute:</FONT> tote li nuteye. <I>Il a bouté tote nute.</I> <I>Il ont fwait do derame tote nute.</I> <span lang=fr>F. toute la nuit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al noere nute:</FONT> cwand l' nute est bén toumêye, nén a l' anuti. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand il est nute po Pire, il est nute po På:</FONT> Fråze k' on dit po s' mete cwite di cis ki vnèt amon les djins trop tård al nute. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li trô do cou del nute:</FONT> <I>a)</I> moumint k' i fwait l' pus noer; <I>b)</I> imådjreçmint, situwåcion k' i gn a pupont d' rexhowe. <I>Pierdou å trô do cou del nute, des airdiès nd a pus nou.</I> (A. Gauditiaubois). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il î est djusk' å trô do cou del nute:</FONT> il est bén djondou, i n' si såreut discramyî. rl a: [[Motî:niût|niût]]; rl a: [[Motî:enute|enute]], rl a: [[Motî:meynute|meynute]], rl a: [[Motî:bounute|bounute]]. Disfondowes: <B>nut'</B>, <B>nêt</B>, nët', nût', gnût', nut, nët, neût, noût. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nuteye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> durêye del nute: <I>Il aveut fwait waeraxhe tote li nuteye.</I> <I>Il a passé tote li nuteye å lét.</I> <I>Al fén des féns, li Bon Diu decida ki l' solea sreut metou po lure tins del djournêye, et l' bele po lure tins del nuteye.</I> (G. Lucy, rat. pa L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Sinte Luceye</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">al Sinte Cicîle</FONT>)<FONT COLOR="#0000ff">, pus court djoû et pus longue nuteye:</FONT> li 13 di decimbe (Sinte Luceye), c' est portant nén li djoû li pus court d' l' anêye, mins dinltins, divant l' påpe Grigwere, li calindrî aveut 8 djoûs di rtådje, ça fwait ki li 13 di decimbe touméve å sostice d' ivier. <span lang=fr>F. nuit.</span> <B>2.</B> unité d' contaedje des tourisses dins les otels. <I>Il ont conté 2600 nuteyes po les cénk otels, tins des troes djoûs do cwarmea.</I> <span lang=fr>F. nuitée.</span> <B>3.</B> nute. <I>Li solea fwait plaece al nuteye.</I> (J. Wérotte, ramexhné pa L. Pirsoul). <B>4.</B> anuti. <I>Ene miete berzinke, Dji rintere al nuteye Et Sofeye mi flanke ene petêye.</I> (J. Godenne, ramexhné pa L. Pirsoul). Disfondowes: <B>nutîye</B>, nëtîe, nutêye, nutèye, nûtêye, nûtée, nûtîe, nûtîye. Gm. nûtie. Tch. noûtîe. 10140 29755 2004-12-13T08:51:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôcmwår</B></FONT> [o.n.] mwais sondje k' on fwait tot doirmant, et ki fwait awè peu. <I>Elle årè seur bouté des tchôcmwårs a sacwants, li laide feme des boirds di Sambe</I> (E. Gilliard). <I>Dj' a peu d' vir el niût ariver, c' est todi l' minme tchôcmwår: Breendonck&nbsp;! ... Breendonck&nbsp;! ...</I> (O. Sainthuile) rl a: [[Motî:tchôdmåke|tchôdmåke]]. <span lang=fr>F. cauchemar.</span> Etimolodjeye: ricomprindaedje di "tchôde mårke", avou assaetchance di "moirt". Coinrece Mîtrin walon et walon do Coûtchant. 10141 51424 2006-03-12T15:16:56Z Pablo 5 {{djermon motî|pougni}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>pougnî</B></FONT> <B>3.</B> ripougnî (do scret). <I>Li violoneu a vnou, pougnî les tetes da Divine di Cerfontinne, et dijh djoûs après, les poreas estént evoye</I> (A.G. Terrien, rat. pa L. Mahin). 10142 29757 2004-12-13T09:07:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>meynute</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> moumint k' il est doze eures del [[Motî:nute|nute]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a meynute:</FONT> a doze eures al nute. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;messe a meynute:</FONT> messe do 24 di decimbe a meynute, ki fiesteye li skepiaedje di Djezus-Cri. <B>2.</B> mitan del nute. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e meynute:</FONT> al mitan del nute. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a meynute meyzeure:</FONT> foirt tård del nute. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"aux petites heures"</span>. Disfondowes: mèynut', <B>mêynut'</B>, mîynut', mînut', mînët', ménut', mêynût', minût', mèynût, mèynut, mèygnût, mèygnut, mégngnut, mégngnût, ménût, ménët, mèynêt, <B>mêynêt</B>, mîynêt, ménêt. Tch. minoû. Etimolodjeye: mot d' acolaedje "meye" (mitan) et "nute". 10143 29758 2004-12-13T09:16:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>enute</B></FONT> [adv.] li djoû k' on-z est. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å djoû d' enute</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">a l'&nbsp;eure d' enute:</FONT> fômes ridobelreces di "enute", Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"actuellement"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete, rimete a môde d' enute:</FONT> ricandjî ene sacwè, po shure les gosses do tins k' on-z î est. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"(re)mettre au goût du jour"</span>. rl a: [[Motî:ådjourdu|ådjourdu]], [[Motî:ouy 1|ouy]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cayets d' enute:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"modernité"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;etrevén d' enute:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"actualité"</span>. Disfondowes: ènut', ènêt, anut', anët', aneût, anwît. Tch. anoût. Coinrece Årdene nonnrece. 10144 29759 2005-03-21T23:31:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouy 1</B></FONT> [adv.] [[Motî:enute|enute]]. Disfondowes: <B>oûy</B>, û. Coinrece Payis d' Lidje. Omofone: * [[Motî:ouy 2|ouy]] (iys) Omofone coinrece: * ''û'': [[Motî:oû|oû]] (des oujheas, evnd.) 10145 29760 2004-12-14T11:59:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cråne (robinet)]] 10146 29761 2004-12-14T12:04:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cråne (oxhea)]] 10147 29762 2004-12-14T12:05:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cråne (addj.)]] 10148 29763 2004-12-17T22:04:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>calin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>calene</B></FONT> <B>I.</B> [o.n., corant], [f.n., råle] <B>1.</B> metchant(e). <I>C' est on calin, il a co batou s' feme.</I> <I>Il est cnoxhou po on fameus calin.</I> <span lang=fr>F. méchant, scélérat, canaille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit calin, pitite calene:</FONT> [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]]. <I>C' est on ptit calin, i fwait tofer assoti ls ôtes.</I> <span lang=fr>F. coquin, garnement, frippon.</span> <B>2.</B> [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <I>I n' est måy k' avou des calins.</I> <span lang=fr>F. vaurien, voyou.</span> <B>3.</B> onk (ene) ki fwait toplin do må so s' voye. <span lang=fr>F. bandit, malfaiteur, brigand, forban.</span> <B>4.</B> pitit mwaisse-ovrî, el fosse. rl a: [[Motî:porion|porion]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on franc calin:</FONT> onk k' est vormint on [[Motî:canvolant|canvolant]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Calin</B></FONT> [n.dj.] ôte no do Diale. <I>Å dfoû, fwait-st on tins A n' nén mete on tchén A l' ouxh ! Por mi c' est l' Calin Ki shofele divins L' diloujhe</I> ([[A. Xhignesse]]). <B>III.</B> [addj., padvant] vite [[Motî:mwais|mwais, mwaijhe]]. <I>Les calinès djins, on n' les voet nén voltî, cial.</I> <span lang=fr>F. mécontent, vexé, insatisfait.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">calin, calène</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>calinreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:faitindje|faitindje]] d' on calin. <I>I n' a k' totès calinreyes e coir.</I> <I>C' est ene calinreye ki di forpréjhî insi</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Tos les payis serént d’ acoird inte di zels, dj’ a les pinses k’ i n’ fåreut wai d’ tins po mete l’ ahote a totes ces calinreyes la</I> ([[J. Lahaye]]). <I>C' est bén cisse feme la, dowê, ki dene tant des mehins ås ovrîs di vosse societé, et ki to lyi vous fé payî po totes ses metchanstés et ses calinreyes</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. méfait, coquinerie, forfanterie, perfidie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé des calins:</FONT> fé des [[Motî:niche|niches]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire des calins:</FONT> dire des laids mots, u des måhonteusès sacwès. <span lang=fr>F. dire des obscénités.</span> <B>2.</B> [[Motî:kidujhance|codujhance]] d' on calin. <I>Pol Prumire feye dispu k' les Boches avént corou evoye, dj' a aprindou k' el metchansté et l' calinreye avént rintré divins les teréns d' fotbal</I> ([[R. Joelants]]). <I>Djezus djåza: "Vos, djins ki sont sins nole fwè et plins d' calinreye, disk' a cwand serè dj' avou vozôtes et fårè-t i ki dji vs sopoite !</I> ([[Sint Luk]], rat. pa [[J.M. Lecomte]]). On dit eto: [[Motî:canvolansté|canvolansté]]. <span lang=fr>F. méchanceté, crapulerie, débauche, perversité, brigandage, banditisme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins calinreye:</FONT> sins l' idêye do fé do toirt. <I>On cårpea k' aveut, sins calinreye, hapé on cantea so l' hopea, riçuva so s' narene ene gnoke da Diu l' pere, k' on etinda peter l' oxhea</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. sans méchanceté, sans l'intention de nuire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si taper el calinreye:</FONT> divni on vårén. <I>Des femes insi sont cåze kécfeye K' èn ome si tape el calinreye</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. se débaucher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grande calinreye:</FONT> codujhance des grands calins (k' atakèt les bankes, ki n' ont nole ratna po touwer ene djin s' i fåt). <span lang=fr>F. grand banditisme.</span> <B>3.</B> [[Motî:kénte|kénte]]. <I>I s' fala bén vite rinde conte del calinreye: les clotches k' estént revoye a Rome dispoy li djudi sint n' estént nén rivnowes</I> ([[P. Renson]]). <span lang=fr>F. sale blague, espièglerie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">calin'rèye</FONT>, calin'rîye, calin'rîe.</span> Parintêye : * [[Motî:calindjî|calindjî]] * [[Motî:discaliner|discaliner]] * [[Motî:acaliner|acaliner]] ---- * [[fås amisse|"calin" est on fås amisse di ''calin'' e francès]]. 10149 29764 2004-12-15T14:53:22Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * calin [E1, E34, O0]; calène [E1]; calène [E34], calin [O0] * calin'rèye [E1]; calinerêye [E34]; calin'rîye [O0] 10150 34430 2005-07-10T15:05:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>calindjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé on procès a, prinde (ene sakî) a dfåt. <I>I rivneut del nute avou s' begnon sins lampe et i s' a fwait calindjî do tchampete.</I> <I>Li tchampete m' a calindjî po sacwants betråles.</I> <I>Dji sereu calindjî po-z awè prusté on batea a vint djins ?</I> ([[J. Schoovaert]]). On dit eto: [[Motî:wadjî|wadjî]], [[Motî:ramasser|ramasser]]. <span lang=fr>F. sanctionner, verbaliser, punir, mettre à l'amende.</span> <B>2.</B> [[Motî:rimostrer|rimostrer]] tot gueuyant. <I>Li tchampete l' a calindjî, mins i n' lyi a pont fotou d' procès.</I> <span lang=fr>F. réprimander, châtier.</span> <B>3.</B> [[Motî:rascråwer|rascråwer]]. <I>Ces djins la sont bén calindjîs.</I> <span lang=fr>F. éprouver.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:calin|calin]] (prinde come on calin). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>calindje</B></FONT> [f.n.] (v.m.) <B>1.</B> procès. <span lang=fr>F. contravention, amende.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">toitche calindje</FONT>: [[Motî:toitche|toitche]] di [[Motî:sitrin|strin]], metou so ene [[Motî:sitipe|estipe]], po dire k' on n' pleut nén passer. <span lang=fr>F. torche, brandon d'interdiction.</span> 10151 29766 2004-12-17T23:20:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discaliner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] raconter des [[Motî:calinreye|calinreyes]] so (ene sakî). <span lang=fr>F. médire sur, calomnier.</span> 10152 39216 2005-09-03T22:50:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipér</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espér</B></FONT> (ambedeus råles) <FONT COLOR="#ff0000"><B>spér</B></FONT> (pacô minme après cossoune) [o.n] djin k' est moite, mins ki rvént sol tere, sins coir, po fé sogne ås vicants. <I>Les calins n' voeyèt måy di spérs</I> ([[J. Dejardin]]). <I>Li spér di cwand dji vs racontéve, c' esteut ene loumrote</I> (W. Marichal). <I>Gn aveut on spér avå l' fagne ki s' pormoennéve e fôme di fabrike.</I> On dit eto: [[Motî:rivnant|rivnant, rivnåd]] Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">spér</FONT>, spèr, spêr, spir, zbir</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>spiritus</I></span> (esprit). 10154 51929 2006-03-19T01:06:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oremusse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (rilidjon catolike) priyire del messe, ki, e latén, kimincive på mot latén <span lang=la><I>Oremus</I></span>. <span lang=fr>F. oraison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ses oremusses:</FONT> dire les priyires di messe tot cåzant do priyesse. <I>Tins ki l'curé fjheut ses oremusses, dji tuzéve a m' fré k' aléve aler bracner ås bixhes</I> ([[G. Pècheur]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire ses oremusses:</FONT> dire ses messaedjes po-z atourner ene sakî. <I>Dji vou wadjî kel gros Delfusse, Ki toûne åtoû del Melaneye, Årè co dit ses oremusses; Dj' el conoxhe si ben, s' litaneye.</I> <span lang=fr>F. essayer de convaincre.</span> <B>2.</B> priyire k' on n' comprind nén çk' on dit, aprume tot djåzant des cåzaedjes di rbouteus, macreas, evnd. <I>Tot rpougnant l' djonteure coixheye, li rbouteu fwait totès sôres di segnaedjes et dire ses oremusses</I> (A.G. Terrien, rat. pa [[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:påternicaedje|påternicaedje]]. <span lang=fr>F. conjuration, invocation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Oremusse, nosse tchet k' a des pouces; foutoz l' a l' ouxh, i nd årè puch:</FONT> [[rime-rame d' efant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Oremusse c' est po les pouces, Deyo gråciasse c' est po les begasses:</FONT> rivazî po rire å ci ki cåze d' oremusse. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">orèmus'</FONT>, ôrémus'</span>. Etimolodjeye: calcaedje do latén d' eglijhe <span lang=la>"oremus"</span> (priyans). 10155 29769 2004-12-17T23:55:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wekene</B></FONT> [o.n., li pus sovint], [f.n., erîlêymint avou l' coron do mot -ene] fén del samwinne (li semdi et l' dimegne). <I>Dj' a loukî l' televuzion tot l' wekene</I> ([[M. Slangen]]). <I>On n' pleut nén arester l' teleferike tote li wekene</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>week-end</span> (fén del samwinne), pal voye do francès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wekiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] passer l' wekene. <I>I m' ont atourné po-z aler wekiner, tote li famile, el montinne</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: viebe fwait sol mot wekene sol piceure di codjowaedje di "copiner", 2004. 10156 29770 2004-12-18T00:02:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cladjot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plante ki crexhe dins l' aiwe des marasses, come on djonkea, avou ene pitite blanke fleur, et les foyes ki côpèt come on coutea. <I>L' aiwe berôléve so les raecenes Des ôneas, etur les cladjots</I> ([[B. Louis]]). <I>O! l' fruzixhaedje des clapotants cladjots, A dju comprin li tchanson d' tos vos mots, Cwand on doûs vint acourt sor vos, påjhûle, Ki ploye vos tiesses et vosse beur si tinrûle?</I> ([[Guido Gezelle]] rat. pa [[G. Meurisse]]). <I>On n' î mete nén sovint paxhe des biesses cåze k' il î fwait vormint trop frexhisse et k' i n' î crexhe ki des målès yebes, des cladjots, des djwints et des crås pôpîs, totès plantes k' inmèt bén l' aiwe</I> ([[P. Renson]]). <I>Por mi, l' Ome å havet dimoréve do costé d' l' aiwe, dins les cladjots</I> ([[A. Henin]]). On dit eto: [[Motî:coutea d' aiwe|coutea d' aiwe]]. <span lang=fr>F. iris des marais, glaïeul sauvage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cladjot l' mårticot ki s' a rlåtchi so li dzo !:</FONT> [[rime-rame]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pré ås cladjots:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. <B>2.</B> fleur d' avri ([[Motî:tchabårêye|tchabårêye]]). <I>Al coine do bwès, gn a des cladjots D' on si clair djaene</I> ([[M. Frevelhausen]]). <span lang=fr>F. jonquille.</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>gladius</I></span> (minme sôre di fleur), [[cawete -ot]]. ---- [[cladjot|Pondants et djondants so l' cladjot (coutea d' aiwe)]] 10157 29771 2004-12-15T15:34:11Z Lucyin 16 REDIRECT [[Bernard Louis]] 10158 29772 2004-12-15T15:34:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Paul Renson]] 10159 29773 2005-04-20T20:43:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lixhe</B></FONT> so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Lihe</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lixhe</span>, e Ny <span lang=nl>Lieze</span>, rebané avou Vizé. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Lihye</FONT>, Lihe</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait tîxhon <span lang=de>"liska"</span> ([[Motî:cladjot|cladjot]]). Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:Lexhi|Lexhi]] * [[Motî:Laixhe|Laixhe]] * [[Motî:Lissene|a Lsene]] ---- [[Lixhe|Pondants et djondants so Lixhe]] 10160 29774 2004-12-15T15:38:52Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 10161 29775 2005-06-24T11:13:25Z Pablo 5 ''pårotche'' [[Imådje:lixhe_nivele.jpg|thumb|250px|right|On live sol signeurreye di Nivele-so-Mouze, eyet l' pårotche di Lixhe]] '''Lixhe''' (Ny ''Lieze'', so plaece, on prononce ''Lihe''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Vizé]]. * Limero del posse: '''4600''' (vî limero '''4551''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 10''' == Nos di des plaeces di Lixhe == * e bwès di Lwene; * a [[Motî:Nivele|Nivele (Nivele-so-Mouze)]]. == Djeyografeye == Lixhe est metowe so [[Mouze]]. Ça a stî on ptit cinte di batelreye. == Istwere == Li signeurreye di Nivele et Lixhe esteut då [[Principåté d' Lidje|Prince-eveke di Lidje]], mins elle a stî vindowe e [[1619]]. == Economeye == * Industreyes: cimintreyes, cårire di croye. 10162 38873 2005-09-01T00:20:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>addjectif</B></FONT> [o.n.] mot ki mostere ene sacwè so on no k' i va avou. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>adjectif</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>addjectivire</B></FONT> [f.n.] troke di mots ki fwait l' minme ovraedje k' èn addjectif, et k' est pus naturele e walon k' on calké addjectif do minme sinse. <span lang=fr>F. locution adjectivale.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>addjectivrece</B></FONT> [addj., padrî] <FONT COLOR="#ff0000">no addjectivrece</FONT>: no k' est eployî a môde d' addjectif. ---- * [[addjectif|Pondants et djondants so ls addjectifs]] * [[addjectivire|Pondants et djondants so ls addjectivires]] 10163 62308 2006-06-19T07:59:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Pridjevi]] [[Categoreye:Croejhete]] [[categoreye:croejhete walone]] Èn '''addjectif''', c' est on mot ki mostere ene sacwè so on no k' i va avou. Les addjectifs calkés lanawaires do francès sont cobén replaecîs pa des [[addjectivires]] ki sounèt pus walon. Des nos k' i gn a (leu, tchén, ome) polèt esse eployî come des addjectifs, et sont adon lomés '''nos addjectivreces'''. Po les cminceus et les cminceuses, on dit sovint, po fé åjhey, ki l' addjectif, e walon, si mete divant l' no come dins les lingaedjes tîxhons, dabôrd k' e francès, on l' mete padrî. Po dire li veur, li [[plaeçaedje di l' addjectif]] est ene miete målåjhey e walon. E walon, l' addjectif femrin pluriyal metou padvant l' no apice ene [[cawete -ès]]. == Alére == * [[L. Remacle]] (1952) ''Syntaxe du parler de La Gleize'', T. I., pp 146-165. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://croejhete.walon.org/node31.html Les addjectifs] (e fancès, dins l' Grosse Croejhete). * [http://picr.walon.org/node7.html Les addjectifs] (e walon dins l' pitite croejhete). * [http://rifondou.walon.org/sicole/80.html Sicole so les addjectifs di coleur] (tot pårtant d' egzimpes e l' inglès). [[bg:Прилагателно име]] [[ca:Adjectiu]] [[cs:Přídavné jméno]] [[cv:Паллă ячĕ]] [[da:Tillægsord]] [[de:Adjektiv]] [[en:Adjective]] [[eo:Adjektivo]] [[es:Adjetivo]] [[fa:صفت (دستور زبان)]] [[fr:Adjectif]] [[gd:Buadhair]] [[gl:Adxectivo]] [[hr:Pridjevi]] [[it:Aggettivo]] [[ja:形容詞]] [[lv:Īpašības vārds]] [[nl:Bijvoeglijk naamwoord]] [[nn:Adjektiv]] [[no:Adjektiv]] [[pl:Przymiotnik]] [[pt:Adjetivo]] [[ro:Adjectiv]] [[ru:Имя прилагательное]] [[scn:Aggittivi]] [[simple:Adjective]] [[sv:Adjektiv]] [[th:คำคุณศัพท์]] [[tl:Pang-uri]] [[uk:Прикметник]] [[zh:形容词]] 10164 29778 2004-12-15T20:27:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jacques Warnier]] 10165 29779 2004-12-16T00:01:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Vincent Delire]] 10166 29780 2005-01-30T19:27:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Henri Bragard]] 10167 29781 2004-12-16T00:04:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pierre Otjacques]] 10168 49709 2006-01-27T18:13:45Z Lucyin 16 [[categoreye:croejhete walone]] [[Imådje:addjectif_emacrale.jpg|thumb|200px|right|"L' emacralé croyon", ene binddimådje riscrîte e walon pa J. Schoovaerts]] Li '''plaeçaedje des addjectifs''', c' est l' metaedje di l' [[addjectif]] [[addjectif epitete|epitete]] divant u après l' no. C' est ene sacwè ene miete målåjheye e walon. == Sôres d' addjectifs, sorlon leu plaeçaedje == === Addjectifs todi metous padvant === Les addjectifs eyèt les pårticipes si boutèt sovint pa dvant li no k' i vont avou, aprume les courts addjectifs eyet les addjectifs di coleur ou di cogne : * Addjectifs di coleur: :<FONT COLOR="#0000ff">ene noere vweteure, ene rodje cote, on gris pulôve</FONT>. * Addjectifs di cogne : :<FONT COLOR="#0000ff">on grand ome, ene pitite båshele, ene ronde pire, ene cwårêye finiesse, des crombès djesses, mi crawieus payis ([[V. Delire]]); ene halcrosse cossoune</FONT>. * Ôtes addjectifs di ene u deus sillabes. :<FONT COLOR="#0000ff">ene froede djoûrneye; on biesse accidint; li gåtche mwin; del foite bire; del claire aiwe; ene tinre pea; on djinti valet, ene nozêye crapåde. === Cawêyes di ptits addjectifs metous pa padvant === E walon on mete cobén deus u troes addjectifs al cawêye divant l' no. :<FONT COLOR="#0000ff">des beas rodjes canadas; on bea ptit nete manaedje; on bea novea tchôd paltot; on ptit cabolé rosse tchén; ene bele grande foite comere; pôve laid vî Mimile !; nosse pôve laid vî walon; pa totès longuès stroetès voyes</FONT>. === Pårticipes prins come addjectifs === [[Imådje:addjectif_xhalei.jpg|thumb|pårticipe erirece metou padvant (del xhalêye bire)]] On mete voltî les pårticipes erireces et prezintreces prins come addjectifs divant l' no, aprume s' i n' ont k' deus pîs. * pårticipes erireces : :<FONT COLOR="#0000ff">do scramé laecea; li beneye tchandele; del benite aiwe; on crolé gamén, on målavizé pormoenneu ([[G. Fontaine]]); toplin d' estchantêyès afêres ([[J. Warnier]]), des plantchtés begnons ([[L. Mahin]]), c' est m' xhalé pî, des ctoirdowès imådjes di djins (L. Mahin); l' emacralé croyon ([[J. Schoovaerts]]).</FONT> * pårticipes prezintreces : :<FONT COLOR="#0000ff">del bolante aiwe; ene riglatixhante sitoele; ene raptitixhante cawete; refoircixhante betchete</FONT> === Mots d' aplacaedjes fwaits avou èn addjectif metou padvant + on no === Gn a sovint des mots d' [[aplacaedje tîxhon]] fwaits avou èn addjectif (metou padvant) et on no : * des nos d' plaeces: <FONT COLOR="#0000ff">Pitite-Han, Setche-Vå, Bele-Vå, Beafayis, Li Basse-Libin, Li Basse-Wåve, Grand-Lé. Pacô, on n' ricnoxhe pus l' addjectif: Djenvå (Djuzrinne Vå), Grinnveye (Djuzrinne Veye), Noveye (Nouve Veye)</FONT>. * des nos d' djins : <FONT COLOR="#0000ff">Pitit-Djhan, Grand-Djhan</FONT>. * des cmons nos : <FONT COLOR="#0000ff">tinroxh (tinre oxh), noûmot (noû mot).</FONT>. === Addjectifs todi metous padrî (e 20inme sieke) === [[Imådje:addjectif_roman.jpg|thumb|250px|right|Plake d' on labo lomé ''Roman Payis'', a Nameur]] * les addjectifs di nåcionålité: :<FONT COLOR="#0000ff">Il a vnou å monde d' on pere ''taylandès'' et d' ene mere ''rûsse''; l' årmêye ''almande'' esteut dins Bastogne; l'aplacaedje ''tîxhon'', li lingaedje ''gayel'', leu no ''latén''</FONT> ** Foû-rîles: l' addjectif "roman" :<FONT COLOR="#0000ff">li [[Roman Payis]].</FONT> * les addjectifs ricalkés lanawaire do francès: :<FONT COLOR="#0000ff">c' est ene feme ''capåbe''; c' esteut l' djoû del fiesse ''nåcionåle''; dj' aveu on djeu ''imprunåbe''; ça a parexhou dins l' Bultin ''Cominål''; les costindjes ''informatikes''; èn egzimpe ''tipike''.</FONT> * les addjectifs avou l' [[cawete -rece]] :<FONT COLOR="#0000ff">on no addjectivece; li pårticipe erirece, li fotche [[Motî:scheurece|scheurece]], li hepe cwårrece</FONT>. === Addjectifs metous bikebocmint === Sacwants addjectifs sont metous, des côps padvant, des côps padrî : * Addjectifs avou l' [[cawete -rin]] :<FONT COLOR="#0000ff">Al dizeutrinne fontinne; li pådje divantrinne del waibe; des hårdêyes difoûtrinnes u des dfoûtrinnès hårdêyes; des ptitès emîtrinnès åmayes / des ptitès åmayes emîtrinnes; ene voyale copetrinne; les lingaedjes dilérins.</FONT> * Addjectifs avou l' [[cawete -åve]] :<FONT COLOR="#0000ff">ene trompåve biesse; ene biesse nén aclevåve; ene viye haeyåve feme / des djins haeyåves; li spotchåve voyale.</FONT> * Addjectifs nén foirt corants avou deus, troes sillabes u dpus. :<FONT COLOR="#0000ff">èn etrindjir no ([[L. Remacle]]) / les payis etrindjirs; c' est totès malådès biesses; t' as atchté ene vatche malåde; e sincieus latén / des rcweraedjes sincieus; a diferinnès plaeces / a des plaeces diferinnes.</FONT> * Longs pårticipes. :<FONT COLOR="#0000ff">Calcaedje riwalondjî</FONT> [[Imådje:addjectif_walon.jpg|thumb|200px|right|Coviete del rivowe des "Walons Scrijheus d' après l' Bambwès"]] * l' addjectif "walon". :<FONT COLOR="#0000ff">les walons scrijheus d' après l' Ban-Bwès ([[R. Viroux]]); li walone tchanson do payis ([[H. Bragard]]); on grand disfindeu di nosse walone idintité ([[C. Massaux]]), li walone gastronomeye ([[P. Otjacques]]) / li waibe do lingaedje walon; li croejhete walone; e Payis Walon; li Redjon Walone; li Coûtchant walon</FONT>. * Dins sacwantès ratourneures ** walones: :<FONT COLOR="#0000ff">a pîs dschås; li samwinne passêye</FONT>; ** ou calkêyes do francès: :<FONT COLOR="#0000ff">les cis d' l' Årmêye blanke fijhént do martchî noer.</FONT> (sovint minme on dit tot siplumint l' ratourneure e francès: ''Armée blanche'', ''marché noir''). === Addjectifs kel sinse candje, sorlon k' i sont padvant u padrî. === * sacré :<FONT COLOR="#0000ff">On sacré peket; A l' sacré Lucyin ! / L' Alcoran, c' est l' live sacré des moslimîs</FONT>. == Plaeçaedje di l' addjectif atribut avou l' elipe di "esse" == Dins des fråzes come :''Il ont veu ene '''feme sitårêye''', fene mierlongue, al tere, et ki s' kibatéve conte on foirt tchén'' ([[G. Lucy]]). l' addjectif n' est nén èn epitete, mins èn [[addjectif atribut|atribut]]. Li fråze vout dire : :…''ene feme '''k' esteut''' stårêye…'' == Istwere do plaeçaedje di l' addjectif == Li plaeçaedje des addjectifs padvant l' no e walon, minme e linieyes, n' est nén d' enute : * 17inme sieke : :<FONT COLOR="#0000ff">ci grand long ewaeré pindård</FONT> (1677) * 15inme sieke : :<FONT COLOR="#0000ff">li grand foirt ivier k' i fjheut; les astårdjeyès çanses</FONT> * 14inme sieke: :<FONT COLOR="#0000ff">E ses [[Motî:vef|vefs]] djoûs; leus stroetès cotes</FONT> * dins les nos d' plaeces: :<FONT COLOR="#0000ff">Å Toumé Åbe (a [[Rwene]]); Li Ployî Tchinne (a [[Transene]]); Li Broûlé Ternea (a [[Viyance]])</FONT>. == Djeyografeye do plaeçaedje di l' addjectif == Li ratourneure "del benite aiwe" a stî studieye pa l' [[A.L.W.]]. L' addjectif "benite" est todi padvant e [[Payis d' Lidje]] ey e [[Mîtrin walon]]. El [[Basse-Årdene]] ey e [[Coûtchant walon]], il est pus sovint padrî. On pout rwaitî eto li minme addjectif dins des viyès tchansons u rimes-rames. Metans "pouri": :<FONT COLOR="#0000ff">Il a des ouys come des ''pouris'' agnons, Simon</FONT> (Lidje, cråmignon, 18inme sieke) :<FONT COLOR="#0000ff">Raecenes edjalêyes, agnons ''pouris'' !</FONT> ([[Wagnlêye]]), rime-rame del portchesse di Sint Grigwere. El Basse-Årdene, on ôrè bråmint pus sovint les addjectifs divant l' no dolmint k' on rmonte diviè [[Forire]] et [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]] u [[Bastogne]] (del benite aiwe, del tchôde aiwe), ki cwand on dischind so [[Bive]] et so [[Smwès]] (di l' aiwe benite, di l' aiwe tchôde). Nerén, les addjectifs di coleurs dimorèt todi padvant. E Coûtchant walon, les addjectifs di coleur si polnut minme ritrover après l' no. Come di djusse, c' est el [[Hôte-Årdene]], copurade e l' ancyinne Walonreye di Prûsse, k' on trovrè pus voltî des addjectifs pa padvant, dizo assaetchance di l' almand. == Plaeçaedje di l' addjectif et linwe-ehåyaedje == Les oteurs walons et les soces di scrijheus ont sovint e l' idêye di mete l' addjectif padvant, bråmint pus sovint ki dins l' djåzé lingaedje. I vont, metans, erîler ene ratourneure come "li Croes Rodje", la k' i gn a on addjectif k' est metou cron: :<FONT COLOR="#0000ff">Gn a ene ''rodje-croes'' (ambulance) k' a passé tot xhuflant ([[R. Boulengier]]); des cis ki fjhént do ''noer martchî'' (L. Sohy, [[Sôdård di 40]])</FONT> Mins sacwants scrijheus fwaiynut eto voltî des [[forcoridjaedje]]s, tot plaeçant padvant des addjectifs di nåcionålité, u des cis calkés do francès. :<FONT COLOR="#0000ff">li ''culturele'' colonizåcion (R. Viroux); des ''atomikès'' reyaccions ([[G. Michel]]), l' ancyinne ''greke'' rilidjon ([[A. Howart]]), les ''francès'' teritweres di houte del Grande Basse (J. Schoovaerts)</FONT> Cwè çk' i nos fåt sondjî di ç' novele uzance la ? C' est motoit bén onk des costés di l' evolucion do walon did dimwin ki s' vout houwer erî do francès. Mins ces forcoridjaedjes la, ça sbare les scrijheus wårdiveus, ki sont-st adûs a-z ôre do walon cåzé pa des djins k' ont vnou å monde inte 1920 et 1940. I sont copurade mwais cwand ci stîle la va avou ene flåwisté do motî et des flotches di croejhete dins les tecses des djonnes sicrijheus. Mins po les djonnes, dipus k' ene rîle est simpe, dipus k' i sont-st a leu-z åjhe. Ci serè mo rujhire di fé raprinde li walon a des djonnes tot leyant ene tchictante uzance pol plaeçaedje di l' addjectif. == Plaece di l' addjectif dins des ôtes lingaedjes == E l' inglès, e flamind, e l' almand, l' addjectif est metou padvant l' no. E l' espagnol, e l' arabe, e latén, l' addjectif est metou padrî l' no. E francès, gn a sacwants addjectifs ki sont metous padvant (grand, pitit). Mins les addjectifs di coleur et d' cogne sont metous padrî. E [[gayel]] come e vî [[tîxhon]], l' addjectif esteut padvant l' no. Mins c' est målåjhey di saveur si c' esteut ene sitraegne rîle. == Alére == * [[L. Remacle]] (1952) ''Syntaxe du parler de La Gleize'', T. I., pp 146-165. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/croejhete2.html#addjectif Pitit spitch sol plaeçaedje des addjectifs] (e l' Årdene nonnrece). [[Categoreye:Lingaedje walon|Placaedje di l' addjectif]] 10169 29783 2004-12-16T00:08:42Z Lucyin 16 rifjhaedje di "oornon_wi" (ricandjaedje del rifondowe) rifjhaedje di "oornon_wi" (ricandjaedje del rifondowe) 10170 29784 2004-12-16T00:34:56Z Lucyin 16 Dessinaedje parexhou dins les [[Raboulets]] (p.5,79), rimetou e coleur pa Djihinne Mahin. Dessinaedje parexhou dins les [[Raboulets]] (p.5,79), rimetou e coleur pa Djihinne Mahin. 10171 29785 2004-12-16T00:36:23Z Lucyin 16 Coviete del rivowe "Noveles des WASAB". Coviete del rivowe "Noveles des WASAB". 10172 29786 2004-12-16T00:37:06Z Lucyin 16 Plake d' on labo a Nameur {{licince imådjes Lucyin}} Plake d' on labo a Nameur {{licince imådjes Lucyin}} 10173 29787 2004-12-16T00:44:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Michel]] 10174 29788 2004-12-16T00:44:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arnold Howart]] 10175 29789 2005-01-04T14:26:13Z Pablo 5 candjmint d' pådje #REDIRECT [[Tchampion]] 10176 29790 2004-12-16T20:21:10Z Lucyin 16 Responda da Michel Francard a Walo + gazete Responda da Michel Francard a Walo + gazete 10177 29791 2004-12-16T20:23:25Z Lucyin 16 cwåte di priyaedje al shijhe d' årvey å walon (li 15 d' octôbe 2004) cwåte di priyaedje al shijhe d' årvey å walon (li 15 d' octôbe 2004) 10178 29792 2004-12-16T20:24:35Z Lucyin 16 tchampions (grand bwès del Mamora, Marok, diviè l' moes d' djanvî 1990) {{licince imådjes Lucyin}} tchampions (grand bwès del Mamora, Marok, diviè l' moes d' djanvî 1990) {{licince imådjes Lucyin}} 10179 58675 2006-05-29T23:22:48Z Pablo 5 /* Sacwants scrijhaedjes da Mitchî Francård */ imådje [[Categoreye:ricwereus sol walon|Francard]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone|Francard]] [[Imådje:francard2.jpg|framed|left|Responda da Michel Francard a Walo + gazete]] '''Michel Francard''' a skepyî e 1952. C' est on [[rcwereu sol walon]], et on diccionairî. Il a cmincî pa scrire des lives e walon avou [[Rodolphe Dedoyart]]. Il est cnoxhou long et lådje come fijheu do [[Motî d' Bastogne]] (1994). Il a metou so pås so fotches li [[Muzêye do Pårlaedje e Payis d' Bastogne]] (1982), et-z î eplaidî ene peclêye di lives e walon, avou come cougnet : l' antolodjeye [[Scrijheus d' Årdene]] (2002). Il a eto amonté li rvowe [[Singulîs]] e 1994. Il est prof d' univ di s' mestî, et pa ses rcwerances sol rissinta des lingaedjes diléreces emey les djonnes (1988-1991), l' enondeu del [[sociolinwince]] do walon. Foû do walon, il a studyî, avou, li [[francès del Walonreye]]. E 2004, il a monté e gråde, et divni vice-recteur di l' [[Univ do Noû-Lovén]], et dveur leyî ouve å dfwaite di si ovraedje direk pol walon. == Sacwants scrijhaedjes da Mitchî Francård == === Sincieus lives === * ''Aspects de la phonologie générative du français contemporain'', 1975. * ''Le parler de Tenneville, introduction à l'étude linguistique des parlers wallo-lorrains'', 1980. === Lives e walon avou Rodofe Dedoyård === * Des mestîs et des djins k' è vont, 1978. * Cwand l' diale s' è mele, 1983. * Å pus long des djoûs, 1987. === Live sol foclore === * ''Traditions populaires au pays de Bastogne'', 1982. === Lives d' esplikêyes sol walon === [[Imådje:Lingaedje oyi walonreye wi.jpg|thumb|right|Live d' esplikêye (bråmint) sol walon]] ''[[Lingaedjes d' oyi el Walonreye|Langues d' oïl en Wallonie]]'', 2000. === Antolodjeyes === * Do Pa la-hôt å Pa låvå (antolodjeye di Bastogne), 1982. * Sicrijheus d' Årdene (antolodjeye di l' Årdene lussimbordjwesse), 2002. == Mitchî Francård et l' linwe-ehåyaedje do walon == === Bouyes tecnikes === * Il a askepyî ene [[rîle tipografike da Francård|rîle tipografike]] ki poite si no (mete on blanc dirî tchaeke crole). * Il a erîlé les spotchåvès voyales do prumî pî : dins les motîs, "s(i)potchî" serè prezinté come "r(i)cåzer" et "k(i)djåzer". * Il a rsaetchî les faflotes divintrinnes, et les [[halcrosses E]] divintrins. === Bouyes sociolodjikes. === A pårti di ses prumîs rcweraedjes di sociolinwince, Michel Francard s' a rindou conte kel walon aveut kécfeye co des belès anêyes a viker. Aprume paski les djonnes nel rissintént pus come ene sacwè d' grossî. Priyî pa [[Lucien Mahin]] a on raploû so l' avni do walon a Rdû, e 1993, Michel Francard si oize dimander : "Fåt i sacrifyî les vîs cåzeus d' walon so l' åté do rfondaedje ?" Pu-z î raler : "Les ''vîs cåzeus'', a Bastogne, c' est 9 djins." Il aveut respondou al kesse sins l' dire platezak. A cåze di ciste avuzion la, Michel Francård fourit rbouté pa l' [[SLLW]], cwand on dmanda po k' il î moussaxhe. Dispu 2000, u avårla, Mitchî Francård saye di rmouwer les waloneus po k' i s' rindexhe conte ki, s' i volnut kel walon vike, come el dijhnut, elzî fåt trover des novelès fonccions pol lingaedje. [[Imådje:francard_priyaedje.jpg|thumb|300px|right|cwåte di priyaedje al shijhe d' årvey å walon (li 15 d' octôbe 2004)]] Å cmince (1984), Michel Francard ni djåzéve nén walon, emacralé pa l' idêye diyalectolodjike k' i dveut pårler avou l' accint d' on seul viyaedje. Mins, pitchote a midjote, i s' î a metou, copurade a cåze di ses rescontes avou des [[Li Rantoele (soce)|Rantoelîs]]. Al shijhe k' il a dit årvey ås waloneus (2004), come bouteu direk emey zels, c' esta lu ki cåza e walon, et èn ôte fé on spitch e francès. == Michel Francard avou ses studiants mon les walon-cåzants == [[Imådje:francard.jpg|thumb|300px|right|Michel Francard ki dvize avou Henry Lepage, a ene seyance inte des studiants do Noû-Lovén et l' soce des rcåzeus a Bietris, e 2000]] Michel Francard a sovint fwait vni des studiants romanisses do Noû-Lovén po rescontrer des walon-cåzants, å cmince e payis d' Bastogne, pus al [[Soce des Rcåzeus d' Bietris]]. Les kesses estént aprestêyes davance, les studiants divént rmete on rapoirt al fén del vesprêye. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://users.skynet.be/ucw/PDF/wpg7.PDF limero di Walo + gazete avou on responda da Michel Francard] (e francès, aberwetåve). * [http://rifondou.walon.org/bili-rif.html#romanisses Raportaedje so ene vesprêye inte li Soce di Rcåzeus d' Bietrès, et les studiants romanisses da Michel Francard] (pa Djôzef Bily, e walon). == Documints == {| |- |[[Imådje:francard_dicaustaedje_1983.jpg|250px|]] |[[Imådje:francard_dicaustaedje_2002.jpg|200px|]] |- | colspan=2 | Candjmint di l' eployaedje des langues pa M. Francard, pol dicåçtaedje d' on live, di 1983 a 2002 |} 10180 29794 2004-12-16T20:31:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ricwereus_sol_walon]] 10181 29795 2004-12-16T23:01:04Z Lucyin 16 dicåçtaedje pa M. Francard do live "Scrijheus d' Årdene" (2002) e walon dicåçtaedje pa M. Francard do live "Scrijheus d' Årdene" (2002) e walon 10182 29796 2004-12-16T23:02:11Z Lucyin 16 dicåçtaedje pa M. Francard do live Do "Pa la-hôt" å "Pa låvå" (1982) e francès. dicåçtaedje pa M. Francard do live Do "Pa la-hôt" å "Pa låvå" (1982) e francès. 10183 58676 2006-05-29T23:24:54Z Pablo 5 licince coviete do live "do pa la-hôt å pa låvå" da Michel Francard, 1982 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 10184 29798 2004-12-16T23:32:06Z Lucyin 16 Michel Francard ki dvize avou Henry Lepage, a ene seyance inte des studiants do Noû-Lovén et l' soce des rcåzeus a Bietrès, e 2000 {{licince imådjes Lucyin}} Michel Francard ki dvize avou Henry Lepage, a ene seyance inte des studiants do Noû-Lovén et l' soce des rcåzeus a Bietrès, e 2000 {{licince imådjes Lucyin}} 10186 29800 2005-01-04T14:26:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tchampion]] 10188 45074 2005-11-20T08:52:19Z Pablo 5 imådje des cmons [[Categoreye:Micolodjeye|Bolet baron]] <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|boloe baron|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Boletaceae|Boletus|junquilleus|Boletus junquilleus 01.jpg|bolet baron <SMALL>(foto saetcheye pa Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Li '''bolet baron''', c' est on [[tchampion]] des bwès avou on tchapea djaene citron, ki dvént djaene d' ôr et pu si taetche coleur d' orindjêy erunixheure e divnant pus vî, k' a des tubes avou des pôres djaenes vifs et on pî ponctuwé di djaene orindjé a orindje rodjasse. I crexhe padzo les åbes a foyes principålmint dzo les [[hesse]]s et les [[tchinne]]s. Tot l' tchampion bleuwi foitmint a l' côpe. == Eployaedje == Come si couzin li bolet a rodje pî, li bolet baron est magnåve apres aveur pris l' précôcion di l' bén cure (ledjirmint tocsike cru). Målureuzmint, il est råle el Walonreye et po l' waeranti il est consyî di nel nén code. [[fr:Bolet jonquille]] 10189 40501 2005-09-23T10:45:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> usteye pol plaijhi d' foumer avou, fwait d' ene buzete k' on stitche e s' boke, et d' on ptit potiket po mete li toubak. <I>On fjheut des pupes avou des raecenes di brouhire.</I> <I>I tetéve si pupe si bén foirt ki ses mashales rintrént ådvins</I> ([[J. Selvais]]). <I>I fåt k' el prumire pupe k' i foume El rinde malåde, el bouxhe tot djus po k' i s' deye dj' a volou fé l' ome Mins bintch dji nel frè djamåy pus</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. pipe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure si pupe:</FONT> li tchoker, a l' evier, po vuder les cindes. <span lang=fr>F. vider.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;casser s' pupe:</FONT> [[Motî:mori|mori]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i merite ene fameuse pupe:</FONT> dijhêye po clatchî dins ses mwins po ene sakî k' a fwait åk å pair des pôces. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li djoû k' i plourè des pupes di tere:</FONT> li djoû ki n' vénrè måy. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est l' leu ki foume si pupe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">c' est les [[Motî:rinåd 1|rnåds]] ki foumèt leu pupe</FONT>. <B>2.</B> (imådjreçmint) long [[Motî:moumint|moumint]] (ossu long kel ci po foumer londjinnmint ene pupe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;la ddja ene pupe:</FONT> la ddja lontins. rl a: [[Motî:hapêye|hapêye]]. <B>3.</B> (mot d' efant) [[Motî:cabounete|cabounete]] å dbout del cawe do gland, ki rascove li frut. <span lang=fr>F. cupule.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pupe</FONT>, pipe, pëpe, pîpe</span>. Parintêye : * [[Motî:puper|puper, pupa, pupaedje]] * [[Motî:pupter|pupter, pupteu]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:pupe di keuve|pupe di keuve]]. * [[Motî:grawe-pupe|grawe-pupe]]. * [[Motî:tir ås pupes|tir ås pupes, tire-pupes]]. * [[Motî:pupsak|pupsak]] ---- * [[pupe|Pondants et djondants so les pupes]] * [[Li djoû k' i plourè des pupes di tere|"Li djoû k' i plourè des pupes du tere" (live da J.L. Fauconnier)]]. 10190 29804 2004-12-18T02:23:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] saetchî so s' pupe. <I>Et adon, i puptéve piyane miyane tot fjhant a tchaeke côp on ptit frexh brut avou ses lepes</I> ([[J. Selvais]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupteu</B></FONT> [o.n.] foumeu d' pupe. 10191 29805 2004-12-17T20:24:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Selvais]] 10192 29806 2004-12-18T02:24:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupe di keuve</B></FONT> [f.n., pl. des pupes di keuve] sôre d' instrumint d' muzike e keuve, edvinté pa Adofe Sax, di Dinant, et k' i fåt teter dvins come dins ene [[Motî:pupe|pupe]]. On dit eto: [[Motî:sacsofone|sacsofone]]. ---- * [[pupe di keuve|Pondants et djondants]] 10193 29807 2004-12-17T20:25:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:puper]] 10194 29808 2004-12-17T20:25:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:puper]] 10195 49827 2006-01-28T19:27:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupsak</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> instrumint d' muzike avou on gros saetch di pea pindou après, foirt corant e l' Escôsse et dins les payis d' culteure gayele. <I>I djouwént do pupsak et do tabeur di basse Tot fjhant danser leu-z oûsse å brut d' ces instrumints</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. cornemuse, biniou.</span> <span lang=en>Ing. bagpipe.</span> <span lang=es>Esp. gaita.</span> <B>2.</B> grand saetch di pea po mete di l' aiwe. <span lang=fr>F. outre en peau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pupsak</FONT>, pifsak, pîpzak, pipsak, pîtsak</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje tîxhon]] (saetch avou ene pupe après), sol modele di l' almand <span lang=de>Dudelsack</span> u neyerlandès <span lang=nl>Doedelzak</span>. ---- [[Pupsak|Dipus d' racsegnes so les pupsaks]] 10196 29810 2004-12-18T02:29:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>grawe-pupe</B></FONT> [o.n., pl des grawe-pupes] pitite usteye po grawyî dins les pupes. <span lang=fr>F. cure-pipe.</span> 10197 39599 2005-09-12T10:54:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tir ås pupes</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tere-pupes</B></FONT> [o.n. pl. des tirs ås pupes, des tere-pupes] djeu d' dicåce, la k' i fåt saetchî avou ene carabene ås plombs so des croyes d' årzeye, avou des bistokes après. <span lang=fr>F. tir forain.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;séndje di tir ås pupes:</FONT> <I>a)</I> séndje ki fjheut d' l' animåcion dins les tirs ås pupes. <I>b)</I> laid ome. <I>Dj' a stî amoreuse divant lu, li såcré laid ptit grigne-dint, li mannet ptit roytea, li ptit séndje di tir ås pupes k' il est</I> ([[Arthur Masson]]). <span lang=fr>F. macaque.</span> Bodjes: * [[Motî:tirer|tirer]] * [[Motî:pupe|pupe]] 10198 29812 2004-12-17T20:31:49Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sacsofone</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pupe di keuve|pupe di keuve]]. 10199 29813 2005-04-19T15:46:21Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>insolube</B></FONT> [addj., padrî] k' on n' î sait trover ene [[Motî:rexhowe|rexhowe]], tot djåzant d' on problinme. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">insolûbe [-ûp]</FONT>, insolube [-up], insolëbe</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>insoluble</span>. 10200 29814 2004-12-17T22:11:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimegne</B></FONT> [o.n.] setinme djoû del samwinne, li prumî po les Djwifs et ls Arabes. Disfondowes: dîmègne, dîmagne, dimègne, dimince, dîmatche, dîmantche, dîmintche, dièmintche, dîmint. Etimolodjeye: latén <span lang=la>domenicum</span> (Bon Diu). ---- [[Dimegne|Dipus d' racsegnes sol dimegne]] 10201 29815 2004-12-17T22:13:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dilon</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:londi|londi]]. Disfondowes: dëlong. Sorcoinrece Fêmonveye. ---- [[Londi|Dipus d' racsegnes sol londi]] 10202 29816 2004-12-17T22:14:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimår</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:mårdi|mårdi]]. Disfondowes: dëmâr. Sorcoinrece Fêmonveye. ---- [[Mårdi|Dipus d' racsegnes sol mårdi]] 10203 29817 2004-12-17T22:15:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimiek</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:mierkidi|mierkidi]]. Disfondowes: dëmièk. Sorcoinrece Fêmonveye. ---- [[Mierkidi|Dipus d' racsegnes sol dimiek]] 10204 56736 2006-05-14T17:13:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierkidi</B></FONT> [o.n.] troejhinme djoû del samwinne, li cwatrinme po les Djwifs et ls Arabes. Disfondowes: <B>mièrkidi</B>, mièrcudi, mièrcoudi, mèrkidi, mèrkëdë, mèrcudi, mèrcrèdi. Etimolodjeye: vî walon <span lang=wa-vi>Demiercques, dimerce, dimerques</span>: djoû di Mierkeure (li planete u li diè des Romins), revierseye påzès Francs (acolaedje tîxhon). Li fôme [[Motî:dimiek|dimiek°]] egzistéve co a Faimonveye e 1900. ---- [[Mierkidi|Dipus d' racsegnes sol mierkidi]] 10205 29819 2004-12-17T22:21:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diyou</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:djudi|djudi]]. Disfondowes: dëyou. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"dies Jovis"</span> (djoû d' Djupiter, diè des Romins). Sorcoinrece Fêmonveye. ---- [[Djudi|Dipus d' racsegnes sol djudi]] 10206 29820 2004-12-17T22:22:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djudi</B></FONT> [o.n.] cwatrinme djoû del samwinne, li cénkinme po les Djwifs et ls Arabes. rl a: [[Motî:diyou|diyou]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djudi sint</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Blanc djudi</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">djudi des setès eglijhes:</FONT> djudi di dvant [[Motî:Påke|Påke]]. rl a: [[Motî:djoû|djoû]]. Disfondowes: <B>djûdi</B>, djudi, djûdë, djudë, djoûdi, djouwèdi, djeûdi, djwèdë, djèdi, djëdi, djidi, djëdë <FONT SIZE=2>(miersipepieuzmint al mape ALW 3, 43)</FONT>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"dies Jovis"</span> (djoû d' Djupiter, diè des Romins), avou racolaedje tîxhon <span lang=la>"Jovis, dies"</span> (Djupiter-djoû). ---- [[Djudi|Dipus d' racsegnes sol djudi]] 10207 29821 2004-12-17T22:23:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårdi</B></FONT> [o.n.] deujhinme djoû del samwinne, li troejhinme po les Djwifs et ls Arabes. Disfondowes: <B>maurdi</B>, maudë, mârdi. Etimolodjeye: vî walon <span lang=wa-vi>dè mars, di mars, do mars</span>: djoû di Mars (li planete u li diè Mårs des Romins), revierseye påzès Francs (acolaedje tîxhon). Li fôme [[Motî:dimår|dimår°]] egzistéve co a Fêmonveye e 1900. ---- [[Mårdi|Dipus d' racsegnes sol mårdi]] 10208 29822 2004-12-17T22:24:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>londi</B></FONT> [o.n.] prumî djoû del samwinne, li deujhinme po les Djwifs et ls Arabes. Disfondowes: <B>londi</B>, londë, lindi, lundi. Etimolodjeye: vî walon <span lang=wa-vi>dèlune, dilune</span> (djoû del lune) revierseye påzès Francs (acolaedje tîxhon). Li fôme "[[Motî:dilon|dilon]]" egzistéve co a Fêmonveye e 1900; rl a: [[Motî:dilon|dilon]]. ---- [[Londi|Dipus d' racsegnes sol londi]] 10209 29823 2004-12-17T22:26:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>semdi</B></FONT> [o.n.] shijhinme djoû del samwinne, li setinme po les Djwifs et ls Arabes. Disfondowes: <B>sèm'di</B>, sèm'dë, sam'di. Etimolodjeye: latén d' sôdårds <span lang=fr>sembatum: sabat</span>, li djoû do rpoizaedje des Djwifs, li fén calkêye so l' cene des ôtes djoûs. ---- [[Semdi|Dipus d' racsegnes sol semdi]] 10210 37070 2005-08-04T22:56:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divénr</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvénr</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:vénrdi|vénrdi]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djoû bon Dvénr:</FONT> bon Vénrdi (vénrdi d' [[Motî:Påke|Påke]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li djoû bon Dvénr, i djale, i radjale, et rén n' edjale:</FONT> On croeyeut ki le sumaedjes do djoû bon Dvénr reyussixhèt a tot côp bon, a cåze di l' omonimeye, e plaeces di divénr (vénrdi) eyet [[Motî:divere|divere]] (dinrêye). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>d(ë)vér, </B>d(u)vinr, d(u)vè<SUP>n</SUP>r</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"dies Veneris"</span> (djoû d' Venus, diè des Romins), vî walon <span lang=wa-vi>"devenres, divenres, divanres"</span>. Coinrece Payis d' Vervî eyet Måmdey. Omofone coinrece: * [[Motî:divere|divere]] ---- [[Vénrdi|Dipus d' racsegnes sol vénrdi]] 10211 29825 2004-12-17T23:01:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Påke</B></FONT> <B>I.</B> [no d' fiesse, femrin singulî] (rilidjon catolike) <B>1.</B> fiesse des crustins ki rmimbere li ravicaedje da Djezus-Cri, ki bodje d' anêye en anêye, inte li 22 d' måss eyet l' 25 d' avri. <I>Si Påke est tårdowe, l' anêye serè tårdowe.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;floreye Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">vete Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">ptite Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">beneye Påke:</FONT> dimegne did divant Påke; rl a: [[Motî:floreye|floreye]], rl a: [[Motî:påkî 1|påkî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grande Påke:</FONT> Påke, eneviè Pitite Påke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;londi d'&nbsp;Påke:</FONT> londi d' après Påke, fiesse-djoû. rl a: [[Motî:godet|godet]], [[Motî:djama|djama]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clôse Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">eclôse Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">reclôse Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">serêye Påke</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">blanke Påke </FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">Påke des mônîs:</FONT> dimegne d' après Påke, rl a: [[Motî:clôse|clôse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clå d' Påke:</FONT> onk des cénk pitits clås d' cire ki sont plantés a môde di croes el cidje di Påke. <I>On benixheut les clås d' Påke, et-z endè mete onk dizo l' soû d' l' ouxh po tchessî les macrales.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:lapén|lapén°]] d' Påke.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:oû|oû°]] d' Påke.</FONT> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Påkes</FONT> [no d' fiesse femrin pluriyal] fiesses di Påke, del floreye Påke å dimegne d' après Påke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Blanc Noyé, vetès Påkes, vete Noyé, blankès påkes:</FONT> Cwand gn a del nive a [[Motî:Noyé|Noyé]], end a pont a Påke, eyet årvierdimint. Disfondowes: Pauke, Pâke, Gm. Pêke. <FONT SIZE=2>(miersipepieuzmint al Mape ALW 3, 66)</FONT>. ---- [[Påke|Dipus d' racsegnes so Påke]] 10212 29826 2004-12-17T23:23:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:calin]] 10213 35078 2005-07-16T01:32:45Z Pablo 5 '''Léon Pirsoul''' a skepyî e [[1873]] et a morou li [[5 di may|5 do moes d' may]] [[1947]] a [[Brussele]]. I fourit on scrijheu e walon eyet diccionairî do [[payis d' Nameur]]. I fjha-st eto des tchansons et arimeas ki fourît-st eplaidîs, å cmince, dins l' gazete "[[Li Mårmite]]" eyet dins l' "Coirneu"; pu rashonnêyes en on live "Fåves et tchansons do Payis d' Nameur" (1927). Come sicrijheu, il est rprin dins l' [[Antolodjeye namurwesse]] des frés Maréchal. Il est mî cnoxhou pa s' motî, li ''[[Motî da Pirsoul|Dictionnaire Wallon-français (dialecte de Namur)]]'', kel deujhinme edicion a vudî e [[1934]]. [[Categoreye:ricwereus sol walon|Pirsoul, Leon]] 10214 29828 2004-12-17T23:32:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:calin]] 10215 29829 2004-12-17T23:45:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wekene]] 10216 29830 2004-12-18T00:06:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:addjectif]] 10217 29831 2004-12-18T00:07:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:addjectif]] 10218 29832 2004-12-18T02:04:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Wikipedia]] 10219 29833 2004-12-18T02:21:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pupter]] 10220 50563 2006-02-16T14:20:44Z Lucyin 16 /* Rotaedje d' on pupsak. */ [[Categoreye:Instrumints d' muzike]] [[Imådje:Bagpipe performer.jpg|thumb|On djouweu di grand pupsak escôswès]] On '''pupsak''', c'est èn instrumint d' [[muzike]] [[instrumint a vint|a vint]], avou on saetch di pea pindou après, ene buze po shofler dvins eyet rimpli l' saetch, ey ene ou sacwantès ôtès buzes, ki l' air do saetch endè rexhe sins djoke po produre li muzike. ''Li mot “[[Motî:pupsak|pupsak]]” est bén cnoxhou dins l' payis d' [[Måmdey]], [[Vervî]] et avårla. I pout eto esse eployî po on grand saetch di pea po mete di l' aiwe, avou ene golete po boere. [[Anatole Marchal]] endè djåze dins l' fåve des “cayôs do diale” (li bierdjî d' Mousnî) dins s' live “Å tins des nûtons”.'' == Discrijhaedje == Les buzes ki produjhnut l' muzike polèt aveur, come po ene flûte, des trôs, k' on pout stoper ou nén, po candjî l' son. I n' è pout aveur k' ene buze melodike (lomêye li chalumo, ou mwaisse buze), mins endè pout eto aveur deus, ene po tchaeke mwin (come avou l' ''zampogna'' itålyinne, par egzimpe), ou co deus adjermalêyes, ki les trôs sont stopés på prumî ou l' deujhinme dognon des doets (''mezzued'' tunizyin par egzimpe); dins ç' cas les deus buzes sont a pô près les minmes ou avou des combinåjhons d' trôs diferinnes. Li nombe di buzes a note unike, ou bourdons, pout candjî pår, di zero a troes l' pus sovint (nouv côps so dijh a l' octåve ou deus octåves pa dzo l' tonike del buze melodike). Les pupsaks ont bråmint des cognes, mins les pus cnoxhous sont surmint les grands pupsaks escôswès, ki les redjimints militåres escôswès ont fwait cnoxhe long et lådje. Insi, cwand les Scôswès deliberént des veyes al [[guere 1940-1945]], i djouwént voltî do pupsak tot-z î intrant On les eploye copurade dins les payis gayels ([[Escôsse]], [[Irlande]], [[Payis d' Wales]], [[Burtaegne]]) ou avou des raecenes gayeles ([[Galice]]), mins eto el resse del [[France]] et d' l' [[Espagne]], [[Bulgåreye]], [[Flande]], [[Tunizeye]] et bén seur e [[Walonreye]]. On vout ki ç' fouxhe l' [[Impire Romin]] k' åye sipårdou ces instrumints la. == Sôres di pupsaks == Tchaeke payis, tchaeke môde, dit-st on ! C' est parey avou les pupsaks, k' ont des nos et des cognes ki candjnut d' on payis a l' ôte. Vo-z èndè ci sacwants : * ''Biniou kozh'' («vî pupsak» e [[burton]], vî chal vout dire tradicionel) pupsak tradicionel del [[Burtaegne]], c' est onk des pupsaks avou l' son l' pus hôt, les pus bassès notes do ''biniou'' sont al minme hôteur ki les pus hôtès notes do grand pupsak escôswès, par egzimpe. * ''Biniou braz'' («grand pupsak» e burton) on pupsak eployî el Burtaegne dispoy les [[anêyes 1950]] k' est èn adaptaedje do grand pupsak escôswès. * ''Border pipe'' («pupsak del frontire» en inglès), li pupsak tradicionel del Nonne di l' Escôsse. * ''Cabrette'', on pupsak di l' [[Auvergne]], el [[France]]; avou on bourdon reglé al kinte, ene [[octåve]] å dzeu del fondamintåle del buze armonike. * ''Cornemuse du centre'', on pupsak do Mitan del [[France]], rifwait a pårti d' vî modeles wårdés ezès muzêyes. * ''Chabrette'', on pupsak do [[Limousin]]. * ''Doedelzak'' (pupsak e [[neyerlandès]]), pupsak tradicionel del [[Flande]]; on l' voet dins sacwants tåvleas da ''Brughel''. * ''Duda'', pupsak di [[Hongreye]]. * ''Гайда'' (''gayda''), pupsak del [[Bulgåreye]], ki l' saetch est fwait avou del pea d' gade, les bordons eyet mwaisse buze sont metous el plaece des pates eyet do hatrea del biesse. * ''Gaita'', pupsak del [[Galice]] * ''Grand pupsak escôswès'', c' est li pupsak di guere des årmêyes escôswesses, et did la, des ''pipe-band'' (ôrkesses di djouweus di pupsaks escôswès). * ''Mezoued'', pupsak del [[Tunizeye]]. * ''Musette de cour'', pupsak eployî å [[15inme sieke]] el [[France]], al cour do Rwè. Ci pupsak la esteut foirt sofistiké, la k' il aveut deus mwaissès buzes, po pleur fé deus melodeyes e minme tins, eyet nouv bourdons. Il esteut fwait d' ivwere. Li saetch, lu, esteut di soye brozdêye di fyis d' årdjint. * ''Musosac'' ou ''Muchafou'', pupsak eployî el [[Hinnot]], dins l' coine d' [[Ate]] ([[Arkegnere]], [[Fraine-dilé-Anvegn]]...) et co pus lon el [[Flande]] disk' ås [[anêyes 1920]]. Ådjourdu, on ndè fwait co a [[Vervî]]. Gn a deus bordons et ene mwaisse buze, tertos e si bémol. Co djouwêye asteure tot costé el [[Walonreye]]. * ''Pipossa'' (li no vént di ''pipe en sac''), c' est l' no d' on pupsak, asteure disparexhou, del redjon d' [[Boulogne-sur-Mer]] el [[France]]. * ''Pitit pupsak do Payis d' Wales'', (''Northumbrian pipe'' en inglès). * ''Pitit pupsak escôswès'', c' est on pupsak fwait sol modele do ptit pupsak do Payis d' Wales, mins avou l' minme arindjmint des doets k' pol grand pupsak escôswès; i fourit diswalpé pa Colin Ross dins les [[anêyes 1980]]. * ''Uilleann pipe'', li pupsak [[irlande|irlandès]]. Il a-st on foirt sûti djeu d' bourdons ås clés, ossu lomés regulateurs, k' end a 3 dins on ''full set'', eyet co 3 bourdons normås, onk k' est a deus octåves pa dzo li fondamintåle del mwaisse buze. * ''Veuze'', pupsak des fagnes del Burtaegne et del Vendée. == Rotaedje d' on pupsak. == [[Imådje:Annotated_stand_of_great_highland_bagpipe.jpg|thumb|Bokets d' on pupsak]] Sol foto chal a costé on pout vey les diferins bokets d' on pupsak (chal on grand puspak escôswès, mins c' est a pô près parey po tos les pupsaks): # mwaisse buze (en: ''chanter'', fr: ''chalumeau''), # saetch, # les stoks di buze (so des pupsaks k' i gn a, on-z a sacwants bourdons ou mwaisses buzes so on minme sitok); # shofla, # bourdons, # bourdon d' basse, # glissire d' acoird, # coirdeas (especifike do grand pupsak escôswès). Li shofla a-st on ptit clapet po-z espaitchî l' air k' est ddja dins l' saetch di [[Motî:ragoler|ragoler]]. Tos les pupsaks ont pol moens ene mwaisse buze, ki permete di djouwer l' melodeye. L' adire inte deus sôres di pupsaks, c' est l' nombe di bourdons, i pout gn aveur des regulateus (sôres di mwaisse buze a clés k' on djouwe avou les pougnets) ou co d' ene deujhinme mwaisse buze, come c' est l' cas avou l' ''musette de cour''. Agritchîs sol saetch, sins trô po k' ça piede, gn a sacwants stoks di buze. Dins tchaeke sitok, on stitche ene buze. So l' imådje chal pa dzeu, d' on grand pupsak d' Escôse, i gn a-st on stok po tchaeke buze, mins sol ''musette de cour'' i gn aveut-st on stok po les nouv bourdons, ey onk po les deus mwaissès buzes. Li saetch est å pus sovint fwait d' pea, avou (å dvins) del [[hårpixh]], po k' i n' piede nén. Mins on pout eto (come c' est l' cas pol ''gayda'' bulgåre) eployî ene [[vexheye]]. Å djoû d' ouy, on ndè fwait eto avou des prodûts sintetikes ou do cawoutchou. == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://jeanluc.matte.free.fr/articles/lorraine/cornlor.htm Istwere des pupsaks e Lorinne] (e francès) * [http://www.bobdunsire.com/bagpipeweb/ Anea des waibes so les pupsaks] (en inglès et ds ôtes lingaedjes) * [http://membres.lycos.fr/pipsacs/wallonie.htm Li pupsak e Walonreye] (e francès) * [http://membres.lycos.fr/pipsacs/ Les pupsaks del Daegne] (e francès) [[bg:Гайда]] [[de:Dudelsack]] [[en:Bagpipes]] [[eo:Sakŝalmo]] [[es:Gaita]] [[fr:Cornemuse]] [[gl:Gaita]] [[ja:バグパイプ]] [[lb:Dudelsak]] [[nl:Doedelzak]] [[pt:Gaita-de-fole]] [[sl:Dude]] [[sr:Гајде]] [[sv:Säckpipa]] 10221 29835 2004-12-18T11:04:37Z Lucyin 16 djournêye avou les studiants do Noû-Lovén a Bietrès, 2000 {{licince imådjes Lucyin}} djournêye avou les studiants do Noû-Lovén a Bietrès, 2000 {{licince imådjes Lucyin}} 10222 29836 2004-12-18T11:05:36Z Lucyin 16 djournêye avou les studiants do Noû-Lovén a Bietrès, 2000 {{licince imådjes Lucyin}} djournêye avou les studiants do Noû-Lovén a Bietrès, 2000 {{licince imådjes Lucyin}} 10224 29838 2004-12-18T11:08:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Pol Grandmont]] 10225 58143 2006-05-23T21:50:19Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Grandmont]] [[Imådje:Jean-Pol_Grandmont.jpg|thumb|left|120px|(e 2000)]] '''Jean-Pol Grandmont''', c' est on [[Ricwereus_sol_walon|diccionairî do walon]] k' a vnou å monde e [[1948]] a [[Forire]]. I fourit l' prumî a-z aveur eplaidî on [[motî so les fyis]], k' il a fwait lu-minme, et ki rote dins l' sinse walon-francès et francès-walon, li [[motî d' Forire et d' Nåwinne]] (2001). Il a eto stî l' prumî a-z aveur atåvlé li [[linwe-ehåyaedje]] di tote ene troke biyolodjike, les [[tchampion-åbusson|tchampions del Walonreye]] (2004). Dispu 2005, c' est on prumî bouteu so l' [[eciclopedeye Wikipedia]], e walon eyet dins des ôtes lingaedjes. I scrît bråmint so les [[tchampion]]s, mins eto so les [[rebanêye comene|viyaedjes del Walonreye]], les [[rilomé Walon|rlomés Walons]], les [[oujhea]]s, evnd. Il eplaide eto beacôp des fotos k' il a saetchî lu-minme eyet a stî l' prumî a mete des loyéns viè des fitchîs son. Il est mimbe del [[Rantoele (soce)|Rantoele]]. Di s' mestî, i boutéve å [[SHAPE]] a [[Castia]]. == Hårdêye divintrinne == [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|Si pådje di bouteu so Wikipedia]] 10226 37633 2005-08-11T20:29:00Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taessale</B></FONT> [f.n.] broke di bwès ki ristope li trô k' on rimpli u k' on vude on tonea. <span lang=fr>F. bonde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i boereut les toneas et les taessales:</FONT> i boereut [[Motî:ceke|cekes]] et toneas. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèssale</FONT>, tassale, tèssèle, tassèle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taesler</B></FONT> [v.c.] mete ene taessale a on tonea. 10227 29841 2005-05-03T03:52:33Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]]: * taessale: tèssale [E1], tassale [E1, C100, O0, G152], tèssèle [E1, E34], tassèle [O0, O4, G152] 10228 29842 2004-12-20T21:07:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>robinet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cråne 2|cråne]]. Etimolodjeye: Calcaedje do francès, 1920. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>robintreye</B></FONT> [f.n.] totes les buzes et les crånes, dins on bastimint. 10229 29843 2004-12-18T16:26:45Z Lucyin 16 ceke di stouve {{licince imådjes Lucyin}} ceke di stouve {{licince imådjes Lucyin}} 10230 42490 2005-10-26T01:12:03Z Pablo 5 [[Imådje:ceke.jpg|thumb|Cekes d' ene sitouve]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ceke</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fôme djeyometrike fwaite påzès ponts ki sont al minme longueur d' on pont metou å mitan. <span lang=fr>F. cercle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ceke del lune (del bele, del beaté):</FONT> ceke di loumire ki s' [[Motî:håyner 1|håynêye]] åtoû del bele, des djoûs k' i gn a. <I>Les foumires sol ceke del bele, C' est l' vint ki les ramoncele</I> ([[A. Gauditaubois]]). <B>2.</B> [[Motî:rowe|rowe]] ki ls efants fijhèt rôler divant zels, po djouwer. On dit eto: [[Motî:caroyåd|caroyåd]]. <I>Les efants fjhént rôler on ceke; c' esteut ene djante di velo u on bindaedje di berwete.</I> <B>3.</B> [[Motî:anea|anea]] d' fier, ki s' mete dins on pus grad k' lu po rcatchî l' aisse d' ene sitouve, estô d' ene [[Motî:platene|platene]]. <I>C' est l' marxhå, k' a fwait ç' coujhnire ci avou l' ôte viye do djudje: I gn aveut pus ki l' pot, pus d' pates, pus d' cekes, pus d' ouxh, Tot esteut erunté</I> ([[L. Piron]]). <B>4.</B> [[Motî:rond|rond]] d' fier ki tnèt les plantches d' on tonea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i boereut cekes et toneas:</FONT> c' est ene [[Motî:sôlêye|sôlêye]]. rl a: [[Motî:taessale|taessale]]. <B>5.</B> [[Motî:soce|soce]], [[Motî:dramatike|dramatike]], evnd. Parintêye: * [[Motî:cecler|cecler, ceclé, cecleu]] Omofones: * [[Motî:seke 1|seke]] (o.n.; boket do coir) * [[Motî:seke 2|seke]] (f.n.; movmint rlidjeus) 10231 29845 2004-12-21T01:08:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cecler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] mete on [[Motî:ceke|ceke]] a (ene rowe…). <span lang=fr>F. cercler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ceclé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ceclêye</B></FONT> [addj., purade padvant] k' a on ceke. <I>Si l' lune est ceclêye, c' est k' i plourè pusk' i gn a d cekes, pusk i plourè.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cecleu</B></FONT> [o.n.] (v.m.) ome ki fjheut des ronds [[Motî:raidje|raidjes]] di bwès. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cècleu</FONT>, cècleur, cèrculeu, cèrkèleu</span>. 10232 29846 2004-12-18T19:07:27Z Lucyin 16 cwåte amontêye pa [[C. Denis]] (sol Wiki avou si åjhmince) cwåte amontêye pa [[C. Denis]] (sol Wiki avou si åjhmince) 10233 29847 2004-12-18T19:08:30Z Lucyin 16 timbe bedje (2004) so l' Ofinsive timbe bedje (2004) so l' Ofinsive 10234 29848 2005-02-02T21:48:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ofinsive da Von Rundstedt]] 10235 59376 2006-06-05T20:18:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôbaler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> rôler, tourner pattavå. <I>Ti rôbaléves sins d' keure di l' eure, come les lapéns</I> ([[L. Warnant]]). On dit eto: [[Motî:wåler|wåler]], [[Motî:trinner|trinner]]. <span lang=fr>F. vagabonder.</span> <B>2.</B> si pormoenner. <I>Sacwants ont divnou des fels soçons et ont sovint rivnou rôbaler avou mi avårci</I> ([[ J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. promener, se balader.</span> <B>3.</B> voyaedjî, tot djåzant di des pinsêyes. <I>Li mådjinåcion del båshele aveut corou, et ses haiteyès pinsêyes avént rôbalé so les pî-sintes des amours foû mezeures</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. voyager, voguer, se perdre.</span> <B>4.</B> si pormoenner sol Daegntoele. <I>Divant d' fé des noveas mots, fåt aprume ritrover les vîs; metans "cweri so l' Etrernete", ça pout esse: rôbaler sol toele d' araegne</I> ([[G. Cabay]]). On dit eto: [[Motî:naivyî|naivyî]], [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]], [[Motî:ciberrôbaler|ciberrôbaler]]. <span lang=fr>F. surfer, naviguer.</span> Etimolodjeye: [[sipotchî aplacaedje]] di [[Motî:rôler|rôler]] eyet [[Motî:tricbaler|tricbaler]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôbaleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôbaleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôbalresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rôbale, ki rôle totavå. <I>Ti, l' rôbaleu, ni rgrete nén les potes ki t' leyes divins les hôtès yebes</I> ([[L. Warnant]]). <I>On-z a rnipé et tchåssî nosse rôbaleu come on milôr</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. vagabond.</span> Vierbire: * [[Motî:rôbaler foû|rôbaler foû]] Mot d' aplacaedje: * [[Motî:ciberrôbaler|ciberrôbaler]] 10236 29850 2004-12-20T21:15:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôbaler foû</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] [[Motî:rôbaler|rôbaler]] dins totes les coines di. <I>Penêye rôbale li payis foû dispoy des ans et des razans</I> ([[J. Lahaye]]). <I>Nos avans stî rôbaler tote li veye foû</I> ([[L. Bukens]]). <span lang=fr>F. parcourir, sillonner, visiter, explorer.</span> 10237 29851 2004-12-20T21:18:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ciberrôbaler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:cibernaivyî|cibernaivyî]]. <span lang=fr>F. surfer, naviguer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ciberrôbaleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ciberrôbaleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ciberrôbalresse</B></FONT> [o.f.n.] cibernaivieu(se). <I>Djoyeus Noyé, boune anêye et totès sôres di bouneurs ås ciberrôbaleus(es).</I> Etimolodjeye: betchete greke ciber-, viebe [[Motî:rôbaler|rôbaler]], 2000. 10239 29852 2004-12-20T21:19:40Z Pablo 5 lapén d' påke (påstedjreye), Lussimbork, 2002 {{licince imådjes Lucyin}} 10240 50755 2006-03-01T10:01:43Z Pablo 5 [[Imådje:lapendpauke wi.jpg|thumb|lapén d' påke]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapén</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:robete|robete]]. <I>Al Sinte Båre, on cujheut todi on lapén ås pronnes.</I> On dit eto: [[Motî:conén|conén]]. <span lang=fr>F. lapin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des [[Motî:molet 2|molets°]] come des panses di lapén.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ploumer come on lapén:</FONT> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]], a on djeu d' cwåtes avou des cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lapén d'&nbsp;Påke:</FONT> <I>a)</I> forveyou lapén ki, e payis d'&nbsp;Måmdey, e l'&nbsp;Almagne, å Lussimbork, apoite les oûs d'&nbsp;Påke: <I>Li lapén d'&nbsp;Påke est tot foû d'&nbsp;lu Poirter des oûs, i ndè pout pus</I> (tchanson). <I>b)</I> pitite påstedjreye del cogne d'&nbsp;on lapén, k'&nbsp;on vind dins ces payis la sol trevéns d'&nbsp;Påke. <span lang=de>Alm. osterhase.</span> <B>2.</B> såvadje sôre di robete. <I>Ti rôbaléves sins d' keure di l' eure, come les lapéns</I> ([[L. Warnant]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come on lapén:</FONT> cori rade. <I>Ådjourdu, nos corans come des lapéns, dimwin, nos nos stårrans télfeye so nosse dos</I> ([[F. Barry]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchôd lapén:</FONT> ome ki va ås femes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lapé<SUP>n</B></SUP></FONT>, lapin, lapé, lapègn</span>. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>lapparo</span> (djonne di robete). ---- * [[robete|Dipus d' racsegnes so les (aclevêyès) robetes]]. * [[såvadje robete|Dipus d' racsegnes so les såvadjes robetes]]. 10241 29854 2004-12-21T20:16:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nandrin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr> </span> Nandrin, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Nandrin</FONT>, Nondrin, Nandrègn</span>, vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta> Nandren (1219), Nandrien (1497)</span>. Etimolodjeye : erî-rfwait latén <span lang=la><I>Nautharinus</I></span> (da Nauthari, mon Nauthari). Omonimeye coinrece : * [[Motî:Nådrin|Nådrin]]. ---- * [[Nandrin|Pondants et djondants so Nandrin]] (l' intité). * [[Nandrin (viyaedje)|Pondants et djondants so Nandrin]] (li viyaedje). 10242 45867 2005-11-27T21:09:37Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje '''Nandrin''' (li minme e francès), c' est ene [[comene rebanêye]] del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Nandrin Liège Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint d' Nandrin]] * Dimorants: 5.501 ([[2004]]) * Limero del posse: 4550. * Arondixhmint: [[Hu]] * Sitindêye: 35,90&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 153,00 djins/km² * Ban d' Nandrin: [[Nandrin (viyaedje)|Nandrin]] avou [[Sint-Sevrin-e-Condroz|Sint-Sevrin]], [[Viyé-les-Timpes]] (so plaece: ''Vélé-les-Timpes''), [[Yernêye]] eyet on boket (cwårtî des Cwate-Bresses) d' Abeye. == Istwere == == Monumints eyet sites rimårcåves == === [[Nandrin (viyaedje)|Nandrin]] === Tour di Nandrin: rimetowe a noû e [[1976]], c' est çou ki dmeure do vî tchesta do 14inme eyet 18inme siekes. === [[Sint-Sevrin-e-Condroz|Sint-Sevrin]] === [[Image:Sseverineglise.jpg|thumb|right|L' eglijhe romane di Sint-Sevrin]] * Eglisjh Sints-Pire-et-På di stîle roman, basteye di [[1135]] a [[1145]]; elle dipindeut di l' [[Abeye de Cluny]], e [[Bourgogne]]; l' eglijhe end a si clotchî octogonå caracteristike. Le priyeuré astalé chal va esse di l' mambornance di [[Abeye di Cluny|Cluny]] disk' å cmince do 16inme sieke. === [[Viyé-les-Timpes]] === * Kimandreye di Viyé: li dominne a stî discandjî siconte di l' abeye di Flône pa Djiråd d' Viyé, tchivalî d' l' ôre do Timpe. E [[1312]], cwand l' ôre est dissout, les béns del kimandreye passèt-st ås tchvalîs d' l' ôre di Sint-Djhan d' Djeruzalem. Come les administreus sont bén lon (å pus sovint i viként-st a Paris), li cmandreye toume a bokets, eyet å moumint del [[Revolucion Francesse]] i gn a pus k' des rwenes. Enute, on pout co vey deus tours, li meur d' eclôse, les cmons -- k' ont divnou des lodjmints d' on dominne privé, après k' il euxhîxhe sitî èn otel-restorant d' lucse -- eyet l' eglijhe fondêye e [[1260]] avou bråmint des radjoutaedjes, etur zels on gåliotaedje baroke (fwait dins les [[anêyes 1760]]), don do cmandeu d' adon, Laure le Tonnelier de Breteuil. * Manwer del Tour: on donjon del moyinådje, k' a stî adjondou, e 17inme sieke, d' on lodjîsse rectangulåre. == Evenmints == Dispoy [[1994]], li ''Nandrin Rock Festival'' assaetche, å cmince do moes d' awousse, ene floxhe tchaeke côp pus grande di djins vnant schoûter del muzike rok di cwålité. == Grands Nandrinwès == [[Ovide Musin]], askepyî sol mwaisse plaece (ki poite asteure si no) e [[1854]], et ki mora e [[1929]] a Brooklyn, [[Noû York]]. Ci fourit on grand violonisse ki fjha s' cårire e l' Amerike bijhrece, wice k' i fôrma bråmint d' eleves dins l' tradicion del sicole bedje do violon. == Adjermelaedjes == * [[Sint-Sevrin-e-Condroz]] est adjermelé dispoy [[1973]] avou l' comene francesse di Sint-Sevrin-e-Xharinte ([[Saint-Séverin (Charente)|Saint-Séverin en Charente]]) * Nandrin est adjermelé dispoy [[2001]] avou l' comene francesse di Saint-Père-Marc-en-Poulet el [[Burtaegne]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.nandrin.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[en:Nandrin]] [[eo:Nandrin]] [[fr:Nandrin]] [[nl:Nandrin]] 10243 29856 2004-12-21T00:02:56Z Lucyin 16 '''Nandrin''' (li minme e francès), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, k' a stî rbané avou ds ôtes viyaedjes po divni [[Nandrin|intité do minme no]]. * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H&nbsp;49''' * Limero del posse: '''4550''' (vî limero '''4150''') * Arondixhmint: [[Hu]] == A vey == Tour di Nandrin: rimetowe a noû e 1976, c' est çou ki dmeure do vî tchesta do 14inme eyet 18inme siekes. == Istwere do no do viyaedje. == Li viyaedje di Nandrin s' a prononcî Nandrén, come les vîs scrijhas el mosternut : ''Nandren'' (1219), ''Nandrien'' (1497) : c' est tipicmint des vîs scrijhaedjes do [[betchfessî én]]. 10244 29857 2004-12-20T22:25:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fôrer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] diner do [[Motî:four|four]] a (ene biesse). <span lang=fr>F. affourrager.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fôraedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> four. <B>2.</B> yebe ki va esse fåtchêye. <span lang=fr>F. fourrage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fôrêye</B></FONT> [f.n.] yebe k' on-z apoite ås biesses po lzès fôrer. <I>Vos iroz al fôrêye po les robetes.</I> <span lang=fr>F. affourragement.</span> Omofone: * [[Motî:fôrer 2|fôrer]] (tchôkî). Parintêye: * [[Motî:rafôrer|rafôrer]] 10245 43202 2005-11-05T12:28:40Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>four</B></FONT> [o.n.] souwêye [[Motî:waide|waide]] po wårder et dner a magnî ås biesses a l' ivier, k' el Walonreye, on [[Motî:soyî|soye]] diviè l' moes d' djun. On dit eto, coinreçmint: [[Motî:fon|fon]], loukîz a: [[Motî:waeyén|waeyén]]. <span lang=fr>F. foin.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:soyî|soyî]] l' four</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">soyî ås fours:</FONT> fåtchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî: dispåde|dispåde]], ritourner, [[Motî:renairi|renairi]] l' four:</FONT> li [[Motî:stårer|stårer]] po k' i souwe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherdjî å four:</FONT> li mete sol tchår. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e four:</FONT> e [[Motî:cina|cina]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on [[Motî:pré|pré°]] a four et a waeyén.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fleurs, [[Motî:florin|florins]], simaye, [[Motî:siminçon|siminçons]] d' four:</FONT> pitits bokets avou les grinnes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;anêye di four, anêye di rén:</FONT> pask' i ploût bråmint, et k' les dinrêyes seront tenes. Loukîz a: [[Motî:cafôrreye|cafôrreye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;biesse a magnî do four:</FONT> foirt [[sinonimeye#"biesse" (nén sûti) et "biestreye".|biesse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ni fwait nén l' biesse, li four est trop tchir</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">totes les biesses ni magnèt nén do four</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n' crexhrè måy assez d' four po totes les biesses k' gn a sol tere:</FONT> rivazîs sol sipot di dvant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur do four dins ses botes:</FONT> esse ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trover ene aweye dins ene bote di four:</FONT> trover åk d' astcheyance. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la><I>fodar</I></span> (minme sinse). Parintêye: * [[Motî:fôrer 1|fôrer, fôrêye]]. * [[Motî:rafôrer|rafôrer]]. * [[Motî:cafôrreye 2|cafôrreye]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:mousse-e-four|mousse-e-four]]. * [[Motî:båbe di four|båbe di four]] Minme sicrijhaedje coinrece (nins nén minme prononçaedje): * [[Motî:for|''four'']] (''foùr''; for a cure li pwin). ---- * [[four|Dipus d' racsegnes sol four]]. 10246 29859 2004-12-20T22:29:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rafôrer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] rapoirter do [[Motî:four|four]], del [[Motî:fôrêye|fôrêye]]. <span lang=fr>F. affourrager.</span> 10247 29860 2004-12-20T21:37:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>molet 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bodene|bodene del djambe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des molets come des panses di lapén:</FONT> des gros molets. 10248 49519 2006-01-25T18:28:23Z Lucyin 16 /* Lomaedje dins les ôtès langues */ [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:touma_veleye.jpg|thumb|vatche djus, velêye, k' avize schoûter s' cour, et les pates di dvant schåyeyes <SMALL>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</SMALL>]] Li '''touma del velêye''' (on dit eto: '''five di laecea'''), c' est ene maladeye des vatches grandes [[Motî:diner|dineuses]], frisse velêyes (dj' ô bén : dins les 48 eures après l' velaedje). Li biesse crankeye so ses pates pu toume djus sins s' poleur rilever, ni tote seule ni avou d' l' aidance. Ele riploye sovint si tiesse so s' coistrece, come si ele aschoûtreut si prôpe cour. Si ele n' est nén médieye, ele crevrè dins les 24 eures. S' il est må sognî, li touma del velêye pout moenner å [[sindrome del vatche djus]]. == Mineyolodjince == Les rascråwêyès vatches sont : * des grandès dneuses (dispus d' 15 a 20 lites al froxhe di laecea). * des vatches al fleur di l' ådje (k' ont velé 3 a 6 côps). Li maladeye est pus corante cwand il a fwait froed, aprume del nute après ene termene di bon tins. Ele pout eto rascråwer des vatches plinnes, u des k' ont velé dispu pus ki deus djoûs, mins ci n' est nén si corant). == Les ôtès senes del maladeye == * dischandixhaedje (37,8°C disk' a… 32°C.) Çou ki vout dire k' i gn a pont d' five, li temprateure normåle des vatches va di 38 a 39°C. * båyaedje do poupåd d' l' ouy (''mydriasis''). * li biesse n' a nén pixhî ni flaté dispu ene tchoke. * ele est cobén ene miete boschtêye. == Les grés del maladeye == {| border="1" cellspacing="0" |- |'''Laidté&nbsp;do&nbsp;må''' |'''Sintomes''' |'''Livea do calciom e sonk''' |- | Digré I | Vatche ki cabalance ene miete et tronniker on pô. | 1,35 a 1,80 milimoles/l (55 a 75 mg/l) |- | Digré II | Vatche djus, rewoeyeye. | 0,85 a 1,65 milimoles/l (30 a 65 mg/l) |- | Digré III | Vatche djus, come edoirmowe. | 0,50 milimoles/l (20 mg/l) |} Normåldimint, li livea do calciom e sonk est di 2,1 a 2,6 milimoles å lite, ça fwait 85 a 104 mg å mililite. == Médiaedje == Li médiaedje si fwait tot leyant sgoter on baster di calciom (sovint touma do borogluconate) dins l' voenne [[Motî:hatrea|hatelrece]]. Dinltins, on gonfléve li pés, et sacwantès vatches riwerixhént insi. == Sacwantès esplikêyes sol touma == Li vatche djus a on foirt bas livea d' calciom dins s' sonk. Portant, li må n' vént nén d' on manke di [[Motî:tchåsse 2|tchåsse]] dins l' amagnî, mins des candjmints dins les ormones ki manaedjnut li livea do calciom dins l' sonk, aprume li paratormone, eyet li calcitonene. == Discrijhaedje do touma dins on roman. == :Li londmwin do djoû k' el vatche aveut velé so l' [[Åtche da Noyé|Åtche]], elle a-st avou l' touma. S' aflaxhî al tere sins s' poleur rilever, li tiesse riployeye so les coisses, come s' ele sereut k' aschoûtreut si cour. L' aléve faleur sonner. :(…) :Adon, avou on ptit fistou d' [[waessin]], Xham tchessa d' l' air ezès cwate tetes del vatche et lyi gonfler l' pé disk' a tant k' i tinkiaxhe come li pea d' on tabeur. :Ene eure après, li vatche esteut rwereye, et s' rilever, et si rmete a magnî et a roemyî. Sourdant: [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints.]] == Lomaedje dins les ôtès langues == * francès : ''fièvre vitulaire'', ''hypocalcémie post-partum'', ''parésie post-partum'', ''parésie puerpérale'', ''fièvre de lait''. * inglès : ''milk fever'', ''hypocalcaemia'', ''parturient paresis'' * almand : ''hypokalzämische Gebärlähmung'', ''Milchfieber'', ''Kalbefieber'', ''Gebärparese'' * sincieus latén : ''paresis puerperalis'' * [[arabe marokin]] : ''tah tassion'' (toumaedje del tinsion) Rilevêye : les lomaedjes avou "five" (''fièvre'', ''fever'', ''Fieber'') sont foû scwere, eneviè li vraiye timprateure del vatche, k' est djus, et nén å hôt come divins ene five. 10249 29862 2004-12-20T21:33:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[swele]] 10250 29863 2004-12-20T21:08:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:robinet]] 10251 29864 2004-12-20T21:10:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rôbaler]] 10252 29865 2004-12-20T21:10:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rôbaler]] 10253 29866 2004-12-20T21:11:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rôbaler]] 10254 29867 2004-12-20T21:17:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ciberrôbaler]] 10255 29868 2004-12-20T21:17:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ciberrôbaler]] 10256 29869 2004-12-20T21:17:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ciberrôbaler]] 10258 58178 2006-05-24T15:41:43Z Pablo 5 [[fr:Image:Sseverineglise.jpg]] L' eglijhe romane di [[Sint-Sevrin-e-Condroz]]; Foto personele da J. THURION - 1999, copyî do wikipedia e francès == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 10259 29872 2004-12-20T22:23:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fôrer 1]] 10260 29873 2004-12-20T22:24:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fôrer 1]] 10261 58647 2006-05-29T19:26:20Z Pablo 5 licince Mape do betchfessî én el Croejhete da Hendschel (avou si åjhmince) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 10262 29875 2004-12-21T00:12:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Walonreye di France]] 10263 58382 2006-05-25T21:41:20Z Pablo 5 /* Kimint si scrijhèt les mots avou l' betchfessî ÉN dins les ôtes lingaedjes laténs ? */ [[Categoreye:rifondaedje do walon]] [[Categoreye:Sons et letes do walon]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone|en]] [[Imådje:betchfessi_en.png|thumb|Mape des disfondowes di "bén" (dinêyes di l' ALW 1, hagnon 3)]] Li '''betchfessî ÉN''', c' est on [[betchfessî scrijha]] eployî po des mots ki sont prononcîs avou ''in'' so Lidje et Nameur, mins avou '''é<SUP>n</SUP>''' (naziålijhî é) après Tchålerwè, çou ki lzî dene on prononçaedje tipike e s' payis la, riwaitî come ene piceure idintitaire do walon. Li betchfessî ÉN a eto des ôtes prononçaedjes, metans ''''''ègn'''''' el Hesbaye. Did la, des fråzes mocreces po fé "prononcî drole" les djins ki n' ont nén l' minme accint k' vos: :Mårt<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT> va so s' djård<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT>; i voet on lap<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT> ki magne si pierzin (''pierz<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT>''); i houke si tch<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT>; li tch<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT> vore sol lap<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT>; vo n' la-t i n<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT> k' i n' l' apice n<FONT COLOR="#ff0000"><B>én</B></FONT> ! == Les rîlêyes di mots avou l' betchfessî ÉN == * Mots ki les sfwaits e francès si scrijhnut avou '''''ien''''' :<FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bén, rén, nén, tchén, i vént, dji sotén; t' î téns.</FONT> * codjowas di tos les viebes ås [[cåzant]]s et ås [[rwaitant]]s do [[Durant Indicatif Erirece]] :<FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nos avéns, nos esténs, dji bouténs, nos lodjéns; il avént, il estént, ele finixhént, ele si batént.</FONT> * sacwants mots ki s' achevèt pa -in e francès. Sovint, il ont on femrin avou '''-ene'''. :<FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gamén, malén, vén, djårdén, pårén, Mårtén, lapén</FONT> (gamene, malene, mårene, Mårtene). * Mots tot seus :<FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;éndjole, djéndjole, cénk, cwénze, vénrdi, séndje, sitrénde</FONT>. == [[Disfondowe]]s do betchfessî ÉN == === Dispårdaedje des prononciåcions do betchfessî ÉN === * Tot l' corin del Walonreye (Nameur, Lidje, Dinant, Sint-Houbert, Bastogne) prononce '''''in''''' (sicrît e [[sistinme Feller|Feller]] ''bin, rin, nin, tchin, i vint''). * Tchålerwè, mins eto li Hesbaye namurwesse (dj' ô bén: dedja dijh cwénze kilometes a Bijhe di Nameur), li Roman Payis, i prononcèt '''é<SUP>n</SUP>''' (sicrît e Feller bén, rén, nén, tchén, i vént). * Sacwants viyaedjes plik plok ([[Tcheslet]], [[Spå]]), eyet l' Payis d' Hêve, i prononcèt '''''é''''' (sicrît e [[sistinme Feller|Feller]] ''bé, ré, né, tché, i vét''; egzimpe di scrijheu: [[J.L. Fauconnier]]). * Li [[Tchestrolet]], mins eto sacwants viyaedjes del [[Bote di Djivet]], prononçnut ''iè'' (sicrît e Feller ''biè, riè, niè, tchiè, i vièt''; egzimpe di scrijheu: [[Calixte Culot]], [[Bernard Jacob]]). * [[Nivele]], [[Les Scåssenes]], [[El Lovire]] prononçnut ''î ou î><SUP>n</SUP>'' (sicrît e Feller ''bî, rî, ni, i vît''; egzimpe di scrijheus: [[Julos Beaucarne]], cåzu tos les scrijheus do [[Moxhon d' Ônea]]). * So l' Hesbaye lidjwesse, on prononce '''''ègn''''' (''bègn, règn, nègn, tchègn, i vègne''). Ci accint la si va rtrover e rfondou dins li suddjonctif prezintrece des viebes "[[Codjowaedje vini|vini]]" et "tini" : k' i vegne, ki t' tegnes. === Crombès rimes === Li rfondaedje des [[arimea]]s va dner sovint des mås d' tiesse, cwand gn a on mot avou l' betchfessî ÉN å coron. * A Bijhe do Hinnot, i va rimler avou '''î''' :Si çki vos djhoz èn plait nén (''nî''), Vos seroz bénrade fåtchî (''faukî''). * E mitan del Walonreye, avou '''in''' :C' est come les sapéns (''sapin''), ça pind ! :A cénk eures å matén (''matin''); avou deus grands tchenas so ses rins ([[H. Pétrez]]) * A Tcheslet, avou '''é'''. == Kimint si scrijhèt les mots avou l' betchfessî ÉN dins les ôtes lingaedjes laténs ? == Cåzu tos les mots avou l' francès ''IEN'' si scrijhèt avou l' betcfessî én. Foû-rîles: * les [[pitit no|ptits nos]] (Lucyin, Djuyin, Sinforin, Adriyin). * les nos d' nåcionålité (Aldjeryin, Tunizyin). * les [[prono d' apårtinance|pronos d' apårtinance]]: li minne, li tinne, li sinne. En espagnol et en itålien, on rtrove eto des mots avou ''IEN'' ki respondnut a des mots avou l' betchfessî ÉN e walon. * en espagnol, li codjowaedje do viebe ''tener'' (tini) ou ''venir'' (vini) va rsôrti IEN al 2inme et 3inme djins del prezintrece, la kel walon rissôte ÉN: tienes, tiene = ti téns, i tén; pareymint li mot espagnol ''bien'' (bén) si scrît avou IEN. * en itålyin, ''niente'' ki respond a "nén". == Li betchfessî ÉN dins les nos d' djins et d' plaeces == === Nos d' djins === * Mårtén (vî scrijha : ''Martien''). * Robén (vî scrijha : ''Robien''). === Nos d' plaeces === Li betchfessî ÉN va aparexhe dins sacwants nos d' plaeces, ki si scrijhnut asteure avou on IN u IEN. * Viyaedjes sicrîts avou IN e francès et e walon, mins k' on rtove on IEN dins les vîs papîs. ** [[Nandrin]] (''Nandren'' e 1219, ''Nandrien'' e 1497, motoit a cåze d' on prononçaedje ''Nandrègn''). * Dins l' Bijhe do Hinnot, li prononçaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>î</B></FONT> do betchfessî ÉN va produre des forcoridjaedjes e francès, dizo scrijha IEN, po des mots ki vnèt del [[cawete -indje|cawete flamindje ''-ingen'']] et do mot heim (måjhon des cis + pitit no). ** [[Weddjî]] (F. ''Oeudegh'''ien'''''; ''Eudegin'' e 1180) ** [[Inguî]] (F. ''Engh'''ien''''', Ny ''Edingen'', ''Adenghem'' e 1185). ** [[Guilinguî]] (F. Ghislenghien, ''Ghilenghin'' e 1009, ''Gislengem'' e 1093). * E [[roman payis]], li minme cawete va dner li betchfessî én, sicrît come té: ** [[Bôvetchén]] (F. ''Beauvechain'', ''Bauechin'' e 1070). Asteme, bråmint des nos d' viyaedjes ki si scrijhèt e francès avou EN respondèt a on [[son IN]] e walon (et nén å betchfessî ÉN). * [[Li Bôlin|Å Bôlin]] (''Abolens''). * [[Djimbe]] (''Gembes''). * [[Weyin]] (''Weillen''). * [[Blehin]] (''Blehen''). * [[Crehin]] (''Crehen''). * [[Måyin]] (''Maillen''). * [[Mélin]] (''Mélen''). Disk' al prumire mitan do 20inme sieke, la k' J. Feller va fé admete d' eployî seulmint "in" pol son in, c' esteut li scrijhaedje "en" li pus corant ([[Charles Grandgagnage|Grandgagnage]] l' eploye tofer dins si diccionaire) == Istwere do betchfessî ÉN == === Diyalectalijhaedje do betchfessî ÉN === A pårti des dates cial ådzeu po Nandrin, Inguî, Weddjî, Guilinguî, on voet bén ki, diviè 1200, ces mots la estént bén des sons IN. Les cmons nos "rén, bén, tchén" estént ddja dandjreus prononcîs come asteure a pårti di 1200-1300. Eto, a pårti di 1400, les scrijheus d' vîs papîs, ki cmincèt a cnoxhe li francès, forcoridjnut avou -IEN les nos d' djins et d' plaeces ki s' dijhèt come li prononçaedje di "rén, bén, tchén" dins leu payis. Eto, on pout dater li stramaedje des accints do betchfessî ÉN a divant 1400. === Uzaedje do scrijha én come betchfessî === Li betchfessî ÉN a stî atåvlé pa [[Laurent Hendschel]] pol [[rifondaedje do walon]] e 1994. L' idêye e steut di rprezinter on son tipike d' C' esteut li cénkinme betchfessî (après å, ô, xh, jh, et ea). Il a stî accepté pås [[rfondeus]] del [[Rantoele (soce)|Rantoele]], dizo ene cogne disfaflotêye ('''''en''''': ben, ren, nen, tchen, i vent). Il a stî rfafloté e 1995 po s' raprotchî do scrijhas Feller dedja eployî ene sawice. C' est insi k' il a passé å [[Raploû d' Tchålerwè sol rifondaedje]] (1996). === Askepiaedje do betchfessî ÉN raconté dins on roman === :Pu gn a èn årtisse k' aveut vnou do costè d' Couyet - dé Tchålerwè, tote ene trote - k' a volou saveur les pondants et les djondants di totes les sôres d' aclevåvès biesses : :- Des pourceas, end a-t i ? Et des tchéns ? :Avou si accint d' après Tchålerwè, i prononcive si bén ci mot la "tchén" ki dj' a stî tot binåjhe k' èm soçon Roland Binsfele åye, å cminçmint do rfondaedje, bouxhî sol clå po k' on rprinde li scrijha "én" dins l' ortografeye do rfondou walon. Sourdant: [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints.]] == Kimint saveur s' i fåt rfonde avou on betchfessî ÉN ? == Sacwants mots sont ene miete målåjheys a rfonde, copurade les mots k' ont on son "-in" e coron. I s' polnut etinde e sacwantès plaeces avou "-én" (u "-ègn" el Hesbaye, metans). Li meyeu moyén est d' aler vey dins l' [[Motî d' Tchålerwè]]. Les mots ki sont la dizo mwaisse disfondowe -IN ni dvèt nén esse rifondous avou avou "én". On pout eto aler vey e [[Motî d' Nivele]]. Les mots avou l' betchfessî ÉN s' î trovnut dizo ene disfondowe avou -î. Sovint, cwand on trove li scrijha AIN e francès, u e vî walon, c' est l' son IN, si on trove li scrijha IEN, et kécfeye EIN e francès u dins les vîs papîs, c' est sovint rfondou avou l' betchfessî ÉN. * Rifondous avou '''-in''': [[Motî:calpin|calpin]], [[Motî:calin|calin]], [[Motî:pierzin|pierzin]], [[Motî:vint (20)|vint]] (chife 20), [[Motî:lin|lin]], [[Motî:linçoû|linçoû]]. * Rifondous avou '''-én''': [[Motî:terén|terén]], [[Motî:sapén|sapén]], [[Motî:sicabén|scabén]], [[Motî:latén|latén]], [[Motî:cossén|cossén]]. == Dipus d' racsegnes. == === Alére === * [[L. Remacle]], ''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', p. 93 (ki n' corwaite nén l' cayet come cial). === Mapes a studyî === * Mape [[ALW]] 1.3 (bén). * Mape ALW 1.18 (tchén). * Mape ALW 2.110 (nos savéns). * Mape ALW 2.112 (i dvént). * Mape ALW 3.44 (vénrdi). === Hårdêyes difoûtrinnes === * [http://www.euro-support.be/langbel/paysans.htm Vî scrijha walon, avou l' uzaedje do scrijha "en" (pol betchfessî ÉN, u li son in)] * [http://rifondou.walon.org/cours/nl-en.html Sicole do Nou-Lovén sol betchfessî ÉN] * [http://rifondou.walon.org/betchfessi.html#en Prezintaedje e francès do betchfessî ÉN] 10264 58180 2006-05-24T15:42:22Z Pablo 5 [[fr:Image:Aquilegia vulgaris.jpg]] foto d' ene åcolete, Aquilegia vulgaris, copieye do wikipedia e francès. poitrait saetchî pa J.F. Gaffard, may 2004 == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 10265 29878 2004-12-21T01:09:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cecler]] 10266 29879 2004-12-21T01:10:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cecler]] 10267 29880 2004-12-21T01:10:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cecler]] 10268 36364 2005-07-30T22:35:26Z Pablo 5 licince Oraye di tchet (''Helvella crispa'') - Foto da [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|Jean-Pol GRANDMONT]]. Havré 14-11-04 10:24 Li lon d' on pazê - Bwès a fouyes {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10271 58181 2006-05-24T15:42:43Z Pablo 5 licinse foto d' ene blanke lepiote, Leucoagaricus leucothites poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont, octôbe 2004 == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 10272 36414 2005-07-31T00:05:22Z Pablo 5 tchampion des bwès (''Agaricus sylvaticus'') {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10273 36365 2005-07-30T22:39:31Z Pablo 5 licince Pî d' bedot (Hydnum repandum). poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont, oktobe 2004 {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10274 29886 2005-01-04T14:36:08Z Pablo 5 Li '''no e walon''' est on [[tchampion]] ki .... (court discrijhaedje, on hagnon) <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|No e walon|Xxxxx|Xxxxx|Xxxxxx|Xxxxx|Xxxxx|Xxxx|Xxxxx|Xxxx.jpg|no e latén}} == Discrijhaedje == Chal on spepieus discrijhaedje do champion, avou motoit des dzo-seccions. == Eployaedje == Si l' tchampion est eployî (ki ça soeye po-z esse magnî, po fé des rmédes, do pwezon, ou tote ôte tchoi) on ndè pout cåzer chal. == Bibliografeye == Des lives k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la; po les lives nén e walon, mete li lingaedje a costé inte åtchetes; si possibe mete li côde ISBN eto. 10275 42850 2005-10-30T21:52:41Z Pablo 5 [[Categoreye:Pordjets]] Cisse pådje chal c' est po ovrer a môde di brouyon sol lomaedje e walon des [[tchampions]] (tuzer sol no e walon, eyet so l' ortografeye a-z eployî sol Wikipedia). Li djivêye des nos a stî ramexhnêye pa [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT]]. == modele di pådje == so [[Wikipedia:Pordjet åbussons et tchampions/modele]] i gn a-st on vude modele; po-z askepyî ene novele pådje po on tchampion, on pout aler sol pådje d' egzimpe, clitchî so «candjî», eyet copyî et aclaper li contnou dins l' novele pådje; insi li tcherpinte serè l' minme po tos les årtikes so les tchampions. Dj' a fwait on modele pol tåvlea sol droete, insi c' est bén pus åjhey, i gn a k' les tchamps ki candjèt a rimpli. On pout aler vey so [[Modele:Tåvlea tchampion]], les limeros inte tripès crolêyès åtchetes c' est les parametes, les limeros dnèt l' ôre des parametes; dj' ô bén, po mete li tåvlea dins ene pådje on screye: '''<nowiki>{{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}}</nowiki>''' avou: #î paramete: no e walon do tchampion #inme: Sôre #inme: Classe #inme: Dizo-classe #inme: Ôre #inme: Famile #inme: Djinre #inme: Espece #inme: no d' l' imådje #inme: tecse po l' imådje i våt mî tot mete sins candjmitns d' roye; eyet tos les parametes sont obligatweres (si on n' vout rén mete, leyî vude, dj' ô bén on-z åreut '''..|paramete_n||pramete_n+2|....''') Les nos pol sôre, classe..., espece; sont-st e latén. Å moumint d' fé on novea årtike, c' est ene boune idêye d' aler vey dins les wikipedia e [[:fr:|francès]] ou en [[:en:|inglès]] (ou ds ôtes lingaedjes ki vos cnoxhoz) s' i gn a nén èn årtike sol sudjet (fé on cweraedj dizo l' no latén dins l' boesse di cweraedje sol hintche), k' on ndè pôreut prinde des informåcions. Eto, si les årtikes egzistèt mete des loyéns eterlingaedje; po çoula, dins l' novea årtike e walon, mete al miercopete, li no d' l' årtike dins l' ôte wikipedia, avou li côde do lingaedje et deus ponts pa dvant, eyet l' tot inte deus cwårêyès åtchetes, eg: :<nowiki>[[en:Amanita muscaria]]</nowiki> on pout eto candjî l' årtike dins l' ôte wikipedia (clitchî so ''Edit'' dins l' wikipedia en inglès) eyet radjouter del minme manire on loyén viè l' årtike e walon (sol wikipedia en inglès les loyéns eterlingaedje sont tot al fén d' l' årtike; eyet l' côde pol walon c' est ''wa''), eg: :<nowiki>[[wa:Amanite touwe-moxhe]]</nowiki> == lomaedjes e walon == === idêyes pol lomaedje === Li lomaedje des tchampions tocsikes si frè avou l' mot '''mais / maijhe''', oudonbén avou '''boloe''' Po les cis k' on pout magnî, on eployrè '''tchampion''' walonijhaedje des nos francès ou laténs; come on l' trove dedja dins sacwants nos des motîs da Haust, Léonard eyet Ch. Denis. === tchampion === '''tchampion''' (''tchampion, tchåmpion, tchompion, tchômpion, champiyon'') = mot djenerike po les tchampions avou on tchapea. (ça frè plaijhi ås walons do lvant et do coûtchant et ça respectêye li "fonetike") === boloe === '''boloe''' (''boleû'', ''bolwè'') = mot djenerike po les tchampions ki n' si mougnèt nén. (ça frè plaijhî ås walons do cinte pusk' i scrijhèt ossu ''bolwè'' et ça shurè les rîle da Monsieu Haust). === tchamosseure === mot djenerike po ''moisissure'' e francès. ( cfr [[Tchamosseure]] ) (N.B. po les inglès li mot ''fungus'' riprind tos les tchampions sins pî et ossu l' famile des ''pèzizes'' come vos l' voeroz vaici dzo ça n' serè nén l' cas po l' walon) === bolet === '''bolet''' + addjectif = tos les bolets ki s' mougnèt (N.B. kes tchampions ki n' si mougnèt nén = boloe + addjectif). (ça shurè ossu les rîles da Monsieur Haust). === åbusson === '''åbusson''' (''aubwisson, aubusson'') on sinonime vraiy di tchampion? ou i gn a des diferinces? === ôtes === Tos les nos des ôtès familes impôrtantes seront tournés a pårti di leu no principål et d' leu(s) addjectif(s) a l' manire walone a pårt cis k' ont dedja on no bén kinoxhou e walon et e francès come les '''vesses di leu''', les '''linwes-di-boû''', les '''trompetes des moirts''', les '''orayes-di-Djuda''', les '''orayes-di-live''', les '''orayes-di-tchet''' et les '''pîs d' bedot''' :i gn a-t i ene rîle po scrire avou ou sins loyeure? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] {| |- |walon || francès |- |Amanite || amanite |- | Clavaire || clavaire |- | Clitocibe || clytocibe |- | Colibeye, colbeye? || colibie |- | Cortinaire || cortinaire |- | Coulmele || coulmelle (ou lépiote) |- | Igrofore || hygrophore |- | Lactaire || lactaire |- | Morile || morille |- | Russule || russule |- | Tchantrele || chanterelle |- | Tricolome || tricholome |- | .... || |} :po les mots avou -aire, on pôreut motoit eployî l' cawete walone -åre (ki c' est l' vraiye cawete walone corespondant å francès -aire, et k' on rtrove dins sacwants mots: vicåre, apoticåre, salåre; mins ki n' est pus vicante, a vos d' vey si vos l' voloz fé rviker) :si les mots avou -aire sont des addjectifs, on pôreut motoit eto ndè fé des mots walons avou l' cawete -rece, tot prindant l' mot walon pol bodje: clavaire -> clåwrece, lactaire -> laeçrece, mins ça n' ireut nén si c' est des no et nén des addjectifs, a vos d' vey [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d'&nbsp;decimbe 2004 a 09:36 (UTC) ::ou co mî (et c' est çou k' est eployî sol pådje [[tchampions]]: lactaire -> å laecea, evnd. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d'&nbsp;decimbe 2004 a 09:43 (UTC) :des ôtès diferinces inte Djan-Pol eyet Lucyin: {| |- | '''Djan-Pol''' || '''Lucyin''' |- | dorêye || enôrêye |- | colibeye || colbeye |- | limacele || lumçale |- | pezize || pezijhe |} :dj' a wårdé pol moumint les propôzaedjes da djan-Pol po '''colibeye''' eyet '''dorêye''' (''enôrêye'' mi shonne èn addjectif ki n' sereut nén compris do côp); eyet l' propôzaedje da Lucyin '''lumçale''' (fwait come on parint d' '''lumçon''') eyet '''pezijhe'''; dijhoz cwè po tchoezi les mots definitifs. Po tos les ôtes mots, i m' shonne k' on est asteure tertos d' acoird. A! i gn a co "målagadlêye"; normålmint on dit "må adadlé(êye)", e deus mots; mins si on va fé on mot tot aclapant les deus, adon ça doet esse "målagadlé(êye)", i n' pout nén aveur deus voyales ki s' shuvèt å-a dins on minme mot; dj' a eto stî vey dins l' Haust, et c' est sistematike, tos les mots fwait insi pa aclapaedje di "må + addjectif kiminçant pa voyale" si fjhèt avou "mål-": åjhey -> målåjhey, amiståve -> målamiståve, acoird -> målacoird, adroet -> måladroet, aidåve -> målaidåve, aidûle -> målaidûle, oniesse -> måloniesse. Do côp dji pinse k' on dvreut shure cisse rîle la å moumint d' fé des noûmots avou "må(l)-" come betchete. Li kesse adon c' est, pol no do tchampion, on prind "må agadlêye coulmele" ou "målagadlêye coulmele". :a noter ossu ki, sovint, Lucyin a metou les addjectifs pa dvant: coulmele poyowe -> poyowe coulmele; ça m' shonne bén mî e walon insi. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d'&nbsp;decimbe 2004 a 11:10 (UTC) === agarik === Po ''agaric'' li scrijhaedje e rfondou est normålmint ''agarik'' (on son /k/ k' on-z ôt al fén est scrît '''k'''; li scrijhaedje '''c''' al fén c' est cwand on n' ôt rén, mins ki l' son /k/ rivént dins les derivés; eg: blan'''c''' (paski blan'''k'''e); mins stouma'''k''', fizi'''k''',... ) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di decimbe 2004 a 15:45 (UTC) === boloe des ''frisès'' === lomaedje plaijhant do ''strophaire vert de gris''; li mot ''frizé'' estant li calcaedje do mot d' argot francès eployî po cåzer des sôdårds almands. rimetou come «boloe des crolés» ça piede si sins; ça dvreut esse «boloe des frizés» e rfondou. A noter eto k' i gn a l' viebe ''frijhî'' (''frijî'') dins l' [[motî d' Nivele]]. Mins motoit l' mî sereut d' eployî l' mot walon po ''vert de gris'' (i m' shonne k' i gn a-st on mot, mins dji n' m' è sovén pus) == årtikes comincîs == I gn a ddja kékès pådjes k' ont stî askepieyes, avou pa des côps des loyéns viè des årtikes dins ds ôtes wikipedias; i fåreut motoit comincî pa rimpli ces djermons la dvant d' endè fé des ôtes: * [[boloe baron]] * [[pî d' bedot]] == A vey == * pådje des tchampions sol wikipedia e francès [[:fr:Champignon]] * pådje des tchampions sol wikipedia en inglès [[:en:Mushroom]] == Imådjes eberwetêyes == djivêye des imådjes dedja eberwetêyes, po n' les nén rovyî: * [[Imådje:Li_codeûze_d'_ârmilieres.jpg|50px]] * [[Imådje:codeûze_di_magnåves_bolets.JPG|50px]] * [[Imådje:Agaricus sylvaticus (1).jpg|50px]] * [[Imådje:Boloe des frizés - Stropharia aeruginosa.jpg|50px]] * [[Imådje:Hydnum repandum (1).jpg|50px]] * [[Imådje:Leucoagaricus leucothites (1).jpg|50px]] * [[Imådje:Malagadelêye coulemele.jpg|50px]] * [[Imådje:Oraye di tchet.jpg|50px]] ... == Tite do mwaisse årtike == Li djivêye des tchampions d' Walonreye (ki c' est tos des tchampions avou tiesse et pî) a stî bodjî sol nouve pådje [[tchampion-åbusson]], dismetant kel pådje [[tchampion]] c' est po totes les sôres di tchampions. 10276 29888 2004-12-21T11:09:14Z Pablo 5 * [[Uzeu:Pablo|Pablo]]: dj' a dischovrou Wikipedia e 2003, tot shuvant on loyén so ene waibe di noveles e francès so les libès programes. Çou k' dji voeya dins les wikipedias e francès, inglès eyet castiyan mi dna l' idêye d' enonder l' minme e walon. * [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]]: assaetchî pa [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 10278 29890 2004-12-21T12:41:24Z Pablo 5 Pordjet foû pordjet displaecî viè Wikipedia:Pordjet foû pordjet #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet foû pordjet]] 10279 57023 2006-05-16T22:10:38Z Lucyin 16 /* [[Wikipedia:Pordjet lingaedjes del Daegn|Pordjet lingaedjes del Daegn]] */ ==== [[Wikipedia:Pordjet payis del Daegn|Pordjet payis del Daegn]] ==== * Continints ** [[Antartike]] * Payis ** [[Aldjereye]] ** [[Marok]] ** [[Moritanreye]] ** [[Nidjeria]] ** [[Nouve Zelande]] ** [[Oucrinne]] ** [[Roumaneye]] ** [[Vietnam]] * Bokets d' payis ** [[Crimêye]] ** [[Zivenbork]] (Transilvanreye) ** [[Sara Coûtchantrece]] ==== [[Mer]]s et [[Oceyan]]s ==== * [[Oceyan antartike]] * [[Mîtrinne Mer]] * [[Sitroet d' Djibraltar]] ==== [[Wikipedia:Pordjet lingaedjes del Daegn|Pordjet lingaedjes del Daegn]] ==== * [[alfabet]]s: [[abdjade]], [[tifinar]], [[alfabet arabe]] * [[lingaedjes indo-uropeyins]]: ** [[årmenyin]] ** [[lingaedjes gayels|gayels]] ** [[lingaedjes romans|romans]] ** [[lingaedjes tîxhons|tîxhons]]: [[lussimbordjwès]], [[faeroyès]] ** [[lingaedjes eslåves|eslåves]]: [[tcheke]] * [[lingaedjes semitikes]]: [[arabe]], [[arabe marokin]], [[maltès]] * [[lingaedjes ostronezyins]]: [[filipin]], [[mawori]], [[tongyin]] * d' Amerike: [[gwarani]], [[nawatl]] * d' Afrike: [[amazir]], [[yorouba]] * d' Azeye: [[xhmer]], [[tibetin]] === [[Syinces]] === * [[Ringne (biyolodjeye)|Ringnes do vicant]] ==== [[Wikipedia:Pordjet biesses|Pordjet biesses]] ==== * Moxhons et oujheas : ** [[måvi]] ** [[ôrimiele]] ** [[sizet]] ** [[moxhon d' toet]] ** [[verdire]] *** [[xhinaedje di brut|xhinaedje do xhufla des moxhons]] * Magneus d' tchå. ** [[taesson]] (''Meles meles'') ** [[rinåd]] (''Vulpes vulpes'') ** [[tchetidî]]s * Insekes ** [[damjheles et monsieus (odonates)|damjheles et monsieus]] (ôre de odonates). * Biesses d' å lon ** [[mowa]] ** [[harpagornisse]] ** [[kiwi (oujhea)|kiwi]] ** [[potcha pelrin]] ==== [[Wikipedia:Pordjet plantes|Pordjet plantes]] ==== * [[feudlissêye]]s * [[påwionacêye]]s * [[rôzacêyes]] * [[crompiracêyes]] * fenaesses ** [[swele]] (''Secale cereale'') ** [[rexhe waide]] (''Dactylis glomerata'') * [[croejhrecire]]s: [[waisse]] (''Isatis tinctoria'') * fleurs ås ombales: [[yebe di troye]] (''Meum athamanticum'') * [[fetchire]]s * åbes et bouxhons ** [[coignoûlî]] (''Cornus spp.'') ** [[doyåve|doyå(ve) u bwès d' poye]] (''Acer campestris'') ** [[faw]]s: [[få d' Verzi]] (''Fagus sylvatica L. var. Tortuosa'') ** [[sint-bwès]] (''Daphne gnidium'') ** [[tchinne (åbe)|tchinne]]s: [[tchinne-lidje]] (''Quercus suber'') ==== [[Tchampions]] ==== * [[Ascomicete]]s * [[Bassidiomicete]]s * [[Kitridiomicete]]s * [[Zigomicete]]s ==== [[Astronomeye]] et [[cirnaiviaedje]] ==== * [[cwadran solaire]] * [[Måss (planete)|Måss]] * [[Cosmodrome di Baykonour]] * [[Layka]] ==== [[Matematikes]] ==== * [[Chife]] ==== [[Fizike]] ==== * [[coleur]] * [[fotografeye]] * [[wache electromagnetike]] * [[djîsse (levî)]] ==== [[Tchimeye]] ==== * [[Tåvlea periodike des elemints]] * [[Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev]] * [[colodion]] ==== [[Djeyolodjeye]] ==== * [[tawe]], [[tawea]] & [[tawire]]s * [[måle (tere)]] & [[mårlire]]. * [[fondreye (dins tere)]] ==== [[djeyografeye]] ey esploraedjes ==== * [[Adrien de Gerlache]] * [[Ibn Batouta]] * [[Thor Heyerdahl]] ==== [[Medcene]] & médyince ==== ==== [[Årtisyince]] ==== ==== [[Fitiåtreye]] (maladeyes des plantes) ==== * [[rouye|emîsseures]] (rouye) ==== [[Informatike]] ==== * [[picsel]] * [[purnea]] * [[Motî so les fyis]] * [[passete éndjolike]] ==== [[Ecolodjeye]] ==== * [[tourniketreye]] * [[Mecanisse di Diswalpaedje sins Mannixhance]] ==== [[Meteyo]] ==== * [[rinåd (wapeur)]] * [[relêye]] === Istwere et politike === * Antikité ** [[Impreur Ågusse]] * [[Moyinådje]] ** [[fî]] / [[alou]] ** [[Agnesse do Pwetou]] * [[16inme sieke]] ** [[Tchårlukin]] * [[17inme sieke]] ** [[Deujhinme sidje di Wîne pås Otomans]] ** [[Påye di Nîmegue]] * [[18inme sieke]] ** [[Batreye di Malplaket]] ** [[Påye di Belgråde]] ** [[Påye di Nissa]] * [[19inme sieke]] * [[20inme sieke]] ** [[guere di 1914-1918]] *** [[Albert I d' Beldjike]] ** [[guere di 1940-1945]] *** [[Adolf Hitler]] ** Discolnijhaedje *** [[Mohamed V do Marok]] ** [[Abdelaziz Al Rantissi]] ** [[Camilo Cienfuegos]] ** [[ETA]] ** [[Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov]] * [[21inme sieke]] ** [[terorisse]] === Grands scrijheus === * [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]] * [[Guillaume Apollinaire]] * [[Pablo Neruda]] === [[Muzike]] === * [[Muzike classike]] * [[Roland di Lassus]] * [[pupsak]] * [[stroete plake]] * [[blouze]] * [[Lluís Llach]] * [[:Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Tchanteus e walon]] === [[Danse]] === * [[festival di danses d' Andanças]] * [[Isadora Duncan]] === [[Rilidjons]] === ===Economeye === * Fosses ** [[Houyire]] ** [[crahea d' Sarazin]] ** [[teri]] * Agricoûteure ** [[seracuze]]; [[picoteuse]]; [[ringuiaedje]] ** [[rahoptaedje]] ** [[dinrêye]] ** [[gregne]] *** [[batire-hôt]] * Industreyes ** Bastixhaedje et ahesses des måjhons. *** [[pousse]] *** [[feu e l' aisse]] ** Foidjes *** [[maca]] * Handele et siervices ** [[grand botike]] ** [[mambor]] * Medias: ** [[Al Djazira]] ** [[gazete]] ** [[Johannes Gutenberg]] ** Fotografeye : [[sordjoû]] ** Riclame: [[Cigarete Belga]] * [[tourisse]] === Totès sôres === * [[:Categoreye:Vîs mestîs|Vîs mestîs]] * [[tank]] * [[refaxhaedje]] * [[pampiesse]] * [[Rumiko Takahashi]] * [[Chaybiya]] 10280 29892 2004-12-21T14:11:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:refaxhî]] 10281 29893 2004-12-21T14:43:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 10282 29894 2004-12-21T14:43:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 10283 29895 2004-12-21T17:45:37Z WhisperToMe 60 Takahashi Rumiko displaecî viè Rumiko Takahashi #REDIRECT [[Rumiko Takahashi]] 10284 36672 2005-08-01T11:34:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Weddjî</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Oeudeghien</span>, rebané avou Fraine-dilé-Anvegn. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Wèd'djî</FONT>, Wèd'djë</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Eudegin (1180)</span>. Etimolodjeye: mot tîxhon [[aplacaedje tîxhon|disterminant]]: bodje "Eudo" (pitit no tîxhon), [[cawete -indje|cawete flaminde <span lang=nl>-ingen</span>]]; disterminé: tîxhon <span lang=de><I>heim</I></span> (måjhon); amon les cis Ado; riwalonijhaedje del cawete -in -> -î (coinrece do [[betchfessî én]]). ---- * [[Weddjî|Pondants et djondants]]. 10285 29897 2005-01-13T22:17:10Z Pablo 5 '''Weddjî''' (F. ''Oeudeghien''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Fraine-dilé-Anvegn]]. * limero del posse: '''7911''' (dinltins: '''7883''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''A&nbsp;14''' * Etimolodjeye et vîs scrijhas: rl a: [[Motî:Weddjî|Weddjî]]. * lingaedje do payis: [[picård]]. 10286 29898 2005-01-13T22:24:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fraine-dilé-Anvegn</B></FONT> so plaece: <span lang=wa-feller>Frêne-lè-Anvègn</span> [n.pl.] novele intité e F. <span lang=fr>Frasnes-lez-Anvaing</span>, e payis picård, askepieye li prumî d' djanvî 1977 pa rebanaedje des ancyins ptits bans d' Anvegn, Arkegnere, Ark-Watripont, Corde, Dergnô; Ingnie, Fraine-dilé-Bwisnal, Acgni, Moutruwè, Moutieu, Weddjî et Sint-Såveu. rl eto a: [[Motî:Fråne|Fråne]]. ---- * [[Fraine-dilé-Anvegn|Pondants et djondants]] 10287 57503 2006-05-20T23:03:42Z Pablo 5 '''Fraine-dilé-Anvegn''' (so plaece, on prononce ''Frêne-lè-Anvègn'', F. ''Frasnes-lez-Anvaing''), c' est ene novele [[rebanêye comene|intité]], e payis picård, askepieye li [[1î d' djanvî|prumî d' djanvî]] [[1977]] pa rebanaedje di sacwants viyaedjes di l' arondixhmint d' [[Ate]], el [[province do Hinnot]], metous dilé [[Anvegn]]. [[Imådje:Frasnes-lez-Anvaing Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint d' Fraine-dilé-Anvegn el province do Hinnot]] * Dimorants: 10.902 ([[2004]]) * Limero del posse: '''7911''' * Arondixhmint: [[Ate]] * Sitindêye: 112,44&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité; 96,95 djins/km² * Hôteur: di 20 a 200 metes * Cowordonêyes: 50.67° Nôr, 3.62° Ess == Ban d' Frinne-dilé-Anvegn == * [[Acgni]] * [[Anvegn]] * [[Arkegnere]] * [[Ark-Watripont]] * [[Corde]] * [[Dergnô]] * [[Foret-dlé-Anvegn]] * [[Fraine-dilé-Bwisnal]] * [[Ingnie]] * [[Moutiè]] * [[Moutruwè]] * [[Moutieu]] * [[Sint-Såveu]] * [[Weddjî]] == Djeyografeye == '''Fraine-dilé-Anvegn''' si trove dins l' [[province do Hinnot]], ey a come vijhenes les comenes [[Walonreye|walones]] d' [[Ate]], [[Cele]], [[Elziele]], [[Leuze-e-Hinnot]], [[Mont-d'-l'-Inclû]] eyet [[Tournai]] et l' comene [[Flande|flaminde]] di [[Ronse]]. Ele si stind so 11.244 ectåres eyet ses ponts les pus bas et pus hôts sont a 20 et 200 metes å dzeu do livea del mer. Li comene est dins l' [[province do Hinnot]], e l' arondixhmint administratif d' [[Ate]], eyet e l' arondixhmint djudiciåre di [[Tournai]]. == Tourisse == Å miercorin do ''Payis des Tienes'', li comene a bråmint d' cwè assaetchî les tourisses. Les tchmins mårkés di pormoennåde-dischoviete åd triviè des diferins viyaedjes permetèt di dschovri les payizaedjes et les monumints. Li tchestea d' Anvegn est ene plaece istorike la k' fourit sinêye li capitulåcion d' l' årmêye bedje li [[28 di may]] [[1940]]. Ci tchestea la fourit basti e [[1560]], eyet l' tchestea, et ses cotoûs, sont classés. Tchaeke dierin vénrdi do moes d' awousse on-z î djowe teyåte e plin air. On î pout lodjî åjheymint, gråces ås djîsses rurås; i gn a-st eto sacwants restorants, tchaeke avou si specialité. Ôtès curiozités touristikes: * Li måjhone do souke (wice k' on pout aprinde totafwait sol souke), eyet ene posteure, å mitan d' on rond-pont, d' èn adjeyant cwårea d' souke, avou des adjeyantès copixhes å dzeur; * L' Ågnreye (''l'Asinerie'' e francès), li seule plaece di Walonreye et d' Beldjike wice k' on fwait do laecea d' ågne; * Li muzêye do [[Toû d' France]], k' ene passionêye mierdjin a fwait e s' måjhone et k' on pout viziter; * Li ''Camaïeu'', on djårdén al môde inglesse, wice k' on pout dischovri bråmint di plantes råles. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.frasnes-lez-anvaing.be Waibe del comene] {{ProvinceHinnot|Fraine-dile-Anvegn}} [[en:Frasnes-lez-Anvaing]] [[eo:Frasnes-lez-Anvaing]] [[fr:Frasnes-lez-Anvaing]] [[nl:Frasnes-lez-Anvaing]] 10288 29900 2004-12-21T20:25:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nådrin</B></FONT> so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Nâdrin</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr> </span> Nadrin, rebané avou Oufalijhe. Etimolodjeye : erî-rfwait latén <span lang=la><I>Nautharinus</I></span> (da Nauthari, mon Nauthari). Omonimeye coinrece : * [[Motî:Nandrin|Nandrin]]. ---- [[Nådrin|Pondants et djondants]] 10289 29901 2004-12-21T20:26:06Z Lucyin 16 '''Nådrin''' (F. ''Nadrin'' so plaece, on prononce ''Nâdrin''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e, rebané avou [[Oufalijhe]]. * limeros del posse: ** novea: 6660 ** vî: 6665. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : B 12. * [[Motî:Nandrin|Etimolodjeye et vîs scrijhas]] 10290 29902 2005-01-30T22:31:22Z Pablo 5 -> Bôvetchén <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bôvetchén</B></FONT> so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Bauvètchén</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Beauvechain</span>, e flamind <span lang=nl>Bevekom</span>, divnou intité. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Bauechin (1070)</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] "Babo" (pitit no tîxhon), [[cawete -indje|cawete flaminde <span lang=nl>-ingen</span>]] (<span lang=de><I>heim</I></span>, måjhon); amon les cis Babo; riwalonijhaedje del cawete -in -> -én ([[betchfessî én]]). ---- * [[Bôvetchén|Dipus d' racsegnes so Bôvetchén]] (l' intité). * [[Bôvetchén (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Bôvetchén]] (li viyaedje). 10292 51338 2006-03-12T14:27:56Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Bovetchen}} '''Bôvetchén''' (F. ''Beauvechain'', flamind ''Bevekom''; so plaece, on prononce ''Bauvètché<SUP>n</SUP>''), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, divnou [[Bôvetchén|intité]]. * Limero del posse: '''1320''' (vî '''5998''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 6''' L' etimolodjeye do no vént do tîxhon "Babo" (pitit no d' djin tîxhon), eyet l' cawete flaminde -ingen (tîxhon ''heim'', måjhon): amon les cis Babo; poy riwalonijhaedje del cawete -in -> -én ([[betchfessî én]]). Vîs scrijhas: ''Bauechin'' (1070). 10293 29904 2004-12-21T22:51:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Luc Fauconnier]] 10294 29905 2004-12-21T22:51:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Tchestea]] 10295 29906 2004-12-21T22:53:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Moxhon d' Ônea]] 10296 56507 2006-05-13T11:02:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>terén</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tchamp avou les ahesses k' i fåt po fé sacwants spôrts come li fotbal, li volè, li baskete. <I>Les scoles n' ont nén todi l' alant assez po trover des cwårs po fé des såles di djim et des teréns di spôrts</I> ([[L. Mahin]]). <I>Raymond Hure a låtchî les chifes po l' Euro 2000: 2 payis, 9 veyes, 9 teréns, 16 ekipes, 31 pårteyes, 5000 gaztîs, 1.300.000 erwaiteus, et 1,5 miyårds di djins padvant l' boesse-ås-imådjes</I> ([[J. Goffart]]). <I>Portant, dispoy des anêyes, c' est disfindou di fé del riclame po l' alcol dissu les teréns di spôrt</I> ([[A. Schmitz]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li dlé do terén:</FONT> li costé do terén. <span lang=fr>F. extérieur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;croyler l' terén:</FONT> mårker les boirds al croye. <span lang=fr>F. marquer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li croyleu d' terén:</FONT> li ci ki rmåke li terén. <B>2.</B> prôpieté sins bastimint. <I>Si pé, k' esteut vef, åreut bén volou k' ele si mariaxhe avou l' signeur di Montaigu k' esteut foirt ritche et k' aveut des ectåres et des ectåres di bwès et d' teréns d' tchesse</I> ([[E. Pècheur]]). <I>Dj' avéns des teréns pus bas et on passéve på molén</I> (ramexhné pa J. Adam). rl a: [[Motî:boket|boket]], [[Motî:trîxhe|trîxhe]], [[Motî:eplaeçmint|eplaeçmint]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boket d' terén:</FONT> tchamp. <I>Li vraiy sikepiaedje do Lussimbork rimonte a l' anêye 963, cwand Sigfroed, Conte d' Årdene a candjî kékes bokets d' terén po on tcheslet foirt dislåbré djondant ene parfonde ravene, k' on voet co enute a Lussimbork</I> ([[L. Baijot]]). <B>3.</B> coûtche di tere. <I>Ene tere d' agåjhe, c' est on terén avou del pire d' agåjhe, kimiytêye e ptits bokets.</I> <I>Cwand i tchôke dins ene houyire, on dit k' les teréns s' låtchèt, k' i hossèt</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <I>Dins les mwais teréns, el fosse, on n' prind ki des schavêyes d' on mete</I> ([[A. Van Calsteren]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abolmint d' terén:</FONT> ridaedje di grossès masses di tere, ki vnèt djus cwand gn a des grossès aiwes. <I>Li forflaxhaedje des bwès serè l' cåze do råvlaedje des teres, eyet les abolmints d' teréns</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèré<SUP>n</SUP></FONT>, tèrin, tèrègn, tèré</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"terrain"</span>, avou [[betchfessî én]] prin come [[sorwalonde]]. Omofone coinrece: * [[Motî:terin|terin]] (moxhon) 10297 35669 2005-07-20T19:58:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eplaeçmint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:plaece|plaece]] rissiervêye po mete ene sacwè. <I>Payî ès eplaeçmint sol martchî.</I> <span lang=fr>F. emplacement.</span> <B>2.</B> terén k' on pout basti dsu. <I>Waite a ç' boket la, gn a co deus eplaeçmints.</I> <span lang=fr>F. lot de terrain, terrain à bâtir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èplèçmint</FONT>, aplaçmint, èplaçmint, amplaçmint, implaçmint</span>. 10298 29909 2004-12-22T00:27:38Z Lucyin 16 viye schalete tote sipiyeye (å vî Gurnî, Bietris) {{licince imådjes Lucyin}} viye schalete tote sipiyeye (å vî Gurnî, Bietris) {{licince imådjes Lucyin}} 10299 51025 2006-03-07T22:05:54Z Lucyin 16 [[Imådje:schaule.jpg|thumb|pitite schåle]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåle</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> usteye des maçons, des [[Motî:schayteu|schayteus]], des pompîs, evnd por zels monter å hôt tot l' asployant so on meur. <I>Monter al schåle, monter so ene schåle; dischinde del schåle, dischinde djus d' ene schåle, toumer al valêye del schåle.</I> <I>Avou ene schåle, dji nos hertchans sol cina, rimpli d' four mins grand å lådje ås cwate vints</I> ([[E. Pècheur]]). <I>On nd a spiyî po fé, des posteures, tot les dischindant des schåles</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Awè, po vs fé plaijhi, dji rmontrè dvins l' tins ki passe come on gripe on tier, come on monte so ene schåle</I> ([[Jean-Denys Boussart]]). <span lang=fr>F. échelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bå di schåle:</FONT> montant d' schåle (long bwès del schåle, eneviè les schalons). On dit eto: schalî. <span lang=fr>F. montant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schåle ås schalons:</FONT> schåle ôrdinaire avou des ronds boûssons, eneviè ene schåle di schalete (schalete di tchår). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plate schåle:</FONT> schalete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schåle di mônî:</FONT> schåle ås stroets schalons. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe schåle:</FONT> sistinme di deus schåles, metowe ene dins l' ôte, po-z aler pus hôt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;acrotches di schåle:</FONT> dobe [[Motî:havet|havet]] po pinde les schåles. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:sitok|stok°]] di schåle.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate a l' schåle:</FONT> (vî mot d' cinsî) bate les djåbes al mwin so les boûssons d' ene schåle (cwand on n' a pont d' [[Motî:bok|bok]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si vos estoz djinti, vos iroz å paradis sins schåle:</FONT> dijhêye po fé schoûter les efants. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' såreut monter å cir sins schåle:</FONT> <I>a)</I> on n' såreut fé åk d' impossibe. <span lang=fr>F. à l'impossible nul n'est tenu.</span> <I>b)</I> si on vout ariver a åk, i fåt mete li paket. <span lang=fr>F. moyens de sa politique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;après lu, on pout saetchî l' schåle:</FONT> dijhêye d' onk k' est foirt [[Motî:aidûle|aidûle]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;après ça, on pout tirer l' eschåle:</FONT> gn a rén d' meyeu k' ça. <I>E fwait d' påstedjreye, après l' tåte walone, on pout tirer l' eschåle !</I> ([[E. Romain]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al copete del schåle:</FONT> tot ådzeu d' ene societé, d' on pårti politike, d' on govienmint, evnd. <I>Les noers amerikins, cwand il arivèt al copete del schåle, i s' kidujhèt å pus sovint come les blancs</I> (rat. pa [[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:schålance|schålance]]. <span lang=fr>F. au sommet de la hiérarchie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse rade al copete del schåle:</FONT> si måvler, monter po on rén. <span lang=fr>F. susceptible.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ridischinde del schåle:</FONT> si [[Motî:rapåjhî|rapåjhî]]. <I>Vos montîz cobén a sminces, mins on côp dischindou del schåle, vos estîz l' meyeu des omes</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. se calmer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer pa l' schåle:</FONT> esse oblidjî d' fé çou k' i vout. <I>Vos pasroz pa m' schåle, la, monparan !</I> <span lang=fr>F. se plier aux exigences.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' schåle di voleu:</FONT> mete ses mwins ene dins l' ôte po k' l' ôte monte dissu come so ene schåle et griper hoûte d' on meur, evnd. <I>Les efants djouwént al schåle di voleu.</I> <span lang=fr>F. courte échelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki tént l' schåle fwait ostant kel ci ki hape:</FONT> Franwal: ahåyant po tourner des fråzes avou F. <span lang=fr>"complicité"</span>. <B>2.</B> sistinme di mzuraedje avou des dgrés. <I>Sol schåle des grandeurs, c' est l' cinema k' est l' mî metou</I> ([[P. Otjacques]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schåle di Beaufort:</FONT> mezuraedje del foice do vint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schåle di Richter:</FONT> mezuraedje des tronnmints d' tere. <I>E 2075 (deus meye septante-cénk), des foirts tronnmints del tere al foice set pont shijh sol schåle di Richter k' endè conte 9</I> ([[G. Michel]]). <I>Ni lyi djåzez pus del schåle da Richter; ele hosse tot e mantche, c' est ene viye afwaire</I> ([[J.P. Vervier]]). <B>3.</B> schalî. <I>Ene tcherete ås schåles.</I> <span lang=fr>F. ridelle.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">schåle di lét</FONT>: pîce do lét avou les båreas. on dit eto: [[Motî:ecnêye|ecnêye di lét]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scaule</FONT>, chaule, châle, haule, hâle, hyâle, hyanle, (è)skîye, (è)skeye, eskîle, (i)skîle, (è)skiêye, Pc èkièle, Gm chële, èchiële</span>; miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.31. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schalon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschalon</B></FONT> [o.n] <B>1.</B> [[Motî:boûsson|boûsson]] (d' ene schåle, d' ene tcheyire). <I>Gn a on schalon del schåle k' est cassé.</I> <I>Dj' esteu vijhene, dit-st ele, li viye rowe di begnon avou ene schåle k' aveut pierdou tos ses schalons</I> ([[E. Wenkin]]). <I>Ni metoz nén les pîs so les schalon d' mes tcheyires.</I> On dit eto: [[Motî:bodjon|bodjon]], [[Motî:siploton|sploton]]. <span lang=fr>F. échelon, barreau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plat schalon:</FONT> asplati schalon. <I>On meteut on plat schalon tos les cénk schalons.</I> <B>2.</B> livea des tribunås. <I>Li djudjmint do tribunå d' deujhinme schalon d' Brussele scheut come on maca li 22 d' djun 1982</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. instance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tribunå di dierin schalon:</FONT> k' i gn a pus rén å dzeu. <span lang=fr>F. cour de cassation, cour suprème.</span> <B>3.</B> [[Motî:gré|gré]]. <I>Li cloyaedje d' Egunkaria a stî on schalon pus hôt dins cisse politike la</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. étape, degré, nivaeau, stade.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scalon</FONT>, chayon</span>. [[Imådje:schalete.jpg|thumb|viye schalete tote sipiyeye]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schalete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschalete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite schåle. <I>Li schalete do polî, do gurnî.</I> <span lang=fr>F. échelette.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">schalete di tcherete </FONT>: pîce metowe sol divant do plantchî d' on tchår, d' ene tcherete, avou des båres come ene schåle, po-z aler tcheryî å four; elle est tnowe pa ene [[Motî:båcnire|båcnire]]. <I>Cwand c' esteut po tcheryî å bwès d' tchåfaedje, i prindént on gros tchår avou des schaletes.</I> <I>D' ene mwin, l' ome tént l' coirdea, di l' ôte, i s' agraweye a l' schalete</I> ([[Joseph André]]). <B>3.</B> bårire di pateure (å cmince, come ene sitårêye schåle; après, avou des rondins et des fis d' ronxhe). <I>Ci n' est nén cwand les vatches ont bizé k' i fåt aler rclôre li schalete.</I> On dit eto: [[Motî:håjhe|håjhe]], [[Motî:baye|baye]]. <span lang=fr>F. barrière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li schalete:</FONT> no d' ene plaece di Nandrin (so plaece:<span lang=wa-feller>halète</span>). <B>4.</B> pitit [[Motî:siployon|sployon]]. <span lang=fr>F. luge, traîneau.</span> <B>5.</B> pitite dobe schåle (avou des montêyes u des boûssons padvant), et èn astoca padrî, et k' on-z alårdjixh do pî po monter dsu sins l' asployî après on meur (usteye des pondeus, meteus d' tapisreye, evnd.). On dit eto: [[Motî:escabele|escabele]]. <span lang=fr>F. escabeau, marche-pied.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scalete</FONT>, halète, chalète</span>. [[Imådje:tchaur.jpg|thumb|tchår ås schalis]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schalî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschalî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:bå|bå d' schåle]]. On dit eto: [[Motî:bresse|bresse]], [[Motî:bwès|bwès]], [[Motî:costé|costé]] del schåle. <span lang=fr>F. montant.</span> <B>2.</B> sôre di schåle fwaite des rujhales did sol costé do tchår, et k' on pout rsaetchî foû. <I>Po tcherdjî fumî, on rtire on schalî å tchår.</I> <span lang=fr>F. ridelle, claire-voie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schali</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschali</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rujhale|rujhale]]. <I>Sol foto, vos voeyoz on tchår ås schalis.</I> <I>I fåt cmander des schalis d' tchinne.</I> <span lang=fr>F. échelon, ridelle.</span> Disfondowe avou stindaedje di sinse : * [[Motî:sikeye|sikeye]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:håle|håle]] (coleur do vizaedje). * [[Motî:hålete|hålete]] (ancyinne bounete di feme). * [[Motî:schayon|schayon]] (boird d' on tchamp, foû d' l' aroymint, avou toplin des schayes). Parintêye : * [[Motî:schåler|schåler]] ---- * [[tchår|Dipus d' racsegnes so les schaletes et les schalîs des tchårs]] * [[schåle di Beaufort|Dipus d' racsegnes sol schåle di Beaufort]]. * [[schåle di Richter|Dipus d' racsegnes sol schåle di Richter]]. 10300 29911 2004-12-22T11:17:28Z Pablo 5 disfacé eyet redjiblé #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet åbussons et tchampions]] 10301 60216 2006-06-12T06:36:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bg:Жълта рогачка]], [[pl:Kolczak obłączasty]] [[Categoreye:Micolodjeye|Pi d' bedot]] Li '''pî d' bedot''' est on magnåve [[tchampion]] ki vént dins les bwès, di coleur brun schite. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|pî d' bedot|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Aphyllophoromycetidae|Thelephorales|Hydnaceae|Hydnum|repandum|Hydnum repandum (1).jpg|Hydnum rependum (poitrait satchîs pa Jean-Pol Grandmont)}} == Discrijhaedje == Tchampion d' alure nén régulire, di coleur bedje a brun clair, veloutêye ou lisse avou on ''[[imeniom]]'' poirtant des pititès aweyes. Il a ene blanke tchå ki pout divni ene miete djaene et k' est foirt cassante. I vént al tere dins les bwès surtout après les foitès plouves d' esté djusk' al fén di l' årire såjhon == Eployaedje == C' est on foirt bon tchampion k' on pout mougnî. I va bén avou les blankès tchås [[bg:Жълта рогачка]] [[cs:Lišák zprohýbaný]] [[de:Semmelstoppelpilz]] [[en:Hedgehog mushroom]] [[fr:Pied de mouton]] [[it:Hydnum repandum]] [[pl:Kolczak obłączasty]] [[sv:Blek taggsvamp]] [[uk:Їжовик жовтуватий]] 10302 59319 2006-06-04T17:51:19Z Pablo 5 /* Vey eyet manaedjî les imådjes */ imådjes disfacêyes == Bénvnowe == Bondjoû, Et bénvnowe sol wikipedia e walon! Vos ploz aler vey so [[Wikipedia:Aidance]] po pus di racsegne sol rotaedje do wikipedia. == tchampions == Dji croe ki dj' comprind pocwè vos n' voeyîz nén mes candjmints; dji les fjheut sol pådje [[Tchampions]], dismetant k' vos avîz askepyî ene novele ''Wikipedia:Pordjet tchampyions'' (djel vén d' disfacî, ele ni sieve a rén). S' i fåt candjî l' no d' èn årtike, i l' våt mî fé avou l' fonccion "displaecî" purade ki d' end askepyî èn ôte wice k' on copeye li contnou do vî; et i fåt sayî di s' mete d' acoird divant, paski les candjmints des nos d' årtike dimandèt d' candjî les loyéns viè l' årtike (i fåt aler vey so «pådjes ki loynut chal» po vey les ôtes årtikes k' i fåreut candjî avou) Dj' a metou so [[Wikipedia:Pordjet åbussons et tchampions]] co kékès sacwès so les nos des tchampions et l' adire inte vos nos et les cis da Lucyin (vey li hagnon «ôtes»), eyet metou des dobès cwårêyès åtchets åtoû d' tos les nos del pådje [[Tchampions]], ça fwait k' tos les nos sont des loyéns viè des årtikes (co a fé) asteure. Po ''agaric'' li scrijhaedje e rfondou est normålmint ''agarik'' (on son /k/ k' on-z ôt al fén est scrît '''k'''; li scrijhaedje '''c''' al fén c' est cwand on n' ôt rén, mins ki l' son /k/ rivént dins les derivés; eg: blan'''c''' (paski blan'''k'''e); mins stouma'''k''', fizi'''k''',... Po ''scleroderme'' dj' a metou '''sclerodere'''; shuvant l' minme piceure ki po '''[[Motî:epidere|epidere]]''' (fr: ''épiderme''). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 26 di decimbe 2004 a 18:06 (UTC) == siner == Cwand vos metoz on tecse so ene pådje di copene ou d' discutaedje tecnike d' on pordjet, vos l' poloz siner tot tapant <nowiki>~~~~~</nowiki> (4 wachletes), ça metreu vosse no, avou on loyén viè l' pådje d' uzeu da vosse, eyet l' date, otomaticmint. Djoyeus Noyé! [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d'&nbsp;decimbe 2004 a 11:27 (UTC) == loyéns eterlingaedje == Po fé on loyén viè l' minme pådje dins on wikipedia en èn ôte lingaedje, on mete '''<nowiki>[[xx:yyyyyy]]</nowiki>''' avou xx li côde do lingaedje, eyet yyyyy li tite del pådje so l' ôte wikipedia. I gn a ddja des loyéns viès vos pådjes d' uzeu so les wikipedias e francès eyet en inglès (mins l' loyén viè l' wikipedia en inglès eploye on no d' uzeu ki n' egzistêye nén!) Ossu, i vs fåt eployî egzactumint l' no corek, sol wikipedia e francès, vosse no d' uzeu c' est «'''JPGrandmont'''» et do côp vosse pådje d' uzeu so ç' wikipedia la c' est «'''Utilisateur:JPGrandmont'''»; del minme manire, sol wikipedia e walon c' est «'''Jean-Pol GRANDMONT'''» eyet «'''Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT'''» On loyén eterlingaedje va radjouter on loyén sol boesse «ôtes lingaedjes» sol hintche del pådje. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 31 di decimbe 2004 a 08:34 (UTC) so vosse pådje e wikipedia e neyerlandès vos avoz metou les loyéns eterlingaedje (loyéns viè vos pådjes d' uzeu so fr:, en:, wa:) avou deus ponts (:) pa dvant. çoula c' est si vos vloz ki l' loyén aparexhe dins l' årtike, mins si vos vloz k' il aparexhe dins l' boesse "ôtes lingaedjes" el fåt mete sins deus ponts pa dvant (come fwait chal sol wikipedia e walon, loukîz l' côde sourdant di vosse pådje d' uzeu). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djanvî 2005 a 23:23 (UTC) == neutralité wikipedia == Li pordjet wikipedia e walon c' est nén seulmint pol Walonreye, mins po des årtikes di totes sôres e walon; c' est l' veur ki, dins l' cas do walon, ça interesrè les djins d' Walonreye purade ki d' ôte pårt, et ki cisse rîle la est pus impôrtante po les Wikipedias dins des lingaedjes come li francès ou l' inglès, evnd. Mins minme pol walon, on l' cåze eto el France ([[bote di Djivet]]); et poy, c' est l' rîle, on pout adon nén mete dins èn årtike "nosse payis", i fåt mete el plaece "Walonreye" ou "Beldjike" sorlon çou k' on vout dire. Eto, les årtikes divèt esse sicrîts shuvant li neutralité do pont d' vuwe; ça fwait k' on n' pout nén mete come vraiyes des opinions ou des sintimints; mins on pout mete, s' i gn a mezåjhe po l' årtike ki "des djins pinsèt ki..." C' est deus rîles la c' est l' soûmint do pordjet wikipedia, eyet tos les wikipedias pa lingaedje les dvèt shure, eyet ele sont fwaites po-z espaitchî les margayes (so des årtikes åd fwait di sudjets d' actouwålité, foitmint politikes, ça touwreut l' wikipedia s' i gn aveut nén ces rîles la). Et boune fiesse di novelan! [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 31 di decimbe 2004 a 08:55 (UTC) ''(Por mi djusk'asteûr c'est èco l' Beljike k' est m' payis minme si dji l'dit e walon)'' :C' est djustumint po çoula k' i n' fåt nén mete des sacwès come "mi payis", "nosse payis", "amon nozôtes", evnd. dins les årtikes; dji n' såreut dire si vos vlîz dire "Walonreye" ou "Beldjike" (ou co Payis d' Heve, Payis d' Lidje,...) et co, i gn åreut motoit on djoû (dji l' espere) des walon-cåzants ki scriront del bote di Djivet, ou minme motoit do Wisconsin. :Po les imådjes, c' est nén ene boune idêye di mete ene ledjinde come "Montwès foirt kinoxhou", ça n' sieve a rén, dire k' il est foirt kinoxhou ça doet aler dins l' tecse di l' årtike, li ledjinde des imådjes ça doet espliker çou k' c' est l' imådje (c' est po çoula ki dj' aveu candjî: "coviete d' èn eplaidaedje di muzikes da..." pask' i m' shonne ki c' est çoula ki mostere l' imådje). :Li tecse k' acpagntêye ene imådje c' est on tecse ki doet siervi a s' fé ene idêye di çou k' est l' imådje minme cwand l' imådje n' est nén la. :Si vos n' avoz rén conte, dji rcandjrè les tecses des imådjes. :(et dji profite po vs dire proficiate po l' årtike so [[Roland di Lassus]], c' est clapant! et dji n' kinoxheve nén, i m' shonne ki l' coine wice ki vos vikez est foirt ritche en istwere) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;måss 2005 a 16:48 (UTC) == Laccaria amethystina == Pol ''Laccaria amethystina'', li lomaedje ''bleuw åbusson '''d' '''bwès'' m' shonne ene miete drole (come si on djheut ki l' tchampion esteut fwait d' bwès), ça n' duvreut nén purade esse ''bleuw åbusson '''des''' bwès'' (=ki crexhe dins les bwès) Si vos estoz d' acoird pol candjmint, dji vs lai fé, come çoula vos vs afaitiroz avou l' fonccion «displaecî ene pådje», po çoula: # aler sol linwite «displaecî» # diner l' novea no [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 6 di djanvî 2005 a 22:03 (UTC) Bin sûr ki c'est bleuw åbusson des bwès Vos avez oyu raîzon di l' coridgè [[Uzeu: Jean-Pol GRANDMONT]] == rifondaedje "-phore" == sol pådje [[miceliom]] i gn a "carpofôres", mins ôte pårt c' est "spôrofore". Li cawete "-phore" s' divreut scrire tofer parey; adon, avou ou sins tchapea? (carpofôre/spôrofôre ou carpofore/spôrofore)? Eto, est çki les "é" dins les nos syincieus francès divnèt des "é" e walon eto, oubén des "e" (è)? (on-z a pol moumint "[[imeniom]]" eyet "micéliom"). Oubén c' est li "l" ki fwait l' diferince? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djanvî 2005 a 12:15 (UTC) :on va mète carpofôre, spôrofôre, iméniom et micéliom ::candjmint: [[imeniom]], [[miceliom]], d' après l' decidaedje do raploû rfondaedje ::[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di måss 2005 a 23:39 (UTC) == rifondaedje "basidiomycetes" == pol boket "-mycetes" c' est åjhey: "-micetes"; mins pol bdoje "basidio-", c' est "ba'''ss'''idio-" ou "ba'''z'''idio-" ? (bassidiomicetes/bazidiomicetes); et bén seur, des "bazides" ou des "bassides"? (e rfondou on n' eploye måy on "s" inte deus voyales, c' est soeye-t i "z", soeye-t i "ss", d' après l' prononçaedje). pol rifondaedje do "ch" grek, serîz d' acoird po-z eployî "xh" (prononçaedje /h/ ou /ch/) ou vos pinsez k' c' est mî d' eployî "k" (eg: Chytridiomycetes -> "xhitridiomicetes" ou "kitridiomicetes"?). Po des mots k' on eploye dedja e walon, ripris do francès, c' est avou "k" (eg: crisanteme, cronolodjeye,...) mins po des mots nén corants, on pôreut motoit prinde li scrijhaedje pus près do grek; c' est come vos vloz. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djanvî 2005 a 14:47 (UTC) Purdez "ss" et "k" Djan-Pol == Confûsion inte deus artikes IMPOIRTANTS == Lucyin, cc :Pablo Vos avez fait on loyin inte li nom ''Tchapea di macrale (ou vete cigowe) dont l'artike dimeûre a fè)'' et l' artike ''Amanite touwe-moxhe (Amanite Muscaria)'' ki sont deus tchampions difèrints. Vos duvrîs kandjè ça å pu vite po n' nin mète li confûsion dins l' tièsse des djins. Jean-Pol GRANDMONT 8 di djanvî 2005 a 23:45 (UTC) :Dji n' aveu nén veyou çoula pus timpe (i vs fåt leyî l' messaedje sol pådje di copene del sakî ki vos lyi vloz scrire, et nén sol vosse) :vola, dj' a fwait èn årtike [[tchapea d' macrale]] a pårt (i vs fåreut verifyî k' c' est bén djusse, ''Amanita phaloides'') :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djulete 2005 a 23:43 (UTC) == Inte di nozôtes == Alez vey so [[Wikipedia:Inte di nozôtes]], asteure k' on cmince a-z esse sacwants a ovrer, on-z a mezåjhe d' ene plaece po cåzer inte di nozôtes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djanvî 2005 a 18:34 (UTC) == atincion å no d' uzeu dins les pådjes d' uzeu == Atincion ki po totes les pådjes wikipedia (et les pådjes d' uzeu avou) i gn a k' pol prumire lete ki les grandes et ptitès letes c' est l' minme; pol restant c' est '''nén''' l' minme, et "Jean-Pol GRANDMONT" c' est nén l' minme ki "Jean-Pol Grandmont", par egzimpe. Vos avoz, so les troes wikipedias wa:, fr:, en: fwait des pådjes d' uzeu so des måvas no (dj' a coridjî çoula et fwait des redjiblaedjes viè les bounès pådjes); ça n' divreut måy ariver, paski vos n' avoz nén mezåjhe di scrire li no del pådje d' uzeu da vosse, clitchîz simplumint so voss no d' uzeu (a costé do ptit boulome, tot å dzeur a hintche, djusse sol hintche di "mi copinaedje/ma page de discussion/my talk", et vos arivez adon so vosse pådje, sins risse di s' brouyî. Notez eto k' i n' sufixh nén di mete ene pådje dizo l' espåce di lomaedje "Uzeu:" (Utilisateur:, User:), mins k' i fåt k' l' uzeu egzistaxhe; li diferince on l' voet åjheymint, ene pådje d' èn uzeu k' egzistêye, i gn a, sol hintche, dins l' boesse d' usteyes, des loyéns po vey les "ovraedjes di l' uzeu" ou po "emiler a l' uzeu"; adon k' ene pådje po èn uzeu ki n' egzistêye nén, i n' årè nén ces loyéns la. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 25 di djanvî 2005 a 15:55 (UTC) == imådjes == I n' a nén mezåjhe di disfacer ene imådje si vos l' voloz replaecî avou ene ôte; evoyîz simplumint l' novele imåde avou l' minme no, et cwand on vos dmandrè si vos estoz seur di voleur sipotchî l' fitchî k' i gn a ddja, vos djhoz k' oyi, ki c' est çou k' vos vloz. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djanvî 2005 a 00:45 (UTC) == Anea des waibes walon-cåzantes == Li Mwaisse Pådje c' est po mete des sacwès a vey avou wikipedia, nén po des waibes å dfoû; ça fwait ki dj' a rsaetchî l' loyén viè l' motî d' Forire. Mins vos ploz ecråxhî l' seccion "Tuzance walone" di l' årtike [[Forire]] (wice k' i gn a ddja on loyén viè l' motî, mins vos ndè ploz dner sacwantès ôtes racsegnes) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djanvî 2005 a 23:39 (UTC) Grâce po l' racsegne Pablo, Dji dimande pârdon po z'aver wazu candjè vosse padje. Dj' avève mètu s' loyin la paski dj'avève veyu one rèclame su one mojone di Mormon et dji pinsève ki dji n' fiève rin d' må èn z' i mètant on loyin èviè l' motî d' Forîre. Es-ki pou fè one padje avou m'famile dji du dimandè l'autorizâcion ? [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 30 di djanvî 2005 a 23:50 (UTC) :I n' a nén a dmander pardon, et poy c' est nén ''mi'' pådje, c' est djusse li mwaisse pådje do pordjet wikipedia e walon (ki n' est nén ''mi'' pordjet nerén, wikipedia c' est da nolu, et c' est da tertos). :dji n' comprind nén çou k' vos djhoz avou l' reclame d' ene måjhone di Mormon? i n' a måy yeu çoula sol pådje [[Mwaisse pådje]], motoit vos l' avoz veyou so èn ôte wikipedia? :ça pout ariver ki des djins k' i gn a, ki n' ont nén d' respet po les ôtes, metexhe des loyéns ki n' ont rén a vey, djusse po fé rhôssî ene pådje da zels dins l' ricwerrece google, ou po s' fé del riclame, ou djusse pa calinreye. C' est po çoula ki l' mwaisse pådje est protedjeye dins bråmint des wikipedia k' i gn a (nén sol wikipedia e walon, i gn a yeu disk' asteure k' onk ou deus côps des vandales sol mwaisse pådje, et l' vosse di candjmint ci n' esteut nén do vandalijhaedje) :dji n' comprind nén çou k' vos vloz dire avou "fé ene pådje avou m' famile"? :si des ôtès djins di vosse famile volèt radjouter des informåcions dins wikipedia, ele polèt, bén seur, wikipedia c' est å lådje po tertos. :si c' est fé ene pådje åd fwait di vosse famile, c' est nén chal kel fåt fé (c' est nén on sudjet d' eciclopedeye). S' i gn a ene pådje da vosse ([[Jean-Pol Grandmont]]) c' est paski vos avoz fwait do consecant ovraedje pol walon (motî d' Forire, lomaedje des tchampions) ça fwait ki, sol wikipedia e walon do moens, èn årtike "Jean-Pol Grandmont" est djustifyî. :Notez ki l' programe eployî dins wikipedia est on libe programe, on l' pout prinde ey eployî come on vout; ça fwait ki vos ploz bén l' astaler so ene éndjole da vosse, ou so on lodjoe d' èn ahesseu internet, po fé ene waibe wiki da vosse ou d' vosse famile, si c' est çou k' vos vloz (mins motoit l' programe wikimedia est ene miete pezant po çoula, et èn ôte programe wiki pus ledjir ireut mî) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 31 di djanvî 2005 a 20:57 (UTC) Vola çu ki d'javève véyu http://users.swing.be/merlettes/gite/mwermont.htm :A, dj' aveu compris ki vos avîz veyou ene riclame po les Mormons (l' ''eglijhe da Djezus-Cri des dierins djoûs'') :) Et dji pinsève en mètant on loyins vêla ki dj'alève èsse ripris dins les sites '''aléatoires''' come cet' ci: http://chanae.walon.org/liza/ http://moti.walon.org/ Ca fait k' asteûr dji n' comprinds pu rin non pus. A moins ki po èsse la didins i faut èsse inscrit su l' anea des waibes e walon. :C' est çoula, si vos vloz, aloz sol mwaisse pådje di l' anea (shuvoz l' loyén «waibes e walon»), et rimplixhoz l' formulaire po-z esse dins l' anea des waibes walon-cåzantes. :On î pout mete tot l' minme li kéne waibe, a deus condicions: k' ele soeye sicrîte e walon, et ki l' contnou n' soeye nén siconte des lwès (nén d' waibes raecisses, evnd) :on côp ki vos clitchîz sol boton «radjouter li waibe...» dji rçût èn emile avou l' dimande, et vos rçuvoz èn ôte emile avou l' côde html a radjouter al pådje da vosse (po k' on poye potchî so les ôtès pådjes a pårti del vosse); on côp ki vos avoz radjouté l' côde, dji rwaite ki tot va bén, eyet dji radjoute po d' bon l' waibe dins l' anea. Mais si c' èst çoula ça n' duvrait nin èsse trop malåjî po m' fè mimbe (a pårt one miète d' Administrâcion al kène dji pinsève shapè è tint k' aîdant do prodjèt Walon su Wikipedia). :ça n' a rén a vey, c' est des sacwès bén diferinnes; dj' a djusse radjouté l' wikipedia e walon dins l' anea, c' est tot. :et tot l' administråcion ki vos dvroz fé c' est djusse copyî 3-4 royes di tecse dins l' pådje waibe da vosse Bone nut' [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 1î d'&nbsp;fevrî 2005 a 00:02 (UTC) Boune nute avou [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d'&nbsp;fevrî 2005 a 23:31 (UTC) == Coneu / Conneu ? == Bondjoû, C' est ''Coneu'' (ko-neu) ou ''Conneu'' (kon-neu)? Dins l' côde postå walon epliadî pa l' UCW, eyet dins l' djivêye des ptits bans da Lucyin, c' est avou on naziålijhî [[son ON]], mins vos avoz askepyî l' pådje avou on [[son O]]; fåt i candjî tos les loyéns viè ''Conneu'' po ndè fé des loyéns viè [[Coneu]], ou å rvier displaecî Coneu viè Conneu (et candjî les ocurinces di "Coneu" dins l' årtike)? gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;måss 2005 a 22:12 (UTC) :Vola, dj' a tot metou a [[Coneu]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di måss 2005 a 14:40 (UTC) == burute, sessile? == C' est cwè ene "burute"? et on (ene?) "sessile"? (léjhou dins l' årtike "[[violete burute]]" gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di måss 2005 a 14:29 (UTC) '''burute''' moncê di pitits rinflemints (lobès) oyant sovint l'alûre d'on pitit cervê. '''sessile''' adj. (lat sessilis ; di sedere, èsse assis). Si dit di tot ôrgane dirèctemint atatchè su l’ principale partîye d’ one sakwè d'vikant, sins avèr dandjî d’ on pédoncule. Bone djoûrnéye [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 12 di måss 2005 a 09:07 (UTC) :Si dj' comprind bén, nosse tiesse n' est nén sessile, la k' i gn a l' hatrea po l' ataetchî å coir, mins l' nez ou ls orayes sont sessiles? :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di måss 2005 a 12:55 (UTC) == Onhaye (Antêye) == C' est "Onhaye" ou "Onheye" (cawete -aye [aj] ou -eye [ej/ij], ou -êye [e:j])? Dins l' "code postå walon" d' l' UCW, i metèt "Onwaye" (li prononçaedje "w" po "h" c' est normå, mins cwè del cawete "aye"?) C' est dizo l' cogne "Onhaye" ki c' est metou dins l' djivêye des [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyins ptits bans del Walonreye]]. (eto, fijhoz atincion cwand vos rcopyîz d' èn ôte årtike come modele, i gn aveut des informåcions nén djusses... fijhoz purade ene pådje modele pa dzo vosse pådje d' uzeu ('''<nowiki>[[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT</nowiki><font color=red>/XXXXXX</font><nowiki>]]</nowiki>''', avou çou k' vos vloz come "XXXXXX" — loukîz al pådje da [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]], i fwait des sfwaitès dzo-pådjes tos les moes, les "intrêyes...") ) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di måss 2005 a 12:38 (UTC) C' est Onhaye. Grâce po vosse messadje. [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 21 di måss 2005 a 13:17 (UTC) :I va, dji rcandje. :PS: vos metoz des "Ǻ" (A-bole avo accint montant!, U+01FA) el plaece di "[[Å (lete)|Å]]"... :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di måss 2005 a 14:21 (UTC) Po ki vos oîche pu åji voci on ovradje ki dj'ai metu su WIKIPEDIA e françes '''fr:Communes fusionnées''' [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 21 di måss 2005 a 13:36 (UTC) :'''Asteme!''' vos n' poloz nén eployî des nos d' årtikes come "Communes fusionnées" ou "Commune fusionnée" (dj' a dmandé po les disfacer) pask' i n' sont nén precis assez; et poy i sont e dobe avou [[:fr:Communes belges fusionnées]]. :Mins, l' årtike sol wikipedia francès c' est djusse les comenes di Walonreye... i fåreut l' completer avou les rabanêyès comenes di Flande et d' Brussele, oudonbén candjî s' no e "Communes fusionnées de Wallonie" ou ene sacwè insi. :Vos dvoz fé atincion cwand vos askepyîz on novea årtike (ki ça soeye sol wikipedia e francès, l' ci e walon ou èn ôte) d' eployî des nos ki n' soeyexhe nén ambigous. :(PS: nén mezåjhe di mete ene hårdêye (URL) etire po fé on loyén viè ene ôte wikipedia; vos ploz fé on loyén wiki normå (avou les cwårêyès åtchetes) et mete "fr:" (ou ôte côde di lingaedje) pa dvant; et co on ":" pa dvant (po-z espaitchî l' traitmint speciå ki sereut d' mete li loyén dins l' boesse "ôtes lingaedjes" sol hintche; parey po les imådjes, si vos vloz nén håyner ene imådje mins djusse fé on loyén viè l' pådje di l' imådje, eployîs ":Imådje:xxxx" avou on ":" pa dvant) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di måss 2005 a 14:21 (UTC) Pablo, L' artike dins l' WIKIPEDIA e françes su les "comunes fusionnnées" ni concernéye nin ki l'walonereye mais et drovu ossi po les comunes flamindes et ciles di Brussele. Mais come c'est on ovradje k'on faît nin e on djou ou deus (I gn' pus di deus miles viyadjes, si nin d' pus). C' est po coula ki dj' avève drovu l'artike dizo l' foirme d'on '''djermon'''. In si ci ki vlet boutè avou mi po fè avancè pu rade l'artike plèt todi l' fè. [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 21 di måss 2005 a 17:17 (UTC) == Imådjes == === Vey eyet manaedjî les imådjes === Vos eberwetez bråmint des imådjes, çou k' est foirt bén, gråces; mins pa des côps vos evoyîz l' minme e dobe; oudonbén rovyîz l' no d' ene imådje ki vos cweroz après... I gn a des pådjes sipeciåles po vs aidî a manaedjî les imådjes: * [[Sipeciås:Imagelist|Djivêye des imådjes]], li no d' totes les imådjes, k' on pout relére pazès dates, nos, grandeu; eyet taper ene tchinne po cweri après les imådjes ki corespondèt; * [[Sipeciås:Newimages|Galreye des nouvès imådjes]], les dierinnès imådjes, veyowes tchaeke en imådjete * [[Sipeciås:Unusedimages|Imådjes nén eployeyes]], les imådjes ki s' trovèt sol sierveu mins ki n' sont eployeyes dins nol årtike (atincion ki des imådjes k' i gn a sont metowes come "nén eployeyes", adon k' ele sont-st eployeyes, c' est les imådjes eployeyes dins des vîs årtikes, ki n' ont nén stî candjîs dispoy li passaedje al modêye 1.4 do programe mediawiki) * Totes les [[Sipeciås:Specialpages|Pådjes sipeciåles]] Eto, vos ploz aler vey so les cmons wikipedia po vey s' i n' a nén ddja ene imådje e dominne publike ou GFDL ki vos pôrîz eployî (les imådjes di cmons s' eployèt del minme manire ki les imådjes locåles; c' est djusse k' ele si trovèt dins èn ôte sierveu, eployî e cmon pa tos les wikipedias): http://commons.wikipedia.org/ La avou, vos ploz aler sol loyéns "Pådjes sipeciåles" sol hintche et vey les novelès imådjes, cweri des imådjes, evnd. Les imådjes sont eto metowes pa categoreyes; eyet des dzo categoreyes, çou k' aide a trover çou k' on cwire après; vos ploz vey li djivêye des categoreyes a pårti del pådje des pådjes sipeciåles === Foto "rifondou" === Vos dvrîz candjî l' imådje [[:Imådje:Rifondu.jpg]], al grandeu k' on eploye normålmint les imådjes (~150-200 picsels di lådje) on n' sait rén lére do tot; eto, l' adresse emile da lucyin eyet l' hårdêye dins m' sinateure, ni sont pus valåves. C' est nén l' meyeuse idêye nerén di mete on tecse k' est e sourdant electronike dins ene imådje (les imådjes di tecse c' est purade po des tecses wice ki l' '''cogne''' est impôrtante; sovint des tecses sicrîts al mwin, metans, ou des tecses imprimés so papî, ou des afitchaedjes publiks... Mins do tecse informatike, ostant l' copyî sol wiki come do tecse, c' est bén mî. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2005 a 22:58 (UTC) Dj' a trové wice ki l' imådje esteut eployeye... Li tecse ki vos avîz metou so [[esplicant motî do walon]] n' a rén a vey avou l' sudjet di cist årtike la (cwand on frè on motî freelang francès/walon eployant l' ortografeye do rfondou, adon on pôreut radjouter dins l' årtike l' informåcion); dji l' a rsaetchî et metou sol pådje di copene. Ça dvreut purade aler dins l' pådje ki cåze di vos, po-z espliker cmint ki vos avoz avnou å rfondou eyet a wikipedia; ossu dins èn årtike (a fé) sol [[motî d' Forire]], ou dins [[Wikipedia:Istwere do Wikipedia walon]]. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di måss 2005 a 23:50 (UTC) === Imådjes GFDL eyet les cmons === Po des imådjes dizo licince libe (GFDL ou dominne publik) våt mî les mete so les cmons ( http://commons.wikipedia.org/ ); ça rote del minme manire ki chal po-z evoyî des imådjes, mins ele polèt esse eployeyes so tos les wikipedias (sins mezåjhe d' les copyî so tchaeke sierveu); i fåt djusse ki ça soeye dizo ene licince libe. Ça fwait ki dji vs propôze di mete voste imådje di Nameur so les cmons, avou on no d' fitchî ene miete pus clair, metans, "Nameur citadele et pårlumint.jpg" (li grognon n' si trove nén sol foto, il est djusse ene miete pus al droete); dins l' pådje metoz l' discrijhaedje dins sacwants lingaedjes ki vos cnoxhoz, eyet metoz l' eto dins l' categoreye "Namur" (<nowiki>[[Category:Namur]]</nowiki>, les categoreyes et les espåces di lomaedje sont-st en inglès so les cmons); l' imådje pôrèt-st adon esse eployeye dins l' wikipedia e walon, eyet dins ds ôtes avou. Loukîz al pådje [[Elizete]] po èn egzimpe, les imådjes sol pådje vinèt des cmons. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] == Imådjes ki mankèt == L' årtike [[Sint Stiene di Muret]] eploye ene imådje ki n' si trove nén sol sierveu; vos l' duvrîz evoyî oudonbén disfacer l' côde ki saye di håyner ene imådje ki n' est nén la. gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;avri 2005 a 20:36 (UTC) == licince des imådjes == dji vén d' fé on modele po les licinces d' imådjes nén comerciåles ki l' oteur dimande k' on dene si no, come çoula i n' a nén mezåjhe del riscrire a tchaeke côp, et, pus impôrtant, on pout åjheymint aveur li djivêye di totes les imådjes dizo cisse sôre di licince la. Po l' eployî, i vs sufit d' mete, å coron do discrijhaedje, cwand vos evoyîz ene imådje, çouchal: '''<nowiki>{{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}}</nowiki>''' (ou èn ôte no si l' oteur c' est ene sakî d' ôte) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djulete 2005 a 23:17 (UTC) I vs fåreut eto dire li licinse des imådjes shuvantes: * [[:Imådje:Cwadran solêre 1.jpg]] (GFDL? dominne publik?) * [[:Imådje:Cwadran solêre (Eglîje St-Nicolê di Véroce).jpg]] (GFDL? dominne publik?) * [[:Imådje:Lassus 1.jpg]] (dominne publik?) * [[:Imådje:Lassus 2.jpg]] (dominne publik?) * [[:Imådje:Lassus 3.jpg]] (dominne publik?) * [[:Imådje:Jean-Sebastien Bach.jpg]] (dominne publik?) * [[:Imådje:Relicaire di Sint Etiene di Muret.jpg]] (dominne publik, nén comerciå?) Si l' imådje est dizo GFDL, metoz dins l' pådje di discrijhaedje çouchal: '''<nowiki>{{licince imådjes GFDL}}</nowiki>''' si c' est do dominne publik, metoz çouchal: '''<nowiki>{{licince imådjes dominne publik}}</nowiki>''' ossu, po [[:Imådje:Sint Nicolê.jpg]], li posteure ele si trove wice? gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 31 di djulete 2005 a 00:13 (UTC) ==Article request== '''Greetings Jean-Pol GRANDMONT'''!, Can you please help me create a stub for [http://wa.wikipedia.org/wiki/True_Jesus_Church this article]? - It is based on this [http://fr.wikipedia.org/wiki/V%C3%A9ritable_%C3%89glise_de_J%C3%A9sus French article]. 3-5 lines would be sufficient enough. Your help would be appreciated. (I do not know what the correct Walloon title should be). -- [[en:User:Jose77|Jose77]], 01:43 mårdi 14 måss 2006 (UTC) 10303 29914 2004-12-22T16:42:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schalete]] (forcoridjaedje) 10304 29915 2004-12-22T13:49:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10305 29916 2004-12-22T13:50:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10306 29917 2004-12-22T16:39:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schalon]] (forcoridjaedje) 10307 29918 2004-12-22T13:52:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10308 29919 2004-12-22T13:52:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10309 29920 2004-12-22T13:53:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåler]] 10310 29921 2004-12-22T13:55:06Z Lucyin 16 ene pitite schåle di pondeu {{licince imådjes Lucyin}} ene pitite schåle di pondeu {{licince imådjes Lucyin}} 10311 29922 2004-12-22T13:56:05Z Lucyin 16 vî tchår ås schalis {{licince imådjes Lucyin}} vî tchår ås schalis {{licince imådjes Lucyin}} 10312 29923 2004-12-22T17:54:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>escabele</B></FONT> [f.n.] [[Motî:schalete|schalete]] (pitite dobe schåle avou des montêyes u des boûssons). <span lang=fr>F. marchepied, escabeau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;escabele di feme</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">escabele di manaedje:</FONT> pitite escabele avou deus troes montêyes. 10313 45004 2005-11-19T00:21:29Z Pablo 5 påle -> påle 2 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * schåle: håle [E1, E34]; chaule [C1, C13, O2]; chaûle [C8]; chôle [O0] * schalon: hayon1 [E1]; chayon [C13]; (è)scayon [O4] * schalete: halète [E1, E34]; chalète [C8, O0, C1, C13]; (è)scalète [O4] * schalî: halî [E1]; chalî [O2] * schali: chalis [C1, C8]; chali [O0] [[Rifondaedje]]: i shonne ki les parints di "schåle" fwaiynut on coûrt a, come [[Motî:påle 2|påle / palete]] ; [[Motî:bå|bå / baye]], såf schåler 10314 62467 2006-06-19T20:15:39Z Lucyin 16 {{omonimeye}} Pådje moennrece pol mot "rifondaedje" * [[Rifondaedje d' ene langue]] * [[Rifondaedje do walon]] 10315 29926 2004-12-22T14:07:25Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : èscabèle [E1, E34, C9] 10316 29927 2004-12-22T17:47:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10317 29928 2004-12-22T17:50:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10318 29929 2004-12-22T17:51:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10319 29930 2004-12-22T17:52:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10320 29931 2004-12-22T17:52:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåle]] 10321 29932 2004-12-22T22:02:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plaece</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket d' espace wice k' on cayet s' trove, la k' åk si passe. <span lang=fr>F. lieu, endroit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a plaece:</FONT> gn a del plaece assez. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete e plaece:</FONT> mete en ene plaece k' on s' endè sovenrè åjheymint. <span lang=fr>F. ranger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' si fåt måy leyî raetchî a s' nez, tant k' i gn a plaece a costé:</FONT> i n' si fåt nén leyî traiter (essulter) sins responde. <B>2.</B> espace ocupé pa ene sakî, ene sacwè. <span lang=fr>F. place.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plaece do moirt:</FONT> plaece a costé do moenneu, dins ene oto. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene boune parole a todi s' plaece:</FONT> on wangne todi a djåzer oniestrumint, sins-z esse hagnûle. <I>Vola come e dandjî wice ki nos polans esse, ene boune parole a todi s' plaece</I> (Bailleux, ramexhné pa J. Dejardin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyans l' Bon Diu e s' paradis: c' est s' plaece:</FONT> dijhêye po: <I>a)</I> li ci k' invoke tofer li Bon Diè ezès formules "Diè-wåde", "li Bon Diu si åme", evnd. <I>b)</I> li ci ki djure toltins les nodidjus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî va-st a messe piede si plaece</FONT> <FONT SIZE=2>(pol rimaedje, prononcîz: <span lang=wa-fell>plèce</span>)</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">El ci ki va-st al dicåce</FONT> <FONT SIZE=2>(pol rimaedje, prononcîz <span lang=wa-fell>dicace</span>)</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">piede ès plaece</FONT> <FONT SIZE=2>(pol rimaedje, prononcîz <span lang=wa-fell>place</span>):</FONT> dijhêye po ene sakî k' esteut ashid, et k' endeva, ki rvént et trover èn ôte e s' plaece. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kî cwite si plaece</FONT> <FONT SIZE=2>(pol rimaedje, prononcîz <span lang=wa-fell>place</span>)</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">va a gasse:</FONT> (dins on dinner) li ci k' end eva del tåve des grands, on dene si plaece a èn ôte, et i doet aler al tåve des efants (rl a: [[Motî:gasse|gasse]], sinse 2). <B>3.</B> [[Motî:tchambe|tchambe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bele plaece u boune plaece:</FONT> rl a: [[Motî:bele plaece|bele plaece]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plaece bas:</FONT> plaece metowe å raeze del tchåssêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plaece hôt:</FONT> plaece metowe a l' astaedje. <I>Il ont deus plaeces bas et deus plaeces hôt.</I> <span lang=fr>F. pièce, chambre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rifé des plaeces:</FONT> rifé des novelès tchambes, motoit a pårt, po lodjî ene sakî. <I>Cwand Matante Luceye a rivnou d' Paris podbon, ele vleut k' on lyi rfwaiye des plaeces.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"faire un appartement"</span>. Parintêye: * [[Motî:plaecî|plaecî]] * [[Motî:replaecî|replaecî]] * [[Motî:eplaeçmint|eplaeçmint]] 10322 29933 2004-12-22T22:10:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-batlî</B></FONT> [o.n.] djin k' on [[Motî:batea|batea]], c' est da sinne. <span lang=fr>F. armateur.</span> 10323 29934 2004-12-22T22:11:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saedje-feme</B></FONT> [f.n.] [[Motî:saedje-dame|saedje-dame]]. <span lang=fr>F. sage-femme.</span> Disfondowes: sèdje-fème, sadje-feme, sâdje-fème, sâje-fame. 10324 29935 2004-12-22T22:12:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saedje-dame</B></FONT> [f.n.] feme k' aide a l' [[Motî:acoûtchmint|acoûtchmint]]. <I>Li grosse saedje-dame efoncive dins les consires disk' å banstea avou l' efant dvins</I> (M. Hicter). <span lang=fr>F. sage-femme.</span> Disfondowes: sèdje-dame. Coinrece Payis d' Lidje. 10325 29936 2004-12-22T22:14:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconsire]] 10326 29937 2004-12-22T22:14:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconsire]] 10327 29938 2004-12-22T22:18:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siconsire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esconsire</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sconsire</B></FONT> [f.n.] [[Motî:consire|consire]]. <I>Sconcires del Voye des Tchvås d' Cope: Dj' efagnéns ddins po djouwer</I> (L. Mahin). Disfondowes: <B>s(u)consîre</B>, s(u)côssîre, <FONT COLOR="#800080"><B>s(i)consîre</B></FONT>, èsconsîre, sigonsîre / zgonsîre. Etimolodjeye: betchete [[Motî:si- 2|si- 2]] sol mot "consire". Coinrece Årdene nonnrece. 10328 29939 2004-12-22T22:20:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siconte-ocsidant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esconte-ocsidant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sconte-ocsidant, e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] k' espaitche l' [[Motî:ocsidaedje|ocsidaedje]]. <I>Riwaitîz les etiketes d' amagnîs, et ricopyîz li no des sconte-ocsidants k' i gn a ddins.</I> <span lang=fr>F. anti-oxydant.</span> 10329 29940 2004-12-22T22:20:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconte-ocsidant]] 10330 29941 2004-12-22T22:21:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconte-ocsidant]] 10331 29942 2004-12-22T22:21:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconte-ocsidant]] 10332 29943 2004-12-22T22:21:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconte-ocsidant]] 10333 29944 2004-12-22T22:22:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconte-ocsidant]] 10334 29945 2005-06-24T09:19:18Z Pablo 5 munu -> menu <FONT COLOR="#ff0000"><B>dressî</B></FONT> ([[Codjowaedje poûssî|codjowaedje]]) [v.c.] (v.v.m.) prezinter (åk a magnî). rl a: [[Motî:dresse|dresse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dressî l' tåve:</FONT> aprester l' amagnî sol tåve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dressî l' sope:</FONT> mete li sope sol tåve. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dresseye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (v.v.m.) [[Motî:eurêye|eurêye]]. <span lang=fr>F. repas.</span> <B>2.</B> prezintaedje di sacwè a magnî. <span lang=fr>F. buffet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;froede dresseye:</FONT> prezintaedje di froeds amagnîs, et tchaeke magneu(se) aler apicî çou k' i (ele) vout. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dressèye</FONT>, dressîye</span>; vî scrijha: <span lang=wa-scripta>drecie (1200).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dressêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> papî avou l' prezintaedje des amagnîs d' on restorant. Loukîz a: [[Motî:menu|menu]]. <span lang=fr>F. menu.</span> <B>2.</B> djivêye ki prezinte tot çou k' gn a so ene waibe-pådje, u on waibaedje Etrernete. <span lang=fr>F. menu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dressêye</FONT>, dressèye.</span> 10335 29946 2004-12-22T22:25:21Z Pablo 5 Motî:dresseye displaecî viè Motî:dressî #REDIRECT [[Motî:dressî]] 10336 29947 2004-12-22T22:27:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rihagnî]] 10337 29948 2004-12-22T22:27:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rihagnî]] 10338 29949 2004-12-22T22:28:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rihagnî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erhagnî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rhagnî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:hagnî|hagnî]] on deujhinme côp. <I>Li veye î hagne après l' moirt, Et l' rihagne, Cwand l' vint d' bijhe el kihagne</I> (G. Appolinaire, ratouné pa L. Mahin). 10339 sysop 46186 2005-11-30T04:31:58Z Pablo 5 [[$1]] displaecî viè [[$2]] pa dsu on redjiblaedje 10340 sysop 60110 2006-06-09T12:11:44Z Pablo 5 /* <pre> */ /* candjî ci fitchî ci po candjî l' foye di stîle eyet l' rivnance del waibe etire */ /* èn håyner ki les discrijhaedjes e walon */ .description { display: none; } .description:lang(wa) { display: block; } span.description:lang(wa) { display: inline; } /* èn nén håyner l' no do lingaedje */ .language { display: none; } /* </pre> */ 10341 sysop 51116 2006-03-10T00:55:06Z Pablo 5 /* <pre> <nowiki> */ /* tooltips and access keys */ ta = new Object(); ta['pt-userpage'] = new Array('.','Pådje d\' uzeu da minne'); ta['pt-anonuserpage'] = new Array('.','Li pådje d\' uzeu po l\' adresse IP ki vos eployîz pol moumint'); ta['pt-mytalk'] = new Array('n','Pådje di copene da minne'); ta['pt-anontalk'] = new Array('n','Pådje di copene po les candjmints fwaits a pårti di ciste adresse IP ci'); ta['pt-preferences'] = new Array('','Mes preferinces'); ta['pt-watchlist'] = new Array('l','Li djivêye des pådjes ki vos shujhoz po cwand ele sont candjeyes.'); ta['pt-mycontris'] = new Array('y','Djivêye des ovraedjes da minne'); ta['pt-login'] = new Array('o','Vos estoz ecoraedjî d\' vos elodjî, mins nerén, c\' est nén oblidjî.'); ta['pt-anonlogin'] = new Array('o','Vos estoz ecoraedjî d\' vos elodjî, mins nerén, c\' est nén oblidjî.'); ta['pt-logout'] = new Array('o','Vos dislodjî'); ta['ca-talk'] = new Array('t','Copene åd fwait do contnou del pådje'); ta['ca-edit'] = new Array('e','Vos ploz candjî cisse pådje ci. S\' i vs plait, eployîz l\' boton «Vey divant» po vs acertiner k\' tot est comifåt dvant d\' schaper vos candjmints.'); ta['ca-addsection'] = new Array('+','Radjouter on comintaire a cisse copene ci.'); ta['ca-viewsource'] = new Array('e','Cisse pådje ci est protedjeye. Vos ploz seulmint vey li côde sourdant, mins nén l\' candjî.'); ta['ca-history'] = new Array('h','Viyès modêyes del pådje.'); ta['ca-protect'] = new Array('=','Protedjî cisse pådje ci'); ta['ca-delete'] = new Array('d','Disfacer ci pådje ci'); ta['ca-undelete'] = new Array('d','Rapexhî les candjmitns fwaits al pådje divant k\' ele soeyexhe disfacêye'); ta['ca-move'] = new Array('m','Displaecî cisse pådje ci'); ta['ca-nomove'] = new Array('','Vos n\' avoz nén les permissions po pleur displaecî cisse pådje ci'); ta['ca-watch'] = new Array('w','Radjouter cisse pådje ci al djivêye di vos årtikes shuvous'); ta['ca-unwatch'] = new Array('w','Bodjî cisse pådje ci di vosse djivêye des årtikes shuvous'); ta['search'] = new Array('f','Cweri so ci wiki chal'); ta['p-logo'] = new Array('','Mwaisse pådje'); ta['n-mainpage'] = new Array('z','Vizitez li Mwaisse pådje'); ta['n-portal'] = new Array('','Åd fwait do pordjet, çou k\' vos ploz fé, wice trover des sacwès'); ta['n-currentevents'] = new Array('','Des informåcions so des evenmints d\' actouwålité'); ta['n-recentchanges'] = new Array('r','Li djivêye des dierins candjmints k\' i gn a-st avou sol wiki.'); ta['n-randompage'] = new Array('x','Tcherdjî ene pådje a l\' astcheyance'); ta['n-help'] = new Array('','Li plaece po trover les responses a vos kesses so l\' eployaedje do wiki.'); ta['n-sitesupport'] = new Array('','Sopoirter l\' pordjet'); ta['t-whatlinkshere'] = new Array('j','Djivêye di totes les pådjes k\' ont des loyéns viè cisse pådje ci'); ta['t-recentchangeslinked'] = new Array('k','Dierins candjmints fwaits so des pådjes ki cisse pådje ci a des loyéns viè zeles'); ta['feed-rss'] = new Array('','Sindicåcion RSS po cisse pådje ci'); ta['feed-atom'] = new Array('','Sindicåcion Atom po cisse pådje ci'); ta['t-contributions'] = new Array('','Vey li djivêye des ovraedjes fwait pa cist uzeu ci'); ta['t-emailuser'] = new Array('','Evoyî èn emile a cist uzeu ci'); ta['t-upload'] = new Array('u','Eberweter sol sierveu des imådjes ou fitchîs media'); ta['t-specialpages'] = new Array('q','Djivêye di totes les pådjes sipeciåles'); ta['ca-nstab-main'] = new Array('c','Vey li pådje di contnou'); ta['ca-nstab-user'] = new Array('c','Vey li pådje di l\' uzeu'); ta['ca-nstab-media'] = new Array('c','Vey li pådje di media'); ta['ca-nstab-special'] = new Array('','Çouchal c\' est ene pådje sipeciåle, vos n\' poloz nén candjî l\' pådje leyminme.'); ta['ca-nstab-wp'] = new Array('a','Vey li pådje di pordjet'); ta['ca-nstab-image'] = new Array('c','Vey li pådje d\' imådje'); ta['ca-nstab-mediawiki'] = new Array('c','Vey li messaedje ratournåve do sistinme'); ta['ca-nstab-template'] = new Array('c','Vey li modele'); ta['ca-nstab-help'] = new Array('c','Vey li pådje d\' aidance'); ta['ca-nstab-category'] = new Array('c','Vey li pådje di categoreye'); /* </nowiki> </pre> */ 10342 sysop 51933 2006-03-19T01:27:41Z Pablo 5 Åd fwait di {{SITENAME}} 10343 sysop 65789 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Mande escuzes, mins vos avoz ddja ahivé $1 contes. Vos n' endè ploz nén fé des ôtes. 10344 sysop 45946 2005-11-29T21:45:39Z MediaWiki default Radjouter groupe 10345 sysop 29956 2004-12-27T02:56:13Z Pablo 5 Tos les årtikes 10346 sysop 29957 2004-12-27T04:22:34Z Pablo 5 Håynaedje etercroejhlé des djournås d' eberwetaedje, disfaçaedje, protedjaedje, blocaedje eyet manaedjeus. Vos ploz limiter l' håynaedje tot tchoezixhant ene sôre di djournå, on no d' uzeu, ou l' tite d' ene pådje. 10347 sysop 41452 2005-10-13T19:07:35Z Pablo 5 Special:AllMessages n' est nén sopoirté paski wgUseDatabaseMessages est dismetou. 10348 sysop 29959 2004-12-27T02:55:41Z Pablo 5 Vosse lingaedje do moumint po l' eterface (<b>$1</b>) n' est nén sopoirté pa Special:AllMessages so cisse waibe chal. 10349 sysop 29960 2004-12-27T02:53:08Z Pablo 5 Håyner les pådjes a pårti di: $1 10350 sysop 29961 2004-12-27T02:53:30Z Pablo 5 Tchoezixhoz l' espåce di nos: $1 $2 10351 sysop 29962 2004-12-27T02:48:31Z Pablo 5 Totes les pådjes (espåce «$1») 10352 sysop 29963 2004-12-27T02:51:47Z Pablo 5 Shuvant 10353 sysop 29964 2004-12-27T02:52:22Z Pablo 5 Di dvant 10354 sysop 29965 2004-12-27T02:47:14Z Pablo 5 I va 10355 sysop 29966 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default avr 10356 sysop 29967 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default avri 10357 sysop 29968 2004-12-23T20:43:27Z Pablo 5 (årtikes) 10358 sysop 29969 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default asksql level 10359 sysop 29970 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default awo 10360 sysop 29971 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default awousse 10361 sysop 29972 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default Can't delete this article because it contains block-compressed revisions. This is a temporary situation which the developers are well aware of, and should be fixed within a month or two. Please mark the article for deletion and wait for a developer to fix our buggy software. 10362 sysop 29973 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default block level 10363 sysop 29974 2004-12-23T20:53:10Z Pablo 5 I gn a les categoreyes shuvantes sol wiki. 10364 sysop 29975 2004-12-23T20:53:33Z Pablo 5 I gn a $1 årtikes e cisse categoreye ci. 10365 sysop 29976 2004-12-23T20:54:54Z Pablo 5 I gn a $1 årtike e cisse categoreye ci. 10367 sysop 58787 2006-05-30T21:53:42Z Pablo 5 Notez ki totes les contribouwaedjes fwaits po {{SITENAME}} polèt esse esse candjîs ou disfacés pa des ôtes contribouweus. Si vos n' voloz nén scrire des årtikes ki polèt esse candjîs pa des ôtes, adon nels evoyîz nén chal. <br /> Vos nos acertinez eto ki vos avoz scrît l' tecse vos-minme, oudonbén l' avoz copyî d' on sourdant libe (voeyoz $1 po pus di racsegnes). <br /> <strong>N' EVOYÎZ NÉN DES TECSES DIZO ABONDROETS SINS PERMISSION!</strong> 10368 sysop 29979 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default createaccount level 10369 sysop 45964 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Pådje di credits 10370 sysop 29981 2004-12-23T20:56:53Z Pablo 5 Actouwålités 10371 sysop 29982 2004-12-24T09:07:27Z Pablo 5 vey li modêye d' asteure 10372 sysop 29983 2004-12-29T11:38:29Z Pablo 5 ratournaedje Dinêyes 10373 sysop 29984 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default dec 10374 sysop 29985 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default decimbe 10375 sysop 45966 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default prémetou 10376 sysop 41927 2005-10-21T10:16:52Z Pablo 5 Viye modêye $1 disfacêye. 10377 sysop 45968 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Disfacer totes les modêyes di ç' fitchî ci. 10378 sysop 29989 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default delete level 10379 sysop 45971 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Candjî groupe 10380 sysop 29991 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default Candjant $1 (comintaire) 10381 sysop 29992 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default Candjant $1 (seccion) 10382 sysop 45972 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Candjî les groupes d' uzeus 10383 sysop 41918 2005-10-21T10:11:08Z Pablo 5 I shonnreut kel fitchî k' vos eberwetez soeye vude. Çoula pout esse cåze d' ene aroke di tapaedje dins l' no do fitchî. Acertinez si vos vloz evoyî po do bon ç' fitchî ci, s' i vs plait. 10384 sysop 29995 2005-06-25T11:31:00Z MediaWiki default fev 10385 sysop 29996 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default fevrî 10386 sysop 29997 2005-01-20T12:52:56Z Pablo 5 On fitchî avou ç' no la egzistêye dedja, loukîz s' i vs plait a $1 po vs acertiner ki vos vloz bén replaecî l' fitchî avou l' ci ki vos eberwetez asteure, oubén si vos l' voloz eberweter dizo èn ôte no. 10387 sysop 29998 2005-01-20T12:53:06Z Pablo 5 Fitchî mancant 10388 sysop 29999 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default vénrdi 10389 sysop 30000 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default GEO coordinates 10390 sysop 30001 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default - 10391 sysop 41912 2005-10-21T10:07:26Z Pablo 5 Li no d' fitchî «$1» a des caracteres ki n' si polèt nén eployî dins l' tite d' ene pådje. Candjîz l' no do fitchî eyet sayîz del reberweter s' i vs plait. 10392 sysop 41944 2005-10-21T10:24:19Z Pablo 5 Limite pol håynaedje ezès pådjes d' imådje: 10393 sysop 30004 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default dja 10394 sysop 30005 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default djanvî 10395 sysop 30006 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default djl 10396 sysop 30007 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default djulete 10397 sysop 30008 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default djn 10398 sysop 30009 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default djun 10399 sysop 30010 2004-12-27T03:21:16Z Pablo 5 Djivêye des manaedjeus 10400 sysop 30011 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default cont. 10401 sysop 30012 2004-12-25T14:21:33Z Pablo 5 ratournaedje Djournås 10402 sysop 30013 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default mås 10403 sysop 30014 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default måss 10404 sysop 30015 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Mark as patrolled 10405 sysop 33768 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default [$1] 10406 sysop 30017 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Mark this article as patrolled 10407 sysop 30018 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Marked as patrolled 10408 sysop 30019 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default The selected revision has been marked as patrolled. 10409 sysop 30020 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default may 10410 sysop 30021 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default may 10411 sysop 30022 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default londi 10412 sysop 41936 2005-10-21T10:21:30Z Pablo 5 Håyner en HTML si c' est possibe, ôtmint e PNG 10413 sysop 41938 2005-10-21T10:21:48Z Pablo 5 Eployî MathML si c' est possibe (esperimintå) 10414 sysop 30025 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Ricmandé po les betchteus modienes 10415 sysop 30026 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Håyner tofer come ene imådje PNG 10416 sysop 46099 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Håyner en HTML si c' est foirt simpe, ôtmint e PNG 10417 sysop 30028 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default El leyî e TeX (po les betchteus e môde tecse) 10418 sysop 30029 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default newbies 10419 sysop 30030 2004-12-27T03:22:06Z Pablo 5 Galreye des nouvès imådjes 10420 sysop 30031 2004-12-24T09:10:57Z Pablo 5 (drovant en on novea purnea) 10421 sysop 42169 2005-10-23T16:18:40Z Pablo 5 Diferinces des candjmints shuvants → 10422 sysop 30033 2004-12-24T09:09:12Z Pablo 5 ratournaedje Pådje shuvante ($1) 10423 sysop 42170 2005-10-23T16:19:57Z Pablo 5 Modêye shuvante→ 10424 sysop 46102 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default I n' a pont d' informåcion di credits po cisse pådje ci. 10425 sysop 46105 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default I n' a rén a vey. 10426 sysop 30037 2004-12-25T14:19:21Z Pablo 5 '''ASTEME: li betchteu waibe da vosse ni sopoite nén l' ecôdaedje unicôde, vos dvoz candjî d' betchteu dvant d' fé des candjmints a èn årtike.''' 10427 sysop 46107 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default I g na nou uzeu dizo l' no «$1». Verifyîz çou k' vos avoz tapé. 10428 sysop 30039 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default nôv 10429 sysop 30040 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default nôvimbe 10430 sysop 46111 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Nombe d' oteurs diferins (årtike): $1 10431 sysop 46113 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Nombe di candjmints (årtike): $1 10432 sysop 46114 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Nombe d' oteurs diferins (pådje di copene): $1 10433 sysop 46115 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Nombe di candjmints (pådje di copene): $1 10434 sysop 65890 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Nombe di shuveus: $1 10435 sysop 30046 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default oct 10436 sysop 30047 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default octôbe 10437 sysop 46117 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default des ôtes 10438 sysop 38536 2005-08-27T03:01:30Z Pablo 5 ← Diferinces des candjmints di dvant 10439 sysop 38537 2005-08-27T03:01:35Z Pablo 5 ←Modêye di dvant 10440 sysop 33868 2005-07-04T08:17:21Z Pablo 5 Protedjî seulmint conte les displaeçaedjes 10441 sysop 30052 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=$1 10442 sysop 30053 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default This preference only works in the 'Standard' and the 'CologneBlue' skin. 10443 sysop 65903 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default {{ns:special}}:Random 10444 sysop 30055 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Recent Changes Patrol disabled 10445 sysop 30056 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default The Recent Changes Patrol feature is currently disabled. 10446 sysop 42437 2005-10-25T21:52:45Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di Pablo, li dierin candjmint est asteure da MediaWiki default Special:Recentchanges 10447 sysop 46133 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Modêye do $1; $2<br />$3 | $4 10448 sysop 30059 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default semdi 10449 sysop 30060 2005-01-20T12:02:04Z Pablo 5 Schaper l' groupe 10450 sysop 30061 2005-01-20T12:02:20Z Pablo 5 Schaper des groupes d' uzeus 10451 sysop 38319 2005-08-19T23:48:01Z MediaWiki default → 10452 sysop 30063 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default set 10453 sysop 30064 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default setimbe 10454 sysop 42447 2005-10-25T22:56:59Z Pablo 5 novele imådje <br style="clear:both" /> {| align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #ECBDA0" |- | [[Imådje:Commons-logo.svg|40px|center|Commons]] | style="font-size: 95%" | Ci fitchî chal vént des [[Commons:Main Page|Cmons di Wikimedia]], ene waibe po mete les imådjes ou ôtes fitchîs di contnou libe ki polèt siervi a sacwantès waibes lodjeyes pal [[Fondåcion Wikimedia]]. Loukîz eto li '''[[:Commons:Image:{{PAGENAME}}|pådje di discrijhaedje sol waibe des cmons]]''' po pus di racsegnes so l' imådje (licince, discrijhaedje, oteur,...).'' |} 10455 sysop 33872 2005-07-04T08:21:32Z Pablo 5 Aberweter l' grande modêye ($1x$2, $3 Ko) 10456 sysop 30067 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default siteadmin level 10457 sysop 30068 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Site Settings 10458 sysop 30069 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Page caching 10459 sysop 30070 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Cookies 10460 sysop 30071 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Debugging 10461 sysop 30072 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Features 10462 sysop 30073 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Images 10463 sysop 30074 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Memcache Daemon 10464 sysop 30075 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Performance 10465 sysop 30076 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Permissions 10466 sysop 30077 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default User banning 10467 sysop 30078 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Performance settings 10468 sysop 30079 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Maintenance mode: Disable write access 10469 sysop 30080 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Whitelist mode 10470 sysop 30081 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Allow to include external images into articles 10471 sysop 30082 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default By default, blocks expire after: 10472 sysop 30083 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default When in miser mode, disable all query pages, not only "expensive" ones 10473 sysop 30084 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Hit counter update frequency 10474 sysop 30085 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Enable miser mode, which disables most "expensive" features 10475 sysop 30086 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Readonly mode 10476 sysop 30087 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Readonly message file 10477 sysop 30088 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Show IP in header (for non-logged in users) 10478 sysop 30089 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Sysops may block IP-ranges 10479 sysop 30090 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Sysops may block logged-in users 10480 sysop 30091 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Enable experimental dmoz-like category browsing. Outputs things like: Encyclopedia > Music > Style of Music > Jazz 10481 sysop 30092 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Enable categories 10482 sysop 30093 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Use database messages for user interface labels 10483 sysop 30094 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Generate a watchlist once every hour or so 10484 sysop 30095 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default The hour or so mentioned above (in seconds): 10485 sysop 30096 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Developers may create accounts for users 10486 sysop 30097 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Sysops may create accounts for users 10487 sysop 30098 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Users may create accounts themself 10488 sysop 30099 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Users must be logged in to edit 10489 sysop 30100 2005-06-25T11:31:01Z MediaWiki default Anonymous users may only read these pages: 10490 sysop 30101 2005-02-21T06:40:38Z Maveric149 70 Wikimedia:Ecwårlaedje Wikimedia:Ecwårlaedje 10491 sysop 30102 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default The following text is what triggered our spam filter: $1 10492 sysop 30103 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default The page you wanted to save was blocked by the spam filter. This is probably caused by a link to an external site. 10493 sysop 30104 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Spam protection filter 10494 sysop 30105 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default 10495 sysop 30106 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default 10496 sysop 41901 2005-10-21T09:58:09Z Pablo 5 I gn a $1 dizo-categoreyes e cisse categoreye ci. 10497 sysop 41900 2005-10-21T09:58:03Z Pablo 5 I gn a $1 dizo-categoreye e cisse categoreye ci. 10498 sysop 30109 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default dimegne 10499 sysop 46146 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Èn årtike di {{SITENAME}}. 10500 sysop 30111 2004-12-23T23:00:45Z Pablo 5 ratournaedje Modeles eployîs e cisse pådje ci: 10501 sysop 30112 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default djudi 10502 sysop 41902 2005-10-21T09:58:47Z Pablo 5 Coisse d' eureye 10503 sysop 30114 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Candjî les pådjes avou on dobe-clitch (JavaScript) 10504 sysop 46147 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Eployî les loyéns «[candjî]» po candjî rén k' ene seccion 10505 sysop 30116 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Candjî les seccions avou on dobe-clitch sol tite (JavaScript) 10506 sysop 58890 2006-05-31T13:33:00Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da Pablo, li dierin candjmint est asteure da MediaWiki default Li boesse d' aspougnaedje prind tote li lårdjeu 10507 sysop 30118 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Èn nén moster les <i>dierins candjmints</i> mineurs 10508 sysop 30119 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Håyner les vudes loyéns <a href="" class="new">come çouchal</a><br /> &nbsp;&nbsp;&nbsp; (oudonbén: come çouchal<a href="" class="internal">?</a>). 10509 sysop 30120 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Show hoverbox over wiki links 10510 sysop 30121 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Djustifyî les hagnons 10511 sysop 30122 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Prémete mes candjmints come mineurs 10512 sysop 46149 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Èn nén eployî d' muchete pol håynaedje des pådjes 10513 sysop 30124 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Limerotaedje otomatike des tites 10514 sysop 41955 2005-10-21T10:29:51Z Pablo 5 Prévey l' årtike å prumî candjmint 10515 sysop 41954 2005-10-21T10:29:18Z Pablo 5 Prévey l' årtike å dzeu del boesse d' aspougnaedje 10516 sysop 30127 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Rimimbrer li scret inte les sessions 10517 sysop 41951 2005-10-21T10:27:23Z Pablo 5 Mostrer l' tåvlea d' ådvins<br />(po ls årtikes avou pus di 3 seccions) 10518 sysop 41952 2005-10-21T10:28:11Z Pablo 5 Mostrer l' bår d' usteyes e môde candjmint (JavaScript) 10519 sysop 30130 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Sorlignî les loyéns 10520 sysop 46150 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Ramidrés <i>dierins candjmints</i> (JavaScript) 10521 sysop 46151 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Shuve les årtikes ki dj' fwai ou ki dj' candje 10522 sysop 30133 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default mårdi 10523 sysop 38529 2005-08-27T02:53:30Z Pablo 5 Categoreyes nén categorijheyes 10524 sysop 30135 2004-12-27T03:31:08Z Pablo 5 Pådjes sins nole categoreye 10525 sysop 65952 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default {{PLURAL:$1|ene modêye di rapexheye|$1 modêyes di rapexheyes}} 10526 sysop 41923 2005-10-21T10:13:16Z Pablo 5 Li fitchî est cron oudonbén il a-st ene mwaijhe cawete. Verifyîz l' fitchî eyet l' reberweter s' i vs plait. 10527 sysop 47883 2005-12-22T07:50:45Z MediaWiki default 1 Candjîz l\' prumî caractere a «0» po dismete li novea epådjnaedje des pådjes di categoreye. 10528 sysop 30139 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default User levels management 10529 sysop 30140 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Add group 10530 sysop 30141 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Edit group 10531 sysop 30142 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Group description (max 255 characters):<br /> 10532 sysop 30143 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Group name: 10533 sysop 30144 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Edit user groups 10534 sysop 30145 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Existent groups: 10535 sysop 30146 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Available groups: 10536 sysop 30147 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Select groups you want the user to be removed from or added to. Unselected groups will not be changed. You can unselect a group by using CTRL + Left Click 10537 sysop 30148 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Member of: 10538 sysop 30149 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Manage group rights 10539 sysop 30150 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Manage user groups 10540 sysop 30151 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Enter a username: 10541 sysop 30152 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default userrights level 10542 sysop 30153 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default List of validated articles 10543 sysop 33825 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Clear my older validation data 10544 sysop 33829 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default '''Hint:''' Merging your data means that for the article revision you select, all options where you have specified ''no opinion'' will be set to the value and comment of the most recent revision for which you have expressed an opinion. For example, if you want to change a single option for a newer revision, but also keep your other settings for this article in this revision, just select which option you intend to ''change'', and merging will fill in the other options with your previous settings. 10545 sysop 30156 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Use my previous assessment where selected 'No opinion' 10546 sysop 30157 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default You have to be logged in to validate an article. 10547 sysop 30158 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default No opinion 10548 sysop 30159 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Page validation statistics for $1 10549 sysop 30160 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default <b>$1%</b><br />($2 of $3 points<br />by $4 users) 10550 sysop 30161 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default <b>$1%</b><br />($2 of $3 points<br />by one user) 10551 sysop 30162 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Validation statistics for this article 10552 sysop 30163 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Validate 10553 sysop 47885 2005-12-22T07:50:45Z MediaWiki default <tr><th>Class</th>$1<th colspan="4">Opinion</th>$1<th>Comment</th></tr> 10554 sysop 30165 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default this is the latest version 10555 sysop 33878 2005-07-04T08:26:47Z Pablo 5 Totå 10556 sysop 30167 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default This user has validated $1 pages. 10557 sysop 30168 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Only articles can be validated. This page is <i>not</i> in the article namespace. 10558 sysop 30169 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Validate this version 10559 sysop 30170 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Validation done. 10560 sysop 30171 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Version 10561 sysop 30172 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Version of $1 10562 sysop 33847 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default View this revision 10563 sysop 30174 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default Validate page 10564 sysop 30175 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default zh 10565 sysop 30176 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default cn 10566 sysop 30177 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default hk 10567 sysop 30178 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default sg 10568 sysop 30179 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default tw 10569 sysop 30180 2005-06-25T11:31:02Z MediaWiki default mierkidi 10570 sysop 30181 2004-12-24T09:18:31Z Pablo 5 Lingaedje po l' eterface 10571 sysop 30182 2004-12-24T09:17:40Z Pablo 5 Variante do lingaedje 10572 58150 2006-05-23T23:29:50Z Lucyin 16 [[fr:Utilisateur:Jean-Pol GRANDMONT]] [[en:User:Jean-Pol Grandmont]] [[nl:Gebruiker:Jean-Pol GRANDMONT]] Vèci c'&nbsp;est m'&nbsp;pådje... * No: Jean-Pol Grandmont * Veye: [[Havré]] (dlé [[Mont]]) * emile: jeanpol.grandmont@synet.be Dj'&nbsp;a fwait l'&nbsp;kinoxhance di l'&nbsp;idêye do wikipedia pal voye di [http://aberteke.walon.org l' Aberteke] (ene waibe di walon da Lucyin Mahin et Pablo Saratxaga)] Dj' a stî l' prumî a-z aveur eplaidî on [[motî so les fyis]], ki dj' a fwait mi-minme, et ki rote dins l' sinse walon-francès et francès-walon, li [[motî d' Forire]] (2001) ki l' hårdêye est [http://www.freelang.com/dictionnaire/wallon_f.html vaici] Dji screye ossu di tenawete sol wikipedia e francès. * [[:fr:Utilisateur:Jean-Pol GRANDMONT|Mi pådje sol wikipedia e francès]] == mes contribucions == Pordjet so les [[Tchampion-åbusson|tchampions]] del Walonreye. ** [[asplani polipôre]] (''Ganoderma applanatum'' on dit eto ''Ganoderma lipsiense''). ** [[blanke lepiote]] (''Leucoagaricus leucothites''). ** [[bleuw åbusson des bwès]] (''Laccaria amethystina''). ** [[bolet al djaene tchå]]; on dit eto: boloe tripe d’ ôr (''Xerocomus chrysenteron''). ** [[bolet å rodje pî]] (''Boletus erythropus''). ** [[bolet baron]] (''Boletus junquilleus''). ** [[bolet bén moussî]] (''Suillius elegans''). ** [[bolet d' esté]] (''Boletus aestivalis''). ** [[boloe des frizés]] (''Stropharia aeruginosa''). ** [[coprin noer d' intche]] (''Coprinus atramentarius''). ** [[fås åbusson]] (''Lactarius vellereus''). ** [[glumiante colibeye]] (''Collybia mucida''; on dit eto: ''Oudemansiella mucida''). ** [[magnåve bolet]] (''Boletus edulis''). ** [[målagadlêye coulmele]] (''Macrolepiota rhacodes''). ** [[noere oraye di tchet]] (''Helvella sulcata'' on dit eto ''Helvella lacunosa''). ** [[oraye di Djuda]] (''Auricularia auricula-Judae''). ** [[oraye di tchet]] (''Helvella crispa''). ** [[pacsile erôlêye]] (''Paxillus involutus''). ** [[polipôre ås peletes]] (''Polyporus squamosus''). ** [[polipôre di beyôle]] (''Piptoporus betulinus''). ** [[rodjixhante amanite]] (''Amanita rubescens''). ** [[sipesse amanite]] (''Amanita spissa''). ** [[tchampion des forires]] (''Rhodocybe gemina''). ** [[tiesse di moenne]] (''Clitocybe geotropa''). ** [[tremele djelêye]] (''Tremella mesenterica''). ** [[tricolome odant l' savon]] (''Tricholoma saponaceum''). ** [[violete burute]] (''Ascocoryne sarcoide''). ---- ==A fé:== * Intrêyes do prodjèt [[tchampion]] ki n' sont k' a mitan fwaites ** [[pî d' bedot]] (''Hydnum repandum''). * pådjes cåzu vudes: ** [[tchapea d' macrale]]; on dit eto: vete cigowe (''Amanita phalloides''). * pådjes vudes: ** [[adjeyante vesse di leu]] (''Lycoperdon utriformis''). ** [[agnon d' leu]] (''Boletus luridus''). ** [[amadou]] (''Heterobasidion annosum''). ** [[amanite ås spenes]]; on dit eto: amanite lurçon (''Amanita echinocephala''). ** [[amanite baron]] (''Amanita gemmata''). ** [[amanite cigowe]] (''Amanita verna''). ** [[amanite citron]] (''Amanita citrina''). ** [[amanite djaene d' oû]] (''Amanita Caesarea''). ** [[amanite mizerere]]; on dit eto: blanke cigowe (''Amanita phalloides var.alba''). ** [[amanite mozete]] (amanita vaginata). ** [[amer boloe]] (''Tylopilus felleus''). ** [[amiståve russule]] (''Russula amonea'' === B === ** [[båbe di bok]] (''Sarcodum imbricatus''). ** [[bladje boloe å laecea]] (''Lactarius pallidus''). ** [[blanc pî (tchampion)|blanc pî]] (''Helvella albipes monachella''). ** [[blanke clavaire]] (''Clavaria pallida)''). ** [[bolet ås grins]] (on dit eto: beguene) (''Suillius granulatus''). ** [[bolet des vatchîs]] (''Suillius bovinus''). ** [[bolet d' poeve]]; on dit eto: picant bolet (''Boletus piperatus''). ** [[bolet d' sapinete]] (''Boletus pinophilus''). ** [[bolet tiesse di negue]] (''Boletus aereus''). ** [[boloe å bea pî]] (''Boletus calopus''). ** [[boloe å foirt laecea]] (''Lactarius volemus''). ** [[boloe å picant laecea]] (''Lactarius pergamenus''). ** [[boloe å poevré laecea]] (''Lactarius piperatus''). ** [[boloe a djaene pî]] (''Agaricus xanthoderma''). ** [[boloe al doûce hinêye]] (''Lactarius glyciosmus''). ** [[boloe ås foxhales]] (''Lactarius scrobiculatus''). ** [[boloe ås mokions]] (''Lactarius blennius''). ** [[boloe ås trantchêyes]] (''Lactarius torminosus''). ** [[boloe boton d' muscarene]] (''Clitocybe dealbata''). ** [[boloe des grandiveus]] (''Tricholomoa auratum''). ** [[boloe d' leu]] (''Boletus lupinus''). ** [[boloe do diale]] (''Boletus satanas''). ** [[boloe d' patouyârd]] (''Inocybe patouillardi''). ** [[boloe d' peure trasse]] ** [[boloe d' plonk]] (''Lactarius plumbeus''). ** [[boloe d' ramoneu]] (''Lactarius lignyotus). ** [[boloe flairant l' bok]] (''Cortinarius traganus''). ** [[boloe odant l' canfe]] (''Lactarius camphoratus''). ** [[boloe odant l' porea]] (''Marasmius scorodonius''). ** [[boton d' guete (tchampion)]] (on dit eto: fås mosron) (''Marasmius oreades''). ** [[brun bolet]] (''Xerocomus badius''). ** [[burnete amanite]] (''Amanita fulva''). ** [[burnete ploutêye]] (''Pluteus atricapillus''). === C === ** [[cindrêye tchantrele]] (''Cantharellus cinereus''). ** [[clapante pezijhe]] (''Sarcosphaera eximia''). ** [[clavaire al blanke cresse]] (''Clavaria cristata''). ** [[colibeye do tchinne]] (''Collybia dryophila''). ** [[côpêye clavaire]] (''Clavariadephus truncatus''). ** [[coprin agaesse]] (''Coprinus picaceus''). ** [[coprin ås tchveas]] (''Coprinus comatus''). ** [[coulmele al cresse]] (''Lepiota cristata''). ** [[cresse di cok]] (''Cantharellus cibarius''). === D === ** [[dé a keude (tchampion)|dé a keude]] (''Verpa conica''). ** [[djaene bolet]]; on dit eto: beguene al vwelete (''Suillius luteus''). ** [[djaene pilon]] (''Clavariadephus pistillaris''). ** [[djaene spatule]] (''Spathularia flavida''). ** [[dôrêye clavaire]] (''Clavaria aurea''). ** [[dôrêye pezijhe]] (''Aleuria aurantia''). ** [[dôrêye russule]] (''Russula aurata''). ** [[dôrêye sclerodere]] (''Scleroderma aurantium''). === F === ** [[flairant boloe]]; on dit eto: mannete kekete (''Phalus impudicus''). ** [[flairante russule]] (''Russula foetens''). ** [[foete di tchinne]]; on dit eto: linwe di boû (''Fistulina hepatica''). ** [[frizêye djote]] (''Sparassis crispa''). === G === ** [[galere pwezon]] (''Galerina marginata''). ** [[gloumiant clå]] (''Gomphidius glutinosius''). ** [[glumiante calocere]] (''Calocera visquosa''). ** [[grande coulmele]] (''Macrolepiota procerata''). ** [[gris bolet]] (''Leccinum griseum''). === K === ** [[kekete di tchén]] (''Mutinus caninus''). === L === ** [[lådje pezijhe]] (''Discina perlata''). ** [[lumçale ås gotletes]] (''Limacella guttata''). === M === ** [[macaron do bontins]] (''Entoloma aprile''). ** [[magnåve morile]] (''Morchella esculenta''). ** [[maxhurante russule]] (''Russula nigricans''). ** [[moirt des cerijhîs]] (''Laetiporus sulphureus''). ** [[mônî (tchampion)|mônî]] (''Clitopilus prunulus''). ** [[morile a betchete]] (''Morchella conica''). ** [[mwaijhe morile]] (''Gyromitra esculenta''). ** [[mwais åbusson]] (''Entoloma lividum''). === N === ** [[noere bovisse]] (''Bovista nigrescens''). === O === ** [[oraye di live]] (''Otidea onotica''). ** [[oraye di robete]] (''Guepinia helvelloides''). === P === ** [[pezijhe ås plokes]] (''Pezize vesiculosa''). ** [[pî al bibixhe]] (''Flammulina velutipes''). ** [[pî d' clawçon]] (''Cortinarius alboviolaceus''). ** [[pitit gris]] (''Lepista nebularis''). ** [[pitite morile]] (''Mitropora semilibera''). ** [[pleurote plate mosse]] (''Pleurotus ostreatus''). ** [[polipôre berbidjot]] (''Polyporus ovinus''). ** [[polipôre d' ivier]] (''Polyporus lepideus''). ** [[polipôre des pinetes]] (''Famitopis pinicola''). ** [[polipôre parasol]]; on dit eto: pouye di bwès (''Polyporus umbellata''). ** [[poyowe coulmele]] (''Lepiota aspera''). ** [[psaliote des bwes]] (''Agaricus silvicola''). === R === ** [[rodje clå]] (''Gomphidius rutilus''). ** [[rodje pezijhe]] (''Sarcoscypha coccinea''). ** [[rodje vatche (tchampion)|rodje vatche]] (''Lactarius deliciosus''). ** [[rossea boloe]] (''Lactarius rufus''). ** [[rossea bolet]] (''Leccinum aurantiacum''). ** [[rossea pî d' bedot]] (''Hydnum rufescens''). ** [[russule di tcherbonî]] (''Russula cyanoxantha''). ** [[russule do bontins]]; on dit eto: magnåve russule (''Russula vesca''). ** [[russule grevesse]]; on dit eto: russule moite foye (''Russula xerampelina''). ** [[russule marcote]]; on dit eto: russule bascolete (''Russula mustelina''). ** [[russule olive]] (''Russula olivacea''). === S === ** [[seur boloe]] (''Tylopillus felleus''). ** [[stårêye pezijhe]] (''Peziza repanda''). === T === ** [[tapiné boloe]] (''Suillius variegatus''). ** [[tchabårêye colibeye]] (''Collybia maculata''). ** [[tchampion d' coûtche]]; on dit eto: tchampion d' Paris (''Agaricus bisporus''). ** [[tchampion des bwès]] (''Agaricus sylvaticus''). ** [[tchampion des tchamps]] (''Agaricus campestris''). ** [[tchampion d' gade]] (''Rozite caperatas''). ** [[tchantrele buzrece]] (''Cantharelleus tubaeformis''). ** [[trompete des moirts]] (''Craterellus cornucopioides''). ** [[truke d' esté]] (''Tuber aestivum''). === V === ** [[verdåsse russule]] (''Russula virescens''). ** [[vesse di leu]] (''Lycoperdon perlatum''). ** [[vesse di leu ås spenes]] (''Lycoperdon echinatum''). ** [[violé boloe]] (''Cortinarius violaceus''). ** [[vireuse amanite]] (''Amanita virosa''). ** [[volvaire å tchapea d' soye]] (''Volvariella bombycina''). ** [[vraiy mosron]] (''Tricholoma georgii''). ---- == Sacwantès pådjes ki dj'&nbsp;a scrît == ** [[Antêye]] ** [[cwadran solaire]] ** [[Chieve (veye)]] ** [[Coneu]] ** [[Havré]] ** [[Linse]] ** [[Maîsiéres]] ** [[M4 Sherman]] ** [[Tregne]] ** [[Roland di Lassus]] ** [[Vile-so-Inne]] === Tuzance et istwere walone === === Totes sôres === ** [[carbone]] ** [[ife]] ** [[liken]] ** [[levure]] ** [[miceliom]] ** [[rouye]] ** [[spôre]] ** [[spôrofôre]] == Intrêyes ricopieyes d'&nbsp;èn ôte wikipedia (ratournaedjes) == ** [[Antoine de Saint-Exupéry]] ** [[ascomicete]] ** [[basside]] ** [[bassidiomicete]] ** [[eucariote]] ** [[kitridiomicete]] ** [[micolodjeye]] ** [[mildiou]] ** [[mossirea]] ** [[moxhon d' toet]] ** [[ringne (biyolodjeye)]] ** [[zigomicete]] == Intrêyes nén co fineyes == ** [[muzike]] ** [[Nassogne]] ** [[Sint Etiene di Muret]] ** [[Vile-so-Inne]] == Fotos == === A === ** [[Antêye]] ** [[asplani polipôre]] (''Ganoderma applanatum'' on dit eto ''Ganoderma lipsiense'') ** [[Ate-dilé-Brujlete]] ** [[åwe do Canada]] === B === ** [[blanke lepiote]] (''Leucoagaricus leucothites'') ** [[bleuw åbusson des bwès]] (''Laccaria amethystina'') ** [[bolet al djaene tchå]]; on dit eto: boloe tripe d’ ôr (''Xerocomus chrysenteron'') ** [[bolet å rodje pî]] (''Boletus erythropus'') ** [[bolet baron]] (''Boletus junquilleus'') ** [[bolet bén moussî]] (''Suillius elegans'') ** [[bolet d' esté]] (''Boletus aestivalis'') ** [[boloe des frizés]] (''Stropharia aeruginosa'') === C === ** [[Castia]] ** [[cwadran solaire]] ** [[Chieve (veye)]] ** [[Coneu]] ** [[coprin noer d' intche]] (''Coprinus atramentarius'') === D === === E === ** [[El Rû]] === F === ** [[fås åbusson]] (''Lactarius vellereus'') === G === === H === ** [[Havré]] === I === === J === === K === === L === ** [[Linse]] === M === ** [[magnåve bolet]] (''Boletus edulis'') ** [[Maîsiéres]] ** [[målagadlêye coulmele]] (''Macrolepiota rhacodes'') ** [[Mont (veye)]] ** [[Montgneye Sint-Cristofe]] ** [[moxhon d' toet]] ** [[muzike classike]] ** [[M3]] ** [[M4 Sherman]] ** [[M24 Chaffee]] === N === ** [[Nassogne]] ** [[noere oraye di tchet]] (''Helvella sulcata'' on dit eto ''Helvella lacunosa'') === O === ** [[oraye di Djuda]] (''Auricularia auricula-Judae'') ** [[oraye di tchet]] (''Helvella crispa'') === P === ** [[pacsile erôlêye]] (''Paxillus involutus'') ** [[pî d' bedot]] (''Hydnum repandum'') ** [[polipôre ås peletes]] (''Polyporus squamosus''). ** [[polipôre di beyôle]] (''Piptoporus betulinus''). === Q === === R === ** [[ridû]] (Ridû dizo l' nive - Foto d'one acwarele di Marie-Claire Lefébure. ** [[rodjixhante amanite]] (''Amanita rubescens''). ** [[Roland di Lassus]] === S === ** [[Sint Nicolai]] === T === ** [[tchampion]] ** [[Tieuziye]] ** [[Tregne]] ** [[tremele djelêye]] (''Tremella mesenterica'') ** [[tricolome odant l' savon]] (''Tricholoma saponaceum'') === U === === V === ** [[Vile-so-Inne]], Vile-so-Inne 2.jpg === W === ** [[Walcoû]] === X === === Y === === Z === == Prodjets == [[Nouzome patrimoenne walon]] (fr: ''Patrimoine exceptionel wallon'') * [[Mwaisse patrimoenne årtchitecturå]] di [[Walonreye]]. ** [[Patrimoene årtchitecturå civil]]. *** Dins les veyes. *** Dins les viyaedjes et les campagnes. ** [[Patrimoenne årtchitecturå militaire]]. ** [[Patrimoenne årtchitecturå rlidjeus]]. * [[Pitit patrimoenne]] di Walonereye. ** [[Pitit patrimoenne civil]]. *** [[Cwadran solaire|Cwadrans solaires]]. *** Viyès [[pompe]]s. *** Totes sôres. ** [[Pitit patrimoenne rilidjeus]]. *** [[Posteure]]s. *** Pititès [[tchapele]]s. *** [[Potale]]s. *** [[Calvaire]]s et Viyès croes. == Totes mes contribucions == http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/tchampions_grandmont.html 10573 40770 2005-09-29T17:11:30Z Pablo 5 loyén: kinkin 2 [[Imådje:fou.jpg|thumb|250px|right|Dierinne imådje do "Vî Bleu"]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] <B>1.</B> nén [[Motî:ådvins|ådvins]], pus lon kel boird. <I>Cisse bale la esteut foû.</I> On dit eto: [[Motî:wôrs|wôrs]]. rl a: [[Motî:ådfoû|ådfoû]], [[Motî:difoû|difoû]]. <span lang=fr>F. en dehors.</span> <span lang=fr>Ingl. out.</span> <span lang=nl>Ny. uit.</span> <span lang=de>Alm. aus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse foû:</FONT> å [[Motî:couyon|couyon]], aveur fwait tote les royes. <span lang=fr>F. avoir gagné.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li rowe end est tote foû:</FONT> les djins sont tertos foû des måjhons po djåzer d' ça. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"ça fait un raffut, un boum"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a on pî ddins et on pî foû:</FONT> il est presse a [[Motî:mori|mori]]. <B>2.</B> [[Motî:fini|fini]], tot fwait, [[Motî:houte|houte]]. <I>Vola l' messe foû.</I> <I>Ti t' plindrès ki l' tins soeye foû Di çou k' n aveut po-z aveur bon</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. terminé, fini, passé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li fåve est foû:</FONT> <I>a)</I> dijheye a des cis k' on lzî toume sol dos k' i sont-st a damadje. <I>b)</I> Sicrijhaedje al fén d' on live. <span lang=fr>F. fin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a cwareme foû:</FONT> après l' cwareme. <B>II.</B> [o.f.n., sustantivé adviebe, pl. des foû] <B>1.</B> djin k' a moussî foû d' ene måjhon. <I>Gn a ddja yeu bråmint des foû, di ç' måjhon la</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. ancien occupant.</span> <B>2.</B> djin k' a stî fotowe a l' ouxh. <I>Avou deus foû al fén do matche, comint vôreuss wangnî, dai, ti ?</I> <span lang=fr>F. exclus.</span> <B>3.</B> åk k' a stî saetchî foû. <I>On voet bén k' i gn a bråmint do foû, la, di ç' cayet la</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>Fårè co bråmint do foû po k' li lwè passe.</I> <span lang=fr>F. retrait, amendement.</span> <B>III.</B> [divancete, sins årtike padrî]. <B>1.</B> foû di. rl a: [[Motî:foû-naturel|foû-naturel]]. <span lang=fr>F. hors de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû voye:</FONT> <I>a)</I> metou foû des grandès voyes. <I>Li såle "Li Rlomêye" est trop foû voye; on n' ireut nén</I> ([[J. Lejeune]]). <span lang=fr>F. à l'écart.</span> <I>b)</I> (imådjreçmint) ki rexhe do sudjet, tot djåzant d' on djhaedje divant les djins, dins èn egzamin. <I>Çou-cial est on raploû sol walon; voste idêye est ene miete foû voye.</I> <span lang=fr>F. hors sujet.</span>. rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete foû voye:</FONT> <I>a)</I> nén aler avou ls ôtes. <span lang=fr>F. rester à l'écart.</span> <I>b)</I> piede si voye. On dit eto: [[Motî:disvoyî|si disvoyî]]. <span lang=fr>F. se fourvoyer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû posse 1:</FONT> nén la e s' posse. <span lang=fr>F. absent, sorti.</span> Contråve: [[Motî:so|so]] posse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû scwere 1</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">foû plonk</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">foû livea</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">foû [[Motî:climbe|climbe]]:</FONT> nén droet. <I>Èn ouxh k' est foû scwere.</I> <I>I m' a metou tos les tchvirons foû scwere.</I> rl a: [[Motî:bihair|di bihair]], [[Motî:kegn|di kegn]], [[Motî:kinkin 2|di kinkin]], [[Motî:brotchåd|a brotchåd]], [[Motî:siclimboigne|siclimboigne]]. <span lang=fr>F. de travers, en oblique, hors d'équerre, de guingois.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû scwere 2:</FONT> (imådjreçmint) nén tot djusse. <I>Il est ene miete foû scwere.</I> rl a: [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]]. <span lang=fr>F. déséquilibré mentalement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on rén foû scwere:</FONT> ene [[Motî:tchitcheye|tchitcheye]], ene [[Motî:biestreye|biestreye]]. <I>Aprindoz mu, Signeur, a bén rimpli tot l' tins ki Vos m' dinez po travayî sins è piede a des réns foû scwere</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. bagatelle futilité, folie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû sogne</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">foû dandjî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">foû [[Motî:keure|keure]]</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">foû risse:</FONT> [[Motî:schaper|schapé]], et ki n' doet pus aveur sogne did rén (foû d' on dandjî u d' ene maladeye). <span lang=fr>F. hors de danger, sauvé, à couvert, à l'abri, en voie de guérison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû rîle:</FONT> ki n' shût nén l' [[Motî:rîle|rîle]]. rl a: [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]]. <span lang=fr>F. irrégulier, exceptionnel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû payis:</FONT> a l' [[Motî:etrindjir|etrindjir]]. <I>Il a studyî foû payis.</I> <span lang=fr>F. à l'étranger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû ådje:</FONT> trop vî. <I>A 45 ans, on n' est nén co foû ådje.</I> <span lang=fr>F. trop âgé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete foû manoye:</FONT> [[Motî:furler|furler]] tos ses cwårs. <span lang=fr>F. se désargenter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' s' a nén metou foû manoye:</FONT> dijhêye cwand onk atchete ene sacwè foirt bonmartchî. <span lang=fr>F. ne pas se ruiner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû såjhon:</FONT> ki n' va nén avou l' såjhon. <I>C' est foû såjhon, do tins come ça.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû guides:</FONT> <I>a)</I> k' a pierdou ses guides, tot djåzant d' on tchvå. <I>b) </I> ki n' respeke pus les lwès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;haetchî foû guides:</FONT> distourner do droet tchmin. <span lang=fr>F. débaucher, pervertir.</span> ======(a shuve)====== <B>2.</B> sins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû posse 2</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">foû mwaisse</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">foû plaece:</FONT> sins ovraedje. rl a: [[Motî:foû-posse|foû-posse]] <span lang=fr>F. sans emploi, au chômage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû foice:</FONT> [[Motî:djus|djus d' foice]]. <span lang=fr>F. épuisé, e à bout de forces force exténué.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete foû foice:</FONT> si må mete po bouter (d' ene façon k' on n' a pupont d' foice). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû condicions:</FONT> sins mete di condicions. <I>I n' si vlént nén rinde foû condicions.</I> <span lang=fr>F. sans conditions.</span> ======(a shuve)====== Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">foû</FONT>, fû</span>. Coinrece Payis d' Lidje, Nameur, Årdene, Dinant, Djodogne. Omonimeye coinrece: * ''foû'' (Nivele, '''[[Motî:for|for]]''' po cure li pwin). * ''foû'' (Basse-Simwès, '''[[Motî:fô|fô]]'''). * ''fû'' (Aschates walon tchampnwès, '''[[Motî:feu|feu]]'''). Minme mot avou fornaiviaedje do sinse: * [[Motî:foû 2|foû]] (adv.; foirt) Parintêye: * [[Motî:difoû|difoû]] * [[Motî:ådfoû|ådfoû]] * [[Motî:foûtrin|foûtrin]] * [[Motî:foûtrinnmint|foûtrinnmint]] * [[Motî:difoûtrin|difoûtrin]] * [[Motî:difoûtrinnmint|difoûtrinnmint]] Mots d' aplacaedje : * adviebes : ** [[Motî:fok|fok]] (foû ki) ** [[Motî:foû-z et houte|foû-z et houte]] * sustantifs: ** [[Motî:foû-pårt|foû-pårt]] ** [[Motî:foû-posse|foû-posse]] ** [[Motî:foû-plaece|foû-plaece]] ** [[Motî:foû-mwaisse|foû-mwaisse]] ** [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]] ** [[Motî:foû-voye|foû-voye]] ** [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] ** [[Motî:foû-rotche|foû-rotche]] ** [[Motî:foû-z-eures|foû-z-eures]] ** [[Motî:foû-vizaedje|foû-vizaedje]] * addjectif et addjectivires: ** [[Motî:foû-naturel|foû-naturel]] ** [[Motî:foû mzeure|foû mzeure]] * viebes: ** [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]] ** [[Motî:foû-leyî|foû-leyî]] ** [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]] ---- [[spitron|Dipus d' racsegnes sol sipitron "foû" et les vierbires basteyes avou]] 10574 30185 2004-12-23T20:14:45Z Lucyin 16 pådje di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]] (avou l' prumî côp k' on lome les spitrons insi, p. 163) {{licince imådjes Lucyin}} pådje di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]] (avou l' prumî côp k' on lome les spitrons insi, p. 163) {{licince imådjes Lucyin}} 10575 56939 2006-05-15T21:52:39Z Lucyin 16 [[categoreye:croejhete]] [[categoreye:croejhete walone]] on '''spitron''' (on dit eto : èn '''adviebe sipitron'''), dins l' lingaedje des linwincieus, c' est on ptit adviebe, ki va avou on viebe, et ki candje si sinse. I pout [[Motî:sipiter evoye|spiter evoye]], et s' mete dirî les coplemints. Les spitrons sont bén cnoxhous dins les lingaedjes tîxhons. En [[almand]], [[neyerlandès|flamind]], [[daenwès]], [[suwedwès]], les spitrons sont-st aplaké padvant l' infinitif (''weggooien'', ''ausfahren''). En inglès, i sont metou padrî (to go away). Ene fwaite avou on spitron, on l' lome '''viebe å spitron'''. Les [[viebe å spitron e walon|viebes ås spitrons do walon]] sont studyîs dins on hagnon a pårt. Li mot "spitron" a eto [[Motî:sipitron|des ôtes sinses]] == Les viebes ås spitrons e flamind ey e l' almand == * Ces viebes la si scrijhèt en on mot, a l' infinitif et å pårticipe erirece avou li spitron padvant :''Hij zal de steen <FONT COLOR="#ff0000"><B>weg</B></FONT>gooien'' (I va hiner l' pire evoye). :''Sie haben <FONT COLOR="#ff0000"><B>aus</B></FONT>gefahren'' (Il ont moussî foû del voye avou l' oto, il ont rtourné l' oto). * Dins ls ôtes tins, i si scrijhèt e deus mots, avou li spitron padrî. :''Gooi deze steen <FONT COLOR="#ff0000"><B>weg</B></FONT>'' (Hene ci pire la evoye !). :''Du fahrest <FONT COLOR="#ff0000"><B>aus</B></FONT> !'' (Ti mousses foû !). * Dins l' parintêye, li viebe dimane en on mot. :''uitwisseling'' (discandje); ''uitvaart'' (foû-voye, rexhowe d' otovoye). :''Ausfahrt'' (foû-voye, rexhowe d' otovoye); ''Niederschlag'' (bouwêye ki vént djus les fniesses) == Les vierbire ås spitrons e l' inglès. == E l' inglès, les spitrons n' sont måy aplakés å viebe. Dabôrd, c' est come e walon des vierbires ås spitrons. :''They throwed the glass <FONT COLOR="#ff0000"><B>away</B></FONT>'' (Il ont tapé l' vere evoye). Dins les parints, on pout aveur des mot avou [[aplacaedje tîxhon]] : :''downloading'' ([[Motî:aberweter|aberwetaedje]]). Mins, des ôtes côps, li spitron dimane padrî : :''a laying out'' (on prezintaedje). 10576 30187 2004-12-23T23:08:49Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-pårt</B></FONT> [f.n., Pl. des foû-pårts] (mot d' ome di lwè) sacwè k' on dene a èn eritî (ene eritresse) divant d' fé les pårts. <span lang=fr>F. leg, préleg.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). 10577 30188 2004-12-23T23:20:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-posse</B></FONT> [o.f.n., Pl. des foû-posses] li ci (cene) ki ki n' a nole ovraedje. On dit eto: [[Motî:foû-plaece|foû-plaece]], [[Motî:foû-mwaisse|foû-mwaisse]], [[Motî:tchômeu|tchômeu]], [[Motî:bineu|bineu]], [[Motî:pwinteu|pwinteu]]. <span lang=fr>F. sans emploi, chômeur.</span>. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). ---- * [[foû-posse|Dipus d' racsegnes so les foû-posses et l' tchômaedje]] 10578 30189 2004-12-23T23:30:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-vizaedje</B></FONT> [o.n., Pl. des foû-vizaedjes] [[Motî:fås-vizaedje|fås-vizaedje]]. <span lang=fr>F. masque.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). 10579 35564 2005-07-20T00:56:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-moenner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sipoujhî|sipoujhî]] (on boket, on corti) di n' pont semer d' ecråxhes dissu. On dit eto: [[Motî:forsipoujhî|forsipoujhî]] <span lang=fr>F. épuiser, appauvrir, surexploiter.</span> <B>2.</B> må [[Motî:manaedjî|manaedjî]] (ene societé, ene forteune), disk' a tant k' i n' dimeure pus rén. <span lang=fr>F. ruiner.</span> <B>3.</B> èn nén [[Motî:sognî|sognî]] (des biesses u des djins). <span lang=fr>F. affamer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si foû-moenner</FONT> [v.pr.] bouter disk' a esse [[Motî:fornåjhi|fornåjhi]] (fornåjheye). <span lang=fr>F. se surmener, s'exténuer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-moennaedje</B></FONT> [o.n., Pl. des foû-moennaedjes] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "foû-moenner". <span lang=fr>F. épuisement, appauvrissement, surexploitation, ruine, faillite, surmenage, extrême fatigue, famine.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] adviebe [[Motî:foû|foû]] + viebe (rl a: [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]]). 10580 30191 2004-12-23T20:24:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dressî]] 10581 30192 2004-12-23T20:25:37Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : foû-miné [addj.] [E212b]. 10582 30193 2004-12-24T07:36:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû 2</B></FONT> [adv.] [[Motî:foirt|foirt]]. <I>C' est onk foû ritche.</I> <I>K' on l' voeyeut foû voltî, nosse sicole !</I> rl a: [[Motî:mo|mo]], [[Motî:pår|pår]]; rl a: [[Motî:mier-|mier-]]. <span lang=fr>F. très, excessivement, extraordinairement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû bon:</FONT> foirt bon. <span lang=fr>F. délicieux, savoureux, succulent, exquis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû biesse:</FONT> foirt biesse. <span lang=fr>F. idiot, stupide, crétin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén foû:</FONT> nén foirt. <I>Dji n' esténs nén foû ritches po ndaler e condjî foû payis.</I> <I>Mi feme n' est nén foû grande.</I> <span lang=fr>F. pas très, pas spécialement.</span> Minme mot avou èn ôte sinse: * [[Motî:foû|foû]] (adv.; contråve di "dins") 10583 30194 2004-12-24T15:40:31Z Pablo 5 dji n' a rén trové po fé des loyéns eterlingaedje po fé des hårdêyes wiki : * fr:particule séparable, mins ça n' egzistêye nén e francès. * nl:scheidvoegsel (?) * de:trennbar Partikel (?) :[[fr:particule séparable]] egzistêye, mins c' est on redjiblaedje viè [[fr:affixe]], çou ki n' va nén; po ls ôtes lingaedjes dji n' a rén trové (i m' shonne ki, pa des côps, on-z a des årtikes di linwince bén pus spepieus ki so les ôtes wikipedias; parey po les maladeyes des aclevåvès biesses, et motoit benrade po les tchampions... li wikipedia e francès lu est mwaisse po çou k' est des årtikes sol viye Edjipe, li lignaedje arabe eyet l' Islam; c' est sorlon les cintes d' interesse des djins k' î scrijhèt) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di decimbe 2004 a 15:40 (UTC) 10584 49521 2006-01-25T18:37:27Z Lucyin 16 Hårdêyes inte les lingaedjes : ci n' est nén : [[de:Kindbettfieber]] [[en:Puerperal fever]] [[nl:Kraamvrouwenkoorts]] dj' a rsaetchî les hårdêyes et mete pocwè ezès 3 lingaedjes. todi rén so l francès a ''fièvre vitullaire'' ni so l' inglès a ''milk fever'' [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 25 di djanvî 2006 a 18:37 (UTC) 10585 30196 2004-12-23T20:31:27Z Pablo 5 Uzeu:JPGrandmont displaecî viè Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT #REDIRECT [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT]] 10586 30197 2004-12-23T22:57:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eruni]] 10587 30198 2004-12-23T23:10:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-mwaisse</B></FONT> [o.f.n., Pl. des foû-mwaisses] [[Motî:foû-posse|foû-posse]]. <span lang=fr>F. sans emploi, chômeur.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). 10588 30199 2004-12-23T23:11:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-plaece</B></FONT> [o.f.n., Pl. des foû-plaeces] [[Motî:foû-posse|foû-posse]]. <span lang=fr>F. sans emploi, chômeur.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). 10589 30200 2004-12-24T08:14:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-rîle</B></FONT> [f.n., Pl. des foû-rîles] <B>I.</B> [f.n.] sacwè ki n' rote nén shuvant ene [[Motî:rîle 2|rîle]]. <I>Fåt waitî d' aveur li moens possibe di foû-rîles.</I> <span lang=fr>F. exception.</span> <B>I.</B> [addj., padrî] ki n' shut nén l' rîle. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] d' èn adviebe [[Motî:foû|foû]] + no, [[noûmot|2000]] (sol piceure di [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-rîlêye</B></FONT> [f.n.] sacwantès sacwès foû rîle. <span lang=fr>F. série atypique, suite d'exceptions.</span> 10590 30201 2004-12-23T23:16:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foû-rîle]] 10591 54720 2006-04-22T10:50:06Z Lucyin 16 => 13 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-rotche</B></FONT> [f.n., Pl. les foû-rotche] coûtche di mwaijhe pire et d' [[Motî:årzeye|årzeye]] k' i gn a å dzeu des cårires divant d' avni a rotche. <I>I prindént l' foû-rotche et l' moite pire po les tchåfors</I> (ramexhné pa [[J. Germain]]). Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). ---- [[cårire|Dipus d' racsegnes so les cårires]] 10592 30203 2004-12-23T23:18:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Germain]] 10593 30204 2004-12-23T23:19:04Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-scwere</B></FONT> [o.f.n., Pl. des foû-scwere] onk (ene) k' est foû [[Motî:sicwere|scwere]] di s' tiesse. On dit eto: [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]]. <span lang=fr>F. déséquilibré mental.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). 10594 30205 2004-12-23T23:21:46Z Lucyin 16 "Foû voye", tite d' ene sitroete plake des "Droles di Lodjeus", 2003 "Foû voye", tite d' ene sitroete plake des "Droles di Lodjeus", 2003 10595 30206 2004-12-24T08:53:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-voye</B></FONT> [f.n., Pl. des foû-voyes] <B>1.</B> voye k' on va [[Motî:foû|foû]] avou. On dit eto: [[Motî:rexhowe|rexhowe]]. <span lang=fr>F. sortie.</span>, <span lang=nl>Ny. uitvaart.</span> <span lang=de>Alm. Ausfahrt.</span> <B>2.</B> cåzaedje [[Motî:foû voye|foû voye]] (ki n' est nén dins l' sudjet). <span lang=fr>F. digression.</span>. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no. Omofone: * [[Motî:foû voye|foû voye]] Mots etcherpintés sol minme cogne: * [[Motî:foû-pårt|foû-pårt]] * [[Motî:foû-posse|foû-posse]] * [[Motî:foû-plaece|foû-plaece]] * [[Motî:foû-mwaisse|foû-mwaisse]] * [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]] * [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] * [[Motî:foû-rotche|foû-rotche]] * [[Motî:foû-z-eures|foû-z-eures]] * [[Motî:foû-vizaedje|foû-vizaedje]] 10596 30207 2004-12-24T08:56:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-z-eures</B></FONT> [f.n.t.pl.] eures foû d' l' ovraedje. <I>Dj' a fwait cisse pitite tåve la so mes foû-z-eures.</I> <I>So les foû-z-eures, les cotjhîs n' ont nén sogne di s' astårdjî, li tins d' houmer kékès gotes</I> ([[G. Grafé]]). Etimolodjeye: mot d' aplacaedje [[Motî:foû|divancete foû]] + no (rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]). 10597 36921 2005-08-03T12:10:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-waidyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:paxhe|paxhe]] (ene [[Motî:waide|waide]]) disk' al tere, et k' elle a målåjhey di rdjeter. On dit eto: [[Motî:taener|taener]]. <span lang=fr>F. surpâturer.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] adviebe [[Motî:foû|foû]] + viebe ([[Motî:waidyî|waidyî]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-waidyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-waideye</B></FONT> [addj., padvant u padrî] taené (êye), raezé (êye) tot djåzant d' ene waide. <span lang=fr>F. surpâturé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-waidiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "foû-waidyî". <span lang=fr>F. surpâturage.</span> 10598 43788 2005-11-10T15:49:18Z Pablo 5 {{djermon motî|bineu}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>bineu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bineuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>binresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:foû-posse|foû-posse]] (copurade cwand l' estat ls eploye po biner et hawer l' long des voyes). <span lang=fr>F. chômeur.</span> 10599 30210 2004-12-24T09:25:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crotche-pî</B></FONT> [o.n., pl. des crotche-pîs] [[Motî:epîtaedje|epîtaedje]], tot boutant li pî di drî, po k' i gogne li ci di dvant (da onk, ene ki passe divant vos). <span lang=fr>F. croche-pied.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li rîle atrape on fameus crotche-pî:</FONT> c' est on cas ki n' shût nén l' rîle. <I>Efant unike: c' est sovint des grandiveus et des pinses-a-zels, mins cial, li rîle atrapéve on fameus crotche-pî</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. exception.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Morî:crotchî|crotchî]]) + si coplemint ([[Motî:pî|pî]]). 10600 30211 2004-12-23T23:47:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:forsipoujhî]] 10601 30212 2004-12-24T10:02:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pwinteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pwinteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pwintresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:foû-posse|foû-posse]] (dins on payis la k' on les paye, cwand i vont pwinter leu no a ene metowe plaece). <span lang=fr>F. chômeur.</span> 10602 30213 2004-12-24T10:03:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchômeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchômeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchômresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:foû-posse|foû-posse]]. <span lang=fr>F. chômeur.</span> 10603 30214 2004-12-24T07:59:34Z Pablo 5 li vôsseure dizeutrinne do for d' èn ancyin forni (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} li vôsseure dizeutrinne do for d' èn ancyin forni (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10604 30215 2004-12-24T08:00:21Z Pablo 5 gueuyes di for e stramé (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} gueuyes di for e stramé (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10605 54722 2006-04-22T10:52:12Z Lucyin 16 tchåfor [[Imådje:gueuye di for.jpg|thumb|gueuyes di for e stramé]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>for</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece k' on cût l' pwin. <span lang=fr>F. four.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cou d' for:</FONT> li drî do for, metou e vôsseure, todi noer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;for a [[Motî:micro-wache|micro-waches°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:gueuye|gueuye°]] do for.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou ki va dins l' for e minme tins. <I>Ene fornêye di dorêyes.</I> <span lang=fr>F. fournée.</span> <B>2.</B> djins ki rexhèt di scole, di l' årmêye eshonne. <I>Il esteut del minme fornêye ki mi.</I> rl a: [[Motî:djermêye|djermêye]], [[Motî:levêye|levêye]]. <span lang=fr>F. fournée, classe, année.</span> <B>3.</B> [[Motî:marinde|marinde]] avou griyaedje di tchå divant l' ouxh. <span lang=fr>F. barbecue.</span> [[Imådje:for.jpg|thumb|li vôsseure dizeutrinne do for d' èn ancyin forni]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forni</B></FONT> [o.n.] pitit bastimint, dilé l' måjhone, la k' i gn aveut l' for. <span lang=fr>F. fournil.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fortî</B></FONT> [o.n.] onk ki boute dins on for å tcherbon (ene foidje industriyele). <I>On s' sovént d' vos, fortîs d' ayir</I> ([[R. Mayence]]) Parints: * [[Motî:eforner|eforner]] * [[Motî:disforner|disforner]] * [[Motî:fornea|fornea]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:tchåfor|tchåfor]] 10606 30217 2004-12-24T08:04:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:for]] 10607 30218 2004-12-24T08:04:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:for]] 10608 30219 2004-12-24T08:52:52Z Pablo 5 [[Imådje:fou-voye.jpg|thumb|250px|"Foû voye", tite d' ene sitroete plake des "Droles di Lodjeus", 2003]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû voye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> metou [[Motî:foû|foû]] des grandès voyes. <span lang=fr>F. à l'écart.</span> <span lang=en>Ingl. remote.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) ki rexhe do sudjet, tot djåzant d'&nbsp;on djhaedje divant les djins, dins èn egzamin. <span lang=fr>F. hors-sujet.</span> rl a: [[Motî:foû-voye|foû-voye]]. Omofone: * [[Motî:foû-voye|foû-voye]] (f.n.) 10609 30220 2004-12-24T08:56:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bineu]] 10610 30221 2004-12-24T08:57:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bineu]] 10611 30222 2004-12-24T09:26:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epîter]] 10612 30223 2004-12-24T09:27:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[foû-moenner]] 10614 30224 2004-12-24T09:43:34Z Pablo 5 epîtoe a ene vatche (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} epîtoe a ene vatche (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 10615 30225 2004-12-24T09:44:58Z Pablo 5 epîtreces po-z abate les tchvås. {{licince imådjes Lucyin}} epîtreces po-z abate les tchvås. {{licince imådjes Lucyin}} 10616 35130 2005-07-16T14:48:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>epîter</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé toumer ene sakî tot lyi metant les pîs onk dins l' ôte. rl a: [[Motî:hame-ezès-musteas|hame-ezès-musteas]], [[Motî:crotche-pî|crotche-pî]]. <I>I n' våt rén, vosse valet; i s' amuze a-z epîter l' nosse.</I> <span lang=fr>F. faire trébucher, faire un croc en jambe à.</span> <B>2.</B> [[Motî:loyî|loyî]] on tchvå les deus pates di dvant eshonne; mete on loyén inte les lates et les coines d' on gayet, d' ene vatche. <I>Pocwè epîtez vosse tchivå, ô, Erness? Inla, i n' si såreut såver, la, m' fi.</I> rl a: [[Motî:efirdjî|efirdjî]]. <span lang=fr>F. entraver.</span> <B>3.</B> mete ene sakî reyusse (el mete dins l' imbara). <I>Ni l' aveuss nén epîté di trop tot lyi cåzant walon&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. embarrasser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' epîter</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si [[Motî:trebouxhî|trebouxhî]]. <I>I s' a-st epîté dins ene grosse ronxhe: bardaf a tere.</I> <span lang=fr>F. trébucher.</span> <B>2.</B> (vî mot d' cinsî) s' ecramyî dins les [[Motî:trait|traits]], tot cåzant d' on tchvå. rl a: [[Motî:repîter|repîter]]. <span lang=fr>F. s'empêtrer, s'enchevêtrer.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) ni pus sawè djåzer comifåt å mitan d' on discours, evnd. <I>I s' a epîté e fén mitan di s' sipitch, et il ont rî tertos d' lu.</I> <span lang=fr>F. bafouiller, bégayer.</span> <B>4.</B> s' astaler, mete ses pîs e. <I>C' est tos Bruslers ki s' ont vnou epîter e viyaedje</I> (E. Dupas). <span lang=fr>F. s'installer, prendre un pied à terre.</span> <B>5.</B> s' [[Motî:aspoyî|aspoyî]] sol pî di. <I>Li coide di bwès esteut epîtêye a deus ptitès hestreles.</I> <span lang=fr>F. s'appuyer, prendre appui sur (le pied de).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>apîter</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>èpîter</B></FONT></span>. Etimolodjeye: bodje pî, betchete e- (mete e pîs). Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epîteu</B></FONT> [o.n.] å fotbal, on djouweu k' epîte voltî ls ôtes. rl a: [[Motî:coixheu|coixheu]]. <span lang=fr>F. joueur agressif.</span> Disfondowes: <span alng=wa-feller><B>apîteu</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>èpîteu</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epîtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "epîter" u "s' epîter". <I>S' i gn åreut nén yeu çt epîtadje la, il asteut å gôl.</I> <span lang=fr>F. trébuchement, chute.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>apîtadje</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>èpîtadje</B></FONT></span>. [[Imådje:epitoe.jpg|thumb|100px|epîtoe a ene vatche <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epîtoe</B></FONT> [o.n.] coide po-z epîter ene biesse. <I>I n' savént disloyî l' epitoe, et l' vatche esteut berôdêye. Co d' on pô k' elle î dmoréve.</I> <span lang=fr>F. entrave.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>apîtoû</B>, apîtwâr, <FONT COLOR="#800080"><B>èpîtwè</B></FONT>, (èpîteu)</span>. [[Imådje:epitrece.jpg|thumb|125px|epîtreces po-z abate les tchvås.]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>epîtreces</B></FONT> [f.n.t.pl.] (mot d' årtisse) fier po-z epîter les tchvås, fwait avou cwate aneas k' on mete ås cwate pates des tchvås, riloyîs pa des tchinnes k' on saetche d' on plin côp. <I>I lyi ont emantchî les epîtreces ås cwate pates, pus haetchî sol coide: berlaf, li tchvå&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. entraves.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>apîtrèces</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>èpîtrèces</B></FONT></span>. Bodje: * [[Motî:pî|pî]] Parintêye: * [[Motî:repîter|repîter]] * [[Motî:sipîter|sipîter]] 10617 30227 2004-12-24T09:57:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrîlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrîlêye</B></FONT> [addj.] foû [[Motî:rîle 2|rîle]]. <I>On disrîlé viebe.</I> rl a: [[Motî:erîlé|erîlé]]. <span lang=fr>F. irrégulier, ère.</span> Etimolodjeye: årvier di "erîlé", 2000. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrîlêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:foû-rîle|foû-rîle]]. <span lang=fr>F. exception.</span> 10618 30228 2004-12-24T09:58:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disrîlé]] 10619 30229 2004-12-24T10:00:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pwinteu]] 10620 30230 2004-12-24T10:01:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pwinteu]] 10621 30231 2004-12-24T10:05:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchômeu]] 10622 30232 2004-12-24T10:05:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchômeu]] 10623 30233 2004-12-24T11:11:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:sitouve|sitouve]]. <span lang=fr>F. fourneau.</span> <B>2.</B> [[Motî:for|for]] a cure li menrai d' fier. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hôt-fornea, bas-fornea.</FONT> rl a: [[Motî:rayixhoe|rayixhoe]], [[Motî:broûloe|broûloe]]. <B>3.</B> (vî mot d' sårteu) hopea d' yebes [[Motî:sårter|sårtêyes]] et souwêyes, metowes avou les [[Motî:fenaesse|fenaesses]] ådvins, avou des coxhes et des [[Motî:estale 1|estales]] å mitan k' on va broûler po-z ecråxhî l' sårtaedje divant d' î semer do [[Motî:rgon|rgon]]. <B>4.</B> [[Motî:marinde|marinde]] la k' on greye del tchå ådfoû. <I>Po clôre ci bele djournêye la, li fornea, k' on a magnî dins l' Muzêye, a ragosté tos les soçons</I> (P. Otjacques). <span lang=fr>F. barbecue.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forneler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> (mot d' sårteu) fé des forneas, des ptits hopeas d' souwés [[Motî:waezon|waezons]] et d' coxhetes. <I>On forneléve cwand les waezons estént bén sokés, li pus sovint après les fenåjhes, fén d' awousse, moes d' setimbe</I> (S. Fontaine). <B>2.</B> adjinçner ene fiesse la k' on greye del tchå ådfoû. <span lang=fr>F. faire un barbecue.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornelaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "forneler". <B>2.</B> moumint k' on forneléve. <I>Å fornelaedje, on voeyeut foumer di totes les coines, so tos les croupets d' l' Årdene</I> (S. Fontaine). 10624 30234 2004-12-24T10:17:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fornea]] 10625 30235 2004-12-24T10:18:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fornea]] 10626 30236 2004-12-24T10:26:14Z Pablo 5 foto d' èn efornoe a pwin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} foto d' èn efornoe a pwin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10627 40447 2005-09-23T10:04:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eforner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete e [[Motî:for|for]]. <I>Elle a eforné les dorêyes sins pont mete di blanc d' oû sol crosse.</I> <I>Réglez so 150 digrés et pu efornez&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. mettre au four, enfourner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a tchåfé l' for et èn ôte a eforné:</FONT> i s' a fwait prinde ene kimere ki c' est lu k' aveut trové. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il s'est fait couper l'herbe sous les pieds"</span>. rl a: [[Motî:disforner|disforner]]. <B>2.</B> [[Motî:sititchî|sititchî]] dins ene sacwè d' rond. <I>Si ti n' ti tais nén, dji t' efornêye on canada dins l' boke.</I> <I>On efornéve les gros waxheas dins l' cåvea.</I> rl a: [[Motî:etouner|etouner]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>èforner, èfornè, èfornî, aforner, afornè, afourner, afournè, infourner</span>. [[Imådje:efornoe.jpg|thumb|èn efornoe <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efornoe</B></FONT> [o.n.] ronde plake di bwès avou on longou mantche po-z eforner les pwins. <I>Kî çk' a on rond, et l' ôte on long, et ki mete li long dins l' rond&nbsp;? Li ci k' efornêye avou l' efornoe.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>èforneu, èfornwè, aforneu, afornè, afournoû, afournoûle, infournwè, infournoû</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eforneuse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> efornoe. <B>2.</B> feme k' efornêye li pwin. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efornaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "eforner". <I>Ni leyîz nén l' gamene divant li stouve tins d' l' efornaedje.</I> <span lang=fr>F. mise au four, enfournement, enfournage, introduction.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èfornèdje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">èfornadje</FONT>, afornadje, afournadje, afornâdje, afournâdje, infournâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efornoûle</B></FONT> [f.n.] efornoe. <I>Dj' a revé k' les diales mi loyént so l' efornoûle, et mi stitchî e for.</I> Coinrece Basse-Årdene. 10628 30238 2004-12-24T10:28:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disforner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter.html|codjowaedje]]) [v.c.] rissaetchî foû do [[Motî:for|for]] (ene sacwè k' est cûte). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>disforner</B>, disfornè, dusfornè, dusforner, dëdforner, dèsfornè, dèsfournè, disfournè, dusfourner</span>. 10629 30239 2004-12-24T10:31:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eforner]] 10630 30240 2004-12-24T10:31:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eforner]] 10631 30241 2004-12-24T10:31:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eforner]] 10632 30242 2004-12-24T10:31:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eforner]] 10633 30243 2004-12-24T10:54:12Z Pablo 5 itouve di scole, avou ene longowe buze ki sierveut a tchåfer eto (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} itouve di scole, avou ene longowe buze ki sierveut a tchåfer eto (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10634 30244 2004-12-24T10:55:05Z Pablo 5 sitouve di måjhon (plate-buze); on voet bén li cofe (1), li plate buze (2), les båres u baguetes (3), li pot (4), li ridant u batch avou l' pougneye (5), les pates (6), li take (7), li coviete (8) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lu sitouve di måjhon (plate-buze); on voet bén li cofe (1), li plate buze (2), les båres u baguetes (3), li pot (4), li ridant u batch avou l' pougneye (5), les pates (6), li take (7), li coviete (8) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10635 50854 2006-03-03T19:27:58Z Lucyin 16 dijheye da tiri <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitouve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estouve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stouve</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> meube di scroufier, k' on-z î fwait do feu dvins, po s' tchåfer. <I>Ene sitouve å bwès, å mazoute.</I> <I>Il ont atchté ene novele sitouve.</I> <I>On afyive les tchitches so ene coidlete ådzeu del sitouve</I> (M. Anselme). <I>Vinoz dlé l' estouve, k' avoz dit. Ene djate di cafè&nbsp;? Nd a co bén</I> (G. Brassens, redjårbé pa J. Beaucarne). rl a: [[Motî:fornea|fornea]], [[Motî:plate-buze|plate-buze]], [[Motî:crapåd|crapåd]]. <span lang=fr>F. poêle, fourneau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li cofe; li pot;</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">li batch</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">l' ridant;</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">el coviete</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">li covieke;</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">li platene; les cekes;</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">li bawete</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">li gueuye</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">li poite</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">l' ouxh;</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">li buze, les pates:</FONT> pîces del sitouve. <I>Tot bodjant l' covieke del sitouve on pô e coisse, on-z alouméve li coujhene tins des prumirès munutes k' el nute touméve</I> (G. Mottard). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li baguete,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">li båre del sitouve:</FONT> båre d' aluminiom metowes sol boird del sitouve po n' si nén broûler. <I>I sôkeye sol baguete di l' estouve</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). rl a: [[Motî:meskene|meskene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li take di li stouve:</FONT> li grosse plake do dzeu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fier di stouve:</FONT> [[Motî:grawye|graweye]], grawete. <span lang=fr>F. tisonnier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bwès di stouve:</FONT> bwès soyî a 20&nbsp;cm po poleur moussî dins les stouves a pot. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' estouve foume,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">ricraetche,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">ragole,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">boûtnêye,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">erboufe,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">rabôgueye:</FONT> ele ravoye li foumire aviè l' tchambe. <I>Cwand les stouves riboufèt, c' est sene di plouve</I> (M. Anselme). <span lang=fr>F. refouler la fumée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;miner li stouve:</FONT> li passer al mene di plonk. <span lang=fr>F. enduire de plombagine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vos n' î cnoxhoz rén dins les buzes di stouve:</FONT> dji n' vos dmande nén vost avis. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"tu n'y connais rien"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n' î cnoxhe rén dins les stouves di bwès:</FONT> dji n' m' î cnoxhe nén d' trop, dji n' so nén èn espert la ddins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vinde li stouve po-z aveur del hoye:</FONT> vinde çou k' on-z a l' pus dandjî po-z atchter des cacayes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ele tchåfe si fier a deus stouves:</FONT> ele hante avou deus galants a côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fijheu di stouve:</FONT> ome di mestî u societé ki fabrike des stouves. <I>Les pus rlomés fjheus di stouve, c' est a Cînè.</I> <span lang=fr>F.(B) poêlier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitouve di Lovin:</FONT> sôre di stouve. <I>Apus k' les craheas del sitouve di Lovin, i gn aveut pont d' ebertacantès afwaires a s' disfé</I> (J. Schoovaerts). <B>2.</B> meube del [[Motî:coujhene|coujhene]], k' on fwait a magnî dsu. <I>Dji n' mi såreu adure al sitouve electrike.</I> <I>Metoz l' sope so li stouve.</I> <I>Li djelêye di rodjès gurzales, el fåt fé cure tot doûçmint sol dirî del sitouve</I> (M. Anselme). rl a: [[Motî:coujhnire|coujhnire]]. <span lang=fr>F. poêle, cuisinière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li for</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">li cofe del sitouve:</FONT> la k' on mete a cure les pwins, dorêyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramoner li stouve:</FONT> saetchî l' [[Motî:soûfe|soûfe]] et les [[Motî:crahea|craheas]] k' i gn a ddins foû. <B>3.</B> pitit tchåfaedje k' on bodje d' ene plaece a l' ôte po tchåfer. <I>C' est riskeus, saiss, di leyî broûler li stouve å gaz dins t' tchambe a coûtchî.</I> <span lang=fr>F. chauferette.</span> <span lang=nl>Ny. stoof.</span> <B>4.</B> (v.m.) bele plaece avou ene sitouve, la k' on s' mete al nute a l' ivier. rl a: [[Motî:pele|pele]]. <span lang=fr>F. salon, salle de séjour, chambre commune.</span> <span lang=de>Alm. Stube.</span> <B>5.</B> (v.m.) sistinme di tchåfaedje del bele plaece a pårti del coujhene, pa ene [[Motî:take|take]] k' i gn a å fond do feu a l' [[Motî:aisse|aisse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(i)toûve</B>, s(i)touve, s(i)tûve, s(u)tûve, s(u)toûve, s(ë)tûve, s(ë)toûve, s(ë)tûve, (e)stouve, (i)stouve, (è)stûve, s(u)teuve, èteuve, ètëve, s(ë)tëve. Gm. chtoûve. Pc. ètûve</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitouvêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estouvêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stouvêye</B></FONT> [f.n.] ratatouye (potêye di verdeures, avou des canadas, et ene cråsse såce dissu). rl a: [[Motî:djote|djote]], [[Motî:djotreye|djotreye]], [[Motî:porêye|porêye]], salåde ås [[Motî:kerton|kertons]], [[Motî:djårdinêye|djårdinêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé d' l' estouvêye avou ses liårds:</FONT> [[Motî:furler|furler]] ses cwårs. <span lang=fr>F. gaspiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)tuvéye, s(i)tivéye, (è)stuvéye, (è)stuvé (omrin)</span>. {| CELLSPACING=0 BORDER=0 CELLPADDING=4 |- | WIDTH="37%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:plate-buze.jpg]] | WIDTH="28%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:sitouve2.jpg]] | WIDTH="35%" VALIGN="TOP" ALIGN="CENTER"|[[Imådje:ceke.jpg]] |} A hintche: sitouve di måjhon (plate-buze); on voet bén li cofe (1), li plate buze (2), les båres u baguetes (3), li pot (4), li ridant u batch avou l' pougneye (5), les pates (6), li take (7), li coviete (8): å mitan: sitouve di scole, avou ene longowe buze ki sierveut a tchåfer eto; a droete les cekes d'&nbsp;ene sitouve di coujhene å mitan des cocmwårs et des tchôdrons (tos poitraits saetchîs pa L. Mahin). 10636 30246 2004-12-24T10:58:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rayi]] 10637 30247 2004-12-24T11:02:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitouve]] 10638 30248 2004-12-24T11:02:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitouve]] 10639 30249 2004-12-24T11:02:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitouve]] 10640 30250 2004-12-24T11:03:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitouve]] 10641 30251 2004-12-24T11:03:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitouve]] 10642 30252 2004-12-24T11:03:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rayi]] 10643 30253 2004-12-24T11:08:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rayi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:broûler|broûler]]. <I>Si to djouwes avou les brocales, on bea djoû to rayixhrès l' barake.</I> <I>Gn aveut des flamåjhes ki volént divè l' moye di strin: c' esteut on plan po rayi tot l' sint-fruskin.</I> <I>Dji n' vou nén magnî ces rayeyès crompires la.</I> rl a: [[Motî:hati|hati]]. <span lang=fr>F. brûler, incendier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé rayi å solea (u ås UV):</FONT> si mete å solea (divant ene lampe ås UV), po vosse pea prinde ene bele brune coleur. <span lang=fr>F. bronzer.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] broûler. <I>Ça sint mwais; c' est dandjureu li pailêye di canadas ki rayit.</I> <span lang=fr>F. brûler, cramer, carboniser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>rayi</B>, rahi, ra.i</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "rai"; rl a: [[Motî:rayire|rayire]]. Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rayi</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rayeye</B></FONT> [addj.] avou ene bele brune pea, d' aveur sitî å solea. <I>Elle a rivnou tote rayeye des spôrts d' ivier.</I> <span lang=fr>F. bronzé, halé, basané.</span> Coinrece Payis d' Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rayixhoe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:oujhene|oujhene]] wice k' on rayixh les coirs, les cadaves di biesse, les mannestés d' måjhone. <I>Gn a ene peclêye di Djwifs ki les Nazis ont-st evoyî åzès rayixhoes.</I> rl a: [[Motî:broûloe|broûloe]]. <span lang=fr>F. incinérateur, four crématoire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rayichoû, rayichwè, (rahiheu)</span>. Etimolodjeye: viebe "rayi", cawete "-oe", 1999. 10644 30254 2004-12-24T11:10:09Z Pablo 5 '''estale''' ça pout esse: * [[Motî:estale 1|estale 1]] (boket d' bwès) * [[Motî:estale 2|estale 2]] (plaece di martchand) 10645 30255 2004-12-24T11:12:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rigon]] 10646 30256 2004-12-24T11:13:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rigon]] 10647 30257 2004-12-24T11:15:44Z Pablo 5 Foto d' on tchamp di rgon (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Foto d' on tchamp di rgon (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10648 30258 2004-12-24T11:17:56Z Pablo 5 [[Imådje:swele4.jpg|thumb|on tchamp di rgon <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rigon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ergon</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rgon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:swele|swele]]. <I>Il rwaite les colons mansåds ki voltèt åtoû d' on tchamp di rgon</I> (S. Fontaine). <I>On pôk après, kî çki dj' voe vni padzo les grins -- gn aveut do rgon et d' l' avoenne --: c' esteut nosse Pire</I> (ramexhné pa pa C. Wuidar). rl a: [[Motî:waessin|waessin]] (avou ene mape des lomaedjes e 1935), [[Motî:grin|grin]], [[Motî:blé|blé]]. <span lang=fr>F. seigle.</span> <span lang=en>Ingl. rye.</span> <span lang=de>Almand Roggen.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) sôre di ptit bas swele, foirt edurant, k' on seméve voltî dins les sårtaedjes. <I>Li rgon si seméve al vole, al mwin, inte deus doets come on djheut</I> (S. Fontaine). Disfondowes: <span lang=wa-feller>r(u)gon, <FONT COLOR="#800080">r(i)gon</FONT></span>. Etimolodjeye: tîxhon "<span lang=de>roggo</span>" (minme sinse). Coinrece Hôte-Årdene. 10649 30259 2004-12-24T12:05:21Z Pablo 5 Des grossès estales d' abataedje (al tronçneuse) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Des grossès estales d' abataedje (al tronçneuse) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 10650 30260 2004-12-24T12:06:02Z Pablo 5 Les deus estales do gorea (e djaene). Les fereures d' estale (e brun). (dessinaedje da L. Boulard) Les deus estales do gorea (e djaene). Les fereures d' estale (e brun). (dessinaedje da L. Boulard) 10651 30261 2005-04-23T01:34:02Z Pablo 5 [[Imådje:estales.jpg|thumb|Des grossès estales d' abataedje (al tronçneuse)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>estale 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket ki schipe foû cwand on côpe å bwès. <I>On n' såreut cwåtler on bwès sins fé des estales</I> ([[H. Forir]]). <I>So l' tins k' i s' moussive, elle aveut aloumé l' feu avou des coxhes di sapén et des estales</I> ([[E. Pècheur]]). <I>Divins l' fornea, on tchôkive tot çou k' on trovéve: les ptitès coxhetes, les hatchrotes et les estales, les fenaesses et les crasses, et kékes såvadjes sitroukeas d' bwès k' vént stî rovyîs avå la</I> ([[S. Fontaine]]). <span lang=fr>F. copeau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;estale d' abataedje:</FONT> gros boket d' bwès ki tipe evoye cwand on-z abate èn åbe. <I>Dj' aveu rpassé pal cahoute, po-z aveur ene banslêye d' estales d' abataedje; dji saveu bén k' els aléve ramasser padrî les bokions k' abatént ås hesses</I> ([[L. Mahin]]). <I>I vindént les grossès estales d' abataedje; on les vneut cweri avou des begnons</I> ([[R. Dedoyard]]). [[Imådje:estale_gorea.jpg|thumb|155px|Les deus estales do gorea (e djaene), les fereures d' estale (e brun) <small>(dessinaedje da L. Boulard)</small>]] <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">estale di gorea</FONT>: plantchete di bwès metowe sol [[Motî:gorea|gorea]] di tchvå. On dit eto : [[Motî:schene|schene]]. <span lang=fr>F. attelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fereure d' estale:</FONT> [[Motî:fier|fier]] clawé so l' estale. rl a: [[Motî:feraye|feraye]] di schene, [[Motî:clawire|clawire]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scwere d' estale:</FONT> pitits bokets d' keuve e scwere, metou ådfoû d' l' estale. rl a: [[Motî:scwere|scwere]] di schene. <B>3.</B> (vî mot) bwès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse d' estale:</FONT> esse di bwès, èn nén shonner esse vicant. <I>Loukîz: i n' avént nén pus d' keure Di leu moirt ni di nos côps d' bales K' adon il ouxhént stî d' estale</I> ([[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">estale</FONT>, estèle, astale, astèle; Gm. ètèle. Pc. atèle</span>; miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 9.89. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"hasta"</span> (baston), [[cawete -ale]]. Omonime * [[Motî:estale 2|estale]] (f.n.; plaece di martchand) Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:Asnoe|Asnoe]]. * [[Motî:Esneu|Esneu]]. 10652 35674 2005-07-20T20:01:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>estale 2</B></FONT> [f.n.] plaece la k' on ptit martchand håyneye si martchandijhe. <I>Metoz çoula so l' estale.</I> <I>Ene plantche po estale, troes inglitins dsu et vla l' botike fwait</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Di ç' tins la, gn aveut ene peclêye di ptits mestîs dins ç' coulot la: poirter ås saetchs, bouter åzès tcheretes des vîwarîs, rifé des velos, netyî des cwåreas, tini on ptit botike ou ene pitite estale</I> (J.P. Hiernaux). <span lang=fr>F. étal, étalage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>èstale</span>. Omonime: * [[Motî:estale 1|estale]] (f.n.; boket d' bwès) 10653 30263 2004-12-24T12:17:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schadrea]] 10654 30264 2004-12-24T12:17:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Schoice]] 10655 30265 2004-12-24T12:18:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Schoice-vint]] 10656 30266 2004-12-24T12:18:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoircî 1]] 10657 30267 2004-12-24T12:19:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:spér]] 10658 30268 2004-12-24T12:19:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoircî 2]] 10659 30269 2004-12-24T12:20:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:xhamea]] 10660 37918 2005-08-13T12:47:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>marinde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:eurêye|eurêye]] k' on magne a [[Motî:nonne 1|nonne]]. <I>Li ci ki wangnrè l' djambon, on djalozrè s' djoye et s' marinde</I> (P. J. Dosimont). rl a: [[Motî:dinner|dinner]], [[Motî:nonnêye|nonnêye]]. <span lang=fr>F. déjeuner, repas de midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé a marinde</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">fé s' marinde:</FONT> si saveur fé a magnî. <span lang=fr>F. faire la cuisine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A l' marinde&nbsp;!</FONT> houcaedje po tertos vni mareder. <span lang=fr>F. à table.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;après l' marinde:</FONT> å cminçmint d' l' [[Motî:après-nonne|après-nonne]], di 13 a 15&nbsp;e. rl a: [[Motî:après-l'-marinde|après-l'-marinde]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divant l' marinde:</FONT> del [[Motî:matinêye|matinêye]]. rl a: [[Motî:divant-l'-marinde|divant-l'-marinde]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est tene dou çk' on mete li marinde:</FONT> dijhêye d' èn ome k' a on vinte come ene plantche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ci n' est nén al marinde des tchéns k' i fåt aler po-z aveur des oxhs:</FONT> dijheye po ene sakî ki dmande åk a des djins ki nd ont dandjî. <B>2.</B> [[Motî:amagnî|amagnî]] k' on-z epoite po magnî a nonne, copurade des [[Motî:fadêyes|fadêyes]] (tåtes). <I>I prind ses marindes po-z aler travayî</I> (R. Hostin). <I>Dj' a metou on bon boket d' lård dins vosse marinde</I> (L. Pirsoul). rl a: [[Motî:mitche|mitche]], [[Motî:briket|briket]], [[Motî:prandjiron|prandjiron]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirter, apoirter a marinde, poirter l' marinde:</FONT> poirter a magnî ås djins ki travayèt dins les tchamps, les cårires, les oujhenes. <I>Et c' esteut on troejhinme domestike ki lyi vneut apoirter a marinde</I> (L. Mahin). <B>3.</B> pitit amagnî k' on-z epoite po-z aler [[Motî:pormoenner|pormoenner]]. <I>I n' si fåt nén mete e rote sins marinde.</I> <span lang=fr>F. pique-nique, casse-croûte, provision, dînette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé marinde:</FONT> magnî dins les bwès les prandjirons k' on-z a prin e s' malete. <B>4.</B> (pa stindaedje) li ptite malete di toele k' on mete ci amagnî la dvins. <B>5.</B> amagnî k' on va cweri å restorant, mins k' on rprind avou lu. <I>Vén, dj' irans cweri ene marinde å Quick.</I> <span lang=fr>F. repas à emporter.</span> <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000">wangnî s' marinde</FONT>: bouter po [[Motî:wangnî|wangnî]] s' veye, si [[Motî:crosse 1|crosse]]. <I>E scole, i fåt bén aprinde On n' est nén todi efant Pus tård, on wangnrè s' marinde</I> (C. Wérotte). <span lang=fr>F. gagner sa croûte.</span> <B>7.</B> (foclore) eurêye ki ls efants fjhént tins d' l' après-nonne dins l' Payis Gåmet, å cwarmea, u å Grand Feu. <I>Les efants alént dmander des oûs, pu il alént fé l' marinde emey les tchamps.</I> <B>8.</B> (mot d' acleveu) [[Motî:misrete|misrete]] (coir k' est dins l' bouye des aiwes do vea, do polin, et k' on croet k' i magne cwand k' il est dins l' velire). <span lang=fr>F. hippomane.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>marinde</B>, marède, marêde, marade, marindje. Gm. marade, marède</span>. Coinrece Årdene, Bote di Djivet, Payis d' Dinant, Cînè. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"merenda"</span> (eurêye di cwatre eures). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mareder</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:dinner|dinner]] (magnî a nonne). <I>Alans è mareder</I> (J. Waslet). rl a: [[Motî:nonner|nonner]], [[Motî:rimareder|rimareder]]. <B>2.</B> magnî dins les tchamps, dins les bwès. <span lang=fr>F. pique-niquer.</span> <B>3.</B> boere li cafè (magnî ene fadêye å mitan d' l' après-nonne). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>marèder</B>, marèdè, marindè, marider. Gm. marader, maradèy. Tch. marander</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maredeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>maredeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>maredresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki marede. <I>A&nbsp;! les maredeus&nbsp;! vos n' årîz nén ene djate di sope di trop padecô&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. dîneur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>marèdeu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maredaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "mareder", copurade pitite eurêye (cafè et fadêyes). <I>On va raddimint magnî on ptit maredaedje, pu on ricminçrè.</I> <span lang=fr>F. léger repas.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>marèdadje</span>. 10661 30271 2004-12-24T15:33:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fok 1</B></FONT> [adv. etroclé] <B>1.</B> "ki" dins l' advierbire "ni... ki". <I>End a fok onk; gn a fok ça ?; i n' estént fok a cénk.</I> <I>Ele ni fwait fok berdeler.</I> <I>Nos avans ci des feyes ki n' dimandèt fok a danser l' rigodon.</I> ([[J. Bertrand]]). <I>Çou ki m' a frapé, c' est k' el minisse, i n' aveut fok èn årgumint por lu disfinde li refôme.</I> ([[A. Dawson]]). On dit eto: [[Motî:foû|foû ki]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I&nbsp;n' tént fok a lu:</FONT> i n' tént k' a lu, il est franc libe di fé ça u di n' el nén fé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I&nbsp;nd a fok pol bele-feye:</FONT> I&nbsp;lyi dene tot çou k' ele vout, i n' riwaite ki leye. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"préféré, sa favori, favorisé, privilégié"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I&nbsp;nd a fok por lu:</FONT> I&nbsp;n' a k' lu ki cåze dins on raploû, ene swerêye. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il tient la vedette, exubérant"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a fok ès doet a mouyî:</FONT> il a foirt åjhey. <span lang=fr>F. privilégié, favorisé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' a fok pus l' pea so les oxheas:</FONT> il est foirt amwinri. <B>2.</B> (avou repetaedje do "ki"). <I>End a fok pus k' troes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a fok ki lu:</FONT> c' est ene grande gueuye (i s' vante tofer). <span lang=fr>F. vantard.</span> <B>3.</B> [[Motî:aprume|aprume]], seulmint, rén ki. <I>Ele si mete a braire fok a vey li medcén</I> ([[L. Vindal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén fok:</FONT> nén seulmint. <I>Il amontèt, asteure, des pîces da leur, et nén fok radapter les cenes des ôtes.</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. pas simplement, pas seulement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fok</FONT>, fonk. Pc. foke</span>, vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>fors que</span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje divancete ([[Motî:foû|foû]]) + aloyrece (ki), calké do picård, 1500. Coinrece [[El Lovire]], [[Les Scåssenes]] et ls [[aschates walon-picård]]. Omofones: * [[Motî:fok 2|fok]] (o.n.; sôre di tchén) * [[Motî:foke|foke]] (o.n.; biesse des froedès mers) 10662 44445 2005-11-12T20:57:13Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>fok 2</B></FONT> [o.n., pl. des foks] sôre di ptit tchén. <I>Des sôres di tchéns, asteure, gn a des daenwès des grifons, des levrîs, des foks</I> ([[J.J. Gaziaux]]). <I>Gn a l' fok a grands poys et l' fok a courts poys.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (sipotchaedje del dobe [[cossoune]] å coron) do F. <span lang=fr>"fox"</span>, lu-minme calké di l' inglès <span lang=en>"foxterrier"</span> (tchén d' terî ås rnåds), 1920. Omofones: * [[Motî:fok|fok]] (adv.; seulmint) * [[Motî:foke|foke]] (o.n.; biesse des froedès mers) 10663 30273 2004-12-24T13:20:58Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : fok [O3], foque [O3], foc' [PcVindal], fonque [PcVindal] 10664 30274 2005-02-23T10:38:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvi</B></FONT> [o.n.] gros noer moxhon avou on djaene betch, del famile des [[Motî:tchampinne|tchampinnes]], foirt corant, ki xhufele tofer, e sincieus latén <span lang=la><I>Turdus merula</I></span>. <I>Sol melêye ki boute, li måvi s' kipagntêye di sôlantès tchansons</I> ([[M. Dessauroux]]). <I>Li grand bwès lyi shonne si dzôrné, enute, minme avou les gréves et les måvis ki xhuflèt</I> ([[J. Calozet]]). <I>Ti l' måvi, i t' fårè co rawårder kékes moes divant d' t' aler rimpli l' saetch des ceréjhes do tchersî</I> ([[M. Frisée]]). <I>Gn a on måvi ki rwaite, adjoké sol toetea, Sacwants troclets d' ceréjhes ki vôrént ddja meuri</I> ([[F. Bovesse]] rat. pa ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:noere tchampinne|noere tchampinne]], [[Motî:noere gréve|noere gréve]]. <span lang=fr>F. merle noir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhufler come on måvi:</FONT> [[Motî:xhufler|xhufler]] sins rlaye. <I>Dj' a dramtiné disk' al måjhone e xhuflant come on måvi</I> ([[Henry Matterne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc måvi:</FONT> [[Motî:mieroujhea|mieroujhea]] avou des grossès blankès taetches. <span lang=fr>F. merle albinos.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu råle ki des blancs måvis:</FONT> foirt råle. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand k' on n' a pont d' blancs måvis, on magne des noers:</FONT> i s' fåt continter di çou k' on-z a. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mauvi</FONT>, mâvi, mâvî, mâvè, mauvî, mauvë, mauvè, mâvlë, mauvlë</span>, miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.44 ey el notûle A.L.W. 8.72. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>''maew''</span> ([[Motî:måwete|måwete]]), [[cawete -i]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>måviåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>måviåde</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> måvi. <B>2.</B> [[Motî:flåwe|flåwe]] valet, flåwe båshele (dit come traitaedje). <span lang=fr>F. mauviette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mauviaud</FONT>, mauviârd</span>. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:måvi blanc colé|måvi blanc colé]] * [[Motî:måvi d' ôr|måvi d' ôr]] * [[Motî:måvi d' aiwe|måvi d' aiwe]] ---- * [[måvi|Dipus d' racsegnes so les måvis]] * [[fås ami|L' oujhea k' on lome ''grive mauvis'' e francès, n' est nén l' måvi, mins ene tchampinne (''Turdus musicus'')]] 10665 30275 2004-12-24T19:14:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvi d' aiwe</B></FONT> [o.n., pl. des måvis d' aiwe] [[Motî:rwè-pexheu|rwè-pexheu]]. 10666 30276 2004-12-24T19:17:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miele</B></FONT> [o.n.] [[Motî:måvi|måvi]]. <I>C' est come on miele ki spite e tchiptant cwand i voet ene sakî mins ki va sins peu dins les pates d' on boû</I> ([[L. Peeters]]). <span lang=fr>F. merle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mièle</FONT>, mèrle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierlåd</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] måvi. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Mierlåd</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Mirlon</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mièrlaud</FONT>, mierlârd, mirlaud, mirlârd, murlârd, mirlon, mierlo</span>. Coinrece Coûtchant walon. Omonimeye coinrece: * ''mièle'' ('''[[Motî:miere|miere]]'''; estron) Mots d' aplacaedje : * [[Motî:ôrimiele|ôrimiele]]. 10667 30277 2004-12-24T13:29:13Z Lucyin 16 måvi (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} måvi (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 10668 40270 2005-09-22T09:56:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: bg, cs, es Modifie: it [[Imådje:mauvi.jpg|thumb|300px|right|]] on '''måvi''' (on dit eto on '''miele''', on måviåd, on mierlåd), c' est on gros noer moxhon avou on djaene betch, del famile des [[tchampinne]]s, foirt corant, ki xhufele tofer. No e sincieus latén ''Turdus merula''. Li måvi a dné sacwantès ratourneures e walon, dizo l' no d' [[Motî:måvi|måvi]], u d' [[Motî:miele|miele]], et kécfeye eto li no d' famile "Mirlon" (mierlåd). [[Image:Amselkueken.jpg|thumb]] == Ôtès sôres di måvis == === Vraiys måvis === * [[måvi blanc colé]]. * måvi voyaedjeu : ki vént d' Amerike, tot s' pierdant, des anêyes k' i gn a, avou on rodje vinte, et ki xhufele come li noer måvi, e sincieus latén: ''Turdus migratorius''. * måvi d' Sibereye : avou come on sorci d' blankès ploumes ådzeu d' l' ouy; enebåre di blankès ploumes dizo les aiyes; si vént co bén piede el Walonreye, e sincieus latén: ''Turdus sibericus''. === Oujheas lomés "måvi" e walon, a cåze di leu groxheur, mins d' ene ôte famile === * [[ôrimiele|måvi d' ôr]] * [[rwè-pexheu|måvi d' aiwe]] [[bg:Кос]] [[cs:Kos černý]] [[da:Solsort (Turdus merula)]] [[de:Amsel]] [[en:Blackbird]] [[es:Turdus merula]] [[fi:Mustarastas]] [[fr:Merle noir]] [[it:Turdus merula]] [[ja:クロウタドリ]] [[lt:Juodasis strazdas]] [[nl:Merel]] [[pl:Kos (ptak)]] [[sv:Koltrast]] [[tr:Karatavuk]] 10669 30279 2005-03-05T23:58:18Z Pablo 5 iméniom -> imeniom [[en:Hymenium]] [[fr:Hyménium]] On lome '''imeniom''' (fr: ''hyménium'', do [[grek]] ''humenion'' = pitite mimbrane) li pårteye fertile d' on [[tchampion]] dinant veye ås [[spôre]]s. L' imeniom des [[bassidiomicete]]s est principålmint fwait di [[basside]]s adjokêyes deus a deus, tindis ki cile des [[ascomicete]]s a des [[aske]]s, ki zels ossi sont metowes del minme manire. L' ôrgane ki poite l' imeniom si lome ''imenofôre'' (''hyménophore''), terme ki våt ossu bén po l' tchapea ki po tot l' tchampion. Amon l' grande madjorité des basidiomicetes (a pårt dins les [[gasteromicete]]s), l' imeniom tapisse todi l' pårteye k' est foû di l' ôrgane ki l' poite, di sôre ki les spôres, on côp maweures, sont a l' air libe. C' est l' cas par egzimpe des [[agarik]]s, ki les deus costés des lameles sont tapissés d' imeniom, mins ossu des [[bolet]]s avou leus tubes, des [[pî d' bedot|pîs d' bedot]] avou leus awiyons, ou des [[djirole]]s, dou çki l' imeniom est fwait d' pleus fôrmés a l' miercopete do pî. 10670 30280 2004-12-24T14:04:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:marinde]] 10671 30281 2004-12-24T14:04:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:marinde]] 10672 30282 2004-12-24T14:04:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:marinde]] 10673 30283 2004-12-24T14:04:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:marinde]] 10674 30284 2004-12-24T14:04:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:marinde]] 10675 30285 2004-12-24T14:05:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waezon</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bohêye|bohêye]] di yebes avou del tere après. <I>On rtournéve les waezons po lzî souwer l' cou</I> (S. Fontaine). <span lang=fr>F. touffe d'herbe.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>wazon</B>, wèzon, wazan</span>. 10676 52844 2006-03-24T21:27:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-ersè</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-ersè</B></FONT> [adv.] [[Motî:divant-ayir|divant-ayir]]. rl a: [[Motî:ersè|ersè]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)vant-ersè, d(ë)vant-erso, d(i)vant-ersë, avant-erso, avant-ersë, avant-arsë. Gm. avant-èchoi. Tch. avant-érsoi.</span> Coinrece Årdene nonnrece. 10677 30287 2004-12-24T14:10:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-ersè]] 10678 30288 2004-12-24T14:10:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-z-ouve]] 10679 30289 2004-12-24T14:10:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-prandjire]] 10680 30290 2004-12-24T14:10:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-l'-marinde]] 10681 30291 2004-12-24T14:11:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-l'-dinner]] 10682 30292 2004-12-24T14:13:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ersè</B></FONT> [adv.] [[Motî:ayir|ayir]]. rl a: [[Motî:divant-ersè|divant-ersè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ersè al nute:</FONT> ayir tins del swerêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Payis d' ersè:</FONT> (diyalectolodjeye walone): Årdene nonnrece, wice k' on dit "ersè" po "ayir". <I>Li diccionaire do walon Payis d' ersè.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ersè, erso, ersë, yersë, arsë. Gm. èchoi. Tch. érsoi</span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje no + no: <span lang=wa-vi>"èr"</span>, viye fôme coinrece di "ayir", eyet <span lang=wa-vi>"sè"</span> (swer), coinrece do mitan del Walonreye (wice ki froed si dit <span lang=wa-fell>frèd</span>), rl a: [[Motî:swerinne|swerinne]]. Coinrece Årdene nonnrece. 10683 30293 2004-12-24T14:14:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-l'-dinner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-l'-dinner</B></FONT> [o.n.] [[Motî:matinêye|matinêye]]. Coinrece payis d' Nameur. 10684 30294 2004-12-24T14:15:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-l'-marinde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-l'-marinde</B></FONT> [o.n.] [[Motî:matinêye|matinêye]]. rl a: [[Motî:marinde|marinde]]. Coinrece Årdene nonnrece. 10685 30295 2004-12-24T14:16:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-prandjire</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-prandjire</B></FONT> [f.n.] [[Motî:matinêye|matinêye]]. <span lang=fr>F. avant-midi.</span> rl a: [[Motî:prandjire|prandjire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)vant-prandjêre, avant-plandjêre, <FONT COLOR="#800080"><B>d(i)vant-prandjire</B></FONT></span>. 10686 30296 2004-12-24T14:17:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-z-ouve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-z-ouve</B></FONT> [o.n.] adrovaedje (d' on live). rl a: [[Motî:ouve|ouve]] Etimolodjeye: mot d' acolaedje, avou Z di béndjhance, sol modele "divant-z-ir", 1900. 10687 30297 2004-12-24T14:20:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouve</B></FONT> [f.n.] [[Motî:ovraedje|ovraedje]]. rl a: [[Motî:tchîf-d'-ouve|tchîf-d'-ouve]], [[Motî:mwin-d'-ouve|mwin-d'-ouve]]. <span lang=fr>F. œuvre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî ouve:</FONT> <I>a)</I> arester l' ovraedje, al fén del djournêye. <span lang=fr>F. cesser le travail.</span> <I>b)</I> arester ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rire dins ouve:</FONT> rire sins k' on n' vos voeye. <span lang=fr>F. rire sous cape.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#0000ff">oûve</FONT>, ouve (ouf)</span>. 10688 37920 2005-08-13T12:48:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:doirmaedje|doirmaedje]] après aveur [[Motî:nonner|nonné]], tot djåzant des djins. rl a: [[Motî:croket|croket]], [[Motî:niket|niket]], [[Motî:cwårt|cwårt]] d' eure, [[Motî:midi|midi]], [[Motî:nonnêye|nonnêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé prandjire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé s' prandjire:</FONT> doirmi après l' dinner. <I>Èm nene fwait s' prandjire après l' dinner</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Proficiate, saiss, fré, pol gros lot&nbsp;! Fwaiss prandjire&nbsp;?</I> (E. Remouchamps). <I>Cite après-nonne la, i lujheut les cwate soleas et l' påjhire Noersipene fijheut prandjire, sitindou dsu l' yebe dilé çou k' aléve divni Mouze</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:prandjler|prandjler]]. <span lang=fr>F. sieste, méridienne.</span> <B>2.</B> (v.m. d' cinsî) ripoizaedje des biesses, a nonne, dizo ene plaece avou d' l' ombrire, et co motoit d' l' aiwe. <I>Les ciwagnes cotinouwént leu prandjire e nos waitant d' on rwåd si doûs k' on åreut dit k' il esteut cåzu soriant</I> (L. Baijot). <span lang=fr>F. repos.</span> <B>3.</B> plaece ki l' bisteu fwait prandjire. rl a: [[Motî:prandjloe|prandjloe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Prandjire:</FONT> <span lang=wa-fell>(Disfondowe: Al Plandjêre)</span> no d' ene plaece di Cerfontinne. <B>4.</B> tins d' [[Motî:nonne 1|nonne]]. <I>Li londmwin a prandjire, Ene oto do choter, Tijhneye on tchåraban</I> (H. Petrez). <I>I n' li fåt jamwais aler trover tins d' prandjire, målureus, vozôtes&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:aprandjire|aprandjire]], [[Motî:divant-prandjire|divant-prandjire]], [[Motî:après-prandjire|après-prandjire]]. <span lang=fr>F. temps de midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a prandjire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">el prandjire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">del prandjire:</FONT> tins d' prandjire. <I>Vinoz el prandjire</I> (A. Balle). <I>Il a vnou del prandjire</I> (L. Remacle). rl a: [[Motî:aprandjire|aprandjire]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rivni e prandjire:</FONT> [[Motî:raboirder|raboirder]] (rintrer el måjhone) tins del prandjire, u a on moumint k' on n' s' î atind nén. <span lang=fr>F. rentrer à l'improviste.</span> <B>5.</B> (mot d' sincieus) termene ki shût ene boune eurêye. <I>C' est normå ki l' coir soeye tot pzant tins del prandjire.</I> rl a: [[Motî:prandjrece|prandjrece]]. <span lang=fr>F. période post-prandiale.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>prandjîre</B>, plandjîre, prandj'lîre, prondjîre, prandjî, prondjî, prandjêre, <B>plandjêre</B>, plandiére, prandiére, plondjîre, plondjêre, prandjère, plandjère, prandjinre, prandjëre, prondjîye, plondjîye, prandjeure, plandjeure, plondjeure</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>prandiaria (hora)</span> (eure do dinner). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjirêye</B></FONT> [f.n.] tins d' prandjire. rl a: [[Motî:aprandjire|aprandjire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>prandjèréye, <FONT COLOR="#800080"><B>prandjirêye</B></FONT></span>. Coinrece Roman Payis. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjiron</B></FONT> [o.n.] boket del marinde epoirtêye po magnî a prandjire (sovint eployî å plurial). <I>Dj' alans magnî nos prandjirons.</I> rl a: [[Motî:marinde|marinde]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"pique-nique"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>prandjiron</span>. Coinrece Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjrece</B></FONT> [addj.] (mot d' sincieus) a vey avou l' prandjire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;assoctance prandjrece:</FONT> sinsåcion d' edoirmaedje k' on-z a après ene boune eurêye. <I>I nos fåt comprinde çou k' c' est, fiziolodjicmint, l' assoctance prandjrece.</I> <span lang=fr>F. somnolence postprandiale.</span> Etimolodjeye: forveyou bodje <span lang=wa-vi>"prandje"</span> (eurêye), cawete -rece, 1996. 10689 30299 2004-12-24T14:33:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjire]] 10690 30300 2004-12-24T14:34:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjire]] 10691 30301 2004-12-24T14:34:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjire]] 10692 30302 2004-12-24T14:35:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10693 30303 2004-12-24T14:35:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10694 30304 2004-12-24T14:35:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10695 30305 2004-12-24T14:35:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10696 30306 2004-12-24T14:36:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10697 30307 2004-12-24T14:36:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10698 30308 2004-12-24T14:36:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10699 30309 2004-12-24T14:36:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prandjler]] 10700 30310 2004-12-24T14:46:57Z Pablo 5 Des bedots e prandjloe (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Des bedots e prandjloe (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 10701 43404 2005-11-07T19:20:41Z Lucyin 16 abuvrer (coridjaedje ôrt.) <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjler</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> si [[Motî:ripoizer|rpoizer]] a nonne, tot djåzant do bisteu k' aléve pasterer ezès bwès. <I>Les vatches prandjlèt.</I> rl a: [[Motî:aprandjler|aprandjler]]. <B>2.</B> fé [[Motî:prandjire|prandjire]], tot cåzant d' ene djin. <B>3.</B> prinde si tins, esse londjin tot-z ovrant, si rpoizer dipus k' i n' fåt cwand on boute. <I>I n' fåt nén k' on prandjlêye</I> (ramexhné pa Carlies &amp; Bal). <I>I s' fåt dispaitchî et n' nén prandjler insi po fé ci ovraedje la.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>prandj'ler</B>, prandj'nè, plandj'nè, plandj'ner, plandjènér, plandj'ler, prondj'ler</span>. [[Imådje:prandjloe.jpg|thumb|Des bedots e prandjloe <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjloe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece wice ki les biesses et l' [[Motî:hierdî|hierdî]] prandjlèt. <I>Dinltins, li hierdî waitive todi d' esse po nonne e prandjloe.</I> <B>2.</B> e l' Årdene, divinltins, gros åbe ([[Motî:tchinne 1|tchinne]], [[Motî:faw|faw]]) ki les biesses prandjlént å dzo. <I>Li bierdjî s' coûtchive, et totes les berbis s' metént åtoû d' lu dizo l' prandjloe</I> (ramexhné pa L. Remacle). <I>Gn aveut on gros faw dizeu Gbômont, et co onk el Fagne, al voye di Ståvleu ki fjhént prandjloes; en Andrimont, li prandjloe, c' esteut l' tchinne al heyoûle</I> (ramexhné pa L. Remacle). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Prandjloe:</FONT> no di sacwantès plaeces e l' Årdene: a Grand Mayni, a Smu <span lang=wa-fell>(Disfondowe: Lu Prandj'leu)</span>, a Rdû (Disfondowe: <span lang=wa-fell>Les Prandjloûs d' Djêve</span>). <I>Nosse pere aléve abuvrer les tchvås a nonne ås Prandjloes d' Djeve.</I> a Rotchå (Disfondowe: <span lang=wa-feller>ou Pragnou</span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Laid Prandjloe:</FONT> (Disfondowe: <span lang=wa-fell>Lêd Prandj'leu</span>; e francès <span lang=fr>Laid Pranjeleux</span>) hamtea di [[Motî:Marcour|Marcour]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>prandjleu</B>, prandjloû, pragnou, (prandjelwè)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "prandjler". <span lang=fr>F. sieste.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>prandj'nadje, <FONT COLOR="#800080">prandj'ladje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">prandj'lèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjlåjhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> prandjlaedje (des biesses). <B>2.</B> prandjloe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Prandjlåjhe:</FONT> no di sacwantès plaeces el Hôte-Årdene: a Djalhê <span lang=wa-fell>(Disfondowe: Prandj'lâhe)</span>, a Måmdey <span lang=wa-fell>(Disfondowe: Prandjlâye)</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>prandj'lâhe, prandj'lâye, prandj'lan.ye, <FONT COLOR="#800080"><B>prandjlauje</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki prandjlêye (ki trinne) a l'ovraedje. <I>Amon Mato-Piron, on n' inme nén co tant les prandjleus, da.</I> rl a: [[Motî:caroteu|caroteu]]. <span lang=fr>F. traînard, retardataire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>prandjleu, se</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prandjlåd, e</B></FONT> [addj.] ki n' va nén rade, ki s' leye viker. <I>Si t' vous esse prandjlåd, ni prind nén ene feme k' est pus bele ki twè.</I> <span lang=fr>F. peinard(e), tranquille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>prandj'laud, e, (prandjlâd)</span>. 10702 30312 2004-12-24T15:06:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:måvi]] 10704 30313 2004-12-24T15:12:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:miele]] 10705 30314 2004-12-24T15:40:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripårer]] 10706 30315 2004-12-24T15:40:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripårer]] 10708 63064 2006-06-24T07:02:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Turdus torquatus]] on '''måvi blanc colé''' (on dit eto on '''blanc colé'''), c' est ene sôre di [[måvi]] avou on colé d' blankès ploumes. No e sincieus latén latén ''Turdus torquatus'' [[bg:Белогуш дрозд]] [[cs:Kos horský]] [[cy:Mwyalchen y Mynydd]] [[de:Ringdrossel]] [[en:Ring Ouzel]] [[es:Turdus torquatus]] [[fi:Sepelrastas]] [[fy:Dominylyster]] [[it:Turdus torquatus]] [[ja:クビワツグミ]] [[lt:Baltagurklis strazdas]] [[nl:Beflijster]] [[pl:Drozd obrożny]] [[sv:Ringtrast]] 10709 66019 2006-07-03T04:33:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Sturnus vulgaris]] {{djermon biesse}} [[Imådje:sprewe.jpg|thumb|200px|right|Ene siprewe]] Li '''sprewe''', c' est on gros moxhon k' a on noer ploumaedje avou des brunès rglatixhances, et des grijhès tapineures, aprume e l' esté. Il a ene coûte cawe et on djaene betch e l' esté. E l' ivier, si betch divént brun. I s' rashonne sovint a grandès volêyes, ki vont coûtchî al minme plaece. El Walonreye, c' est on [[voyaedje d' oujhea|dmorant oujhea]]. No e sincieus latén : ''Sturnus vulgaris''. == Tos les nos walons del siprewe == [[bg:Обикновен скорец]] [[ca:Estornell]] [[cs:Špaček obecný]] [[da:Stær]] [[de:Star (Art)]] [[en:European Starling]] [[eo:Sturno]] [[es:Sturnus vulgaris]] [[et:Kuldnokk]] [[fi:Kottarainen]] [[fo:Stari]] [[fr:Étourneau sansonnet]] [[fy:Protter]] [[he:זרזיר מצוי]] [[io:Sturno]] [[it:Sturnus vulgaris]] [[ja:ホシムクドリ]] [[lt:Varnėnas]] [[nds:Spree (Oort)]] [[nl:Spreeuw]] [[no:Stær]] [[pl:Szpak]] [[pt:Estorninho-comum]] [[sv:Stare]] [[tr:Bayağı sığırcık]] [[uk:Шпак]] 10710 30318 2004-12-24T19:07:15Z Lucyin 16 siprewe e l' esté (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} siprewe e l' esté (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 10711 30319 2004-12-25T15:32:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvi blanc colé</B></FONT> [o.n., pl. des måvis blancs colés] [[Motî:måvi|måvi]] avou on colé d' blankès plomes, e sincieus latén latén <span lang=la><I>Turdus torquatus</I></span>. ---- [[måvi blanc colé|Pondants et djondants]] 10712 30320 2004-12-25T15:34:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc colé</B></FONT> [o.n., pl. des blancs colés] [[Motî:måvi blanc colé|måvi blanc colé]]. 10713 55570 2006-05-02T15:31:16Z 212.100.178.141 [[Categoreye:micolodjeye]] {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" style="margin-left:1em" |----- ! bgcolor="lightblue" | Bassidiomicetes |----- | |----- ! bgcolor="lightblue" | Classifiaedje syintifike |----- | {| align="center" |----- | Dominne: || [[Eucariote|Eukaryota]] |----- | {{Regnum}}: || [[Tchampion|Fungi]] |----- | {{Divisio}}: || '''Basidiomycota''' |} |----- ! bgcolor="lightblue" | {{Classis}}s |----- | * ''[[Homobasidiomycetes]]'' * ''[[Phragmobasidiomycetes]]'' * ''[[Teliomycetes]]'' |} Les '''Bassidiomicetes''' (''Basidiomycota'' e latén) constituwèt on foirt grand [[ebrantchmint (biyolodjeye)|ebrantchmint]] (ou divizion) di [[tchampion]]s, caracterijhîs pa des [[spôre]]s fôrmêyes a l' betchete di celules specialijheyes, les [[basside]]s. Dins cist ebrantchmint la on trove '''li plupårt des especes ki dinèt des carpofôres (les tchampions)''' k' on pout mougnî ou n' nén mougnî. == Classes di bassidiomicetes == L' ebrantchmint est pårti e troes grandès classes: *''[[Omobassidiomicete]]s'': bassides nén clwezonêyes, lomêyes '''homobassides''', di fôme clavêye ou cilindrike, ni dnant nén des spôres segondaires. Cisse classe la comprind li plupårt des tchampions k' ont del tchå. *''[[Fragmobassidiomicete]]s'': bassides clwezonêyes, produjhaedje possibe di spôres segondaires. Cisse classe la comprind notamint les '''tremeles''' et '''l' oraye di Djuda'''. *''[[Teliomicete]]s'': bassides clwezonêyes transversålmint. '''Tchampions parazites (rouyes) des meres plantes ou tcherbons des plantes a grinnes.''' A ces troes classes la, il fåt mete avou des groupes di transition compoirtant des tchampions nén åjheymint classåves k' ont des caracteristikes apårtinant a des classes diferinnes. Amon ces « inclassåves », on pout noter les caloceres. == kékès especes ki s' mougnèt == *[[agnon d' leu]] *[[amanite djaene d' oû]] *[[blanke lepiote]] *[[bleuw pî]] *[[bolet bén moussî]] *[[bolet d' esté]] *[[bolet d' sapinete]] *[[bolet tiesse di negue]] *[[brun bolet]] *[[cindrêye tchantrele]] *[[coprin ås tchveas]] *[[cresse di cok]] *[[foete di tchinne]] *[[frizêye djote]] *[[magnåve bolet]] *[[mônî (tchampion)|mônî]] *[[oraye di robete]] *[[pî d' bedot]] *[[pitite morile]] *[[pleurote plate mosse]] *[[rossea pî d' bedot]] *[[russule do bontins]] *[[russule grevesse]] *[[russule di tcherbonî]] *[[ståréye pezijhe]] *[[tchampion d' coûtche]] *[[tchampion des tchamps]] *[[tchantrele buzrece]] *[[tiesse di moenne]] *[[trompete des moirts]] *[[verdåsse russule]] *[[vraiy mosron]] == kékès tchampions di mwaijhe cwålité == *[[amiståve russule]] *[[bolet des vatchîs]] *[[gris bolet]] *[[rodje vatche]] *[[rossea bolet]] *[[russule olive]] *[[spesse amanite]] == kékès sôres k' on pout mougnî tot è purdant des précôcions == * [[årmilire coleur di miel]]; on dit eto : tiesse di meduze (codowe bén djonne et sins pî - bén les cure) *[[adjeyante vesse di leu]] (bén djonne) *[[bolet å rodje pî]] (måy cru et bén les cure) *[[djaene bolet]] (après aveur pelé l' tchapea et rtiré l' pî) *[[djaene pilon]] (bén djonne et passêye al bolante aiwe) *[[gloumiant clå]] (après aveur pelé l' tchapea) *[[grande coulmele]](ni mougnî ki l' tchapea - li pî ni si djere nén bén) *[[målagadlêye coulmele]] (ni mougnî ki l' tchapea - li pî ni si djere nén bén) *[[oraye di tchet]] (may cru, bén les cure et tapé au diâle l'êwe k' a sièrvu a les cure) *[[rodjixhante amanite]] (måy cru et bén les cure) *[[vesse-di-leu]] (bén djonne) == kékès sôres k' on n' mougne nén cåze di leu aspet, gosse, odeur, consistance,... == *[[amanite citron]] *[[amadou]] *[[amer boloe]] *[[blanc pî]] *[[boloe des frizés]] *[[clavaire al blanke cresse]] *[[côpêye clavaire]] *[[coprin noer d' intche]] *[[dôrêye clavaire]] *[[flairant boloe]] *[[flairante russule]] *[[glumiante calocere]] *[[glumiante colibeye]] *[[kekete di tchén]] *[[maxhurante russule]] *[[polipôre di beyôle]] *[[polipôre d' ivier]] *[[rodje clå]] *[[rossea boloe]] *[[russule marcote]] *[[russule do bontins]] *[[seur boloe]] *[[tremele djelêye]] *[[vesse di leu ås spenes]] == kékès sôres suspekes == *[[boloe des grandiveus]] (epwezonmints signalés e France e 2004) *[[pitit gris]] == kékès sôres epwezonêyes == *'''[[amanite cigowe]]''' *'''[[amanite mizerere]]''' *'''[[amanite touwe-moxhe]]''' *'''[[blanke clavaire]]''' *'''[[boloe boton d' muscarene]]''' *'''[[boloe do diale]]''' *'''[[boloe d' patouyârd]]''' *'''[[clapante pezijhe]]''' *'''[[blanke clavaire]]''' *'''[[pacsile erôlêye]]''' *'''[[tchapea d' macrale]]''' *'''[[vireuse amanite]]''' [[da:Basidiesvampe]] [[de:Basidienpilze]] [[en:Basidiomycota]] [[es:Basidiomycota]] [[fr:Basidiomycota]] [[he:פטריות בסיסה]] [[lt:Papėdgrybiai]] [[nl:Basidiomycota]] [[pl:Grzyby podstawkowe]] [[pt:Basidiomycota]] 10714 30322 2004-12-25T11:48:40Z Lucyin 16 epayî rnåd {{licince imådjes Lucyin}} epayî rnåd {{licince imådjes Lucyin}} 10715 30323 2004-12-25T11:49:57Z Lucyin 16 rinåds après ene plouve (Bouyon, avri 2002) {{licince imådjes Lucyin}} rinåds après ene plouve (Bouyon, avri 2002) {{licince imådjes Lucyin}} 10716 30324 2004-12-25T11:50:41Z Lucyin 16 epayî rnåd {{licince imådjes Lucyin}} epayî rnåd {{licince imådjes Lucyin}} 10717 30325 2004-12-25T14:35:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] (forcoridjaedje) 10718 30326 2004-12-25T12:03:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 10719 35432 2005-07-19T18:45:10Z Pablo 5 [[Rifondaedje]] : li R ki divreut rispiter (''rinårder'') nel fwait nén, a cåze do 2inme R padrî (rîle di [[voeyaedje evi do dobe R]]). [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ; rinåder: (è)rnauder [O4], r(u)nårder [E34], r(i)nårder [E1] ; rinådaedje: (è)rnaudâdje [O4], r(i)nårdèdje [E1] ; rinådeu: (è)rnaudeû [O4] ; rinådeure: r(i)nårdeûre [E1] ; rinåd: ; rinådrece: 10720 42185 2005-10-23T17:17:12Z Pablo 5 [[categoreye:meteyo]] des '''rnåds''' (on dit eto: des '''feus d' macrales''', des '''tokeus''', des '''cujheus'''), c' est des [[nûlêye]]s di wapeur ki montèt foû des bwès après ene [[plouve]], purade cwand l' tere est ene miete tchôde. ''Li [[rnåd]], c' est eto ene biesse.'' [[Imådje:rinaud_wapeur.jpg|thumb|500px|left|]] == Tos les lomaedjes walon des rnåds == Les wapeurs des rnåds sont prinjhes po del foumire, k' on n' sait nén kî kel fwait. Eto on les lome : * feus d' [[Motî:macrale|macrales]], feu d' sôrcires. * c' est les rnåds ki foumèt leu pupe (dijhêye ås efants). * les [[Motî:cujheu|cujheus]] (prin po des djins ki cujhèt ene sacwè). * les [[Motî:tokeu 2|tokeus]] (onk ki toke on feu). 10721 30329 2004-12-25T12:12:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rinåd]] 10722 54515 2006-04-15T21:49:41Z 87.74.226.65 [[ast:Raposu]] [[ca:Guineu]] [[da:Ræv]] [[de:Fuchs (Säugetier)]] [[en:Fox]] [[es:Zorro]] [[fr:Renard]] [[gd:Sionnach]] [[ja:キツネ]] [[sv:Rävar]] [[uk:Лисиця звичайна]] [[Imådje:rinaud.jpg|thumb|300px|Èn epayî rnåd]] On '''rnåd''' (sorlon li [[rîle des troes cossounes]], on dirè, on fel '''rinåd'''), c' est ene [[biesse ås tetes]], magneuse di tchå, ki vike dins les bwès et ki s' aprepeye voltî des måjhons et-z î vni ås poyes. El Walonreye, el fén do 20inme sieke, li rnåd a stî les cåzes di sacwantès minêyes di [[må d' araedje]]. No e sincieus latén: ''Vulpes spp'' ''Li mot rnåd a eto [[Motî:rinåd 2|des ôtes sinses]] (come les [[rinåd (wapeur)|rnås après l' plouve]]).'' == Dujhances == Li rnåd va cobén colnijhî des terêyes di [[taesson]]s. 10723 55077 2006-04-27T05:23:02Z 65.182.51.67 [[Categoreye:Micolodjeye|Russule rinadrece]] Li '''russule rinådrece''' (on dit eto: '''rodje russule'''), c' est on [[tchampions|tchampion]] des bwès, ki fwait [[Motî:rinåder|rvômi]] li ci k' endè magne. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|russule rinådrece|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricomycetidae|Russulales|Russulaceae|Russula|emetica|Russula emetica.jpg|russule rinådrece <SMALL>(poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Li varyisté l' pus corante c' est ''R. emetica silvestris''. Avou on tchapea rodje assez vif, eyet on gosse foirt aigue et broûlant. == Eployaedje == On les considere come tocsikes, mins di totes manires c' est a n' nén magnî, cåze di s' foirt displaijhant gosse, ki fwait rnåder (did la si no). Po-z esse bén prudints, våt mî minme leyî d' cosé totes les rodjès russules (minme si c' est les pus corantes dins les bwès!). [[cs:Holubinka vrhavka]] [[de:Kirschroter Speitäubling]] [[en:Russula emetica]] [[fr:Russule]] 10724 30332 2005-01-04T15:41:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>russule</B></FONT> [f.n.] (mot d' åbussoneu) sôre di tchampion des bwès. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>russule</span> [[noûmot|2004]]. ---- * [[Tchampions|Dipus d' racsegnes so les tchampions]] * [[Russule|Dipus d' racsegnes so les russules]] 10725 30333 2004-12-25T14:30:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 10726 30334 2004-12-25T15:42:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:matchurea]] 10727 30335 2004-12-25T15:43:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:matchurea]] 10728 30336 2004-12-25T15:47:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moirgunea]] 10729 30337 2004-12-25T15:56:31Z Pablo 5 Sint fiesti el Walonreye displaecî viè Sints fiestis el Walonreye #REDIRECT [[Sints fiestis el Walonreye]] 10730 30338 2004-12-25T16:01:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:erelé]] 10731 30339 2004-12-25T16:07:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rabodrou]] 10732 30340 2004-12-25T16:15:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû-z et houte</B></FONT> [advierbire] <B>1.</B> [[Motî:pår|pår]], [[Motî:totafwaitmint|totafwaitmint]], po k' on ndè cåze pus. <I>Dji vons fé ça foû-z et houte</I>. </I>C' est fini foû-z et houte</I>. <span lang=fr>F. complètement, définitivement.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vinde foû-z et houte:</FONT> vinde sins k' on polaxhe rivni so martchî (a cåze d' on muchyî dfåt, metans). <span lang=fr>F. sans possibilité de réclamation.</span> <B>2.</B> pår ådfoû do droet tchmin, tot djåzant d' ene feme. <I>On djheut dins l' payis k' elle esteut foû-z et houte, mins si ome n' è saveut rén </I>([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. débauchée, dévergondée.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. 10733 30341 2004-12-25T16:15:40Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : foû-z èt hoûte [S117], foûr èt oûte [S0] 10737 30342 2004-12-25T16:21:05Z Lucyin 16 Dierinne imådje do "[[Vî Bleu]]" Dierinne imådje do "[[Vî Bleu]]" 10738 30343 2004-12-25T17:25:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10739 30344 2004-12-25T17:25:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10740 30345 2004-12-25T17:25:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10741 30346 2004-12-25T17:25:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10743 30347 2004-12-25T17:25:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10744 30348 2004-12-25T17:25:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10745 30349 2004-12-25T17:25:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaler]] 10746 30350 2004-12-25T17:38:23Z Pablo 5 * [[Motî:rimer 1|rimer 1]] (aveur les minmes sons al fén) * [[Motî:rimer 2|rimer 2]] (reler, djaler) 10748 30352 2004-12-26T18:06:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>epidere</B></FONT> [o.n.] coûtche do dzeu del [[Motî:pea|pea]]. <I>Gn a ki s' fijhèt sucî l' coyene, Discotaeyî leu-z epidere, Monder les bosses, boutchî les fosses, Pupont d' bôrlets, pupont d' rombosses</I> (V. Delire). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"épiderme"</span> (avou l' piceure W. fer &lt;=&gt; F. <span lang=fr>ferme</span>), 1995. 10749 30353 2005-06-08T14:36:27Z 84.175.200.99 Modêye walonijheye di l' imådjete Wikipedia. Ciste imådjete c' est l' mwaisse modêye a håyner po les pådjes do wikipedia e walon; l' imådjete doet esse eployeye dins [[:Imådje:Wiki.png|Wiki.png]] po-z esse håynêye. '''Please delete! furtermore, use [[:Imådje:Wikipedia-logo-wa.png]] from the commons!''' 10750 30354 2004-12-26T23:13:10Z Pablo 5 Imådjete wikipedia pol fiesse di Noyé Ciste imådjete c' est l' modêye a-z eployî pol fiesse di Noyé (et novelan); l' imådjete doet esse eployeye dins [[:Imådje:Wiki.png|Wiki.png]] po-z esse håynêye. 10751 56841 2006-05-14T23:20:31Z Pablo 5 /* Askepiance */ coridj.: luminme -> lu-minme [[Image:moresnet flag.png|thumb|Drapea (nén oficir) do Moresnet (1883)]] '''Moresnet''' ou li '''Neute Teritwere di Moresnet''' fourit, di [[1816]] a [[1919]], on ptit estat uropeyin, d' a pô près 3,5 km², k' egzistéve a pårt paski ses deus vijhéns (li [[Prûsse]] poy l' [[Almagne]] d' on costé, les [[Bas Payis]] poy li [[Beldjike]] di l' ôte) sel disputént. On [[cossina]] eternåcionå decida k' adon ça n' sereut da nolu eyet esse administré pås deus vijhéns eshonne. I s' trovéve tot å Levant des [[redîmés payis]] d' asteure, a nonne (et djondant) do pont wice ki les fontires inte les [[Bas Payis]], l' [[Almagne]] eyet l' [[Beldjike]] si rcôpèt. == Askepiance == [[Image:Moresnet.png|thumb|left|Mape do teritwere di Moresnet eyet ses alintoûs. <small>(Clitchîz po-z agrandi).</small>]] Al [[Påye di Wîne]] di [[1815]], après l' tcheyaedje di l' impire da Napoleyon, les frontires e l' Urope ont stî pår ricandjeyes po s' adapter al novele balance des foices e l' Urope. Ene di ces frontires la, c' esteut l' cene inte li novea [[Bas Payis|Royåme des Bas Payis]] eyet l' [[Prûsse]]. So cåzu tote si longueur, les deus costés estént d' acoird, la k' li frontire shuveut des vîs aroyaedjes; mins åtoû d' Moresnet i gn ava-st ene margaye. Bråmint di cåze del mene di [[zénk]] ''Vieille montagne/Altenberg'' (''Viye Montinne''), metowe etur les viyaedjes di Moresnet et ''Neu-Moresnet'' (Noû Moresnet). Come di djusse, les deus payis volént aveur cisse fosse la rén k' por zels. E [[1816]] èn mitan-voye fourit trovêye: li viyaedje di Moresnet lu-minme sereut olandès, li Noû Moresnet dimanreut-st el Prûsse, eyet li mene di zénk eyet l' viyaedje di [[Kelmis]] djondant, divénrént on Neute Teritwere administré pås deus payis, disk' a tant k' ene ôte rexhowe fouxhe trovêye. Å cmince, li teritwere esteut govierné pa deus comissaires royås lomés pa tchaeke des deus manaedjeus-eshonne. Mins avou l' tins, gn ourit on mayeur ey on consey di dijh djins, li mayeur — k' esteut eto come li tchîf di l' Estat — esteut lomé pås deus comissaires; ça fwait kel teritwere esteut foirt libe, on pô come ene [[franke tere]] del Moyinådje. Li novea teritwere, di 334 ha, aveut-st a pô près l' cogne d' on triyingue. A nonne avou onk di ses costés sol mwaisse voye di [[Åxhe]] a [[Lidje]]; li mene di zénk esteut djusse a bijhe del voye. Les deus ôtes costés alént viè Bijhe tot s' radjondant disk' Vaalserberg. Cwand, e [[1830]] li Beldjike si dislaxha des Bas Payis, li viyaedje di Moresnet divna bedje, eyet ci fourit li Beldjike ki prinda l' tchedje di co-manaedjeu, mågré ki les Bas Payis n' ont måy formelmint passé l' mambornance di Moresnet. Li vicåreye dins l' teritwere di Moresnet esteut dominêye pal mene di zénk, k' esteut l' prumî eployeu, et k' assaetchive bråmint d' ovrîs des deus payis djondants ki vnént acrexhe li populåcion d' oridjinne; mins nerén li nombe di djins n' a måy sitî pus d' 3.000. Li fwait d' esse on teritwere "neute" aveut des avantaedjes, etur zeles li fwait d' aveur des bassès tacses eyet pont d' droets d' douwane po l' abagaedje des martchandijhes a pårti des deus payis vijhéns, eto, les pris estént pus bon martchî. Li plupårt des siervices, come li posse, estént pårtaedjîs inte li Beldjike eyet l' Prûsse (d' ene manire ene miete come [[Andore]]). Li populåcion "neute" native aveut eto l' tchuze di dins ké payis fé s' siervice militåre ou po çou k' est del djustice. Li mwais costé d' çoula c' est k' les djins do teritwere estént veyous come estant sins payis et n' avént nén l' droet d' aveur ene årmêye da zels. == Discrexhance == Cwand l' mene si spoujha, e [[1885]], on cminça a doter ki l' teritwere di Moresnet pôreut continouwer a viker del minme manire sins l' mene. Sacwantès idêyes fourît-st atåvlêyes po rinde li Moresnet ene intité co pus dislaxheye, come di fé on casino ou on siervice di posse avou ses prôpès timbes, mins cisse dierinne idêye fourit metowe a l' abat på govienmint locå. Li pus rmårcåve iniciative fourit atåvlêye på Dr. [[Wilhelm Molly]], ki voléve fé do Moresnet li prumî Estat å monde a-z eployî l' [[esperanto]] come lingaedje oficir, eyet lomer l' payis ''Amikejo'' (''plaece di l' amisté''), avou come tchant nåcionå ene måtche en esperanto do minme no. Mins li tins esteut conté pol pitit teritwere. Ni l' Beldjike nerén l' Prûsse n' ont måy abandné leus rclamaedjes di prôpieté sol teritwere, eyet åtoû di [[1900]] li Prûsse — après kel Beldjike rifuza d' discuter so li statut do Moresnet — divna pus hagnante, alant disk' a fé des sabotaedjes eyet des blocaedjes administratifs. E [[1914]], å cmince del [[prumire guere daegnrece]], l' Almagne evayixha l' teritwere di Moresnet, eyet l' anecser e [[1915]]. Li neutralité do teritwere n' egzista pus. Après l' guere, li [[Traité d' Versailles]] di [[1919]] va mete fén po d' bon al "neutralité timporaire" k' aveut stî decidêye cint ans pus timpe, tot decidant ki l' teritwere, avou on boket del Prûsse (les [[redîmés payis]]) serè dné al Beldjike, ki s' trovéve do costé des wangnants del guere, dismetant ki l' Almagne l' aveut pierdou. Tins del [[deujhinme guere daegnrece]], li teritwere, avou tot l' restant des bans tîxhon-cåzants des redîmés payis, vont esse ranecsés pa l' Almagne, disk' e [[1944]]. == External links == *[http://home.hccnet.nl/c.damen/engels/index_en.htm Waibe avou vormint des racsegnes sol Moresnet Neute] [[ca:Moresnet]] [[cs:Moresnet]] [[de:Neutral-Moresnet]] [[en:Moresnet]] [[eo:Moresnet]] [[es:Moresnet]] [[fi:Moresnet]] [[fr:Moresnet]] [[fy:Neutraal Moresnet]] [[he:מורסנט]] [[id:Moresnet]] [[it:Moresnet]] [[ja:モレネ]] [[jbo:moresnet]] [[ko:모레스네]] [[la:Moresnet]] [[li:Neutraal Moresnet]] [[ms:Moresnet]] [[nl:Neutraal Moresnet]] [[nn:Nøytrale Moresnet]] [[no:Nøytrale Moresnet]] [[pl:Moresnet]] [[ru:Мореснет]] [[scn:Moresnet]] [[simple:Moresnet]] [[sk:Moresnet]] [[sv:Moresnet]] [[tt:Moresnet]] [[vi:Moresnet]] [[zh:莫里斯尼特]] 10752 65472 2006-06-29T04:08:02Z YurikBot 105 robot Modifie: [[en:RV Belgica]] '''Belgica''' c' est l' no di deus bateas di rcweraedje [[Beldjike|bedjes]], li no ''Belgica'' c' est l' latén po ''Beldjike''. == Li prumî Belgica == [[Imådje:Belgica ship in Antwerpen Harbor.jpg|thumb|Li Belgica e poirt d' Anvesse]] Li prumî ''Belgica'' ni s' loméve nén insi å cmince, mins c' esteut on batea [[Norvedje|norvedjin]], costrût e [[1884]] a [[Svelvig]], eyet lomé '''Patria''' (''patreye'' e latén). C' esteut on batea pol tchesse al [[balinne]], avou ene coke di bwès, i pezéve 336 tones eyet mzurer 36m(L) x 7,6m(l) x 4,1m(H). [[Adrien de Gerlache]] l' atchta e [[1896]] eyet l' arindjî po si espedicion d' l' [[Antartike]]. Li batea fourit-st adon rbatijhî ''Belgica'', eyet i naivia viè l' Antartike a pårti d' Anvesse li [[16 d' awousse]] [[1897]]. Ci batea, eyet si ekipaedje, fourit l' prumî a passer l' ivier e l' Antartike; nén k' ça fouxhe la li plan mins l' batea a stî astoké å mitan des glaeces li [[28 di fevrî]] [[1897]], eyet s' rischaper seulmint 13 moes pus tård, après k' les omes ourixhe schavé on tchenå po leyî passer l' batea. I rariva a Anvesse, el [[Beldjike]], li [[5 di nôvimbe]] [[1898]]. Pus tård li batea fourit-st atchté på [[Duk d' Orléans]] ki naivia avou [[Adrien de Gerlache]] so sacwantès ôtès espedicions. Li Belgica dimora-st e siervice disk' e [[1913]]. == Li deujhinme Belgica == Li deujhinme batea lomé '''Belgica''' est on batea do govienmint bedje eployî, pol govienmint bedje, pa l' Unité di Manaedjaedje des Modeles Matematikes del Mer do Nôr (''Management Unit of the North Sea Mathematical Models'', MUMM); c' est l' marene royåle bedje ki fornixh l' ekipaedje. Li poirt d' ataetche c' est l' poirt di [[Zeebrugge]], el [[Flande]]. Il est redjîstré dizo l' matricule '''A962'''. Li batea a stî comissioné e 1984 pal [[royinne Fabiola]]. Ses mezuraedjes sont di 50,90 m(L) x 10,00 m (l) x 5.70 (H). Si tonaedje gros/net redjîstré est di 765t/232t. Si mwaisse bouye c' est di corwaitî l' evironmint marén del [[Mer do Nôr]], di ramexhner totès sôres di dnêyes so les porcessus biyolodjikes, tchimikes, fizikes, djeyolodjikes eyet idrodinamikes ki s' î fjhèt. Li batea overe come on laboratwere totafwaitmint ahessî, l' analijhaedje des materiås ramexhnés s' fijhant dins des univiersités eyet instituts d' ricweraedje bedjes. Li batea a-st ossu li consecante bouye di corwaitî après des [[ôlepesse]]s el Mer do Nôr. Il evoye les dnêyes å MUMM, ki va cårcule li spårdaedje eyet l' impak possibe di l' ôlepesse so l' evironmint. == Difoûtrinne hårdêye == {{Commons|Belgica|l' Belgica (fotos, mapes, plans)}} * [http://www.mumm.ac.be/FR/Monitoring/Belgica/index.php Pådje e francès sol 2inme Belgica sol waibe do MUMM] [[en:RV Belgica]] [[nl:Belgica (schip)]] 10753 57785 2006-05-21T14:43:34Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Djeyografeye]] Li '''ceke polaire antartike''' est onk des cénk mwaisses ''[[paralele (djeyografeye)|paralele]]s metous so les mapes [[Tere|daegnreces]]. C' est l' paralele ki s' trova al [[latitude]] di 66° 33' 38" a nonne del roye di l' ecwåteur. Dins totes les plaeces a nonne do ceke polaire antartike i gn a pol moens on djoû d' l' anêye ki l' [[solea]] dimeure å dzeur del roye do cir les 24 eures do djoû en erote; del minme manire totes ces plaeces a nonne do ceke polaire ont pol moens on djoû d' l' anêye ki l' solea dimeure 24 eures en erote pa dzo l' roye di cir, sins s' mostrer. A bijhe del bole daegnrece i gn a-st on sfwait ceke polaire, lomé li [[ceke polaire artike|ceke polaire '''artike''']]. Li continint ki s' trove å dvins do ceke polaire antartike si lome l' [[Antartike]]. A bijhe do ceke polaire antartike, c' est li zône timperêye nonnrece. == Vey eto == *[[Ceke polaire artike]] [[ca:Cercle polar antàrtic]] [[en:Antarctic Circle]] [[es:Círculo polar antártico]] [[fr:Cercle Antarctique]] [[he:החוג האנטארקטי]] [[hu:Déli-sarkkör]] [[ja:南極圏]] [[nl:Zuidpoolcirkel]] [[no:Sydlige polarsirkel]] [[pt:Círculo Polar Antártico]] [[sr:Антарктички поларни круг]] [[zh:南極圈]] 10754 57786 2006-05-21T14:43:39Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Djeyografeye]] Li '''ceke polaire artike''' est onk des cénk mwaisses ''[[paralele (djeyografeye)|paralele]]s metous so les mapes [[Tere|daegnreces]]. C' est l' paralele ki s' trova al [[latitude]] di 66° 33' 38" a bijhe del roye di l' ecwåteur. Dins totes les plaeces a bijhe do ceke polaire artike i gn a pol moens on djoû d' l' anêye ki l' [[solea]] dimeure å dzeur del roye do cir les 24 eures do djoû en erote; del minme manire totes ces plaeces a bijhe do ceke polaire ont pol moens on djoû d' l' anêye ki l' solea dimeure 24 eures en erote pa dzo l' roye di cir, sins s' mostrer. Dj' ô bén, c' est l' limite wice ki l' solea n' si coûtche nén e l' esté, et n' si leve nén e l' ivier — pol moens so ene djournêye etire, et di pus a pus d' tins tot-z alant viè bijhe. A nonne del bole daegnrece i gn a-st on sfwait ceke polaire, lomé li [[ceke polaire antartike|ceke polaire '''antartike''']]. Li naiviaedje del Tere åtoû do Solea eyet li movmint del Tere so leye minme fjhèt ki l' limite do ceke polaire candje ene miete di onk ou deus metes en avant ou en erî tchaeke djoû, shuvant on cike di 40.000 ans. [[en:Arctic Circle]] [[eo:Arkta Cirklo]] [[es:Círculo polar ártico]] [[sv:Polcirkeln]] 10755 30359 2004-12-27T18:42:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-lwè</B></FONT> [f.n.] [[Motî:lwè|lwè]] d' on payis k' est dvant totes les ôtes. <I>Si dji pårtixh mes vatches et n' nén pårti l' yebe, dji pestele li prumî hagnon del mwaisse-lwè di nosse vî payis</I> (L. Mahin). <I>Li Walonreye divreut mete dins si mwaisse-lwè on boket come li Navare l' a fwait, po ricnoxhe li walon come lingaedje prôpe</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. Constitution.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>mêsse-lwè, mésse-lwè, mêsse-liwè, mwaisse-lwa, <FONT COLOR="#800080">mwêsse-lwè</FONT></span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon addjectif (mwaisse) + no (lwè), 1990. 10756 40616 2005-09-26T11:48:21Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>troye</B></FONT> [f.n.] frumele di [[Motî:pourcea|pourcea]]. <I>Ça lyi aléve, å gamén, d' elzès vey tertos gnoufter: troyes, verats, coshets</I> (L. Somme). <span lang=fr>F. truie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåré muchyî l' troye po vinde les djonnes:</FONT> dijhêye po s' fote d' ene comere k' on dit k' est laide. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene troye n' î rtrovreut ddja ses djonnes:</FONT> dijhêye po ene plaece tote cou dzeu cou dzo. <span lang=fr>F. désordre indescriptible.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>troyreye</B></FONT> [f.n.] tchinisse, [[motî:tchinisreye|tchinisreye]]: <B>1.</B> sacwè ki n' sieve a rén. <I>Pocwè ki t' ramexhnêye totes ces troyreyes la.</I> rl a: [[Motî:ramasse-poûssire|ramasse-poûssire]]. <span lang=fr>F. bibelot.</span> <B>2.</B> sacwè ki n' est nén bon. <I>I sont rindous après ces troyreyes la.</I> <span lang=fr>F. saloperie.</span> <B>3.</B> [[Motî:usteye|usteye]] ki n' va nén. <I>Sacré nodidju d' troyreye.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"foutu engin"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tron.yrîye, troûyrîye, <FONT COLOR="#800080">trô<SUP>n</SUP>rèye</FONT></span>. Coinrece Basse-Årdene. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:yebe di troye|yebe di troye]] (f.n.) Parintêye * [[Motî:troyler evoye|troyler evoye]] 10757 30361 2004-12-27T18:47:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:troye]] 10758 36219 2005-07-30T13:48:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racadjonnler</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> fé bråmint des [[Motî:djonne|djonnes]]. rl a: [[Motî:djonnler|djonnler]]. <B>2.</B> aveur des djonnes bråmint des côps so l' anêye (et k' i les fåt touwer), tot djåzant d' on tchet. rl a: [[Motî:racatchinter|racatchinter]]. <span lang=fr>F. mettre bas.</span> 10759 30363 2004-12-27T19:25:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racabraire</B></FONT> ([[Codjowaedje braire|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:braire|braire]] sins rlaye. <I>Ké disdut avou Anita; ele brait et racabraire a rimpli des saeyeas</I> (R. Viroux). 10760 36220 2005-07-30T13:50:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racatchinter</B></FONT> (pron. -tchin't-) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> fé bråmint des [[Motî:djonne|djonnes]], tot djåzant d' ene lexhe. <I>Ene lexhe, cwand ele fwait 10, 12 djonnes, on dit k' elle a racatchinté.</I> rl a: [[Motî:racadjonnler|racadjonnler]]. <span lang=fr>F. mettre bas.</span> <B>2.</B> esse toltins evoye après les [[Motî:lexhe|lexhes]], tot djåzant d' on tchén tins des tcholeurs des tchéns. <B>3.</B> aler [[Motî:trinner|trinner]], tot djåzant d' èn ome. <I>Ou çki t' as co stî racatchinter disk' a des pareyès eures&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:wåler|wåler]]. <span lang=fr>F. vadrouiller, traîner, vagabonder.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">racatchin'ter</FONT>, racatchin'tè</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:tchinter|tchinter]] (bodje [[Motî:tchén|tchén]]), [[betchete raca-]]. 10761 30365 2004-12-27T19:32:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchéntchén</B></FONT> [o.n.] pitit såvadje [[Motî:frut|frut]], ki rshonne al [[Motî:frambåjhe|frambåjhe]], mins di rodje coleur, ki n' vént k' e sacwantès plaeces ezès fagnes. <I>Nos pasrans pal såjhon des novelès crompires, des frambåjhes et des tchéntchéns, do waernu, des coujhnêyes, des porvuzions, des ewoeyes et des lowîs d' cortis</I> (nén cnoxhou scrijheu). <span lang=fr>F. airelle.</span> Coinrece Måmdey. 10762 36479 2005-07-31T01:09:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diguedinne</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fote|fote°]], [[Motî:ramasser|ramasser°]] ene diguedinne.</FONT> <I>Mi pa m' a fotou ene diguedinne mins dji l' aveu bén merité</I> (G. Baudrez). <span lang=fr>F. raclée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diguèdin.ne</FONT>, diguedène, diguèdine</span>. Etimolodjeye: aclapaedje di deus mots d' on pî avou deus diferinnès voyales (sol piceure di tchiketchak). 10763 36366 2005-07-30T22:40:07Z Pablo 5 licince Tremele djelêye - Tremella mesenterica (Foto saetcheye pa Jean-Pol Grandmont). Havré, octobre 2004 - Bwès a fouyes (Hesses - Tchinnes) {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10764 30368 2004-12-27T23:28:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foûtrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>foûtrinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj., padvant u padrî] <B>1.</B> metou (owe) [[Motî:ådfoû|ådfoû]]. On dit eto: [[Motî:difoûtrin|difoûtrin]]. <span lang=fr>F. externe, extérieur.</span> <B>2.</B> [[Motî:retchessî foû|retchessî foû]] d' on grope. <I>Ces foûtrins del societé la, i dmorèt nén ddja on cwårt d' eure lon do Cazablanca des ritches, avou les restorants po les milôrds, les cmeres todi sol houptiket, et hay vos nd åroz</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. exclus, marginal, marginalisé.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] (fotbal) djouweu metou ådfoû del lene des atakeus. On dit eto: [[Motî:esterieur|esterieur]]. <span lang=fr>F. extérieur.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:foû|foû]]", [[cawete -rin]], T d' beloyance pa assaetchance di "[[Motî:divintrin|divintrin]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foûtrinnmint</B></FONT> [adv.] pus ådfoû. <I>Di ås esterieurs di s' mete pus foûtrinnmint.</I> <span lang=fr>F. à l'extérieur.</span> 10765 30369 2004-12-27T20:21:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foûtrin]] 10766 36904 2005-08-03T11:54:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>difoûtrin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfoûtrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>difoûtrinne </B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfoûtrinne </B></FONT> <B>I.</B> [addj., padvant u padrî] metou [[Motî:ådfoû|ådfoû]], ki va ådfoû. <span lang=fr>F. extérieur, externe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hårdêye difoûtrinne</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">difoûtrinne hårdêye:</FONT> so ene [[Motî:waibe 2|waibe]], [[Motî:hårdêye|hårdêye]] ki raloye a des pådjes foû waibe. <span lang=fr>F. lien externe.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">difoûtrin</FONT> [o.n.] [[Motî:dôsse|dôsse]] (prumire pantche soyeye foû d' ene grume, avou co des schoices d' on costé). <span lang=fr>F. dosse.</span> Etimolodjeye: mot fwait so "[[Motî:foûtrin|foûtrin]]", avou l' [[refoircixhante betchete d(i)-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>difoûtrinnmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfoûtrinnmint</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> e direccion d' ådfoû. <I>Li dintisse aveut tchôki s' doet dirî li dint d' saedjesse, et piker li sringue difoûtrinnmint, come di djusse</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. en direction externe.</span> <B>2.</B> come on pout vey d' ådfoû. <I>Difoûtrinnmint, i fwait les cwanses k' end a d' keure, mins divintrinnmint, i sofrixh.</I> <span lang=fr>F. extérieurement.</span> 10767 30371 2004-12-27T20:25:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:difoûtrin]] 10768 54047 2006-04-08T08:03:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Rosolovka mozkovitá]], [[en:Tremella mesenterica]], [[fr:Trémelle mésentérique]] [[Categoreye:Micolodjeye|Tremele djeleye]] <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|tremele djelêye|Basidiomycota|Phragmobasodiomycètes|Phragmobasodiomycetideae|Tremellales|Tremellaceae|Tremella|mesenterica|Tremele djelêye - Tremella mesenterica.jpg|'''Tremella mesenterica''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Li '''tremele djelêye''', c' est on [[tchampion]] des bwès avou on coir fwait d' pleus et d' bosses moflasses (del minme consistance ki l' djelêye) djaene doré a orindjé, ki dvént orindje foncé, cwarnè et pus deur e divnant pus vî, k' a des blankès spôres. I crexhe tote l' anêye so les åbes côpés et les brantches moites (mins ossu so les brantches des åbes a foyes vicantes). C' est on tchampion foirt corant. == Eployaedje == On n' li mougne nén. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[cs:Rosolovka mozkovitá]] [[en:Tremella mesenterica]] [[fr:Trémelle mésentérique]] 10769 36368 2005-07-30T22:41:30Z Pablo 5 Beas et bons tchampions walons - Foto: Jean-Pol Grandmont {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10771 36369 2005-07-30T22:42:07Z Pablo 5 licince Amanite touwe moxhes - Amanita muscaria (Foto: Jean-Pol Grandmont). Havré, 26-10-04 09:43 - Bwès a fouyes {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10772 30376 2004-12-27T23:29:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:foûtrin]] 10773 30377 2004-12-27T23:29:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:difoûtrin]] 10774 30378 2004-12-27T23:31:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:difoûtrin]] 10775 30379 2004-12-27T23:31:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:difoûtrin]] 10776 30380 2004-12-27T23:32:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:difoûtrin]] 10777 34942 2005-07-15T09:59:07Z Lucyin 16 rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>paene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket metou ådvant des [[Motî:calote|calotes]] po waeranti les ouys do solea. <B>2.</B> divant do [[Motî:mårtea|mårtea]]. <B>3.</B> boket do toet ki passe li meur, ådfoû. On dit eto : [[Motî:sovronde|sovronde]]. <B>4.</B> bwès metou di tchaeke costé d' ene tcherete, po-z ateler li tchvå inte. <span lang=fr>F. brancard.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pène</FONT>, pane</span> Omofones coinreces: * [[Motî:pane|pane]] (f.n.; sôre di plate brike) * [[Motî:pane 2|pane]] (f.n.; sôre di stofe) * [[Motî:pene|pene]] (f.n.; longowe plome) 10778 30382 2004-12-27T23:58:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåde 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dobe foye di cåtron u d' plastik, come en coviete di live, po mete divins on paket d' foyes volantes. <I>Çou k' i lyi fåt, c' est les fådes et les cayés k' ele lyi va apoirter</I> (L. Somme). <span lang=fr>F. chemise.</span> <B>2.</B> çou k' i gn a dvins. <I>Dj' a yeu l' fåde "Gaston Lucy" å CIDWEL.</I> rl a: [[Motî:dossire|dossire]]. <span lang=fr>F. dossier.</span> <B>3.</B> pactêye di 50 pakets d' cigaretes. <I>Dins l' valijhe, c' esteut totès fådes di cigaretes et des tchåsses nilon.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>farde, fârde, <FONT COLOR="#800080">faude</FONT></span>. Etimolodjeye: walon "fåde" sitindaedje di [[Motî:fåde 1|fåde 1]] (sacwè rafaxhî come ene fåde); li mot a passé dizo l' fôme rifrancijheye <span lang=fr>"farde"</span> e F. d' Beldjike, did la e F. do Congo, pu rpasser e walon dizo l' rifrancijha <span lang=wa-fell>"fârde"</span>. Omonime: * [[Motî:fåde 1|fåde]] (f.n.; broûlaedje do bwès) 10779 30383 2005-05-03T04:31:08Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : foû [S2, E203, C1, C13, E1, E212, E213]; foûs [E1, E34]; fû [S109, S117, S17, S27, S109]; nén dins O0, O3, O4, O100, O103, O2, S25 (fû = feu), O8, S24, G152 (fû = feu) 10780 30384 2004-12-28T00:01:52Z Lucyin 16 Motî:bonî displaecî viè Motî:bounî #REDIRECT [[Motî:bounî]] 10781 30385 2005-02-26T16:50:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pena]] 10782 30386 2004-12-28T00:13:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pane 1</B></FONT> [f.n.] sôre di plate brike, avou des rinneures po s' agritchter n' ene l' ôte, ki sieve a covri les toets. <I>T' as pierdou l' blanke måjhone Et s' tchapea d' rodjès panes</I> (L. Warnant). <span lang=fr>F. tuile.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pane di cresse:</FONT> pane metowe al miercopete d' on toet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pane di veule</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">di vere:</FONT> tiesse d' on pelé. <I>Si ci-la si såreut rwaitî dins s' pane di veule, i n' sondjreut djamåy a prinde feme</I> (F. Barry). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>panter</B></FONT> [v.c.] rascovri on toet avou des panes. <I>Råyîz vosse toet di strin, s' el fijhoz panter</I> (ramexhné pa J. Haust). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pan'ter</B></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pantaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "panter". <I>Li pantaedje di m' toet a stî må fwait.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pan'tadje, <FONT COLOR="#800080">pan'tèdje</FONT>, pan'tâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>panteu</B></FONT> [o.n.] ovrî ki fwait des pantaedjes. rl a: [[Motî:covreu|covreu]], [[Motî:schayteu|schayteu]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pan'teu</B>, pan'teur</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pantreye</B></FONT> [o.n.] oujhene wice k' on fwait des panes. <span lang=fr>F. tuilerie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pan'trîye, <FONT COLOR="#800080">pan'trèye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pantî 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ovrî k' overe dins ene pantreye. <B>2.</B> panteu. Disfondowes: <span lang=wa-feller>pan'tî</span>. Omonime: * [[Motî:pane 2|pane]] (f.n.; sôre di stofe) Omofone coinrece: * [[Motî:paene|paene]] (f.n.; des calotes, tcheretes) 10783 30387 2004-12-28T00:10:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pane]] 10784 30388 2004-12-28T00:10:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pane]] 10785 30389 2004-12-28T00:10:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pane]] 10786 30390 2004-12-28T00:10:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pane]] 10787 30391 2004-12-28T00:10:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pane]] 10788 56429 2006-05-12T20:46:01Z Pablo 5 /* di longueur */ [[Categoreye:Viyès unités]] Ene '''viye muzeure''', c' est ene muzeure k' on eployive divinltins, sovint nén dins l' sistinme decimå, et ki pleut cobén candjî d' ene plaece a l' ôte. == mezeures pa redjons == * [[Viyès mzeures el Dutcheye di Bouyon]] == di longueur == * [[ône (unité)|ône]] * [[pî (unité)|pî]] * [[Motî:keute|keute]] : on pî et dmey, u 15 pôces, u 45 cintimetes. Eco eployeye dins les [[houyire]]s. * [[Motî:askeutêye|askeutêye]] (a pô près 50 cm) == di stindêye == * [[bounî]] * [[Motî:djournå (d' tere)|djournå]] == di volume == === po les bwès === * bwès di mnujhreye ** [[Motî:solive|solive]] * bwès d' tchåfaedje ** coide === po les likides === Shijh muzuretes po les likides valént ene muzurete po les grins. === po les grins === * sitî li stî esteut ene viye muzeure des grins ki valeut 30,712 lites a Lidje; u co, çou k' est l' minme 1200 pôces cubes di Sint-Houbert. Il esteut pårti e 4 [[Motî:cwåte 2|cwåtes]] di 4 pougnoes tchaeke. * muzurete cwate muzuretes fijhént on pougnoe. Ene muzurete po les grins valeut shijh muzuretes po les likides. 10789 30393 2004-12-28T00:14:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bounîpré</B></FONT>, so plaece:<span lang=wa-feller> <FONT COLOR="#ff0000">Bonipré</FONT> </span> [n.pl.] hamtea di [[Viyance]]. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] no ([[Motî:bounî|bounî]]) + no ([[pré]]). 10790 30394 2004-12-28T00:15:28Z Pablo 5 #rEDIRECT [[Motî:pane]] 10791 30395 2004-12-28T00:19:00Z Pablo 5 Bonî displaecî viè Bounî #REDIRECT [[Bounî]] 10792 43111 2005-11-04T03:14:02Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzurer</B></FONT> (a l' atake u après cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzurer</B></FONT> (après voyale) ([[Codjowaedje djurer|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:avirer|avirer]] ene longueur, on pwès, evnd, avou èn instrumint fwait po. <span lang=fr>F. mesurer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On nelzî a nén metou ça po mzurer les tchamps:</FONT> (nén piké des viers) tot cåzant do [[Motî:vé|vé]] d' l' ome, po dire k' i doet siervi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzeure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzeure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> chife k' on-z a tot mzurant. <I>Gn a k' a prinde les mzeures pol gorea, pol dossire, pol coulire, pol vintrire et po l' avalwere</I> ([[Arthur Masson]]). <span lang=fr>F. mesure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;addjectif di mzeure:</FONT> addjectif come long, hôt, evnd; i s' eployèt dins èn emantchaedje a pårt. <B>2.</B> candjmint di lwè, di reglumint. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzurete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzurete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> viye muzeure po les likides. <B>2.</B> viye muzeure po les grins. <I>Ene muzurete po les grins valeut shijh muzuretes po les likides.</I> <B>3.</B> candjmint di lwè, mins ki n' candje nén grand tchoi. <I>Les mzeures k' on ratindeut do minisse n' ont stî k' des mzuretes.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzuraedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzuraedje</B></FONT> [f.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "muzurer". <I>Avou des electrodes, on fwait tos les mzuraedjes k' i fåt sol robete: batmints d' cour, shofla, tinkia des arteres, ovrance do cervea</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. mesure, mesurage, évaluation, détermination.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzureu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzureu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzureuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzurresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki mzeure. rl a: [[Motî:hazeu|hazeu]]. <span lang=fr>F. mesureur, topographe, géomètre, arpenteur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzura</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzura</B></FONT> [o.n.] manire di mzurer ene [[Motî:absitroet|absitroete]] sacwè. <I>Les mzuras macro-economikes sont bons mins c' est paski les petroles si vindèt tchir et vilin ces tins ci</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. paramètre.</span> Etimolodjeye: viebe "muzurer", [[cawete -a]], 1997. Parintêye: * [[Motî:rimzurer|rimzurer]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:a mzeure|a mzeure]] * [[Motî:fwait a mzeure|fwait a mzeure]] * [[Motî:foû mzeure|foû mzeure]] ---- * [[muzeures|Dipus d' racsegnes so les mzeures et les addjectis di mzeure]] * [[viye muzeure|Dipus d' racsegnes so les viyès mzeures]] 10793 30397 2004-12-28T00:23:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10794 30398 2004-12-28T00:27:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10795 30399 2004-12-28T01:35:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>a mzeure</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwait a mzeure</B></FONT> [advierbire] [[Motî:a fwait|a fwait]]. <I>C' est come on djoû ki discrexhe a muzeure</I> ([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. au fur et à mesure.</span> 10796 30400 2004-12-28T00:30:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:a mzeure]] 10797 30401 2004-12-28T01:40:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foû mzeure</B></FONT> <B>I.</B> [addjectivire, padrî u padvant, pl. foû mzeure] <B>1.</B> [[Motî:nouzome|nouzome]], pus grand k' d' åbitude. <I>Ossu ala-t i tot droet a l' cinse, k' esteut foû mzeures</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Nos montinnes ki nos rloukèt d' å hôt, c' est des paxhaedjes foû mzeure, la ki l' nivaye fond come do boure el paile</I> ([[Voltaire]], rat. pa [[P. Lefin]]). <I>Mins li proye est foû mzeure et l' djonne oujhea ni sait pa wice l' apicî</I> ([[L. Demarche]]). <I>Gn a ene foû mzeure biesse-å-Bon-Diu ki s' vént taper addlé zels</I> (Marie Vandenheuvel). <I>Troes gotes d' amour, båshele ! Vos m' prindoz pol Bon Diu ! (dit-st i l' macrea) Dji n' a måy prometou des sacwès foû mzeure</I> (Alice Closset). <span lang=fr>F. démesuré, colossal, gigantesque, immense, disproportionné.</span> <B>2.</B> ki va trop lon. <I>Mågré ça li mådjinåcion del båshele aveut corou, corou et ses haiteyès pinsêyes avént rôbalé so les pî-sintes des amours foû mzeure</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. excessif, merveilleux.</span> <B>II.</B> [advierbire] dipus k' i n' fåreut. <I>C' est insi k' on n' pout foirci èn ovrî a trîmer foû mezeure et k' on lyi doet payî des vacances å bout d' on tins</I> (Declaråcion des Droets del Djin). <span lang=fr>F. démesurément, excessivement, à gogo.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje]] adviebe [[Motî:foû|foû]] et no [[Motî:muzeure|mzeure]]. 10798 30402 2004-12-28T00:31:35Z Lucyin 16 Li mot pout esse riwaitî come on djivion, poy ki: * il est eployî estô d' addjectifs francès * I s' pout mete divant l' no (c' est l' prouve k' il est rsintou come addjectif) * i pout divni ene adviebe. 10799 30403 2004-12-28T00:33:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pol Lefin]] 10800 30404 2004-12-28T00:33:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Léon Demarche]] 10801 30405 2004-12-28T01:30:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10802 30406 2004-12-28T01:31:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10803 30407 2004-12-28T01:31:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10804 30408 2004-12-28T01:31:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10805 30409 2004-12-28T01:33:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10806 30410 2004-12-28T01:33:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10807 30411 2004-12-28T01:33:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10808 30412 2004-12-28T01:33:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10809 30413 2004-12-28T01:33:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10810 30414 2004-12-28T01:33:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10811 30415 2004-12-28T01:33:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10812 30416 2004-12-28T01:33:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10813 30417 2004-12-28T01:33:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:muzurer]] 10814 49392 2006-01-19T21:30:19Z 69.196.5.45 Hello, there. For time being I am here for adding interwikis which I have been working on under numerous anonymous IPs. Please check out bio on the my user pages at other wikis if u wish to know more about me. {{Babel-1|wa-0|}} [[bg:Потребител:Ktsquare]] [[cs:Wikipedista:Ktsquare]] [[cy:Defnyddiwr:Ktsquare]] [[da:Bruger:Ktsquare]] [[de:Benutzer:Ktsquare]] [[en:user:Ktsquare]] [[eo:Vikipediisto:Ktsquare]] [[es:Usuario:Ktsquare]] [[et:Kasutaja:Ktsquare]] [[fa:کاربر:Ktsquare]] [[fr:Utilisateur:Ktsquare]] [[hr:User:Ktsquare]] [[he:משתמש:Ktsquare]] [[id:Pengguna:Ktsquare]] [[it:Utente:Ktsquare]] [[ja:利用者:Ktsquare]] [[ko:사용자:Ktsquare]] [[la:Usor:Ktsquare]] [[ms:Pengguna:Ktsquare]] [[nl:Gebruiker:Ktsquare]] [[no:Bruker:Ktsquare]] [[pl:Wikipedysta:Ktsquare]] [[pt:Usuário:Ktsquare]] [[ru:Участник:Ktsquare]] [[sv:Användare:Ktsquare]] [[th:ผู้ใช้:Ktsquare]] [[uk:Користувач:Ktsquare]] [[zh:User:Ktsquare]] 10815 35312 2005-07-17T23:56:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobler</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé a [[Motî:dobe|dobe]], rinde dobe. <I>Dji dobele li pas po vs shuve.</I> <I>Avou ç' pitit comiece la, vos dobelroz vos rivnowes.</I> <I>I dobele si mijhe.</I> <I>I fåt k' i dobele l' ebalaedje.</I> <span lang=fr>F. doubler.</span> <B>2.</B> mete ene dobleure a (on mousmint). <I>Dj' a stî fé dobler m' paltot po l' ivier.</I> <span lang=fr>F. doubler (un habit).</span> <B>3.</B> [[Motî:ridobler|ridobler]] (bouxhî so ene sakî a grands côps). <I>Vos seroz doblé d' vosse pere.</I> rl li [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. rosser, étriller.</span> <B>4.</B> ricmincî (ene anêye) a scole. <I>I dobele si reto.</I> <B>5.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]]. <I>I s' a fwait dobler come on gamén.</I> rl li [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. duper.</span> <B>6.</B> (mot d' tchanteu, d' cinema) cåzer ådzeu del vwès d' onk ki tchante, å dzeu do cåzaedje d' on fime dins èn ôte lingaedje. <I>Didier Boclinville a doblé Bécaud dins "Nataleye".</I> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé ene sacwè a dobe, divni l' dobe pus gros. <I>Dji so seur k' il a doblé dispoy ayir.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobler d' vitesse:</FONT> mete des gåz. <span lang=fr>F. accélérer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobler dijh côps:</FONT> aveur dijh côp ostant. <span lang=fr>F. décupler.</span> <B>2.</B> [[Motî:tcherwer|tcherwer]] tot rtournant l' yebe (ovraedje d' on [[Motî:brabant|brabant]], dabôrd k' avou les [[Motî:eraire|eraires]], on leyive vey tos des [[Motî:rinåd 2|rnåds]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dobler</FONT>, doblè, doublè, doubler</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobleure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (d' on mousmint) deujhinme coûtche di stofe (sovint pus fene) k' on mete do dvintrin costé d' on spès mousmint, po k' i soeye pus tchôd u pus doûs. <I>Fåreut rakeude li dobleure di m' cazake.</I> <span lang=fr>F. doublure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse trop fén po l' dobleure:</FONT> dijhêye po onk (ene) k' est malén come on séndje, k' on n' såreut djonde. <span lang=fr>F. matois.<span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fén conte fén fwait mwaijhe dobleure</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fén conte fén, i gn a pont d' dobleure</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fén conte fén, i n' fåt pont d' dobleure:</FONT> ene bate di dvize (u politike) di deus sûtis bateus dimeure sins bele wangne; eto po onk ki s' croet malén, et vs voleur djonde, po lyi dire ki vs estoz ossu malén k' lu. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"à malin, malin et demi"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça n' mindje nén l' dobleure di vosse tchimijhe:</FONT> ça n' vos rgåre nén. <span lang=fr>F. mêlez-vous de vos affaires.</span> <B>2.</B> volêye di [[Motî:côp|côps]] (po coridjî èn efant, dins ene apougnåde, evnd.). <span lang=fr>F. raclée, tripotée, rossée, trempe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote ene dobleure:</FONT> bate comifåt. <I>Il a fotou ene dobleure å råpén, et k' i ndè pleut rén.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramasser, atraper, aveur, riçure ene dobleure:</FONT> esse batou comifåt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene dobleure di Diè l' pere:</FONT> ene foite dobleure. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"raclée mémorable"</span>. <B>3.</B> pierdaedje sins rispiter a ene lûte, ene bate, ene guere, on match di fotbal. <I>Il a atrapé ene dobleure ås cwåtes.</I> <I>Après l' dobleure ki les Prûsyins ont yeu e 1918, Måmdey a polou ridivni bedje</I> ([[W. Seffer]]). <I>Ça fwait k' c' est ene victwere po les Spådwès et ene dobleure pol Prince-Eveke</I> (Afwaire des djeus di Spå). <span lang=fr>F. défaite, échec cuisant, déconfiture.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dobleure</FONT>, doblore, doblare, doblûre, doublûre, doublure</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> metaedje a dobe, divnaedje di deus côps pus d' pus. <I>Dji n' so nén pårtizan des doblaedjes di djournêye.</I> (ramexhné pa [[J. Coppens]]). <B>2.</B> fijhaedje d' ene dobleure (a on mousmint). <I>El doblaedje d' ene estofe.</I> <B>3.</B> (mot d' colebeu) wadjeure a dobe so on colon. <I>Dji metrè vint francs å doblaedje.</I> <B>4.</B> (mot d' imprimeu) mårcaedje d' ene ombrire dirî les letes. <B>5.</B> dijhaedje, termetant k' on-z ôt ene mwaisse tchanson, di paroles diferinnes, sovint po fé rire. <I>Li deujhinme plake d' ôr di l' istwere do CD e walon, ci fourit on doblaedje e walon di deus tchansons francesses foirt conoxhowes, adjinçné pa Didî Boclinville e 2000.</I> <span lang=fr>F. duplex.</span> <B>6.</B> dobleure (volêye di côps). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">doblèdje</FONT>, dobladje, doblâdje, doubladje, doublâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki dobele e scole. <I>C' est on dobleu k' est l' prumî d' nosse sicole.</I> <I>Li dierinne, c' est co ene dobleuse.</I> <I>I gn a troes dobleus dins l' classe di m' gamén.</I> <span lang=fr>F. redoublant, doubleur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblé</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d' cinsî) tere k' a stî doblêye (tcherwêye avou on brabant). <I>Å roter lontins so des doblés, on-z-est moirt nåjhi.</I> <span lang=fr>F. guéret, labouré.</span> <B>2.</B> å djeu, wangnaedje deus pårts en erote, mårcaedje di deus gôls onk so l' ôte. <I>On va po djouwer l' doblé.</I> <span lang=fr>F. doublé.</span> <B>3.</B> coûtche d' ôr u d' årdjint metou so on bijou. <I>C' est des pindants e doblé.</I> <span lang=fr>F. plaqué (or).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dobleure (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). rl li [[sinonimeye]]. <B>2.</B> sounaedje di deus [[Motî:clotche|clotches]] eshonne. <I>I sounéve dedja a grandès doblêyes, et dji n' esteu nén co abiyî.</I> <span lang=fr>F. volée (de cloche).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">doblêye</FONT>, doblée, doubléye, doublèye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblet</B></FONT> camizole sins mantches, avou do vroûl, et ene dobleure di fene toele, ki les cinsîs metént voltî dinltins. On dit eto: [[Motî:coislet|coislet]]. <span lang=fr>F. veste, gilet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">doblet</FONT>, doublet</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (mot d' cwårdjeu) [[Motî:dobe|dobe]] (fijhaedje di tos les plis). <I>Ké bea djeu ! c' est po ene doblete !</I> <I>Il ont yeu troes dobletes so leu pårteye.</I> <span lang=fr>F. vole.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé (ene sakî) doblete:</FONT> wangnî conte lu, sins k' i ramasse on fayé pli. <I>Nos les avans fwait doblete.</I> On dit eto: [[Motî:dobe|fé dobe]]. <B>2.</B> wangne di deus pårteyes ene so l' ôte, di deus matchs en erote, mårcaedje di deus gôls, touwaedje di deus djibîs d' on seu côp d' fizik. <I>Nos lzî avans fotou ene doblete å couyon.</I> <span lang=fr>F. doublé.</span> <B>3.</B> sôtaedje al coide, avou deus gamenes ki sôtèt ene après l' ôte avou l' minme coide. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobelmint</B></FONT> [o.n.] doblaedje ([[Motî:mopliyaedje|mopliyaedje]] pa deus). <span lang=fr>F. doublement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblon</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) <B>1.</B> ratourneure la k' on dit deus côps l' minme sacwè avou des mots diferins. <I>"Po dire li veur et l' vraiy", c' est on doblon.</I> <B>2.</B> mot ki vout dire parey k' on mot k' egzistêye dedja. <I>"dj' estans", c' est on doblon di "nos estans".</I> Bodje: * [[Motî:dobe|dobe]] Parintêye: * [[Motî:disdobler|disdobler]] * [[Motî:ridobler|ridobler]] 10816 52026 2006-03-20T18:40:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: it, lt, uk [[Categoreye:Micolodjeye]] L' '''amanite pantere''' est on [[tchampion]] foirt tocsike et foirt comun ki vént dins tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Amanite pantere|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Hymenomycetes|Agaricomycetideae|Amanitales|Amanita|pantherina|Amanita pantherina.jpg|Amanita pantherina}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea (6 a 10cm), bén plat, di coleur brun-rossea a cafè å laecea, avou des ptits regulîs bokets di blankès purès peas (come des gotes di laecea), avou des lames libes, coleur di laecea, on blanc pî (6-10x1,5&nbsp;cm), lisse, avou 1-3 aneas a vwele et on bulbe boirdé di ptits bourlets a pluches e colimaçon ki rimontèt sol bas do pî. Blanke tchå foirt tene et mole. I n' a pont d' odeur pårticulire. I vént al tere dins tos les bwès (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) dou çk' i vike pa ptits tropeas di l' esté å cmince di l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion ki contént les minmès tocsines ki l' [[amanite touwe-moxhe]] mais e pus foite cwantité. Les epwezonmints avou moirt d' ome ni sont nén råles. Confuzion possibe avou li [[sipesse amanite|spesse amanite]] et li [[rodjåsse amanite]]. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips : ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encylopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler : ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaefffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 [[cs:Muchomůrka tygrovaná]] [[de:Pantherpilz]] [[en:Panther mushroom]] [[fr:Amanite panthère]] [[it:Amanita pantherina]] [[ja:テングタケ]] [[lt:Margoji musmirė]] [[nl:Panteramaniet]] [[pl:Muchomor plamisty]] [[tr:Amanita pantherina]] [[uk:Мухомор пантерний]] 10817 57782 2006-05-21T14:39:58Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Voyaedjeus et esploreus]] [[Imådje:RoaldAmundsen.JPG|thumb|Roald Amundsen]] '''Roald Engelbregt Gravning Amundsen''' ([[16 di djulete]] [[1872]]-[[18 di djun]] [[1928]]) fourit on esploreu [[Norvedje|norvedjin]] des redjons polaires. I moenna l' espedicion antartike di [[1910]]-[[1912]] ki fourit l' prumire a-z ariver å [[Pole Sud]]. Amundsen vina-st å monde dins ene famile di captinnes eyet [[Motî:mwaisse-batlî|mwaisse-batlîs]] norvedjins. I decida d' divni eslorateur po shure li voye da [[Fridtjof Nansen]], ki trevåtcha l' [[Groenlande]] e [[1888]]. == Prumirès espedicions == I fjha pårteye di l' espedicion antartike bedje da [[Adrien de Gerlache]] di ([[1897]]-[[1899]] come deujhinme oficî, sol batea ''[[Belgica (batea)|Belgica]]''. Ci fourît les prumîs a passer l' ivier e l' [[Antartike]] (paski leu batea aveut stî pris dins les glaeces, eyet n' si saveur winner voye k' après sacwants moes). A boird do batea i gn aveut eto on docteu etazunyin, [[Frederick Cook]]. Cook lzès schapa probåblumint tertos do [[scorbute]], ene luçon importante k' Amundsen s' endè sovénrè po ses espedicions a vni. E [[1903]] Amundsen moenna li prumire espedicion åd triviè do [[Passaedje Nôrouwess]], inte les oceyans [[Oceyan Atlantike|Atlantike]] eyet [[Oceyan Pacifike|Pacifike]], avou shijh ôtes djins a boird do batea ''[[Gjøa]]''. Il on naivyî pa l' [[Baye di Baffin]], les schavêyes di [[Schavêye di Lancaster|Lancaster]] et [[Schavêye di Peel|Peel]], eyet les stroeteures di [[stroeteure di James Ross|James Ross]] eyet [[stroeteure di Rae]], et passer deus iviers esplorant les teres et les glaeces dins çou k' on lome asteure Gjoa Haven, å [[Nunavut]], [[Canada (payis)|Canada]]. So ç' tins la Amundsen studia avou l' vicaedje des [[Netsilik]]s, po-z aprinde les tecnikes di sorvicaedje dins l' Artike eyet bén rade si moussa a leu manire. Il aprinda d' zels a-z eployî des tchéns di sployon. Tot continouwant a Nonne di l' [[Iye Victoria]], li batea cwita l' [[Archipel Arktike]] li [[17 d' awousse]] [[1905]], mins s' diva-t i arester po l' ivier, divant d' aler so [[Nome (Alaska)|Nome]], sol boird pacifike di l' [[Alaska]]. A 800 km did la, a [[Eagle City (Alaska)|Eagle City]], i gn aveut on [[telegrafe]]; Amundsen fijha l' voye (eyet rivni) po-z evoyî on messaedje (payî på rçuveu) li [[5 di decimbe]] [[1905]], come cwè tot aléve bén et k' i dvént ratinde po l' ivier. Il ont-st arivé a Nome e [[1906]]. Come li parfondeu d' naiviaedje ki pa côps n' est k' d' on mete, on pus grand batea n' åreut nén polou naivyî so cisse voye la. == Li Pole Sud == [[Imådje:Amundsen-Fram.jpg|thumb|Li ''Fram'']] Après li Passaedje Nôrouwess, Amundsen fijha des plans po-z aler å [[Pole Nôr]]. Mins cwand il oya e [[1909]] ki Cook et poy [[Robert Peary]] rclamént î esse arivés, i candja ses plans; ça sreut l' [[Pole Sud]], dabôrd. Avou l' batea ''[[Fram (batea)|Fram]]'' (''èn avant'' e norvedjin), da [[Fridtjof Nansen]], i naivia viè l' Antartike e [[1910]]. Li 14 di djanvî, [[1911]] il ont arivé å [[platea d' glaece di Ross]], en ene plaece kinoxhowe dizo l' no di [[Baye des balinnes]]. Amundsen î astala si båze, k' i lome [[Franheim]] (''li måjhone do Fram'', do no do batea). C' esteut 60 miles pus près do pole kel schavêye McMurdo, la k' l' espedicion britanike rivåle da [[Robert Falcon Scott]] esteut. Mins Scott aveut-st ene voye, dischovrowe pa [[Ernest Shackleton]], do [[Glaecî d' Beardmore]] disk' å [[Platea Antartike]], dismetant k' Amundsen diveut froyî s' voye åd triviè des [[montinnes Trans-Antartikes]]. So les moes d' fevrî et måss, Amundsen et ses djins ont leyî des depots d' ravitayint a 80°, 81° et 82° Nonne. Çoula lyi dna l' apriyesse des condicions d' l' Antartike, eyet d' leu-z ekipmint. Tins d' l' ivier, al båze di Franheim, i s' ont ocupé a-z amidrer leu-z ekipmint, et pårticulirmint les sployons. [[Imådje:Amundsen-in-ice.jpg|thumb|Amundsen dsu les glaeces]] Roald Amundsen kiminça s' rotaedje viè l' pole li [[20 d' octôbe]] 1911, avou [[Olav Bjaaland]], [[Helmer Hanssen]], [[Sverre Hassel]], eyet [[Oscar Wisting]]; il ont arivé å Pole li [[14 di decimbe]] [[1911]], 35 djoûs dvant Scott; ci-ci trova li tante d' Amundsen eyet ene lete da sinne cwand il ariva-st å pole a s' toû. L' esperyince da Amundsen, si apontiaedje, eyet l' eployaedje des meyeus tchéns di sployon fjhît k' l' espedicon da Amundsen a stî sins grandès målåjhminces et sins cnoxhe les mehins di l' espedicion da Scott. Come nole des deus espedicions n' aveut-st avou leye li gros ekipmint d' on [[telegrafe sins fyis]], k' a l' epoke åreut stî l' seule manire di comuniker a pårti do pole, li succès da Amundsen ni fourit anoncé k' å [[7 di måss]] [[1912]]. Amundsen sicrijha on live po raconter l' sipoûle do voyaedje, ''Li Pole Sud: on contaedje di l' espedicion antartike norvedjinne dizo l' "Fram", 1910-1912''. Ene sipepieuse analijhe des dnêyes ramexhnêyes dins les djournås d' l' espedicion a permetou d' cårciler ki les mimbes di l' espedicion da Amundsen ont-st arivé ossu près ki 200 metes do pont matematike egzake do Pole Sud; ene sifwaite analijhe po l' espedicion da Scott mostere k' il ont stî zels a 450 metes di ç' pont matematike la. == Si vicåreye après çoula == E [[1918]] Amundsen kiminça ene espedicion avou on novea batea, li ''Maud'', po-z esplorer li [[Passaedje Nôress]]. I n' ariva nén a çou k' i vleut, eyet l' espedicion a fwait berwete. E [[1925]], avou [[Lincoln Ellsworth]] ayet cwate ôtes djins, i vola disk' al latitude di 87° 44' nôr dins deus avions. Ci fourit l' latitude li pus a Bijhe adjondowe pa èn avion a ç' moumint la. L' anêye shuvante, Amundsen, Ellsworth eyet èn indjenieu ereyonotike itålyin, [[Umberto Nobile]], ont fwait l' prumî trevåtchaedje di l' Artike avou l' [[avion Norge]] (''Norvedje'' e norvedjin) dessignî pa Nobile. Il ont cwité [[Spitzbergen]] li [[11 di may]], 1926 eyet ariver en Alaska deus djoûs après. Amundsen mora-st e [[1928]], dins èn accidint d' avion å dzeu di l' [[Oceyan Artike]], tot fjhant ene mission di såvtaedje po Nobile, ki si avion shuvant, l' ''Italia'', s' aveut craché. Li coir da Amundsen n' a måy sitî rtrové. On a lomé e si oneur: * Li [[ståcion do pole sud Amundsen-Scott]] (lomêye eto do no di s' rivå [[Scott]]). * Li [[Mer d' Amundsen]], e l' Antartike. * On lådje [[cratere]] sol pole sud del [[Lune]], li [[cratere Amundsen]]. * Li marene norvedjinne loma ene des frigates di cbat Aegis ''HNoMS Roald Amundsen''. == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://www.gutenberg.net/catalog/world/authrec?fk_authors=1189 Tecses da Amundsen] sol [[Pordjet Gutenberg]] *[http://etext.library.adelaide.edu.au/a/amundsen_r/southpole/ ''The South Pole'', ratournaedje di 1912 en inglès da Arthur G. Chater do live da Amundsen.] * [http://odin.dep.no/odin/engelsk/norway/history/032005-990461/index-dok000-b-n-a.html Coûte biyografeye sol waibe do ministere norvedjin des afwaires etrindjires] [[ast:Roald Amundsen]] [[bs:Roald Amundsen]] [[ca:Roald Amundsen]] [[cs:Roald Amundsen]] [[cy:Roald Amundsen]] [[da:Roald Amundsen]] [[de:Roald Amundsen]] [[el:Ρόαλντ Αμούνδσεν]] [[en:Roald Amundsen]] [[eo:Roald Amundsen]] [[es:Roald Amundsen]] [[et:Roald Amundsen]] [[eu:Roald Amundsen]] [[fi:Roald Amundsen]] [[fr:Roald Amundsen]] [[fy:Roald Amundsen]] [[gl:Roald Amundsen]] [[he:רואלד אמונדסן]] [[hr:Roald Amundsen]] [[hu:Roald Amundsen]] [[id:Roald Amundsen]] [[is:Roald Amundsen]] [[it:Roald Amundsen]] [[ja:ロアルド・アムンゼン]] [[jv:Roald Amundsen]] [[ko:로알 아문센]] [[la:Rodoaldus Amundsen]] [[li:Roald Amundsen]] [[lt:Roaldas Amundsenas]] [[lv:Roalds Amundsens]] [[nah:Roald Amundsen]] [[nl:Roald Amundsen]] [[nn:Roald Amundsen]] [[no:Roald Amundsen]] [[os:Амундсен, Руал]] [[pl:Roald Amundsen]] [[pt:Roald Amundsen]] [[ro:Roald Amundsen]] [[ru:Амундсен, Руаль]] [[scn:Roald Amundsen]] [[sco:Roald Amundsen]] [[sh:Roald Amundsen]] [[simple:Roald Amundsen]] [[sk:Roald Amundsen]] [[sl:Roald Amundsen]] [[sr:Роалд Амундсен]] [[sv:Roald Amundsen]] [[th:โรอัลด์ อะมุนด์เซน]] [[tl:Roald Amundsen]] [[tr:Roald Amundsen]] [[uk:Амундсен Руал]] [[zh:罗尔德·亚孟森]] 10818 57787 2006-05-21T14:44:27Z Pablo 5 loyén '''Framheim''' c' est l' no del båze ki l' esploreu [[Roald Amundsen]] fijha-st el Baye des balinnes, sol [[platea d' glaece di Ross]] e l' [[Antartike]], tins di ci espedicion disk' å [[Pole Sud]]. C' esteut-st ene cahoute fwait di bwès pa on mwaisse-tcherpetî; ele fourit fwait e seccions dismantchåves, çou ki permeta del costrure el måjhone da Amundsen el [[Norvedje]], li dismantchî pol mete sol ''[[Fram (batea)|Fram]]'', li batea k' amoenna l' espedicion disk' en Antartike, eyet l' remantchî on côp so plaece. Li no d' ''Franheim'' vout dire "måjhone do Fram" e [[norvedjin]]. Ci fourit onk des prumîs egzimpes di costrujhaedje aavou des bokets pré-fabrikés; li tåve po magnî si poléve riployî å plafond po pleur netyî åjheymint pa dzo leye. Tins do costrujhaedje el Norvedje, Amundsen dijheut kel cahoute esteut po-z "observer" seulmint, çou k' aléve avou l' pordjet anoncî d' aler å [[Pole Nôr]]; mins minme èn aprindisse esploreu areut veyou k' i gn aveut des plaeces po des djins viker. Come di djusse, li pordjet da Amundsen c' esteut purade d' aler disk' å [[Pole Sud]], la ki l' voye disk' å Pole Nôr aveut ddja stî afroyeye pa [[Frederick Cook]] eyet [[Robert Peary]]. [[en:Framheim]] [[fr:Franheim]] 10820 44561 2005-11-14T11:53:34Z Pablo 5 {{Taxobox tchampion | {{{1}}} | {{{9}}} | {{{10}}} }} {{Taxobox phylum | taxon = {{{2}}} }} {{Taxobox classe | taxon = {{{3}}} }} {{Taxobox dizo-classe | taxon = {{{4}}} }} {{Taxobox ôre | taxon = {{{5}}} }} {{Taxobox famile | taxon = {{{6}}} }} {{Taxobox djinre | taxon = {{{7}}} }} |----- | Espece: || '''{{{8}}}''' {{Taxobox fén}} {{Taxobox fén}} 10821 48187 2005-12-26T21:12:00Z Pablo 5 Djivêye des motîs displaecî viè Djivêye des motîs do walon Li '''djivêye des motîs do walon''', c' est ene lisse di pus di 530 diccionaires et motîs, bråmint des walons-francès, k' a ramexhnêye e 1992 pa [[Johan Viroux]]. Ele fourit spårdowe e 1994 pa [[Lorint Hendschel]] dins [[Å raploût-tot des walons]]. Les prumîs [[fonds di dnêye]] î ont stî stitchîs e 1998 pa [[Lucyin Mahin]]. Il a eto eplaidî li djivêye so les fyis, tot lyi radjoutant sacwants sourdants, des motîs u motlîs rovyîs, les inketes [[ALW]] et da [[C. Bruneau]], les noveas diccionaires k' ont moussî foû dispu 1992, et les motîs et motlîs ki parexhént so les fyis. == Adjinçnaedje del djivêye di motîs == * Motîs avou tos les accints del [[Walonreye]], u avou dipus d' ene coine, ki poirtèt on limero avou l' lete G (ki vént do francès ''général'', djenerå). * Motîs do walon avou l' [[Payis d' Lidje|accint do Levant]], ki poirtèt on limero avou l' lete E (come '''Ess''' del Walonreye). * Motîs do walon avou l' accint do [[Mîtrin walon|Mitan]], ki poirtèt on limero avou l' lete C (come '''Cinte''' del Walonreye). * Motîs do walon avou l' accint do [[Coûtchant walon|Coûtchant]], ki poirtèt on limero avou l' lete O (come '''Ouwess''' del Walonreye). * Motîs do walon avou l' accint del [[Basse-Årdene]], ki poirtèt on limero avou l' lete S (come '''Sud''' del Walonreye). * Motîs do [[rfondou walon]], ki poirtèt on limero avou l' lete R (come '''Rifondou'''). == Ritchesse des sorgropes == Å 28 di decimbe 2004, li djivêye contéve 534 sourdants: * Motîs do rfondou walon : 9 sourdants. * Motîs djenerås : 118 sourdants. * Motîs do Payis d' Lidje : 184 sourdants. * Motîs do Mitan 71 sourdants. * Motîs do Coûtchant : 96 sourdants. * Motîs del Basse-Årdene : 56 sourdants. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/djiveye400.html Djivêye des motîs do walon] [[Categoreye:Motîs walons]] 10822 30425 2004-12-28T20:26:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Bruneau]] 10823 52298 2006-03-21T04:14:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[uk:Мухомор червоніючий]] Modifie: [[en:European blusher]], [[pl:Muchomor czerwieniejący]] [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''rodjixhante amanite''' (on dit eto '''rodjåsse amanite''') est on [[tchampion]] foirt candjant d' aspet ki vént dins tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|rodjixhante amanite|Basidiomycota|Homobasidiomycetae|Hymenomycetes|Agaricales|Amanitaceae|Amanita|rubescens|Rodjasse amanite - Amanita rubscens.jpg|'''Amanita rubescens''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea (4 a 20&nbsp;cm), di coleur brun-rôzé a vwele nén régulî, avou des bokets di mannetès blankès peas ou crinme-ocracêye (ki plèt esse lavêyes pa l' plouve), avou des blankès lames taetcheyes di rôze, on blankasse ou brunasse subulbeus pî avou on blanc anea, sins volve et sovint chiné (6-22 x 1,5-3,5 cm). Blanke tchår rodjixhant dins les blesseures et a l' casseure. Il est sovint ataké pa les molons et les parazites. I vént al tere dins tos les bwès dins les maiguès teres (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) di l' esté a l' fén d' l' årire-såjhon. C' est dins les sapéns k' on trove les pus gros egzimplaires. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî tot e purdant l' précôcion di l' bén cûre. '''Atintion: confuzion possibe''' avou l' [[amanite pantere]] (ki lu est foirt tocsike). Li distinccion est portant åjheye a fé po les cnoxheus : * L' amanite pantere a on tchapea avou on boird striyî, li spesse anamite neni. * L' amanite pantere a ene sipesse volve fôrmant on bourlet, dismetant ki li spesse amanite n' end a cåzu pont. * L' amanite pantere come si no l' dit bén, rodjit a l' cassure, dismetant ki l' amanite pantere dimeure bén blanke. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 [[cs:Muchomůrka růžovka]] [[de:Perlpilz]] [[en:European blusher]] [[fr:Amanite rougissante]] [[it:Amanita rubescens]] [[nl:Parelamaniet]] [[pl:Muchomor czerwieniejący]] [[uk:Мухомор червоніючий]] 10824 62253 2006-06-18T08:26:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Amanita spissa]], [[pl:Muchomor twardawy]] Modifie: [[fr:Amanite épaisse]] [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''spesse amanite''' est on [[tchampion]] a spès tchapea ki vent dins tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Sipesse amanite|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricomycetideae|Amanitales|Amanitaceae|Amanita|spissa|Grauer_Wulstling.jpg|'''Amanita spissa'''}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea (10 a 15&nbsp;cm), bén e tchå, di coleur brun-foncé a gris-ocracé, avou des bokets di peas gris-bedje (come des cåtes di djeyografeye), avou des lames blankes ou grijhes (ki plèt esse lavêyes pa l' plouve), on stocaesse blanc pî sins volve ki pout esse chiné d' gris (10-15x2-3cm), avou 1 anea striyé pa dzeu, blanc ou gris. On dzo d' pî e fôme di navea. Li tchå est blanke et mole. Estant djonne il a ene odeur d' anisse ki dvént cile del [[ramonasse]] e divnant pus vî. I vént al tere dins tos les bwès (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) dou çk' i vike e ptitès cwantités pa ptits tropeas di l' esté a l' fén d' l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî mins ki n' est nén di foirt boune cwalité et ki dimande a esse foirt acomodé. '''Atintion: confuzion possibe''' avou l' [[amanite pantere]] (foirt tocsike) eyet li [[rodjåsse amanite]] (ledjirmint tocsike cruwe et cwand ele n' est nén bén cûte). == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 [[de:Grauer Wulstling]] [[fr:Amanite épaisse]] [[it:Amanita spissa]] [[pl:Muchomor twardawy]] 10825 36378 2005-07-30T22:51:19Z Pablo 5 licince Rodjixhante amanite - Amanita rubescens (foto: Jean-Pol Grandmont). [[Anloe|ANLOE]] (ANLOY), 27-10-2004 17:29 - Bwès d' sapéns. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont)}} 10826 34050 2005-07-07T21:57:28Z Pablo 5 årtikes sol relidjon == amanita rubescens == Pablo dj'ê fait one erreûr su l' nom d' l'imaudje "Rodjissante amanite - Amanita rub''e''scens. Kimint fè po l' rimète d' adreû ? Mèrci d'avance. Djan-Pol :I gn a nén moyén d' displaecî ene imådje, i fåt l' disfacer eyet reberweter ene novele avou l' no coridjî; mins seulmint les manaedjeus polèt disfacî ene pådje (djel pout fé, po çoula metoz l' tite del pådje avou l' råjhon do disfaçaedje dimandé, sol pådje [[Wikipedia:Pådjes a disfacer]]). :Mins on pout tot ossu bén wårder l' imådje avou l' måva no, c' est nén si gråve po ene imådje ki n' serè-st eployî ki dins èn årtike ou deus seulmint; c' est come vos vloz. :PS: po siner, vos ploz djusse taper cwate wachletes ('''<nowiki>~~~~</nowiki>''') et ça metrè-st otomaticmint ene sinateure avou vosse no d' uzeu, on loyén viè vosse pådje eyet l' date. :come ça --> [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 di decimbe 2004 a 01:03 (UTC) PS2: l' årtike est lomé '''''rodjåsse''' amanite'', el fåt candjî e '''''rodjissante''' amanite''? (ou co e '''rodjixhante'''... ci sreut l' derivé erîlé pol viebe [[Motî:rodji|rodji]], del 4e sôre)? ::Dji n' comprind nin bin çu ki vos vlez dire pol sinateure. :::Li côp ki vént, tapez cwate wachletes (''tilde'', li caractere '''~''', ki s' trove so altgr-= so les tapreces bedjes, eyet so altgr-2 so les tapreces francesses) et vos voeroz, on côp l' pådje schapêye, çou k' ça dene. :::Vos ploz eto loukî a [[Wikipedia:Côde wiki#Sinateures dins les pådjes di copene|Wikipedia:Côde wiki]] ::Po l' no ''amanite rodjissante dji su d' acw^rd avou vos mais es-ki dji pou kandjè l' årtike sins li fè do toirt. :::Dj' a cåzé di troes nos possibes... avou l' kék estoz vs d' acoird? (rodjåsse amanite, rodjissante amanite ou rodjixhante amanite) :::Notez eto ki, si èn årtike ni pout aveur k' on seu no po l' idintifyî dins l' båze di dnêyes, on pout aveur des ôtès årtikes ki sont des redjiblaedjes (come po [[Tchampion]] eyet [[Åbussons et tchampions]]; on pout foirt bén aveur "rodjåsse amanite" eyet "rodjixhante amanite" come sinonimes, metoz djusse ''Li .... (on dit eto ....)'' po cmincî. :::PS: l' uzaedje dins les pådjes di copene c' est di mete les novelès responses après çou k' a stî dit davance, po shure l' ôre cronolodjike, eyet aveur pus åjhey a lére après. :::[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di decimbe 2004 a 22:51 (UTC) :: ::Djan-Pol Pablo, Dj'inmro bin ki l' no d' l'artike sôye [[rodjissante amanite]] ::Djan-Pol == blanke lepiote == Pablo dj' inmrot bin mète deus fotos dol blanke lepiote po mostrè deus aspèts diférints do tchamion. Kimint faut-i fè. :vos ploz evoyî ostant d' imådjes ki vos vloz (i fåt djusse des no d' fitchî diferins, bén seur). :Po-z eployî ene imådje, i fåt djusse sicrire '''<nowiki>[[Imådje:XXXXXX|thumb|YYYY]]</nowiki>''' avou l' no do fitchî el plaece di XXXXXX eyet on (ptit) tecse ki vos vôrîz mete pa dzo l' imådje el plaece di YYYY. :li môde "thumb" mete l' imådje e ptit, fwait on cåde pol tecse, eyet li mete come flotant, a droete del pådje ; i fåt scrire çoula djusse divant l' hagnon d' tecse ki vos vloz ki l' imådje soeye a costé. :i gn a ds ôtes môdes ki "thumb", on pout mete l' imådje a hintche, candjî s' grandeu,... po pus di racsegnes loukîz a [[Wikipedia:Côde wiki#Les imådjes]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di decimbe 2004 a 22:51 (UTC) == årtikes sol relidjon == Dj'a scrit sacwants årtikes pol wikipedia, mins c'est so ene copiutrece ki n'est nén co raloyêye al Internet. Dins sacwants djoûs, dji les metrè e lene. C'est todi des årtikes k'ont a vey avou l' rilidjon. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 7 di djulete 2005 a 18:46 (UTC) :Gråces po vos årtikes. : :PS: po siner vos messaedjes, metoz cwate wachletes (&nbsp;'''<nowiki>~~~~</nowiki>'''&nbsp;), çoula serè replaecî otomaticmint pa on loyén viè l' pådje da vosse, ça permete di saveur kî çk' a scrît l' messaedje, eyet eto d' lyi leyî on messaedje so s' pådje, s' i fåt. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 7 di djulete 2005 a 21:57 (UTC) 10827 30430 2004-12-28T23:26:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10828 30431 2004-12-28T23:27:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10829 30432 2004-12-28T23:27:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10830 30433 2004-12-28T23:28:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10831 30434 2004-12-28T23:28:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10832 30435 2004-12-28T23:29:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10833 30436 2004-12-28T23:29:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10834 30437 2004-12-28T23:29:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10835 30438 2004-12-28T23:30:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dobler]] 10836 30439 2004-12-28T23:34:24Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] * dobler [E1, E34]: dôblè [C1], dobler [C9], doublè [C8] * dobleûre [E1]; doblore [E21]; doblâre [E34]; doblûre [C1,C9]; doublure [C8,O0]; doublûre [O2]; doublùre [O3]; doublur' [O4] * doblé [E1, E34], doublè [C8] * doblèdje [E1, E21]; dobladje [C1], doublâdje [O4] * doubleû [O3, O4] * doblèt [E21] * doblète [E1]; doublète [C1, O4, C9, O3] 10838 30440 2005-03-28T22:23:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Secretin, Joseph]] [[Imådje:secretin_wi.jpg|thumb|150px|left|Poitrait da Sécretin]] '''Joseph Sécretin''' a skepyî e 1877 a [[Gråce-Bierleu]] et a morou e 1920. Il esteut spoté li Bossou Ketegne a cåze k' il esteut croufieus podbon. Il a [[Sicrijheus_e_walon|scrît des arimeas et des tchansons]]. Il a stî replaidî pa [[François Nyns]] e 2002, a pårti des papîscrîts wårdés pa André Sécretin. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/novelan.php#secretin Èn arimea da Joseph Sécretin] 10839 30441 2004-12-29T00:53:38Z Pablo 5 Spesse amanite displaecî viè Sipesse amanite #REDIRECT [[Sipesse amanite]] 10841 30442 2005-01-19T10:33:11Z Pablo 5 +fr: [[fr:Havré]] '''Havré''' (fr: ''Havré'', vaila on prononce ''Avrè'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, e payis picård, rebané avou [[Mont]]. * Limero del posse: '''7021''' (vî limero '''7040''') * Limero diyalectolodjike: '''Mo&nbsp;25''' Li no d' Havré vént do vî vî no ''Haverec''. == Istwere == [[Imådje:Havré.jpg|thumb|Rwenes do tchestea des Princes di Croy- Acwarele di Marie-Claire Lefébure]] Å [[12inme sieke]], li segneureye di Havré a stî dnêye pa l' [[Conteye do Hinnot|conte do Hinnot]] å tchesturlin d' [[Mont]] a tite ereditaire po les tnants di ci tchedje la. Après l' prumire brantche des Havré, li segneureye a passé successivmint ås Ingui (Enghien), ås Harcourt, ås Dunois, ås Longueville et po fini ås Croy ki l' ténront djusk' al fén do vî redjime. == Economeye == Ça a stî ene pitite comene ritche do [[19inme sieke]] djusk' ås [[anêyes 1950]], avou ses bwès, si refinreye di sé, si [[taenreye]], si fabrike di toubak, si fabrike di noere poure po les cartoutches, si vinrerie, ses cårires di [[fosfate]] mins ossu et surtout ses tcherbonaedjes ki dnént di l' ovraedje a pus di 1000 omes et femes. E [[1960]], après l' moirt do dierin tcherbonaedje li viyaedje s' a-st edoirmou po divni on viyaedje dortwer po les djins ki vont travayî principålmint a [[Brussele]], a [[Mont]] et a [[Tchålerwè]]. == Populåcion sorlon les anêyes == * [[1846]]: 2.043 djins * [[1910]]: 3.689 djins * [[1961]]: 5.225 djins * [[1976]]: 5.390 djins 10842 30443 2005-01-08T16:03:34Z Pablo 5 {{licince acwareles Lefébure}} "Rwenes do tchestea des Princes di Croy a [[Havré]]" - Acwarele da Marie-Claire Lefébure. {{licince acwareles Lefébure}} 10843 30444 2005-05-08T21:38:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>deguzene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene deguzene.</FONT> <I>Il aveut fotou ene deguzene al feme et leye lyi a drovou l' vinte avou l' coutea a pwin.</I> 10844 30445 2004-12-29T11:16:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>doguete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene doguete.</FONT> Coinrece Payis d' Nameur et d' Nivele. 10845 30446 2004-12-29T11:17:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tatouye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene tatouye.</FONT> 10846 37928 2005-08-13T12:59:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>danse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> movmints do coir ki s' repetèt fwaits sol tipetape d' ene muzike. <I>Dinltins, on payive les danses, cénk sôs ene, si djel tént bén.</I> <span lang=fr>F. danse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;danse [[Motî:sint Gui|Sint Gui°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:cwårêye|cwårêye°]] danse.</FONT> <B>2.</B> [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <I>Mins Pire a cmincî a fé do malén; Ça fwait k' ele l' a prin pa l' pea di s' panse, Et ele lyi a dné ene danse; Et Pire a prometou K' i n' boereut pus jamwais pus</I> (vî rime-rame, Wisconsin). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene danse.</FONT> Parintêye * [[Motî:danser|danser, dansaedje, danseu]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:danse-e-rond|danse-e-rond]] ---- [[danse|Pådje moennrece so les danses]]. 10847 37627 2005-08-11T20:13:11Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taener</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé divni l' [[Motî:cur|cur]] pus [[Motî:ployant|ployant]], tot l' passant dins des batchs avou do [[Motî:tan|tan]], u ds ôtes prodûts tchimikes. <B>2.</B> peler, soyî les coisses a (ene sakî). <I>Gn a on vî taeneu ki s' live et dire: "Li progrès, li progrès dispoy li tins k' i nos taene, ci-la" (on esteut po clôre les taenreyes).</I> <span lang=fr>F. importuner, énerver, fatiguer, excéder.</span> <B>3.</B> (mot d' cinsî) [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]] (ene pasteure). <span lang=fr>F. surpâturer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene taene.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenreye</B></FONT> [f.n.] fabrike la k' on taenéve les peas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Rowe des Taenreyes:</FONT> rowe di Rotchfoirt (so Lome) et di Fleuru. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenant, e</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ki taene (li cur). <B>2.</B> ki soye les coisses. rl a: [[Motî:haemåve|haemåve]], [[Motî:soyant|soyant]], [[Motî:pelant|pelant]], [[Motî:hodisse|hodisse]]. <span lang=fr>F. ennuyeux, importun, raseur, tuant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenisse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] taenant(e). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenaesse</B></FONT> [f.n.] taene (dobleure). <I>On lzî fotrè l' taenaesse di leu veye.</I> <span lang=fr>F. raclée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene taenaesse.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaede pol viebe "taener": <B>1.</B> l'&nbsp;accion di taener. <B>2.</B> li porcessus eployî po taener. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenaeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenaeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>taenresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki s' mestî c' est d' taener des curs. <B>2.</B> (imådjreçmint) taenant (ki soye les coisses). Parintêye: * [[Motî:ritaener|ritaener]] 10848 30449 2005-05-05T17:20:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridobler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erdobler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdobler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:ricmincî|ricmincî]] ene anêye a scole. <I>I rdobele pol troejhinme côp.</I> On dit eto: [[motî:dobler|dobler]] <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]]. rl li [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. rosser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)dobler</FONT>, <FONT COLOR="#800080">(è)rdobler</FONT> (è)rdoblè, r(è)doblè, r(u)dobler, r(u)doubler, r(ë)doubler, (è)rdoublè, (è)rdoubler, (i)rdoubler</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridoblé</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erdoblé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdoblé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdoblêye</B></FONT> [addj.] k' on fwait deus côps. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pas rdoblé:</FONT> sôre di [[Motî:danse|danse]]. <I>Et leye, ele ni ratéve nén ene mazurca, ene polca oubén on pas rdoblé</I> (J. Schoovaerts). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridoblete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erdoblete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rdoblete</B></FONT> [f.n.] (mot d' linwincieus) tourneure di stîle u mot d' aplacaedje (e toponimeye) la k' on repete on deujhinme côp li minme sacwè avou on mot sinonime do prumî, pask' on croet k' onk des deus n' est nén bén comprin. Loukîz a: [[Motî:doblon|doblon]]. Etimolodjeye: [[cawete -ete]], [[noûmot|2004]]. ---- * [[ridoblete|Dipus d' racsegnes so les rdobletes]] 10850 30450 2004-12-29T11:35:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10852 30451 2004-12-29T11:35:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10853 30452 2004-12-29T11:35:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10854 30453 2004-12-29T11:35:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10855 30454 2004-12-29T11:35:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10856 30455 2004-12-29T11:35:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10857 30456 2004-12-29T11:35:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10858 30457 2004-12-29T11:35:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10859 30458 2004-12-29T11:35:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10860 30459 2004-12-29T11:35:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10861 30460 2004-12-29T11:35:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10862 30461 2004-12-29T11:35:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10863 30462 2004-12-29T11:36:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10864 30463 2004-12-29T11:36:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10865 30464 2004-12-29T11:36:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10866 30465 2004-12-29T11:36:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 10867 30466 2004-12-29T11:36:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10868 30467 2004-12-29T11:37:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taener]] 10869 57797 2006-05-21T15:05:37Z Pablo 5 Canada [[Imådje:Gjøa.jpg|thumb|li ''Gjøa'']] '''Gjøa''' esteut l' no do prumî batea a-z aveur passé på [[Passaedje Nôrouwess]] e [[1906]], moenné pa [[Roald Amundsen]] come captinne eyet èn ekipaedje di shijh djins. Li voyaedje en etir dura troes ans. Li batea, 70 pîs lon, fourit costrût e [[1872]] a Rosendal, el [[Norvedje]], eyet eployî po pexhî disk' a ki, 28 ans pus tård, e [[1900]], Roald Amundsen l' atchtaxhe po s' endè siervi po ses esploraedjes di l' [[Artike]]. L' ekipaedje (foû d' Amundsen lu-minme) do voyaedje ki rinda l' batea fameus, c' esteut Godfred Hansen, [[Helmer Hanssen]], Anton Lund, Peder Ristvedt, Gustav Juel Wiik eyet Adolf Henrik Lindstrøm. Il cwitît [[Oslo]] li [[16 dji djun]] [[1903]], eyet après aveur naivyî inte li pårteye continintåle do [[Canada (payis)|Canada]] eyet l' boird nonnrece di l' [[Iye Victoria]], li Gjøa ariva-st a [[Nome (Alaska)|Nome]] e l' [[Alaska]] li [[31 d' awousse]] [[1906]]. I naivyît adon disk' a [[San Francisco]] k' il î arivît l' [[19 d' octôbe]], ey esse riçûs come des eros. Tins d' leu voyaedje, l' espedicion fjha sacwants mzuraedjes po disterminer l' eplaeçmint do [[Pole Nôr#Pole magnetike|pole Nôr magnetike]]. Li Gjøa fourit pus tård atchté pa ene kiminålté norvedjinne-amérikinne eyet bistoké al veye di [[San Francisco]] e [[1909]]. Låvå il a stou en espôzucion å park do [[Golden Gate]]. E [[1972]] li Gjøa fourit ramoenné el Norvedje, eyet i s' trove asteure el [[Norsk Sjøfartsmuseum|muzêye do naiviaedje norvedjin]] a Oslo. [[de:Gjøa]] [[en:Gjøa]] [[no:Gjøa]] 10870 30469 2005-01-02T12:42:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djimbe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Gembes</span>, rebané avou [[Motî:Dåvdisse|Dåvdisse]]. Etimolodjeye: erî-rfwait [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"gembra", di "gen-ab-ara"</span> (maxhe di deus aiwes); rl a: [[Motî:Almaxhe|Almaxhe]], [[Motî:Rancene|Rancene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djimbrêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djimbrea</B></FONT> [n.pl.] no d' ene plaece di Djimbe, e F. <span lang=fr>Gembrai</span>. Etimolodjeye: bodje gayel <span lang=ga>"gembra"</span>, [[cawete -ea]], ricomprinjhe come [[cawete -êye]]. ---- * [[Djimbe|Dipus d' racsegnes so Djimbe]] 10871 48522 2006-01-02T15:07:38Z Borbouze 21 [[Imådje:djimbe_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Djimbe]] '''Djimbe''' (F. Gembes), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Dåvdisse]]. Djimbe est metou al maxhe des aiwes di l' [[Almaxhe]] et del [[Rancene (aiwe)|Rancene]], çou ki pôret espliker s' no, a pårti do [[gayel]] (come [[Djinape]] et [[Djimele|Djmele]]). * Limero del posse: '''6929''' (davance '''6889''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne&nbsp;20'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): rl a : [[Motî:Djimbe|Djimbe]]. * Sipotaedje des djins: les [[Motî:minousse|Minousses]]. * Po les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:Djimbe|l' esplicant motî]]. * Eplaeçmint sol Daegn : 50°00'00 N - 5°03'59 E * Stindûwe : 792 Ha. * Altitude : 315,13 m ou soû dl' èglijhe. * Dimanants: 386 (1893) * Eglijhe: 1877-1878 à Sint Djan, su ène viye èglijhe k' avot pus d' 100 ans.L'aleu d' Poitchrèce dèpandot du l' èglijhe du Djimbe. * Comune : ** An V. Départumint du Sambe et Mouze ** An VIII. Arondichmint du Sint Hubert ** An X. Canton d' Welin. ** 1814 Dèpartumint Sambe et Oûte. ** 1815 Province di Nameur ** 1818 Province du Lucsambourg, arondichmmint d' Måtche ** 1823 Comune du Hyôt-Fayi ** 1837 Comune du Djimbe ** 1839 Arondichmint du Tchètea == No di des plaeces di Djimbe == * A vey avou des tchamps et des sårts : ** [[Motî:Gåde|Gåssåt]] (sårt Waldo, so plaece: ''Gossau'', e F. ''Gosseau''). * A vey avou des åbes et des bwès : ** [[Motî:ban 1|Bwès-Ban]] (so plaece: ''Bwâban''). ** å [[tchinne|Tchenlisse]]. ** Li [[plane|Planinea]] (e F. ''Planiné'', vî scrijha : ''Planinay'') * A vey avou des dmorances et des djins : ** a Djimbrêye (e F. ''Gembreille, Gembrai''), ki sereut l' vî Djimbe, u li Ptit Djimbe (''Djimbrea''), metou al copete do Ri d' Planinea. ** Al [[Motî:coulêye|Coulêye]] (so plaece: al ''Culéye''). ** So [[Motî:Hodi|Hodimont]] (so plaece: ''so Dumont'', e F. ''Sodimont'') * A vey avou des aiwes : ** Ri d' [[Motî:bî|Bissu]], aiwe ki court so Sohire. ** Å [[Motî:graevî|Graevî]] ** Gådri (so plaece ''Gaudru'', ri da Waldo). ** a [[Motî:ritchåd|Ritchåfontinne]] (F. ''Rèchanfontaine'') ** Li Pont des [[Motî:gade|Gades]]. * A vey avou des Monts-et-vås ** Les [[Motî:rwesse|Rwesses]] d' [[Our]] (so place: les ''Rwasses d' Our'', e F. ''Croix d' Or''). ** So les Moyus. === Histwere === Ou XIII° s., Djimbe, tout coume [[Bîve]] dèpandot des mwanes du Mouzon. Cand il ont volu båti [[Proajî]], i s' ont arandjî avu l'èvèke du Lîdje, k'astot ossi duc du Bouyon et Djimbe è toudi dmèré al Dutchèye du Bouyon. ====A vey ==== '''Lu trô l' ermite '''.Crin d' rotche su l' [[Almache]] On dit k' al pèsse du 1636, i n' dumèrot pus à Djimbe ku deus fréres. Il ont don vnu vèy l'ermite, k'astot ossi sorcî et ki lz î è dné ène yêbe a mwârciyî, pou chaper dul pèsse. ''' La rotche du Maki d' [[Graide]]''', A in bon kilomète, à rmontant Rancène, après awè passé l' [[Mont]], lu site du combat des makisards lu 1° sètambe 1944) 10872 30471 2004-12-29T13:55:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:graevî]] 10873 59047 2006-06-02T07:22:58Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[Categoreye:Mers et oceyans]] [[Imådje:Human-ice-seaice-nw-passage.png|thumb|250px|Sacwants des tchmins possibes do “Passaedje Nôrouwess” åd trviè d' l' artchipel canadyin]] Li '''Passaedje Nôrouwess''' est ene voye maritime inte l' [[Oceyan Atlantike]] eyet l' [[Oceyan Pacifike]], åd triviè d' l' artchipel [[artike]] do [[Canada (payis)|Canada]]. Dispoy li fén do [[15inme sieke]] disk' å [[20inme sieke]], les [[Urope]]yins ont sayî d' trover ene voye di handele ki passaxhe å Nôr do continint [[Amerike|amerikin]], po pleur ariver avou les bateas directumint dins les poirts del coisse pacifike di l' Amerike bijhrece. Les inglès lomént cisse rcwerowe voye la li ''Passaedje Nôrouwess'' (''Northwest Passage''), dismetant k' les Espagnols el lomént ''sitroeteure d' Anián''. Li volté d' trover s' pasaedje la a stî pa drî bråmint des esploraedjes des coisses al bijhe do continint. E [[1539]], [[Francisco de Ulloa]] tcherdja [[Hernán Cortés]] di naivyî tot do long del coisse del Californeye po sayî d' trover l' ''sitroeteure d' Anián''. Li [[8 d' awousse]] [[1585]], l' esploreu inglès [[John Davis (esploreu)|John Davis]] moussa el [[schavêye di Cumberland]], so l' [[Iye di Baffin]]. E [[1609]], [[Henry Hudson]], tot cwerant après l' passaedje, rimonta l' fleuve ki asteure poite si no ([[Aiwe di Hudson]]). Hudson esplora pus tård l' Artike et s' dischovra-t i l' [[Baye di Hudson]]. El prumire mitan do [[19inme sieke]], des bokets do Passaedje Nôrouwess ont stî esplorêyes sepårumint pa sacwantès espedicions diferinnes, come les voyaedjes da [[John Ross (esploreu)|John Ross]], [[William Edward Parry]], [[James Clark Ross]]; eyet des esploraedjes sol tere, moennés pa [[John Franklin]], [[George Back]], [[Peter Warren Dease]], eyet [[Thomas Simpson (esploreu)|Thomas Simpson]]. E [[1845]], ene espedicion bén enustiyeye di deus bateas, moennêye pa Sir [[John Franklin]] saya di foircî on passaedje åd triviè des glaeces artikes dispoy li [[Baye di Baffin]] disk' al [[Mer di Beaufort]]. Cwand on s' rinda conte ki l' espedicion n' rintréve nén, on-z evoya des ôtès espediciones po sayî d' les rtrover et s' les ramoenner; on n' pola nén schaper les 129 djins del prumire espedicion, mins les espedicions d' secours ont metou sol mape bråmint del plaece etur les deus boirds d' aiwe libe, çou ki permeta di fé l' mape d' on passaedje possibe. On rtrova des traces di l' espedicion da Franklin, des djournås indicant ki l' batea s' astoca emey les glaeces e [[1846]], nén lon d' l' [[Iye do Rwè Wiyåme]], a mitan voye d' leu tchmin, et k' i n' ont nén sepou s' saetchî evoye zels-minmes. Franklin lu-minme mora-st e [[1847]], eyet l' restant d' l' ekipaedje e [[1848]], après k' il euxhîxhe cwité l' batea po sayî d' eschaper åd triviè del glaece avou des sployons. Tins do cweraedje après Franklin et ses djins, ene espedicion moennêye pa [[Robert McClure]] triviersa l' Passaedje Nôrouwess do Coûtchant å Levant, so ls anêyes di [[1850]] a [[1854]], mitan pa batea, mitan so des sployons. Li batea da McClure a stou pris dins les glaeces so troes iviers nén lon d' l' [[Iye di Banks]], åd dibout coûtchantrece del [[schavêye di Viscount Melville]]. Finålmint McClure et ses djins — ki cmincént a sofri del pômagne — ont stî trovés eyet scourîs pa ene ekipe so sployons evoyeye do batea d' l' espedicion da Sir [[Edward Belcher]]; insi McClure et ses djins ont polou rintrer, so les bateas da Belcher, k' aveut moussî el schavêye på Sud. Li Passaedje Nôrouwess n' a nén stî fwait ttafwaitmint e batea disk' e [[1906]], cwand l' esploreu [[Norvedje|norvedjin]] [[Roald Amundsen]] — ki s' enaiwa djusse a tins la k' il aveut des desses eyet les crediteus n' volént nén leyî ndaler l' espedicion – completa on voyaedje di troes ans sol batea di 47 tones ''[[Gjøa]]''. Al fén do voyaedje, i stepa eyet aler disk' al veye di [[Circle (Alaska)|Circle]], e l' [[Alaska]], po-z evoyî on telegrame ey anoncî si succès. Li voye n' esteut finålmint nén interessante pol handele; nén seulmint ça prindéve bråmint do tins, mins pa des plaeces k' i gn a les aiwes estént foirt pô parfondes çou ki n' permete li passaedje k' avou des ptits bateas ki n' polèt nén transpoirter beacôp d' martchandijhes. Li prumî passaedje d' on seu côp, sins ahote, ni s' fijha k' e [[1944]], pa li ''St. Roch'', on ''schooner'' del [[police montêye canadyinne]]. Li Passaedje Nôrouwess fwait des bisbiyes inte li Canada eyet les [[Estats Unis]]; po les Estats Unis c' est des aiwes eternåcionåles, dismetant k' pol Canada, ça fwait pårteye des aiwes del zône coistrece candayinne. E l' esté [[2000]], sacwants bateas ont shuvou l' passaedje, profitant kel glaece d' esté esteut pårticulirmint tene so l' [[Oceyan Artike]]. C' est possibe ki l' [[restchåfaedje del Daegn]] va drovi l' passaedje so des termenes di tins di pus a pus longowes so l' esté, çou kel pôreut rinde pus interessant come voye di naiviaedje; ene voye di l' [[Urope]] a l' [[Azeye Levantrece]] wagnreut kékès 4.000&nbsp;km tot shuvant l' Passaedje Nôrouwess purade ki d' passer på [[tchenå d' Panama]] come asteure. [[de:Nordwestpassage]] [[en:Northwest Passage]] [[es:Paso del Noroeste]] [[fi:Luoteisväylä]] [[fr:Passage du Nord-Ouest]] [[he:המעבר הצפון מערבי]] [[is:Norðvesturleiðin]] [[it:Passaggio a nord-ovest]] [[nl:Noordwestelijke Doorvaart]] [[no:Nordvestpassasjen]] [[pl:Przejście Północno-Zachodnie]] [[sv:Nordvästpassagen]] 10874 57559 2006-05-21T05:03:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lt:Dėmėtasis baravykas]] [[Categoreye:Micolodjeye|Bolet a rodje pi]] Li '''bolet å rodje pî''' est on magnåve [[tchampion]] foirt corant k' on rescontere dins tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Bolet å rodje pî|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Boletaceae|Boletus|erythropus|Bolet å rodje pî - Boletus erythropus.jpg|Boletus erythropus <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on bea tchapea emisferike (5 a 20&nbsp;cm), bén e tchå, di coleur brun-toubak, avou des rodjåsses taetches ki plèt esse djaene-olive a plaeces, avou des tubes djaene-olive ki bleuwixhèt e divnant pus vî, avou des féns pôres rodje-sonk divnant orindjes et pu djaene-orindjé, ki bleuwixhèt cwand on les djond, avou on spès djaene-orindjé pî finmint cabolé di rodje (3-15x2-5cm). Li tchå di coleur djaene vif est spesse et dmeure bén deure mins bleuwi foitmint a l' côpe et pu passe å rodje sombe on moumint pus tård. Ele n' est nén sovint atakêye pa les molons. Il a ene doûce odeur. I vént al tere dins tos les bwès (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) di l' esté a l' fén d' l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on bon tchampion k' on pout mougnî apres aveur pris l' précôcion di l' bén cûre (ledjirmint tocsike cru). == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 {{Commons|Boletus erythropus}} [[cs:Hřib kovář]] [[de:Flockenstieliger Hexenröhrling]] [[fr:Bolet à pied rouge]] [[lt:Dėmėtasis baravykas]] [[nl:Gewone heksenboleet]] [[pl:Borowik ceglastopory]] 10875 30474 2004-12-29T15:15:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritaener</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertaener</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtaener</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:ridobler|ridobler]] (fote ene dobleure). <I>El sicretaire, pierdou dins les ôrdonances do govienmint provizwere, mådit les Boches, et lzès sohaite vir ertaenés d' aleure</I> (F. Bary). <span lang=fr>F. rosser.</span> Bodje: * [[Motî:taener|taener]] 10876 30475 2004-12-29T15:16:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritaener]] 10877 30476 2004-12-29T15:16:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritaener]] 10878 38493 2005-08-26T18:53:15Z Carimadjôye 100 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>tarlater</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé tourner l' [[Motî:tarata|tarata]]; po-z anoncî les ofices do tins del samwinne sinte u dins l' tins po les lepreus si fé ricnoxhe. <B>2.</B> fé bråmint do [[Motî:derame|derame]]. <B>3.</B> djåzer bråmint, [[Motî:tchafter|tchafter]]. <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:ridobler|ridobler]] (fote ene dobleure). <span lang=fr>F. rosser.</span> 10879 30478 2004-12-29T15:40:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranukî</B></FONT> ([[Codjowaedje nukî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:raloyî|raloyî]] (tot fjhant des [[Motî:nuk|nuks]]). <I>Va s' ranukî tes laecetes.</I> <I>A, s' on lzès pleut ranukî, les eures, Fwait-a-fwait k' ele schoyèt, On åreut did cwè s' astårdjî Po trevåtchî l' dierin paxhi. Mins les eures ni s' ranukèt nén</I> (R. Hostin). <span lang=fr>F. renouer, recoller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ranukî ses corons eshonne:</FONT> <I>a)</I> ranukî les bokets d' [[Motî:laecete|laecetes]] po nd awè des longueurs polant siervi. <I>b)</I> (imådjreçmint) viker ptitmint. Bodje: * [[Motî:nukî]] 10880 30479 2004-12-29T15:45:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnukî</B></FONT> ([[Codjowaedje nukî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:disloyî|disloyî]] (ene sacwè ki tént pa on [[Motî:nuk|nuk]]). <I>Disnukîz vos laecetes.</I> rl a: [[Motî:disfé|disfé]]. <span lang=fr>F. dénouer.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) [[Motî:discramyî|discramyî]]. <I>C' est ene drole d' afwaire a disnukî.</I> <span lang=fr>F. démêler.</span> <B>3.</B> fé [[Motî:raler|raler]] (on mimbe, ene djonteure aroedis). <I>Po disnukî on mimbe, el fåt médyî lontins.</I> rl a: [[Motî:disroedi|disroedi]]. <span lang=fr>F. dégourdir, dérouiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disnukî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si [[Motî:distinkyî|distinkyî]], tot djåzant do pé d' ene vatche après l' velaedje. <span lang=fr>F. se ramollir.</span> <B>2.</B> kimincî a roter, po èn efant, li djonne d' ene biesse. <I>Les veas cmincèt a s' disnukî après 12 heures, et ls efants, elzî fåt shijh moes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)noukî, d(u)nokî, <FONT COLOR="#800080">disnukî</FONT>, dunokî, disnukè, dinoukî, disnuker, disnower, dèsnôwer, dèsnonwer, disnëwer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnucaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:disloyaedje|disloyaedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dunokèdje, disnucadje, disnowâdje, disnëwadje, <FONT COLOR="#800080">disnukèdje</FONT></span>. Bodje: * [[Motî:nukî|nukî]] 10881 30480 2004-12-29T15:47:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disloyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:dislaxhî|dislaxhî]] (des elaxheyès biesses). <B>2.</B> [[Motî:drovi|drovi]] des [[Motî:nuk|nuks]] (a des solés, evnd). rl a: [[Motî:disnukî|disnukî]], [[Motî:disteler|disteler]]. Bodje: * [[Motî:loyî|loyî]] 10882 42581 2005-10-28T09:53:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disteler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:rissaetchî|rissaetchî]] (les tchvås) foû d' l' [[Motî:atelêye|atelêye]]. <I>Alez s' disteler Bixhete.</I> <span lang=fr>F. dételer.</span> <B>2.</B> [[Motî:disnukî|disnukî]], tôt cåzant des laecetes des solés. rl a: [[Motî:disloyî|disloyî]]. <span lang=fr>F. délier.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:dismantchî|dismantchî]] l' atelêye des tchvås. <I>Il a rmoussî el måjhon ddja sins disteler.</I> <span lang=fr>F. dételer les chevaux.</span> <B>2.</B> si [[Motî:djoker|djoker]] d' travayî. <I>On-z aveut distelé a cwatre eures et dmeye.</I> <span lang=fr>F. cesser le travail, débrayer.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disteler</FONT> [v.pr.] si dismantchî. <I>Après l' tronnmint d' tere, l' ouxh esteut cråndimint distelé.</I> <span lang=fr>F. se détacher.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>distelaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe «disteler». <I>Dimwin, c' est des distelaedjes di tos costés.</I> <span lang=fr>F. détellement, détachement, débrayage, grève, arrêt de travail.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grands distelaedjes:</FONT> greve tos costés. <span lang=fr>F. grève générale.</span> Parintêye : * [[Motî:ateler|ateler]]. 10883 36955 2005-08-03T14:41:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vere 2</B></FONT> [f.n.] pactêye di [[Motî:linne|linne]] tondowe a ene berbis. <I>I n' mi rindeut nén les veres di linne di mes berbis.</I> rl a: [[Motî:divere|divere]]. <span lang=fr>F. toison.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vêre, vâre</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>vellus</span>" (minme sinse&nbsp;?). Coinrece Grand Payis d' Lidje. Omonime et omofones: * [[Motî:vere 1|vere]] (o.n.; vere a boere) * [[Motî:vert|vert]] (addj.; di vete coleur) * [[Motî:vers|vers]] (o.n.; roye dins ene powezeye) * ''vèr'' (coinrece di '''[[Motî:viè|viè]]''', adv. di direccion) 10884 30483 2004-12-29T16:09:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divénr]] 10885 30484 2004-12-29T19:11:29Z Pablo 5 radjouté walès et galicyin come minme sitok etimolodjike <FONT COLOR="#ff0000"><B>gayel</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] lingaedje des Celes. <I>Douvént k' fåt aprinde li walon ? Pocwè nen l' gayel dabôrd ?</I> ([[C. Denis]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">gayel, gayele</FONT> [addj. padrî] a vey avou on lingaedje celtike. <I>C' est ene etimolodjeye gayele.</I> Etimolodjeye: sicawaedje di "gayelike", 1980. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gayelike</B></FONT> [o.n.] [[mancî lingaedje]] do Payis d' Wale, di Scôsse et d' Irlande. rl a: [[Motî:walès|walès]], [[Motî:irlandès|irlandès]]. <I>Dj' a stî en Irlande dispu 20 ans: on n' voeyeut nole pårt des scrijhaedjes e gayelike, et on n' l' oyeut måy djåzer</I> ([[L. Mahin]]). <I>El Californeye, dj' a trové dins les ridants des boukinisses des lives e langues redjonåles, des scrijhaedjes e gayelike</I> ([[J.F. Brackman]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>gaélique</span>, 2000. Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:Gåle|Gåle, gålwès]] * [[Motî:walon|walon, Walonreye]] * [[Motî:walès|Payis d' Wale, walès]] * [[Motî:galicyin|Galice, galicyin]] ---- * [[gayel|Dipus d' racsegnes sol les lingaedjes gayels]] * [[gålwès|Dipus d' racsegnes sol lingaedje gålwès]] * [[etimolodjeye gayele|Les mots do walon avou ene etimolodjeye gayele]] 10886 30485 2004-12-29T18:25:44Z Lucyin 16 coviete d' on live coviete d' on live 10887 59580 2006-06-06T18:14:58Z Pablo 5 categoreye (ôre) [[Categoreye:etimolodjeye]] [[Categoreye:etimolodjeye do walon]] [[Imådje:gaulwes_moti.jpg|thumb|300px|right|On motî do gålwès fwait el Walonreye]] On mot est rwaitî d' '''etimolodjeye gayele''' cwand on pout rtrover ene parintêye avou des ôtes mots des (vicants u moirts) lingaedjes [[gayel]]s. C' est co pus binamé si on voet on rapoirt, clair come di l' aiwe di rotche, avou on scrît mot do [[gålwès]]. Sovint, li mot walon d' etimolodjeye gayele (metans : [[Motî:gobeye|gobeye]]) ni serè nén tot seu, mins on-z årè des sfwaits mots dins des ôtes lingaedjes galo-romans (metans, li francès ''gober''). Po les nos d' plaeces et d' aiwes, on-z årè des rshonnances dins tote li stindêye ocupêye davance pås [[Celes]]. Metans, des veyes u viyaedjes come [[Djinape|Djnape]], [[Djimbe]], [[Djinne]] (itålyin ''Genova''), u [[Djineve|Djneve]] ont l' minme etimon gayel (''gena''). L' etimolodjeye cele n' est acertinêye pås linwincieus ki cwand l' latén n' a pont di sfwaits mots. Come les lingaedjes gayels et latén (et tîxhons) sont pacô près onk di l' ôte, des mots rwaitîs come d' etimolodjeye latene (u tîxhone) pôrént purade aveur vinou do gålwès. Mins li manke di scrijhaedjes do gålwès djåzé el Walonreye ni nos aide waire po ces rcweraedjes la. Co pus ki les bodjes latén, les bodjes gayels ont [[fornaiviaedje linwistike|fornaivyî linwisticmint]], et si plèt rtrover e walon dizo diferinnès les cognes. Totes les mots walons provnant do gayel et dedja studyî so l' eciclopedeye Wikipedia dins l' [[Esplicant motî do walon]] sont rashonnés, pa ôre di bodje gålwès, en on [[Motlî des etimolodjeyes gayeles]]. == Sacwantès etimolodjeyes gayeles dins les cmons nos == * [[Motî:waernu|waernu]], [[Motî:waermaye|waermaye]]. * bodje ''gobbo'' (boke) ** [[Motî:gave|gave, gavêye, gaviot, gaviote]] ** [[Motî:gober|gober]], [[Motî:gobeye|gobeye, gobieus]] * bodje ''geusiae'' ** [[Motî:gorea|gorea, gorlî]] (''geusiae'' => ''goxhrê'' => ''gorea'') ** [[Motî:djoixhe|djoixhe]] * bodje gayel ''grava'' ** [[Motî:graevî|graevî]] ** [[Motî:graevete|graevete]], [[Motî:graevleus|graevleus]] == Sacwantès etimolodjeyes gayeles dins les nos d' plaeces == * [[Motî:Djimbe|Djimbe, Djimbrêye, Djimbrê]] == Sacwantès etimolodjeyes gayeles dins les nos d' aiwes == * [[Motî:Lesse|Lesse]] * [[Motî:Ermeton|Ermeton]] == Sacwantès etimolodjeyes gayeles dins les nos d' djins == * [[Motî:Bedje (sinte)|sinte Bedje]]. == Rotaedje des etimolodjeyes gayeles == Les bodjes gayels ki rotèt e l' etimolodjeye walone polèt esse : * des bodje simpes. * des bodjes pa aplacaedje : ** aplacaedje di deus u sacwants mot d' gayel : erî rfwait ''[[Motî:Djimbe|Gembra]]'' = aplacaedje di ''gena'' (boke, plaece d' agolinaedje d' ene aiwe dins ene ôte) + ''aba'' (aiwe) + ara (aiwe, rivire). ** aplacaedje, a môde di rdoblete, d' on bodje gayel et d' on bodje latén : [[Motî:gurnouye|gurnouye]] : li bodje "gurn" provént di l' acmaxhaedje do gayel ''craxantus'' (sôre di crapåd) (=> gur-) , avou l' latén ''rana'' ([[Motî:rinne|rinne]]) (-rn). Å pus sovint, les bodjes gayels riçuvnut des cawetes latenes. 10888 52873 2006-03-24T22:08:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noyî</B></FONT> [v.c.] dire ki ci n' est nén l' [[Motî:veur|veur]]. rl a: [[Motî:neni|neni]], [[Motî:nonna|nonna]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noyeye fråze:</FONT> (croejhete) fråze avou on noyaedje. <span lang=fr>F. phrase négative.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "noyî". <span lang=fr>F. négation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;adviebe di noyaedje:</FONT> adviebe k' aide basti ene noyeye fråze. Parintêye: * [[Motî:rinoyî|rinoyî]] 10889 30488 2004-12-29T19:21:35Z Pablo 5 Motî:noyaedje displaecî viè Motî:noyî #REDIRECT [[Motî:noyî]] 10890 30489 2004-12-29T19:26:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pecter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:boere|boere]] do [[Motî:peket|peket]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pecteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pecteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pectêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki boet voltî do peket. <I>C' esteut on pecteus, i fhjeut tos les cåbarets tot rmontant d' Mouze, disk' a Henefe</I> (M. Hicter). <span lang=fr>F. saoûlard.</span> Bodje: * [[Motî:peket|peket]] 10891 30490 2004-12-29T19:27:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pecter]] 10892 30491 2004-12-29T19:27:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pecter]] 10893 30492 2004-12-29T19:27:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pecter]] 10894 40985 2005-10-04T11:48:02Z Pablo 5 [[Categoreye:Micolodjeye]] L' '''oraye di tchet''' est l' [[tchampion]] li pus corant dol famile des elvelacées. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Oraye di tchet|Ascomycota|Hymenoascomycetes|Pezizomycetideae|Pezizales|Helvellaceae|Helvella|crispa|Oraye di tchet.jpg|'''Helvella crispa''' <SMALL> (Foto:Jean-Pol Grandmont);</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion (6-13 cm) fôrmé d' on gris-blanc djaene-brun pâle tchapea e fôme di sele (3 a 5&nbsp;cm di hôt) k' est foirt cassant, avou ene conformåcion pus ou moens cafougneye ou lobêye, avou on blanc pî k' a des parfondès royes so tote si hôteur (2-8x1-2,5cm). Li tchå k' est elastike divént vite coriace. Djonne i n' sint nén grand tchoi mins atrape ene doûce odeur tot divnant pus vî. I vént al tere ossu bén dins les clairs et frexhs bwès a foyes (pus rålmint dins les [[sapén]]s) li long des pazeas, ki dins l' yebe, les håyes et les hourleas des pateures. On l' trove di l' bele-såjhon djusk' a l' fén d' l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî (tocsike cru) apres aveur pris l' précôcion di l' bén cûre et di taper å diale l' aiwe k' a siervou a l' cure. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 [[de:Herbstlorchel]] [[eo:Helvelo]] [[fr:Helvelle crépue]] 10896 59583 2006-06-06T18:18:39Z Pablo 5 coridjî tites [[Categoreye:Etimolodjeye do walon|Motli des etimolodjeyes gayeles do walon]] Cisse pådje cial est on ptit '''motlî des etimolodjeyes gayeles do walon''', ki rashonne les mots walons dedja studyî so l' eciclopedeye Wikipedia (ezès hagnons sol [[gålwès]], sol [[fornaiviaedje linwistike]] et so l' [[etimolodjeye gayele]]), et dins l' [[Esplicant motî do walon]]. I sont-st assonrés pa bodje gålwès, bråmint a pårti des motîs da [[Jean Degavre]]. == Co a mete e plaece == * bive, Bive, Bevurcé * Lesse * Lome * Glaireuse * bodé, bodou, bodet, botroûle, bodene. * ''reyan'' (royinne), ''rix'' (rwè). == A == === bodje '''''alo''''' (pire) === * [[Motî:Ales|Ales]] (montinne) * [[Motî:Yåle|Yåle]] (viyaedje) === bodje '''arno-''', '''arwo-''' (corante aiwe) === * [[Motî:waernu|waernu, waerneus]]. * [[Motî:waermaye|waermaye]] (bodje gayel + bodje latén ''vermis''). * [[Motî:Ermeton|Ermeton]] (bodje gayel + cawete -ton). == B == === erî-rfwait bodje '''''bedu''''' (bî d' molén) === * [[Motî:bî]], [[Motî:bîsson|bîsson]]. === erî-rfwait bodje '''''belgo-''''' ([[Motî:fir|fir]]) === * [[Motî:Bedje|Bedje]], [[Motî:Beldjike|Beldjike]]. * [[Motî:Bedje (sinte)|sinte Bedje]]. === no d' deyesse '''Belisama''' (li pus rglatixhante) === * [[Motî:Bieme|Bieme]] * [[Motî:Bienrêye|Biemrêye]] === bodje '''''boios''''' (bouxheu, broyeu) === Sinse do mot : sôdård ki s'&nbsp;bate bén, ki broye tot. * [[Motî:bouxhî|bouxhî]] * [[Motî:Bouxhe|Bouxhe]] * [[Motî:cabouxhî|cabouxhî]] === erî-rfwait bodje '''''boxo-''''' (bwès) === * [[Motî:bouxhon|bouxhon, bouxhnisse]] === bodje '''''braca''''' (bråyes) === * [[Motî:bråye|bråye]], [[Motî:bråyete|bråyete]], [[Motî:bråye-di-tchet|bråye-di-tchet]]. === bodje braces 2 (frexhe oidje, brå) === * [[Motî:brå|brå]]. === erî-rfwait bodje '''''-breto-''''' (djudjmint, tribunå) === * [[Motî:aberteke|aberteke]] (la k'&nbsp;on-z afitchive les djudjmints, et mostrer les codånés). * [[Motî:ebertaker|ebertaker]] (må prin, come onk ki va å tribunå), === erî-rfwait bodje '''''-bretra-''''' (brete, margaye) === * [[Motî:brete|brete]]. * [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]] [[Motî:cabardouxhî|cabardouxhî]] * [[Motî:caberdouxhe|caberdouxhe]] * [[Motî:bardaxhe|bardaxhe]] * [[Motî:berdaxhî|berdaxhî]] * [[Motî:berdeler|berdeler]] (bråmint des sinses a vey avou des cåzaedjes u des côps d'&nbsp;baston). == C == === erî-rfwait bodje '''''caito-''''' (boket d' bwès) === * [[Motî:cayet 1|cayet (pitit bwès), caytresse]] === erî-rfwait bodjes '''''caljo''''' (ronde pire) et ''callio'' (coyon, tiesticure) === * [[Motî:cayô|cayô]], [[Motî:cawiea|cawiea]], [[Motî:cawyî|cawyî]] (tourner come ene ronde pire) * [[Motî:caye|caye]] (pitite pire po djouwer avou); [[Motî:ca 2|ca]] (minme djeu, avou des oxheas) * [[Motî:coye|coye]] * [[Motî:couyon|couyon, couyoner, couyonåde]] * [[Motî:cayî|cayî]] * [[Motî:cayet 2|cayet (sacwè)]], [[Motî:cayet 3|cayet (mousmint)]], [[Motî:ecayter|ecayter]], [[Motî:recayter|recayter]]. === erî-rfwait bodje '''''cambo''''' ([[Motî:cron|cron]]) === [[Imådje:tchame.jpg|thumb|Les tchames d' ene rowe, on mot et ene tecnike ki vnèt des Gålwès]] * [[Motî:tchame 1|tchame (di rowe), tchamlou]]. * [[Motî:tchame 2|tchame]] (crawieus boulome, ki fwait rire). * [[Motî:Cambron-Castiô|Cambron-Tchestea]] (catoû d' l' Escô). === erî-rfwait [[aplacaedje]] '''''cand-ara''''' (blanke aiwe) === * [[Motî:Hedreye|Hedreye]] (hamtea & aiwe) === erî-rfwait bodje '''''carro-''''' (tchår ås cwate rowes) === * [[Motî:tchår|tchår]] * [[Motî:tcherete|tcherete]] * [[Motî:tcheryî|tcheryî]] === bodje '''clon''' (fesse, [[Motî:cawî|cawî]]) === * [[Motî:clon|clon]], [[Motî:ecloneure|ecloneure]], [[Motî:discloner|si discloner]]. === betchete '''''com-''''' (pår, totafwait, etirmint) === * [[Motî:k(i)- / c(o)-|betchete walone k(i)- / c(o)-]], bråmint pus addlé l' sinse gålwès ki l' sinse del betchete latene con- (fé avou). === erî-rfwait bodje '''''conno''''' ([[Motî:sûti|sûti]]) === * [[Motî:Cugnon|Cugnon]] (''Congidunus'', viyaedje). == D == === erî-rfwait bodje "dergila" === * [[Motî:diele 1|diele]] (blancåsse årzeye) === erî-rfwait bodje "derveta" === * [[Motî:diele 2|diele]] (ronde plake malåde sol pea) === bodje '''''dunus''''' grosse måjhon avou des meurs di disfinse, metowe so ene hôteur) === * [[Motî:Cugnon|Cugnon]] (''Congidunus'', viyaedje). * [[Motî:Glon|Glon]] (''Glanno-dunum'', viyaedje) == G == === erî-rfwait bodje '''''gaba''''' (goidje, gozî) === * [[Motî:gave|gave, gavêye, gaviot, gaviote]]. * [[Motî:djaive|djaive]], [[Motî:djavea|djavea]]. * [[Motî:djawe|djawe]]. === erî-rfwait bodje '''''ganeta'''' (båshele, kimere) === * [[Motî:djinixhe|djinixhe]]. === erî-rfwait bodje '''''gena''''' (deus-aiwes) === Sinse do mot : boke, plaece do maxhaedje di deus aiwes. * [[Motî:djambe|djambe, Djambe, Djamblene, Djambijhoûle]]. * [[Motî:Djimbe|Djimbe, Djimbrêye, Djimbrê]]. * [[Motî:Djinape|Djinape]]. * [[Motî:Djimele|Djimele]]. === kimon no '''''glastum''''' (waisse u [[Motî:caclindje|caclindje]]) === do bodje ''glasto-'' (bleuw, vete, gris). * [[Motî:waisse|waisse]] === erî-rfwait bodje '''''gobbo''''' (boke) === * [[Motî:gober|gober]] * [[Motî:gobeye|gobeye, gobieus]] === bodje gayel '''''geusiae''''' (gozî) === ** [[Motî:gorea|gorea, gorlî]] (''geusiae'' => ''goxhrê'' => ''gorea'') ** [[Motî:djoixhe|djoixhe]] ** [[Motî:gozî|gozî]], [[Motî:sigoziyî|sigoziyî]] ** [[Motî:goyî|goyî]] === erî-rfwait bodje bodje gayel '''''grava''''' (graevetes) === ** [[Motî:graevî|graevî]] ** [[Motî:graevete|graevete]], [[Motî:graevleus|graevleus]] === erî-rfwait bodje bodje gayel '''''gulbo''''' (betch) === [[Imådje:goupes.jpg|thumb|goupes: co on mot et ene usteye des Celes.]] * [[Motî:goupe|goupe]]. == H == === bodje '''Hoyo''' ([[Motî:wache|wache]]) === * [[Motî:Hoyou|Hoyou]] * [[Motî:Houye|Houye]] * [[Motî:Hu|Hu]] * [[Motî:hougne|hougne]] * [[Motî:hoye|hoye]] == I == === erî-rfwait bodje '''''iverno-''''' (corante aiwe) === * [[Motî:Ive|Ive]]. * [[Motî:Îne|Îne]]. * [[Motî:Live|Live]]. == J == === erî-rfwait bodje '''''jutta''''' (boleye, cråxhe) === * [[Motî:djote|djote]]. == L == === erî-rfwait bodje gayel '''''liga''''' (mwints sinses) === * [[Motî:leyes|leyes]] == M == === bodje '''''marga''''' (måle, blanke tere) === * [[Motî:måle 3|måle]] * [[Motî:mårlire|mårlire]] * [[Motî:Mårloye|Mårloye]] (viyaedje), [[Motî:Mårloyea|Mårloyea]] (sipotaedje). === erî-rfwait bodje '''''maro''''' (grand) === * [[Motî:Maron|Maron]] no d' famile == N == === erî-rfwait bodje '''''nemo-''''' (cir) === * [[Motî:Nîme (viyaedje)|Nîme]] * [[Motî:Nîmi|Nîmi]]. == R == === erî-rfwait bodje '''''redo-''''' (lisse, rade, coûsse di tchår) === * [[Motî:rider|rider, ridoe]] == T == === bodje '''''tazgo''''' (taesson) === * [[Motî:taesson|taesson, taesnire]] == U & V == === betchete ''''ver-'''' (sor-) === * [[Motî:for-|for-]] (sor-, avou ene idêye d' aler trop lon). * [[Motî:verbok|verbok]] (teribe bok). === erî-rfwait bodje '''''uxso''''' (ådzeu, metou å hôt) === * [[Motî:Orcîmont|Orcîmont]] (ridoblete: "mont d' å hôt"). * [[Motî:Ucîmont|Ucîmont]] (ridoblete: "mont d' å hôt"). 10897 57824 2006-05-21T17:31:17Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bg:Обикновена манатарка]] [[Categoreye:Micolodjeye|Magnave bolet]] Li '''magnåve bolet''' est onk des meyeus [[tchampion]]s di nos payis. Il est foirt ricwerou pa les cnoxheus. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Magnåve bolet|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Boletaceae|Boletus|edulis|Magnåve bolet - Boletus edulis.jpg|Boletus edulis <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on bea tchapea bombé (8 a 20&nbsp;cm), di coleur brun-clair a brun-ocracé, sovint ricovrou å début d' ene blanke "pruine" k' endeva e leyant on boird ourlé d' blanc, lisse et setch cwand il est ptit i dvént crås, ene miete glumiant et poli pa tins crou. Les pôres et les tubes sont blancs po cmincî, i divnèt djaenes et pu vert-olive. Il a on stocaesse bedje-pâle pî ôrné d' on fén blanc mayaedje, d' abôrd trapou et pu cilindrike, mins rinflé pa dzo (6-20x2-5cm). Li tchå di coleur blanke et brun-vineus dizo l' cuticule est spesse et dmeure bén deure. Ele est sovint atakêye pa les molons. Il a ene doûce odeur di [[noejhete]]. [[Imådje:Boletus edulis 2.jpg|thumb|Djonnes magnåves bolets k' on lome sovint dins ç' cas la des "boutchons d' tchampagne".]] I vént al tere dins tos les bwès del fén di l' esté a l' fén di l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on foirt bon tchampion k' on pout mougnî ossu bén cru, ki cût, e consieve et minme rissetchî (les deus dierinnès manires di l' apruster ni lyi rtirèt nén do tot s' bon parfum. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[bg:Обикновена манатарка]] [[ca:Siureny]] [[cs:Hřib smrkový]] [[de:Steinpilz]] [[en:Porcini]] [[fi:Herkkutatti]] [[fr:Cèpe de Bordeaux]] [[hu:Vargánya]] [[it:Boletus edulis]] [[ja:ポルチーニ]] [[lt:Tikrinis baravykas]] [[nl:Eekhoorntjesbrood]] [[nn:Steinsopp]] [[pl:Borowik szlachetny]] [[pms:Boletus edulis]] [[sv:Stensopp]] [[tr:Çörek mantarı]] [[uk:Білий гриб]] 10898 36379 2005-07-30T23:10:08Z Pablo 5 licince Boletus edulis (foto satcheye pa Jean-Pol Grandmont). Belgike, 07-11-2004 - Bwès a fouyes. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10899 30497 2005-01-24T22:30:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hodi</B></FONT> [n.dj.] (vî vî no d' djin) pitit no tîxhon ki rvént sovint dins les nos d' plaeces del Walonreye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Hodi</FONT>, Houdi, Hodî, Hôdî, Odi</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hodister</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Houdîstè</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hodister</span>, rebané avou Rindeu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hodimont</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Hodîmont</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hodimont</span> rebané avou Vervî e 1930. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So Hodimont</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Sodimont, "So Dumont"</span>) no d' ene plaece di Djimbe. Parintêye : * [[Motî:Hodî|Hodî]] (les ''Hodiyîs'', les cis Hodi) ---- * [[Hodister|Dipus d' racsegnes so Hodister]]. * [[Hodimont (Vervî)|Dipus d' racsegnes so Hodimont]]. 10900 53473 2006-03-29T19:16:01Z 213.49.177.104 djermon {{djermon viyaedje}} '''Hodister''' (prononcî so plaece ''Houdîstè'', fr: ''Hodister''), c' est on [[Viyaedjes rebanés di Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Rindeu]]. * Limero del posse: '''6987''' (nén candjî) * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''Ma&nbsp;32''' * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): rl a : [[Motî:Hodister|Hodister]] [[nl:Hodister]] 10901 30499 2004-12-29T23:55:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Hodi]] 10902 51260 2006-03-12T13:33:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waisse</B></FONT> [f.n.] plante del famile des [[Motî:croejhrecire|croejhrecires]] k' a stî ahiveye el Walonreye disk' å cmince do 17e sieke, po fé del bleuwe coleur, po tinter les draps et les stofes. <span lang=fr>F. guède, pastel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bleu waisse:</FONT> sôre di bea bleu. <span lang=fr>F. bleu roi, pastel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noer waisse:</FONT> bleuwe foncêye coleur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å molinea d' waisses:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Lin-Sint-Rmey|Lin-Sint-Rmey]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wêsse</FONT>, winsse</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>waisdre</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"glastum"</span> (minme sinse) (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). Omonimeye coinrece : * ''wêsse'' (Basse-Årdene, [[Motî:wesse 1|wesse]], såvadje moxhe al låme) ---- * [[waisse|Pondants et djondants]] 10903 52343 2006-03-21T04:48:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fi:Värimorsinko]] Modifie: [[de:Färberwaid]] [[Imådje:Waidklein.jpg|thumb|Ene djonne waisse]] [[Imådje:Isatis tinctoria02.JPG|thumb|les fleurs di waisse]] Li '''waisse''', c' est ene [[croejhrecire]] k' a stî ahiveye e l' Urope do Coûtchant dispu l' tins des Romins disk' å cmince do [[17e sieke]]. So tot ç' trevén la, c' est l' seu sourdant del bleuwe coleur, k' on s' sierveut po tinter les draps et les stofes. Après, ele serè replaeceye pa l' [[indigo]], ene plante di l' [[Inde]]. * No e sincieus latén : ''Isatis tinctoria'' * Etimolodjeye et vîs scrijhas : riloukîz a : [[Motî:waisse|waisse]] == Aprestaedje del poure di waisse == === Rindaedje del coûteure === Li rindaedje so l' anêye fourit di 30 cuvlêyes pa molén e 1289 et di 36 e 1294. === broyaedje å molén === On côp codowes, les foyes di waisse sont cbroyeyes tote vetes å molén. Li molén d' waisse n' est nén d' ene grande sincieusté. Il est metou la k' on plante li dinrêye. C' est ene meule di pire k' est accionêye pa ene rowe a aiwe, ene rowe a vint, u biesmint pa on manedje (deux biesses ki fjhèt tourner on mecanisse). Les cinsîs moennént les foyes di waisse å molén avou des berwetes, pa les pazeas et les pî-sintes. On-z a les pinses ki les moléns d' waisse si plént dismantchî, po s' aler remantchî dilé les tchamps d' culteure, a èn ôte viyaedje, tot åddilong del campagne, ki duréve a pô près 100 djoûs. ===Aprestaedje del martchandijhe === Gn a des ovrîs ki fjhèt des torteas avou l' molaedje, k' i rôlèt e rôleas, pu les mete so des clåyes por zels souwer. C' est come ça, e rôleas, k' on l' vindeut padecô. Mins, å pus sovint, li waisse est spotcheye tote fene. Li poure di waisse est frexheye avou d' l' aiwe, et adon, ele tchamosse, tot dnant ene flairante nodeur. Ça baye ene sôre di brunåsse diele k' on rispotche co on côp, pu l' raidjî. Adon, on l' vindeut azès drapîs. == Istwere del coûteure del waisse el Walonreye == === Les pratikes === Di 1200 a 1500, li martchî del waisse aléve å pére des pôces, ca c' esteut l' seule bleuwe coleur pol tinteurreye a on moumint ki des veyes come [[Hu]], [[Nameur]], [[Lidje]], et eto [[Sint-Trond]], [[Tongue]], [[Hasse]] et [[Lovén]] si diswalpèt pår. Mins, li pus grosse pratike des moléns al waisse, i shonne ki ça soeye l' Inglutere. === Les planteus === C' est eviè 1204 k' on trove les prumîs papîscrîts ki cåzèt del waisse. Dins onk di ces-cial, a [[Viyé-Sint-Simeyon]], e 1252, gn a deus bordjoes, Rawoul et Pire, k' endè semèt catchetmint so des tchamps louwés a l' abeye di Sint Trond, ki c' est da sinne les teres. Mins, on les va racuzer a l' abé, et ci-cial riclame 40 lives di Louwis po les damadjes. == Sipårdaedje djeyografike == === Coines di produjhaedje === On-z ahivéve eto des waisses sol payis d' Nameur, di Lidje, sol dutcheye di Braibant ey el Conteye di Lô. On-z a des papîscrîts k' endè djåzèt a [[Walefe]] et a [[Tisse]]. === Sacwants viyaedjes ki produjhént del waisse åtoû di Haneut === * [[Åcosse]] : deus moléns cités dins les papîscrîts e 1289 et 1294 * [[Ambsin]] et Ambsinea : on molén e 1294 * [[Beurdene]] : onk e 1289 & 1294 * [[Céplet]] : onk e1294 * [[Brançon]] : 2 e 1265 & 1294 * [[Mierdo]] : 3 moléns e 1265, 2 e 1289, co 2 e 1294 * [[Moxhe (viyaedje)|Moxhe]] : deus e 1289 * [[Pelinne]] : onk e 1403 & 1460 * [[Pitit Haloe]] : onk e 1460. * [[Tîne]] avou [[Wansin]] et ds ôtes hameas : 8 e 1259, 5 e 1294 * [[Wazedje]] : 2 e 1295, 7 e 1289, sacwants e 1294 === Li waisse dins les nos d' plaeces === * a [[Lin-Sint-Rmey]], å Molinea d' Waisses. == Sourdant == * F.P. Ista, foû di "Les Annonces de Hannut", 2002. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/istwere1-rif.html#waisse Li waisse] (e walon) * [http://marie.vignal.free.fr/lepastel Li waisse] (e francès) [[de:Färberwaid]] [[en:Woad]] [[fi:Värimorsinko]] [[fr:Pastel des teinturiers]] [[kw:Liwles]] [[nl:Wede]] [[pt:Pastel]] 10904 60271 2006-06-13T10:18:50Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Гольян]] {{djermon biesse}} [[Imådje:Fisch_Elritze.jpg|thumb|On graevî]] On '''graevî''', c' est on ptit pexhon foirt corant dins les ris, et ki sieve d' amoice. * No e sincieus latén ''Phoxinus phoxinus''. * Etimolodjeye [[Motî:graevî|graevî]] == Tos les nos walon des grevîs == * [[Motî:djote|djote di procureu]]. [[categoreye:pexhons]] [[cs:Střevle potoční]] [[da:Elritse]] [[de:Elritze]] [[en:Eurasian minnow]] [[fi:Mutu]] [[fr:Vairon (poisson)]] [[lt:Rainė]] [[nl:Elrits]] [[no:Ørekyte]] [[ru:Гольян]] [[sv:Elritsa]] 10905 30503 2004-12-30T00:39:44Z Lucyin 16 grande mårlire, Marok, 2004 {{licince imådjes Lucyin}} grande mårlire, Marok, 2004 {{licince imådjes Lucyin}} 10906 36380 2005-07-30T23:10:23Z Pablo 5 Boletus erythropus (Foto: Jean-Pol Grandmont). HAVRE, 08-09-2004 13:21 - Bwès a fouyes (Hèsses et Tchinnes) {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10907 36381 2005-07-30T23:10:39Z Pablo 5 Tiesse di moenne - Clitocybe geotropa (poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10908 57403 2006-05-19T14:10:12Z 212.100.178.141 +fr L' '''Eciclopedeye do Movmint walon''' c' est ene [[eciclopedeye]], e troes tomes, eplaideye e francès (''Encyclopédie du Mouvement wallon'') pa l' [[Institut Jules Destrée]] et ki relît totes les djins k' ont ovré pol ricnoxhance del [[Walonreye]] politike, del fén do [[19inme sieke]] disk' a [[1980]]. L' eciclopedeye a-st ossu tos les evenmints impôrtants dins l' voye di l' otonomeye walone, eyet des årtikes so les diferins pårtis politikes ou movmints k' ont stî impôrtants a on moumint ou èn ôte. Å totå i gn a 6.600 intrêyes, so cåzu 1.800 pådjes so les troes tomes. Tchaeke tome muzeure 24,5 x 29,7&nbsp;cm, avou des coviete cårtonêyes di plinne toele. Li contnou d' l' eciclopedeye a stî eto eplaidî so [[plake lazer]] * 1î tome (A-E), rexhou l' 15 di måss 2000, ISBN 2-87035-017-1 * 2inme tome (F-N), rexhou l' 15 di decimbe 2000, ISBN 2-87035-019-8 * 3inme tome (O-Z), rexhou l' 21 di djun 2001, ISBN 2-87035-021-X * plake lazer, rexhowe li 28 di måss 2003, ISBN 2-87035-028-7 == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.wallonie-en-ligne.net/wallonie-publications/Encyclopedie-Mouvement-wallon-1.htm Prezintaedje di l' eciclopedeye do Movmint walon sol waibe di l' Institut Destrée] [[fr:Encyclopédie du Mouvement wallon]] 10909 40995 2005-10-04T11:51:05Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Micolodjeye]] Cwand il est djonne li '''tiesse di moenne''' est on [[tchampion]] k' a on grand et gros rond pî avou on ptit pwintou tchapea, ça fwait k' i n' fåt nén cweri foirt lon po sèpe dou çk' on a stî cweri s' no. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Tiesse di moenne|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Tricholomatales|Clitocybeae|Clitocyba|geotropa|Tiesse di moenne - Clitocyba geotropa.jpg|'''Clitocybe geotropa''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea a foxhlete (5 a 25&nbsp;cm) et ene pitite ponte å mitan, di coleur bedje, avou des blankès lames serêyes ki dschindèt so s' grand et rond pî. Il a ene blanke tchå ki dmeure bén deure et dvént minme filandreuse tot divnant pus vî. I vént al tere e grands cekes (ronds d' sôrcire) dins les pateures et les bwès a foyes nén trop spès, d' å mitan di l' årire-såjhon disk' ås prumirès djalêyes. == Eployaedje == C' est on bon tchampion cwand il est codou et mougnî tot djonne et sins s' pî. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[fr:Clitocybe géotrope]] 10910 51162 2006-03-11T00:58:45Z Pablo 5 /* crexhince, et wikipedia */ flotche di tapaedje [[Categoreye:Motîs walons]] L' '''esplicant motî do walon''', c' est li tot prumî diccionaire do [[walon]] a-z esse fwait '''e walon''', dj' ô bén ki c' est nén on diccionaire ki dene les ratournaedjes e walon di des mots francès, ou les ratournaedjes e francès di des mots walons. Ci-cial håynêye les definixhas di tos les sinses d' on mot pår e walon. C' est eto li prumî spepieus diccionaire di tot l' walon, et nén onk ki studeye djusse on pårler ou on diyaleke do walon. C' est co l' prumî motî eplaidî a-z eployî l' ortografeye do [[rfondou walon]]. I fourit askepyî e [[2000]], so les fyis. On boute co todi dsu pol djoû d' ouy, et i n' est nén co presse d' esse tot fwait. == Askepiaedje di l' idêye eyet preyistwere do pordjet == L' idêye pa drî l' esplicant motî est tote simpe, biesse minme: c' est d' aveur on diccionaire avou les esplicaedjes dins l' lingaedje d' atôtchance, come po ds ôtes lingaedjes, come avou les ''Larousse'' ou ''Robert'' e [[francès]], les ''Larousse'' ou ''Sopena'' e [[castiyan]], evnd. === on diccionaire walon, e walon === C' est ene miete eto li rzultat des ravicantisses, ki rclamént k' on eploye li walon po cåzer di ttafwait, et nén l' esserer dins kékès situwåcions seulmint. Dins l' cas d' on diccionaire, k' on eploye cwand on n' kinoxhe nén bén l' sins d' on mot, li lingaedje d' atôtchante eployî est foirt consecant, pask' on n' tuze nén del minme manire dins on lingaedje come dins èn ôte, minme po des lingaedjes foirt près onk di l' ôte. Insi, li fwait d' eployî li francès come lingaedje d' atôtchance dins on diccionaire (po si adrovaedje, po dire les sôres gramaticåles des mots, pol definixhaedje des mots) fwait k' on doet tuzer e francès tot l' eployant, foirçant insi on modele di tuzaedje nén walon, do côp, si on est ki scrît on tecse e walon, et k' on va rwaitî dins on sfwait diccionaire, on årè vite fwait di mete des ratourneures francesses. Ça respondéve eto a on mezåjhe di raprindisses do walon ki l' vôrént aprinde shuvant li metode d' imersion, tot lijhant l' pus possibe e walon, po pleur ''tuzer'' e walon, purade ki d' tuzer dins èn ôte lingaedje eyet ratourner mot a mot. === on diccionaire di tot l' walon === Eto, l' idêye, avanceye pås ''[[rifondaedje do walon|rfondeus]]'', ki l' walon, come lingaedje, est ene seule intité, et k' c' est insi k' on s' endè doet ocuper; eyet eto l' egzimpe des diccionaires dins ds ôtes lingaedjes; fijha ki l' såme a todi stî di prinde tos les mots do walon, di totes les coines, minme les cis ki n' sont nén foirt eployîs. Di cisse manire la, on seu diccionaire pout siervi po tos les walon-cåzants, çou k' est bén meyeu martchî po-z eplaidî, eyet ki permete, alfén, åzès ptitès coines do payis walon-cåzant ki n' ont nén yeu d' motî da zeles disk' asteure, di n' nén piede totafwaitmint leus ratourneures et leus mots. I gn aveut ddja yeu des sayes di fé des diccionaires di tot l' walon, mins ele avént fwait berwete, ou bén prodût ene sacwè d' foirt tene. Li prumire di ces sayes c' est li ''Dictionnaire général de la langue wallonne'' diswalpé pa l' [[SLLW]] di [[1905]] a [[1970]]. Ci diccionaire la a fwait berwete po sacwantès råjhons; li diswalpaedje si fjheu pa letes evoyeyes pal posse, ene metôde foirt londjinne eyet pzante (l' informatike n' egzistéve nén co come on l' kinoxhe asteure); di pus, ci n' esteut nén on diccionaire do walon, mins di tots les lingaedjes romans d' Walonreye, dj' ô bén k' i leyive di costé les pårlers walons foû d' Walonreye (bote di Djivet) eyet maxheut avou les pårlers do [[picård]], [[lorin]] et [[tchampnwès]] cåzés el Walonreye, ça n' rindéve nén åjhey li rashonraedje des mots. Et c' est insi ki, mågré des ans et des ans d' ovraedje, i gn a rén k' end a sôrtou. I gn a yeu eto li ptit motî ''Walo+ mes 3.000 prumîs mots walons'' da [[Lorint Hendschel]], onk des prumîs, si nén li prumî, motî a-z esse eplaidî ki rprind des egzimpes di tot l' walon (Coûtchant, Levant eyet Cinte; li [[Basse-Årdene]] åreut dvou î esse eto, mins li ramexhnaedje des mots n' si fjha nén a tins po l' eplaidaedje). I s' vinda foirt bén, ene prouve ki l' fijhaedje d' on diccionaire di tot l' walon sereut bén l' meyeuse rexhowe po l' avançmint do lingaedje, li rindmint d' l' ovraedje estant meyeu, la k' li minme eplaidaedje pou interesser pus di djins k' on diccionaire coinrece. Mins ci n' esteut tot l' minme k' on ptit motî di seulmint 3.000 mots, i gn aveut co a fé po rascovri tote li ritchesse do vocabulaire walon. A pårti d' l' apriyesse do Walo+ 3.000 mots, a stî enondé li ''[[Diccionaire di Tot l' Walon]]'' ou ''DTW'' (a noter, tot passant, l' eployaedje do walon pol tite, di minme ki pol Walo+ 3.000 mots, al diferince di çou k' si fjheut disk' adon). Li pordjet ramexhna pus d' 35.000 intrêyes dins ene båze di dnêyes, avou des esplicaedjes (e francès) et bråmint des egzimpes, et ossu des loyéns inte les diferins scrijhaedjes d' on minme mot, et inte les mots d' ene minme parintêye. Li pordjet, enondé pa [[Johan Viroux]], eyet shuvou pa [[Thierry Dumont]] et [[Lorint Hendschel]], adon djonnes studiants, s' a-st ahoté cwand ces-ci ont cmincî a-z ovrer professionelmint et a fonder ene famile. Mins, al grande diferince d' avou l' ''Diccionaire djenerå'' del SLLW, li fwait d' aveur fwait l' ovraedje dizo sopoirt informatike a permetou di rinde accessive l' ovraedje (a mitan) fwait, dj' ô bén ki ç' n' est nén pierdou, et pout siervi d' enondaedje po d' ôtes; et come d' efet, l' esplicant motî do walon s' endè sieve. Ça fwait ki mågré k' i gn k' les letes A, B, C, D eyet Z di spepieyes, et ki l' ortografeye eyet li stîle des intrêyes n' est nén unifyî, ci fourit tot l' minme ene grande ascoxheye pol diccionairaedje do walon, copurade ki, avou l' democratijhaedje del [[Daegntoele]], tot l' ovraedje fwait a stî metou lijhåve po tertos, sol hårdêye http://lorint.walon.org/lh/wa/dic/ I gn aveut eto yeu, bén k' ça n' soeye nén on diccionaire, li ''waibe del croejhete walone'' (http://croejhete.walon.org/), li tote prumire croejhete do walon, dj' ô bén di tot l' lingaedje walon et nén seulmint d' on pårler dné. === prumî diccionaire e rfondou === Li fwait di vleur on diccionaire di tot l' walon end a tot naturelmint fwait on pordjet k' ireut bén avou l' ortografeye do [[rfondou walon]], ki djustumint si diswalpéve so les minmes trevéns. L' esplicant motî, come grand scrijhaedje eyet come scrijhaedje di referince, ourit minme ene sôre di role di ''prustin'' po l' ortografeye do rfondou, ki rexha del periode di sayes et d' esperimintaedjes, po passer a esse bén moens candjante. L' esplicant motî divna-st eto ene usteye dins l' rifondaedje do walon, å moumint di tchoezi l' ortografeye definitive po on mot, li meyeuse tchuze a fé est pus veyåve cwand on-z a tote li famile di mots costrûts sol minme bodje, minme si les mots di cisse famile èn sont eployîs, pa côps, ki onk dins ene coine eyet èn ôte dins ene ôte. === Anonçaedje do pordjet et tchuzes tecnikes === Ciste idêye d' on diccionaire di tot l' walon esteut dins l' air do tins, i gn aveut dedja yeu des pordjets ene miete rashonnants, mins avou tofer li francès come lingaedje d' atôtchance. Cwand [[Pablo Saratxaga]], on Walon vnou d' ôte pårt, kiminça a voleur aprinde li lingaedje do payis i s' trova bén rade divant l' målåjhisté di trover on bon diccionaire (a ç' moumint la, li diccionaire do pårler d' Lidje — ki c' est la k' Pablo Saratxaga dimane — da Haust esteut spoujhî dispoy lontins, et n' sereut replaidî ki sacwantès anêyes après; dj' ô bén, on nel trovéve nén åjheymint dins les livreyes). Il aprinda gråces al croejhete do walon da Hendschel, eyet åzès waibes sicrîtes pal soce [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]], k' i ndè dvénrè mimbe, eyet eployî normålmint li rfondou walon po scrire li lingaedje. Mins Pablo Saratxaga esteut ossu informatikî d' mestî et copurade ovréve avou les [[libes programes]] ey esse afaiti a cisse filozofeye di rinde libe les ovraedjes ki dvrént siervi a tertos; ci n' esteut nén l' prumî côp, li croejhete da Lorint Hendschel esteut ddja dizo licince libe (li [[GFDL]]). Tot çoula, les idêyes des licinces libes, li mezåjhe po on diccionaire modiene eyet di tot l' walon, li mezåjhe d' on motî e rfondou walon, eyet li volté ki l' walon soeye ''on lingaedje come èn ôte''; on fwait ki Pablo djha åzès mimbes del Rantoele ki ça sereut clapant d' aveur on sfwait diccionaire, onk ki sereut pol walon çou ki l' Larousse est po l' francès, mins ki soeye libe eyet lijhåve pa tertos, eyet lijhåve a pårti do prumî djoû. Ciste idêye fourit anonceye eyet aspoyeye oficirmint pal soce a si mwaisse-raploû do [[25 di måss]] [[2000]], ey anonceye al radio a l' emission 900.000 walons d' [[Nameur]] li [[7 d' avri]] del minme anêye pa Pablo Saratxaga eyet [[Lucyin Mahin]], ki dvénrè li mwaisse-amonteu do pordjet. == Evolucion tecnike ey elodjaedje == === Prumirès intrêyes === On côp l' pordjet anoncî lon et lådje, i fala bén cmincî, Lucyin Mahin evoya les prumîs mots eyet i fourît metous so les fyis. Å tot cmince (i n' dimeure pont d' årtichive di ç' tins la) ça tnéve so ene simpe pådje, avou ene pougneye d' intrêyes assez simpes, et des courts discrijhaedjes. C' est a ç' moumint la ki l' motî prinda l' cogne k' il a asteure: * intrêyes e rfondou e rodje coleur * intrêyes e disfondou e bleuwe coleur redjiblant viè l' intrêye e rfondou * hagnons avou ene famile di près parints (metans, viebe, derivé avou -aedje, sivierba, addjectif,...) metous eshonne. * prezintaedje des disfondowes. * eployaedje d' imådjes * cogne HTML I fourit decidé eto di mete come racsegnes nén seulmint li sôre gramaticåle do mot ([o.n.], [addj.],...) mins eto si tchamp d' eployaedje (mot d' cinsî, mot d' houyeu,...) eyet si livea d' lingaedje (mot d' tos les djoûs, lingaedje formel, grossir,...). Bén rade il a falou passer a deus, troes, cwate et pus di pådjes web; avou ene crexhince moyene di 150-200 novelès intrêyes tchaeke moes. === crexhince, et wikipedia === Å cmince li motî est lodjî so l' éndjole da sinne da Pablo Saratxaga, e s' måjhone; mins les pådjes [[HTML]] divnèt di pus a pus pezantes a fwait ki l' motî s' ecråxhe. I gn a-st avou des modêyes so papî do motî, ene 60aine d' ezgimplaires ont stî vindous, e l' anêye [[2002]], mins après on moumint, li cviersaedje del cogne HTML po l' imprimaedje divna trop pezante et on n' pola pus fé des modêyes papî (et di pus, ele divnént foirt sipesses, et do côp, ene miete tchires avou). I fala cmincî a tuzer a on candjmint d' cogne pol diccionaire. C' est viè ces trevéns la k' les amonteus do diccionaire ont dischovrou l' pordjet wikipedia; eyet l' idêye di fé ene modêye e walon a-st aspité. Dispoy li cmince do wikipedia e walon, on-z a metou des intrêyes di l' esplicant motî adlé les intrêyes eciclopedikes, ça permete di profiter di tos les avantaedjes tecnikes; li såme est asteure di tot rcopyî sol båze di dnêye wikipedia. L' ovraedje so l' esplicant motî si fwait direk sol [[wiki]], c' est on grand candjmint, la k' ça permete d' ovrer directumint so les intrêyes, åjheymint, sins dveur ratinde, adon k' avou les modêyes HTML i faleut ratinde ki l' manaedjeu del waibe copiaxhe les intrêyes al mwin, çou ki fjheut des rtårds di 3 ou 4 moes pa côps. C' est todi [[Lucyin Mahin]] ki fwait l' gros d' l' ovraedje eyet apoirter ses cnoxhances linwistikes; mins i gn a yeu eto des intrêyes fwaites pa d' ôtes djins, eyet, come li diccionaire est libe, tot l' minme kî pout pårticiper eyet apoirter ses cnoxhances po l' ecråxhî. Eto, come l' esplicant motî eploye li nouzome ovraedje do [[DTW]], on pout dire eto ki les mwaisse-ovrîs do DTW, [[Thierry Dumont]] eyet [[Lorint Hendschel]] sont, pa redjiblaedje, des etcherpeteus di l' esplicant motî. == Totes les intrêyes == Å moes d' nôvimbe 2004 i gn aveut a pô près 8.000 intrêyes (li 2/3 co dizo l' viye cogne so http://moti.walon.org/ 1/3 ddja sol sierveu wikipedia). [[Motî:_totes les letes|Djivêye di totes les letes]] {| |- | *[[Motî:_lete A|A]] *[[Motî:_lete B|B]] *[[Motî:_lete C|C]] *[[Motî:_lete D|D]] | *[[Motî:_lete E|E]] *[[Motî:_lete F|F]] *[[Motî:_lete G|G]] *[[Motî:_lete H|H]] | *[[Motî:_lete I|I]] *[[Motî:_lete J|J]] *[[Motî:_lete K|K]] *[[Motî:_lete L|L]] | *[[Motî:_lete M|M]] *[[Motî:_lete N|N]] *[[Motî:_lete O|O]] *[[Motî:_lete P|P]] | *[[Motî:_lete Q|Q]] *[[Motî:_lete R|R]] *[[Motî:_lete S|S]] *[[Motî:_lete T|T]] | *[[Motî:_lete U|U]] *[[Motî:_lete V|V]] *[[Motî:_lete W|W]] *[[Motî:_lete X|X]] | *[[Motî:_lete Y|Y]] *[[Motî:_lete Z|Z]] <br> &nbsp; |} [[nl:waals verklarend woordenboek]] 10912 60002 2006-06-08T20:44:50Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Mayence]] [[Imådje:mayence.jpg|none|left|Robert Mayence]] '''Robert Mayence''' a vnou å monde e [[1925]] et mori e [[1996]]. C' esteut on scrijheu e walon do payis d' [[Djumet]]. Il a moussî a l' [[ALWAC]] diviè 1981 et scrire des arimeas eplaidîs dins [[l' Bourdon]]. Els a rashonné dins des lives, sipårdous emey ses soçons, dizo titraedjes: “Èm vî coron” (1983), “Del vesprêye a l' aireur”; “El tins ki passe”; “Mawes et rizetes”, ''“Sonnets et rondeaux wallons”''. Il a scrît eto deus rimêyès [[sinnete]]s “Adan et Eve e paradis” (1982) et “Djouweus d' cwåtes” (1985). [[Imådje:mayence_vi_coron.jpg|thumb|200px|right|Onk des ptits lives da Robiet Mayance]] Ene ramexhnêye di ses arimeas a rexhou e 2003 ås eplaidreyes [[do Bourdon]] dizo l' tite "[[Pluctaedje (tecses)|Pluctaedje]]". Di s' mestî, il esteut indjenieur tchimisse. Si aveut i bouté lontins e [[Congo]]. == Les tinmes da Robert Mayence == Gn a des classikes mins eto des sacwès k' on n' voet waire e walon : * des arimeas so l' Afrike. * des arimeas sol tchimeye, li [[Grand Cpetaedje]], li lwè da Lavoisier. == L' arimea "Eternité" == === Corwaitaedje. === Di s' mestî, Robert Mayence esteut tchimisse. Dins l' arimea "Eternité, on rtrove tote ene rîlêye d' atuzes di s' mestî, et eto di ses croeyances rilidjeuses : * Li [[lwè d' Lavoisier]] : :El fornåjhe ki rostit l' solea :Les pires, les aiwes, nos blancs oxheas :Ont stî skepyîs dins l' minme dinrêye :Ki, dispu des miyårds d' anêyes, :S' dismantche dins l' niût d' l'eternité, :Mins, sins rlåtche, erclape les bokets Li cour do solea, les pires, evnd sont fwaits d' atomes, ki s' rimaxhnut mins ki n' si [[Motî:sivinter|svintèt]] nén : gn a rén ki s' piede, gn a rén ki s' wangne, totafwait candje fok di cogne. * Li teyoreye electronike do cpetaedje des atomes, ezès hôtès timprateures, avou des hôts tinkias electrikes (aloumires) k' est en erote dins les bombes atomikes: :Didins les dloujhes, a côps d' tonwere, :Air, feu, såvlon, dins leu candjmints :Divénront ptete do fier, do vint [[Imådje:mayence_pluctaedjes.jpg|thumb|Li schorsêye di scrijhaedjes eplaidêye après s' moirt (avou l' arimea "Eternité"]] * L' atuzlêye di l' "univiers [[Motî:årmonica|årmonica]]" ki n' si stindrè nén tofer, mins si stind pu si racrapote… :Et rmoussî dins l' noer trô ki boût, :Et tins d' rastokî l' prumî oû po si ristinde après. :El sinte espiter et brotchî :Po ndè fé rcrexhe on noû stoelî. * Li metansicôze : mågré tos ces candjmint la, c' est bén lu ki vike co, pa si åme. :Tote el foice di mi åme resserêye, :Dins ene estritchote di foumire. (…) :Dins l' pus groûlant d' tos les dalaedjes, :Em dispåde disk' å dbout des ådjes. * Li fwè en on Grand Askepieu, on Bon Diu ki moenne l' atelêye. :Magrouyîs, spotchîs dins Ses mwins, :Nos n' ershonnrans pus a grand tchoi :Cwand l' Bon Diu prustirè s' nouve påsse. === Ratournaedje del prumire sitrofe. === * Mwaisse-modêye : :El fornåjhe ki rostit l' solea, :Les pires, les aiwes, nos blancs oxheas :Ont stî skepyîs dins l' minme dinrêye :Ki, dispu des miyårds d' anêyes, :S' dismantche dins l' niût d' l' eternité, :Mins, sins rlåtche, erclape les bokets :Eyet rmaçnêye ene nouve istwere. * E l' inglès :''Eternity'' :''The furnace that roasts the sun'' :''The stones, the waters, our white bones'' :''Were created in the same matter'' :''That (the one which), since billions of years'' :''Melts in the night of Eternity'' :''Over and over, recycling its particles'' :''To rebuild a New History'' * e francès. :''Eternité'' :''La fournaise qui brûle dans le soleil'' :''Les pierres, les eaux, nos os blancs'' :''Ont été créés dans la même matière'' :''Que (celle qui) depuis des milliards d'années'' :''Se fond dans la nuit de l'Eternité'' :''Mais, sans relâche, recolle ses morceaux'' :''Pour rebâtir une Histoire nouvelle...'' * e castiyan. :''Eternidad'' :''La hogera que arde en el sol'' :''Las piedras, las aguas, nuestros huesos blancos'' :''Se creó en la misma materia'' :''Que (aquella que) desde billiones de años'' :''Se desplega en la noche de la Eternidad'' :''Pero, sin cesar, recicla sus particulas'' :''Para recrear una nueva historia....'' Sourdant : "Adumoul" sol [[Djåspinreye Todi]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/mayence.html Li pådje da Robert Mayence] 10913 30511 2004-12-30T15:18:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Bourdon]] 10914 30512 2004-12-30T15:18:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Bourdon]] 10915 30513 2005-06-27T20:21:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>harbote</B></FONT> [f.n.] [[Motî:pailete|pailete]] (la k' on mete les çanses k' on dene a l' ofrande). 10916 37644 2005-08-11T21:00:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>paile</B></FONT> [f.n.] [[Motî:payele|payele]]. <I>Dji vs va fé gleter tot vos rmetant al narene l' odeur del pougneye di kertons k' on lait souwer evoye el paile</I> ([[M. Slangen]]). <span lang=fr>F. poële.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dmorer el paile fåte di cråxhe:</FONT> èn nén trover a s' maryî, po ene crapåde. <span lang=fr>F. coiffer sainte Catherine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tortea al paile:</FONT> påstedjreye fwaite el måjhone avou les restants del påsse a pwin, k' on leye cure el paile avou do saeyén et do boure. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pêle</FONT>, péle, pèle, pinle</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>patella</I></span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pailêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins l' paile. <span lang=fr>F. poêlée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pailete</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite paile. <I>Sol sitouve, gn aveut tofer ene pailete d' aiwe acou des cawes di ceréjhe ou del tiziene avou des foyes d' acaciå</I> ([[G. Ghys]]). <B>2.</B> (rilidjon catolike) sôre di ptite paile avou on court mantche k' on ramasse les ofrandes divins a l' eglijhe. On dit eto: [[Motî:harbote|harbote]], [[Motî:schiele|schiele]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>paileuse</B></FONT> [f.n.] machine des terasseus, avou come ene grande paile ådvant, po prinde des teres et les sorlever. <span lang=fr>F. pelle mécanique.</span> [[Dobe rifondowe]]: * [[Motî:payele|payele]]. ---- * [[tortea al paile|Dipus d' racsegnes so les torteas al paile]] 10917 30515 2004-12-30T15:31:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:paile]] 10918 30516 2005-05-03T04:41:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismanver</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:disbrôler|disbrôler]]. <I> Cwand i s' sieve d' ene sacwè, c' est pol dismanver.</I> <I>I m' a tot dismanvé mes ostis<I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Les fayés silinces ont dismanvé mes pî-sintes</I> ([[D. André]]). <span lang=fr>F. démantibuler, détériorer, détruire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">disman'ver</FONT>, dèsman'ver, dèsmanver, dèsman'vè</span>. Etimolodjeye: forveyou bodje "manver" ([[Motî:manivele|manivele]]), [[betchete dis-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismanvé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismanvêye</B></FONT> [addj., purade padvant] [[Motî:disbrôlé|disbrôlé]], [[Motî:distrût|distrût]]. Coinrece [[Payis d' El Lovire]]. 10920 30517 2004-12-30T17:07:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>silince</B></FONT> [o.n.] moumint d' [[Motî:taijhance|taijhance]]. <I>Les fayés silinces ont dismanvé mes pî-sintes</I> (D. André). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Poûssires di silince:</FONT> tite d' ene schorsêye di powinmes da [[D. André]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>silence</span>. 10922 30518 2004-12-30T16:57:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dismanver]] 10923 30519 2004-12-30T17:03:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dismanver]] 10924 60103 2006-06-09T10:30:43Z Pablo 5 candjant imådje [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''blanke lepiote''' est on [[tchampion]] k' on rescontere sovint dins l' yebe des pateures, des pelouzes ou a l' orire des bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|blanke lepiote|Basidiomycota|Basidiomycetes|Agaricomycetidae|Agaricales|Agaricaceae|Leucoagaricus|leucothites|Leucoagaricus leucothites (1).jpg|'''Leucoagaricus leucothites''' (Foto: Jean-Pol Grandmont).}} == Discrijhaedje == Tchampion (5-10 cm) fôrmé d' on bombé tchapea ki s' asplatixhe po divni cåzu tot plat et minme d' aveur ene pitite foxhlete; k' est lisse et soyeus mins pout aveur des ptitès schayes; cwand il est setch est blanc si tintant di coleur tchå ou ocre-crinme pâle. Li bulbeus pî k' a l' minme coleur (2-8x1-1,5&nbsp;cm), divént djaene cwand on l' djond (come li tchapea); poite on stroet et fråjhûle kitaeyî anea k' end est distaetchî. Les blankès lameles divnèt rôzé-pâle avou l' ådje. Li tchå est blanc-peur et dvént ene miete djaenixhante ossu cwand on l' djond. Ele est foirt sipesse et pout aveur djusk' a 1&nbsp;cm å mitan. I n' sint nén grand tchoi et n' a pont d' gosse mårcant. I vént å mitan d' l' årire-såjhon dins l' yebe des djårdéns et des pateures, a l' orire des bwès et minme li long des voyes. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî mais '''i gn'a on foirt risse del confonde avou des especes epwezonêyes'''. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 10925 47597 2005-12-17T19:50:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchet-houwant</B></FONT> [o.n.] oujhea d' nute magneu d' tchå, avou des plomes ki stitchèt foû di s' tiesse. On dit eto: [[Motî:tchafô|tchafô]], [[Motî:tchet d' nute|tchet d' nute]], [[Motî:hoûlote|hoûlote]]; loukîz a: [[Motî:houpåd|houpåd]], [[Motî:houprale|houprale]]. <span lang=fr>F. chouette hulotte.</span> ---- * [[houprale|Dipus d' racsegnes so les tchets-houwants]] 10926 30522 2004-12-30T20:22:11Z Lucyin 16 totès goupes {{licince imådjes Lucyin}} totès goupes {{licince imådjes Lucyin}} 10928 30524 2004-12-30T22:15:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bråye]] (disfondowe) 10930 30525 2004-12-30T20:45:05Z Pablo 5 Foto d' on ptit [[graevî]] (''Phoxinus phoxinus'') dins ene mwin d' djin; copyî do Wikipedia en Almand {{licince imådjes dominne publik}} Foto d' on ptit [[graevî]] (''Phoxinus phoxinus'') dins ene mwin d' djin; copyî do Wikipedia en Almand {{licince imådjes dominne publik}} 10931 30526 2004-12-30T21:40:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårlire]] 10932 30527 2004-12-30T21:40:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårlire]] 10933 30528 2004-12-30T21:40:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårlire]] 10934 30529 2004-12-30T21:40:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårlire]] 10935 30530 2004-12-30T21:40:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårlire]] 10937 30532 2004-12-30T22:04:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårler]] 10938 30533 2004-12-30T22:04:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mårler]] 10939 61511 2006-06-16T18:13:37Z 83.28.118.33 Asteure k' on cmince a-z esse sacwants a ovrer, on-z a mezåjhe d' ene plaece po cåzer inte di nozôtes. On va don sayî d' ataker. L' idêye d' ene sifwaite pådje n' egzistéve nén cwand l' wikipedia e walon a-st ataké; ça a-st aparexhou avou l' modêye 1.3 do wikipedia, si djel tén bén. Å cmince dji n' saveu nén d' trop çou k' c' esteut; tot-z alant vey so les grands wikipedias i shonne ki c' est po fé ene mwaisse pådje, a môde di [[Mwaisse pådje]], mins po les cis k' ovrént sol pordjet (dismetant kel mwaisse pådje c' est djusse po les cis ki cwerèt des informåcions). Dj' ô bén, k' i fåreut mete chal (et bodjî del mwaisse pådje) li cåde e vete coleur, avou l' tite «Wikipedia» et «Kékès pordjets». Chal c' est l' plaece po mete tote l' informåcion tecnike sol pordjet wikipedia: kimint fé, pocwè, les rîles a shure, les dzo-pordjets k' ont mezåjhe d' on côp d' pôce, defini çou come prumiristés, evnd. A vos d' ene miete dire li vosse asteure [[Uzeu:Pablo|Pablo]] == Modele po fé les årtikes so les viyaedjes == [[Uzeu_copene:Borbouze/modele viyaedje|Vo l' cial]] [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di djanvî 2006 a 20:23 (UTC) == Noveatés == I gn a sacwantès noveatés tecnikes sol wikipedia e walon k' ont stî radjoutêyes ces dierins djoûs: * les modeles di lingaedjes (loukîz a [[#Dijhoz les lingaedjes ki vos cåzez]] eyet [[Wikipedia:Babel]] * des efemerides otomatikes sol [[mwaisse pådje]]; po çoula on fwait des ptits årtikes, onk po tchaeke djoû d' l' anêye, avou 5 evenmints eyet ene imådjete; eyet les lomer d' après l' moes eyet l' djoû; eyet tchaeke djoû li bon årtike est håyné (vos ploz clitchî so "årtchives des efemerides do moes" po-z ariver so ene pådje avou tos ces ptits årtikes la pol moes; si ça vs dit, vos ndè ploz radjouter/candjî (ça sereut bén di trover pus d' evenmints/nexhances a vey avou l' Walonreye); vos ploz loukî ås cis ddja fwaits po vey kimint ça rote. * dj' a copyî bråmint d' modeles "Taxobox" do wiki en inglès; po pleur fé les tåvleas dins les årtikes so les plantes/biesses/tchampions avou l' classifiaedje syintifike; dj' a wårdé å pus sovint l' minme no (ou fé on redjiblaedje) come çoula on pout copyî té ké del pådje en inglès et k' ça rote do côp. * i gn a on novea modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[Template:sol mape|sol mape]]<nowiki>|xxxx|yyyy}}</nowiki>''' po mete les cordonêyes djeyografikes; el plaece di xxxx on mete les cordonêyes dins ene cogne bén definêye (alez vey sol pådje do modele, c' est espliké) et dins yyyy çou k' on vout mostrer (å pus sovint les minmès cordonêyes, mins dins l' cogne normåle po les djins lére); ça fwait ene hårdêye viè on sierveu ki ki cårcule çoula et mete plin d' loyéns viè des sacwès come li Google Earth, Mapquest, evnd; dj' ô bén, ki tot clitchant dizeur vos ploz vey des imådjes pa spoutnik, des mapes al schåle, evnd del plaece ki vos avoz dné les cordonêyes; loukîz [[Special:Whatlinkshere/Modele:Sol_mape|chal]] po ene djivêye d' årtikes k' eployèt ddja ç' modele la. == Uzaedje des ponts == Tot boutant so Eviè Nonne, dji vén di m' rinde seulmint conte k' on n' diveut pont mete di pont al fén d' on tite (nerén azès tiesses di hagnons dins èn årtije ecicolopedike di Wiki). ==Dijhoz les lingaedjes ki vos cåzez== I gn a asteure so les diferins wikipedias on pordjet [[Wikipedia:Babel]] (neni, li pådje e walon n' a nén co stî scrîte... mins vos ploz aler vey e francès: [[:fr:Wikipédia:Babel]] tot ratindant). === C' est cwè ç' pordjet la? === C' est po tchaeke uzeu dire les lingaedjes k' i cåze u k' i comprind, et a ké livea; insi les ôtes uzeus savèt dins ké lingaedje l' atôtchî, ou co po cweri dins les catgoreyes les uzeus ki cåzèt on lingaedje diné (metans, po lzî dmander di ratourner åk). Dj' a cmincî a fé les categoreyes et modeles po-z aveur çoula chal avou, vos ploz aler vey metans so [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]] (les dzo-categoreyes eployèt l' côde iso do lingaedje, come di djusse); ou co sol pådje da minne: [[Uzeu:Pablo]] po vey a cwè ça rshonnreut, ou co sol pådje da [[Uzeu:Diagraph01]] po onk ki n' comprind nén l' walon... === Kimint fé? === C' est foirt åjhey, i gn a des modeles '''<nowiki>{{Babel-#}}</nowiki>''' ki vs permetèt di radjouter çoula åjheymint dins l' pådje d' uzeu da vosse, replaecîz '''#''' pa on limero, di 1 a 8 (mins dj' endè pout radjouter s' i fåt) po l' nombe di lingaedjes ki vos vloz mete; et poy, separés pa des bårs d' astampé («'''|'''») les lingaedjes avou leus liveas. Po on lingaedje natif, on mete djusse li côde ISO do lingaedje ('''wa''' pol walon, '''fr''' pol francès, '''ar''' po l' arabe, '''ro''' pol roumin, evnd.). Si c' est on lingaedje k' on a-st apris, c' est '''xx-#''', avou '''xx''' li côde iso, eyet '''#''' on limero di 0 a 4: * 0: si on n' comprind nén ç' lingaedje la (on n' eploye çoula ki pol lingaedje do wikipedia, metans chal, po les cis ki n' comprindrént nén l' walon) * 1: on livea fwebe, on pout ene miete lére et comprinde, mins nén vormint l' cåzer * 2: on livea moyén, on pout lére et scrire ene miete, mins nén foirt åjheymint * 3: on hôt livea, on pout lére et scrire åjheymint * 4: on cåze li lingaedje come si on sereut on cåzant natif, bråmint do vocabulaire, on comprind ttafwait po ene sakî ki sreut cåzant natif di walon, di francès, avou on livea cåzu-natif d' arabe, eyet ene barbôjhe di neyerlandès (oyi, vos Lucyin :) ), ça dinreut insi, metans: :'''<nowiki>{{Babel-4|wa|fr|ar-4|nl-2}}</nowiki>''' mi, dj' a metou: :'''<nowiki>{{Babel-5|wa-4|es|fr-4|en-2|eo-1}}</nowiki>''' walon cåzu-natif, castiyan natif, francès cåzu natif, inglès moyén eyet esperanto fwebe. (notez ossu: "Babel-4" po 4 lingaedjes, "Babel-5" po 5 lingaedjes). '''NOTE:''' i s' pout ki tot fjhant çoula, sacwants lingaedjes/liveas n' aparexhrént nén, et vos årîz des rodjes loyéns al plaece; c' est nén gråve, c' est djusse ki l' modele n' åreut nén co stî fwait, djelzès frè a fwait. Et si vos n' estoz nén seur do côde iso d' on lingaedje, vos n' avoz k' a dmander. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 d'&nbsp;octôbe 2005 a 02:23 (UTC) Oyi, mins li Modele arabe ni va nén (loukîz a [[Uzeu:Lucyin]]). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 9 di djanvî 2006 a 15:40 (UTC) ==Rencontre Wikipédiens Belges (Bruxelles, 10 décembre 2005)== (je m'exuse, je ne parle pas de walon, néanmoins:) Rencontre Wikipédiens Belges (Bruxelles, 10 décembre 2005) ''Quand?'' - '''Samedi 10 décembre 2005''' ''Où?'' - '''Bruxelles''', au '''Collège Saint-Pierre de Jette''', 229 boulevard de Smet de Naeyer [http://www.collegesaintpierrejette.be/] ''Ordre du jour'' (proposition): *10-12 & 13-15: Partie serieuse (miniconference, bilingue nl/fr) *15-...: Partie sociale, (visite de cafe, ...?) ''Qui?'' - Chaque Wikipédien(ne) interessé(e): l'invitation s'adresse naturellement surtout aux wikipédiens ''Belges'', et par élargissement à ceux qui collaborent aux projets wikimedia en langue "Belge" (qui n'est pas définie, donc '''tout le monde'''). Une traduction simultanée néerlandais/français semble assurée, avec un peu d'anglais pour faire le pont, s'il y en a besoin. Prière de laisser savoir si tu viens à '''[[:nl:Wikipedia:Ontmoeten#Concreet voorstel - proposition]]''' ''Sujets?'' - voir [[:nl:Wikipedia:Ontmoeten#Topics - Onderwerpen - Sujets]] (bilingue) --[[:nl:gebruiker:Francis Schonken]] 8 d'&nbsp;octôbe 2005 a 00:00 (UTC) == Memwere di studiant sol wikipedia == Ene sakî do wikipedia e francès a fwait on memwere di sicolodjeye foirt interessant sol wikipedia, et li manire ki ça rote, d' après li studiaedje di sacwants cas sol wikipedia e francès; on l' pout lére so les fyis; li documint, e PDF, si pout prinde a pårti di la: [[:fr:Wikipédia:Le_Bistro/16 août 2005#d'Amour & de Neutralité : Ce(ux) qui résiste(nt)|d'Amour & de Neutralité : Ce(ux) qui résiste(nt)]]. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 d'&nbsp;awousse 2005 a 18:06 (UTC) == Clasmint des wikipedias d' après l' nombe d' årtikes et d' cåzants == Sol pådje [[:en:Wikipedia:Wikipedia articles per population]] do wikipedia en inglès i gn a on clasmint di sacwants wikipedias d' après l' nombe d' årtikes pa miyon d' cåzants; dj' a fwait l' cårcul pol walon (tot prindant l' estimåcion di 600.000 cåzants) et dj' a stî bén sorpris d' vey ki l' wikipedia et walon est al copete do tåvlea (al 3inme plaece) avou 7.300 årtikes pa miyon d' cåzants. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 di måss 2005 a 15:06 (UTC) == Pordjet tchampions == :po "rouye", por mi c' est nén l' minme ki "erunixheure"; l' erunixhaedje c' est ene reyaccion tchimike des metås, avou l' ocsidjinne. Adon k' les rouyes c' est des organisses vicants! :eployî "erunixheure" el plaece di "rouye" c' est nén walonijhî, c' est francijhî! la k' on s' mete a tuzer come e francès. :a moens, bén seur, k' on eploye "erunixheure" po cåzer des "rouyes"? :mins c' est nén pask' e francès il eployèt l' minme mot k' on doet esse oblidjîs d' eployî l' minme mot e walon eto; on nel fwait nén po linwe/lingaedje. :dji rmete "rouye", "micéliom", evnd. come divant; ça pout motit esse candjî, mins ça nel doet esse fwait ki s' i gn a sacwantès djins ki sont d' acoird. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di djanvî 2005 a 14:08 (UTC) Proficiåte åzès cis ki boutèt cial : c' est ene grande prumîre, çou k' on fwait vola. Come di djusse, gn è va aveur des rujhes, di sayî di mete e walon çou ki s' a fwait, dispu 150 ans, e francès. On-z a veyou ça avou li rfondaedje di [[miceliom]] eyet [[sporofore]] (loukîz so les pådjes di copene di ces deus mots la). Mins ci n' est nén çoula ki nos doet fé leyî ouve. I fåt e minme tins : * ki les sacwès esplikêyes soeyénxhe d'on livea sincieus come les ôtes lingaejdes. * sayî di trover on moyén del dire come les djins ki djåzént coramint walon l' årént yeu dit. Come ça, on n' nos pôrè nén fé li rprotche ki li walon, c' est djusse do francès "disformé". Dji va, divant waire, mete ene pitite lisse di "piceures" po fé pus åjhey a scrire les hagnons so les åbussons / boloes / tchampions. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 14 di djanvî 2005 a 15:26 (UTC) Mande escuze d' aveur sitî trop rade, dji nel frè pus !!! Dji su bén binåjhe ki vos boutez avou nozôtes, Djan-Pol ! Po l' mot tchampion (des tchamps), vos avoz l' mape des lomaedjes e walon e 1935 a [[Motî:åbusson]]. Pol tchapea, les motîs walons lomént purade çoula "li tiesse" on les pout wårder sinonimes. po F. ''rouille des végétraux'' dji mete les idêyes so [[Copene%3ARouye]], dabôrd. po F. ''se décomposer'', dji metreu purade "pouri" u [[Motî:breni]] (divni do brén = pouri a flate). Asteure k' on a l' sistinme po djåzer, dji n' candjrè pus rén des ôtes uzeus. Tuzans cwand minme å disfaflotaedje, ene ôte såme do rfondou. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 15 di djanvî 2005 a 00:49 (UTC) po F. ''touffe'', gn a on mot tipike walon: '''bohêye''' (a Forire: ene boyêye; dj' a stî cweri ene boyêye di såriete å corti). On dit eto : ene '''sitoclêye''' (dedja e motî) ''pousser en touffe'' => abohner; il abohnêye (c' est po les plantes k' ont ene raecene, pocwè nén po les tchampions-åbussons k' avizèt vni del minme plaece (come li [[coprin noer d' intche]]). On dit eto: sitocler. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 21 di djanvî 2005 a 19:48 (UTC) F. ''en forme de'' walon : a môde di, del cogne d' on, come on... ''en forme d' oeuf'' => a môde d' èn oû, del cogne d' èn oû, comeèn oû. F. ''plissé'' => w. cafougnî, racafougnî, [[Motî:rôti|rôti]], pleuti, ratchitchî. Binamès soçons, Dji su d' akwârd po utilizè : "cafougnî", "come on", "bohêye", "pouri" Dj'inmrot bin ôrdè li mot rouye po l' maladie des plantes [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 28 di djanvî 2005 a 10:46 (UTC) == Francijhas == Si vos vo avoz adû a dire ene sacwè d' ene façon, et ki vos trovoz k' i gn a bråmint mî, vos l' ploz mete les rcandjmints dins l' pådje [[Francijha]]. == Pordjets == Sol pådje [[Wikipedia:Pordjets]] i gn a sacwants pordjets k' on pinse k' i sont pus consecants pol moumint; paski, come on n' est nén bråmint des djins a-z ovrer sol wikipedia e walon, i fåt bén tchoezi la wice k' on va "furler" nosse tins. Onk des pordjets, li [[Wikipedia:ratournaedje di l' eterface|ratournaedje di l' eterface]], est assez bén avancî po çou k' est d' l' eterface leye minme; mins les pådjes d' aidance mankèt co mwints côps, i manke li pådje po dire les pondants et les djondants so les imådjes (kimint les eployî, mins ossu, et copurade, cåzer des licinces), manke eto ene pådje pol nouve et clapante fonccionålité des '''modeles''', parey po les '''categoreyes'''. Motoit k' on dvreut fini ces bokets la å pus abeye; mins dji vôreu eto saveur çou k' vos pinsez des tecses d' [[Wikipedia:aidance|aidance]] ki sont ddja fwaits, est çk' i sont bén scrîts? åjheys a comprinde? est çki ça vs a aidî? Gn a-t i des sacwès a candjî? *Po ç' ki concernéye li mwaisse pådje, pokwè nin mète les tites des pordjèts pa ôre alfabètike puski c' est fè po les cis ki botè su les ovradjes ou rikwèrè des informacions ça duvrè èsse pu åjî rikwèri li tite di l' artike. :Les pordjets ni vont normålmint nén sol mwaisse pådje, mins chal (on côp k' on åreut decidé çou k' on vout mete so cisse pådje ci). :End a nén telmint ( ene cwénzinne?), oyi on les pout relére alfabeticmint mins c' est nén tant on problinme. :Sol mwaisse pådje, d' èn ôte costé, c' est trop pezant tos les loyéns, li pådjes est trop longowe. :Po bén fé, i fåreut djusse des loyéns po des mwaiss ès intrêyes po tchaeke sudjet, on seu loyén "lingaedjes", on seu loyén "tchampions", evnd. :L' aroke c' est ki pol moumint on n' a nén co ces mwaissès intrêyes di fwaites, et k' i manke avou les årtikes ki vont å mitan et ki frént l' loyén inte les mwaissès sudjets et les årtikes k' egzistèt ddja. :Dins les pordjets i gn a, djustumint, ene pådje ki dene li djivêye des mwaisses sudjets. :Vos ploz loukî al mwaisse pådje do wikipedia e francès, metans, po ene idêye di çou k' on dvreut aveur on djoû (i gn a troes bokets: mwaisses sudjets, ki ça n' candje nén; sudjets d' actouwålité (sacwants årtikes ou sudjets metous en avant pask' il ont a vey avou l' actouwålité), et des sudjets ene miete a l' astcheyance, l' årtike del samwinne, des "savîz vs ki...") *Enfin po vosse ovradje su l' padje d' aidance ele est aujî a comprinde et bin faîte. [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 13 di djanvî 2005 a 09:01 (UTC) :Gråces :Mins i manke co l' aidance so les imådjes, les modeles, les categoreyes,... est çki, dins çou ki manke, i gn a ene sacwè ki vos pinsoz est pus importante et k' i fåreut ataker avou? :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di djanvî 2005 a 14:08 (UTC) === pordjets biesses et plantes === Dins l' sistematike, fåreut vey li valixhance k' on va dner å mot "sôre" di biesse : (epèce ?) On pôreut eto riprinde li vî mot walon "indje" (F. genre ?) k' a dné [[Motî:nindje|nindje]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djanvî 2005 a 00:40 (UTC) Po çoulà, dji pinse vos polu d'ner on bea cop di spale. Dji so paleyontologisse. Adon les sôtes di biesses, dji conè bén. Po "sôre", dji pinse qu'il est mau r'fondu, mins c'n'est nén l'problinme. I m'chone qu'on l'divréve wårder come on mot généralisse. Dji vos propose "espece", come è francès, ou adon "s(i)pèce". Po les ôtes : jenre, famile, ôrde, classe, ècouchemint. [[Uzeu:Maîsse_Arsouye|Maîsse Arsouye]] 30 d'avri 2006 à 9:28 Dins l' årtike "[[Taesson]]" i gn a ene boesse avou l' classifiaedje syintifike; la dj' a eployî, dins l' ôre: "ringne", "sôre", "classe", "ôre", "famile", "djinre", "espece". Pol plupårt des mots, c' esteut-st åjhey; mins po "phylum", dji n' saveut nén trop cwè, et dj' a metou "sôre" po les biesses et les plantes; dins les årtikes des tchampions c' est metou "divizion". "ecoxhmint" mi shonne esse on bea mot et on pôreut-st insi l' eployî po les plantes, biesses et tchampions. Djel candje la: [[Modele:Phylum]] (po les ôtes, c'est dins: [[Modele:Regnum]], [[Modele:Classis]], [[Modele:Ordo]], [[Modele:Familia]], [[Modele:Genus]]) Loukîz eto al pådje di pordjet [[Wikipedia:Pordjet biesses]] po des idêyes sol rindjment des especes (eto [[Categoreye:Pordjets]] po tos les pordjets sol wikipedia e walon) gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d' may 2006 a 17:15 (UTC) === pordjet [[amagnîs walons]] === fåt i fé ene categoreye avou ça ??? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djanvî 2005 a 00:40 (UTC) ==== Hagnons di l' esplicant motî : kibén d' mots a-z î mete ? ==== Dji n' so nén tchôd po mete des viebes parints dins l' minme hagnon. Metans : * [[Motî:djîsse 1|djîsse 1]]. => djîstrer dins èn ôte hagnon. * [[Motî:djîsse 2|djîsse 2]] djîster dins èn ôte hagnon. Tchaeke viebe enonde ene novele rîlêye di parints (avou -aedje, -eu) ki n' sont pus des parints direks do no-bodje. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di måss 2005 a 08:42 (UTC) :Mins cwand l' mot eyet s' viebe sont foirt aloyîs k' i gn a k' on seu sinse? (come "[[Motî:djîsse 1|djîsse 1]]" eyet "[[Motî:djîstrer|djîstrer]]") :Ôtrumint, on pout eto tot dispårti; mins dji n' voe nén pocwè "djîsse/djîstrer" n' pôrént nén aler eshonne, adon ki vos avoz des intrêyes avou des viebes et mots parints avou bén pus d' l' adire dins les sinses. Èn rovyîz nén ki tos les mots ont ene pådje da zels (ki ça pout esse on redjiblaedje), adon, on pout rcandjî d' plaece ou les adjinçner come on vout, on-z est bén pus al libe k' avou on motî so papî :Dji so po n' leyî k' on mot tot seu cwand l' intrêye est foirt longowe :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 di måss 2005 a 10:14 (UTC) Dji pinse ki Pablo est dins l' bon. [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 28 di måss 2005 a 16:04 (UTC) ==noûmots & rfondaedje== *Pablo vos avez one foirt bone idéye. En effet li rifondu walon c' est bin, mais i n' faut nin ki po les mots dèdja kinochus dins nosse lingadje i gn' ôye k' on accint rédjional ou k' one manîre di scrîre on mot (ki n'sôye riprésintéye ki dins l' motî d'Forire, Lîdje ou Transène) mais i faut ossi tinu conte des ôtès djins ki plèt nos lîre dins on prèmî timps et pu vinu nos aspalè ou boutè po d' bon avou nos. Dji pinse ossi ki '''po les noveas mots''' ça sèrot mî d'ôrdè et di respèctè l'idéyée do prèmî scrîjeû (ça attiro motôt sakantès walons a vinu nos ridjonde). C' est po çoula li mî c' est d' cåzè inte nos åtes divint d' fè ou d' candjè one artike.(come vos l' fiez Pablo) avant d'candjè çu k'a stî scrî. [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 13 di djanvî 2005 a 09:01 (UTC) :Dji pinse oyi ki l' rifondou walon c' est, aprume, ene manire di scrire, ene comone ortografeye, po scrire d' ene seule manire les mots ki sont les minmes, ki tertos sont d' acoird po dire ki c' est l' minme mot. :C' est nén po candjî les mots ou mete on mot el plaece d' èn ôte (bén ki, c' est bén del fé, et di replaecî on mot pa èn ôte pus bea, mins çoula n' a rén a vey avou li rfondou walon, c' est do stîle di scrijhaedje, ça s' pout fé po tos les lingaedjes, di cweri après des pus beas mots, di fé des pus belès fråzes. Les cis ki sont foirts la dvins fijhèt minme des lives et wangnî des pris. Des ôtes vont scrire avou èn ôte stîle, da zels... li '''stîle''' c' est do scrijheu, l' '''ortografeye''' c' est da tertos). :Po çou k' est des noûmots, li mî c' est cwand on noûmot tecnike est propôzé ou aspoyî pa ene djin (ou sacwantès djins) ki l' dominne d' uzaedje c' est leu mestî (ou leu passion), pask' adon i serè-st eployî po do bon eyet spårdou. :ça n' sieve a rén d' edvinter des noûmots djusse pask' on l' pout fé, et ki n' vont måy esse eployîs. :Eto, cwand c' est on calcaedje, i l' fåt scrire tot shuvant les rîles di l' ortografeye do rfondou, eyet l' walonijhî tot shuvant l' fonoledjeye do walon; mins nén oblidjî d' aler vey çou k' ça åreut polou teyoricmint dner si l' mot aveut vnou direk do latén, so ene cwénzinne di siekes, a pî. (a noter ki les sincieus mots n' ont måy vinou direk do latén ou do grek, dins '''nou''' lingaedje; i n' a pont d' avance di sayî d' fé les cwanses e walon). :I fåt ossu, po les calcaedjes, k' ont ricnoxhe li calcaedje (ôtrumint, si l' mot n' est nén ricnoxhou, i n' serè nén eployî, li mot francès serè-st eployî el plaece). On sfwait calcaedje, c' est djusse li mot "francès" (k' est çou k' est eployî spontanêymint) adapté ås rîles do walon. Et dji mete "francès" inte wiyemets paski c' est nén do francès, c' est on mot sincieus latén/grek, et ces mots sont les minmes dins tos les lingaedjes romans, tîxhons et minme slaves; i gn a k' l' ortografeye ki candje ene miete. Si tos ces lingaedjes la polèt eployî l' mot sins problinme, li walon el pout avou. :Çou k' i fåt tuzer, c' est a ene minme manire di scrire on minme boket latén/grek, et di tofer li scrire parey (eg: biyo-, -lodjeye, djeyo-, -metreye, diya-,...), dj' ô bén, fé come les ôtes lingaedjes fijhèt. :po les noûmots ki n' sont nén des calcaedjes, mins des fijhaedjes a pårti do walon (come "copiutrece") la c' est diferin, mins la c' est ossu pus målåjhey pol mot passer, la i fåt vormint ki les cis ki pôrént eployî l' mot soeyexhe d' acoird. Ça a stî l' cas po "copiutrece", djustumint, les cis ki c' est leu mestî, ou leu passion, d' ovrer avou les copiutreces ont eployî l' mot. :po ds ôtes propôzaedjes di noûmots po les copiutreces, il ont stî abandnés, paski les cis ki c' est leu mestî ou leu passion d' ovrer avou les copiutreces n' ont nén bén sintou l' noûmot. :po çou k' est di les mete dins l' esplicant motî, on noûmot d' calcaedje pout esse metou a pårti do moumint wice k' il aparexhe pol prumî côp dins on tecse; paski, c' est çou k' on eploye, la k' les cis ki cåzèt walon cåzèt eto l' francès. :mins po les noûmots askepyîs a pårti d' bodjes walons, on nel pout nén mete do côp, i fåt k' i soeye eployî pa sacwantès djins, so ene termene di tins di pol moens sacwants moes. ::Pablo, :: ::Vos avez raîzon a 100 % et asteûr i nos fåt boutè avou les rîles ki vos vnez di dnè. C' est l' seûle manîre di fè riknoche li rifondu. ::I gn' a dédja nin bramint d' walons ki lijèt l' walon è èco mwins ki scrîjèt (paski si n' est nin åjî), si on n' rind nin nosse lingadje al poirtée di totes les djins on va l' fè moru di s' bèle moirt. ::Si n' est nin po rin k' i gn' a des waloneûs (bins pu å courant ki mi su l' walon) ki djèt ki li rifondu est artificiel èt incompréinsib. Ossi po ni nin l' zi dinè di kwè nos critikè i nos fåt boutè èsonne et mète di costè nos pitites brouyes. C' est nosse lingadje k' est l' pus impoirtant, nos åtes, nos n' fiant ki passè su l' têre mais l' walon du continuè a vikè. ::Totes mes amitiés ::[[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 13 di djanvî 2005 a 20:37 (UTC) ==rifondaedje et sudjets coinreces== Po li r'fondaedje des årtikes di Nameûr et avaur-là, sayoz di wårder les coinreces omonimes et cognes ( nén -èt mins -nut, nén ''Walonreye'' mins ''Waloneye'',... ). Ca s'reûve bén binamé. [[Uzeu:Maîsse Arsouye|Maîsse Arsouye]] 18 di may 2006 a 20:29 (UTC) Çoula c' est sorlon kî k' a scrît les årtikes li prumî; mins bén seur vos ploz todi les rinde "pus coinreces" (tot dmorant dins l' ôrtografeye do rfondou: codjowaedje, tchuze d' on mot purade k' èn ôte,...); vos l' sårîz fé bén mî k' nozôtes. I fåreut co des djins do payis po totes les ôtes coines di Walonreye :-) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di may 2006 a 12:36 (UTC) == Stîle == === Pårticipes prezintreces === L' uzaedje des [[pårticipe prezintrece|pårticipes prezintreces]] est foirt diferin e walon ey e francès. * On n' l' eploye måy tot seu: :on diccionaire ''dinant'' li sinse des mots ==> on diccionaire '''ki dene''' li sinse des mots. * Dizo uzaedje di '''djerondif''', on l' eploye avou '''tot''' u avou '''e'''. :Tot passant pa Nåwinne, dj' a stî vey li Fornea Sint Mitchî. :E m' aprestant, tot m' raezant, dji m' a tot kernaxhî. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 30 di måss 2005 a 21:32 (UTC) :dji dvreu portant nén fé cisse flotche la; e castiyan c' est l' minme (on n' dit nén "''un diccionario '''dando''' el significado...''" mins "''un diccionario '''que da''' el significado...''") :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di måss 2005 a 23:57 (UTC) == årtikes, eciclopedeye eyet pont d' vuwe neute == C' est ene des mwaissès rîles do pordjet wikipedia di tofer wårder on pont d' vuwe neute dins les årtikes; dj' ô bén ki, les årtikes, c' est po mete des fwaits, ou, si on prezinte des idêyes, po dire ki c' est des idêyes ou des croeyinces, et nén les prezinter come des vraiyes. C' est impôrtant, c' est les rîles do pordjet, k' a-st askepyî bén dvant nozôtes, on les doet shure. Insi, on n' pout nén mete dins èn årtike so les [[emacralé mot|emacralés mots]] k' i fåt fé insi ou inla po dismacraler té ou té mot; pask' adon ci n' est pus des fwaits k' on mete, mins les idêyes do ci ki scrît. Si on vout dire li sinne, i gn a les pådjes di copene, li pådje d' uzeu da sinne, eyet les pådjes do dominne tecnike (k' ont "Wikipedia:" pa dvant) come cisse-chale. Cisse rîle est impôrtante a shure po n' si nén margayî et distrure li pordjet (pol moumint on n' est waire, mins ratindez k' on soeye ene miete di pus, et k' on cmince a fé des årtikes so des sudjets pus tchôds, metans sol politike, avou des uzeus ki sont d' avis contraire... la on s' rind conte di tote li consecance di cisse rîle la) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di djanvî 2005 a 19:12 (UTC) == Emacralés nos d' viyaedje == * [[Emacralé no d' viyaedje]] * [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] * [[Wikipedia:Pordjet viyaedjes di Walonreye]] == Fotos == Pablo, Dj' candjè les fotos di l' artike "Fås åbusson" pask' i gn' avève one pitite fåte dins l' no latin scrît su zeles. Vos plez disfassè les fotos Lactarius vellereus 1.jpg et Lactarius vellereus 2.jpg eles sont rimplacéyes par Lactarius vellereus 1b.jpg et Lactarius vellereus 2b.jpg Grâce et mile escuzes po l'ovradje ki dji v' dène ! [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 20 d'&nbsp;djanvî 2005 a 10:57 (UTC) :Euh, c' est l' minme no latén! vos n' av' fwait k' mete on '''b''' pa drî l' limero... :A... dji comprind! c' est *dins l' imådje* ki vos avoz fwait on candjmint. :Dins ç' cas la, vos dvoz eberweter l' imådje dizo l' minme no, i gn årè on messaedje dijhant k' ene imådje avou ç' no la egzistêye dedja, et dmander si vos l' voloz vorment spotchî avou l' novele; vos respondez k' oyi et c' est l' novele imådje ki serè-st eployeye. :I n' vos fåt eberweter avou èn ôte no d' fitchî ki cwand vos vloz candjî l' no do fitchî, oudonbén mete ene imådje diferinne tot wårdant l' viye; cwand vos vloz '''replaecî''' l' viye imådje avou ene nouve modêye, el fåt eberweter avou l' minme no. :ça fwait k' dji disface les noveles imådjes, eyet les reberweter avou les vîs nos. :PS: pa des côps i gn a des imådjes so [[:commons:|commons]], di clapante cwålité; adon on les pout eployî directumint, nén mezåjhe di rén eberweter (loukîz par egzimpe a [[glumiante colibeye]], les fotos vnèt di ''commons'', les poitraits ont stî saetchî pa èn almand) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 20 d'&nbsp;djanvî 2005 a 13:01 (UTC) === Vey eyet manaedjî les imådjes === I gn a des pådjes sipeciåles po vs aidî a manaedjî les imådjes: * [[Sipeciås:Imagelist|Djivêye des imådjes]], li no d' totes les imådjes, k' on pout relére pazès dates, nos, grandeu; eyet taper ene tchinne po cweri après les imådjes ki corespondèt; * [[Sipeciås:Newimages|Galreye des nouvès imådjes]], les dierinnès imådjes, veyowes tchaeke en imådjete * [[Sipeciås:Unusedimages|Imådjes nén eployeyes]], les imådjes ki s' trovèt sol sierveu mins ki n' sont eployeyes dins nol årtike (atincion ki des imådjes k' i gn a sont metowes come "nén eployeyes", adon k' ele sont-st eployeyes, c' est les imådjes eployeyes dins des vîs årtikes, ki n' ont nén stî candjîs dispoy li passaedje al modêye 1.4 do programe mediawiki) * Totes les [[Sipeciås:Specialpages|Pådjes sipeciåles]] Eto, vos ploz aler vey so les cmons wikipedia po vey s' i n' a nén ddja ene imådje e dominne publike ou GFDL ki vos pôrîz eployî (les imådjes di cmons s' eployèt del minme manire ki les imådjes locåles; c' est djusse k' ele si trovèt dins èn ôte sierveu, eployî e cmon pa tos les wikipedias): http://commons.wikipedia.org/ La avou, vos ploz aler sol loyéns "Pådjes sipeciåles" sol hintche et vey les novelès imådjes, cweri des imådjes, evnd. Les imådjes sont eto metowes pa categoreyes; eyet des dzo categoreyes, çou k' aide a trover çou k' on cwire après; vos ploz vey li djivêye des categoreyes a pårti del pådje des pådjes sipeciåles I gn a ene categoreye sol wikipedia e walon po vey les imådjes ki sont-st e dobe sol wikipedia e walon eyet so commons: * [[:Categoreye:NowCommons]] si vos voeyoz ene imådje k' est dins l' cas, metoz '''<nowiki>{{NowCommons|</nowiki>'''li no so commons'''<nowiki>}}</nowiki>''', insi les årtikes ki l' eployèt polèt esse candjîs eyet l' imådje disfacêye pus tård. == Nos d' djins == === Avou des dvancetes di provnance === * Djihan d' madi * Roland d' Lassus [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 26 d'&nbsp;avri 2005 a 00:17 (UTC) == bondjoû do singlé == c'est l' saglé des ardnnes qui causent ast'eur. Dje trouv vot site vrémin bin mé dj'vourdo dir quin'y est quand même des conniries tourtout vôs sites. A quand qu'on se revèrait. Le gros vèra de pourcé. :Bén l' bondjoû a vos, ça fwait vormint plaijhi d' vey ki d' pus a pus d' djins s 'interessèt a ç' pordjet ci, et å lingaedje walon. :si vos voeyoz des biestreyes ou des sacwès ki n' sont nén djusses dins des årtikes, ni balzinez nén po l' dire, come çoula ça pout esse coridjî. :pareymint, s' i gn a on sudjet ki vos vôrîz bén vey des årtikes so ç' sudjet la, vos l' poloz dmander chal, ou co dner les informåcions ki vos årîz. :gråces :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di may 2005 a 16:37 (UTC) == Élections des stewards / Stewards election == Bonjour, L'élection des stewards a commencé sur [[m:Stewards/elections 2005]]. Pour voter, il faut être actif depuis plus de 3 mois sur un projet et avoir un compte sur Meta. Faites un lien vers votre compte ici si vous êtes actif ici. Les stewards sont responsables de la nominations des admins sur les projects où il n'y a pas de bureaucrates, ainsi que divers autres droits (bots, etc.). Les dix stewards avec le plus de voix seront élus (au moins 30 voix avec + de 80 % de oui). Allez-y ! [[Uzeu:Yann|Yann]] 18 di may 2005 a 21:30 (UTC) Hello, The stewards election has started on [[m:Stewards/elections 2005]]. Anyone can vote provided that he has a valid account on meta with a link to at least one user page, on a project where the editor is a participant, with at least 3 months participation to the project. Stewards can give sysop right on projects where there are no local bureaucrate. Please vote ! [[Uzeu:Yann|Yann]] 18 di may 2005 a 21:30 (UTC) PS: Please translate this and put it in the Village Pump. Thanks. [[Uzeu:Yann|Yann]] 18 di may 2005 a 21:30 (UTC) == Årtike Gotale == Est çki l' contnou d' l' årtike "[[Gotale]]" c' est bén çou k' i fåt; nel fåreut i nén rlomer e "Gotea (Bayamont)" ou "Gotea (aiwe)" ? (c' est l' no d' on rixhot; li seu loyén viè "[[Gotale]]" c' est a pårti del pådje "[[Bayamont]]") [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 10 di djulete 2005 a 22:19 (UTC) == Pådjes a disfacer == === Wåfrî === [[Uzeu:Tiri|Tiri]] dit ki ça dvreut purade esse "wåflî" (mins on dit å pus sovint "fier a wåfes"); come l' årtike n' a cåzu nou contnou, dji so pol disfacer; alez vey [[Copene:Wåflî|si pådje di copene]] po pus di racsegnes et dire li vosse so çou k' i fåreut fé. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;awousse 2005 a 20:04 (UTC) amon nouzôtes, on dit in fiêr a wåfes, mais ossi in wåflî et nin in wåfrî. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 28 d'&nbsp;octôbe 2005 a 13:48 (UTC) I va; dji mete [[wåflî]] (dj' a eto fwait les intrêyes do motî: [[Motî:wåflî]], a verifyî si c' est bén comifåt). Dins l' wikipedia en inglès i gn a-st on longou årtike so les fiers a wåfes; ça fwait ki dj' va wårder l' pådje (djusse candjî s' no), eyet ratourner l' årtike inglès. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 d'&nbsp;octôbe 2005 a 14:31 (UTC) == Dimandes di mots == ===Glés=== A rfoytant lu Glossêre du Gaston Lucy, dju wès lu mot " Glés" ku l' Gaston dène coume deux bwès mètus a crwâ dins ène tchèrpante. Dju n' atinds jamwês pu cåzer d' ça ; putète, a savèz- du pus. Pablo, si vous n'ôz nin çu glossêre-la, dju pus vous djonde a èn iméle. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 28 d'&nbsp;octôbe 2005 a 13:56 (UTC) :Dji pinséve ki dj' aveu respondou, dj' a motoit rovyî d' clitchî sol boton po-z evoyî :-) :Dji n' so nén on grand sincieus la dvins, mins dji m' dimande si ça n' pôreut nén esse li minme raecene ki "gléjhe" (eglijhe, li mot egzistêye co dins sacwants nos d' plaece, e francès "Gleize/Gleixhe") li vî vî mot po "croes" c' esteut "croejh"; del minme manire "gris" si prononce co "grij" a plaeces (eyet ça rispite å femrin: grijhe), ça fwait k' on candjmint gléjh -> glés pôreut shure li minme tchimin. :vola c' est djusse ene idêye come ça :(et dji vou bén ki vos m' emilrîz l' glossaire, oyi, gråces) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 4 di decimbe 2005 a 21:24 (UTC) == Rouye - rouyes == Après Bayamont et les viaedjes alantoû, on n' di nin rouye pou dl' èrunixheure, mês bin " rougne ". On dit in fiêr "arougnî". Ça fwêt dayeur sondjî al rougne (salamandre) Pou les rouyes des plantes, on dit : les grins sont malådes. Si on dot trêter å "fongicide", fåt z-èsse adon pus spèpieu et fwêre la difèrance atère oïdium, rouye djône û brune, fusariose, evnd pou polu aployî çu ki convint [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 15 di nôvimbe 2005 a 08:32 (UTC) Oyi, e walon on n' dit nén "[[Motî:rouye|rouye]]" (såf pol maladeye des plantes) mins bén "[[Motî:rune|rune]]" ou [[Motî:erunixheure|erunixheure]] (dins l' årtike "rune" i n' a nén les diferints prononçaedjes; mins on les pout adviner a pårti d' l' årtike "eruni"). Si vos voeyoz "rouye" po erunixheure dins èn årtike, vos l' poloz bén candjî et mete "erunixheure" al plaece a tos côps bons. Pol maladeye des plantes, on-z a wårde "rouye", epront do francès, la k' on n' a nén trové d' mot walon. PS: dj' a dispårtî e troes l' årtike so les [[floreyès fetchires]] ki vos avîz fwait, onk pol famile (eyet l' ôre, come i n' a k' ene seule famile on fwait on seul årtike), èn ôte pol djinre ''[[Osmunda]]'' eyet èn ôte pol [[royåle osmonde]] (l' espece: ''Osmunda regalis''); come çoula les årtikes so les diferinnès especes si polèt rindjî al boune plaece. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di nôvimbe 2005 a 16:57 (UTC) == Viaedjes - viyaedjes == 1,- Dj'avos bin du må pou rtrouver lu nom des viaedjes dins Wiki. Djus vins du m' rinde compte ku nos ortografes nu concordat nin. Pour mi, viadje û viaedje, c'est OK. Adon, poucwè co vnu avu in "y" ? Dju sés bin ku dins ène cwane û l' ôte, la pronciacion est viladje, à prononçant lu "L". Est-ce pou çoula ? A m' idéye, c'est brâmint des lètes pou nin grand'tchose. I n' fårot nin tout compliker, pasku cand on dot rkèru yôk si l'ortografe est trop spèpieuse, lu rkèradje nu va nin du tout. :li mot '''viyaedje''' si prononce ''viladje'', ''viyèdje'', ''viadje''; :cwand i gn a les deus prononçaedjes y/l (et co pa côps ''ly'' eto) inte deus voyales on screye å pus sovint '''y''' e rfondou (meye, veye, åjhey, biyet, brouyård,...) :li prononçaedje e deus sillabes (vi-yadje, vi-yèdje, vi-ladje) est pus corante k' avou ene sillabe (vyadje). :por vos les trokes '''C-i-y-V''' si prononcèt todi '''C-y-V''', i m' shonne, mins a d' ôtès plaeces li '''i''' pa dvant li '''y''' s' ôt bén distinctumint 2,- La djivéye des viadjes est fwârt longue et, mu san.ne-t-i, sins orde. Nu fårot-i nin les mète dins l'orde alfabétike, avu ène prèmîre djîvéye du 2 letes pou rèchu dul mwêsse-voye ? Vlèz v' bin î taper èn oûy ? Grâces. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 4 di decimbe 2005 a 16:13 (UTC) :C' est relî alfabeticmint sol no del rebanêye comene; et poy po tchaeke comene, shuvèt les ptits k' endè fwait pårtêye, relîs alfabeticmint eto (såf cwand onk a dné l' no a l' novele comene, il est al copete) :Po des kesses ou des idêyes sol manire di scrire on no d' plaece, on l' pout fé sol pådje [[Wikipedia:Pordjet viyaedjes di Walonreye]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 4 di decimbe 2005 a 21:14 (UTC) == Bénvnowe åzès Normands == Li lingaedje [[normand]] a asteure si wikipedia da sinne; vos l' poloz aler vey so http://nrm.wikipedia.org/ C' est, si dj' conte bén, li 3e wikipedia po on [[lingaedje d' oyi]], après l' francès eyet l' walon. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2006 a 14:12 (UTC) ==[[Kurów]]== Could they please write a stub http://wa.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%B3w - just a few sentences based on http://en.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%B3w , DE, NL or FR wiki? Only 2 -5 sentences enough. Please. [[:wikt:pl:User:Pietras1988|Pietras1988]] 16 di djun 2006 a 18:13 (UTC) 10940 36389 2005-07-30T23:45:02Z Pablo 5 Boloe odant l' ramonasse - Mycena pura (foto Jean-Pol Grandmont). {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10941 36382 2005-07-30T23:12:24Z Pablo 5 licince Pacsile erôlêye - Paxillus involutus (Poitrait satchî pa Jean-Pol Grandmont. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10942 30537 2004-12-30T22:56:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Robert Mayence]] 10943 58677 2006-05-29T23:26:21Z Pablo 5 licince coviete do live "èm vî coron" da Robert Mayance == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 10944 59924 2006-06-08T10:58:31Z R. Giskard Reventlov 17 discrijhaedje == Discrijhaedje == coviete d' on live: «Pluctaedje» da Robert Mayence, epl. El Bourdon, Tchålerwè, 2003 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 10945 30540 2004-12-30T22:59:40Z Lucyin 16 foto metowe sol coviete do live eplaidî pa Françwès Nyns foto metowe sol coviete do live eplaidî pa Françwès Nyns 10946 30541 2004-12-30T23:10:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:for]] 10947 30542 2004-12-31T00:26:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>faro</B></FONT> [f.n.] noere soucrêye bire di Walonreye, sins waire di dgrés k' on fjheut e s' måjhone. <I>Èm boune matante a del bire e botaye, Ç' n' est nén l' faro k' est jamwais si bon k' ça</I> ([[J. Bertrand]]). <I>Nos irans la boere on pot d' bire, On ptit faro ubén ene Saizon Al boune santé di nos tayons</I> ([[R. Mayence]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">faro</FONT>, farô</span>. Coinrece Payis d' Tchålerwè. ---- * [[bire|Dipus d' racsegnes so les bires]] 10948 30543 2004-12-31T00:25:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Saizon</B></FONT> sôre di bire di Walonreye. <I>Nos irans la boere on pot d' bire, On ptit faro ubén ene Saizon Al boune santé di nos tayons</I> ([[R. Mayence]]). Etimolodjeye: [[måke di fabrike divnowe on cmon no|måke di fabrike]] (<span lang=fr>"Saison"</span>) divnowe on cmon no. Coinrece Payis d' Tchålerwè. ---- * [[bire|Dipus d' racsegnes so les bires]] 10949 30544 2004-12-30T23:20:05Z Lucyin 16 botaye di bire "L' Ampounete" {{licince imådjes Lucyin}} botaye di bire "L' Ampounete" {{licince imådjes Lucyin}} 10950 30545 2004-12-30T23:50:54Z Lucyin 16 Etikete del "Pirreye di Lîssin {{licince imådjes Lucyin}} Etikete del "Pirreye di Lîssin {{licince imådjes Lucyin}} 10951 30546 2004-12-30T23:52:05Z Lucyin 16 Botaye d' "Achoufe", et vere di "Viyé" {{licince imådjes Lucyin}} Botaye d' "Achoufe", et vere di "Viyé" {{licince imådjes Lucyin}} 10952 36390 2005-07-30T23:45:20Z Pablo 5 licince Polyporus squamosus (Foto da Jean-Pol Grandmont). On, 03-10-04 16:14 - Bwès a fouyes {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10953 36383 2005-07-30T23:13:33Z Pablo 5 licince Boloe des frizés - Stropharia aeruginosa HAVRE, 14-11-04 10:26 - Li lon d' pazê d'on bwès a fouyes. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 10954 30549 2004-12-31T00:33:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dårer djus</B></FONT> [v. a spitron] [[Motî:stårer|stårer]] eyet [[Motî:spiyî|spiyî]]. <I>Li tchet a dåré tos les cassons k' estént sol djivå djus.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dårer tot djus:</FONT> spiyî tot çk' on-z a sol voye, tot vlant mostrer k' on-z est vayant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dåre-tot-djus</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk, ene ki n' sait travayî sins spiyî les usteyes <B>2.</B> onk, ene ki n' respeke rén, minme les institucions. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"iconoclaste"</span>. rl a: [[Motî:bouxhe-tot-djus|bouxhe-tot-djus]], [[Motî:raf-tot-djus|raf-tot-djus]]. Etimolodjeye: mot d'acolaedje viebe + coplemint. Bodje: * [[Motî:dårer|dårer]] 10955 52015 2006-03-20T16:08:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs Modifie: de [[Categoreye:Micolodjeye|Boloe des frizes]] Li '''Boloe des frizés''' est on [[tchampion]] foirt comun e Walonreye. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Boloe des frizés|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricomycetidae|Agaricales|Srophariaceae|Stropharia|aeruginosa|Boloe des frizés - Stropharia aeruginosa.jpg|Stropharia aeruginosa <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on glumiant tchapea vert-di-gris (3 a 7&nbsp;cm), sovint pus foncé å mitan, k' a on boird wårni di blankès flotches neyeyes dins del glaire, avou des lames. Si bleuw-vert pî (5-9x0,5-1&nbsp;cm) bén e tchå est tot wårni ossu di ptitès blankès cadukès flotches, a-st èn anea k' est mimbraneus et glumiant. Ses lames di coleur bleuw-pâle divnèt brun-rodje avou ene miete di violé, sont assez serêyes et ene miete echancrêyes so l' pî. Si tchå est di coleur blanc-pâle et n' a pont d' odeur bén pårticulire. I vént al tere dins tos les bwès, dins les foyes, li lon des pazeas, di l' esté a l' fén di l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est tchampion ki n' est nén consideré come tocsike mins k' est d' si télmint mwaijhe cwålité ki ça n' våt nén les poennes di s' risker a l' mougnî. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[cs:Límcovka měděnková]] [[de:Grünspanträuschling]] [[fr:Strophaire vert-de-gris]] 10956 30551 2004-12-31T09:03:39Z Pablo 5 redjiblaedje no latén #REDIRECT [[Boloe des frizés]] 10957 35658 2005-07-20T19:46:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dårer</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] aler [[Motî:raddimint|raddimint]] (come ene lance, rl a: [[Motî:dår|dår]]). <I>I dåre, dai, po-z ariver l' prumî.</I> <I>On dåre tertos do costé do botike, wice ki les sints-Nicolais ont-st arivé.</I> (J. Calozet). rl a: [[Motî:dåripete|dåripete]]. <span lang=fr>F. se dépêcher, se hâter.</span> <B>II.</B> [v.c.d.] [[Motî:tchôkî|tchôkî]]. <I>I dåre ses mwins tos costés.</I> <I>I s' a dåré l' doet e l' ouy</I> (Haust). <span lang=fr>F. fourrer, enfoncer.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dårer après</FONT> [v.c.n.d.] <B>1.</B> cweri [[Motî:waeraxhmint|waeraxhmint]] après. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dårer après les schites di moxhes:</FONT> esse mo spepieus metans sol netisté dins l' måjhone. <B>2.</B> riwaitî foirt sipepieuzmint a. <I>I dåre après les flotches d' ortografeye.</I> <span lang=fr>F. se focaliser, se polariser sur.</span> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dårer so, après</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> [[Motî:vini|vini]] raddimint et waeraxhmint [[Motî:aviè|aviè]]. <I>Cwand gn aveut-st on ptit cinsî ki djokéve, les ôtes si dårént so ses kékes bonîs d' tere come li mizere sol monde</I> (A.G. Terrien rat. pa L. Mahin). <B>2.</B> [[Motî:vorer|vorer]] so (del nouriteure) eyet li magnî golafmint. <I>I s' ont dåré so les dorêyes.</I> <span lang=fr>F. se précipiter, se jetter sur, se ruer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>daurer</B>, <B>dârer</B>, dârè, daurè, dârî</span>. rl a: [[Motî:adårer|adårer]], rl a: [[Motî:zoupedår|zoupedår]], [[Motî:dåripete|dåripete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dåre</B></FONT> [f.n.] [[Motî:zine|zine]]. <I>Il a l' dåre di foyî l' corti, ki c' est co bén trop timpe, edon.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>(li) daure</B></FONT>, (li) dâre, (el) dâre, (lu), (la) dâre</span>. Bodje: * [[Motî:dår|dår]] Parintêye: * [[Motî:dårer djus|dårer djus]] * [[Motî:dårer evoye|dårer evoye]] * [[Motî:dåre-tu-dsu|dåre-tu-dsu]] * [[Motî:adårer|adårer]] * [[Motî:dåripete|dåripete]] 10958 30553 2004-12-31T10:38:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dårer evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] [[Motî:cori|cori]] raddimint evoye. rl a: [[Motî:adårer|adårer]], rl a: [[Motî:peter|peter]] å diale, [[Motî:peter evoye|peter evoye]], [[Motî:zoupter evoye|zoupter evoye]], [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]]. <span lang=fr>F. s'enfuir, fuir, se sauver précipitamment, s'éclipser, décamper, foutre le camp, se tirer, se barrer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>daurer èvô<SUP>n</SUP>ye</B>, dârer evoye, daurer voûye, dârè èvoye, dârè voye, dârè avoye, dârer vô<SUP>n</SUP>ye, dârî èvô<SUP>n</SUP>ye</span>. Bodje: * [[Motî:dårer|dårer]] 10959 55393 2006-04-30T13:18:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dåripete</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">a dåripete</FONT>) [advierbire] å diale, on n' sait eyou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse (todi, tofer) (evoye) a dåripete:</FONT> esse todi so voye, so tchmin; esse tofer avå les voyes. <I>L' Ive Gourdin, c' est èn amoreus di s' pitit payis d' Bietris, todi a dåripete avårla, a tchvå so s' motorete</I>. <I>Ene vagonêye d' ovrîs walons, k' avént sintou l' agnon tins do voyaedje el Pologne, dischindît do trin a Minsk, el Blanke Rûsseye, et burlander, a dåripete eviè Kiev et Odessa, po vni, a l' alfén, ridjonde les Walons del Crimêye</I> ([[L. Mahin]]). <I>Profitez bén d' vosse liberté, Mins tuzez a tos ses dandjîs; A todi-z esse a dåripete, On djowe a riska-riskete</I> ([[P. Otjacques]]). Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] d' ene dijhêye: e [[Motî:dåre|dåre]] et pete (i court tofer, il est la asteure et on moumint après, i n' est pus la). Ubén: fwait a pårti di [[Motî:daru|daru]] (idêye di cori pattavå sins saveur wice). 10960 30555 2004-12-31T10:45:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dårer]] 10961 35660 2005-07-20T19:47:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dåre-tu-dsu</B></FONT> [sustantivire] [[Motî:amagnî|amagnî]] k' on n' vout nén dire cwè, po responde a ene sakî ki vs endè dmande les pondants eyet les djondants, k' i magne eyet s' taire. <I>C' est cwè, ô, ces ptits tchinisses la e mitan del payella&nbsp;? - C' est des dåre-tu-dsu.</I> rl a: [[Motî:wewès|wewès]]; rl a: [[Motî:dårer|dårer]]. 10962 30557 2004-12-31T13:46:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dårer djus]] 10964 66047 2006-07-03T20:35:29Z Lucyin 16 /* DISB */ <div style="float:right;"> __TOC__ </div> ---- &lt; en erî ([[Motî:_lete D|lete D]]) &mdash; [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] ---- == DI == * [[Motî:di-|d(i)-]] (betchete) * [[Motî:di|di]] (divancete) ** [[Motî:di-stant|di-stant]] (divancetire) * [[Motî:di l'|di l']] / [[Motî:d' l'|d' l']] (årtike pårtixhrê). == DIA == * [[Motî:dialaedje|dialaedje]] * [[Motî:diale 1|diale]] (o.n.; li Calin) ** [[Motî:diale-e-coir|diale-e-coir]] * [[Motî:diale 2|diale]] (o.n.; usteye) ** [[Motî:diale-volant|diale-volant]] * [[Motî:dialer|dialer]] * [[Motî:dialmint|dialmint]] u [[Motî:dialdimint|dialdimint]] * [[Motî:dialresse|dialresse]] * [[Motî:dialreye|dialreye]] == DIB == * [[Motî:dibåtche|dibåtche]] / [[Motî:dbåtche|dbåtche]] * [[Motî:dibåtcheu|dibåtcheu]], [[Motî:dibåtcheuse|dibåtcheuse]], [[Motî:dibåtchresse|dibåtchresse]] / [[Motî:dbåtcheu|dbåtcheu]], [[Motî:dbåtcheuse|dbåtcheuse]], [[Motî:dbåtchresse|dbåtchresse]] * [[Motî:dibåtchî|dibåtchî]] / [[Motî:dbåtchî|dbåtchî]] * [[Motî:dibåtchî|dibåtchî]], [[Motî:dibåtcheye|dibåtcheye]] / [[Motî:dbåtchî|dbåtchî]], [[Motî:dbåtcheye|dbåtcheye]] * [[Motî:diberner|diberner]] / [[Motî:dberner|dberner]] * [[Motî:dibijhaedje|dibijhaedje]] / [[Motî:dbijhaedje|dbijhaedje]] * [[Motî:dibijheure|dibijheure]] / [[Motî:dbijheure|dbijheure]] * [[Motî:dibijhî|dibijhî]] / [[Motî:dbijhî|dbijhî]] [v.c. & v.pr.] * [[Motî:dibijhî|dibijhî]] / [[Motî:dbijhî|dbijhî]], [[Motî:dibijheye|dibijheye]] / [[Motî:dbijheye|dbijheye]] [addj.] * [[Motî:dibijhlé|dibijhlé]] / [[Motî:dbijhlé|dbijhlé]], [[Motî:dibijhlêye|dibijhlêye]] / [[Motî:dbijhlêye|dbijhlêye]] * [[Motî:dibout|dibout]] / [[Motî:dbout|dbout]] == DIC == * [[Motî:dicåce|dicåce]] * [[Motî:dicåçter|dicåçter]] * [[Motî:diccionaire|diccionaire]] * [[Motî:diccionairî|diccionairî]], [[Motî:diccionairresse|diccionairresse]] * [[Motî:diccionairaedje|diccionairaedje]] * [[Motî:dichifraedje|dichifraedje]] / [[Motî:dchifraedje|dchifraedje]] * [[Motî:dichifråve|dichifråve]] / [[Motî:dchifråve|dchifråve]] * [[Motî:dichifrer|dichifrer]] / [[Motî:dchifrer|dchifrer]] * [[Motî:dichifreu|dichifreu]], [[Motî:dichifreuse|dichifreuse]] u [[Motî:dichifrêyresse|dichifrêyresse]] / [[Motî:dchifreu|dchifreu]], [[Motî:dchifreuse|dchifreuse]] u [[Motî:dchifrêyresse|dchifrêyresse]] * [[Motî:dicweli|dicweli]] == DID == * [[Motî:didjou|didjou]] (mot-criya) == DIE == * [[Motî:diè|diè]], [[Motî:deyesse|deyesse]] * [[Motî:Diè|Diè]] * [[Motî:diele 1|diele]] (f.n., blancåsse årzeye) * [[Motî:diele 2|diele]] (f.n., ronde plake malåde sol pea) * [[Motî:dierlaedje|dierlaedje]] (o.n.) * [[Motî:dierler|dierler]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:dierleu|dierleu]] (o.n.) * [[Motî:dierleus|dierleus]], [[Motî:dierleuse|dierleuse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:dierlisse|dierlisse]] (addj., purade padvant) * [[Motî:Diewåde|Diewåde]] (mot-criya) == DIF == * [[Motî:difåte|difåte]] (f.n.) * [[Motî:difén|difén]] (f.n.) * [[Motî:difinaedje|difinaedje]] / [[Motî:difinaedje|dfinaedje]] (o.n.) * [[Motî:difiner|difiner]] (v.s.c., codjowaedje copiner) * [[Motî:difinmint|difinmint]] / [[Motî:difinmint|dfinmint]] (o.n.) * [[Motî:diflouwi|diflouwi]] / [[Motî:diflouwi|dflouwi]] (v.s.c., codjowaedje fini) * [[Motî:difoûtrin|difoûtrin]] / [[Motî:difoûtrin|dfoûtrin]] (addj. padvant u padrî; o.n.) * [[Motî:difoûtrinnmint|difoûtrinnmint]] / [[Motî:difoûtrinnmint|dfoûtrinnmint]] (adv.) == DIG == * [[Motî:digårciner|digårciner]] / [[Motî:dgårciner|dgårciner]] * [[Motî:digarlocî|digarlocî]], [[Motî:digarloceye|digarloceye]] / [[Motî:dgarlocî|dgarlocî]], [[Motî:dgarloceye|dgarloceye]] * [[Motî:digré|digré]] / [[Motî:dgré|dgré]] * [[Motî:diguedinne|diguedinne]] == DIH == * [[Motî:dihåjhiner|dihåjhiner]] / [[Motî:dhåjhiner|dhåjhiner]] (v.c.) * [[Motî:dihåjhiné|dihåjhiné]], [[Motî:dihåjhinêye|dihåjhinêye]] / [[Motî:dhåjhiné|dhåjhiné]], [[Motî:dhåjhinêye|dhåjhinêye]] == DIJH == * [[Motî:dijh|dijh]] * [[Motî:dijhaedje|dijhaedje]] / [[Motî:djhaedje|djhaedje]] ** [[Motî:dijhaedje di vos|dijhaedje di vos]] * [[Motî:dijhea|dijhea]] * [[Motî:dijheu|dijheu]], [[Motî:dijheuse|dijheuse]], [[Motî:deyresse|deyresse]] / [[Motî:djheu|djheu]], [[Motî:djheuse|djheuse]] * [[Motî:dijhêye|dijhêye]] / [[Motî:djhêye|djhêye]] * [[Motî:dijhinme|dijhinme]] * [[Motî:dijhinne|dijhinne]] * [[Motî:dijh-nouv|dijh-nouv]] * [[Motî:dijh-nouvinme|dijh-nouvinme]] * [[Motî:dijh-ût|dijh-ût]] * [[Motî:dijh-ûtinme|dijh-ûtinme]] == DIL == * [[Motî:diloujhaedje|diloujhaedje]] / [[Motî:dloujhaedje|dloujhaedje]] (o.n.) * [[Motî:diloujhance|diloujhance]] / [[Motî:dloujhance|dloujhance]] (f.n.) * [[Motî:diloujhant|diloujhant]], [[Motî:diloujhante|diloujhante]] / [[Motî:dloujhant|dloujhant]], [[Motî:dloujhante|dloujhante]] (addj.) * [[Motî:diloujhe|diloujhe]] / [[Motî:dloujhe|dloujhe]] (f.n.) * [[Motî:diloujhî|diloujhî]] / [[Motî:dloujhî|dloujhî]] (v.c.) * [[Motî:diloujhî|diloujhî]], [[Motî:diloujheye|diloujheye]] / [[Motî:dloujhî|dloujhî]], [[Motî:dloujheye|dloujheye]] (addj.) * [[Motî:diloujhmint|diloujhmint]] / [[Motî:dloujhmint|dloujhmint]] (o.n.) == DIM == * [[Motî:dimagnaedje|dimagnaedje]] / [[Motî:dmagnaedje|dmagnaedje]] (o.n.) * [[Motî:dimagnî|dimagnî]] / [[Motî:dmagnî|dmagnî]] (v.c.) * [[Motî:dimani|dimani]] / [[Motî:dmani|dmani]] (v.s.d.c., codjowaedje dimani) * [[Motî:dimanant|dimanant]] / [[Motî:dmanant|dmanant]], [[Motî:dimanante|dimanante]] / [[Motî:dmanante|dimanante]] (o.f.n.) * [[Motî:dimår|dimår]] (o.n.) * [[Motî:dimegne|dimegne]] (o.n.) * [[Motî:dimey|dimey]], [[Motî:dimeye|dimeye]] / [[Motî:dmey|dmey]], [[Motî:dmeye|dmeye]] ** [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]], [[Motî:dimey-cougneye|dimey-cougneye]] / [[Motî:dmey-cougnî|dmey-cougnî]], [[Motî:dmey-cougneye|dmey-cougneye]] ** [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]], [[Motî:dimey-doûs|dimeye-doûce]] / [[Motî:dmey-doûs|dmey-doûs]], [[Motî:dmey-doûs|dmeye-doûce]] * [[Motî:dimezegnî|dimezegnî]] / [[Motî:dmezegnî|dmezegnî]] (v.c) * [[Motî:dimiek|dimiek]] (o.n.) * [[Motî:diminouwer|diminouwer]] * [[Motî:-dimint|-dimint]] (cawete) * [[Motî:dimoraedje|dimoraedje]] / [[Motî:dmoraedje|dmoraedje]] (o.n.) * [[Motî:dimorance|dimorance]] / [[Motî:dmorance|dmorance]] (f.n.) * [[Motî:dimorant|dimorant]], [[Motî:dimorante|dimorante]] / [[Motî:dmorant|dmorant]], [[Motî:dmorante|dmorante]] (o.f.n.) * [[Motî:dimorer|dimorer]] / [[Motî:dmorer|dmorer]] (v.s.c.) ** [[Motî:dimorer astok|dimorer astok]], [[Motî:dmorer astok|dmorer astok]] (vierbire s.c.) ** [[Motî:dimorer evoye|dimorer evoye]], [[Motî:dmorer evoye|dmorer evoye]] (vierbire s.c.) == DIN == * [[Motî:dinaedje|dinaedje]] / [[Motî:dnaedje|dnaedje]] * [[Motî:Dinant|Dinant]] * [[Motî:dinantî|dinantî]], [[Motî:dinantresse|dinantresse]] * [[Motî:dinantreye|dinantreye]] * [[Motî:Dindji|Dindji]] * [[Motî:diner|diner]] / [[Motî:dner|dner]] * [[Motî:dineu|dineu]] / [[Motî:dneu|dneu]]; [[Motî:dineuse|dineuse]] / [[Motî:dneuse|dneuse]], [[Motî:dinresse|dinresse]]. * [[Motî:dinêye|dinêye]] / [[Motî:dnêye|dnêye]] * [[Motî:Dinêye|Dinêye]] / [[Motî:Dinêye|Dnêye]] * [[Motî:Dinguî|Dinguî]] * [[Motî:dinî|dinî]] / [[Motî:dnî|dnî]] (o.n.) * [[Motî:dinnaedje|dinnaedje]] (o.n.) * [[Motî:dinner|dinner]] (v.s.c. & v.c.) * [[Motî:dinner|dinner]] (o.n.) * [[Motî:dinneu|dinneu]], [[Motî:dinneuse|dinneuse]] u [[Motî:dinnresse|dinnresse]] * [[Motî:dinrêye|dinrêye]] (f.n.) * [[Motî:dintele|dintele]] (f.n.) * [[Motî:dintlire|dintlire]] (f.n.) == DIP == * [[Motî:diplome|diplome]] (o.n.) == DIR == * [[Motî:dire|dire]] ** [[Motî:dire ti|dire ti]] ** [[Motî:dire vos|dire vos]] * [[Motî:dirî|dirî]] / [[Motî:dirî|drî]] * [[Motî:dirî|dirîtrin]] / [[Motî:dirî|drîtrin]], [[Motî:dirî|dirîtrinne]] / [[Motî:dirî|drîtrinne]] (addj. padrî u padvant) == DIS == === DISB === * [[Motî:disbåtchaedje 1|disbåtchaedje]] (o.n., rissaetchaedje di båtcheyes) * [[Motî:disbåtchaedje 2|disbåtchaedje]] (o.n., cweraedje d' ovrîs amon èn ôte) * [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]] (f.n.) * [[Motî:disbåtchant|disbåtchant]], [[Motî:disbåtchante|disbåtchante]] (addj.) * [[Motî:disbåtche|disbåtche]] (f.n.) * [[Motî:disbåtcheu|disbåtcheu]], [[Motî:disbåtcheuse|disbåtcheuse]] u [[Motî:disbåtchresse|disbåtchresse]] (o.f.n.) * [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (v.c. & v.pr., esse målureus) * [[Motî:disbåtchî 2|disbåtchî]] (v.c., rissaetchî ene båtcheye) * [[Motî:disbåtchî 3|disbåtchî]] (v.c., cweri des ovrîs amon èn ôte) * [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], [[Motî:disbåtcheye|disbåtcheye]] (addj.) * [[Motî:disbåtchmint|disbåtchmint]] (o.n.) * [[Motî:disbeli|disbeli]] (v.c.) * [[Motî:disbeli|disbeli]], [[Motî:disbeleye|disbeleye]] (addj.) * [[Motî:disbelixhaedje|disbelixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:disbelixhmint|disbelixhmint]] (o.n.) * [[Motî:disbertaké 2|disbertaké]], [[Motî:disbertakêye 2|disbertakêye]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:disbertaker 1|disbertaker]] (v.c., dishaler) * [[Motî:disbertaker 2|disbertaker]] (v.pr., si må moussî) * [[Motî:disbiyaedje|disbiyaedje]] (o.n.) * [[Motî:disbiyî|disbiyî]] (v.c.) * [[Motî:disboscheter|disboscheter]] (v.s.c.) * [[Motî:disbouriker|disbouriker]] (v.s.c. codjowaedje viker) * [[Motî:disbringné|disbringné]] (addj., purade padvant) === DISC === * [[Motî:discaliner|discaliner]] [v.c.] * [[Motî:discapotåve|discapotåve]] (f.n.) * [[Motî:discatibulance|discatibulance]] (f.n.) * [[Motî:discatibulé|discatibulé]], [[Motî:discatibulêye|discatibulêye]] (addj.) * [[Motî:discatibuler|discatibuler]] (v.c.) * [[Motî:discawer|discawer]] (v.c.) * [[Motî:dischåvlé|dischåvlé]], [[Motî:dischåvlêye|dischåvlêye]] (addj.) * si [[Motî:dischayî|dischayî]] (v.pr.) * [[Motî:dischayter|dischayter]] (v.s.c.) * [[Motî:discheure|discheure]] * [[Motî:dischoircî|dischoircî]], [[Motî:dischoircî|dschoircî]] * [[Motî:disclonaedje|disclonaedje]] (o.n.) * [[Motî:discloné|discloné]], [[Motî:discloné|disclonêye]] (addj. padvant) * [[Motî:discloner|si discloner]] (v.pr., codjowaedje bouter) * [[Motî:discolté|discolté]] [o.n.] * [[Motî:discrahiaedje|discrahiaedje]] (o.n.) * [[Motî:discrahieu|discrahieu]] (o.n.) * [[Motî:discrahler|discrahler]] (v.c., codjowaedje shofler) * [[Motî:discrahyî|discrahyî]] (v.c., Codjowaedje tcheryî) * [[Motî:discraper|discraper]] [v.c.] * [[Motî:discrapler|discrapler]] [v.c.] * [[Motî:discrexhe|discrexhe]] * [[Motî:discwåtler|discwåtler]] (v.c. & v.pr.) === DISD === * [[Motî:disdjanter|disdjanter]] * [[Motî:disdjurer|disdjurer]] === DISE === * [[Motî:di-set|di-set]] * [[Motî:di-setinme|di-setinme]] === DISF === * [[Motî:disfernukî|disfernukî]] (v.c.) * [[Motî:disfirlotchaedje|disfirlotchaedje]] (o.n.) * [[Motî:disfirlotchî|disfirlotchî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:disfirlotchî|disfirlotchî]], [[Motî:disfirlotcheye|disfirlotcheye]] (addj., purade padvant & o.f.n.) * [[Motî:disflori|disflori]] (v.s.c., codjowaedje fini) * [[Motî:disflorter|disflorter]] (v.c. codjowaedje tchicter) * [[Motî:disfondowe|disfondowe]] (f.n.) * [[Motî:disforvoyaedje|disforvoyaedje]] (o.n.) * [[Motî:disforvoyeu|disforvoyeu]], [[Motî:disforvoyeuse|disforvoyeuse]] u [[Motî:disforvoyresse|disforvoyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:disforvoyî|disforvoyî]] (v.c.) * [[Motî:disfroyî|disfroyî]] (v.c.) === DISG === * [[Motî:disgårciner|disgårciner]] * [[Motî:disgueuyaedje|disgueuyaedje]] (o.n.) * [[Motî:disgueuyî|disgueuyî]] (v.c. & v.pr.) === DISK === * [[Motî:diskinoxhe|diskinoxhe]], [[Motî:disconoxhe|disconoxhe]] === DISL === * [[Motî:dislaxhaedje|dislaxhaedje]] * [[Motî:dislaxhance|dislaxhance]] * [[Motî:dislaxhî|dislaxhî]] * [[Motî:dislaxhî|dislaxhî]], [[Motî:dislaxheye|dislaxheye]] * [[Motî:dislaxhiveus|dislaxhiveus]], [[Motî:dislaxhiveuse|dislaxhiveuse]] * [[Motî:dislinner|dislinner]] === DISM === * [[Motî:dismacraler|dismacraler]] * [[Motî:dismanver|dismanver]] (v.c.) (codjowaedje tchicter) (pron. disman'ver) * [[Motî:dismanver|dismanvé]], [[Motî:dismanver|dismanvêye]] (addj., purade padvant) (pron. disman'vé) * [[Motî:dismaryî|dismaryî]] * [[Motî:dismeprijhî|dismeprijhî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[Motî:dismeprijhant|dismeprijhant]], [[Motî:dismeprijhante|dismeprijhante]] (addj., purade padvant) * [[Motî:dismierder|dismierder]] === DISN === * [[Motî:disnortaedje|disnortaedje]] (o.n.) * [[Motî:disnortance|disnortance]] (f.n.) * [[Motî:disnorté|disnorté]], [[Motî:disnortêye|disnortêye]] (addj.) * [[Motî:disnorter|disnorter]] (v.c.) === DISP === * [[Motî:dispåde 1|dispåde]] (v.c.; sipåde) * [[Motî:dispåde 2|dispåde]] (v.c.; aclairi) * [[Motî:dispårdaedje 1|dispårdaedje]] (o.n.; sipårdaedje) * [[Motî:dispårdaedje 2|dispårdaedje]] (o.n.; aclairixhaedje) * [[Motî:dispårdeuse|dispårdeuse]] (f.n.) * [[Motî:dispårpiyî|dispårpiyî]] (v.pr) * [[Motî:displi|displi]] * [[Motî:displitchî|displitchî]] * [[Motî:disploctaedje|disploctaedje]] (o.n.) * [[Motî:displocter|displocter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:disploumaedje|disploumaedje]] (o.n.) * [[Motî:disploumé|disploumé]], [[Motî:disploumêye|disploumêye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:disploumer|disploumer]] (v.c., codjowaedje alouwer) * [[Motî:disploumtaedje|disploumtaedje]] (o.n.) * [[Motî:disploumter|disploumter]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:dispoujhî|dispoujhî]] === DISR === * [[Motî:disraté|disraté]], [[Motî:disratêye|disratêye]] (o.f.n.) * [[Motî:disrôder|disrôder]] * [[Motî:disruni|disruni]] (v.c. & v.s.c.) * [[Motî:disrunixhaedje|disrunixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:disrunixhant|disrunixhant]], [[Motî:disrunixhante|disrunixhante]] (addj. & o.f.n.) === DISS === * [[Motî:diss|diss]] (codjowa di "dire") * [[Motî:disserer|disserer]] (v.c.) * [[Motî:disseuver|disseuver]] (v.c.) * [[Motî:disseuvete|disseuvete]] (f.n.) * [[Motî:disseuvrece|disseuvrece]] (f.n.) * [[Motî:disshonnaedje|disshonnaedje]] (o.n.) * [[Motî:disshonner|disshonner]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:dissonter|dissonter]] / [[Motî:dsonter|dsonter]] * [[Motî:dissôrceler|dissôrceler]] * [[Motî:dissu 1|dissu]] / [[Motî:dissu 1|dsu]] (divancete) * [[Motî:dissu 2|dissu]] / [[Motî:dissu 2|dsu]] (adv.) * [[Motî:dissu 1|dissur]] / [[Motî:dissu 1|dsur]] (divancete divant on prono a ene sillabe) === DIST === * [[Motî:distant|distant]] (divancetire) * [[Motî:distchamter|distchamter]] * [[Motî:distelaedje|distelaedje]] (o.n.) * [[Motî:disteler|disteler]] (v.c., codjowaedje bouter) * [[Motî:distin ki|distin ki]] (aloyrece) * [[Motî:distoker|distoker]] (v.c., codjowaedje viker) * [[Motî:distokeu|distokeu]], [[Motî:distokeuse|distokeuse]] u [[Motî:distocresse|distocresse]] (o.f.n.) * [[Motî:distrîxhî|distrîxhî]] (v.c., codjowaedje lodjî) * [[Motî:distrîxheu|distrîxheu]], [[Motî:distrîxheu|distrîxheuse]] u [[Motî:distrîxheu|distrîxhresse]] (o.f.n.) * [[Motî:distrure|distrure]] (v.c.) ** [[Motî:distrût-tot|distrût-tot]] (o.n.) === DISV === * [[Motî:disvoyaedje|disvoyaedje]] (o.n.) * [[Motî:disvoyance|disvoyance]] (f.n.) * [[Motî:disvoye|disvoye]] (f.n.) * [[Motî:disvoyeu|disvoyeu]], [[Motî:disvoyeuse|disvoyeuse]] u [[Motî:disvoyresse|disvoyresse]] (o.f.n.) * [[Motî:disvoyî|disvoyî]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:disvoyî|disvoyî]], [[Motî:disvoyeye|disvoyeye]] (addj.) * [[Motî:disvoymint|disvoymint]] (o.n.) === DISW === * [[Motî:diswaibiaedje|diswaibiaedje]] * [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]] === DISZ === * [[Motî:diszoumer|diszoumer]] (v.s.c., codjowaedje bouter) == DIV == * [[Motî:divancete|divancete]] / [[Motî:divancete|dvancete]] (f.n.) * [[Motî:divant 1|divant]] / [[Motî:divant 1|dvant]] (F. ''devant'', divancete, adviebe & o.n.) ** [[Motî:divant-plan|divant-plan]] * [[Motî:divant 2|divant]] / [[Motî:divant 2|dvant]] (F. ''avant'', divancete) ** [[Motî:divant-ersè|divant-ersè]] / [[Motî:dvant-ersè|dvant-ersè]] (adv.) ** [[Motî:divant-l'-dinner|divant-l'-dinner]] ** [[Motî:divant-l'-marinde|divant-l'-marinde]] ** [[Motî:divant-prandjire|divant-prandjire]] ** [[Motî:divant-z-ir|divant-z-ir]] / [[Motî:dvant-z-ir|dvant-z-ir]] (adv.) ** [[Motî:divant-z-ouve|divant-z-ouve]] * [[Motî:divant 1|divanteure]] / [[Motî:divant 1|dvanteure]] (f.n.) * [[Motî:divant 1|divantrin]] / [[Motî:divant 1|dvantrin]] (o.n.) * [[Motî:divant 1|divantrin]] / [[Motî:divant 1|dvantrin]], [[Motî:divant 1|divantrinne]] / [[Motî:divant 1|dvantrinne]] (addj. padrî u padvant) * [[Motî:divant 2|divantrinnmint]] / [[Motî:divant 2|dvantrinnmint]] (adv.) * [[Motî:divénr|divénr]] / [[Motî:dvénr|dvénr]] * [[Motî:divere|divere]] / [[Motî:divere|dvere]] * [[Motî:divere|diveryî]] / [[Motî:dveryî|dveryî]], [[Motî:diverieye|diverieye]] / [[Motî:dverieye|dverieye]] * [[Motî:diveriaedje|diveriaedje]] / [[Motî:dveriaedje|dveriaedje]] * [[Motî:diviè|diviè]] / [[Motî:dviè|dviè]] (divancete) * [[Motî:divier 1|divier]] / [[Motî:dvier 1|dvier]] (divancete "diviè" divant èn adviebe å mierpî : divier cial, divier la) * [[Motî:divier 2|divier]] / [[Motî:dvier 2|dvier]] (o.n., evier, erî) * [[Motî:divierti|divierti]] / [[Motî:dvierti|dvierti]] (v.c.) * [[Motî:diviertixhant|diviertixhant]], [[Motî:diviertixhante|diviertixhante]] / [[Motî:dviertixhant|dviertixhant]], [[Motî:dviertixhante|dviertixhante]] (addj.) * [[Motî:diviertixhmint|diviertixhmint]] / [[Motî:dviertixhmint|dviertixhmint]] (o.n.) * [[Motî:divins|divins]] / [[Motî:dvins|dvins]] * [[Motî:divintrin|divintrin]], [[Motî:divintrinne|divintrinne]] / [[Motî:dvintrin|dvintrin]], [[Motî:dvintrinne|dvintrinne]] * [[Motî:divintrinnmint|divintrinnmint]] / [[Motî:dvintrinnmint|dvintrinnmint]] * [[Motî:divoice|divoice]] (o.n.) * [[Motî:divoirçaedje|divoirçaedje]] (o.n.) * [[Motî:divoirceu|divoirceu]], [[Motî:divoirceu|divoirceuse]] u [[Motî:divoirceu|divoiçresse]] (o.f.n.) * [[Motî:divoircî|divoircî]] (v.s.c., codjowaedje schoircî) * [[Motî:divoircî|divoircî]], [[Motî:divoircî|divoirceye]] (o.f.n.) == DIY == * [[Motî:diyafrague|diyafrague]] == DIZ == * [[Motî:dizanoyî|dizanoyî]] / [[Motî:dzanoyî|dzanoyî]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:dizawuråd|dizawuråd]], [[Motî:dizawuråde|dizawuråde]] / [[Motî:dzawuråd|dzawuråd]], [[Motî:dzawuråde|dzawuråde]] (addj. & o.f.n.) * [[Motî:dizawurance|dizawurance]] / [[Motî:dzawurance|dzawurance]] (f.n.) * [[Motî:dizawuré|dizawuré]], [[Motî:dizawurêye|dizawurêye]] / [[Motî:dzawuré|dzawuré]], [[Motî:dzawurêye|dzawurêye]] (addj.) * [[Motî:dizawurer|dizawurer]] / [[Motî:dzawurer|dzawurer]] (v.c. & v.pr.) * [[Motî:dizespwer|dizespwer]] / [[Motî:dzespwer|dzespwer]] * [[Motî:dizeu|dizeu]] / [[Motî:dzeu|dzeu]] (divancete, adv. & o.n.) * [[Motî:dizeutrin|dizeutrin]], [[Motî:dizeutrinne|dizeutrinne]] / [[Motî:dzeutrin|dzeutrin]], [[Motî:dzeutrinne|dzeutrinne]] * [[Motî:dizi|dizi]] / [[Motî:dzi|dzi]] * [[Motî:Dizon|Dizon]]. * [[Motî:dizôre|dizôre]] / [[Motî:dzôre|dzôre]] * [[Motî:dizôrnaedje|dizôrnaedje]] / [[Motî:dzôrnaedje|dzôrnaedje]] * [[Motî:dizôrnance|dizôrnance]] / [[Motî:dzôrnance|dzôrnance]] * [[Motî:dizôrnant|dizôrnant]], [[Motî:dizôrnante|dizôrnante]] / [[Motî:dzôrnant|dzôrnant]], [[Motî:dzôrnante|dzôrnante]] * [[Motî:dizôrné|dizôrné]], [[Motî:dizôrnêye|dizôrnêye]] / [[Motî:dzôrné|dzôrné]], [[Motî:dzôrnêye|dzôrnêye]] * [[Motî:dizôrner|dizôrner]] / [[Motî:dzôrner|dzôrner]] * [[Motî:dizôrnireye|dizôrnireye]] / [[Motî:dzôrnireye|dzôrnireye]] * [[Motî:dizônmint|dizônmint]] / [[Motî:dzônmint|dzônmint]] * [[Motî:dizotrin|dizotrin]] / [[Motî:dizotrin|dzotrin]] * [[Motî:dizoujhî|dizoujhî]] / [[Motî:dzoujhî|dzoujhî]] (v.c., codjowaedje waitî) ---- [[Motî:_totes les letes|Totes les letes]] &mdash; &lt; en erî ([[Motî:_lete D|lete D]]) ---- 10966 30559 2004-12-31T15:21:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizespwer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzespwer</B></FONT> [o.n.] estance d' ene sakî ki n' a pupont d' [[Motî:rafiya|rafiya]] did rén. rl a: [[Motî:diloujhe|diloujhe]], [[Motî:disbåtche|disbåtche]], [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]], [[Motî:diloujhance|diloujhance]]. <span lang=fr>F. désespoir.</span> Bodje: * [[Motî:espwer|espwer]] 10968 30561 2004-12-31T15:28:07Z Pablo 5 Motî:dzespwer displaecî viè Motî:dizespwer #REDIRECT [[Motî:dizespwer]] 10969 36054 2005-07-28T23:28:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôre</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôre</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> estance d' ene plaece ki n' est nén bén rindjeye. <I>I gn a on bea dizôre e s' manaedje.</I> <I>Mi, dji n' såreu viker dins li dzôre.</I> rl a: [[Motî:ôre 2|ôre]]. <span lang=fr>F. désordre.</span> <B>2.</B> estance di djins ki s' margayèt. <I>C' est ç' cånoye la k' a-st apoirté l' dizôre e m' måjhone.</I> rl a: [[Motî:bisbisse|bisbisse]]. <span lang=fr>F. désaccord, brouille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse en on dizôre:</FONT> esse e margaye. <span lang=fr>F. être en froid.</span> <B>3.</B> [[Motî:tourmint|tourmint]]. <span lang=fr>F. tourment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé dzôre a ene sakî:</FONT> el tourminter. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dizôre, dèzôrde, dèzorde, <FONT COLOR="#800080">d(i)zô<SUP>n</SUP>re</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôrner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôrner</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:disrindjî|disrindjî]]. rl a: [[Motî:disbrôler|disbrôler]], [[Motî:gåter|gåter]], [[Motî:dizawurer|dizawurer]]. <span lang=fr>F. déranger, désorganiser.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) rinde tot pierdou. <I>Li spotchaedje do walon fourit on goulag sicolodjike k' end a dzôrné eyet disnorté ene peclêye, di Walons</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:troubler|troubler]], [[Motî:disnorter|disnorter]]. <span lang=fr>F. troubler, perturber, désorienter, priver de repères, déboussoler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)zoûrner d(u)zoûrner, d(u)zoûrnè, d(i)zoûrnè, d(i)zôrner, d(u)zoûrmer, duzoûrni (4inme grope), d(i)zôrnyî (3inme grope), d(i)zôrniyî , dus'zôrnier, dus'zôrmier, d(u)zôrmier, d(u)zoûrniè, <FONT COLOR="#800080">d(i)zô<SUP>n</SUP>rner</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:ôre 2|ôre]]" (F. <span lang=fr>ordre</span>), rissaetchante betchete d(i)-, z di beloyance, cawete di viebe -ner. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôrné</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôrné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki n' sait pus cwè, ki n' a pupont d' ôre dins ses tuzaedjes. <I>Ké cale cwand l' ôrlodje est astok: on est tot dzôrné.</I> rl a: [[Motî:disbrôlé|disbrôlé]], [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]]. <span lang=fr>F. décontenancé(e), émotionné(e), désemparé(e), désorienté(e).</span> <B>2.</B> [[Motî:poenneus|poenneus(e)]]. <I>Li grand bwès lyi shonne si dzôrné, enute, minme avou les gréves et les måvis ki shoflèt</I> (J. Calezet). rl a: [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], [[Motî:disbeli|disbeli]], [[Motî:disnorté|disnorté]], [[Motî:catibulé|catibulé]], [[Motî:discatibulé|discatibulé]], [[Motî:troublé|troublé]]. <span lang=fr>F. triste, désolé(e), consterné(e), déconcerté(e).</span> Coinrece Payis d' Lidje &amp; Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôrnance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôrnance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]]. <I>Mins dabôrd èn passe nén tot t' tins A t' fé pus laid ki t' n' es, Et a tchoûler so ti dzôrnance, So t' disnortance Et ti dseulance</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. trouble, malheur.</span> Etimolodjeye: viebe dizôrner, cawete -ance, 1998. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôrnant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôrnant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [addj.] ki dzône. <I>Come c' est dzôrnant di n' pont aveur d' eure.</I> <span lang=fr>F. perturbant(e), embêtant(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>duzôrnant, dizôrniant, duzoûrnichant, <FONT COLOR="#800080">d(i)zô<SUP>n</SUP>rnant</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôrnaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôrnaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:disbrôlaedje|disbrôlaedje]], metaedje e dzôre. <span lang=fr>F. dérangement.</span> <B>2.</B> [[Motî:disnortaedje|disnortaedje]]. rl a: [[Motî:troublaedje|troublaedje]]. <span lang=fr>F. trouble, perturbation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)zoûrnihèdje, <FONT COLOR="#800080">d(i)zô<SUP>n</SUP>rnèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizônmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzônmint</B></FONT> [o.n.] dizôrnaedje. <span lang=fr>F. dérangement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)zoûrnih'mint, <FONT COLOR="#800080">d(i)zô<SUP>n</SUP>nmint</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizôrnireye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzôrnireye</B></FONT> [f.n.] grand [[Motî:disbrôlaedje|disbrôlaedje]]. <I>Avou totes ces dzôrnireyes la al dwane, on-z a arivé on djoû trop tård.</I> <span lang=fr>F. dérangement, problème.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)zôrnîrîye, duszôrmîrîye, <FONT COLOR="#800080">d(i)zô<SUP>n</SUP>rnirèye</FONT></span>. Etimolodjeye: viebe dizôrner (disfondowe dizôrnyî), cawete -reye, 1995. 10970 30563 2004-12-31T15:55:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10972 30564 2004-12-31T15:56:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10973 30565 2004-12-31T15:56:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10974 30566 2004-12-31T15:56:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10975 30567 2004-12-31T15:56:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10976 30568 2004-12-31T15:56:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10977 30569 2004-12-31T15:57:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10978 30570 2004-12-31T15:57:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10979 30571 2004-12-31T15:57:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10980 30572 2004-12-31T15:57:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10981 30573 2004-12-31T15:57:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10982 30574 2004-12-31T15:57:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10983 30575 2004-12-31T15:57:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10984 30576 2004-12-31T15:57:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10985 35518 2005-07-20T00:00:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coleur</B></FONT> [f.n.] sinsåcion kel cervea riçût a pårti des ouys, ki provént del [[Motî:wachlire|wachlire]] del loumire ki rispite foû des sacwès k' on rwaite. <span lang=fr>F. couleur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;endè vey di totes les coleurs:</FONT> aveur bråmint des [[Motî:rujhes|rujhes]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">coleur</FONT>, couleur</span>. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:mete e coleur|mete e coleur]] ---- * [[coleur|Dipus d' racsegnes so les coleurs]] 10986 30578 2004-12-31T15:57:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10987 30579 2004-12-31T15:57:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10988 30580 2004-12-31T15:57:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10989 30581 2004-12-31T15:57:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10990 62261 2006-06-18T09:50:31Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nah:Pālli]] Li '''coleur''' d' ene sacwè k' on rwaite, c' est l' sinsåsion kel cervea rçût a pårti des ouys, ki provént del [[Motî:wachlire|wachlire]] del loumire ki rispite foû di ç' sacwè la. Les sôres di coleurs vont do rodje (avou l' pus grande longueur di wachlire, å violé (avou li pus ptite), et on les pout vey totes, par ôre, dins l' [[airdiè]]. == Sôres di coleurs == * Li manke di coleurs : ** [[Motî:blanc|blanc]] : ene sacwè est blanc cwand i riboute totes les wachlires del loumire do solea. ** [[Motî:noer|noer]] : ene sacwè est noer cwand i leye amoussî totes les wachlires del loumire do solea. * Les coleurs soûmintreces. ** [[Motî:bleu|bleu]] ** [[Motî:rodje|rodje]] ** [[Motî:djaene|djaene]]. * Les maxhêyès coleurs ** bleu + rodje => [[Motî:brun|brun]] ** rodje + djaene = [[Motî:orandje|orandje]]. ** djaene et bleu = [[Motî:vert|vert]]. ** blanc + noer = [[Motî:gris|gris]]. ** rodje + blanc = [[Motî:rôze (coleur)|rôze]] == Les tons == (metous do pus foncé å pus clair) [[Imådje:vert-di-gris_wi.jpg|thumb|vert-di-gris, li coleur di l' erunixha d' keuve]] * Tons do blanc ** [[Motî:blantchåd|blantchåd]]. (F. ''crème'') ** [[Motî:blankinasse|blankinasse]] (F. ''blanc cassé'') * Tons do djaene : ** djaene [[Motî:frumint|frumint]] (Inglès ''gold''). ** djaene cocu = djaene vif. ** djaene citron ** [[Motî:djaenåsse|djaenåsse]] * Tons do rodje : ** rodje vif ** [[Motî:incarnåt|incarnåt]] (Inglès ''magenta'') ** rodje [[ampone]] (a pô près l' minme) ** [[Motî:rodjåsse|rodjåsse]] * Tons do vete ** vert sapén. ** vert foye ** vert [[Motî:schite|schite]] ** [[Motî:verdåsse|verdåsse]] ** [[Motî:verdinaesse|verdinaesse]] ** [[Motî:vert-di-gris|vert-di-gris]] ** vert sôdård * tons do bleu : ** bleu [[Motî:schaye|schaye]] ** [[Motî:bleu-bijhe|bleu-bijhe]] (coleur di sacwants colons d' tape) ** bleu [[Motî:waisse|waisse]] = bleu rwè ** bleu marene ** bleu cir [[Imådje:rooze_paupaud.jpg|thumb|rôze påpåd, c' est l' coleur del pea des ptits efants]] * Tons do rôze. ** rôze [[Motî:påpåd|påpåd]]. ** [[Motî:rozlant|rozlant]] (F. ''vermeil''). * tons do brun ** brun [[Motî:eruni|eruni]]. ** [[Motî:morea|morea]], morete. ** brun caki ** brun caramel ** brun schite ** baije [[Imådje:messe.jpg|thumb|li messe: cwate piretes, cwate bårbetes et ene '''rossete''' pea]] * tons do gris ** årdjinté gris. * tons måve / viyolé ** [[Motî:viyolé|viyolé]] ** [[Motî:måve|måve]] ** måve [[Motî:clawson|clawson]] * tons do [[Motî:rosse 1|rosse]] ** pwel-di-carote ** [[Motî:rossea|rossea]], rossete. * tons do noer ** noer waisse (bleu foncé foirt foncé) == Coleur des biesses == === tchivås === * [[Motî:baye 2|baye]] : bruns poys sol coir avou ene noere kaime, et des noers poys å dbout des pates (F. ''bai'') * on gris roncin / ene grijhe cavale : poys bruns, noers et blancs maxhîs (F. ''aubère'') === vatches === [[Imådje:caboleyes_vatches.jpg|thumb|thumb|les troes poyaedjes del raece BBB : cabolé noer, cabolé bleu, blanc]] * [[Motî:cabolé|cabolêye]] vatche u [[Motî:caflori|caflorêye]] vatche: avou do blanc et ene ôte coleur, pa grossès taetches (did la, li spot : gn a nole cabolêye vatche ki n' åye des taetches). ** ene cabolêye bleu, ene cafloreye bleuwe : ene vatche blanke et bleuwe (F. ''Pie-bleue''). ** ene cabolêye rodje, ene cafloreye rodje : ene vatche blanke et rodje (F. ''Pie-rouge''). ** ene cabolêye rodje, ene cafloreye noere : ene vatche blanke et noere (F. ''Pie-noire''). === colons === * [[Motî:bleu-bijhe|bleu-bijhe]] * [[Motî:mayté|mayté]] === taetches (so les biesses u les oujheas) === * [[Motî:agaesse|agaesse]] (avou des grandès taetches noer et blanc) * [[Motî:moxhi|moxhi]] noers pwels dins on blanc poyaedje u l' contråve. * [[Motî:tapiné|tapiné]] u [[Motî:mayté|mayté]] tote pititès taetches. == Coleurs do vizaedje, del pea, des tchveas, des mousmints. == === Vizaedje === * [[Motî:rayi|rayi]] do solea (F. ''bronzé''). * [[Motî:rozlant|rozlant]]. * blanc-moirt, blanc come on moirt. * [[Motî:bladje|bladje, bladjot]] (raece u mwaijhe santé), [[Motî:siblari|siblari]] (mwaijhe santé). === Pea === [[Imådje:morete_pea.jpg|thumb|li ledjinde ki vos vloz]] * [[Motî:morea|morea]], morete (come les Moritanyins). * [[Motî:cabolé|cabolé]] (metisse). === Mousmints === Lomaedjes des mousmints di scwantès coleurs : * cote, taeye ås [[Motî:poes|poes]] (pitites tondès taetches). * tchimijhe ås [[Motî:carimadjoye|carimadjoyes]], carimadjoylêye. == Sicolodjeye et coleurs == === Dins l' cåzaedje di tos les djoûs === Les coleurs sont ene sacwè ki fwait rispiter des sintimints muchyîs [[Motî:sordivintrinnmint|sordivintrinnmint]]. On pout vey çoula : Dins l' lomaedje des coleurs : insi, e walon, des novelès coleurs, po les mousmints prindèt rade des nos e francès (baije). E l' [[arabe marokin]], li no des coleurs, minme tote simpe est dit e francès, å mitan d' ene fråze pår arabe. E Senegal, les Peuls, on peupe di l' aschate do dezert ni vlèt nén k' on deye k' i sont noers. I fåt dire k' i sont rodjes. === Essegnreçté des coleurs === [[Imådje:blanc_passion_ravicaedje.jpg|thumb|left|Djowe del passion : après l' ravicaedje da Djezus, les costumes et les djeus d' loumires mostrèt pus sovint li blanke coleur]] ==== Simboles djenerås ==== Po les publicisses, tote les coleurs sont assoçnêyes dins l' parfond d' nos-minmes, a des sacwès : * les djaenes foncés et l' orandje, a l' esté, et å solea (riclames po les vacances) * les bleus clairs å froed (riclame po les frigos, les edjaloes). * li rôze ås radjoûs amoreus (waibes pornos) * li blanc al purté (dins les imådjes rilidjeuses). * li noer å diale. ==== Simboles politikes ==== * li vete al nateure et ås pårtis ecolos. * li bleu waisse (bleu rwè) ås pårtis catolikes. * li rodje ås comunisses et ås socialisses. Dins les [[waibe]]s et les [[afitche]]s, po fé rexhe des mots k' i fåt di tote foice riwaitî. * li brun ås pårtis del [[Motî:foite droete|foite droete]] (nazi, fachisses, [[recsisse]]s). * li rodje et l' djaene, c' est les coleurs-essegnes del [[Principåté d' Lidje]], riprinjhes sol [[drapea walon]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/walon/ingles_walon/coleurs.html Les coleurs e walon] (prezinté e l' inglès). [[af:Kleur]] [[ar:لون]] [[ast:Color]] [[ay:Sama]] [[bg:Цвят]] [[bn:বর্ণ (রঙ)]] [[ca:Color]] [[cs:Barva]] [[da:Farve]] [[de:Farbe]] [[en:Color]] [[eo:Koloro]] [[es:Color]] [[fa:رنگ]] [[fi:Väri]] [[fr:Couleur]] [[gl:Cor]] [[he:צבע]] [[hr:Boja]] [[hu:Szín]] [[id:Warna]] [[io:Koloro]] [[it:Colore]] [[ja:色]] [[ko:색]] [[lt:Spalva]] [[lv:Krāsa]] [[nah:Pālli]] [[nds:Klöör]] [[nl:Kleur]] [[nn:Farge]] [[no:Farge]] [[pl:Barwa]] [[pt:Cor]] [[ro:Culoare]] [[ru:Цвет]] [[scn:Culuri]] [[simple:Color]] [[sk:Farba]] [[sl:Barva]] [[sr:Боја]] [[sv:Färg]] [[ta:நிறம்]] [[th:สี]] [[tr:Renk]] [[vi:Màu sắc]] [[zh:颜色]] 10991 30583 2004-12-31T15:58:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizôre]] 10992 30584 2004-12-31T16:00:34Z Lucyin 16 fwait d' tiesse fwait d' tiesse; dji rwaitrè les notes ki dj' a prin avou m' feye a pårti des coleurs k' i gn a [http://chanae.walon.org/walon/ingles_walon/coleurs.html cial] On sayrè d' les metes eshonne pus tård [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 31 di decimbe 2004 a 16:00 (UTC) 10993 30585 2004-12-31T16:01:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>distinkyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>distinkieye</B></FONT> [addj.] nén bén [[Motî:tinkyî|tinkyî]] (eye). rl a: [[Motî:låtche|låtche]], [[Motî:rilåtchî|rilåtchî]]. <span lang=fr>F. détendu, hypotonique.</span> 10994 34547 2005-07-11T00:13:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coca</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] bouxhon cultivé e l' Amerike nonnrece, ki les foyes si mawièt po leus cwålités nourixhantes ey ravigrantes. Å 20inme sieke on-z a eto cmincî a fabriker ene foite drouke, li cocayene, a pårti d' cisse plante la. <B>II.</B> [o.n.] sôre di noere limonåde avou ene faflote di poure di foyes di coca dins si [[Motî:smince|smince]]. <I>Gn a pus ki sacwantès vudès boesses di coca totes sipotcheyes, et des scrijhaedjes a ratchatchas di totes les coleurs so tos les meurs</I> ([[E. Gilliard]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>coca</span>, 1970. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cocayene</B></FONT> [f.n.] foite drouke fwaite a pårti d' påsse di foyes di coca eyet d' acide. ---- * [[Coca (bouxhon)|Dipus d' racsegnes sol plante di coca]] * [[Cocayene|Dipus d' racsegne sol cocayene]] 10995 30587 2004-12-31T16:48:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dåborer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:tchabårer|tchabårer]]. <I>La 45 ans k' t' es la a dåborer les toeles et des linçoûs avou tes coleurs, tes brouxhes et tes croyons</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. barbouiller.</span> Parintêye : * [[Motî:adåborer|adåborer]]. 10996 36008 2005-07-28T22:29:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dissonnter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dsonnter</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:sitramer|sitramer]] des gotes di sonk so (åk, ene sakî). <I>Il aveut l' vizaedje tot dsonnté</I> (J. Haust). rl a: [[Motî:sonk|sonk]], [[Motî:essonnter|essonnter]]. <span lang=fr>F. ensanglanter.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dsonnter</FONT> [v.pr.] si [[Motî:taetchî|taetchî]] avou des gotes di s' sonk. <I>I s' dissonnteye tot</I> (J. Haust). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>d(is)son.n'ter</B>, d(u)sôn'ter, d(is)son.n'tè</span>. 10997 30589 2004-12-31T16:06:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disroedi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) (<FONT COLOR="#ff0000">si disroedi</FONT>) [v.pr.] fé fé des movmints a on mimbe k' a dmoré lontins sins bodjî, å coir k' est aroedi. <I>On s' disroedixh dins l' tchôd solea d' Ardeche</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:roed|roed]]; rl a: si [[Motî:dislaxhî|dislaxhî]], si [[Motî:rlåtchî|rlåtchî]], s' [[Motî:afroyî|afroyî]]. <span lang=fr>F. se dérouiller les jambes, se détendre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dusrèdi, disrwèdi, <FONT COLOR="#800080">disreudi</FONT>, dusrûdi, dësrwadi</span>. 10998 44274 2005-11-11T02:55:24Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>mete e coleur</B></FONT> [vierbire a coplemint] <B>1.</B> [[Motî:ponde 1|ponde]] (des meurs). <span lang=fr>F. peindre.</span> <B>2.</B> mete des coleurs so on dessin fwait å croyon. <span lang=fr>F. colorier.</span> <B>3.</B> [[Motî:tinde 2|tinde]] <I>On meteut les oûs d' påkes e coleur lu-minme.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>metaedje e coleur</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol vierbire "mete e coleur". <span lang=fr>F. peinture, coloriage; colorisation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>meteu e coleur </B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>meteuse e coleur </B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki mete e coleur (des binndimådje, des vîs fimes noer et blancs). rl a: [[Motî:pondeu|pondeu]]. <span lang=fr>F. peintre en bâtiment, coloriste.</span> Bodjes: * [[Motî:mete 1|mete]] * [[Motî:coleur|coleur]] 11000 30591 2004-12-31T16:53:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>orandje</B></FONT> [f.n.] frut des payis del [[Motî:Mîtrinne Mer|Mîtrinne Mer]], ki s' pele al mwin et a cwårtis </I>On-z aveut deus orandjes al Sint-Nicolai.</I> On dit eto: [[Motî:peme d' amour|peme d' amour]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>orandje</B></FONT> [addj. padrî u padvant] coleur di ç' frût la (maxhaedje di rodje et d' djaene). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>orandjé, êye</B></FONT> [addj. purade padrî] di coleur orandje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>orandjî</B></FONT> [o.n.] åbe ki dene les orandjes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>orandjåde</B></FONT> [f.n.] [[djuzêye]] ki spite al gosse et l' coleur di l' orandje. rl a: [[Motî:sipå-orandje|spå-orandje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">orandjaude</FONT>, orandjâde, orindjâde, oranjâde</span>. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:sipå-orandje|sipå-orandje]] ---- * [[orandje|Dipus d' racsegnes so les orandjes]] 11001 51419 2006-03-12T15:14:31Z Pablo 5 {{djermon motî|dispinser}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispinser</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>2.</B> [[Motî:furler|furler]], coschirer (des cwårs). <I>Vos avos wangnî l' gros lot; cwè alez fé d' çoula&nbsp;?:: Brixhåder, dispinser et viker sins traecas</I> (N. Modolo). 11002 30593 2005-01-17T17:58:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispaitchî (si&nbsp;~&nbsp;)</B></FONT> [v.pr.] si [[Motî:dixhombrer|dixhombrer]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>su duspâtchî, su dispêtchî, së dëspintchi, ès' dèspêtchi, su duspêtcher, su duspêtchè</span>. 11003 30594 2005-01-28T19:37:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>peme d' amour</B></FONT> [f.n., pl. des pemes d' amour] <B>1.</B> [[Motî:orandje|orandje]]. <B>2.</B> sôre di ptite rodje peme. ---- * [[orandje|Dipus d' racsegnes so les orandjes]] * [[peme|Dipus d' racsegnes so les sôres di pemes]] 11004 30595 2004-12-31T16:12:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispinde</B></FONT> [v.c.] rissaetchî ene sacwè k' esteut pindowe. <I>Alez mi dispinde li drapea amerloche: les Almands sont co avårla.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispindeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispindeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispindresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki dispind åk <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dispindeu d' gayole</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">dispindeu d' djambons:</FONT> djin hôte so pîs. Bodje: * [[Motî:pinde|pinde]] 11005 30596 2005-01-02T10:42:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipå-orandje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espå-orandje</B></FONT> (ambedeus råles mins erîlés) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spå-orandje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:orandjåde|orandjåde]]. Etimolodjeye: [[måke di fabrike divnowe on cmon no|no d' marke divnou on cmon no]], 1950. rl a: [[Motî:sipå|sipå]]. 11006 30597 2004-12-31T16:20:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgoliner</B></FONT> [v.s.c.] rexhe (come) d' ene [[Motî:golete|golete]], tot djåzant d' ene aiwe, del plouve, d' ene gotire. <I>Po vey li roye Sint-Djan, i fåt ki l' solea lujhe, et k' i gn åye ene fene plouve ki disgoline djus des nouwêyes</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. dégouliner, couler, ruisseler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dusgouliner, <FONT COLOR="#800080"><B>disgoliner</B></FONT></span>. 11007 30598 2004-12-31T16:22:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgrapter</B></FONT> [v.c.] rissaetchî les ptitès [[Motî:agrape|agrapes]] (d' on mousmint). <I>Les docteurs ni savént disgrapter s' coirset.</I> <I>Divant l' ome ki ratindeut, elle estet si stréndowe, k' ele ni saveut disgrapter s' cote.</I> rl a: [[Motî:disgrafyî|disgrafyî]], [[Motî:disgraper|disgraper]], [[Motî:distaetchî|distaetchî]]. <span lang=fr>F. dégrafer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)grapter, d(u)grapter, disgraptè, <FONT COLOR="#800080">disgrapter</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgrapté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgraptêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:sot|sot(e)]] (come ene feme ki court disgraptêye avå les voyes). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li disgraptêye vatche:</FONT> maladeye des [[Motî:sote|sotès°]] vatches. <I>Tereze a oyou cåzer d' ça å posse gn a sacwants djoûs: li disgraptêye vatche, u li sote vatche, sapinse k' on n' dit</I> (L. Somme). <span lang=fr>F. vache folle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgraptaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disgrapter". <span lang=fr>F. dégrafage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)grap'tèdje, disgraptadje, <FONT COLOR="#800080">disgraptèdje</FONT></span>. 11008 30599 2004-12-31T16:23:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dishoflé, êye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dshoflé, êye</B></FONT> [addj.] djus d' [[Motî:shofla|shofla]] (djus d' [[Motî:alinne|alinne]]). <I>Il ont trové l' gamén et l' gamene tot dshoflés, ki tchoûlént et ki tchoulént sins s' polou rawè</I> (J. Calozet). <I>Al sinne II, c' est ls acteus di dvant, et Mareye Bada k' arive tote dishoflêye</I> (de Harlez). <I>Cwand l' daguet a yeu stî tapé la-hôt, dji nos avans leyî toumer, tot dshoflés, a mitan draenés, dins les yebes bén frisses, po rprinde alinne</I> (G. Pècheur). <span lang=fr>F. essoufflé(e), épuisé(e), exténué(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(is)soflé, d(i)choflè, d(u)choflè, d(u)chouflé</span>. Bodje: * [[Motî:shofler|shofler]] 11009 30600 2004-12-31T16:25:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaidi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rinde bea ene sacwè k' esteut veyowe come laide. <I>Cerudjeye estetike: gn a rén d' té po vs dislaidi.</I> rl a: [[Motî:rabeazi|rabeazi]], [[Motî:ebeli|ebeli]]. rl a: [[Motî:dilaidi|dilaidi]]. <span lang=fr>F. embellir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dislaidi on brut ki court so ene sakî:</FONT> èn si nén rtourner po, dire li contråve. <span lang=fr>F. réhabiliter.</span> <B>2.</B> rimete so pî ene sôcieté k' esteut [[Motî:elaideye|elaideye]]. <span lang=fr>F. reprendre, réviser, recapitaliser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)laidi, <FONT COLOR="#800080">dislêdi</FONT></span>. Etimolodjeye: betchete dis- 1, contråve di "elaidi" (espaitchî d' esse laid). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaidixheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaidixheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaidixhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki dislaidixh ene societé ki toûne a cou d' poyon. <span lang=fr>F. réviseur d'entreprise, repreneur.</span> Etimolodjeye: no d' fijheu di "dislaidi", dins l' sinse contråve di "elaidi (on handele)", 2003. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislaidixhaedje</B></FONT> [o.n.] rimetaedje so pî d' ene societé k' esteut presse a clôre. <span lang=fr>F. renflouage, recapitalisation, sauvetage, reprise.</span> Bodje: * [[Motî:laid|laid]] 11010 30601 2004-12-31T16:26:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislecseye</B></FONT> [f.n] [[Motî:målåjhmince|målåjhmince]] a [[Motî:scrire|scrire]], et fé coberôler les [[Motî:sillabe|sillabes]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislecsike</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki fwait del dislecseye. ---- [[dislecseye|Dipus d' racsegnes sol dislecseye]] 11011 30602 2004-12-31T16:28:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dilaidi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dlaidi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] cåzer e må, prinde po rén. <I>Pal bele djournêye ki nos rashonne, personne, enute, ni s' sint dlaidi</I> (R. Mouzon). rl a: [[Motî:elaidi|elaidi]], [[Motî:dismeprijhî|dismeprijhî]], [[Motî:dislaidi|dislaidi]]. <span lang=fr>F. mépriser, rejeter, reléguer, laisser pour compte, maltraiter, outrager.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:laid|laid]]", refoircixhante betchete d(i)- 2 (rinde foirt laid). 11012 30603 2004-12-31T16:31:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislodjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé rexhe d' ene plaece bén catcheye. <I>Li tchet s' a catchî drî li stouve, nos l' alans dislodjî foû d' la.</I> <span lang=fr>F. déloger.</span> <B>2.</B> fé rexhe (ene sakî) di s' måjhone. <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:lodjî foû|lodjî foû]]. <I>Po ene djonne feye, ça n' est nén convnåve di dislodjî.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dislodjî</FONT> [v.p.r.] <B>1.</B> lodjî foû di s' måjhone. <B>2.</B> (mot d' éndjolisse) moussî foû d' ene session, d' ene copiutrece k' on s' aveut-st elodjî dvant. <span lang=en>Ing. to log out.</span> rl a: s' [[Motî:elodjî|elodjî]] Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)lodjî, dislodji, dèlodjî, d(i)lodjî, dèslodjî, dèlojer, <FONT COLOR="#800080"><B>dislodjî</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dislodjaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "dislodjî". <I>Li gazete espagnole ABC a fwait ses gros tites so l' dislodjaedje di trinte familes palestinyinnes pazès tanks israyelyins.</I> <span lang=fr>F. évacuation, expulsion.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)lodjèdje, dislodjadje</span>. Bodje: * [[Motî:lodjî|lodjî]] 11013 41315 2005-10-09T16:58:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismetant</B></FONT> [adv.] so ç' tins la. <I>Finixhoz vost ovraedje, dismetant, dji frè l' cafè</I> (J. Haust). <span lang=fr>F. entretemps.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dismètant</B>, dusmètin, dusmitin, dismotan, dismèton, smètan, tèsmètan</span>. Etimolodjeye: etroclaedje do vî F. administatif: <span lang=fr>"de ce même temps"</span> (di ç' minme tins). tz a: Inglès <span lang=en>"in the mean time"</span>, rl a: [[Motî:terchedon|terchedon]], [[Motî:termetant|termetant]]. Coinrece grand Payis d' Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismetant ki</B></FONT> [aloyrece] tins ki. <I>L' efant djouwe avou l' tere dismetant ki l' mame, el coû, bouwe les lençous</I> (F. Drapeau). <I>Ene sitoele, å minme moumint, Adschind d' å fén fond do tins, Dismetant k' ene ôte rimonte Et s' piede å coron do monde</I> (V. Georges). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dismetant ki l' avoenne crexhe, li tchvå mourt:</FONT> Si on ratind d' trop, on s' fwait haper çou k' on vôreut awè. <span lang=fr>F. pendant que, tandis que.</span> 11014 30605 2005-01-17T17:57:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dixhombrer</B> (si ~)</FONT> [v.pr.] aler [[Motî:raddimint|raddimint]]. rl a: [[Motî:dispaitchî|dispaitchî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>si dis.hombrer, si d(i)hombrer, si dischombrer</span>. Coinrece Lidje Årdene. 11015 52267 2006-03-21T04:04:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Březovník obecný]] Modifie: [[en:Birch bracket]] [[Categoreye:Micolodjeye|Polipore di beyole]] Li '''polipôre di beyôle''', c' est on [[tchampion]] foirt corant ki n' vént k' so les [[beyôle]]s k' ont stî coixheyes ou ki sont malådes u flåwes. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Polipôre di beyôle|Basidiomycota|Basidiomycetes|Hymenomycetidae|Aphyllophorales|Polyporaceae|Piptoporus|betulinus|Polipôre di beyôle - Piptoporus betulinus.jpg|'''Piptoporus betulinus''' <SMALL> (Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == C' est on tchampion k' a l' cogne d' ene [[Motî:dirompeure|dirompeure]] ou d' ene crompire. Il est rascovrou d' ene fene pelate di brunåsse coleur. Cwand i crexhe, on direut on spès tchapea, 6 a 20 cm lådje, ki rshonne a on [[Motî:rino|rno]]. Adon, i lyi vént on fås pî en erî; li boird s' arondi, s' aspexhi e fé on bourlet å dzo. Il a ene tinre blanke tchå ki s' adurit rade, et divni come do [[lidje (schoice)|bouchon]]. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on n' mougne nén. Dins l' timps on s' endè sierveut po rawjhî les lames di raezoe a båbe. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[cs:Březovník obecný]] [[en:Birch bracket]] [[fr:Polypore du bouleau]] [[nl:Berkenzwam]] [[tr:Huş mantarı]] 11016 30607 2004-12-31T16:56:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete e coleur]] 11017 30608 2004-12-31T16:56:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete e coleur]] 11018 30609 2004-12-31T16:56:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete e coleur]] 11019 30610 2004-12-31T16:58:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:orandje]] 11020 30611 2004-12-31T17:04:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:orandje]] 11021 30612 2004-12-31T17:05:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:orandje]] 11022 30613 2004-12-31T17:05:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:orandje]] 11023 51628 2006-03-17T15:34:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>caime</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longs poyaedjes metous sol dizeu do cô des tchvås. <I>Èn ewaerant dragon, raetchant l' feu, vî come tere, avou ene blanke caime pé k' ene macrale.</I> On dit eto: [[Motî:crinire|crinire]]. <B>2.</B> tchivleure nén pingneye, tiesse tote [[Motî:distchåvurnêye|distchåvurnêye]]. <I>Elle a todi s' cote a brebådes et s' caime dins les rins.</I> <I>Ele s' ont-st apicî pa l' caime et les tchveas ont volé.</I> <span lang=fr>F. tignasse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kême</FONT>, kin.me, caume, câne</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"kamm"</span> (minme sinse). Coinrece [[Payis d' Lidje]]. Parintêye: * [[Motî:acaimer|acaimer]] 11024 30615 2005-05-03T04:35:18Z Pablo 5 +O4 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * cåme [E1, E213]; caume [O4]; kême [E1, E170, E212b, E42, E2]; kinme [E1b, E170]; kaime [E212]; câne [E212, E21] 11025 36585 2005-07-31T20:15:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crin 2</B></FONT> [o.n.] poy del [[Motî:caime|caime]] d' on tchvå. <I>On-z aléve råyî kékes crins a on tchvå po fé des laesses pol tindreye.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crinire</B></FONT> [f.n.] caime. Omonimeye: * [[Motî:crin 1|crin]] (o.n.; kernaxhe) 11026 30617 2004-12-31T20:20:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:crin 2]] 11027 51627 2006-03-17T15:32:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acaimer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> si pinde al [[Motî:caime|caime]] (crinire) d' (on tchvå). <B>2.</B> prinde (ene sakî) pås tchveas. <I>Ele a acaimé l' gamene, jamwais parey !</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' acaimer</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si prinde n' on l' ôte pås tchveas, tot djåzant d' femes (u d' omes avou des longs tchveas). <B>2.</B> s' [[Motî:atouwer|atouwer]] (si traiter d' tos les nos). <span lang=fr>F. s'injurier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">akêmer</FONT>, acaumer, akin.mer</span>. 11028 30619 2004-12-31T20:22:17Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * acåmer [E1]; akêmer [E1, E34]; akin.mer [E1] 11029 30620 2004-12-31T20:23:49Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : dèsman'ver [O3]. 11030 36384 2005-07-30T23:14:12Z Pablo 5 licince Piptoporus betulinus (poirtrait satchî pa Jean-Pol Grandmont). {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11031 36375 2005-07-30T22:48:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rodjixhante amanite]] 11032 30623 2005-01-01T10:56:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilaidi]] 11033 30624 2005-01-01T10:57:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilaminter]] 11034 30625 2005-01-01T10:58:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dilaminter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dlaminter</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">(si dlaminter)</FONT>) [v.pr.] si [[Motî:plinde|plinde]] lontins et foirt. rl a: [[Motî:pronner|pronner]]. <span lang=fr>F. se lamenter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)lamèn'ter, <FONT COLOR="#800080">d(i)laminter</FONT>, dislamèn'ter</span>. 11035 30626 2005-01-01T10:58:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11036 30627 2005-01-01T10:59:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11037 30628 2005-01-01T10:59:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11038 30629 2005-01-01T10:59:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11039 30630 2005-01-01T10:59:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11040 30631 2005-01-01T10:59:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11041 30632 2005-01-01T10:59:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dilé]] 11042 30633 2005-01-01T11:08:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-dimint</B></FONT> [cawete] cawete po fé des [[Motî:adviebe|adviebes]] avou sacwants addjectifs: [[Motî:droldimint|droldimint]], [[Motî:dialdimint|dialdimint]], [[Motî:cråndimint|cråndimint]], [[Motî:raddimint|raddimint]], [[Motî:normåldimint|normåldimint]], [[Motî:abeydimint|abeydimint]], [[Motî:sûteydimint|sûteydimint]]. Etimolodjeye: ristitchaedje d' on -di- po ralongui sacwants adviebes bastis so des ptits addjectifs. 11043 30634 2005-01-01T11:09:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimey-cougnî]] 11044 30635 2005-01-01T11:09:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimey-cougnî]] 11045 30636 2005-01-01T11:09:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimey-cougnî]] 11046 30637 2005-01-01T11:18:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaver 1]] 11047 40977 2005-10-04T11:45:19Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Micolodjeye]] L' '''boloe odant l' ramonasse''' est on pitit [[tchampion]] foirt comun ki vént dins totes les sôres di bwès et d' teréns. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Boloe odant l' ramonasse|Basidiomycota|Homobasidiomycetae|Agaricomycetideae|Tricholomatales|Tricholomatacea|Mycena|pura|Boloe odant l' ramonasse - Mycena pura.jpg|Mycena pura <SMALL>(poirtrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea (1 a 8&nbsp;cm) e fôme di ptite clotche avou on boton å mitan, di coleur rôze-lila passant pa li violé, li gris-violé ou seulmint li gris-pâle, avou des lames gris-blanc a rflets lila, foirt espacêyes, arondeyes sol pî (adnêyes), on blanc pî (5-8x0,3&nbsp;cm) roed, fråjhûle et fistuleus, tot nou et lujhant. Si tchå est foirt tene et mole. Il a ene foite odeur di [[ramonasse]] et ene saveur âke. I vént al tere dins tos les bwès (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) di l' esté a l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion ledjirmint tocsike ki pout provoker des troubes didjestifs loyîs a des troubes psicopatikes (i contént des derivés d' [[indole]]). == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips : ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encylopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler : ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaefffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 11048 30639 2005-01-01T11:47:33Z Pablo 5 Schavêye di Han (ancyin lét di l' [[aiwe-di-Lesse]], veyowe do dzeu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Schavêye di Han (ancyin lét di l' [[aiwe-di-Lesse]], veyowe do dzeu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 11049 30640 2005-01-01T11:48:15Z Pablo 5 Schavêye di Han (ancyin lét di l' [[aiwe-di-Lesse]], veyowe do dzo (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Schavêye di Han (ancyin lét di l' [[aiwe-di-Lesse]], veyowe do dzo (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 11050 30641 2005-01-01T11:49:19Z Pablo 5 Schavêye di Transene, a ene plaece ki mostere bén l'&nbsp;schavaedje (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Schavêye di Transene, a ene plaece ki mostere bén l'&nbsp;schavaedje (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 11051 30642 2005-01-01T11:49:48Z Pablo 5 Plake del voye "Li Schavêye" a Transene {{licince imådjes Lucyin}} Plake del voye "Li Schavêye" a Transene {{licince imådjes Lucyin}} 11052 30643 2005-01-01T11:50:28Z Pablo 5 * [[Motî:schaver 1]] * [[Motî:schaver 2]] * [[Motî:schaver 3]] 11053 35717 2005-07-20T20:34:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaver 1</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé ene rinneure (on trô nén fond, mins so ene grande longueur). <I>Les grossès aiwes ont vnou schaver l' meur</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Li ci ki schave li trô, c' est lu ki tchait l' prumî ddins.</I> <I>C' esteut on schavé bwès, avou èn ôte bwès, schavé å rvier, ki vneut dsu, et on passéve li lén inte les deus pol broyî.</I> rl a: [[Motî:cåvler|cåvler]], [[Motî:cåver|cåver]]. <span lang=fr>F. creuser, déchausser.</span> <B>2.</B> fé ene grete sol pea. <I>Dj' a schavé m' mwin conte li meur.</I> <I>Dj' a l' pea do djno tote schavêye.</I> rl a: [[Motî:dischaver|dischaver]], [[Motî:kischaver|kischaver]], [[Motî:kernaxhî|kernaxhî]]. <span lang=fr>F. égratigner, érafler, entailler.</span> <B>3.</B> fé on côp dins on meube, on meur metou e coleur, ene schiele. <span lang=fr>F. effriter, égratigner, érafler.</span> <B>4.</B> fé des [[Motî:ravå|ravås]], tot djåzant d' ene foite plouve. <I>Les oraedjes ont schavé tot l' roti.</I> <span lang=fr>F. raviner.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) bouter deur. <I>I fåt aler schaver po wangnî po do pwin</I> (Vîs Papîs, 1625). rl a: [[Motî:greter|greter]], [[Motî:cherbiner|cherbiner]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si schaver</FONT> [v.pr.] si dgreter. <I>I s' a schavé tot l' keude.</I> <span lang=fr>F. s'écorcher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chaver, chavè, haver, hyaver, (è)scaver, tchaver</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"excavare"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schavêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> voye schavêye en on tiene. <I>L' atelêye est ramanowe e l' schavêye</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Dji so coboye a l' Ouwess do Condroz; Dji so-st on pôve coboye, Et pattavå les voyes, Ttossu rade k' el vint d' bijhe, dins les schavêyes, les tidjes, Dji pedale come on sot</I> (A. Gauditiaubois). <I>C' esteut onk di ces omes k' on veyeut davance, li bezaece so les rins, cori les tidjes et les schavêyes do Condroz</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. chemin encaissé.</span> <B>2.</B> voye, voylete schavêye pask' il î court bråmint d' aiwe, et k' il î fwait berdouyeus. <I>I fwait sovint yôrd dins les schavêyes.</I> rl a: schavea. <span lang=fr>F. ruelle encaissée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Schavêye:</FONT> no di sacwantès rowes el Walonreye, come a Transene (Disfondowes: <span lang=wa-fell>La Chavêye</span>); Wande (Disfondowes: <span lang=wa-fell>El Havêye</span>, e F. <span lang=fr>Xhavée</span>), å Noû Lovin (Disfondowes: <span lang=wa-fell>L'&nbsp;escavéye</span>). rl a: [[Motî:Chavêye|Chavêye]] (no d' famile). <B>3.</B> vå avou ses boirds come on U, schavé pa ene aiwe, u fwait på ployaedje djeyolodjike. <I>Didins t' vijhnåve di bwès, di tienes et di schavêyes, El trisse moirt comeléve des tchås totes cotrawêyes</I> (V. Hugo, rat. pa J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. synclinal, vallée synclinale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Schavêye:</FONT> (Disfondowes: <span lang=wa-fell>Li Chavêye</span>) vå schavêye pa l' Aiwe-di-Lesse a Belvå et Han, dins l' vî vî tins, cwand k' ele ni moussive nén co dins l' egolina d' Belvå. <B>4.</B> plaece d' ene aiwe a setch. <span lang=fr>F. lit desséché.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)scavéye, <B>chavéye</B>, chavée, <B>havêye</B>, havée, hyavée, tchavêye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schavé, êye</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) k' a bråmint des pleus e s' vizaedje. <span lang=fr>F. ridé(e).</span> <B>2.</B> [[Motî:kernaxhî|kernaxhî]], eye. <span lang=fr>F. balafré(e).</span> <B>3.</B> li ci (cene) ki rote avou ses djambes å lådje. rl a: [[Motî:schavlé|schavlé]], [[Motî:schåyî|schåyî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>chavé, havé, (è)scavé; êye, ée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schavea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite schavêye. <span lang=fr>F. ruelle encaissée.</span> <B>2.</B> pitite [[Motî:foxhale|foxhale]]. <span lang=fr>F. encaissement, enfoncement de terrain.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chavia</span>. Coinrece Payis d' Nameur, di Djodogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaveure 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit kernaedje del pea d' ene djin u d' ene biesse. <span lang=fr>F. écorchure, éraflure, excoriation.</span> rl a: [[Motî:dischaveure|dischaveure]]. <B>2.</B> pitit schavaedje decorant dins on sculté bwès. <I>Télfeye est çu do bwès d' cede di l' Atlas, avou totès schaveures et des scultaedjes fwaits pa des scrinîs d' mestî</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. excavations.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>haveure, chavûre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schavaedje 1</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "schaver 1" <span lang=fr>(F. creusement, éraflure, écorchure)</span>, copurade cåvlaedje d' ene aiwe po fé s' lét. <span lang=fr>F. creusement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schavroûle</B></FONT> [f.n.] schavaedje ki dmeure å mitan d' on tchamp, cwand k' on tcherewe avou èn eraire, u ene tcherowe a on schî, et k' on cmince d' on costé do tchamp, tot tapant foû roye. rl a: [[Motî:dossea|dossea]], [[Motî:foxhale|foxhale]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>chavroûle</span>. Coinrece Payis d' Bastogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schavi</B></FONT> [o.n.] schavroûle. Disfondowes: <span lang=wa-feller>hyavi</span>. Coinrece Payis d' Måmdey. {| CELLSPACING=0 BORDER=0 |- |[[Imådje:schaveye1.jpg|thumb|none]] |[[Imådje:schaveye2.jpg|thumb|none]] |- | colspan=2 | Li Schavêye di [[Han]] (ancyin lét di l' [[Aiwe-di-Lesse]]) veyowe do dzeu et di dzo <small>(poitraits saetchîs pa L. Mahin).</small> |- |[[Imådje:schaveye3.jpg|thumb|none|]] |[[Imådje:schaveye4.jpg|thumb|none|]] |- | colspan=2 | Li Schavêye di [[Transene]], a ene plaece ki mostere bén l' schavaedje, et l' plake del minme voye <small>(poitraits saetchîs pa L. Mahin).</small> |} 11054 30645 2005-01-02T10:22:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fond]] 11055 30646 2005-01-01T12:30:58Z Lucyin 16 Fondreye displaecî viè Fondreye (dins tere) #REDIRECT [[Fondreye (dins tere)]] 11056 30647 2005-01-02T10:32:11Z Pablo 5 Pol rifondaedje do mot [fondrière]. C' est on mot k' on-z a dandjî dins l' eciclopedeye pol "Fondreye ås Tchéns", ene curieusté djeyolodjike di Nîme, dilé Covén. Haust (toponymes) li dene po ç' viyaedje la dizo disfondowe "fondri". I shonne kel mot est la femrin, ca, e francès, i dijhnut: "LA fonderie aux chiens" Pirsoul est l' seu ki dene li mot dizo disfondowe "fondrée". Dins l' Léonard [C1], on n' a k' "fondriyère" (on rfrancijha). I n' est nén dins l' Balle [O2] ni dins l' Defagne [O100], les 2 motîs walons li pus près d' Covén. Somme [C100] prezinte on novea mot "fondrî", omrin, ci-la. El kinoxhe-t i do djåzé walon, ubén, est ç' èn erîlaedje do mot "fondri" d' Nîme ? Tot ça po vey si on wåde deus mots fondreye (f.) et fondrî (o.), sinonimes, u djusse "fondreye" (ki rascove "fondrée" (Pirsoul) fondréye (vos) et (la) fondri, ki sereut come a Måmdeye, on femrin sicrît sins E, po n' nén l' prononcî Î) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 1î d'&nbsp;djanvî 2005 a 12:38 (UTC) 11058 30648 2005-01-01T16:11:39Z Lucyin 16 Motî:fondreye 2 displaecî viè Motî:fond #REDIRECT [[Motî:fond]] 11059 30649 2005-01-01T16:11:39Z Lucyin 16 Copene:Motî:fondreye 2 displaecî viè Copene:Motî:fond #REDIRECT [[Copene:Motî:fond]] 11060 30650 2005-01-01T16:13:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fonde]] 11061 51420 2006-03-12T15:14:59Z Pablo 5 {{djermon motî|fonde}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>fonde</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fondreye</B></FONT> [f.n.] oujhene la k' on fond les metås po ndè fé des båres, des toles, des buzes, evnd. Omofone * [[Motî:fondreye 2|fondreye]] (foncea dins tere) . Parintêye : * [[Motî:rifonde|rifonde]] * [[Motî:disfondowe|disfondowe]] 11062 36391 2005-07-30T23:45:29Z Pablo 5 Li codeûze di magnåves bolets (poitrait satchî pa Jean-Pol Grandmont) {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11063 36392 2005-07-30T23:46:24Z Pablo 5 Li codeûze d' ârmilieres {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11065 30655 2005-01-02T10:44:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipå]] 11066 30656 2005-01-02T10:45:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipå-orandje]] 11067 30657 2005-02-06T15:18:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipå</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espå</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spå</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> aiwe e botaye. <span lang=fr>F. eau plate.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aiwe di spå ki spite:</FONT> aiwe avou do gaz divins. <span lang=fr>F. eau gazeuse.</span> <B>2.</B> [[Motî:limonåde|limonåde]] ki spite. <I>Metoz on djaene sipå, båshele&nbsp;! On spå orandje po noste ome, wai, voci&nbsp;! On spå citron u on spå coca&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. soda.</span> rl a: [[Motî:sipå-orandje|sipå-orandje]] <B>3.</B> plaece k' on s' î bagne po s' [[Motî:médyî|médyî]]. <I>Prinde les aiwes en on spå.</I> <I>Dj' esteu dins èn otel el Californeye avou on spå, k' on lome en inglès: <span lang=en>"a spa"</span>&nbsp;!</I> (R. Thijs). <span lang=fr>F. station thermale, centre d'hydrothérapie.</span> <span lang=en>Ingl. spa.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>spa</B>, s(i)pau / (è)spau</span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:Spå|Spå]] (veye), disfafloté a pårti di l' accint e francès; no di des prodûts del societé "Spå Monopole", divnis cmons nos (sinses 1 &amp; 2), 1950; li sinse 3 est rprin di l' inglès <span lang=en>"spa"</span> (minme sinse), 2002. 11068 58605 2006-05-29T02:49:31Z Pablo 5 Mape do [[Passaedje Nôrouwess]] == licince di l' imådje == {{PD}} 11069 48223 2005-12-27T15:05:56Z Lucyin 16 '''Vireu''' (pron. ''Vîreu'', F. ''Vireux''), c' est deus viyaedjes del [[Walonreye di France]] : * [[Vireu-Molén]] * [[Vireu-Walran]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Vireu|l' esplicant motî]].'' 11070 58851 2006-05-31T04:03:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Polyporus squamosus]] [[Categoreye:Micolodjeye|Polipore as peletes]] Li '''polipôre ås peletes''' est on [[tchampion]] a tchår elastike et coriace ki vént so les bwès a foyes vicants ou moirts. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Polipôre ås peletes|Basidiomycotina|Basidiomycetes|Homobasidiommycetes|Aphyllophorales|Polyporaceae|Polyporus|squamosus|Polyporus squamosus - Polipôre ås peletes.jpg|'''Polyporus squamosus''' <SMALL> (Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion k' a ene fôme d' èn asplani rognon di coleur brun-djaene covrou di rîlêyes di ptitès brun-foncé peletes, ki e crexhant rishonne a on bea evantay (5-60&nbsp;cm). Il a ene sipesse blanke tchå k' a ene foite odeur di farene. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout magnî djonne (pus tård i dvent deur et nén åjhey a djerer). [[cs:Choroš šupinatý]] [[de:Schuppiger Porling]] [[en:Polyporus squamosus]] [[fr:Polypore écailleux]] [[it:Polyporus squamosus]] [[nl:Zadelzwam]] 11071 63031 2006-06-23T07:41:29Z Pablo 5 novele imådje [[Categoreye:Grands scrijheus|Saint-Exupéry]] [[Imådje:Antoine de Saint-Exupéry Lyon.JPG|200px|thumb|posteure d' Antoine de Saint-Exupéry eyet do Ptit Prince, a Liyon]] '''Antoine Marie Roger de Saint-Exupéry''' ([[29 di djun]] [[1900]], [[Lyon]] - [[31 di djulete]] [[1944]] disparexhou e vol). C' esteut on [[romantî|scrijheu]] e francès. Di s' mestî, il esteut [[aviateur]]. == Li persounaedje == Assaetchî pa l' etrindjir, l' avinteure et tot çk' est bén å lon, i cwereut dispoy k' il esteut ptit a schaper ås limites di s' milieu d' aristocrates. Il aveut mopliyî les defis, come l' aviåcion, cultivé les copinaedjes les pus improbåbes — si meyeu soçon, Léon Werth, esteut [[comunisse]] —, et sayî d' aprivwezer des såvadjès biesses : rinåd des såvlons, gazele, cameleyon, djonne di foke, puma, djonne di liyon, k' il ebarkéve pa des côps dins si avion, ås grands rgrets di ses mecanicyins — onk di ces-ci finirè a l' ospitå, après l' saye d' aprivwezaedje do liyon. *(Li pus grande rigueur vôreut k' on retablixhe, come el sohaitive, li djusse ortografeye di s' no, ki n' compoirtéve nén di loyeure.) == Si parcours == === L' Ayeropoståle === Il a stî onk des pionîs di l' aviåcion poståle. Il a d' abôrd ovré po l' [[Ayeropoståle]], so des vols inte [[Toulouze]] et [[Dakar]] ([[Senegal]]), tins k' i scrijheut s' prumî live, ''L' Aviateur''. E [[1928]], il a publiyî ''Courier do Sud'' tins k' i voléve inte [[Casablanca]] et Dakar. E [[1931]], il a fwait parexhe ''Vol di Nute'', çou ki lyi vala l' [[pris Fémina]]. I continouwa d' voler (e l' [[Afrike]] eyet l' [[Amerike nonnrece]]) disk' å cmince del guere. Li 11 d' avri i maria [[Consuelo Suncin Sandoval de Gómez]], ene årtisse et scrijheuse [[El Salvador|salvadoryinne]] k' a stî l' modèle po l' capricieuse et fråjhûle rôze dins ''Li Ptit Prince''. Traze ans å lon, il iront di crijhe di djalozreye e crijhe di djalozreye (a deus rprijhes, ele vole a si scours après des teribes accidints) todi inte deus apårtumints, deus otels, a Paris, a [[Casablanca]], etc.. En 1940 dispoy [[Noû York]], i fwait tot çk' i pout po l' ritrover å fén fond do [[Luberon]], dou çk' ele s' aveut stî refudjî dins ene cominålté d' årtisses, et eploye sins vergogne les rilåcions [[Govienmint d' Vichy|vichysses]] di [[Nelly de Vogüé]] po l' fé passer en Amerike, dou çk' i si rabiboxhront. === Li guere === E 1943 i s' egadje po s' bate ås costés des Aloyîs, dins èn escadron båzé a [[Borgo]] e [[Corse]]. Si [[Lightning P-38]] toume dins l' [[MMîtrinne Mer]] so l' tins k' i fjheut si dierinne mission di ricnoxhance so l' [[Provence]]. Des bokets di si avion ont stî rtrovés e [[2000]] et foirmelmint ricnoxhous come estant l' sinne li [[7 d' avri]] [[2004]] gråce a si limero di séreye. Il ont permetou di saveur ki li crash a oyu lieu addé l' iye do Frioul, a costé di [[Marseye]]. == Si ovraedje == S' i n' est nén tot a fwait otobiyografike, l' ovraedje k' i fwait est foirt inspiré di s' veye di pilote di l' ayeropoståle, a pårt po ''Li Ptit Prince'' — surmint si succès li pus populaire — k' est purade on conte powetike. === Vol di nute === === Citadele === Kimincî e 1936, cist ovraedje la n' a nén stî achevé pa Saint-Exupéry. Publiyî dins ene prumire modêye e 1948 a pårti d' on scrijhaedje dactilografyî, ele ni compoirtéve nén tote li pinsêye di l' oteur. Tos les manuscrits ont stî mis a l' dispôzucion des eplaideus e 1958 et ont permis di mî shure ses intincions. «Citadele n' est nén èn ovraedje achevé. Dins l' pinsêye di l' oteur ele diveut esse ricôpêye et rimanieye sorlon on plan a absolumint shure ki, dins l' estat actuel, ni s' rimete nén åjheymint so pî. L' oteur a sovint rpris les minmes tinmes, soeye-t i po les fé dire avou pus di précizion, soeye-t i po lzî dner l' eclairaedje d' ene di ses imådjes k' il end a li scret» Simone de Saint-Exupéry === Li Ptit Prince === Li live a stî edité a Noû York e 1943 et, po des råjhons tecnikes, les « acwareles di l' oteur » metowes dins les modêyes francesses ki ont shû n' estént ki des rtramaedjes di l' edicion amerikinne, çou ki vout dire ene sinsibe piete di cwålité. D' ostant pus ki, certins dessins avént stî candjîs. L' edicion Folio k' a parexhou dierinnmint a stî apårumint li prumire a mostrer des ilustråcions ki respectént li prumire edicion, di bén meyeuse cwålité tecnike et årtistike mågré on format pus ptit (les tecnikes d' impression åyant fwait des progrès dispoy 1943). ==Bibliografeye== *[[1926]]: ''[[L' aviateur (roman)|L' aviateur]]'' *[[1928]]: ''[[Courier-Sud]]'' *[[1931]]: ''[[Vol di Nute]]'' *[[1938]]: ''[[Tere des Omes]]'' *[[1942]]: ''[[Pilote di Guere]]'' *[[1943]]: ''[[Lete a èn Otaedje]]'' *[[1943]]: ''[[Li Ptit Prince]]'' *[[1948]]: ''[[Citadele (roman)|Citadele]]'', ovraedje fwait après s' moirt *[[1982]]: ''[[Sicrijhaedjes di guere 1939-1944]]'', live avou ses letes, fwait après s' moirt *Sicrijhaedjes di circonstinces : **« Li Påye ou l' guere » (1938 po Paris-soir) **« Moscou » (1935 po Paris-soir) **« Espagne essonnantêye » (awousse 1936 po l'Intransigeant) **« Madrid » (djulete 1937 po Paris-Soir) == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://www.saint-exupery.org/ Saint-Exupéry] *[http://home.tele2.fr/~fr-16809/@.htm « Le Petit Prince de Saint Exupéry »], ovraedje univiersitaire da Laurent de Galembert, e francès. *[http://home.tele2.fr/~fr-16809/stex.htm « L'ideologie chez Saint Exupery »], èn ôte ovraedje univiersitaire da Laurent de Galembert, e francès. == Racontroûle == * Cwand l' banke di France aveut fwait les prumîs biyets d' 50 francs avou l' poitrait da Antoine de Saint-Exupéry, i gn aveut yeu ene bele flotche, la ki l' no aveut stî må scrît « Antoine de Saint-Éxupéry » (avou èn accint sol "E") sol biyet. [http://www.billetfaute.com/pageLibre00010097.html (Li biyet di 50 F avou l' fåte.)] [[ar:أنطوان دو سانت-إيكسوبيري]] [[bg:Антоан дьо Сент-Екзюпери]] [[bs:Antoine de Saint-Exupéry]] [[ca:Antoine de Saint-Exupéry]] [[cs:Antoine de Saint-Exupéry]] [[da:Antoine de Saint-Exupéry]] [[de:Antoine de Saint-Exupéry]] [[en:Antoine de Saint-Exupéry]] [[eo:Antoine de Saint-Exupéry]] [[es:Antoine de Saint-Exupéry]] [[et:Antoine de Saint-Exupéry]] [[fa:آنتوان دو سنت‌اگزوپری]] [[fi:Antoine de Saint-Exupéry]] [[fr:Antoine de Saint-Exupéry]] [[he:אנטואן דה סנט-אכזופרי]] [[hr:Antoine de Saint-Exupéry]] [[hu:Antoine de Saint-Exupéry]] [[io:Antoine de Saint-Exupéry]] [[is:Antoine de Saint-Exupéry]] [[it:Antoine de Saint-Exupéry]] [[ja:アントワーヌ・ド・サン＝テグジュペリ]] [[ko:앙투안 드 생텍쥐페리]] [[nl:Antoine de Saint-Exupéry]] [[no:Antoine de Saint-Exupéry]] [[pl:Antoine de Saint-Exupéry]] [[pt:Antoine de Saint-Exupéry]] [[ro:Antoine de Saint-Exupéry]] [[ru:Сент-Экзюпери, Антуан де]] [[sk:Antoine de Saint-Exupéry]] [[sr:Антоан де Сент Егзипери]] [[sv:Antoine de Saint-Exupéry]] [[th:อังตวน เดอ แซง-เตกซูเปรี]] [[tr:Antoine de Saint-Exupéry]] [[tt:Antoine de Saint-Exupéry]] [[uk:Де Сент-Екзюпері Антуан]] [[zh:圣·埃克苏佩里]] 11072 44266 2005-11-11T02:47:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Messeye</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> po les crustins, no da [[Djezus-Cri]]. <I>Djans don, corans, tos, nos, bierdjîs, E Betleyem vey li Messeye !</I> ([[Noyé walon]], 18inme sieke). <B>2.</B> po les Djwifs (et les Muzulmans), profete k' on ratind et ki vénrè rimete d' accion les omes, pol Dierin Djudjmint. <span lang=fr>F. Messie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse ratindou come li Messeye:</FONT> come ene sakî k' on rawåde après lu dispu des ans et des razans. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Messeye</FONT>, Messî.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî ([[cawete -eye]]) do F. <span lang=fr>Messie</span>, lu-minme calké d' l' ebreu. ---- * [[Djezus-Cri|Dipus d' racsegnes so Djezus-Cri (li Messeye)]] * [[Messeye|Dipus d' racsegens so les Messeyes dins les relidjons monoteyisses]] 11073 64879 2006-06-24T19:22:00Z Pablo 5 calindrî grigoryin [[Categoreye:Crustinnisse]] [[categoreye:islam]] [[Imådje:djezus-cri_lavaedje_pis.jpg|thumb|Li dierinne cene : Djezu lave les pîs d' ses shuveus (Passion d' [[Lignè]])]] '''Djezus-Cri''' (on dit eto '''li Crisse'''), c' est on persounaedje k' a viké podbon el [[Palestene]], et ki si skepiaedje sieve di prumire anêye å [[calindrî grigoryin]]. Cwand on djåze du lu come efant, on dit cobén: l' '''Efant-Djezus''', u (po djåzer ås efants) li '''Ptit Djezus'''. Li no d' ''Djezus'' est on ptit no ebreu, ישוע (yeshoua, çou ki vout dire li schapaedje), l' aclapaedje do no ''crisse'' (dins ''Djezus-Cri'') est on mot ki vént do grek Χριστός (xhristos, li ci k' a stî ondou) Po les [[crustins]] (k' ont shuvou li rlidjon k' il aveut-st enondé), c' est l' '''Messî''' ratindou dins l' rilidjon djwive, et, dispu l' acceptance do mistere del [[Trinité]] diviè 400, c' est '''Diu l' Fi''', li fi da Diu l' Pere, divnou èn ome på shofla do Sint-Esprit dins l' vinte di l' [[Aviedje]]. Eto, on mete padecô ene [[grande lete]] ås [[prono]]s kel riprezintèt. Djezus åreut cmincî a pretchî e [[30]] et åreut morou e [[33]], crucifyî pås Romins. Mins il åreut raviké li 3inme djoû, et monter å cir 40 djoûs pus tård. Les prumîs '''shuveus''' da Djezus (on dit eto: les '''apôsses''', u '''dicipes'''), end aveut doze : inte di zels [[sint Pire]] ki va divnou leu moenneu, [[Djuda]], kel va trayi, [[sint Djhan l' evandjilî]], et les troes ôte evandjilîs, [[sint Matî]], [[sint Luk]] et [[sint Mår]]. Li skepiaedje da Djezus-Cri (a [[Betleyem]]) est fiesti a [[Noyé]], si moirt (a [[Djeruzalem]]) est rmimbrêye tins del [[Peneuse Samwinne]], si ravicaedje est fiesti a [[Påke]] et si montaedje å cir a l' [[Acinsion]]). Si veye est racontêye dins les [[Evandjîle]]s. Si vnowe å monde esteut djouwêye p des vraiys persounaedjes dins les [[djowe do Noyé|djowes do Noyé]], ki les dierins, ça a stî e [[Vervî]] al fén do 19inme sieke. Si moirt et s' ravicaedje sont djouwés dins les [[djowe del passion|djowes del passion]], ki s' fwaiynut so e 2004. Po les [[muzulmans]] (kel lomèt '''Sidna Aysa'''), c' est onk des mwaisses profetes k' on vnou divant [[Mawoumet]], avou [[Abråm]] et [[David]]. Les muzulmans n' croeyèt nén ki Djezus a morou so ene croes, mins bén k' il a monté å Cir. Po les [[djwifs]], c' est on simpe pretcheu k' a critiké les grands mwaisses di leu rlidjon, et k' a stî ramassé et crucifyî pås Romins. ''Dins les [[diyalectolodjeye|accints walon do 20inme sieke]], les nos da Djezus-Cri estént prononcîs a môde francesse. C' est les [[rfondeus]] k' els ont-st erîlé (avou l' [[son DJ]]).'' == Vrais dataedjes del vicåreye da Djezus-Cri == Tot corwaitant les dnêyes istorikes, on pinse ki Djezus-Cri a skepyî e 6 divant Dj.C (c' est ene miete drole a dire), et a morou e 30 ap. Dj.C. == Sipårdaedje des pretchmints da Djezus-Cri == Dins on live so les grands persounaedjes k' ont l' pus candjî l' vicåreye di tos les djoûs des cis k' ont vnou après zels (Michel Hart, ''The 100, a ranking of the most influential persons in history'', ISBN 08055-0365-X) eplaidî e 1978, Djezus-Cri est metou troejhinme (dirî [[Mawoumet]] eyet [[Isaac Newton]]). Portant, les djins k' ont yeu ene sacwè d' candjeye dins leus veye a cåze di lu, end a kécfeye dipus ki po les deus ôtes. Mins i fåt vey ki li rlidjon crustinne n' a nén stî askepieye pa Djezus-Cri tot seu, mins eto pa [[Sint På]]. Si Djezus-Cri a pretchî so l' boune codujhance des djins, c' est sint På k' a bråmint adjinçné li teyolodjeye crustinne, po k' les idêyes da Djezus-Cri divnexhe ene rilidjon. Al moirt da Djezus-Cri, ses shuveus n' estént k' ene pitite seke djwive. C' est les scrijhaedjes da Sint På, et ses pretchmints foû del Palestene, el Sireye, e l' Azeye mineure, pu el Grece k' ont fwait cnoxhe long et lådje les atuzes diswalpêyes pa Djezus. Djezus djåzéve l' [[arameyin]] et l' [[ebreu]]. Sint På eployive purade li [[grek]], on lingaedje ricnoxhou adon come fwait po djåzer di filozofeye et di rlidjon. [[af:Jesus Christus]] [[ar:عيسى بن مريم]] [[ca:Jesucrist]] [[cs:Ježíš Kristus]] [[cy:Iesu Grist]] [[da:Jesus af Nazareth]] [[de:Jesus von Nazareth]] [[en:Jesus]] [[eo:Jesuo Kristo]] [[es:Jesús de Nazaret]] [[et:Jeesus Kristus]] [[fi:Jeesus]] [[fr:Jésus de Nazareth]] [[ga:Íosa Críost]] [[he:ישו]] [[hr:Isus]] [[ia:Jesus Christo]] [[id:Yesus Kristus]] [[is:Jesús]] [[it:Gesù]] [[ja:イエス・キリスト]] [[ko:예수 그리스도]] [[la:Iesus Christus]] [[ms:Yesus Kristus]] [[nl:Jezus]] [[no:Jesus Kristus]] [[pl:Jezus Chrystus]] [[pt:Jesus Cristo]] [[ro:Iisus Hristos/Isus Cristos]] [[ru:Христос, Иисус]] [[simple:Jesus]] [[sl:Jezus Kristus]] [[sv:Jesus]] [[th:เยซู คริสต์]] [[tt:Ğaysa]] [[vi:Giê-xu]] [[zh:耶稣]] 11074 30664 2005-01-03T11:40:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Crustinnisse]] 11075 30665 2005-01-03T10:51:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rilidjon muzulmande]] 11076 30666 2005-01-03T10:52:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rilidjon djwive]] 11077 65656 2006-07-01T04:59:58Z YurikBot 105 robot Modifie: [[tl:Lungsod ng Klaipėda]] [[Categoreye:Litwaneye]] [[Image:Klaipeda_port.jpg|thumb|250px|Poirt di Klaipeda]] '''Klaipėda''' (de: ''Memelburg'', pl: ''Kłajpeda'') est ene veye di 194.200 dmorants eyet l' mwaisse poirt sol [[Mer Baltike]] del [[Litwaneye]]. Klaipeda est li troejhinme veye do payis après [[Vilnius]] eyet [[Kaunas]].<br/> Viye veye [[Hanse|hanseyatike]], elle a lontins stî cnoxhowe di s' no en almand, ''Memel''; ey esse disputêye inte li royåme di Litwaneye eyet les [[tchvalîs Teutonikes]]. Li [[Påye do lak Melno]] va ficser l' frontire inte li dutcheye di Prûsse eyet l' Litwaneye; Klaipeda va dmorer el [[Prûsse]] disk' al disfwaite almande del [[prumire guere daegnrece]]. Note: l' ortografeye e [[litwanyin]] est '''Klaipėda''', avou on pont sol '''e'''. == Djeyografeye == Klaipeda si trove a 120 km di [[Kalinigrad]] et a 290 km di [[Vilnius]], la ki l' aiwe di [[Niemen (aiwe)|Niemen]] s' egoline dins l' [[Mer Baltike]]. Nén lon d' la, sol boird del Baltike, si trovèt les ståcions balneyaires di [[Neringa]] eyet [[Palanga]], ki les Litwanyins î vont voltî. Klaipeda est loyî pa feri avou l' [[Suwede]], li [[Daenmåtche]] eyet l' [[Almagne]]. == Istwere == Li plaece est cnoxhowe come peuplêye pa des tribus del Baltike ossu timpe ki les prumîs siekes di noste ere. So ene longowe termene di tins li veye apårtineut al [[Prûsse Levantrece]], eyet esse lomêye Memelburg ou Memel, do nom almand di l' aiwe di Niemen. Li poirt sol [[Mer Baltike]] fourit fondé e [[1252]] påzès [[tchivalîs Teutonikes|Tchvalîs Teutonikes]], eyet lomé e latén ''Castrum Memele''. E [[1254]], Memelburg riçuva les droets del veye di Lübeck. Li redjon fourit cristianijheye påzès Tchvalîs Teutonikes. E [[1422]], li [[Påye do lak Melno]] ficsa l' frontire inte li Prûsse eyet l' Litwaneye; Memelburg esteut do costé del Prûsse, eyet l' frontire dimora-st insi disk' e [[1919]]. Ci fourit ene des frontires e l' Urope ki dmana l' pus d' tins sins candjî; on ndè cåze dins l' prumî vers do vî imne nåcionå almand ''Das Lied der Deutschen'', ki cåze del sitindêye des tîxhon-cåzants: ''Von der Maas bis an die Memel'' (''di Mouze disk' a l' aiwa di Miemen''). A pårti d' [[1474]] Memel fourit goviernêye pal [[Lwè Culm]] ki s' aplica åzès veyes so tere prûssyinne. E [[1525]] li veye di Memel, dizo l' moennance da [[Albert di Prûsse]] (Albrecht von Brandenburg-Ansbach-Prussia), adopta l' [[Luteranisse]]. Ci fourit l' comince d' ene longowe termene di prosperité pol veye eyet l' poirt, la kel [[Dutcheye di Prûsse]] esteut on fî del [[Pologne]] et pus tård on boket del [[Kiminålté Pologne-Litwaneye]]. Li veye frontire sierveut d' poirt pol vijhene Litwaneye, profitant di s' sitouwåcion so l' aiwe di [[Niemen (aiwe)|Niemen]] Les tins d' prosperité ont fini cwand, inte [[1629]] eyet [[1635]] Memel fourit atakêye, edomadjeye eyet ocupêye pal [[Suwede]]. Ele fourit rcostrûte sacwants côps, eyet 75 ans pus tård bråmint des dmorants del veye morént del pesse. Avou l' ahivaedje di l' estat almand unifyî, e [[1871]], Memel divan l' veye li pus å Nôrouwess di l' Almagne. E [[1919]], Klaipeda fourit metowe dizo l' protectorat des payis d' l' Intente. Après l' [[Påye di Versailles]] li teritwere åtoû d' Memel a stî rsaetchî foû d' l' Almagne eyet divni ene intité otonome, dizo ocupåcion pa l' årmêye francesse. Mins, cwand l' årmêye litwanyinne, kimandêye på [[Colonel Budrys]] ataca e [[1923]] les tropes francesses ont cwité l' veye, ki fourit anecsêye al Litwaneye. Pus tård, ele rivénrè dizo l' mambornance di l' Almagne cwand ele est anecsêye li [[22 d' måss]] [[1939]], après les anecsions pa l' Almagne di l' [[Otriche]], des [[Sudetes]], eyet del [[Boheme]] et [[Moraveya]]. Tins del [[deujhinme guere daegnrece]], bråmint des dmorants ont fû cåze des batreyes, copurade al fén di [[1944]] eyet e [[1945]]. Li veye fourit capturêye pal [[Rodje Årmêye]] e djanvî 1945 eyet metowe avou l' Republike Sovietike di Litwaneye. Bråmint des dmorants almands fourît evoyîs el [[Sibereye]], eyet ls ôtes tchessîs e l' Almagne. == Grands Klaipedyins == * [[Simon Dach]] (1605-1659), powete * [[Michael Wohlfahrt]] (1687-1741), pasteur amerikin * [[Friedrich Wilhelm Argelander]] (1799-1875), astronome * [[George Adomeit]] (1879-1967), pondeu amerikin [[als:Klaipeda]] [[bat-smg:Klaipieda]] [[bg:Клайпеда]] [[ca:Klaipėda]] [[cs:Klajpeda]] [[da:Klaipėda]] [[de:Klaipėda]] [[en:Klaipėda]] [[eo:Klaipeda]] [[es:Klaipėda]] [[et:Klaipėda]] [[fi:Klaipėda]] [[fr:Klaipėda]] [[fy:Klaipeda]] [[he:קליפדה]] [[id:Klaipeda]] [[it:Klaipėda]] [[ja:クライペダ]] [[jbo:klaipedas]] [[ko:클라이페다]] [[la:Memela]] [[lb:Klaipeda]] [[lt:Klaipėda]] [[lv:Klaipēda]] [[mk:Клајпеда]] [[mo:Клайпеда]] [[ms:Klaipėda]] [[nds:Klaipėda]] [[nl:Klaipėda]] [[nn:Klaipėda]] [[no:Klaipėda]] [[pl:Kłajpeda]] [[pt:Klaipėda]] [[ro:Klaipėda]] [[ru:Клайпеда]] [[scn:Klaipeda]] [[sr:Клаипеда]] [[su:Klaipéda]] [[sv:Klaipėda]] [[th:ไคลเพดา]] [[tl:Lungsod ng Klaipėda]] [[tt:Klaipėda]] [[vi:Klaipėda]] [[zh:克莱佩达]] 11078 60224 2006-06-12T09:32:00Z YurikBot 105 robot Modifie: [[lv:Nemūna]] L' aiwe di '''Niemen''' ([[litwanyin]]: ''Nemunas''; [[bielorûsse]]: (''Nyomane''); polonès: ''Niemen''; almand: ''Memel''; suwedwès ''Njemen'') est ene des grandès aiwes di l' [[Urope Levantrece]], ele prind sourd el [[Belaruss]] et cori so 937 km åd triviè del [[Litwaneye]] divant d' s' aler egoliner el [[Mer Baltike]] nén lon d' [[Klaipeda]]. L' aiwe di Niemen sieve di frontire, e des plaeces k' i gn a, inte l' [[Oblast di Kaliningrad]] (redjon rûsse, k' esteut dins l' tins li [[Prûsse Levantrece]]) eyet l' Litwaneye. Dins les aiwes ki vnèt s' agoliner dins Niemen, li pus grande c' est li '''[[Neris (aiwe)|Neris]]'''. Les pus grandès veyes so Niemen sont [[Hrodna]] (Belaruss) eyet [[Kaunas]] (Litwaneye). [[be:Нёман]] [[cs:Němen]] [[da:Nemunas]] [[de:Memel (Fluss)]] [[en:Neman River]] [[es:Niemen]] [[et:Nemunas]] [[fr:Niémen]] [[ko:네만 강]] [[lt:Nemunas]] [[lv:Nemūna]] [[nds:Memel]] [[nl:Memel (rivier)]] [[no:Nemunas]] [[pl:Niemen]] [[ru:Неман (река)]] [[sv:Njemen]] [[zh:尼曼河]] 11079 30669 2005-01-03T20:30:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rilidjon muzulmane]] 11080 30670 2005-01-04T11:37:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåte 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> el moyinådje, contrat inte ene otorité et ses sudjets, ki våt mwaisse-lwè. <I>Ç' a stî l' prumire tchåte wice ki l' Prince-Eveke a ricnoxhou des droets azès bordjoes.</I> <I>C' est on no k' est dins l' tchåte d' askepiaedje di l' abeye di Malonne, e 8inme sieke.</I> <B>2.</B> papî oficir ki li [[cour del veye]] ou do viyaedje dinéve ås djins ki volént aveur on documint po prouver k' il avént atchté oudonbén vindou åk. <B>3.</B> acoird inte djins d' oneur, ki dene ene djivêye di [[Motî:rîle|rîles]] di boune [[Motî:kidujhance|codujhance]] ki tchaeke sineu s' oblidje a shuve. <I>Minme li Djåke Chirac a prometou åzès Burtons di siner li tchåte des formagnîs lingaedjes d' Urope.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchaute</FONT>, chârte</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"charte, chartre"</span>, 1980. Omofone * [[Motî:tchåte 2|tchåte]] (noere voenne dins ene pire). * [[Motî:tchåte 3|tchåte]] (hitparåde). ---- * [[tchåte|Dipus d' racsegnes so les tchåtes el Moyinådje]]. * [[Tchåte Uropyinne des Lingaedjes Dilérins|Tchåte Uropyinne des Lingaedjes Dilérins]]. * [http://lucyin.walon.org/liranteule/index.html#tchaute Egzimpe di tchåte d' ene soce di waloneus (Li Rantoele)]. 11081 30671 2005-01-04T11:35:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåte 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> måjhon d' sots. <I>Vos pierdoz l' tiesse: on vs tchôcrè al tchåte.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Tchåte:</FONT> no d' ene palece di [[Lidje (veye)|Lidje]]. <I>Adon li fabrike di mon Dihasse k' esteut la-djondant a costé d' el rouwale e Tchåte bateut s' plin</I> (Joseph Medard). <B>2.</B> (mot d' carioteu) <I>a)</I> noere voenne dins ene pire. rl a: [[Motî:dilét|dilét]]. <I>b)</I> crevåde dins des pires ki s' a rimpli di noerès mannestés. <I>c)</I> coûtche difoûtrinne d' on banc d' pire. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>carcerem</I></span> (prijhon). Omofone : * [[Motî:tchåte 1|tchåte]] (sôre di contrat). * [[Motî:tchåte 3|tchåte]] (hitparåde). 11082 30672 2005-01-03T23:37:19Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : tchåte [E1], tchâte [C11] 11083 30673 2005-01-04T11:42:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåte 3</B></FONT> [f.n.] [[Motî:hitparåde|hitparåde]]. <I><span lang=fr>Sœur Sourire</span> arivéve divant les Beatles ezès tchåtes</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>"chart"</span>, [[noûmot|1997]]. Omofone : * [[Motî:tchåte 1|tchåte]] (sôre di contrat). * [[Motî:tchåte 2|tchåte]] (noere voenne dins ene pire). 11084 30674 2005-01-04T11:43:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djeruzalem</B></FONT> [n.pl.] veye d' Israyel (mitan å Coûtchant) et d' Palestene (mitan å Levant); po les crustins, c' est la k' [[Motî:Djezus-Cri|Djezus-Cri]] a morou et raviker. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Voye di Djeruzalem|Voye di Djeruzalem]] ---- * [[Djeruzalem|Pondants et djondants]] 11085 30675 2005-01-03T23:47:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Voye di Djeruzalem</B></FONT> [f.n.] (tot s' brouyant d' direccion) [[Motî:Voye Sint Djåke|Voye Sint Djåke]]. <span lang=fr>F. Voie lactée.</span> Etimolodjeye: kimaxhaedje do perlinaedje a [[Motî:Sint-Djåke e Galice|Sint-Djåke e Galice]], et des [[Motî:croejhåde|Croejhådes]] viè [[Motî:Djeruzalem|Djeruzalem]], ambedeus a vey avou l' lûtaedje des crustins et des muzulmans el Hôte Moyinådje. Sorcoinrece [[Motî:Winene|Winene]]. 11086 30676 2005-01-04T11:52:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Armégnî</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Harmignies</span>, rebané avou Mont. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Armégnî</FONT>, Ârmègni<SUP>n</SUP></span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Harminiacas (868), Harminium (868), Harminiacum (931)</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"Hermo"</span> (pitit no [[Motî:Herman|Herman]]), [[cawete -eye (no d' plaece)|cawete latene -iacus]] (da Herman). ---- * [[Armégnî|Pondants et djondants]] 11087 30677 2005-01-04T11:52:13Z Pablo 5 '''Armégnî''' (F. ''Harmignies''), c' est èn [[Viyaedjes rebanés di Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], e payis picård, rebané avou [[Mont]]. * Limero del posse: '''7022''' (vî limero '''7093''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Mo&nbsp;58''' L' etimolodjeye do no vént do [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] ''Hermo'' (pitit no [[Motî:Herman|Herman]]), avou l' [[cawete -eye (no d' plaece)|cawete latene -iacus]] (da Herman). Vîs scrijhas: ''Harminiacas'' (868), ''Harminium'' (868), ''Harminiacum'' (931). == Industreye == Grosse cimintreye, ''Les Ciments d'Harmignies''. I fjhèt do foirt rilomé blanc cimint. Il atchtèt do cawolin e l' Årdene ([[Transene]], [[Les Libins (viyaedje)|Libin]]). 11088 30678 2005-01-04T11:21:30Z Lucyin 16 li '''cawete -eye des nos d' plaeces''' provént del cawete laténe ''-iacus'', ki vout dire da ([[Motî:Tibî Meyî|Tibî Meyî]]). Gn a ene cåkêye di nos d' plaece ki sont basti inla el [[Walonreye]]. Li bodje pout esse eto on cmon no come "mont" (did la: [[Motî:Montneye|Montneye]]. E payis d' Lidje, li cawete dimeure -eye. E payis d' Nameur et e Coutchant Walon, ene divént -iye ([[Motî:Wegniye|Wegniye]]). E payis picård, li cawete -eye n' est pus si veyåve, et dvént kécfeye -î ([[Motî:Armégnî|Armégnî]]). 11089 34398 2005-07-10T14:25:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Imeniom]] 11090 44440 2005-11-12T20:53:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>imeniom</B></FONT> [o.n.] no del pårteye fertile des [[Motî:tchampion|tchampions]], la k' les [[Motî:spôre|spôres]] vinèt. Etimolodjeye: calcaedje do francès <span lang=fr>hyménium</span> lu-minme do grek syincieus <span lang=el>humenion</span>, pitite mimbrane; [[noûmot|2005]]. ---- [[Imeniom|Pondants et djondants]] 11091 36394 2005-07-30T23:49:48Z Pablo 5 rifondaedje '''Maîsiéres''' (F. ''Maisieres''), c' est èn [[Viyaedjes rebanés di Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], e payis picård, rebané avou [[Mont]]. * Limero del posse: '''7020''' (vî limero '''----''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Mo&nbsp;23''' Li no d' Maîsiéres vént do latén ''maceria'' ki vout dire "meurs, bâtisse, rwenes". == Istwere == [[Imådje:Maîsiéres.jpg|thumb|Li "Rilai des vweturîs" - Acwarele di Marie-Claire Lefébure]] E 1821, on a metou on camp militaire po les canonîs so les brouhires di Maîsiéres. E [[1967]], so l' minme camp et so le bokets d' teréns vijhéns (127 ha) on-z î a metou l' [[SHAPE]]. == Populåcion sorlon les anêyes == * [[1801]]: 1.080 djins * [[1910]]: 1.536 djins * [[1961]]: 1.897 djins * [[1976]]: 2.432 djins 11092 30682 2005-01-08T16:04:51Z Pablo 5 {{licince acwareles Lefébure}} Li "Rilaî des voituriés" - Acwarele da Marie-Claire Lefébure. {{licince acwareles Lefébure}} 11093 30683 2005-03-28T19:06:52Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces ki s' lomèt '''Glin''': * [[Glin-dlé-Mont]], el [[province do Hinnot]], rbané avou [[Mont]]. * [[Glin-dlé-Lidje]], el [[province di Lidje]], ribané avou [[Lidje]]. Aiwes: * [[Aiwe-di-Glin]], aiwe ki s' egolene dins [[Ambleve]] ås [[Troes Ponts]]. 11094 30684 2005-01-08T16:02:55Z Pablo 5 {{licince acwareles Lefébure}} Li befroe et Li Måjhone del Veye - Acwarele da Marie-Claire Léfebure. {{licince acwareles Lefébure}} 11095 38307 2005-08-19T20:18:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arcôze</B></FONT> [f.n.] (mot d' carioteu, di djeyolodjisse) sôre di rotche foirt deure, k' on fjheut les brikes refractaires. <I>A Rdû, c' est d' l' arcôze: c' est des bloks come li mitan del tåve; on bateut mene po ls aveur djus</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. arkose.</span> ---- * [[Arcôze|Dipus d' racsegnes so l' arcôze]]. 11096 58972 2006-06-01T22:17:40Z Pablo 5 /* Ricweraedjes sol motlî walon des cårires */ A. Carlier -> Arile Carlier [[categoreye:fosses et cårires|Carire]] Ene '''cårire''', c' est ene plaece k' on saetche ås pires u a des ôtès rotches, u tere, a l' air libe. Èn ovrî d' cårire si lome on '''carioteu'''. ''Li mot cårire a eto [[Motî:cårire 1|des ôtes sinses]].'' == Ôtes sôres di cårires == * cårire di pires u [[pirreye]], inte di zeles les pirreyes å [[tawea]]. * cårire di såvlon u [[såvnire]]. * cårire di croye u [[croyire]]. * cårire di [[Motî:cawolin|cawolin]]. * cårire d' [[arcôze]]. == Ricweraedjes sol motlî walon des cårires == * [[Arile Carlier|A. Carlier]] : ''Glossaire de [[Måtche-dilé-Scåssene|Marche-lez-Ecaussines]]'' (rahouca "O51" dins l' [[djivêye des motîs do walon]].) * Laport, G., ''Au pays de l'Ourthe et de l'Amblève, la carrière de granit, le tailleur de pierres'' (rahouca E74). * Prevot, Jean-Louis, ''Les carrières du Condroz oriental'' (rahouca E79). * [[Jean Germain|J. Germain]], ''Les carrières à [[Spontin]]'' (rahouca C11). [[de:Steinbruch]] [[en:Quarry]] [[fr:Carrière (géologie)]] [[nl:Steengroeve]] [[pl:Kamieniołom]] [[pt:Pedreira (geologia)]] [[zh:沙石场]] 11097 30687 2005-01-12T16:03:39Z Pablo 5 coridj.: vexheye <FONT COLOR="#ff0000"><B>kisse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (mot d' medcén) potche d' aiwe dins èn organe do coir. <I>Li blanke vatche aveut des kisses ås ovaires, et elle a fini torleuse.</I> <B>2.</B> (mot d' carioteu) pitit deur boket di djaene coleur dins les pire di grani, avou bråmint do fier divins, ki tchimicmint, c' est del pirite di fier. <I>Li kisse rilujheut come di l' ôr et do keuve</I> (ramexhné pa J. Germain). <span lang=fr>F. enkystement de pyrite.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>kyste</span> (do grek <span lang=gr>"kustis"</span>, [[Motî:vexheye|vexheye]]). ---- * [[pirreye|Dipus d' racsegnes so les pirreyes]]. 11098 57775 2006-05-21T14:27:11Z Pablo 5 [[categoreye:fosses et cårires]] [[categoreye:toponimeye]] [[Imådje:Lîssin_mwaisse_pirixheu.jpg|thumb|Li mwaisse pirixheu, posteure metowe a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]] avou s' plake e walon]] ene '''pirreye''', c' est ene [[cårire]] k' on î saetche ås pires. Èn ovrî d' pirreye si lome cobén on '''pirixheu'''. == Sôres di pirreyes == * pire a basti. * [[grani]] * [[pitit grani]] * [[pire castinne]] == Les pirreyes dins les [[toponimeye|nos d' plaeces del Walonreye]] == [[Imådje:bire_pirreye_lissin.jpg|thumb|Etikete del Bire "Li pirreye di Lîssin]] * Pirreye ([[Lîssin]]). == Kékes mots d' carioteu :== * [[Motî:foû-rotche|foû-rotche]] == Situdia so les mots walons des carioteus == * Les cårires di [[Spontin]] ([[J. Germain]]). [[da:Grusgrav]] [[en:Gravel pit]] 11100 30690 2005-01-04T17:39:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pire]] 11101 38479 2005-08-25T23:22:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pire 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:rotche|rotche]]. <I>Li måjhone est basteye sol pire: ele ni pout må d' esse schovêye evoye pås grossès aiwes.</I> <B>2.</B> boket di cisse matire la. <I>Ene cårire di pires; ene divanteure di pire</I>. On dit eto: [[Motî:cayô|cayô]], [[Motî:cawiea|cawiea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rôlante pire:</FONT> pire ki vént djus tot rôlant dins ene carire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Viyès pires:</FONT> bastimints do tins passé. <I>Le site di Petra, el Djordaneye: des viyès pires rominnes å mitan do dezert</I> ([[T. Dumont]]). Loukîz a: [[Motî:arkeyolodjeye|arkeyolodjeye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pirreye</B></FONT> [f.n.] plaece k' on saetche ås pires. On dit eto: [[Motî:cårire 1|cårire di pire]]. [[Imådje:Lîssin_plake_Piroe.jpg|thumb|Plake del rowe do Piroe a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]]]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>piroe</B></FONT> [o.n.] tchamp avou bråmint des pires. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Piroe:</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>Pîrwè</span> no d' ene plaece di [[Motî:Lîssin|Lîssin]]. Omonime: * [[Motî:pire 2|pire]] (addj., adv. & o.n.; pé, pus mwais) Parintêye: * [[Motî:peron|peron]] * [[Motî:sipirer|sipirer]] ---- * [[pirreye|Dipus d' racsegnes so les pirreyes]]. * [[pire|Dipus d' racsegnes so les sôres di pire]] * [[Pire (toponimeye)|Les nos d' plaece avou l' mot "pire"]] 11102 30692 2005-01-04T17:46:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitit grani</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ptit grani</B></FONT> [o.n.] sipiyåve pire inte li [[Motî:grani|grani]] eyet l' [[Motî:castinne|castinne]]. <I>Li ptit grani, c' est del castinne ki s' a fwait do trevén tcherbonifere</I>. ---- * [[pitit grani|Dipus d' racsegnes so li ptit grani]] 11103 30693 2005-01-04T20:32:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>grani</B></FONT> [o.n.] deure [[Motî:gurné|gurnêye]] pire, k' on va taeyî et poli po fé des monumints, des tombes, evnd. <span lang=fr>F. granit.</span> Mot d' aplacaedje : * [[Motî:pitit grani|pitit grani]] 11104 36627 2005-07-31T21:33:09Z Pablo 5 Motî:cårire displaecî viè Motî:cårire 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cårire 1</B></FONT> [f.n.] plaece k' on saetche ås pires u a des ôtès rotches, u tere, a l' air libe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cårire di pires:</FONT> [[Motî:pirreye|pirreye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cårire di såvlon:</FONT> [[Motî:såvnire|såvnire]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>carrière</span>, 1800. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carioteu</B></FONT> [o.n.] ovrî d' cårire. Omonime: * [[Motî:cårire 2|cårire]] (f.n.; shûte di grådes) ---- * [[cårire|Dipus d' racsegnes so les cårires]] 11105 36629 2005-07-31T21:33:09Z Pablo 5 Copene:Motî:cårire displaecî viè Copene:Motî:cårire 1 les deus sinses di "cårire" ni vnèt nén d' deus stoks laténs diferins? (e walon ey e francès ça s' dit l' minme, mins e castiyan par egzimpe, c' est "cantera" eyet "carrera"). On-z åreut "[[Motî:cårire 1]]" et "[[Motî:cårire 2]]", dabôrd? (dins l' Haust c' est metou come deus intrêyes diferinnes eto) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 4 di djanvî 2005 a 18:43 (UTC) 11106 51418 2006-03-12T15:14:10Z Pablo 5 {{djermon motî|cardina}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cardinå</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont cardinå:</FONT> ene des cwate direccions po s' î rtrover sol daegn: Bijhe, Nonne, Levant, Coûtchant. 11107 35487 2005-07-19T23:03:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pire 2</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">pire (ki)</FONT> <B>1.</B> pus mwais, pus måva. <I>Il est co pire ki s' pa.</I> <B>2.</B> pus grave, pus teribe. <I>Il est on pô drole, mins gn a pire ki lu.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pus k' on-z avance, pire est çki c' est:</FONT> avou l' tins, c' est todi pus grave. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"la situation se détériore, se dégrade; c'est un processus de pourissement"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pire ki ça, valet&nbsp;!:</FONT> gn a co ene sacwè d' pus grave. <B>3.</B> pus laid ki. <I>Ele drouve ès boke, eyet ça dvént pire k' on hoûlåd d' fosse; ay, mes orayes&nbsp;!</I> (D. Heymans). <B>4.</B> pus målåjhey. <I>I fåreut raler el sicole; ça, c' esteut co pire k' el pecole</I> (L. Gillet). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse pire k' araedjî po:</FONT> esse rindou après (on plaijhi, ene drouke). <I>Il est pire k' aradjî po foumer: i distrurè s' santé</I> (P. Defagne). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"complètement dépendant de"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raconter pire ki pinde:</FONT> raconter des foirt gravès mintes. <I>Il ont raconté pire ki pinde dissu nozôtes</I> (P. Defagne). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"raconter les pires insanités, calomnies"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé pire ki po pinde (a ene djin, a ene biesse):</FONT> el fé sofri mårtir. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"martyriser"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus pire (ki):</FONT> pire ki. <I>Regrami, c'&nbsp;est on mot d' Vervî ki vout dire "divni pus pire" tot djåzant d' ene maladeye</I> (Siplitchant motî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a rén d' pire:</FONT> gn a rén d' pus mwais, di pus grave: <I>Mindjî do tchocolåt, gn a rén d' pire po l' ci k' a soe</I> (P. Defagne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ebén tant pire&nbsp;!:</FONT> ebén on s' endè pasrè (mostere k' on rnonce a ene sacwè po-z awè ôte tchoi). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tant pire po:</FONT> i fårè bén sopoirter (on dzavintaedje ki va avou ene sacwè). <I>I m' a apicî po m' froter, et tant pire po mes brognes</I> (M. J. Cheruy). <span lang=fr>F. pis (que).</span> <B>II.</B> [adv.] [[Motî:pé|pé]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å pire aler:</FONT> tot metant les cayets å pé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé pire ki bén:</FONT> volou fé ene sacwè d' bén, mins al fén, c' est ene sacwè d' må. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' såreut aler pire ki d' triviè</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">c' est co pire ki pire:</FONT> on-z est å pus må; ça n' såreut aler pus må. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>On est dans la merde jusqu'au cou"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est on mî po ndaler pire:</FONT> ça a l' air di ndaler mî, mins c' est po-z aler pus må par après. <span lang=fr>F. amélioration passagère, fausse guérison, rémission transitoire.</span> <B>III.</B> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">li pire</FONT>: li pé. <I>Li pire di tot, c' est k' dj' a må mes djambes</I> (L. Hendschel). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li pus pire:</FONT> li pire. <I>Piede ses ouys, c' est l' pus pire.</I> <span lang=fr>F. pire.</span> Coinreces walon do Coûtchant, do Mitan et del Basse-Årdene. Omonime: * [[Motî:pire|pire]] (f.n.; rotche) 11108 35129 2005-07-16T14:44:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pé</B></FONT> <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pé (ki)</FONT> [addj.] <B>1.</B> pus må (ki). <I>C' est bråmint pé ki dvant. Dji n' serans nén pé.</I> <B>2.</B> pus mwais ki. <I>Les omes sont co pé k' des leus</I> (L. Bukens). <B>3.</B> pus grave, pus laid. <I>Il a dit pé k' ça.</I> <I>End a k' on fwait pé k' çoula.</I> <I>Li rméde est co pé ki l' må.</I> <I>Pus k' on creye, pé k' c' est.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vla co pé:</FONT> vla co ene sacwè d' pus grave. <B>4.</B> pus mannet ki. <I>Ké maxhisse chal, il î fwait co pé k' amon Laca</I> (G. Cabay). <B>5.</B> pus foirt (po on dfåt) ki. <I>Vos savoz bén k' les Scotch (Escôswès) touwrént on piou po-z awè s' pea; co pé k' els Olandès</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Et co pé k' on toû:</FONT> c' est pår ene drole d' astcheyance. <I>Et co pé k' on toû, il a-st arivé a ç' moumint la</I> (ramexhné pa M. Francard). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"comme par hasard, par une coïncidence inouïe"</span>. rl a: [[Motî:pire 2|pire]]. <span lang=fr>F. pis.</span> <B>II.</B> [adv.] pus må. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divni pé:</FONT> aler todi pus må. <span lang=fr>F. s'aggaver, empirer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler (todi) d' pé a pé:</FONT> aler todi pus må. <span lang=fr>F. s'aggaver, s'envenimer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé aler d' pé a pé:</FONT> Franwal po: <span lang=fr>"attiser, aviver, envenimer, aggraver"</span>. <B>III.</B> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">li pé</FONT>: li pus måvå, li pus laid. <I>Li pé k' i pouxhe ariver, c' est k' i fåreut ricmincî</I> (ramexhné pa M. Francard). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li pé d' tot:</FONT> li pus grave di tot. <I>Li pé d' tot, c' est k' dj' a må mes djambes</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. pire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pés, pîs</span>. Coinrece Payis d' Lidje et Årdene. Omonime: * [[Motî:pés|pés]] (o.n.; pés d' vatche) Omofone coinrece: * [[Motî:pî|pî]] (o.n.; boket do coir) 11109 30699 2005-01-04T19:50:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djesse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> istwere po rire ki s' a passé podbon a ene djin. <I>Les Moncrabeaucyins estént tertos des bons vicants ki voeyént voltî les djesses et les bons spots d' amon nozôtes</I> (C. Massaux). rl a: [[Motî:kénte|kénte]]. <span lang=fr>F. blague.</span> <B>2.</B> [[Motî:movmint|movmint]] fwait avou l' coir. <span lang=fr>F. geste.</span> 11110 30700 2005-01-04T20:10:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischaver 1]] 11111 30701 2005-01-04T20:10:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischaver 1]] 11112 30702 2005-01-04T20:10:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischaver 2]] 11113 30703 2005-01-05T00:21:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:galeye]] 11114 30704 2005-01-04T20:16:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rodolphe Dedoyart]] 11115 30705 2005-01-04T20:19:28Z Lucyin 16 Mostras di des sôres di rotches castinnixheuses {{licince imådjes Lucyin}} Mostras di des sôres di rotches castinnixheuses {{licince imådjes Lucyin}} 11116 30706 2005-01-04T20:21:58Z Lucyin 16 Ene bele tåve avou del bleuwe pire {{licince imådjes Lucyin}} Ene bele tåve avou del bleuwe pire {{licince imådjes Lucyin}} 11117 30707 2005-01-04T20:24:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disgrapter]] 11118 30708 2005-01-04T20:24:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disgrapter]] 11119 30709 2005-01-04T20:24:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disgrapter]] 11120 57771 2006-05-21T14:25:29Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Pires et rotches]] [[Imådje:bleuwe_pire_tauve.jpg|thumb|Ene bele tåve avou del bleuwe pire]] Li '''pire castinne''' u '''bleuwe pire''', c' est ene pire [[castinne|castinnixheuse]], foirt rilomêye el [[Walonreye]]. 11121 57793 2006-05-21T14:53:56Z Pablo 5 tcherbonifere -> carbonifere (dedja e motî) {{djermon}} [[Categoreye:Pires et rotches]] [[Imådje:castinne_soores.jpg|thumb|Mostras di des sôres di pires castinnixheuses]] Li '''castinne''', c' est ene sôre di rotche avou bråmint del [[tchåsse]] divins. Dins les '''rotches castinnixheuses''', gn a li [[pire castinne]], li [[pitit grani|ptit grani]] eyet li [[pire di måle]]. Les terins metous so castinne sol boird bijhrece di l' Årdene, on les lome li [[Calistinne]]. Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:castinne|l' esplicant motî]]. Cwand gn a del castinne dins l' tere, on pout voey des [[castenixheusès foûmes]]. == Sôres di castinne, sorlon si viyesse == * castinne [[devonyin]]ne : ele dene ene sôre di noer [[Motî:måbe|måbe]], foirt edurant. * castinne [[carbonifere]] : ele dene li [[pitit grani|ptit grani]]. 11122 57794 2006-05-21T14:54:10Z Pablo 5 tcherbonifere -> carbonifere (dedja e motî) {{djermon}} [[Categoreye:Pires et rotches]] Li '''ptit grani''', c' est ene sipiyåve pire inte li [[Motî:grani|grani]] eyet l' [[castinne]]. Li ptit grani, s' a fwait do trevén [[carbonifere]]. == Sacwantès [[pirreye]]s del Walonreye la k' on saetche å ptit grani == * dins les cårires di [[Spontin]]. 11123 30713 2005-01-04T20:29:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dishoflé]] 11124 30714 2005-01-04T20:29:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dishoflé]] 11125 30715 2005-01-04T20:29:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dishoflé]] 11126 30716 2005-01-04T20:29:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaidi]] 11127 30717 2005-01-04T20:29:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaidi]] 11128 30718 2005-01-04T20:30:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaidi]] 11129 30719 2005-01-04T20:30:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislaidi]] 11130 30720 2005-01-04T20:31:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislecseye]] 11131 30721 2005-01-05T00:43:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:galeye]] (viye rifondowe di galiotêye) 11132 30722 2005-01-05T00:20:36Z Lucyin 16 On gayot saetchî pa des ågnes, po moenner a l' ansene (Maroc, 2004){{licince imådjes Lucyin}} On gayot saetchî pa des ågnes, po moenner a l' ansene (Maroc, 2004){{licince imådjes Lucyin}} 11133 30723 2005-01-05T00:42:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:galeye]] (viye rifondowe di galiot) 11134 30724 2005-03-06T10:46:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>galeye</B></FONT> [f.n.] ancyin batea avou bråmint des [[Motî:naiviron|naivirons]], et des rameus k' estént sovint des prijhnîs. <span lang=fr>F. galère.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do vî F. <span lang=fr>galie</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>galeyrin</B></FONT> [o.n.] rameu so ene galeye. <span lang=fr>F. galérien.</span> [[Imådje:gayot.jpg|thumb|On galiot saetchî pa des ågnes, po moenner a l' ansene]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>galiot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tcherete do bresseu. <B>2.</B> (vî mot d' cinsî) pitite tcherete basse so rowes, å cmince po poirter les tcherowes dins les tchamps. <I>I gn av' djusse li plaece po-z intrer avou l' galiot et l' tchår cwand on moennéve a l' ansene</I> ([[R. Dedoyart]]). On dit eto: [[Motî:siglisse|siglisse]]. <B>3.</B> (mot d' houyeu) pitite berlinne po-z aler so les voyes coistreces. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:mwaiye|mwaiye°]] do galiot.</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">galiot</FONT>, galiyot, garlot, gariot</span>. Etimolodjeye: bodje "galeye", [[cawete -ot]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>galiotêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins l' galiot. ---- * [[tchår|Dipus d' racsegnes so les tchårs et les tcheretes]] * [[houyire|Dipus d' racsegnes so les houyires]] 11135 30725 2005-01-05T00:26:55Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : galiot [G209, E23, E1], gayot [G209], galiyot [G209], gariot [G209, C20], garlot [G209] Rifondaedjes 1. gayot (2002) (a cåze di des mots ki vnèt d' on viebe avou iyî (crostilion => crostion). 2. galiot (2004) a cåze di l' etimolodjeye (galeye, divnou noûmot) et l' pus lådje oyowe, et li scrijhaedje dins E1. 11136 30726 2005-01-05T00:50:51Z Pablo 5 coridjî l' addjectif -> arkeyolodjike <FONT COLOR="#ff0000"><B>arkeyolodjeye</B></FONT> [f.n.] syince ki studeye les viyès pires et les bastixhaedjes do vî tins. Etimolodjeye: do grek <span lang=el>arxheos</span>, vî, eyet <span lang=el>logos</span>, cåzaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>arkeyolodjisse</B></FONT> [o.f.n.] sincieus ki studeye les viyès pires. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>arkeyolodjike</B></FONT> [addj. padrî] a vey avou l' arkeyolodjeye. ---- [[arkeyolodjeye|Dipus d' racsegnes so l' arkeyolodjeye]] 11137 30727 2005-01-05T00:30:01Z Lucyin 16 Noûmots 1996 måy cossemés : po arkeyolodjeye '''vîpiryince'''; po arkeyolodjisse '''vîpirincieus''' 11138 58126 2006-05-23T19:37:46Z Lucyin 16 /* Monumints eyet rlomés sites */ l'avey a Forire rimetou sol pådje di Forire '''Nassogne''' (li minme e francès), c' est ene [[comene rebanêye]] del Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Nassogne Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Nassogne]] * Dimorants: 4.886 ([[2004]]) * Limero del posse: '''6950''' * Arondixhmint: [[Måtche-el-Fåmene]] * Sitindêye: 11,96&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 43,73 djins/km² * Ban d' Nassogne: [[Nassogne (viyaedje)]] avou [[Ambli]], [[Bande]], [[Forire]], [[Grune]], [[Harsin]], [[Lesterni]] eyet [[Masbor]]. == Istwere == [[Imådje:Nassogne "Les Gofes".jpg|thumb|Nassogne "Les Gofes" - Acwarele da Marie-Claire Lefébure]] == Monumints eyet rlomés sites == === [[Nassogne (viyaedje)|Nassogne]] === * Eglijhe Sint-Monon, k' a-st on bea rilicaire di [[Sint Monon]]. * L' Ermitaedje Sint-Linåd: Levêye di rotche ki sopoite ene tchapele foirt simpe, astampêye å midi do viyaedje. Il a stî ocupé djusk' å [[17inme sieke]] pa des ermites. === [[Forire#Avey|Forire]] === === [[Grune]] === * Tchestea: basti e 1613 pa Gilles de Henricourt de Mozet, signeur di Grune, divnou proprieté del famile de Ramaix. Sol poitche d' intrêye do tchestea, årmwereyes del famile Mozet-Waha. * Måjhone classêye del deujhinme mitan do [[17inme sieke]], pousse et abruvoes publiks. === [[Masbor]] === * Eglijhe di pire di stîle neyo-gotike do cmince do [[18inme sieke]]. == Evenmints == Li ''Porcession des rimouadjes'' assaetche ene floxhe di djins vnant priyî [[Sint Monon]] po-z aveur ene proteccion so totes les djins et les biesses del cinse et-z aveur ene bele såjhon dins les tchamps et les culteures. == Grands Nassognåds == * [[Adrien de Premorel]], k' a dmoré å viyaedje di 1919 a 1935. Ci fourit on grand scrijheu d' lives e francès so l' nateure et les såvadjès biesses. * [[Richard Heintz]], k' a dmoré au viyadje di 1926 a 1929. Il aveut vnou li prumî côp a Nassogne e 1895. Ci fourit li grand pinte di l' [[Årdene]]. * [[Alain Hubert]], grand [[alpinisse]] et esplorateu (traviersêye des [[pole Nôr]] et [[pole Sud]], [[Everest]],...). == Adjermelaedjes == * [[Nassogne]] est adjermelé avou l' comene francesse di Martel-e-Lot (France). * ([[Forire]] est adjermelé avou [[Edegem]]) == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.nassogne.be/ Waibe del comene] * [http://www.freelang.com/ waibe FREELANG dins l' kéne on pout trover gratwitmint '''li dêrène modée do motî d' Forire'''.] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Nassogne]] [[eo:Nassogne]] [[fr:Nassogne]] [[lb:Nassogne]] [[nl:Nassogne]] 11139 30729 2005-01-05T00:32:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Thierry Dumont]] 11141 30730 2005-01-05T01:27:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rotche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> deure matire k' i gn a dins tere. <I>C' est basti so del rotche.</I> <B>2.</B> grosse pire ki vént foû d' tere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Rotche:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Transene|Transene]]. Parintêye : * [[Motî:arotchmint|arotchmint]]. * [[Motî:aroker|aroker, aroke]] * [[Motî:Rotchå|Rotchå]]. 11142 30731 2005-01-05T00:42:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:galeye]] 11143 30732 2005-01-05T00:42:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:galeye]] 11144 30733 2005-01-05T00:50:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arkeyolodjeye]] 11145 30734 2005-01-05T00:51:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:arkeyolodjeye]] 11147 30736 2005-01-08T15:39:18Z 212.100.178.141 metou on modele Nassogne "Les Gofes" - Acwarele da Marie-Claire Lefébure {{licince acwareles Lefébure}} 11148 30737 2005-01-08T16:05:47Z Pablo 5 {{licince acwareles Lefébure}} Linse - "l' etan do vî molin" - Acwarele da Marie-Claire Lefébure. {{licince acwareles Lefébure}} 11149 44511 2005-11-14T06:00:53Z YurikBot 105 robot Modifie: fr '''Linse''' (fr: ''Lens'', nl: ''Lens'') est ene comene di Walonreye, el [[province di Hinnot]]. [[Imådje:Lens Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province do Hinnot]] * Dimorants: 3.891 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Mont]] * Sitindêye: 49,42 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 78,73&nbsp;djins/km² * Band d' Linse: Linse avou [[Båfe]], [[Cambron-Sint-Vinçant]], [[Lombijhe]] et [[Montgneye-dlé-Linse]]. == Istwere == [[Imådje:Linse.jpg|thumb|Linse - "L' etan do vî molén" - Acwarele da Marie-Claire Lefébure]] == Economeye == Grossès cinses di culteure, avou bråmint del betråle a souke. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.lens.be/ Waibe del comene] [[en:Lens, Belgium]] [[eo:Lens (Belgio)]] [[fr:Lens (Belgique)]] [[nl:Lens (België)]] 11150 30739 2005-01-06T22:14:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poes</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ahivêye plante, del famile des påwionacêyes, ki dene des ptits ronds verts fruts, e sincieus latén <span lang=la><I>Pisum sativum</I></span>. <I>On seméve des poes e cortiaedje.</I> <span lang=fr>F. pois.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pitit poes</FONT>: cisse grinne la. <I>Vos froz des raecenes et des ptits poes po mareder.</I> <I>Il a prometou d' aler a perlinaedje a Sint-Houbert, avou des ptits poes dins ses solés.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça lyi vént come des poes foû d' on saetch:</FONT> i (elle) a foirt åjhey (po djåzer dvant les djins, po ritni åk a studyî). <span lang=fr>F. facilité déconcertante.</span> <B>3.</B> pitite ronde grinne di totès sôres di plantes. On dit eto: [[Motî:petche|petche]], [[Motî:peket|peket]]. <span lang=fr>F. baie.</span> <I>Des poes d' havurna, des poes d' peket, des poes d' årdispene.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poes d' troke:</FONT> [[Motî:roejhin|roejhin]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:poes d' souke|poes d' souke]]. * [[Motî:poes d' Trouk|poes d' Trouk]]. * [[Motî:poes d' Rome|poes d' Rome]]. * [[Motî:poes grek|poes grek]]. ---- * [[poes|Dipus d' racsegnes so les ptits poes]] * [[havurna|Dipus d' racsegnes so les poes d' havurna]] 11151 30740 2005-01-06T22:16:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poes d' souke</B></FONT> [o.n., pl. des poes d' souke] <B>1.</B> gros djaene [[Motî:poes|poes]], mo soucré, ki crexhe ezès payis del [[Mîtrinne Mer]]. <I>On si rtrove tertos eshonne, cwand l' solea distele, åtoû d' ene boune cråsse sipesse sope avou des bokets d' tchå, des oûs, eyet des poes d' souke tot ronds ådvins</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. pois chiche.</span> <B>2.</B> plante ki dene ces poes la, e sincieus latén <span lang=la><I>Cicer arietinum</I></span>. ---- * [[poes d' souke|Pondants et djondants]] 11152 30741 2005-01-05T12:17:45Z Lucyin 16 Risplitchaedje do poes d' souke {{licince imådjes Lucyin}} Risplitchaedje do poes d' souke {{licince imådjes Lucyin}} 11154 65779 2006-07-01T16:40:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Năut]] [[Imådje:poes_souke_tchamp.jpg|thumb|Tchamp d' poes d' souke]] Li '''poes d' souke''', c' est on gros djaene [[Motî:poes|poes]], mo soucré, ki vént d' ene [[påwionacêye]] ki crexhe ezès payis del [[Mîtrinne Mer]]. C' est ene plante 50 cm hôte, ki dene des cossetes avou deus poes dins ene. No e sincieus latén ''Cicer arietinum''. == Coûteure do poes d' souke == On pout semer des poes d' souke : * plin tchamp: al volêye u a royes (onk a onk u å semoe). * e [[coûteure en astaedje]] ** dizo [[olivî]]s. ** dizo les vegnes. ** dizo [[amandî]]s. ** dizo les [[poes d' Trouk]] ([[Turkeye]]). E l' Afrike bijhrece, on l' seme e moes d' fevrî. I n' fåt nén k' i plouve cwand il a flori. I lyi fåt troes moes po esse presse. On l' råye al mwin, come les [[lintile]]s, cwand les hotches snt co on pê vetes. Dinltins, on l' bateut avou les tchvås kel pestulént. Asteure, on l' bate avou ene pitite machine a bate ki va sol tracteur. I rind 12 saetchs a l' ectåre. Ci n' est nén mirabilå, mins gn a waire yeu d' relijhaedje al leccion po cisse plante la. Èn ectolite peze 72 a 80 kg. == Sôres di poes d' souke == * les djaenes: les pus corants (on les lome les rodjes dins sacwants payis). * les blancs: gn a ene sôre tunizyinne, pus grosse et bén relîte, ki rind bråmint mî. Ele cût pus rade ki les ôtes. * les noers (pus råles). == Li poes d' souke come amagnî. == [[Imådje:poes_souke_risplitchaedje.jpg|thumb|Risplitchaedje des poes d' souke]] Li poes d' souke est vindou setch, u e boesses. Po s' endè siervi po magnî, s' il est setch, on l' doet risplitchî, dj' ô bén, fé schiper inte ses doets ene pitite fene blanke pelete. On l' pout magnî coût dins do boure u dins d' l' ôle. E l' [[Afrike bijhrece]], on les mete tot ronds dins ene boune cråsse sipesse sope k' on lome ''harira'', avou des bokets d' tchå, des oûs. C' est l' amagnî tipike del disdjune, tins do [[cwareme muzulman]]. == Po sognî les biesses == On lzî pout dner les [[Motî:ranxhe|ranxhes]], les ptits k' on n' vind nén, et les poes d' souke zels-minmes, si l' martchî est fayé. On pout sognî les åmeas al laxhe, les vatches a laecea, les pourceas, les tchvås avou. Gn a dipus d' cråxhes divins ki dins les ôtes poes. Gn a 22 åcint d' [[blandoû]]s, çou k' est foirt ritche. ==No ezès ôtes lingaedjes == * [[francès]] : ''pois chiche''. * [[inglès]] : ''chick-pea''. * [[almand]] : ''Kichererbse''. * [[Itålyin]] : ''ceci''. * [[arabe]] : ''hammous''. * [[amazir]] : ''himz''. [[bg:Нахут]] [[da:Kikært]] [[de:Kichererbse]] [[en:Chickpea]] [[eo:Kikero]] [[es:Cicer arietinum]] [[fr:Pois chiche]] [[he:חימצה]] [[it:Cicer arietinum]] [[ja:ヒヨコマメ]] [[lt:Sėjamasis avinžirnis]] [[nl:Kikkererwt]] [[pl:Ciecierzyca pospolita]] [[ro:Năut]] [[ru:Нут (растение)]] [[sv:Kikärt]] 11155 30744 2005-01-05T13:19:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rebanêye comene]] 11156 30745 2005-01-05T15:06:45Z Pablo 5 {| align="right" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #CEDAF2" ! colspan="2" style="background-color: #003399" | {| style="background: #003399" align="center" width="100%" | padding=15px| | style="background: #003399" align="center" width="100%" |<font color=white size="4"> '''{{{1}}}''' | padding=15px| |} |- |align=center colspan=2 style="padding: 0 0 0 0; background: #FFFFFF"|{{{2}}} |- || Longueur || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{3}}} km |- || [[Hôteur]] å sourdant || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{4}}} m |- || [[Debit]] moyén || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{5}}} [[mete cube|m³]]/s |- || Sitindêye del vå || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{6}}} [[kilomete cwåré|km²]] |- || Sourdant || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{7}}} |- || S' egoline dins || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{8}}} |- || Passe pa || align=center style="background: #f7f8ff"| {{{9}}} |} 11158 30746 2005-01-08T16:04:05Z Pablo 5 {{licince acwareles Lefébure}} Vile-so-Inne - Li vî pont a bascule - Acwarele da Marie-Claire {{licince acwareles Lefébure}} 11159 30747 2005-03-21T07:35:57Z Pablo 5 rifondaedje do discrijhaedje di l' imådje; metou l' imådje ene miete pus ptite (ça n' doet nén fé d' pus di 300px si on mete do tecse a costé) '''Vile-so-Inne''' (fr: ''Ville-sur-Haine'', so plaece ''Vile-sur-Ène'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[El Rû]], el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Vile-so-Inne - Li vî pont a bascule.jpg|thumb|Vile-so-Inne - Li vî pont a bascule - Acwarele da Marie-Claire Lefébure]] * Artondixhmint: [[Sougniye]] * Limero del posse: '''7070''' (vî limero '''7041''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''S 33''' * Lingaedje do payis: [[picård]] L' etimolodjeye do no vént do latén “Villam super Hainam”. == Istwere == Foirt vî viyaedje k' esteut ddja ocupé do timps di l' [[ådje do fier]]. Do tins des [[Francs]] il aveut stî dné a l' abeye di Sinte-Wådrou d' [[Mont]] et pu passer dins les mwins des familes ''de Ville'', ''Roeulx'', ''d'Avesne'' et ''de Croÿ''. Tot å lon di l' istwere, Vile-so-Inne a conou bråmint d' batayes, di piyaedjes et d' sacaedjes do fwait ki c' esteut on passaedje sitratedjike po les årmêyes (i sufit d' vey tos les refoircîs tchesteas, bastimints et grossès cinses d' avårla po s' è rinde conte). == Economeye == [[Imådje:Vile-so-Inne 2.jpg|thumb|right|300px|Vile-so-Inne - Li viyaedje veyou dispoy Havré - Foto da Jean-Pol Grandmont.]] L' agriculteure et l' aclevaedje ont lontins stî les deus seus ritches sourdants do viyaedje et sont eco pratikés ådjourdu. Ci n' est ki bråmint pus tård k' on-z î a drovou des fors a tchåsse, deus bressenes, ene soucrereye, ene cimintreye, ene verreye et ene fabrike di prodûts tchimikes. Tot ça a malureuzmint clôs asteure et Vile-so-Inne a rdivnou on pitit viyaedje trankile. 11160 30748 2005-01-05T20:32:12Z Lucyin 16 mape do lingaedje catalan mape do lingaedje catalan 11161 30749 2005-03-15T16:39:06Z Pablo 5 tecse et ratournaedje Sicrijhaedje e catalan, a Bårçulone {{licince imådjes Lucyin}} == Tecse so l' imådje == * E catalan: El rei Alfons d'Aragó, envià dos cavallers per tot Catalunya a la recerca d'un lloc adient per fundar una cartoixa. Sota la serra del Montsant varen trobar un pastoret. Ell els manifestà que en aquel lloc s'havia reproduït el somni de Jacob, és a dir, l'escala que pujaba fins al cel, amb àngels anant i venint. Els cavallers consideraran el lloc adequat per bastir-hi una cartoixa que s'anomenaria naturalment SCALA DEI. * ratournaedje: Li roy Alfonse d' Aragon, evoya deus tchvalîs pa tote li Catalogne po cweri après ene plaece a l' idêye po-z askepyî ene tchåtreuse. Sol tiene do Monsint i vont trover on bierdjî. I lzî dit ki dins cisse plaece la s' aveut rprodût l' sondje da Djåcob, c' est a dire, li schåle ki montéve disk' å cir, avou des åndjes k' alént et vnént. Les tchvalîs considerît l' plaece adecwate po-z î basti ene tchåtreuse ki s' lomreut naturelmint SCALA DEI (schåle do bon Diu) 11162 52014 2006-03-20T16:06:38Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs [[Categoreye:Micolodjeye|Asplani polipore]] L' '''asplani polipôre''' est on [[tchampion]] foirt comon ki vént so les stos di to les åbes (pus rålmint so les åbes vicants). <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Asplani Polipôre |Basidiomycota|Basidiomycetes|Homobasidiommycetes|Aphyllophorales|Ganodermataceae|Ganoderma|applanatum|Ganoderma applanatum - Asplani polipôre.jpg|'''Ganoderma aplanatum'''<SMALL> (Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Foirt grand tchampion avou on lådje et aplani tchapea (10-60 cm) di blanke coleur et d' fôme ronde å cmince et ki dvént bedje a brun-maron, k' atrape ene crosse tote lisse et boslêye avou on boird blanc tot e divnant pus vî. Li tchå deure et ligneuse brun-maron a brun-foncé est sovint marbrêye di blanc. Si spexheur est ewale al longeur des tubes. Les féns blancs pôres divnèt bruns avou l' tins ou cwand on les djond. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on n' mougne nén et ki n' a pont d' eployadje. I parazite foirt dandjreuzmint tos les åbes avou s' metchante blanke pourixheure k' intere djusk' å cour di ces-ci et lzè fé disperi. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips : ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaefffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 [[cs:Lesklokorka ploská]] [[de:Flacher Lackporling]] [[fr:Polypore aplani]] [[nl:Platte tonderzwam]] 11163 58604 2006-05-29T02:48:04Z Pablo 5 licince Mape des disfondowes di "poenne" (dinêyes di l' ALW 1, hagnon 69) (del Croejhete so les fyis, da Lorint, avou si åjhmince). == licince di l' imådje == {{GFDL}} 11164 34189 2005-07-08T19:14:56Z Pablo 5 [[Imådje:betchfessi_oen.png|thumb|Mape des disfondowes di "poenne" (dinêyes di l' ALW 1, hagnon 69), li mape ni mostere ki les disfondowes avou ''-win.n''; les disfondowes avou ''-on.n-'' sont å Levant]] Li '''betchfessî OEN''', c' est on [[betchfessî scrijha]] ki rascove fok ene pitite rîlêyes di mots, mins k' estént ene miete målåjheys a rfonde sins çoula. == Les mots avou l' betchfessî OEN == * Rîlêye OENN ** [[Motî:moenner|moenner]] ([[Motî:emonner|emoenner]], [[Motî:pormoenner|pormoenner]]). ** [[Motî:voenne|voenne]]. ** [[Motî:poenne|poenne]], [[Motî:poenneus|poenneus]]. ** [[Motî:avoenne|avoenne]]. ** [[Motî:moenne|moenne]] ([[Motî:patrimoenne|patrimoenne]], [[Motî:antimoenne|antimoenne]]). ** [[Motî:Antoenne|Antoenne]], [[Motî:Toenne|Toenne]]. * Mot avou OEN ** [[Motî:moens|moens]]. * Mots vijhéns ki n' si betchfesnut nén : ** [[Motî:tchenonne|tchenonne]]. ** [[Motî:ponte|ponte]], [[Motî:pwinteu|pwinteu]]. ** [[Motî:temon|temon]]. == [[Disfondowe]]s do betchfessî OEN == Les mots sont sovint avou ene disfondowe avou ''-on.n-'' so [[Lidje]] et l' [[Årdene]] : :''von.ne, pon.ne, avon.ne, mon.ner, on mon.ne, Anton.ne''. Rilevans ki ces mots la si disnaziålijhèt a [[Vervî]], [[Måmdey]] ey e [[payis d' Heve]] : :''vône, pône, avône, môner, on mône, Antône''. So [[Nameur]] et [[Tchålerwè]], on-z a ene disfondowe avou ''-win.n-'' (mins li shuvion VW si spotche et divni djusse W) : :''win.ne, pwin.ne, awin.ne, mwinr.ner, on mwin.ne, Twin.ne''. Cial eto, li ''win-'' si pout disnaziålijhî ([[Roman Payis]], Coûtchant [[Flipveye]]) :''wène, pwène, awène, mèner, on mwène, Twène''. Gn a eto des [[fornaiviaedje linwistike|fornaiviaedjes diyalectolodjikes]], come * Li ''-on.n'' di ''pon.ne'' k' est rsintou come on son ON e tchestrolet, et ki dvént ''-î-'' (''pîne''). * Les disfondowes do Coûtchant ki rivnèt dins l' restant del Walonreye, avou l' francijhaedje (ele sont rsintowes moens walones) : ** [[Motî:peneus|peneus]], [[Motî:penin|penin]]. ** ''mèner'' rivént a Lidje et spotche li fôme erîlêye ''mon.ner'', mins li "è" est rsintou come li spotchåve voyale et divént I => ''miner''. == Istwere do betchfessî OEN == === Diyalectalijhaedje des mots rcovrous på betchfessî OEN === A pårti di 1220, on-z a ddja li disfondowe ''-on.n-'' : ''mones'' (moenne); ''Antone'' (1263). === Uzaedje do scrijha OEN come betchfessî === C' est onk des dierins betchfessîs, nén dins l' lisse des betchfessîs do [[raploû d' Tchålerwè]]. Les dierins mots (moenner) ont stî rfondous avou fok e 2000. == Dipus d' racsegnes. == === Alére === * [[L. Remacle]], ''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', p. 91-93. === Mapes a studyî === * poenne: mape [[ALW]] 1.69. * voenne: mape [[ALW]] 1.97. [[Categoreye:Sons et letes do walon|Betchfessi oen]] 11165 30753 2005-01-14T19:08:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Betchfessî scrijha]] 11166 59811 2006-06-07T15:46:04Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] Èn '''emacralé no d' viyaedje''', c' est on no k' i gn a sacwants [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|viyaedjes el Walonreye]] ki s' lomèt inla. I les fåt dismacraler tot dnant èn ôte detay, kécfeye li minme kel ci k' i gn a e francès. Gn a eto bråmint des viyaedjes ki s' lomnut [[viyaedjes et aiwes|come des aiwes]]. == [[Motî:Asnoe|Asnoe & Esnoe]] == * [[Asnoe|Asnoe dlé l' Tchestea]] (''Asnwa'') * [[Ofagne|Ås Asnoes dlé Palijhoû]] (''Ås Asnès'') * [[Hamwè|Asnoe dlé Hamwè]] (''Asneu'') * [[Ompré|Asnoe u Esnoe dlé Bastogne]] (''Asnè, Esnè'') * [[Esneu (viyaedje)]] (''Esneu'') == Åve == * [[Åve-e-Roman-Payis]] (F. ''Wavre'', la-minme ''Auve'') * [[Åve-el-Fåmene]] (F. ''Ave-et-Auffe, Ave'', la-minme ''Âve'' u ''Auve'') == Belvå == vey [[Belvå]] == Belfontinne == * [[Belfontinne-dilé-Bive]] * [[Belfontinne-e-Gåme]] == [[Motî:Bossu|Bossu & Boussu]] == * [[Bossu-Godetchén]] (so plaece: ''Bosseu'') * [[Boussu-dlé-Mont]] ** [[Boussu-dlé-Mont (veye)]] * [[Boussu-dlé-Walcoû]] * [[Boussu-el-Fagne]] * [[Opin|Bossu (hamtea d' Opin)]] == Brinne == vey [[Brinne]] == [[Motî:Cele|Cele]] == * [[Cele-dilé-Dinant]] (laminme ''Céle'') * [[Cele-dilé-Wareme]] (laminme ''Cèle'') * ''[[Chiele]]'' (dilé Tournai). == [[Motî:Djenveye|Djenveye & Grinnveye]] == * [[Djenveye (Djé-Sint-Rmey)]] * [[Djenveye (Moirci)]] * [[Motî:Grinnveye|Grinnveye]] == Djimepe / Djmepe == * [[Djimepe-so-Sambe]] * [[Djimepe-so-Mouze]] == Djoupeye == * [[Djoupeye|Djoupeye-so-Mouze]] * [[Warizi|Djoupeye-so-Oûte]] ==Emtene== * [[Emtene-dilé-Hamwè]] * [[Emtene-dilé-Inguezêye]] * [[Emtene-dilé-Florene]] == Ermeton. == * [[Ermeton-so-Bier]] * [[Ermeton-so-Mouze]] == Få & Fô == * [[Få (viyaedje)|Få]] (F. ''Faulx-les-Tombes'', dilé Nameur) * [[Få-les-Cåves]] (e Roman Payis) * [[Fô]] (el Hesbaye, F. ''Fooz'') == Fexhe == * [[Fexhe]] (F. ''Fexhe-Slins'') * [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]] == Foret == * [[La Foret]] (''La'' Foret-so-Smwès) * [[Foret-dlé-Tchôfontinne]] * [[Foresse|Foret-dlé-Brussele]] == Frantchîmont == * [[Frantchîmont|Frantchîmont-dlé-Flipveye]]. * [[Teu (viyaedje)|Frantchîmont-dlé-Teu]]. == Glin == vey [[Glin]] == Gomzêye / Gomzé == * [[Gomzé|Gomzé (Gomzé-Andoûmont)]]. * [[Ive|Gomzêye (Ive-Gomzêye)]]. == Hamtea == * [[Hamtea|Hamtea (dilé Houton)]] (so plaece: ''Ham'tê'') * [[Élessinea|Hamtea so Élessinea]] (so plaece: ''Am'tia'') == Hamwè / Hamwer == * [[Hamwè]] (fr: ''Hamois'') * [[Hamwer]] (fr: ''Hamoir'') == Han == * [[Han-so-Lesse]] * [[Han-so-Eure]] ([[Han-Nålene]]) * [[Han-so-Sambe]] * [[Han-so-Mouze]] (el Walonreye francesse). == Lere, Liesse == do vî vî mot [[Motî:lere|lere]], lu-minme do tîxhon ''hlaeri'' (fagneus bwès). * [[Liesse]] (so Lidje, e F. ''Liers'') * Liesse, hamtea d' [[Rénne]] (so [[Les Brouhires]], e F. ''Liesse'') * [[Lere]] (e F. ''Leers-Fosteau''). * [[El Pitit Lere]] (so plaece: ''L' Pètit-Lêrss'', e F. ''Leers-Nord''). == Lompré == * [[Motî:Lompré-el-Fagne|Lompré-el-Fagne]] * [[Motî:Lompré-el-Fåmene|Lompré-el-Fåmene]] == Lontchamp == * [[Lontchamp-dlé-Bastogne]] * [[Lontchamp-dlé-Du]] == Måtche == * [[Måtche-les-Dames]] * [[Måtche-el-Fåmene]] * [[Måtche-dilé-Scåssene]] == Méch == * [[Motî:Méch-divant-Vierton|Méch-divant-Vierton]] * [[Motî:Méch-li-Tîxhe|Méch-li-Tîxhe]] == Melet et Mélin == * [[Melet|Melet-dlé-Gochliye]] * [[Sint-Djermwin|Melet]] (hamtea d' Sint-Djermwin). * [[Mélin-el-Hesbaye]] (el Roman Payis, rebané avou Djodogne, F. ''Melen''). * [[Mélin-e-Payis-d'-Heve]] (el province di Lidje, rebané avou Soûmagne, F. ''Melin''). == Mont == vey [[Mont (ôtès plaeces)]] == [[Motî:Montagu|Montagu]] == * [[Montagu-e-Limbork]] (fl ''Montenaken'') * [[Marcour|Montagu-dlé-Marcour]]. * [[Scherpenheuvel|Montagu el Baibant flaminde]] (fl ''Scherpenheuvel'') == Mormont == * [[Wibrin|Mormont-dlé-Wibrin]] * [[Masbor|Mormont-dlé-Masbor]] == Moustî == * [[Cirou-Moustî]] * [[Moustî-so-Sambe]] * [[Moustî-dlé-Nivele]] (so plaece: ''Moustië'') == Nivele == * [[Nivele (veye)]] * [[Lixhe|Nivele-so-Mouze]]. == Noveye eyet Nouve-Veye == * [[Nevile]] * [[Neuvile]]. * [[Noveye-dilé-Bastogne]] (so plaece ''Novèye'') * [[Noveye-dilé-Bwès]] (so plaece ''Novîye-les-Bwès'') * [[Noveye-dilé-Bwès|Noveye-les-Francs-Omes]] * [[Noveye-dilé-Fexhe]] (so plaece ''Novèye'') * [[Noveye-dilé-Fexhe|Noveye-el-Hesbaye]] (so plaece ''Novîye'') * [[Nevile|Noveye-dilé-Flipveye]] * [[Neuvile|Noveye-dilé-Sougniye]]. * [[Noveye-so-Mouhagne]] == Our / Oûte == === [[Our]] === Viyaedjes : * [[Our (Ôpont)|Our-Ôpont]] (fr: ''Our'') * [[Our-dilé-Libråmont]] (F. ''Ourt''; sourd di l' [[Oûte Levantrece]]) * [[Our-so-Mouze]] ??? Aiwes : * [[Our (aiwe)|Our]] (fr: ''Our'', ki mousse e l' Aiwe di Lesse) * Our e Lussimbork (ki mousse e Seure) ??? === Oûte === * [[Oûte (Buhô)|Oûte]] (fr: ''Ourthe''; hamtea d' Buhô, sourd di l' [[Oûte Bijhrece]] * [[Aiwe-d'-Oûte|Oûte]] (fr: ''Ourthe'', aiwe) == Poitchrece == * [[Poitchrece-e-l'-Årdene]] * [[Poitchrece-e-Condroz]] == Rou (li, el) == * [[El Rou-dlé-Tchålerwè]] * [[Li Rou-dlé-Muroe]] * [[Li Rou-dlé-Fosse]] * [[El Rû]] == Saive== * [[Saive-dilé-Blegneye]] (viyaedje). * [[Motî:Saive-dilé-Wareme|Saive-dilé-Wareme]] (hamtea). * [[Motî:Saive|Sive, dirî Saive]] (ôtès ptitès plaeces). == Sprimont == * [[Sprimont|Sprimont-dlé-Lidje]] * [[Tiyet|Sprimont-dlé-Bastogne]] == Sint-Må == ** [[Sint-Må-dlé-Nameur]] ** [[Sint-Må-dlé-Vierton]] == Tchåmont == * [[Tchåmont-Djistou (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Tchåmont-Djistou]] (''Tchaumont'') * [[Florene|Dipus d' racsegnes so Tchåmont dlé Florene]] (''Tchaumont''). * [[Ompré|Dipus d' racsegnes so Tchåmont dlé Bastogne]] (''Tchâmont''). == Tchampion et Tchimpion == vey [[Tchampion / Tchimpion]] == [[Motî:Wame|Wame]] == * [[Wame-e-Borinaedje]] * [[Wame-Odmé]] == Warnin & Wernant == (emacralé a cåze do ratournaedje e francès ''Warnant'') * [[Warnin]] (dilé Dinant) * [[Wernant]] (so plaece: ''Wernont'') == Xhoutsiplou == * [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]] * [[Xhoutsiplou (Esneu)]] * [[Xhoutsiplou (Manhé)]] * [[Xhoutsiplou (Målimpré)]] * [[Djerpene|Xhoutsiplou (Djerpene)]] 11167 36396 2005-07-30T23:50:42Z Pablo 5 licince Ganoderma applanatum (poitrait saetchis par Jean-Pol Grandmont) {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11168 36395 2005-07-30T23:50:22Z Pablo 5 Helvella sulcata (poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont). {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11169 40983 2005-10-04T11:47:24Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''noere oraye di tchet''' est, come si [[oraye di tchet|blanke couzene]], on [[tchampion]] foirt corant del famile des [[elvelacêye]]s. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|noere oraye di tchet|Ascomycota|Hymenoascomycetes|Pezizomycetideae|Pezizales|Helvellaceae|Helvella|sulcata|Helvella sulcata.jpg|'''Helvella sulcata''' <SMALL> (Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion (3-10 cm) fôrmé d' on gris-foncé a noer tchapea, avou ene fôme di sele ou ene conformåcion pus ou moens cafougneye ou lobêye, avou on gris pî k' a des parfondès royes so tote si hôteur. Li tchå est tene, ridjide, elastike et sins odeur. I vént al tere ossu bén dins les clairs et frexhs bwès a foyes (pus rålmint dins les [[sapén]]s) li long des pazeas, ki dins l' yebe, les håyes et les hourleas des pateures. On l' trove di l' fén del bele-såjhon djusk' a l' fén d' l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî (tocsike cru) apres aveur pris l' précôcion di l' bén cure et di taper å diale l' aiwe k' a siervou a l' cure. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 [[fr:Helvelle lacuneuse]] 11170 40998 2005-10-04T11:51:49Z Pablo 5 [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''tricolome odant l' savon''' est on [[tchampion]] ki pout aveur bråmint di diferinnès coleurs. On l' trove e ptits tropeas dins tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Tricolome odant l' savon|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Tricholomatales|Tricholomaceae|Tricholoma|saponaceum|Tricholoma saponaceum - Tricolome odant l' savon.jpg|'''Tricholoma saponaceum''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Li tchampion a on tchapea di coleur verdåsse, djaenåsse ou brunåsse avou l' mitan sovint pus sombe. Finès blankès lameles avou on riflet di coleur verdåsse, foirt espacêyes. [[Sitipe]] (8-15x1,5 cm) ene miete vintrou ou e fôme di fuzea, di tinte pus pâle ki l' tchapea et ene miete rôzé so l' bas di si stocaesse rond pî. Sipesse blanke tchå ki rôzi doûçmint a l' air, avou ene foite odeur di savon divnant pus tård iyodêye et ene saveur ledjirmint poevrêye. I vént so tos les teréns di l' bele a l' årire-såjhon. == Eployaedje == On n' li mougne nén a cåze di s' gosse foirt pårticulî. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 11171 36397 2005-07-30T23:51:31Z Pablo 5 Tricholoma saponaceum (poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont). {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11172 30760 2005-01-06T09:54:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Amanite pantere]] 11173 30761 2005-01-06T09:56:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Asplani polipôre]] 11174 30762 2005-01-06T09:55:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Amanite touwe-moxhe]] 11175 30763 2005-01-06T09:56:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[bolet å rodje pî]] 11176 30764 2005-01-06T09:57:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Blanke lepiote]] 11177 30765 2005-01-29T17:14:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bolet baron]] 11178 30766 2005-01-06T09:59:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Boloe odant l' ramonasse]] 11179 30767 2005-01-06T10:02:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Magnåve bolet]] 11180 30768 2005-01-06T10:02:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Noere oraye di tchet]] 11181 30769 2005-01-06T10:03:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Oraye di tchet]] 11182 30770 2005-01-06T10:06:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pî d' bedot]] 11183 30771 2005-01-06T10:09:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Polipôre ås peletes]] 11184 30772 2005-01-06T10:12:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Polipôre di beyôle]] 11185 36376 2005-07-30T22:48:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rodjixhante amanite]] 11186 30774 2005-01-06T10:17:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Russule rinådrece]] 11187 30775 2005-01-06T10:17:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Russule rinådrece]] 11188 30776 2005-01-06T10:25:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sipesse amanite]] 11189 30777 2005-01-06T10:29:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tiesse di moenne]] 11190 30778 2005-01-06T10:30:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tremele djelêye]] 11191 30779 2005-01-06T10:31:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tricolome odant l' savon]] 11192 30780 2005-01-06T10:37:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[morete (oujhea)]] 11193 57539 2006-05-21T02:03:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Xerocomus chrysenteron]] [[Categoreye:Micolodjeye|Bolet al djaene tcha]] Li '''bolet al djaene tchå''' est on magnåve [[tchampion]] foirt corant k' on rescontere dins tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Bolet al djaene tchå|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Boletaceae|Xeromomus|chrysenteron|Bolet al djaene tchå - Xerocomus chrysenteron.jpg|'''Xerocomus chrysenteron''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea emisferike (4 a 10&nbsp;cm), di coleur bedje a brun-bistre, avou ene cuticule a crevådes dins les kénes on pou vey li rodjåsse tchå, k' a des lons tubes djaene-olive bleuwixhant ledjirmint e divnant pus vîs et des djaene-pâle pôres ki bleuwixhèt cwand on les djond, avou on fén djaene-baron pî a finès coisses, finmint cabolé ou lignî di rodje. Li tchå est a dmey mole et di coleur baron foirt côrsé. Ele bleuwi ledjirmint. I n' a cåzu pont d' odeur et a on doûs sawoura. I vént al tere dins tos les bwès (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) di l' esté a l' fén d' l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî mais i n' est nén di prumire cwålité a cåze di s' manke di consistince et d' personalité. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[cs:Suchohřib žlutomasý]] [[de:Rotfußröhrling]] [[it:Xerocomus chrysenteron]] [[lt:Auksakotis aksombaravykis]] [[pl:Podgrzybek złotawy]] 11194 36398 2005-07-30T23:51:43Z Pablo 5 licince Xerocomus chrysenteron (Poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont) {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11195 56816 2006-05-14T23:05:24Z Pablo 5 /* Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" */ Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' decimbe 2004. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Lidje === * [[Motî:Lixhe|Lixhe]] * [[Motî:Nandrin|Nandrin]] * [[Motî:Hodi|Hodi]] * [[Motî:Hodister|Hodister]] * [[Motî:Hodimont|Hodimont]] === Province do Roman Payis === * [[Motî:Bôvetchén|Bôvetchén]] === Province do Hinnot === * [[Motî:Weddjî|Weddjî]] * [[Motî:Fraine-dilé-Anvegn|Fraine-dilé-Anvegn]] * [[Motî:Guilinguî|Guilinguî]] * [[Motî:Inguî|Inguî]] === Province do Lusimbork === * [[Motî:Nådrin|Nådrin]] * [[Motî:Bounîpré|Bounîpré]] * [[Motî:Djimbe|Djimbe, Djimbrea, Djimbrêye]] === Pitits nos et nos d' famile === * [[Motî:miele|Mierlåd]] (e F. Mirlon) === Grands scrijheus e walon === * [[Louis Sohy|Sohy, Louis]] * [[Pierre Faulx|Faulx, Pierre]] * [[Arthur Xhignesse|Xhignesse, Arthur]] === Ôte sicrijheu des anêyes 1990 === * [[Robert Mayence|Mayence, Robert]] === Ovrî scrijheu del kimince do 20inme sieke === * [[Joseph Sécretin|Sécretin, Joseph]] === Diccionairîs do walon === * [[Léon Pirsoul|Pirsoul, Léon]] * [[Michel Francard|Francard, Michel]] == Vicance walone == === Aboeres del Walonreye === * [[Motî:faro|faro]] * [[Motî:Saizon|Saizon]] (måke di bire) * [[Motî:sipå-orandje|spå-orandje]] == Mots walons == === Mots dmandé pa des uzeus === * [[Motî:cråne 2|cråne]] (robinet) === Mots spepyîs pår === * [[Motî:bouteure|bouteure]], [[Motî:boutrece|boutrece]], [[Motî:boutreye|boutreye]] * [[Motî:bouter foû|bouter foû, boute-foû]] * [[Motî:bouter evoye|bouter evoye]] * [[Motî:bouter djus|bouter djus]] * [[Motî:boute-feu|boute-feu]] * [[Motî:boute-tot-seu|boute-tot-seu]] * [[Motî:bouter foû|bouteu-foû]] * [[Motî:calin|calin, calinreye]] * [[Motî:calindjî|calindjî]] * [[Motî:discaliner|discaliner]] * [[Motî:schåle|schåle, schalete, schalon, schalî, schali]] * [[Motî:schåler|schålance]] * [[Motî:escabele|escabele]] * [[Motî:caime|caime]] * [[Motî:acaimer|acaimer]] === Mots d' ådjourdu === * [[Motî:tender|tender]] (inglès "tender") * [[Motî:compas|compas]] * [[Motî:werbestele|werbestele]] (Almand ''Wehrbestelle'') * [[Motî:ofinsive|ofinsive]] * [[Motî:tourisse|tourisse, touristike]] * [[Motî:harloucrale|harloucrale]] (noûmot 1980, foû [[rfondeus]]) * [[Motî:diyafrague|diyafrague]] * [[Motî:tipike|tipike, tipicmint]] * [[Motî:absitroet|absitroet]] (F. ''abstrait'') * [[Motî:chôte|chôte]] (ingl. ''short'') * [[Motî:djine|djine]] (ingl. ''djean'') * [[Motî:wekene|wekene, wekiner]] (ingl. ''week-end'') * [[Motî:addjectif|addjectif, addjectivire, addjectivrece]] * [[Motî:sacsofone|sacsofone]] * [[Motî:insolube|insolube]] * [[Motî:robinet|robinet, robintreye]] * [[Motî:ciberrôbaler|ciberrôbaler, ciberrôbaleu]] * [[Motî:terén|terén]] * [[Motî:eplaeçmint|eplaeçmint]] * [[Motî:rinådrece|rinådrece]] * [[Motî:russule|russule]] * [[Motî:muzurer|muzura]] * [[Motî:gayel|gayel, gayelike]] * [[Motî:silince|silince]] * [[Motî:coca|coca]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:haerna|haerna]] * [[Motî:tchesse-clå|tchesse-clå]] * [[Motî:tchesse-foû|tchesse-foû]] * [[Motî:refaxhî|refaxhî, refaxhaedje]] * [[Motî:potchete|potchete]] * [[Motî:siplincter|splincter, splincant]] * [[Motî:siplinker|splinker, splincant, splinke]] * [[Motî:spér|spér]] * [[Motî:cladjot|cladjot]] * [[Motî:crotche-pî|crotche-pî]] * [[Motî:forsipoujhaedje|forsipoujhaedje]] * [[Motî:muzurer|muzurer, muzeure, muzurete, muzuraedje, muzureu, muzura]] ** [[Motî:a mzeure|a mzeure]] ** [[Motî:fwait a mzeure|fwait a mzeure]] ** [[Motî:foû mzeure|foû mzeure]] * [[Motî:solive|solive]] * [[Motî:dismanver|dismanver]] * [[Motî:fortî|fortî]] * [[Motî:crin 1|crin]] === Mots intrés pa parintêye === ==== båker ==== * [[Motî:abåker|abåker]] * [[Motî:båket|båket]] * [[Motî:båker|båkeu, båcaedje, båcreye]] * [[Motî:båkene|båkene]] * [[Motî:båkyî|båkyî, båkiåd]] * [[Motî:båcter|båcter, båcteu]] ==== four ==== * [[Motî:fôrer 1|fôrer]], [[Motî:fôrêye|fôrêye]], [[Motî:fôraedje|fôraedje]] * [[Motî:four|four]] * [[Motî:rafôrer|rafôrer]] ==== dobler ==== * [[Motî:dobelmint|dobelmint]], [[Motî:doblaedje|doblaedje]], [Motî:doblé|doblé]], [[Motî:dobler|dobler]], [[Motî:dobleu|dobleu]], [[Motî:dobleure|dobleure]], [[Motî:doblêye|doblêye]], [[Motî:doblet|doblet]], [[Motî:doblete|doblete]], [[Motî:doblon|doblon]] == Mots intrés pa tinme == === simpe sôdårds === * [[Motî:piyote|piyote]] * [[Motî:plouk|plouk]] * [[Motî:pioupiou|pioupiou]] === pupe et foumire === * [[Motî:foumyî|foumyî, foumia]] * [[Motî:puper|puper, pupaedje, pupa]] * [[Motî:pupe|pupe]] * [[Motî:pupter|pupter, pupteu]] * [[Motî:pupe di keuve|pupe di keuve]] * [[Motî:pupsak|pupsak]] * [[Motî:grawe-pupe|grawe-pupe]] * [[Motî:tir ås pupes|tir ås pupes]] * [[Motî:tir ås pupes|tire-pupes]] === coleurs === * [[Motî:coleur|coleur]] * [[Motî:dåborer|dåborer]] * [[Motî:mete e coleur|mete e coleur, metaedje e coleur, meteu e coleur]] * [[Motî:orandje|orandje, orandjåde]] * [[Motî:peme d' amour|peme d' amour]] * [[Motî:sipå-orandje|sipå-orandje]] === Cekes, toneas et taessale === * [[Motî:taessale|taessale]] * [[Motî:ceke|ceke]] * [[Motî:cecler|cecler, cecleu]] === Plantes === * [[Motî:waisse|waisse]] === Biesses === * [[Motî:måvi|måvi, måviåd]] * [[Motî:måvi d' aiwe|måvi d' aiwe]] * [[Motî:miele|miele, mierlåd]] * [[Motî:måvi blanc colé|måvi blanc colé]] * [[Motî:blanc colé|blanc colé]] * [[Motî:graevî|graevî]] * [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]] == Linwince & croejhete walone == === cawetes et betchetes === * [[Motî:-a|-a]] (F. ''-ail'') === omonimes === * [[Motî:fôrer 1|fôrer]] (diner do four) * [[Motî:fôrer 2|fôrer]] (tchôkî) * [[Motî:molet 1|molet]] (addj., nén bén deur) * [[Motî:molet 2|molet]] (o.n. gros del djambe) * [[Motî:fok|fok]] (seulmint) * [[Motî:fok 2|fok]] (sôre di tchén) * [[Motî:rinåd 1|rinåd]] (biesse) * [[Motî:rinåd 2|rinåd 2]] (sacwè ki rnåde foû d' tere) * [[Motî:crin 1|crin]] (parfonde coixheure) * [[Motî:crin 2|crin]] (di tchvå) === pwaires minimom === * [[Motî:båkea|båkea]] (viye ayesse di cinse) * [[Motî:bokea|bokea]] (pitit bos) === Sinonimes === * [[Motî:bineu|bineu]] * [[Motî:pwinteu|pwinteu] * [[Motî:tchômeu|tchômeu]] * [[Motî:foû-mwaisse[foû-mwaisse]] * [[Motî:foû-plaece|foû-plaece]] * [[Motî:foû-posse|foû-posse] * [[Motî:harbote|harbote]] * [[Motî:paile|paile, pailete]] * [[Motî:caime|caime]] * [[Motî:crinire|crinire]] === adviebes === * [[Motî:foû|foû, foû di]] ** [[Motî:foû-moenner|foû-moennaedje]] ** [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]] ** [[Motî:foû-mwaisse[foû-mwaisse]] ** [[Motî:foû-pårt|foû-pårt]] ** [[Motî:foû-plaece|foû-plaece]] ** [[Motî:foû-posse|foû-posse] ** [[Motî:foû-rîle|foû-rîle, foû-rîlêye]] ** [[Motî:foû-rotche|foû-rotche] ** [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] ** [[Motî:foû-vizaedje|foû-vizaedje]] ** [[Motî:foû-voye|foû-voye]] ** [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî, foû-waidiaedje]] ** [[Motî:foû-z-eure|foû-z-eures]] ** [[Motî:foû-z et houte|foû-z et houte]] * [[Motî:foû 2|foû]] (adv., foirt) * [[Motî:foûtrin|foûtrin, foûtrinnmint]] * [[Motî:difoûtrin|difoûtrin, difoûtrinnmint]] === Divancetes === * [[Motî:divant 1|divant]] / [[Motî:divant 1|dvant]] (F. ''devant'') * [[Motî:divant 2|divant]] / [[Motî:divant 2|dvant]] (F. ''avant'') * [[Motî:divant 1|divanteure, divantrin]] * [[Motî:divant 2|divantrinnmint]] * [[Motî:padvant|padvant]] * [[Motî:ådvant|ådvant, ådvant di]] * [[Motî:dirî|dirî, dirîtrin]] * [[Motî:padrî|padrî]] === Aloyreces === * [[Motî:dabôrd|dabôrd, dabôrd ki]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:tchamosseure|tchamosseure]] * [[Motî:tchamossî|tchamossî, tchamossaedje]] * [[Motî:harlake|harlake]] * [[Motî:schô 1|schô]] (djeron) * [[Motî:schô 2|schô]] (aveur schô ses dints) * [[Motî:schorsoe|schorsoe, schorsêye]] * [[Motî:sordjoû|sordjoû]] * [[Motî:tanfler|tanfler, tanfla]] * [[Motî:oremusse|oremusse]] * [[Motî:rinåd 1|rinåd]] * [[Motî:rinåder|rinåder, rnådrece]] * [[Motî:rôbaler|rôbaler, rôbaleu]] * [[Motî:rôbaler foû|rôbaler foû]] * [[Motî:lapén|lapén]] * [[Motî:erîler|erîler, erîlé, erîlêymint]] * [[Motî:colé|colé]] * [[Motî:dos|dos, dôsse, dossire, dossî, dossêye, dossete]] * [[Motî:dossî (viebe)|dossî]] (v.) * [[Motî:bounî|bounî]] * [[Motî:graevî|graevî, graevete, graevleus]] 11196 36399 2005-07-30T23:51:54Z Pablo 5 Laccaria amethystina (Foto: Jean-Pol Grandmont). HAVRE, 24-10-04 12:31 - Bwès a fouyes (Hèsses). {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11197 40969 2005-10-04T11:42:35Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Micolodjeye|Bleuw abusson des bwes]] Li '''bleuw åbusson des bwès''' est on bea pitit [[tchampion]]. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Bleuw åbusson des bwès |Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Tricholomatales|Tricholomatacea|Laccaria|amethystina|Laccaria amethystina.jpg|'''Laccaria amethystina''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on pitit violé-vif tchapea (-- a 7 cm) ki dvént bedje tot setchant et k' a on pitit refonçmint ene miete pus clair å mitan, avou des lådjès lames espacêyes ki dmorèt bén violêyes so s' grand et rond pî k' est foirt fibreus. Il a ene mince tchå di coleur violé k' a boune odeur et ene douce saveur. I vént al tere dins les teréns acides, li terå ou l' mosse des sapéns, di l' esté a l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on bon tchampion k' a ene agreyåbe saveur mins come il a l' pårticularité di foirt ritni li radioactivité, on conseye di nel mougnî k' onk a deus côps pa anêye. On n' mougne nén s' pî k' est deur a djerer. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 11198 30786 2005-01-06T21:45:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bolet al djaene tchå]] 11199 30787 2005-01-06T22:02:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 11200 30788 2005-01-06T22:03:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 11201 30789 2005-01-06T22:04:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:boutaedje]] 11202 30790 2005-01-06T22:18:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poeve</B></FONT> [o.n.] sôre di [[Motî:spice|spice]] avou on pîçant gosse, eployî po rilver l' gosse des amagnîs. C' est l' frut del plante di poeve (<span lang=la>piper nigrum</span>) ki sorlon li manire del preparer, dene les troes sôres di poeve k' on eploye po coujhner: do noer poeve, li pus pîçant; do blanc poeve, pus aromatike, et do vert poeve, pus doûs. <span lang=fr>F. poivre.</span> <span lang=de>Alm. Pfeffer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete a onk do poeve e s' djote:</FONT> criyî sor lu, el [[Motî:barboter|barboter]]. <span lang=fr>F. réprimander.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' fåt nén mete trop di poeve e s' djote:</FONT> i n' si fåt nén måvler trop rade. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"mettre de l'eau dans son vin"</span>. Etimolodjeye: do sanskrit <span lang=sa>pipali</span>, pal voye di l' iranyin, do grek et do latén. ---- [[Poeve|Pondants et djondants]] 11204 30791 2005-01-06T23:16:01Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Bleuw åbusson d' bwès displaecî viè Bleuw åbusson des bwès #REDIRECT [[Bleuw åbusson des bwès]] 11205 50321 2006-02-09T14:47:03Z 80.235.52.58 [[Categoreye:Micolodjeye|Pacsile eroleye]] Li '''Pacsile erôlêye''' est on [[tchampion]] foirt corant k' on rescontere dizo tos les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Pacsile erôlêye|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Paxillaceae|Paxillus|involutus|Pacsile erôlêye - Paxillus involutus.jpg|'''Paxillus involutus''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on rond tchapea (2 a 25&nbsp;cm) cwand il est djonne et tot divnant pus vî si disrôle et atrape ene fôme d' ene sôre d' etonoe avou ene pitite bosse å mitan et on boird netmint erôlé, bén e tchå, di coleur brun-canele a brun-ocracé, avou on [[stipe]] cilindrike (4-10x0,2-3cm) ki s' alårdji e fôme di bulbe padzeu l' pî. Li tchå di coleur djaene est mole et crouwe. Il a ene saveur ledjirmint aigrulete et n' a pont d' odeur si ç' n' est pas des côps l' odeur dol tere. I vént al tere dizo tos les åbes mins avou ene preferince mårkêye po les [[beyôle]]s et les [[plope]]s (dou çki pout esse foir grand) di l' esté å cmince di l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion ecsessivmint tocsike a l' estat cru. Pluzieurs cas avou foite intocsicåcion et minme moirt d' ome ont stî constatés. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[de:Kahler Krempling]] [[et:Tavavahelik]] [[uk:Свинуха тонка]] 11206 30793 2005-01-30T20:38:39Z Pablo 5 E [[biyolodjeye]] on lome '''sitipe''' (do latén ''stipes'', tidje) li mwaisse tidje, ligneuse, des plantes a coxhlaedjes eyet des foudjeres sins ramås pa dzo; eto li mwaisse [[Motî:aessi|aessi]] do pî di sacwantès plantes et [[tchampion]]s. 11207 62259 2006-06-18T09:15:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Clorofila]] Li '''clorofile''' (do grek ''xhlôros'', "vete", et ''fullon'', "foye"), c' est ene substance organike complecse ki dene leu vete coleur åzès bokets des plantes et ki fwait l' [[fotossinteze]] (produjhaedje d' [[ocsidjene]] a pårti do [[gaz carbonike]] eyet del loumire do solea). Li clorofile si trove si trove dins les [[cloroplasse]]s å dvins des [[celure (biyolodjeye)|celure]]s des plantes, des vetès [[algue]]s et des [[cianobactereye]]s. Li prumire etape dins l' fotossinteze c' est cwand l' loumire k' arive est abzorbêye pal clorofile, çou ki va iyonijhî les pigmints d' clorofile, fijhant insi d' l' enerdjeye tchimike, dizo l' cogne d' ATP (adenozene trifosfate), eyet, po fini, candjî l' [[diyocside di carbone]] eyet l' aiwe e [[carbohidrate]]s eyet [[ocsidjinne]]. Li clorofile abzorbêye pus d' enerdjeye dins les wachlires rodjes et bleuwes do speke electromagnetike, eyet les vetès wachlires sont les moens abzorbêyes, c' est çoula ki fwait k' c' est l' vete coleur ki nos voeyans. ==Sitructeure tchimike== Li clorofile c' est des pigmints (ou cromoproteyenes) di [[clorene]], k' a-st ene tcherpinte rashonant al cene des pigmints di [[porfirene]], ki s' trovèt dins les rodjès grobures do sonk. Å mitan d' l' anea d' clorene, i gn a-st èn iyon d' [[magnezium]]. Et sacwantès tchinnes di costé, sovint avou ene longowe tchinne di [[fitole]] (èn alcol). C' est pask' i gn a bråmint di dobès loyeures ki l' abzôrbaedje di l' enerdjeye del loumire si pout fé. L' iyon d' magnezium est foû-consecant, et cwand i n' a waire di magnezium dins tere, les plantes ont des foyes avou moens di clorofile ki çou k' i fåreut, les nouvès foyes sot vert-pâle ou minme djaenes. Des lantes sifwaitmint malådes on dit k' ele sofrixhèt di ''clorôze''. Les tchinnes di costé del clorene polèt candjî, çoula fwait kel sipeke d' abzôrbaedje del loumire candje avou, eyet defini sacwantès sôres di clorofile diferinnes, d' après leu structeure tchimike. Dins l' nateure on ritrove les sôres shuvantes: * li clorofile '''a''' on l' ritrove tot avå (dins les plantes end a a pô près 2g / kg di foyes frisses) * li clorofile '''b''' on l' trove copurade dins les plantes teresses et dins des vetès algues k' i gn a; end a ene miete moens (a pô près 0,75g / kg) * li clorofile '''c''' si trove dins les brunès algues * li clorofile '''d''' on l' trove dins les rodjès algues {| width=75% | || '''Clorofile ''a''''' || '''Clorofile ''b''''' || '''Clorofile ''c1''''' || '''Clorofile ''c2''''' || '''Clorofile ''d''''' |- | Formule del molecule || C₅₅H₇₂O₅N₄Mg || C₅₅H₇₀O₆N₄Mg || C₃₅H₃₀O₅N₄Mg || C₃₅H₂₈O₅N₄Mg || C₅₄H₇₀O₆N₄Mg |- | groupe C3 || -CH=CH₂ || -CH=CH₂ || -CH=CH₂ || -CH=CH₂ || -CHO |- | groupe C7 || -CH₃ || -CHO || -CH₃ || -CH₃ || -CH₃ |- | groupe C8 || -CH₂CH₃ || -CH₂CH₃ || -CH₂CH₃ || -CH=CH₂ || -CH₂CH₃ |- | groupe C17 || -CH₂CH₂COO-Fitile || -CH₂CH₂COO-Fitile || -CH=CHCOOH || -CH=CHCOOH || -CH₂CH₂COO-Fitile |- | loyeure C17-C18 || simpe || simpe || dobe || dobe || simpe |- | On l' trove dins || Totavå || vetès plantes ey algues || brunès algues || brunès algues || rodjès algues |} ==Prouve di l' impôrtance del clorofile== On pout fé ene esperyince simpe po mostrer k' i gn a mezåjhe del clorofile pol fotossinteze si poleur fé. Po çoula, on prind l' foye d' ene plante a cabolêyès foyes (les bokets del foye ki sont blancs n' ont nén d' clorofile) eyet ddjerer l' amidon del foye. Après çoula, on mete kékès eures dizo l' loumire et dins ene solucion iyodêye, eyet on voet aparexhe ene coleur noere seulmint la kel foye esteut vete, dj' ô bén la k' elle aveut del clorofile. Ene deujhine esperyince peremete di vey li clorofile dins les foyes, et vey çou k' ene foye sins clorofile ravizreut. Po çoula i gn a mezåjhe: d' ene castolr, di picetes, d' on vere, d' on bol di tiene aiwe, d' alcol a froyî, et d' ene foye bén vete (c' est mî d' prinde en foye d' èn åbe a foyes). On cmince pa boure l' aiwe dins l' casrole. I n' fåt nén trop d' aiwe, djusse on fond d' casrole c' est bon. On distind l' feu eyet mete li foye trimper kékès segondes (30 a 60 segondes å pus). On rissaetche li foye foû d' l' aiwe, avou les picetes, eyet l' mete dins l' vere. Rascovri l' foye d' alcol a froyî et leyî rpoizer ene eure, li vere e bang mareye dins l' bol di tiene aiwe. [[ar:كلوروفيل]] [[bg:Хлорофил]] [[ca:Clorofil·la]] [[cs:Chlorofyl]] [[cy:Cloroffyl]] [[da:Klorofyl]] [[de:Chlorophyll]] [[en:Chlorophyll]] [[eo:Klorofilo]] [[es:Clorofila]] [[fa:سبزینه]] [[fi:Lehtivihreä]] [[fr:Chlorophylle]] [[gl:Clorofila]] [[he:כלורופיל]] [[it:Clorofilla]] [[ja:葉緑素]] [[ko:엽록소]] [[lt:Chlorofilas]] [[mk:Хлорофил]] [[ms:Klorofil]] [[nl:Bladgroen]] [[no:Klorofyll]] [[pl:Chlorofil]] [[pt:Clorofila]] [[ro:Clorofila]] [[ru:Хлорофилл]] [[simple:Chlorophyll]] [[sv:Klorofyll]] [[ta:பச்சையம்]] [[tr:Klorofil]] [[zh:叶绿素]] 11208 66024 2006-07-03T06:37:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ln:Kaboni]] [[categoreye:tchimeye]] {{djermon tchimeye}} {{Elementbox_header | number=6 | symbol=C | name=carbone | left=[[bôre]] | right=[[nitrodjinne]] | above=- | below=[[siliciom|Si]] | color1=#a0ffa0 | color2=black }} |} Li '''carbone''' (do latén ''carbo, carbonis'', "[[tcherbon]]") c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[nén metå]]s, d' essegne atomike '''C''', limero atomike 6 eyet masse atomike 12,0107. On l' trove dizo sacwantès foûmes dins l' nateure a l' estat combiné et k' on trove ossu dins tos les coirs vicants; c' est l' elemint essinciel do [[tcherbon]]. Li carbone est on bon cdujheu electrike, i broûle tot dnant ene boune tcholeur et c' est on bon riducteu. I gn a deus sôres di carbone cristalijhî, li [[diyamant]] eyet l' [[grafite]]. [[af:Koolstof]] [[ar:كربون]] [[bg:Въглерод]] [[bn:কার্বন]] [[ca:Carboni]] [[cs:Uhlík]] [[cy:Carbon]] [[da:Carbon]] [[de:Kohlenstoff]] [[el:Άνθρακας]] [[en:Carbon]] [[eo:Karbono]] [[es:Carbono]] [[et:Süsinik]] [[eu:Karbono]] [[fa:کربن]] [[fi:Hiili]] [[fr:Carbone]] [[gd:Gualan]] [[gl:Carbono (elemento)]] [[gu:કાર્બન]] [[he:פחמן]] [[hr:Ugljik]] [[hu:Szén]] [[ia:Carbon (elemento)]] [[id:Karbon]] [[io:Karbo]] [[is:Kolefni]] [[it:Carbonio]] [[ja:炭素]] [[jbo:tabno]] [[ko:탄소]] [[la:Carbonium]] [[lb:Kuelestoff]] [[li:Koolstof]] [[ln:Kaboni]] [[lt:Anglis]] [[lv:Ogleklis]] [[mi:Waro]] [[mk:Јаглерод]] [[ms:Karbon]] [[nds:Kohlenstoff]] [[nl:Koolstof]] [[nn:Karbon]] [[no:Karbon (grunnstoff)]] [[oc:Carbòni]] [[pl:Węgiel (pierwiastek)]] [[pt:Carbono]] [[ro:Carbon]] [[ru:Углерод]] [[sh:Ugljenik]] [[simple:Carbon]] [[sk:Uhlík]] [[sl:Ogljik]] [[sr:Угљеник]] [[su:Karbon]] [[sv:Kol]] [[th:คาร์บอน]] [[tr:Karbon]] [[ug:كاربون]] [[uk:Вуглець]] [[vi:Cacbon]] [[zh:碳]] [[zh-yue:碳]] 11209 55435 2006-05-01T08:52:01Z YurikBot 105 robot Modifie: [[hr:Ugljični dioksid]] [[categoreye:tchimeye]] {{djermon tchimeye}} Li '''diyocside di carbone''' (ossu lomé '''gaz carbonike''' ou '''anidride carbonike''') est on gaz, di formule tchimike '''CO₂''', rizultant del combinåjhon do [[carbone]] avou l' [[ocsidjinne]]. C' est on gaz ki n' a pont d' coleur, pus pezant k' l' air (d = 1,52), likifiåve pa pression et ki n' broûle nén. Li gaz carbonike est prodût pal combustion do tcherbon et di tos les derivés do petrole, li fermintåcion des likides et l' respiråcion des djins, des biesses et des plantes. Li CO2 est l' prumî des [[resserants gaz]]. [[ar:ثاني أكسيد الكربون]] [[bg:Въглероден диоксид]] [[bs:Ugljen dioksid]] [[ca:Diòxid de carboni]] [[cs:Oxid uhličitý]] [[da:Carbondioxid]] [[de:Kohlenstoffdioxid]] [[en:Carbon dioxide]] [[eo:Karbona dioksido]] [[es:Dióxido de carbono]] [[et:Süsihappegaas]] [[fi:Hiilidioksidi]] [[fr:Dioxyde de carbone]] [[gl:Dióxido de carbono]] [[he:פחמן דו חמצני]] [[hr:Ugljični dioksid]] [[hu:Szén-dioxid]] [[id:Karbondioksida]] [[io:Karbo dioxido]] [[is:Koldíoxíð]] [[it:Anidride carbonica]] [[ja:二酸化炭素]] [[ko:이산화 탄소]] [[la:Dioxidum carbonis]] [[lt:Anglies dioksidas]] [[lv:Oglekļa dioksīds]] [[mk:Јаглерод диоксид]] [[ms:Karbon dioksida]] [[nl:Kooldioxide]] [[nn:Karbondioksid]] [[no:Karbondioksid]] [[oc:Dioxide de carbòni]] [[pl:Dwutlenek węgla]] [[pt:Dióxido de carbono]] [[ru:Диоксид углерода]] [[sc:Diòssidu de carboniu]] [[simple:Carbon dioxide]] [[sk:Oxid uhličitý]] [[sl:Ogljikov dioksid]] [[sr:Угљен диоксид]] [[sv:Koldioxid]] [[th:คาร์บอนไดออกไซด์]] [[tr:Karbondioksit]] [[vi:Điôxít cacbon]] [[zh:二氧化碳]] 11210 60381 2006-06-14T12:25:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ca:Espora]] On '''spôre''' (no ki vént do grec ''Spora'' vlant dire "simince") est on ptit coir riproducteur, a ene ou sacwantès celules, ki pout dner veye a on novea specimen, sins mezåjhe di fecondåcion. Li '''spôrulåcion''' est li no dné a l' accion di låtchî des spôres pol riprodujhaedje. Les especes vicantes si rprodujhant pa spôres sont les [[tchampion]]s, les [[mossea]]s, les [[fetchire]]s eyet des sfwaitès plantes, eyet sacwantès especes di [[protozowaire]]s (k' on lome les ''spôrozowaires''). [[ca:Espora]] [[de:Spore]] [[en:Spore]] [[es:Espora]] [[fi:Itiö]] [[fr:Spore]] [[he:נבג]] [[id:Spora]] [[it:Spora]] [[ja:胞子]] [[lt:Spora]] [[nl:Spore]] [[pl:Zarodnik]] [[pt:Esporo]] [[simple:Spore]] [[sv:Spor]] [[vi:Bào tử]] 11211 65265 2006-06-25T18:10:28Z 201.235.202.22 [[categoreye:rindjmint do vicant]] On '''protozowaire''' c' est on vicant organisse ki n' a k' ene seule [[celure (biyolodjeye)|celure]], [[eucariote]], [[ototrofe]] ou [[eterotrofe]]. Il ont å dvins del celure tos les organites celulaires, pa côps eto des valvules di pulsaedje (1 ou 2) et des organes fotosinsibes. I bodjèt avou des flayales, des cis, ou des seudopodes (come les amibes). Poy k' i polèt bodjî, il ont stî metous dins l' [[ringne (biyolodjeye)|ringne]] des [[biesse]]s. Did la, leu no (do grek ''prôtos'', prumî, et ''zôon'', biesse: prumioûlès biesses). Les protozowaires sont sovint veyous come èn [[ebrantchmint (biyolodjeye)|ebrantchmint]] do ringne des biesses. Les protozowaires sont diferins des [[microbe]]s, et des [[tchampion]]s. [[da:Protozo]] [[de:Protozoen]] [[en:Protozoa]] [[eo:Protozooj]] [[es:Protozoo]] [[it:Protozoa]] [[ja:原生動物]] [[mk:Праживотни]] [[nl:Protozoa]] [[pt:Protozoário]] [[ro:Protozoar]] [[sr:Протозоа]] [[sv:Urdjur]] [[zh:原生动物门]] 11212 44721 2005-11-15T20:59:42Z Lucyin 16 [[Categoreye:micolodjeye]] [[Imådje:tchampions.jpg|thumb|sacwants spôrofôres; li miceliom, c' est les féns fyis agritchîs al tere k' i gn a å dzo do pî; gn a èn anea sol ci d' hintche]] Li '''spôrofôre''' u '''carpofôre''', c' est l' boket des [[tchampion]]s k' est foû tere, et ki poite les [[spôre]]s po l' plante si poleur [[Motî:mopliyî|mopliyî]]. Li spôrofôre est fwait d' on '''pî''', d' ene '''tiesse''' (on dit eto : '''tchapea'''), et co kécfeye d' èn '''anea'''. Li boket do tchampion k' est dins tere, c' est l' [[miceliom]]. 11213 48772 2006-01-05T09:53:40Z YurikBot 105 robot Ajoute: fr [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''glumiante colibeye''' est on [[tchampion]] k' on rescontere e toufes ou ptits tropeas so les stos d' bwès di [[hesse]] do timps di l' årire-såjhon. Ele poite bén s' no: ele est sovint télmint glumiante k' on l' direut ricovrowe di mokions! <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Glumiante colibeye|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Agaricales|Tricholomataceae|Collybia|mucida|Oudemansiella mucida2.jpg|''Collybia mucida'' on dit eto ''Oudemansiella mucida''}} == Discrijhaedje == Tchapea (3-10 cm) a pititès rides, blanc ou foirt pâle, d' abôrd emisferike cwand il est djonne i si stind e divnant pus vî, avou on boird translucide. Lådjes et orizontålès blankès lames avou on boird di coleur brunasse. [[Imådje:Oudemansiella mucida1.jpg|thumb|left|So ciste imådje ci on voet foirt bén l' glumiant aspect ki dene si no a l' espece]] Blanc et glumiant [[stipe]] (3-7 cm) poirtant on blanc anea a pitites canelures sovint gris-blanc pa dzo. Li foirt mince blanke tchå n'a pont d' odeur ni d' saveur particulire. Ele vént so les [[hesse]]s blessêyes, afwebleyes ou moites. == Eployaedje == La glumiante colibeye n' est surmint nén tocsike mins si disgostante aparince n' egadje nén a l' mougnî. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[fr:Mucidule visqueuse]] [[nl:Porseleinzwam]] 11215 30801 2005-01-30T22:42:54Z Pablo 5 /* Roman Payis */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' decimbe 2004. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * Vizé ** [[Lixhe]] * [[Nandrin]] ** [[Nandrin (viyaedje)]] (e l' Hesbaye) === Lussimbork === * Davdisse ** [[Djimbe]] * Oufalijhe ** [[Nådrin]] (e l' Årdene) * Rindeu * [[Hodister]] === Roman Payis === * [[Bôvetchén]] ** [[Bôvetchén (viyaedje)]] === Hinnôt === * [[Weddjî]] * [[Fraine-dilé-Anvegn]] == Pordjet istwere del Walonreye == * Li [[Påye di Nîmegue]] * L' [[Ofinsive|Ofinsive da Van Rouchtete]] * L' [[Afwaire Dutroux]] == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * Croejhete ** [[divancete]] ** [[codjowaedje viker]] ** [[cawete -a]] ** [[addjectif]] *** [[plaeçaedje di l' addjectif]] ** [[spitron]] * Motyince : ** [[sinonimeye]] ** [[xhinaedje di brut]] * Etimolodjeye ** [[etimolodjeye gayele]] *** [[motî des etimolodjeyes gayeles]] do walon. === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[sociolinwince]] do walon * [[Rifondaedje do walon]] ** [[betchfessî én]] === Sicrijheus === * [[Nicolas Defrecheux]] * [[Louis Sohy]] * [[Pierre Faulx]] * [[Georges Ista]] * [[Robert Mayence]] * [[Joseph Sécretin]] === Diccionairîs === * [[Michel Francard]] * [[Jean-Pol Grandmont]] ** [[djivêye des motîs]] do walon == Tuzance == * Amagnîs do payis ** [[bire]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === * Oujheas ** [[måvi]] ** [[måvi blanc colé]] ** [[sprewe]] * Biesses ås tetes ** [[rinåd]] * Pexhons ** [[graevî]] === Plantes === * Plantes prumioûles ** [[tchamosseure]] ** [[tchampion]] *** [[boloe baron]] *** [[russule rinådrece]] * Pantes industriyeles ** [[waisse]] * Plantes alimintaires. ** [[harloucrale]] == Pordjet syinces == === Medcene === * [[tchamosseure del pea]] === Årtisyince === * [[touma del velêye]] === Meteyo === * [[rinåd (wapeur)]] === Djeyolodjeye === * [[måle (tere)]] === Fizike === * [[coleur]] == Pordjet foû pordjet == === Istwere === * [[refaxhaedje]] === Medias === Fotografeye. * [[sordjoû]] Gazetes. * [[responda]] == Pordjet payis et veyes del Daegn == * [[Nîmegue]] 11216 30802 2005-01-07T20:25:13Z Lucyin 16 poitrait rcopyî so Wiki poitrait rcopyî so Wiki 11217 48805 2006-01-05T11:10:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: it [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''miceliom''' (e sincieus latén ''mycelium''), c' est li pårteye vedjetative — come li raecinêye — d' on [[tchampion]]. C' est par la k' i s' nourixh. C' est eto l' miceliom ki poite les [[carpofôres]], èn ôte sistinme di mopliyaedje des tchampions, cwand vént l' såjhon del maturité. [[Imådje:dimey_rond_macrale.jpg|thumb|Dimey rond d' macrale]] Li miceliom dimeure å pus sovint catchî dzo tere, veyanmint k ' il est fwait di tot féns fyis kistramés totavå dzo tere ou ôte sopoirt ki l' tchampion vént dzeur. Li pî eyet l' tiesse e cogne di tchapea des [[Motî:åbusson|åbussons]], k' on est afaiti a vey, sont li structeure di [[reproduccion]] des tchampions [[ascomicete]]s eyet [[bassidiomicete]]s, et n' fjhèt nén pårtêye do miceliom. Li miceliom pout crexhe e si spårdant di tos costés, u aler tot droet, u aler tot droet, et tot d' on côp, bihairder (aler e coisse) disk' a tant k' i toûne di 360 grés d' ingue et rtrover les prumîs tchampions k' ont bouté foû: ça va fé on '''rond d' macrale'''. == L' ovraedje do miceliom dins les ecosistinmes == Les micelioms sont eto foirt consecants dins bråmint d' [[ecosistinmes]], la k' il amidrèt l' abruvaedje di bråmint des plantes, et les aidî a pomper leus [[nutrimint]]s. Les micelioms des tchampions vont eto "diner leu côp d' mwin" dins l' [[Motî:pourixhaedje|pourixhaedje]] des bokets d' plantes, et fé l' ansinaedje de teres. Eco ôte tchoi: les micelioms fabricnut do [[diyocside di carbone]], et li rlåtchî dins l' air, po les plantes s' endè siervi. == Ådje di sacwants micelioms == Li miceliom des tchampions pout covri ene lådje sitindêye. Insi dins les anêyes 1990, on-z a dischovrou k' on site avou des ''Armillaria gallica'', avou ses clônes, si spårdeut so 15 ectåres, avou ene masse protoplasmike di 10.000 kg eyet ene ådje di 1.500 ans; des analijhes d' [[ADN]] ont mostré ki c' esteut l' minme ADN, dj' ô bén l' minme tchampion, so tote li stindêye (Smith et al., 1997). Avou cisse grandeur e ciste ådje la, li ''A. gallica'' est li li pus grande et li pus viye vicante sacwè sol Daegn. [[cs:Mycelium]] [[da:Mycelium]] [[de:Myzel]] [[en:Mycelium]] [[eo:Micelio]] [[es:Micelio]] [[fr:Mycélium]] [[it:Micelio]] [[lv:Micēlijs]] [[nl:Zwamvlok]] [[sv:Mycel]] 11218 34400 2005-07-10T14:25:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Miceliom]] 11219 52028 2006-03-20T18:42:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: sr Modifie: fr Ene '''aske''', e sincieus latén ''ascus'' (do grek ''askos'', outre) c' est li [[celure (biyolodjeye)|celure]] mere des [[spôre]]s des [[tchampion]]s [[ascomicete]]s. Tchaeke aske a ût ascospôres, askepyîs pa on pårtixhaedje di celure pa [[meyoze]] shuvou d' on pårtaedje pa [[mitoze]]. Les askes låtchèt leus spôres tot sclatant; cwand ene des askes siclate, çoula fwait sclater les ôtès askes do minme ascocarpe. Les askes sont-st eployêyes dins les laboratweres pol situdiaedje do processus di meyoze, paski les cwate celures prodûtes pa meyoze sont bén aligneyes, eyet tot candjant li [[djene]] k' ecôde li coleur des spôres, les biyolodjisses polèt åjheymint studyî les fortrevåtchaedjes djenetikes et ds ôtes fenominnes. [[de:Ascus]] [[en:Ascus]] [[eo:Asko]] [[fr:Asque (cellule)]] [[it:Asque]] [[nl:Sporenzakje]] [[pl:Asque]] [[sr:Asque]] 11220 35315 2005-07-18T20:29:46Z Lucyin 16 [[Imådje:rouye_oidje2_wi.jpg|thumb|rouye do oidje]] Ene '''rouye''' (on dit eto : ene '''emîsseure'''), c' est ene maladeye, k' adjond copurade les [[dinrêye]]s, k' est [[Motî:enindjî|enindjeye]] pa des [[tchampion]]s microscopikes del famile des ''uredinalae''. L' [[Motî:emîsser|emîssêye]] dinrêye est come pikêye di des brunes ou des djaenès taetches, come des erunixheures, so les buks et les foyes. Li rouye pout ataker eto le verdeures come li [[celeri]]. Dins l' lingaedje corant, on dit: les celeris ont "l' maladeye". Li rouye rishonne ene miete a l' [[alternarioze]], k' est [[Motî:rascråwer|rascråwêye]] pa on parint do [[mildiou]] (ci famile la n' est pus rwaitêye come des tchampions microscopikes å djoû d' ouy). == Mediaedje des rouyes des dinrêyes == [[Imådje:rouye_oidje1_wi.jpg|thumb|left|emîsseure do oidje (Rincosporioze)]] Gn a bråmint des [[touwe-tchampions]] (fondjicides) ki rotnut siconte del rouye, inte di zels, l' azossistrobene, li metil-tiofanate eyet l' carbindazene. I fåt medyî divant k' les dinrêyes ni [[Motî:påte|påtexhe]], ôtmint, les spores åront ddja ataké les grins. Li mî, c' est tins do stindaedje (montaedje a påte). Cwand gn a bråmint do risse, on pout eto médyî deus côps, å fortchaedje et l'deujhinme côps djusse divant l' florixhaedje. Ene dinrêye médieye siconte des rouyes pout rinde cåzu l' dobe ki ene nén médieye. Les grins sont bråmint pus gros, et pus beas. I s' vindèt bråmint mî. == No dins les ôtes lingaedjes == * francès ''rouille'' (k' a dné l' no walon). * [[arabe marokin]] ''harraguiya'' (li ptite brouleuse). 11221 56631 2006-05-14T04:13:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[gl:Lévedo]] Les '''yesses''' (on dit eto les '''leyes''' u '''leveures''' u '''lidjes''' u '''guesses''') c' est des [[tchampions]] a ene celure ki candjèt l' souke en alcol, ou ki fjhèt lever les påsses di farenes. C' est, dabôrd, onk des mwaisses ingredyints pol fabricaedje del [[bire]] et do [[pwin]]. Pol pwin, si on wåde on ptit boket del dierinne cûtêye, i pout rsiervi pol påsse fwait sacwants djoûs après, paski les yesses s' î åront mopliyî : c' est çou k' on lome li '''lewin'''. * No e sincieus latén : ''Ascomycetae'' * Mwaisse djinre : ''Sacharomyces spp'' == No dins des ôtes lingaedjes == * [[almand]]: ''Hefe''. * [[flamind]]: ''gist'' minme sitok etimolodjike kel walon ''guesse''?). * [[francès]]: ''levure'' (minme sitok etimolodjike kel walon ''leveure''). * [[inglès]]: ''yeast'' (minme sitok etimolodjike kel walon ''yesse''). * [[arabe]]: ''xhamira''. == Nos e walon == * '''[[Motî:guesse|guesse]]''' * '''[[Motî:leveure|leveure]]''': ki fwaite ''lever''; c' est si stok etimolodjike la ki l' plupårt des lingaedjes romans eploynut. * '''[[Motî:leye 2|leye]]''' (prononcî ''lîye'' a [[Forire]]) * '''[[Motî:lidje 3|lidje]]''': djeu d' mots: «Ké novele a Lidje? A Lidje c' est des bounès lidjes mins ele sont foirts tchires» (omonimeye avou l' no del veye di [[Motî:Lidje|Lidje]]; li mot est eto omonime avou ''[[Motî:lidje 1|lidje]]'' (=libe). * '''[[Motî:yesse 2|yesse]]''' [[ca:Rent]] [[cs:Kvasinky]] [[da:Gær]] [[de:Hefen]] [[en:Yeast]] [[eo:Gisto]] [[es:Levadura]] [[fi:Hiivat]] [[fr:Levure]] [[gl:Lévedo]] [[he:שמרים]] [[it:Lievito]] [[ja:酵母]] [[lt:Mielės]] [[nl:Gist]] [[nn:Gjær]] [[pl:Drożdże]] [[pt:Levedura]] [[ru:Дрожжи]] [[sl:Kvas]] [[sv:Jäst]] [[th:ยีสต์]] [[zh:酵母]] 11222 30808 2005-01-08T15:11:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boute-tot-seu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>boute-tote-seule</B></FONT> [o.f.n., pluriyal: des boute-tot-seus, boute-tote-seules] onk (ene) ki n' vout nén bouter avou ls ôtes. Loukîz a: [[Motî:pite-tot-seu|pite-tot-seu]]. <span lang=fr>F. individualiste, indépendant.</span> 11223 59444 2006-06-06T13:46:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-tminme +t'-minme) [[categoreye:croejhete]] [[categoreye:croejhete walone]] Ene '''divancete''', c' est ene sôre di ptit mot, ki s' mete pa dvant on no, on [[prono]], on viebe a l' [[infinitif]], u ene troclete di mots, et ki mostrèt s' li sôre di [[coplemint]] k' c' est. Les dvancetes fwaites di l' [[etroclaedje]] di deus u sacwants mots, copurade si ç' n' est nén des ôtès dvancetes u des årtikes, sont lomêyes '''divancetires'''. Les dvancetes sont sovint tipikes d' on metou lingaedje, et ni s' ratournèt nén sovint mot po mot dins èn ôte lingaedje, minme foirt dilé l' prumî. == Sacwantès dvancetes e walon == === ki s' eployèt (cåzu) come les sfwaites e francès === * [[Motî:pa|pa]] * [[Motî:po|po]] * [[Motî:so|so]] * [[Motî:viè|viè]] * [[Motî:dispu|dispu, dispoy]] === målåjheyes a trover a pårti do francès. === * [[divancete (a)mon]] * [[Motî:avå 1|avå]] * [[Motî:did|did]] * [[Motî:dilé|dilé]], [[Motî:adlé|adlé]], [[Motî:dé|dé]] * [[Motî:dissu 1|dissu]] / [[Motî:dissu 1|dsu]] * [[Motî:dizeu|dizeu]] * [[Motî:dizo|dizo]] * [[Motî:emey|emey]]. * [[Motî:tins (ki passe)|do tins di, sol tins di, tins di]] == Acawtaedje d' on R u d' on D å coron del divancete == === Acawtaedje d' on R === Loukîz eto : [[rîle do mierpî]]. Sacwantès dvancetes prindèt on R coron divant on prono u èn adviebe [[mierpî]] (a ene sillabe). * so : :N' ass don pont d' cwårs sor ti. (MINS : ci n' est nén po t'-minme). * po : :Dji l' a fwait por vos. (MINS : c' est po vozôtes). * pa :C' est par la. (MINS : c' est pa låvå). * avå : :Les djins d' avår ci. (MINS : Elle est todi åvå l' viyaedje). * dissu : :Elle avént totes sôres d' ôrreyes dissur zeles. (MINS : Ele n' ont nén ene pitite idêye dissu zels-minmes.) * dizeu : :Ele dimeure dizeur lu. (MINS ... dizeu li stouve) * disca :discar la. (MINS : disca ladrî). * viè :Gn des çanses a wangnî, savoz, vier la. (MINS : gn a des cwårs toplin, viè låvå) * triviè :I mousse trivier tot (MINS : i mousse triviè des håyes et des bouxhons) === Acawtaedje d' on D === * [[Motî:did|did]] * [[Motî:åd|åd]] == [[Etroclaedje]] des dvancetes == === Avou des årtikes === * [[Motî:al|al]], [[Motî:el 2|el]] * [[Motî:azès|azès, åzès]], [[Motî:ezès|ezès]]. * [[Motî:del|del]], [[Motî:do 1|do]]. * [[Motî:sol 1|sol]]. * [[Motî:pol|pol]]. * [[Motî:på 2|på, pås]], [[Motî:pal|pal]] === Avou ene (ou deus) ôte(s) divancete(e). === * [[Motî:amon|amon]] * [[Motî:da|da]] * [[Motî:dirî|dirî]], [[Motî:erî|erî]] * [[Motî:padvant|padvant]], [[Motî:padrî|padrî]], [[Motî:pamon|pamon]], [[Motî:padviè|padviè]]. * [[Motî:diviè|diviè]], [[Motî:eviè|eviè]], [[Motî:aviè|aviè]], [[Motî:eneviè|eneviè]], [[Motî:padviè|padviè]], [[Motî:triviè|triviè]]. === avou ene ôte divancete et èn årtike. === * [[Motî:då|då, dås]], [[Motî:dal|dal]]. === avou des ôtes mots. === * [[Motî:di-stant|di-stant]]. == Alére so les dvancetes do walon == === Lives === * [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live)|Ene båke so les bwès d' l' Årdene]] pp. 277-280 (a, e, mon, so); 303-305 (après, pa, po, avå); 326-327 (viè, di, sins, avou, dispu, disca); 337-340 (dé, divant, dins, inte, conte, mågré, tins di). * [[L. Remacle]]. ''Syntaxe du parler du parler wallon de la Gleize'', tome 2, Paris, 1956, pp 279-373. === Croejhetes so les fyis === * [http://picr.walon.org/node13.html Les dvancetes dins l' Pitite Croejhete da Hendschel] (e walon) * [http://croejhete.walon.org/node92.html Les dvancetes dins l' Croejhete so les fyis] (e francès) == Les dvancetes divins les ôtes lingaedjes == Dins des lingaedjes k' i gn a, i s' pout ki ç' role di grammaire la soeye fwait avou des mots (ou des stitchetes) ki s' polèt mete pa drî; ça fwait ki l' mot "divancete" (ou "prepozicion") ni convént nén totafwait. Po l' esperanto, Bertil Wennergren a-st atåvlé l' lomaedje "rolmontrilo" (''mostreu d' role'') ossu bén po les mots (divancetes) ki les stitchetes di minme classe grammaticåle (come li cawete "-n" di l' esperanto), eyet "rolvorteto" (''ptitit mot role'') po les dvancetes. Dins ene fråze come: :Elle esteut '''dvant''' ses ouys li dvancete '''divant''' mostere ki çou ki shût a-st on role di coplemint, eyet eto li rlåcion dins l' espåce inte li coplemint eyet l' viebe (li dvancete "divant" prezinte li response al kesse "wice?" pa rapoirt a l' accion "elle esteut"). Dins sacwants lingaedjes ([[almand]], [[arabe]]), les mots metous dirî ene divancete prindnut ene [[diclinåjhon]] speciåle, ki n' est nén l' cene do sudjet ni do droet coplemint. E l' almand, c' est l' minme kel cene do nén droet coplemint, et on l' lome li [[datif]]. E l' arabe li dvancete si lome ''harf ej-jar'' (lete di saetchaedje), li coplemint metou padrî, lomé ''el-mejrour'' (li saetchî) prind ene diclinåjhon speciåle (avou l' voyale i). [[bg:Предлог]] [[br:Araogenn]] [[da:Forholdsord]] [[de:Präposition]] [[en:Adposition]] [[eo:Prepozicio]] [[es:Preposición]] [[fr:Préposition]] [[ja:前置詞]] [[nl:Voorzetsel]] [[no:Preposisjon]] [[pl:Przyimek]] [[pt:Preposição]] [[ru:Предлог]] [[simple:Preposition]] [[sv:Preposition]] [[zh:前置詞]] 11224 36402 2005-07-30T23:52:59Z Pablo 5 Vî cinse d' Ambly (Acwarele da Marie Lefébure) {{licince acwareles Lefébure}} 11225 30811 2005-03-05T23:46:23Z Pablo 5 micéliom -> miceliom <FONT COLOR="#ff0000"><B>miceliom</B></FONT> [o.n.] (mot d' åbussoneu) pårteye vedjetative do [[Motî:tchampion|tchampion]] ki poite les [[Motî:carpofôres|carpofôres]] cwand vént l' såjhon dol maturité. Etimolodjeye: walonijhaedje do francès <span lang=fr>mycélium</span>, [[noûmot|2005]]. ---- [[Miceliom|Pus di racsegnes]] 11226 30812 2005-01-08T11:58:41Z 212.217.117.84 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waide di tchvå</B></FONT> [f.n., pl. des waides di tchvå] sôre di fenaesse, avou des grossès tiesses, e sincieus latén, <span lang=la>Dactylis glomerata</span>, ki pout esse semêye come four. On dit eto: [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]], [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]]. <span lang=fr>F. dactyle.</span> Coinrece Hôte-Årdene. ---- * [[rexhe waide|Dipus d' racsegnes sol waide di tchvå]] 11227 30813 2005-01-08T12:03:08Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * [C1] ''Dactylis glomerata'' (''baube-di-gate'', riprind e franwal da Chantal Denis ''baube di gade'' * po E9: ''Deschampia flexuosa'', ''canche flexueuse'' (''bâbe du gate'') * po E166 ''Eryngium campestre'' ''chardon Roland'', (''bâbe-dé-gate'') 11228 30814 2005-01-08T12:06:30Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : rèhe wêde E9: 11229 30815 2005-01-08T12:06:47Z Pablo 5 Protozoaire displaecî viè Protozowaire #REDIRECT [[Protozowaire]] 11230 30816 2005-01-08T12:07:11Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ''wêde du djvô'' E9: 11231 30817 2005-01-08T12:08:32Z Lucyin 16 rexhe waide e moes d' octôbe, e l' Årdene {{licince imådjes Lucyin}} rexhe waide e moes d' octôbe, e l' Årdene {{licince imådjes Lucyin}} 11232 30818 2005-01-08T12:10:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rexhe]] 11233 42111 2005-10-22T23:37:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: de [[Imådje:rexhe-waide_wi.jpg|thumb|rexhe waide e moes d' octôbe, e l' Årdene]] Li '''rexhe waide''' (on dit eto: '''waide di tchvå''', '''[[emacralé mot|båbe di gade]]'''), c' est ene sôre di [[fenaesse]], avou des grossès tiesses ki pout esse semêye come [[Motî:four|four]]. *No e sincieus latén, ''Dactylis glomerata''. == Discrijhaedje del plante == C' est ene [[Motî:vicaesse|vicaesse]] [[Motî:fenaesse|fenaesse]], ki pout crexhe 1 mete 20 hôt, foirt cortants dins les tchamps, les [[Motî:hourêye|hourêyes]], les bwès, les [[Motî:trîxhe|trîxhe]]s. Les foyes sont stroetes, et nén [[Motî:poyou|poyowes]]. Li tiesse est fwaite di [[Motî:påte|påtletes]] tertotes tournêyes do minme costé. == Semaedje po do four == Li rexhe waide vént bén ene miete pattavå, sol castinne ([[Fåmene]]), come dins les les fagnes [[Zôrbrôte]], u sol såvlon. Ele edeure li froed et l' setchresse. Mins dins ces mwais payis la, elle est bråmint pus rexhe, did la si no. Ele vént l' mî ezès bons payis (payis d' Hêve), so des [[Motî:hole|holès]] teres. S' ele est semêye po fé ene waide, avou des ôtès fenaesses, ele ni vénrè bén kel troejhinme anêye. Semé å måss, ele [[Motî:rexhe 1|rexhe]] ene des prumires. E ([[Roman Payis]]), ele pout ddja flori e moes d' djun. El fåt fåtchî a ç' moumint la, ca après, ele divénrè bråmint pus deure et rexhe et [[Motî:bwejhleus|bwejhleuses]]. Li four di rexhe waide est do bon four, ki fwit 50 [[UF]] ås 100 kilos setchs, mins, come les ôtès fenaesses, gn a waire di [[blandoû]] dvins (6 gr di sognantès proteyenes å kilo setch). == Nos dins des ôtes lingaedjes == * Inglès : ''Orchard grass, cocksfood''. * almand ''Knaulgras'' * Itålyin ''erba mazzolina'' [[de:Knäuelgras]] [[en:Dactylis glomerata]] [[es:Dactylis]] [[fr:Dactyle pelotonné]] [[nl:Kropaar]] 11239 30820 2005-01-08T12:16:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipôre]] 11240 30821 2005-01-08T12:17:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipôre]] 11241 30822 2005-01-08T12:17:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipôre]] 11242 30823 2005-01-08T12:17:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipôre]] 11243 30824 2005-01-08T12:17:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipôre]] 11247 60252 2006-06-13T03:45:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bg:Зелена мухоморка]] [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''tchapea d' macrale''', c' est èn epweznant [[tchampion]] ki vént dins les bwès, del famile des [[amanite]]s. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|tchapea d' macrale|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricomycetideae|Agaricales|Amanitacea|Amanita|phalloides|Amanita phalloides.jpg|Amanita phalloides}} == Discrijhaedje == C' est on bea [[tchampion]] ki crexhe å waeyén-tins. I vént al tere dins les bwès a foyes (copurade pa dzo les [[tchinne (åbe)|tchinne]]s. Si tchapea (disk' a 15 cm di diyamete) n' a nén di coleur bén defineye, ça pout aler do vete olive, å bronze ou å vete foirt clair; il a-st ene rivnance lujhante et verdjetêye. Li pî do tchampion (15-20 cm long et 2-3 cm di diyamete) est bulbeus, blanc, cabolé d' gris olive, il a-st on blanc anea mimbraneus. Al båze do pî, i gn a-st ene volve mimbraneuse del cogne d' on saetch. Les lemes sont blankes eyet assez serêyes. Si odeur est flåwe, ene miete come l' odeur di rôze cwand l' tchampion est djonne, mins divént ene mwaijhe odeur tot divnant vî. == Eployaedje == C' est on tchampion epwezoné mortel po les djins. Les limaces endè plèt magnî sins problinmes. == Bibliografeye == Tites di lives e francès avou pus di racsegnes so ç' tchampion ci: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons''(Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 * '' Larousse des champignons'' édition 2004 sous la direction de Guy Redeuilh- ISBN 2-03-560338-2 [[bg:Зелена мухоморка]] [[ca:Farinera borda]] [[cs:Muchomůrka zelená]] [[de:Grüner Knollenblätterpilz]] [[en:Death cap]] [[fi:Kavalakärpässieni]] [[fr:Amanite phalloïde]] [[ilo:Kallugong ti natay (Uong)]] [[it:Amanita phalloides]] [[ja:タマゴテングタケ]] [[lt:Žalsvoji musmirė]] [[nl:Groene knolamaniet]] [[pl:Muchomor zielonawy]] [[sv:Lömsk flugsvamp]] [[tr:Amanita phalloides]] [[uk:Мухомор зелений]] 11249 62826 2006-06-21T08:41:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Amanita muscaria]] [[Categoreye:Micolodjeye]] L' '''amanite touwe-moxhe''', c' est èn epweznant [[tchampion]] ki vént dins les bwès. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|amanite touwe-moxhe|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricomycetideae|Agaricales|Amanitacea|Amanita|muscaria|Amanite touwe-moxhes - Amanita muscaria.jpg|Amanita muscaria <SMALL>(poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea (20 cm) di rodje coleur alant a l' orindjé et minme au djaene e divnant pus vî, avou des ptits regulîs bokets di blankès peas ki plèt esse rilavés pa l' plouve, avou des lames libes, blankes a djaene citron, on blanc pî (25x3 cm), lisse, avou èn anea (ki pout manker) et on bulbe boirdé di ptits gris bokets d' vwele cadukes. Blanke tchå tintêye di djaene rodjåsse dizo l' cuticule do tchapea. Doucès odeur eyet sawoura. I vént al tere dins les bwès acides (ossu bén dins les [[sapén]]s, ki les bwès a foyes) di l' esté al fén di l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion epwezoné a cåze des foitès dôzes di tocsines (muscarene, muscazon, muscimol, etc.), ki contént. [[cs:Muchomůrka červená]] [[de:Fliegenpilz]] [[en:Amanita muscaria]] [[es:Amanita muscaria]] [[et:Punane kärbseseen]] [[fi:Punakärpässieni]] [[fr:Amanite tue-mouches]] [[hu:Légyölő galóca]] [[it:Amanita muscaria]] [[ja:ベニテングタケ]] [[lt:Paprastoji musmirė]] [[nl:Vliegenzwam]] [[no:Rød fluesopp]] [[pl:Muchomor czerwony]] [[pt:Amanita muscaria]] [[ru:Красный мухомор]] [[sk:Muchotrávka červená]] [[sv:Röd flugsvamp]] [[tr:Sinek mantarı]] [[uk:Мухомор червоний]] 11250 44450 2005-11-12T21:00:04Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipôre</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espôre</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spôre</B></FONT> [o.n.] (mot d' biyolodjisse) pitit coir riproducteur di sacwantès especes di plantes, des tchampions, et di parazites s' riprodujhant pa spôrulåcion. Etimolodjeye: calcaedje do francès <span lang=fr>spore</span>, lu-minme do grek <span lang=el>"spora"<span>, ki vout dire [[Motî:simince|simince]], [[noûmot|2005]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipôrofôre</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espôrofôre</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spôrofôre</B></FONT> [o.n.] no d' l' aparey des tchampions ki poite les spôres et lait li rproduccion s' fé. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipôrulåcion</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espôrulåcion</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spôrulåcion</B></FONT> [f.n.] (mot d' biyolodjisse) låtchaedje di spôres dins l' air, po èn organisse si [[Motî:rprodure|rprodujhant]] pa spôres. ---- [[Spôre|Pus di racsegnes so les spôres]] 11251 30828 2005-01-08T13:04:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pacsile erôlêye]] 11252 30829 2005-01-08T13:06:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bleuw åbusson des bwès]] 11253 30830 2005-01-08T15:00:32Z Pablo 5 Stipe displaecî viè Sitipe #REDIRECT [[Sitipe]] 11254 30831 2005-01-08T23:46:03Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Pablo I m' sonne ki få scrîre "lèvure" dousk' on a mètu [[levure]]s Djan-Pol == Confûsion inte deus artikes IMPOIRTANTS == Lucyin, cc :Pablo Vos avez fait on loyin inte li nom ''Tchapea di macrale (ou vete cigowe) dont l'artike dimeûre a fè)'' et l' artike ''Amanite touwe-moxhe (Amanite Muscaria)'' ki sont deus tchampions difèrints. Vos duvrîs kandjè ça å pu vite po n' nin mète li confûsion dins l' tièsse des djins. Jean-Pol GRANDMONT 8 di djanvî 2005 a 23:46 (UTC) 11255 30832 2005-01-08T15:08:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boute-tot-seu]] 11258 59310 2006-06-04T16:37:46Z Pablo 5 {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Marie-Claire Lefébure}} Site da sinne / her web page: http://users.skynet.be/lefeburemc/acc.htm <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 11260 54342 2006-04-12T09:17:02Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Coprin noir d'encre]], [[uk:Гнойовик чорнильний]] [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''Coprin noer d' intche''' est on [[tchampion]]. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|blanke lepiote|Basidiomycota|Basidiomycetes|Agaricomycetidae|Agaricales|Agaricaceae|Coprinus|attramentarius|coprin noer d' intche - Coprinus attramentatius.jpg|'''Coprinus attramentarius''' (poirtaît satchî pa Jean-Pol Grandmont)}} == Discrijhaedje == == Eployaedje == == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 [[fr:Coprin noir d'encre]] [[uk:Гнойовик чорнильний]] 11262 36401 2005-07-30T23:52:44Z Pablo 5 Coprinus attramentarius (Foto: Jean-Pol Grandmont). Havré, 26-12-2004 12:58 - Bwès a fouyes (Hesses et tchinnes). {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11263 30836 2005-01-08T16:17:15Z Pablo 5 Spôrofore displaecî viè Spôrofôre #REDIRECT [[Spôrofôre]] 11264 30837 2005-01-08T16:21:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Spôrofôre]] 11265 30838 2005-03-05T23:45:33Z Pablo 5 Iméniom displaecî viè Imeniom #redirect [[Imeniom]] 11267 36807 2005-08-02T20:06:24Z Pablo 5 -wåfrî Pådje di saye d' on prumî clasmint po-z arindjî les hagnons fwaits divant l' moes d' djulete 2004. ==Lingaedje walon== ===Pådjes d' [[omonimeye]]=== * [[asse]] ===Pådjes di sinonimeye=== * [[dobleure]] ===Linwe-ehåyaedje=== * Disfrancijhaedje: [[problinme]] ===Croejhete=== [[Muzeures]] ===Etimolodjeye=== [[fåve etimolodjike]] ===Morfolodjeye=== [[mots d' aplacaedje tîxhon/pî]] ===Ôtes cayets=== * [[toitche-linwe]] * [[walon et tîxhon]] ==Tuzance walone== ===Teyåte e walon=== [[Grand Pris do Rwè Albert I]] ===Sicrijheus d' walon=== ====Grands scrijheus cnoxhous long et lådje==== * [[Jean Guillaume]] * [[Chantal Denis]] * [[Joseph Vrindts]] * [[Michel Renard]] ====Sicrijheus kinoxhous d' leu tins==== * [[Robert Vanorle]] * [[Roger Prigneaux]] ====Sicrijheus waire prezintés disk' asteure==== * [[François Warnotte]] * [[Albert Lallemand]] * [[Albert Lenfant]] * [[Guillaume Apollinaire]] ===Waloneus nén scrijheus=== * [[André Lessire]] ===Walons cnoxhou foû do lingaedje walon=== * [[René Magritte]] * [[Adrien de Gerlache]] ===Gazetes e walon=== * [[Li Chwès]] * [[Li Clabot]] ==Foclore== ===Uzances foclorikes=== * [[Tchantchès]] * [[schiråde]] * [[grand feu]] * [[adjeyant]] * [[Argayon]] ===[[Fåve]]s et rapoitroûles=== * [[Fåve do violoneu et do leu]] * [[fåve di Bietlete]] * [[fåsse tchesse]] * [[Araedjî tchesseu]] ==Walonreye== ===Ancyins ptits bans=== ====Comene rebanêye==== (metou direk sol pordjet "viyaedjes") * [[Vervî]] ====Ancyins ptits bans==== * [[Poleur]] * [[Lignè]] * [[Roclindje-so-Djer]] ====Hamteas==== * [[Veye do Bwès (Li Viye Såm)]], * [[Lorci (Li Bork)]] * [[Djernetchamp (Nåfontinne)]] * [[Potea]] * [[Vå Bnoete]] * [[Wideumont (Sinte-Mareye-dilé-Libråmont)]] ===Sipotaedjes=== * [[bounante]] * [[Aclot]] * [[Chwès]] ===Coines=== [[Fåmene]] ===Aiwes=== * [[Såm]] * [[Aiwe-di-Glin]] ===Sints del Walonreye=== * [[sinte Bedje]] * [[sint Djerlaxhe]] ===Istwere del Walonreye=== [[Afwaire Dutroux]] ==Mestîs et cwårtîs d' l' economeye== ===[[boledjreye-påstedjreye]]=== [[wåfe]], [[pwin]], [[mitchot]], [[crené]], [[rouyot]], [[bounante]], [[mitchotreye]] ===mônreye=== [[molén]], [[sipeate]], [[soele]], [[frumint]], [[soele-frumint]] ===hoyreye=== [[teri]], [[cotchter]] ===soyreye=== [[dôsse]] ===Munujhreye=== [[clå]] ===Cåbaret & restorants=== [[vere a gote]], [[plat-cou]], [[vôte]] ===cinsîs=== * [[Motî:mafe|mafe]], [[Motî:berôdî|berôdî]] * [[berike]], * [[dinrêye]], [[grin]], [[sipeate]], [[soele]], [[frumint]], [[soele-frumint]] * [[luzere]] * [[abruvoe]] ===Bastimints=== * [[wå]] * [[Motî:mafe|mafe]], [[Motî:berôdî|berôdî]] ===Ovraedje des manaedjes=== ====Aclevaedje des efants==== * [[refaxhaedje]] ====Fijhaedje a magnî==== * [[wåfe]], * [[vôte]] * [[stron d' poye]] ====Bouwêyes==== [[soreye]], [[rimouye]] ===Botikes=== [[Motî:axhletes|axhletes]] ===Costire et mousmints=== [[modisse]], [[Motî:racawete|racawete]], [[texhou]] ===Maréns et batlîs=== [[Motî:boerler|boerla]] ===Texheus=== [[texhaedje]] ===bankî=== [[tcheke (manoye)]] ===administråcions publikes=== [[inami]] ===pitits mestîs et pasmints d' tins=== [[tapeu d' baguete]] ===Fijheus d' arimeas=== * [[zandrin]] ===Nos d' djins=== [[Djerlaxhe]] ==Li tins k' i fwait & l' tins ki passe== ===Li tins k' i fwait=== [[radar po-z anoncî l' plouve]], [[Motî:rilignî]], [[Motî:emårlaedje]] ===Li tins ki passe=== [[nonne]], [[vesprêye]] ==Syinces & tecnikes== ===[[årtisyince]]=== [[fotosinsiûlijhaedje]], [[må d' araedje]] ===medyince=== [[dôsse]], [[coûtresse d' alinne]], [[må d' Lyme]], [[taetche di Djuda]] ===tecnikes=== [[radar po-z anoncî l' plouve]] ===Droet=== * [[foû-teritoriålisté]] * [[tchåte]] ===linwyince=== * [[gayel]] * [[arabe marokin]] * [[lussimbordjwès]] ==Plantes et biesses== ===såvadjès plantes=== [[coignoûlî]] ===coûtiveyès plantes=== * [[dinrêye]]s: [[boûkete]], [[sipeate]], [[soele]], [[frumint]], [[soele-frumint]], [[avoenne]] * [[luzere]] ===såvadjès biesses=== * [[taesson]] ===acleveyès biesses=== ==Uzances & foclore== ===Uzances=== [[doû]], [[bateme]] ===Amuzmints=== [[djeu d' beyes]], [[rebolete]], [[beye]] ==Djeyodjeye & djeyografeye== ===Djeyodjeye=== * [[Motî:måle 3]], [[mårlire]] ===djeyografeye=== * [[Congo]] * [[Antartike]] * [[Marok]] ==Istwere== [[Ofinsive da Von Rundstedt]] [[tchåte]] [[Conteye di Lô]] [[Sarazin]] [[nîme]] ==Gueres et årmêyes== * [[tank]], [[tankete]], [[tancreye]] * [[Ofinsive da Von Rundstedt]] ==Rilidjon== * [[fås sint]] * [[bateme]] ==Motî== (rimetous direk dins l' pordjet "motî) ==Hagnons "egzotikes"== Ki n' ont rén a vey avou l' Walonreye u l' lingaedje walon. ===a vey avou l' Marok=== * [[Marok]] * [[arabe marokin]] * [[Ibn Batouta]] ===Les ôtes=== * [[Pablo Neruda]] * [[Crimêye]] 11268 30840 2005-01-08T20:08:45Z Lucyin 16 Uzeu:Lucyin/intrêyes fevrî 2004 displaecî viè Uzeu:Lucyin/prumî plan #REDIRECT [[Uzeu:Lucyin/prumî plan]] 11269 30841 2005-01-08T20:13:45Z Lucyin 16 Plaçaedje di l' addjectif displaecî viè Plaeçaedje di l' addjectif #REDIRECT [[Plaeçaedje di l' addjectif]] 11270 65991 2006-07-02T19:09:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:ナイメーヘン]] {{djermon Urope}} '''Nîmegue''' (e neyerlandès, ''Nijmegen'', e walon, on prononce erîlêymint ''Nîmèk''), c' est veye des Bas-Payis, el [[Guele]], so l' Aiwe di [[Wål]], avou 159 556 dimorants. C' est l' [[Påye di Nîmegue]] ki dna al France les viyaedjes walons del [[Bote di Djivet]]. [[bg:Неймеген]] [[cs:Nijmegen]] [[da:Nijmegen]] [[de:Nimwegen]] [[en:Nijmegen]] [[eo:Nijmegen]] [[es:Nimega]] [[fi:Nijmegen]] [[fr:Nimègue]] [[fy:Nijmegen]] [[it:Nimega]] [[ja:ナイメーヘン]] [[lb:Nijmegen]] [[li:Nimwege]] [[nl:Nijmegen]] [[no:Nijmegen]] [[pl:Nijmegen]] [[pt:Noviomago]] [[ro:Nijmegen]] [[sco:Nijmegen]] [[sv:Nijmegen]] 11271 30843 2005-01-08T20:30:23Z Lucyin 16 messe {{licince imådjes Lucyin}} messe {{licince imådjes Lucyin}} 11272 30844 2005-01-08T20:31:24Z Lucyin 16 Passion d' [[Lignè]], måss 2004, les pelrins d' Emmayusse {{licince imådjes Lucyin}} Passion d' [[Lignè]], måss 2004, les pelrins d' Emmayusse {{licince imådjes Lucyin}} 11273 30845 2005-01-08T20:32:12Z Lucyin 16 les troes poyaedjes del raece BBB : cabolé noer, cabolé bleu, blanc {{licince imådjes Lucyin}} les troes poyaedjes del raece BBB : cabolé noer, cabolé bleu, blanc {{licince imådjes Lucyin}} 11274 30846 2005-01-08T20:33:00Z Lucyin 16 morete pea, (avou l' åjhmince do saetchî e poitrait) {{licince imådjes Lucyin}} morete pea, (avou l' åjhmince do saetchî e poitrait) {{licince imådjes Lucyin}} 11275 30847 2005-01-08T21:30:06Z Pablo 5 sourdant ey esplikêyes Imådje spoutnik do rfwait schåyaedje [[Rin (aiwe)|Rin]]-[[Wål (aiwe)|Wål]] avou les diferints bresses di l' aiwe metowes dins des coleurs diferinnes. L' imådje oridjinnåle est fwaite pa [http://www.npoc.nl NLR] eyet [http://www.esa.int ESA]. Les côdes coleur sont come shût (do Leavant å Coûtchant, et di Nonne a Bijhe): * brun-orandje: l' [[Aiwe di Rin]], cwand ele n' a co k' on bresse. * rodje: li vî lét d' l' Aiwe di Rin (''Oude Rijn'') * vete foncé: l' Aiwe di [[Wål]] * vete clair: ancyin lét di Wål (''Oude Waal'') * bleu clair: li canå d' Bijlands (ki replaece li boket do vî lét d' Wål) * bleu foncé: li canå d' Pannerdens (ki, avou on boket d' Wål, replaece li vî lét d' Rin) * violé: [[Bas Rin]] Les canås, fwait å [[18inme sieke]], ont candjî l' adjinçmint del plaece, li schåyaedje Rin/Wål si fjhant sacwants kilometes pus bas; ça fwait ki l' boket inte l' ancyin schåyaedje, eyet l' comince do canå d' Pannerden, k' esteut dins l' tins on boket d' Wål, a passé a-z esse on boket d' l' Aiwe di Rin. == Licince di l' imådje == '''wa:''' L' imådje est dizo abondroets, l' oteur permete di l' eployî come on vout a condicion di dire ki l' [[NLR]] eyet l' [[ESA]] endè sont les sourdants (po l' imådje d' oridjinne). '''en:''' Image udner copyright, The copyright holder allows anyone to use it for any purpose, provided that NLR and ESA are cited as the source (for the original picture). 11276 30848 2005-01-08T21:23:14Z Lucyin 16 ene trompete di keuve tote eruneye (coleur : vert-di-gris) {{licince imådjes Lucyin}} ene trompete di keuve tote eruneye (coleur : vert-di-gris) {{licince imådjes Lucyin}} 11277 30849 2005-01-08T21:35:04Z Lucyin 16 on påpåd (avou l' åjhmince des cis k' on fwait l' saetchî e poitrait) {{licince imådjes Lucyin}} on påpåd (avou l' åjhmince des cis k' on fwait l' saetchî e poitrait) {{licince imådjes Lucyin}} 11278 54177 2006-04-08T15:33:55Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Rio Vales]] {{Aiwe|Wål||82|-|1.500|-|Rin|Merwede|Bas Payis}} L' '''Aiwe di Wål''', e [[neyerlandès]] ''Waal'', est ene des mwaissès aiwes ki l' [[Aiwe di Rin]] s' pårtixhe; ele court 82 kilometes so les mîtrins [[Bas Payis]] divant d' s' adjonde a [[Mouze]] près d' [[Woudrichem]] po fé l' aiwe di [[Boven Merwede]]. Li no d' Wål, ki do tins des [[Impire Romin|Romins]] esteut ''Vacalis, Vahalis ou Valis'', pus taard ''Vahal'', est on mot d' etimolodjeye tîxhone, ki vént des catoûs d' l' aiwe (''wôh'' = e cogne di havet). Ponts d' tchimin d' fier: * inte [[Nîmegue]] eyet Nijmegen Lent * inte [[Zaltbommel]] eyet [[Geldermalsen]] [[Imådje:PannerdensKanaal.png|thumb|left|Imådje pa spoutnik do schåyaedje inte l' Aiwe di Rin eyet d' Wål, li cmince di l' Aiwe di Wål est e vete coleur.]] E [[18inme sieke]], on-z a fwait deus canås, li ci d' Bijlands (e bleu clair so l' imådje), eyet l' ci d' Pannerdens (e bleu foncé) k' on displaecî l' schåyaedje Rin/Wål di sacwants kilometes, å cmince do canå d' Pannerdens. Les ancyins léts d' l' Aiwe di Rin (e rodje vif) et di Wål (e vete clair, åtoû del veye) ont stî souwés, ça fwait ki l' boket inte l' ancyin schåyaedje, eyet l' comince do canå d' Pannerden, k' esteut dins l' tins on boket d' Wål, a passé a-z esse on boket d' l' Aiwe di Rin. [[Categoreye:Aiwe d' Urope|Wal]] [[de:Waal (Fluss)]] [[en:Waal]] [[eo:Waal]] [[es:Waal]] [[fy:Waal]] [[nl:Waal (rivier)]] [[pt:Rio Vales]] [[sv:Waal]] 11279 30851 2005-01-08T21:43:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Wål]] 11280 30852 2005-01-08T22:09:48Z Pablo 5 Basidiomycète displaecî viè Bassidiomicete #REDIRECT [[Bassidiomicete]] 11281 54023 2006-04-08T02:26:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Lav]] Modifie: [[gl:Lique]] On '''liken''' (do grek ''leikhên'', ''ki letche'') c' est l' rizultat del [[simbioze]] inte deus organisses complimintaires. Onk des deus organisses est [[ototrofe]] po çou k' est do carbone (dj' ô bén, il a del [[clorofile]]); c' est soeye-t i ene vete algue, soeye-t i ene [[cianobactereye]]. [[Imådje:Sambucus with something yellow Detail.jpg|thumb|On liken di coleur djaene so les coxhes d' èn åbe]] L' ôte påtnaire del simbioze, lu, est [[eterotrofe]]; c' est on [[tchampion]] (èn [[ascomicete]], [[bassidiomicete]] ou [[deuteromicete]]). Ciste associåcion est: * duråve * riprodujhåve (ele va-st askepyî des noveas individus, fé des novelès unités fonccioneles) C' est ene simbioze mutuwalisse, ki profite ås deus påtnaires et ki moenne a des candjmints morfolodjikes eyet fiziolodjikes (ces ci, loyîs a des interaccions djenetikes inte les deus påtnaires). == Djenerålités so les påtnaires == Li tchampion est lomé li ''micobionte''. L' algue ou l' cianobactereye est lomêye li ''ficobionte'' ou l' ''fotobionte''. On esteme k' i gn a a pô près 17.000 especes diferinnes di likens. Mins tchaeke anêye on ndè discrît ene cintinne di novelès especes. Les tchampions ki pårticipèt dins l' simbioze des likens riprezintèt a pô près 1/5 di tos les tchammpions cnoxhous. Seulmint 2% des fitobiontes sont clairmint idintifyîs, la k' les caracteres morfolodjikes eyet les structeures di rprodujhaedje sont foitmint candjeyes pal simbioze. C' est å pus sovint des vetes algues (''clorofites''). So 200 especes kinoxhowes å totå, end a k' ene seule k' est ene algue djaene et rodje. Dins bråmint des cas, li vete algue ki pårticipe al simbioze des likens est do djinre ''Trebouxia''. L' algue est fwait di [[celule]]s [[clorofile|clorofilyinnes]] lomêyes [[gonideye]]s. Po s' riprodure, li liken pout aveur: * des '''issideyes''' (''isidia''), des structeures metowes d' astampé, coxhlêyes al surface del tidje e ptits cilindes fwaits d' algues, ratourés di filamints do tchampion; * des '''soredeyes''' (''soredia''), des celules d' algues ratourêyes d' [[ife]]s ragroupés dins ene potche sol tidje. Cwand l' fitobionte est ene cianobactereye, c' est ene bactereye a ene celule ou d' cogne filaminteuse, foirt sovint do djinre ''Nostoc''. * Dins 85% des cas, on-z a ene vete algua avou on tchampion. * Dins 10% des cas, on-z a ene cianobactereye avou on tchampion. * Dins les 5% restants, on-z a les troes ki sont asoçnés. Li specificité d' associåcion pout esse foite ou fwebe; li plupårt des likens èn sont nén foitmint speficikes, on minme micobionte si pout assoçner avou sacwantès especes di ficobionte. Li pus vî fossile di liken data do [[devonyin]] (i gn a 400 miyons d' anêyes). == Nutrixhaedje == Li micobionte riçût des nutrimints ki vnèt del [[fotossinteze]] do fitobionte. Li fitobionte riçût sacwants compôzés minerås do micobionte. Sacwants sont des ficsateus d' l' [[azote]] k' i gn a dins l' air. ==Morfolodjeye et structeure des tales== On distingue troes sôres di likens, d' après l' simetreye di leus tales. * tales a simetreye des deus costés, avou diferince do dzeur et do dzo do liken: «liken a cogne di grevesse» * tales a simetreye des deus costés, sins diferince inte li dzeur et li dzo: «liken a cogne di foye» * tales a simetreye d' aessi: «liken a cogne du frut» Po çou k' est des relåcions inte li micobionte eyet l' ficobionte, on distingue troes sôres: * l' [[ife]] do tchampion si spåde inte les celules di l' algue. * fijhaedje d' èn ''appressorium'': les deus påtnaires ont leus paroesses ene conte l' ôte; li contak est pus foirt et sofistiké. * fijhaedje d' on ''haustorium'': li ficobionte finixh pa esse ådvins del paroesse do micobionte. == Rezistance ås condicions estremes == Les likens polèt rezister a des foirts risouwaedjes, eyet s' ridrater après. Des likens k' i gn a polèt viker avou seulmint 2% d' crouweu. Å pus sovint les likens ont bråmint d' aiwe ådvins (di 100 a 300% compaté al matire setche do liken). Li grande rezistance di ces likens la vént do micobionte (li tchampion), ca i gn a åtoû d' l' ife des polisacarides, ki vont ritni l' aiwe dizo cogne coloyidåle. Di pus, i wårdèt des poliols. Li rprindaedje do metabolisse après rsetchaedje si fwait foirt abeye, seulmint 5 a 30 munutes après raiwaedje li liken a rtrové totes ses capacités. Les likens polèt eto sorviker a des candjmints d' timperateure di -70 a +70°C. == Sipårdaedje des likens == Bråmint d' especes di likens sont des especes pionires, dj' ô bén k' ele sont capåbes di colnijhî les prumires des evironmints estremes. Il ont des crexhances foirt londjinnes, di kékès milimetes so èn an, metans li ''Rhizocarpon geographicum'', on liken ki crexhe fok di kékes cintinmes di milimetes so èn an. Les likens vikèt foirt lontins. Cisse caracteristike la permete di dater leu sopoirt, d' après l' rapoirt del grandeu eyet l' vitesse di crexhance des likens. 8% des ecosistinmes sol Daegn sont dominés påzès likens, par egzimpe a l' aschate do dezert polaire artike i rprezintèt 65% del flore. == Indicateu del polucion == Les likens n' ont nén des grands mezåjhes e sés minerås, et s' nouri copurade di l' atmosfere (minerås k' i gn a dins l' aiwe di plouve). Les likens polèt eto solubilijhî des elemints minerås do substrat, tot fjhant fé på tchampion des acides organikes. Les likens polèt amonçler des compôzés minerås, bén ådla di çou k' end ont mezåjhe, cist amonçlaedje la s' fwait åd foû di leus celules, ey esse fwait på micobionte. * advantaedje: i gn a des grandès ressieves d' elemints, come li fosfore. * dizadvantaedje: amonçlaedje d' elemints tocsikes. Pårticulirmint les likens amonçlèt les pzants metås, çou ki les fwait mori. Ene mape do spårdaedje des likens pout insi siervi po vey les plaeces ki n' sont nén poluwêyes pås pzants metås. == Interesse economike == * Indicateu del polucion * Colorant * Parfum (ôles essincieles, on ndè rascode disk' a 9.000 tones tchaeke anêye) * Amagnî po les [[rene]]s * Å [[Djapon]] ene espece di liken est èn amagnî po les djins [[ar:شيبيات]] [[ca:Liquen]] [[da:Lav (symbiotisk organisme)]] [[de:Flechte]] [[el:Λειχήνα]] [[en:Lichen]] [[eo:Likeno]] [[es:Liquen]] [[et:Samblikud]] [[fi:Jäkälä]] [[fr:Lichen]] [[gl:Lique]] [[he:חזזית]] [[it:Licheni]] [[ja:地衣類]] [[la:Lichen]] [[lt:Kerpės]] [[mk:Лишаи]] [[nl:Korstmos]] [[no:Lav]] [[pl:Porosty]] [[pt:Líquen]] [[ru:Лишайники]] [[sv:Lav]] [[zh:地衣]] 11282 60217 2006-06-12T07:47:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Гифа]] [[Image:Hyphae.JPG|thumb|right|ife]] Èn '''ife''' (do grek ''huphé'', "texhou") c' est on filamint ki n' a pont d' [[clorofile]], et ki intere dins l' constitucion do [[miceliom]] des [[tchampions]]. On trove eto des ifes åtoû des [[gonideye]]s des [[liken]]s, çou ki fwait l' pus gros d' leu tcherpinte. Èn ife tipike c' est on longou [[Motî:beur|beur]], å pus sovint fwait d' [[kitene]], k' etoure, sopoite eyet waerantixh li celure di l' ife. Pol plupårt des tchampions, ene celure ådvins d' on filamint d' ife est separêye des ôtès celures pa des dvintrinnès paroesses k' on lome e sincieus latén des ''septa'' (singulî ''septum''). Des tchampions [[parazite]]s k' i gn a, ont des bokets di leus ifes k' a candjî po fé on ''haustorium'', k' est capåve di moussî dins les texhous di l' ôrganisse lodjoe. Cwand les ifes sont sfwaitmint candjîs po moussî dins ds ôtès ôrganisses, mins cwand c' est dins des relåcions di [[simbioze]], on les lome des ''micorizômes'', et c' est ene sacwè d' foirt consecant k' aide les [[plante]]s a poujhî leus nutrimints eyet l' aiwe dins tere, les ''micorizômes'' si metant åtoû des raecinêyes des plantes. [[be:Гіфа]] [[cs:Hyfa]] [[da:Hyfe]] [[de:Hyphe]] [[en:Hypha]] [[eo:Hifo]] [[es:Hifa]] [[it:Ife]] [[ja:菌糸]] [[lt:Hifas]] [[nl:Schimmeldraad]] [[no:Hyfe]] [[pl:Strzępka]] [[pt:Hifa]] [[ru:Гифа]] 11283 48796 2006-01-05T10:55:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: eo, sl Li '''mildiou''' (di l' inglès ''mildew'') est l' no djenerike ki riprind tote ene séreye di [[maladeyes criptogamikes]] des plantes, k' atake notamint l' [[vegne]] et les [[crompire]]s (canadas), ey est cåzêye pa des tot ptits [[parazite]]s li pus sovint lomés tchampions, bén k' ådjourdu li plupårt di cite-cis n' fijhexhe pus pårteye do [[ringne (biyolodjeye)|ringne]] des [[tchampion]]s. Li maladeye si manifestêye pa des brunès taetches shuvowes pa on [[ramolixhmint]] djenerå. On dene li no d' mildiou ås parazites shuvants : * ''Plasmopara viticola'', ki vént d' [[Amerike]], ey atake li [[vegne]]. Si prumî aparuxhaedje kinoxhou el [[France]] date di [[1878]]. Il a stî e pårteye responsåve, å cminçmint do [[20inme sieke]], del riwene del [[viticulteure]] en [[Urope]] ey e pårticulî e France. * ''Plasmopara helianthi'', (mildiou del [[plante do solea]]) * ''Phytophthora infestans'', atake li crompire, et a stî responsåve eviè 1840 di l' [[egzôde]] irlandès e l' [[Amerike]]. On kinoxhe ossu : ** ''hytophthora cactorum'' (on dit eto ''fragariae'') ki s' atake ås [[fraijhe|fraijhîs]], ** ''hytophthora capsici'' (mildiou do [[pwevron]]) * ''eronospora'', sacwantès especes ki s' atakèt a des plantes di totes sôres : ** ''eronospora brassicae'' ([[cabu]]) ** ''eronospora destructor'' ([[agnon]], [[a (plante)|a]]) ** ''eronospora pisi'' ([[poes]]) ** ''eronospora spinaciae'' ([[spinåd]]) ** ''ronospora tabacina'' ([[toubak]]) * ''seudoperonospora'' ** ''seudoperonospora cubensis'' (mildiou des [[cucurbitacêye]]s) ** ''seudoperonospora humuli'' (mildiou do [[houblon]]) * ''remia lactucae'', s' atake a l' [[salåde]] et a l' [[artichô]]. On pout prevni l' mildiou : *e distrujhant les debris d' culteure et e s' fijhant cwite des [[plant]]s ki sont malådes; *e fjhant des [[rotåcion]]s di façon a fé li necessaire po ki l' minme [[culteure]] ni soeye nén rplantêye trop vite so ene minme [[parcele]]; *e dnant di l' air et e dnant djusse çou k' i fåt d' [[raiwaedje]] mais nén d' pus; *e tchoezixhant des aguereyès varyistés; *e fjhant des traitmints [[fondjicides]] ; pa des solûcions cuprikes (a båze di [[vert-di-gris]]) come li [[boli bordelès]] ou l' [[boli bourguignon]]; *en eployant des fondjicides di [[sinteze]]. [[da:Meldug]] [[de:Mehltau]] [[en:Mildew]] [[eo:Farunroso]] [[fr:Mildiou]] [[nl:Meeldauw]] [[sl:Peronospora]] 11284 30856 2005-01-10T20:22:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:roye|roye]]. <span lang=fr>F. ligne.</span> Parintêye : * [[Motî:lugnî|lugnî]] 11285 30857 2005-01-11T08:53:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lugnî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> (tot djåzant d' on [[Motî:fizik|fizik]]) mete li sacwè a touwer so ene [[Motî:lene|lene]] avou l' mire do fizik et l' ouy. <I>Dj' a lugnî l' daguet et dj' a tiré; li côp a rglati ki dj' end a stî stoné</I> ([[G. Pècheur]]). <B>2.</B> li minme tchoi, dins des djeus. <I>I fåt lugnî l' mitan del croes, et d' on toû d' bresse, låtchî l' tourpene.</I> <span lang=fr>F. viser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lugneye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rîlêye|rîlêye]]. <I>Å cwårt di set eures, nos estans a l' ouxh, so deus lugneyes</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. ligne, file, alignement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linèye</FONT>, lignîye</span>. ---- * [[sorwalonde|"lugnî", c' est ene sorwalonde U / I]] 11286 30858 2005-01-10T20:31:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje do walon]] 11287 30859 2005-01-10T20:33:51Z Lucyin 16 Motî:lugneye displaecî viè Motî:lugnî #REDIRECT [[Motî:lugnî]] 11288 30860 2005-01-10T20:35:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Sohy]] 11289 65255 2006-06-25T09:23:35Z 83.17.58.50 link [[Categoreye:Micolodjeye|Armilire coleur di miel]] L' '''årmilire coleur di miel''' ont dit eto '''tiesse di meduze''', e sincieus latén ''Armillaria mellea'', est on [[tchampion]] foirt comon, ki vént todi a grossès toufes et k' a on pî sins volve mais avou èn anea. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Årmilire coleur du miel|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Tricholomatales|Tricholomataceae|Armillaria|mellea|Armillaria mellea.jpg|Armillaria mellea <SMALL>(poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on tchapea (3 a 10&nbsp;cm) di coleur djaene avou on boton pus foncé å mitan, des blankès lames serêyes ki purdèt li minme coleur ki l' tchapea e divnant pus viyes, on grand (8-20 x 1-2 cm) et pwintou pî, foirt elastike, fibreus et coriant. Il a ene blanke et floconeuse tchå, di fwebe odeur et d' gosse ene miete acide. I vént surtout so les stos des vîs åbes ou les coxhes toumêyes, di l' esté al fén di l' årire-såjhon disk' ås prumirès djalêyes. == Eployaedje == C' est on bon tchampion cwand il est codou tot djonne sins s' pî et bén cût. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encylopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[de:Gemeiner Hallimasch]] [[pl:Opieńka miodowa]] [[uk:Опеньок осінній справжній]] 11290 36403 2005-07-30T23:53:20Z Pablo 5 Årmilire coleur di miel - Armillaria mellea (foto: Jean-Pol Grandmont). ANLOY, 24-10-2004 16:33 - Bwès d' sapins {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11291 47615 2005-12-18T19:51:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchafô</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]]. <I>Les gurnouyes S' erbôrént dins leus berdouyes Po mia vir danser les tchafôs</I> ([[R. Mayence]]). <span lang=fr>F. hibou.</span> ---- * [[tchet-uwant|Dipus d' racsegnes so les tchafôs et les houlotes]] 11292 30864 2005-01-10T23:59:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî del Lovire]] 11293 30865 2005-01-11T00:04:54Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * bråye [E1,E34]; braye [O0]; brâye [O2,O3,O4]; braûyes [C8]. * bråyète [E1,E34]; brayète [C1,C8,C9,C13,O0,O3,O4]; brâyète [E2,E21] Rifondaedje di "brayete" * DTW (1992) => bråyète. * Splitchant motî 2002 bråyete * Splitchant motî 2005 sol modele di [[Motî:schåle|schåle, schalete]] => brayete (eto li pus lådje oyowe). 11294 48889 2006-01-05T12:19:05Z YurikBot 105 robot Ajoute: no i '''todi-poujhåve enerdjeye''' u l' '''enerdjeye todi poujhåve''', u co '''ranouvlåve exhowe''', c' est ene enerdjeye ki n' si [[Motî:sipoujhî|spoujhe]] nén. == Sôres di todi-poujhåvès enerdjeyes == * enerdjeye des corantès aiwes : hapêye dins les [[astantche]]s. * enerdjeye do solea : hapêye påzès [[plake solrece|plakes solreces]]. * enerdjeye di l' air : hapêye påzès [[tourniketreye]]s. * enerdjeye des waches del mer. * enerdjeye del saetche et del rissaetche del mer. * enerdjeye des plantes et des ansenes. * enerdjeye del pardonde tchaleur del tere. == Uzaedje des enerdjeyes todi poujhåves dins tchaeke payis. == Porcintaedje des enerdjeyes todi poujhåves dins l' enerdjeye totåle e 2004. * Beldjike 1, 6 åcint. * Almagne 6, 5. åcint. * France 16, 3 åcint. * Daenmåtche 17, 4 åcint. [[cy:Egni cynaliadwy]] [[da:Vedvarende energi]] [[de:Erneuerbare Energie]] [[en:Renewable energy]] [[eo:Renoviĝanta energio]] [[es:Energía renovable]] [[fi:Uusiutuva luonnonvara]] [[fr:Énergie renouvelable]] [[he:אנרגיה חלופית]] [[id:Energi terbaharui]] [[it:Energie rinnovabili]] [[ja:再生可能エネルギー]] [[lb:Erneierbar Energien]] [[nl:Duurzame energie]] [[no:Fornybar energi]] [[pl:Odnawialne źródła energii]] [[pt:Energia renovável]] [[ro:Energie reînnoibilă]] [[sl:Obnovljivi viri energije]] [[vi:Năng lượng tái tạo]] [[zh:可再生能源]] 11295 30867 2005-01-11T14:55:52Z Pablo 5 11296 37732 2005-08-12T00:06:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>osculter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> (mot d' médcén) [[Motî:aschoûter 2|aschoûter]] (li peumon, li cour). <span lang=fr>F. ausculter.</span> <B>2.</B> catchî totes les finiesses, po k' on n' voeye nole clårté d' ådfoû, peu des bombårdimints. <I>On nos a fwait griper dins on trin k' ît co osculté d' el niût</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. occulter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>oscultåcion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> accion d' aschoûter fwaite pa on medcén. <B>2.</B> (imådjreçmint) vizite å medcén. 11297 30869 2005-01-31T23:55:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sogne-cou]] 11298 63121 2006-06-24T12:40:40Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>sogne-cou</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) k' a todi [[Motî:sogne 2|sogne]] (peu). <I>Alez, djans, ni soeye nén tant sogne-cou; broke divins !</I> On dit eto: [[Motî:couyon|couyon]], [[Motî:schitåd|schitåd]]. <span lang=fr>F. trop prudent, circonspect, trouillard.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] no (sogne, del vierbire "aveur sogne") + no ([[Motî:cou|cou]]). Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 11299 30871 2005-01-11T18:26:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabat</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> çou k' on rabate d' on pris. <span lang=fr>F. rabais, ristourne, remise, discount.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rabat di tchminêye</FONT>: froncêye toele, sovint a cwårea, ki pindeut après les viyès tchiminêyes. On dit eto: [[Motî:bråye|bråye]]. <B>3.</B> blanke roede toele ki dischind do col des mousminst di des rlidjeus k' i gn a. <I>Les frés estént moussîs avou ene noere sotåne, avou on blanc rabat a môde di bavrete</I> ([[Joseph Houziaux]]). Etimolodjeye: [[sivierba]] di [[Motî:rabate|rabate]]. 11300 30872 2005-01-11T18:33:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabate</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:rissaetchî|rissaetchî]] ene sacwè dins on conte. <I>I m' a rabatou 5 åcint so totes les martchandijhes.</I> <span lang=fr>F. discounter, faire une remise, un rabais de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tot conté tot rabatou</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">tot pezé tot rabatou:</FONT> <I>a)</I> cwand tos les contes on yeu stî fwaits. <span lang=fr>F. au total après remises.</span> <I>b)</I> (imådjreçmint) cwand on-z a yeu tuzé a tot. <span lang=fr>F. tout compte fait, en définitive, en conclusion.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rabate ene roye:</FONT> achever èn an (di scole). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deus rabatous d' cénk, ça fwait cbén&nbsp;?:</FONT> deus foû d' cénk (ôte manire walone di fé fé ene soustraccion). <B>2.</B> fé ridischinde. <I>Ene discapotåve, c' est ene oto avou on toet k' on pout rabate cwand i fwait tchôd.</I> <I>Avou si ptit tchapea rabatou so si hanete, Tchåle Trenet ridjibléve so les plantches come on hardi pierot</I> (B. Hosslet). <span lang=fr>F. rabattre.</span> <B>3.</B> (mot d' forestî) ricôper les stoks des åbes abatous trop hôt (çou ki rvént cåcome u a les abate on deujhinme côp). <I>Dji esténs co gaméns, don a 14 ans; dj' avéns leyî des hôts stoks; ebén, li forestî a vnou dmander a nosse pere d' els aler tos rabate.</I> <span lang=fr>F. recouper.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> rissaetchî des bokets d' on tecse. <I>Pol Påye Uropeyinne des Lingaedjes Dilérins, ça n' a nén stî åjhey: on-z a rabatou, refacî eyet pacô cåzumint s' apougnî po on mot</I> (J. L. Fauconnier). <span lang=fr>F. amender.</span> <B>2.</B> ragoler (ravoyî li foumire aviè l' tchambe), tot cåzant d' ene tchiminêye. <I>Gn a nosse tchiminêye ki rabat.</I> rl a: [[Motî:ragoler|ragoler]], [[Motî:ricraetchî|ricraetchî]], [[Motî:tezi|tezi]], [[Motî:riboufer|riboufer]], [[Motî:rabôgyî|rabôgyî]]. <span lang=fr>F. refouler.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rabate</FONT> [v.pr.] [[Motî:ateri|ateri]] tot djåzant d' èn oujhea, d' èn areyoplane. <I>Li rnåd ki vleut aprinde a voler, cwand il a arivé a tere: oyi, dit-st i, dji sai ddja bén voler, mins c' est po m' rabate&nbsp;!</I> rl a: si [[Motî:rashir|rashir]]. <span lang=fr>F. aterrir.</span> Parintêye: * [[Motî:rabat|rabat]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:rabate-djoye|rabate-djoye]] 11301 30873 2005-01-11T18:23:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabate-djoye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rabate li djoye des ôtes, pask' il (elle) est todi [[Motî:grigneus|grigneus(e)]]. <I>Li Gusse toûne ossu rade å rabate-djoye ki l' rabanire å såvadje vint</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. rabat-joie, grognon, trouble-fête.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Motî:rabate|rabate]] + si coplemint ([[Motî:djoye|djoye]]). 11302 30874 2005-01-11T10:39:37Z Lucyin 16 mot aprin d' Herman sol [http://forum.toudi.org djåspinreye Toudi] 11303 30875 2005-01-11T10:41:43Z Lucyin 16 poitrait parexhou dins [[l' Bourdon]] 472-473 djanvî fevrî 1995, rassonré. 11305 36411 2005-07-30T23:59:14Z Pablo 5 Suillus grevillei (foto Jean-Pol Grandmont). Anloy, 24-102004 16:31 - Bwès d' Mèlêsses. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11308 30879 2005-01-11T17:17:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:osculter]] 11309 34419 2005-07-10T14:44:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Yesse]] 11310 30881 2005-01-13T18:45:52Z Pablo 5 * yesse : mot rilevé ås scoles do Noû-Lovén e 2000. Nén co rwaitî s' il est dins les motîs. I rshonne a l' inglès ''yeast''. * leyes =''lîyes'' (dins l' Calozet), eto a Forire. el mete come "leye 2" dins l' motî ("leye 1" = li prono; eg: "c' est da leye"); li scrijha "ey" rascovere les deus prononçaedjes "èy"/"îy" (i gn a k' troes mots ki "ey" c' est todi "èy": "vey", "leyî", "leye" (prono femrin)) Dins l' Haust dji n' ritrove nén on no! (a croere k' on n' magnive pont d' pan et pont d' boere di bire e paysi d' Lidje..) * Dins l' [[Motî d' Nivele|Coppens]], i gn a djusse "lèvur'". * Po ''lidje'' (e rfondou on n' screye nén les tchapeas (såf pol "ô") pa dvant ene doûce cossoune (b,d,dj,g,j,jh,v,z) la k' dins cisse pôzucion la i n' a pont d' opôzucion inte longowe et coûte voyale, et k' c' est 99,99% des cas prononcî longou), ça fwait l' troejhinme sinse do mot (''Lidje'', li veye [fr:Liège]; ''lidje'' vî mot ki vout dire ''libe'' [fr:lige]]; eyet ''lidje'', li yesse [dji n' sai nén s' i gn a des parints e francès ou ds ôtes lingaedjes]. * guesse: ça pôreut esse parint avou l' mot ''gueuze'' (li sôre di bire)? ou motoit avou l' neyerlandès ''gist''? (on dit parey e flamind? ey e limbordjwès?) Est çki tos ses mots la ont l' minme sinse ou des ptitès diferinces? 11311 58288 2006-05-25T17:18:06Z Lucyin 16 [[categoreye:åbes ås fruts]] [[Categoreye:magnåvès fruts]] [[Imådje:Illustration Prunus cerasus0.jpg|thumb|''Prunus cerasus'']] Ene '''ceréjhe''', c' est on frut ki vént a trokes, bén rodje et rond, avou on nawea (pirete), et k' est maweur diviè l' moes d' djulete el [[Walonreye]]. Les ceréjhes, gn a des moxhons ki les magnnut voltî, come les [[måvi]]s, les [[ôrimiele]]s. On-z è cåze sovint dins l' [[xhinaedje di brut|xhinaedje di leu xhufla]]. On rtrove li mot "cerijhî" est eto dins [[cerijhî (toponimeye)|sacwantès plaeces del Walonreye]]. == Sôres di ceréjhes == * [[grintche]]. * såvadje ceréjhe ki vént so les [[Motî:tchersî|tchersîs]]. [[als:Kirsche (Frucht)]] [[bg:Череша]] [[de:Kirsche (Frucht)]] [[en:Cherry]] [[eo:Ĉerizo]] [[es:Cereza]] [[fr:Cerise]] [[he:דובדבן]] [[it:Ciliegio]] [[ja:サクランボ]] [[lt:Vyšnia]] [[nl:Kers]] [[pl:Czereśnia]] [[pt:Cereja]] [[simple:Cherry]] [[sl:Češnja]] [[sr:Вишња]] 11312 30883 2005-01-11T22:07:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dislodjî]] 11313 30884 2005-01-11T22:08:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dismetant]] 11314 30885 2005-01-11T22:09:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disnukî]] 11315 30886 2005-01-11T22:10:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispeater]] 11316 30887 2005-01-11T22:11:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispinde]] 11317 30888 2005-01-11T22:11:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispinde]] 11318 30889 2005-01-11T22:11:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispinde]] 11319 30890 2005-01-11T22:11:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ceréjhe d' Espagne</B></FONT> [f.n.] [[Motî:conin d' beguene|conin d' beguene]]. <span lang=fr>F. datte.</span> ---- * [[ceréjhe d' Espagne|Dipus d' racsegnes so les ceréjhes d' Espagne]] 11320 30891 2005-01-11T22:13:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distinkyî]] 11321 30892 2005-01-11T22:13:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distrocler]] 11322 30893 2005-01-11T22:47:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djilî</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F. Gilly</span>, rebané avou Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djilitwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djilitwesse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) di Djilî. rl a: [[Motî:vea|vea]]. ---- * [[Djilî|Pondants et djondants]] 11323 56174 2006-05-09T20:59:18Z Tiri 72 {{djermon viyaedje}} '''Djilî''' (F. ''Gilly''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Tchålerwè]]. ''I gn a-st eto ene comene del Swisse lomêye Djilî ([[Gilly (Swisse)|Gilly]]).'' * Dimorants: ** Lomaedje: les Djilitwès (F. Gilliciens). ** Sipotaedje: les [[Motî:vea|Veas]], les [[Motî:gayole|Gayoles]]. * Limeros del posse: '''6060''' (nén candjî). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''Ch 50''' 11324 30895 2005-01-11T22:23:56Z Lucyin 16 li '''grintche''', c' est ene sôre di [[ceréjhe]], pus seure di gosse. C' est avou les grintches k' on fwait del [[bire|Krik]] (ene sôre di gueuze gurnadene). Li djus d' grintche est eto eployî po les såces. Li grintchî est foirt edurant; i sorvike ås deurs iviers. Les grintchîs florixhèt foirt timprous. == Li mot "grintche" dins les nos d' plaece == * li Grintchî, : no d' ene plaece di [[Graide]]; gn a eto Agrintchenet, ki pôreut esse li grintche-tienet, pitit [[tiene]] ås grintches. == No del grintche dins les ôtes lingaedjes == * francès : ''cerise du Nord''. 11325 30896 2005-01-11T22:30:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:margaye]] 11326 30897 2005-01-13T21:16:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>swè-djhant</B></FONT> [adv.] riwaitî come, mins ki ç' n' est nén l' veur. <I>Les scolaedjes des efants estént, swè-djhant bråmint meyeus a Yalta</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">swè-djant</FONT>, swè-d'hant, swa-dizant</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>soi-disant</span>. ---- * [[rifrancijhaedje|Asteme, foû di "swè-djhant", l' uzaedje di "swè", c' est ene flotche e walon]]. 11327 30898 2005-01-11T22:48:54Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] 11328 54346 2006-04-12T12:17:07Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fr:Gilly (Vaud)]] '''Gilly''' c' est l' no d' ene pitite comene del [[Swisse]], dins l' canton di [[Vaud]], el distrik di Rolle. ''Li comene poite li minme no francès ki l' ban walon d' [[Djilî]].'' * Dimorants: 768 ([[2000]]). * Limero del posse: 1182 * Canton: [[Vaud]] * Sitindêye: 778ha * Hôteur: 483m [[de:Gilly VD]] [[en:Gilly]] [[fr:Gilly (Vaud)]] 11329 30900 2005-01-11T23:00:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:grintche]] 11330 30901 2005-01-11T23:15:51Z Pablo 5 sôres di ceréjhes, årtikes en almand ça sreut li ''prunus cerasus''? (rl a: [[:en:Morello cherry]]; si c' est l' cas, adon l' imådje so [[ceréjhe]] ni va nén. Si vos compurdoz l' almand, i gn a des årtikes interessants ([[:de:Sauerkirsche]], [[:de:Süß-Kirsche]], [[:de:Kirsche (Pflanze)]], [[:de:Kirsche (Frucht)]]) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di djanvî 2005 a 23:15 (UTC) 11331 60208 2006-06-11T10:40:30Z 194.134.193.16 + picture of Clianthus puniceus from Commons {{djermon plante}} [[Categoreye:Legumineuses|Pawionaceye]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Faboideae}} {{Taxobox_image | image = [[Imådje:Clianthus puniceus1.jpg|300px]] | caption =''[[Clianthus puniceus]]''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Fabales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Fabaceae]]}} {{Taxobox_subfamilia_entry | taxon = '''Faboideae'''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Nindjes}} [[Abreae]] <br> [[Adesmieae]] <br> [[Aeschynomeneae]] <br> [[Amorpheae]] <br> [[Bossiaeeae]] <br> [[Brongniartieae]] <br> [[Carmichaelieae]] <br> [[Cicereae]] <br> [[Crotalarieae]] <br> [[Dalbergieae]] <br> [[Desmodieae]] <br> [[Dipterygeae]] <br> [[Euchresteae]] <br> [[Galegeae]] <br> [[Genisteae]] <br> [[Hedysareae]] <br> [[Indigofereae]] <br> [[Liparieae]] <br> [[Loteae]] <br> [[Millettieae]] <br> [[Mirbelieae]] <br> [[Phaseoleae]] <br> [[Podalyrieae]] <br> [[Psoraleeae]] <br> [[Robinieae]] <br> [[Sophoreae]] <br> [[Swartzieae]] <br> [[Thermopsideae]] <br> [[Trifolieae]] <br> [[Vicieae]] <br> {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Djinres}} ''Loukîz dins l' årtike'' {{Taxobox_end}} Ene '''påwionacêye''' (e sincieus latén ''Faboideae'', dins l' tins ''Papilionoideae''), c' est ene plante d' èn ôre tot seu, k' est capåbe, pa ses raecinêyes di s' nouri a pårti di l' [[azote]] di l' air. Eto, ele va esse ritche e [[proteyene]]s, et va aritchi l' tere e nitrodjinne. Elle ont å pus sovint des foyes foirt cotaeyeyes, et des fleurs come des påwions. == Sôres di påwionacêyes == === fleurs des tchamps === * [[blanc coucou]] * [[coirvece]] === Coûtivés fôraedjes === * [[luzere]] * [[clåve]]s === Legumineuses ahivêyes come verdeure, po leus poes === * [[lintile]] * [[pitit poes]] * [[poes d' Rome]] * [[poes d' souke]] * [[feve]] ** [[ninte]] ** [[manjtou]] === Legumineuses bouxhons === * [[acaciå]] * [[djiniesse]]s * [[djiniesse a ramons]] (''Cytisus scoparius'') * [[djiniesse ås spenes]] (''Ulex europaeus'') [[de:Schmetterlingsblütler]] [[en:Faboideae]] [[it:Faboideae]] [[pt:Faboideae]] [[sq:Faboideae]] [[tr:Faboideae]] 11332 45320 2005-11-23T15:24:00Z Pablo 5 årtike [[påwinacêye]] So les ôtes wikis, avou des årtikes pus spepieus, i metèt les påwionacêyes (e latén sincieus ''Faboideae'', dins l' tins ''Papilionoideae'') come ene dizo-famile des legumineuses (e latén sincieus ''Fabaceae'' ou ''Leguminosae'') avou come ôtes dizo-familes: ''Caesalpinioideae'' et ''Mimosoideae''). Voeyoz par egzimpe l' årtike èn inglès. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di djanvî 2005 a 23:43 (UTC) Dj' a dispårti et fwait èn årtike "påwionacêye" diferin [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;nôvimbe 2005 a 15:24 (UTC) 11333 57065 2006-05-17T10:10:36Z Pablo 5 [[Categoreye:Crustinnisse|Same]] [[Categoreye:Rilidjons|Same]] On '''såme''' u '''psåme''', c' est ene longue priyire des Djwifs, etur les lives del saedjesse del Bibe. Les psåmes sont tchantés al sinagogue, mins les crustins les ont anodé. Les psåmes sont bråmint dits ås [[priyires del djournêye|7 priyires crustenes del djournêye]], sortot ås [[priyires del vesprêye]] (a vepes), ås [[matenes]] et ås [[lôdes]]. Li mot vént do [[grek]] ψαλμός (''psalmos''), on vî mot po ene sôre d' air di muzike; i fourit eployî come ratournaedje do mot [[ebreu]] ''mitsmor'' — tchant rlidjeus avou del muzike —, dins l' modêye e grek (li ''Septante'') del [[Bibe]]. Li pus grand boket do live des såmes, c' est li roy [[Dåvid]] ki l'a scrit, cwand il esteut co bierdjî et pus tård ome di guere. I gn a des såmes di dlamintaedje, cwand li scrijheu priyéve li [[Bon Diu]] conte les afronteus, des psåmes di louwandje, des såmes istorikes, ki tchantént l' istwere do peupe djwif. On tchante des '''fås såmes''', po rire, ås [[vepes di Glaireuse]]. Les 150 såmes del Bibes ont stî ramexhnés dins on live k' on lome li '''såmtî'''. ''Li mot "såme" a des [[Motî:såme|omonimes]].'' == Egzimpe di rtournaedje d' on psåme e walon == Psåme 114-115 [113] :Cwand k’ Israyel rexha foû d' Edjipe, et cwand k' el måjhonêye da Djåcob moussa foû did mon on såvadje peupe, :Li Djudêye s' a fwait on sint payis, eyet l' plaece k' Israyel î a stî dmorer. :Li mer voeya cwè, et cora-st evoye; li Djourdin si rsaetcha en erî. :Les tienes potchît come des bedots, et les cresteas come des agneas. :Mer, pocwè coroz evoye ?; Djourdin pocwè vos rsaetchoz vs en erî ? :Et vos, les tienes, potchî come des bedots, et vos, les cresteas, come des agneas ? :Et vos, li daegn, coschoyoz vos, padvant l' Signeur, li Bon Diu da Djåcob, :Lu ki candje li rotche et ndè fé on vevî, eyet l' pire, et ndè fé on sourdant. :C' est nén a nozôtes, Signeur, nén a nozôtes, mins a Vos di vos mostrer djusse. :Vos voeyoz voltî est dire todi l' vraiy ; ki les payéns ni dijhnuxhe nén : "wice est i, leu diu ? " ! :Nosse Bon Diu e-st å cir et fé tot çk’ i vout. :Tant k’ a zels, leus fås dius sont fwaits d' ôr et d' ardjint, et bastis påzès djins ! :Il ont ene boke ey i n' sårént cåzer; des ouys ey i n' sårént vey. :Il ont des schoûtrales ey i n' sårént ôre; on nez ey i n' sårént oder. :Il ont des mwins ey i n' sårént rén apicî; des pîs ey i n' sårént roter; si n' rexhe-t i nou brut foû d' leu buzea ! :K' i soeyexhe tofer pareys, les cis ki les ont prusti, et les cis ki lzî fwaiynut fiyåte ! :Måjhonêye d' Israyel, vozôtes, fijhoz fiyåte å Signeur; il est vost aidant ki vos disfind. :Måjhonêye d' Åron, vozôtes, fijhoz fiyåte å Signeur; il est vost aidant ki vos disfind. :Vos, les cis ki prindèt asteme a Lu, fijhoz fiyåte å Signeur; il est vost aidant ki vos disfind. :Li Signeur si sovént d' nozôtes po nos beni; i benirè l' måjhonêye d' Israyel; i benirè l' måjhonêye d' Åron. :I benirè les cis ki pudnut (prindèt) asteme a lu; les ptits et les grands. :K' el Signeur vos fwaiye crexhe, vozôtes et vos efants ! :K' el Signeur vos benixhe, Lu k' a fwait l' cir eyet l' tere ! :Li cir, c' est l' cir do Signeur; mins l' tere, i l' a bouté ås fis d' Adan. :Les moirts ni diront nén k' el Signeur est bråve; nerén les cis ki dischindnut ås Zivercôfs. :Nozôtes, les vicants, nos benixhans l' Signeur asteure et todi. Ratourneu : [[Georges Sfasie]]. [[de:Psalm]] [[fr:Psaume]] [[nl:Psalm]] [[pl:Psalm]] 11334 30905 2005-01-12T16:23:22Z Lucyin 16 Li dierinne cene : Djezu lave les pîs d' ses shuveus (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} Li dierinne cene : Djezu lave les pîs d' ses shuveus (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11335 30906 2005-01-12T16:25:20Z Lucyin 16 Li passaedje divant Pilåte (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} Li passaedje divant Pilåte (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11336 30907 2005-01-12T18:25:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tifinar]] 11337 30908 2005-01-12T18:57:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djuda</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] onk des doze sujheus da [[Motî:Djezus-Cri|Djezus-Cri]]. Li djoû bon Dvénr, i mostra kî k' c' esteut ås cis k' el vlént fé codåner, tot l' alant rabressî. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djuda</FONT> [o.n.] <B>1.</B> sakî ki fwait avou ls innmis. <span lang=fr>F. traitre, judas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fås djuda, rossea djuda:</FONT> refoircixhas, copurade po traiter ene sakî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taetche di Djuda, sitron d'&nbsp;Djuda:</FONT> taetche di rosseur. <B>2.</B> pitite craeye en èn ouxh, po vey di l' ôte des costés, sins esse veyou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bawyî pol djuda:</FONT> trovou l' ouxh clô, et boerler po k' les djins vos vnexhe drovî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Djuda, Juda</span>. 11338 30909 2005-01-12T19:16:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Djuda]] 11339 30910 2005-01-12T19:18:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:daegntoele]] 11340 35165 2005-07-16T16:09:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>daegntoele</B></FONT> [f.n.] li grand ruslî (rantoele) Etrernete. <span lang=fr>F. Toile, Réseau mondial.</span> <span lang=en>Esp. Red Global.</span> On dit eto: [[Motî:rantoele|rantoele]] [[Motî:daegnrece|daegnrece]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] (toele di tote li daegn). ---- [[Daegntoele|Dipus d' racsegnes sol Daegntoele]] 11341 30912 2005-01-12T20:04:00Z Lucyin 16 Djudas vént vinde ès mwaisse ås priyesses (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} Djudas vént vinde ès mwaisse ås priyesses (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11342 30913 2005-01-12T20:05:00Z Lucyin 16 sinne del feme ki trompe si ome (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} sinne del feme ki trompe si ome (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11343 30914 2005-01-12T20:05:59Z Lucyin 16 Djezus raviké est moussî e "civil" a l' avant-sinne, les "esplikeus". (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} Djezus raviké est moussî e "civil" a l' avant-sinne, les "esplikeus". (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11344 30915 2005-01-12T20:06:34Z Lucyin 16 essegne des soce uropyinne des soces djouweuses del passion essegne des soce uropyinne des soces djouweuses del passion 11345 30916 2005-01-12T23:05:28Z Lucyin 16 Li grand priyesse Cayife lé l' djudjmint do Sanedrin (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} Li grand priyesse Cayife lé l' djudjmint do Sanedrin (passion d' Lignè, måss 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11346 44819 2005-11-16T21:12:00Z Lucyin 16 [[Categoreye:Crustinnisse]] [[Imådje:passion.jpg|thumb|Sinne del passion d' Lignè (prumî passaedje divant Pilåte)]] Li '''djowe del passion''', c' est ene sôre di pîce di teyåte sol tinme passion da [[Djezus-Cri]], k' on djowe dispu l' [[moyinådje]] dins tos les payis [[rilidjon crustinne|crustins]]. El Walonreye, asteure, c' est èn etrevén culturel ki s' passe dins sacwants viyaedjes, soeye-t i tins del [[peneuse samwinne]], soeye-t i tot l' [[cwareme]] å long. Li dujhance est eco bén vicante el [[Catalogne]], wice k' on l' djowe dins cénk plaeces, dins des nouzomes decôrs. == Les viyaedjes di Walonreye k' on-z î djouwe li passion == * [[Sibret]] * [[Lignè]]. == Egzimpes d' adjinçaedjes d'ene djowe del passion (Lignè) == === El prumire mitan do 20inme sieke (1925) === Gn aveut 6 tåvleas, et ça duréve deus eures. Ça s' djowéve å mitan u après ene ôte pîce di teyåte (ene comedeye). Gn aveut toplin des tchants rlidjeus. Gn aveut on piyano po-z acpagnter les tchants del tchantreye, et gn aveut eto l' årmonreye ki vneut djouwer des airs. Li dierin tåvlea, c' esteut l' [[acinsion]]. Tos les roles di feme estént tnous pa des omes moussîs en andjes avou des penas d' plomes. Les costumes n' estént nén e rapoirt avou les mousmints del Palestene do tins da Djezus-Cri. Li såme esteut d' ocuper les rwaitants tins k' on candjive les decôrs pol mwaisse pîce. Eyet do mostrer l' [[Evandjîle]], sins esplikêyes. === El comince do 21inme sieke (2004) === [[Imådje:passion_coleurs_djudas.jpg|thumb|Djudas ki vént vinde ès mwaisse)]] C' est des costumes come el Palestene. Les roles sont djouwés pa des omes et des femes. Mins gn a on deujhinme plan do spectåke : c' est des esplikêyes istorikes pa des djins ki sont abiyîs come asteure, omes, femes et efants. On va fé des comintaires, metans sol trayixhaedje da Djudas po fé tuzer : vos, èn l' årîz nén fwait fén parey ? On esplike ossu l' istwere da Barabasse, et li spoûle des [[terorisses]] palestinîs, sapinse les Romins. On mostere ki c' est Cayife, li grand-priyesse djwif, k' a mo bouxhî sol clå po fé codåner Djezus. On saye eto di fé on rapoirt avou çou ki s' passe asteure : les touwaedjes el Palestene, li grandiveusté des povwers politikes et rlidjeus. Et nos dmander : si l' minme cayet si rpasreut å djoû d' ouy, est çk' on åreut co codåné Djezus a moirt ? Télfeye k' oyi ! Les decôrs sont djeyometrikes, blokeas et pilaesses. Li djoû d' Påke, c' est ene grande toele k' on voet houte, avou li tombe vude padrî. [[Imådje:passion_ravicaedje.jpg|thumb|left|Djezus raviké va aparexhe come èn ome d' asteure, mins todi blanc moussî]] Les loumiraedjes et les [[coleur]]s des costumes sont tchoezis pa des [[metaedje el sinne|essinneus]] d' mestî. Les costumes sont d' ene coleur diferinne po tchaeke trope di djins : rodje po les Romins, måve po les priyesses, brun caramel po les shuveus d' Djezus. Metans ossu, li petchresse (ki trompe si ome) est rodje mousseye, essegne di l' infier. Å resse, Djezus, cwand il årè raviké, si va rmoussî simbolicmint avou des [[Motî:håre 2|håres]] d' asteure. Et a ç' moumint la, boutans po les pelrins d' Emmayusse, ci serè bråmint des blancs mousmints, simbole del purté. Gn a 150 djins k' overnut al djowe del passion. Tos les djoweus d' role sont des amateurs; et boutèt prodeyo. === Les 17 tåvleas del passion, come on l' a djouwé a Lignè e 2004. === [[Imådje:passion_petchresse.jpg|thumb|sinne del feme ki trompe si ome]] * Prumî tåvlea : Les pretchaedjes da Djezus-Cri : les beyatitudes; li bon samaritin, li feme ki trompe si ome; li fåve di l' agnea pierdou; li samaritinne. * Deujhinme tåvlea : l' [[Motî:enôler|enôlaedje]] a Betsani. * Troejhinme tåvlea : Djezus tchesse les vindeus d' biesses a [[Motî:sigoziyî|sgoziyî]] evoye foû do timpe di [[Djeruzalem]]. * Cwatrinme tåvlea : Les priyesses djurèt di s' fé cwite di Djezus. * Cénkinme tåvlea : Li dierinne [[Motî:cene 2|cene]]. * Shijhinme tåvlea : Djezus s' fwait ramasser. [[Imådje:passion_cayife.jpg|thumb|left|Cayife lét li djudjmint des priyesses]] * Setinme tåvlea : Li djudjmint des priyesses. * Ûtinme tåvlea : Pire et Djudas. * Nouvinme tåvlea : [[Barabasse]]. * 10inme tåvlea : Djezus est mostré a [[Pilåte]]. * 11inme tåvlea :Pilåte eyet s' feme, ki lyi raconte on sondje. * 12inme tåvlea : Djezus passe divant Erôde. * 13inme tåvlea : Li djudjmint da Pilåte. * 14inme tåvlea : Li clawaedje sol croes. * 15inme tåvlea : Li disclawaedje. * 16inme tåvlea. Li ravicaedje et les aparexhaedjes. * 17inme et dierin tåvlea : Les apôsses prindèt tchaeke èn efant do "keur" pal mwin, et l' fé rexhe avou zels. == Li lingaedje del djowe del passion el Walonreye == Å rvier di çou ki s' passe pol [[djowe do Noyé]], li djowe del passion s' a todi fwait e francès, disk' a 2004, todi. == Soce uropeyinne des djouweus d' passion == [[Imådje:uropassion.jpg|thumb|essegne del soce]] Si essegne, c' est ''Europassion''. Ele fourit askepieye a Esparrago (Catalogne, Espagne) e 1982. Adonpwis, gn a yeu des raploûs a Nancy (Lorinne, France), Londéac (Burtaegne, France) et a Lignè minme e 1995. Li soce a eto metou so pîs ene gazete ''Levate'' (latén po ''astampez vs''). == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.lapassio.com/ «La passiò d'Olessa de Montserrat»] (waibe, e catalan, sol djowe del passion ki s' fwait dins cisse municipålité catalane la, avou bråmint des imådjes et des racsegnes) [[ca:La Passió]] [[de:Passionsspiel]] [[en:Passion play]] [[eo:Pasiono]] [[fr:Passion du Christ]] 11347 37034 2005-08-04T15:18:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såjhon</B></FONT> [f.n.] termene di l' anêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les cwate såjhons:</FONT> li [[Motî:bontins|bontins]], l' [[Motî:esté|esté]], li [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]], l' [[Motî:ivier|ivier]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boune såjhon:</FONT> bontins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;floreye såjhon:</FONT> [[Motî:florixhåjhe|florixhåjhe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:foû|foû°]] såjhon:</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">saujon</FONT>, sâhon, sâjon, sauhon, sêzon, sézon</span>. Minme mot: * [[Motî:Saizon|Saizon]] (sôre di bire). Parintêye : * [[Motî:assåjhner|assåjhner]]. * [[Motî:dissåjhner|dissåjhner]]. 11348 30919 2005-01-13T14:58:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>assåjhner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete des [[Motî:sipice|spices]] so èn amagnî. <I>Di tos costés, on sinteut vni les odeurs di tchå, cûte å bwès, et assåjhnêye ås yebes do Sud del France</I> ([[Guillaume Smal]]). <span lang=fr>F. assaisonner.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:mawri|mawri]], come li dmande l' avançmint del [[Motî:såjhon|såjhon]]. rl a: [[Motî:dissåjhner|dissåjhner]]. <span lang=fr>F. mûrir.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) divni pus [[Motî:maweur|maweur]], sicolodjicmint, rilidjeuzmint. <I>Signeur, dinez nos on côp d' mwin po nozôtes crexhe et assåjhner dins nosse fwè</I> ([[G. Sfasie]]). <span lang=fr>F. mûrir.</span> 11349 30920 2005-01-13T14:51:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dissåjhner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dsåjhner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:mawri|mawri]] dtrop, et ni pus esse bon, tot djåzant d' ene dinrêye di [[Motî:såjhon|såjhon]]. <I>Ni tårdjîz nén po soyî vosse four et n' el nén leyî dsåjhner</I> ([[J. Lahaye]]). Loukîz a: [[Motî:assåjhner|assåjhner]]. <span lang=fr>F. flétrir, défraichir, s'altérer.</span> 11350 30921 2005-01-12T23:29:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vesse]] 11351 35304 2005-07-17T23:08:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vesse</B></FONT> [f.n.] gaz k' est dins les boyeas, et k' ode mwais, ki rexhe tot d' on côp, sovint avou on brut. <I>Si trô d’ cou s’ sintant tot mierseu l’ a houkî d’ ene flairante vesse</I> ([[Dj. Schoovaerts]]). On dit eto: [[Motî:pete|pete]]. <span lang=fr>F. pet, vent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle a ene vesse må tournêye:</FONT> dijhêye d' ene djin k' est mwaijhe et k' on n' sait nén pocwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po ene vesse må tournêye:</FONT> po on rén. <I>Enute, po ene vesse må tournêye, i vont å docteur.</I> <span lang=fr>F. à la moindre peccadille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur todi pete u vesse:</FONT> esse todi malåde, mins kécfeye nén des vraiyès maladeyes. <span lang=fr>F. tempérament maladif.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vessete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:hisse|hisse]]. <I>Cwand l' Andje do cir a vnou djåzer ås bierdjîs, il ont yeu l' vessete</I> ([[L. Gillet]]). Omonime: * [[Motî:Aiwe di Vesse|Vesse (aiwe)]]. Parintêye: * [[Motî:vesser|vesser]] Mots d' acolaedje: * [[Motî:vesse di leu|vesse di leu]] 11352 35511 2005-07-19T23:50:57Z Pablo 5 disso -> dissu <FONT COLOR="#ff0000"><B>vesse di leu</B></FONT> [f.n.] blanc tchampion, nén magnåve, come ene poere a l' evier ki fwait del poussire cwand on rote dissu, come si ç' sereut ene [[Motî:vesse|vesse]], e sincieus latén <span lang=la><I>Lycoperdon</I></span>; <span lang=lb>Lussimbordjwès: Wollefschwamm.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pinser mete si mwin so on tchampion et l' mete so ene vesse di leu:</FONT> aveur ene [[Motî:coûte djoye|coûte djoye]]. <span lang=fr>F. être déçu.</span> ---- * [[vesse di leu|Pondants et djondants]] 11353 40997 2005-10-04T11:51:13Z Pablo 5 [[Categoreye:Micolodjeye]] <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|vesse di leu|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetidae|Lycoperdales|Lycoperdacea |Lycoperdon|perlatum|Lycoperdon2.jpg|Lycoperdon perlatum}} Ene '''vesse di leu''', c' est on blanc [[tchampion]], nén magnåve, come ene poere a l' evier ki fwait del poussire cwand on rote dissu, come si ç' sereut ene [[Motî:vesse|vesse]]. Li vesse di leu a ene grande sour : l' [[adjeyante vesse di leu]]. No e sincieus latén ''Lycoperdon perlatum'' == No dins des ôtes lingaedjes == * [[Lussimbordjwès]] : ''Wollefschwamm'' (minme tcherpinte k' e walon). [[de:Flaschenstäubling]] [[lt:Pumpotaukšlis]] [[nl:Parelstuifzwam]] 11354 36406 2005-07-30T23:54:13Z Pablo 5 Macrolepiota rhacodes (Foto: Jean-Pol Grandmont). Havré, 03-09-04 10:35 - Bwès a fouyes. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11355 59320 2006-06-04T17:55:56Z Pablo 5 replaeçaedje d' ene imådje dizo abondroets pa ene imåje libe [[Categoreye:Micolodjeye|Malagadleye coulmele]] Li '''målagadlêye coulmele''' est on [[tchampion]] ki n' a pont d' volve et ki s' tchapea si rtire åjheymint di s' grand pî, ki poite èn anea. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Målagadlêye coulmele|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Agaricales|Lepiotaceae|Macrolepiota|rhacodes|Macrolepiota rhacodes JPG02.jpg|'''Macrolepiota rhacodes''' - Djonne Målagadlêye coulmele (Foto: J-P Grandmont)}} == Discrijhaedje == Li tchampion a-st on tchapea (8-18 cm) e fôme d' oû, s' asplanixhant avou l' ådje po divni ene miete bombé, di coleur gris-bedje a brun-ocre a grossès ritrossêyès peletes, avou des blankès lames, on long et lisse pî (10-15 x 1-1,5 cm) di coleur grijhe ki poite èn anea. Si tchå est blanke, tinre et spesse. Ele a ene doûce odeur et bon gosse. Tot l' tchampion rodji foitmint cwand on l' côpe et ses lameles si pikèt di rodje avou l' timps. I vént ossu bén dins les bwès a foyes ki dins les sapéns mins ossu dins les pateures a l' orire des bwès, del fén d' l' esté disk' a l' erire-såjhon. [[Imådje:Macrolepiota rhacodes 2.jpg|thumb|left|Målagadlêyes coulmeles (adultes) ]] == Eployaedje == Li målagadlêye coulmele est on foirt bon tchampion si on-z a sogne di n' nén mougnî s' pî k' est deur a djerer. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[cs:Bedla červenající]] [[de:Safranschirmling]] [[en:Shaggy parasol]] [[fr:Lépiote déguenillée]] [[nl:Knolparasolzwam]] [[pl:Czubajka czerwieniejąca]] [[sv:Stolt fjällskivling]] [[uk:Гриб-зонтик червоніючий]] 11356 30927 2005-01-13T21:01:26Z Pablo 5 Sporofôre displaecî viè Spôrofôre #redirect [[Spôrofôre]] 11357 30928 2005-01-14T15:34:50Z Lucyin 16 betchfessî ô \ shuvion ôr pont d' dobe ô dins on mot; li betchfessî ô est purade å cminçmint u al fén do mot. O poite l' accint tonike, ki n' pout nén esse a deus plaeces. :Vos djhîz parey pol "å", mins portant on screye bén "målåjhey" avou desu "å". :l' idêye do scrijhaedje c' est d' esse erîlé po les ouys pus ki po ls orayes. si onscreye "spôre" avou "ô", po ''spora'', et si on screye "-fôre" avou "ô" pol cawete ''-phorus'', adon ça doet esse "sipôrofôre". :po les mots sincieus fwaits avou des bodjes et cawetes do grek ou do latén, i fåt tofer sicrire li minme bodje/cawete del minme manire, ôtrumint on n' såreut måy kimint scrire on mot (et des sfwaits mots, end a des meyes et des meyes! :A moens ki vos vôrîz candjî "spôre" ou l' cawete "-fôre", mins si vos estoz d' acoird po ces deus la, ça doet esse "s(i)pôrofôre" :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di djanvî 2005 a 13:29 (UTC) Oyi, dji n' a måy sitî tchôd nerén po målåjhey, mins la k' on a decidé... E francès, gn a eto on candjmint d' prononçaedje : spore => ô sporofore => court o Al fén, on pôreut disfafloter : tos les corons greks -ôre tos les corons greks -ôze, et ttermetant prôze... A vey å raploû ki vént == betchfessî ô \ shuvion ôr == Li betchfessî å riprezinte deus letes : on A + on L u on R (ou on M) arbol (?) => åbe; albus => åbusson Asteure, pa côp, li R / L dimore albus + spinae (?) => årdispene gens d' arme => djindåre Pa imitåcion di cisse troke la, i s' a fwait, copurade so Lidje, des mots come * årmistice *. Gn a eto soutåne douwåne Dins ces cas la, li * å * mi shonne èn accint, et nén on betchfessî : on les doet rwaitî come "disfaflotåves". => soutane, dwane, dwanî, armistice, ... Ardene (?). **** ôr mi shonne esse es sacwè d' foirt rishonnante. So 10 siekes, i s' a fwait des accints ôr + onr (Ardene) + oûr , k' ont stî rascovrous på betchfessî ô. Asteure, on-z a tote ene rîlêye di noûmots la k' i s' a vnou mete on accint * ô * ki n' est nén l' betchfessî ô : spôre, spôrofôre, ôrtografeye, ôrdinateur ... Dji n' a nén les pinses ki, do costé d' Nivele, on direut * in spoûrofoûre * -ôre, e walon, egistêye bén: èn ôre = [ordre]; dizôrné [désordonné, did la : perturbé]. Li ôr replaece O + R + D + R. Dins ene ôre [orgue], ôr = O + R + GU Ci n' est nén come ça avou spore... => l' årgumint ki les mots divnut esse ricnoxhåves + l' årgumint do disfaflotaedje => spore, sporofore, ortografeye, ordinateur. Li prononçaedje long pout esse consyî (dji sai bén k' on n' mousse nén dins l' bate di dvize do prononçaedje, mins ...) : * sponre, sporofonre, onrdinateur, onrtografeye On ndè pôreut profiter po disfafloter li troke -ôz, la kel Z mostere dedja k' i gn a èn accint speciål. = > proze, bruçloze, micoplasmoze, asperdjiloze ... (come direut Pablo, end a ene cåkêye inla). 11358 30929 2005-03-05T22:33:37Z Lucyin 16 Micéliom displaecî viè Miceliom #redirect [[Miceliom]] 11361 30930 2005-01-13T00:29:23Z Lucyin 16 Yesses displaecî viè Yesse #REDIRECT [[Yesse]] 11362 30931 2005-01-13T00:29:27Z Lucyin 16 Copene:Yesses displaecî viè Copene:Yesse #REDIRECT [[Copene:Yesse]] 11363 40921 2005-10-02T21:42:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:micolodjeye]] [[Imådje:coprin.jpg|thumb|on coprin (coprin ås tchveas ?)]] Å pus sovint, dins l' lingaedje di tos les djoûs, on '''tchampion''' u èn '''åbusson''' (on dit eto '''boloe'''), c' est on [[tchampion]] k' a on [[spôrofôre]], dj' ô bén on pî et ene tiesse (tchapea). Adon k' li mot ''tchampion'' rascovere eto des sôres k' on n' voet nén d' pî ni d' tchapea (soeye-t i ki l' spôrofôre est pår trop ptit po-z esse veyou a l' ouy, soeye-t i k' end a pont), li mot ''åbusson'' c' est fok po les cis k' ont des veyåves sipôrofôres. Come les ôtes tchampions, les åbussons ont eto on [[miceliom]]. Les tchampions ki n' sont nén des tchampion-åbusson, c' est les tchampions microscopikes. Les djins k' ont bråmint d' l' agrès po ls åbusson, eyet les aler code dins les bwès, on les lome les '''[[åbussoneu]]s'''; les cis ki les studièt di tot près et les fjhèt cnoxhe ås ôtes di manire sincieures on les lome '''micologues''', eyet l' syince do studiaedje des tchampions li '''micolodjeye'''. On eploye les mots [[Motî:åbusson|åbusson]] et [[Motî:tchampion|tchampion]] dins asacwantès ratourneures e walon. == Discrijhaedje des tchampions-åbussons == On va discrire on tchampion-åbusson. * pal cogne et l' [[coleur]] do '''tchapea''' u '''tiesse'''. * pal cogne et l' hôteur do '''pî'''. * est çki l' pî a èn '''anea''' u neni ? * est i '''magnåve''' u nén. * est ç' on ''tchampion å pwezon''' (on dit eto: en '''epweznant tchampion''') ? * eto pa s' codujhance biyolodjike (wice k' i crexhe, a ké såjhon, et tchik et tchak). == Les sôres di tchampions del Walonreye == Sourdant: [[J.P. Grandmont]], Pordjet di rfondaedje des nos des tchampions d' Walonreye, 13 di decimbe 2004. [[Imådje:Li codeûze d' amamites touwe-moxhe.jpg|thumb|ene påjhire micologue walone]] === A === [[Imådje:touwe-moxhe.jpg|thumb|l' amanite touwe-moxhe]] * [[åbusson des tchamps]], on dit eto: tchampion des tchamps, u tot biesmint '''åbusson''' (''Agaricus campestris''). * [[adjeyante vesse di leu]] (''Lycoperdon utriformis''). * [[agnon d' leu]] (''Boletus luridus''). * [[amadou]] (''Heterobasidion annosum''). * [[amanite ås spenes]]; on dit eto: amanite lurçon (''Amanita echinocephala''). * [[amanite baron]] (''Amanita gemmata''). * [[amanite cigowe]] (''Amanita verna''). * [[amanite citron]] (''Amanita citrina''). * [[amanite djaene d' oû]] (''Amanita Caesarea''). * [[amanite mizerere]]; on dit eto: blanke cigowe (''Amanita phalloides var.alba''). * [[amanite mozete]] (''Amanita vaginata''). * [[amanite pantere]]; on dit eto; mwaijhe golmote (''Amanita pantherina''). * [[amanite touwe-moxhe]] (''Amanita muscaria''). * [[amer boloe]] (''Tylopilus felleus''). * [[amiståve russule]] (''Russula amonea''). * [[årmilire coleur di miel]]; on dit eto : tiesse di meduze (''Armillaria mellea'') * [[asplani polipôre]] (''Ganoderma applanatum'' on dit eto ''Ganoderma lipsiense''). === B === * [[båbe di bok]] (''Sarcodum imbricatus''). * [[bladje boloe å laecea]] (''Lactarius pallidus''). * [[blanc pî (tchampion)|blanc pî]] (''Helvella albipes monachella''). * [[blanke clavaire]] (''Clavaria pallida)''). * [[blanke lepiote]] (''Leucoagaricus leucothites''). * [[bleuw åbusson des bwès]] (''Laccaria amethystina''). * [[bleuw pî]] (''Lepista nuda''). * [[bolet al djaene tchå]]; on dit eto: boloe tripe d’ ôr (''Xerocomus chrysenteron''). * [[bolet ås grins]] (on dit eto: beguene) (''Suillius granulatus''). * [[bolet å rodje pî]] (''Boletus erythropus''). * [[bolet baron]] (''Boletus junquilleus''). * [[bolet bén moussî]] (''Suillius elegans''). * [[bolet d' esté]] (''Boletus aestivialis''). * [[bolet des vatchîs]] (''Suillius bovinus''). * [[bolet d' poeve]]; on dit eto: picant bolet (''Boletus piperatus''). * [[bolet d' sapinete]] (''Boletus pinophilus''). * [[bolet tiesse di negue]] (''Boletus aereus''). * [[boloe å bea pî]] (''Boletus calopus''). * [[boloe å foirt laecea]] (''Lactarius volemus''). * [[boloe å picant laecea]] (''Lactarius pergamenus''). * [[boloe å poevré laecea]] (''Lactarius piperatus''). * [[boloe a djaene pî]] (''Agaricus xanthoderma''). * [[boloe al doûce hinêye]] (''Lactarius glyciosmus''). * [[boloe ås foxhales]] (''Lactarius scrobiculatus''). * [[boloe ås mokions]] (''Lactarius blennius''). * [[boloe ås trantchêyes]] (''Lactarius torminosus''). * [[boloe boton d' muscarene]] (''Clitocybe dealbata''). * [[boloe des frizés]] (''Stropharia aeruginosa''). * [[boloe des grandiveus]] (''Tricholomoa auratum''). * [[boloe d' leu]] (''Boletus lupinus''). * [[boloe do diale]] (''Boletus satanas''). * [[boloe d' patouyârd]] (''Inocybe patouillardi''). * [[boloe d' plonk]] (''Lactarius plumbeus''). * [[boloe d' ramoneu]] (''Lactarius lignyotus). * [[boloe flairant l' bok]] (''Cortinarius traganus''). * [[boloe odant l' canfe]] (''Lactarius camphoratus''). * [[boloe odant l' porea]] (''Marasmius scorodonius''). * [[boloe odant l' ramonasse]] (''Mycena pura''). * [[boton d' guete (tchampion)]] (on dit eto: fås mosron) (''Marasmius oreades''). * [[brun bolet]] (''Xerocomus badius''). * [[burnete amanite]] (''Amanita fulva''). * [[burnete ploutêye]] (''Pluteus atricapillus''). === C === * [[cindrêye tchantrele]] (''Cantharellus cinereus''). * [[clapante pezijhe]] (''Sarcosphaera eximia''). * [[clavaire al blanke cresse]] (''Clavaria cristata''). * [[colibeye do tchinne]] (''Collybia dryophila''). * [[côpêye clavaire]] (''Clavariadephus truncatus''). * [[coprin agaesse]] (''Coprinus picaceus''). * [[coprin ås tchveas]] (''Coprinus comatus''). * [[coprin noer d' intche]] (''Coprinus atramentarius''). * [[coulmele al cresse]] (''Lepiota cristata''). * [[cresse di cok]] (''Cantharellus cibarius''). === D === * [[dé a keude (tchampion)|dé a keude]] (''Verpa conica''). * [[djaene bolet]]; on dit eto: beguene al vwelete (''Suillius luteus''). * [[djaene pilon]] (''Clavariadephus pistillaris''). * [[djaene spatule]] (''Spathularia flavida''). * [[dôrêye clavaire]] (''Clavaria aurea''). * [[dôrêye pezijhe]] (''Aleuria aurantia''). * [[dôrêye russule]] (''Russula aurata''). * [[dôrêye sclerodere]] (''Scleroderma aurantium''). === F === * [[fås åbusson]] (''Lactarius vellereus''). * [[flairant boloe]]; on dit eto: mannete kekete (''Phalus impudicus''). * [[flairante russule]] (''Russula foetens''). * [[foete di tchinne]]; on dit eto: linwe di boû (''Fistulina hepatica''). * [[frizêye djote]] (''Sparassis crispa''). === G === * [[galere pwezon]] (''Galerina marginata''). * [[gloumiant clå]] (''Gomphidius glutinosius''). * [[glumiante calocere]] (''Calocera visquosa''). * [[glumiante colibeye]] (''Collybia mucida''; on dit eto: ''Oudemansiella mucida''). * [[grande coulmele]] (''Macrolepiota procerata''). * [[gris bolet]] (''Leccinum griseum''). === K === * [[kekete di tchén]] (''Mutinus caninus''). === L === * [[lådje pezijhe]] (''Discina perlata''). * [[lumçale ås gotletes]] (''Limacella guttata''). === M === * [[macaron do bontins]] (''Entoloma aprile''). * [[magnåve bolet]] (''Boletus edulis''). * [[magnåve morile]] (''Morchella esculenta''). * [[målagadlêye coulmele]] (''Macrolepiota rhacodes''). * [[maxhurante russule]] (''Russula nigricans''). * [[moirt des cerijhîs]] (''Laetiporus sulphureus''). * [[mônî (tchampion)|mônî]] (''Clitopilus prunulus''). * [[morile a betchete]] (''Morchella conica''). * [[mwaijhe morile]] (''Gyromitra esculenta''). * [[mwais åbusson]] (''Entoloma lividum''). === N === * [[noere bovisse]] (''Bovista nigrescens''). * [[noere oraye di tchet]] (''Helvella sulcata'' on dit eto ''Helvella lacunosa''). === O === * [[oraye di Djuda]] (''Auricularia auricula-Judae''). * [[oraye di live]] (''Otidea onotica''). * [[oraye di robete]] (''Guepinia helvelloides''). * [[oraye di tchet]] (''Helvella crispa''). === P === * [[pacsile erôlêye]] (''Paxillus involutus''). * [[pezijhe ås plokes]] (''Pezize vesiculosa''). * [[pî al bibixhe]] (''Flammulina velutipes''). * [[pî d' clawçon]] (''Cortinarius alboviolaceus''). * [[pî d' bedot]] (''Hydnum repandum''). * [[pitit gris]] (''Lepista nebularis''). * [[pitite morile]] (''Mitropora semilibera''). * [[pleurote plate mosse]] (''Pleurotus ostreatus''). * [[polipôre ås peletes]] (''Polyporus squamosus''). * [[polipôre berbidjot]] (''Polyporus ovinus''). * [[polipôre d' ivier]] (''Polyporus lepideus''). * [[polipôre des pinetes]] (''Famitopis pinicola''). * [[polipôre di beyôle]] (''Piptoporus betulinus''). * [[polipôre parasol]]; on dit eto: pouye di bwès (''Polyporus umbellata''). * [[poyowe coulmele]] (''Lepiota aspera''). * [[psaliote des bwes]] (''Agaricus silvicola''). === R === * [[rodjåsse amanite]] (''Amanita rubescens''). * [[rodje clå]] (''Gomphidius rutilus''). * [[rodje pezijhe]] (''Sarcoscypha coccinea''). * [[rodje vatche (tchampion)|rodje vatche]] (''Lactarius deliciosus''). * [[rossea boloe]] (''Lactarius rufus''). * [[rossea bolet]] (''Leccinum aurantiacum''). * [[rossea pî d' bedot]] (''Hydnum rufescens''). * [[russule rinådrece]]; on dit eto: rodje russule (''Russula emetica''). * [[russule di tcherbonî]] (''Russula cyanoxantha''). * [[russule do bontins]]; on dit eto: magnåve russule (''Russula vesca''). * [[russule grevesse]]; on dit eto: russule moite foye (''Russula xerampelina''). * [[russule marcote]]; on dit eto: russule bascolete (''Russula mustelina''). * [[russule olive]] (''Russula olivacea''). === S === * [[seur boloe]] (''Tylopillus felleus''). * [[stårêye pezijhe]] (''Peziza repanda''). * [[sipesse amanite]] (''Amanita spissa''). === T === * [[tapiné boloe]] (''Suillius variegatus''). * [[tchabårêye colibeye]] (''Collybia maculata''). * [[tchampion d' coûtche]]; on dit eto: tchampion d' Paris (''Agaricus bisporus''). * [[tchampion des bwès]] (''Agaricus sylvaticus''). * [[åbusson des tchamps|tchampion des tchamps]] (''Agaricus campestris''). * [[tchampion des forires]] (''Rhodocybe gemina''). * [[tchampion d' gade]] (''Rozite caperatas''). * [[tchantrele buzrece]] (''Cantharelleus tubaeformis''). * [[tchapea d' macrale]]; on dit eto: vete cigowe (''Amanita phalloides''). * [[tiesse di moenne]] (''Clitocybe geotropa''). * [[tremele djelêye]] (''Tremella mesenterica''). * [[tricolome odant l' savon]] (''Tricholoma saponaceum''). * [[trompete des moirts]] (''Craterellus cornucopioides''). * [[truke d' esté]] (''Tuber aestivum''). === V === * [[verdåsse russule]] (''Russula virescens''). * [[vesse di leu]] (''Lycoperdon perlatum''). * [[vesse di leu ås spenes]] (''Lycoperdon echinatum''). * [[violé boloe]] (''Cortinarius violaceus''). * [[vireuse amanite]] (''Amanita virosa''). * [[volvaire å tchapea d' soye]] (''Volvariella bombycina''). * [[vraiy mosron]] (''Tricholoma georgii''). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/tchampions_grandmont.html Mwaisse sourdant, edjivlé pa no latén]. == Alére. == * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004). [[en:Mushroom]] 11366 30933 2005-03-05T22:38:02Z Lucyin 16 Disfaflotaedje des mots sincieus ki vnèt do latén u do grek, et ki sont calkés do francès avou ene [[lete é]]. => miceliom (raploû des rfondeus, 04-03-05) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di måss 2005 a 22:38 (UTC) == miceyom/miceliom == Li [[Motî:shuvion|shuvion]] l + Y + Voyale divént todi Y e rfondou (brouyård, crostion, soyete nén ''brouliyårt, crostiliyon, soliete''), apus k' i gn åye on L dins l' bodje, luminme walon: [[Motî:galiot|galiot]]. :çoula c' est après ene longowe evolucion;ci n' est nén l' cas chal, ki l' mot a stî copyî direk do francès e 21inme sieke. :po les mots sincieus askepyîs asteure, si on saye trop foirt di foircî on prononçaedje tot copiant l' prononçaedje di mots k' ont shuvou des candjmints d' prononçaedje so 15 siekes, ebén ces noûmots la n' seront nén eployîs. :"miceliom" pout co esse ricnoxhou pa ene djin ki cnoxhe li mot francès, "miceyom" nel serè ddja pus. :ça n' sieve a rén d' fé des noûmots djusse pask' on pout ndè fé, ça doet siervi a åk, i dvèt esse eployîs. :dji so po rmete "miceliom", et ossu, pol decidaedje so ç' djinre di mots sincieus la, leyî l' dierin mot a Djan-Pol, ki djustumint c' est ç' dominne (dj' ô bén, s' i gn a ene sakî k' eployrè ces mots la, ça serè lu). :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] == miceliom/micéliom == li moens possibe di 'é' e rfondou (é est ene lete francesse et picåde). Fok é si gn a on betchfessî é / i (lét, ceréjhe). :ça dji sreut d' acoird; dj' inme mî '''miceliom''' ki '''micéliom'''; mins i n' fåt nén candjî l' tite di l' årtike tot seu (såf si l' mot est ddja dins l' motî ou l' coridjrece, mins c' est nén l' cas chal), i fåt ndè discuter d' aprume avou les ôtès djins k' eployént ou porént eployî l' mot, et vey cwè; d' ostant pus k' i gn a sacwants ôtes mots wice k' on "é" do francès si pôreut vni stitchî. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 di djanvî 2005 a 14:32 (UTC) Dji vou bén, avou u sins accint ? Dj' a ptchî SINS accint. Dj' a sogne k' on n' ricmince a rfafloter a grands côps. Ni rovians nén cisse såme la, eto, do rfondadje !!! 11367 30934 2005-02-09T14:46:24Z Pablo 5 [[Imådje:aubusson_mape.jpg|thumb|lomaedjes di l' åbusson el Walonreye diviè 1935 (dinêyes do PALW III, 17)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>åbusson</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> blanke "plante" ki vént dins les tchamps a l' esté, cwand i fwait tchôd et crou, avou on pî et on tchapea, et k' est bon a magnî, e sincieus latén <span lang=la><I>Agaricus campestris</I></span>. <I>Ene tiesse d' åbusson; ene fricassêye d' åbussons</I> On dit eto: [[Motî:tchampion 1|tchampion]], [[Motî:boloe|boloe]] .<span lang=fr>F. champignon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crexhe come èn åbusson:</FONT> crexhe foirt rade. <I>Ele crexhe come èn åbusson; ça fwait k' ele forcrexhe ses mousmints</I>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tinre come di l' åbusson:</FONT> foirt tinre. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pinser mete si mwin so on tchampion et l' mete so [[Motî:vesse di leu|vesse di leu]]°</FONT>. <B>2.</B> "plante" del minme cogne, mins nén blanc, ki vént dins ki vént dins les bwès, k' est magnåve u epweznant. <span lang=fr>F. bolet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">aubusson</FONT>, aubuchon, aubson, aubwisson</span>. Etimolodjeye : bodje latén <span lang=la><I>albus</I></span> (blanc), [[cawete -on]] (minme tcherpinte ki [[Motî:clawson|clawson]]). Coinrece walon do Mitan, Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åbussoneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>åbussoneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>åbussonresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki s' î cnoxhe dins les tchampions des bwès. <I>Nos avans ene escursion el France avou les åbussoneus do Tchestea</I> ([[P. Otjacques]]). <span lang=fr>F. mycologue.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">aubussoneu(se), aubusson'resse</FONT>, aubsoneu, âbsoneu, aubussoneu, âbussoneu, aubissoneu, aubwissoneu, aubussouneu</span>. Etimolodjeye: [[cawete -eu]], [[noûmot|2000]]. ---- * [[tchampion-åbusson|Pondants et djondants sol åbussons]] * [[åbussoneu|Dipus d' racsegnes so les soces d' åbussoneus del Walonreye]]. 11368 30935 2005-02-09T14:41:51Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : aubuson [C9]; aubuçon [C8]; aubuchon [O0]; aubson [C9]; aubwisson [C1, C13] åbussoneu : noûmot edvinté pås åbussoneus [[Li Tchestea|do Tchestea]] (copurade [[P. Otjacques]]), po ratourner li noûmot ''champignonneux'' k' il avént fwait e francès. 11369 30936 2005-03-05T22:33:52Z Lucyin 16 Copene:Micéliom displaecî viè Copene:Miceliom #redirect [[Copene:Miceliom]] 11370 30937 2005-01-13T14:52:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dissåjhner]] 11371 30938 2005-01-13T18:58:28Z Pablo 5 idêyes da Lucyin * [[tchampion]]: Dismacralaedje : Dins l' lingaedje sincieus, fé on noûmot, a pårti do latén, come les Inglès fjhît davance: les fondjîs (latén ''fungi''). Po l' eciclopedeye, roister les tchampions nén microscopikes dizo on hagnon [[tchampion-åbusson]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 11372 30939 2005-01-13T21:01:28Z Pablo 5 Copene:Sporofôre displaecî viè Copene:Spôrofôre #REDIRECT [[Copene:Spôrofôre]] 11373 30940 2005-01-13T22:19:13Z Pablo 5 Frinne-dilé-Anvegn displaecî viè Fraine-dilé-Anvegn #REDIRECT [[Fraine-dilé-Anvegn]] 11374 30941 2005-01-13T22:21:03Z Pablo 5 Motî:Frinne-dilé-Anvegn displaecî viè Motî:Fraine-dilé-Anvegn #REDIRECT [[Motî:Fraine-dilé-Anvegn]] 11375 30942 2005-01-13T22:30:04Z Pablo 5 les no d' plaece k' e francès si scrijhèt ''Frasnes'' c' est ''Fraine'' e payis picård, eyet ''Fråne'' e payis walon; c' est nén ''Frinne'' (ki c' est on forcoridjaedje d' après l' prononçaedje picård, sol modele di fr:laine,chaîne,fraîne -> wa:linne,tchinne,frinne). Mins po les mots d' plaece picård, såf si c' est des nos d' sint ou des cmons nos, ostant shure l' uzance picåde. 11378 30943 2005-01-14T09:07:12Z Lucyin 16 dimey rond macrale (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} dimey rond macrale (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11379 30944 2005-01-14T09:08:06Z Lucyin 16 lomaedjes di l' åbusson el Walonreye diviè 1935 (dinêyes do PALW III, 17) lomaedjes di l' åbusson el Walonreye diviè 1935 (dinêyes do PALW III, 17) 11380 30945 2005-01-14T09:09:30Z Lucyin 16 amanite touwe-moxhe (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} amanite touwe-moxhe (poitrait saetchî pa Martine Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11381 30946 2005-01-14T09:11:26Z Lucyin 16 tchacossea d' poeres (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} tchacossea d' poeres (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11382 30947 2005-01-14T09:15:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[tchampion-åbusson]] 11384 30948 2005-01-14T09:22:11Z Lucyin 16 coprin å tchveas (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} coprin å tchveas (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11385 53882 2006-04-06T22:15:14Z Lucyin 16 [[categoreye:åbes ås fruts]] [[Imådje:tchacossea_poeres.jpg|thumb|tchacossea d' poeres]] Ene '''poere''', c' est on longou [[frut]], pus lådje å cou k' al copete, avou ene fene pelote djaene-vete ey ene blanke, tinre et soucrêye tchå. Li poere vént sol '''poerî''' Li poere est d' ene ôte indje kel [[poere di cwin]]. No e sincieus latén ''Pyrus spp.'' Famile : rôzacêyes. Li mot "poerî" avént eto kécteye [[poerî (toponimeye)|ezès nos d' plaeces]]. ''E walon, gn a sacwantès ratourneures avou l' [[Motî:poere|mot "poere"]].'' == Les pårteyes d' ene poere == * li cawe * li moxhe * li tchå. * li [[Motî:ragosse|ragosse]] (çou ki dmeure cwand on-z a magnî l' bon), avou les piretes. == Vinaedje des poeres. == [[Imådje:Pyrus-urumiensis.JPG|thumb|Fleurs di poerî (''Pyrus ussuriensis'')]] Florixhåjhe des poerîs : diviè l' moes d' may, el Walonreye. Codåjhe : diviè l' moes d' octôbe; disk' å moes d' decimbe po les sôres d' ivier. Ene trop ptite poere, må vnowe, si lome ene tchitche u on [[Motî:tchitchon|tchitchon]]. Pacô, ele sont pindowes cåzu al minme plaece, en on [[Motî:tchacossea|tchacossea]] == Viyès sôres di poeres del [[Walonreye]] == [[Imådje:PearPhoto.jpg|thumb|Imådje d' ene djaene poere]] * li poere [[Motî:Mitchî|Mitchî]] u poeres di Mitchî. * li poere di longue * li rigåd. * li [[Motî:pépé|pépé]]. * li bergamote * li ptit [[Motî:petrea|petrea]]. * li poere di cardinå: sôre di poere d' ivier. * li poere di coirdjibåd. * li [[Motî:Transene|transene]], citêye pa [[J. Calozet]], mins ki n' egzisteut pus al fén do 20inme sieke. * li baluron. == Magnaedje des poeres == * totes crowes. * dins des [[wek]]s. * come '''cûtès poeres''': Dinltins, copurade a Lidje, gn aveut des martchandes k' endè vindént avå totes les voyes. * poere å vinaigue, k' on wårdéve dins des grands pots d' grès. [[ca:Perera]] [[cy:Gellygen]] [[da:Pære (Pyrus)]] [[de:Birnen]] [[en:Pear]] [[eo:Piro]] [[fr:Poire]] [[ja:ナシ]] [[nl:Peer (vrucht)]] [[pt:Pêra (fruta)]] [[sv:Päron]] [[zh:梨]] 11386 30950 2005-01-25T16:48:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mosse 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> biesse del mer, ki s' magne, avou deus [[Motî:schåfe|schåfes]] ki s' drovèt cwand elle est bolowe. <I>Li martchande di pexhons boerléve "ås mosses d' Anvers, ås belès mosses; les inglitins les harins.</I> <span lang=fr>F. moule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mosse di ritche:</FONT> ene ôte sôre di rshonnante biesse, avou les schåfes pus graevleuses, k' est veyou come èn amagnî d' ritche. <span lang=fr>F. huitre.</span> <B>2.</B> (ene miete måhonteus) [[Motî:kinete|kinete]], [[Motî:mozete|mozete]] (seke del feme). <B>3.</B> (imådjreçmint) djin sins nole exhowe, sins nou alant. Omonime: * [[Motî:mosse 2|mosse]] (f.n.; mostraedje) ---- * [[mosse|Dipus d' racsegnes so les mosses (del mer)]] 11387 30951 2005-01-14T09:42:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåfe]] 11388 30952 2005-04-20T19:40:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåfe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> deure ewalpeure d' ene [[Motî:djaeye|djaeye]]. <I>Mins l' londwmin å matén, il a pinsé k' il aveut d' l' ovraedje a dner å fi do prince et i lyi dit d' dispoujhî on grand vevî avou ene schåfe di djaeye.</I> <I>On côp, ene djonne gunouxhe aveut codou ene djaeye Mins k' esteut co raclôse didins si schåfe tote vete</I> ([[Jean de Lafontaine]] rat. pa [[Louis Piron]]). <span lang=fr>F. écale, coquille.</span> <B>2.</B> deure ewalpeure des [[Motî:mosse|mosses]] et di sacwants ôtès biesses di mer. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schafote</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schafiote</B></FONT> [f.n.] deure ewalpeure des [[Motî:noejhe|noejhes]]. Parintêye : * [[Motî:schafyî|schafyî]] * [[Motî:dischafyî|dischafyî]] * [[Motî:schafoter|schafoter]] 11389 30953 2005-04-20T19:39:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schafyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî li [[Motî:schåfe|schåfe]] (des djaeyes, des noejhes). <B>2.</B> (imådjreçmint) touwer. Bodje: * [[Motî:schåfe|schåfe]] 11390 36408 2005-07-30T23:58:00Z Pablo 5 One påjêre micologue (codeuse d' amanites touwe-moxhes) - foto: Jean-Pol Grandmont Anloy 24-10-2004 16:30 - Orîre d'on bwès d' sapins. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11391 30955 2005-01-14T15:29:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[spôrofôre ]] 11392 30956 2005-01-15T01:16:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 11393 30957 2005-01-15T01:16:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 11394 30958 2005-01-15T01:16:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 11395 34423 2005-07-10T14:46:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 11396 30960 2005-01-15T01:17:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 11397 30961 2005-04-05T07:42:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrire</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrire</B></FONT> ([[Codjowaedje dire|codjowaedje]]) [v.c.] fé des måkes, todi les minmes so on papî, ene rotche, evnd, ki rprezintèt les mots et les fråzes d' on lingaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrît</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrît</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrît</B></FONT> [o.n.] sacwè scrîte pa ene sakî. Loukîz a: [[Motî:papîscrît|papîscrît]]. <span lang=fr>F. écrit.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrijhaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrijhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrijhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sicrire". <span lang=fr>F. écrit, texte, ouvrage, œuvre, production littéraire, publication, rédaction, écriture, formule, style.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrijheu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrijheu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrijheu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrijheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>scriresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki scrît. <I>Scrijheu, ça n' s' aprind nén; fåt-st aveur li tiesse fwaite po ça</I> ([[C. Wilmotte]]). Loukîz a: [[Motî:oteur|oteur]]. <span lang=fr>F. écrivain, scripteur, auteur, homme de lettres.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrijha</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrijha</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrijha</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) <B>1.</B> manire di scrire. <I>I shuvèt tertos li scrijha Feller.</I> <span lang=fr>F. graphie, écriture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî scrijha:</FONT> manire di scrire les mots walons el Moyinådje (900-1600). On dit eto: [[Motî:sicrîta|sicrîta]]. <span lang=fr>F. "scripta", ancien wallon, vieux français.</span> <B>2.</B> troke di letes k' a ene metowe valixhance dins l' ortografeye d' on lingaedje. <span lang=fr>F. graphe, graphie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;betchfessî scrijha:</FONT> sicrijha ki rprezinte sacwantès manires di prononcî on mot, dins on lingaedje ki si [[Motî:rifonde|rfond]]. <span lang=fr>F. diasystème orthographique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)crîja / (è)scrîja</FONT>, (i)crîya, s(u)crîha</span>. Etimolodjeye: [[cawete -a]], avou l' sinse "manire di fé l' fijhaedje". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrirece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrirece</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrirece</B></FONT> [f.n.] machine raloyeye a ene [[Motî:copiutrece|copiutrece]] et ki scrît les fitchîs so papî. <I>Cwand vos fjhoz vosse fitchî, vos dvoz tchoezi ene sicrirece Lazer PostScript</I> ([[Pablo Sarachaga]]). <I>On <span lang=en>"word processor"</span> lu, c' est po fé on documint ki serè motoit evoyî sol sicrirece, et la k' on definixh les fontes et tot çoula</I> ([[Pablo Sarachaga]]). <span lang=fr>F. imprimante.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrijhåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrijhåve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrijhåve</B></FONT> [addj., padvant u padrî] ki pout esse sicrît, sins rujhes. <I>Çou k' vos m' dimandez la, c' est on papî ki n' est nén scrijhåve.</I> <span lang=fr>F. possible (à écrire).</span> Etimolodjeye: [[cawete -åve]], 2004. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:papîscrît|papîscrît]]. Minme sitok etimolodjike. * [[Motî:sicrîta|sicrîta]] ---- * [[scrijhaedje|Les sôres di scrijhaedjes]]. * [[Sicrijheus e walon|Les scrijheus e walon]]. * [[scrijha|Dipus d' racsene so les scrijhas do walon]]. * [[betchfessî scrijha|Dipus d' racsegnes so les betchfessîs scrijhas]]. * [[sicrirece|Dipus d' racsegnes so les scrireces]]. 11398 30962 2005-06-28T20:43:32Z Lucyin 16 [[categoreye:sons et letes do walon]] On '''scrijha''', c' est ene [[lete]] (â, b, é, f evnd.), ou ene troke di deus (xh, ch, an) ou troes letes (tch, sch ), ki siervèt a scrîre: * des [[son]]s aparintés do lingaedje, metans : ** <FONT COLOR="#ff0000"><B>d</B></FONT>, dins [[Motî:oudonbén|"oudonbén"]], si prononce ''ou<FONT COLOR="#0000ff"><B>d</B></FONT>ôbin'' u ''ou<FONT COLOR="#0000ff"><B>t</B></FONT>ôbé'' ** <FONT COLOR="#ff0000"><B>ô</B></FONT>, dins [[Motî:côp|"côp"]], si prononce ''c<FONT COLOR="#0000ff"><B>ô</B></FONT>p'', ''c<FONT COLOR="#0000ff"><B>ô<SUP>n</SUP></B></FONT>p'', ''c<FONT COLOR="#0000ff"><B>oû </B></FONT>p''; evnd. * des [[foninme]]s aparintés do lingaedje ** metans <FONT COLOR="#ff0000"><B>xh</B></FONT>, dins [[Motî:pexhon|pexhon]], si prononce ''pè<FONT COLOR="#0000ff"><B>ch</B></FONT>on'' ou ''pè<FONT COLOR="#0000ff"><B>h</B></FONT>on'' ** metans <FONT COLOR="#ff0000"><B>w</B></FONT>, dins [[Motî:waxhea|waxhea]], si prononce ''<FONT COLOR="#0000ff"><B>w</B></FONT>ahê'', ''<FONT COLOR="#0000ff"><B>w</B></FONT>achê'' ou ''<FONT COLOR="#0000ff"><B>v</B></FONT>achê'', ''<FONT COLOR="#0000ff"><B>v</B></FONT>acha'' * des diferinces inte pårlers ** metans <FONT COLOR="#ff0000"><B>ea</B></FONT>, dins [[Motî:novea|novea]], si prononce ''nov''<FONT COLOR="#0000ff"><B>ia</B></FONT>'' ou ''nov''<FONT COLOR="#0000ff"><B>ê</B></FONT>''. On eploye pus sovint li mot scrijha po djåzer des [[betchfessîs scrijhas]]. ''Li mot scrijha a eto des [[Motî:sicrijha|ôtes sinses]]''. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://picr.walon.org/node4.html Ortografeye eyet prononçaedje do walon] 11399 34190 2005-07-08T19:16:09Z Pablo 5 On '''betchfessî scrijha''', c' est on [[scrijha]] ki rprezinte on [[son]] u on [[foninme]] k' est prononcî foirt diferin totavå les accints d' on lingaedje. Eto, ci son u ci foninme la, serè scrît di dpus d' ene manire si on s' sieve d' ene [[ortografeye]] fonetike. Dins l' ortografeye [[rifondaedje do walon|ortografeye rifondowe]], li son u l' foninme est todi scrît pareye. Les betchfessîs scrijhas sont-st eployîs purade dins les lingaedjes ki s' ont [[rifondaedje do walon|rfondou]] å 20inme sieke, et k' ont on grand dispårdaedje djeyografike di leus pårlers, et nole grande veye metowe å corin do payis. Gn a, metans, e [[walon]], [[occitan]], [[burton]], [[pweturlin]] (c' est l' ortografeye a betchfessîs scrijhas do burton et do pweturlin k' a dné l' idêye d' eployî cisse tecnike la pol walon). E francès, i sont lomés ''diasystèmes orthographiques''. ''L' alomåcion a aspité do viebe [[Motî:betchfessî|betchfessî]]''. Dilé les ricnoxhous betchfessîs scrijhas, gn a eto sacwantès letes ki rotèt come des betchfessîs, sins nd aveur li no. Nos les lomrans les [[cåzu-betchfessî]]s. == Djivêye des betchfessîs scrijhas do walon == * Li [[betchfessî å]] * Li [[betchfessî ae]] * Li [[betchfessî ea]] * Li [[betchfessî én]] * Li [[betchfessî ey]] * Li [[betchfessî jh]] * Li [[betchfessî ô]] * Li [[betchfessî oe]] * Li [[betchfessî oen]] * Li [[betchfessî oi]] * Li [[betchfessî sch]] * Li [[betchfessî sh]] * Li [[betchfessî xh]] * Les ''[[cåzu-betchfessî]]s'' == Istwere do diswalpaedje des betchfessîs scrijhas e rfondou walon == == Betchfessîs scrijhas et [[scrîta]] == == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/betchfessi.html Pondants et djondants so les betchfessîs scrijhas e walon] [[Categoreye:Sons et letes do walon|Betchfessi]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] 11400 57043 2006-05-17T09:43:12Z Pablo 5 [[Categoreye:Sons et letes do walon|Cazu-betchfessi]] On ''' cåzu-betchfessî''', c' est ene lete ki rote come on [[betchfessî scrijha]], sins nd aveur li no. Ça pout esse eto on foninme ki s'mostere tofer dizo l' minme discandje di lets et k' åreut polou divni on vraiy betchfessî, mins k' a stî rfondou å cas pa cas. == Li lete "é" come cåzu-betchfessî == === Egzimpes === <FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT> riprezinte ene discandje é <=> <FONT COLOR="#0000ff"><B> i / î </B></FONT> dins l' dierin pî di sacwants mots come : * [[Motî:lére|lére, dji lé]] (''lîre, dji lî''). * [[Motî:lét|lét]] (''lit''). * [[Motî:déme|déme]] (''dîme'') * [[Motî:ceréjhe| ceréjhe]] (''cèrîje'', ''cèlîhe''). * [[Motî:pé (d' vatche)|pé]] (''pi'') * [[Motî:préjhî|préjhî]] (''prîjî, prîzer''). * [[Motî:cérudjin|cérudjin]] (''chirudjin'') === Discandje di voyale å mitan do mot === Come [[candjmint d' voyale|des ôtès voyales]], li cåzu-betchfessî "é" va esse ricandjî på son <FONT COLOR="#ff0000"><B>î</B></FONT> cwand i s' va rtrover å mitan des mots. * [[Motî:lijhaedje|lijhaedje, lijheu, lireye]]; foû-rîle : léjhou. * [[Motî:lîter|lîter, lîtrê]] * [[Motî:cerijhî|cerijhî]] === Alére === * [[L. Remacle]], ''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', p. 64-67. == li cåzu-betchfessî LH == Li [[dobe lete LH]] aparexhe dins les vîs scrijhas, diviè 1250 (''[[Påye (viyaedje)|Paalhe/Pailhe]]'', ''[[Boye|Boëlhe]]''), po rinde on ridaedje L <=> Y. Il åreut polou divni on betchfessî "LH" dins [[Motî:toele|toele]], [[Motî:tchandele|tchandele]], [[Motî:iye|iye]], [[Motî:aiye|aiye]]. I n' a nén stî ritnou paski ci scrijha la n' egzistêye nén dins des lingaedjes corants po les djonnes Walons, et k' il a stî atåvlé foirt tård (2000) dins li [[rfondaedje do walon]]. == Li lete W come cåzu-betchfessî == Dins des mots come [[Motî:waxhea|waxhea]], [[Motî:påwion|påwion]], evnd, li W si pout prononcî W u V. == Li lete H come cåzu-betchfessî == Cwand ele ristope on [[hiket]], li H pout esse riwaitî come on cåzu betchfessî, pask' i s' pout prononcî H u Y (et kécfeye W) : [[Motî:ahessî|ahessî]], [[Motî:ahiver|ahiver]], [[Motî:tahon|tahon]]. Dins l' minme uzaedje, c' est padecô Y k' est ritnou : [[Motî:crayea|crayea]], [[Motî:ecrayî|ecrayî]]. Alére : * [[L. Remacle]], ''Les variations de l'H secondaire ene Ardenne liégeoise'', p. 100-101. 11402 30965 2005-01-15T10:58:01Z Lucyin 16 [[Imådje:intrez_don2_wi.jpg|thumb|«Ni dmanez nén so l' soû», c' est on ptit live di deus '''oteurs des hôteurs''']] <FONT COLOR="#ff0000"><B>oteur</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>oteure</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>otoresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' askepeye ene [[Motî:ouve|ouve]] da sinne: <I>a)</I> on (ene) [[Motî:scrijheu|scrijheu(se)]] di lives, d' [[Motî:arimea|arimeas]], di [[Motî:paskeye|paskeyes]]. <I>b)</I> li ci ki scrît l' istwere d' on fime, d' ene pîce di teyåte. <I>c)</I> li ci ki scrît l' côde d' on programe informatike. <I>d)</I> li [[Motî:copôzeu|copôzeu]] d' ene muzike. <I>Vocial l' indecse des oteurs ki sont-st eplaidîs so nosse waibe.</I> <I>«Ni dmanez nén so l' soû», c' est on ptit live di deus oteurs des hôteurs.</I> <I>Dins les programeus, gn a des vraiys oteurs, ki scrijhèt des sfwaits tchîfs-d'-ouve, eyet t' as des peclêyes di fjheus d' programes al vinvole.</I> Loukîz a: [[Motî:edvinteu|edvinteu]], [[Motî:troveu|troveu]], [[Motî:fijheu|fijheu]], [[Motî:amonteu|amonteu]], [[Motî:adjinçneu|adjinçneu]], [[Motî:askepieu|askepieu]], [[Motî:cåzaedjisse|cåzaedjisse]]. <span lang=fr>F. auteur.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:hôteur|hôteur]]. 11403 30966 2005-01-14T19:23:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>parolî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>parolresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:cåzaedjisse|cåzaedjisse]]. <I>Siné: André Gauditiaubois, parolî da William Dunker</I>. <span lang=fr>F. parolier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">parolî, -resse</FONT>, parolié</span> 11404 36553 2005-07-31T18:45:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cåzaedjisse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki scrît les [[Motî:cåzaedje|cåzaedjes]] d' ene tchanson. On dit eto: [[Motî:parolî|parolî]]. <span lang=fr>F. parolier.</span> Etimolodjeye: fwait so [[Motî:cåzaedje|cåzaedje]], avou l' [[cawete -isse]] (novea mestî), 2000. 11405 51422 2006-03-12T15:16:22Z Pablo 5 {{djermon motî|imprimer}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>imprimer</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>imprimeu</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>imprimaedje</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>imprimante</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sicrirece|sicrirece]]. Etimolodjeye: calcaedje do minme mot e francès, 1995. 11406 30969 2005-04-20T19:59:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicrîta</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escrîta</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scrîta</B></FONT> [f.n.].n.] lingaedje des tecses sicrîts el Walonreye el Hôte Moyinådje, disk' a diviè 1600. On dit eto: vî [[Motî:sicrijha|scrijha]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do noûmot sincieus <span lang=fr>"scripta"</span>, askepyî pa [[L. Remacle]] e 1948, a môde di rcomprindaedje d' l' almand <span lang=de>"schriftsprache"</span> (sicrît cåzaedje), [[noûmot|2002]]. ---- * [[scrîta|Pondants et djondants]]. 11407 48079 2005-12-24T16:24:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs [[Categoreye:Micolodjeye|Bolet ben moussi]] Li '''bolet bén moussî''' est on magnåve [[tchampion]] k' on rescontere todi ås pîs des [[meleze]]s. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Bolet bén moussî|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Boletaceae|Suillus|Grevillei|Suillus grevillei.jpg|Suillus grevillei <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion avou on djaene-citron a brun-orandjé tchapea (5 a 10&nbsp;cm) d' abôrd emisferike, e clotche, convecse et enfin asplani, avou ene glumiante cuticule; des courts tubes di coleur djaene d' ôr et pu brunasses dischindant disk' a sol dizeur di s’ pî. Pî (6-10 X 1-2 cm) cilindrike di coleur blanc-crinme divnant brun-rossea poirtant èn anea blanc-crinme. Il a ene djaene sipesse tchå ki s' tént bén å cmince et pu ki dvént vite mole. Il a ene odeur ki fwait sondjî ås foyes di djeraniom k' ont stî cafougneyes. I vént al tere dins les bwès micses todi ås pî des [[meleze]]s (ki l' tchampion vike e [[simbioze]] avou, c' est on [[tchampion micorizike]]) di l' esté a l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est tchampion k' on pout mougnî mais i n' a pont d' consistance et pont d' sawoura. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 {{Commons|Suillus grevillei}} [[cs:Klouzek sličný]] [[de:Goldröhrling]] [[fr:Bolet élégant]] [[nl:Gele ringboleet]] [[pl:Maślak żółty]] 11408 53572 2006-04-02T14:10:18Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da 220.209.183.143, li dierin candjmint est asteure da Pablo <FONT COLOR="#ff0000"><B>compleyes</B></FONT> [f.n.t.pl.] (rilidjon crustinne) [[Motî:priyire|priyires]] k' on dit al nute, tos les djoûs dins les [[Motî:moustî|moustîs]], et pacô li dimegne dins les pårotches. C' est l' deujhinme priyire del djournêye. On dit eto: priyires d' [[Motî:après-rciner|après-rciner]]. <span lang=fr>F. complies.</span> <span lang=el>grek: apodeipnon.</span> <span lang=ro>roumin: dupë-cinar.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"complie"</span>, do latén d' eglijhe <span lang=la><I>completa hora</I></span>, dierinne eure (di priyire). ---- * [[priyires di l' après-rciner|Dipus d' racsegnes so les compleyes]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 11409 57093 2006-05-17T12:06:32Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: de, en, it, sv Les '''priyires d' après-rciner''' u d' '''après-soper''' (on dit eto: les '''compleyes'''), c' est l' 2inme [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki s' dit après k' ons a rciné (sopé), et dvant di s' coutchî. Ça s' lome ''αποδείπνον (apodeipnon)'' e [[grek]], ''după-cinar'' e [[roumin]], ''completorium'' e [[latén]], ''complies'' e [[francès]]. On dit eto ''[[Motî:compleyes|compleyes]]'' e walon. L'après-rciner a normålmint 3 [[psåme]]s dins tos les rites et des priyires po kel [[Bon Diu]] aide les djins a doirmi. Cisse priyire est l'imådje del etermint da [[Djezus-Cri]]. Dins l' [[rite bizantin]], e [[cwareme]] (foû des semdis et dimegnes), on preye li ''grand après-rciner'', avou 10 psåmes di dislamintaedje et avou 4 tchants di dlamintaedje des lives des [[profete]]s, eyet des priyires di penitince des [[Peres di l' Eglijhe]], et co avou bråmint des adjnolaedjes et asglignaedjes a tere a mode di [[moslimî]]s. [[Categoreye:Crustinnisse]] [[de:Komplet]] [[en:Compline]] [[it:Compieta]] [[sv:Completorium]] 11410 37891 2005-08-13T08:54:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vepes</B></FONT> [f.n.t.pl.] (rilidjon crustinne) priyires k' on dit del vesprêye, dins les moustîs et dins les pårotches li dimegne. C' est l' prumire priyire del djournêye. <I>Pupont d' vepes, pupont d' salut: ça on l' sait ddja dispu lontins</I> ([[Emile Gilliard]]). On dit eto: priyires del [[Motî:vesprêye|vesprêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vepes di [[Motî:Glaireuse|Glaireuse]], di [[Motî:Martili|Martili]], evnd.:</FONT> tchanson comike inte deus djins, a môde di [[Motî:psåme|psåme]] ene feme ki dmande cwè e francès et si valet ki respond e walon; tos ces viyaedjes la n' avént pont d' eglijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est co pé k' les vepes di Tåverneu:</FONT> dijhêye po onk ki djåze bråmint, po on dinner ki n' è finixh nén. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèpes</FONT>, vëpes</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>vêpres</span>. ---- * [[priyires del vesprêye|Dipus d' racsegnes so les vepes]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] * [[vepes di Glaireuse|Dipus d' racsegnes so les vepes di Glaireuse, Martili…]] 11411 30974 2005-01-14T23:49:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[priyires del vesprêye]] 11412 53573 2006-04-02T14:10:51Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da 220.209.183.142, li dierin candjmint est asteure da Pablo [[categoreye:amuzmints|Vepes di Glaireuse]] les '''vepes di Glaireuse''' (on dit eto: les '''vepes di Martili''', les '''vepes di Smel''', les '''vepes di Djenvå''', les '''vepes di Tåverneu''', u '''vepes di Ronsåt''', c' est ene tchanson comike inte deus djins, a môde di [[psåme]], come a [[priyires del vesprêye|vepes]], ene feme ki dmande cwè e francès et s' valet ki respond e walon. Les vepes di Glaireuse ont stî adjinçnêyes po fé rire di des ptits hamteas ki n' avént pont d' eglijhe. Les djins estént rwaitîs come foirt erirés. == Les hamteas la k' ont dit des "vepes come a Glaireuse" == * [[Viyance|Glaireuse]] * [[Leglijhe|Djenvå]] * Ronsåt (dé Bietris). * A Smel (dé Libråmont). * [[Tåverneu]] * Martili. == Ene modêye des vepes di Glaireuse == :<I>- Qu'achèteras-tu comme robe à ta femme, mon petit fils Jean Israël , :Qu'achèteras-tu comme robe à ta femme, mon petit fils, Jean Joli ?</I> :- Ene boune cote di coton, ''ma bonne mère, ma tendre mère, je vous le dis'' :N' alez nén croere ki djel vôreu vey avou des mini-djupes po-z esse ås corants d' air, o non, neni ! :<I>- Qu'achèteras-tu comme souliers à ta femme, mon petit fils Jean Israël , :Qu'achèteras-tu comme souliers à ta femme, mon petit fils, Jean Joli ?</I> :- Ene boune pwaire di galotches, ''ma bonne mère, ma tendre mère, je vous le dis'' :N' alez nén croere ki djel vôreu vey avou des hôts-talons po s' toide les pîs, o non, neni ! :<I>- Qu'achèteras-tu comme bas à ta femme, mon petit fils Jean Israël ? :Qu'achèteras-tu comme bas à ta femme, mon petit fils, Jean Joli ?</I> :- Ene boune pwaire di tchåsses di linne di berbis, ''ma bonne mère, ma tendre mère, je vous le dis'' :N' alez nén croere ki djel vôreu vey avou des pantis, k' on croet k' i catchèt åk et ki mostrèt tot, o non, neni ! :<I>- Comme soutien-gorge, qu'achèteras-tu à ta femme, mon petit fils Jean Israël ? :Comme soutien-gorge, qu'achèteras-tu à ta femme, mon petit fils, Jean Joli ?</I> :- Ele les lairè pinde, ''ma bonne mère, ma tendre mère, je vous le dis'' :N' alez nén croere ki djel vôreu vey rasserêye disk' a todi, o non, neni ! :<I>- Comme chapeau, qu'achèteras-tu à ta femme, mon petit fils Jean Israël ? :Comme chapeau, qu'achèteras-tu à ta femme, mon petit fils, Jean Joli ?</I> :- On bon beret alpin, ''ma bonne mère, ma tendre mère, je vous le dis'' :N' alez nén croere ki djel vôreu vey avou ces grands ploumeas la, o non, neni ! :<I>- Où mettras-tu coucher ta femme, mon petit fils Jean Israël ? : Où mettras-tu coucher ta femme, mon petit fils, Jean Joli ?</I> :- Dissu l' djoke des poyes, ''ma bonne mère, ma tendre mère, je vous le dis'' :N' alez nén croere ki djel vôreu vey tos les djoûs a costé d' mi, o non, neni ! 11413 30976 2005-01-14T23:56:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>salut</B></FONT> [o.n.] (rilidjon catolike) priyire k' on djheut a l' anuti, avou ene espozicion do sint sacramint. <I>Li dimegne, on-z aléve tertos a messe, a vepe et å salut</I>. <I>Pupont d' vepes, pupont d' salut : ça on l' sait ddja dispu lontins </I>([[Emile Gilliard]]). ---- * [[ofice catolike|Dipus d' racsegnes so les priyires catolikes]] 11414 57073 2006-05-17T10:30:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: en, it, la, no, pt [[Categoreye:Crustinnisse]] Èn '''ofice catolike''', c' est totes des priyires ki les [[catolike]]s dijhnut tertos eshonne dins ene [[eglijhe]], copurade dins les [[moustî]]s, les abeyes, les covints. == Mwaisses ofices catolikes == * [[lôdes]] * [[messe]] * les [[priyires del vesprêye]] (vepes) * les [[priyires di l' après-rciner]] (compleyes) [[en:Liturgy of the hours]] [[it:Liturgia delle ore]] [[la:Divinum Officium]] [[no:Tidebønn]] [[pt:Ofício Divino]] 11415 30978 2005-01-16T13:16:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mont-dlé-Oufalijhe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mont</span>, rebané avou Oufalijhe. Loukîz a: [[Motî:|Tåverneu]]. ---- * [[Mont-dlé-Oufalijhe|Dipus d' racsegnes so Mont-dlé-Oufalijhe]] 11416 30979 2005-05-20T20:45:41Z Lucyin 16 /* Hamtea do Mont */ '''Mont-dlé-Oufalijhe''' (F. ''Mont''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Oufalijhe]] * Limeros del posse : '''6661''' (nén candjî). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : B 14. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Mont-dlé-Oufalijhe|e splitchant motî]] == Hamtea do Mont == * [[Tåverneu]] == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon : [[André Lamborelle]]. 11417 30980 2005-01-15T14:11:53Z Lucyin 16 ''rouille des céréales'' c' est dins l' Franwal da Chantal Denis : * maladeye : les frumints ont l' maladeye (mins on n' pout nén rprinde ci mot la po ene inciclopedeye. * rouye : mes celeris ont l' rouye. (mins c' est on rfrancijha) Dins l' franwal Haust : rouille (do fier) => del rune (c'est l' pus vî des mots, did la [[Motî:eruni|eruni]]; on l' pôreut rprinde po les plantes; gn a eto : ruhin, erunteure (pôreut aler eto); rouye (néol.), rodjeurs, taetches di fier (pôreut aler). :ki ça soeye on rfrancijha n' est impôrtant si c' est insi k' on dit c' est insi k' on dit (come "swè-djhant", on n' va nén candji e "si-djhant"); li motî da Chantal Denis mostere k' on di bén "rouye" (po m' pårt dji n' saveut nén ddja k' è francès li "rouille" des plantes aveut ene sacwè a vey avou l' erunixhaedje (li coleur est l' minme), dji pinséve ki c' esteut d' astcheyance k' il estént omonimes (come e walon '''tchinne''' et '''tchinne''' (l' åbe eyet l' sacwè po serer ou loyî); voleur a tote foice askepyî on novea mot "rune" po "rouye" pask' e francès ça s' dit parey c' est come voleur di tote foice k' e francès on screye "un chaîne" purade ki "un chêne" pask' e walon "chaîne" et "chêne" c' est l' minme mot) :si vos arivez a trover ene prouve k' on dit eto "rune" ou "erunixheure" e walon po "rouye", adon d' acoird del mete come sinonime; mins nén l' edvinter djusse come ça. les noûmots ni plèt roter ki cwand c' est po stoper on "vude lecsicå", cwand i manke djustumint l' mot, ou ki l' mot calké est trop laid ou rsintou come trop etrindjir å lingaedje (c' est ene miete li cas avou des calcaedjes come "ôrdinateur", "conjugaizon" ou "écran", et c' est po çoula ki "copiutrece", "codjowaedje" ou "waitroûle" passèt bén (di pus, "waitroûle" a stî eployî pol blanke toele å cinema, djel a ddja léjhou dins ç' sinse la, et c' esteut scrît e Feller), mins "rouye" ça soune foirt walon dji trove (ostant ki "bouye" metans) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di djanvî 2005 a 02:27 (UTC) Siplitchaedje des motîs : rl a: [[Copene:Motî:rouye]] [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 15 di djanvî 2005 a 14:11 (UTC) 11419 30981 2005-01-15T01:33:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 11420 30982 2005-01-15T02:13:35Z っ 65 [[ja:利用者:っ]] 11422 30983 2005-01-15T10:45:39Z Lucyin 16 coviete di rvowe (Intrez don 1) coviete di rvowe (Intrez don 1) 11423 30984 2005-01-15T10:46:37Z Lucyin 16 coviete di rvowe (Intrez don 2) coviete di rvowe (Intrez don 2) 11424 30985 2005-01-15T10:47:57Z Lucyin 16 coviete di live (Å bea payis d' Han, da Adelin Lebrun). coviete di live (Å bea payis d' Han, da Adelin Lebrun). 11425 30986 2005-05-07T18:10:03Z Pablo 5 /* Sacwants tites, et scrijheus del rivowe. */ [[categoreye:gazetes e walon]] [[Imådje:intrez_don1_wi.jpg|thumb|Coviete d' "Intrez don" lº 1]] Li rvowe e walon '''Intrez don''' si lome, po dire li vraiy '''Intrez don, ni dmanoz nén sol soû, et s' vinoz boere ene djate di bon cafè''', c' est ene [[Gazetes_e_walon|gazete, fok e walon]], askepieye pa [[François Nyns]] et [[Richard Joelants]] e [[2000]]. Pa des côps, li tite est co pus long. Li rvowe ni parexhe ki cwand gn a assez des tecses, mins c 'est a pô près on [[Motî:troes-moetî|troes-moetî]]. Gn a del powezeye, des cåzaedjes di tchansons, mins eto del prôze nén racontrece, so les sudjets do moumint (come l' [[Afwaire Dutroux]]). Eneviè bråmint des ôtès rvowes ki n' eplaidèt ki des tecses di [[belès letes]], gn a eto des prinjhes di pozicion sociåles et politikes ki polèt soude des tecses. Gn a eto des [[etnotecses]] come so les vîs [[djeus d' efants]], u so les [[toponimeye|nos d' plaeces]]. “Intrez don” eplaide eto des tecses di des vîs scrijheus rovyîs do payis d' [[Gråce-Hologne]], come [[Joseph Sécretin]]. Les scrijheus sont purade do payis d' Lidje, mins gn a eto des tecses d' ôte pårt (come les cis des tchansons da [[William Dunker]] si cåzaedjisse, [[André Gauditiaubois]]). Adon, i sont replaidîs avou l' accint d' Gråce. Li rvowe est imprimêye a môde di [[Motî:sillabusse|sillabusse]], et vindowe å limero (3 €), direk påzès eplaideus. Ele poite l' anonce, a pårti do lº 2 : «Ene riproduccion, minme pa ptits bokets, est todi foirt ricmandêye, tot raplant, bén seur, li no d' l' oteur». == Sacwants tites, et scrijheus del rivowe. == [[Imådje:intrez_don2_wi.jpg|thumb|left|Boket dzeutrin del coviete d' «Intrez don» lº 2]] * lº 1 : Intrez don, ni dmanoz nén sol soû, et s' vinoz boere ene djate di bon cafè avou Richard Joelants et François Nyns. Oteur invité : [[Gilbert Mottard]]. * lº 2 : Intrez don, ni dmanoz nén sol soû, et s' vinoz boere ene pitite di bon cafè avou les deus oteurs des hôteurs, Richard Joelants et François Nyns, et leus invités : Marie-José Heusdain, Hélène Lefer, Natalie Raquet, Léon Colson, Gilbert Heusdain, Félix Louis, Jean Lodewyc, Hubert Maréchal, Gilbert Mottard, Joseph Pannaye, [[Jean-Pierre Vervier]], Gérard Wislez, et André Gauditiaubois. [[Categoreye:Gazetes e walon|Intrez don]] 11426 35348 2005-07-18T21:36:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouye</B></FONT> [f.n.] maladeye des plantes, copurade les [[Motî:dinrêye|dinrêyes]], k' i lzî vént des ptitès rondès brunès taetches come des [[Motî:erunixheure|erunixheures]]. <I>Mes celeris ont l' rouye</I> (ramexhné pa [[C. Denis]]). <I>El frumint est enindjî d' rouye</I> ([[J. Coppens]]). On dit eto: [[Motî:emîsseure|emîsseure]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>rouille (des plantes)</span>, [[noûmot|1920]]. Parintêye: * [[Motî:erouyî|erouyî]] ---- * [[rouye|Dipus d' racsegnes so les rouyes des plantes]] * [[fås amisse|Li mot "rouye" n' est nén normåldimint eployî po l' eruni (fr. ''rouille'')]] 11427 30988 2005-01-15T19:11:29Z Lucyin 16 rouye do oidje (''Rhynchosporium spp'') (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11428 30989 2005-01-15T14:05:47Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : rouye [C1, C100], nén dins E1, C9, S0, O4, O0, O100, E213, E170; mins dins FO4, FC0 (les deus avou des fråzes), dins FE1 come rifrancijha po F. "rouille" (do fier). 11429 30990 2005-01-15T19:08:34Z Lucyin 16 rouye do oidje (''Rhynchosopium spp'') (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} rouye do oidje (''Rhynchosopium spp'') (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11430 30991 2005-01-15T19:16:43Z Lucyin 16 coviete d' ene rivowe do Marok avou des dessins eyet l' poitrait d' Chaïbia dins l' [[Motî:purnea|purnea]]. coviete d' ene rivowe do Marok avou des dessins eyet l' poitrait d' Chaïbia dins l' [[Motî:purnea|purnea]]. 11431 30992 2005-01-15T19:17:43Z Lucyin 16 dessin d' ezfant (Djihinne Mahin, 2004) {{licince imådjes Lucyin}} dessin d' ezfant (Djihinne Mahin, 2004) {{licince imådjes Lucyin}} 11432 49881 2006-01-31T00:45:05Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[Category:Marok]] [[categoreye:Rilomés Muzulmans]] [[Imådje:chaybiya.jpg|thumb|coviete d' ene rivowe do Marok avou des dessins eyet l' poitrait da Chaïbia dins l' purnea]] '''Chaïbia''' (prononcîz ''Chaybiya''), c' est li ptit no, et l' no d' årtisse da '''Chaïbia Tallal''', ene [[pinteure nayive|pondeuse nayive]] [[Marok|marokinne]]. Elle a skepyî a Tnine Chtouka, el province d' El Djadida e 1929, et mori d' ene atake å cour li [[2 d' avri]] [[2004]] a [[Casablanca]]. Elle a cmincî a dessiner avou ses doets so des cårtons, sins mostrer ses dessins a nolu. Si fi a volou aprinde po-z esse pondeu. Adon, ele lyi a atchté des brouxhes et des pinceas. On bea djoû, si fi a priyî a marinde on fén cnoxheu des pinteures. C' est l' prumî côp ki Chaybiya oiza mostrer ses dessinaedjes. L' ome a stî (a bon) reyusse et fé martchî avou leye po ponde des vraiyès toeles po ene espozicion å ''Göthe Institut'' a Cazablanca e 1966. Did la, elle a stî cnoxhowe long et lådje et do côp après, fé èn ôte mostra å ''Musée d' Art Moderne'' a Paris. Ses ouves ont stî espôzêyes dis bråmint des payis d' Urope (France, Almagne, Daenmåtche, Bas-Payis, Swisse, Beldjike) et del Mîtrinne Mer (Marok, Grece, Catalogne, Eibiza, Tunizeye, Espagne, Grece) et minme pus lon: Irak, Braezi, Cuba ey Estats-Unis; mins c' est copurade el France ey å Marok k' i gn a-st avou l' pus d' espôzucions avou ses tåvleas. Chaïbia esteut foirt avnante et amiståve, et todi gaiye, et nén grandiveuse po on sô, minme cwand ele divna li chouchoute des raploûs årtistikes des pus spepieus pondeus. [[Imådje:dessin_efant.jpg|thumb|Dessin k' on dit a l' efant dessineu : "Vouss fé del Chaybiya" ?]] Chaybia est loukeye come èn egzimpe d' årtisse-pondeu k' a-st arivé al copete del schåle sins måy aveur shuvou on cour di dessin, u aler tchabårer addé on grand mwaisse d' ene sicole di pinteure. Co dins les anêyes 2000, e Marok, cwand on voet ene feye ki pond sins aveur aprin, on lyi dit: "To vous fé del Chaybiya !" == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.chaibia.com Ene waibe so Chaybiya] (e francès, avou des imådjes di ses tåvleas, des respondas, des fotos) 11433 30994 2005-01-15T19:56:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Chaïbia]] 11434 36410 2005-07-30T23:59:05Z Pablo 5 Boletus edulis 2 - Foto: Jean-Pol Grandmont. Belgike, 07-11-2004 - Bwès a fouyes. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11435 56908 2006-05-15T12:48:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Boletus aestivalis]], [[pms:Boletus aestivalis]] [[Categoreye:Micolodjeye|Bolet d' este]] Li '''bolet d' esté''' est on clapant magnåve [[tchampion]] k' on rescontere cwand il a fwait foirt tchôd et pu ene miete crou, dins les clairs bwès a foyes (copurade addé les ptitès trokes d' åbes ki leyèt passer l' loumire do solea et s' tcholeur). <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Bolet d' esté|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Boletales|Boletaceae|Boletus|aestivalis|Boletus eastivalis.jpg|'''Boletus aestivalis''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion k' a on tchapea bombé et velouté (7 a 20&nbsp;cm), bén e tchå, di coleur paye a brun-fåve, åyant sovint cwand i fwait setch des pårticulirès cwådriyeyès crevådes, avou des blancs tubes ki verdixhèt e divnant pus vî et des ronds pôres del minme coleur, on vintrou pî (6-20 x 2-5 cm) di coleur brun-clair poirtant on seré blanc mayaedje (reticulaedje). Li tchå di coleur blanke est spesse et dmeure bén deure mins djaeni e divnant pus viye. Il a ene plaijhante odeur et ene saveur sovint ene miete soucrêye. Målureuzmint po les [[micofadje]]s, s' i n' est nén codou tot djonne, Il est sovint ataké a pårti do pî djusk' a l' miercopete do tchapea pa les molons. I vént al tere dins tos les clairs bwès a foyes (en associåcion avou les [[hesse]]s, les [[tchinne]]s, les [[castagnî]]s et les [[tchårnale]]s), di l' esté a l' fén d' l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on tchampion di prumire cwålité minme si s' tchå est ene miete pus mole ki les ôtes bolets. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[de:Sommersteinpilz]] [[eo:Somera boleto]] [[fi:Tammenherkkutatti]] [[fr:Cèpe d'été]] [[it:Boletus aestivalis]] [[pms:Boletus aestivalis]] 11436 36409 2005-07-30T23:58:56Z Pablo 5 Boletus eastivalis - Foto: Jean-Pol Grandmont. N.B. Les tchapeas des bolets d' esté mostrès vèci dzeû ont stîs parazitès pa on tchampion microscopike. Djurbize,10-10-2004 12:10 - Clêr bwès à fouyes. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11437 30998 2005-01-17T18:01:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dixhombrer]] (viye rifondowe) 11438 58865 2006-05-31T06:59:04Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[gl:Vincent van Gogh]] [[Imådje:Gogh1.jpg|thumb|oto-poitrait da Van Gogh]] '''Vincent Willem van Gogh''' a vnou å monde li [[30 di måss]] [[1853]] ey a dhoté li [[29 di djulete]] [[1890]]. C' est on pondeu des [[Bas-Payis]] k' a cmincî a ponde a 27 ans. Dispoy estant djonne, i dessinéve dedja e s' måjhone des fleurs et des ôtès sacwès. Si pa esteut pasteur [[protestant]]. I dmorént dins on viyaedje dins les plinnes d' Olande, la kel tins est sovint foirt grigneus. I vleut esse pasteur, come si pa. I fjheut des tournêyes avou lu dins les [[coron]]s et dischindeut dins les [[houyire]]s vey les ovrîs a l' ovraedje. Mins il a stî buzé å seminaire. Adon, i cmince a dessiner tot seu, e s' måjhone. E 1885, i prind djîsse a [[Anviesse]] et va rôbaler les muzés foû. I est ståmusse divant les pinteures da [[Rembrandt]] et da [[Rubens]]. Adon-pwis, i va rdjonde se fré Teyo a Paris. C' est l' seule djin ki l' a måy ecoraedjî a ponde. Drola, i va dischovri les pintes [[impressionisse]]s et les [[estampe]]s djaponesses. Vincent Van Gogh a dmoré on moumint a [[Cweme]]. ==Difoûtrinne hårdêye== * [http://www.vangoghmuseum.nl Waibe do Muzêye Van Gogh a Amsterdam] * [http://www.vggallery.com Complete work of Vincent van Gogh] * [http://www.malarze.walhalla.pl/galeria.php5?art=17 Waibe polonesse avou ene galreye d' årt da Vincent van Gogh] [[af:Vincent van Gogh]] [[ar:فان غوخ]] [[bg:Винсент ван Гог]] [[bs:Vincent van Gogh]] [[ca:Vincent van Gogh]] [[cs:Vincent van Gogh]] [[da:Vincent van Gogh]] [[de:Vincent van Gogh]] [[el:Βίνσεντ βαν Γκογκ]] [[en:Vincent van Gogh]] [[eo:Vincent van Gogh]] [[es:Vincent van Gogh]] [[et:Vincent van Gogh]] [[eu:Vincent Van Gogh]] [[fa:ونسان ونگوگ]] [[fi:Vincent van Gogh]] [[fr:Vincent van Gogh]] [[fy:Vincent van Gogh]] [[gl:Vincent van Gogh]] [[he:וינסנט ואן גוך]] [[hr:Vincent van Gogh]] [[hu:Vincent van Gogh]] [[id:Vincent van Gogh]] [[it:Vincent van Gogh]] [[ja:フィンセント・ファン・ゴッホ]] [[ka:ვან გოგი, ვინსენტ]] [[ko:빈센트 반 고흐]] [[li:Vincent van Gogh]] [[lt:Vincentas van Gogas]] [[mi:Vincent van Gogh]] [[nds:Vincent van Gogh]] [[nds-nl:Vincent van Gogh]] [[nl:Vincent van Gogh]] [[nn:Vincent van Gogh]] [[no:Vincent van Gogh]] [[pl:Vincent van Gogh]] [[pt:Vincent van Gogh]] [[ro:Vincent Van Gogh]] [[ru:Ван Гог, Винсент]] [[scn:Vincent van Gogh]] [[sh:Vincent van Gogh]] [[simple:Vincent van Gogh]] [[sk:Vincent van Gogh]] [[sq:Vincent van Gogh]] [[sr:Винсент ван Гог]] [[sv:Vincent van Gogh]] [[th:วินเซ้นต์ แวน โก๊ะ]] [[tr:Vincent van Gogh]] [[uk:Ван Гог Вінсент]] [[zh:文森特·梵高]] 11439 31000 2005-02-07T23:46:39Z Lucyin 16 ecråxhes <FONT COLOR="#ff0000"><B>roter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler les djambes, nén trop rade, po-z avancî. <I>Ès bådet n' sait roter télmint k' il est tcherdjî</I> ([[H. Van Cutsem]]). rl a: [[Motî:mårtchî|mårtchî]]. <span lang=fr>F. marcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter d' [[Motî:kene|kene]]</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">roter d' [[Motî:bihair|bihair]]</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">roter [[Motî:cron|cron]]:</FONT> èn nén roter droet. <span lang=fr>F. zigzaguer, tituber, louvoyer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter come on [[Motî:bouxhe-tot-djus|bouxhe-tot-djus]]:</FONT> fé l' foirt tot rotant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter so s' pwès:</FONT> roter londjinnmint come si vosse coir sereut foû pezant a poirter. <span lang=fr>F. marcher lourdement.</span> <B>2.</B> aler rclamer a on metingue k' on bodje d' ene plaece a èn ôte. <I>Roter, c' est bon pol santé, et ça fwait vinde des solés</I> ([[B. Mirlon]]) <span lang=fr>F. manifester.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">roter</FONT>, rotè, router</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rotaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "roter". <I>Av' bén oyou? pont d' rotaedje, avou vosse xhalêye djambe, paski ça pôreut ma, touner</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. marche.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) metingue la k' on va roter. <I>Ci fourit l' prumî rotaedje pol walon.</I> <span lang=fr>F. manifestation.</span> <B>3.</B> manire k' ene sacwè rote. <span lang=fr>F. fonctionnement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>roteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rotresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rote. <span lang=fr>F. marcheur, manifestant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rote 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:voye|voye]], [[Motî:royon|royon]] d' semaedje. <I>Leu balon aterixha pa deus côps so les deus rotes di doûcete ki dji vneu d' semer</I> ([[Guillaume Smal]]). <span lang=fr>F. ligne.</span> <B>2.</B> voye, [[Motî:tchimin|tchimin]]. rl a: [[Motî:grand-rote|grand-rote]], [[Motî:otorote|otorote]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">di rote</FONT>: en [[Motî:erote|erote]]. <I>I lyi fåt prinde a droete deus côps d' rote</I> ([[L. Somme]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roti</B></FONT> [o.n.] pitite voye nén ricnoxhowe (inte ene [[Motî:pî-sinte|pî-sinte]] et on [[Motî:tidje|tidje]]). On dit eto: [[Motî:voylete|voylete]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">roti</FONT>, routi</span>, vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>rotty (1400), routy (1590)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rotindje</B></FONT> [f.n.] [[Motî:biestreye|biestreye]]. <I>Dji m' fote di totes vos rotindjes: mi dji serè botchî come èm cuzén Fernand</I> ([[G. Fay]]). Omonimeye: * [[Motî:rote 2|esse e rote]] (esse mwais) [[Pwaire minimom]]: * [[Motî:rôti|rôti]] Parintêye: * [[Motî:erote|en erote]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:roter droet|roter droet]]. * [[Motî:otorote|otorote]]. * [[Motî:grand-rote|grand-rote]]. 11440 31001 2005-01-17T19:58:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roter]] 11441 31002 2005-01-17T19:59:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roter]] 11442 31003 2005-01-17T20:00:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roter]] 11443 31004 2005-01-17T20:00:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roter]] 11444 31005 2005-01-17T20:01:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roter]] 11445 31006 2005-01-17T23:14:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roter droet</B></FONT> [vierbire s.c.] [[Motî:schoûter|schoûter]] (obeyi). <I>Gn aveut k' lu po les fé roter droet.</I> <span lang=fr>F. obéir.</span> Bodje: * [[Motî:roter|roter]] 11446 42482 2005-10-26T00:55:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rote 2</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#ff0000">esse e rote</FONT>: esse [[Motî:mwais|mwais]] ([[Motî:måvlé|måvlé]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse [[Motî:reyusse|reyusse]] e rote:</FONT> esse sibaré d' ene sacwè et mwais a cåze di ça. <span lang=fr>F. être énervé, irrité.</span> Omonimeye: * [[Motî:rote 1|rote]] (f.n.; voye, rotaedje) ---- * [[francès d' Walonreye|Li mot egistêye eto e francès d' Walonreye (''<span lang=fr-be>être en rotte</span>'').]] 11447 31008 2005-01-17T20:06:31Z Lucyin 16 rouyetes a finde (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} rouyetes a finde (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11448 31009 2005-01-17T20:07:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rouyot]] 11449 31010 2005-01-17T20:17:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ariole]] 11450 31011 2005-01-17T20:22:09Z Lucyin 16 rouyot (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} rouyot (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11453 39813 2005-09-14T07:44:19Z 84.162.167.223 robot Ajoute: als, cy, da, fa, nl, no, simple, sv [[Imådje:wastea wi.jpg|thumb|wastea po fiesti les ans]] On '''wastea''', c' est ene [[påstedjreye]] k' i gn a bråmint des rcetes, mins fwaite po côper po sacwants djins. On ndè fwait, metans po fiesti les ans d' ene sakî, avou des boudjeyes dissu, a l' asulon di l' ådje do fiesti (del fiesteye). E sacwantès coines del [[Walonreye]], on dit eto "wastea" po on [[rouyot]]. Li mot wastea a eto [[Motî:wastea|des ôtes sinses]]. [[als:Kuchen]] [[cy:Teisen]] [[da:Kage]] [[de:Kuchen]] [[en:Cake]] [[eo:Kuko]] [[es:Torta]] [[fa:کیک]] [[ja:ケーキ]] [[nl:Taart]] [[no:Kake]] [[simple:Cake]] [[sv:Tårta]] 11454 31015 2005-01-19T10:37:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tåte]] 11455 35482 2005-07-19T22:53:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôler eshonne</B></FONT> [vierbire c.] mete e bole (des mousmints). <I>Cwand gn aveut on cayet k' esteut tot racafougnî, divant d' el ristinde, dji tapéve di l' aiwe dissu et dj' el rôléve eshonne.</I> (J. J. Gaziaux). rl a: [[Motî:reboler|reboler]]. Bodje: * [[Motî:rôler|rôler]] 11456 36868 2005-08-02T23:36:09Z Lucyin 16 /* Aboeres */ [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] Cisse pådje cial est fwaite po-z î mete tos les '''amagnîs et aboeres tipikes del [[Walonreye]]'''. Beacôp des amagnîs pår walons sont disfindous pa des [[cofréreye]]s. == Amagnîs == * li [[rouyot]]. * li [[gozete]]. * li [[cougnou]] * [[dorêye|tåtes et dorêyes]] ** [[tåte al djote]] ** [[flamitche]] * [[stron d' poye]] * [[rombosse]] * les [[avizance]]s * [[vitolet]]s et [[bolet]]s * li [[matoufé]]. * li [[påsté gåmet]] * les [[canadas å rosse]] == Aboeres == * [[bire]]s ** [[Motî:saizon|saizon]] ** [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] ** [[Motî:Vî-tins|Vî-tins]] * [[peket]] * [[maitrank]] * [[likeur di purnales]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/ben-magni-rif.html Pådje so l' bén-magnî] 11457 42335 2005-10-23T21:31:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leyes</B></FONT> [f.n.t.pl] prodût po fé lver li påsse di pwin, li bire on dit eto: [[Motî:yesse 2|yesse]], [[Motî:leveure|leveure]]. <span lang=fr>F. levures.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèyes</FONT>, lîyes, lîtche</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"liga"</span>. ---- * [[yesse|Dipus d' racsegnes so les leyes]] 11458 31019 2005-01-17T23:23:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôler evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] <B>1.</B> [[Motî:rôler|rôler]] et ndaler å lon. <B>2.</B> [[Motî:cori|cori]] å lon, waraexhmint, tot djåzant d' ene grosse aiwe. <I>L' aiwe rôle evoye tot huzant.</I> Bodje: * [[Motî:rôler|rôler]] 11459 65649 2006-06-30T23:46:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> maxhaedje di farene, d' aiwe et d' [[Motî:leyes|leyes]], po fé do pwin, des påstedjreyes et des sfwaits amagnîs. <I>Li grijhe påsse gonfele po s' plaijhi dissu l' apas do for ki ronfele</I> ([[D. Trempont]]). <span lang=fr>F. pâte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prusti l' påsse:</FONT> pougnî dvins a grands côps, divant del cure. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li påsse est levêye, on pout aloumer l' for:</FONT> dijhêye a onk (ene) ki s' leve (djeu d' mot). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">påsses</FONT> [f.n.t.pl.] amagnî fwait avou del semoule di frumint, prusti et metous e cognes ralongueyes, ou a bokets pus ptits, et cûts tot les fjhant boure dins l' aiwe. <span lang=fr>F. pâtes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôres di påsses:</FONT> sipaguetis, macaronis,... <B>3.</B> tote sôre di mols prodûts ene miete placants, dj' ô bén del minme consistance kel påsse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;påsse a dints:</FONT> prodût, sovint blanc, k' on mete sol brouxhe a dints po s' netyî les dints. <span lang=fr>F. dentifrice.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;påsse a papî:</FONT> prodût fwait a pårti d' celuloze ki, on côp stindou et setchî, va fé l' papî. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>pasta</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (vî mot d' cinsî) sipès [[Motî:passe|passe]] po les biesses. <B>2.</B> broûs avou des mannestés dvins. <span lang=fr>F. margouillis.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">påstea d' måjhones</FONT> coulot avou les måjhones ki tnèt eshonne. <span lang=fr>F. pâté de maisons.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påsté</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> amagnî fwait di molowe tchå et di spices. <I>Do påsté d' vea, do påsté d' foete.</I> <span lang=fr>F. pâté.</span>. <B>2.</B> (vî mot) [[Motî:sitramé|sitramé]]. <I>On meur di påsté.</I> On dit eto: [[Motî:payrou|payrou]]. <span lang=fr>F. torchis.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki fwait l' påsse. <I>Li påstire d' ocåzion rôle el påsse come on marmot dins ses faxhåds</I> ([[H. Van Cutsem]]). rl a: [[Motî:påstedjî|påstedjî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påsteus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>påsteuse</B></FONT> [addj., purade padvant] come del påsse. <I>On ratind kel grin d' mayisse soeye påsteus po-z essiler.</I> <span lang=fr>F. pâteux.</span> [[Pwaire minimom]]: * [[Motî:pôce|pôce]] * [[Motî:pôsse|pôsse]] Parintêye: * [[Motî:påstedjreye|påstedjreye, påstedjî]]. * [[Motî:epåster|epåster]] 11460 31021 2005-01-17T23:28:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påsse]] 11461 31022 2005-01-17T23:29:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påsse]] 11462 31023 2005-01-17T23:29:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påsse]] 11463 31024 2005-01-17T23:30:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påsse]] 11464 31025 2005-01-18T00:06:46Z Pablo 5 rimetou avou "e": påst'''e'''djreye (a moens k' i gn åye des prononçaedjes avou "a" dins des motîs k' i gn a?) <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstedjreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:glotinreye|glotinreye]] fwaite avou del [[Motî:påsse|påsse]]. <B>2.</B> cwårtî del boledjreye-påstedjreye a vey avou li fjhaedje di ces glotinreyes la. <span lang=fr>F. pâtisserie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstedjî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstedjire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>påstedjresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki s' mestî, c' est d' fé des påstedjreyes. <span lang=fr>F. pâtissier.</span> Coinreces [[payis d' Lidje]]. ---- * [[påstedjreye|Dipus d' racsegnes sol påstedjreye]] 11465 31026 2005-01-17T23:32:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjî foû</B></FONT> [vierbire a spitron, s.c.] doirmi foû di s' måjhone. <I>Il a co lodjî ci nute ci foû.</I> rl a: [[Motî:dislodjî|dislodjî]]. <span lang=fr>F. découcher.</span> Bodje: * [[Motî:lodjî|lodjî]] 11466 50941 2006-03-05T13:28:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyî evoye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåyî evoye</B></FONT> [vierbire s.c.] [[Motî:rexhe|rexhe]] d' ene soce, d' on pårti. rl a: [[Motî:schetler|schetler]]. <span lang=fr>F. se séparer, devenir indépendant, faire sécession.</span> Etimolodjeye: viebe ([[Motî:schåyî|schåyî]]) å spitron ([[Motî:evoye|evoye]]); [[noûmot do walon|2001]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyaedje-evoye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåyaedje-evoye</B></FONT>[o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "schåyî evoye". <span lang=fr>F. sécession, dissidence, division;</span> F &amp; Ingl. <span lang=en>spin off</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>(e)schåyeu-evoye</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>(e)schåyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>(e)schåyresse-evoye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki schåye evoye. <span lang=fr>F. dissident.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les schåyeus evoye:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"la branche dissidente"</span>. 11467 31028 2005-01-17T23:38:49Z Lucyin 16 wastea po fiesti les ans (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} wastea po fiesti les ans (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11468 58213 2006-05-24T22:58:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vey voltî]] 11469 31030 2005-05-25T23:38:08Z Lucyin 16 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] ene '''avizance''', c' est èn [[amagnî walon|amagnî tipike]] di [[Nameur]], fwait d' on boket d' påsse foytêye metou åtoû d' ene u deus såçusses. L' avizance di Nameur a stî rmetowe a l' oneur pal [[cofrereye]] des "Cresteas d' Mouze" (''Le côteaux de la Meuse''). ''Li mot "avizance" a eto [[Motî:avizance|des ôtes sinses]]'' 11470 31031 2005-01-17T23:43:27Z Pablo 5 Vincent Van Gogh displaecî viè Vincent van Gogh #REDIRECT [[Vincent van Gogh]] 11471 31032 2005-01-18T00:35:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påstedjreye]] (forcoridjaedje) 11472 31033 2005-01-18T00:09:06Z Pablo 5 sicrît avou "e", «påst'''e'''djî», come «boledjî»; c' est, come di djusse, li prononçaedje e payis d' Lidje, la k' li mot est atesté; adon, a moens k' i gn åye des diccionaires k' ont l' mot avou on prononçaedje "a", el fåreut leyî avou "e"; d' ostant pus ki c' est l' cogne k' a stî tchoezeye a on raploû rfondaedje. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 di djanvî 2005 a 00:09 (UTC) 11473 31034 2005-01-18T00:33:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påstedjreye]] 11474 31035 2005-01-18T00:33:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påstedjreye]] 11475 31036 2005-01-18T00:33:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påstedjreye]] 11476 31037 2005-01-18T01:15:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:imprimer]] 11477 65979 2006-07-02T12:56:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Auricularia auricula-judae]] [[Categoreye:Micolodjeye]] L' [[oraye di Djuda]] est on magnåve tchampion [[saprofite]] ki vént tot do long di l' anêye so les bwès moirts ou les bwès vicants ki flåwixhèt. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Oraye di Djuda|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Gasteromycetideae|Tremellales|Auriculariaceae|Auricularia|auricula-Judae|Auricularia auricula-Judae.jpg|'''Auricularia auricula-Judae''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Tchampion di coleur rôzé-brunasse a pourpré, avou des pleus et des voennes, k' a l' fôme d' ene pitite cope et pout di tenawete aveur li cogne d' ene oraye d' ome tot avançant avou l' ådje (2 a 10 cm di diyamete), adon l' costé di dzo est del minme coleur mins ene miete pus clair et subtilmint velouté ([[furfuracé]]). Si tchå est translucide, djelatineuse, elastike et solide, et dvént pus coriace avou l' tins. Ele n' a po insi dire pont d' saveur. I vént tote l' anêye so les bwès a foyes vicants ou moirts avou ene prédilecsion po l' [[sawri]]. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on pout mougnî cru ou bén e salåde (po dner del coleur) mins ossu et surtout dins les såces k' i lzî dene ene pårticulire onctuwozité. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * Peter Jordan, Steven Wheeler: ''Larousse saveurs - Les champignons'' (Larousse, 1996) - ISBN 2-03-516003-0 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[cs:Boltcovitka ucho Jidášovo]] [[da:Judasøre]] [[de:Judasohr]] [[en:Auricularia auricula-judae]] [[fr:Oreille de Judas]] [[it:Auricularia auricula-judae]] [[ja:キクラゲ]] [[ko:목이]] [[nl:Judasoor]] [[vi:Nấm mèo]] [[zh:黑木耳]] 11478 36412 2005-07-31T00:00:04Z Pablo 5 Auricularia auricula-Judae - Foto saetcheye pa Jean-Pol Grandmont. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 11479 31040 2005-01-19T01:28:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>doyåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>doyå</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand åbe avou do deur bwès, et des fruts avou des aiyetes, ki vént bén sol castinne, e sincieus latén <span lang=la><I>Acer campestre</I></span> <span lang=fr>F. érable des champs.</span> <I>Li doyå sieve a fé des bresses di tcherete, pask' il est foirt deur et k' il a des niers, il est coriant.</I> On dit eto: [[Motî:bwès d' poye|bwès d' poye]], [[Motî:oyåve 2|oyåve]]. <span lang=fr>F. érable des champs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nuk di doyå:</FONT> [[Motî:nocrê|nocrê]] ki s' fwait so l' doyå et ki sieve a fé des ptitès sacwè d' bwès. <span lang=fr>F. broussin.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) pitite sitocaesse feme. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">doyauve</FONT>, doyau, doyâve, doyaube, doyâbe</span>. Etimolodjeye: riscôpaedje di "bwès d' [[Motî:oyåve 2|oyåve]]". Coinrece [[payis d' Lidje]]. Omonimeye coinrece : * [[Motî:doyåre|doyåre]] (les deus divnèt ''doyå'' a Lidje). ---- * [[doyåve|Dipus d' racsegnes sol doyåve]] 11480 31041 2005-01-19T00:10:40Z Lucyin 16 doyåve (poitrait saetchî pa Romain-Leurquin, eplaidî sol Wiki avou leu-z åjhmince) doyåve (poitrait saetchî pa Romain-Leurquin, eplaidî sol Wiki avou leu-z åjhmince) 11481 56839 2006-05-14T23:19:09Z Pablo 5 /* Adire inte li doyå (bwès d' poye) eyet l' [[plaene]] (bwès d' cok) */ coridj.: luminme -> lu-minme [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Imådje:Acer campestrie L ag1.jpg|thumb|left|foyes, fleurs eyet grinnes do doyåve]] On '''doyåve''' u '''doyå''' (on dit eto: '''bwès d' poye''' u '''bos d' poye''', udonbén '''oyåve'''), c' est grand åbe avou do deur bwès, et des fruts avou des aiyetes. Li doyå sierveut a fé des bresses di tcherete, pask' il est coriant et k' il a des niers. Avou ses nuks (des nocrês ki vnèt foû do buk), on fjheut tot des biblots d' bwès. On l' lome "bwès d' poye", pask' el bwès wåde li tcholeur cwand k' on l' toutche; c' est po ça k' on s' endè sierveut po fé des djokes ås poyes. No e sincieus latén ''Acer campestre''. ''E sacwantès plaeces, doyå est omonime di [[doyåre]].'' == Adire inte li doyå (bwès d' poye) eyet l' [[plaene]] (bwès d' cok) == [[Imådje:Acer-campestre.JPG|thumb|Foye bwès d' poye]] * Li bwès d' poye a des foyes pus ptites et pus arondeyes. * L' åbe lu-minme est pus ptit. * On l' voet sovint å mitan d' on tchamp, u come åbe di boirdeure (li plaene vént dins les bwès). * Li doyå vént bén sol [[castinne]], mins nén so les [[schayisse]]s. [[cs:Javor babyka]] [[da:Navr]] [[de:Feld-Ahorn]] [[en:Field Maple]] [[eo:Kampa acero]] [[fr:Érable champêtre]] [[it:Acer campestre]] [[nl:Spaanse aak]] [[pl:Klon polny]] [[sv:Naverlönn]] [[tr:Ova akçaağacı]] [[uk:Клен польовий]] 11482 52264 2006-03-21T04:02:40Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[uk:Клен звичайний]] [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Imådje:Illustration Acer platanoides0.jpg|thumb|Dessin des foyes, fleurs et grinnes di plaene]] Li '''plaene''' (on dit eto: '''bwès d' cok'''), c' est èn åbe ki rshonne å [[doyåve]], mins k' a ene foye pus ptite, a môde di pate di cane, et avou des dbouts foirt pondants. Li plaene vént bén e l' Årdene (so les teres schayisseuses), nén come li bwès d' poye. On rescontere cobén des plaenes dins les bwès, so les pindants des tienes (dabôrd ki l' doyå est purade èn åbe d' ôrire, et di håyes). No e sincieus latén : ''Acer platanoïdes'' (''Acer pseudo-platanus''). [[cs:Javor mléč]] [[da:Spids-Løn]] [[de:Spitz-Ahorn]] [[en:Norway Maple]] [[fi:Metsävaahtera]] [[fr:Érable plane]] [[lt:Paprastasis klevas]] [[nl:Noorse esdoorn]] [[pl:Klon zwyczajny]] [[sv:Skogslönn]] [[tr:Çınar yapraklı akçaağaç]] [[uk:Клен звичайний]] 11483 50908 2006-03-05T11:02:52Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da 195.95.90.106, li dierin candjmint est asteure da Pablo <FONT COLOR="#ff0000"><B>doyåre</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pårt des béns d' èn ome ki l' [[Motî:oumire|oumire]] rivént a s' feme sorvicante, come il esteut etindou dins l' contrat d' mariaedje. <span lang=fr>F. douaire.</span> <B>2.</B> bén del fabrike d' eglijhe. <span lang=fr>F. bien de la cure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol Doyåre:</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">rowe do doyåre:</FONT> plaece di Bastogne, di Ståvleu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' aler fé fesser so l' doyåre:</FONT> ? Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">doyaure</FONT>, doyau, doyâ, dowêre, douwêre, doyâre, dwèyâre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dedoyåre</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Dedouaire, Dedoyard, Dedoyart</span>. Omonimeye coinrece: * [[Motî:doyåve|doyåve]] (les deus divnèt ''doyå'' a Lidje). Poirteu do no "Dedoyåre": * [[Rodolphe Dedoyart]]. ---- * [[doyåre|Dipus d' racsegnes so les doyåres]] 11484 31045 2005-01-19T00:24:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:doyåre]] 11485 31046 2005-01-19T00:25:49Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : dowêre [E1], douwaire [E212], douwêre [E212b], doyå [E1]; doyâ [E203], doyâre [E21]; doyåre [E1, E170], doyau [C9], doyâr [S0], dwayâr [S0] 11486 31047 2005-01-19T02:01:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwès d' poye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bos d' poye</B></FONT> [o.n., pl. des bwès (bos) d' poye] <B>1.</B> [[Motî:doyåve|doyåve]], ki l' bwès wåde li tcholeur cwand k' on l' toutche; c' est po ça k' on s' endè sierveut po fé des djokes ås poyes. <span lang=fr>F. érable champêtre.</span> <B>2.</B> [[Motî:coignoûlî|coignoûlî]]. <span lang=fr>F. cornouiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> bwès d' poye</FONT>, bwès d' pouye, bwès d' pâye, bos d' pouye</span>. ---- * [[doyåve|Dipus d' racsegnes sol bwès d' poye (doyåve)]] 11487 31048 2005-01-19T01:37:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oyåve 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:doyåve|doyåve]] (bwès d' poye). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ayauve</FONT>, ayaube</span>. Coinrece [[Payis d' Nameur]]. Omonime: * [[oyåve 1|oyåve]] (addj.; k' on pout ôre) ---- [[Doyåve|Dipus d' racsegnes sol bwès d' poye]] 11488 31049 2005-01-19T00:36:16Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : bwès d' pouye, di poye [C1, E1, C8, C9, O0]; bwès d' pâye [E34]; bos d' pouye [O0, O2]; bo d' pouye [O4] 11489 31050 2005-01-19T00:40:31Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : doyå [E1, E34, E213] (rifondowe doyåve tot tuzant al rîlêye ståve / stå = ét'''able''') = F. ''ét'''able''''' Nameur : ''ayaube'' = ''ètâbe'' doyå = bwès d' oyåve = F. ''bois d' ér'''able''''' (come li [[cawete -åve]]). 11490 31051 2005-01-19T00:41:29Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : åriète [E1] 11491 31052 2005-01-19T00:45:21Z Lucyin 16 Jean-Philippe Legrand divant ses axhletes, des cenes avou toplin do walon. (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Jean-Philippe Legrand divant ses axhletes, des cenes avou toplin do walon. (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11492 31053 2005-01-19T00:45:58Z Lucyin 16 Jean-Philippe Legrand (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Jean-Philippe Legrand (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11493 31054 2005-01-19T01:28:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:doyåve]] 11494 31055 2005-01-19T01:58:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bwès d' poye]] 11496 31056 2005-01-20T09:54:25Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Lactarius vellereus (Foto: Jean-Pol Grandmont). 11498 60267 2006-06-13T09:28:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Mleczaj chrząstka]] [[Categoreye:Micolodjeye|Fas abusson]] Li '''fås åbusson''' est on gros et spès [[tchampion]] a laecea k' on rescontere dizo les [[plope]]s e les [[så]]s dins les bwès a foyes. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|fås åbusson|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Russulales|Russulaceae|Lactarius|vellereus|Lactarius vellereus 1.jpg|'''Lactarius vellereus''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Foirt grand deprimé tchapea (10-25 cm) avou ene fosse e [[Motî:traitoe|traitoe]] å mitan et on boird incurvé, di coleur blanc-crinme, tournant å djaene-[[tchamois]] et po fini rodjåsse-pâle-[[canele]], kissemé di totès ptitès flotches etercroejhlêyes ki lyi dnèt ene miete li cogne d' on drap espondje. Les lames sont-st espacêyes, sitroetes et cassantes, d' abôrd di coleur blanke et pu divnant ocracé-pâle. Il a-st on foirt abondant blanc-crinme laecea ki soude d' lu cwand on l' côpe ou k' on l' coixhe. [[Imådje:Lactarius vellereus 2.jpg|thumb|left|Lactarius vellereus e côpe]] Il a-st on deur, court et massif pî (4-8 x 2-4 cm) ki s' afine so si dzo. Si tchå est blanc-crinme, ene miete djaene ou brun-pâle et n' a po insi dire pont d' odeur, mins ene foirt âcre saveur. I vént dins tos les bwès a foyes, di preferince dizo les [[plope]]s et les [[så]]s, del fén d' l' esté a l' årîre-såjhon. == Eployaedje == Li fås åbusson est on magnåve tchampion di mwaijhe cwålité a cåze di si insuportåve âcreté (e [[Rûsseye]], i n' sont nén ossi nareus k' nozôtes et i lzès mougnèt rostis e finès trintches). == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 * G. Becker, Dr L. Giacomoni, J Nicot, S. Pautot, G. Redeuihl, G. Branchu, D. Hartog, A. Herubel, H. Marxmuller, U. Millot et C. Schaeffner: ''Le guide des champignons'' (Reader's Digest, 1982) - ISBN 2-7098-0031-4 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 [[de:Wolliger Milchling]] [[fr:Lactaire velouté]] [[lt:Piengrybis paliepis]] [[pl:Mleczaj chrząstka]] [[uk:Хрящ-молочник повстистий]] 11499 31058 2005-01-19T18:22:18Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Lactarius vellereus (è côpe) - (Foto: Jean-Pol Grandmont). Lactarius vellereus (è côpe) - (Foto: Jean-Pol Grandmont). 11500 31059 2005-01-19T20:32:57Z Lucyin 16 li moustî d' [[Lussimbork veye|Lussimbork]] (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11501 34281 2005-07-10T09:46:33Z Pablo 5 [[Imådje:lussimbork_moustii.jpg|thumb|li moustî d' [[Lussimbork veye|Lussimbork]]]] On '''moustî''', u ene '''abeye''', c'est ene grande måjhone, normålmint lon erî des veyes et copurade dilé les viyaedjes, ewou çki vicnut les moennes, ouxhant etur did zels on pere abé. Li mot vént do grek ''μοναστήριον'' (monastérion), ki sourd di ''μονος'' (onk), paski les moennes sont houkîs po viker ene miete tot seus. Did dins l' timp, les moustîs avént seulmint on priyeu, et les abeyes avént èn abé. Ouy poitnut l' no d' moustî les abeyes k' ont yeu ci no la po cmincî. Li moustî li pus cnoxhou del Walonreye, et k' est bén cnoxhou avå l' daegn etire, c'est l' cia da [[Tchevetogne]]. Li mot moustî est foirt sipårdou [[moustî (toponimeye)|el toponimeye]]. [[Imådje:moustii.jpg|thumb|“Li piele”, ene novele da [[Georges Alexis]], si passe a “Moustî”]] Li mot "Moustî" est rsintou pås [[roman|romantîs]] come assez "passe-partot" po-z esse prin come no d' viyaedje k' on n' sait nén dire wice å djusse. ''Po les ôtes sinse, l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), et les ratourneures e walon, riwaitîz dins [[Motî:moustî|l' esplicant motî]]''. [[Imådje:Lat-egl-essince.jpg|thumb|right|Ådvins del båzleke latene do Moustî d' Tchevetogne. Li Sint Bnoet 2004.]] [[Imådje:Tchvt-5cosse.jpg|thumb|right|Ådvins d' l' eglijhe bizantene do Moustî d' Tchevetogne. Pinticosse 2004.]] [[Imådje:Tchevtogne-nive.jpg|thumb|right|L' eglijhe bizantinne do moustî d' Tchevetogne, stil Novogorod. Ivier 2005.]] [[categoreye:Crustinnisse]] 11502 36724 2005-08-01T18:56:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moustî</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> [[Motî:abeye 2|abeye]]. <I>Pol shijhe di Noyé, al låtche, on vs dinrè do tchôd vén: tot l' moustî serè bén wårni.</I> ([[J. Lodomez]]). <I>Sitåré sol falijhe, li moustî d' Melk reschandixh ses vîs meurs</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Paretreut k' asteure, il est e penitince dins on moustî, après awè co fwait des sinnes dins on viyaedje</I> ([[J. Schoovaerts]]). <I>Les Hongrwès vénront tournicoter åtoû do moustî d' Lôbe k' endè djåze divins ses vîs papîs</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. moutier, monastère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;fé k' l' eglijhe dimeure emey li moustî:</FONT> waitî d' continter tertos, di dner a tchaeconk ses abondroets. <B>2.</B> [[Motî:eglijhe|eglijhe]]. <I>Les roufe-tot-djus n' åront d' keure ki cwand l' moustî avou si årvô serè-st al valêye</I> (C. Adam). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;i fåt leyî l' moustî wice k' il est:</FONT> i n' fåt nén candjî les dujhances des djins. <B>3.</B> fond d' l' eglijhe. <B>4.</B> cimintire ([[Motî:aite|aite]]). <I>Vo t' è la co onk k' est evoye doirmi å Moustî</I> ([[S. Fontaine]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Moustî</FONT> [n.pl.] no di des viyaedjes del Walonreye. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Moustî-so-Sambe</FONT>: ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Moustier-sur-Sambre</span>, rebané avou Djmepe. <B>2.</B> viyaedje del Braibant, rebané avou [[Motî:Cirou|Cirou]] e l' an III (1794-1795). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Moustî-dlé-Nivele</FONT>: (so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Moustië</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Monstreux</span>, rebané avou Nivele. <B>4.</B> (so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Moutiè</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e payis picård, e F. <span lang=fr>Moustier</span>, rebané avou Fraine-dilé-Anvegn. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">moustî</FONT>, mostî, moustîr, mostîr, mostiè, moustiè; Tch. moutî; Pc. moutiè, moutië</span>. Etimolodjeye: grek <span lang=el>"monastérion"</span> (minme sinse). Mots d' acolaedje : * [[Motî:Cirou-Moustî|Cirou-Moustî]] ---- * [[moustî|Dipus d' racsegnes so les moustîs]] * [[Moustî-so-Sambe|Dipus d' racsegnes so Moustî-so-Sambe]] * [[Moustî-dlé-Nivele|Dipus d' racsegnes so Moustî-dlé-Nivele]] * [[Moutiè|Dipus d' racsegnes so Moutiè]] 11503 31062 2005-01-20T12:18:30Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Moutiè</B></FONT> [n.pl.] viyaedje do Hinnot, picård-djåzant, k' a skepyî åtoû d' on [[Motî:moustî|moustî]]; rebané avou Fraine-dilé-Anvegn. ---- * [[Moutiè|Dipus d' racsegnes so Moutiè]] 11504 65304 2006-06-27T13:24:39Z Pablo 5 Disfwait li candjmint da 81.244.35.124, li dierin candjmint est asteure da 212.100.178.141 '''Moustî''' u '''Moustî-so-Sambe''' (F. ''Moustier-sur-Sambre''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Djimepe-so-Sambe|Djmepe]]. * Limero del posse: '''5190''' (davance: '''5780''') * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''Na&nbsp;69''' * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): loukîz [[Motî:moustî|e splitchant motî]] ''Gn a eto des ôtes viyaedjes et plaeces ki s' lomèt a pårti do cmon no [[Moustî#Viyaedjes del Walonreye|moustî]]''. == No di des plaeces di Moustî == * li Trî al Mote. * li Kasmak, les coûteures (so plaece ''les Keuteres''). * Ordén. * li Bwès des Teroles. * li Tchestea des Dames. == Tuzance walone == * sicrijheus(es) e walon : ** [[François Raynaud]] ** [[Gabrielle Bernard]] ** [[Emile Gilliard]] * Roman ki s' passe a Moustî: [[Les djoûs racourtixhnut]]. 11505 43234 2005-11-05T17:38:42Z Pablo 5 lu-minme [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Raynaud, Francois]] '''François Raynaud''' ([[1856]]-[[1935]]), c' esteut on sicrijheu walon do payis d' [[Moustî-so-Sambe]], skepyî e France et k' a bouté 30 ans e [[province do Limbork|Limbork]]. I ratourna e walon [[Virgile]], [[Rostand]], [[Victor Hugo]] et l' inciclike Rerum Novarum. Il a scrît lu-minme ene pîce comike, “Li Marcote” (1913). François Reynaud est rprin dins l' [[antolodjeye namurwesse]] des fré Marechal. 11506 31065 2005-01-20T00:01:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Chili</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Chli</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Silly</span>, divnou intité. Mot d' acolaedje : * [[Motî:Bas-Chli|Bas-Chli]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:Tchili|Tchili]] ---- * [[Chili|Dipus d' racsegnes so Chli (li rebanêye comene)]] * [[Chili (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Chli]] 11507 31066 2005-01-20T00:02:54Z Lucyin 16 del saizon d' Sili (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} del saizon d' Sili (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11508 57486 2006-05-20T22:50:14Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Chili''' ([[rîle des troes cossounes|après voyale]], on prononce Chli) (F. ''Silly''), c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Silly_Hainaut_Belgium_Map.png|thumb|Eplaeçmint Chli]] * Dimorants: 7.808 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Sougniye]] * Sitindêye: 67,68 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 115,36 djins/km² * ban di Chli: [[Chili (viyaedje)|Chili]], [[Bas-Chli]], [[El Biek]], [[Foulé]], [[Gondergnî]], [[El Grati]], [[Ôve]], [[Toricoû]]. == Industreye == [[Imådje:saizon.jpg|thumb|70px|left|Del Chili Saizon]] bressene ki fwait del [[Motî:Saizon|Saizon]] {{ProvinceHinnot}} [[de:Silly (Belgien)]] [[en:Silly, Belgium]] [[eo:Silly]] [[fr:Silly (Belgique)]] [[nl:Opzullik]] 11509 31068 2005-04-09T22:09:31Z Lucyin 16 Li viyaedje di '''Chli''' (F. ''Silly''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e payis picård, [[Chili|divnou intité]]. * Limero del posse: '''7830''' (nén candjî). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''S 11'''. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): loukîz [[Motî:Chili|e splitchant motî]] * Lingaedje do payis: [[picård]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Chli == === Hamtea === * Sint-Marcou (F. Sant-Marcoult), la k' on sieve [[sint Marcou|li sint dominme no]]. 11510 31069 2005-03-19T20:52:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Chili]] 11511 31070 2005-01-20T00:44:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Emacralé no d' viyaedje]] 11514 31071 2005-01-20T11:49:58Z Lucyin 16 imådje da Jean Debattice pol novele "Li piele" da [[Georges Alexis]]. imådje da Jean Debattice pol novele "Li piele" da [[Georges Alexis]]. 11515 58240 2006-05-25T01:33:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwès d' cok</B></FONT> [o.n., des bwès d' cok] [[Motî:plaene 1|plaene]] (e sincieus latén <span lang=la><I>Acer pseudo-platanus</I></span>). <span lang=fr>F. érable plane, sycomore.</span> ---- * [[plaene|Dipus d' racsegnes sol bwès d' cok]] 11516 31073 2005-01-20T11:57:19Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : bwès d' coq [E34], [C9], [C1]. 11517 31074 2005-01-20T12:21:01Z Pablo 5 '''Moutiè''' (fr: ''Moustier'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e payis picård, rebané avou [[Fraine-dilé-Anvegn]]. * Limero del posse: '''7911''' (vî limero '''7592''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''A&nbsp;18''' * Lingaedje do payis: [[picård]] 11518 51379 2006-03-12T14:41:10Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Moustidlenivele}} '''Moustî-dlé-Nivele''' (so plaece on prononce ''Moustië'', e F. ''Monstreux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nivele]]. ''I gn a ds ôtès plaeces lomêyes [[Moustî#Viyaedjes del Walonreye|Moustî]].'' * Limero del posse: '''1400''' (vî limero '''1403''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;87''' 11519 50750 2006-02-27T21:52:01Z Gangleri 53 update {{babel-9|de|ro-2|ru-1|eo-3|yi-1|en-2|fr-1|is-1|wa-0}} <font id="top" /><span dir="ltr" ><span class="plainlinks">[[commons:user:{{PAGENAME}}|c:]] [[b:user:{{PAGENAME}}|b:]] [[m:user:{{PAGENAME}}|m:]] [[n:user:{{PAGENAME}}|n:]] [[q:user:{{PAGENAME}}|q:]] [[s:user:{{PAGENAME}}|s:]] [http://test.wikipedia.org/wiki/user:{{PAGENAME}} t:] [[<!-- w: -->user:{{PAGENAME}}|w:]] [[wikt:user:{{PAGENAME}}|wikt:]] '''[[special:SiteMatrix#wa|?]]''' / [[:de:user:{{PAGENAME}}|de:]] [[:en:user:{{PAGENAME}}|en:]] [[:eo:user:{{PAGENAME}}|eo:]] [[:ro:user:{{PAGENAME}}|ro:]] [[:yi:user:{{PAGENAME}}|yi:]] [http://vs.aka-online.de/cgi-bin/globalwpsearch.pl?timeout=120&minor=1&search=User:Gangleri +] [[commons:user:Gangleri/participation#wikipedia|++]] ^{[{{localurl:commons:user:Gangleri/tests/interwiki links/template|action=edit}} e]} / [http://bugzilla.wikimedia.org/buglist.cgi?query_format=advanced&emailassigned_to1=1&emailreporter1=1&emailcc1=1&emaillongdesc1=1&emailtype1=exact&email1=gangleri@torg.is&emailtype2=exact&order=Bug+Number MediaZilla] [[wikt:yi:user:Gangleri/tests/bugzilla|(&rarr;)]] / [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=purge}} ↺] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}]<br /> [[special:Prefixindex/user:Gangleri]] [[special:Prefixindex/user talk:Gangleri|T]] monobook [[user:{{PAGENAME}}/monobook.css|.css]] [[user:{{PAGENAME}}/monobook.js|.js]] [[:category:bugzilla|/]] [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/ cvs] [http://mail.wikipedia.org/pipermail/mediawiki-cvs/ mail] [[meta:Developers#shell|shell-dev's]] [irc://irc.freenode.net/wikimedia-tech #tech]<br /> [[special:Watchlist/edit|&rarr;]] '''{{SITENAME}}''' [[template:DIRMARK|:]]{{DIRMARK}} '''{{ns:project}}''' [[special:Listusers/sysop|:]] [[special:Version|version]] [[special:Allmessages|all messages]] [[MediaWiki:Monobook.css|Monobook.css]] [[MediaWiki:Monobook.js|Monobook.js]] [[template:wikivar|wikivar]] [[image:smiley.png|16px|;-)]]</span></span> <!-- ?<br clear="all" />?<br />? --><br /> __NOTOC____NOEDITSECTION__ ===== [[commons:User:Gangleri]] ===== [[Image:Redirect arrow without text.png|left]] ::* &lrm;[irc://irc.freenode.net/wikimedia #wikimedia], [irc://irc.freenode.net/mediawiki #mediawiki], [irc://irc.freenode.net/wiktionary '''#wiktionary'''] ::* &lrm;[irc://irc.freenode.net/wikipedia-balkan #wikipedia-balkan] ::* [[w:de:Benutzer:Gangleri]] ::* [[w:en:User:Gangleri]] ::* [[w:eo:Vikipediisto:Gangleri]] ::* [[w:is:Notandi:Gangleri]] ::* [[w:mi:User:Gangleri]] ::* [[w:ps:User:Gangleri]] ::* [[w:ro:Utilizator:Gangleri]] ::* [[w:yi:באַניצער:Gangleri]] ::* '''[[meta:User:Gangleri]]''' [[meta:BiDi workgroup|BiDi workgroup]] [[meta:Special:Recentchangeslinked/Category:BiDi workgroup|'''?'''&lrm;]] ::* <span class="plainlinks" >[http://test.wikipedia.org/wiki/User:Gangleri test:User:Gangleri]</span> [[de:Benutzer:Gangleri]] [[en:User:Gangleri]] [[eo:Vikipediisto:Gangleri]] [[is:Notandi:Gangleri]] [[mi:User:Gangleri]] [[ps:User:Gangleri]] [[ro:Utilizator:Gangleri]] [[yi:באַניצער:Gangleri]] <!-- minor edit --> 11520 31077 2005-04-23T21:02:48Z Pablo 5 embassy and village pump __TOC__ == Romanian maps == Yes I planned to remove the romanian maps and use those in commons; thanks for the model and category however; that would help keep track of the images that are involved. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 31 di måss 2005 a 00:14 (UTC) == embassy and village pump == Yes, there is no specific embassy page; and [[Wikipedia:Cåbaret]] is more like the "village pump" (actually, a "cåbaret", is a place were you can go take a drink). I feel it a bit overkill to create different pages while there is so few meta-traffic currently (plus, most of the talk that should have gone to [[Wikipedia:Cåbaret]] have took place in [[Wikipedia:Inte di nozôtes]] (which litteraly means "between us", and is the community portal, which, if I understand correctly, should be an editor-oriented main page (while the standard main-page is made reader-oriented)) As the number of current regular editors is quite small, and they are for the most part not very geekish (apart for me, for all others it is their first use of a wiki, for example), and as Wallonia is small and we happen to also know each other trough other channels (email, real life) there isn't yet a real dynamic in those meta-pages, focus is put on articles. Now, if you think that it would be better to create an ambassy-only page, it can be done of course. Thanks [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;avri 2005 a 21:02 (UTC) 11521 31078 2005-01-21T15:37:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaver 1]] 11522 57678 2006-05-21T09:06:32Z Pablo 5 /* Calker ene [[gåmès|gåmrece]] u ene [[picård|picådrece]]. */ [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] On '''francijha''', c' est on mot u ene ratourneure ki si stitche tot d' on côp e walon, dabôrd k' i gn a bråmint des ôtès "viyès" piceures po dire parey. Li rfrancijha est å pus sovint riwaitî come ene flotche pås linwe-ehåyeus et pås soces di scrijheus classikes. Mins sacwants rfrancijhas pôrént passer e walon did dimwin s' i gn a ene peclêye d'uzeus ki les eployèt. C' est l' cas, kécfeye, di "[[problinme]]". == Egzimpes di rfrancijhas == * "c' est nén ''evidint''". Pout esse replaecî pa '''c' est nén si åjhey ki ça'''. * ''li plupårt''. * ''donk''. Pout esse replaecî pa '''"ça fwait ki...", "eto", "[[Motî:adon|adon]]", [[Motî:dabôrd|dabôrd]]"'''. * Les djins d' ''chez nous'' (lomaedje d' ene shijhe walone e 2002 a [[Nåwinne]]). == Francijhas d' croejhete == * Uzaedje do [[pårticipe prezintrece]] foû do djerondif. :on diccionaire ''dinant'' li sinse des mots ==> on diccionaire '''ki dene''' li sinse des mots. * ''liskéle'' :c' est ''li råjhon po liskele'' ele dinéve rendez-vous å Djhan a ç' plaece la => C' est '''po ça k'''' ele dinéve radjoû … == Kimint rcandjî les rfrancijhas ? == === Trover ene ratourneure pår walone. === Egzimpes di fråzes avou "li plupårt" eyet ene manire pus classike di dire pareye * ''Li plupårt'' des Bulgares (83,9%) sont rashious comes mimbes di l'&nbsp;Eglijhe Ortodosse bulgåre. :=> '''Ene grosse pårt''' des Bulgåres ... * Gn a bén kékès variantes di cogne dins les letes, mins ''pol plupårt'', c' est l' minme sistinme eployî totavå. :=> ... mins c' est '''cåzu''' l' minme sistinme... * ''Li plupårt'' des deyités do panteyon romin vnént d' Grece. :=> '''Ene peclêye (ene trûlêye, ene cåkêye, ene contrumasse)''' des deyités ... :=> '''toplin''' des deyités ... * Cisse brantche la esteut compôzêye ''pol plupårt'' di militants ki viként å Payis Basse espagnol. :=> Cisse brantche la esteut '''bråmint''' compôzêye di militants ... * çou k'&nbsp;i prezinta esteut corek ''pol plupårt''. :=> çou k'&nbsp;i prezinta esteut '''å pus sovint''' corek. * ''Li plupårt'' do tins. :=> '''Nouv côps so dijh, les troes cwårts do tins, å pus sovint'''. === Calker ene [[gåmès|gåmrece]] u ene [[picård|picådrece]]. === Loukîz po [[divancete (a)mon|tchû]] po replaecî ''chez''. 11523 59432 2006-06-06T13:38:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) [[Categoreye:Romans e walon|Famile Sinte]] '''Li famile Sinte''', c' est on [[roman]] e walon, sicrît pa [[Emile Sullon]] e 1999, et k' a vudî après s' moirt ås [[eplaidreyes Dricot]], a [[Lidje]], e 2002. Avou ses 204 pådjes, pår e walon, c' est l' pus long roman måy publiyî e walon. ISBN 2-87095-256-2 == Les tinmes del "Famile Sinte" == * Iswere d' ene famile, so troes djermêyes di djins, avou les brognes "come end a dvins totes les familes". * Ene sôre di ptit roman policî (p. 117-167) la k' on va rcweri kî çk' a hiné on côp d' coutea dins les coisses do mwaisse di scole. * Les etrevéns ki les Bedjes ont viké, dispu 1870 (esploraedje do Congo) e 1983 ([[tronnmint d' tere]] so Lidje). Insi, "li famile Sinte" est, tot e minme tins, on roman sicolodjike, istorike et policî. == Racourti, kitaeyaedje et rplaeçaedje dins li spåce eyet dins l' tins. == Li roman est côpé e deus bokets. Li prumî boket (p. 9-115) si passe di 1870 a 1925. On cmince e [[Congo]] la k' Yacinte Sinte (on bea no, douwô) cwire après del hoye. I va trover do keuve, avou l' aidance d' èn indjenieur francès. Mins e 1910 (p. 25), les "Sinte" rivnèt å payis et si rsetler a [[emacralé no d' viyaedje|Viyé]]. Ké Viyé ? C' est consecant, poy ki tot l' restant do live si passe drola ? Ebén, li pôve sicrijheu l' a rovyî lu-minme, et l' roman est foû k' i n' s' end a nén co rsovnou. C' est po ça k' i mete on ''Nota bene'' al fén do live (p. 207) po dmander d' l' aidance ås lijheus, si, motoit endè sårént pus ki lu. Çou k' est seur, c' est k' c' est nén lon erî d' Lidje, ca les Viyîtwès did la vont-st å notåre et å cinema a Lidje. Ci sereut Viyé-ås-Cwate-Clotchîs, mins ci-la n' est nén dins l' djivêye des limeros del posse... C' est a Viyé ki les cwate efants da Yacinte et Djuleye si vont maryî, fé zels-minmes des efants, eyet s' margayî inte di zels ey avou les bea-frés et sours po l' eritance. Li deujhinme pårteye kimince e 1935. On-z a zouplé 10 ans. C' est l' boket a môde di "roman policî", ki va eto moenner les persounaedjes tenawete di l' ôte costé del frontire des lingaedjes. El pådje 167, on rest co dijh ans pus vî, e 1945. E on rtoume so les histous des manaedjes. Ci côp cial, avou l' djermêye des ptits-efants ki n' vikèt nén avou les brognes des parints. C' est minme ene pitite-feye da Yacinte ki va esse les cåzes kel no "Sinte" si va wårder a Viyé, ca ele fwait troes efants sins esse marieye. Po dire li vraiy, li roman s' arestêye do tins d' l' après-guere, la k' on va strimer on monumint ås rezistants. Mins ç' monumint la va esse dismolou e 1983, et on dischindant des "Sinte" î aler ramasser ene plake... Ci sereut la, po dire, on ptit cloyaedje do roman. == Corwaitaedje do live == === Li djudjmint da Sullon so les margayes des familes. === Å cminçmint do roman, Sullon nos adviertit : :Vos dvoz pinser ki dji n' so waire djoyeus. Ki vloz vs ! End est del famile "Sinte" come des ôtès familes. Les mizeres n' è spårgnèt nole. Et vocial cåzu l' dierinne fråze: :S' i fåreut dire pocwè k' dins bråmint des familes, on n' si håbite pus, et cwand on s' rivoet ås etermints, on toûne cobén l' tiesse, ci sereut ene pus longue istwere a raconter kel cene del famile "Sinte". === Cwålités do romantî: discrijhaedje des persounaedjes. === Li romantî doet saveur discrire li caractere eyet l' fizike di ses persounaedjes. Sullon a po fé avou tos les cis ki pasnut dins les cint et des ans kel roman deure. Kékès egzimpes : :Marcelle, sins esse laide, n' esteut nén totafwait bele, et les djonneas ni tournicotént nén åtoû. Ele n' aveut portant nén l' air grandiveuse. Ki do contråve. On lijheut puvite ene miete di rgret so s' vizaedje, ene sacwè d' on pô trisse divins ses ouys, vola tot. :Li mwaisse di scole loukive li veye a s' façon. Por lu, persone ni pleut esse totafwait bon. Li djintiyesse, ci n' esteut k' ene sipexheur di vierni k' on mete tertos po catchî ses sintimints. === Li lingaedje des persounaedjes === Bråmint des persounaedjes djåznut walon. L' indjenieur francès, Félix Dumont, a fwait ses scoles a Lidje, et l' djåze ene miete, lu eto. Yanneke, en Flamindje, djåze e francès avou l' accint flamind (rashiou insi) å cmince. Mins e 1935 k' ele s' a astalé a Viyé, ele s' a metou e walon. Li notåre di Lidje, li mayeur, li tchîf des pompîs, i djåzèt tertos walon (çou ki s' pout bén, des trevéns kel roman s' passe). Les dvizes en inglès (då [[Livingstone|Vî Stone]]) ey e flamind (cwand i vont al mer) sont ratournêyes e walon. On wåde li tecse francès: * po sacwants djåzaedjes da Felix Dupont et da Yanneke. * Po les letes ricmandêyes d' èn advocåt. * po les mots tecnikes des papîs d' notåre. * Po les bokets d' gazete. Sullon va eto eployî l' francès po dire des spots francès ki lyi vont permete di fé des djeus d' mots e walon. U do loyî foirt plaijhanmint si spoûle. Metans : :''Ici, vous êtes vraiment tombés le cul dans le beurre''. Ki vleut i dire å djusse. Nos djhans cobén d' ene sakî k' i "[[Moî:boure|fwait s' boure]], u k' i flote e boure... === Manaedjmint do suspinse === Li famile Sinte, c' est ene istwere ki s' sitind so des anêyes, mins, tot l' lijhant, on n' voet nén l' tins passer. On s' acrotche d' ene pådje a l' ôte, on vout todi ndè sepi pus long et c' est tofer ene sacwè d' novea k' aspite. Sourdant : Jeanine Robiane, sol coviete do drî do live. Li tecnike di suspinse est foirt dilé l' cene des foytons d' tévé : al fén di tchaeke tchaptrê, on nos dene ene novele k' i fåt passer å tchaptrê d' après po saveur cwè. == Li langue walone del "Famile Sinte" == Co on côp, Sullon mostere si fene kinoxhance do motlî walon. Mins i n' est nén si rwaitant pol croejhete. === Racmoirdance di des vîs mots === Sullon ndè profite po rmete a l' oneur des vîs mots k' on n' kinoxhe pus tant. * [[loyaedje do bindea]]. * [[cåzaedje del cråsse linwe]] === Consyince do livea des mots e walon. === * [[Motî:kendal|kendal]] : mot rwaitî pås Walons zels-minmes come ene miete drole: :La, Monmon avouwa k' i n' coprindeut kendal (minme ki ces mos la ont fwait rire Yanneke)... :Ele dimora sol soû, et s' aprestéve a lzî fé on ptit sene del mwin s' i s' årént yeu rtourné, mins "kendal !", come direut Monmon. * [[Motî:cånoye|cånoye]] : mot foirt traitant : :Si vos djhoz måy a ene Walone ki c' est ene cånoye, vos frîz bén do conter vos oxheas. === Li croejhete === * Sullon eploye voltî l' [[aduzoe]] "paret". :Lu, paret, po k' i s' sintaxhe bén dins s' pea, i lyi faleut, divant tot, shuve ses idêyes. * Rissaetchaedje do [[prono]] sudjet å(s) [[rwaitant]](s): :Estént zels cwate cwand il ont-st arivé e Katanga. * Mins i shût bråmint pus låtchmint li [[aidant viebe|rîle des aidants viebes]] : :Dji n' vou nén m' astårdjî (po : dji n' mi vou nén astårdjî). Insi, i n' fwait ki do shuve les dujhances do djåzé walon do 20inme sieke. Sullon n' a måy sitî minbe d' ene [[soce di scrijheus]]. === Djeus d' mots === Sullon scrît avou toplin des djeus d' mots, foirt féns, on pô a môde des [[pinsêye]]s da [[Pierre Faulx]]. Å resse, gn a on djeu d'mot dedja dins l' tite lu-minme : li famile "Sinte" n' est nén l' [[Djezus-Cri|sinte famile]] ! * Co des djeus d' mots so "sinte": :Elle aveut vint-ût ans cwand ele meta les pîs e l' Beldjike, et come si no d' famile, c' esteut "Sinte", et k' ele n' aveut måy pont cnoxhou d' ome, dji vos lai fé tos les djeus d' mots ki vs voloz; (avou "[[Motî:sint|sinte]]" et eto "[[Motî:sinti|sinti]]"). * Li deujhinme feme da Victor si lome Magrite, mins ele si fwait lomer Greta, come Greta Garbo, ene vudete d' adon. Sullon î rva gaiymint: :Ele n' aveut k' a candjî l' prumire lete di "Garbo" po dner l' no d' ene pitite biesse ki les pexheus rcwerèt (djeu d'mot avou ''warbô'', coinrece di "[[Motî:waerbåd|waerbåd]]"). * djeu d' mots avou des ratourneures do francès : :Li ''légionnaire'' indjenieur ni boutéve nén avou zels. I dmoréve "e l' ombe", çou k' n' esteut nén pus må avou l' solo k' i n aveut la. * Ôte djeu d'mot: :I pike ene tiesse el fosse al [[Motî:pissene|pissene]]; on l' oya criyî, pus '''pus rén''' (sins djeu d'mot) (''sic''). Mins gn a on djeu d' mot avou ''[[Motî:purea|purin]]''. 11524 60384 2006-06-14T12:59:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Novela]] [[Categoreye:Sicrijhaedje]] On '''ptit roman''' (on dit eto : ene '''novele'''), c' est ene sipoûle come on [[roman]], mins k' est pus coûte. S' on doet tchoezi ene longueur, nos diréns : moens di 50 pådjes. Les tinmes des ptits romans sont corwaitîs avou les cis des romans. Dins les [[belès letes|ptitès prozes]], li ptit roman est diferin do [[racontaedje]], ki n' fwait ki do dire des sovnances do scrijheu, k' elzès ricnoxhe come teles, et del [[fåve do vî vî tins|racontroûle]] ki rapoite ene istwere ki s' raconte dispu des ans et des razans, motoit ene miete ricandjeye. [[cs:Novela (literatura)]] [[da:Novelle]] [[de:Novelle (Literatur)]] [[en:Novella]] [[fr:Nouvelle]] [[gd:Nobhaileag]] [[he:נובלה]] [[it:Novella (letteratura)]] [[ka:ნოველა]] [[lb:Novell]] [[lt:Novelė]] [[nl:Novelle]] [[pl:Nowela]] [[pt:Novela]] [[ru:Новелла]] [[sl:Novela (književnost)]] 11525 31082 2005-01-24T20:33:09Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:tchampion 1]] 11526 31083 2005-01-24T15:43:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Hodi]] 11528 31084 2005-01-24T15:46:02Z Lucyin 16 '''Hodimont''', c' est èn ancyinne comene del Walonreye, k' a ddja stî rebanêye avou [[Vervî]] e 1930. Eto, i n' serè nén dins l' djivêye des [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyins ptits bans del Walonreye]]. * Limeros del posse : '''4800''' (n' a yeu nol ancyin limero, ca ci n' esteut ddja pus ene comene cwand k' on les a spårdou, e 1969). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : Ve 22 (c' esteut co ene comene cwand on-z a dné les limeros ALW, diviè 1925). * Etimolodjeye : loukîz [[Motî:Hodimont|e splitchant motî]]. == No di sacwantès plaeces di Hodimont == * Petahé (F. ''Petaheid''). * [[Motî:Pilåte|Pilåte]]. * Li Tier (so plaece:<span lang=wa-feller>Lu Tchêr</span>, F. ''Le Thier''). Situdiaedje des nos d' plaece di Hodimont: [[Jules Feller]] dins li ''Bulletin de la Société Verviétoise d'Archéologie et d'Histoire'', 16, p. 156.) 11529 31085 2005-01-24T15:48:01Z Lucyin 16 Hodimont displaecî viè Hodimont (Vervî) #REDIRECT [[Hodimont (Vervî)]] 11530 40917 2005-10-02T21:28:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchampion 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôre di "plante", sins fleurs ni foyes, ki vént dins tere ou so des bwès ou des åbes co vicants, sovint avou on pî et ene tiesse (tchapea). Loukîz a: [[Motî:åbusson|åbusson]], [[Motî:boloe|boloe]]. <span lang=fr>F. champignon.</span> <span lang=en>Ingl. Mushroom.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pinser mete si mwin so on tchampion et l' mete so ene [[Motî:vesse di leu|vesse di leu]]:</FONT> aveur ene coûte djoye. <span lang=fr>F. être déçu.</span> <B>2.</B> (mot d' biyolodjisse) grande famile (ringne) des vicants, ni plantes, ni biesses, ni microbes, mins metowe inte les troes, e latén <I><span lang=la>Fungi</span></I>. Fijhèt pårtêye des tchampions çou k' on lome å pus sovint tchampion ou åbusson (avou on pî et ene tiesse), mins eto les [[Motî:tchamosseure|tchamosseures]], les [[Motî:rouye|rouyes]], les [[Motî:yesses|yesses]]. <span lang=fr>F. champignon.</span> <span lang=en>Ingl. Fungus.</span> Omofones : * [[Motî:tchampion 2|tchampion]] (onk pus foirt k' els ôtes dins on spôrt) * [[Motî:Tchampion|Tchampion]] (sacwants viyaedjes). ---- * [[Tchampion|Dipus d' racsegnes so les tchampions (sinse biyolodjike)]] * [[åbussons et tchampions|Dipus d' racsegnes so les tchampions del Walonreye]] 11531 31087 2005-01-24T22:32:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hodî</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Hôdî</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hody</span>, rebané avou Antene. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Hodî</FONT>, Hôdî</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Holdier (1050), Hodrer (1182), Hodieres (1209), Hodires (1379)</span>. Etimolodjeye: pitit no [[Motî:Hodi|Hodi]], [[cawete -î]], ''Hodiyî'' (les cis Hulthari, les cis Hodi), rispotchî e Hodî. ---- * [[Hodî|Pondants et djondants]] 11532 51350 2006-03-12T14:29:47Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Hodi}} '''Hodî''' (so plaece, ''Hôdî'', F. ''Hody''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Antene]]. * Limero del posse: '''4162''' (n' a måy candjî). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''H 51''' * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): loukîz [[Motî:Hôdî|e splitchant motî]]. 11533 31089 2005-03-18T21:45:56Z Pablo 5 coridj.: houyire <FONT COLOR="#ff0000"><B>keute</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:djonteure|djonteure]] metowe å mitan do [[Motî:bresse|bresse]]. <I>Dji m' a fwait må m' keute.</I> <I>Ti n' årès k' a fé on trô, et-z î herer t' bresse disk' å keute</I> ([[Anatole Marchal]]). <I>Vo l' la evoye avou si claire taye ås mantches ritrossêyes disk' å dzeu des keudes</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:cotiron|cotiron]]. <span lang=fr>F. coude.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner on côp d' keute:</FONT> <I>a)</I> prevni ene sakî sins s' mostrer, metans por lu n' nén dire ene sacwè k' i n' fåt nén. <I>I rabôre les flancs di s' pårén a côp d' keute</I> ([[F. Barry]]). On dit eto: [[Motî:gougnî|gougnî]], [[Motî:tuker|tuker]]. <I>b)</I> bouxhî traitmint so ene sakî avou s' keute. <I>I lyi a dné on côp d' keute tot passant.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;liver l' keute:</FONT> boere voltî on vere. <span lang=fr>F. aimer boire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rletchî disk' a s' keude:</FONT> aveur magnî åk di bon. <span lang=fr>F. se pourlècher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur do corant dins s' keude:</FONT> aveur come on corant electrike cwand on s' gougne li keute (a cåze do spotchaedje do nier do keute, ki passe inte li pea et l' oxhea). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djonde ses mwins disk' å keute:</FONT> po bén mostrer k' on preye. <span lang=fr>F. prier avec ostentation.</span> <B>2.</B> viye muzeure ki va do keute al mwin rcloyowe po-z apicî on drap et valeur on pî et dmey, u 15 pôces, u 45 cintimetes. <I>Dins les houyires, on mzuréve co å keute.</I> Loukîz a: [[Motî:askeutêye|askeutêye]]. <span lang=fr>F. coudée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">keute</FONT>, kûte, coûsse, coûde</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>cubitus</I></span> (oxhea ki l' tiesse fwait l' dirî do keute). Omonnimeye coinrece : * [[Motî:keude|keude]] (rashonner avou do fyi). * (coinrece ''coûsse'') [[Motî:coûsse|coûsse]] (lûte po kî çk' irè l' pus rade). Parintêye : * [[Motî:askeuter|s' askeuter, askeutêye]]. * [[Motî:cotiron|cotiron]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]]. ---- * [[Djonteure|Dipus d' racsegnes so les djonteures do coir]]. * [[cossoune|Dins "keute" li T est etimolodjike, et rispite dins les parints]]. * [[Viye muzeure|Dipus d' racsegnes so les viyès mzeures]]. 11534 31090 2005-01-24T21:25:07Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vî-keute</B></FONT> [f.n.] no d' ene måke di bire di Nameur. <I>Nos irans boere ene Vî-keute å ratind-tot.</I> <I>Les Moncrabeaucyins k' alént å Purgatwere divént payî a leus soçons ene tournêye di Vî-Keute et on bon plat d' cawî: c' esteut l' uzance</I> (C. Massaux) Loukîz a: [[Motî:Vî-tins|Vî-tins]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] addj. (vî) + no [[Motî:keute|keute]]. ---- * [[bire|Dipus d' racsegnes so les sôres di bire]] 11535 31091 2005-05-03T04:50:58Z Pablo 5 Rifondaedje : * voyale '''eu''' (Lidje Årdene) pus erî do francès ki ''oû'' * li T est etimolodjike ''cubi<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>us'', et rispite dins les parints askeu<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>er, co<FONT COLOR="#ff0000"><B>t</B></FONT>iron. [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : coûsse [O0, O4]; coûde [E1, E34] (co a spepyî) 11536 31092 2005-05-03T04:58:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>askeuter</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s' askeuter</FONT>) ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> aspoyî l' [[Motî:keute|keute]] so ene sacwè, po s' sotni. </I>I s' a askeuté sol candliete, et dmander on dmey.</I> <span lang=fr>F. s'accouder.</span> <B>2.</B> [[Motî:astoker|astoker]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">askeuter</FONT>, askeutè, ascoter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>askeutêye</B></FONT> [f.n.] viye muzeure, k' aléve do keute disk' å dbout des doets (a pô près 50 cm). <span lang=fr>F. grande coudée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">askeutêye</FONT>, ascoudêye</span>. ---- * [[Viye muzeure|dipus d' racsegne so les viyès mzeures]]. 11537 31093 2005-01-24T21:17:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:askeuter]] 11538 31094 2005-05-03T04:55:27Z Pablo 5 +E1 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * askeuter: ascoter [E1] * ascoudéye [O0] (co a spepyî) 11539 31095 2005-01-24T21:20:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vî-tins</B></FONT> [f.n.] no d' ene måke di bire del Walonreye. <I>Nos irans boere ene Vî-tins a Bôvetchén</I>. Loukîz a : [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] ---- * [[bire|Dipus d' racsegnes so les sôres di bire]] 11540 31096 2005-01-24T21:23:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotiron</B></FONT> [o.n.] [[Motî:keute|keute]]. <span lang=fr>F. coude.</span> Etimolodjeye : bodje "keute", [[cawete -ron]]. Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]]. 11541 31097 2005-01-24T21:25:17Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : cotiron [O0]; coturon [O0]; coûtiron [C1]; coûtiron [O0]; coutouron [O0] 11542 31098 2005-01-24T22:25:08Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coûsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lûte po kî çk' irè l' pus rade. <I>Li toirtowe å live: al fén del coûsse Cwè frîz si, come mi, vos poitrîz on pezant covra ?</I> ([[J. Bily]]). <span lang=fr>F. course.</span> <B>2.</B> voyaedje. <I>C' esteut ene sitoele ki vneut d' fini s' coûsse et k' aveut kiyî l' cir</I> ([[Guillaume Smal]]). Omonimeye coinrece : * [[Motî:keute|keute]] (o.n., djonteure, ''coûsse'') Parintêye : * [[Motî:escourci|escourci, escoûsse]]. 11543 31099 2005-01-24T22:08:28Z 212.100.178.141 +keuze <FONT COLOR="#ff0000"><B>keude</B></FONT> ([[Codjowaedje keude|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>keuze</B></FONT> ([[Codjowaedje keuze|codjowaedje]]) [v.c.] fé tni eshonne avou do fyi. <span lang=fr>F. coudre.</span> Omonimeye : * [[Motî:keute|keute]] (o.n., djonteure) Parintêye : * [[Motî:rakeude|rakeude, rakeuze]] * [[Motî:diskeude|diskeude]] * [[Motî:cozaedje|cozaedje]] * [[Motî:costeure|costeure]], [[Motî:costire|costire]] 11544 31100 2005-01-24T22:44:01Z Pablo 5 "keude" a Nameur est pår erîlé (bodjes A=B=C=keud: dji keud, nos keudans, i keudnut); metou dins l' Gilliard sol modele di "coude" ([[Motî:code]]); sol minme modele: [[Motî:pinde]], [[Motî:djonde]], [[Motî:confonde]], [[Motî:dischinde]], [[Motî:mode]],... "keude" (et diskeude, rakeude, rikeude) est l' seu viebe do modele 41 da Gilliard ki finixhe avou "-eude" "keuze" a Lidje, (bodjes A=coz B=C=keuz; si codjowe come [[Motî:scheure]] pol candjmint d' voyale eu/o; come [[Motî:oizeur]] pol boket -z- eyet l' cawete di codjowaedje. ==> wårder deus viebes diferins sinonimes (come po saveur/sepe) purade ki d' ahiver on codjowaedje ki maxhe les deus. note: wa: "keu'''d'''e", fr: "cou'''dr'''e"; wa: "keu'''z'''e", es: "co'''s'''er"; motoit k' les deus fômes walones vinèt d' deus bodjes laténs? 11545 31101 2005-01-24T21:38:11Z Lucyin 16 Motî:Hôdî displaecî viè Motî:Hodî #REDIRECT [[Motî:Hodî]] 11546 31102 2005-01-24T21:46:23Z Lucyin 16 Hôdî displaecî viè Hodî #REDIRECT [[Hodî]] 11547 31103 2005-01-24T22:34:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:keude]] 11548 31104 2005-01-24T22:48:42Z Pablo 5 modeu avou l' machine a mode (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} modeu avou l' machine a mode (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11549 31105 2005-01-24T22:59:20Z Pablo 5 [[Imådje:modeu.jpg|thumb|173px|modeu avou l' machine a mode <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>mode</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé rexhe do [[Motî:laecea|laecea]] del tete. <I>Ass dedja modou l' blanke&nbsp;?</I> <I>On mode todi les prumîs djets al tere</I> (ramexhné pa G. Belleflamme). <I>Vos pôroz rescontrer, Maxhurés d' noer et blanc, Les tropeas d' vatches ki rdischindèt des tchamps Cwand c' est l' moumint d' les mode</I> (P. Lassence). <I>Mins c' est l' rowe ki toûne, dit-st i, d' on lan, li Djôzef Djonnome, ki modèt dipus d' on cint d' vatches après Måtche</I> (A.G. Terrien, ratourné pa L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mode al schoume:</FONT> dins l' modaedje al mwin, aler rade et fer assez po fé schoumer l' laecea dins l' saeyea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;machine a mode:</FONT> rl a: [[Motî:machine|machine]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhame a moude:</FONT> pitit bas [[Motî:xhame|xhame]] ki l' modeu s' ashît dso. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchôd modou:</FONT> <I>a)</I> laecea ki vént djusse d' esse modou; <I>b)</I> rl a: [[Motî:tchôd-modou|tchôd-modou]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;</FONT> (advinia fåsmint måhonteus) Cwand k'&nbsp;les femes ont li pus d'&nbsp;schoume inte les djambes&nbsp;? Risponse: cwand ele modèt. <B>II.</B> [v.s.c.] fé l' ovraedje deus ou troes côps par djoû di fé rexhe li laecea des vatches d' on ståve. <I>I modèt a 6 eures å matén et a 5 eures del vesprêye.</I> rl a: [[Motî:traire|traire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>moude</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>mode</B></FONT>, moûde, môde</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>modeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>modresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki mode les vatches. <span lang=fr>F. trayeur, euse.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki tént bråmint des vatches a laecea. <span lang=fr>F. éleveur laitier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cwantité d' laecea, copurade: <I>a)</I> k' on mode so ene dimeye djournêye. <I>C' est des ptitès modêyes, dispu k' ele ni vont pus ås tchamps.</I> <span lang=fr>F. traite.</span> <I>b)</I> k' ene vatche prodût so èn an. <I>On n' epoite a l' etrindjir ki les åmayes ki l' mere a ene modêye di dpus di 6000 lites so 305 djoûs.</I> <span lang=fr>F. lactation.</span> <B>2.</B> (radoucixhant) pixheye. <B>3.</B> (stindaedje) cogne d' on scrijhaedje, d' on programe éndjolike k' a ddja stî candjî et ki l' serè co. <I>C' est l' modêye 7.0 do programe.</I> <I>Avoz veyou li dierinne modêye do ricnoxheu d' letes Textbridge&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. version.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>moudêye</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>modêye</B></FONT>, moûdèye, moudée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "mode". <span lang=fr>F. traite.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modåjhe</B></FONT> [f.n.] termene k' on mode. <span lang=fr>F. traite</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>modauhe, môdan.ye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modreye</B></FONT> [f.n.] plaece k' on-z î mode les vatches. <I>Pålene, ratchessîz les vatches al modreye.</I> <I>Dinltins li modreye, c' esteut dins l' waide al måjhone</I> (ramexhné pa G. Belleflamme). <span lang=fr>F. salle (stale) de traite.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>moûdrèye, modrèye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modoe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:saeyea|saeyea]]: <I>a)</I> a mode <I>Li vatche a ståré l' modoe d' on côp d' pate</I> (ramexhné pa M. Francard); <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè on pé come on modoe:</FONT> awè on gros pé, tot cåzant d' ene vatche. <I>b)</I> di tolminme kéne uzance. <I>On modoe d' blanc fier; on modoe emayé; on modoe a buze; on modoe a tcherbon.</I> <I>Li modoe est tot caboslé.</I> (ramexhné pa M. Francard) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè en tiesse come on modoe:</FONT> awè må l' tiesse a cåze di brut, di berdelaedjes. <span lang=fr>F. seau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>moûdeu</B>, modeu, moudeu, moûdè, <FONT COLOR="#800080"><B>modwè</B></FONT></span>. Coinrece Payis d' Bastogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>modrece</B></FONT> [addj.] a vey avou l' modaedje. <I>Ene buzete modrece, po-z atraire li laecea des vatches ki l' tete est ristopêye.</I> <span lang=fr>F. trayeur, euse.</span> 11550 31106 2005-01-24T23:03:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11551 31107 2005-01-24T23:03:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11552 31108 2005-01-24T23:04:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11553 31109 2005-01-24T23:04:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11554 31110 2005-01-24T23:04:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11555 31111 2005-01-24T23:04:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11556 31112 2005-01-24T23:04:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11557 31113 2005-01-24T23:04:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11558 31114 2005-01-24T23:04:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mode]] 11559 31115 2005-01-24T23:07:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dal</B></FONT> [divancete etroclêye] di a li: etrocla del divancete "di", del dvancete "a" et do definixhant årtike "li" divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune). Les cwate sicrijhaedjes (dal, d' al, d' a l' , da l' ) sont-st acceptés. <I>Vochal li pådje dal Daniele Trimpont, ene bouteuse pol walon ey ene sicrijheuse.</I> <I>C' est k' i lyi è faleut, des cwårs, po payî les falbalas dal Meleye, paret</I> (J. Schoovaerts). <I>Vochal kimint k' i m' ont raconté l' istwere dal viye Fonsene ki dmoréve la tote seule, gn a cåzu deus cints ans</I> (P. Renson). <I>Pa côps, al divine tåve dal tere, dj' a djouwé ås dés avou les diès, ki l' tere tronnéve a tot spiyî et raetchî des schaveas d' feu</I> (Nietsche, rat. pa J.P. Hiernaux). Etimolodjeye: etroclaedje dedja scrît dins l' ancyin walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "d' a l' " est pus novea (1900). 11560 31116 2005-01-24T23:11:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dår</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) sôre di ptite [[Motî:lance|lance]] montêye so on ptit mantche di bwès, eployî al guere. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"dar"</span> (minme sinse). Omofone: * [[Motî:dård|dård]] (o.n.; awion des insekes; minme sitok etimolodjike) 11561 51261 2006-03-12T13:33:39Z Pablo 5 loyén: wesse 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dård</B></FONT> [o.n.] [[Motî:awion|awion]] del [[Motî:wesse 1|wesse]], del moxhe al låme. <I>On voeyeut co l' dård planté dins l' pea.</I> Etimolodjeye: calké do francès <span lang=fr>"dard"</span>, lu-minme on stindaedje do sinse di [[Motî:dår|dår]], 1850. Omofone: * [[Motî:dår|dår]] (o.n.; viye lance di guere) 11562 31118 2005-01-24T23:16:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>decor</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> å teyåte, çou k' est metou å fond del sinne, et ki mostere li plaece wice ki l' accion del pîce si fwait. <B>2.</B> (stindaedje) çou k' i gn a åtoû del plaece di l' accion. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:decorer|decorer]] * [[Motî:decoråcion|decoråcion]] 11563 31119 2005-01-24T23:15:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:decorer]] 11564 31120 2005-01-24T23:18:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>decorer</B></FONT> [v.c.d.] <B>1.</B> mete des gåliotaedjes dins ene plaece. rl a: [[Motî:assonrer|assonrer]], [[Motî:arindjî|arindjî]], [[Motî:wårni|wårni]]. <B>2.</B> diner ene decoråcion a ene sakî. <I>Il a stî decoré del croes d' guere.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>decoraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "decorer". <span lang=fr>F. décoration.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>decoreu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>decoreuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>decorresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki c' est s' mestî d' decorer les måjhons, et ds ôtès plaeces. <span lang=fr>F. décorateur (trice).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>decoråcion</B></FONT> [f.n.] essegne k' on agritche al frake d' ene sakî k' a fwait do bén a on payis. <I>I m' a metou mi decoråcion tot djhant "Asteme c' est on clå d' waxhea"</I> (L. Demarche). <I>Deujhinme regue po fé rviker l' walon: èn nén aveur sogne do fé des fåtes; li ci k' endè fwait nén merite ene decoråcion mins passez vs pus vite di medaye et k' nosse vî lingaedje dimeure ene sacwè d' bén vicant</I> (E. Sullon). On dit eto: [[Motî:medaye|medaye]]. Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:decor|decor]] 11565 31121 2005-01-24T23:19:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:decorer]] 11566 31122 2005-01-24T23:19:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dedja]] 11567 31123 2005-01-24T23:19:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:decorer]] 11568 31124 2005-01-24T23:19:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:decorer]] 11569 31125 2005-01-24T23:19:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:decorer]] 11570 57882 2006-05-21T21:20:04Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>dedja</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ddja</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> mostere k' ene sacwè arive pus rade k' on n' el ratindeut. <I>Ess dedja la&nbsp;? Est ç' dedja vos&nbsp;? Vo vs la ddja&nbsp;? C' est ddja lu&nbsp;? Vos arivez ddja&nbsp;?</I> <I>Ça a ddja stî mî.</I> <I>La ddja lontins k' i rote, vosse roufion&nbsp;?</I> <I>Ele sipanixheut ddja ses efants a troes moes.</I> <span lang=fr>F. déjà.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dedja (des djas), c' est des måles di bådet:</FONT> risponse tote fwaite a onk (ene) ki dmande: "dedja&nbsp;?". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est ddja ça&nbsp;!:</FONT> Fråze di rprotche. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est du propre&nbsp;!"</span> <B>2.</B> mostere k' ene sacwè cmince a esse possibe, kimince a s' fé. <I>Li glaece poite dedja.</I> <span lang=fr>F. pouvoir déjà.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ddja on tchena, saiss, ça&nbsp;!:</FONT> ça cmince a s' repleni, po dire k' i gn a on tchena plin (di crompires, evnd). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est déjà un fameux panier"</span>. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">èn d(e)dja</FONT>: èn (minme) nén. <I>Vos n' sårîz ddja cori.</I> <I>To n' serè ddja ovrî come a stî èt grand-pere</I> (V. Delire). <I>Siconcires del Voye des Tchvås d' Cope; Dj' efagnéns ddins po djouwer: Bouneur rataslé a hope K' on n' pinse ddja a-z alouwer</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:nén ddja|nén ddja]]. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">èn ... d(e)dja + viebe å codicioneu</FONT>: èn saveur (fé ene sacwè). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' s' è pasréve dedja:</FONT> on n' s' endè såreut passer. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est indispensable"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;To n' el freus ddja:</FONT> on n' el såreut fé. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est impossible, irréalisable"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' el freut ddja fé:</FONT> c' est trop tchir di payî ene djin po fé fé çoula. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est une main-d'œuvre hors de prix"</span>. <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">èn ... d(e)dja nén:</FONT> èn ... nén ddja. <I>Li tchîf lyi dna ene pårticion; et lu: " - Bén monsieu, comint vôriz ki dj' tchante çoula, dji n' conoxhe dedja nén l' air</I> (El tonea d' Tchålerwè). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>d(è)dja</B>, <B>dja</B>, d(i)dja, d(ë)dja, d(u)dja, dédja</span>; miersipepieuzmint el mape ALW 3.58. 11571 40512 2005-09-23T10:53:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taesson</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> biesse ås tetes, ki magne did tot, avou des noerès royes so ene blanke cote, ki vike dins les bwès et dmorer dins ene [[Motî:terêye|terêye]] et k' a des blancs et noers poys, e sincieus latén <span lang=la><I>Meles meles</I></span>. <I>Nos esténs come on taesson dins s' trô, cwand il î dmeure po-z ivierner</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. blaireau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doirmi come on taesson:</FONT> si dispierter tård. <I>Dj' è respond k' il åront doirmou come des taessons, tos les tchots, cisse nute la</I> ([[L. Mahin]]). <I>Mins to pous bén pinser, a cénk eures å matén, Nannan doirmeut come on taesson</I> ([[A. Henin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pôve taesson ki n' a k' on trô:</FONT> i fåt todi aveur dipus d' ene rexhowe po vni mwaisses des rujhes del vicåreye. Loukîz a: [[Motî:rinåd 1|rinåd]], [[Motî:sori|sori]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Taesson:</FONT> no d' ene plaece di Brinne-Tchestea. <B>2.</B> (imådjreçmint) foirt londjin ome. <span lang=fr>F. lourdaud.</span> <B>3.</B> foirt mannete feme. <span lang=fr>F. souillon.</span> <B>4.</B> feme ki vout todi cmander. <span lang=fr>F. mégère.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"tasgo"</span>. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Taesson</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, vinant d' on no sobricot, sicrît e francès <span lang=fr>Tasson, Tesson</span>. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>taesson d' Amerike</B></FONT> [o.n.] pus grande sôre di taesson, e sincieus latén <span lang=la><I>Taxidea taxus</I></span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèsson</FONT>, tasson, tasson, tachon, tachron, tachô; Gm tachon</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 8.14. ey el notûle 8.31. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taesnire</B></FONT> [f.n.] trô d' taesson. <span lang=fr>F. tanière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Taesnire, Les Tasnires</FONT>: no di des plaeces di Djanmioû, Salazene (Spontin) (so plaece: <span lang=wa-feller>Li tasnêre</span>), Lamortawe, Belfontinne-el-Gåme (so plaece: <span lang=wa-feller>La tachnière</span>), Tintnî, des Libins, di Frôhan (so plaece: <span lang=wa-feller>La tachnire</span>), Tchekion (so plaece: <span lang=wa-feller>Les Tasnières</span>), des Awirs (so plaece: <span lang=wa-feller>tèsnîre</span>), di Francortchamp (so plaece: <span lang=wa-feller>tisnîre</span>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tèsnîre</FONT>, tisnîre, tachnîre, tasnêre; Gm Tachnière</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taessone</B></FONT> [f.n.] mere di taesson. <span lang=fr>F. blairette.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taesnea</B></FONT> [o.n.] djonne di taesson. Etimolodjeye: [[cawete -ea]], [[noûmot|2005]]. ---- * [[taesson|Pondants et djondants sol taesson d' Urope]] * [[taesson d' Amerike|Pondants et djondants sol taesson d' Amerike]] 11572 49692 2006-01-27T14:11:12Z Lucyin 16 {{djermon motî|taeyi|<hr>verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>taeyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] côper po-z aveur foû, po-z aveur djus. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>taeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bwès avou bråmint des sôres d' åbes (côrîs, beyôles, tchinnes, sås, tchårnales, des bwès d' poye, havurna, evnd., mins nén des faws, metans) k' on-z abate tos les trinte cwarante ans, tot leyant sacwants beas åbes å mitan. <I>Come i n' voeyént rén sol voye, ni dins les taeyes, il ont shû on pazea d' grivlire.</I><span lang=fr>F. taillis.</span> <B>2.</B> (mot d' houyeu) plaece k' on taeye dins l' rotche. <span lang=fr>F. galerie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;endaler el taeye:</FONT> endaler al hoyire. <I>A l' prumire eure, come po ndaler e taeye, Il aveut ddja efuté ses deus botes </I>([[J. Dufrane]]). <B>3.</B> <span lang=fr>F. taxe, impôt.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:taye|taye]] (blouze). Parintêye : * [[Motî:kitaeyî|kitaeyî, cotaeyî]] * [[Motî:diskitaeyî|diskitaeyî, discotaeyî]] * [[Motî:ritaeyî|ritaeyî]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:taeyeu å bwès|taeyeu å bwès]] * [[Motî:Les Taeyes|Les Taeyes]] ---- * [[houyire|Dipus d' racsegnes so les taeyes et les houyires]] * [[taeye (di bwès)|Dipus d' racsegnes so les taeyes di bwès]] 11573 31129 2005-01-25T16:04:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> mousmint come ene tchimijhe mins sins panea et sins botons pa dvant. <I>Vo l' la evoye avou si claire taye ås mantches ritrossêyes disk' å dzeu des keutes</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. blouse.</span> <B>2.</B> toû do coir ådzeu des hantches. <I>Vosse feme a ene taye di wesse</I>. <span lang=fr>F. taille.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:taeye|taeye]] (plaece k' on taeye dins l' rotche). ---- * [[mousmint d' feme|Dipus d' racsegnes so les mousmints d' feme]] * [[fås amisse|taye, c' est eto on fås amisse pol prumî sinse, todi]] 11574 31130 2005-01-25T16:09:20Z Pablo 5 redjiblaedje viè [[Tchampion des forires]] #REDIRECT [[Tchampion des forires]] 11575 40993 2005-10-04T11:50:13Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Micolodjeye]] Li '''tchampion des forires''' est on råle [[tchampion]] [[saprofite]], ki n' a nén stî åjhey a classer a cåze di s' rôze sipôrêye et ki vént li pus sovint dins les croyixheus teréns. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Tchampion des forires|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricromycetideae|Entolomatales|Entolomaceae|Rhodocybe|gemina|Rhodocybe gemina.jpg|'''Tchampion des forires''' <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont).</SMALL>}} == Discrijhaedje == Li '''tchampion des forires''' a on spès tchapea (8-12 cm) di coleur cur a rozé-ocracé avou ene pruineuse cuticule nén åjheye a peler. Lameles rozé-pâle divnant brun-rozé, bén e tchå et ene miete arondeyes so l' pî. Sitocaesse blanc pî (3,5-5x1,5-2 cm) ledjirmint pruineus. Blanke tchå ki pout esse rossete a plaeces, avou ene boune odeur di farene divnant pus tård ene miete rance et ene saveur ledjirmint spiceye. I vént dins les fenaesses des forires et des taeyes mins ossu dins les bwès a foyes et d' sapéns di l' bele a l' årire-såjhon. == Eployaedje == C' est on magnåve tchampion di boune cwålité mins '''i gn a on foirt risse del confonde avou l' mwais åbusson (Entoloma lividum)'''. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Régis Courtecuisse, Bernard Duhem: ''Guide des champignons de France et d'Europe'' (Delachaux & Niestlé, 1994-2000). * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Dr Ewaldt Gerhardt: ''Guide Vigot des champignons'' (Vigot, 1999) - ISBN 2-7114-1413-2 * Henri Romagnesi: ''Petit atlas des champignons'' (Bordas, 1970) - ISBN 2-04007940-8 11576 31132 2005-01-25T16:19:49Z Pablo 5 Motî:taeye displaecî viè Motî:taeyî #REDIRECT [[Motî:taeyî]] 11577 37668 2005-08-11T21:44:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taeyeu å bwès</B></FONT> [o.n.] [[Motî:bokion|bokion]] ki fwait les coides di bwès, tot [[Motî:kitaeyî|ctaeyant]] les åbes abatous. Bodjes: * [[Motî:taeyeu|taeyeu]] * [[Motî:bwès|bwès]] 11578 31134 2005-01-25T16:30:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taessale]] 11579 31135 2005-01-25T16:34:59Z Lucyin 16 saye di tåvlea po les biesses: (a ramidrer) saye di tåvlea po les biesses: fåreut candjî : fungi dji metreu pus voltî :" sincieus rindjaedje " ki "classifiaedje syintifike" 11580 31136 2005-01-25T17:05:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mosse 2</B></FONT> [f.n.] (vî mot) <B>1.</B> martchandijhe ou prodût di saye, fwait po mostrer a on cande. <I>Ene mosse di vén, di frumint.</I> <span lang=fr>F. échantillon.</span> <span lang=es>Esp. muestra.</span> <B>2.</B> mostraedje di martchandijhes, dresseye di martchandijhes di mosse. <span lang=fr>F.Vx. montre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li mosse d' Åxhe:</FONT> mostraedje di rlikes rilidjeuses ki s' fwait tos les set ans a Åxhe e l' Almagne. Etimolodjeye: do viebe "[[Motî:mostrer|mostrer]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moslete</B></FONT> [f.n.] pitit platea di stin ou d' årdjint po-z î mete des frûts ou ôtes sacwès k' on vout mostrer. Etimolodjeye: mosse (mostraedje) cawete -ete, sititchî "L". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mossineu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mossineuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mossinresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s' mestî c' est d' mostrer des mosses (des prodûts d' mostraedje, di saye) k' èn ôte fabrike. Omonime: * [[Motî:mosse 1|mosse]] (f.n.; biesse del mer) Bodje: * [[Motî:mostrer|mostrer]] 11581 31137 2005-01-25T17:09:33Z Pablo 5 sourdant (E1) Sourdants: * [E1] ''mosse'' * [E1] ''mos'lète'' * [E1] ''mossineû, mozineû, mossinerèsse'' 11582 31138 2005-01-25T17:09:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mosse]] 11583 31139 2005-01-25T17:10:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mosse 2]] 11584 31140 2005-01-25T17:11:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mosse 2]] 11585 31141 2005-01-25T17:11:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mosse 2]] 11586 31142 2005-01-25T17:12:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mosse 2]] 11587 44573 2005-11-14T12:41:23Z Pablo 5 {{Taxobox begin | color = #FF9999 | name = {{{1}}} | boxbground = #F6EBE4 | title color = white }} {{Taxobox image | image = [[Imådje:{{{2}}}|220px|{{{3}}}]] | caption = ''{{{3}}}'' }} {{Taxobox begin placement | color = pink }} {{Taxobox ringne | taxon = ''[[Animalia]]'' (biesses) }} 11588 31144 2005-01-25T17:26:46Z Pablo 5 [[Ringne (biyolodjeye)|Ringne]] 11589 31145 2005-01-25T17:28:49Z Pablo 5 |} 11590 44562 2005-11-14T11:55:43Z Pablo 5 {{Taxobox begin | color = lightblue | name = {{{1}}} }} {{Taxobox image | image = [[Imådje:{{{2}}}|220px|{{{3}}}]] | caption = ''{{{3}}}'' }} {{Taxobox begin placement | color = lightblue }} {{Taxobox ringne | taxon = ''[[tchampions|Fungi]]'' (tchampions) }} 11591 44540 2005-11-14T10:59:53Z Pablo 5 |- valign=top | {{Phylum}}: | {{{taxon|{{{1}}}}}} 11592 55568 2006-05-02T15:25:52Z 212.100.178.141 Ecoxhmint 11593 44538 2005-11-14T10:59:21Z Pablo 5 |- valign=top | Classe: | {{{taxon|{{{1}}}}}} 11594 44541 2005-11-14T11:01:27Z Pablo 5 |- valign=top | Ôre: | {{{taxon|{{{1}}}}}} 11595 44539 2005-11-14T10:59:28Z Pablo 5 |- valign=top | Famile: | {{{taxon|{{{1}}}}}} 11596 44563 2005-11-14T11:56:32Z Pablo 5 |- valign=top | Djinre: | {{{taxon|{{{1}}}}}} 11597 45303 2005-11-23T12:04:36Z Pablo 5 |- style="text-align:center;" ! bgcolor="{{{color|pink}}}" colspan="2" | No e [[sincieus latén]] |- align="center" | colspan="2" | '''''{{{binomial_name|{{{1}}}}}}''''' 11598 31154 2005-01-25T18:46:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:taesson]] 11599 31155 2005-01-25T20:11:18Z Lucyin 16 Mape di spårdaedje des taessons d' Urope (did sol Wiki). Mape di spårdaedje des taessons d' Urope (did sol Wiki). 11600 53928 2006-04-07T00:00:27Z Lucyin 16 [[categoreye:åbes ås fruts]] [[Imådje:95apple.jpeg|thumb|ene såvadje peme ''Malus sieversii'' do Kazaxhtan]] Ene '''peme''' (on dit eto : on '''pun'''), c' est on rond frut ki meurixh e l' erire-såjhon el Walonreye. Ele a ene tchå foirt tinre, ene cawe å dzeu, ene moxhe å dzo, et des piretes å mitan. C' est l' frut li pus codou å monde. Li peme vént so les '''pemîs''' (u '''[[Motî:melêye|melêyes]]'''). No e sincieus latén : ''Malus pumila'' Famile : [[rôzacêyes]]. Po les ratourneures et les [[disfondowe]]s, riloukîz e [[Motî:peme|splitchant motî]]. == Vinaedje des pemes == [[Imådje:Appletree bloom l.jpg|thumb|Melêye ki florixh]] On code u on scheut les pemes, do moes d' awousse e moes d' octôbe el Walonreye. == Magnaedje des pemes == * totes crowes. Cwand on-z a magnî l' bon, i dmeure ene [[Motî:ragosse|ragosse]] ki s' lome eto [[Motî:crakion|crakion]], [[Motî:toursion|toursion]], [[Motî:toursea|toursea]]. * Dins des rcetes : avou des pemes, on fwait del [[sirôpe]], des [[rombosses]], do [[cide]], do djus d' pemes, des [[dorêye]]s, des [[catche]]s (tchitches), mins eto des [[djelêye]]s, et des [[tchitchons]] (compotes). == Sôres di pemes == === Sôres di melêyes === Gn a des '''melêyes ås bassès coxhes''' (po aveur åjhey a lzès code, tos les pemîs d' rinte d' asteure), u des '''ås hôtès coxhes''' (les seus k' i gn aveut dvinltins). === Viyès sôres di pemes === [[Imådje:pemi_awousse.jpg|thumb|vî pemî d' awousse, e l' Årdene]] * li peme d' [[Motî:awousse|awousse]] (k' est ddja meure e moes d' awousse, mins ki n' est nén foirt soucrêye). * li pemes di vinaigue (ki vnèt so les [[Motî:suretî|suretîs]]). * les [[Motî:coistrece|coistreces]] ** dobe coistrece u calvile (''calvine'', F. ''calville blanche''). ** simpe coistrece. * li peme di [[Motî:copete|copete]]. * li [[Motî:peme d' amour|peme d' amour]] : pitite rodje peme (F. ''Reinette étoilée''). * li bele-fleur (F. ''belle-fleur'') * li bouliene, ki dût bén po les catches. * li [[Motî:Braibant 1|Braibant]] : grijhe peme (F. ''Gris-braibant''). * li pun d' [[Motî:capindou|capindou]] : foirt corante. [[Disfondowe]]s : ''capindu, capandu, côrpindu, corpindou, coûpindou, coûrpandu''. (F. ''Court-pendu, Reinette des Belges''). Come si no l' dit, c' est ene peme court pindowe, ene melêye avou des coxhes pus basses k' els ôtes (mins nén come les bassès coxhes d' asteure). === Sôres di rinte === [[Imådje:pemi_basses_coxhes.jpg|thumb|melêyes ås bassès coxhes, el Hesbaye]] * ''Golden Delicious''. [[ar:تفاح]] [[bg:Ябълка]] [[ca:Poma]] [[cy:Afal]] [[da:Æble (frugt)]] [[de:Äpfel]] [[en:Apple]] [[eo:Pomo]] [[es:Manzana]] [[fi:Omena]] [[fr:Pomme]] [[gl:Maceira]] [[he:תפוח]] [[ja:リンゴ]] [[mg:Paoma]] [[nl:Appel]] [[nn:Eple]] [[no:Eple]] [[pl:Jabłoń]] [[pt:Maçã]] [[ru:Яблоко]] [[simple:Apple]] [[sr:Јабука (воће)]] [[sv:Äpple]] [[zh:苹果]] 11601 51030 2006-03-07T22:28:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranse</B></FONT> [o.n.] noere [[Motî:nålete|nålete]] k' on mete åtoû do tchapea u do hintche bresse, et k' on poite ås etermints. <I>Come i n' aveut nou poitrait del royinne Astrid, il aveut metou l' ranse après ene foto del rinne Wilhelmine d' Olande, k' esteut pår so on velo</I> ([[E. Sullon]]). On dit eto: [[Motî:crepe|crepe]]. <span lang=fr>F. crèpe de deuil.</span> Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|almand]] <span lang=de>"Kranz"</span> (corone). ---- * [[ranse|Dipus d' racsegnes so les ranses]] 11602 59436 2006-06-06T13:40:54Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) <FONT COLOR="#ff0000"><B>schirer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschirer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé on lådje trô dins ene toele, ene tchå evnd. <I>Il a schiré s' marone.</I> On dit eto: [[Motî:hiyî|hiyî]], [[Motî:sclefer|sclefer]]. <span lang=fr>F. déchirer.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> peter, po ene sacwè k' esteut trop [[Motî:siplinker|splinké]]. <I>Li saetch a fini pa schirer.</I> On dit eto: [[Motî:veler|veler]]. <B>2.</B> fé des bokets. <I>Beniamin, c' est on leu ki schere; do matén, i magne si proye; al nute, i pårtixh les dispouyes</I> ([[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si schirer</FONT> si stinde (on [[Motî:nier|nier]]). <span lang=fr>F. se rompre, se déchirer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chirer</FONT>, chèrer, chèrè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schere</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschere</B></FONT> [f.n.] côp d' sårpete dins li schoice d' èn åbe, pol mårker. <I>Ti hazes cwénze vint metes, dins l' bwès pu ti fwais ene schere dins on gros åbe.</I> <span lang=fr>F. marque, entaille.</span> Etimolodjeye: [[sivierba]] di "schirer". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schiråde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschiråde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande playe, fwait pa åk ki côpe. On dit eto: [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]]. <span lang=fr>F. blessure, entaille, déchirure.</span> <B>2.</B> (foclore) pitit feu di strin u d' fetchires k' on fwait å crås mårdi, et fé potchî les djins k' ont bén magnî ådzeu (i schirèt l' feu po n' nén "schirer" zels-minmes). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A l' schiråde, Mareye k' est malåde (u: Mareye Maråde); å grand feu, les shijhes e feu</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al schiråde, Hinri k' est malåde; å grand feu, Hinri k' est djoyeus</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al schiråde, po les malådes; å grand feu, po ls amoreus:</FONT> criyaedje del schiråde. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">skiraude, èskiraude, chiraude</FONT>, hirâde, hiraude, hyirâde, hyiraude</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schirêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschirêye</B></FONT> [f.n.] schiråde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al schirêye, Madame Donêye; å grand feu, Monsieu d' Ônoe</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al schirêye, pelêye madame; å grand feu, pelé monsieu:</FONT> criyaedje del schirêye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">skirêye, èskirêye, chirêye</FONT>, hirêye, hyirêye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schiraedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschiraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "schirer". <I>Il a on schiraedje des musses del djambe</I>. <span lang=fr>F. déchirure, rupture, élongation.</span> Parintêye : * [[Motî:kischirer|kischirer, coschirer]] * [[Motî:dischirer|dischirer]] ---- * [[schiråde|Dipus d' racsegnes sol schiråde (pitit feu)]]. 11603 31159 2005-01-25T23:26:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11604 31160 2005-01-25T23:26:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11605 31161 2005-01-25T23:28:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11606 31162 2005-01-29T17:06:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåler]] 11607 46273 2005-11-30T21:36:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kihiyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cohiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:kischirer|kischirer]]. <I>C' esteut ene sitoele ki vneut d' fini s' coûsse et k' aveut kihiyî l' cir</I> ([[Guillaume Smal]]). <span lang=fr>F. déchirer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' kihiyî</FONT> [v.pr.] [[Motî:kischirer|si coschirer]] pår. <I>Li cir, plin d' nûlêyes a vudî, Ni tådjrè waire a s' kihiyî.</I> <span lang=fr>F. s'éventrer.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:hiyî|hiyî]], [[betchete ki-]]. 11608 31164 2005-01-25T23:50:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[betchete ki- / c(o)-]] 11609 31165 2005-01-26T10:58:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:schirer|schirer]]. <I>Nos rôlans onk so l' ôte el corote... crak ! dji heye li cou di m' pantalon</I> ([[L. J. Alexis]]). <span lang=fr>F. déchirer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pete ki heye:</FONT> dijheye divant ene sacwè k' on va risker gros. <span lang=fr>F. à la grâce de Dieu.</span> Coinrece Payis d' Lidje & Hôte-Årdene. Parintêye : * [[Motî:kihiyî|kihiyî]] 11610 31166 2005-01-26T08:33:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sivierba</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esvierba</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>svierba</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) no, sovint femrin, k' on-z a tot rsaetchant l' cawete di l' infinitif d' on viebe. <span lang=fr>F. déverbal, nom verbal.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:viebe|viebe]], [[rissaetchante betchete si-]], fåsse [[cawete -a]], [[noûmot|1994]]. ---- * [[sivierba|Dipus d' racsegnes so les svierbas]] 11611 31167 2005-01-26T08:48:31Z Pablo 5 loyén eterlingaedje [[fr:Déverbal]] Li '''svierba''' po les [[linwince|linwincieus]], c' est on sustantif, sovint femrin, k' on-z a tot rsaetchant l' cawete di l' infinitif d' on viebe. Li svierba est diferin do sustantivé viebe ([[Motî:dinner|dinner]]), u do sustantivé pårticipe erirece femrin ([[Motî:prijhe|prijhe]] di corant). == Sivierbas classikes == * ripasser => al [[Motî:ripasse|rpasse]] des oujheas. * schirer => fé ene [[Motî:schere|schere]]. * froyî => al [[Motî:froye|froye]] des rinnes. * si bate => ene [[Motî:bate 2|bate]] di coks. == Omrins svierbas == * kimincî => å [[Motî:comince|cmince]]. * froyner => [[Motî:froyén|froyén]]. == Sinifiance do svierba == Li svierba mostere sovint on no d' fijhaedje, mins l' accion est foirt sitindowe. Eto, li svierba est sovint sinonime di mots-parints fwaits avou l' [[cawete -åjhe]]. * froye = [[Motî:froyåjhe|froyåjhe]]. Pa côp, c' est l' adierça (rizulta) di l' accion k' on mostere, adon, i rsatch purade d' on mots-parints avou l' [[cawete -åde]] * schere = [[Motî:schiråde|schiråde]] = [[Motî:schirêye|schirêye]] 11612 66022 2006-07-03T05:10:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ku:Ol]] [[Categoreye:Rilidjons]] Cisse pådje ci, c' est ene pådje moennrece po tot çou ki rwaite les rlidjons. == Rilidjon djwive == * [[Nos biblikes e walon]] * [[Djeneze]] * [[amagnî casher]] == [[crustinnisse|Rilidjon crustinne]] == === Lives & plaeces sacrés === * [[Djeneze]] * [[Evandjîle]] * [[Ouve des Apôsses]] * [[Apocalipe]] * [[Sints Leus]] === Djins === * [[Djezus-Cri]] * [[sints di tos les payis del daegn]] ** [[sint Andrî]] ** [[sint Ane]] ** [[sint Antoenne di Padoue]] ** [[sint Biernåd]] ** [[sint Cicile]] ** [[sint Djermwin]] ** [[sint Djhan Batisse]] ** [[sint Djhan l' Evandjilî]] ** [[sint Djôr]] ** [[sint Djôzef]] ** [[sint Etiene di Muret]] ** [[sint Francwès d' Assise]] ** [[sint Guilin]] ** [[sint Gustin]] ** [[sint Mår]] ** [[sint Mareye]] ** [[sint Nicolai d' Bari]] ** [[sint På]] ** [[sint Pire]] ** [[sint Rmey]] ** [[sint Rok]] ** [[sint Såveu]] ** [[sint Sevrin]] ** [[sint Silvesse]] * [[sints del Walonreye]] (et les cis k' on î fiestixh foirt) ** [[sinte Båbe]] ** [[sinte Bedje]] ** [[sint Djeråd]] (sint Djråd) ** [[sint Djerlaxhe]] ** [[sinte Djetrou]] ** [[sint Djingou]]. ** [[sint Fouyén]]. ** [[sint Gubiet]] ** [[sint Houbert]] ** [[sint Marcou]] ** [[sint Mårtén]] ** [[sint Medåd]] ** [[sint Monon]] ** [[sint Mucyin Mareye]]. ** [[sint Rmåke]] ** [[sint Usmé]] ** [[sint Vå]] ** [[sint Vinçant]] ** [[sinte Wådrou]] === ôres monastikes === * des [[Capucins]] * des [[Cistercyins]] * des [[Clarisses]] capucines * des [[Premontrés]] * des [[Frés mineurs]] Capucins * des [[Djenovefins]] * des [[Tchåtrous]] * di [[ôre di Grandmont|Grandmont]] ou des Grandmontins * di Sint Bnoet ou des [[Benedictins]] * do Carmel ou des [[Carmelites]] === Rites des crustins === * [[Catolike]] ** [[Maronite]] === pratikes rilidjeuses === * [[Ofice catolike]] ** [[messe]] *** [[messe des trepassés]] ** [[priyires del vesprêye|vepes]] ** [[priyires di l' après-rciner|compleyes]]. * [[psåme]] * [[bateme]] === Fiesses === * [[Påke]] ** [[Floreye Påke]] ** [[Peneuse samwinne]] ** [[Bon Vénrdi]] ** [[Semdi sint]] ** [[Clôsès påke]] === Croeyances et uzances === * [[fås sint]] * [[doû]] * [[Djowe del passion]] * [[Vepes di Glaireuse]] == Rilidjon muzulmande == === Plaeces et lives sacrés === * [[Alcoran]] * [[Sints Leus]] === Pratikes rilidjeuses === * [[tchå halal]] === [[Rilomés Muzulmans|Djins]] === * [[Mawoumet|''Sidna Mohammed'']] * [[Djezus-Cri|''Sidna Aysa'']] * [[Otman (calife)]] * [[Ali (calife)]] === Rites === * [[Chiyite]]s * [[Sunite]]s * [[Ismayelî]]s ** [[Druze]]s === Croeyances et dujhances === * [[doû]] * [[Marok|fiesses rilidjeuses]] === Pårtixhaedjes rilidjeus et cofrereyes === * [[cofrereye des Tidjanes]] * [[Druzes]] * [[islam chiyite]] * [[islam sunite]] * [[soufisse]] == Rilidjon des Greks et des Romins == * [[Mitolodjeye rominne]] * [[Diyonizosse]] == Rilidjon gayele. == * [[nîme]] [[af:Religie]] [[an:Relichión]] [[ar:دين]] [[ast:Relixón]] [[az:Din]] [[be:Рэлігія]] [[bg:Религия]] [[bm:Diinɛ]] [[bn:ধর্ম]] [[br:Relijion]] [[bs:Vjera]] [[ca:Religió]] [[ceb:Relihiyon]] [[cs:Náboženství]] [[cy:Crefydd]] [[da:Religion]] [[de:Religion]] [[el:Θρησκεία]] [[en:Religion]] [[eo:Religio]] [[es:Religión]] [[et:Religioon]] [[eu:Erlijio]] [[fa:دین]] [[fi:Uskonto]] [[fo:Átrúnaður]] [[fr:Religion]] [[fur:Religjon]] [[fy:Religy]] [[ga:Creideamh]] [[gl:Relixión]] [[he:דת]] [[hi:धर्म]] [[hr:Religija]] [[hu:Vallás]] [[ia:Religion]] [[id:Agama]] [[io:Religio]] [[is:Trúarbrögð]] [[it:Religione]] [[ja:宗教]] [[jbo:lijda]] [[jv:Agama]] [[ka:რელიგია]] [[kg:Lukwikilu]] [[ko:종교]] [[ku:Ol]] [[kw:Kryjyans]] [[la:Religio]] [[lad:Relijion]] [[lb:Relioun]] [[li:Religie]] [[lt:Religija]] [[lv:Reliģija]] [[mk:Религија]] [[ms:Agama]] [[nah:Religión]] [[nds:Religion]] [[nds-nl:Religie]] [[nl:Religie]] [[nn:Religion]] [[no:Religion]] [[oc:Religion]] [[os:Дин]] [[pl:Religia]] [[pms:Religion]] [[pt:Religião]] [[rm:Religiun]] [[ro:Religie]] [[ru:Религия]] [[sc:Religione]] [[scn:Riliggiuni]] [[sco:Releegion]] [[sh:Religija]] [[simple:Religion]] [[sk:Náboženstvo]] [[sl:Verstvo]] [[sr:Религија]] [[sv:Religion]] [[sw:Dini]] [[th:ศาสนา]] [[tl:Relihiyon]] [[tpi:Lotu]] [[tr:Din]] [[uk:Релігія]] [[vi:Tôn giáo]] [[vo:Rel]] [[wo:Dinne]] [[yi:רעליגיע]] [[zh:宗教]] 11613 31169 2005-01-26T00:23:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Sicôsse]] 11614 31170 2005-01-26T08:25:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11615 31171 2005-01-26T08:25:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11616 31172 2005-01-26T08:26:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11617 31173 2005-01-26T08:26:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11618 31174 2005-01-26T08:31:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sivierba]] 11619 31175 2005-01-26T08:31:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sivierba]] 11620 31176 2005-01-26T08:33:16Z Pablo 5 Svierba displaecî viè Sivierba #REDIRECT [[Sivierba]] 11622 31177 2005-01-26T10:49:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kihiyî]] 11623 31178 2005-01-29T15:12:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bateme</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] ceremoneye po fé intrer on ptit efant (et pacô ene grande djin k' a djusse sitî [[Motî:catruceme|catrucimêye]]), el rilidjon crustinne, tot lyi vudant di l' aiwe so s' tiesse, et l' [[Motî:enôler|enôler]]. <span lang=fr>F. baptême.</span> <B>II.</B> [aduzoe] eployî come po houkî onk ki s' lome avou l' minme pitit no k' vos. <I>C' est èn ome ki s' lome Noyé ki rescontere li Pere Noyé li djoû do Noyé : Mins... c' est l' Pere Noyé ! ki fjhoz vs chal, don, vos, a ene eure pareye ? :: Bén, c' est m' djoû, hê, bateme; ni dmorez nén la; vos alez edjaler</I> ([[J. Lahaye]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bateme</FONT>, batame</span>. ---- * [[bateme|Dipus d' racsegnes sol bateme]]. 11624 31179 2005-01-26T19:47:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schirer]] 11625 31180 2005-01-26T19:50:52Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischirer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dschirer </B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:kischirer|kischirer]]. <I>Les aloumweres dischirnut l' cir e bokets; ça bouxhe, ça schete, tot tronne</I> ([[H. Pétrez]]). 11626 31181 2005-01-29T16:38:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîsser</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s' emîsser</FONT>) ([[Codjowaedje passer|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> si piker di ptitès brunès taetches di tchamosseures tot djåzant des stofes, des pemes, des dinrêyes. <span lang=fr>F. se tacher, se piquer, moisir.</span> <B>2.</B> s' uzer, piede si rglatixhance. <I>Avou l' tins, tot s' emîssêye</I> ([[L. Pirsoul]]). <span lang=fr>F. s'user, se rayer, se dégrader, se corrompre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmîsser</FONT>, èmîssè, ènîzer, inmîsser</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîssé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîssêye</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> piké, [[Motî:enindjî|enindjî]] pa des emîsseures. On dit eto: [[Motî:erouyî|erouyî]]. <span lang=fr>F. moisi, taché, piqué.</span> <B>2.</B> biesse, tot djåzant d' ene djin. <I>Kén emîssé catoize !</I> <I>Ele fwait l' emîssêye, mins ele sait bén çki pårler vout dire</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. niais, gauche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>emîsseure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:rouye|rouye]] des dinrêyes. <B>2.</B> enindjaedje pal rouye. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èmîsseure</FONT>, inmîssure</span>. ---- * [[rouye|Dipus d' racsegnes so les emîsseures des dinrêyes]] 11627 31182 2005-01-26T20:02:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:emîsser]] 11628 40520 2005-09-23T10:57:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>enindjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] epestiferer, [[Motî:rascråwer|rascråwer]], rimpli (avou des crouwôs). <I>On djårdén enindjî d' schitroûles; ene rimouye enindjeye di dints d' tchéns</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. infester, attaquer, envahir.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' enindjî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> aler atraper (ene maladeye, ene croke). <I>I s' a stî enindjî d' pûs dins l' poli.</I> <span lang=fr>F. s'infester.</span> <B>2.</B> [[Motî:håbiter|håbiter]] (des djins ki n' valnut rén). <I>Ni vos alez nén enindjî avou ces djins la</I> ([[J. Coppens]]). On dit eto: [[Motî:ecanlaedjî|ecanlaedjî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>enindjî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>enindjeye</B></FONT> [addj., purade padvant] (må) arindjî (eye). <I>Nos estans bén enindjîs.</I> On dit eto: [[Motî:essôré|essôré]]. <span lang=fr>F. dans de beaux draps.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ènindjî</FONT>, innindjî</span>, vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>einneigé</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:nindje|nindje]], [[betchete e-]]. Coinrece [[Coûtchant walon]]. Ôte parintêye : * [[Motî:indjén|indjén, indjince]] 11630 53472 2006-03-29T19:10:27Z 213.49.177.104 '''Charles Grandgagnage''' a skepyî e [[1812]] et mori e [[1878]]. C' esteut-st on [[linwince|linwincieus]] [[Lidje|lidjwès]] ki s' a metou a rcweri les etimolodjeyes des mots [[walon]]s (c' est l' fén prumî a l' aveur fwait). Eto, i mostréve kel walon esteut on vraiy lingaedje. Il esteut rintî di s' mestî, et fourit senateu; mins c' est po si ovraedje sol walon k' on l' rimimbere. Grand atôtcheu, il esteut ricnoxhou long et lådje, aprume el [[France]] et e l' [[Almagne]]. A costé des cmons nos, il a eto studyî les [[toponimeye|nos d' plaeces]] et les nos d' djins. C' est lu k' a foirdî, e 1844, les noûmots "Walonreye" (e walon) eyet "Wallonie" (e francès). Dins si live “[[Motî etimolodjike da Grandgagnage|Dictionnaire étymologique de la langue wallonne]]”, i mostere ki l' walon n' est nén on patwès francès mins èn ôte lingaedje, skepyî sol minme esto latén, nerén avou bråmint des hapaedjes vinant des lingaedjes tîxhons. C' est bråmint a cåze di l' ovraedje da Grandgagnage ki l' walon divént ricnoxhou come té, pa tos les sincieus d' Urope, et esse situdyî pa sacwants linwincieus nén Walons, a pårti di 1850. Sovint, po n' nén repeter s' no dins les papîs d' linwincieus, on mete l' acourtixheure '''Ggg.''' I fourit onk des askepieus del [[SLLW|Soce di Langue et Literateure Walone]] (1856) et si prezidint di 1856 a 1876. I djha ki l' lingaedje walon esteut li seu simbole capåbe di rashonner tos les Walons di totes les ådjes eyet tos les payis. Målureuzmint, i n' cåzéve nén walon, et l' åbitude esteut prinjhe po lonmint ki les grands disfindeus et ehåyeus do walon l' alént fé e francès. I gn a-st a [[Nameur]] ene ''rowe Grandgagnage'' dispoy 1868; mins ele n' a nén stî lomêye après Tchåle, mins après si mononke [[Joseph Grandgagnage|Djôzef]], askepyî a Nameur e 1797 et ki fourit on notåbe di Nameur. 11631 62217 2006-06-17T14:23:50Z Pablo 5 eplaidaedjes [[Categoreye:Motîs walons|Moti etimolodjike da Grandgagnage]] Li '''Motî etimolodjike da Grandgagnage''', c' est l' prumî motî ki tuze a l' [[etimolodjeye]] des mots do lingaedje [[walon]], et shuvanmint, mostrer k' il ont des stoks ki n' provnèt do [[etimolodjeye latene|latén]], des [[etimolodjeye tîxhone|lingaedjes tîxhons]], do vî vî tins et d' asteure, et eto do [[etimolodjeye gayele|gålwès]]. Tot mostrant çoula, [[Charles Grandgagnage|Grandgagnage]] dinéve ene prouve ås sincieus et ås djins kel walon n' esteut nén do bastårdé francès, come on esteut adû a l' croere, divant lu. Li prumî boket (A-H) do diccionaire serè-st eplaidî e [[1845]], a [[Lidje (veye)|Lidje]], pa l' imprimeu Félix Oudart. Ene rawete et des coridjaedjes et notes so l' ortografeye est radjoutêye e 1851. Li deujhinme boket (H-Z, avou ene rawete fonolodjeye eyet vî walon) est eplaidêye e 1880 a Brussele, après l' moirt di l' oteur, pa onk di ses soçons (on Flamind). Li Motî etimolodjike da Grandgagnage a stî metou [[Motî walon so les fyis|so les fyis]] e 2004, a pårti d' on live del Bibliyoteke di France. == Ortografeye do motî == Li motî eploye ene ortografeye ki s' vout shure li fonetike do francès, mins avou des candjmints pol walon. Cisse manire di scrire esteut assez tipike di l' epoke, eyet on pout rtrover sacwantès idêyes ki sront rprinjhes pus tård dins l' rifondaedje. * les dobès cossounes èn sont scrîtes k' on côp * "en" pol son ''in'' * nén scrijhaedje di halcrossès cossounes al fén et ki n' si rtrovèt nén dins l' parintêye (eg: "temp" purade ki "temps", la ki l' "p" aparexhe dins ''timprou'') * pont d' halcrosse "h" (eg: "ome" purade ki "home") * li son "gn" si scrît pa côps "ni" (eg: "banii", ''banyî''; "conië", ''cogne''). * a-bole est scrît "â", mins Grandgagnage el definixh come si polant prononcî come èn "o", et ki l' son candje d' ene plaece a l' ôte. * li moyeye si scrît "i" al fén (eg: "-èie", ''-eye'') et å dvins des mots (eg: "foiant", ''foyant'') mins nén inte on bodje finixhat pa voyale eyet ene cawete "-i" di viebe (eg: "afiï", ''afiyî''; "ahâï", ''ahåyî''; "acoï", ''acoyi'') * "oi" po ''wè'' (eg: "coir"), mins dins l' deujhinme boket i mete ene note po dire ki dins l' pårler namurwès li "oi" si prononce "å pus sovint" ''wa'' * "qu" po ''cw'' (eg: "quate", ''cwate'') * "ch" et "g"/"j" po ''tch'' et ''dj'' * a noter ossu ki "k" eyet "q" sont metous avou les "c" dins l' relijhaedje alfabetike, eg: "cawire, keût, croupè, quanse, cûrèie", ''cawire, coet, croupet, cwanse, curêye''), dj' ô bén, '''qu''' est rélî come estant '''cu''', dismetant ki '''ch''' (son /tch/) est meto come ene lete a pårt, inte '''c''' et '''d'''. Di minme sont relîs e deus bokets diferints li lete '''g''' prononcêye /g/ eyet les letes '''g''' eyet '''j''' (son /dj/), ki sont relîtes come ene seule lete, après '''g''' (/g/) et dvant '''h'''. Les letes '''x''' eyet '''y''' èn sont nén eployeyes, såf dins l' rawete sol "vî walon", wice ki les '''xh''' sont relîs avou les '''h'''. Ça fwait ki l' alfabet eployî est: a, b, c (k, q), ch, d, e, f, g, j (g), h (xh), i, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v, w, z * nén scrijhaedje des assimilåcion (eg: "-cion" et nén "-chon", "dièrain", ''dierin'' et nén "gèrain", ''djerin'') * eployaedje di "w" * tos les "h lidjwès" sont scrîts "h", mins l' oteur note k' i gn a ''des grandès diferinces sorlon l' oridjinne di cisse lete'', ça fwait k' il aveut bén consyince del diferince inte h/jh/xh/sch, diferince bén oyåve dins des plaeces do payis d' Lidje k' i gn a. Dins les notes sol prononçaedje do deujhinme boket do motî sont esplikêyes les diferinces etimolodjikes di çou k' on screye e rfondou sch (vinant di ''sk,sc''), xh (vinant di ''ss''), eyet jh (vinant di ''s doûs'') * "ai" pol cawete -ea * "-z" pol måke do plurial (halcrosse cossoune) (eg: "dèz soriz", ''des soris'') == Hårdêye difoûtrinne == * [http://visualiseur.bnf.fr/CadresFenetre?O=NUMM-50663&M=pagination&Y=Image li motî da Grandgagnage, sol waibe del Biblioteke di France] (aberwetåve eto e cogne PDF, soeye-t i pa bokets ou en etir) 11632 31186 2005-01-26T20:12:47Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : innindjî [O4] 11633 31187 2005-01-26T20:14:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:indjén]] 11634 31188 2005-01-28T01:29:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>indjén</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:éndjole|éndjole]] (machine, usteye complikêye). <B>2.</B> usteye ki n' va nén <I>K' est ç' çoula po èn indjén ?</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>engin</span>. Coinrece Payis d' Lidje. <B>3.</B> laide (metchante) djin. <I>Kén indjén !</I> <I>Ki l' Bon Diu vs wåde d' on parey indjén !</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. peste, poison, sale engence.</span> Etimolodjeye: vî bodje "indje" (raece, sôre), [[cawete -én]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>indjince</B></FONT> [f.n.] laide sôre di djin. <I>Kéne indjince ki c' est, leu famile.</I> Parintêye : * [[Motî:enindjî|enindjî]] * [[Motî:nindje|nindje]] * [[Motî:éndjole|éndjole]] * [[Motî:djéndjole|djéndjole]] * [[Motî:edjéndjoler|edjéndjoler]] 11635 31189 2005-01-26T20:15:44Z Lucyin 16 Rifondaedje : indjén "decidé" avou Tiri Dumont e moes d' måss 2004 (a pti des 2 disfondowes do coûtchant). Ci tchuze la va poleur espliker éndjole = indjén + djole => in djén djole => djéndjole, éndjole. [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * indjî [O3], indjén [O0], indjin [E1, O0] * indjince [O3] 11636 31190 2005-01-28T20:34:03Z Lucyin 16 tins <FONT COLOR="#ff0000"><B>kischirer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coschirer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cschirer</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:schirer|schirer]] a ptits bokets. <I>Al håye di spenes, Å fis d' ronxhes rancuneus, Il a coschiré l' djambe di s' marone</I> ([[J.M. Kajdansky]]). <I>Dji m' voe ddja rintrer a Lene, rascovri d' bourseas, avou on noer ouy, et mes lokes coschirêyes; i våt mî l' lever</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. déchirer.</span> <B>2.</B> [[Motî:furler|furler]] (des çanses, åk k' a del valeur). <span lang=fr>F. gaspiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kishirer l' tins, li matinêye, l' après-nonne:</FONT> fé des biessès sacwès po kel l' tins passe pus rade. <I>Il ont touwé do djibî assez, mins i fårè bén k' les trakeus cschirexhe l' après-nonne</I>. On dit eto: [[Motî:balziner evoye|balziner evoye]], [[Motî:troyler evoye|troyler evoye]]. <span lang=fr>F. tuer le temps.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) saetchî inte on costé et l' ôte (k' est diferin). <I>Les parints sont dvoircîs et ls efants sont cschirés inte les deus.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' kischirer</FONT> / <FONT COLOR="#ff0000">si cschirer</FONT> [v.pr.] si fé do må n' on l' ôte. <span lang=fr>F. s'entre-déchirer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kichirer, c(o)chirer</FONT>, c(u)chèrer, k(è)chèrè, c(u)chèrè.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:schirer|schirer]], [[betchete ki-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kischiraedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coschiraedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cschiraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "kischirer". <I>Gn a nouk ki tuze å coschiraedje del petrole.</I> <span lang=fr>F. déchirure, gaspillage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kischireu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coschireu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cschireu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>coschireuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coschirresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki cschere (ki furlêye). <span lang=fr>F. gaspilleur, dépensier.</span> 11637 31191 2005-02-23T01:03:10Z Lucyin 16 recråxhes <FONT COLOR="#ff0000"><B>nindje</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> laide binde (trope di metchantès djins). <I>Ké nindje !</I> <I>Ene nindje di barakîs</I> <I>End a co arivé ene, di nindje, a nosse dibout !</I>. </I>Vos avoz co yeu ç' nindje la e vosse måjhone ?</I> <I>Vos n' avoz djamåy rescontré ene nindje pareye ! </I> <I>Fayeye nindje di tchéns scolés po tijhner ås wåfraedjes ! </I>([[D. Trempont]]). <I>Li "Cminålté Francesse", por mi, ci n' est k' ene nindje di grandiveus ki rnoye et spotchî nosse tuzance walone</I>. <span lang=fr>F. engeance, racaille, ribambelle, clique.</span> <B>2.</B> binde, trope di djins. <I>End aveut ene, di nindje d' efants</I>. <I>Lu, c' est l' pus stocaesse del nindje </I>([[B. Genaux]]). <I>Endè vénrè pa cints, pa nindjes; cwè lzî diroz, Bon Diu d' pitié ? </I>([[F. Dewandelaer]]). <I>Come des djonnes di sindjes, Faleut vir el nindje </I> ([[F. Loriaux]]). <I>En pestelez nen: i n' fåt k' ça po k' el nindje di pexhons prinde èn ôte tchimwin </I>([[H. Pétrez]]). On dit eto: [[Motî:peclêye|peclêye]], [[Motî:ribambene|ribambene]], [[Motî:hiedleye|hiedlêye]]. <span lang=fr>F. bande, ribambelle, groupe.</span> Etimolodjeye : [[riscôpaedje]] di [[shuvion]]s come "ene indje", "kéne indje". Coinrece [[Coûtchant walon]]. Parintêye : * [[Motî:indje|indje]] * [[Motî:enindjî|enindjî]] * [[Motî:indjén|indjén, indjince]] 11638 31192 2005-02-23T10:20:21Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : nindje [O3, O4, O0, C1]] 11639 31193 2005-01-28T02:07:38Z Pablo 5 [[fr:Image:Male_passer_domesticus.jpg]] Måye di moxhon d' toet (''passer domesticus'') Foto saetcheye pa [[:fr:Utilisateur:Jastrow|Jastrow]] sol wikipedia e francès {{licince imådjes dominne publik}} 11640 56814 2006-05-14T23:04:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schorseye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschorseye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:schonêye|schonêye]], [[Motî:schôtlêye|schôtlêye]] (di yebes, di bwès, di pemes, evnd.). <I>Elle a rivnou avou ene schorseye di pemes.</I> <I>Apoirtez è ene boune schorseye.</I> <I>Ene schorseye di triyanele; deus schorseyes di yebe</I> ([[J. Coppens]]). <I>End a bén deus schorseyes.</I> <I>Alez s' cweri ene schorseye di schetes</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. gironnée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur si schorseye:</FONT> [[Motî:ratinde|ratinde]] <span lang=fr>F. être enceinte.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) [[Motî:ramexhnêye|ramexhnêye]] di powinme, di tecses. <I>Ene schorseye di babuzes aclotes</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. textes choisis, florilège, recueil.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chorsèye, (è)scorsèye</FONT>, (è)scoûrcéye, (è)scourcéye, chwârchîye, choûchîye, chourchîye, choûrchîye, chwârchîye, chorsêye</span>. Etimolodjeye: [[pårticipe erirece]] d' on viebe "schorcyî" (poirter dins s' [[Motî:schô 1|schô]]). rl a: [[Motî:schorsoe|schorsoe]]. 11641 31195 2005-01-28T02:17:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schorseye]] (fåsse rifondowe) 11642 31196 2005-01-29T15:08:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flamitche</B></FONT> [f.n.] dorêye al bolete di Romedene (sôre di froumadje). <I>Gn a des cis del cofréreye del flamitche k' ont vnou fé ene danse foclorike.</I> <I>Si vos estez ene pitite miete golafe, vos n' sondjroz nén sins rgret ki Tchålerwè est l' payis del fine tåte å côrin, kel dorêye est l' pus bea efant d' Lidje, kel Namurwès est fir di ses flamitches å froumadje, et k' a Nivele, el tåte a l' djote n' a nén s' pareye su l' tere</I> ([[E. Romain]]) Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">flamitche</FONT>, flamiche</span>. ---- * [[flamitche|Pondants et djondants]] 11643 31197 2005-01-27T00:12:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Romain]] 11644 41040 2005-10-06T19:09:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Romain, Emile]] '''Emile Romain''' (ki sinéve '''l' Arsouye'''), c' esteut on [[Djivêye des ptits scrijheus e walon|scrijheu e walon]] ki skepia a [[Couyet]] li [[2 d' djulete]] [[1902]]. Il a morou e [[1986]]. Ses scrijhaedjes, bråmint des [[racontaedje]]s, datnut des anêyes 1930, la k' il esteut prof di francès e [[Congo bedje|Congo]]. Les tecses estént eplaidîs dins ene gazete d' adon. I cnoxheut bén l' walon, mins i n' l' a nén transmetou a ses efants, çou k' i rgretèt ene miete, asteure. ''[[L' Arsouye]], c' esteut eto ene gazete e walon.'' == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/emile_romain.html Pådje da Emile Romain] 11645 31199 2005-01-27T00:16:06Z Lucyin 16 flamitche (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} flamitche (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11646 36685 2005-08-01T12:30:51Z Pablo 5 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:flamitche.jpg|thumb|ene flamitche]] Li '''flamitche''', c' est ene [[dorêye]] al [[bolete di Romedene]] (sôre di [[froumadje]]). Gn a eto des cis ki metèt des poretes divins. Gn a sacwantès cofréreyes ki fwaiynut l' riclame del flamitche. == Li floriconte do trovaedje del flamitche == [[fr:Flamiche]] 11647 31201 2005-01-27T00:33:22Z Lucyin 16 påsté gåmet (so ene riclame po tertos). påsté gåmet (so ene riclame po tertos). 11648 33985 2005-07-06T13:01:31Z Pablo 5 [[categoreye:Amagnîs et aboeres walons|Paste gamet]] [[Imådje:paustei_gaumet.jpg|thumb|påsté gåmet]] Li '''påsté gåmet''', c' est ene sôre di [[gozåd]] avou del tchå ådvins. Cisse ricete la est témint rlomêye e payis gåmet ki tos les botchîs et les boledjîs endè fjhèt Li vraiy påsté gåmet, on l' ricnoxhe oficirmint pa ene essegne, plakêye disso (ptit blanc macaron). == Ene ricete di påsté gåmet == === Aprestaedje del marinåde === Prinde on kilo di tchå å spiringue; eyet l' kitaeyî a féns bokets po fé l' marinåde : 5 coyirêye di vinaigue 1 coyirêye d' ôle; 7 emîtrinnès chalotes, 4 eschipes d' a; 3 foyes di lårî; 2 coxhetes di poli, ene grosse bohêye di pierzin, do sé, do poeve; on vere di blanc vén. === Aprestaedje del påsse === 500 gr di farene; 2 oûs; 150 gr di shû (u do boure); ene coyirêye di saeyén, ene pitite djatlêye di laecea; 60 gr di yesses; èn oû batou po stinde disso po fé l' crosse; do sé. === Ricete === I fåt leyî trimper l' tchå deus djoûs et deus nutes, tot l' ritournant di tenawete. Aprester vosse påsse; li pårti e deus. Mete li prumî boket sol moule ås gozåds ki vos åroz bin ecråxhî. Vudi l' tchå dso; el rascovri avou l' deujhinme boket d' påsse. Sitinde l' oû batou sol crosse avou on pincea. Mete a cure ene eure et cwårt avou vosse for a 4. 11649 31203 2005-01-27T00:41:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[amagnî walon]] 11650 31204 2005-01-27T13:23:21Z Lucyin 16 2 sôres di voletes (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 2 sôres di voletes (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11651 31205 2005-01-29T15:04:05Z Pablo 5 [[Imådje:volete.jpg|thumb|imådje d' ene volete]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>volete</B></FONT> [f.n.] platea ås [[Motî:tåte|tåtes]], sovint e [[Motî:årca|fis d' årca]]. <I>Pa ttavå l' viyaedje, les fors sont-st ebraijhnés et les cinsresses xhårèt del måjhon å forni avou les bresses tcherdjîs d' voletes</I> ([[E. Benoit]]). ---- * [[dorêye|Dipus d' racsegnes so les dorêyes]]. 11652 31206 2005-01-27T13:28:44Z Lucyin 16 li bairo et l' taesson (foû di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]) {{licince imådjes Lucyin}} li bairo et l' taesson (foû di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]) {{licince imådjes Lucyin}} 11653 31207 2005-01-28T03:32:04Z Pablo 5 [[Imådje:blairo.jpg|thumb|li bairo et l' taesson <SMALL>(foû di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]])</SMALL>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>blairo</B></FONT> [o.n.] ronde brouxhe avou les longous pwels po mete do savon so s' båbe, k' on fjheut dvinltins avou des pwels di [[Motî:taesson|taesson]]. <span lang=fr>F. balireau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">blérô</FONT>, blêrô, blèrô, blinrô, Pc. blariô</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.31. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>blaireau</span> (minme sinse). ---- * [[taesson|Les blairos vnént des pwels di taesson]] 11654 31208 2005-01-27T13:30:50Z Lucyin 16 passêyes do taesson >(foû di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]) {{licince imådjes Lucyin}} passêyes do taesson >(foû di [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]) {{licince imådjes Lucyin}} 11655 31209 2005-01-28T17:05:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dorêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:påstedjreye|påstedjreye]] k' on rôle li [[Motî:mwairon|mwairon]] po fé on tene rond, 15 a 20 lådje, et l' mete dins ene [[Motî:platene|platene]], pu arindjî des fruts dso u ôte tchoi, et lzès mete a cure e for. <I>Li tchambe sint bon come on forni cwand on vént d' tirer les dorêyes</I> ([[J. Calozet]]). <I>Et, sol pezante tåve del coujhene, Ki tot l' monde si rapoûle åtoû, Dispoy li mwaisse disk' å hierdî, On-z etaesse dorêyes et wasteas</I> ([[H. Simon]]). On dit eto: [[Motî:tåte|tåte]]. <span lang=fr>F. tarte.</span> Coinrece Lidje, Årdene. ---- * [[dorêye|Dipus d' racsegnes so les dorêyes]]. 11656 34360 2005-07-10T13:20:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leu 2</B></FONT> [o.n.] (v.m.) [[Motî:plaece|plaece]]. <span lang=fr>F. lieu.</span> <span lang=es>Esp. lugar.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' aveur ni feu ni leu, esse sins feu ni leu</FONT>: <I>a)</I> n' aveur nou [[Motî:lodjisse|lodjisse]] d' accion. <I>L' eglijhe di Leglijhe est distrûte; Sint Mårtén n' a ni feu ni leu</I> ([[P. Jean]]). <I>Les djins djåzèt principålmint do toirt ki vos fjhoz a vosse pôve vî pere, tot rwiné; vos l' leyîz la, so vosse plantchî, sins feu ni leu, sins esse sognî</I> ([[Simon li Scrinî]]). <I>b)</I> n' aveur pus nole håsse di coûtchî avou èn ome, tot djåzant d' ene feme (u l' contråve). <I>Trossî des cotes, lon erî des bigotes, ki, so leu pantalon, ont scrît, "cial, i n' a pus ni feu ni leu."</I> ([[J.P. Vervier]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Sint Leus:</FONT> (mot des rlidjons) plaeces la k' les profetes askepieus ont skepyî, pretchî, mori. Etimolodjeye: latén <span lang=la>locum</span> (plaece). Omonimes: * [[Motî:leu 1|leu]] (o.n.; såvadje biesse) * [[Motî:leu 3|leu]] (prezinteu, prono; da zels) ---- [[Sints Leus|Dipus d' racsegnes so les Sints Leus]] 11657 31211 2005-04-03T20:26:17Z Pablo 5 [[Categoreye:Crustinnisse]] [[Categoreye:Islam]] '''Les Sints leus''', po les rlidjons [[monoteyisse]]s, c' est les plaeces la k' les profetes askepieus ont skepyî, pretchî, mori, u çou k' endè dmeure. Ça pout esse eto, dins totes les [[rilidjon|rlidjons]] ene plaece k' on-z î va [[Motî:leu 3|leus bråmint]] a perlinaedje. == Sacwants Sints Leus des rlidjons monoteyisses == * Po les [[rilidjon crustinne|crustins]], les veyes la k' [[Djezus-Cri]] a skepyî et mori ([[Betleyem]] et [[Djeruzalem]]). * Po les [[rilidjon muzulmande|muzulmans]], les plaeces ki [[Mawoumet]] a pretchî ([[Li Meke]] et [[Medene]]), mins eto Djeruzalem, lomêye ''El Qods'', copurade li [[splanåde des moskêyes]]. * Po les [[rilidjon djwive|djwifs]], li veye di Djeruzalem, copurade li [[meur des dislamintaedjes]], k' est l' dierin bket ki dmeure do [[timpe da Salomon]]. 11658 31212 2005-01-28T17:26:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leu 3</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">leu</FONT> (singulî, padvant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000">leu-z</FONT> (singulî, padvant voyale); <FONT COLOR="#ff0000">leus</FONT> (pluriyal) <B>I.</B> [prezintoe] prezintoe d' apårtinance des [[Motî:riwaitant|rwaitant(e)s]]. <I>Leu fi, leu feye; leu-z årmonak; leus efants</I> <span lang=fr>F. leur(s).</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">leus</FONT> [prono] prono tonike des rwaitants, avou des rastrindous uzaedjes, les ôtes estant rimplis pa [[Motî:zels|zel(e)s]]. On dit eto: [[Motî:yeusses|yeusses]]. Loukîz a: [[Motî:leur|leur]]. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">leus deus (troes, cwate)</FONT>: a deus, å nombe di deus, zels deus (troes, cwate). <I>Il estént leus shijh.</I> <span lang=fr>F. au nombre de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leus deus:</FONT> zels deus, a deus. On dit eto: [[Motî:ambedeus|ambedeus]]. <I>I s' tinént a cabasse, leus deus, dizo l' minme paraplouve</I> ([[J. Franquet]]). <span lang=fr>F. ensemble, à deux.</span>, inglès <span lang=en>both.</span>, almand, flamind <span lang=de>beiden</span>, espagnol <span lang=es>ambos</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leus bråmint, leus beacôp, leus mwints, leus assez, leus ene binde:</FONT> a bråmint des djins, a assez. <I>I sont leus assez po fé ene ekipe di fotbal.</I> <I>Il estént leus ene binde</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. tout un groupe, très nombreux, suffisamment nombreux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leus waire, leus nén beacôp, nén ddja leu beacôp, nén leus tant k' ça:</FONT> a nén bråmint des djins. <I>I n' estént nén leus tant k' çoula.</I> <I>Cwand k' on-z est leus waire, i n' fåt nén fé di s' nez</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>On n' dimoréve dedja leu beacôp, la, dins ene si stroete plaece</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. peu nombreux, pas très nombreux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leus sacwants, leus dji n' sai cwantes:</FONT> a [[Motî:sacwants|sacwants]], a on n' såreut dire kibén. <I>Il estént ddja leus sacwants.</I> <I>Elle estént leus dji n' sai cwantes</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. à un nombre indéterminé, à un certain nombre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">leu, leu-z, leus</FONT>, leu-n (divant voyale), leur (divant voyale), Pc. lun, yeu, Gm zeu, zoû, zou, zow</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 2.55. Omonimes: * [[Motî:leu 1|leu]] (o.n.; såvadje biesse) * [[Motî:leu 2|leu]] (o.n.; plaece) ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]] * [[fås amisse|"leu" n' est nén ritnou e rfondou come ratournaedje do francès ''leur'' come nén droet prono metou padvant l' viebe (''je leur dis'')]] (on eploye [[Motî:lezî|lezî]]). 11659 31213 2005-04-04T20:57:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yeusses]] (viye rifondowe) 11660 31214 2005-01-27T13:55:35Z Lucyin 16 Uzaedjes e 20inme sieke : * leus deus, etc. Coinrece [[payis d' Lidje]] * ''leu-n efant'' Coinrece [[Coûtchant walon]] 11661 39972 2005-09-16T10:01:23Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">yeus'<FONT> (omrin et femrin), yèles (femrin).</span> == Dispårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece Coûtchant walon. == Rifondaedje == Novea [[rifondaedje do walon|rfondaedje]] ca : on-z a bråmint rastrindou li coron -ss (metas a Crisse) les vîs scrijheus (divant Feller) sicrijhèt ''yeusse'', mins dji pinse k' i fås mete li S do puriyal. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djanvî 2005 a 13:58 (UTC) 11662 31216 2005-01-28T03:45:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ambedeus</B></FONT> <B>I.</B> [pr. eployî come adviebe] a deus, to(te)s les deus. <I>Ké coehisté, ké påjhûlté låvå, ashîs ambedeus dins les setons</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:leu 3|leus deus]], [[Motî:zels|zel(e)s deus]], [[Motî:vos|vos deus]], [[Motî:nos|nos deus]], [[Motî:nozôtes|nozôtes deus]], [[Motî:vozôtes|vozôtes deus]]. <span lang=fr>F. ensemble, à deux.</span>, inglès <span lang=en> both.</span>, almand, flamind <span lang=de>beiden</span>, espagnol <span lang=es>ambos</span>. <B>II.</B> [prezintoe limero, omrin et femrin] (vî vî mot) [[Motî:deus|deus]]. <I>Il a stî ordoné ås ambedeus pårteyes di siervi leus scrijhaedjes e walon</I> (vî papîs Moucron, 1610). <span lang=fr>F. deux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ambèdeus</FONT>, ambédeus</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do [[picård]] <span lang=fr>ambédeus</span> (ridoblete di "deus"). ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]] * [[chifes|Dipus d' racsegnes sol chife "deus"]] 11663 60169 2006-06-10T23:50:37Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Micologie]] Li '''micolodjeye''' est l' siyince consacrêye å studiaedje des [[tchampion]]s (do grec µύκης; «tchampion»). C' est ene siyince, assez protche del [[botanike]] ki studeye les [[plante]]s, elle eglobe ossu pa des côps li studiaedje des [[micsomicete]]s, bén k' i s' adjixhe d' ôrganisses n' åyant nén l' minme sitructeure ki les tchampions. ==Istwere del micolodjeye== Come syince, li micolodjeye rimonte sins dote å Suwedwès [[Carl von Linné]] et a si ovraedje ''Species Plantarum'' (1753), minme si les tchampions n' î ocupèt nén ene place vraiymint a pårt do resse des plantes. Li prumî ovraedje etiremint consacré ås tchampions a stî publiyî e 1801 pa li Sud-afrikin [[Christiaan Hendrick Persoon]] (''Synopsis methodica fungorum''), mais on riténrè surtout l' ovraedje d' èn ôe Suwedwès, [[Elias Magnus Fries]], ki a fwait soude les troes volumes (ronflants) di si ''Systema mycologicum'' inte 1821 et 1832. Li mwaisse ovraedje des micolodjisses et des botanisses do 19inme sieke aboutit a l' ovraedje lomé e francès «Code international de nomenclature botanique (CINB)», fwait a [[Wîne]] e 1905 et ki fwait todi otorité. On pout rmårker ki, minme si les tchampions constitouwèt enute on [[ringne do vicant]] metou a pårt do ci des plantes, on-z a continouwé di lzî apliker li nominclateure botanike. ==Classifiaedje des tchampions== Li [[tacsonomeye]] des tchampions est sometowe a ene yerartcheye idintike a cile des plantes, les sacwantès cawetes eployeyes permetant di fé l' diferince d' avou les plantes, la k' ele ni sont nén les minmes. Cwand on sait ki l' miercopete del yerartcheye c' est l' '''dominne''' (cial, li ci des [[Eucariote]]s ou ''Eukaryota''), ci do '''ringne''' (vaici les ''Fungi'' ou tchampions), li resse del nominclateure si fwait sorlon les cawetes shuvantes: *-''mycota'' : divizion (ou ebrantchmint); *-''mycotina'' : dizo-dvizion (dizo-ebrantchmint); *-''mycetes'' : classe; *-''mycetideae'' : dizo-classe; *-''ales'' : ôre; *-''ineae'' : dizo-ôre; *-''aceae'' : famile; *-''oideae'' : dizo-famile; *-''ieae'' : tribu; *-''inae'' : dizo-tribu (les nocions di tribu et dizo-tribu sont rålmint eployeyes). Shuvèt li djinre (eventuwelmint pårti e dzo-djinre, seccions, dzo-seccions, séreyes et dzo-séreyes) et l' espece (pårtaedje possibes: dizo-espece, varyisté, dizo-varyisté, fôme, dizo-fôme, especiåle fôme, raece), li tot permetant di defini èn individu. Si tos les [[tacson]]s metous eshonne sont clairmint definis, çou k' on mete didins ces-ci l' est bråmint moens, d' ostant d' pus ki les studias so l' [[Acide dizocsribo-nucleyike|ADN]] etrinnèt des parfonds candjmints dins l' rindjmint. Metans, djusk' ås anêyes 1990, on classéve les tchampions dins cwate divizions, Guimnomicetes, Deuteromicetes, Mastigomicetes, Amastigomicetes. Ådjourdu, i gn a todi cwate divizions, mins ci n' est pus les minmes: [[Kitridiomicete]]s, [[Zigomicete]]s, [[Ascomicete]]s, [[Bassidiomicete]]s. [[an:Micolochía]] [[br:Foueoniezh]] [[ca:Micologia]] [[cv:Микологи]] [[de:Mykologie]] [[en:Mycology]] [[eo:Mikologio]] [[es:Micología]] [[fr:Mycologie]] [[he:מיקולוגיה]] [[hu:Mikológia]] [[id:Mikologi]] [[is:Sveppafræði]] [[it:Micologia]] [[ja:真菌学]] [[lt:Mikologija]] [[mk:Микологија]] [[nl:Mycologie]] [[nn:Mykologi]] [[no:Mykologi]] [[pl:Mikologia]] [[pt:Micologia]] [[ro:Micologie]] [[ru:Микология]] [[sh:Mikologija]] [[sr:Микологија]] [[sv:Mykologi]] [[tr:Mikoloji]] [[uk:Мікологія]] 11664 31218 2005-01-27T17:17:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischirer]] 11665 60196 2006-06-11T07:27:38Z Pablo 5 [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] On '''ringne''' est ene grande divizion do dominne des [[Eucariote]]s, c' est onk des prumîs pårtixhaedjes dins l' classifiaedje di tot çou k' est vicant. == Istorike == Å 3inme sieke divant Djezus-Cri, [[Teyofrasse]] a fwait ene djivêye d' a pô près 500 especes dins ses deus mwaisses ovraedjes: ''Historia de Plantis'' ''(L' Istwere des plantes)'' et ''De Causis Plantarum'' ''(Des cåzes des plantes)''. Bén k' i s' soeye copurade interessé ås plantes po des råjhons medicåles, il a stî amoenné a les classer pa categoreyes d' après leu moyén di s' mopliyî. Å [[prumî sieke]] après Djezus-Cri, [[Diyoscoride]] a discrît dins ses ''Materia Medica'' pus di 600 plantes diferinnes. Ci live la a stî epladî et replaidî so près d' meye ans. Disk' å cmince do [[20inme sieke]] li '''rigne do vicant''' esteut pårti e deus mondes, li monde des biesses (''animalia'') et li monde des plantes (''plantae''). Cwand on dischovra les prumîs esses a ene celure, il ont tot simplumint stî pårtis inte les deus ringnes kinoxhous adon; les cis ki polèt bodjî (lomés adon [[protozowaire]]s) metous come biesses, dismetant k' les algues et les bactereyes estént metowes come plantes. Mins nerén, end ava k' ont stî metous des deus costés, come l' algue ''Euglena'', ki pout bodjî. Ça fwait k' [[Ernst Haeckel]] atåvla on troejhinme ringne, li ci des [[protisse]]s (''protista''), mins i n' a waire sitî shuvou å cmince. Cwand on dischovra ki les [[bactereye]]s ont ene sitructeure celulaire pår diferinne des ôtes organisses vicants (les bactereyes sont [[procariote]]s purade ki [[eucariote]]s); Copeland atåvla on ringne po zeles. Å cmince ci novea ringne la fourit lomé ''Mychota'' mins pus tård on eploya l' no d' ''Monera'' ou ''Bacteria''. Cisse diferince la prova esse si consecante, k' on s' afaitixha a pårti les vicantès sacwès e deus grands ringnes ou impires, les procariotes et les eucariotes. Pus tård, [[Robert Whittaker]] radjouta on ringne da zels po les [[tchampion]]s (''Fungi''), eyet atåvla e 1959 on pårtaedje des vicants e cénk ringnes; ci pårtaedje la divna foirt populaire, eyet, avou pa des côps des ptits amidraedjes, c' est co çou k' est l' pus eployî asteure, et fjha l' båze po les noveas sistinme di pårtaedje e sacwants ringnes. Li soûmint di ç' pårtaedje la c' est l' manire di s' nouri: les ''Plantae'' (plantes) sont des organisses a sacwantès celures '''[[ototrofe]]s''', les ''Animalia'' (biesses) des organisses a sacwantès celures '''[[eterotrofe]]s''', eyet les ''Fungi'' (tchampions) des organisses a sacwantès celures '''[[saprotrofe]]s''' ki tot åyant èn adjinçmint ki rshonne åzès plantes, n' ont pont d' [[clorofile]] et s' nourixhèt a pårti d' matires [[tchimeye organike|organikes]] (come les biesses). Les deus ringnes ki dmorèt, ''Protista'' eyet ''Monera'', c' est les organisses a ene celure et les colnêyes di celures simpes. Åtoû des anêyes 1980, on s' interessa co å pårtaedje des esses vicants, eyet on n' wårda dins les ringnes des biesses, plantes et tchampions, ki les especes ki respondèt a totes les caracteristikes do groupe, les ôtes ont stî metous comme ''Protista''. D' après des studiaedjes sol ARN, [[Carl Woese]] pårtixha co les procariotes e deus ringnes, ''Eubacteria'' (bactereyes) eyet ''Archaebacteria'' (arkeyobactereyes). Ces classifiaedjes a shijh ringnes ont divnou l' classifiaedje sitandård dans bråmint d' ovraedjes k' i gn a. Sacwants ôtes noveas ringnes po les eucariotes ont stî propôzés eto, mins l' plupårt ont stî rade prouvés come mwais, dischindous come [[ebrantchmint (biyolodjeye)|ebrantchmint]] ou classes, ou co abandnés. E 1990, Woese riclama k' les eubactereyes, les arkeyobactereyes, et les eucariotes, riprezintèt troes mwaissès royes di dischindance, eyet lzî dna l' rang d' dominnes, les rlomant ''Bacteria'', ''Archaea'', eyet ''Eucarya''. Ci sistinme a troes dominnes la a rçuvou bråmint des critikes, mins il djenerålmint replaecî l' vî sistinme di deus empires (eucariotes et procariotes) come manire d' mete les diferins ringnes eshonne. Evolucion des sistinmes di classifiaedje des ringnes {| rules="all" style="border: 1px solid #999"cellspacing="0" cellpadding="4" align="center" |----- ! Haeckel (1894)<br />Troes ringnes ! Whittaker (1969)<br />Cénk ringnes ! Woese (1977)<br />Shijh ringnes ! Woese (1990)<br />Troes dominnes |----- | bgcolor="khaki" rowspan="3" | '''[[Protisse]]s''' | bgcolor="lightgrey" rowspan="2" | '''[[Bactereye]]s''' | bgcolor="lightgrey" | '''[[Eubactereye]]s''' | bgcolor="lightgrey" | '''[[Bactereye]]s''' |----- <!-- Protista --> <!-- Monera --> | bgcolor="darkgray" | '''[[Arkeyobactereye]]s''' | bgcolor="darkgray" | '''[[Arkeyobactereye]]s''' |----- <!-- Protista --> | bgcolor="khaki" | '''[[Protisse]]s''' | bgcolor="khaki" | '''[[Protisse]]s''' | bgcolor="e0d0b0" rowspan="4" | '''[[Eucariote]]s''' |----- | bgcolor="lightgreen" rowspan="2" | '''[[Plante]]s''' | bgcolor="lightblue" | '''[[Tchampion]]s''' | bgcolor="lightblue" | '''[[Tchampion]]s''' <!-- Eukarya --> |----- <!-- Plantae --> | bgcolor="lightgreen" | '''[[Plante]]s''' | bgcolor="lightgreen" | '''[[Plante]]s''' <!-- Eukarya --> |----- | bgcolor="pink" | '''[[Animalia|Biesse]]s''' | bgcolor="pink" | '''[[Animalia|Biesse]]s''' | bgcolor="pink" | '''[[Animalia|Biesse]]s''' <!-- Eukarya --> |} ===Notes=== * Des oteurs k' i gn a pinsèt k' les algues duvrént esse metowes avou les protisses, la k' ele ni frént k' ont seu groupe avou, li ci des ''[[proctotisse]]s''. * Les tchampions fjhît å cminçmint pårteye do ringne vedjetå (des plantes). Leu-z aparey vedjetatif di sôre micelyin est fwait d' fiyaesses, sins raecenes, ni tidjes ou foyes. Ossu i n' ont pont d' clorofile, et s' nourixhèt i d' matires organikes. Ces diferints ponts esplikèt l' askepiaedje d' on ringne da zels po les tchampions. I fåt ossu prinde e consideråcion k' on n' sait nén si l' manke di clorofile emé les tchampions est oridjinnel ou si çoula s' a fwait sol tins d' l' evolucion. ==Vey eto== * [[arkeyobactereye]]s po pus d' detays djustificatifs di ci novele classificåcion la. * [[classifiaedje syintifike]] * [[no e sincieus latén]] * http://species.wikipedia.org/ Wikispecies, ene waibe wiki so totes les especes d' esse vicants. [[da:Rige (biologi)]] [[de:Reich (Biologie)]] [[en:Kingdom (biology)]] [[es:Reino (biología)]] [[fr:Règne (biologie)]] [[pl:Królestwo (biologia)]] [[sv:Rike (biologi)]] 11666 31220 2005-01-29T17:41:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fadêye</B></FONT> [f.n.] amagnî k' on prind å ddjuner, u dins si malete po-z aler a l' ovraedje, fwait di deus pîces di pwin avou do boure u do stofé, et sovint del confiteure inte di zeles. <I>I va e bwès avou ses fadêyes.</I> On dit eto: [[Motî:tåte|tåte]], [[Motî:tårtene|tårtene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fadêye</FONT>, fadéye, faguêye, faguée</span>. Etimolodjeye: bodje "fad-" (ricovrowe sacwè) divno cnoxhou pa [[Motî:fåde 2|fåde]], kécfeye avou assaetchance di [[Motî:faw|faw]] (bodje latén <span lang=la><I>fagus</I></span>), la k' on meteut pus rade di l' ôle di fayene disso. Coinrece Årdene nonnrece. 11667 52486 2006-03-22T02:43:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>improuver</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:amidrer 1|s' amidrer]]. <I>Dinltins, on-z a råyî les stoks d' åbe avou des tchvås, mins asteure, les metodes ont-st improuvé.</I> <span lang=fr>F. s'améliorer.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=fr>"to improve"</span> (pås Walons del [[Motî:Wisconsene|Wisconsene]]), 1950. 11668 31222 2005-04-04T21:41:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leur</B></FONT> [prono] prono omrin et femrin, metou avou "li" u "les" u "da" padvant, i mostere ene sacwè, ene sakî, ki les [[Motî:riwaitant|rwaitant(e)s]] endè sont les prôpietaires. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li leur, les leurs</FONT>: da zels. <I>Cisse måjhone, c' esteut l' leur dispu cénk djermêyes di djins.</I> <I>Les efants s' margayént tertos; mins les leurs, i n' avént måy rén fwait.</I> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">da leur</FONT>: da [[Motî:zels|zels]]. <I>Ci tchamp la n' a måy sitî da leur</I>. On dit eto: [[Motî:yeusses|da yeusses]]. <span lang=fr>F. qui leur appartient en propre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">li leur</FONT>, li zels, li yeus', li leu, leu sonk</span>; miersipepieuzmint el notûle eyet l' mape [[A.L.W.]] 2.55. ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]]. * [[fås amisse|"leur" n' est nén eployî po les deus ôtes uzaedjes do francès ''leur'']] (on eploye [[Motî:lezî|lezî]] et [[Motî:leu 3|leu]]). 11669 31223 2005-04-19T15:41:08Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>minne</B></FONT> [prono] prono omrin et femrin, metou avou "li" u "les" u "da" padvant, i mostere ene sacwè, ene sakî, kel [[Motî:cåzant|cåzant(e)]] end est l' prôpietaire. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li minne, les minnes</FONT>: <I>Des båsheles di nosse banket, c' est l' minne li pus djoleye</I> ([[N. Bosret]]). <I>Dji triyanéve e pressant s' mwin dins l' minne</I> ([[J. Bertrand]]). <span lang=fr>F. le mien &amp; la mienne; les miens &amp; les miennes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les minnes:</FONT> les djins di m' famile. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji vs va dire li minne:</FONT> Dji vs va dire çou ki dj' pinse, dji vos va raconter çou k' dj' a viké. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">da minne</FONT>: da [[Motî:mi 1|mi]]. <br> <I>a)</I> avou l' viebe esse. <I>A ç' moumint la, li måjhone esteut da minne.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"appartenir"</span>. <I>b)</I> après on no: refoircixha di "mi". <I>Mi feme, da minne, elle a des hantches d' elefant, ci nute ci, dji m' el va tromper" !</I> ([[P. Otjacques]]). <I>Wilicom ! Vos estoz li bénvnou(owe) so l' uropeyinne waibe da minne</I> (Stéphane Dohet). <I>Asteure ki dj' esténs foû del sipexheur, dji raveu m' tuzaedje da minne</I> ([[L. Mahin]]). <I>Waitîz mi ratayon, da minne: i n' esteut nén ddja nè Toutsi, nè Houtou.</I> (L. Mahin). <I>Pol moumint, des waibes so l' anea waloncåzant, end a waire: gn a ki les cis ki dj' so waiburlin: li pådje da minne, et ds ôtes</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. mon (ma) ... à moi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">min.ne</FONT>, mîne, mine mëne, monk, mink, mé<SUP>n</SUP>k, mék, min, mègn, mé<SUP>n</SUP>, mé, mî<SUP>n</SUP>, mî, myin; (femrinnes), mine, mëne, mène, méne, mé<SUP>n</SUP>ke, méke, minke, mègne, miène</span>; miersipepieuzmint el mape [[A.L.W.]] 2.49 ey el notûle A.L.W. 2.51. Etimolodjeye: latén <span lang=la>meum</span> (minme sinse). ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]]. * [[Dji vs va dire li minne|"Dji vs va dire li minne", c' est on live da Emile Sullon]]. 11670 31224 2005-01-27T21:58:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Nicolas Bosret]] 11671 34629 2005-07-11T21:28:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nicnak</B></FONT> [o.n.] pitite ronde [[Motî:biscûte|biscûte]], avou waire di souke, sovint dizo l' cogne des letes di l' alfabet. <I>Dji wadje on saetchot d' nicnaks avou vos ki c' est Balon ki wangnrè</I> ([[F. Barry]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;piede ses nicnaks:</FONT> <I>a) </I>èn si nén rtrover dins des contes, des esplikêyes. <span lang=fr>F. perdre le fil.</span> <I>b) </I>divni sot. On dit eto: piede ses [[Motî:tåte|tåtes]]. <I>Ele mi rloukive d' ene air inocinne, come ene sakî ki piede ses nicnaks</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. déconnecter, délirer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a nén tos ses nicnacs:</FONT> i n' est nén tot djusse, c' est on dmey-doûs. <span lang=fr>F. il n'a pas ses cinq sens.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ripurdoz vos nicnaks</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">alez rzè avou vos nicnaks:</FONT> dijhêye a on galant, ene crapåde k' on revoye. rl a: [[Motî:mitchete|mitchete]]. ---- [[nicnak|Dipus d' racsegnes so les nicnaks]]. 11672 31226 2005-01-27T22:05:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:saizi]] 11673 31227 2005-01-27T22:09:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitron</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estron</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stron</B></FONT> [o.n.] (ene miete måhonteus) çou ki rexhe des boyeas d' ene djin, d' on tchén, evnd, del cogne d' on boket d' tripe. Loukîz a : [[Motî:petale 1|petale]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitron d' poye:</FONT> tåte (fadêye) avou ene coûtche di makêye, et ene coûtche di sirôpe. ---- * [[disdjetaedjes|dipus d' racsegnes so les nos des disdjetaedjes des biesses]]. * [[stron d' poye|dipus d' racsegnes so l' estron d' poye]]. 11674 60118 2006-06-10T10:02:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Ascomycota]] [[Categoreye:micolodjeye]] {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" |----- ! bgcolor="lightblue" | Ascomicetes |----- ! bgcolor="lightblue" | [[classifiaedje syintifike]] |----- | {| align="center" |----- | {{Regnum}}: || [[tchampion|Fungi]] |----- | {{Divisio}}: || Ascomycota |} |----- ! bgcolor="lightblue" | {{Classis}}s |----- | * [[Archaeascomycetes]] * [[Hemiascomycetes]] * [[Euascomycetes]] |----- ! bgcolor="lightblue" | Referinces |----- | [http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=610624 ITIS 610624] |} Les '''ascomicetes''' (e sincieus latén ''Ascomycota'') constitouwèt on foirt grand [[ebrantchmint (biyolodjeye)|ebrantchmint]] di [[tchampion]]s, caracterijhîs pa des [[spôre]]s fôrmés å ddins d' [[aske]]s. Emey zels on trove: * les [[morile]]s, * les [[pezijhe]]s, * les [[truke]]s, * les [[leye]]s, * et sacwantès [[tchamosseure]]s. [[cs:Vřeckovýtrusné houby]] [[de:Schlauchpilze]] [[en:Ascomycota]] [[eo:Askofungoj]] [[es:Ascomycetes]] [[fr:Ascomycota]] [[hu:Tömlősgombák]] [[it:Ascomycota]] [[ja:子嚢菌門]] [[lt:Aukšliagrybūnai]] [[lv:Asku sēnes]] [[nl:Ascomyceten]] [[pl:Workowce]] [[ro:Ascomycota]] 11675 66015 2006-07-03T03:47:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Sprzężniaki]] {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" style="margin-left:1em" |----- ! bgcolor="lightblue" | Zigomicetes |----- | |----- ! bgcolor="lightblue" | Classifiaedje syintifike |----- | {| align="center" |----- | Domaine: || [[Eucariote|Eukaryota]] |----- | {{Regnum}}: || [[tchampion|Fungi]] |----- | {{Divisio}}: || '''Zygomycota''' |----- | {{Classis}}: || '''Zigomicetes''' |} |----- ! bgcolor="lightblue" | [[Ôre (biyolodjeye)|Ôres]] |----- | * ''[[Mucorales]]'' * ''[[Endogonales]]'' * ''[[Entomophthorales]]'' |} Les '''Zigomicetes''' constitouwèt ene des cwate [[Ecoxhmint (biyolodjeye)|divizions]] des [[tchampion]]s actuwelmint ricnoxhowes. Di taye li pus sovint microscopike, c' est des tchampions a [[spôre]]s ki n' ont pont di [[flayale]]s, et ki les [[celure]]s èn sont nén separêyes pa des clwezons, leu [[tale]] estant keunocitike ou sifoné. I dvèt leu no a leu mode di mopliyaedje, ki s' fwait pa [[issogameye]] avou fôrmåcion di zigospôres (do grek ''zugos'' = cope). On distingue troes grands ôres di Zigomicetes: * Les ''Mucorales'' : pa des côps parazites di l' ome (adjints di zigomicozes); c' est å pus sovint des [[tchamosseure]]s, dins bén des cas foirt impôrtants po l' industreye tchimike ou farmaceutike. Kékes djinres : ''Mucor'' (nombreusès espèces come li ''poy di tchet'' des froumadjes), ''Absidia'', ''Rhizopus''. * Les ''Endogonales'' : abondants dins les teres, i vikèt e [[simbioze]] avou bråmint des plantes [[Motî:dizeutrin|dizeutrinnes]]. * Les ''Entomoftorales'' : parazites di plantes et d' biesses. [[de:Jochpilze]] [[en:Zygomycota]] [[eo:Zigomicetoj]] [[es:Zygomycota]] [[fr:Zygomycota]] [[he:זוגניות]] [[it:Zygomycota]] [[ja:接合菌門]] [[nl:Lagere schimmels]] [[pl:Sprzężniaki]] [[pt:Zygomycota]] 11676 31230 2005-01-29T18:12:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cide</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sipitant|sipitant]] [[Motî:vén|vén]] fwait avou des [[Motî:peme|pemes]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cîde [cît']</FONT>, cide [cit'].</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>cidre</span>, 1900. ---- * [[cide|Dipus d' racsegnes sol cide]] 11677 31231 2005-01-29T18:16:22Z Pablo 5 [[Imådje:apples.jpg|thumb|Sacwantès sôres di pemes]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>peme</B></FONT> [f.n.] rond frut ki meurixh e l' arire-såjhon el Walonreye, k' a ene foirt tinre tchå, ene cawe å dzeu, ene moxhe å dzo, et des piretes å mitan. <I>Djivroûle, c' est l' paradis teresse; les iviers estént pus doûs, les estés estént pus frisses; et les pemes estént pus doûces</I> ([[Marguerite Didier]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peme d' awousse:</FONT> peme foirt timprowe (ki vént ddja å moes d' awousse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peme di vinaigue:</FONT> sôre di pemes foirt seure. Loukîz a: [[Motî:suretî|suretîs]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peme di copete:</FONT> ôte sôre di peme. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peme po l' soe:</FONT> rawete d' ene sacwè k' i fåt mete di costé po si an cas. <I>I fåt todi wårder ene peme pol soe.</I> <I>Poere pol soe, peme pol soe, dj' avans rfuzé d' î sondjî</I> ([[H. Hance Burquel]]). On dit eto: [[Motî:poere|poere pol soe]]. <span lang=fr>F. sécurité, réserve.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pème</FONT>, pëme, poume, pome</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pemî</B></FONT> [o.n.] åbe ås pemes. On dit eto: [[Motî:melêye|melêye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pèmî</FONT>, pëmî, pëmiè, poumî, pomî</span>. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:peme d' amour|peme d' amour]] [[Dobe rifondowe]] : * [[Motî:pun|pun]] ---- * [[peme|Dipus d' racsegnes so les pemes et les pemîs]] * [[sorwalonde|Li rfondowe "peme", c' est ene sorwalonde]] 11678 31232 2005-01-28T00:05:10Z Lucyin 16 li hagnon sol rombosse sins l' [[Motî del Fagne]] li hagnon sol rombosse sins l' [[Motî del Fagne]] 11679 31233 2005-01-28T00:09:38Z Lucyin 16 vî pemî d' awousse Transene, octôbe 2004, (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} vî pemî d' awousse Transene, octôbe 2004, (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11680 31234 2005-01-28T00:10:36Z Lucyin 16 melêye ås bassès coxhes (Racoû, octôbe 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} melêye ås bassès coxhes (Racoû, octôbe 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11681 31235 2005-01-29T18:20:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pun</B></FONT> [o.n.] [[Motî:peme|peme]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El pun n' tchait nén sovint lon erî d' l' åbe:</FONT> dijhêye cwand on rescontere li soçon d' onk k' on cwire après. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pun d' capindou:</FONT> sôre di pun. Coinrece [[Coûtchant walon]]. [[Dobe rifondowe]]: * [[Motî:peme|peme]] ---- * [[son UN|li mot "pun" est onk des råles mots walons avou l' son UN]] * [[peme|Dipus d' racsegnes so les puns]] 11682 31236 2005-02-13T15:55:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rombosse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:peme|peme]] etire, pelêye u nén, cûte å for dins del påsse. <I>Ene rombosse, c' est ene sôre di dmeye tåte ployeye e deus avou ene peme å mitan.</I> <I>Durito dit avou k' i gn a d' cis, waire, ki plèt tchoezi kimint magnî l' peme, divins on bea emantchaedje di beas fruts, e compote, divins ene limonåde di peme, e djus, e rombosse, e vôtion, divins ene wåfe, ou bén di tote manire ki l' bon gosse vôreu.</I> <I>Elle a rivnou del boledjreye avou sacwants saetchots d' soucrådes: mitchots, rombosses, gozetes et galetes</I> ([[L. Somme]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rombosse</FONT>, rôbosse, rambosse, râbosse</span>. ---- * [[rombosse|Dipus d' racsegnes so les rombosses]] 11683 33986 2005-07-06T13:02:53Z Pablo 5 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:rombosse_moti_fagne.jpg|250px|thumb|li hagnon sol rombosse sins l' [[Motî del Fagne]]]] Ene '''rombosse''', c' est èn [[amagnî walon]] k' on fwait avou ene [[peme]] etire, pelêye u nén, k' on-z a rsaetchî li [[Motî:toursion|toursion]], cûte å for dins del påsse. 11684 31238 2005-01-28T00:35:25Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : nic-nac [E1, O0, O4, C100], nic nac [C1] 11685 31239 2005-01-29T18:42:04Z Pablo 5 fômes dins l' Haust [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ''råbosse'' [E1], ''râbosse'' [E1], ''rambosse'' [E1], ''rôbosse'' [E1], ''rombosse'' [O100] [E1], (co a splitchî) Li Haust dene avou: * ''râgosse'' a Ståvleu (låvå ''râbosse'' = vî stok d' åbe) * ''ribosse'' a Mont (picård) * ''robotche'' a Ate (picård) * ''rôbosse'' å Tchestea * ''rôbote'' a Vierton (lorin) * ''rabote'' e (vî?) francès (dins l' ''Littré'') li '''t''' e francès eyet lorin (et motoit l' '''tch''' a Ate?) avou li '''ss''' walon c' est surmint ki ça vént d' on '''st''' etimolodjike. 11686 31240 2005-01-28T01:30:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11687 31241 2005-01-28T01:31:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11688 31242 2005-01-28T01:31:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11689 31243 2005-01-28T01:34:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11690 31244 2005-01-28T01:35:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11691 31245 2005-01-28T01:35:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11692 31246 2005-01-28T01:35:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11693 31247 2005-01-28T01:36:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11694 31248 2005-01-28T01:36:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11695 31249 2005-01-28T01:37:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11696 31250 2005-01-28T01:37:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11697 31251 2005-01-28T01:37:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11698 31252 2005-01-28T01:38:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 11699 31253 2005-01-28T02:02:26Z Pablo 5 I gn a kékès mots ki n' mi ravizèt nén foirt walons; mins dji n' a nole idêye di cmint dire ôtrumint (les oujheas c' est nén m' dominne): * nicher * nuisibe eto, dji candjreu "migrer" pa "baguer" [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djanvî 2005 a 02:02 (UTC) 11700 31254 2005-01-28T03:27:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schorseye]] 11701 31255 2005-01-29T19:36:54Z Pablo 5 rifondaedje E [[micolodjeye]], on lome '''basside''' li [[celure (biyolodjeye)|celure]] riproductresse des [[tchampion]]s [[bassidiomicete]]s, å pus sovint del cogne d' on clå. Les [[spôre]]s purdant veye a l' copete d' ene basside, et ki si dislaxhront adon di zeles, si lomèt ''bassidiospôres''. I gn a djenerålmint cwate espôres pa basside. Li tot metou eshonne di ces bassides la fwait çou k' on lome li ''bassidiyome'' (ou ''bassidiocarpe''). [[fr:Baside]] 11702 55572 2006-05-02T15:35:18Z 212.100.178.141 {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" |----- ! bgcolor="lightgreen" | [[Classifiaejde syintifike]] |----- | {| align="center" |----- | {{Regnum}}: || [[Plante|Plantae]] |----- | |----- | '''{{Divisio}}:''' || '''Bryophyta''' |} |----- ! bgcolor="lightgreen" | Referinces |----- | [http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=14189 ITIS 14189] |} Les '''mossireas''' c' est èn ebrantchmint des plantes imbriyofites teresses. I n' ont ni raecenes ni vraiy sistinme vasculaire lignifyî. Ci ebrantchmint la est pårti e 3 classes : * [[Spagnopsida]] (les [[sfingne]]s) * [[Andreaeapsida]] (les [[andreyale]]s) * [[Bryopsida]] (les [[vraiys mossireas]]) [[da:Mosser]] [[de:Moose]] [[en:moss]] [[eo:Briofito]] [[es:Bryophyta]] [[fr:Mousse]] [[it:Briofite]] [[lt:Samanūnai]] [[fi:Lehtisammalet]] [[sv:Mossor]] 11703 60197 2006-06-11T07:28:42Z Pablo 5 [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] {| align="right" rules="all" cellpadding="3" cellspacing="0" border="0" style="margin: 0 0 1em 1em; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; background-color: #FFFFC0" ! colspan="3" style="background:#e0d0b0" | {| style="background:#e0d0b0" align="center" width="100%" | padding=0px| ! style="background:#e0d0b0" width="100%" |<font color=black size=4> '''Eucariotes''' | padding=0px| |} |----- ! bgcolor="#e0d0b0" colspan="2" | [[Classifiaedje filodjenetike]] |----- ! Dominne : ''Eukaryota'' |----- ! bgcolor="#e0d0b0" colspan="2" | Tacsons di rang dzotrin |----- | *[[Actinopoda]] *[[Alveolates]] **[[Ciliata]] **[[Dinophyta]] **[[Apicomplexa]] *[[Chlorarachniophyta]] *[[Cryptophyta]] *[[Euglenozoa]] *[[Foraminifera]] *[[Brune lignêye]] **[[Stramenopila]] **[[Haptophyta]] *[[Vete lignêye]] **[[Glaucophyta]] **[[Metabionta]] *[[Metamonadines]] *[[Mycetozoa]] *[[Opisthocontes]] **[[Mycota]] ***[[Tchampion|Eumycota]] ***[[Microsporidies]] **[[Choanozoa]] ***[[Choanoflagellatea]] ***[[Metazoa]] *[[Parabasalia]] *[[Percolozoa]] *[[Rhizopoda]] |----- ! bgcolor="e0d0b0" colspan="2" | [[Ringne (biyolodjeye)|Classifiaejde classike]] |----- | bgcolor="pink" colspan="2" | [[Animalia]] |----- | bgcolor="lightblue" colspan="2" | [[Tchampion|Fungi]] |----- | bgcolor="lightgreen" colspan="2" | [[Plante|Plantae]] |----- | bgcolor="khaki" colspan="2" | «[[Protisse|Protista]]» |} Les eucariotes ont, eneviè les [[procariote]]s ([[arkeyobactereye]]s ey [[eubactereye]]s): * des [[ôrganite]]s, pårtixhant l' espåce celulaire e zônes davou ene fonccion bén defineye, come li [[nawea (biyolodjeye)|nawea]] (contnant l' [[ADN]]), les [[mitocondreye]]s, li [[reticulom indoplasmike]], l' [[aparey di Golgi]], les [[lissozome]]s, les [[perocsizome]]s, les [[cloroplasse]]s et [[vacuyole]]s amon les plantes; * on [[citoskelete]], compôzé essincielmint d' [[actene]] et di [[miyozene]]; * li faculté di fé l' [[indocitoze]]. * èn [[ADN]] pårti et compacté e [[cromozome]]s sol tins del [[divizion celulaire]]. * ene [[divizion celulaire]] lomêye [[mitoze]] (fijhant etervini les [[cintriole]]s et l' [[fuzea mitotike]]). * ene veritåve [[secsuwalité]], dou çki tchaeke tipe secsuel apoite ene pårt ewale di materiå djenetike. Classicmint les eucariotes estént dzo-pårtis e 4 [[Ringne (biyolodjeye)|ringnes]]: ''Animalia, Fungi, Plantae'' et ''Protista''. Si les troes prumîs pôrént aveur ene definicion precize i n' esteut nén d' minme pol ringne des protisses ki compurdeut tot çki n' esteut nén biesse, plante ou tchampion. So les dierinnès anêyes, les progrès e sistematike permetèt, bén k' tot n' soeye nén cnoxhou, d' eskisser èn åbe filodjenetike des eucariotes. Ene des dierinnès sintezes, e francès, k' a stî fwait est l' cile propozêye pa [[Guillaume Lecointre]] et [[Hervé Le Guyader]] dins ''Classification phylogénétique du vivant'' (''classifiaedje filodjenetike do vicant'') k' a vudî ås [[eplaidreyes Belin]]. ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://www.toweb.com åbe filodjenetike do vicant, univiersité d' Arizona] (en inglès). *[http://www.ucmp.berkeley.edu/alllife/eukaryotasy.html åbe filodjenetike do vicant, univiersité di Berkeley] (en inglès). [[bg:Еукариоти]] [[ca:Eukarya]] [[da:Eucaryota]] [[de:Eukaryoten]] [[en:Eukaryote]] [[eo:Eŭkariotoj]] [[es:Célula eucariota]] [[et:Eukarüoot]] [[fi:Aitotumaiset]] [[fr:Eukaryota]] [[he:אוקריוטיים]] [[it:Eukaryota]] [[ja:真核生物]] [[la:Eucaryota]] [[lb:Eukaryota]] [[lv:Eikariots]] [[nds:Eukaryota]] [[nl:Eukaryoot]] [[oc:Eukarya]] [[pl:Jądrowce]] [[pt:Eukaryota]] [[ru:Эукариоты]] [[sv:Eukaryoter]] [[vi:Eukaryote]] [[zh:真核生物]] 11705 31258 2005-01-29T19:51:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yebe di troye</B></FONT> [f.n., pl des yebes di troye] [[Motî:sipigne|sipigne]] (<span lang=la><I>Meum athamanticum</I></span>), k' ode ene miete come ene troye. <I>A l' erire-såjhon, les djins end alént å Fraiti, po disterer et côper kékès raecinêyes di yebe di troye.</I> ---- * [[yebe di troye|dipus d' racsegnes so l' yebe di troye]] 11706 59246 2006-06-02T20:09:51Z Pablo 5 leyminem -> leye-minme [[Categoreye:plantes]] [[Categoreye:yebes ås maladeyes]] [[Imådje:Illustration Meum athamanticum0.jpg|thumb|250px|Dessinaedje d' ene yebe di troye]] Li '''yebe di troye''' (on dit eto: li '''spigne'''), c' est ene plante, assez råle el [[Walonreye]], mins corante ezès waides di montinnes (did la si no e francès '''fno des Ales'''). Li plante leye-minme, mins co dpus les raecinêyes ki trimpèt el gote, ça ode ene miete come ene [[pourcea|troye]]. On s' sieve di ses raecenes po les [[yebe ås maladeyes|maladeyes]] (må d' vinte). On s' endè sierveut eto po planter so les tombes. No e sincieus latén ''Meum athamanticum'' == Sacwantès plaeces el Walonreye la k' gn a del yebe di troye == * å Fraiti, a [[Straimont]]. * a [[Fraiteure]]. * a [[Samrêye]]. * al [[Viye Såm]]. * å [[Grand-Haleu]]. C' est a rilever ki deus des plaeces la k' gn a cisse plante la si lomèt a pô près parey (Fraiti et Fraiteure). Li Fraiti, c' est on tiene metou nén lon erî del [[Viere]], ene aiwe ki s' va maxhî a [[Smwès]]. C' est l' seule plaece k' i gn a del sipigne (et k' on sait bén) so Basse-Årdene (300 a 400 metes hôt). Les cwate ôtes viyaedjes sont sol Hôte-Årdene, 500 a 600 metes hôt. == Uzaedjes del plante == === Come yebe ås maladeyes === A l' erire-såjhon, i fåt disterer et côper les raecinêyes. On grete d' on costé d' ene tokêye po n' prinde k' ene pårt des raecenes. C' est des grossès [[Motî:rayire|rayires]] d' on bon dmey cintimete. I fåt adon bén rnetyî les rcinêyes, e lzès frotant comifåt avou ene pitite brouxhe. Cwand elle sont bén prôpes, on les ctaeye a bokets, 2 a 3 cintimetes longs. On les mete trimper dins on bocå, k' on-z î vude del blanke gote a 40°. Po ene pougneye di raecinêyes, on mete on cwårt di lite di gote. On leye todi les raecinêyes dins l' gote. Ele purdèt adon ene pus foncêye coleur. Ça s' wåde ad vitam eternam. Cwand on-z a må l' vinte, u k' on a les [[trantchêyes]], on boet on [[Motî:tchiket|tchiket]] d' ene trake, mins nén dpus. C' est [[Motî:seur 2|seur]], et ça gostêye on pô l' troye. Adon, li må est covite evoye. === Come wårniteure des tombes === On va cweri ene u deus tokêyes d' yebe di troye pol riplanter sol tombe. Li plante florixh en on bea blanc paraplouve, avou do mayta djaene u incarnåt. Po kel plante rissôrtixhe bén, on meteut del tere di [[fåde]] (bén noere) disso l' tombe. Sourdant: [[P. Otjacques]] ramexhné da Julien Maquet, [[Singulîs]], 2 / 2002 [[de:Bärwurz]] [[fr:Fenouil des Alpes]] 11707 31260 2005-01-29T19:48:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipigne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espigne</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spigne</B></FONT> [f.n.] yebe ås maladeye (del raecinêye), foirt råle el Walonreye, mins corante ezès waides di montinnes, e sincieus latén <span lang=la><I>Meum athamanticum</I></span>. On dit eto: [[Motî:yebe di troye|yebe di troye]]. <span lang=fr>F. fenouil des Alpes.</span> ---- * [[yebe di troye|dipus d' racsegnes so li spigne]] 11708 31261 2005-01-28T10:50:53Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : spigne [G89]; nén dins [E166, E125, E9] 11709 60132 2006-06-10T12:52:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Chytridiomycota]] {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" style="margin-left:1em" |----- ! bgcolor="lightblue" | Kitridiomicetes |----- | |----- ! bgcolor="lightblue" | Classifiaedje syintifike |----- | {| align="center" |----- | Dominne: || [[Eucariote|Eukaryota]] |----- | {{Regnum}}: || [[Tchampion|Fungi]] |----- | {{Divisio}}: || '''Chytridiomycota''' |----- | {{Classis}}: || '''Chytridiomicetes''' |} |----- ! bgcolor="lightblue" | {{Ordo}}s |----- | * ''[[Chytridiales]]'' * ''[[Spizellomycetales]]'' * ''[[Blastocladiales]]'' * ''[[Monoblepharidales]]'' * ''[[Neocallimasticales]]'' |} Les '''Kitridiomicetes''', ou '''Kititrides''' constitouwèt ene des cwate grandès [[ecoxhmint (biyolodjeye)|dvizions]] do ringne des ''Fungi'', ôtrumint dit des [[tchampion]]s. Li no fwait referince å ''kitridiom'' (do grec ''chytridion'' volant dire ''pitit pot''), li structeure reclôyant les [[spôre]]s. Dins les classifiaedjes di dvant, les kitrides (såf les noveas [[ôre (biyolodjeye)|ôres]] des ''Neocallimasticales'' et des ''Spizellomycetales'') estént metous dins l' [[Classe (biyolodjeye)|classe]] des ''Ficomicetes'', apårtinant zels-minmes al dizo-dvizion des ''Micsomicofita''. Dins on pus vî et pus pitit acoird, li terme de ''kitrides'' fijheut seulmint referince a l' ôre des ''kitridiyales''. Les Kitrides sont considerêyes pal [[filodjeneye]] come li pus viye fôme des tchampions, ki les troes ôtes divizions ndè vnèt. '''Ene grosse pårt''' sont acwatikes, prezints surtout dins les doûcès aiwes. I sont [[saprofite]]s ou [[parazite]]s, distrujhant li [[kitene]] et l' [[keratene]]. Leus diferinnès [[espece (biyolodjeye)|especes]] ont stî rdispårteyes e cénk ôres (vey li tåvlea). Onk di leus ponts e comon c' est d' aveur des spôres a ene [[flayale]]. Li [[tale]] ni foime nén on vraiy [[miceliom]]. Des especes k' i gn a n' ont k' ene [[celure]]. Kékès especes di kitrides sont kinoxhowes po-z ocazioner l' moirt des [[rinne]]s e blocant leus ôrganes respiratweres (fenominne ricnoxhuo dispoy 1998, en [[Ostraleye]] et å [[Panama]]). Des ôtes si plèt ataker å [[mayisse]] ou al [[luzere]]. ==Difoûtrinne hårdêye== *[http://www.botany.uga.edu/chytrid/ Site en inglès so les tchampions kitrides] (Chytrid Fungi Online) [[da:Piskesvampe]] [[de:Töpfchenpilze]] [[en:Chytridiomycota]] [[es:Chytridiomycota]] [[fr:Chytridiomycota]] [[ja:ツボカビ門]] [[nl:Schijnschimmels]] [[pl:Skoczkowce]] [[ro:Chytridiomycota]] 11710 31263 2005-04-04T21:43:40Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:leu 1|leu]] (o.n.; biesse ås tetes) * [[Motî:leu 2|leu]] (o.n.; plaece) * [[Motî:leu 3|leu]] (prezinteu, prono; da zels) 11711 31264 2005-01-29T19:40:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouliene</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:peme|peme]], ki dût bén po les [[Motî:tchitche|tchitches]]. ---- * [[peme|Dipus d' racsegnes so les sôres di pemes]] 11712 31265 2005-01-29T19:41:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>capindou</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:peme|peme]], foirt corante. <I>Puns d' copete et capindous; Des åbes plantiveus, Tcherdjîs a tos les diales</I> ([[J.M. Kajdansky]]). <span lang=fr>F. Court-pendu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">capindou</FONT>, capindu, capandu, côrpindu, corpindou, coûpindou, coûrpandu</span>. Etimolodjeye: (omrin) pårticipe erirece [[Motî:pinde|pindou]], fåsse [[batchete ca-]], ricomprinjhe di "[[Motî:court|court]]", peme court pindowe, pemî avou des bassès coxhes. ---- * [[peme|Dipus d' racsegnes so les sôres di pemes]] 11714 31266 2005-01-29T19:43:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acoûsse</B></FONT> [adv.] [[Motî:raddimint|raddimint]], [[Motî:abeye|abeye]]. <I>Elle a-st acoûsse ramassé kékès clicotes.</I> <span lang=fr>F. rapidement, prestement.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje]] del divancete [[Motî:a (divancete)|a]] et di [[Motî:coûsse|coûsse]]. Coinrece Payis d' [[Bastogne]]. 11715 31267 2005-01-29T19:45:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>troyler evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] fé passer (l' tins). <I>Fåt bén troyler l' tins evoye.</I> rl a: [[Motî:balziner evoye|balziner evoye]], [[Motî:kischirer|kischirer]]. <span lang=fr>F. tuer (le temps).</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:troye|troye]]. 11716 31268 2005-01-28T23:27:36Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Boloe baron displaecî viè Bolet baron #REDIRECT [[Bolet baron]] 11717 59031 2006-06-02T07:09:23Z Pablo 5 luminme -> lu-minme [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bragard]] [[Imådje:bragard.jpg|thumb|left|100px|Poitrait da Hinri Bragard]] '''Henri Bragard''' a skepyî e [[1877]] et a morou come prijhnî des [[nazi]]s e l' Almagne e [[1943]]. Henri Bragard, c' est l' neveu da [[Nicolas Pietkin]], et l' continouweu d' ses idêyes. C' esteut on [[Sicrijheus e walon|scrijheu]] do payis d' [[Måmdey]], et on bateu pol dislaxhaedje del [[Walonreye Prûssyinne]], et après 1919, siconte do raloyaedje des [[Redîmés Payis]] a l' [[Almagne]] da Hitler. I mousse å Club walon e [[1898]] (dizo l' no d' pene di '''Fré Matî'''), et do côp endè divni prezidint ([[1899]]). I va adon scrire dins l' "Årmonak del Samwinne", et dins "[[Li Viye Sprewe]]", k' il eplaide lu-minme di [[1927]] a [[1931]]. Dedja tot djonne, il aveut scrît ene epopêye “Djerome Savonarole” (1900), mins bråmint avou s' mononke. Çou k' on-z a purade ritnou d' lu, come mwaisses sicrijhaedjes, c' est des nozés ptits arimeas, ki si rsintèt des tchansons almandes. C' est po ces arimeas la, eplaidîs après s' moirt, kel Hinri Bragard a stî relî dins grosse [[antolodjeye da Piron]], il est eto metou dins l' [[Eciclopedeye do Movmint walon]]. Hinri Bragard a eto scrît des rimêyès pîces di teyåte : “Royinne des Bwès” (1925), et “On djoû al fagne…” (1939). Les scrijhaedjes da Henry Bragard sont spårdous håre et hote. I n' ont måy sitî ramexhnés. Di s' mestî, il esteut publicisse (do tins del Walonreye prûssyinne), pu, come Bedje, il esteut eployî d' ene societé d' electricité (1925-1940). == Cronolodjeye di ses scrîts e walon et di s' bataedje politike == == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/bragard.php Pådje da Hinri Bragard] <!-- n' egzistêye nén co, mins cwand ele serè scrîte, ele serè la: * [http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Biographies/Notices/Bragard-H.htm Biyografeye sol waibe di l' Institut Destrée (e francès)] --> 11718 57679 2006-05-21T09:06:57Z Pablo 5 gåmet -> gåmès [[Categoreye:Sons et letes do walon]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] L' '''oyon O/OU''', c' est on [[foninme]] foirt corant e walon, et assez bén erîlé, “O” so Nameur et Lidje, “OU” sol Coûtchant walon et l' Årdene nonnrece. Eto, c' est l' lete '''O''' k' a stî relîte e [[rfondou]]. Li modele des [[diyalectolodjisse]]s po studyî li spårdaedje di ci foninme la, c' est l' mot ''[[Motî:crosse 1|crosse]]''. A cåze do son '''S''' walon - li [[picård]], li [[tchampnwès]] et l' [[gåmès]] ont '''T''' (''croûte'') come li francès -, li [[disfondowe]] ''crousse'' va [[Motî:croyler|croyler]] come ene banane å Coûtchant et a Nonne des payis d' Lidje et d' Nameur, ki sont l' [[Motî:banstea|banstea]] istorike do walon. On rtrovrè ci dispårdaedje la po toplin des ôtes oyons do walon. == Ôtes mots avou l' foninme O/OU == * [[Motî:po|po]] / ''pou''. * [[Motî:tot|tot]] / ''tout''. * [[Motî:todi|todi]] / ''toudi''. * [[Motî:gote|gote]] / ''goute'' (notûle [[A.L.W.]] 3.57). * [[betchete ki-|co-]] / ''cou-'' : [[Motî:kimere|comere]] / ''coumere'', [[Motî:comeler|comeler]] / ''coumeler''. == Les spårdaedjes avou ene rastrindowe sitindêye po O == * Mitan-mitan : ** [[Motî:poye|poye]] / ''pouye''. Dins l' [[djivêye des motîs do walon]], on trove Cînè et Bastogne avou Lidje (poye), Bive-Transene avou Nameur-Tchålerwè (pouye). ** [[Motî:foyî|foyî l' corti]] / ''fouyî''. Dins l' djivêye des motîs, on trove Bastogne et Bive-Transene avou Lidje, Cînè avou Nameur-Tchålerwè. * "O" fok al coine Bijhe-Levantrece. ** [[Motî:coye|coye]] ** [[Motî:hoye|hoye]] ** [[Motî:foye|foye]] (mape A.L.W. 1.42.). Ces cognes la (avou "O") ont stî relîtes come [[rifondowe]]s. On dit k' on prind des [[sorwalonde]]s. Mins les parints sont rfondous avou "OU" [[Motî:couyon|couyon]], [[Motî:houyire|houyire]], [[Motî:fouya|fouya]]. On dit k' i gn a [[candjmint d' voyale]]. == Sourdants etimolodjikes di l' oyon O/OU == * voyale latene O : ''fodicare'' (foyî), ''totus'' (tot), ''pro'' (po), ''folium'' (foye). * voyale latene U (ou) : ''pulla'' (poye), ''crusta'' ([[Motî:crosse 1|crosse]]). * [[fornaiviaedje linwistike|fornaiviante]] voyale [[etimolodjeye gayele|gayele]] O / OU : coye, hoye. == Alére == * [[L. Remacle]], ''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', p. 78 (po cwand l' sourdant est on O latén). 11719 31271 2005-01-29T20:08:57Z Pablo 5 prumî sinse <FONT COLOR="#ff0000"><B>robot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> machine ki sait bodjî et fé des tchuzes tote seule. <B>2.</B> machine ki fwait ene sacwè ene miete complikêye estô d' ene djin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;robot d' manaedje:</FONT> ahesse di coujhene ki fwait totès sôres di bouyes. <B>3.</B> volante bombe, copurade, les cenes ki les Almands ont tchessî so l' Inglutere et so l' Beldjike al fén del guere di cwarante carante-cénk. <span lang=fr>F. Bombe volants V1 & V2.</span> <B>4.</B> sifwait indjén. <span lang=fr>F. missile.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;robot longue poirtêye:</FONT> robot ki pout avinde si adierça cint kilometes lon et co hay. <span lang=fr>F. missile longue portée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;robot sconte-robot:</FONT> robot ki va distrure èn ôte robot. Etimolodjeye: li mot vént do bodje hongrwès "rabota", ki vout dire "ovraedje", i fourit eployî pol prumî côp å 19inme sieke dins on live di syince-ficcion hongrwès po cåzer d' otomatikès machines. ---- * [[robot|Dipus d' racsegnes so les robots (machines otomatikes)]] * [[robot (volant)|Dipus d' racsegnes so les robots (volantès bombes)]] 11721 31272 2005-01-29T15:23:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påkes]] 11722 31273 2005-01-29T15:24:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påkes]] 11723 49782 2006-01-27T20:19:03Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da Pablo <FONT COLOR="#ff0000"><B>påte</B></FONT> [f.n.] dizeu des [[Motî:dinrêye|dinrêyes]], la k' i gn a les grins. <I>Perlicoket aveut stî ramexhner des påtes di grin</I> (Conte da Perlicoket). <I>I rwaite les colons mansåds ki s' tapèt so les påtes po les fé scheure al tere</I> (S. Fontaine). rl a: [[Motî:påme|påme]]. <span lang=fr>F. épi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>paute, pâte</span>. 11724 31275 2005-01-29T15:34:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>paraplouve</B></FONT> [o.n.] rond toetea metou so ene cane, po s' waeranti del [[Motî:plouve|plouve]]. <I>Riloukîz les binamés hanteus a deus dizo l' minme paraplouve</I> (J.Franquet). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>paraplûve</B> paraploûve, paraplû, parapwî</span>. 11725 41403 2005-10-13T09:09:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påye 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cossina|cossina]] fwait inte deus pårteyes k' estént e guere u e margaye. <I>Li påye di Cwargnon, riscrîte e walon</I>. <I>Li påye uropeyinne po les mancîs lingaedjes.</I> <I>Il aveut minme fwait eplaidî des papîs, - nén si må scrîts k' ça, åré - po splitchî li Påye d' Aroucha, inte li govienmint houtou eyet les revinteus toutsis</I> (L. Mahin) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Påye d' Angleur:</FONT> (istwere) påye acoirdêye e 1313 påzès nobes ås djins des Mestîs d' Lidje, et lzî dner li mitan do Consey comintå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Påye di Fexhe:</FONT> (istwere) påye acoirdêye e 1316 ås Lidjwès, k' elzî waeranti leu vîs abondroets, inte di zels, di polou esse djudjîs "serieuzmint", et d' awè bråmint åk a dire dins l' administråcion del Comene. <I>Les araedjîs avou leu påye, K' i lomèt d' Fexhe et ki l' diale åye, Cisse påye ki, dispoy deus troes ans, Fwait saetchî les ptits et les grands, Cisse påye ki dji lome on tchinisse Di chagrin m' a fwait vni l' djaenisse&nbsp;!</I> (Marian de Saint-Antoine). rl a: [[Motî:pake|pake]]. <span lang=fr>F. traité, chartre, accord.</span> Omonime: * [[Motî:påye 1|påye]] (f.n.; fén del guere) Omofones coinreces: * [[Motî:paye 1|paye]] (f.n.; salåre, çou k' est payî) * [[Motî:paye 2|paye]] (f.n.; strin) * [[Motî:poye|poye]] (f.n.; frumele do cok) * [[Motî:poy|poy]] (o.n.; poyaedje) * [[Motî:poy 2|poy]] (adv.; après) ---- * [[Påye di Cwargnon]], [[Påye d' Angleur]], [[Påye di Fexhe]] 11726 62991 2006-06-22T23:45:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) <FONT COLOR="#ff0000"><B>påkes</B></FONT> [f.n.t.pl.] (rilidjon catolike) <B>1.</B> divwers des crustins al fiesse di [[Motî:Påke|Påke]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ses påkes:</FONT> aler cfesser ses petchîs, et-z aler al comunion, tins des deus samwinnes åtoû d' Påke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ses påkes avou les mônîs:</FONT> fé ses påkes li tot dierin djoû, come les [[Motî:mônî|mônîs]] k' estént måhonteus d' awè frawtiné so les farenes k' i rindént azès djins. <B>2.</B> [[Motî:comunion|comunion°]] solanele. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse saiwe come l' efant ki fwait ses påkes:</FONT> èn rén sawè des emantcheures del veye. <span lang=fr>F. être candide.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>paukes, pâkes</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påcresse</B></FONT> [f.n.] båshele tote blanke mousseye, li djoû di s' grande påke. Omonimes: * [[Motî:Påke|Påke]] (f.n.; fiesse di Påke) * [[Motî:påke 2|påke]] (f.n.; påkete, coxhete di påkî) Omofone coinrece: * [[Motî:pake|pake]] (o.n.; cossina, acoird) * ''pôk'', coinrece di [[Motî:pô|pô]] (o.n., ene miete) 11727 31278 2005-01-29T16:21:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:binaweure]] 11729 41406 2005-10-13T09:17:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>payis</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> coine di tere metowe åtoû d' ene pitite veye. <I>Li Payis d' Heve.</I> <I>Diccionaire des pårlers do Payis d' Bastogne.</I> rl a: [[Motî:redjon|redjon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lingaedje do payis:</FONT> lingaedje k' on n' cåze ki dins on ptit payis. <span lang=fr>F. langue régionale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a todi on payis po schaper l' ôte:</FONT> cwand gn a li setchresse ene sadju, gn a del plouve et des bounès dinrêyes ôte pårt. <B>2.</B> (v.m.) province d' asteure. <I>Li payis d' Nameur, li Payis d' Lidje.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Roman Payis:</FONT> province do Walon Braibant. <B>3.</B> tere dislaxheye politicmint des teres vijhenes. <I>Tchaeke payis pout dmander a-z awè èn ashia a l' ONU.</I> rl a: [[Motî:patreye|patreye]]; [[Motî:nåcion|nåcion]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;payis do [[Motî:trô|Trô°]] al bijhe.</FONT> <B>4.</B> (djeyografeye) sitindêyes di tere k' ont ene rishonnance djeyografike inte di zels: <I>Tot rotant dins les basses, i sondje ås tchôds payis</I> (L. Hendshel). <I>Wépion, c' est l' payis del fraijhe.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>payis</B>, payë, payîs</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>pagus</span> (canton). Omofone: * [[Motî:payî 1|payî]] (v.c.; diner des cwårs) * [[Motî:payî 1|payî, payeye]] (addj.; k' a rçuvou des cwårs) * [[Motî:payî 2|payî]] (o.n.; matrasse di paye) Parintêye: * [[Motî:payizaedje|payizaedje]] * [[Motî:payizan|payizan]] 11730 31281 2005-01-29T16:40:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emîsser]] 11731 31282 2005-01-29T16:40:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:emîsser]] 11732 34340 2005-07-10T12:29:18Z Pablo 5 Djivêye des motîs åd fwait do lingaedje walon [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[Categoreye:Lives sol walon]] 11733 31284 2005-01-29T18:17:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peme]] 11734 31285 2005-01-29T19:49:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipigne]] 11735 31286 2005-01-29T19:50:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipigne]] 11736 31287 2005-01-29T21:00:40Z Pablo 5 Jean-Denis Boussart displaecî viè Jean-Denys Boussart #REDIRECT [[Jean-Denys Boussart]] 11737 31288 2005-03-19T14:18:49Z Pablo 5 Frans Dewandelaer displaecî viè Franz Dewandelaer #redirect [[Franz Dewandelaer]] 11738 31289 2005-01-30T00:14:37Z Jean-Pol GRANDMONT 58 disfasadje d' one imådje Pablo Vos plez disfacer l'imadje ki dj' a metu po l' Neobulgaria pura. Dji du l' rimplacer pa one åte imådje [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 30 di djanvî 2005 a 00:14 (UTC) 11740 31290 2005-01-30T12:54:11Z Lucyin 16 On '''robot''', c' est ene volante bombe ki les Almands ont tchessî so l' Inglutere et so l' Beldjike al fén del [[guere 1940-1945|guere di 40]] On les loméve les V1, les V2 (''Vergeltungswaffe'', [[Motî:åre|åre]] di rvindje I & II) Li mot "robot" a eto [[Motî:robot|des ôtes sinses]]. == Istwere des robots == Les prumirès volantès bombes ont toumé so Londe dins l' nute do doze å traze di djun meye 1944. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html#robot Les robots] ([[E. Pècheur]]). 11742 31291 2005-01-30T12:58:50Z Lucyin 16 Henry Bragard displaecî viè Henri Bragard #REDIRECT [[Henri Bragard]] 11743 31292 2005-01-30T13:00:17Z Lucyin 16 Hinri Bragard. Hinri Bragard. 11748 31293 2005-01-30T23:05:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tir ås pupes]] 11749 60991 2006-06-15T16:34:29Z Lucyin 16 /* Les [[motlî]]s des nos walons des yebes ås maladeyes */ [[Categoreye:yebes ås maladeyes|*]] ene '''yebe ås maladeyes''' (on dit eto : '''passe-méde'''), c' est ene plante k' on s' endè sieve po médyî des mås des djins et des biesses. == Bokets del plante k' on s' endè sieve == * agnon : [[feu d' li]]. * raecinêye : [[yebe di troye]]. * foyes : [[tiyoû]]. * schoice : [[sint-bwès]], [[djaeyî]], [[så]]. * poes : sint-bwès. == Sacwantès yebes ås maladeyes == * [[yebe di troye]] == Les [[motlî]]s des nos walons des yebes ås maladeyes == [[Imådje:Boxus_yebes_maladeyes.jpg|thumb|Live da Boxus so les yebes ås maladeyes]] * [[Joseph Bastin|Bastin, Joseph (Abbé)]] ''[[live da J. Bastin so les plantes do Payis d' Måmdey|Les plantes dans le parler, l'histoire et les usages de la Wallonie malmédienne]]'' (rahouca E9 dins l' [[djivêye des motîs do walon]]). * [[Robert Boxus|Boxus, Robert]], ''[[Les yebes ås maladeyes del Walonreye (motî)|La flore médicale wallonne]]'' (rahouca G89). [[fr:plante médicinale]] [[en:Herbalism]] [[de:Heilpflanze]] 11750 31295 2005-06-28T20:52:22Z Lucyin 16 [[categoreye:sons et letes do walon]] Li '''ridaedje R = L''', c' est l' candjmint, ådtriviè des [[disfondowe]]s, u inte les scrijhaedjes d' asteure et les [[scrîta|vî scrîjhas]] do L eviè li R, u årvierdimint. Ci passaedje la est foirt åjhey e walon, a cåze d' on [[rôlêye R|prononçaedje rôlé do R]], k' esteut foirt corant disk' å 20inme sieke. == Manaedjmint do ridaedje R = L pa les rfondeus == Dins li [[rfondaedje do walon]], li ridaedje R = L a télcô stî ritnou, télcô nén. === Egzimpes di L ezès rfondowes === * Pus lådjes oyowes: [[Motî:colidôr|colidôr]]. * [[Sorwalonde]]s: [[Motî:råle|råle]]. === Egzimpes di rfondowes avou R, k' ont des disfondowes avou L === * Disfondowes foirt sitindowes : ** [[Motî:ceréjhe|ceréjhe]] (''cèlîhe''). * Pititès disfondowes. == Li ridaedje R = L et l' etimolodjeye. == === Kékès egzimpes.=== * bodje latén <span lang=la><I>alnus</I></span>, disfondowes ''ornia'' ([[Motî:ônea|ônea]]), no d' Aiwe : [[Ôrnô]]. === passaedje d' on bodje avou L a on mot avou R === * [[Motî:clon|clon]] => [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]]. == Ridaedje R = Y == Après cossoune : [[Motî:covri|covri]] => [[Motî:coviete|coviete]]; [[Motî:coviake|coviake]] 11751 31296 2005-01-31T23:37:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hourd]] 11752 31297 2005-01-31T23:41:43Z Lucyin 16 berôdî (li dierin sômî et mårké pa des blankès fletches (poitrait saetchî pa L. Mahin, Viyance, 1985). {{licince imådjes Lucyin}} berôdî (li dierin sômî et mårké pa des blankès fletches (poitrait saetchî pa L. Mahin, Viyance, 1985). {{licince imådjes Lucyin}} 11753 31298 2005-01-31T23:53:29Z Lucyin 16 Li minme mot a dandjreus passé e l' [[arabe]] ''kiss'' (saetch), e l' [[arabe marokin]] ''kiss'' = want. 11754 31299 2005-03-26T22:38:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> monter so ene sacwè, k' i fåreut bén ene schåle po-z passer houte. <I>Il ont schålé l' meur do corti Bara</I> <span lang=fr>F. escalader.</span> <B>2.</B> mete ene schåle, pask' on-z a droet d' schålaedje. <B>3.</B> [[Motî:ramer|ramer]] des poes, des [[Motî:rampioûle|rampioûles]] di corti. <I>On schåléve les poes avou des åleas.</I> Loukîz a: [[Motî:astoker|astoker]]. <span lang=fr>F. soutenir (une plante grimpante).</span> <B>4.</B> (mot d' houyeu) fé on schålaedje. <I>Il ont schålé l' tchåfor.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chauler, èscauler</FONT>, hauler</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:schåle|schåle]] (sins [[candjmint d' voyale]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schålaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschålaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:hourdaedje|hourdaedje]]. <I>Sere les fesses, ti, so t' schålaedje di peu di vni al tere.</I> <span lang=fr>F. échaffaudage.</span> <B>2.</B> metaedje d' ene schåle ene sadju. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;droet d' schålaedje:</FONT> droet di mete ene schåle sol vijhén, po rfé s' toet. <B>3.</B> montaedje a on meur, ene montinne. <I>C' est on di Rotchfoirt ki moenne l' ekipe di schålaedje di l' Imalaya på pindant bijhrece.</I> <span lang=fr>F. escalade.</span> <B>4.</B> (mot d' houyeu) bwejhaedje di rawete, a môde di schåle. <span lang=fr>F. boisage de renfort.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chaulèdje, èscaulèdje</FONT>, haulèdje, hâlèdje, chauladje, châladje, (è)scaulâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schålance</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschålance</B></FONT> [f.n.] plaeçaedje des djins so ene schåle di droet di cmandaedje, dins l' årmêye, l' administråcion, evnd. <I>Amon les Walons d' Suwede, tos les grés del schålance sociåle estént rprezintés</I> ([[C. Massaux]]). <I>Avou l' tins, les Amerikins noers et ispanikes ont monté eto dins l' schålance, et haper des belès plaeces</I> (rat. pa [[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chaulance, èscaulance</FONT>, haulance, hâlance, châlance</span>. Etimolodjeye: viebe "schåler", [[cawete -ance]], [[noûmot|1994]]. ---- * [[houyire|Dipus d' racsegnes sol schålaedje dins les houyires.]] * [[vîs abondroets ezès viyaedjes|Dipus d' racsegnes sol droet d' schålaedje et les vîs abondroets ezès viyaedjes.]] * [[schålaedje (des montneyes)|Dipus d' racsegnes sol schålaedje des montneyes.]] * [[schålance a l' årmêye|Dipus d' racsegnes sol schålance a l' årmêye.]] 11755 31300 2005-02-01T00:02:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåler]] 11757 31301 2005-02-01T11:30:45Z Lucyin 16 Plake del Bibliyoteke Nicolas Pietkin a Måmdey Plake del Bibliyoteke Nicolas Pietkin a Måmdey 11758 62997 2006-06-22T23:48:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) [[Categoreye:ricwereus sol walon|Pietkin]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Pietkin]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Pietkin]] [[Imådje:Pietkin.jpg|thumb|100px|left|Nicolas Pietkin]] '''Nicolas Pietkin''' a skepyî e [[1849]] ey a morou e [[1921]]. C' esteut on scrijheu et on studieu do walon. C' est lu k' a-st enondé li disfindaedje do walon (et do francès) el [[Walonreye Prûsyinne]], siconte do [[spotchaedje culturel prûsyin|''Kulturkampf'']]. E 1882, il amonte, avou [[Hubert Scius]], l' [[Gazete "La Semaine" di Måmdey|Årmonak walon del samwinne]]. E 1898, il enonde les [[Måmdey|Måmdiyins]] a askepyî li [[Rweyål Club Walon d' Måmdey|Club Walon]]. Si no d' pene å Club, c' esteut '''Fré Antoenne''' (Fré ''Antône''), mins i sinéve å pus sovint ses scrîts "Club Walon" u n' nén siner do tot, di cåze del hagnûlisté do govienmint prûsyin siconte del tuzance walone. Insi, i va scrire des viyès tchansons foclorikes bråmint e walon ("Ronde del Sint-Djhan", "Li ptite mazete"). Mågré k' i n' mete nén s' no, c' est bråmint li k' a adjinçné in live di tchasons siné Olivier Lebierre "Li lire måmdiyinne", eplaideyes e 1901. Eto des tchansons ene miete politikes. Li pus cnoxhowe est kécfeye : "C' est des canayes, fré Hinri". C' est eto lu l' oteur avou Guillaume Boket di "Todi walon", l' ime del Walonreye prûsyinne. Da sinne eto, des bokets eplaidîs plik plok, des ratournaedjes e walon, des arimeas ("Onk n' est nén l' ôte"), des des arimeas rilidjeus ("Céncweme"), des arimeas lirikes "Li dierin tchaplet". Pietkin a ossu scrît des fåves e prôze ("Li leu et li rnåd", "les rivnants marådeus"). Aveut-st apontyî on sistinne d' ôrtografeye do walon måmdiyin (''Système d' orthographe pour le wallon malmédien'' (1899). A moussî a l' [[SLLW]] e 1902. E 1904, Pietkin sicrît on live e francès : ''La germanisation de la Walonnie prussienne''. Avou ç' live la, on pout dire k' il a fwait del [[sociolinwince]] divant l' lete. Di s' mestî, il esteut curé a [[Zôrbrôte]], la k' il dmoré disk' a s' moirt. C' esteut l' mononke et li scoleu da [[Henri Bragard]]. On lyi a fwait on monumint a Zôrbrôte, e 1926. Mins ci-cial fourit avaedjî e 1940 pås [[Nazisse|Nazis]], pu rbasti e 1957. [[Imådje:Pietkin biblioteke.jpg|thumb|Plake del Bibliyoteke Nicolas Pietkin a Måmdey]] Dispu [[2000]], li biblioteke do Club walon d' [[Måmdey]] poite si no. Gn a eto ene rowe "Nicolas Pietkin" a [[Lidje (veye)|Lidje]]. == Nicolas Pietkin eyet l' politike prûsyinne "Kulturkampf" == Cwand a yeu stî lomé priyesse e 1875, Cola Pietkin va bouter foû payis, po s' houwer erî del politike oficire. Il ala ezès [[Bas-Payis]]. I n' rivénrè k' e 1977. Come i dnéve li comunion e catchete, il a yeu des rujhes avou les otorités. Il a stî lomé curé a Zôrbrôte e 1881 mins ricnoxhou fok e 1889. Nicolas Pietkin n' esteut nén on rezistant direk ås Prûsyins. Il aveut minme fwait ene sitrofe di rawete po-z ecinsî l' Kaizer dins "Walon todi". Mågré çoula, i fourit aresté 1914 et macsådé. I esta-st evoyî å camp d' prijhnî d' Elzenbôre. Laddé, gn aveut des prijhnîs rûsses; il a aprin li rûsse po djåzer avou zels. A Zôrbrôte, i djheut messe e walon, e francès u en almand; i fjheut catruceme e walon, et dnéve des scoles di francès ås grandès djins, foû-z eures. 11759 31303 2005-02-03T20:42:23Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">Noveye</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes el Walonreye. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noveye-dilé-Bastogne</B></FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Novèye</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Noville</span>, rebané avou Bastogne. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noveye-dilé-Bwès</B></FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Novîye-lès-Bwès</FONT></span> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Noville-les-Bois</span>, rebané avou Ferneamont. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noveye-dilé-Fexhe</B></FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Novèye</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Noville</span>, rebané avou Fexhe-å-Hôt-Clokî, dedja divant les grands rebanaedjes. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noveye-so-Mouhagne</B></FONT> (so plaece:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000"> Novîye</FONT></span>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Noville-sur-Méhaigne</span>, rebané avou Inguezêye. <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noveye-dilé-Sogniye</B></FONT> Loukîz a : [[Motî:Neuvile|Neuvile]]. <B>6.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noveye-dilé-Flipveye</B></FONT> Loukîz a : [[Motî:Nevile|Nevile]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>nova villa</</I></span> (nouve cinse). Ôtes mots d' aplacaedjes : * [[Motî:Tîxhe-Noveye|Tîxhe-Noveye]]. * [[Motî:Nouve-Veye|Nouve-Veye]]. ---- * [[Noveye-dilé-Bastogne|Dipus d' racsegnes so Noveye-dilé-Bastogne]] * [[Noveye-dilé-Bwès|Dipus d' racsegnes so Noveye-dilé-Bwès]] * [[Noveye-dilé-Fexhe|Dipus d' racsegnes so Noveye-dilé-Fexhe]] * [[Noveye-so-Mouhagne|Dipus d' racsegnes so Noveye-so-Mouhagne]] 11760 31304 2005-02-04T20:18:54Z Pablo 5 ''I gn a des [[Noveye|ôtès plaeces]] ki s' lomèt Noveye.'' '''Noveye-dilé-Bastogne''' (F. ''Noville'', so plaece: ''Novèye''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bastogne]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''6600'''. ** davance : '''6655'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : B 19. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Noveye|e splitchant motî]] ''I gn a des [[Noveye|ôtès plaeces]] ki s' lomèt Noveye.'' == Hamteas == * Fwè. == Istwere == A l' [[Ofinsive da Van Rouchtete]], gn a yeu ût omes di Noveye k' ont stî fuziyîs. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere40-45.html#ofinsive_marenne Racontaedje di l' Ofinsive da Van Rouchtete d' ene pitite båshele ki s' catchive dins ene cåve a Fwè] 11761 31305 2005-02-02T21:51:20Z Pablo 5 coridjî loyén di redjiblaedje #REDIRECT [[Ofinsive da Von Rundstedt]] 11762 31306 2005-02-01T20:13:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dischinde]] 11763 31307 2005-02-01T20:13:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dischinde]] 11764 31308 2005-02-02T21:56:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischinde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dschinde</B></FONT> (padrî voyale, mins nén oblidjî) ([[Codjowaedje plinde|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] aler viè ene plaece djus d' vos. On dit eto: [[Motî:disvaler|disvaler]]. <B>II.</B> [v.c.] mete djus. <span lang=fr>F. descendre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diskinde, dchinde</FONT>, d(i)hinde, dis'hinde, d(u)hinde, d(u)hyinde, d(i)chinde, dis'chinde, d(u)chinde, d(è)chinde, dich'chinde, distchinde, dit'tchinde, dudchinde, durchinde, d(ë)schinde, dèskinde</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.28. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>descendere</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischinte</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dschinte</B></FONT> [f.n.] plaece kel voye dischind. <I>Po rivni, c' esteut totès dischintes.</I> On dit eto: [[Motî:valêye|valêye]] <span lang=fr>F. descente.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischindant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dschindant</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:tiene|tiene]], montêye veyowe cwand on l' dischind. <I>T' es so l' eriesse, to waites li dschindant et to discovere ki dj' a-st arivé vaici al copete, a mi ådje.</I> Loukîz a: [[Motî:pindant|pindant]]. <span lang=fr>F. descente, pente.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) fén del veye. <I>Come dji vôreu viker, Vos vey crexhe co des ans, Ni m' pus tant sinti sol dischindant</I> ([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. déclin.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischindêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dschindêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:valêye|valêye]]. Parintêye * [[Motî:ridischinde|ridischinde]] 11765 31309 2005-02-01T20:17:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dischinde]] 11766 31310 2005-02-02T21:59:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>covri</B></FONT> ([[Codjowaedje covri|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete åk ådzeu d' ene sacwè k' on vout [[Motî:waeranti|waeranti]]. <span lang=fr>F. couvrir.</span> <B>2.</B> waeranti ene sakî avou des cwårs, tot saetchant des côps d' fiziks, evnd. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">covri</FONT>, couvri, covru, couvru, couviè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>covraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "covri". <I>Vos n' avoz nou covraedje cwand vs alez å docteur ?</I> <span lang=fr>F. couverture.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>covra</B></FONT> [o.n.] çou ki rcovere ene boesse, evnd. <I>Li toirtowe å live, al fén del coûsse : «Cwè friz si, come mi, vos poitrîz on pezant covra ?»</I> ([[J. Bily]]). <I>Frére a levé l' covra del sitouve, et al blamêye, a rmetou Gustene</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:coviete|coviete]], [[Motî:coviake|coviake]]. <span lang=fr>F. couvercle.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]]. Parintêye : * [[Motî:discovri|discovri]]. * [[Motî:ricovri|ricovri]]. * [[Motî:rascovri|rascovri]]. * [[Motî:coviete|coviete]] * [[Motî:covtoe|covtoe, covteure, covturete]] * [[Motî:coviake|coviake]] 11767 31311 2005-02-01T20:23:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:covri]] 11768 31312 2005-02-01T20:24:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:covri]] 11769 31313 2005-02-02T22:00:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coviake</B></FONT> [o.n.] [[Motî:covra|covra]]. <I>Ele saye d' atraper l' coviake k' ele guigne dispu si lontins po s' viye mårmite</I> ([[Arthur Masson]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">coviake</FONT>, couviake</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:covri|covri]] (avou [[ridaedje R = L|ridaedje R = Y]]), [[cawete -ake]]. 11770 31314 2005-02-06T11:22:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discovri</B></FONT> ([[Codjowaedje covri|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî l' coviete. <span lang=fr>F. découvrir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;discovri l' potêye:</FONT> trover ene sacwè k' on vleut catchî. <span lang=fr>F. découvrir le pot aux roses.</span> <B>2.</B> cweri a cnoxhe et trover. <I>Li veye est on mistere, discovroz lu !</I> ([[Mere Teresa]] ratourné pa ([[H.T. Maron]]). <span lang=fr>F. découvrir, détecter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">discovri</FONT>, d(i)hovri</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:covri|covri]], [[betchete dis-]]. 11771 31315 2005-02-02T00:03:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11772 47021 2005-12-12T15:55:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>peler</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî li pelete (canadas). <span lang=fr>F. peler, éplucher.</span> <B>2.</B> [[Motî:schoircî|schoircî]]: <I>a)</I> rissaetchî li [Motî:pea|]]. <span lang=fr>F. dépiauter, dépouiller, dépecer, écorcher.</span> <I>b)</I> rissaetchî li [[Motî:schoice|schoice]] (tcheneas). <span lang=fr>F. écorcer.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) taper so les niers di (ene sakî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ti m' peles les coyes</FONT> (måhonteus) u <FONT COLOR="#0000ff">ti m' peles les coisses</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">to m' les peles:</FONT> to m' tapes so mes niers. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si peler</FONT> [v.pr.] trover l' tins long. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "pea"; rl a: [[Motî:veler|veler]], [[Motî:resteler|resteler]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelé, êye</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> sins tchveas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn aveut k' troes pelés et deus tondous:</FONT> gn aveut waire di djins. <B>II.</B> [addj.] k' a stî pelé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pelé cokea</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">pelé vea:</FONT> djeu d' cwårdjeus, tot biesse, ki s' djouwe a deus, tchaeconk tape ene cwåte, et c' est l' ci k' a l' pus grosse ki ramasse; cwand c' est l' minme cwårdjeu, c' est bataye, on rdjouwe li cwåte d' après. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pelêye</FONT> [f.n.] poenneuse samwinne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "peler". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>peleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>peleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki pele (ene sacwè). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelote</B></FONT> [f.n.] Li pea des [[Motî:crompire|crompires]], des fruts, evnd k' on stî pelêyes. <span lang=fr>F. pelure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li pelete ni fwait nén l' canada:</FONT> i n' si fåt nén fiyî a çou k' on voet; i fåt rwaitî çou k' ene djin våt dins l' fond. <span lang=fr>F. l'habit ne fait pas le moine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">crompires el pelote:</FONT> crompires cûtes sins peler. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pèlète</FONT>, pèlate, <FONT COLOR="#800080">pèlote</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelant, e</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] ki vs pele tofer les coisses. rl a: [[Motî:taenant|taenant]], [[Motî:hodåve|hodåve]], [[Motî:hodisse|hodisse]], [[Motî:hodant|hodant]], [[Motî:haemåve|haemåve]]. <span lang=fr>F. importun.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelåjhe</B></FONT> [f.n.] såjhon k' on pele ås [[Motî:tchenea|tcheneas]], cwand i cmince a fé tchôd, inte li fnå et l' awousse. Coinrece Payis d' Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pelåjhe. <I>Il alént al pelinne e France.</I> <B>2.</B> (cwårdjeus) schita (pitite cåte). <I>Dji n' a ki totes pelinnes e m' djeu&nbsp;!</I> (J. Haust). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pèlin.ne</B>, pèlène</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>peloe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye po peler les crompires. <B>2.</B> usteye po schoircî les åbes. <B>3.</B> boket del tcherowe ki pele li tere, pitit [[Motî:schî|schî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>pèleu, <FONT COLOR="#800080">pèlwè</FONT>, pèloû, pèlû</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelin</B></FONT> [o.n.] linne saetcheye foû del pea d' ene crevêye berbi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pelake</B></FONT> <B>I.</B> [addj. purade padvant & o.f.n.] <B>1.</B> pelé (ki n' a pupont di tchveas). <I>Li crapåde k' est pelake mete ene sipesse perike</I> ([[Ovide]] ratourné pa [[F. Duysinx]]). On dit eto : [[Motî:tchenou|tchenou]], [[Motî:disploumé|disploumé]].&nbsp;<span lang=fr>F. chauve.</span> <B>2.</B> ome k' on voet evi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' î rescontere ki çou k' i gn a d' fén dins ene banslêye di pelakes:</FONT> gn a la k' les [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <B>II.</B> [f.n.] fene coûtche. <I>Gn aveut ene pelake di nive.</I> On dit eto: pelete. Etimolodjeye: [[cawete -ake]]. Omonime: * [[Motî:Pelinne|Pelinne]] (no d' viyaedje) Mots d' aplacaedje: * [[Motî:pele-xhoshin|pele-xhoshin]] Mots parints: * [[Motî:pelozea|pelozea]] ---- * [[schoirçaedje des tcheneas|Dipus d' racsegnes sol pelaedje des tcheneas]]. * [[toumaedje des tchveas|Dipus d' racsegnes sol pelaedje (toumaedje des tchveas)]]. 11773 31317 2005-02-02T00:09:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ake</B></FONT> [cawete] moite cawete foirt råle e walon, k' on rescontere dins des mots classikes ([[Motî:coviake|coviake]], [[Motî:pelake|pelake]]) et avou l' minme valixhance, dins sacwants calcaedjes ([[Motî:Walake|Walake]]). ---- * [[cawete -ake|Dipus d' racsegnes sol cawete -ake]] 11774 31318 2005-02-02T00:08:32Z Lucyin 16 Li '''cawete -ake''' est ene cawete foirt råle e walon. Kékès egzimpes : [[Motî:coviake|coviake]], [[Motî:pelake|pelake]]. On l' ritrove dins sacwants calcaedjes [[Motî:Walake|Walake]]. 11775 31319 2005-05-25T23:39:43Z Lucyin 16 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] Les '''canadas å rosse''' (on dit eto: canadas '''å fond'''), c' est ene [[amagnî walon|ricete]] walone, avou des [[crompire]]s cûtes avou des [[agnon]]s et do [[lård]], et k' ont ene bele rosse coleur, k' on pout refoircî tot vudant dso del tchicorêye u do cafè. == Ricetes des canadas å rosse == Fé fonde do lård; mete ene nukete di [[saeyén]] et deus gros agnons, les leyî cure ene dimeye eure avou do [[pouli]], do [[pierzin]], ene troejhinne di schipes d' [[a]] et ene foye di [[lårî]]. Après li dmeye eure, mete ene djate di cåfé dvins. Adonpwis, rascovri les cartoxhes (canadas) avou d' l' aiwe. Variaedjes del ricete : li cafè pout esse replaecî pa del tchicorêye, et on l' pout mete tot al fén. 11776 56878 2006-05-15T01:53:45Z Shikai shaw 68 fix <p style="border:#AAA solid 1px; padding:0.3em; line-height:1.0; font-size:90%;"> [[m:User:Shikai_shaw|Meta]] - [[commons:User:Shikai_shaw|Commons]] - [http://www.mediawiki.org/wiki/User:Shikai_shaw MediaWiki] - [[:ja:利用者:Shikai_shaw|Wikipedia]] ([[:en:User:Shikai_shaw|en]], [[:zh:User:Shikai_shaw|zh]]) - [[wikt:ja:利用者:Shikai_shaw|Wikt]] ([[wikt:en:User:Shikai_shaw|en]]) - [[q:ja:利用者:Shikai_shaw|Quote]] ([[q:en:User:Shikai_shaw|en]]) - [[b:ja:利用者:Shikai_shaw|Books]] ([[b:en:User:Shikai_shaw|en]]) - [[s:ja:利用者:Shikai_shaw|Source]] ([[s:en:User:Shikai_shaw|en]]) - [[n:ja:利用者:Shikai_shaw|News]] ([[n:en:User:Shikai_shaw|en]]) - [[wikitravel:ja:利用者:Shikai_shaw|Travel]] ([[wikitravel:User:Shikai_shaw|en]]) - [[wikispecies:User:Shikai_shaw|Species]] - [[wikia:User:Shikai_shaw|Wikia]] </p> {{Babel-3|ja|en-1|wa-0}} '''[[:ja:利用者:Shikai_shaw|shikai_shaw]]''' is a Japanese Wikipedian. * [http://tools.wikimedia.de/~kate/cgi-bin/count_edits?user=Shikai%20shaw&dbname=wawiki_p User edit counter] * [[Special:Contributions/Shikai shaw|Contributions]] * [[Special:Whatlinkshere/User:Shikai shaw|What links here]] * [[User talk:Shikai shaw|Talk page]] * [[/monobook.css]] * [[/monobook.js]] [[af:Gebruiker:Shikai shaw]] <!-- アフリカーンス語 --> [[als:Benutzer:Shikai shaw]] <!-- アレマン語 --> [[an:User:Shikai shaw]] <!-- アラゴン語 --> [[ang:User:Shikai shaw]] <!-- 古英語 --> [[ar:مستخدم:Shikai shaw]] <!-- アラビア語 --> [[ast:User:Shikai shaw]] <!-- アストゥリアス語 --> [[be:User:Shikai shaw]] <!-- ベラルーシ語 --> [[bg:Потребител:Shikai shaw]] <!-- ブルガリア語 --> [[br:Implijer:Shikai shaw]] <!-- ブルトン語 --> [[bs:User:Shikai shaw]] <!-- ボスニア語 --> [[ca:Usuari:Shikai shaw]] <!-- カタルーニャ語 --> [[cs:Wikipedista:Shikai shaw]] <!-- チェコ語 --> [[csb:User:Shikai shaw]] <!-- カシューブ語 --> [[cy:Defnyddiwr:Shikai shaw]] <!-- ウェールズ語 --> [[da:Bruger:Shikai shaw]] <!-- デンマーク語 --> [[de:Benutzer:Shikai shaw]] <!-- ドイツ語 --> [[el:User:Shikai shaw]] <!-- ギリシア語 --> [[en:User:Shikai shaw]] <!-- 英語 --> [[eo:Vikipediisto:Shikai shaw]] <!-- エスペラント --> [[es:Usuario:Shikai shaw]] <!-- スペイン語 --> [[et:Kasutaja:Shikai shaw]] <!-- エストニア語 --> [[eu:User:Shikai shaw]] <!-- バスク語 --> [[fa:کاربر:Shikai shaw]] <!-- ペルシア語 --> [[fi:Käyttäjä:Shikai shaw]] <!-- フィンランド語 --> [[fo:Brúkari:Shikai shaw]] <!-- フェロー語 --> [[fr:Utilisateur:Shikai shaw]] <!-- フランス語 --> [[fy:Brûker:Shikai shaw]] <!-- フリジア語 --> [[ga:Úsáideoir:Shikai shaw]] <!-- アイルランド・ゲール語 --> [[gd:User:Shikai shaw]] <!-- スコットランド・ゲール語 --> [[gl:User:Shikai shaw]] <!-- ガリシア語 --> [[he:משתמש:Shikai shaw]] <!-- ヘブライ語 --> [[hi:सदस्य:Shikai shaw]] <!-- ヒンディー語 --> [[hr:User:Shikai shaw]] <!-- クロアチア語 --> [[hu:User:Shikai shaw]] <!-- ハンガリー語 --> [[ia:Usator:Shikai shaw]] <!-- インターリングア --> [[id:Pengguna:Shikai shaw]] <!-- インドネシア語 --> [[ie:User:Shikai shaw]] <!-- インターリンガ --> [[io:User:Shikai shaw]] <!-- イド語 --> [[is:Notandi:Shikai shaw]] <!-- アイスランド語 --> [[it:Utente:Shikai shaw]] <!-- イタリア語 --> [[ja:利用者:Shikai shaw]] <!-- 日本語 --> [[jv:User:Shikai shaw]] <!-- ジャワ語 --> [[ka:User:Shikai shaw]] <!-- グルジア語 --> [[kn:User:Shikai shaw]] <!-- カンナダ語 --> [[ko:사용자:Shikai shaw]] <!-- 朝鮮・韓国語 --> [[ks:User:Shikai shaw]] <!-- カシミール語 --> [[ku:User:Shikai shaw]] <!-- クルド語 --> [[kw:User:Shikai shaw]] <!-- コーンウォール語 --> [[la:Usor:Shikai shaw]] <!-- ラテン語 --> [[lad:User:Shikai shaw]] <!-- ラディノ語 --> [[lb:User:Shikai shaw]] <!-- ルクセンブルク語 --> [[li:Gebroeker:Shikai shaw]] <!-- リグリア語 --> [[lt:User:Shikai shaw]] <!-- リトアニア語 --> [[lv:User:Shikai shaw]] <!-- ラトビア語 --> [[mi:User:Shikai shaw]] <!-- マオリ語 --> [[mk:Корисник:Shikai shaw]] <!-- マケドニア語 --> [[ml:User:Shikai shaw]] <!-- マラヤラム語 --> [[mo:User:Shikai shaw]] <!-- モルドバ語 --> [[ms:Pengguna:Shikai shaw]] <!-- マレー語 --> [[nds:User:Shikai shaw]] <!-- 低ザクセン語 --> [[nds-nl:Bruker:Shikai shaw]] <!-- オランダ低ザクセン語 --> [[nl:Gebruiker:Shikai shaw]] <!-- オランダ語 --> [[nn:Brukar:Shikai shaw]] <!-- ニーノシュク --> [[no:Bruker:Shikai shaw]] <!-- ノルウェー語 --> [[oc:Utilisator:Shikai shaw]] <!-- オック語 --> [[os:Архайæг:Shikai shaw]] <!-- オセット語 --> [[pl:Wikipedysta:Shikai shaw]] <!-- ポーランド語 --> [[pt:Usuário:Shikai shaw]] <!-- ポルトガル語 --> [[ro:Utilizator:Shikai shaw]] <!-- ルーマニア語 --> [[ru:Участник:Shikai shaw]] <!-- ロシア語 --> [[sa:User:Shikai shaw]] <!-- サンスクリット語 --> [[scn:User:Shikai shaw]] <!-- シチリア語 --> [[sco:User:Shikai shaw]] <!-- スコットランド語 --> [[se:User:Shikai shaw]] <!-- 北部サーミ語 --> [[sh:User:Shikai shaw]] <!-- セルビア・クロアチア語 --> [[simple:User:Shikai shaw]] <!-- シンプル英語 --> [[sk:Redaktor:Shikai shaw]] <!-- スロバキア語 --> [[sl:Uporabnik:Shikai shaw]] <!-- スロベニア語 --> [[sm:User:Shikai shaw]] <!-- サモア語 --> [[sr:Корисник:Shikai shaw]] <!-- セルビア語 --> [[su:User:Shikai shaw]] <!-- スンダ語 --> [[sv:Användare:Shikai shaw]] <!-- スウェーデン語 --> [[ta:பயனர்:Shikai shaw]] <!-- タミル語 --> [[th:ผู้ใช้:Shikai shaw]] <!-- タイ語 --> [[tl:User:Shikai shaw]] <!-- タガログ語 --> <!-- [[tokipona:User:Shikai shaw]] トキポナ --> [[tr:User:Shikai shaw]] <!-- トルコ語 --> [[tt:Äğzä:Shikai shaw]] <!-- タタール語 --> [[uk:Користувач:Shikai shaw]] <!-- ウクライナ語 --> [[ur:User:Shikai shaw]] <!-- ウルドゥー語 --> [[vi:User:Shikai shaw]] <!-- ベトナム語 --> [[xh:User:Shikai shaw]] <!-- コサ語 --> [[zh:User:Shikai shaw]] <!-- 中国語 --> [[zh-min-nan:User:Shikai shaw]] <!-- 閩南語 --> [[zh-yue:User:Shikai shaw]] <!-- 広東語 --> 11777 31321 2005-02-02T21:51:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischinde]] 11778 31322 2005-02-02T21:52:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischinde]] 11779 31323 2005-02-02T21:53:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischinde]] 11780 56879 2006-05-15T01:55:37Z Shikai shaw 68 Thank you If you need to contact me immediately, please use [[:ja:利用者‐会話:Shikai shaw|my talk page in Japanese Wikipedia]]. ---- == ようこそ! == 日は、 始めまして四海さん、私は[[Uzeu:Pablo|パブ朗]]と申します。 [[:ja:ワロン語|ワロン語]]のウィキペディアにようこそいらっしゃいまして。 Welcome to the Walloon Wikipedia Shikai shaw. If you have questions you can ask them on the [[Wikipedia:Cåbaret]] page. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;fevrî 2005 a 08:49 (UTC) : <span lang="ja">ありがとうございます。</span> Thank you. --[[Uzeu:Shikai shaw|shikai shaw]] 15 di may 2006 a 01:55 (UTC) 11781 36184 2005-07-29T23:19:14Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] '''Noveye-dilé-Bwès''' (po '''Noveye-dilé-l'-Bwès'''; on djheut dinltins '''Noveye-les-Francs-Omes'''; on dit cobén, asteure, ene miete po s' fote, '''Noveye-les-Coxhes'''; F. ''Noville-les-Bois'', so plaece, asteure, ''Novîye-les-Bwès''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ferneamont]]. ''I gn a des [[Noveye|ôtès plaeces]] ki s' lomèt Noveye.'' * Limeros del posse: '''5380''' (vî limero '''5068'''). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Na 28'''. * Sipotaedje des djins : ** (po vanter) : les Francs Omes (paski c' esteut ene [[franke tere]] dinltins, u come dit ciddé padzo). ** (rabaxhant) : les [[Motî:grete-cou|Grete-cou]] (so plaece: ''Grete-cu''). ''Po l' etimolodjeye et omonimeye : loukîz [[Motî:Noveye|e splitchant motî]].'' == Hamteas et nos d' plaeces == === Hamteas === * Å Cwagnbô (F. ''Quambeau''). * Li Sårt d' Avri (so plaece: ''Saut d' Avré'', F. ''Sart d'Avril'') * [[Trô (toponimeye)|Trô]] des [[Så]]s. (F. ''Trou des Saules'') === Nos d' places === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[pré (toponimeye)|Pré]] ås [[Motî:pådje 3|Pådjes]]. ** Å Sårt (so plaece: ''au Saut''). ** Ås [[Trîxhe]]s (so plaece: ''aus Trîches''). * A vey avou des åbes et des bwès : ** Bwès d' Troncoe (so plaece: ''Troncwè''), k' a dné l' no di "Noveye dilé l' Bwès". * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Ås [[Comons|Comognes]] (so plaece: ''Comougnes'') ** Dompire (cinse Dompire). ** Li gros [[Motî:mayet|Mayet]]. ** Å Magot. ** Li Molén [[Motî:Tchåle|Chachâle]]. ** Al [[Motî:tour|Tour]] (so plaece: al ''Toû''). * A vey avou des aiwes : ** Al Fåsse Aiwe. * A vey avou des monts-et-vås : ** e Håyneamont (so plaece: ''è Aynêmont''). ** e Dîmont. ** A Fernêmont (k' a divnou l' no del rebanêye comene). * A vey avou des rotches : ** Å [[Trô (toponimeye)|Trô]] [[Motî:schiré|schiré]] (so plaece: ''churé'') * Nén clair ** Bawgnè. ** A Tiroûle (so plaece: ''Tiroule''). == Istwere == Al fén do [[13inme sieke]], les djins d' Noveye, [[Hambinne]] et [[Corti-Wodon|Corti]] levît ene årmêye et aler schaper l' [[Conteye di Nameur|conte di Nameur]], Djihan prumî, k' esteut prijhnî des djindåres do [[Principåté d' Lidje|Prince-Eveke di Lidje]]. Eto, on les loma Francs Omes, et l' conte Djihan lezî dna les Bwès d' Troncoe. Di la, li no do viyaedje : Noveye dilé l' Bwès do Troncoe. 11782 45849 2005-11-27T20:20:17Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Ferneamont''' (so plaece ''Fernêmont'', e F. ''Fernelmont''), c' est ene plaece di [[Noveye-dilé-Bwès]] k' a divnou l' no d' ene [[rebanêye comene]], el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Fernelmont Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Ferneamont]] * Dimorants: 6.634 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 65,61 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 101,12 djins/km² * Ban d' Ferneamont: [[Bierwåd]], [[Corti-Wodon]], [[Emtene-dilé-Inguezêye]], [[Éndjon]], [[Forveye]], [[Franc-Waret]], [[Måtchovlete]], [[Noveye-dilé-Bwès]], [[Pontéliasse]], [[Tier (viyaedje)|Tier]]. {{ProvinceNameur}} [[en:Fernelmont]] [[eo:Fernelmont]] [[fr:Fernelmont]] [[nl:Fernelmont]] [[no:Fernelmont]] 11783 31327 2005-02-03T10:42:51Z Lucyin 16 Noveye-dilé-Bwè displaecî viè Noveye-dilé-Bwès #REDIRECT [[Noveye-dilé-Bwès]] 11784 31328 2005-02-04T20:20:06Z Pablo 5 '''Noveye-dilé-Fexhe''' (on dit eto: '''Noveye-el-Hesbaye''', F. ''Noville''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], dedja rebané avou [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]] li [[2 d' djulete]] [[1964]]. * Limero del posse: '''4347''' (Noveye-dilé-Fexhe n' a måy yeu d' vî limro del posse, ca i resteut ddja avou Fexhe å moumint k' on ls a metou). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''W 55''' * Etimolodjeye et omonimeye: loukîz [[Motî:Noveye|e splitchant motî]] ''I gn a des [[Noveye|ôtès plaeces]] ki s' lomèt Noveye.'' 11785 31329 2005-02-04T20:28:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwansler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:cwanses|fé les cwanses]] (di bouter), trinner, londjiner. <I>Côpe, fåfeye, saye, keu, pike, djoû et nute a l' araedje, Çou ki t' n' as nén bén fwait, disfwai l', mins sins cwansler, Ôtrumint l' mere et l' feye ti cdjåzront d' tos costés</I> ([[H. Bragard]]). <span lang=fr>F. tarder; traîner.</span> 11786 31330 2005-02-03T20:17:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:loyî]] 11787 31331 2005-02-03T20:17:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:loyî]] 11788 31332 2005-02-03T20:18:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:loyî]] 11789 31333 2005-02-03T20:19:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:loyî]] 11790 37122 2005-08-05T22:45:45Z Lucyin 16 3inme sinse a loyeure <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] fé tni eshonne avou ene coide. Loukîz a: [[Motî:elaxhî|elaxhî]], [[Motî:nukî|nukî]]. <span lang=fr>F. lier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus biesse ki deus coshets loyîs eshonne:</FONT> [[sinonimeye|foirt biesse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyaedje</B></FONT> [o.n.] <br> <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "loyî". <span lang=fr>F. liaison, attache.</span> <br> <B>2.</B> (pus stroetmint) prononçaedje eshonne del dierinne halcrosse [[cossoune]] d' on mot et l' voyale do mot ki shût. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lete di loyaedje:</FONT>: (mot d' croejhete) lete di [[Motî:bele-oyance|bele-oyance]], k' e rfondou, gn a ki "-z" et "-st". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyén</B></FONT> [o.n.] <br> <B>1.</B> [[Motî:laxhe|laxhe]] (coide po loyî ene biesse). Loukîz a: [[Motî:loye-cô|loye-cô]]. <span lang=fr>F. corde, lien, attache.</span> <br> <B>2.</B> [[Motî:atnance|atnance]]. <br> <B>3.</B> [[Motî:hårdêye|hårdêye]] (so ene [[Motî:rantoele|rantoele]] éndjolike). <span lang=fr>F. lien hypertexte.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyeure</B></FONT> [f.n.] <br> <B>1.</B> plaece la k' ene sacwè est loyî. Loukîz a: [[Motî:nuk|nuk]]. <span lang=fr>F. attache.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;loyeure do Bon Diu:</FONT> [[Motî:airdiè|airdiè]]. <br> <B>2.</B> gros [[Motî:corion|corion]] d' cur ki tént les deus pîces do [[Motî:flayea|flayea]] eshonne. <B>3.</B> (mot d' croejhete) sene ortografike ki loye deus bokets d' on minme mot. <span lang=fr>F. trait d'union.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>loyeuse</B></FONT> [f.n.] (mot d' cinsî) machine di cinse, atelêye a des tchvås u on tracteur, ki fåtchive les dinrêyes, les ramasser, et les loyî e djåbes. <span lang=fr>F. moissoneuse-lieuse.</span> Parintêye : * [[Motî:aloyî|aloyî]]. * [[Motî:disloyî|disloyî]]. * [[Motî:raloyî|raloyî]]. * [[Motî:ridisloyî|ridisloyî]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:loye-cô|loye-cô]]. Pwaire minimom : * [[Motî:Loyi|Loyi]] (viyaedje). ---- * [[loyaedje|Dipus d' racsegnes sol loyaedje et les letes di loyaedje]]. * [[loyeure|Dipus d' racsegnes so les loyeures (sene ortografike)]]. * [[hårdêye|Dipus d' racsegnes so les loyéns éndjolikes]]. * [[loyeuse|Dipus d' racsegnes so les loyeuses]]. 11791 31335 2005-02-03T20:24:41Z Lucyin 16 roistêye loyeuse (diviè 1975) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} roistêye loyeuse (diviè 1975) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11792 31336 2005-02-03T20:25:58Z Lucyin 16 loyeuse (avou l' åjhmince do pondeu) et do prôpietaire do tåvlea. loyeuse (avou l' åjhmince do pondeu) et do prôpietaire do tåvlea. 11793 31337 2005-02-03T20:26:58Z Lucyin 16 tiestire (loye-cô avou on bridon) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} tiestire (loye-cô avou on bridon) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11794 57197 2006-05-18T10:44:56Z Lucyin 16 /* Cas d' aplacaedje avou loyeures */ [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Sene di pontiaedje]] Ene '''loyeure''', c' est on sene d' [[ortografeye]] ki loye deus mots ki s' ont [[aplacaedje|aplaké]], et divni on [[djivion]]. Ene loyeure c' est eto on [[sene di pontiaedje]] ki mostere k' on mot a stî côpé al fén d' ene roye, eg: :cisse roye est vor- :mint trop longowe I n' fåt nén confonde li loyeure avou li [[tiret]] (minme s' i sont foirt rshonnants), li tiret est on [[sene di pontiaedje]], ene miete pus longou ki l' loyeure, eyet s' eploye po mårker ene [[fråzlete|ristitcheye fråzlete]] ou po mostrer on candjmint d' cåzeu dins des dialogues. Li loyeure est ossu diferinne do sene matematike moens (minme si so les copiutreces i s' ecôdèt ambedeus avou l' minme caractere «-»), ki lu a-st on sinse matematike. == Uzaedje des loyeures ehåyîs pås rfondeus == Gn a ene nouzome diferince inte l' uzaedje des loyeures e sistinme Feller ey e [[rfondou walon]]. E sistinme Feller, gn aveut des '''fåsses loyeures''' po mårker on loyaedje inte li dierinne cossoune d' on mot et l' voyale do mot ki shût, å cåzer. Portant, cisse bouye la n' est nén rimpleye, ezès scrîts lingaedjes, pa des senes ortografikes (ele s' aprind avou l' lingaedje). Po n' nén aveur, ditrop di ç' sene la, sacwants Fellerisses avént rsaetchî les loyeures des mots d' aplacaedjes : on ''roudje gôrdje'' (on rodje-goidje). E rfondou, les loyeures rissiervèt a loyî les bokets di sacwants mots d' aplacaedje. == Uzaedje classike des loyeures (foû sustantifs) == * padvant les [[lete di beloyance|letes di beloyance]] (po-z ariver, il a-st arivé) ; * dins les [[pronos mostreu]]s : (ci-la). * dins les nombes, inte les dijhinnes et les unités (swessante-troes; vint-cénk). == Cas d' aplacaedje avou loyeures == === Nos d' plaeces === * Nos d' plaeces avou èn addjectif femrin metou padvant ([[aplacaedje tîxhon]] : Setche-Vå, Plinne-Vå, Nouve-Veye, Bele-Vå, Grande-Han, Moite-Han, Pitite-Han. * Nos d' plaeces avou "Sint" u "Sinte". * Nos d' plaeces avou padvant : Sårt, Vå. * Nos d' plaece fwait pa rebanaedje di deus viyaedjes. [[Cerou-Moustî]], [[Rou-Muroe]], [[Gråce-Hologne]]. === Aiwes === Pont d' loyeure ås nos d' aiwe avou "aiwe" : Aiwe di Lesse, Aiwe d' Oûte... === Nos d' djins === * Dobes pitits nos : Djihan-Pire, Mareye-Rôze. * Lomaedje des familes (no d' famile di l' ome, pu l' no d' famile del feme) : li tombe Mahin-Påket. * Lomaedje des femes på no d' leu-z ome. [[Josée Spinosa-Mathot]]. * Djins k' ont yeu deus nos (onk pask' i s' catchént), et lzès voleur wårder après. *Lwè (djuridike) fwait pa deus djins eshonne u lwè (syintifike) trovêye pa deus sincieus e minme tins : efet Doppler-Fizeau. === Kimons nos === * sustantifs fwait avou on ptit no. [[Motî:Djihan-comere|Djihan-comere]], [[Motî:Mareye-frote-frote|Mareye-frote-frote]], [[Motî:Mareye-cafè|Mareye-cafè]]. * mots d' aplacaedje fwaits d' on viebe et di s' coplemint : [[Motî:loye-cô|loye-cô]], [[Motî:ratind-tot|ratind-tot]], [[Motî:sipågne-måle|spågne-måle]]. * Sustantifs avou èn addjectif metou padvant : * Sustantivêye fråzlete : on [[Motî:dji-vou-dji-n'-pou|dji-vou-dji-n'-pou]], les [[Motî:k'-estént-la|k'-estént-la]]. * Sustantifs d' aplacaedje tîxhon : [[Motî:pî-sinte|pî-sinte]]. * fiesse, tchapele d' on sint : al Sinte-Båbe, al [[Sint-Djhan]]. === Chifes === * inte les dijhinnes et ls unités : céncwante-troes * deus anêyes : li guere 1940-1945. [[de:Bindestrich]] [[en:Hyphen]] [[fr:Trait d'union]] [[hu:Kötőjel]] [[ja:ハイフン]] [[pl:Dywiz]] [[sq:Anethum]] [[sv:Divis]] [[zh:连接号]] 11795 31339 2005-02-03T20:35:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loye-cô</B></FONT> [o.n., pl des loye-cô] [[Motî:loyén|loyén]] d' vea. ---- * [[tinaedje astok|Dipus d' racsegnes sol tinaedje astok des biesses]]. 11796 44041 2005-11-10T18:52:56Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:årtisyince]] Li '''tnaedje astok''' d' ene biesse, c' est totes les tecnikes po l' loyî, et l' tini bon, po kel [[cinsî]] u l' [[årtisyince|årtisse]] endè poye vini mwaisse, po l' médyî u l' operer. C' est ene apriyesse k' on doet acsegnî dins les scoles agricoles et les scoles veterinaires. Li tnaedje astok avou des amacantès droukes si lome l' [[edoirmaedje]]. == Sacwants toûs et tecnikes po tni les vatches astok == === Li loyaedje === [[Imådje:loye-coo.jpg|thumb|loye-cô a môde di tiestire]] === L' abataedje === === Li levaedje d' ene pate === == Sacwants toûs et tecnikes po tni les tchvås astok == == Sacwants toûs et tecnikes po tni les berbis astok == == Sacwants toûs et tecnikes po tni les tchéns astok == == Sacwants toûs et tecnikes po tni les tchets astok == == Lomaedje ezès ôtes lingaedje. == * francès : ''contention''. * inglès : ''restraint''. 11797 31341 2005-02-04T20:54:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>atni</B></FONT> ([[Codjowaedje vini|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:loyî|loyî]] (veyou a pårti del plaece, evnd., k' on-z î est loyî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atnance</B></FONT> [f.n.] çou ki loye ene djin a s' payis, a ses parints. <I> Walonreye, vike avou tes atnances, soeye bråmint pus sûteye et soeye fire di tes djins !</I> ([[P. Lefin]]). <I>Il a des atnances avårla</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:loyén|loyén]]. <span lang=fr>F. lien, attache (sentimental, familial).</span> 11798 31342 2005-02-03T20:39:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:atni]] 11799 31343 2005-02-04T21:00:26Z Pablo 5 /* Istwere des loyeuses */ [[Imådje:loyeuse_tauvlea.jpg|thumb|fåtchaedje al loyeuse]] ene '''loyeuse''', c' est ene machine di cinse, atelêye a des tchvås u on tracteur, ki [[fåtchaedje|fåtchive]] les [[dinrêye]]s, les ramasser, et les loyî e djåbes. Li loyeuse aveut ene selete pol fåtcheu s' ashir. == Istwere des loyeuses == [[Imådje:loyeuse_roisteye.jpg|thumb|roistêye loyeuse (diviè 1975)]] Les loyeuses ont-st aparexhou el Walonreye diviè [[anêys 1930|1930]], mins ele n' ont vormint replaecî li fåtchaedje al fås tos costés k' eviè 1955. Après les [[anêyes 1960]], les cinsîs ont tertos fåtchî al [[bateuse]], et on n' s' a pus siervou des loyeuses. 11800 51858 2006-03-18T13:52:59Z Pablo 5 '''Noveye-so-Mouhagne''' (F. ''Noville-sur-Méhaigne'', avårla, on prononce ''Novîye'', ''Novîye-so-Magne'', ''Novile-seu-M'hagne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Inguezêye]]. ''I gn a des [[Noveye|ôtès plaeces]] ki s' lomèt Noveye.'' * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5054'''). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 102''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_36_30_N_04_53_39_E_region:BE|50°36'N 4°54'E}} * Etimolodjeye et omonimeye: loukîz [[Motî:Noveye|e splitchant motî]] == Hamteas et nos d' plaeces. == === Hamteas === * Djupleu (F. ''Jopleux''). * [[Ônea|Ås Ôneas]] (F. ''Orneau'', so plaece: ''aus Aurnias''). * Tchestea Soldi, u Cinse Soldi (F. ''Soldy''). * Dzo l' [[Vå]] (F. ''Sous-la-Vaux''). * Al [[tombale|Tombe]]. * Li Vzoûle / (del) Vizoûle (F. ''Visoule'', so plaece: ''lë Vëzoule''). ** [[Cawe (toponimeye)|Cawe]] del Vizoule (so plaece: ''kèwe del Vizoûle''). === Nos d' plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Li [[Trîxhe|Trîxhon]] (so plaece: ''Trëchon''). * A vey avou des åbes et des bwès : ** Bwès d' [[Motî:Glin|Glin]]. * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Å [[Doyåre]] (so plaece: ''Doyêre'') ** [[Gregne]] al Déme (so plaece: ''al din.ne''). ** Cu d' fier (so plaece: ''kë d' fiêr''). ** Al [[Motî:schoupe|Schoupelreye]] (so plaece: ''al Scopelrîye''). * A vey avou des aiwes : ** Li [[Mouhagne (aiwe)|Mouhagne]] (so plaece : ''lë Më.agne''). ** Å [[Motî:naxhî|Naxhåd]]. ** Li [[Waerixhea|Waerixhet]] (so plaece: l' ''Oûrchè'') * Les voyes et les rowes. ** (Pî-sinte di) Stinvoye. ** Al [[Motî:tchåsseye|tchåsseye]] (so plaece: ''Tchaussîye''). * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Al [[Basse veye (toponimeye)|Basse Avinne]]; Al Hôte Avinne. ** Pernêye (so plaece: ''Përnéye'') ** Li Pråle ([[pré|preyale ?]]). ** Å Vôdea (so plaece ''Vôdja'', F. ''Vodia'') ([[Vå|vådea ?]]). 11801 34397 2005-07-10T14:24:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dôpinne]] 11802 31346 2005-02-15T13:27:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <I>Ci n' est ki d' djusse ki dji vos dene ene dôpinne poy ki vos avoz co stî a damadje.</I> On dit eto: [[Motî:tampone|tampone]]; [[sinonimeye|ôtes sinonimes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner, [[Motî:fote|fote°]]; riçure, haper, [[Motî:ramasser|ramasser°]] ene dôpinne.</FONT> <I>Vo m' la gåy, tuza-t i, dji va co ramasser ene dôpinne cwand dj' rinterrè</I> ([[A. Moors-Schoefs]]). <span lang=fr>F. raclée, correction, soufflet.</span> <B>2.</B> gros boket d' tchår, gros boket d' djambon. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dô<SUP>n</SUP>pin.ne</FONT>, tôpin.ne, topéne, tôpêne</span>. Etimolodjeye: disfondowe di [[Motî:domper|dompinne]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpinne</B></FONT> [o.f.n.] gros(se) biesse. <I>Po l' rimercyî d' ses poennes on vos l' traite di dôpinne</I> ([[H. Bragard]]). <span lang=fr>F. lourdaud, nigaud, maladroit.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dô<SUP>n</SUP>pin(ne)</FONT>, tôpin, tôpéne</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpinreye</B></FONT> biestreye. <span lang=fr>F. nigauderie, niaiserie, balourdise.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpiner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:ridobler|ridobler]], fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>Ene mere ki dôpinêye tofer ses efants, ci n' est nén ene mere</I>. <I>Si vos n' vos taijhoz nén, vos seroz totasteure dôpiné</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. rosser, fesser.</span> <B>2.</B> [[Motî:kidjåzer|codjåzer]] (ene sakî). <span lang=fr>F. médire.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] fé des biestreyes. <span lang=fr>F. gaffer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dô<SUP>n</SUP>piner</FONT>, tôpiner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpineu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpineuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpinresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk (ene) ki dôpinêye voltî ls ôtes. <span lang=fr>F. bagarreur, batailleur.</span> <B>2.</B> [[Motî:canleu|canleu]]. <span lang=fr>F. détrateur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> dô<SUP>n</SUP>pineu</FONT>, tôpineu, tôpineur</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dôpinêye</B></FONT> [f.n.] dôpinne (dobleure). <span lang=fr>F. raclée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dô<SUP>n</SUP>pinêye</FONT>, tôpinée, tôpinêye</span>. Etimolodjeye: [[pårticipe erîrece]] prin come no. Coinreces [[Payis d' Lidje]]. 11803 34396 2005-07-10T14:24:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dôpinne]] 11804 34395 2005-07-10T14:24:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dôpinne]] 11805 34394 2005-07-10T14:24:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dôpinne]] 11806 31350 2005-02-14T18:01:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dôpinne]] 11807 31351 2005-02-04T00:30:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[tinaedje astok]] 11808 31352 2005-02-06T12:13:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vidiu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> xhuflaedje d' ene sôre di [[Motî:pénson|pénson]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Crotchet vidiu;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ratchatcha vidiu;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vidiu Batiscucwi:</FONT> ôtes xhuflas. <B>2.</B> cisse sôre di pénson la. <I>Li costire tchantéve come on vidiu</I> ([[H. Bragard]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> vîdiu</FONT>, wîdiu, vîdiû, vîdieû, vîdië, vîdju, vridju</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8. 60. Etimolodjeye: [[xhinaedje di brut|xhinaedje do xhuflaedje]], ricomprin come "vî [[Motî:diu|diu]]". ---- * [[pénson|Dipus d' racsegnes so les vidius et les ôtes pénsons]] 11809 31353 2005-02-04T13:34:39Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * dôpiner [E1, E170], tôpiner [E1, E212b, E170], tôpinez [E212], topinez [E212], tôpiné [E203], dôpiner [E213] * dôpinne [E1], tôpéne [E212b], tôpêne [E212], tôpinne [E1], nén dins S0, C100. * tôpin [E212, E21] * dôpinêye [E170], tôpinêye [E1, E170], tôpinaie [E203] * tôpinerie [E212b], tôpinri [E212], tôpin'rèye [E21] 11810 31354 2005-02-06T12:08:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vidiu]] (disfondowe) 11811 31355 2005-02-04T13:40:02Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : wîdiu [E21], vîdiu [E1, G208], vîdiû [G208], vîdieû [G208], vîdië [G208], vîdju [G208], vridju [G208] 11812 31356 2005-03-26T22:42:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>donter</B></FONT> ([[Codjowaedje gruziner|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>domper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> vini mwaisse di (ene såvadje biesse, on såvadje efant, on dzotrin). <I>C' est èn efant ki n' est nén a donter.</I> <I>Si feme l' a donté.</I> <I>C' est leye ki dontêye les oûsses.</I> <I>On Bedje, n' a nén stî fwait po esse on sclåve, et s' gn a-t i yeu nolu a nos donter !</I> ([[R. Viroux]]). Loukîz a: [[Motî:etraityî|etraityî]], [[Motî:aprovijhî|aprovijhî]], [[Motî:conrer|conrer]], [[Motî:mwaistri|mwaistri]]. <span lang=fr>F. dompter, assujettir, soumettre, mater.</span> <B>2.</B> [[Motî:ridobler|ridobler]], fote ene [[Motî:dôpinne|dôpinne]]. <I>Si t' els acwires, ti t' frès dompter, la, monparan !</I> <I>Dj' a yeu on côp d' crampe dins les rins, et dj' a dmoré stindou; après, dji n' a måy pus seu poirter, a cåze di mes rins, d' aveur sitî dompé.</I> <span lang=fr>F. rosser, battre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;donper d' aleure:</FONT> bén bate. <I>I l' a dompé d' aleure.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">donter, domper</FONT>, domp'ter, domp'tè, donpter, dôpter.</span> Etimolodjeye: [[fornaiviaedje linwistike]] do bodje latén <span lang=la><I>dom- (dominare)</I></span> avou l' [[cawete -ter]], 1800. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dontaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dompaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "donter". <span lang=fr>F. domptage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dontèdje, dompèdje</FONT>, dôptèdje, domp'tadje, domp'tâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dontåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dontåve</B></FONT> [addj. purade divant] ki pout esse donté. <span lang=fr>F. domptable.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>donteu, dompeu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>donteuse, dompeuse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dontresse, dompresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki dompe les biesses (u les djins). <I>On dompeu d' liyons.</I> <I>Li dompeu a yeu s' bresse råyî på liyon.</I> <span lang=fr>F. dompteur.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dontresse, dompresse</FONT> (sessuwalité) feme ki dompe èn ome, pol fé aveur bon. <span lang=fr>F. dominatrice.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">donteu, dompeu</FONT>, domp'teu, domp'teur, dôpteu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dompinne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dontinne</B></FONT> [f.n.] seyance k' on vos a bén donté (bén batou). <span lang=fr>F. rossée.</span> Minme mot : * [[Motî:dôpinne|dôpinne]]. Parintêye : * [[Motî:nén dontåve|nén dontåve]] 11813 31357 2005-04-15T02:09:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etraityî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete (on djonne tchivå) dins les [[Motî:trait|traits]], po l' aprinde a saetchî des ekipaedjes. <I>Colignon est d' siervice, i n' serè nén amayî; Po l' måss, i pout conter, so l' atelêye Pieret; :: Nén dandjî ! end a ddja on djonne tot etraityî !</I> ([[L. Piron]]). <span lang=fr>F. dresser (à la traction).</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) si rinde mwaisse di (ene såvadje djin). <I>Å cmince, ele ni m' vleut nén leyî rintrer avou mes botes, mins dji l' a-st etraityî.</I> <I>Elle etraiteye les omes come ses tchvås.</I> <I>End a-t ele rindou, do må, li feme Wåtî, po-z etraityî Kaiy</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. dresser, éduquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ètrêtyî</FONT>, atrêtcher, atraitchè, atrêtiyî, intraitiyî</span>. 11814 31358 2005-02-04T19:29:18Z Pablo 5 Fernêmont displaecî viè Ferneamont #REDIRECT [[Ferneamont]] 11815 31359 2005-02-06T13:10:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouwire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchiminêye|tchiminêye]]. <I>Li ptit Djezus k' est so l' viye fouwire est rascovrou di soûfe et d' poûssires</I> ([[R. Zander]]). <I>Dji n' oizeu fé do feu cwand Måte n' esteut nén el måjhone, paski l' fouwire åreut foumé</I> (ramexhné pa C. Wuidar). <span lang=fr>F. cheminée.</span> <B>2.</B> [[Motî:aisse|aisse]]. <I>On reve divnét todi reyalité cwand on l' tijhnêye sins djoke al fouwire di ses amours</I> ([[C. Quinet]]). <span lang=fr>F. âtre, feu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fouwire</FONT>, feuwêre, fëvière</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:feu|fouw-]] (feu), [[cawete -ire]]. 11816 31360 2005-02-06T13:08:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brocale</B></FONT> [f.n.] <br> <B>1.</B> (vî mot) grande baguete di sapén, po-z aloumer s' pupe e prindant do feu dins li stouve. <I>Dins les cafés, on håynéve les brocales sol tchiminêye, dins on bocå d' keuve; vos prindrîz ene brocale, vos metîz l' copete dins li stouve, vos aloumîz vosse pupe, et après ça, vos rmetîz çou ki dmoréve del brocale dins l' bocå</I> ([[J. Osselet]]). <br> <B>2.</B> [[Motî:aloumete|aloumete]]. <I>Abole mu ene brocale po-z aloumer l' gaz.</I> <span lang=fr>F. alumette.</span> <br> Etimolodjeye: bodje [[Motî:broke|broke]], [[cawete -ale]]. 11817 31361 2005-02-04T20:17:13Z Pablo 5 Plaeces ki s' lomèt '''Noveye''': * [[Noveye-dilé-Bastogne]], rebané avou avou [[Bastogne]]. * [[Noveye-dilé-Bwès]], rebané avou [[Ferneamont]]. * [[Noveye-dilé-Fexhe]], rebané avou [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]]. * [[Noveye-so-Mouhagne]], rebané avou [[Inguezêye]]. 11818 31362 2005-02-04T20:19:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]] 11819 31363 2005-02-06T13:56:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchiminêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchminêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cwåré trô, maçné inte l' aisse do feu eyet l' toet, po moenner l' foumêye foû del måjhon. <I>Avou on trô al tchiminêye, des flamijhoûs, ça pôreut mete li feu å gurnî.</I> On dit eto: [[Motî:fouwire|fouwire]]. <B>2.</B> les maçnaedjes fwait dins ene tchambe avou ene sitouve u on feu a l' aisse. <I>L' estouve a l' air di fonde dins l' ombe del tchiminêye; il est tins d' aloumer l' kinket</I> ([[E. Romain]]). <B>3.</B> çou ki rexhe foû do toet d' ene måjhone, d' ene oujhene, et raetchî del foumire. Loukîz a: [[Motî:tchetoere|tchetoere]], [[Motî:cawoûte|cawoûte]]. <span lang=fr>F. cheminée.</span> Etimolodjeye: [[pårticipe erirece]] di "[[Motî:tchiminer|tchiminer]]". ---- * [[tchiminêye|Dipus d' racsegnes so les tchminêyes]] 11820 31364 2005-03-19T17:48:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rezouner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] revoyî foirt on brut. <I>Cwand l' pas d' on sorwoeyant rezoune trop près so l' plantchî, les gaméns s' ecournut come ene volêye di moxhons</I> ([[E. Romain]]). Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>resonare</I></span> (minme sinse). ---- * [[sorwalonde|rezouner, c' est ene sorwalonde]] di l' [[oyon O/OU]]. 11822 31365 2005-02-06T13:19:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lavervå]] 11823 44030 2005-11-10T18:49:11Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Montgneye-so-Rok''' (fr: ''Montignies-sur-Roc'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Onele]]. * Limero del posse: '''7387''' (vî limero '''7383''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Mo 65''' 11824 31367 2005-02-05T10:38:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[potaedje (ås djeus d' efants)]] 11825 53629 2006-04-03T16:28:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Estats Unis]] 11826 58031 2006-05-23T11:17:45Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Savaedje no]] On '''såvaedje no''', u '''no metou''', u '''no sôbricot''', u '''spot''', c' est on no k' on vos houke, u k' on djåze di vos, mins ki n' est scrît nene pårt. Dins les prumîs tins do rashiaedje administratif des nos, les sôbricots ont sovint divnou des [[no d' famile|nos d' famile]]. Les såvaedjes nos si metèt eto po tos les [[sipotaedje (viyaedje)|dmorants d' on viyaedje]]. Les såvaedjes nos sont studyîs pås [[antroponimeye|antroponimisses]]. == Sourdants d' on såvaedje no == * on dfåt do coir : li Rossea, li Xhalé, li Grelé. * ene codujhance : * on dfåt d' prononçaedje, l' uzaedje d' on mot nén cnoxhou pås ôtes djins do cotoû : li [[Motî:banot|Banot]], Djåke Chibou, [[Motî:bayî|Balier]]. * d' après li provnance. li Flamind, l' Almand, l' Årdinwès, li Lidjwès. 11827 31370 2005-02-06T21:56:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Warnin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Warnant</span>, rebané avou Anhêye. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Hornent (1253), Hornains (1265), Hornens (1289)</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"Horn"</span> (no d' viyaedje tîxhon), [[cawete -indje|cawete tîxhode -ingen]], divnowe -in; fondaedje do [[H prumrece]], pu ristopaedje pa on Wé; (amon) les cis d' Horne. Omonimeye e francès : * [[Motî:Wernant|Wernant]] ---- * [[Warnin|Dipus d' racsegnes so Warnin]] 11828 31371 2005-03-21T13:32:00Z Pablo 5 '''Warnin''' (F. ''[[emacralé no d' viyaedje|Warnant]]''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Anhêye]], divant les grands rebanaedjes, dedja å 18 di djun 1964. * Limero del posse: '''5537'''. Warnin n' a måy yeu d' vî limero del posse, ca i resteut ddja avou Anhêye å moumint k' on ls a metou. * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''D 19''' * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): loukîz [[Motî:Warnin|e splitchant motî]]. * Sipotaedje des djins: ** les [[Motî:purnalî|purnalîs]]. ** les Tchets (todi e margaye avou les "Tchéns" di [[Salet]]). == Hamteas et plaeces == * Salet (les djins k' î dmornut sont spotés "les Tchéns". == Istwere == Les djins d' Salet estént pus ritches, mins gn aveut bråmint pus di vwès a Warnin, et c' esteut todi onk di Warnin k' esteut lomé mayeur. Did la, on dit ki les cis d' Warnin et les cis d' Salet s' etindnut come tchén et tchet. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sport.html#responda_coreu Dischinde les tienes di Warnin e velo] 11829 31372 2005-02-06T21:58:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wernant</B></FONT> so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Wernont</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Warnant-Dreye</span>, rebané avou [[Motî:Viyé-l'-Boulet|Viyé-l'-Boulet]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Warnanz (1127), Gvarnant (1143), Warnanche (1339)</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] bodje [[Motî:waerixhea|waer]] (aiwe)+ [[Motî:nanxhe|nanxhe]] (nanxhe, plaece avou d' l' aiwe); c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]. ---- * [[Wernant|Pondants et djondants]] 11830 44035 2005-11-10T18:51:20Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Wernant''' (so plaece: ''Wèrnont'', F. ''[[emacralé no d' viyaedje|Warnant-Dreye]]''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Viyé-l'-Boulet]]. * Limeros del posse : ** asteure : ''' 4530 '''. ** davance : ''' 4266'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''H 8'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Wernant|e splitchant motî]] 11831 31374 2005-02-09T14:30:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fortcherdjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] bråmint trop [[Motî:tcherdjî|tcherdjî]]. <I>Cwand c' esteut vosse tchivå ki saetchive li tchår, dj' a todi bén waitî di nel nén fortcherdjî</I> (Gilbert Renson). <span lang=fr>F. surcharger.</span> 11832 31375 2005-02-05T18:57:35Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 11834 42216 2005-10-23T18:07:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>no 1</B></FONT> [o.n.] mot po lomer ene djin, ene sacwè. <span lang=fr>F. nom.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;no d' tchén:</FONT> laid mot po traiter ene sakî. <I>I m' a traité d' ene chîlêye di nos d' tchén.</I> On dit eto: [[Motî:påter|påter di pourcea]]. <span lang=fr>F. insulte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;såvadje no</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">no sobricot no</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">no sobriket:</FONT> no, sovint ene miete fotant, k' on vos houke, u k' on djåze di vos, mins ki n' est scrît nene pårt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;no d' famile:</FONT> no ki vos avoz d' vosse pa (u d' vosse mame). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kimon no:</FONT> (mot d' croejhete) [[Motî:sustantif|sustantif]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;no prôpe:</FONT> no d' djin, no d' famile, no d' aiwe, no d' diè u d' deyisté. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">no</FONT>, non, nô</span>. Omonimeye * [[Motî:no 2|no]] (nosse) Mots d' aplacaedje : * [[Motî:pitit no|pitit no]] ---- * [[såvadje no|Dipus d' racsegnes so les såvadjes nos]] 11835 58649 2006-05-29T19:28:17Z Pablo 5 imådje [[Imådje:No pôve gade est crevêye (afitche).jpg|thumb|168px|li prono "no" dins ene rilomêye tchanson da [[François Loriaux]]]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>no 2</B></FONT> (singulî, divant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>no-n</B></FONT> (singulî, divant voyale) [prono] [[Motî:nosse|nosse]]. <I>No pôve gade est crevêye; nos nos metans a no-n åjhe.</I> Coinrece [[Coûtchant walon]]. Omonimeye: * [[Motî:no 1|no]] (omrin no, lomaedje d' ene sacwè, d' ene djin) ---- * [[prono|Dipus d' racsegnes so les pronos]] * [[dobe rifondowe|Li pronon "no", c' est ene dobe rifondowe avou "nosse"]] 11836 31379 2005-02-05T19:06:37Z Lucyin 16 Rifondaedje : decidaedje d' accepter "no" come [[dobe rifondowe]] å raploû d' Nameur (octôbe 2004). 11837 31380 2005-02-05T19:07:33Z Lucyin 16 Etimolodjeye : les vîs coron do mot mostrèt k' i gn a on [[ixh-låte]], k' a fondou après. 11838 39846 2005-09-14T14:17:30Z Lucyin 16 /* A rindjî */ [[Categoreye:Amuzmints]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] On '''rime-rame d' efant''', c' est ene pitite tournurete ki les efants djhèt, u k' on dit ås efants, po djouwer. I polént esse eto dit cwand on dmandéve di raconter ene [[fåve]], po fé linwter les efants. Les [[toitche-linwe]] sont eto rwaitîs come des rimes-rames d' efants == Sôres di rime-rame d' efant == * les [[potaedje|contenes po poter]] * les [[zoupleuse]]s * les [[hosseuse]]s * les [[doetrece]]s. * Les [[soyeuse]]s == Rime-rame avou Djihan / Djihene. == :Djihan et Djhene fiyént del tchene; Djihan trota Djihene si såva. :Djihan et Djhene rivnént d' Dinant; Djihan touma, Djihene li ramassa; Djihene fijha des vôtes et Djhan lzès magna. == Totès sôres. == :N' av' nén veyou Louwis :Al Copete di s' [[Motî:tcheri|tcheri]] :Ki disploméve les poyes :Po fé del ratatouye ? 11839 56835 2006-05-14T23:17:43Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:Motîs walons|Moti da Leonard]] [[Imådje:moti_linaud.jpg|thumb|Li motî da Lucien Léonard]] Li '''motî da Léonard''' (côde '''C1''' el [[djivêye des motîs do walon]]), c' est on gros motî fwait idêye pa idêye pa [[Lucien Léonard]] et eplaidî pal [[SLLW]] e 1969. Al fén, gn a, avou, des tåves alfabetikes avou les cmons nos walons, des nos prôpes, et di sacwants nos francès k' i gn a l' ratournaedje divins. Eto, li motî da Léonard abate troes djaeyes d' on côp d' warokea. Il a stî adjinçné tot ramexhnant les mots et ratourneures walons des viyaedjes d' [[Annvoye]], [[Biou]] et [[Warnin]]. Li motî da Léonard est fwait tot cnoxhant les dnêyes do [[Motî namurwès da Pirsoul]] et l' ortografeye do [[Motî da Haust]]. Li scrijhaedje lu-minme a stî spepyî pa [[Jean Guillaume]]. Li motî da Léonard fourit l' mwaisse soûmint do [[motî da Somme]], la k' les dnêyes sont rarindjeyes par ôre alfabetike, et do [[Franwal di Nameur]] da [[Chantal Denis]]. == Motî da Linåd et [[rifondaedje do walon|rfondaedje do walon]] == C' est l' prumî gros motî do Namurwès la k' on-z a bén mostré l' diferince inte les mots ki si scrijhèt avou l' [[betchfessî å]] (rinåd, må) des cis ki si scrijhèt avou l' [[betchfessî ô]] (trô, èn ôte côp). Les deus sons si prononçnut parey dins l' Namurwès, et davance, on lzès scrijheut avou ''au'' : ''rinaud, mau, trau, on aute caup''. C' est dandjreus l' Jean Guillaume, ki cnoxheut bén l' adire inte les deus oyons, la k' i s' prononçnut diferinmint dins l' [[Eter-Sambe-et-Mouze]] (ô si prononce ''oû : on troû, èn oûte coûp''), k' a stî les cåzes di ce scrijhaedje la, foirt ahessant po scrire li rfondou. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/C1_pitits_nos.html Pitits nos e walon d' après Nameur, saetchîs foû do motî da Lucien Léonard] 11840 31383 2005-03-26T17:49:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>long</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>longue</B></FONT> <B>I.</B> [addj. todi padvant] <B>1.</B> grand d' on coté et stroet d' l' ôte. <span lang=fr>F. long.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse ostant d' metes long</FONT> aveur ostant d' metes di longueur. <I>Li batea est 25 metes long.</I> <span lang=fr>F. avoir une longueur de.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) foirt grand, hôt so pate, tot djåzant d' ene djin. <I>Ene infirmire, longue come ene caisse d' ôrlodje, a moussî e s' tchambe</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. élancé.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tot do long di</FONT> [divancetire] so tote li longueur. <I>Il a csemé ses mannestés tot do long del voye. </I> <span lang=fr>F. tout le long de.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">al longue</FONT> [advierbire]: cwand ont fwait ça mo sovint. </I>Al longue, i n' tént pus</I> <span lang=fr>F. à la longue.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">al longue di (+ infinitif)</FONT> [divancetire] a foice di. <I>Al longue di saetchî dso, tot skete</I> ([[R. Arcq]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>longou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>longowe</B></FONT> [addj. todi padvant] <B>1.</B> bråmint pus long k' lådje. <I>Li guepård a on longou coir</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. allongé, oblong, effilé.</span> <B>2.</B> (mot d' linwincieus) ki deure lontins, tot djant d' ene voyale. <I>Li rfondaedje des longous O.</I> <span lang=fr>F. long.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>longueur</B></FONT> [f.n.] cwålité, difåt di çou k' est long. Omonimeye * [[Motî:lon|lon]] (nén tot près) Parintêye * [[Motî:ralongui|ralongui]] * [[Motî:dilong|åd dilong]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:lontins|lontins]] * [[Motî:Lontchamp|Lontchamp]] * [[Motî:Longue-veye|Longue-veye]] ---- [[muzeures|Come addjectif di mzeure, "long" s' eploye estô estô di "di longueur"]] 11841 31384 2005-02-05T22:10:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:long]] 11842 31385 2005-02-05T22:10:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:long]] 11845 31386 2005-02-06T11:41:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pele-xhoshin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pelante|pelante]] djin. <span lang=fr>F. emmerdeur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pèle-chochin</span>. Bodjes: * [[Motî:peler|peler]] * [[Motî:xhoshin|xhoshin]] 11846 31387 2005-02-06T11:45:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11847 31388 2005-02-06T11:49:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11848 31389 2005-02-06T11:49:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11849 31390 2005-02-06T11:49:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11850 31391 2005-02-06T11:49:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11851 31392 2005-02-06T11:49:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11852 31393 2005-02-06T11:49:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11853 31394 2005-02-06T11:49:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11854 31395 2005-02-06T11:50:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11855 31396 2005-02-06T11:50:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11856 31397 2005-02-06T11:50:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11857 31398 2005-02-06T11:50:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11858 31399 2005-02-06T11:50:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11859 31400 2005-02-06T11:50:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:peler]] 11860 31401 2005-02-06T12:07:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vidiu]] (disfondowe) 11861 31402 2005-02-06T12:04:07Z Pablo 5 Copene:Motî:vîdiu displaecî viè Copene:Motî:vidiu #REDIRECT [[Copene:Motî:vidiu]] 11862 44034 2005-11-10T18:50:48Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Lavervå''' (fr: ''Loverval'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Djerpene]]. * Limero del posse: '''6280''' (vî limero '''6270''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 65''' [[fr:Loverval]] 11863 31404 2005-02-06T14:12:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchimeye</B></FONT> [f.n.] syince ki studeye pus ptits bokets del matire, atomes et molecures, et leu cdujhance. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>chimîye</B>, chëmîye, tchimîye, <FONT COLOR="#800080"><B>tchimeye</B></FONT></span>. Etimolodjeye: arabe <span lang=ar>al kimiya</span> (minme sinse), pal voye do F. <span lang=fr>"chimie"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchimisse</B></FONT> [o.f.n.] fén cnoxheu, fene conoxheuse del tchimeye. <I>Si ome est tchimisse a Solvay.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchimike</B></FONT> [addj.] k' a a vey avou l' tchimeye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchimicmint</B></FONT> [adv.] sorlon les lwès del tchimeye. <I>A cåze des molecures tinkiowactives, on pout comaxhî totes sôres di cayets avou l' tchampwin; ci n' esteut nén possibe, tchimicmint, avou les savons</I> (L. Mahin). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchimicreye</B></FONT> [f.n.] mannixhant prodût tchimike. <I>Après 1960, les aiwes di måjhon ont divnou plinnes di tchimicreyes</I> (L. Mahin). <I>Les sourds, Sins låtche, Ripoujhèt foû des trôs Les tchimicreyes ki dj' î avans Eteré</I> (M. Burtonbwès). <span lang=fr>F. polluant chimique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chimicrîye, <FONT COLOR="#800080"><B>tchimicrèye</B></FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "tchimike", cawete veyowe do mwais costé "-reye", [[noûmot|1983]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:petrotchimeye|petrotchimeye]] ---- [[Tchimeye|Dipus d' racsegnes sol tchimeye]] 11864 31405 2005-02-06T14:27:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petrotchimeye</B></FONT> [f.n.] industreye ki fwait des prodûts tchimikes a pårti del petrole. <I>Après, ç' a stî l' petrotchimeye C' est foirt bén mins ça dene eveye Di cachî ene miete pus lon Po schaper nosse Payis Walon</I> (E. Dumont). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pétrochimîye</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>pètrotchimèye</B></FONT></span>. Bodjes: * [[Motî:petrole|petrole]] * [[Motî:tchimeye|tchimeye]] ---- [[Petrotchimeye|Dipus d' racsegnes sol petrotchimeye]] 11865 31406 2005-02-06T15:15:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchimeye]] 11866 31407 2005-02-06T15:15:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchimeye]] 11867 31408 2005-02-06T15:15:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchimeye]] 11868 31409 2005-02-06T15:15:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchimeye]] 11870 36638 2005-07-31T21:36:47Z Pablo 5 Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' djanvî 2005. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Lidje === * [[Motî:Xhofrai|Xhofrai]] * [[Motî:Hodimont|Hodimont]] * [[Motî:Hôdî|Hôdî]] (viyaedje) === Province do Roman Payis === * [[Motî:moustî|Moustî-dlé-Nivele]] === Province di Nameur === * [[Motî:moustî|Moustî-so-Sambe]] * [[Motî:Cirou-Moustî|Moustî]] (viyaedje di Cirou-Moustî) === Province do Hinnot === * [[Motî:Armégnî|Armégnî]] * [[Motî:Djilî|Djilî, Djilitwès]] * [[Motî:Moutiè|Moutiè]] * [[Motî:Chili|Chili]] / [[Motî:Chili|Chli]] === Province do Lusimbork === * [[Motî:Mont-dlé-Oufalijhe|Mont-dlé-Oufalijhe]] === Ôte pårt sol Daegn === * [[Motî:Djeruzalem|Djeruzalem]] ** [[Motî:Voye di Djeruzalem|Voye di Djeruzalem]] === Pitits nos et nos d' famile === ** [[Motî:Dodoyåre|Dodoyåre, Dedoyåre]] (no d' famile, ''Dedouaire, Dedoyard'') === Grands scrijheus e walon === * [[Henri Bragard|Bragard, Henri]] === Diccionairîs do walon === * [[Charles Grandgagnage]] == Vicance walone == === Amagnîs et aboeres del Walonreye === * [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] (f.n. måke di bire) * [[Motî:Vî-tins|Vî-tins]] (f.n. måke di bire) * [[Motî:flamitche|flamitche]] * [[Motî:avizance|avizance]] === Foclore === * [[Motî:schiråde|schiråde, schirêye]] == Mots walons == === Mots enimådjîs === * [[Motî:tchacossea|tchacossea]] === Mots spepyîs pår === * [[Motî:ranse|ranse]] * [[Motî:emîsser|s' emîsser, emîssé, emîsseure]] * [[Motî:schorsêye|schorsêye]] === Mots d' ådjourdu, u vîs mots erî-rfwaits === * [[Motî:Messeye|Messeye]] * [[Motî:arkeyolodjeye|arkeyolodjeye, arkeyolodjisse, arkeyolodjike]] * [[Motî:galeye|galeye, galeyrin]] * [[Motî:osculter|osculter]] * [[Motî:sivierba|svierba]] * [[Motî:improuver|improuver]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:fonde|fonde, fondreye]] * [[Motî:fond|fond, fondreye]] * [[Motî:lene|lene]] * [[Motî:lugnî|lugnî]] * [[Motî:lugneye|lugneye]] * [[Motî:rabate|rabat]] * [[Motî:rabat|rabate]] * [[Motî:rabate-djoye|rabate-djoye]] * [[Motî:margayî| si margayî]] * [[Motî:vesse|vesse, vessete]] * [[Motî:schafyî|schafyî]] * [[Motî:schåfe|schåfe, schafote]] * [[Motî:rexhe 2|rexhe]] (addj., graevleus) * [[Motî:roter|roter, rotaedje, roteu, rote, roti, rotindje]] * [[Motî:roter droet|roter droet]] * [[Motî:ariete|ariete]] * [[Motî:rouyete|rouyete]] * [[Motî:sitron|stron]] * [[Motî:saizixhant|saizixhant]] * [[Motî:crosse 1|crosse]] * [[Motî:robot|robot]] === Mots intrés pa parintêye === * [[Motî:såjhon|såjhon]] * [[Motî:assåjhner|assåjhner]] * [[Motî:dissåjhner|dissåjhner]] * [[Motî:sicrire|sicrire, sicrijha, sicrijhaedje, sicrijhåve, sicrijheu, sicrirece, sicriresse]] * [[Motî:sicrîta|sicrîta]] * [[Motî:keute|keute]] (o.n., djonteure) * [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] (f.n. måke di bire) * [[Motî:askeuter|s' askeuter, askeutêye]] * [[Motî:coûsse|coûsse]] * [[Motî:cotiron|cotiron]] * [[Motî:enindjî|enindjî]] * [[Motî:indjén|indjén]] * [[Motî:indjince|indjince]] * [[Motî:nindje|nindje]] == Mots intrés pa tinme == === Pires e cårires === * [[Motî:arcôze|arcôze]] * [[Motî:kisse|kisse]] * [[Motî:pirreye|pirreye]] * [[Motî:pitit grani|pitit grani]] * [[Motî:grani|grani]] * [[Motî:pitit grani|pitit grani]] * [[Motî:cårire 1|cårire]] * [[Motî:carioteu|carioteu]] * [[Motî:rotche|rotche]] === Sicrire === * [[Motî:oteur|oteur]] * [[Motî:parolî|parolî]] * [[Motî:cåzaedjisse|cåzaedjisse]] * [[Motî:imprimer|imprimer, imprimeu, imprimaedje, imprimante]] === rilidjon === * [[Motî:compleyes|compleyes]] (f.n.t.pl) * [[Motî:vepes|vepes]] (f.n.t.pl) * [[Motî:salut|salut]] * [[Motî:bateme|bateme]] === påstaedjreye === * [[Motî:påsse|påsse, påstea, påsté, påstî, påsteus]] * [[Motî:påstaedjreye|påstaedjreye, påstaedjî]] * [[Motî:tåte|tåte]] * [[Motî:wastea|wastea]] * [[Motî:dorêye|dorêye]] * [[Motî:volete|volete]] * [[Motî:fadêye|fadêye]] * [[Motî:nicnak|nicnak]] === pemes === * [[Motî:cide|cide]] * [[Motî:peme|peme, pemî]] * [[Motî:pun|pun]] * [[Motî:rombosse|rombosse]] * [[Motî:melêye|melêye]] * [[Motî:bouliene|bouliene]] (f.n., sôre di peme) * [[Motî:capindou|capindou]] * [[Motî:peme d' amour|peme d' amour]] * [[Motî:Braibant 1|braibant]] === Plantes === * [[Motî:poes|poes]] * [[Motî:poes d' souke|poes d' souke]] * [[Motî:poes d' Trouk|poes d' Trouk]] * [[Motî:poes d' Rome|poes d' Rome]] * [[Motî:poes greks|poes greks]] * [[Motî:waide|waide]] * [[Motî:waide di tchvå|waide di tchvå]] * [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]] * [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]] * [[Motî:ceréjhe|ceréjhe, cerijhî]] * [[Motî:ceréjhe d' Espagne|ceréjhe d' Espagne]] * [[Motî:grintche|grintche, grintchî]] * [[Motî:doyåve|doyåve, doyå]] * [[Motî:bwès d' poye|bwès d' poye]] * [[Motî:bos d' poye|bos d' poye]] * [[Motî:oyåve 2|oyåve]] * [[Motî:bwès d' cok|bwès d' cok]] * [[Motî:melêye|melêye]] * [[Motî:yebe di troye|yebe di troye]] * [[Motî:sipigne|sipigne]] === Biesses === * [[Motî:tchafô|tchafô]] * [[Motî:mosse|mosse]] * [[Motî:gunoûxhe|gunoûxhe]] * [[Motî:taesson|taesson, taesnea, taesnire]] * [[Motî:blairo|blairo]] === tchampions === * [[Motî:åbusson|åbusson]] * [[Motî:vesse di leu|vesse di leu]] * [[Motî:rouye|rouye]] * [[Motî:leyes|leyes]] (f.n.t.pl.) * [[Motî:emîsseure|emîsseure]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === * [[Motî:tchåte 1|tchåte]] (sôre di contrat). * [[Motî:tchåte 2|tchåte]] (noere voenne dins ene pire). * [[Motî:tchåte 3|tchåte]] (f.n., hitparåde) * [[Motî:rote 1|rote]] (f.n., royon d' semaedje) * [[Motî:rote 2|e rote]] (advierbire, mwais, måvlé) * [[Motî:oyåve 2|oyåve]] (o.n.) * [[Motî:oyåve 1|oyåve]] (addj. purade padvant) * [[Motî:doyåve|doyåve, doyå]] (o.n., åbe) * [[Motî:doyåre|doyåre]], ''doyå'' (o.n., tchamps) * [[Motî:fondreye 1|fondreye]] (f.n., oujhene di fondaedje des metås) * [[Motî:fondreye 2|fondreye]] (f.n., foncea dins tere) * [[Motî:keude|keude]] (v.c., fé tni eshonne avou do fyi) * [[Motî:keute|keute]] (o.n., djonteure) * [[Motî:taeye|taeye]] (f.n., plaece k' on taeye dins l' rotche). * [[Motî:taye|taye]] (f.n., blouze). * [[Motî:mi 1|mi]] (prono et prezintoe) * [[Motî:mi 2|mi]] (o.n., note di muzike) * [[Motî:leu 1|leu]] (o.n., biesse) * [[Motî:leu 2|leu]] (o.n., vî mot, plaece) * [[Motî:leu 3|leu]] (prono) === Sinonimes === * [[Motî:hiyî|hiyî]] * [[Motî:kihiyî|kihiyî, kiyî]] * [[Motî:schirer|schirer, schere, schiråde, schirêye, schiraedje]] * [[Motî:kischirer|cochirer, coschiraedje, coschireu]] * [[Motî:dischirer|dischirer]] === adviebes === * [[Motî:swè-djhant|swè-djhant]] * [[Motî:acoûsse|acoûsse]] === Viebes a spitron === * [[Motî:troyler evoye|troyler evoye]] === pronos === * [[Motî:ambedeus|ambedeus]] * [[Motî:mi 1|mi]] (prono et prezintoe) * [[Motî:leu 3|leu]] * [[Motî:yeusses|yeusses]] * [[Motî:leur|li leur, les leurs, da leur]] * [[Motî:minne|li minne, les minnes, da minne]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:galiot|galiot, galiotêye]] * [[Motî:boute-tot-seu|boute-tot-seu]] * [[Motî:moustî|moustî]] * [[Motî:soyî|soyî]] * [[Motî:brayete|brayete]] * [[Motî:ålea|ålea]] * [[Motî:ceréjhe|ceréjhe]] 11871 36637 2005-07-31T21:36:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cårire 1]] 11872 31412 2005-02-07T23:41:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:åbusson]] 11873 31413 2005-03-08T02:28:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gomzé</B></FONT> [n.pl.] boket di l' ancyin ptit ban del Walonreye Gomzé-Andoûmont, e F. <span lang=fr>Gomzé-Andoumont</span>, rebané avou Sprimont. Loukîz a : [[Motî:Andoûmont|Andoûmont]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Gomenziis (1033), Gomezeez (1497)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gomzêye</B></FONT> [n.pl.] boket di l' ancyin ptit ban del Walonreye Ive-Gomzêye, e <span lang=fr>F. Yves-Gomezée</span>, rebané avou Walcoû. ---- * [[Gomzé|Dipus d' racsegnes so Gomzé-Andoûmont]]. * [[Ive|Dipus d' racsegnes so Ive-Gomzêye]]. 11874 31414 2005-02-07T23:54:25Z Lucyin 16 Plake a Gomzé (li Coxhtea) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Plake a Gomzé (li Coxhtea) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11875 31415 2005-02-23T17:35:12Z Lucyin 16 [[Imådje:gomzei_eglijhe_wi.jpg|thumb|Eglijhe di Gomzé]] '''Gomzé''' (F.''Gomzé-Andoumont''), c' st èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Sprimont]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''4140'''. ** davance : '''4941'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : L 109. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Gomzé|e splitchant motî]] == Hamteas == [[Imådje:gomzei_sicole_wi.jpg|thumb|L' ancyinne sicole di Gomzé, ki Maggy Frisée endè cåze dins s' live sacwants côps.]] * èn [[Motî:Andoûmont|Andoûmont]], l' ôte gros boket ki s' a rabanté avou Gomzé. L' eglijhe et li scole sont metowes inte Gomzé et Andoûmont. * èn [[Motî:Andoûmont|Andoûmont]]. === Nos di des plaeces di Gomzé === [[Imådje:coxhtea.jpg|thumb|Plake a Gomzé]] * Li [[Motî:coxhtea|Coxhtea]] (so plaece: Li ''Coh'tê''; F. ''Cochetay'') 11876 31416 2005-02-07T23:59:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:coxhe 1]] 11877 31417 2005-02-13T09:57:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaire</B></FONT> ([[Codjowaedje braire|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> vini djus. <I>Les avions n' låtchént nén di fé des skerlaxhes dins l' sitoelî, et télcôp leyî tchaire des bombes so ls oujhenes</I> ([[J. L. Fauconnier]]). On dit eto: [[Motî:scheure|scheure]], [[Motî:toumer|toumer]], [[Motî:clouper|clouper]] . <span lang=fr>F. tomber, dégringoler, choir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaire a [[Motî:djino|djnos°]]</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaire å rvier:</FONT> tchaire en erî. <I>Mon Diu deyî ! Ké laide comere ! Al vey, dj' åreu plou tchaire å rvier</I> ([[R. Bauffe]]). <span lang=fr>F. tomber à la renverse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaire å rvier so s' vinte:</FONT> dijhêye po rire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî tchaire el gorea:</FONT> èn pus bouter, prinde si pinsion. <I>Les Merlinpontwès ni s' dotnut nén ki c' est po yeusses k' i n' a nén leyî tchaire el gorea</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. débrayer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;croere ki les ålouwetes vont tchaire el boke tote fricassêyes:</FONT> croere ki tot va vni sins må. <B>2.</B> ariver tot en on côp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; tchaire sol dos d' ene sakî:</FONT> <I>a)</I> tot cåzant d' ene ôte djin: li sorprinde ki fjheut ene sacwè nén trop catolike. <span lang=fr>F. surprendre, prendre en flagrant délit.</span> <I>b)</I> tot djåzant d' on måleur, rascråwer. <I>C' est come on mwais sôrt k' a tcheu so m' dos</I> ([[A. Gauditaubois]]). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">leyî tchaire</FONT>: rissaetchî evoye. <I>Dins les powezeyes, on pout leyî tchaire li deujhinme boket (ci, cial, la) des prezintoes d' mostraedje.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchére</FONT>, tchêre, tchèy, tcheure</span>. Parintêye: * [[Motî:ritchaire|ritchaire]] * [[Motî:astchaire|astchaire]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:tchaire djus|tchaire djus]] 11878 31418 2005-02-13T09:57:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaire djus </B></FONT>[vierbire a spitron, a coplemint nén direk] tchaire al valêye (pus bas ki la k' on-z esteut); tchaire al tere. <span lang=fr>F. tomber.</span> Bodje: * [[Motî:tchaire|tchaire]] 11879 31419 2005-04-02T13:20:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tchaire|tchaire]]. <span lang=fr>F. tomber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer djus d' pî:</FONT> esse rwiné. <I>Dj' ô bén: c' est onk toumé djus d' pî Gåre li gåre cwand serè rnouri</I> (dins "[[Simon li Scrinî]]"). <span lang=fr>F. être en faillite.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>touma</B></FONT> [o.n.] håsse di todi toumer, difåt d' onk (ene) ki toume tofer, maladeye ki fwait toumer. <span lang=fr>F. tendance à la chute.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;touma de velêye:</FONT> sôre di maladeye des vatches frisse velêyes. On dit eto: [[Motî:five|five di laecea]]. Etimolodjeye: [[cawete -a]], [[noûmot|1998]]. Parintêye: * [[Motî:ritoumer|ritoumer]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:toumer evoye|toumer evoye]] * [[Motî:toumer djus|toumer djus]] ---- * [[touma del velêye|Dipus d' racsegnes sol touma des frisse velêyès vatches]] 11880 31420 2005-02-08T00:08:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:toumer]] 11881 31421 2005-02-08T10:04:38Z 212.217.117.102 vatche ki schoûte si cour (touma des velêyes) {{licince imådjes Lucyin}} 11882 60051 2006-06-08T23:04:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Escôswès]] 11883 31423 2005-04-10T19:34:14Z Pablo 5 /* Rifondaedje et linwehåyaedje */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' djanvî 2005. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * Ban d' Måmdey ** [[Bévurcé]] *** [[Xhofrai]] * Ban d' Vervî ** Vervî (veye) *** [[Hodimont]] * Ban d' Antene ** [[Hôdî]] === Nameur === * Ban d' Rotchfoirt ** [[Han-so-Lesse]] * Ban d' Uwar ** [[Spontin]] * Ban d' Sombrefe ** [[Lignè]] * Ban di Djmepe. ** [[Moustî-so-Sambe]] === Lussimbork === * Ban d' [[Libin]]. ** [[Transene]] * Ban d' Oufalijhe ** [[Mont-dlé-Oufalijhe]] === Roman Payis === === Hinnôt === * [[Djilî]] * [[Armégnî]] * [[Chili]] ** [[Chili (viyaedje)]] === Emacralés nos d' viyaedjes === * Nivele ** [[Nivele (veye)]] ** [[Lixhe|Nivele-so-Mouze]]. * [[Moustî]] * Moustî ** [[Cirou-Moustî]] ** [[Moustî-so-Sambe]] ** [[Moustî-dlé-Nivele]] (so plaece: ''Moustië'') == Pordjet istwere del Walonreye == == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * [[scrijha]] * Cawetes et betchetes. ** [[cawete -eye des nos d' plaeces]] * croejhete ** [[aidant viebe]] ** [[svierba]] ** [[prono]] * diyalectolodjeye ** [[oyon O/OU]] === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[betchfessî scrijha]] ** [[betchfessî oen]] * [[cåzu-betchfessî]] === Sicrijheus === * Grands scrijheus ** [[Henri Bragard]] * Scrijheus a mî cnoxhe ** [[Robert Mayence]] ** [[Camille Gaspard]] *** [[Jean-Philippe Legrand]] * Scrijheus waire kinoxhous. ** [[François Raynaud]] ** [[Emile Romain]] === Diccionairî === * [[Charles Grandgagnage]] === Lives === * [[roman]] ** [[Li famile Sinte (roman)|Li famile Sinte]] * motîs ** [[Motî d' Bastogne]] ** [[Motî etimolodjike da Grandgagnage]] ** [[Motî etimolodjike da Von Wartburg]] * antolodjeyes ** [[antolodjeye da Piron]] === Rivowes === * [[Intrez don]] == Tuzance & vicance == * Amuzmints ** [[vepes di Glaireuse]] * [[Amagnî walon]] ** [[avizance]] ** [[rouyot]] ** [[påsté gåmet]] ** [[flamitche]] ** [[dorêye]] ** [[stron d' poye]] ** [[rombosse]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === * [[taesson]] === Plantes === * poes ** [[poes d' souke]] * [[rexhe waide]] * fruts ** [[céréjhe]] *** [[grintche]] ** [[peme]] ** [[poere]] * åbes ** [[doyåve]] ** [[plaene]] * Yebe ås maladeyes. ** [[yebe di troye]] === [[Tchampion]]s === * [[åbusson-tchampion]] * [[yesses]] * [[rouye]] * [[vesse-di-leu]] == Pordjet syinces == === Medcene === == årtisyince == * [[må d' araedje]] == Meteyo == == Djeyolodjeye == * [[castinne]] == Fizike == == Ecolodjeye == * [[todi-poujhåve enerdjeye]] == Rilidjons == * [[Djezus-Cri]] * [[psåme]] * [[djowe del passion]] * [[ofice catolike]] ** [[priyires d' après-rciner]] (compleyes). * [[doû]] * [[Sint Leu]] == Pordjet foû pordjet == === Istwere === * [[tchåte]] === Industreyes === * [[cårire]] * [[pirreye]] ** [[pire castinne]] ** [[pitit grani]] * [[såvnire]] * påstaedjreye ** [[wastea]] === Agricoûteure === * [[dinrêye]] === Medias === * [[gazete]] == Pordjet payis et veyes del Daegn == * [[Djeruzalem]] * [[Marok]] == Gueres et årmêyes == * [[robot]] == Rilomêyès djins == * pondeus : ** [[Chaybiya]] ** [[Vincent Van Gogh]] 11884 31424 2005-02-13T10:24:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Arbûmont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Herbeumont</span>, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Arbûmont</FONT>, a Rbûmont, Harbeumont</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Herbemont</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon [[Motî:yebe|yebe]] + mont, mont ås yebes. ---- * [[Arbûmont (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje d' Arbûmont]] * [[Arbûmont|Dipus d' racsegnes sol rebanêye comene d' Arbûmont]] 11886 31425 2005-02-08T20:28:57Z Lucyin 16 Arbûmont : Plaece divant les Otels (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Arbûmont : Plaece divant les Otels (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11887 31426 2005-02-08T20:30:12Z Lucyin 16 Arbûmont : Simwès (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Arbûmont : Simwès (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11888 57685 2006-05-21T09:12:37Z Pablo 5 [[Imådje:arbuumont_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe d' Arbûmont]] '''Arbûmont''' (''F. Herbeumont'', on dit eto avårla : ''a Rbûmont'', a ''Harbeumont''), c' est on [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] [[Arbûmont|divnou intité]] * Limeros del posse : ** asteure : '''6887'''. ** davance : '''6803'''. * Limeros diyalectolodjikes : ** [[A.L.W.]] : '''Ne 73'''. ** [[Charles Bruneau|Bruneau]] : '''Br 63'''. ** Lingaedje do payis : aschate [[walon]]-[[gåmès]]. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Arbûmont|e splitchant motî]] [[Imådje:arbuumont_maujhon_comene.jpg|thumb|Li måjhon-comene eyet les scoles]] * Sipotaedjes des djins : ** les ''[[Motî:singlé|Sanglîs]]'' a cåze des bwès di ttåtoû, et paski c' est l' prumî viyaedje, tot vnant del Walonreye, la k' "singlé" si prononce a môde del [[Gåme]] (''sangli''). ** les tchéns d' Måleu. ** les ''[[leu-waerou|Warôs]]'' ** les Pates a [[Motî:gayet|Gayot]] paski les djins estént trop pôve po-z atchter del tchå et k' i magnént voltî des pates di boû cûts å pot. Come po ''Sanglî'', e l' Årdene, disk' a Bietris et Moite-Han, on dit "gayet", ey el Gåme, ''gayot''. :Warôs, Warôs :Pate a gayot :Li malete sol dos :Les cwate pates dins l' pot. == Djeyografeye == [[Imådje:arbumont_simwes.jpg|thumb|Simwès a Arbûmont]] Arbumont est raiwî pa l' [[Simwès]]. Il est metou a 10 km di Bietris (dierin viyaedje pår walon), çou k' esplike li grand candjmint do lingaedje do payis (passaedje di l' Årdene al Gåme). 11889 49062 2006-01-09T22:51:39Z 213.189.166.44 lb: '''Arbûmont''' (fr: ''Herbeumont''), c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Herbeumont Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Lussimbork]] * Dimorants: 1.539 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sitindêye: 58,81&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 26,17 djins/km² * Ban d' Arbûmont : ** [[Arbûmont (viyaedje)]] ** [[Straimont]] (so plaece: ''Strémant''). ** [[Sint-Medåd]] (so plaece: ''Sint-Mèdâd''). == Economeye == [[Imådje:arbumont_otel.jpg|thumb|Plaece des Otels]] Bråmint des tourisses a Påke et e l' esté, dispu l' 19inme sieke (adon, c' esteut beacôp des Inglès). Asteure, gn a aprume des Olandès et des Flaminds. Gn a eto les tchesseus, do moes d' octôbe å moes d' decimbe. Les troes otels ont stî rashonnés en onk. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.herbeumont.be Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork|Arbumont}} [[en:Herbeumont]] [[eo:Herbeumont]] [[fr:Herbeumont]] [[lb:Herbeumont]] [[nl:Herbeumont]] 11890 31429 2005-02-13T10:42:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Straimont</B></FONT> so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Strémånt</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Straimont</span>, rebané avou Arbûmont. ---- * [[Straimont|Pondants et djondants]] 11891 48631 2006-01-03T23:34:26Z Lucyin 16 /* ôtes nos d' plaeces */ [[Imådje:straimont_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe di Straimont]] '''Straimont''' (come e francès, so plaece ''Strémånt''), c est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Arbûmont]]. * Limero del posse: '''6887''' (vî limero '''6624''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 60'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Straimont|e splitchant motî]] == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Straimont. == [[Imådje:macli_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe di Måcli]] === Hamteas === * Måcli (so plaece ''Marcli'', F. ''Martilly''), les djins s' lomèt les Måclineas (so plaece: ''Marclinês''), sipotés les [[Motî:mårticot|Mårticots]]. Gn a ene eglijhe. * a Mnugote (so plaece a ''Mnugoute'', F. ''Menugoutte''). === ôtes nos d' plaeces === * li [[Fraiteure et fraiti|Fraiti]] (la k' i gn a del [[yebe di troye]]). 11892 31431 2005-02-19T19:35:32Z Lucyin 16 fråze da A. Lovegnée <FONT COLOR="#ff0000"><B>récipiew</B></FONT> [o.n., pl des récipiews] <B>1.</B> xhuflaedje d' ene sôre di [[Motî:pénson|pénson]]. <B>2.</B> cisse sôre di pénson la. <I>Dji tchante pé k' on récipiew</I> ([[J.P. Vervier]]). <I>On récipiew esteut l' gloriyå do buscaedje </I>([[A. Lovegnée]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">récipiew</FONT>, ricipiew</span>. Etimolodjeye: [[xhinaedje di brut|xhinaedje do xhuflaedje di l' oujhea]]. ---- * [[pénson|Dipus d' racsegnes so les récipiews et les ôtes pénsons]] 11893 31432 2005-02-09T20:26:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Anse</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ans</span>, divnou intité. ---- * [[Anse|Dipus d' racsegnes sol comene d' Anse]] * [[Anse (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje d' Anse]] 11894 57452 2006-05-20T22:02:29Z Pablo 5 tåvlea province '''Anse''' (F. ''Ans''), c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Ans Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene]] * Dimorants: 27.587 ([[2002]]) * Limero del posse: '''4430''' * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 23,50&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.173,91&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Anse ** [[Anse (viyaedje)]] ** [[Aleur]] ** [[Loncén]] (so plaece: ''Loncègn'') ** [[Xhindmåle]] (so plaece: ''Hin.n'mâle''). ==Difoûtrinne hårdêye== *[http://www.ans-commune.be Waibe oficire del comene] (e francès). {{ProvinceLidje}} [[de:Ans]] [[en:Ans]] [[eo:Ans (Belgio)]] [[fr:Ans]] [[it:Ans]] [[nl:Ans (België)]] 11895 37066 2005-08-04T21:58:29Z Pablo 5 '''Anse''' (F. ''Ans''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] [[Anse|divnou intité]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''4430'''. ** davance : '''4300'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''L 64'''. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Anse|e splitchant motî]]. == Nos d' plaece == * Xhovémont == Tuzance walone == L' accint walon d' Anse est rsintou come foirt diferint do ci d' Lidje, pask' i rsaetche dedja del Hesbaye. [[Isi Steinweg]] meteut cobén des roles avou l' accint d' Anse dins ses pîces di teyåte. 11896 31435 2005-04-12T22:10:19Z Lucyin 16 [[Imådje:steinweg_payis_noer.jpg|thumb|coviete di “E Payis Noer”]] '''Isi Steinweg''', c' esteut on conteu d' [[couyonåde|fåves]] et [[Sicrijheus e walon|sicrijheu d' pîces di teyåte et d' tchansons e walon]], do payis d' [[Lidje]], e l' [[eter-deus-gueres]]. Il a eplaidî dipus d' 100 tchansons foirt kinoxhowes. Dins s' mwaisse pîce, “E Payis Noer”, i mostere k' il a ene boune kinoxhance do mestî des hoyeus. Il a stî eto directeur del “Måjhon Halleux”, ki vindént des pîces di teyåte et les ahesses po les dramatikes. Steinweg est cité dins l' live da [[Emile Lempereur]] so les scrijheus d' pîces di teyåte (1918-1976). == Sacwantès pîces di teyåte sicrîtes pa Isi Steinweg == * Pîce en èn ake. ** On côp d' ouy so sinte Mågrite (sketch). * Pîces e deus akes. ** Di kî djåze-t on ? (vådveye). ** Nos avans l' oto (comedeye). * Pice e troes akes. ** Po l' oneur et pol patreye. ** E Payis Noer. == Corwaitaedje di "E Payis Noer" == C' est ene pîce djouwêye pol prumî côp li [[15 di måss]] [[1929]], et ki cåze do monde des hoyires, mwaisse-ovrîs, djerant, hoyeus, efants des hoyeus ki vont-st a scole, et divni indjenieurs. Li pîce, eplaideye e 1929 n' est nén co scrîte e [[sistinme Feller]]. Troes des roles sont scrît avou l' accint d' [[Anse (viyaedje)|Anse]] (kiminçmint del Hesbaye). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/teyaute/steinweg.php Bokets del pîce "E payis Noer"] [[Categoreye:Teyåte e walon|Steinweg, Isi]] [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Steinweg, Isi]] 11897 31436 2005-02-09T22:24:48Z Lucyin 16 Motî:Bossu-dlé-Walcoû displaecî viè Motî:Bossu #REDIRECT [[Motî:Bossu]] 11898 31437 2005-02-09T22:28:43Z Lucyin 16 '''Bossu-Godetchén''' (so plaece: ''Bosseu'', F. ''Bossut-Gottechain''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Gré]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''1390'''. ** davance : '''5989'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ni 8'''. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz e splitchant motî a [[Motî:Bossu|Bossu]] et [[Motî:Godetchén|Godetchén]]. 11899 59245 2006-06-02T20:08:58Z Pablo 5 epådjnaedje '''Boussu-dlé-Mont''' (F. ''Boussu-lez-Mons''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] [[Boussu-dlé-Mont|divnou intité]]. <div style="float:right"> __TOC__ </div> * Limeros del posse : ** asteure : '''7300'''. ** davance : '''7360'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Mo 39'''. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Bossu|e splitchant motî]]. Dimorants : {| |- | '''19inme sieke''' | '''20inme sieke''' |- |valign="top"| * 1801: 1.882. * 1846 : 4.479 |valign="top"| * 1910 : 11.573 * 1961 : 11.473 * 1976 : 11.569 |} == Istwere == === Hôte Moyinådje === El moyinådje, gn aveut deus signeurs a Boussu: on layik et l' ôte, l' abé d' Sint-Guilin. Li signorreye layike, c' esteut on [[fî]] del conteye di Nameur. Mins ele divna leye-minme ene conteye, d' ene ordonance da Tchårlukin, e 1555. Li signorreye di Sint-Guilin, k' esteut eto [[Motî:redîmåve|redîmåve]] sol pårotche dispu 1079, aveut l' ôte boket, la k' gn aveut l' Bwès d' Boussu. Les deus signeurs manaedjént eshonne l' ospitå d' Anton, askepyî e 1194. === Gueres des 15inme et 16inme sikes === Må metou, tot près del France, li tchestea d' Boussu va sovint esse å mitan do djeu d' beyes. Louwis XIV î dmora tins d' l' esseraedje di Sint-Guilin e 1655. Après, li govierneu des Bas-Payis, Don Juan d' Otriche va mete li tchestea come disfinse di Sint-Guilin. E 1675, les Francès s' endè rindnut co on côp mwaisses, et vont disbrôler les ahesses di disfinse. == Industreyes == === Hoyires === On saetche al hoye dispu l' 13inme sieke e Bwès d' Boussu. E 1746, on-z emantcha la li prumire pompe po poujhî les aiwes foû des fosses. E 19inme sieke, gn è va aveur on deujhinme viyaedje drola, avou deus pototches : sint Tchåle sikepieye e 1878 et sint Djôzef e 1891). Les dierinnès fosses ont seré e 1961. === Pititès industreyes === Bråmint des ovroes e 19inme sieke et disk' al guere di 1940-1945 : botikes di fier, brictreyes, soucreyes, bressene, veulreye, cristalreye. === Botikes di handele === E 19inme sieke, Boussu va divnou ene pitite veye comierçante, bén metowe inte Mont et Valinchinne sol novele voye k' a stî drovowe so France e 1750. == Administråcion == * [[Ancyin Redjime]] : Conteye do Hinnot, prevoté d' Mont * [[Redjime francès]] : depårtumint di Djmape; divént mwaisse-viyaedje di canton. * [[Redjime olandès]] et [[Baldjike|bedje]]: Province do Hinnot, arondixhmint d' Mont. * Diyoceze di Cambrai, pu d' Tournai (e 1802). 11900 57501 2006-05-20T23:02:49Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Boussu-dlé-Mont''' (F. ''Boussu''), c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Boussu Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Hinnot]] * Nombe di dmorants: 19.957 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Mont]] * Sitindêye: 20,24 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 997,18 djins/km² * Ban d' Boussu: [[Boussu-dlé-Mont (veye)|Boussu-dlé-Mont]], [[Ornu]]. == Dimorants sorlon les anêyes == * 1977: 21.953 djins * 2004: 19.957 djins {{ProvinceHinnot|Boussu-dle-Mont}} [[en:Boussu]] [[eo:Boussu]] [[fr:Boussu]] [[nl:Boussu]] 11901 31440 2005-02-09T22:58:40Z Lucyin 16 '''Boussu-dlé-Walcoû''' (F. ''Boussu-lez-Walcourt''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Fritchapele]]. * Limero del posse : '''6440''' (nén candjî). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Th 53'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Arondixhmint: [[Twin]]. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Bossu|e splitchant motî]] == Hamteas & nos d'&nbsp;plaeces == * Falimprije (fole [[Motî:eterprijhe|eterprijhe]]). * Poncea. == Istwere == Boussu-dlé-Walcoû fijheut pårteye del signeurreye di [[Motî:Barbinçon|Barbinçon]]. 11902 31441 2005-02-09T22:43:04Z Lucyin 16 '''Boussu-el-Fagne''' (F. ''Boussu-en-Fagne''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Couvén]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''5660'''. ** davance : '''6374'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ph 69'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Bossu|e splitchant motî]] == No di des plaeces di Boussu-el-Fagne == * [[sårt|Djeronsåt]]. 11903 31442 2005-02-13T10:06:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toumer djus</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint direk] [[Motî:tchaire djus|tchaire djus]]. <I>Li biesse crankeye so ses pates pu toume djus sins s' poleur rilever.</I> <span lang=fr>F. tomber, chuter, s'effondrer.</span> ---- * [[spitron|Dipus d' racsegnes so les viebes ås spitrons]] 11904 31443 2005-02-13T11:59:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritoumer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertoumer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtoumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:ritchaire|ritchaire]], toumer on deujhinme côp. <I>Ça rtouméve co on dimegne.</I> <span lang=fr>F. retomber.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritoumaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertoumaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtoumaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si adierça) pol viebe "ritoumer" <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritoumaedje en efance:</FONT> rl a: [[Motî:efance|efance]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"sénilité"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritoumêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertoumêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtoumêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:ritcheyaedje|ritcheyaedje]]. <span lang=fr>F. retombée.</span> Bodje: * [[Motî:toumer|toumer]] 11905 31444 2005-02-09T23:07:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ritoumer]] 11906 31445 2005-02-13T12:02:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clouper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tchaire|tchaire]] d' on plin côp. <I>I s' leye clouper so ene tcheyire et s' mete a tuzer</I> ([[C. Denis]]). <I>Dji m' a leyî clouper al tere.</I> <span lang=fr>F. tomber.</span> Coinrece Payis d' Nameur. 11907 31446 2005-03-20T16:47:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vini djus</FONT></B> <B>I.</B> [vierbire a spitron, sins coplemint] [[Motî:dischinde|dischinde]] (li cåzant est l' ci k' est padzo). On dit eto: [[Motî:valêye|vini al valêye di]]. <span lang=fr>F. descendre.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">vini djus di</FONT> [a coplemint nén direk] [[Motî:fini|fini]]. <span lang=fr>F. achever, terminer, finir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' è saveur vini djus:</FONT> èn nén saveur fini èn ovraedje. <span lang=fr>F. ne pouvoir en venir à bout.</span> ---- * [[spitron|Dipus d' racsegnes so les viebes ås spitrons]] 11908 31447 2005-02-13T14:00:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Medåd</B></FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Sint-Mèdâd</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Médard</span>, rebané avou Arbûmont. ---- * [[Sint-Medåd|Dipus d' racsegnes so Sint-Medåd]] 11909 31448 2005-04-10T23:49:49Z Lucyin 16 /* Hamteas */ [[Imådje:sint-medaud_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe di Sint-Medåd]] '''Sint-Medåd''' (so plaece: ''Sint-Mèdâd'', F. ''Saint-Médard''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Arbûmont]]. * Limero del posse: '''6887''' (vî limero '''6802'''). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]] : '''Ne 59'''. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Sint-Medåd|e splitchant motî]]. == [[Toponimeye|Hamtea]] == * Gribåmont. 11910 31449 2005-02-09T23:22:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Christine Tombeur]] 11911 31450 2005-02-09T23:29:22Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cayô</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cawiea|cawiea]], [[Motî:pire|pire]]. <I>C'&nbsp;est come si vos pitrîz dins on cayô et l'&nbsp;waitî berôler sins saweur wice</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Li plaece del fåde diveut-z esse bén prôpe, sins raecinêyes et sins cayôs</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. caillou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cayôs d'&nbsp;aiwe:</FONT> ramexhnêye di powinmes da [[Georges Smal|Djôr Smal]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc cayô:</FONT> blanke pire, foirt deure, k'&nbsp;on trovéve dins les bwès, et k'&nbsp;on meteut po rabeazi les aireyes di fleurs, evnd. <span lang=fr>F. quartz blanc.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cayô</FONT>, cayoû, cayou</span>. Minme sitok eimolodjike : * [[Motî:cawiea|cawiea]] 11913 31452 2005-02-10T12:52:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:redîmer]] 11914 31453 2005-02-10T13:00:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mitche]] 11915 31454 2005-02-10T13:00:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mitche]] 11916 31455 2005-02-10T13:01:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mitche]] 11917 31456 2005-02-10T13:13:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mitche</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fadêye|fadêye]]. <I>A ! vla onk! dji n' serè nén tot seu po magnî mes mitches </I>([[C. Binamé]]). <I>Deus troes trintches di pwin, pu noer ki blanc, po fé des mitches et Djulia ki vudive li cafè dins les grandès djates </I>([[R. Dedoyard]]). <span lang=fr>F. tartine.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mitchot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit pwin ([[Motî:påstaedjreye|påstaedjreye]] fwaite d' on boket d' påsse di pwin, k' on meteut a cure e for (eneviè li [[Motî:tortea|tortea al paile]], k' on coujheut al paile). On dit eto: [[Motî:pistolet|pistolet]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des mitchots pus gros k' on pwin:</FONT> esse mo seur di lu. <I>Ouy, i sint k' il a des mitchots pus gros k' on pwin et des idêyes a mete li tere cou dzeu cou dzo </I>([[P.H. Thomsin]]). <B>2.</B> (pus stroetmint) soucré pistolet, eneviè les [[Motî:crenén|crenéns]]. <B>3.</B> (imådjreçmint) pitit [[Motî:gamén|gamén]]. </I>Papa, dit-st i l' mitchot, on fwait des galetes ? </I> <B>4.</B> mitchete (pitite bistoke). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mitchete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite bistoke, sovint ene glotinreye, k' on rapoite ås efants u a s' monkeur cwand on va-st e voyaedje. <B>2.</B> pitite sacwè k' on wåde come sovni. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler rcweri ses mitchetes:</FONT> aler rcweri ses sovnis amon si galant, si comere, k' on n' est pus avou. On dit eto: aler rcweri ses [[Motî:nicnak|nicnaks]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mitchotreye</B></FONT> [f.n.] totes les ptites påstaedjreyes, a môde di mitchot. <I>So les cleuses et les plantches, totavå, les dmeys pans, les cwårlets, mitchotreyes et gozåds Ritoumént doûcetmint tot rawårdant l' pratike </I>([[L. Lagauche]]). ---- * [[mitchot|Dipus d' racsegnes so les mitchots]] 11918 36583 2005-07-31T20:10:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crené</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôre di soucré mitchot, avou on crin e mitan, metou sol longueurk' on magnive voltî ås etermints. <I>Les bounès wåfes et les crenés si plinne di boure ki po goter</I> ([[Simon li Scrinî]]). <B>2.</B> [[Motî:conin|conin]] (seke del feme). <span lang=fr>F. con, vulve.</span> Etimolodjeye: [[pårticipe erîrece]] di [[Motî:crener|crener]] prin come no. Parintêye (avou rbetchfessaedje) * [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]] ---- * [[mitchot|Dipus d' racsegnes so les crenés et les ôtes sôres di mitchots]] 11919 43787 2005-11-10T15:48:46Z Pablo 5 {{djermon motî|crin}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>crin 1</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]]. <I>I s' a fwait on crin e s' tiesse.</I> Omonimeye: * [[Motî:crin 2|crin]] (o.n.; poy di tchvå) 11920 31459 2005-02-10T16:54:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bresse]] 11921 31460 2005-02-10T17:00:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kerner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé on [[Motî:crin 1|crin]] (ene finte) avou åk ki côpe. <span lang=fr>F. fendre, entailler.</span> <B>2.</B> trawer (on clå del pea). <I>C' est come on boigne clå k' i fåt kerner et fé brotchî l' umeur foû </I>([[Emile Gilliard]]). <span lang=fr>F. inciser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kerner</FONT>, crèner, crin.ner, curner, kërner</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol no "crin". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kernaxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> parfonde coixheure dins l' pea, fwaite pa åk ki côpe. On dit eto: [[Motî:crin 1|crin]], côpeure. <span lang=fr>F. entaille, coupure, taillade, balafre, estafilade.</span> <B>2.</B> plaece di cisse coixheure la cwand ele s' a rfwait. <span lang=fr>F. cicatrice.</span> Parintêye : * [[Motî:sikernaxhe|sikernaxhe]]. * [[Motî:diskernaxhî|si diskernaxhî]] * [[Motî:crené|crené]] 11922 31461 2005-02-10T16:59:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kerner]] 11923 31462 2005-02-10T23:34:12Z Lucyin 16 [[Imådje:genaux_skernaxhes.jpg|thumb|"Skernaxhes" (dizo disfondowe ''skerlaches'') li tite d' on live da [[Ben Genaux]]]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikernaxhe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskernaxhe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skernaxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]]. <I>Et les djouweus d' tabeurs, padzo des grandès penes, Muchiént co leus skernaxhes ki c' esteut les dierinnes </I>([[Victor Hugo]], ratourné pa [[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. coupure, blessure, cicatrice, balafre.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) grande roye e zigzag, come ene aloumire. <I>Ene sikernaxhe di feu a schiré li stoelî d' on sinzorî a l' ôte </I>([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. zigzag.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kernache, (è)skernache</FONT>, (è)skerlache.</span> 11924 58603 2006-05-29T02:47:37Z Pablo 5 licince Mape des disfondowes di "aweye & veye" (dinêyes di l' ALW 1, hagnons 1 & 98) (del Croejhete so les fyis, da Lorint, avou si åjhmince). == licince di l' imådje == {{GFDL}} 11925 42275 2005-10-23T20:05:45Z Pablo 5 [[Imådje:betchfessi_ey.png|thumb|Mape des disfondowes di "aweye" (dinêyes di l' ALW 1, hagnon 1 & 98)]] Li '''betchfessî EY''', c' est on [[betchfessî scrijha]] eployî po des mots k' ont, å coron, on son prononcî ''èy'' so Lidje et ''îy'' so Nameur, li Coûtchant walon, li Basse-Årdene, et l' payis d' Måmdey. Li cogne lidjwesse est [[pus lådje oyowe|pus stroete oyowe]], mins pus diferinne do francès ki l' ôte. == Les mots avou l' betchfessî EY == === Kimons nos === * [[Motî:åjhey|åjhey]] * [[Motî:meye|meye]] * [[Motî:veye 1|veye]] (k' on vike), [[Motî:veye 2|veye]] (grand viyaedje). * [[Motî:feye 2|feye]] * [[Motî:leye|leye]], [[Motî:leyes|leyes]]. === Cawetes === * [[cawete -reye]] * sacwantès [[cawete -eye]] des nos d' plaece. === Codjowaedjes === ==== Viebes del [[codjowaedje lodjî|2inme troke da Hendschel (lodjî)]] ==== li betchfessî '''ey''' si rtrove : * å pårticipe erirece femrin : : les båsheles ont doirmou betchfesseyes; elle estént må lodjeyes. ==== Viebes del [[codjowaedje spiyî|2inme troke da Hendschel en -iyî (criyî)]] ==== li betchfessî '''ey''' si rtrove : * dins l' codjowaedje e l' indicatif prezintrece singulî : i speye li manaedje. * å suddjonctif prezintrece singulî : Pôreut vali k' i n' sipeye nén l' machine. * å cmandeu singulî : Sipeye totafwait, tins k' t' î es ! * å pårticipe erirece femrin. : l' assîte est spiyeye ==== Viebes del [[codjowaedje tcheryî|3inme troke da Hendschel (tcheryî)]] ==== li betchfessî '''ey''' si rtrove * dins l' codjowaedje e l' indicatif prezintrece singulî : dji tchereye å grin. * å suddjonctif prezintrece singulî : Dji vou ki t' tchereyes les saetchs di rgon. * å cmandeu singulî : Djans, tchereye pus lon ! * å pårticipe erirece femrin. : Tote li moye di four est tchereye evoye. * å condicioneu et futurrece a totes les djins : dji tchereyreu; dji tchereyrè === Veyes et viyaedjes === * [[cawete -eye]] des nos d' plaeces. * Måmdey (so plaece: Mâmdi, Mâmdîy). === Foû-rîles === * [[Motî:vey|vey]] (pont d' ''vîy'' mins li [[dobe rifondowe]] [[Motî:vir|vir]] el pout replaecî). * Mots calkés do francès. ** parey, soumey. * nén rfondou avou -ey : [[Motî:botaye|botaye]]. == Codujhance do betchfessi EY divant ene cawete == === Ridaedje EY => IY === Å mitan do mot, li betchfessî EY ridvént sovint IY * avou l' [[cawete -in]] : Måmdey / Måmdiyin; * a l' infinitif et dins dins les codjowaedjes i speye / i va spiyî; veye / viyaedje). == Dispårdaedje des prononçaedjes do betchfessî EY == === Crombès rimes === == Istwere do betchfessî EY == === Diyalectalijhaedje do betchfessî EY === === Uzaedje do scrijha EY come betchfessî === Li betchfessî ey a stî enondé pal tåvlotêye "rifondaedje" di l' UCW e [[1995]]. C' est insi k' il a passé, sins arokes, å [[Raploû d' Tchålerwè sol rifondaedje]] (1996). == Shuvions E + Y ki n' sont nén l' betchfessî EY == Li [[shuvion]] E + Y si pout rescontrer ådfoû do betchfessî EY : === Vraiyès foû-rîles === (vraiy mots walons) * vey, veyou, veyåve * leyî; [[codjowaedje braire|codjowaedjes et parints di braire, leyî, tchaire]]. === E avou Y di beloyance === Li [[yod]] ristope èn [[ahiket]]. * dans les mots sincieus do grek ou latén avou "e"+voyale, ** djene'''y'''alodjike, te'''y'''oreye, mete'''y'''orite, te'''y'''olodjeye, ane'''y'''anti, se'''y'''ance. ** betchete neyo- (noû-) : ne'''y'''odîme (Nd), [[Motî:neyoplasse|neyoplasse]]. ** betchete djeyo- : dje'''y'''ometreye, dje'''y'''ografeye, dje'''y'''olodjeye. * sacwants calcaedjes do francès : re'''y'''ussi * nos etrindjirs walonijhîs: Dje'''y'''ordjeye, ne'''y'''erlandès. * dins sacwants calcaedjes do francès (mots avou "oi") : citwe'''y'''in Ci n' est nén trop målåjhey di fé l' diferince; li betchfessî ''ey'' ni s' ritrove k' al fén des mots, ou al fén d' on bodje shuvou d' ene cawete (eg: åjhey => åjheymint; abeye => abeyisté), a des ôtès plaeces ci n' est nén li betchfessî ''ey'', mins on ''y'' di beloyance inte deus voyales. === Shuvions betchfessîs AE u OE + Y === * [[betchfessî ae]] : [[Motî:waeyén|waeyén]], [[Motî:djaeye|djaeye]]. * [[betchfessî oe]] : k' i soeye, croeyant. == Dipus d' racsegnes. == === Alére === * [[L. Remacle]], ''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'', p. 87-88 & 89-91. === Mapes a studyî === * aweye : mape [[ALW]] 1.1. * veye : mape ALW 1.98. * coûtcheye : mape ALW 2.79. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sicole/68.html Sicole po ls efants sol betchfessî EY] [[Categoreye:Sons et letes do walon|Betchfessi ey]] 11926 31465 2005-02-10T23:07:10Z Lucyin 16 Djoupeyire displaecî viè Djoupiyire #REDIRECT [[Djoupiyire]] 11927 31466 2005-02-10T23:18:28Z Lucyin 16 [[rifondaedje]] di "Jupiler" : Come di djusse djoup'''i'''yire (et nén djoupèyire) (rîle do [[betchfessî ey]]) 11928 31467 2005-02-10T23:26:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djoupeye]] 11929 34302 2005-07-10T11:12:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>scherpiner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escherpiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:grawyî|grawyî]] dins l' feu. <I>Cwè çki t' as la a scherpiner dins l' feu ?</I> On dit eto: [[Motî:tijhner|tijhner]]. <span lang=fr>F. tisonner.</span> <B>2.</B> [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]] tot gretant avou ses ongues u avou on [[Motî:havet|havet]]. <I>Arestêye di scherpiner dins les ridants des djins !</I> <I>Cwè çki t' scherpenes la ?</I> <I>I scherpinént a s' distchåssî les doets</I>. On dit eto: [[Motî:randaxhî|randaxhî]], [[Motî:forguiner|forguiner]], [[Motî:grevissî|grevissî]]. <span lang=ro>Roumin: scărpina.</span> <span lang=fr>F. fouiner, fouiller, chipoter.</span> <B>3.</B> greter al tere. <I>Li poye scherpene dins l' ansinî </I> <I>Il alént scherpiner ås cécoreyes</I> <span lang=fr>F. gratter.</span> <B>4.</B> greter al tere, d' esse mwais, tot djåzant di tchvås, di vatches, di gades.<I>Nosse tchivå a l' tins long; waite come i scherpene.</I> <I>Li gade scherpene po-z aler pus lon.</I> <I>Li torea cmince a s' courcî: i scherpene.</I> On dit eto: [[Motî:schaver|schaver]]. <span lang=fr>F. racler le sol.</span> <B>5.</B> trinner, [[Motî:wåler|wåler]], tot naxhant a droete et a gåtche. <I>Gn av' on tchén ki scherpinéve vaila.</I> <span lang=fr>F. aller et venir, fureter.</span> <B>6.</B> [[Motî:pesteler|pesteler]]. <I>Vola on grin k' est tot scherpiné.</I> <span lang=fr>F. piétiner.</span> <B>7.</B> bouter tofer. <I>I pout bén scherpiner s' i vout aveur tot fwait.</I> <I>I fåt bén scherpiner po vicoter.</I> <span lang=fr>F. travailler, trimer, besogner, suer.</span> <B>8.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]], filouter. <I>Dji m' a leyî scherpiner di ç' pindård la.</I> <B>9.</B> scherper ås yebes <span lang=fr>F. arracher l'herbe à la main.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kerpiner</FONT>, cherbiner, tchérpiner</span>. Etimolodjeye: latén des djins <I><span lang=la>ex-carpinare (=ex-carpere)</span></I>. Eto bodje [[etimolodjeye tîxhone|flamind]] <span lang=de>"schrapen"</span> (greter, schaver). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>scherpinreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escherpinreye</B></FONT> [f.n.] plaece k' on scherpene po trover åk di råle (ôr, diyamant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scherpinreye ås diyamants:</FONT> plaece la k' on scherpene po trover des diyamants. <span lang=fr>F. champs diamantifère.</span> Minme sitok etimolodjike (avou [[fornaiviaedje linwistike]]) * [[Motî:screper|screper]] * [[Motî:scherper|scherper]] * [[Motî:harbouyî|harbouyî]] 11930 31469 2005-02-10T23:28:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:scherpiner]] 11931 34300 2005-07-10T11:01:32Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;scherpiner: cherbiner [O0, S26], chèrbinè [C1, C13, S24], kerpiner [E1], tchérpiner [S5] ;scherpinreye: == kesses == parint avou "herbin" (plate pire k' on mete so les tchminêyes; motî d' Vervî S34)? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;may 2005 a 05:11 (UTC) 11932 59920 2006-06-08T10:56:52Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == coviete di live: «Skernaxhes» (Skèrlaches) da Ben Genaux. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 11934 59919 2006-06-08T10:55:44Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == coviete di livret d' pîce di teyåte «E Payis Noer» da Steinweg fwaite e 1929; epl. pal soce d' ecoraedjmint a l' årt walon di Lidje, 2inme eplaidaedje. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 11935 45326 2005-11-23T16:57:40Z Pablo 5 candjant djinre biyolodjike <FONT COLOR="#ff0000"><B>djacaranda</B></FONT> [f.n.] plante ås måvès fleurs des tchôds payis (Afrike et Amerike des tropikes), k' ode bon et k' on sint did lon, e sincieus latén <span lang=la><I>Jacaranda spp.</I></span>. <I>Gn a des setchès fleurs ki dispådnut pattavå m' cour ene venêye di djacaranda</I> ([[Danielle Trempont]]). Etimolodjeye: gwarani "jacaranda" (minme sinse), pal voye do francès. ---- * [[djacaranda|Dipus d' racsegnes so les djacaranda]]. 11936 57867 2006-05-21T18:25:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Jakaranda]] {{djermon plante}} On '''djacaranda''', c' est èn åbe ås måvès fleurs des tchôds payis (Amerike, Afrike eyet Ostraleye), k' ode bon et k' on sint did lon. Si bwès est rcwerou des scrinîs. Li no d' ''djacaranda'' vént do portuguès ''jacarandá'', lu minme el prindant do toupinamba, on lingaedje indyin do Braezi, del famile [[toupi-gwarani]]. Indje (e sincieus latén) ''Jacaranda spp.'' Famile: [[begnonacêye]]s. [[de:Jacaranda]] [[en:Jacaranda]] [[es:Jacaranda]] [[fi:Jakaranda]] [[fr:Jacaranda]] [[sv:Jakaranda]] 11937 31475 2005-02-12T20:40:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lontchamp</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes el Walonreye. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Lontchamp-dlé-Bastogne</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Longchamps (lez-Bastogne)</span>, rebané avou Biertogne. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Longus campus (1078)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Lontchamp-dlé-Du</FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Longchamps (lez-Dhuy)</span>, rebané avou Inguezêye. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] addjectif (long) + no (tchamp). ---- * [[Lontchamp-dlé-Bastogne|Dipus d' racsegnes so Lontchamp-dlé-Bastogne]] * [[Lontchamp-dlé-Du|Dipus d' racsegnes so Lontchamp-dlé-Du]] 11938 51862 2006-03-18T13:59:55Z Pablo 5 eplaeçmint {{djermon viyaedje}} '''Lontchamp-dlé-Du''' (F. ''Longchamps''), c' est èn [[Viyaedjes_rebanés_di_Walonreye|ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Inguezêye]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''5310'''. ** davance : '''5041'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Na 17'''. * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_34_30_N_04_53_52_E_region:BE|50°34'N 4°54'E}} * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Lontchamp|e splitchant motî]] == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon : 11939 43122 2005-11-04T03:39:28Z Pablo 5 mots d' aplacaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>erî</B></FONT> <B>I.</B> [adviebe] [[Motî:lon|lon]]. <B>II.</B> [o.n.] [[Motî:dirî|dirî]] (costé metou lon do ci ki rwaite). <I>L' erî del måjhone</I>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;en erî:</FONT> mostere k' on va pus lon do ci ki djåze. <span lang=fr>F. en arrière.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">erî di</FONT> [divancetire] lon di. On dit eto: [[Motî:rî|rî di]] <span lang=fr>F. loin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn sawè erî di:</FONT> èn sawè ndaler lon di. <I>Neni, i fwait trop froed; dji n' såreu erî do feu</I> ([[Noyé walon]]). Etimolodjeye: bodje [[Motî:rî|rî]], [[betchete e-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eriré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>erirêye</B></FONT> [addj., padvant] ki dmeure en erî do progrès. Loukîz a: [[Motî:Ancyin Bedje|Ancyin Bedje]]. <span lang=fr>F. arriéré.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erirece</B></FONT> [addj., todi padrî] <B>1.</B> a vey avou ene sacwè k' est en erî. <span lang=fr>F. postérieur.</span> <B>2.</B> (mot d' croejhete) a vey avou on passé tins. <I>Pårticipe erirece, suddjonctif erirece.</I> rl a: [[Motî:prezintrece|prezintrece]], [[Motî:futurrece|futurrece]]. <span lang=fr>F. passé.</span> Etimolodjeye: bodje erî, [[cawete -rece]], [[noûmot|1997]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:erî-plan|erî-plan]] * [[Motî:erire-såjhon|erire-såjhon]] * [[Motî:erî-rfé|erî-rfé, erî-rfijhaedje]] 11940 31478 2005-02-12T13:01:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:erî]] 11941 31479 2005-02-12T13:09:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lon</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] nén tot près. Loukîz a : [[Motî:erî|erî]]. <span lang=fr>F.loin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén pus lon ki,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén si lon ki:</FONT> po djåzer d' åk ki n' est nén vî, ki vént di s' passer). <I>Nén si lon k' ouy, on m' a co dit ki vs estîz on diale, estant ptite </I>([[Mariette Chinon]]). <I>Tén, nén pus lon k' ir, dj' a ristî al fosse et dji loukive houyî</I> ([[I. Steinweg]]). <span lang=fr>F. pas plus tard que.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lon</FONT>, lô</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>lon di</B></FONT> [divancetire] nén tot près di. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a lon d' la près:</FONT> tot do contråve. <I>Li grand Gusse n' est nén del sôre des vayåves ; a lon d' la près </I>([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. loin de là, que du contraire.</span> Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>lonz</span>. Omonimeye : * [[Motî:long|long]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Levant|Lon-Levant]] 11942 31480 2005-02-12T13:06:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Isi Steinweg]] 11943 31481 2005-03-08T19:12:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rî di</B></FONT> [divancetire] [[Motî:lon|lon di]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lon rî di:</FONT> foirt lon di. <I>Les ptits cåbarets lon rî des viyaedjes n' ont måy fwait forteune.</I> Omonimeye coinrece: * [[Motî:ri|ri]] (''rî'', pitite corante aiwe). Parintêye: * [[Motî:dirî|dirî]] * [[Motî:erî|erî]] * [[Motî:padrî|padrî]] 11944 31482 2005-02-12T13:16:04Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tot près</B></FONT> <B>I.</B> [advierbire] <B>1.</B> metou astok (do cåzeu). <I>Lacobén k' l' oto esteut tot près</I>. Loukîz a : [[Motî:addé|addé]]. Contråve : [[Motî:lon|lon]]. <span lang=fr>F. tout près.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tot près di</FONT> [[Motî:cåzu|cåzu]]. </I>Dj' a dmoré tot près d' èn an et dmey po rivni a pî d' Sibereye </I>([[J. Lambillion]]). <span lang=fr>F. pratiquement, quasiment.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tot près di</FONT> [divancetire] addé, [[Motî:dilé|dilé]] . <I>C' est tot près did ci</I>. <I>I s' a retrôclé tot près del Pire Heyna po n' nén k' il åye trop froed </I>([[J.M. Warnier]]). <span lang=fr>F. (tout) près de.</span> Parintêye : * [[Motî:après|après]]. 11945 31483 2005-02-12T13:20:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>retrôcler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si retrôcler</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> dimorer e s' trô (a ene plaece k' on vike tot seu). <span lang=fr>F. s'isoler.</span> <B>2.</B> si [[Motî:racrapoter|racrapoter]]. <I>I s' a retrôclé tot près del Pire Heyna po n' nén k' il åye trop froed </I>([[J.M. Warnier]]). <span lang=fr>F. se recroqueviller.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>retroclé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>retroclêye</B></FONT> [addj., padvant] ki dmeure tot seu dins s' trô. <span lang=fr>F. solitaire, isolé.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:trô|trô]]. 11946 40657 2005-09-27T08:02:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siketer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esketer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sketer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sipiyî|sipiyî]] pår. <span lang=fr>F. casser, détruire, fracasser, briser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Et rik et rak; on va sketer l' barake:</FONT> boerlaedje des grevisses do tins des grandès greves di 1960, et des [[Motî:metingue|metingues]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;siketer les penas d' ene djonne feye:</FONT> l' [[Motî:afroyî|afroyî]], el [[Motî:disflorter|disflorter]] . <span lang=fr>F. dépuceler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a tot sketer:</FONT> <I>a)</I> a [[Motî:make|make]], bråmint. <I>Djalêye e moes d' avri et d' may, c' est des mizeres a tot sketer.</I> <span lang=fr>F. en pagaille.</span> <I>b)</I> foirt, tot fjhant bråmint do brut. <I>Les tchéns dnént a tot sketer</I> ([[J.J. Gaziaux]]). <B>2.</B> [[Motî:schirer|schirer]], [[Motî:siclefer|siclefer]], [[Motî:hiyî|hiyî]]. <span lang=fr>F. déchirer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;siketer s' dierinne maronne:</FONT> risker si dierinne tchance. <span lang=fr>F. jouer son va-tout.</span> <B>3.</B> casser paski ça a stî [[Motî:tinkyî|tinkyî]]. <I>Al longue di saetchî dsu, tot skete</I> ([[R. Arcq]]). On dit eto: [[Motî:sicoter|sicoter]], [[Motî:schorter|schorter]] <span lang=fr>F. rompre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rire, magnî a sketer s' [[Motî:botnire|botnire°]].</FONT> <B>4.</B> casser tot fjhant des [[Motî:schete|schetes]]. <I>Li påkî a on bwès ki n' sikete nén, foirt deur.</I> <I>Mins vla k' l' åbe s' a metou a clintchî et a sketer pask' il estént trop pezants a yeuss deus</I> ([[W. Bal]]). <I>Waite on pô come l' air dene: les sapéns vont ttaleure esketer.</I> <span lang=fr>F. casser en écharde, en biseau.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) fé etinde (ene sacwè ki fwait bråmint do brut). <span lang=fr>F. lancer, laisser éclater.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;siketer ene air di muzike:</FONT> el djouwer (nén bén, tot fjhant bråmint do brut). <span lang=fr>F. entonner.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] fé bråmint do brut. <I>Les aloumweres dischirnut l' cir e bokets; ça bouxhe, ça schete, tot tronne</I> ([[H. Petrez]]). <I>Ça aveut stî ene nute abominåve: tot ki pete et ki schete, ki brotche et ki spotche, l' infier.</I> On dit eto: [[Motî:craker|craker]]. <span lang=fr>F. tonner, éclater.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol disfondowe do [[Coûtchant walon]] di [[Motî:schete|schete]], sipårdowe avou on naiviaedje do sinse, avou les movmints des ovrîs. ---- * [[francès d' Walonreye|"squetter" est eto on mot do fancès d' Walonreye]]. 11947 31485 2005-05-11T22:36:12Z Pablo 5 '''Lontchamp-dlé-Bastogne''' (F. ''Longchamps''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Biertogne]], el [[province do Lussimbork]]. * Limeros del posse : ** asteure : '''6688'''. ** davance : '''6653'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''B 22'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Arondixhmint : [[Bastogne]] * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Lontchamp|e splitchant motî]] 11948 31486 2005-02-12T20:45:32Z Lucyin 16 poitrait da Daniele Trempont (avou si åjhmince) poitrait da Daniele Trempont (avou si åjhmince) 11949 59917 2006-06-08T10:53:28Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == coviete di live «Ene miye di mi» da Danielle Trempont, epl. El Bourdon, Tchålerwè, 2001 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 11950 53478 2006-03-29T19:35:28Z 213.49.177.104 categoreye [[Categoreye:sicrijheus e walon|Trempont]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Trempont]] [[Imådje:trempont.jpg|left|Danielle Trempont]] '''Danielle Trempont''' a skepyî e [[Congo]] e [[1943]]. C' est ene [[sicrijheus e walon|sicrijheuse e walon]] do payis d' [[Tchålerwè]]. Ele a scrît purade del [[prôze-powezeye]], avou "D' ombe et d' solea" (1994), pu "Ene miete di mi" (2000). Ci live la a rascoyî li [[pris del Cominålté Walonreye-Brussele]] e 2000. [[Imådje:trempont_miyeye.jpg|thumb|Sorcoviete di "Ene miyeye di mi", avou l' sicrijheuse pondowe e mitan]] Ele si rapinse cobén les sovnis do Congo, dins ses scrijhaedjes. Et-z epronter, tenawete, des bokets d' arimeas di s' fivî, et ancyin do Congo come leye, [[Robert Mayence]]. C' est ossu ene bouteuse pol walon, a l' [[ALWAC]], et po-z adjinçner l' [[El Bourdon|Bourdon]]. Ele est eto [[SLLW]]-resse. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/trempont-rif.html Li pådje Danielle Trempont so l' Aberteke]. * [http://users.skynet.be/sllw/trempont.html Bibliografeye e francès sol waibe di l' SLLW]. * [http://users.skynet.be/sllw/ant_trem.html Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW] (e [[sistinme Feller|Feller]]) 11951 36636 2005-07-31T21:36:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cårire 2</B></FONT> [f.n.] shûte di grådes k' on-z a dins ene administråcion, l' årmêye, li privé. Omonime: * [[Motî:cårire 1|cårire]] (f.n.; plaece k' on saetche ås pires) 11953 40617 2005-09-26T11:48:52Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toumer evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] toumer dins les pemes, toumer flåwe. <span lang=fr>F. s'évanouir, tomber en syncope.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer evoye di rire:</FONT> rire tant et d'&nbsp;si bon cour k' on n' si sait raveur. <I>Il a toumé evoye di rire: li feme aveut prin l' botaye di gote estô do vinaigue</I> (E. Pècheur). <span lang=fr>F. s'esclaffer, se plier en deux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tumer vô<SUP>n</SUP>ye, toumer èvô<SUP>n</SUP>ye, tumè voye</span>. Bodjes: * [[Motî:toumer|toumer]] * [[Motî:evoye|evoye]] 11955 31492 2005-03-28T16:11:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bossu]] [[Categoreye:Omonimeye]] 11956 31493 2005-02-13T11:22:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Annvoye]] 11957 31494 2005-02-13T12:00:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritoumer]] 11958 31495 2005-02-14T17:44:26Z Lucyin 16 Motî:dompter displaecî viè Motî:donter #REDIRECT [[Motî:donter]] 11959 31496 2005-02-14T17:49:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:donter]] 11960 31497 2005-02-14T17:51:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:donter]] 11961 31498 2005-02-14T17:53:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:donter]] 11962 31499 2005-02-15T13:21:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén dontåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén dompåve</B></FONT> [addjectivire, purade padrî] ki n' såreut esse [[Motî:donter|donté]]. <span lang=fr>F. indomptable.</span> Etimolodjeye: addjectivire [[linwe-ehåyaedje|ehåyeye]] po replaecî li [[francijha]] <I><span lang=wa-feller>"indomptâbe"</span></I>, [[noûmot|2005]]. 11963 31500 2005-02-14T17:56:12Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * dompter [S0], domp'ter [E1, E21, O3, O4]; domp'tè [C1]; donpter [C9]; dôpter [E34], * dôptèdje [E34]; domp'tadje [C1]; donptadje [C9]; domp'tâdje [O4] * dompteû, -euse [S0], domp'teû [E1, C1, O3, O4]; domp'teûr [E21]; donpteû [C9]; domp'teûr [E1]; dôpteûs [E34]; '''donteû [O0]''' * domp'tåve [E1]; dôptåve [E34] * rl a: [[Copene:Motî:dôpinne|dôpinne]] 11964 31501 2005-02-14T18:03:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:nén dontåve]] 11965 31502 2005-02-14T18:06:33Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>neyoplasse</B></FONT> [o.n.] (mot d' medcén) [[Motî:magnant må|magnant må]]. <span lang=fr>F. néoplasme.</span> ---- * [[magnant må|Dipus d' racsegnes so les neyoplasses]] 11966 59482 2006-06-06T14:22:53Z Pablo 5 /* Riwalonijhaedje des J & CH. */ [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Cisse pådje cial est fwaite po tuzer ås arokes k' on-z a pol '''rifondaedje des nos d' payis''' e [[rifondou walon|walon]]. Vey eto: * [[Wikipedia:Pordjet payis del Daegn]] I gn a ddja des djivêyes di tos les nos d' payis e walon dins sacwants årtikes: * [[Drapeas del Daegn]] (atincion, pådje pezante cåze do totes les imådjes) * [[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås]] * [[Djivêye des payis, d' après leu stindêye]] == Rifondadjes avou l' cawete -reye == (todi avou on bodje avou l' cawete '''-on''' u '''-an''', sol piceure di [[Walonreye]]). * [[Moritanreye]] * [[Nouve Caledonreye]] * [[Djordanreye]] Nén ritnous : * [[Roumaneye]]. * [[Litwaneye]] * [[Letoneye]]. == Uzaedje do "OU" == * [[Ourougway]] * [[Oucrinne]] == Uzaedje des [[loyeure]]s == Nén ritnowes avou l' addjectif Nouve mtou dvant : * Nouve Caledonreye * [[Nouve Zelande]] == Uzaedje do [[betchfessî ae]]. == * [[Braezi]] * [[Daenmåtche]] == Riwalonijhaedje do coron -il. == * Braezi. == Uzaedje di vîs vîs mots walons. == * bork. ** [[Lussimbork]] ** [[Zivenbork]] * måtche ** Daenmåtche. == Riwalonijhaedje des J & CH. == * [[Beldjike]]. * [[Aldjereye]]. * [[Djordanreye]] * [[Tchili]] Nén ritnou: * [[Chine]] == Riprindaedje di vîs accints do walon. == * [[Rûsseye]] * [[Prûsse]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/fotbal-rif.html Sacwants payis k' estént dins les copes daegnrece di fotbal] 11967 57711 2006-05-21T10:35:56Z Pablo 5 rashonné avou istwere do rfondou {{djermon}} [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Li '''rfondou walon''', c' est on sistinme di scrijhaedje unifyî do walon, enondé pa l' [[UCW]] eyet pa l' [[SNR]] [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]] dins les [[anêyes 1990]]. Les djins k' î ont bråmint bouté sont lomés les "[[rfondeus]]". C' est l' prumî sistinme unifyî k' a stî vormint eployî pa sacwantès djins, et ki s' diswalpêye todi dpus. == Istwere do rfondou walon == == Hårdêyes divintrinnes == * [[Wikipedia%3APordjet_rifondou|Pordjet "Rifondou walon"]] * [[Uzeu:Pablo/Wallons-nous|Esplikêyes da Pablo Sarachaga après ene emission "Wallons-nous" so li rfondou]] == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/ Waibe do rfondou walon] * [http://rifondou.walon.org/ABC.php ABC do rfondou walon] (e francès) * [http://rifondou.walon.org/istwere_do_rfondaedje.html Pådje so l' istwere do rfondaedje so l' Aberteke (e francès)] 11968 37638 2005-08-11T20:47:17Z Pablo 5 [[categoreye:rifondaedje do walon|Nos d' plaeces]] [[categoreye:toponimeye]] Cisse pådje cial est fwaite po tuzer ås arokes k' on-z a pol '''rifondaedje des nos d' plaece el Walonreye''' en [[rifondou walon|unifyî walon]]. == Uzaedje des [[betchfessîs scrijhas]] dins les nos d' plaeces == L' eployaedje des betchfessîs dans les nos d' plaeces divèt shuve (et dins cist ôre la): <ol> <li> Les cmons nos cwand i gn a des cmons nos : [[Blanke Aiwe]], [[Li Tchestea]], [[Mont]], [[Li Sårt]], [[Lavoe]], [[Oufalijhe|Ou'''falijhe''']]. * Li mot [[Motî:veye 2|veye]] po tot çou k' est en Waloneye linwistike ([[Tchonveye]] (''Tchonvîe''), Filipveye ''Flupvile''), mins nén ådfoû (''Floravile''). On est co so dotance po les mots foû del Walonreye linwistike [[Li Coujhene]] </li><li> Les [[betchfessî scrijha|betchfessîs]] sont-st eployîs a tchaeke côp ki l' prononçaedje corespond: * Li [[betchfessî ey]] est eployî s' el [[disfondowe]] avou -èy egzistêye dins l' cotoû: [[Måmdey]]; ôtrumint (et copurade si l' francijhaedje est avou "-ies" purade ki "-ie") on eploye ''-iye'' (eg: [[Framriye]], ''Framer'''ies'''). </li><li> betchfessî '''-ea(l)''' istorike (minme cwand li francijhaedje ''-eau'' a ridé viè ''-au(x)''): [[Barvea]], [[Tcheslinea]]. </li><li> des ricnoxhåvès cawetes, cwand i gn a des letes ki s' ritrovèt dins l' betchfessî et dins l' sicrijhaedje e francès ki les djins sont-st afaitîs : * oy/oi=>oe: [[Motî:Asnoe|Asn'''o'''e]] (''Assen'''o'''is''), [[Côroe|Côr'''o'''e]] (''Cor'''o'''y''), mins: [[Esneu]] et nén ''Esnoe'' (paski e francès ''Esneux'', on n' ritrove nén di "o", [[lete pivot]] po "oe"). On pout rgroper e splitchant motî "Esnè" et "Esneu" dizo ene intrêye [[Motî:Esnoe|Esnoe]], po mostrer ki c' est l' minme mot ki "Asnoe". * xh/ch=>xh: [[Bårxhon|Bår'''xh'''on]] (''Bar'''ch'''on''), * a/au=>å: [[Bårxhon|B'''å'''rxhon]] (''B'''a'''rchon''), [[Wåve|W'''å'''ve]] (''W'''a'''vre''), [[Åvlè|'''Å'''vlè]] ('''''Au'''velais''). * motoit -ize => -ijhe? * mins nén: [[Bôvetchén]] (et nén ''Båvetchén'', pask' e francès, c' est ''B'''eau'''vechain'', et nén ''B'''au'''vechain''). </ol> == Plaeces fwaits avou des cmons nos, mins diyalectalijhîs == * Long Pré : [[Lompré]] (''Lomprè''). * Viyé (''Vilè'', ''Vilé'', ''Viè'', ''Viyè'', ''Vëyé''). * Nouve Veye : [[Nouve-Veye]], [[Noveye]]. * [[Moustî]] (''Moustîr'', ''Mostî''). == Manaedjmint di l' [[Oyon O/OU]] == * [[Motî:Bossu|Bossu / Boussu]] (co so balance). * Couvén / Covén. == Pårticipe erirece femrin metou dvant l' no. == == H al tiesse do mot : shofleêye u [[halcrosse H|halcrosse]] ? == 11969 54996 2006-04-25T22:03:57Z Lucyin 16 [[Categoreye:etimolodjeye]] [[categoreye:cawetes et betchetes|eye]] [[categoreye:toponimeye]] Li '''cawete -eye des nos d' plaeces''' provént del cawete laténe ''-iacus'', -''iaca'', ki vout dire : da ([[Motî:Tibî Meyî|Tibî Meyî]]), amon Tibî Meyî. Li bodje pout esse eto on cmon no come "mont" (did la: [[Motî:Montneye|Montneye]]). Gn a ene cåkêye di nos d' plaece ki sont basti inla el [[Walonreye]]. Li cawete -eye si rescontere eto dins des nos d' payis (Roumaneye, Rûsseye). Li cawete -eye des nos d' plaeces ni si scrît avou l' [[betchfessî ey]] ('''-eye'''), ki si ele si dit insi dins l' payis (dabôrs, so l' [[payis d' Lidje]], ([[Djoupeye]]), u tot astok ([[Måmdey]]). E payis d' Nameur et e Coutchant Walon, ele si scrît [[disfondowe]] : ([[Motî:Wegniye|Wegniye]]). E payis picård, li cawete -eye n' est pus si veyåve, et dvént kécfeye -î ([[Motî:Armégnî|Armégnî]]). Ezès aschates walon picård, on halkene co : [[Tuyiye]] 11970 42352 2005-10-25T15:17:14Z Pablo 5 plake di Gråce-Hologne (avou l' no de Lexhy, di [[Motî:Lexhi|Lexhi]]) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11971 61208 2006-06-15T21:36:48Z Lucyin 16 /* Sacwantès racsegnes k' on trove dins li scrîta */ [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Li '''scrîta''', c' est l' lingaedje des tecses sicrîts el [[Walonreye]] el [[Hôte Moyinådje]], dj' ô bén dispu diviè 1100, et disk' a diviè 1600. Li scrîta est rwaitêye asteure come do vî [[walon]], et nén come do vî francès, cabén kel tcherpinte des fråze et les tourneures administratives sont les minmes k' ôte pårt dins les payis k' eployént adon les [[lingadjes d' oyi]]. L' ortografiaedje di sacwants mots el sicrîta a stî rprin e [[rfondou walon]], pask' il estént pus près del tcherpinte istorike des mots, ki cwand i sont scrîts dins l' [[sistinme Feller]]. Les mots ôrtografyîs come el sicrîta sont lomés eto, pus coranmint, '''vîs scrijhas'''. ''Li mot scrîta a stî [[noûmot|foirdjî e rfondou walon]] e 2002, po calker li noûmot ''scripta'' eployî pås linwincieus walons. Ci mot la fourit edvinté pa [[Louis Remacle]] e 1948, a môde di rcomprindaedje d' l' almand ''schriftsprache'' (sicrît cåzaedje).'' == Sacwantès racsegnes k' on trove dins li scrîta == * Istwere di l' adurixhmint des [[cossoune]]s å coron. * Istwere del [[betchete ki-]]. * Istwere des [[cawetes -nut & -èt]]. * Eployaedje del [[cawete -ire]] dispu 1100. * Eployaedje del [[cawete -ès des addjectifs femrins metous padvant]] 11972 31509 2005-02-14T23:37:57Z Lucyin 16 [[Imådje:lexhi_wi.jpg|thumb|No d' ene rowe di [[Gråce-Hologne]] do no d' on De Lexhi]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lexhi</B></FONT> [n.pl.] no d' ene plaece di [[Motî:Horion|Horion]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Di Lexhi</B></FONT> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Delexhy, De Lexhy</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Leschi (1173), Lexhit (1190), </span>. 11973 31510 2005-02-15T05:38:07Z WhisperToMe 60 Hashimoto Ryutaro displaecî viè Ryutaro Hashimoto #REDIRECT [[Ryutaro Hashimoto]] 11974 31511 2005-02-15T13:29:16Z Pablo 5 Rifondaedje des nos d' payis displaecî viè Wikipedia:Rifondaedje des nos d' payis #REDIRECT [[Wikipedia:Rifondaedje des nos d' payis]] 11975 31512 2005-02-15T13:29:59Z Pablo 5 Rifondaedje des nos d' plaeces displaecî viè Wikipedia:Rifondaedje des nos d' plaeces #REDIRECT [[Wikipedia:Rifondaedje des nos d' plaeces]] 11976 31513 2005-03-18T22:10:56Z Pablo 5 +houyreye <FONT COLOR="#ff0000"><B>hoye</B></FONT> [f.n.] noere pire, k' on saetche di tere et k' on broûle dins les stouves. rl a: [[Motî:tcherbon|tcherbon]]. <span lang=fr>F. houille (calké do walon)</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tiesse di Hoye:</FONT> no metou ås Lidjwès. <I>Si l' cote ni fwait nén l' priyesse, ebén, mafrike li sårot fwait co l' Tiesse di Hoye, paret</I> ([[J.D. Boussart]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hoye</FONT>, houye, ouye</span>. Etimolodjeye: walon [[Motî:hougne|hougne]] (a cåze k' on l' meteut e longous taesseas), hoye est ene sorwalonde di l' [[oyon O/OU]]. Li mot a passé e francès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houyeu</B></FONT> [o.n.] ovrî ki saetche al hoye. On dit eto: [[Motî:tcherbonî|tcherbonî]], ovrî d' houyire, ovrî d' [[Motî:beur|beur]]. <span lang=fr>F. mineur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houyeu</FONT>, ouyeu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houyire</B></FONT> [f.n.] fosse å tcherbon. <I>I s' a fait accidinter al houyire.</I> <I>Nos poitrans l' sôlêye disk' al houyire; la nos l' metrans divins l' coufåde</I> ([[Nicolas Defrecheux]]). <span lang=fr>F. houillère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ovrî d' houyire:</FONT> houyeu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>houyire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>houyrece</B></FONT> [addj.] k' a-st a vey avou l' hoye. <I>Courcele est metowe so l' aschate bijhrece do bassén houyî.</I> Etimolodjeye: walonijhaedje do francès <span lang=fr>houillier</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houyreye</B></FONT> [f.n.] boket d' l' economeye a vey avou l' ovraedje des houyires. Parintêye : * [[Motî:houyî|houyî]]. (viebe) Omonimeye coinrece : * [[Motî:Houye|Houye]]. ---- * [[houyire|Dipus d' racsegens so les houyires]] 11977 31514 2005-02-16T13:46:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hoye]] 11978 31515 2005-02-16T13:47:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hoye]] 11979 31516 2005-02-16T13:49:09Z Lucyin 16 Maxhaedje di Houye a Mouze a Djivet (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Maxhaedje di Houye a Mouze a Djivet (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 11981 54257 2006-04-10T13:57:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Estrazione del carbone]] {{djermon}} [[categoreye:fosses et cårires]] [[Imådje:berlinne.jpg|thumb|berlinne]] Ene '''houyire''', c' est ene [[mene (fosse)|fosse]] la k' on saetche del hoye. Les riketes des houyires sont tapés evoye en on [[teri]]. == Mots tecnikes des houyires == * [[Motî:ahouwa|toet d' ahouwa]] * [[Motî:ahouwmint|ahouwmint]] * [[Motî:berlinne|berlinne]], [[Motî:galiot|galiot]] * [[Motî:beye|beye]] (''béle''). * [[Motî:boublin|boublin]] (crodjambot des houyires). * [[Motî:cotchter|cotchter]] * [[Motî:djive|djive]] * [[Motî:hertchî|hertchî, hertcheu]] * [[Motî:måjhire|måjhire]] * [[Motî:minter|minter]] * [[Motî:ralaedje plin|ralaedje plin]], [[Motî:raboula|raboula]] u [[Motî:croûlaedje|croûlaedje]] * [[Motî:schåyî|schåyî]] * [[Motî:tacaedje|tacaedje]] * [[Motî:veloûte|veloûte]], [[Motî:hourete|hourete]] == Istwere des houyires del Walonreye == * [[Rascråwe do Bwès do Cazî]]. == Motlîs so les houyires == * [[Stanislas Bormans|Bormans, Stanislas]], ''Le Vocabulaire des Houilleurs liégeois'' (Li motlî des houyeus do payis d' Lidje), 1863. * [[Jean Haust|Haust, Jean]], ''La houillerie liégeoise'' (Li Houyreye e Payis d' Lidje), Lidje, 1925 ([[Djivêye des motîs do walon|E24]]). * [[Achille Van Calsteren|Van Calsteren, Achille]], ''Yû poul djoû, (vocabulaire wallon du mineur carolorégien)'' ([[Motî:yû|Yû]] pol djoû, motlî walon do houyeu carolo). Eplaidreyes do [[El Bourdon|Bourdon]], 1998 (O104). == Sicrijheus e walon ki leu pa u grand-pa esteut on houyeu == * [[François Nyns]]. * [[Lucienne Sarteau]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/teyaute/steinweg.html Pîce di teyåte ki s' passe dins ene houyire] [[bg:Въгледобив]] [[da:Kulmine]] [[de:Steinkohlenbergbau]] [[en:Coal mining]] [[it:Estrazione del carbone]] [[ja:炭鉱]] [[nl:Kolenmijn]] [[zh:煤矿]] 11982 31518 2005-02-16T13:56:17Z Lucyin 16 Cotchter displaecî viè Motî:cotchter #REDIRECT [[Motî:cotchter]] 11983 40929 2005-10-02T22:11:44Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Houye</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye ki passe a Vencimont, et s' egoliner e Mouze a Djivet. <I>Dj' a stî po-z aler vey les bives so Houye, mins on tchessive</I> ([[L. Baijot]]). Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"Hoyo"</span> (wache). Parintêye: * [[Motî:Hoyou|Hoyou]] * [[Motî:Hu|Hu]] Omonimeye coinrece: * [[Motî:hoye|hoye]]. ---- * [[Houye (aiwe)|Pondants et djondants]] 11984 45660 2005-11-26T20:46:12Z Pablo 5 ecråxhaedje [[categoreye:aiwe del Walonreye]] [[Imådje:djivet_maxhe_houye_mouze.jpg|thumb|Maxhaedje di Houye a Mouze a Djivet]] '''Houye''', c' est ene aiwe del [[Walonreye]] ki prind sourd dins l' comene di [[Djedene]]. Ele prind viè Bijhe, passe eter [[Patiniye]] eyet l' [[Sårt-Custene]] (la, å molén del Galete, c' est on site wice ki vikèt des [[bive (biesse)|bive]]s) disk' a [[Vencimont]], wice k' ele prind viè l' coûtchant. Al frontire francesse ele riçut les aiwes di ''Hulle'', poy riprinde viè Bijhe disk' a [[Djivet]], wice k' ele si va egoliner e [[Mouze]]. ''Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:Houye|l' esplicant motî]].'' 11985 59804 2006-06-07T14:16:35Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Havlindje +Havlondje) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hoyou</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye ki prind sourd a e Condroz, nén lon d' Havlondje, et disvale so Mouze, et s' î egoliner a Hu. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"Hoyo"</span> ([[cawete -ou]]) (waxhe). Parintêye * [[Motî:Houye|Houye]] (no d' aiwe) * [[Motî:Hu|Hu]] (no d' veye) ---- * [[Hoyou|Pondants et djondants]] 11986 59801 2006-06-07T14:14:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Havlindje +Havlondje) [[categoreye:aiwe del Walonreye]] '''Hoyou''' (fr: ''Hoyoux''), c' est ene aiwe del Walonreye ki prind sourd e [[Condroz]], inte les hamteas d' Buzin et Vierlêye, a 6-7 km di [[Havlondje]], disvaler so [[Mouze]], et s’ î egoliner a [[Hu]]. Ele fwait limite inte [[Mårcin]] et [[Vierset]]. [[Renkin Sualem]] si fjha cnoxhe tot costrujhant ene machine ki prindéve l' aiwe di Hoyou eyet l' monter so 50 metes po raiwer l' tchestea do Conte di Mårcin. ''Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:Hoyou|l' esplicant motî]].'' [[nl:Hoyoux]] 11987 66072 2006-07-04T06:57:50Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Disastro di Marcinelle]] [[categoreye:fosses et cårires|Cazi]] [[categoreye:istwere del Walonreye|Cazi]] [[Imådje:Chassis du Bois Du Cazier Marcinelle.JPG|thumb|250px|Li bele-fleur do bwès do Cazî]] Li '''Rascråwe do Bwès do Cazî''' (so plaece: ''Bwès do Câzier''), ci fourit on [[ralaedje-plin]] e [[houyire|tcherbonaedje]] di [[Mårcinele]] li [[8 d' awousse]] [[1956]] ki touwa 262 houyeus, di 12 payis diferins, inte di zels 136 Itålyins et 95 Bedjes. Li rascråwe do Bwès do Cazî a stî li cmcinçmint del fén des houyires do Payis Noer. Li plaece a divnou on Muzé e 2002. == Li rascråwe do Bwès do Cazî ådfoû del Beldjike. == Paski gn aveut des ôtes ki des Bedjes k' estént moirts, ci fourit onk des prumîs [[feu griyoe|feus griyoes]] k' a stî rapoirté pa les [[radio]]s et [[gazete]]s di bråmint des payis del Daegn. Avou l' avanceye do rapoirtaedje radio, et les prumîs ptits [[posse ås tranzistôrs|posses ås tranzistôrs]], les djins ont yeu des noveles totes les eures sol situwåcion, copurade les familes itålyinnes, polonesses, evnd. k' avént des leurs ebagués el Walonreye. Åd triviè des rapoirtaedjes k' on-z a fwait adon sol vicaedje des houyeus, li rascråwe do Bwès do Cazî a fwait discovri al Daegn etire li pôvriteuse vicåreye di ces djins la, ki morént tot djonnes di silicôze, et çoula dispu 400 ans. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/powezeye_coinrece_redjaurb.html#Butitita Li rascråwe racontêye pa on scrijheu itålyin, e lingaedje dilérin del Sicile] (rimetou e walon). * http://www.leboisducazier.be/ (FR, NL, DE, IT, EN) [[fr:Bois du Cazier]] [[it:Disastro di Marcinelle]] [[nl:Mijnramp van Marcinelle]] 11988 31524 2005-02-17T11:50:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cotchter]] 11989 31525 2005-05-28T07:05:15Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:rôler|rôler]], [[Motî:wåler|wåler]]. <span lang=fr>F. vagabonder.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cotyî</FONT>, cotî, cotcher</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coteyresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> Li ci (cene) ki coteye (ki rôle pattavå). On dit eto: [[Motî:rôleu|rôleu]], [[Motî:wåleu|wåleu]]. <span lang=fr>F. vagabond.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) li ci ki ramassive del blé, des canadas, evnd. dins les cinses, tins del guere. <I>Tins del guere, dj' avans yeu des cotieus; i ramassént del blé dins les cinses et i rpassént å molén pol moure</I> ([[ramexhné pa J. Adam]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cotcheu(se), cotieu(se), cotèyresse</FONT>, cotieur, cotîresse</span>. 11990 31526 2005-05-28T07:04:20Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racoxhter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:rakeude|rakeude]], [[Motî:rassercyî|rassercyî]] al varade. <I>Dj' a racoxhté l' tchåsse, i les metrè co deus côps, et pu on les fotrè ås lokes.</I> Etimolodjeye: bodje [[Motî:coxhe|coxhe]], [[cawte -ter]], [[betchete ra-]], avou assaetchance di [[Motî:racostrer|racostrer]]. 11991 66068 2006-07-04T00:33:47Z Lucyin 16 [[categoreye:codjowaedjes|*]] [[Categoreye:linwince]] Li '''codjowaedje''', c' est l' metaedje d' on [[viebe]] a tos les [[tins (d' codjowaedje)|tins]] et a totes les [[djin (d' codjowaedje)|djins]]. Li codjowaedje d' on viebe si fwait tot-z acawant so on [[bodje]] di viebe ene [[cawete di codjowaedje]]. L' acawaedje est l' minme po tos les viebes d' [[troke di viebes|ene minme troke]]. E walon, les codjowaedjes polnut candjî foirt di plaece a plaece. Gn a toplin des racsegnes sol [[Codjowaedje e walon|pådje des codjowaedjes e walon]]. Les pus crås studias so les codjowaedjes coinreces sont : * Les [[codjowaedjes da Stasse]] (po Lidje) * Les [[codjowaedjes da Gilliard]] (po [[Moustî]]) * Les [[codjowaedjes da Francard]] (po [[Bastogne (veye)|Bastogne]]) E [[rfondou walon]], les viebes si codjownut pal voye des [[trokes da Hendschel]]. Li bodje do viebe pout candjî d' on tins a l' ôte ([[atuze des troes bodjes]]). [[ca:Conjugació]] [[de:Konjugation (Grammatik)]] [[en:Grammatical conjugation]] [[eo:Konjugacio]] [[es:Conjugación]] [[fr:Conjugaison]] [[he:בניין (שפה)]] [[ja:活用]] [[la:Coniugato]] [[nl:Vervoeging]] [[pl:Koniugacja (językoznawstwo)]] [[pt:Conjugação (biologia)]] [[sv:Konjugation]] 11992 65289 2006-06-26T10:27:31Z Lucyin 16 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Codjowaedjes]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Les '''trokes da Hendschel''', c' est on novea assonraedje des [[viebe]]s, po leu [[codjowaedje]], k' a stî atåvlé pa [[Lorint Hendschel]] dins l' prumî pordjet tecnike pol [[rifondaedje do walon]] e 1992. Les viebes sont arindjîs e cénk trokes, sol modele di tchanter (1ire troke), candjî (2inme troke), netyî (3inme troke), fini (4inme troke), mete (cénkinme troke). Li pus clapant trova, c' est l' metaedje eshonne des viebes del [[codjowaedje tcheryî|3inme sôre]], pask' i n' aparexhnut nén dins les [[croejhete]]s lidjwesses. Gn a nou linwincieus k' aveut måy sondjî a lzès mete eshonne. Portant, c' est on grope foirt aloyî, sins cåzu d' foû-rîle. == Egzimpes di codjowaedje == === [[prumire troke di viebes e walon|1re troke]] === # [[Codjowaedje bouter|bouter]] # [[Codjowaedje tchicter|tchicter]] # [[Codjowaedje shofler|shofler]] # [[Codjowaedje alouwer|alouwer]] # [[Codjowaedje copiner|copiner]] # [[Codjowaedje viker|viker]] # [[Codjowaedje djurer|djurer]] # [[Codjowaedje furler|furler]] === [[deujhinme troke di viebes e walon|2inme troke]] === # [[Codjowaedje waitî|waitî]] ([[Codjowaedje lodjî|lodjî]]) # [[Codjowaedje criyî|criyî]] === [[troejhinme troke di viebes e walon|3inme troke]] === # [[Codjowaedje tcheryî|tcheryî]] === [[cwatrinme troke di viebes e walon|4inme troke]] === # [[Codjowaedje fini|fini]] === [[cénkinme troke di viebes e walon|5inme troke]] === # [[Codjowaedje dimani|dimani]] # [[Codjowaedje ratinde|ratinde]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://croejhete.walon.org/node64.html Mostraedje des mwaisses viebes po les cénk trokes da Hendschel] 11993 31529 2005-03-06T08:59:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>codjower</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] mete (on viebe) a tos les tins et a totes les djins. <span lang=fr>F. conjuguer.</span> Etimolodjeye: bodje ''<span lang=wa-feller>djower</span>'' (disfondowe di [[Motî:djouwer|djouwer]]), [[betchete co-]] (nén spotchåve), sol tcherpinte di l' espagnol <span lang=es> conjugar</span>, [[noûmot|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>codjowaedje</B></FONT> [o.n.] metaedje a tos les tins et a totes les djins. <span lang=fr>F. conjugaison.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>codjowant</B></FONT> [addj., padvant] <FONT COLOR="#ff0000">codjowant infinitif</FONT>: (mot d' linwincieus) el croejhete walone, infinitif ki shût ene [[Motî:adjondrece|adjondrece]] (sovint "et", mins eto "pu" u "u"), eyet metou dirî on codjowé viebe, et ki rote å pus sovint come on codjowaedje å minme tins et al minme djin. <span lang=fr>F. infinitif substitut.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ant]], [[noûmot|1999]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>codjowoe</B></FONT> [o.n.] programe informatike ki codjowe les viebes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">codjow'wè</FONT>, codjoweu, codjowoû.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oe]], [[noûmot|2002]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>codjowa</B></FONT> [o.n.] codjowêye cogne d' on viebe. <I>C' est on programe ki dene les mwaisses codjowas des viebes.</I> <span lang=fr>F. forme conjuguée.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]], [[noûmot|2004]]. ---- * [[codjowaedje|Dipus d' racsegnes sol codjowaedje]]. * [[codjowant infinitif|Dipus d' racsegnes so les codjowants infinitifs]]. * [[codjowoe|Dipus d' racsegnes so les codjowoes]] 11994 31530 2005-02-17T13:57:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:codjower]] 11995 31531 2005-02-17T13:57:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:codjower]] 11996 31532 2005-02-17T13:57:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:codjower]] 11997 31533 2005-02-17T23:14:59Z Lucyin 16 On '''codjowant infinitif''', c' est èn [[infinitif]] ki shût ene [[adjondrece]] (sovint "et", mins eto "pu" u "u"), eyet metou dirî on [[Motî:codjowaedje|codjowé]] viebe, et ki rote å pus sovint come on codjowaedje å minme [[tins (d' codjowaedje)|tins]] et al minme [[djin (d' codjowaedje)|djins]]. Li codjowant infinitif est mo tipike del [[croejhete]] walone, et a stî rtrové minme e [[scrîta|vî walon]]. == Istwere di l' atuze do codjowant infinitif == == Li codjowant infinitif dins des ôtes lingaedjes romans == == Alére == * [[Louis Remacle|Remacle, Louis]], ''Syntaxe du parler de La Gleize'', tome II, p. 120-144. == Hårdêyes difoûtrinnes. == * [http://croejhete.walon.org/node121.html Li teyoreye e francès so les codjowants infinitifs]. * [http://picr.walon.org//node18.html#SECTION00416000000000000000 Atuzlêye e walon]. * [http://rifondou.walon.org/croejhete1.html#codj_ef Luçon so les codjowants infinitifs]. 11998 36498 2005-07-31T09:12:29Z Jean-Pol GRANDMONT 58 {{licince imådjes dominne publik}} Cwadran solêre avou on spot è walon {{licince imådjes dominne publik}} 11999 36499 2005-07-31T09:14:31Z Jean-Pol GRANDMONT 58 {{licince imådjes dominne publik}} Cwadran solêre (Eglîje St-Nicolê di Véroce - Ôte Savwè) {{licince imådjes dominne publik}} 12000 31536 2005-02-18T18:37:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:codjower]] 12001 31537 2005-05-11T16:00:11Z Lucyin 16 [[categoreye:codjowaedjes]] On '''codjowoe''', c' est on [[programe informatike]] ki dene otomaticmint les [[codjowaedje|codjowas]] des viebes, a pårti di leu-z infinitif. Li prumî codjowoe pol rifondou walon a stî amonté pa [[Pablo Sarachaga]] e [[2003]] k' aveut discovrou djusse divant l' [[atuze des troes bodjes]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/codjowoe.cgi Li codjowoe da Pablo Sarachaga.] 12002 59916 2006-06-08T10:50:55Z R. Giskard Reventlov 17 discrijhaedje == Discrijhaedje == coviete di live «po scrire d' adram li walon d' Lidje» (2inme tome: codjowaedjes) da Simon Stasse, epl. La Wallonne == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12003 60443 2006-06-15T05:13:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Sluneční hodiny]] [[Image:cwadran solêre 1.jpg|thumb|right|250px|'''Cwadran solaire avou on spot walon sicrît dso.''']] On '''cwadran solaire''', u '''ôrlodje solaire''', c' est ene ôrlodje a ombrire. C' est sovint ene plate pire avou des royes disso, ki corespondèt ås eures do djoû. Å mitan, gn a ene sôre di '''baston''', u '''stipe''', u '''montant''', k' on lome e latén ''gnomon'' (epronté å [[grek]] ''gnômôn'', ki vout dire "conoxhance" ou "indicateur"). A fwait k' i toûne, li solea vént taper sol baston, et l' ombion do baston vént aduzer les crins la k' les eures sont metowes. Dabôrd, li cwadran solaire, c' est come ene ôrlodje ki n' bodje nén et ki n' fwait pont d' brut. Li montant do cwadran pout esse droet, mins pout aveur totès sôres di cognes. Li cwadran lu-minme (avou les royes po les eures) est sovint plat, mins i pout esse eto cåvlé, bombé, a môde di bole u d' cilinde. Ça n' sieve a rén, mins ça fwait pus bea. ''E [[latén]] classike, li mot "quadrans" vout dire "cwårt di l' [[Motî:a|a]]".'' == Discrijhaedje == Li cwadran solaire est fwait di deus pårteyes : li gnomon et l' plan do cwadran. Li gnomon est sovint fwait d' ene tidje di fier lomêye li stile, paralele a l’ [[Motî:aessi|aessi]] del Tere et pwintant eviè l' [[pôle celesse]]. Li plan do cwadran est on pan dou çk' on a mårké les 24 [[meridyin]]s, ou les royes des eures. On cwadran doet esse adapté a l' [[latitude]]. Li gnonom est djenerålmint èn aessi (ou l' cresse d' on plan) ki baxhe li tiesse paralelmint a l' aessi del Daegn, [[pôle nord]]-[[pôle sud]] (mins i pout esse simplumint d' astampé). Li valeur di l' inglêye di clitchmint dipind del latitude del plaece, et permete di lére l' eure (c' est l' angue oraire do solea) directumint e shuvant l' ombrire di l' aessi sol cwadran, gråce ås inscripcions sol plan do cwadran. Les variåcions di l' ombrire so l' tins del djournêye sont loyeyes al pôzucion aparinte do solea dins l' cir ki shût l' rotåcion dol tere. Ele polèt si mzurer pa les cowordonêyes solaires : angue oraire, hôteu et [[azimute]]. On årè don des cwadrans angulaires, di lon les cis k' on rescontere li pus sovint, des cwadrans di hôteu, et des cwadrans d' azimute. Troes coridjaedjes permetèt di passer di l' eure vraiye (eure do solea) a l' eure legåle: l' ecwåcion do tins, l' ecart di londjitude et l' decalaedje oraire (eure d' esté/eure d' ivier). Li cwadran solaire est consideré come onk des tot prumîs cayets eployîs påzès djins po mzurer li mouvmint do tins, la ki c' est on instrumint d' mezuraedje foirt simpe. Mågré ça, l' eure do cwadran solaire est l' eure solaire vraiye del plaece dou çk' il est metou, ça fwait ki l' eure k' on pout lére sol cwadran va dipinde del londjitude del plaece, ele n' est nén rigoureuzmint constante sorlon les såjhons, et co ele difere di l' eure moyene et d' l' eure legåle. Portant, ces écarts la si plèt coridjî so des cwadrans ene miete pus sofistikés, metans onk avou li gnomon k' a-st ene alure ki compinse l' ecwacion do tins ou ki les lignes oraires ondulèt come li fameuse coube e 8. Avou ça, i n' dene pont d' informåcion utile cwand li solea n' lût nén, del nute et cwand li tins est covrou. Mins i pout dner des indicåcions sol date. Sins dote est ç' li råjhon ki les [[impire romin|romins]], s' i discôpént l’ djoû e 12 eures, i n' discôpént l' nute k' e seulmint 4 « voeyes ». En efet, i n' ont cnoxhou des ôtes instrumints di mezure do tins, come li « clepsydre » (ôrlodje a aiwe), ki foirt tård. L' adjinçemint d' on cwadran solaire, ki pout aveur totès sôres di cognes, a permis di fé soude tot èn årt do cwadran pal gåliotaedje – pa des côps foirt compliké – do plan do cwadran, et pa l' ovraedje sovint fén di l' aessi. Maugré leu no, sacwants cwadrans sont des vraiyès sculteures, ki plèt esse monumintåles, pa des côps sins on plat plan, e pårticulî les sferes armilaires. Ene divize ou on spot wårni sovint l' cwadran, les inscripcions les pus corantes estant « ''Carpe diem'' » (Profite do tins prezint), « ''Tempus fugit'' » (Li timps fout l' camp) ou eco « ''Vulnerant omnes, ultima necat'' » (Totes [les eures] coixhèt, li dierinne touwe), mins i gn a eco bråmint des ôtes. Ele sont gaiyes ou chagrenes, atêyes ou rilidjeuses mins ele volèt totes diner a tuzer åzès djins k' ont l' tchance et l' tins di les sepe lére. [[Imådje:Cwadran solêre (Eglîje St-Nicolê di Véroce).jpg|thumb|left|Cwadral solaire di l' eglijhe St-Nicolai d' Véroce (Hôte Savoye)]] == Istorike == Les cwadrans primitifs estént lomés gnomons. Il estént fwaits d' on simpe baston planté verticålmint e tere. Li cwadran solaire åreut stî edvinté å 5inme sieke divant Dj.C. pal filozofe, matematikî eyet astronome grek Anaximande (547 divant Dj.C. – 611 divant Dj.C) di Milet (veye ki s' trove dins l' Turkeye d' asteure). Li pus vî cwadran solaire kinoxhou a-st a pô près 3500 ans. Il a stî ritrové en [[Edjipe]]. C' est on cwadran k' a stî fwait e 1450 divant Dj.C. so ene schaye d' agåjhe. On cwadran solaire emisferike a stî discrît å 2inme sieke divant Dj.C. pa l' astronome Caldeyin Berossus. Å [[14inme sieke]], les arabes, e baxhant l' tidje ou gnomon do cadran sorlon li latitude del plaece, end ont fwait on instrumint fiyåve. ==Sôres di cwadrans== * Cwadrans d' angue oraire ** [[Cwadran ecwåtoriå]] ** [[Cwadran d' astampé]] ** [[Cwadran d' coûtchî]] ** [[Cwadran polaire]] * Cwadran d' azimute ** [[Cwadran analematike]] * Cwadran di hôteu == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' sudjet la: * Henri MICHEL: ''Les Cadrans solaires de Max Elskamp'' (Editions du Musée Wallon - Liège, 1966). * René R. J. ROHR: ''Les Cadrans solaires anciens d'Alsace'' (Alsatia - Colmar, 1971). * Henri MICHEL: ''Catalogue des Cadrans Solaires du Musée de la Vie Wallonne'' (Editions du Musée Wallon - Cour des Mineurs - Liège, 1974). * Jean-Marie HOMET: ''Les cadrans solaires'' (Ch. Massin - Paris). - ISBN 2-7072-0084-0 * F. SUAGHER, P. PERROUD, J.P. MARCHAND: ''L'Heure au soleil - Cadrans solaires en Franche-Comté'' (Cêtre, 1991) - ISBN 2-901040-95-8 * François ISLER: ''Cadrans solaires des Pays de Savoie'' (Les Savoisiennes - La Fontaine de Siloé, 2003)- ISBN 2-84206-233-7 == Hårdêye difoûtrinne == * [http://physique.haplosciences.com/cadransolaire.html Dipus d' racsegnes so les cwadrans solaires] (e francès). * [http://mapage.noos.fr/carine.souplet/ Dipus d' racsegnes so Les cwadrans solaires do Keyras] (e francès) * [http://perso.wanadoo.fr/blateyron/sundials/fr/index.html Dipus d' racsegnes so li Gnomomike] (e francès). [[categoreye:cronolodjeye]] * [http://www.scottishsundials.co.uk Scottish Sundials] [[cs:Sluneční hodiny]] [[de:Sonnenuhr]] [[en:Sundial]] [[es:Reloj de sol]] [[fi:Aurinkokello]] [[fr:Cadran solaire]] [[he:שעון שמש]] [[it:Meridiana]] [[ja:日時計]] [[nl:Zonnewijzer]] [[no:Solur]] [[pl:Zegar słoneczny]] [[pt:Relógio de sol]] [[ru:Солнечные часы]] [[simple:Sundial]] [[sr:Сунчани сат]] [[sv:Solur]] [[zh:日晷]] 12004 31540 2005-02-18T20:12:47Z Pablo 5 Cwadran solêre displaecî viè Cwadran solaire #REDIRECT [[Cwadran solaire]] 12005 66070 2006-07-04T00:36:07Z Lucyin 16 [[categoreye:codjowaedjes|Stasse]] [[categoreye:lives sol walon]] [[Imådje:codjowaedjes_stasse.jpg|thumb|Coviete do live so les codjowaedjes da Simon Stasse]] Les '''"Codjowaedjes da Stasse"''', c' est l' deujhinme live di s' [[croejhete]] ki poite come tite '''Po scrire d' adrame li walon d' Lidje (''deuxième partie : conjugaisons'')'''. I fourit eplaidî e 1999 pal soce [[Li Walone (soce)|Li Walone]]. Les 6.350 estudyîs viebes sont dnés avou l' [[accint d' Lidje]] et sacwantès cognes e cotoû, et arindjîs divins 134 tåvleas d' codjowaedjes ki tchaeke prind ene pådje. Bråmint di ces tåvleas d' codjowaedje la (123) seront rprins dins l' "rawete codjowaedje" metowe al fén do [[Motî da Stasse]]. 12007 31542 2005-02-19T00:37:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12008 31543 2005-02-19T00:38:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12009 31544 2005-02-19T00:38:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12010 31545 2005-02-19T00:39:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12011 59425 2006-06-06T13:30:53Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bdrove\b +drouve) <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:ôre 1|ôre]] eyet prinde asteme a çou k' on-z ôt. <I>Aschoûtez çki dj' vos va dire.</I> <I>Cwand dji vs schoûte djåzer do vî tins, dji vs trove bén anoyeus</I> ([[C. Massaux]]). <I>Dji vos vou berdeler et n' nén vos aschoûter</I> ([[J. Beaucarne]]). <I>Les djins di ç' costé ci, i les fåt aschoûter: des côps c' est co bén vraiy, des côps, c' est des mintreyes.</I> ([[J. Beaucarne]]). <I>O ! aschoûte bén: "si ti vleus, saiss, T' pôreus bén esse ttossu crås k' mi, respond i l' tchén</I> ([[L. Bernus]]). <I>Les årtisses ki s' ecråxhént di s' saeyin schoûtént les idêyes k' il aveut l' agrè d' consyî</I> ([[Florian]] rat. pa. [[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. écouter, prêtre l' oreille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki cåze seme, li ci ki schoûte mexhnêye:</FONT> on wangne dipus a schoûter k' a cåzer. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>La parole est d'argent mais le silence est d'or.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki schoûte ås ouxhs ôt sovint må:</FONT> Li ci (cene) ki vout sawè çou k' les djins djhèt et ki n' el riwåde nén, i (ele) candje sovint çou k' on-z a dit cwand i (ele) li repete. <B>2.</B> fé çou k' on mwaisse comande di fé. <I>C' est on chef k' est bén aschouté.</I> <I>I fåt aschoûter ses parints.</I> On dit eto: [[Motî:obeyi|obeyi a]]. <span lang=fr>F. obéir à.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I schoûtèt bén mins il obeyixhèt må:</FONT> djeu d' mots so les deus sinses di "schoûter". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si ti n' schoûtes nén, dji t' va fé voyaedjî:</FONT> dji t' va pûni. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén schoûter dpus k' ene hawe:</FONT> må schoûter. <I>Dj' a on gamén ki n' schoûte nén dpus k' ene hawe</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. être indiscipliné.</span> <B>3.</B> croere et-z aconter. <I>I n' fåt nén todi schoûter tot çk' on dit.</I> <I>N' el schoûte nén: gn a nén pus conteu d' crakes !</I> <span lang=fr>F. croire, accepter, admettre, tenir compte de, ajouter foi à.</span> <B>II.</B> [v. a nén scrît coplemint] <B>1.</B> tinde l' oraye po-z ôre. <I>Schoûte on pô, schoûte ene miete, schoûtez ene gote.</I> <I>I schoûte azès ouxhs.</I> <I>Schoûte cwand k' on t' cåze !</I> <I>Schoûte bén, Tchitcholyin, dji paye ene crinme a m' gamén, et après, ti petes å diale avou t' coine ki nos speye les orayes</I> ([[A. Goethals]]). <B>2.</B> [[Motî:roter droet|roter droet]]. <I>Schoûtez cwand k' on vs dit åk.</I> <I>C' est bea èn efant ki schoûte bén.</I> <I>I n' el sepèt fé schoûter.</I> <I>Nén dandjî do bouxhî dso po les fé schoûter, da.</I> <span lang=fr>F. obéir à.</span> <B>III.</B> [v.s.c.] [[Motî:ratinde|ratinde]]. <I>L' etermint schoûteut a l' ouxh ki li mnujhî åyaxhe clawé l' covra do waxhea</I> ([[R. Dedoyard]]). <span lang=fr>F. attendre, patienter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schoûte ouy, schoûte dimwin:</FONT> ratourneure dins on racontaedje po dire k' on ratind po rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li plouve aschoute:</FONT> ele ratind divant d' rataker. <FONT COLOR="#ff0000">ploure a solea schoûtant:</FONT> ploure et fé do solea. <I>Cwand i ploût a solia schoûtant, c' est sine k' i plourè co l' londmwin</I> ([[ramexhné pa A. Balle]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schoûter après:</FONT> ratinde après. <I>I schoûtént après mi dvant l' ouxh.</I> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si schoûter</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> schoûter çou k' on dit lu-minme. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; &nbsp;si schoûter pårler:</FONT> cåzer bråmint et grandiveuzmint. <B>2.</B> fé çou k' on sondje k' est bon. <I>Si dj' m' åreu yeu schoûté, dji n' î åreu nén yeu stî, a vosse bal.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>suivre sa première idée</span>. <B>3.</B> shuve des noerès idêyes k' on-z a divins lu-minme (come cwè on-z est tofer malåde, evnd.). <I>I s' schoûte ditrop: il est todi å docteur.</I> <span lang=fr>F. s'angoisser, s'alarmer, s'inquiéter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûter, ascoûter</FONT>, hoûter, hyoûter, choûtè hoûtî, choûtî, ascouter, tchoûter</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>auscultare</I></span> (minme sinse). [[Imådje:siermint.jpg|framed|djuraedje schoûte al constitucion e walon (pa Claude Snaps a Bôvetchén, e 2000)]] |&nbsp;<FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûte</B></FONT>&nbsp;u&nbsp;<FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûte</B></FONT>&nbsp;[f.n.] <B>1.</B> cwålité do ci ki schoûte bén, (k' obeyixh bén). <I>C' est co onk ki n' a nole schoûte.</I> <I>Dji djeure schoûte al constitucion et ås lwès do peupe bedje</I> (siermint e walon da C. Snaps). <I>C' est èn efant ki n'a pont d' aschoûte.</I> <I>Totes foû d' zeles, sins pus d' aschoûte, ele vont vey après leu pere</I> ([[V. Carpentier]]). <span lang=fr>F. obéissance, docilité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' awè nén pus d' aschoûte k' on djonne di tchén, k' on moulet:</FONT> èn nén saveur schoûter. <B>2.</B> [[Motî:termene|termene]] k' on-z est ki schoûte. <I>Nos estans al schoûte di tolminme ké rclamaedje: gn a on live metou esprès po ça.</I> <I>Il est al schoûte.</I> <span lang=fr>F. écoute.</span> <B>3.</B> çou k' on-z a oyou tot schoûtant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur boune schoûte:</FONT> aveur oyou k' ça aléve bén. <span lang=fr>F. écho favorable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén awè boune schoûte:</FONT> èn nén vey les afwaires aler do bon costé. <span lang=fr>F. ne pas avoir bon espoir.</span> On dit eto: [[Motî:maye|èn nén aveur boune maye]]. <B>4.</B> totes les djins ki vs schoûtèt. <span lang=fr>F. auditoire, audience.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè d' l' aschoûte:</FONT> awè des djins ki vs aschoûtèt. <I>C' est èn ome k' a d' l' aschoûte. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être influent"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûte, ascoûte</FONT>, ascoute, hoûte</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûteu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûteuse, aschoûteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtresse, aschoûtresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki schoûte po sawè çou ki n' el riwåde nén. <I>Cåzez pus bas, i gn a kécfeye des aschoûteus.</I> On dit eto: [[Motî:schoûteu-ås-ouxhs|schoûteu-ås-ouxhs]]. <span lang=fr>F. curieux, oreille indiscrète.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki schoûte li posse di radio. <I>Cwand k' on cåze o posse, i n' fåreut nén dire ene sacwè ki pôreut sbarer les schoûteus.</I> <span lang=fr>F. auditeur (trice).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûteu(se), ascoûteu(se), choûtresse ascoûtresse</FONT>, ascouteu, hoûteu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "schoûter". <I>I n' sårént sawè cwè k' après l' schoûtaedje des temons.</I> <I>Dji n' a måy admetou l' aschoûtaedje ås ouxh.</I> <I>Li schoûtaedje des efants, c' est come on les aclive, dai, ça !</I> <span lang=fr>F. audition, écoute, obéissance.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûtèdje, ascoûtèdje</FONT>, hoûtèdje, choûtadje, choûtâdje, ascoutâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûta</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûta</B></FONT> [o.n.] schoûte (cwålité do ci ki schoûte bén, k' obeyixh bén). <I>I n' est nén må-djinti, mins i n' a pont di schoûta.</I> <I>C' est ene brake ci tchén la: pont di schoûta, pont d' rahouca !</I> <span lang=fr>F. obéissance, discipline.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûta, ascoûta</FONT>. Etimolodjeye: [[cawete -a]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûtant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtante</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûtante</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> schoûteu(se) å posse. <span lang=fr>F. auditeur.</span> <B>2.</B> djin ki ratind s' toû (å docteur, so ene lisse). On dit eto: [[Motî:rawårdeu|rawårdeu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lisse (u: djivêye) des schoûtants:</FONT> lisse di djins ki ratindèt po-z awè ene plaece. <span lang=fr>F. liste d'attente.</span> <B>II.</B> [addj.] k' obeyixh bén. <I>Waite on pô come il est bén schoûtant, vosse tchén.</I> <span lang=fr>F. obéissant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtance</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûtance</B></FONT> [f.n.] cwålité d' onk ki schoûte bén. </I>Pol ricete do bouneur des manaedjes : cwate u cénk potikets d' schoûtance avou cénk u shijh lives di douceur </I>(L. Poulet). <span lang=fr>F. obéissance.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtoe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûtoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite usteye k' on s' mete dins l' oraye, po mî schoûter. <I>Il aveut les aschoûtoes del wåcman e ses orayes; comint årîz vlou k' il åreut oyou ene sacwè ?</I> <span lang=fr>F. écouteur.</span> <B>2.</B> (po balter) l' oraye leye-minme <I>Drouve tes schoûtoes !</I> <I>I nos ont siervou on plat d' aschoûtoes et d' pesteloes (des orayes et des pîs d' pourcea).</I> <I>Come il est sourdaxhe, d' ene mwin, i drouve onk di ses schoûtoes po n' rén piede del conversåcion</I> ([[C. Massaux]]). <I>Elle aveut trop pô d' ses deus schoûtoes po fé moussî dins s' cour çou k' i lyi racontéve</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. oreille, pavillon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûtwè, ascoûtwè</FONT>, choûtoû, hoûteu, ascoutoû</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoûtrale</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûtrale</B></FONT> [f.n.] schoûtoe (oraye). <I>Il ont des schoûtrales et i n' sårént ôre, on nez et i n' sårént oder</I> ([[psåme]], ratourné pa [[G. Sfasie]]). <span lang=fr>F. écouteur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choûtrale, ascoûtrale</FONT>, hoûtrale, choûtrele</span>. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Xhoutsiplou|schoûte-s'-i-ploût]]. * [[Motî:sins-schoûte|sins-schoûte]] * [[Motî:schoûteu-ås-ouxhs|schoûteu-ås-ouxhs]] Parintêye : * [[Motî:aschoûter 2|aschoûter 2]] (aprepyî po schoûter). * [[Motî:rischoûter|rischoûter]] 12012 31547 2005-02-19T00:40:59Z Lucyin 16 djuraedje schoûte al constitucion e walon (pa Claude Snaps a Bôvetchén, e 2000), boket d' gazete djuraedje schoûte al constitucion e walon (pa Claude Snaps a Bôvetchén, e 2000), boket d' gazete 12013 31548 2005-02-19T00:41:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12014 31549 2005-02-19T00:43:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12015 31550 2005-02-19T00:43:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12016 31551 2005-02-19T00:46:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Cerfontinne]] 12017 31552 2005-02-19T00:47:33Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">schoûteu-ås-ouxhs</B></FONT>, <B><FONT COLOR="#ff0000">schoûteuse-ås-ouxhs</B></FONT> u <B><FONT COLOR="#ff0000">schoûtresse-ås-ouxhs</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki schoûte ås ouxhs. <I>C' est ene schoûtresse-ås-ouxhs</I>. <span lang=fr>F. indiscret, curieux, fureteur.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki saye di sawè åk ki n' el rigåde nén et l' repeter ås innmis. <span lang=fr>F. espion, indicateur.</span> 12018 34404 2005-07-10T14:30:13Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;(a)schoûter: hoûter [E1, E34]; choûtè [C1,C8,C13]; choûter [O0,O2], ascouter [O0, O3, O4, O5] ;(a)schoûte: hoûte [E1, E34]; choûte [C1,O0], ascoute [O0, O3, O4] ;(a)schoûteu: ascouteû [O3], hoûteû [E1, E34]; choûteû [C1] ;(a)schoûtaedje: hoûtèdje [E1, E34]; choûtadje [C1] ;(a)schoûta: choûta [C13] ;(a)schoûtance: ;(a)schoûtant: choûtant [O0] ;(a)schoûtoe: choûtwè [C1], ascouteû [O4]; ascoutoû [O0, O3], choûtoû [S17]. ;(a)schoûtrale: choûtrale [C1] 12019 31554 2005-02-19T00:56:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoûter 2</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:aprepyî|aprepyî]] po [[Motî:schoûter|schoûter]]. <I>Taijhoz vos; nos n' avans waire di tins; aschoûtez mu !</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. venir écouter.</span> <B>2.</B> schoûter avou ene aschoûtrece. <I>Vloz aschoûter l' cour et m' dire çou ki vs oyoz ?</I> On dit eto: osculter. <span lang=fr>F. ausculter.</span> Etimolodjeye : [[betchete a-]] d' aprepiaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aschoutaedje 2</B></FONT> [f.n.] schoûtaedje avou l' aschoûtrece. <I>C' est on cour ki shofele a l' aschoûtaedje.</I> <I>I savèt ça å schoûtaedje des batmints d' cour.</I> <span lang=fr>F. auscultation.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">aschoûtrece</B></FONT> [f.n.] usteye do docteur, di l' årtisse, k' il aschoûte avou li cour, les peumons, et pa des côps l' vinte. <I>Cwand k' on n' aveut pont d' aschoûtrece, on meteut si oraye sol goidje do malåde,... u del malåde.</I> <span lang=fr>F. stéthoscope.</span> Etimolodjeye : [[cawete -rece]], [[noûmot, 1995]]. ---- * [[aschoûtrece|Dipus d' racsegnes so l' aschoûtaedje et ls aschoûtreces]] 12020 31555 2005-02-19T00:55:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aschoûter 2]] 12021 31556 2005-02-19T01:09:42Z Lucyin 16 Dji n' a wårdé cial ki les sinses ki sont diferins di [[Motî:schoûter|schoûter]]. Les ôtes sont l' minme mot, ki replaece, dins ç' cas foû-rîle ci, les [[dobès rfondowes]] avou '''esch-''' (po si dandjî après cossoune, et prononçaedje SK). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 19 di fevrî 2005 a 01:08 (UTC) 12022 31557 2005-02-19T01:10:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[dobe rifondowe]] 12023 31558 2005-02-19T10:19:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Hoyou]] 12024 31559 2005-02-19T10:25:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rennequin Sualem]] 12025 36779 2005-08-02T14:52:11Z Pablo 5 '''Rennequin Sualem''' ([[29 di djanvî]] [[1645]] - [[1708]]) fourit on mwaisse tcherpetî eyet mecanicyin [[principåté d' Lidje|lidjwès]]. Viè [[1668]], i costrujha a [[Modåve]] ene machine idrolike po monter les aiwes di [[Hoyou (aiwe)|Hoyou]] disk' al coû do tchestea do Conte di Mårcin, 50 metes pus hôt. Pus tård, sol minme atuze, i fjha li machine di Marly, k' apoite l' aiwe des fontinnes do tchestea d' [[Versailles]]. I fourit nomé Prumî indjenieu do Roy pa [[Louwis XIV di France]] ki l' anôblixha. [[Categoreye:Rilomés Walons|Sualem, Renkin]] [[fr:Rennequin Sualem]] 12026 31561 2005-02-19T11:13:13Z Lucyin 16 William Dunker diviè 2000 (sol plake "ey adon") William Dunker diviè 2000 (sol plake "ey adon") 12027 58602 2006-05-29T02:46:29Z Pablo 5 licince Prumire plinne sitroete plake da Wiyam Dunker "Trop Tchôd" (1997) == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12028 59914 2006-06-08T10:49:16Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Ene des prumirès stroetès plakes e walon (Li ptite gayole da Julos Beaucarne) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12029 59913 2006-06-08T10:48:37Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Stroete plake di cåzaedje (da [[Henry Matterne]]) (2002) «Zande et Twenete» == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12030 56694 2006-05-14T16:15:48Z Pablo 5 loyén [[Li Rantoele (soce)]] [[Categoreye:Muzike]] [[Categoreye:Tecnolodjeye]] [[Imådje:beaucarne_gayole.jpg|thumb|Ene des prumirès stroetès plakes e walon]] Ene '''sitroete plake''' (on dit eto: '''[[plake lazer]] odio'''), c' est ene plake di [[muzike]] k' est léjhowe pa on rai lazer, estô d' l' esse pa ene aweye di [[grafofone]] po les [[plake (di muzike)|plakes classikes]]. Les stroetès plakes di muzike ont cmincî a rexhe diviè 1985. Les prumirès stroetès plakes di tchanson walone datnut di 1997. Inte did zeles, li plake "Trop tchôd" da [[William Dunker]] et li ramexhnêye des viyès tchansons da [[Julos Beaucarne]] ''Li ptite gayole", et "Oufti" des [[Compost Binde]]. [[Imådje:matterne_zande.jpg|thumb|left|Sitroete plake di cåzaedje (da [[Henry Matterne]])]] Li prumire sitroete plake avou on tite e [[rfondou walon]], ci fourit [[Emacralaedje (plake)|Emacralaedje]], k' a rexhou e 2000, prodûte pa [[Pierre Otjacques]] et l' [[S.N.R.]] "[[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]]". A pårti des [[anêyes 2000]], il a fwait bråmint pus åjhey do produre des stroetès plakes, et il a vudî eto des plakes di cåzaedjes, come "Zande et Toennete" da [[Henry Matterne]] (2002). [[es:CD audio]] [[it:CD audio]] 12031 56919 2006-05-15T19:48:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondou walon]] 12032 62770 2006-06-20T20:35:26Z Djoseph 126 [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Dunker, Willam]] [[Imådje:dunker_wi.jpg|thumb|left|100px|(diviè 2000)]] [[Imådje:dunker_trop_tchood.jpg|thumb|Prumire plinne sitroete plake da Wiyam Dunker]] [[Imådje:Dunker_dicauctaedje.jpg|thumb|Dicåçtaedje e walon]] '''William Dunker''' (e walon, on scrît purade '''"Wiyam"''') a skepyî li [[15 di måss]] [[1959]]. C' est on [[tchanson e walon|tchanteu]] k' a ranovlé pår li tchanson e walon dins les anêyes 2000. Il aveut cmincî pa s' fé lomer '''"Alfred"''', et rprinde des succès classikes. E 1997, i rexhe ene pitite [[sitroete plake]] '''"Todi sol voye"''', k' on passe tofer å posse minme foû des emissions walones (çou k' est ene noveaté po des tchansons e walon). Adon, i s' va mete di soce avou [[André Gauditiaubois]] ki va divnou s' cåzaedjisse po ene plinne plake lazer '''"Trop tchôd"''' (ene des prumirès stroetès plakes di tchansons e walon). E 2001, i vudnut co zels deus ene novele volêye di tchansons '''"Ey adon"''', avou des muzicyins d' mestî. E 2005 i va rçure li tite di ''Tchivalî'' des mwins del ministresse del culteure. Wiyam Dunker djåzéve voltî walon avou les waloneus. Si dicåçtéve-t i sovint ses plakes e walon. Di s' mestî, divant di fé do tchanteu, William Dunker esteut animateur po ls efants. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/dunker-rif.html Pådje da Wiyam Dunker so l' Aberteke] [[fr:William Dunker]] 12033 31568 2005-02-20T02:55:51Z Pablo 5 Stroete plake displaecî viè Sitroete plake #redirect [[Sitroete plake]] 12034 31569 2005-02-19T13:40:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>obeyi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.n.d.] [[Motî:schoûter|schoûter]] (fé çou k' on mwaisse comande di fé). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; I schoûtèt bén mins il obeyixhèt må:</FONT> rireye po dire k' i schoûtèt må. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>obéir</span>. 12035 31570 2005-02-19T13:42:40Z Lucyin 16 roed agnea (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} roed agnea (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12036 31571 2005-05-27T11:24:51Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:roedeur_agneas.jpg|thumb|roed agnea]] Li '''roedeur des agneas''' (sincieuzmint : '''miyopateye des agneas'''), c' est ene maladeye ki s' voet, ezès sawantès coines, so bråmint des agneas d' ene samwinne a 3 moes, et ki rivneut tos ls ans. Li rascråwé agnea ni sait pus tni so ses pates. I dvént tot cron do dos, pus toumer djus. Cwand il est coûtchî, i n' a pus l' air malåde. Come i n' si sait pus lever po teter; i va malårder sacwants djoûs, pu crever. Si on l' poite disk' å pé del berbis, i tete di bon cour. Cåzu l' minme maladeye si rescontere, dins les minmes payis, so les [[roedeur-tanfla|åmeas et les åmayes]]. == Cåze del roedeur des agneas == On-z a trové diviè l' mitan do 20inme sieke kel maladeye esteut cåzêye pa on [[manke (maladeye)|manke]] di [[seleniom]] dins les teréns ki les meres î waidiént. Eto, si on médeye les berbis avou do selenite di sôde estant plinnes, on-z espaitche li maladeye di rascråwer les agneas. == Sinonimeye dins les ôtes lingaedjes == * Francès : ''maladie du muscle blanc'', ''maladie du raide'', ''myopathie des agneaux'', ''myopathie nutritionnelle'', ''carence en sélénium''. * Inglès : ''Nutritional muscular dystrophy'', ''Enzootic muscular dystrophy''. 12037 65990 2006-07-02T18:34:30Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:音樂]] [[Categoreye:Muzike|*]] [[Imådje:Jean-Sebastien Bach.jpg|thumb|right|250px|Johan-Sebastian Bach]] Dins èn assez lådje sinse, on pout lomer '''muzike''' tote pratike [[culturele]], [[årtistike]] ou nén, ki consistêye en ene combinåjhon di [[son (fizike)|sons]] et d' [[silince]]s, et çoula, minme po les muzikes k' on lome ''[[aleyatweres]]''. Li creyåcion muzicåle prind idêye adon d' on « materiå sonôre » polant mete eshonne des dnêyes k' on pout ôre, po construre ci « materiå muzicå » la, riprezintåcion prôpe å compôzeu ki propôze si vuzion [[estetike]] di ci combinåjhon la do [[son (fizike)|materiå sonôre (usteye di son)]]. * Li [[tins]] goviene li muzike : dispoy li [[micro-tins]], k' est l' schåle del vibråcion do son (li [[son (fizike)|son]] c' est l' air k' est metou a vibrer), djusk' al [[foûme muzicåle]], si construjhaedje dins li [[macro-tins]]. Dins ci bastixhaedje timporel la, li muzike si pout disployî sorlon troes diminsions fondamintåles. ** Li ''[[tipetape]]'', ki rileve del durêye des sons et di leus liveas d' intensité (li ''[[dinamike]]''). ** Li ''[[melodeye]]'', k' est l' impression dnêye pal succession di sons di hôteurs diferinnes. ** Li ''[[polifoneye]]'' ou ''[[årmoneye]]'' (ces deus mots, pris dins leu sins li pus lådje), ki considere li superpîzucion d' sons en ene simultaneyisté volontaire. * Sorlon li [[sôre di muzike]] k' on rwaite, l' ene ou l' ôte di ces troes diminsions pôrè predominer. Pa egzimpe, li [[tipetape]] a djenerålmint li prumiristé dins sacwantès muzikes afrikinnes tradicioneles (el Noere Afrike notamint); li [[melodeye]], dins l' plupårt des muzikes di culteure oryintåle; et l' [[årmoneye]], dins l' muzike savante occidintåle, ou vnant d' ene idêye occidintåle. * Ene ôte categoreye do son a-st aparexhou dins l' muzike savante a pårti do [[16inme sieke]], cile do [[timbe]]. Ele permete ene polifoneye ki maxhe sacwants instrumints (li mot ''årmoneye'' est d' èn ôte costé eco eployî dins ç' sins la cwand on cåze di « l' årmoneye municipåle »), ou ene [[monodeye]] sipeciålmint destinêye a onk di zels. == Sôre di muzike == Ene [[sôre di muzike]] discrît des pratikes muzicåles metowes avou on minme [[contecse culturel]], sorlon troes diminsions, [[istwere|istorike]], [[djeyografeye|djeyografike]] et [[sociåle]]. E consecwince, cwand on cåze del muzike di té groupe sociå, di té payis del Daegn, et di téle epoke, on definit ene sôre di muzike a pårt. C' est insi k' on pout distinguer, inte des ôtes : les ''muzikes tradicioneles'', les ''muzikes savantes'', les ''muzikes esperimintåles'' et les ''muzikes metowes en avant pal culteure populaire mediatike'', ces dierinnes polèt provni di diferinnès raecenes, savantes ou nén (dins ç' dierin cas, ele fijhèt l' objet d' on rapropriaedje pa les pratikes di nosse societé). :Les årtikes pus « tecnikes », si trovèt dins l' seccion [[#Notåcion, teyoreye et sistinme|Notåcion, teyoreye et sistinme]]. * [[Muzike arabe]] - [[Muzike chinwesse]] - [[Muzike concrete]] - [[Muzike dol Grece antike]] - [[Muzike electro-acoustike]] - [[Muzike indyinne]] - [[Muzike djaponesse]] - [[Muzike occidintåle]] - [[Muzike classike|Muzike occidintåle classike]] - [[Muzike sériele]] == Noveas djinres == On [[djinre muzicå]] mete eshonne des pratikes muzicåles di minme nateure, ça vout dire, pårtant, inte ôtes tchôses, ene minme destinåcion et sacwants nombes di caracteristikes tecnikes ou stîlistikes. Li [[vwès]] estant èn [[instrumint d' muzike]] tot a fwait pårticulî (ki s' trove dins l' coir di l' egzecutant et lait mete do scrijhaedje avou l’ muzike), li [[muzike vocåle]] et li [[muzike instrumintåle]] vont fé aparete des djinres muzicås bén diferins. Del minme façon, li [[muzike sacrêye]] (ou muzike rilidjeuse) rigroprè sacwants djinres muzicås, dismetant ki s’ contraire (li [[muzike profane]]) è rgroprè des ôtes. Bén etindou, d' ene pårt, ene minme [[sôre di muzike]] pout candjî brâmint dins totes sôres di djinres muzicås (li muzike romantike a espweté diferins djinres muzicås, come l' [[operå]], li [[sinfoneye]], li [[balet]], li [[concerto]], etc.); d' èn ôte costé, on minme djinre muzicå pout apårtini a sacwantès sôres di muzike (li [[tchanson]] est on djinre ki s' ritrove ossi bin dins l’ muzike del [[Rinexhance]], ki dins l’ [[muzike populaire]] do [[20inme sieke]]). == Djinres del muzike occidintåle classike == * [[Muzike instrumintåle (classike)|Muzike instrumintåle]] - [[Muzike lirike (classike)|Muzike lirike]] - [[Muzike rilidjeuse (classike)|Muzike rilidjeuse]] == Djinres del muzike occidintåle populaire == * [[Blouze]] - [[Tchanson]] - [[Country]] - [[Flamenco]] - [[Funk]] - [[Hard rock]] - [[Heavy metal]] - [[House]] - [[Djazz]] - [[Klezmer]] - [[Ragga]] - [[Rap]] - [[Reggae]] - [[Rock]] - [[Salsa]] - [[Samba (muzike)|Samba]] - [[Soul]] - [[Tecno]] - [[Muzike improvizêye]] == Notåcion, teyoreye et sistinme == On '''sistinme muzicå''' est èn eshonna d' rîles et d' uzaedjes loyîs a ene [[sôre di muzike]] dinêye (on dit pa des côps di ''teyoreye muzicåle''). Sacwants djinres muzicås ont di pus on ''sistinme di notåcion'' (li muzike occidintåle, avou si solfedje, end est èn egzimpe bén cnoxhou). Dins ç’ cas la, c' est målåjhey di pårti l' sistinme muzicå do sistinme di notåcion k’ est metou avou. == Muzike tonåle occidintåle == * [[Solfedje]] (comon sto do sistinme di notåcion) - [[Motî teyorike et tecnike del muzike occidintåle|Motî teyorike et tecnike]] - [[Contrupwint]] - [[Diyapazon]] - [[Games et timperamints]] - [[Årmoneye tonåle]] - [[Djivêye des games]] - [[Modalité]] - [[Tonalité]] - [[Foûme muzicåle]] == Muzike atonåle occidintåle == * [[Muzike contimporinne]] [[Muzike sériyele]] - [[Muzike concrete]] - [[Muzike aleyatwere]] - [[Muzike algoritmike]] == Teyoreyes muzicåles d' ôtes culteures == * [[Râga]] - [[Svara]] - == Ouve di muzike == Ene [[ouve di muzike]] est l' pordjet a pårt d' èn ovraedje muzicå, k' on tite est abitouwelmint metou avou. A pårti del Rinexhance et djusk' å cmince do [[20inme sieke]], si seu sopoirt a stî li [[pårticion d' muzike]]. Ci brocaedje do scrijhaedje a stî l' pire d’ angue del costrujhaedje del [[polifoneye]] et di l' [[årmoneye]] dins l’ muzike savante. Dispoy li djeneralijhaedje des moyéns tecnikes d' eredjistrumint do son, li sopoirt di l' ouve pout esse ossu, li [[binde magnetike]] ou ene simpe caligrafeye del riprezintåcion do djesse muzicå prôpe a transcrire l' ouve do compôzeu. L' [[informatike|informatike muzicåle]] a eco fwait avancî ci nocion d' ouve la, pusk' asteure on simpe programe pout skepyî «otomaticmint» ene ouve di muzike, ou [[sinteze sonore]] avec ki l' interprete est cinsé reyadji. Li pårticion dimeure ene ouve å no do ou des [[muzicyin]]s ki l' ont compôzé ou eredjistré, sorlon l’ cas. Sacwantès ouves dimorèt mågré ça anonimes. D' ôtès ouves sont colectives * So Wikipedia, les ouves muzicåles sont classêyes a pårti del [[sôre di muzike]] ou do [[djinre di muzike]] k' ele si ratatchèt. Kékes egzimpes d' ouves muzicåles : Li Messe di Tournai, tote l’ ouve polifonike di [[Roland di Lassus]] (Li pus grand muzicyin uropeyin d’ amon nozôtes, les [[Concerto Brandbordjoes]] di [[Johann Sebastian Bach|Bach]], les [[sinfoneyes]] di [[Wolfgang Amadeus Mozart|Mozart]], les [[Cwate såjhons]] di Vivaldi, li [[Messeye]] di [[Haendel]], l' albom ''Sgt Pepper's Lonely Hearts Club Band'' des [[The Beatles|Beatles]], li comedeye muzicåle [[Starmania]], etc. == Biyografeyes == E matire di vicante muzike, on pout endaler di l' opôzucion inte li ''muzicyin egzecutant'' (tchanteu ou instrumintisse), et l' ''ci ki schoûte li muzike'', ki s’ rôle est bén seur pus disfacé. Portant, cwand tchaeconk est ambedeus djouweu et schoûteu (pa egzimpe, les mimbes d' ene cominålté rlidjeuse ki tchantèt des cantikes) cisse distincsion la dvént sins efet. Ene deujhinme opôzucion si vént mete avou l’ cile di dvant et concernêye les seus muzicyins : i s' adjit del distincsion inte, d' ene pårt, li ''compôzeu'', ki « tuze » et « scrît » li muzike (po les djinres muzicås åyant on sistinme di notåcion), et d' ôte pårt, ''li djouweu'', ki djouwe cite-cile (avou sorlon les cas, ene pus ou moens grande pårt d' edvincion vinant di ès minme et d' improvizåcion). Des muzicyins foirts kinoxhous k' i gn a, [[Interprete (muzike)|interpretes]] (mierdjins ou groupes) ou [[compôzeu]]s, ont leyî dins l' istwere des traces djustifiant on studiaedje biyografike a pårt do corant muzicå k' il end estént pårteye. == Organolodjeye == L' [[organolodjeye]] est l' edvintåre et l' situde des diferins [[instrumints d' muzike]], sorlon les cominåltés cultureles et les epokes. * [[Instrumint a coides]] - [[instrumint a vint]] - [[instrumint d' percussion]] - [[orkesse]] - [[Vwès (instrumint)|vwès]] - Ôtes (instrumints electro-acoustikes, sintetijheus, inclassåbes...) == Industreye des plakes et ôtes cayets == * [[Djivêye des madjors des plakes]] - [[Label indepindant]] - * Soces professioneles et d' oteurs : [[SABAM]] - [[SACEM]] - [[SNEP]] - [[RIAA]]. * [[Muzike libe]] : copyleft, ene alternative. == Divers == * [[Motî teyorike et tecnike del muzike occidintåle]] - [[Muzicolodjeye]] - [[Muzike et informatike]] - [[Racionalijhaedje et matematijhaedje del muzike]] - [[Tecnolodjeyes des muzikes rindowes pus foites et pus moenne-brut]] - [[af:Musiek]] [[an:Mosica]] [[ar:موسيقى]] [[ast:Música]] [[be:Музыка]] [[bg:Музика]] [[bm:Fɔlikan]] [[bn:সঙ্গীত]] [[bs:Muzika]] [[ca:Música]] [[co:Musica]] [[cs:Hudba]] [[cy:Cerddoriaeth]] [[da:Musik]] [[de:Musik]] [[el:Μουσική]] [[en:Music]] [[eo:Muziko]] [[es:Música]] [[et:Muusika]] [[eu:Musika]] [[fa:موسیقی]] [[fi:Musiikki]] [[fiu-vro:Muusiga]] [[fo:Tónleikur]] [[fr:Musique]] [[fy:Muzyk]] [[ga:Ceol]] [[gd:Ceòl]] [[gl:Música]] [[he:מוזיקה]] [[hi:संगीत]] [[hr:Glazba]] [[hu:Zene]] [[ia:Musica]] [[id:Musik]] [[io:Muziko]] [[is:Tónlist]] [[it:Musica]] [[ja:音楽]] [[jbo:zgike]] [[ka:მუსიკა]] [[ko:음악]] [[kw:Ylow]] [[ky:Музыка]] [[la:Musica]] [[lad:Muzika]] [[lb:Musek]] [[li:Muziek]] [[lt:Muzika]] [[lv:Mūzika]] [[ms:Muzik]] [[mt:Mużika]] [[nah:Música]] [[nds:Musik]] [[nds-nl:Meziek]] [[ne:संगीत]] [[nl:Muziek]] [[nn:Musikk]] [[no:Musikk]] [[nrm:Mûsique]] [[oc:Musica]] [[os:Музыкæ]] [[pl:Muzyka]] [[pt:Música]] [[ro:Muzică]] [[ru:Музыка]] [[sa:गानं]] [[sc:Mùsica]] [[scn:Mùsica]] [[sco:Muisic]] [[sh:Muzika]] [[simple:Music]] [[sk:Hudba]] [[sl:Glasba]] [[sq:Muzika]] [[sr:Музика]] [[st:Mmino]] [[sv:Musik]] [[sw:Ngoma]] [[ta:இசை]] [[th:ดนตรี]] [[tl:Musika]] [[tr:Müzik]] [[ug:مۇزىكا]] [[uk:Музика]] [[vec:Muxèga]] [[yi:מוזיק]] [[zh:音乐]] [[zh-yue:音樂]] 12038 31573 2005-03-02T21:55:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agriper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:sicroter|sicroter]]. <I>T' fåt fé ses papîs: les djins t' agriprént tot.</I> <span lang=fr>F. voler, extorquer, prendre, chiper.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' agriper</FONT> [v.pr.] [[Motî:agritchî|s' agritchî]]. <span lang=fr>F. s'agripper.</span> 12039 31574 2005-02-19T19:40:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:gritchî]] 12040 31575 2005-02-19T19:40:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:gritchî]] 12041 31576 2005-03-06T08:47:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gritchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:monter|monter]] (tot djåzant d' ene voye). <I>Ça gritchive fer.</I> On dit eto: [[Motî:griper|griper]]. <span lang=fr>F. grimper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gritchî pår:</FONT> ariver tot al copete. <I>Les accions IBM avént gritchî pår</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. atteindre des sommets.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gritchete</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:roed|roede]] montêye. <I>Il a s' måjhinete apîçteye å boird del hourêye, al copete del gritchete</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. raidillon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gritchete</FONT>, gridjète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gritche</B></FONT> [f.n.] [[Motî:havet|havet]] (crotchet). Loukîz a: [[Motî:Pé al Gritche|Pé al Gritche]]. Parintêye: * [[Motî:agritchî|agritchî]]. * [[Motî:Pé al Gritche|Pé al Gritche]] 12042 31577 2005-02-19T19:42:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:griper]] 12043 31578 2005-02-19T19:43:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:griper]] 12044 31579 2005-02-19T19:43:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:griper]] 12045 31580 2005-03-06T08:54:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>griper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:monter|monter]] la k' ça monte foirt. <I>Gn a des måjhons ki n' ont nén yeu l' pacyince di griper disk' å dzeu do tiene, soeye-t i k' elle estént maflêyes, u k' elle end avént leu sô d' ratinde leu toû</I> ([[B. Genaux]]). <I>Les droles d' emantcheures ki dji m' a metou a scrire, c' est po mete ene loceye di sé boune a fé griper å pus hôt li tinkiaedje des arteres des spepieus</I> ([[J. Schoovaerts]]). On dit eto: [[Motî:gritchî|gritchî]]. <span lang=fr>F. grimper.</span> <B>II.</B> [v.n.d.c.] monter tot s' agritchant après (ene sacwè). <I>Djeråd ritrova s' cascognî et griper totavå ses brantches</I> ([[A. Moors-Schoefs]]). <I>Dj' atake a griper po do bon après l' cresse del Costabone, cåzumint meye metes pus hôt</I> ([[L. Hendschel]]). <B>III.</B> [v.c.] (ene miete måhonteus, ene miete po rire) monter so (ene feme), djeu d' mot avou l' addjectif [[Motî:gripé|gripêye]] (malåde del gripe). <I>Matî Laensbergh dit k' ciste anêye, Gn årè beacôp des femes gripêyes</I> (Årmonak da Matî Laensberg). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gripe 2</B></FONT> [o.n.] coûtchaedje avou ene feme. <I>Les femes gripêyes, ça n' fwait rén, s' ele n' inflèt nén, Ca del gripe, on ndè mourt nén</I> ([[Årmonak da Matî Laensberg]]). <span lang=fr>F. baise.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>griplote</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>gripete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:gritchete|gritchete]]. <I>Li grand foirt ome tanfléve d' awè monté l' griplote</I> ([[B. Louis]]). <I>C' esteut al copete d' ene gripete nén lon del fontinne ås pepioûles</I> ([[M. Frisée]]). <span lang=fr>F. raidillon.</span> Omonimeye: * [[Motî:gripe|gripe, gripé]] Parintêye: * [[Motî:agriper|agriper]] 12046 31581 2005-02-19T19:49:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rioister</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eroister</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>roister</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete (ene sacwè) en ene ôte plaece, po k' ça soeye mî arindjî. <I>Roistez on pô vos cayets !</I> <I>Li måleur avou lu, c' est k' i n' rioistêye rén</I>. <I>Blanche a roisté si linne et ses plotes</I>. <span lang=fr>F. mettre de côté, ranger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rioister l' tåve:</FONT> rissaetchî les schieles. <span lang=fr>F. débarrasser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)waster</FONT>, r(i)wester, rôster, ronster, roûster</span>, vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>rewasteir (1250)</span>. Mot d' aplacaedje : * [[rioister evoye|rioister evoye]] 12047 31582 2005-02-19T19:51:03Z Lucyin 16 Motî:roister evoye displaecî viè Motî:rioister evoye #REDIRECT [[Motî:rioister evoye]] 12048 31583 2005-03-02T21:37:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roed</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>roede</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant] <B>1.</B> ki bodje målåjheymint. <I>Tot timpe å matén, tot roeds et tot edjalés d' froed, dj' alans boere do bén tchôd cafè avou des pwins francès</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. raide, ankylosé, engourdi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on roed [[Motî:ramon|ramon°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roed come on mantche a ramon</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu roed k' on mantche di schoupe</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus roed k' on piket</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu roed k' ene beye:</FONT> tot roed. <I> Mes djambes ni s' volént radressî; elle estént ossu roedes ki des mantches di schoupe</I> ([[Guillaume Smal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on-z est roed (prononcî <span lang=wa-feller>''rwèd''</span>) divant d' esse prince:</FONT> rl a: [[Motî:rwè|rwè]]. <B>2.</B> ki monte foirt. <I>L' escalî est putoit roed et les montêyes sont on pô stroetes</I> ([[Arthur Masson]]). rl a: [[Motî:rwesse|rwesse]]. <span lang=fr>F. raide, abrupt, escarpé.</span> <B>3.</B> foirt. <I>On shofla, c' est on roed shoflaedje do vint.</I> <span lang=fr>F. fort(e), puissant(e).</span> <B>4.</B> foirt et deur (sovint tot fjhant de djeus d' mots, e tuzant å [[Motî:vé|vé]]). <I>Boune anêye; k' ele soeye doûce, roede et longue, po poleur end aler disk' å dbout.</I> <I>1998: Dji vos l' sohaite longue et roede</I> ([[Yves Gourdin]]). <span lang=fr>F. vigoureux, robuste.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;flayî å roed bresse:</FONT> avou bråmint del foice. <I>El bamboula flaye å roed bresse so ene grosse-caisse</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. vigoureusement, violemment, hardiment.</span> <B>5.</B> djinné e societé, ki n' bodje nén, ki n' reye nén. <span lang=fr>F. raide, guindé, rigide.</span> <B>6.</B> (imådjreçmint) vî et ritche. <I>C' est ki, tot divnant pus roed, l' ome divént pus raezoe</I> ([[Nicolas Defrecheux]]). <span lang=fr>F. vieux.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">roed</FONT> [adv.] <B>1.</B> [[Motî:rade|rade, raddimint]]. <I>N' alez nén si roed, dit-st ele li banse, Li pôve viye djin ki m' trinne forboute et esse dins les transes</I> ([[H. Petrez]]). rl a: [[Motî:roedabale|roedabale]]. <span lang=fr>F. vite, rapidement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;beazè roed, bonzè roed:</FONT> raddimint et avou del foice. <I>I vneut beazè roed</I> ([[L. Remacle]]). <I>Li trûte hosse li cawe bonzè roed dizo l' corant ki lyi cateye li schrene</I> ([[Joseph Houziaux]]). <span lang=fr>F. violemment, vivement, âprement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu roed k' on tchår-ås-bancs:</FONT> nén foirt rade. <I>Li trin avance dabôrd ossu roed ki l' tchår-ås-bancs d' Inguezêye</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <B>2.</B> [[Motî:pår|pår]]. <I>Il est roed sot.</I> rl a: [[Motî:tot|tot]], [[Motî:mo|mo]], [[Motî:totafwait|totafwait]]. <span lang=fr>F. complètement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer roed bleu sot d' ene sakî:</FONT> toumer fén amoreus d' lu (leye). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"avoir le coup de foudre"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rwèd(e)</FONT>, reud, rèd, rûd, rwad, rède.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roedeur</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> difåt (u cwålité) di çou k' est roed. <span lang=fr>F. raideur.</span> <B>2.</B> no di des maladeyes des agneas et des djonnès biesses. <span lang=fr>F. raide.</span> <B>3.</B> [[Motî:felesse|felesse]], raddisté. <I>Li brouhî dmeure cobén des eures al copete d' on plope, so on postea u on piket d' pateure, cwand i voet ene sacwè al tere, i plonke d' ene grande roedeur.</I> <span lang=fr>F. vitesse, célérité.</span> <B>4.</B> foice, poûxhance. <span lang=fr>F. force, puissance, énergie, intensité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;d' ene grande roedeur:</FONT> foirt. <I>Cwand il a yeu dit k' i n' aveut pus k' on solé, si pere l' a enairi d' ene bele roedeur</I> ([[C. Culot]]). <span lang=fr>F. vertement, brutalement, rudement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rwèdeur</FONT>, reudeur, rûdeur, rwèdeu, rèdeur, rwadeur</span>. Omonimeye coinrece: * [[Motî:rwè|rwè]] avou l' disfondowe <span lang=wa-feller>''rwèd''</span> Mot d' aplacaedje: * [[Motî:roedabale|roedbale]] Parintêye: * [[Motî:aroedi|aroedi]]. * [[Motî:disroedi|disroedi]]. ---- * [[roedeur des agneas|Dipus d' racsegnes sol roedeur des agneas]] 12049 31584 2005-02-19T19:56:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roed]] 12050 31585 2005-03-06T08:44:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchår-ås-bancs</B></FONT> [o.n., pl. des tchårs-ås-bancs] sôre di [[Motî:tchår|tchår]] avou des bancs, po tcheryî les voyaedjeus. <I>Li trin avance dabôrd ossu roed ki l' tchår-ås-bancs d' Inguezêye</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). ---- * [[tchår-ås-bancs|Dipus d' racsegnes so les tchårs-ås-bancs]]. 12051 60844 2006-06-15T12:01:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[et:Fääri keel]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; tîxhon bijhrece &gt; dizo-groupe coûtchantrece &gt; '''faeroyès''' ---- Li '''faeroyès''' (''Føroyskt'' e faeroyès) est on lingaedje escandinåve coûtchantrece cåzé ezès iyes [[Faeroyé]]. Si pus près parint c' est l' [[izlandès]]. El est cåzé pa moens d' 80.000 djins. Code [[ISO 639|ISO]]: '''fo''' ==Rishonnance et adire avou l' izlandès== Li tcherpinte do faeroyès rishonne bråmint l' cene di l' [[izlandès]], ki sont ambedeus foirt wårdiveus et rshonnèt co assez bén å [[vî nôrrwès]], li lingaedje des Vikignes. Les faeroyès-cåzants polént åjheymint lére les tecses en izlandès et årvierdimint, minme si pol cåzé lingaedje c' est ene miete pus diferin. L' adire inte les deus c' est: [[Imådje:Faroe islands isoglosses.png|thumb|issoglosses do faeroyès]] * wårdiveuzté etimolodjike: li scrijhaedje do faeroyès shût d' pus près l' cåzaedje, dismetant ki l' sicrijhaedje di l' izlandès est pus etimolodjike et puriveus. * pårlers: l' izlandès n' a pont d' diferins pårlers, dismetant ki l' faeroyès end a, et bén mårkés. * fonolodjeye: li faeroyès n' a nén l' son dintå fricatif (sicrît avou l' [[lete ETH]] (Ð/ð) en izlandès; li lete egzistêye e faeroyès mins c' est ene [[halcrosse cossoune]]) * puriveuzté: mågré k' i soeye mo wårdiveus, li faeroyès (copurade dins l' cåzé lingaedje) eployé pus d' epronts a d' ôtes lingaedjes, copurade do [[daenwès]]. ==Istwere== Etur les [[9inme sieke|9inme]] et [[10inme sieke]]s, les iyes [[Faeroyé]] sont evayeyes pås [[Vikignes]] ki vnént del [[Norvedje]] et cåzént l' [[vî nôrrwès]]. C' est a pårti d' ci vî lingaedje la ki va-st askepyî l' faeroyès, mins al diferince do [[norvedjin]] i n' va nén diswalper ene culture di scrijhaedje, on n' a trové ki waire di scrijhaedjes, copurade en [[alfabet runike]], inte les [[10inme sieke|10inme]] et [[15inme sieke]]s. A pårti do [[14inme sieke]], mins copurade do [[15inme sieke|15inme]], on atake a scrire li lingaedje avou l' [[alfabet latén]], shûvant ene minme ortografeye ki l' izlandès ou l' norvedjin. C' est dins l' plupårt des cas di scrijhaedjes di notåre ou diplomatikes. Après l' [[Rifôme (rilidjon)|Rifôme]], li [[Daenmåtche]] (ki les iyes endè dipindèt) va taper a l' abat l' faeroyès et eployi fok li [[daenwès]] come sicrît lingaedje oficir; ça fwait ki so ene termene di 300 ans li faeroyès n' serè pus k' on cåzé lingaedje. Ci n' est k' après [[1937]] ki l' faeroyès divént lingaedje oficir des iyes, el plaece do daenwès. Li prumî live a-z esse imprimé e faeroyès c' est “Faeroiske Qvaeder om Sigurd Fofnersvane og hans Aet” (''Balades Faeroyesses åd fwait di Sigurd Touweu-d'-dragons eyet si parintêye''), imprimé e [[1822]]. Po vs fé ene idêye do livea di spotchaedje do lingaedje påzès daenwès, dedja å [[18inme sieke]] (e [[1770]]) Jens Christian Sbavo, preyocupé ki l' lingaedje poye disparexhe, va scrire on motî daenwès-[[latén]]-faeroyès, on live d' ortografeye, onk d' ortofoneye (di bon prononçaedje) eyet ene ramexhnêye di balades faeroyesses; mins i n' pola eplaidî nouk di s' vicant. Les balades el seront e [[1930]] et les ovraedjes linwistikes inte [[1966]] et [[1970]]. Li prumire gazete e faeroyès va aparexhe e [[1890]]. L' ortografeye eployeye asteure a stî atåvlêye e [[1854]] pa Venceslaus Ulricus Hammershaimb ey eploye èn alfabet di 29 letes: : [[A]], [[Á]], [[B]], [[D]], [[Ð]], [[E]], [[F]], [[G]], [[H]], [[I]], [[Í]], [[J]], [[K]], [[L]], [[M]], [[N]], [[O]], [[Ó]], [[P]], [[R]], [[S]], [[T]], [[U]], [[Ú]], [[V]], [[Y]], [[Ý]], [[Æ]], [[Ø]] == Egzimpe di tecse == * faeroyès: Øll menniskju eru fødd fræls og jøvn til virðingar og mannarættindi. Tey hava skil og samvitsku og eiga at fara hvørt um annað í bróðuranda. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoûtrinne hårdêye == [http://fo.wikipedia.org/ Wikipedia e faeroyès] [[Categoreye:Lingaedjes|Faeroyes]] [[af:Faroëes]] [[br:Faeroeg]] [[bs:Farski jezik]] [[ca:Feroès]] [[cs:Faerština]] [[da:Færøsk (sprog)]] [[de:Färöische Sprache]] [[en:Faroese language]] [[eo:Feroa lingvo]] [[es:Idioma feroés]] [[et:Fääri keel]] [[eu:Faroera]] [[fi:Fäärin kieli]] [[fo:Føroyskt mál]] [[fr:Féringien]] [[is:Færeyska]] [[it:Lingua faroese]] [[ja:フェロー語]] [[kl:Savalimmiusut]] [[ko:페로어]] [[kw:Faroyek]] [[la:Lingua Faroensis]] [[li:Faeröers]] [[ms:Bahasa Faroese]] [[nl:Faeröers]] [[nn:Færøysk språk]] [[no:Færøysk språk]] [[oc:Feroés]] [[pl:Język farerski]] [[pt:Língua feroesa]] [[ru:Фарерский язык]] [[se:Fearagiella]] [[simple:Faroese language]] [[sk:Faerčina]] [[sl:Ferščina]] [[sv:Färöiska]] [[th:ภาษาแฟโร]] [[zh:法罗语]] 12052 60156 2006-06-10T21:15:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[et:Tšehhi keel]], [[ug:چېخ تىلى]] {{djermon linwince}} [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes eslåves|eslåve]] &gt; famile coûtchantrece &gt; '''tcheke''' ---- Li '''tcheke''' (''česky'') est on lingaedje eslåve coûtchantrece cåzé el [[Tchekeye]]. Côde [[ISO 639]]: '''cs''' == Egzimpe di tecse == * e tcheke: Všichni lidé rodí se svobodní a sobě rovní co do důstojnosti a práv. Jsou nadáni rozumem a svědomím a mají spolu jednat v duchu bratrství. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) [[af:Tsjeggies]] [[ar:لغة تشيكية]] [[ast:Checu]] [[bg:Чешки език]] [[br:Tchekeg]] [[ca:Txec]] [[cs:Čeština]] [[da:Tjekkisk (sprog)]] [[de:Tschechische Sprache]] [[el:Τσεχική γλώσσα]] [[en:Czech language]] [[eo:Ĉeĥa lingvo]] [[es:Idioma checo]] [[et:Tšehhi keel]] [[fi:Tšekin kieli]] [[fr:Tchèque]] [[gl:Lingua checa]] [[he:צ'כית]] [[hr:Češki jezik]] [[hu:Cseh nyelv]] [[hy:Չեխերեն]] [[id:Bahasa Ceko]] [[is:Tékkneska]] [[it:Lingua ceca]] [[ja:チェコ語]] [[ka:ჩეხური ენა]] [[ko:체코어]] [[kw:Chekek]] [[la:Lingua Bohemica]] [[li:Tsjechisch]] [[lt:Čekų kalba]] [[lv:Čehu valoda]] [[ms:Bahasa Czech]] [[nl:Tsjechisch]] [[nn:Tsjekkisk språk]] [[oc:Chèc]] [[pl:Język czeski]] [[pt:Língua tcheca]] [[ro:Limba cehă]] [[ru:Чешский язык]] [[se:Čeahkagiella]] [[simple:Czech language]] [[sk:Čeština]] [[sl:Češčina]] [[sr:Чешки језик]] [[sv:Tjeckiska]] [[tr:Çekçe]] [[ug:چېخ تىلى]] [[vi:Tiếng Séc]] [[zh:捷克语]] 12053 31588 2005-02-20T07:10:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tcheke]] 12054 31589 2005-02-20T07:12:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tcheke]] 12055 31590 2005-02-21T06:37:53Z Maveric149 70 [[:en:user:maveric149]] (sysop), [[:meta:user:Daniel Mayer]] (sysop, steward), [[:wikimedia:user:Daniel Mayer]] (Wikimedia CFO) 12056 31591 2005-02-21T17:13:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cure]] 12057 31592 2005-03-02T21:53:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poere di cwin</B></FONT> [f.n., pl. des poeres di cwin] frut ki rshonne a ene poere, mins pus deur, et k' on n' pout magnî k' estant cût. <I>Les poeres di cwin ont leyî leus pwels didins mes mwins: il a ddja bén relé </I>(M. Debar). <span lang=fr>F. coing.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poerî d' cwin</B></FONT> [o.n., pl. des poerîs d' cwin] åbe ki poite les poeres di cwin, e sincieus latén <span lang=la><I>Cydonia spp.</I></span>. <I>Li vî poerî d' cwin a drovou ses blankès fleurs</I> (M. Debar). <span lang=fr>F. cognassier.</span> ---- * [[poere di cwin|Dipus d' racsegnes so les poeres di cwin]] 12058 31593 2005-02-21T20:31:02Z Lucyin 16 poeres_di_cwin_cûtes et rascovrowes di leu djus (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} poeres_di_cwin_cûtes et rascovrowes di leu djus (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12059 31594 2005-02-21T20:33:10Z Lucyin 16 Poeres (ådzo) et poeres di cwin (ådzeu) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Poeres (ådzo) et poeres di cwin (ådzeu) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12060 54339 2006-04-12T06:35:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lt:Cidonija]], [[tr:Ayva]] [[categoreye:åbes ås fruts]] [[Imådje:poeres_et_poeres_di_cwin.jpg|thumb|Poeres (ådzo) et poeres di cwin (ådzeu)]] Li '''poere di cwin''', c' est on [[frut]] ki rshonne a ene poere, mins elle est pus deure, ele a des coisses et ene poyowe pea. On nel pout magnî k' estant cûte. Li poere di cwin vént so on '''poerî d' cwin''' a pårti di belès blankès fleurs. Les poeres di cwin polèt dmorer so l' åbe disk' ås prumirès djalêyes. On voet k' il a bén relé cwand leus pwels dimorèt dins les mwins. Li poere di cwin n' est nén del minme indje kel [[poere]]. No e sincieus latén ''Cydonia spp.'' Famile : rôzacêyes. == Ricetes des poeres di cwin == [[Imådje:poeres_di_cwin_cuutes.jpg|thumb|cûtès poeres di cwin]] === cûtes avou do souke. === Les poeres di cwin si magnèt cûtes avou do souke. === e djelêye === Prinde des belès djaenès poeres d' cwin, haetchî li cawe et l' moxhe evoye; elzès schover avou ene deure broexhe po rsaetchî li pluche k' i gn a sol pelake, pu les rispåmer comifåt. Kitaeyî les fruts tot leyant l' crakion. Mete dins ene bassene et covri d' aiwe. Fé cure a feu nén trop foirt. Cwand les frûts sont bén cûts, sigoter et rprinde li djus. Mete on kilo d' souke po on lite di djus; cure a roed feu 15 munutes å long. Vey si c' est deur assez et mete dins des verenes. On pout fé parey avou mitan poeres di cwin, mitan pemes. [[ar:سفرجل]] [[bg:Дюля]] [[ca:Codonyer]] [[da:Kvæde]] [[de:Quitte]] [[en:Quince]] [[es:Membrillo]] [[fa:به]] [[fi:Kvitteni]] [[fr:Coing]] [[ja:マルメロ]] [[ko:마르멜로]] [[lt:Cidonija]] [[nl:Kweepeer]] [[pl:Pigwa pospolita]] [[tr:Ayva]] [[uk:Айва]] 12062 31597 2005-02-23T00:27:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cure]] 12063 31598 2005-02-23T00:27:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cure]] 12064 31599 2005-02-23T00:29:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:poere di cwin]] 12065 62284 2006-06-18T15:53:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fa:گلسرخیان]] {{djermon plante}} [[Categoreye:familes des plantes]] Les '''rôzacêyes''', c' est ene famile di plantes ki comprind * des fleurs : ** li [[rôze]] * des åbes ås fruts ** li [[peme|pemî]] ** li [[pexhî]] ** li [[poere|poerî]] ** li [[poere di cwin|poerî d' cwin]] * des [[ronxhe]]s ** l' [[amponî]] u rodje-åmonnî ** li [[meuronî]] u noere-amonnî [[bg:Розоцветни]] [[ca:Rosàcies]] [[da:Rosen-familien]] [[de:Rosengewächse]] [[en:Rosaceae]] [[eo:Rozacoj]] [[es:Rosaceae]] [[fa:گلسرخیان]] [[fi:Ruusukasvit]] [[fr:Rosaceae]] [[he:ורדיים]] [[hu:Rózsafélék]] [[is:Rósaætt]] [[it:Rosaceae]] [[ja:バラ科]] [[ko:장미과]] [[lt:Erškėtiniai]] [[nl:Rozenfamilie]] [[nn:Rosefamilien]] [[no:Rosefamilien]] [[pl:Różowate]] [[pt:Rosaceae]] [[sl:Rožnice]] [[sr:Rosaceae]] [[sv:Rosväxter]] [[tr:Gülgiller]] [[zh:蔷薇科]] 12066 31601 2005-03-02T22:14:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>indje</B></FONT> [f.n.] trope des biesses ou plantes k' ont l' minme sincieus no, djinre et espece, et ki plèt si rprodure inte did zeles. <I>Li poere di cwin n' est nén del minme indje kel poere.</I> <span lang=fr>F. espèce.</span> Etimolodjeye: v.v.m., mot erî-rfwait a pårti di [[Motî:nindje|nindje]] po on sincieus uzaedje, nén veyou d' on mwais costé, [[noûmot|2005]]. Parintêye: * [[Motî:indjén]] * [[Motî:indjince]] 12067 36554 2005-07-31T18:46:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cazawek</B></FONT> [o.n.] sôre di [[Motî:camizole|camizole]]. <I>Itto s' rimousse, pu mete on gros cazawek di trakeu</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. blouse, veste.</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cazawek </FONT>, cazawé, cazavek</span>. 12068 53929 2006-04-07T00:00:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôze 1</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] bele fleur rôze, rodje u blanke, ki vént so on bouxhon avou toplin des spenes. <I>li rôze tént a l' ouy les djalofrenes les mastouches et les piyônes</I> ([[C. Massaux]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est nén totès rôzes et totès violetes:</FONT> li veye est kécfeye rujhire a viker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaiteu(se) del veye avou totès rôzes et totès violetes:</FONT> [[Motî:ideyalisse|ideyalisse]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Rôze</FONT> [n.dj.] pitit no del Walonreye, e <span lang=fr>F. Rose.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôzî</B></FONT> [o.n.] bouxhon k' i gn è vént des rôzes. <I>Må pô d' tins, vos voeroz des beas cwårés wårnis d' rôzîs et plins d' fleurs</I> (J. Delchambre) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôzacêye</B></FONT> [f.n.] plante d' ene famile ki comprind les rôzîs, mins eto sacwants åbes ås fruts, come les pemîs et les melêyes. <span lang=fr>F. rosacée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rôzete</B></FONT> [n.dj.] pitit no walon, raptitixha di "Rôze". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Drî mon Rôzete:</FONT> no d' ene plaece di [[Transene]]. Omonimeye di bodje : * [[Motî:Rôzire|Rôzire]] (viyaedjes) Parintêye : * [[Motî:rôze 2|rôze]] (coleur) Mots d' aplacaedje : * [[Motî:rôze d' Edjipe|rôze d' Edjipe]]. * [[Motî:rôzî d' håye|rôzî d' håye]]. * [[Motî:passe-rôze|passe-rôze]]. ---- * [[rôze|Dipus d' racsegnes so les rôzes et les rôzîs]] * [[rôzacêyes|Dipus d' racsegnes so les rôzacêyes]] * [[Henry Simon|"Li ptit rôzî", c' est on rlomé arimea da Hinri Simon]]. 12069 37744 2005-08-12T00:23:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rôze 1]] 12070 37745 2005-08-12T00:23:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rôze 1]] 12071 31606 2005-02-23T10:18:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racaschiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] aler code les dierinnès pemes u poeres k' i dmeure so les åbes. <I>Il alént racaschiner ås transenes, ås rigås, ås balurons </I>([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. cueillir, récupérer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">racachiner, racaskiner</FONT>, racaskinè</span>. Etimolodjeye : viebe [[Motî:schiner|schiner]], [[betchete raca-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>racaschinaedje</B></FONT> [o.n.] codaedje des dierins fruts so ls åbes. <I>Por zels, les moes s' lomént: såjhon do racaschinaedje, del froye, do Sint Nicolai, do ridaedje, do bu, do grand feu </I>([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. cuillette, récupération.</span> 12072 31607 2005-02-23T10:18:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:racaschiner]] 12073 31608 2005-05-08T10:19:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måwete</B></FONT> [f.n.] li pus corant oujhea ki vike tot do long des mers. <I>Ene måwete m' a vnou rifter e-z evolant</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. mouette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mauwete</FONT>, mâwète, méwète, mêwète, mouwète</span>. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>''maew''</span> (minme sinse), [[cawete -ete]]. Mine sitok etimolodjike: * [[Motî:måvi|måvi]] ---- * [[måwete|Pondants et djondants]] 12074 51370 2006-03-12T14:35:47Z Pablo 5 {{djermon biesse|Mawete}} Ene '''måwete''', c' est l' pus corant oujhea ki vike tot do long des mers. Li måwete magne des ptits pexhons et des biesses come les lumçons. Kécfeye, ele rimonte tot do long des mouzes. No e sincieus latén : ''Larus spp.'' (li pus corante sôre). Li mot [[Motî:måwete|måwete]] a l' minme sourdant etimolodjike [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] ki l' mot [[Motî:måvi|måvi]]. [[cy:Gwylan]] [[de:Möwen]] [[en:Gull]] [[eo:Laredoj]] [[es:Gaviota]] [[fr:Mouette]] [[it:Laridae]] [[ja:カモメ族 (Sibley)]] [[lt:Kiriniai]] [[nl:Laridae]] [[pl:Mewy]] [[sl:Galebi]] 12075 31610 2005-03-08T13:58:57Z Pablo 5 copiaedje di l' intrêye do motî <FONT COLOR="#ff0000"><B>porion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> mwaisse-ovrî dins ene fosse. <I>Vos ki n' esteut k' porion, Et dinltins ovrî el fosse, vs avoz fwait d' vosse gårçon Èn ome k' a on bea posse</I> (J. Vanhese). <I>El pa Camile est porion ås Mårmitchis</I> ([[G. Fay]]). <I>A vosse domestike ki dit "madame et ses feyes", dj' inme mia l' porion ki creye : "C' est l' eure di fé payeye" (dit-st i l' kénket d' houyeu ddi sol tchiminêye)</I> ([[C. Mahy]]). rl a: comandant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;porion mårkeu:</FONT> porion ki rwaite et scrire si tote li tchôke (l' ovraedje) a stî fwaite, si tos les ovrîs sont la, evnd. <span lang=fr>F. contre-maître, porion.</span> <B>2.</B> mwaisse-ovrî dins ene ôte ovrance. <span lang=fr>F. contre-maître.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>porion</B>, porian. Pc. porion.</span> Etimolodjeye: calcaedje do picård "porion" (mwaisse ovrî dins ene fosse). ---- * [[houyire|Dipus d' racsegnes so les porions et les fosses å tcherbon]]. * [[francès d' Walonreye|"porion" est eto on mot do francès d' Walonreye]]. * [[Firmin Callaert|"Dofe, mwaisse porion", c' est on roman da Firmin Callaert]]. 12076 37746 2005-08-12T00:24:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ideyalisse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki riwaite el veye avou totès [[Motî:rôze 1|rôzes]] et totès violetes. 12077 31612 2005-03-06T11:43:54Z Pablo 5 coridj.: houyire, houyeu <FONT COLOR="#ff0000"><B>griyoe</B></FONT> u : <FONT COLOR="#ff0000"><B>feu griyoe</B></FONT> u : <FONT COLOR="#ff0000"><B>grizoe</B></FONT> [o.n.] gaz (metane) ki s' ramexhnêye dins ene houyire, et ki pout peter al pus ptite blame et fé on [[Motî:ralaedje-plin|ralaedje-plin]]. <I> Les vîs houyeus n' eployént nén l' mot grizoe mins s' dijént i l' feu griyoe; les edjenieurs, zels, cåzent tofer di grizoe</I> ([[J. Haust]]). <span lang=fr>F. grisou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côp d' grizoe:</FONT> petaedje d' ene potche di ç' gaz la. <span lang=fr>F. coup de grisou.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(feu) griyeu, grizou</FONT>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:griyî|griyî]], [[cawete -oe]] ---- * [[feu grijhoe|Dipus d' racsegnes sol feu grijhoe]] * [[epoirtaedje do walon|"grijhoe", dizo disfondowe borinne "grizou" a passé e francès (''grisou'')]] 12078 31613 2005-02-23T10:46:16Z Lucyin 16 Rifondaedje : 2 ôtès rexhowes : * 2 mots pår diferins : ''grizou'' et ''griyeu'' (mins rissaetche li parintêye di 2 disfondowes). * ene seule rifondowe : ''grijhoe'' (mins målåjheye a comprinde, ca totes les ôtès disfondowes n' egzistêynut nén) 12079 58030 2006-05-23T11:17:02Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Monon]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Monon (sint)</B></FONT> sint fiesti el Walonreye, sikepyî e [[Motî:Sicôsse|Scôsse]] diviè 600 et moirt [[Motî:moudri|moudri]] a [[Motî:Forire|Forire]] e 635. On l' preye po les maladeyes de biesses a [[Motî:Nassogne|Nassogne]], la k' on fwait ene porcession avou ses rlikes, les [[Motî:rimouwaedje|rmouwaedjes]] di sint Monon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Monon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mon</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> vî ptit no del Walonreye. <B>2.</B> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Monnon, Monon</span>. Etimolodjeye : [[sibetchtaedje]] di [[Motî:Simonon|Simonon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Monfa</B></FONT> [n.pl.] (so plaece:<span lang=wa-feller>Môfa</span> no d' ene plaece di [[Motî:Djalhé|Djalhé]] Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] pitit no + [[fagne|fa]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mononvå</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Monvå</B></FONT> [n.dj.] ancyin no d' famile di Walonreye, ki si scrijheut <span lang=fr>Monhonval, Monhonvalle</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Monvau</FONT>, Monval, Mononval</span> Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] pitit no + [[vå]]. ---- * [[sint Monon|Dipus d' racsegnes so sint Monon]]. 12080 44885 2005-11-17T07:48:00Z Pablo 5 [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Monon]] [[Categoreye:Crustinnisse]] '''Sint Monon''' (on dit eto: '''sint Mon'''), c' est on [[sint fiesti el Walonreye]] (li 18 d'octôbe) k' a skepyî e [[Scôsse]] diviè 600. Il a morou [[Motî:moudri|moudri]] a [[Forire]] e 635. On l' preye po les maladeyes de biesses a [[Nassogne]], fiesti l' [[18 d' octôbe]]. On l' fiesteye eto e l' Escôsse, wice k' i gn a ene eglijhe a s' no (''Monon's Kirk'') nén lon del veye di Sint-Andrî e l' Escôsse (''Saint Andrew''). == Vicåreye då sint Monon == A l' ådje di 15ans, li sint Monon fwait on sondje et decide di vni dmorer å fén mitan d' l' [[Årdene]], la k' les fådeus et les bokions adorént co les diès payins. I bastixha en ermitaedje a Freyir (ki va divni [[Nassogne]]). E 635, i fourit touwé pa des bokions d' Forire. Si coir a stî trové pa on pourcea ki fougnive avårla. Pepin d' Hesta î fjha basti ene eglijhe et-z î mete les rlikes do sint. == Les rmouwaedjes di sint Monon == Les '''rmouwaedjes di sint Monon''', c' est ene ceremoneye do dimegne après l' Acinsion a Nassogne. Les djins î vnèt priyî conte les maladeyes des pourceas. Gn aveut 4000 5000 pelrins e 1950, et eco 2500 e 1957. Après messe, on '''[[Motî:rimouwer|rmouwéve]]''' les rlikes do sint, dj' ô bén : on lzès moennéve dè l' eglijhe eviè l' tchapele emey ene håye di coxheas. Dinltins, li porcession atakéve pås djins d' Nassogne, pu tos les viyaedjes pa ôre alfabetike. Arivé a Forire, li [[Motî:swisse|swisse]] boerléve e walon : :"Èn erire :Les Moudreus d' Forire :Il ont touwé Monsieu sint Monon." Et les djins d' Forire si ralént mete al cawe del porcession. == Eglijhes dicåçtêyes a sint Monon. == On conte set eglijhes et 32 posteures do sint el [[province do Lussimbork]] et l' Nonne del [[province di Lidje]]. On l' [[Motî:siervi|sieve]] eto al [[Pitithan|Pitite-Han]] et a [[Coirnîmont]]. == Corwaitaedje istorike == === Sicrîts Sourdants === Li vicåreye da sint Monon a stî scrîte pol prumî côp dins les ''Gesta episcoporum Tungrensium, Trajectensium et Leodiensium'' (djesses des evetchîs di Tongue, do Trek, et d' Lidje) d' Heriger diviè 980, dj' ô bén, 300 ans après côp. Eto, i fwait målåjhey di bén vey li veur emey les doucès croyances k' i s' avént diswalpé tot ç' tins la å long. == Lingaedje djåzé på sint Monon == Po s' fé comprinde des Årdinwès, Monon eployive-t i on lingaedje [[gayel]] di Scôsse ? Ça voreut dire ki les djins d' Forire cåzént co motoit [[gålwès|gayel]] e 650, et shuve li [[rlidjon des Celes]]. Di ces trevéns la, gn a yeu sacwants priyesses et des moennes k' ont vnou di Scôsse aviè l' Walonreye po-z î catrucimer les djins. Come [[sint Min]]. 12081 31616 2005-02-23T12:12:28Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Roland di Lassus Roland di Lassus 12083 34424 2005-07-10T14:46:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[sints fiestis el Walonreye ]] 12085 65471 2006-06-29T03:41:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Orlando di Lasso]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Lassus]] [[Categoreye:Compôzeus|Lassus]] [[Imådje:Lassus 1.jpg|thumb|right|250px|Roland di Lassus]] '''Roland di Lassus''', k' on lome eco '''Orlando di Lasso''' ou bén « l' Divin Orlando » ([[1532]]-[[1594]]) est on [[Mont|Montwès]] foirt kinoxhou, on grand ome di Walonreye mins eto surmint onk des pus rlomés muzicyins uropeyins del [[Rinexhance]]. == Vicåreye == [[Imådje:Mons - Hommage Roland de Lassus - VTdJ.JPG|thumb|Posteure a si omaedje, a Mont]] Il a vnou-st å monde a Mont e [[Hinnot]], adon [[Bas-Pays espagnol]] ey e l' [[Beldjike]] d' asteure. Il a fwait ses scoles di muzike come [[Motî:corå|corå]] d' l' eglijhe St-Nicolai-e-Havré d' Mont, mins i n' a nén ratindou foirt lontins po voyaedjî dins les ôtes payis ewou çk' on fjheut bråmint do cas di s' bele vwès. On a minme dit k' il åreut stî kidnapé troes côps a cåze di cite-cile mins on sait bén asteure k' i s' a ndalé a l' ådje di 12 ans e [[France]] mins surtout en [[Itåleye]] ewou çk' il a fwait bråmint des voyaedjes tot shuvant [[Ferdinand di Gonzague]], [[vice-rwè]] d' [[Sicile]]. Il a stî egadjî a Naples après [[1550]], il a tchanté kékès anêyes pus tård a [[Rome]] come [[mwaisse di tchapele]] del [[båzleke]] [[Sint-Djhan do Latran]] (c' est la k' il a rescontré [[Giovanni Pierluigi da Palestrina]] l' ôte grand mwaisse del [[polifoneye]]), il a fwait on voyaedje diplomatike manké amon les inglès a [[Londe]] poy rivni viker deus ans a [[Anvers]] divant d' trover po d' bon ene plaece come mwaisse di tchapele al Cour do Duk [[Albert V di Bavire]] a [[Munike]], ki l' Duk end aveut fwait li tchapele li pus impôrtante d' [[Almagne]]; et a stî lu-minme di 1568 a 1573 al fene copete di s' rilomêye uropeyinne. Di s' djonne tins djusk' a k' il est ddja d' ådje, Lassus a tofer fwait des [[compôzaedjes di muzike]]. Di s' plome ont sourdou 2000 compôzaedjes, emey zels 57 messes, 101 [[magnificat]]s et come 700 [[motet]]s k' ont parvinous djusk' a nozôtes. I cåzéve bråmint di lingaedjes eyet esteut on fén kinoxheu di tos les diferins stîles di muzike. Po ses compôzaedjes [[polifonike]]s eco vicants ådjourdu, il a stî cweri dins totes les ptitès fômes di muzike populaire d' Urope avou on grand signifiaedje årtistike, come li [[vilanele itålyinne]], li [[tchanson francesse]] eyet l' [[Lied almand]]. Li djonne muzicyin a cmincî s' mestî di [[compôzeu]] come [[madrigå|madrigalisse]], mins i n' a waire tårdjî po s' tourner eviè les motets k' ont stî li vraiy clå [[spirituwel]] di si ovraedje. Dins ces-ci on pout trover d' on costé, li foite influwince des muzicyins di s' pays et di l' ôte costé, tote li grandeu et l' foice [[simbolike]] di s' [[lingaedje muzicå]]. A 40 ans, cwand il a stî parvinou al miercopete di si årt, i sepéve moenner del pus bele manire totes les tecnikes di compôzucion di s' tins. Li muzike da sinne est caracterijheye pal parfonde riprezintåcion des emôcions, des [[tonalité]]s sinsuweles et des imådjes muzicales. I n' a nén seulemint rindou bon dvwer a l' idêyå årtistike univiersel mins il a eto metou dins si ovraedje des elemints åyant pår li caractere itålyin. On pout dire k' il est onk des pus grands compôzeus di tos les tins. == Ouves sacrêyes == [[Imådje:Orlando di Lasso 2.jpg|thumb|left|Poitrait da di Lassus so on vî vî eplaidaedje d' amon l' veve Ballard - "Lives des tchansons e cénk pårteyes" - 1619.]] * [[Lamintåcion]]s ''do profête Djeremiye'', keur polifonike a 5 vwès * Åtoû di 700 [[motet]]s a 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 et 12 vwès: ''« Tristis est anima mea », « Christus resurgens », « Vexilla regis », « In monte Oliveti », « Ego sum », « Hodie completi », « Domine non est »'' ..., * 101 [[magnificat]]s a 4, 5 et 6 vwès, * 57 [[messe]]s a 4, 5, 6 et 7 vwès, * 32 [[îmne (rilidjon)|îmne]]s a 4, 5, 6 et 7 vwès, * 29 [[respons]] a 2, 3, 4, 5, 6 et 7 vwès, * 14 [[litaneye]]s a 4, 5, 6, 7, 8, 9, et 10 vwès, * 12 [[nunc dimittis]] a 4, 5, 6 vwès * 10 [[faus-boûrdon]] a 5 vwès * 8 [[officia]] a 5 vwès, * 7 [[psåme]]s ''del penitince'' a 5 vwès, * ''Låmes di sint Pire'' (cike di 20 spirituwels madrigås a 7 vwès, * 5 [[lectione]]s a 4 vwès (''Vidjile des moirts – Djob – Luçons des matenes di Noyé''), * 5 [[passion]]s, * Sacwantès ''[[psalmi poenitentiales]]'' et po fini des rlidjeus madrigås itålyins come les ''Lacrimae di San Pietro''. == Ouves profanes == [[Imådje:Orlando di Lasso.png|thumb|right|Poitrait da di Lassus so on vî vî eplaidaedje d' amon l' veve Balârd - 17inme sieke]] * 135 [[tchansons polifonikes]] francesses, a 3, 4, 5, 6 , 7 et 8 vwès, * 93 [[lied almand|lieder]] polifonikes almands, * 33 [[vilanele itålyinne|vilaneles]] (3-8 vwès), * 146 [[madrigås]] itålyins come ''Matona, mia Cara et Lucia Celu''. == Bibliografeye == Tites des lives k' i gn a avou pus di racsegnes so Roland di Lassus: === en almand === * Horst Leuchtmann: ''Orlando di Lasso. Briefe''. Wiesbaden, Breitkopf & Härtel 1977 ISBN 3-7651-0119-2 * Franzpeter Messmer: ''Orlando di Lasso. Ein Leben in der Renaissance''. Musik zwischen * Sämtliche Werke (1956), d.. W. Boettichher, K. von Fischer en S. Hermelink : : ''O. di Lasso''. === en inglès === * Daniel Zager, ''Post-Tridentine liturgical change and functional music: Lasso's cycle of polyphonic Latin humns'', OL Studies 1999. * Gustave Reese : ''Music in the Renaissance''. New York, W.W. Norton & Co., 1954. ISBN 0393095304 * Harold Gleason and Warren Becker, ''Music in the Middle Ages and Renaissance'' (Music Literature Outlines Series I). Bloomington, Indiana. Frangipani Press, 1986. ISBN 089917034X * James Haar: "Orlande de Lassus", Grove Music Online ed. L. Macy (Accessed January 12, 2005), [http://www.grovemusic.com Grove Music Online] (The article is unchanged from 1980, but it contains an updated bibliography) * Peter BERGQUIST, ''Modal ordering within Orlando di Lasso's'' publications (203) Cambridge University Press 1999 === e francès === * Annie COEURDEVEY, ''Roland de Lassus'', Librairie Arthème Fayard, mars 2003. ISBN 2-213-61548-9 * C. Van Den Borren : ''Orlando de Lassus'' (Alcan). * I. Bossuyt : ''De Guillaume Dufay à Roland de Lassus: les très riches heures de la polyphonie franco-flamande'' (Racine). == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://www.france.diplomatie.fr/culture/galerie_composit/sons/lassus.aif fitchî son d' on boket d' muzike sacrêye]. *[http://homepages.ulb.ac.be/~xhubaut/crngdl/mp3/moine.mp3 fitchî son d' on boket d' muzike profane]. [[da:Orlando di Lasso]] [[de:Orlando di Lasso]] [[en:Orlande de Lassus]] [[eo:Orlando di Lasso]] [[es:Orlando di Lasso]] [[fi:Orlando di Lasso]] [[fr:Orlando de Lassus]] [[gl:Orlando di Lasso]] [[he:אורלנדו לאסוס]] [[hr:Orlando di Lasso]] [[it:Orlando di Lasso]] [[ja:オルランド・ディ・ラッソ]] [[nl:Orlando di Lasso]] [[pl:Orlando di Lasso]] [[ro:Orlando di Lasso]] [[sl:Orlando di Lasso]] [[sv:Orlando di Lasso]] 12087 31621 2005-02-23T13:52:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Melet</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mlet</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Melet-dlé-Gochliye</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mellet</span>, rebané [[Motî:Viyé|Les Bons Viyés]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Melenck (1033), Melin (1100), Meling (1298)</span>. <B>2.</B> hamtea d' [[Motî:Sint-Djermwin|Sint-Djermwin]]. vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Maieles (1265)</span>. Viyaedjes cåzu omonimes : * [[Motî:Mélin|Mélin]] ---- * [[Melet|Dipus d' racsegnes so Mlet-dlé-Gochliye]]. 12088 57906 2006-05-22T07:46:30Z Maîsse Arsouye 156 '''Melet''' u '''Melet-dlé-Gochliye''' (dins l' cåzaedje, on eploye pus sovint li [[sipotchåve voyale|spotcheye]] cogne '''a Mlet''') (F. ''Mellet'', ''Mellet-lez-Gosselies''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané dins [[Les Bons Viyés]] el [[province do Hinnot]]. * Dimorants: 2.478 ([[2005]]) Meletwès * Limero del posse: '''6211''' (vî limero '''6208'''). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 21'''. * Arondixhmint: [[Tchålerwè]]. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Melet|e splitchant motî]]. * Hôteur: 139 metes * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_30_19_N_04_28_41_E|50°30'19"N, 4°28'41"E}} ''Melet, c' est eto on hamtea di [[Sint-Djermwin]]''. == A vey == I gn a, å coûtchant do viyaedje, des rmanants d' ene tchåssêye rominne. E viyaedje minme, on trove l' eglijhe des Sints Mårtén et Mucyin Mareye. Po çou k' est do tchestea del moyinådje, i n' è dmeure pus k' on dondjon, li «tour do Vî Tchestea», wice k' i gn a asteure on cinte touristike eyet on muzêye locå. == Rilomêye djin di Mlet == * [[sint Mucyin Mareye]] î a skepyî. [[fr:Mellet]] 12089 44881 2005-11-17T07:47:09Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Mucyin]] '''Sint Mucyin Mareye''' (divant, on djheut li '''Fré Mucyin Mareye''', e F. ''Frère Mutien Marie''), c' est l' pus "djonne" des [[sints fiestis el Walonreye]]. Si fiesse, c' est l' [[30 di djanvî]]. Di s' vraiy no, i s' lome '''Louis-Joseph Wiaux''', si a-t i vnou å monde a [[Melet|Mlet]] e [[1841]]. A cwénze ans, il intere å noviciat a [[Nameur]] po esse [[fré des scoles crustinnes]]. A 18 ans, i boute a [[Malonne]], la k' i s' mostere foirt doûs, sopoirtant totes les kéntes des scolîs, dedja foirt waeraxhes di ç' tins la. I mora e 1917. On li vna siervi so s' tombe docô après. E 1926, on l' distera et l' reterer å pî do clotchî d' l' eglijhe di Malonne, la k' on l' vina priyî. On-z a docô rcoirdé des rwerixhaedjes miråculeus. Did la li dmande pol lomer on [[binawreus]], acceptêye e 1977, pu on [[sint]] e 1989. On l' a spoté li sint patron des sorwoeyants di scole. Et divni sint patron des frés des scoles crustinnes. [[fr:Louis-Joseph Wiaux]] [[it:San Muziano Maria Wiaux]] 12090 31624 2005-02-23T17:30:15Z Lucyin 16 ancyinne sicole di Gomzé (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} ancyinne sicole di Gomzé (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12091 31625 2005-02-23T17:31:13Z Lucyin 16 Eglijhe di Gomzé (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Gomzé (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12092 31626 2005-02-23T20:44:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mélin</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mélin-el-Hesbaye</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mélin</span>, e flamind <span lang=nl>Malen</span>, rebané avou [[Motî:Djodogne|Djodogne]]. <I>Po travayî l' pire di Gobtindje, Fåt bén ndaler disk' a Mélin </I>([[William Dunker]]). Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta> Mallum (1099), Meylem (1132), Meylen (1138)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mélin-e-Payis-d'-Heve</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mélen</span>, rebané avou [[Motî:Soûmagne|Soûmagne]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Meilent (1100), Meslen (1131)</span>. Viyaedjes cåzu omonimes : * [[Motî:Melet|Melet]]. ---- * [[Mélin-el-Hesbaye|Dipus d' racsegnes so Mélin-el-Hesbaye]] * [[Mélin-e-Payis-d'-Heve|Dipus d' racsegnes so Mélin-e-Payis-d'-Heve]] 12093 31627 2005-02-23T20:34:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Mélin-el-Hesbaye]] 12094 31628 2005-02-23T20:29:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Mélin-e-Payis-d'-Heve]] 12095 31629 2005-02-23T19:58:00Z Lucyin 16 Arbûmont : l' eglijhe (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Arbûmont : l' eglijhe (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12096 31630 2005-02-23T19:59:41Z Lucyin 16 Arbûmont : Li måjhon-comene eyet les scoles (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Arbûmont : Li måjhon-comene eyet les scoles (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12097 31631 2005-03-03T12:34:59Z Pablo 5 imådje disfacêye Li poitrait d' l' eglijhe k' esteut la, ci n' esteut nén l' eglijhe d' Arbûmont, mins d' Ofagne. :Imådje disfacêye (li no do fitchî åreut fwait s' brouyî les djins, et di pus li foto esteut pår trop noere). :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;måss 2005 a 12:34 (UTC) 12098 31632 2005-02-23T20:31:02Z Lucyin 16 Mélin-e-payis-d'-Heve displaecî viè Mélin-e-Payis-d'-Heve #REDIRECT [[Mélin-e-Payis-d'-Heve]] 12099 35201 2005-07-17T15:56:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> vete boket, tot plat, d' ene plante, d' èn åbe, ki vént so li stipe u so les coxhes. <I>Ene foye di djote, des foyes di djaeyî.</I> <I>I fwait setch; les bôlîs pierdèt ddja leus foyes</I> ([[P. Defagne]]). <span lang=fr>F. feuille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foye di såvlon:</FONT> foye di toubak ki toutchive tere, ki n' dene nén do si bon toubak. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tronner come ene foye:</FONT> tronner foirt (di peu, di five). Loukîz a: [[Motî:balzin|balzin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaitî les foyes pa padzo:</FONT> aler dins l' bwès djonnea et djonnete po coûtchî eshonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' va nén å bwès cwand on-z a peu des foyes:</FONT> i n' fåt nén cmincî ene sacwè, si on n' est nén capåbe d'endè vni mwaisse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a pus d' ene foye å bos:</FONT> dijhêye cwand on [[Motî:amete|amete]] ene sakî sins prouves. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mårkez l' so ene foye di cabu, et dinez l' a vos lapéns:</FONT> dijhêye a onk (ene) ki vos taene por vos lyi fé ene sacwè ki vos n' vloz nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On voet bén k' les foyes tcheyèt:</FONT> dijhêye a ene sakî ki fwait l' sot. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">foye di fleur</FONT>: [[Motî:petale 2|petale]]. <I>Ene rôze ki piede ses foyes</I> ([[J. Wisimus]]). <B>3.</B> cwårêye sitindêye di papî. <I>Ene foye a cigarete.</I> <I>Prindoz ene novele foye, et riscrire vosse redaccion comifåt</I> ([[P. Defagne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foye di cårculaedje:</FONT> (mot d' éndjoleu) foye di tåvleu éndjolike, po fé des cårculaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dressêye foye, coûtcheye foye:</FONT> relijha po l' metaedje so papî d' ene pådje tapêye al machine. <span lang=fr>F. portrait, paysage.</span> <B>4.</B> [[Motî:gazete|gazete]]. <I>Dji l' a lî sol foye</I> ([[J. Coppens]]). <I>Dj' a fwait mete ene anonce sol foye</I> ([[J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. journal.</span> <B>5.</B> fene plake di mnujhreye, 15 a 18 mm sipesse. <I>I m' rifåreut deus foyes d' unalite.</I> <I>Ene foye di placaedje</I> ([[J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. feuillet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">foye</FONT>, fouye, faye, fâye, fwèye, fûye, fëye, feûye, Gm. fûye; Tch fèye; Pc. fële, fwèle</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.42. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>folium</I></span> (minme sinse). Omonimeye : * [[Motî:foyî|dji foye]] (mi corti). * [[Motî:foye 2|foye]] (såjhon k' les åbes fouyèt). Omonimeye coinrece : * [[Motî:fouyî 1|i fouye]] (les potches) Mots d' aplacaedje : * [[Motî:foye d' årdjint|foye d' årdjint]] * [[Motî:foye di coixheure|foye di coixheure]]. * [[Motî:foye di Sint Antoenne|foye di Sint Antoenne]]. * [[Motî:meye-foyes|meye-foyes]]. Parintêye: * [[Motî:fouyî 1|fouyî, fouyaedje, foye, fouya]] * [[Motî:fouyea|fouyea]] * [[Motî:fouyete|fouyete, fouyet, fouyou…]] * [[Motî:fouyter|fouyter, fouyton, fouytaedje, fouytåjhe]] * [[Motî:disfouyter|disfouyter]] 12100 31634 2005-03-03T11:57:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foye di coixheure</B></FONT> [f.n., des foyes di coixheure] plante des bwès avou des ptitès blankinassès fleurs a [[Motî:xhilete|xhilete]], et a raecinêye avou des gros nucrês avou ene måke, ki fwaiynut pinser a on catchet. <I>Li foye di coixheure arestêye li sonk cwand on s' a coixhî</I> ([[J. Wisimus]]). ---- * [[foye di coixheure|Pondants et djondants]] 12101 31635 2005-03-14T20:00:46Z Tiri 72 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : == * foye [G201, E1, S170, E212b (d'åbe)], faye [G201], fêye [G201], fouye [G201, S0, O0, E1, C1, E212b (di papî)], fwèye [G201, O3], fûye [G201], feuye [G201, O0, O4], foûye [O0, G201], feûye [O100]. == [[Rifondaedje do walon|Rifondaedje]] == sorwalonde lidjwesse (come [[Motî:coye|coye]], [[Motî:hoye|hoye]]), prononcêye purade coûte (nén come [[Motî:voye|voye]], [[Motî:roye|roye]], [[Motî:soye|soye]]), mins avou [[candjmint d' voyale]] dins l' [[Motî:fouya|parintêye (fouy-)]]. Egzimpe di candjmint d' voyale dins les walons coinreces * A Vervî : ''fâye'', mins : ''foyou, foyter, foyèdje'' * Al Lovire : ''fwèye'', mins ''foya''. == Ôtes sinses dins les motîs == (nén rprins, paski dji n' comprin nén bén çou k' c' est po åk) ''feuille, attachement (maçon)'' [E42] ''feuillure (menuisier) (Angle rentrant ménagé le long d'un élément de construction pour recevoir une partie de menuiserie fixe ou mobile.'' [E42]. (nén rprins, paski dji n' comprin nén bén çou k' c' est po åk) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 24 di fevrî 2005 a 17:02 (UTC) Come on a dedicé å raplou di Transene [[Uzeu:Tiri|Tiri]] 14 di måss 2005 a 20:00 (UTC) 12102 60437 2006-06-15T02:27:10Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Polygonatum]] Li '''foye di coixheure''', c' est ene plante des bwès avou des ptitès blankinassès fleurs a [[xhilete (fleur)|xhilete]], et a raecinêye avou des gros nucrês avou ene måke, ki fwaiynut pinser a on catchet. Ele florixh e moes d' djun. Li frut, c' est on ptit måve poes, k' i gn a do pwezon dvins. Li foye di coixheure arestêye li sonk cwand on s' a coixhî. No e sincieus latén : ''Polygonatum spp''. * ''Polygonatum odoratum'' : ki les fleurs odèt bon. * ''Polygonatum multiflorum'' : ki les fleurs n' odèt rén. Famile des [[feudlissêye]]s. [[de:Weißwurz]] [[en:Polygonatum]] [[fr:Sceau de Salomon]] [[lt:Baltašaknė]] [[nl:Salomonszegel]] [[pt:Polygonatum]] 12103 31637 2005-02-24T17:04:28Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : fâye-du-cwahâre [E42] 12104 62337 2006-06-19T12:51:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: he, ko, sv, vi Modifie: da, lt [[Categoreye:familes des plantes]] Ene ''' feudlissêye''' c' est ene plante pareye å [[feu d' li]], e sincieus latén: ''liliaceae''. [[Imådje:Illustration_Veratrum_album0.jpg|thumb|Dessinaedje do ''Veratrum album'', ene feudlissêye]] == Discrijhaedje == Les feudlissêyes sont des palntes ki vnèt sol tere u dins l' aiwe. Ele ont sovint èn agnon (u ene truke). Sovint, leus foyes ni crexhèt k' å pî do montant. Cogne des fleurs : les fleurs ont 3 petales + 3 foyes di fleur del minme coleur. ele ont 6 stamenes, et 3 cårpales. Les grinnes si saiwèt evoye foû d' troes lodjetes. == Sacwantès feudlissêyes. == * [[a (plante)|a]] * [[a des oûsses]] * [[alowesse]] * [[coltchike]]. * [[feu d' li]] * [[foye di coixheure]] * [[passe-rôze]]. * [[porea]] * [[tulipe]] [[cy:Alaw]] [[da:Lilje-familien]] [[de:Liliengewächse]] [[en:Liliaceae]] [[eo:Liliacoj]] [[es:Liliaceae]] [[fa:سوسنیان]] [[fr:Liliaceae]] [[he:חבצלת]] [[ja:ユリ科]] [[ko:백합과]] [[lt:Lelijiniai]] [[nl:Leliefamilie]] [[no:Liljefamilien]] [[pl:Liliowate]] [[pt:Liliaceae]] [[sv:Liljeväxter]] [[vi:Họ Loa kèn]] [[zh:百合科]] 12105 31639 2005-02-25T11:19:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tourniket]] 12106 31640 2005-02-25T11:20:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tourniket]] 12107 31641 2005-02-25T11:23:18Z Lucyin 16 ancyinne tournikete po poujhî l' aiwe po-z abruver les biesses (Verlinne-dilé-Libråmont, 2003) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} ancyinne tournikete po poujhî l' aiwe po-z abruver les biesses (Verlinne-dilé-Libråmont, 2003) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12108 31642 2005-02-25T11:24:07Z Lucyin 16 tourniketreye metowe so ene cresse (Andalouzeye, 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} tourniketreye metowe so ene cresse (Andalouzeye, 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12109 31643 2005-02-25T11:26:49Z Lucyin 16 Li Koutoubia d' Marakech (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Li Koutoubia d' Marakech (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12110 44297 2005-11-11T03:12:45Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourniket</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djeu d' dicåce avou des tchvås d' bwès ki tournèt et k' on saye d' apicî ene flotche ki pind, po wangnî on tour po rén. <span lang=fr>F. carousel.</span> On dit eto [[Motî:tchivå|tchivås d' bwès]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler å tourniket da Tchantchès:</FONT> aveur li [[Motî:tournisse|tournisse]]. <B>2.</B> emantchaedje po on pazea passer houte d' ene resserêye plaece, fwait d' on cwåré d' pås, k' il î fåt tourner so lu-minme po passer (eto, les biesses n' î sårént passer). <B>3.</B> tournante pîce d' ene machine. <I>Ene hertchinne, c' est ene tchinne ki hertcheye l' ecråxhe do batch do semoe, et l' amoenner viè les tournikets po-z esse sipitêye evoye.</I> Etimolodjeye: viebe [[Motî:tourner|tourner]], [[cawete -iket]]. [[Imådje:tournikete_wi.jpg|thumb|ancyinne tournikete po poujhî l' aiwe po-z abruver les biesses]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tournikete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchessi|tchessi]] d' fier avou, å dzeu, des [[Motî:aiyron|aiyrons]] ki tournèt avou l' air, po poujhî d' l' aiwe d' on [[Motî:pousse|pousse]] u fé do corant electrike. <span lang=fr>F. éolienne.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tourniketreye</B></FONT> [f.n.] astalåcion di sacwantès tourniketes metowes ene dilé l' ôte po produre di l' electricité. <span lang=fr>F. parc éolien.</span> Etimolodjeye: [[cawete -reye]], [[noûmot|2003]]. ---- * [[tournikete|Dipus d' racsegnes sol rotaedje d' ene tournikete]] * [[tourniketreye|Dipus d' racsegnes so les tourniketreyes]] 12113 49798 2006-01-27T23:33:05Z Lucyin 16 /* Diswalpaedje des tourniketreyes */ {{djermon}} [[categoreye:ecolodjeye]] [[Imådje:tourniketreye_wi.jpg|thumb|380px|right|tourniketreye metowe so ene cresse e l' Andalouzeye]] Ene '''tourniketreye''', c' est ene astalåcion di sacwantès tourniketes metowes ene dilé l' ôte po produre di l' electricité. Ele ni pout esse metowe en alaedje ki la k' gn a del grande air tote l' anêye, come sol boird del mer u so les cresses. Ene tourniketreye prodût del [[todi-poujhåve enerdjeye]]. == Fonccionmint d' ene tournikete == == Sôres di tourniketes == === a moyeu d' astampé === [[Imådje:H-Darrieus-Rotor.png.jpg|thumb|turbine di Darrieus en H]] === a moyeu d' coûtchî === == Eplaeçmints po les tourniketreyes == === Principe === Ene tourniketreye ni pout esse metowe en alaedje ki la k' gn a del grande air tote l' anêye, come sol boird del mer u so les cresses. === Ezès plinnes === === E plinne mer === === So les cresteas === === Ezès veyes === == Diswalpaedje des tourniketreyes == Ene tourniketreye, c' est on pordjet ki pout åjheymint rascode des subsides [[Mecanisse di diswalpaedje sins mannestés|MDP]] avou l' metaedje so pîs do [[Protocole di Kyoto]]. [[Imådje:EnerconE70-Magedeburg 2005-Steinkopfinsel01.jpg|thumb|costrujhaedje d' ene tournikete Enercon E-70 nén lon d' Magdeburg, e l' Almagne]] E 2004, les tourniketreyes eployént 1500 djins el [[Beldjike]], et 20.000 e [[Daenmåtche]] (chifes). Gn a purade des tourniketreye el Flande, dins l' mer. El [[Walonreye]], i fwait pår frisket po-z enonder des pordjets di tourniketreyes (so les cresses di l' [[Årdene]]), paski les djins sont wårdiveus pol payizaedje. Mins il î fårè bén passer. E 2005, gn aveut 29 tourniketes el Walonreye ki produjhént 40 megawates. On-z a les pinses d' aveur 200 megawates e 2010. E l' [[Bas-Payis|Olande]], end a eto å mitan des tchamps. == Sacwantès tourniketreyes del Walonreye == === dedja tournant === * [[Tiyet]] : 6 tourniketes; li corant va po Bastogne. * [[Perwé]] : 4 tourniketes, pol veye. === e pordjet === * pordjet di [[Mtet]] : bråmint des rujhes po les djins esse d' acoird. * pordjet d' Estene (dilé [[Mont]]), po loumer 30.000 måjhons. * pordjet d' [[Bive]] : so les cresses ådzeu d' di [[Bayamont]] [[da:Vindenergi]] [[de:Windenergieanlage]] [[en:Wind turbine]] [[es:Energía eólica]] [[fi:Tuulivoima]] [[fr:Éolienne]] [[ja:風力原動機]] [[nl:Windturbine]] [[pl:Turbina wiatrowa]] [[pt:Energia Eólica]] [[sv:Vindkraftverk]] 12114 60205 2006-06-11T09:49:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: als, an, ang, be, el, eu, fa, fiu-vro, ga, hr, is, ka, ku, lb, mk, na, nds-nl, oc, roa-rup, scn, sq, st, sw, th, tr, ug, war Modifie: da, ia [[Categoreye:Bas Payis|*]] {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Bas Payis'''<br /> '''Nederland'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|the Netherlands|Bas Payis|des}} | [[Imådje:Nl-arms.gif|125px|Åres nåcionåles des Bas Payis]] |- | ([[Drapea des Bas Payis|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles des Bas Payis|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Je Maintiendrai''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationNetherlands.png|Eplaeçmint des Bas Payis sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[neyerlandès]], [[frizon]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Amsterdam]], mins l' sidje do govinemint est [[Li Hague|al Hague]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |Royinne || [[Royinne Beatrix des Bas Payis|Beatrix]] |- |Prumî minisse || [[Jan Peter Balkenende]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 131inme]] 41.526&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> 18,41% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle <small>([[2004]])</small><br /> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé Xinme]] 16.318.000&nbsp;dimorants <br /> 393&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye <br /> &nbsp;- Ricnoxhowe |del [[Sipagne]] [[23 d' may]] [[1568]] <br /> [[30 di djanvî]] [[1648]] |- |[[Manoye]] || [[Euro]] (EUR) |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +1 |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Wilhelmus van Nassouwe]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .NL |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 31 |} Les '''Bas Payis''' (on dit sovint, tot s' brouyant, l' '''Olande'''), c' est èn estat metou a Bijhe del [[Beldjike]], k' a stî sovint raloyî avou leye des trevéns d' l' istwere. Li Beldjike et les Bas-Payis d' ouy formént les '''[[Bas Payis espagnols]]''' (16inme sieke), pus les '''[[Bas Payis otrichyins]]''' (17inme et 18inme sieke), pus li Rweyåme des Bas Payis (1815-1830). I s' ont pårti podbon e 1830, al [[Revolucion braibonresse]]. I s' ont rmetou eshonne, economicmint, tot-z askepiant l' [[Benelux]], do côp après l' [[guere di 1940-1945]], ki fourit l' nawea do [[Cmon Martchî a shijh]] (1957). == Istwere == Tins del [[guere 1914-1918]], les prijhnîs bedjes ont stî resserés dins des camps e l' Olande. == Rilomêyès djins des Bas-Payis == * [[Vincent Van Gogh]]. [[af:Nederland]] [[als:Niederlande]] [[an:Países Baxos]] [[ang:Niðerland]] [[ar:هولندا]] [[ast:Holanda]] [[be:Нідэрлянды]] [[bg:Холандия]] [[ca:Països Baixos]] [[cs:Nizozemsko]] [[cy:Yr Iseldiroedd]] [[da:Holland]] [[de:Niederlande]] [[el:Ολλανδία]] [[en:Netherlands]] [[eo:Nederlando]] [[es:Países Bajos]] [[et:Holland]] [[eu:Herbehereak]] [[fa:هلند]] [[fi:Alankomaat]] [[fiu-vro:Holland']] [[fr:Pays-Bas]] [[fy:Nederlân]] [[ga:An Ísiltír]] [[gl:Países Baixos - Nederland]] [[got:𐌽𐌹𐌸𐌴𐍂𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳]] [[he:הולנד]] [[hr:Nizozemska]] [[hu:Hollandia]] [[ia:Pais Basse]] [[id:Belanda]] [[io:Nederlando]] [[is:Holland]] [[it:Paesi Bassi]] [[ja:オランダ]] [[ka:ნიდერლანდი]] [[ko:네덜란드]] [[ku:Holanda]] [[la:Nederlandia]] [[lb:Holland]] [[li:Nederland]] [[lt:Olandija]] [[lv:Nīderlande]] [[mk:Холандија]] [[ms:Belanda]] [[na:Eben Eyong]] [[nah:Ompa Atoyaapan]] [[nds:Nedderlannen]] [[nds-nl:Nederlaand]] [[nl:Nederland]] [[nn:Nederland]] [[no:Nederland]] [[oc:Païses Basses]] [[pl:Holandia]] [[pt:Países Baixos]] [[ro:Ţările de Jos]] [[roa-rup:Olanda]] [[ru:Нидерланды]] [[scn:Olanda]] [[se:Hollánda]] [[simple:Netherlands]] [[sk:Holandsko]] [[sl:Nizozemska]] [[sq:Holanda]] [[sr:Холандија]] [[st:Hôlanê]] [[sv:Nederländerna]] [[sw:Uholanzi]] [[th:ประเทศเนเธอร์แลนด์]] [[tl:Netherlands]] [[tr:Hollanda]] [[ug:گوللاندىيە]] [[uk:Нідерланди]] [[vi:Hà Lan]] [[war:Paises Bajos]] [[zh:荷兰]] [[zh-min-nan:Kē-tē-kok]] 12115 31647 2005-06-24T00:21:07Z Lucyin 16 [[categoreye:ecolodjeye]] L' '''ecolodjeye''', c' est l' syince ki parpinse li diswalpaedje sins distrure l' evironmint. == Sacwants hagnons Wiki a vey avou l' ecolodjeye == * [[saetchot d' plastike]] * [[todi-poujhåve enerdjeye]] * [[tourniketreye]] * [[mannixhance]] * [[Biyovaryisté]] 12116 31648 2005-02-25T13:06:27Z Lucyin 16 on '''crahea d' Sarazin''', c' est on [[Motî:crahea|crahea]] k'&nbsp;on rtrove dins les bwès e sårtant, la k'&nbsp;gn a aveut des [[bas-fornea]]s. Å moumint k'&nbsp;les [[Impire Romin|Romins]] ont vnou, gn aveut bråmint des bas-forneas, po fé fonde li fier; c'&nbsp;est ene tecnike k'&nbsp;aveut stî enondêye pa les [[Cele]]s. On-z a lomé les Celes" [[Sarazin]]s" pask' i n' estént nén [[rilidjon crustinne|crustins]]. On nd a bråmint trové dins les [[fondreye (dins tere)|fondreyes]],mins eto dins les bwès di tot l' di fier dins tote l' [[Eter-Sambe-et-Mouze]]. Les djins d' [[Nîme (Virwinvå)|Nîme]] sont spotés les Craheas a cåze k' end aveut toplin so leu ban. Inte 1900 et 1920, les hôt-forneas d' Tchålerwè ont ralouwé des tones di craheas d' Sarazin. Adon, pa stindaedje, li mot "crahea d' Sarazin" a prin [[Motî:crahea d' Sarazin|des ôtes sinses]]. 12117 36495 2005-07-31T09:06:10Z Jean-Pol GRANDMONT 58 {{licince imådjes dominne publik}} Jean-Sebastien Bach {{licince imådjes dominne publik}} 12118 36424 2005-07-31T00:13:36Z Pablo 5 Ate-dilé-Brugelete - Tchestea dol famile de Meester-de-Heyndonck {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12119 36423 2005-07-31T00:13:12Z Pablo 5 Li vî Castia dizo l' nîve {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12120 51399 2006-03-12T14:46:21Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Montgneye Sint-Cristofe''' (fr: Montignies-Saint-Christophe'') est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou [[Erkelene]] * Dimorants: * Limero del posse: ''' ''' (vî limero ''' ''') * Limero diyalectolodjike: '''Th&nbsp;37''' * Arondixhmint: [[Twin]] * Sipotaedje: Vîs scrijhas: 12121 31653 2005-02-26T16:52:19Z Lucyin 16 peneu, må comprin (Manhé), a stî replaecî pa "penleu" ki serè dins l' novea motî da Stasse [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 26 di fevrî 2005 a 16:52 (UTC) 12122 34295 2005-07-10T10:46:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>penler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] (ene miete fotant) sicrire bråmint. Etimolodjeye: bodje [[Motî:pene|pene]], [[cawete -ler]], [[noûmot|1910]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>penleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>penleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>penlêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tént l' pene so on raploû, po ene soce. <span lang=fr>F. secrétaire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pèn'leu(se)</FONT>, pèneu, pèneur</span>. Omonimeye coinrece: * [[Motî:peneus|peneus]]. 12123 31655 2005-02-26T16:56:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:penler]] 12124 45241 2005-11-22T00:56:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cayé</B></FONT> [o.n.] blankès foyes raloyeyes, po scrire didins. <I>Dji dirè eco k' t' as råyî des pådjes dins t' cayé po fé des areyoplanes</I> ([[B. Genaux]]). <span lang=fr>F. cahier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Cayés Walons:</FONT> No d' viye gazete e walon eplaideye a Nameur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li cayé d' Anne Frank:</FONT> live so l' cotchessaedje des Djwifs tins del guere di 40, redjårbé e walon come pîce di teyåte pa Paul Bolland. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cayé</FONT>, cayè, cayî</span>. Omonimeye coinrece : * (avou ''cayè'') : [[Motî:cayet|cayet]] * (avou ''cayî'') : [[Motî:cayî|cayî]] ---- * [[rîlêye francès-walon|"cayé" est on mot del foû-rîle IER / É]]. * [[Les Cayés Walons|Dipus d' racsegnes sol rivowe "Les Cayés Walons"]] * [[Li cayé d' Anne Frank (teyåte)|Dipus d' racsegnes sol pîce di teyåte e walon "Li cayé d' Anne Frank"]] 12125 36598 2005-07-31T20:35:54Z Pablo 5 Ene '''rîlêye francès-walon''', c' est ene djivêye de mots k' on pout trover åjheymint e walon, a pårti des mots francès ki vlèt dire parey. I fwait pus åjhey aprinde li walon po les cis (cenes) ki cnoxhèt ddja l' francès, cwand i savèt les piceures des rîlêyes francès-walon. Nerén, ça pout moenner a des [[forcoridjaedje]]s. Sacwantès rîlêyes francès-walon ont stî eployeyes pås mwaisses di scole po-z aprinde des rujhes ortografikes do francès (metaedje d' on [[tchapea (ortografeye)|tchapea]], ortografeye EN / AN) a des efants ki cnoxhént ddja l' walon. == tchapea (^) e francès = s e walon == * [[Motî:tchestea|tchestea]], [[Motî:wastea|wastea]], [[Motî:rustea|rustea]] (F. ''château, gâteau, râteau''). * [[Motî:crosse 1|crosse]], [[Motî:mwaisse|mwaisse]] (F. ''croûte, maître'') == rîlêye F. AN = W. AN <> F. EN = W. IN == * Mwaisse rîle: ** AN : kimander, danser, transe (''commander, danser, transe'') ** EN : prinde, rinde, momint, inkete (''prendre, rendre, moment, enquête'') * Foû-rîles: ** flamind (''Flamand''), binde, dins, sins. ** [[sorwalonde]]s : inglès, etrindjir. == rîlêye -IER = -Î == === Egzimpes === ** [[cawete -î]] === Foû-rîlêye IER = É === * [[Motî:cayé|cayé]] * [[Motî:colé|colé]] * [[Motî:pilé|pilé]] * [[Motî:singlé|singlé]] * [[Motî:solé|solé]] * [[Motî:tchandlé|tchandlé]] == rîlêye addjectifs avou -ER = -IR == C' est sacwants addjectifs: * [[Motî:ledjir|ledjir]] * [[Motî:gåtchir|gåtchir]] * [[Motî:etrindjir|etrindjir]] == Rîlêye del dobe lete francesse "OU". == * Rifondaedje di l' [[oyon O/OU]] po les mots k' ont on parey a zels avou OU e francès. ** mwaisse rîle : *** cas djenerå: po, tot, crosse, vos, gote, cori (F. ''pour, tout, croûte, vous, goutte, courir''). *** pus målåjheys cas : poye, poyon, poyete (F. ''poule, poussin, poulette''); hoye (F. ''houille''); coye (F. ''couille''). ** Foû-rîles (OU e walon et e francès) : houyire (''houillère''), ramouyî (''mouiller''). * rîlêye F. -OUR = son walon "oû" ** avou tcheyaedje do R : [[Motî:coû|coû]], [[Motî:toû|toû]], djoû (F. ''cour, tour, jour''). ** sins tcheyaedje do R : tour (di tchestea), tourner, djournêye. == rîlêye F. -euil, oeuf, eul = W. -OÛ == * [[Motî:oû|oû]] (''oeuf'') * [[Motî:boû|boû]] (''boeuf'') * [[Motî:soû|soû]] (''seuil'') * [[Motî:tiyoû|tiyoû]] (''tilleul'') * [[Motî:tchivroû|tchivroû]] (''chevreuil'') [[Categoreye:Lingaedje walon|Rileye frances-walon]] 12126 58665 2006-05-29T22:10:02Z Pablo 5 licince coviete di rvowe ("Les Cahiers Wallons" di måss 1939) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12127 59912 2006-06-08T10:47:52Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == ene coviete tipike del rivowe "Les cahiers wallons", avou l' essegne al passete, eyet li spot "waire mins bon" == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12128 58664 2006-05-29T21:42:34Z Pablo 5 licince coviete di rvowe (Les Cahiers Wallons) di 1937 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12129 48174 2005-12-26T18:48:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:Gazetes e walon|Cayes Walons]] [[Imådje:cayeis_walons_fev39.jpg|thumb|Li coviete do moes d' fevrî 1939, dessinêye på spiroutî Joseph Gillain (Jigé)]] '''Les Cayés Walons''' (kel tite a todi stî scrît e francès : ''Les Cahiers Wallons'', ki nos scrirans cobén '''CW'''), c' est ene [[gazete e walon|rivowe di belès letes pår e walon]] k' a cmincî e 1937, askepieye pa [[Eugène Gillain]]. Ahotêye pal [[guere 1940-1945]], elle a ricmincî e 1947, rimetowe en erote pås [[Relîs Namurwès]], adon ki [[Joseph Calozet]] esteut prezidint eyet [[Paul Maréchal]], penleu. Elle a cotinouwé disk' å djoû d' ouy, tot-z eplaidant, tos les moes, des arimeas et del proze al leccion, bråmint do [[Payis d' Nameur]], mins eto di des ôtès coines del [[Walonreye]]. Pacô, li limero est pår po on seu scrijheu. Co mo sovint, on va rcweri des tecses di des bons vîs oteurs. Les covietes des limeros des troes prumirès anêyes (1937, 1938, 1939) ont stî dessinêyes på [[binde d' imådje|spiroutî]] [[Joseph Gillain]] (Jigé), çou k' endè fwait des pîces di colleccion. Dispu li cminçmint, gn a yeu del riclame po les lives e walon, mins cisse-ciale s' a todi fwait e francès. Les CW ni shuvént waire li [[sistinme Feller|scrijhaedje Feller]], disk' ås [[anêyes 1970]]. A pårti d' adon, il ont eployî on rcandja do scrijhaedje Feller, apontyî pa [[Jean Guillaume]] et [[Lucien Léonard]], k' eploye des viyès dobès letes come ''au'', ''en'' eyet ''aî'', wårdêyes del viye ortografeye namurwesse da [[Léopold Godenne]], ey eto li [[pont sol roye]] (n.n, n.m). [[Imådje:cayeis_walons_passete.jpg|thumb|li coviete avou l' passete et li dvize "waire mins bon"]] Tot on tins, l' essegne des CW, c' est ene passete, la k' on va scramer les tecses, po n' leyî coler k' les meyeus. Did la li spot essegnrece del rivowe : "Waire mins bon". Did la eto, li no del rivowe éndjolike "[[Raboulets (rivowe)|Raboulets]]", k' eplaidive des [[Motî:raboulets|raboulets]], dj' ô bén des tecses ki n' årént nén yeu passé al passete des CW. Les CW ont pacô publiyî des sacwès e francès a vey avu l' walon, come les ''Propos d'un archiviste sur la littérature dialectale à Namur'', udonbén ''Wallonie, connais-toi toi-même''. Dispu les anêyes 2000, gn a eto di tenawete des scrijhaedjes ki polèt esse riwaitîs come del proze nén racontrece, come l' istwere do lingaedje walon pa [[Chantal Denis]] u les studias des viyès dujhances del Hôte Hesbaye da [[Paul Gilles]]. Foirt [[diyalectolodjeye|diyalectolodjikes]] dins leu tuza, les Cayés Walons sicrijhnut di ké viyaedje ki li scrijheu est, et li tecse eplaidî divreut scrire l' accint mostré dins l' [[ALW]] po ç' viyaedje la. Eto, li rvowe n' a måy rén publiyî e [[rfondou walon]]. Sacwants scrijheus k' ont passé e rfondou, come [[Lucyin Mahin]] et [[Lorint Hendschel]], n' ont pus stî eplaidîs dins li rvowe après 1998. Portant, les scrijhaedjes da Chantal Denis et [[Lucien Somme]] a pårti des anêyes 2000, ni sont pus scrît dins on walon coinrece (li ci d' Florefe po les prumîs tecses da L. Somme), mins e "[[rfondou namurwès]]". == Egzimpes des scrijheus do dijhinme limero (1937) == [[Imådje:cayei_walon_1937_3.jpg|framed|right|Li 3inme limero del rivowe (1937)]] * Albert Robert * [[Louis Loiseau]] (Nameur). * H. Hanquet ([[Torebåy]]). * J. Gilson (Nameur). * [[Henri Van Cutsem]] ([[Tchålerwè]]). * [[Eugène Gillain]] ([[Sårt Sint-Lorint]]). * [[Jean de Lathuy]]. * [[Ernest François]] ([[Bwès d' Viyé]]) * Georges Tondeur ([[Brinne-li-Conte]]) == Hårdêye difoûtrinne == * [http://relis-namurwes.be/cahw.htm Pådje des Cayés Walons] * [http://relis-namurwes.be/cahspef.htm Djivêye des limeros speciås] 12131 36418 2005-07-31T00:12:57Z Pablo 5 Chieve (Grand' Place) - Egîje St Djan et Tchestea di Croy {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12132 36417 2005-07-31T00:12:56Z Pablo 5 Chieve - Tchapèle Sint Djan {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12133 31664 2005-03-02T23:05:25Z Pablo 5 rifondaedje, bodjî les sacwès sol comene-intité viè [[Chieve]] '''Chieve''' (fr: ''Chièvres'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Chieve|intité do minme no]], el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Chieve 1.jpg|thumb|Li Grande Plaece]] * Limero del posse: '''7950''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''A 44''' * Arondixhmint administratif: [[Ate]] * Arondixhmint d' djustice: [[Tournai]] == A vey == [[Imådje:Chieve 2.jpg|thumb|Li tchapele Sint Djhan]] * Eglije Sint-Mårtén * Otel ou Tchestea di Croy * Tchapele Sint Djhan (tchapele des Timplîs) * Tchapele des Leprôzes * Tour di Gavre ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://membres.lycos.fr/Greg_7/mygrid11.html Waibe foirt bén fwaite (pa Gregory Nisole) so l' istwere di Chieve] * [http://www.chateauxduhainaut.be/cadrecentre.asp?LG=fr&CH=d&SE=1&SD=&FR=f1&KA=CHA0132 Waibe di l' Otel di Croy k' on lome ossu tchestea d' Chieve] 12135 36422 2005-07-31T00:13:10Z Pablo 5 Walcoû et ses campagnes {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12136 36419 2005-07-31T00:13:00Z Pablo 5 Ambli et ses campagnes {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12137 31667 2005-02-28T20:06:10Z Pablo 5 Boussu-dlé-Mont (viyaedje) displaecî viè Boussu-dlé-Mont (veye) #REDIRECT [[Boussu-dlé-Mont (veye)]] 12138 31668 2005-02-28T20:11:09Z Pablo 5 Andene (viyaedje) displaecî viè Andene (veye) #REDIRECT [[Andene (veye)]] 12140 36420 2005-07-31T00:13:04Z Pablo 5 Masbor dizo l' nîve - Foto satcheye pa Jean-Pol Grandmont {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12145 36428 2005-07-31T00:15:37Z Pablo 5 El Rû dizo l' nîve. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12146 36429 2005-07-31T00:15:40Z Pablo 5 Tieuziye - Tchapele dol vôye di Castia {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12147 36430 2005-07-31T00:15:43Z Pablo 5 Cînè (Coneu) - Li vôye Grandmont {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12148 36431 2005-07-31T00:16:08Z Pablo 5 Cînè (Coneu) - Li Cinse "Grandmont" {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12149 52083 2006-03-20T22:46:59Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ro:Conneux]] '''Coneu''' (fr: ''Conneux'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Cînè]], el [[province di Nameur]]. L' etimolodjeye do no vént do latén ''collinetum''. [[Imådje:Essegne di Cînè (Coneu).jpg|thumb|Plake di rowe (rowe Grandmont) a Coneu]] * Limero del posse: '''5590''' (vî limero '''5307''') * Limero diyalectolodjike: '''D 55''' * Arondixhmint: [[Dinant]] == Istwere == Les bokets d' rominnès panes ritrovés a Coneu mostrèt ki l' eplaeçmint do viyaedje a stî foirt vite ocupé, et ça do fwait ki s' relief li rindéve foirt åjhey a l' disfinde et k' i gn aveut bråmint des bounès teres tot åtoû. E [[747]] on fwait ddja mincion di Coneu dins l' donåcion do Maire do Palå [[Carloman]] åzès moennes di [[Ståvleu]]. Dins l' prumire mitan do [[12inme sieke]] les abés di Ståvleu ont leyî aler leus teres di Coneu å Tchapite di Sint-Djhan-l'-Evandjelisse di [[Lidje]] Dispoy [[1454]], djusk' al fén do [[Vî Redjime]] les teres do hamtea d' Condjou ont stî inte les mwins del famile de Coppin ki l' lignêye do costé des femes est eco rprezintêye ådjourdu. [[Imådje:Coneu (Cinse Grandmont).jpg|thumb|right|Cinse Grandmont a Coneu]] == Economeye == L' agriculteure et l' esplwetaedje des bwès ont todi stî et sont eco todi les deus moyéns di dner di l' ovraedje åzès djins do viyaedje. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.skene.be/CE/TC/TC02.html Triptike di l' Adoråcion des Rwès Madjes] provnant del Cinse Grandmont di Coneu - Muzêye des ancyins årts do Namurwès. [[fr:Conneux]] [[ro:Conneux]] 12150 31678 2005-03-02T22:00:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Coneu]] 12151 57502 2006-05-20T23:03:17Z Pablo 5 '''Chieve''' (fr: ''Chièvres'') est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Chièvres Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Hinnot]] * Dimorants: 6.089 ([[2004]]) * Arondixhmint administratif: [[Ate]] * Arondixhmint di djustice: [[Tournai]] * Sitindêye: 46,91&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 128,92&nbsp;djins/km² * Hôteur: di 47 a 85 m * Ban d'&nbsp;Chieve: [[Chieve (veye)|Chieve]] avou [[Grouzadje]], [[Ladeuze]], [[Tongue-Nosse-Dame]], [[Tongue-Sint-Mårtén]] eyet [[Unchnie]]. ==Difoûtrinne hårdêye== * [http://www.chievres.be Waibe del comene] {{ProvinceHinnot}} [[en:Chièvres]] [[eo:Chièvres]] [[fr:Chièvres]] [[nl:Chièvres]] 12153 31680 2005-03-03T13:26:43Z Pablo 5 (dimande so les oujheas d' tere displaeceye so [[Wikipedia:Cåbaret#oujheas d' tere cûte]]) 12154 31681 2005-03-03T16:31:54Z Pablo 5 |-align=center |style="font-size:300%; line-height:150%;font-family:Arial unicode MS, Lucida sans unicode, Code2000;"|&#x{{{1}}}; |U+{{{1}}} |style="font-size:300%; line-height:150%;font-family:Arial unicode MS, Lucida sans unicode, Code2000;"|&#x{{{2}}}; |U+{{{2}}} |align=left|{{{3}}} 12155 59468 2006-06-06T14:05:44Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) [[Categoreye:Diyacritikes]] Li '''cedile''' (do [[francès]] ''cédille'', lu-minme do [[castiyan]] ''cedilla'', ki vout dire «pitite ''z''») est on [[diyacritike]] di l' [[alfabet latén]]. Istoricmint, li cedile espagnole (et, pa spårdaedje, e [[portuguès]] eyet [[catalan]], poy e [[francès]]), ni s' meteut ki pa dzo ene lete ''c'' ki vneut d' on ''c'' do [[latén]] (lingaedje kel prononcive ''[[son K|k]]) k' aveut stî ''[[palåtijhaedje|palåtijhî]] (prononcî /ts/); ça fwait ki, å cmince, li lete '''''ç''''' («''c'' cedile») si prononcive /ts/ poy çoula a divnou l' [[son S|son /s/]] k' on lyi cnoxhe asteure dins les lingaedjes romans. Li cedile a dispoy adon stî eployeye eto avou ds ôtès letes ki l' ''c'', eyet avou des ôtès valixhances fonetikes (e [[turk]] par egzimpe, li ''ç'' si prononce come li ''tch'' walon). ==Istwere== Come si no l' mostere co, li cedile esteut on ptit ''z'' – si c' est nén ''zedile'' c' est paski l' mot vént do castiyan, eyet ki l' ortografeye do castiyan replaece tos les sons "z" pa dvant les letes "e" ou "i" avou on "c". Dins l' cogne di letes gotike del moyinådje, li ''z'' rishonnéve ene miete come ''ʒ'', c' est cisse cogne la di ''z'', sicrît e pus ptit et padzo, k' a dné l' cogne del cedile d' asteure. Li cedile a-st aparexhou, come bråmint d' ôtes diyacritikes, a cåze des limites di l' [[alfabet latén]]. Dins les prumîs tins, po noter l' [[foninme]] /ts/ des [[lingaedjes romans]] (on foninme vinant notanmint d' on ''c'' (prononcî /k/ e [[latén]]) [[palåtijhaedje|palåtijhî]] et poy [[assibilaedje|assibilé]]) pa dvant les voyales ki normålmint dmandèt on prononçaedje «deur» /k/ (''a'', ''o'' et ''u''), on scrijheut di sacwantès manires diferinnes, soeye-t i on leyive tot biesmint li ''c'' (eg: ''co'' /tso/, li scrijhaedje ni dit adon nén li prononçaedje), oudonbén tot metant on ''e'' å mitan (eg: ''ceo''; notez ki c' est come çoula – mins avou on ''i'' – k' on fwait co enute en itålyin, eyet co ådjourdu e francès on mete on ''e'' pa drî on ''g'' pol prononcî ''j'', eg: ''bourgeois'') ou co avou ene lete ''z'' å mitan (eg: ''czo'', come e [[polonès]] modiene), dj' ô bén eployant les letes ''e'' eyet ''z'' come des [[lete diyacritike|letes diyacritikes]] (on trove èn egzimpe d' on sfwait uzaedje dins l' ''[[Cantilinne da sinte Ulaleye]]'' – [[9inme sieke]] – : ''czo'' «ça, çoula»). C' est l' abreviaedje, al moyinådje todi, do scrijhaedje ''cz'', e l' Espagne, et dins l' stîle di scrijhaedje vizigotike do [[11inme sieke]], k' a dné li cedile. Å cmince li ''ptite zeta'' si scrijheut å dzeu do ''c'', pus tård on l' meta pa dzo; insi l' mot e vî castiyan ''lancʒa'' /lantsa/, «lance», a-t i divnou ''lança''. Come cisse manire di scrire la esteut foirt ahessåve, eyet avou l' volté di sistematijhî l' manire di noter li /ts/, on-z minme yeu (sorlon les copieus) des c-cedile pa dvant les voyales ''i'' ey ''e'' (eg: ''çinco'', «cénk»), çou k' on-z a veyou pus tård come do [[forcoridjaedje]], la kel lete ''c'' tote seule sufixheut, dins ç' cas la. Cisse dujhance di scrijhaedje al mwin a stî rpinjhe avou l' [[imprimreye]], d' aprume pås Espagnols (did la l' no, mågré k' i dataxhe do [[17inme sieke]]) eyet les Portuguès, poy les Francès gråces a l' impreur [[Geofroy Tory]] dins si ''Champ fleury'' (''Tchamp fleuri'', eplaidî e [[1529]], priviledje daté do 5 di setimbe [[1526]]) ki copeye çou k' fijhèt les pareys a lu espagnols. Mins ddja i n' sieve pus k' a noter /s/ et nén /ts/, la kel foninme s' a simplifyî e francès å [[13inme sieke]] eyet e castiyan inte les [[14inme sieke|14inme]] eyet [[16inme sieke]]s; di pus, li ''c-cedile'' francès n' est pus wårdé ki pa dvant les voyales ''a'', ''o'' et ''u''. Il esplike çoula dins si eplaidaedje di l' ''Adolescence Clémentine'' da [[Clément Marot]] e [[1533]], eplaidaedje fwait «auec certains accens notez, [...] [dont un] soubz le ''ç'' quand il tient de la prononciation de le ''s'', ce qui [...] n'a este faict au langaige françoys, combien qu'il y fust et soyt tres necessaire» (''avou sacwants accints notés, [...] [emey zels onk] dizo li ''ç'' cwand ça tént do prononçaedje di li ''s'', çou ki [...] n' a nén stî fwait å lingaedje francès, cobén k' il î fouxhe et soeye foirt necessaire''). Divant lu, les tnants d' ene [[ortografeye]] a clintcha etimolodjike sicrijhént voltî ''francoys''. Tot on tins l' uzaedje dimeure assez flotant, pa côps on eploye ''ç'', pa côps ''s'', metans dins l' modêye di [[1556]] des ''Ouves powetikes'' da [[Louise Labé]] pa Jean de Tournes, on pout lére (dins l' ortografeye di l' epoke, avou des [[longou s|longous ''s'']]) : :''Ie n'aperçu que ſoudein me vint prendre,'' :''Le meſme mal que ie ſoulois reprendre:'' :''Qui me perſa d'une telle furie,'' :''Qu'encore n'en ſuis apres long tems guerie:'' (on-z a c-cedile po "aperçu", come e francès modiene; mins "persa" adon k' e francès modiene c' est "perça") A pårti d' la, l' eployaedje do «''c'' a cawe» (c' est insi k' on l' loméve adon) si spåde tot avå el France eyet dins les lingaedjes d' oyi, mins i fårè ratinde li 17inme sieke po k' çoula dvegne vormint corant. On pout rmårker k' les edvinteus del cedile, zels, l' ont abandnêye å [[18inme sieke]] (''ç'' est adon replaecî pa ''z'' ou pa on ''c'' tot simpe pa dvant ''e'' ou ''i'' – did la ki ''çedilla'' a divnou ''cedilla''), sol tins ki l' oyon /ts/ divneut /s/ inte les 14inme et 16inme sieke, et pus tård /θ/ å 17inme; dismetant k' tot åtoû ([[catalan]], francès, portuguès) on wårdéve li cedile. Li c-cedile dins les lingaedjes romans come li francès ou l' walon est ene manire eficace eyet ki permete di mete tertos d' acoird po rzoude li problinme do ''c'' latén prononcî /s/ divant ''a'', ''o'' et ''u''; çoula permete di wårder on loyén etimolodjike eyet ene cogne grafike rishonnante dins les derivés (eg: foi'''c'''e -> foir'''ç'''ant) Li cedile a eto, a pårti do 19inme sieke, sitî eployeye pa des ôtes lingaedjes, et pa dzo des ôtes letes. == Cedile eyet ogonek == I fåt fé l' diferince inte li cedile, eyet l' [[ogonek]] (eg: '''ę'''), minme si ene loucåde abeye abeye pou fé croere ki c' est l' minme; li cawe ni va nén dins l' minme direccion (viè l' hintche pol cedile, viè l' droete po l' ogonek) mins copurade, i n' ont nén l' minme oridjinne, l' ogonek vénreut d' on ptit ''a'' scrît pa dzo (li '''ę''' ou ''e caudata'', e avou ene cawe, esteut on rascourti do digrafe latén ''æ''). == Li cedile dins les diferins lingaedjes == === E walon, francès, catalan, occitan eyet portuguès=== On eploye dins ces lingaedjes li c-cedile po noter on "c" prononcî /s/ a d' ôtès plaeces ki pa dvant ''e'', ''i'' ou ''y''. E [[walon]] li scrijhaedje c/ç a stî ritnou avou l' ortografeye do [[rfondou walon]], po noter li prononçaedje /s/ des "c" do latén mins eto des "t" do latén k' ont divnou /s/ (eg: cawete -cion, evnd.); dins l' [[sicrijhaedje Feller]] li sistinme c/ç est eto l' pus comon po les "c" do latén, mins po les "t" i s' ont sovint scrîts "s" (eg: ''dicsionêre'' vs ''diccionaire'' e rfondou). === E frioulan === E [[frioulan]] li c-cedile est eployî, eyet i s' prononce ''s'' ou ''tch'' sorlon les pårlers. === E pweturlin eyet francoprovinçå === E [[pweturlin]] on eploye '''ç''' divant les voyales ''a, o, u'', come dins les ôtes lingaedjes d' oyi; mins e rfondou pweturlin on-z a eto l' digrafe '''çh''' po noter on son ki rascovere li ''k'' palåtijhî (k moyî) eyet l' [[ixh-låte]] ('''çhau''' e rfondou pweturlin rascovere les scrijhaedjes coinreces ''quio, tcho, tio, çho''). Pareymint, e [[francoprovinçå]], li lete '''ç''' s' eploye pa dvant les voyales ''a, o, u'' come e francès, mins '''çh''' est eployî pol son ''ch'' dins les mots eprontés å francès (eg: ''çhocolâ''), la ki dins l' rifondou francoprovinçå li '''ch''' est on betchfessî avou les valixhances ''ts'', ''tch'' (eyet ''chl'' si prononce ''kly, ky, ty''). === E roumin === :''' Şş (Șș) [ʃ], Ţţ (Țț) [ʦ].''' Dins l' ortografeye d' asteure do [[roumin]], en alfabet latén eyet foitmint inspirêye di l' itålyin et do francès, on eploye des cediles pa dzo li "s" eyet l' "t" po les sons "ch" eyet "ts", k' ont ene foite prezince dins l' lingaedje cåze des lignaedjes eslaves tot åtoû. Ci scrijhaedje la rmonte å 19inme sieke, eyet l' ortografeye a stî amidrêye på dierin côp e [[1953]]. On pinse sovint ki les letes '''ş''' et '''ţ''' do roumin c' est nén des vraiyès cediles mins purade des comas pa dzo (dj' ô bén ki l' diyacritike ni djond nén l' lete: '''ș''' et '''ț'''), mins c' est nén l' veur, c' est des vraiyès cediles, on l' voet bén dins li scrijhaedje al mwin; mins come dins l' imprimreye i gn aveut nén des fontes avou des s-cedile et t-cedile, on-z aveut eployî des sôres di comas pa dzo, eyet on s' a-st afaiti a lzès vey insi cwand c' est imprimé; ça fwait ki, cwand on a cmincî a-z eployî les ecôdaedjes éndjolikes, on-z a rsintou les cognes avou des vraiyès cediles come ene miete droles, ey ene miete pus tård on-z a metou dins [[Unicôde]] des côdes diferins po des s-coma et t-coma, adon ki ça åreut dvou dmorer des simpes variantes grafikes, d' après l' lingaedje eyet l' stîle del fonte, mins c' est co todi asteure les s-coma eyet t-coma ki sont l' pus sovint eployîs po scrire e roumin. Dins les fontes informatikes, li t-cedile est å pus sovint dizo l' cogne rouminne (dj' ô bén on t-coma) dismetant ki l' s-cedile a-st ene vraiye cedile. Po ene boune tipografeye do roumin i fåt-st ene fonte di cwålité k' åye les bounès cognes po ces deus letes la. Istoricmint, li roumin a cmincî pa-z eployî c-cedile, '''ç''', pol son /ts/ vinant des letes latenes "c" (dj' ô bén, li prumire valixhance istorike do c-cedile, come e vî castiyan); mins come li son /ts/ vneut eto di letes "t" do latén, ça fourit candjî et t-cedile pus tård. On-z a eto eployî on d-cedile, '''ḑ''', pol son /dz/, di 1885 a 1903; insi, li mot ''zice'' si scrijheut-st adon ''ḑice''. Li råjhon esteut ki, etimolodjicmint, ça vént d' on "d" latén; mins e 1903 on-z scrît tos les sons /dz/ avou l' lete "z". On pout vey èn egzimpe di scrijhaedje avou d-cedile dins l' [[bibe]] ''Biblia Nitzulescu'' eplaideye e 1901. === E turk, azeri, tatår, turcmene, kurdi === :''' Çç [ʧ], Şş [ʃ].''' Les deus letes c-cedile (notant l' son ''tch'') eyet s-cedile (notant l' son ''ch'') sont eployeyes e [[turk]] dispoy ki l' ortografeye a alfabet latén fourit decidêye li [[1î d' nôvimbe]] [[1928]]. Mins c' est l' [[azeri]], on lingaedje del minme famile, k' a l' prumî edvinté cist uzaedje la; li [[tatår]] eyet l' [[turcmene]], des lingaedjes del minme famile eto, eployèt asteure li c-cedile eyet s-cedile eto, li [[turcmene]] eploye avou on z-caron (ž) pol son ''j'', åyant preferé eployî ene lete k' esteut ddja ecôdêye dins les copiutreces purade ki d' edvinter on z-cedile eyet d' ratinde k' i soeye radjouté a [[unicôde]]. Li [[kurdi]], lu, est on lingaedje indo-uropeyin; mins come li plupårt des Kurdes viként dins l' aroyaedje del [[Turkeye]], li scrijhaedje do kurdi en alfabet latén s' a-st inspiré di l' ortografeye do turk (divant çoula, eyet co enute e l' [[Irak]], li kurdi si scrijheut en [[alfabet arabe]]). Dins ces lingaedjes la les letes c-cedile eyet s-cedile sont veyowes comes des letes da sinne, avou leu plaece dins l' alfabet, et nén des variantes des letes ''c'' eyet ''s''. === En albanès === En [[albanès]] on eploye li c-cedile pol son ''tch'', come e turk; mins on n' eploye nén li s-cedile (li son ''ch'' si screye '''sh'''); ça fwait ki l' albanès pout esse sicrît avou les letes do djeu d' letes coûtchantrece ([[ISO 8859-1]]). === E marshalès === Li [[marshalès]] est on [[lingaedje malayo-polinezyin]] cåzé ezès [[Iyes Marshall]]), on l' sicrît en alfabet latén avou bråmint di letes a cedile: l-cedile (ļĻ), m-cedile (m̧M̧), n-cedile (ņŅ) eyet o-cedile (o̧O̧). A noter ki m-cedile eyet o-cedile n' egzistèt nén dins unicôde, on les screye avou on ''n'' (ou ''o'') shuvou d' èn accint cedile combinant (U+0327). Pårticulirmint i n' fåt nén côder li o-cedile come èn o-[[ogonek]] (ǫǪ) === E leton, livonyin === E [[leton]] on eploye li cedile po noter l' [[palåtijhaedje]] des cosounes /g/, /k/, /l/, /n/ eyet /r/, ça fwait k' i gn a des g-cedile (ģĢ), des k-cedile (ķĶ), des l-cedile (ļĻ), des n-cedile (ņŅ), eyet des r-cedile (ŗŖ). On pout noter ki l' cedile si mete ''å dzeur'' do ''g'' minuscule (mins a s' plaece normåle pa dzo pol ''G'' madjuscule), çoula po rinde li lete pus åjheye a lére; dins ç' cas la, li cogne del cedile rishonne purade e ene sôre di coma å rvier. Li diferince di prononçaedje inte r eyet r-cedile n' egzistêye pus e leton, si bén kel lete r-cedile a stî replaeceye pa on r simpe dins l' ortografeye modiene. E [[livonyin]] i gn a, di pus, on d-cedile (ḑḐ) eyet on t-cedile (ţŢ). === Romanijhaedjes eyet IPA === On eploye des letes a cedile dins sacwants sistinmes di [[romanijhaedje]] di lingaedjes a [[alfabet arabe]]. Li c-cedile est eto eployî dins l' alfabet fonetike eternåcionå ([[IPA]]), po noter li cossoune palatåle fricative deure (li doûce cossoune ki va avou est notêye avou on j-crole: &#x029d; (U+029D)). == letes a cedile dins unicôde == {| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 |-align=center !madjuscule!![[unicôde]]!!minuscule!!unicôde!!lingaedjes {{ULu|00C7|00E7|[[walon]], [[francès]] et [[lingaedjes d' oyi]], [[catalan]], [[occitan]], [[portuguès]], [[frioulan]], [[francoprovinçå]], [[turk]], [[azeri]], [[tatår]], [[kurdi]], [[IPA]]}} {{ULu|1E10|1E11|[[livonyin]], (vî roumin)}} {{ULu|0228|0229|(eployî pa nou lingaedje?)}} {{ULu|0122|0123|[[leton]], livonyin}} {{ULu|0136|0137|leton, livonyin}} {{ULu|013B|013C|leton, livonyin, [[marshalès]]}} {{ULu|0145|0146|leton, livonyin, marshalès}} {{ULu|0156|0157|leton, livonyin}} {{ULu|015E|015F|[[roumin]], turk, azeri, tatår, kurdi}} {{ULu|0162|0163|roumin, livonyin}} |-align=center |style="font-size:300%; line-height:150%;font-family:Arial unicode MS, Lucida sans unicode, Code2000;"|&#x00a0;&#x0327; |U+0327|| || |align=left|(cedile-combinante) marshalès (avou "m" et "o":<br /> <span style="font-size:200%">'''M&#x0327;, m&#x0327;, O&#x0327;, o&#x0327;'''</span>) |- {{ULu|0218|0219|(s-coma)}} {{ULu|021A|021B|(t-coma)}} |-align=center |style="font-size:300%; line-height:150%;font-family:Arial unicode MS, Lucida sans unicode, Code2000;"|&#x00a0;&#x0326; |U+0326|| || |align=left|(coma-combinant) |} [[br:Lostig]] [[ca:Ç]] [[cs:Cedilla]] [[da:Ç]] [[de:Cédille]] [[en:Cedilla]] [[eo:Cedilo]] [[es:Ç]] [[fr:Cédille]] [[ja:セディーユ]] [[nl:Cedille]] [[no:Cedille]] [[pt:Ç]] [[sv:Cedilj]] 12156 31683 2005-03-04T08:20:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[lingaedje d' oyi]] 12157 39038 2005-09-03T07:19:20Z Sz-iwbot 92 robot Ajoute: fi, hu, ko, lt, pt, ro, ru, zh Retire: eo Modifie: nl <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] | '''anêyes 1680''' | [[anêyes 1690]] | [[anêyes 1700]] </center> <center> [[1680]] | [[1681]] | [[1682]] | [[1683]] | [[1684]] | [[1685]] | [[1686]] | [[1687]] | [[1688]] | [[1689]] </center> ---- === Evenmints === * [[Isaac Newton]] eplaide si live ''Philosophiae Naturalis Principia Mathematica'', wice k' i prezinte les lwès do movmint da Newton, eyet si teyoreye sol [[gravité]]. === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[da:1680'erne]] [[de:1680er]] [[en:1680s]] [[es:Años 1680]] [[fi:1680-luku]] [[fr:Années 1680]] [[hu:1680-as évek]] [[it:Anni 1680]] [[ko:1680년대]] [[lt:XVII amžiaus 9-as dešimtmetis]] [[nl:1680-1689]] [[pt:Década de 1680]] [[ro:Anii 1680]] [[ru:1680-е]] [[sv:1680-talet]] [[zh:1680年代]] 12158 39050 2005-09-03T07:49:18Z Sz-iwbot 92 robot Ajoute: fi, hu, ko, lt, nl, pt, ro, ru, zh Retire: eo <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1670]] | [[anêyes 1680]] | '''anêyes 1690''' | [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] </center> <center> [[1690]] | [[1691]] | [[1692]] | [[1693]] | [[1694]] | [[1695]] | [[1696]] | [[1697]] | [[1698]] | [[1699]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[da:1690'erne]] [[de:1690er]] [[en:1690s]] [[es:Años 1690]] [[fi:1690-luku]] [[fr:Années 1690]] [[hu:1690-es évek]] [[it:Anni 1690]] [[ko:1690년대]] [[lt:XVII amžiaus 10-as dešimtmetis]] [[nl:1690-1699]] [[pt:Década de 1690]] [[ro:Anii 1690]] [[ru:1690-е]] [[sv:1690-talet]] [[zh:1690年代]] 12159 64826 2006-06-24T19:12:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) [[da:1688]] [[de:1688]] [[en:1688]] [[eo:1688]] [[es:1688]] [[fr:1688]] [[nl:1688]] [[no:1688]] [[pl:1688]] [[sv:1688]] [[zh:1688年]] <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1588|100]] - [[1638|50]] - [[1663|25]] - [[1678|10]] ans | dins: [[1698|10]] - [[1713|25]] - [[1738|50]] - [[1788|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] | '''[[anêyes 1680]]''' | [[anêyes 1690]] | [[anêyes 1700]] </center> <center> [[1683]] | [[1684]] | [[1685]] | [[1686]] | [[1687]] | '''1688''' | [[1689]] | [[1690]] | [[1691]] | [[1692]] | [[1693]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1688 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 12160 64827 2006-06-24T19:12:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) [[da:1689]] [[de:1689]] [[en:1689]] [[eo:1689]] [[es:1689]] [[fr:1689]] [[nl:1689]] [[no:1689]] [[pl:1689]] [[sv:1689]] [[zh:1689年]] <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1589|100]] - [[1639|50]] - [[1664|25]] - [[1679|10]] ans | dins: [[1699|10]] - [[1714|25]] - [[1739|50]] - [[1789|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] | '''[[anêyes 1680]]''' | [[anêyes 1690]] | [[anêyes 1700]] </center> <center> [[1684]] | [[1685]] | [[1686]] | [[1687]] | [[1688]] | '''1689''' | [[1690]] | [[1691]] | [[1692]] | [[1693]] | [[1694]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1689 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * 12161 64839 2006-06-24T19:14:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1715|100]] - [[1765|50]] - [[1790|25]] - [[1805|10]] ans | dins: [[1825|10]] - [[1840|25]] - [[1865|50]] - [[1915|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] | '''1815''' | [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] | [[1820]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1815 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:1815]] [[ar:1815]] [[ast:1815]] [[bg:1815]] [[bs:1815]] [[ca:1815]] [[cs:1815]] [[csb:1815]] [[cy:1815]] [[da:1815]] [[de:1815]] [[el:1815]] [[en:1815]] [[eo:1815]] [[es:1815]] [[et:1815]] [[eu:1815]] [[fi:1815]] [[fr:1815]] [[fy:1815]] [[ga:1815]] [[gl:1815]] [[he:1815]] [[hr:1815]] [[hu:1815]] [[ia:1815]] [[id:1815]] [[io:1815]] [[is:1815]] [[it:1815]] [[ko:1815년]] [[la:1815]] [[lb:1815]] [[lt:1815]] [[mk:1815]] [[nl:1815]] [[nn:1815]] [[no:1815]] [[os:1815]] [[pl:1815]] [[pt:1815]] [[ro:1815]] [[ru:1815]] [[simple:1815]] [[sk:1815]] [[sl:1815]] [[sq:1815]] [[sr:1815]] [[sv:1815]] [[th:พ.ศ. 2358]] [[tr:1815]] [[tt:1815]] [[uk:1815]] [[zh:1815年]] 12162 31689 2005-03-05T22:02:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox fén]] 12163 44581 2005-11-14T12:58:12Z Pablo 5 {| style="position:relative; margin: 0 0 0.5em 1em; border-collapse: collapse; float:right; clear:right; width:200px; background-color: {{{boxbground|white}}};" border="1" cellpadding="0" |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}}; color:{{{title color|black}}}; font-size:1.2em;" | '''{{{name}}}''' 12164 31691 2005-03-05T22:06:01Z Pablo 5 Modele:Taxobox begin displaecî viè Modele:Taxobox comince #REDIRECT [[Modele:Taxobox comince]] 12165 31692 2005-03-05T22:21:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rôze 2]] 12166 37748 2005-08-12T00:25:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôze 2</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] no del coleur rodje påle, maxhaedje di rodje et d' blanc, come les cmonès [[Motî:rôze 1|rôzes]] (fleurs di [[Motî:rôzî|rôzî]]). <B>II.</B> [addj.] di rôze coleur. Omonime: * [[Motî:rôze 1|rôze]] (f.n., fleur) ---- [[Coleur|Dipus d' racsegnes so les coleurs]] 12167 57047 2006-05-17T09:45:10Z Pablo 5 Lete é displaecî viè Lete É: erîlaedje so les årtikes "dobe lete XX" [[categoreye:sons et letes do walon|Lete E]] Li '''lete é''' (On dit eto : '''E accint sol hintche''' u '''E montant accint'''), c' est ene lete ki n' si voet nén foirt e [[rfondou walon]]. On l' rescontere: * Dins l' [[codjowaedje]] des [[codjowaedje bouter|viebes del prumire troke]]: ** [[pårticipes erireces|pårticipes erireces]] omrins: dj' a tchant<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>, dj' a bout<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>. ** singulî d' erirece durant: dji tchant<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>ve, ti bout<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>ves ** 5inme djin do suddjonctif prezintrece: ki vos tchant<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>xhe, ki vos bout<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>xhe. * Dins sacwants mots simpes avou l' [[oyon é/è]] : pr<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>, cl<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>, s<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>. * Dins les cawetes [[cawete -té|-t<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>]] & [[cawete -isté|-ist<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>]]. * Dins l' [[cåzu-betchfessî]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT> (oyon é/i) : l<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>t, dji l<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>, d<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>me, cer<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>jhe, li Gl<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>jhe, p<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT> k' mi, li p<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>s del vatche, c<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>rudjin, s<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>zaneye. * Cas tot seu : pr<FONT COLOR="#ff0000"><B>é</B></FONT>tins Les cwate prumirès sôres si rtrovèt sovint avou ''ei'' dins li [[scrîta]], et dins des nos d' djins eyet d' plaeces co scrîts insi asteure e francès (''Depreit'', ''La Gleize''). Sacwants mots k' on voeyeut sovint avou é dins les walons coinreces ni si [[rifondaedje do walon|rfondnut]] nén avou é: * Les calcaedjes do francès u do picård : decimbe (nén ''décimbe''), prezidint, prezinter (nén ''prézidint'', ''prézinter''), velo, demon (nén ''vélo'', ''démon''). * mots sincieus calkés do latén u do grek: [[miceliom]], [[imeniom]]. 12168 31695 2005-03-05T22:38:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tourniketreye]] 12169 57049 2006-05-17T09:45:10Z Pablo 5 Copene:Lete é displaecî viè Copene:Lete É: erîlaedje so les årtikes "dobe lete XX" Sont co sol mestî après l' raploû des rfondeus do 04-03-05 : * Calkêye betchete pre- / pré- : premetou, prevoeyaedje. * pretins / prétins. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di måss 2005 a 22:53 (UTC) 12170 31697 2005-03-06T01:43:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey divant</B></FONT> [vierbire a coplemint] (mot d' éndjolisse) vey ene copeye sol waitroûle di çou ki va esse imprimé, u çou ki va esse metou so on sierveu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>voeyaedje-divant</B></FONT> [o. sustantivire] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol vierbire « vey divant ». <span lang=en>Ingl. preview.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] ([[no d' fijhaedje]] d' ene vierbire), [[noûmot|2005]]. 12171 31698 2005-03-05T23:19:41Z Lucyin 16 Pout replaecî, pus walonmint, li mot d' asteure prevoeyaedje / prévoeyaedje / pré-voeyaedje [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di måss 2005 a 23:19 (UTC) 12172 31699 2005-03-05T23:24:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vey divant]] 12173 31700 2005-03-05T23:47:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:miceliom]] (vî rfondaedje) 12174 31701 2005-03-05T23:53:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:imeniom]] (viye rifondowe) 12175 35396 2005-07-19T09:02:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Walons del Wisconsene]] 12176 31703 2005-03-06T01:13:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint-Dni-dlé-Bovesse]] 12177 31704 2005-03-06T01:15:23Z Pablo 5 Les Brouhires (Sint-Dni-dlé-Djiblou) displaecî viè Les Brouhires (Sint-Dni-dlé-Bovesse) #REDIRECT [[Les Brouhires (Sint-Dni-dlé-Bovesse)]] 12178 44039 2005-11-10T18:52:25Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Sint-Dni-dlé-Bovesse''' (on dit co '''Sint-Dni-dlé-Djiblou''', e F. ''Saint-Denis-Bovesse'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds otes viyaedjes dins l' novele intité [[Les Brouhires|des Brouhires]] * Limero del posse: '''5081''' (vî limero '''5851''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 35''' [[nl:Saint-Denis (België)]] 12179 65262 2006-06-25T17:27:47Z 82.255.3.144 +fr,nl {{djermon viyaedje}} '''Sint-Må-dlé-Nameur''' (avårla, on prononce ''Sint-Mau'', fr: ''Saint-Marc'', asteure, ''Saint-Mard'', dinltins), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * [[Limero del posse]]: '''5003''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 58''' * Patron del pårotche : [[sint Medåd]]. ''Gn a eto, el Walonreye, [[Sint-Må-el-Gåme]]'' [[fr:Saint-Marc (Belgique)]] [[nl:Saint-Marc (Namen)]] 12180 31707 2005-03-06T09:20:43Z Pablo 5 [[Imådje:terisse.jpg|thumb|on terisse]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>terisse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:teri|teri]]. <I>Tos les terisses, wice ki les sovnances di nos houyeus rôdayèt, c' est la les vraiys muzêyes del Walonreye</I> (E. Dumont). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:cotchter|cotchter°]] sol terisse:</FONT> (v.m.) î aler ramasser les cotchteas (restants d'&nbsp;tcherbon). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cou d'&nbsp;terisse:</FONT> (v.m.) djin ki va tofer cotchter so les terisses. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tèris'</B></span>. Etimolodjeye: bodje "tere", cawete -isse. Coinrece Payis d' Lidje. ---- [[Terisse|Dipus d' racsegnes so les terisses]] 12181 31708 2005-03-06T09:19:14Z Pablo 5 Imådje d' on terisse (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) {{Licince imådjes Lucyin}} Imådje d' on terisse (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin) {{Licince imådjes Lucyin}} 12182 51716 2006-03-18T10:20:42Z Pablo 5 coridj.: hetchresse -> hertcheyresse (viebe: hertchî, dji hertcheye) <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertchî</B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> trinner (ene sakî, ene sacwè) al tere, tot fjhant ene foice. <I>Les adjants hertchèt l' sôlêye el pote</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]). <I>Il ont rescontré nosse yedresse L' ôte feye, ki rwaitive a ses biesses. I vos l' ont apougnî pal tiesse Et s' l' ont hertchî dins ene djiniesse</I> ([[J.C. Benoît]]). <I>Cologne, Bassindje et Djhan l' Banslî ! Vos årîz bén mî fwait do braire Ki l' diale les hertchaxhe en infier</I> ([[Marian de St Antoine]]). <I>Pocwè don avént i hertchî des adjeyantès pires des kilometes å lon afîsse di dressî leus menirs et leus dolmens ?</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Afeye, li coshet dmoréve so s' cou et s' mwaisse el diveut hertchî</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. traîner, emmener, tirer, haler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî ses pîs:</FONT> trinner ses pîs, tot rotant (télfeye po-z aler tot doûçmint, esprès). <I>Il esteut måvlé et, come Lorint esteut dvant lu, i s' leya aler et hertcha ses grands pîs bin lon padrî</I> ([[A. Lenfant]]). <span lang=fr>F. traîner les pieds.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî a råye-cou:</FONT> trinner (ene sakî) so s' dirî. <I>I l' aveut prin pås deus pîs et i l' aveut hertchî a råye-cou dins les sticots d' djinesses.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî on [[Motî:bwès|bwès°]].</FONT> <B>2.</B> saetchî målåjheymint ene sacwè d' foirt pezant, ki rôle, u ki flote. <I>Li tcherete k' ele hertchive esteut ossu rapîçtêye ki s' harnaxhaedje ranucté d' coides</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Les ôtes dissipes arivént avou l' batea, etot hertchant l' filet d' pexhons</I> ([[Sint Djhan l' Evandjilî|Sint Djhan]], rat. pa [[J.M. Lecomte]]). <span lang=fr>F. remorquer, tracter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî ene berlinne:</FONT> saetchî on vagonet al mwin, el hoyire. <B>3.</B> assaetchî (ene sacwè) tot l' fijhant trinner on moumint (avou ene fortchele, on rustea). <I>Avou ene fortchete, i hertchive les deus djaenes d' oû et les gros truks, et i spotchive ttafwait dins si assîte.</I> rl a: [[Motî:råvler|råvler]], [[Motî:aråvler|aråvler]]. <span lang=fr>F. racler, enlever.</span> <B>4.</B> (imådjreçmint) prinde toltins avou lu, prinde avou lu ene sacwè ki vos ahale. <I>Nos hertchans tertos nos ptitès mizeres. Matante, si vos vloz do vinaigue di peme, dji vs è rmetrè on cantea :: Nonna, dji n' vou rén hertchî avou mi !</I> ([[R. Dedoyart]]). <span lang=fr>F. traîner, trimbaler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî a s' cou:</FONT> aveur toltins drî lu (des sakîs, des sacwès k' on freut bén sins. <I>I hertcheye tos costés ses efants a s' cou.</I> <I>Come les ôtes, dji hertcheye a m' cou on vî mehin k' on lome li lwè do talion, ki mes niers ravikèt a fwait ki m' cervea el pîtlêye</I> ([[R. Brialmont]]). <B>II.</B> [viebe a nén metou coplemint] (mot d' hoyire) hertchî, u poûssî on vagonet avou del hoye u des edjåjhes, del taeye disk' al cadje pol moenner evoye. <span lang=fr>[[Francès d' Walonreye]] "hercher".</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî al voenne:</FONT> saetchî evoye li hoye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî al pire:</FONT> saetchî les pires evoye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî al berlinne, å batch, å gayot:</FONT> a l' asulon del sôre d' indjén po tcheryî. <B>III.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> råvler, [[Motî:rusteler|rusteler]]. <I>Dji n' fjha k' on sôt disso m' rustea Po hertchî dins ses boyeas</I> ([[J.C. Benoît]]). <span lang=fr>F. ratisser, râteler, cureter.</span> <B>2.</B> trinner a tere. <I>Vosse robe hertcheye al tere.</I> <I>Ké becane: li rowe di dvant si disgonfele; li tchinne a dedja potchî djus troes côps, et dins les dischindêyes, i m' fåt leyî hertchî mes pîs al tere, paski les frins n' vont nén</I> ([[Y. Paquet]]). <span lang=fr>F. traîner, racler, frotter, toucher le sol, pendre jusqu'à terre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene djambe ki hertcheye:</FONT> [[Motî:xhaler|xhaler]] ene miete. On dit eto: [[Motî:haetchî|haetchî l' djambe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on [[Motî:bwès|bwès°]] ki hertcheye foû di s' faxhene.</FONT> <B>3.</B> aveur ene rowe ki frote, èn nén bén rôler, tot djåzant d' èn ekipaedje. <I>Vos avoz vosse rimåke ki hertcheye.</I> <span lang=fr>F. frotter, freiner.</span> <B>4.</B> trinner on djoû di dpus ki çou k' gn a dins les årmonaks, tot djåzant del viye lune (adon, li moes d' lune a 30 djoûs estô d' 29). <I>Li lune hertcheye, les Muzulmans front co cwareme dimwin.</I> <B>5.</B> aler d' cresse, tot djåzant d' on meur, d' ene paroesse. <I>Vosse måjhire hertcheye.</I> <I>Ene fouwire ki hertcheye.</I> rl a: [[Motî:clintchî|clintchî]], [[Motî:haetchî|haetchî]]. <span lang=fr>F. pencher, s'incliner, devenir oblique, s'infléchir.</span> <B>6.</B> (ås måyes) bodjî ene miete foû di plaece, et k' on n' pout nén, divant d' djouwer (po esse pus près, u po distourner ene aroke). <span lang=fr>F. se déplacer.</span> <B>7.</B> [[Motî:hawter|hawter]]. <I>On hertchive come çoula, royon après royon, sorlon les manires des sårteus</I> ([[S. Fontaine]]). On dit eto: [[Motî:crocter|crocter]]. <span lang=fr>F. houer, labourer, gratter le sol, scarifier, herser.</span> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si hertchî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si trinner. <I>Ni leyîz nén li ptit s' hertchî al tere.</I> <I>Gn aveut des plaeces k' i s' divént hertchî so leu vinte télmint k' el passaedje divneut stroet</I> ([[A. Marchal]]). <span lang=fr>F. ramper, se traîner.</span> <B>2.</B> ariver målåjheymint. <I>Les rinnes kimincént pa rlever l' tiesse foû des sankes, pu ele sitindént leus grandès pates po s' hertchî å boird di l' aiwe</I> ([[G. Pècheur]]). <I>Li vî ome tot moussant dins li ptite oto: on va waitî di s' hertchî ladvins.</I> <span lang=fr>F. se hisser.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"herke"</span> (grand rustea). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertcheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertcheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertcheyresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene), li biesse ki hertcheye ene sacwè. <I>C' esteut-st ene grande tcherete a tchéns hertcheye pa deus hinguès rossêyès biesses ki n' polént cåzu pus hop; ene grosse vwès d' ome ecoraedjive les hertcheus : alez ! hay ! måssîtès curêyes !</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. bête de somme, haleur.</span> <B>2.</B> (vî mot d' houyire) ovrî ki hertcheye (u ki poûsse) ene berlinne, on galiot, on batch. <I>Les indjenieurs, c' est des foteus d' imbaras, i sont pus biesses ki l' dierin des hertcheus</I> ([[G. Fay]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;batch di hertcheu:</FONT> foirt pitite caisse, po mete èn ectolite di tcherbon, montêye so patins u so rowes, po tcheryî å tcherbon dins les foirt bassès taeyes. <I>Li hertcheu å batch hertcheye si batch padrî lu avou s' burtele.</I> <I>Li hertcheu al berlinne tchôke si berlinne divant lu</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <I>Mi pa esteut hertcheu ås batchs å Maket</I> ([[L.J. Alexis]]). <span lang=fr>F (Wallonie). "hercheur".</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertchaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "hertchî" eyet "si hertchî". <I>Li hertchaedje est åjhey so cisse pavêye ci.</I> Loukîz a: [[Motî:tcheriaedje|tcheriaedje]], [[Motî:trinnaedje|trinnaedje]]. <span lang=fr>F. traînage, tirage, halage, roulage, charriage, "herchage", traction, remorquage, transport, déplacement, raclage, ratissage, enlèvement, frottement, freinage, inclinaison.</span> <B>2.</B> (mot d' houyeu) plaece ki les hertcheus passèt. <I>On målåjhey hertchaedje å batch</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. voie, passage, parcours.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertcheye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longue traece k' on voet al tere, leyeye pa ene sacwè k' a stî hertchî, u ki s' a hertchî. <I>Li voye esteut tote coviete d' ene hertcheye di tere</I> ([[E. Dethier]]). On dit eto: [[Motî:trinnêye|trinnêye]], hetche, hertchåde. <span lang=fr>F. traînée, trace.</span> <B>2.</B> (djeu d' boutchon) tchessaedje evoye del pire di l' ôte, ki s' a vnou rashir sol vosse, tot près do boutchon, tot bouxhant dso avou ene deujhinme pire da vosse. <I>T' as l' droet do fé ene hertcheye</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. dégagement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hetche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> hertcheye. <span lang=fr>F. traînée.</span> <B>2.</B> passêye d' on lumçon. <span lang=fr>F. trace.</span> <B>3.</B> gretaedje al tere avou s' pî, po mete ene rimåke. <span lang=fr>F. marque, repère.</span> Etimolodjeye: sivierba di "hertchî". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertchåde</B></FONT> [f.n.] hetche, hertcheye. <span lang=fr>F. traînée, trace.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertchire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> djins ki vs shuvèt todi, ki vos hertchîz todi avou vos; sacwè ki trinne padrî vos. <I>Il a ene bele hertchire après s' cou.</I> <span lang=fr>F. escorte, suite, détachement.</span> <B>2.</B> paskeye ki n' finixh måy. <I>C' est ene bele hertchire ki t' contes la</I> (ramexhné pa L. Remacle). Loukîz a: [[Motî:sipoûle|sipoûle]]. <span lang=fr>F. histoire interminable, saga, narration.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hertchoe</B></FONT> [o.n.] ahesse ki sieve a hertchî, et aprume: <I>a)</I> po hertchî l' pourcea, del plaece k' on l' a touwé eviè la k' on l' va broûler. <I>b)</I> po hertchî les gades di four sins les dismantchî. <span lang=fr>F. traîneau.</span> Parintêye : * [[Motî:ahertchî|ahertchî]] * [[Motî:ehertchî|ehertchî]] * [[Motî:kihertchî|kihertchî]] * [[Motî:rahertchî|rahertchî]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:hertchinne|hertchinne]] ---- * [[houyire|Dipus d' racsegnes so l' ovraedje dins les houyires]]. * [[calcaedjes do walon|Dipus d' racsegnes so les calcaedjes di mots walons pa des lingaedjes etrindjirs]]. 12183 52851 2006-03-24T21:38:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchår</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> éndjole a cwate rowes, saetcheye pa des boûs, des tchvås, on tracteur, po tcherdjî dso des dinrêyes, de bwès, des pires, etchiketchak. <span lang=fr>F. chariot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse e payis k' i n' î passe pont d' tchår:</FONT> doirmi. <I>Cwand les ptits seront e payis k' i n' î passe pont d' tchår, les vîs rexhront les cråsssès fåves.</I> (E. Lempereur). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être dans les bras de Morphée"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tchår Pôcet</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Grand Tchår</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår Peutchet</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår d' Abram</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår di David</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår Sint Djan</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår des Cwate Fis Aimon</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår Serè</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår di trionfe</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Tchår do Bierdjî:</FONT> pougnêye di stoeles ki fjhèt li dessin d' on tchår. <span lang=fr>F. Grande Ourse.</span> <B>2.</B> li minme éndjole, wårnêye di totès sôres d' agayons avou des djins disguijhîs, ki toûne dins l' viyaedje u l' veye å cwarmea, u po ds ôtès fiesses. <span lang=fr>F. char.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchår d' assôt:</FONT> [[Motî:tank|tank]]. <span lang=fr>F. blindé, char.</span> <B>4.</B> caisson avou deus rowes ki les Romins fjhént des coûsses avou. <span lang=fr>F. char.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tchaur</B>, tchâr, tchêr, châr (po les sinses 2,3,4). Pc. car</span>. rl a: [[Motî:tcheryî|tcheryî]]. Parintêye: * [[Motî:tchår-ås-bancs|tchår-ås-bancs]] * [[Motî:tchårloter|tchårloter]] 12184 31711 2005-03-06T12:36:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vagonet</B></FONT> [o.n.] batch di foite tole, monté so cwate rowes, ki va so ray, k' on s' sieve dins les cårires et les houyires. rl a: [[Motî:berlinne|berlinne]], [[Motî:galiot|galiot]]. 12185 43785 2005-11-10T15:48:25Z Pablo 5 {{djermon motî|waidyi}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>waidyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> paxhe (magnî del yebe dins les tchamps, tot djåzant des grossès biesses). <I>Metoz waidyî les biesses.</I> <I>Les biesses sont co ki waidièt.</I> <I>Tant k' les vatches vont waidyî, on-z a don bon boure</I> (H. Forir). <I>Li vea cmince a waidyî e pré</I> (ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:paxhner|paxhner]], [[Motî:tchampyî|tchampyî]], [[Motî:pasturer|pasturer]]; rl a: [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]]. <span lang=fr>F. pâturer, brouter, paître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî ses tchamps a waidyî:</FONT> èn si nén bén ocuper di s' traeyén (di si handele). <span lang=fr>F. négliger.</span> <B>2.</B> [[Motî:waibyî|waibyî]] (pepyî dins les tchamps, tot djåzant des poyes). <I>Li poye waideye sol pateure.</I> <span lang=fr>F. picorer.</span> <B>3.</B> (mot d' houyeu) dimorer dins des vîs maçnaedjes, come dins des batchs, tot djåzant des aiwes dins les houyires. <I>C' est dins ç' pårteye la del houyire k' on leyive waidyî les aiwes.</I> <B>II.</B> [v.c.] magnî (del yebe). <I>Mi l' ågne, dj' end a profité po waidyî sacwants fistous d' crouwås tot deurs</I> ([[Fré Lucas]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller>winder, wêder, wêdî, wêdi, wêdî, <FONT COLOR="#800080">wêdyî</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waidiaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "waidyî". <span lang=fr>F. pâturage.</span> <B>2.</B> plaece ki les biesses î waidièt. <I>On bonzè crås waidiaedje</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. prairie, pré, pacage, parcours, gagnage.</span> <B>3.</B> plaeces k' on î dmeure. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raprepyî</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">riwangnî waidiaedje:</FONT> si raprotchî di, u raler e s'&nbsp;måjhone. <I>Loucans do raprepyî waidiedje</I> (Noyé walon, 1634). <span lang=fr>F. regagner ses pénates.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wêdièdje</FONT>, wêdjèdje, wêdèdje</span>. Bodje: * [[Motî:waide|waide]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]] 12186 31713 2005-03-06T13:23:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bassidiomicete]] 12187 31714 2005-03-06T13:38:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Kitridiomicete]] 12188 31715 2005-03-06T13:39:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Zigomicete]] 12189 31716 2005-03-06T13:39:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ascomicete]] 12190 31717 2005-03-06T14:43:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Eucariote]] 12192 31718 2005-03-06T22:51:37Z Lucyin 16 Motî:Oû-Djåce displaecî viè Motî:Oû #REDIRECT [[Motî:Oû]] 12193 31719 2005-03-21T23:33:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oû</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rond amagnî ponou pa ene poye. <span lang=fr>F. oeuf.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des oûs padzo les bresses:</FONT> esse [[Motî:nawe|nawe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete tos ses oûs dins l' minme tchena:</FONT> mete tos ses sôs al minme banke, fé fiyåte al minme djin po tot. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des gurzeas come des oûs d' pidjon:</FONT> des gros [[Motî:gurzea|gurzea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on pout cure des oûs å solo:</FONT> i fwait foirt tchôd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On cmince a haper èn oû, pu on hape on boû:</FONT> li ci ki hape ene cacaye divénrè rade on grand hapeu d' boûsses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' fåt nén vinde l' oû k' est co e cou del poye:</FONT> i n' si fåt nén [[Motî:rafiyî|rafiyî]] d' ene sacwè k' on n' a nén co. <span lang=fr>F. ne pas vendre la peau de l'ours...</span> <B>2.</B> minme sacwè, ponou pa èn ôte oujhea, ene crålante biesse, et k' endè va disclôre on djonne. <B>3.</B> celure frumele ponowe pa on pexhon (dins l' aiwe, al [[Motî:froye|froye]]), ene biesse-ås-tetes (dins les trompes) et ki va-z esse edjermoné po fé on djonne. <span lang=fr>F. oeuf, ovule.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">oû</FONT>, û, ou, yë, jë </span>. Omonimeye : * [[Motî:Oû|Oû]] (Oû-l'-Grand & Oû-Djåce). Omonimeye coinrece : * ''ou'' ** [[Motî:ou|ou]] (oudonbén, adjondrece). ** [[Motî:e|e]] (dins li) el Basse-Årdene et Coûtchant. * ''û'': [[Motî:ouy 2|ouy]] (po vey clair, iys) & [[Motî:ouy 1|ouy]] (ådjourdu, enute) a Måmdey. 12194 61659 2006-06-16T21:53:11Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedjes]] [[Categoreye:Daegntoele]] On '''motî so les fyis''', c' est ene djivêye di mots k' on pout rwaitî, et sovint aberweter, did so l' [[Daegntoele]]. Sovint, les motîs so les fyis sont metous so des waibes avou mo de lingaedjes, et sievnut a ratourner des mots d' on lingaedje a l' ôte. Gn a eto, kécfeye, des esplicants motîs, u des diccionaires did dinltins, eplaidîs so les fyis come pådje fotografieye k' on pout raberweter. Les motîs walons so les fyis sont metous so [[motî walon so les fyis|ene pådje tote seule]]. == Hårdêye difoûtrinne == Waibes di motîs, avou des sacwès sol walon. * [http://www.freelang.com/ Li waibe Freelang, avou deus motîs walons] * [http://www.lexilogos.com/ Li waibe Lexilogos, ki rprind totes sôres di diccionaires so les fyis] 12195 31721 2005-03-07T20:58:48Z Pablo 5 l' årtike egzistéve dedja: [[Esplicant motî do walon]] #REDIRECT [[Esplicant motî do walon]] 12196 31722 2005-03-06T23:27:04Z Lucyin 16 Si possibe, mete kékes sitatistikes (nombes d' intrêyes, evnd, cwans vos åroz yeu rioisté les nos d' djins evoye. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 6 di måss 2005 a 23:27 (UTC) 12201 41116 2005-10-07T14:54:15Z Pablo 5 pitits coridjaedjes [[Categoreye:lingaedjes]] Èn '''esplicant motî''' (on dit eto on '''splitchant motî'''), c' est on [[motî]] ki dene les esplikêyes des mots. Les esplicants motîs ni rotnut bén sovint k' èn on seul lingaedje. I sont diferins des [[ratournant motî|motîs d' ratournaedje]] d' on lingaedje a l' ôte. E [[daenwès]], metans, gn a waire di bons esplicants motîs, dabôrd k' i gn a ene pekêye di clapants motîs daenwès-almand, daenwès-inglès, evnd. E [[francès]], les pus cnoxhous splitchants motîs, c' est les "Larousse" et les "Robert". E [[walon]], l' ovraedje d' espliker les mots e walon n' est nén vî vî. Les prumirès sayes sont-st a vey dins l' rivowe [[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]]. Elle ont stî fwaites pa [[Roger Viroux]]. A pårti di 2000, so ene idêye, et so l' awaitance tecnike då [[Pablo Sarachaga]], li [[Lucyin Mahin]] a cmincî a adjinçner so [[Etrernete]] l' [[Esplicant motî do walon]]. Il a ça d' bea k' i dene eto mo sovint les ratournaedjes des mots e francès, et kécfeye dins des ôtes lingaedjes. 12202 58952 2006-06-01T19:25:27Z 85.202.214.248 [[Categoreye:Muzike]] Å sinse li pus lådje, on lome å pus sovint '''muzike classike''' li muzike occidintåle « savante » compôzêye djusk' å [[20inme sieke]]. Ci definixha la est ene miete drole: dins ds ôtes dominnes årtistikes, on-z î placrè, pa egzimpe l' etikete, « baroke » et « classike », « classicisse » et « modiernisse ». Adon on duvreut insi esse sibaré di cwålifyî di classike, li muzike baroke, ou l' muzike ki n' a pont d' ton (atonale)... mins l' åbitude est prijhe, fåte di mî. Portant, kékes ki polexhe esse les diferinces tecnikes et stîlistikes, on pout dire ki l' muzike classike : * est scrîte pa on [[compôzeu]] ki shût (ou n' shût nén...) des rîles academikes. * est djouwêye pa des interpretes * est schoûtêye pa ene assimblêye di djins (publik) Minme s' i fåt admete des egzepcions, ci definixha la mete foû ''a priori'' les muzikes improvizêyes, dou çk' i n' a nén di separåcion nete inte li role do compôzeu et l' ci do djouweu d' muzike, les muzikes k' on n' kinoxhe nén les oteurs ou fwaites pa sacwants oteurs, dou çki l' role do compôzeu est disfacé, insi k' les muzikes k' end dandjî dins les danses et les fîmes. Mågré ça, on considere djenerålmint ki les totès viyès danses constituwant li ''[[swite (danse)|swite]]'' ou eployêyes å 20inme sieke (mazurkas, valses, etc.) et les muzikes di balet rilevèt del muzike classike. Dins on sinse pus stroet et pus djusse, on ressieve ci mot la al muzike compôzêye a pô près inte [[anêyes 1750|1750]] eyet [[anêyes 1820|1820]]. E shuvant ciste idêye la, les pus grands compôzeus classikes sont [[J. Haydn]], [[Wolfgang Amadeus Mozart]] et [[Ludwig van Beethoven]], et ci corant la fwait shûte al [[muzike baroke]], et vént dvant l' [[muzike romantike]] : po lever l' ambigwité, on l' pout lomer « [[muzike del periode classike]] ». Sol termene des set ou ût siekes di l' istwere del muzike classike occidintåle, i gn a-st avou on candjmint sins djoke, avou kékes tins di rupture ki permetèt, avou pus ou moens di pertinince et di precizion, di vey sacwantès grandès periodes caracterijheyes : * li [[Moyinådje]] * li [[Rinexhance|Rnexhance]] * li baroke * li classicisse * li romantisse * li modiene tins * li tins d' asteure. == Difoûtrinne hårdêye == *[http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/BoleroThemaA.mid son d' on boket d' muzike di '''Ravel''']. [[da:Klassisk musik]] [[de:Klassische Musik]] [[en:Classical music]] [[eo:Klasika muziko]] [[es:Música clásica]] [[fr:Musique classique]] [[he:מוסיקה קלאסית]] [[hi:शास्त्रीय संगीत]] [[it:Musica classica]] [[ja:古典派音楽]] [[nl:Klassieke muziek]] [[pl:Muzyka poważna]] [[pt:Música clássica]] [[ru:Классическая музыка]] [[uk:Класична музика]] [[zh:古典音乐]] 12203 48061 2005-12-24T14:05:16Z Lucyin 16 tawires [[Imådje:sarazin_ou-djauce_wi.jpg|thumb|plake pol pormoennåde des Sarazins]] '''Oû-l'-Grand''' (fr: ''Orp-le-Grand'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Oû-Djåce]], el [[province do Roman Payis]]. * Limero del posse: '''1350''' (vî limero '''5960''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 52''' * Arondixhmint: [[Nivele]] ==No di des plaeces d' Oû-l'-Grand == === Hamtea === * Maret === Ôtès plaeces === * rowe des [[Sarazin]]s. == Industreyes == * pititès [[tawire]]s. 12204 31726 2005-03-08T12:20:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ôtchamp</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ochamps</span>, rebané avou [[Motî:Libin|Libin]], ki li spotaedje des djins, c' est [[Motî:bok|les Bokeas, les Boketes]] (so plaece: <span lang=wa-feller>les ''Boukês'', les ''Boukètes''</span>). ---- * [[Ôtchamp|Pondants et djondants]]. 12205 31727 2005-04-10T01:18:08Z Lucyin 16 [[Imådje:otchamp_eglijhe_dilei.jpg|thumb|L' eglijhe d' Ôtchamp]] '''Ôtchamp''' (fr: ''Ochamps'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Libin]]. * Nombes di dmorants: 936 (2004). * [[Limero del posse]]: '''6890''' (vî limero '''6604''') * [[ALW|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 32''' * Sipotaedje des djins: les [[Motî:bok|Bokeas]], les Boketes (so plaece: les ''Boukês'', les ''Boukètes''). :''Boukê, Boukete :Ki n' a ni panse ni tete :Ki n' est nén co presse d' [[Motî:asmete|asmete]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] d' Ôtchamp == [[Imådje:congo_otchamp_wi.jpg|framed|right|Li coulot d' Ôtchamp (ban des Libins) ki s' lome "Li Congo"]] === Hamteas === * [[Congo]] (tiene solrin). * Watchamp. * [[fagne|Djerbaifwè]] (so plaece: ''Djerbéfè''). * Ronfwè (so plaece: ''Ronfè''). * [[emacralé no d' viyaedje|Roûmont]]. === Ôtès plaeces === * A vey avou des aiwes : ** Nargåfwè (so plaece : Nargaufè). ** Li Mére d' Aiwe (no d' l' Aiwe di Lesse). * A vey avou des bwès. ** [[Hé|Contranhé]] ** [[Motî:legne|Belegne]] * A vey avou l' ovraedje des djins. == Djeyografeye == C' est a Ôtchamp ki l' [[Aiwe-di-Lesse]] prind sourd. 12206 31728 2005-03-08T08:50:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ou</B></FONT> [cawete] moite cawete : [[Motî:cougnou|cougnou]] [[Motî:raskignou|raskignou]] [[Motî:Hoyou|Hoyou]], [[Motî:foyou|foyou]]. Etimolodjeye: cawete latene <span lang=la>"-olum"</span> Omonimeye : * [[Motî:-ou, -owe|cawete -ou, owe]] ---- * [[cawete -ou|Dipus d' racsegnes sol cawete -ou]]. 12207 35870 2005-07-26T12:35:39Z Pablo 5 Li '''cawete -ou''', c' est ene moite cawete, nén foirt corante, k' on rescontere dins sacwants mots e walon. Elle provént del cawete [[latén|latene]] ''-olum'' Ele s' acawe so des bodjes * latén : (''cuneus'') [[Motî:cougnou|cougnou]] * [[etimolodjeye gayele|gayels]] (''hoy'') : [[Motî:Hoyou|Hoyou]]. Les mots francès et [[picård]] sifwaitmint bastis ont ene cawete : * -ol : [[Motî:raskignou|raskignou]] (F. ''rossignol''). * -olle : cougnou (Picård ''cougnolle''). Sacwants mots sont fok walon, sins pareys a zels e francès : [[Motî:foyou|foyou]]. Li cawete -ou n' est nén l' minme kel [[cawete -ou, -owe]] di des addjectifs (betchou) et bråmint des pårticipes erireces des viebes del [[codjowaedje code|viebes del cénkinme troke]]. [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] 12208 31730 2005-03-08T14:14:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Les Cayés Walons]] 12209 31731 2005-03-08T19:15:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ridû</B></FONT> (råle) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rdû</B></FONT> (so plaece: <FONT COLOR="#ff0000">Rudû / Rdû</FONT>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Redu</span>, rebané avou [[Motî:Libin|Libin]], ki li spotaedje des djins, c' est [[Motî:tchitche|les Tchitchoûs]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">R(i)dû</FONT>, R(u)dû, R(i)doû</span>. ---- * [[Ridû|Pondants et djondants]]. 12210 58140 2006-05-23T21:12:02Z 68.201.80.41 '''Ridû''' (ki s' trove pus sovint dizo sipotcheye cogne '''a Rdû''', so plaece : ''R(u)dû'', F. ''Redu''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Libin]]. [[Imådje:Ridû 1.jpg|thumb|Ridû dizo l' nive - Acwarele da Marie-Claire Lefébure.]] * Limeros del posse: ** asteure : '''6890''' ** Di 1969 a 1977 : '''6914'''. * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 11''' (mwaisse pont d' l' A.L.W.). * Arondixhmint: [[Li Tchestea]]. * Sipotaedje: [[Motî:tchitche|les Tchitchoûs]]. == Nos di des plaeces di Rdû == === Hamteas === * [[Lesse (Ridû)|Lesse]] * Hamwaide. * Les Boucas * [[Motî:ri|Setchri]] === Nos d' plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Les [[Motî:roed|Roeds]] Tchamps (so plaece : ''les rwasses tchamps''). * A vey avou des aiwes : ** [[wé|Bonwé]]. ** Li Pont des Barbouyons (inte Ridû et Davdisse). ** Li pont des coxhetes (dizo [[Lesse (aiwe)|Lesse]], dilé li rdjondaedje di l' aiwe d' [[Our (aiwe)|Our]] avou Lesse) * Rowes do viyaedje: ** Voye di [[Dåvdisse]]. ** Li Nouve Rowe (so plaece : ''la Nûve Rûwe''). ** Al Croejhete (so plaece : ''La Croûjète''). * Nos d'&nbsp;plaeces a vey avou ene industreye, on monumint: ** A l' Esro. == Assaetchances po les tourisses == * Li Pordjet « Viyaedje do Live » a stî enondé e 1981. Il a pår candjî l' cogne do viyaedje, la k' ene vintinne di måjhone sont divnowes des livreyes et des cafè-restorants. * Dispu 1965, gn a eto ene eståcion di l' [[Adjince Spaciåle Uropeyinne]], lomêye adon l' ESRO. == Djeyografeye == L' [[Aiwe di Lesse]], ki vént di [[Transene]] et d' [[Maissin]], arive a Lesse k' ele trevåtche å mitan. Adonpwis, ele frè limite inte Ridû eyet [[Dåvdisse]]. [[de:Redu]] [[en:Redu]] [[nl:Redu]] 12211 54582 2006-04-18T11:06:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>passer</B></FONT> ([[codjowaedje passer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:diner|diner]]. <I>Passe mu l' sé.</I> On dit eto [[Motî:abouter|abouter]], [[Motî:aboler|aboler]]. <B>2.</B> [[Motî:viker|viker]]. <I>Cwand on voet les pas k' elle a dvou passer</I> ([[L. Somme]]). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">passer l' sope</FONT>: moure les verdeures dins l' sope k' est ddja cûte. <I>Asteure on passe li sope å micsope, c' est pus åjhey.</I> rl a: passe-vite. <B>4.</B> trover meyeu ki, bate. <I>On n' pasrè djamåy li feu d' bwès, don.</I> <span lang=fr>F. dépasser.</span> <B>5.</B> esse dirî (ene oto), et aler padvant, tot rôlant. <I>I m' passa sol dizeu del cresse.</I> <span lang=fr>F. dépasser, doubler.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> vini pu ndaler. <I>I passe tos les dimegnes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer sol tåve, sol biyård:</FONT> esse operé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passer å [[Motî:cilinde|cilinde°]].</FONT> <B>2.</B> [[Motî:mori|mori]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' sait passer:</FONT> dijheye po onk k' est al moirt et ça deure lontins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé passer (èn efant):</FONT> li fé ndaler, pask' el mere ni vout nén ratinde famile. <I>Ele ratindeut èn efant et ele l' a fwait passer.</I> <span lang=fr>F. se faire avorter.</span> <B>3.</B> divni trop maweur (frut), divni trop vî (kimere). <I>Si Mamjhele Djulia vout trover on marieu, sereut tins k' ele si decide, ca ele kimince a passer</I> ([[F. Barry]]). On dit eto: [[Motî:bleti|bleti]]; rl a: [[Motî:avancî|avancî]]. <B>4.</B> esse tårdowe po veler, tot djåzant d' ene vatche. <I>Ele passéve bén d' 10 djoûs.</I> <B>5.</B> èn si nén rtourner so. <I>On dit sovint k' ces djins la d' Brussele, i les fåt prinde avou des picetes; et passer so totes leu maneyes</I> ([[L. Somme]]). <B>6.</B> (cwårdjeu) èn nén aler. <I>Twè, ti passes, vos, vos passoz, mins mi dj' î va.</I> rl a: [[Motî:trepasser|trepasser]]. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si passer</FONT> [v.sins djin, å prono] ariver. <I>Åy mins nonna: ça n' si pasrè nén come ça !</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">passer</FONT>, passè</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:pas|pas]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>passaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « passer ». <I>Il aveut cénk egzåmins d' passaedje.</I> <span lang=fr>F. passage.</span> <B>2.</B> (mot d' cinsî) grandeur divintrinne des [[Motî:cronzoxh|cronzoxhs]] d' ene vatche, la kel vea va passer. <I>C' est des ptitès åmayes ki n' ont pont d' passaedje: elzès fåt tertotes botnirer.</I> <span lang=fr>F. diamètre pelvien.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>passeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>passeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pasresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki fwait passer ene frontire, a des djins ki n' plèt nén. <span lang=fr>F. passeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passeu d' aiwe:</FONT> li ci ki moenne ene naçale po fé passer en aiwe. Ôte parintêye : * [[Motî:passåjhe|passåjhe]] * [[Motî:passe|passe]] * [[Motî:passêye|passêye]] * [[Motî:passet|passet]] * [[Motî:passete|passete]] * [[Motî:apasser|apasser]] * [[Motî:forpasser|forpasser]] * [[Motî:trepasser|trepasser]] * [[Motî:ripasser|ripasser]] * [[Motî:rapasser|rapasser]] * [[Motî:dispasser|dispasser]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:passe-avant|passe-avant]] * [[Motî:passe-méde|passe-méde]] * [[Motî:passe-rôze|passe-rôze]] * [[Motî:passe-tins|passe-tins]] * [[Motî:passer houte|passer houte]] 12213 36905 2005-08-03T11:55:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenner</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> aler avou (ene sakî, ene biesse) tot lyi mostrant l' voye. <I>Il a moenné le vatches el pasteure.</I> On dit eto: [[Motî:kidure|kidure]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåt moenner si tvchvå come on l' kinoxhe:</FONT> i fåt waitî d' fé avou les djins, tot-z acontant leu caractere. <B>2.</B> fé avancî comifåt (ene oto, evnd.). <I>I moenne ddja bén l' oto di s' pa.</I> <B>II.</B> [v. a nén dit coplemint] kidure ene oto. <I>On n' pout nén moenner divant 17 ans.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si moenner</FONT> [v.pr.] si [[Motî:cdure|cdure]]. <I>I n' s' a nén bén moenné, et dvant l' minisse, cobén.</I> <span lang=fr>F. se conduire, se comporter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mwin.ner, mon.ner</FONT>, miner, mwinrner, minè, mon.nè, mwin.nè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moennresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki moenne (ene sacwè, ene biesse, ene binde di djins). <span lang=fr>F. meneur, conducteur, pilote, leader.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moennaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « moenner ». <span lang=fr>F. conduite, guidage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moennrece</B></FONT> [addj.] a vey avou l' moennaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pådje moennrece:</FONT> pådje ki mostere totes les ôtès pådjes d' ene [[Motî:waibe 2|waibe]]. <span lang=fr>F. menu.</span>, <span lang=en>ingl. home-page</span>. Etimolodjeye: [[cawete -rece]], [[noûmot|2001]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:moenner evoye|moenner evoye]] Parintêye : * [[Motî:amoenner|amoenner]] * [[Motî:emoenner|emoenner]] * [[Motî:ramoenner|ramoenner]] * [[Motî:remoenner|remoenner]] * [[Motî:pormoenner|pormoenner]] 12214 31735 2005-03-09T22:26:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenner evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> tcherdjî (ene sacwè k' on n' vout pus) pol moenner å lon et l' fote evoye. <I>Il ont cåzu fwait l' bastimint: i n' ont pus k' a moenner les trigus evoye.</I> <I>Gn aveut tant d' nive ki nosse pa l' a dvou moenner a begnons evoye.</I> rl a: [[Motî:emoenner|emoenner]], [[Motî:poirter evoye|poirter evoye]]. <span lang=fr>F. enlever, emporter.</span> <span lang="nl">Ny. wegbrengen, wegvoeren.</span> <B>2.</B> tcherdjî (ene djin) dins ene oto, pol moenner amon les fôs, al prijhon, evnd. <I>On l' a moenné evoye come on sot.</I> <span lang=fr>F. emmener, interner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mon.ner, mwin.ner èvô<SUP>n</SUP>ye</FONT>, mon.ner vô<SUP>n</SUP>ye, miner èvôye, mwinrner èvoye, mwin.nè èvoye.</span>. ---- * [[spitron|Dipus d' racsegnes so les viebes ås spitrons]]. 12215 31736 2005-03-09T10:01:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mofe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:want|want]] sins doet (ki l' pôce). <I>Les doets nos fjhèt må dizo les mofes a cåze des hotchets</I> (J. Lodomez). <I>I dmeurrént la l' djournêye å long, sins s' doter k' leus mashales divnèt totes bleuwes di froed, sins minme sondjî a rmete leus mofes ou a shofler dins leus mwins po s' reschandi</I> (J. Calozet). <span lang=fr>F. mouffle, mitaine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>mofe</B>, moufe</span>. 12216 50383 2006-02-11T22:42:15Z Lucyin 16 [[Categoreye:Crustinnisse]] [[Imådje:Relicaire di Sint Etiene di Muret.jpg|thumb|'''Relicaire di Sint Stiene di Muret''']] '''Sint Estiene''' (ou '''sint Stiene''') '''di Muret''' (F. ''saint Etienne de Muret'') a skepyî a [[Thiers]] aviè 1048, et mori a [[Muret]] e 1124. C' est l' askepieu di l' [[ôre di Grandmont]]. Il est fiesti li [[8 di fevrî]]. Sint Estiene esteut l' fi do viconte di Thiers en [[Auvergne]]. A 12 ans, il est plaecî pa s' pere addé [[Milon]], li doyén do tchapite di [[Paris]] et cwand ci-ci est nomé eveke di [[Benevent]] ([[Calabe]]) en [[Itåleye]], Etiene el shût avou s' pere po-z aler e perlinaedje sol fosse di [[Sint Nicolai d' Bari]] (Itåleye). Tins do voyaedje, i toume malåde a Benevent et î dmeure sacwantès anêyes. C' est la k' a l' egzimpe di Milon et des prumîs ermites di Calabe, i dvént on djonne ome di grand cour åyant on foirt ataetchmint po si rilidjon. Après on court passaedje dins les milieus pus ritches del cour pontificåle et l' moirt di Milon, e [[1078]], i rintere a Thiers, rinonce a tos ses béns et wangne les bwès d' Muret addè [[Ambazac]] dou çk' i moenne ene veye di grande pôvristé dins l' solitude des omes et l' prezince do Bon Diu. Eviè 1075-1079, des ôtes ermites li ridjondèt et i lzî dene on rilidjeus et tradicionel sicolaedje so les scrijhaedjes des Peres di l' Eglijhe, come [[Sint Gustin]], et so les [[Evandjîle]]s. C' est la ossu k' i rescontere [[Lacerta]] on dissipe di prumî ôre puski c' est lu ki va scrire l' istwere et fé continouwer l' ouve da Sint Etiene di Muret et di ses dissipes. Après s' moirt; ces-ci, divnous intrè tins benedictins, s' establixhèt a [[Grandmont]] hamtea del pårôtche di [[Sint-Silvesse]] (e Limozin) ki l' no divénrè l' ci del congrégåcion. Bén k' on lyi riconoxhe bråmint des miråkes ossu bén do tins di s' veye et minme après, i n' a nén yeu di culte consacré k' i lyi åreut stî consacré a lu minme, ni å triviè di ses relikes. Gråce a ene tere dinêye pal mere da Hinri II (ki dvénrè rwè d' [[Inglutere]]) ses dissipes lyi bastixhèt ene eglijhe plaeceye dizo s' regue di veye, fondåcion kinoxhowe après dizo l' no di l' [[ôre di Grandmont]]. Ci n' est k' e 1189 ki li rwè [[Hinri II d' Inglutere]] a obtinou si canonijhaedje. 12217 36432 2005-07-31T00:16:19Z Pablo 5 Sint Nicolê et les treûs pitits efants dins l' tonê {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12219 36438 2005-07-31T00:30:42Z Pablo 5 licince Bernache nonete - Foto: Jean-Pol Grandmont. Knokke-Heist (Belgique) - Réserve naturelle du Zwin - Avril 1997 {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12221 36445 2005-07-31T00:37:43Z Pablo 5 M4A1 "Sherman II" - Foto: Jean-Pol Grandmont. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12222 60439 2006-06-15T03:56:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[el:M4 Sherman]] Modifie: [[zh:M4雪曼]] [[Categoreye:Åres di guere]] [[Categoreye:Guere di 1940-1945]] [[Imådje:M4A1 Sherman II.jpg|thumb|300px|Tank M4A1 "Sherman II"]] Li '''M4 Sherman''' c' est on moyén [[tank]] (31,5 T), siervou pa 5 omes, årmé å cminçmint d' on court canon di 75 mm et pus tård d' on 105 mm long, di deus mitrayeuzes 0.30 (ene cowacsiåle et ene di capot so rotule), d' ene mitrayeuze 0.50 sol toet del tourele et d' on moirti lance-potscs foumidjinnes, ekipé dins les prumîs tins d' on moteur d' avion e stoele ''Continetal'' et pu d' on moteur Ford V-8 e ligne a essance d' ene foice di 500 Tch a 2600 tr/min k' el fijheut avancî al vitesse macsimom di 42 km/h so voye, 193 km å lon. [[Imådje:M4-Sherman tank-European theatre.jpg|thumb|Des tanks ''Sherman'' e l' Urope tins del guere]] C' est on tank k' a stî pinsé et fabriké pa les [[Estats Unis|amerikins]] a pårti di fén 1941. Do tins del [[deujhinme guere daegnrece]], il a stî eployî nén seulmint pa cete-ci mins ossu pa les foices [[Ostraleye|ostralyinnes]], [[Grande Burtaegne|britanikes]], [[Canada (payis)|canadyinnes]], [[France|francesses]], [[Rûsseye|rûsses]] et minme [[Almagne|almandes]] (sol fén del guere – [[Ofinsive da Von Rundstedt]]). Sacwants payis end ont eco dins leus årmêyes. C' est come ça k' il a divnou l' tank li pus cnoxhou et li pus fabriké sol daegn (55.000 unités). [[Imådje:ShermanFirefly.jpg|thumb|Sherman ''Firefly'' — on modele avou on pus stocaesse canon, k' esteut capåbe di trawer l' tacaedje des tanks almands]] Ça n' a nén stî, di lon, li meyeu des tanks del deujhinme guere pask' i n' fijheut nén l' pwès a costé des [[Pantere (tank)|Panteres]] et des [[Tigue (tank)|Tigues]] almands mins li foice des amerikins c' esteut d' endè fé des foirt grandès cwantités po replaecî a fwait tos les ci k' estént distrûts. == Bibliografeye == * Christopher F. Foss: ''Chars de la 2e Guerre mondiale'' (Bordas 1983) - ISBN 2-04-012882-4 * Eric Lefèvre: ''Panzers in Normandy then and now'' (After the battle magazine 1983) - ISBN 0-9009-1329-0 ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://users.swing.be/chars.chars/complet/525.html Waibe foirt bén fwait (pa Dominique Lemaire) eciclopedeye so l' istwere des tanks] * [http://www.chars-francais.net/archives/m_4/doc_sherman.htm Idintifiaedje di sacwantes sôres di ''Sherman''] [[cs:M4 Sherman]] [[da:M4 Sherman]] [[de:M4 Sherman]] [[el:M4 Sherman]] [[en:M4 Sherman]] [[fi:M4 Sherman]] [[fr:Sherman M4]] [[he:שרמן (טנק)]] [[hr:M4 Sherman]] [[ja:M4中戦車]] [[nl:M4 Sherman]] [[no:M4 Sherman]] [[pl:M4 Sherman]] [[ru:Шерман (танк)]] [[tr:M4 Sherman]] [[zh:M4雪曼]] 12223 36443 2005-07-31T00:37:14Z Pablo 5 '''Ascocoryne sarcoides''' - Foto: Jean-Pol Grandmont. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12224 45056 2005-11-19T18:34:29Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Les '''violetès burutes ''' sont des [[tchampion]]s [[saprofite]]s [[lignicole]]s k' on pout trover so les fômes secsuwêye et asecsuwêye. <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Violete burute|Ascomycota|Hymenoascomycetes|Pezizomycetidae|Leotiales|Leotiaceae|Ascocoryne|sarcoides|Violete burute - Ascocoryne sarcoides.jpg|Ascocoryne sarcoides <SMALL>(Foto: Jean-Pol Grandmont)</SMALL>}} == Discrijhaedje == Li '''violete burute''' est on tchampion avou l' coir fructifere di coleur rodje-violé (0,1-1,5 cm), ki s' diswalpêye dins s' djonnesse, come ene sôre di tubercule a ptitès burutes irégulirmint lobêyes rashonnant sacwants individus et åyant l' aparince d' ene pitite cervele, sessile ou su on court [[pedoncule]]. Pus tård i crexhe (1,5 a 3 cm) et prind l' alure d' on ptit [[cône]] ritourné ki s' asplani et prind l' alure d' ene [[coupele]] di fôme irégulire et lobêye so s' boird. Si tchår est djelatineuse et n' a pont d' odeur pårticulire. Ele crexhe principålmint so les stos et les pourixhantès coxhes des åbes a foyes (pårticuliremint des [[hesse]]s), di l' årire-såjhon djusk' å mitan d' l' ivier. == Eployaedje == C' est on tchampion k' on n' mougne nén. == Bibliografeye == Tites des lives e francès k' i gn a avou pus di racsegnes so ç' tchampion la: * Marcel Bon: ''Champignons de France et d'Europe occidentale'' (Flammarion, 2004) * Roger Phillips: ''Les champignons'' (Solar, 1981) - ISBN 2-263-00640-0 * Thomas Laessoe, Anna Del Conte: ''L'Encyclopédie des champignons'' (Bordas, 1996) - ISBN 2-04-027177-5 [[fr:Ascocoryne sarcoïde]] 12225 31746 2005-03-11T09:29:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:passer]] 12226 31747 2005-03-11T09:30:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:passer]] 12227 54565 2006-04-18T10:29:26Z Lucyin 16 ratournaedjes e francès [[Imådje:passeye_tchivau.jpg|thumb|Des passêyes di tchvås dins l' sålon]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>passêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:håsse 2|håsse]] (vindaedje). <I>Dji n' aveu måy oyou cåzer d' ene passêye do djoû des moirts.</I> <span lang=fr>F. vente aux enchères.</span> <B>2.</B> plaece la k' on passe. <span lang=fr>F. passage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ele ni pout må do dmorer al passêye:</FONT> ele va trover bénrade on galant. <B>3.</B> plaece ki des biesses ont passé, et leyî les måkes di leus pates; ces måkes di pates la. <I>Gn a veut des passêyes dins l' nive.</I> <span lang=fr>F. trace de pas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passêye di sint Rmåke:</FONT> plaece a Spå k' on vout k' [[Motî:sint Rmåke|sint Rmåke]] î åye leyî l' måke di s' passaedje, et k' on-z î va a perlinaedje. Etimolodjeye [[pårticipe erirece femrin prin come no]] do viebe [[Motî:passer|passer]]. ---- * [[passêye (di biesses)|Dipus d' racsegnes so les passêyes des biesses]] * [[håsse (passêye)|Dipus d' racsegnes so les passêyes (vintes)]] * [[sint Rmåke|Dipus d' racsegnes so les passêyes di sint Rmåke]] 12228 31749 2005-03-11T18:47:33Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>passete </B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> usteye di manaedje, po passer l' laecea (et ritni l' crinme), li cafè (et ritni les sminces). rl a: [[Motî:frezete|frezete]]. <span lang=fr>F. passoire, filtre.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) onk (ene) ki dvreut ratni (des bales, des clandestins), et ki leye passer totafwait. <span lang=fr>F. passoire, filtre.</span> <B>3.</B> programe ki n' leye nén passer tot çou k' arive (dins ene emilreye, èn evoyeu d' waibe-pådjes). On dit eto: [[Motî:sigotoe|sigotoe]], [[Motî:coloe|coloe]]. <span lang=fr>F. logiciel de filtration.</span> <B>4.</B> [[Motî:passet|passet]] (pitit xhame po passer dso, et monter ene sadju). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pasrete</B></FONT> [f.n.] passete. <I>Li pasrete est pindowe dilé l' schoumrece.</I> <span lang=fr>F. passoire.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:passer|passer]], [[cawete -rece|-rete, ricomprinjhe di -rece]] (pitite usteye a vey avou l' passaedje). ---- * [[passete éndjolike|Dipus d' racsegnes so les pasretes informatikes]]. 12229 31750 2005-03-11T09:46:09Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>passe-avant</B></FONT> [o.n., pl. des passe-avant] papî u essegne k'&nbsp;on mostere ås [[Motî:djindåre|djindåres]], ås [[Motî:håjhlî|håjhlîs]], po poleur aler en ene disfindowe plaece. <I>I s'&nbsp;pormoenneut avå l'&nbsp;Oceyan Indyin avou des passe-avant Olandès, k'&nbsp;il aveut fwait vnou a Djakarta avou l'&nbsp;åjhmince di l'&nbsp;ambassadeur di&nbsp;Lidje al coû d'&nbsp;Orandje</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:leyî-passer|leyî-passer]]. <span lang=fr>F. laissez-passer, badge.</span> 12230 31751 2005-03-11T09:46:47Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>passe-méde</B></FONT> [o.n., pl. des passe-méde] <B>1.</B> moyén di s'&nbsp;sognî d'&nbsp;ene maladeye tot s'&nbsp;passant do [[Motî:méde|méde]] (do medcén). <I>Les ptits cinsîs d'&nbsp;låvå uzèt co bråmint di passe-méde po leus vatches, et sovint, i n'&nbsp;vinèt trover l'&nbsp;årtisse k'&nbsp;al dierinne broke</I> ([[L. Mahin]]). <I>On passe-méde, c'&nbsp;est metans, di s'&nbsp;mete do té d'&nbsp;camamine so les ouys cwand on ls a må.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>thérapeutique traditionnelle, remède de bonne femme</span>. <B>2.</B> (pus stroetmint) (no d'&nbsp;ene plante a trover). Etimolodjeye: mot d'&nbsp;[[aplacaedje]] viebe [[Motî:passer|passer]] + coplemint. ---- * [[yebe ås maladeyes|Dipus d' racsegnes so les passe-méde]] 12231 31752 2005-03-11T09:50:45Z Lucyin 16 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>passe-rôze</B></FONT> [f.n., pl des passe-rôze] fleur des bwès, ki florixh å moes d'&nbsp;may, et ki rprezinte ci moes la, avou des blankès [[Motî:xhilete|xhilete]], e sincieus latén <span lang=la>"Convolvalia maialis"</span>. <I>May c'&nbsp;est l'&nbsp;moes do passe-rôze mins ossu di tote ene banslêye di fleurs di totes les coleurs</I> ([[C. Massaux]]). <span lang=fr>F. muguet.</span></P> Etimolodjeye: mot d'&nbsp;[[aplacaedje]] viebe [[Motî:passer|passer]] + coplemint. ---- * [[passe-rôze|Dipus d' racsegnes sol passe-rôze]] 12232 31753 2005-03-11T09:51:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>passe-vite</B></FONT> [o.n., pl. des passe-vite] usteye di manaedje k' on toûne po vite passer l' sope. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;[[aplacaedje]] viebe [[Motî:passer|passer]] + adviebe. 12233 31754 2005-03-11T09:53:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:apas]] 12234 31755 2005-03-11T09:58:14Z Lucyin 16 Motî:forpassé displaecî viè Motî:forpasser #REDIRECT [[Motî:forpasser]] 12236 31757 2005-03-12T19:31:35Z 217.136.159.129 12237 51220 2006-03-12T09:07:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ripasser</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erpasser</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rpasser</B></FONT> ([[codjowaedje passer|codjowaedje]]) [v.] <B>1.</B> passer on deujhinme côp. <I>Elle ont co rpassé al nute.</I> <B>2.</B> [[motî:rishinmer|rishinmer]]. <I>Si vs estîz ene mwaijhe pratike do bårbî, i s' sierveut d' on razoe k' i n' aveut nén rpassé sol curea</I> ([[Paul Gilles]]). <B>3.</B> (disconsyî) [[Motî:ristinde|ristinde]] (des lokes). Etimolodjeye: viebe [[Motî:passer|passer]], [[betchete ri-]]. Parintêye (mot ene miete diferin) : * [[Motî:rapasser|rapasser]]. 12238 31759 2005-03-11T18:35:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rapasser]] 12239 31760 2005-03-11T18:39:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapasser</B></FONT> ([[codjowaedje passer|codjowaedje]]) [v.s.c.] passer co traze côps. <I>Il ont passé et rapassé dvant l' ouxh, mins i n' ont oizou intrer.</I> Etimolodjeye: viebe [[Motî:passer|passer]], [[betchete ra-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapassete</B></FONT> [f.n.] sistinme di sacwantès [[Motî:passete|passetes]] éndjolikes metowes ene dirî l' ôte. Parintêye (mot ene miete diferin) : * [[Motî:ripasser|ripasser]]. ---- * [[passete éndjolike|Dipus d' racsegnes so les rapassetes]]. 12240 31761 2005-03-11T18:43:36Z Lucyin 16 Motî:passete 1 displaecî viè Motî:passete #redirect [[Motî:passete]] 12241 57583 2006-05-21T07:05:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Filtre (informatique)]] [[Categoreye:Informatike]] Ene '''passete''' (on dit eto: '''pasrete''', '''sigotoe''', '''coloe'''), c' est on programe ki rçût des dnêyes en intrêye, fwait on traitmint avou, eyet evoye des dnêyes e rexhowe. On sisteme di sacwantès passetes metowes ene dirî l' ôte si lome ene '''rapassete'''. Les uzaedjes les pus corants di passetes c' est po cviersser des dnêyes d' ene sôre dins ene ôte; adjinçner do contnou dins des pådjes po-z imprimer, ou co espaitchî d' passer çou k' arive dins ene [[emilreye]], èn [[evoyeu d' waibe-pådjes]] et k' on n' vout nén vey (do spam, des aspitantès rclames,...). Les passetes sont mo ahessantes po rastrinde li rujhe do [[bôraedje d' emilreye]]. Gn a des passetes ki polnut aprinde a rbouter des messaedjes mousreces, a pårti d' on lingaedje, d' ene fonte, d' on rahoucant mot (l' inglès ''sex'', ''Viagra''). Ene kiminålté d' uzeus pout mete ses pasretes en ene [[rantoele (éndjolike)|rantoele]], po k' les rboutés massaedjes d' onk el soeyexhe eto po ls ôtes. [[en:Filter (software)]] [[fr:Filtre (informatique)]] [[it:Filtro (software)]] 12242 50684 2006-02-24T01:20:56Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Loukîz a [[passete éndjolike]] po l' usteye informatike. Po les ôtes sinses, alez s' vey e [[Motî:passete|splitchant motî]]. 12243 31764 2005-03-12T14:42:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:passete]] 12244 31765 2005-03-12T14:49:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trepasser]] 12245 31766 2005-06-24T11:16:05Z Pablo 5 ''pårotche'' <FONT COLOR="#ff0000"><B>trepasser</B></FONT> [v.s.c.] ([[codjowaedje passer|codjowaedje]]) <B>1.</B> [[Motî:mori|mori]]. <span lang=fr>F. trépasser.</span> <B>2.</B> (po rire) ås cwåtes, passer après des ôtes k' ont ddja passé. <I>Dji passe.. passe ossu, avou cwate schitas... et mi dj' trepasse </I>([[E. Wartique & E. Thirionet]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:passer|passer]], [[betchete tre-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trepassés</B></FONT> [o.n.t.pl.] moirts (tot djåzant di priyires k' on dit por zels). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;messe des trepassés:</FONT> messe k' on dit å djoû des åmes, et li londi del dicåce, po tos les moirts d' ene pårotche. ---- * [[messe des trepassés|Dipus d' racsegnes so les messes des trepassés.]] 12246 31767 2005-06-24T11:19:06Z Pablo 5 ''pårotche'' [[Categoreye:Crustinnisse]] Ene '''messe des trepassés''', c' est ene [[messe]] k' on dit å [[djoû des åmes]], po tos les moirts d' ene pårotche. Dins sacwants viyaedjes, on adjinçnêye ene [[håsse (passêye)|passêye]] li djoû des åmes po-z aveur des cwårs po ricmander les moirts ki n' ont pupont d' parintêye. On djheut eto ene messe des trepassés li londi del dicåce. Tos les djins ralént a leu viyaedje pol messe des trepassés. Divant l' messe des trepassés, l' [[aite]] aveut stî wårni d' potêyes di fleurs et les tombes avént stî fwaites. Après messe, li curé aléve e porcession eviè li çmintire, et beni les tombes. Al Tossint, les cis ki n' savént aler a messe des trepassés alént a [[priyires del vesprêye|vepes]] des moirts. == Les ricmandijhes des moirts == Tins del messe des trepassés, on ricmandéve tos le moirts. On payive li curé po lomer les moirts di s' famile. Les ricmandaedjes si djhént estô do pretchmint. I s' dijhént e francès. On payive al lene di ricmandijhe. Li pus simpe, c' esteut : :''Albert Collignon et son épouse pour tous leurs parents défunts'' Mins des djins k' i gn a inmént bén fé ricmander des parints k' elz avént gåté. :''Adolfe Schul pour sa soeur Romaine, son parrain Georges Delaite, son père, sa mère et autres parents défunts''. Les ricmandaedjes ont stî arestés après l' [[concile Vatican II]] (diviè 1975). 12247 31768 2005-03-12T16:29:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Libin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Libin</span>, divnou intité. Les djins estént spotés les « Tchéns » (so plaece : ''Les Tchins ''). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Libins:</FONT> ancyin no do viyaedje pask' il esteut fwait di deus coulots li Basse-Libin (pus pôve), eyet l' Hôte-Libin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pont d' Libin:</FONT> hamtea d' [[Motî:Atrivå|Atrivå]], ki s' a diswalpé åtoû do pont ki trevåtche l' [[Motî:Lome|Aiwe-di-Lome]], sol voye di Libin. ---- * [[Les Libins|Dipus d' racsegnes so les Libins (li viyaedje)]] * [[Les Libins|Dipus d' racsegnes so les Libins (li comene)]] 12248 65552 2006-06-29T22:39:25Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye|Nos di des plaeces des Libins]] */ [[Imådje:libin.jpg|thumb|L' eglijhe des Libins]] '''Les Libins''' (prononcî avou on longou I ''Lîbin''; fr: ''Libin''), c' est l' vî no do viyaedje k' esteut fwait del '''Basse-Libin''' et del '''Hôte-Libin'''. C' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Libin|divnou intité]]. * Dimorants: 1590 (2004) * Limero del posse: ** asteure : '''6890''' ** Di 1969 a 1977 : '''6910'''. * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 24''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]]. * Sipotaedje: les '''Tchéns''' (so plaece : ''Tchins''). :Rime-rame: A [[Our (Ôpont)|Our]], li diale î court; a [[Maissin]], on l' ratind; a [[Anloe]], on l' fote sol toet, a [[Viyance]], on lyi fote so s' panse; a [[Transene]], on lyi fote so s' schene; a [[Smu]], on lyi fote so s' cou et <FONT COLOR="#ff0000">'''ås Libins, on l' pind'''</FONT>. :Candjante : ... <FONT COLOR="#ff0000">'''ås Libins, on fwait lancî pås Tchéns'''</FONT>. == [[Toponimeye|Nos di des plaeces des Libins]] == * Li [[pire (toponimeye)|Perijhea]] (so plaece ''Pèrijê''). * Les [[troufe|Troufreyes]]. * Li Gros [[bî|Bî]]. * Li Marokin (plaece wice ki l' prumî sôdård di l' årmeêy francesse (on [[spahi]] marokin) fourit touwé tins del [[deujhinme guere daegnrece]]) * Rowe do Curé. * Li Cwårtî latén. * [[Taesnire (toponimeye)|Li Taesnire]] (la-minme : ''La Tachnîre'') == A vey == Les Troufreyes : troufires, k' on-z î a saetchî al troufe disk' e 1950, ki sont divnowes ene Rezieve Naturele. == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon : Albert Duchêne : a scrît des pices di teyåte divant [[guere 1940-1945|l' guere di 40]]; mins il a stî touwé come rezistant tins del guere. * Gazete coinrece : ''Nanesse'', ki parexheut diviè 1930. Gn aveut des côps des rimas e walon. Metans : :Kî çki mete des beas dvantrins ? :C' est Frazeye Constantin. Come totes les sfwaitès gazetes, elle ont djoké pask' i gn aveut ditrop di canlaedje so les djins. * Imprimreye Duchêne, k' a-st eplaidî « L' Ardene foyowe », li seul live da [[Pierre-Joseph Dosimont]] e 1944. == Hårdeye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/rimeas_ptits_scrijheus.html#grobi Li gros bî] (arimea so on rixhot d' Libin). 12249 49012 2006-01-08T16:41:59Z 213.189.166.44 lb: '''Libin''', c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Libin Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint d' Libin]] * Dimorants: 4486 (2003), 4580 djins (2004). * Limero del posse: '''6890''' (po tote li comene). * Arondixhmint: [[Li Tchestea]]. * Sitindêye: 139,72 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 32,05 djins/km² * Ban d' Libin: [[Les Libins]] avou [[Anloe]], [[Ôtchamp]], [[Rudû]] (et l' hamtea d' [[Lesse]]), [[Smu]], [[Transene]] et [[Viyance]] (avou l' hamtea d' [[Glaireuse]]). == Tuzance walone == === Rivowes === * ''Bulletin Communal'' : mete kécfeye ene pådje e walon. * ''Aux sources de la Lesse'', rivowe del Soce d' istwere et des vîs alaedjes do ban d' Libin, avou todi onk u deus årtikes e walon. === Sicrijheus e walon === sikepyîs dins l' comene, et k' ont scrît dispu l' rebanadje e 1977. * [[Lucien Mahin]]. * [[Pierre Otjacques]]. * [[Jean-Claude Rigaux]]. * [[Ernest Benoit]] == Hårdêye difoûtrinne == *[http://www.libin.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Libin]] [[eo:Libin (Belgio)]] [[fr:Libin]] [[lb:Libin]] [[nl:Libin]] 12250 31771 2005-03-12T16:40:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ridû]] 12251 58392 2006-05-25T21:51:29Z Pablo 5 djermon linwince {{djermon linwince}} [[categoreye:toponimeye|*]] [[Categoreye:linwince]] Li '''toponimeye''', c' est l' brantche del [[linwince]] ki studeye les '''nos d' plaeces'''. Onk (ene) ki fwait des rcwerances sol toponimeye silome on '''toponimisse'''. Li [[toponimeye do walon]] a stî bén diswalpêye dispu li cminçmint des [[20inme sieke|anêyes 1900 et des]]. == Hårdêye divintrinne == * [[forveyou payis|Nos des payis ki n' egzistèt nén]] [[en:Toponymy]] [[fr:Toponymie]] [[pl:Toponimia]] [[sl:Toponomastika]] 12252 60363 2006-06-14T09:26:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ka:მესა]], [[ru:Месса]] {{djermon}} [[Categoreye:Crustinnisse]] Li '''messe''', c' est l' mwaisse [[ofice catolike|ofice]] del [[rilidjon crustinne]]. Sacwantès messes nén come les ôtes. * [[messe des trepassés]] [[cs:Mše]] [[de:Heilige Messe]] [[en:Mass (liturgy)]] [[eo:Meso (diservo)]] [[es:Misa]] [[fr:Messe]] [[he:מיסה]] [[it:Celebrazione Eucaristica]] [[ja:ミサ]] [[ka:მესა]] [[ko:미사]] [[la:Missa]] [[lb:Mass (Zeremonie)]] [[li:Heilige Mès]] [[nl:Mis]] [[pl:Msza]] [[pt:Missa]] [[ru:Месса]] [[sl:Maša]] [[sv:Mässa]] [[zh:弥撒]] 12253 31774 2005-03-12T21:07:54Z Lucyin 16 Årdjetea (Wagnlêye) displaecî viè Wagnlêye #REDIRECT [[Wagnlêye]] 12254 39304 2005-09-07T20:15:55Z Pablo 5 /* Istwere del fotografeye */ [[categoreye:Fotografeye et cinema]] [[Imådje:sordjou_fotografieu.jpg|250px|right|]] Li '''fotografeye''', c' est l' bouye di '''saetchî des poitraits'''. Li ci ki fwait çoula di s' mestî si lome on '''fotografe ''' u on '''saetcheu d' poitraits'''. C' est Sherington, on [[fizike|fizicyin]], k' a-st eployî ç' mot la pol prumî côp e 1839. I vout dire e [[grek]] « sicrijhaedje avou del loumire ». Å cmince, c' esteut purade po saetchî l' poitrait d' ene djin po on sovni a wårder dins l' famile. Li fotografeye eploye les [[wache electromagnetike|waches electromagnetikes]] ki vont di l' [[infrarodje]] a l' [[ultraviyolé]], mins copurade li veyåve [[loumire]]. Li fotografeye sieve eto po les medias ([[gazete]]s) les lives. C' est l' fotografeye k' a moenné å [[cinema]]. Mins gn a eto des ôtes ovraedjes come li fotografiaedje ås infra-rodjes d' èn avion, ki mostere k' i gn a des åbes ki sont malådes ene sawice. == Istwere del fotografeye == [[Imådje:Ovraedje e noere tchambe.jpg|thumb|right|Ovraedje e noere tchambe.]] [[Imådje:fotografeye_atuze.jpg|thumb|l' atuze del noere boesse avou on ptit trô ki mostere les imådjes a l' evier]] Les Greks avént ddja trové l' atuze del '''Noere Tchambe'''. C' est ene boesse avou ene loumire ådvins (ene tchandele, metans), et trawêye d' on tot ptit trô. Les rais del loumire pasnut på ptit trô, et rdessiner li tchandele a l' evier so on meur. E 1727, on discovere ki les sés d' [[årdjint]] (copurade li [[nitrate d' årdjint|nitrate]]) noerixhèt al loumire. C' est Daguerre k' a fwait les prumîs poitraits d' djins. Li tins d' pôzaedje esteut di 10 a 20 munutes. Les sés d' årdjint estént metous dins do [[colodion]] k' on aveut vudî so ene plake di veule. Çoula s' passéve diviè 1850. Ene miete pus tåd, on-z a replaecî l' colodion pa del djelêye d' oxheas. [[Imådje:fotografeye_prumire plake.jpg|thumb|Ene des prumirès plakes fotografikes]] Al fén do 19inme sieke, on passe å [[bromeure d' årdjint]], k' esteut des des boesses : c' esteut des setchès plakes, et pôreut on dire, li prumî « fime ». Les prumîs vraiys fimes, estént fwait di [[nitrate di celuloze]]. I blamént come po rire. E 1888, Kodak a basti li prumî aparey, ki n' esteut k' ene biesse boesse di bwès, avou on trô et on fime. [[Imådje:fotografeye_prumi_aparey.jpg|thumb|Li prumî aparey Kodak]] Les frés Lumière fourît les prumîs a prinde li poitrait d' ene moxhe al låme ki baltéve des aiyes. E 1905, èn indjenieur di l' eterprijhe [[Leica]] ourit l' idêye d' eployî des fimes (come pol cinema, mins ene miete pus lådjes, 36mm el plaece di 35mm) dins les apareys foto, purade ki des plakes; çou ki permeta d' aveut des apareys bén pus ptits et polant prinde sacwantès fotos (24 so on fime) pus åjheymint, ces apareys ont cmincî a s' vinde e 1924. Li novele grande avanceye pol fotografeye, ç' a stî l' avnowe des '''apareys sins fimes''' (didjitåls). Les militaires end avént ddja e 1960, mins on n' les vleut nén vinde, po n' nén fote so leu cou les gros vindeus d' fimes, come li societé Kodak, ki ratchtéve tos les noveas bruvets. Les apareys sins fimes ont divnou foirt corant dins les [[anêyes 2000]]. == Pitit motlî del fotografeye. == * [[Motî:divant-plan|divant-plan]], [[Motî:erî-plan|erî-plan]]. * [[sordjoû]] * [[Motî:diyafrague|diyafrague]] u [[Motî:båcnire|båcnire]]. * [[picsel]] 12255 31776 2005-03-12T21:21:27Z Lucyin 16 Sourdant : coferince sol fotografeye al copinreye di Rindeu, li 7 di måss 2004, prezintêye pa Pierre Bartos. 12256 62701 2006-06-20T18:43:47Z Djoseph 126 [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Dechamps, Bob]] [[Imådje:dechamp_plake.jpg|thumb|Sitroete plake rifwaite avou sacwants succès da Bob Dechamp]] '''Bob Dechamps''' a skepyî e [[1914]], et mori e [[2002]]. C' esteut on [[tchanson e walon|tchanteu e walon]], foirt rilomé. I tchantéve voltî des tchansons da [[Nicolas Boiron]], [[Jacques Bertrand]], [[François Loriaux]], Alfred Launois, René Godeau udonbén Albert Neufort. Elzès tchantéve si bén k' on-z aveut sovint les pinses ki c' esteut da sinne. I djheut sovint on long monologue divant d' tchanter ses tchansons. Ces-la, elzès scrijheut lu-minme. Bob Dechamps aveut todi bråmint des djins a ses concerts. Cwand on lyi dmandéve : "gn a des djins, Bob ?", i respondeut, sins manke : "A crever, valet !". [[Imådje:dechamps_sabam_magazine.jpg|thumb|Papî da Pol Louka el gazete Sabam Magazine (l° 30, 2002) al moirt da Bob Dechamps]] Bob Dechamps djåzéve voltî walon, mins eto francès avou on foirt accint et des walonisses divins. C' esteut pacôp l' lingaedje di ses internedes (come ''chacun son accent''). Il esteut eto on fén schoûteu des cåzaedjes e [[francès d' Walonreye]], des Walons ki vlént djåzer francès, et des abagants Itålyins et Flaminds ki viként emey les Walons waloncåzants. Il aveut scrît sacwants bokets e prôze dins l' gazete Metro et eto ene u deus tchansons (ene parexhowe dins l' [[Bourdon]] di fevrî 1954). Il aveut vnou å monde a [[Wandjniye]], et aveut cmincî a bouter drola come boledjî. == Des monologues & tchansons k’ il a fwait lu-mime, u bouté dsu. == [[Imådje:dechamps_sinee.jpg|thumb|li siné da Bob Dechamps]] * tot seu : ** Li cokî (monologue po prezinter l' tchanson). ** Djôzef a m’ mariaedje (monologue po prezinter l' tchanson). ** Djef al fosse. ** Li boû et l’ bådet. ** Li Flamind. ** Djôzef al moutouwele. ** Djôzef e vacances. * Avou des ôtes: ** Li Grande Eva (avou M. Drouet et P. Font). ** Djôzef a m’ mariaedje (avou F. Neufort & F. Montreuil). ** Fefeye (''Fifiye'') (avou O. Grillaert et F. Neufort). ** El djouweu d' gueyes, el bire do payis, el cokî; les celeris (avou G. Legrand et F. Neufort) ** Les ptits moxhons (avou A. Launois). ** Tchantans eshonne (avou G. Legrand). ** Les muzicyins (avou A. Launois et G. Legrand). ** Nozôtes les Walons (avou A. Dohet). ** El danseu al viole (avou A. Dohet, G. Manet). ** Li facteur (avou F. Montreuil & G. Manet). ** Crolêye, Al veye (avou A.. Dohet). ** Marcinele (avou Louka et Delporte). ** A ! l' djeu d' bale (avou H. Hancre). == Tchansons des ôtes k' i tchantéve voltî == * Di des grands scrijheus. ** El måjhon di m' grand-pere, Dins les rouwales, da F. Loriaux. ** Lolote (J. Bertrand). ** El vî pont d' Sambe, da [[G. Fays]]. * Di cåzaedjisses k' i boutéve cobén avou zels ** Martchand d' lokes, Tchantez m' payis, Les danseus al viole, ele mindjive des biyokes (''ele mindjeut des bulokes''), tos cåzaedjes da A. Dohet & G. André. ** Å botike del pitite Manmance, da J. Reyniers et F. Neufort. ** On ptit air d' årmonica, da A. Dohet et F. Neufort. * D' ôtes cåzaedjisses. ** L' acordeyoneu, da A. Pletinckx. ** Padrî l' håye di no paxhi, da Loymar, J. Well et L. Botte. ** Li viye djonne feye, da M. Guitty et A. Rainchon. ** Ene pitite tasse, da J. Bachy et R. Godeau. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/bob_dechamps.html.html Pådje då Bob Des Tchamps so l' Aberteke] 12257 57142 2006-05-17T15:13:50Z Lucyin 16 /* Sacwantès rlomêyès tchansons e walon */ [[Categoreye:Tchansons e walon|*]] Ene '''tchanson e walon''', c' est ene [[tchanson]] ki les paroles sont pår e walon. Li ci (cene) k' elzès tchante divant les djins u fé des [[plake (muzike)|plakes]] avou, c' est on [[tchanteu e walon]] (ene tchanteuse e walon). Les tchansons e walon sont les pus vîs cnoxhous tecses e [[walon]]. Les prumires datèt d' aviè 1600. E 17inme et 18inme sieke, gn a yeu eto les [[Noyé walon|Noyés walons]]. Tot on tins, on tchantéve les tchansons e walon so des airs al môde di des tchansons e francès. On pleut aveur deus u troes diferins tecses sol minme air. Metans [[Lolote (tchanson)|Lolote]] eyet l' [[li pantalon trawé (tchanson)|pantalon trawé]]. Gn a des rlomêyès bates di tchanson e walon, come li [[Grand Pris del Tchanson e walon]], k' a stî replaecî pal [[fiesse del tchanson e walon]] (a cmincî di 1999). Li tchanson e walon li pus cnoxhowe totavå, c' est [[li ptite gayole (tchanson)|li ptite gayole]]. Li cene k' a stî l' pus hôt dins les [[hit-paråde]]s, c' est sins manke [[Djhan Pinson (tchanson)|Djhan Pinson]], k' a stî limero onk tot on tins e Kebek (divant [[Céline Dion]]). C' est ene tchanson e walon, [[li Tchant des Walons]] k' a divnou l' [[ime nåcionå]] del [[Walonreye]]. Sacwantès viyès tchansons e walon ont stî rashonnêyes dins des [[live di tchansons e walon|lives di tchansons e walon]]. == Sacwantès rlomêyès tchansons e walon == * [[Djhan Pinson (tchanson)|Djhan Pinson]] * [[C' est l' cafè (tchanson)|C' est l' cafè]] * [[Dins les rouwales (tchanson)|Dins les rouwales]] * [[Djihan d' Nivele (tchanson)|Djihan d' Nivele]] * [[Èç n' est nén co Framriye (tchanson)|"Èç n' est nén co Framriye"]] (e [[picård]] [[borin]]) * [[El mambo del loke a rlocter (tchanson)|El mambo del loke a rlocter]] * [[Leyîz m' plorer (tchanson)|Leyîz m' plorer]] * [[Li bea bouket (tchanson)|Li bea bouket]] * [[Li pantalon trawé (tchanson)|Li pantalon trawé]] * [[Li ptit banc (tchanson)|Li ptit banc]] * [[Li Tchant des Walons]] * [[Li tchant des Lidjwès (tchanson)|Li tchant des Lidjwès]] * [[Li tchant des Vervîtwès]] (Por mi, dji so fir) * [[Lolote (tchanson)|Lolote]] * [[No pôve gade est crevêye (tchanson)|No pôve gade est crevêye]] * [[Todi sol voye (tchanson)|Todi sol voye]] * [[Todi walon (tchanson)|Todi walon]] * [[Vive Nameur po tot (tchanson)|Vive Nameur po tot]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/index.php Pådje des tchansons et des tchanteus e walon so l' Aberteke] * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/index.html Dierinne modêye del minme waibe] 12258 35514 2005-07-19T23:57:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wache]] 12259 47085 2005-12-13T19:30:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wache</FONT></B> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> basse d' aiwe. <B>2.</B> [[Motî:leuze|leuze]] (oû ponou sins schåfe). <I>C'&nbsp;est ene viye poye ki n' fwait pus k' des waches.</I> <span lang=fr>F. œuf hardé.</span> <B>3.</B> [[Motî:schitaedje|schitaedje]] (copurade d' on ptit efant). <I>Li råpén s' aveut rlevé tot seu, et leyî si ptite wache disso l' plantchî.</I> <B>4.</B> gros [[Motî:raetchon|raetchon]]. <I>Il a raetchî ene grosse wache so l' pavêye.</I> <span lang=fr>F. mollard.</span> <B>5.</B> [[Motî:wague|wague]] (movmint d' aiwe ki monte et ki dischind). <I>Come ene naçale k' est berlondjeye Pazès waches d' on grijh oceyan, Dirî l' grande poite a deus batants C' est nosse prijhon, dins si stindêye</I> ([[F. Bovesse]], rat. pa [[L. Mahin]]). <B>6.</B> (fizike) no des lenes, ou des surfaces, djondowes a on moumint dné pa on movmint ou on hossaedje periodike ki va d' ene plaece a ene ôte. <I>Gn a des waches magnetikes, ersyinnes (radio), do son.</I> <I>Eyet, sapinse zels, di kéne manire si freut ciste atôtchance la, inte deus djins ki s' evoyèt des pinsêyes&nbsp;? des waches magnetikes, dazår?</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:micro-wache]]. F. onde. <span lang="en">Ing. wave.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wache</FONT>, waje, wâche, wèche, wètche.</span> Etimolodjeye: vî mot [[etimolodjeye vikigne|vikigne]] <span lang="is">"vågr"</span> (wague). Coinrece Basse-Årdene, payis d' Djivet, di Nameur. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wachlire</FONT></B> [f.n.] <B>1.</B> longueur d' ene wache, del copete al copete. <I>Ene micro-wache, c' est ene wache avou ene foû coûte wachlire (ene foû grande frecwince)</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. longueur d'onde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse sol minme wachlire:</FONT> (imådjreçmint) tuzer del minme façon. <I>Tos les éndjolîs n' estént nén sol minme wachlire</I> ([[L. Mahin]]). <B>2.</B> movmint d' waches. <I>Louline Voye est dins l' wachlire; i va scrire on hopea d' sacwès e walon</I> (M. Gabriel). <span lang=fr>F. vague, mouvement.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ire]], ristitchî L, [[noûmot|1996]]. Parintêye : * [[Motî:waxhoter|waxhoter, waxhote]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:wague|wague]] * [[Motî:walêye|walêye]] * [[Motî:wake|toumer wake]] * [[Motî:wacler|wacler, wacleu]] * [[Motî:wayisse|wayisse]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:micro-wache|micro-wache]] ---- * [[wache electromagnetike|Dipus d' racsegnes so les waches electromagnetikes]]. 12260 31781 2005-03-13T09:58:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>colodion</B></FONT> [o.n.] [[Motî:maxhåd|maxhåd]] d' alcol et d' eter avou des ptits bokets d' wate, k' on s' sieve e [[Motî:cérudjeye|cérudjeye]] po fé on pansmint ki plake a ene plåye, a ene [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]]. ---- * [[colodion|Dipus d' racsegnes sol colodion]] 12261 44047 2005-11-10T18:58:40Z Pablo 5 {{djermon}} Ene '''wache electro-magnetike''', c' est ene wache enondêye [[fizike|fizicmint]] tot tchåfant, todi pus roed, ene noere sacwè. Les waches k' endè vont rexhe, åront ene [[wachlire]] todi pus ptite. Gn è soudrè, ene après l' ôte: * les [[radio|waches radio]]. * les [[tévé|waches tévé]]. * les [[radar|waches radar]]. * les [[microwache]]s. * les [[infrarodje]]s. * li veyåve [[loumire]], k' on s' endè sieve e [[fotografeye]]. * les [[ultra-viyolés]]. * les [[rai X|rais X]] * les [[rai gama|rais gama]] * les [[rai cosmike|rais cosmikes]] [[ca:Radiació electromagnètica]] [[da:Elektromagnetisk stråling]] [[de:Elektromagnetische Welle]] [[en:Electromagnetic radiation]] [[es:Radiación electromagnética]] [[fi:Sähkömagneettinen säteily]] [[fr:Rayonnement électromagnétique]] [[gu:વિદ્યુત-ચુંબકીય તરંગો]] [[id:Radiasi elektromagnetik]] [[ja:電磁波]] [[nl:Elektromagnetische straling]] [[nn:Elektromagnetisk stråling]] [[pl:Promieniowanie]] [[pt:Radiação electromagnética]] [[ru:Электромагнитное излучение]] [[sl:Elektromagnetno valovanje]] [[sv:Elektromagnetisk strålning]] [[tr:Elektromanyetik ışın]] [[vi:Sóng điện từ]] 12262 50473 2006-02-15T21:52:38Z 212.217.117.102 [[categoreye:tchimeye]] li '''colodion''', c' est on maxhåd d' alcol et d' eter avou des ptits bokets d' wate. On s' sieve do colodion e [[cerudjeye]] po fé on pansmint ki plake a ene plåye, a ene kernaxhe. On s' end a siervou e [[fotografeye]], divant l' arivêye des setchès plakes. Dins sacwants [[bateme di studiants]], on meteut, al fén del ceremoneye, ene pougneye di colodion so les pårteyes des bleus, ki dvént dire troes côps en erote :''Oufti, k' c' est bon, '' :''El colodion '' :''So mes couyons'' Come ça picive foirt, i s' alént laver do côp après. 12264 37595 2005-08-10T21:59:51Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tacligne</B></FONT> [o.n.] (fotbal) tcheyaedje so s' cou, sitindou eviè l' balon k' èn ôte djouweu vout piter dvins, pol choter evoye, sins aduzer l' ôte djouweu. <I>Les pantalons les pus plakés estént da Buntinx, témint k' i n' arestéve nén di s' fé rider so s' cou tot å long do match; après on-z a lomé çoula tacligne</I> ([[R. Joelants]]). <span lang=fr>F. tacle glissé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>tacligne</B></FONT>, taclin'</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî d' l' inglès <span lang=en>"tacling"</span> (minme sinse), [[noûmot|1970]]. ---- * [[fotbale|dipus d' racsegnes sol fotbale]] 12266 65652 2006-07-01T03:29:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fy:Pylksturt]] [[Imådje:Maurlau al longue cawe.jpg|thumb|mårlå al longue cawe]] on '''mårlå al longue cawe''' (on dit eto '''canård-aronde''', c' est on såvadje [[canård]] å long [[hatrea]] ki vike so les aiwes do [[Amerike|Novea]] èt do [[Urope|Vî Monde]]. Il a deus longuès plomes ki lî vnèt foû del cawe. Did la li no : canård-[[aronde]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.be/dzi.nat/fitchis/anaacu/anaacu.htm Pådje do mårlå al longue cawe so DZI.NAT] [[af:Pylsterteend]] [[bg:Шилоопашата патица]] [[cs:Ostralka štíhlá]] [[cy:Hwyaden Lostfain]] [[de:Spießente]] [[en:Northern Pintail]] [[fi:Jouhisorsa]] [[fr:Canard pilet]] [[fy:Pylksturt]] [[ja:オナガガモ]] [[lt:Smailiauodegė antis]] [[nl:Pijlstaart]] [[pl:Rożeniec]] [[sv:Stjärtand]] [[zh:针尾鸭]] 12267 31788 2005-03-14T19:51:06Z Tiri 72 Foto hapéye dissos DZI.NAT 12268 31789 2005-03-14T19:57:31Z Tiri 72 #REDIRECT [[fotbale]] 12269 44058 2005-11-10T19:05:31Z Pablo 5 {{djermon}} [[categoreye:spôrt]] [[Imådje:Goffart advinteures raimond hure.jpg|right|211px|thumb|li gazete des "gades a royes" (les zebes), sipotaedje des djouweus d' Tchålerwè.]] Li '''fotbale''' (on dit eto '''fousbale'''), c' est on djeu ki onze djins djowèt eshonne avou ene bale. == Les ekipes walones del prumire divizion bedje == * li [[Standård di Lidje]] (avou des rodjès håres). * les [[Esportigne di Tchålerwè|Zebes di Tchålerwè.]] (avou des noers et blancs mayots). * Les Leus del Lovire. * Moucron == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/fotbal-rif.html Pådje sol fotbale so l' "Aberteke"] * [http://rifondou.walon.org/fotbal.html Motî del fotbale] * [http://rifondou.walon.org/zebes-rif.html Pådje da Djan Goffard so les ecoraedjeus di l' Esportigne di Tchålerwè.] [[af:Sokker]] [[bg:Футбол]] [[bs:Nogomet]] [[ca:Futbol]] [[cs:Fotbal]] [[cy:Pêl-droed]] [[da:Fodbold]] [[de:Fußball]] [[et:Jalgpall]] [[en:Football (soccer)]] [[es:Fútbol]] [[eo:Futbalo]] [[fi:Jalkapallo]] [[fr:Football]] [[fy:Fuotbal]] [[gd:Ball-coise]] [[gl:Fútbol]] [[he:כדורגל]] [[hr:Nogomet]] [[ia:Football]] [[id:Sepak bola]] [[io:Futbolo]] [[it:Calcio (sport)]] [[ja:サッカー]] [[ko:축구]] [[lv:Futbols]] [[nds:Football]] [[nl:Voetbal]] [[no:Fotball]] [[pl:Piłka nożna]] [[pt:Futebol]] [[ro:Fotbal]] [[ru:Футбол]] [[simple:Association football]] [[sl:Nogomet]] [[sv:Fotboll]] [[tr:Futbol]] [[zh:足球]] [[zh-min-nan:Kha-kiû]] 12270 31791 2005-03-14T20:33:52Z Tiri 72 imådjete do Sportigne di Tchålerwè imådjete do Sportigne di Tchålerwè 12271 31792 2005-03-14T20:58:53Z Tiri 72 moncea di schoices di tchinne-lidje (haper motî.walon.org) moncea di schoices di tchinne-lidje (haper motî.walon.org) 12272 57900 2006-05-22T02:54:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Parafa]] {{djermon}}[[Categoreye:Djermons plantes]] [[Imådje:Schoice di tchinne lidje.jpg|179px|thumb|Monceas di schoices di tchinne-lidje]] [[Imådje:Cork coaster.jpg|thumb|dizo-plats di lidje]] Li '''lidje''', c' est l' eschoice do [[tchinne-lidje]], k' on fwait des bouchons avou. [[de:Kork (Natur)]] [[en:Cork (material)]] [[eo:Korko]] [[fr:Liège (matériau)]] [[gl:Cortiza]] [[he:שעם]] [[hu:Parafa]] [[it:Sughero]] [[ja:コルク]] [[ms:Gabus]] [[nl:Kurk (materiaal)]] [[pt:Cortiça]] [[ru:Пробка]] [[sv:Kork]] 12273 60438 2006-06-15T03:32:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Dąb korkowy]] [[categoreye:åbes et bouxhons]] {| border="1" cellspacing="0" align="right" cellpadding="2" |----- ! bgcolor="lightgreen" | Tchinne-lidje |----- |align="center" |[[Imådje:tchinne-lidje_ombion.jpg|thumb|ombion d' on tchinne-lidje <SMALL>(Poitrait saetchî pa L. Mahin)</SMALL>]] |----- ! bgcolor="lightgreen" | [[Classifiaedje syintifike]] |----- | {| align="center" |----- | ''{{Regnum}}:'' || [[Plante]] |----- | ''{{Divisio}}'': || [[Magnoliophyta]] |----- | ''{{Classis}}:'' || [[Magnoliopsida]] |----- | ''{{Ordo}}:'' || [[Fagales]] |----- | ''{{Familia}}:'' || [[Fagaceae]] |----- | ''{{Genus}}'': || [[Tchinne]] (''Quercus'') |----- | ''Espece'': || Tchinne-lidje (''Q. suber'') |} |} Li '''tchinne-lidje''', c' est ene sôre di [[tchinne]] ki vént dins les payis del [[Mîtrinne Mer]]. On lyi pele si schoice djus, cwand il a ddja bén crexhou, po fé do [[lidje (schoice)|lidje]]. Li tchinne-lidje, cwand il a stî pelé, ni creve nén (årvier do [[tchinne]]). Eto, on pout rpeler les minmes åbes après ene dijhinne d' anêyes. No e sincieus latén : ''Quercus suber'' [[Imådje:Pelozea_tchinne_lidje.jpg|thumb|left|Pelozea d' tchinne-lidje <SMALL>(Poitrait saetchî pa L. Mahin)</SMALL>]] == Manaedjmint des suberoes. == Les bwès tchinne-lidje si lomnut '''suberoes'''. Les suberoes leynut crexhe mwints bouxhons. Mins, si on n' vout nén k' i gn åye des [[feus d' bwès]], i våt mî k' i gn åye do bisteu po paxhe divins. E sacwantès plaeces e l' Andalouzreye, on-z a leyî sacwants tchinnes-lidjes dins les tchanps d' olivîs, come sovnance des ancyins grands bwès. Mins ces-cial ni sont pus schoircîs. [[Imådje:Korkeiche_Andalusien2004.jpg|thumb|left|tronce d' on tchinne-lidje e l' Andalouzeye, wice k' on voet bén li spesse eschoice]] [[ast:Sufreiru]] [[ca:Alzina surera]] [[de:Korkeiche]] [[en:Cork Oak]] [[eo:Korkokverko]] [[es:Quercus suber]] [[fr:Chêne-liège]] [[gl:Sobreira]] [[it:Quercus suber]] [[nl:Kurkeik]] [[pl:Dąb korkowy]] [[pt:Sobreiro]] [[sv:Korkek]] 12274 31795 2005-03-14T21:10:46Z Tiri 72 tchinne-lidje k' a stî pelé (hapé sol motî) tchinne-lidje k' a stî pelé (hapé sol motî) 12275 31796 2005-03-14T23:07:19Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Sitrupyés, cwachès,èt prîjnis dijant dès priyéres su l’ wachê di sint Ètiene di Muret Sitrupyés, cwachès,èt prîjnis dijant dès priyéres su l’ wachê di sint Ètiene di Muret 12276 65519 2006-06-29T20:26:57Z Lucyin 16 [[Categoreye:Crustinnisse|Ore di Grandmont]] L' '''Ôre di Grandmont''' (on dit eto: les '''''Grandmontins''''' u '''Granmontîs'''), c' est èn [[ôre di moennes]] ki viként ene miete come des [[ermite]]s, mins ki dmorént tot l' minme eshonne dins ene pitite cominålté. Les Granmontîs estént cobén lomés les '''Bons Omes''', di cåze del grande bonté di leu askepieu, [[Sint Estiene di Muret|sint Stiene di Muret]]. L' Ôre di Grandmont s' a diswalpé ezès [[11inme sieke|11inme]] et [[12inme sieke]]s, la kel vicaedje a môde di moenne a rieu bråmint do succès emey les djonnes des ritches ki nd avént leu sô di viker å mitan des ritchesses. Di ces trevéns la, des moennes k' i gn a, come les [[Tchåtroûs]], alént dmorer tot seus e fén fond des bwès come les ermites des prumîs tins del crustinnté. Les Granmontîs, zels, ont cwerou ene mitan-voye : viker å mitan des bwès, mins e cminålté : magnî eshonne et s' ripoizer dins on dortwer, ossu bén po les frés [[moenne]]s ki les [[kiviers|cviers]]. ''L' Ôre di Grandmont a kécfeye des rapoirts avou des [[no d' famile del Walonreye|nos d' famile del Walonreye]] come Grandmont et Grammont.'' == Sikepiaedje di l' ôre == [[Imådje:Grandmont1.jpg|thumb|Des stroupyîs, des coixhîs, et des prijhnîs ki djhèt des priyires sol waxhea da sint Estiene di Muret]] Sint Estiene di Muret aveut stî enondé tot lijhant dins l' [[Evandjîle]] li spoûle do ritche djonne ome, ki [[Djezus-Cri]] lyi aveut dit : :''“Si vos vloz esse li meyeu des omes, alez è, vindoz çou ki vos avoz, dinez ça ås pôvès djins et vos åroz on trezôr e cir. Et poy, vinoz et s' mi shure!”'' Å cminçmint, li Stiene a viké come èn ermite dins l' Bwès d' Muret e [[Limouzin]] (Sud-Ouwess del France). Adonpwis, gn a yeu sacwantès djins k' ont stî assaetchîs pa si egzimpe, et ki l' ont stî rtrover. Estiene passéve sovint s' tins a scoler ses shuveus. Insi, gn è cminça a aveur ene pitite cominålté ki vikéve åtoû d' lu. Come c' esteut on prumî mwaisse, i divna cnoxhou long et lådje, et gn ourit bråmint des djins a lyi rinde vizite et vni a scole adlé lu. On vout k' après s' moirt, gn ourit ene peclêye di miråkes dins l' bwès d' Muret, çou ki recfoirta l' idêye ki Stiene esteut on sint ome. Cwand sint Estienne mora, li [[8 di fevrî]] [[1124]], ses dissipes fourît tchessîs evoye do Bwès d' Muret pa les [[Benedictins]] d' Ambazac. Ces-la avént dné l' djouwixhance del plaece a sint Stiene po s' veye durante, mins i n' ont nén vlou continouwer avou ses shuveus. Ça fwait kel kiminålté s' a dvou astaler 16 km pus å Nôr, so on platea d' granite, en ene plaece lomêye '''Grandmont''', sol pårotche di Sint-Silvesse. C' est a Grandmont minme ki l' Ôre a stî amonté, c' est po ça k' on l' a lomé insi. Li rwè d' [[Inglutere]], [[Hinri II Plantagenêt]], adon mwaisse do Limouzin pa s' mariaedje avou [[Aliénor d' Akitinne]], a dné bråmint des cwårs al cominålté d' Grandmont. Avou ces dnêyes la, les moennes bastixhît on [[priyuré]] ki si eglijhe fourit [[consacraedje|consacrêye]] e [[1166]]. == Li régue di Grandmont == Li [[régue (rilidjon)|régue]] di l' Ôre di Grandmont a stî scrîte aviè 1140-1150 pa Estiene de Liciac, li 4inme priyeu, e shuvant les scolaedjes da sint Stiene di Muret. Ces-ci avént stî rapoirtés pa Hugues di Lacerta, onk di ses shuveus, li ci k' i voeyeut l' pus voltî. Li régue comprind 65 årtikes, ki leu soûmint, c' est l' [[Evandjîle]]. Les Granmontîs dvént viker dins l' disseulance, en ene retrôclêye plaece. Les rlidjeus divént [[djunaedje|djuner]] et i n' plént nén cåzer. I n' avént nén l' droet do coûtiver l' tere, ni do tni des biesses. I n' polént nén nerén aler bouter dins ene pårotche, mins s' polént i rascoyî des pôves dins leu Måjhon. L' ôre di Grandmont compurdeut des frés layikes, les '''cviers''', po fé les ovraedjes di tos les djoûs, et des frés rlidjeus, les '''clers''', ki n' fijhént ki d' priyî. Mins il estént metous tertos sol minme pî. On "dispinseu" esteut tchoezi emey les cviers po moenner tchaeke Måjhon (k' on loméve ''cele''). Mins ci sistinme la aléve amoenner sacwantès margayes inte les clers et les cviers. Gn aveut k' on seu priyeu po regluminter tot l' Ôre al Mwaisse Måjhon d' Grandmont. Eto, i fjheut fén målåjhey do manaedjî les béns del cominålté. Portant, l' Ôre end aveut dandjî po viker. Li Régue di l' Ôre a stî aveureye på [[Påpe Adriyin IV]] li 25 di måss 1156. Estiene di Muret fourit canonijhî e 1189 pa l' [[Påpe Clemint III]]. Li ceremoneye si fjha-st a Grandmont, li 30 d' awousse 1189. == Li crexhance di l' Ôre == Les rwès d' [[France]] et d' [[Inglutere]] ont bén aspalé l' Ôre di Grandmont po l' fé crexhe e France. Al fén do 13inme sieke, gn aveut sol payis pus di 160 måjhons avou 1200 rlidjeus. Cwand l' Ôre di Grandmont s' a yeu spårdou totavå, il a cmincî a rçure des dnêyes tos costés: des rintes, des [[Motî:déme|démes]], des teres. E 1216, les Måjhons ont stî plaeceyes dizo l' otorité d' on [[Coridjeu]] tchoezi dins les clers. Mins les cviers n' estént nén d'acoird. Dins on papî di 1317, li [[Påpe Djihan XXII]] rashonna les pus ptites des måjhons e 39 priyurés. Adon, li priyuré d' Grandmont divna ene [[abeye]], ki dmana li mwaisse plaece di l' Ôre. == Li discrexhance di l' Ôre. == === ezès 14inme et 15inme siekes === Ezès [[14inme sieke|14inme]] et [[15inme sieke]], l'Ôre di Grandmont va discrexhe, a cåze del [[Guere di Cint-z Ans]] e des [[Gueres di Rlidjon]]. === e 17inme sieke === E [[17inme sieke]], li [[Påpe Leyon X]] aveut fwait on [[Concordat]] avou li Rwè d' France. Ci-cial aveut l' droet do lomer lu-minme les abés (mwaisse d' ene [[abeye]]) et les priyeus (mwaisse d' on priyuré). Il esteut metou clair et nete sol papî ki les candidats dvént esse do minme ôre rilidjeus ki l' abeye dou çk' il estént lomés. Mins on-z a radmint yeu roisté cisse rîle la. Ci djin la, lomêye på rwè, n' estént nén l' tchîf spirituwel des rlidjeus, mins ele toutchive ene pårt des rivnous (c' est çou k' on loméve li ''mense abbatiale'' (po les abeyes) ou ''mense prieurale'' (po les priyurés). Les rivnous d' ene abeye u d' on priyuré provnént do payaedje des messes ki les moennes dijhént po les djins. Insi, li [[cominde]] esteut come ene taeye so les rintrêyes des ôres monastikes, k' aléve dins l' potche do rwè. Mågré k' å 17inme sieke, Tchåle Frémon candja l' manaedjmint des Granmontîs, l' Ôre touma raddimint a rén. === Li likidaedje di l’ Ôre di Grandmont === [[Imådje:Grandmont2.jpg|thumb|'''Tchåsse Istorieye da Thomas Becket''' (Emay Grandmontin)]] C' est l' årtchiveke di [[Toulouse]] et l' eveke di Limoges k' ont stî tcherdjîs do likider l' Ôre di Grandmont. Onk des deus esteut rapoirteu divant l' ''Comission des Réguliers'' metowe so pîs pa [[Louwis XV]] e 1765. Li likidaedje di l' Ôre a stî prononcî li 6 d' awousse 1772 på [[Påpe Clemint XVI]], ki s' ployive insi ås ôres del Coû d' France. Li decidaedje n' a stî aveuri pa [[Louwis XVI]] k' e moes d' may 1784, a cåze kel [[pårlumint d' Paris]] aveut metou des pires el roye. Mågré kel dierin abé d' Grandmont, [[Xavier Mondain de la Maison Rouge]], a tot sayî po schaper l' Ôre, l' abeye a stî serêye cwand il a morou, li 11 d' avri 1787. Les dierins Grandmontins ont cwité l' abeye e moes d' djulete 1788. Les bastimints d' l' abeye ont stî distrûts al [[Revolucion francesse]]. L' Ôre di Grandmont aveut morou di s' bele moirt. == Bibliografeye == Po ndè sepe di pus so l' ôre di Grandmont, on s' pout rapoirter ås lives sicrîts e francès pa: * li Tchenonne André Lecler - ''Histoire de l'Abbaye de Grandmont'' - Eplaidreye CEREG. * Gilles Bresson - ''Monastères de Grandmont'' - Eplaideu d'Orbestier. * Gilles Bresson - ''la Malédiction des Grandmontains'' - Eplaideu d'Orbestier. * li Pere Amans Aussibal - ''L'art Grandmontain'' - Eplaidreye Zodiaque. [[en:Grandmontines]] 12278 53982 2006-04-07T13:46:51Z 81.241.209.210 {{djermon viyaedje|Davdisse}} '''Davdisse''' (fr: ''Daverdisse'', so plaece ''Davdisse'') c' est ene pitite [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:MnpDaverdisseLocation1.png|thumb|Eplaeçmint Dåvdisse]] * Dimorants: 1.345 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Canton: [[Welin]] * Sitindêye: 56,40 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 23,85 djins/km² * Ban d' Dåvdisse: [[Dåvdisse (viyaedje)|Dåvdisse]] avou [[Poitchrece-e-l'-Årdene]], [[Djimbe]] et [[Hôt-Fayi]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.daverdisse.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork|Davdisse}} [[en:Daverdisse]] [[eo:Daverdisse]] [[fr:Daverdisse]] [[lb:Daverdisse]] [[nl:Daverdisse]] 12279 48520 2006-01-02T13:42:23Z Borbouze 21 '''Davdisse''' (fr: ''Daverdisse'', so plaece ''Davdisse'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou troes ôtes po divni ene [[Dåvdisse|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''6929''' (vî limero '''6923''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 10''' * Eplaeçmint sol Daegn : 50° 00' 55 N - 5° 07'12 E. * Dimanants : 335 (1893) * Vîs scrîjhas : Daverdeus (1148);Davredich (1364);Davreduche (1398 et 1416);Daverduys (1420); Duvreduche (1465); Daverdice (1479); Avredis (1488); Davredis (1493); après, on trouve Averdis et Daverdis, pî Daverdisse. * Sipotaedje des djins : les cosins. * Eglijhe : du 1847, rutapéye an 1886. Fwârt bê retable ou mwêsse-åté. Paroche di Welin jusk' an 1803, pî du Rdu, pou duvnu sucursale an 1835. Adon, la tchapèle tunot ou tchèstea, tout come la çmintîre vèjine, ki n'è nin tchandjî d' place. * Patron : Sint Pîre. * Ecarts : Cinse du Mohymont. * Sourdant: Tandel.VI b === Histwere === Apindice dul villa du Welin, dunéye à l'Abèy du Stavlot pa Carloman an 746. Prèmîs sègneurs du Davdisse, an 1330, aparintés ås sègneurs du Welin. Passe al måjhon des Vervoz duvè 1530-1540. Lu viyaedje soufure bramint duvè 1635; i dot lodjî et nourî dèrant 7 mwès ène compgnie du cavalrîe, 4 réjimants du Prince du Lorin.ne et in réjimant de Visconti. Ostant dire k'après çà, i n' dumèrot pus wêre yôk ou viyaedje. Les manants ont dvu vinde les drwats k' il avint su Mohymont. Après, Davdisse passe å mwins du Perpéte Jacquemin, Ignace d'Argent, de Gérardin et pou fini, ås mwins des Monin-Rendeux. Lu domin.ne, après ku tchestea è brûlé an 1829, è sté finalmint vindu: les bwès, al comune, les tchamps, å djins du viyaedje. Lu dêrin sègneur n' avot surviké ku 2 mwès ou sinisse. ====La Cinse du Mohymont ==== Arière-fî du Mirwåt et d' Viyance, avu 475 Ha. du bwès et 45 Ha du tchamps et prés, La Cinse du Mohymont è lodjî, du 1834 à 1848, lu Prince Napolèyon Bonaparte, lu cousin du l' Ampreur Napolèyon III. ==== Tchitchron ==== C'est in ptit rouchê, mitan su Pwâtchrèce, mitan su Davdisse, ène anclave atère lu ban du Welin et le ban d' Grêde, ki fjot partie du [[Wandelaicus mansus]] an 764. Après in kilomète, i rdjont l'aiwe du Lesse nin lon du pont des cochètes. Les troûtes î vnat froyî vlatî et des batchs ont sté amènadjîs pou sawè les compter. 12280 53456 2006-03-29T02:05:03Z Pablo 5 rifondaedje {{djermon viyaedje|Fayi}} '''Hôt-Fayi''' (fr: ''Haut-Fayis'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Dåvdisse]]. * Limero del posse: '''6929''' (vî limero '''6888''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 19''' * Hôteur: 440 metes (433,78 m sol soû d' l' eglijhe) * Eplaeçmint sol daegn: {{sol mape|50_00_05_N_05_01_04_E|50°N 5°1'E}} * Dimanants: 699 (1893) * Vîs scrijhas: villa Alti-Fageti (1139); Olfait, Offays, Hoffays. * Eglijhe: odjivåle a 3 nefs (1855) * Patron: [[Sint Rmåke]]. C' est li mwaisse-comene del novele intité di Dåvdisse. == Djeyografeye == C' est dins l' aroyaedje di Hôt-Fayi ki sourdént les aiwes di: * [[Rancene (aiwe)|Rancene]] ''(Ransina, e 770)'' ki court sol hamtea d' Mont, poy a [[Djimbe]] po rdjonde l' [[Almaxhe]]. * [[Wimbe]] ki dschind so [[Fåmene]] et s' taper a l' [[aiwe di Lesse]] a [[Viyé-so-Lesse]]. == Istwere == On n' conoxhe pont d' documints divant li [[11inme sieke|XI° s.]], adon ki ''Olfait'' payive des [[déme]]s a Ståvleu. Vineut-i do ''pagus'' di [[Welin]] u d' [[Graide]], al donåcion di 746? I n' a waire dimoré a Ståvleu, po rivni bén vite ås signeurs di Sclassin. I fåt ratinde li [[guere di Cint Ans]] po k' on cåze di Hôt-Fayi, pol piyaedje di [[1635]] et l' pesse di [[1636]]. Li 7 di måss 1791, i gn a-st ene escarmoutche eter les Otrichyins et les Patriyotes, tins d' messe. Èn obus sclate sol soû d' l' eglijhe et les Patriyotes si rtirèt so [[Bive (viyaedje)|Bive]]. Dedja piyîs on cop dvant, li viyaedje va co l' esse après et les djins ni toutchront rén come damaedje. Dizo les francès, Hôt-Fayi a erité d' Djerene, k' aveut stî discandjî avou Snaye ([[Wancene]]), conte do molén d' Tanton. E 1914, c' est d' Hôt-Fayi k' ont vnou les Almands ki s' ont batou a Bive. === Li signoreye di Sclassin === Sclassin (Sclassen, Esclassen, Esclassey) pôreut vni do tîxhon "sclass" û "schloss", tchestea dins l' almand modiene. Li Sclassin d' Hôt-Fayi, c' est on ptit hamtea a mitan cresse eter li Mont et Hôt-Fayi. On-z î a todi conoxhou on tchestea, minme s' i n' egzistêye pus enute, puski les francès l' ont distrût e 1554. Mins li måjhon basteye a ç' plaece la poite todi l' no d' "tchestea". Les tchesturlins, zels, ont migré å Mont, dlé [[Djimbe]] et z-î basti ene grosse cinse todi en activité. Dins on meur do manwar, si trove ene grande pire datêye di 1593, ås åres des Lardinois de Ville, k' estént e pårteye signeurs di Sclassin et k' ont co ene ôte cinse a Masbourg. Comint trove-t on on "Mont" ås boirds del [[Rancene (aiwe)|Rancene]]? On raconte k' al pesse di 1636, des djins ki dmorént å Mont dlé Djedene ont abandoné leus måjhons po s' vini astaler dlé Djimbe e wårdant todi l' no d' leu-z ancyin hamtea. === Comene === * An III, depårtumint francès di Sambe et Mouze, canton d' Welin * An VIII, arondixhmint di Sint-Houbert * 1814, depårtumint francès di Sambe et Oûte, ceke di Dinant * 1815, province di Nameur * 1818, province do Lussimbork, arond. d' Måtche * 1819, distrik do Tchestea * 1823, comprind Hôt-Fayi, Sclassin, li Mont, Djerene, (et l' mitan d' Djimbe djusk' å 31 decimbe 1837) * 1839 arondixhmint do Tchestea. * 1977 rebanaedje dizo l' no d' Dåvdisse, des viyaedjes di Hôt-Fayi, Djimbe, Poitchrece et Dåvdisse. 12281 60061 2006-06-08T23:08:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint Estiene di Muret]] 12283 55567 2006-05-02T15:25:48Z 212.100.178.141 [[{{Phylum}} (biyolodjeye)|{{Phylum}}]] 12284 31804 2005-03-15T15:17:25Z Pablo 5 [[Classe (biyolodjeye)|Classe]] 12285 31805 2005-03-15T15:17:40Z Pablo 5 [[Ôre (biyolodjeye)|Ôre]] 12286 31806 2005-03-15T15:18:11Z Pablo 5 [[Famile (biyolodjeye)|Famile]] 12287 31807 2005-03-15T15:18:18Z Pablo 5 [[Djinre (biyolodjeye)|Djinre]] 12288 60030 2006-06-08T22:33:18Z Pablo 5 /* licince des imådjes */ == Bénvnowe Tiri! == Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî; po [[Wikipedia:Pordjet_Motî]] c'&nbsp;est rcopyî l'&nbsp;esplicant motî... dj' aveyou k' vos avoz cmincî a dner oncôp di spale avou cisse bouye la; gråces traze côps. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di måss 2005 a 15:28 (UTC) == Rifondaedje di maltôter / maltåter == Sicrijhoz l' vosse [[Copene:Motî:maltôter|Copene:Motî:maltåter]] [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di måss 2006 a 21:17 (UTC) :neni, c' est "maltôter" a Lidje, ça vénreut do francès "maltôte"(?); li Haust dene come sinse: 1. maxhî broxhirmint (èn amagnî), 2. maxhî toursiveuzmint po tromper so ene sacwè :li Haust dene po "maltôtî" li francès "maltôtier" :et po "fr: maltôte" = "fr: impôt"; ça fwait k' on maltôtî sereut-st èn ouxhî ki vénreut cweri les tayes, dabôrd? :estoz seur ki dins l' egzimpe da Laloux, "Dj' åreu cwand minme yeu des rujhes del maltôter, li ptit ome" c' est "måtraitî" l' sinse? ça n' sereut nén tromper? margouler? :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di måss 2006 a 23:38 (UTC) == sôres di djermons == Po les intrêyes do motî fwaites k' å mitan, eployîz purade '''<nowiki>{{djermon motî}}</nowiki>''', et wårder '''<nowiki>{{djermon}}</nowiki>''' po les intrêyes eciclopedikes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 di måss 2005 a 15:57 (UTC) == Wagnlêye == Bondjoû, c' est vos k' a-st ecråxhî l' pådje [[Wagnlêye]] (c' est ene adresse IP, do côp dji n' såreu dire); et minme si c' est nén vos, alez vey si [[Copene:Wagnlêye|pådje di copene]], pol rifondaedje do no d' plaece "Bûr" Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 25 di måss 2005 a 22:27 (UTC) == Houyet == Rifondaedje di "[[Houyet]]" Ni dveut on nén rfonde avou H. Preuve do H: Et pu, di Houyet, on ns a ramoenné... (ôtmint: et pu, d' Ouyet…). Li rsaetchaedje do H est diyalectolodjike (ni s' ôt nén après Nameur). Mins po "håye", c' est parey (des âyes, nén dè-z-âyes) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d'&nbsp;avri 2005 a 17:34 (UTC) == taetche2 == Dji vôreu bén disfacer ci mot la, paski dji m' a brouyi et fé, el plaece, li mot "taetche_2", k' est l' minme, mins ki si nom rote mî. Mins asteure, dji n' sé disfacer "taetche2", ki n' siev pus a rén. Tîri, li 14 d'avri a 21:59 I gn a k' les [[Wikipedia:manaedjeus|manaedjeus]] ki polént disfacer po do bon ene pådje; mins vos dvrîz tot l' minme poleur '''displaecî''' ene pådje (purade ki d' copyî al mwin si contnou, l' advantaedje c' est k' on wåde l' istwere des candjmints), dins les linwetes do dzeu, tot a droete, vos dvrîz aveur "displaecî". Après, si l' pådje doet vormint esse disfacêye, vos l' poloz mete so [[Wikipedia:Pådjes a disfacer]] po k' ene sakî l' disface (pol moumint dji so l' seu manaedjeu, et vos pôrîz djusse mel dimander so m' pådje di copene, mins ostant prinde des bounès åbitudes) (PS: ça n' sieve a rén di mete on messaedje po ene ôte sakî dins vosse pådje di copene... sicrijhoz l' dins l' pådje di copene da lu; oudonbén leyîz l' messaedje e [[wikipedia:cåbaret|cåbaret]] (i gn a eto [[Wikipedia:Inte di nozôtes]], mins normålmint ça n' duvreut nén esse po berdeler, mins po mete plin d' loyéns eyet racsegnes, a môde del mwaisse pådje, mins po les cis ki scrijhèt les pådjes (dismetant kel mwaisse pådje c' est po les cis ki vont lére) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 d'&nbsp;avri 2005 a 01:36 (UTC) == conteye / dutcheye == Bondjoû, ces mots la: Conteye, Dutcheye; sont metous e femrin (on l' voet foirt bén avå l' payis d' Lucyin, wice k' on eploye èn årtike diferint, et wice ki, cåze del Grande Dutcheye nén lon, c' est des mots k' on eploye co naturelmint e walon). Po "[[moyinådje]]", on l' a metou femrin eto, la ki "[[Motî:ådje|ådje]]" c' est femrin; ça fwait ki "li moyene-ådje => li moyinådje" [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:25 (UTC) C' est cwè "aveur li håteu"?? Aveur li håteu, c'est aveur li djustice, les droets, li pouvwer (c'est on mot k' a viké dins l' tins dins tote li Walonreye, mins k' on ritrove pus asteur k' el Hesbaye). F. territoire, juridiction, haute justice. --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 13:30 (UTC) C' est cwè l' etimolodjeye? ça pôreut esse li minme ki l' comon no "[[Motî:hôteur|hôteur]] ? (ossu, ci c' est on no, normålmint on mete li "r" al fén: cawete -eu pol fijheu d' l' accion; -eur po on no d' cwålité ou on tins k' i fwåit (sipexheur, hôteur, lårdjeur,...)) Oyi, dji croe ki c'est l' minme etimolodjeye, mins les foumes k' on rtrove dins Haust n'ont pont d' "r"... --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 18:57 (UTC) :dji n' l' a nén veyou dins l' Haust (Dictionnaire liégeois, tome II)... :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 19:36 (UTC) Po "duk", on mete dins l' minme årtike li tite di nôblesse eyet l' lomaedje po les oujheas d' nute; oudonbén ndè fé deus årtikes diferins? Dj'ennè metreu deus. --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 18:57 (UTC) :I va :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 19:36 (UTC) Ossu, dji n' sai nén si c' est vos k' a radjouté ça dins [[Motî:lete]], mins "caractères romains" c' est, dji croes, avou des "serifs", siconte des fontes come "helvetica", metans; "miernowès letes" c' est djusse ki c' est nén des cråsses ou clintcheyès letes; mins ça pôreut esse on stîle djinre helvetica, ou co ki copeye li scrijhaedje al mwin, evnd. Dji croe k' on dvreut rsaetchî "caractères romains"; cwè ndè djhoz vs? S'apinse mi "manuel de typographie française", on dit "en romain", et, bén seur, "en romain dans l'italique" po dîre k' on boket n'est nén clintchî. Po les "serifs", s'apinse mi "manuel de typographie", i fåreut dîre, e frances, "caractères à empattements". --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 18:57 (UTC) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 d'&nbsp;awousse 2005 a 18:37 (UTC) == Priyires del djournêye == Alez vey sol pådje di copene: [[Copene:Priyires del djournêye]] [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:18 (UTC) == Katowice == Can you translate article [[simple:Katowice]] to wa.wiki [[wa:Katowice]]? It's the short article about one of biggest polish cities. Thanks in advance. greetings, [[pl:Wikipedysta:Herr Kriss]] 10 di may 2006 a 09:04 (UTC) ==Article request== '''Bondjoû Tiri'''! Can you please help me create a stub for [http://wa.wikipedia.org/wiki/True_Jesus_Church this article] - based on the [http://en.wikipedia.org/wiki/True_Jesus_Church English] or [http://fr.wikipedia.org/wiki/V%C3%A9ritable_%C3%89glise_de_J%C3%A9sus French article]. 2-5 lines would be sufficient enough and your help would be very gratefully appreciated. ''Gråces''. Regards -- [[en:User:Jose77|Jose77]], {{CURRENTTIME}} {{CURRENTDAYNAME}} {{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAMEGEN}} {{CURRENTYEAR}} (UTC) == licince des imådjes == On saye di fé on grand rnetiaedje des imådjes, lezî mete on discrijhaedje, ene licince, disfacer les cenes ki sont-st e dobe (chal ou so les cmons), evnd. Pôrîz vs mete li licince des imådjes ki vos avoz eberweté s' i vs plait? Loukîz la: [{{fullurl:Special:Log|type=upload|user=Tiri}} djournå des eberwetaedjes da Tiri] adon, candjî l' pådje di discrijhaedje eyet mete li licinse, po çoula radjoutez ene sacwè come: <pre> == Licince di l' imådje == {{xxxxx}} </pre> Pol moumint i gn a les licinces shuvantes: ;'''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:PD|PD]]<nowiki>}}</nowiki>''': po les imådjes do dominne publik (ki l' oteur abandene ses abondroets, oudonbén viyès imådjes (ki l' oteur a morou i gn a d' pus d' 75 ans) ;'''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:GFDL|GFDL]]<nowiki>}}</nowiki>''': po les imådjes dizo licince GFDL (metans, totes les mapes del croejhete da Lorint) ;'''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:licince coviete|licince coviete]]<nowiki>}}</nowiki>''': po les covietes di lives, plakes, gazetes, evnd. (po les vîs vîs lives, do 19inme sieke ou dvant, ça pout esse <nowiki>{{PD}}</nowiki>) ;'''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:licince imådjes nén comerciåles|licince imådjes nén comerciåles]]<nowiki>}}</nowiki>''': des imådjes nén libes, mins ki l' oteur otorijhe dels eployî a condicion ki ça n' soeye nén po wangnî des cwårs ;'''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:dji n' sai nén|dji n' sai nén]]<nowiki>}}</nowiki>''': si vos n' savoz nén :-) (çoula metrè ces imådjes la dins en categoreye k' on pôrè rwaitî pus tård) s' i vs è fåt des ôtes, dijhoz mel Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djun 2006 a 22:33 (UTC) 12289 31809 2005-03-19T15:22:34Z Pablo 5 /* kesses di rfondaedje */ Prumire modêye ratournaedje fwait a pårti do scrijhaedje et avou l' permission da Monsieu Michel Fougerat oteur do site : http://perso.wanadoo.fr/grandmont/histoire_de_l_ordre.htm == kesses di rfondaedje == i gn a des mots ki dj' a trové des beas mots walons: * ''Chartreux'': Tchåtroûs * ''commun, communauté'': comon, cominålté mins end a ds ôtes ki dji n' sai nén cmint mete e walon... * ''commende'': cominde, comande? (c' st on parint di "comander"? ou purade di "aminde"?) * ''convers'': avou on "s" al fén minme å singulî? * ''clerc'': on wåde li "c" al fén (clerc) ou nén (cler) * li ptit no "Étienne": "Etiene" (copiaedje do francès) oudonbén "S(i)tiene" (St Stiene)? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di måss 2005 a 17:34 (UTC) Pablo, A m' idéye: * ''comon'' c' est bin mais pokwè nin ordè li son "eû" po Tchåtreûs :Paski c' est avou "oû" dins l' [[motî da Haust]]. C' est motoit nén on vraiy "eû" walon... :e walon i gn a: :* li [[cawete -eu]], femrine -euse, -resse (fr: -eur), pol fijheu d' ene accion; mins i m' shonne ki c' est nén çoula chal (on-z åreut "Chartreur" e francès) :* li [[cawete -oe]] (prononceye ''-eû'' e payis d' Lidje) (fr: -oir), plaece wice k' on fwait ene accion, usteye po fé ene accion. c' est nén çoula. :* li [[cawete -eus]] (fr: -eux) po des addjectifs :* li [[cawete -oû]] (fr: -euil, -eul); ça sereut motoit çoula? * ''commende'' vout dire e françès: '''Commende''' subst. fém. DR. ANC. A. Administrâcion timporaire d'on bènèfice d' on bin rilidjeu confiè a on séculié djusk a l' nominâcion d' on titulaire. Li ''commende'' estève one dérogâcion å comun drwè (Ac. 1835-1932). Adon i m' sonne ki ''Cominde'' serot bin. (vèy li dèfinicion françèsse su l' site : http://atilf.atilf.fr/dendien/scripts/tlfiv4/showps.exe?p=combi.htm;java=no; :oyi, i m' shonne eto. * '''convers''' avou on "s" al fén minme å singulî. vèy su l' minme site li mot ''convers'' :[[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] propôze "kiviers u coviers / cviers", do viebe [[Motî:kivierser|k(i)vierser]] (k' est l' vraiy viebe walon po "convertir". * po li ptit no "Étienne": "Etiene" (copiaedje do francès) c' est l' mî. :S(i)tiene egzistêye po d' bon (minme si, c' est l' veur, on n' eploye pus des ptits nos walons asteure, on dene minme des nos inglès ås efants :-( ); dji metrè "Sint Etiene (ou Sint Stiene) di Muret" el prumire roye, eyet ene pådje di redjiblaedje :(tot passant, pont d' loyeure po les nos des sints zels minmes: "Sint Djåke" et nén "Sint-Djåke", li loyeure on l' wåde po les nos d' plaeces, evnd fwaits d' après l' sint) :po "clerc" dji rsaetche li "c" al fén, dj' a rtrové des scrijhaedjes avou "[[Motî:cler|cler]]" dedja. (vey e l' intrêye [[Motî:ecinser]]) Kçvvb ! [[Uzeu:Jean-Pol GRANDMONT|JPGrandmont]] 16 di måss 2005 a 11:10 (UTC) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 19 di måss 2005 a 15:22 (UTC) 12290 31810 2005-03-15T16:27:42Z Jean-Pol GRANDMONT 58 Ridû dizo l' nive - Acwarele da Marie-Claire Lefébure. Ridû dizo l' nive - Acwarele da Marie-Claire Lefébure. {{licince acwareles Lefébure}} 12291 37593 2005-08-10T21:58:53Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taco</B></FONT> [o.n.] plat messikin fwait avou ene ronde galete di mayisse, ployeye e deus, et k'&nbsp;on rimplixh di tchå eyet d'&nbsp;legumes et ki s'&nbsp;pout magnî come on sandwitche.</P> 12292 46985 2005-12-11T20:04:11Z Pablo 5 Côrbion [[Categoreye:Amuzmints|Dicace]] Ene '''dicåce''' (on dit eto '''fiesse del pårotche'''), c' est ene fiesse k' i gn aveut dins on [[ancyin ptit ban del Walonreye|viyaedje]], et k' esteut sovint metowe li dimegne après l' fiesse do sint ki l' eglijhe do viyaedje lyi est dicåçtêye. Cwand on fjheut l' dicåce divant l' fiesse do sint, on djheut : on rmagne li sint. Al dicåce, gn a des barakes ki vnént e viyaedje; les efants et les grandès djins î alént fé on toû a pårti do semdi, li dimegne, et l' londi, dinltins. Gn aveut sovint des [[Môtî:tire-pupe|tire-pupe]], des [[Motî:tourniket|tournikets]] et des [[Motî:tchivå|djvås d' bwès]]. Li semdi, on [[motî:rexhe|rexheut]] ddja : on djheut fé les [[Motî:ambårds|ambards]]. Li dimegne, on fjheut sovint des [[dorêye]]s. Tos les parints ki dmorént dins des ôtes viyaedjes estént priyîs a [[Motî:mareder|mareder]] (on djheut eto boere li cafe). Al nute, on danséve. Li londi, on djheut l' [[messe des trepassés]]. Di l' après-nonne, li djonnesse tournéve li viyaedje, dizo l' moennance do '''mwaisse djonne ome'''. A tchaeke måjhon k' i gn aveut des cmeres, il intrént, et boere ene pitite gote, et magnî on boket d' dorêye. Li londi al nute, gn è raveut co bal. Li [[mårdi]] del dicåce, c' esteut l' djoû des vîs. I dansént del vesprêye. A des plaeces k' i gn a (come [[Côrbion]]), on rdansive co l' [[mierkidi]], inte djonnes do viyaedje (ça fjheut 5 djoûs d' dansaedjes). Li dimegne d' après, on rmeteut ça : c' est çk' on loméve les [[Motî:rlaxhådes|rlaxhådes]], u les [[Motî:rileye|rleyes]]. ''Disfondowes et etimolodjeye : loukîz e [[Motî:dicåce|splitchant motî]]''. == Tos les nos walons des rlaxhådes == * r(i)laxhådes (coinreçmint: r(i)lachaudes, r(u)lachaudes''). * r(i)leyes (coinreçmint: r(u)lîs). * r(i)mijhe (coinreçmint: r(i)mîje). == Istwere des dicåces == Tins del [[guere 1940-1945]], gn a pont yeu d' dicåces. Elle ont ricmincî e 1945. On danséve dins des gregnes, la k' i gn aveut pont d' cafès. Udonbén, on meteut des soyoeres divant l' café, et on danséve divant l' ouxh. C' esteut des djins do viyaedje ki djouwént bal (avou des årmonicas). Les danseus payént al danse (c' est come ça k' les muzicyins estént payîs. On dneut 5 sôs del danse. Après, gn a yeu des cwåtes : ene cwåte, c'esteut po 4 danses. A ç' moumint la, gn a yeu des plantchîs. Adonpwis gn a yeu des [[Motî:guinguete|guinguetes]]. Å cmince, elle estént rondes, pu divni rectangulaires. On-z a priyî ene binde di tchanteu. Li bal kimincive a 7 eures, et esse fwait a meynute. On payive l' intrêye, et vs mete on catchet sol mwin. Après meynute, on moussive po rén. Dins les anêyes 1970, les bals kiminçént a nouv eures, et fini a deus eures å matén. A pårti des anêyes 1990, les guinguetes ont disparexhou, paski tchaeke viyaedje a yeu ene såle cominåle. S' end aveut pont, les comenes atchtèt sovint des [[Motî:tchapistrea|tchapistreas]] et les amonter pol dicåce. Les bals sont moennés pa des [[Motî:diss-djokè|diss-djokès]]. Gn a des foitès loumires. Les bals kiminçnut a 11 eures, et atchever a 5 eures å matén. == Djeyografeye des dicåces. == E [[Payis d' Lidje]], les dicåces si lomèt "fiesse del pårotche". E [[Payis d' Nameur]] ey el [[province do Lussimbork]], on dit "dicåce" (so plaece ''dicauce''), come el Hinnot (la k' on prononce ''ducace'', et sovint scrire ''ducasse''). Li pus cnoxhowe est l' cene di [[Mont]]. Les dicåces egzistèt el [[Flande]], e l' [[Olande]], el [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]], ey el Walonreye. End a eto el [[Picårdeye]], el [[Tchampagne]], el [[Lorinne]], ey e l' [[Almagne]]. [[de:Kirchweih]] [[en:Kermesse]] 12293 49481 2006-01-25T12:46:48Z Lucyin 16 DJ V {{djermon motî|tchiva}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchivå</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchvå</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchivås d' bwès</B></FONT> djeu d' dicåce avou des tchvås d' bwès ki tournèt et k' on saye d' apicî ene flotche ki pind, po wangnî on tour po rén. On dit eto [[Motî:tourniket|tourniket]] <span lang=fr>F. carousel.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchivau, tchivô, tchivâ / tchfô, djvau, djvâ</span>. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:tchivåcawe|tchivåcawe]] ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 12294 38455 2005-08-25T22:49:24Z Lucyin 16 [[Imådje:Lîssin_plake_Lijssem.jpg|thumb|Plake po Lîssin a [[Motî:Wåmont|Wåmont]]]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lîssin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lincent</span>, e flamind <span lang=nl>Lijsem</span>, divnou intité avou novea limero del posse 4287. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Lynsen (1031), Linsem (1149), Linchain (1525)</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"Lîss"</span> (pitit no) et <span lang=de>"haim"</span> (måjhon) (li måjhon da Lîss); rl a: [[Motî:Lîsmea|Lîsmea]]. ---- * [[Lîssin|Dipus d' racsegnes so Lîssin (li rebanêye comene)]] * [[Lîssin (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Lîssin (li vî viyaedje)]] 12295 48067 2005-12-24T14:12:32Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye|Lissin]] [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons|Lissin]] [[Imådje:Lîssin_eglijhe.jpg|thumb|Li nouve eglijhe di Lîssin]] '''Lîssin''' (fr: ''Lincent'', nl: ''Lijsem''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Lîssin|k' a divnou intité]]. * Limero del posse: ** Asteure : '''4287'''. ** Di 1969 a 1977 : '''5958'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''W&nbsp;4''' Sipotaedje des djins : les [[Motî:fordinî|Fordinîs]] (mot walon sorcoinrece), ricomprins les [[Motî:forguiner|Forguinîs]] (a vey avou l' ovraedje di fjhaedje di for å pwin, avou do [[tawea]]). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Lîssin|l' esplicant motî]].'' [[Imådje:Lîssin_Forguinîs.jpg|thumb|Li Rond Pont des Forguinîs (u For'''di'''nîs ?)]] == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Lîssin == === Hamteas et coulots === * Les Broûhires (so plaece ''Les broûyêres''. * Li Valêye (al Valêye). * Li Viyaedje. * Li ståcion (a li Ståcion). === Ôtès plaeces === [[Imådje:Lîssin_plake_Piroe.jpg|thumb|Plake del rowe do Piroe]] * A vey avou les tchamps. ** [[pire (toponimeye)|Li Piroe]] (la-minme''Pîrwè'', F. ''Piroi'') : tchamps avou bråmint des pires. ** Al Pireuse (la-minme''Piereuse'') ** el Campagnete (la-minme''Compagnete'') ** [[Pré]] Mitchåd (la-minme: ''Pråy Mitchåd'') ** å Bocåd. * A vey avou les bwès. ** Li Bwès d' [[Pelinne]]. ** L' åbe di Pelinne. ** Les Håyes Flipe. (la-minme: ''les Hâyes Flupe''). * A vey avou l' dimorance et l' vicaedje des djins. ** Li [[Motî:pirreye|Pirreye]] (ancyinne pirreye). ** El tombe di [[Wåmont]] ** Al Tchôdire (la-minme: ''Al Tchôdêre''). ** Tchapele Cayou. * A vey avou les aiwes. ** Li Baclene (ri ki prind sourd a Lîssin, et s' maxhî e [[Djåçlete]] a Maret. ** A l' Akeduk ([[Motî:gargouye|gargouye]]. ** Li [[Waerixhea|waerixhet]] (la-minme''Warihè''). ** Les set fontinnes. * A vey avou les monts et vås. ** Å Trô (F. ''rue des Sorbiers''). * Les voyes, tchimins, rowes et rouwales. ** Al [[Motî:måle 1|måle]] [[Motî:passe|passe]] : (F. ''chavée Malpas'', ''rue Malpas'') : schavêye avou bråmint des broûs. ** Li Voye do Ptit-Halet, do Grand-Halet, di [[Oû-l'-Grand|Maret]], d' [[Emna]]. ** Li Voye d' Oû-l'-Grand (la-minme: ''Oû-l'-Grond''). ** Li Voye des scoles ** Li Voye des Bayis ** Li Voye di l'eglijhe ** Li Voye des seurs; ** Li Voye des [[Motî:grignou|Grignous]]. ** Les shijh voyes (la-minme: ''sî vôyes''). ** Al Fåsse Voye. ** Li rouwale Casse. ** Rowe des Gotes ** Li schavêye Djåke (la-minme: ''havée Djâke''). ** Divins les Tournants (la-minme: les toûnonts). * Nén clairs. ** A Véta. === Nos d' måjhons === * Amon Mantin. * Amon Mitchåd (li tchestea) * amon Payoûte. * amon Lantè. * amon Potiket. * amon Gozete. * amon Djôr * amon Peyote. * amon Gubele. == Istwere == Li dominne di Lîssin fourit dné å tchapite Sint Bietmé a Lidje e [[12inme sieke]]. On-z î cåzéve li flamind disk'&nbsp;å [[15inme sieke]]; a ç'&nbsp;moumint la, gn a yeu tot d'&nbsp;on côp on dispeupmint (62 måjhons e [[1437]], 21 e [[1485]]), et c'&nbsp;est des familes walones k'&nbsp;el vinît rpeupler. E l'&nbsp;ancyin redjime, Lîssin esteut dins l'&nbsp;[[dutcheye del Braibant]], kimandêye på drossåd d'&nbsp;[[Djodogne]]. == Economeye == === Agricoûteure === Grossès cinses di culteure, avou bråmint del betråle a souke; on-z a saetchî al blanke pire dispu l'&nbsp;[[18inme sieke]] disk'&nbsp;å [[20inme sieke]]. === Industreyes === [[Imådje:Lîssin_viye_eglijhe.jpg|thumb|li viye eglijhe di Lîssin]] Gn aveut ene rilomêye cårire di [[tawea]], el plaece k' on dit "al Pirreye". Li viye eglijhe di Lîssin est basteye avou ces pires la. On [[Motî:bår 1|bår]] la k' on taeyive li pire, a stî serêye e 1945. Li [[tawire]] esteut manaedjeye del famile Vanhoven. === Amuzmints === Dicåces : A Påke, c' esteut l' dicåce al Valêye et al Fiesse-Diu, c' esteut al Brouhire. Dinltins, gn aveut des coûsses di tchvå d' labour. == Lingaedje des djins == === Istwere des lingaedjes === Dins l'&nbsp;vî vî tins, li flamind, mins l'&nbsp;walon dispu l'&nbsp;[[16inme_sieke]]. === Accint walon d'&nbsp;Lîssin === Lîssin est metou a tchvå sol [[Payis d' Nameur]] eyet l' [[Payis d' Lidje]], mins gn a bråmint dpus d' piceures di Nameur ki d' Lidje. * Accints : ** Li [[betchfessî å]] est bén prononcî [[son å|come e daenwès]], minme po les sons "ê", é et in : pré => li ''Pråy'' Mitchåd. * Les AN si prononçnut ON come sovint, el Hesbaye : [[Motî:ansene|ansene]] si dit ''oncine''. ** Li [[betchfessî oe]] si prononce "''û''" (come di [[Hu]] al [[Viye Såm]]). ** Les betchfessîs [[betchfessî xh|XH]] & [[betchfessî sch|SCH]] si prononcèt CH u H (sorlon les djins) : [[Motî:schiele|schiele]] : on prononce ''chwèle'' (come a Nameur) et ''hèle'' (come a Lidje). ** Li [[betchfessî jh|betchfessî JH]] ni s' prononce nén H, mins nén J nerén : c' st on fondou H : nåhi si prononce ''nåy'' ** L' [[Oyon OU/U]] si prononce U, come a Nameur : cou, coulot si prononcèt ''cu'', ''culot''. ** Li [[betchfessî ae|betchfessî A E]] si prononce A, come a Nameur: coraedje, viyaedje si prononcèt ''coradje'', ''viyadje''. ** Li [[Betchfessî -ea]] : Bea, tchapea, vea, tchestea si prononcèt ''bia, tchapia, via, tchestia u tchestê''. ** Li [[cawete -ire]] si prononce -êre, come a Nameur : [[Motî:prandjire|prandjire]] si dit ''plandjêre''. ** Li [[cawete -ene]] si prononce -ine : ''oncine'', ''fordine'' (ansene, [[Motî:fordene|fordene]]). * Motlî : ** on dit "vaici" (come a Nameur) mins on comprind "cial" (come a Lidje). ** del nute : ''del nêt, del nint'' (come a Nameur) ** [[Motî:betråle|betråle]] : ''pétråles'' ** On såverdea si dit purade [[Motî:gros-betch|gros-betch]]. 12296 49287 2006-01-17T23:49:13Z Lucyin 16 /* Mi ovraedje so les viyaedjes */ {{Babel|wa|fr|nl-2}} Ovraedjes fwait dzo l' no "[[Uzeu:Borbouse]]": [[Sipeciås:Contributions/Borbouse]], udonbén anonimmint: * [[Motî: totes les letes]] == Mi no d' uzeu : dou vént i ? == '''BORBOUZE.''' C'est l'nom dul pus vîye måjon dul gare du [[Graide]] Ile su trouvot lu long du vî tchmin ki va d' [[Bive|Bîve]] à [[Nayômé]], piêrduwe å mitan des brouyîres et des [[djiniesse|gnêsses]], a 2 kilomètes du prèmî viadje.Cand l' trin est passé nin lon d' la, duvè 1860, i s' è fwêt ène gare et kékes måjons ont sté båtiyes dulé l'trin. La gare su loumot [[Graide]], mais l' ôrdeu d' salle d'atante è co criyî lontins "Borbouze" pou fè dchinde les voyadjeûs. C'est dulé ç' måjon la k'ène çumintîre militêre è sté amènadjiye an 1917 pou rassan.ner tous les sôdårds francès et almands k' avint sté touwés al bataye du Bîve lu 23 d' aousse 1914.An 1932, les tombes ont sté transfèréyes a [[Maissin]], èyu k'on s'avot ossi fwârt batu lu 22 d'aoûsse 1914. A Borbouze, i dmère co la colone d'orijine, vestije dul çumintîre. Ele a sti rmètouwe an état tins dl' anéye 2005. == Mi ovraedje so les viyaedjes == * [[Amberlou]] * [[Badjimont]] * [[Bive]] * [[Bôhan]] * [[Borbouze (Graide)]] * [[Djedene]] * [[Graide]] * [[Herisson]] * [[Hodrémont]] * [[Laforêt|Laforêt-dlé-Vresse]] * [[Les Rivires]] * [[Li Broûli-d'-Peche]] * [[Li Grande Boursegne]] * [[Li Grande Louwate]] * [[Li Ptite Boursegne]] * [[Li Ptite Louwate]] ** [[Lintchamp]] * [[Li Sårt-Custene]] * [[Maissin]] * [[Mambe ]] * [[Måvjhén]] * [[Mouzaive]] * [[Nafraiteure]] ** [[Motî:Nafraiteure]] ** [[Copene:Motî:Nafraiteure]]; loukîz eto a [[Motî:fraite]] * [[Nayômé]] * [[Orcîmont]] * [[Patiniye]] * [[Pûsmadje]] * [[Riene]] * [[Rimagne]] * [[Suni]] * [[Tchairire]] * [[Vencîmont]] * [[Vresse (viyaedje)]] * [[Vresse]] * [[Yåle]] == Mi ôte ovraedje (so totes sôres) == * [[Adolf Hitler]] * [[coignoûlî]] * [[Få d' Verzi]] * [[maca]] * [[Omega 3]] * [[radar po-z anoncî l' plouve]] * [[ringuiaedje]] * [[seracuze]] 12297 42968 2005-11-01T19:32:19Z 212.100.178.141 [[categoreye:aiwe del Walonreye]] '''Almaxhe''' (so plaece ''Almache'') c' est l' no d' on rixhea do bassin d' [[Aiwe-di-Lesse|Lesse]], ki sourdêye sol pårteye Nôr di l' [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban]] d' [[Bayamont]], poy londje les teréns d' [[Nayômé]], passe å molén Djenon dvant d' ariver a [[Graide]] (co on molén), pu va so [[Poitchrece-e-l'-Årdene|Poitchrece]], après awè rascodou les aiwes ki vnèt d' [[Bive]], passe å molén d' Herbwès, k' i fwait ossu tourner, tot come li pompe a aiwe ki fournit les batchs publiks di Poitchresse. I passe après a [[Djimbe]] et porshû djusk' å molén d' [[Dåvdisse]], divant di rdjonde l' aiwe di Lesse on pô pus lon. C' est è shujhant l' Almaxhe kel ligne di tram a polou rmonter del [[Fåmene]] a l' [[Årdene]]. 12300 31820 2005-03-18T21:07:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchî 1</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> leyî ndaler ene biesse k' esteut [[Motî:elaxhî|elaxheye]], ene djin k' esteut resserêye, ritnowe di foice. <I>Vos låtchroz les poyes, dai, enute, ca i n' a nén djalé.</I> <I>On n' pleut nén låtchî les tchéns a cåze di l' araedje.</I> <I>Li tchén atrapa l' singlé pa l' oraye et s' nel låtcha-t i nén</I> (H. Forir). <I>C' esteut e 1945, après k' il åyénxhe yeu låtchî tos les prijhnîs.</I> <I>Cwand les pépés l' ont låtchî, ç' a stî cwand l' cok a tchanté å matén</I> (G. Lucy). <span lang=fr>F. lâcher, libérer, détacher, faire sortir, relaxer, relâcher, élargir.</span> rl a: [[Motî:dilåtchî|dilåtchî]], [[Motî:rilåtchî|rilåtchî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî les biesses:</FONT> disloyî les vatches po lzès moenner ås [[Motî:waide|waides]]. <I>Nos låtchrans les biesses boere å bî</I> (ramexhné pa M. Francard). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî les colons:</FONT> fé rexhe des pidjons voyaedjeus, al plaece ki l' coûsse eviè leus colebîs va cmincî. rl a: [[Motî:låtchî 2|låtchî 2]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji låtche mi cok, raclô tes poyes&nbsp;!</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">Cwand les coks sont låtchîs, i fåt wårder les poyes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i fåt resserer les poyetes:</FONT> dijheye do pa d' on djonne ome ki va al dicåce. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' fåt nén låtchî on boigne po rprinde èn aveule:</FONT> i n' fåt nén vinde ene sacwè po ratchter åk ki våt co moens; i n' fåt nén vinde si tchvå po ene borike; i n' fåt nén candjî d' feme (d' ome) po ndè rprinde ene pus mwaijhe (on pus fayé). <B>2.</B> leyî ndaler åk ki n' pleut nén bodjî, k' esteut tnou, copurade ene aiwe. <I>(ås gueyes) t' as låtchî l' bole bén trop timpe&nbsp;!</I> <I>On n' åreut pus seu låtchî l' aiwe so l' molén.</I> <I>Dji va disfé l' astantche po låtchî les aiwes</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Låtchîz l' bire, on-z a soe</I> (J. Waslet). <span lang=fr>F. lâcher, larguer, laisser couler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî l' aiwe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">låtchî les aiwes</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">ses aiwes</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">ene vexheye:</FONT> pixhî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî les aiwes:</FONT> (mot d' acleveu) fé les aiwes des bouyetes, tot djåzant d' ene vatche ki vele. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî foû d' ses mwins:</FONT> leyî schiper foû d' ses mwins. <span lang=fr>F. lâcher, laisser tomber.</span> <B>3.</B> disserer ene sacwè k' esteut splinké. <I>I fåt låtchî l' coirdadje: l' air est trop foite.</I> <I>Låtche on pô ç' coide la, va, elle est trop tinkieye</I> (Goffinet). <I>Dji låtche si coirset po k' ele respire a si åjhe</I> (F. Quinaux). <span lang=fr>F. relâcher, détendre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî on boton, låtchî on crin al cingue:</FONT> disbotner li marone, li blouke del cingue, li djilet, po poleur magnî pus a si åjhe. <span lang=fr>F. se déboutonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchîz l' coide: el pourcea stronne:</FONT> dijheye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî ses fesses:</FONT> [[Motî:vesser|vesser]]. <span lang=fr>F. péter.</span> <I>Mins cwand dj' vos voe tertotes Påles come do blanc stofé Et ki dins l' nombe, end a Ki låtchnut leus fesses</I> (F. Quinaux). <B>4.</B> [[Motî:evoyî|evoyî]]. <I>L' oraedje va passer I nos a låtchî L' laide passe&nbsp;!</I> (A. Xhignesse). <span lang=fr>F. envoyer, émettre.</span> <B>5.</B> èn nén saveur ritni. <span lang=fr>F. émettre, laisser échapper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî l' ocåzion:</FONT> èn nén saveur profiter d' ene ocåzion. <span lang=fr>F. rater, manquer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî ene vesse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">endè låtchî ene:</FONT> vesser. <span lang=fr>F. péter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî on mot</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">låtchî ene parole di trop:</FONT> dire ene sacwè k' on n' åreut nén dvou. <span lang=fr>F. parler, dire des indiscrétions.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I nd a co låtchî ene:</FONT> il a co dit ene biestreye, il a co raconté ene cråsse coye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén låtchî on mot:</FONT> èn nén moti (èn rén dire). <span lang=fr>F. se taire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;låtchî ene crake:</FONT> conter ene couyonåde. <span lang=fr>F. raconter une blague.</span> <B>6.</B> èn pus cåzer a (ene sakî), <I>O&nbsp;! låtche mu&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:leyî|leyî°]] e påye. <span lang=fr>F. laisser tranquille.</span> <B>7.</B> èn pus voleur aler avou (ene sakî), li cwiter, li trayi, l' abandner. <I>Lacobén k' il aveut låtchî les Recsisses djusse divant.</I> rl a: låtcheu. <span lang=fr>F. lâcher, abandonner, quitter, prendre ses distances envers.</span> <B>8.</B> arester (èn ovraedje). <I>Cist ovraedje la presse, i nel fåt nén låtchî.</I> <span lang=fr>F. arrêter, abandonner.</span> <B>9.</B> <FONT COLOR="#ff0000">låtchî di</FONT>: arester di. <I>Li tins ni låtche måy di nos assaetchî</I> (R. Viroux). rl a: [[Motî:djoker|djoker]], [[Motî:sitater|sitater]], [[Motî:arester|arester]]. <span lang=fr>F. arrêter de, cesser de.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> (mot d' acleveu) <I>a)</I> leyî ndaler les vatches e pasteure, cwand ont yeu stî modowes. <span lang=fr>F. délier les vaches pour les conduire aux champs.</span> <I>b)</I> mete les vatches ås tchamps pol prumî côp après l' ivier. <I>On låtchive al rexhowe di l' ivier, diviè l' 15 d' avri.</I> <I>Waite on pô, vo nos la l' cwénze di may et dji n' avans nén co låtchî.</I> <span lang=fr>F. mettre le bétail en prairie.</span> <B>2.</B> evoyî des emissions radio u tévé, evnd. <I>Gn a on posse a San Sebastian ki låtche tote li djournêye e basse.</I> <span lang=fr>F. émettre.</span> <B>3.</B> arester d' bouter. <I>Dj' a låtchî po m' ripoizer.</I> <I>Dji låtche, tot rawårdant ene nouve tchinne</I> (J. Wisimus). <I>Les tribunås låtchèt tins des condjîs.</I> <span lang=fr>F. faire une pause, chômer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén låtchî:</FONT> èn nén arester, èn si nén djoker. <I>I n' låtche nén d' ploure.</I> <I>Tot do long do djoû, li tcheriåjhe ni låtchive måy</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. ne pas cesser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins låtchî:</FONT> sins djoker (sins arester), sins ahote. <I>Il ont bouté sins låtchî tote li djournêye.</I> <I>I fåt tchôkî dso: fijhoz çoula sins låtchî.</I> <I>Faleut k' i vude si saetch et cossåyî, on côp po totes, tot çk' i rmawyive sins låtchî dispu des moes et des moes</I> (E. Gilliard). <I>Mins sol tins k' l' aiwe montéve, nosse vatche k' ît sol plantchî Shofléve, boerléve, pôve biesse, a rlaye et sins låtchî</I> (L. Bernus). <I>Dji vôreu k' i lujhe li solea sins låtchî, K' on fouxhe gaiy et k' on s' voeye voltî</I> (R. Viroux). rl a: låtche. <span lang=fr>F. sans relâche, sans cesse.</span> <B>4.</B> èn pus tant foircî, dins on match, èn ovraedje. <span lang=fr>F. relâcher son effort, se relâcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn låtchîz nén po ***:</FONT> dijhêye po ecoraedjî ene ekipe. <I>Èn låtchîz nén po les Hôt-Îte</I> (J. Coppens). <B>5.</B> s' arester (di bate, tot djåzant do cour, di fé des biestreyes, tot djåzant d' arnåjhes djonnes, evnd). <I>Si cour a låtchî.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si vos n' låtchîz nén, dji vs evoyrè brider les gades:</FONT> paroles di mançaedje a des efants (avou ene clignete, ca on n' bride nén les gades). <B>6.</B> fé ndaler a l' ouxh (a seles). <I>Les pronnes, ça låtche</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). rl a: [[Motî:resserer|resserer|]]. <span lang=fr>F. purger, être laxatif.</span> <B>7.</B> si distinkyî. <I>Li coide al bouwêye låtche: el fårè rtinkyî</I> (J. Wisimus). <I>Mes aburtales kimincèt-st a låtchî.</I> <span lang=fr>F. se relâcher, se détendre.</span> <B>8.</B> èn si pus saveur ritni. <span lang=fr>F. lâcher prise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sitrindans nos bén; nos n' låtchrans nén:</FONT> djeu d' mot inte li sinse di "låtchî" = "distinkyî" (li contråve di strinde), et "låtchî" = "ni s' pus saveur ritni". <B>9.</B> èn pus saveur wårder ene pôzucion, ene mwaisse-idêye. <I>I n' est nén l' ome a låtchî</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <span lang=fr>F. céder.</span> <B>10.</B> èn pus tni. <I>C' est ene cartoche k' a låtchî.</I> rl a: [[Motî:scheter|scheter]], [[Motî:sicoter|sicoter]]. <B>11.</B> esse sins nolu, tot djåzant d' ene plaece. <I>Les bounès plaeces ni låtchèt nén lontins</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. être vacant(e).</span> <B>12.</B> manker, divni råle, tot djåzant d' ovraedje. <I>L' ovraedje kimince a låtchî</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. manquer, faire défaut.</span> <B>III.</B> [v. sins djin] s' arester d' ploure. <I>I shonne k' i låtche.</I> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si låtchî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si leyî aler, si mete (a). <I>Dji m' a låtchî a rire.</I> <B>2.</B> si [[Motî:purdjî|purdjî]]. <I>Li tchvå s' a låtchî, c' est l' bon.</I> <span lang=fr>F. se purger.</span> <B>3.</B> (mot d' houyeu) tchôkî, si leyî aler, tot djåzant des teréns dins ene houyire. <I>Les teréns s' låtchèt, i hossèt</I> (ramexhné pa J. Haust). Disfondowes: <span lang=wa-feller>lâchi, lachi, lâchî, lachî, lautchè, <FONT COLOR="#800080"><B>lautchî</B></FONT>, lautchi, lautcher, laukè, <B>lauker</B>, lâker, laukî, lahî, lacher, lâcher, lachè, lâchè. Gm: lautchî</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"laxare"</span>; rl a: [[Motî:leyî|leyî]], [[Motî:laxhe|laxhe]], [[Motî:rilaye|rilaye]], [[Motî:rilaxhe|rilaxhe]], [[Motî:rilaxhådes|rilaxhådes]], [[Motî:rilai|rilai]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> distinkyî (distinkieye). rl a: låtche. <span lang=fr>F. lâche, détendu(e), desseré(e).</span> <B>2.</B> ki n' tént pus. <I>Cisse pire la est tote låtcheye.</I> <span lang=fr>F. branlant(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchî 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> låtchaedje e l' air (di colons, di balons). <I>On låtchî d' balons.</I> <I>On vént d' erçure li depeche do låtchî des pidjons a Dax</I> (J. Coppens). <B>2.</B> manire di låtchî l' bale ås beyes. <I>Po wangnî ås gueyes, fåt aveur on bon låtchî</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). Disfondowes: <span lang=wa-feller>lâcher, lachè, lachî, <FONT COLOR="#800080"><B>lautchî</B></FONT></span>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>lâcher</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtcheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtcheuse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> el ci (cene) ki låtche les ôtes (ki n' vént nén avou zels). <span lang=fr>F. lâcheur, -euse.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki låtche (ki n' a pupont d' ovraedje). rl a: [[Motî:bineu|bineu]], [[Motî:chômeu|chômeu]]. <span lang=fr>F. chômeur, sans emploi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lâcheur, euse, laukeu, <FONT COLOR="#800080"><B>lautcheu(se)</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchaedje</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "låtchî", et copurade: <B>1.</B> (mot d' cinsî) <I>a)</I> moumint k' on låtche les vatches après l' ivier. <I>E l' Årdene dinltins, ti n' åreus nén veyou on låtchaedje divant l' prumî d' may.</I> <span lang=fr>F. mise en prairie.</span> <I>b)</I> moumint k' on disloye les vatches po les moenner ezès waides. <B>2.</B> distinkiaedje. <I>Li låtchaedje des coides d' èn instrumint</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. relâchement.</span> <B>3.</B> moumint sins ovraedje. <I>Li låtchaedje di l' industreye est ene riwene po tolmonde</I> (J. Wisimus). <I>I n' savèt nén tot la wice cori tins des låtchaedjes.</I> rl a: [[Motî:toubak|toubak]], [[Motî:condjî|condjî]], låtchoe. <span lang=fr>F. chômage, morte saison, pause, vacances, moment de détente.</span> <B>4.</B> [[Motî:ahote|ahote]] (arestaedje). <I>On a peu d' on låtchaedje do cour tins d' l' operåcion.</I> <span lang=fr>F. arrêt.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins låtchaedje:</FONT> sins ahote. <I>Tins eployî sins låtchaedje A todi dner grand wangnaedje</I> (J.S. Renier). <span lang=fr>F. sans relâche, sans arrêt.</span> <B>5.</B> disloyaedje d' ene biesse elaxheye, drovaedje del cadje d' ene biesse, d' ene djin resserêye. <I>El låtchaedje des pidjons, el låtchaedje di balons. El låtchaedje do tchén. Li låtchaedje des prijhnîs, des ametous.</I> <span lang=fr>F. lâcher, libération, relaxe.</span> <B>6.</B> evoyaedje d' emissions radio u tévé, di waxhes magnetikes, di radioactivité, di mwaijhès nodeurs. <I>Les curêyes avént dmoré troes djoûs å solea: gn aveut on låtchaedje d' odeurs a toumer flåwe.</I> rl a: [[Motî:evoyaedje|evoyaedje]]. <span lang=fr>F. émission, emanation.</span> <B>7.</B> plaece k' on s' arestêye dins on voyaedje. <I>Gn a on låtchaedje di 6 eures a Tunis, divant d' s' evoler po Kiyev.</I> <span lang=fr>F. escale.</span> <B>8.</B> cwitaedje (d' on grope, d' on pårti). <I>Après l' låtchaedje da Trotsky, li comunisse n' a pus stî come divant.</I> <span lang=fr>F. sécession, séparation, dissidence.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>laukèdje, lachâdje, lachadje, laucadje, lâkèdje, <FONT COLOR="#800080">lautchadje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">lautchèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtche</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> waire di tinkiaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner</FONT> u: rinde <FONT COLOR="#0000ff">del låtche a ene coide, a on loyén:</FONT> el leyî pus lon, nén si tinkyî. rl a: fåsse [[Motî:coide|coide]], fås [[Motî:tchîf|tchîf]]. <span lang=fr>F. mou, battant.</span> <B>2.</B> waire di ratna, waire di diciplene. rl a: [[Motî:rilåtche|rilåtche]], [[Motî:leyî-aler|leyî-aler]]. <span lang=fr>F. relâche, laisser-aller.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">sins låtche</FONT>: sins ahote, sins s' djoker, sins ratna, foirt. <I>Les sourds, Sins låtche, Ripoujhèt foû des trôs Les tchimicreyes ki dj' î avans Eteré</I> (M. Burtonbwès). <I>Les moléns ki l' nive refaxhe volnut rshonner l' efant k' a crexhou sins låtche et ki fwait ses påkes</I> (J. Guillaume). rl a: låtchî 1, låtchaedje; rl a: [[Motî:rilaye|rilaye]], [[Motî:rilai|rilai]], [[Motî:rilåtche|rilåtche]], [[Motî:rasta|rasta]]. <span lang=fr>F. sans relâche.</span> <B>4.</B> volêye di côps d' ene clotche. <I>On a souné ene låtche a l' eglijhe: gn a co on moirt</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:transe|transe]]. <B>5.</B> [[Motî:lawe|lawe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper ene låtche so kéconk:</FONT> li cdjåzer sins esse seur di rén. <I>Cwand on n' inme nén ene djin, on lyi tape vite ene låtche</I> (H. Scius). <span lang=fr>F. blâme, dénigrement.</span> <B>II.</B> [addj.] distinkyî (ieye). <I>Mi loyén est trop låtche.</I> <I>Li coroye est låtche</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <span lang=fr>F. détendu(e).</span> <B>III.</B> [o.f.n. &amp; addj.] <B>1.</B> ki fwait des mwais côps cwand on nel voet nén. <I>C' est on grand låtche.</I> <I>Fåt esse låtche po bate si pé</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Fåt esse låtche po flayî so èn efant</I> (P. Defagne). rl a: [[Motî:couyon|couyon]]. <span lang=fr>F. lâche, vil, sans c½ur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tins d' låtche:</FONT> on laid tins. <span lang=fr>F. sale temps.</span> <B>2.</B> [[Motî:nawe|nawe]]. <I>C' est on låtche: i leye ses efants criver d' fwin.</I> <span lang=fr>F. paresseux, fainéant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtche come on tchén d' taeneu:</FONT> foirt nawe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' i gn åreut on pus låtche ki lu, i s' batreut avou lu:</FONT> c' est li rwè des nawes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Po boere, i n' est nén låtche:</FONT> i boet voltî, mins i n' boute waire. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>lauke</B>, lake, <B>lache</B>, lâche, <FONT COLOR="#800080"><B>lautche</B></FONT>, <FONT COLOR="#800080"><B>lâtche</B></FONT>. Gm. lâtche. Pc lache</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:nuk|nuk]] k'&nbsp;on pout låtchî åjheymint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene linwe a låtchoe:</FONT> linwe d' onk (ene) ki tape åjheymint des låtches so ls ôtes. <I>Il a todi s' linwe a låtchoe, et c' est todi po dire do må</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: linwe a talus. <B>2.</B> (mot d' houyeu) låtchaedje, condjî. <I>Li prumî londi d' awousse, c' est todi låtchoe</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. relâche, repos, relâchement, jour chômé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé låtchoe:</FONT> prinde condjî. <I>Al Sint Linåd et al Sinte Båre, on fwait låtchoe: c' est fiesse po les houyeus.</I> <I>C' est l' låtchoe: gn a nouk k' overe ouy</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. prendre congé, faire relâche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lachou, lachû, lahè, (lachwè, lautchoû, <FONT COLOR="#800080"><B>lautchwè</B></FONT>, laukeu, lâkû)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchmint</B></FONT> [adv.] d' ene låtche manire, copurade <B>1.</B> tot djåzant d' on (ene) sins-oneur. <I>I l' a pokî låtchmint</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>I nos a abandner låtchmint.</I> <I>Il a corou evoye låtchmint.</I> <I>I trayixha låtchmint si camaeråde</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. lâchement.</span> <B>2.</B> tot cåzant d' on loyaedje. <I>Li paket esteut ebridlé låtchmint, après sacwants kilometes, il a toumé al valêye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lachmint, lâchmint, lâtchmèt (<FONT COLOR="#800080">lautchmint</FONT>, <FONT COLOR="#800080">lâtchmint</FONT>). Gm lâtchmat</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>låtchté</B></FONT> [f.n.] difåt do ci (del cene) k' est låtche. <I>C' est ene låtchté d' trayi ses djins</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>C' est ene låtchté ki d' bate ene feme</I> (J. Haust). <span lang=fr>F. lâcheté.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lachté, lâchté (lâtchté, <FONT COLOR="#800080">lât'té</FONT>, lautchté, <FONT COLOR="#800080">laut'té</FONT>)</span>. 12301 31821 2005-03-18T21:08:19Z Pablo 5 Motî:låtchî 1 displaecî viè Motî:låtchî #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12302 31822 2005-03-18T21:10:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12303 31823 2005-03-18T21:10:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12304 31824 2005-03-18T21:10:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12305 31825 2005-03-18T21:10:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12306 31826 2005-03-18T21:10:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12307 31827 2005-03-18T21:10:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12308 31828 2005-03-18T21:10:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12309 31829 2005-03-18T21:10:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12310 31830 2005-03-18T21:10:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:låtchî]] 12311 31831 2005-03-18T21:27:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcherbon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#0000ff">tcherbon d' tere:</FONT> [[Motî:hoye|hoye]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#0000ff">tcherbon d' bwès</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">tcherbon d' [[Motî:fåde|fåde°]]:</FONT> tcherbon fwait a pårti do bwès, dins des moyes di fåde. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcherbonaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:houyire|houyire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcherbonî</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] [[Motî:houyeu|houyeu]]. <I>Corons des vîs tcherbonîs, pont d' espwer po leu santé</I> (R. Honoré). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tcherbonresse</FONT> [f.n.] (vî mot d' bricteu) ovrire k' amoennéve li tcherbon eyet l' passer å cujheu. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tcherbonî, tcherbonresse</FONT> [o.f.n.] martchand(e) di tcherbon. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>tcherbonî</B></FONT>, kerbènî, tcherbounî, tcharbonî, tcharbounî, tcherboniè; <FONT COLOR="#800080"><B>tcherbon'ressse</B></FONT>, tcherbonîre, tcherbounière. Pc. carbonî, carbounië, carbouniè</span>. 12312 31832 2005-03-18T21:57:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoye]] 12313 41598 2005-10-15T20:13:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Houyire]] 12314 31834 2005-03-18T22:38:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure <U>ås</U> ranxhes</FONT>: dins C1, sins esplikêye 12315 35210 2005-07-17T19:35:35Z Pablo 5 coridj. bioke -> biyoke <FONT COLOR="#ff0000"><B>scheure</B></FONT> ([[Codjowaedje braire|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> hossî foirt ene sacwè po fé toumer çou k' i gn a dso. <I>Alez scheure li loke ås poussires. Ele scheut les cårpetes divant l' ouxh. Ele scheut li mape foû pal finiesse</I>. <I>Les ptits valets schoyént les åbes po fé toumer les åbalowes</I> (H. Forir). <I>Wice pôrè dju scheure èm pupe ?</I> <I>Cwand on-z aveut batou al mwin, on schoyeut li strin po fé toumer les mannestés.</I> <I>On-z aléve scheure li bouwêye å bî, pol bén rispåmer</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. secouer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure li speate (</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">li blé):</FONT> li hossî po n' wårder k' el [[Motî:xho|xho]] (et aveur les payetes foû). <span lang=fr>F. vanner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure li feu:</FONT> <I>a)</I> grawyî dins l' feu po fé toumer les cenes, et k' i våye mî. <I>Schoyoz l' feu, Zabele, Pu vnoz dins mes djnos; Po nos tni tchôd cwand i djale, Recoulotans nos</I> (J. Bertrand). <span lang=fr>F. tisonner.</span> <I>b)</I> waitî d' ahoter on feu dins les bwès. <I>Les pompîs ont stî scheure li feu avou des Canadairs.</I> <span lang=fr>F. maîtriser un incendie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i nd eva la come s' il ireut scheure li feu:</FONT> come li vint d' bijhe. <span lang=fr>F. en toute hâte.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) [[Motî:hossî|hossî]] des åbes a frut po k' les fruts toumexhe. <I>E schoyant l' pronnî, i s' a fwait må.</I> <I>E l' schoyant d' aleure, vos åroz les dierins puns d' vosse pemî</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <span lang=fr>F. secouer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Schoyans l' biyokî tant k' i gn a des biyokes:</FONT> (cwårdjeu) dijhêye cwand on djouwe atote, et k' les trionfes des ôtes schoyèt. <B>3.</B> fé [[Motî:toumer|toumer]] (des fruts tot hossant l' åbe). <I>scheure les pemes, les puns (les pronnes, les biyokes), les poeres, evnd. <I>Il a tchai e schoyant ses poeres.</I> <I>I schoynut les olives avou on ptit tracteur ki cahosse l' åbe.</I> <span lang=fr>F. récolter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure <U>ås</U> biyokes, <U>ås</U> pemes, <U>ås</U> olives, evnd:</FONT> aler al schoyåjhe des biyokes, des pemes, des olives. <span lang=fr>F. faire la récolte.</span> <B>4.</B> fé toumer (ene mannete sacwè aplakêye après ôte tchoi). <I>scheure l' ivier djus des åbes, djus do toet.</I> <I>I lyi a schoyou l' nivaye djus di s' mantea</I> (H. Forir). <I>Li four trop setch scheut les sumeçons</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>T' as schoyou l' årzeye djus d' tes smeles</I> (L. Warnant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure les poûssires:</FONT> [[Motî:sipoûsler|sipoûsler]], [[Motî:dispoûsler|dispoûsler]], [[Motî:schovter|schovter]]. <span lang=fr>F. épousseter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure ses pouces:</FONT> si raletchî, tot djåzant d' on tchet. <span lang=fr>F. se bichonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;va-z è scheure tes pouces !:</FONT> dijhêye po-z evoyî ene sakî å diale, u po k' il overe, s' il est nawe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on l' scheureut foû d' ses clicotes:</FONT> il est foirt amwinri. <span lang=fr>F. maigri, émacié.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) fé piede (ene laide manire). <I>Dji lyi scheurè ces laidès manires foû do coir.</I> <span lang=fr>F. corriger, débarrasser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L' oûsse piede ses poyaedjes mins i n' scheut nén ses laidès manires:</FONT> ci n' est nén tot divnant vî k' on coridje ses dfåts. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Le vieux loup se fait ermite"</span>. <B>6.</B> fé [[Motî:berlondjî|berlondjî]], hossî comifåt. <I>L' åbe est scheu på vint.</I> <I>On schoyeut l' bidon d' tamblete po-z aveur bråmint del schoume</I> (P. Defagne). <I>Li mårlî scheut les clokes et les fé triboler</I> (E. Gilliard). On dit eto: [[Motî:waxhoter|waxhoter]], [[Motî:kihossî|kihossî]], [[Motî:hårloxhî|hårloxhî]], [[Motî:hårlicoter|hårlicoter]]. <span lang=fr>F. secouer, agiter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure si tiesse:</FONT> hossî s' tiesse po mostrer on sintimint (dire k' oyi, ki nonna, evnd). <span lang=fr>F. hocher la tête.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;endè scheure les mwins:</FONT> dire k' on s' rissaetche di tote responsåvisté. <I>Dji n' m' endè mele pus, dj' endè scheu les mwins</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. s'en laver les mains.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a k' ses oreyes (</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">k' ses penas) a scheure:</FONT> i n' a nole rujhe po viker. <span lang=fr>F. sans souci.</span> <B>7.</B> prinde ene sakî på bresse et l' hossî, pol [[Motî:rewoeyî|rewoeyî]], pol rimostrer, po lyi fote ene dobleure. <I>Dji l' a schoyou come on pronnî.</I> <I>Schoyoz on pô mi ome, drola, po k' i travaye</I> (J. Coppens). <I>E schoyant l' gamén po k' i schoûte, dji m' a fwait må</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Il a yeu on laid bultén: i s' va co fé scheure</I> (P. Defagne). <I>Il innmrént vni scheure les Prûssyins k' els ont-st oblidjî a fé l' guere</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). On dit eto: [[Motî:kischeure|kischeure]]. <span lang=fr>F. secouer.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> toumer a cåze d' on hossaedje, d' on shofla d' vint, evnd. <I>Li vint a fwait scheure les pomes djus des melêyes.</I> <I>Les biyokes schoyèt a make. Les noejhetes schoyèt cwand ele sont schayetes</I> (J. Wisimus). <I>Les foyes kimincèt a scheure.</I> <I>C' est ene pådje k' a schoyou foû d' on live.</I> On dit eto: [[Motî:tchaire|tchaire]]. <span lang=fr>F. tomber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure foû d' ses clicotes:</FONT> esse foirt maigue. <span lang=fr>F. maigre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si leyî scheure foû pal finiesse:</FONT> potchî pal finiesse. <I>Il aveut l' feu e manaedje, et i s' leya scheure foû pal finiesse.</I> <span lang=fr>F. sauter.</span> <B>2.</B> (cwårdjeu) toumer tot djåzant des triyonfes. <I>Alez, fijhans scheure leus triyonfes !</I> <span lang=fr>F. tomber.</span> <B>3.</B> ariver todi al minme date, tot djåzant d' on paymint. <I>Dj' a ene rinte d' 500 euros ki scheut tos les moes.</I> <I>Vosse moes scheut l' cwénze. Li date est schoyowe.</I> <I>On biyet ki scheut l' trinte do moes</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. échoir.</span> <B>4.</B> ariver (tot djåzant d' èn etrevén). <I>Li djoû del moirt scheut po tolmonde</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. arriver, advenir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî scheure:</FONT> leyî passer l' tins et k' on n' pout pus ataker. <span lang=fr>F. attendre qu'il y ait prescription.</span> <B>5.</B> leyî toumer del plouve, tot djåzant des åbes, des nouwêyes. <I>Il a ploû bråmint, les åbes schoyèt.</I> <I>I schoyèt a grossès gotes. Les fyis schoyèt cwand i li djivronde rilene</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>Li vegne scheut: metoz åk so vosse tiesse</I> (H. Forir). <I>Bénrade, les nouwaedjes scheuront</I> (L. Warnant). <span lang=fr>F. s'égoutter.</span> <B>6.</B> leyî toumer des ptitès sacwès. <I>Li four scheut; less mayes toumèt foû</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. s'égrener.</span> <B>7.</B> piede des kilos. <I>Il est bråmint schoyou dispoy k' il a stî malåde.</I> <I>Elle a brâmint schoyou d' ces tins ci. Elle est crånmint schoyowe dispu s' mariaedje.</I> On dit eto: [[Motî:ramwinri|ramwinri]], [[Motî:freyî|freyî]]. <span lang=fr>F. fondre, maigrir.</span> <B>8.</B> [[Motî:distinde|distinde]] (piede ses coleurs, tot cåzant d' ene sitofe). <I>Li sitofe di vosse robe ni scheurè-t ele nén å solea.</I> <I>Li tchmijhete n' a nén schoyou al bouwêye</I> (H. Forir). <I>Vosse coton scheurè.</I> <I>Li noer do drapea a schoyou sol djaene</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. déteindre.</span> <B>9.</B> aviyi foirt, aviyi divant l' ådje. <I>La ene djin ki scheut djolimint.</I> On dit eto: [[Motî:baxhî|baxhî]]. <span lang=fr>F. vieillir, décliner.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si scheure</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> fé hossî mwints côps les tchås did dizo l' pea, tot djåzant d' on tchén, d' on tchvå. <I>Les tchéns s' schoyèt cwand i sont frexhs. Les tchvås s' schoyèt po s' moxhyî</I> (H. Forir). <I>Les tchvås ki s' schoyèt sont haitis</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. se secouer, s'ébrouer.</span> On dit eto: si [[Motî:kischeure|cscheure]]. <B>2.</B> fé toumer l' aiwe do plouve k' on-z a so ses cayets. <I>On s' scheut cwand on-z est crou.</I> On dit eto: si [[Motî:sigoter|sgoter]]. <span lang=fr>F. s'égoutter, se sècher.</span> <B>3.</B> si [[Motî:dispierter|dispierter]] po ovrer pus foirt. <I>I fårè waitî d' vos scheure ene miete, la, monparan.</I> <span lang=fr>F. se secouer, se réveiller, réagir.</span> <B>4.</B> si [[Motî:revinter|revinter]]. <I>Il åreut falou l' vey si scheure cwand on l' a rmostré.</I> On dit eto: si [[Motî:rideuler|rdeuler]], si [[Motî:rediver|rediver]]. <span lang=fr>F. se rebeller, protester, s'insurger.</span> <B>5.</B> si [[Motî:kitaper|ctaper]]. <span lang=fr>F. se démener.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si scheure come on diale dins on benitî:</FONT> si [[Motî:måvler|måvler]]. <span lang=fr>F. s'énerver, se démener comme un beau diable.</span> <B>IV.</B> [v. sins djin] toumer. <I>Il a schoyou ene potêye djus del finiesse.</I> <I>Schoyeut i del plouve del nivaye, T' esteus-st a houte el tchôde coulêye</I> (L. Warnant). On dit eto: [[Motî:tchaire|tchaire]]. <span lang=fr>F. tomber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;è scheure:</FONT> toumer bråmint del plouve. <I>I nd a schoyou, la, dispu ersè.</I> <span lang=fr>F. pleuvoir à verse.</span> On dit eto: [[Motî:vudî|vudî]], [[Motî:rilayî|rilayî]], [[Motî:chlôner|chlôner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scheure a l' aiwe:</FONT> aveur des gotires. <I>I scheut a l' aiwe avå l' beur, i gn a ene crepe råyeye</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. pleuvoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hoy, heure, hyeure, <FONT COLOR="#800080">cheure</FONT>, <FONT COLOR="#800080">(è)skeure</FONT>, s(i)keure, (i)skeure, (è)skeuwer, èskûre, (è)scwer</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"excutere"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoyou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoyowe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>scheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>scheute</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> toumé (êye). Bråmint des pernales sont schoyowes après l' grande air. <span lang=fr>F. tombé.</span> <B>2.</B> houte, fini (eye) <I>Vola l' anêye schoyowe, et les beas djoûs rivnèt påjhûlmint</I> (L. Stasse). <span lang=fr>F. terminé.</span> <B>3.</B> foirt [[Motî:mouwé|mouwé]]. <I>Dji so télmint schoyowe, di vos vir, ki, do côp, dji roveye di vs dire ki dji vs voe voltî.</I> <I>Avou tos ces evenmints la, on pout dire k' on-z a stî scheus</I> (P. Defagne). On dit eto: [[Motî:dizôrné|dizôrné]]. <span lang=fr>F. secoué, perturbé.</span> <B>4.</B> amwinri (eye). <I>Il est schoyou, on voet bén k' il a stî malåde.</I> <span lang=fr>F. amaigri, maigri, émacié.</span> <B>5.</B> baxhî (eye) tot djåzant del vuwe. <I>Mi vuwe est schoyowe.</I> <span lang=fr>F. diminué.</span> <B>6.</B> hodé (êye), scran(de) <I>Dji so scheu après tos ces kilometes la.</I> <I>Elle est scheute, li djin, tote le sinte djournêye so ses djambes.</I> On dit eto: [[Motî:fornåjhi|fornåjhi]], moirt [[Motî:escran|escran]]. <span lang=fr>F. éreinté, harassé.</span> <B>7.</B> ploumé å djeu. <I>Ci côp ci, dji so scheu: dji m' erva.</I> <span lang=fr>F. perdant, ruiné, flambé, vaincu, battu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hoyou, hoyowe; choyu, choyuwe; cheu(se), cheu(te), (è)skeu(te), (i)skeu(je), <FONT COLOR="#800080">choyou, choyowe</FONT>, <FONT COLOR="#800080">skeu(te)</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoyante</B></FONT> [addj.] ki schoyèt, ki toumèt tot berlondjant, tot djåzant des bresses. <I>I ndaléve les bresses schoyant.</I>. <I>Ele rote a bresses schoyants.</I> <span lang=fr>F. ballant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">choyant</FONT>, (è)skëjant, (è)skëyant, (è)skèwant, (è)skëwant, hoyant, hyoyant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>scheurece</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] k' a-st a vey avou l' schoyaedje d' ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fotche (</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">fonne) scheurece:</FONT> fotche di bwès a deus dints foirt simpe, k' on schoyeut les djåbes batowes al mwin, po rsaetchî les mannestés. <B>II.</B> [f.n.] <B>1.</B> fotche scheurece. <span lang=fr>F. fourche.</span> <B>2.</B> dierin [[Motî:raidje|raidje]] del bateuse, metou clintchî, ki scheut on dierin côp les strins divant k' i n' moussexhe foû. <span lang=fr>F. secoueur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>heurèce, <FONT COLOR="#800080">cheurèce</FONT>, s(i)keuw'rèce, (è)skeuwète, <FONT COLOR="#800080">skeurèce</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "scheu-", cawete -rece. Parintêye: * [[Motî:schoyaedje|schoyaedje]] * [[Motî:rischeure|rischeure]] * [[Motî:discheure|discheure]] * [[Motî:kischeure|kischeure]] * [[Motî:acscheure|acscheure]] 12316 31836 2005-03-18T23:19:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12317 31837 2005-03-18T23:19:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12318 31838 2005-03-18T23:19:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12319 31839 2005-03-18T23:19:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12320 31840 2005-03-18T23:19:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12321 31841 2005-03-18T23:19:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12322 31842 2005-03-18T23:19:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:scheure]] 12323 31843 2005-03-28T22:21:52Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Michel, Georges]] '''Georges Michel''' c' est on [[scrijheu e walon]] do payis d' Fosse k' a skepyî a [[Velinne]] li 30 di djulete 1928. Il a morou a [[Fosse]] li 10 di fevrî 2005. Aveut stî lontins prezidint des [[WASAB]] (Walons Scrijheus d' après l' [[Ban-Bwès]]). Il aveut pacô scrît des spoûles foû do cåde classike des scrijhaedjes e walon (viyaedjes del Walonreye, di 1900 a 1960). Come "Ene sibarante discoviete", la k' i raconte l' istwere d' ene mission ki rvént e l' Walonreye e l' an 6000, après on nouzome petaedje atomike, et rtoumer, sins saveur çou k' c' est, so l' coledjåle di Fosse. == Hårdêye difoûtrinne == *[http://rifondou.walon.org/michel_djor.html Si pådje so l' Aberteke] 12324 57687 2006-05-21T09:15:38Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Mouzon, Raymond]] [[Imådje:mouzon.jpg|thumb|left|Raymond Mouzon e 1984, å strimaedje di "[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]" da [[Lucyin Mahin]]]] '''Raymond Mouzon''', pus sovint lomé l' '''abé Mouzon''', u, emey ses copleus '''l' abé'''. Il aveut skepyî a [[Noûviyé]] li 26 d' awousse 1929; si a-t i morou [[å Tchestea]] li 13 di fevrî 2005. Li grand enondeu do walon a scole dins l' province do Lussimbork, il aveut metou so pås so fotches li [[CIDWEL]], li cinte di documintåcion pol [[walon]] (eyet l' [[gåmès]]) e scole. Il aveut eto stî on pilé des bates di recitaedjes e walon po ls efants, do [[Libråmonissime]] (on djeu inte tos les viyaedjes do ban d' [[Libråmont]], avou des kesses sol kinoxhance do walon). Il a eto dit ene cwénzinne di messes e walon, po les [[fiesses del Walonreye]] a Libråmont. Mins si pus grosse bouye, kécfeye, ça a stî ses inketes sol walon do payis do Tchestea. Il a insi rashonné des hopeas d' foyoûs, et les rarindjî. L' ovraedje d' endè fourit rprin pa [[Jean-Marie Pierret]]. Il esteut mimbe di l' [[SLLW]]. Riprin dins l' antolodjeye [[antolodjeye «Scrijheus d' Årdene»|Scrijheus d' Årdene]]. 12325 31845 2005-03-19T11:31:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Tchestea]] 12326 31846 2005-03-19T11:39:49Z Lucyin 16 '''Li Tchestea''' (so plaece : ''Lu Tchestê'', F.: ''Neufchâteau''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Li Tchestea|k' a divnou intité]]. * Dimorants: Tchestrolès, tchestrolesses * Sipotaedje: gueuyes di vea * Limero del posse: ** Asteure : '''6840''' ** Di 1969 a 1977 : '''6620''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne&nbsp;1''' == No di des plaeces do Tchestea == === Hamteas === [[Djuzrè (Li Tchestea)]] == Istwere == Tins do redjime francès, di 1795 a 1815, fourit li cinte d'&nbsp;onk des cwate arondixhmints do depårtumint des ''Fôrets''. == Tuzance walone == Sicrijheus e walon do Tchestea : * [[Jules Madan]] Sicrijheus e walon k' ont dmoré å Tchestea: * [[Raymond Mouzon]] * [[Pierre otjacques]] 12327 31847 2005-03-19T13:12:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecinse]] 12328 31848 2005-03-19T13:23:02Z Pablo 5 foto d' èn ecinswer {{licince imådjes Lucyin}} foto d' èn ecinswer {{licince imådjes Lucyin}} 12329 31849 2005-03-19T13:23:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinse</B></FONT> [f.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecins</B></FONT> [o.n.] [[Motî:poure|poure]] k' on fwait broûler (aprume dins les eglijhes) et ki dene ene boune [[Motî:venêye|venêye]]. <I>Del boune ecinse.</I> <span lang=fr>F. encens.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;téle djin, téle ecinse; u: télès djins, tél ecins:</FONT> i fåt fé a tchaeconk l' oneur k' i merite. Disfondowes: <span lang=wa-feller>ècinse, ècins, acin, ançans</span>. Parintêye: * [[Motî:ecinser|ecinser]] * [[Motî:ecinswer|ecinswer]] 12330 31850 2005-03-19T13:33:32Z Pablo 5 #REDIREC [[Motî:ecinser]] 12331 31851 2005-04-08T22:52:51Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>decimbe</B></FONT> [o.n.] dozinme et dierin moes d' l' anêye, k' a 31 djoûs. Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. <span lang=fr>F. décembre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>décimbe, <FONT COLOR="#800080">dècimbe</FONT> [dècimp], déçambe, décêbe, décé<SUP>n</SUP>be, dèçambe; Pc déchimbe</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>december</span> (minme sinse). ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[decimbe]] 12332 31852 2005-03-19T14:30:13Z Pablo 5 '''André Dewelle''' est on [[scrijheu e walon]] do payis d' [[Djodogne]], i vna-st å monde e [[1922]]. Il a fwait rexhe e 1998 “Come ene bresseye di fleurs”, ene pactêye avou on live, ene plake lazer di tchanson, et on CD-ROM k' a stî onk des prumîs CD-ROM sol walon. Il a bråmint scrît, eto, dins li rvuwe [[Les Såverdeas|Les Sauverdias d' après Djodogne]]. Il a stî eto djouweu d' dramatike, et acteur dins on film walon. 12333 58034 2006-05-23T11:18:39Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Delsa]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Delså</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e <span lang=fr>F. Delsa, Delsaux, Delseaux.</span> Etimolodjeye: etroclaedje divancete (del) no ([[Motî:så|så]]); no d' provnance. 12334 31854 2005-04-08T22:52:01Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nôvimbe</B></FONT> [o.n.] onzinme moes d' l' anêye, k' a 30 djoûs. <span lang=fr>F. novembre.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>nôvimbe, <FONT COLOR="#800080">nô<SUP>n</SUP>vimbe</FONT> [nô<SUP>n</SUP>vimp], nôvêbe, nôvé<SUP>n</SUP>be, novimbe, nôvambe, novambe</span>. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[nôvimbe]] 12335 31855 2005-04-08T22:51:19Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>octôbe</B></FONT> [o.n.] dijhinme moes d' l' anêye, k' a 31 djoûs. <span lang=fr>F. octobre.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>octôbe, octoûbe, octombe,<FONT COLOR="#800080"> octô<SUP>n</SUP>be</FONT> [octô<SUP>n</SUP>p]</span>. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[octôbe]] 12336 31856 2005-03-19T14:46:30Z Pablo 5 '''Henry Delcourt''' (1836-1910) sicrijheu e [[picård]], do payis d' [[Ate]], sipoté Zizike. A eplaidî ene ramexhnêye di ratourneures "Les rimes-rames da Zizike Delcourt". 12337 31857 2005-03-19T14:51:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinser</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] vanter, dire do bén (d' ene djin k' est ådzeu d' vos). <I>Il ecinse les ritches.</I> <span lang=fr>F. encenser.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] fé [[Motî:berlondjî|berlondjî]] l' ecinswer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ecinser avou des belès manires:</FONT> sayî di s' fé bén vey. rl a: [[Motî:froter|froter l' mantche]]. <span lang=fr>F. flatter, flagorner, complimenter, louanger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ècinser</FONT>, ècinsî, acinser, ançanser</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinsaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ecinser". <span lang=fr>F. encensement, flatterie, flagornerie, louange, courbette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ècinsèdje</FONT>, ècinsadje, acinsâdje</span>. [[Imådje:ecinswer.jpg|thumb|91px|èn ecinswer (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinsmint</B></FONT> [o.n.] ecinsaedje. <span lang=fr>F. encensement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ècinsmint, acinsmint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinseu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinseuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinsresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' ecinse, foiravant: <B>1.</B> (rilidjon catolike) [[Motî:corå|corå]] u [[Motî:cler|cler]] ki poite l' ecinswer. <span lang=fr>F. thuriféraire.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki vante les put hôts k' lu (leye). rl a: [[Motî:platchteu|platchteu]]. <span lang=fr>F. flatteur, flagorneur, laudateur, complimenteur, louangeur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ècinseu</FONT>, acinseu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinswer</B></FONT> [o.n.] ahesse d' eglijhe, k' on broûle di l' [[Motî:ecins|ecins]] dvins, et k' est berlondjeye pa on corå. <span lang=fr>F. encensoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ècinswêr</FONT>, ècinswér, èçanswèr, açanswèr, açanswêr, acincwêr, acinswar, ançanswêr, ançançwâr</span>. 12338 31858 2005-03-19T14:52:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecinser]] 12339 31859 2005-03-19T14:53:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecinser]] 12340 31860 2005-03-19T14:53:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecinser]] 12341 31861 2005-03-19T14:53:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecinser]] 12342 31862 2005-03-19T14:53:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecinser]] 12343 60060 2006-06-08T23:08:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint Estiene di Muret]] 12344 31864 2005-03-19T15:47:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>balziner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:tronner|tronner]] des [[Motî:balzin|balzins]]. <span lang=fr>F. trembler.</span> <B>2.</B> tchicter (èn saveur cwè fé). <span lang=fr>F. hésiter.</span> <B>3.</B> si [[Motî:pormoenner|pormoenner]]. <I>Al vesprêye, dji balzene totavåles trîs</I> (L. Remacle). <B>II.</B> [v.c.] fé do damaedje a, [[Motî:distrure|distrure]]. <I>Waite ki ces bixhes la vont co balziner noste avoenne di Djavrê come l' anêye passêye</I> (G. Pècheur). 12345 31865 2005-03-19T17:55:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>assene</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">(d'&nbsp;assene)</FONT> [advierbire] ki [[Motî:tini|tént]] bén so ses pates. <span lang=fr>F. en équilibre stable.</span> 12346 31866 2005-03-19T18:01:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12347 31867 2005-03-19T18:01:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12348 31868 2005-03-19T18:01:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12349 31869 2005-03-19T18:01:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12350 31870 2005-03-19T18:01:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 12351 31871 2005-03-19T18:10:42Z Pablo 5 grand åté d' l' eglijhe di Transene (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} grand åté d' l' eglijhe di Transene (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12352 31872 2005-03-19T18:12:05Z Pablo 5 [[Imådje:autee.jpg|thumb|grand åté d' l' eglijhe di Transene (poitrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>åté</B></FONT> [o.n.] (rilidjon crustinne) meube metou dins l' keur di l' eglijhe, et ki sieve di tåve å curé po dire messe. <span lang=fr>F. autel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grand åté:</FONT> grand meube avou bråmint des decoråcions, des eglijhes did divins l' tins. <span lang=fr>F. maître autel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit åté:</FONT> dins les catedråles, pus ptit meube, metou dins les acintes. <span lang=fr>F. autel latéral.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åté d' porcession:</FONT> sifwait meube, metou sol voye d' ene porcession, la k' on s' arestêye et dire de priyires. <span lang=fr>F. reposoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åté d' cofréreye:</FONT> åté d' porcession gåyolé pa ene cofréreye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle est gåye come on åté d' cofréreye:</FONT> elle est foirt bén mousseye, avou des ôrreyes et de makiyaedjes. <span lang=fr>F. maquillée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>auté, âté, autè, autél, autèl</span>. <!-- DTW tot splitchî --> 12353 31873 2005-03-19T18:24:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bibe</B></FONT> [f.n.] live sacré des crustins. <I>Les Olandès ont ratourné l' Bibe po fé on rfondou olandès.</I> rl a: [[Motî:Evandjîle|Evandjîle]], [[Motî:Djeneze|Djeneze]], [[Motî:testamint|testamint]]. <span lang=fr>F. Bible.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Bîbe [bîp]</FONT>, bibe [bip], bëbe [bëp]</span>. ---- [[Bibe|Dipus d' racasegnes sol Bibe]] 12354 31874 2005-03-19T18:27:46Z Pablo 5 * [[Motî:bolet 1|bolet]] (o.n.; tchampion) * [[Motî:bolet 2|bolet]] (o.n.; djonteure) 12355 31875 2005-03-19T18:38:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bolet 2</B></FONT> [o.n.] [[Motî:djonteure|djonteure]] del pate di dvant u do drî des tchvås, des vatches, evnd, inte li canon eyet les doets, ki c' est come ene pitite bole. rl a: [[Motî:ribolter|ribolter]]. Disfondowes: bolet, boulet. Omonime: * [[Motî:bolet|bolet]] (o.n.; sôre di tchampion) 12356 65495 2006-06-29T12:23:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:Categorie:Christendom]] [[Categoreye:Rilidjons]] <!-- [[wa:Category:Crustinnisse]] --> [[af:Kategorie:Christendom]] [[ang:Category:Crīstendōm]] [[ar:تصنيف:مسيحية]] [[ast:Categoría:Cristianismu]] [[be:Катэгорыя:Хрысьціянства]] [[bg:Категория:Християнство]] [[ca:Categoria:Cristianisme]] [[cs:Kategorie:Křesťanství]] [[cy:Categori:Cristnogaeth]] [[da:Kategori:Kristendom]] [[de:Kategorie:Christentum]] [[el:Κατηγορία:Χριστιανισμός]] [[en:Category:Christianity]] [[eo:Kategorio:Kristanismo]] [[es:Categoría:Cristianismo]] [[et:Kategooria:Kristlus]] [[fi:Luokka:Kristinusko]] [[fr:Catégorie:Christianisme]] [[he:קטגוריה:נצרות]] [[hr:Kategorija:Kršćanstvo]] [[ht:Category:Krisyanis]] [[hu:Kategória:Kereszténység]] [[ia:Categoria:Christianismo]] [[id:Kategori:Kristen]] [[io:Category:Kristanismo]] [[it:Categoria:Cristianesimo]] [[ja:Category:キリスト教]] [[ka:კატეგორია:ქრისტიანობა]] [[ko:분류:기독교]] [[la:Categoria:Religio Christiana]] [[lb:Category:Chrëschtentum]] [[li:Kategorie:Christendom]] [[ms:Kategori:Kristian]] [[mt:Category:Kristjaneżmu]] [[nds:Kategorie:Christendom]] [[nds-nl:Categorie:Christendom]] [[nl:Categorie:Christendom]] [[nn:Kategori:Kristendom]] [[no:Kategori:Kristendom]] [[pl:Kategoria:Chrześcijaństwo]] [[pt:Categoria:Cristianismo]] [[ro:Categorie:Creştinism]] [[ru:Категория:Христианство]] [[simple:Category:Christianity]] [[sk:Kategória:Kresťanstvo]] [[sl:Kategorija:Krščanstvo]] [[sr:Категорија:Хришћанство]] [[sv:Kategori:Kristendom]] [[th:หมวดหมู่:คริสต์ศาสนา]] [[tr:Kategori:Hristiyanlık]] [[tt:Törkem:Xristianlıq]] [[uk:Категорія:Християнство]] [[vi:Thể loại:Kitô giáo]] [[zh:Category:基督教]] [[zh-min-nan:Category:Ki-tok-kàu]] 12357 31877 2005-03-19T22:06:41Z Pablo 5 === Ôrtografeye d' Élessene === * Élessene u ''Hélessene'' ? L' etimolodjeye mostere on H. Mins il a totafwait fondou e walon. Dabôrd: pont di H. * Élessene u ''Îlessene'' ? Li [[betchfessî é]] rigrope sacwants mots walons ki s' prononcèt soeye-t i "é", soeye-t i "i". * Élessene u ''Élecene'' ? Li lete etimolodjike est on S d' apartinance tîxhon Hailiga 's heim (måjhon da Hailiga, måjhon do sint ome). Li scrijha "C" est vî eto, c' est l' restant do G tîxhon di ''Hailiga'': Helecines e 1011, Helechines e 1135, Heylichshain e 1135, Helechsem e 1131. * Élessene u ''Élècëne'' ? Li voyale ''ë'', c' est on prononçaedje coinrece, nén ritnou e rfondou. 12358 58202 2006-05-24T16:33:09Z Pablo 5 categoreye:Lives [[Categoreye:Crustinnisse]] [[Categoreye:Djudayisse]] [[Categoreye:Rilidjons]] [[Categoreye:Lives]] 12359 31879 2005-03-20T09:28:23Z Pablo 5 Nameur (comene) displaecî viè Nameur #REDIRECT [[Nameur]] 12360 51342 2006-03-12T14:28:43Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Dassou}} '''Dåssoû''' (fr: ''Daussoulx'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5020''' (vî limero '''5031''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 48''' * Etimolodjeye et vîs scrijhas: [[Motî:Dåssoû|vey motî]]. == Djeyografeye == candjisse di l' otovoye [[Brussele]]-[[Lussimbork (veye)|Lussimbork]] et l' otovoye del Walonreye ([[Lidje]]-[[Tchålerwè]]). == Nos d' plaece di Dåssoû == * Al Bôrlote (so plaece ''Bourlote''), * al Bressene; * al cinse di l' Abeye (so plaece: ''l' Abîye''); * al Longue Roye; * å Trô do Leu (so plaece ''trô dè Lë''). === Hamteas === * Al Grete do Tchet * å Hazoe (so plaece: ''Azwè'', e F. ''<span lang=fr>Hazoir</span>''); * Li Trî-ås-Més (e F. <span lang=fr>''Trieu-aux-Mines''</span>); * ås Minires (so plaece: ''aus Minêres'', e F. <span lang=fr>''Vieilles Minières''</span>); 12361 51317 2006-03-12T14:24:15Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Wepion}} '''Wépion''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5100''' (vî limero '''5150''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 93''' 12362 44052 2005-11-10T19:00:36Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Vedrén''' (fr: ''Vedrin'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5020''' (vî limero '''5030''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 59''' 12363 51345 2006-03-12T14:28:57Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Dave}} '''Dåve''' (fr: ''Dave'', so plaece ''Dauve'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5100''' (vî limero '''5158''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 94''' == Istwere == a yeu a vey avou l' [[Guere del Vatche]] (1275-1278). == Santé == ospitå sikiatrike. 12364 44051 2005-11-10T19:00:35Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Djambe''' (fr: ''Jambes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. [[Imådje:Piata-Valoniei.jpg|thumb|Des muzicyins sol plaece del Walonreye, a Djambe]] * Limero del posse: '''5100''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 76''' Djambe si trove di l' ôte costé d' Mouze eneviè [[Nameur (veye)|Nameur]] minme; c' est a Djambe ki s' trove l' [[Elizete]] (måjhone del prezidince walone). == Istwere == Djambe esteut [[principåté d' Lidje|payis d' Lidje]], dismetant ki d' l' ôte costé d' Mouze (a [[Nameur (veye)|Nameur]], dabôrd) c' esteut l' [[Conteye di Nameur]]. [[ro:Djambe]] 12365 51406 2006-03-12T14:54:29Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Erpint''' (fr: ''Erpent'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5101''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 95''' 12366 31886 2005-05-08T08:52:55Z Pablo 5 '''Live''' (F. ''Lives-sur-Meuse''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Nameur]], el [[province di Nameur]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5101'''. ** davance : '''5135'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Na 79'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Arondixhmint : [[Nameur]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Live|l' esplicant motî]].'' L' aiwe di [[Live (aiwe)|Live]] prind sourd eyet s' maxhe dins [[Mouze]] e ç' viyaedje ci. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Live == * Brumagne. * Mozanveye (so plaece: ''Mozanvile''). * e Wawchale (e F. ''Bois Wanchalle''). * les Gombins. 12367 55546 2006-05-02T10:35:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Malonne]] '''Malonne''' (fr: ''Malonne'', e flamind: ''Maeslangen'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5020''' (vî limero '''5730''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 92''' == Istwere == Totafwait cmince avou l’ mostire k’ a basti li Sint Biertune å [[7inme sieke]]. Po cmincî e 1006, les moennes tinront do prince-eveke di [[principåté d' Lidje|Lidje]], on côp po ls afwaires d’ eglijhes et on côp po les afwaires do monde; eyet les moennes s’ ont metou a fé messe e l’ hamtea, ewou gn aveut des djins do peupe, ki boutént po les moennes, et k’ avént basti ene pitite eglijhe di viyaedje, ni fouxhe ki po zels. Après k’ els Normands ont epufkiné l’ viyaedje, c’ est les moennes ôgustins k’ ont vnou nixhi dvins l’ mostî, e 1147. Come Malonne esteut on viyaedje lidjeus e tere [[conteye di Nameur|namurwesse]], bråmint des côpeus d’ boûsses vinént si mouchyî a Malonne. Les Malonneus ont metou les pîs dins l’ [[Guere del Vatche]] eto. E 1272, li prince-eveke di [[principåté d' Lidje|Lidje]] si plind å conte di [[conteye di Nameur|Nameur]], tot djhant k’ els cis d' Nameur avént yeu moussî e Malonne, si foute ene dispouslêye å mayeur, seulmint po s’ foute di s’ gueuye. == Industreye == Al [[Moyinådje]], Malonne si tneut bén avou les cwårs. Po cmincî avou l’ [[13inme sieke]] li viyaedje aveut ene fôre; e 1302 on tchåfor; e 1431 ene brictreye; e 1680 ene fabrike di papî, adon ene fosse di hoye. Ås nous-timps ont aparexhou troes cårires di pire ey ene fosse di balasse. Li viyaedje a viké avou l’ côpaedje des bwès, mins les abés do mostî ont wagnî bråmint des cwårs so l’ dos des ptits ovrîs et les discwårler. C’ est po ça ki sacwants abés ont sti djudjîs å tribunå d’ Lidje e 1683 et 1754. E 1792, on côp avou l’ [[Revolucion francesse]], les moennes sont tchaessîs evoye, et l’ viyaedje mane libe. E 1797 l’ abeye a stî ratchtêye pa l' evetchî d’ [[Nameur]], et mete la les Frés des Crustinnès Scoles. L’ eglijhe di l' abeye a passé al pårotche, et sacwantès måjhones eto. Adon on-z a metou a Malonne tot on påk d’ industreyes. == Tuzaedje et vicåreye di fwè == Li prumî k’a spårdou l’ [[crustin]]ne fwè vaici, a stî l’ Sint Bertune, on moenne et eveke [[Irlande|irlandès]]. Ses oxheas sont metous dvins on waxhea, e l’ pårotchinne eglijhe. Å [[20inme sieke]] a viké a Malonne li fré Mucyin Mareye, mwaisse di muzike al crustinne sicole. Li [[påpe Djihan-På II]] l' a canonijhî e 1993 et l’ lomer patron des mwaisses et des dames di scole. Les oxheas da [[Sint Mucyin Mareye]] si trovént å mitan del veye. [[nl:Malonne]] [[ro:Malonne]] 12368 51362 2006-03-12T14:31:46Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Renne}} '''Rénne''' (fr: ''Rhisnes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Les Brouhires]]. * Limero del posse: '''5080''' (vî limero '''5840''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 57''' 12369 51219 2006-03-12T01:25:45Z YurikBot 105 robot Modifie: ro {{djermon viyaedje}} '''Sint-Serwai''' (fr: ''Saint-Servais'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5002''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 75''' [[ro:Saint-Servais]] 12370 51311 2006-03-12T14:20:51Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Swarleye}} '''Swarlêye''' (fr: ''Suarlée'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5020''' (vî limero '''5843''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 56''' 12371 51310 2006-03-12T14:20:23Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Timplou''' (fr: ''Temploux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nameur]]. * Limero del posse: '''5020''' (vî limero '''5810''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 55''' 12372 31892 2005-03-20T15:34:12Z Pablo 5 '''Joseph Grandgagnage''' ([[Nameur]] [[1797]], [[Imbour]] [[1877]]) fourit on djurisse eyet scrijheu walon. Ene rowe a Nameur poite si no dispoy 1868 (dj' ô bén, di s' vicant). Il est l' mononke do diccionairî walon [[Charles Grandgagnage]]. Djôzef fijha ses studiaedjes di droet e l' [[univiersité d' Lidje]], poy esse substitut do procureu do roy a Nameur (1823), conseyî al Cour d' apel di Lidje (1830), prezidint d' tchambe eyet prumî prezidint del minme cour d' apel. Come oteur, i scrijha ''Coutumes de Namur et Philippeville'' (1869-70), co foirt epoyî påzès rcwereus d' [[Istwere]]; eyet ossu sacwants romans eyet rimeas mins foirt aloyîs al môde do moumint il ont stî rovyîs dispoy adon. I s' interesséve eto åzès syinces natureles des biesses et des plantes, eyet a l' [[arkeyolodjeye]]; i fourit onk des askepieus e 1845 del [[Soce arkeyolodjike di Nameur]], ki rçuva après s' moirt des tåvleas, dessins eyet ôtès sacwès åyant apårtinou a Grandgagnage. 12373 31893 2005-03-20T16:50:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicôsse]] 12374 31894 2005-03-20T16:51:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12375 31895 2005-03-20T16:52:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12376 31896 2005-03-20T16:52:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12377 31897 2005-03-20T16:52:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12378 31898 2005-03-20T16:52:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12379 31899 2005-03-20T16:52:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12380 31900 2005-03-20T16:52:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12381 31901 2005-03-20T16:52:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12382 31902 2005-03-20T16:53:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12383 31903 2005-03-20T16:53:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12384 31904 2005-03-20T16:53:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12385 31905 2005-03-20T16:54:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12386 31906 2005-03-20T16:54:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12387 31907 2005-03-20T16:54:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12388 31908 2005-03-20T16:54:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrire]] 12389 56764 2006-05-14T21:53:26Z 84.189.251.79 '''Sealand''' (li ''payis del mer'' en [[inglès]]) est èn estat oto-proclamé, mins nén ricnoxhou pa nolu; s' i l' sereut, ça sereut l' pus ptit payis, la k' i s' trove so ene viye plate-fôme å lådje di l' Inglutere. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Principåté d' Selande'''<br> '''Principality of Sealand'''</span><br> ''(estat oto-proclamé, nén ricnoxhou)'' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- | [[Imådje:Flag of Sealand.svg|125px|Drapea del Selande]] | <!-- [[Imådje:Sealand-coa.jpg|125px|Åres nåcionåles del Selande]] --><!-- |- | ([[Drapea d' Xxxxx|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles di Xxxxx|Detays]] --> |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: E mare libertas<br /> A pårti del mer, li liberté''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:Map of Sealand with territorial waters.png|thumb|none|265px|Eplaeçmint del Selande å lådje di l' Inglutere, avou les limites des aiwes teritoriåles a 3 miles (divant 1968) eyet a 12 miles (après 1968)]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[inglès]] |- |tchîf del principåté || prince et princess [[Roy Bates]] et Joan Bates |- |tchîf do govienmint || prince [[Michael Bates]] |- |[[Sitindêye]] |550 [[mete cwåré|m²]] |- |[[Populåcion]] |inte 1 et 5 djins |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] |} Li "principåté d' Selande" si vout on vraiy Estat, avou si govienmint et ses lwès; i gn a minme yeu on côp d' Estat ey on "govienmint en egzil"; mins nol ôte Estat nel ricnoxhe, nerén les organisses eternåcionås come l' union eternåcionåle des posses, l' [[ICANN]] (pol [[daegntoele]]), les telefones, evnd. Po scrire pa l' posse i fåt-st eployî ene adresse el Grande Burtaegne. [[Imådje:Sealand fortress.jpg|thumb|Li platfôme ki c' est tot l' "teritwere" del Selande]] E 1967, cwand li Selande si rclama dislaxheye (li [[2 d' setimbe]]), li platfôme ''Rough-Tower'' (ene viye platfôme militåre del [[deujhinme guere daegnrece]] si trovéve foû des aiwes teritoriåles del Grande Burtaegne, ki si stindént adon djusk' a 3 miles des coisses; dispoy adon les aiwes teritoriåles britanikes ont stî stindowes disk' a 12 miles, çou ki fwait k' asteure li platfôme si trove sol teritwere britanike. Li famile Bates continowe di rclamer ki l' Selande est on dislaxhî payis, eyet mete en avant ki dins on djudjmint di 1968 on tribunå britanike dijha k' i n' aveut nén d' djuridiccion (çou k' esteut l' vraiy adon). Nerén c' est interessant d' noter ki djusse après l' askepiaedje del Selande, li govienmint britanike fijha distrure totes les ôtes platfômes ki dmorént, po n' nén dner des idêyes a ds ôtes; eto, li lwe maritime eternåcionåle asteure a-st ene seccion po specificmint considerer ene nouve construccion artificiele e plinne mer come estant on ''teritwere'', po-z espaitchî l' askepiaedje di noûs Estats e plinne mer. Ça fwait ki, mågré k' nolu n' prind foirt å serieus li ''Principåté d' Selande'', sol plan djuridike i gn åreut motoit d' l' adire; et l' govienmint britanike prefere fé shonnance di rén purade ki d' aler dislodjî les cis k' ocupèt ene platfôme k' i rclame prôpieté del marine di guere britanike. Li no d' ''Sealand'' fourit spårdou lon et lådje å cmince des anêyes 2000 cwand l' eterprijhe ''HavenCo'' fourit askepieye, po mete des lodjoes d' siervices internet sol platfôme, po propôzer des siervices foû des lwès britanikes ou etazunyinnes sol copyright. == Difoûtrinnès hårdêyes == {{Commons|Category:Sealand}} *[http://www.sealandgov.org/ Li pådje oficire del Selande] *[http://www.havenco.com/ HavenCo Ltd.] *[http://www.fruitsofthesea.demon.co.uk/sealand/ Archival Sealand Homepage] *[http://www.principality-of-sealand.org/welcome_e.html Website of Rebel Sealand Government] *[http://david.national-anthems.net/sea.htm National Anthem] *[http://www.seanhastings.com/havenco/sealand/judgement.html Claimed transcript of the 1968 UK court case] *[http://www.imperial-collection.net/sealand03.html Coins of Sealand] *[http://www.metahaven.net/ Meta Haven: Sealand Identity Project] *[http://freespace.virgin.net/line.design/forts/sea_forts.htm The Sea Forts] *[http://sealandgov-london-uk.0catch.com/iindex.htm HMS Roughs] [[bg:Селандия]] [[ca:Selanda]] [[cs:Sealand]] [[cy:Seland]] [[da:Sealand]] [[de:Sealand]] [[ee:Sealand]] [[en:Sealand]] [[et:Sealand]] [[eo:Selando]] [[fi:Sealand]] [[fr:Principauté de Sealand]] [[hr:Seland]] [[id:Selandia]] [[it:Selanda]] [[la:Selandia]] [[lv:Sēlande]] [[hu:Séland]] [[ms:Sealand]] [[nl:Sealand]] [[no:Sealand]] [[pl:Sealandia]] [[pt:Sealand]] [[ru:Силенд]] [[simple:Sealand]] [[sv:Sealand]] [[tpi:Silan]] [[uk:Селандія]] 12390 36441 2005-07-31T00:34:37Z Pablo 5 Vile-so-Inne vèyu dispôy li canal - Foto da Jean-Pol Grandmont Vile-so-Inne (Beldjike) 20-03-2005 - Li vîyaddje. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12391 36442 2005-07-31T00:34:49Z Pablo 5 licince Tregne - Li vi pont su l' Virwin - Fot da Jean-Pol Grandmont. Tregne (Beldjike) 12-03-2005 - Li vîyaddje. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12392 41115 2005-10-07T14:49:14Z Pablo 5 rifondaedje '''Tregne''' (fr: ''Treignes'', so plaece ''Tringne'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. [[Imådje:Tregne 1.jpg|thumb|300px|'''Tregne''' - Li vî pont so Virwin - Foto da Jean-Pol Grandmont]] * Limero del posse: '''5670''' (vî limero '''6390''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 73''' * Arondixhmint: [[Flipvile]] * Province: [[Province di Nameur]] * Lingaedje do payis: [[walon]] L' etimolodjeye do no vént do [[gayel]] ''trengne'' çou ki vout dire ''foirt ome'' mins ossu ''laid mama''. Li viyaedje est raiwé pa l' aiwe di [[Virwin]]. == Istwere == Li discovietes di bokets di ceramikes mårkêyes d' on [[sea]] provnant do midi del [[Gåle]], di [[mwelon]]s et d' [[pane]]s addé l' [[rominne vila]] di Tregne mostere ki les sôdårds romins estént dedja la å cmince do [[2inme sieke|deujhinme sieke]]. Al [[moyinådje]] ene foite tour î a stî basteye et l' viyadje a passé dizo l' mambornance del [[Principåté d' Lidje]]. Il a stî toû a toû dins les mwins des signeurs di Rumigni, d' Florene, di Petche, atchté e 1563 pa li mwaisse di foidje [[Nicolas Marotte]] ki li rvind a [[Djihan d' Hamal]] e 1657. Les di Hamal seront barons di Tregne djusk' a li [[revolucion francesse]] di 1789. E [[1793]], li reyunion di deus signeurreyes diferinnes di Tregne et di [[Matignole]] ont fwait skepyî l' viye comene di Tregne. == Economeye et tourisse == Les principålès ritchesses do viyaedje ont provnou lontins do saetchaedje å fier et al pire ([[barite]]) insi ki di l' esplwetaedje des bwès. Les prumirès activités ont clôs po d' bon do tins do [[19inme sieke]]. Li fjhaedje do tcherbon d' bwès î a stî aresté e 1944 et d' èn ôte costé ene [[bressene]] a sepou aler djusk' e 1957. Bén k' ene gåre åye sitî basteye å moumint ki l' trafike del frontire et l' espoirtåcion des martchandijhes fwaites å viyaedje mostrént k' on end aveut dandjî, ådjourdu ele est clôse et on n' voet pus ki les trins a wapeur dol ligne a tourisses ki î fjhèt eco etinde leu xhuflèt. Li tourisse do payis s' a-st agrandi do fwait di l' arivêye di bråmint d' tourisses passionés di "vete" tourisse et di respirer l' boune air mins ossu pa l' atrait k' a sordou amon bråmint di djins k' ont lî les [[paskeye]]s di “[[Toine Culot]]”, la k' c' est l' cåde do viyaedje des simpatikes et amuzants persounaedjes d' [[Arthur Masson]]. En efet Tregne et [[Fagnole]] ("Trignole" estant l' no d' on viyadje [[Motî:fictif|fictif]] fwait del contraccion des [[toponimeye|toponimes]] Tregnes et Fagnole) åyant siervou di modele a bråmint d' [[roman]]s scrîts pa nosse binamé oteur walon. [[Imådje:Treignes JPG02.jpg|thumb|right|250px|'''Tregne''', omadje a Artur Masson]] == Populåcion sorlon les anêyes == * [[1815]]: 550 djins * [[1880]]: 705 djins * [[1900]]: 729 djins * [[1920]]: 904 djins * [[1970]]: 895 djins == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.viroinval.be Waibe del comene di Virwinvå] * [http://www.espacemasson.be/index.php?page=biographie Waibe so Artur Masson] [[fr:Treignes]] 12393 61265 2006-06-15T22:39:30Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} '''Virwinvå''' (fr: ''Viroinval''), c' est ene [[rebanêye comene|comene intité]] ki n' egzistéve nén dvant, askepieye pa rebanaedje di sacwants viyaedjes do vå d' [[Virwin]], el [[province di Nameur]] [[Imådje:Viroinval Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Virwinvå]] * Dimorants: 5.639 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Flipveye]] * Sitindêye: 120,90 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 46,64 djins/km² * Band d' Virwinvå: [[Doûpe]], [[Li Mwinni]], [[Môzeye]], [[Nîme (Virwinvå)|Nîme]], [[Ôlwè]], [[Tregne]], [[Viêpe]], [[Wegniye]] {{ProvinceNameur}} [[en:Viroinval]] [[eo:Viroinval]] [[fr:Viroinval]] [[nl:Viroinval]] [[no:Viroinval]] 12394 51397 2006-03-12T14:45:42Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Doupe}} '''Doûpe''' (fr: ''Dourbes'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''5670''' (vî limero '''6381''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;72''' 12395 51404 2006-03-12T14:53:30Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Mwinni}} '''Li Mwinni''' (so plaece ''Au Mwèni'', fr: ''Le Mesnil'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''5670''' (vî limero '''6399''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;85''' L' etimolodjeye do no vént do cmon no ''[[Motî:mwinni|mwinni]]'' (pitite cinse). 12396 51381 2006-03-12T14:41:46Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Mozeye}} '''Môzeye''' (fr: ''Mazée'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''5670''' (vî limero '''6391''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;74''' 12397 51400 2006-03-12T14:48:44Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Olwe}} '''Ôlwè''' (fr: ''Olloy-sur-Viroin'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''5670''' (vî limero '''6382''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;80''' 12398 51326 2006-03-12T14:25:46Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Viepe}} '''Viêpe''' (fr: ''Vierves'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''????''' (vî limero '''6383''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;81''' 12399 36694 2005-08-01T13:42:09Z Pablo 5 '''Wegniye''' (fr: ''Oignies(-en-Thiérache)'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Virwinvå]]. * Limero dle posse: '''5670''' (vî limero '''6398''') * Limero diyalectolodjike: '''Ph&nbsp;84''' L' etimolodjeye do no vént do latén foirdjî pa les abrocants tîxhons <span lang=la>"Waloniacas"</span> (viyaedje dås Walons), djusse a costé d' leu viyaedje "[[Doûpe]]". == No d' plaeces di Wegniye == * a l' Abeye (la minme ''a l' Abîye''), * Fond des Dzivi. == Djeyografeye == Wegniye esteut l' miercorin d' l' "Urope des Cwénze" (l' [[Union Uropeyinne]] cwand elle aveut 15 mimbes). == Istwere == Divant 1567, gn aveut on signeur a Wegniye, mins, après, ci fourit li minme signeur k' a [[Viêpe]], ki dveut schoûtance ås [[Principåté d' Lidje|Princes-Evekes di Lidje]] (cwårtî d' [[Eter-Sambe-et-Mouze]]). Les djins d' Wegniye ont sovint stî atakés. Après l' batreye di Rocwè (1643), les Francès, ki corént après ls espagnols, avadjît l' eglijhe eyet l' tchestea. == Economeye == cinses aclevreces, mestî do bwès, schayires (19inme sieke), viyaedje di vacances. == Tuzance walone == === Sicrijheu d' walon === * [[Gérard Baudrez]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://lucyin.walon.org/livreye/raplou_coutchant.html#saradjevo Accint walon d' Wegniye] (avou on boket da Baudrez) * [http://www.multimania.com/jaclen/OIGNIES.HTM Viyès cåtes poståles di Wegniye]. 12400 51410 2006-03-12T14:56:42Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Aiwêye''' (fr: ''Aywaille'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Aiwêye|intité do minme no]] avou ds ôtes viyaedjes åtoû. * Limero del posse: '''4920''' (vî limero '''4070''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 118''' Aiwêye est bagneye pa l' aiwe d' [[Ambleve]]. 12401 31921 2005-03-21T14:56:17Z Pablo 5 +fr:, ecråxhaedje copyî di fr: '''Ernonhé''' (fr: ''Ernonheid'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Aiwêye]]. * Limero del posse: '''4920''' (vî limero '''4083''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 78''' Ernonhé est on ptit viyaedje di campagne del [[province di Lidje]], metou sol boird del voye nåcionåle 30, a ene dijhinne di kilometes d' [[Aiweye (viyaedje)|Aiweye]], a 3 kilometes di [[Werbômont]] et a 7 kilometes di [[Ferire (viyaedje)|Ferire]]. Eronhé esteut, disk' ås [[grands rebanaedjes]], ene des pus ptitès comenes di [[Beldjike]]. Dispoy li [[1î d' djanvî]] [[1977]] Ernonhé est metou avou l' intité d' [[Aiwêye]], a l' aschate nonne. Asteure e l' arondixhmint d' [[Lidje]], il esteut, disk' e 1976, dins l' arondixhmint di [[Hu]]-[[Wareme]]. Avou ses troes hamtes, ''Faweu, Poujhons'' eyet ''Li Levêye'', i s' sitind so 430 ectåres (5% do teritwere di l' intité d' Aiwêye), avou bråmint des bwès, des taeyes, des waides eyet kékès rålès parceles cultivêyes. == Nos d' plaeces d' Ernonhé == === hamteas === * Faweu (etimolidjicmint "fawoe", bwès d' [[faw]]s) * Les [[Motî:poujhon|Poujhons]] * Li Levêye [[fr:Ernonheid]] 12402 51391 2006-03-12T14:44:22Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Harze}} '''Harzé''' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Aiwêye]]. * Limero del posse: '''4920''' (vî limero '''4071''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 68''' 12403 59463 2006-06-06T14:03:03Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) '''Antêye''' (fr: ''Anthée'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité d' [[Onhaye]]. [[Imådje:Anteye 1.jpg|thumb|Antêye - Foto da Jean-Pol Grandmont|300px]] * Limero del posse: * [[Limero diyalectolodjike]]: * Arondixhmint: [[Dinant]] * Province: [[Nameur (province)|Nameur]] * Lingaedje do payis: [[walon]] L' etimolodjeye do no vénreut (sorlon sacwants ricwereus) do latén ''Ananteius'' pask' ene djin del famile d' ''Anteius'' evoyî e [[Gåle]] pa l' impreur [[Tibere]] î åreut basti vaile ene vila, mins ene pus sincieuse situde dit ki l' no vénreut d' on no [[gayel]] come ''ande-tegia'' çou ki vout dire ''måjhon did l' ôte costé'' ou simplumint ''a l' måjhon''. Li viyaedje si trove sol voye [[Flipveye]]-[[Dinant]] == Istwere == Li discovietes d' ene [[rominne vila]] considerêye come on modele do djinre et d' on cimintire do tins des [[merovindjins]] a Antêye mostere ki l' eplaeçmint do viyaedje esteut d' ene tote prumire impôrtance. Al [[moyinådje]] li viyaedje a passé dizo l' [[fisc]] royå di [[Djivet]] et pu a passé dins l' [[conteye d' Ådjimont]], li [[conteye di Nameur]], li [[conteye di Chini]] (å 13inme sieke). Après Il a stî toû a toû dins les mwins des signeurs di [[Sinzeye]], d' [[Ådjimont]], di l' abeye di [[Felicspré]] ki e 1666 rivind ene pårt dol signeurreye ''di Fontinne'' a [[Jacques de Groesbeeck]] et si disfwait do restant e l' vindant å mwaisse di foidje d' Antêye [[Laurent Jacquis]]. E 1731 totes les teres do ban sont rashonnêyes inte les mwins di [[Pierre Jacquier]] (èn ôte mwaisse di foidje) Les dischindants di ci famile la les vont wårder djusk' al fén do Vî Redjime. == Economeye et tourisse == Les principålès ritchesses do viyaedje djuk' å [[19inme sieke]] ont provnou lontins di l' industreye do [[fier]] et do [[keuve]], di l' [[agriculteure]] insi ki di l' esplwetaedje des bwès. Å [[19inme sieke]] l' agriculteure î est todi foirt impoirtante puski li mitan des teres î sont eco consacrêyes. Alfén å [[20inme sieke]] c' est l' aclevaedje des biesses et l' tourisme — tchambes di oisse (''chambres d'hôte''), djîsses al cinse — k' ont pris li rlais. == Populåcion sorlon les anêyes == * [[1801]]: 443 djins * [[1961]]: 404 djins * [[1846]]: 905 djins * [[1976]]: 361 djins * [[1910]]: 1910 djins == Rilomêyès djins == C'est dins l' viyadje d' Antêye k' a vinou å monde [[Willy Maltaire]] k' on sorlome eco [[Will]] dessinateu del BD ''[[Tif et Tondu]]''. == Difoûtrinne hårdêyes == * [http://www.onhaye.be Waibe del comene d' Onhaye] 12404 44083 2005-11-10T19:20:25Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Lovgné''' (prononcî ''Lomgné'', fr: ''Louveigné'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Aiwêye]]. ''I gn a ds [[Lovgné|ôtès plaeces]] lomêyes Lovgné''. * Limero del posse: '''4920''' (vî limero '''4960''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 114''' 12405 31925 2005-03-21T11:10:36Z Pablo 5 Plaeces ki s' lomèt '''Lovgné''' * [[Lovgné (Aiwêye)|Lovgné]], rebané avou [[Aiwêye]], el [[province di Lidje]] * [[Lovgné (Sprimont)|Lovgné]], rebané avou [[Sprimont]], el [[province di Lidje]] 12406 36444 2005-07-31T00:37:38Z Pablo 5 Antêye - Li Tchestea "de Fontaine" - Foto da Jean-Pol Grandmont. Anthee (Beldjike) 24-01-2005 - Li tchestea "de Fontaine". {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 12407 51409 2006-03-12T14:56:21Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Remoutchamp''' (so plaece ''R'moûtchamp'', fr: ''Remouchamps'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], dedja rebané avou [[Sougné]] dvant les grands rebanaedjes po fé [[Sougné-Remoutchamp]], asteure rebané avou [[Aiwêye]]. 12408 51396 2006-03-12T14:45:33Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Sougne}} '''Sougné''' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], dedja rebané avou [[Remoutchamp]] dvant les [[grands rebanaedjes]] po fé [[Sougné-Remoutchamp]], asteure rebané avou [[Aiwêye]]. 12409 31929 2005-03-21T11:15:33Z Pablo 5 '''Sougné-Remoutchamp''' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], fwait pa rebanaedje di [[Sougné]] eyet [[Remoutchamp]] dvant les [[grands rebanaedjes]], asteure rebané avou [[Aiwêye]]. * Limero del posse: '''4920''' (vî limero '''4068''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 119''' 12410 31930 2005-03-21T13:08:40Z Pablo 5 Sourdant po l' istwere di l' abeye: [[C. Massaux]], dins [[Li Chwès]]. 12411 31931 2005-03-21T13:17:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Maredsou]] 12412 52012 2006-03-20T16:05:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: de {{djermon viyaedje}} '''Anhêye''' (fr: ''Anhée'') est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Anhée Namur Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint Anhêye]] * Dimorants: 6.907 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Dinant]] * Sitindêye: 65,67 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 105,18 djins/km² * Ban d' Anhêye: [[Anhêye (viyaedje)|Anhêye]] avou [[Annvoye]], [[Biou]], [[Dinêye]], [[Hôt-l'-Wastea]], [[Maredret]], [[Salet]], [[Sôzoye]], [[Warnin]]. C' est sol teritwere del comene ki s' trove l' abeye di [[Maredsou]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.anhee.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[de:Anhée]] [[en:Anhée]] [[eo:Anhée]] [[fr:Anhée]] [[nl:Anhée]] [[no:Anhée]] 12413 43291 2005-11-06T20:23:06Z Pablo 5 Molignêye et Mouze {{djermon viyaedje}} '''Anhêye''' (so plaece ''An.yéye'', fr: ''Anhée'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou ds ôtes viyaedjes po divni intité [[Anhêye|do minme no]]. * Limero del posse: '''5537''' (vî limero '''5198''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 21''' == Djeyografeye == C' est a Anhêye ki [[Molignêye]] si tape dins [[Mouze]]. 12414 43293 2005-11-06T20:39:59Z Pablo 5 +fr {{djermon viyaedje}} '''Biou''' (fr: ''Bioul'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Anhêye]]. * Limero del posse: '''5537''' (vî limero '''5630''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 2''' L' etimolodjeye do no vént do gayel ''bi-gorto'' ki vout dire raclôse plaece. [[fr:Bioul]] 12415 51393 2006-03-12T14:44:48Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Hotlwastea}} '''Hôt-l'-Wastea''' (fr: ''Haut-le-Wastia'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Anhêye]]. * Limero del posse: '''5537''' (vî limero '''????''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 20''' 12416 51312 2006-03-12T14:23:12Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Sozoye}} [[Image:Sosoye JPG01.jpg|thumb|'''Sôzoye''', des feu-d'-li crexhant sol boird di Molignêye.]] '''Sôzoye''' (fr: ''Sosoye'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Anhêye]]. * Limero del posse: '''5537''' (vî limero '''5643''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 136''' L' etimolodjeye do no vént do latén ''saliceta'' çou ki vout dire ''les bwès d' sås''. == Djeyografeye == Sôzoye est raiwêye pa [[Molignêye]]. {{Commons|Category:Sosoye}} [[fr:Sosoye]] 12417 31937 2005-03-21T14:01:24Z Pablo 5 li mot walon pol F. "gîte" c' est "[[Motî:djîsse|djîsse]]"; li parint walon ki corespond å mot F. "hôte" c' est "[[Motî:oisse|oisse]]" (dji l' aveu trové avou Lorint on djoû, dins on vî motî; mins dji n' mi sovén pus l' kék; prononçaedjes: "wèsse", "wasse"); mins c' est on vî vî mot, ki n' est pus waire eployî, do côp "tchambes di oisses" pout shonner drole... motoit dire çoula d' ene ôte manire ("chambre d'hôte", ça vout dire ene tchambe dins l' måjhone d' ene sakî, eneviè ene tchambe d' èn otel, metans, nonna?) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di måss 2005 a 14:01 (UTC) 12418 31938 2005-03-26T11:17:52Z Pablo 5 +djîstrer <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîsse 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece k' ene biesse u ene djin coûtche. <span lang=fr>F. gîte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">bayî</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">l' djîsse:</FONT> lodjî on voyaedjeu. <span lang=fr>F. héberger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur al djîsse:</FONT> aveur ene sakî ki lodje a vosse måjhone po rén. <I>Il avént on bribeus al djîsse.</I> <span lang=fr>F. héberger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse al djîsse:</FONT> lodjî amon des djins. <span lang=fr>F. être hébergé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al djîsse:</FONT> aler lodjî (ene sadju) cwand on est e voyaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimander l' djîsse:</FONT> dimander a lodjî. <span lang=fr>F. demander l'hébergement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cweri a djîsse:</FONT> cweri après ene plaece po lodjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djîsse e viyaedje:</FONT>sistinme touristike wice ki des djins vinèt al djîsse dins ene cinse, nouris et lodjîs. <span lang=fr>F. gîte rural.</span> <B>2.</B> paymint po-z esse lodjî ene sadju. <I>I paye si djîsse a nosse måjhone</I> (ramexhné pa J.M. Pierret). <span lang=fr>F. pension.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîstrer</B></FONT> [v.s.c.] lodjî amon ene djin. <span lang=fr>F. gîter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîsteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîsteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîstresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:lodjeu|lodjeu(se)]], li ci (cene) k' a s' djîsse amon des djins. <I>Li djîsteu, c' est l' ci ki vént prinde li djîsse.</I> Parintêye : * [[Motî:edjîstrer|edjîstrer]] * [[Motî:radjîstoe|radjîstoe]] Omonimeye : * [[Motî:djîsse (levî)|djîsse ]] (f.n., levî) ---- * [[djîsse e viyaedje|Dipus d' racsegnes so djîsses e viyaedje]] 12419 31939 2005-03-21T14:09:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse]] 12420 31940 2005-03-21T14:09:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse]] 12421 31941 2005-03-21T14:09:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse]] 12422 45864 2005-11-27T20:57:10Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Ferire''' (fr: ''Ferrières'') c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Ferrières Liège Belgium Map.png|thumb|right|Eplaeçmint d' Ferire]] * Dimorants: 4.396 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Hu]] * Sitindêye: 56,90 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 77,25 djins/km² * Ban d' Ferire: [[Ferire (viyaedje)|Ferire]] avou [[Mî]], [[Li Vîveye]], [[Werbômont]], [[Xhorisse]]. {{ProvinceLidje}} [[en:Ferrières, Belgium]] [[eo:Ferrières]] [[fr:Ferrières (Liège)]] [[nl:Ferrières (Luik)]] 12423 31943 2005-03-21T16:05:18Z Pablo 5 /* Vîs scrijhas do no d' Xhorisse */ '''Xhorisse''' (so plaece ''Horis’'', fr: ''Xhoris'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ferire]]. * Limero del posse: '''4190''' (vî limero '''4183''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 67''' * Sitindêye: 1.251 ha * Pont l' pus hôt: 346&nbsp;m == Djeyografeye == Xhorisse si trove a 30 km di [[Lidje]] et 30 km di [[Huy]], so on tiene inte les vås di l' [[Aiwe-d'-Oûte]] et d' [[Ambleve (aiwe)|Ambleve]]. Li boket do viyaedje metou a bijhe est sol [[Calistinne (redjon)]], c' est la k' on trove les tchamps; li boket a nonne c' est ddja l' kimince di l' [[Årdene]], avou ses bwès. Li pont l' pus hôt c' est l' tchapele Sint-Rok, 346 metes hôt. Åtoû d' Xhorisse on trove les ptits bans shuvants: * å Nôr: [[Fairon]], [[Comblin-al-Tour]], [[Comblin-å-Pont]] * a l' Ess: [[Aiwêye (viyaedje)|Aiwêye]], [[Harzé]] * å Sud: [[Ernonhé]], [[Ferire (viyaedje)|Ferire]] * a l' Ouwess: [[Fîlot]], [[Hamwer]]. == Vîs scrijhas do no d' Xhorisse == * ''Scuricitas'' (902), * ''Scuritias'', ''Scurritias'' (932), * ''Scorices'' (1126, 1130), * ''Horis'' (1310, on a ddja l' son H) * ''Scoriches'' (1336, picårdijhaedje), * ''Xhorice'' (pa côps ''Xhoris'') do [[14inme sieke|14inme]] å [[17inme sieke]], * ''Xhoris'' a pårti do [[17inme sieke]]. [[fr:Xhoris]] 12424 31944 2005-03-24T11:19:43Z Lucyin 16 == rifondaedje == rifonde '''Xhorice''' come do 14inme å 17inme siekes (li "c" (d' on "t" latén/tîxhon est etimolodjike); oudonbén '''Xhorisse''', po mostrer li "s" k' est eployî dispoy li 17inme sieke ? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] Xhorisse : Les C di rfrancijhas ni sont nén rprins e rfondou dins [[Élessene]] [[Lîssin]] => èn les nén rprinde. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 24 di måss 2005 a 11:19 (UTC) 12425 31945 2005-03-21T16:56:34Z Pablo 5 Selande displaecî viè Sealand #REDIRECT [[Sealand]] 12426 62653 2006-06-20T18:03:16Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Claskin]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Claskin]] [[Imådje:claskin.jpg|thumb|left|80px|e 1921.]] '''Jules Claskin''' ([[1886]]-[[1926]]), c' esteut on fjheu d' [[arimea]]s et on scrijheu d' tchansons e walon. I n' a eplaidî k' ene ramexhnêye di s' vicant: "Côps d' saye" (1922). I dna on fel côp d' noû al powezeye e walon, tot djåzant des sudjets di s' tins, eyet tot asprouvant li fjhaedje di libes vers (des vers avou on nombe di pîs nén todi l' minme). Ses powinmes ont stî replaidîs pa [[Maurice Piron]], e 1936 (''Poèmes de Jules Claskin''), pu e 1956 (''Airs di flûte et autres poèmes''). Riprin dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. 12427 31947 2005-03-22T10:35:47Z Pablo 5 '''Guy Cabay''' (1949-&nbsp;) tchanteu walon do payis d' [[Vervî]], spoté "li pus braezilyin des tchanteus walons". I rcandja li djinre del [[tchanson walone]], tot-z î adaptant li rite di djazz. I fjha-st ene plake lazer e [[1999]], dizo l' tite ''The biesse tof''. 12428 31948 2005-03-22T10:47:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dissonter]] 12429 57783 2006-05-21T14:41:14Z Pablo 5 [[Categoreye:Djeyografeye]] [[Image:Ross Ice Shelf 1997.jpg|thumb|Li platea d' glaece di Ross e 1997]] Li '''platea d' glaece di Ross''' (81°30'S 175°00'W) c' est li pus stindou [[platea d' glaece]] di l' [[Antartike]] (d' ene sitindowe d' on dmey miyon d' [[kilomete cwåré|kilometes cwårés]], eyet a pô près 800&nbsp;km lådje; dj' ô bén, li grandeu del France). I s' trove sol [[Mer di Ross]] et cåzu en etir å dvins del [[Dipindince di Ross]] (boket d' l' Antartike kel [[Nouve Zelande]] vôreut k' ça soeye da sinne). Les plateas d' glaece sont des coûtches di flotante glaece sol mer, ki dmorèt tot l' anêye, eyet raloyeyes al tere; i sont nouris avou del nouve glaece vinant d' [[glaecî]]s. Li platea d' glaece di Ross a stî lomé insi d' après l' captinne [[James Clark Ross]] kel dischovra li [[28 di djanvî]] [[1841]]. James Ross meta sol mape li front d' glaece viè l' Levant disk' al londjitude di 160°W. == Difoûtrinne hårdêye == * http://www.vims.edu/bio/microbial/NBPishelf.html - sacwantès imådjes do platea d' glaece di Ross. [[de:Ross-Schelfeis]] [[en:Ross Ice Shelf]] [[eo:Ross-glacikampo]] [[fi:Rossin jäälautta]] [[fr:Barrière de Ross]] [[li:Iessjol van Ross]] [[lt:Roso šelfinis ledynas]] [[nl:Ross-ijsplateau]] [[pl:Lodowiec Szelfowy Rossa]] [[sl:Rossova ledena polica]] 12431 31951 2005-04-23T00:10:44Z Lucyin 16 [[Imådje:ofagne_eglijhe.jpg|thumb|l' eglijhe d' Ofagne]] '''Ofagne''' (fr: ''Offagne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Palijhoû]]. * Limero del posse: '''6850''' (vî limero '''6855''') * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 43''' (mwaisse-pont di l' ALW). * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sipotaedje: ''Vatches''. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] d' Ofagne. == === Hamteas === * [[Les Asnoes (Bietris)|Les Asnoes]] (rimetou asteure avou [[Bietris]]). === Ôtès plaeces === == Rilidjon == On-z î va a perlinaedje a [[sint Min]]. == Tuzance Walone == * Scrijheus e walon : 12433 58049 2006-05-23T11:24:55Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Grinnveye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Grinnveye</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F. Grandville</span>, rebané avou Oreye. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile del walonreye, ki s' sicrît asteure <span lang=fr>F. Grandville, Granville, Grantville</span>. Etimolodjeye: vî walon "[[Motî:djuzrin|djuzrinne]] veye" (veye do dzo), Ôleye estant li sovrinne veye (veye do dzeu), dins l' schålance del Moyinådje; rl a: [[Motî:Djenveye|Djenveye]], [[Motî:Djenvå|Djenvå]]. ---- * [[Grinnveye|Dipus d' racsegnes so Grinnveye]] 12434 44093 2005-11-10T19:22:31Z Pablo 5 '''Grinnveye''' (prononcîz ''Grin.n'vèy'', F. ''Grandville'', Ny ''Nederliek'' (Basse-[[Ôleye]]), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Oreye]]. * Limero del posse: '''4360'''. * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''W&nbsp;11'''. * Arondixhmint: [[Wareme]] * Sipotaedje: les [[Motî:coirbå|Coirbås]] (so plaece: les ''Cwèrbås''), u les Cwåks (so plaece: les ''Cwâk''), les Tacnés. "Grinnveye" a dné on [[Motî:Grinnveye|no d' famile]]. == [[toponimeye|Nos di des plaeces di Grinnveye]] == === Hamtea === * Ramkén (so plaece ''Ram'kègn''). == Djeyografeye.== Grinnveye est metowe so l'&nbsp;[[Djer (aiwe)|Aiwe di Djer]] dizo Ôleye, did la l'&nbsp;etimolodjeye di s'&nbsp;no, ttossu bén e walon k'&nbsp;e flamind. == Istwere == Grinnveye, c' est on boket d'&nbsp;l'&nbsp;ancyinne [[Conteye di Lô]]. == Etimolodjeye des lomaedjes di Grinnveye. == === e walon === Grinnveye, c' est l' [[Motî:djuzrin|djuzrinne]] veye, li veye do dzo, Ôleye estant li sovrinne veye (veye do dzeu). Mins li payis est plat come ene vôte : c' esteut adon ådzeu et ådzo dins l' schålance del [[Moyinådje]]. Li DJ a divnou G pa [[picård|picårdijhaedje]]. === e flamind === li no flamind, ''Nederliek'' (Basse-Ôleye), a eto l' addjectif ''neder'' (djuzrin). === e francès === li no francès, ''Granville'' est on forcoridjaedje walon-francès IN.N =&gt; ANTE, a pårti di l'&nbsp;accint do pårler walon coinrece do payis d'&nbsp;Oreye° (metans: W. <span lang=wa-fell>five linne</span> = F. <span lang=fr>fièvre lente</span>); did la: <span lang=wa-fell>grin.n</span> =&gt; <span lang=wa-fell>grante, grande</span>. == Hårdêye difoûtrinne == *[http://www.euro-support.be/langbel/dorp/voeren.htm#grandville" Dipus d'&nbsp;racsegnes so Grinnveye] (e rfondou flamind). 12436 52164 2006-03-21T02:18:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Marteau-pilon]] [[categoreye:vîs mestîs]] [[Imådje:maca.jpg|thumb|on maca]] On '''maca''', c' est ene usteye des [[foidje]]s did dinltins. C' est on nouzome mårtea emantchî å dbout d' ene tronce di [[tchinne]]. Il est metou so èn [[Motî:aessi|aessi]] piké lon do mårtea po fé balance. Li movmint lyi est dné pa ene rowe avou sacwants acrins u aiyretes. Les acrins fijhèt monter l' [[Motî:bå|bå]] avou l' mårtea å dbout, pus l' mårtea rtchait so l' [[Motî:eglume|eglume]], pu rmonter avou l' aiyrete d' après. Li dbout do bwès la k' les acrins frotèt est feré. I n' bodje waire, mins, a l' ôte coron, li mårtea bodje troes cwate côps dpus, pask' el bwès fwait ofice di [[djîsse (levî)|djîsse]]. ''Li mot "maca", c' est on parint do viebe [[Motî:maker|maker]], avou l' [[cawete -a]]. Les Francès scrijhèt "makas", e [[sistinme Feller|walon do 20inme sieke]], on scrijheut pus voltî "maka". I pout eto aveur des [[Motî:maca|ôtes sinses]]'' == Po vey des macas el Walonreye. == * Muzêye di [[Bouyon]] * Fornea Sint-Mitchî a [[Nåwinne]] ([[Sint-Houbert]]). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://moulinafer.free.fr/Martinet.htm Imådjes di totès sôres di macas] (e francès) [[en:Steam hammer]] [[fr:Marteau-pilon]] 12437 31955 2005-03-23T01:43:28Z Pablo 5 rén so fr:, macas a wapeur so en: cweri après l' francès [[fr:makas]] (nén la enute) [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 22 d'&nbsp;måss 2005 a 20:45 (UTC) :Dji n' croe nén k' i gn åreut måy ene pådje "Makas" sol wikipedia e francès; li no francès c' est "martinet" (come sol waibe k' i gn a l' hårdêye å dzo l' årtike) ou "pilon". :Dji n' a rén trové so fr:, mins so en: dj' a trové èn årtike so les macas a wapeur: [[:en:Steam hammer]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;måss 2005 a 01:43 (UTC) 12438 31956 2005-03-22T20:49:27Z Borbouse 74 displaecî a "ôrlodje solaire" come e l' espagnol u l' almand ? [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 22 d'&nbsp;måss 2005 a 20:49 (UTC) 12439 31957 2005-03-23T01:49:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Les Cayés Walons]] 12440 31958 2005-03-23T01:52:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Les Cayés Walons]] 12442 43784 2005-11-10T15:47:36Z Pablo 5 {{djermon motî|rinne}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne 2</B></FONT> [f.n.] purpos, çou k' on dit. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rivni drî rinne:</FONT> rivni a çou k' on djheut dvant, cwand on-z a djåzé d' ôte tchoi. <I>Rivnans drî rinne!</I> <span lang=F>F. revenir à nos moutons.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po remidrer rinne:</FONT> come on fwait esprès. <span lang=F>F. raison de plus, pour comble de malheur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper foû rinne:</FONT> responde a costé, ni nén responde. Parintêye: * [[Motî:arinner|arinner]] Omonimeye: * [[Motî:rinne 1|rinne]] (f.n., gurnouye) * [[Motî:rinne 3|rinne]] (f.n., royinne) 12443 43783 2005-11-10T15:47:27Z Pablo 5 {{djermon motî|rinne}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne 1</B></FONT> [f.n.] [....] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si stårer plat come ene rinne:</FONT> [....] <I>D' on côp d' tiesse epwezné, mi, Tchantchès dj' evoyrè Fragnasse, l' adjeyeant, si stårer tot plat come ene rinne.</I> ([[Jean-Denis Boussart]]). Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>rana</span></I> (minme sinse). Mots d' aplacaedje: * [[Motî:rinne côrrece|rinne côrrece]] Omonimeye: * [[Motî:rinne 2|rinne]] (f.n., ''rivni drî rinne'') * [[Motî:rinne 3|rinne]] (f.n., royinne) 12444 31962 2005-03-23T23:38:19Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:roy]] 12445 31963 2005-03-24T00:08:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>arinner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] comincî a djåzer avou ene sakî. <span lang=fr>F. adresser la parole, interpeller.</span> On dit eto: [[Motî:atôtchî|atôtchî]], eyet (pus råle) [[Motî:adjåzer|adjåzer]], [[Motî:apårler|apårler]], [[Motî:advizer|advizer]]. 12447 31964 2005-03-23T23:05:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinne 1]] 12448 31965 2005-03-23T23:37:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne 3</B></FONT> [f.n.] [[Motî:royinne|royinne]]. Omonimeye: * [[Motî:rinne 1|rinne]] (f.n., gurnouye) * [[Motî:rinne 2|rinne]] (f.n., ''rivni drî rinne'') 12449 31966 2005-03-23T23:14:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roy]] 12450 58329 2006-05-25T19:13:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne côrrece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne côrete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne côrasse</B></FONT> [f.n.] pitite [[Motî:rinne 1|rinne]], e sincieus latén <span lang=la><I>Hyla arborea</I></span>, di vete claire coleur, ki vike dins les åbes, copurade les [[Motî:côrî|côrîs]]. <span lang=fr>F. rainette verte.</span> <span lang=de>Al. laubfrosch.</span> <span lang=it>It. raganella.</span> ---- [[rinne côrrece|Dipus d' racsegnes so les rinnes côrreces]] 12451 31968 2005-03-23T23:21:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinne côrrece]] 12453 31969 2005-03-24T00:18:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evnd]] 12456 56781 2006-05-14T22:35:43Z Pablo 5 coridj.: impreu -> impreur <FONT COLOR="#ff0000"><B>roy</B></FONT> (v.m.) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rwè</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mwaisse|mwaisse]] d' on payis, ki n' candje nén, et ki s' fi (u s' feye) prind si plaece cwand i mourt. rl a: [[Motî:impreur|impreur]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;travayî po les coyes å rwè d' Prûsse:</FONT> bouter sins esse payî, u fé ene sacwè k'&nbsp;on doet disfé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler ou çki li rwè va a pî:</FONT> aler al twelete. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li rwè n' est nén s' cuzén:</FONT> c' est on [[Motî:grandiveus|grandiveus]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On-z est rwè dvant d' esse prince:</FONT> djeu d' mot: i fåt coprinde: on-z est vite [[Motî:roed|roed]] (disfondowe: <span lang=wa-feller>rwèd</span>), et on n' est nén co prince. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> mwaistresse d' on payis, ki s' pa esteut ddja roy. <B>2.</B> feme do roy, dins sacwants payis, metans l' Beldjike. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>royåle</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k' a-st a vey avou li rwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Royå Voye:</FONT> no d' plaece. <B>2.</B> (pus stroetmint) addjectif metou a des societés, k' el dimandèt å rwè do payis, po lezî dner dipus d' impôrtance. <I>Li Rweyål Club Walon d' Måmdey.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royåme</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rweyåme</B></FONT> [o.n.] payis avou on roy (u ene royinne) a s' tiesse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roytea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rwè d' on foû ptit payis. <span lang=fr>F. roitelet.</span> <B>2.</B> pitit oujhea magneu d' grinnes, li pus ptit des oujheas di Walonreye, k' i gn a deus sôres: <I>a)</I> e sincieus latén <I><span lang=la>Regulus regulus</span></I>. <I>b)</I> e sincieus latén <I><span lang=la>Troglodytes troglodytes</span></I>. rl a: [[Motî:mousse-e-lignî|mousse-e-lignî]]. <span lang=fr>F. roitelet, troglodyte.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pitit roytea</FONT>: dierin efant d' ene nikêye. rl a: [[Motî:racoulot|racoulot]], [[Motî:parmounon|parmounon]]. <span lang=fr>F. benjamin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>roytê</B>, roytin, royté, roytia, rôytê, rouytê, rôytin, rôytia, rôytcha, rôtê, rôté, <B>rôtia</B>, rôtcha, rontia, roûtia, rowtia, rôwtia, roûwtia, <B>rawtê</B>, rawtia, roctia, roctcha</span>; miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 8.77 ey el mape ALW 8.48. Omofones: * ''roy'': [[Motî:roye|roye]] (f.n.) * ''royå'': [[Motî:royåd|royåd]] (o.n.) 12457 31971 2005-03-24T00:02:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roy]] 12458 31972 2005-03-24T00:02:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roy]] 12459 31973 2005-03-24T00:02:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:roy]] 12460 43782 2005-11-10T15:47:20Z Pablo 5 {{djermon motî|advizer|<hr>i manke li definixha po '''advize'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>advizer</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:prevni|prevni]] (ene sakî). <I>On l' a-st advizé a tins.</I> <I>Si vos fjhoz co l' afronté dj' advizrè vos parints</I> (ramexhné pa J. Haust). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On sot advize bén on sûti:</FONT> <B>2.</B> [[Motî:arinner|arinner]]. <I>Dji l' a advizé et i n' m' a nén respondou.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>advize</B></FONT> <span lang=fr>F. avis.</span> <span lang=nl>Ny. advies.</span> 12461 31975 2005-03-24T00:17:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evnd</B></FONT> [acourtixheure] acourtixheure del fråze "<B>et vos nd åroz</B>", ki vout dire: et tot çou k'i gn'a apres, et totes les otès afwaires. <span lang=fr>F. "etc.".</span> Disfondowes: "evnd" est ene acourtixheure, dj' ô bén k' ele n' a pont di prononçaedje; li prononçaedje est l' ci del foûme etire: <span lang=wa-feller><B>èt vos nd auroz</B>, <B>èt vos nn auroz</B>, èt vos nn aurèz, èt vos nn ârèz, èt vs a-n aurez, èt vos d ârez, èt vs ind ârez</span>. 12462 51417 2006-03-12T15:14:00Z Pablo 5 {{djermon motî|atotchi}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>atôtchî</B></FONT> [v.c.] si mete a cåzer a ene sakî. On dit eto: [[Motî:arinner|arinner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atôtchance</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>atôtchner</B></FONT> <I>Cwand i passe on tchén avou on tchapea, i l' atôtchnêye po djouwer ene pårt å piket</I> (J. Bilg). 12463 31977 2005-03-24T00:41:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:atôtchî]] 12464 31978 2005-03-24T00:42:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:advizer]] 12465 31979 2005-03-26T15:51:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Smu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Smuid</span>, rebané avou Libin. Les djins di Smu sont spotés « Les Leus ». Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Smu</FONT>, Smoû</span>. ---- * [[Smu|Dipus d' racsegnes so Smu]] 12466 35273 2005-07-17T21:49:48Z Pablo 5 [[Imådje:smu_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Smu]] '''Smu''' (F. ''Smuid''), c' est [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Libin]]. * Nombes di dmorants: 204 (2004). * Limero del posse: ** asteure : '''6890''' ** Di 1969 a 1976: '''6963''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 13''' * Sipotaedje des djins : Les [[Leu]]s. :Rime-rame: A [[Our (Ôpont)|Our]], li diale î court; a [[Maissin]], on l' ratind; a [[Anloe]], on l' fote sol toet; a [[Viyance]], on lyi fote so s' panse; a [[Transene]], on lyi fote so s' schene; <FONT COLOR="#ff0000">'''a Smu, on lyi fote so s' cou'''</FONT> et [[Les Libins|ås Libins]], on l' pind. == [[Toponimeye|no di des plaeces]] di Smu == [[Imådje:smu_cou_eglijhe.jpg|thumb|Li cou d' l' eglijhe]] * A vey avou les Bwès. ** Li [[Motî:beyôle|Beyolin]] (so plaece : ''Lu Biyolin''). ** Les Lodjes (pitites cahoutes di bwejhleus ?) * Les voyes. ** Li voye di [[Mirwå]]. ** Li voye di [[Pwès (Li Bork)|Pwès]]. ** Li voye di Libin. ** Li voye di Transene. == Tuzance walone == [[Fåve do vî vî tins|Fåves]] ki metèt el sinne les Leus di Smu. * Li [[fåve del gade des Bwès di Smu]]. * Li [[fåve des troes viyaedjes]]. == Ôtès soces cultureles == Trope di teyåte ''Les Balladins'' (dispu les anêyes 1960), mins ki djouwnut todi e fancès. 12467 31981 2005-03-27T08:25:44Z Lucyin 16 /* Ôtès plaeces */ '''Ucîmont''' (F. ''Ucimont''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bouyon]]. * [[Limero del posse]]: '''6833''' (måy candjî). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 52'''. * Arondixhmint: [[Li Tchestea]]. * Sipotaedje des djins: les ''les [[halene|Halinots]] (so plaece: ''Oulinots''). Po l' etimolodjeuye et les vîs scrijhas, loukî e [[Motî:Ucîmont|splitchant motî]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] d' Ucîmont == === Hamtea === * [[Motî:Botôssåt|Botôssåt]]. === Ôtès plaeces === * A vey avou les tchamps ** Gohai-tchamp (so plaece: ''Go.ê-tchamp''), kékfeye po ''gor'hê''-tchamp, tchamp la k' on-z a rtrové on [[Motî:gorea|gorea]]. ** les [[tchene|Tchambretes]] (tchenvires). * a vey avou des aiwes : ** Li [[sourd]] do grand ru (so plaece: ''Lë choûrd dou grand ru''). ** [[wé|Djermåwé]], [[côrî|Côrwé]], å Wé do Laket (so plaece: ''au wé dou Laket'') (a Botôssåt). ** [[iye|Iye Morete]] (a Botôssåt). * A vey avou les bwès : ** Li [[virêye]] des Cwé. * A vey avou li dmorance et l' ovraedje des djins : ** divant l' [[veye (toponimeye)|Veye]] (so plaece: ''dvant la vîe''). * Nén clairs. ** Couplemoû. ** li Rigonele (so plaece: ''La Rigounèle''). == Avey == * Tombe l'&nbsp;Adjeyant: gros crestea ki fwait ene Iye å mitan di Smwès. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.mediardenne.com/tombeau/ Dipus d'&nbsp;racsegnes e francès disso l'&nbsp;Tombe l'&nbsp;Adjeyant et Djermåwé] 12468 31982 2005-03-24T15:25:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sawourer]] 12469 41612 2005-10-16T07:28:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawourer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] aveur bon tot magnant u boevant (ene sacwè). <B>II.</B> [v.s.c.] goster bon <I>Si t’ as comprin k’ e nosse djårgon, les mots sawourèt come do bon pan, ti serès Måmdiyin, mi fi</I> ([[B. Colliene]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sawourer</FONT>, sawrer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawoura</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaijhi k' on-z a tot sawourant. <I>Po on lingaedje k' on dit halcrosse, Mon Diu ké sawoura, ké gosse</I> (tchanté pa [[Christiane Stefansky]]). On dit eto: [[Motî:rassawoura|rassawoura]], [[Motî:gosse|gosse]]. <span lang=fr>F. saveur.</span> <B>2.</B> sinse ki leye sawourer les alimints. <span lang=fr>F. goûter.</span> Parintêye : * [[Motî:rassawourer|rassawourer]]. ---- * [[sawoura|Dipus d' racsegnes sol sawoura]] 12471 31984 2005-03-26T09:27:23Z Pablo 5 interwiki Li '''sawoura''' (on dit eto li '''rassawra'''), c' est l' [[cénk sinses|sinsåsion]] ki fwait aveur bon (u nén bon) cwand on magne u k' on boet ene sacwè. Li sawoura est enondé pa des [[sinsiûle celure|sinsiûlès celures]] ki sont metowes so [[palå]], åtoû del goidje, et sol dizo del måjhire dirîtrinne des fosses do nez. Li cmanda si fwait e [[rinincefale]]. == Maladeyes ki fwaiynut ndaler l' sawoura. == * maladeyes u médiaedjes ki touwèt les sinsiûles celures metowes å fond del boke (operåcions sol dirî do palå, [[rais X]], [[tchimio]]). * maladeyes ki toutchèt li boket do cervea ki cmande li sawoura. [[de:Gustatorische Wahrnehmung]] [[en:Basic taste]] [[fr:Goût]] [[ja:味覚]] [[nl:Smaak (zintuig)]] [[sv:Grundsmak]] 12472 65773 2006-07-01T13:44:26Z Yas 176 [[ja:感覚]] Les '''cénk sinses ''', c' est les sinsåcions k' askepièt di des voyes nerveuses especiåles, fwaites po racsegnî li cervea des biesses (dizeutrinnes) et des djins so les piceures fizike et tchimike des sacwès ki sont ådfoû. Les cénk sinses sont : * li [[voeya]] (li vuwe) * l' [[oya]] * l' [[oda]] (li noda, li sinta) * li [[sawoura]] (li rassawra) * li [[toutcha]] (li sinta) On lome kécfeye '''shijhinme sinse''' li [[pressinta]] (intwicion). ''E walon, li no des cénk sinses, c' est tos sustantifs fwaits avou l' [[cawete -a]]''. [[ca:Sentit (capacitat de percepció del món físic)]] [[da:Sans (organisme)]] [[de:Sinn (Wahrnehmung)]] [[es:Sentido]] [[eo:Senso]] [[fi:Aisti]] [[is:Skynfæri]] [[ja:感覚]] [[nl:Zintuig]] [[ru:Ощущение]] [[simple:Sense]] [[sv:Sinne]] 12473 31986 2005-05-08T19:59:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rassawourer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] goster bon. On dit eto: [[Motî:sawourer|sawourer]], [[Motî: rassapiner|rassapiner]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:sawourer|sawourer]], [[betchete ra-]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rassawoura</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sawoura|sawoura]]. <I>Ti ravicrès, pitite peme coistrece, Et on t' rinmrè Dipus k' ces dondons d' Golden la Sins rassawoura</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. saveur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rassawoura</FONT>, rassawra</span>. 12474 31987 2005-03-26T09:54:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oder</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] sinte (avou l' nez). <span lang=fr>F. sentir, flairer.</span> <B>II.</B> [v.s.dj.] sinte. <I>Iye! K' il ode li froumadje, don, cial</I> ([[J. Duysenx]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">oder</FONT>, loder, ouder, odè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>oda</B></FONT> [o.n.] polance d' oder ene sacwè. <I>Li vî tchén s' aporçût ki si oda, nawaire si adroet, si såve e vint</I> ([[H.T. Maron]]). <span lang=fr>F. odorat.</span> Parintêye: * [[Motî:noder|noder]] * [[Motî:anoder|anoder]] ---- * [[oda|Dipus d' racsegnes so l' oda]]. 12475 31988 2005-03-24T16:20:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:oder]] 12476 44084 2005-11-10T19:20:46Z Pablo 5 {{djermon}} L' '''oda''' (on dit eto li '''noda'''), c' est l' [[cénk sinses|sinsåsion]] ... L' odaa est enondé pa des [[sinsiûle celure|sinsiûlès celures]] ki sont metowes so [[palå]], åtoû del goidje, et sol dizo del måjhire dirîtrinne des fosses do nez (les [[årvôs etmoyidåls]]). Li cmanda si fwait e [[rinincefale]]. == Maladeyes ki fwaiynut ndaler l' sawoura. == * maladeyes ki touwèt les sinsiûles celures do drî des fosses do nez (pardurantès [[sinuzite]]s, casseures do nez). * médiaedjes ki touwèt ces celures la ([[rais X]], [[tchimio]]). * maladeyes ki toutchèt li boket do cervea ki cmande li noda. [[ca:Olfacte]] [[de:Olfaktorische Wahrnehmung]] [[en:Olfaction]] [[fr:Odorat]] [[he:חוש הריח]] [[nl:Reukzin]] [[pl:Węch]] [[pt:Olfato]] [[ja:嗅覚]] 12477 31990 2005-03-26T09:53:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noder</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:oder|oder]]. <I>Cwand on node leus finès hinêyes, On-z est contin tote li djournêye</I> ([[H. Lerutte]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">noder</FONT>, nouder, nodè</span>. Etimolodjeye: riscôpaedje di des shuvions come « on ode », u di des parints d' [[betchete (croejhete)|abetchtaedje]] come [[Motî:anoder|anoder]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noda</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:oda|oda]]. <span lang=fr>F. odorat.</span> <B>2.</B> nez dins les [[rime-rame d' efant]]s. <span lang=fr>F. bout du nez.</span> ---- * [[oda|Dipus d' racsegnes so l' noda (onk des cénk sinses)]]. 12478 31991 2005-03-24T16:26:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:noder]] 12479 31992 2005-03-26T10:07:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anoder</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] (mot d' [[Motî:acleveu|acleveu]]) fé sinte (èn ôte vea, èn ôte agnea) a ene vatche ene berbis ki s' djonne est crevé, po k' ele li leye teter. <span lang=fr>F. faire adopter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anodaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « anoder ». <span lang=fr>F. adoption.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:oder|oder]]. ---- * [[anodaedje|Dipus d' racsegnes so l' anodaedje]]. 12480 31993 2005-07-02T12:18:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poleur</B></FONT> ([[Codjowaedje poleur|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> esse capåve di. <B>2.</B> esse possibe. <I>Ci polaxhe esse ttossu bén vraiy çoula k' ôte tchoi.</I> (L. Remacle). <B>II.</B> [v.s.c.] <FONT COLOR="#ff0000">ni poleur må</FONT>: <B>1.</B> ni nén [[Motî:oizeur|oizeur]] fé ene sacwè. <I>I n' pout må di si rvindjî, il a bén trop sogne di mi.</I> <B>2.</B> esse seur di n' nén fé ene sacwè. <I>Dji n' pou må di rmete les pîs dins leu måjhone. Avou les cénk legnes k' i m'ont djouwé!</I> <span lang=fr>F. Il n'y a pas de risque que.</span> <B>3.</B> bén poleur fé ene sacwè, sins pont d' dandjî. <I>Va pus rade, insi, ti n' pous må d' tchaire.</I> <span lang=fr>F. Ne courir aucun risque</span>. Ratourneures especiåles : * [[Motî:pôreut vali|pôreut vali !, pôreut nén vali !]] (mots-fråze) * [[Motî:pôreut vali|pôreut vali ki, pôreut nén vali ki]] (aloyrecires) ---- * [[aidant viebe|Dipus d' racsegnes so les aidants viebes]] 12481 44085 2005-11-10T19:20:51Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Sint-Amand''' (fr: ''Saint-Amand'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Fleuru]]. * Limero del posse: '''6221''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch ''' == [[Toponimeye|Nos di des plaeces]] di Sint-Amand == === Hamteas === * Å Lonpré (so plaece: ''Au Lonpré'', F. Rue du Lonpré) * Al Croejhete (so plaece: ''Al Crojète'', F. Rue de la Croisette). * Al Nouve Rowe (so plaece: ''Al Noûve Reuwe'', F. Rue Neuve). * Al Rouwalete (so plaece: ''Al Rouwalète'', F. Rue des Brasseurs prolongée). * A Sint-Djåke (so plaece: ''A Sint-Djauke'', F. Saint-Jacques). * So les trîs (so plaece: ''Su lès trîs'', F. Les Trieux). * Ås Deus Wés (so plaece: ''Aus Deûs Wés'', F. Les Deux-Wez). === Ôtès plaeces === * Al Djonkire (so plaece: ''Al Djonkêre'', F. La Jonquière). * A l' Eschaye (so plaece: ''A l'Èscâye'', ou (pus råle) ''Al Sicâye'', F. L'Escaille). * Al Falijhe (so plaece: ''Al Falîje'', F. La Falise). * Al Haye (so plaece: ''A l'âye'', F. Ferme de La Haye). * Å Grand Monnî (so plaece: ''Au Grand Moûnî''). * Ås Martchanvoyes (so plaece: ''Aus Martchanvôyes'' ou '' Lès Martchanvôyes''). * Å Pont d' Lignè (so plaece: ''Au Pont d' Lignè''). * Les Prés d' Sint-Djhan (so plaece: ''Lès Prés d' Sint-Djan''). * Å Tchåfor (so plaece: ''Au Tchaufor'', F. Les Fours à chaux). * A Tchessåd (so plaece: ''A Tchèssau'', F. Chassart). * A Tournanpire (F. Tournant pierre). == Tuzance walone. == 12482 31995 2005-03-24T23:03:54Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:riclamer]] 12483 43781 2005-11-10T15:46:43Z Pablo 5 {{djermon motî|riclamer}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>riclamer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erclamer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rclamer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riclamer on sint, ene sinte:</FONT> priyî on sint, ene sinte po-z aveur ene sacwè k' on vôreut bén. <span lang=fr>F. invoquer.</span> 12484 36446 2005-07-31T00:39:37Z Pablo 5 licince Ovraedje e noere tchambe (poitrait saetchî pa Jean-Pol Grandmont). Imådje saetcheye e foto pa Jean-Pol Grandmont polant esse copieye, candjeye ey eployeye di tot l' minme kéne manire. {{licince imådjes dominne publik}} 12486 60056 2006-06-08T23:06:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon]] 12487 65583 2006-06-30T12:10:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[oc:Categoria:Instrument de musica]], [[ta:பகுப்பு:இசைக்கருவிகள்]] [[Categoreye:Muzike]] [[als:Kategorie:Musikinstrument]] [[ar:تصنيف:آلات موسيقية]] [[ast:Categoría:Instrumentos]] [[be:Катэгорыя:Музычныя інструмэнты]] [[bg:Категория:Музикални инструменти]] [[br:Rummad:Instrumant musik]] [[ca:Categoria:Instruments]] [[cs:Kategorie:Hudební nástroje]] [[da:Kategori:Musikinstrumenter]] [[de:Kategorie:Musikinstrument]] [[el:Κατηγορία:Μουσικά όργανα]] [[en:Category:Musical instruments]] [[eo:Kategorio:Muzikaj instrumentoj]] [[es:Categoría:Instrumentos musicales]] [[et:Kategooria:Pillid]] [[fi:Luokka:Soittimet]] [[fr:Catégorie:Instrument de musique]] [[gl:Category:Instrumentos musicais]] [[he:קטגוריה:כלי נגינה]] [[hr:Kategorija:Glazbeni instrumenti]] [[hu:Kategória:Hangszerek]] [[id:Kategori:Alat musik]] [[io:Category:Muzik-instrumenti]] [[is:Flokkur:Hljóðfæri]] [[it:Categoria:Strumenti musicali]] [[ja:Category:楽器]] [[kn:Category:ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳು]] [[ko:분류:악기]] [[la:Categoria:Instrumenta musica]] [[lmo:Category:Strüment müsicai]] [[lt:Kategorija:Muzikos instrumentai]] [[lv:Category:Mūzikas instrumenti]] [[mk:Категорија:Музички инструменти]] [[nl:Categorie:Muziekinstrument]] [[nn:Kategori:Musikkinstrument]] [[no:Kategori:Musikkinstrumenter]] [[oc:Categoria:Instrument de musica]] [[pl:Kategoria:Instrumenty muzyczne]] [[pt:Categoria:Instrumentos musicais]] [[ru:Категория:Музыкальные инструменты]] [[simple:Category:Musical instruments]] [[sk:Kategória:Hudobné nástroje]] [[sl:Kategorija:Glasbila]] [[sr:Категорија:Музички инструменти]] [[sv:Kategori:Musikinstrument]] [[ta:பகுப்பு:இசைக்கருவிகள்]] [[th:หมวดหมู่:เครื่องดนตรี]] [[tr:Kategori:Müzik aletleri]] [[uk:Категорія:Музичні інструменти]] [[vi:Thể loại:Nhạc cụ vĩ kéo]] [[zh:Category:乐器]] [[zh-min-nan:Category:Ga̍k-khì]] 12488 32000 2005-04-08T20:54:07Z Tiri 72 Po les nos d' plaece avou "Bûr", c' est bén l' mot [[Motî:boure|boure]], come li fwait pinser l' francès "Beurre"? (=> rifondaedje: Boure) Ou c' est l' mot [[Motî:beur|beur]]? (=> rifondaedje: Beur) Ou co èn ôte mot diferin, eyet leyî adon "Bur" (ou "Bure"? mins sins tchapea: e rfondou tote voyale (såf "o") pa dvant on "r" si scrît sins tchapea, ele est normålmint longowe al fén d' ene sillabe) dj' a metou "Boure" pol moumint, a rcandjî s' i fåt [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 25 di måss 2005 a 22:19 (UTC) Dji n' conè nén l' istwere des ôtes "Bûr" di Walonreye, mins dji pou vos dire k' a Wagnlêye, li pus vî nom, c' esteut "Bizires", k' a divnou "Bezure" pus tård, po prinde li cogne d' asteure, Bûr, aviè 1800. Adon, dji n' croe nén k' i fåt rfonde come les ôtes Bûr di Walonreye. [[Uzeu:Tiri|Tîri]] 8 d' avri 2005 a 22:54 12489 32001 2005-03-26T09:44:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anoder]] 12490 32002 2005-03-26T10:08:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poleur]] (disfondowe) 12491 32003 2005-03-26T10:59:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse (levî)]] 12492 32004 2005-03-26T11:14:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîsse 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> båre di fier, bén droete, k' on stitche ene sadju po fé bodjî ene pezante sacwè. <I>Trove mu ene djîsse po fé boler ç' tronce la.</I> On dit eto: [[Motî:levî|levî]]. <span lang=fr>F. levier.</span> <B>2.</B> tote båre di fier ki s' aspoye ene sadju (li pont d' aspoya), po fé bodjî ene sacwè (li foice rastinrece) tot boutant u tot saetchant a ene ôte plaece sol båre (foice motrece). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djîsse ås vitesses:</FONT> tént-cawe po passer les virtesses, a ene oto. <B>3.</B> (djîsse di djeu) pitite manike des djeus éndjolikes, po fé bodjî des persounaedje, des sacwès sol waitroûle. On dit eto: djîslete. <span lang=en>Ingl. joystick.</span> <B>4.</B> cwårêye poutrele, ki s' mete sol taeyant, po sotni èn årvô. <span lang=fr>F. solive.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîslete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite djîsse. <B>2.</B> djîsse di djeu. Etimolodjeye: [[cawete -ete]], [[noûmot|2005]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîster</B></FONT> [v.c.] mete des djîsses po sotni èn årvô. <span lang=fr>F. placer des solives.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djîstaedje</B></FONT> [o.n.] accion eyet s' rizultat pol viebe "djîster". <span lang=fr>F. solivage.</span> <I>El plafond n' esteut k' on djîstaedje avou on plantchî dso.</I> (ramexhné pa [[J. Coppens]]). Omonime: * [[Motî:djîsse 1|djîsse]] (o.n.; lodjisse) ---- [[djîsse (levî)|Dipus d' racsegnes so djîsses (levîs)]] 12493 63068 2006-06-24T07:43:29Z YurikBot 105 robot Modifie: [[pl:Dźwignia]] Ene '''djîsse''' (on dit eto: '''levî'''), c' est on bwès u ene båre di fier, bén droete, k' on stitche ene sadju po fé bodjî ene pezante sacwè. Pa stindaedje, c' est tote båre di fier ki s' aspoye ene sadju (li '''pont d' aspoya'''), po fé bodjî ene sacwè (li '''foice rastinrece''') tot boutant u tot saetchant a ene ôte plaece sol båre (li '''foice motrece'''). Loukîz eto a [[djîsse di djeu]], [[djîsse des vitesses]]. ''Li mot djîsse''' a eto [[motî:djîsse (lodjisse)|des ôtes sinses]]'' == Les sôres di djîsses == * '''djîsse eter-aspoye''' : djîsse avou l' pont d' aspoya metou inte li foice motrece eyet l' foice rastinrece (come avou ene haminte, metans). C' est come ça ki les [[maca]]s ovrèt. C' est eto l' atuze des [[pezea]]s et des balances. Et di des djeus d' efants. * '''djîsse eter-motrece''' : djîsse avou foice motrece metowe inte li pont d' aspoya eyet l' foice rastinrece (metans : li broye-djaeye, ene picete a souke). * '''djîsse eter-rastinrece''' : djîsse avou l' foice rastinrece metowe inte l' aspoya eyet l' foice motrece (metans : po sorlever ene grosse pire avou ene haminte, les djîsse des vitesses des otos, les tént-cawe). == Mopliyaedje del foice motrece avou ene djîsse == A cåze ki l' foice motrece et l' foice rastinrece n' ont nén l' minme [[moumint del foice|moumint]], on pout siervi d' ene djîsse po mopliyî ene foice motrece. Adon, i fåt kel moumint del foice motrece soeye bén pus grand kel ci del foice rastinrece. Po sorlever ene pire avou ene haminde... == Ragrandixhaedje do movmint avou ene djîsse == Pol maca, li picete a souke, li moumint del foice motrece est pus ptit kel ci del foice rastinrece. On ptit bodjaedje del foice motrece va escourci on grand movmint el foice rastinrece. [[ca:Palanca]] [[cs:Páka]] [[de:Hebelgesetz]] [[en:Lever]] [[es:Palanca]] [[fi:Vipu]] [[it:Leva (fisica)]] [[ja:てこ]] [[ko:지레]] [[nl:Hefboom]] [[no:Vektstang]] [[pl:Dźwignia]] [[ru:Рычаг]] [[sh:Poluga]] [[sl:Vzvod]] [[sv:Hävstång]] [[tr:Kaldıraç]] [[zh:杠杆]] 12494 32006 2005-03-26T10:06:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djîsse]] 12495 40126 2005-09-22T06:11:35Z YurikBot 105 robot Retire: fr [[categoreye:economeye]] on '''djîsse e viyaedje''', c' est on [[tourisse|sistinme touristike]] wice ki des djins vnèt al [[Motî:djîsse|djîsse]] dins ene cinse, nouris et lodjîs, et viker avou les mwaisses do lodjisse. 12496 48892 2006-01-05T12:19:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: ms, sr, vi {{djermon}} [[categoreye:economeye]] Pådje des sacwès touristikes * [[djîsse e viyaedje]] * [[soce di Racsegnes ås Tourisses]] [[ar:سياحة]] [[bg:Туризъм]] [[br:Tourism]] [[ca:Turisme]] [[cs:Turistika]] [[da:Turisme]] [[de:Tourismus]] [[el:Τουρισμός]] [[en:Tourism]] [[eo:Turismo]] [[es:Turismo]] [[fr:Tourisme]] [[gl:Turismo]] [[he:תיירות]] [[hi:पर्यटन]] [[hu:Turizmus]] [[ia:Tourismo]] [[id:Pariwisata]] [[is:Ferðaþjónusta]] [[it:Turismo]] [[ja:旅行]] [[jv:Pariwisata]] [[ka:ტურიზმი]] [[ko:관광]] [[lb:Tourismus]] [[li:Toerisme]] [[lt:Turizmas]] [[mk:Туризам]] [[ms:Pelancongan]] [[nl:Toerisme]] [[nn:Turisme]] [[no:Turisme]] [[pl:Turystyka]] [[pt:Turismo]] [[ro:Turism]] [[simple:Tourism]] [[sl:Turizem]] [[sr:Туризам]] [[sv:Turism]] [[th:การท่องเที่ยว]] [[tr:Gezim]] [[vi:Du lịch]] [[zh:旅游]] 12498 32009 2005-06-18T20:02:51Z Lucyin 16 /* Difoûtrinne hårdêye */ '''Marcel Hicter''' (1918-1979) [[sicrijheu e walon|sicrijheu d' walon]], provnant di [[Henefe]]. Di si mestî, prof di latén-grek, i radapteye voltî les belès letes grekes eyet latenes: arimeas "Vî fré" (1939), <span lang=fr>"Gentils galants de France"</span> (1956), pîce di teyåte "L'&nbsp;acopleuse" (amontêye pol prumî côp e 1964). E prôze, on cnoxhe "Li pont al moite aiwe", li spoule d'&nbsp;on ptit hamtea, seur ene pitite miete li paskeye di si prôpe vicåreye. Marcel Hicter sicrijha po cmincî e walon lidjwès "L'&nbsp;acopleuse", "Vî fré", mins s'&nbsp;aveut håsse di foirdjî eto e si walon coinrece <span lang=fr>"Gentils galants de France", "Contes hesbignons"</span> (eplaidî e 1999, après si moirt). Nén sbarant k'&nbsp;il åye sitî onk des prumîs a tuzer a on [[rifondou walon|rfondou walon]], mins s'&nbsp;n'&nbsp;a-t i måy metou si idêye sol mestî. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://lucyin.walon.org/livreye/hicter.html pådje avou des scrijhaedjes sa sinne] 12499 54538 2006-04-16T22:08:03Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nl:Saint-Hubert (België)]] {{djermon viyaedje}} '''Sint-Houbert''' (F. ''Saint-Hubert''), c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Saint-Hubert Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Lussimbork]] * Dimorants: 5.673 ([[2004]]) * Sitindêye: 111,16 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 51,04 djins/km² * [[Arondixhmint]]: [[Li Tchestea]] * [[Limero del posse]]: 6870. * ban d' Sint-Houbert: [[Li Bork]] (Sint-Houbert-veye) avou [[Årveye]], [[Atrivå]], [[Mirwå]], [[Nåwinne]], [[Veskeveye]]. == Foclore & tourisse == * djournêye eternåcionåle del tchesse li prumî dimegne di setimbe, avou on dfilé istorike. {{ProvinceLussimbork}} [[en:Saint-Hubert, Belgium]] [[eo:Saint-Hubert]] [[fr:Saint-Hubert (Belgique)]] [[it:Saint-Hubert]] [[lb:Saint-Hubert (Belsch)]] [[nl:Saint-Hubert (België)]] [[pl:Saint-Hubert]] 12500 32011 2005-03-26T10:30:07Z Pablo 5 Imådje da Henry Forir Imådje da Henry Forir 12501 35068 2005-07-16T01:25:20Z Pablo 5 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Feller, Jules]] [[categoreye:rilomés Walons|Feller, Jules]] '''Jules Feller''' ([[1859]]-[[1940]]) [[ricwereu sol walon]], professeur d' umanitès a [[Vervî]] di s' mestî. Jules Feller fourit onk des prumî a bén vey kel walon, ci n' est nén fok li [[Payis d' Lidje|lidjwès]]. Il adjinçna, diviè 1900, li sistinme di scrijhaedje ki poite si no ([[sistinme Feller]]), on maxhaedje di rîles [[fonetike]]s et di scrijhas analodjikes do francès, mins avou bråmint d' aloyance divintrinne (årvier di sacwants ôtes sistinmes di dvant). I serè-st eplaidî sol tite di ''Essai d' orthographe wallonne'' e Tome 41, prumî live do [[B.S.L.L.W.]] (1901), pu diswalpé dizo l' tite ''Règles d' orthographe wallonne'' e tome 41 deujhinme live (1902). I serè co on côp replaidî e moes d' awousse 1905 Li sistinme Feller va fini pa esse accepté pa tos les scrijheus do Payis Walon, di cåze del reclame fwaite pal [[S.L.L.W.]]. Il aveut cmincî, avou [[Jean Haust]], li ''Dictionnaire général de la langue wallonne''. I rashonna ses ptits scrijhaedjes dins on live ''Notes de philologie wallonne'', eplaidî e 1912. Jules Feller fourit li mambor da [[Martin Lejeune]], et-z eplaidî ses ouves en on spès live e 1923. Dins l' biyografeye do scrijheu, on pout lére ene pårteye di ses idêyes so l' avançmint des belès letes e walon, a pårti d' l' ovraedje des diccionairîs. 12502 32013 2005-03-26T10:43:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ricwereus sol walon]] 12503 32014 2005-03-26T10:50:49Z Pablo 5 haye, håye? "Al Haye", c' est l' mot "[[Motî:håye|håye]]" ou ôte tchoi? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 26 di måss 2005 a 10:50 (UTC) 12504 32015 2005-03-26T10:57:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse]] 12505 32016 2005-03-26T11:00:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse (levî)]] 12506 32017 2005-03-26T11:21:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse (levî)]] 12507 32018 2005-03-26T11:22:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse (levî)]] 12508 32019 2005-03-26T11:23:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djîsse]] 12509 32020 2005-03-26T16:00:41Z Pablo 5 Poitrait da Djôr Smal, foumant l' pupe. {{licince imådjes Lucyin}} Poitrait da Djôr Smal, foumant l' pupe. {{licince imådjes Lucyin}} 12510 62441 2006-06-19T18:08:12Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Smal, Georges]] [[Imådje:smal.jpg|thumb|Smal, Georges]] '''Georges Smal''' a skepyî li [[8 di djanvî]] [[1928]] et a ndalé e [[1988]]. C' esteut on fjheu d' [[arimea]]s e walon mimbe des [[Relîs Namurwès]]. A vudi troes ramexhnêyes di powezeyes: “Vint d' schoice” (<small><span lang=wa-feller>''Vint d' chwache''</span></small>) (1953), “Al taxhlete” (<small><span lang=wa-feller>''Al tachlète''</span></small>) (1956) eyet “Cayôs d' aiwe” (<small><span lang=wa-feller>''Cayôs d'&nbsp;êwe''</span></small>) (1992). Après s' moirt a co rexhou “Ene voye d' aiwe” (<small><span lang=wa-fell>''One vôye d'&nbsp;êwe''</span></small>) (1992). Si ritche vocabulaire, eyet ene cogne di powezeye azès fenès imådjes fijhèt di Smal onk des pus grands fijheus d' arimeas del deujhinme mitan des [[anêyes 1900]]. Nerén, i n' esteut nén veyou voltî pa [[Lucien Maréchal]], ki vleut ki les arimeas e walon soeyénxhe comprindous åjheymint di tertos. Çou k' a fwait li pus verziner Smal, c' est les candjmints d' après l' [[deujhinme guere daegnrece|guere di 1940-45]], avou li skepiaedje di deus societés: li cene des ptits viyaedjes ki dmoréve avou ses viyès uzances, eyet li cene modiene, ki bodjive al cwatrinme vitesse. Veyou avou l' ouy des [[rifondaedje do walon|rfondeus]], nos rlevrans ki Djôr Smal si sieve cobén di [[noûmot]]s pa stindaedje di sinse, ey eto d' eprontaedjes di [[croejhete]] foû payis. Di s' mestî, il boutéve a l' Estat, et après, il a fwait del politike. A pårti di [[1999]], ene bate di dijhaedjes di rimeas e walon a [[Nameur]] a stî lomêye "[[Grand Pris Georges Smal]]".Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/smal.html Pådje avou des scrijhaedjes da sinne] 12511 32022 2005-03-26T16:07:05Z Pablo 5 Fauconnier, Jean divins: El Bourdon, l° 528 (setimbe 2000). Fauconnier, Jean divins: El Bourdon, l° 528 (setimbe 2000). 12512 32023 2005-03-28T22:22:07Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Fauconnier, Jean]] [[Imådje:fauconnier_djan.jpg|thumb|101px|Fauconnier, Jean divins: El Bourdon, l° 528 (setimbe 2000).]] '''Jean Fauconnier''' ([[1915]]-[[2000]]). [[sicrijheu e walon]], pa côp dizo l' no d' pene di <span lang=wa-fell>"L'&nbsp;Nuton"</span>. Ci fourit a côps on fijheu d' [[paskeye]]s: “L' efant k' a stî pierdou” (1940), “Li blanke dame” (1942), on ratourneu e walon d' on roman e [[picård]] “Les Pansård” (1945), on fjheu d' pîces di [[teyåte]] “L'&nbsp;810” (1951), “L'&nbsp;Grelé” (nén eplaidî), ey on fjheu d' rimeas “12 tchansons” (1980). Foû do walon, il a stî eto on rcwereu so l' [[istwere]] coinrece di [[Tcheslet]], et on scrijheu ezès [[gazete]]s e francès <span lang=fr>(La Lanterne)</span> ey e walon ([[Al Tchandele (gazete)|Al Tchandele]], [[El Bourdon]])</span>. Il a stî onk des rcandjeus do stîle des scrijhaedjes e walon, comincî diviè 1940 e Payis d' [[Tchålerwè]]. 12513 58658 2006-05-29T19:45:32Z Pablo 5 licince Coviete do live [[Fonse et Cie]] da [[Georges Fay]] (1942) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12514 32025 2005-03-28T22:21:40Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Fay, Georges]] [[Imådje:Fonse et Cie.jpg|thumb|Coviete do live “Fonse &amp; Cie”]] '''Georges Fay''' ([[1899]]-[[1986]]) [[sicrijheu e walon]], ricwereu sol [[foclore]], et bouteu pol walon dins l' payis d' [[Tchålerwè]]: djouweu d' [[teyåte]], [[tchanteus e walon|tchanteu]], dineu d' coferinces, adjinçneu d' emissions e walon å posse, et prezidint di l' [[ALWAC]]. “L'&nbsp;anea” pîce de teyåte (1932), ourit toplin d' succès e Payis d' Tchålerwè et co pus lon. Ene ôte pîce, “Zabele”, a stî li prumire pîce e walon djouwêye a l' [[RTBF]] e 1961. Come sicrijheu d' prôze, il a scrît “[[Fonse et Cie]]” (1942) ki conte les paskeyes d' on scolî åddilon d' l' anêye. Come fijheu d' rimeas: “Troes ptits efants”; “Tchambe l°&nbsp;9”; “El grande paskeye”; “On moes shût l'&nbsp;ôte”; “Peneus tchaplet”; “Traze al dozinne”. Il a eto scrît des pîces pol [[radio]]: “Å cariyon” et “Nosse crås mårdi”. Come ôtès pîces di teyåte: “Pol medaye”, “Djåke Bertrand”, “El fåt touwer&nbsp;!”; “Moman”; “L'&nbsp;ôte moman”. 12515 55714 2006-05-04T16:52:45Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[Categoreye:Sicrijheus]] [[Categoreye:Walonreye]] 12516 45173 2005-11-21T10:41:18Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Welin''' (fr: ''Wellin'') est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Wellin Luxembourg Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene el province do Lussimbork]] * Dimorants: 2.918 ([[2004]]) * Sitindêye: 67,52 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 43,22 djins/km² * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Band d' Welin: [[Welin (viyaedje)|Welin]] avou [[Almå]], [[Lompré-el-Fåmene|Lompré]], [[Sohire]], [[Tchanlî]]. == Difoûtrinne waibe == * [http://www.wellin.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Wellin]] [[eo:Wellin]] [[fr:Wellin]] [[nl:Wellin]] 12517 51307 2006-03-12T14:19:15Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Welin''' (fr: ''Wellin'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Welin|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''6920''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''N 4''' 12518 51304 2006-03-12T14:18:40Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Tchanlî''' (fr: ''Chanly'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Welin]]. * Limero del posse: '''6921''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''N 6''' 12519 51387 2006-03-12T14:43:02Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Alma}} '''Almå''' (so plaece ''Almau'', fr: ''Halma'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Welin]]. * Limero del posse: '''6922''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''N 5''' 12520 51395 2006-03-12T14:45:16Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Sohire''' (so plaece ''Soyîre'', fr: ''Sohier'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Welin]]. * Limero del posse: '''6920''' (vî limero '''6925''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''N 2''' 12521 57480 2006-05-20T22:43:37Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Wazedje''' (fr: ''Wasseiges'') c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Wasseiges Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province di Lidje]] [[Imådje:Wasseiges JPG00.jpg|thumb|150px|L' eglijhe di Wazedje]] * Dimorants: 2.406 ([[2004]]) * Sitindêye: 24,45 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 98,42 djins/km² * Arondixhmint: [[Wareme]] * Ban d' Wazedje: [[Wazedje (viyaedje)|Wazedje]] avou [[Åcosse]], [[Anmzin]], [[Mêfe]]. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.wasseiges.be Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[en:Wasseiges]] [[eo:Wasseiges]] [[fr:Wasseiges]] [[nl:Gemeente Wasseiges]] 12522 51308 2006-03-12T14:19:20Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Wazèdje''' (fr: ''Wasseiges'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes po fé ene [[Wazedje|intité di minme no]]. * Limero del posse: '''4219''' (vî limero '''5070''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 58''' 12523 51380 2006-03-12T14:41:33Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje|Mefe}} '''Mêfe''' (fr: ''Meeffe'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Wazedje]]. * Limero del posse: '''4219''' (vî limero '''5073''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 70''' 12524 51386 2006-03-12T14:42:50Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Anmzin''' (fr: ''Ambresin'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Wazedje]]. * Limero del posse: '''4219''' (vî limero '''5072''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 59''' 12525 51319 2006-03-12T14:24:35Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Acosse}} '''Åcosse''' (fr: ''Acosse'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Wazedje]]. * Limero del posse: '''4219''' (vî limero '''5082''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 71''' 12526 51316 2006-03-12T14:24:00Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Wave}} '''Wåve''' (fr: ''Wavre'', so plaece ''Auve'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Wåve|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''1300''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 25''' == No d' plaeces di Wåve == Coulots: * El Basse Wåve, * El Hôte Wåve. 12527 32038 2005-03-27T03:40:46Z Pablo 5 '''Purnôde''' (fr: ''Purnode'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Uwar]]. * Limero del posse: '''5530''' (vî limero '''5191''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 9''' == Economeye == I gn a-st a Purnôde ene [[bressene]], li bressene do [[Bok (aiwe)|Bok]] (fr: ''Bocq'') ki fwait des foirts bounès bires årtizanåles. [[fr:Purnode]] 12528 32039 2005-03-29T10:53:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ucîmont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F. Ucimont</span>, rebané avou [[Motî:Bouyon|Bouyon]]. Sipotaedje des djins: les [[Motî:halinot|Halinots]] (so plaece: <span lang=wa-feller>''Oulinots''</span>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Ucîmont</FONT>, Ucimont, Ûcîmont</span>, [[scrîta|Vî scrijha]]: Uciemont (1315). Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"uxo"</span> (hôt), hôt mont; ricomprin come on [[no d' djin]] (avou rmetaedje d' ene [[cawete -eye|cawete latene -iaca]]); rl a: [[Motî:Orcîmont|Orcîmont]]. ---- * [[Ucîmont|Dipus d' racsegnes so Ucîmont]] 12529 58383 2006-05-25T21:41:55Z Pablo 5 rissaetchî loyén avou on no trop lådje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Orcîmont</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F. Orchimont</span>, rebané avou [[Motî:Vresse|Vresse]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta> Urcisus mons (1055); Urcismont (1067), Urcisinus mons (1104) (XII° s.); Urcis mons, Orcismont (XII° s.); Orcimont, Orcymont, rålmint Ursimons. </span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"uxo"</span> (hôt), hôt mont; [[ristitchî R]]; ricomprin come on [[antroponimeye|no d' djin]] (avou rmetaedje d' on S tîxhon d' apårtinance); rl a: [[Motî:Ucîmont|Ucîmont]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dorcîmont</B></FONT> [n.dj.] no d' famile del Walonreye, ki si scrît asteure e francès : <span lang=fr>Dorchimont, Dosimont</span>. ---- * [[Orcîmont|Dipus d' racsegnes so Orcîmont]] * Poirteu do no « Dorcîmont » : [[Pierre-Joseph Dosimont]]. 12530 32041 2005-03-27T09:56:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:oyi]] 12531 36055 2005-07-28T23:28:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oyi 2</B></FONT> [v.c.] ridoblant infinitif di "[[Motî:ôre 1|ôre]]" (etinde). <I>Tchantans tchantans ene tchanson po nozôtes; Tchantans tchantans i nos fåt fé oyi</I> (Tchanson des Gåmets). <I>Li son del Côpareye Est co dvins mes oreyes, Kécfeye djel pinse oyi: I m'&nbsp;shonne eco k'&nbsp;ele vike</I> (C.N. Simonon). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">oyi</FONT>, oyu, oyë</span>. Omonime: * [[Motî:oyi 1|oyi]] (awè, åy, way) 12532 58059 2006-05-23T11:32:03Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Onai]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Onai</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Honnay</span>, rebané avou Biarin. <B>II.</B> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Honnay, Honai, Honay</span>. <I>Dj'&nbsp;a metou les biesses å Park Onai.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>Oné, Ogna; vî scrijha: Hunai (1050)</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;ene djin (Huno), ricoprin come "[[Motî:ônea|ônea]]". Omofone coinrece: * [[Motî:ônea|ônea]] (o.n.; sôre d' åbe) ---- [[Onai|Dipus d' racsegnes sol pitit ban]] 12533 51385 2006-03-12T14:42:34Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Onai''' (so plaece ''Oné'', fr: ''Honnay'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Biarin]]. * Limero del posse: '''5570''' (vî limero '''5575''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D&nbsp;109''' * Sipotaedje: les Halenes (''Oulènes'') Etimolodjeye: no d'&nbsp;ene djin (Huno), ricoprin come "ônea". 12535 44241 2005-11-11T02:13:23Z Pablo 5 coridjaedje loyén [[Categoreye:Moyinådje]] Èn '''alou''' (e F. ''alleu'', do [[francike]] ''alôd'', latén ''allodium'') c' esteut, el [[moyinådje]], èn eritaedje ki n' esteut nén sometou åzès dvwers eviè on signeur. Did la, èn alou c' est ene tere k' est e prôpieté complete, eneviè on [[fî]], k' on rçût d' on signeur, ou d' ene prôpieté k' on louwe (k' on ndè paye li ''cinse'') a on signeur. Pa stindaedje, on a eto lomé ''alou'', on boket d' teritwere ki dipindeut d' on tchestea, mins k' ere raclôs dins l' bén d' ene ôte tchestulreye. Ça vout dire ki l' ci ki n' vleut nén schoûter les lwès et les edits di si djuridiccion pleut aler s' î mete a coete et n' nén esse porshû. Insi, a [[Poitchrece-e-l'-Årdene]], gn aveut ene coine do viyaedje ki dipindeut d' [[Bouyon]], adon ki l' restant do viyaedje dipandeut del [[Dutcheye do Lussimbork]]. Gn a co a l' eure d' enute ene djin k' a wårdé li sobriket di ''"Djan d' l' Aluwe"''. [[fr:Alleu]] 12536 32046 2005-03-27T13:54:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwatru-vint</B></FONT> [nombe addj. &amp; o.n.] [[Motî:ûtante|ûtante]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cwate-vint, cwète-vint, cwatrè-vint, catrè-vint, catru-vint, catrë-vint, <FONT COLOR="#800080">cwatru-vint</FONT></span>. 12537 32047 2005-03-27T13:59:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>céncwante</B></FONT> [nombe addj. &amp; o.n.] nombe 50. <I>Fåt aveur dipus d' céncwante å cint.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>cincante, cé<SUP>n</SUP>cante, cécante, <FONT COLOR="#800080">cé<SUP>n</SUP>cwante</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>céncwantinme</B></FONT> [limerotant addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ôre ki corespond å limero 50. <B>2.</B> boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e céncwante. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>céncwantinne</B></FONT> [f.n.] a pô près céncwante. 12538 32048 2005-03-27T14:00:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:céncwante]] 12539 32049 2005-03-27T14:00:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:céncwante]] 12540 32050 2005-04-29T22:58:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cronzoxh]] 12541 32051 2005-03-27T14:08:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coûte djoye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:disbåtchmint|disbåtchmint]] ki shût on [[Motî:rafiya|rafiya]] ki n' arive nén. <I>Ene coûte djoye, c' est cwand l' vizaedje di feme ki si rtoûne ni corespond nén avou l' bea drî k' on shuveut.</I> (rat. pa L. Baijot). <span lang=fr>F. déception.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rowe Coûte Djoye:</FONT> rowe di [[Cînè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l'&nbsp;åbe Coûte Djoye:</FONT> no d'&nbsp;plaece. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse loyî a l'&nbsp;Åbe Coûte Djoye:</FONT> awè ene coûte djoye. Bodjes: * [[Motî:court|court]] (addj.) * [[Motî:djoye|djoye]] (f.n.) 12542 32052 2005-03-27T14:17:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:culturel]] 12543 32053 2005-03-27T14:19:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>culturel, e</B></FONT> [addj.] di [[Motî:culteure|culteure]] (di [[Motî:tuzance|tuzance]]), pal culteure. <I>Les SLLW-îs k' ont siné l' papî, e 1996, ki tape so li rfondaedje et les noûmots î ont metou 32 côps l' mot "patois" et deus côps l' mot "patoisant"; fåt nén dmander come li culturele colonizåcion a fwait des ravadjes</I> (R. Viroux). Disfondowes: <span lang=wa-feller>culturèl(le), këltërèl(le), <FONT COLOR="#800080"><B>culturél(le)</B></FONT>.</span> 12544 32054 2005-03-27T16:39:41Z Pablo 5 tecse ricopyî so [[Spahis]] 12545 65248 2006-06-25T04:31:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Сипахи]] [[Categoreye:Gueres et årmêyes]] Les '''spahis''' (''sipahi'' e turk) estént des sôdårds a tchvå d' elite dins l' [[Impire Otoman]], li no vént do [[farsi]] ''سپاهی'' (''sepâhi'', sôdård). Pus tård, cwand les francès ont-st abroké so l' [[Aldjereye]] et l' [[Marok]], il ont-st amonté des unités di cavalreye des tropes coloniåles, eyet les lomer eto ''spahis''. == Sipahis do tins des Otomans == [[Imådje:Sipahi3.jpg|thumb|On spahi do tins des otomans; graveure so bwès di 1576.]] Les spahis estént des sôdårds a tchvå di l' [[Impire Otoman]], avou on statut ene miete come li ci des tchvalîs e l' Urope del [[moyinådje]]. Il avént des [[fî]]s (lomés ''timar''), dinés directumint på [[Sultan]], siconte di cwè el dvént siervi militårmint tchaeke côp k' elzî dmandeut. Les spahis ont stî metous so pîs probåblumint do tins da [[Mehmed II]]. C' esteut l' pus grande des shijh divizions di cavalreye; eyet li corespondant a tchvå des [[Djenissaire]]s (ki zels si batént-st a pî). I siervént ossu di wåde a tchvå do Sultan, eyet, tins d' påye, i rascodént les taeyes. Li boket d' tere li pus ptit da on spahi c' esteut l' ''timar'', ki lyi dneut on rivnou so èn an di 10.000 ''akçe'' (prononcîz ''aktché''), çou k' esteut adon di deus a cwate côps d' pus ki çou k' on professeu wagnive. On ''ziamet'', lu, dinéve disk' a 100.000 ''akçe'', et c' esteut po les spahis k' estént des oficîs. On ''hass'' dinéve des rivnous di pus d' 100.000 ''akçe'', et c' esteut seulmint po les pus hôts gradés. On spahi avou on ''timar'' diveut forni po l' årmêye disk' a cénk sôdårds; li ci k' aveut-st on ziamet disk' a vint sôdårds, eyet l' ci avou on ''hass'' bén pus d' vint sôdårds. Po dire li vraiy, mågré leus priviledjes, bråmint des spahis estént des esclåves ki l' Sultan end esteut l' mwaisse; il estént prins sorlon li sistinme do ''[[devşirme]]'' (prins tot djonnes, po-z esse etrinnés po divni sôdårds ou hôt fonccionaires di l' Impire); di cisse manire li Sultat s' acertinevé di leu lweyisté. A pårti do mitan do [[16inme sieke]], les djanissaires ont cmincî a-z esse les pus impôrtants dins l' årmêye, mins les spahis ont tot l' minme dimoré impôrtants dins l' economeye eyet l' politike di l' Impire. Viè l' [[17inme sieke]], les spahis estént, avou leus rivås les djanissaires, les vraiys mwaisses moenneus d' l' impire Otoman. Cwand å [[19inme sieke]], les sultans ont vlou modiernijhî l' årmêye, c' est co les spahis k' ont språtchî l' dierin riventaedje des djanissaires, e [[1826]]. Mins mågré ça, deus anêyes après li sultan [[Mahmud II]] a dissolou les dvizions di spahis a leu toû, come les djanissaires deus ans pus timpe, eyet mete fén a leus priviledjes, po-z adjinçner al plaece ene årmêye pus modiene. == Sipahis dins l' årmêye francesse == Dins l' årmêye coloniåle [[France|francesse]], les '''spahis''' (''spahi'' e francès, ''sbâhi'' en [[arabe]]), estént des unités di cavalreye ki ses mimbes estént des [[Marok|marokins]], [[Aldjereye|aldjeryins]] ou [[Tunizeye|tunizyins]], egadjîs eyet foirmés låvå. Ene des pårticulåristés des spahis, esteut k' i poirtént l' epêye ataetcheye al sele di leus tchvås. Il ont stî metous so pîs pol prumî côp e [[1840]], å moumint di l' abrocaedje del France so l' Aldjereye (et motoit bén ki les prumîs c' esteut des spahis di l' impire otoman k' ont candjî d' mwaisse, et wårder l' no). Il ont combatou so tote li concwesse di l' Aldjereye, li [[guere Franco-Prûssyinne]], l' abrocaedje sol Marok, li [[prumire guere daegnrece|prumire]] eyet l' [[deujhinme guere daegnrece|deujhinme]] gueres daegnreces. Do tins del deujhinme guere daegnrece, li plupårt des redjimints di spahis estént motorijhîs, mins sacwants estént co a tchvå, el Nôr di l' Afrike. Al fén del guere d' indepindince aldjeryinne (1962) tos les redjimints di spahis såf onk ont stî disbandés. Li modiene 1î redjimint di spahis ki dmeure co est ene unité blindêye k' a prin pårt al [[Guere do Koweyt (1990-1991)|guere siconte di l' Irak]] e 1990-1991. Bråmint lontins, les spahis aldjeryins et tunizyins ont poirté des unifômes avou ene rodje djakete avou deus noers brozdaedjes, on turban, des bleuwès marnes eyet on [[burnous]] blanc rodje sol dizeur, dismetant k' les marokins avént on burnous blanc bleu foncé sol dizeur. === Les Spahis el Walonreye et a Sdan === Li [[10 di may]] [[1940]], on vénrdi, les [[Almagne|Almands]] moussént el [[Beldjike]] et po l' aidî, les Francès ont fwait avancî leus tropes k' estént rashonnêyes åd dilong del frontire. Eter [[Sidan]] et [[Charleville]], li frontire ere tinowe pa deus redjimints di spahis marokins, montés so leus ptits tchvås. Li vénrdi tote li vesprêye, on-z a veu passer ces sôdårds la ki ndalint a l' Ess, so [[Sint-Houbert]], po rascontrer les Almands. Mins cwè årént i polou fé avou des ptits tchvås conte des [[tank]]s? Li semdi [[11 di may]], il avént l' ôre di rintrer e [[France]]. On ls a don veu rpasser, å mitan des civils ki s' såvént, zels, peu d' esse martirijhîs come e [[1914]], tins del [[prumire guere daegnrece|guere 1914-1918]]. I passéve a tot bout d' tchamp des ptits avions almands ki mitrayént les sôdårds on pô pattavå. Li prumî a-z esse touwé, ç' a stî dins li dischinte di [[Pwès-Sint-Houbert|Pwès]] e vnant des [[Les Libins|Libins]]. On monumint ''Li Marokin'' est todi la, li long del voye. Li semdi al nute il estént tos rvoyes. I n' è dmoréve pus onk sol payis cwand les Almands ont arivé l' dimegne å matén. Çou k' on n' sepa k' bén pus tård, c' est kel mierkidi [[15 di may]], i n' dimoréve pus rén d' tos ces sôdårds la. Il avént rpassé [[Mouze]] li dimegne et li mårdi, i tnént on ptit viyaedje dirî Sdan, k' on lome: "La Horgne". On lzî aveut dné l' ôre di s' baricåder dins l' viyaedje et ås alintoûs et di tot fé po-z arester les tanks ki les porshuvént. Il ont si bén fwait leu dvwer, k' i s' ont fwait touwer tertos, minme les deus colonels ki comandént les redjimints. Li viyaedje del Horgne a divnou on muzêye al glwere des Spahis. Po-z onorer leu memwere, tos les ans, å moes d' may, ene toitche est aloumêye [[Li Bork|å Bork]] et des djonnes coreus a pî si passèt l' flame di onk a l' ôte djusk' al Horgne, e rfijhant li voye ki les Spahis avént fwait e 1940. [[da:Spahi]] [[de:Sipahi]] [[en:Sipahi]] [[es:Sipahi]] [[fr:Spahis]] [[hr:Spahije]] [[hu:Szpáhi]] [[pl:Spahis]] [[pt:Sipahi]] [[ru:Сипахи]] [[sv:Spahi]] 12546 43259 2005-11-05T23:50:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sipahis]] 12547 54821 2006-04-22T18:29:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cerfontinne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cerfontaine</span>, divnou comene di rebanaedje. Etimolodjeye: latén <span lang=la>sacra fontana</span> (sourd sacré), did la li scrijhaedje <span lang=la>Serfontanis</span> (1049). ---- * [[Cerfontinne|Dipus d' racsegnes sol rebanêye comene]] * [[Cerfontinne (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban]] 12548 54824 2006-04-22T18:31:40Z Lucyin 16 '''Cerfontinne''' (so plaece ''Cerfontène'', fr: ''Cerfontaine'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Cerfontinne|comene di rebanaedje]]. * Limero del posse: '''5630''' (vî limero '''6450''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 45''', mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Sipotaedje des djins : les [[Foyant]]s. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Cerfontinne|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Cerfontinne == * El [[tchåfor (toponimeye)|Tchåfor]] Sire Djåke (la-minme : ''El Tchafoûr'') == Istwere == [[Principåté d' Lidje|Tere di Lidje]], e cwårtî di l' [[Eter-Sambe-et-Mouze]], Cerfontene esteut dizo moennance del Tere di [[Florene]]. == Industreyes == On-z î a saetchî å fier dispu l' vî vî tins et industriyelmint djusk' e 1870. On-z î rtroveut des craheas d' Sarazin (resses des bas-forneas), k' estént rfondous ezès hôts-forneas. Cerfontinne est eto cnoxhou po l' ovraedje do bwès: shabotîs, fådeus. == A vey == L' eglijhe Sint Lambiet, e stile noû-gotike eyet l' gåre do trin k' i gn a ene voye ki passe padzo. == Tuzance walone == Cerfontinne, c' est on payis k' a bén disfindou l' walon, avou [[Arthur Balle]], li diccionairî do ''[[Motî d' Cerfontinne|Contribution au dictionnaire du parler de Cerfontaine]]'', onk des 16 "Gros Ronflants", eyet [[Maurice Vray]], sicrijheu do [[franwal]] : ''[[franwal di Cerfontinne|Lexique français-wallon du parler cerfontainois]]''. Gn a, dispu 1994, ene copinreye, li ''Soce des Foyants'', k' eplaide ene [[gazete e walon|rivowe e walon]]: ''Academeye des Foyants d' Cerfontinne''. 12549 65499 2006-06-29T14:15:36Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nl:Cerfontaine (België)]] {{djermon viyaedje}} '''Cerfontinne''' (la-minme, on prononce ''Cerfontène''; fr: ''Cerfontaine'') est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Cerfontaine Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province di Nameur]] * Dimorants: 4.465 ([[2004]]) * Sitindêye: 83,45 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 53,50 djins/km² * Arondixhmint: [[Flipveye]] * Ban d' Cerfontinne: [[Cerfontinne (viyaedje)|Cerfontinne]] avou [[Dåsseu]], [[Silinri]], [[Sinzêye]], [[Soûmwè]], [[Vilé-l'-Djobin]]. Nén lon d' la (a pô près 3 km) si trove li [[lak di l' Aiwe d' Eure]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.cerfontaine.be Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Cerfontaine, Belgium]] [[eo:Cerfontaine]] [[fr:Cerfontaine (Belgique)]] [[nl:Cerfontaine (België)]] [[no:Cerfontaine]] 12550 32060 2005-04-22T13:23:16Z Lucyin 16 [[categoreye:foclore]] [[Imådje:mautcheu.jpg|thumb|150px|monumint ås mårtcheus d' l' Eter-Sambe-et-Mouze a Djerpene]] Les '''måtches di l' Eter-Sambe-et-mouze''', c' est des måtches foclorikes ki s' fijhèt dins bråmint di veyes et viyaedjes di l' [[Eter-Sambe-et-Mouze]] do moes d' [[may]] å moes d' [[octôbe]]. C' est des porcessions dicåçtêyes a on [[sints fiestis el Walonreye|sint]], eyet aconcoistêyes d' ene pitite trope di djins en åres. Sacwantès måtches si fwaiynut tos l' ans, et des ôtes tos les 7 ans (måtche sint Foyin). [[fr:Marches de l'Entre-Sambre-et-Meuse]] 12551 48055 2005-12-24T13:23:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: no '''Bive''' (fr: ''Bièvre'') est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye el [[province di Nameur]] [[Imådje:Bièvre Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province di Nameur]] * Dimorants: 3.103 ([[2004]]), '''Bivîs''' * Sitindêye: 109,59 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 28,31 djins/km² * Arondixhmint: [[Dinant]] * Canton: [[Djedene]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_56_27_N_05_00_56_E_region:BE|49°56'N - 5°01'E}} * Dicåce al [[Sint Houbert]]. * Ban d' Bive: [[Bive (viyaedje)|Bive]] avou [[Bayamont]], [[Belfontinne-dilé-Bive|Belfontinne]], [[Coirnîmont]], [[Graide]], [[Grå-Fayi]], [[Moncea-e-l'-Årdene]], [[Nayômé]], [[Pitit-Fayi]], [[Wajî]]. Comene di l' [[Årdene]] namurwesse, dins l' canton d' Djedene, li ké roye [[France]] et les cantons d' [[Biarin]], [[Welin]], [[Palijhoû]] et [[Bouyon]]. Bive fwait eto pårteye des "comenes d' Urope". Li no d' "Bive": ''Beveris'' (770), ''Bievere'' (1243) vént do [[gålwès]] "Beber", k' on dit "Bièvre" e francès et k' est l' vî no do [[castor]]. == Djeyografeye == Li comene si stind so a pô près 11.000 ectåres et lodje come 3.000 djins. Bive est sol cresse ki poite les aiwes ki vont a [[Lesse (aiwe)|Lesse]], a bijhe, et les aiwes ki vont a [[Smwès]], å midi. == Istwere == === Moyinådje === Li pus vî papî ki cåze di Bive date du 770, ou timp du Pèpin le Bref. C'est la charte du [[Wandelaicus mansus]]. Eter [[Bive (viyaedje)|Bive]] et [[Hôt-Fayi]], a bijhe, s' a trové å [[13inme sieke]] (1242) li viyaedje di "Prâjî", (tot å pus, l' eglijhe, li for et l' molén) basti la pås moennes di [[Mouzon]] (Ård. fr), ki vlént atåtchi l' eveke di Lidje, [[Dutcheye di Bouyon|Duk di Bouyon]], å wårdaedje des béns k' il avént yeu di tot timp (''ab antiquo'') a [[Djimbe]] et a Bive et k' ont co stî rconoxhous e 1245. Al fén do [[15inme sieke]], li signorreye di Bive s' a pårti eter mwintes tchesturlins; les moennes di Mouzon ont mågré tot wårdé leus droets so l' eglijhe, mins pårtis avou l' Abeye d' [[Ôrvå]], do timp do curé Ponsart. Li prumî des d'Orchymont a awè stî signeur di Bive si loméve Nicolas d'Orchymont (1500), mimbe do [[les troes Estats|nôbe-estat]] do [[Dutcheye do Lussimbork|Lussimbork]]. Li dierin, troes siekes pus tård, c' esteut Jean-Josèf d'Orchymont, ki fjha rilief di ses droets li 13 di djun 1793. Li [[Revolucion Francesse|revolucion]] a metou fén al signorreye d' [[Orcîmont]], mins nén al famile k' est todi prezinte a Bive et sol payis. === Guere di 1914 === [[Imådje:Colone du Borbouze.JPG|thumb|colone del cimintire di Borbouze (clitchîz po-z agrandi et lére li tecse)]] Al [[prumire guere daegnrece|guere di 1914]], li [[23 d' awousse]], gn a yeu on deur combat eter les Almands ki vnént d' Hôt-Fayi et les Francès ki vnént d' [[Orcîmont]]; les moirts del batreye ont lontins stî eterés al plaece k' il avént toumé, pwis, e 1917, ramoennés al cimintire militaire al plaece lomêye “[[Borbouze (Graide)|Borbouze]]” al gåre di Graide. E 1932, tos ces sôdårds la ont stî rcandjîs on dierin côp viè l' grande cimintire di [[Maissin]]. Dabôrd 100 ans pus tård, on comemore todi les prumirès batayes di 1914. Les rprezintants des årmêyes almandes et francesses rivnèt tos les ans å moes d' awousse, rinde omadje ås leurs, toumés la bén lontins. Li combat do 23 d' awousse 1914 a fwait mwintes cintinnes di moirts dins les deus camps; li viyaedje lu-minme a yeu bråmint a sofri: 17 civils fuziyîs, 72 måjhons metowes a feu. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.bievre.be Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Bièvre]] [[eo:Bièvre]] [[fr:Bièvre (Belgique)]] [[nl:Bièvre (België)]] [[no:Bièvre]] 12552 32062 2005-04-03T18:43:20Z Pablo 5 C' est li manse u li cinse d' èn ome k' on loméve ''Wandelaïc'' et ki dveut viker do tins da [[Pepin l' Bref]]. On-z è cåze dins ene viye [[tchåte]] di l' [[Abeye di Ståvleu]], k' a stî studieye la bén lontins pås benedictins Martène et Durand. On cnoxhe ci tecse la gråces a l' [[Abé Roland]], k' a scrît “Orchimont et ses fiefs” (''Orcîmont et ses fîs''). Ci cinse la si trovéve e ''pagus'' d' [[Årdene]] k' on loméve ''Palatiolus'' (enute: [[Palijhoû (viyaedje)|Palijhoû]]), eter [[Bive (viyaedje)|Bive]] et [[Nayômé]] (''Aldamega''). Alberik, abé di Ståvleu, î rataetchive li cinse ki si Rwè Pepin lyi aveut dné, po les djins d' [[Graide]] è profiter; a tchedje por zels di fé dire des [[messe]]s. Li tchåte riprind bråmint des nos d' bwès et d' tchamps k' on rtrove co enute, après 13 siekes. Ces teréns la (les Graideles, enute) ont stî lontins après, on sudjet d' margaye eter l' eglijhe di [[Graide]] et l' cene di [[Wajî]]. 12553 32063 2005-03-28T13:25:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Orcîmont]] 12554 32064 2005-03-28T13:32:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:doyåre]] 12555 58036 2006-05-23T11:18:48Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Depre]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Depré</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>De Preit, Duprez, Depré, De Pré, Depret, de Prêt, Deprey, De Prey, de Prey, Deprez, De Prez, de Prez, Depreez, Deprès, Depretz</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Do Pré, Des Prés</FONT>, Dèpré</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;provnance, plaece k'&nbsp;on lome "Li Pré" u "Les Prés". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Depreyea</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Depreay</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;provnance, plaece k'&nbsp;on lome "Li Preyea". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Delpréeye</B></FONT> [n.dj.] no d'&nbsp;famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>De prée, Delprée, Delperée</span>. Etimolodjeye: no d'&nbsp;Provnance, plaece k'&nbsp;on lome "Li Préreye". ---- [[pré|Dipus d'&nbsp;racsegnes so les prés, aprume ezès nos d'&nbsp;plaeces et d'&nbsp;djins del Walonreye]] 12556 54620 2006-04-18T22:41:25Z Lucyin 16 rassonraedje '''Orcîmont''' (F. ''Orchimont''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Vresse]]. Metou å dzeu do tchestea, lu-minme dominant ene sitroete valêye, li viaedje est a coete d' on hôt platea. * [[Limero del posse]] : ** asteure : '''5550''' ** Di 1969 a 1977 : '''6877'''. * [[Limero diyalectolodjike|Limeros diyalectolodjikes]]: ** [[ALW]] : '''D 127''' ** [[Charles Bruneau|Ricweraedjes da Bruneau]] : * Arondixhmint: [[Dinant]]. * Eplaçmint sol Daegn: {{sol mape|49_53_37_N_04_55_42_E_region:BE|49°53'N - 4°56'E}} * Dimanants: 250 (1830); 380 (1910); 350 (1930) * Eglijhe e 1863, distaetcheye del pårotche del [[Pitite Louwete]] li 3 d' setimbe 1586. * Patron: [[Sint Mårtén]]. * Dicåce: li dierin dimegne di setimbe. Perlinadje a Sint Meyin. Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, loukîz e [[Motî:Orcîmont|splitchant motî]]. ''Li CH d' Orcîmont e francès ''Orchimont'' provént do [[picård|picårdijhaedje des nos d' plaece]]''. == Istwere == Li conteye d' Orcîmont a lontins stî on payis d' frontire inte les Bas-payis espagnols et France. Il a stî studyî på tchenonne Roland dins on live ''Le comté d'Orchimont et ses fiefs'' (li conteye d' Orcîmont et ses [[fî]]s). Li foitresse d' Orcîmont date do [[10inme sieke|X° s.]] et li prumî signeur åreut stî on Godfroid, signeur di Djedene, k' on rataetche voltî al famile di Chiny. Li signoreye d' Orcîmont a yeu lontins ene grande influwance so l' istwere di tote li contrêye. Li tchestea d' Orcîmont, ataké pa ene årmêye francesse di Louis XIV, ås ôres des djenerås De Chatillon et de Brézet, a stî pris et broûlé li 11 di may [[1635]]. Ci fourit adon on sieke di måleur k' a veu peri del pesse et d' maladeyes pus di 7 djins so 10. Mågré tos les displis ki les signeurs ont yeu a-z edurer, li stok di cisse famile la a todi dmoré sol payis, et î est co todi, avou ene brantche ki vike co a [[Bive]]. == Accint do walon e 20inme sieke == * Les doûcès consounes å coron [[adurixhmint des cossounes å coron|ni s' prononcént nén adureyes]] : ene gade si prononcive ''èn gad'' (nén ''gat'', come cåzu totavå l' Walonreye). 12557 63113 2006-06-24T12:25:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:Postcode]] On '''limero del posse''', c' est on limero k' on mete so les adresses des letes ete des colis, divant li no do viyaedje u del veye, po-z aveur pus åjhey dins l' triyaedje des letes dins les cintes del posse. == Les limeros del posse el Walonreye == Les prumîs limeros del posse ont stî dnés e 1969. C' est des limeros avou cwate chifes. Totes les [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyinnès comenes]] d' adon end on yeu onk. Ås [[rebanêye comene|grands rebanaedjes]], li prumî d' djanvî 1977, a-st avou des noveas limeros po bråmint des comenes, sovint l' minme po tote li comene (mins nén todi). Les limeros del [[province di Nameur]] kiminçnut pa 5, les cis del [[province di Lidje]] pa 4. Les cis del [[province do Lussimbork]] et do [[Province do Hinnot|Hinnot]] pa 6. Les cis do [[Roman Payis]] pa 1. Les ôtes redjons del Beldjike [[Flande]], [[redjon d' Brussele|Brussele]] ont yeu les minmes candjmints administratifs. == Limeros del posse dins des ôtes payis == * Å [[Marok]], gn a des limeros del posse dispu diviè 1980. C' est on limero avou 5 chifes, come pol France. Li prumî chife est 1 pol redjon d' Rabat, 2 po Caza, evnd. Mins gn a waire di djins k' els eploynut, et co moens ki sårént dire li limero del posse di leu veye u viyaedje. * Å [[Canada (payis)|Canada]], c' est des limeros avou des letes. [[als:Postleitzahl]] [[ast:Códigu postal]] [[be:Паштовы індэкс]] [[bg:Пощенски код]] [[ca:Codi postal]] [[cs:Poštovní směrovací číslo]] [[da:Postnummer]] [[de:Postleitzahl]] [[el:Ταχυδρομικός κώδικας]] [[en:Postal code]] [[eo:Poŝtkodo]] [[es:Código postal]] [[fr:Code postal]] [[fy:Postkoade]] [[hu:Irányítószám]] [[id:Kode pos]] [[is:Póstnúmer]] [[it:CAP]] [[ja:郵便番号]] [[nds-nl:Postcode]] [[nl:Postcode]] [[nn:Postnummer]] [[no:Postnummer]] [[pl:Kod pocztowy]] [[pt:Código postal]] [[ro:Cod poştal]] [[ru:Почтовый индекс]] [[scn:CAP]] [[sk:Poštové smerovacie číslo]] [[sv:Postnummer]] [[tr:Posta kodu]] [[uk:Поштовий індекс]] [[zh:邮政编码]] 12558 32068 2005-03-28T14:47:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Depré]] 12560 65462 2006-06-28T15:35:54Z Lucyin 16 [[Imådje:eglijhe_Nayoomei.jpg|thumb|l' eglijhe]] '''Nayômé''' (fr: ''Naomé'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bive]]. * [[Limero del posse]]: '''5555''' (vî limero '''6841''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 132''' (mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]). * Arondixhmint : [[Dinant]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_56_N_05_05_E|49°56'N - 5°05'E}} * Sipotaedje des djins: les Cadets. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Nayômé|l' esplicant motî]].'' == Istwere == Li viyaedje di Nayômé est cnoxhou dispwis [[770]] (''Aldamega'', Nawômé, Naômé), la k' on ndè cåze dins l' tchåte di [[Wandelaicus mansus]]. Li tchestea d' Nayômé a stî ataké pås [[Montagnards Francès]] ki vnént do camp d' [[Belvå-dlé-Bouyon]], li [[17 d' awousse]] [[1793]] et l' signeur, Filipe-Gedefroid, viconte di Lardenoy de Ville, deputé do [[les troes Estats|nôbe-estat]] pol [[Dutcheye do Lussimbork|Lussimbork]] a stî touwé, adon k' i s' aveut catchî dins les grands djonkeas do vivî. Ça a stî l' dierin signeur di Nayômé. Gn aveut dins l' tins a Nayômé ene viye tchapele k' a stî [[Motî:confonde|confondowe]] po-z è fé ene novele. Les viyès pires ont stî baculêyes dilé l' vivî et cwand les djins ont basti des novelès måjhons, il ont tcheryî ces pires la. Ça fwait k' on rascontere dins les meurs des måjhons, des pires avou des scrijhaedjes. End a ene dins li måjhon Alaime k' est a pårt, ca c' est on [[cwåré madjike]]. == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Nayômé == [[Imådje:doyaure_plake2.jpg|thumb|plake "Vevî do Doyåre"]] === Hamteas === * Mon Idêye === Ôtès plaeces === * [[doyåre (toponimeye)|Li Doyåre]] 12561 56275 2006-05-11T15:56:55Z Lucyin 16 '''Bive''' (fr: ''Bièvre'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes po fé ene [[Bive|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''5555''' (vî limero '''6860''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 124''' * Dimanants: 480 (1840); 868 (1910); 730 (1930). * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_56_27_N_05_00_56_E_region:BE|49°56'N - 5°01'E}} * Vîs scrîjhas: ''Beveris'' (770); ''Bievere'' (1243); ''Bievres'' (1139, 1245, 1290) * Patron del pårotche: [[Sint Houbert]]. * Dicåce: li dimegne après l' 3 d' nôvimbe. == Istwere == L' eglijhe actouwele di Bive date di 1902; divant leye, li viye eglijhe datéve di [[1721]]. Bive esteut ene filiale del tote viye eglijhe di [[Djimbe]], doyené di [[Graide]], årtchidiyaconé di [[Fåmene]]. Li pus vî curé conou est Gérard (1254) k' aveut yeu des afwaires pask' i n' rindeut nén l' dîme ås moennes di [[Mouzon]]. A Prâjî, eter Bive et [[Hôt-Fayi]], les moennes di Mouzon, ki î djouwixhént dispwis todi (''ab antiquo'') do bwès et d' virêyes, ont cmincî a-z î basti ene eglijhe, on for et on molén. On poleut co vey des soubasmints di pires divant l' [[guere 1914-1918]] et li ruxhea do Prâjî si lome todi: "Li ruxhea del viye eglijhe". Å [[8inme sieke]], Bive dèpandeut do fisc di [[Palijhoû]], dins l' contêye di Lussimbork. Passe dins l' Måjhon ekestre d' [[Orcîmont]], e 1500, avu Nicolas d' Orcîmont come prumî signeur. Pus tård, diviè 1500, les signeurs di Bive estént des d'Orchimont et å long des siekes, après bén des catibulaedjes, les d'Orchimont d' enute si considerèt todi come dischindant des signeurs d'Orchimont et pårticulirmint di Djan-Djozef d'Orchymont, (1728-1810), k' aveut parvinou a rashonner tos les droets del signorreye di Bive == Nos d' plaece == === Hamteas === * Les Mizeres * Prwajî * [[wé (toponimeye)|Wé]] * Wîtay == Tuzance walone == * Situdia di l' accint d' Bive : Gabriel Eugène Grandjean ''Phonétique et morphologie du patois de Bièvre'' (acvierné på Pr Jodogne), UCL, 1959. 12562 50512 2006-02-15T22:50:31Z Lucyin 16 '''Coirnîmont''' (so plaece ''Cwârnîmont'', fr: ''Cornimont''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Wajî]], li [[26 di djulete]] [[1964]], divant les [[rebanêye comene|grands rebanaedjes]]. * Limero del posse: ** novea : '''5555''' ** vî limero : '''6863''' (li minme ki Wajî). * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 139''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_51_44_N_04_59_54_E_region:BE|49°52'N - 5°00'E}} * Sipotaedje des djins : Les Coirniboteas (so plaece : ''Cwarnibotês''). * Nombe di djins e 1967 : diviè 150. Coirnîmont (çou ki vôreut dire "coirnou-mont") est on ptit viyaedje foirt [[tourisse|touristike]] sol cress e ki rwaite an face, li cresse do [[Grå-Fayi]]. Po-z aler d' on viyaedje a l' ôte, i fåt dischinde dins ene parfonde valêye, bagneye på ruxhea ki vént d' [[Wajî]] et moenne ses aiwes a li [[Smwès]], å rgård do ptit viyaedje di [[Mouzaive]]. Ci ruxhea fijheut tourner l' molén et l' soyreye di pires di Mitôdje, so Wajî, li molin d' Grå-Fayi et l' molén d' Mouzaive. C' est onk des pus beas ruxheas del comene, avou on pont antike sins vôsseure fwait avou des platès pires di [[chisse]]. Li reputåcion do viyaedje asteure vént d' èn årtisse ki fwait des sorcires po wårni les måjhons. 12563 44627 2005-11-14T23:09:43Z Pablo 5 sol mape [[Imådje:graide_eglijhe_tour.jpg|thumb|Graide: li viye tour di l' eglijhe Sint-Dnis]] '''Graide''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bive]]. * Limero del posse: '''5555''' (vî limero '''6861''') * [[ALW|Limero diyalectolodjike]]: '''D 125''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_57_04_N_05_04_01_E_region:BE|49°57'N - 5°04'E}} Vîs scrijhas: ''Graida'' (770-779); ''Graisda'' (862-902); ''Graisdas, Grederis'' (946); ''Gredis, Graisde, Grades, Graidez'' (1330); ''Grede'' (1541-1554). == Deyografeye == Li ruxhea d' Graide si lome l' [[Almaxhe]] et ridjond [[Lesse (aiwe)|Lesse]] dizo [[Dåvdisse]]. == Istwere == Doyené e 837 (croes banåves di [[Palijhoû]]). E 1558, i s' sitind djusk' a [[Ansreme]], [[Falmagne]], [[Felene]], [[Djedene]], [[Vierzeye]], [[Astire]], [[Li Mwinni]], Sèvry, [[Djivet]], [[Bive]], [[Wajî]], [[Djimbe]], [[Maissin]], [[Ôtchamp]], [[Ofagne]], [[Palijhoû (viyaedje)|Palijhoû]], [[Bouyon]], [[Fayi-les-Veneus]], [[Rdû]], [[Viyance]], [[Fromlene]], Hargnies. Li tour di l' eglijhe est foirt viye; fonts di 1500; c' esteut ene possession di [[Ståvleu]], ddja dviè 770 (ond e cåze el tchåte di [[wandelaicus mansus]]) 22 omes ont stî deportés e l' Almagne tins del [[guere 1914-1918]], li 5 di decimbe 1916. === Makis 1944 === [[Imådje:Åté_dou_Maquis_-_Graide_-_4-9-2005.JPG|thumb|Åté do Makis - Graide (4/9/2005)]] 17 makizårds ont stî touwés dins l' combat do 1î d' setimbe 1944, tins del [[guere 1940-1945]]. Cénk di Graide, 5 di Nayômé (3 estént frés, del famile Denoncin), 5 di [[Patiniye]] et co deus ôtes. Il avént stî atakés pa des SS k' estént a Bive et k' avént ddja distrût l' makis d' [[Hodrémont]] et broûlé l' viyaedje li 23 d' awousse. C' ere dja li 23 d' awousse, e 1914, ki les Almands avént broûlé Hodrémont on prumî côp. == [[toponimeye|Nos di des plaeces]] di Graide == === Graide Gåre === [[Imådje:graide_gaure_tchapele.jpg|thumb|tchapele del Gåre di Graide]] Graide Gåre si va diswalper åtoû d' l' eståcion d' tchimin d' fier, costrûte a kékès kilometes do viyaedje di Graide. Li tchapele del gåre di Graide a stî basteye dins les anêyes 1900 pal famile Bertrumé ki dmoréve a costé et ki s' a, dins l' minme timp, rissiervé ene cimintire privêye k' est asto del tchapele. Li tchapele a stî dnêye al fabrike di Graide et fwait don pårteye del pårotche. Li siervice a stî assuré på curé d' Graide, k' a yeu rcours a des peres etrindjirs po vni dire messe li dimegne. Dins les anêyes 1930, c' esteut l' abé Degembes, ki vneut d' [[Louwate]], pwis, on-z a yeu les peres di [[Tchanlî]], ki vnént e tram, pwis les peres di [[Bietris]], tins del [[guere di 1940-1945]]. On s' sovint do pere Eleuthère, ki nos djheut messe li dimegne å matén, pwis k' apougnive, pås fås tchmins, li voye di Tchîplane et rivni prinde li michline di Bietris, del vesprêye. Après l' guere, les curés d' Graide ont stî motorijhîs et il ont yeu pus åjhey po s' displaecî. Dispoy 2003, dj' ans on pere polonès, li pere Stanislaw, k' est curé po Graide et l' gåre, [[Grå-Fayi]], [[Tchîplane]] et [[Coirnîmont]]. === Ôtès plaeces === * [[Borbouze (Graide)|Borbouze]] 12564 44631 2005-11-14T23:21:18Z Pablo 5 sol mape '''Grå-Fayi''' (so plaece ''Grau-Fayi'', fr: ''Gros-Fays''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyinne comene del Walonreye]], rebané avou [[Bive]] (et k' aveut ddja stî rebanêye avou [[Wajî]] li [[26 di djulete]] [[1964]], divant les [[grands rebanaedjes]] di 1977). * Limero del posse: ** asteure : '''5555''' ** vî limero : '''6863''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 138''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_52_11_N_04_59_00_E_region:BE|49°52'N - 4°59'E}} Li no d' ''Grå-Fayi'' èn vout nén dire "gros", come li scrijhaedje francès l' metou a nonsyince, mins "grå", ki vénreut di "[[Motî:graevleus|graevleus]]", paski les [[faw|hesses]] ont ene graevleuse schoice. Vîs scrijhas: ''Graveloitfait'' (1226); ''Grauelor Fahi'' (1234); ''Graveloi-Fahi''; ''Graufays, Groffays''; ''Gros-Fays'' (''Gérard, 1932 -Canton de Gedinne'') == Istwere == Grå-Fayi si rataetchive dinltins a l' eglijhe di [[Wajî]]. I n' a divnou pårotche k' e 1586, avou [[Coirnîmont]] et [[Tchîplane]] (tchapele a [[Sint Donat]], li Sint ki schape del tonoere). Li patron d' l' eglijhe est [[Sint Pire]], dicåçté après l' 29 di djun. Grå-Fayi apårtina ås signeurs Yvette du Bohan (1225); Jacques d'Orchimont (1234); fourit hôte forestreye del [[Dutcheye di Bouyon]] ki si stindeut djusk' a [[Sidan|Sdan]]; eto ås signeurs Gilles, signeur d' [[Idje]]; Tchåle di Berlaymont, signeur di [[Biarin]] (1575); Jean de la Mark, signeur di [[Botôssåt]]; de Louvrex et de Lamock (1780) k' a fwait båti li molén d' Mitådje, so Wajî. == [[Toponimeye|Nos d' plaece]] di Grå-Fayi == * [[Tchîplane]]. 12565 44611 2005-11-14T20:32:43Z Pablo 5 pus spepieusès cordonêyes (trovêyes tot rwaitant so les mapes) {{djermon viyaedje}} '''Li Moncea-e-l'-Årdene''' (so plaece ''Lu Moncé'', fr: ''Monceau-en-Ardenne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bive]]. ''I gn a des ôtes plaeces lomêyes [[Moncea]].'' * Limero del posse: '''5555''' (vî limero '''6862''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 129''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_54_15_N_04_59_07_E_region:BE|49°54'N - 4°59'E}} * Vîs scrijhas: ''Monceal'', ''le Moncel'' (1541), ''le Monceau'' (1618). On dit toudi ''Li Moncea'' et ''Li Fayis'' (po [[Ptit-Fayi]]), adon ki les ôtes viyaedjes do ban ni purdèt pont d' årtike. == Nos d' plaeces == * '''Timon''' : Pitit viyaedje disparexhou al pesse di 1635, en alant so [[Belfontinne-dilé-Bive|Belfontinne]]. * '''[[Fî]] del prévôté d' [[Orcîmont]]''' : Bwès Bourlan u ''Mwârgoute''. * '''''Achy''''', viye signorreye sol voye di [[Wajî]]. * '''Les Mizeres''', e pårtaedje avou [[Bive (viyaedje)|Bive]]. Les måjhons des Mizeres k' ont l' ouxh di dvant sol grand-route vont avou Bive, les ôtes, avu l' Moncea. 12566 44630 2005-11-14T23:18:50Z Pablo 5 sol mape '''Pitit-Fayi''' (so plaece : ''lu Fayi'', fr: ''Petit-Fays''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyinne comene del Walonreye]], rebanêye avou [[Bive]] (mins k' aveut ddja stî rebanêye avou [[Moncea-e-l'-Årdene|l' Moncea]] li [[26 di djulete]] [[1964]], divant les [[grands rebanaedjes]] di 1977). * Limero del posse: ** asteure : '''5555''' ** vî limero '''6862''' (come li Moncea). * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 128''' * Sipotaedje des djins : les Fayoteas (so plaece les ''Fayotês''). * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_54_07_N_04_58_03_E_region:BE|49°54'N - 4°58'E}} == Pocwè l' no "Pitit"-Fayi == Cwand on-z a dvou mete des nos diferins po tos les viyaedjes k' on djheut "å Fayi", on-z a metou "Pitit", pask' i gn aveut on ''Gros Fayi'' ([[Grå-Fayi]]) addlé. Pocwè "l' Fayi"? Paski Fayi vént di "[[faw|få, faw]]". Fåt sawè ki l' sapén n' est cnoxhou e l' [[Årdene]] ki tins do [[19inme sieke]]. Divant, c' esteut des hesses et des tchinnes ki fjhént l' sômî del foret, a costé des taeyîs d' [[beyôle|bôles]] et d' sås et des virêyes di djniesses. Nén etounant k' on rascontere a mwintès plaeces li no d' ''Fayi'' dins les noms d' viyaedjes. Sol ban do Fayi, gn a on site ki merite k' on s' î arestêye. Eter li Fayi et Tchîplanes, c' est ene parfonde valêye avou l' ruxhea do [[Ruwåmolén]] ki vént d' [[Bayamont]] et s' va taper e [[Smwès]] a [[Vresse]]. Dins ene ricoulêye di rotches, pus bas ki l' pont des berbis, on voet li grote del [[Rotche-Mozele]]. C' est on crin d' rotche k' a ddja siervou a catchî les curés ki les Francès avént tchessî al [[Revolucion francesse|revolucion di 1789]], pwis après ås cis ki n' volént nén siervi dzo [[Napoléon Bonaparte|Napoleyon]]. Pus près d' nozôtes, ç' a stî li catchete des cis do [[Moncea-e-l'-Årdene|Moncea]], k' avént abandoné leu viyaedje tins del Bataye di [[Bive]], li 23 d' awousse 1914. Li grote est å pî d' ene hôte cresse si a pik k' on n' î såreut nén tni campé. C' est ç' cresse la ki deus tchvås francès, sibarés pås côps d' canon, ont devalé vinte al tere po vni s' abate divant l' grote so on tchår ki les efants vnént d' cwiter po-z aler mougnî. Les djins ont criyî å miråke et èn åté a stî amenaedjî dins l' grote, come a Lourdes. Tos ls ans, li djoû del [[dicåce]] di setimbe, on dit messe al Rotche-Mozele. Li ruxhea ki devale å mitan del goidje esteut dinltins li seul tchimin po-z aler a Vresse, tchimin ki moussive e bî cwand li rotche ni leyive nén passer et ki rivneut å setch cwand l' terén l' permeteut. Tos ls ans, al rexhowe di l' ivier, li comene oblidjive les djins a rsaetchî les coxhes et les åbes ki les grossès aiwes avént etrinné tins d' l' ivier et k' espaitchént l' passaedje des tchvås. 12567 41691 2005-10-17T11:23:14Z Pablo 5 Les pådjes el djivêye chal sont des pådjes d' [[Wikipedia:omonimeye|omonimeye]]; dj' ô bén, des pådjes avou ene djivêye d' ôtès pådjes avou des årtikes k'&nbps;ont ci tite la. Les omonimeyes arivèt sovint avou les nos d' plaece, metans on minme no d' plaece po on viyaedje et on hamtea d' èn ôte viyaedje; ou po des veyes di payis diferins, ou co on no d' plaece et on comon no... Cisse djivêye ci c' est po-z espaitchî k' les pådjes d' omonimeye ni vnexhe dins l' djivêyes des pådjes ôrfulinnes; i s' pout k' i gn åye des pådjes d' omonimeye ki n' si trovèt nén (co) chal; pol djivêye a djoû ey otomatike, riloukîz a [[:Categoreye:Omonimeye|Categoreye:Omonimeye]] * [[Wikipedia:Loyéns viè les pådjes d' omonimeye/Motî]] == A == == E == == F == * [[Få]] == G == * [[Grand-Mayni]] == L == * [[Lussimbork]] == P == * [[Poitchrece]] 12568 56998 2006-05-16T10:40:45Z 84.189.231.153 <div class="plainlinks">[[Imådje:Disambig.svg||32px|]]''Çouchal c' est ene [[Wikipedia:Omonimeye|pådje d' omonimeye]], ki mostere les årtikes avou l' minme no mins so des sudjets diferins.''</div> ---- [[Categoreye:Omonimeye]] 12569 32078 2005-03-28T16:05:21Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces ki s' lomèt '''Moncea''': * [[Moncea-e-l'-Årdene]], viyaedje rebané avou [[Bive]], el [[province do Lussimbork]] * [[Moncea-so-Sambe]], rebané avou [[Tchålerwè]] 12570 37007 2005-08-04T12:12:07Z Zwobot 96 robot Ajoute: ast, be, fy, io, ms Modifie: vi '''[[Wikipedia:Omonimeye]]''' [[af:Kategorie:Dubbelsinnig]] [[als:Kategorie:Begriffsklärung]] [[ang:Category:Scírung]] [[ar:تصنيف:صفحات توضيح]] [[ast:Category:Uiquipedia:Dixebra]] [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыя:Неадназначнасьці]] [[bg:Категория:Пояснителни страници]] [[ca:Categoria:Pàgines de desambiguació]] [[cs:Kategorie:Rozcestníky]] [[cy:Category:Anamrwysedd]] [[da:Kategori:Flertydig]] [[de:Kategorie:Begriffsklärung]] [[el:Κατηγορία:Αποσαφήνιση]] [[en:Category:Disambiguation]] [[eo:Kategorio:Apartigiloj]] [[es:Categoría:Wikipedia:Desambiguación]] [[et:Kategooria:Täpsustusleheküljed]] [[fa:Category:صفحات ابهام‌زدایی]] [[fi:Luokka:Täsmennyssivut]] [[fr:Catégorie:Homonymie]] [[fy:Kategory:Trochferwiisside]] [[ga:Rang:Idirdhealáin]] [[gl:Category:Homónimos]] [[hr:Category:Disambiguation]] [[hu:Kategória:Egyértelműsítő lapok]] [[ia:Category:Disambiguation]] [[id:Kategori:Disambiguasi]] [[io:Category:Homonimi]] [[is:Flokkur:Aðgreiningarsíður]] [[it:Categoria:Disambigua]] [[ja:Category:曖昧さ回避]] [[ka:კატეგორია:არაორაზროვნება]] [[ko:분류:동음이의어 페이지]] [[ku:Kategorî:Rûpelên cudakirinê]] [[la:Categoria:Discretiva]] [[lb:Category:Homonymie]] [[li:Kategorie:Verdudelinkingspazjena]] [[lt:Category:Nukreipiamieji]] [[ms:Category:Nyahkekaburan]] [[nds:Kategorie:Begreepkloren]] [[nl:Categorie:Doorverwijspagina]] [[nn:Kategori:Fleirtydingssider]] [[no:Kategori:Pekere]] [[pl:Kategoria:Strony ujednoznaczniające]] [[pt:Categoria:Desambiguação]] [[ro:Categorie:Dezambiguizare]] [[ru:Категория:Disambig]] [[sk:Kategória:Rozlišovacie stránky]] [[sl:Category:Razločitev]] [[sq:Category:Kthjellime]] [[sr:Category:Вишезначна одредница]] [[su:Category:Disambiguasi]] [[sv:Kategori:Gaffelsidor]] [[th:Category:การแก้ความกำกวม]] [[vi:Category:Trang định hướng]] [[zh:Category:消歧义]] [[zh-min-nan:Category:Khu-pia̍t-ia̍h]] 12571 49094 2006-01-10T20:47:19Z 213.189.166.44 lb: {{djermon viyaedje}} '''Palijhoû''' (so plaece ''Palijû'', fr: ''Paliseul'') est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Paliseul Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Lussimbork]] * Dimorants: 4.990 ([[2004]]) * Sitindêye: 112,96 [[kilomete cwåre|km²]] * Dinsité: 44,18 djins/km² * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Ban d' Palijhoû: [[Palijhoû (viyaedje)|Palijhoû]] avou [[Calsbour]], [[Fayi-les-Veneus]], [[Li Fråmont]], [[Maissin]], [[Nolevå]], [[Ofagne]], [[Ôpont]] (avou [[Our (Ôpont)|Our]]). {{ProvinceLussimbork}} [[en:Paliseul]] [[eo:Paliseul]] [[fr:Paliseul]] [[lb:Paliseul]] [[nl:Paliseul]] 12572 44628 2005-11-14T23:13:36Z Pablo 5 sol mape '''Wajî''' (fr: ''Oizy'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bive]]. * Limero del posse: '''5555''' (vî limero '''6863''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 130''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_53_37_N_05_00_33_E_region:BE|49°53'N - 5°0'E}} == Istwere == [[Imådje:Eglijhe_du_Wajî.JPG|thumb|l' eglijhe di Wajî]] On cåzéve dedja d' Wajî do tins d' [[Pepin l' Bref]], tot come [[Bive (viyaedje)|Bive]], [[Graide]] et [[Nayômé]]. L' eglijhe di Wajî (adon, St Mårtén) ricovreut å [[9inme sieke]]: [[Bayamont]], [[Moncea-e-l'-Årdene|Moncea]], [[Pitit-Fayi]], [[Tchairire]], [[Grå-Fayi]], [[Coirnîmont]] et [[Tchîplane]]. Ele dipindeut adon di [[Ståvleu]], mins å [[13inme sieke]], c' ere les moennes do [[Li Bork|Bork]] (Sint Houbert, li sint patron d' asteure) ki racoedént les [[dîme]]s, avou li monastere di Laval-Dieu (Monthermé, Ård. franc.) et les peres di [[Rotchfoirt]]. E [[1635]], tins del guere eter li [[France]] et L' [[Espagne]], li tchestea d' [[Orcîmont]] a stî metou a feu et tos les viyaedjes alintoû ont stî sacadjîs et greyîs. Les djins s' ont såvé dins les bwès et abandné leus viyaedjes durant 25 ans. C' est d' adon ki les ptits viyaedjes di dvant li pesse ont disparexhou (Brèchôt, Timon, Mwêjnètes). Viè 1660, on-z a rataké a rbasti li viyaedje et l' eglijhe. Li tour date di 1673-1674. Schôdés pa çk' il avént sofrou durant 30 ans, i l' ont basti po siervi di rfudje et di moyén d' disfinse. Gn aveut k' on ptit ouxh d' intrêye et kékes craeyes dins les meurs po tirer. Li çmintire est todi åtoû d' l' eglijhe. Di ç' tins la, li curé dveut etertini l' bastimint å raeze do keur et les porotchîs dvént etertini tot çk' esteut dvant. Po-z eviter les margayes, ene pire mårkêye «NEF&nbsp;|&nbsp;CHOEUR, 1758» a stî ecastrêye dins l' meur di gåtche di l' eglijhe et dins l' ci d' droete. On les pout co vey enute, cwand on-z est dins li çmintire. Si Wajî n' fwait pus k' onk enute, dins l' tins, li ban esteut pårti e deus; ''li Dutcheye'' et ''li Province''. D' après li voye k' on dmeureut, on-z aveut droet a ene pårt di bwès dins onk u l' ôte des bans. Ci n' est ki dins les [[anêyes 1960]], k' on-z a aresté l' sistinme. == A vey == [[Imådje:Wajî_-_Tchapèle_et_tiyûs.jpg|thumb|Tchapele di Wajî]] A deus kilometes do viyaedje, sol platea, å mitan des tchamps, i gn a-st ene pitite tchapele ki date del pesse. C' ere ene tchapele "a repit"; ça vout dire k' on-z î apoirtéve les efants ki morént dvant l' [[bateme]], et i rpurdént coleur, li tins d' les batijhî. Li tchapele di Wajî est conoxhowe lon et lådje. I n' si passe nén on djôu sins k' on n' î rascontere kékin ki vént î fé ses devôcions. == Economeye == Wajî a deus moléns, li molén d' Mitådje sol ruxhea ki dschind so [[Mouzaive]] et Ru-å-molén, sol ruxhea d' [[Bayamont]] ki s' tape dins li [[Smwès]] a [[Vresse]]. A Mitådje, gn aveut ossu ene soyreye a pires. On saetchive å [[chisse]] dins ene schayire vijhene. On amoennéve les grossès pires k' on soyive po fé des pavêyes et des glacîs (éviers). 12573 32082 2005-04-23T01:21:17Z Pablo 5 sourdant == No e walon & etimolodjeye == L' etimolodjeye do no vôreut ki ça soeye purade "Grås-Fayi" (=> Graevleus-Fayi), mins dins l' sicrijhaedje e francès on-z a metou "Gros" (surmint cåze do "[[Pitit-Fayi]]")... On wåde "Gros-Fayi" ou mete "Grås-Fayi"? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2005 a 16:30 (UTC) On scrit a francès Gros-Fayis pasku les sincieus du dvant nu counichint nin l' walon. Il ont mètu Ptit-Fayi,pask'il avint mètu d' lôte costé Gros-Fayi. A walon, c'est bin Grås-Fayi k' i fåt mète (coume grèvleu, bin d'acward). Dabord, dins l' timp, on n' dijot nin "Ptit-Fayi", mês tout bounmint: L' Fayi. [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] I va, dji rcandje les nos. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di måss 2005 a 18:58 (UTC) == sourdants == * ''Gérard, 1932 -Canton de Gedinne'' 12574 32083 2005-03-28T18:24:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aiwe]] 12575 32084 2005-03-28T18:25:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aiwe]] 12576 32085 2005-03-28T21:54:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aiwe</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> likide k' i gn a l' pus sol daegn, ki totes les vicantès sacwè ont dandjî, ki si essegne tchimike est H₂O. rl a: [[Motî:yô|yô]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avni a ses aiwes:</FONT> ariver la k' on vout-st ariver. <I>Louke, dji t' va acsegnî l' piceure po-z ariver a tes aiwes</I> ([[A. Maquet]]). <span lang=fr>F. atteindre son objectif, son but.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse tot èn ene aiwe:</FONT> esse [[Motî:sonkenaiwe|sonkenaiwe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça a tcheyou a l' aiwe:</FONT> c' est rovyî, abandné. On dit eto: so [[Motî:flote|flote]]. <B>2.</B> [[Motî:ru|ru]], [[Motî:rivire|rivire]], [[Motî:mouze|mouze]]. <span lang=fr>F. cours d'eau.</span> <B>3.</B> [[Motî:basse (d' aiwe)|basse]], aiwe ki n' court nén. <span lang=fr>F. point d'eau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est todi l' aiwe ki doime ki neye:</FONT> <I>a)</I> i fwait pus riskeus d' aler åtoû des basses ki des corantès aiwes. <I>b)</I> les djins ki n' dijhnut rén sont cobén les pus [[Motî:toursiveus|toursiveus]]. <span lang=fr>F. Méfiez-vous des eaux dormantes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Grande Aiwe:</FONT> Oceyan. On dit eto: [[Motî:Grande Basse|Grande Basse]]. <span lang=fr>F. Océan.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les aiwes</FONT> [f.n.t.pl.] <B>1.</B> [[Motî:grossès aiwes|grossès aiwes]]. <I>Gn a des plaeces dilé Han k' ont yeu les aiwes deus ans en erote.</I> <span lang=fr>F. inondation.</span> <B>2.</B> (radoucixhant mot) [[Motî:xhlé|xhlé]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;låtchî les aiwes:</FONT> aler al [[Motî:raiwire|raiwire]] (pixhî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodjès aiwes:</FONT> maladeye ki les djins, les biesses pixhèt rodje. <span lang=fr>F. hématurie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">êwe</FONT>, éwe, ëwe, euwe; Gm. âwe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aiwî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fontinne, [[Motî:cråne 2|cråne]], [[Motî:sourd|sourd]] d' aiwe. <span lang=fr>F. point d' eau.</span> <B>2.</B> [[Motî:saiwoe|saiwoe]]. <I>Dji tuze d' astampêye astok di l' aiwî ki dji rneteye mes canadas ddins</I> ([[Emile Gilliard]]). <span lang=fr>F. évier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">êwî</FONT>, euwî</span>. Etimolodjeye: [[cawete -î]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aiwiaesse</B></FONT> [addj., purade padvant] avou bråmint do djus, mins sins waire di sawoura, tot djåzant d' on frut. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">êwièsse</FONT>, êwiasse, âwiyasse</span>. Etimolodjeye: [[cawete -aesse]], [[ristitchî Y]]. Parintêye : * [[Motî:raiwî|raiwî]] * [[Motî:dizaiwî|dizaiwî]] * [[Motî:saiwî|saiwî]] * [[Motî:Aiwêye|Aiwêye]] Mots d' aplacaedje : * No d' aiwes lomêyes aplakêyes e walon do 20inme sieke. ** [[Motî:Aiwe-di-Lesse|Aiwe-di-Lesse]] ** [[Motî:Aiwe-d'-Oûte|Aiwe-d'-Oûte]] ** [[Motî:Aiwe-di-Lome|Aiwe-di-Lome]] ** [[Motî:Aiwe-d'-Eure|Aiwe-d-Eure]] * Ôtes mots d' aplacaedje. ** [[Motî:sonkenaiwe|sonkenaiwe]]. ** [[Motî:deus-aiwes|deus-aiwes]] ** [[Motî:grossès aiwes|grossès aiwes]] ---- * [[aiwe (H2O)|Dipus d' racsegnes so l' aiwe (H₂O)]]. * [[corante aiwe|Dipus d' racsegnes so les corantès aiwes]]. * [[Aiwes di Walonreye|Dipus d' racsegnes so les aiwes del Walonreye]]. 12577 32086 2005-03-28T18:31:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:floter]] 12578 32087 2005-03-29T07:55:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>floter</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] dimorer so l' aiwe, sins [[Motî:afondrer|afondrer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flote</B></FONT> [f.n.] [[Motî:aiwe|aiwe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse so flote:</FONT> esse [[Motî:rovyî|rovyî]], abandné, tot djåzant d' on pordjet. On dit eto: [[Motî:tchaire|tchaire]] a l' aiwe. 12579 42453 2005-10-25T23:11:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yô</B></FONT> [f.n.] [[Motî:aiwe|aiwe]]. <I>Dins mes tchåssetes, dji sinteu l' yô glisser</I> (M. Dubois). Etimolodjeye: calké do [[Motî:picård 1|picård]] ''<span lang=fr-picard">yeau</span>''. Coinrece [[walon do Coûtchant]]. Parintêye: * [[Motî:yoler|yoler]] 12580 32089 2005-03-28T18:39:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Aiwe d' Oûte]] 12581 32090 2005-03-29T08:12:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aiwe d' Oûte</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aiwe-d'-Oûte</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe ki court e l' Årdene, et s' maxhî a Mouze a [[Motî:Lidje|Lidje]]. ---- * [[Aiwe d' Oûte|Pondants et djondants]] 12582 32091 2005-03-29T21:34:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Grå-Fayi]] 12583 34420 2005-07-10T14:44:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Grå-Fayi]] 12584 35233 2005-07-17T20:36:48Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Oute Bijhrece]] l' '''Oûte Bijhrece''' u '''Oûte Levantrece''', c' est onk des deus bresses ki vont divni [[Aiwe d' Oûte]], avou l' [[Oûte Nonnrece]]. Ele prind sourd a [[Bhô]], sol hamtea d' [[Oûte (Buhô)|Oûte]], di l' ôte costé do tiene do sourd do [[Glin (aiwe)|Glin]]. Après aveur raiwî [[Oufalijhe]], ele ridjond l' Oûte Coûtchantrece a [[Mabompré|Engrè]]. 12585 35235 2005-07-17T20:38:16Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Oute Nonnrece]] [[Imådje:oute_nonnrece_sinte-oude.jpg|thumb|L' Oûte Nonnrece a Sinte-Oude]] L' '''Oûte Nonnrece''' u '''Oûte Coûtchantrece''', c' est onk des deus bresses ki vont divni [[Aiwe d' Oûte]], avou l' [[Oûte Bijhrece]]. Ele prind sourd a [[Our-dilé-Libråmont]], raiwî [[Freu]], [[Sinte-Ôde]], eyet rdjonde l' Oûte Levantrece a [[Mabompré|Engrè]]. 12586 34121 2005-07-08T10:57:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rén</B></FONT> [nén definixhant prono] <B>1.</B> nole sacwè. Contråve: [[Motî:åk|åk]], ene [[Motî:sacwè|sacwè]]. <span lang=fr>F. rien.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' fåt rén:</FONT> dijhêye a on boledjî, bresseu, martchand d' pexhons ki vént e tournêye, s' i on n' a nén dandjî di s' martchandeye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est rén:</FONT> dijhêye po rapåjhî ene sakî k' a del poenne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' end est rén:</FONT> c' est on [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]], on canvolant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a fwait ça come rén:</FONT> åjheymint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a rén:</FONT> <I>a)</I> c' est on pôve; i n' a nén ddja ene vatche. <span lang=fr>F. au seuil de pauvreté.</span> <I>b)</I> i n' est nén [[Motî:coixhî|coixhî]] (après èn accidint). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' est nén sins rén:</FONT> il est ritche. <I>Li prôze nén racontrece, c' est ene essegne ki l' lingaedje va bén, ey e walon, on n' est nén sins rén</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. non sans ressources.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on ptit boket d' rén do tot:</FONT> on foirt pitit boket. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ni rén:</FONT> metou al fén d' ene djivêye di mots. <I>On n' î pôrè côper ni stiernixheures, ni bwès, ni håye, ni tote sôre avou ni få, ni hawe, ni seye, ni rén</I> ([[vîs papîs]], 1634). rl a: [[Motî:nerén|nerén]]. <span lang=fr>F. ni quoi que ce soit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' est pus gåre: i n' a pus ni fizik ni rén:</FONT> nén ddja on fizik. <span lang=fr>F. même pas, non plus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çoula n' a ni cogne ni rén:</FONT> ça n' rishonne a rén, c' est må fwait. <span lang=fr>F. aucune allure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I gn aveut ni bire ni peket ni diale di rén:</FONT> gn aveut vormint rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rén d' ôte:</FONT> rén a pårt çou k' on vént d' dire. <span lang=en>Ingl. nothing else.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so rén do monde di tins:</FONT> foirt raddimint. <span lang=fr>F. en moins de temps qu'il ne faut pour le dire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;come si rén n' è fouxhe</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">tot fjhant [[Motî:shonnance|shonnance°]] di rén:</FONT> <span lang=fr>F. comme si de rien n'était.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rén do tot:</FONT> vormint rén. On dit eto : [[Motî:kendal|kendal]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rén do tot d' tot ça</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ki d' rén n' è soeye!:</FONT> dijheye po rfuzer tot nete, tot setchmint. <span lang=fr>F. Il n' en est pas question.</span> <B>2.</B> ene sacwè (dins ene fråze di noyaedje). <I>I gn a nouk k' åye rén fwait.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>on rén</B></FONT> <B>I.</B> [o.n] ene pitite [[Motî:miete|miete]]. <I>I m' fåreut on rén d' boure.</I> <span lang=fr>F. rien.</span> <B>II.</B> [advierbire] ene miete. <I>Cisse plantche la est on rén trop sipesse.</I> <span lang=fr>F. légèrement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ré<SUP>n</SUP></FONT>, rin, ré, rî<SUP>n</SUP>, rî, riè</span>. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]] * [[Motî:vårén|vårén]] * [[Motî:nerén|nerén]] Omofones coinreces: * avou ''rin'' ** [[Motî:rin|rin]] (o.n.; boket do coir) ** [[Motî:rin 2|rin 2]] (rame di beyôle) ** [[Motî:Rin|Rin]] (aiwe). * avou ''ré'' ** [[Motî:ré|ré]] (note di muzike). ---- * [[nén definixhant prono|Dipus d' racsegnes so les nén definixhants pronos]] 12587 32096 2005-03-28T21:26:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet aiwes di Walonreye]] 12588 32097 2005-04-22T13:12:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouze</B></FONT> [f.n.] longue [[Motî:aiwe|aiwe]] ki s' egole dins ene mer. <I>L' avoz vs veyou passer, li mouze d' amon nozôtes&nbsp;?</I> (tchanson). <I>Li solea baxhe en ene mouze di feu</I> (H. Simon). <I>Après l' såvadje kitapaedje del dierinne bataye al dilongue do Bug (mouze di Pologne), li påye, k' est so balance, a ene gosse di cindes</I> (J. Houbart-Houge). <I>On va rmonter l' mouze li pus hôt possibe; adonpwis, ridisvaler avou les pexheus, li fleuve, disk' al mer</I> (Y. Gourdin). <span lang=fr>F. fleuve.</span> Etimolodjeye: sitindaedje do sinse do no do seul fleuve di Walonreye ([[Motî:Mouze|Mouze]]). Parintêye: * [[Motî:moziner|moziner, mozinaedje, mozinter]] * [[Motî:mozliner|mozliner]] * [[Motî:mozter|mozter]] * [[Motî:mozlî|mozlî]] 12589 55023 2006-04-25T23:11:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mouze</B></FONT> [n. d'&nbsp;aiwe] longue aiwe (950&nbsp;km), e F. <span lang=fr>la Meuse</span>, e neyerlindès: <span lang=nl>Maas</span>, ki prind sourd e France, pu vni bagnî l' Walonreye so 183&nbsp;km, pu l' Olande po s' radjonde å Rin et s' aler egoler el Mer do Nôr. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vås d' Mouze:</FONT> aiwes k' [[Motî:agoliner|agolinèt]] e Mouze. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"affluents de la Meuse"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;volou magnî Mouze et les vås:</FONT> <I>a)</I> volou fé ene sacwè ki n' si pout. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"décrocher la lune, vider la mer avec une cuillère"</span>. <I>b)</I> esse [[Motî:araedjî|araedjî]] a l' ovraedje. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"avoir mangé de la vache enragée"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ci n'&nbsp;est nén Mouze et les vås:</FONT> ci n' est nén impossibe. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Ce n'est pas la mer à boire"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mouze vént todi rcweri ses oxheas:</FONT> l' aiwe vént todi rprinde çou k' ele a tapé sol rivaedje; dijhêye po ene sakî ki rprind çou k' il a dné. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"donner c'est donner, reprendre, c'est voler"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est ene gote d' aiwe e Mouze:</FONT> ci n' est nén grand-tchoi. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est une goute d'eau dans l'océan"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn pont trover d' aiwe e Mouze:</FONT> esse biesse come ses pates. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vass tchir e Mouze, on voerè t' cou&nbsp;!:</FONT> (måhonteus) dihjêye po-z evoyî ene sakî å diale. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand les strons åront d' l' esprit, Mouze pasrè a Paris:</FONT> dijhêye po balter on boirgnasse. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate Mouze:</FONT> bate l' aiwe (fé tot çou k' ene sakî k' on voet voltî vout). <I>Cwand dji lyi dmandéve ene sacwè, po l' trover, elle åreut batou Mouze</I> (Brahy, ramexhné pa: J. Dejardin). <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avou ene boune parole, dji lyi freu bate Mouze:</FONT> on pout tot awè avou lu, dolmint k' on cåze bén. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est nén lu k' a pixhî Mouze:</FONT> i n' est nén foirt sûti. rl a: [[Motî:rinne 2|rinne]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il n'a pas inventé le fil à couper le beurre"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' i s' tapreut-st e Mouze, i n' si neyreut nén:</FONT> il a bråmint del tchance. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il crève de chance"</span>. <br> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' a nén pus fwin, k' Mouze n' a soe:</FONT> il est rpaxhî. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Moûze</B>, Mûze, Meuze</span>. Etimolodjeye: mot di dvant l' gayel, motoit <span lang=ga>"mus, moz"</span> (frexhe plaece), pal voye do latén <span lang=la>"Mosa"</span>. Parintêye : * [[Motî:mouze|mouze]] (f.n.; pa stindaedje di sinse di "Mouze") * [[Motî:mozinaedje|mozinaedje]] * [[Motî:moziner|moziner]] * [[Motî:mozinter|mozinter]] * [[Motî:mozliner|mozliner]] * [[Motî:mozter|mozter]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Eter-Sambe-et-Mouze|Eter-Sambe-et-Mouze]] ---- [[Mouze|Pus di racsegnes so l' aiwe di Mouze]] 12590 55017 2006-04-25T22:51:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moziner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.dj.] [[Motî:brohiner|brohiner]] (come c' est sovint l' cas åddilong d' [[Motî:Mouze|Mouze]]). <span lang=fr>F. bruiner.</span> Etimolodjeye: bodje Mouze et cawete -iner. Disfondowes: <span lang=wa-feller>moziner, mouziner, môzinè, mozner</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mozinaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:brohinaedje|brohinaedje]]. <I>Minme s' i låtche di ploure, vos bagnoz en on drole di tene mozinaedje paski l' nûlêye vos rafårdele come ene noere chabrake</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. bruine, crachin.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mozinter</B></FONT> (pron. mozin'té) ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.dj.] [[Motî:mozliner|mozliner]] (brohiner douçmint). Disfondowes: <span lang=wa-feller>mozin'ter, mouzin'ter</span>. 12591 32100 2005-03-28T21:51:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mozliner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.dj.] [[Motî:moziner|moziner]] (brohiner) douçmint. <I>C' esteut eviè l' Sint-Nicolai, li cwate di decimbe, si dj' tén bén; i mozlinéve: i tcheyeut come ene froede crouweur ki refådléve tot</I> (E. Gilliard). Disfondowes: <span lang=wa-feller>mozliner, mouzliner</span>. 12592 32101 2005-03-28T21:57:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mozter</B></FONT> ([[Codjowaedje shijhler|codjowaedje]]) [v.s.dj.] [[Motî:moziner|moziner]]. <I>Nosse pa djheut todi: waite, i mozete; les djins li rwaitént di cresse; i croeyént k' i cåzéve del mozete d' ene feme k' i gn a di l' aiwe come do brohinaedje k' endè sûne.</I> 12593 32102 2005-03-28T21:58:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moziner]] 12594 32103 2005-03-28T21:58:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moziner]] 12595 32104 2005-03-29T15:09:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nerén</B></FONT> [adv.] nén pus (metou après on no u on prono dins ene fråze di noyaedje). <span lang=fr>F. non plus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mins nerén:</FONT> mins non pus (mostere k' on rvént po disdire ene pårt di çou k' on a dit dvant). <span lang=fr>F. néanmoins.</span> <span lang=en>Ingl. nevertheless.</span> 12596 52867 2006-03-24T21:57:05Z Pablo 5 clintcheyès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>saveur</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawè</B></FONT> ([[codjowaedje aveur|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:kinoxhe|kinoxhe]]. <I>I n' sait nén ses lçons.</I> <I>Dji n' saveu nén ki vs estîz maryî.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén saveur pa ké dbout k' i fåt prinde l' [[Motî:exhea|exhea]]:</FONT> èn nén saveur pa wice kimincî. <B>II.</B> [[aidant viebe]] esse capåbe di. <I>I sait sôtler al coide come ene båshele.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén saveur roter so s' pwès:</FONT> esse tofer pressé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;scran a n' pus saveur dire do pwin:</FONT> foirt [[Motî:sicran|sicran]] k' on n' sait ddja pus dire li mot " pwin ". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn pus saveur djonde les deus betchs:</FONT> esse plin d' desses, wangnî moens ki çou k' on dispinse. Croejhete: come aidant viebe, dins ene fråze di noyaedje, « èn saveur » ni prind nén l' adviebe nén: <I>Dji n' vos l' seu dire.</I> <I>Li tchet n' såreut moussî la, et seurmint nén ene djin s' î muchyî.</I> <B>III.</B> [v.s.c.] <FONT COLOR="#ff0000">èn pus saveur</FONT> [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay, hote]]. <I>I djheut d' papa k' i n' saveut pus, et il a co morou dvant lu</I>. <span lang=fr>F. être épuisé, à bout de force, au bout du rouleau.</span> Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:sepi|sepi]] Parintêye : * [[Motî:rissaveur|rissaveur]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay, hote]] 12597 32106 2005-03-29T12:05:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:saveur]] 12598 34003 2005-07-06T13:58:14Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Colombin, Marius]] '''Marius Georges Colombin''' skepia a [[Djumet]] diviè 1903, et mora diviè 1977. Il a cmincî a cpôtyî l' pene e walon e 1948. Il a scrît des pîces di teyåte et des arimeas e walon. Sacwants powinmes ont stî eplaidîs [[el Bourdon]] (octôbe 1960, nôvimbe 1977). Ses pîces di teyåte ont stî djouwêyes a Djumet et a [[Lodlinsåt]]. Tins del [[guere 1940-1945|guere di 40]], il aveut stî prijhnî 4 ans, et dmorer å [[stalag]]. I scrijheut eto e francès. Les sudjets d' ses powinmes estént classikes: fåves di biesses, couyonådes, powinme a s' mame, sol bouneur, sovnances di s' tins d' prijhnî å stalag, evnd. Tolminme gn a èn arimea politike, siconte di l' [[amnisteye]] po les cis k' ont fwait avou ls Almands tins del guere di 40. Li walon, sicrît sins aveur stî a des scoles di walon, est foirt francijhî, come sovint, do costé d' [[Tchålerwè]]. == Ses pîces di teyåte e walon == === Comedeyes en èn ake === * El truk da Marta. * A tchaeconk si toû (vådveye). * Après l' martchî. === Comedeye e troes akes === * Èm vî pårén. === Operetes === * Årlete (e troes akes). * Leyîz pårler vosse cour (èn ake). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/colombin.html pådje da Marius Colombin so l' Aberteke] 12599 32108 2005-03-29T12:34:14Z Lucyin 16 On '''nén definixhant prono''' u '''prono nén definixhant''', c' est on [[prono]] ki n' dit rén del sacwè u del sakî k' i replaece. == Sacwants nén definixhants pronos do walon. == * [[Motî:åk|åk]], [[Motî:sacwè|ene sacwè]], [[Motî:rén|rén]]. * [[Motî:nolu|nolu]], [[Motî:nouk|nouk / nole]] * [[Motî:onk|onk / yene]] * [[Motî:pont|pont]], [[Motî:pupont|pupont]] * [[Motî:sacwants|sacwant(e)s]] * [[Motî:sakî|ene sakî]] * [[Motî:sawice|ene sawice]], [[Motî:sadju|ene sadju]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://users.skynet.be/lorint/picr/node9.html#SECTION003413000000000000000 Les pronos nén definixhants do walon] (e walon). * [http://users.skynet.be/lorint/croejh/node54.html Les pronos nén definixhants do walon] (e francès). 12600 32109 2005-03-29T12:32:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[nén definixhant prono]] 12601 32110 2005-03-29T18:05:59Z Borbouse 74 Pour mi, c'est putot souwer du sang et dl' êwe coume Nosse Sègneur al Passion. C'est ène souweur ki vint dl' angouche et nin dul tchaleur. [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 29 di måss 2005 a 18:05 (UTC) 12602 32111 2005-03-29T19:03:59Z Borbouse 74 Grås-Fayi displaecî viè Grå-Fayi #REDIRECT [[Grå-Fayi]] 12603 32112 2005-03-29T19:04:00Z Borbouse 74 Copene:Grås-Fayi displaecî viè Copene:Grå-Fayi #REDIRECT [[Copene:Grå-Fayi]] 12604 32113 2005-03-29T21:39:18Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces ki s' lomèt '''Belfontinne''': * [[Belfontinne-e-Gåme]] * [[Belfontinne-dilé-Bive]] 12605 32114 2005-03-29T21:40:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Belfontinne-dilé-Bive]] 12606 32115 2005-03-30T09:56:27Z Lucyin 16 foto do wiki danwès ? Waitîz s' on pout mete li foto do wiki danwès. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 30 di måss 2005 a 09:56 (UTC) 12607 58398 2006-05-25T21:59:31Z Pablo 5 {{djermon linwince}} [[Categoreye:Lingaedje walon|Participe prezintrece]] On '''pårticipe prezintrece''', c' est ... L' uzaedje des pårticipes prezintreces est foirt diferin e walon ey e francès. * On n' l' eploye måy tot seu (c' est on [[francijha]]): :on diccionaire ''dinant'' li sinse des mots ==> on diccionaire '''ki dene''' li sinse des mots. * Dizo uzaedje di '''[[djerondif]]''', on l' eploye avou '''tot''' u avou '''e''', u avou '''etot'''. :<FONT COLOR="#ff0000"><B>Tot passant</B></FONT> pa Nåwinne, dj' a stî vey li Fornea Sint Mitchî. :<FONT COLOR="#ff0000"><B>E m' aprestant, tot m' raezant</B></FONT>, dji m' a tot kernaxhî. :<FONT COLOR="#ff0000"><B>Etot rotant</B></FONT> dins les bwès, Amand s' sinteut raviker (a l' après d' [[J. Calozet]]). 12608 41893 2005-10-21T09:19:57Z Lucyin 16 [[categoreye:politike bedje]] Li '''Lwè Vandervelde''', c' est ene lwè sol vindaedje del [[gote (peket)|gote]] el [[Beldjike]], k' a stî metowe en aplicåcion l' [[28 di setimbe]] [[1919]]; elle est insi lomêye d' après l' pårlumintî [[Émile Vandervelde]]. Les vindeus d' peket ni plént vinde ki deus lites d' on plin côp. I dvént fé on [[Motî:passe-avant|passe-avant]] ås atchteus, po s' i rescontrént les [[acsizes|acsizyins]]. C' esteut a cåze ki les ptits ovrîs furlént leu paye tot-z atchtant del gote. Il estént adon payîs tos les djoûs. Si n' avént i nén des çanses assez po-z atchter deus lites. L' idêye di s' ocuper do bouneur des ptitès djins aveut sourdou après les [[disduts di 1886]]. Come totes les lwès, elle a stî distournêye. Les botikîs metént on lite di costé, a payî pus tård, mins i dnént on passe-avant po deus lites. Mins nerén, les vindeus d' gote divént todi aveur leus papîs d' accion (vindaedje di deus lites a côp, et stok shuvant) po cwand les acsizyins vnént. Li lwè a stî d' aplicåcion diski diviè 1972. 12609 32118 2005-03-30T23:50:04Z Pablo 5 tecse ki dvreut aler dins èn ôte årtike çouchal n' a nén a vey avou l' esplicant motî; mins avou l' motî d' Forire eyet l' wikipedia; ça dvreut esse copyî al boune plaece: <div style="border: 1px solid gray; padding: 1em;"> E djun 2001, a Transene e copagneye di Lucyin Mahin, [[Jean-Pol Grandmont]] on cénkinme laron î apoite l' idêye, nén metowe so pî di s' tins la (vey li fotocopeye djondowe vaici après [[:Imådje:Rifondu.jpg]]), di mete ossu li rifondou dins l' sins francès/walon – walon/francès sol site Freelang et ça po polu aspaler les djonnes scrijheus ki n' kinoxhént nén bén l' walon a aveur ene usteye po sepe tot l' minme ovrer (a scrire ene novele, a ratourner on ovraedje mins ossu a polu kimincî a bouter do côp po li rfondou, …). Mins l' idêye n' est nén pierdowe po tot l' monde puski Jean-Pol Grandmont si va dner a fond po l' [[motî d' Forire]] et pu i rvénrè so Wikipedia fén 2004 avou l' idêye di ratourner tos les nos d' tchampion e walon. I fourit ossu l' prumî a mete des loyéns viè des fitchîs son sol modêye wikipedia e walon dins des årtikes ([[moxhon d' toet]] et [[Roland di Lassus]]). </div> 12610 60043 2006-06-08T22:58:36Z Pablo 5 {| align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE" |- | [[Image:Commons-logo.svg|40px|center|Commons]] | style="font-size: 90%" | ''Ciste imådje ou fitchî multimedia si trove asteure sol sierveu des '''[[Commons:Main Page|Cmons Wikimedia]]''' dizo l' no '''[[Commons:Image:{{{1|{{PAGENAMEE}}}}}|{{{1|{{PAGENAMEE}}}}}]]'''.'' |{{{2| {{#if: {{{1|}}} | [[Image:{{{1|{{PAGENAMEE}}}}}|80px|right|]] | }} }}} |} <includeonly>[[Categoreye:NowCommons|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude> Ci modele chal sieve a mårker les imådje ki s' trovèt ossu so les cmons; come ça on manaedjeu elzès pout disfacer (do côp si l' no d' fitchî est l' minme, après coridjaedje des årtikes ki l' eployèt si l' no so les cmons est diferin). Totes les imådjes sifwaitmint mårkêyes si trovèt dins l' categoreye [[:Categoreye:NowCommons|NowCommons]]. Parametes: * <nouk>: si l' no est l' minme * 1: si l' no est diferin * 2: si on vout nén håyner l' fitchî, on pout mete èn ôte discrijhaedje Egzimpes: * '''<nowiki>{{NowCommons}}</nowiki>''' : li no est l' minme so les cmons * '''<nowiki>{{NowCommons|Flag of Morocco.svg}}</nowiki>''' : li no d' l' imådje so les cmons est "Flag of Morocco.svg", on håynêye l' imådje "Image:Flag of Morocco.svg" en imådjete * '''<nowiki>{{NowCommons|Flag of Morocco.svg|Flag of Morocco.svg}}</nowiki>''' : on n' håynêye ki "Flag of Morocco.svg" (nén l' imådjete) * '''<nowiki>{{NowCommons|Zh-Mao Zedong.ogg|Mao Zedong.ogg (毛泽东)}}</nowiki>''' : on håynêye "Mao Zedong.ogg (毛泽东)" </noinclude> 12611 65557 2006-06-30T01:12:34Z Escarbot 171 robot Ajoute: af, ar, az, el, hu, is, ko, lt, lv, ms, nn, pl, ru, sk, th, tr, uk Retire: et Modifie: en, he, sl, zh djivêye des fitchîs imådjes ki sont-st e dobe avou on fitchî di so les Cmons; on les pout disfacer. [[Categoreye:Pådjes a disfacer]] [[Categoreye:Wikipedia]] [[af:Kategorie:NouCommons]] [[ar:تصنيف:NowCommons]] [[az:Kateqoriya:İndi Commonsda olan şəkillər]] [[bg:Категория:Вече в Commons]] [[cs:Kategorie:Soubory na Commons]] [[de:Kategorie:NowCommons]] [[el:Κατηγορία:Εικόνες στο Wikimedia Commons]] [[en:Category:Images on Wikimedia Commons]] [[eo:Kategorio:Nun en komunejo]] [[es:Categoría:Wikipedia:Imágenes en Commons]] [[fi:Luokka:NowCommons]] [[fr:Catégorie:Désormais sur Commons]] [[he:קטגוריה:תמונות מוויקישיתוף]] [[hu:Kategória:Törlésre váró képek]] [[is:Flokkur:Nú á Commons]] [[it:Categoria:NowCommons]] [[ja:Category:コモンズと重複しているメディア]] [[ko:분류:위키미디어 공용과 중복]] [[lb:Category:Elo op Commons]] [[lt:Kategorija:Jau Commons]] [[lv:Kategorija:NowCommons]] [[ms:Kategori:Gambar Commons]] [[nl:Categorie:Wikipedia:NuCommons]] [[nn:Kategori:No på Commons]] [[no:Kategori:NowCommons]] [[pl:Kategoria:Grafiki przeniesione do Commons]] [[ro:Categorie:Acum la commons]] [[ru:Категория:Изображения, перенесённые в Викисклад]] [[sk:Kategória:NowCommons]] [[sl:Kategorija:SedajZbirka]] [[sr:Категорија:NowCommons]] [[sv:Kategori:NowCommons]] [[th:หมวดหมู่:มีที่คอมมอนส์]] [[tr:Kategori:Wikimedia Commonsa taşınmış resimler]] [[uk:Категорія:NowCommons]] [[vi:Thể loại:Cũng có sẵn ở Wikimedia Commons]] [[zh:Category:与维基共享资源重复的图像]] 12612 32121 2005-03-31T10:18:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Pirot]] 12613 32122 2005-04-01T09:59:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>matante</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:sour|sour]] do pa u del mame. <I>Ele breyeut sol fosse di s' fré et ele n' åreut nén yeu ndalé sins s' matante ki l' a prin pal mwin et l' moenner evoye</I> ([[J. Porti]]). <span lang=fr>F. tante.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbps;matante di souke:</FONT> matante k' a bråmint des cwårs, et k' on fwait åtoû d' leye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si matante end åreut, ci sereut mononke:</FONT> (måhonteus) dijhêye po onk ki fwait tot ene divize avou des "si", mins cwand on cåze avou des djins ki n' sont nén a l' après d' ene [[Motî:cråsse|cråsse]]; "end åreut" vout dire "åreut des [[Motî:coye|coyes]]". Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"Avec des si on metrait Paris en bouteille"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si matante åreut des rowes, ça freut ene bele tcherete:</FONT> dijhêye po onk ki fwait tot ene divize avou des "si"; gn a pont d' avance di fé des supôzicions avou toplin des "si". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rabressî come les matantes:</FONT> tot fjhant troes båjhes. On dit eto: come al [[Motî:dicåce|dicåce]]. <B>2.</B> viye [[Motî:comere|comere]]. <I>Elle a dmoré matante</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. célibataire.</span> <B>3.</B> (ene miete fotant) feme pus viye ki vos, et k' on lyi doet l' respet. <I>Avans dju rî, don, vormint, cwand vs avoz lomé l' beguene "matante"</I> ([[J. Lahaye]]). <B>4.</B> (foclore walon) no di sacwantès femes (pus viyes) dins l' soce Rweyål Club walon d' Måmdey. Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"ma tante"</span> (po-z atôtchî si matante). Mot d' aplacaedje : * [[Motî:matante-tåye|matante-tåye]] ---- * [[Pitit d' mon les matantes (roman)|« Pitit d' mon les matantes », on roman da Joseph Calozet]]. * [[Rweyål Club Walon d' Måmdey|Dipus d' racsegnes so les frés et les matantes do Rweyål Club walon d' Måmdey]]. 12614 32123 2005-03-31T20:06:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>matante-tåye</B></FONT> [f.n.] sour di vosse [[Motî:tayon|tayon]] (grand-pa) u d' vosse tayondje (grand-mame). rl a: [[Motî:tåye|tåye]], [[Motî:mononke-tåye|mononke-tåye]]. <span lang=fr>F. grand-tante.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] di deus nos [[Motî:matante|matante]] + [[Motî:tåye|tåye]]. 12615 50360 2006-02-11T00:03:52Z Lucyin 16 sinonimeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>panea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket do dzo des longuès tchmijhes kel ci d' padrî aléve disk' å dzo des fesses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a panea volant;</FONT> sins [[Motî:marone|marone]], avou djusse li panea del tchimijhe ki vs catche li drî. On dit eto: a [[Motî:panea-cou|panea-cou]], [[Motî:banire|banire å vint]]. <B>2.</B> plake di bwès ou d' èn ôte materiå, avou do tecse dizeur po dner des racsegnes. <B>3.</B> (mot d' éndjolisse) cwåré boket dins on [[Motî:purnea|purnea]], ki mostere des racsegnes ou håynêye des sacwès, mins k' on n' î pout nén scrire divins. Etimolodjeye: bodje « pan »,(nén eployî tot seu) [[cawete -ea]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:panea-cou|panea-cou]]. 12616 32125 2005-04-01T10:13:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>panea-cou</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cou|cou]] djusse catchî pa on [[Motî:panea|panea]]. <I>Les djins ki nos voeyént nos criyént « Panea-cou ! »</I> ([[Juliette Franquet]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a panea-cou:</FONT> a panea volant. <span lang=fr>F. en pan de chemise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Panea-cou Plådje:</FONT> plådje so l' Aiwe d' Oûte, a Lidje, la k' les pôves ki n' avént pont d' mayots s' alént bagnî a panea-cou. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] (cou e panea). 12617 32126 2005-03-31T20:08:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ma-</B></FONT> [fåsse betchete] vént do sustantivaedje d' ene troke di deus mots dits e francès, tot s' adressant u tot djåzant d' ene kimere k' on lyi doet l' respet. [[Motî:masseur|masseur]], [[Motî:macherseur|macherseur]], [[Motî:matante|matante]], [[Motî:madmwazele|madmwazele]], [[Motî:madame|madame]]. rl a: [[Motî:mon-|mon-]]. 12618 32127 2005-04-14T00:27:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mon-</B></FONT> [fåsse betchete] ] vént do sustantivaedje d' ene troke di deus mots dits e francès, tot s' adressant u tot djåzant d' èn ome: <B>1.</B> k' on lyi doet l' respet: [[Motî:mononke|mononke]], [[Motî:monpere|monpere]], [[Motî:monfrere|monfrere]], [[Motî:monsegneur|monsegneur]], [[Motî:moncouzin|moncouzin]]. rl a [[Motî:menir 1|menir]]. <B>2.</B> (tot djåzant å rvier) k' on lyi vout fé ene luçon, pask' i vos a djouwé ene laide keure tot vs cåzant come a on parint: [[Motî:monparan|monparan]], [[Motî:monami|monami]]. <B>3.</B> po balter l' atôtchî: [[Motî:monkeur|monkeur]]. 12619 32128 2005-04-01T10:16:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mononke</B></FONT> [o.n.] [[Motî:fré|fré]] do pa u del mame. On dit eto: [[Motî:onke|onke]], [[Motî:nonke|nonke]]. <span lang=fr>F. oncle.</span> rl a: [[Motî:matante|matante]]. Disfondowes: <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">mononke</FONT>, mon.nonke, mounonke, monôke</span>. Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"mon oncle"</span> (po-z atôtchî si onke). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mononke-tåye</B></FONT> [o.n.] fré di vosse tayon (grand-pa) u vosse tayondje (grand-mame). rl a: [[Motî:tåye|tåye]], [[Motî:matante-tåye|matante-tåye]]. <span lang=fr>F. grand-oncle.</span> 12620 32129 2005-04-01T10:17:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>onke</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mononke|mononke]]. 12621 32130 2005-03-31T12:06:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mononke]] 12622 32131 2005-04-01T10:18:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nonke</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mononke|mononke]]. Etimolodjeye: sibetchtaedje di "mononke". 12623 32132 2005-04-01T10:22:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>masseur</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (poli) [[Motî:beguene|beguene]]. <I>Les djins nos djhént "les masseurs", mins padrî nosse dos, i djhént tofer "les beguenes"</I> ([[E. Gilliard]]). <I>I t' aveut l' Mere Superieure, ki reguele li dos; li Pere ki vént dire messe el tchapele; ene banslêye di masseurs; et co l' Fré Marcel; djans, i n' manke k' el cuzén Bebert</I> ([[J. Lahaye]]). On dit eto: [[Motî:macherseur|macherseur]]. <B>2.</B> (mot sorpoli) [[Motî:sour|sour]]. <I>Aloz dire bondjoû a vosse masseur.</I> Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"ma sœur"</span>, po-z atôtchî si sour u ene beguene (fåsse betchete [[Motî:ma-|ma-]]). Omonimeye coinrece : * [[Motî:masseu|masseu]] (kifroyeu). 12624 32133 2005-04-01T10:25:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>macherseur</B></FONT> [f.n.] (mot sorpoli) [[Motî:beguene|beguene]]. <I>Les macherseurs nos aprindént a texhe.</I> <I>Les macherseurs arivèt avou des grandès boesses di fleurs di papî ki les djonnès comeres acrotchèt ås beyôles</I> ([[E. Benoit]]). <I>Après, dj' a cnoxhou ene macherseur do costé d' Biarin, ki m' a moenné dins s' famile</I> ([[G. Sfasie]]). On dit eto: [[Motî:masseur|masseur]]. Disfondowes: <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">machèrseur</FONT>, machérseur, machêrsunr</span>. Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"ma chère sœur"</span> (po-z atôtchî ene beguene) (fåsse betchete [[Motî:ma-|ma-]]). 12625 32134 2005-04-01T10:29:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>madame</FONT></B> [f.n.] (polimint) <B>1.</B> nosse [[Motî:dame|dame]] (mot po-z atôtchî ene feme). <I>Avoz dandjî d' ene sacwè, madame&nbsp;?</I> <B>2.</B> feme (po djåzer d' ene feme marieye divant l' no di si ome). <I>I s' a rtrové al cinse e trin di raconter si målureuse kénte al boune madame Morsen</I> ([[P. Moureau]]). <B>3.</B> dame di scole. <I>Kékes djoûs pus tård, li pôve madame Doet co rmonter so l' minme passet; Èn ôte carpea lyi dit: «Nosse dame, D' vosse sicançon, dj' a veu l' ourlet.»</I> ([[M. David]]). rl a: [[Motî:nosse-dame|nosse-dame]]. <span lang=fr>F. institutrice, maitresse.</span> Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"ma dame"</span> po-z atôtchî respectiveuzmint ene feme (fåsse betchete [[Motî:ma-|ma-]]). 12626 43780 2005-11-10T15:46:23Z Pablo 5 {{djermon motî|beguen|<hr>i manke li definixha po '''beguén''' et '''beguinaedje'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguene</B></FONT> [f.n.] djonne feye ki n' si mareye nén et moussî en on covint. <I>Les djins nos djhént "les masseurs", mins padrî nosse dos, i djhént tofer "les beguenes"</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Po les fosses des beguenes, i faleut aler deus metes et dmey fond dins tere, målureus</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguinaedje</B></FONT> [o.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguén</B></FONT> [o.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>beguinete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit moxhon magneu d' moxhes, ki s' tént sovint dins les prés et les [[Motî:trîxhe|trîxhes]], e sincieus latén <span lang=la><I>Anthus pratensis</I></span>. <I>Dinltins, on aléve tinde ås beguinetes.</I> <span lang=fr>F. pipit des prés, farlouse.</span> <B>2.</B> (tot s' brouyant) [[Motî:hosse-cawe|hosse-cawe]] (ki rshonne on pô a l' ôte). [[Imådje:spinosa_beguinete.jpg|thumb|100px|Li ptit live "Beguinetes et Djolibwès"]] <B>3.</B> [[Motî:pucele|pucele]] (fleur). <span lang=fr>F. perce-neige.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Beguinetes et Djolibwès:</FONT> ramexhnêye di bokets po ls efants da [[Josée Mathot]]. <B>4.</B> tchapea a [[Motî:barada|barada]] <span lang=fr>F. chapeau à bavolet.</span> <B>5.</B> bounet d' påpåd, loyî dizo l' minton. <span lang=fr>F. béguin.</span> Mots d' aplacaedje : * [[Motî:beguinete al rossete face|beguinete al rossete face]]. * [[Motî:beguinete d' aiwe|beguinete d' aiwe]]. ---- * [[beguene|Dipus d' racsegnes so les beguenes]]. * [[beguinete (Anthus pratensis)|Dipus d' racsegnes sol beguinete (Anthus pratensis)]] * [[pucele|Dipus d' racsegnes sol beguinete (li fleur)]] 12627 32136 2005-04-01T10:32:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>monparan</B></FONT> <B>I.</B> &#91;[[aduzoe]]&#93; [[Motî:valet|valet]] (sovint dins des fråzes di rprotche). <I>Ci n' est nén co la k' on racoye li pus d' çanses, saiss, monparan</I> ([[J. Lahaye]]). On dit eto: [[Motî:cofré|cofré]]. <B>II</B>. [o.n] [[Motî:monami|monami]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé do monparan:</FONT> fé do monami (fé di s' gueuye, voleur esse mwaisse). On dit eto: fé do ronflant. Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"mon parent"</span>, po fé l' djinti po-z atôtchî ene sakî, divant d' lyi dner l' [[Motî:axhlêye|axhlêye]] (fåsse betchete [[Motî:mon-|mon-]]); rl a: [[Motî:parint|parint]]. 12628 49030 2006-01-09T15:19:32Z Lucyin 16 + fråze <FONT COLOR="#ff0000"><B>monpere</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rilidjeu. <span lang=fr>F. père.</span> <B>2.</B> (sorpoli) [[Motî:pere|pere]]. <I>Mins tant k' i tchiyeut co tot djaene sol moncea d' cindes, Po replaecî s' monpere, il aveut l' tins d' atinde </I> ([[J. Dufrane]]). <I>Dji n' sai si vosse monpere vos leyrè fé çoula.</I> <I>Èm monpere mi vleut fé divni savant.</I> ([[R. Painblanc]]). <span lang=fr>F. paternel.</span> Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"mon père"</span>, po-z atôtchî si pa u on rlidjeu respectiveuzmint (fåsse betchete [[Motî:mon-|mon-]]). 12629 32138 2005-04-13T09:06:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>monfrere</B></FONT> [o.n.] (sorpoli) [[Motî:fré|fré]]. <I>Nosse monfrere m' aveut vlou mete come gaztî, dabôrd ki ç' n' esteut nén mi idêye</I> ([[C. Denis]]). Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"mon frère"</span>, po-z atôtchî respectiveuzmint s' fré (fåsse betchete [[Motî:mon-|mon-]]). 12630 32139 2005-04-13T09:04:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moncouzin</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (sorpoli) [[Motî:cuzén|cuzén]]. <I>Nos avons la on djonne moncuzén k' est todi stitchî a Gozêye.</I> ([[Paskeye]] di Djanmiou). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Moncouzin</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e <span lang=fr>F. Moncousin.</span> Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"mon cousin"</span>, po-z atôtchî respectiveuzmint s' cuzén (fåsse betchete [[Motî:mon-|mon-]]). 12631 32140 2005-03-31T12:50:29Z Lucyin 16 Motî:moncuzén displaecî viè Motî:moncouzin #REDIRECT [[Motî:moncouzin]] 12632 32141 2005-04-13T09:08:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>monsegneur</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> mot po-z atôtchî èn [[Motî:eveke|eveke]]. <I>On s' a metou a djouwer avou des tites: des "monsegneur", des "eccelance", des ptits mwaisses voci et des courbetes vola</I> ([[G. Schonbrodt]]). <I>Li vraiy responsåve a stî sormoné, paternelmint, come di djusse, pa Monsegneur l' Eveke</I> ([[J. Schoovaerts]]). <B>2.</B> monsieu l' eveke (po djåzer d' èn eveke divant s' no d' famile). <I>On djoû, ene boune åme, volant bén fé, leya-st etinde a Monsegneur ki må pô d' tins, i s' endè pasreut des beles avou l' djonne vicåre di Sint Djuråd</I> (J.P. Dumont). <B>3.</B> (sorpoli) eveke. <I>"Li monsegneur", c' est ene pîce da Djan-Mareye Masset sicrîte e 1966.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"monseigneur"</span>, po-z atôtchî respectiveuzmint èn eveke (fåsse betchete [[Motî:mon-|mon-]]). 12633 32142 2005-04-01T19:47:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nenene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:mårene|mårene]]. <B>2.</B> [[Motî:grand-mame|grand-mame]] (mot d' plaijhant d' lomaedje et d' atôtchaedje). 12634 32143 2005-04-01T10:38:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måma</B></FONT> [f.n.] [[Motî:grand-mame|grand-mame]]. 12635 32144 2005-04-01T19:46:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouboune</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> soucreye po ls efants. On dit eto: [[Motî:kinike|kinike]]. <B>2.</B> [[Motî:grand-mame|grand-mame]] (mot d' plaijhant d' lomaedje et d' atôtchaedje). 12636 32145 2005-04-01T19:40:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>memere</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:grand-mame|grand-mame]] (mot plaijhant d' lomaedje et d' atôtchaedje). rl a: [[Motî:pepere|pepere]]. <B>2.</B> viye [[Motî:feme|feme]]. 12637 32146 2005-04-01T19:50:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pepere</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:grand-pa|grand-pa]] (mot d' plaijhant d' lomaedje et d' atôtchaedje). On dit eto: [[Motî:pépé|pépé]]. rl a: [[Motî:memere|memere]]. <span lang=fr>F. grand-père.</span> <B>2.</B> vî ome. <I>Sacré nodidjo, c' est seulmint ki dj' va tosser, grogne-t i on pepere di dpus d' cwarante ans</I> ([[E. Wartique et E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. vieillard.</span> <B>II.</B> [no addjectivrece] [[Motî:vî|vî]]. <I>Les cofrés m' ont fwait acroere ki dji n' so nén trop pepere et ki dj' pou co mete å monde on grand diale di Walon</I> ([[M. Renard]]). <span lang=fr>F. vieux, sénile.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pepermint</B></FONT> [adv.] douçmint, sins s' fé del bîle, come on pepere al pinsion. <I>To n' aveus k' fé di t' maryî; waite, mi, come dji vike pepermint, mi, droci</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. tranquillement, sagement.</span> 12638 32147 2005-03-31T13:19:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pepere]] 12639 38847 2005-08-31T23:41:29Z Pablo 5 bodjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>grand-mame</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>grand-mere</B></FONT> [f.n.] mame do pa u mame del mame. On dit eto: [[Motî:bouboune|bouboune]], [[Motî:memere|memere, mémé]], [[Motî:mami|mami]], [[Motî:måma|måma]], [[Motî:nenene|nenene]], [[Motî:tayon|tayone]]. Bodjes: * [[Motî:grand|grand]] * [[Motî:mame|mame]], [[Motî:mere|mere]] 12640 32149 2005-04-02T13:43:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mami</B></FONT> [f.n.] [[Motî:grand-mame|grand-mame]] (mot d' plaijhant d' lomaedje et d' atôtchaedje). Etimolodjeye: Calcaedje di l' inglès <span lang=en>"mammy"</span> (moman), pal voye do francès, [[noûmot|1990]]. 12641 32150 2005-04-02T13:41:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pere-tåye</B></FONT> [o.n.] pa di vosse grand-pa u d' vosse grand-mame. <I>Al moirt di m' pôve pere-tåye, dj' etin co çou k' i m' dijheut</I> ([[P. Lagrange]]). On dit eto: [[Motî:pepere-tåye|pepere-tåye]]. rl a: [[Motî:grand-pere-tåye|grand-pere-tåye]]. <span lang=fr>F. bisaïeul, arrière-grand-père.</span> 12642 38848 2005-08-31T23:43:04Z Pablo 5 bodjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>grand-pere-tåye</B></FONT> [o.n.] grand-pa d' vosse grand-pa u d' vosse grand-mame. <span lang=fr>F. trisaïeul, arrière-arrière-grand-père.</span> Bodjes: * [[Motî:grand-pere|grand-pere]] * [[Motî:tåye|tåye]] 12643 32152 2005-04-02T13:40:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pepere-tåye</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pere-tåye|pere-tåye]] (mot d' plaijhant d' lomaedje et d' atôtchaedje). <span lang=fr>F. arrière-grand-père.</span> 12644 32153 2005-03-31T18:06:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Eugène Gillain]] 12646 32154 2005-04-02T13:29:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåye 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cramoe|cramoe]]. Etimolodjeye: disfondowe di [[Motî:téle|téle]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. Omonime: * [[Motî:tåye 1|tåye]]: (o.n.; vî parint) 12647 32155 2005-04-03T13:29:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cramer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sicramer|sicramer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cramoe</B></FONT> [o.n.] sôre di parfonde assîte di taexhon, avou ene betchete la k' on leyive ripoizer li laecea del nute, et prinde djusse li coûtche do dzeu å matén, tot l' vudant på betch. ---- * [[sicramaedje|Dipus d' racsegnes so les cramoes eyet l' cramaedje do laecea]]. 12648 32156 2005-03-31T18:14:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tåye|tåye]] 12649 32157 2005-03-31T18:15:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tåye|tåye]] 12650 32158 2005-04-03T13:32:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicramer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escramer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scramer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî l' crinme do boure. <span lang=fr>F. écrèmer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sicramé laecea:</FONT> laecea sins l' crinme. <I>C' est des veas k' ont yeu do scramé laecea disk' a shijh moes.</I> <B>2.</B> (imådjreçmint) esse presse a rexhe på betch, tot djåzant di mwaijhès paroles. <I>Il a prin l' creyon et vudî tot l' amer ki scraméve la, padrî ses lepes</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. délayer.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:crinme|crinme]] (avou candjmint d' voyale), avou ene [[betchete si-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicramaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escramaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scramaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « sicramer ». <span lang=fr>F. écrèmage.</span> Parintêye : * [[Motî:cramer|cramer, cramoe]] ---- * [[sicramaedje|Dipus d' racsegnes so li scramaedje do laecea]] 12651 51432 2006-03-12T16:22:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåye 1</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> grand-pa. <I>Pô d' djins djhèt: dj' a cnoxhou mes deus tåyes</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. aïeul.</span> <B>2.</B> pus vî ome d' ene måjhon. <I>Li tåye s' ecrameye berlik berlok dins les firlotches di s' vicåreye</I> ([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. ancêtre.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tåyes</FONT> [t.pl.] djin d' vosse famile k' a viké la bén lonmint. <I>Il ont rployî tchaeke a toû Leu gazete su leus djnos Et rpinde leu frake å båre, Les tåyes</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Di ci åbe la, Les tåyes end ont djåzé come d' ene viye conoxhance Ki leus peres ont veyou k' i n' estént k' des efants</I> ([[H. Simon]]). <I>L' air shofele k' araedje so l' åbe des tåyes</I> ([[J. Docquier]]). <span lang=fr>F. pères, ancêtres.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;tåyes et ratåyes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">nos tåyes et nos ratåyes, tayons et ratayons:</FONT> tos nos vîs parints. rl a: [[Motî:ratåye|ratåye]], tayon. <span lang=fr>F. ancêtres, ascendants.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tauye</FONT>, tâye, taye</span>. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la>atavus"</span> (minme sinse). | <B><FONT COLOR="#ff0000">tayon</B></FONT>, <B><FONT COLOR="#ff0000">tayone</B></FONT> u <B><FONT COLOR="#ff0000">tayonde</B></FONT> u <B><FONT COLOR="#ff0000">tayondje</B></FONT> <B>I.</B> [o.f .n.] <B>1.</B> grand-pa, grand-mame. <I>Il a co on tayon et ene tayone.</I> <I>Èm tayon esteut houyeu.</I> <I>C' est on pailon ki vént do tayon d' èm tayone.</I> <I>Avou les ptits dierins, dji so divnou tayon, Did lahôt, vos dvoz rire cwand dji m' brouye dins leus nos</I> (J. Nihoul). <span lang=fr>F. aïeul(e), grand-père, grand-mère.</span> <B>2.</B> ome, feme k' a viké la lontins, et ki vos dischindoz d' lu (leye). <span lang=fr>F. ascendant.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tayons</FONT> [t.pl.] tåyes (vîs vîs parints ki sont moirts). <I>C' esteut do tins d' nos tayons.</I> <I>Nos vîs tayons cåzént ddja insi.</I> <I>Djåzans walon, come nos tayons.</I> <I>Et nosse cour crexhe cwand c' est k' on tuze al glwere Di nos tayons ki n' avént måy pawou</I> ([[Tchant des Walons|T. Bovy]]). <I>Do blanc pwin, les ptitès djins n' è voeyént k' ås grandès fiesses, et nos tayons fjhént dipus d' cas do pwin k' nozôtes</I> ([[E. Gillain]]). <I>Tonio, on lyi rindrè les teres ki ses tayons bezognént, tot metant a rasta les pousses di petrole et les côpes di bwès dins l' aforesse Amazonyinne</I> ([[Y. Paquet]]). rl a: ratayon. <span lang=fr>F. aïeux, ancêtres, ascendants.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El lingaedje di nos tayons et ratayons:</FONT> li walon (u li lingaedje k' on cåzéve di tos tins dins on payis). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tayon(e), tayonde, tayondje</FONT>, tâyon, tayan, tayo, tayin, tayène. Pc. tayon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tayåd</B></FONT> [f.n.] (v.m.) [[Motî:nateure|nateure]] (d' ene viye feme). <span lang=fr>F. vulve.</span> Coinrece Vervî. Parintêye : * [[Motî:tayon|tayon]] * [[Motî:ratåye|ratåye, ratayon]] * [[Motî:ratatayon|ratatayon]] Mots d' aplacaedje : ** [[Motî:pere-tåye|pere-tåye]] ** [[Motî:pepere-tåye|pepere-tåye]] ** [[Motî:grand-pere-tåye|grand-pere-tåye]] ** [[Motî:mononke-tåye|mononke-tåye]] ** [[Motî:matante-tåye|matante-tåye]] ** [[Motî:mere-tåye|mere-tåye]] ** [[Motî:memere-tåye|memere-tåye]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:tåye 2|tåye]] (cramoe) Pwaire minimom : * [[Motî:taye|taye]] ---- * [[parintêye|Dipus d' racsegnes so les parintêyes]] 12652 32160 2005-03-31T18:22:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicramer|sicramer]] 12653 32161 2005-03-31T18:24:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cramer|cramer]] 12654 44389 2005-11-11T16:18:21Z Pablo 5 touch {{djermon}} [[Categoreye:Rilidjons]] Ene '''cofrereye''', c' est ene soce di rlidjeus ki vikèt avou les minmès dujhances. Li mot "cofrereye" a eto [[Motî:cofrereye|des ôtes sinses]]. == Egzimpes di cofrereyes crustinnes == * [[ôre di Grandmont]] == Egzimpes di cofrereyes muzulmandes == * [[Cofrereye des Tidjanes]]. 12655 32163 2005-04-03T20:11:39Z Pablo 5 /* Sacwants cofrereyes del Walonreye */ Ene '''cofrereye''', c' est ene soce di djins d'&nbsp;ene veye u d'&nbsp;on viyaedje ki rprezintèt leu payis avou on mousmint d'&nbsp;ceremoneye dins ene ôte veye, tot mostrant deus aboeres u [[amagnîs walon|amagnîs]] tipikes. == Sacwants cofrereyes del Walonreye == * cofrereyeye des Baudets d' [[Bietris]] : l' bire del Moreapire et l' påstea. * cofrereye del [[flamitche]] a Dinant. * Cofrereye des cresteas d' Mouze a Wepion. * Cofrereye des bolets d' Lidje. 12656 34410 2005-07-10T14:40:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cofré]] 12657 32165 2005-03-31T18:55:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cofré]] 12658 32166 2005-03-31T18:59:55Z Lucyin 16 Rifondaedje di cofrereye : come pepermint fré, pere / pé (pépé), cofrere, copere. Li [[lete é]] djusse si l' R tchait. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 31 di måss 2005 a 18:59 (UTC) 12659 55189 2006-04-28T08:19:42Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fr:Tidjane]] [[Categoreye:Islam|Tidjanes]] Li '''cofrereye des Tidjanes''', c' est ene [[cofrereye rilidjeuse|cofrereye]] [[soufi]] [[Islam|muzulmande]] k' a stî askepieye dins les [[anêyes 1780]] pa Si Ahmed Tidjani, on sint k' est eteré a [[Fès]], å [[Marok]]. C' est l' cofrereyeye des Tidjanes k' a bråmint stî l' cåze do moussaedje di l' islam å [[Senegal]]. Eto, gn a todi bråmint des Senegalès ki vnèt e perlinaedje sol tombe do sint a Fès. Li cofrereye des Tidjanes est moens acetike ki bråmint ds ôtes ôres soufis. Les mimbes del cofrereye èn divèt nén fé des penitinces ou s' retrôcler lon erî des ôtès djins. [[de:Tidschani]] [[en:Tijaniyyah]] [[fr:Tidjane]] 12660 32168 2005-03-31T19:11:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:clitche]] 12661 43779 2005-11-10T15:45:33Z Pablo 5 {{djermon motî|clitche|<hr>i manke li definixha po '''clitche'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>clitche</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clitchete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite clitche. <B>2.</B> [[Motî:rebolete|rebolete]] (djeu). Parintêye: * [[Motî:clitchî|clitchî]] ---- * [[rebolete|Dipus d' racsegnes sol clitchete (rebolete)]] 12662 32170 2005-04-03T13:23:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rebolete</B></FONT> [f.n.] sôre di ptit djeu d' beyes di tåve, mins k' on fwait spiter l' bole li long d' on batch sol costé, pus ki rdjibule so ene arondeye plantche et rivni djus et djonde les ptitès beyes did padrî, come å fliper. On dit eto: [[Motî:clitchete|clitchete]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:reboler|reboler]] (revoyî l' bole), [[cawete -ete]]. ---- * [[rebolete|Dipus d' racsegnes sol rebolete]] 12663 32171 2005-04-03T13:21:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dame</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> feme (po cåzer respectiveuzmint d' ene feme). rl a: [[Motî:nosse-dame|nosse-dame]], [[Motî:madame|madame]]. <B>2.</B> (cwårdjeu) imådje d' ene dame, li deujhinme u li troejhinme pus hôte cwåte. <I>Li dame est scheute.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li dame wåde:</FONT> aveur li dame et on schita, k' on pôrè taper si on tote on prumî côp. <B>3.</B> al rebolete, et ås nouv beyes, li beye k' est tot å mitan. Parintêye : * [[Motî:damjhele|damjhele]] * [[Motî:madame|madame]] * [[Motî:nosse-dame|nosse-dame]] * [[Motî:Notru-Dame|Notrudame]] ---- * [[rebolete|Dipus d' racsegnes sol rebolete]]. * [[djeu d' beyes|Dipus d' racsegnes sol djeu d' beyes]]. * [[cwårdjeu|Dipus d' racsegnes sol cwårdjeu]]. 12664 43778 2005-11-10T15:45:03Z Pablo 5 {{djermon motî|gade}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>gade</B></FONT> [f.n.] <B>5.</B> al rebolete no des deus ptit&egrave; beyes metowes &aring;dfo&ucirc; (sol cost&eacute; del dame), el troejhinme r&icirc;l&ecirc;ye.&nbsp; ---- * [[rebolete|Dipus d' racsegnes sol rebolete]]. 12665 34413 2005-07-10T14:42:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rebolete]] 12666 44391 2005-11-11T16:19:37Z Pablo 5 12667 32175 2005-03-31T19:46:14Z Lucyin 16 Ribolete displaecî viè Rebolete #REDIRECT [[Rebolete]] 12668 32176 2005-03-31T19:46:54Z Lucyin 16 Motî:ribolete displaecî viè Motî:rebolete #REDIRECT [[Motî:rebolete]] 12669 35258 2005-07-17T21:27:15Z Pablo 5 '''Tchitchron''' est on ptit rixhlot ki dschind dins les bwès d' [[Poitchrece-e-l'-Årdene|Poitchrece]] on pô dzo l' rascontraedje di l' [[Our (aiwe)|Our]] avou [[Lesse (aiwe)|Lesse]], nén lon do pont des coxhetes. L' aiwe di ç' [[bî]] la est si peure ki les trûtes î vnèt froyî a foujhon, a té pont ki les forestîs ont amenaedjî dins l' lét do bî, des batchs po-z arester les pexhons ki montèt et les cis ki dschindèt. Å moumint del [[froye]], les pexhons, prijhnîs des batchs, sont contés tos les djoûs et rtapés a l' aiwe pa dizeu ou pa dzo les dits batchs. Dins li [[tchåte]] di [[Wandelaicus mansus]], il ere dedja kestion di Tchitchron k' on rmet avou li ''Cancaronis'' del tchåte. C' est l' aboutixhmint dins Lesse di l' aiwe ki sourdeut dins l' manse da Wandelaïc. [[Categoreye:Aiwe del Walonreye]] 12671 32179 2005-03-31T20:11:10Z Lucyin 16 Novea rfondaedje : betchete re- (revoyî) et nén ri- [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 31 di måss 2005 a 20:11 (UTC) 12672 32180 2005-03-31T21:46:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>èn pus saveur hay</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>èn pus saveur hote</B></FONT> [vierbire sins coplemint] èn pus [[Motî:saveur|saveur]]; aveur do må d' roter, d' esse foirt flåwe, u foirt vî. <span lang=fr>F. être à bout de force, épuisé, au bout du rouleau.</span> 12673 59435 2006-06-06T13:40:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) Les '''Omega 3''', k' on scrît co '''ω 3''', c' est ene sôre di crås acide u [[seur di cråxhe]]. Gn a 2 sôres di seurs di cråxhe: les bôrés (saturés) et les nén-bôrés (nén saturés). Les bôrés dinèt des deurès cråxhes; les nén-borés dinèt des tinrès cråxhes. Cwand, dins nosse coir gn a dtrop di bôrés acides, les voennes et les arteres s' aroedixhèt et etrinnèt des infarctus et totes les mizeres ki vont avou. Å contraire, les nén-borés acides atinrixhèt les cråxhes di nosse coir et les rindèt pus moliantes. On dit k' il ont ossu on bon efet so les strindedjes et, did la, sol caractere. On les rconoxhe: * al longueur di leu tchinne di [[carbone]] ki va par 2, di 4 a 22, ki s' sicrît di C 4 a C 22 et å nombe di loyaedjes sol tchinne: di 0 a 6 , ki s' sicrît : 0 a : 6 * al pôzucion do prumî loyaedje. Les ôtes shuvèt di 3 a 3, ki s' sicrît ω3, ω6, ω9. Les bôrés n' ont pont d' loyaedjes (0); dins les nén-bôrés, gn a les « mono-insaturés » ki n' ont k' on loyaedje (1) et les « poli-insaturés » k' ont dpus d' on loyaedje. Les seurs di cråxhe a-z î rwaitî cwand on magne, c' est : Les bôrés-crås, ki sont todi a limiter å possibe. Les nén-bôrés acides, del famile des C18:3 ki sont les meyeus pol santé. Mins dins les C18 :3, gn a co d' deus sôres: * Les C18 : 3 ω 6, k' on trove a pô près dins totes les dinrêyes, * Les C18 : 3 ω 3 , ki sont pus råles et k' on n' trove ki dins les grinnes di [[lin]], di [[golzå]], di [[tchene]], les pexhons, l' [[ôle di pexhons]]. Dins çk' on magne e l' Urope, et co dpus e l' Amerike, on rtrove djusk' a 20 pårts d' ω 6 po 1 pårt d' ω 3, adon k' on dvreut, po bén fé, ariver al muzeure di 4-5 po 1. I fåt dire ossu ki cwand on rastrind les ω 6, les ω 3 si rafoircixhèt d' zels-minmes. Dabôrd, on wangne des deus costés. [[de:Omega-3-Fettsäure]] [[en:Omega-3 fatty acid]] [[es:Ácidos grasos omega 3]] [[fr:Oméga-3]] [[he:אומגה 3]] [[nl:Omega-3]] [[pt:Ômega 3]] [[sv:Omega 3-fettsyra]] [[tr:Omega yağ asitleri]] 12674 32182 2005-04-02T13:20:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hay !</B></FONT> [mot-criya] po dner l' ôre d' î aler (di [[Motî:tcheryî|tcheryî]], d' avancî). <I>Hay, ki n' estans dj' dedja spozés</I> ([[Simon li Scrinî]]). <span lang=fr>F. allons, en avant.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hay evoye !:</FONT> mostere on [[Motî:bizaedje-evoye|bizaedje-evoye]]. <I>On plakéve lu ptit vea siconte del sitamonêye; on lyi prindeut les roupignoles, froter on pô, pus hay evoye les rostons.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins criyî hay:</FONT> sins prevni. <span lang=fr>F. sans crier gare.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;et hay vos nd åroz:</FONT> [[Motî:evnd|evnd]]. <span lang=fr>F. etc.</span> Mots d' aplacaedjes et vierbires. * [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay]] * [[Motî:haydaday|haydaday]] ---- * [[mot-criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]] 12675 32183 2005-04-01T21:38:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>haydaday !</B></FONT> [mot-criya] [[Motî:hay|hay]] po dner l' ôre d' î aler (a on tchvå) u a onk k' est so on tchvå). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter haydaday:</FONT> må bouter, ovrer come on [[Motî:halcotî|halcotî]]. ---- * [[mot-criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]] 12676 32184 2005-04-02T13:17:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hote !</B></FONT> [mot-criya] ôre a on tchvå d' tourner a droete. rl a: [[Motî:håre 2|håre]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a håre et hote:</FONT> di tos les costés. <span lang=fr>F. à droite et à gauche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn pus saveur hote:</FONT> [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay]] (esse [[Motî:flåwe|flåwe]] ådla). ---- * [[mot-criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]]. * [[kimandaedje des tchvås|Dipus d' racsegnes so li cmandaedje des tchvås]]. 12677 50004 2006-02-02T11:43:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hop !</B></FONT> <B>I.</B> [mot-criya] <B>1.</B> mostere li movmint d' ene sakî, ene sacwè ki potche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' sait pus hop:</FONT> i n' sait pus [[Motî:èn pus saveur hay|hay]]. <B>2.</B> mostere on movmint ki s' fwait raddimint. <I>On såverdea voet nosse halene so li stipea et hop ! l' avale sins lumciner</I> ([[A. Dewelle]]). <B>II.</B> dijhaedje do mot-criya. <I>Cwand l' hop eva, il est tins d' esse a si afwaire.</I> Minme mot : * [[Motî:zoup|zoup]] * [[Motî:youp|youp]] Parintêye : * [[Motî:hope|hope, hopea, hopuron]] (advierbire) ---- * [[mot-criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]] 12678 50104 2006-02-03T16:34:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hope</B></FONT> [f.n.] [[Motî:potchaedje|potchaedje]]. <I>Il aveut passé on bresse åtoû di m' hanete et i såtléve so s' boune djambe e grignant, télmint k' i sofreut a tchaeke hope </I>([[L. Hendschel]]).</I> <span lang=fr>F. saut, bond.</span> Etimolodjeye : sustantif fwait sol mot-criya "[[Motî:hop|hop !]]" | <FONT COLOR="#ff0000"><B>a hope</B></FONT> [advierbire] rimpli ki ça fwait ene hope, plin disk' al copete, come do grin dins on [[Motî:melea|melea]].et [[Motî:vini foû|vni foû]]. <I>Gn aveut des canadas plin a hope dins s' tchena.</I> <I>Bondjoû les noejhes, vla l' Sint-Rmey A hope les clitchet rintrèt Et les crompires rilujhèt </I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hopea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:moncea|moncea]]. <I>Li vî pisteu n' vout nén fini honteuzmint so on gros hopea d' ansene, come on rogneus tchén d' corote </I>([[H.T. Marron]]). Loukîz a : [[Motî:taessea|taessea]], [[Motî:acopernêye|acopernêye]]. <span lang=fr>F. tas.</span> <span lang=nl>Ny. hoop.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des hopeas di:</FONT> ene [[Motî:peclêye|peclêye]] di. <I>Mareye aveut åtoû d' leye des hopeas d' råwteus k' elle evoyive al djote </I>([[F. Nyns]]). <I>Di nos oujhenes, n a pu k' des hopeas di rwenes ki rglatixhèt dvins nos miroes </I>([[R. Joelants]]). <span lang=fr>F. multitude.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ea]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hopion</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cojhea|cojhea]] (moncea d' four). <I>K' il ont tertos corou mete leus fours a hopions Mins li samwinne passêye, il a fwait télmint bon.</I> <span lang=fr>F. melon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hopuron</B></FONT> [o.n.] pitit hopea. <span lang=fr>F. petit tas.</span> Parintêye : * [[Motî:hopler|hopler]] * [[Motî:rahopter|rahopter]] Omonimeye coinrece * [[Motî:houpe|houpe]] (pwels, plomes å dzeu del tiesse) * [[Motî:houpea|houpea]] (coxhea) 12679 32187 2005-04-02T13:10:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prumî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>prumire</B></FONT> <B>I.</B> [addj. todi padvant & o.f.n.] <B>1.</B> k' arive divant ls ôtes. <B>2.</B> foirt bon (boune). <I>C' est on prumî djouweu d' fotbal.</I> <B>II.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> djin foirt capåbe. <I>C' esteut des prumîs po fé des meurs di for.</I> <span lang=fr>F. professionnel.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">prumire</FONT> [f.n.] <B>1.</B> ås [[Motî:beye|beyes]]: li beye metowe li pus près des djoweus. <B>2.</B> al [[Motî:rebolete|rebolete]], li li ptite beye k' el bole va rescontrer l' prumire, dj' ô bén, li cene metowe li pus lon erî padvant. <B>3.</B> [[Motî:prumioûle|prumioûle]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">prumî(re)</FONT>, prèmî, purmî, prëmî; prëmîre, prumêre, prumière</span>. ---- * [[djeu d' beyes|Dipus d' racsegnes sol djeu d' beyes]]. * [[rebolete|Dipus d' racsegnes sol rebolete]]. * [[chife|Dipus d' racsegnes so les chifes]] 12680 32188 2005-04-02T11:25:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitoide]] 12681 32189 2005-04-02T13:25:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitoide</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estoide</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stoide</B></FONT> ([[codjowaedje dispåde|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:toide|toide]] comifåt po fé rexhe l' aiwe foû (lénçoûs). <B>2.</B> pougnî comifåt dvins po fé rexhe l' aiwe (salåde lavêye). <I>Dene mu l' fraezete po stoide li salåde.</I> <B>3.</B> sipotchî po fé rexhe li djus (fruts). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitoirdoe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estoirdoe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stoirdoe</B></FONT> [o.n.] usteye po stoide les pemes, les olives. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rowe do stoirdoe:</FONT> no d' ene rowe del [[Motî:Såvnire|Såvnire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)twardwè / (è)stwardwè</FONT>, s(u)toirdoû, s(i)twèrdeu</span>. ---- * [[stoirdoe|Dipus d' racsegnes so les stoirdoes]] 12682 32190 2005-04-02T11:27:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitoide]] 12683 32191 2005-04-02T11:27:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitoide]] 12684 32192 2005-04-02T13:07:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prumî]] 12685 32193 2005-04-02T13:14:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prumioûle</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] ki vént e [[Motî:prumî|prumî]]. <B>II.</B> [f.n.] vatche ki n' a velé k' on côp. <I>Fåt k' l' åmaye brijhe divant d' esse prumioûle.</I> On dit eto: [[Motî:prumire|prumire]]. rl a: [[Motî:åmaye|åmaye]]. <span lang=fr>F. primipare.</span> Coinrece Payis d' Heve. Disfondowes: <span lang=wa-feller>prumioûle, promioûle</span>. 12686 32194 2005-04-02T13:29:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tåye]] 12687 54167 2006-04-08T13:41:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hulzônea</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Ulzongna</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hulsonniaux</span>, rebané avou [[Motî:Ouyet|Ouyet]]. Les cis d' Ulsoneas sont spotés les Blancs [[Motî:panea|Paneas]]. <I>Gn aveut on côp a Hulzônea, ene kimere pus bele ki les prumirès aireurs do djoû </I>([[A. Marchal]]). Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Huy-les-Oneals (1361)</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] [[Motî:Hu|Hu]] + les + [[Motî:ônea|ôneas]] (Hu-ls-Ôneas). ---- [[Hulzônea|Pondants et djondants]]. 12688 57235 2006-05-18T13:57:10Z Lucyin 16 '''Hulzônea''' u '''Hu-ls-Ôneas''' (so plaece: ''Ulsongna'', F. ''Hulsonniaux''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Houyet]]. * [[Limero del posse]]: ** asteure : '''5560''' ** Di 1969 a 1977 : '''5506'''. * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''D 70''' * Arondixhmint: [[Dinant]]. * Sipotaedje des djins: les '''Blancs [[Motî:panea|Paneas]]''' (so plaece: ''Pagnas''). Motoit paski les djins estént ene miete grandiveus, et todi mete ene blanke tchimijhe po ndaler a Dinant. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Hulzônea|l' esplicant motî]].'' == Industreye == Gn aveut ene grande soyreye diviè les anêyes 1950-1960. ==Tuzance walone == * [[Anatole Marchal]] fwait viker sacwants d' ses persounaedjes a Hulzônea. 12689 45855 2005-11-27T20:25:13Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Houyet''' (F. ''Houyet''), c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Houyet Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province di Nameur]] * Dimorants: 4.439 ([[2004]]) * Sitindêye: 123,31 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 36,29 djins/km² * Arondixhmint: [[Dinant]] * Ban d' Houyet: [[Houyet (viyaedje)|Houyet]] avou [[Céle]], [[Ciergnon]], [[Custene]], [[Finvå]], [[Hulzônea]], [[Mwinne-Eglijhe]], [[Li Mwinni-Sint-Blaize]], [[Our-so-Mouze|Our]], [[Wanlin]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.houyet.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Houyet]] [[eo:Houyet]] [[fr:Houyet]] [[nl:Houyet]] [[no:Houyet]] 12690 44390 2005-11-11T16:18:52Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Houyet''' (so plaece ''Ouyet'', F. ''Houyet''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Houyet|divnou intité]]. * [[Limero del posse]]: '''5560''' (måy candjî). * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''D 80''' * Arondixhmint: [[Dinant]]. 12691 32199 2005-04-02T17:35:39Z Lucyin 16 rifondaedje di "Houyet" Divreut esse rifondou avou H. Preuve do H: Et pu, di Houyet, on ns a ramoenné... (ôtmint: et pu, d' Ouyet…) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d'&nbsp;avri 2005 a 17:35 (UTC) 12692 55986 2006-05-07T21:23:50Z Tiri 72 {{Babel-12|wa|fr|en-3|es-3|da-2|hu-2|pl-2|nl-2|sv-2|de-2|nb-2|el-1}} Dji m' lome Thierry Dumont, mins on m' a spoté Tiri, a cåze do vî ptit no walon, k' a divnou on no d' famile [[Motî:Tiri|Tiri]] (sicrît e francès ''Thiry''). Vocial mi pådje sol [[Thierry Dumont|Wiki e walon]]. Dji n' a pont d' waibe da mi, paski dji so èn ome sin brut. Dji boute al [[tåvlotêye rifondaedje del Rantoele]]. 12693 62300 2006-06-18T23:40:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[scn:Gana]] {{djermon Afrike}} [[categoreye:Gana|*]] {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Republike do Gana'''<br> '''Republic of Ghana'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- | [[Imådje:Ghana flag medium.png|125px|Drapea d' Xxxxx]] | [[Imådje:Ghanaarms23.PNG|125px|Åres nåcionåles di Xxxxx]] |- | ([[Drapea do Gana|Detays]]) | <!-- ([[Åres nåcionåles do Gana|Detays]] --> |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Freedom and Justice (liberté eyet djustice)'' </font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationGhana.png|250px|Eplaeçmint sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[inglès]] (oficir), [[twi]], [[ewè]], [[dagbani]], ds ôtes. |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Accra]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |Prezidint || [[John Agyekum Kufuor]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 77inme]] 238.540&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> 3,5% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2003]]) <br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 50inme]] 20.500.000&nbsp;dimorants <br> 82&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] | [[6 di måss]] [[1957]], dislaxhî do [[Rweyåme Uni]] |- |[[Manoye]] || Cedi |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Hail the Name of Ghana]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .GH |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 233 |} == Istwere == == Politike == == Pårtixhaedje do payis == Li payis est pårti e nouv rweyåmes. * Rweyåme ashanti * Rweyåme del [[Coisse d' Ôr]]: on î djåze l' [[akan]]. == Djeyografeye == [[Imådje:GH-map.jpg|thumb|320px|''Mape do Gana'']] == Economeye == == Djins == == Culteure == {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+<font size="+1">'''fiesses'''</font> |- ! style="background:#efefef;" | Date ! style="background:#efefef;" | No e walon ! style="background:#efefef;" | No so plaece ! style="background:#efefef;" | Rimåkes |- | [[24 di fevrî]] || Djoû del liberåcion || ''National Liberation Day'' || |- | [[6 di måss]] || Djoû do dislaxhaedje || ''Independence Day'' || |- | [[1î d' djulete]] || Djoû del Republike || ''Republic Day'' || |- | 1î [[vénrdi]] d' [[decimbe]] || Djoû des cinsîs || ''National Farmers Day'' || fiestî pol prumî côp e 1988 |} == Lingaedjes == == Rilomés Ganeyins == * [[Kofi Annan]], secretaire djenerål di l' [[ONU]]. * [[Kwame N'krumah]], onk des peres des dislaxhaedjes ezès payis d' Afrike e 1960. == Vey eto == == Difoûtrinnès hårdêyes == [[af:Ghana]] [[am:ጋና]] [[an:Ghana]] [[ar:غانا]] [[bg:Гана]] [[bs:Gana]] [[ca:Ghana]] [[cs:Ghana]] [[cy:Ghana]] [[da:Ghana]] [[de:Ghana]] [[el:Γκάνα]] [[en:Ghana]] [[eo:Ganao]] [[es:Ghana]] [[et:Ghana]] [[eu:Ghana]] [[fa:غنا]] [[fi:Ghana]] [[fr:Ghana]] [[gl:Gana - Ghana]] [[he:גאנה]] [[hi:घाना]] [[hr:Gana]] [[hu:Ghána]] [[id:Ghana]] [[io:Ghana]] [[is:Gana]] [[it:Ghana]] [[ja:ガーナ]] [[ko:가나]] [[ku:Gana]] [[kw:Ghana]] [[la:Ghana]] [[li:Ghana]] [[lt:Gana]] [[lv:Gana]] [[mk:Гана]] [[ms:Ghana]] [[na:Ghana]] [[nds:Ghana]] [[nl:Ghana]] [[nn:Ghana]] [[no:Ghana]] [[oc:Gana]] [[pl:Ghana]] [[ps:ګانا]] [[pt:Gana]] [[ro:Ghana]] [[ru:Гана]] [[scn:Gana]] [[sh:Gana]] [[simple:Ghana]] [[sk:Ghana]] [[sl:Gana]] [[sq:Gana]] [[sr:Гана]] [[sv:Ghana]] [[sw:Ghana]] [[tet:Gana]] [[th:ประเทศกานา]] [[tk:Ghana]] [[tl:Ghana]] [[tr:Gana]] [[tw:Ghana]] [[ug:گانا]] [[uk:Гана]] [[vi:Ghana]] [[zh:加纳]] [[zh-min-nan:Ghana]] 12694 56909 2006-05-15T12:51:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:英領ゴールド・コースト]], [[nl:Goudkust (gebied)]] Li '''Rweyåme del Coisse d' Ôr''', c' esteut ene ancyinne coloneye britanike. Asteure, c' est co onk des rweyåmes tradicionels do [[Gana]]. == Istwere == Metou sol mer, el [[Gofe di Guinêye]], i fjheut foirt åjhey d' î abroker, po les martchands di sclåves. Li dierin abrocaedje, al difén do 19inme sieke, a stî d' ene waeraxhté foû mzeure. Li Rwè eyet l' Royinne fourît macsådés. I gn è schapa k' ene pitite princesse ki s' ressåva lon erî, a Bijhe, avou on vårlet do Palå. Il ont dmoré la, sins pus oizeur ridmander cwè å dfwait di leu rweyåme, et s' mete avå les djins. Dipus d' cint-z ans pus tård, diviè 2003, les dischindants di cisse princesse la ont stî rtrovés pa on martchotea ki passéve dins l' cotoû. Les valets del dischindante del princesse estént tertos foû payis. Li consey des Ancyins lezî a atåvlé di rivni prinde leu trone. Onk des fis, '''Nana Attobrah''', dimoréve el Walonreye, [[å Bork]]. C' est lu k' est asteure li Rwè. [[de:Goldküste (Kolonie)]] [[en:Gold Coast (British colony)]] [[fr:Côte-de-l'Or]] [[it:Costa d'Oro (colonia)]] [[ja:英領ゴールド・コースト]] [[nl:Goudkust (gebied)]] [[no:Gullkysten]] [[sv:Guldkusten]] 12695 32203 2005-04-02T18:03:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Bork]] 12697 59014 2006-06-02T06:00:22Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijhaedje|*]] On '''scrijhaedje''', c' est ene sacwè k' est scrît, et ki serè léjhou. Les pådjes ki djåznut d' ene sôre u l' ôte di scrijhaedje sont ddja rindjeyes en des ridants a pårt. 12698 32206 2005-04-02T18:28:17Z Lucyin 16 Scrijhaedje displaecî viè Sicrijhaedje #REDIRECT [[Sicrijhaedje]] 12699 54372 2006-04-12T23:29:10Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye|Nos di des plaeces]] do Bork */ [[Imådje:Saint-Hubert JPG02c.jpg|thumb|eglijhe Sint Pire et På]] [[Imådje:Saint-Hubert JPG03.jpg|thumb|Posteure do “Cier madjestieus”]] '''Li Bork''' (on dit eto '''Sint-Houbert''', so plaece, on prononce ''Sin_Ubinr'', F. ''Saint-Hubert''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Sint-Houbert|divnou intité]]. * [[Limero del posse]]: ** asteure : '''6870''' ** Di 1969 a 1977 : '''6900'''. * [[A.L.W.|Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 16''', mwaisse pont di l' ALW. * Arondixhmint: [[Li Tchestea]]. * Lomaedje des djins: les '''Borkins'''. :Rima: ''Borkin, sins pwin; Borkene, sins farene'' (tins del [[guere 1940-1945|guere di 40]]). == [[Toponimeye|Nos di des plaeces]] do Bork == === Hamteas === * Li Fayi. * [[Lorci (Li Bork)|Lorci]] === Ôtès plaeces === * Les [[corti (toponimeye)|Cortis]]. == Istwere == Li coir da Sint Houbert est wårdé dins l' båzleke. Les cis k' avént stî hagnîs pa on tchén araedjî s' î vnént fé toutchî pal "sinte sitofe". == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: [[Emile Pècheur]]. * Ricwereu sol walon do Bork et d' avårla: [[Paul Marchot]]. == Ôtes rilomés Borkins == * Skepyîs et k' ont todi dmoré å Bork. * K' ont dmoré on moumint å Bork ** [[Pierre-Joseph Redouté]] (pondeu ki dessinéve des rôzes). ** Li rwè [[Yopôl Prumî]]. ** Nana Attobrah, asteure rwè del [[Coisse d' Ôr]]. {{Commons|Category:Saint-Hubert (Belgium)}} 12701 32209 2005-04-03T18:09:53Z R. Giskard Reventlov 17 rifondaedje Li '''cwåré madjike''' est fwait di 5 mots di 5 letes, metowes e cwåré et ki s' plèt lére dins tos les sinses. Ele sont rprezintêyes dins ç' tåvlea ci et formèt les mots shuvants : SATOR - AREPO – TENET – OPERA – ROTAS. {| |- |S || A || T || O || R |- |A || R || E || P || O |- |T || E || N || E || T |- |O || P || E || R || A |- |R || O || T || A || S |} Gn a todi ene [[cossoune]] k' alternêye avou ene [[voyale]]. * Ça s' lît di hintche a droete, e cminçant pa dzeu a hintche * Ça s' lît di droete a hintche e cminçant pa dzo a droete. * Ça s' lît e dschindant e cminçant a hintche. * Ça s' lît e rmontant e cminçant a droete. TENET est ene vraiye croes D' ene coine a l' ôte, c' est totes cossounes. Avou les 25 letes, on pout scrire 2 côps PATER NOSTER et i dmeure co '''α''' et '''ω''', ki rprezintèt l' [[Djezus-Cri|Crisse]] dins l' [[Apocalipe]]. Li pus vî cwåré madjike a stî discovrou e l' [[Abissineye]]. On dit ki c' ere on sene di rconoxhance des prumîs [[crustinisse|Crustins]]. Li cwåré madjike di [[Nayômé]] provént d' ene foirt viye tchapele do viyaedje, k' a stî disbrôlêye. Po basti, les djins do viyaedje on recuperé les pires, sovint gravêyes. On-z e rescontere kékenes dins les viyès måjhons. 12702 53746 2006-04-06T00:34:58Z Lucyin 16 {{djermon viyaedje}} '''Palijhoû''' (so plaece ''Palijû'', fr: ''Paliseul'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Palijhoû|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''6580''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 37''' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Palijhoû == * [[Tchafor (toponimeye)|Les Tchafors]] 12703 51408 2006-03-12T14:56:13Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Calsbour''' (fr: ''Carlsbourg'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Palijhoû]]. * Limero del posse: '''6850''' (vî limero '''6840''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 36''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] 12704 51331 2006-03-12T14:26:42Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Opont}} '''Ôpont''' (fr: ''Opont'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Palijhoû]]. * Limero del posse: '''6852''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 29''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] === Hamteas === * [[Our (Ôpont)|Our]] 12705 51384 2006-03-12T14:42:27Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Noleva}} '''Nolevå''' (so plaece ''Nolèvau'', fr: ''Nollevaux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Palijhoû]]. * Limero del posse: '''6851''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 41''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] 12706 47789 2005-12-20T20:03:26Z Borbouze 21 [[Imådje:maissin_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Maissin]] '''Maissin''', c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Palijhoû]]. A sti one dèpandance du Viyance * Limero del posse: '''6852''' (vî limero '''6913''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 22''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]]. * Eplaçmint sol Daegn : 49°58'00 N - 5°10'55 E. * Vîs scrijhas : Melsinum, Meassin (ayeurs: Meatus)). * Eglijhe dunéye à St Hubert an 815, pîs passe à Prüm an 1083 à dustchandje avu Chevigny, pîs ruvint à Stavlot. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Maissin. == === Hamteas === * a l' Almoenne (so plaece ''Almwinne''). === Ôtès plaeces === == Djeyografeye == L' [[Aiwe di Lesse]] fwait limite inte Maissin eyet [[Viyance]] et [[Transene]]. == Istwere == Ou XIII° s., Maissin ére ou duché de Lucsambourg, pou ruvnu et dmèrer al måjhon du Viyance an 1334. L'ocupacion romin.ne est atèstéye pa in martê du silex, à 8 pans, rumètu å Muséye du Bruselles pa M.Dubois. On signale ène villa (Mansio Meatus) ou lieu-dit "Ramay", duzous l' viadje, dulé la route du Pwès ; ène çumintire romin.nes avu tumulus du costé du l' Almwin.ne ; in viadje disparu duvè 1678, a-z alant su Our, ou dzeus du ban d' Feuilly, et loumé Buteaux. La route du Lîdje à Sedan passot pa Maissin, sul pont Marie-Thèrése, båti på espagnols d'Albert et Isabèle. ''(Racsègnes du l'Abé JB Christophe du 16 avril 1891.)'' Sourdant: Tandel, Arlon - 1893. === Les batreyes di Maissin === [[Imådje:Img_0015.jpg|thumb|Li çmintire di 1914]] Li semdi 22 d' awousse 1914, Maissin a veu li prumî rescontraedje eter les Burtons do 11° C.A. français et li XVIII° coir almand di Hesse. Il a falou l' arivêye do XVIII° Coir di rzieve po vni a bout des Francès. Ci semdi la et li nuteye ki shuveut, c' est 3-4.000 Francès et 3-4.000 Almands k' ont dmoré sol cwårea. Et c' est l' avance des Almands so [[Anloe]] k' a fwait rcouler les Francès. Li moes d' awousse 1914 a stî dins li [[Province do Lussimbork|Lussimbork bedje]], di [[Vierton]] a [[Vierzeye]] ([[Djedene]]), li teyåte des prumîs apougnaedjes eter les deus årmêyes francesses et almandes. Les viyaedjes ont sofri bråmint di ces combats la (måjhons greyeyes et civils touwés). === Li çmintire burton. === [[Imådje:aite_maissin.jpg|thumb|Intrêye di l' aite militaire di Maissin]] Li çmintîre ''Pierre Massé'' rashonne dispu 1932 tos les sôdårds moirts di Maissin, mins ossu les cis di [[Poitchrece-e-l'-Årdene|Poitchrece]] et di [[Bive]]. Li comene di Trévoux el [[Burtaegne]] a-st ofrou li calvaire burton k' est a l' intrêye del cimintire. Tos les ans, å moes d' awousse-setimbe, on côp a Maissin, on côp a [[Anloe]], Almands et Francès vnèt rinde omaedje a leus moirts. Gn a la ene plake k' est scrîte e lingaedje [[burton]]. == Tuzance walone == * Ricwerances so les nos d' plaeces di Maissin : * Les accints do walon. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere14-18.html#maissin Les batreyes di Maissin al guere di 14] [[fr:Maissin]] 12707 32215 2005-04-03T18:52:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Fråmont]] 12708 51405 2006-03-12T14:53:44Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Framont}} '''Li Fråmont''' (so plaece ''Lu Fraumont'', fr: ''Framont'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Palijhoû]]. * Limero del posse: '''6853''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 30''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] 12709 51382 2006-03-12T14:42:01Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Fayi-les-Veneus''' (fr: ''Fays-les-Veneurs'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rabané avou [[Palijhoû]]. * Limero del posse: '''6856''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 44''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] 12710 44393 2005-11-11T16:20:27Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Fayi-l'-Franc''' (fr: ''Fayt-le-Franc'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Onele]]. * Limero del posse: '''7387''' (vî limero '''7274''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Mo 74''' 12711 32219 2005-04-03T19:14:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Fayi-dlé-Manadje]] 12712 51407 2006-03-12T14:54:41Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Fayi}} '''El Fayi-dlé-Manadje''' (fr: ''Fayt-lez-Manage'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Manadje]]. * Limero del posse: '''????''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''???''' 12713 32221 2005-04-03T20:01:58Z Pablo 5 [[Categoreye:Rilidjons]] 12714 43563 2005-11-08T22:13:10Z Miaow Miaow 113 +interwiki Categoreye des årtikes k' ont-st a vey avou les [[Rilidjons|rlidjons]] [[af:Kategorie:Religie]] [[ar:تصنيف:ديانات]] [[ast:Categoría:Relixón]] [[bg:Категория:Религия]] [[zh-min-nan:Category:Chong-kàu]] [[be:Катэгорыя:Рэлігія]] [[br:Rummad:Relijion]] [[ca:Categoria:Religió]] [[cs:Kategorie:Náboženství]] [[da:Kategori:Religion]] [[de:Kategorie:Religion]] [[et:Kategooria:Religioon]] [[el:Κατηγορία:Θρησκεία]] [[en:Category:Religion]] [[es:Categoría:Religión]] [[eo:Kategorio:Religio]] [[eu:Category:Erlijioa]] [[fr:Catégorie:Religion]] [[fur:Categorie:Religjon]] [[ga:Catagóir:Reiligiún]] [[gl:Category:Relixión]] [[ko:분류:종교]] [[hr:Kategorija:Religija]] [[io:Category:Religii]] [[ia:Category:Religion]] [[is:Bólkur:Átrúnaður]] [[it:Categoria:Religione]] [[he:קטגוריה:דתות]] [[ka:კატეგორია:რელიგია]] [[kw:Category:Cryjyans]] [[sw:Category:Dini]] [[la:Categoria:Religiones]] [[lv:Category:Reliģija]] [[lb:Category:Relioun]] [[lt:Kategorija:Religija]] [[li:Kategorie:Religie]] [[hu:Kategória:Vallás]] [[ms:Category:Agama]] [[nl:Categorie:Religie]] [[nds:Kategorie:Religion]] [[ja:Category:宗教]] [[no:Kategori:Religion]] [[nn:Kategori:Religion og livssyn]] [[os:Категори:Дин]] [[pl:Kategoria:Religie]] [[pt:Categoria:Religião]] [[ro:Categorie:Religie]] [[ru:Категория:Религии]] [[scn:Category:Riliggiuni]] [[sk:Kategória:Náboženstvo]] [[sl:Category:Religija]] [[sr:Категорија:Религија]] [[sh:Category:Religija]] [[fi:Luokka:Uskonnot]] [[sv:Kategori:Religion]] [[tl:Category:Relihiyon]] [[th:Category:ศาสนา]] [[tr:Kategori:Din]] [[uk:Категорія:Релігія]] [[vi:Thể loại:Tôn giáo]] [[zh:Category:宗教]] 12715 36501 2005-07-31T15:22:34Z Pablo 5 eployî modele pol licince Relicaire di Sint Etiene di Muret - Foto da Fougerat Michel eplaideye avou si åjhmince. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Fougerat Michel}} 12716 32224 2005-04-04T18:15:06Z Richie 76 Since March 2005 I'm an administrator on the Commons. If you want to contact me, feel free to leave a message on my [[:commons:User talk:Richie|Commons]], [[:en:User talk:Richie|English]] or [[:de:Benutzer Diskussion:Richie|German]] talk page. I'm studying [[:en:Computer science|Computer Science]] and [[:en:Geology|Geology]] at [[:en:Gonville and Caius College, Cambridge|Gonville and Caius College]], [[:en:University of Cambridge|University of Cambridge]]. My personal website is http://www.whizer.net/. [[Uzeu:Richie|Richie]] 4 d'&nbsp;avri 2005 a 18:15 (UTC) <div style="background-color:#eee; border:1px solid #ccc; text-align:center; padding:3px; margin:15px 0;"> '''My user pages:''' [[:commons:User:Richie|(c)]] | [[:ast:User:Richie|ast]] | [[:ca:Usuari:Richie|ca]] | [[:de:Benutzer:Richie|DE]] | [[:en:User:Richie|EN]] | [[:eo:Vikipediisto:Richie|eo]] | [[:es:Usuario:Richie|es]] | [[:et:Kasutaja:Richie|et]] | [[:fi:Käyttäjä:Richie|fi]] | [[:fr:Utilisateur:RichieFR|fr]] | [[:gl:User:Richie|gl]] | [[:hu:User:RichieHU|hu]] | [[:ia:Usator:Richie|ia]] | [[:it:Utente:Richie|it]] | [[:ja:利用者:Richie|ja]] | [[:nl:Gebruiker:Richie|nl]] | [[:no:Bruker:Richie|no]] | [[:pl:Wikipedysta:Richie|pl]] | [[:pt:Usuário:Richie|pt]] | [[:ro:Utilizator:Richie|ro]] | [[:ru:Участник:Richie|ru]] | [[:sv:Användare:Richie|sv]] | [[:zh-min-nan:User:Richie|zh]] </div> 12717 32225 2005-04-04T21:11:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Michel Renard]] 12718 32226 2005-04-04T21:34:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lujhea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:waxhea|waxhea]]. <I>Monsieu l' curé benixh li lujhea e berlondjant si ecinswer</I> (F. Barry). <I>Les hôt-grådés croeyèt k' a yeusses tot seus, i polèt wangnî l' guere, minme s' i lzî fåt, po çoula, tote ene copagneye mete e lujhea</I> (C.L. Bastin). <span lang=fr>F. cercueil.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lûja</FONT> (lûjia, lûjê).</span> Coinrece Payis d' Nivele. 12719 32227 2005-04-05T01:07:57Z Gangleri 53 <!--- This is a "stealth" template. It does not insert visible characters in a page but can be detected with [[Special:Whatlinkshere/Template:Interwikiconflict]]. ---> 12720 32228 2005-04-05T01:08:09Z Gangleri 53 __TOC__ * See ** [[Special:Whatlinkshere/Template:Interwikiconflict]] ** [[:en:Wikipedia:Template:Interwikiconflict]] [[Uzeu:Gangleri|Gangleri]] 5 d'&nbsp;avri 2005 a 01:08 (UTC) 12721 32229 2005-04-05T08:05:58Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] Cisse categoreye ci rashonne les årtikes åd fwait di scrijhaedjes e [[walon]]. 12723 32230 2005-04-05T08:02:40Z Pablo 5 Cisse categoreye ci rashonne les årtikes eyet categoreyes a vey avou li scrijhaedje 12724 46687 2005-12-07T13:01:48Z Lucyin 16 Cisse categoreye ci rashonne les årtikes k' ont-st a vey avou l' lingaedje [[walon]]. [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:linwince]] 12725 53158 2006-03-28T13:57:05Z Pablo 5 +nrm [[Categoreye:linwince]] {{Commons|Category:Languages|les lingaedjes}} Cisse categoreye ci rashonne les årtikes k' ont-st a vey avou les lingaedjes. [[af:Kategorie:Natuurlike taal]] [[am:Category:ቋንቋዎች]] [[ang:Category:Sprǽc]] [[ar:تصنيف:لغات]] [[an:Category:Luengas]] [[ast:Categoría:Llingües]] [[bg:Категория:Езици]] [[bm:Catégorie:Kan]] [[zh-min-nan:Category:Gí-giân]] [[be:Катэгорыя:Мовы]] [[ca:Categoria:Llengües]] [[cs:Kategorie:Jazyky]] [[da:Kategori:Sprog]] [[de:Kategorie:Sprache]] [[et:Kategooria:Keeled]] [[el:Κατηγορία:Γλώσσες]] [[als:Kategorie:Schprôche]] [[es:Categoría:Lenguas]] [[eo:Kategorio:Lingvo]] [[eu:Category:Hizkuntzak]] [[fo:Bólkur:Mál]] [[fr:Catégorie:Langue]] [[fy:Kategory:Taalkunde]] [[gl:Category:Linguas do mundo]] [[ko:분류:언어]] [[hr:Kategorija:Jezici]] [[io:Category:Lingui]] [[is:Flokkur:Tungumál]] [[it:Categoria:Lingue]] [[ka:კატეგორია:მსოფლიოს ენები]] [[csb:Kategòrëjô:Lingwistika]] [[la:Categoria:Linguae]] [[lv:Category:Valodas]] [[lt:Category:Kalbos]] [[lb:Category:Sproochen]] [[li:Kategorie:Tale]] [[ln:Category:Lokótá]] [[jbo:Category:Bangu]] [[hu:Kategória:Nyelvek]] [[mk:Категорија:Светски Јазици]] [[ty:Catégorie:Reo]] [[na:Category:Ekakairũ]] [[nl:Categorie:Natuurlijke taal]] [[nds:Kategorie:Spraak]] [[nrm:Langue]] [[ja:Category:言語]] [[no:Kategori:Språk]] [[nn:Kategori:Språk]] [[os:Категори:Æвзæгтæ]] [[pl:Kategoria:Języki świata]] [[pt:Categoria:Línguas]] [[ro:Categorie:Limbi]] [[rm:Category:Linguatgs]] [[ru:Категория:Языки]] [[simple:Category:Languages]] [[sk:Kategória:Jazyky]] [[sl:Category:Jeziki]] [[sr:Категорија:Језици]] [[sh:Category:Jezici]] [[fi:Luokka:Kielet]] [[sv:Kategori:Språk]] [[th:Category:ภาษา]] [[vi:Category:Ngôn ngữ]] [[tr:Kategori:Dil]] [[uk:Категорія:Мови]] [[zh:Category:语言]] 12726 44394 2005-11-11T16:20:47Z Pablo 5 touch {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Lebrun, Adelin]] [[Imådje:Lebrun han.jpg|thumb|coviete do live “Å bea payis d' Han” da Adelin Lebrun]] '''Adelin Lebrun''' est on scrijheu e walon di l' eter deus gueres. I scrijha on live, “Å bea payis d' Han”, eyet eto des [[arimea]]s, del [[prôze]] et do [[teyåte]] eplaidîs dins des gazetes ou ramexhnêyes. === Ses scrijhaedjes === * [[Å bea payis d' Han]] (<small>''Au bia payis di Han''</small>) * Boket tot fwait (<small>''Bouquet tout fait''</small>), eplaidî pa J.B. Collard, [[Nameur]], 1913; * Mes ptits xhîlteas (<small>''Mes ptits chûltias''</small>), eplaidî pa [[Justin Cherton]], Nameur, 1920; * Tchansons dinantesses, eplaidî dins ''[[Vers l'Avenir (gazete)|Vers l'Avenir]]'', Nameur, 1932; == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/lebrun-rif.html Pådje avou des scrijhaedjes da sinne] 12727 32234 2005-04-16T19:58:02Z RCBot 77 RCBot: Update user page '''[[:commons:User:RCBot|RCBot]]''' is an interlingually operating bot operated by [[:commons:User:Richie|Richie]] to help with issues related to the [[:commons:|Wikimedia Commons]]. As of now, the bot is still in development and testing, so please report all encountered issues and other feedback to its [[:commons:User talk:RCBot|talk page]] on the Commons. Please note that the talk page of this account is '''not read''', use the one on the Commons). -- [[Uzeu:RCBot|RCBot]] 16 d'&nbsp;avri 2005 a 19:58 (UTC) <div style="background-color:#eee; border:1px solid #ccc; text-align:center; padding:3px; margin:15px 0;"> '''[[:commons:User:RCBot|RCBot]]'s user accounts at Wikipedia''' <div style="font-size:80%;"> [[:aa:User:RCBot|aa]] | [[:ab:User:RCBot|ab]] | [[:af:Gebruiker:RCBot|af]] | [[:ak:User:RCBot|ak]] | [[:als:Benutzer:RCBot|als]] | [[:am:User:RCBot|am]] | [[:an:User:RCBot|an]] | [[:ang:User:RCBot|ang]] | [[:ar:مستخدم:RCBot|ar]] | [[:arc:User:RCBot|arc]] | [[:as:User:RCBot|as]] | [[:ast:User:RCBot|ast]] | [[:av:User:RCBot|av]] | [[:ay:User:RCBot|ay]] | [[:az:User:RCBot|az]] | [[:ba:User:RCBot|ba]] | [[:be:Удзельнік:RCBot|be]] | [[:bg:Потребител:RCBot|bg]] | [[:bh:User:RCBot|bh]] | [[:bi:User:RCBot|bi]] | [[:bm:Utilisateur:RCBot|bm]] | [[:bn:ব্যবহারকারী:RCBot|bn]] | [[:bo:User:RCBot|bo]] | [[:br:User:RCBot|br]] | [[:bs:User:RCBot|bs]] | [[:ca:Usuari:RCBot|ca]] | [[:ce:User:RCBot|ce]] | [[:ch:User:RCBot|ch]] | [[:cho:User:RCBot|cho]] | [[:chr:User:RCBot|chr]] | [[:chy:User:RCBot|chy]] | [[:co:User:RCBot|co]] | [[:commons:User:RCBot|commons]] | [[:cr:User:RCBot|cr]] | [[:cs:Wikipedista:RCBot|cs]] | [[:csb:User:RCBot|csb]] | [[:cv:User:RCBot|cv]] | [[:cy:Defnyddiwr:RCBot|cy]] | [[:da:Bruger:RCBot|da]] | [[:de:Benutzer:RCBot|de]] | [[:dv:User:RCBot|dv]] | [[:dz:User:RCBot|dz]] | [[:ee:User:RCBot|ee]] | [[:el:User:RCBot|el]] | [[:en:User:RCBot|en]] | [[:eo:Vikipediisto:RCBot|eo]] | [[:es:Usuario:RCBot|es]] | [[:et:Kasutaja:RCBot|et]] | [[:eu:User:RCBot|eu]] | [[:fa:کاربر:RCBot|fa]] | [[:ff:User:RCBot|ff]] | [[:fi:Käyttäjä:RCBot|fi]] | [[:fj:User:RCBot|fj]] | [[:fo:Brúkari:RCBot|fo]] | [[:fr:Utilisateur:RCBot|fr]] | [[:fur:User:RCBot|fur]] | [[:fy:Meidogger:RCBot|fy]] | [[:ga:Úsáideoir:RCBot|ga]] | [[:gd:User:RCBot|gd]] | [[:gl:User:RCBot|gl]] | [[:gn:User:RCBot|gn]] | [[:got:User:RCBot|got]] | [[:gu:User:RCBot|gu]] | [[:gv:User:RCBot|gv]] | [[:ha:User:RCBot|ha]] | [[:haw:User:RCBot|haw]] | [[:he:משתמש:RCBot|he]] | [[:hi:सदस्य:RCBot|hi]] | [[:ho:User:RCBot|ho]] | [[:hr:User:RCBot|hr]] | [[:ht:User:RCBot|ht]] | [[:hu:User:RCBot|hu]] | [[:hy:User:RCBot|hy]] | [[:hz:User:RCBot|hz]] | [[:ia:Usator:RCBot|ia]] | [[:id:Pengguna:RCBot|id]] | [[:ie:User:RCBot|ie]] | [[:ig:User:RCBot|ig]] | [[:ii:User:RCBot|ii]] | [[:ik:User:RCBot|ik]] | [[:io:User:RCBot|io]] | [[:is:Notandi:RCBot|is]] | [[:it:Utente:RCBot|it]] | [[:iu:User:RCBot|iu]] | [[:ja:利用者:RCBot|ja]] | [[:jbo:User:RCBot|jbo]] | [[:jv:User:RCBot|jv]] | [[:ka:User:RCBot|ka]] | [[:kg:User:RCBot|kg]] | [[:ki:User:RCBot|ki]] | [[:kj:User:RCBot|kj]] | [[:kk:User:RCBot|kk]] | [[:kl:User:RCBot|kl]] | [[:km:User:RCBot|km]] | [[:kn:User:RCBot|kn]] | [[:ko:사용자:RCBot|ko]] | [[:kr:User:RCBot|kr]] | [[:ks:User:RCBot|ks]] | [[:ku:Bikarhêner:RCBot|ku]] | [[:kv:User:RCBot|kv]] | [[:kw:User:RCBot|kw]] | [[:ky:User:RCBot|ky]] | [[:la:Usor:RCBot|la]] | [[:lb:User:RCBot|lb]] | [[:lg:User:RCBot|lg]] | [[:li:Gebroeker:RCBot|li]] | [[:ln:User:RCBot|ln]] | [[:lo:User:RCBot|lo]] | [[:lt:User:RCBot|lt]] | [[:lv:User:RCBot|lv]] | [[:mg:User:RCBot|mg]] | [[:mh:User:RCBot|mh]] | [[:mi:User:RCBot|mi]] | [[:mk:User:RCBot|mk]] | [[:ml:User:RCBot|ml]] | [[:mn:User:RCBot|mn]] | [[:mo:User:RCBot|mo]] | [[:mr:User:RCBot|mr]] | [[:ms:Pengguna:RCBot|ms]] | [[:mt:User:RCBot|mt]] | [[:mus:User:RCBot|mus]] | [[:my:User:RCBot|my]] | [[:na:User:RCBot|na]] | [[:nah:User:RCBot|nah]] | [[:nds:Bruker:RCBot|nds]] | [[:ne:User:RCBot|ne]] | [[:ng:User:RCBot|ng]] | [[:nl:Gebruiker:RCBot|nl]] | [[:nn:Brukar:RCBot|nn]] | [[:no:Bruker:RCBot|no]] | [[:nv:Choinish'įįhí:RCBot|nv]] | [[:ny:User:RCBot|ny]] | [[:oc:Utilisator:RCBot|oc]] | [[:om:User:RCBot|om]] | [[:or:User:RCBot|or]] | [[:pa:ਮੈਂਬਰ:RCBot|pa]] | [[:pi:User:RCBot|pi]] | [[:pl:Wikipedysta:RCBot|pl]] | [[:ps:User:RCBot|ps]] | [[:pt:Usuário:RCBot|pt]] | [[:qu:User:RCBot|qu]] | [[:rm:User:RCBot|rm]] | [[:rn:User:RCBot|rn]] | [[:ro:Utilizator:RCBot|ro]] | [[:roa-rup:User:RCBot|roa-rup]] | [[:ru:Участник:RCBot|ru]] | [[:rw:User:RCBot|rw]] | [[:sa:User:RCBot|sa]] | [[:sc:Utente:RCBot|sc]] | [[:scn:User:RCBot|scn]] | [[:sd:User:RCBot|sd]] | [[:se:User:RCBot|se]] | [[:sg:User:RCBot|sg]] | [[:si:User:RCBot|si]] | [[:simple:User:RCBot|simple]] | [[:sk:Redaktor:RCBot|sk]] | [[:sl:Uporabnik:RCBot|sl]] | [[:sm:User:RCBot|sm]] | [[:sn:User:RCBot|sn]] | [[:so:User:RCBot|so]] | [[:sq:Përdoruesi:RCBot|sq]] | [[:sr:Корисник:RCBot|sr]] | [[:ss:User:RCBot|ss]] | [[:st:User:RCBot|st]] | [[:su:User:RCBot|su]] | [[:sv:Användare:RCBot|sv]] | [[:sw:User:RCBot|sw]] | [[:ta:பயனர்:RCBot|ta]] | [[:te:User:RCBot|te]] | [[:tg:User:RCBot|tg]] | [[:th:ผู้ใช้:RCBot|th]] | [[:ti:User:RCBot|ti]] | [[:tk:User:RCBot|tk]] | [[:tl:User:RCBot|tl]] | [[:tlh:lo'wI:RCBot|tlh]] | [[:tn:User:RCBot|tn]] | [[:to:User:RCBot|to]] | [[:tpi:User:RCBot|tpi]] | [[:tr:User:RCBot|tr]] | [[:ts:User:RCBot|ts]] | [[:tt:Äğzä:RCBot|tt]] | [[:tum:User:RCBot|tum]] | [[:tw:User:RCBot|tw]] | [[:ty:User:RCBot|ty]] | [[:ug:User:RCBot|ug]] | [[:uk:Користувач:RCBot|uk]] | [[:ur:User:RCBot|ur]] | [[:uz:User:RCBot|uz]] | [[:ve:User:RCBot|ve]] | [[:vi:User:RCBot|vi]] | [[:vo:User:RCBot|vo]] | [[:Uzeu:RCBot|wa]] | [[:wo:User:RCBot|wo]] | [[:xh:User:RCBot|xh]] | [[:yi:User:RCBot|yi]] | [[:yo:User:RCBot|yo]] | [[:za:User:RCBot|za]] | [[:zh:User:RCBot|zh]] | [[:zh-min-nan:User:RCBot|zh-min-nan]] | [[:zu:User:RCBot|zu]] </div> </div> 12728 32235 2005-04-05T11:34:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Omonimeye]] 12729 57606 2006-05-21T07:42:57Z Pablo 5 coridj.: advinteure -> avinteure {{djermon}} [[Categoreye:Bindes d' imådjes]] '''Tintin''' est on foirt kinoxhou persounaedje di [[binddimådje]]s sicrîtes pa [[Hergé]], ratournêyes dins bråmint d' lingaedjes (mins nén co e walon). [[Imådje:PapierPeintTintin.jpg|thumb|les mwaisses persounaedjes des avinteures da Tintin; dins l' ôre: Tintin, Captinne Hadok, professeu Soya, Milou, xxx, xxx, xxx, Bianca Castafiore, xxx ]] Di s' mestî Tintin est rpoirteu d' noveles, mins dins totes ses avinteures i gn a k' on seu côp k' on l' voet fé s' mestî (dins ''Tintin å payis des Soviets'', onk des prumîs alboms). Tintin est tofer lomé insi, on n' sait ddja si c' est on ptit no ou on no d' famile; motoit on såvadje no. On lyi cnoxhe nole famile, nerén l' ådje k' il a. I vike e tchestea d' '''Molénsårt''', èn [[Forveyou payis|edvinté no]]. == Professeu Soya == Li '''professeu Tryphon Soya''' (''Tryphon Tournesol'' e l' oridjinnå e francès) est onk des persounaedjes des avinteures di Tintin; c' est on grand sincieus. C' est lu k' a evoyî les prumîs omes so li [[lune]] (dins ''On a marché sur la lune'') — Tintin, Haddock et des ôtes —, des anêyes divant li [[NASA]]. Li professeu Soya est on bråve ome, ene miete deur d' oraye, ki n' est nén sovint mwais mins cwand il est mwais, il est mwais. == Bianca Castafiore == '''Bianca Castafiore''' ou '''li Castafiore''' est ene fameuse tchanteuse d' operå ki rvént sovint dins les avinteures da Tintin. Les ôtes persounaedjes n' inmèt nén si manire di tchanter. C' est ene istwere avou leye, ''[[Les berlokes del Castafiore (binde d' imådjes)|Les berlokes del Castafiore]]'', k' a stî ratournêye e walon. ==Liens externes== * [http://www.intertintin.com/ Intertintin : Tintin/Kuifje par pays.] [[da:Tintin]] [[de:Tim und Struppi]] [[en:Tintin]] [[es:Tintín]] [[eo:Tinĉjo]] [[fr:Tintin]] [[id:Tintin]] [[nl:Kuifje]] [[ja:タンタンの冒険旅行]] [[fi:Tintti]] [[sv:Tintin]] [[zh:丁丁]] 12730 32237 2005-04-06T08:33:50Z Fbaudoux ir 15 persounaedjes da Tintin persounaedjes da Tintin 12731 51465 2006-03-14T11:20:34Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Tintin (binde d' imådjes)]] 12734 32239 2005-04-06T17:35:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Uzeu:Fbaudoux ir]] 12736 58184 2006-05-24T15:46:09Z Pablo 5 '''Nameur''', Mouze et l' "Grognon" avou l' pårlumint walon. - Foto: Jean-Pol Grandmont. Nameur (Beldjike)- 29 Maart 2005. == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 12737 32241 2005-04-08T16:07:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-nut</B></FONT> [cawete] cawete di codjowaedje des rwaitants di l' indicatif prezintrece. On eploye eto: [[Motî:-èt|-èt]]. ---- * [[cawetes -nut & -èt|Dipus d' racsegnes sol cawete -nut]]. 12738 32242 2005-04-08T16:07:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-èt</B></FONT> [cawete] cawete di codjowaedje des rwaitants di l' indicatif prezintrece. On eploye eto: [[Motî:-nut|-nut]]. ---- * [[cawetes -nut & -èt|Dipus d' racsegnes sol cawete -èt]]. 12739 32243 2005-04-08T21:17:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[cawetes -nut & -èt]] 12740 32244 2005-04-10T12:14:18Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[cawetes -nut & -èt]] 12741 35868 2005-07-26T12:35:09Z Pablo 5 Li '''cawete di codjowaedje -nut''' eyet li '''cawete di codjowaedje -èt''', c' est les deus [[cawete]]s des [[rwaitant]]s di l' [[indicatif prezintrece]] e [[rfondou walon]]. == Istwere des cawetes di codjowaedje des rwaitants di l' indicatif prezintrece. == === Istwere del cawete -nut === Ele egzsitêye dedja dins l' prumire mitan do 13inme sieke dins li [[scrîta]] : * ''giesene'' (i djîznut); ''descendenent'' (i dischindnut) (1235). * ''quitenent'' (i cwitnut) (1257). * ''ilh painent cens a saingnour'' (i paynut l' [[Motî:cinse|cinse]] å signeur) (1292); ''paienent'' (1305). * ''diene'' (i dijhnut, i ''dîynët'') (diviè 1290). * ''passenent'' (i pasnut (1305). === Istwere del cawete -èt === On nel ritrove waire sicrîte, ca, å pus sovint, li vî scrijha ''-ent'' continowe di rprezinter nosse cawete. Tolminme, li passaedje å -èt a leyî sacwantès "passêyes". * ''li abés et li chovens di Was Sain Lambert tinet en fies [...]'' (l' abésse li scabén di Wåsse Sint Lambiet <FONT COLOR="#ff0000">'''tinèt'''</FONT> e [[fî]] [...]); * ''tinnet plaien fies'' (tinèt plin fî) (Hesbaye, diviè 1330). ''Sourdant : [[Louis Remacle]] La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600, hagnon 72, pp. 143-146.''. == Cawete des rwaitants d' indicatif prezintrece e picård. == Li cawete -nut pout eto mostrer kel "frontire" inte li walon eyet l' [[picård]] est ddja la di ces trevéns la. Ca, e payis picård, c' est ddja ene acawete -tèt, -tët. * ''montente'' (Pc. ''i mont'tët'', W. i montnut, i montèt), [[Chieve]], 1194. Les deus cawetes pår walones -nut eyet -èt sont [[brutia|brutiantes]] (tonikes); les cawetes picådes nel sont nén. Dins "i mont'tët", l' accint est so "mont-". [[Categoreye:Codjowaedjes]] [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] 12742 32246 2005-04-08T18:44:54Z Borbouse 74 Où iras-tu en tour de noces, mont petit fils Israël? Où iras-tu en tour de noces, mon petit fils Jean joli? Ou dbout d' nosse courti, ma bone mère, ma tandre mére, je vous le dis, n'lez ni crwâre ku dj' vôros la mon.ner a Merny, nèni, ma fiye ! Quelle robe achèteras-tu à ta femme, mon petit fils Jean Israël ? Quelle robe achèteras-tu a ta femme, mon petit fils Jean joli ? Ene boune grosse banète du satch, ma bone mère, ma tandre mère, je vous le dis. N'aléz ni crwâre ku dj' la vôros vèy an dantèle, nèni, ma fiye ! [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 8 d'&nbsp;avri 2005 a 18:44 (UTC) 12743 32247 2005-04-10T12:31:51Z Pablo 5 [[Imådje:augne.jpg|thumb|Ene ågne ki tchereye a l' awousse]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ågne</B></FONT> &#91;[[djinre des nos|o.n. u f.n.]]&#93; <B>1.</B> [[Motî:biesse-ås-tetes|biesse-ås-tetes]], k' a cwate pates et des longuès orayes, e sincieus latén <span lang=la><I>Equus asinus</I></span>, sovint metou come imådje del biestreye. <I>L' ome esteut tot tchenou, l' ågne esteut cåzu moite</I> ([[A. Xhignesse]]). On dit eto: [[Motî:bådet|bådet]], [[Motî:borike|borike]], [[Motî:aze|aze]]. <span lang=fr>F. âne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est l' ågne da sint Nicolai</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">c' est l' ågne do bon Diu</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">gn a nén méyeu ågne ki ç' valet la:</FONT> c' est on bråve. <span lang=fr>F. cœur d'or.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherdjî l' ågne:</FONT> atchter les bistokes pol Sint-Nicolai. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est come l' ågne da Clabot ki n' magnive rén et k' a crevé:</FONT> dijhêye a onk ki n' vout nén magnî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' amour fwait danser les ågnes:</FONT> cwand i sont amoreus, minme les broxhirès djins fwaiynut des manires. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a stî nouri å laecea d' ågne:</FONT> c' est on tiestou. <B>2.</B> biesse djin. <I>Ni fwai nén l' ågne.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' a nén pus ågne ki lu:</FONT> il est foirt biesse. <span lang=fr>F. ignorant.</span> <B>3.</B> tiestowe djin. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est on macté ågne:</FONT> il est foirt [[Motî:macté|macté]]. <span lang=fr>F. têtu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' såreut fé boere ene ågne ki n' a nén soe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">On piede si savon a laver l' tiesse d' ene ågne:</FONT> gn a pont d' avance di voleur candjî ene sakî foirt tiestou. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">augne</FONT>, âgne, âne</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ågneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ågneuse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin ki moenne ene ågne (ki poite ene tchedje). On dit eto: [[Motî:bådlî|bådlî]], [[Motî:bourikî|bourikî]]. <B>2.</B> (pus stroetmint, dinltins a Lidje), djin d' on viyaedje d' Årdene ki vneut vinde des prodûts d' cinse el veye avou si ågne; rl a: [[Motî:Ådneu|Ådneu]]. <B>3.</B> (pa stindaedje) payizan, [[Motî:boirgnaesse|boirgnaesse]] djin. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">augneu</FONT>, âgneu, augn'gneu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ågnesse</B></FONT> [f.n.] frumele di l' ågne. On dit eto: [[Motî:både|både]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ågnreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:biestreye|biestreye]]. <span lang=fr>F. ânerie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ågntea</B></FONT> [a.n.] djonne d' ågne, pitite ågne. <span lang=fr>F. âneton.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ea]], [[ristitchî T]], [[noûmot|2005]]. Coinreces [[Payis d' Lidje]]. Mots d' acolaedje : * [[Motî:crotale d' ågne|crotale d' ågne]]. * [[Motî:mårtea d' ågne|mårtea d' ågne]]. * [[Motî:orayes d' ågne|orayes d' ågne]] * [[Motî:pas d' ågne|pas d' ågne]]. ---- * [[ågne|Dipus d' racsegnes so ls ågnes]] 12744 32248 2005-04-08T19:27:58Z Lucyin 16 Ene ågne ki tchereye a l' awousse (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Ene ågne ki tchereye a l' awousse (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12745 32249 2005-04-08T19:30:06Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * ågne [E1, E2, E34]; agne [C9]; âne [C1] * ågneûs [E34] * ågnerêye [E34]; ågn'rèye [E1] * ågnèsse [E1, E34]; agnèsse [C100], agnesse [C9]. 12746 35965 2005-07-27T21:01:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crotale d' ågne</B></FONT> [f.n.] [[Motî:coûke di Dinant|coûke di Dinant]] del cogne des [[Motî:crotale|crotales]] d' ågne. Bodjes: * [[Motî:crotale|crotale]] * [[Motî:ågne|ågne]] ---- * [[coûke di Dinant|Dipus d' racsegnes so les coûkes di Dinant]]. 12747 35964 2005-07-27T21:00:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pas d' ågne</B></FONT> [o.n.] sôre di plante kel foye rishonne al [[Motî:passêye|passêye]] d' ene [[Motî:ågne|ågne]]. <span lang=fr>F. tussilage.</span> ---- * [[pas d' ågne|Dipus d' racsegnes sol pas d' ågne]] 12748 35963 2005-07-27T20:59:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>orayes d' ågne</B></FONT> [f.n.t.pl.] sôre di plante ki les foyes rishonnèt ås orayes d' ene [[Motî:ågne|ågne]]. <span lang=fr>F. grande consoude.</span> Bodjes: * [[Motî:oraye|oraye]] * [[Motî:ågne|ågne]] ---- * [[orayes d' ågne|Dipus d' racsegnes so les orayes d' ågne]]. 12750 49120 2006-01-14T17:09:19Z Zwobot 96 robot Modifie: es [[Categoreye:Biesses ås tetes|Agne]] [[Imådje:augne.jpg|thumb|L' ågne est co ene biesse di tcheriaedje (Marok, 2002)]] ene '''ågne''' (u: èn ågne) u on '''bådet''', u '''aze''', c' est ene [[biesse-ås-tetes]], k' a cwate pates et ås longuès orayes, del famile des [[tchvalidî]]s. El Walonreye, l' ågne est sovint rwaitî come l' imådje del biestreye. Li frumele si lome ene '''både''' u ene '''ågnesse''' u ene '''borike'''. Li ptite ågne si lome '''ågntea''', u '''boricot''', u '''boriket'''. Criyaedje di l' ågne : On dit kel bådet [[Motî:hiyanler|hiyanle]] (k' i fwait hiyan) u k' ele [[emacralé mot|brait]].: c' est l' [[Motî:heni|henixhon]], li hiyanlaedje u hiyanlmint; on dit eto ki l' ågne [[Motî:hiyanler|hiyanle]] (k' ele fwait hiyan) u k' ele [[emacralé mot|brait]]. No e sincieus latén : ''Equus asinus''. L' ågne est eto li [[spotaedje]] des djins di sacwants viyaedjes el Walonreye : * [[Bietris]] : les Bådets. * [[Boye]] : les Ågnes. [[Imådje:Ågnes a Lesse.jpg|thumb|left|Des ågnes a Lesse]] ''Po les ratourneures so les ågnes, alez s' vey e splitchant motî a : [[Motî:ågne|ågne]], [[Motî:bådet|bådet]] & [[Motî:bourike|bourike]].'' [[bg:Магаре]] [[ca:Ase]] [[co:Sumere]] [[de:Esel]] [[en:Donkey]] [[eo:Azeno]] [[es:Burro (animal)]] [[fi:Aasi]] [[fr:Âne]] [[gl:Burro]] [[he:ערוד]] [[io:Asno]] [[ja:ロバ]] [[ko:당나귀]] [[lt:Laukinis asilas]] [[nl:Ezel (dier)]] [[pl:Osioł]] [[pt:Burro]] [[sc:Àinu]] [[simple:Donkey]] [[sv:Åsnor]] [[zh:驴]] 12751 65350 2006-06-27T23:34:38Z Lucyin 16 {{djermon biesse}} [[categoreye:biesses ås tetes|*]] Les '''biesses ås tetes''', c' est on grand stok di familes di [[biesse]]s, li pus novele dins l' evolucion des sôres di [[biesse]]s, ki poirtèt leus djonnes dins leu coir, mins les co dveur nouri après li skepiaedje, do laecea ki rexhe di leus tetes. Les biesses ås tetes sont des [[cronzoxhîs]]. Les biesses ås tetes ont des vîs vîs ratatayons les minmes ki les [[oujhea]]s et les [[crålantès biesses]]. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "Biesse ås tetes", alez s' vey e [[Motî:biesse ås tetes|splitchant motî]].'' == Sacwantès trokes di biesses ås tetes == * magneus d' tchå : ** [[tchetidî]]s ** [[bascolidî]]s ** [[tchinidî]]s * magneus did tot: ** [[séndjes]] ** [[grands séndjes]] * magneus d' yebe : ** [[roemiant]]s ** [[tchivålidî]]s [[af:Soogdier]] [[ar:ثدييات]] [[ast:Mamíferu]] [[bg:Бозайници]] [[br:Bronneg]] [[ca:Mamífer]] [[co:Mammiferu]] [[cs:Savci]] [[cy:Mamal]] [[da:Pattedyr]] [[de:Säugetiere]] [[el:Θηλαστικά]] [[en:Mammal]] [[eo:Mamuloj]] [[es:Mamífero]] [[et:Imetajad]] [[fi:Nisäkkäät]] [[fr:Mammifère]] [[fy:Sûchdieren]] [[gl:Mamífero]] [[he:יונקים]] [[ia:Mammalia]] [[id:Binatang menyusui]] [[io:Mamifero]] [[is:Spendýr]] [[it:Mammalia]] [[ja:哺乳類]] [[jbo:mabru]] [[ko:포유류]] [[kw:Bronnvil]] [[la:Mammalia]] [[lb:Mamendéieren]] [[li:Zoegdiere]] [[lt:Žinduoliai]] [[ms:Mamalia]] [[nds:Söögdeer]] [[nl:Zoogdieren]] [[nn:Pattedyr]] [[no:Pattedyr]] [[oc:Mammifèr]] [[pl:Ssaki]] [[pt:Mammalia]] [[ru:Млекопитающие]] [[scn:Mammifiri]] [[simple:Mammal]] [[sk:Cicavec]] [[sl:Sesalci]] [[sr:Сисари]] [[su:Mamalia]] [[sv:Däggdjur]] [[th:สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม]] [[tl:Mamalya]] [[uk:Ссавці]] [[zh:哺乳动物]] [[zh-min-nan:Chhī-leng tōng-bu̍t]] 12752 38642 2005-08-27T20:47:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtea d' ågne</B></FONT> [o.n.] [[Motî:damjhele|grosse damjhele]] (inseke). On dit eto: [[Motî:mårtea-diale|mårtea-diale]], [[Motî:monsieu|monsieu]]. <span lang=fr>F. libellule.</span> Bodjes: * [[Motî:mårtea|mårtea]] * [[Motî:ågne|ågne]] ---- * [[Damjheles et monsieus (odonates)|Dipus d' racsegnes so les damjheles]]. 12753 32256 2005-04-08T21:01:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ågne]] 12754 32257 2005-04-08T21:01:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ågne]] 12755 32258 2005-04-08T21:02:06Z Tiri 72 A vosse plaece, dji risatchreu Tionveye des nos d' plaece ki provénrént di "Tîxhe", paski li nom e lussimbordjwes est "Diddenuewen" (almand Diedenhofen, li cinse da Dieden), eyet e latin "Theodonis villa" ou béné "Theodonis Curtis" (li villa ou bén li cour, ça vout dire li cinse da Theodon), k' a dné "Thionville" e frances èt Diddenuewen/Diedenhofen (Theodonis = Didden/Dieden et curtis = hof/uewen) e l'almand et li lussimbordjwes. [[Uzeu:Tiri|Tîri]] li 8 d'avri 2005 a 23:02 12756 32259 2005-04-08T21:02:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ågne]] 12757 32260 2005-04-08T21:02:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ågne]] 12758 32261 2005-04-08T21:06:00Z Tiri 72 Come po Tionveye (Thionville), Tiaumont vént d' on nom d' ome, Didden, et nén do mot "tîxhon". Po Tchonveye (Jehonville), i shonne k' onk des pus vîs scrijhas est "Jehanville", li veye da Djhan (avou "an" prononcî "on" dins ç' payis la). [[Uzeu:Tiri|Tîri]] li 8 d'avril 2005 a 23:06 12759 32262 2005-04-08T21:14:10Z Lucyin 16 Des ågnes el Walonreye, dilé [[Amberlou]], e 2004 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Des ågnes el Walonreye, dilé [[Amberlou]], e 2004 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12760 66058 2006-07-03T23:57:38Z Lucyin 16 [[Payis d' Lidje]] displaecî viè [[Payis d' Lidje (diyalectolodjeye)]]: dismacralaedje [[categoreye:diyalectolodjeye walone|Lidje]] Li '''Payis d' Lidje''' u '''Levant walon''', u '''Ess-walon''', e [[diyalectolodjeye walone]], c' est ene sitindêye ki va a pô près come li [[province di Lidje]], mins ki rprind eto sacwants viyaedjes del Bijhe del [[Province do Lussimbork]], åtoû del [[Viye Såm]]. Li Payis d' Lidje est sovint aroyî come li stindêye k' on-z î eployive li mot [[Motî:noret|noret]] e 20inme sieke. L' accint do payis d' Lidje est l' ci k' a yeu l' pus d' pwès cwand on-z a apontyî les sistinmes d' [[ortografeye do walon]]. Cwand on cåze d' istwere, on eploye eto l' ratourneure ''Payis d' Lidje'' po cåzer des teres k' apårtinént al [[Principåté d' Lidje]]. == Les motîs do Payis d' Lidje == Li motlî do payis d' Lidje est onk des mî raspepyîs, metans dins li [[motî da Haust|motî walon-francès da Jean Haust]], k' a sovint siervou come sistinme di [[rifondaedje (atuze)|rfondaedje]] po tos les scrijheus di ces payis la. E 20inme sieke, gn a yeu foirt waire di tecses sicrîts dins cisse sitindêye la, et ki notèt l' accint di leu pårler, apus ki pol [[Payis d' Måmdey]]. == Les scrijhaedjes do payis d' Lidje. == Les scrijhaedjes do payis d' Lidje sont-st eto dins les pus vîs. Bråmint des [[paskeyes]] sont scrîtes avou des accints did la (nén todi li ci di [[Lidje (veye)|Lidje minme]]). Les [[Noyé walon|Noyés walons]] eto. Å 20inme sieke, li fjhaedje di pîces di [[teyåte e walon]] î a stî l' pus florixhant di tote li Walonreye. Les belès letes les pus må rprezintêyes avou l' accint lidjwès, c' est co les [[romans]]. Å cmince do 21inme sieke, gn a cmincî on movmint di scrijhaedje di [[prôze nén racontrece]] avou l' accint d' Lidje, purade åtoû des rivowes [[Nosse lingaedje]] eyet [[Djåzans walon]]. C' est eto avou des accints do Payis d' Lidje k' i gn a yeu les prumîs rmetaedjes e walon des [[Evandjîles]]. == Sacwants accints e Payis d' Lidje == * Li [[betchfessî å]] s' î prononce â el Hesbaye, et e l' Årdene (avou Måmdey), ô (au) al Bijhe di Lidje, eyet [[son å|å]] a Vervî (on son ki s' ritrove di l' ôte costé del frontire des lingaedjes, e [[limbordjwès]]). Come [[Jules Feller]] eyet [[Jean Haust]] estént d' Vervî, il ont bråmint tchôkî po prinde ci [[scrijha å|scrijha la]] dins li [[scrijhaedje Feller|scrijhaedje do walon d' Lidje]] e 20inmme sieke. Li lete a stî rprinjhe come [[betchfessî scrijha|betchfessî]] e [[rfondou walon]] dispu 1991, so atåvlaedje do ([[franwal Walo-pus|franwal Walo+]]). * Li [[spotchåve voyale]] est '''I''' a Lidje ey el Hesbaye, mins '''U''' a Vervî ey e l' Årdene (avou Måmdey). A l' aschate å Levant ([[Faimonveye]]), cisse voyale la si prononce '''Ë'''. * Li son AN si prononce ON el Hesbaye. Ci scrijha la si rvoet cobén dins les vîs tecses, come li [[paskeye do sidje di Viene]]. Mins i n' a cåzu måy sitî noté å 20inme sieke. 12761 43777 2005-11-10T15:44:47Z Pablo 5 {{djermon motî|copon}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>copon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tiket (pitit papî po payî l' tram, li trin, l' avion). rl a: [[Motî:biyet|biyet]]. <B>2.</B> tiket k' est bon po dipus d' on djoû. <span lang=fr>F. abonnement, titre de transport.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;copon d' samwinne:</FONT> copon k' est bon po ene samwinne. <span lang=fr>F. abonnement hebdomadaire.</span> 12762 43776 2005-11-10T15:44:22Z Pablo 5 {{djermon motî|campagne|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>campagne</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> les teres ki n' sont nén å mitan d' on viyaedje, les tchamps. <B>2.</B> [[Motî:esté|esté]]. <I>D' l' ivier ou bén del campagne.</I> 12763 32266 2005-04-09T11:56:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fenåmoes</B></FONT> [o.n.] moes d' [[Motî:djun|djun]], la ki, dins l' bon droet, on seye li [[Motî:four|four]]. Vî scrijha: <span lang=wa-vi>"mois fenal"</span>. Etimolodjeye: motoit calcaedje do tixhon <span lang=de>Heumonat</span> (minme sins). 12764 32267 2005-04-10T21:21:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djun</B></FONT> [o.n.] shijinme moes d' l' anêye, k' a 30 djoûs. On dit eto: [[Motî:fenåmoes|fenåmoes]]. <span lang=fr>F. juin.</span> Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>djun, djin, djunk, djink, jun, djwin, jwin</span>; miersipepieuzmint al notûle ALW 3.113. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[djun]] 12765 32268 2005-04-10T21:18:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>may</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> cénkinme moes d' l' anêye, k' a 31 djoûs. <I>Gn a sacwants ans, gn aveut cobén shijh set viyès femes ki s' raploujhént a l' eglijhe tos les djoûs do moes d' may</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. mai.</span> <span lang=en>Ingl. may.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mariaedje di may måy ni va:</FONT> on n' fijheut nén voltî des mariaedjes e moes d' may, peu d'&nbsp;aveur si prumî efant å cwarmea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mweteye di may, cawe di nivaye:</FONT> i pout co niver e moes d' may. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;may fwait l' four, et l' fenåmoes l' mete a pont:</FONT> dijhêye di cinsî: li [[Motî:four|four]] va crexhe pår e moes d' may; on l' fåtchrè e moes d' [[motî:djun|djun]]. Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. <B>2.</B> côpé åbe k' on plante å moes d' may, copurade: <br> <I>a)</I> sol plaece do viyaedje, sorlon ene dujhance metowe so pî al Revolucion francesse. <br> <I>b)</I> li long des porcessions (fiesse-Diè). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôres d' åbes eployîs come mays dins les porcessions:</FONT> ene bôle (Årdene); on ptit plope (Nameur, Hinnot). <br> <I>c)</I> divant l' måjhone des djonnès cmeres, la kel sôre d' åbe vout dire ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sinifiance des mays plantés dvant les ouxhs des djonnès feyes:</FONT> may di côre, dji t' adôre; may di tchinne, dji t' arinne; may di spene, ki t' es fene; may di fetchire, ki t' es fire; may d' ônea (pol rimaedje: <span lang=wa-feller>ônê</span>), dji t' dilai; may di faw, ki t' es nawe; may di plope, ki t' es salope; may di hous, dji n' ti vou; may di sawou, î va kî vout; may di tchårnale, ki t' es macrale. Disfondowes: <span lang=wa-feller>may [ma.y], mây, mêy, mê, mé; Gm. mâ</span>; miersipepieuzmint al notûle ALW 3.112. Etimolodjeye: lat <span lang=la>"maius"</span> (minme sinse), 1100. ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[may]] 12766 45107 2005-11-20T10:52:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måss</B></FONT> [o.n.] troejhinme moes d' l' anêye, k' a 31 djoûs. <I>Li rixhot ståréve ses aiwes pattavå les teres, cwand fevrî u måss si forplovént</I> (E. Gilliard). <span lang=fr>F. mars.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:veas d' måss|veas° d' måss]], [[Motî:hoûssea 3|hoûssea°]] d' måss.</FONT> <I>Måss aveut vnou taper ses aiwes, pu adon, nos bouter sacwants veas</I> (L. Somme). rl a: [[Motî:biket d' avri|biket d' avri]]. <span lang=fr>F. veaux de mars.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aroufler come on hoûssea d' måss:</FONT> ariver tot d' on côp. <span lang=fr>F. arriver en trombe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;come måss trove les poteas</FONT> (pol rimaedje: <span lang=wa-feller>potê</span>)<FONT COLOR="#0000ff">, i les lait</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i les rlait:</FONT> s' il a ploû å cmince di måss, i plourè co al fén. Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>maus'</B>, mâs', maurs', <B>mârs'</B>, mars'</span>; miersipepieuzmint al notûle ALW 3.110. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårsaedjes</B></FONT> [o.n.t.pl.] <B>1.</B> ovraedjes dins les tchamps k' on doet fé tins do moes d' måss. <B>2.</B> dinrêyes k' on seme e moes d' måss (eneviè les cenes k' on seme divant l' ivier). <I>Les bokets po les mårsaedjes, elzès fåt hirper cwénze djoûs divant d' semer.</I> ---- Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[måss (moes)|måss]] 12767 32270 2005-04-09T11:51:26Z Pablo 5 Motî:finåmoes displaecî viè Motî:fenåmoes #REDIRECT [[Motî:fenåmoes]] 12768 32271 2005-05-13T23:26:32Z Lucyin 16 [[Imådje:augne_tonea.jpg|thumb|ågne ki saetche on tonea po raiwî]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bådet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ågne|ågne]] (li biesse, mins ttossu bén ene biesse u ene tiestowe djin). <I>Cwand t' es tote seule, ti boutreus co åjheymint on boket d' carote å prumî bådet ki passe</I> ([[L. Somme]]). On dit eto: [[Motî:ågne|ågne]], [[Motî:bourike|bourike]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a bådet:</FONT> monter a tchvås so on bådet. <span lang=fr>F. califourchon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On bådet ki fwait a s' môde (u: a s' tiesse), c' est l' mitan di si amagnî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on bådet ki brait a s' môde, c' est l' mitan di s' nouriteure:</FONT> dijhêye po ene sakî ki n' vout nén candjî mågré tot çou k' on lyi dit. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li ci ki s' vante, c' est on bådet ki s' grawe:</FONT> dijhêye po s' fote d' onk ki s' vante. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' a djamåy veyou on bådet esse pelé:</FONT> response d' on [[Motî:tchenou|tchenou]] k' on [[Motî:balter|baltêye]], po dire ki l' ci ki n' a pupont di tchveas, c' est on malén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raler tot peneus come on bådet k' åreut yeu rovyî s' no:</FONT> foirt peneuzmint. <span lang=fr>F. la queue entre les pattes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on-z evoye on bådet a Paris, on n' è rvént nén on tchvå:</FONT> on ramasse çou k' on-z a semé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji vos boutrè des orayes di bådet:</FONT> mançaedje a èn efant ki n' aprind nén bén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on bådet bén [[Motî:retou|retou°]] våt mî k' on bidet må fotou:</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baudet</FONT>, bâdet</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"bold"</span> (sinse ?), [[cawete -et]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>både</B></FONT> [f.n.] mere di bådet. On dit eto: [[Motî:ågnesse|ågnesse]]. <span lang=fr>F. ânesse.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bådresse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> både. On dit eto: [[Motî:cavale|cavale di bådet]]. <B>2.</B> biesse feme. <span lang=fr>F. ânesse.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bådlî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ågneu|ågneu]] (moenneu d' bådet). <I>Deus vîs bådets, come di djusse k' estént d' Bince, Rotént so Tchålerwè, tot seus, sins leu bådlî</I> ([[L. Bernus]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baudlî</FONT>, bâdlî, baudèliè</span>. Ôte parintêye : * [[Motî:bådler|bådler]] ---- * [[ågne|Dipus d' racsegnes so les bådets]]. 12769 32272 2005-04-09T13:56:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bådet]] 12770 32273 2005-04-09T13:57:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bådler]] 12771 32274 2005-04-10T18:34:26Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bådler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> aler a måye, po ene [[Motî:både|både]]. <span lang=fr>F. être en chaleur.</span> <B>2.</B> fé s' djonne, po ene både. <span lang=fr>F. mettre bas.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bådlaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tcholeurs d' ene både. <span lang=fr>F. chaleurs.</span> <B>2.</B> djonnlaedje d' ene både. <span lang=fr>F. mise-bas.</span> ---- * [[ågne|Dipus d' racsegnes so l' bådlaedje]]. 12772 32275 2005-04-10T18:35:30Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>retou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>retowe</B></FONT> [addj., purade padvant] tiestou (owe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on bådet bén retou våt mî k' on bidet må fotou:</FONT> dijhêye po escuzer onk ki n' schoûte nén, mins ki boute. 12773 32276 2005-05-04T22:41:36Z Lucyin 16 rifjhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mår (sint)</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mårket (sint)</B></FONT> (1î sieke) onk des cwate evandjilîs. <span lang=fr>F. saint Marc.</span> Omonimeyes coinreces : * [[Motî:Må (sint)|sint Må]]. * [[Motî:Mår di Glanfoû (sint) |sint Mår di Glanfoû]]. * [[Motî:Moirt di Hayo (sint)|sint Moirt di Hayo]]. ---- * [[sint Mår|Dipus d' racsegnes so sint Mår]]. * [[Evandjîle|Dipus d' racsegnes so ls Evandjîles]]. 12774 41692 2005-10-17T11:25:05Z Pablo 5 [[categoreye:omonimeye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Må (sint)</B></FONT> no e walon da: <B>1.</B> [[Motî:Mår (sint)|sint Mår]]. <B>2.</B> [[Motî:Medåd (sint)|sint Medåd]]. <B>3.</B> [[Motî:Marcou (sint)|sint Marcou]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må sint Må:</FONT> må sint Marcou. <span lang=fr>F. écrouelles.</span> Omonimeyes coinreces : * [[Motî:Mår di Glanfoû (sint) |sint Mår di Glanfoû]]. * [[Motî:Moirt di Hayo (sint)|sint Moirt di Hayo]]. 12775 57625 2006-05-21T08:02:07Z Pablo 5 categoreye {{djermon viyaedje|Sint-Ma}} [[Categoreye:Gåme et gåmès|Sint-Ma-dle-Vierton]] '''Sint-Må-dlé-Vierton''' (e [[gåmès]], on prononce ''Sié-Mâ'', u ''Sî-Mâ'', F. ''Saint-Mard''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Vierton]] el [[province do Lussimbork]]. * [[Limero del posse]] : '''6762''' (nén candjî). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Vi 38'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Arondixhmint : Vierton. * Sipotaedje des djins : les ''Camâs'' (pa rimaedje avou ''Siè-Mâ'', paski les djins estént cnoxhous come boeveus, et dire tofer, cwand il estént sôs : t' es m' ''[[Motî:cama|Camâ]]''). * Lingaedje do payis : [[lorin]]. * Patron del pårotche : [[sint Medåd]] (''curia sancti Medardi'', 1156), prin pus tård po [[sint Marcou]] u [[sint Mår]]. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Sint-Mår-dlé-Vierton|e splitchant motî]]. ''Gn a eto, el Walonreye, [[Sint-Må-dlé-Nameur]]''. 12776 32279 2005-04-10T19:16:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiyan !</B></FONT> [mot-brut] criyaedje di l' ågne. <span lang=fr>F. Hi-han.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiyanler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:boerler|boerler]] tot djåzant d' èn ågne. On dit eto: [[Motî:braire|braire]]. <span lang=fr>F. braire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hiyanler</FONT>, iyanler, yanler, yanlè.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiyanlaedje</B></FONT> [o.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hiyanlmint</B></FONT> criyaedje di l' ågne. <span lang=fr>F. braiment.</span> ---- * [[ågne|Dipus d' racsegnes so ls ågnes]] * [[criymint d' biesse|Dipus d' racsegnes so les criymints des biesses.]] 12777 32280 2005-04-09T15:48:44Z Lucyin 16 Motî:hiyanler displaecî viè Motî:hiyan #REDIRECT [[Motî:hiyan]] 12778 32281 2005-04-09T15:52:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hiyan]] 12779 32282 2005-04-09T15:52:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hiyan]] 12780 32283 2005-04-10T18:46:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint-Må-dlé-Vierton]] 12781 32284 2005-04-09T16:05:33Z Lucyin 16 Sint-Må-el-Gåme displaecî viè Sint-Må-dlé-Vierton #REDIRECT [[Sint-Må-dlé-Vierton]] 12782 32285 2005-04-10T18:36:06Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:Sint-Må-dlé-Vierton]] 12783 32286 2005-04-09T17:26:23Z Borbouse 74 Lucyin,dju n' sés nin si l' Sint Mård dulé Virton est l' minme k' a Nameur. Dju nul sondje nin. St Marc, pou Namur, c'est bon; pou l' gåmès, vosse St Må su scrit a francès avu in D al cawète. Si c'est ça, i vanrot putot d' Médard; Dju vas sayî d' rouver yôk. [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 9 d'&nbsp;avri 2005 a 17:26 (UTC) 12784 32287 2005-06-24T11:01:45Z Pablo 5 ''pårotche'' [[categoreye:omonimeye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Må</B></FONT> no di des viyaedjes di Walonreye, ki provnèt d' ene pårotche a [[Motî:Medåd (sint)|sint Medåd]]. <B>1.</B> [[Motî:Sint-Må-dlé-Nameur|Sint-Må-dlé-Nameur]]. <B>2.</B> [[Motî:Sint-Må-dlé-Vierton|Sint-Må-dlé-Vierton]]. Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:Sint-Medåd|Sint-Medåd]] (pårotche sint Medåd). * [[Motî:Samår|Samår]] (pårotche sint Medåd). Omonimeye coinrece : * [[Motî:Sint-Mår|Sint-Mår]] (pårotche [[Motî:Mår di Glanfoû (sint)|sint Mår di Glanfoû]]). 12785 32288 2005-04-09T19:12:58Z Lucyin 16 Copene:Motî:Sint-Må displaecî viè Copene:Motî:Må (sint) #REDIRECT [[Copene:Motî:Må (sint)]] 12786 32289 2005-04-10T19:13:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Må-dlé-Nameur</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Sin-Mau</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Marc</span> (asteure), <span lang=fr>Saint-Mard</span> (dinltins), rebané avou [[Motî:Nameur|Nameur]]. Etimolodjeye: sipotchaedje di [[Motî:Medåd (sint)|Sint-Medåd]]. ---- * [[Sint-Må-dlé-Nameur|Pondants et djondants so Sint-Må-dlé-Nameur]]. 12788 32290 2005-06-24T11:14:52Z Pablo 5 ''pårotche'' <FONT COLOR="#ff0000"><B>Samår</B></FONT> so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Samâr</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Samart</span>, rebané avou [[Motî:Flipveye|Flipveye]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Sancto Medardo (1147), S. March (1470), Semmars (1558)</span>. Etimolodjeye: pårotche [[Motî:Medåd (sint)|sint Medåd]]; "sint" a stî disnaziålijhî e <span lang=wa-feller>sè</span>, k' a ridé viè <span lang=wa-feller>sa</span> ([[oyon è / a / in]]); sipotchaedje di <span lang=wa-feller>Mèdârd</span> e <span lang=wa-feller>Mâr</span>. ---- * [[Samår|Pondants et djondants]]. 12789 32291 2005-06-24T11:03:58Z Pablo 5 ''pårotche'' '''Samår''' (avårla, on prononce ''Samâr'', F. ''Samart''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Flipveye]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5600'''. ** davance : '''6353'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ph 48'''. * Arondixhmint : Flipveye. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s) : loukîz [[Motî:Samår|e splitchant motî]]. * Patron del pårotche : [[sint Medåd]]. 12790 32292 2005-04-09T19:32:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Limero del posse]] 12791 50922 2006-03-05T13:03:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Marcou (sint)</B></FONT> moenne do tins de Merovindjins (5inme sieke). <span lang=fr>F. saint Marcoul, Marculphe, Marcwald.</span> Viyaedje lomés a s' no : * [[Motî:Sint-Marcou|Sint-Marcou]] Må lomé a s' no : * [[Motî:må Sint-Marcou|må Sint-Marcou]] Omonimeyes coinreces : loukîz a : [[Motî:Må (sint)|sint Må]]. ---- * [[Sint Marcou|Dipus d' racsegnes so sint Marcou]]. * [[Må sint Marcou|Dipus d' racsegnes sol må sint Marcou]]. 12792 32294 2005-04-09T22:14:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Marcou</B></FONT> [n.pl.] hamtea di [[Motî:Chili|Chli]], la k' on sieve [[Motî:Marcou (sint)|sint Marcou]]. ---- * [[Sint Marcou|Dipus d' racsegnes so sint Marcou]]. * [[Må sint Marcou|Dipus d' racsegnes sol må sint Marcou]]. * [[Chili (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Chli]]. 12793 56846 2006-05-14T23:23:17Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Marcou]] [[Categoreye:crustinnisse]] '''Sint Marcou''' (F. ''Marcoul, Marculphe u Marcwald''), c' esteut on moenne do tins de [[Merovindjins]] (5inme sieke), i vna-st å monde a [[Bayeux]], el [[Normandeye]]. Il esteut siervou po s' rifé u s' waeranti do [[må sint Marcou]]. Il evoya [[Helier]] po cvierser a [[crustin]]s les dmorants d' [[Djersey]], eyet i vizita l' iye lu-minme eto; on dit k' låvå i fjha sacwants [[miråke]]s I mora l' [[1î d' may]] [[588]] ezès iyes k' ont lome asteure Sint-Marcou, ki s' trovèt å lådje do [[cåzîlea do Cotentin]]. Les rlikes da sinne ont stî metowes dins l' abeye di Corbény, wice k' elle ont djouwé on role po les coronaedjes des [[roys di France]]; did la l' tradicion ki vout k' les roys di France (et les cis d' [[Inglutere]]) polexhe riweri do må sint Marcou avou leus mwins. On hamtea di [[Chili (viyaedje)|Chli]] est lomé a s' no, di minme k' ene comene del Normandeye (Saint-Marcouf). [[en:Saint Marcouf]] 12794 50627 2006-02-20T20:02:28Z Lucyin 16 Må sint Marcou displaecî viè Må Sint-Marcou: ôrtografeye "sint Marcou" djusse pol djin; po les tchapeles, fiesses, mås : Sint-X [[categoreye:medcene]] Li '''må Sint-Marcou'', c' est des rfroedeyès [[crexhoûles]] ki vnèt å cô des djins, di cåze del [[pitizeye]]. El Walonreye, on croeyeut ki les priyires å [[sint Marcou]] waerantixhént u rwerixhént di [[må d' sint|ç' må la]]. == Tos les nos walons do må sint Marcou == ''Sourdant : [[ALW]] 15, notûle 136.'' [[de:Skrofulose]] [[en:Scrofula]] [[fr:Écrouelles]] 12795 32297 2005-04-10T19:24:13Z Pablo 5 On '''må d' sint''', c' est ene maladeye, k' on croeyeut ki les priyires a on metou sint el polént rweri. Les mås d' sint sont pa des côps des maladeyes bén ricnoxhowe pal syince, et des côps nén. == Sacwants mås d' sints == * li [[må sint Cwelin]] * li [[må sint Min]] * li [[må sint Marcou]] * li [[må d' araedje|må sint Houbert]] * li [[fîflinne]] == Les sacwès a fé po rweri d' on må d' sint == * les perlinaedjes a ene eglijhe u ene tchapele consacrêye å sint. * des nouvinnes di priyires. * Ôtes pratikes. [[Categoreye:doûcès croeyances|Ma d' sint]] 12796 58025 2006-05-23T11:15:50Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Mar]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mår</B></FONT> [n.dj.] pitit no del Walonreye, e <span lang=fr>F. Marc.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Market</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> ancyin ptit no del Walonreye. <B>2.</B> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Marquet, Marcquet, Marqué, Marquè</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Maurket</FONT>, Mârket, Market</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Marqueis, Markeit, Market</span>. Poirteus do no u do ptit no : * [[Motî:Mår (sint)|Mår (sint)]]. * [[Léon Marquet]]. ---- * [[pitit no|Dipus d' racsegnes so les ptits nos e walon]]. 12797 32299 2005-04-09T23:16:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Mår]] 12798 36311 2005-07-30T18:38:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bourike</B></FONT> [f.n.] (veyou do mwais costé) <B>1.</B> [[Motî:ågnesse|ågnesse]]. On dit eto: [[Motî:bådet|bådresse, både]]. <span lang=fr>F. bourrique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tiestou come ene borike:</FONT> foirt tiestou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sô come ene bourike:</FONT> foirt [[Motî:sô 1|sô]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene bourike tcherdjeye d' avoenne et ki magne do strin:</FONT> dijhêye po on ritche k' est [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;orayes di bourike:</FONT> sôre di bounete avou des grandès orayes k' on meteut dvinltins po pûni les efants k' aprindént må. <span lang=fr>F. bonnet d'âne.</span> <B>2.</B> mwais tchvå, mwais ågne (måye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' candje nén si tchvå po ene bourike:</FONT> cwand on vout candjî d' feme (d' ome), di banke, d' [[Motî:ahesseu|ahesseu]], on pout ttossu bén toumer so ene pus mwaijhe (on pus mwais). <B>3.</B> biesse u tiestowe djin. <I>Vos estoz ene grosse bourike; t' es-st ene fameuse bourike !.</I> On dit eto: [[Motî:alourdisse|alourdisse, alourdinaesse]], [[Motî:coignåd|coignåd]], [[Motî:coignoûle|coignoûle]], lourd pot, [[Motî:boirgnaesse|boirgnaesse]], [[Motî:oirgnaesse|oirgnaesse]] (Loukîz a: [[sinonimeye]]). <span lang=fr>F. ignorant, lourdaud.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé toûrner a bourike:</FONT> fé [[Motî:assoti|assoti]]. <I>On l' frè åjîyemint toûrner a bourike</I>. On dit eto: fé tourner [[Motî:sot|sot]], fé divni [[Motî:fô|fô]]. <span lang=fr>F. abêtir, abrutir, malmener, rendre fou, faire perdre la tête, ridiculiser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyîz bourike a Paris, i n' è rvénrè nén mia apri.</FONT> <B>4.</B> civire do maçon. <span lang=fr>F. civière.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouricot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djonne di bourike. <span lang=fr>F. bourriquet, ânon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est kifkif bouricot:</FONT> c' est parey, c' est onk u l' ôte, c' est [[Motî:cabu|cabu]] blanc et blanc cabu. <B>2.</B> biesse gamén. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouriket</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bouricot. <span lang=fr>F. bourriquet, ânon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a stî aclevé a bouriket:</FONT> il a stî må aclevé. [[Imådje:bouriket.jpg|thumb|bouriket ås creneures]] <B>2.</B> gros rond bwès u grosse buze di fier, avou ene manike å coron, metou ådzeu d' on [[Motî:pousse|pousse]], et kel coide toûne åtoû po rmonter l' saeylete. <I>Toûne li bouriket do pousse!</I> <I>Vinoz tourner å bouriket po m' tirer on saeyea d' aiwe.</I> <B>3.</B> minme usteye po des ôtes uzaedjes. <I>I rmontént les deblès å bouriket.</I> On dit eto: [[Motî:mecanike|mecanike]]. <span lang=fr>F. treuil.</span> <B>4.</B> minme usteye metou so les tchårs po serer l' [[Motî:combea|combea]]. <I>Po serer l' combia del tcherêye, on tournéve li bouriket.</I> Loukîz a: [[Motî:diale 2|diale]], [[Motî:tire-djus|tire-djus]]. <B>5.</B> minme usteye, mins bråmint pus ptit, po rôler l' coide d' on [[Motî:dragon|dragon]], u d' ene cane pexhrece. <span lang=fr>F. moulinet.</span> <B>6.</B> [[Motî:tourniket|tourniket]] (ahesse po passer houte d' ene håye, et les biesses èn poleur passer). <I>Il ont tchai eshonne å bouriket del voye do paxhi.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bourikî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouricresse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:bådlî|bådlî]] (moenneu d' ågne). On dit eto: [[Motî:ågnleu|ågnleu]]. <span lang=fr>F. conducteur d'âne.</span> <B>2.</B> martchand d' bourikes, tineu(se) di bourikes. Parintêye : * [[Motî:bouriker|bouriker]] * [[Motî:disbouriker|disbouriker]] ---- * [[ågne|Dipus d' racsegnes so les bourikes]]. * [[pousse|Dipus d' racsegnes so l' ouriket des pousses]]. 12799 32301 2005-04-10T19:49:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aze</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:ågne|ågne]] (biesse et biesse djin). <span lang=fr>F. âne.</span>. <B>2.</B> [[Motî:halcotî|halcotî]]. <span lang=fr>F. gâcheur.</span> Omofones : * [[Motî:asse (sitoele)|asse]] (sitoele). * [[Motî:asse (maladeye)|asse]] (coûtresse d' alinne). * [[Motî:asse 3|asse]] (pårteye d' on tchampion). Omonimeye coinrece : * [[Motî:aisse|aisse]] (''asse'', feu). * [[Motî:håze|håze]] (''aze'', frumele do live). ---- * [[ågne|Dipus d' racsegnes so les bådets]]. 12800 32302 2005-04-09T23:28:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asse 1]] 12801 32303 2005-04-09T23:28:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asse 2]] 12802 34686 2005-07-12T00:04:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Evandjîle</B></FONT> [f.n.] live sacré des [[Motî:crustin|Crustins]], ki raconte li vicåreye eyet l' moirt da [[Motî:Djezus-Cri|Djezus-Cri]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Evandjîle sint Djhan, sint Mår, evnd.:</FONT> Evandjîle sicrît pa sint Djhan, sint Mår, evnd. <span lang=fr>F. Evangile selon ....</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est nén parole d' Evandjîle:</FONT> i n' fåt nén croere tot çk' on dit. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Èvandjîle</FONT>, Èvanjîle, Èvanjile (omrin)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Evandjilî</B></FONT> [o.n.] onk k' a scrît èn Evandjîle; les cwate Evandjilîs ricnoxhous pa l' Eglijhe sont [[Motî:Matî (sint)|sint Matî]], [[Motî:Luk (sint)|sint Luk]], [[Motî:Djihan l' Evandjilî (sint)|sint Djhan]] et [[Motî:Mår (sint)|sint Mår]]. <span lang=fr>F. Evangéliste.</span> ---- * [[Evandjîle|Dipus d' racsegnes so ls Evandjîles]]. 12803 49954 2006-02-01T14:41:10Z 193.226.6.230 Ene '''Evandjîle''' ([[djinre des nos|purade femrin e walon)]], po les [[Crustin]]s, c' est: * li boune novele ki l' [[Djezus-Cri]] a vnou å monde po schaper les djins; * l' anonçaedje del moirt et do ravicaedje da Djezus-Cri pås crustins; * 4 sints lives des Crustins, ki racontnut li vicåreye, les pretchaedjes eyet l' moirt da Djezus-Cri; * on live ki comprind les 4 evandjîles. Les cis k' ont scrît ene Evandjîle sont lomés '''Evandjilîs'''. Les cwate Evandjilîs ricnoxhous pa l' [[Eglijhe (institucion)|Eglijhe]] sont [[sint Matî]], k' on dit l' prumî, [[sint Mår]] (li deujhinme), [[sint Luk]] (li troejhinme), [[sint Djhan l' Evandjilî]] (li cwatrinme). I parait ki l' prumire evandjîle, li cene d' après Matî, a stî scrîte en [[arameyin]], li lingaedje ki Djezus-Cri åreut djåzé. Adon ele a stî ratournêye e grek. Matî scrijheut po des Djwifs. Li deujhinme evandjîle a stî scrîte pa Mår po les Romins et les Greks. Li troejhinme, li cene da Luk, est pus "syincieuse" et c' est l' racourti des pretchmints da sint Pire, ki Luk aléve avou. Li cwatrinme, li cene da Djhan, a stî scrîte tård, viè l' an 100, purade po les apurdisses ki dalént å [[catruceme]] divant di s' fé batijhî. Gn a eto des Evandjîles ki n' ont nén stî ricnoxhous di l' Eglijhe, k' on lome '''apocrifes'''. == Ratournaedjes des Evandjîles e walon. == Li prumî ratournaedje di l' Evandjîle Sint Mår a stî fwait pa [[Joseph Mignolet]], ki note l' accint d' Lidje. Il a rçû l' [[imprimateure]] di l' eveke di Lidje li 10 d' octôbe 1934. L' Evandjîle Sint Luk a shuvou troes ans pus tård (imprimateure di l' eveke di Lidje do 20 di djanvî 1937). Les cwate Evandjîles on stî translatés eto pa [[Jean-Marie Lecomte]], ki note l' accint di [[Lierneu]]. L' Evandjîle sint Luk a rascodou l' imprimateure eveke di Lidje li 2 d' octôbe 1999, li cene sint Matî, li 4 d' awousse 2000, li cene sint Mår, li 6 di decimbe 2001 eyet l' cene sint Djhan, li 19 di djulete 2002. Li ratournaedje da Lecomte est pus erî do tecse francès kel ci da Mignolet. Li pere Lecomte aveut ddja l' apriyesse di redjårber les tecses crustins dins les lingadjes bantous, la k' il aveut stî tot on tins missionaire å [[Congo]]. Gn a yeu eto des rmetaedjes e walon fwaits eshonne pal tåvlotêye rilidjeuse di l' [[UCW]], avou des rprezintants des cwate coines do payis, mins i n' ont måy sitî eplaidîs. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/guerni/evandjile_mati.html Tecse en etir di l' Evandjîle sint Matî ratourné pa J.M. Lecomte avou l' accint del Hôte-Årdene]. * [http://lucyin.walon.org/guerni/evandjile_maur.html Tecse en etir di l' Evandjîle sint Mår ratourné pa J.M. Lecomte avou l' accint del Hôte-Årdene]. * Tecse en etir di l' Evandjîle sint Luk ratourné pa J.M. Lecomte : ** [http://lucyin.walon.org/guerni/evandjile_luk.html avou l' accint del Hôte-Årdene]. ** [http://rifondou.walon.org/rilidjon/evandjile_Luk.html tecse ene miete rifondou (nén co rcoridjî pår)] * Tecse en etir di l' Evandjîle sint Djhan ratourné pa J.M. Lecomte : ** [http://lucyin.walon.org/guerni/evandjile_djihan.html avou l' accint del Hôte-Årdene] ** [http://rifondou.walon.org/rilidjon/evandjile_Djihan.html tecse ene miete rifondou (nén co rcoridjî pår)] [[Categoreye:Crustinnisse]] [[ca:Evangeli]] [[cs:Evangelium]] [[da:Evangelium]] [[de:Evangelium (Buch)]] [[en:Gospel]] [[eo:Evangelio]] [[es:Evangelio]] [[fr:Évangile]] [[he:בשורות]] [[hu:Evangélium]] [[ia:Evangelio]] [[id:Injil]] [[it:Vangelo]] [[ja:福音]] [[jv:Injil]] [[ko:복음서]] [[la:Evangelium]] [[nl:Evangelie]] [[pl:Ewangelia]] [[pt:Evangelho]] [[ro:Evanghelie]] [[ru:Евангелие]] [[scn:Vanceli]] [[sr:Свето Јеванђеље]] [[sv:Evangelium]] [[zh:四福音书]] 12804 57075 2006-05-17T10:31:56Z Pablo 5 [[Categoreye:Sints fiestis el Walonreye|Mar]] [[Categoreye:Crustinnisse|Sint Mar]] '''Sint Mår l' Evandjilî''' (on dit eto sint Market), c' est on [[sint fiesti el Walonreye|sint]] k' a viké e prumî sieke. C' esteut on cpagnon da [[sint På]] eyet l' prôpe cuzén da [[sint Barnabé]]. il esteut foirt camaeråde avou [[Sint Pire]]. Il åreut scrît li deujhinme [[evandjîle]]. Il a-st enondé l' eglijhe d' [[Alegzandreye]]. On-z åreut poirté ses rlikes a [[Vinijhe|Vnijhe]], et ndè divni l' patron, å 9inme sieke. On l' riprezinte dizo l' imådje d' on liyon avou des penas. Il est fiesti li 25 d' avri. On l' priyive po s' rifé des [[rogne (maladeye)|rogne]]s. On l' sieve a [[Montneye-so-Sambe]], al tchapele des Recoletes. ''E walon, dizo disfondowe "sint Mau" u "sint Mâr", on-z a sovint cmaxhî sint Mår avou [[sint Medåd]] u avou [[sint Marcou]].'' == Sint Mår et les rogåcions == == Sint Mår et l' perlinaedje des Croes a l' abeye di Lôbe == 12805 32307 2005-04-09T23:49:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Medåd (sint)</B></FONT> (456-560) sint moirt a Tournai, fiesti li 8 di djun. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sint Medåd, Grand Pixhåd, Sint Barnabé L' a rabotné:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sinte Mågrite lyi rabotnêye si brayete:</FONT> sipot po-z anoncî l' tins k' i frè e moes d' djun. Viyaedjes lomés a s' no : * [[Motî:Sint-Må-dlé-Nameur|Sint-Må-dlé-Nameur]]. * [[Motî:Sint-Må-dlé-Vierton|Sint-Må-dlé-Vierton]]. * [[Motî:Sint-Medåd|Sint-Medåd]]. * [[Motî:Samår|Samår]]. ---- * [[sint Medåd|Pondants et djondants]]. 12806 32308 2005-06-24T11:05:56Z Pablo 5 ''pårotche'' <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Må-dlé-Vierton</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Sié-Mâ, Sî-Mâ</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Mard</span>, rebané avou [[Motî:Vierton|Vierton]]. Sipotaedje des djins: les "<span lang=wa-feller>Camâs</span></FONT>". Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>S. Marc (1248), S. Marck (1501)</span>. Etimolodjeye: pårotche [[Motî:Medåd (sint)|sint Medåd]], kimaxhî après avou [[Motî:Mår (sint)|sint Mår]]. ---- * [[Sint-Må-dlé-Vierton|Pondants et djondants so Sint-Må-dlé-Vierton]]. 12807 44886 2005-11-17T07:48:25Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Medad]] [[Categoreye:crustinnisse]] '''Sint Medåd''', c' est on [[sint fiesti el Walonreye|sint]] k' a skepyî e 456 et k' a morou Tournai e 560. On l' fiestixh li 8 di djun, et on vout k' i poye [[Motî:Medåd (sint)|dismantchî l' tins do moes d' djun]]. Pårotches k' end est patron : * lomêyes a s' no. ** [[Samår]] ** [[Sint-Medåd]] ** [[Sint-Må-dlé-Nameur]]. * ôtes : ** [[Djodogne]] (la k' gn a ene rowe sint Medåd); les Djodognwès estént co bén spotés le Medåds d' Djodogne. ** [[Éndjon]] ** [[Pessou]] ** [[Sour-so-Sambe]] 12808 39593 2005-09-12T10:48:46Z Lucyin 16 Copene:Psåme displaecî viè Copene:Såme (priyire) e 17inme sieke, on scrijheut ''saume'' (Paskeye do [[sidje di Wîne]]). => dobe rifondowe psåme / såme ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 10 d'&nbsp;avri 2005 a 00:08 (UTC) 12809 32311 2005-04-10T00:22:42Z Lucyin 16 [[Doûce croeyance]] 12810 32312 2005-04-10T00:23:27Z Lucyin 16 [[foclore]] 12811 32313 2005-04-10T01:04:29Z Lucyin 16 L' eglijhe des Libins (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe des Libins (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12812 32314 2005-04-10T01:08:29Z Lucyin 16 L' eglijhe di Smu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe di Smu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12813 32315 2005-04-10T01:10:25Z Lucyin 16 Li cou d' l' eglijhe (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Li cou d' l' eglijhe (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12814 32316 2005-04-10T01:12:16Z Lucyin 16 L' eglijhe d' Anloe, e [[sordjoû]] (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe d' Anloe, e [[sordjoû]] (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12815 32317 2005-04-10T01:14:47Z Lucyin 16 L' eglijhe d' Ôtchamp (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe d' Ôtchamp (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12816 32318 2005-04-10T09:40:56Z Lucyin 16 Motî:abaner displaecî viè Motî:ebaner #REDIRECT [[Motî:ebaner]] 12817 32319 2005-04-10T09:58:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ebaner]] 12818 32320 2005-04-10T10:04:20Z Lucyin 16 Po comprinde li rfondaedje, lére : * Alhonse Bayot : ''Les Abannets de Nismes et les dialectes; Les dialectes Belgo-romans, T. I. l° 1, 1937''. Dji diswalprè co ces mots la divant waire (gn a bråmint des nos d' plaeces, et ene atuze come li "ban", k' on s' endè sieve toltins dins l' pordjet "Viyaedjes".) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 10 d'&nbsp;avri 2005 a 10:04 (UTC) 12819 32321 2005-04-10T13:00:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bådet]] 12820 32322 2005-04-10T13:06:10Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : aze [C9] (riprin dins l' [[franwal di Nameur]]) 12821 32323 2005-04-10T13:33:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Djhan</B></FONT> [f.n.] fiesse da [[Motî:Djihan Batisse (sint)|sint Djhan Batisse]], li 21 di djun, la k' gn a les pus longs djoûs d' l' anêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;yebes del Sint-Djhan:</FONT> no dné a ene dijhinne d' [[Motî:yebe ås maladeyes|yebes ås maladeyes]] k' on code al Sint-Djhan. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li plouve del Sint-Djhan fwait pouri les noejhetes;</FONT> u : <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;... moujhî les noejhes:</FONT> sipot po-z anoncî les frûtaedjes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchet d' après l' Sint-Djhan::</FONT> <I>a) </I> tchet skepyî après li 21 di djun, foû del termene di djonnlaedje. <I>On tchet d' après l' Sint-Djan, c' est on tårdou, k' est trop ptit po l' ivier; ces tchets la schitèt avou les froedeures</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <I>b) </I> efant tchaitchiveus. <span lang=fr>F. enfant chétif, maigrelet, maladif.</span> ---- * [[Soltice d' esté|Dipus d' racsegnes sol Sint-Djhan]]. * [[yebes del Sint-Djhan|Dipus d' racsegnes so les yebes del Sint-Djhan]]. * [[sint Djhan Batisse|Dipus d' racsegnes so sint Djhan Batisse]]. 12822 32324 2005-04-10T18:52:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Flipveye]] 12823 45845 2005-11-27T20:17:10Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Flipveye''' (so plaece ''Flipvile'', fr: ''Philippeville'') c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Nameur]]; eyet tchîf d' arondixhmint. [[Imådje:Philippeville Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmitn del comene dins l' province]] * Dimorants: 8.182 ([[2004]]) * Sitindêye: 156,71 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 52,21 djins/km² * Arondixhmint: [[Flipveye]] * Ban d' Flipveye: [[Flipveye (veye)|Flipveye]] avou [[Djamagne]], [[Djamiole]], [[Fagnole]], [[Frantchîmont]], [[Mielmont]], [[Nevile]], [[Ômezêye]], [[Roli]], [[Rômedene]], [[Samår]], [[Li Sårt-e-Fagne]], [[Såtou]], [[Surice]], [[Vilefagne]], [[Vilé-l'-Gambon]], [[Vôdcêye]] {{ProvinceNameur}} [[en:Philippeville]] [[eo:Philippeville]] [[fr:Philippeville]] [[nl:Philippeville]] [[no:Philippeville]] 12824 32326 2005-04-10T19:50:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håsse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:dizir|dizir]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;håsse di viker:</FONT> coraedje di n' si måy leyî mori. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"instinct de conservation"</span>. <B>2.</B> peu, målåjheyisté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè håsse di viker:</FONT> awè peu d' viker, témint k'&nbsp;on-z est pôve. <I>Si fi ramasséve des efants, et cwatès grandès djins avou çoula: il årént bén yeu håsse di viker</I> (L. Remacle). Omofone: * [[Motî:håze|håze]] (f.n.; frumele do live) 12825 32327 2005-04-10T19:48:30Z Pablo 5 Motî:håsse 1 displaecî viè Motî:håsse #REDIRECT [[Motî:håsse]] 12826 32328 2005-05-08T08:55:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håze</B></FONT> [f.n.] frumele do [[Motî:live 1|live]]. <I>On cou-d'-tchåsse di pea d' håze, On djilet di pea d' tchet, On tchapea di pea d' vea...</I> (tchanson "Piron n' vout nén danser"). Omofone: * [[Motî:håsse|håsse]] (f.n.; dizir) 12827 36906 2005-08-03T11:55:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waide</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:tchamp|tchamp]] po les biesses [[Motî:paxhe|paxhe]]. <I>La ene bele waide, la, ti, valet.</I> <I>I n' a nén des biesses a mete so les waides</I> (ramexhné pa L. Remacle). <I>Il ont soyî l' four des waides.</I> <I>Cwand vs avoz ene waide k' est foirt måsseye, vos hagnîz djus, po dzingnî les pixhe-e-lét et les panådes</I> (ramexhné pa G. Belleflamme). <I>Nos dischovréns les waides, les campagnes, les cortis</I> (L. Bukens). <I>Et vola k' å lon, bén lon, beacôp pus bas, dji voe ene imådje ki ravize on dessin d' efant: nosse toetea si ptit å mitan del grande waide</I> (Y. Gendarme). <I>Ki Diè vs dene del rozêye do cir et des cråssès waides, do frumint et do novea vén a make&nbsp;!</I> (Li Bibe, ratournêye pa L. Hendschel). rl a: [[Motî:pasteure|pasteure]]. <span lang=fr>F. prairie, pâturage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li waide rispite</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">ridjete:</FONT> li yebe ricrexhe dissu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des biesses di waide:</FONT> des biesse ki paxhèt, eneviè les cenes ki dmorèt e ståve. <span lang=fr>F. bétail en pâture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde des biesses a waide:</FONT> (droet cinsrece) prinde les biesses d' èn ôte acleveu et les mete paxhe so vos tchamps pol såjhon. rl a: [[Motî:trecins|trecins]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete des biesses a waide:</FONT> mete ses biesses amon èn ôte cinsî k' a ditrop di waides. <span lang=fr>F. bail à cheptel.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoye po les waides:</FONT> boerlaedje di cis ki petèt å diale. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"on se taille", "barrons-nous"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;waide Mareye-Djaene:</FONT> [[Motî:aite|aite]]. <span lang=fr>F. cimetière.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) <br> <I>a)</I> tchamp a paxhî metou dé ene aiwe. <span lang=fr>F. pré.</span> <I>Les fenaesses vinèt sovint dins les frexhès waides</I> (ramexhné pa G. Belleflamme) rl a: [[Motî:pré|pré]]. <br> <I>b)</I> tchamp avou del yebe, et sovint des åbes a fruts, metou dilé l' måjhone. rl a: [[Motî:corti|corti]], [[Motî:paxhi|paxhi]]. <span lang=fr>F. verger.</span> <B>3.</B> [[Motî:yebe|yebe]]. <I>Vos dinroz del waide ås biesses.</I> <I>C' est ddja del viye waide.</I> <I>Li waide ricrexhe dedja li long des pazeas.</I> <I>Li waide est setche, on l' picubrè dabôrd.</I> <I>I semént do fôraedje e l' avoenne po raveur del waide après</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. herbe.</span> rl a: [[Motî:bruneye waide|bruneye waide]], [[Motî:waide des bwès|waide des bwès]], [[Motî:waide di låme|waide di låme]], [[Motî:waide di tchvå|waide di tchvå]], [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]], [[Motî:waide des canaris|waide des canaris]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on po d' waide:</FONT> fistou d' yebe. <span lang=fr>F. brin d'herbe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bosset d' waide:</FONT> vigreuse [[Motî:bohêye|bohêye]] di yebe, sovint k' a crexhou so ene flate. <span lang=fr>F. touffe d'herbe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des lådjès waides, del seure waide:</FONT> des yebes ki vnèt dins les fagnes, waire nourixhantes po les biesses. <span lang=fr>F. herbe de prairie humide.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riper</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">xherpyî des waides:</FONT> råyî del yebe avou ses mwins. <span lang=fr>F. arracher del l'herbe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;houkî ene sakî sol plate waide:</FONT> lyi dmander di s' vini bate foirt å foirt, sins crawyî. <I>C' est vos ki m' a houkî po-z aler sol plate waide</I> (H. Angenot). <span lang=fr>F. provoquer (en duel).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;måle waide:</FONT> yebe k' on n' vout nén ki crexhe dins ene dinrêye, dins on corti. <I>Les målès waides crexhèt todi roed.</I> <span lang=fr>F. mauvaise herbe.</span> rl a: [[Motî:nichté|nichté]], [[Motî:crouwå|crouwå]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî ses tchamps a waide:</FONT> èn nén s' ocuper d' ene sacwè da sinne. rl a: [[Motî:cori|cori]] a royes. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">al waide</FONT>: al yebe (tot l' tins k' les vatches sont dins les tchamps). <span lang=fr>F. a l'herbe, en prairie.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les waides</FONT>: les waibes (plaeces did ttåtoû d' ene måjhon, ki c' est da vosse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i rote so mes waides:</FONT> i saye di m' apicî ene kimere, èn ovraedje. <span lang=fr>F. marcher sur les brisées.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse foû d' ses waides:</FONT> esse dins on payis, en ene plaece k' on n' conoxhe nén. <I>Cial, nos estans foû d' nos waides.</I> <span lang=fr>F. dépaysé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foû d' mes waides&nbsp;!:</FONT> dijhêye po evoyî ene sakî evoye. <span lang=fr>F. hors de ma vue&nbsp;!</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>wêde, wéde, winde</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do flamind <span lang=nl>"weide"</span> (tchamp a pasturer); pol sins 5 eto comaxhaedje avou [[Motî:waibe 1|waibe]]. Coinrece Lidje, Hesbaye, Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waidaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece avou del yebe. <I>Les djins del hôte avént pacô des grands waidaedjes, c' esteut les grands mwaisses k' avént bråmint des djins ki boutént por zels.</I> <I>On n' a nén ditrop di waidaedje ciste anêye</I> (J. Bastin). <span lang=fr>F. herbage.</span> <B>2.</B> yebe a paxhe. rl a: [[Motî:four|four]]. <I>I gn a dpus d' waidaedje ezès frexhès anêyes k' ezès setches</I> (J. Bastin). <span lang=fr>F. herbe à brouter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wêdèdje</FONT>, windadje, wêdadje</span>. Etimolodjeye: bodje "waide", cawete -aedje 2 (aplakêye a on no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waidire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> biesse metowe a waide amon onk. <B>2.</B> (rabaxhant) feme d' ôte pårt ki s' mareye dins vosse viyaedje. rl a: [[Motî:etrindjire|etrindjire]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>wêdîre</span>. Parintêye: * [[Motî:waidyî|waidyî]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:waide des bwès|waide des bwès]] * [[Motî:waide des canaris|waide des canaris]] * [[Motî:waide di låme|waide di låme]] * [[Motî:waide di tchvå|waide di tchvå]] * [[Motî:bruneye waide|bruneye waide]] * [[Motî:rexhe waide|rexhe waide]] 12828 32330 2005-04-10T20:51:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waide des bwès</B></FONT> [f.n.] [[Motî:båbe di gade|båbe di gade]] (sôre di fenaesse des bwès, e sincieus latén <I><span lang=la>Deschampia flexuosa</span></I>). <I>Del waide des bwès, c' est del doûce waide come des breles</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. canche flexueuse.</span> Bodje: * [[Motî:waide|waide]] 12829 32331 2005-04-10T20:51:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waide des canaris</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:fenaesse|fenaesse]], ki les grinnes siervèt a sognî les moxhons. <span lang=fr>F. alpiste des canaries.</span> Coinrece Hôte-Årdene. Bodje: * [[Motî:waide|waide]] 12830 32332 2005-04-10T20:52:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waide di låme</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:fenaesse|fenaesse]] ki vént foirt dins les bossets (plaece des flates), e sincieus latén, <I><span lang=la>Holcus spp</span></I>. rl a: [[Motî:fenaesse di flate|fenaesse di flate]], [[Motî:cråsse fenaesse|cråsse fenaesse]]. <span lang=fr>F. houlque laineuse.</span> <span lang=de>Almand. Honiggras.</span> Coinrece Hôte-Årdene. Bodje: * [[Motî:waide|waide]] 12831 32333 2005-04-10T21:24:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djanvî</B></FONT> [o.n.] prumî moes d' l' anêye, k' a 31 djoûs. <span lang=fr>F. janvier.</span> Eployaedje dins des fråzes: <B>1.</B> après li limero d' on djoû do moes, avou ene divancete "di" stitcheye inte les deus. <I>A pårti do prumî d' djanvî, l' agriculteure va esse redjonålijheye</I> (ramexhné pa Y. Paquet). <B>2.</B> dins ene troke di mots "e moes d' djanvî". <I>On-z a dedja dvou dner èn aconte po les vacances e moes d' djanvî, et li tins a rawårder ni discrexhe nén vite assez</I> (P. H. Thomsin). <span lang=fr>F. en janvier.</span> <B>3.</B> dins ene troke "ci moes d' djanvî ci, la". <I>E ç' moes d' djanvî 2001 ci, Georges Johnny Walker Bush va divni prezidint d' l' Amerike: dji vos vleu dire ki l' moumint di vs tini ås coxhes esteut arivé</I> (C.Massaux). <B>4.</B> tot seu, copurade dins des scrijhaedjes tecnikes, u dins les spots sol tins. <I>L' ombrire do solea, a midi tapant, mostere li Nôr, et est todi pus coûte di djanvî a djun, todi pus longue di djulete a decimbe, po on cadran a plat, come di djusse</I> (L. Baijot). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur djanvî so l' dos:</FONT> aveur bråmint des mousmints (po ene djin k' est frileuse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete djanvî so fevrî:</FONT> kimincî ene novele ardweze, divant d' aveur payî li cene di dvant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' i fwait bea e moes d' djanvî, li cinsî s' hagnrè les doets:</FONT> paski les dinrêyes d' ivier n' åront nén d' l' aiwe assez. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>djanvî</B></FONT>, djanvîr, djinvî, djanvier, djanvié, janvyî, janvier, janviè</span>; miersipepieuzmint al notûle ALW 3 108. ---- * Pus di racsegnes el pårteye eciclopedye: [[djanvî]] 12832 43401 2005-11-07T19:16:58Z Lucyin 16 abuvrêye (coridjaedje ôrt.) <FONT COLOR="#ff0000"><B>fevrî</B></FONT> [o.n.] deujhinme moes d' l' anêye, ki n' a k' 28 u 29 djoûs. rl a: [[Motî:anêye bizete|anêye bizete]], [[Motî:pitit moes|pitit moes]]. Eployaedje dins des fråzes: rl a: [[Motî:djanvî|djanvî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand l'&nbsp;bijhe roveye fevrî, ele ni roveye nén may:</FONT> s' i n' a waire bijhî e moes d' fevrî, i rbijhe sol tård, e moes d' may. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si fevrî djouwe di s' dirî, måss trouve ses poteas plins:</FONT> dijhêye po on moes d' fevrî k' i fwait froed, mins, al fén do moes, vla k' i rlegne, et ploure; les poteas seront rimplis å prumî d' måss. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand i fwait laid l' doze di fevrî</FONT> (disfondowe pol rimaedje: <span lang=wa-feller>fèvrîr</span>)<FONT COLOR="#0000ff">, i fwait laid shijh samwinnes etires:</FONT> sipot po-z anoncî l' tins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fevrî a onze beas djoûs:</FONT> rilvêye meteyo. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plouve e moes d' fevrî våt d' l' ansene</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">nive do moes d' fevrî våt fumî:</FONT> pask' i n' djale nén, et k' i n' bijhe nén, et k' les dinrêyes d' ivier polèt crexhe, ricatcheyes dizo l' nive, u abuvrêye pal plouve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est dins l' moes d' fevrî ki les femes cåznut l' moens:</FONT> pask' il est l' pus court&nbsp;! <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé des ouys come on marcå å moes d' fevrî:</FONT> fé des grands mançants ouys, pask' å moes d' fevrî, les tchets vont a [[Motî:råwe|råwe]], et les [[Motî:marcå|marcås]] s' batèt inte di zels. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete [[Motî:djanvî|djanvî°]] so fevrî.</FONT> Disfondowes: <span lang=wa-feller>fèvri, <FONT COLOR="#800080"><B>fèvrî</B></FONT>, fèvrë, fèvier, fèviè</span>; miersipepieuzmint al notûle ALW 3.109. ---- * Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye: [[fevrî]] 12833 32335 2005-04-10T21:47:26Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tezé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tezêye</B></FONT> [addj.] k' a bén magnî èt ki s' vinte est bén rimpli. <span lang=fr>F. repus.</span> 12834 32336 2005-04-10T22:41:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchô</B></FONT> [n.pl.] viyaedje del Walonreye di France. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tchô<SUP>n</SUP></FONT>, Tchô, Chô</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Calco (862)</span>. Etimolodjeye : latén <span lang=la><I>calcus</I></span> (tchåsse) avou fornaiviaedje linwistike di l' oyon "-alk", come dins [[Motî:Tchôkire|Tchôkire]]. ---- * [[Tchô|Dipus d' racsegnes so Tchô]]. 12835 32337 2005-04-10T22:44:48Z Lucyin 16 Wapeur del tchôdire nawearinne di Tchô, saetchî e poitrait di Biarin (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Wapeur del tchôdire nawearinne di Tchô, saetchî e poitrait di Biarin (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12836 62828 2006-06-21T09:41:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Chooz]] [[Imådje:tchoo_foumire.jpg|thumb|Wapeur del tchôdire nawearinne di Tchô, saetcheye e poitrait di [[Biarin]].]] '''Tchô''' (fr: ''Chooz''), c' est on viyaedje del [[Walonreye francesse]]. * Dimorants: 803 ([[2004]]) * Limero del posse: 08600 * [[Limero diyalectolodjike|Limeros diyalectolodjikes]]: ** [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: '''Ar 1'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. ** [[Charles Bruneau|Ricweraedje da Bruneau]]: '''Br 8'''. * [[Depårtumint des Årdenes]] * Arondixhmint: [[Rocroyî]] * Sitindêye: 13,08&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 97 djins/km² * Pont l'&nbsp;pus hôt: 150&nbsp;metes * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_06_07_N_04_48_29_E_region:FR|50°06'N; 4°48'E}} * Sipotaedje des djins: les Ambicieus, les Pôves Rins, les Glorieus. * Etimolodjeye et vî(s) scrijha(s): loukîz [[Motî:Tchô|e splitchant motî]] == Industreye == Oujhene nawearinne dispu les anêyes 1960. On vot li colone di wapeur disk' a [[Wanlin]], et [[Palijhoû]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/nawearin.html#pirson On rotaedje a Tchô disconte di l' oujhene nawearinne] * [http://www.chooz.com/ Waibe del comene] [[fr:Chooz]] [[it:Chooz]] [[nl:Chooz]] [[pl:Chooz]] [[pt:Chooz]] [[sr:Chooz]] 12837 59530 2006-06-06T16:51:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bas-Payis espagnols +Bas Payis espagnols) [[Categoreye:Walonreye di France|*]] [[Categoreye:France]] [[Categoreye:lingaedje walon]] Li '''Walonreye di France''' (on dit eto: '''Bote di Djivet'''), c' est djeyograficmint, on trô dins l' mape del Walonreye, a Nonne, ki shût [[Mouze]], et ki state a [[Djivet]]. Disk' 20inme sieke, bråmint des viyaedjes di cisse coine la djåzént [[walon]]. == Linwince == Les pårlers del Walonreye di France ont stî bén studyîs pa [[Charles Bruneau]]. On pout eto rtrover mo des racsegnes linwistikes dins l' motî da [[A. Vauchelet]]. Les nos d' plaeces des 12 viyaedjes walons ont stî studyîs pa [[Albert Doppagne]]. == Istwere == Divant 1679, li Bote di Djivet fijheut pårteye del [[conteye di Nameur]]. El [[Moyinådje]], li Conte di Nameur aveut l' [[håteu]] dissu tote l' aiwe di Mouze dispoy "li tchinne di [[Rvin]] djusk' a [[Andene]]". Elle a stî hapêye ås [[Bas Payis espagnols]] pås [[France|Francès]] tins des [[gueres France-Espagne do 17inme sieke]], et dnêye oficirmint al [[Påye di Nîmegue]] (1679). == Viyaedjes del Walonreye di France == * [[Arniye]] (pont [[ALW]]) * [[Djivet]] * [[Fromlene]] * [[Fumwè]] * [[Han-so-Mouze]] * [[Idje]] * [[Landritchamp]] * [[Rancene]] * [[Rivin]] * [[Tchô]] (pont [[ALW]]) * [[Vireu-Molén]] * [[Vireu-Walran]] 12838 32340 2005-04-11T19:25:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchôkire</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Chokier</span>, rebané avou [[Motî:Flémåle|Flémåle]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"calcarium"</span> (cårire di tchåsse). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tchô<SUP>n</SUP>kîre</FONT>, </span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Calcharia</span> (1086) avou [[fornaiviaedje linwistike]] di l' oyon "-alk", come dins [[Motî:Tchô|Tchô]]. ---- * [[Tchôkire|Dipus d' racsegnes so Tchôkire]]. 12839 50513 2006-02-15T22:52:04Z Lucyin 16 '''Tchôkire''' (F. ''Chokier''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Flémåle]]; mins ddja rebané al [[Hôte Flémåle]] li [[26 di måss]] [[1969]]. * [[Limeros del posse]]: ** asteure : '''4400'''. ** davance : '''4110''' (come li Hôte Flemåle). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]]: ''' L 98''' * Arondixhmint : [[Lidje]] * Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:Tchôkire|l' esplicant motî]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.chokier-village.be/ Waibe sol viyaedje] (walon, francès) 12840 32342 2005-04-10T23:22:26Z Lucyin 16 Li dvant d' l' abeye d' Élessene (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Li dvant d' l' abeye d' Élessene (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12841 32343 2005-04-10T23:30:18Z Lucyin 16 Lives e lussimbordjwès dins on grand botike (Stråssene 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Lives e lussimbordjwès dins on grand botike (Stråssene 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12842 32344 2005-04-10T23:32:23Z Lucyin 16 Eglijhe di Macli (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Macli (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12843 32345 2005-04-10T23:43:08Z Lucyin 16 Eglijhe di Straimont (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Straimont (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12844 32346 2005-04-10T23:47:24Z Lucyin 16 Eglijhe di Sint-Medåd (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Sint-Medåd (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12845 57465 2006-05-20T22:16:39Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje|Flemale}} '''Flémåle''' (so plaece: Flémâle, F. ''Flémalle''), c' est ene [[rebanêye comene]], ki n' egzistéve nén dvant, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Flémalle Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 25.259 ([[2004]]) * [[Limero del posse]]: 4400 * Arondixhmint: [[Lidje]] * Sitindêye: 36,68 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 688,58 djins/km² * Ban d' Flémåle: ** [[Li Grande Flémåle]] ** [[Li Hôte Flémåle]] *** [[Tchôkire]] ** [[Li Gléjhe]] ** [[Horion]] *** [[Hozémont]] ** [[Ramet]] ** [[Mont-dlé-Lidje]] ** [[Les Awires]] == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.flemalle.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje|Flemale}} [[en:Flémalle]] [[eo:Flémalle]] [[fr:Flémalle]] [[nl:Flémalle]] 12846 32348 2005-04-11T00:13:14Z Lucyin 16 Flemåle displaecî viè Flémåle #REDIRECT [[Flémåle]] 12847 62993 2006-06-22T23:46:20Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) [[Categoreye:crustinnisse|Pake]] '''Påke''', c' est ene fiesse des [[Crustins]] ki rmimbere li moirt (li djoû do [[Bon Vénrdi]]) eyet li ravicaedje (li dimegne di Påke) da [[Djezus-Cri]], sorlon les scrijhaedjes des [[Evandjîle]]s. Les '''fiesses di Påke''' atakèt avou l' [[peneuse samwinne]], li djoû del [[floreye Påke]]. C' esteut ene ocåzion dins l' vî vî tins, po les noveas crustins intrer dins li rlidjon tot alant l' prumî côp al comunion, did la, li ratourneure "fé ses [[Påkes (comunion)|Påkes]]. Les fiesses di Påke sont houte ås [[Clôsès Påkes]], li djudi après l' dimegne di Påke. Les fiesses di Påke a divnou eto ene fiesse des efants, (et minme des djonneas) ki rçuvèt des [[cocognes]] (oûs d' Påke) des clotches k' estént evoye a Rome (sapinse leus parints). Gn a eto li cok ki pond des oûs cût deurs, u li lapén d' Påke ki vént apoirter des oûs ([[Måmdey]]). Li no d' Påke provént d' ene pus viye fiesse des [[Påke des Ddjwifs|Djwifs]] ki Djezu-Cri fiestixha divant d' mori. Les [[Muzulmans]], ki croeyèt sifwaitmint a Djezu-Cri, ni fiestixhèt nén Påke, ca i n' croeynut nén k' il a morou so ene croes (i dijhnut k' il a monté direk å cir, et kel ci k' esteut crucifyî, c' esteut èn ôte). ''Po les ratourneures so Påke, riwaitîz dins [[Motî:Påke|l' esplicant motî]]''. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/pauke-rif.html Li pådje di Påke so l' Aberteke]] * [http://lucyin.walon.org/guerni/louis_pauke.html Do trevén d' Påke] ([[Bernard Louis]], avou l' accint d' après Nameur). [[ca:Setmana Santa]] [[cs:Velikonoce]] [[de:Ostern]] [[en:Easter]] [[es:Semana Santa]] [[eo:Pasko]] [[nl:Paasfeest]] [[he:פסחא]] [[id:Paskah]] [[ja:復活祭]] [[lt:Velykos]] [[no:Påske]] [[pl:Wielkanoc]] [[pt:Páscoa]] [[ro:Paşti]] [[sv:Påsk]] [[ru:Пасха]] [[uk:Великдень]] 12848 60453 2006-06-15T10:27:15Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ca:Diumenge de Rams]] Li '''Floreye Påke''', c' est ene fiesse des [[Crustins]] k' atake les fiesses di [[Påke]] eyet l' poenneuse samwinne. I rmimbere on passaedje di l' [[Evandjîle]] la k' [[Djezus-Cri]] mousse dins [[Djeruzalem]] et les djins l' riçuvèt come on triyonfeu, tot schoyant des coxheas d' [[olivî]] et d' [[påmî]]s. Li rmimbrance di ces coxheas la, ki n' egzistèt nén el Walonreye, s' a fwait tot prindant les cis d' on bouxhon ki dmeure bén vete di l' ivier, et k' a stî rbatijhî "[[påkî]]". Al floreye Påke, li curé mousse foû d' l' eglijhe (cwand c' est possibe), et beni les coxheas d' påkî, k' on lome eto '''påke''' u '''påkete'''. Après messe ou d' l' après-nonne, on va påker (u rpåcter) les moirts, dj' ô bén elzî mete ene påke so leu fosse. On meteut eto on boket d' påkete so les bons-dius sol [[djivå]]. Dinltins, on-z è meteut ossu dins les ståves, dins les tchamps, å [[gorea]] des tchvås, å vierna des bateas, ås [[tchetoere]]s et vos nd åroz. Dins les tchamps, on-z aléve ripåcter li [[speate]], k' est l' pus timprowe des dinrêyes. Sovint, elle est ddja dijh, vint cintimetes hôte al Floreye Påke. On rpåctéve eto les goreas des tchvås, les tombes al cimintire Asteure, on mete cobén ene del påke dins les otos, po s' waeranti des accidints. E l' Espagne, dins bråmint des veyes, li floreye Påke si fwait avou on grand cortedje di djins blanc-moussîs, ki poitnut des coxhes di påmî. C' est li cmince di tot l' foclore del poenneuse samwinne, li ''semana sancta'', foirt fiesti avårla. [[Categoreye:crustinnisse]] [[ca:Diumenge de Rams]] 12849 32351 2005-04-11T08:35:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[sints fiestis el Walonreye]] 12850 32352 2005-04-11T18:43:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Walonreye di France]] 12851 32353 2005-04-11T21:03:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Grandgagnage]] 12852 36768 2005-08-02T13:46:19Z Pablo 5 /* Acceptance, rifuzaedjes et radaptaedjes do sistinme Feller */ [[fr:Système Feller]] Li '''sistinme Feller''', c' est on sistinme di rashidaedje des diyalekes romans del Walonreye, eplaidî pa si edvinteu, [[Jules Feller]], dins l' [[Bultin di l' SLLW]] e 1900 (tome 41, prumire pårteye). ''I våt mî n' nén dire "ôrtografeye Feller", ca ci n' est nén vormint on sistinme ôrtografike (on mot, on scrijha).'' == Situdiaedje des ôtes sistinmes == Divant d' atåvler si sistinme, Jules Feller va studyî les crawieustés des sistinmes grafikes k' i gn aveut ddja dvant lu : * Po Lidje : ** [[Cambresier]]. ** Remacle (1823) ** Hubert (1857). ** [[Simonon]] (1845) ** [[Charles Grandgagnage]] (1847) ** Lobet (1854). ** La [[SLLW]] (Bailleux, 1956, Delboeuf, Duchesne, 1889) ** Michiels. ** [[Henry Forir]] (1866). ** Eugène Monseur (1895). ** [[Nicolas Lequarré]] & Delboeuf (1895). ** [[Julien Delaite]] (1893). ** J. Willem (Cavo Lidjwès). * Po Nameur. ** [[Henri Chavée]] (1857), shuvou pa [[Charles Wérotte]] (1858), et rimimbrêye pa [[Auguste Vierset]]. * Po [[Vervî]] : ** Astère Denis. ** Jules Feller (prumire saye). ** Soce ''Le Foyer'' (1898). * Pol Walonreye prûsyinne. ** [[Nicolas Pietkin]] (1999). == Sacwants grand ponts do sistinme Feller == Li sistinme Feller est lomé ''fonetico-analodjike'', la k' il est mitan fonetike, mitan copiant les rîles di scrijhaedje do francès. Il est fwait po des cåzeus natifs do walon ki mwaistrixhèt bén leu-z accint coinrece et ki savèt ddja scrire li francès. == Acceptance, rifuzaedjes et radaptaedjes do sistinme Feller == Li sistinme di rashiaedje Feller si va spåde tot åd dilong do [[20inme sieke]], tot cominçant pal [[payis d' Lidje]], pol rashiaedje des ouves e walon coinreces eyet pol diccionairaedje. Mins nerén, viè l' fén do 20inme sieke i gn aveut co des oteurs ki n' eployèt nén co l' sistinme Feller (ou avou sacwants candjmints, come l' eployaedje di "xh", "à", "en" po "an", "aî",...). Eto, foû des cekes di belès letes, les djins nén scolés continouwèt a scrire li walon sins shure vormint des rîles, ou nén les cenes do sistinme Feller todi. Come li sistinme Feller n' est nén ene ortografeye do lingaedje [[walon]], mins ene manire di rashire les accints des pårlers coinreces, i va gn aveur, viè les [[anêyes 1990]], on movmint po mete so pî ene ortografeye pol walon (dj' ô bén, k' on mot si scrijhaxhe del minme manire tot avå), çou ki dinrè l' ortografeye do “[[rfondou walon]]”. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/feller.html Ene pådje (e francès ey e walon) sol sistinme Feller, et les cis k' i gn a yeu dvant et après] [[Categoreye:lingaedje walon]] 12854 56305 2006-05-11T22:54:49Z Lucyin 16 [[Categoreye:tchansons e walon]] [[Categoreye:Tchanteus]] 12855 58657 2006-05-29T19:44:54Z Pablo 5 licince Foyou di "Leyîz m' plorer", tchanson da Defrecheux (sicané pa L. Mahin) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 12856 32358 2005-04-12T12:25:55Z Lucyin 16 Tour di l' eglijhe di Graide (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Tour di l' eglijhe di Graide (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12857 32359 2005-04-12T12:27:57Z Lucyin 16 Eglijhe di Djimbe (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Djimbe (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12858 32360 2005-04-12T12:30:19Z Lucyin 16 Eglijhe di Poitchrece-e-l'-Årdene (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Poitchrece-e-l'-Årdene (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12859 32361 2005-04-12T12:32:30Z Lucyin 16 Vî poitrait d' djin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Vî poitrait d' djin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12860 32362 2005-04-13T05:01:41Z Pablo 5 Omonimeye {{Omonimeye}} Gn a deus Poitchrece el Walonreye : * [[Poitchrece-e-l'-Årdene]] * [[Poitchrece-e-Condroz]] Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:Poitchrece|l' esplicant motî]]. 12861 32363 2005-04-12T16:25:49Z Lucyin 16 Ene des prumirès plakes fotografikes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Ene des prumirès plakes fotografikes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12862 32364 2005-04-12T16:27:41Z Lucyin 16 Li prumî aparey Kodak (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Li prumî aparey Kodak (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12863 32365 2005-04-12T16:29:40Z Lucyin 16 L' atuze del fotografeye (noere boesse avou on ptit trô ki mostere les imådjes a l' evier); adjinçna da Pierre Bartos al copinreye di Rindeu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' atuze del fotografeye (noere boesse avou on ptit trô ki mostere les imådjes a l' evier); adjinçna da Pierre Bartos al copinreye di Rindeu (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12865 59327 2006-06-05T10:05:48Z Lucyin 16 [[Categoreye:teyåte e walon]] [[Categoreye:Prumîs scrijhaedjes e walon]] [[Imådje:haust6.jpg|thumb|coviete do replaidaedje da Haust]] '''Simon li scrinî''' c' est ene rimêye pîce di teyåte e cwate tåvleas, rexhowe a [[Vervî]] diviè 1760, et k' on n' sait kî çki l' a scrît. C' est ene des pus viyès pîces di [[teyåte e walon]] kinoxhowes disk' asteure. Elle a stî rtrovowe et replaideye pa [[Jean Haust]] avou sortite e francès ''Le mayeur ruiné par sa charge'' amon Vaillant Carmanne a Lidje e 1934. Li pîce kimince pa on dvant-z-ouve, come les dramatikes des Greks, la k' on esplike li tinme et dmander escuze si les djouweus ont må djouwé. Li dierinne sinne ki n' apoite rén, mostere li vî mayeur k' est resseré, et k' on "disgonfele" avou ene prudje. Cisse pitite piceure scatolodjike la (k' croeyeut k' i faleut di totes foice aveur po fé rire) si rtrove dins bråmint des tecses walon do [[18inme sieke]]. Li pîce a dandjreus stî scrîte pa on notåre, ca gn a des passaedjes d' akes di notåres ki sont scrîts dins les régues d' adon. I sont scrîts e francès administratif di ç' tins la. [[Categoreye:teyåte e walon]] 12866 58920 2006-06-01T15:26:16Z Pablo 5 [[Categoreye:teyåte]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] 12867 54444 2006-04-14T21:12:02Z 195.47.4.49 Li '''Durant Indicatif Erirece''' ('''D.I.E.'''; on dit eto: '''imparfwait'''), c' est on [[tins d' codjowaedje|tins]] ki codjowe li viebe å passé, po djåzer d' ene accion ki deure lontins. Å singulî, les [[cawetes di codjowaedje]] do D.I.E. candjèt sorlon les [[troke da Hendschel|trokes di viebes]] (c' est l' seul cas avou les [[pårticipe erirece|pårticipes erireces]]). * <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve, -éves, -éve</B></FONT> po les viebes del [[Codjowaedje bouter|prumire troke]] :dji tchantéve, ti passéves, il aléve, ele dimandéve. * <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ive, ives, ive </B></FONT> po les viebes del [[Codjowaedje lodjî|deujhinme]] et [[Codjowaedje tcheryî|troejhinme]] trokes. :dji magnive, ti tcheryives, i waitive, ele loukive. * <FONT COLOR="#ff0000"><B>-eu, -eus, -eut</B></FONT>: po les viebes del [[Codjowaedje fini|cwatrime]] et [[Codjowaedje tcheryî|cénkinme]] trokes. : dji finixheu, ti rodjixheus, il esteut, ele tineut. Å pluriyal, ele sont les minmes dins totes les trokes. * ås [[cåzant|djåzants]] : <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ans</B></FONT> :nos (dji) tchanténs, rwaiténs, spepyéns, finixhéns, esténs. * ås [[atôtchî]]s : <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT> : vos tchantîz, rwaitîz, nos spepyîz, dji finixhîz, nos codîz. * ås [[rwaitant|rwaitants]] : <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ént</B></FONT> :il alént, ele riwaitént, i spepyéns, i finixhéns, il avént. [[Categoreye:lingaedje walon]] [[cs:Préteritum]] [[de:Präteritum]] [[en:Preterite]] [[als:Präteritum]] [[wa:Durant Indicatif Erirece]] [[fi:Imperfekti]] [[es:Pretérito imperfecto]] 12868 32369 2005-04-12T22:30:04Z Lucyin 16 # REDIRECT [[Motî:poirtchî]] 12869 32370 2005-04-12T23:27:36Z Lucyin 16 moultea d' cavale, avou s' mame (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} moultea d' cavale, avou s' mame (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12870 32371 2005-04-19T19:40:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitoide</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotoide</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctoide</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] bén [[Motî:toide|toide]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ctoide</FONT> [v.pr.] si toide di tos les costés. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ctoide come on colevrot, come on moulet:</FONT> refoircixhant rmetaedje. 12871 32372 2005-04-12T23:32:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:moulet]] 12872 32373 2005-04-28T20:06:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moulet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>moule</B></FONT> [o.f.n.] biesse del famile des tchvålidîs, ki provént d' on croejhlaedje inte on tchvå et ene [[Motî:ågne|ågne]] (u ene cavale et on grand bådet), ki n' sait pont fé d' djonnes. <I>End a dju amedé, des moulets, so les vint ans k' dj a bouté e Marok.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moulet d' både:</FONT> moulet provnant d' ene både et d' on roncin. <span lang=fr>F. bardot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moulet d' cavale:</FONT> moulet provnant d' ene cavale et d' èn ågne di grande sôre. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tiestou come on moulet, come ene moule:</FONT> foirt tiestou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé do moulet:</FONT> èn nén voleur candjî d' idêye. <span lang=fr>F. s'entêter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ctoide come on colevrot, come on moulet:</FONT> si toide di tos les costés. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer å crås moulet:</FONT> fé des [[Motî:couperis|couperis]]. <I>Les mots k' on cachive après djouwént å crås moulet po nos fé assoti </I>([[C. Denis]]). <span lang=fr>F. cumulet, culbute.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">moulet, moule</FONT>, mulet, mule, mëlet, mële</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moultea</B></FONT> [o.n.] pitit moulet, pitite moule. <span lang=fr>F. muleton.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">moultcha</FONT>, moultê, multê, multia, mëlté</span>. Etimolodjeye: bodje moulet, [[cawete -ea]], [[noûmot|1995]]. ---- * [[moulet|Dipus d' racsegnes so les moulets]]. 12873 54551 2006-04-17T03:00:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[is:Múldýr]] [[Categoreye:Biesses ås tetes]] [[Imådje:moultea.jpg|thumb|moultea d' cavale, avou s' mame]] On '''moulet''' (frumele : ene '''moule'''), c' est [[biesse ås tetes]] del famile des [[tchvålidî]]s, ki provént d' on [[croejhlaedje (di biesses)|croejhlaedje]] inte on [[tchvå]] et ene [[ågne]] (u ene cavale et on grand bådet), et ki n' sait pont fé d' djonnes. Gn a d' l' adire inte les '''moulet d' både''' (provnant d' ene både et d' on roncin, F. ''bardot''), bråmint pus ptit, et on '''moulet d' cavale''' (provnant d' ene cavale et d' on bådet d' grande sôre) bråmint pus foirt. On [[amedaedje|amede]] sovint les moulets, po k' i n' soeyénxhe nén si waeraxhes. [[ar:بغل]] [[ca:Mula]] [[da:Muldyr]] [[de:Maultier]] [[en:Mule]] [[eo:Mulo]] [[es:Mula (animal)]] [[fi:Muuli]] [[fr:Mulet]] [[he:פרד]] [[hu:Öszvér]] [[is:Múldýr]] [[it:Mulo]] [[ja:ラバ]] [[ms:Baghal]] [[nl:Muildier/muilezel]] [[pl:Muł (ssak)]] [[pt:Mula]] [[ru:Мул]] [[simple:Mule]] [[sk:Mul]] [[sv:Mula]] [[zh:骡]] 12875 32375 2005-04-13T08:58:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:moenner]] 12876 32376 2005-04-13T08:59:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:moenner]] 12877 32377 2005-04-13T08:59:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:moenner]] 12878 32378 2005-04-13T09:00:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:moncouzin]] 12879 32379 2005-04-13T09:08:49Z Lucyin 16 Motî:monsigneur displaecî viè Motî:monsegneur #REDIRECT [[Motî:monsegneur]] 12880 32380 2005-04-13T09:10:16Z Lucyin 16 Les mots di ç' rîlêye la (monfrere, monparan) sont fwait avou l' mot francès (''parent'' et nén parint). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 13 d'&nbsp;avri 2005 a 09:10 (UTC) 12881 32381 2005-05-04T22:50:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>monsieu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Monsieu</FONT> (Pl. [[Motî:Messieus|Messieus]] u monsieus) mot po-z atôtchî ou djåzer polimint d' èn ome. <I>Dji rmerceye Monsieu l' Govierneu d' aveur fwait hôt avou nozôtes </I>(F. Marten). <I>Monsieus les sins-payis</I>. <span lang=fr>F. monsieur, messieurs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;monsieu dame;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;monsieus dames:</FONT> dijhêye po dire bondjoû a èn ome et ene feme, u a des omes et de femes. <I>Salut, monsieu dame, gn a pont d' disrindjmint ?</I> ([[Arthur Masson]]). <B>2.</B> ome hôt plaecî. <I>Nos capotes disfligotêyes si frotnut ås frakes des monsieus k' ont des dints d' ôr et ki boevnut l' tchampagne</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <I>I gn a vnou des beas monsieus avou des gabardenes.</I> On dit eto: [[Motî:menir 1|menir]], [[Motî:legume|grosse legume]], [[Motî:colé|gros colé]]. <span lang=fr>F. personnalité.</span> <B>3.</B> (v.m.) no respectiveus po djåzer a èn eveke u cåzer d' lu. Loukîz a: [[Motî:monsegneur|monsegneur]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plaece Monsieu:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Plèce Monseu</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Cînè|Cînè]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">moncheu</FONT>, monseu, mossieu, monsieu</span>. 12882 32382 2005-04-13T10:29:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:monsieu]] 12883 32383 2005-04-13T10:30:10Z Lucyin 16 Motî:Messî displaecî viè Motî:Messeye #REDIRECT [[Motî:Messeye]] 12884 32384 2005-04-14T00:35:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>menir 2</B></FONT> [o.n.] grosse pire dressêye pås Omes di l' ådje del pire (5000 divant Djezus-Cri). <I>Ene grossse biestreye k' a stî cossemêye avou les Asterix, c' est ki les Gålwès fabriként des menirs.</I> Omofone : * [[Motî:menir 1|menir]] (monsieu). ---- * [[menir|Pondants et djondants]] 12885 52191 2006-03-21T03:09:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fi:Menhir]], [[pt:Menir]], [[ru:Менгир]] [[Imådje:Menhirs_a_Oppagne(Wérisse).JPG|thumb|Menhirs_a_Oppagne(Wérisse)]] On '''menir''' (do [[burton]] ''maen-hir'', longowe pire), c' est ene grosse pire dressêye pås Omes di l' [[Ådje del Pire]] (5000 divant Djezu-Cri). Ene des pus belès waibes avou des menirs, c' est [[Stonehedje]], e l' Inglutere. Ene grossse biestreye k' a stî cossemêye avou les Asterix, c' est ki les [[Gålwès]] fabriként des menirs (les Celes n' ont-st avnou e l' Urope Coûtchantrece fok e [[5inme sieke divant Djezus-Cri]]). Astok des menirs, les minmès djermêyes di djins bastixhént eto des [[dolmen]]s, et des [[Grossès Pires]] come a [[Werisse]] et a [[Opagne]]. {{Commons|Category:Menhir|les menirs}} [[bg:Менхир]] [[br:Maen-hir]] [[de:Menhir]] [[en:Menhir]] [[eo:Menhiro]] [[es:Menhir]] [[fi:Menhir]] [[fr:Menhir]] [[he:מנהיר]] [[it:Menhir]] [[nl:Menhir]] [[pl:Menhir]] [[pt:Menir]] [[ru:Менгир]] 12886 32386 2005-04-15T00:39:52Z Pablo 5 Ci mot la k' vos djhoz c' est '''[[Motî:schorsoe|]]''' D'acwård avu vous. D'ayeurs, in scôrsû, c'est in dvantrin, dins kékes viadjes d' avå ci. A Corbion, cest èn' ècôrsû. [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 14 d'&nbsp;avri 2005 a 18:04 (UTC) :Ci mot la k' vos djhoz c' est '''[[Motî:schorsoe|schorsoe]]''' (dji mete on "riloukîz a:" dins l' årtike schorseye) 12887 32387 2005-04-15T00:47:44Z Pablo 5 rifondowe "tchabårêye" (rascovrant tchab'''a'''rêye (Na, Tch.) eyet tchab'''o'''rêye (Lj)); sinonime [[Motî:clediè]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabårêye</B></FONT> [f.n.] fleur ki crexhe dins les boes e moes d' måss, avou ene longowe tidje et ene fleur del cogne d' ene pupe. On dit eto: [[Motî:pupe|pupe]], [[Motî:clediè|clediè]]. <span lang=fr>F. narcisse sauvage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchabaréye, tchabarêye, tchâborêye</span>. 12889 32388 2005-04-15T01:22:16Z Pablo 5 omonime <FONT COLOR="#ff0000"><B>taetche 2</B></FONT> [o.n.] (walon did dimwin) famile d' oujheas tchanteus ki xhuflèt tot fjhant des "taetch", come li sizet, li fåbite, li pimåye (pîlåd), li tcherdonî, li pinson, li linet. rl a: [[Motî:frindjidî|frindjidî]]. <span lang=fr>F. fringillidé.</span> rl a: [[Motî:tchûtche|tchûtche]], [[Motî:sitåtche|sitåtche]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>teutche, tètche, tatche</span>. Omonime: * [[Motî:taetche 1|taetche]] (f.n.; mannesté, caboleure) 12890 32389 2005-04-15T00:43:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabårêye]] (disfondowe) 12891 32390 2005-04-15T01:51:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ridû]] 12892 32391 2005-04-15T06:56:14Z Borbouse 74 Dji n' sai nén trover sol mape "Sèvry" et "Hargnies", ça fwait ki dji n' sai nén cmint les rfonde nerén [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 d'&nbsp;avri 2005 a 02:02 (UTC) Sèvry est on ptit viadje asto d' Biarin, ki fieut partie del comune du Djavingue - Sevry. Hargnies est on viadje francès asto d' Vièrzîe, mês k' est su France, sol voye li mwin.ne a Vireu ( so Mouse) [[Uzeu:Borbouse|Borbouse]] 15 d'&nbsp;avri 2005 a 06:56 (UTC) 12893 32392 2005-04-17T14:48:21Z Pablo 5 Hi, I have here a related audio-file for this article; *[[Media:Nl-be justine henin.ogg]]but do not know the audio template of this Wikipedia. Please place this in the article. To be abel to include this directly in the articles please let know how your audio template works. You can do this by adding it to [[commons:List of the different audio-templates for the Wikipedias]]. Greetings; [[w:nl:gebruiker:walter]] It is just "Media:"; however, I don't think it is worth adding it for this particular article, as the pronounciation has nothing special for Walloon [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 d'&nbsp;avri 2005 a 14:48 (UTC) 12894 62244 2006-06-18T06:20:31Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fy:Johannes Paulus II]] [[categoreye:crustinnisse|Pape Djihan-Pa II]] [[Categoreye:Evekes|Pape Djihan-Pa II]] [[Imådje:PapaJCruz Brazil.jpg|thumb|Djihan-På II å Braezi]] '''Karol Józef Wojtyła''' {{Prononçaedje|Pl-Karol Józef Wojtyła.ogg}} a skepyî li [[18 di may]] [[1920]] a Wadowice, dilé [[Cracoveye]], el [[Pologne]] et mori li [[2 d' avri]] [[2005]] e [[Vatican]]. Il aveut stî lomé [[påpe]] li [[16 d' octôbe]] [[1978]], dizo l' no di '''Djihan-På II''' (on dit eto ''Djan-Pål II''). Djihan På II fourit li pus grand voyaedjeu des påpes di l' istwere. I fjha dipus d' 100 voyaedjes a l'etrindjir. Il a stî vnou deus côps el [[Walonreye]]. Il a fwait ene foice po raprotchî les [[crustin]]s inte di zels, mins n' a måy adiercî s' côp di s' fé priyî a Moscou. Les rapoirts avou les Ortodosses dimorént foirt froeds. Årvierdimint, il esteut bén veyou des [[Djwif]]s et des [[Muzulman]]s. Il a stî å [[Meur des Dislamintaedjes]] et il a stî rçû på rwè do [[Marok]] Hassan II, et eto på prezidint Palestinî Yasser Arafat. Coraedjeuzmint, i pretcha siconte des gueres, inte did zeles li cene d' Irak, tot soucant dins les idêyes do prezidint amerikin G.W. Bush, ki shuveut portant li minme voye ki lu, årgår del moråle (lûte siconte di l' avortumint, evnd.) Il a sti li prumî påpe k' a comprin li grand role ki les medias plént djouwer po fé li rclame do crustinnisse. On voeyeut bén k 'il aveut lu-minme djouwé teyåte di s' djonne tins. On lyi a rprotchî si wårdiveusté dins tot çou ki rwaite li sessouwalité, et avou ça, li lûte siconte do sida. Il a pretchî siconte del [[pilure]] et des [[capote]]s, porshuvant les idêyes do Påpe På IV. Sapinse a lu, li seul moyén acceptåve esteut di s' rastrinde ! I n' a nén bodjî d' ene faflote sol dossire do mariaedje des priyesses et di l' ordinåcion des femes. S' il a lûté siconte do comunisse et do nazisse, i n' a waire aidî les evekes d' Amerike latene siconte des gros capitalisses ki sont la les vraiys innmis des crustins. Portant uminnmint, li pus bele des djesses da Djhan På II, ça a stî di pardoner å djonne Trouk k' aveut sayî del touwer. Et eto di s' escuzer po les crimes passés fwaits å no di l' Eglijhe catolike. [[af:Pous Johannes Paulus II]] [[ang:Iohannes Paulus II Pāpa]] [[ar:يوحنا بولس الثاني]] [[ast:Xuan Pablu II]] [[be:Ян Павал Другі]] [[bg:Йоан Павел II]] [[bs:Papa Ivan Pavao II]] [[ca:Joan Pau II]] [[cs:Jan Pavel II.]] [[cy:Pab Ioan Pawl II]] [[da:Pave Johannes Paul 2.]] [[de:Johannes Paul II.]] [[el:Πάπας Ιωάννης Παύλος Β']] [[en:Pope John Paul II]] [[eo:Johano Paŭlo la 2-a]] [[es:Juan Pablo II]] [[et:Johannes Paulus II]] [[eu:Joan Paulo II.a]] [[fi:Johannes Paavali II]] [[fr:Jean-Paul II]] [[fur:Pape Zuan Pauli II]] [[fy:Johannes Paulus II]] [[ga:Pápa Eoin Pól II]] [[gl:Xoán Paulo II, Papa]] [[he:יוחנן פאולוס השני]] [[hi:पोप जॉन पॉल]] [[hr:Ivan Pavao II.]] [[hu:II. János Pál pápa]] [[id:Paus Yohanes Paulus II]] [[ilo:Papa Juan Pablo II]] [[io:Iohannes Paulus 2ma]] [[is:Jóhannes Páll II]] [[it:Papa Giovanni Paolo II]] [[ja:ヨハネ・パウロ2世 (ローマ教皇)]] [[ka:იოანე-პავლე II]] [[ko:교황 요한 바오로 2세]] [[ku:Papa John Paulê II]] [[la:Ioannes Paulus II]] [[lb:Jean-Paul II. (Poopst)]] [[li:Johannes Paulus II]] [[lt:Jonas Paulius II]] [[lv:Jānis Pāvils II]] [[mo:Иоан Паул ал Ⅱ-ля]] [[ms:Paus John Paul II]] [[nds:Johannes Paul II.]] [[nl:Paus Johannes Paulus II]] [[nn:Pave Johannes Paul II]] [[no:Johannes Paul II]] [[pl:Jan Paweł II]] [[pt:Papa João Paulo II]] [[ro:Papa Ioan Paul al II-lea]] [[ru:Иоанн Павел II (папа римский)]] [[scn:Giuvanni Paulu II]] [[sco:Pape John Paul II]] [[simple:Pope John Paul II]] [[sk:Ján Pavol II.]] [[sl:Papež Janez Pavel II.]] [[sq:Papa Gjon Pali II]] [[sr:Папа Јован Павле II]] [[sv:Johannes Paulus II]] [[ta:போப் ஜான் பால் II]] [[th:สมเด็จพระสันตะปาปาจอห์น ปอลที่ 2]] [[tl:Papa Juan Pablo II]] [[tr:II. Jean Paul]] [[uk:Іван Павло II]] [[vi:Gioan Phaolô II]] [[war:Papa Juan Pablo II]] [[zh:若望·保禄二世]] [[zh-min-nan:Jio̍k-bōng Pó-lo̍k II]] 12895 36811 2005-08-02T20:12:14Z Pablo 5 pitit rfondaedje (avu -> aveur) <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhorbi</B></FONT> ([[Codjowaedje cori|codjowaedje]]) [v.c.] passer ene loke, on papî so ene sitindêye po ndè rsaetchî del poûssire, des mannestés u li [[Motî:rissouwer|rsouwer]]. On dit eto: [[Motî:rixhorbi|rixhorbi]], [[Motî:sitiede|stiede]], [[Motî:toirtchî|toirtchî]]. <span lang=fr>F. essuyer, éponger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhorbi s' nez:</FONT> fé vni l' [[Motî:nåze|nåze]] foû del narene. <span lang=fr>F. se moucher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur si nez xhorbou:</FONT> ni nén aveur çou k' on ratindeut. <span lang=fr>F. essuyer une déconvenue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaeconk xhoube si [[Motî:cou|cou]] come i vout:</FONT> tchaeconk s' arindje come i vout po-z avni a çou k' il a håsse. On dit eto: fwait s' [[Motî:lét|lét]] come i vout coûtchî. <span lang=fr>F. se débrouiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chorbi</FONT>, horbi, horbë, hourbi, hyorbi, hyourbi, hyoubri, chourbi, choûrbi, chourbu, choûrbu, chorbu, chourbë, choûrbë</span>; miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 5.179 (mape 5.64). Etimolodjeye: [[vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>"skurbjan"</span> ([[Motî:rinetyî|rinetyî]]), et [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"furbjan"</span> avou [[ridaedje F = XH]]. (Loukîz å [[Motî etimolodjike da Von Wartburg|FEW]] 17 140b). Parintêye: * [[Motî:rixhorbi|rixhorbi]] 12896 32395 2005-04-16T18:46:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:toirtchî]] 12897 32396 2005-04-16T18:47:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:toirtchî]] 12898 32397 2005-04-16T18:48:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:toirtchî]] 12899 32398 2005-05-12T23:20:53Z Lucyin 16 rissaetchî toirtchaedje di boyeas => toirtiaedje (''entortillement'' nén ''torsion'') <FONT COLOR="#ff0000"><B>toirtchî</B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> bén [[Motî:toide|toide]] (ene sacwè) e longueur. <span lang=fr>F. torcher, tordre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toirtchî l' buzea:</FONT> [[Motî:sitronner|sitronner]]. <B>2.</B> toide, ployî. <I>Si on l' pind l' camionete après l' bul, on va toirtchî l' tchessi.</I> <B>3.</B> [[Motî:xhorbi|xhorbi]] (avou ene toitche, u ôte tchoi). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toirtchî s' cou:</FONT> xhorbi s' cou. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">twartchî</FONT>, twârtchi, twârtcher, twartchè, twèrtchî, torcher, tortchî, tortchi, tôrcher</span>. Etimolodjeye: viebe bodje latén <I><span lang=la>torques</span></I> (Loukîz å [[Motî etimolodjike da Von Wartburg|FEW]] 13/2, 103a). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>toitche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit djavea di strin, toirtchî, et k' on-z î meteut l' feu. <span lang=fr>F. torche.</span> <B>2.</B> (pa stindaedje) pile electrike. <span lang=fr>F. lampe de poche.</span> <B>3.</B> (mot d' arkeyolodjisse) colé (bijou) des Romins et des Celes, fwait d' ene båre di metå k' a stî toirtcheye. <span lang=fr>F. torque.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>toirtcheye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>Dji n' roveye nén totes les toirtcheyes ki vos m' avoz dné "po m' bén"</I> ([[R. Mayence]]). Riloukîz l' [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. raclée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">twartchèye</FONT>, twartchîye, torchée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>toirtchaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "toirtchî". <span lang=fr>F. torsion.</span> Parintêye: * [[Motî:ritoirtchî|ritoirtchî]] * [[Motî:ratoirtchî|ratoirtchî]] * [[Motî:sitoirtchî|sitoirtchî]] * [[Motî:distoirtchî|distoirtchî]] Omonimeye : * [[Motî:toirtyî|toirtyî]] ---- * [[toitche (bijou)|Dipus d' racsegnes so les toitches (bijous)]]. 12900 34118 2005-07-08T06:57:50Z Waelsch 79 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitiede</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estiede</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stiede</B></FONT> ([[Codjowaedje dispåde|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:xhorbi|xhorbi]]. <I>Ene låme si vént asplati so les cårculs di si årdwesse; i l' estiede avou l' dibout di s' doet</I> ([[B. Genaux]]). <I>Ele si rapåjheut, elle estierdeut ses iys eyet rdressî s' tiesse</I> ([[W. Bal]]). <I>On aveut des souweurs å front Mins on continouwéve, portant On s' estierdeut tot e mårtchant</I> ([[M. Colombin]]). On dit eto: [[Motî:rixhorbi|rixhorbi]]. <span lang=fr>F. essuyer, éponger.</span> <span lang=ro>Roum. şterge</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;estiede ès nez:</FONT> xhorbi s' nez. <span lang=fr>F. se moucher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur si nez stierdou:</FONT> (imådjreçmint) si fé [[Motî:emantchî|emantchî]]. <span lang=fr>F. duper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tchède, (è)stchède</FONT>, s(i)tiède, (è)stiède, (è)stièrde, (è)stchède, (è)stîrde</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 5.179 (mape 5.64). Etimolodjeye: latén <I><span lang=la>extergere</span></I> (Loukîz å [[Motî etimolodjike da Von Wartburg|FEW]] 3.327b). Coinrece [[walon do Coûtchant]]. 12901 32400 2005-04-16T18:58:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Marius Colombin]] 12902 32401 2005-04-19T15:32:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhorbi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erxhorbi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rxhorbi</B></FONT> ([[Codjowaedje cori|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:xhorbi|xhorbi]]. <I>C' esteut ddja l' glawene ki rxhorbeut l' tåve.</I> <I>Rixhorboz vos pîs, mannet cushet, vs estoz plåstré disk' al tchiveye</I> ([[E.J. Piret]]). On dit eto: [[Motî:rissetchi|rissetchi]], [[Motî:rissouwer|rissouwer]]. <span lang=fr>F. essuyer, éponger.</span> <B>2.</B> [[Motî:xhorbi|xhorbi]] èn ôte côp. <I>Rixhorboz ç' plaece la: gn a co des taetches.</I> <I>Ele xhorbeut et rxhorbi s' front.</I> On dit eto: [[Motî:rifroter|rifroter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)chorbi, (è)rchorbi</FONT>, r(i)horbi, r(u)horbi, r(é)horber, r(i)horber, r(i)hourbi, r(u)hourbi, r(i)hyourbi, r(è)hyourbi, r(i)chorbi, r(u)chorbi, r(i)chorbu, r(i)chourbi, r(u)chourbi, r(i)chourbi, r(i)chourber, r(u)chourbu, r(u)choûrbu, r(è)chourbè, r(i)chourbou, r(i)chourbë, r(ë)chourbë, r(u)chourbë, r(u)choûrbë, r(i)fourbi, r(i)forbu, r(i)fourbu, r(i)fourbë</span>; miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 5.179 (mape 5.64). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhorbaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erxhorbaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rxhorbaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rixhorbi". <I>On båjhaedje, c' est on rxhorbaedje</I> ([[A. Maquet]]). 12903 32402 2005-04-16T19:02:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhorbi]] 12904 32403 2005-04-19T15:33:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lognet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:lavrete|lavrete]]. <I>Dj' a rxhorbou l' cafè avou l' lognet, ki dj' a bén dvou stoide troes côps dins l' batch del pompe</I> ([[Robert Mathieu]]). Coinrece [[Eter-Sambe-et-Mouze]]. 12906 54549 2006-04-17T02:33:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Mouzon (Ardenne)]], [[pl:Mouzon (Ardennes)]] '''Mouzon''' est ene pitite veye do [[depårtumant des Årdenes]], e [[France]], al croejhete di [[Mouze]] avou l' rominne voye di Reims a Trèves * Dimorants: 2.921 (1999) * Limero del posse: 08210 * [[Depårtumint des Årdenes]] * Sitindêye: 34,43 km² * Pont l' pus hôt: 158 metes == Istwere == Di 971 a 1789, s' î troveut ene abeye [[benedictin]]ne, k' a djouwi on moumint ([[13inme sieke]]) di béns e l' [[Årdene]], come a [[Bive]] et a [[Prâjî]]. == A vey == * Muzêye do Feute * abeye do [[13inme sieke]], avou des beas orgues ki datént di 1723-1725. [[fr:Mouzon (Ardennes)]] [[it:Mouzon (Ardenne)]] [[pl:Mouzon (Ardennes)]] 12907 32405 2005-04-17T13:05:16Z Pablo 5 Motî:cadorisegnî displaecî viè Motî:cadorissegnî #REDIRECT [[Motî:cadorissegnî]] 12908 32406 2005-04-17T13:11:23Z Pablo 5 Djihan-På II displaecî viè Påpe Djihan-På II #REDIRECT [[Påpe Djihan-På II]] 12909 32407 2005-04-18T07:06:49Z 217.136.161.221 /* Prâjî */ Dji n' trove nén "Prâjî" sol mape Michelin, c' est nén ddja on hamtea? motoit on ptit bwès ou ene sacwè insi? ça pôreut esse "prandjî" (ene plaece wice k' on poleut fé s' ripoizer les biesses pa dzo les åbes cwand l' solea tape foirt)? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 d'&nbsp;avri 2005 a 14:02 (UTC) == Prâjî == c'est l'nom d'ène place k 'est asteure dins les bwès atère Bîve et Håt-Fayi. Ça s' è scrit dinltins : Proagy, Proisy, Proigy. C'ére ène propriété des mwanes du Mouzon. Ils avint coume "avoué", lu Sègneur d' Hierges, pair du Duché de Bouyon. Hierges est a France, su Mouze, duzous Djivet, a hintche du Mouze. On î wêt toudi su la crèsse, les tours et les mèrayes du tchèstê an briques. Ene ptutite partie du tchèstê siève co d' måjon a des djins. 12910 62840 2006-06-21T10:09:20Z Pablo 5 ([[Imådje:Loudspeaker.png|Po schoûter l' prononçaedje, clitchîz sol loyén «prononçaedje», ci djondant]]&nbsp;[[media:{{{1}}}|{{{2|<small>prononçaedje</small>}}}]]) 12911 32409 2005-04-18T23:18:25Z Lucyin 16 côrî rawé pa des tchivroûs u des bixhes, et ki sont cåzu crevés (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} côrî rawé pa des tchivroûs u des bixhes, et ki sont cåzu crevés (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12912 32410 2005-04-19T15:26:07Z Pablo 5 [[Imådje:coori_rawei.jpg|thumb|côrîs rawés pa des tchivroûs u des bixhes, et k' ont cåzu crevé.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:hagnî|hagnî]] avou les dints di dvant (po magnî). <I>Les soris n' irént nén rawer åtoû d' ene truke ki sereut vete</I> (ramexhné pa [[J. Boulard]]). <I>Les tchivroûs vnèt rawer li schoice did ttåtoû</I> (ramexhné pa [[J. Boulard]]). <span lang=fr>F. ronger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rawer</FONT>, rawè, rawî</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>rodere</I></span> (minme sinse), loukîz å [[Motî etimolodjike da Von Wartburg|FEW]] 10. 442a. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raweu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>raweuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rawe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Raweu d' Oxhs:</FONT> sipotaedje des [[Motî:Bastogne|Bastognårds]], k' on djheut k' i vindrént les djambons et n' wårder k' les oxhs. Coinrece [[Basse-Årdene]]. Parintêye : * [[Motî:rawyî|rawyî]]. 12913 32411 2005-04-18T23:22:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jules Boulard]] 12914 32412 2005-04-19T15:49:05Z Pablo 5 Motî:sint Gubiet displaecî viè Motî:Gubiet (sint) #REDIRECT [[Motî:Gubiet (sint)]] 12915 32413 2005-04-19T17:54:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dandjreus 2]] 12916 32414 2005-04-19T17:54:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dandjreus 2</B></FONT> [adv.] mostere ki l' accion a dipus d' tchances d' ariver ki di n' nén ariver, li situwåcion d' esse djusse ki d' esse fåsse. <I>Ça serè dandjreus pol dimegne divant l' Noyé.</I> <I>Vos cnoxhoz dandjreus tertos l' istwere do ptit tayeur.</I> <I>Il est malåde, dandjreus, k' on n' el voet pus.</I> <I>I pinse dandjreus k' on n' såreut fé sins lu.</I> <I>I ratindeut s' toû, va, dandjreus, å siervice des urdjinces, avou co sacwants ôtes, des inte li veye eyet l' moirt et des ki n' avént nén l' air pus malådes ki ça</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I m' prind por èn ôte, dandjreus&nbsp;!&nbsp;:</FONT> i m' acuze d' ene sacwè ki dji n' såreu awè fwait; il est sins djinne po m' dimander åk d' impossibe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est po rire, vos, dandjreus&nbsp;!&nbsp;:</FONT> çou ki vos djhoz est témint biesse ki dji n' el croe nén; çou k' vos dmandez est témint egzadjeré ki dji n' vou nén croere ki vos l' dimandez podbon. rl a: [[Motî:dazår|dazår]], [[Motî:azår|azår]], [[Motî:probåbe|probåbe]], [[Motî:putete|putete]], [[Motî:motoit|motoit]]. <span lang=fr>F. probablement, sans doute, bien évidemment.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dandjreus ki</B></FONT> [adrovire] adrove li fråze tot djhant k' i gn a bråmint d' tchances ki ça a stî u k' ça irè come ça. <I>Dandjreus k' il a stî espaitchî.</I> <I>Dandjreus k' dji rvinrè ouy.</I> <I>Bén, dandjreus k' i n' vénrè nén pa ç' tins la, va&nbsp;!</I> <I>I n' est nén co rintré, dandjreus k' i s' årè co amuzé avå les voyes.</I> <span lang=fr>F. probablement que.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dandjreus assez ki:</FONT> refoircixhaedje di "dandjreus ki". <I>Dandjreus assez k' i va vni.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"il est plus que probable que"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dandjreus</B>, dandjureus, dandjèreus, dandjëreus</span>. Omonime: * [[Motî:dandjreus 1|dandjreus]] (addj.; riskeus) 12917 32415 2005-04-19T18:07:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>motoit</B></FONT> [adv.] dit k' l' accion pout ariver u pout n' nén ariver. <I>Motoit k' i vénrè. C' est motoit bén vraiy. Il åreut motoit ene plakete a m' pruster. Ça sereut motoit bén lu, li hapeu d' boûsses.</I> <I>Halkine on pô après, motoit bén ki l' sere si disserrè.</I> <I>Les Djaponès s' etindèt bén avou ls Inglès; motoit pask' il ont l' minme tuza: li ci des djins des iyes.</I> <I>Dji pinséve motoit k' vos vénrîz.</I> <I>Ça n' ti convéns nén, motoit&nbsp;?</I> <I>Mins çou ki plait, dins l' literateure namurwesse, c' est s' nayivté et s' finesse boun efant, k' endè fjhèt, motoit, tote li saveur</I> (Z. Henin, ramexhné pa L. Pirsoul). <I>Mins va, come èn ôte, dj' årè mi eure Motoit pus vite ki dj' nel vôreu</I> (A. Ramuz, ramexhné pa J. Wisimus). rl a: [[Motî:kécfeye|kécfeye]], [[Motî:azård|azård]], [[Motî:dazård|dazård]], [[Motî:padecô|padecô]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;neni, motoit&nbsp;?</FONT> response po dire ki siya. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"non, peut-être&nbsp;! je vais me gêner&nbsp;!"</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;edon motoit&nbsp;?&nbsp;:</FONT> ratourneure po dmander l' idêye d' èn ôte si ene sacwè est l' veur, s' i vénrè avou vos, evnd. <span lang=fr>F. peut-être.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>mutwèt</B>, <B>moutwèt</B>, motwèt, mitwèt, <FONT COLOR="#800080"><B>motwat</B></FONT>, moutèt, motèt, moutwat, motô<SUP>n</SUP>t; moutô<SUP>n</SUP>t, moton, mouton, <FONT COLOR="#800080"><B>motwèt</B></FONT></span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mo|mo]]) + ôte adviebe ([[Motî:toit|toit]] = timpe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>motoit bén</B></FONT> [advierbire] refoircixhaedje di "motoit". <I>Motoit bén k' i vénront.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>motoit ki</B></FONT> [adrovire] adrove li fråze avou ene dotance. <I>Motoit k' i vénrè.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>motoit bén ki</B></FONT> [adrovire] refoircixhaedje di "motoit ki". <I>Motoit bén k' c' est lu.</I> Coinrece grand [[Payis d' Lidje]] et ses aschates. 12918 32416 2005-04-19T18:13:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toit</B></FONT> [adv.] [[Motî:timpe|timpe]]. <I>Il est trop toit. I s' a levé trop toit.</I> <I>On pôve schayteu si foirt toumé D' ene grande tour, k' i s' aveut touwé, Ossu toit k' nos aiwes 'l eut sintou, l' åme lyi rmoussa divins po l' cou.</I> (Les Aiwes di Tongue). rl a: [[Motî:timpe|timpe]], [[Motî:eure|eure]], [[Motî:matén|matén]]; rl a: [[Motî:béntoit|béntoit]], [[Motî:motoit|motoit]], [[Motî:putoit|putoit]]. <span lang=fr>F. tôt.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>twèt</B>, <B>twat</B>, tô<SUP>n</SUP>t</span>. Coinrece Hôte-Årdene. Parints: * [[Motî:motoit|motoit]] * [[Motî:putoit|putoit]] 12919 32417 2005-04-19T18:22:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mo</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> (divant èn addjectif) bén, foirt. <I>I parexhe mo vî.</I> <I>Vo l' la mo lådje, tot d' on côp, d' awè dné cint-z uros a tchaeke di ses neveus et neveuses.</I> <I>Vos vs avoz fwait mo bele, ådjourdju, la, vos&nbsp;!</I> <I>Bén il est mo tårdou enute.</I> <I>T' es bén mo binåjhe, po on côp: ass wangnî l' gros lot&nbsp;?</I> <I>C' esteut mo bråmint mî d' s' etinde.</I> <I>Bén t'&nbsp;es mo pressé, ploye li djno cénk munutes, taiss&nbsp;!</I> <I>I sont mo plaijhants, va, a ç' botike la.</I> <I>I fwait mo bén avou ses parints.</I> <I>Li gåre esteut avårla; ossu, dj' a stî mo binåjhe di vs avizer, avou papa, dins les prés d' Djimbe</I> (J. Calozet). <span lang=fr>F. bien, très, fort.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça t' est mo bon:</FONT> po dire a ene sakî k' il a acwerou çou ki lyi arive. <span lang=fr>F. C'est bien fait pour toi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est ddja mo drole:</FONT> po ene sacwè ki shonne pår ewaerante. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Comme c'est étrange"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des mo beles:</FONT> des emerviyants cayets, des sbarantès afwaires. <I>On ndè voet des mo beles å djoû d' ouy&nbsp;!</I> <I>Dins les rcwerreyes k' a fwait Monsieu Tandel, pol viyaedje di Rdû, on ndè trove des mo beles&nbsp;!</I> (P.J. Dosimont) <span lang=fr>F. des bien bones, des choses surprenantes.</span> <B>2.</B> (divant "bén") [[Motî:assez|assez]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mo bén u mo beazebén:</FONT> assez bén. <I>Gn a mo beazebén do rindaedje a ç' moye di fåde ci</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. assez bien, suffisamment, moyennement, passablement.</span> <B>3.</B> (divant on no d' matire u on no plurial) <FONT COLOR="#ff0000">mo d(o), mo des, mo d(i), end ... mo</FONT>: [[Motî:bråmint|bråmint]]. <I>Dj' a yeu mo do må po lyi fé coprinde</I> (F. Twiesselmann). <I>I s' dene mo do må po n' waire reyussi</I> (G. Goffinet, ramexhné pa J. Haust). <I>Il a mo do coraedje, po rivni a pî del gåre. Gn aveut mo d' noejhes ciste anêye ci</I> (Goffinet). <I>Il a mo des sôs (mo d' liårds)</I> (G. Goffinet, ramexhné pa J. Haust). <I>Gn aveut mo d' Årdinwès k' alént ovrer a Brussele, témint k' on-z a dit k' c' esteut l' pus grosse veye do Lussimbork.</I> <I>Des Walons, end a mo k' ont stî o Wisconsin al fén des anêyes 1900 et des.</I> <span lang=fr>F. beaucoup de, en ... beaucoup.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ddja mo åk:</FONT> c' est bråmint åk, c' est çou k' apoite li pus. <I>Cwand k' on-z a l' santé, c' est ddja mo åk</I> (ramexhné pa G. Lucy &amp; L. Baijot). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"c'est le principal, c'est l'essentiel"</span>. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> dins tos les sinses, "mo" mostere on djudjmint do cåzeu (del cåzeuse) so l' intansité di l'addjectif u sol cwantité, årvier di "foirt" ki dene ene idêye di djudjmint absolu. Tchaeke fråze avou "mo" pôreut awè ene rawete "mi shonne-t i" (vs estoz mo bele, mi shonne-t i). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>mo</B></FONT>, <B>mou</B>. Gm. mou</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>multus</span> (bråmint), vî scrît walon: <span lang=wa-vi>"moult"</span>. Coinrece Basse-Årdene. Parints: * [[Motî:motoit|motoit]] * [[Motî:mopliyî|mopliyî]] 12920 32418 2005-04-19T23:41:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:toirtchî]] 12921 34117 2005-07-08T06:56:06Z Waelsch 79 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitoirtchî </B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estoirtchî </B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stoirtchî </B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:xhorbi|xhorbi]] (li tåve), evnd. <span lang=fr>F. essuyer.</span> <span lang=ro>Roum. stoarce</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si stoirtchî</FONT> [v.pr.] si toide comifåt tot djåzant d' ene djonteure. <I>Li pî aveut seurmint stî stoirtchî</I> ([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. fouler.</span> <span lang=ro>Roum. se întoarce</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:toirtchî|toirtchî]], [[refoircixhante betchete si-]]. 12922 42221 2005-10-23T18:12:00Z Pablo 5 Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' fevrî 2005. == Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Lidje === * [[Motî:Wernant|Wernant]] * [[Motî:Gomzé|Gomzé]] * [[Motî:Anse|Anse]] * [[Motî:Lexhi|Lexhi]] * [[Motî:Hu|Hu]] === Province di Nameur === * [[Motî:Warnin|Warnin]] * [[Motî:Lontchamp|Lontchamp-dlé-Du]] * [[Motî:Gomzé|Gomzêye]] (Ive-Gomzêye) === Province do Lusimbork === * [[Motî:Arbûmont|Arbûmont]] * [[Motî:Straimont|Straimont]] * [[Motî:Sint-Medåd|Sint-Medåd]] * [[Motî:Lontchamp|Lontchamp-dlé-Bastogne]] === Aiwes del Walonreye === * [[Motî:Houye|Houye]] * [[Motî:Hoyou|Hoyou]]. == Pitits nos et nos d' famile == * [[Motî:Lexhi|Di Lexhi]] (no d' famile) * [[Motî:rôze 1|Rôze]] (pitit no) * [[Motî:rôze 1|Rôzete]] (pitit no) * [[Motî:Monon|Mon]], Monfa, Monvå]] (vî ptit no et no d' famile). * [[Motî:Monon|Monon]] (vî ptit no et no d' famile). ** [[Motî:Monon|Monon (sint)]] ** [[Motî:Monon|Mononvå]] (no d' plaece et no d' famile) == Kimons mots == === Mots spepyîs pår === * dôper & domter ** [[Motî:dôpiner|dôpiner]], [[Motî:dôpinne|dôpinne]], [[Motî:dôpin|dôpin]], [[Motî:dôpineu|dôpineu]], [[Motî:dôpinêye|dôpinêye]], [[Motî:dôpinreye|dôpinreye]]. ** [[Motî:donter|donter]], [[Motî:donter|dontaedje]], [[Motî:dontåve|dontåve]], [[Motî:nén dontåve|nén dontåve]], [[Motî:donter|donteu]], [[Motî:donter|dontresse]], [[Motî:donter|dontinne]]. ** [[Motî:domper|domper]], [[Motî:domper|dompaedje]], [[Motî:domper|dompeu]], [[Motî:donter|dompresse]], [[Motî:dompåve|dompåve]], [[Motî:nén dompåve|nén dompåve]], [[Motî:domper|dompinne]]. * [[Motî:foye[foye]] (f.n.) === Mots d' ådjourdu, mots erî-rfwaits. === * [[Motî:åbussoneu|åbussoneu]] * [[Motî:touma|touma]] * [[Motî:schålance|schålance]] * [[Motî:redîmåve|redîmåve]] * [[Motî:djacaranda|djacaranda]] * [[Motî:neyoplasse|neyoplasse]] * [[Motî:cotchtåve|cotchtåve]] * [[Motî:codjower|codjower]], [[Motî:codjowaedje|codjowaedje]], [[Motî:codjowant|codjowant]], [[Motî:codjowoe|codjowoe]], [[Motî:codjowa|codjowa]]. * [[Motî:indje|indje]] * [[Motî:rôzacêye|rôzacêye]] * [[Motî:ideyalisse|ideyalisse]] * [[Motî:tournikete|tournikete]], [[Motî:tourniketreye|tourniketreye]] * [[Motî:penleu|penleu]] * [[Motî:cayé|cayé]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:dischinde|dischinde]], [[Motî:dischinde|dischinte]], [[Motî:dischindêye|dischindêye]], [[Motî:dischindant|dischindant]]. * [[Motî:pelake|pelake]] * [[Motî:cwansler|cwansler]] * [[Motî:atni|atni]], [[Motî:atnance|atnance]] * [[Motî:rezouner|rezouner]] * [[Motî:fortcherdjî|fortcherdjî]] * [[Motî:long|long]], [[Motî:longou|longou]], [[Motî:longueur|longueur]]. * [[Motî:coxhtea|coxhtea]] * [[Motî:schåler|schåler]], [[Motî:schålaedje|schålaedje]], [[Motî:schålance|schålance]] * [[Motî:bresse|bresse]], [[Motî:breslet|breslet]] * [[Motî:scherpiner|scherpiner]], [[Motî:scherpinreye|scherpinreye]] * [[Motî:retrôcler|si retrôcler]], [[Motî:retrôclé|retrôclé]]. * [[Motî:siketer|siketer]] / [[Motî:siketer|sketer]] * [[Motî:rioister|rioister]] * [[Motî:tchår-ås-bancs|tchår-ås-bancs]] * [[Motî:cazawek|cazawek]] (o.n.) * [[Motî:rôze 1|rôze]], [[Motî:rôzî|rôzî]] * [[Motî:racaschiner|racaschiner]], [[Motî:racaschinaedje|racaschinaedje]] * [[Motî:tourniket|tourniket]] , [[Motî:tournikete|tournikete]] , [[Motî:tourniketreye|tourniketreye]] === Mots intrés pa parintêye === * covri ** [[Motî:covri|covri]], [[Motî:covraedje|covraedje]], [[Motî:covra|covra]]. ** [[Motî:discovri|discovri]] ** [[Motî:coviete|coviete]], [[Motî:covtoe|covtoe]], [[Motî:covteure|covteure]], [[Motî:covturete|covturete]]. ** [[Motî:coviake|coviake]] * loyî ** [[Motî:loyî|loyî]], [[Motî:loyaedje|loyaedje]], [[Motî:loyén|loyén]], [[Motî:loyeure|loyeure]], [[Motî:loyeuse|loyeuse]]. ** [[Motî:loye-cô|loye-cô]] (o.n., des loye-cô) * toumer & tchaire ** [[Motî:ritoumer|ritoumer]], [[Motî:ritoumêye|ritoumêye]] ** [[Motî:ritchaire|ritchaire]], [[Motî:ritcheyaedje|ritcheyaedje]] * kerner / skernaxhe ** [[Motî:kerner|kerner]] ** [[Motî:crené|crené]] ** [[Motî:sikernaxhe|eskernaxhe]] ** [[Motî:kernaxhe|kernaxhe]] ** [[Motî:crin 2|crin]] * bodje gayel "hoyo" ** [[Motî:hoye|hoye]], [[Motî:houyeu|houyeu]], [[Motî:houyire|houyire]] ** [[Motî:Houye|Houye]], [[Motî:Hoyou|Hoyou]]. ** [[Motî:Hu|Hu]] * cotchter ** [[Motî:cotchter|cotchter]], [[Motî:cotchtåve|cotchtåve]] === Mots intrés pa tinme === * tchiminêye : ** [[Motî:tchiminêye|tchiminêye]] ** [[Motî:brocale|brocale]] ** [[Motî:fouwire|fouwire]] (f.n.) * påstaedjreyes : ** [[Motî:mitche|mitche]], [[Motî:mitchot|mitchot]], [[Motî:mitchete|mitchete]], [[Motî:mitchotreye|mitchotreye]]. ** [[Motî:crené|crené]] (o.n.) * (a)grichî, (a)griper ** [[Motî:agritchî|agritchî]] ** [[Motî:agriper|agriper]] ** [[Motî:gritchî|gritchî]], [[Motî:gritchete|gritchete]], [[Motî:gritche|gritche]] (f.n.) ** [[Motî:griper|griper]], [[Motî:gripe 2|gripe 2]], [[Motî:gripete|gripete]], [[Motî:griplote|griplote]] * houyire : ** [[Motî:hoye|hoye]], [[Motî:houyeu|houyeu]], [[Motî:houyire|houyire]] ** [[Motî:porion|porion]] ** [[Motî:griyoe|feu griyoe, grizoe]] * Plantes. ** [[Motî:poere di cwin|poere di cwin]], [[Motî:poerî d' cwin|poerî d' cwin]] ** [[Motî:foye di coixheure|foye di coixheure]] * Biesses. ** pénsons. *** [[Motî:wîdiu|wîdiu]] *** [[Motî:récipiew|récipiew]] ** [[Motî:måwete|måwete]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === * no ** [[Motî:no 1|no]] (o.n., lomaedje) ** [[Motî:no 2|no]] (prono, nosse) * [[Motî:Lontchamp|Lontchamp]] * Gomzé (-êye) ** [[Motî:Gomzé|Gomzé]] ** [[Motî:Gomzé|Gomzêye]] (Ive-Gomzêye) === Sinonimes === * [[Motî:Noveye|Noveye]] (5 viyaedjes). * [[Motî:donter|donter]] / [[Motî:etraityî|etraityî]]. * [[Motî:tchaire|tchaire]], [[Motî:tchaire djus|tchaire djus]], [[Motî:toumer|toumer]], [[Motî:toumer djus|toumer djus]], [[Motî:clouper|clouper]], [[Motî:vini djus|vini djus]]. * [[Motî:Bossu|Boussu]], [[Motî:Bossu|Bossu]] === Bodjes a omonimeye === * [[Motî:cotyî|cotyî]], [[Motî:cotieu|cotieu]] * [[Motî:cotchter|cotchter]] * [[Motî:racoxhter|racoxhter]] === cawetes === * [[Motî:-ake|-ake]] === adviebes et dvancetes=== * [[Motî:erî|erî]], [[Motî:erî|erî di]], [[Motî:eriré|eriré]] * [[Motî:lon|lon]], [[Motî:lon|lon di]] * [[Motî:rî|rî di]] * [[Motî:tot près|tot près]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:soyî|soyî]] * [[Motî:hourd|hourd, hourdi, hourdaedje, hourdea]] (o.n.) * [[Motî:schoûter|aschoûter 1]] (schoûter), [[Motî:aschoûtrece|aschoûtrece]]. * [[Motî:aschoûter 2|aschoûter 2]] (v.c., aprepyî po schouter) * [[Motî:schoûter|schoûter]], [[Motî:schoûta|schoûta]], [[Motî:schoûtaedje|schoûtaedje]], [[Motî:schoûtance|schoûtance]], [[Motî:schoûtant|schoûtant]], [[Motî:schoûter|schoûte]], [[Motî:schoûteu|schoûteu]], [[Motî:schoûtoe|schoûtoe]], [[Motî:schoûtrale|schoûtrale]]. ** [[Motî:schoûteu-ås-ouxhs|schoûteu-ås-ouxhs]] * [[Motî:obeyi|obeyi]] * [[Motî:roed|roed]], [[Motî:roedeur|roedeur]] * [[Motî:cût|cût]], [[Motî:cûtêye|cûtêye]], [[Motî:cujhnêye|cujhnêye]] * [[Motî:pene|pene]], [[Motî:pena|pena]] * [[Motî:penler|penler]] (v.s.c., codjowaedje tchicter) 12924 40933 2005-10-02T22:19:50Z 212.100.178.141 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Huy</span>, e flamind <span lang=nl>"Hoei"</span>, divnou intité. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Choium (634), Hogio (885), Hoio super fluvinum ejusdem nominis Hoio, Hogge (1050), Huy (1162)</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|bodje gayel]] <span lang=ga>Hoio</span> (aiwe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hutwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hutwesse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Hu. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Hulzônea|Hulzônea]] * [[Motî:Hulplantche|Hulplantche]] ---- * [[Hu|Dipus d' racsegnes so Hu]] (l' intité) * [[Hu (veye)|Dipus d' racsegnes so Hu]] (li veye) * [[Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon#bodje Hoyo (wache)|Dipus d' racsegnes sol bodje gayel "Hoy" dins les nos d' aiwes et d' plaeces]]. 12925 32423 2005-04-20T16:31:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Hu]] 12926 32424 2005-04-20T19:25:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hulplantche</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Émene|Émene]]. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] [[Motî:Hu|Hu]] + li + [[Motî:plantche|plantche]] (Hu-l'-Plantche). ---- * [[Émene|Dipus d' racsegnes so Émene]] * [[Hoy (toponimeye)|Dipus d' racsegnes sol bodje gayel "Hoy" dins les nos d' aiwes et d' plaeces]]. 12927 32425 2005-04-20T19:16:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Hulzônea]] 12928 32426 2005-04-20T18:56:39Z Ranveig 80 contact details You're most likely to find me at [[:nn:Brukar:Ranveig]] 12929 32427 2005-04-20T19:17:57Z Pablo 5 Ulsonea displaecî viè Hulzônea #REDIRECT [[Hulzônea]] 12930 32428 2005-04-20T19:36:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hûfion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit vere a gote. <I>Rovians nos croes, nos poennes et l' resse tot vudant kékes bons vîs hûfions</I> (J. Duysenx). <I>Cwand dji houme troes hûfions, dji m' trebouxhe dins les tchansons</I> (J. Lefèvre). rl a: [[Motî:verkin|verkin]], [[Motî:tchiket|tchiket]], [[Motî:djindåre|djindåre]], [[Motî:hena|hena]], [[Motî:cålice|cålice]], [[Motî:ragognasse|ragognasse]], [[Motî:napea|napea]]. <B>2.</B> çou k' gn a dvins. <B>3.</B> [[Motî:schafiote|schafiote]] di djaeye. Etimolodjeye: bodje <span lang=wa-fell>"hûfe"</span>, foûme ponantrece di "schlîfe" (sinse 3), cawete raptitixhante -ion. Coinrece Payis d' Lidje. 12931 32429 2005-04-20T19:37:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>huzer evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] <B>1.</B> voler evoye (esse epoirté pa l' air). <I>Mi tchapea est huzé evoye.</I> <span lang=fr>F. s'envoler.</span> <B>2.</B> end aler sins k' on vs voeye. rl a: [[Motî:sikifter|sikifter]]. <span lang=fr>F. s'éclipser.</span> <span lang=nl>Ny. wegsluipen.</span> Bodje: * [[Motî:huzer|huzer]] 12932 32430 2005-04-20T19:39:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåfe]] 12933 32431 2005-04-28T12:22:08Z Pablo 5 /* årtisyince */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' fevrî 2005. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == * [[Emacralé no d' viyaedje]] === Lidje === * Ban d' Fexhe ** [[Noveye-dilé-Fexhe]] * Ban d' Viyé-l'-Boulet ** [[Wernant]] * Ban di Sprimont ** [[Gomzé]] === Nameur === * Ban d' Ferneamont ** [[Noveye-dilé-Bwès]] * Ban d' Inguezêye ** [[Noveye-so-Mouhagne]] * Ban d' Anhêye ** [[Warnin]] * Ban d' Fritchapele ** [[Boussu-dlé-Walcoû]] * Ban d' Couvén ** [[Boussu-el-Fagne]] * Ban d' Inguezêye ** [[Lontchamp-dlé-Du]] === Lussimbork === * [[Arbûmont]] ** [[Arbûmont (viyaedje)]] ** [[Straimont]] ** [[Sint-Medåd]] * Ban d' Libin ** [[Transene]] * Ban d' Oufalijhe. ** [[Mont-dlé-Oufalijhe]] * Ban d' Bastogne ** [[Noveye-dilé-Bastogne]] ** [[Lontchamp-dlé-Bastogne]] === Roman Payis === * Ban d' Gré ** [[Bossu-Godetchén]] * Ban d' Djodogne ** [[Mélin]] === Hinnôt === * Ban d' [[Chili]] * Ban d' [[Boussu-dlé-Mont]] ** [[Boussu-dlé-Mont (viyaedje)]] * Ban des Bons Viyés ** [[Melet]] === Emacralés nos d' viyaedjes === * [[Boussu]] * [[Lontchamp]] * [[Mélin]] * [[Gomzé]] === Aiwes === * [[Hoyou]] * [[Houye (aiwe)]] == Pordjet istwere del Walonreye == * [[Rascråwe do Bwès do Cazî]] == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * Croejhete : letes, sons et senes. ** [[ridaedje R = L]] ** [[loyeure]] * Croejhete : les mots ** [[pitit no]] ** [[såvadje no]] ** [[codjowant infinitif]] * Morfolodjeye : ** [[cawete -eye]] ** [[cawete -ake]] ** [[aplacaedje tîxhon]] ** [[codjowaedje]] *** [[trokes da Hendschel]] *** [[codjowoe]] === Sicrijhaedjes et djhaedjes === * [[rime-rame d' efant]] === Etimolodjeye === * [[Motî des etimolodjeyes gayeles do walon]] === Diyalectolodjeye === * [[oyon O/OU]] === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[betchfessî EY]] * [[Rifondaedje des nos d' plaeces]] * [[Rifondaedje des nos d' payis]] * [[scrîta]] * [[rîlêye francès-walon]] === Sicrijheus === * Grands scrijheus * Scrijheus a mî cnoxhe ** [[François Raynaud]] ** [[Robert Van Orle]] ** [[Danielle Trempont]] * Scrijheus waire kinoxhous. === Ricwereus === * [[Nicolas Pietkin]] === Tchanteus === * [[William Dunker]] === Lives === * Motîs ** [[Motî da Léonard]] * Croejhetes ** [[Codjowaedjes da Stasse]] === Pîces di teyåte === * [[Li båbô (teyåte)]] === Rivowes === * [[Cayés Walons]] == Tuzance & vicance == === Amagnîs === * [[canadas å rosse]] * [[Påsté gåmet]] === [[sints fiestis el Walonreye]] === * [[sint Monon]] * [[sint Mucyin Mareye]] == Pordjet syinces == === Biesses === * [[Xhinaedje di brut]] * [[potcha pelrin]] * [[måwete]] === Plantes === * [[djacaranda]] * [[frut]] ** [[poere di cwin]] ** [[poere]] ** [[peme]] * [[foye di coixheure]] * Familes di plantes ** [[feudlicêye]] ** [[rôzacêye]] === [[Tchampion]]s === * [[åbussoneu]] === Medcene === * [[yebe ås maladeyes]] === årtisyince === * [[tinaedje astok]] * [[touma del velêye]] * [[roedeur des agneas]] === Djeyolodjeye === * [[fondreye (dins tere)]] === [[Ecolodjeye]] === * [[tourniketreye]] == Pordjet foû pordjet == === Industreyes === * [[pirreye]]s * [[såvnire]]s * [[houyire]]s === Agricoûteure === * [[loyeuse]] === Medias === * [[Muzike]] ** [[stroete plake]] == Pordjet payis et veyes del Daegn == * [[Marok]] (dinasteyes) * [[Bas-Payis]] == Rilomêyès djins == * [[Vincent Van Gogh]] 12934 55926 2006-05-05T23:12:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håbe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:håye|håye]] (inte deus tchamps). <I>Les hinêyes do bigå ki sûne del frexhe ansene si stramèt li long des håbes do corti</I> ([[J. Calozet]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Hayanhåbe:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>Hayanhaibe</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Håbin:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>aubin</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Masbor|Masbor]]. Etimolodjeye: [[vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>harba</span> (minme sinse). Parintêye : * [[Motî:rihårber|rihårber]] Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:Haibe|Haibe]]. 12935 32433 2005-04-29T15:28:44Z Lucyin 16 ecråxhe <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitit no</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ptit no</B></FONT> [omrinne sustantivire] no k' on tchoezixh po èn efant ki vént do skepyî, eneviè li no d' famile, k' i rçût di s' pa (u di s' mame). <I>Cwè çki c' est, ô, vosse pitit no&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. prénom.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete on ptit no a s' bondjoû:</FONT> dire bondjoû binamêymint avou li ptit no del djin (et kecfeye èn [[Motî:aduzoe|aduzoe]] inte), metans : "Bondjoû, da, Mareye". ---- * [[pitit no|Dipus d' racsegnes so les ptits nos]]. 12936 32434 2005-04-20T22:26:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rawer]] 12937 32435 2005-04-20T22:26:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rawyî]] 12938 32436 2005-04-20T22:27:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rawyî]] 12939 32437 2005-04-20T22:27:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rawyî]] 12940 32438 2005-04-20T22:27:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rawyî]] 12941 32439 2005-04-20T22:28:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rawyî]] 12942 61328 2006-06-15T23:38:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:rawer|rawer]] (hagnî a ptits côps avou les dints di dvant, et magnî). <I>Les soris ont vnou rawyî les dorêyes k' estént al cåve.</I> <span lang=fr>F. ronger, grignotter, mordiller.</span> <B>2.</B> magnî les dierins bokets d' tchå so les oxhs. <I>Dji rawyive voltî les oxhs des cokeas.</I> <span lang=fr>F. ronger.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:rawer|rawer]], [[raptitixhante cawete -yî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rawyî". <I>Vla ene foto do rawiaedje do djibî so les faweles.</I> <span lang=fr>F. grignottage, rongement, mordillemnt, mordillage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>raweyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki raweye. <span lang=fr>F. grignoteur, rongeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rawieu d' oxhs, rawieu d' oxheas:</FONT> <I>a)</I> spot diné a ene pôve djin u a ene sipårgnante djin, ki n' a pont d' bele tchå, et dveur rawyî les oxheas. <I>b)</I> sipotaedje des Bastognårds did Pa-la-Hôt. <I>c)</I> baltaedje des cis d' Libin (sipotés les Tchéns). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tanta Rawieu d' Oxhs:</FONT> onk des [[Motî:adjeyant|adjeyants]] d' Bastogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raweyreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:nindje|nindje]] di rawiants. <I>Les soris ont djonnlé a make et on-z a touwé les rnåds: kéne raweyreye dins les dinrêyes</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. pullullation de rongeurs.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rawia</B></FONT> [o.n.] [[Motî:crodjambot|crodjambot]] des cåves. <I>N' alez nén al cåve: vos vs froz hagnî på Rawia !</I> <span lang=fr>F. croquemitaine.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rawiant</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] famile di biesse ki s' sieve purade di ses dints di dvant po magnî. <I>Li rat, li sori, li mizrete, c' est tos rawiants</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. rongeur.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rawiant(e)</FONT> [addj., padvant] ki raweye. <I>C' est totès rawiantès biesses.</I> Etimolodjeye: [[cawete -ant]], [[noûmot|1993]]. ---- * [[Crodjambot|Dipus d' racsegnes sol Rawia et les ôtes crodjambots]] * [[adjeyant|Dipus d' racsegnes so Tanta Rawieu d' Oxhs et les ôtes adjeyants]] 12943 32441 2005-04-20T22:39:28Z Lucyin 16 Ouyet displaecî viè Houyet #REDIRECT [[Houyet]] 12944 32442 2005-04-20T22:39:28Z Lucyin 16 Copene:Ouyet displaecî viè Copene:Houyet #REDIRECT [[Copene:Houyet]] 12945 32443 2005-04-20T22:39:59Z Lucyin 16 Ouyet (viyaedje) displaecî viè Houyet (viyaedje) #REDIRECT [[Houyet (viyaedje)]] 12946 61476 2006-06-16T11:52:59Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye|No di des plaeces di Hu]] */ '''Hu''' (F. ''Huy''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Hu|divnou intité]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4500'''. ** davance : ''' 5200'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''H 1'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. ''Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:Hu|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces di Hu]] == * [[tcherå (toponimeye)|Tcherå]]. * [[côrî (toponimeye)|Tchamp d’ Côroe]] (la-minme: ''Côrû''). * Pire ås Troes [[potale (toponimeye)|Potales]]. * Li [[Motî:bassinea|Bassinea]] (la-minme: ''Bassinia'') * Li Pontea (la-minme: ''Pontia'') * Li [[tchestea (tioponimeye)|Tchestea]] (la-minme: ''Tchestia'') == Djeyografeye == Hu est bagnî pa [[Mouze]], ey eto påzès aiwes di [[Mouhagne (aiwe)|Mouhagne]] et [[Hoyou (aiwe)|Hoyou]] ki s'&nbsp;î vnèt egoliner dins Mouze. Ci sreut cisse dierinne rivire, ''Hoyou'', k'&nbsp;åreut dné l'&nbsp;no del veye di ''Hu''. == Istwere == E 1066, les Bordjoes ont bén vlou rbasti Hu (k' aveut broûlé) s' il avént des droets. Ç' a stî l' prumire [[tchåte]] wice kel [[Principåté d' Lidje|Prince-Eveke]] a ricnoxhou des droets azès bordjoes. == A vey == Les ''cénk merveyes'' di Hu: * li Tchestea (Citadele, li foirt di Hu) * li coledjåle, avou si ''Rondea'' (ene rôze k' est dins l' tour). * li ''Pontea'' (li pont so Mouze). * li ''Bassinea'' (li fontinne del grande place) * li monumint da [[Joseph Lebeau|"Li Bea"]] == Tuzance walone == * Soce [[Li Coirneu (soce)|Li Coirneu]] * Accint do walon : li [[betchfessî ea]] est sol cogne namurwesse (-ia), çou ki n' egzistêye ki la, po les veyes ki sont dins l' [[Province di Lidje]]. [[fr:Huy]] 12947 65443 2006-06-28T12:52:46Z Pablo 5 loyén [[Rwè des Bedjes]] '''Joseph Lebeau''' ([[3 d' djanvî]] [[1794]] - [[19 di måss]] [[1865]]), ci fourit li prumî [[prumî minisse]] del [[Beldjike]]. C' est lu k' ala rçure li rwè [[Yopôl Prumî d' Beldjike|Yopôl Prumî]] novelmint lomé [[Rwè des Bedjes]], cwand a-st arivé d' Inglutere, e 1831. Il a on monumint a [[Hu (veye)|Hu]]. I vna-st å monde a Hu, eyet rçure si educåcion da s' mononke k' esteut priyesse al pårotche di [[Hanut (veye)|Hanut]], pus tård i dvénrè cler. I fjha des studiaedjes di lwè a l' univiersité d' [[Lidje]], eyet divni mimbe do bårea e 1819. C' est a Lidje ki dvénrè camaeråde avou [[Charels Rogier|Tchåle Rodjî]] eyet [[Paul Delvaux]], avou ki i fonda e 1824, todi a Lidje, li gazete ''Mathieu Laensbergh'', ki divna pus tård ''Le politique''; cisse gazete aida li pårti catolike a s' mete avou les liberås siconte do minisse di l' epoke, tot s' wårdant di mostrer d' manire trop claire ene opôzucion siconte do govienmint [[Bas-Payis|olandès]]. Libea n' cwerive nén après l' dispårtaedje del Beldjike d' avou l' Olande, mins li revolucion el foircixha e prinde cisse voye la. I fourit-st evoyî come riprezintant del redjon d' Hu å Congrès Nåcionå, eyet divni minisse des afwaires etrindjires e moes d' måss 1831, sol termene del redjince da [[Surlet de Chokier]]. Avou si propôzaedje di Leyopôl da Sasse-Cobour come rwè des Bedjes a vni, i s' acertina d' ene amiståvisté del pårt del [[Grande Burtaegne]], mins li rindaedje al Olande di des bokets des dutcheyes do [[Dutcheye do Limbork|Limbork]] eyet do [[Dutcheye do Lussimbork|Lussimbork]] provoca ene foite opôzucion å [[traité d' Londe (1839)]], eyet Libea fourit-st ametou di trayi les interesses del Beldjike. I demissiona del moennance des afwaires etrindjires cwand ariva l' rwè Leyopôl prumî, mins l' anêye d' après i divna minisse del djustice. I fourit tchoezi deputé po Brussele e 1833, eyet wårder on sidje e pårlumint disk' e 1848. Cåze d' adires avou l' rwè, i s' rissaetcha come minisse del djustice e 1834. I fourit eto govierneu del [[province di Nameur]] (1838), ambassadeu al diete di Francfoirt (1839), eyet e [[1840]] i meta so pî on ministere liberå, mins ki n' dura waire. A pårti d' la, i n' ocupa pus nole plaece dins l' govienmint, mins continouwe di sopoirter les mzeures liberåles eyet siconte-clericåles. I mora-st a Hu. Eplaidaedjes da sinne: * '''La Belgique depuis''' (''Li Beldjike dispoy'') 1847 (Brussele, 4 vols., 1852); * '''Lettres aux electeurs belges''' (''Letes åzès electeus bedjes'') (8 vols., Brussele, 1853-1856); * '''Souvenirs personnels et correspondance diplomatique 1824-1841''' (Sovnis da minne eyet corespondince diplomatike 1824-1841'') (Brussele, 1883, eplaidî pa A. Freson). [[de:Jean Louis Joseph Lebeau]] [[en:Joseph Lebeau]] [[fr:Joseph Lebeau]] 12948 61341 2006-06-16T00:00:47Z Lucyin 16 /* On s' sait nén si c' est on parint di "rawyî" */ == Disfondowes == ;rawyî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rawyî</FONT>, rawiyî, rawyi, rawiyi, rawiè, rawiyè, rawier, rawiyer, rawî, rawîre</span>. ;raweyreye : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rawèyrèye</FONT>, rawîrîye</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;rawyî : rawyi [S0], rawyî [S117], rawiyî [S117], rawiyi [S117], rawier [S17], rawiè [S117]; nén dins S24, S25 ;rawiaedje : rawiadje [S17] ;rawieu : rawieû, -se [S0] ;Rawia : pretchmints da [[R. Mouzon]]. ;raweyreye : rawîrîye [S17] ;rawiant : rawiant [S17] == On s' sait nén si c' est on parint di "rawyî" == <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rawiea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Råwiea</B></FONT> (la-minme: ''<span lang=wa-feller>Rawiê, Râwiê</span>'') [n.dj.] sipotaedje des cis do [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]]. ;Rawiea, Råwiea : Rawiais [[live da Bourguignon so li spotaedje des djins des viyaedjes del Province do Lussimbork|Bourguignon]] p. 98 (ki ratûne "''grignoteur, rongieur''"), Râwiê [S0] (di [[Motî:råwe|råwe]] ?) 12949 32447 2005-04-20T23:24:18Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * rawé [S101], rawer [E1b, S104]. 12950 66020 2006-07-03T04:43:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Camilo Cienfuegos]] [[Categoreye:Rilomêyès djins]] [[Categoreye:Cuba]] [[Imådje:Camilo_Cienfuegos.jpg|thumb|foto da Camilo Cienfuegos]] '''Camilo Cienfuegos Gorriarán''' ([[6 di fevrî]] [[1932]] - [[28 d' octôb]] [[1959]]), fourit-st on revolucionaire [[Cuba|cubin]], i pårticipa dins les activités siconte do dictateu cubin [[Fulgencio Batista]] eyet ourit on role foirt important dins l' [[Revolucion cubinne]]. C' est onk des pus cnoxhous k' ont fwait cisse revolucion, avou [[Fidel Castro]] eyet [[Che Guevara]]. I n' pårticipa nén di l' assôt do [[cazer Moncada]] e [[1953]], la k' il ebague ås [[Estats-Unis]]. E 1955 il est aresté, eyet dispoirté viè Cuba. Adon i s' mete dins les revoles des studiants siconte di Batista, eyet est acsû pa ene bale. E 1956 il est aresté et boreaté, poy i rva åzès Estats-Unis, et, did la, å [[Mecsike]]. Tot d' shûte après, i rdjond li ptit groupe ki Fidel Castro meteut so pîs po l' espedicion do ''[[Granma]]''. Après l' acoistaedje a Alegría de Pío, il arive a griper l' ''Sierra Maestra'', li grande tchinne di montinnes ki triviesse l' iye di Cuba, eyet radjonde les ôtes mimbes di l' espedicion. E 1958 il est lomé comandant, eyet ezès moes d' avri et may del minme anêye i cmande ene trope ki dschind des monts el plinne di Bayamo. Divant l' siconte-ofinsive di l' årmêye da Batista i rtoûne dins les montinnes, eyet, on côp l' siconte-ofinzive batowe, Fidel Castro lyi dene li mission di fé ene ofinsive disk' al province di ''Pinar del Río'', çou k' i fwait, avou l' ''deujhinme colonne “[[Antonio Maceo]]”'', eyet ariver al mwaisse-veye del province li 7 d' octôbe. On côp l' Revolucion prindant l' pouvwer, i dvént mimbe do Hôt-Comandmint d' l' årmêye, eyet combate les solevmints siconte-revolucionaires dins l' årmêye. Il ourit eto on role foirt impôrtant dins li rfoime agraire, eyet participer dins des raploûs d' ovrîs et d' payizans, minme divant l' fén del guere, come les 20-21 di decimbe 1958 al Conferince Nåcionåle des Travayeus do Souke, adon k' i cmandéve li deujhinme colonne. Il esteut d' ene famile d' [[anarchisse]]s espagnols, eyet veyou foirt voltî des djins po si simplicisté eyet si sorire, çou ki lyi dna li spot di ''Comandant do Peupe''. E moes d' octôbe 1959 il est evoyî a Camagüey, po disfé on solevmint da Hubert Matos; c' est tot rivnant di Camagüey viè Li Habane, li 28 d' octôbe, ki si avion disparexhe el mer. On cweraedje a stî fwait do côp, mins on nel ritrova måy. Mins nerén, les cubins siconte do govienmint d' Cuba, copurade les cis ki vikèt ås [[Estats-Unis]], dijhèt sovint ki ça sereut Fidel Castro kel åreut fwait touwer; mins i n' a rén ki vegne acertiner cisse rumeur la. Eto, i gn a des cis ki pinsèt ki ça pôreut esse èn ôte complot, mins del [[CIA]], k' åreut bouxhî djus l' avion; les cis ki pinsèt çoula el fijhèt sol soûmint des nombreus atintats siconte des revolucionaires k' on pårticipé al guere siconte do dictateu Batista (ki rçujheut des aidants del CIA). [[ca:Camilo Cienfuegos]] [[de:Camilo Cienfuegos]] [[en:Camilo Cienfuegos]] [[es:Camilo Cienfuegos]] [[fr:Camilo Cienfuegos]] [[it:Camilo Cienfuegos]] [[ja:カミロ・シエンフェゴス]] [[nl:Camilo Cienfuegos]] [[no:Camilo Cienfuegos]] [[pl:Camilo Cienfuegos]] [[ru:Сьенфуэгос, Камило]] [[sv:Camilo Cienfuegos]] 12952 32449 2005-04-22T11:22:01Z Lucyin 16 '''Årlon''' (so plaece ''Arel'', F. ''Arlon''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Årlon|divnou intité]]. == Foclore et spotaedjes des djins == === Foclore === * [[Motî:cwarmea|Cwarmea]] d' Årlon avou l' broûlaedje des bosses des "fôs" (les dguijhîs, les ''Areler Gekken''), al nute. * Sôre di [[Motî:pelter|peltaedje]] des djonnes maryîs, avou l' muzike. === Sipotaedjes des djins === * les [[Motî:choumake|Choumakes]]. Divinltins, on n' pleut aprinde li coibjhî k' a Årlon, et les coibjhîs d' Årlon fijhént des tournêyes dins tot l' Payis Gåmet. Li dierin choumake d' Årlon a bouté disk' e 1918. * les cis del '''Knipchen''' (do ptit tiene). Eto dins l' tchanson: ''Zu Arel op der Knipchen / Do sin die Weiber froo / Si drénke gier eng schlipchen / Eng rift der aaner zoo'' (A Årlon, sol tiernea, / drola, les cmeres sont binåjhes / Ele boevnut voltî on goirdjon / et s' priyî eto mon ene u l' ôte). ''Zu Arel op der Knipchen'', c' esteut, avou, l' essegne del coirnêye sol Payis d' Årlon e [[gazete|l' Avni do Lussimbork]]. * les ''Hetschegaass'' (ene des rowes d' Årlon). * les ''Areler Gekken'' (les fôs d' Årlon = les dguijhîs å cwarmea). On traitéve les cis d' Årlon insi: ''Dù, Areler Geck, du hos, du huos an der Girscher Pets gekukt'') Ti, po on fô d' Årlon, ti t' a stî rwaitî dins l' pousse di [[Guiyisch]]. * les ''Heireksfreisser'' (golafeus d' sorets); les djins des viyaedjes ni magnént pont d' pexhons, et trovént ça drole. * les ''Biergerkleppel'' (Grosse biesse di bordjoe). Les djins des viyaedjes traitént les cis d' Årlon avou ene tchanson: ''Biergerkleppel / Chêss an 't Deppen / Chêsse deck, chêss denn / Chêss de Giével nit mat em'' (Grosse biesse di bordjoe / [[Motî:tchire|Tcheye]] …(?) / Tcheye sipès, tcheye tene / Ni tcheye nén li … (?) avou. == Djeyografeye == Sourd di [[Smwès]]. == Istwere == Li cazere Leyopôl a cmincî a esse basteye e 1838, cwand li province do Lussimbork esteut co avou l' [[Grande Dutcheye]] d' asteure. Li cazere s' a bråmint diswalpé inte 1870 et 1905, pask' on-z aveut stî seré di cåze del guere di 1870, la k' les Francès avént stî [[Motî:esserer|esserés]] pås Prûsyins a [[Sidan|Sdan]], fok 10 km lon del frontire bedje. Li 11inme di Lene s' î astale. E 1880 on-z a emantchî li tchamp d' tir di Lagland. On-z a basti ene pourreye ådzo del plinne des Manouves et èn ospitå militaire. 12953 32450 2005-04-22T11:25:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Årlon (veye)]] 12954 32451 2005-04-22T13:06:03Z Lucyin 16 Mouze a Djivet (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Mouze a Djivet (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12955 32452 2005-04-22T13:07:18Z Lucyin 16 Mouze a Bé (dlé Nameur) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Mouze a Bé (dlé Nameur) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12956 32453 2005-04-22T13:15:59Z Lucyin 16 Essegne d' on cafè a Djerpene (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Essegne d' on cafè a Djerpene (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12957 59509 2006-06-06T16:15:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» Li '''deujhinme sidje di Wîne pås Otomans''' a cmincî li [[12 di djulete]] [[1683]] et esse tot fwait på petaedje-evoye des [[Impire Otoman|Turks]] li [[12 di setimbe]] 1683. Les Hongrwès d' [[Transilvaneye]] s' avént revinté siconte di l' [[Impire d' Otriche|Impreur d' Otriche]] et s' batént avou les Turks. A pårt ces noveas aloyîs la, les sôdårds di l' Impreur des Turks vinént d' Etiopeye (purade li Soudan d' ouy), d' Edjipe, di Mezopotameye. Emey les grands mwaisses di l' årmêye turke, gn aveut * li Bassa d' [[Alegzandreye]]. * li Bassa d' [[Waradinne]] (''Oran'', e l' Aldjereye d' asteure). * li calife di [[Bagdet]] * li Beyerbeyî ([[bey]] des beys, govierneu des govierneus) * li grand Vizir ki n' ariva k' al fén, sol kimince do moes d' setimbe Divant d' ariver a [[Wîne]], les Turks avént remolou tote li [[Hongreye]], copurade les [[Walons d' Hongreye|viyaedjes walons]] k' estént a Nonne do [[Danube]]. Di l' ôte des costés, emey les [[Sint Impire Romin Djermanike|aloyîs di l' Impreur d' Otriche]], gn aveut li Duk des Lorins; et li Rwè d' Pologne k' ariva al rischape li 12 di setimbe. Po rinde do coraedje ås esserés, li moenne [[Capucin]] Mår d' Aviano, di [[Vnijhe]], n' a nén låtchî do priyî. Li rwè d' Pologne ratourna les Turks et fourit li grand ovreu pol victwere. Si årmêye esteut cmandêye på djenerå Sobieski. Li sidje di Wîne a stî raconté å djoû l' djoû pa on Walon k' î esteut, et k' end a fwait ene [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne|paskeye]]. [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[de:Schlacht am Kahlenberg]] [[en:Battle of Vienna]] [[fr:Bataille de Vienne]] [[ja:第二次ウィーン包囲]] [[nl:Beleg van Wenen (1683)]] [[pl:Bitwa pod Wiedniem]] [[uk:Віденська відсіч]] 12958 59526 2006-06-06T16:48:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bas-Payis Otrichyins +Bas Payis otrichyins) [[Categoreye:Prumîs scrijhaedjes e walon]] [[Imådje:paskeye_sidje_viene.jpg|thumb|Kimince del paskeye]] Li '''Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne''', c' est ene [[paskeye]] sicrîte e walon pa on Walon d' après Lidje, ki n' l' a nén siné, et ki raconte sipepieuzmint çou ki s' a la passé tins do [[deujhinme sidje di Wîne pås Otomans]]. Elle a stî imprimêye a [[Wîne]] do cô après l' victwere, dj' ô bén, el fén d' l' anêye [[1683]]. Eto, c' est onk des prumîs cnoxhous [[scrijhaedjes e walon]]. Li scrijheu esteut kécfeye on moenne ki sognive les coixhîs, et fé des convoyes inte li tchamp d' batreye a l' abeye. Dandjreus k' il a morou a Wîne, sins måy raler e [[Payis d' Lidje]]. == Istwere do papîscrît == Li papiscrît esteut dins des vîs-papîs di l' abeye di Thorn e [[Limbork olandès]]. Li dierinne abesse esteut l' feye di l' Elijheu d' Sake, Frederik-Ågusse III, rwè del Pologne. C' esteut ossu l' prôpe sour do duk Albert-Cazimir di Sake-Teschen, govierneu djenerå des [[Bas Payis otrichyins|Bas-Payis]]. Dandjreus k' ele li tneut di l' eritaedje di s' pa, k' aveut djouwé on si grand role dins l' victwere a Wîne. Il a stî ratchté pa on rcwereu d' vîs papîs d' [[Perwé]], et rtrové mon on vî-warî d' Brussele pa on mimbe del soce "Les Amis des Dialectes". [[Jean Haust]] li ratchta avou ses cwårs, et l' eplaidî dins l' prumî limero del rivowe "Les dialectes belgo-romans" e 1937. == Tecnike di powezeye == === Les longs et courts I === Ni sont nén acontés på scrijheu (endè fwait des [[assounance]]): :Il ouxhént prin Viene sins minti :Sel bon Diu n' î ouxhe nén aidî. === Côpaedje del paskeye e hagnons. === Sovint, gn a des trokes di 8 vers ki fwaiynut ene intité di racontaedje. Mins padecôps, end a k' 7, et l' dierin rime avou l' prumî del sitrofe ki shût. :Li vint-cénkinme, vint-shijh, vint-set :K' esteut todi li moes d' djulete, :Il ouxhént prin Viene sins minti :Sel bon Diu n' î ouxhe nén aidî. :Ca si trè foû près il estént :Ki zels et nos, nos ns atrapént :Nos haversaks avou nos pikes. :Mins ces Trouks et ces eritikes :Racorént a si grands tropeas (''tropê''), :So nosse bastion do Palå (''palê''), :K' i nos fout bon di nos rtirer; :Ma fwè, dj' î fou cåzu croké. :Après côps, li mwin do Signeur :Nos rinda on pô del vigueur. :Adon, come des sôdårds di fier :Nos poûssîs ces fureyes d' infier. == Li walon del paskêye do sidje di Wîne == === Accints === * Li scrijheu eploye, onk après l' ôte l' accint d' Lidje (Otoman, kimander) eyet l' accint d' Hesbaye (''Otomon, kimonder''). * Li [[Nén Durant Indicatif Erirece]] pluriyal est rindou pa ''-int'' (''il acorint'') estô di '''-ît''' (il acorît). * Li [[shuvion]] -ion est léjhou a deus sillabes :Mins ces Trouks et ces eritikes Racorént a si grands tropeas So nosse bastion (''bastiyon'') do Palå. === Croejhete === * L' uzaedje do nén definixhant prono "tertos" ni corespond nén a l' uzaedje d' asteure (il est eployî come addjectif). :Avou ''tertotès'' grandès airs (Avou totès grandès airs). :Gn aveut ene téle espouvante el veye / Ki ç' n' esteut k' ''tertotès'' plorreyes (totès plorreyes). :Dji sohaitive ki ''tertos'' les croufieus (tos les croufieus), ouxhént des rins come li Bassa di Waradinne. * Ridoblaedje des superlatifs. :Ca si très foû près il estént Ki zels et nos, nos ns atrapént Nos haversaks avou nos pikes (il estént si témint tot près d' nozôtes ki…) * L' adviebe "trè" vout dire "si", "témint" :Loukîz ! '''trè''' tant nos è touwîs Ki tos les dwôrs end estént plins ('''si''' tant nos ndè touwîs ki …; nos ndè touwîs '''témint''' tant ki …) * Li prono "lezî" n' egzistêye nén co. On eploye "les". :Li mene ''les'' raetcha e grognon (Li mene '''lezî''' raetcha e grognon). === Motlî === *Gn a tot on motlî so les tecnikes militaires d' adon, eyet sol djeyografeye di l' Impire trouk. *Gn a eto des mots k' ont on sins pus lådje k' asteure, come estale = bwès. :Loukîz: i n' avént nén pus d' keure :Di leu moirt ni di nos côps d' bales :K' adon il ouxhént stî d' '''[[Motî:estale 1|estale]]'''. * Li scrijheu saveut dandjreus eto l' francès, ca sacwantès ratourneures polnut esse riwaitêyes (dedja) come des [[francijha]]s. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/paskeyes.html#viene Li tecse en etir] 12959 32456 2005-04-22T23:48:58Z Lucyin 16 [[Imådje:asnoe_bietris.jpg|thumb|Li passaedje do trin ås Asnoes]] '''Les Asnoes''' (la-minme: ''Les Asnès'', F. ''Assenois''), c' est èn ancyin hamtea d'&nbsp;[[Ofagne]], rimetou avou l' Grand [[Bietris]]. Il est trevåtchî på tchmin d' fier Bietris-Dinant. Po l' etimolodjeye, les sinonimeyes et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Asnoe|l' esplicant motî]]. 12960 32457 2005-04-22T21:56:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Esnoe]] 12961 32458 2005-04-23T01:04:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Esnoe</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes el Walonreye: <B>1.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Esneu</FONT>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Esneux</span>, divnou intité. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Astenido (814), Astenoit (1236), Astenoir (1350)</span>. <B>2.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Esnè, Asnè</FONT>) hamtea d' [[Motî:Ompré|Ompré]]. e <span lang=fr>F. Assemois.</span> On scrît eto: [[Motî:Asnoe|Asnoe]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Astonaiz (1356)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"hasta"</span> (pitit bwès, pitit baston, lance di sôdård, rl a: [[Motî:estale 1|estale]]), acmaxhî avou l' bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"astaniya"</span> ([[Motî:coxhe 1|coxhreye]]), [[cawete -oe]] (bwès ås ptits åbes). Minme mot: *[[Motî:Asnoe|Asnoe]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:Staneu|Staneu]] ---- * [[Ompré|Pus di racsegnes so Esnoe dlé Bastogne]] * [[Esneu|Pus di racsegnes so grand Esneu]] * [[Esneu (viyaedje)|Pus di racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Esneu]] 12962 34418 2005-07-10T14:44:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Deujhinme sidje di Wîne pås Otomans]] 12963 32460 2005-04-23T01:00:46Z Pablo 5 '''Ompré''' (F. Hompré), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Biertogne]], el [[province do Lussimbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6640'''. ** davance : '''6649'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''B 30'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Arondixhmint : [[Bastogne]] * Po l' etimolodjeye et les vî(s) scrijha(s), riwaitîz dins [[Motî:Ompré|l' esplicant motî]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] d' Ompré == === Hamteas === * [[Motî:Esnoe|Esnoe]] (la-minme : ''Esnè''; a Bastogne ''Asnè'', F. ''Assenois''). * [[Motî:Tchåmont|Tchåmont]] (la-minme ''Tchâmont'', F. ''Chaumont''); Lomaedje des djins : les Tchåmonîs; Sipotaedje: les Pouchlons; * Clotchîmont (F. ''Clochimont''). * [[Ruxhea|Granru]] (F. ''Grandrue'') * Lozindje (F. ''Losange''); c' est la kel [[princesse Matile]] a stî al pitite sicole. * Rimeytchampagne (la-minme: a ''Rmîtchampagne''). * Rimwèveye (la-minme: a ''Rmwavèye''). * Serwåcoû (la-minme: Serwâcoûr, F. ''Salvacourt''), ki n' a waire sofrou a l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]] === Ôtès plaeces === * A vey avou des aiwes : ** Al [[Motî:schate|Schate-Aiwe]]. 12964 32461 2005-04-22T23:03:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ompré</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hompré</span>, rebané avou [[Motî:Vå-so-Seure|Vå-so-Seure]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Hompreit (1354), Hampreit (1497)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] <span lang=de>"Huno"</span> ([[etimolodjeye tîxhone|pitit no tîxhon]]) + [[Motî:pré|pré]]; Loukîz a : [[Motî:Onveye|Onveye]]. ---- * [[Ompré|Pondants et djondants so Ompré]]. * [[pré|Nos d' plaeces fwaits avou l' mot "pré"]] 12965 32462 2005-04-22T23:06:09Z Pablo 5 Sidje di Wîne pås Otomans displaecî viè Deujhinme sidje di Wîne pås Otomans #REDIRECT [[Deujhinme sidje di Wîne pås Otomans]] 12966 32463 2005-04-22T23:06:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Tchåmont]] 12967 32464 2005-04-22T23:07:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Tchåmont]] 12968 59802 2006-06-07T14:16:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Havlindje +Havlondje) [[categoreye:toponimeye|Tchamont]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchåmont</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes et plaeces del Walonreye. <B>1.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Tchaumont</FONT>) ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Chaumont-Gistoux</span>, divnou intité. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Calmont (870)</span>. <B>2.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Tchaumont</FONT>) hamtea d' [[Motî:Florene|Florene]]; no d' ene plaece di [[Motî:Påye|Påye]]. <B>3.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Tchâmont</FONT>) hamtea di [[Motî:Ompré|Ompré]]. Sipotaedje des djins : les [[Motî:pouchlons|Pouchlons]]. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Tchåmont-dlé-Sinfontinne</FONT> hamtea d' [[Motî:Havlondje|Havlondje]], e F. <span lang=fr>Chaumont-lez-Saintfontaine</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Chamont juxta Centfontaine (diviè 1350)</span>. <B>5.</B> (la-minme: <FONT COLOR="#ff0000">Tchanmont</FONT>) no d' ene plaece inte [[Motî:Viyance|Viyance]] et [[Motî:Transene|Transene]], e F. <span lang=fr>Chanmont</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>calvus mons</I></span> (Pelé Mont, mont sins rén dso). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchåmonî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchåmonresse</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Tchåmont. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Tchaumonî, Tchaumon'resse</FONT>, Tchâmonî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchåmoncea</B></FONT> [n.pl.] no d' ene plaece di [[Motî:Djumet|Djumet]]. ---- * [[Tchåmont-Djistou|Dipus d' racsegnes sol grand Tchåmont-Djistou]] * [[Tchåmont-Djistou (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Tchåmont-Djistou]] * [[Ompré|Dipus d' racsegnes so Tchåmont dlé Bastogne]]. * [[Florene|Dipus d' racsegnes so Tchåmont dlé Florene]]. 12969 32466 2005-04-22T23:08:07Z Pablo 5 Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Viene displaecî viè Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne #REDIRECT [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne]] 12970 32467 2005-04-22T23:44:32Z Lucyin 16 Li passaedje do trin ås Asnoes (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Li passaedje do trin ås Asnoes (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 12971 32468 2005-04-22T23:46:56Z Lucyin 16 plake a Asnoe dlé l' Tchestea (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} plake a Asnoe dlé l' Tchestea (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12972 32469 2005-04-22T23:50:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Asnoe]] 12973 32470 2005-04-23T00:05:05Z Lucyin 16 eglijhe d' Ofagne (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe d' Ofagne (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 12974 62216 2006-06-17T14:22:21Z Pablo 5 Dj' a rsaetchî l' boket «Li diccionaire serè-st eplaidî après l' moirt di l' oteur, pa onk di ses soçons (on Flamind).» li deujhinme pådje di l' egzimplaire k' i gn a-st el biblioteke di France mete èn imprimeu d' Lidje, ey ene date (mins scrîte al mwin) di 1845. Li 3inme pådje a l' singnateure da Grandgagnadje, et dire ki tot egzimplaire nén siné est on fås... Motoit k' i gn a yeu on deujhinme eplaidaedje, après s' moirt, fwait pa on Flamind si soçon? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;avri 2005 a 00:28 (UTC) Dji vén d' comprinde, li motî a stî eplaidî e troes bokets ... li dierin après l' moirt di l' oteur. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di djun 2006 a 14:22 (UTC) 12975 32472 2005-04-23T00:30:08Z Pablo 5 kesse so l' eplaidaedje di s' motî vey [[Copene:Motî etimolodjike da Grandgagnage]] po ene kesse sol date d' eplaidaedje di s' motî 12976 32473 2005-04-23T00:56:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Asnoe (ôtes)]] {{Omonimeye}} 12977 32474 2005-04-23T00:56:38Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Asnoe]] dlé l' Tchestea (la minme ''Asnwa'', fr: ''Assenois''), viyaedje rebané avou [[Leglijhe]]. * Asnoe dlé Hamwè (la minme ''Asneu'', fr: ''Asneux''), hamté d' [[Hamwè]]. * [[Les Asnoes (Bietris)|Les Asnoes]] (la minme: ''Les Asnès'', fr: ''Assenois'') hamtea rebané avou [[Bietris]]. * Asnoe (u Esnoe) dlé Ompré (la minme, ''Asnè, Esnè'', fr: ''Assemois''), hamté d' [[Ompré]] * Esnoe u [[Esneu (viyaedje)|Esneu]] (la minme: ''Esneu'', fr: ''Esneux''), viyaedje divnou [[Esneu|intité]]. ---- Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, vey e l' esplicant motî ezès intrêyes po [[Motî:Asnoe|Asnoe]] eyet [[Motî:Esnoe]]. 12978 32475 2005-04-23T01:23:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ucîmont#Hamtea]] 12979 32476 2005-04-28T12:21:00Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Gn a deus viyaedjes, et kécfeye des ôtes [[toponimeye|nos d' plaeces]] ki s' lomnut '''Lontchamp''' : * [[Lontchamp-dlé-Bastogne]] * [[Lontchamp-dlé-Du]] Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Lontchamp|l' esplicant motî]]. 12980 32477 2005-04-23T10:05:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[troke da Hendschel]] 12981 32478 2005-04-23T10:06:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Betchfessî ey]] 12982 32479 2005-04-23T20:57:05Z Pablo 5 åd fwait di "Asnoe" Asnoe / Esnoe / Esneu. Si on n' pout nén prinde OE po Esneu, pask' i gn a nou O, on nel pout nén prinde nerén po * Les Asnès (Bietris) * Asnè / Esnè (dilé Bastogne) * Asneu (dlé Hamwè) ki n' ont nerén pont di O. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 23 d'&nbsp;avri 2005 a 10:17 (UTC) Po les deus prumîs i gn a l' lete pivot "o", siya: "Assen'''o'''is" (les vîs scrijhaedjes -oi/-ois/-oy pol cawete -oe si polèt åjheymint si rfonde -oe paski, djustumint, on ritrove ene lete e cmon dins les deus scrijhaedjes). Pol troejhinme c' est l' veur ki po l' cawete c' est l' minme ki po Esneu (Esneux, Asneux). D' èn ôtes costé, si bén dji so conte li rfondaedje shuvant ene viye rovieye etimolodjeye po on no tot seu; si end a des ôtes ki, zels, ont wårdé on scrijhaedje "francès" pus etimolodjike, ça pout esse diferin. Esneu/''Esneux'' estant pår trop diferin di Asnè/''Assenois'' (les scrijhaedjes "francès" n' ont rén a vey l' onk avou l' ôte, eyet on voet nén on minme bodje nerén), ça fwait ki, si bén on pout rtrover ene cawete -oe cåze di ''Assen'''ois''''', on nel pout nén fé rider vie "Esneu". Asneu/''Asneux'' si pôreut rfonde Asnoe come les ôtes pask' on-z a l' minme bodje, la c' est clair; ça fwait k' i gn a ene sacwè ki candje eneviè l' Feller ou l' sicrijhaedje francès, mins eto ene sacwè ki dmeure. Çou ki n' pout nén aler, c' est di scrire "Asnoe" po Esneu (c' est impossibe di ricnoxhe li mot avou on sfwait candjmint). Asteure, motoit ki "Esnoe" ça sereut possibe; et adon scrire eto "Esnoe" pol ci dlé Bastogne? (mins la l' sicrijhaedje francès c' est "Assenois", ça n' va nén (si ça sereut "Essenois" ci sereut diferin) dji sereut po wårder "Asnoe" come foûme walon po tos les cis k' ont on no francès "Assenois" (Asnè, Asnwè, Asnwa,...), come disk' asteure. Po les deus ôtes (''Asneux, Esneux'') on pôreut rfonde li cawete (etimolodjicmint, Asnoe, Esnoe) ou nén (Asneu, Esneu). Mins on n' pout nén mete les cwate prononçaedjes (Asn(w)è, Asneu, Esn(w)è, Esneu) dizo ene minme sicrîte cogne, paski les scrijhaedjes francès sont trop diferints ki pol permete (''Assenois, Asneux, Assenois, Esneux'') Nén åjhey Mins si on louke seulmint ås cis ki si scrijhèt "Assenois" e francès, et ki s' prononcèt "Asn(w)è" (eyet Esnè, mins c' est on ridaedje a -> è dins cåzu tot, nonna? come "dj' è", evnd), la c' est pus åjhey po mete "Asnoe". [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;avri 2005 a 20:57 (UTC) 12983 40963 2005-10-04T11:40:14Z Pablo 5 [[Categoreye:Micolodjeye|Abussoneu]] Èn '''åbussoneu''' (ene '''åbussoneuse''' u '''åbussonresse'''), c' est ene djin ki s' î cnoxhe dins les [[åbussons et tchampions]] des bwès. Eto, end irè cweri endè magnî el såjhon. Les pus eraedjîs si metront dins des soces d' åbussoneus, et fé des escursions po dschovri des belès djîsses avou toplin d' åbussons. == Sacwantès soces d' åbussoneus del Walonreye == * [[Li Tchestea|å Tchestea]]. 12984 51299 2006-03-12T14:11:58Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Syince]] 12985 59542 2006-06-06T17:27:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Gg]uere) di 40\b +\1 di 1940-1945) on (ene) '''terorisse''', c' est onk (ene) ki va distrure des bastimints avou des bombes ou ki va macsåder des civils, po lûter siconte d' on redjime politike k' est pus bråmint pus foirt ki lu (leye). Li mot '''[[Motî:terorisse|terorisse]]''' sieve eto po cåzer des idêyes et des cdujhances di ces djins la. Ci n' est nén on mot obdjectif, ca ces moyéns d' lûte la polèt esse veyowes do bon costé pås cis ki s' endè siervèt po tchessî on spotchant innmi, k' i n' sårént ataker d' front. Les "terorisses" sont adon lomés '''Rezistants''' pås djins d' leus djins. Ça a stî come ça po les Walons ki lûtént siconte des Nazis. Po-z aler disconte di l' eployaedje do mot "terorisse" po diner do pî a des politikes di spotchaedje des ptits peupes, sacwants cotuzeus come [[Mehdi El Mandjra]] ont-st enondé ene atuze di '''terorisse d' estat'''. Il eploynut ci mot la po djåzer des atacaedjes d' èn estat siconte d' on peupe bråmint pus flåwe, foû do [[droet eternåcionå]]. Metans : l' atacaedje des Israyelîs conte les Palestinîs, des Estats Unis conte li Viet-Nam, l' Afganistan u l' Irak. == Istwere do mot "terorisse" == Li mot "terorisse" a stî eployî pol prumî côp al [[Revolucion Francesse]], cwand les Revinteus touwént les cis ki n' estént nén d' acoird avou zels. On l' a reployî dins les anêyes 1920 po les [[disduts des Balkans]], la k' on rtouwéve les politikîs et les cotuzeus. El [[guere di 1940-1945]], l' Armêye Blanke, ki fjhént potchî les voyes di tchmin d' fier et touwer des Almands u des [[Recsisse]]s, estént lomés terorisses pås Almands. Mins les Bedjes lomént "terorisses" les Recsisses ki vnént touwer les rezistants come [[François Bovesse]]. Dins les gueres di dislaxhaedje e l' Afrike u l' Azeye, les [[dislaxhiveus movmint]]s estént veyous pås colnijheus come des terorisses. Après les indepindances, ces djins la ont divnou des eros nåcionås, et minme govierner les payis (Nelson Mandela, Yasser Arafat, Itzak Rabin). Après 1960, les payis ki n' ont seu aveur leu-z indepindance ([[Palestene]]) ont continouwé a ataker les ocupants avou les minmès tecnikes. N a-st eto yeu des cas po des redjons di des payis Uropeyins ki vlént s' dislaxhî di l' Estat Cintrå come l' [[Irlande Bijhrece]] (IRA) u l' [[Payis Basse]] ([[ETA]]). Après les [[atacaedjes di Noû-York et Washington]], li prezidint des Estats-Unis a declaré ene guere disconte les terorisses. L' idêye rishonnéve al guere disconte les comunisses k' aveut stî enondêye på senateur Mac-Carthy dins les anêyes 1960. Les innmis terorisses mostrés do doet pås Amerikins estént des [[islamisse]]s (Taliban d' Afganistan, movmint palestinî, Hamas, Al Qayda) u des nén Islamisses (govienmint irakyin da Saddam Hosseyn, movmints d' Rezistance el Palestene, govienmints d' Iran et del Corêye do Nôr). L' atuze a purade siervi a sotni l' [[guere d' Afganistan|evayixhaedje di l' Afganistan]] (2001) et d' [[guere d' Irak|l' Irak]] (2003) pås Amerikins. Eto, les djins des [[payis arabes]] ont tertos pinsé ki les Ameriins et les Israyelîs moennént ene novele croejhåde po fé wangnî les tuzances des [[Djwifs]] et des [[Crustins]], et spotchî tos les [[Muzulman]]s. Ci sintimint la pôreut kécfeye amoenner mo des gueres et des disdus el kimince do 21inme sieke. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/terorisse.html Pådje di tecses e walon sol terorisse]] 12987 49459 2006-01-23T15:45:15Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">terorisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] onk (ene) ki distrût des bastimints avou des bombes ou touwer des djins, sovint po-z ataker on sistinme politike k' i sont disconte, et k' est bråmint pus foirt ki zels (mot purade eployî a pårti d' 1940). <I>Li bale des francs tireus Djwifs, ki vlént dischinde les terorisses - sapinse zels - rassåvés dins l' eglijhe, l' acsujha , la k' i rotéve påjhirmint å mitan del grande rowe, po s' rinde so posse</I> ([[J.P. Dumont]]). rl a: [[Motî:anårtchisse|anårtchisse]], [[Motî:revinteu|revinteu]], [[Motî:rediveu|rediveu]]. <span lang=fr>F. terroriste.</span> <B>II.</B> [o.n.] manire di s' codure di ces djins la. <span lang=fr>F. terrorisme.</span> Parintêye : * [[Motî:terorijhî|terorijhî]] ---- * [[terorisse|Dipus d' racsegnes sol terorisse]]. 12988 32485 2005-04-27T08:39:24Z Gangleri 53 wpUserName = 'Gangleri'; // User name to display in signatures // Live Preview customization, // edit this to your own liking. wpUserName = 'Gangleri'; // User name to display in signatures wpShowImages = true; // Enable downloading and displaying of images // Include Live Preview... document.write('<script type="text/javascript" src="http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Pilaf/livepreview.js&action=raw&ctype=text/javascript&dontcountme=s"></script>'); // Now set everything up window.onload = Main; function Main() { LivePreviewInstall(); // You may include here other "extensions" } /* This is to keep track of who is using the Live Preview: [[User:Pilaf/livepreview.js]] */ 12989 32486 2005-04-23T20:20:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tetra</B></FONT> [o.n.] drap esprès, k' on ployive a deus, e triyingue et k' on meteut inte les djambes des efants k' on refaxhive k' on loyive avou ene espingue après les coines, u bén rmete ene [[Motî:covturete|covturete]] e molton padzeu, po n' nén mete des spingues. Etimolodjeye : [[måke di fabrike divnowe on cmon no]], [[noûmot|1945]]. ---- [[refaxhaedje|Dipus d' racsegnes sol refaxhaedje]]. 12990 32487 2005-04-23T20:33:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pampiesse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:faxhete|faxhete]] a taper evoye, k' on n' doet pus aveur rén d' ôte avou, po [[Motî:refaxhî|refaxhî]] les påpåds (u d' ene grande djin k' end a dandjî). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pampiesse</FONT>, pampers'</span> Etimolodjeye : [[måke di fabrike divnowe on cmon no]], [[noûmot|1970]]. ---- * [[pampiesse|Dipus d' racsegnes so les pampiesses]]. * [[refaxhaedje|Dipus d' racsegnes sol refaxhaedje]]. 12991 32488 2005-04-28T12:02:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>midone</B></FONT> [addj. padvant] di [[Motî:dinêye|dnêye]], lådje (ki dene voltî çou k' il a). <I>Li frumixhe n' est nén foirt midone; elle overe po s' måjhone</I> ([[M. David]]). Contråve: [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <span lang=fr>F. généreux, charitable, secourable.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. 12992 32489 2005-04-23T20:36:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:nûlêye]] 12993 32490 2005-04-28T12:05:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nûlêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> aiwe pompêye el mer et k' est epoirtêye dins l' cir, et fé ene grijhe u blantche masse ki mucheye li solea, et al fén si dismantchî et divni del plouve. <I>Ti rloukes les nûlêyes rôler doûçmint, ene padrî l' ôte, ene padzo l' ôte</I> ([[L. Warnant]]). <I>T' es la e plin mitan del pair, droete come èn I, hinant t' fire loucåde viè les nûlêyes et l' solo</I> ([[R. Joelants]]). On dit eto: [[Motî:nouwêye|nouwêye]] <span lang=fr>F. nuée, nuage.</span> <B>2.</B> volêye d' oujheas. <I>Aspite ene nûlêye di coirbås K' ramexhnèt tot l' måva bisteu Ki l' eraire vént d' abouter foû.</I> ([[H. Simon]]). <span lang=fr>F. nuée, volée.</span> <B>3.</B> [[Motî:peclêye|peclêye]] (bråmint des). <I>Dispoy lontins, dji so grand pere, dj' a ene nûlêye di ptits-efants</I> ([[J. Pirson]]). <span lang=fr>F. volée, ribambelle, floppée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nûlêye</FONT>, nûlâye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nûlea</B></FONT> pitite nûlêye. <I>I fåt si waire po fé lure li solea, po k' el bon vint tchesse å lon les nûleas</I> ([[A. Flesch]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nûlia</FONT>, nûlê</span>. Parintêye: * [[Motî:enûler|s' enûler]] ---- [[nûlêye|Dipus d' racsegnes so les nûlêyes]] 12994 32491 2005-04-23T20:41:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:maxhurer]] 12995 34484 2005-07-10T20:46:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhurer</B></FONT> ([[Codjowaedje djurer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:manni|manni]] avou åk di noer. <I>C' est del dorêye ås frambåjhes, ki maxheure les lepes.</I> <span lang=fr>F. souiller, noircir.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si maxhurer</FONT> <B>1.</B> si manni. <span lang=fr>F. se salir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I gn a l' cir ki s' maxhure</FONT>: dijheye cwand des nouwêyes arivèt et ki l' cir esteut bleu. <B>2.</B> si mete e coleur. <I>Totes les campagnes s' avént ddja maxhuré d' solea, ki c' end esteut plaijhi</I> ([[C. Denis]]) <span lang=fr>F. se colorer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">machurer</FONT>, mahurer, machurè, machèrè, machèrer, machërer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhuré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhurêye</B></FONT> <B>1.</B> [addj. padvant & o.f.n.] onk (ene) k' est mannet(e) u k' est noer di pea. <I>Kéne afwaire ! Maxhuré, croté, l' aiwe lyi pixhive foû d' ses bagues</I> ([[A. Moors-Schoefs]]). <I>Li djonne comere medcén lyi a fwait des royes et des croes, des djaenes, des rodjes, des noeres pattåvå s' vinte; maxhuré come èn Indyin</I> ([[G. Renson]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å Maxhuré:</FONT> no d' ene plaece d' [[Motî:Ebli|Ebli]]. <B>2.</B> ene miete [[Motî:sô 1|sô]] (sôle). <span lang=fr>F. givré.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Maxhuré</FONT> [o.n.] valet d' pike å djeu do minme no. On dit eto: [[Motî:niche|Nichleus]], [[Motî:kikich|noer kikich]], [[Motî:puwant|puwant]]. <span lang=fr>F. valet de pique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">machuré, -êye</FONT>, machurè, -ée, mahuré</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhuron</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sûne|sûne]] d' ene sitouve. <I>Elle esteut plinne di maxhuron.</I> <span lang=fr>F. suie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhurea</B></FONT> [o.n.] noere [[Motî:nûlêye|nûlêye]]. <I>Dirî on maxhurea, li solea nos fjheut l' nike</I> ([[D. Lionnet]]). <span lang=fr>F. nuage noir.</span> ---- * [[nûlêye|Dipus d' racsegnes so les maxhureas et les ôtes nûlêyes]]. * [[nichleus|Dipus d' racsegnes sol djeu d' cwåte k' on lome "Maxhuré" (valet d' make)]]. 12996 32493 2005-04-23T21:42:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:maxhurer]] 12997 32494 2005-04-23T21:44:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:maxhurer]] 12998 32495 2005-05-11T16:20:03Z Pablo 5 Li '''codjowaedje di djurer''', c' est come li ci d' [[Codjowaedje bouter|bouter]], mins avou on [[candjmint d' voyale]] å singulî di l' [[indicatif prezintrece]], do [[suddjonctif prezintrece]] et do [[cmandeu]]. A ces tins la, li [[troes bodjes di codjowaedje|bodje]] divént '''djeur-''' * dji djeure * ti djeures * i djeure. == Sacwants viebes di cisse sôre la == * [[Motî:disdjurer|disdjurer]] * [[Motî:djurer|djurer]] * [[Motî:durer|durer]] * [[Motî:maxhurer|maxhurer]] * [[Motî:muzurer|muzurer]] * [[Motî:rischurer|rischurer]] * [[Motî:schurer|schurer]] == Dins les accints do walon == * E [[Payis d' Lidje]], li prononçaedje del candjeye voyale est ''eû'' : dji ''djeûre''. * El [[Basse-Årdene]], gn a k' ene seule voyale "è" : ''djèrer; dju djère''. * E [[Payis d' Nameur]], gn a k' ene seule voyale "u" : ''djurer; dji djure'' * E sacwantès plaeces (Djodogne, Bietris), li u dvént ë : ''djërer; djë djëre'' == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/djurer.html Tåvlea do codjowaedje di "djurer"] [[Categoreye:Codjowaedjes|Djurer]] 12999 32496 2005-04-25T12:04:09Z Gangleri 53 most Wikipedias have this redirect; here #REDIRECT [[Mwaisse pådje]] #REDIRECT [[Mwaisse pådje]] 13000 32497 2005-04-25T16:19:25Z Gangleri 53 this maight be a usefull redirect, you can find the page with [[Project:Administrators]] #REDIRECT [[Wikipedia:Manaedjeus]] 13001 32498 2005-04-25T16:32:23Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Klaipeda]] 13003 32499 2005-05-03T06:58:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>enûler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">s' enûler</FONT> [v.pr.] endaler eviè les nûlêyes. <I>Lavola, on-z ôt l' tchant del vierlete ki s' enûleye</I> ([[J.M. Warnier]]). <I>Paretreut k' nosse Tere a dedja-st ataké a fé monter s' termomete, cåze di totes les måssîstés ki s' enûlèt d' on pô totavå</I> ([[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. s'envoler, s'élever, décoller.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:nûlêye|nûlêye]], [[betchete e-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>enûlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>enûlêye</B></FONT> [addj., padvant] come ricovrou (owe) pa des nûlêyes. <span lang=fr>F. en l'air.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur les ouys enûlés:</FONT> aveur les oûy broûyîs, ki n' voeyèt pus bén. <I>Les ouys enûlés, dj' a yeu des rujhes a lére li papî ki mes tronnants doets avént målåjhey tini di scwere</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. troublé, voilé.</span> 13004 32500 2005-04-25T23:26:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Marluzene</B></FONT> [f.n.] feme [[Motî:crodjambot|crodjambot]], k' on-z ôt shofler dins les tchminêyes u dzo les [[Motî:craeye|craeyes]] des ouxhs el Hesbaye et ki hape les efants ki n' sont nén vayants. ---- * [[crodjambot|Dipus d' racsegnes so les crodjambots]]. 13005 32501 2005-04-25T23:31:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Crodjambot del bijhe]]. 13006 32502 2005-04-25T23:32:51Z Lucyin 16 [[categoreye:doûcès croeyances]] On '''crodjambot del Bijhe''', c' est on [[crodjambot]] ki håbite li [[vint d' bijhe]], et ki va picî les lepes, li nez u les doets des efants, s' i moussèt foû pa ç' tins la. Gn a sacwants crodjambots del bijhe el [[Walonreye]] : * '''Djihene del Bijhe''', ki dmeure el [[Fåmene]]. Ele apice les efants ki rexhnut foû del måjhon cwand i bijhe. * '''Pépé Djhan Bijhon''', ki dmeure so [[Smwès]], avou ses aidants, les '''Spiçons''' (la-minme : les ''Spinçons'') ki broûlèt les ongues des efants ki vont a l' ouxh cwand i djale. * L' '''Oujhea å Rodje Betch''' u li '''Colon å Rodje Betch''' u li '''Cok å Rodje Betch'''. E sacwantès plaeces, on racourtixh si no : ''Clôrobetch'', ''Colôrobetch'', ''Corobetch''. I dmeure el Hesbaye, e [[Condro]], e l' [[Årdene]]. I vs betche et vos fwait des sbijheures si vos moussîz foû et k' i bijhe. I vs piçrè på nez et vos î hagnî. 13007 59258 2006-06-03T09:20:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djihan</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djihene</B></FONT> (a l' atake et padrî cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djhan</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djhene</B></FONT> (padrî voyale) [n.dj.] pitit no walon, e <span lang=fr>F. Jean, Jeanne.</span> <I>Dj' aléve tos les djoûs al taviene Boere ene cwåte avou nosse Djihene</I> ([[Marian d' Sint-Antoenne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djihan et Djhene fiyént del tchene; Djihan trota Djihene si såva;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djihan et Djhene rivnént d' Dinant; Djihan touma, Djihene li ramassa; Djihene fijha des vôtes et Djhan lzès magna:</FONT> [[rime-rame d' efant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on n' a nén Djhan, on a Djhene:</FONT>: on-z a todi on ptit bouneur dins s' måleur. Ôte parintêye : * [[Motî:djanete|djanete]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Djihan-comere|Djihan-comere]] * [[Motî:Djihan-fote|Djihan-fote, Djihan-ferfote]] * [[Motî:Djihan-vo-m'-ci|Djihan-vo-m'-ci]] * [[Motî:Djihan-cocoye|Djihan-cocoye]] * [[Motî:Djihan-d'-Lacea| Djihan-d'-Lacea]] * [[Motî:Djihanster|Djihanster]] * [[Motî:Djihan-Djé|Djihan-Djé]] * [[Motî:Djihan då Vint|Djihan då Vint]] * [[Motî:Pépé Djhan Bijhon|Pépé Djhan Bijhon, Djihene del Bijhe]] * [[Motî:Sint-Djhan|Sint-Djhan]] * [[Motî:Djihandjo|Djihandjo]] * [[Motî:Djihan d' Madi|Djihan d' Madi]] * [[Motî:Djihan d' Nivele|Djihan d' Nivele]] Poirteus do no : * [[Motî:Djihan (sint Djhan l' Evandjilî)|Djihan (sint Djhan l'&nbsp;Evandjilî)]] * [[Motî:Djihan l' Batisse|Djihan l' Batisse]] * [[Motî:Djihan d' Djudla|Djihan d' Djudla]] ---- * [[rime-rame d' efant|Dipus d' racsegnes so les rime-rame d' efants avou "Djihan-Djihene]]. * [[pitit no|Dipus d' racsegnes so les ptits nos e walon]]. 13008 32504 2005-04-30T12:57:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Batisse</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] pitit no walon, e <span lang=fr>F. Jean, Jeanne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vinoz Batisse, vinoz Mareye:</FONT> houcaedje (des martchoteas) après les djins k' i n' kinoxhèt nén leu no. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ritchitchi Batisse mayeur:</FONT> [[xhinaedje di brut|xhinaedje]] do xhuflaedje d' on pinson. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trankile come Batisse:</FONT> foirt trankile, foirt coet. <I>Il end aléve, trankile come Batisse.</I> <span lang=fr>F. sans soucis, allègrement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;franc come Batisse:</FONT> franc come on [[Motî:tigneus|tigneus]]. <span lang=fr>F. sans complexe.</span> <B>II.</B> [o.n.] ovrî ki boute mågré l' greve. <I>Si nos rfårè-t i ovrer avou les batisses.</I> <span lang=fr>F. non-gréviste.</span> Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Djihan l' Batisse|Djihan l' Batisse]] * [[Motî:batiscadia|batiscadia]] Omonimeye : * [[Motî:batisse|batisse]] ---- * [[pitit no|Dipus d' racsegnes so les ptits nos e walon]]. * [[Djihan l' Batisse|Dipus d' racsegnes so Djihan l' Batisse]] 13009 32505 2005-04-25T23:49:28Z Lucyin 16 Van Cau a l' Elizete, cwand il î rçuva les wangneus do Pris do Coirneu (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Van Cau a l' Elizete, cwand il î rçuva les wangneus do Pris do Coirneu (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13010 65508 2006-06-29T19:05:46Z Pablo 5 wikifiaedje [[Categoreye:rilomés Walons|Van Cauwenberghe]] [[Imådje:van_cau.jpg|thumb|left|Van Cau a l' Elizete, cwand il î rçuva les wangneus do Pris do Coirneu (2004). <SMALL>Poitrait saetchî pa Lucyin Mahin</SMALL>]] '''Jean-Claude Van Cauwenberghe''' (pus coûtmint lomé '''Van Cau''') a skepyî a [[Tchålerwè]] li [[28 d' avri]] [[1944]]. C' est on politikî walon, k' a stî mayeur di Tchålerwè, pu prezidint do [[Pårti Socialisse]]. Asteure, il est prezidint del [[Redjon Walone]] (dispoy 2000 et, e 2004, il î a stî rlomé on deujhinme côp, normåldimint po disk' a 2009, mins, e 2006, i s' a sintou oblidjî d' leyî s' plaece a [[Elio Di Rupo]]. C' est onk des prumîs politikîs k' a djåzé e [[walon]] dins sacwants raploûs oficirs, et ki n' a måy catchî k' il esteut foirt binåjhe do ravicaedje do walon. Il a-st aprin l' walon el rowe, a Tchålerwè, cwand esteut roufion. [[Imådje:van_cau_responda.jpg|thumb|Boket d' on responda da Van Cau a ''Femmes d'Aujourd'hui'']] E 2004, i rçuva les wangneus do [[Pris do Coirneu]] a l' [[Elizete]]. == Cårire politike == * 1977-1983 : Diputé * 1983-1995 : Mayeur di [[Tchålerwè]] * 1995-1999 : Minisse do Budjet, des Finances, di l' Eploye eyet del Formåcion å [[govienmint walon]] eyet Minisse do Budjet, des Finances eyet del Fonccion publike del [[Cominålté francesse]] * 1999-2000 : Minisse do Budjet, di l' Ekipement et des Travôs publiks å govienmint walon * dispoy 2000 : Prezidint do govienmint walon == Hårdêye difoûtrinne == * [http://vancau.wallonie.be Si waibe oficire] [[en:Jean-Claude Van Cauwenberghe]] [[eo:Jean-Claude van Cauwenberghe]] [[fr:Jean-Claude Van Cauwenberghe]] [[nl:Jean-Claude Van Cauwenberghe]] [[ro:Jean-Claude Van Cauwenberghe]] 13011 45043 2005-11-19T03:32:37Z Pablo 5 [[Categoreye:Rilomés Bedjes]] [[Categoreye:Walonreye]] 13012 57188 2006-05-17T20:53:30Z 81.192.134.101 [[Categoreye:Rilomés Walons|*]] [[Categoreye:Walonreye]] [[categoreye:Rilomêyès djins|Walons]] On '''rlomé Walon''', ene '''rilomêye Walone''', c' est ene djin k' est cnoxhowe lon et lådje, purade après 1850, et ki provént del [[Walonreye]] d' asteure. Les pus grands [[ricwereus sol walon|rcwereus]] sol lingaedje [[walon]] et les [[scrijheus e walon]] sont eto rwaitîs come des rlomés Walons. Sacwants djins des ancyins [[Bas-Payis walons]] et del [[Principåté d' Lidje]] sont eto rprins vaici. == Årtisses == === Fijheus d' fimes === * Les [[frés Dardenne]]. === Muzicyins === * [[Eugène Ysaye]] * [[Modeste Grétry]] * [[Roland d' Lassus]] === Pondeus === * [[Pierre Delvaux]] * [[René Magritte]] * [[Constantin Meunier]] * [[Pierre Paulus]] === Tchanteus et cåzaedjisses === * [[Jacques Bertrand]] * [[Nicolas Bosret]] === Fijheus di sketches === * [[Raymond Devos]] == Edvinteus == * [[Zénobe Gramme]] * [[Adolphe Sax]] == Esportifs == * [[Justine Henin]] == Industriyels == * [[Ernest Solvay]] == Istoryins == * [[Léopold Génicot]] * [[Henri Pirenne]] == Linwincieus == * [[Jules Feller]] * [[Maurice Grevisse]] * [[Jean Haust]] * [[Louis Remacle]] == Politikîs et bouteus pol Walonreye == * [[François Bovesse]] * [[Arile Carlier]] * [[Jules Destrée]] * [[André Renard]] * [[Tchårlî Djambe-di-Bwès]] * [[Jean-Claude Van Cauwenberghe]] == Rilidjeus == * [[Joseph Anciaux]] * [[sint Mucyin Mareye|Louis-Joseph Wiaux]] == Sicrijheus == * [[Maurice Carème]] * [[Achille Chavée]] * [[Nicolas Defrecheux]] * [[Arthur Masson]] * [[Charles Plisnier]] * [[Georges Simenon]] == Sincieus. == * [[Jules Bordet]] * [[Julien Fraipont]] * [[Marie-Anne Libert]] * [[Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy]] * [[Edouard Van Beneden]] == Mårlomés Walons == * [[Léon Degrelle]] * [[Afwaire Dutroux|Marc Dutroux]] == Loukîz eto == * [[rilomés Lidjwès]] (do tins del Principåté) * [[Rilomés Bouyonîs]] (do tins del Dutcheye) * [[Rilomés Bedjes]] * [[Rilomés Flaminds]] 13013 32509 2005-04-26T00:15:11Z Lucyin 16 Si li "di" est ene divancete, adon : Roland d' lassus come Djihan d' Madi [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 26 d'&nbsp;avri 2005 a 00:15 (UTC) 13014 32510 2005-04-26T00:20:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Roland di Lassus]] 13015 32511 2005-05-01T13:23:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fali 1</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:flåwi|flåwi]]. <I>Dj' a l' cour ki falixh.</I> On dit eto: [[Motî:fwebli|fwebli]]. <span lang=fr>F. faiblir, défaillir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fali des bresses:</FONT> aveur les bresses ki s' edoirmèt, di dmorer sins bodjî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fali</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>faleye</B></FONT> [addj., padvant] [[Motî:nåjhi|nåjhi, nåjheye]]. <I>Il est fali, li pôve gamén.</I> <span lang=fr>F. fatigué.</span>. Parinteye: * [[Motî:disfali|disfali]] 13016 32512 2005-05-01T13:27:30Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * fali (viebe) [S0], [E1], [E34] * fali (addj.) [S0], [E34] 13017 32513 2005-05-03T05:26:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fali 2</B></FONT> fok dizo codjowa: <FONT COLOR="#ff0000"><B>falou</B></FONT> [omrin pårticipe erirece] manké di. <I>Dj'a falou lyi mete mi pougn e plin mouzon; i m' mankéve dijh bons cintimetes po-z awè l' bresse long assez.</I> <span lang=fr>F. faillir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>falou</B></FONT> [addj. todi omrin] dins l' ratourneure <FONT COLOR="#0000ff">falou gamén</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">gamén falou:</FONT> gamén manké (båshele ki djouwe a des djeus d' valets, ki s' kidût come les valets). <I>vo gamene, c' est on gamén falou.</I> <span lang=fr>F. garçon manqué.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">falou</FONT>, falu, falë.</span> Etimolodjeye: pårticipe erirece di "fali", vinant do viebe latén <I><span lang=la>"fallere"</span></I> (én nén fé). Coinrece Payis d' Nameur, Tchålerwè, Roman Payis. Omonime å pårticipe erirece (falou) * [[Motî:faleur|faleur]]. 13018 32514 2005-04-28T12:23:29Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Gn a deus mots ki si scrijhèt "menir". * [[Motî:menir 1|menir]] (monsieu) * [[Motî:menir 2|menir]] (grosse pire) 13019 32515 2005-04-27T13:50:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rîlêye francès-walon]] 13020 42755 2005-10-30T02:47:58Z Pablo 5 [[categoreye:rilomés Walons|Genicot, Leopold]] [[categoreye:istwere del Walonreye|Genicot, Leopold]] '''Léopold Génicot''' ([[18 di måss]] [[1914]] a [[Forveye]] — [[11 di may]] [[1995]] a [[Ocgniye]]) fourit èn istoryin, professeu a l' [[univiersité d' Lovén]]. C' est lu k' acvierna li live ''Histoire de la Wallonie'' (1973, ås eplaidreyes Privat a Paris), li prumî vraiy live so l' istwere di tote li Walonreye. On î lét, dins si adrovaedje: :''Ces pådjes cial mosterront a nosse Walonreye ki s' dispiete ki si istwere est l' meyeu waerant di si avni.'' Léopold Génicot esteut consyint kel lingaedje walon esteut ene des pires pol bastixhaedje di l' idintité walone, mins i n' a waire djåzé ni scrît e walon. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.wallonie-en-ligne.net/1995_Cent_Wallons/Genicot_Leopold.htm Biyografeye e francès so «Wallonie en ligne»] 13021 32517 2005-05-01T13:53:00Z Pablo 5 '''Edouard Van Beneden''' a skepyî e 1846 ey a morou e 1910. C’ esteut on prof di [[zolodjeye]] a l’ [[univiersité d' Lidje]]. Il a stî ricnoxhou long et lådje pa ses studias so les naweas des celures djenitåles. Tot corwaitant li [[blanc vier]] do tchvå, kimint çki ses oûs s’ fwaiynut, i discovere ki les [[cromozôme]]s si [[Motî:dispwairyî|dispwairièt]], mins k’ onk di tchaeke pwaire est tapé evoye. C’ est parey po les celures des djermons et des ovaires. Ça a stî on nouzome trova k' a drovou l' voye a totes les avanceyes del djenetike e 20inme sieke. [[en:Edouard Van Beneden]] 13022 32518 2005-04-27T17:04:46Z Lucyin 16 pådje del rawete do motî da Cambresier (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} pådje del rawete do motî da Cambresier (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13023 32519 2005-04-27T17:06:11Z Lucyin 16 ene verdire dins l' nive (poitrait saetchî pa Martine. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} ene verdire dins l' nive (poitrait saetchî pa Martine. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13024 44974 2005-11-17T19:00:19Z Pablo 5 [[Categoreye:Motîs walons|Moti da Cambresier]] [[Imådje:cambresier_moti.jpg|thumb|pådje del rawete do motî da Cambresier]] Li '''Motî da [[Cambresier]]''' est onk des prumîs motîs do walon, ki note l' accint d' [[Lidje]]. Il a moussî foû e [[1757]]. Cambresier dit lu-minme k' i n' a nou sistinme ortografike, mins k' i scrît come el sint. Al fén do motî, gn a eto ene rawete ki mostere les diferinces avou l' accint do [[Payis d' Heve]] ([[Limbôr]]), inte di zeles les cenes a vey avou l' prononçaedje di çou ki s' lomrè li [[betchfessî å]]. 13025 35045 2005-07-16T01:02:02Z Pablo 5 '''Cambresier''', c' esteut on diccionairî do walon, ki provneut d' [[Tchinnêye]]. Si [[Motî da Cambresier|motî]] a vudî e [[1757]]. [[categoreye:ricwereus sol walon]] 13026 32522 2005-05-03T04:37:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Magrite</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> pitit no d' comere, e <span lang=fr>F. Margueritte.</span> <I>Asteure ki Hanesse aveut temté Magrite, Les eures a leu shonnance alént toplin moens vite</I> ([[L. Lagauche]]) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Rotche Magrite Zabele:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Transene|Transene]]. <B>2.</B> no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Magritte, Magrit, Magriet</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Magrite</FONT>, Magrete, Margarite, Marguèrite, Mârgurite</span> vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Magrite (1302), Magrete (1418), Magritte (1602)</span>. Poirteus do no : * [[René Magritte]]. * [[Motî:Magrite (sinte)|sinte Magrite]] Minme sourdant etimolodjike. * [[Motî:magrite|(pitite) magrite]]. * [[Motî:magriyete|magriyete]]. * [[Motî:rinne-magrite|rinne-magrite]]. * [[Motî:Garite|Garite]] * [[Motî:Gueyite|Gueyite]] ---- * [[pitit no|Dipus d' racsegnes so les ptits nos walons]] 13027 32523 2005-04-27T17:17:56Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Magrite (sinte)</B></FONT> sinte k' a viké a Antiyoche di Pisideye e 3inme sieke; boune dame des fiyeus et des femes ki ratindnut famile. ---- * [[sinte Magrite|Dipus d' racsegnes so sinte Magrite]] 13028 32524 2005-04-27T17:18:47Z Lucyin 16 Ôtes vîs scrijhas : dame Magrite de ''Torebisoul'' (Torebijhoûle) ([[Djåçlete]], 1380), ''Magrete, veuve de Herman de Fetine'' ([[Lidje]], 1418), ''Magritte de Fontenelle'' ([[Cerfontinne]], 1602). Sourdant : [[Motî des nos d' famile walons|Germain & Herbillon, 1996]]. 13029 32525 2005-05-03T03:20:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>magrite</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(pitite) magrite</FONT>: magriyete. <I>El pré est tot rimpli d' magrites</I> ([[J. Coppens]]). <I>Ådzeu des teris, des magrites avént skepyî</I> ([[R. Honoré]]). <span lang=fr>F. pâquerette.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(grande) magrite</FONT>: [[Motî:rinne-magrite|rinne-magrite]]. <I>Dj' a des belès magrites dins m' djårdén</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. marguerite.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">magrite</FONT>, marguèrite, mârgurite, marguërite</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>magriyete</B></FONT> pitite blanke fleur, ki florixh dedja å moes d' avri (aviè Påke) el Walonreye, e sincieus latén <span lang=la><I>Bellis perennis</I></span>. <I>Des efants-tulipes, moussîs d' magriyetes, et ki pårlént on lingaedje etrindjir, s' avancît aviè leye</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <I>Les magriyetes divins les prés Vinént tot a poenne di s' mostrer</I> ([[J. Vrindts]]). On dit eto: (pitite) magrite, [[Motî:påkete|påkete]]. <span lang=fr>F. pâquerette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">magriyète</FONT>, mâgriyète, maugriyète</span>. Mots d' apacaedje: * [[Motî:rinne-magrite|rinne-magrite]]. ---- * [[magriyete|Dipus d' racsegnes sol magriyete (pitie magrite)]] 13030 32526 2005-05-03T03:17:25Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * magrite [O4] * magriyete [E1], [E34] 13031 32527 2005-04-28T20:17:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinne-magrite</B></FONT> [f.n.] grande blanke fleur, come ene [[Motî:magriyete|magriyete]], e sincieus latén <span lang=la><I>Chrysanthenum leucanthenum</I></span>; <span lang=fr>F. marguerite des prés.</span> ---- * [[rinne-magrite|Dipus d' racsegnes sol rinne-magrite]] 13032 32528 2005-04-27T17:24:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:magrite]] 13033 32529 2005-04-27T20:47:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tîne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Thines</span>, rebané avou Nivele. ---- * [[Tîne|Pondants et djondants]]. 13034 51314 2006-03-12T14:23:51Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Tine}} '''Tîne''' (F. ''Thines''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nivele]] el [[province do Roman Payis]] * [[Limeros del posse]] : '''1402''' (nén candjî). * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ni 103'''. * Arondixhmint : Nivele. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Tîne|l' esplicant motî]].'' == Rilidjon et uzance == On î rclaméve [[sinte Magrite]]. 13035 57905 2006-05-22T04:57:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:聖瑪嘉烈]] '''Sinte Magrite''' a viké et mori mårtire a [[Antiyoche]] di Pisideye e [[3inme sieke]]. C' est l' boune dame des fiyeus et des femes ki ratindnut famile. C' est ene [[sint fiesti el Walonreye|sinte fiesteye el Walonreye]]. Les femes ki sont grosses li rclamént a [[Tîne]]. Les cis k' avént stî e perlinaedje poirtént ene beneye binde so leu vinte. [[categoreye:crustinnisse]] [[de:Margareta von Antiochia]] [[en:Saint Margaret the Virgin]] [[nl:Margaretha van Antiochië]] [[no:Margareta av Antiokia]] [[pl:Święta Małgorzata]] [[sv:Margareta (helgon)]] [[zh:聖瑪嘉烈]] 13036 32532 2005-05-08T09:19:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>verdire</B></FONT> [f.n.] oujhea del famile des [[Motî:tcheutche|tcheutches]] (frindjilidîs) k' a des verdåssès ploumes sol vinte, et ene djaenåsse cawe, e sincieus latén <span lang=la><I>Chloris chloris</I></span>. On dit eto: [[Motî:linet|vete linete, djaene linete, vert linet, djaene linet]]. [[Motî:vert|(gros) vert]]. <span lang=fr>F. verdier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèrdîre</FONT>, vêrdîre, vèrdière, vèrdiére, vèrdiêre</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.64. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>verdî</B></FONT> [o.n.] verdire. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèrdî</FONT>, vèrdi, vèrdiè</span>. ---- * [[verdire|Pondants et djondants]] 13037 32533 2005-04-27T23:12:37Z Lucyin 16 on '''dmorant''', tot djåzant des oujheas, c' est ene sôre ki dmeure tote l' anêye el minme plaece, eneviè les [[oujhea voyaedjeu|voyaedjeus]], ki n' acovèt nén la k' i passèt l' ivier. == Sacwants oujheas ki dmorèt el Walonreye == * [[verdire]]. * [[agaesse]]. * [[coirnaye]]. * [[moxhon d' toet]] 13038 34993 2005-07-15T23:03:52Z Lucyin 16 [[categoreye:sicrijheus e walon|Piret]] [[Imådje:piret_auvrule.jpg|thumb|"A l' åvrûle des djaeyîs"]] '''Emile-Joseph Piret''' a skepyî e 1885, et mori e 1959; c' esteut on scrijheu e walon ki provneut d' [[Frantchîmont]]. Il a cmincî a scrire e 1920 et a ramexhner des mots walons, copurade k' il a stî temon po l’ [[ALW]]. Inte 1955 et 1957, il a fwait do diccionairî. Il a insi rashonné 2500 mots, des [[toponimeye|nos d’ plaeces]] eto, arindjîs pa coron, avou ene croejhete. Di 1950-a 1960, i shuva les scolaedjes da [[Arille Carlier]] a [[Tchålerwè]]. Il a eto stî ås [[Relîs Namurwès]] (il a yeu l’ cocåde). Si fourit i eplaidî dins les [[Cayés Walons]] eyet l’ [[Bourdon]]. Si prumî live rexha e 1953. C' esteut "A l’ åvrûle des djaeyîs" (''A l' auvrêre des gayîs''), avou 88 [[arimea]]s, sovint avou ene luçon al fén. [[Imådje:piret_bibe.jpg|thumb|100px|Bokets del Bibe redjårbés pa Piret (replaidaedje 1979)]] Ci côp la, il a vudî les ''Extraits bibliques'', des relîs bokets foû del [[Bibe]], redjårbés a môde di paskeye ki s' pasrént e payis walon. I vudît on prumî côp e 1960, et fourît replaidîs e 1979, todi pås Cayés Walons. Mins, gn a on live da sinne k' a dmoré nén plaidî : c' est "Å payis d’ Chinele et des Francs" ene schorsêye di bokets d' prôzes et d' arimeas. Di s' mestî, il a stî mwaisse di scole a [[Hodrémont]] pu a [[Romedene]] (1923-1952), la k’ il årè [[Yvon Laurent]] come sicolî. El [[guere di 1914-1918]], il esteut a prijhnî dins on camp e l’ [[Olande]]. Come bråmint des scrijheus walon do 20inme sieke, Emile-Djôzef Piret ni djåzéve måy walon avou les cis k' i rescontréve po s' mestî. Si n' a-t i måy dit a ses scolîs k’ î scrijheut e walon, u vanter l’ lingaedje walon divant les djins. == Egzimpes di lçons d' moråle dinêyes al fén des arimeas di "A l' åvrûle des djaeyîs". == Nos l' avans veyou avou ses bokets del Bibe, Mimile Djôzef Piret esteut foirt catolike. Tos ses arimeas volèt dner ene luçon. Vocial sacwants egzimpes. * a on rapia : :A cwè ça lyi åreut i siervou :D' etaessî tofer dins l' tchåssete :Si s' paradis sereut pierdou :po n' awè viké k' pol galete ? * po pretchi l' tcharité ås pôves :C' est bén çoula kel ci k' a tot :N' doet nén waitî a ene groumiote :Po soladjî do mia k' i pout :Les cis k' n' ont nén ddja ene faflote. * po critiker les cis ki doirmèt tins d' messe : :Mi dji di k' sokyî tins do siermon, :Et fote li camp dvant messe fineye, :C' est ptete onk des pus grands afronts :K' on såreut fé å Mwaisse del Veye. * d' onk ki rwaitive sins crankyî broûler l' måjhone d' on cinsî ki n' lyi aveut nén vlou vinde des canadas tins del guere di 14. :Dji n' trove nén çoula comifåt :Fåt todi rinde li bén pol må :Croeyoz kel Grand Mwaisse s' a rvindjî :So les brôreas ki l' ont clawé :Disso ene croes :Après l' awè :Måtrijhî ? :Årîz rovyî :Ki dvant d' rinde l' åme, Il a priyî :S' popa d' elzî pardoner et di n' les nén puni ? :Et kel tins k' Il a passé droci :Måy li Såveu do Monde n' a dit :"Tot come on t' fwait, fwait lyi". == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/piret.html Pådje ås scrijhaedjes da Piret] 13039 32535 2005-05-01T14:00:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bas Payis]] 13040 58071 2006-05-23T12:05:46Z Lucyin 16 /* Eritances do redjime francès ki dmorèt co å djoû d' ouy. */ Li '''redjime francès''', c' est l' sistinme politike k' i gn a yeu el Beldjike di 1796 a 1814. Il a cmincî djusse après li [[Binamêye Revolucion]] et l' [[Revolucion Braibançone]], di cåze di l' invayixhaedje des [[Bas-payis Otrichyins]], et del [[Principåté d' Lidje]] pås sôdårds francès, k' a shuvou l' [[Troejhinme batreye di Fleuru (1794)|batreye di Fleuru (1794)]]. C' est l' prumî et l' dierin côp kel France si rinda mwaisse di tote li stindêye del [[Walonreye]]. Li redjime politike del Walonreye esteut a pô près l' minme kel kel ci del [[France]] d' adon. I provneut bråmint des idêyes diswalpêyes al [[Revolucion francesse]], ramidrêyes pa [[Napoleyon]]. Li redjime francès a amoenné bråmint do disdu el Walonreye, copurade a cåze di l' afwaire des [[curé djureu|curés djureus]]. == Eritances do redjime francès ki dmorèt co å djoû d' ouy. == * L' uzaedje do [[francès]] come seule lingaedje oficire, do dzo å dzeu del schåle administrative. * Li voeyaedje evi des [[patwès]] (li [[walon]] esteut rwaitî insi, come tos les lingaedjes do payis ôte kel francès). * Li rmetaedje eshonne des provinces walones k' estént aloyeyes å [[Sint Impire Romin Djermanike]] eyet les cenes k' estént on boket des Bas-Payis Otrichyins. * Schovaedje evoye di l’ esclavaedje. * Pårtixhaedje e cantons. * Pårtixhaedje en arondixhmints d' djustice. * Suprimaedje des djibets. * Suprimaedje des [[déme]]s. * Li code Napoleyon. * Li rashiyaedje e l' [[estat civil]], et l' uzaedje des [[nos d' famile]]. * Les çanses adicioneles. * Les tchampetes. * Les forestîs. * Les djindåres. * Les djuris d’ assijhe. * Li [[moniteur]]. * Li metaedje a pårt di l’eglijhe et l’ estat. * Les contribucions. * Li sisteme metrike. * Les [[abondroets des djins]]. * Li [[cadasse]]. * Li [[divoice]]. * Li naturalijhaedje. 13041 32537 2005-04-28T11:08:46Z Lucyin 16 poitrait da Djozêye Mathot, diviè 1973, dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). poitrait da Djozêye Mathot, diviè 1973, dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). 13042 37285 2005-08-08T09:09:02Z Tiri 72 In-tiesse del lete di moirt da Djozêye Mathot, avou ene fråze e walon 13043 58601 2006-05-29T02:45:26Z Pablo 5 licince Li ptit live "Beguinetes et Djolibwès" da Djozêye Mathot == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13044 62445 2006-06-19T18:13:36Z Djoseph 126 [[categoreye:Sicrijheus e walon|Mathot Josee]] [[Imådje:josee_mathot_1973.jpg|thumb|left|Djozêye diviè 1973]] '''Josée Mathot''', pus cnoxhowe come '''Josée Spinosa-Mathot''' u '''Josée Spinosa''', a skepyî a [[Rinse]] li [[2 d' måss]] [[1921]], et mori a [[Flipveye]] li [[22 d' måss]] [[2005]]. C' esteut ene sicrijheuse e walon. Ele l' aveut-st aprin di ses parints, onk di [[Djamagne]] et l' ôte di [[Såtou]], mins k' avént ebagué el France. Ele sicrijha purade des [[arimea]]s, mins eto des prôzes a môde di [[biyet d' oumeur|biyets d' oumeur]], la k' ele pretchive tofer li djoye eyet li bouneur simpe. Ele a eto bråmint scrît po ls efants, des racontroûles do vî tins, et des tecses a disclamer ås bates di recitåcion. Elle a moussî ås [[Relîs Namurwès]] et a stî eplaideye toplin dins les [[Cayés Walons]]. On voeyeut cobén di ses scrijhaedjes eto dins l' [[Bourdon]]. Elle esteut ossu del [[SLLW]] (dispu 1982). Mins ele dinéve ses tecses a-z eplaidî a tertos, sins esse aloyeye a ene tchapele. Elle a insi parexhou dins l' [[Calindrî walon del Rantoele]]. Elle a yeu l' oneur d' esse eplaideye deus côps dins li [[ptite coleccion del SLLW]] (e 1982 et 1992). C' est l' seul sicrijheu k' end a adiercî on sfwait. Ele rascoda li [[Pris del Veye di Lidje]] diviè 1973, avou "Al taeye ås Fraijhes". Riprinjhe dins l' [[antolodjeye Fleurs Diyalectåles]] et dins [[Scrire]]. Come bråmint des scrijheus walon do 20inme sieke, ele ni djåzéve nén voltî walon divant les djins. [[Imådje:spinosa_beguinete.jpg|thumb|100px|Li ptit live "Beguinetes et Djolibwès"]] == Les eplaidaedjes del Djozêye. == * Ramexhnêyes d' arimeas. ** [[Motî:fouwêye|Fouwêyes]] (''Feuwèyes''), 1969, k' a rçû li ''Prix des Critiques''. ** Al [[Motî:fraijhe|taeye ås fraijhes]] (''a l' tâye aus fréjes''), k' a rascodou l' Pris del Veye di Lidje, li ''Prix des écrivains de Wallonie'' et li ''Prix du Lion's Club de Charleroi''. ** El bos k' on fwait les [[Motî:viole|violes]] (''Èl bos qu' on faît lès violes''). * Schorsêye di tecses po ls efants (eplaidîs sins date). ** Tchik-tchak purnalîs (''Tchic-tchac pèrnèlî''). ** [[Motî:beguinete|Beguinetes]] et [[Motî:djolibwès|Djolibwès]] (Bèguinète èt jolibwès''). * [[fåve do vî vî tins|Racontroûle]]s. ** Contes (1992). == Sacwantès fråzes dal Djozêye == [[Imådje:fwaire-paurt_djozeye_mathot.jpg|thumb|In-tiesse di s' lete di moirt, avou ene fråze e walon]] * Dji n' serè djamåy del soce des bråvès djins. Èm cour n' a pont d' caraco pol dimegne. Dj' a todi stî ene galvådeuse di tins, ki djowe al viole et ki n' rimplixh nén s' gregne. * Si fwaire-pårt est adrovou pa ene fråze e walon. :Rapåjheye do tins, rovieye des djins :Avou l' tere ki tofer ès racmince :Dji ravicrè dins totes les sminces. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/spinosa-rif.html Si pådje so l' Aberteke] * [http://users.skynet.be/sllw/spinosa.html Si pådje biyografike sol waibe del SLLW] (e francès) * [http://users.skynet.be/sllw/ant_spi.html Antolodjeye di ses scrijhaedjes sol waibe SLLW] (e [[sistinme Feller|Feller]]) 13045 54394 2006-04-13T10:31:55Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[Categoreye:pris et bates e lingaedje walon]] Li '''Pris del Veye di Lidje''', c' est on pris po les scrijheus e walon, purade di [[prôze]] et d' [[arimea]]s. Il est rindou tos les deus ans (cwand tot va bén). I pout esse diné po ene ouve tote seule, u po tote li cårire d' on scrijheu. Bråmint des tot grands nos des belès letes e walon el rascodît. == Djivêye des rascodeus do pris == * 01) [[Joseph Vrindts]] ki l' a rascodou li 10di måss 1927, po 1925 & 1926, po tote si ouve. * 02) [[Lucien Maubeuge]] * 03) [[Fernand Verquin]] * 04) [[Louis Remacle]] * 05) [[Franz Dewandelaer]] * 06) [[Nicolas Maréchal]] * 07) [[Max-André Frère]] * 10) [[Jean Guillaume]] * 11) [[Gabrielle Bernard]] * 12) [[Léon Warnant]] * 13) [[Willy Bal]] * 14) [[Georges Smal]] * 15) [[Emile Gilliard]] * 16) [[Jo Duchesne]] * 17) [[Jean Bosly]] * 18) [[Victor Georges]] * 19) [[Lucien Somme]] * 20) [[Nicolas Donnay]] * 21) (1973 ?) [[Josée Spinosa-Mathot]] * 22) [[Albert Lovegnée]] * 23) [[Roger Prigneaux]] * 24) [[Charly Dodet]] * 25) [[Eli Michel]] * 26) [[Paul Mahieu]] * 27) (1987) [[Albert Maquet]] * 28) (1991) [[Jean-Marie Kadjanski]] * 29) (1989) [[Jacques Warnier]] * 30) (1993) [[Laurent Hendschel]] * 31) (1995) [[Lisa Chastelet]] * 32) (1997) [[Paul-Henry Thomsin]] * 33) (2001) [[Bernard Louis]] * 34) (2003) [[Maggy Frisée]] * 35) (2005) [[Chantal Denis]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://aberteke.walon.org/bates.html#Lidje Dipus d' racsegnes sol Pris del Veye di Lidje] 13046 32542 2005-05-03T05:50:19Z Pablo 5 Pådje des Bates et Pris a vey avou l' lingaedje [[walon]]. [[Categoreye:Lingaedje walon]] 13047 58600 2006-05-29T02:44:57Z Pablo 5 licince pådje di coviete del ramexhnêye "A l' åvrûle des djaeyîs" da Em.-Jos. Piret == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13048 58599 2006-05-29T02:43:57Z Pablo 5 licince pådje di coviete do live di redjårbaedje del Bibe da Emile-Joseph Piret (replaidaedje 1979) == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13049 32545 2005-05-27T20:28:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djamagne</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Jamagne</span>, rebané avou Flipveye. <B>2.</B> No d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. ---- * [[Djamagne|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Djamagne]] 13050 32546 2005-04-28T14:02:34Z Lucyin 16 '''Djamagne''' (F. ''Jamagne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Flipveye]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5600'''. ** davance : '''6341'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ph 37'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * Arondixhmint : Flipveye. * Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Djamagne|l' esplicant motî]]. 13051 32547 2005-04-28T20:04:03Z Lucyin 16 ricoridjaedje di l' etimolodjeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>Såtou</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Sautour</span>, rebané avou [[Motî:Flipveye|Flipveye]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Saturia (1157), Soture (1155), Saultour (1412), Sauteur (1413)</span>. Etimolodjeye : bodje <span lang=la><I>saltus</I></span> (bwès), [[cawete -oe]] (plaece avou des bwès); Loukîz a : [[Motî:Såtin|Såtin]], [[Motî:Såtî|Såtî]]. ---- * [[Såtou|Såtou: pondants et djondants]]. 13052 32548 2005-04-28T17:04:08Z Lucyin 16 '''Såtou''' (la-minme: ''Sautou'', F. ''Sautour''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Flipveye]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5600 '''. ** davance : '''6352'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ph 49'''. * Arondixhmint : Flipveye. * Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Såtou|l' esplicant motî]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Såtou == === Hamteas === * Tchapele di Fwè (F. ''Chapelle de Foi'') * Forbot (F. ''Faubourg'') * Pixhlote (F. ''Pisselote'') * Pont-d'-Pire (F. ''Pont-de-Pierre'') * Vî-Såtou. === Ôtès plaeces === * A les [[maca|Maketes]]. 13053 32549 2005-04-28T17:03:30Z Lucyin 16 Såtoû displaecî viè Såtou #REDIRECT [[Såtou]] 13054 36056 2005-07-28T23:29:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>faleur</B></FONT> ([[Codjowaedje faleur|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.dj.] esse oblidjî d' aveur. <I>I fåt des cayets d' bwès po-z esprinde li feu.</I> <I>I m' fåt ene novele cote.</I> <span lang=fr>F. falloir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;faleur après (ene sacwè):</FONT> faleur aler cweri. <I>Et les mitchots k' faleut après</I> ([[Simon li Scrinî]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fåt bén:</FONT> on-z est (cåzu) oblidjî. Loukîz a: [[Motî:fåt-bén|fåt-bén]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est do "pask' i fåt bén":</FONT> åk k' on fwait (må) pask' on est oblidjî. Loukîz a: [[Motî:corwêye|corwêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt bén tot:</FONT> dijhêye ki mostere: <I>a)</I> k' ene sacwè est lon d' esse bén fwaite. <I>b)</I> k' ene djin est co bén [[Motî:fayé|fayeye]] u [[Motî:disbåtchî 1|disbåtcheye]]. <span lang=fr>F. pas brillant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' fåt k' on côp</FONT>; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' fåt ki (di) + viebe:</FONT> dijhêye po cåzer d' on ptit risse, d' ene pitite astcheyance, mins ki pout cwandminme avni. <I>I n' fåt k' ene vatche intrer dins l' corti po pitrouyî totafwait.</I> <I>I n' fåt k' d' fote ene aloumete.</I> Loukîz a: [[Motî:sufi|sufi]]. <span lang=fr>F. il suffit de, il y un petit risque, une probabilité que.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåt çk' i fåt:</FONT> dijhêye cwand on î va on pô roed. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"la fin justifie les moyens"</span>. <B>II.</B> [aidant viebe, sins djin] esse oblidjî di, diveur (s' eploye sovint avou on prono d' djin). <I>I m' a falou cori evoye.</I> <I>El fåt aler rcweri.</I> <I>I nel fåt nén leyî tot seu.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fåt i esse biesse d' aveur sitî fé ça !:</FONT> sclameure po onk k' a fwait ene biestreye. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' endè faleur</FONT>: manker. <I>I s' end a falou d' pôk ki ça n' arivaxhe.</I> <I>I s' endè fåt d' bråmint.</I> Omonime å pårticipe erirece (falou) * [[Motî:fali 2|fali]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:comifåt|comifåt]] * [[Motî:fåt-bén|fåt-bén]] ---- * [[aidant viebe|Dipus d' racsegnes so ls aidants viebes]] 13055 32551 2005-04-28T18:01:45Z 80.200.229.195 Lu Såtoû, c'est ossi in ptit richolot ki dchind des hyôteus d'Hèrissât et d' Conrad pou s'taper dins la Smwas l Km pus lon et 200 mètes pus bas. C'est dire k' i såte d'ène pîre su l'ôte a rdjonclant. Cand i djale, a l'iviêr et k' les êwes sont prîjes , gn è rin d' pus bê a vèy. [[Uzeu:80.200.229.195|80.200.229.195]] 28 d'&nbsp;avri 2005 a 18:01 (UTC) 13056 32552 2005-04-28T20:08:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djihan-Djé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djhan-Djé</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Jean-Geest</span>, rebané avou 1370 Djodogne; limero diyalectolodjike: [Ni 18]; vî limero del posse: 5906. Ortografeye walone oficire pol posse: Tchan-Djé. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] pitit no [[Motî:Djihan|Djihan]] + no d' plaece ([[Motî:Djé|Djé]]). ---- * [[Djihan-Djé|Pondants et djondants]] 13057 44808 2005-11-16T17:45:05Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Djihan-Djé''' (pus sovint prononcé ''Tchan-Djé'', F. ''Saint-Jean-Geest''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Djodogne]], el [[province do Roman Payis]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''1370'''. ** davance : '''5906'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ni 18'''. * Arondixhmint : [[Nivele]] * Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Djihan-Djé|l' esplicant motî]]. 13058 32554 2005-04-28T20:24:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frantchîmont</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Frantchîmont-dlé-Flipveye</FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Franchimont</span>, rebané avou Flipveye. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Mons Francherii (diviè 850), Franchiermont (1299)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Frantchîmont-dlé-Teu</FONT> hamtea d' [[Motî:Teu|Teu]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Franchermont (1150)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] [[Motî:Francår|Francarius]] (pitit no latén) + [[Motî:mont|mont]] (Mont Francår). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frantchîmontwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Frantchîmontwesse</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Frantchîmont. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les 600 Frantchîmontwès:</FONT> pitite årmêye di k' a batou l' Duk di Bourgogne. ---- * [[Frantchîmont|Dipus d' racsegnes so Frantchîmont-dlé-Flipveye]]. * [[Teu (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Frantchîmont-dlé-Teu]]. * [[Les 600 Frantchîmontwès|Dipus d' racsegnes so les 600 Frantchîmontwès]]. 13059 32555 2005-06-24T11:06:09Z Pablo 5 ''pårotche'' '''Frantchîmont''' (F. ''Franchimont''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Flipveye]], el [[province di Nameur]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5600'''. ** davance : '''6344'''. * [[A.L.W.|limero diyalectolodjike]] : '''Ph 42'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. Li respondeu fourit [[Emile-Joseph Piret]]. * Arondixhmint : Flipveye. * Sipotaedje des djins : les '''Djines''' (kécfeye a cze d' on prononçaedje nzialijhî do mot "djins"). Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Frantchîmont|l' esplicant motî]]. ''Gn a [[Teu (viyaedje)|èn ôte Frantchîmont]], dilé Teu, rilomé a cåze des [[600 Frantchîmontwès]].'' == Rilidjon == Pårotche dicåçtêye a [[sint Mårtén]]. 13060 32556 2005-04-30T13:18:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåt-bén</B></FONT> [o.sustantivire] efant k' on-z a fwait divant di s' maryî (et k' i s' fåt bén maryî cwand on l' comere ratind). <I>I gn aveut on ptit fåt-bén: c' est po ça k' i s' ont maryî</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <span lang=fr>F. enfant conçu avant le mariage.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]], pa sustantivaedje d' ene fråzlete (i [[Motî:faleur|fåt]] bén). 13061 32557 2005-05-03T05:31:13Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * faleur (inf.): faleûr [E1, E34]; falèr [S0]; falwêr [O4]; folwêr [O4] * falou (pårt.): falou [E1], falu [O4] 13062 32558 2005-04-28T20:38:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sårt]] 13063 32559 2005-05-08T19:16:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sårt</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>-såt</B></FONT> (dins les nos d' [[aplacaedje tîxhon]]) [o.n.] plaece la k' gn aveut on bwès, et k' on-z î a fwait des tchamps, tot råyant les åbes. Loukîz a: [[Motî:rou|rou]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">saurt, -saut</FONT>, saut, -saurt, sârt, -sârt</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>sarz (1066), sars (1103), sartum (1050)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>sarire</I></span> ([[Motî:såcler|såcler]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såte</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) sårt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El Såte:</FONT> no d' ene plaece d' [[Motî:Esneu|Esneu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sol Såte:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Hu|Hu]]. <I>Les åbanires hapêyes ås Trouks ont lontins dmoré e l' Eglijhe Notru-Dame sol Såte</I> ([[J.P. Dumont]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sårti</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) sårtêye plaece. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El sårti:</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>Saurti</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Lodlinsåt|Lodlinsåt]]. Etimolodjeye: [[cawete -i]]. Parintêye : * [[Motî:Li Sårt|Li Sårt]]. * [[Motî:sårter|sårter]]. Pwaires minimoms : * [[Motî:sôr|sôr]] (måleur k' on vs tape) * [[Motî:sôre|sôre]] (sacwè) * [[Motî:sôter|i sôte]] (i potche) * [[Motî:sôrti|sôrti]] (rexhe) ---- * [[sårtaedje|Dipus d' racsegnes sol sårtaedje]] * [[sårt|Viyaedje et plaeces ki s' lomnut "sårt"]] 13064 32560 2005-04-28T20:40:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sårt]] 13065 32561 2005-05-03T06:16:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>distrîxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sårter|sårter]]. <span lang=fr>F. défricher.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:trîxhe|trîxhe]], [[betchete dis-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>distrîxheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>distrîxheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>distrîxhresse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sårteu|sårteu(se)]]. <I>S' on m' dinreut des aiyes, dj' åreu håsse di cwiter m' viyaedje et dj' ireu vey Lidje et ses belès dicåces tot djhant Diewåde ås distrîxheus</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. défricheur.</span> ---- * [[sårtaedje||Dipus d' racsegnes sol distrîxhaedje]]. 13066 32562 2005-04-28T20:43:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:distrîxhî]] 13067 32563 2005-04-28T23:07:16Z Lucyin 16 Province do Braibant walon displaecî viè Province do Roman Payis #REDIRECT [[Province do Roman Payis]] 13068 32564 2005-04-28T23:10:59Z Lucyin 16 Braibant esteut femrin, dinltins (riloucoz li papî Lequarré so les manoyes) C' est mî do dire "Roman Payis" (foirt idintitaire, et pår walon), c' est l' minme aroyaedje. avou Braibant walon, gn a 6 nos possibes, Braibant walon, Brabant walon, Braibant walone, Braibant walone, walon Braibant, walon Braibant. Nouk n' est foirt ricnoxhåve (les estrinmes sont "Walone Braibant" (prinde totes les piceures tipikes) et "Brabant walon" (come e francès). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 28 d'&nbsp;avri 2005 a 23:10 (UTC) 13069 32565 2005-04-28T23:38:16Z Lucyin 16 Brinne-l'-Alieu displaecî viè Brinne-l'-Alou #REDIRECT [[Brinne-l'-Alou]] 13070 32566 2005-04-28T23:40:58Z Lucyin 16 l' alou, c' est on cmon no e walon (come Djihan-Djé). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 28 d'&nbsp;avri 2005 a 23:40 (UTC) 13071 32567 2005-04-28T23:57:23Z Lucyin 16 [[Imådje:Eglijhe di Walin.jpg|thumb|Eglijhe di Walin]] '''Walin''' (F. '''Walhain-Saint-Paul'''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] [[Walin|divnou intité]], el [[province do Roman Payis]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''1457'''. ** davance : '''5865'''. * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;95''' ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Walin|l' esplicant motî]].'' 13072 32568 2005-05-08T09:30:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>feu d' li</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>feu-d'-li</B></FONT> [o.n., pl. des feus d' li] plante des cortis, po wårni, avou des grandès fleurs di sacwantès coleurs, mins ki c' est les blankes les pus rlomêyes, e sincieus latén <span lang=la><I>Lilium spp.</I></span>. <I>Les båsheles fijhént leus påkes el hinêye des feus-d'-li</I> ([[A. Lovegnée]]). <I>I n' florixha k' ene rôze ossu blanke k' on feu-d'-li</I> ([[H. Simon]]). On dit eto: [[Motî:fleur di sint Djôzef|fleur di sint Djôzef]]. <span lang=fr>F. lys, lis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">feu d' li</FONT>, fleu d' li, fleu d' ri, flou d' ri, fleur dè lé, fleur di lis', fleur du lis'</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] "feu" (sipotchaedje di [[Motî:fleur|fleur]]) + li [[Motî:lisse|lisse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>feudlissêye</B></FONT> [f.n.] famile di plantes pareyes å feu d' li. Etimolodjeye: sustantivaedje di feu-d'-li, avou SS di [[Motî:lisse|lisse]], [[cawete -êye]], [[noûmot|2005]]. ---- * [[feu d' li|Dipus d' racsegnes sol feu d' li]] * [[feudlissêye|Dipus d' racsegnes so les feudlissêyes]] 13073 32569 2005-04-29T13:41:11Z Lucyin 16 dj' aveu metou "lis" avou S, ca on l' etind bén foû do payis d' Lidje. Mins : Djezu-Cri / li Crisse => feu d' li / lisse. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 29 d'&nbsp;avri 2005 a 13:41 (UTC) 13074 46575 2005-12-06T11:23:24Z Lucyin 16 /* Li feu d' li dins les belès letes e walon */ [[categoreye:djårdéns et decoråcion]] [[Categoreye:Fleurs]] [[Categoreye:yebes ås maladeyes]] [[Imådje:LiliumAuratumVVirginaleBluete2Rework.jpg|thumb|on feu d' li dôré (''Lilium Auratum'')]] li '''feu d' li''' (on scrît eto : feu-d'-li; on dit ossu '''fleur di sint Djôzef''' u '''lisse'''), c' est ene plante des cortis, po wårni, avou des grandès fleurs di sacwantès coleurs, mins ki c' est les blankes les pus rlomêyes. No e sincieus latén ''Lilium spp.'' Famile : [[feudlissêye]]s. == Discrijhaedje del plante. == Come les ôtes feudlissêyes, c' est ene plante avou èn agnon. Gn è vént cénk a shijh fleurs so tchaeke bodje, e moes d' djun, djulete (el Walonreye). Li feu d' li crexhe voltî ezès clairès plaeces, et voet evi l' crouweur. == Sôre di feus d' li == * blanc lisse (ås blankès fleurs). * djaene lisse (ås djaenès fleurs). * bounet d' Trouk (F. ''Lis Martagon'', almand ''Türkenbund''). == Uzaedje come [[yebe ås maladeyes]] == * Po les agaesses, on spate èn agnon d' feu d' li tot crou, et on l' mete disso l' må. * Po fé meuri les [[clå (del pea)|clås]] et les [[boigne clå|boignes clås]], on cût èn agnon d' feu d' li direk so les braijhes, et l' mete bén tchôd sol må. * fé d' l' '''ôle di lisse''', tot leyant distrimper des petales di feu d' li dins l' ôle d' olive. On stind cisse ôle la so les broûleures et schôdeures. * Li djus d' agnon d' feu d' li pout aidî a n' nén aveur des [[pleu]]s. == Li feu d' li dins les [[fåves do vî vî tins]] == * [[Eve]] åreut planté on feu d' li cwand elle a stî tchessêye evoye do paradi. * [[Venusse]], deyesse di l' amour ni voeyeut nén voltî les feus d' li. C' est leye k' elzî emantcha on djaene pisti. * On rprezinte sovint [[sint Djôzef]] avou on feu d' li e s' mwin. Did la, li no e walon "fleur di sint Djôzef". == Li feu d' li dins les belès letes e walon == Li feu d' li est l' essegne del peurté et d' l' inocince. I fourit sovint tchanté pås fjheus d' arimeas e walon. [[Joseph Vrindts]] li lome li "sins taetches". Et [[Henri Simon]], dins "li ptit rôzî", scrît : :''I n' florixha k' ene rôze ossu blanke k' on feu-d'-li.'' [[da:Lilje (Lilium)]] [[de:Lilien]] [[en:Lilium]] [[fr:Lys (plante)]] [[it:Lilium]] [[pl:Lilia (botanika)]] 13075 32571 2005-04-29T14:08:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:feu d' li]] 13076 32572 2005-04-29T14:09:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:feu d' li]] 13077 32573 2005-04-29T14:10:07Z Lucyin 16 Motî:feu d' lis displaecî viè Motî:feu d' li #REDIRECT [[Motî:feu d' li]] 13078 32574 2005-04-29T14:10:07Z Lucyin 16 Copene:Motî:feu d' lis displaecî viè Copene:Motî:feu d' li #REDIRECT [[Copene:Motî:feu d' li]] 13079 32575 2005-04-29T14:12:26Z Lucyin 16 Feudlicêye displaecî viè Feudlissêye #REDIRECT [[Feudlissêye]] 13080 32576 2005-04-29T14:18:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fleur di sint Djôzef</B></FONT> [f.n., pl. des fleurs di sint Djôzef] [[Motî:feu d' li|feu d' li]]. <I>Po les agaesses, on spate èn agnon d' fleur di sint Djôzef, et on l' mete disso.</I> ---- * [[feu d' li|Dipus d' racsegnes sol fleur di sint Djôzef]] 13081 32577 2005-04-29T14:20:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lisse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:feu d' li|feu d' li]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc lisse, djaene lisse:</FONT> sôres di feus-d'-li. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ôle di lisse:</FONT> petales di feu d' li, distrimpêyes dins l' ôle d' olive. ---- * [[feu d' li|Dipus d' racsegnes sol lisse]] 13082 32578 2005-04-29T15:14:32Z Lucyin 16 Motî:rassawra displaecî viè Motî:rassawourer #REDIRECT [[Motî:rassawourer]] 13083 32579 2005-04-29T15:21:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rassawourer]] 13084 32580 2005-04-29T16:17:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[fåve do vî vî tins]] 13085 32581 2005-05-03T05:41:43Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Li mot '''feu''', c' est, aprume li [[Motî:feu 1|feu]] ki broûle. Mins on l' trove eto : * dins l' mot d' aplacaedje [[Motî:feu d' li|feu d' li]], la k' c' est on spotchaedje di "fleur". * come disfondowe lidjwesse di [[Motî:fijheu|fijheu]], copurade dins l' ratourneure ''feu d' rimê'' (fijheu d' [[arimeas]]). 13086 32582 2005-04-29T20:28:57Z Lucyin 16 trawé toet (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} trawé toet (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13087 32583 2005-04-29T20:32:20Z Lucyin 16 trawêye dins les nûlêyes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} trawêye dins les nûlêyes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13088 32584 2005-04-29T20:34:21Z Lucyin 16 trawrece (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} trawrece (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13089 32585 2005-04-29T20:36:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trawer]] 13090 32586 2005-04-29T20:36:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trawer]] 13091 32587 2005-04-29T20:36:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trawer]] 13092 32588 2005-04-29T20:37:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trawer]] 13093 32589 2005-04-29T20:37:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trawer]] 13094 32590 2005-04-29T20:38:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trawer]] 13095 32591 2005-05-03T06:02:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritrawer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertrawer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtrawer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.] [[Motî:trawer|trawer]] èn ôte côp, en ene ôte plaece. <I>Vosse paltot rtrawe co ås keutes; fotoz lu ås clicotes.</I> 13096 32592 2005-05-03T05:44:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clon</B></FONT> [o.n.] (mot d' acleveu) oxhea del hantche d' ene vatche, ki brike foû do coir. <span lang=fr>F. pointe de la hanche, ilium.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on clon djus:</FONT> aveur on clon ki s' a displaké del [[Motî:schene|schene]] des rins. On dit eto: esse discloné. <span lang=fr>F. déhanché.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les clons:</FONT> tos les oxheas ki tnèt eshonne li schene eyet les pates do drîs. <I>Ene boune biesse di botchreye doet esse lådje di clons</I> (ramexhné pa [[G. Belleflamme]]). <span lang=fr>F. bassin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">clon</FONT>, clan, clô</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] "clon" (fesse, [[Motî:cawî|cawî]]). Parintêye: * [[Motî:ecloneure|ecloneure]]. * [[Motî:discloner|discloner]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]]. ---- * [[clons|Dipus d' racsegnes so les clons d' ene vatche]]. 13097 32593 2005-04-30T10:20:25Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * clon [E211], clons [E2]. Li [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] (2.801b) dene l' etimolidjeye do latén "clunus". [[G. Belleflamme]] rileve ki ç' mot latén la n' a pont "fwait d' djonnes" dins tot l' payis galo-roman, apus k' el Hôte-Årdene. Did la, l' idêye di passaedje direk do gayel. 13098 32594 2005-04-30T10:24:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cronzoxh]] 13099 57420 2006-05-20T09:57:14Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cronzoch</FONT>, cronzon, clonzoh</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == * crons-os [E1], cronzon [S0], crons-os [E169], cronzo [E169]. * crons-ohês [E1] * cronjî [S117] 13100 32596 2005-05-08T09:11:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecloneure</B></FONT> [f.n.] (mot d' acleveu) lårdjeur des [[Motî:clon|clons]] (do bassin d' ene vatche), copurade: <B>1.</B> veyowe d' ådfoû, po djudjî li valeur di botchreye. <span lang=fr>F. bassin, croupe.</span> <B>2.</B> veyowe d' ådvins, po leyî passer l' vea. <I>Si ç' vatche la n' tape nén s' vea tote seule, avou ene sifwaite ecloneure, n' a måy pus nole ôte ki velrè, savoz, Meleye</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. bassin, passage pelvien.</span> Etimolodjeye: bodje "clon", [[betchete e-]], [[cawete -eure]]. ----- * [[clons|Dipus d' racsegnes so l' ecloneure d' ene vatche]]. 13101 32597 2005-04-30T10:31:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:discloner]] 13102 32598 2005-04-30T10:32:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:discloner]] 13103 32599 2005-05-03T06:05:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discloner</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si discloner</FONT>) ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.pr.] (mot d' acleveu) aveur on [[Motî:clon|clon]] djus (ene hantche pus basse ki l' ôte). <span lang=fr>F. se déhancher, se déboîter, se disloquer la hanche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>discloné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disclonêye</B></FONT> [addj., padvant] k' a-st on clon djus. On dit eto: [[Motî:dispotlé|dispotlé]]. <span lang=fr>F. déhanché, disloqué.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">discloné, êye</FONT>, duscloné</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disclonaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "si discloner". <span lang=fr>F. dislocation, déboîtement de la hanche.</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">disclonèdje</FONT>, dusclonèdje, dusclonadje</span>. ---- * [[clons|Dipus d' racsegnes so l' disclonaedje]]. 13104 32600 2005-04-30T10:32:55Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * duscloné [E21] * dusclonèdje [E21] 13105 58975 2006-06-01T22:23:00Z Pablo 5 J. Herbillon -> Jules Herbillon [[Categoreye:Motîs walons|Moti etimolodjike da von Wartburg]] [[Imådje:FEW_aurtike_faude.jpg|thumb|l' årtike so "[[fåde]]"]] Li '''Motî etimolodjike da von Wartburg''', en almand '''Französisches Etymologisches Wörterbuch''', pus cnoxhou dizo l' acourtixha '''F.E.W.''', c' est on nouzome ovraedje enondé pa [[Walther von Wartburg]] et ki corwaite tos les mots do francès et des ôtes pitits lingaedjes do [[payis galo-roman]]. Il est scrît en [[almand]]. Li FEW, c' est 25 gros spès volumes, k' ont cmincî a rexhe e 1922, et k' ont stî eplaidîs a Bonn, a Leipzig, a Båle, et co ôte pårt. C' est ene ouve etcherpintêye eshonne pa tos linwincieus ki s' î cnoxhèt. Pol walon, l' ovraedje a stî bråmint fwait u rcoridjeye pa [[Jean Haust]], [[Elisée Legros]], [[Jules Herbillon]] et [[Louis Remacle]]. Tos les conte-rindous ont stî edjivlés pa Reine Mantou, dizo l' tite ''Index des comptes rendus du F.E.W.'', eplaidî dins l' ''Bulletin de Commission royale de Toponymie & Dialectologie'' e 1969 (p. 165-169). Gn a vormint bråmint dpus d' racsegnes sol walon ki so les ôtes [[mancî lingaedje|lingaedjes diléreces]] di Beldjike, France et Swisse. Des motîs foirt sipepieus come li [[Motî d' Bastogne]] dinèt li pådje do FEW la ki l' etimolodjeye des mots walon est a trover. == Alére == Baldinger, K. ''Introduction aux dictionnaires les plus importants pour l'histoire u français''. Paris, Klincksiek, 1974, 185 pp. 13106 32602 2005-04-30T10:35:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] 13107 32603 2005-04-30T15:10:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Josée Mathot]] 13108 32604 2005-04-30T15:53:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:beguene]] 13109 32605 2005-05-03T06:09:54Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * beguene: bèguène [E1, E34], bèguine [O4] * beguinaedje: bèguinèdje [E1, E34], bèguinâdje [O4] * beguén: bèguin [E1, E34] * beguinete: bèguinète [E1, E21, E34, C9, O0, O4, O5, C1, C9] 13110 32606 2005-05-01T12:24:28Z Pablo 5 [[Imådje:FraiseFruitPhoto.jpg|thumb|ene fraijhe.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>fraijhe</B></FONT> [o.n.] rodje frut ki vént cåzu al tere, et k' est maweur diviè li moes d' djun el Walonreye. Disfondowes: <span lang=wa-feller>fréje, <FONT COLOR="#800080">fréhye</FONT>, fréve</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fraijhî</B></FONT> [o.n.] plante ki dene les fraijhes. ---- [[Fraijhe|Dipus d' racsegnes so les fraijhes]] 13111 32607 2005-05-01T12:35:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:beguene]] 13112 32608 2005-05-12T23:12:36Z Lucyin 16 rassonraedje [[Imådje:djinixhes.jpg|thumb|djinixhes cafloreye noere & cafloreye rodje]] <B><FONT COLOR="#ff0000">djinixhe</B></FONT> (a l' atake et drî ene cossoune) / <B><FONT COLOR="#ff0000">djnixhe</B></FONT> (drî ene voyale) [f.n.] <B>1.</B> pitit vea frumele <I>Riwaite on pô l' vea, si c' est ene djinixhe u on gayet.</I> <I>Il ont on lot di belès djnixhes a vinde.</I> <B>2.</B> [[Motî:åmaye|åmaye]]. <I>Dj' apoite des djinixhes plinnes di l' Olande.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djinihye / gn'gnihye</FONT>, djinihe / gngnihe, djunihye, djuni, djèni, djënë, djinisse / gngnisse, djènisse; Gm. guènisse / g'nisse, djènisse; Pc. guëniche / g'niche </span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"ganeta"</span> (båshele, kimere). ---- * [[vatche|Dipus d' racsegnes so les vatches et les djnixhes]]. 13113 43436 2005-11-07T21:05:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djonne del vatche, et ki tete co. <I>Come c' est tinre, donwê, del tchå d' vea d' laecea.</I> <I>Dji va ariver; dji n' a pus k' a rabuvrer les veas</I> ([[J. Marteleur]]). <I>Cwand l' vea a skepyî, on l' sitreye po l' dispierter</I> ([[L. Boulard]]). <span lang=fr>F. (jeune) veau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On vea [[Motî:cou d' polin|cou d' polin°]]</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s' vea, diner s' vea:</FONT> veler. <I>Li vatche a dné s' vea; Gn a ene vatche k' est po fé l' vea.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bén ti vas fé on vea:</FONT> dijhêye a ene sakî ki s' fwait laid (come ene vatche ki fwait l' vea), divant åk di målåjhey, ene contråvisté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;haetchî l' vea:</FONT> aidî ene vatche a veler, tot saetchant l' vea avou ses mwins u avou ene veleuse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cotaeyî on vea:</FONT> (mot d' cinsî, d' årtisse) cotaeyî l' vea dins l' velire, cwand il est moirt et k' on n' vout nén fé ene botnire (cezaryinne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper l' vea:</FONT> fordjeter. <span lang=fr>F. avorter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde come li schite ås veas:</FONT> ariver tot d' on côp, k' on n' s' î atind nén, come les veas ki sont bén gaiys å matén, et k' ont li schite ey esse presse a crever al nute. <I>L' amour, ça prind come li schite ås veas.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;molete di vea:</FONT> cwatrinme potche do stoumak des veas, k' on-z eployive dinltins po fé prinde li froumadje. <span lang=fr>F. caillette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene roye par vea:</FONT> piceure po vey l' ådje d' ene vatche tot contant les royes a ses coines. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boerler</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">riboerler</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">gueuyî come on vea:</FONT> boerler u criyî foirt, come li ptit vea k' a fwin et ki boerlêye après s' mé. <span lang=fr>F. tempêter, brailler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;braire come on vea:</FONT> <I>a)</I> gueuyî foirt; <I>b)</I> tchoûler toltins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a etindou braire on vea</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">il a oyou boerler on vea, mins i n' sait nén dins ké ståve:</FONT> il a oyou dire ene sacwè, mins i n' sait nén cwè å djusse, et i ndè cåze come s' i såreut et sayî d' vos endè rmostrer so l' sudjet. <span lang=fr>F. s'avancer sans savoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si on-z ôt boerler on vea, c' est k' li ståve n' est nén vude</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">Cwand on cåze d' on cabolé vea, c' est k' il a des taetches:</FONT> si on raconte ene sacwè so ene sakî, c' est k' i gn a do veur divins. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il n'y a pas de fumée sans feu"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On vea ki boet bén n' mindje nén</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li vea ki tete bén, n' magne waire:</FONT> dijhêye a on boeveu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on here tant on vea k' al fén on l' fwait boere:</FONT> i fåt aveur del pacyince, et on-z avént a ses såmes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse riletchî (eye) come on vea k' a deus més (meres):</FONT> esse todi bén prôpe. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"propret, tiré(e) à quatre épingles"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dinez a boere å vea&nbsp;!:</FONT> <I>a)</I> dijhêye po fé taire on boerleu, tot lyi payant on vere. <I>b)</I> po balter on mwais tchanteu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sitåré come on vea:</FONT> sitindou (owe) al tere, fén mierlong (fene mierlongue), come li vea noû-skepyî ki saye di s' lever, et ki tchait a tere. <span lang=fr>F. étendu(e) par terre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ene vatche n' î ricnoxhreut nén s' vea:</FONT> po dire k' i gn a on disdut d' tos les diales, ki totafwait est cou dzeu cou dzo. rl a: [[Motî:troye|troye]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"désordre indescriptible"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i mourt</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">i gn è creve</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">ostant d' veas ki d' vatches:</FONT> on mourt a tote ådje; on n' conoxhe nén ni l' djoû, ni l' eure di s' moirt (gn a bråmint des ptits veas ki crevèt di li schite, et di ds ôtes maladeyes). <B>2.</B> [[Motî:åmea|åmea]]. <I>Il ecråxhèt todi on vea.</I> rl a: [[Motî:teteu|teteu]]; [[Motî:vatchot|vatchot]]. <span lang=fr>F. veau, taurillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnant vea:</FONT> vea k' a ddja yeu del yebe a magnî, et ki s' tchå est rodje, eneviè on blanc vea. ki n' a yeu k' do laecea. <span lang=fr>F. veau à l'herbe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;loyén d' vea:</FONT> coide po-z elaxhî les veas, sins les stronner. rl a: [[Motî:laxhe|laxhe]], [[Motî:loye-cô|loye-cô]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;såvadje</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">waeraxhe) come on vea k' a cassé s' loyén:</FONT> foirt såvadje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aprester l' loyén dvant l' vea:</FONT> si mådjiner des belès sacwès, dabôrd k' on est lon d' esse seur k' ele vont ariver. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"vendre la peau de l'ours"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt set Djôzef po saetchî on vea foû d' on ståve:</FONT> i fåt set foirts omes, ca les veas ki vont rexhe do ståve po aler ås tchamps pol prumî côp, u po-z esse tcherdjîs po vinde, i sont foirt waeraxhes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rôguea des veas:</FONT> maladeye des veas ki rôguièt cwand i cmincèt a magnî do gros four. <span lang=fr>F. laryngite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer a [[Motî:pelé|pelé°]] vea:</FONT> djouwer al bataye (djeu d' cwåtes); rl a: pelé [[Motî:cokea|cokea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S'&nbsp;i ramasse on vea d' ôr, il årè des fenès pates:</FONT> dijhêye po onk ki furleye les cwårs, u ki n' boute nén. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"Il ne fera jamais fortune"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Çou k' l' amour fwait fé, sapinse li feme ki rabressive si vea:</FONT> sapinsté, po balter les cis ki sont-st amoreus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a todi l' aiwe a l' boke, come on vea k' a des viers:</FONT> dijhêye po onk k' a todi håsse di magnî, come les veas k' ont des viers, ki n' sont måy ripaxhîs. <B>3.</B> djonne des såvadjes roemiants. <I>Li vea del bixhe, on l' lome li fan, li vea del gade di tchivroû, li gadot.</I> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">vea d' harin:</FONT> laecea d' harin (ki rexhe do pexhon, come on vea rexhe d' ene vatche). <span lang=fr>F. laitance.</span> <B>5.</B> biesse (come traitaedje po ene djin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grand vea; sot vea:</FONT> grande biesse, [[Motî:båyåd|båyåd]]. <I>A l' grand vea k' c' est d' ça&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. niais, nigaud, godiche, hurluberlu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li ci k'&nbsp;est vea, c' est po èn an, mins l' ci k' est biesse, c' est po todi:</FONT> risponse d' ene sakî k' on trait e di vea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I s' prind po li r wè des veas, ey i n' est nén co l' captinne des pourceas:</FONT> c' est ene grande biesse ki vout fé di s' nez. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on lourd vea ki n' si sait rmouwer:</FONT> on gros londjin. <span lang=fr>F. lourdaud, étourdi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On lyi frè dipus d' oneur k' a on vea, on l' eterrè avou s' pea:</FONT> dijhêye po onk k' est moirt et k' on-z etere sins l'&nbsp;rigreter. <B>6.</B> [[Motî:cur|cur]] d' åmea, foirt tinre, di meyeuse cwålité ki l' cur di vatche. <I>C' est des solés avou des epegnes di vea.</I> <B>7.</B> (po rire, djeu d' mot avou "vea d' måss") sakî skepyî tins do moes d' måss. <B>8.</B> (mot d' texheu) tours di fyis ki ridèt evoye dins ene sipoûlêye; (on dit adon ki li spoûle [[Motî:veler|vele]]). <B>9.</B> laid tour, niche côp. <span lang=fr>F. fourberie, sale coup.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a yeu rade fwait s' vea:</FONT> <I>a)</I> il a yeu vite fwait s' laid côp. <I>b)</I> i n' a nén fwait long feu (çou k' il aveut metou so pî n' a nén duré lontins). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote ès vea</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">leyî s' vea:</FONT> kimincî èn ovraedje, pu l' leyî la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler rcweri s' vea:</FONT> ricmincî tolminme ci ovraedje la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raconter s' vea:</FONT> dire ses screts mawets a des cis ki n' vos schoûtèt nén. <span lang=fr>F. accoucher de confidences.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"vitellus"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vea</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> dizo l' disfondowe <span lang=wa-fell>"Vê"</span>, espot des dmorants di Mont-dlé-Oufalijhe, Nåwinne, Crepe (hamtea di Spå), Mårveye (hamtea d' Wardin). <B>2.</B> dizo l' disfondowe <span lang=wa-fell>"Via"</span>, espot des dmorants di Lodlinsåt, di Tuyî. Parintêye : * [[Motî:veler|veler, velaedje, velêye, veleuse]] * [[Motî:velire|velire, velî]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:vatche-e-vea|vatche-e-vea]] * [[Motî:vea d' måss|vea d' måss]] ---- * [[vea|Dipus d' racsegnes so les veas]]. 13114 32610 2005-05-02T20:45:32Z Lucyin 16 poitrait saetchî pa Prosper Sevierre (diviè 1867) poitrait saetchî pa Prosper Sevierre (diviè 1867) 13115 62557 2006-06-20T13:02:12Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bertrand, Jacques]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Bertrand, Jacques]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Bertrand, Jacques]] [[Imådje:bertrand_jacques.jpg|thumb|left|Djåke Bietrand diviè 1867 <SMALL>(poitrait saetchî pa Prosper Sevierre)</SMALL>]] '''Jacques Bertrand''' a skepyî e [[1817]] ey a morou e [[1884]]. C' esteut on sicrijheu d' tchansons do payis d' [[Tchålerwè]], li prumî k' a-st eplaidî des scrijhaedjes e walon dins cisse coine la del [[Walonreye]]. I dmeure conoxhou long et lådje pa ene tchanson e francès "Pays de Charleroi" k' a divnou li tchanson nåcionåle carolo. Mins il a scrît purade e walon. Di s' mestî, il esteut patron d' ene fabrike di tcheyires. Il est rprin dins l' grosse [[Antolodjeye da Piron]]. Jacques Bertrand fourit raddimint rwaitî come l' ero nåcionå do Payis d' Tchålerwè. E 1924, on havta ene plake di rsovnance sol måjhon la k' il a skepyî, al rowe Guståve Nålene a Tchålerwè. Dispu 1984, li befroe d' Tchålerwè soune totes les eures "Pays de Charleroi"; å cwårt après l' eure; c'est "Racoulotans nos" ; al dimeye eure : "sintoz come èm cour bate", eyet å cwårt po l' eure: "el cwinzinne å Mambor". Des tchanteus come [[Bob Dechamps]] tchantént voltî les tchansons d' Jacques Bertrand. == Les tinmes Djåke Bietrand. == C' est bråmint des tchansons ki racontèt les djoyes des ptitès djins k' on a rtnou di l' ouve da Jacques Bertrand. Portant, aveut oyou eto tchanter les ouves da Beranger, et si a-t i scrît des tchansons la k' i critike li guere, et vanter li liberté, li påye eyet l' ovraedje. Mins ces tchansons la ont stî metowes sol costé. [[Imådje:bertrand_plake.jpg|thumb|plake di rsovnance rowe Guståve Nålene a Tchålerwè]] == Sacwantès rlomêyès tchanson da Djåke Bietrand == * Lolote (on l' lome eto "Sintoz come èm cour bate") * Li cwinzinne å Mambor. * Racoulotans nos. * Li dicåce do bos. * Li crås boyea. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/bertrand_jacques.html Li pådje då Djåke Bertrand so l' Aberteke]. * [http://lucyin.walon.org/livreye/lolote.html Dipus d' racsegnes sol vicåreye da Djåke Bietrand] (e francès). [[fr:Jacques Bertrand]] 13116 34344 2005-07-10T12:32:06Z Pablo 5 Pådje ki rprin totes les antolodjeyes di des scrijheus e walon. [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[Categoreye:Lives sol walon]] 13117 32613 2005-05-02T21:21:53Z Lucyin 16 plake di rsovnance, havtêye sol måjhon la k' il a skepyî, al rowe Guståve Nålene a Tchålerwè dispu 1924 plake di rsovnance, havtêye sol måjhon la k' il a skepyî, al rowe Guståve Nålene a Tchålerwè dispu 1924 13118 56701 2006-05-14T16:25:04Z Pablo 5 [[Categoreye:Tchanson]] {{Commons|Category:Singers|les tchanteus}} [[br:Category:Kaner]] [[ca:Categoria:Cantants]] [[de:Kategorie:Sänger]] [[eo:Kategorio:Kantistoj]] [[fr:Catégorie:Chanteur]] [[ko:분류:가수]] [[la:Categoria:Cantor]] [[nl:Categorie:Zanger]] [[no:Kategori:Sangere]] [[pt:Categoria:Cantores]] [[sv:Kategori:Sångare]] 13119 48198 2005-12-26T21:15:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djivêye des motîs do walon]] 13120 32616 2005-05-03T04:05:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13121 32617 2005-05-03T04:19:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13122 32618 2005-05-03T04:24:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13123 32619 2005-05-03T04:24:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13124 32620 2005-05-03T04:25:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13125 32621 2005-05-03T04:25:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13126 32622 2005-05-03T04:25:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13127 32623 2005-05-03T04:25:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13128 32624 2005-05-03T04:25:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13129 32625 2005-05-03T04:25:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 13130 32626 2005-05-03T05:30:49Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * falou: falu [O4] 13131 32627 2005-05-03T07:05:18Z Pablo 5 Jean-Claude Van Cauwenberg displaecî viè Jean-Claude Van Cauwenberghe #REDIRECT [[Jean-Claude Van Cauwenberghe]] 13132 32628 2005-06-24T11:26:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Maur</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Maur</span>, rebané avou [[Motî:Tournai|Tournai]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>S. Mauri in Duissempiere capella (1326)</span>. Etimolodjeye: pårotche a [[Motî:Mår di Glanfoû (sint)|sint Mår di Glanfoû]]. ---- * [[Sint-Mår|Pondants et djondants]] 13133 32629 2005-06-24T11:04:57Z Pablo 5 ''pårotche'' '''Sint Mår''' (F. Sint-Maur), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Tournai]], el [[province do Hinnot]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''7500 '''. ** davance : '''7506'''. * [[limero diyalectolodjike]] : '''To 65'''. * Arondixhmint : Tournai. * Djåzaedje do payis : [[picård]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Sint-Mår|l' esplicant motî]].'' == Istwere == Li viyaedje esteut ene simpe tchapele a [[sint Mår di Glanfoû]] (shuveu da [[sint Benoet]]), metowe sol comene d' [[Ere]]. Elle a divnou ene pårotche e 1326. 13134 37146 2005-08-05T23:18:39Z Lucyin 16 [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] [[categoreye:diyalectolodjeye]] On '''limero diyalectolodjike''', c' est on limero ki les [[diyalectolodjeye|diyalectolodjisses]] dinèt a on viyaedje la k' i vlèt rcweri totes les piceures d' on pårler, k' il ont les pinses k' i pôreut esse diferin des cis des viyaedjes astok. Les limeros diyalectolodjikes siervèt a fé des inketes linwistikes, pu a dressî des [[atlasses linwistikes|atlasses linwistikes]]. Les limeros diyalectolodjikes k' on s' endè sieve po studyî les lingaedjes romans del [[Walonreye]]. * limeros diyalectolodjikes di l' [[ALW]]. End a 1561. I sont fwait di deus letes po l' arondixhmint, pu di 1, 2 u 3 chifes pol viyaedje. Ladvins, gn a * limeros diyalectolodjikes da [[Charles Bruneau|Tchåle Bruneau]]. End a 93, limerotés di 1 a 93, sins ôte lete. I sont metous sol Walonreye, sol [[Walonreye di France]], et so des ôtes viyaedjes des [[Årdenes francesses]]. * limeros diyalectolodjikes di l' [[Atlasse des lingaedjes del France]]. End a 23 el Walonreye. 13135 32631 2005-05-04T13:39:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[A.L.F.]] 13136 32632 2005-05-04T13:42:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ridobler]] 13137 49530 2006-01-25T18:50:01Z Lucyin 16 ene '''ridoblete''', c' est ene tourneure di stîle la k' on repete on deujhinme côp l' minme sacwè, avou on mot sinonime do prumî, pask' on croet k' onk des deus n' est nén bén comprins. E [[linwe-ehåyaedje]], on pout fé des rdobletes a pårti do mot ki les djins compudnut tertos, mins k' est calké do spotchant lingaedje, et mete padrî li mot tipike k' on vout rispåde. E [[toponimeye]], ene ridoblete va amoenner des nos d' plaeces ki sont l' ridoblaedje del minme sacwè e lingaedje sustrat (k' on n' comprind pus) et e lingaedje sourdant. Ene ridoblete, ci n' est nén l' minme k' on [[dodobe mot]]. == Egzimpes di rdobletes dins l' lingaedje corant == === e walon === * Po dire li [[Motî:veur|veur]] eyet l' vraiy. * Ni vs catibulez nén avou ça et ni fjhoz pont di rprotches a [[Motî:nolu|nolu]] ni a personne. === e francès === * ''les us et coutumes'' (les uzances et les dujhances; les alaedjes et les uzances). === e [[neyerlandès]] === * ''We moeten peinsen et denken'' (nos dvans pinser et tuzer). == Egzimpes di rdobletes dins les nos d' plaeces == === e walon === * Li prumî boket est [[gayel]], li deujhinme est latén ([[aplacaedje tîxhon]]) ** [[Motî:Ucîmont|Ucîmont]], [[Motî:Orcîmont|Orcîmont]] (mont metou å hôt) ** [[Belfontinne]] (po Bé-fontinne, sourdant do sourdant). === en [[arabe marokin]] === Li prumî boket est [[arabe]], li deujhinme est [[amazir|berbere]] ([[aplacaedje]] latén) : * ''Aayin Aman'' (sourdant do sourdant); so les plakes e francès ''Source Aïn Aman'' (sourdant do sourdant do sourdant). 13138 59438 2006-06-06T13:41:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) [[Categoreye:Lingaedje walon]] Li '''Filolodjeye walone''', c' est li studiaedje do [[walon]] pa des [[linwince|linwincieus]]. Gn a eto des djins nén d' mestî, mins bén scolés pa zels-minmes, ki fwaiynut li minme bouye. Al fén do 19ime sieke, li walon a bråmint stî studyî pa des linwincieus etrindjîs. Les prumîs sincieus ki vlént studyî l' walon s' ont-st adon rashonné dins l' [[SLLW]]. A pårti di l' arivêye da [[Jean Haust]] et [[Jules Feller]] el SLLW, cåzu tos les rweraedjes filolodjikes sol walon s' ont fwait u ont stî acviernés pa des mimbes di cisse societé la, copurade les cis k' estént profs dins les univiersités walones ([[Univ di Lidje]], [[UCL]], et ene miete eto l' [[ULB]]). Mins, gn a cwand minme todi yeu des linwincieus almands po bouter su les etimolodjeyes des mots walons, po mete dins l' [[Motî etimolodjike da von Wartburg]]. Gn a yeu eto, e 20inme sieke, sacwants rcweraedjes pås filolodjisses des univs flamindes. Tot on tins, li tchamp del filolodjeye walone a stî cåzu ocupé tot-houte pås [[diyalectolodjeye walone|diyalectolodjisses]]. Li [[rfondaedje do walon]] a stî enondé pa des filolodjisses, mins bråmint etcherpinté pa des rcwereus et des bouteus po leu plaijhi. ''Li [[sociolinwince]] do walon, c' est des rcweraedje linwistikes foû del filolodjeye walone.'' == Situdiaedje do walon pa des linwincieus etrindjîs. == === e 19inme sieke === * Strürzinger, J. ''Remarks on the conjugation of the wallonian dialect'' divins ''Transactions of the Modern Language Association in America'' I, 204. Li linwincieus a yeu èn ome di [[Måmdey]] po lyi responde. * Horning divins : ''Zeitschrift für romane Philologie'', T. 9. L' ome a yeu ene djin d' [[Serè]] po lyi responde. * Altenburg ''Versuch ciner Darstellung wallonischen Mundart, [[Neyow|Eupen]]'' (1880). Li cacheu a fwait responde des Walons del [[Prûsse walone]]. * Zeliqzon ''Die französische Mundart in der Preusswallonie'', divins : ''Zeitschrift für romane Philologie'' T. 17. * Niederlander : ''Die Mundart von Namur'' ''Zeitschrift für romane Philologie'', T. 24 (1900). Li sincieus almand aveut maryî ene Namurwesse. Loukîz eto a : [[Walon et tîxhon]]. == Prumîs studiaedjes di des linwincieus walons == * [[Paul Marchot]] ''Vocables couvinois'' (1890). * [[Edouard Liégeois]]. ''Lexique du patois gaumet'' (1897). C' est l' prumî motlî fwait a pårti d' on seu viyaedje. 13139 62559 2006-06-20T13:04:44Z Djoseph 126 [[Imådje:lejeune_martin.jpg|thumb|left|150px|Mårtén l' Djonne]] '''Martin Lejeune''' (e walon, on l' lomrè '''Mårtén l' Djonne'''), c' esteut-st on scrijheu e walon k' a skepyî e [[1859]] et mori foirt djonne d' ene laide peumoneye e [[1902]]. Il esteut docteur di viyaedje di s' mestî. Il a cmincî a scrire des arimeas e 1896, eplaidîs dins l' ''Annuaire du Caveau verviétois''. Il evoyive ene sacwè tchaeke côp ås [[bates di l' SLLW]]. So les 6 ans (1896-1902), end a evoyî 38. Ci serè lu k' årè scrît l' pus et k' årè rascodou li pus di prumîs pris di tote l' istwere des concours SLLW. On-z a conté ki ses ovraedjes eplaidîs dins l' [[BSLLW|Bultén del Soce]] (belès letes et diccionairaedje) faiynut 667 pådjes. Mårtén l' Djonne serè ritnou el literateure walone purade po ses arimeas lirikes. Sovint, i sont scrîts a môde di bate di dvize inte deus cåzeus. C' est ç' boket la di si ouve k' a stî ramexhnêye en on gros live, eplaidî e 1923 pa [[Jules Feller]]: ''Œuvres lyriques du poète wallon Martin Lejeune''. On vout ki Jules Feller åye sitî li mambor da Martén l' Djonne, lontins dvant di rpubliyî ses ouves. Mårtén l' Djonne a stî pacô djudjî come li pus grand scrijheu lirike e walon dispu [[Colas Defrexheu]]. Mins Lejeune a stî eto diccionairî, foclorisse, sicrijheu d' teyåte et nén fok fijheu d' arimeas. ''Martin Lejeune ni doet nén esse kimaxhî avou [[Jean Lejeune]], k' esteut ene miete pus djonne, mins k' a cmincî a ramexhner des motlîs tecnikes a pô près dins les minmès anêyes.'' == Vicåreye da Mårtén l' Djonne. == Jules Feller a eto conté long et lådje li vicåreye da Martin Lejeune dins l' adrovvaedje do live ''Œuvres lyriques''. Il a mostré comint k' Mårtén l' Djonne boutéve: i scrijheut tos les mots walons k' il oyeut dire di ses malådes, dins l' payis d' [[Dizon]], mins eto des djins k' i rescontréve tins d' ses condjîs a [[Hu|Solire]], a [[Meu]], a [[Erezêye]]. Il a eto bråmint lî des [[antolodjeye]]s di fjheus d' [[arimea]]s, e francès et en itålyin, po studyî leus tinmes. (C' est Jules feller ki lyi aveut consyî). C' est eto Feller ki lyi rcoridjive tos ses scrîts et i notéve todi spepieuzmint çou ki s' mambor lyi rmostréve. == Les tinmes da Mårtén l' Djonne. == Il a tchanté li tinrûlisté d' on pere, l' amour simpe, li compassion po les pôves. I vos toitche on clapant tåvlea d' ene pormoennåde di des hanteus, do prumî pas d' èn efant, del prumire djournêye di scole. I vos discrît come on pondeu on bribeu, onk ki nolu ni rwaite, on djouweu d' [[ôre (instrumint)|ôre]], li vî [[Motî:hierdî|hierdî]] et l' [[bokion|taeyeu d' legnes]]. I vos emantche des sinnes ki vikèt so les greves, so les ramtaedjes et les margayes di cåbaret. I vos sait eto cåzer del nateure, do rew ki court so les doyes des ôneas, des froedeures, des magriyetes, di Mouze a Lidje, evnd. == Corwaitaedje tecnike. == === Accint === Mårtén l' Djonne note sipepieuzmint l' accint do [[payis d' Vervî]]. Çou ki rind målåjhey li rfondaedje di sacwantès rimes come drole (''drale'') / macrale; ome (''ame'') / blame. === Motlî. === Mårtén l' Djonne a on foirt ritche motlî, veyanmint ki, come bråmint des scrijheus, i saye di rmete dins ses bokets les beas mots pår walons k' i rascode dins ses rcweraedjes. Come les [[scrijheus lidjwès del fén do 19inme sieke]], Mårtén l' Djonne eploye voltî des [[noûmot]]s, s' end a dandjî come [[Motî:sitoeler|sitoeler]] po ratourner li francè ''parsemer''. === Croejhete === Di ces trevéns la, gn aveut co nole soce di scrijheus k' aveut mostré les piceures do walon, et l' adire avou l' francès. Eto, on rtrove dins M. Lejeune : * li prono coplemint ki n' est nén metou dvant l' [[aidant viebe]] :Dji so on cminçant ki ''vout s' escoler'' (po : ki '''s' vout scoler'''). :po ''vni m' assåder'' (po '''m' vini assåder'''). * uzaedje des [[aloyrece]]s "di kî", "dont" rissintowe asteure come flotchrece :pol ci ''d' kî'' dj' a fwait fruzi l' åme (po : pol ci '''k' '''dj' a fwait fruzi '''si''' åme). :l' oujhea ''dont'' les gaméns ont avizé l' ni (po : l' oujhea '''ki''' les gaméns ont avizé '''s' '''ni). * Acoird flotchrece ås [[atôtchî]]s del [[fråzlete aloyeye å no]]. :Djinteye mågriyete ki '''stoelez''' (po : ki '''stoele'''). * l' addjectif ki n' est nén todi dvant l' no (dabôrd k' i fåreut bén) :Ene rôze s' ovreut, tote frisse; endè fjha l' ''nozêye boke'' (po : '''boke nozêye''') :Dji vôreu so vosse ''coirsulet rôze'' (po : '''rôze coirsulet''') :Vos grands ''ouys bleus'' sol ''pî blanc'' ki vs lairîz stitchî (po : vos grands '''bleus ouys''' sol '''blanc pî'''). == Sacwants rcweraedjes da Martin Lejeune so les motlîs == * Lejeune, Martin, ''Vocabulaire technologique wallon du filateur en laine au pays de Verviers'', divins: BSLW, T.39, 1899, pp. 261-280 (rahouca "E143" dins l' [[Djivêye des motîs do walon]]). * Lejeune, Martin, ''Vocabulaire technologique wallon-français du médecin'', divins: BSLW, T.40, 1900, pp. 319-396 (rahouca "E128"). * Lejeune, Martin, ''Vocabulaire technologique wallon-français de la filature de laine peignée'', divins: BSLW, T.40, 1900, pp. 465 (rahouca "E129"). * Lejeune, M., ''Vocabulaire technologique de l'apprêteur en drap du pays de Verviers et des industries qui en dépendent'', divins: BSLW, T.40, 1900, pp. 431-460 (rahouca "E131"). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/lejeune_martin.html Pådje da Mårtén l' Djonne so l' Aberteke] [[categoreye:sicrijheus e walon|Lejeune, Martin]] 13140 62666 2006-06-20T18:13:38Z Djoseph 126 '''Jean Lejeune''' sikepia e [[1875]] a [[Djoupeye]] et î mora e [[1945]]. [[Imådje:Jean Lejeune.jpg|88px|left|Jean Lejeune]] C' esteut on sicrijheu et rcwereu sol walon. I scrijheut cobén dizo l' no d' pene di '''Jean Lamoureux'''. A leyî padrî lu dijh pîces di teyåte di troes akes, cénk d' onk u deus akes. Mins c' est avou ses deus romans ki Djihan Lejeune si va l' pus fé rconoxhe come on grand scrijheu e walon, et on fén corwaiteu des dujhances des såvadjès biesses. "Cadet" (1921) raconte l' istwere d' on live. Tant k' a "Avå trîxhes et bwès" (eplaidî e 1948, après s' moirt), c' est totès paskeyes so les biesses des bwès. Al copete do martchî, Jean Lejeune a reyussi a rashonner 22 motîs so les [[Toponimeye|nos d' plaeces]] des viyaedjes do [[payis d' Lidje]]. Sacwants ont stî eplaidîs dins l' Bultén del [[SLLW|Societé d' Lidje]]. A stî eto onk des grands aidants da Djan Haust po li scrijhaedje do [[Motî da Haust|''Dictionnaire liégeois'']] Il esteut contåbe di s' mestî. ''Jean Lejeune ni doet nén esse kimaxhî avou [[Martin Lejeune]], k' esteut ene miete pus vî, mins k' a ramexhné des motlîs tecnikes a pô près dins les minmès anêyes.'' == Sacwants rcweraedjes da Jean Lejeune so les motlîs == Sovint a soce avou Edmond Jacquemotte, i rcwire des mots po les bates del SLLW. I fourît sovint prumés : * Lejeune, Jean, ''Vocabulaire technologique wallon-français du chaudronnier en fer et en acier'', divins: BSLW, T.40, 1900, pp. 403-425 (rahouca "E130" dins l' [[Djivêye des motîs do walon]]). * Lejeune, Jean, ''Vocabulaire wallon-français relatif au sport colombophile'', divins: BSLW, T.42, 1901, pp. 309-357, (rahouca "E160"). * Lejeune, Jean, ''Vocabulaire technologique wallon-français du fabricant de fonte, de fer et d'acier'', divins: BSLW, T.43, 1903, pp. 191-217, (rahouca "E147"). * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Vocabulaire du coquelî'', divins: BSLW, T.45, 1904, pp. 225-230 (Rahouca "E15") * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Vocabulaire des lavandières et repasseuses'', divins: BSLW, T.45, 1904, pp. 231-239 (rahouca "E16") * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Vocabulaire du briquetier'', pp. 241-251, divins: BSLW, T.45, 1904 (rahouca "E17"). * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Extraits du vocabulaire du pinsonî'', divins: BSLW, T. 46, 1906, pp. 179-180 (rahouca "E157"). * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Mots wallons divers'', divins: BSLW, T.46, 1906, pp. 201-202 (rahouca "E119"). * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Extraits du vocabulaire de la sage-femme'', divins: BSLW, T.46, 1906, pp. 193-198 (rahouca "E120"). * Jacquemotte, F., Lejeune, Jean, ''Extrait du vocabulaire du barbier-coiffeur'', pp. 199-200, T.49, 1909, (rahouca "E35"). [E35] * Jacquemotte, Edmond, Lejeune, Jean, ''Mots wallons divers recueillis à Jupille'', pp. 363-365, T.49, 1909, (rahouca "E37"). [[categoreye:sicrijheus e walon|Lejeune, Jean]] 13141 58653 2006-05-29T19:40:11Z Pablo 5 licince coviete do motî d' Vervî da Wisimus, 1947 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13142 46618 2005-12-06T16:42:00Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:motîs walons|Moti d' Vervi]] [[Imådje:moti_vervi.jpg|thumb|coviete do motî d' Vervî]] Li '''motî d' Vervî''' Li motî d' Vervî riprind sacwants mots ki n' si djhént k' a [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)|Solwåster]]. == Sacwantès piceures do motî d' Vervî == * doblon pol son S pôcea (''pôssê'' et ''pôcê''). 13147 46308 2005-12-01T12:05:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: an, br, kv, mk, sh Modifie: tt [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[Categoreye:Azeye]] [[Categoreye:CEI]] Cisse categoreye chal c' est po les årtikes k' ont-st a vey avou l' Rûsseye [[als:Kategorie:Russland]] [[an:Category:Rusia]] [[ar:تصنيف:روسيا]] [[ast:Categoría:Rusia]] [[be:Катэгорыя:Расея]] [[bg:Категория:Русия]] [[br:Rummad:Rusia]] [[bs:Category:Rusija]] [[ca:Categoria:Rússia]] [[cs:Kategorie:Rusko]] [[csb:Kategòrëjô:Ruskô]] [[cv:Категори:Раççей]] [[da:Kategori:Rusland]] [[de:Kategorie:Russland]] [[el:Κατηγορία:Ρωσία]] [[en:Category:Russia]] [[eo:Kategorio:Rusio]] [[es:Categoría:Rusia]] [[et:Kategooria:Venemaa]] [[fa:Category:روسیه]] [[fi:Luokka:Venäjä]] [[fr:Catégorie:Russie]] [[gl:Category:Rusia]] [[he:קטגוריה:רוסיה]] [[hr:Kategorija:Rusija]] [[hu:Kategória:Oroszország]] [[id:Kategori:Rusia]] [[io:Category:Rusia]] [[is:Flokkur:Rússland]] [[it:Categoria:Russia]] [[ja:Category:ロシア]] [[ka:კატეგორია:რუსეთი]] [[kk:Category:Ресей]] [[ko:분류:러시아]] [[ku:Kategorî:Rûsya]] [[kv:Category:Россия]] [[la:Categoria:Russia]] [[lb:Category:Russland]] [[lt:Kategorija:Rusija]] [[lv:Category:Krievija]] [[mk:Категорија:Русија]] [[mo:Category:Русия]] [[na:Category:Russia]] [[nds:Kategorie:Russland]] [[nl:Categorie:Rusland]] [[nn:Kategori:Russland]] [[no:Kategori:Russland]] [[os:Категори:Уæрæсе]] [[pl:Kategoria:Rosja]] [[pt:Categoria:Rússia]] [[ro:Categorie:Rusia]] [[ru:Категория:Россия]] [[sh:Category:Rusija]] [[sk:Kategória:Rusko]] [[sl:Category:Rusija]] [[sr:Категорија:Русија]] [[sv:Kategori:Ryssland]] [[ta:Category:ரஷ்யா]] [[th:Category:ประเทศรัสเซีย]] [[tl:Category:Rusya]] [[tr:Kategori:Rusya]] [[tt:Törkem:Räsäy]] [[uk:Категорія:Росія]] [[uz:Category:Rosiya]] [[vi:Thể loại:Nga]] [[yi:Category:רוסלאַנד]] [[zh:Category:俄罗斯]] [[zh-min-nan:Category:Lō·-se-a]] 13154 32640 2005-05-06T14:50:40Z Pablo 5 s' i vs plait, ni fjhoz pont d' årtikes vudes S' i vs plait, ni fjhoz nén des pådjes vudes; ça n' sieve a rén d' fé en årtike wice k' i n' a nén ddja ene seule fråze e walon; i våt bén mî nel nén askepyî Please, don't create empty articles, they only hide the fact that they need to be created, and that is more a nuisance than anything. Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13155 59911 2006-06-08T10:46:51Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Coviete do [[Motî da Somme|motî walon da Lucyin Somme]], ''Live di mots d' après Nameur et avårla'', li prumî gros diccionaire avou on tite e walon. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13156 32642 2005-05-06T20:32:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:live 1]] 13157 41105 2005-10-07T12:52:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>live 1</B></FONT> [o.n.] biesse del famile des [[Motî:rawiant|rawiants]], come on [[Motî:lapén|lapén]], mins pus brun d' coleur, ki n' fwait pont d' terêye, et ki court foirt rade. <span lang=fr>F. lièvre.</span> Pol frumele on dit: [[Motî:håze|håze]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come on live:</FONT> [[Motî:cori|cori]] rade. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins kel tchén s' grete, li live li trosse:</FONT> i n' fåt nén tofer tchicter cwand c' est po decider åk. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' etinde come deus lives e l' avoenne:</FONT> bén s' etinde. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>s'entendre comme larrons en foire .</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pocwè k' les lives ont les pates di drî pus longues ki les cenes di dvant ? :: Po n' nén spotchî leus rostons:</FONT> advinea on pô crås. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>levrî</B></FONT> [o.n.] tchén d' ene sôre avou des longuès pates et on fén maigue coir, k' on va al tchesse ås lives avou, pask' i court ossu rade ki zels. <span lang=fr>F. lévrier.</span> Etimolodjeye: bodje "levr-" (live 1, avou [[candjmint d' voyale]]), [[cawete -î]]. Omonimeye : * [[Motî:live 2|live]] (po lére). * [[Motî:live 3|live]] (f.n., dimey-kilo). * [[Motî:Live|Live]] (viyaedje dé Nameur). Omonimeye coinrece : * ''i lîve'' (i [[Motî:lever|i leve]]). ---- * [[live (biesse)|Dipus d' racsegnes so les lives]]. * [[levrî|Dipus d' racsegnes so les levrîs]]. 13158 44976 2005-11-17T19:01:17Z Pablo 5 relijhaedje alfabetike [[Categoreye:Motîs walons|Moti da Somme]] [[Imådje:live_di_mots.jpg|thumb|live di mots da Lucien Somme, do walon d' après Nameur et avårla]] Li '''motî da Somme''', c' est on motî ki dene les mots [[walon]]s avou l' accint d' après [[Nameur]]. Ci fourit li prumî gros diccionaire avou on tite e walon: '''Live di mots d' après Nameur et avårla'''. Il a stî scrît pa [[Lucien Somme]], avou l' coplaede da [[Chantal Denis]], et eplaidî dizo cogne di sillabusse pås [[Relîs Namurwès]] e 1997. I rprind 95 a 99 åcint des dnêyes do [[Motî da Léonard]], mins arindjêyes cial shuvant l' ôre alfabetike. Mins il a eto radjouté des mots, et purade metou les rahoucantès cognes des mots sorlon l' accint d' Nameur (et pus l' ci d' Dinant, come dins l' motî da Linåd). == Diferince inte les intrêyes do live di mots da Somme, et les cenes do motî da Léonard == * [[Codjowaedje bouter|Viebe des prumire sôre]] : dizo cogne "bouter" dins l' motî d' Nameur, ''boutè'' a Dinant. * [[trokes da Hendschel|Viebe des deujhinme et troejhinme sôres]] : dizo cogne "lodjî" dins l' motî d' Nameur, ''lodji'' a Dinant. 13159 41121 2005-10-07T15:30:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>live 2</B></FONT> [o.n.] raloyeyès foyes di papî, avou åk di scrît dsu, fwaites po esse [[Motî:lére|léjhowes]]. <I>Les lives, so l' axhlete, si drovèt et foû des imådjes avolèt d' Artagnan, Robin des bwès, Zoro et Tarzan</I> ([[L. Bukens]]). <span lang=fr>F. livre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lîve</FONT>, live</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>livrî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>livrire</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> martchand(e) di lives. <span lang=fr>F. bouquiniste.</span> <B>2.</B> li ci(ne) ki tént ene livreye. <span lang=fr>F. libraire.</span> Etimolodjeye: bodje "livr-", di live (2), [[cawete -î]], [[noûmot|1996]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>livreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> botike ås lives (la k' on vind des lives). rl a: [[Motî:hobete|hobete]]. <span lang=fr>F. librairie.</span> <span lang=en>Ingl. bookstore.</span> <B>2.</B> (mot d' éndjolisse) hopea d' fonccions metowes eshonne et ki polént esse eployeyes (on dit k' ele sont houkeyes) dins ds ôtes programes, sins mezåjhe di riscrire leu côde. <span lang=fr>F. bibliothèque (de fonctions).</span> <span lang=en>Ingl. (computer) library.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. librairie</span> (sinse 1) ou l' inglès <span lang=en>library</span> (sinse 2), a môde di [[cawete -reye]] sol mot "live", [[noûmot|1996]]. Omonimeye : * [[Motî:live 1|live]] (biesse). * [[Motî:live 3|live]] (f.n., dimey-kilo). * [[Motî:Live|Live]] (viyaedje dé Nameur) Omonimeye coinrece : * ''i lîve'' (i [[Motî:lever|i leve]]). Mots d' aplacaedje : * [[Motî:live di mots|live di mots]]. * [[Motî:live di messe|live di messe]]. * [[Motî:årmå-ås-lives|årmå-ås-lives]]. ---- * [[live (po lére)|Dipus d' racsegnes so les lives (a lére)]]. * [[livreye informatike|Dipus d' racsegnes so les livreyes informatikes]]. 13160 32646 2005-05-06T23:01:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Léon Bukens]] 13161 32647 2005-05-06T23:04:29Z Lucyin 16 Motî:avrûle displaecî viè Motî:åvrûle #REDIRECT [[Motî:åvrûle]] 13162 32648 2005-05-06T23:09:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:live 2]] 13163 32649 2005-05-06T23:09:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:live 2]] 13164 48201 2005-12-26T21:16:09Z Pablo 5 [[Imådje:live_di_mots.jpg|right|150px|coviete d' on live di mots]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>live di mots</B></FONT> [o.n., pl. des lives di mots] [[Motî:motî|motî]]. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]], calké sol tcherpinte des mots tîxhons come <span lang=nl>"woordenboek"</span>, <span lang=de>"Wörtenbuch"</span>, [[noûmot|1980]]. Bodjes: * [[Motî:live 2|live]] * [[Motî:mot|mot]] ---- * [[motî|Dipus d' racsegnes so les lives di mots]]. * [[Djivêye des motîs do walon|Dipus d' racsegnes so les lives di mots do walon]]. 13165 32651 2005-05-07T11:41:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>live di messe</B></FONT> [o.n., pl. des lives di messe] live avou les priyires et tchansons di totes les messes di l' anêye, sovint avou ene [[Motî:awiyete|awiyete]]. <I>On-z a rmetou dins ene grande boesse Li blanc fouro, les blancs solés Li vwele, les fleurs, li live di messe; On-z a bén rmetou tot d' costé</I> ([[P. Moureau]]). <span lang=fr>F. missel.</span> Bodjes: * [[Motî:live 2|live]] * [[Motî:messe|messe]] ---- * [[live di messe|Dipus d' racsegnes so les lives di messe]]. 13166 32652 2005-05-06T23:25:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aweye]] 13167 32653 2005-05-06T23:27:26Z Lucyin 16 [[Franwal|Sourdants]] pol francès ''lévrier'' lèvrî [FE1, FC1, FE170], l(è)vri [FO4]. 13168 41125 2005-10-07T15:41:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Live</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lives-sur-Meuse</span>, rebané avou Nameur. <B>II.</B> [no d' aiwe] aiwe ki prind sourd e s' maxhe a Mouze e ç' viyaedje la. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"iv(erno)"</span> (corante aiwe), avou etroclaedje do spotchî årtike [[Motî:li 1|li]] (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Livot</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Rénne|Rénne]]. <B>II.</B> [no d' aiwe] no do [[Motî:Hoyou|Hoyou]] a Rénne. Etimolodjeye: [[cawete -ot]]. Omonimeye: * [[Motî:live 1|live]] (o.n.; biesse). * [[Motî:live 2|live]] (o.n.; po lére). * [[Motî:live 3|live]] (f.n.; dimey-kilo). Minme sourdant etimolodjike. * [[Motî:Ive|Ive]]. * [[Motî:Îne|Îne]]. ---- * [[Live (Nameur)|Dipus d' racsegnes so Live (Nameur)]]. * [[Live (aiwe)|Dipus d' racsegnes so l' aiwe di Live]] 13169 32655 2005-05-06T23:34:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Live]] 13170 56284 2006-05-11T16:49:43Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} * [[Live (Nameur)|Live]], [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Nameur]]. * [[Live (aiwe)|Live]], pitite aiwe k' egolene dins [[Mouze]] * [[live (biesse)|live]], sôre di biesses ås tetes. * [[live (po lére)|live]], raloyîs foyous d' papîs. Vos cweroz motoit pus spepieuzmint : * [[live e walon|Li pådje moennrece so les lives e walon]]. * [[Wikipedia:Pordjet_rivowes_et_lives_walons|Sacwants lives e walon prezintés par ôre alfababetike]]. 13171 58367 2006-05-25T21:20:53Z Pablo 5 djermon Urope {{djermon Urope}} [[Category:Rûsseye|*]] Li '''Federåcion d' Rûsseye''' (e [[rûsse]]: Российская Федерация, ''Rossiyskaya Federatsiya'' {{Prononçaedje|Ru-Rossiyskaya_Federatsiya_Rossiya.ogg}}), ou '''Rûsseye''' (Россия, ''Rossiya'') est on payis d' [[Urope]] et d' [[Azeye]], il a des frontires avou l' [[Finlande]], l' [[Estoneye]], li [[Letoneye]], li [[Litwaneye]], li [[Pologne]], li [[Belarusse]], l' [[Oucrinne]], li [[Djeyordjeye]], l' [[Azerbaidjan]], li [[Kazaxhtan]], li [[Mongoleye]] eyet l' [[Chine]]. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Federåcion d' Rûsseye'''<br> '''Российская Федерация'''</span><br> '''(Rossiyskaya Federatsiya)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- | [[Imådje:Russia flag medium.png|125px|Drapea d' Xxxxx]] | [[Imådje:Russia coa.png|125px|Åres nåcionåles di Xxxxx]] |- | ([[Drapea del Rûsseye|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Rûsseye|Detays]] |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Xxxxx''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationRussia.png|250px|Eplaeçmint del Rûsseye sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[xxxxx]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Moscou]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |tchîf do govienmint || [[Xxxxx]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé Xinme]] X.xxx.xxx&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> xx% / Neglidjåve |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[Anêye]]) <br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé Xinme]] X.xxx.xxx&nbsp;dimorants <br> X,xx&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye <br> &nbsp;- Ricnoxhowe |Evenmint Xxxx [[date]] <br> [[date]] |- |[[Manoye]] || [[Xxxxx]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +/-X |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Xxxxx]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .RU |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || XX |} == Istwere == == Politike == == Redjons == == Djeyografeye == [[Imådje:Rs-map.png|thumb|320px|''Mape del Rûsseye'']] == Economeye == == Djins == == Culteure == {| border="1" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" |+<font size="+1">'''fiesses'''</font> |- ! style="background:#efefef;" | Date ! style="background:#efefef;" | No e walon ! style="background:#efefef;" | No so plaece ! style="background:#efefef;" | Rimåkes |- | date || Xxxxx || || |} == Vey eto == == Difoûtrinnès hårdêyes == [[af:Rusland]] [[als:Russland]] [[an:Rusia]] [[ang:Russland]] [[ar:الاتحاد الروسي]] [[ast:Rusia]] [[be:Расея]] [[bg:Русия]] [[bs:Rusija]] [[ca:Rússia]] [[cs:Rusko]] [[csb:Ruskô]] [[cv:Раççей Патшалăхě]] [[cy:Ffederasiwn Rwsia]] [[da:Rusland]] [[de:Russland]] [[el:Ρωσία]] [[en:Russia]] [[eo:Rusio]] [[es:Rusia]] [[et:Venemaa]] [[fa:روسیه]] [[fi:Venäjä]] [[fr:Russie]] [[fy:Ruslân]] [[ga:An Rúis]] [[gd:An Ruis]] [[gl:Rusia - Россия]] [[he:רוסיה]] [[hi:रुस]] [[hr:Rusija]] [[ht:Risi]] [[hu:Oroszország]] [[hy:Ռուսաստան]] [[id:Rusia]] [[io:Rusia]] [[is:Rússland]] [[it:Russia]] [[iu:ᐅᓛᓴ]] [[ja:ロシア]] [[ka:რუსეთი]] [[kk:Ресей]] [[ko:러시아]] [[ks:रूस]] [[ku:Rûsya]] [[kw:Russi]] [[ky:Оруссия]] [[la:Russia]] [[lb:Russland]] [[li:Rösland]] [[lt:Rusija]] [[lv:Krievija]] [[mk:Русија]] [[mo:Русия]] [[ms:Russia]] [[na:Russia]] [[nds:Russland]] [[nl:Rusland]] [[nn:Russland]] [[no:Russland]] [[os:Уæрæсе]] [[pl:Rosja]] [[pt:Rússia]] [[ro:Rusia]] [[roa-rup:Rusii]] [[ru:Россия]] [[scn:Russia]] [[sco:Roushie]] [[se:Ruošša]] [[sh:Rusija]] [[simple:Russia]] [[sk:Rusko]] [[sl:Rusija]] [[sq:Rusia]] [[sr:Русија]] [[su:Rusia]] [[sv:Ryssland]] [[ta:ரஷ்யா]] [[te:రష్యా]] [[th:สหพันธรัฐรัสเซีย]] [[tl:Russia]] [[tr:Rusya]] [[tt:Räsäy]] [[uk:Росія]] [[ur:روس]] [[uz:Rossiya]] [[vi:Nga]] [[yi:רוסלאַנד]] [[zh:俄罗斯]] [[zh-min-nan:Lō·-se-a]] 13172 60171 2006-06-11T00:30:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Mosku]] {{djermon Urope}} [[Category:Rûsseye]] '''Moscou''' ([[rûsse]]: Москва, ''Moskva'') c' est li mwaisse-veye del [[Rûsseye]]. [[af:Moskou]] [[als:Moskau]] [[an:Moscú]] [[ang:Moscow]] [[ar:موسكو]] [[ast:Moscú]] [[be:Масква]] [[bg:Москва]] [[ca:Moscou]] [[cs:Moskva]] [[csb:Mòskwa]] [[cv:Мускав]] [[cy:Moscfa]] [[da:Moskva]] [[de:Moskau]] [[el:Μόσχα]] [[en:Moscow]] [[eo:Moskvo]] [[es:Moscú]] [[et:Moskva]] [[eu:Mosku]] [[fa:مسکو]] [[fi:Moskova]] [[fr:Moscou]] [[ga:Moscó]] [[gl:Moscova - Москва]] [[got:𐌼𐍉𐍃𐌺𐍅𐌰]] [[he:מוסקבה]] [[hi:मास्को]] [[hr:Moskva]] [[hu:Moszkva]] [[ia:Moscova]] [[id:Moskwa]] [[io:Moskva]] [[is:Moskva]] [[it:Mosca (Russia)]] [[ja:モスクワ]] [[jbo:mosKUAS.]] [[ka:მოსკოვი]] [[ko:모스크바]] [[ku:Mosko]] [[la:Moscua]] [[lb:Moskau]] [[li:Moskou]] [[lt:Maskva]] [[lv:Maskava]] [[mk:Москва]] [[mo:Москова]] [[nds:Moskau]] [[nl:Moskou]] [[nn:Moskva]] [[no:Moskva]] [[nrm:Moscou]] [[os:Мæскуы]] [[pl:Moskwa]] [[ps:مسکو]] [[pt:Moscovo]] [[ro:Moscova]] [[ru:Москва]] [[scn:Mosca (Russia)]] [[sh:Moskva]] [[simple:Moscow]] [[sl:Moskva]] [[sr:Москва]] [[sv:Moskva]] [[ta:மாஸ்கோ]] [[th:มอสโก]] [[tr:Moskova]] [[tt:Mäskäw]] [[udm:Муско]] [[ug:موسكۋا]] [[uk:Москва]] [[uz:Moskva]] [[vi:Moskva]] [[yi:מאָסקװע]] [[zh:莫斯科]] [[zh-min-nan:Moskva]] 13173 58372 2006-05-25T21:26:15Z Pablo 5 cråssès letes {{djermon Urope}} [[Categoreye:Rûsseye]] '''Sint Petersbork''' ([[Rûsse]]: Санкт-Петербург, ''Sankt-Peterbourg''; elle a stî eto lomêye '''Petrograd''' (Петроград) di 1914 a 1924, eyet '''Leningrad''' (Ленинград) di 1924 a 1991) c' est li mwaisse-veye touristike del [[Rûsseye]]. Askepieye e 1703 po s' aprepyî d' l' Urope (c' est l' pont l' pus coûtchantrece del Rûsseye), li veye divna l' mwaisse-veye di l' Impire rûsse disk' a 1918, cwand cisse fonccion la rivna-st a [[Moscou]]. Tins del [[deujhinme guere daegnrece]], Leningrad fourit assidjî pås almands et rezister so ene termene di 22 moes, çou ki lyi vala d' esse li prumire ''veye eroyike'' d' l' [[Union Sovietike]]. [[an:San Petersburgo]] [[bg:Санкт Петербург]] [[ca:Sant Petersburg]] [[cs:Petrohrad]] [[cy:St Petersburg]] [[da:Sankt Petersborg]] [[de:Sankt Petersburg]] [[el:Αγία Πετρούπολη]] [[en:Saint Petersburg]] [[eo:Sankt-Peterburgo]] [[es:San Petersburgo]] [[et:Peterburi]] [[fi:Pietari]] [[fr:Saint-Pétersbourg]] [[gl:San Petersburgo]] [[he:סנקט פטרבורג]] [[id:St. Petersburg]] [[it:San Pietroburgo]] [[ja:サンクトペテルブルク]] [[la:Petroburgum]] [[lt:Sankt Peterburgas]] [[nb:St. Petersburg]] [[nds:Sankt Petersborg]] [[nl:Sint-Petersburg]] [[nn:St. Petersburg]] [[no:St. Petersburg]] [[os:Бетырбух]] [[pl:Sankt Petersburg]] [[pt:São Petersburgo]] [[ro:Sankt Petersburg]] [[ru:Санкт-Петербург]] [[sk:Petrohrad]] [[sl:Sankt-Peterburg]] [[sv:Sankt Petersburg]] [[uk:Санкт-Петербург]] [[zh:圣彼得堡]] 13174 62239 2006-06-18T05:03:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eo:Tobolsk]] [[Category:Rûsseye]] '''Tobolsk''' ([[rûsse]]: ''Тобольск'') c' est ene veye di 95.000 dmorants (e [[2001]]), ki s' trove e l' [[Oblast di Tioumen]], el [[Sibereye]], [[Rûsseye]]. Li veye est sol place ki les aiwes di [[Tobol (aiwe)|Tobol]] eyet d' [[Irtish (aiwe)|Irtish]] si rascontrèt. Tobolsk fourit fondêye pa [[Yermak Timofeyevitch]] e 1585-86, a l' epoke des prumirès avanceyes rûsses e l' Sibereye. Ci divna l' sidje do vice-roy (''namestnik'') do Tsar el Sibereye; avou les pårtixhaedjes administratifs ki vénront pus tård, Tobolsk va dmorer l' sidje do Govierneu-Djenerå del Sibereye Coûtchantrece disk' å moumint ki ça va esse transferé a [[Omsk]] (ezès anêyes 1820-30). Disk' al Revolucion di 1917, Tobolsk fwait di mwaisse-veye pol redjon (''guberniya'') tot åtoû. Bråmint d' veyes di sibereye avént l' essegne di Tobolsk å dvins del cene da zels, po mostrer k' ele ricnoxhèt l' otorité da Tobolsk. C' esteut l' cas da [[Omsk]], [[Tioumen]] eyet [[Tomsk]]; Omsk el continouwe co asteure. [[Imådje:TobolskCoin.jpg|thumb|manoye d' årdjint di comemoråcion ki mostere li ''kremlin'' d' Tobolsk]] Tobolsk c' est l' seule veye di Sibereye — et minme ene des råles di Rûsseye — a co aveur on ''kremlin'' (veye-foitresse), metou so ene hôteur sol boird di l' aiwe. Les blancs meurs ki datént del moyinådje, les tours, eglijhes et palås ki copôzèt l' ''kremlin'' d' Tobolsk, sont on trezôr nåcionå d' istwere eyet d' årtchitecteure. C' est eto a Tobolsk ki vina-st å monde li tchimisse [[Dmitriy Ivanovitch Mendeleyev]], kinoxhou come onk des deus syincieus k' ont fwait l' prumire modêye do [[tåvlea periodike des elemints]]. ==Difoûtrinnès hårdêyes== {{Commons|Тобольск}} *http://etobolsk.ru/ [[de:Tobolsk]] [[en:Tobolsk]] [[eo:Tobolsk]] [[hr:Tobolsk]] [[ja:トボリスク]] [[ko:토볼스크]] [[la:Tobolium]] [[nl:Tobolsk]] [[os:Тобольск]] [[pl:Tobolsk]] [[ru:Тобольск]] [[sk:Toboľsk]] [[sl:Tobolsk]] [[tt:Tubıl]] 13175 66025 2006-07-03T08:14:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[mk:Сибир]] {{djermon}} Sibereye ([[rûsse]]: Сиби́рь, ''Sibir'') c' est li pus grande redjon del Federåcion d' [[Rûsseye]], ki va des [[Monts Oural]] disk' a l' [[Oceyan Pacifike]]. == Veyes == *[[Omsk]] (1 166 800 h.) *[[Tcheliabinsk]] (1 148 300 h.) *[[Novosibirsk]] (1 446 800 h.) *[[Krasnoyarsk]] (924 400 h.) *[[Vladivostok]] (648 000 h.) *[[Irkoutsk]] (640 500 h.) *[[Xhabarovsk]] (613 300 h.) *[[Novokouznetsk]] (601 900 h.) *[[Kemerovo]] (520 700 h.) *[[Tomsk]] (506 600 h.) *[[Magnitogorsk]] (445 500 h.) *[[Tchita]] (377 000 h.) *[[Oulan-Oude]] (362 400 h.) *[[Petropavlovsk-Kamtchatski]] (270 000 h.) *[[Angarsk]] (266 000 h.) *[[Bratsk]] (255 000 h.) *[[Sourgout]] (248 000 h.) *[[Blagovechensk]] (206 000 h.) *[[Yakoutsk]] (180 000 h.) *[[Abakan]] (158 200 h.) *[[Tobolsk]] [[Categoreye:Rûsseye]] [[be:Сыбір]] [[bg:Сибир]] [[ca:Sibèria]] [[cs:Sibiř]] [[da:Sibirien]] [[de:Sibirien]] [[el:Σιβηρία]] [[en:Siberia]] [[eo:Siberio]] [[es:Siberia]] [[et:Siber]] [[fi:Siperia]] [[fr:Sibérie]] [[gl:Siberia - Сибирь]] [[he:סיביר]] [[hr:Sibir]] [[hu:Szibéria]] [[id:Siberia]] [[it:Siberia]] [[ja:シベリア]] [[ko:시베리아]] [[la:Siberia]] [[lt:Sibiras]] [[mk:Сибир]] [[mo:Сиберия]] [[nds:Sibirien]] [[nl:Siberië]] [[nn:Sibir]] [[no:Sibir]] [[os:Сыбыр]] [[pl:Syberia]] [[pt:Sibéria]] [[ro:Siberia]] [[ru:Сибирь]] [[scn:Sibberia]] [[sh:Sibir]] [[sk:Sibír]] [[sl:Sibirija]] [[sr:Сибир]] [[su:Sibéria]] [[sv:Sibirien]] [[th:ไซบีเรีย]] [[tl:Siberia]] [[tr:Sibirya]] [[uk:Сибір]] [[zh:西伯利亚]] 13176 57365 2006-05-19T10:31:50Z 129.125.10.100 +nl {{djermon}} [[Categoreye:Aiwe d' Azeye]] '''Tobol''' ([[rûsse]]: ''Тобол'') est ene aiwe do [[Kazaxhtan]] eyet del [[Rûsseye]], ki s' va egoler e l' aiwe d' [[Irtish (aiwe)|Irtish]] a [[Tobolsk]]. [[de:Tobol]] [[en:Tobol River]] [[et:Tobol]] [[fr:Tobol]] [[ko:토볼 강]] [[nl:Tobol]] [[pl:Toboł]] [[ru:Тобол (река)]] 13177 58845 2006-05-31T03:26:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vi:Sông Irtysh]], [[zh:额尔齐斯河]] [[Categoreye:Aiwe d' Azeye]] [[Categoreye:Kazaxhtan]] [[Categoreye:Rûsseye]] {{Aiwe|Irtish||4370| | |1643|[[Mongoleye]]|[[Ob (aiwe)|Ob]]| | }} L' aiwe d' '''Irtish''' ([[rûsse]]: Иртыш; [[kazaxh]]: Эртiс, ''Ertis''; [[tatår]]: İrteş) est ene aiwe d' [[Azeye]], ki prind sourd ezès [[Monts Altay]], el [[Mongoleye]], passer ene miete (525 km) e [[Djoungareye]] ([[Chine]] coûtchantrece) poy e [[Kazaxhtan]] (1835 km) eyet el [[Rûsseye]] ([[Sibereye]], 2010 km) po s' aler egoler, après 4370 km, dins l' aiwe d' [[Ob (aiwe)|Ob]]. Li mwaisse aiwe k' agolene dins Irtish c' est l' aiwe di [[Tobol (aiwe)|Tobol]]. Li vå d' Ob-Irtish est ene des mwaissès vås d' l' Azeye, la k' ele rascovere li pus gros boket del Sibereye coûtchantrece, eyet les Monts Altay. Les bateas polèt navyî so l' aiwe d' avri a octôbe, cwand i n' a pont d' glaeces. Li veye d' [[Omsk]] c' est l' sidje del copagneye rûsse di bateas d' l' aiwe d' Irtish, eyet l' pus grand poirt di fleuve di tote li sibereye coûtchantrece. I gn a eto des grandès citråles idro-electrikes près del frontire inte li Kazaxhtan eyet l' Chine. Des canås d' raiwaedje d' [[Irtish-Karaganda]] apoirtèt d' l' aiwe dins les setchès stepes di Kazakstani. Les boirds di l' aiwe d' Irtish ont stî peuplêyes pa des Chinwès, des Kalmiks eyet des Mongols, disk' a l' arivêye des Rûsses å [[16inme sieke]]. Les Rûsses ont yeu concwerou pår li vå d' Irtish å cmince do [[19inme sieke]]. == Veyes so l' aiwe d' Irtish == * [[Öskemen|Öskemen/Ust-Kamenogorsk]] (Kazaxhtan) * [[Semey|Semey/Semipalatinsk]] (K.) * [[Pavlodar]] (K.) * [[Omsk]] (Rûsseye) * [[Tara|Tara]] (R.) * [[Tobolsk]] (R.) * [[Xhanti-Mansiysk]] ( [[cv:Иртыш (юханшыв)]] [[de:Irtysch]] [[en:Irtysh]] [[eo:Irtiŝo]] [[et:Irtõš]] [[fi:Irtyš]] [[fr:Irtych]] [[ja:エルティシ川]] [[ko:이르티시 강]] [[nl:Irtysj]] [[pl:Irtysz]] [[ru:Иртыш (река)]] [[sk:Irtyš]] [[sl:Irtiš]] [[sv:Irtysj]] [[vi:Sông Irtysh]] [[zh:额尔齐斯河]] 13178 32664 2005-05-07T14:09:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] (eployî fok dins des fråzes di noyaedje: sins moti, èn nén moti). dire on [[Motî:mot|mot]]. <I>Tchante, et n' cåze nén&nbsp;! Totes les dvizes n' ont ele nén stî fwaites po les cis k' sont pezants? Tchante&nbsp;! Et n' nén moti&nbsp;!"</I> ([[Nietsche]], ratourné pa [[J.P. Hiernaux]]). <I>Mins m' pårén Djustin dmoréve la sins moti, å fén mitan d' Mouze, a fé l' plantche</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Bouneur di rintrer al måjhon ki s' ramasse åtoû do feu et do cmincî les longuès shijhes sins moti, po n' nén mesbridjî les imådjes et les sovnances</I> ([[A. Henin]]). <I>Tos vizaedjes di pômagne ki ratindèt et waitî, sins moti, l' ouxh do Ravitaymint</I> ([[P. Moureau]]). <I>Dilé l' bouxhon d' påkî, La k' on schoûte sins moti L' Evandjîle, I paret k' on bådet Aveut poirté li Rwè Po si intrêye</I> ([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. sans mot dire, ne piper mot.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>motixhaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cåzaedje|cåzaedje]] (dins des fråzes di noyaedje: pont d' motixhaedje). <I>Et dji n' vou nén ôre li mwinde motixhaedje&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. mot, chuchotement, murmure.</span> Bodje: * [[Motî:mot|mot]] 13179 32665 2005-05-07T11:50:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moti]] 13180 32666 2005-05-07T17:58:59Z Pablo 5 kesses (kimint eberweter on fitchî, kimint s' elodjî) et responses == Kimint eberweter on fitchî == ;K: Dji vôreu bén eberweter des imådjes u on fitchî, mins dj' a come response k' i fåt esse elodjî. ;R: Oyi, on n' pout nén evoyî des fitchîs sins esse elodjî == Kimint s' elodjî == ;K: Kimint fé po s' elodjî? ;R: i vs fåt clitchî sol loyén '''S' elodjî''' al copete del pådje (sol droete). Si vos avoz ddja on conte d' elodjaedje, metoz voss no d' elodjaedje eyet vosse sicret et clitchîs sol boton "s' elodjî"; si vos n' end avoz nén co onk, adon metoz dins "no d' elodjaedje" li no ki vos vôrîz eployî po vs idintifyî, metoz vosse sicret, et cor on côp li scret po-z acertinaedje, metoz voste adresse emile eyet clitchî sol boton "ahiver on novea conte" == Kimint aveur on conte po s' elodjî == ;K: Kimint aveur on conte po s' elodjî? ;R: i vs fåt clitchî sol loyén '''S' elodjî''' al copete del pådje (sol droete), adon metoz dins "no d' elodjaedje" li no ki vos vôrîz eployî po vs idintifyî, metoz vosse sicret, et cor on côp li scret po-z acertinaedje, metoz voste adresse emile eyet clitchî sol boton "ahiver on novea conte" 13181 58656 2006-05-29T19:43:07Z Pablo 5 licince coviete del rivowe e walon "Li Sauverdia" == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13182 32668 2005-05-07T18:04:39Z Pablo 5 '''Li Noer Boton''' (ki si scrijheut ''Nwêr Boton''), c' est ene gazete e walon askepieye e 1969 pol [[Coirporåcion des Romans Scrijheus]]. Ele s' a djoké e 1983, å limero 116, et esse replaecêye på [[Li Såverdea|Såverdea]]. Jean-Jacques Gaziaux a eto bråmint poujhî dins les scrijhaedjes do Noer Boton po relére les bokets di ses deus [[antolodjeye]]s a tinmes : * [[Nos campagnes (antolodjeye)|Nos campagnes]], sol tinme do vicaedje dins les cinses (1998). * [[Vey voltî (antolodjeye)|Vey voltî]], sol tinme des hantaedjes et do mariaedje (2002). [[categoreye:gazetes e walon|Noer Boton]] 13183 34334 2005-07-10T12:21:28Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] [[Categoreye:Gazetes]] 13184 55686 2006-05-03T11:37:26Z Lucyin 16 Li Såverdea displaecî viè Li Såverdea (gazete): minme lomaedje des gazetes [[Imådje:rivowe_sauverdea.jpg|99px|right|Coviete do Såverdea]] '''Li Såverdea''' (ki si scrît ''Lë Sauvèrdia''), c' est ene rivowe del soce di scrijheus "[[Les Såverdeas d' après Djodogne]]", k' eplaide des belès letes e walon. Li no provént do lomaedje do [[moxhon d' toet]] dins l' payis d' [[Djodogne]]. C' est des foyous tapés al machine, enimådjîs di des ptits dessins å croyon. Gn a 10 limeros tos ls ans. Li Såverdea aveut ddja stî enondé e 1892 pa [[Edmond Etienne]]. Mins s' n' aveut i duré k' èn an. Li rvowe a riskepyî e 1983, dabôrd ki li [[Noer Boton]] vineut di stater. Dispu li cmince, li mwaisse-eplaideu a stî [[Henry Lerutte]], eyet li penleuse, Germaine Massart. Dispu les anêyes 2000, c' est bråmint [[Jean-Jacques Gaziaux]] ki s' ocupe do secretariat. Les scrijhaedjes do Såverdea ont siervou d' soûmint a deus [[antolodjeyes]] a tinmes, ramexhnêyes pa Jean-Jacques Gaziaux : * [[Nos campagnes (antolodjeye)|Nos campagnes]], sol tinme do vicaedje dins les cinses (1998). * [[Vey voltî (antolodjeye)|Vey voltî]], sol tinme des hantaedjes et do mariaedje (2002). [[categoreye:gazetes e walon|Saverdea]] 13185 32671 2005-05-07T17:41:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Noer Boton]] 13186 32672 2005-05-07T17:59:01Z Lucyin 16 L' hoûlåd d' Tchålerwè displaecî viè Li Hoûlåd d' Tchålerwè #REDIRECT [[Li Hoûlåd d' Tchålerwè]] 13187 62560 2006-06-20T13:05:25Z Djoseph 126 '''Edmond Etienne''' (e walon, on djheut '''Edmond Stiene''') a skepyî e [[1862]] et mori tot djonne e [[1895]]. C' esteut on scrijheu d' pîces di [[teyåte e walon]] do payis d' Djodogne. Ci fourit l' prumî rlomé scrijheu e walon do [[Roman Payis]]. Il askepia ene gazete "[[Li Såverdea]]" (prumire modêye). Si pîce di teyåte li pus conoxhowe: "On pî dins li strevire". L' ouve da Stiene a todi stî èn aspoya po les grands scrijheus do roman payis ki vont shuve, inte di zels [[Paul Moureau]]. [[categoreye:sicrijheus e walon|Etienne, Edmond]] [[categoreye:teyåte e walon]] 13188 32674 2005-05-07T18:34:11Z Pablo 5 date di pårtixhaedje del [[Viye province do Braibant]] Li '''Roman Payis''', c' est l' pårteye nonnrece di l' ancyinne [[Dutcheye del Braibant]], la k' on djåze walon. Dins l' [[ALW]], li Roman Payis, c' est l' arondixhmint d' [[Nivele]], dabôrd, c' est tos les viyaedjes k' ont on [[limero diyalectolodjike]] ki cmince pa '''Ni'''. Li Roman payis a divnou ene intité administrative dispu 1995, li [[Province do Roman Payis]], la k' ele [[Viye province do Braibant]] bedje a stî pårteye e deus. == Les [[scrijheus e walon]] (et rcwereus sol walon) do Roman Payis == * [[Edmond Etienne]] * [[Paul Moureau]]. * [[Georges Wiyame]]. * [[Jean-Jacques Gaziaux]]. == Les accints walons do roman payis == 13189 32675 2005-05-07T18:24:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Sicrijheus_e_walon]] 13190 32676 2005-05-07T18:39:10Z Lucyin 16 li monumint al Batreye di Bive (poitrait saetchî pa [[Louis Baidjot]] {{licince imådjes Lucyin}} li monumint al Batreye di Bive (poitrait saetchî pa [[Louis Baidjot]] {{licince imådjes Lucyin}} 13192 32677 2005-05-07T20:20:21Z 81.240.125.242 La vrêye måjon du Borbouze è disparu dupwis 50 ans. I fåt rsatchî la foto ki n' convint nin . [[Uzeu:81.240.125.242|81.240.125.242]] 7 di may 2005 a 20:20 (UTC) 13193 66017 2006-07-03T04:04:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Onečišćavanje zraka]] [[categoreye:ecolodjeye]] [[Imådje:foumire1_wi.jpg|right|]] Li '''mannixhance di l' air''' (on dit eto: '''epufkinaedje''' u '''epestiferaedje'''), c' est cwand on-z î hene tofer evoye des mwais prodûts, come : * les gaz des otos, des camions des cårs et des otobusses. * les foumires des oujhenes * li broûlaedje des [[saetchots d' plastike]]. L' [[mannixhance|anichtance]] di l' air pa les [[resserants gaz]] va esse les cåzes do [[Reschandixhaedje del Daegn]]. [[de:Luftverschmutzung]] [[en:Air pollution]] [[es:Contaminación atmosférica]] [[fi:Ilmansaaste]] [[fr:Pollution de l'air]] [[gl:Contaminación atmosférica]] [[he:זיהום אוויר]] [[hr:Onečišćavanje zraka]] [[id:Polusi udara]] [[it:Inquinamento atmosferico]] [[ja:大気汚染]] [[nl:Luchtvervuiling]] [[sv:Luftföroreningar]] [[zh:空氣污染]] 13194 32679 2005-05-07T20:45:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[saetchot d' plastike]] 13196 53437 2006-03-29T01:31:08Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Live]] '''Live''' est on ptit rixhot ki prind sourd a [[Live (Nameur)|Live]], eyet s' maxhe dins [[Mouze]] 13197 32681 2005-05-08T19:20:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dåssoû</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Daussoû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Daussoulx</span>, rebané avou Nameur. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Daussoû</B>, Daussou</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-vi>Dalsuod (866), Dasous (1134), Dasues, Dasuz (1152), Dausour (1265)</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>alisôth</span> (ônoe), ricomprind come on no d' djin ("Åssoû"), avou on "di" d' apartinance forcoridjî. ---- [[Dåssoû|Dipus d' racsegnes so Dåssoû]] 13198 32682 2005-05-08T19:25:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lussimbork veye]] 13199 32683 2005-05-08T19:31:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]] 13201 52249 2006-03-21T03:55:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Luxemburg (dezambiguizare)]] {{Omonimeye}} Li ''Lussimbork''' c' est: * li no d' on payis d' Urope, li [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]] * li no del mwaisse-veye di ç' payis la: [[Lussimbork veye]] * li no d' ene province di Walonreye: [[province do Lussimbork]] [[de:Luxemburg (Begriffsklärung)]] [[en:Luxembourg (disambiguation)]] [[eo:Luksemburgo]] [[es:Luxemburgo (desambiguación)]] [[fr:Luxembourg]] [[is:Lúxemborg (aðgreining)]] [[ja:ルクセンブルク (曖昧さ回避)]] [[ko:룩셈부르크 (동음이의)]] [[lb:Lëtzebuerg]] [[li:Luxemburg]] [[nl:Luxemburg]] [[pl:Luksemburg]] [[pt:Luxemburgo (desambiguação)]] [[ro:Luxemburg (dezambiguizare)]] [[ru:Люксембург]] [[sc:Lussemburgu]] [[sv:Luxembourg]] 13202 32685 2005-05-08T21:22:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dåve</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dauve</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Dave</span>, rebané avou Nameur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;t'&nbsp;es bon (boune) po nd aler a Dåve:</FONT> t'&nbsp;es fô (sote), ca i gn a èn ospitå sikiatrike låvå. ---- [[Dåve|Dipus d' racsegnes so Dåve]] 13203 32686 2005-05-08T21:28:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dé 1</B></FONT> [divancete] [[Motî:dilé|dilé]]. <I>Viker, viker a nd awè s' sô Divant d' eraler dé les viers</I> (J. Guillaume). <span lang=fr>F. près de, à côté de.</span> Etimolodjeye: racourtixha di "dilé". 13204 32687 2005-05-08T21:31:56Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:dé 1|dé]] (divancete; dilé) * [[Motî:dé 2|dé]] (o.n.; dé a keuze) 13205 32688 2005-05-08T21:35:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:degn]] 13206 32689 2005-05-08T21:38:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>degn</B></FONT> [mot-brut] mostere li son d' ene [[Motî:xhilete|xhilete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>degnter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:xhilter|xhilter]]. <I>Dji fjheu degnter mi ptite xhilete tot do long des tchambes tot djhant <span lang=la>"Ad maiorem Dei gloriam"</span></I> (E. Gilliard). Omonimeye coinrece: * [[Motî:daegn|daegn]] (f.n.; tere) 13207 53845 2006-04-06T17:02:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>deutche</B></FONT> [f.n.] pitit sô. rl a: [[Motî:mastoke 1|mastoke]], [[Motî:cloutche|cloutche]], [[Motî:bouroute|bouroute]]. Etimolodjeye: neyerlandès <span lang=nl>"duitje"</span> (cinteme). Coinrece Payis d' Lidje. 13208 32691 2005-05-08T21:44:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>deur</B></FONT> [addj.] ki n' candje nén åjheymint d' cogne, fizicmint. rl a: [[Motî:aduri|aduri]], [[Motî:edurer|edurer]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>deur</B>, dër, dor, dèr, dur, dûr</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>deurté</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cwålité u dfåt d' ene sakî, d' ene sacwè k' est deur. <B>2.</B> (mot d' sincieus) procintaedje di tchåsse (castinne) dins l' aiwe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>deurté</B>, durté, dèrté, dërté, durtè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>duristé</B></FONT> [f.n.] cwålité u dfåt d' ene sakî, d' ene sacwè k' est foirt deur, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Li pwin est d' ene duristé&nbsp;!</I> (L. Remacle) Disfondowes: <span lang=wa-feller>deuristé, <FONT COLOR="#800080"><B>duristé</B></FONT>, dëristé, dorsuté, dërsëté, dèristé</span>. Coinrece Payis d' Lidje et Hôte-Årdene. 13209 32692 2005-05-08T21:45:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:deur]] 13210 34775 2005-07-12T21:24:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>derame</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grand brut, brut d' diale. <I>Ké derame k' i fjhèt, ces efants la !</I> On dit eto: [[Motî:dero|dero]], [[Motî:roumdoudoum|roumdoudoum]], [[Motî:ramdam|ramdam]]. <span lang=fr>F. brouhaha, vacarme, tapage, tintamarre.</span> <B>2.</B> five, [[Motî:ramxheyreye|ramxheyreye]], [[Motî:efoufiaedje|efoufiaedje]]. <I>Leyîz pol diale tot l' deramr del veye ki vs coschere li santé.</I> <span lang=fr>F. excitation, effervescence agitation fébrile.</span> <B>3.</B> [[Motî:herleme|herleme]]. <I>On-z a fwait do derame al vude.</I> <I>C' est on sfwait derame po ls Aldjeryins, ki n' savèt pus lére les romans scrîts e francès.</I> <span lang=fr>F. drame scandale scandale [[problinme|problème]].</span> Etimolodjeye: [[mot-brut]], a pårti do respleu des tchansons populaires "deri dera", la k' on boute sol "ra" di "dera". Coinrece [[Basse-Årdene]]. Kécfeye li minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:adrame|adrame]], [[Motî:adramter|adramter]]. 13211 32694 2005-05-08T21:47:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>derbi</B></FONT> [o.n.] match di fotbale, di baskete, di volè, inte deus ekipes di veyes metowes ene a costé d' l' ôte. <I>Vénrdi, ça serè l' derbi inte li Basse Wåve et l' Hôte Wåve.</I> <I>Å pwintaedje, t' as les djins ki pårlèt des condjîs, des beas derbis et del samwinne des trinte-deus eures</I> (A. Gauditiaubois). 13212 32695 2005-05-08T21:48:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:deur]] 13213 32696 2005-05-08T21:48:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:deur]] 13214 42759 2005-10-30T03:27:52Z Pablo 5 coridj.: vikereye -> vicreye (raploû rfondaedje) <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicåreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> durêye del [[Motî:veye 1|veye]]. <I>Il a yeu ene påjhire vicåreye, ene bele vicåreye.</I> <I>C' est la k' dj' a passé m' vicåreye.</I> <I>Oyi, l' arivêye di nosse pitite feye, çoula oyi, dji m' endè rmimberrè tote mi vicåreye</I> (P. Saratxaga). <I>Li vicåreye est on tier k' i fåt monter dressî, et l' ridischinde so s' cou</I> (H. Forir). <I>On côp k' vos l' åroz tchoezi, payî, et k' vos l' åroz a vosse mwin po l' rapoirter e vosse måjhone, li cocmwår comince ene vraiye vicåreye</I> (E. Gillain). rl a: [[Motî:vicaedje|vicaedje]]. <span lang=fr>F. existence, vie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po s' vicåreye:</FONT> po s' veye durante. <I>Il a yeu l' måjhone po s' vicåreye.</I> <B>2.</B> (pus stroetmint) veye, veyowe come ene sacwè k' i fåt viker, mins k' a stî decidêye d' avance pa ene Foice Dizeutrinne. <I>Bawaite: ci n' est l' difåte da nolu; c' est djusse li vicåreye ki t' berlondje a håre et a hote, ki t' moenne al disgoviene ey al disblouke; èn ti va sortot nén tchôker el tiesse ki t' pôreus candjî åk a ça !</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. destin, destinée, fatalité, fortune.</span> <B>3.</B> laid pôve vicaedje. <I>Ké vicåreye, oyi ké vicåreye, ké veye k' on vike&nbsp;!</I> (V. Delire). <I>Nosse vicåreye, ci n' esteut nén ene veye</I> (L. Mahin). <I>Li vicåreye, c' est ene sacwè scrîte pa Kafka, avou les imådjes da Dali</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. existence (pénible).</span> <B>4.</B> veye ([[Motî:disdut|disdut]], [[Motî:derame|derame]]). <I>Kéne pôve vicåreye k' il ont moenné del nute</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. bruit, tapage, chahut.</span> <B>5.</B> (mot d' djustice) droet d' poleur viker tins di s' vicåreye dins ene måjhon k' on-z a vindou, dins l' ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">aveur li vicåreye e</FONT>. <I>Il ont co l' vicåreye e leu måjhon.</I> <span lang=fr>F. usufruit de.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>vikériye</B>, vikârèye, vikérîe, vikêriye, vikêr'rîe, <FONT COLOR="#800080"><B>vicaurèye</B></FONT></span>. Etimolodjeye: <I>a)</I> vicåreye: acmaxhaedje di "vicairreye" (paymints a on vicaire) eyet "viker"; <I>b)</I> vicreye: parint erilé sol bodje "viker" avou l' cawete "-reye". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicåryî</B></FONT> [v.s.c.] viker ptitmint. rl a: [[Motî:vicoter|vicoter]], [[Motî:vicairyî|vicairyî]]. 13215 32698 2005-05-08T22:18:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13216 32699 2005-05-08T22:19:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13217 32700 2005-05-08T22:19:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13218 32701 2005-05-08T22:20:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13219 32702 2005-05-08T22:20:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vicåreye]] 13220 32703 2005-05-08T22:21:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13221 32704 2005-05-08T22:21:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13222 32705 2005-05-08T22:21:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13223 32706 2005-05-08T22:21:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viker]] 13224 32707 2005-05-08T22:22:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vicåreye]] 13225 32708 2005-05-08T22:29:20Z Pablo 5 Aloû displaecî viè Alou #REDIRECT [[Alou]] 13226 32709 2005-05-09T17:03:52Z Lucyin 16 djiniesse ås spenes el [[Fåmene]] (poitrait saetchî pa Marie-Thérèse Romain) {{licince imådjes Lucyin}} djiniesse ås spenes el [[Fåmene]] (poitrait saetchî pa Marie-Thérèse Romain) {{licince imådjes Lucyin}} 13227 32710 2005-05-09T17:07:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[djiniesse ås spenes]] 13228 65256 2006-06-25T09:41:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Ärttörne]] [[categoreye:Åbes et bouxhons|Djiniesse as spenes]] [[Categoreye:Legumineuses|Djiniesse as spenes]] {{Taxobox begin | color = lightgreen | name =Djiniesse ås spenes}} {{Taxobox image | image =[[Image:djiniesse_aus_spenes.jpg|240px|Djiniesse ås spenes el Fåmene]] | caption = Djiniesse ås spenes el [[Fåmene]] <SMALL>(poitrait saetchî pa Marie-Thérèse Romain)</SMALL>}} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Fabales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Fabaceae]]}} {{Taxobox subfamilia entry | taxon = [[Faboideae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''[[Ulex]]''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox section binomial botany | color = lightgreen | binomial_name = Ulex europaeus | author = [[Carolus Linnaeus|L.]]}} {{Taxobox end}} Li '''djniesse ås spenes''' (on dit eto: '''brûke''' u '''vegnea''', e sicieus latén ''Ulex europaeus''), c' est on bouxhon del sôre ''[[Ulex]]'', rishonnant a des [[djiniesse|djniesse]]s avou des picas, foirt råle el Walonreye, mins corante so les payis ki rwaitnut l' [[Oceyan Atlantike]] (Burtaegne, Akitinne e France). [[Imådje:Illustration Ulex europaeus0.jpg|thumb|dessinaedje d' on live di botanike do 19inme sieke]] Elle poite des djaenès fleurs, ki florixhnut do moes d' fevrî å moes d' may el [[Walonreye]]. Ele pout esse riplantêye dins les cortis, et so les mitans d' otovoye, sol les hourêyes des tchmins d' fier. Les grinnes sont do pwezon. No e sincieus latén: ''Ulex europaeus'', del famile des [[påwionacêye]]s. ''Li djniesse ås spenes ni doet nén esse kimaxheye avou l' [[pondante djiniesse]], u vegnon (Genista anglica)''. == Plaeces k' ele crexhe dins l' nateure, el Walonreye == * Sol [[Calistinne]]. * Tot do long d' [[Mouze]], dilé [[Hu]]. * rålmint sol [[Basse-Årdene]]. * foirt rålmint el [[Hôte-Årdene]]. == Li djniesse ås spenes, est çki c' est ene sôre apoirtêye, u k' a todi crexhou el Walonreye ? == On-z a vlou kel djiniesse ås spenes åye sitî apoirtêye lanawaire el Walonreye, po wårni les hourêyes do tchmin d' fier. On dit co k' ele s' åreut rismincî a pårti di l' amagnî des biesses. On-z a minme shoflé ki ci sereut les sôdårds burtons k' end årént semé håre et hote, cwand i vnént viziter les cmintires burtons d' [[Maissin]]. Les vîs nos walons "brûke" et "vegnea", ramexhnés e payis d' Hu pa [[Robert Boxus]] mostrèt kel plante egzistéve bén el Walonreye, dispu kel walon egzistêye (1000 ans). Ça s' pout bén kel brûke soeye ene [[plante di rmanance]] d' on tins k' i fjheut meyeu k' ouy so les cresteas d' Mouze ey el Fåmene. Di ç' tins la, on-z î ahivéve del [[vegne]] (disk' al fén del [[Moyinådje]]). {{Commons|Ulex europaeus}} [[de:Stechginster]] [[en:Common Gorse]] [[fr:Ajonc d'Europe]] [[gl:Toxo]] [[nl:Gaspeldoorn]] [[nrm:Ulex europaeus]] [[sv:Ärttörne]] 13229 32712 2005-05-09T17:33:09Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * sins no, mins egzistêye [E9] (a stî trovêye e 1899 sol viye voye di [[Ståvleu]] a [[Francortchamp]]). * [G89] : ** bruk (§ 124A). ** djinièsse-à-s'pènes (§ 283). ** vègnia (§ 1246). * Nén dins [E125] & [E166]. 13230 32713 2005-05-09T17:27:57Z Lucyin 16 eglijhe di Maissin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe di Maissin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13231 32714 2005-05-11T14:49:32Z Pablo 5 [[Imådje:cint-fouyas.jpg|thumb|li cint-fouyeas, emey les cwate ôtes bokets del pansreye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cint-fouyeas</B></FONT> [o.n., pl. des cints-fouyeas] troejhinme potche del [[Motî:pansreye|pansreye]] des [[Motî:roemiant|roemiants]], la k' gn a tos des fouyeas come on live di messe. <span lang=fr>F. feuillet.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] addjectif ([[Motî:cint|cint]]) + no ([[Motî:fouyea|fouyea]]). ---- * [[pansreye (anatomike)|Dipus d' racsegnes sol pansreye]]. * [[cint-fouyeas|Dipus d' racsegnes sol cint-fouyeas]] 13232 32715 2005-05-10T10:45:42Z Lucyin 16 pansreye d' on bedot (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} pansreye d' on bedot (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13234 32716 2005-05-10T10:47:55Z Lucyin 16 cint-fouyas emey li restant del pansreye d' on bedot (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} cint-fouyas emey li restant del pansreye d' on bedot (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13236 32717 2005-05-11T12:57:19Z Pablo 5 {{omonimeye}} Li mot fouyî pout aveur deus sinses. * [[Motî:fouyî 1|fouyî]] (v.s.c., aveur des foyes) * [[Motî:fouyî 2|fouyî]] (naxhî). Coinrecmint, il est eto ene [[disfondowe]] di [[Motî:foyî|foyî]] (ritourner l' tere) 13237 32718 2005-05-27T15:55:13Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:cint-fouyas.jpg|thumb|li cint-fouyas, emey les cwate ôtes bokets del pansreye]] Li '''cint-fouyeas''', c' est l' troejhinme potche del [[Pansreye (anatomike)|pansreye]] des [[roemiants]], la k' gn a tos des fouyeas come on live di messe. Li cint-fouyeas rote come ene passete. I n' leye passer eviè l' [[molete]] ki les pus féns bokets d' amagnîs, k' ont ddja stî cobroyîs el [[panse]], et roemyîs. [[de:Blättermagen]] [[eo:Omaso]] 13239 32719 2005-05-10T10:53:55Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : cint-fouyas [C1] 13240 32720 2005-05-11T15:29:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>molete</B></FONT> [f.n.] cwatrinme potche del [[Motî:pansreye|pansreye]] des [[Motî:roemiant|roemiants]]; c' est la l' vraiy estoumak. <span lang=fr>F. caillette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">molète</FONT>, moulète</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:mol|mol]], [[cawete -ete]] (boket del pansreye bråmint pus mol ki les troes ôtes). ---- * [[Pansreye (anatomike)|Dipus d' racsegnes sol pansreye]]. 13241 32721 2005-05-10T10:56:41Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * moulète [E1], molète [FE1]. intrêye "caillete" (des ruminants) dins les [[franwal]]s : FE1 (moulète, molète); nén dins FC1 & FO4 13242 32722 2005-05-10T16:54:05Z Lucyin 16 Cint-fouyas displaecî viè Cint-fouyeas #REDIRECT [[Cint-fouyeas]] 13243 32723 2005-05-10T17:11:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyî 1]] 13244 32724 2005-05-16T09:46:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:fouyî 1#fouya & fouyea]] 13245 32725 2005-05-24T20:38:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyî 1</B></FONT> ([[Codjowaedje fouyî|codjowaedje]]) [v.s.c.] u <FONT COLOR="#ff0000">si fouyî</FONT> [v.pr.] kimincî a-z aveur des foyes (tot djåzant d' èn åbe k' esteut disfouyî, di l' ivier). On dit eto: [[Motî:fouyter|fouyter]]. <span lang=fr>F. se couvrir de feuilles.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foye 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fouytåjhe|fouytåjhe]]. <I>Dins on moes, cwand on serè al foye, on n' voerè pus les djibîs </I>(ramexhné pa [[L. Mahin]]). On dit eto: foyaedje. <span lang=fr>F. feuillaison.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:coxhlaedje|coxhlaedje]]. <span lang=fr>F. feuillage.</span> <B>2.</B> [[Motî:fouytåjhe|fouytåjhe]]. On dit eto: foye. <span lang=fr>F. feuillaison.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fouyèdje</FONT>, fouyadje, fouyâdje, foyèdje, foyadje, foyâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouya </B></FONT> [o.n.] fouyaedje [[Motî:fouyaedje|fouyaedje]] <I>Po k' èn åbe soeye foirt et åyaxhe on bon fouya, i lyi fåt po cmincî des felès raecenes (dins l' [[Moxhon d' Ônea]]). <I>El moxhon a fwait s' nike dins les fouyas</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]) <I>Les coxheas sont wårnis; les fouyas seront vetes</I> ([[A. Flesch]]). <I>Nos dvéns afroyî ene pî-sinte dins les bouxhons et les fouyas</I> ([[J.F. Brackman]]). <I>Il aveut veu on gros pemî planté å mitan do monde, avou des fouyas ki balént disk' a tere et tot plin d' puns</I> ([[W. Bal]]). <span lang=fr>F. branchage, frondaison.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]] (rizultat do viebe). Omonimeye : * avou "fouyî" : [[Motî:fouyî 2|fouyî]] (naxhî). * avou "foye" : [[Motî:foye|foye]] (d' åbe, di papî). Omonimeye coinrece : * avou "fouyî" ** [[Motî:foyî|foyî, foyaedje]] (ritourner l' tere) * avou "fouya" ** [[Motî:fouyea|fouyea]] (coxhe avou des foyes). ** [[Motî:fawea|fawea]] (pitit faw). 13246 32726 2005-05-10T17:09:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyî 1]] 13247 48920 2006-01-05T19:50:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (pitite) foye d' åbe <I>Les penitinces ont plovou come les fouyeas al Tossint.</I> ([[Joseph Houziaux]]). <span lang=fr>F. feuille.</span> <B>2.</B> [[Motî:coxhea|coxhea]] (coxhe d' åbe avou des foyes). <I>Nos aflaxhéns les baloujhes d' on côp d' fouyea</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Nozôtes, les efants, dj' esténs metous po tchessî les gros tayons di tchvå avou on ptit fouyea</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. branche, ramille.</span> <B>3.</B> pitite foye di papî k' on pout prinde tote seule, foye d' on ptit live, d' on live di messe. <I>T' irès sinti padzo m' payasse... Gn a des fouyeas... Lé les... C' est... por twè</I> ([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:fouyet|fouyet]]. Loukîz a: [[Motî:cint-fouyeas|cint-fouyeas]] <span lang=fr>F. feuillet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fouya</FONT>, foya, flouya, flûya, fouyê, fuyê</span>. Etimolodjeye: bodje fouy- ([[Motî:foye|foye]]), [[cawete -ea]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:cint-fouyeas|cint-fouyeas]]. Omonimeye coinrece (''foya''). * [[Motî:fouya|fouya]] (fouyaedje) * [[Motî:fawea|fawea]] (pitit faw). 13248 32728 2005-05-10T17:12:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyî 1]] 13249 32729 2005-05-10T17:13:01Z Lucyin 16 Motî:cint-fouyas displaecî viè Motî:cint-fouyeas #REDIRECT [[Motî:cint-fouyeas]] 13250 32730 2005-05-10T17:13:01Z Lucyin 16 Copene:Motî:cint-fouyas displaecî viè Copene:Motî:cint-fouyeas #REDIRECT [[Copene:Motî:cint-fouyeas]] 13251 32731 2005-05-11T16:25:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foye d' årdjint</B></FONT> [f.n., pl. des foyes d' årdjint] [[Motî:årdjintene|årdjintene]]. <span lang=fr>F. potentille anserine.</span> ---- * [[årdjintene (plante)|Dipus d' racsegnes sol foye d' årdjint]]. 13252 32732 2005-05-10T17:15:17Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : fo.yes d'arjant [S109], foye d' ârdjant [S117] 13253 32733 2005-05-16T09:45:59Z Pablo 5 /* fouya & fouyea */ [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : * fouyî: fouyi [S0], fouyer [S17], fouyî [O0], si fouyî [C100], si fouyi [C1], foyî [E212b], foÿ [E212] * foye: fouye [S17] * fouyaedje: fouyèdje [S0, E1, E34], foyèdje [S170], fouyadje [C1], feuyâdje [O4] * fouya: fouya [O0, O4, C1], flouya [O0], flûya [O0], foya [O3]. == fouya & fouyea == C' est 2 mots omonimes (''fouya'') so Nameur et Tchålerwè. So Lidje et l' Årdene, li deujhinme ([[Copene:Motî:fouyea|fouyea]]) c' est "fouyê, foyê" Li prumî est come on scawaedje di "fouyaedje" : F. ''frondaison, branchage'' Li deujhinme, c' est ene pitite foye (d'åbe u d' papî) = foyou, fouyet. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di may 2005 a 23:25 (UTC) 13254 32734 2005-05-16T09:44:12Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : fouya [O0], flouya [O0], flûya [O0] (les minmes ki po [[Copene Motî:fouya|fouya]]), fouyê [S17, S117] fuyê [S117]. 13255 32735 2005-05-10T20:41:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyete]] 13256 32736 2005-05-10T20:42:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyete]] 13257 32737 2005-05-10T20:42:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyete]] 13258 51702 2006-03-18T00:41:44Z Pablo 5 fouyet -> o.n. <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyete</B></FONT> [f.n.] pelete (di nive). <I>Gn aveut ene foyete di nive.</I> <span lang=fr>F. pellicule.</span> Etimolodjeye: bodje fouy- ([[Motî:foye|foye]]), avou [[candjmint d' voyale]], [[cawete -ete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:fouyea|fouyea]] (pitite foye di papî). <I>Li mwinde fouyet do Singlé k' on rtrove et k' i gn a on mot walon dsu, ça våt ene forteune, la, ça</I> ([[L. Baijot]]). <span lang=fr>F. feuillet, page.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foyou 1</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>foyowe</B></FONT> [addj. purade padvant] k' a toplin des foyes. <span lang=fr>F. feuillu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li foyowe Årdene:</FONT> (<span lang=wa-feller>l' Ârdenne fouyûe</span> tite d' on live da P.J. Dosimont). Etimolodjeye: bodje ([[Motî:foye|foy-]]), [[cawete -ou d' addjectif]], sins candjmint d' voyale, po n' nén aveur deus "ou". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foyou 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:fouyea|fouyea]] (pitite foye di papî). <I>Li patwès est si ritche ! Ké tas d' foyous !</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. feuillet, fiche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riçure ses catoize foyous:</FONT> esse fotou a l' ouxh rapoirt å carnet des sôdårds, k' i gn aveut 14 foyous. <I>Mitchî, dit-st ele, c' est bén damadje Dji vs doe dner vos catoize foyous; On m' a dit ki vs inmez l' froumadje, Et mi, l' froumadje n' est nén a m' gosse</I> ([[M. Pire]]). On dit eto: si [[Motî:C4|C4]]. <span lang=fr>F. être licencié.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;foyou d' tåve:</FONT> [[Motî:mape|mape]] di tåve. <span lang=fr>F. nappe.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ou di no]]. 13259 32739 2005-05-11T17:34:25Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ; fouyete: fouyète [S0], fo.yète [S109], foyète [S117] ; fouyet: fouyèt [O0], fo.yèt [S109], foyet [S117] ; foyou, foyowe: fouyou, fouyoûye [S0], foyou, foyowe [E1, E170], fouyu, fouyûwe, fouyeuwe [C1] ; foyou: foyou [E1, E34, E42, E170, E212] 13260 32740 2005-05-11T11:28:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyter]] 13261 32741 2005-05-11T11:28:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyter]] 13262 32742 2005-05-11T11:29:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyter]] 13263 32743 2005-05-11T11:29:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyter]] 13264 32744 2005-05-11T11:29:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fouyter]] 13265 32745 2005-05-11T17:01:43Z Pablo 5 fouyou -> foyou <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé tourner les foyous d' on live, tot lijhant al varade. <I>Dji n' a fwait ki d' fouyter l' live voci vola</I> ([[J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. feuilleter parcourir.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:houzer|houzer]], tot djåzant del påsse, evnd. <I>Les dorêyes fouytèt: i s' eleve ene crosse dissu </I>(ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. se boursoufler.</span> <B>2.</B> [[Motî:boscheter|boscheter]] tot djåzant des [[Motî:roemiants|roemiants]]. On dit eto: [[Motî:bôrer|bôrer]]. <span lang=fr>F. météoriser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si fouyter</FONT> [v.pr.] [[Motî:fouyî 1|fouyî]] (kimincî a aveur des foyes). <span lang=fr>F. se couvrir de feuilles.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:foye|foye]], [[cawete -ter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouytêye</B></FONT> [addj. purade padvant] <B>1.</B> [[Motî:foyou 1|foyou]] (k' a bråmint des foyes, tot cåzant d' èn åbe). <span lang=fr>F. feuillu.</span> <B>2.</B> k' a houzé, et ki leye li crosse, tot djåzant d' on pwin. Loukîz a: [[Motî:carnassire|carnassire]], [[Motî:malete|malete]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fouytêye påsse</FONT> påsse ki n' tént nén eshonne, mins est fwaite di tote pititès schayes. <span lang=fr>F. pâte feuilletée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouytêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki fouytêye tofer les lives, k' est todi dins les lives, mins ki n' les lét nén. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouytaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "fouyter". <span lang=fr>F. feuillaison, météorisation, consultation de livre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouyton</B></FONT> [o.n.] live u fime ki n' passe dins ene gazete u al tévé ki pa bokets. <span lang=fr>F. feuilleton.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouytåjhe</B></FONT> [f.n.] såjhon k' les åbes fouyèt. On dit eto: [[Motî:foye 2|foye]], [[Motî:fouyaedje|fouyaedje]], fouytaedje. <span lang=fr>F. feuillaison.</span> ---- * [[fouytêye påsse|Dipus d' racsegnes sol fouytêye påsse]]. * [[boschetaedje|Dipus d' racsegnes sol fouytaedje des roemiants]]. * [[fouytåjhe|Dipus d' racsegnes sol fouytåjhe]] * [[fouyton|Dipus d' racsegnes sol tecnike des fouytons (ezès gazetes et al tévé)]] 13266 32746 2005-05-11T17:31:16Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ; fouyter: fouyter [S0], fouytè [C13], fouyeter [E1, C100], foyeter [E2, E170, E202b, E34], fouyetè [C1], foietez [E212], feuy'ter [O4], foûyter [E213], foyter [S34], fo.yter [S109] ; fouyté: fouy'té, -ye [O0], foyeté; foyetêye [E2, E170]. ; fouyteu: fouy'teû, -se [O0], fouyeteû, -eûse [C1]. ; fouytaedje: fouyetadje [C1], feuy'tâdje [O4] foyetèdje [E2] ; fouyton: fouyeton [E1], feuy'ton [O4] ; fouytåjhe: fouyetåhe [E1], foyetåhe [S170] 13267 51904 2006-03-18T16:52:06Z Pablo 5 {{djermon biesse}} Cwatrinme potche del [[pansreye (anatomike)|pansreye]] des [[roemiant]]s; c' est la l' vraiy estoumak. [[de:Labmagen]] [[eo:Abomaso]] 13268 32748 2005-05-27T15:56:25Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:pansreye_limeros.jpg|thumb|Les cwate bokets del pansreye: 1. li bounete, 2. li panse; 3. li cint-fouyeas; 4. li molete]] Li '''pansreye''', anatomicmint, c' est les cwate potches di (çou k' on lome a toirt) l' estoumak des [[roemiant]]s. C' est l' piceure anatomike tipike di cisse sôre di [[biesse ås tetes]] la. Les cwates bokets del pansreye, c' est l' [[bounete (pansreye)|bounete]], li [[panse]], li [[cint-fouyeas]] eyet l' [[molete]]. ''E [[botchreye]], li pansreye, c' est les cwate bokets del panses k' on-z è djåze cial, et les [[boyeas]] avou.'' == Ovraedje del pansreye == == Diswalpaedje del pansreye ås veas et djonnes roemiants == [[eo:Remaĉula stomako]] 13269 63003 2006-06-23T00:19:04Z Pablo 5 metou abiyî et famile chal; bodjî s(i)piyî avou les candjmints d' voyale (modele: [[codjowaedje criyî]]) Li '''codjowaedje di waitî''', c' est l' essegne po [[codjowaedje|codjower]] les viebes erîlés del deujhinme [[troke da Hendschel]]. On-z a eto eployî come essegne "lodjî". Po codjower "waitî", on stitche ene [[cawete di codjowaedje]] après l' bodje '''lodj-'''. Les cawetes di codjowaedjes des viebes del deujhinme troke sont les minmes ki les cenes del [[Codjowaedje bouter|prumire troke]], apus ki : * a l' atôchî (poli) di l' indicatif prezintrece (et ås tins et djins kel shuvnut), li cawete est <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT> (et nén '''-ez''') : :vos waitîz, i fåt ki vos cmincîxhe, saetchîz comifåt ! (eto, l' indicatif prezintrece a l' minme cogne ki les indicatifs erireces, durants et nén durants : vos waitîz = F. ''vous logez, vous logiez, vous logeâtes''). * Ås singulî do [[NDIE]] (imparfwait), les cawetes sont <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ive, ives, ive</B></FONT> (et nén '''-éve, éves, -éve'''). == Viebes erîlés so "waitî" == C' est tos les viebes ki leu cawete d' infinitif, c' est '''-î''', Les viebes kel dierinne cossoune di leu bodje, c' est -ss-, -c-, -tch-, -dj- et -y- sont bråmint pus sovint rfondous come viebe del deujhinme troke ki come viebe del prumire troke : * poussî, dressî ([[disfondowe]] : ''poûsser, dresser''). * kimincî, apicî : ([[disfondowe]] : ''cumincè, apicè''). * saetchî, ([[disfondowe]] : ''satchè''). * tcherdjî ([[disfondowe]] : ''tchèrdjè''). * [[Motî:abiyî|abiyî]], [[Motî:rabiyî|rabiyî]], [[Motî:disbiyî|disbiyî]] == Disrîlés viebes del deujhinme troke. == * les [[Codjowaedje tcheryî| viebes del troejhinme troke]], ki leu cawete d' infinitif, c' est -Cossoune + yî. * les viebes ki l' dierinne cossoune candje pacô divant voyale: ** Viebes avou on shuvion -ssî å coron : [[Codjowaedje poûssî|poûssî]]. ** Viebes avou on shuvion -kî å coron : [[Codjowaedje tchôkî|tchôkî]]. * Les viebes ki [[candjmint d' voyale|candjnut d' voyale]] å dierin pî : [[Codjowaedje grevissî|grevissî]], [[codjowaedje criyî|criyî, spiyî,...]]. == Codjowaedjes coinreces == * Infinitif. ** come les ôtes lons I, li cawete di codjowaedje di l' infinitif divént ''-i'' dins l' payis di [[Flipveye]] et d' [[Dinant]] :''couminci'' (Flipveye), ''kiminci'' (Dinant). ** Cisse troke la n' esgistêye nén dins l' Mîtrinne Årdene, elle est replaecêye pa des cawetes di cosjowaedjes del prumire troke: :''kumincè'' ([[Sint-Houbert]], [[Li Tchestea|Tchestrolès]]) :''kumincer'' (ban d' [[Libin]]). == Les modeles eployîs dins les ôtès croejhetes == == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/lodji Tåvlea d' codjowaedje des viebes erîlés del deujhinme troke]. [[categoreye:Codjowaedjes|Waiti]] 13270 63067 2006-06-24T07:25:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Pens]] {{djermon biesse}} boket del [[pansreye (anatomike)|pansreye]] des [[roemiant]]s. [[de:Pansen]] [[en:Rumen]] [[eo:Rumeno]] [[fi:Pötsi]] [[fr:Panse]] [[mk:Бураг]] [[nl:Pens]] 13271 51390 2006-03-12T14:44:05Z Pablo 5 {{djermon biesse}} boket del [[pansreye (anatomike)|pansreye]] des [[roemiant]]s. [[de:Netzmagen]] 13272 32752 2005-05-11T15:45:44Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedje walon]] 13273 32753 2005-05-11T16:58:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fouyete]] 13274 32754 2005-05-11T16:59:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fouyete]] 13275 32755 2005-05-11T17:00:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fouyete]] 13276 32756 2005-05-11T20:38:38Z Borbouze 21 Eglijhe du Chiny. Eglijhe du Chiny. 13277 44810 2005-11-16T17:46:04Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Hardjimont''' (fr: ''Hargimont'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Måtche-el-Fåmene]]. * Limero del posse: '''6900''' (vî limero '''5407''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ma 37''' * Province: [[Province do Lussimbork]] * Arondixhmint: [[Måtche-el-Fåmene]] L' etimolodjeye do no vénreut do no d' djin [[gayel]] ''Harigar'', did la li no d' «mont d' Harigar» del plaece. [[fr:Hargimont]] 13278 32758 2005-05-12T10:52:16Z Lucyin 16 Kimince del paskeye do sidje di Viene (vî papîscrît) Kimince del paskeye do sidje di Viene (vî papîscrît) 13281 32759 2005-05-16T09:00:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne]] 13282 32760 2005-05-12T14:00:15Z Lucyin 16 Grivgnêye displaecî viè Grimgnêye #REDIRECT [[Grimgnêye]] 13283 32761 2005-05-12T14:00:44Z Lucyin 16 Vîs scrijhas: Grimengheis (1288), Grimengnee (dv 1310), Gremegnees (1317), Grimengnees (1359) C' est bén on M k' i gn a la. Li V, c' st on forcoridjaedje des scrijheus, po "voleur fé francès", a pårti di l' accint lidjwès do walon al a mnou = il a vnou. 13284 32762 2005-05-16T09:11:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Grimgnêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Grivegnée</span>, rebané avou Lidje. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Grimengheis (1288), Grimengnee (dv 1310), Gremegnees (1317), Grimengnees (1359)</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la><I>Grim-en-iacas</I></span>: pitit no ''Grimo'', pluriyal tîxhon ''-en'', [[cawete -eye]] (les teres da Grimo). ---- * [[Grimgnêye|Dipus d' racsegnes so Grimgnêye]]. 13285 48379 2005-12-29T20:39:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>feyaene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:fenaesse|fenaesse]]. <I>Dins les feyaenes, dzo les coxhetes, Des ombes schapêyes di leus muchetes, Disk' å matén, d' leus curieus iys, Ni låtchént nén di vos rguignî!</I> ([[R. Mayence]]). <span lang=fr>F. herbe sèche.</span> <B>2.</B> [[Motî:ranxhe|ranxhe]] di crompire. <I>On boûléve les feyaenes di canada dins les tchamps</I>. On dit eto: [[Motî:bahou|bahou]]. <span lang=fr>F. fane.</span> <B>3.</B> cawe di raecene, di betråle. <span lang=fr>F. feuille.</span> <B>4.</B> souwêye foye (di toubak), pitite sacwè d' rén do tot. <I>I fåt k' dji våye cweri do toubak; dj' end a pus ene feyaene</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén ene feyaene:</FONT> nén l' pus ptite sacwè. <I>Å seur, ça, c' est des crånès fiesses Et k' i n' a ni ene feyaene a lzî rprotchî </I>([[J. Dufrane]]). <span lang=fr>F. la moindre chose.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>fenum</I></span> ([[Motî:four|four]]). 13286 48371 2005-12-29T20:27:16Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fèyane</FONT>, fiyane, fiane, fiyène, fouyane, faune, fâne, fène, fane, fin.ne</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == * fèyane [O0], fiyane [O0], fiane [O0], fiyène [O0], fouyane [O0], fåne [S117]. * dizo ''fane'' : fâne [FE1], fène [FE1], fane [FE1], fin.ne[FE1] == Rifondaedje == feyaene > fiyaene * ''fèyane'' est l' mwaisse intrêye di O0 * i m' shonne ki c' est l' minme piceure, a pårti do latén, ki ''betula'' => [[Motî:beyôle|beyôle]] (pus lådje oyowe; disfondowe : ''biyôle'' 13287 39723 2005-09-13T11:38:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lavasse</B></FONT> [o.n. u f.n.] <B>1.</B> grosse [[Motî:plouve|plouve]], k' arive tot d' on côp. <I>Il a toumé on fameus lavasse.</I> <I>Nos estans rarivés tot trimpés d' l' etermint; nos avans atrapé ene di ces lavasses</I> ([[P. Defagne]]). <I>Dj' a yeu ene lavasse so mes rins et dji so tot crou</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: [[Motî:walêye|walêye]], [[Motî:drache|drache]], [[Motî:laverdêye|laverdêye]], [[Motî:lavêye|lavêye]]; loukîz a: [[Motî:houzea|houzea]] <span lang=fr>F. averse, ondée, pluie subite, pluie torrentielle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ploure a lavasse:</FONT> [[Motî:ploure|ploure]] foirt. <span lang=fr>F. à verse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse racoyî del lavasse:</FONT> atraper ene walêye so s' dos. <B>2.</B> grande air. <I>C' est on lavasse, on vint ki passe, k' a rtourné l' paraplouve</I> ([[E. Dethier]]). <B>3.</B> [[Motî:broûs|broûs]], [[Motî:graevete|graevetes]] apoirtés pa ene foite plouve. <span lang=fr>F. alluvion, pierraille.</span> <B>4.</B> volêye di rprotches. <I>Li mere brait bén roes K' on fwait des passe-droet Et l' mwaisse riçût ene lavasse</I> ([[J. Fournal]]). <B>5.</B> tene sope, tene såce. <I>C' esteut del lavasse, leu sope, mins cwand t' as fwin…</I> <span lang=fr>F. brouet clair.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>a lavasse</B></FONT> [advierbire] [[Motî:a make|a make]]. <span lang=fr>F. en foison, en abondance, en pagaille.</span> ---- * [[walêye|Dipus d' racsegnes so les lavasses (grossès plouves)]]. 13288 41350 2005-10-11T11:17:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djiniesse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>djniesse</B> (gngnesse)</FONT> [f.n.] vert [[Motî:bouxhon|bouxhon]], onk a deus metes hôt, avou des djaenès fleurs, foirt comon el Walonreye, e sincieus latén <span lang=la><I>Sarothamnus scoparius</I></span>. <I>Cwand vos voeroz les djaenès djniesses dedja moites, epoirtêyes pal bijhe ki nos anonce l' ivier, vos såroz k' c' est l' Tossint</I> ([[A. Mossiat]]). <I>Il esteut bén å rcoet, ascropou padrî ene bohêye di djniesses</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Ele tape, li mvêye, sol feu a l' aisse Tot on paket di setchès djniesses</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. genêt à balais.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djiniesse / gn'gnesse</FONT>, dugnesse / gngnesse, dugnêsse / n'gnêsse, dugnasse / gngnasse</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"genesta"</span> (minme sinse). Mots d' aplacaedje : * [[Motî:djiniesse ås spenes|djiniesse ås spenes]]. * [[Motî:pondante djiniesse|pondante djiniesse]]. ---- [[Djiniesse|dipus d' racsegnes so les djniesses]] 13289 32767 2005-05-12T23:08:39Z Lucyin 16 djinixhes cafloreye noere & cafloreye rodje (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} djinixhes cafloreye noere & cafloreye rodje (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13290 32768 2005-05-12T23:10:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djiniesse]] 13291 32769 2005-05-12T23:11:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djinixhe]] 13292 32770 2005-05-13T10:43:19Z Lucyin 16 boket del gazete "Le Soir" (diviè l' moes d' setimbe 1998) boket del gazete "Le Soir" (diviè l' moes d' setimbe 1998) 13293 32771 2005-05-13T10:45:13Z Lucyin 16 påde di coviete di sillabusse påde di coviete di sillabusse 13294 62780 2006-06-20T20:40:59Z Lucyin 16 [[categoreye:ricwereus sol walon|Viroux, Johan]] [[categoreye:rifondaedje do walon|Viroux, Johan]] [[Imådje:viroux_johan_gazete.jpg|thumb|Johan Viroux en on responda å ''Soir'' <SMALL>sicrît pa Eric Burgraff & Nicolas Druez (1998)</SMALL>.]] '''Johan Viroux''' a skepyî diviè 1965. C' est l' fi da [[Roger Viroux]]. A pårti di 1991, i va bouter sacwants ans å long, avou [[Lorint Hendschel]] et [[Tiri Dumont]], so li [[rfondaedje do walon]]. Si mestî di ratourneu diplomé li rindeut foirt sûti dins les sacwès linwistikes. C' est lu k' a-st enondé li [[djivêye des motîs do walon]], et l' idêye di rmete eshonne tos les mots walon, po unifyî l' lingaedje. Did la l' idêye di ''Dicsionêre Jènèrâl do Walon''. Mins i n' a måy bouté tecnicmint sol [[DTW]]. I prezinta e 1994 on pordjet tecnike bén etcherpinté, et ki rahouke les les prumîs scrîts da Lorint Hendschel et da [[Lucien Mahin]]. Li pordjet est soûminté so l' accint d' Nameur, et l' ôrtografeye Feller, bråmint l' cene des [[WASAB]]. Li pordjet tecnike est sotnou pa ene avizion [[sociolinwistike]], avou l' idêye kel walon doet aveur on [[linwe-ehåyaedje|statut]], doet esse aprin dins les scoles. Il aconte eto li rfondaedje dins bråmint des ôtes [[formagnî lingaedje|pitits lingaedjes]]. Djohan Viroux a les pinses kel raprindaedje do walon pås Walons va fé rispiter leu creyativité. [[Imådje:viroux_johan_unifiaedje.jpg|thumb|Johan Viroux s' aspoye so l' apriyesse do rifondaedje dins les ôtes mancîs lingaedjes]] Johan Viroux va schetler del tåvlotêye des rfondeus ([[Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW|UCW]]-[[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele|Li Rantoele]]) a pårti do moumint k' i prindèt l' voye do rfondaedje ås [[betchfessî scrijha|betchfessîs]] (1994). Lu vout ki l' ôrtografeye soeye foirt aloyeye å prononçaedje. I n' vôrè nén nerén cwiter li [[sistinme Feller]]. Eto, i serè disconte do [[disfaflotaedje]]. I n' acceptêye nén voltî les [[noûmot]]s, et serè purade pol [[calcaedje]] setch des mots tecnikes do francès. Mins i n' a måy rashonné åtoû d' lu ene soce ki poirtaxhe si idêye. Djohan Viroux va co bouter avou l' soce "[[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]] disk' e 1999. I scrirè on tchaptrê do live [[Ké walon po dmwin ?]]. [[Imådje:viroux_johan_emile.jpg|thumb|Egzimpe di messaedje cossemé pa Djohan Viroux so les djåspinreye éndjolikes.]] Avou l' arivêye del [[Daegntoele]], Djohan Viroux î va cossemer ses idêyes po fé li rclame do lingaedje walon. Mins el fwait tot rabaxhant l' francès come lingaedje, et les Francès come peupe. I cdjåze eto voltî l' [[govienmint walon]], et pretche po wårder l' [[Beldjike]] unifieye. Dins ces [[emile|emilaedjes]] la, Djohan Viroux eploye li walon, mins en on stîle avou toplin des calcaedjes do francès, metous onk dirî l' ôte, ki n' dene nén ene bele imådje do lingaedje walon, ki pout esse foirt diferin tecnicmint do francès. Eto, bråmint des waloneus si houwront evoye di Johan Viroux, ki n' riprezinte nén leu pinsêye, et k' i pinsèt ki va axhårer les djins tot s' kidujhant insi. Après 2000, li soce « Li Rantoele » ni l' a pus ricnoxhou come mimbe, di cåze di ses scrijhaedjes so les [[djåspinreye éndjolike|djåspinreyes éndjolikes]], et di ses ôtès idêyes politikes. Djohan Viroux cåzéve todi walon avou les ôtes waloneus, et lzî scrire e walon. [[Imådje:viroux_johan_lete.jpg|thumb|Djohan Viroux si sierveut do walon come d' on vraiy lingaedje d' atôtchance.]] == Li pordjet tecnike d' unifiaedje do walon da J. Viroux. == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/johan_viroux_fonolodjeye_ALW1.html Unifiaedje del fonolodjeye]. * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/johan_viroux_morfolodjeye.html Unifiaedje del morfolodjeye]. * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/johan_viroux_stitchetes.html Unifiaedje des stitchetes]. * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/johan_viroux_codjowaedjes.html Unifiaedje des codjowaedjes] 13295 44178 2005-11-10T23:40:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhårer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> roter tot s' dispaitchant. rl a: [[Motî:dixhombrer|si dxhombrer]], [[Motî:xhaerpi|xhaerpi]]. <I>Li singlé xhåréve åd triviè d' tot.</I> <I>I xhåréve, saiss, po rmonter l' pavêye</I> (ramexhné pa [[M. Francard]]). <I>Ses ptitès djambes xhårnut si feles k' ele ni sårént dire s' i gn a de pîs å dbout</I> ([[B. Genaux]]). <I>Elle a houkî l'efant, et xhårer, tot carwaitant avou ses mwins padzeu ses ouys</I> ([[Bernard Louis]]). On dit eto: [[Motî:tchamter|tchamter]], [[Motî:bizer|bizer]], [[Motî:fritchî|fritchî]]. <span lang=fr>F. courir à toutes jambes, se dépêcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhårer å pus abeye:</FONT> si dispaitchî raddimint. <I>Les femes xhårèt å pus abeye po-z aprester l' marinde.</I> <span lang=fr>F. se précipiter, se grouiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;xhårer å diale:</FONT> [[Motî:cori evoye|cori evoye]]. <I>Cwand i vneut des avions inglès, faleut vey xhårer les Boches!</I> ([[W. Bal]]). On dit eto: [[Motî:bizer evoye|bizer evoye]], [[Motî:fritchter evoye|fritchter evoye]]. <span lang=fr>F. disparaître, filer.</span> <B>2.</B> bouter raddimint, sins låtche. <I>Avou li, i fåt todi xhårer</I> ([[Motî d' Cînè|R. Hostin]]). <I>Il a co xhåré tote li djournêye.</I> <span lang=fr>F. s'activer, trimer.</span> <B>3.</B> aler d' ene vijhene a l' ôte po-z aler canler. <B>4.</B> [[Motî:sibarer|sibarer]] et tchessî evoye. <I>I n' fåt nén aler xhårer l' djibî.</I> <I>Ces djonnes la ! il ont co stî xhåré mes poyes.</I> <I>Ene såme, c' est on filet d' pexhe k' on loye des deus costés d' l' aiwe; gn a des aidants rotèt dins l' aiwe pus hôt, po xhårer les pexhons et les tchessî dvins.</I> On dit eto: [[Motî:ewaerer|ewaerer]], [[Motî:axhårer|axhårer]]. <span lang=fr>F. chasser, déranger.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">xhårer après</FONT> [v.c.n.d.] cweri ene sacwè k' on djéreye après. <I>I xhårèt après les meurons</I> <span lang=fr>F. chercher avidement, fureter.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:håre|håre]] (kimande ås tchvås) ricomprin ''xhåre'' (boerler "håre, håre" et sbarer), avou assaetchance di [[Motî:xhorer|xhorer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhåraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "xhårer". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhåreu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhåreuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhårresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki xhåre toltins. On dit eto: [[Motî:spitant|spitant]], [[Motî:fileu|fileu]]. <span lang=fr>F. vif, actif, remuant, agité, coureur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhåråde</B></FONT> [f.n.] coraedje-evoye di tos les costés. <I>Nos esténs a marôde, kéne xhåråde cwand oon a veyou l' cinsî</I> ([[Motî d' Cînè|R. Hostin]]). <span lang=fr>F. course, fuite désordonnée, débandade.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:xhorer|xhorer, xhoraedje, xhoreu]]. Parintêye : * [[Motî:axhårer|axhårer]]. * [[Motî:caxhårer|caxhårer]]. * [[Motî:mesxhårer|mesxhårer]] * [[Motî:xhåriner|xhåriner]]. 13296 44177 2005-11-10T23:39:38Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;xhårer:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chaurer</FONT>, hârer, chârer, chaurè, chorer, chorè</span>. ;xhauraude:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chauraude</FONT>, chârâde, chorâde</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;xhårer: chârer [S26], hârer [E212b, E21], xharez [E212], chårer [S117], chaurer [S17], chorè [C1, C13]; chorer [O0], chorer [O2]. ;xhåraedje: choradje [C1]. ;xhåreu: châreû [S26], choreû [C1]. ;xhåråde: chorâde [C1, C13]. 13297 32775 2005-05-13T23:08:09Z Lucyin 16 lete da Johan Virou, avou si essegne bilingue francès walon lete da Johan Virou, avou si essegne bilingue francès walon 13298 59909 2006-06-08T10:45:52Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == plake da Bob Dechamp (les grands moments de Bob Dechamps - 1) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13299 32777 2005-05-13T23:25:07Z Lucyin 16 ågne ki saetche on tonea po raiwî (Marok, 2005) (poitrait saetchî pa Marie-Louise Mertz) {{licince imådjes Lucyin}} ågne ki saetche on tonea po raiwî (Marok, 2005) (poitrait saetchî pa Marie-Louise Mertz) {{licince imådjes Lucyin}} 13300 59908 2006-06-08T10:45:03Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Plake pår e walon "Co ene rawete" da Julos Beaucarne (2000) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13301 32779 2005-05-14T13:56:01Z Lucyin 16 #RIDIRECT [[stroete plake]] 13302 57876 2006-05-21T21:01:33Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eo:Julos Beaucarne]] [[Imådje:beaucarne_plake_rawete.jpg|thumb|Plake pår e walon "Co ene rawete" (2000)]] '''Julos Beaucarne''' (on djheut purade '''Djulosse''') a skepyî a Brussele, li [[27 di djun]] [[1936]]. Il esteut des [[Les Scåssenes|Scåsenes]]. Il a cmincî a tchanter e walon diviè 1970, des rprinjhes di des tchanteus classikes come "Les sinistrés" ([[Jean Baguet]]) u "Lolote" ([[Jacques Bertrand]]). Mins c' est purade l' arindjmint di "Li ptite gayole", ene tchanson populaire, kel va fé cnoxhe long et lådje come disfindeu do walon. C' est l' tchanson walone k' a stî l' pus schoûtêye å monde. Tot doûçmint, i s' va mete a redjårber des scrijhaedjes di des ôtes tchanteus, inte di zels, Georges Brassens ("Merci bråmint de côps, Flamind", so ''L'Auvergant''). Et a fé des tecses k' i dit dvant ses tchansons, la k' i vout spåde on messaedje d' umanisse. Djulosse esteut vormint èn ideyalisse. Èn ôte di ces tecses la (''Nous sommes 600 millions de francophones dans le monde'') est scrît e francès mins å coron, gn a l' fameuse fråze e walon :'''Vola pocwè ns estans firs d' esse Walons.''' ki serè li prumire fråze e walon metowe en odio [[Daegntoele|so les fyis]] (1996). Julos, k' a divnou tchanteu d' mestî, doet bén eto tchanter des tchansons e francès. I vude des plakes 45 toûs, avou des tchansons dins les deus lingaedjes. [[Imådje:beaucarne_gayole.jpg|thumb|Plake "Li ptite gayole" (1997)]] Avou l' arivêye des [[stroetès plakes]], i va rfé ene ramexhnêye di ses ancyins bokets brint e walon, mins sacwants e francès, dizo l' tite '''Li ptite gayole''' (1997). E 2000, i rexhe si prumire plake pår e walon, '''Co ene rawete''', la k' i gn a, ç' côp ci, des tchansons rén k' da sinne (Les leus ont des tiesses di bedot), todi a costé di redjårbaedjes di tchansons des ôtes (Les catedråles, Anne Sylvestre) et di rassonraedje di viyès tchansons (Co ene rawete). Mågré k' il a stî lontins, dins les [[anêyes 1970]] li grand ambassadeur do lingaedje walon, Julos Beaucarne nel saveut djåzer coramint. == Les messaedjes umanisses da Julos Beaucarne. == Dins on powinme k' i djheu inte deus tchansons : "Si nos ndirins pormoenner". :L' efant n' a pus k' ene djambe: l' obus l' a peté djus; :l' efant n' a pupont d' mame; l' obus l' a peté djus :Et s' mame po todi, c' est ene djambe di bos :Ciste afwaire la s' passéve låvå e l' Azeye, :Låvå e l' Afrike, :Låvå, låvå… Mins l' pus rmouwant des messaedje d' amour, c' est kécfeye ci-cial, k' il a scrît après ki s' feme åye sitî touwêye a côps d' couteas pa s' coujhnî. :"Binamés, :Èm Loulou a-st evolé viè l' payis muchyî padrî l' payizaedje. Èn ome a bouxhî nouv côps d' coutea dins s' doûce pea. C' est l' societé k' est malåde. Avou l' amour, l' amiståvisté et l' volté d' atourner ls ôtes, i nos l' fåt rmete d' astampêye et di scwere... C' est l' istwere do ptit amour da minne, djoké dso l' soû d' ses trinte-deus ans. I n' nos fåt nén piede coraedje, ni vos, ni mi... :Dji m' va continouwer m' vicåreye et mes trotes avou, dso mes spales, ci pwès la d' pus a poirter, et les deus efants a s' rishonnance... Sins voleur vos comander, dji vos dmande di vey co pus voltî les djins d' vos djins... Ci monde cial, c' est on trisse botike... Les cours peurs si doevnut rashonner. Po l' rabeli, i nos fåt rbwesner l' åme di l' ome. :Dji m' va dmorer on djårdinî. Dji m' va fé crexhe mes plantes di lingaedje. Åd triviè d' mes djåzaedjes, vos alez rtrover m' binamêye... I n' a d' vraiy ki l' amiståvisté et l' amour. Dji so asteure å trefond del banse do penin. On doet, tchaeke di nos, sapinse k' on dit, magnî s' saetch di tcherbon po nd aler å paradis. Way! come dji sereu contin k' i gn ouxhe on paradis. Come ça sereut bon di s' î rtrover. :Tot ratindant, a vozôtes, copineus d' vocial åd dizo, pa padvant çki m' tchait, dji prind l' liberté, mi, li ptit pesteleu d' plantches, li djouweu d' fåves ki fwait skepyî do reve avou do vint, dji prind l' liberté di vos dire mi tuzaedje d' ådjourdu: di totes mes foices dji pinse k' åd triviè d' tot i s' fåt vey voltî et s' inmer." ''(ratourné pa [[José Schoovaerts]], divins [[L' Avespré]]).'' == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/julos-rif.html Pådje da Djulosse so l' Aberteke]. [[categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Beaucarne]] [[eo:Julos Beaucarne]] [[fr:Julos Beaucarne]] 13303 32781 2005-05-14T14:10:54Z Borbouze 21 Eglijhe du Wâjî. Eglijhe du Wâjî. 13304 32782 2005-05-14T17:50:38Z Lucyin 16 sayî d' raveur li prumî messaedje odio e walon sol Daegntoele (1996). Ci sereut clapant d' aveur li messaedje odio cial. Il esteut so : [http://www.wallonie.com/artistes/julos/index.htm aschoûtez l' dire: C' est bén pocwè ns estans fîrs d' esse Walons"], ene pådje k' est cloyowe. Dj' a emilé enawaire a l' ancyin waiburlin. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 14 di may 2005 a 17:50 (UTC) 13305 35958 2005-07-27T20:50:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dero</B></FONT> [o.n.] grand brut. <I>Al longue les shabotîs s' ont hodé d' waitî passer les sôdårds, et do schoûter l' dero k' les canons fjhént e dischindant l' grand-rote</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:rigodon|rigodon]], [[Motî:derame|derame]]. <span lang=fr>F. vacarme, tumulte, tapage, fracas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dero d' tos les diales, fameus dero:</FONT> foû grand brut. <I>Et c' est nozôtes ki fjhént on fameus dero e sketant les moitès coxhes avou nos pîs</I> ([[J.F. Brackman]]). <span lang=fr>F. vacarme étourdissant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moenner on dero:</FONT> fé grand brut. <I>Ci djoû la, li mere a moenné on dero d' tos les diales, tot prometant fessêyes, ratournêyes et plouzêyes s' ele l' î rpurdeut co</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: moenner ene [[Motî:veye|veye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dèro</FONT>, dèrô, dèrè</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>desroi</span>. Etimolodjeye: ricomprindaedje do vî walon disroye, sivierba di "[[Motî:disroyî|disroyî]]". Coinrece [[Basse-Årdene]], [[Bote di Djivet]]. 13306 32784 2005-05-14T17:59:35Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : dèrau [S17], dèrô [S24, S117], dèrè [S117], dèro [S17], nén dins C8, S0 13307 32785 2005-05-14T18:02:33Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : dèram [S117], dèrame [S24, S25]. == Rifondaedje == kécfeye come adrame. C' est Haust k' a scrît "derame" dins S24. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 14 di may 2005 a 18:02 (UTC) 13308 32786 2005-05-14T18:02:58Z Lucyin 16 Motî:deram displaecî viè Motî:derame #REDIRECT [[Motî:derame]] 13309 32787 2005-05-14T18:02:58Z Lucyin 16 Copene:Motî:deram displaecî viè Copene:Motî:derame #REDIRECT [[Copene:Motî:derame]] 13310 34445 2005-07-10T15:27:24Z Pablo 5 copyî so [[Amberlou]] 13313 48870 2006-01-05T11:53:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: lb '''Tchini''' (fr: ''Chiny'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Chiny Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 4.940 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Vierton]] * Sitindêye: 113,69&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 43,27 djins/km² * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_44_17_N_05_20_25_E_region:BE|49°44'N - 5°20'E}} * Hôteur: 249 a 439 metes * Band d' Tchini: [[Tchini (viyaedje)|Tchini]] avou [[Les Bûles]], [[Cheuchi]], [[Djamogne]] (avou Prouvi, Valansåt et Romponcele), [[Ijé]] (avou Pin et Moyen), [[Terme]] (avou Frenwas). [[Imådje:Pont St Nicolas.jpg|thumb|Li pont Sint Nicolai]] Tchini s' trove el province do Lussimbork, etur [[Bietris]] et [[Floravile]], so [[Smwès]]; c' est on viyaedje foirt touristike, avou l' pont Sint Nicolai (so Smwès). [[Imådje:Eglijhe_di_Chiny.jpg|thumb|L' eglijhe di Tchini]] Conteye dispu 941, askepieye pa Arnulphe de Granson (payis d' Vaud, [[Swisse]]), k' aveut stî tchessî di s' payis. Li conteye va durer djusk' e 1364, date di s' rataetchmint a Montmédy. Ene coine do viyaedje si lome todi "li foirt". Gn a yeu å cmince, dilé l' priyeuré di Conques ([[Arbûmont]]) èn ôte viyaedje ki s' loméve: li Vî Tchini, et k' a disparexhou sins trinner. ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.chiny.be Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Chiny]] [[eo:Chiny]] [[fr:Chiny]] [[lb:Chiny]] [[nl:Chiny]] 13314 34442 2005-07-10T15:26:11Z Pablo 5 Copene:Amberlou displaecî viè Wikipedia copene:Dimander èn årtike 13315 32793 2005-05-15T20:32:05Z Borbouze 21 Lu Pont St Nicolas, à Chiny Lu Pont St Nicolas, à Chiny 13316 32794 2005-05-16T08:40:26Z Dcljr 83 note: I speak English '''Please note:''' I don't speak Walloon. My native language is English. - [[Uzeu:Dcljr|dcljr]] ---- 13317 49695 2006-01-27T14:16:11Z Lucyin 16 recråxhe (fråze) <FONT COLOR="#ff0000"><B>bén-meube</B></FONT> [o.n., pl. des béns-meubes] <B>1.</B> (mot d' notåre) sacwè k' a del valeur, et k' on pout poirter evoye, årvier d' on [[Motî:bén-fond|bén-fond]]; bén ki pout bodjî (meubes, cwårs, accions, tites). <I>Li cparexhant a rnoncî por zels a ses oumires et shuvanmint els a rindou prôpietaires di ses béns-fonds et béns-meubes</I> ([[Simon li scrinî]]). Loukîz a : [[Motî:bén-fond|bén-fond]]. <span lang=fr>F. bien mobilier.</span> <B>2.</B> (pa stindaedje) [[Motî:sacwè|sacwè]]. <I>Et tertos costés, pa les moirts, Måy n' a-dj' veyou si laid bén-meube</I> ([[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne|Paskeye do sidje di Viene]]). <span lang=fr>F. chose.</span> Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] no ([[Motî:bén|bén]]) + no ([[Motî:meube|meube]]). ---- * [[bén-meube|Dipus d' racsegnes so les bén-meubes, en economeye et dins les lwès.]] 13318 57178 2006-05-17T17:54:24Z Pablo 5 +schoumeus <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoume</B></FONT> [f.n.] blanc cayet ki vént <B>1.</B> so ene aiwe cwand elle est rmouwêye. <I>Adon, loyminoymint, sol greve, des frågnes di schoume vinént mori</I> (C. Josserand). <span lang=fr>F. écume.</span> <B>2.</B> so on likide ene miete crås, k' i gn a des bouyetes di gaz ki s' î fjhèt divintrinnmint, et rmonter. <I>Li schoume monte å dzeu do tchôdron et disvale a tere</I> (ramexhné pa P.Otjacques). <span lang=fr>F. mousse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si li schoume ritoume, el fåt schoumer:</FONT> i fåt accepter k' on-z a pierdou. rl a: schoumer. <B>3.</B> sacwè d' solide ki rshonne a del schoume d' aiwe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schoume di fier:</FONT> craheas. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>houme</B>, home, hyoume, hô<SUP>n</SUP>me, choume, chome, <B>chume</B>, chime, chëme, chème, (i)scume, <B>(è)scume</B>, (è)skime, (è)skëme, (è)skème, same. Pc. ècume, èkëme, ètchëme. Gm. cume, këme, came</span>. Miersipepieuzmint el Mape ALW l° 1.32. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"skum"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoumeus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoumeuse</B></FONT> [addj.] avou del schoume. <I>Fé des longuès coûsses so l' broûlant såvlon divant do plonker e l' claire et schoumeuse aiwe</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. écumeux.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoumrece</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> usteye del coujhnire, sôre di rond trawé, avou on mantche, po rsaetchî l' schoume did disso l' bire, li cofiteure, envd. <I>Les femes divént rissaetchî l' cråxhe avou l' schoumrece, divant d' fé rboure li bouyon pol siervi</I> (E. Gilliard). <I>Li cinsrece rissaetche li makêye avou l' schoumrece.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Vete Schoumrece:</FONT> (disfondowe: <span lang=wa-feller>Al vète houmrèce</span>) no d' ene cinse (et asteure d' ene rowe) di Grimgnêye, e F. <span lang=fr>"La verte houmeresse"</span>. <B>2.</B> (imådjreçmint) (ene miete måhonteus) feme ki boet bråmint, come li schoumrece ki leye passer l' aiwe. rl a: [[Motî:ragognasse|ragognasse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>houmrèce</B>, houm'roce, houm'loce, hom'rèce, hyoumrèce, choum'rèce, choum'rète, chom'rèce, chum'rèce, <B>chum'rète</B>, chim'rèce, chëm'rèce, chèm'rèce, (i)scum'rèce, <B>(è)scum'rèce</B>, (è)skim'rèce, (è)skëm'rèce, (è)skèm'rèce, chim'rète, chëm'rète, chèm'rète, (i)scum'rète, <B>(è)scum'rète</B>, (è)skim'rète, (è)skëm'rète, (è)skèm'rète, èscrèm'rèce. Gm. cum'rèce, këm'rèce, cam'rèce, cram'rèce, këm'rète. Pc. ècumète, ètchëmète</span>. Miersipepieuzmint el Mape ALW l° 4.59 (notûle 4.117). Etimolodjeye: bodje "schoume", cawete "-rece", e plaeces ricandjeye e "-rète". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé del schoume. <I>Vosse bire schoume ditrop.</I> <B>II.</B> [v.c.] rissaetchî l' schoume. <I>Schoumez l' bouyon avou li ptite schoumrece, mi feye.</I> <I>Li coirbå walon, ki n' a nén dné l' froumaedje å rnåd: "ça n' sieve a rén di tant tchafter: si li schoume ritoume, el fåt schoumer".</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>houmer</B>, hyoumer, hyoumî, choumer, <B>chumer</B>, chumè, chëmer, chimer, chimè, chèmer, chèmè, <B>(è)scumer</B>, (è)skimer, skumè, Pc. èskëmer, ètchëmer. Gm. camer, këmer, cumer</span>. Miersipepieuzmint el notûle ALW l° 4.118. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schoumoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> schoumrece. <B>2.</B> passete po l' makêye u l' froumaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller>houmeu, hyoumeu, hyoumû, choumeu, choumè (chumwè, (è)scumwè)</span>. Coinrece Payis d' Måmdey, di Vervî et del Viye Såm. 13319 32797 2005-05-16T09:18:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoume]] 13320 32798 2005-05-16T09:19:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoume]] 13321 32799 2005-05-16T09:19:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoume]] 13322 62968 2006-06-22T23:25:09Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:fiyî 1|fiyî]] (del linne) * [[Motî:fiyî 2|si fiyî]] (aveur fiyåte) 13323 32801 2005-05-16T09:35:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fiyî]] 13325 32802 2005-05-16T10:50:10Z Lucyin 16 Egzimpe di messaedje cossemé pa Djohan Viroux so les djåspinreye éndjolikes. Egzimpe di messaedje cossemé pa Djohan Viroux so les djåspinreye éndjolikes. 13326 32803 2005-05-16T16:34:33Z Lucyin 16 Boket d' on responda da Van Cau a ''Femmes d'Aujourd'hui'' Boket d' on responda da Van Cau a ''Femmes d'Aujourd'hui'' 13327 62556 2006-06-20T13:01:40Z Djoseph 126 [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Boiron]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Boiron]] '''Nicolas Boiron''' (e walon, on djheut, ''Bweron del Vile Basse'') a skepyî e [[1779]] a Tchålerwè, et î mori e [[1857]]. C' est onk des prumîs tchanteus e walon cnoxhous. Il a fwait mo des tchansons e walon, mins n' a k' ene kel tecse nos a avnou tot houte, '''Monsieu del Bourlote''', k' esteut voltî tchanté pa [[Bob Dechamps]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/boiron.html Pådje då Colas Boiron so l' Aberteke] 13328 32805 2005-05-16T16:37:34Z Lucyin 16 Boket del gazete Sabam Magazine (l° 30, 2002) al moirt da Bob Dechamps Boket del gazete Sabam Magazine (l° 30, 2002) al moirt da Bob Dechamps 13329 32806 2005-05-17T10:52:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[sociolinwince]] 13330 32807 2005-05-16T20:57:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:xhårer]] 13331 32808 2005-05-16T20:57:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:xhårer]] 13332 32809 2005-05-16T20:57:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:xhårer]] 13333 32810 2005-06-28T20:38:05Z Lucyin 16 dji saye m(e)nu <FONT COLOR="#ff0000"><B>menu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mnu</B></FONT> (råle, dirî voyale) [o.n.] <B>1.</B> papî avou l’ programe di çou k’ on va magnî a on dinner, et k’ on-z astampe dirî l’ assiete al sope. <I>Dj' a stî rcweri les mnus a l' imprimeu.</I> Loukîz a: [[Motî:dressêye|dressêye]]. <B>2.</B> (mot d' éndjolisse) djivêye d' accions ou d' tchuzes did wice k' on ndè pout tchoezi ene avou l' sori. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aspitant menu:</FONT> menu k' aspite cwand on clitche avou l' sori ene sawice. <span lang=fr>F. menu contextuel.</span> <span lang=en>Ingl. pop-up menu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disrôlant menu:</FONT> menu ki s' disploye cwand on vout fé ene tchuze, eyet s' raclaper après. <span lang=fr>F. menu déroulant.</span> <span lang=en>Ingl. pull-down menu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">m(è)nu</FONT>, m(u)nu, mënu, mënë</span> 13334 32811 2005-05-17T22:51:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhorer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:touwer|touwer]] (avou ene pondante sacwè). <I>Ça aveut winké come s' on areut yeu-st axhoré on pourcea</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>C' est mi ki l' a-st axhoré, ci fås djubet la. Et d' bon cour eco</I> ([[J. Lahaye]]). <I> Nos n' l' alans tolminme nén axhorer: c' est nosse fré, c' est l' minme sonk k' nozôtes</I> ([[Djeneze]], ratourné pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. tuer, massacrer, poignarder.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:xhore|xhore]] avou l' [[betchete a-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>axhoraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "axhorer". <I>Po zels, li tchîf halkinéve di trop; et zels estént presses; il alént fé poirter li dôlêye ås espions, et cmincî leus axhoraedjes</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. meurtre, massacre.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:axhårer|axhårer]]. 13335 32812 2005-05-16T21:12:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:axhorer]] 13336 32813 2005-05-16T22:21:28Z Lucyin 16 Motî:fiyaene displaecî viè Motî:feyaene #REDIRECT [[Motî:feyaene]] 13337 32814 2005-05-16T22:21:29Z Lucyin 16 Copene:Motî:fiyaene displaecî viè Copene:Motî:feyaene #REDIRECT [[Copene:Motî:feyaene]] 13338 37864 2005-08-13T00:03:24Z Lucyin 16 Maissin - Li çmintire di 1914 13339 32816 2005-05-17T23:07:05Z Lucyin 16 canon del guere di 14 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} canon del guere di 14 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13340 32817 2005-05-17T23:10:57Z Lucyin 16 canon do tins d' Napoleyon (a Baronveye) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} canon do tins d' Napoleyon (a Baronveye) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13341 32818 2005-05-17T23:13:09Z Lucyin 16 canon portuguès (a [[El Djadida]], Marok) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} canon portuguès (a [[El Djadida]], Marok) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13342 32819 2005-05-17T23:17:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:caloner]] 13343 32820 2005-05-17T23:18:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wandjniye</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Wangn'gnîye, Wanjnîye</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wangenies</span>, rebané avou [[Motî:Fleuru|Fleuru]]. ---- * [[Wandjniye|Dipus d' racsegnes so Wandjniye]]. 13344 32821 2005-05-17T23:18:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:caloner]] 13345 58033 2006-05-23T11:18:13Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Calone]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Calone</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Calonne</span>, rebané avou [[Antweon]], e payis picård. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Calomme, Calomne, Calonne</span>. ---- * [[Calone|Dipus d' racsegnes so Calone]]. 13346 32823 2005-05-17T23:35:09Z Pablo 5 '''Wandjniye''' (la-minme, on prononce ''Wangn'gnîye'' u ''Wanjnîye'', F. ''Wangenies''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Fleuru]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6220 '''. ** davance : '''6212'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ch 32'''. * Arondixhmint : [[Tchålerwè]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Wandjniye|l' esplicant motî]].'' == Tuzance walone == * Viyaedje di skepiance da [[Bob Dechamps]]. 13347 32824 2005-05-17T23:21:49Z Lucyin 16 '''Calone''' (F. ''Calonne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]],rebané avou [[Antweon]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : '''7642''' (nén candjî). * [[Limero diyalectolodjike]] : '''To 68'''. * Arondixhmint : [[Tournai]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Calone|l' esplicant motî]].'' 13348 32825 2005-05-19T09:28:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>calonî</B></FONT> [o.n.] sôdård ki s' ocupe d' on canon. <I>Boum ! ene novele volêye di 42; tot a sôtlé eshonne, obus et boesses di poure, et avou zels, les calonîs et les piyotes</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <I>La vos avoz l' årtilreye do Tsår, avou les canons d' 35, li mwaisse calonî et les scalots ki bôrèt l' canon</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. canonnier.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:canon 1|canon]], avou [[ridaeje N = L]], [[cawete -î]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>calonire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> trô dins on meur di disfinse, po-z î mete djusse ene gueuye di canon. <span lang=fr>F. meurtrière.</span> <B>2.</B> [[Motî:rayire|rayire]] (trô par la k' on tape ene sacwè el cåve). On dit eto: [[Motî:lårmî|lårmî]], [[Motî:airtchî|airtchî]], [[Motî:loukete|loukete]], [[Motî:sipira|sipira]]. <span lang=fr>F. soupirail.</span> <B>3.</B> trô d' anairaedje d' on for di boledjî. <span lang=fr>F. bouche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">calonîre</FONT>, calonêre, calognîre, calounîre, canonîre</span>. 13349 32826 2005-05-19T09:32:56Z Pablo 5 [[Imådje:canon_portugues.jpg|thumb|canon portuguès]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>canon 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye di guere, ki hene des [[Motî:bolet|bolets]]. <I>On-z oyeut l' canon ki bouxhive.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene tiesse come on bolet d' canon:</FONT> ene grosse ronde tiesse. <I>Il a ene tiesse come on bolet d' canon, Simon</I> ([[cråmignon]]). <B>2.</B> djeu d' dicåce. <I>Dimegne di dicåce, å niût sol martchî; Salåde di muzike, wachisse di crireyes Canons, djipreyes, tirlibibi !</I> ([[H. Petrez]]). Etimolodjeye: bodje [[Motî:cane|cane]], [[cawete -on]]. Minme mot : * [[Motî:canon 2|canon]] (råcion d' vén). Parintêye : * [[Motî:caloner|caloner]]. * [[Motî:calonî|calonî, calonire]]. ---- * [[canon (del guere)|Dipus d' racsegnes so les canons]]. 13350 32827 2005-05-19T09:33:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>canon 2</B></FONT> boteye vere di vén, siervowe pa on gårçon, ki vént avou so on platea avou les veres. <I>A vo serveu d' canon ki dit "madame et ses feyes", dj' inme mî l' porion ki creye "C' est l' eure di fé payeye"</I> ([[C. Mahy]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>canon</span>. Minme mot: * [[Motî:canon 1|canon]] (usteye di guere). ---- * [[vén|Dipus d' racsegnes sol vén]] 13351 41445 2005-10-13T18:53:30Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Åres di guere]] {{djermon}} [[Imådje:canon_portugues.jpg|thumb|canon portuguès]] on '''canon''', c' est ene usteye di guere, fwaite d' ene longue buze di scroufier, ki hene des bolets ki brotchnut foû pal gueuye. Il est monté so ene gade (cwand il est todi al minme plaece), u on tchessi d' tcherete (cwand i doet voyaedjî). Li ci ki fwait roter on canon, c' est on '''calonî'''. ''On rlomé calonî fourit [[Tchårlî-Djambe-di-Bwès]]''. [[Imådje:canon_napoleyon.jpg|thumb|canon do tins d' Napoleyon]] [[Imådje:canon_guere14-18.jpg|thumb|canon del guere di 14]] [[de:Kanone]] [[en:Cannon]] [[es:Cañón (artillería)]] [[he:תותח]] [[nl:Kanon]] [[zh:加农炮]] 13352 32829 2005-05-17T23:35:34Z Lucyin 16 Canon (di guere) displaecî viè Canon (del guere) #REDIRECT [[Canon (del guere)]] 13353 45573 2005-11-26T10:52:30Z Pablo 5 babel {{Babel|wa-0|sl|en-3|de-2}} I'm Klemen Kocjancic, [[:en:student|student]] of [[:en:history|history]] and [[:en:defence studies|defence studies]] from [[:en:Slovenia|Slovenia]]. My main work here will be based on adding slovenian interwikis to articles. If you have any questions, comments,..., please use [[:en:English language|English]] or [[:en:German language|German]]. {| style="background-color: #f0f0ff; border: 1px solid #8888aa; padding: 5px;" align=center |- | center |''If you want a quick response to your message, please leave it '''[http://sl.wikipedia.org/w/index.php?title=Uporabni%C5%A1ki_pogovor:Klemen_Kocjancic/Foreign_Talk&action=edit&section=new here].''' '' |} [[bg:Потребител:Klemen Kocjancic]] [[bs:User:Klemen Kocjancic]] [[ca:Usuari:Klemen Kocjancic]] [[cs:Wikipedista:Klemen Kocjancic]] [[cy:Defnyddiwr:Klemen Kocjancic]] [[da:Bruger:Klemen Kocjancic]] [[de:Benutzer:Klemen Kocjancic]] [[el:User:Klemen Kocjancic]] [[en:User:Klemen Kocjancic]] [[eo:Vikipediisto:Klemen Kocjancic]] [[es:Usuario:Klemen Kocjancic]][[et:Kasutaja:Klemen Kocjancic]] [[fi:Käyttäjä:Klemen Kocjancic]] [[fr:Utilisateur:Klemen Kocjancic]] [[gl:User:Klemen Kocjancic]] [[he:%D7%9E%D7%A9%D7%AA%D7%9E%D7%A9:Klemen_Kocjancic]] [[hr:User:Klemen Kocjancic]] [[hu:User:Klemen Kocjancic]] [[ia:Usator:Klemen Kocjancic]] [[id:Pengguna:Klemen Kocjancic]] [[it:Utente:Klemen Kocjancic]] [[ku:Bikarh%C3%AAner:Klemen_Kocjancic]] [[la:Usor:Klemen Kocjancic]] [[lb:User:Klemen Kocjancic]] [[lt:User:Klemen Kocjancic]] [[lv:User:Klemen_Kocjancic]] [[mi:User:Klemen Kocjancic]] [[ms:Pengguna:Klemen Kocjancic]] [[nl:Gebruiker:Klemen Kocjancic]] [[no:Bruker:Klemen Kocjancic]] [[pl:Wikipedysta:Klemen Kocjancic]] [[pt:Usu%C3%A1rio:Klemen_Kocjancic]] [[ro:Utilizator:Klemen Kocjancic]] [[ru:Участник:Klemen Kocjancic]] [[simple:User:Klemen Kocjancic]] [[sk:Redaktor:Klemen Kocjancic]] [[sr:Корисник:Klemen Kocjancic]] [[su:User:Klemen Kocjancic]] [[sv:Användare:Klemen Kocjancic]] [[tr:User:Klemen Kocjancic]] [[tt:%C3%84%C4%9Fz%C3%A4:Klemen_Kocjancic]] [[uk:%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%87:Klemen_Kocjancic]] [[vi:User:Klemen Kocjancic]] 13355 32831 2005-05-18T11:28:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Fleuru]] 13356 52826 2006-03-24T21:05:45Z Tiri 72 [[Imådje:petrez_fleuru.jpg|thumb|Live di sovnances a Fleuru da H. Petrez]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fleuru</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Fleurus</span>, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Fleuru</FONT>, Flërû, Fleurë, Flunru, Flunrus'</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Fleuru (1120), Flerius (1120), Flerues (1185).</span>. <FONT COLOR="#ff0000"><B>batreyes di Fleuru</B></FONT> sacwantès batreyes e 1622, 1690, 1794. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé Fleuru:</FONT> tot distrure. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fleuru dins m' vicåreye:</FONT> tite d' on live di sovannces da [[H. Pétrez]]. Etimolodjeye bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"flethar"</span> ([[Motî:sawou 1|sawou]]), avou ene cawete tîxhone <span lang=de>"-uth"</span> ou ene cawete latén <span lang=la><I>"-osum</I></span> (bwès d'&nbsp;sawous). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fleuruzyin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fleuruzyin</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Fleuru. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fleurijhoû</B></FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Fleurdjou</FONT></span> [n.pl.] plaece di Fleuru. Etimolodjeye : [[cawete -ijhoû]]. ---- * [[Fleuru|Dipus d' racsegnes so Fleuru (intité)]]. * [[Fleuru (veye)|Dipus d' racsegnes so Fleuru (veye)]]. * [[Prumire batreye di Fleuru (1622)|Dipus d' racsegnes sol prumire batreye di Fleuru (1622)]]. * [[Deujhinme batreye di Fleuru (1690)|Dipus d' racsegnes sol batreye di Fleuru (1690)]]. * [[Troejhinme batreye di Fleuru (1794)|Dipus d' racsegnes sol batreye di Fleuru (1794)]]. 13357 32833 2005-05-21T14:03:48Z Lucyin 16 /* Istwere */ '''Fleuru''' (F. Fleurus), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] divnou [[Fleuru|intité]]. * [[Limeros del posse]] : '''6220''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ch&nbsp;33'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. Li responda aveut ddja stî apresté pa [[Henri Pétrez]], k' aveut dmandé a Lucien Hacquart et a Hippolyte Guerrero, sikepyî a Fleuru e 1875. * Sipotaedje: les '''Riyeus d'&nbsp;djins''' ou les '''Magneus d'&nbsp;boû''' (la-minme : ''mougneus''). ''Po l' etimolodjeye, les vîs scrijhas et l' ratourneure "fé Fleuru", riwaitîz dins [[Motî:Fleuru|l' esplicant motî]].'' == Istwere == Toltins d' l' Ancyin redjime, Fleuru esteut ene veye. Ci n' est k' å 19inme sieke ki [[Tchålerwè]] a divnou on pus grand bork, pu ene grande veye. Fleuru a cnoxhou mo des displit el Moyinådje. Elle a stî broûlêye e 1333, 1356, 1431, 1556. 1684. Gn ourit troes grandès batreyes a Fleuru, la k' les nåcions d' Urope si vnît apougnî : * Li [[prumire batreye di Fleuru (1622)]]. * Li [[deujhinme batreye di Fleuru (1690)]]. * Li [[troejhinme batreye di Fleuru (1794)]]. [[Imådje:petrez_fleuru.jpg|thumb|Live di sovnances a Fleuru da H. Petrez]] == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon: [[Henri Pétrez]], k' a scrît on live di sovnances "Fleuru dins m' vikereye". 13358 59531 2006-06-06T16:51:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bas-Payis espagnols +Bas Payis espagnols) [[categoreye:istwere del Walonreye]] Li '''prumire batreye di Fleuru''' si passa e li 29 d' awousse 1622 (a [[Fleuru]], come di djusse). C' est li cmandant espagnol don Gonzalès di Coirdoûwe ki fjha ramasser ene dobleure ås tropes almandes kimandêyes pa Mansfeld et Von Halberstadt. Les Espagnols alént co wårder l' [[Bas Payis espagnols|Walonreye]] ene bele tchoke. [[Imådje:Batayedifleuru1622-2(Madrid).jpg|thumb|200px|Bataye di Fleuru di 1622]] [[en:Battle of Fleurus (1622)]] [[fr:Bataille de Fleurus (1622)]] 13359 38407 2005-08-25T19:05:03Z Zwobot 96 robot Ajoute: de [[categoreye:istwere del Walonreye]] Li '''deujhinme batreye di Fleuru''' si passa li prumî d' djulete 1690 (a [[Fleuru]] come di djusse). Li [[marxhå (a l' armêye)|marxhå]] di Lussimbork î a fotou ene taenaesse å prince di Waldeck. [[Imådje:BatayediFleuru1690-2.JPG|thumb|200px|Bataye di Fleuru di 1690]] [[de:Schlacht bei Fleurus]] [[en:Battle of Fleurus (1690)]] [[fr:Bataille de Fleurus (1690)]] 13360 43619 2005-11-09T14:16:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: es [[categoreye:istwere del Walonreye]] Li '''troejhinme batreye di Fleuru''' si passa li 26 di djun 1794 (a [[Fleuru]] come di djusse). Les [[Revolucion francesse|Revinteus francès]], kimandés pa Jourdan, î ont dné ene dispoûslêye ås tropes otrichyinnes. Ç' a stî li cminçmint do [[redjime francès]] (et l' rashonnance pol prumî côp, del [[Walonreye]] en on seul payis. [[Imådje:Batayedifleuru1794-1.jpg|thumb|200px|Bataye di Fleuru di 1794]] [[en:Battle of Fleurus (1794)]] [[es:Batalla de Fleurus]] [[fr:Bataille de Fleurus (1794)]] 13361 32837 2005-05-18T21:27:11Z Yann 85 See [[:fr:Utilisateur:Yann]] or [[m:User:Yann]]. 13362 32838 2005-05-19T07:37:00Z Pablo 5 {{Omonimeye}} I gn a-st avou bråmint des batreyes a [[Fleuru]] tot åd dilong d' l' istwere, mins les troes pus importantes sont: *li [[prumire batreye di Fleuru (1622)]], tins del [[Guere di Trinte Ans]]. *li [[deujhinme batreye di Fleuru (1690)]], tins del [[Guere di Nouv Ans]]. *li [[troejhinme batreye di Fleuru (1794)]], tins des [[Gueres del Revolucion Francesse]]. [[en:Battle of Fleurus]] [[fr:Bataille de Fleurus]] [[nl:Slag bij Fleurus]] 13363 32839 2005-05-19T07:56:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fleuve</B></FONT> [o.n.] [[Motî:mouze|mouze]] (longue aiwe ki s' egole dins ene mer). <I>Mi famile a cwité Lidje po n' nén toumer dins les gofes k' i gn aveut e fleuve, a ç' moumint la, did la m' no: Goffart</I> (N. Goffart). Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"fleuve"</span>, 1930. 13364 32840 2005-05-19T08:21:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>del 2</B></FONT> [divancete etroclêye] d' el: etroclaedje del divancete "[[Motî:di|di]]" metowe divant on viebe, eyet l' prono "[[Motî:el|el]]", droet coplemint di ç' viebe la. Les deus scrijhaedjes (del, d' el) sont-st acceptés. <I>Dji so Lidjwès, fir di l' esse et del mostrer</I> (G. Mottard). <I>C' est l' moumint del candjî</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:delzès|delzès]], [[Motî:dels|dels]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>del</B>, d' el, dol, d' ol, dè l', d(è) la, di l', d(i) la, du l', d(u) la, dë l', d(ë) la</span>. Etimolodjeye: etroclaedje dedja scrît dins l' ancyin walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "d' el" est pus novea (1900). Omonime: * [[Motî:del 1|del]] (pårtixhant årtike & etrocla di+årtike li) 13365 38211 2005-08-17T02:05:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>del 1</B></FONT> <B>I.</B> [pårtixhant årtike] [[Motî:di|di]] [[Motî:li 1|li]]: etrocla divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune. <I>Del djote, del bire, del tchå, del foite tere.</I> <I>Il a yeu del trike</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:do 1|do]], [[Motî:di l'|di l']]&nbsp;. <span lang=fr>F. de la.</span> <span lang=de>Ny, Al. Ingl.: rén (bier, beer).</span> <B>II.</B> [etrocla del divancete "di" + definixhant årtike "li" divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune] <B>1.</B> mostrant l' apartinance. <I>C' est l' fi del måjhone.</I> rl a: [[Motî:dal|dal]]. <span lang=fr>F. de la.</span> <span lang=nl>Ny. van de.</span> Ingl. emantchaedje a bascule. <B>2.</B> mostrant l' divnance. <I>Il a toumé del schåle.</I> <span lang=nl>Ny. van de.</span> <span lang=en>Ingl. from the.</span> <B>3.</B> [[Motî:tins 1|tins]] del. <I>On n' a nén veyou ça del guere</I> (ramexhné pa Carlier &amp; Bal). <I>Ça s' a passé del nute.</I> <span lang=fr>F. pendant la.</span> <span lang=en>Ingl. during the.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>del</B>, dol, doul, dul, dël, dil, d(u) la, d(ë) la, d(è) la, dè l', du l', di l' dou l', dë l'</span>; (miersipepieuzmint el mape ALW 2.4). Etimolodjeye: latén <span lang=la>"de illlo"</span>, 1250. Omonime: * [[Motî:del 2|del]] (divancete etroclêye di + prono el) 13366 32842 2005-05-19T08:17:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tins (ki passe)]] 13367 32843 2005-05-19T08:20:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>di l'</B></FONT> (a l' atake et padri cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>d' l'</B></FONT> (padrî voyale) <B>I.</B> [pårtixhant årtike] divant on no omrin u femrin ki cmince pa ene voyale. <I>Di l' aiwe, di l' intche, di l' incin.</I> <I>I vou d' l' aiwe.</I> rl a: [[Motî:do 1|do]], [[Motî:del 1|del]], [[Motî:pupont di|pupont di]]. <B>II.</B> [[Motî:tins di|tins di]] (divant voyale). <I>Diviè 1930, di l' ivier, li bårbî fijheut li båbe dins on cwén di s' coujhene</I> (P. Gilles). rl a: [[Motî:do 1|do]], [[Motî:del 1|del]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"de illo"</span> (minme sinse). 13368 32844 2005-05-19T08:21:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:di l']] 13369 32845 2005-05-19T08:26:49Z Pablo 5 Prononçaedjes å 20inme sieke do pårtixhant årtike "do" (mape ALW 2.3, ritchaborêye). {{licince imådjes dominne publik}} Prononçaedjes å 20inme sieke do pårtixhant årtike "do" (mape ALW 2.3, ritchaborêye). {{licince imådjes dominne publik}} 13370 32846 2005-05-19T08:37:03Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:på 1|på]] (etroclaedje pa+li) * [[Motî:på 2|på]] (o.n., efiyî bwès) 13371 32847 2005-05-19T08:53:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårti 2</B></FONT> [v.s.c.] endaler, si mete e voye. <I>Li cwantrinme ki Jacky Ickx aveut pårti ci côp la&nbsp;?</I> <I>Pouri moteur, ki n' vout nén pårti&nbsp;!</I> rl a: s'&nbsp;[[Motî:escoursi|escoursi]]. <span lang=fr>F. partir, prendre le départ, démarrer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårtaedje 2</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "pårti 2". <span lang=fr>F. départ.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>påtresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki påte. <I>Avou l' coraedje-evoye des MacLaren, gn aveut pus k' 15 pårteus å Grand Pris d' Francortchamp.</I> <span lang=fr>F. concurrent(e) au départ.</span> Omonimes: * [[Motî:pårti 1|pårti]] (v.c.; discôper) * [[Motî:pårti 3|pårti]] (o.n.; soce politike) * [[Motî:pårtaedje 1|pårtaedje]] (o.n.; fijhaedje di pårts) 13372 32848 2005-05-19T08:54:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårti 2]] 13373 32849 2005-05-19T08:54:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårti 2]] 13374 37304 2005-08-08T12:00:08Z Pablo 5 [[Imådje:mape årtike do.jpg|thumb|Prononçaedjes å 20inme sieke do pårtixhant årtike "do" (mape ALW 2.3, ritchaborêye).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>do 1</B></FONT> <B>I.</B> [pårtixhant årtike] di li: etrocla divant on no omrin ki cmince pa ene cossoune. <I>do pan et do boure; do bon vén, do mwais peket, dinoz mu do laecea.</I> <I>Fijhoz do bén a on tchén, i vs tcheyrè dins l' mwin.</I> <I>Dj' avans yeu bråmint do må.</I> <I>Pa do tins parey, ça crexhe.</I> <I>Cwè çki fwait po do tins&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. du.</span> <span lang=nl>Ny, Almand, Inglès: rén.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén do:</FONT> pont di. <I>On n' m' a nén fwait do må.</I> rl a: [[Motî:nou 1|nou]]. <span lang=fr>F. pas de, aucun.</span> <span lang=en>Ingl. no.</span> <span lang=nl>Ny. geen.</span> <span lang=de>Almand: kein.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus do:</FONT> pupont di. <I>I n' a pus do boure.</I> rl a: [[Motî:di l'|di l']]&nbsp;, [[Motî:del 1|del]]. <B>II.</B> [definixhant årtike] li. <I>Dji lyi dnéve li scramé laecea, nén cåzu do bon</I> (ramexhné pa L. Remacle). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:fé|fé°]] do:</FONT> <br> <I>a)</I> si cdure come on, come (ene sakî di må rlomêye). <I>fé do malén, do mannet.</I> <I>Ti n' vénrès nén fé do Djåke Tatiche avårci, et rabocter tes viyès pîces&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. faire le, se comporter comme.</span> <br> <I>b)</I> [[Motî:fé|fé°]] l' mestî di. <I>fé do bokion.</I> <B>III.</B> [etrocla del divancete "di" + definixhant årtike "li" divant on no omrin ki cmince pa ene cossoune] <B>1.</B> mostrant l' apårtinance. <br> <I>a)</I> po les djins. <I>C' est l' fi do botchî.</I> rl a: [[Motî:då|då]]. <span lang=fr>F. du.</span> <span lang=nl>Ny. van de.</span> <span lang=en>Ingl. emantchaedje a bascoule.</span> <br> <I>b)</I> po les sacwès. <I>Li prumî do moes; al coine do bwès.</I> <I>2.</I> mostrant l' divnance. <I>Il a toumé do meur.</I> <span lang=nl>Ny. van de.</span> <span lang=en>Ingl. from the.</span> <B>3.</B> tins del. <I>Leyîz l' finiesse å lådje po do djoû, dj' el riclôrans po del nute</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>I travaye di nute, i fåt k' i doime do djoû</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). <span lang=fr>F. pendant le.</span> <span lang=en>Ingl. during the.</span> <B>4.</B> [[Motî:på 1|på]]. <I>Dji so broûlé do solea.</I> <I>Il a stî pûni do mwaisse.</I> <I>Il a stî hagnî do tchén.</I> <I>Dji vs åreu leyî prinde do [[Motî:leu 1|leu°]].</I> <I>Dj' a sogne k' i n' si fwaiye apicî do leu</I> (Alcoran, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. par le.</span> <span lang=nl>Ny van de.</span> <span lang=en>Ingl. by the.</span> <B>5.</B> [[Motî:å 2|å]]. <I>C' est vint francs do kilo.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deus do cint:</FONT> 2&nbsp;%. <I>On metrè co bén vite ses sôs a deus do cint</I> (ramexhné pa M. Francard). rl a: [[Motî:åcint|åcint]], [[Motî:porcint|porcint]]. <span lang=fr>F. pour cent.</span> <B>6.</B> a [[Motî:cåze 1|cåze]] di. <I>Dji voreu bén rexhe, mins dji n' pou nén do docteur.</I> <B>7.</B> a [[Motî:pårti 2|pårti]] do, distant di. <I>On voeyeut bén ça do gurnî.</I> <I>Dj' elzès rwaitive do docså.</I> <B>9.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dji sereu do</FONT>: si dji sereu el plaece do. <I>Si dji sereu do mayeur, dji freu ôtmint.</I> <I>Si dji sereu do mwaisse, ça n' direut nén insi.</I> <span lang=fr>F. à la place de.</span> <B>IV.</B> [divancete] di (metou po "di li", divant on viebe sustantivé ki cmince po ene cossoune). <I>Il a toirt do vleur fé a s' tiesse.</I> <I>Dji n' a nén stî fotou do m' è sovni.</I> <I>C' est s' plaijhi do s' acahouter drî on bouxhon et do ratinde li bisteu ki distrût les dinrêyes</I> (J. Calozet). rl a: [[Motî:å 2|å]]; rl a: [[Motî:sustantiver|sustantiver]]. <span lang=fr>F. le fait de.</span> <span lang=fr>Ny. årtike "het" + infinitif.</span> <span lang=fr>Ingl. årtike "the" + viebe avou l' cawete -ing.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji so si malåde ki ç' n' est nén do dire:</FONT> dji so foirt malåde. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dè, <B>do</B>, dou, du. Pc. &amp; Gm: dou</span>; (miersipepieuzmint el mape ALW 2.3). Etimolodjeye: latén <span lang=la>"de illo"</span> (minme sinse), 1250. Omonime: * [[Motî:do 2|do]] (note di muzike) Omofone: * [[Motî:dos|dos]] (o.n., boket do coir) 13375 32851 2005-05-19T10:32:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:divoircî]] 13376 32852 2005-05-19T10:32:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:divoircî]] 13377 32853 2005-05-19T10:33:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:divoircî]] 13378 32854 2005-05-27T10:28:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoircî</B></FONT> ([[Codjowaedje schoircî|codjowaedje]]) [v.s.c.] cwiter lweyålmint li djin ki vos estîz [[Motî:maryî|maryî]] avou. <I>Et ci n' est nén ddja seur ki l' plaitî, ki va rçure les çanses del caisse do tribunå, les rindrè do côp al feme divoirceye.</I> Loukîz a: [[Motî:dismaryî|dismaryî]]. <span lang=fr>F. divorcer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoircî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoirceye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' a divoircî. <span lang=fr>F. divorcé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoirçaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "divoircî". <span lang=fr>F. divorce.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoirceu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoirceuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoiçresse</B></FONT> [o.f.n.] mot d' ome di lwè) li ci (cene) k' a dmandé l' divoice (mins ki n' l' a nén co). <span lang=fr>F. en instance de divorce.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>divoice</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> divoirçaedje. <I>Il î aléve di tos ses pus roeds po ki s' manaedje reyussixhaxhe, témint ki s' divoice l' aveut mesbridjî</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. divorce.</span> <B>2.</B> situwåcion, sorlon li lwè, d' ene djin k' a divoircî. <I>L' ome et l' feme ont les minmes droets å moumint et tot l' tins d' leu mariaedje come po l' divoice</I> ([[Declaråcion univiersele des abondroets des djins]]). ---- * [[divoirçaedje|Dipus d' racsegnes sol divoirçaedje]]. 13379 32855 2005-05-19T10:36:45Z Lucyin 16 Nombe di mariaedjes et d' divoirçaedjes el Beldjike (1866-2003); sourdant : Institut Nåcionål des Statistikes. Nombe di mariaedjes et d' divoirçaedjes el Beldjike (1866-2003); sourdant : Institut Nåcionål des Statistikes. 13380 40019 2005-09-17T10:00:52Z Jvano 104 + cs li '''mariaedje''', c' est èn assoçnaedje di deus grandès djins, classicmint èn ome et ene comere, ricnoxhou pal societé (estat u rlidjon u ambedeus). Ces deus djins la si metnut d' acoird po dmorer eshonne, et, å pus sovint, fé des efants et ls aclever. Li mariaedje est disfwait på [[divoirçaedje]]. Li vicaedje eshonne d' èn ome et d' ene kimere, come ome et feme, sins esse maryî si lome l' [[aclapaedje]]. ''Po les ôtes sinses do mot "mariaedje" et po les ratourneures, alez s' vey e [[Motî:mariaedje|splitchant motî]].'' == Sacwants sôres di mariaedjes == * sorlon li lwè ** [[plin mariaedje]] ("kimon redjime"). ** mariaedje avou on [[contrat d' mariaedje|contrat]]. * sorlon li rlidjon. ** [[mariaedje catolike]]. ** [[mariaedje muzulman]]. ** [[mariaedje djwif]]. * sorlon les dujhances des societés. ** [[mariaedje al saye]] (ki n' est nén on vraiy mariaedje). ** [[mariaedje omosessuwal]]. ** [[mariaedje muzulman sins papîs]] (lomé ''orfi''). ** [[poligameye|mariaedje avou dipus d' ene feme]]. == Istwere do mariaedje. == [[Imådje:mariaedjes_divoices_bldj.jpg|thumb|Nombe di mariaedjes et d' divoirçaedjes el Beldjike (1866-2003)]] * El Walonreye. Li mariaedje rilidjeus esteut li seul k' egzistéve dizo l' [[ancyin redjime]]. Ci n' est k' avou l' [[redjime francès]] ki l' mariaedje civil kimince, et avou lu li divoice. Mins on n' a des statistikes pol divoice el Beldjike ki dispu 1866. Li nombe di mariaedjes shût a pô près l' populåcion disk' a 1960. Après, gn a todi moense di mariaedjes, a cåze di novelès dujhances del societé (mariaedjes al saye, "racolaedjes"). E 2003, li nombe di mariaedjes n' estuet ki d' 40.000 el Beldjike, dabôrd k' i gn aveut a pô près 30.000 divoirçaedjes. * Ôte pårt. Dins sacwants payis d' Azeye, on fwait des mariaedjes tertos eshonne, sins totes les costindjes, po permete ås djonnes di s' maryî. E [[Marok]], li novele [[lwè marokinne sol famile et l' mariaedje (2002)|lwè sol famile et l' mariaedje]] di 2002 a candjî pår les obligåcions des maryîs, et a foirt rastrindou li nombe di mariaedjes. == Lwès sol mariaedje == * Li mariaedje dins l' [[declaråcion univiersele des abondroets des djins]] (årt XVI). ** Si vite k' il ont l' ådje, l' ome et l' feme di tot l' minme kéne nåcionålité ou rlidjon sont libes di s' maryî et d' fonder ene famile. Onk come l' ôte, il ont les minmes droets å moumint et tot l' tins d' leu mariaedje come po l' divoice. ** On n' pout maryî èn ome et ene feme s' i n' serént nén d' acoird. ** Li nateure a fwait del famile li fondmint del societé et l' societé ossu bén k' l' Estat ont l' divwer del protedjî. [[cs:Manželství]] [[bg:Брак]] [[da:Ægteskab]] [[de:Ehe]] [[en:Marriage]] [[eo:Nupto]] [[es:Matrimonio]] [[fr:Mariage]] [[he:נישואים]] [[ja:結婚]] [[nl:Huwelijk]] [[no:Ekteskap]] [[pl:Małżeństwo]] [[sv:Äktenskap]] [[tl:Kasal]] [[zh:婚姻]] 13381 32857 2005-06-18T13:27:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raclaper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] riplaker onk conte l' ôte. <I>Cwand les beas pawions d' ôr, cafloris rôbaleus Raclapnut po todi leus aiyes di vroûl et d' soye Eyou s' vont i catchî ?</I> ([[C. Delvigne]]) <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si raclaper</FONT> <B>1.</B> [v.pr. a droet coplemint] si fé prinde (les doets) dins ene sacwè ki s' clôt. <B>2.</B> [v.pr. sins coplemint] si rivni plaker onk siconte di l' ôte. <I>Les vatches sont-st elaxheyes avou des colés d' fier ki s' raclapèt: gn a måy ene vatche ki s' disloye.</I> <I>Ene picete, c' est ene pitite usteye a deus bresses ki s' raclapèt po picî.</I> <I>Dj' aroke dins les ronxhisses... I s' raclapèt åtoû d' mes pîs come on cep - po m' ratni</I> ([[L. Hendschel]]) <span lang=fr>F. se refermer.</span> <B>3.</B> [v.pr. a nén droet coplemint] <I>a)</I> <FONT COLOR="#ff0000">si raclaper avou (ene sakî)</FONT>: si rmete avou ene (èn) ôte, sins esse maryî tot cåzant d' on [[Motî:divoircî|divoircî]], d' ene divoirceye. On dit eto: si [[Motî:raplaker|raplaker]], si [[Motî:racoler|racoler]], si [[Motî:remantchî|remantchî]]. <span lang=fr>F. vivre (en concubinage) avec.</span> <I>b)</I> <FONT COLOR="#ff0000">si raclaper a, après (ene sacwè)</FONT>: s' î [[Motî:elaxhî|elaxhî]]. <I>On n' a fwait ki rdire les minmès sacwès avou des ôtes mots, et insi on n' s' î a ki pus stroetmint et å pus parfondmint raclapé</I> (Max Stirner, ratourné pa [[J. Schovaerts]]). <span lang=fr>F. adhérer à.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raclapé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>raclapêye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki vike raclapé avou ene (èn) ôte. On dit eto: [[Motî:aclaper|aclapé]]. <span lang=fr>F. concubin.</span>. Parintêye direke : * [[Motî:raclapter|raclapter]]. * [[Motî:riclaper|riclaper]]. ---- * [[aclapaedje|Dipus d' racsegnes sol raclapaedje (vicaedje eshonne sins esse maryî)]]. 13382 32858 2005-05-30T19:32:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dissu 1</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dsu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dissur</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dsur</B></FONT> (divant on prono a ene sillabe) [divancete] <B>1.</B> [[Motî:so|so]]. <I>Shofele dissu l' tchandele pol distinde</I> ([[A. Masson]]). <I>On s' croet l' pus hôt do monde cwand on est dsu s' passet</I> ([[F. Dewandelaer]]). <I>Ladsu, Dédé rbôme dissu s' vijhén d' bankete, drouve les iys eyet ravize tot biesse</I> ([[D. Heymans]]). <I>Sol batea, les refudjîs estént ecassîs onk dissu l' ôte, dizo l' tapant solea des tropikes</I> ([[L. Mahin]]). <I>Nos djins, dsu l' Etrernete asteure Naiveynut po s' mete e valeur</I> ([[Emile Dumont]]). <I>Mins elle avént des niyåds dissur zeles, dji m' sovén, les viyes, hin, elle avént d' l' ôr</I> ([[Y. Gourdin]]). <I>Li five aveut rtoumé po ç' shijhe la; mins do côp, li Monde s' î aveut fwait ene idêye dissur mi</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Vos vénroz fé l' djonne ome eyet rdressî vosse tiesse, Paski l' feye do vijhén s' årè rtourné dsur vos</I> ([[G. Wiyame]]). <span lang=fr>F. sur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dissu n' on l' ôte:</FONT> onk dissu l' ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dissu tere:</FONT> dissu l' Daegn. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dissu l' côp d' dijh eures</FONT> diviè 10 eures. <span lang=fr>F. sur le coup de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côp dsu côp:</FONT> on côp (foirt raddimint) après l' ôte. <span lang=fr>F. coup sur coup.</span> <B>2.</B> [[Motî:eviè|eviè]]. <I>Di Sousse, dj' avans rmonté dissu Monastir e trin</I> ([[Y. Gourdin]]). <I>Mins il a todi roté dissu l' clairté k' il aveut veyou</I> (ramexhné pa [[P. Marchot]]). <I>Les aloumires loumént co l' anuti, mins di l' ôte des costés des cresses, dissu Laspi et Moubouloutsa, djus sol Noere Mer</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. sur, vers, du côté de.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(is)su(r)</FONT>, d(us)su(r), d(is)so(r), d(us)so(r), d(ës)së(r), d(ès)su(r)</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:so|so]] dizo disfondowe <span lang=wa-feller>''su''</span>, [[betchete di-]]. Coinrece Nameur, Tchålerwè, Bassårdene. Minme mot : * [[Motî:dissu 2|dissu]] (adv.) ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]]. 13383 32859 2005-05-20T00:04:39Z Lucyin 16 == rifondaedje == Ça fwait ddja ene hapêye ki dj' a ça e trexhe. On-z a rfondou "disso", tot shuvant li rfondaedje di [sur] = so. C' est eto li disfondowe di Sint-Houbert (sovint scrîte tso, tsor). C' est eto li rfondaedje del betchete sor- = [sur-] (sorlevé, sordjoû, sorprinde). Ås scoles di Bive, dj' a yeu mo bén des rujhes di fé passer ci rfondaedje la avou ene sicolire k' a l' lidjwès el tiesse. Por leye d(is)so = d(i)zo = [sous] Cwand dj' a stî vey Haust + Villers + Wisimus (dj' ô bén, tot l' payis d' Lidje), on n' trove ki d(is)su / d(us)su, et fok come adviebe (la-dsu). d(is)su come divancete [préposition] (i va dsu l' toet; i monte dissu l' toet), on nel trove ki dins Francard & Somme. (l'aclapaedje d' ene betchete di- po fé des rdobletes : ditrop, dipus, dicwè... est ene piceure do walon do Mitan, nén do Levant). ==> Dj' atåvele di rfonde * d(is)su * * c' est l' pus lådje oyowe (come divancete u come adviebe). * ça espaitche di maxhî "dizo" et "disso", ki vlèt djusse dire li contråve. Li seul dizadvintaedje, c' est k' on scote li loyén etimolodjike avou "so" (so l' Anuti) et l' betchete sor-. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 20 d'&nbsp;may 2005 a 00:04 (UTC) 13384 32860 2005-05-20T10:50:25Z Lucyin 16 dessinaedje da [[J. Schoovaerts]] (l' Avesprêye) (avou si åjhmince) dessinaedje da [[J. Schoovaerts]] (l' Avesprêye) (avou si åjhmince) 13385 32861 2005-05-20T10:53:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bôm !</B></FONT> [mot-brut] brut d' ene clotche, d' on sourd bouxhaedje. <span lang=fr>F. boum.</span> Parintêye: * [[Motî:bômer 2|bômer]] * [[Motî:ribômer|ribômer]] ---- * [[mot-brut|Dipus d' racsegnes so les mots-bruts]]. 13386 32862 2005-05-28T07:13:08Z Pablo 5 [[Imådje:boomer.jpg|thumb|300px|dessinaedje da [[J. Schoovaerts]] (l' Avespré)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bômer 2</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:souner|souner]] foirt, tot djåzant d' ene clotche. <I> Il etind bômer des clotches.</I> <I>Ès cour bate li berloke et ces peneusès clotches todi a bômer, bômer</I> ([[J. Schoovaerts]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bômer ås moirts:</FONT> souner ene [[Motî:transe|transe]]. <span lang=fr>F. glas.</span> <B>2.</B> [[Motî:buker|buker]] siconte d' ene deure sacwè, tot fjhant on gros brut. <I>Les stoubions do vint vinént bômer conte on cwårtea d' baracmints plantés e mitan des prés.</I> ([[W. Bal]]). Etimolodjeye: viebe fwait sol [[mot-brut]] [[Motî:bôm|bôm !]]. Omonimeye: * [[Motî:bômer 1|bômer]] (fé on trô, ene bôme) Parintêye : * [[Motî:ribômer|ribômer]] 13387 32863 2005-05-28T07:15:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divancete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvancete</B></FONT> [f.n.] (mot d' [[Motî:croejhete|croejhete]]) sôre di ptit mot, ki s' mete pa dvant on no, on prono, u ene troclete di mots, et ki mostere li sôre di [[Motî:coplemint|coplemint]] k' c' est. Etimolodjeye: bodje [[Motî:divant|divant]], [[cawete -ete]] (metowe po [[cawete -rece|-rece]]), avou assaetchance do viebe [[Motî:avancî|avancî]], [[noûmot|1996]]. ---- * [[Divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]]. 13388 32864 2005-05-28T07:22:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ribômer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erbômer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rbômer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:buker|buker]] siconte d' ene deure sacwè, et [[Motî:risbicter|risbicter]]. <I>Ès tiesse a rbômé so les cayôs</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <I>Les rowes comincént a griper, astokêyes so leus pavés, fijhant rbômer les bruts et les loumires do cotoû</I> ([[J.L. Fauconnier]]). Loukîz a: [[Motî:ridjibler|ridjibler]], [[Motî:resdondi|resdondi]], [[Motî:riglati|riglati]]. <span lang=fr>F. cogner, rebondir, réverbérer.</span> <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:caloner|caloner]]. <I>On les rbôme a côps d' bolot d' nive</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <span lang=fr>F. bombarder.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:bômer 2|bômer]], [[betchete ri-]]. 13389 32865 2005-05-20T14:00:36Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : r'bômer [O0]. 13390 32866 2005-05-28T07:20:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rihårber</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rhårber</B></FONT> ([[Codjowaedje wårder|codjowaedje]]) [v.c.] (vî mot d' cinsî) rifé les håyes, rimete ene closeure a (on tchamp). <I>Ci terén la, i nos l' fåt; on l' rihåbrè, et gåre ås poyes si elle î vnèt tchampyî</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. réparer la haie, la clôture.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:håbe|håbe]], [[betchete ri-]]. Sorcoinrece [[Nåwinne]]. 13391 44250 2005-11-11T02:30:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>so</B></FONT> [divancete] <B>1.</B> å [[Motî:dizeu|dzeu]] di prép. Loukîz a: [[Motî:dissu 1|dissu]]. <span lang=fr>F. sur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper sol mwin d' èn ôte:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire so èn ôte:</FONT> dins ene [[Motî:håsse 2|håsse]], mete on pris pus hôt k' lu. <span lang=fr>F. enchérir, renchérir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So Hodimont:</FONT> no di des plaeces metowes [[Motî:sovrinnmint|sovrinnmint]]. <B>2.</B> [[Motî:a (divancete)|a]]. <I>Il a dvou ndaler so l' etrindjir po trover d' l' ovraedje.</I> <I>Les colebeus d' Gougnere fijhént tape so Orleyan.</I> <span lang=fr>F. à.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete so l' eglijhe:</FONT> mete a l' [[Motî:aberteke|aberteke]]. <B>3.</B> [[Motî:dins|dins]]. <I>Dji l' a veyou so l' gazete.</I> <I>I n' såreut dmorer so s' biro tote djoû.</I> <I>Il esteut so l' trin avou mi.</I> <I>So s' colere, il a spiyî deus assîtes.</I> <I>Il est evoye so ene cinse el France.</I> <span lang=fr>F. dans.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;todi so tchamps so voyes:</FONT> todi [[Motî:evoye|evoye]]. Loukîz a: a [[Motî:dåripete|dåripete]]. <span lang=fr>F. toujours en vadrouille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So les Trîxhes, so les Trîs, so les Tchampeas:</FONT> no di des plaeces di sacwants viyaedjes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So les Taeyes:</FONT> lomaedje do voyaedje des [[Motî:Les Taeyes|Taeyes]] dins ene fråze. <B>4.</B> [[Motî:di|di]]. <I>I vike so ses rintes.</I> <span lang=fr>F. de.</span> <B>5.</B> [[Motî:dizo|dizo]]. <I>Il a atchté so l' no d' èn ôte.</I> <I>Dji l' a yeu so mes ôres.</I> <span lang=fr>F. sous.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol cogne di:</FONT> tot prindant l' [[Motî:cogne|cogne]] di. <span lang=fr>F. sous la forme de.</span> <B>6.</B> [[Motî:diviè|diviè]]. <I>Ça est ene miete sol pitit.</I> <I>El tins est so l' incertin</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <span lang=fr>F. de tendance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est ene miete sol doûs:</FONT> ene miete sot, ene miete [[Motî:dimey-doûs|dimey-doûs]] <span lang=fr>F. un peu toqué.</span> <B>7.</B> [[Motî:eviè|eviè]]. <I>L' oraedje s' è va so Gochliye</I> <span lang=fr>F. vers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler so 50 ans:</FONT> les aveur bénrade. <B>8.</B> [[Motî:après|après]]. <I>I pleut fé 20 cous-blancs onk so l' ôte.</I> <span lang=fr>F. d'affilée, l'un à la suite de l'autre.</span> <B>9.</B> [[Motî:dilé|dilé]]. <I>Gn a bén cénk caberdôxhes onk so l' ôte.<I> <span lang=fr>F. à côte de, derrière.</span> <B>10.</B> [[Motî:dispu|dispu]]. <I>Siya, dji so-st ureuse, Djustin, mins... nos nos cnoxhans ddja s' sacwants moes, et fåreut kécfeye aler pus lon</I> ([[L. Hendschel]]). Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>super</I></span> (minme sinse). Parintêye : * [[Motî:dissu 1|dissu]] (divancete). * [[Motî:dissu 2|dissu]] (adviebe). * [[Motî:sor-|sor-]] (betchete). * [[Motî:su|su]] (spitron). * [[Motî:sovrin|sovrin, sovrinnmint]]. Etrocla * [[Motî:sol 1|sol]] (so li) Omonimeye : * [[Motî:so 2|so]] (såf) * [[Motî:sot|sot]] (fô). * [[Codjowaedje esse|dji so]] (codjowa do viebe " esse "). Pwaire minimoms : * [[Motî:sô 1|sô]] (addj.; k' a trop boevou). * [[Motî:sô 2|sô]] (o.n.; dimeye mastoke). * [[Motî:så|så]] (åbe). * [[Motî:sôt|sôt]] (o.n.; hope). Omonimeye coinrece avou <span lang=wa-feller>''su''</span>. * [[Motî:si 1|si]] (prono coplemint, <span lang=fr>F. ''se''.</span>, ''<span lang=wa-feller>''su''</span> e l' Årdene.) * [[Motî:si 2|si]] (prezintoe d' apårtinance, <span lang=fr>F. ''son''.</span>, ''<span lang=wa-feller>''su''</span> e l' Årdene.) * [[Motî:si 3|si]] (aloyrece, <span lang=fr>F. ''si''.</span>, ''<span lang=wa-feller>''su''</span> e Payis d' Vervî.) * [[Motî:si 4|si]] (adjondrece, <span lang=fr>F. ''ainsi''.</span>, ''<span lang=wa-feller>''su''</span> e Payis d' Vervî.) * [[Motî:soû|soû]] (<span lang=fr>F. ''seuil''.</span>, ''<span lang=wa-feller>''su''</span> e sacwants sorcoines.) ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]]. * [[divancete (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so sacwants uzaedjes des dvancetes dins les nos d' plaeces]]. 13392 44180 2005-11-10T23:42:38Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">so</FONT>, su, së, sou</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == so [E1, E212b], sot [E212], su [O0, S0, C1, C100, S17, S117], nén dins [C13] 13394 32869 2005-05-28T07:26:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Taeyes</B></FONT> (dins ene fråze, on dit <FONT COLOR="#ff0000">So les Taeyes</FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">So les Tèyes</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Tailles</span>, rebané avou [[Motî:Oufalijhe|Oufalijhe]]. Etimolodjeye: walon [[Motî:taeye|taeye]] (bwès ås [[Motî:virêye|virêyes]]), avou uzaedje tipike del divancete [[Motî:so|so]]. ---- * [[Les Taeyes|Pondants et djondants]]. 13395 50811 2006-03-02T12:01:31Z Pablo 5 '''Les Taeyes''' (dins ene fråze, on dit '''So les Taeyes''', la-minme: ''So les Tèyes'', F. ''Tailles''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Oufalijhe]], el [[province do Lussimbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6661'''. ** davance : '''6981'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''B 8'''. * Arondixhmint : [[Bastogne]]. * Sitindêye : 2.235 ectåres. * Nombe di dmorants : 316 (1801), 481 (1846), 429 (1910), 235 (1961), 212 (1976). ''Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:Les Taeyes|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] des Taeyes == === Hamteas === * El Cedrogne (la-minme: ''Ol Cèdrogne'', F. ''Cédrogne''). * Ezès cinses (la-minme: ''Ozès Cinses'', F. ''Censes''). * So les [[tchamp (toponimeye)|Tchampeas]] (la-minme: ''so les Tchâpins, as Tchampins'', F. ''Chabreheid''). * Ezès colås (la-minme: ''Ozès Colâs'', F. ''Collas''). * Ezès [[coulêye]]s (la-minme: ''Ozès Coulêyes'', F. ''Coulée''). * E Fond d' Tchampea (la-minme: ''O Fond d' Tchâpin'', F. ''Le Fond''). * Al Pixhrote (la-minme: ''Al Pihyrote'', F. ''Pisserotte''). === Ôtès plaeces === * So les [[Motî:fa 2|fas]] (la-minme: ''So les fins''). == Djeyografeye == Comene fwaite di tos ptits hamteas, foirt hôt metowe e l' Årdene, avou des fagnes, kel nive î dmeure bråmint pus lontins k' ôte pårt. == Istwere == * Djustice : gn aveut ene basse djustice so les Taeyes, et ene ôte a [[Tåverneu]] (ki les cis del Pixhrote î dvént mårtchî). * Politike : a toltins shuvou l' Tere d' Oufalijhe. * Rilidjon : Ons î a ddja basti ene tchapele e 13inme sieke, ki dispindeut di l' eglijhe do [[Mont-dlé-Oufalijhe|Mont]]. Ele divna [[pårotche]] li 17 d' awousse 1611, po dsiervi les viyaedjes des Taeyes, des Tchampeas, et del Pixhrote (gn aveut 45 manaedjes et 200 comuniants e 1719). On-z î vént siervi [[sint Djîle]] dispu l' vî vî tins. * Pitite Istwere : Les bwès des Taeyes ont siervou d' radjîstoe ås bandeyes, purade å 18inme sieke. S' î ont catchî : Marxhå (''Mareschal''), Noyé l' Poyou d' [[Bihin]], Larôze å côpé pôce, Pelisse, et Magonete et Djena (les frés Theis di [[Wibrin|Mormont-dlé-Wibrin]]). == Economeye == * Bwejhlaedje : e 1834, les bwès fjhént 1134 ectåres, dj' ô bén : 60 åcint del sitindêye del comene. * Taenreye et fabrike di potasse (1764). * Saetchaedje al [[troufe]] (disk' e 1930). * Botikeas et cåbarets : end aveut 9 e 1937. 13396 32871 2005-05-20T20:48:48Z Lucyin 16 '''Tåverneu''' (so plaece: ''Tâverneu''), c' est on hamtea d' [[Mont-dlé-Oufalijhe]], kinoxhou pa les [[vepes di Glaireuse|vepes di Tåverneu]], çou ki vout dire ki, dins l' vî tins, i n' aveut ni eglijhe ni tchapele. Portnt, il a yeu ene djustice, ki cmandéve disk' hamtea del Pixhrote, so [[Les Taeyes]]. ''Po l' etimolodjeye, riloukîz e [[Motî:Tåverneu|splitchant motî]].'' 13397 65473 2006-06-29T04:11:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:België]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Beldjike|*]] Li '''Beldjike''', c' est on ptit payis di l' Urope do Coûtchant, k' a skepyî e [[1831]]. C' est on [[Rwè des Bedjes|rweyåme]] avou ene [[mwaisse-lwè]]. Les dmanants el Beldjike sont lomés les '''Bedjes''' (on prononce pus sovint diyalectålmint les '''''Belch'''''). {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Royåme di Beldjike'''<br /> '''Koninkrijk België'''<br /> '''Royaume de Belgique'''<br /> '''Königreich Belgien'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- | [[Imådje:Flag of Belgium.svg|125px|Drapea del Beldjike]] | [[Imådje:Belgium coat of arms large.png|125px|Åres nåcionåles del Beldjike]] |- | ([[Drapea del Beldjike|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Beldjike|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Xxxxx''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationBelgium.png|250px|Eplaeçmint di Xxxxx sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[francès]], [[neyerlandès]], [[almand]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Brussele]] |- |[[Djivêye des rwès del Beldjike|Rwè]] || [[Albert II di Beldjike|Albert II]] |- |[[Djivêye des prumîs minisses del Beldjike|Prumî minisse]] || [[Guy Verhofstadt]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 148inme]] 30.528&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> 6,20% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2005]]) <br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 79inme]] 10.364.388&nbsp;dimorants <br> 342&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye <br> &nbsp;- Ricnoxhowe |des [[Bas Payis]] [[1830]] <br> |- |[[Manoye]] || [[Euro]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || CET ([[Tins univiersel cowordoné|UTC]]+1) / CEST (UTC+2) |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Li Brabançone]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .be |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 32 |} == Pårtixhaedje. == === Provinces === Li Beldjike est pårteye e 10 provinces : * El Walonreye. ** [[Province di Lidje]]. ** [[Province di Nameur]]. ** [[Province do Roman Payis]]. ** [[Province do Hinnot]]. ** [[Province do Lussimbork]]. * El Flande. ** [[Province del Braibant flaminde]]. ** [[Province d' Anvesse]]. ** [[Province del Flande Coûtchantrece]]. ** [[Province del Flande Levantrece]]. ** [[Province do Limbork]]. === Redjons economikes === Dispu les anêyes 1970, li Beldjike est pårteye e troes redjons economikes: * li [[Flande]] al Bijhe. * li [[Walonreye]] a Nonne. * [[Brussele (redjon)|Brussele]] å mitan. === Pårtixhaedje po les sacwès cultureles === Les sacwès cultureles sont sol goviene di des cminåltés d' lingaedje : * li [[cominålté francesse|cminålté francès-cåzante]] u Cminålté Walonreye-Brussele. * li [[Flande|cminålté flamind-cåzante]]. * li [[kiminålté tîxhon-cåzante|cminålté tîxhon-cåzante]]. === Comenes === == Lwès. == Li Beldjike est dins l' cwatrinne di payis del Daegn k' ont wårdé l' minme [[mwaisse-lwè]] dispu 175 ans. == Societé == * Les [[mariaedje]]s et les divoices sont contés dispu 1866 pa l' [[Institut nåcionål des Statistikes]]. == Divintrinnès hårdêyes == * [[Rilomés Bedjes]] == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.ilotsacre.be/ Brussele] [[af:België]] [[als:Belgien]] [[an:Belchica]] [[ang:Belgium]] [[ar:بلجيكا]] [[ast:Bélxica]] [[be:Бэльгія]] [[bg:Белгия]] [[bn:বেলজিয়াম]] [[bs:Belgija]] [[ca:Bèlgica]] [[cs:Belgie]] [[cv:Бельги]] [[cy:Gwlad Belg]] [[da:Belgien]] [[de:Belgien]] [[el:Βέλγιο]] [[en:Belgium]] [[eo:Belgio]] [[es:Bélgica]] [[et:Belgia]] [[eu:Belgika]] [[fa:بلژیک]] [[fi:Belgia]] [[fiu-vro:Belgiä]] [[fr:Belgique]] [[frp:Bèlg·ique]] [[fur:Belgjiche]] [[fy:Belgje]] [[ga:An Bheilg]] [[gd:A' Bheilg]] [[gl:Bélxica - België]] [[he:בלגיה]] [[hr:Belgija]] [[ht:Bèljik]] [[hu:Belgium]] [[ia:Belgica]] [[id:Belgia]] [[io:Belgia]] [[is:Belgía]] [[it:Belgio]] [[ja:ベルギー]] [[jv:Belgia]] [[ka:ბელგია]] [[ko:벨기에]] [[ku:Belçîka]] [[kw:Pow Belg]] [[la:Belgia]] [[lb:Belsch]] [[li:Belsj]] [[lt:Belgija]] [[lv:Beļģija]] [[mk:Белгија]] [[mn:Belgium]] [[mr:बेल्जियम]] [[ms:Belgium]] [[na:Belgium]] [[nds:Belgien]] [[nds-nl:België]] [[nl:België]] [[nn:Belgia]] [[no:Belgia]] [[nrm:Belgique]] [[oc:Belgica]] [[os:Бельги]] [[pl:Belgia]] [[ps:بلجيم]] [[pt:Bélgica]] [[rm:Belgia]] [[ro:Belgia]] [[ru:Бельгия]] [[sa:बेल्जियम]] [[scn:Belgiu]] [[se:Belgia]] [[simple:Belgium]] [[sk:Belgicko]] [[sl:Belgija]] [[sq:Belgjika]] [[sr:Белгија]] [[sv:Belgien]] [[th:ประเทศเบลเยียม]] [[tl:Belhika]] [[tr:Belçika]] [[uk:Бельгія]] [[vi:Bỉ]] [[zh:比利时]] [[zh-min-nan:Belgien]] 13398 64330 2006-06-24T17:34:55Z Lucyin 16 [[Categoreye:Motîs walons|Cine]] [[Imådje:Motii_Ciney.jpg|thumb|coviete d' ene copeye do motî]] Li '''motî d' Cînè''', c' est on motî fwait pa [[Reynolds Hostin]] e [[1975]], et kel tite est e francès : ''Contribution au dictionnaire du parler de Ciney''. Dins l' motî d' Cînè, gn a nén les ptits mots del croejhete, come les [[divancete|dvancetes]], les [[prono]]s, evnd. Gn a nén nerén les [[calcaedje]]s do francès. Il est rprins sol limero [C13] dins l' [[Djivêye des motîs do walon]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/hostin_D.html Les D do motî d’ Cînè] * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/hostin_F.html Les F do motî d’ Cînè] * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/hostin_R.html Les R do motî d’ Cînè] * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/hostin_S.html Les S do motî d’ Cînè] * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/hostin_U-Z.html Les U, V, W Y & Z do motî d’ Cînè] 13399 35953 2005-07-27T20:13:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiestival</B></FONT> [o.n., pl. des fiestivals] fiesse avou totès sôres di tchanteus. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fiestival</FONT>, festivâl, festëval</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (pa assaetchance di [[Motî:fiesse|fiesse]]) do F. <span lang=fr>festival</span>, [[noûmot|1970]]. ---- * [[fiestival di Spå|Dipus d' racsegnes sol fiestival di Spå (francofoleyes)]]. 13400 32875 2005-05-21T13:59:50Z Lucyin 16 Li '''batreye di Djiblou''', ci fourit l' prumire [[batreye]] di [[tank]]s del [[guere 1940-1945]], inte les Almands et les Francès, ki s' passa, come di djusse, a [[Djiblou (veye)|Djiblou]]. Ele si passa e 1940. C' esteut De Gaulle k' esteut d' on costé (mins nén lu k' esteut mwaisse), et Von Rundschtedt di l' ôte. Dins les årmêyes francesses k' estént la, gn aveut 2000 Magrebins. Inte di zels, gn ourit 40 [[Marok|Marokins]] k' î ont leyî les hozetes. 13401 38192 2005-08-17T01:49:56Z Pablo 5 [[categoreye:gueres et årmêyes]] Li '''lanchtoûne''' u '''''lanchture''''' (e l' almand, "''landsturm''"), el [[guere di 1914-1918]], c' esteut on sôdård, dedja d' ådje, dins les 40 ans et pus, k' on meteut come awaiteus dins les payis ocupés. ''Li mot "lanchtoûne" a stî reployî e walon avou des [[Motî:lanchtoûne|ôtes sinses]].'' == Ovraedje des lanchtoûnes == * wårder les gåres * wårder les frontires (come li frontire olandesse k' estot refoirceye avou ene clozeure electrike), * wårder les bastimints militaires. * fé l'police dins les viyaedjes (il î ont dmoré tote li guere). == Les lanchtoûnes del guere di 40. == Al [[guere di 1940-1945]], après l' [[campagne des 18 djoûs]] et la [[campagne di France]], gn a yeu, après l' passaedje des tropes, des sôres di lanchtoûnes almands ki fjhént l' police ; i fjhént pårteye del ''Feldgendarmerie''. I plént vni ezès måjons pask'on voyeut on pô d' loumire a ene craeye del vite (On dveut [[Motî:osculter 2|osculter]] les ouxhs et les vites, peu des avions; les loumires des otos, motos et velos ni plént nén esse veyowes do dzeu; on lzî dvot mete ene caskete ki n' leyive passer k' on fyi d' loumire.) == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere14-18.html#maissin Èn ôte temon ki djåze des lanchtoûnes] 13402 32877 2005-05-21T19:38:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evierlû</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>evierlûwe </B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> må metou, kel solea n' lût måy dissu, u adon, do mwais costé (tot djåzant d' ene måjhon, d' ene plaece). <I>N' atchtez måy cisse evierluwe måjhon la; ele serè todi tote crouwe</I>. <I>C' est èn evierlû djårdén; totafwait î est tårdou.</I>. <I>Li nive ni fonde nén vite so les evierlûs tienes </I>([[F. Twisselman]]). Loukîz a : [[Motî:Vûcir|Vûcir]]. <span lang=fr>F. mal exposé à la lumière, exposé au Nord.</span>. <B>2.</B> todi [[Motî:lune|dins l' lune]], tot djåzant d' onk (d' ene). <I>I s' brouye todi, il est bén trop evierlû</I>. <span lang=fr>F. étourdi, évaporé.</span> <B>3.</B> (tot djåzant årvier) foirt [[Motî:sûti|sûti]], [[Motî:sipitant|spitant]]. il e-st evierlû po si âdje; èlle est bén avèrlûwe dispû qu' èle frécante <span lang=fr>F. déluré, éveillé, pétillant, vif, sémillant, guilleret.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èvierlû(we)</FONT>, avèrlu avérlu, avérlû </span> Etimolodjeye :mot d' [[aplacaedje tîxhon]] adviebe [[Motî:evier|evier]] + pårticipe erirece [[Motî:lure|lû]]; "lû" a l' evier. Coinrece [[Coûtchant walon]] et [[Bassårdene]]. ---- * [[Cwate costés del Daegn|Dipu d' racsegnes so les cwate costés des Daegn]]. 13403 57879 2006-05-21T21:12:53Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[kg:Nzila ya busole]] Les '''cwate costés del Daegn''' (on dit eto: les '''cwate ponts cardinås'''), c' est les cwate direccions ki permetèt di rtrover s' voye sol [[Daegn]], et ki sont lomés d' après les plaeces kel [[solea]] s' leve, et s' coûtchî. * Li costé kel solea s' leve si lome li '''[[Motî:Levant|Levant]]'''; * Li costé kel solo est metou al mitan del djournêye si lome [[Motî:Nonne|Nonne]]. * Li costé kel solea s' leve si lome li '''[[Motî:Coûtchant|Coûtchant]]. * Li costé kel solea n' î va måy si lome '''[[Motî:Bijhe|Bijhe]]'''. So ene mape, Bijhe est metou å dzeu, Nonne å dzo, li Levant a droete, li Coûtchant a hintche. Les costés del Daegns siervèt eto po lomer les [[vint]]s. == Sinonimeye do Levant == On dit : * å Levant. *a '''solea levant''' u a '''slo levant'''. * a l' '''[[Motî:Ess|Ess]]'''. * å [[Motî:Ponant|Ponant]]. * å prumî solea. * a solo [[Motî:boutant|boutant]]. Sacwants d' ces mots la polnut esse eployî po lomer l' [[moumint del djournêye|pikete do djoû]]. "Ponant" et "solo boutant" ni sont waire boutåves, ca c' est des [[emacralé mot|emacralés mots]]. == Sinonimeye do Nonne == On dit : * a Nonne. * å '''[[Motî:Sud|Sud]]''' * å [[Motî:Midi|Midi]] Les nos d' plaeces sont-st assoçnés avou des teréns metous a Nonne : * a [[Li Vå-Sinte-Ane|Solin]]. * Å [[Congo]]. == Sinonimeye pol Coûtchant. == On dit : * å Coûtchant. * a '''solea coûtchant''', a '''slo coûtchant'''. * a [[Motî:Solea-djus|Solea-djus]]. * a l' [[Motî:Ouwess|Ouwess]]. * a slo [[Motî:moussant|moussant]]. * a slo boutant. * a '''[[Motî:ombrant|slo ombrant]]'''. Sacwants d' ces mots la polnut esse eployî po lomer l' [[moumint del djournêye|pikete do djoû]]. "A slo boutant", c' est des [[emacralé mot]] (e sacwantès plaeces, i vout dire li Levant, a ds ôtès plaeces li Coûtchant). == Sinonimeye po Bijhe. == On dit : * a Bijhe. * å '''Trô al Bijhe'''. * a '''[[Motî:Vûcir|Vucir]]'''. * å [[Motî:Nôr|Nôr]]. D' ene måjhon metowe avou l' divanteure u l' volé a Bijhe, on dit k' elle est [[Motî:evierlû| evierlûwe]]. Les nos d' plaeces sont-st assoçnés avou des teréns metous a Nonne : * [[Sibereye]] (a [[Boufiou]]). == Les ponts dléreces == * so '''Bijhe å Levant''' (on dit eto : å '''Nôr-Ess''', a '''Hôte-Bijhe'''). * so '''Bijhe å Coûtchant''' (on dit eto : å '''Nôr-Ouwess''', u a '''Schoice'''). * so Nonne å Levant (on dit eto : å Sud-Ess u so Lorinne). * so Nonne å Coûtchant (on dit eto : å Sud-Ouwess u so France). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sicole/82.html Sicole po ls efants so les cwate cosés del Daegn] [[categoreye:djeyografeye]] [[ca:Punt cardinal]] [[de:Himmelsrichtung]] [[en:Cardinal direction]] [[eo:Kompasdirektoj]] [[es:Punto cardinal]] [[fi:Ilmansuunta]] [[fr:Point cardinal]] [[id:Mata angin]] [[io:Kardinala punti]] [[is:Höfuðátt]] [[ja:方位]] [[kg:Nzila ya busole]] [[nl:Windstreek]] [[no:Himmelretning]] [[pl:Strony świata]] [[pt:Ponto cardeal]] [[sr:Стране света]] [[sv:Väderstreck]] [[zh:方位]] 13404 43280 2005-11-06T18:58:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ombrant</B></FONT> [[Imådje:Solê ombrant Wâjî 2005.jpg|thumb|Solea ombrant a Wâjî]] <B>I.</B> [o.n.] moumint ki l' solea boutant (u coûtchant) est si bas k' i prolondje foirt lon les ombrires. C' est l' dierin moumint del djournêye. Après l' ombrant, c' est l' [[Motî:brunete 2|brunete]] u l' [[Motî:anuti|anuti]]: on moumint k' on n' voet ddja pus l' solea. On dit eto: [[Motî:slombrant|slombrant]] ou bén [[Motî:solea|solo ombrant]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Ombrant</FONT> [o.n.] Coûtchant ([[Motî:ouwess|ouwess]]). <I>Li volé est metou so l' Ombrant, c' est po ramasser totes les plouves.</I> Coinrece Payis do Tchestea. ---- * [[Cwate costés del Daegn|Dipu d' racsegnes so les cwate costés des Daegn]]. 13405 32880 2005-06-24T09:12:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Coûtchant]] (disfondowe) 13407 65577 2006-06-30T11:15:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:印度]] {{djermon}} [[Categoreye:Inde|*]] L'&nbsp;'''Inde''' est on payis d'&nbsp;[[Azeye]] do sud; ses vijhéns sont li [[Pakistan]], li [[Bangladesh]], li [[Nepal]], li [[Boutan]], li [[Birmaneye]] eyet l'&nbsp;[[Chine]]. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Republike d' Inde'''<br /> '''भारत गणराज्य'''</span><br /> '''(Bhārat Ganarājya)''' |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|India|Inde|d' l'}} | [[Imådje:Emblem of India.svg|80px|Åres nåcionåles di l' Inde]] |- | ([[Drapea d' l' Inde|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles di l' Inde|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Satyam&#275;va Jayat&#275;<br /> (Sanskrit: li verité prévåt tofer)''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationIndia.png|250px|Eplaeçmint di l' Inde sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[inglès]], [[hindi]] et 21 ôtes |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Noû Delhi]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |[[Djivêye des prezidints d' l' Inde|Prezidint]] || [[APJ Abdul Kalam]] |- ||[[Djivêye des prumîs minisses di l' Inde|Prumî minisse]] || [[Manmohan Singh]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br /> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 7inme]] 3.287.590&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br /> 0,09% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2001]]) <br /> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 2inme]] 1.027.015.247&nbsp;dimorants <br /> 329&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye <br /> &nbsp;- Republike |del [[Grande Burtaegne]] [[15 d' awousse]] [[1947]] <br /> [[26 di djanvî]] [[1950]] |- |[[Manoye]] || [[Roupeye]] (Rs) (INR) |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || [[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +5:30 (IST) |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Jana Gana Mana]] (vos estoz l' mwaisse di nos pinsêyes'' |- |[[Dominne Internet]] || .in |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 91 |} == Istwere == Li [[Grande Burtaegne]] ocupa tot l' Inde e 1856, po ndè fé ene colneye come pårteye. ==Politike== L' Inde est ene republike. Li droet d' vôte est acoirdé a tot citweyin di pus di 18 ans. Li prezidint est li tchîf di l' Estat, dismetant kel prumî minisse est li tchîf do govienmint. [[af:Indië]] [[als:Indien]] [[am:ህንድ]] [[an:India]] [[ang:India]] [[ar:هند]] [[as:ভারত]] [[ast:India]] [[ay:India]] [[az:Hindistan]] [[be:Індыя]] [[bg:Индия]] [[bh:भारत]] [[bn:ভারত]] [[br:India]] [[bs:Indija]] [[ca:Índia]] [[chr:India]] [[co:India]] [[cr:India]] [[cs:Indie]] [[csb:Indie]] [[cv:Инди]] [[cy:India]] [[da:Indien]] [[de:Indien]] [[dv:ހިންދުސްތާން]] [[dz:India]] [[el:Ινδία]] [[en:India]] [[eo:Barato]] [[es:India]] [[et:India]] [[eu:India]] [[fa:هند]] [[fi:Intia]] [[fiu-vro:India]] [[fo:India]] [[fr:Inde]] [[fur:Indie]] [[fy:Yndia]] [[ga:An India]] [[gd:Na h-Innseachan]] [[gl:India - भारत]] [[gn:India]] [[got:𐌹𐌽𐌳𐌹𐌰]] [[gu:ભારત]] [[gv:Yn Injey]] [[haw:ʻInia]] [[he:הודו]] [[hi:भारत]] [[hr:Indija]] [[ht:End]] [[hu:India]] [[hy:Հնդկաստան]] [[ia:India]] [[id:India]] [[ilo:India]] [[io:India]] [[is:Indland]] [[it:India]] [[iu:ᐃᓐᑎᐊ]] [[ja:インド]] [[jbo:barat]] [[jv:India]] [[ka:ინდოეთი]] [[kk:Үндістан]] [[km:ឥណ្ឌា]] [[kn:ಭಾರತ]] [[ko:인도]] [[ks:ہِندوستان]] [[ku:Hindistan]] [[kw:Eynda]] [[la:India]] [[lb:Indien]] [[li:India]] [[lt:Indija]] [[lv:Indija]] [[mg:India]] [[mi:Inia (whenua)]] [[mk:Индија]] [[ml:ഇന്ത്യ]] [[mn:Энэтхэг]] [[mo:Энэтхэг]] [[mr:भारत]] [[ms:India]] [[mt:Indja]] [[na:India]] [[nah:India]] [[nap:Innia]] [[nds:Indien]] [[ne:भारत]] [[nl:India]] [[nn:India]] [[no:India]] [[nrm:Înde]] [[nv:India]] [[oc:Índia]] [[or:ଭାରତ]] [[os:Инди]] [[pa:ਭਾਰਤ]] [[pl:Indie]] [[ps:هند]] [[pt:Índia]] [[qu:Indiya]] [[rm:India]] [[rmy:Indiya (Bharat)]] [[ro:India]] [[roa-rup:India]] [[ru:Индия]] [[sa:भारत]] [[sc:Ìndia]] [[scn:Innia]] [[sco:Indie]] [[sd:भारत]] [[se:India]] [[sh:Indija]] [[si:India]] [[simple:India]] [[sk:India]] [[sl:Indija]] [[sq:India]] [[sr:Индија]] [[st:India]] [[su:India]] [[sv:Indien]] [[sw:Uhindi]] [[ta:இந்தியா]] [[te:భారత దేశము]] [[tg:Ҳиндустон]] [[th:ประเทศอินเดีย]] [[tk:Hindistan]] [[tl:India]] [[tn:India]] [[tpi:India]] [[tr:Hindistan]] [[tt:Hindstan]] [[udm:Индия]] [[ug:ھىندىستان]] [[uk:Індія]] [[ur:بھارت]] [[uz:Hindiston]] [[vec:India]] [[vi:Ấn Độ]] [[wo:India]] [[yi:אינדיע]] [[yo:India]] [[za:India]] [[zh:印度]] [[zh-min-nan:Ìn-tō͘]] [[zh-yue:印度]] 13408 32882 2005-05-22T11:43:13Z Waelsch 79 Gn ast i ene sakî ki poreut mete cial ciste imådje: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Trilingv.jpg ? 13409 62736 2006-06-20T19:43:27Z Tiri 72 Graveure del bataye di Fleuru di 1690 satcheye d'on vî live did dins l' tins. == Licince di l' imådje == {{PD}} 13410 62737 2006-06-20T19:44:20Z Tiri 72 Tåvlea ki mostere li bataye di Fleuru di 1794 == Licince di l' imådje == {{PD}} 13411 62739 2006-06-20T19:45:19Z Tiri 72 == Licince di l' imådje == {{dji n' sai nén}} 13412 32886 2005-05-23T07:48:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:brun]] 13413 32887 2005-05-23T07:57:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Ouwess]] 13414 32888 2005-05-23T07:58:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ombrant]] 13415 32889 2005-05-23T08:06:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ouwess</B></FONT> [o.n.] [[Motî:Coûtchant|Coûtchant]] (pont cardinål metou a hintche so ene mape) <I>Ki ça fouxhe a l' Ess, å sud, å Cinte u a l' Ouwess, gn a todi des foirts po bawer, come a Ståvleu, a Bastogne, a Nameur, a Tchålerwè, et abayî come al Lovire u po hawer come a Lidje</I> (J. Viroux). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"ouest"</span>. ---- * [[Cwate costés del Daegn|Dipu d' racsegnes so les cwate costés des Daegn]]. 13416 32890 2005-05-23T08:02:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:boutant]] 13417 32891 2005-05-23T08:08:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bijhe]] 13419 32892 2005-05-23T11:12:30Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : avérlu [S5], avérlû [S25], avèrlu [O0, O2, O3, O4, O51] 13420 32893 2005-05-23T11:12:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Bouyon]] 13421 32894 2005-05-23T11:17:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fordene]] 13422 32895 2005-06-06T20:27:34Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fordene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:purnale|purnale]]. <I>Dj' a coyî des fordenes sol noere espene</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>On s' a rescontré dins l' schavêye ås fordenes.</I> <span lang=fr>F. prunelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est co pus seur ki do djus d' fordenes:</FONT> foirt [[Motî:seur 2|seur]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;likeur di fordene:</FONT> likeur di purnale, [[Motî:gote|gote]] di purnale. <I>C' est del likeur di fordenes, avou si såvaedje odeur di campagne rosteye å solea</I> ([[G. Corin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djhan et Djhene Endalént ås fordenes Djhan a tcheu Djhene a tot yeu:</FONT> tournurete avou [[Motî:Djihan|Djhan & Djhene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fordène</FONT>, fordine, foudrine, foudrène, fourdrène</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"dragenos"</span> ([[Motî:sipene|sipene]]). Coinrece payis d' [[Hanut]] et d' [[Andene]], [[Roman Payis]], [[Cinte]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fordinî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fordinresse</B></FONT> <B>I.</B> (ene miete fotant) onk ki va code ås fordenes. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Fordinîs</B></FONT> [n.dj.] sipotedje des cis d' [[Motî:Lîssin|Lîssin]]. ---- * [[purnale|Dipus d' racsegnes so les fordenes]]. * [[likeur di purnale|Dipus d' racsegnes sol likeur di fordenes]]. * [[Lîssin|Dipus d' racsegnes so li spotaedje des djins d' Lîssin di "Fordinîs"]]. 13423 32896 2005-05-24T00:04:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Scleyin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Sclayn</span>, rebané avou [[Motî:Andene|Andene]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Scladinum (1132), Esclayn (1289)</span>. Etimolodjeye : bodje "scley-" (loukîz a : [[Motî:scleyi|scleyi]]), [[cawete -in]] (setche plaece) (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). ---- * [[Scleyin|Pondants et djondants]]. 13424 32897 2005-05-23T16:49:50Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == foudrine [O4], foudrène [O3], fourdrène [O3] nén dins [E213] == Sitramaedje do mot == Li mot est eto cnoxhou el [[Motî:Picårdeye|Picårdeye]] francesse ey el [[Motî:Hinnot|Hinnot]] disk' a [[Motî:Lessene|Lsene]]. I dveut esse pus spårdou dvinltins, ca on l' dit co e sacwantès sorcoines del Walonreye. On l' a rtrové a [[Motî:Scleyin|Scleyin]] et [[Motî:Anzene|Anzene]], a [[Motî:Anzene|Anzene]], a [[Motî:Lîssin|Lîssin]], [[Motî:Les Walefes|ås Walefes]], a [[Motî:Derion|Derion]], a [[Motî:Djer|Djer]]. Sourdants : [[Motî d' Nivele]], [[Franwal da Haust]]. 13425 32898 2005-05-31T10:22:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Anzene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hanzinne</span>, rebané avou [[Motî:Florene|Florene]]. ---- * [[Anzene|Pondants et djondants]]. 13426 32899 2005-05-23T11:44:04Z Borbouze 21 Pour mi, boutant est cè ki rèche å dfû ; pou bouter, få tchèssî vôye. C'est ki pike, c' est ç' ki vint du ddins. Cand l' solê est boutant pou nouzôtes, il est pikant pou l' cî k'est dl ôte costé dul tère. C'est coume lu gamin ki wête s'analer in batê; a in moumint dné, i nul wèt pus et i dit :" Il est èvoye". Et l'ôte gamin ki l'wèt ariver à ç'moumint du l'ôte costé dit : "Il arive." 13427 32900 2005-05-23T16:41:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:purnale]] 13428 32901 2005-06-18T12:13:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>purnale</B></FONT> [f.n.] pitit bleu poes, nén magnåve, ki rshonne a ene pitite biyoke, et ki vént so les [[Motî:noere sipene|noerès spenes]]. <I>Nodidjo, si vos magnîz des purnales, vs åroz des colikes al nute, paret</I> ([[Guillaume Apollinaire]]). On dit eto: [[Motî:fordene|fordene]]. <span lang=fr>F. prunelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gote, likeur di purnale:</FONT> soucrêye [[Motî:gote|gote]] fwaite avou del [[Motî:blanke gote|blanke gote]] et des purnales ki bagnnut dvins. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">purnale</FONT>, purnèle, pèrnale, pèrnèle, përnale, përnèle</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>prunus</I></span> [[Motî:biyoke|biyoke]], [[cawete -ale]], 1390. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>purnalî</B></FONT> [o.n.] noere sipene. <span lang=fr>F. prunelier.</span> Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:pronne|pronne]]. Omonimeye coinrece : * [[Motî:Pernele|Pernele]] (pitit no et no d' famile). ---- * [[purnale|Dipus d' racsegnes so les purnales et les purnalîs]]. * [[likeur di purnale|Dipus d' racsegnes sol likeur di purnale]]. 13429 32902 2005-05-23T16:47:24Z Lucyin 16 purnales e moes d' octôbe (Walonreye) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} purnales e moes d' octôbe (Walonreye) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13430 56636 2006-05-14T05:16:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Prunus spinosa]] [[Imådje:purnale_octoobe.jpg|thumb|purnales e moes d' octôbe (Walonreye)]] on '''purnalî''' (on dit eto: ene '''noere sipene'''), c' est on bouxhon ki rshonne a ene [[blanke sipene]], mins ki n' florixh nén si blanc å bontins. A l' erire såjhon, i dene des ptits bleus poes, ki rshonnèt a des ptitès biyokes, et k' on lome les '''purnales''' u '''fordene'''. Les purnales sont foirt seures; ele ni sont nén magnåves. On les va code e moes d' nôvimbe, cwand ele sont ddja on pô bleteyes, dj' ô bén aprè ene u deus djalêyes, po fé del [[likeur di purnales]]. No e sincieus latén : ''Prunus spinosa'' [[cs:Trnka obecná]] [[da:Slåen]] [[de:Schlehdorn]] [[en:Blackthorn]] [[es:Endrina]] [[fi:Oratuomi]] [[fr:Prunellier]] [[gl:Abruñeiro]] [[hu:Kökény]] [[it:Prunus spinosa]] [[nl:Sleedoorn]] [[pl:Śliwa tarnina]] [[sv:Slån]] [[uk:Терен звичайний]] 13431 32904 2005-05-31T10:42:30Z Pablo 5 [[Imådje:èglijhe_Djeneret.jpg|thumb|L' Eglijhe di Djeneret]] '''Djeneret''' (fr: ''Jenneret'') c' est on ptit viyaedje del [[province do Lussimbork]] ki s' trove dins l' comene du [[Derbu]], sol [[Néblon]], asto del [[province di Lidje]]. == Istwere == [[Imådje:sorcîres_Djeneret.jpg|thumb|Les sorcires di Djeneret]] Dinltins, i n' fijheut nén bon esse sorcire a Djeneret. A prouve, li pire d' ene muraye, sol plaece di l' eglijhe, avou les nos di femes do viyaedje ametowes d' esse des macrales et touwêyes e 1609 eyet 1624. == Tuzance walone == Li trope di teyåte di Djeneret, "Dj'ènnè-Rèye", s' a veu rmete li [[Grand Pris do Rwè Albert I|pris do Rwè Albert]] e 2000 po s' teyåte walon. 13432 32905 2005-05-23T18:04:05Z Borbouze 21 L'èglijhe di Djeneret L'èglijhe di Djeneret 13433 32906 2005-05-31T10:48:18Z Pablo 5 Ås sorcires di Djeneret Li pira a l' tecse shuvant (e francès): ''Al memwere des cenes k' ont stî ametowes di macralreye, stronnêyes et broûlêyes a Djenneret'' avou les nos des touwêyes e 1609: Isabea Madame, Margarite Rivo, Caterline Catin, Marie de Haya eyet e 1624: Jehenne Ninon, Jehenne Matthieu, Lisbette Le Techeur. 13434 32907 2005-05-24T00:02:05Z Lucyin 16 '''Scleyin''' (F. ''Sclayn''), c' est [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Andene]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : ''' 5300 '''. ** davance : ''' 5110'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Na 65'''. * Arondixhmint : [[Nameur]] * Sipotaedje des djins : les [[Motî:schitåd|Schitåds]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Scleyin|l' esplicant motî]].'' == Tuzance walone == === Accint walon === * Motlî : les purnales s' î lomèt eto voltî [[Motî:fordene|fordenes]]. 13435 32908 2005-05-24T00:01:42Z Lucyin 16 Pocwè lomer "cwate costés del Daegn ? a pårti del ratourneure : i lût l' solea '''des cwate costés''' = i lût les cwate soleas. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 24 di may 2005 a 00:01 (UTC) 13436 32909 2005-05-24T00:02:46Z Lucyin 16 Sabaye kéne etimolodjeye : * [[A. Carnoy]] : l' erî-rfwait bodje latén <span lang=la><I>sclata-</I></span> vôreut dire : broûlé (scleyin = [[Motî:sårtea|sårtea]]). * [[J. Herbillon]] : bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"slada-"</span> ([[Motî:vå|vå]]). 13437 55292 2006-04-29T11:27:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lv:Vējš]], [[nrm:Vent]] {{djermon}} [[Categoreye:meteyo]] On '''vint''' (on dit eto: ene '''air'''), c' est on movmint [[atmosfere|atmosferike]], avou ene masse d' air ki va d' ene plaece a ene ôte. I gn a troes mwaissès råjhons ki provokèt les vints: * Les movmints erôlants åtoû des grands sistinmes di pression (depressions eyet anticiclones), ki sont fwaits på tchåfadje fwait på solea. Li movmint tournant est cåze do movmint tournant del Tere ([[foice di Coriolis]]). * Li frisse air ki vént djus des montinnes, la ki l' air froed est plus pezant (pus dinse). * Li vint do boird di mere, cåzé paski l' mer et l' tere ni s' estchåfèt nén parey avou l' solea. Li foice do vint est mzurêye e dgrés del [[schåle di Beaufort]]. L' usteye po mzurer l' vitesse do vint si lome èn [[anemomete]], eyet l' cene po mzurer si direccion ene [[djirouwete]]. == Les cwate mwaisses vints, el [[Walonreye]]. == * Li vint ki vént d' [[Cwate costés del Daegn|Bijhe]] si lome '''vint d' Bijhe''', u, pus biesmint : li '''[[Motî:bijhe|bijhe]]'''. On dit k' i vént do Trô al Bijhe. On dit eto: '''[[Motî:Lovén|vint d' Lovén]]''' (vint ''d' Lovaye''), [[Motî:Lô|vint d' Lô]]. * Li vint ki vént do Nôr-Ess est co pus froed : on l' lome li '''hôte bijhe'''. * L' air ki vént do Nôr-Ouwess est froede et crowe : on l' lome li [[Motî:schoice-vint|schoice-vint]]. On dit eto: [[Motî:schoice-vea|schoice-vea]] pask' ele est si coixhante k' i [[Motî:schoircî 2|schoirceyreut]] on vea. * L' air ki vént do Sud-Ess est eto froede tins l' l' ivier, mins elle est foirt doûce tins d' l' esté, et ele n' amoenne pont d' plouve : on l' lome '''vint d' Lorinne'''. * L' air ki vént do Sud-Ouwess amoenne todi del plouve : on l' lome '''vint d' France'''. Les cwate vints ont askepyî li [[fåve des cwate vints]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sicole/82.html Sicole po ls efants so les vints] [[bg:Вятър]] [[ca:Vent]] [[cs:Vítr]] [[da:Vind]] [[de:Wind]] [[el:Άνεμος]] [[en:Wind]] [[eo:Vento]] [[es:Viento]] [[et:Tuul]] [[fi:Tuuli]] [[fr:Vent]] [[gl:Vento]] [[he:רוח]] [[hr:Vjetar]] [[hu:Szél]] [[it:Vento]] [[ja:風]] [[la:Ventus]] [[lv:Vējš]] [[nl:Wind (meteorologie)]] [[nn:Vind]] [[no:Vind]] [[nrm:Vent]] [[pl:Wiatr]] [[pt:Vento]] [[ru:Ветер]] [[simple:Wind]] [[sr:Ветар]] [[sv:Vind]] [[th:ลม]] [[tr:Rüzgar]] [[uk:Вітер]] [[zh:風]] 13438 42565 2005-10-27T20:25:21Z Pablo 5 13439 32912 2005-06-24T10:04:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>on 2</B></FONT> (divant cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>on-z</B></FONT> (dispu 1920, divant voyale) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ons</B></FONT> (vî vî, divant voyale) [nén definixhant prono] <B>1.</B> [[Motî:sakî|ene sakî]] (les djins). <I>On-z a bea dire, on-z a bea fé, ça fwait do bén d' esse amoreus</I> (ratourné da [[Jacques Brel]]). <B>2.</B> [[Motî:nos|nos]] (prono sudjet des [[Motî:cåzant|cåzants]]). <I>On n' î såreut ariver rén k' nozôtes troes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">on</FONT>, an, o, ô</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>ons</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>homo</I></span> ([[Motî:ome|ome]] dizo [[cas sudjet]]). Parintêye : * [[Motî:on 1|on]] (nén definixhant årtike). * [[Motî:onk|onk]]. Omonimeye : * [[Motî:on 1|on]] (nén definixhant årtike). * [[Motî:On|On]] (viyaedje). * [[Motî:-on|-on]] (cawete). Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:ome|ome]]. 13440 32913 2005-05-24T11:16:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ome]] 13441 32914 2005-05-24T11:16:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ome]] 13442 44261 2005-11-11T02:43:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ome</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:djin|djin]] do seke [[Motî:måye 1|måye]]. <I>On bea foirt ome; on bea grand foirt ome</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est nol ome:</FONT> ci n' est nén èn ome (i n' a pont d' coraedje, il est [[Motî:schitåd|schitåd]], [[Motî:couyon|couyon]], [[Motî:nawe|nawe]], [[Motî:låtche|låtche]]). On dit eto: [[Motî:nolu|nolu]], [[Motî:nouk|nouk]], [[Motî:persone|persone]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ome di cope:</FONT> [[Motî:copleu|copleu]]. <I>Vos diroz a mi ome di cope k' i n' s' ocupaxhe did rén</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. binôme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé d' l' ome;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' ome:</FONT> voleur parexhe pus vî k' on n' est, tot djåzant d' on djonnea. <B>2.</B> djin, di tolminme kéne seke. <I>Li declaråcion des droets d' l' ome.</I> <B>3.</B> [[Motî:mi 1|mi]]. <I>Dji n' åreu nén yeu stî sondjî a må, dowê, én ome !</I> On dit eto: [[Motî:onk|onk]], [[Motî:sakî|ene sakî]]. <B>II.</B> [no ddjectivrece] ki s' [[Motî:codure|codût]] come èn ome (et nén come èn efant). <I>A fwait k' l' eure avance, on n' si sint pus si ome</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ome</FONT>, ame, oume</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>homme, hamme</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>hominem</I></span> (minme sinse, mot dizo [[cas sudjet]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>omreyes</B></FONT> [f.n.t.pl.] <B>1.</B> les omes, eneviè les [[Motî:femreye|femreyes]]. <B>2.</B> laide keure ki les omes fwaiynut voltî. <I>La k' i gn a des omes, i gna des omreyes.</I> <span lang=fr>F. bassesse humaine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">om'rèyes</FONT>, om'rîes, oum'rîes</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>omrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>omrinne</B></FONT> [addj. padvant u padrî] (mot d' linwincieus) do minme djinre ki l' ome, eneviè [[Motî:femrin|femrin]]. Etimolodjeye: [[cawete -rin]], [[noûmot|1998]]. Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:on 2|on 2]] (nén definixhant prono). * [[Motî:umin|umin, uminnmint, umanité]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:grand foirt ome|grand foirt ome]] * [[Motî:ome-gurnouye|ome-gurnouye]] 13443 56821 2006-05-14T23:10:08Z Pablo 5 == Sitramaedje des disfondowes == ;ome: ome ([[pus lådje oyowe]]), ''ame'' ([[Payis d' Vervî]]), ''oume'' ([[aschates walon-gåmet]]). ;omreye: omerèye [E1], omerêye [E34] == Istwere do scrijhaedje == Li [[halcrosse H]] serè scrît dins tos les scrijhaedjes divant [[sistinme Feller|Feller]], et pa Feller lu-minme, ki n' oiza nén li rsaetchî. 13444 32917 2005-05-24T11:19:22Z Lucyin 16 == Sitramaedje des disfondowes == * on : [[pus lådje oyowe]] * ''an'' : [[Tchestrolet]], [[Wegniye]]. * ''o'' : [[payis d' Nivele]], di [[Courcele]]. * ''ô'': [[Payis d' Heve]]. 13445 56850 2006-05-14T23:25:22Z Pablo 5 /* Istwere do scrijhaedje do halcrosse H */ coridj.: luminme -> lu-minme [[categoreye:sons et letes do walon]] Li '''halcrosse H''', c' est ene lete H ki s' meteut dinltins el tiesse di des mots k' i gn a, mins ki n' si prononcive nén, et leyî spotchî u candjî les årtikes metous padvant. Li halcrosse H provént å pus sovint di des mots laténs ki cmincént pa H : ''hominem'' (ome, vî scrijha ''home''), ''hibernum'' (ivier, vî scrijha ''hiviér''), ''hirundo'' (oronde, vî scrijha ''horonde, haronde''). Mins eto di des mots greks ''hôrologion'' (ôrlodje, vî scrijha ''hôrloge''). Li halcrosse H est diferin del [[shoflêye H]] u "H prumioûle'', ki provént å pus sovint des lingaedjes tîxhon. Dins les [[toponimeye|nos d' plaeces]] metou ezès provinces di Nameur, do Hinnot et do Roman Payis, ci n' est nén todi åjhey do saveur sel H est halcrosse u shoflêye. Did la, [[rifondaedje des nos d' plaeces|sacwants halkinaedjes]]. == Istwere do scrijhaedje do halcrosse H == Li [[halcrosse H]] serè scrî dins bråmint les scrijhaedjes divant [[sistinme Feller|Feller]], et pa Feller lu-minme, ki n' oiza nén li rsaetchî. Tolminme, [[Augustin Villers|Villers]] ni l' eploye nén dins si [[motî da Villers|motî]] (''omme, oniesse''). E 20inme sieke, a pårti di 1920, i va esse todi rsaetchî dins les scrijhaedjes Feller. Mins i vike co dins les scrijhaedjes di mierdjins. Les [[rfondeu]]s ont rprin sins tchicter li dujhance do sistinme Feller ådfwait des halcrosses H. 13446 50644 2006-02-21T00:15:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondeus do walon]] 13448 52417 2006-03-21T10:22:26Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Linwe-ehåyaedje do walon]] 13449 51911 2006-03-18T20:53:01Z Pablo 5 pitit epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>plome</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwè ki crexhe sol pea des oujheas, et ki les rafûle, et fé leus penas por zels poleur voler. <I>Ene plome di poye, di faizan.</I> <I>C' esteut des grandès poyes flamindes avou des grandès pates et waire di plomes</I> ([[J.J. Gaziaux]]). Loukîz a: [[Motî:pene|pene]]. <span lang=fr>F. plume.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est l' bele plome ki fwait l' bea oujhea:</FONT> dijheye a onk (ene) ki n' si vout nén bén moussî. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"l'habit qui fait le moine".</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a metou ene plome a s' tchapea;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ene bele plome a s' tchapea:</FONT> <I>a)</I> il a bén adiercî s' côp. <span lang=fr>F. action d'éclat, marquer des points.</span> <I>b)</I> (tot cåzant årvier) ci n' est nén foirt rilujhant, çou k' i (elle) a fwait. <span lang=fr>F. pitoyable, pas brillant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ledjir come ene plome;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu ledjir k' ene plome:</FONT> foirt ledjir. <I>Vos cnoxhoz l' doûce sôlreye ki vs rind l' cour etait et pus ledjir k' ene plome</I> ([[Y. Gendarme]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' sait si ça serè des plomes u des pwels:</FONT> dijheye po balter on djonnea ki cmince a aveur del båbe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dins ses plomes:</FONT> dins s' lét. <I>Et après l' marinde, i s' a co rmetou dins ses plomes et il a co fwait prandjire come on binawreus</I> ([[L. Mahin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po-z aveur ses plomes, i fåt del tchôde aiwe;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' lyi såreut aveur ene plome foû do cou sins tchôde aiwe:</FONT> <I>a)</I> c' est on [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]], on [[Motî:rapia|rapia]]. <span lang=fr>F. avare.</span> <I>b)</I> po-z aveur çou k' on vout d' lu, i lyi fåt [[Motî:ecråxhî|ecråxhî]] l' pate. <span lang=fr>F. vénal.</span> <I>c)</I> i n' est nén foirt [[Motî:sûti|sûti]]. <span lang=fr>F. lent à la détente.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riwaitî ene sakî come s' il åreut des plomes :</FONT> esse tot sbaré del vey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;î leyî des plomes;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;piede ses plomes:</FONT> piede des [[Motî:cwårs|cwårs]]. <span lang=fr>F. déboires, déchéance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' aveur pus k' ses plomes po voler:</FONT> aveur cåzu tot pierdou, esse foirt pôve. <span lang=fr>F. que le strict nécessaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i lyi fåt bén totes ses plomes po voler;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a dandjî d' totes ses plomes po voler:</FONT> i lyi fåt bén tot po viker. <span lang=fr>F. dur à s'en sortir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur totes ses plomes:</FONT> aveur des çanses assez (po payî ene desse). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est tcherdjî d' årdjint come on crapåd d' plomes:</FONT> il est pôve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les plomes:</FONT> li [[Motî:ploumaedje 1|ploumaedje]]. <B>2.</B> [[Motî:pene|pene]] (po scrire). Loukîz a : [[Motî:ploumî|ploumî]], [[Motî:poite-plome|poite-plome]]. <B>3.</B> manire di scrire. <I>Il a ene metchante plome</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumî</B></FONT> [o.n.] usteye des scolîs, la k' i metnut leus croyons et leus ptitès ahesses divins. <I>Gn a on croyon Bik k' a corou dins m' ploumî.</I> <span lang=fr>F. plumier, trousse.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>plumier</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtêye</B></FONT> [addj., purade padvant] k' a ddja beacôp des plomes. <span lang=fr>F. plumeux, couvert de plumes.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumteus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumteuse</B></FONT> [addj., purade padvant] ki rshonne a del plome. <span lang=fr>F. plumeux, duveteux.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtresse</B></FONT> [o.n.] onk (ene) ki s' mestî, c' est di scrire tot çki s' dit en on tribunå. <span lang=fr>F. greffier.</span> Mot d' aplacaedje: * [[Motî:poite-plome|poite-plome]]. Parintêye: * [[Motî:ploumaedje 1|ploumaedje, plouma, ploumasse, ploumet]]. * [[Motî:ploumion|ploumion, ploumtion]]. * [[Motî:ploumon|ploumon]]. * [[Motî:ploumer 1|ploumer]]. * [[Motî:ploumter|ploumter]]. * [[Motî:disploumer|disploumer]]. * [[Motî:disploumter|disploumter]]. Omonimeye coinrece : * [[Motî:plomb|plom]] (pezant metå) ---- * [[plome|Dipus d' racsegnes so les plomes d' oujhea]]. * [[ploumtî|Dipus d' racsegnes sol mestî d' ploumtî]]. 13450 46954 2005-12-10T17:41:12Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;plome : plome [E34, E213, E 170, C1, O100, O0], plume [S0], ploume [S0], pleume [E170, O0], plëme [S25]. ;ploumî : plëmî [S25]. ;ploumté : ploumeté [E34] ;ploumteus : ploumeteûs (e) [E34] ;ploumtî : ploumetî [E170] 13452 47461 2005-12-16T10:16:38Z Korg 86 Hello! I'm mainly contributing to the [[:fr:|French Wikipedia]]. <div style="background-color:#f0f0ff; font-size:120%; padding:3px;">&nbsp;'''>''' [[:fr:Utilisateur:Korg]] &bull; [[m:User:Korg]]</div> [[fr:Utilisateur:Korg]] 13453 32924 2005-05-24T20:34:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumaedje 1]] 13454 32925 2005-05-24T20:36:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plome-cou</B></FONT> [o.f.n., pl. des plome-cou] å cwårdjeu, sins pus on pli, sins pus ene boune cwåte. <I>T' es plome-cou.</I> On dit eto: [[Motî:rinetyî|rnetyî]]. <span lang=fr>F. décavé.</span> 13455 32926 2005-05-24T20:37:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumaedje 1]] 13456 32927 2005-05-24T20:38:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumaedje 1]] 13457 51947 2006-03-19T08:19:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumaedje 1</B></FONT> [o.n.] totes les [[Motî:plome|plomes]] d' èn oujhea. Loukîz a: [[Motî:pena|pena]]. <span lang=fr>F. plumage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est l' bea ploumaedje ki fwait l' bea moxhon:</FONT> c' est l' bele plome ki fwait l' bea oujhea. Etimolodjeye: bodje [[Motî:plome|plome]] (avou [[candjmint d' voyale]]), [[cawete -aedje]] (acawêye a on no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>plouma</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> wårniteure di grandès plomes metowes so on tchapea d' paråde. <I>Les muzicyins do Bosket ont de tchapeas a plouma</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: ploumet, ploumasse, [[Motî:ploumzak|ploumzak]]. <span lang=fr>F. panache, plumet, aigrette.</span> <B>2.</B> usteye del meskene, po fé les poussires. <I>Dinez on ptit côp d' ploma totavå po fé ndaler les poussires djus</I> (J. Wyns). <span lang=fr>F. plumeau.</span> <B>3.</B> sôre di [[Motî:fenaesse|fenaesse]] avou l' påte come ene wårniteure di plomes, e sincieus latén <span lang=la><I>Agrostis vulgaris</I></span>. On dit eto: [[Motî:ramonete|ramonete]]. Etimolodjeye: [[cawete -a]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumasse</B></FONT> [o.n.] plouma (å tchapea). <span lang=fr>F. panache, plumet, aigrette.</span> Etimolodjeye: [[cawete -asse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plouma (po les poûssires). <span lang=fr>F. plumeau.</span> <B>2.</B> plouma (å tchapea, å bounet di sacwants mwaisses-sôdårds). <I>Elle aveut on bea ploumet a s' tchapea.</I> <I>Ass veyou l' ploumet do mwaisse tabeur ?</I> <I>Dj' åreu-st avou tot d' shute li croes d' oneur On bea ploumet et des abits brozdés</I> ([[C. Duvivier]]). <span lang=fr>F. panache, plumet, aigrette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li ploumet:</FONT> esse pus foirt ki tos les ôtes. <I>Po fé les ouxhs, come munujhî, il aveut l' ploumet.</I> On dit eto: gn aveut nouk a lyi [[Motî:prinde|prinde]]. <span lang=fr>F. avoir le pompon.</span> Minme mot (avou cawete -aedje di viebe). * [[Motî:ploumaedje 2|ploumaedje]] (disploumaedje) ---- * [[plouma (Agrostis)|Dipus d' racsegnes sol plouma (''Agrostis'')]]. 13458 32929 2005-07-03T11:29:06Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;ploumaedje: plumâdje [O3], ploumèdje [E1, E34, E170], plomâdje [O0], plëmadje [S25] ;plouma: pluma [O3], plomat [O0]. ;ploumasse: ploumasse [E170 (omrin)], ploumas' [E213]. ;ploumet: plumèt [E213, S0], ploumèt [E1, E34, E170], plumô [S0]. 13459 32930 2005-05-24T20:41:55Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : plome-cou [E170] 13460 32931 2005-05-24T23:00:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plouzer]] 13461 32932 2005-05-24T23:01:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plouzer]] 13462 32933 2005-05-24T23:16:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plouzer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> sitinde del linne avou ses doet, po k' ele soeye [[Motî:houf|houfe]]. <I>On plouze li linne, ça vout dire k' on tchêpe divins, k' on l' disnoke.</I> <I>On pluzéve li linne po mete dins des cosséns, fé on matrasse, ene courtupwinte</I>. <span lang=fr>F. étirer, carder, mettre en charpie.</span> <B>2.</B> bate, [[Motî:ridobler|ridobler]]. <span lang=fr>F. rosser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>plouzêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote, ramasser ene plouzêye:</FONT> <I>a) </I> bate platmint. <I>Il ont fotou l' plouzêye ås omes di Rdû : cénk a onk.</I> Loukîz al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. raclée.</span> <span lang=fr>F. vaincre à plate couture.</span> <I>b) </I> touwer, distrure. <I>Fåreut bén deus troes tchets d' bwès po fote li plouzêye ås rates ki vnèt rawyî ås ptits sapéns </I>([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. détruire, supprimer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ploûzêye</FONT>, ploûzéye, plûzéye, plûzée</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>plouzaedje</B></FONT> [o.n.]. sitindaedje del linne. <span lang=fr>F. cardage, étirement.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. ---- * [[linne|Dipus d' racsegnes sol plouzaedje et les ôtes ovraedjes del linne]]. 13463 32934 2005-05-24T23:22:36Z Pablo 5 traduction badjou mamè vi cou,vo allev bé,excusez moi mais j'éssaye de traduire ce que j'entendais de ma grand-mère.mais ce site est très bien. :Bondjoû, et bénvnowe. :Gråces po vosse messaedje, mins ci n' esteut nén l' boune plaece pol mete; po les messaedjes di "tchate", c' est purade la: [[Wikipedia:Cåbaret]] ou co la: [[Wikipedia:Inte di nozôtes]]. : :si l' idêye di Wikipedia vos plait bén, vos ploz aprinde di pus sol pordjet la: [[Wikipedia:Aidance]], ou co sol wikipedia e francès: [[:fr:Aide:Aide]] :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di may 2005 a 23:11 (UTC) :La phrase "bondjoû mamé vî cou, vos alez bén?" (en orthographe normalisée) signifie: "bonjour ''vieille branche'', vous allez bien?" :(en fait non, "vî cou" signifie littéralement "vieux cul", mais son emploi et son sens correspondent à ce qui en francès se dit "vieille branche"; à Liège il y a (ou il y a eu) un restaurant nommé "mamé vî cou") :le mot "mamé" signifie "gentil, agréable", c'est très affectueux, je n'arrive pas à trouver un mot français qui aie la même charge émotive. le féminin est "mamêye", "cou" est toujours masculin; on dira toujours "mamé vî cou", mais on peut dire "mamêye båshele" (båshele (pron: "bauchele" ou "baucele") = jeune fille)) :quant à "vos alez bén", c'est, bien entendu "vous allez bien"; il s'agit en fait d'un francisation, en vrai wallon (tout comme en ancien français, ou encore en espagnol) on ne dit pas "je vais bien" mais "ça me va bien" (ça m' va bén), et on demande "ça vs va bén?" ou "ça vs va?" (pron: ça f' va), et on souhaite "ki ça vos våye bén" (que ça vous aille bien, cf. espagnol: que le vaya bien), qu'on abbrevie dans les "emiles" (courriels) en "kçvvb" 13464 32935 2005-05-25T10:56:24Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;plouzer: plûzer [S117, G215], pluzer [S109], pluzè [G215], nén dins E34, S24, S0, C1. dins S24 : ''pleûziè, muser, niaiser, pleuziô, musard''; ça n' avize nén l' minme sacwè. ;plouzêye: ploûzêye [S17], plûzêye [S117]. == Rifondaedje == rifondaedje di l' [[oyon OU/U]] => ploûzer > plûzer. 13465 32936 2005-05-25T10:59:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 2]] 13466 32937 2005-05-25T10:59:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 1]] 13467 32938 2005-05-25T11:00:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 2]] 13468 32939 2005-05-25T11:00:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 3]] 13469 32940 2005-05-25T11:01:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 2]] 13470 32941 2005-05-25T11:01:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 1]] 13471 32942 2005-05-25T11:02:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 2]] 13472 32943 2005-05-25T11:02:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mouwer 3]] 13473 32944 2005-07-03T13:20:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) [v.s.c.] u <FONT COLOR="#ff0000">si mouwer</FONT> [v.pr.] esse tot [[Motî:ritourné|rtourné]], [[Motî:divintrinnmint|divintrinnmint]], pa ene novele, di vey ene djin, evnd. <I>Li grand Djåme mouwa tot, et braire on côp come on pierdou: "Mame !!"</I> ([[M. Hicter]]). <I>Vosse cour est tinrûle; i s' mowe åjheymint.</I> <span lang=fr>F. s'émotionner, s'émouvoir, être impressionné.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la><I>mutare</I></span> (candjî). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwé 1</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwêye</B></FONT> [addj. purade padvant]. <I>Dj' endè so tot mouwé.</I> <I>Vosse bele-mame et mi, nos avans stî tot mouwés del moirt di Mårcel</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Mouwé d' compassion, Djezus stinda l' mwin et lyi derit tot l' aduzant: "Dj' el vou, soeye riweri !"</I> ([[sint Mår]], ratourné pa [[J. Mignolet]]). <I>Si vizaedje esteut tot mouwé, i fjheut sovint des mawes di sofrances ou d' plaijhi, shuvant les furdinnes do persounaedje, dandjreus</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. ému(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mouwé disk' å nawea:</FONT> foirt mouwé. <I>Adon, li Djôzef moussa foû al vole, ca il esteut mouwé disk' å nawea d' aveur riveyou s' fré, et les låmes aspitént a ses ouys.</I> (li [[Djeneze]], ratournêye pa [[L. Hendschel]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwaedje 1</B></FONT> [o.n.] reyaccion, estance do ci (del cene) k' est mouwé (êye). <span lang=fr>F. émoi, émotion, frémissement d'émotion.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwrece</B></FONT> [addj., todi padrî] (mot d' linwincieus) k' a a vey avou on mouwaedje. <I>Les mots avou l' cawete -isté ni s' metront ki dins les fråzes mouwreces</I>. <span lang=fr>F. émotionnel, émotif.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], [[noûmot|2005]]. Minme mot * [[Motî:mouwer 2|mouwer]] (fé bodjî, rimouwer). Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:mouwer 3|mouwer]] (wayimer, candjî ses plomes, tot djåzant des poyes). Pwaire minimom (coinreçmint) * (avou "mouwé") : [[Motî:moyea|''mouwê, mouwet'']] (ki n' sait cåzer). 13474 32945 2005-07-03T13:22:13Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;mouwer: mouwer [E1, E170] ;mouwé: mouwé, mouwêye [E170] ;mouwaedje: mouwèdje [E1, E170] ;mouwrece: noûmot po replaecî ''emocionrece'' (k' on pout rsaetchî evoye), foirdjî e 2001 po-z espliker l' uzaedje des mots avou l' [[cawete -isté]]. 13475 43775 2005-11-10T15:44:01Z Pablo 5 {{djermon motî|mouwer|<hr>i manke les definixhas po '''mowe''', '''moweu''' eyet '''mouwåd'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwer 2</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] bodjî, aler d' ene plaece a l' ôte. <span lang=fr>F. se mouvoir.</span> <B>II.</B> [v.c.] [[Motî:rimouwer|rimouwer]] (ene sacwè), copurade, tot djåzant des tindeus ås oujheas, fé bodjî li cadje vou l' [[Motî:apleu|apleu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mowe 1</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwance</B></FONT> [f.n.] grand voyaedje, grand bodjaedje. <I>Camaerådes des nouwêyes, et vijhéns d' leu mouwance, Berlokîs pa les vints, parey ki des påwions?</I> ([[L. Declercq]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouweu</B></FONT> [o.n.] (v.m. d' tindeu) li ci ki fwait bodjî l' mowe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mouwåd</B></FONT> [o.n.] (v.m. d' tindeu) mwais mouweu. Minme mot, imådjreçmint : * [[Motî:mouwer 1|mouwer]] (esse tot rtourné, divintrinnmint). Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:mouwer 3|mouwer]] (wayimer, candjî ses plomes, tot djåzant des poyes). * [[Motî:mowe 2|mowe]] (wayimaedje, candjmint des plomes) Omonimeye coinrece. * (avou "mowe") [[Motî:mawe|mawe]] (xhinêye). 13476 32947 2005-05-25T11:08:52Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>emocion</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mouwaedje 1|mouwaedje]]. 13477 32948 2005-05-25T11:11:55Z Borbouze 21 A des ours A des ours 13478 60269 2006-06-13T09:40:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Ramsløk]] [[Imådje:Allium ursinum0.jpg|thumb|L' a des oûsses]] '''A des oûsses''' (''Allium ursinum L.'') est ene plante del famile des [[feudlissêye]]s, di 10 a 30&nbsp;cm hôt ki crexhe dins les frexhs dzo-bwès, ki sint foirt l' a et ki sieve po les minmes uzaedjes po l' amagnî ki l' a des cortis. C' est ossu on bon rméde conte li tinsion. [[Imådje:Illustration Allium ursinum0.jpg|thumb|dessinaedje avou les foyes, fleurs eyet l' agnon]] [[ang:Allium ursinum]] [[de:Bärlauch]] [[en:Ramsons]] [[fa:سیرخرس]] [[fr:Ail des ours]] [[hu:Medvehagyma]] [[it:Allium ursinum]] [[nl:Daslook]] [[no:Ramsløk]] [[pl:Czosnek niedźwiedzi]] [[ru:Черемша]] [[sv:Ramslök]] [[uk:Цибуля ведмежа]] 13479 32950 2005-05-25T15:51:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:petchale]] 13480 34002 2005-07-06T13:56:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petchale</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> poes d' [[Motî:årdispene|årdispene]] (<span lang=la><I>Crataegus oxyacantha</span></I>). <span lang=fr>F. senelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;petchale di boure:</FONT> grosse petchale. <B>2.</B> [[Motî:purnale|purnale]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petchalî</B></FONT> [o.n.] purnalî. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">petchalî</FONT>, pècalî</span>. 13482 40331 2005-09-22T11:00:21Z YurikBot 105 robot Retire: zh [[categoreye:ricwereus sol walon]] '''Walther von Wartburg''', c' est on [[linwince|linwincieus]] [[swisse]]. Il a scrît, a pårti di 1922, on nouzome ovraedje so l' etimolodjeye di tos les lingaedjes [[galo-roman]]s, lomé li [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] sovint rahoukî dizo l' acourtixha di F.E.W. 13483 32953 2005-05-25T15:56:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:petche 1]] 13484 52828 2006-03-24T21:07:28Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petche 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:poes|poes]] di totès sôres d' åbes, [[Motî:havurna|havurna]], [[Motî:årdispene|årdispene]], [[Motî:hoûsset|hoûsset]], [[Motî:sawou d' aiwe|sawou d' aiwe]], ki les [[Motî:tchampinne|tchampinnes]] magnèt voltî. <I>Li sawou est on foirt tinre bouxhon, ki l' frut vént e trokes di måvès ptitès petches.</I> <span lang=fr>F. baie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; end a come des petches:</FONT> end a bråmint. <span lang=fr>F. à foison.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) <I>a)</I> poes d' årdispene (<span lang=la><I>Crataegus oxyacantha</span></I>). <I>Les rodjès petches vinèt so les blankès spenes</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Al fén del såjhon, on tindeut ås gréves avou des petches di blankes sipene</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. senelle.</span> <I>b)</I> <FONT COLOR="#ff0000">petche di gréve</FONT>: poes d' havurna (<span lang=la><I>Sorbus aucuparia</span></I>). <span lang=fr>F. sorbe.</span> <I>c)</I> <FONT COLOR="#ff0000">petche a pûs</FONT>: cou d' tchén (<span lang=la><I>Rosa canana</span></I>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pètche</FONT>, pétche, pèke</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petchî 3</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> årdispene. <I>El petchî va flori</I> ([[M. Vray et A. Balle]]). On dit eto: blanke sipene. <B>2.</B> havurna. <I>Avou do petchî, on fjheut des shoflas</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. sorbier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petchon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> poes d' årdispene. <I>Po fé do té d' petchons, mete cénk petchons dins on cwårt di lite di tchôde aiwe; leyî rboure dijh munutes; boere bén tchôd avou do rodje souke u del låme; c' est po sotni l' cour</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. senelle.</span> <B>2.</B> [[Motî:pepion|pepion]] del feme. <span lang=fr>F. clitoris.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pètchon</FONT>, pèton</span>. Coinrece [[Basse-Årdene]] & [[Hesbaye]] (sinse 2). Ôte parintêye : * [[Motî:petchale|petchale]] Omonimeyes coinreces * [[Motî:petche 2|petche]] (f.n.; rascråwe). * [[Motî:petche 3|petche]] (f.n.; pîxhe). * [[Motî:petchî 1|petchî]] (o.n.; flotche, ådviè del rilidjon). * [[Motî:petchî 2|petchî]] (v.s.c.; fé des petchîs) * [[Motî:petchî 4|petchî]] (o.n.; pîxhî, åbe a fruts) 13485 32955 2005-05-25T16:03:06Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''petche''' :pètche [S17, S109, G152, O0, C1, C9], pétche [S0] :sitramaedje des sinses e 20inme sieke: poes d' blanke sipene : Payis d' Tchålerwè; poes d' havurna : Basse-Årdene. '''petchî''' :pètchî [O0, O2, C1, C9, S0, E1] :sitramaedje des sinses e 20inme sieke: come po "petche" '''petchon''' :pètchon [S117, E213] pèton [S117] :sitramaedje des sinses e 20inme sieke : poes d' blanke sipene Basse-Årdene; pepion : Hesbaye. 13486 44971 2005-11-17T18:58:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Motîs walons|Motli da Warland]] [[Categoreye:Walon et tîxhon]] li '''Motlî da Warland''' si lome podbon '''''Glossar und Grammatik der germanischen Lehnwörter in der walonischen Mundart Malmedys''''' ([[Motî:motlî|motlî]] et [[croejhete]] des [[calcaedje]]s [[etimolodjeye tîxhone|tîxhons]] dins l' [[patwès]] walon d' [[Måmdey]]). Il a stî scrît pa [[Joseph Warland]] et eplaidî pa Droz a Lidje et a Paris e 1940. [[Jean Haust]] end a dné on spès racourti dins l' ''Bulletin de la commission de Toponymie et Dialectologie'', T16, pp 340-346. C' est purade on motî [[etimolodjeye|etimolodjike]]. 13487 59724 2006-06-07T10:15:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Dd]e.Harlez)\b +Simon de Harlez) <FONT COLOR="#ff0000"><B>napea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:galopea|galopea]]. <I>Neni, crolé napea; Ato t' novea lingaedje, Ti n' etins nén, dji wadje çou k' c' est ki d' fé pixh paxh</I> ([[Simon de Harlez]]). <I>Waite li ptit blanc napea</I>. <I>Louke li ptit cohiyî napea.</I> <I>On ptit blanc napea, k' on åreut dit <span lang=nl>"De Witte"</span> da Ernest Claes.</I> <span lang=fr>F. polisson, garnement, chenapan, loustic.</span> <B>2.</B> pitit ome. <I>Si grand k' i voye esse, Toumant djus d' ses schaesses, I serè todi Assez ptit Po trover plaece Come on napea Inte les plantches d' on waxhea</I> ([[N. Defrecheux]]). <span lang=fr>F. nain, gringalet.</span> <B>3.</B> [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <span lang=fr>F. vaurien, gredin.</span> <B>4.</B> [[Motî:gayård|gayård]] (drole d' ome). <I>Li tchet s' derit e lu-minme, do tchén "Vla on fameus napea. I pout djåzer, lu k' doet fé l' bea po-z aveur on boket d' oxhea</I> ([[J. Franquet]]). <I>On bon fotbalisse, djans, mins nén dpus k' èn ôte; çou k' i gn a, c' est ki, aprume, ci napea la, il est bea come ene andje</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. type, mec, gars, gaillard, luron, lascard, bonhomme.</span> <B>5.</B> [[Motî:galant|galant]]. <I>Vén dé mi, båshele; vinoz dé mi avou vosse napea, nosse damjhele, ki dji vs deye voste aweure; u vosse målaweure</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. copain, mec.</span> <B>6.</B> (å cwårdjeu) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse napea:</FONT> <I>a)</I> (å djeu d' couyon): èn fé nou pli, dabôrd k' on-z a l' mwin. <I>b)</I> (å djeu d' piket) esse oblidjî do mete on [[Motî:hasse|hasse]] so on set. <I>Li ci k' est dobe al mwin (k' a deus hasses) est napea: i doet payî on tchiket.</I> <B>7.</B> (pa stindaedje) gote k' i gn a dins on tchiket. Loukîz a: [[Motî:noper|noper]]. On dit eto: [[Motî:verkin|verkin]]. <span lang=fr>F. petit verre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">napia</FONT>, napê</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=nl>"knap"</span>, <span lang=de>"Knabe"</span> ([[Motî:valet|valet]]); [[cawete -ea]]. Coinrece [[payis d' Lidje]]. ---- * [[cwårdjeu|Dipus d' racsegnes so les cwårdjeus]]. 13488 32958 2005-05-25T22:51:35Z Lucyin 16 /* Sourdants etimolodjikes */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants des disfondowes]] == :napê [E1, E212b, E213], napai [E212] nén dins E34 == Sourdants etimolodjikes == * [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 16 336a. * [[Motlî da Warland]], 153. 13489 32959 2005-05-25T22:51:48Z Lucyin 16 Motî da Warland displaecî viè Motlî da Warland #REDIRECT [[Motlî da Warland]] 13490 51999 2006-03-20T12:41:53Z Pablo 5 +ploumaedje 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî les plomes (d' èn [[Motî:oujhea|oujhea]]). On dit eto: [[Motî:ploumter|ploumter]], [[Motî:disploumer|disploumer]]. <span lang=fr>F. plumer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand on tént l' poye, el fåt saveur ploumer:</FONT> i fåt profiter a make d' ene sacwè, d' ene sakî k' est etur vos mwins. <B>2.</B> peler, [[Motî:schoircî|schoircî]]. <I>Il ont ploumé l' lapén al gregne.</I> <span lang=fr>F. dépiauter.</span> <B>3.</B> prinde tos les cwårs da (å [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeu]], evnd). Vos vs avoz fwait ploumer, m' blanc. On dit eto: [[Motî:rilignî|rilignî]], [[Motî:rastibwezer|rastibwezer]]. <span lang=fr>F. ruiner, ratiboiser, décaver.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ploumer come on vexhåd:</FONT> bate comifåt å djeu d' cwåtes. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ploumer</FONT> [v.pr.] si margayî. <I>Djans, cwand vs åroz fwait d' vos ploumer, on pôrè motoit discuter l' côp ?</I> Etimolodjeye: [[Prumire troke di viebes e walon|viebe del 1re troke]] fwait sol bodje [[Motî:plome|plome]] avou [[candjmint d' voyale]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumaedje 2</B></FONT> [o.n.] accion et si rzultat pol viebe "ploumer". Omonimeye: * [[Motî:ploumer 2|ploumer]] (passer l' fi å plomb). Parintêye direke : * [[Motî:ploumaedje 2|ploumaedje, evnd.]] 13491 32961 2005-05-25T22:59:38Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''ploumer''' :ploumer [E34, E212b, E213], ploumez [E212], plomer [C100], plomè [C1], plomér [O100], plumer [S0, S117]. 13492 47738 2005-12-19T20:31:53Z Lucyin 16 /* Viebes erîlés so "alouwer" */ [[categoreye:codjowaedjes|Alouwer]] li '''codjowaedje d' alouwer''', c' est l' essegne po des viebes del prumire [[troke da Hendschel]] k' ont l' voyale OU dins l' divant-dierinne sillabe di l' infinitif, mins ki candjnut d' voyale cwand cisse sillabe la si rtrove å coron do mot. Çouci va ariver å singulî do prezint d' l' indicatif, do suddjonctif eyet do kmandeu. Po les ôtes tins et djins, i s' codjownut come [[Codjowaedje bouter|"bouter"]]. Dabôrd, li bodje ni candjrè nén dins les cloyowès sillabes divintrinnes (futurrece, condicioneu, [[riwaitant|riwaitants namurwès]] di l' indicatif et do suddjonctif prezintreces). C' est tos viebes avou, å coron d' l' infinitif, '''-ouwer''' u '''-oumer'''. Gn a eto sacwants råles viebes [[Codjowaedje houyî|del deujhinme troke ki s' kidujhèt insi]]. == Viebes erîlés so "alouwer" == * Viebes k' ont èn infinitif avou, å coron, '''-ouwer''', ki les pareys a zels e francès (s' end a) si scrijhnut ''-ouer'' : [[Motî:alouwer|alouwer]], [[Motî:djouwer|djouwer]], [[Motî:efouwer|efouwer]], [[Motî:louwer|louwer]]. * Viebes k' ont èn infinitif avou, å coron, '''-ouwer''', ki les pareys a zels e francès si scrijhnut ''-uer'', rifondous shuvant l' [[oyon OU/U]] : [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]] (2 sinonimes), [[Motî:atouwer|atouwer]], [[Motî:bouwer|bouwer]], [[Motî:houwer 1|houwer]] (2 sinonimes), [[Motî:mouwer 1|mouwer]], [[Motî:rimouwer|rimouwer]], [[Motî:rissouwer|rissouwer]], [[Motî:sansouwer|sansouwer]], [[Motî:souwer|souwer]], [[Motî:touwer|touwer]]. * Minme cas, mins calkés lanawaire do francès : abitouwer, aflouwer, avouwer, devouwer, distribouwer, dizabitouwer, salouwer. * Viebes k' ont èn infinitif avou, å coron, -oumer : [[Motî:aloumer|aloumer]], [[Motî:atoumer|atoumer]], [[Motî:disploumer|disploumer]], [[Motî:foumer|foumer]], [[Motî:houmer|houmer]], [[Motî:loumer|loumer]], [[Motî:ploumer 1|ploumer]], [[Motî:ritoumer|ritoumer]], [[Motî:toumer|toumer]]. * Minme cas, mins calkés lanawaire do francès : parfoumer. == Les modeles eployîs dins les ôtès croejhetes == * Rifondou walon : viebe essegne : "alouwer"; les calcaedjes do francès sont-st erîlés; les viebes avou -oumer vont avou. * [[Walon do Levant]] : On-z a l' minme candjmint d' voyale k' e rfondou (OU => O), mins ki s' aplike eto dins les cloyowès sillabes divintrinnes. Tos ces viebes la, minme les calcaedjes do francès, ont èn infinitif avou -ouwer. Les viebes avou -oumer vont avou. Item est i po "respouner". ** [[Codjowaedjes da Stasse]] : li viebe essegne est "touwer"; c' est l' codjowaedje del p. 53, riprin come l° 36 dins l' [[Motî da Stasse|motî]]: gn a 67 viebes di cisse sôres la. ** [[Croejhete da Lempereur et Morayns]] : les viebes egzimpes sont [[Motî:houmer|houmer]], [[Motî:foumer|foumer]]; c' est l' 3inme cas del 5inme troke di viebes avou candjmint d' voyale (p. 150). ** [[Croejhete da Bertrand et Duchesne]] : c' est l' 11inme cas des viebes avou candjmint d' voyale, p. 111, mins c' est la k' i gn a l' pus d' egzimpes : 25 cas. * [[Walon do Mitan]]. : Li candjmint d' voyale est (OU => OÛ udonbén U => Û); i s' aplike eto dins les cloyowès sillabes divintrinnes, la k' el W dimeure mårké. Po les vis viebes walons (touwer, souwer), gn a deus cawetes possibes a l' infinitif : -ouwer et -uwer; po les calcaedjes, c' est todi -uwer. Les viebes avou -oumer sont so cogne -umer (alumer) u -omer (plomer), et n' candjnut nén d' voyale. ** [[Codjowaedjes da Gilliard]] : Li viebe essegne est "djouwer"; c' est l' codjowaedje l° 6, p. 71-72. Gn a 24 sifwaits viebes, so les 5000 del ramexhnêye. * [[Walon d' Nonne]] : Li candjmint d' voyale est (OU => OÛ udonbén U => Û). Å futeur et å codicioneu, gn a eto candjmint d' voyale, mins li W ni s' måke pus. Les vîs viebes walons ont èn infinitif avou -ouwer; les calcaedjes do francès ont èn infinitif avou -uwer. Les viebes avou -oumer sont so cogne -umer (alumer) u -omer (plomer), et n' candjnut nén d' voyale. ** Codjowaedjes do [[Motî d' Bastogne]] : Les viebe essegnes sont "touwer" et "abituwer". * [[Walon do Coûtchant]] : les viebes avou leu cuzén francès avou ''-ouer'' (louwer, djouwer) sont todi avou -ouwer; les les viebes avou leu cuzén francès avou ''-uer'' (touwer) sont avou -ouwer. ** [[Croejhete da Coppens]] viebes di cisse sôre cial k' on cite avou les viebes erîlés del prumire troke : djouwer, louwer, ploumer (''plumer''), salouwer (''saluwer''), souwer (''suwer''), touwer (''tuwer''). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/alouwer.html Tåve do codjowaedje d' "alouwer"] 13493 36877 2005-08-03T10:18:07Z Pablo 5 i rashît = riwaitant prezintrece; rashid = omrin pårticipe erirece (eg: il a rashid) [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] Li '''likeur di purnales''' (on dit eto '''gote di purnale''', '''likeur di fordenes''', c' est ene [[soucrêye gote]] fwaite avou del [[blanke gote]] et des [[purnale]]s ki bagnnut dvins. I fåt k' il åye djalé di onk a troes côps, po k' les fordenes soeyexhe ene miete [[Motî:bleti|bleteyes]]. Po vey s' ele sont bounes, on les pout [[Motî:groujhî|groujhî]] on pô inte ses dints. S' ele ni rdjutèt nén assez, fåt co ratinde 8 djoûs. == Ricete del gote di purnales == Po fé 8 lites di gote, vos codoz ene pinte di purnales (plin on cantea d' deus lites). Vos scawez les cenes k' ont vnou avou l' cawe; vos lzès spåmez et vos les stitchîz dins les vudès botayes, disk' å cwårt del hôteur. Adonpwis, vos metoz, avou on [[Motî:traitoe|traitoe]], ene djatlêye di fén souke et on cwårt di lite (et ene rawete) d' alcol a 90 digrés. Pu, vos rbatijhîz avou del bolowe aiwe (del bolante aiwe, rafroedeye). On l' pout rbatijhî seulmint après, djusse divant del boere. El fåt leyî rpoizer, al boune, èn an. Adon, ele divént tote rodje. Di tenawete, alez s' riwachoter les botayes, po dismantchî l' souke ki rashît å fond. Ça s' wåde ad vitam eternam. == Prôpietés del gote di purnales == * Elle aide didjerer : on l' pout boere après ene cråsse eurêye. * Vos boevoz ça eto al shijhe, po bén doirmi. 13494 58169 2006-05-24T15:33:20Z Pablo 5 [[Categoreye:Amagnîs]] [[Categoreye:Aboeres]] [[Categoreye:Amagnîs et aboeres]] [[Categoreye:Walonreye]] 13495 57596 2006-05-21T07:20:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîxhe</B></FONT> [f.n.] frut d' esté, del groxheur d' ene peme, avou s' tchå foirt tinre, d' orandjêye coleur, et on gros graevleus nawea å mitan. <span lang=fr>F. pêche.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>persicus</I></span>", (frut del) Piesse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pexhî 2</B></FONT> [o.n.] åbe ki poite des pîxhes. <I> Nosse pexhî n' a nén co poirté</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. pêcher.</span> Omonimeye : * [[Motî:pexhî 1|pexhî]] (prinde des pexhons) Omonimeyes coinreces * [[Motî:petche 1|petche]] (f.n.; poes d' såvaedje bouxhon). * [[Motî:petche 2|petche]] (f.n.; rascråwe). * [[Motî:pîce 1|pîce]] (f.n.; boket, ''pîche'' e Coutchant walon) * [[Motî:petchî 1|petchî]] (o.n.; flotche, ådviè del rilidjon). * [[Motî:petchî 2|petchî]] (v.s.c.; fé des petchîs) * [[Motî:petchî 3|petchî]] (o.n.; åbe ki poite des petches). ---- * [[pîxhe|Dipus d' racsegnes so les pîxhes]]. 13496 33988 2005-07-06T13:12:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pîxhe]] 13497 36117 2005-07-29T20:51:39Z Lucyin 16 /* Rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : == ;pîxhe: pîhe [E1, E34, E213], pîche [FE1], pétche [FE1], pètche [C1, C9], péche [FE1], pêche [E34, O4], pèche [FC1, S0], nén dins O0. ;pexhî: pèchî [C1, C100, O4], péhî [E1], pîhî [E1, E213, E34], péhi [FE1], pétchi [FE1], pètchî [C1, C100], pécher [FE1], pècher [FE1], pêcher [E34, FO4], nén dins O0. ==Rifondaedje == ;pîxhe: Tchuze do rwalonijhaedje "petche" (petche 3) del pus lådje oyowe, li calcaedje ''pèche'' (2004). Après, on-z a yeu ptchî li sorwalonde lidjwesse (pîxhe", 2005) ;pexhî: rifondaedje avon [[candjmint d' voyale]] (come dins lever / ''i lîve''). 13498 37032 2005-08-04T15:13:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petche 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:rascråwe|rascråwe]]. <I>Elle a yeu totes les petches</I>. On dit eto: [[Motî:eguegne|eguegne]]. <span lang=fr>F. désagrément, déboire, misère noire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè l' petche:</FONT> èn pont aveur di tchance. On dit eto: awè l' [[Motî:penin|penin]], [[Motî:tins 1|vey do tins]]. <span lang=fr>F. malchance. guigne, guignon, déveine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote el petche:</FONT> fé aveur des mizeres, fé aveur del [[Motî:margaye|margaye]]. <span lang=fr>F. porter malchance, introduire la zizanie.</span> <B>2.</B> [[Motî:minêye|minêye]] ki prind ås biesses. <span lang=fr>F. épidémie, épizootie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete, fote el petche:</FONT> fé moussî ene maladeye dins on ståve. <span lang=fr>F. contaminer.</span> Omonimeyes coinreces * [[Motî:petche 1|petche]] (f.n.; poes d' såvaedje bouxhon). * [[Motî:petche 3|petche]] (f.n.; pîxhe). 13499 34001 2005-07-06T13:54:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitadje]] 13500 32970 2005-05-26T10:54:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitadje]] 13501 34041 2005-07-07T13:45:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitadje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estadje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stadje</B></FONT> [o.n.] termene k' èn aprindisse passe dé on mwaisse po-z aprinde si mestî. <I>Arile Carlier fijha si stadje d' avocåt dé Jules Destrée</I> (ratourné pa [[A. Hauwaert]]). <I>I fjhént des stadjes ezès montinnes, et d' l' etrinnmint dins des tchambes wice k' i måke di l' ocsidjinne.</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tadje, (è)stadje</FONT>, stâje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitadjaire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estadjaire</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stadjaire</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki fwait on stadje. <I>Li tchomeu, c' est on stadjaire O.N.E.M, k' årè 35 ans</I> ([[M. Robert]]). <I>Zande aveut idêye d' aler å raploû avou tote ene asmala: Vera et Natasha, et les deus stadjaires ki dji vs dijheu enawaire</I> ([[L. Mahin]]). Omofoneye coinrece: * [[Motî:sitåtche|''stâtche'']] (moxhon, sôre di fåbite). 13502 32972 2005-05-26T10:55:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arnold Hauwaert]] 13503 32973 2005-05-26T14:02:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Hauwaert]] '''Arnold Hauwaert''' a bråmint scrît del [[prôze nén racontrece]] dins [[Li Chwès|l' Chwès]], mins eto dins ''La Dépêche de Wallonie''. Ci fourit onk des prumîs scrijheus e walon a n' si nén amayî des rîles di belès letes, et scrire des sacwès k' on lét et k' on-z aprind åk. I ratournéve voltî des papîs d' istwere. Il a eto tradût bråmint des pådjes do live ''Cent Wallons du siècle'' di l' [[Institut Destrée]]. Li walon da Arnold Howaert est ene miete [[francijhî]], come li ci di beacôp des scrijheus di prôze nén racontrece. Pol [[croejhete]], i stitche mo sovint [[Plaeçaedje des addjectifs|l' addjectif divant l' no]], minme po les addjectifs calkés enawaire do francès (c' esteut on classike filologue; il aveut des liberålès idêyes), tot shuvant on clintcha des anêyes 1990-2000 des scrijheus do Chwès et des [[WASAB]]. 13504 56837 2006-05-14T23:18:31Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:Ricwereus sol walon|Carlier, Arile]] [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Carlier, Arile]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Carlier, Arile]] [[Imådje:carlier.jpg|thumb|150px|left|El prijhon d' Lovén e 1942, djusse divant d' esse evoyî e l' Almagne]] '''Arile Carlier''' a skepyî li 26 d' octôbe 1887 å [[Moncea-so-Sambe|Moncea]] et mori a [[Tchålerwè]] li 17 di may 1963. Il esteut [[pårlî]] di mestî. C' esteut on scrijheu e walon et on rcwereu sol walon, mins eto on bouteu politike pol dislaxhaedje del [[Walonreye]]. A 15 ans, i scrijheut ddja des contes e walon, estant co a l' atenêye, et les fé rexhe dins [[li Tonea d' Tchålerwè]], so l' no d' pene di '''Lyra do Moncea''' (''Lyra du Moncha''). Mins, ddja adon, i va eplaidî lu-minme ene pitite gazete e walon l' Arozoe (l' ''arozwè''). Pus tård, i va l' [[ULB]] et awè s' rôlea di docteur e droet (1911). I fwait si stadje d' avocåt dé [[Jules Destrée]] (1911-1914). So ç' tins la, i cacha après les mots walons a [[Måtche-dilé-Scåssene]], copurade les cis des [[cårire|carioteus]], et-z eplaidî ''Glossaire de Marche-lez-Ecaussines'' (rahouca "O51" dins l' [[djivêye des motîs]] do walon). Après, i scrirè e walon dins l' Tonea, dins l' [[Li Cok d' Awousse|Cok d' Awousse]] et dins l' [[Li Hoûlåd d' Tchålerwè|Houlåd]], la k' i sinéve '''El Machinisse'''. Il a scrît eto e francès sol walon so les [[etnografeye|vîs cayets]], les [[antroponimeye|nos d' djins]] et l'istwere des [[belès letes e walon]]. So tote si veye, i n' a nén låtchî do ramexhner des mots walons so tot l' [[Coûtchant walon]]. Ci n' est k' après s' moirt k' i fourît relîs et arindjîs pa [[Willy Bal]] po divni li [[Motî do Coûtchant walon|''Dictionnaire de l' Ouest-wallon'']]. == Si veye foû do walon. == A pårti di 1934, i sotént l' abé Mahieu k' est e margaye avou les evekes. Ambedeus, il ahivèt li Soce Istorike pol Disfinse et l' Conoxhance del Walonreye (1938), ki dvénrè l' [[Institut Destrée]] (1960). Tins del geure di 40, i s' egadje el "[[Walonreye Libe]]", on movmint clandestin. Il est ramassé e moes d' awousse 1941, et evoyî el prijhon e l' Almagne disk' å moes d' awousse 1943. Carlier esteut po l' otonomeye del Walonreye, ey eto po tos les [[Motî:dislaxhiveus|dislaxhiveus]] movmints ki lûtént po l' indepindance. Il esteut eto egadjî dins l' diswalpaedje economike del Walonreye. Si ala-t i el Chine avou ene ekipe di prospecteus walons, po on pordjet di tchmin d' fier. Il est rwaitî come onk des cints pus grands Walons do 20inme sieke pa l' Institut Destrée. 13505 36126 2005-07-29T21:08:20Z Pablo 5 Copene:Motî:petche 3 displaecî viè Copene:Motî:petche 2 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : O0, S109, C9, C1 13506 32976 2005-05-26T11:10:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rilomés Walons]] 13507 32977 2005-05-26T11:12:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arile Carlier]] 13508 32978 2005-05-26T11:29:33Z Lucyin 16 Arille Carlier, el prijhon d' Lovén e 1942, djusse divant d' esse evoyî e l' Almagne. Arille Carlier, el prijhon d' Lovén e 1942, djusse divant d' esse evoyî e l' Almagne. 13509 32979 2005-05-26T11:54:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Arile Carlier]] 13510 34010 2005-07-06T14:42:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mårciene</B></FONT>; la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Mârciène</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Marchienne-au-Pont</span>, rebané avou [[Motî:Tchålerwè|Tchålerwè]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Marcenas (9inme sieke), Marcianis (868)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>Marcius</I></span>, [[cawete -in|cawete latene femrinne <span lang=la><I>-enas</I></span>]], ki mostere èn addjectif ki s' rapoite dandjreus å sustantif <span lang=la><I>villa</I></span> (cinse); cinse da Marcius; loukîz a: [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. ---- * [[Mårciene|Pondants et djondants]] 13511 34009 2005-07-06T14:41:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mårcin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Marchin</span>, divnou intité. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Marchins (1106), Marcins (1228)</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la><I>Marcius</I></span>, [[cawete -in|cawete latene omrinne <span lang=la><I>-inus</I></span>]], ki mostere èn addjectif ki s' rapoite dandjreus å sustantif <span lang=la><I>mansus</I></span> (måjhon); måjhon da Marcius, amon Marcius; loukîz a: [[Motî:Mårciene|Mårciene]]. ---- * [[Mårcin|Dipus d' racsegnes sol comene di Mårcin]]. * [[Mårcin (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Mårcin]]. 13512 45882 2005-11-27T21:27:23Z Pablo 5 ôre alfabetike '''Mårcin''' (F. ''Marchin''), c' est en [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[Province di Lidje]]. [[Imådje:Marchin Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 5.090 ([[2004]]) * [[Limero del posse]] '''4570''' * Arondixhmint : [[Hu]]. * Sitindêye: 30,31 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 167,8 djins/km² * Hôteur: di 93 a 270 metes * Ban d' Mårcin: ** [[Mårcin (viyaedje)]] ** [[Viye-Teroûle]]. == Djeyografeye == Li comene est boirdêye pa [[Hoyou (aiwe)|Hoyou]], ki s' va taper e [[Mouze]] a [[Hu]]. I gn a sacwants tchesteas sol teritwere del comene. Li comene est adjermalêye avou l' veye francesse di [[Senones]], dins les [[Vosges]], eyet avou l' veye itålyinne di [[Vico del Gargano]], dins les [[Puglia]]. == Industreye == I gn a des tolreyes do groupe ARCELOR. == Populåcion sorlon les anêyes == * 1977: 4.337 djins * 1994: 4.847 * 1999: 5.008 * 2004: 5.090 == Difoûtrinne waibe == * [http://www.marchin.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLidje|Marcin}} [[en:Marchin]] [[eo:Marchin]] [[fr:Marchin]] [[nl:Marchin]] 13513 58336 2006-05-25T19:21:12Z Lucyin 16 /* Ôtès plaeces */ [[categoreye:toponimeye|Marcin]] [[Imådje:Maurcin_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe]] '''Mårcin''' (F. ''Marchin''), c' est [[ancyin ptit ban del Walonreye]], [[Mårcin|divnou intité]], el [[Province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4570'''. ** davance : '''5270'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''H 53'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. * arondixhmint : [[Hu]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Mårcin|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No des plaeces]] di Mårcin. == === Hamteas === * al [[Basse]]. * a Belair (F. ''Bellaire). * a Erefe. * So les [[Foidje]]s (F. ''Forges''). * Å [[Fornea]]. (la-minme: ''frogna''; F. ''Fourneau''). * Å grand [[poerî (toponimeye)|Poerî]] (la-minme: ''å grond Pèrî''; F. ''Grand-Poirier''). * [[Motî:Djamagne|Djamagne]]. * Moloe (la-minme: ''Molû'', F. ''Mollu''). * a Nålonsåt (la-minme: ''Nålonsårt'', F. ''Nalonsart''). * Ronheuveye (F. ''Ronheuville''). * Stienixhå (la-minme: ''Stiènihå'', F. ''Stiénicha''). * ås Troes [[Så]]s (la-minme: ''âs trûs Sâs'', F. ''Trois Saules''). === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Li campagne di l' Ospice; li campagne di Bayåd. ** les Grandès [[Motî:pîce 1|Pîces]] (la-minme: ''grontès Pèces''). ** Al [[Motî:coirnete|Coirnete]]. ** Li [[Motî:paxhi|Paxhi]] des [[Leu]]s; li Paxhî des tchefes. ** Li [[Motî:rexhe 2|rexhe]] Tere; li Tere a l' [[Motî:îpe|îpe]], li Tere do [[Motî:mårlî|Mårlî]], li Tere Nocwete, Tere li Pougn. ** e [[pré|Preyale]], Brûspré, a Beapré (''Biapré''). ** Hôtchamp, e setch tchamp (''Sètchamp''), Hinritchamp, ** Les cwate [[bounî (toponimeye)|bounîs]] (la-minme: les ''cwète bounîs''). ** Sårt Wilmet. ** li [[Trîxhe]]. ** Al [[Motî:baye|baye]]. ** [[Motî:håbe|Hayanhaibe]]. ** li clôs [[bocåd|bocoe]] (la-minme: clôs bocû). * A vey avou des åbes et des bwès : ** Al [[Håye (toponimeye)|Hayete]]; Al [[Motî:tournisse|tournisse]] håye. ** Fond del [[hé]]. ** li [[ônea|Tere a l' ône]], li Bwès d' l' Ônoe (la-minme: ''ônû''). ** Bwès Dame Enè (F. ''Agnès''), e Bwès d' Sandron (la-minme: ''Sôdron''). ** e Fagotin. ** [[côrî (toponimeye)|Côroe]] (la-minme: ''Côrû''). ** al [[beyôle]], e Beyôloe (la-minme: ''Bièlû''). ** so [[Brouhire]]. * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** e [[Mådacoird]]. ** li Fosse ås [[minire]]s. ** li [[såvnire|Fosse å Såvlon]]. ** li Trô å Fier. ** e Hierdåd (la-minme: ''herdau''). ** al Gade d' ôr. ** al [[Comene (toponimeye)|Comene]] (la-minme: ''a li Cmoune''); les cmenes di Båsse (les ''cmounes''). ** li cinse di couhî. ** li Bele Måjhone (la-minme: ''Bèle Mohone''). ** Li [[Motî:tchåfor|tchåfor]] (la-minme: ''Tchafôr''), li cou do [[Motî:for|for]]. ** al [[Motî:pane|Pantreye]]. ** Ås Cazeres (la-minme: ''Cazernes''). ** [[sint Linåd|Sint-Linåd]]. * A vey avou des aiwes : ** Al [[Motî:goflete|goflete]]. ** li [[ruxhea|rî]] d' [[fa (toponimeye)|Trifwè]], å ri d' Wape, a Fleuri, ** al [[fontinne|Fontnales]], Biatrifontinne. ** el [[Golete]]. ** al [[Motî:Moxhe|Moxhnire]]. ** [[Lîlaiwe]], e fond d' Lîlaiwe. * A vey avou les tienes et vås : ** [[tiene|Tier-et-vå]], Inte Deus Tiers, Tier di Hu, å Tier Bouflete. ** e Meymont ([[Motî:emey|emey]] Monts, la-minme: e ''Mimont''). ** Li [[Motî:posson|Posrou]], el [[Motî:pote|Pote]]. ** e Fond do Fornea, e Fond del hé. ** e Råw[[vå]], Tier-et-vå. * A vey avou des rotches : ** Li [[Trô]] Djiyete, li Trô des tchéns, e Trô d' Hoyou, Trô des [[Motî:bindeye|Bindeyes]], Trô des Rnåds, Trô å Fier. ** Al [[Motî:houpler|houplire]]. ** a [[pire (toponimeye)|Petrene]] (la-minme: ''Pètrine''). * Les voyes et les rowes. ** Li [[schavêye]] (la-minme: ''havéye''). ** Li [[Tidje]]; li tidje di Moloe (la-minme: di ''Molû''); li tidje des [[Motî:mônî|mônîs]]; li tidje di [[Gône]]. ** li [[Tcherå]]. ** å pont d' Gône; [[pire (toponimeye)|Pirpont]]. ** e Courvoye, li voye des Batis, li voye des Botîs, , al voye des Gueuses. ** Al [[Motî:croejhe|Croejhe]] (la-minme: Creuh). ** li Niviersinne (u : al [[Motî:pî-sinte|Riviersinne]]). ** El Måle rouwale. * A vey avou les [[cwate costés del Daegn]]. ** å Solo * A vey avou l' istwere. ** a [[Måtche]]. ** [[batreye|Belgråde]]. ** Li grand Mårcin. * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** e [[Motî:Marlagne|Marlagne]]. ** li Coyote. ** a Damagne. ** So les [[Motî:volé|volêyes]]. ** so Mawlou. ** So les Catlenes (la-minme: Catlines). ** [[cawete -ijhoû|Malijhoû]] (la-minme: ''Malihou''). ** a Couvale ** a Mazék ** a Bardouye ([[Motî:bardôxhe|bardôxhe]] ?) ** a Gava. ** a Waldôr. ** a Råwia (la-minme: ''Rauwia''). ** li Grand Bogtô 13514 32984 2005-05-26T14:00:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Plaeçaedje di l' addjectif]] 13515 32985 2005-05-26T14:00:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[francijha]] 13516 34013 2005-07-06T14:49:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discrexhe</B></FONT> ([[Codjowaedje crexhe|codjowaedje]]) [v.s.c.] divni pus ptit, [[Motî:ravaler|ravaler]]. <span lang=fr>F. diminuer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça discrexhe:</FONT> i gn a pus waire di tins a ratinde. 13517 52657 2006-03-23T23:52:20Z Pablo 5 +maxhåd {{djermon motî|maxhi|<hr>i manke li definixha pol viebe '''maxhî'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhî</B></FONT> [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhî</B></FONT> [o.n.] çou k' a stî maxhî, aprume ene sacwè k' on magne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On maxhî d' carotes:</FONT> des canadas maxhîs avou des carotes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maxhåd</B></FONT> [o.n.] drole di maxhaedje. <I>On maxhåd d' air, di blefe et d' sonk bouyonéve a ses lepes</I> (W. Bal). On dit eto: [[Motî:mixhe-maxhe|mixhe-maxhe]]. <span lang=fr>F. mélange infâme, répugnant.</span> 13518 57616 2006-05-21T07:49:21Z Pablo 5 [[categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:Francès]] Li '''francès d' Walonreye''' (on dit eto '''francès d' Beldjike'''), c' est l' [[francès]] come les Walons el djåznut. Li francès d' Walonreye est mo ahessant po les linwincieus (come [[L. Remacle]]) ki studièt l' croejhete walone. == Li motlî == [[Imådje:escavetche_no.jpg|thumb|uzaedje do walonisse "''escavèche''", estô do francès standård ''escabèche'']] * E francès d' Walonreye, on eploye des mots walons sins s' rinde conte k' i n' sont nén francès : ** [[Motî:nareus|nareus]] ** [[Motî:siketer|squetter]] ** [[Motî:sipitant|spitant]] ** [[Motî:grandiveus|grandiveus]] ** [[Motî:barakî|baraquier]] ** [[Motî:maker|maquer]] ** [[Motî:dringuele|dringuele]] ** [[Motî:maca|maka]] ** [[Motî:escavetche|escavèche]] ** [[Motî:fåde 2|''farde'']]. * Li francès d' Walonreye eploye sacwnats mots do francès d' Brussele, ki des cis k' i gn a ont passé e walon. ** [[Motî:platezak|platezak]] ** [[Motî:drache|drache]] ** ''stoemeling'', ''ziverer'', [[Motî:rastacwer|rastacwer]], ''kot'' ([[Motî:cotche|cotche]]). * Li francès d' Walonreye a askepyî des noûmots nén a pårti do walon, nerén do francès : ''guindaille'', ''cokotteur'', [[Motî:sillabusse|sillabusse]]. == Fonolodjeye == * Li francès d' Walonreye ni prononce nén voltî les [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron|dobès cossounes å coron des mots]], k' ene des deus tchait todi e walon. :il est ''capâp''; c' est ''possîp''. * Li francès d' Walonreye adurixh voltî les doûcès [[cossoune]]s, come e walon : :un ''Belche''. * Li francès d' Walonreye ni sait prononcî li dmeye-cossoune k' i gn a dins l' mot ''juin'' (i prononce on [[son W]] : ''jwin''). == Sicrijheus == === Sicrijheus d' lives === * [[Aimé Quermol]]. * [[Marcel Remy]] (''Les ceus de chez nous'') * [[René Henoumont]] (''un oiseau pour le chat''). * [[Léon Warnant]] (''Colâs Pîrlotche, écriveur'', ''Mon Mononke Colâs Pîrlotche et compagnie''). === Fijheus d' intermedes === * [[Bob Dechamps]]. * [[Julos Beaucarne]]. == Situdieus do francès d' Walonreye == * [[Michel Francard]]. * [[:fr:André Goosse|André Goosse]] == Alére == [[:fr:André Goosse|André Goosse]], ''Le français de Wallonie'', divins : La Wallonie, le Pays et les Hommes, La Renaissance du Livre, sins leu, 1978, t. 4, 172-181. [[bg:Белгийски френски език]] [[de:Belgisches Französisch]] [[en:Belgian French]] [[fr:Français de Belgique]] [[nl:Belgisch Frans]] [[sv:Belgisk franska]] 13519 43233 2005-11-05T17:38:32Z Pablo 5 lu-minme '''Aimé Quernol''' fourit on scrijheu d' romans e [[francès d' Walonreye|rwalonijhî francès]]. "Coucou mon parrain", "Lambert d' å Molén" (1937), "Babette" (1939). Dins "Lambert d' å Molén", li mwaisse persounaedje ni djåze k' avou des rimas scrîts e walon, et pu, si fé toirt a lu-minme, al fén do roman. 13520 62558 2006-06-20T13:02:37Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Dethy]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Dethy]] '''Joseph Dethy''' a skepyî e [[1838]] et mori e [[1917]]. C' esteut on scrijheu d' tchansons e walon, avou deus franc succès: '''"Vive Nameur po tot"''', eyet "Djihan Bietmé Picård". "Vive Nameur po tot" serè l' deujhinme ime nåcionå des Namurwès, avou [[Nicolas Bosret|"Li Bea bouket"]]. Dins l' civil, a stî curé a [[Assesse]] et tchenonne a [[Nameur]]. Riprin dins l' [[antolodjeye namurwesse]] des frés Maréchal. 13521 34044 2005-07-07T14:12:01Z Pablo 5 Lucienne Sarteau, d' après on poitrait eplaidî dins "[[Fleurs dialectales]]" et metou sol Wiki avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier == Licince di l' imådje == '''wa:''' permission d' eployî l' imådje so wikipedia dnêye pås prôpietaires des abondroets. '''en:''' permission to use the image on wikipedia given by copyright holders 13522 62437 2006-06-19T18:02:53Z Djoseph 126 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Sarteau, Lucienne]] [[Imådje:fedora_wi.jpg|thumb|150px|left|diviè 1970]] '''Lucienne Sarteau''', pus cnoxhowe so l' no d' pene di '''Fedora''' a skepyî li [[20 di djun]] [[1921]] et mori e [[2002]]. C' esteut ene sicrijheuse e walon di powinmes po ls efants et po les grands et di sovnances. Ci fourit ene des prumirès femes a scrire e walon, e payis d' [[Tchålerwè]]. Ses scrijhaedjes sont todi foirt tinrûles, et tot plins beas mots walons. Ses prumîs arimeas ont stî eplaidîs dins des ramexhnêyes, so l' tite: "Cour di mame eyet ptit tchot" et "Poûssire et sintimints". Ses scrijhaedjes e proze fourît rashonnés dins "Racontaedjes et vicåreye d' ene viye matante", k' a rparexhou après plik plok dins l' [[Li Bourdon|Bourdon]]. Des anêyes d' astok, elle a eto stî li scrijheuse d' adresses al mwin et l' plakeuse di timbes pol rivowe "El Bourdon". La eto, elle a rindou bon dvwer. Si pa esteut [[houyire|houyeu]], et s' loméve "Fedor", did la si no d' pene.Ele est rprinjhe dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 13523 32993 2005-05-26T22:33:52Z Lucyin 16 siné da Bob Dechamps (dicåçtaedje d' ene cassete po Lucyin Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} siné da Bob Dechamps (dicåçtaedje d' ene cassete po Lucyin Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13524 58496 2006-05-26T23:31:37Z Lucyin 16 /* "OU" divintrin divént "O" å coron, u årvierdimint. */ [[categoreye:sons et letes do walon]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] On '''candjmint d' voyale''' c' est cwand dins les [[codjowaedje|codjowas]] d' on viebe, li voyale k' est å dvant-dierin pî; dins ene drovowe sillabe, candje cwand elle si rtrove å coron, u dins ene cloyowe sillabe. Egzimpe, dins l' [[Codjowaedje copiner|codjowaedje di "copiner"]] :Infinitif : cop<FONT COLOR="#ff0000"><B>in</B></FONT>er; prezint singulî : dji cop<FONT COLOR="#0000ff"><B>ene</B></FONT>; futeur : dji cop<FONT COLOR="#ff0000"><B>in</B></FONT>rè. Dins l' [[aparintaedje]], li candjmint si fwait djusse årvier. :ene sip<FONT COLOR="#0000ff"><B>ene</B></FONT>; ene sip<FONT COLOR="#ff0000"><B>in</B></FONT>ete. Les candjmints d' voyale sont bråmint pus corants e [[payis d' Lidje]] k' ôte pårt. E [[Coûtchant walon]], end a foirt waire. E [[rfondou]], on-z a fwait ene foice po rastrinde li nombe di candjmint d' voyales, et, sovint, n' apliker l' discandje k' å dierin pî, et nén dins les cloyowès sillabes divintrinnes. == Situdias so les candjmints d' voyale == Les candjmint d' voyale n' ont waire sitî studyî pås linwincieus. On ndè djåze ene miete dins les [[croejhetes]], sicrîtes e francès, dizo l' no d' ''alternance vocalique''. Insi, [[croejhete da Lempereur et Morayns|J. Lempereur & J. Morayns]] (1976) rilevnut 15 cas di candjmint d' voyale, k' il arindjnut e 6 trokes, d' après li voyale di l' infinitif : (2 cas po "A", 3 cas po "È", troes cas po "I", troes cas po "O", troes cas po "OU", on cas po "U" (p. 149-150). == Sacwants candjmints d' voyales dedja bén aprestés e rfondou. == === "I" divintrin divént "È" å coron, u årvierdimint. === * copiner, dji copinéve, i copinrè, ene copinreye <> i copene, ele sont-st al copene. * li Spinete, dji va spiner les åbes; dji spinéve, dji spinrè <> ene blanke sipene, di l' årdispene, i fåt ki dj' sipene. * ça va spiyî; i priyive ses soçons; ça spiyrè; dji vos priyrè <> i speye li manaedje, i preye ses soçons. === "INNE" et "INME" å coron divnèt "EN-" et "-EM-" divintrinnmint. === * INNE ** [[Motî:tchinne 1|tchinne]] <> tchenea ** [[Motî:rin 1|rin]] <> [[Motî:rener|rener]] ** [[Motî:plin 2|plin, plinne]] <> [[Motî:pleneure|pleneure]] * [[Motî:estrinme|estrinme]], [[Motî:sistinme|sistinme]] <> estremisse, sistematike === "U" divintrin divént "EU" å coron, u årvierdimint. === * durer, rischurer; ça duréve, ça durrè <> ça deure, i rscheure * naturel, coûturale, racosturer <> nateure, coûteure, costeure. === "OU" divintrin divént "O" å coron, u årvierdimint. === * louwer, djouwer; dji louwéve; dji djouwéve; dji louwrè, dji djouwrè <>dji lowe, dji djowe; li mwaisse del djowe. * touwer, souwer; dji touwéve, dji souwéve; dji touwrè, dji souwrè <> dji towe, dji sowe * sansouwer <> sansowe. * [[Motî:ploumer|ploumer]], [[Motî:toumer|toumer]], [[Motî:foumer|foumer]]; dji plouméve, dji touméve; dji loumrè, dji toumrè <> dji plome, ene [[Motî:plome|plome]], dji tome, dji fome. === "O" divintrin divént "OÛ" å coron, u årvierdimint. === * i ploveut i boléve; ND del plovinete, on caboloe <> i va ploure, c' est po boure (OÛ); i ploût, i boût; i plourè, i bourè (OÛ) * forire <> foû * mori, cori, i moreut, i coreut; il a l' mora <> i mourt, i court; i mourrè, i courrè; totès courreyes. === Li dvintrin ÈY provént d' on AI å coron (et divant R) === * dji breyive, nos les leyans fé, d' astcheyance <> dji brai, i lait fé, ça astchait cobén, i n' fåreut nén ki dj' tchaiye å rvier; dji brairè, to lairès fé, i tchaireut moirt. === "O" divintrin divént "EU" å coron. === * plorer, dimorer;i dmoréve, ele ploréve; i plorrè, i dmorrè <> i pleure, i dmeure; ene bele dimeure. === L' "I" divintrin provént d' on [[cåzu betchfessî]] É (å coron). === * dji lijheu, lijheus; ene lireye <> dji lét; ki dj' léjhe. * cerijhî <> ceréjhe. * lîter les biesses; on lîtrê <> fé s' lét. === [[Betchfessî å]] === * Li betchfessî å, metou dins l' dierin pî, si rcandje sovint a A cwand i s' ritrove ådvins do mot. ** [[Motî:schåle|schåle]] => schalete, schali ** [[Motî:bråye|bråye]] => brayete ** clå => clawer, clawtî ** blåwe => asblawi, blawete. ** tchivå => tchivalî. * Wårdaedje do "Å". ** schåle => schåler, schålance. ** må, [[Motî:måle 1|måle]] => måleur, målureus, målåjhey. === [[Betchfessî ô]] === * Passaedje a O : ** môde => modiene ** [[Motî:schô 1|schô]] => schonêye, schorsoe, caschonêye. ** [[Motî:fô|fô]] => foleye. ** tchôd => tcholeur ** rôze => rozlant * Wårdaedje do ô : ** schô => schôtlêye ** côp = côper ** tchôd => tchôdire. * Passaedje a A : * trô => trawer. == Candjmint d' voyale ezès walons coinreces == === Payis d' Lidje === === Payis d' Nameur === === Basse-Årdene === === Coûtchant walon === == Istwere des candjmints d' voyale == == Candjmint d' voyale dins des ôtes lingaedjes == Les candjmints d' voyales si rescontrèt dins bråmint des lingaedjes, cpopurade dins les disrîlés codjowaedjes. * [[espagnol]] : ''morir'' (mori) <> ''la muerte'' (li moirt). * [[neyerlandès|rifondou flamind]] ''geven, gegeven'' (diner, diné) <> ''hij gaf'' (i dna). * [[inglès]] ''to write, a writer'' (sicrire, on scrijheu) <> ''I have written'' (dj' a scrît). * [[arabe marokin]] ''ftour'' (didjuner) <> fterti ? (ass didjuné). 13525 32995 2005-05-27T10:29:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Declaråcion univiersele des droets del djin]] 13526 32996 2005-05-27T11:13:02Z Lucyin 16 damaedje å peumon pås protostrongues : djaene fritche : grijh nocrê, ki brotche foû; vete fritche : damaedje sol boird del pleve (poitrait saetchî a l' ''[[Institut Agronomique et Vétérinaire di Rabat]]), foû abondroet. damaedje å peumon pås protostrongues : djaene fritche : grijh nocrê, ki brotche foû; vete fritche : damaedje sol boird del pleve (poitrait saetchî a l' ''[[Institut Agronomique et Vétérinaire di Rabat]]), foû abondroet. 13527 32997 2005-05-27T11:14:54Z Lucyin 16 caracoles ratroclêyes so des yebes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} caracoles ratroclêyes so des yebes (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13528 34051 2005-07-07T22:08:55Z Pablo 5 tite po-z aveur on menu al copete [[categoreye:årtisyince]] [[Imådje:protostrongue.jpg|thumb|damaedjes å peumon di cåze des protostrongues]] Les '''protostrongues''', c' est des ptits viers microscopikes, ki [[formagnant|formagnèt]] les [[bedot]]s, tot lzî fjhant des damaedjes ezès peumons. == Discrijhaedje == Li vicåreye di ç' vier la dimande ene troejhinme biesse, ki va siervi di [[djîsse di passaedje]]. C' est des [[caracole]]s. Li maladeye k' i rascråwèt, li '''protostrondjiloze''', c' est ene tosse ki n' arive ki cwand gn a toplin des viers dins l' peumon. Dabôrd, ci serè purade les viyès berbis ki les djonnes bedots et les antneas ki seront acsûs. Ele ni touwe nén les biesses, mins les espaitche di profiter, et di bén nouri leus agneas. Eto, ci n' esteut nén ene maladeye ricnoxhowe pås acleveus. Å discôpeçaedje do peumon, on n' voet nén les viers, mins les damaedjes, nén foirt distrujhants, k' il ont fwait. Ci n' est des ptits nocrês, di grijhe coleur, metous dizo l' toele d' ewalpeure do peumon ([[pleve]]), k' on lome cobén «bruns nocrês» u «grins d' plomb». On dit kel peumon est [[Motî:ploumer 2|ploumé]]. Li maladeye si rescontere dins bråmint des payis, e l' [[Urope]], l' [[Afrike]], l' [[Ostraleye]] et l' [[Amerike bijhrece]]. Disk' aviè ls [[anêyes 1970]], les droukes [[touwe-viers|siconte des viers]] ni rotént nén siconte des protostrongues. Li prumî bon rméde fourit li tetramizole, trové pås labos flaminds "Janssen Pharmaceutica" a Beerse, dilé Anviesse. Après, totes les novelès droukes del minme famile (finbindazole, albindazole) ont stî studieye po poleur dizingnî eto les protostrongues. No e sincieus latén : ''protostrongylidae''. ''Li peumoneye ås protostrongues est diferinnes do tossa ås gros viers des brontches, Dictyocaulus filaria, bråmint pus rascråwante, et ki s' rescontere purade so les bedots.'' == Les sôres di protostrongues et les sôres di caracoles edjîstreuses. == === Sôres di protostrongues === * li ptit rodje vier des peumons, ''Protostrongylus rufescens''. * li poyou vier do peumon, ''Muellerius capillaris''. === Sôres di caracoles edjîstreuses === [[Imådje:caracole_wi.jpg|thumb|caracoles rashonnêyes so les yebes]] Gn a beacôp des sôres di caracoles ki polnut edjîstrer les [[Motî:molon|molons]] des protostrongues, inte di zeles les familes ''Helicella, Theba, Abida, Zebrina, Arianta, Succinea, Helix, Cepaea'' et ''Monacha''. == Vicåreye do vier == Li vier fwait dimane dins les brontchetes et les trôs a l' air des peumons. I va ponre des oûs, k' i vont rexhe do peumon avou l' tossaedje des berbis, et esse ravalés. Les oûs vont ddja disclôre dins les boyeas, et divni des molon (k' on lome di prumî stade), ki s' vont dispåde dins les waides avou les petales. La, i vont esse magnîs pås caracoles, et wayimer po divni, so 12 a 14 djoû d' tins, on meur molon (k' on lome di troejhinme stade), bon a rascråwer ene berbis. Dins ces waides la, copurade å cmince di l' esté, les caracoles si ratroclèt so les fenaesses, po passer l' setche såjhon. C' est la k' ele sont magneyes pås berbis, avou l' yebe. Les rascråwants molons passnut houte del måjhire des boyeas et aler si rlodjî dins les peumons, pal voye des [[linfe|tchenås linfatikes]]. 13529 44852 2005-11-17T05:47:30Z Pablo 5 [[Categoreye:Syinces|Artisyince]] [[Categoreye:Biesses|Artisyince]] 13531 62334 2006-06-19T12:09:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Veterinar]] [[Categoreye:årtisyince|*]] [[categoreye:mestîs|Artisse]] [[Imådje:botnire_rexhowe.jpg|thumb|Èn årtisse ki fwait ene botnire (Walonreye, 2003)]] On (ene) '''årtisse''' (on dit eto: on, ene '''veterinaire'''), c' est onk (ene) k' a-st on diplome d' [[årtisyince]], et ki sogne les biesses. Sovint, il est a s' boûsse, tot seu, u dins en soce di deus, troes u dpus di parey(e)s a lu (leye). Mins i (ele) pout eto bouter po on patron u po l' Estat. Å cmince, les årtisses s' ocupént fok les biesses des cinses. Å 19inme sieke, c' esteut bråmint po médyî les [[tchivå|tchvås d' trait]]. Å 20inme sieke, les årtisses s' ont todi pus ocupé des [[vatche]]s, et, avou l' arivêye des tracteurs, ça a stî leu mwaisse ovraedje. A costé, i sognént eto les [[pourcea]]s, et les [[bedot]]s. Dins les anêyes 1950, gn a yeu todi dpus d' årtisses po sognî les [[tchén]]s et les [[tchet]]s. [[Imådje:aurtisse_kimere.jpg|thumb|Ene kimere årtisse ki neteye ene vatche (Marok, 2005)]] El Walonreye, c' est a pårti des anêyes 1980 k' i gn a yeu todi dpus di cmeres k' ont fwait veterinaires. A pårti des anêyes 2000, c' esteut mitan mitan. Les årtisses comeres polèt fé tos les mestîs, minme les grossès biesses. Gn a eto des årtisses : * ki scolèt les studiants dins les scoles veterinaires. * ki fwaiynut des rcwerances dins les labos. * ki boutèt po des fires farmaceutikes, les fires d' alimints po les biesses, evnd.. * k' ovrèt dins les ministeres (årtisses inspecteurs), dins les assurances, po les tribunås. * ki travayèt a l' armêye (dinltins, po sognî les tchvås), * ki boutèt dins les abatwers, po rwaitî al såvrité del tchå. * ki sognèt les biesses des [[djårdén zolodjike|djårdéns zolodjikes]]. ''A l' intrêye del sicole veterinaire'', les studiants årtisses passèt on fel [[bateme di studiants|bateme]].'' [[da:Veterinær]] [[de:Tierarzt]] [[en:Veterinarian]] [[eo:Veterinaro]] [[fr:Vétérinaire]] [[he:וטרינר]] [[hr:Veterinar]] [[hu:Állatorvos]] [[ia:Veterinario]] [[io:Veterinaro]] [[ja:獣医師]] [[nl:Dierenarts]] [[no:Veterinær]] [[pl:Lekarz weterynarii]] [[sv:Veterinär]] [[tr:Veteriner hekim]] [[zh:兽医]] 13532 33002 2005-05-27T15:28:54Z Lucyin 16 Èn årtisse ki fwait ene botnire (Walonreye, 2003) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Èn årtisse ki fwait ene botnire (Walonreye, 2003) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13533 33003 2005-05-27T15:30:03Z Lucyin 16 Ene kimere årtisse ki neteye ene vatche (Marok, 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Ene kimere årtisse ki neteye ene vatche (Marok, 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13534 33004 2005-05-27T19:13:13Z Borbouze 21 Viye vôye des Tranlets Viye vôye des Tranlets 13535 51477 2006-03-14T12:23:44Z Pablo 5 rifondaedje [[Imådje:Få tchmin.JPG|thumb|Få tchmin Voye des Tranlets]] Ene '''voye''' c' est on tchmin ki dinltins aléve d' on viyaedje a l' ôte, e-z alant å pus direk, e passant sol costé des frexhisses, ki travierséve les bîs ås wés et ki fjheut pus vite on "Y" k' on "X", cwand l' voye si pårtixheut e deus. Ele poirtéve sovint l' no do viyaedje u del veye eyu k' ele aléve, u ossu l' no des sôres di djins ki l' eprontént: ''Li voye di Djedene, di Bouyon, d' Anloe... des boûtîs, des shabotîs,... li voye do fier, li voye do tcherbon ...'' Ces voyes la estént sovint etertinowes, ca l' passaedje î esteut frecant. Å contraire des fås tchmins, k' estént des tchmins d' tere, nén epirés, et avou des foites [[Motî:årmeure|årmeures]] bén parfondes, ca les rowes di bwès estént stroetes et s' efoncént foirt dins l' mole tere. Ç' a candjî asteure ki les bindaedjes di pneus on veu l' djoû, çou k' a ralårdji les årmeures. Li voye, c' est ossu li cene ki passe eter les måjhons. ''Aler djouwer sol voye.'' 13536 45535 2005-11-25T20:23:13Z Pablo 5 {{djermon}} [[categoreye:toponimeye]] I gn a sacwants nos d' plaece avou l' no d' [[poere|poerî]]. Ci pôreut esse eto on comaxhaedje avou [[pire (toponimeye)|Peri]] * Li Poerî å [[Leu (toponimeye)|Leu]] : a [[Torgni]] * Å grand Poerî (la-minme: ''å grond Pèrî''; F. ''Grand-Poirier'') a [[Mårcin]]. 13537 56870 2006-05-15T00:13:17Z Pablo 5 limero <FONT COLOR="#ff0000"><B>damjhele</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande båshele (po cåzer respectiveuzmint d' leye, u divant s' no d' famile). <I>Dji n' aveu k' ene petchrêye damjhele</I> ([[paskeye]]). <B>2.</B> sôre d' inseke avou cwate grandès aiyes ki volèt come des areyoplanes åd dilong des aiwes. <I>Les belès damjheles ki leus aiyes riglatixhnut å solea</I> ([[G. Corin]]). On dit eto: [[Motî:mårtea d' diale|mårtea d' diale]], [[Motî:monsieu|monsieu]]. <span lang=fr>F. libellule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Damjheles:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Viyance|Viyance]]. <B>3.</B> (v.m.) [[Motî:meskene|meskene]] (di cinse). <B>4.</B> (vî mot d' cinsî) <I>a)</I> [[Motî:båshele|båshele]], marionete (luzere, avoene dresseye). <I>b)</I> [[Motî:djåbe|djåbe]] do mitan d' ene [[Motî:croupete|croupete]]. <B>5.</B> dins les feus e l' aisse, usteye di fier ki s' agritchive å crama. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>damjhulete</B></FONT> [f.n.] pitite damjhele. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:mamjhele|mamjhele]] * [[Motî:damjhele di scole|damjhele di scole]] ---- * [[damjheles et monsieus (odonates)|Dipus d' racsegnes so les damjheles et les monsieus]]. * [[damjhele (zigoptere)|Dipus d' racsegnes so les ptitès damjheles]]. * [[damjhele (toponimeye)|Li mot "damjhele" dins les nos d' plaece del Walonreye]] * [[feu e l' aisse|Dipus d' racsegnes so les damjheles dins les feus e l' aisse]] 13538 46694 2005-12-07T13:14:09Z Lucyin 16 [[Categoreye:linwince]] 13539 34226 2005-07-08T20:34:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>damjhele di scole</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mamjhele di scole</B></FONT> [f.n.] djonne feye ki fwait scole ås efants. <I>Rôze k' a cwatru-vint ans, c' est ene ancyinne damjhele di scole</I> ([[P. Bossart]]). On dit eto: [[Motî:madame|madame di scole]], [[Motî:mwaistresse|mwaistresse di scole]]. <span lang=fr>F. institutrice.</span> ---- * [[bassès scoles|Dipus d' racsegnes so les bassès scoles]] 13540 34069 2005-07-07T23:54:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>emeymont</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) plaece metowe inte deus tienes. <span lang=fr>F. col, gorge, défilé, brèche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E Meymont:</FONT> [[Motî:riscôpaedje|riscôpêye]] so "e Meymont", la-minme: <span lang=wa-feller>e Mimont</span> no d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje]] divancete [[Motî:emey|emey]] + no (mont); inte monts. 13541 33011 2005-05-27T20:30:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:enûler]] 13542 34085 2005-07-08T00:19:46Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye|Lilaiwe]] '''Lîlaiwe''', c' est on ri d' [[Walonreye]] ki prind [[sourd]] a [[Gône]] s' [[maxhe d' aiwes|maxhe]] a [[Hoyou]] a [[Mårcin]]. 13543 57222 2006-05-18T13:41:15Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwe d' Urope]] [[Categoreye:Aiwe di Beldjike]] [[Categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:Djeyografeye del Walonreye]] [[Wikipedia%3APordjet_aiwes_di_Walonreye]] 13544 34232 2005-07-08T20:50:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mamjhele</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> mot po-z atôtchî u po djåzer respectiveuzmint d' ene [[Motî:damjhele|damjhele]]. <I>Dji vs e preye, Mamjhele, rapåjhtez vs! Dji m' fwai må di vs ôre plorer</I> ([[J.D. Boussart]]). <I>Si Mamjhele Djulia vout trover on marieu, sereut tins k' ele si decide, ca ele kimince a passer</I> ([[F. Barry]]). <I>Av' rimårké el bea caracô ki Mamjhele Ursule a metou</I> ([[F. Barry]]). <B>2.</B> [[Motî:damjhele|damjhele]] (inseke). <I>Flamind d' Inguî, åy, cwand vos froz El coutroumea - arvey ndaler - Vos iroz fel Come ene mamjhele Å Pere eternel</I> ([[J. Beaucarne]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mam'jèle</FONT>, madmwazele</span>. Etimolodjeye: sustantivaedje do F. <span lang=fr>"ma demoiselle"</span> riwalonijhî shuvant "damjhele". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mamjhulete</B></FONT> [f.n.] pitite mamjhele. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:mamjhele di scole|mamjhele di scole]] 13545 33015 2005-05-27T20:39:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:damjhele di scole]] 13546 34229 2005-07-08T20:45:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>marote 2</B></FONT> [f.n.] gros [[Motî:mårtea|mårtea]] d' bwès. <I>Nosse pa touwéve li pourcea avou ene marote</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. mayet.</span> Omonimeye * [[Motî:marote 1|marote]] (f.n.; zine) * [[Motî:marote 3|marote]] (f.n.; pougneye di toubak) 13547 38644 2005-08-27T20:51:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye des mnujhîs, des ovrîs d' foidje, des schayteus, fwait d' on ptit blokea d' fier, metou après on mantche, po bouxhî (so des clås, des fiers). Loukîz a: [[Motî:marote 2|marote]], [[Motî:ma|ma]]. <span lang=fr>F. marteau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;termetant k' el mårtea cache après l' mantche, les clås sont les mwaisses:</FONT> cwand gn a pupont d' sorwoeyance, les ovrîs, les efants fwaiynut çou k' i vlèt. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"le chat parti, les souris dansent"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tapeu d' mårtea:</FONT> ovrîs ki bouxhèt so les toles, dins ene foidje. <I>Li ptit Derik n' esteut nén d' on cwårte d' eure dins l' botike ki les tapeus d' mårteas l' avént rbatijhî l' rossea</I> ([[L. Lecomte]]). <span lang=fr>F. marteleur.</span> <B>2.</B> ôte sacwè fwaite po bouxhî, [[Motî:bata|bata]]. <span lang=fr>F. battoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mårtea del clotche:</FONT> bata del clotche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mårtea do flayea:</FONT> bata do [[Motî:flayea|flayea]]. <B>3.</B> no dné ås [[Motî:damjhele|damjheles]] (inseke); la k' leu tiesse et leu cwer fjhèt come on mårtea. Loukîz a: [[Motî:mårtea-diale|mårtea-diale]], [[Motî:mårtea d' aiwe|mårtea d' aiwe]], [[Motî:mårtea d' ågne|mårtea d' ågne]]. Mots d' aplacaedje. * [[Motî:mårtea d' ågne|mårtea d' ågne]] * [[Motî:mårtea d' aiwe|mårtea d' aiwe]] * [[Motî:mårtea d' diale|mårtea d' diale u mårtea-diale]]. * [[Motî:mårtea-pik|mårtea-pik]]. ---- * [[mårtea|Dipus d' racsegnes so les mårteas]]. 13548 36309 2005-07-30T18:23:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtea d' diale</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtea-diale</B></FONT> [o.n., pl des mårteas d' diale, des mårteas-diales] [[Motî:damjhele|damjhele]] (inseke). <I>Il aporçût si tchet ki nd a après on mårtea d' diale, ossu grand k' ene mwin, ki toûne a caroussel, åddizeu d' ene djîsse di live</I> (Marie Vandenheuvel). <I>Et les rews esprindént leus wespiantès blawetes po reschandi les mårteas-d'-diale et les waermayes</I> ([[A. Lovegnée]]). Bodjes: * [[Motî:mårtea|mårtea]] * [[Motî:diale 1|diale]] ---- * [[damjhele (inseke)|Dipus d' racsegnes so les mårteas d' diale]]. 13549 33019 2005-05-27T20:46:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mårtea d' diale]] 13550 34231 2005-07-08T20:47:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtea-pik</B></FONT> [o.n., pl. des mårteas-piks] usteye des ovrîs ås voyes, avou on moteur et ene compression, ki martoke dins tere. <I>A côp d' mårtea-pik, il ont mesbridjî li dzo des djambes del cahoûte (tchiminêye d' oujhene) a sonk</I> ([[R. Joelants]]). <span lang=fr>F. marteau-piqueur.</span> Bodje: * [[Motî:mårtea|mårtea]] 13551 33021 2005-05-28T06:53:12Z Borbouze 21 La bounante, à Graide. La bounante, à Graide. 13552 34039 2005-07-07T13:39:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houp !</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hou-houp !</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>hou-ou-oup !</B></FONT> [mot-criya] criyaedje di djins po houkî ene sakî k' on n' sait nén wice k' il est. <I>Hou houp ki les omes criyèt tertos eshonne</I> ([[J. Calozet]]). Parintêye : * [[Motî:houprale|houprale]] * [[Motî:houpler|houp(l)er, houp(l)åd]] ---- * [[mot criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]]. 13553 33023 2005-05-29T00:04:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpler]] 13554 33024 2005-05-29T00:05:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpler]] 13555 33025 2005-05-29T00:05:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpler]] 13556 33026 2005-05-29T00:06:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpler]] 13557 33027 2005-05-29T00:07:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpler]] 13558 47618 2005-12-18T19:52:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houpler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>houper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> houkî po s' fé ôre d' ene sakî k' est pierdou tot criant [[Motî:houp|hou-houp!, hou-ou-oup!]]; li minme tot djåzant d' ene sakî k' est må prin. <span lang=fr>F. crier, hurler, appeler (au secours).</span> <B>2.</B> criyî, tot djåzant d' on [[Motî:tchafô|tchafô]]. <span lang=fr>F. crier, hululer.</span> <B>3.</B> [[Motî:xhaxhler|xhaxhler]] (rire foirt). <I>Dji pormoennéve li gamén dins ene mwaye et l' Djislinne houpéve tot rwaitant pol finiesse.</I> <span lang=fr>F. éclater de rire.</span> <B>II.</B> [v.c.] u <FONT COLOR="#ff0000">houpler après</FONT> [v.c.n.d.] houkî (ene sakî) tot criyant foirt. <I>Dji l' a ddja houpé deus côps</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <I>Eco on côp, l' andje do Signeur a houplé Abraham då cir</I> ([[Djeneze]], ratournêye pa [[L. Hendschel]]). <I>Les tienes covrous d' bwès fijhît les cwanses di houpler après l' diè d' amour</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <span lang=fr>F. appeler, héler.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol [[mot-criya]] [[Motî:houp|houp!]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houplaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>houpaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebe "houpler" & "houper". <span lang=fr>F. appel (au secours), cri (de détresse), hurlement, hululement, rire bruyant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houplåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>houpåd</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:spér|spér]] ki houke les djins. <span lang=fr>F. revenant.</span> <B>2.</B> sôre di [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]]. <span lang=fr>F. chouette.</span> Ôte parintêye: * [[Motî:houprale|houprale]] ---- * [[tchet-uwant|Dipus d' racsegnes so les tchets-uwants]] 13559 33029 2005-05-30T16:01:55Z Lucyin 16 Des damjheles sont ki s' adjermelèt so on på d' pasteure. (Poitrait saetchî pa Martine Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Des damjheles sont ki s' adjermelèt so on på d' pasteure. (Poitrait saetchî pa Martine Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13560 33030 2005-05-30T16:04:56Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''houpler''' :houplè [S2], houpler [S117], oupler [C100], ouplè [C1], houpeler [E1], hoûpeler [E1], houh'ler [E1], tchouh'ler [E1], nén dins S0. '''houper''' :houper [S117, E1], oupér [O0], oûpér [O0] '''houp(l)aedje''' :oupladje [C1], houplèdje [E1], houpèdje [E1] '''houp(l)åd''' :ouplau [C1], oupaud [O0] 13561 48593 2006-01-03T12:00:23Z Lucyin 16 revoyî esplikêye damjhele 5 a "feu e l' aisse" == Disfondowes == ;damjhele : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dam'jèle</FONT>, dam'hèle, dam'hièle, dam'zèle, dimwazèle / nmwazèle, dumwazèle / nmwazèle, dèmwèzèle / nmwazèle</span>, vî scrijha: <span lang=wa-scripta>damehelle</span>. ;damjhulete : <span lang=wa-feller>damzulète</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;damjhele: dam'zèle [E1], dam'hièle [E1], dam'hèle [E1]; francijhadjes: dèmwazèle [O4], dam'zèle [G208], d'mwèzèle [G208], d'mwazèle [G208], n'mwèzèle [G208], dumwèzèle [G208], dumwazèle [G208], dimwèzèle [G208], dimwazèle [G208], dèmwèzèle [G208], dèmwazèle [G208], damwèzèle [G208], damwazèle [G208]. ;damjhulete: dam'zulète [E1], damezulète [E34] (vormint tos ces prononçaedje la po G208?) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djulete 2005 a 01:05 (UTC) oyi, et seulmint a ''libellule'' (G208, c' est l' ALW). Asteme: l' ALW ni mete nén les cognes des mots ki come li dmandeu les a scrît => pacô, vos avoz les spotchêyes (n'mwazèle), et pacô les dissipotchêyes (dimwazèle), prezintêye come si ç' sereut deus diferinnès disfondowes. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 15 di djulete 2005 a 22:42 (UTC) 5inme sinse po "damjhele": [[feu e l' aisse|''chambrière de foyer'']]; I gn a ene imådje dins l' Haust, a "dam'hièle". [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djulete 2005 a 01:05 (UTC) 13562 61513 2006-06-16T18:39:47Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ru:Стрекоза]] [[Categoreye:Insekes]] [[Imådje:damjheles-adjermelaedje.jpg|thumb|Des damjheles sont ki s' adjermelèt so on på d' pasteure. <SMALL>Poitrait saetchî pa Martine Mahin</SMALL>]] les '''damjheles ''' et les '''monsieus''', c' est ene sôre d' inseke avou cwate grandès aiyes ås fenès dintleures ki volèt come des areyoplanes, todi bén droet, et sins monter ni dischinde, åd dilong des aiwes, et magnî les moxhes. Ele ont ene tiesse come ene makete, et des gros ronds ouys. Leu halene vike dins la' aiwe, et scrote ene cåkêye di biesses, come les [[maclote (biesse)|maclotes]]. Rindjmint : ôre des odonates On fwait l' diferince inte les ptitès [[damjhele (zigoptere)|damjheles]] (dizo-ôre des zigopteres), k' on voet voltî, et les gros [[monsieu (anizoptere)|monsieus]] (dizo-ôre des anizopteres), k' on croeyeut, dinltins el Walonreye, k' il estént foirt dandjreus, et vos plént [[tchôcaedje (macralreye)|tchôkî]], did la leu no d' '''mårtea d' diale''', et co ds ôtes. [[ca:Odonat]] [[da:Guldsmede]] [[de:Libellen]] [[en:Odonata]] [[eo:Libelo]] [[fi:Sudenkorennot]] [[fr:Odonata]] [[he:שפיראים]] [[it:Odonata]] [[ja:トンボ]] [[lt:Žirgeliai]] [[nl:Libellen]] [[no:Øyenstikkere]] [[pl:Ważki]] [[pt:Odonata]] [[ru:Стрекоза]] [[sl:Kačji pastirji]] [[sv:Trollsländor]] 13563 33033 2005-05-31T10:16:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovresse]] 13564 33034 2005-05-31T10:17:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovresse]] 13565 33035 2005-05-31T10:18:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovresse]] 13566 33036 2005-05-31T10:18:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovresse]] 13567 50229 2006-02-08T12:06:35Z Lucyin 16 fråze po "lovrin" = wandion <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovresse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:lexhe|lexhe]] di leu. <span lang=fr>F. louve.</span> <B>2.</B> feme nén comifåt ki coûtche avou tertos. <span lang=fr>F. dévergondée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lovresse</FONT>, lovtresse, louvresse, loûvtresse, leuvresse, lëvresse, louvesse</span>. Etimolodjeye: bodje <span lang=wa-vi>"lov-"</span>, do bodje latén <span lang=la>"lup"</span> ([[Motî:leu 1|leu]]). On dit eto: [[Motî:leuve|leuve]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovea</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> djonne di leu. <span lang=fr>F. louveteau.</span> <B>2.</B> [[Motî:tiket 2|tiket]] des tchéns, e sincieus latén <I><span lang=la>Ixodes ricinus</span></I>. <span lang=fr>F. tique.</span> <B>II.</B> [no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Louveau, Louvau, Louvaux, Louviau, Louviaux, Louvieaux, Louvet</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> fosse ås leus, u ås singlés. rl a: [[Motî:El Lovire|El Lovire]]. <span lang=fr>F. fosse à loup.</span> <B>2.</B> trô d' on leu, la kel lovresse a ses djonnes. <span lang=fr>F. tannière.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lovire (fosse ås leus, trô ås leus). <span lang=fr>F. fosse, tannière.</span> <B>2.</B> niyeyes di loveas. <span lang=fr>F. famille de loups.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Lovreye:</FONT> <span lang=wa-fell>(Disfondowes: Al Louvrîe)</span> no d' plaece di [[Motî:Glaireuse|Glaireuse]]. <B>3.</B> shijhe la k' on coûtche tertos eshonne. <span lang=fr>F. soirée de débauche, parthouse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovisse</B></FONT> [addj.] [[Motî:golafe|golafe]] (ki magne come on leu). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovrinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj. purade padrî] a vey avou l' leu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;trô lovrin:</FONT> pitite [[Motî:bawete|bawete]] k' on fjheut padrî, dins les toets di strin k' alént cåzu disk' a tere, po vey s' i gn aveut pont d' leu k' arivént pa padrî l' måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lovrinne fosse:</FONT> [[Motî:fosse|fosse ås leus]]. <B>II.</B> [o.n. & addj.] [[Motî:waeraxhe|waeraxhe]] efant, [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]] djonne, [[Motî:wespiant|wespiant]] gamén (come on leu [[Motî:leu 1|leu]] des bwès). On dit eto: [[Motî:aplopin|aplopin]], [[Motî:rouflåd|rouflåd]]. <span lang=fr>F. garnement, sauvage.</span> <B>III.</B> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:wandion|wandion]]. <I>Nén onk des noveas n' a doirmou del nute : pûs, pouces, lovrins </I>([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. punaise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;crås a s' panse come on lovrin:</FONT> crås, ki magne bråmint. <span lang=fr>F. gras, gourmand.</span> <B>2.</B> trô lovrin. <span lang=fr>F. lucarne, tabatière.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lovrin, -in.ne</FONT>, leuvrin, leuvrê, lèvrin, lëvrin</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:lovresse|lov-]]), [[cawete -rin]]. Ôte parintêye (avou [[candjmint d' cossoune]]) * [[Motî:lofer|lofer, lofete, loftåd, loftreye, loflete, loflote]] * [[Motî:lovtî|lovtî, lovtresse, lovtea]]. Mots d' apacaedje : * [[Motî:lovrin ås naivurons|lovrin ås naivurons]]. * [[Motî:lovrin d' aiwe|lovrin d' aiwe]]. * [[Motî:lovrin d' bwès|lovrin d' bwès]]. * [[Motî:lovrin d' djårdén|lovrin d' djårdén]]. ---- * [[leu|Dipus d' racsegnes so les leus]] * [[wandion|Dipus d' racsegnes so les lovrins (wandion)]]. * [[kimon tiket d' Urope (Ixodes ricinus)|Dipus d' racsegnes sol lovea (tiket)]]. * [[toet di strin|Dipus d' racsegnes so les lovrins (bawetes dins les toets di strin]]. 13568 34354 2005-07-10T13:11:24Z Pablo 5 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;lovresse: lovrèsse [C23, E1, G208], louvrèsse [E1, FE1], lëvresse [G208], lovesse [E203]. ;lovrin: lèvrin [G208], leûvrin [G208, C9, C1, C100, C23], leûvrê [G204, E1]. ;lovea: louvia [C9, C23, O4, G208], leùvia [C23] ;lovire: louvîre [G208], louvière [G208] ;lovreye: louvriye, louvrîe [S117] ;lovisse: lovis' [E1], lovisse [E1] ;lovrin, lovrinne: == Rifondaedje == * Eneviè l' modêye di 2002, dji n' a pus ritnou les parints avou -t- (lovtresse, lovtea); on lzès rmetrè kécfeye avou on viebe lofter = [[Motî:lofer|lofer]]. * Li cawete -rê (''leûvrê'') m' a l' air esse vormint ene disfondowe del cawete -rin : ''leûvrê'' = lovrin = a vey avou les leus. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 31 di may 2005 a 20:09 (UTC) 13569 45533 2005-11-25T20:21:25Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Anzene''' (fr: ''Hanzinne'') est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Florene]]. * Limero del posse: '''5621''' (vî limero '''6282''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 3''' 13570 33040 2005-05-31T21:18:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Lovgneye]] 13571 33041 2005-05-31T21:18:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Lovgneye]] 13572 33042 2005-05-31T21:21:23Z Lucyin 16 Des ceps ås leus (rashonnés pa MH Vander Kaa), (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Des ceps ås leus (rashonnés pa MH Vander Kaa), (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13573 33043 2005-05-31T21:21:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Lovgneye]] 13574 34225 2005-07-08T20:32:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lovgneye</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Lom'gneye</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Louveigné</span>, rebané avou [[Motî:Sprimont|Sprimont]]. Etimolodjeye: pitit no latén <span lang=la><I> Lupinus</I></span> [[cawete -eye]] (da Lupinus). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lovenfosse</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] no di des plaeces d' [[Motî:Ougrêye|Ougrêye]], [[Motî:Hesta|Hesta]], [[Motî:Hermêye|Hermêye]], [[Motî:Djeve|Djeve]]. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Lovenfosse, Lovinfosse</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]], addjectif "lovene" fwait sol pitit no latén <span lang=la><I>Lupinus</I></span> avou l' [[cawete -in|cawete -ene]] + fosse, kéccô avou assaetchance di [[Motî:lovrin|lovrinne]] fosse (fosse ås leus). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lovenvå</B></FONT> [n.pl.] plaece di [[Motî:Yête|Yête]], e <span lang=fr>F. sur louvine veaux.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Louviye</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Djilî|Djilî]]. ---- * [[Lovgneye|Dipus d' racsegnes so Lovgneye]] 13575 33045 2005-05-31T23:39:39Z Lucyin 16 Mape des viyaedjes del Walonreye la k' opn-z a scrît on racontaedje so l' dierin leu k' on-z î a veyou (ajinçné po les coferinces da Marie-Hélène Vanderkaa, poitrait saetchî pa L. Mahin, avou l' åjhmince del pretcheuse) {{licince imådjes Lucyin}} Mape des viyaedjes del Walonreye la k' opn-z a scrît on racontaedje so l' dierin leu k' on-z î a veyou (ajinçné po les coferinces da Marie-Hélène Vanderkaa, poitrait saetchî pa L. Mahin, avou l' åjhmince del pretcheuse) {{licince imådjes Lucyin}} 13576 33046 2005-05-31T23:41:35Z Lucyin 16 Raptitixhaedje d' ene fosse ås leus (ajinçné po les coferinces da Marie-Hélène Vanderkaa, poitrait saetchî pa L. Mahin, avou l' åjhmince del pretcheuse) {{licince imådjes Lucyin}} Raptitixhaedje d' ene fosse ås leus (ajinçné po les coferinces da Marie-Hélène Vanderkaa, poitrait saetchî pa L. Mahin, avou l' åjhmince del pretcheuse) {{licince imådjes Lucyin}} 13577 65987 2006-07-02T16:31:32Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ko:이리]] [[categoreye:biesses ås tetes]] On '''leu''', c'est ene [[biesse ås tetes]], magneuse di tchå, riwaitêye come li ratayon do [[tchén]]. Li frumele si lome '''leuve''', '''lovresse''' u '''lovtresse'''. Les djonnes si lomnut les '''loveas''', '''lovteas''', '''lovtons''' u '''leutons'''. No e sincieus latén : ''Canis lupus''. Famile : [[tchinidîs]]. Li leu esteut ene biesse foirt ricrindowe do vî tins, et k' a leyî bråmint des [[leu (toponimeye)|nos d' plaeces]]. Il a eto siervou po [[sipotaedje|spoter]] les dmorants di sacwants viyaedjes. On ndè djåze eto bråmint dins des [[fåves]]. Dins les croeyances des djins, li cene do [[leu-waerou]] a stî foite, disk' a lanawaire. ''Gn a ossu bråmint des [[Motî:leu 1|ratourneures avou l' ot "leu"]].'' == Tchesse et atrapaedje des leus == [[Imådje:cep_leu.jpg|thumb|Des ceps ås leus]] Dinltins, dins tchaeke [[dutcheye]] u [[conteye]], gn aveut on lovtî : c' esteut eployî d' on conte, d' on duk k' aveut l' droet di fé des tchesses ås leus sol dutcheye. C' esteut sovint les dmanants d' on viyaedje ki dmandént å Cwand , tini ene trake po tchessî les leus (vî papî, 1805) On pleut eto sayî d' apicî les leus pa des [[fosse ås leus|fosses ås leus]]. On lezî meteut eto des ceps. == Li dierin leu del Walonreye == [[Imådje:mape_dierin_leu.jpg|thumb|Les ptits ronds mostrèt la k' on-z a rilevé on racontaedje so l' dierin leu]] Dins bråmint des viyaedjes, on-z a rilevé li date k' on-z a touwé l' dierin leu. Ôtrumint, c' est des racontaedjes k' endè djanut, sins date, mins avou des nos d' djins, et les pondants et les djondants. C' esteut todi dins l' dierinne mitan do 19inme sieke. Sacwantès dates : * 1844 & 1845 : Yopôl Prumî touwe deus leus a [[Sint-Houbert]]. I sont-st epayîs å Rweyål Institut des Syinces Natureles di Beldjike a Brussele. * 8 di decimbe 1958 : C. Blanckart di Surlet endè touwe onk dins les Grand Bwès d' [[Tchini]] (il est å Muzêye del tchesse al [[Li Vå Sinte-Ane|Vå-Sinte-Ane]]. * 1865 & 1866 :A. de Bellefroid d' Oudoumont touwe deus leus a [[Habâ]]. Les tiesses sont-st å tchestea d' [[Epråve]]. * 1886 : Li Conte di Flande touwe deus leus a [[Mûnô]]. I sont-st epayîs å Rweyål Institut des Syinces Natureles di Beldjike a Brussele. * 1887 : J. de Gerlache touwe on leu a [[Bley]]. Il est epayî å [[Muzêye Gåmet]] a [[Vierton]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/leu.html Pådje di scrijhaedjes so les leus did so l' Aberteke] [[ang:Wulf]] [[ast:Llobu]] [[bg:Вълк]] [[ca:Llop]] [[cs:Vlk obecný]] [[da:Ulv]] [[de:Wolf]] [[el:Λύκος]] [[en:Gray Wolf]] [[eo:Lupo]] [[es:Canis lupus]] [[et:Hunt]] [[eu:Otso]] [[fa:گرگ]] [[fi:Susi]] [[fr:Loup (mammifère)]] [[gl:Lobo]] [[got:𐍅𐌿𐌻𐍆𐍃]] [[he:זאב מצוי]] [[ht:Chen]] [[hu:Farkas]] [[io:Volfo]] [[it:Canis lupus]] [[ja:オオカミ]] [[ko:이리]] [[la:Lupus]] [[lt:Pilkasis vilkas]] [[nl:Wolf (dier)]] [[nn:Ulv]] [[no:Gråulv]] [[pl:Wilk]] [[pt:Lobo cinzento]] [[ro:Lup cenuşiu]] [[ru:Волк]] [[simple:Wolf]] [[sl:Volk]] [[sr:Вук]] [[sv:Varg]] [[tr:Kurt]] [[uk:Вовк]] [[zh:狼]] [[zh-min-nan:Lông]] 13578 34305 2005-07-10T11:59:27Z Pablo 5 Fosse ås leu displaecî viè Fosse ås leus [[categoreye:tchesse et pexhe]] [[Imådje:fosse_leu.jpg|thumb|Raptitixhaedje d' ene fosse ås leus <SMALL>(ahesse prezintêye pa M.H. Van der Kaa</SMALL>]] ene '''fosse å leus''' (on dit eto : '''leufosse''' u ene '''lovire'''), c' est on trô, 4 metes fond, avou ene pîce å mitan et on canård å dbout. Li leu aléve sayî d' apicî l' canård, et toumer å fond. Po muchyî l' odeur des djins k' avént schavé l' trô, on meteut des hopeas d' ansene ås cwate coines. Gn a eto sacwants [[leu (toponimeye)|nos d' plaeces ki s' lomnut "fosse s leus"]]. 13579 33049 2005-05-31T23:53:26Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] Pådje po fé ene sinteze des [[toponimeye|nos d' plaeces]] a vey avou les [[leu]]s. == Plaeces dins les viyaedjes la k' on a veyou on leu. == * Li Tchamp do Leu : a [[Bley]]. * Li Corti l' Leu : al [[Viye Såm]]. * al Fontinne do Leu : a [[Cugnon]]. * Rouwale des leus : a [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]]. * Li [[Poerî (toponimeye)|Poerî]] å Leu : a [[Torgni]] * Li Tiyoû å Leu : a [[Oufalijhe]]. == Bwès et fagnes k' i gn aveut des leus == * Håye ås leus : a [[Telin]]. * Al Virêye ås leus : a [[Hôt-Fayis]], a [[Poitchrece-e-l' Årdene]]. * Li Fagne do Leu : a Rmiene ([[Vå-so-Seure]]) == Trôs u dessin dins des rotches == * Al Gueuye do Leu : a [[Bastogne]]. * å Trô do Leu : a [[Dåssoû]], a Vissoûle ([[Oufalijhe]]), a [[Grand Haleu]]. * Voye do Trô do Leu : al [[Viye Såm]]. * Dos do Leu : a [[Bouyon]]. == Fosse ås leus (fwaites pås djins) == * Al fosse ås Leus : a [[Transene]], a Vecmont dé ([[Li Rotche|l' Rotche]]), a [[Habai]]. * Leufosse: * li viyaedje d' [[El Lovire]]. * Al Louvreye (la-minme: ''al Louvrîe'') a [[Glaireuse]]. == avou l' mot "Leuve" == * Li Fagne del Leuve : a Grand-Sårt ([[Lierneu]]). * Al Leuve : en [[Åfontinne]]. * Li Håye al Leuve. == avou "lovtea" == * [[Lovteamont]]. 13580 33050 2005-05-31T23:54:36Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">Lovteamont</B></FONT> [n.pl.] hamtea di [[Motî:Faiviè|Faiviè]], e F. <span lang=fr>Louftémont</span>. Sipotaedje des djins : les [[Motî:leu 1|Leus]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] : [[Motî:lovtea|lovtea]] mont, mont å lovtea. ---- * [[Lovteamont|Dipus d' racsegnes so Lovteamont]] 13581 54048 2006-04-08T08:06:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Kurt Adam]] [[categoreye:doûcès croeyances]] On '''waerleu''', u on '''leu-waerou''', c' esteut èn ome ki s' candjive a leu, et fé do mås ås djins. == Istwere del croeyance == Dinltins, bråmint des djins croeyént ås waerleus. Traiter ene sakî d' waerleu, c' esteut po-z esse ametou å tribunå. Gn a yeu des sfwaits procès å 17inme sieke. == Sipårdaedje des contes di waerleu el [[Walonreye]] == Claire Pahaut a studyî les viyaedjes del Walonreye la k' gn aveut des contes di leus-waerous. [[cs:Vlkodlak]] [[da:Varulv]] [[de:Werwolf]] [[en:Werewolf]] [[eo:Lupfantomo]] [[es:Hombre lobo]] [[et:Libahunt]] [[fa:گرگمرد]] [[fi:Ihmissusi]] [[fr:Loup-garou]] [[he:איש זאב]] [[it:Licantropo]] [[ja:狼男]] [[lt:Vilkolakis]] [[nl:Weerwolf]] [[no:Varulv]] [[pl:Wilkołak]] [[pt:Lobisomem]] [[ru:Оборотни]] [[sk:Vlkolak]] [[sv:Varulv]] [[tr:Kurt Adam]] [[uk:Вовкулак]] [[zh:狼人]] 13582 33052 2005-05-31T23:56:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovtî]] 13583 33053 2005-05-31T23:59:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovtî]] 13584 33054 2005-05-31T23:59:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovtî]] 13585 33055 2005-06-01T00:00:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:lovtî]] 13586 34219 2005-07-08T20:16:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovtî</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) eployî d' on conte, d' on duk k' aveut l' droet di fé des tchesses ås [[Motî:leu 1|leus]] sol dutcheye. <span lang=fr>F. louvetier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovtreye</B></FONT> [f.n.] touwaedje des måfjhantès biesses (leus et singlers). <span lang=fr>F. louveterie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovtresse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:lovresse|lovresse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovtea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>lovton</B></FONT> [o.n.] [[Motî:lovea|lovea]]. Loukîz a: [[Motî:Lovteamont|Lovteamont]]. Bodje: * [[Motî:louve|louve]] ---- * [[leu|Dipus d' racsegnes so les leus]]. 13587 34218 2005-07-08T20:13:08Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;lovtî: loûv'tî [E1], louf'tî [E1] ;lovtreye: loûv'trèye [E1], Louvtrêye [E34, (no d' plaece)] ;lovtresse: loûv'trèsse [E1] 13588 34355 2005-07-10T13:11:26Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;leu: leû [G208, E1], leûp [E1], leu [G208], leup [C1, C100], leù [C9], leùp [C23] ;leuve: leûve [G208, C1], loûve [G208], louve [E1]. ;leuton: leùton [C9] 13589 33059 2005-06-01T00:06:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:leu 1]] 13590 33060 2005-06-01T00:07:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:leu 1]] 13591 34358 2005-07-10T13:15:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leu-waerou</B></FONT> [o.n., pl. des leus-waerous] [[Motî:waerleu|waerleu]]. <I>Adon, del nute, vo les ci vnous Criyant come tos leus waerous</I> ([[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne|Paskeye sol sidje di Viene]]). <I>Por zels, on mwaisse di scole esteut-st on spawta, on spér, on leu-waerou; et les scoles, des vraiys prijhons</I> ([[H. Forir]]). ---- [[waerleu|Dipus d' racsegnes so les leus-waerous]] 13592 34352 2005-07-10T12:46:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[leu-waerou]] 13593 34359 2005-07-10T13:17:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerleu</B></FONT> [o.n.] (doûce croeyance) ome ki s' candje a leu, et fé do mås ås djins. <I>C' est ddja tolminme on pô drole di vey èn efant ki n' a pont d' ådje si plaire a-z ôre totes les shijhes des cayets d' macralreye u des contes di waerleus</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:leu-waerou|leu-waerou]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] bodje [[Motî:waeraxhe|waer-]] + [[Motî:leu 1|leu]], ewaerant leu. ---- [[waerleu|Dipus d' racsegnes sol waerleu]] 13594 44816 2005-11-16T19:56:59Z Lucyin 16 [[categoreye:bastimints]] [[Imådje:toet_strin_novea.jpg|thumb|On toet di strin al nouve môde (Daenmåtche, 1978)]] On '''toet di strin''', c' est on toet k' est fwait avou do strin di [[swele| rgon]], metou e ptitès djåbes k' on lome [[wå]]s. == Fijhaedje do toet di strin. == Po fé on toet di strin on dveut rclawer des pîces di tchinne so les tchvirons, tos les 30 cintimetes, so tote li lårdjeur do toet, del mwaisse-viene disk' al sovronde. Dinltins on n' les clawéve nén: on les loyive avou des håres, ubonbén avou des fåssons di rgon. Des ôtes covreus fjhént tni les pîces après les tchvirons avou ene broke di bwès k' on bråyléve comifåt. Tchaeke rîlêye di pîces di tchinne sierveut po on rang d' wås. Po cmincî on toet di strin, on fwait l' wimbire: c' est l' boird do toet sol costé, sol volé. C' est totès ptitès toirtchetes di strin ki sont atnowes avou des håres après l' prumî tchviron. Après, on les a loyî avou fi d' årca. On va rapîter sol wimbire avou l' prumire djivêye di strin. (Ene djivêye c' est ene binde di wås, 70 cm lådje. On dit eto on trait, on djén, ene bate, ene voye, u on wå.) Insi on fwait des voyes do dzo do toet disk' al mwaisse-viene. Les wås metou ådzo, on les lome les pî-wås. I dvèt esse beazè stocaesses, ca c' est par la ki tote li plouve va tchaire djus do toet. C' est zels ki fjhèt l' paene do toet. Insi cwand l' pî-wå est tot fwait, on disloye dissu. On håynêye si wå todi l' cou al valêye. Cwand les covreus ont drovi leus wås po fé on djén, el fåt tni astok avou ene baguete k' on mete djusse djondant les pîces di tchinne et k' on loye dissu co todi avou des håres u do fi d' årca. C' esteut des baguetes di så u d' havurna. Mins divant di tni les wås astok, i fåt k' les cous soeyexhe bén rpikés dins les påtes do djén di dzo. Po ça, li covreu a ene usteye k' on lome ene tchesse (on dit eto: on tchesse-paye). C' est tot bounmint on gros boket d' plantche, 60 cm long et 40 cm lådje, avou ene pougneye so li dzeu. Gn aveut eto on pus grand modele, avou on long mantche. Avou l' tchesse-paye, on tchokéve sol cou do wå, po ewaler les traits. Si on n' rapåméve nén bén les wås, on-z aveut des gotires ki s' metént inte les djivêyes. Cwand les covreus arivént al copete, al mwaisse-viene, i metént l' dierin wå l' cou e l' air. I n' dimoréve pus k' a fé l' fiesse do toet. On meteut sovint des rtournés waezons al copete, po k' i n' plouve nén. Tot l' tins do fjhaedje do toet, les mandayes k' estént ådzo arindjént leus wås dressés sol volé, et les passer onk a onk a fwait k' les covreus avancént. == Adjinçmint d' on toet di strin. == Les toets di strins n' ont pont d' atchenå. Eto, on fjheut on ptit royea al tere, ene pitite corote po n' nén aveur ene fagne divant si dvant d' ouxh. Sol dirî do bastimint, les toets di strin alént cåzu disk' a tere. Eto, on leyive todi ene pitite bawete po vey pa padrî. On l' loméve li '''trô do leu''', u l' '''trô [[Motî:lovrin|lovrin]]''', u l' '''lovrin''', pask' on djheut k' c' esteut po vey s' i gn aveut pont d' leus k' arivént ataker l' måjhone pa padrî. == Etertinaedje d' on toet di strin.== I faleut tofer etertini on toet di strin, ca gn a rade des gotires. Adon, on houke li covreu ki vént rfé les gotires. Il a des toirtchetes di rgon et endè tchôke la k' gn a des gotires. Après, i rewale li strin, todi avou l' tchesse. Mins t' as bea rapîçter, après kékès anêyes, i fåt rfé l' toet. Insi, dins les papîs d' louwaedje des måjhons do vî tins, gn aveut sovint ene clawe ki djheut ki c' esteut å cinsî di rfé l' toet, boket pa boket. Metans dins on contrat d' 1750: :''Li prindeu s' oblidjrè a mete deus cints d' wås sol toet, tins di s' bay di troes ans.'' == Istwere des toets di strin == Les dierins toets di strin po les måjhons "normåles" datnut del kimince do 20inme sieke. A Transene, on rifjheut co les toets di strin e 1925, 1930. A Longuiè, metans, li dierin toet si strin a stî dismantchî e 1950, po esse replaecî pa on toet di schayes. Les djins d' mestî ki savént fé les toets di strin ont fwait les dierins po rcovri des u des moyes di four. On-z a co fwait co der toets di strin el Flande et dins les Payis do Nôr disk' ås anêyes 1970. Mins c' esteut po des måjhons d' ritches ki vlént basti come divinltins. Adon on meteut on spès plastik inte les tchvirons et les wås. == Sourdants == * [[Jean-Marie Pierret]], ''La maison rurale'', teze a l' [[UCL]], 1972, pp 158-172. * [[Lucien Mahin]], eredjistrumint da Albert Mahin, (skepyî e 1922), 1994. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/viyes-tecnikes.html#toets On tecse so les toets di strin] 13595 33065 2005-06-01T11:11:33Z 218.228.246.243 please update it! Hi, would you like to update this message with [[m:Elections for the Board of Trustees of the Wikimedia Foundation, 2005/En]] and if possible, translate it? Cheers, [[m:User:Aphaia]] 1î d'&nbsp;djun 2005 a 11:11 (UTC) 13596 34361 2005-07-10T13:31:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siclatchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esclatchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sclatchî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:rexhe|rexhe]] tot d' on côp, tot djåzant d' on foirt brut. <I>Ele ni voet k' des copes ki toûrnèt, Des rires ki sclatchnut come des fuzêyes</I> ([[R. Vanorle]]). <span lang=fr>F. éclater, fuser.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:clatchî|clatchî]], refoircixhante [[betchete s(i)-]]. 13597 33067 2005-06-02T10:42:24Z Lucyin 16 Codjowaedje lodjî displaecî viè Codjowaedje waitî #REDIRECT [[Codjowaedje waitî]] 13598 33068 2005-06-02T13:55:10Z Lucyin 16 Eglijhe di Bayamont (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Bayamont (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13599 33069 2005-06-02T13:57:30Z Lucyin 16 tchapele del Gåre di Graide (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} tchapele del Gåre di Graide (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13600 33070 2005-06-02T13:59:46Z Lucyin 16 Eglijhe d' Atrivå (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe d' Atrivå (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13601 33071 2005-06-03T13:55:11Z Lucyin 16 poitrait da Claudine Mahy (diviè 2002) poitrait da Claudine Mahy (diviè 2002) 13602 59247 2006-06-02T20:11:05Z Pablo 5 leyminem -> leye-minme [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Mahy]] [[Imådje:Mahy poitrait.jpg|thumb|Poitrait d' Claudine Mahy, e 2002]] '''Claudine Mahy''' a skepyî diviè 1943. C' esteut ene tchanteuse e walon, ki fjheut totes ses tchansons leye-minme. Ses tinmes estént kécfeye classikes : c' esteut des tchansons po rire come "dj' a fwin" u des sovnances do vî tins come "[[houyire|li kénket d' houyeu]]". Ele a eto rindou bon dvwer a s' payis d' [[Tchålerwè]] et d' [[Djumet]]. [[Imådje:mahy_memeloubaurd.jpg|thumb|Sitroete plake avou l' tchanson "Mémé Loubård"]] [[Imådje:Mahy_concert.jpg|thumb|100px|Afitche d' onk di ses concerts]] Mins ele sava eto paskeyî so des sudjets modienes : li sida; les djonnes "loubårds", l' evoyaedje des [[guere di Yougoslaveye|"Casques bleus" el Yougoslaveye]]. Elle ratournéve leye-minme ses tchansons e francès, et tchantéve dins les deus lingaedjes Costé muzike, ele fourit ene des prumire a-z asprouver l' walon dins del musike [[blouze]]. Elle fijheut des [[stroetès plakes]] avou des tchansons e francès ey e walon. Ele djåzéve voltî walon avou les waloneus (çou k' est foirt råle emey les tchanteus e walon). Di s' mestî, ele tineut botike, dins les mousmints. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.claudinemahy.com/ Si waibe] (e francès) 13603 59907 2006-06-08T10:44:19Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Sitroete plake avou l' tchanson "Mémé Loubård", da Claudine Mahy == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13604 33074 2005-06-03T13:58:29Z Lucyin 16 Afitche d' on concert da Claudene Mahy Afitche d' on concert da Claudene Mahy 13605 34390 2005-07-10T14:19:10Z Pablo 5 13606 57567 2006-05-21T05:46:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Assata Shakur]] '''Assata Shakur''' (vinowe å monde come '''JoAnne Deborah Byron Chesimard''', li [[16 di djulete]] [[1947]] a [[Noû York]]) a stî ene militante des [[Black Panther Party|Noerès Panteres]] po les droets des Noers ås [[Estats-Unis]]. Elle a stî porshuvowe på FBI eyet ametowe d' aveur touwé on policî eyet èn ôte militant, mågré li manke di prouves, ele fourit codånêye al prijhon tote si veye. Après aveur corou evoye e 1979 Assata vike come rifudjeye politike a [[Cuba]] dispoy 1986. A Cuba elle a scrît si oto-biyografeye, ''Assata: An Autobiography''. ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://www.assatashakur.org www.AssataShakur.Org] *[http://panafrican.tv/index.php?cPath=23_37 www.PanAfrican.TV] *[http://www.allhiphop.com/editorial/?ID=257 Open letter from Assata Shakur] [[de:Assata Shakur]] [[en:Assata Shakur]] [[es:Assata Shakur]] [[it:Assata Shakur]] 13607 34391 2005-07-10T14:22:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Robert Van Orle]] 13608 33078 2005-06-03T23:11:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bawyî]] 13609 33079 2005-06-03T23:20:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Johan Viroux]] 13610 34427 2005-07-10T14:59:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawaite</B></FONT> [mot-criya] <B>1.</B> mostere k' on nd a d' keure. <I>Bawaite! ci n' est k' des mintreyes!</I> <I>On a rovyî do lyi dmander douvént k' on loméve si binde "les bribeus d' toubak"; bawaite! ci serè po èn ôte côp</I> ([[L. Mahin]]). <I>Bawaite, inocin! Vola, ça mi rvént C' est l' tite ki dj' a scrît So on tiket d' tram, padrî</I> ([[S. Quertinmont]]). Loukîz a: [[Motî:bawich|bawich !]], [[Motî:ba|ba !]]. <span lang=fr>F. bah, bof.</span> <B>2.</B> mostere k' on n' a nén çou k' on ratind, k' on n' croet nén kel fråze di dvant (u d' après) si va passer. <I>Bawaite! i n' vénrè nén, il est trop couyon!</I> <I>Lu, payî ene toûrnêye? bawaite, i n' pout bén må!</I> <I>Dj' esteu reclôs dins l' mene; dji criyeu, dji rboerléve come on vea, dji tapéve come on sot so les bwejhaedjes; bawaite; gn a rén ki respondeut!</I> ([[J. Fauconnier]]). <I>C' esteut ene bele cacaye, ci revey la; bawaite! gn aveut tot ki rexheut foû</I> ([[J.F. Brackman]]). Loukîz a: [[Motî:bernike|bernike]]. <span lang=fr>F. bof! peine perdue! Fichtre!.</span> <B>3.</B> mostere li [[Motî:sibarmint|sbarmint]], avou kécfeye on rprotche. <I>Bawaite! gn aveut rén d' d' ôte a fé ki d' aler mete ene buvete lavola!</I> <I>Dji contéve l' inviter al dicåce; bawaite! vo l' la moirt!</I> <I>Les condjîs, cwand ça comince, on a l' idêye k' i n' finiront djamåy; bawaite! Ça court, ça file, ça passe co pus roed k' el vint d' bijhe!</I> ([[G. Fay]]) <span lang=fr>F. ça alors!, que du contraire! Tu penses!.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bawêt'</FONT>, bawîte, binwêt', bamwé</span>. Etimolodjeye: etroclaedje di [[Motî:ebén|bén]] [[Motî:waitî|waite]]! | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawaite ki</B></FONT> [aloyrecire] mostere li sbarmint. <I>Bawaite k' i va moussî el bele plaece sins tirer ses solés!</I> <span lang=fr>F. on parie que, il est capable de.</span> Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]], [[Fumwè]], [[Basse-Årdene]]. ---- * [[mot-criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]]. 13611 33081 2005-06-03T23:24:44Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : bâ-wèt' [O0,O2]; bâwèt' [O3,O4], bin wête ! [S117], bamwé [S117], nén dins [C8]. 13612 33082 2005-06-03T23:25:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Stéphane Quertinmont]] 13613 33083 2005-06-03T23:26:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean Fauconnier]] 13614 33084 2005-06-03T23:26:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-François Brackman]] 13615 33085 2005-06-03T23:30:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bawich</B></FONT> [mot-criya] [[Motî:djans|djans !]]. <I>Bawich ! ça n' est nén l' vraiy !</I> <I>Bawich ! Il est ddja la ? </I> <I>C' est l' emocion. :: Bawiche ! rimetoz vos</I> ([[H. Pétrez]]). <I>Ene ôte ki leye åreut tchawté avou s' vijhén; bawich ! trop åjhey hin, ça </I> ([[Chantal Denis]]). Loukîz a : [[Motî:bawaite|bawaite]]. <span lang=fr>F. bah, tiens.</span> Coinrece [[Coûchant walon]]. 13616 43771 2005-11-10T15:41:37Z Pablo 5 {{djermon motî|wadji|<hr>i manke li definixha po '''wadje'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>wadjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>1.</B> egadjî on pari. <I>Wadje ki l' gamén pasrèt dins totes les basses!</I> <I>Ti wadjes?</I> <I>Dji vou bén wadjî k' il ere å corant.</I> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si fé wadjî</FONT>: esse pris, esse a l' [[Motî:aminde|aminde]], si fé [[Motî:ramasser|ramasser]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>wadjî, gadjî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wadje</B></FONT> [f.n.] 13617 59228 2006-06-02T19:18:49Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Aiwe del Walonreye]] A [[Bayamont]], '''les Goteas''', c' est l' no des tchamps djondant on ptit sourdant di kékes cintinnes di metes ki vijhene avou les Fontinnes. Primitivmint, li voye di Bayamont a [[Nayômé]] fijheut on crotchet po laixhî l' sourdant d' costé, pask' il esteut fagneus. 13618 33088 2005-06-04T21:02:26Z Alvaro 69 [[:m:User:Alvaro]] [[:fr:Utilisateur:Alvaro]] [[:m:User:Alvaro]] [[:fr:Utilisateur:Alvaro]] 13619 34501 2005-07-10T22:08:09Z Pablo 5 Dji m' dimande si c'est l' boune cogne di scrijhaedje "Swar-". U bén, n' poreut-i nén esse "Soir-" copurade? Si ç' sereut l' 2e cogne, ça ouxhreut a vey co avou Soirêye (Sorée), Sorinne evnd. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 4 di djun 2005 a 21:58 (UTC) :Dji n' croe nén, on rtrovreut "sor-/soir-" dins les vîs scrijhaedjes. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 10 di djulete 2005 a 22:08 (UTC) 13620 33090 2005-06-05T18:30:06Z Borbouze 21 Eglijhe dul Vatchrie. Eglijhe dul Vatchrie. 13621 33091 2005-06-05T18:41:50Z Borbouze 21 Eglijhe d'Amberloup Eglijhe d'Amberloup 13622 33092 2005-06-05T18:54:19Z Borbouze 21 Eglijhe du Séviscourt Eglijhe du Séviscourt 13623 33093 2005-06-05T20:35:21Z KokoBot 88 Hi, I'm Kokobot, and [[nl:Gebruiker:Koko]] uses me. I do a lot of work on and interwiki changes on foreign wikipedias. At this moment I'm asking for a Botstatus on meta, so I don't appear in the recent changes. If there are any problems with the editing I did, please tell me. --KokoBot 21:46, 1. Jun 2005 (CEST) 13624 33094 2005-06-05T20:36:05Z KokoBot 88 Hi, I'm Kokobot, and [[nl:Gebruiker:Koko]] uses me. I do a lot of work on and interwiki changes on foreign wikipedias. At this moment I'm asking for a Botstatus on meta, so I don't appear in the recent changes. If there are any problems with the editing I did, please tell me. --KokoBot 21:46, 1. Jun 2005 (CEST) 13625 55185 2006-04-28T08:06:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Waterloo]] '''Waterlô''' (nl & fr: ''Waterloo'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province do Braibant walon]]. [[Imådje:Waterloo Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 29.003 ([[2004]]) * Limero del posse: '''1410''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 21''' * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 21,03&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.379,25 djins/km² A cåze des ebagants Walons et Flaminds el Amerike, gn a co 2 veyes ki s’ lomnut todi Waterlô: ene al [[Wisconsene]], l’ ôte å [[Michigan]]. == Istwere == Å [[12inme sieke]], li covint da Foresse aveut des teres a Waterlô, çou k’ a stî metou so papî e 1245 pal [[påpe Inocin IV]]. E 1410, li [[dutcheye do Braibant|duk braibanteu]] Toene di Borgogne a leyî ndaler sol hiede do viyaedje sacwantès biesses da lu: 30 vatches, 12 tchivås, 2 cavales et 25 pourceas. Adon li hiede a stî vindowe po bråmint des cwårs. Li cinse a stî bouxheye el timp del bataye do 18 di djun 1815, et esse distrujhe e 1818. Mins cisse fameuse [[batreye di Waterlô]] la n' s' a nén passé a Waterlô minme, mins purade dins ene plinne tot a costé, sol teritwere di [[Brinne-l'-Alou]]; çou k' i gn aveut a Waterlô c' esteut l' posse di comandmint inglès. Eto, les rlidjeus ospitålîs ont yeu eto des teres a Waterlô, sol Mont Sint Djhan. Il ont basti sacwantès måjhones, ewou çk’ ons a médyî les coixhîs sôdårs toltimp del bataye. Li [[duk di Wellington]] a metou s’ cwårtî djenerå å mitan do viyaedje, mins on s’ a batou sol Mont Sint Djhan. == Economeye == Les djins estént des cinsîs. D’ après sacwants papîs did 1819 on sait ki les cinsî d' Waterlô conoxhént li culteure alternative, dispårteye so 4 ans. E ç’ timp la i gn aveut a Waterlô on molén a vint, deus bressenes ey ene troyreye. E 1838 ons a metou so pî ene fabrike di souke et co ene ôte di prodûts tchimikes. E 1896 i gn aveut 5 savonreyes, èn ovroe di stofe, 3 ovroes di tchapeas, èn ovroe d’ imprimreye so stofe, 5 ovroes d’ brikes. E 1970, so 17.764 dimorants di Waterlô, 4.217 boutént dvins l’ industreye. Nén lon d' Waterlô, sol comene djondant d' [[Brinne-l'-Alou|Brinne]], i gn a l’ Bosse do Liyon, avou s’ monumint al copete, a l' oneur del bataye di 1815. {{ProvinceBW}} [[da:Waterloo (Belgien)]] [[de:Waterloo (Belgien)]] [[en:Waterloo, Belgium]] [[eo:Waterloo]] [[es:Waterloo (Bélgica)]] [[fi:Waterloo]] [[fr:Waterloo (Belgique)]] [[lv:Vaterlo, Beļģija]] [[nl:Waterloo]] [[no:Waterloo]] [[pl:Waterloo]] [[ro:Waterloo]] [[sr:Ватерло (Белгија)]] [[sv:Waterloo]] 13626 33096 2005-06-06T13:46:15Z Btw 87 --> [http://en.wikipedia.org/wiki/User:Btw http://en.wikipedia.org/wiki/User:Btw] 13627 33097 2005-06-06T23:23:41Z Lucyin 16 li poite di gregne avou l' bawete (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} li poite di gregne avou l' bawete (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13628 33098 2005-06-06T23:29:12Z Lucyin 16 Adjinçnaedje d' ene gregne (ådvins) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Adjinçnaedje d' ene gregne (ådvins) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13629 33099 2005-06-06T23:31:01Z Lucyin 16 Li dvanteure d' ene cinse avou ene batire-hoote: les djaenès båres mostrèt la ki, di l' ôte costé do meur, n a l' cou del gregne (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Li dvanteure d' ene cinse avou ene batire-hoote: les djaenès båres mostrèt la ki, di l' ôte costé do meur, n a l' cou del gregne (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13630 33100 2005-06-06T23:36:48Z Lucyin 16 Poite d' ene batire hôte (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Poite d' ene batire hôte (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13631 37530 2005-08-10T00:32:12Z Lucyin 16 /* L' intrêye */ [[categoreye:bastimints]] [[Imådje:batire-hoote_poite.jpg|thumb|Batire-hôt: li poite eyet l' rampe]] Ene '''batire-hôt''', c' est ene [[gregne]] basteye ådzeu do [[ståve]], dins les cinses metowes so on tiene, et k' on-z î mousse pa padrî di plin pî: End a sacwantes e l' [[Årdene]]. L' advintaedje, c' est kel prumî lét d' djåbes u d' boteas, on l' hene al tere. On wangne, al boune, deus metes di tapaedje å hôt a tchaeke djåbe. Inte li batire-hôt et li ståve k' est ådzo, gn a on [[Motî:tape-cou|tape-cou]]. [[Imådje:batire-hoote_divanteure.jpg|thumb|Li dvanteure d' ene cinse avou ene batire-hôt: les djaenès båres mostrèt la ki, di l' ôte costé do meur, gn a l' cou del gregne]] == Bastixhaedje des batires-hôt.== === Li plantchî. === Li plantchî d' ene batire-hôt esteut fwait d' bwès, å cmince. Å mitan, djusse dizo l' plaece kel tchår va moussî, gn aveut on gros sômî d' bwès, 70 cm sipès, k' aléve do meur di dvant å meur di drî. I pårtixheut li ståve e deus. Des pus ptits sômîs rashiyént dsu, pus des [[Motî:bårea|båreas]] d' tchinne so les sômîs. Al fén, on clawéve des grossès spessès plantches so les tchvirons. I faleut k' ça soye bén sgur po les tchvås. Après, on-z a cmincî a basti e deur. On fjheut on plafond d' brikes, pacô a môde di [[vôssete]]s, inte des pôtreles di fier. Ådzeu, on rtchapéve avou ene coûtche di beton, 5 a 10 cm sipès. === L' intrêye === Li sistinme li pus simpe : moussî d' plin pî pa padrî. Po ça, i fåt kel terén soeye mo e tiene. On pout fé ene '''rampe''' avou des teres, po-z intrer. Ça pout esse eto padvant l' måjhone, s' i l' terin n' est nén clintchî. Mins i n' fåt nén k' ça monte trop roed, ca les tchvås n' î årént yeu seu assaetchî les grossès tcherêyes. Si cisse rampe la ascoxhe on vude, on l' lome purade on '''pont'''. La padzo, on pout rassonrer ene rabôre, u des [[ran d' pourcea|rans d' cushets]], ucobén ene cåve. Si l' toet est trop bas po rmoussî dvins avou des tcherêyes, i faleut fé ene tchapele dins l' toet. == Istwere des batires-hôt == On n' a cmincî a basti des batires-hôt ki diviè 1820, a cmincî på payis d' [[Bastogne]] eyet l' [[Li Tchestea|Tchestea]]. C' est dandjreus des Walons k' avént voyadjî dins les payis d' tienes di l' Urope avou les gueres da [[Napoleyon]] k' ont ramoenné l' plan e l' Årdene. Ene batire-hôt dinéve del valeur a ene cinse, paski ça spårgnive bråmint des foices. Avou l' arivêye des [[shofleuse]]s (diviè 1960) et des [[monte-tchedje]] (diviè 1970), ça a valou moens les poennes di rcandjî tote li cinse po rfé des batires-hôt. On nd a pupont fwait après 1975. == Sipårdaedje djeyografike. == Gn a yeu des batires-hôt k' e l' [[Årdene]] [[province do Lussimbork|lussimbordjwesse]], di [[Mont-l'-ban]] a Bijhe disk' a [[Bouyon]]-[[Åbî]] a Nonne; di [[Libin]] å Coûtchant, disk' a [[Anliè]] å Levant. End a yeu eto sacwants al Bijhe del [[Gåme]] ([[Habai]]). E sacwants viyaedje, gn aveut pus cåzu k' des batires-hôt. Diviè 1965, end aveut 24 a [[Amberlou]] (so 38 gregnes) 20 a [[Longuiè]], mins fok ene a [[Transene]]. El France, on rtrove des batires-hôt dins les payis d' tienes : [[Limouzin]], [[Djura]], [[Åvegne]]. 13632 33102 2005-06-06T23:55:37Z Lucyin 16 [[bastimints]] 13633 34067 2005-07-07T23:50:58Z Pablo 5 13634 59521 2006-06-06T16:17:09Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» [[Categoreye:Istwere]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[Categoreye:Walonreye]] 13635 33105 2005-06-07T20:52:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîce</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e [[Motî:troes|troes]]. <I>Metoz mu ene tîce d' ône di tripes.</I> <I>Li tîce et dmey di cwate, kibén fwait i&nbsp;?</I> (H. Forir). <I>Ki deus Estats (li Noblesse eyet l' Tîce-Estat), pol liberté, si sotnénxhe conte l' Eglijhe&nbsp;! Elle est trop flåwe po nos l' oister; nos avans les deus tîces ki såront rezister</I> (tchanson del Revolution Lidjwesse). <span lang=fr>F. tiers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tîce d' eure:</FONT> vint munutes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tîce di deus eures</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li tîce po deus eures</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on tîce d' eure po deus eures;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">on tîce d' eure divant deus eures:</FONT> 1&nbsp;e.&nbsp;40. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tîce d' eure après deus eures:</FONT> 2&nbsp;e.&nbsp;20. <span class="url">([http://users.skynet.be/lorint/croejh/node60.html Les eures e walon]).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimey tîce:</FONT> [[Motî:shijhinme|shijhinme]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est come on tîce et on dmey tîce ene mitan:</FONT> c' est cabu blanc et blanc cabu (c' est parey), ca 1/3 + 1/6 = 1/2. rl a: [[Motî:Tîce-Estat|Tîce-Estat]], [[Motî:Tîce-Monde|Tîce-Monde]], [[Motî:Tîce-Daegn|Tîce-Daegn]]. <B>II.</B> [f.n.] tîçlete (pitit tchena). <B>III.</B> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">tîce djin</FONT> (mot d' djurisse) troejhinme djin, ki n' a rén a vey avou les deus cis k' on fwait on martchî. <span lang=fr>F. tiers, tierce personne.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tiér, tièr, tchér, tchèr, tîr, <FONT COLOR="#800080"><B>tîs'</B></FONT></span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>tertius</span> (troejhinme). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîçlet</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> <I>a)</I> pitit pwin ki valeut a pô près li tîce d' on grand. rl a: [[Motî:cwårlet|cwårlet]]. <I>b)</I> pwin d' ene live et on tîce di live. <I>c)</I> pwin di troes dinrêyes, [[Motî:frumint|frumint]], [[Motî:oidje|oidje]], [[Motî:rigon|rigon]] (swele). <B>2.</B> nén pår on tîce (des vwès, des djins rapôulés, evnd.). <I>To pous raconter les vôtaedjes come ti vous, to n' arivrès k' a on tîçlet des vwès a l' A.G.</I> <span lang=fr>F. petit tiers, à peine le tiers.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîçlete</B></FONT> [f.n.] (v.m.) <B>1.</B> <I>a)</I> pitit plat tchena a fruts (fraijhes, ceréjhes) d' a pô près l' tîce d' on tchena ordinaire. <I>I m' ont fwait prezint d' ene tîçlete di fraijhes</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. cageot.</span> <I>b)</I> pitit plat tchena po mete li lindje di coir, des fleurs po hiner el porcession, evnd. <I>Dji voe des djonnès båsheles Ås vizaedjes clairs et rozlants; Elle implixhnut leus tîçletes Di fleurs di rôzes, di jasmin</I> (P. Lagrange). <B>2.</B> <I>a)</I> petit tchena avou des ptits aclosteas po fé troes batchreas po les botikîs mete li manoye. <I>b)</I> pitit tchenas a deus u cwate copartimints. <I>c)</I> batch a manoye dins on ridant-caisse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîcete</B></FONT> [f.n.] tîçlete. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tîçler</B></FONT> [v.c.] rimonter d' 33 å cint. <I>Dispoy kékès anêyes, li pris des måjhones a tîçlé</I> (H. Forir). <I>Dispoy les atacaedjes do 11 setimbe, et disk' al fén d' l' anêye 2001, li mzura "Dow Jones" del Boûsse di Noû-York a cåzu tîçlé.</I> <span lang=fr>F. prendre 33%, augmenter d'un tiers.</span> 13636 33106 2005-06-07T20:53:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tîce]] 13637 33107 2005-06-07T20:54:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tîce]] 13638 33108 2005-06-07T20:54:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tîce]] 13639 33109 2005-06-07T20:54:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tîce]] 13640 33110 2005-06-07T21:45:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djalot]] 13641 33111 2005-06-07T21:46:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djalot]] 13642 33112 2005-06-07T21:50:05Z Lucyin 16 poitrait da Jacques Morayns dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier) {{licince imådjes Lucyin}} poitrait da Jacques Morayns dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier) {{licince imådjes Lucyin}} 13643 34516 2005-07-10T22:53:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalote</B></FONT> [addj., padrî u padvant, & o.f.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djalot <B>so</B> ene sakî</FONT>: ki voet evi èn ôte k' a ene sacwè k' i n' a nén, et djéryî après. <I>Il est djalot sor mi, paski dj' a bén reyussi.</I> Loukîz a: [[Motî:djérieus|djérieus, djériveus]], [[Motî:tinciveus|tinciveus]]. <span lang=fr>F. jaloux.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">esse djalot <B>d'</B>&nbsp;ene sakî</FONT>: po èn ome: ki vout nén ki si cpagneye soeye avou des ôtes omes, u årvierdimint. <I>Elle est djalote di si ome.</I> <I>On n' est djalot ki d' çou k' on-z inme.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djalot(e) come ene cwaye, come on tigue, come ene pouce, come on coucou</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;co pus djalote k' ene frumele di sindje:</FONT> foirt djalot(e). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li tchén ki n' est nén djalot di si oxhea, ç' n' est k' ene rosse:</FONT> cwand on voet voltî, i fåt esse djalot(e). <B>3.</B> (imådjreçmint) ki fwait fé parey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a rén d' pus (ou d' si) djalot k' ene båye:</FONT> cwand onk båye, les ôtes båynut avou lu. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"le bâillement est contagieux"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djalot(e)</FONT>,djalos(e), djalous(e)</span>. Etimolodjeye: bodje grek <I><span lang=el>zelos</span></I> (zêle), [[cawete -ot]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalotreus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalotreuse</B></FONT> [addj. purade divant, & o.f.n.] ki saye di rinde les ôtes djalot, tot fjhant l' bea ome (li bele feme). <I>Li vî Zidore vént d' piede si feme; do côp, i vout fé do djalotreus et il a fwait tinde ses tchveas</I> <span lang=fr>F. bellâtre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djalotreus(e)</FONT>, djaltreus(e)</span>. Etimolodjeye: bodje djalot, [[cawete -eus]], ristitchî R, pa assaetchance di [[Motî:djalozreye|djalozreye]]. Minme sourdant etimolodjike: [[Motî:djalozer|djalozer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalotmint</B></FONT> [adv.] tot vlant wårder fok por lu. <span lang=fr>F. jalousement.</span> 13644 33114 2005-06-07T21:54:21Z Lucyin 16 Anonce do prumî pris di ''L'enfant'' (foû abondroets) Anonce do prumî pris di ''L'enfant'' (foû abondroets) 13645 33115 2005-06-07T21:56:32Z Lucyin 16 les frés Dardenne les frés Dardenne 13646 33116 2005-06-07T22:01:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djalozer]] 13647 33117 2005-06-07T22:05:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djalozer]] 13648 34538 2005-07-10T23:18:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalozer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.d.] esse [[Motî:djalot|djalot]] so (ene sakî), ese djalot d' ene sakî. <I>Dji n' a måy djalozé nolu.</I> <I>Gn a tolmonde ki vs djaloze Asteure paski por vos, Po fé ene robe di marieye Dj' a prin l' ôr do solo</I> ([[J. Morayns]]). <span lang=fr>F. jalouser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djalozer so</FONT> [v.c.d.] esse djalot so ene sakî. <I>Les ovrîs djalozèt sovint onk so l' ôte.</I> <B>III.</B> [v.s.c.] esse djalot. <I>C' est on pôve manadje, li feme djaloze.</I> <span lang=fr>F. envier les autres.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje grek <I><span lang=el>zelos</span></I> (zêle), pal voye do latén, et do vî lingaedje d' oyi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalozreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> difåt d' onk (ene) k' est djalot(e). <I>Ene djalozreye di mestî, di feme, di djins.</I> <I>C' est l' djalozreye kel fwait cåzer.</I> <I>I creve di djalozreye.</I> <I>Les djalozreyes n' amoennèt djamåy rén d' bon.</I> <I>C' est målåjhey ki l' estat Olandès façone des priyesses catolikes å mitan del djalozreye des protestants et del dimefiance des catolikes</I> ([[Joseph Houziaux]]). <I>I repete bén seur çou k' a-st oyou dire di s' mame, ca l' djalozreye, come vos l' savoz, est grande å viyaedje.</I> ([[H. Frenay]]). <span lang=fr>F. jalousie, envie.</span> <B>2.</B> sôre di sistinme po clôre les fniesses, avou tos [[Motî:lamea|lameas]]. <span lang=fr>F. jalousie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djalozrèye</FONT>, djalouzrèye, djalouzrîye</span>. Etimolodjeye: [[cawete -reye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalozaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "djalozer". <span lang=fr>F. jalousie, convoitise.</span> 13649 33119 2005-06-07T22:10:02Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''djalozer''' :djalousè [C13], djalozer [E1]; djalouzer [E21]; djaloser [E34]; djalousè [C1]; djalouser [O0, O2] '''djalozreye''' :djaloz'rèye [E1]; djalouz'rèye [E21]; djaloserêye [E34]; djalouserîye [C1, C13, O2]; djalouzrîye [C8]; djalouzrie [C9]; djalous'rîye [O0, O4]; djalouz'rîye [O3] '''djalozaedje''' :djalozèdje [E1]; djalousadje [C1]. 13650 52135 2006-03-20T23:45:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Luc Dardenne]] [[categoreye:Fotografeye et cinema|Dardenne]] [[categoreye:Rilomés Walons|Dardenne]] [[Imådje:dardenne.jpg|thumb|Les frés Dardenne]] '''Luc et Jean-Pierre Dardenne''', c' est deus frés, skepyîs el [[Walonreye]], k' ont prodût sacwants fimes e leu payis, copurade a [[Lidje]]. Il ont yeu deus côps li påme d' ôr (prumî pris) å [[festival di Cannes]], e 1999 avou "Rosetta", ey e 2005 avou ''"L'enfant"'' (l' efant). Les fimes sont fwait e francès. == Hårdêye difoûtrinne == [[Imådje:lenfant_fime.jpg|thumb|Anonce do prumî pris di ''L'enfant'']] * [http://rifondou.walon.org/cinema.html#lefant 150 miyons po fé èn efant] (papî gaztrece sol buddjet do fime "l' Efant"). [[de:Luc Dardenne]] [[en:Luc Dardenne]] [[fr:Luc Dardenne]] [[ja:リュック&ジャン=ピエール・ダルデンヌ]] [[nl:Luc Dardenne]] 13651 34523 2005-07-10T23:01:35Z Pablo 5 [[Categoreye:Årts]] [[Categoreye:Tecnikes]] 13652 33122 2005-06-07T22:15:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jules Feller]] 13653 33123 2005-06-07T22:16:56Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == '''djalot''' :djalot [E1]; djalos [E34]; djalous [E21, C1, O0, O2]; djalou [C8, C9, O3, O4]. '''djaltreus''' :nén dins E1, E34, E212, E213, O100. '''djalotmint''' :djalotemint [E1]; djalosemint [E34] == Rifondaedje == Rifondaedje ''djalo'''s''''' dins l' DTW. Cial, on rtént ene sorwalonde. [[J. Feller]] aveut bén veyou k' i gn aveut la l' cawete -ot. 13654 62409 2006-06-19T17:39:42Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Morayns]] [[Imådje:morayns.jpg|thumb|left|100px|diviè 1965]] '''Jacques Morayns''', c' est l' no d' pene da '''Adolphe Gonda''', k' a skepyî ås Cahotes, a [[Horion-Hozémont]], li [[3 d' måss]] [[1914]]. C' esteut on scrijheu d' [[arimea]]s et d' [[prôze-powezeye]] e walon. Il a eto scrît sawantès pîces di teyåte. Il a eto fwait, avou [[Jules Lempereur]], on [[Motî da Lempereur et Morayns|motî walon francès]], on [[franwal]], ene [[croejhete (grammaire)|croejhete]] et on live di [[codjowaedje]]s di l' accint lidjwès. Morayns fijheut ossu bén avou les soces di Lidjes ki les cenes di Nameur ([[Relîs Namurwès]]), ki d' Tchålerwè [[ALWAC]]. Il a rascodou toplin des pris ås [[bate di scrijhaedje e walon|bates di scrijhaedje]] des [[Les oteurs walons (soce)|oteurs walons]] et do [[Cavea Lidjwès]]. Ses pîces di teyåte ont stî sovint djouwêyes å [[Triyanon]]. End a k' on stî [[pîce djouwêye al radio|redjårbêyes pol radio]]. Djåke Morayns sicrijheut voltî ses dicåçtaedjes e walon. Il est rprins dins l' [[Antolodjeye Fleurs diyalectåles|Antolodjeye "Fleurs diyalectåles"]] (1975). E 1980 «[[La Wallonne]]» eplaida-st ene ramexhnêye di sacwants di ses scrijhaedjes dizo l' tite “Clignetes ås stoeles”. Di s' mestî, il esteut scrijheu e [[francès]]. Il a fwait dipus d' deus cints romans dins l' lingaedje da Voltaire. == Sacwantès ouves da Djåke Morayns. == [[Imådje:morayns_dicaucetaedje.jpg|thumb|Dicåçtaedje do ptit live "les aroyes do cir"]] === Ramexhnêye d' arimeas. === * Li Walonreye el guere ey el påye, Lidje, 1946 * Tåvleas lidjwès, 1953 * Li rozêye so les foyes, (Pris do 50inme aniviersaire des Relîs Namurwès, eplaidî dins [[Les Cayés Walons]], Nameur, 1958 * Viet-Nam, 1965 * Li muroe ås ombions, 1969 * Les limes di pire, 1972 * Pinsêyes walones, 1972 * Li voye des sondjes, 1972 * Rimes po les aveules, 1972 * Sol voye do tins, 1977 === Teyåte === Sacwantès pîces di teyåte sicrîtes pa Djåke Morayns * Alpayide d' Avroe, Arimêye pîce istorike e 3 akes, 1960 * Lu ? - Pîce e 3 akes, 1960 * Li procès, arimêye pîce en èn ake,1971 * Rôlete russe, pîce en èn ake, 1972 * Li stoelî est todi rodje, pîce en èn ake, 1972 * Li loumire, pîce en 3 akes, 1972. * Sint Nicoley, pîce en èn ake, 1972 * Li djoltî, pîce e 3 akes, 1973 * Bazile, pîce en èn ake, 1975. * Li haerna, pîce e 3 akes, 1976 * Li cinse ås cwåres, pice e 3 akes, 1976, redjårbêye pol radio sol tite "Li poite di fier". * Les maclotes, pîce e 3 akes, 1979 * Francene, pîce e 3 akes, 1980 * Prumî amour, [[Comedeye al muzike]] e 3 akes * Si dierin role, pîce e 3 akes, 1980 == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/morayns.html Pådja des scrijhaedjes e walon da Djåke Morayns so l' Aberteke]. 13655 65458 2006-06-28T15:11:37Z Lucyin 16 /* Tchanteus */ [[categoreye:Rilomêyès djins|Bedjes]] [[Categoreye:Rilomés Bedjes|*]] Pådje po les djins k' ont stî rlomés come Bedjes, k' i soeyénxhe [[Walonreye|Walon(e)s]], [[Flande|Flamind(e)s]], purade ki come aloyeyes a ene des redjons do payis. Li situwåcion speciåle des Brusselwès et des Limbordjwès nos a fwait drovi eto des pådjes so les [[rlomés Brusselwès]] et les [[rlomés Limbordjwès]]. == Acteus d' cinema. == * [[Jean-Claude Vandamme]]. == Esportifs. == * [[Jacky Ickx]] * [[Eddy Merckx]] * [[Enzo Scifo]] == Politikîs == * [[Joseph Lebeau]]. * [[Charles Rogier]]. * [[Paul-Henry Spaak]]. * [[Emile Vandervelde]]. == Rwès et rinnes == * li [[royinne Astrid]]. * Li [[royinne Elizabete]]. * li rwè [[Albert I d' Beldjike|Albert I]]. * li rwè [[Albert II d' Beldjike|Albert II]]. * li rwè [[Bådwin I d' Beldjike|Bådwin I]]. * li rwè [[Yopôl I d' Beldjike|Yopôl I]]. * li rwè [[Yopôl II d' Beldjike|Yopôl II]]. * li rwè [[Yopôl III d' Beldjike|Yopôl III]]. == Tchanteus == * [[Jacques Brel]]. * [[Plastic Bertrand]]. * [[Axel Red]]. == Sincieus et djins d' sepiance. == * [[Stanislas Bormans]]. * [[Emile Bordet]]. * [[Edouard Van Beneden]]. == Voyaedjeus == * [[Adrien de Gerlache]]. == Co a classer. == (kécfeye a rmete emey les rlomés Flaminds u Walons). * [[Claude Barzotti]] * [[Benoit Poelvoorde]] * [[Hugo Claus]] == Loukîz eto : == * [[Rilomés Walons]] * [[Rilomés Flaminds]] 13656 52461 2006-03-21T22:40:34Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:Rilomés Flaminds|*]] Pådjes po les rlomés Flaminds. == Cirnaivieus == * [[Dirk Frimout]] == Esportifs. == * [[Kim Klysters]] * [[Rik Van Looy]] * [[Rik Van Steenberghen]] == Sicrijheus == * [[Guido Gezelle]] == Tchanteus == * [[Filip Cauwelier]] == Loukîz eto : == * [[Rilomés Bedjes]] * [[Rilomés Walons]] 13657 44444 2005-11-12T20:57:01Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>isse</B></FONT> [o.n.] (mot d' djeyografe) sitroete binde di tere ki raloye deus teres (deus continints u dzo-continints, li continint a on [[Motî:cåziyea|cåziyea]]. <I>L' Isse di Panama, c' est ene schiråde di tere ki raloye l' Amerike Bijhrece avou l' Amerike Nonnrece.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (tcheyaedje des [[halcrosse cossoune|halcrossès cossounes å coron]]) do F. <span lang=fr>isthme</span>, lu-minme calké do grek pal voye do latén, [[noûmot|2005]]. Pwaire minimom: * [[Motî:hisse|hisse]] Loukîz eto: * [[Motî:-isse|cawetes -isse]] ---- * [[isse|Dipus d' racsegnes so les isses]] 13658 34569 2005-07-11T02:36:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>difén</B></FONT> [f.n.] fene fén. <I>Ci serè bénrade li dfén des vacances.</I> <I>Lacobén k' elle a raparexhou dvant l' difén del såjhon des åbussons</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. fin, bout.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol difén:</FONT> tot al fén. <I>Sol difén, i n' saveut pus djåzer.</I> <span lang=fr>F. vers la fin, dans les derniers temps.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol difén di:</FONT> tot al fén di. <I>Dji rvénrè sol difén do moes.</I> <I>N ava des djins d' Timplou po-z ebaguer eviè l' Wisconsin sol difén do 19inme sieke.</I> <I>Nos esténs sol difén do moes d' djulete et, avou les ôtes tchivås, nos fjhéns payeye, bén påjhirmint, dins nosse sitåve</I> ([[C. Binamé]]). <span lang=fr>F. vers la fin, vers le bout.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol difén del djournêye:</FONT> a l' [[Motî:anuti|anuti]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al difén:</FONT> al fén. On dit eto: al [[Motî:fén|fén des féns]]; Loukîz a: al [[Motî:dilongue|dilongue]]. <span lang=fr>F. à la fin, à la longue.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">difé<SUP>n</SUP></FONT>, difin, dufin, dèfén, dèfé, dëfén</span>. Parintêye : * [[Motî:difiner|difiner]] 13659 34558 2005-07-11T02:10:03Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;difén: difin [C1, C9]; difén [O0]; dèfén [O0]; dœfén [E145] == Rifondaedje == Les mots avou l' betchete d(i)- d' on seul pî n' ont motoit pont d' sipotcheye rifondowe; c' est l' kécfeye et l' cas po [[Motî:difåte|difåte]]. 13660 33130 2005-06-08T22:13:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:difiner]] 13661 33131 2005-06-08T22:14:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:difiner]] 13662 34570 2005-07-11T02:40:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>difiner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] esse a s' [[Motî:difén|difén]], tot djåzant do monde. <I>Gn a l' monde ki dfene</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Les Trouks fijhît djouwer deus menes Si grandes k' i shonnéve e l' eure minme Kel monde difinaxhe di poûssire Di pire, di tere et di foumire</I> ([[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne|Paskeye do sidje di Wîne]]). <I>On ouxhe dit kel monde difinéve Des deus costés, come on tiréve</I> (Paskeye do sidje di Wîne). <span lang=fr>F. finir, cesser, disparaître.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dfiner</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si fé mori. <I>Ele si dfene a tchoûler</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>I s' difene a plorer.</I> <span lang=fr>F. dépérir, s'étioler, se morfondre.</span> <B>2.</B> baxhî, [[Motî:dicweli|dicweli]] di cåze d' ene maladeye. <I>Ele si dfene tot doûçmint</I> ([[E. Dethier]]). <span lang=fr>F. se consumer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)finer</FONT>, d(u)finer, disfiner, d(u)fini (4inme troke)</span>. Etimolodjeye: viebe del prumire troke fwait sol mot "difén". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>difinmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>difinaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfinmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfinaedje</B></FONT> [o.n.] fén (do monde). <I>C' esteut come on dfinmint d' monde.</I> <I>I vlèt kel difinaedje do monde soeye po bénrade.</I> <span lang=fr>F. fin, cessation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)fin'mint, d(i)finèdje</FONT>, d(u)fin'mint, d(u)finih'mint</span>. Coinreces [[Payis d' Lidje]]. ---- * [[difinaedje do monde|Dipus d' racsegnes sol difinaedje do monde]]. 13663 33133 2005-06-08T22:18:54Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == '''d(i)finer''' :d(i)finer [E1] difiner (si) [E170], d(u)finer [E212b], dufinez [E212], d(u)fini [E34], d(u)fini [E21], di(s)finer (si), difiné [E203], difini [E203]. '''d(i)finmint''' :d(i)finemint [E1], difinemint [E170], d(u)finemint [E212b], dufinemin [E212], d(u)finih'mint [E21], ô d'fin'mint [E145] '''d(i)finaedje''' :difinech [E203] == Rifondaedje == Rifondaedje : gn a k' Scius pol mete come parint di "fini", c' est motoit ene flotche. Tos ls ôtes li metnut del prumire troke => viebe fwait sol mot "difén". 13664 33134 2005-06-08T22:20:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diflouwi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [[Motî:flouwi|flouwi]] [[Motî:pår|pår]]. <I>Mågré ki dji les ramouyive tos les djoûs a l' vesprêye, les fleurs do pårtchet diflouwixhént d' soe</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. se flétrir, faner.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. 13665 33135 2005-06-08T22:20:41Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : d(i)flouwi [E1], diflouwi (d'flouwi) [E170], nén dins E34, E212, E21, E145, E213 13666 33136 2005-06-08T22:25:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:digarlocî]] 13667 33137 2005-06-08T22:26:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:digarlocî]] 13668 33138 2005-06-08T22:28:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:digarlocî]] 13670 34575 2005-07-11T02:47:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flayea</B></FONT> [o.n.] usteye des cinsîs did dinltins, fait di deus bwès loyîs eshonne pa ene coide, et k' i bouxhént avou so les [[Motî:djåbe|djåbes]] di [[Motî:dinrêye|dinrêyes]] po lzès bate. <I>Et la l' flayea ki si acope a pierdou on rivet</I> ([[L. Somme]]). <I>Li tere esteut souwêye et plinne di creveures, ossu deure ki l' daegn d' ene heure k' on-z î åreut batou å flayea tot èn ivier</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. fléau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des bresses come des flayeas:</FONT> longous et pindants. <I>Påldene esteut la, avou ses longous bresses come des flayeas, ès schårdêye boke eyet s' kertin rimpli di bounès afwaires a mindjî</I> ([[F. Barry]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">flaya</FONT>, floyê, flayê, flê</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.43. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>flagellu</I></span>" ([[Motî:sicoreye|sicoreye]]). Parintêye : * [[Motî:flayî|flayî]] ---- * [[flayea|Dipus d' racsegnes so les flayeas]]. 13671 34574 2005-07-11T02:47:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flayî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c. & v.c.n.d.] [[Motî:bouxhî|bouxhî]] avou on [[Motî:flayea|flayea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;flayî å roed bresse:</FONT> bouxhî foirt. <I>El bamboula flaye å roed bresse so ene grosse-caisse</I> ([[F. Barry]]). 13672 45449 2005-11-24T08:11:05Z Borbouze 21 [[categoreye:vîs mestîs]] [[Imådje:flayea.jpg|thumb|Posteures ki batnut å flayea]] on '''flayea''', c' est ene usteye des cinsîs did dinltins, fwait di deus bwès emantchîs eshonne pa on corion d' cur, et k' i bouxhént avou so les djåbes di [[dinrêye]]s po lzès bate. Li bataedje å flayea si fjheut purade di l' ivier, sol [[gregne|batire u aire di gregne]]. On djheut kel bateu [[Motî:flayî|flayive]] so les djåbes. Gn aveut sovint deus u cwate bateus ki flayént e minme tins, ça fjheut on brut ki riméve l' ovraedje : tipe et tape et tipe et tape. Cwand c' esteut do [[swele]] po fé des [[toets di strin]], on n' pleut nén bate å flayea. ''Po les prononçaedjes do mot "flayea" e 20inme sieke, riloukîz [[Motî:flayea|e splitchant motî]]. == Les pîces do flayea == * li mantche u [[Motî:mantegne|mantegne]] :1.50-1.80 metes long. * li fier k' est å dbout do mantche : [[Motî:ferome|ferome]] u [[Motî:veroûle|veroûle]]. * L' anea metou å dvout do fier * Li boket ki bouxhe so les grins : li [[Motî:ma|ma]] u l' [[Motî:make|make]] u l' [[Motî:mårtea|mårtea]], u l' [[Motî:bate (no)|bate]] u l' [[Motî:bata|bata]] u l' [[Motî:batire|batire]]: 60 cm long. * Li [[Motî:tchape|tchape]] di cur metowe å dbout do bata. * Li [[Motî:loyeure|loyeure]], u les [[Motî:coriete|corietes]], u l' [[Motî:acope|acope]], u l' [[Motî:acopleure|acopleure]], u l' [[Motî:cur|cur]] : gros [[Motî:corion|corion]] d' cur ki passe deus a troes côps dins l' tchape et dins l' anea, et ki tént les deus mwaissès pîces eshonne. 13673 34589 2005-07-11T18:48:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gloriyete</B></FONT> [f.n.] ahesse des djårdéns, k' est come èn [[Motî:årvô|årvô]] fwait d' ene plante (vegne) k' a crexhou agritcheye après des fyis d' [[Motî:årca|årca]], tinkyîs so des dmeys cekes. <I>Les moxhons sont rivnous avou l' bon tins, dins les gloriyetes</I> (Djan mon l' Cler). <I>Rote pa dzo les tchårnales, divins les grandès gloriyetes schavêyes dins l' coxhlaedje des grands åbes!</I> ([[A. Gauditiaubois]]). On dit eto: [[Motî:galatasse|galatasse]]. <span lang=fr>F. tonnelle.</span> ---- * [[gloriyete|Dipus d' racsegnes so les gloriyetes]] 13674 38253 2005-08-18T20:19:28Z Pablo 5 Galasreye -> Galaçreye (li son /s/ etimolodjicmint d' on "t" si screye "c, ç") <FONT COLOR="#ff0000"><B>Galate</B></FONT> [n.dj.] peupe d' Azeye Mineure (asteure li Turkeye), ki djåzént on lingaedje [[Motî:cele|cele]]. <span lang=fr>F. Galate.</span> Etimolodjeye: grek <span lang=el>galatai</span> ([[Motî:Gålwès|Gålwès]]), pal voye do francès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Galaçreye</B></FONT> [f.n.] payis la k' les Galates viként. <span lang=fr>F. Galatie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>galatasse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:gloriyete|gloriyete]]. <I>Li tchaplete esteut clawêye so on piket d' så k' a rdjetè di ttåtoû, po l' ragaiyi d' ene galatasse</I> ([[R. Painblanc]]). Etimolodjeye: [[cawete -asse]], [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/galatasse.html miersipepieusmint cial (e francès)]. ---- * [[Galates|Dipus d' racsegnes so les Galates et l' Galaçreye]]. * [[gloriyete|Dipus d' racsegnes so les galatasses]]. 13675 33144 2005-06-09T16:41:55Z Lucyin 16 ene gloriyete (djårdéns Gaudi, Barçulone) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} ene gloriyete (djårdéns Gaudi, Barçulone) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13676 38247 2005-08-18T17:06:25Z Lucyin 16 etimolodjeyes [[categoreye:djårdéns et decoråcion]] [[Imådje:gloriyete.jpg|thumb|ene gloriyete (djårdéns Gaudi, Barçulone)]] ene '''gloriyete''' (on dit eto: '''galatasse'''), c' est ene ahesse des djårdéns, k' est come longou årvô fwait d' ene plante k' a crexhou agritcheye après des fis d' årca, tinkyîs so des dmeys cekes. Come plante, on pout mete ene gripante vegne. On pout eto l' fé avou des åbes plantés des deus costés, et taeyîs a l' assulon. ''Loukîz e splitchant motî po saveur l' etimolodjeye des mots [[Motî:gloriyete|gloriyete]] eyet [[Motî:galatasse|galatasse]].'' == Ôtes nos del gloriyete == * tourna, kécfeye li mot k' a stî rprin e [[hongue]] (''torna''). * berçô (calcaedje do francès). 13677 33146 2005-06-09T16:44:14Z Lucyin 16 * [[djårdén]]s * [[decoråcion des måjhons]] 13679 34585 2005-07-11T16:44:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poite-manoye</B></FONT> [o.n., pl. des poite-manoye)] [[Motî:boûsse|boûsse]] avou des potches (wice k' on roistêye ses cwårs). <I>Sins moti, ele aveut metou li rployî biyet e s' pitit poite-manoye</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Dj' a pierdou m' poite-manoye.</I> rl a: [[Motî:poite-foyes|poite-foyes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li poite-manoye va a gayet:</FONT> il est vude (djeu d' mot: poy k' ene vatche ki va a gayet, ele n' est nén plinne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li poite-manoye sint l' toele</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po greter nosse poite-manoye, ns avéns co dandjî d' ene tricoijhe:</FONT> li poite-manoye est vude. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>pwate-manô<SUP>n</SUP>ye, pwète-manô<SUP>n</SUP>ye</B></FONT>, pôrte-manôye, pôte-manôye, porte-manwaye, poûte-manoye, poete-mounoye, pormounoye, porte-mounô<SUP>n</SUP>ye, pormanôye, porte-monè</span>. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe [[Motî:poirter|poirter]] + si coplemint [[Motî:manoye|manoye]], [[noûmot|1850]]. 13680 34602 2005-07-11T20:26:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> totes les sôres di pîces ki sont batowes et d' biyets ki sont-st imprimés dins on metou payis, en on metou trevén. <I>Li dnî, ça a stî, aprume, ene manoye des Romins.</I> <span lang=fr>F. monnaie, argent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;manoye di sindje:</FONT> cwårs ki n' valèt nén grand tchoi. rl a: [[Motî:cwårs|cwårs di schaye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;måle manoye:</FONT> manoye ki n' våt rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rissaetchî s' manoye:</FONT> si rsaetchî d' ene emantcheure. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"tirer son épingle du jeu"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les djins, c' est come les manoyes, elzès fåt prinde po çou k' i valèt:</FONT> dijhêye po payî des ovrîs, u po n' nén rilver li metchansté di sacwantès djins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est rcwerou come del manoye di Påpe:</FONT> c' est ene sacwè d' råle, ki les djins rcwerèt tertos. rl a: [[Motî:manoye do Påpe|manoye do Påpe]]. <FONT COLOR="#0000ff"> &gt;&gt;&nbsp;S' on n' conoxhreut nén l' manoye, on direut k' c' est do blanc:</FONT> (do blanc = di l' årdjint) dijhêye po ene sakî ki fwait l' ritche mins ki n' a pont d' cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse come li viye manoye: ni pus aler:</FONT> dijhêye po ene sacwè ki n' va pus, ene feme ki n' ahesse pus si ome. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dibiter del måle manoye:</FONT> si siervi di manoye ki n' våt rén, di fåsse manoye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kinoxheu(se) di manoyes:</FONT> <I>a)</I> onk (ene) ki fwait dins les manoyes (dins ene banke, al Boûsse, tot ramassant les viyès pîces). <span lang=fr>F. cambiste, numismate.</span> <I>b)</I> onk (ene) ki trove todi l' fén mot d' èn ecramiaedje. <span lang=fr>F. fin limier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate manoye, bateu d' manoye:</FONT> rl a [[Motî:bate 1|bate]], [[Motî:bate manoye|bate manoye]]. <B>2.</B> cwårs di minme valeur k' on pus gros biyet, ene pus grosse pîce. <I>Dj' esténs sins manoye al fén del shijhe.</I> <I>Dji n' a pont d' manoye po vos payî, a moens k' vos soeyîxhe mi candjî on biyet</I> ([[P. Defagne]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé del manoye:</FONT> candjî on biyet conte des pîces. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del pitite manoye:</FONT> des pîces ki n' valèt waire. <span lang=fr>F. mitraille, ferraille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle a del manoye po candjî s' pîce:</FONT> dijhêye d' ene feme ki n' si leye nén dire, copurade cwand k' on lyi conte des asblouwetes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n' candje nén tant et dj' a del manoye:</FONT> djeu d' mot candjî (divni diferin; fé del manoye). <B>3.</B> cwårs k' on dene u k' on dmande po-z aveur on conte djusse. <I>Rindoz m' el manoye. Vos a dju ddja rindou manoye ?</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rinde li manoye del pîce</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">payî del minme manoye:</FONT> si rvindjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete foû manoye:</FONT> atchter disk' a s' dierinne mastoke, sins pupont wårder d' cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' s' a nén metou foû manoye:</FONT> i s' a mostré pice-crosse (rapia). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse [[Motî:djus 2|djus°]] d' manoye.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse come li manoye: passer d' ene mwin a l' ôte:</FONT> dijhêye po les femes ki s' fordinèt. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji lyi rindrè s' manoye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dji lyi rindrè l' manoye del pîce:</FONT> djel rårè, dji m' rivindjrè d' lu (di leye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dj' årè l' manoye del pîce</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">dj' a del manoye a rawè et dj' el rårè:</FONT> dji m' rivindjrè. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">manô<SUP>n</SUP>ye</FONT>, manoye, manouye, manoûye, manwaye, mounô<SUP>n</SUP>ye, mounôye, mounoye, mounwaye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyreye</B></FONT> [f.n.] pitite manoye. <I>Prindans d' l' essince po tote ci manoyreye la; on n' va nén ramoenner tot ça el Beldjike, don !</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">manô<SUP>n</SUP>y'rèye</FONT>, manôyrîye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyince</B></FONT> [f.n.] kinoxhance des viyès manoyes. <span lang=fr>F. numismatique.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ince]], [[noûmot|2005]]. Omonimeye: * [[Motî:manoye 2|manoye]] (f.n.; sôre di rampe) Parintêye : * [[Motî:manoyî|manoyî]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:poite-manoye|poite-manoye]] * [[Motî:manoye do Påpe|manoye do Påpe]] ---- [[manoye|Dipus d' racsegnes so les manoyes d' ouy]]. [[manoyince|Dipus d' racsegnes so les viyès manoyes]]. 13681 33149 2005-06-10T17:07:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:manoye]] 13682 33150 2005-06-11T09:28:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:manoye]] 13683 65268 2006-06-25T22:08:28Z YurikBot 105 robot Modifie: [[cs:Numizmatika]] {{djermon}} li '''manoyince''' (on dit eto: '''numismatike'''), c' est li cnoxhance des [[manoye]]s. Li ci ki s' end ocupe si lome on '''fén cnoxheu, fene kinoxheuse di manoye''', u '''nimismate''' == Sacwantès viyès manoyes des [[Payis Walons]] == === Payis d' Lidje. === [[Nicolas Lequarré]] scrijha tot on sincieus papî sol [[manoye å vî payis d' Lidje]], k' est sovint rwaitî come li prumî scrijhaedje consecant di [[prôze nén racontrece]] e walon. === Bas-Payis Otrichyins. === == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/manoyes.html Li manoye e vî payis d' Lidje] (papî da [[Nicolas Lequarré]]) [[ast:Numismática]] [[bg:Нумизматика]] [[ca:Numismàtica]] [[cs:Numizmatika]] [[cv:Нумизматика]] [[da:Numismatik]] [[de:Numismatik]] [[en:Numismatics]] [[es:Numismática]] [[et:Numismaatika]] [[eu:Numismatika]] [[fi:Numismatiikka]] [[fr:Numismatique]] [[he:נומיסמטיקה]] [[is:Myntfræði]] [[it:Numismatica]] [[ja:貨幣学]] [[lt:Numizmatika]] [[lv:Numismātika]] [[mk:Нумизматика]] [[nl:Numismatiek]] [[no:Numismatikk]] [[pl:Numizmatyka]] [[pt:Numismática]] [[ro:Numismatică]] [[ru:Нумизматика]] [[sl:Numizmatika]] [[sv:Numismatik]] 13684 45534 2005-11-25T20:21:31Z Pablo 5 {{djermon}} Ene '''manoye''' d' on payis, c' est totes les sôres di pîces ki sont batowes et d' biyets ki sont-st imprimés dins ç' payis la, en on metou trevén. Li studiaedje des pîces di manoye et des biyets, ça s' lome li [[manoyince]]. ''Po les ratourneures avou l' mot "manoye", alez s' vey e [[Motî:manoye|splitchant motî]].'' == Sacwantès manoyes d' ouy == == Vey eto == * [[Manoye å vî payis d' Lidje]] [[be:Валюта]] [[de:Währung]] [[da:Valuta]] [[en:Money]] [[eo:Valuto]] [[es:Moneda]] [[fr:Monnaie]] [[gl:Moeda]] [[it:Valuta]] [[ja:通貨]] [[ka:ვალუტა]] [[lt:Valiuta]] [[nl:Lijst van munteenheden]] [[no:Valuta]] [[pl:Waluta]] [[pt:Moeda]] [[ru:Валюта]] [[simple:Currency]] [[sv:Valuta]] [[uk:Валюта]] [[zh:货币]] 13685 34605 2005-07-11T20:37:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] payî ene bistoke, diner ene dringuele. <I>I nos fårè co bén manoyî po les fiesses.</I> <span lang=fr>F. sortir de la monnaie.</span> <B>II.</B> [v.c.] fé divni [[Motî:manoye|manoye]] tot djåzant d' on metå. <I>On-z a manoyî l' årdjint co po meye et meye patacons</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. monnayer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">manô<SUP>n</SUP>yî</FONT>, manoyî, manô<SUP>n</SUP>yi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyresse</B></FONT> [o.n.] fijheu(se) di manoyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fås manoyeu:</FONT> fijheu(se) di fåsse manoye. <span lang=fr>F. faux monnayeur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "manoyî". Loukîz a: [[Motî:bataedje 1|bataedje di manoye]]. <span lang=fr>F. monnayage, frappe, dépense.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoyoe</B></FONT> [o.n.] ovroe d' manoyaedje (plaece wice k' on bate manoye). <I>Dj' a bouté vint ans dins on manoyoe.</I> <span lang=fr>F. atelier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">manô<SUP>n</SUP>ywè</FONT>, manoyeu, manoyû, manoyoû</span>. Etimolodjeye: [[cawete -oe]], [[noûmot|2001]]. 13686 34625 2005-07-11T21:13:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gonxhire </B></FONT> [f.n.] [[Motî:tiene 1|tiene]] (sins cresse) avou des bwès. <I>Les gonxhires si raprepiént des måjhons, po ls ahouwer del nute</I> ([[A. Lovegnée]]). <I>Les omes vikèt a ses pîs, et des belès vegnes racovrèt les pleus k' anoncèt ses roedès gonxhires</I> ([[J.P. Dumont]]). Loukîz a: [[Motî:tchivådos|tchivådos]]. <span lang=fr>F. colline boisée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;So les Gonxhires:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Lidje|Lidje]], [[Motî:Cwinte|e Cwinte]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori les gonxhires:</FONT> esse todi avå les tchamps et les bwès <span lang=fr>F. par monts et par vaux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gonchîre</FONT>, gonhîre</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>congeries</I></span>" ([[Motî:hopea|hopea]]), loukîz a: [[Motî:consire|consire]]. 13687 33155 2005-06-11T09:35:13Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : gonhir [E203], gonhîre [E1], nén dins E212, E213. 13688 46211 2005-11-30T11:15:20Z Lucyin 16 recråxhes [[Categoreye:Sicrijhaedje]] Li '''prôze nén racontrece''' (PNR), c' est des scrijhaedjes di [[prôze]] ki n' sont nén des [[belès letes]]. Li prôze nén racontrece, c' est ene essegne ki l' lingaedje va bén. Dipus k' gn a des sudjets diswalpés e prôze nén racontrece, dipus k' on [[lingaedje dilérin|ptit lingaedje]] si raprepeye des grandès langues, ricnoxhowes come téles. Ci fonccion la est bén mostrêye sol [[glindisse da Muljacic et Kloss]]. == Istwere del prôze nén racontrece e walon == === Prumîs scrijheus. === Ossu timpe ki 1907, [[Nicolas Lequarré]] scrijha tot on sincieus papî sol [[manoye å vî payis d' Lidje]], k' est sovint rwaitî come li prumî scrijhaedje consecant di proze nén racontrece e walon. === Li grand vude del mitan do 20inme sieke. === Li 20inme sieke va vey li montêye des [[djermêye 48|fjheus d' belès letes]], et on-z a rovyî kel walon poleut siervi a ôte tchoi. Tolminme, on voet des mierdjins eplaidî del PNR e walon, come Jean Fievez avou si [[Istwere di Biemreye (live)|Istwere di Biemreye]]. Li prumire rivowe a cmincî a eplaidî del prôze nén racontrece serè les [[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]], copurade avou les plantches di biyolodjeye da Maurice Chapelle. === Li rvicaedje dispu 1990. === Di 1993 a 1995, gn a 3 rvowes ki vont skepyî, la k' on trovrè brmint dpus di PNR ki des ôtes scrijhaedjes : "[[Djåzans walon]]" (1993), "[[Li Chwès]]" (1995) et li [[Li Rantoele (gazete)|Rantoele gazete]] (1995). Des nos di scrijheus di PNR a ritni : * [[Maurice Chapelle]] et [[Rodjî Viroux]] dins l' rivowe "Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès". * [[Marcel Slangen]], dins l' rivowe "Djåzans walon". * [[Charles Massaux]] & [[Arnold Hauwaert]] dins l' rivowe "Li Chwès". * [[Lucyin Mahin]] dins l' rivowe "Li Rantoele", et sol rivowe so les fyis "[[L' Aberteke]]". * [[Pablo Sarachaga]] & [[Louis Baijot]] so l' eciclopedeye [[Wikipedia]]. * [[José Schoovaerts]] dins l' rivowe so les fyis "[[Raboulets]]". == Hårdêyes difoûtrinnes. == * [http://rifondou.walon.org/manoyes.html Li manoye e vî payis d' Lidje] (on papî da Nicolas Lequarré, onk des prumîs di prôze nén racontrece e walon) * [http://lucyin.walon.org/lv/pnr Les papîs d' prôze nén racontrece da Lucyin Mahin] * [http://rifondou.walon.org/rif-sudjets.html Djivêye des sudjets di prôze nén racontrece diswalpés so l' Aberteke] * [http://rifondou.walon.org/coferince.html#tauvlea3 Consecances del prôze nén racontrece po li statut des ptits lingaedjes] 13689 33157 2005-06-11T16:33:06Z Lucyin 16 Roger Nicolas prezinte si ovraedje a Suni e 2000; (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Roger Nicolas prezinte si ovraedje a Suni e 2000; (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13690 57654 2006-05-21T08:27:47Z Pablo 5 /* [[Gåmès]] */ {{djermon}} == [[Picård]] == * [[Pierre Ruelle]] == [[Gåmès]] == * [[Philippe Barthelemy]] * [[Roger Moureau]] == [[Tchampnwès]] == * [[Roger Nicolas]] 13691 33159 2005-06-11T16:38:53Z Lucyin 16 [[Imådje:roger_nicolas.jpg|thumb|Roger Nicolas ki prezinte si ovraedje a Suni (moes d' octôbe 2000)]] '''Roger Nicolas''', a skepyî diviè 1962. C' est l' seul diccionairî do [[tchampnwès]] d' Beldjike k' i gn åye yeu disk' asteure. Dispu estant tot djonne, il a bouté so motlî d' [[Suni]]. I nd a rexhou on bea ptit live, foirt sincieus ''Lexique du parler champenois de Sugny'', eplaidî pal [[SLLW]]. I fourit strimé e 2000. Si mambor fourit [[Jean Lechanteur]]. Roger Nicolas est gåre forestî di s' mestî. Il a eto scrît, e tchampnwès, on papî di [[prôze nén racontrece]] so les [[scolite do faw|scolites des faws]] pol [[Rantoele gazete]]. 13692 58660 2006-05-29T20:20:20Z Pablo 5 coridjî l' hårdêye Li 28 di may 2006 [http://rifondou.walon.org/cinema.php#cwacwa_linaud Li cwacwa Linåd (''The Da Vinci code'')] == Des noveas lives e walon == === [[Eviè Nonne (noveles)]] da [[Lucyin Mahin]] === Vos l' ploz atchter : * [http://www.galaxidion.com/ardennaise/ Librairie ardennaise] a [[Rdû]] ([[handele pal Daegntoele|vindaedje pal Daegntoele]] possibe). * [http://users.skynet.be/vieuxquartier/ Librairie au Vieux Quartier] a [[Nameur]] (vindaedje pal Daegntoele possibe). * [http://www.librairie-moinet.be/ Librairie Moinet] a [[Grimgnêye]]. * tot viersant 22 € sol conte 068-2170822-86 då [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]]. === [[So l' anuti (roman)]] da [[Lorint Hendschel]] === * So l' anuti : 14 € amon vosse [[livreye|livrî]] kel kimandrè a [http://www.weyrich-edition.be/ Weyrich]. === [[El fi do schayteu (sovnances)|El fi do schayteu]] === Sovnances [[otobiyografeye|otobiyografikes]] da [[Maurice Georges]]. Po l' aveur, viersîz 22 € sol conte 068-2170822-86 då [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]]. === '''Et mi, dji vs ratindeu''' da [[Chantal Denis]] === ene istwere ki s' passe el Moyinådje (204 pådjes) Po l' evoyî e l' Beldjike, viersîz 15 € sol conte 001-0223714-11 da Chantal Denis. === '''Li tåvlêye do diale''' da [[Lucyin Somme]] === Po l' evoyî e l' Beldjike, viersîz 15 € sol conte 001-0223714-11 da Chantal Denis. === [[Contes di m' payis et d' co pus lon (noveles)|Contes di m' payis et d' co pus lon]] === da [[Jean-Pierre Dumont]] Po l' aveur, evoyî 10 uroliyårds (10 €) sol conte 063-9714217-90 da Djhan-Pire Dumont. == Hårdêye divintrinne == [[Wikinoveles/Årtchives|Årtchives]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://berdelaedje.walon.org/ "Berdelaedjes", on forom phpBB po berdeler so les fyis di ttafwait e walon]. * [http://www.inma.ucl.ac.be/~majoros/walnews.pl les dierinnès noveles des gazetes francès-cåzantes del Beldjike] (ratournêyes hinkeplink e walon) [[ang:Efenealde belimpas]] 13693 33161 2005-06-11T20:28:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Pierre Dumont]] 13694 33162 2005-06-11T20:29:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[pitit roman]] 13695 33163 2005-06-24T09:17:31Z Pablo 5 Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' fevrî 2005. ==Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Province di Lidje === * [[Motî:Tchôkire|Tchôkire]] * [[Motî:Hu|Hu, Hutwès]] * [[Motî:Frantchîmont|Frantchîmont, Frantchîmontwès]] * [[Motî:Grimgnêye|Grimgnêye]] === Province di Nameur === * [[Motî:Sint-Må-dlé-Nameur|Sint-Må-dlé-Nameur]] * [[Motî:Samår|Samår]] * [[Motî:Hulzônea|Hulzônea]] * [[Motî:Hulplantche|Hulplantche]] * [[Motî:Djamagne|Djamagne]] * [[Motî:Såtou|Såtou]] * [[Motî:Frantchîmont|Frantchîmont, Frantchîmontwès]] * [[Motî:Live|Live]] (viyaedje et aiwe dé Nameur) * [[Motî:Scleyin|Scleyin]] * [[Motî:Anzene|Anzene]] === Province do Lusimbork === * [[Motî:Sint-Må-dlé-Vierton|Sint-Må-dlé-Vierton]] * [[Motî:Ompré|Ompré]] ** [[Motî:Les Taeyes|So les Taeyes]] (viyaedje) === Province do Hinnot === * [[Motî:Tîne|Tîne]] * [[Motî:Sint-Mår|Sint-Mår]] * [[Motî:Tchåmont|Tchåmont, Tchåmonî, Tchåmoncea]] * [[Motî:Calone|Calone]] * [[Motî:Wandjniye|Wandjniye]] * [[Motî:Fleuru|Fleuru, Fleuruzyin, Fleurijhoû]] === Walonreye di France === * [[Motî:Tchô|Tchô]] === Aiwes del Walonreye === * [[Motî:Livot|Livot]] (hamtea et aiwe). === Pitits nos et nos d' famile === * [[Motî:pitit no|pitit no]] * [[Motî:Mår|Mår]] * [[Motî:Mårket|Market]] * [[Motî:Djihan|Djihan, Djihene]] * [[Motî:Batisse|Batisse]] * [[Motî:Magrite|Magrite]] * [[Motî:Calone|Calone]] == Tuzance et vicance == === Amagnîs walons === * [[Motî:crotale d' ågne|crotale d' ågne]] === [[crodjambot]]s === * [[Motî:Marluzene|Marluzene]] * [[Motî:grand foirt ome|grand foirt ome]] === Sints fiestis el Walonreye === * [[Motî:Mår (sint)|Mår (sint)]] * [[Motî:Må (sint)|Må (sint)]] * [[Motî:Medåd (sint)|Medåd (sint)]] * [[Motî:Marcou (sint)|Marcou (sint)]] * [[Motî:Mår (sint)|Mårket (sint)]] * [[Motî:Sint-Marcou|Sint-Marcou]] (n.pl.) * [[Motî:Djihan l' Evandjilî (sint)|sint Djhan]] * [[Motî:Sint-Djhan|Sint-Djhan]] (moumint d' l' anêye) * [[Motî:Magrite (sinte)|sinte Magrite]] == Kimons mots studyîs ces moes cial == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:rawer|rawer, raweu]] * [[Motî:rawyî|rawyî, rawieu, rawiaedje, raweyreye, Rawia, rawiant]] * [[Motî:håbe|håbe]] * [[Motî:rihårber|rihårber]] * [[Motî:clon|clon]] * [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]] * [[Motî:cronjhî|cronjhî]] * [[Motî:ecloneure|ecloneure]] (f.n.) * [[Motî:discloner|si discloner, disclonaedje]] * [[Motî:fouyî 1|fouyî (aveur des foyes), fouya, fouyaedje]] * [[Motî:foye|fouyete, fouyea, fouyet, fouyou, -owe (k' a bråmint des foyes)]] * [[Motî:fouyou 2|fouyou]] (foye di papî) * [[Motî:fouyter|fouyter, fouyteu, fouytaedje, fouyton, fouytåjhe]] * [[Motî:feyaene|feyaene]] * [[Motî:lavasse|lavasse]] * [[Motî:dero|dero]] * [[Motî:derame|derame]] * [[Motî:bômer 2|bômer]] (souner, po des clotches) * [[Motî:ribômer|ribômer]] * [[Motî:evierlû|evierlû]], [[Motî:evierlû|evierlûwe]] * [[Motî:plome|plome]] === Mots d' ådjourdu, mots erî-rfwaits. === * [[Motî:terorisse|terorisse]] * [[Motî:tetra|tetra]] * [[Motî:pampiesse|pampiesse]] * [[Motî:feudlissêye|feudlissêye]] * [[Motî:fouyton|fouyton]] * [[Motî:menu|menu]] * [[Motî:fiestival|fiestival]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:crotale|crotale]] * [[Motî:Evandjîle|Evandjîle, Evandjilî]] * [[Motî:kitoide|kitoide]] * [[Motî:lognet|lognet]] * [[Motî:midone|midone]] * [[Motî:nûlêye|nûlêye, nûlea]] * [[Motî:enûler|s' enûler, enûlé]] * [[Motî:maxhurer|maxhurer, maxhurea, maxhuron]] * [[Motî:sårt|sårt, såte, sårti]] * [[Motî:distrîxhî|distrîxhî, distrîxheu]] * [[Motî:rassawourer|rassawourer, rassawoura]] * [[Motî:trawer|trawer, traweu, trawa, trawaedje, traweure, trawêye, trawoe, trawrece]] * [[Motî:ritrawer|ritrawer]] * [[Motî:livreye|livreye, livrî]] * [[Motî:awiyêye|awiyêye]] * [[Motî:molete|molete]] * [[Motî:ome|ome, omreye, omrin]] === Mots intrés pa parintêye === * [[Motî:toirtchî|toirtchî, toirtchaedje, toirtcheye]] * [[Motî:toitche|toitche, toirtchete]] * [[Motî:sitoirtchî|sitoirtchî]] * [[Motî:canon 1|canon]] * [[Motî:caloner|caloner, calonaedje, caloneu, calonî]] === Mots intrés pa tinme === ==== Les ågnes et les bådets. ==== * [[Motî:retou|retou]] * [[Motî:hiyanler|hiyanler, hiyanlaedje, hiyanlmint]] * [[Motî:bådler|bådler, bådlaedje]] ==== Monsieurs et damjheles ==== * [[Motî:Messieus|Messieus]] * [[Motî:monsieu|Monsieu, monsieu]] ==== Divoice et raclapaedje ==== * [[Motî:divoircî|divoircî, divoice, divoirçaedje, divoirceu]] * [[Motî:raclaper|raclaper, raclapaedje]] ==== Plantes ==== * [[Motî:pas d' ågne|pas d' ågne]] * [[Motî:magrite|magrite]] * [[Motî:rinne-magrite|rinne-magrite]] * [[Motî:magriyete|magriyete]], [[Motî:magrite|pitite magrite]] * [[Motî:feu d' li|feu d' li]]; [[Motî:fleur di sint Djôzef|fleur di sint Djôzef]]; [[Motî:lisse|lisse]] * [[Motî:foye d' årdjint|foye d' årdjint]] * [[Motî:fordene|fordene, fordinî]]; [[Motî:purnale|purnale, purnalî]] ==== Biesses ==== * [[Motî:ågne|ågne, ågnesse, ågneu, ågnreye, ågntea]] * [[Motî:aze|aze]] * [[Motî:bådet|bådet, både, bådresse]] * [[Motî:bourike|bourike, bouriket, bouricot]] * [[Motî:moulet|moulet, moule, moultea]] * [[Motî:verdire|verdire, verdî]] * [[Motî:beguinete|beguinete]] * [[Motî:live 1|live]] (o.n., biesse) * [[Motî:levrî|levrî]] (o.n.) ==== Maladeyes ==== * [[Motî:Marcou (sint)|må sint Marcou]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === ==== Kimons nos ==== * [[Motî:menir 1|menir]] (monsieu) * [[Motî:menir 2|menir]] (grosse pire) * [[Motî:fali 1|fali]] (flåwi) * [[Motî:fali 2|fali]] (viebe, fok dizo codjowa "gamén falou") * [[Motî:faleur|falou 1]] (il a falou) * [[Motî:fali 2|falou 2]] (gamén falou) * [[Motî:feu|feu]] (omonimeye) * [[Motî:live 1|live]] (biesse) * [[Motî:live 2|live]] (po lére) * [[Motî:live 3|live]] (dimey-kilo) * [[Motî:canon 1|canon]] (usteye di guere) * [[Motî:canon 2|canon]] (råcion d' vén). ==== [[emacralés nos d' viyaedjes]] ==== * [[Motî:Esnoe|Esnoe]] (2 viyaedjes) * [[Motî:Esneu|Esneu]] * [[Motî:Les Asnoes|Les Asnoes]] * [[Motî:Tchåmont|Tchåmont, Tchåmonî, Tchåmoncea]] * [[Motî:Frantchîmont|Frantchîmont, Frantchîmontwès]] ==== Bodjes cåzu omonimes ==== * [[Motî:xhårer|xhårer, xhåraedje, xhåråde, xhåreu]] * [[Motî:axhorer|axhorer, axhoraedje]] === Sinonimes === * [[Motî:rixhorbi|rixhorbi, rixhorbaedje]] * [[Motî:sitiede|sitiede u estiede / stiede]] * [[Motî:xhorbi|xhorbi]] === [[aidants viebes]] === * [[Motî:faleur|faleur]] (v.s.dj., codjowaedje aveur) * [[Motî:rifaleur|rifaleur]] === cawetes === * [[Motî:-nut|-nut]] (cawete di codjowaedje) * [[Motî:-èt|-èt]] (cawete di codjowaedje) === Mots d' aplacaedje === * [[Motî:fåt-bén|fåt-bén]] * [[Motî:live di mots|live di mots]] * [[Motî:live di messe|live di messe]] * [[Motî:årmå ås lives|årmå ås lives]] * [[Motî:cint-fouyas|cint-fouyas]] * [[Motî:bén-meube|bén-meube]] === adviebes et dvancetes === * [[Motî:divancete|divancete]] / [[Motî:divancete|dvancete]] (f.n.) * [[Motî:dissu 1|dissu (dissur) / dsu (dsur)]] (divancete) * [[Motî:dissu 2|dissu / dsu]] (adv.) * [[Motî:so|so]] (divancete) === pronos === * [[Motî:on 2|on]] (nén definixhant prono, les djins) === Mots-bruts === * [[Motî:hiyan|hiyan !]] * [[Motî:bôm|bôm !]] === Stîle. === * [[Motî:ridoblete|ridoblete]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:fî|fî]] * [[Motî:djinixhe|djinixhe]] 13696 34639 2005-07-11T21:49:10Z Pablo 5 /* Rilomêyès djins */ L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes do moes d' avri et do moes d' may 2005. == [[Wikinoveles]] == == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * Ban d' Lidje ** [[Grimgnêye]]. * Ban d' [[Flemåle]] ** Hôte-Flemåle *** [[Tchôkire]] * Ban d' [[Hu]] ** [[Hu (veye)]] * Ban d' Lîssin ** [[Lîssin (viyaedje)]] * Ban d' [[Mårcin]] ** [[Mårcin (viyaedje)]] * Ban d' [[Anse]] ** [[Anse (viyaedje)]] === Nameur === * Ban di Flipveye ** [[Samår]] ** [[Djamagne]] ** [[Såtou]] * Ban d' Bive ** [[Graide]] * Ban d' Nameur ** [[Live]] * Ban d' Andene. ** [[Scleyin]] * Ban d' Florene. ** [[Anzene]] === Lussimbork === * Payis walon. ** Ban d' Libin *** [[Les Libins]] *** [[Ôtchamp]] *** [[Smu]] *** [[Anloe]] ** Ban d' Arbûmont *** [[Sint-Medåd]] *** [[Straimont]] ** Ban d' Davdisse *** [[Djimbe]] *** [[Poitchrece-e-l'-Årdene]] ** [[Årlon (veye)]] ** Ban d' Biertogne *** [[Ompré]] ** Ban d' Palijhoû *** [[Ofagne]] *** [[Maissin]] ** Ban d' Oufalijhe *** [[Les Taeyes]] * Payis gåmet ** Ban d' Vierton *** [[Sint-Må-dlé-Vierton]] === [[Hinnot]] === * Payis walon ** Ban d' Fleuru. *** [[Fleuru (veye)]] *** [[Wandjniye]] * Payis picård ** Ban d' Tournai. *** [[Sint-Mår]] ** Ban d' Antweon. *** [[Calone]] === [[Province do Roman Payis]] === * Ban d' Élessene ** [[Élessene (viyaedje)]] * Ban d' Nivele. ** [[Tîne]] * Ban d' Djodogne ** [[Djihan-Djé]] === Payis walons === * [[Eter-Sambe-et-Mouze]] === [[Walonreye di France]] === * [[Tchô]] === Emacralés nos d' viyaedjes === * [[Asnoe (ôtes)|Asnoe & Esnoe]] * [[Frantchîmont]] ** [[Frantchîmont|Frantchîmont-dlé-Flipveye]]. ** [[Teu (viyaedje)|Frantchîmont-dlé-Teu]]. === Aiwes === * [[Lîlaiwe]] == Pordjet istwere del Walonreye == * Les [[Batreye di Fleuru|Batreyes di Fleuru]] ** Li [[prumire batreye di Fleuru (1622)]]. ** Li [[deujhinme batreye di Fleuru (1690)]]. ** Li [[troejhinme batreye di Fleuru (1794)]]. == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * Croejhete : letes, sons et senes. * [[Cossoune]] * [[candjmint d' voyale]] * [[halcrosse H]] * Croejhete : les mots ** [[pitit no]] ** [[divancete]] * Morfolodjeye : ** [[betchete ki-]] ** [[cawetes -nut & -èt]] * Codjowaedjes ** [[Durant Indicatif Erirece]] ** [[codjowaedje djurer]] ** [[codjowaedje waitî]] ** [[codjowaedje alouwer]] === Sicrijhaedjes et djhaedjes === * Sôres di scrijhaedjes : [[paskeye]] ** [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Viene]] ** [[responda]] * Stîle ** [[ridoblete]] === Etimolodjeye === * [[Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon]] === Diyalectolodjeye === * [[Payis d' Lidje]] * [[limero diyalectolodjike]] * [[Filolodjeye walone]] * [[ALW]] === [[Toponimeye]] === * [[leu (toponimeye)]] === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[sistinme Feller]] * [[rîlêye francès-walon]] === Sicrijheus === * Grands scrijheus ** [[Nicolas Defrecheux]] ** [[René Painblanc]] ** [[Josée Mathot]] ** [[Jean Lejeune]] ** [[Martin Lejeune]] * Sicrijheus a mî cnoxhe ** [[Camille Gaspard]] ** [[Emile-Joseph Piret]] ** [[Edmond Etienne]] * Sicrijheus waire kinoxhous. ** [[François Raynaud]] ** [[Lucienne Sarteau]] ** [[Georges Michel]] ** [[Raymond Mouzon]] ** [[Arnold Hauwaert]] * Sicrijheus e francès d' Walonreye. ** [[Aimé Quermol]] === Ricwereus === * [[Cambresier]] * [[Jean Haust]] * [[Jean-Marie Pierret]] * [[Jules Feller]] * [[Johan Viroux]] * [[Walther von Wartburg]] * [[Arile Carlier]] === Tchanteus et fjheus d' tchansons. === * [[Jacques Bertrand]] * [[Joseph Dethy]] * [[Bob Dechamps]] * [[Julos Beaucarne]] === Lives === * Motîs ** [[Motî da Cambresier]] ** [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] ** [[Motî d' Vervî]] ** [[Motî da Somme]] ** [[motî d' Cînè]] ** [[Motlî da Warland]] * Croejhetes === Pîces di teyåte === * [[Simon li Scrinî]] === Rivowes === * [[Li Såverdea]] * [[Li Noer Boton]] === Bates di scrijhaedjes === * [[Pris del Veye di Lidje]] == Tuzance & vicance == === Amagnîs === * [[likeur di purnale]] === Foclore === * [[Adjeyant]]s * [[Måtche di l' Eter-Sambe-et-Mouze]] === Doûcès croeyances === * [[crodjambot]]s ** [[crodjambot del bijhe]] * [[waerleu]] === sints fiestis el Walonreye === * [[Sint Medåd]] * [[Sint Marcou]] * [[sinte Magrite]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === * [[ågne]] Li frumele si lome ene '''både''', ene bådresse, ene * [[moulet]] * [[verdire]] * [[dimorant oujhea]] * [[Damjheles et monsieus (odonates)]] * [[leu]] === Plantes === * [[coignoûlî]] * [[feu d' li]] * [[feudlissêye]]s * [[djiniesse ås spenes]] * [[purnalî]] === Tchampions === == Pordjet syinces == === Medcene === * [[må sint Marcou]] === [[årtisyince]] === * [[årtisse (veterinaire)]] * [[pansreye (anatomike)]] * [[cint-fouyeas]] * [[protostrongue]] === Meteyo === * [[vint]] === Djeyolodjeye === === Fizike === * [[fotografeye]] === Ecolodjeye === * [[mannixhance]] ** [[mannixhance di l' aiwe]] ** [[mannixhance del nateure]] ** [[mannixhance di l' air]] == Rilidjons == * [[Evandjîle]] * [[sint Djhan l' Evandjilî]] * [[sint Mår l' Evandjilî]] * [[Påke]] * [[Floreye Påke]] * [[djowe del passion]] E 1960, on djouwéve el passion a [[Nameur]], a l' Ermitaedje des grands Malådes. == Istwere == * [[menir]] * [[redjime francès]] == Sociolodjeye == ** [[mariaedje]] == Economeye == === Industreyes === * Bastimints. ** [[toet di strin]] === Agricoûteure === === Siervices === == Istwere == * [[sidje di Viene pås Otomans]] * [[18inme sieke]] == Djeyografeye == * [[cwate costés del Daegn]] == Pordjet payis et veyes del Daegn == * Oucrinne ** [[Crimêye]] * [[Bas-Payis]] * [[Gana]] * [[Beldjike]] == Pordjet lingaedjes del Daegn == * [[lussimbordjwès]] == Gueres et årmêyes == * [[terorisse]] * [[canon (del guere)]] == Rilomêyès djins == * [[Rilomés Walons]] ** [[Jean-Claude Van Cauwenberg]] ** [[Léopold Génicot]] ** [[Edouard Van Beneden]] * [[Rilomés Bedjes]] ** [[Joseph Lebeau]] * [[Djihan-På II]] Tins di s' djonnesse, il aveut passé sacwants djoûs el Beldjike, avou l' mouwance des [[priyesse-ovrî|priyesses-ovrîs]], inte did zels, l'abé Joseph Cardjin, askepieus del ''Jeunesse Ouvrière Chrétienne''' (JOC). 13697 59431 2006-06-06T13:38:23Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) [[categoreye:economeye]] On '''grand botike''' (on dit eto: on '''sårma'''), c' est ene plaece la k' on vind totès sôres di martchandijhes, k' on prind lu-minme so les axhletes, et mete en ene pitite tcherete k' on boute disk' al caisse, po lzès payî aidants sol mwin et mete totes ces comissions dins des [[saetchots d' plastike]]. == Istwere des grands botikes el Walonreye == Ont cmincî dins les anêyes 1960 dins les grandès veyes ([[Lidje]], [[Nameur]], [[Tchålerwè]], [[Mont]]. Dins les anêyes 70, end a yeu eto dins les ptitès veyes ([[Djiblou]], [[Måmdey]], [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]], [[El Lovire]], [[Libråmont]]). A pårti des anêyes 1980, end a yeu dins tos les gros borks, a nén co vint kilometes di tchaeke viyaedje. Li diswalpaedje des sårmas a touwé les ptits botikes di viyaedje, k' ont cåzu disparexhou dins les anêyes 1990. == Les måkes des grands botikes el Walonreye == * '''Sårma''': ene des prumires måkes, k' a [[måke di fabrike divnowe on cmon no|divnou on cmon no e walon]]. * Nopri * ''Bon Marché''. * Inno (Inovåcion): conoxhou på feu k' end a broûlé onk a Brussele e 1976. * '''GB'''(ki vleut dire "Grand Bazår", on no k' a motoit stî atuzlé e walon. GB a ratchté Li "Bon Martchî" eyet l' Inovåcion po divni "GB-Inno-BM". * '''Delhaize''': ene måke di fabrike walon k' a fwait des ptits djonnes ås Estats-Unis. * [[Motî:Colrute|Colruyt]], li prumî k' a cmincî a baxhî les pris did tot. * ''Carrefour'': ene måke francesse k' a ratchté GB e 2002. * Mamouth : ene ôte måke francesse, des nouzomes botike * Spar : c' est ene måke almande; davance, c' esteut des ptits botikes; asteure, dispu les anêyes 1990, c' est des ptits sårmas. * Cora : k' a cmincî dins les anêyes 1970. * Aldi : k' a cmincî dins les anêyes 1980. == Rimetaedje a n' onk l' ôte des 3 gros sårmas del Beldjike == (sitouwåcion e 2004) === Sitindêye des botikes === * Colruyt ** 1400 m² po les botikes "Colruyt" ** 360 m² po les "Spar" ** 399 m² po les botikes "Okay" * Delhaize ** 1900 m² po les botikes Delhaize **1200 m² po les A.D. ** 500 m² po po les Proxy. * Carrefour. ** 6300 m² po les grands botikes Carrefour ** 1800 m² po l' essegne Super GB ** 650 m² po les Contact GB === Nombes di diferinnès martchandeyes === * Colruyt 19.000. * Delhaize 18.000. * Carrefour 13.000 (rén k' di l' amagnî) === Nombe di botikes. === * Colruyt : 225 Colruyt, 22 Okay. * Delhaize : 123 grands botikes, 190 botikes assoçnés, 899 "pitits grands botikes" (Delhaize citizen, Proxy Delhaize). * Carrefour : 56 Carrefour, 272 Super GB, 899 pitits GB (GB contact, GB Express...). === Li såme di tchaeke grand botike (sitratedjeye). === Tchaeke Grand Botike a si prôpe såme di vindince Metans: * Colruyt et Carrefour saynut tofer d' aveur les meyeumartchîs prodûts. * Delhaize inme mî l' cwålité come les prodûts biyo. == Rastrindaedje des costindjes. == === Avou les ahesseus. === Å djoû d' ouy les produjheus d' amagnî sont cåzu oblidjîs di passer pås sårmas po vinde. Po k' leu martchandijhe soeye metowe dins les axhletes, i dvèt accepter di fé on rabat so les facteures, ki va di 5 a 40 des vindaedjes. Dinltins, ci rabataedje la esteut payé al novelan mins asteure, i discontnut a tchaeke troes-moes, li cwårt del ristoûne di l' anêye. Les fabricants dvèt eto payî zels-minmes leu scot po les rclames di leu prodûts dins les grands botikes. Les Grands Botikes sont todi pus straegnes po k' on lzî amoenne li martchandijhe a tinzayeure. Ôtmint i vs contèt des grossès amindes. === Avou les eployîs. === Gn a nén k' les ahesseus k' ont des rprotches a fé ås grands botikes. Gn a eto les eployîs. Po rastrinde les costindjes, les boss des grands botikes sont todi pus pice-crosse avou les eployîs. Asteure, po bråmint des måkes, il ont ptchî do leyî a leu boûsse les manaedjeus di tchaeke botike. C' est çou k' on lome li [[frankijhaedje]]. == Les grands botikes e Tîce-Monde == === Diswalpaedje des Grands Botike e Tîce-Monde === Di cåze di l' [[afrankixhaedje di l' economeye]] å cminçmint des anêyes 1990, dins mwints payis do [[Tîce-Monde]] gn a vnou s' astaler mo des tchinnes di sårmas d' Urope et d' Amerike. C' est l' Amerike Nonnrece k' a stî l' prumire del binde. So dijh ans (1990-2000), gn a yeu ostant d' noveas grands botike e [[Braezi]] ki so 50 ans ås Estats-Unis. E 1990, les Braezilîs atchtént 30 åcint di leu-z amagnî dins les sårmas; e 2000, c' esteut 75 åcint. L' Azeye Nonnrece et Nonne-levantrece a åk come 5ans di rtådje eneviè l' Amerike Nonnrece. Mins i s' ratrapnut. Inte 1999 et 2001, li pårt des sårmas dins li ptit comiece a gritchî di 35 a 43 el Taylande. Metans, pol Gwatemala, po les minmès anêyes, ça n' a stî ki di 30 a 35 åcint. === Les grands botikes et les ptits cinsîs e Tîce-Monde. === Les grands botikes ont sovint on cinte di dispårdaedje des martchandijhes po des dijhinnes di sårmas. C' est ces djins la ki comandèt çou k' elzî fåt : des trûlêyes di prumire martchandijhe. C' est cåzu impossibe po les ptits cinsîs et cotlîs di poleur vinde leu prodûts ås grands botikes, paski c' est les sårmas ki decidèt çou k' i fåt ahiver. Eto, cwand il a livré s' martchandijhe, li ptit cotlî pout co esse sibaré di vey kel mitan di l' eboutaedje est rfuzé paski ci n' est nén des prodûts al leccion. Ote tchoi: po les martchandeyes ki les sårmas vlèt bén, i n' les payèt bén sovint k' a 60 djoûs, c' est bråmint ratinde, sapinse ås ptits cinsîs. Gn a eto des sårmas ki dmandèt k' les verdeures et les ôtes prodûts soeyexhe acertinés come estant ahivés biyolodjicmint et sins fé bouter des efants. C' est les set croes po les ptits cinsîs. Dabôrd, å pus sovint, les ahiveus ki fjhèt martchî avou les sårmas, c' est des gros cinsîs k' estént ddja arotinés å produre po-z epoirter foû payis. Les grands botikes eternåcionås ont les minmès rîles di cwålité po l' amagnî dins tos les payis. C' est les rîles di France po Carrefour, metans. Eto, si les "Carrefour" do Braezi ni trovèt nén cisse cwålité la so plaece, i vont apoirter des crompires et des pemes di France. Eto, on rprotche sovint ås Grands Botikes di pårt å noû-colnijhaedje des payis do Tîce-Monde. E l' Amerike Nonnrece, les grands botikes ont aprin ås djins a boere do laecea, des dånones, do froumadje. Les ptits cinsîs n' ont måy polou ahessî les sårmas avou do laecea d' prumire leccion. Åreut falou des såles di modaedje, des rfroedixhoes, et hay vos nd åroz. Les acleveus d' vatches di lå n' avént nén des cwårs assez po s' enustiyî. Mins, des côps k' i gn a, ça pout eto diswalper sacwantès coines do Tîce-Monde. Insi Carrefour a fwait martchî avou les ahiveus di melon do Nôr-Ess do Braezi po-z ahessî ses 67 botikes å Braezi et dins 21 ôtes payis. [[de:Supermarkt]] [[en:Supermarket]] [[eo:Superbazaro]] [[es:Supermercado]] [[fr:Hypermarché]] [[id:Supermarket]] [[ja:スーパーマーケット]] [[nl:Supermarkt]] [[pl:Supermarket]] [[simple:Supermarket]] [[sv:Snabbköp]] [[zh:超級市場]] 13698 34641 2005-07-11T21:57:02Z Pablo 5 13700 35749 2005-07-22T08:12:33Z Palica 91 interwiki Ajoute: cy, nn, ia, ku, io, gl, is, simple, su More on [[:sk:User:Palica]] [[ab:User:Palica]] [[af:Gebruiker:Palica]] [[als:Benutzer:Palica]] [[am:User:Palica]] [[an:User:Palica]] [[ang:User:Palica]] [[ar:مستخدم:Palica]] [[as:User:Palica]] [[ast:User:Palica]] [[ay:User:Palica]] [[az:User:Palica]] [[ba:User:Palica]] [[be:Удзельнік:Palica]] [[bg:Потребител:Palica]] [[bi:User:Palica]] [[bm:User:Palica]] [[bn:User:Palica]] [[bo:User:Palica]] [[br:User:Palica]] [[bs:User:Palica]] [[ca:Usuari:Palica]] [[cs:Wikipedista:Palica]] [[cy:Defnyddiwr:Palica]] [[da:Bruger:Palica]] [[de:Benutzer:Palica]] [[en:User:Palica]] [[eo:Vikipediisto:Palica]] [[es:Usuario:Palica]] [[et:Kasutaja:Palica]] [[fi:Käyttäjä:Palica]] [[fr:Utilisateur:Palica]] [[fy:Meidogger:Palica]] [[gd:User:Palica]] [[gl:User:Palica]] [[he:משתמש:Palica]] [[hu:User:Palica]] [[ia:Usator:Palica]] [[id:Pengguna:Palica]] [[io:User:Palica]] [[is:Notandi:Palica]] [[it:Utente:Palica]] [[ja:利用者:Palica]] [[ko:사용자:Palica]] [[ku:Bikarhêner:Palica]] [[la:Usor:Palica]] [[lb:User:Palica]] [[li:Gebroeker:Palica]] [[lt:User:Palica]] [[lv:User:Palica]] [[ms:Pengguna:Palica]] [[nl:Gebruiker:Palica]] [[nn:Brukar:Palica]] [[no:Bruker:Palica]] [[nv:Choinish'įįhí:Palica]] [[pl:Wikipedysta:Palica]] [[pt:Usuário:Palica]] [[ro:Utilizator:Palica]] [[ru:Участник:Palica]] [[simple:User:Palica]] [[sk:Redaktor:Palica]] [[sl:Uporabnik:Palica]] [[sm:User:Palica]] [[sr:Корисник:Palica]] [[su:User:Palica]] [[sv:Användare:Palica]] [[uk:Користувач:Palica]] [[vi:User:Palica]] [[vo:User:Palica]] [[yi:User:Palica]] [[yo:User:Palica]] [[zh:User:Palica]] 13703 34644 2005-07-11T22:05:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicanfår</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escanfår</B></FONT> (ambedeus a l' atake u après cossoune, råles) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scanfår</B></FONT> [o.n.] plaece metowe pus hôt, so on plantchî, dins ene såle di teyåte, et k' c' est la ki les cåzeus s' metnut. <I>Aprepyîz vs do scanfår.</I> <I>Après l' eurêye, onze efants montént so li scanfår po djouwer ene pîce en èn ake.</I> <I>Tot å coron d' ene longowe såle, wice k' i gn aveut des bancs po ene céncwantinne di scolîs, so on ptit scanfår, on gros pelake ome esteut ashiou padrî on buro covrou di papîs</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. estrade, scène.</span> Coinrece [[payis d' Lidje]]. ---- * [[Grand Pris do Rwè Albert I|"Li Scanfår", c' est eto ene dramatike di Serè k' a ddja wangnî li "Cope do Rwè"]] 13704 34643 2005-07-11T22:03:10Z Pablo 5 # REDIRECT [[Grand Pris do Rwè Albert I]] 13705 34648 2005-07-11T22:08:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicwere</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escwere</B></FONT> (ambedeus råles) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scwere</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> figueure djeyometrike avou cwate costés les minme. <I>Po-z ataker, on fjheut ene sôre di grand scwere d' on kilomete di costé, avou les tchesseus kissemés plik plok inte les trakeus</I> ([[J.P. Dumont]]). On dit eto: [[Motî:cwåré|cwåré]]. <span lang=fr>F. carré.</span> <B>2.</B> usteye des scolîs po mzurer les droets ingues. <span lang=fr>F. équerre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di scwere:</FONT> <I>a)</I> bén droet. <span lang=fr>F. d'équerre.</span> <I>b)</I> a droet ingue. <span lang=fr>F. perpendiculaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:foû|foû]] scwere:</FONT> <I>a)</I> nén bén droet, nén a droet ingue. <span lang=fr>F. tordu, oblique.</span> <I>b)</I> nén tot djusse (dins s' tiesse). <span lang=fr>F. déséquilibré.</span> Parintêye : * [[Motî:sicwårer|sicwårer]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] (o.f.n., dimey-doûs, dimeye-doûce) 13706 34649 2005-07-11T22:11:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicwårer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escwårer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scwårer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] mete (on bwès, ene pire) di [[Motî:scwere|scwere]]. <I>Sol cape, ene sôre di banc di scrinî, gn av' li plaene, avou on crotchet å coron k' on-z intréve dins èn anea po fé contrupwès po scwårer les betchetes et les talons</I> ([[R. Dedoyart]]). <I>Li schåle do mônî s' asployive conte li gros sômî d' tchinne k' on-z aveut a poenne sicwåré</I> (R. Dedoyart). <span lang=fr>F. équarrir.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "scwere", avou [[candjmint d' voyale]]. 13707 44495 2005-11-13T18:39:46Z 82.174.159.186 '''José Schoovaerts''', a vnou tot djonne å monde, a passé, dins ses dierins ans et a målvå, bråmint d' tins a scrire des tecses so totes sôres di sudjets e walon; on walon ki comaxhe les mots di totes les coines del Walonreye, et avou on cmaxhî sistinme di scrijhaedje, çou k' i rvindike bén hôt dins s' gazete "Rabulèts", ki dit ''"i n' vos fåt nén vos ewaerer, on (= dji)comele et maxhe todi les modêyes di scrijhaedje"''. Ses tecses n' ont waire stî cossemés so papî (seulmint sacwants dins l' [[Li Rantoele gazete|Rantoele gazete]] o co Coucouloudjou, eyet des binddimådjes, come ''[[L' Avespré]]''; mins copurade so cogne informatike, sol Daegntole, dins s' gazete [[Rabulets (gazete)|Rabulets]] eyet des ptites sayetes di romans eplaidîs so les fyis. Dins ses tecses Djozé djouwe avou les mots, avou leus sins et leus cognes; i screye eto voltî so des sudjets erotikes ou d' actouwålité, ou co po dire li sinne, sins peu d' hagnî, so les soces waloneuses; des sacwès ki sketént l' cåde, on vraiy tabou, des djermêyes di scrijheus e walon di dvant et des pezants ki djouwenut au djou d' audjourdu les maisses mwinrneus sipepyeus coridjeus. Come dessineu et spiroutî, il egåye todi les pådjes di ses Rabulets avou des dessins et des binddimådjes; il a eto manké d'eplaidî so papî l' binddimådje, "So l' Avespré", eyet fait des ragnagnas d' coviete po sacwants limeros (à tins èt eûre, di 2003 à 2005 !) del Rantoele gazete, tins k' il end esteut l' mandaye d' adjinçneu. I voleve ovrer po ène sakwè èt fini pa z-awè soû d'bouter po ene sakî.Il a stî, come di djusse, rade roviyî. 13708 33174 2005-06-14T22:24:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[aidant viebe]] 13709 33175 2005-06-14T22:33:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djihan (sint Djhan l' Evandjilî)]] 13710 33176 2005-06-15T15:37:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bourike]] 13711 33177 2005-06-15T15:37:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bourike]] 13712 33178 2005-06-15T15:41:27Z Lucyin 16 Robert Vanorle, dins l' antolodjeye "Nos Campagnes". Robert Vanorle, dins l' antolodjeye "Nos Campagnes". 13713 33179 2005-06-15T15:46:30Z Lucyin 16 bouriket ås creneures (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} bouriket ås creneures (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13714 34658 2005-07-11T22:54:12Z Pablo 5 {{djermon}} == Les tchantweres dins les [[toponimeye|nos d’ plaeces]] == === Sol mot "pousse" === * Houtonpousse: a [[Grantchamp]] so plaece ''Hotonpuche''’. * Li pousse: no d' plaece ** di Xhigné e francès (di speyolodjisse) ''Trou du Serpent''. ** di [[Lovgnêye]], e F. ''Chantoire du pousse''. ** [[Li Ré|del Ré]], e F. ''Chantoire du Fond du Puits''. 13715 33181 2005-06-15T16:01:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bourike]] 13716 34672 2005-07-11T23:18:00Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;bourike: bourike [E1, C8, C9, O4, O5]; bourique [E34, C1, O0, E21] ;bouriket: bourikèt [E1, C9, O3]; bouriquèt [C1, C13, O0, O2, O0]; bourikè [O4] ;bourikî: bouriquî [C1] 13717 34680 2005-07-11T23:43:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouriker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:bådler|bådler]] (fé s' djonne, u aler a måye, tot djåzant d' ene både). <span lang=fr>F. mettre bas.</span> <B>2.</B> èn saveur responde a ene kesse, et cåzer a hiket. <span lang=fr>F. ânonner.</span> <B>3.</B> passer s' tins a rén. On dit eto: [[Motî:holer|holer]]. Loukîz al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. glandouiller.</span> <B>4.</B> tourner l' [[Motî:bouriket|bouriket]]. Loukîz a: [[Motî:disbouriker|disbouriker]]. <span lang=fr>F. tourner la manivelle.</span>. Bodje: * [[Motî:bourike|bourike]] 13718 33184 2005-06-15T16:06:21Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :bouriker [S109], bourikî [O5]. == Rifondaedje == come viker (cas des viebes -ker <=> -kî). 13720 57117 2006-05-17T14:46:14Z Pablo 5 [[Categoreye:Croejhete]] [[categoreye:croejhete walone]] Li '''sudjet''', el [[croejhete]], c' est li mot u li troke di mots ('''troke-sudjet''') ki fwait l' accion do viebe. Å pus sovint, il est metou padvant l' viebe. == Plaçaedje normås do sudjet padrî l' viebe == * Fråze di dmande. == Disconsyîs plaçaedjes do sudjet padrî l' viebe == Dins li stîle des belès letes xhiné do francès : :des eclôs sins solo wice ki '''<FONT COLOR="#ff0000">viként</FONT>''', cåzu onk so l' ôte '''<FONT COLOR="#008000">des cintinnes di djins</FONT>'''. =&gt; des eclôs sins solo wice ki '''<FONT COLOR="#008000">des cintinnes di djins</FONT> <FONT COLOR="#ff0000">viként</FONT>''', cåzu onk so l' ôte. [[br:Rener (yezhadur)]] [[ca:Subjecte]] [[cs:Podmět]] [[de:Subjekt (Grammatik)]] [[en:Subject (grammar)]] [[es:Sujeto (gramática)]] [[fr:Sujet (grammaire)]] [[ja:主語]] [[nl:Onderwerp (subject)]] [[pl:Podmiot (gramatyka)]] 13721 34684 2005-07-11T23:52:14Z Pablo 5 {{djermon}} L' '''aloyrece "ki"''', c' est ene [[aloyrece]] ki pout siervi dins les fråzletes aloyeyes å viebe, mins purade ås cenes aloyeyes å no. Eto, on l' lome cobén li '''"ki" mo-ovrant''' (F. ''multifonctionnel''). ==Disconsyîs uzaedjes do "ki" == Dins li stîle des belès letes xhiné do francès : :Esteut ç' vormint çoula, ki les splandeurs del veye ? => Esteut ç' vormint çoula, les splandeurs del veye ? 13722 34912 2005-07-15T00:57:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gobtindje</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Mélin|Mélin-el-Hesbaye]]. <I>Po travayî l' pire di Gobtindje, Fåt bén ndaler disk' a Mélin</I> ([[W. Dunker]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pire di Gobtindje:</FONT> sôre di blanke deure pire k' on saetche a Gobtindje. Etimolodjeye: pitit no [[Motî:Gubiet|Gobiet]], [[cawete -indje]]; amon les cis Gobiet. ---- * [[Mélin-el-Hesbaye| Dipus d' racsegnes so Gobtindje]]. * [[pire di Gobtindje|Dipus d' racsegnes sol pire di Gobtindje]]. 13723 33189 2005-06-15T23:02:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:petche 1]] 13726 33192 2005-06-15T23:11:19Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:fosses et cårires]] Li '''pire di Gobtindje''', c' est ene blanke pire, foirt deure, k' on saetche a [[Mélin-el-Hesbaye|Gobtindje]]. 13727 34910 2005-07-15T00:53:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gubiet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gobiet</B></FONT> [n.dj.] ancyin ptit no walon, e <span lang=fr>F. Gobert.</span>, k' on rtrove dins sacwants nos d' plaece. Loukîz a: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gobieri:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Djodogne|Djodogne]]. Poirteus do no : * [[Motî:Gubiet (sint)|sint Gubiet]]. ---- * [[pitit no|Dipus d' racsegnes so les ptits nos]]. 13728 33194 2005-06-15T23:14:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Gobiet]] 13729 48060 2005-12-24T14:03:43Z Lucyin 16 /* Eglijhes basteyes avou do tawea */ [[categoreye:bastimints]] [[categoreye:pires et rotches]] [[categoreye:djårdéns et decoråcion]] Li '''tawea''', c' est ene pire come li [[tawe]], mins pus tinre. Li tawea provént di rashiaedjes di rotches dins l' mer ki rascovreut on grand boket del Walonreye do [[trevén tîciaire]]. C' est po ça k' on-z î rtrove bråmint des [[fossile]]s. Ôte pårt, li tawea pout eto vni åtoû d' on sourd. Li tawea a ene djaenåsse coleur, ki saetche sol gris, télfeye avou des ptits rodjåsses riglatixhas. C' est, aprume, del [[castinne]], k' a stî maxhî avou do [[såvlon]]. Li tawea durixh a l' air. C' est ene poreuse pire; cwand il est setch, i poujhe l' aiwe. Il est frexh asteure mins dins deus eures i serè rsouwé. Come c' est ene tinre pire, i fwait åjhey del siculter. Les cårires di tawea sont studieyes dins l' hagnon [[tawire]]. == Uzaedjes do tawea == [[Imådje:Lîssin_viye_eglijhe.jpg|thumb|li viye eglijhe di Lîssin, basteye e tawea]] * do tins des Romins eployî dins les måjhons et come [[pire å for]]. * do tins des Francs: po les [[tombe]]s. * po les [[eglijhe di stîle roman|eglijhes di stîle roman]] (11inme et 12inme sieke). * po les [[eglijhe di stîle gotike|eglijhes di stîle gotike]] (14inme et 15inme sieke). * po les tchesteas (Lîsmea, Pelinne) (16inme sieke). * po les måjhon (18inme sieke). * po fé des [[for å pwin|fors å pwin]] (disk' a 1950). * po l' rassonraedje des [[feu a l' aisse|feus a l' aisse]] u des tchminêyes (disk' å djoû d' ouy, e 2005). * des scultêyès pire polèt eto esse rimetowes dins wårni des dvanteures come a [[Oû-l'-Grand|Maret]]. == Eglijhes basteyes avou do tawea == [[Imådje:paurlumint_walon_tawea.jpg|thumb|plafond di tawea, pårlumint walon]] * e payis d' Hanu ** [[Élessene]] ** [[Élessinea]] ** [[Gossoncoû]] ** Grand-Haloe ** Lîssin (viye eglijhe di Lîssin). ** [[Noduwé]] ** [[Oû-l'-Grand]] ** [[Råcoû]] ** [[Wezeren]] * a [[Nameur]] et a [[Hu]] ** å teyåte di [[Nameur]] ** a l'&nbsp;eglijhe Sint-Leu a Nameur. ** å [[Pårlumint walon]], a Nameur ** el Coledjåle di [[Hu (veye)|Hu]] * eto e payis flamind ** Arschot, Diest, Hoxem, Oplinter ** [[Sint-Trond]] 13730 33196 2005-06-17T14:32:20Z 210.72.12.70 [[zh:User:Sz-iwbot]] I'm is a interwiki bot. Operators is [[m:user:shizhao|user:shizhao]]. 13731 33197 2005-06-16T13:54:50Z Lucyin 16 Motî des etimolodjeyes gayeles do walon displaecî viè Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon #REDIRECT [[Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon]] 13732 46679 2005-12-07T12:54:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>filolodjeye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:linwince|linwince]]. <span lang=fr>F. philologie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>filolodjisse</B></FONT> [o.f.n.] linwincieus. <span lang=fr>F. philologue.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>filolodjike</B></FONT> [addj. todi padrî] k' a-st a vey avou l' filolodjeye. <span lang=fr>F. philologique.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>filolodjicmint</B></FONT> [adv.] linwincieuzmint. <span lang=fr>F. philologiquement.</span> ---- * [[linwince|Dipus d' racsegnes sol filolodjeye]]. * [[filolodjeye walone|Dipus d' racsegnes sol filolodjeye walone]]. 13733 33199 2005-06-16T13:56:23Z Lucyin 16 Motî:linwincieus displaecî viè Motî:linwince #REDIRECT [[Motî:linwince]] 13734 33200 2005-06-16T14:03:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:linwince]] 13735 34888 2005-07-15T00:22:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djob</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:ovraedje|ovraedje]]. <I>Ci n' esteut nén m' djob d' elzî aprinde li walon</I> (ramexhné pa [[Y. Paquet]]). <B>2.</B> [o.n.] pitit ovraedje po des djonnes, des studiants. Loukîz a: [[Motî:avikia|avikia]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>job</span> (minme sinse), [[noûmot|1970]]. 13736 33202 2005-06-16T22:56:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broxhûle]] 13737 33203 2005-06-16T22:57:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broxhûle]] 13738 33204 2005-06-16T23:03:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broxhûle]] 13740 33206 2005-06-16T23:04:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broxhûle]] 13741 38655 2005-08-27T21:21:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>broxhûle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>broxhire</B></FONT> <B>I.</B> [addj., purade padvant & o.f.n.] <B>1.</B> ki s' poite bén sins waire magnî, ki magne did tot. <I>C' est on broxhûle efant, i mindje tot çk' on lyi prezinte.</I> <I>C' est on broxhire: to lyi freus magnî tot çou ki t' vous.</I> Contråve: [[Motî:nareus|nareus]]. <span lang=fr>F. frugal, rustique.</span> <B>2.</B> ki s' poite bén tot magnant ene pôve nouriteure, tot djåzant d' ene raece di biesses; ki n' dimande waire d' etertinaedje, tot cåzant d' ene usteye. <I>Les bedots, c' est des broxhirès biesses.</I> <I>Ces ptitès Francesses la, c' est des biesses mo broxhires, la, ça.</I> <I>Ene Calachnicof, c' est on pô come on Fal, mins bråmint pus broxhire; vos l' poloz eterer dins l' såvlon et li rpasser cweri deus moes après, elle est co todi presse a tirer</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. rustique, résistant.</span> <B>3.</B> ki magne raddimint tolminme kén amagnî. <I>Il est broxhire, i magnreut des clås.</I> <I>L' eure n' est pus a les reves si broxhires</I> ([[D. André]]). <span lang=fr>F. goulu, vorace.</span> <B>4.</B> nén bén travayî, tot djåzant d' on meube. <I>I rifjjhèt des broxhirès tåves, po les cåbarets, a môde did dinltins.</I> <span lang=fr>F. champêtre, rustique.</span> <B>5.</B> ki n' fwait nén bén si ovraedje, tot djåzant d' ene djin. <I>C' est on broxhire po fé ene sacwè.</I> Loukîz a: [[Motî:halcotî|halcotî]]. <span lang=fr>F. maladroit, peu consciensieux.</span> <B>6.</B> ki n' mete pont d' want, ki dit çou ki pinse. <I>Il ont prin èn ôte docteur, on grand broxhire, ki n' l' a nén leyî fé totes ces comedeyes la, la, lu</I> ([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. naturel spontané.</span> <B>7.</B> grossî (ire), må aclevé (êye). <I>I vs parexhrè on pô broxhire, mins å fond c' est on cour d' ôr.</I> <span lang=fr>F. grossier, rustre, malappris, balourd, paysan.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brochûle, brochîre</FONT>, brouchîre, brohûle, brouchîle</span>. <B>II.</B> [adv.] sins fé d' inbaras. <I>A leu måjhon, i magnèt broxhire.</I> <span lang=fr>F. frugalement, naturellement.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:brouxhe|brouxhe]], [[cawetes -ûle & ire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broxhûlmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>broxhirmint</B></FONT> [adv.] d' ene broxhire manire. <I>Il a dessiné broxhirmint les cwate plaeces-bas, et i n' a nén ddja mårké l' eplaeçmint des ouxhs.</I> <span lang=fr>F. grossièrement, gauchement, sommairement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broxhûlisté</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>broxhirté</B></FONT> cwålité u dfåt d' ene broxhire sakî, d' ene broxhûle sacwè. <I>Li broxhirté, c' est ene cwålité po les biesses avårla; on n' a nén dandjî d' cou d' polin</I>. <span lang=fr>F. rusticité, grossièreté, frugalité.</span> 13742 38652 2005-08-27T21:17:44Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;broxhire: brouchîle [O0, O2, O3, O51, O100], brouchîre [C13], brouchîr [C1, C5, C9], brouchîre [S117], brochîre [S117], ;broxhûle: brohûle [E2], brouchûre [S117], brouchûle [S117], nén dins S0, S27, E34, E213. ;broxhirmint: brouchîrmint [S117], brochîrmint [S117], ;broxhûlmint: brouchûrmint [S117], brouchûlmint [S117]. ;broxhirté: brouchîrtè [S117], brochîrtè [S117], brouchîrté [S117]. ;broxhûlisté: nén atesté; mins tos les ôtes nos d' cwålité d' addj. avou -ûle si fjhèt avou -ûlisté (påjhûlisté, fråjhûlisté, siervûlisté,...) 13743 37219 2005-08-06T11:51:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:potchî 1|potchî]]. <span lang=fr>F. sauter.</span> <B>II.</B> [v.c.n.d.] [[Motî:spiter foû|sipiter foû]] tot djåzant di botons, di taetches sol pea. <I>Dji n' pou pont prinde d' aspirene, gn a des taetches ki m' sôtèt s' les brès.</I> Loukîz a: [[Motî:rissôter|rissôter]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sô<SUP>n</SUP>ter</FONT>, sonter, sôntè, soûter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôte</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sôte d' air:</FONT> shofla d' air k' arive tot d' on côp d' èn ôte costé kel ci do mwaisse vint. <span lang=fr>F. saute de vent.</span> Parintêye: * [[Motî:rissôter|rissôter]]. * [[Motî:sôtler|sôtler]] Minme sitok etimolodjike (avou [[fornaiviaedje linwistike]] del voyale): * [[Motî:såtler|såtler]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:sôte-ås-biyokes|sôte-ås-biyokes]] Pwaire minimome (avou "sôte"): * [[Motî:sot|sote]] (femrin di "sot"). Omonimeye coinrece: * [[Motî:sôre|sôre]] (f.n.; espece, sacwè, Namurwès ''sôte'') 13744 33210 2005-06-16T23:12:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sôter]] 13745 44447 2005-11-12T20:57:28Z Pablo 5 luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>-eus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-euse 1</B></FONT> [cawete] refoircixhante estitchete, å pus sovint acawêye so on viebe del 3inme u 2inme sôre (spepyî, grignî) u so on no (syince), po fé èn addjectif, ki pout lu-minme esse eployî come no: [[Motî:spepieus|spepieus]], [[Motî:grigneus|grigneus]], [[Motî:sincieus|sincieus]]. Etimolodjeye: cawete latene <span lang=la>"-osus"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>-euzmint</B></FONT> [cawete] fwait, a tot côp bon, des adviebes so ls addjectifs avou l' cawete -eus: [[Motî:spepieuzmint|spepieuzmint]], [[Motî:grigneuzmint|grigneuzmint]], [[Motî:sincieuzmint|sincieuzmint]]. Omonimeye: * [[Motî:-eus 2|-eus, -euse]] (cawete disfondowe di -oes) ---- * [[cawete -eus|Dipus d' racsegnes sol cawete -eus]] 13746 40452 2005-09-23T10:11:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-eus 1]] 13747 33213 2005-06-16T23:15:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Evandjîle]] 13748 34687 2005-07-12T00:07:37Z Pablo 5 [[categoreye:ecolodjeye]] Li '''Mecanisse di Diswalpaedje sins Mannixhance''', c' est ene piceure economike po vinde des droets d' [[mannixhance|manni]], enondêye avou l' [[Protocole di Kioto]]. A pårti des acoirds po rastrinde l' evoyaedje di CO2 dins l' air, les oujhenes ont des liveas d' CO2 a n' nén passer houte. Ôtmint, ele vont esse gadjêyes po bråmint des cwårs. Po n' nén diveur payî ces amindes la, ele polèt ecwårler on pordjet ricnoxhou come rastrindeu d' evoyaedje di CO2. Ele serè racwitêye di l' aminde po deus troes côps meyeu martchî. Metans : * li rapexhaedje di [[biyogaz]] dins les [[distcheyaedje]]s ås mannestés. * li bastixhaedje di [[tourniketreye]]s. Ci ecwårlaedje la si fwait på ratchtaedjes di [[Bon d' carbone|Bons d' carbone]]. Sovint les pôves payis, k' ont bråmint moens anichté l' atmosfere ki les ôtes ont yeu droet a des Bons d' Carbone po rén. Les Bons d' Carbone si vindnut et s' atchtêynut so on [[Martchî des Bons d' Carbone|martchî esprès]]. [[de:Emissionsrechtehandel]] [[en:Emissions trading]] [[nl:Emissiehandel]] 13749 33215 2005-06-16T23:21:18Z Lucyin 16 [[Ecolodjeye]] 13750 65497 2006-06-29T12:57:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:水質汚濁]] [[categoreye:ecolodjeye]] {{djermon}} Li '''mannixhance di l' aiwe''', Egzimpes di mannixhaedje di l' aiwe : * les cabinets (on dit eto : tchiyotes, ahesses, raiwires, tweletes) ki vont dins les saiwoes pu dins les aiwes. * les savonêyes * des taexhons (on dit eto des schieles, des bidons). * des bouwêyes. * l' aiwe cwand on s' lave * l' aiwe cwand lave li måjhon. [[cs:Znečištění vody]] [[de:Gewässerverschmutzung]] [[en:Water pollution]] [[es:Contaminación del medio hídrico]] [[gl:Contaminación do medio hídrico]] [[he:זיהום מים]] [[it:Inquinamento idrico]] [[ja:水質汚濁]] [[nl:Watervervuiling]] [[zh:水污染]] 13751 33217 2005-06-16T23:33:43Z Lucyin 16 /* Egzimpes di mannixhaedje del nateure */ {{djermon}} [[categoreye:ecolodjeye]] Li '''mannixhance del nateure''' (on dit eto '''anichtance'''), c' est cwand on hene des [[mannixhance|mannestés]] dins les veyes, les bwès, les campagnes, les tienes. == Egzimpes di mannixhaedje del nateure == Cwand on tape avå les voyes * les plastiks. * les papîs. * les ebalaedjes d' amagnî. * les botayes * les canetes di bire. Dinltins, on hinéve evoye minme les viyès otos, les vîs frigos, evnd. Les tchamps, les bwès et les pladjes sont sovint manneyes pa des [[saetchot d' plastike|saetchots d' plastike]]. 13752 35207 2005-07-17T19:28:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rinde [[Motî:måva|måva]], [[Motî:måle 1|måle]] ([[Motî:mwais|mwais, mwaijhe]]). <span lang=fr>F. fâcher.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si måvler</FONT> [v.pr.] divni måva, måle. <I>Sins s' måvler, li mônî avent respondou: "Li dierin djudjmint, ça serè ostant por vos k' por mi"</I> ([[A. Schmitz]]). On dit eto: [[Motî:amwaijhi|s' amwaijhi]], [[Motî:mwaijhi|si mwaijhi]], [[Motî:courcî|si courcî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mauvler</FONT>, mâvler, mâvrer</span>. Coinrece [[Payis d' Lidje]] et d' Bastogne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>måvlêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:mwais|mwais]] (maijhe), k' a stî måvlé (êye). 13753 39627 2005-09-12T20:14:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>subitin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>subitinne</B></FONT> [addj. purade padvant] ki monte (ki s' [[Motî:måvler|måvele]]) åjheymint. <I>Tanasse esteut on subitin, ça fwait k' l' esteut tofer e margaye avou s' feme.</I> <I>A l' subitin verat!</I> On dit eto: [[Motî:sôte-ås-biyokes|sôte-ås-biyokes]], [[Motî:boûboû-laecea|boûboû-laecea]]. <span lang=fr>F. vif, emporté, colérique.</span> 13754 35212 2005-07-17T19:38:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>subito presto</B></FONT> [advierbire] [[Motî:todroet|todroet]], do côp, tot d' shûte. <I>I m' a stî cweri do bwès subito presto.</I> On dit eto: [[Motî:do côp|do côp do côp]], [[Motî:pî|sol pî sol tchamp]]; Loukîz a: [[Motî:cwand|nén cwand cwand]]. <span lang=fr>F. immédiatement, sur-le-champ, à l' instant.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' itålyin <span lang=it>subito presto</span> (minme sinse), [[noûmot|1960]]. ---- [[calcaedje di l' itålyin e walon|Dipus d' racsegnes so les calcaedjes di l' itålyin]]. 13755 35217 2005-07-17T19:50:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>do côp</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>docô</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> [[Motî:todroet|todroet]] (sins [[Motî:tårdjî|tårdjî]], sins ratinde). <I>I lyi fåt tot, et docô !</I> On dit eto: [[Motî:tot d' shûte|tot d' shûte]]. <span lang=fr>F. tout de suite, immédiatement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do côp do côp:</FONT> sins ratinde ene sigonde. On dit eto: [[Motî:subito presto|subito presto]], [[Motî:do côp|do côp do côp]], [[Motî:pî|sol pî sol tchamp]]. <span lang=fr>F. immédiatement, sur-le-champ, à l' instant.</span> <B>2.</B> [[Motî:ça fwait ki|ça fwait ki]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]]. <span lang=fr>F. du coup, dès lors.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>docô ki</B></FONT> [aloyrecire] On dit eto: [[Motî:tré|tré]]. <span lang=fr>F. dès que.</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. ---- * [[adviebe|Dipus d' racsegnes so les adviebes]]. * [[aloyrece|Dipus d' racsegnes so ls aloyreces]] 13756 33222 2005-06-17T11:43:54Z Lucyin 16 L' uzaedje l° 2 come ratourna do Fr ''dès lors'', m' avize on calcaedje (après 1990) do fr. ''du coup''. Mins eployî pa des grands scrijheus (Hendschel, Sarachaga), i dvreut passer sins rujhes. Mins i n' fåreut nén k' i fwaiye endaler li prumî uzaedje (= fr. tout de suite) k' egzistêye so tote li Basse-Årdene. Pol miersipepieus ratournaedje di '' tout de suite'', loukîz el mape [[A.L.W.]] 3.53 ey el notûle A.L.W. 3.159. 13757 33223 2005-06-17T11:44:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:do côp]] 13758 33224 2005-06-17T11:49:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:copadecô]] 13759 49638 2006-01-26T23:44:38Z Lucyin 16 recråxhes / rassonraedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>tot droet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>todroet</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> sins [[Motî:tårdjî|tårdjî]]. <I>Merci papa, dj' î va todroet </I>(M. Peclers). <I>Si dji sereu vos, dji rnonçreu a totes mes oumires, todroet </I>([[Simon li Scrinî]]). <span lang=fr>F. immédiatement.</span> On dit eto: [[Motî:do côp|do côp]], [[Motî:tot d' shûte|tot d' shûte]]. <span lang=fr>F. tout de suite, immédiatement, à l'instant, sur le champ, sur l'heure, séance tenante.</span> <B>2.</B> [[Motî:bénrade|bénrade]]. <I>I va todroet aveur ene samwinne di condjî.</I> <I>I s' afaitixha todroet å vicaedje des djins del campagne </I>([[N. Goffart]]). <span lang=fr>F. bientôt.</span> Etimolodjeye : etroclaedje d' èn adviebe ([[Motî:tot|tot]]) et d' èn addjectif ([[Motî:droet|droet]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>todroet ki</B></FONT> [aloyrece] djusse après ki. On dit eto: [[Motî:do côp|docô ki]], [[Motî:totshûte|totshûte ki]], [Motî:tré|tré ki]]. <span lang=fr>F. dès que.</span> ---- * [[adviebe|Dipus d' racsegnes so les adviebes]]. * [[aloyrece|Dipus d' racsegnes so ls aloyreces]] 13760 33226 2005-06-17T11:54:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tot d' shûte</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>totshûte</B></FONT> [advierbire] [[Motî:todroet|todroet]]. On dit eto: [[Motî:docô|docô]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tot d' chûte</FONT>, tot d' sûte, tot d' sute, tout d' sûte, tout d' sute, tot d' swîte, tout d' chûte, tout d' chute, tout tchûte, tout tchute, tout d' swîte, tout d' swite.</span>, miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 3.53 ey el notûle A.L.W. 3.159. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>totshûte ki</B></FONT> [aloyrecire] [[Motî:todroet|todroet ki]]. <span lang=fr>F. dès que.</span> ---- * [[adviebe|Dipus d' racsegnes so les adviebes]]. * [[aloyrece|Dipus d' racsegnes so ls aloyreces]] 13761 33227 2005-06-17T11:55:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tot droet]] 13762 33228 2005-06-17T11:58:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tré</B></FONT> [aloyrece] do côp (ki). <I>Dj' a stî pokî mins, tré li crape toumêye, dji n' a pu veyou ki l' novele pea ki s' a fwait padzo </I>([[R. Mouzon]]). <span lang=fr>F. dès (que), une fois (que).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tré ki</B></FONT> [aloyrecire] [[Motî:todroet|todroet ki]]. Etimolodjeye : sipotchaedje di [[Motî:todroet|todroet]] (so [[disfondowe]] <span lang=wa-feller>tout drèt</span>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tré</FONT>, Gm. tra</span> Coinrece [[Tchestrolet]]. ---- * [[aloyrece|Dipus d' racsegnes so ls aloyreces]]. 13763 33229 2005-06-17T11:59:24Z Lucyin 16 [[rediveuse etimolodjeye|L' etimolodjeye]] n' a nén stî trovêye dins des lives di linwincieus. 13764 33230 2005-06-17T12:02:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tot d' shûte]] 13765 35211 2005-07-17T19:36:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôte-ås-biyokes</B></FONT> [o.f.n., pl. des sôte-ås-biyokes] onk (ene) ki s' [[Motî:måvler|måvele]], ki s' [[Motî:mwaijhi|mwaijixh]] rade. On dit eto: [[Motî:subitin|subitin]], rade al copete del [[Motî:schåle|schåle]]. <span lang=fr>F. colérique, coléreux, irascible, susceptible.</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:sôter|sôter]] + si nén droet coplemint [[Motî:biyoke|biyoke]]. 13766 38351 2005-08-22T14:56:38Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 218.80.68.136, li dierin candjmint est asteure da Lucyin <FONT COLOR="#ff0000"><B>oronde</B></FONT> [f.n.] oujhea voyaedjant, ki rvént å bontins, et-z eraler å waeyén-tins. Edjivtaedje: parey ås moxhons (pasrifômes), famile åzès orondes (e sincieus latén <I><span lang=la>hirundinidae</span></I>). Les orondes sont cobén metowes dins les lives avou les airtchîs, paski leu vol si rshonnèt. ---- * [[oronde|Dipus d' racsegnes so les orondes]]. 13767 33233 2005-06-18T12:52:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>haguete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> laide mwinre vatche, mwais tchvå. rl a: [[Motî:harote|harote]], [[Motî:carcan|carcan]]. <span lang=fr>F. haridelle.</span> <B>2.</B> pitite mwinre djin. <span lang=fr>F. maigrelet(te), maigrichon(ne), chétif (ive).</span> <B>3.</B> (po rabaxhî) pitit grandiveus, ki s' prind po çou k' i n' est nén. <I>Cisse haguete la divize dedja di s'&nbsp;maryî</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. petit prétentieux.</span> <B>4.</B> persounaedje do dimegne do [[Motî:cwarmea|cwarmea]] d' Måmdey, avou on noer tchapea a deus coines, on masse ki s' rabat divant l' vizaedje et on ramon u on [[Motî:hape-tchå|hape-tchå°]]. <span lang=fr>F. masque de carnaval.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;broûler l' haguete:</FONT> al fén do cwarmea d' Måmdey, broûler èn ome di strin disso l' plaece do martchî; (divant 1893), c' esteut li mierkidi des cenes; asteure c' est al nute do crås mårdi. Disfondowes: <span lang=wa-feller>haguète</span>. Coinrece payis d' [[Måmdey]]. 13768 33234 2005-06-18T13:55:12Z Lucyin 16 Maurice Piron Maurice Piron 13769 35539 2005-07-20T00:26:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zigzonzece</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:roye|roye]] ki [[Motî:crawyî|craweye]] a inglêyes. <span lang=fr>F. zigzag.</span> <B>2.</B> bodjaedje dins tos les sinses d' ene djin (sôlêye ki craweye), d' ene biesse (moxhe ki vole). <I>Il esteut sô, et fé des zigzonzesse sol voye.</I> <span lang=fr>F. tournoiement, embardée.</span> <B>3.</B> [[Motî:ratchatcha|ratchatcha]] ki dåbornut on meur, ene foye. <span lang=fr>F. gribouillage griffonnage.</span> <I>Cwand les efants comincèt a ndaler a scole, i fjhèt des zigzonzeces so leu-z ardwese.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">a zigzonzece</FONT>: [addjectivire & advierbire] <B>1.</B> metou e cwåré avou onk å mitan, tot djåzant d' on plantisse, d' on pavmint. <I>Våreut mî planter vos åbes a zigzonzce.</I> <span lang=fr>F. en quinconce.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) nén droet. <I>Il a ene consyince a zigzonzeces.</I> <span lang=fr>F. tortueux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">zigzonzèce</FONT>, zigzonzete</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:ziguezon|ziguezon]], [[cawete -rece]] avou spotchaedje do R. 13770 33236 2005-06-18T13:57:13Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :zigzonzèsse [O0], zigzonzète [O0, C9], zik'-zon-zèsse [O3] ==Etimolodjeye (et rfondaedje) == [[rediveuse etimolodjeye|nén trovowe dins les lives di linwincieus]] 13771 38185 2005-08-17T00:13:50Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Piron]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Piron]] [[Imådje:piron_maurice.jpg|left|Maurice Piron]] '''Maurice Piron''' a skepyî e 1914 et mori e 1986. C' esteut on rcwereu, on corwaiteu et on publiyeu d' [[belès letes]] e walon. Come cacheu, i publeye, e 1939, on rcweraedje so les [[noûmot]]s k' ont stî foirdjîs a Lidje pås [[arimea|fjheus d' rimeas]] diviè 1900 (''Formation de la langue littéraire des écrivains liégeois''). Tot-z eplaidant ''"Clarté sur les lettres wallonnes contemporaines"'' e 1944, il a pår ricandjî les rîles di djudjmint so les scrijheus, et dmander di tote foice on hôt livea estetike åzès scrijhaedjes. Il a stî rcweri les vîs tecses did dispu l' [[17inme sieke]], et lzî apliker ses atuzes po lzès passer al passete. Ses mwaissès ouves, c' est aprume, les antolodjeyes. I cmince pa ''Poèmes wallons'' e 1948, la k' i va publiyî des "djonneas" ([[Willy Bal]], [[Jean Guillaume]], [[Albert Maquet]] eyet [[Louis Remacle]]), a costé d' on powete dedja ricnoxhou, [[Franz Dewandelaer]]. I rprind les minmes et ene dijhinne d' ôtes et vude e 1960 mon Gallimard a Paris ''[[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)|Poètes wallons d'aujourd'hui]]''. L' ouve a stî replaideye e 2005 pås Edicions Labor. Si tchîf d' ouve serè li nouzome ''[[Antolodjeye da Piron|Anthologie de la littérature wallonne]]'' ki n' a polou rexhe did mon Mardaga a Lidje k' e 1979 Di s' mestî, il esteut prof d' univ a [[Univiersité d' Gand|Gand]] et a [[Univiersité d' Lidje|Lidje]]. == Adviertance da Maurice Piron azès scrijheus e walon. == :A tos les cis ki fjhèt dvins les rimeas, les paskeyes et les pîces di teyåte, elzî fåt prinde asteme a çou k' i fjhèt. Ci n' est nén on passe-tins come èn ôte. == Corwaitaedje del bouye da Maurice Piron. == On n' såreut nén rmerciyî Maurice Piron assez pol clapant ovraedje di s' "grosse antolodjeye". Vos avoz la tos les grands scrijheus (foû do teyåte) disk' e 1978, avou on racourti d' leu vicåreye et des bokets d' leu scrijhaedjes, ki les målåjheys passaedjes sont-st esplikés padzo. Cwand on cache après on sfwait ovraedje po teyåte, on s' trove cåzu dvant on vude, et on comprind mî li valeur del bouye da Piron . Sapinse a lu, li literateure walone a s' plaece emey les grandès literateures del Daegn, si ele sait fé sinte å lijheu (et al lijheuse) les grands sintimints del djin, avou ene langue "vraiye et bele". Dj' ô bén : on scrît lingaedje foirt dilé li manire ki les djins djåznut walon, et ki s' houwe evoye des tourneures di [[stîle]] et do motlî calké do francès, come c' esteut sovint l' cas disk' adon. Ces idêyes la vont fé skepyî li [[djermêye 48]], ki va produre les meyeus scrijheus e walon do 20inme sieke. D' èn ôte des costés, on-z a rprotchî a Maurice Piron : * Di n' nén eployî l' lingaedje walon po fé ses analisses et ses critikes. Eto, si ouve n' årè waire ecoraedjî l' passaedje do walon eviè les djonnes ki nel kinoxhént waire. Il a seur discoraedjî bråmint des cminceus a scrire, sogne di "fé des flotches". * D' aveur eplaidî ses "Clairtés" e plinne guere di 40. Adon, les djins avént dandjî d' espwer et d' esse recoraedjîs, et s' tini les keutes. Lu, a ç' moumint la, i tapéve a l' abaxhe ene peclêye di scrijheus e walon k' on aveut metou so on pî-stok. Ça a stî rsintou come on rnacaedje sol Walonreye. * Di n' aveur, rén atåvler po kel walon rvicaxhe (nén pus ki les ôtes linwincieus do walon di tot l' 20inme sieke). El riloukive endaler sins moti, tot fén binåjhe di l' aveur ebômé, tot fjhant ses lives so les vîs scrijhaedjes et ses linwincieusès rcwerances. Insi, i scrijha : :''Le wallon ne mourra pas, parce qu'il porte en lui un héritage impérissable: sa littérature, (...) dans lequel il trouvera l'endormissemnt avant de connaître l'embaumement dans la philologie.'' (Li walon n' endirè nén, poy k' i poite ene eritance ki n' mourrè måy: ses belès letes, k' i s' va edoirmi dvins, divant k' on ndè fwaiye ene momeye, dins les studiaedjes filolodjikes). == Alére == Ene ramexhnêye di scrîts e francès da Maurice Piron, a vey avou l' tuzance eyet li lingaedje walons : A. Maquet, W. Bal & J.M. Klinkenberg. ''Maurice Piron dit "Gallus": Lettres wallonnes et culture'', Micromania, 2000. 13772 33238 2005-07-03T12:08:22Z Pablo 5 13773 51358 2006-03-12T14:31:06Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Nalene}} '''Nålene''' (fr: ''Nalinnes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Han-Nålene]]. * Limero del posse: '''6120''' (vî limero '''6290''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Th 35''' * Sipotaedje des djins: Les Marloyas. (''On les lome come çoula paski l' ci k' aveut fabriké l' ouxh di l' eglijhe si loméve Marloye et k' il aveut passé s' tins a scrire si no dsu, avou des dôrés clås''.) == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.nalinnes.be/ nalinnes.be] 13774 59906 2006-06-08T10:43:18Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == coviete di l' antolodjeye da Maurice Piron "Poètes wallons d'aujourd'hui", eplaideye amon Gallimard == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 13775 56832 2006-05-14T23:16:02Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[categoreye:antolodjeyes]] [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:piron_gallimard.jpg|thumb|Prumire edicion, e 1961]] '''Powetes walons d' ouy''', kel vraiy tite e francès, c' est '''''Poètes wallons d'aujourd'hui''''', c' est ene [[antolodjeye]] di des grands fijheus d' [[arimea]]s e walon del prumire mitan do 20inme sieke. Elle a stî ramexhnêye pa [[Maurice Piron]] et vudî e 1961 mon Gallimard a Paris. L' ouve a stî replaideye e 2005 pås Edicions Labor di Brussele (ISBN 2-8040-1827-X). C' esteut l' prumî côp k gn aveut des scrijhaedjes di belès letes e walon publiyîs foû payis. Maurice Piron a relî 16 powetes, 5 ki scrijhèt tot notant l' [[Payis d' Nameur|accint d' après Nameur]], 4 do [[Coûtchant walon]], et l' restant do [[Payis d' Lidje]]. Djondant tchaeke boket, gn a on ratournaedje e francès, fwait pa Piron lu-minme, et k' est eto toirtchî a môde d' arimea. == Les fjheus d' arimeas relîs dins l' schorsêye == [[Imådje:Poètes wallons labor.jpg|thumb|coviete do replaidaedje fwait pa ''Labor'']] * [[Willy Bal|Bal, Willy]] * [[Gabrielle Bernard|Bernard, Gabrielle]] * [[Henri Collette|Collette, Henri]]. * [[Marc De Burges|De Burges, Marc]]. * [[Franz Dewandelaer|Dewandelaer, Franz]]. * [[Willy Félix|Félix, Willy]]. * [[Emile Gilliard|Gilliard, Emile]]. * [[Robert Grafé|Grafé, Robert]]. * [[Jean Guillaume|Guillaume, Jean]]. * [[Marcel Hicter|Hicter, Marcel]]. * [[Jenny d' Inverno|d' Inverno, Jenny]]. * [[Emile Lempereur|Lempereur, Emile]]. * [[Albert Maquet|Maquet, Albert]]. * [[Louis Remacle|Remacle, Louis]]. * [[Georges Smal|Smal, Georges]]. * [[Léon Warnant|Warnant, Léon]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://aberteke.walon.org/antolodjeyes.html#piron_gal Dipus d' hårdêyes eviè les pådjes des scrijheus riprinds dins l' antolodjeye] (so l' Aberteke). 13776 33242 2005-06-18T19:23:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Willy Bal]] 13777 44960 2005-11-17T17:01:10Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Cour''' (fr: ''Cour-sur-Heure'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Han-Nålene]]. [[Image:Cour-sur-Heure JPG01.jpg|thumb|Li viyaedje di Cour]] * Limero del posse: '''6120''' (vî limero '''6429''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Th 47''' * Sipotaedje des djins: Les Bibådusses. [[Image:Cour-sur-Heure JPG02.jpg|thumb|Divintrinne cour del cinse-tchestea do viyaedje]] Li no d' '''Cour''' vénreut do mot latén ''curtis'', ki vout dire ''cinse'', mins eto ''djårdén, corti''. [[fr:Cour-sur-Heure]] 13778 33244 2005-06-19T19:46:13Z Borbouze 21 Eglijhe d'Our (Opont) Eglijhe d'Our (Opont) 13779 33245 2005-06-19T19:48:20Z Borbouze 21 Eglijhe d'Anlè Eglijhe d'Anlè 13780 33246 2005-06-19T19:50:40Z Borbouze 21 Stèle çumintire d'Anlè (1914) Stèle çumintire d'Anlè (1914) 13781 33247 2005-06-20T12:16:21Z 82.174.134.211 [[CIMINT]] : Di nos djoûs, lès bates d’ intèrèt fêyenut râde toûner à rén l’ cimint d’ l’ amichtauvité (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13782 33248 2005-06-20T12:18:11Z 82.174.134.211 [[CLABAUDADJE]] : Li v’la co atauvlé dvant s’n’ indjole à piède si tins dins dès sins pont d’ djoke clabaudajes (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13783 33249 2005-06-20T12:19:22Z 82.174.134.211 [[CLAPÈTE]] : Lès clapètes n’ font pus claper leû babèye dsu l’ soû d’ l’ uxh, c’ è-st-asteûre leûs dwèts ki naujissenut d’ pus ki l’ linwe (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13784 33250 2005-06-20T12:21:27Z 82.174.134.211 [[CRÈSSE]] : Nén drwèt dins sès botes, li v’la co à m’ riwêtî d’ crèsse(Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13785 35287 2005-07-17T22:41:10Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:froyî 1|froyî]] (v.; froter) * [[Motî:froyî 2|froyî]] (v.; djonnler) * [[Motî:froyî 3|froyî]] (v.; froxhî) 13786 59411 2006-06-06T13:20:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-djower +djouwer) <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinike</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite tchike (maye a djouwer). <I>Dj' aveu candjî on bea ma d' vere po des kinikes</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. bille.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Way, c' est des kinikes e botaye:</FONT> po dire k' on n' croet nén li conteu(se). <span lang=fr>F. incrédulité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;alez vos rfé fonde a Boufiou, vos åroz des kinikes:</FONT> po-z evoyî evoye on (ene) haeyimåve. Franwal: ahåyant po "<span lang=fr>allez vous faire pendre ailleurs</span>". <B>2.</B> pitite ronde sacwè. <span lang=fr>F. sphére, boule.</span> <B>3.</B> pitit rond seur souke. <I>Botroûle, Kinike et spitroûle, Tchamossî blefåd, Martchoteu, tchafiåd</I> ([[F. Loriaux]]). Loukîz a: [[Motî:tchike|tchike]]. <span lang=fr>F. boule.</span> <B>4.</B> bouboune, tchocolåt, di tolminme kéne cogne. <span lang=fr>F. friandise, gourmandise.</span> <span lang=de>Alm. Delikatesse.</span> <B>5.</B> pitite ronde crompire. On dit eto: tchinicreye. <I>On a relî les petotes; les kinikes, c' est pol pourcea</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. avorton de pomme de terre.</span> <B>6.</B> [[Motî:coye|coye]]. <span lang=fr>F. testicule.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on est a vos kinikes:</FONT> on reye di vos, on djowe avou vos pîs. Loukîz a: [[Motî:balter|balter]], [[Motî:aler|fé aler]], [[Motî:pî|sinte les pîs]]. <span lang=fr>F. railler, plaisanter, se moquer de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè ça a ses kinikes:</FONT> piede. <span lang=fr>F. perdre au jeu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer avou les kinikes d' ene sakî:</FONT> si fote di leye. <I>I n'a nén lontins polou djouwer avou mes kinikes, dj' a fini pa m' mwaijhi</I> ([[J. Schoovaerts]]). <B>7.</B> (tot cåzant å rvier) côp d' tchance. <I>I nd a co yeu des kinikes, ådjourdu, å coyon</I> ([[A. Carlier &amp; W. Bal]]). <span lang=fr>F. chance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur bråmint des kinikes:</FONT> (tot cåzant å rvier) aveur toplin des côps d' tchance. <I>I nd a co yeu des kinikes, ådjourdu, å couyon.</I> <span lang=fr>F. chance.</span> <B>8.</B> pitit efant. <I>Avou ene pacyince d' andje, ele fijheut l' luçon ås kinikes</I> ([[F. Barry]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Kinikes:</FONT> no d' ene trope dramatike avou rén k' des efants. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:kene|kene]]" (veyowe come ene pitite ronde sacwè po djouwer), [[cawete -ike]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinicreye</B></FONT> [f.n.] totès kinikes eshonne. <I>Dji n' a yeu k' del kinicreye ciste anêye ci avou mes canadas</I> ([[A. Carlier &amp; W. Bal]]). Mot d' aplacaedje : * [[Motî: pixhe-kinike|pixhe-kinike]] Parintêye : * [[Motî:kinea|kinea]]. 13788 33253 2005-06-20T12:34:37Z 82.174.134.211 [[LONDJ]]E : Vént todi on momént k' èle si dislaxhe. Fauréve valu k'ça n' fuchisse nén dins ène dischinde di gripète. (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). [[LOÛTE]] : M’faléve-t-i ièsse loûte po m’ fiyî à li ! (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13789 33254 2005-06-20T12:40:41Z 82.174.134.211 [[MAGNERE]] : L' mannèt a faît dès magnêres ki n’ èstint nén dès bounes (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13791 35654 2005-07-20T19:41:01Z Pablo 5 displaecî so [[Motî:plaijhi]] 13792 33257 2005-06-20T12:48:57Z 82.174.134.211 råke RǺKES : I n' s' a pu radårer. On n’l' avéve wêre oyu dins sès dêrins råkes èt somadjemints (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13793 33258 2005-06-20T12:50:51Z 82.174.134.211 totûte ''TOTÛTE'' : M’ bouye totûte, il a kandjî d’ idêye èt m’ volu fé tot rcomincî (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13795 33260 2005-06-20T12:55:35Z 82.174.134.211 [[TOURPINE]] : Dispû m’ dêrin toûr-di-rin, dji toûrpine à co pwârter ène sakwè d’ pèzant (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). [[TOÛRSIÂDJE]] : Arive li tins k’ on a s’ soû dès toûrsiâdjes po dès nokètes (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 13796 35305 2005-07-17T23:08:27Z Pablo 5 egzimpe ricopyî dins l' årtike 13797 33262 2005-06-21T17:04:40Z Lucyin 16 L' Aiwe di Vesse å Trô (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' Aiwe di Vesse å Trô (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13798 36115 2005-07-29T20:50:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aiwe di Vesse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vesse</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye ki prind sourd [[Motî:Hôte Fagne|sol Fagne]], nén lon des viyaedjes almands di [[Motî:Conse|Conse]] eyet del [[Motî:Reutxhene|Reutxhene]], cori so [[Motî:Vervî|Vervî]], pu s' aler maxhî a l' [[Motî:Aiwe d' Oûte|Aiwe d' Oûte]] ene miete divant [[Motî:Lidje|Lidje]]. Omonimeye : * [[Motî:vesse|vesse]] (flairant vint). ---- * [[Aiwe di Vesse|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe di Vesse]]. 13799 33264 2005-06-21T17:09:46Z Lucyin 16 L' Ambleve e l' Årdene (dilé Troes-Ponts) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' Ambleve e l' Årdene (dilé Troes-Ponts) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13800 33265 2005-06-21T17:19:15Z Lucyin 16 L' Ambleve al rexhowe di l' Årdene, divant d' mousî so Castinne (Did sol Grand Pont di Rmoûtchamp ?) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' Ambleve al rexhowe di l' Årdene, divant d' mousî so Castinne (Did sol Grand Pont di Rmoûtchamp ?) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13801 44811 2005-11-16T17:52:45Z Pablo 5 definixha <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ambleve</B></FONT> [no d' aiwe] l' aiwe d' Ambleve est ene Aiwe di Walonreye ki prind sourd dins les Pais Redîmés et s' taper dins l' Aiwe-d'-Oûte a Comblin. ---- * [[Ambleve|Dipus d' racsegnes so l' Ambleve]]. 13802 44812 2005-11-16T17:54:39Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje {{djermon}} [[categoreye:aiwe del Walonreye]] [[Imådje:ambleve_aurdene.jpg|thumb|L' Ambleve e l' Årdene]] L' '''Ambleve''', c' est ene aiwe di Walonreye [[Imådje:ambleve_rexhowe_aurdene.jpg|thumb|L' Ambleve al rexhowe di l' Årdene]] [[de:Amel (Fluss)]] [[en:Amblève (river)]] [[fr:Amblève (rivière)]] [[nl:Amel (rivier)]] 13803 33268 2005-06-21T17:25:38Z Lucyin 16 L' Oûte Nonnrece a Sinte-Oude. (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' Oûte Nonnrece a Sinte-Oude. (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 13804 33269 2005-06-21T17:26:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Aiwe di Vesse]] 13805 33270 2005-06-21T17:29:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Aiwe di Vesse]] 13806 33271 2005-06-21T17:31:02Z Lucyin 16 Oûte Levantrece displaecî viè Oûte Bijhrece #REDIRECT [[Oûte Bijhrece]] 13807 33272 2005-06-21T17:33:31Z Lucyin 16 So ene mape, gn a nén ene k' a l' air dipus å Levant k' l' ôte. Mins on voet pår bén ene k' est a Nonne, del Basse-Årdene, et l' ôte k' est a Bijhe, el Hôte-Årdene. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 21 di djun 2005 a 17:33 (UTC) 13808 33273 2005-06-21T17:34:16Z Lucyin 16 Oûte Coûtchantrece displaecî viè Oûte Nonnrece #REDIRECT [[Oûte Nonnrece]] 13809 59443 2006-06-06T13:46:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-tminme +t'-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>cåze 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pocwè k' ene sacwè arive. <span lang=fr>F. cause.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est vos l' cåze</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est vos les cåzes:</FONT> c' est d' vosse fåte. <I>Asteure, vo t' la mådi del daegn k' a boevou l' sonk da t' fré, et k' c' est t'-minme les cåzes</I> (Li [[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. de votre faute.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est todi les ôtes les cåzes:</FONT> dijhêye po onk ki rmet tofer li fåte so ls ôtes. On dit eto, måhonteusmint: T' irès [[Motî:tchire|tchire]] a l' eglijhe et ti dirès k' c' est les sints. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse cåze di:</FONT> esse li cåze di. <I>C' est vos k' est cåze di m' måleur.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pol cåze:</FONT> a cåze di ça. <I>Il est foû ritche, mins i n' est nén pus fir po l' cåze.</I> <B>2.</B> (mot d' ome di lwè) disfinse d' ene [[Motî:ametou|ametowe]] sakî, d' èn ideyål di veye. <I>I plaidive todi les målès cåzes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si bate po ene måle cåze:</FONT> disfinde ene crombe idêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;advocåt sins cåzes:</FONT> sins pratikes a disfinde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde fwait et cåze po ene sakî:</FONT> el disfinde di tote foice. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cåze di</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>a cåze di</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>di cåze di </B></FONT> [divancetire] <B>1.</B> pal fåte di. <I>C' est cåze di vos k' dj' a toumé</I> <I>C' est dandjreus di cåze di ça kel latén a wangnî li prumire guere des lingaedjes e nosse payis</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. à cause de, par la faute de.</span> <B>2.</B> pa l' aidance di. <I>Ki les åmes des croeyants ki sont-st evoye divant nozôtes ripoiznuxhe e l' påye, a cåze del gråce do Bon Diu !</I> ([[G. Sfasie]]) <span lang=fr>F. grâce à.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cåze ki</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>a cåze ki</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>di cåze ki</B></FONT> [aloyrecire] [[Motî:paski|paski]]. <I>Li mayeur di Bietris a boerlé, a cåze ki l' areyopoirt di Tchonveye, a stî atåvlé pol societé d' avions d' martchandijhes s' astaler el Walonreye</I> ([[L. Mahin]]). Parintêye : * [[Motî:cåzer 2|cåzer]] (esse cåze di) Omonimeye : * [[Motî:cåzer 1|dji cåze]] (dji djåze). * [[Motî:cåze 2|cåze]] (f.n.; cåzaedje) Omofoneye coinrece : * [[Motî:caze|caze]] (f.n.; plaece po mete åk) * [[Motî:coisse 2|coisse]] (f.n.; montêye, coinreçmint ''côsse'') ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetires]]. * [[aloyrece|Dipus d' racsegnes so les aloyreces]] 13810 49194 2006-01-16T23:23:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Conse</B></FONT> [n.pl.] viyaedje almand, en almand <span lang=de>Konzen</span>, metou sol [[Motî:Hôte Fagne|Hôte Fagne]], tot astok del Walonreye, et ki l' [[Motî:Vesse|aiwe di Vesse]] î prind sourd djondant. Loukîz a: [[Motî:Reutxhene|Reutxhene]]. ---- * [[Conse|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Conse]] * [[Nos walons di des viyaedjes almands|Dipus d' racsegnes so les nos walons di des viyaedjes almands del frontire]]. * [[Aiwe di Vesse|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe di Vesse]]. 13811 49192 2006-01-16T23:16:21Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Reutxhene</B></FONT> (dins les fråzes, purade come <FONT COLOR="#ff0000">al Reutxhene</FONT>) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Reutxhene</B></FONT> [n.pl.] viyaedje almand, en almand <span lang=de>Rötgen</span>, metou sol [[Motî:Hôte Fagne|Hôte Fagne]], tot astok del Walonreye, et ki l' [[Motî:Vesse|aiwe di Vesse]] î prind sourd djondant. Loukîz a: [[Motî:Conse|Conse]]. ---- * [[Li Reutxhene|Dipus d' racsegnes sol Reutxhene]] * [[Nos walons di des viyaedjes almands|Dipus d' racsegnes so les nos walons di des viyaedjes almands del frontire]] * [[Aiwe di Vesse|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe di Vesse]] 13812 33277 2005-06-21T18:19:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Li Reutxhene]] 13813 33278 2005-06-21T18:22:54Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : (al) Reût'shène [E165] 13814 33279 2005-06-21T18:23:24Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : Conts' [E165] 13815 33280 2005-06-21T18:25:18Z Lucyin 16 Fagne, come Årdene est singulî : sol Fagne. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 21 di djun 2005 a 18:25 (UTC) 13816 33281 2005-06-22T17:44:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pårotche]] 13817 33282 2005-06-22T17:45:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pårotche]] 13818 38415 2005-08-25T20:09:31Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sitindowe ki les djins vont a messe el minme eglijhe, et la k' gn a k' on curé. <I>Li curé est mwaisse dins s' pårotche</I> ([[J. Coppens]]). <I>Dins ene grande pårotche, gn aveut sacwants vicaires, on curé et on mårlî.</I>. <I>N a di-set pårotches a Lidje</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Gn a ddja waire di pårotches k' ont come patron li prumî ome k' a dmoré e viyaedje</I> ([[Joseph Houziaux]]). <span lang=fr>F. paroisse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fiesse del pårotche:</FONT> [[Motî:dicåce|dicåce]]. <span lang=fr>F. kermesse, fête paroissiale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On pretche todi po s' pårotche:</FONT> On saye todi di disfinde ses idêyes, di cåzer po wangnî des cwårs. On dit eto: po s' [[Motî:tchapele|tchapele]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt mete li clotchî å mitan del pårotche:</FONT> wårer les alaedjes et l' otorité. On dit eto: li [[Motî:moustî|moustî]]. <span lang=fr>F. garder de l'ordre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;laide pårotche, sitårêye pårotche:</FONT> pårotche avou tos des ptits hamteas metou lon erî. <I>I gn aveut lon d' on viyaedje a l' ôte, c' est l' vraiy; e s' sitårêye pårotche</I> ([[A. Lalou]]). <span lang=fr>F. paroisse dispersée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El laide pårotche:</FONT> [[Motî:Tiniveye|Tniveye]]. <B>2.</B> grande eglijhe (eneviè les tchapeles). <I>Dj' a stî a messe al pårotche.</I> <I>Dispaitche tu ! Dj' etin les clotches ki sounèt å clotchî del pårotche !</I> <span lang=fr>F. église paroissiale.</span> <B>3.</B> tos les pårotchîs. <I>Tote li pårotche esteut a l'etermint.</I> <B>4.</B> (imådjreçmint) sôre, [[Motî:cogne|cogne]] di des djins u des martchandijhes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse del minme pårotche:</FONT> di minme livea sociål. <span lang=fr>F. de même condition.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di totès sôres di pårotches, di totes les pårotches:</FONT> di totes les cognes, di totes les grandeurs, di totes les cwalités, tot djåzant d' martchandijhes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paurotche</FONT>, porotche, paroche, parotche, parwèsse, pârwèsse, parwasse</span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>parosse</span> (12inme sieke). Etimolodjeye: latén des djins "<span lang=la><I>parochia</I></span>" (minme sinse), calké do grek "<span lang=gr><I>paroikia</I></span>" (coulot d' måjhones). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchin</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchinne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' est d' ene metowe pårotche. <I>Nos rvoeyans pa leus mwins Li pus bele des eglijhes; Ossu l' bon pårotchin doet dire li verité</I> ([[P. Lagrange]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; on drole di pårotchin:</FONT> on drole d' ome. on dit eto: d' [[Motî:apôsse|apôsse]]. <span lang=fr>F. drôle d'apôtre, d'individu; vilain bougre, vilain coco.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paurotchin, paurotchî; paurotchin.ne, paurotchresse</FONT>, parotchin, parwèssyin, parwèssyin, -in.ne, parochyin, parochiène, parwèsyin, parwèssiène, parwasyin, -iène, parotchî, parotch'resse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchaedje</B></FONT> [o.n.] aroyaedje d' ene pårotche. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårotchåle</B></FONT> [addj.] k' a-st a vey avou les pårotches. <I>l' oficire pådje do secteu pårotchå d' Djambe</I> (tite d' ene waibe). <span lang=fr>F. paroissial(e).</span> ---- * [[pårotche|Dipus d' racsegnes so l' adjinçnaedje d' ene pårotche]]. 13819 34156 2005-07-08T16:46:49Z 212.100.178.141 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;pårotche: porotche [E1, E212b, E21], poroje [E212], poroch [E203], parotche [C9, E1, S117, C1, C100, S0], paroche [O4], parwèsse [E1, C9, O4], pârwèsse [C1, C100], parwasse [S0, S117]. ;pårotchin, inne: parotchin [C9, C1, C100, S117], parwèssyin [C9], parwèssyin, -in.ne [C1, C100], parochyin, parochiène [O4], parwèssyin, parwèssiène [O4], parwasyin [S117], parwassyin, -iène [S0]. ;pårotchî, pårotchresse: parotchî, parotchrèsse [S0] ;pårotchå: noûmot, walonijhaedje di "parochial" == Rifondaedje == Les deus mots "porotche" et "parotche" ont des fels astocas : * "porotche" est sotnou på "blok lidjwès", et eployî co asteure dins les scrîts et dins l' cåzaedje; c' est ene sorwalonde pol voyale. * "parotche" esteut li pus lådje oyowe (Hu, Tnîveye, Djiblou, Nivele), mins c' est on vî mot dins ces payis la, ki n' l' eployént pus e 20inme sieke, ni dins les scrîts ni dins l' cåzaedje. Mins il aveut dné deus parints (parotchin, parotchî), dabôrd ki "porotche" ni l' a nén fwait). * Gn a ene troejhinme vudindje : pårotche : ** Djôr l' aveut ddja trové a pårti des etimolodjeyes : Li mot françwès "paroisse" vént do sincieus latén "paroecia", dismetant k' walon i vént do latén des djins, "parochia" (tz å castiyan "parroquia"). ** li lidjwès "porotche" a l' air di vni d' on racourtixhaedje do "Å" di pårotche; ** li A est long dins sacwantès disfondowes namurwesses : pârwèsse. ** COPURADE : on-z a rfondou [[Motî:pår|pår]], a pårti di disfondowes : ''pâr, pôr, por'' (les deus dierins e [[Payis d' Lidje]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 22 d'&nbsp;djun 2005 a 17:46 (UTC) == Vîs scrijhas == vîs scrijhas eyet prezince dins des vîs documints ;pårotche: PAROCHE: (f.l.) (vinou do grek å triviè do latén) , parosse (XIime s.), ;pårotchaedje: parochadje (s’ teritwere – 1264/Miracle de Notre Dame), ;pårotchå: parochial (li prête – 1204/Roman de Carité), ;pårotchin: parochien (li curé –1273/ Godefroid). 13820 33285 2005-06-22T17:49:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Philippe Lagrange]] 13821 33286 2005-06-22T17:50:15Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : cåse2 [E1]; cåse [E34] 13822 35939 2005-07-27T10:15:27Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cåze 1|cåze]] (f.n.; li pocwè d' åk) * [[Motî:cåze 2|cåze]] (f.n.; cåzaedje) * [[Motî:cåzer 1|dji cåze]] (codjowas do viebe "cåzer" = djåzer). * [[Motî:cåzer 2|dji cåze]] (codjowas do viebe "cåzer" = esse li cåze di). Omofones (coinreces): * [[Motî:caze|caze]]: (f.n.; plaece po mete åk, cwårea ås djeus d' l' åwe, evnd. (coinreçmint ''cåze, câze'')) * [[Motî:cåsse|cåsse]]: (f.n.; sôre di howe a deus dints) 13823 37255 2005-08-07T11:15:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pair 1</B></FONT> [f.n.] u [o.n.] <B>1.</B> cwåré d' ene hoyire (grande sitindowe, retouré d' on meur, avou les ahesses metowes åtoû do [[Motî:beur|beur]]. <span lang=fr>F. carreau de mine, cour de charbonnage.</span> <B>2.</B> retourêye plaece k' on-z î mete ene martchandijhe. <span lang=fr>F. parc, magasin.</span> <B>3.</B> [[Motî:coû|coû]] d' ene måjhon. <span lang=fr>F. cour.</span> <B>4.</B> [[Motî:ansinî|ansinî]] retouré d' on murea. On dit eto: [[Motî:påtdje 2|pådje]]. <span lang=fr>F. (parc au) fumier.</span> <B>5.</B> [[Motî:aireye|aireye]] (di fleur, di verdeure). On dit eto: pårea, [[Motî:pårtchet|pårtchet]]. <span lang=fr>F. carré de jardin.</span> Etimolodjeye: latén des djins "<span lang=la><I>parricus</I></span>" ([[Motî:eclô|eclôs]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> aireye (di fleurs, di verdeures) <span lang=fr>F. carré de jardin.</span> <B>2.</B> pitit pårk å mitan d' ene veye. <I>Les efants djouwèt sol pårea.</I> <span lang=fr>F. place publique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sol Pårea:</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>so l' Pèrê</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Serè|Serè]]. <B>3.</B> (mot d' houyeu) cwåré d' ene taeye leyeye a èn ovrî abateu. <I>T' aveus on bea pårea.</I> <I>La èn åjhey pårea !</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé on pårea:</FONT> tot fé l' ovraedje so vosse boket d' taeye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci sereut lyi fé l' pårea bea:</FONT> ci sereut fé l' ovraedje por lu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li mariaedje lyi a fwait l' pårea bea:</FONT> il a maryî on ritche. <span lang=fr>F. épouser une dot.</span>. Coinreces [[Payis d' Lidje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pairmete</B></FONT> [o.n.] éndjole k' on met des pîces divins, po-z awè l' droet d' [[Motî:parker|parker]] si oto dins l' rowe d' ene veye. rl a: [[Motî:tchirlike|tchirlike]]. <span lang=fr>F. horodateur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feler><B>pârk'mète</B>, park'mète, <FONT COLOR="#800080"><B>pêrmète</B></FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje do F. d' Beldjike <span lang=fr>"parcmètre"</span> (minme sinse), esp. <span lang=es>"parquímetro"</span>, riwalonijhî avou l' sorwalonde del Hesbaye "pair" po "park", 1985. Omonimeye: * [[Motî:pair 2|å pair do pôce]] (å mî). Omonfones (coinreces): * [[Motî:pere|pere]] (o.n.; popa). * [[Motî:pwair|pwair]] (''<span lang=wa-feller>pêr</span>'', addj.; chife pårtixhåve e deus) * [[Motî:pwaire|pwaire]] (''<span lang=wa-feller>pêre</span>'', f.n.; cope) Minme sourdant etimolodjike: * [[Motî:pådje 2|pådje, pårdjire]]. * [[Motî:pårtchet|pårtchet]]. * [[Motî:pårk|pårk]]. ---- * [[no bikebok|Dipus d' racsegne so les nos bikeboks (femrin u omrin, come pair)]]. * [[hoyire|Dipus d' racsegnes so les hoyires]]. 13824 33289 2005-06-22T22:07:30Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : == '''pair''' :pêre [E213], pêr [G204], père [E1], pèr [E1] nén dins E212, E21, E34. '''pårea''' :pårê [E1], pârgna [E1], pårzê [E1], pèrê [E1] == Rifondaedje == pair / pårea : [[candjmint d' voyale]], come [[Motî:air 2|air]] / [[Motî:årbalesse|årbalesse]]. 13825 33290 2005-06-22T22:01:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pair 1]] 13826 37245 2005-08-07T10:05:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pådje 2</B></FONT> [o.n.] (reclôs) [[Motî:ansinî|ansinî]]. <I>Po-z aveur on bon cok, i fåt k' i grete dins l' pådje</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Pa des côps, gn aveut on tchvå ki s' riboltéve, d' aveur fwait on fås movmint, dins ene fåsse voye e bwès, u ciddé dins l' pådje, rider</I> ([[L. Mahin]]). <I>Saiss bén k' i gn a k' twè, vî måbelair, Ki pout tchanter so on pådje tos tes airs ?</I> ([[C. Bentz]]). <span lang=fr>F. parc au fumier, tas de fumier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Beronpådje:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Nåwinne|Nåwinne]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; li pus gros pådje do viyaedje:</FONT> li pus ritche cinsî. <I>I waitént d' maryî leu valet a ene comere avou on gros pådje divant leu måjhon.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt cuber l' pådje divant d' aler al djin:</FONT> i fåt rwaitî li groxheur do pådje divant d' aler cortizer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moenner l' pådje:</FONT> moenner a l' ansene. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper l' pådje:</FONT> côper dins l' ansinî al [[Motî:hepe|hepe]] paski l' ansene est trop [[Motî:damer|damêye]], pol tcherdjî pus åjheymint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li fond d' pådje:</FONT> li dzo, la k' l' ansene est [[Motî:macaesse|macaesse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bon a fote sol pådje:</FONT> bon a fote ås [[Motî:rikete|riketes]]. <span lang=fr>F. rebus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est come on cok dissu s' pådje:</FONT> i s' sint mwaisse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I sont s' leu pådje:</FONT> i sont e leu måjhone, u fé come e leu måjhone. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paudje [-tch]</FONT>, pâtche, paurdje, Gm. pôrdje, poûrdje</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"parricus"</span> ([[Motî:eclô|eclôs]]) avou rastrindaedje do sinse (pair, plaece a l' ansene). Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårdjire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece do pådje. <I>Li pårdjire est plinne: i rfårè moenner a l' ansene.</I> <I>Il a må plaecî s' pårdjire.</I> <span lang=fr>F. Fosse à fumier.</span> <B>2.</B> [[Motî:bigåd|bigåd]] ki [[Motî:sûner|sûne]] do pådje et fé on frexhea padvant. <I>Il aveut fwait froed ç' nute la k' el pårdjire aveut edjalé.</I> <span lang=fr>F. mare de purin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paurdjire</FONT>, pârdjire, paurdjère</span>. Coinrece [[Basse-Årdene]]. Omonimeye : * [[Motî:pådje 1|pådje]] (f.n., foye di papî) * [[Motî:pådje 3|pådje]] (o.n., vårlet do rwè) Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:pair 1|pair]] * [[Motî:pårtchet|pårtchet]]. * [[Motî:pårk|pårk]]. 13827 33292 2005-06-22T22:05:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pådje 2]] 13828 33293 2005-06-22T22:06:35Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''pådje''' :pautche [S17] pådje [S117], pôtche [S117], pâdje [S0], pôrdje [S24], paurj [S101], pôrdj [G152]; nén dins S25. '''pårdjire''' :pårdjîre [S117], pârdjîre [S0, S117], pôrdjère [S24], pargère [S101], pardjîr [G152]; nén dins S25 13829 37247 2005-08-07T10:11:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårtchet</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:aireye|aireye]] di fleurs. <I>Dj' a semé on pårtchet d' fleurs.</I> <I>So li dvant c' esteut on bea waezon avou des pårtchets d' rôzîs</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. parterre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pårtchet d' ataetches:</FONT> rîlêye d' ataetches pikêyes dins do papî. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">paurtchet</FONT>, pârtchet</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"parricus"</span> Coinreces [[Payis d' Lidje]] et [[Condroz]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:pair 1|pair]] * [[Motî:pådje 2|pådje, pårdjire]]. * [[Motî:pårk|pårk]]. 13830 33295 2005-06-22T22:08:44Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : pårtchèt [E1], pårkê [E1 a pårê], pårdjê [E1], pårdjèt [E1]. 13831 37257 2005-08-07T11:22:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pair 2</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#ff0000">å pair do pôce</FONT> u (tot s' brouyant) <FONT COLOR="#ff0000">å pair des pôces</FONT> [advierbire] foirt bén, bén [[Motî:comifåt|comifåt]]. <I>Èn ovraedje fwait å pair do pôce</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Il aprind å pair do pôce.</I> <I>L' eberwetaedje a stî å pair des pôces.</I> <span lang=fr>F. parfaitement, à la perfection, au mieux.</span> Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]] et d' [[Payis d' Nameur|Nameur]]. Omonime: * [[Motî:pair 1|pair]] (o.n. u f.n.; aireye) Omofones (coinreces): * [[Motî:pwair|pwair, pwaire]] (addj.; chife pårtixhåve e deus) * [[Motî:pwaire|pwaire]] (f.n.; cope) * [[Motî:pere|pere]] (o.n.; popa) 13832 37249 2005-08-07T10:16:33Z Pablo 5 /* Rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == au pér '''dè''' poûce [O3] (hagnon tot seu), au pére dès poûces [O2, O4] (å mitan des ratourneures avou "pére"), au pére dès poûces [O0] (intrêye tote seule dins l' hagnon "pére"); au pére dès pôces [C100] (å mitan des ratourneures avou "pére") == Rifondaedje == TUZER : est çki c' est "dè pôce" (do pôce) u "des" pôces (minme pronnçaedje dins l' Payis d' Tchålerwè la k' on dit ç' ratourneure la) tuzer ås ratourneures do francès : * ''action échangée au pair'' = '''discandjeye''' po s' valeur d' invintaire * ''travailler au pair'' nouri & lodjî et avou ene pitite dringuele, '''''en échange''' de menus services''. Did la : ''au pair = en échange de''. Dabôrd : '''å pair do pôce''' = ''en échange du pouce'', télmint bén fwait ki cwand on l' voerè, on ténrè l' pôce e l' air po mostrer k' c' est estra, ki '''c' est å pair do pôce'''. Eto, c' est Deprêtre & Nopère ki m' avizèt aveur djusse ("dè poûce"); les 4 ôtes motîs (Somme, Carler & Bal, Balle & Coppens) m' ont l' air di s' aveur brouyî inte "dè" et "des". Li ratourneure a passé di Tchålerwè a Nameur avou "dè", paski l' sinse des mots n' esteut pus comprin. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 22 d'&nbsp;djun 2005 a 22:29 (UTC) 13833 33298 2005-06-23T10:27:36Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|André]] '''David André''' a skepyî diviè 1970. C' est on fjheu d' arimeas e walon, do Payis [[del Lovire]], k' a bråmint stî eplaidî dins l' [[Moxhon d' Ônea]]. Il a vudî ene schorsêye di ses powinmes dizo l' tite "Poussires di Silince" (sins leu, sins date, mins diviè 2002). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/andre_david.html Pådje da David André so l' Aberteke] 13834 37265 2005-08-07T13:13:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>corinveye</B></FONT> [f.n.] coulot metou tot å mitan d' ene veye. <span lang=fr>F. centre-ville.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] d' on no ([[Motî:corin|corin]]) et d' èn ôte no [[Motî:veye 1|veye]], [[noûmot|2000]]. 13835 38460 2005-08-25T22:54:09Z Lucyin 16 /* Sincieus eplaidaedjes da Armand Boileau. */ '''Armand Boileau''' skepia l' [[13 d' octôbe]] [[1916]] a [[Ougrêye]] et mora l' [[27 di fevrî]] [[2004]] a [[Lidje]]. C' esteut on sincieus k' a bråmint rcwerou so les nos d' plaeces des viyaedjes a tchvå [[walon et tîxhon|sol walon et l' tîxhon]], inte di zels a [[Moulan]], [[Ååbel|Åbe]], [[Hinri-Tchapele]], [[Bailou]] et [[Membak]]. Di s' mestî, esteut prof di neyerlandès et assistant a l' univiersité. C' est e 1934 k' i cmince ses studiaedjes a l' [[univiersité d' Lidje]], e filolodjeye tîxhone; e prumire licince, i va studyî sacwants moes ezès [[Bas-Payis]], a l' univiersité d' Groningen, et, tot rivnant a Lidje, va shuve les cours di diyalectolodjeye walone dinés pa [[Jean Haust]]; c' est adon k' i va fé si teze di licince so les mots d' walon lidjwès ki vnèt do tîxhon. E 1946, i rçût eto l' Pris Vercoullie di filolodjeye neyerlandesse del pårt del Flaminde Royåle Academêye di Lingaedje et Letes (''Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal-en-letterkunde''). Avou s' diplome i va dner cours di neyerlandès et d' almand, å Royå Atenêye di [[Tcheslet]] (1938-1940), poy å ci di [[Tchinnêye]] disk' e 1968. Di 1961 a 1965 i va eto dner des cours di neyerlandès a l' univiersité d' Lidje et publiyî sacwants ovraedjes sincieus so l' acsegnmint des lingaedjes e scole. Eyet e 1971 esse lomé professeu a l' univiesité, disk' a s' pinsion e 1983. Costé diyalectolodjeye walon i n' si va nén arester nerén, la k' e 1942 i va scrire èn årtike pol bultin do diccionaire walon, eyet ataker on grand rcweraedje dins l' redjon del [[province di Lidje]] a tchvå [[walon et tîxhon|sol walon et l' tîxhon]], po-z aveur les nos d' plaece dins l' lingaedje do payis, ey eto les lomadjes walons des plaeces tîxhones, si rcweraedje va esse eplaidî e deus tomes, e 1957 et 1971, di cåzu 500 pådjes tchaeke. Boileau esteut eto mimbe del [[SLLW]] dispoy 1952, et minme esse sicretaire di 1959 a 1962. Come grand cnoxheu del [[toponimeye]] tîxhone-romane, il aveut divnou corespondant e 1960 del Comission royåle di Toponimeye eyet Diyalectolodjeye, sicretaire del seccion walone di 1961 a 1965, eyet co sicretaire djenerå di 1969 a 1982, et responsåve des eplaidaedjes di 1969 a 1983. == Sincieus eplaidaedjes da Armand Boileau. == * ''Systematisch onderzoek van de woorden van germaansche oorsprong in het Luiker waalsch'' (1938). * ''Classification chronologique des emprunts germaniques en wallon liégeois'' (divins ''Bulletin du Dictionnaire wallon'', 1942). * ''Enquête dialectale sur la toponymie germanique du nord-est de la province de Liège.'' (tome I 1957, tome II 1971; livreye P. Gauthier, Lidje). == Alére == * [[SLLW|rivowe "Walones"]], 2/2004, 5-8. [[Categoreye:ricwereus sol walon|Boileau]] [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons|Boileau]] 13836 37264 2005-08-07T13:12:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlufone</B></FONT> [o.n.] ahesse des måjhones, la k' on pout djåzer avou les djins ådvins, a pårti d' on micro metou dvant l' ouxh. <I>Il a souné, Lyi a dvizé å pårlufone Dins l' brut del Corinveye</I> ([[D. André]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do [[francès d' Walonreye]] <span lang=fr>"parlophone"</span>, emantchî hinkeplink avou l' bodje-cawete greke "<span lang=gr><I>phonos</I></span>" (vwès), [[noûmot|1970]]. Bodje: * [[Motî:pårler|pårler]] 13837 60326 2006-06-13T15:46:15Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pwaire</B></FONT> [f.n.] deus sacwès, u deus sakîs. <I>Ene pwaire di solés.</I> On dit eto: [[Motî:cope|cope]]. <span lang=fr>F. paire, couple.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pwaire minimom:</FONT> (mot d' linwincieus) deus mots ki n' sont diferins ki pa ene lete, ene faflote. Omonime: * [[Motî:pwair|pwair, pwaire]] (addj.; pårtixhåve e deus) Omofones (coinreces): * [[Motî:pair 1|pair]] (o.n. u f.n.; aireye) * [[Motî:pair 2|pair]] (o.n.; dins l' ratourneure "å pair do (u des) pôce(s)) * [[Motî:pere|pere]] (o.n.; popa) Parintêye: * [[Motî:apwairyî|apwairyî]] * [[Motî:dispwairyî|dispwairyî]] ---- * [[pwaire minimom|Dipus d' racsegnes so les pwaires minimoms]] 13838 37263 2005-08-07T13:09:41Z Pablo 5 +E1,O4 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == pwêre [S109, S117], pêre [E1, E213], pér [O3], pére [O4] == Rifondaedje == [[sorwalonde]] del rîlêye pwai- / pwin- & mwai- / mwin-. 13839 33304 2005-06-23T10:55:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Walther von Wartburg]] 13840 35028 2005-07-15T23:57:04Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ hårdêye .php [[Categoreye:teyåte e walon|Duchatto]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Duchatto]] '''Michel Duchatto''' fourit on scrijheu d' pîces di teyåte e walon del prumire mitan do 20inme sieke. Å cmince, i s' assoçnêye a Théo Bauduin, et i vont scrire eshonne "Tchantchès" (1930), a môde do ''Cyrano'' da [[Jean Rostand]]. Leus ôtès meyeutès pîces del pwaire fourît "Li dierinne voye" eyet "Deus omes". Mins Bauduin mourt e 1932. Mitchî Duchatto scrît tot seu ene pîce en èn ake "Clair dimegne", k' a bråmint do succès. Mins après, i va dmorer a Paris, po s' mestî (il est gaztî), et n' sicreye pus e walon. I rvénrè a Lidje e 1946, et ricmincî a scrire totès sôres di pîces, des creyåcions u des redjårbaedjes. Inte di zeles, li radaptaedje di ''L' Electre'' di [[Sophocle]], a pårti del modêye da [[René Giraudoux]] (1957). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/duchatto.php Pådje Mitchî Duchatto so l' Aberteke] 13841 65254 2006-06-25T08:08:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fy:Wrâlddiel]] [[Categoreye:Djeyografeye]] Dins l' [[djeyografeye]], on '''continint''' (do latén ''continere'', teni eshonne), c' est ene masse di tere ki tént eshonne. Li [[Tere]] a cénk continints: * l' [[Afrike]] * l' [[Amerike]] * l' [[Antartike]] * l' [[Urazeye]] ([[Urope]] + [[Azeye]]) * l' [[Oceyaneye]] Pa côps on discôpe l' Urazeye e deus: Urope ey Azeye; mins c' est on discôpaedje divant tot politike; djeyograficmint ça tént bén d' on seu bloc. Des ôtès djins, copurade dins l' tuzance anglo-sacsone, discôpèt l' Amerike en [[Amerike nonnrece]] ey [[Amerike bijhrece]], pa côps avou ene [[Amerike mîtrinne]] inte les deus; bén ki ç' discôpaedje soeye djusse do pont d' vuwe [[djeyolodjeye|djeyolodjike]], dins l' cåzaedje corant on n' cåze ki d' l' ''Amerike'', sins discôpaedje. Pareymint, l' [[Inde]], est on boket d' tere diferint do restant d' l' Azeye, ki s' a vnou stitchî låvå, eyet askepyî l' tchinne di montinnes del [[tchinne del Himalaya|Himalaya]]. Les diferinnès plakes continintåles bodjèt sol Daegn; d' on continint unike i gn a 300 miyons d' anêyes, li [[Pandjêye]], ça a divnou çou k' on cnoxhe asteure. La wice ki les plakes si dispårtèt, i gn a des oceyans ki s' fijhèt, avou, å mitan d' l' oceyan, la ki les plakes naivièt evoye l' ene di l' ôte, ene coidlire oceyanike, ki c' est l' [[magma]] do nawea del tere ki rmonte, et poûssî les plakes d' on costé et d' l' ôte; årvierdimint, la ki les plakes si rascontrèt, i gn a des noûzomès tchinnes ou coidlires di montinnes, avou ene plake ki plonke pa dzo l' ôte (eyet pa côps fé ene fosse marine, les plaeces li pus parfondes des mers), eyet l' ôte ki dvént tote cafougneye, dj' ô bén avou des montinnes. Ces plaeces ki les plakes si dispårtèt ou s' rascontrèt c' est des plaeces avou bråmint des volcans eyet des tronnmints d' tere. [[af:Lande]] [[an:Continén]] [[ar:قارة]] [[ast:Continente]] [[bg:Континент]] [[bn:মহাদেশ]] [[br:Kevandir]] [[bs:Kontinent]] [[ca:Continent]] [[cs:Kontinent]] [[cv:Континент]] [[cy:Cyfandir]] [[da:Verdensdel]] [[de:Kontinent]] [[el:Ήπειροι]] [[en:Continent]] [[eo:Kontinento]] [[es:Continente]] [[eu:Kontinente]] [[fa:قاره]] [[fi:Maanosa]] [[fr:Continent]] [[fy:Wrâlddiel]] [[ga:Mór-roinn]] [[gl:Continente]] [[he:יבשת]] [[hi:महाद्वीप]] [[hr:Kontinent]] [[hu:Kontinens]] [[ia:Continente]] [[id:Benua]] [[io:Kontinento]] [[is:Heimsálfa]] [[it:Continente]] [[ja:大陸]] [[ka:კონტინენტი]] [[kn:ಖಂಡ]] [[ko:대륙]] [[ks:Bhūgōla]] [[ku:Kîşwer]] [[kw:Brastir]] [[ky:Материк]] [[la:Continens]] [[lb:Kontinent]] [[lt:Žemynai]] [[lv:Kontinents]] [[mk:Континент]] [[mo:Континент]] [[ms:Benua]] [[nds:Eerddeel]] [[nl:Continent]] [[nn:Kontinent]] [[no:Kontinent]] [[nrm:Continnent]] [[pl:Kontynent]] [[pt:Continente]] [[rmy:Kontinento]] [[ro:Continent]] [[ru:Континент]] [[sh:Kontinent]] [[simple:Continent]] [[sk:Svetadiel]] [[sl:Celina]] [[sm:Konitineta]] [[sr:Континент]] [[su:Buana]] [[sv:Världsdel]] [[sw:Bara]] [[ta:கண்டம்]] [[th:ทวีป]] [[to:Konitineta]] [[tpi:Kontinen]] [[tr:Kıta]] [[ug:ئۆزىنى تۇتۇالغان]] [[uk:Материк]] [[yi:קאנטינענט]] [[zh:洲]] [[zh-min-nan:Tāi-lio̍k]] 13842 33954 2005-07-06T10:47:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abåbli</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>asbåbli</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé [[Motî:bablou|vey bablou]]. <I>Dj' a stî abåbli pås fåres.</I> <I>Di leus ptits ouys abåblis pa l' lumire, i waitént sins oizeur rén dire</I> ([[J. Calozet]]). On dit eto: [[Motî:asblawi|asblawi]]. <span lang=fr>F. éblouir, aveugler.</span> <B>2.</B> [[Motî:maker|maker]]. <I>Dj' a toumé al valêye des egrés; di so tot asbåbli</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. étourdir, assomer.</span> <B>3.</B> [[Motî:sibarer|sibarer]]. <I>Dj' a stî tot asbåbli del vey ariver.</I> Etimolodjeye: bodje "babl-"(bablou), [[Motî:a- 4|betchete a]] des viebes del cwatrinme sôre ki volnut dire "rinde + addjectif"; cial: rinde bablou. Coinrece [[Basse-Årdene]]. 13843 33955 2005-07-06T10:47:29Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;abåbli: abåbli [S117], abôblë [G152]. ;asbåbli: asbaubli [S109], asbôblë [G152], asbåbli [S117], asbâbyi (3inme troke) [S0]. 13844 33309 2005-06-24T00:23:07Z Lucyin 16 [[categoreye:ecolodjeye]] Li '''biyovaryisté''', c' est l' egzistince d' ene peclêye di sôres di plantes et d' biesse dins on metou evironmint. == Raploûs sol biyovaryisté == * Stockolm, 1972 : on-z a mostré l' agrès del biyovaryisté dins l' rapuraedje des [[ecosistinme]]s. * Riyo 1992 : Cossina sol biyovaryîsté. * Paris 2005 : == Li rastrindaedje do nombe d' indjes di biesses e 21inme sieke. == On conte k' i gn a 50 åcint des plantes et des biesses ki vont disparexhe di 2050 a 2100. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/biyolodjeye.html#biyovaryiste Biyovaryisté : 2 udon 20 miyons di sôres di biesses et d' plantes sol daegn ?] (papî d' gazete e walon so l' Aberteke) 13845 33310 2005-06-24T00:24:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abåbli]] 13846 33956 2005-07-06T10:51:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bablou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bablowe</B></FONT> <B>I.</B> [addj., purade padvant] <B>1.</B> ki voet brouyî, ki voet dobe. <I>Dj' a les oûys tos bablous a cåze do solo.</I> <span lang=fr>F. ébloui.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé bablou a:</FONT> drovi les ouys tant k' on voet brouyî. <I>Dji m' a fwait tot bablou a cweri.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse (tot) bablou:</FONT> <I>a)</I> esse maké. <I>Li mwaisse di scole vos el hapéve pa ene pougnêye di tchveas, et l' kischoyeut télmint ki l' pôve efant end esteut tot bablou</I> ([[H. Forir]]). <I>Bon Diu d' bwès! Ké bea froumaedje; Ki dj' soeye bablou si dji n' lyi hape nén s' boket!</I> ([[J. Bily]]). <span lang=fr>F. assommé, groggy, sonné, étourdi.</span> <I>b)</I> vey des sacwès ki n' egzistèt nén. <I>Dji so tot bablou, u cwè?</I> <span lang=fr>F. avoir la berlue.</span> <B>2.</B> tot peté, tot sbaré. <I>I dmana bablou, li boke å lådje.</I> <I>Leu tchanson rmouwe minme l' åme do Diale; Pus bele ki l' cisse do Råskignou, C' est ene tchanson ki rind bablou</I> ([[A. Gauditiaubois]]). On dit eto: [[Motî:reyusse|reyusse]], [[Motî:pek|pek]], [[Motî:sitåmusse|ståmusse]]. <span lang=fr>F. étourdi, éberlué, stupéfait, interdit, ébahi, émerveillé, troublé.</span> <B>II.</B> [adv.] d' ene brouyeye manire. <I>Mi coixheure a m' mwin mi fjheut sofri; portant, djel riwaitive tot bablou, come si dj' åreu volou k' ele ni si rfreut måy</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. avec des yeux hagards.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey (tot) bablou:</FONT> <I>a)</I> vey brouyî (d' esse sô, d' aveur sitî maké, di braire). <I>Cwand Djam ariva-st a Lexhî, å cåbaret des catoize fesses, i voeyeut tot bablou: les håyes dansént, les coks et les poyes corént-st evoye, e dobe, sol voye.</I> ([[M. Hicter]]). <I>Li curé Groyinne a les ouys tot frexhs a ndè vey bablou</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. voir trouble, voir trente-six chandelles.</span> <I>b)</I> vey ene sacwè k' on croet nén possibe. <span lang=fr>F. avoir la berlue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;etinde bablou:</FONT> etinde des sacwès ki n' egzistèt nén. <I>Est ç' mi ki sondje? etind dj' bablou?</I> <span lang=fr>F. entendre des voix.</span> Etimolodjeye: [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>balbus</I></span>" ([[Motî:begyåd|begyåd]]). Coinrece [[payis d' Lidje]] et d' [[Payis d' Nameur|Nameur]]. Parintêye : * [[Motî:abåbli|abåbli, asbåbli]]. Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:babouyî|babouyî]]. 13847 33911 2005-07-05T23:30:57Z Lucyin 16 recråxhaedje a pårti do Motî d' Bastogne [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : bablou [E1, E21, E34, C13]; bablu [C1, C9], bablou,-oûye [S0]. 13848 33313 2005-06-24T09:20:05Z Pablo 5 Motî:munu displaecî viè Motî:menu #REDIRECT [[Motî:menu]] 13849 33314 2005-06-24T10:19:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ome-gurnouye</B></FONT> [o.n.] djin ki [[Motî:naivyî|naiveye]] dizo l' aiwe, avou ls ahesses k' i fåt po-z î dmorer lontins. <I>Oyi, si feme a fwait d' l' ome-gurnouye totes les vacances.</I> <I>Ci n' est k' e 1988 ki des omes-gurnouyes ont parvinou a passer di l' egolina d' Belvå å trô d' Han</I> (C. Massaux). <I>Cwand les ovrîs des piplenes dizo aiwe ont rovyî ene usteye u ene sacwè, les doféns lezî polèt aler rcweri direk al surface, sins dveur fé les palîs di discompressaedje, come les omes-gurnouyes el divèt fé</I> (G. Spirito). <span lang=fr>F. plongeur (euse), homme-grenouille.</span> Bodjes: * [[Motî:ome|ome]] * [[Motî:gurnouye|gurnouye]] 13850 33315 2005-06-24T13:32:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårotche]] 13851 36689 2005-08-01T12:48:45Z Pablo 5 gazete Li Samwinne do 15 di djanvî 1898 {{licince imådjes dominne publik}} 13852 38349 2005-08-22T14:56:02Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 218.80.68.136, li dierin candjmint est asteure da Pablo [[Categoreye:gazetes]] [[Imådje:pitite_gazete_aronde.jpg|thumb|Ene pitite gazete avou s' no e walon (l' oronde)]] ene '''pitite gazete''', c' est ene gazete k' on-z a po rén, avou bråmint del riclame. Sovint, c' est ene cogne pus ptite ki les gazetes di noveles, did la leu no. Les ptitès gazetes sont metowes dins totes les måjhones pa des indepindants ki fwaiynut martchî avou l' imprimeu. Sacwants manaedjes ni volnut nén aveur les ptitès gazetes : el sicrijhèt so leu boesse ås lete, u l' dire ås distribuweus. El Walonreye, les comenes rabaxhnut les contribucions po les ptitès gazetes ki metèt eto des scrijhaedjes (dipus di tîce del gazete). Ça fwait ki sacwantès ptitès gazetes ont ene [[gazete avou ene coirnêye e walon|coirnêye e walon]]. == Sacwantès ptitès gazetes ki sont co evoyeyes å djoû d' ouy el Walonreye. == [[Imådje:pitite_gazete_passe-partout.jpg|thumb|Essegne d' ene pitite gazete di Walonreye]] * ''Vlan.'' * ''Passe-partout.'' * ''Le Courrier de Rochefort''. == Ancyinnès ptitès gazetes k' i gn aveut do walon dvins. == * ''L' aronde'' (l' [[Motî:oronde|oronde]]), pitite gazete a môde di rvowe, so cogne A4, do payis d' [[Hanut]], djokêye diviè 2000. 13853 36690 2005-08-01T12:48:59Z Pablo 5 L' årmonak walon pol gazete "Li samwinne" (15-01-1898) {{licince imådjes dominne publik}} 13854 36691 2005-08-01T12:49:28Z Pablo 5 Riclame des fiesses po les ans d' l' Impreu (en almand ey e francès, avou l' anonce di pîces di teyåte e walon (dins "La Semaine", 15-01-1898) {{licince imådjes dominne publik}} 13855 58956 2006-06-01T22:00:10Z Pablo 5 [[Gazete "La Semaine" di Måmdey]] displaecî viè [[Gazete «La Semaine» di Måmdey]] [[Categoreye:gazetes|Semaine]] [[Imådje:li_samwinne.jpg|thumb|Li Samwinne do 15 di djanvî 1898]] '''Li Samwinne''', ki s' mwaisse tite est scrît e francès ('''''La Semaine''', Journal de la ville et du Cercle de Malmédy''), c' est ene [[gazete]] eplaideye a [[Måmdey]] do tins do [[redjime prûssyin]] pa l' [[Hubert Scius|Imprimreye Scius]]. Elle esteut scrîte e francès, mins gn aveut on ptit boket e walon: l' [[Årmonak del Samwinne]]. L' Årmonak walon esteut eto replaidî tot seu. Les rclames et les anonces sont-st e francès ey e l' almand. Elle a stî enondêye e 1848. [[Imådje:li_samwinne_aurmonak.jpg|thumb|L' årmonak walon pol samwinne]] == Egzimpe do contnou do limero 3-1898 (15 du djanvî) == Li gazete a ene grande cogne, 34 x 50 cm hôte et lådje. Gn acwate pådjes. L' abounmint po l' anêye costêye 4 mårks. Pofé mete åk sol gazete, ça rvént a 10 fenich li roye. * Prumire pådje : ** On papî d' corwaitaedje sol Chine. ** Ene rivowe politike nåcionåle (e l' Almagne, dabôrd). On-z î cåze bråmint di l' Impreur, des novelès lwès, evnd. ** On [[fouyton]]. [[Imådje:li_samwinne_riclames_fiesses.jpg|thumb|Riclame des fiesses po les ans d' l' Impreur (en almand ey e francès, avou l' anonce di pîces di teyåte e walon.]] * Deujhinme pådje ** Fén del rivowe politike nåcionåle. ** Noveles eternåcionåles : e l' Otriche, e l' Itåleye, e l' Inglutere, el Rûsseye, el France, e l' Espagne, e l' Amerike, el Chine, e l' Edjipe. Droldimint, on n' djåze nén del Beldjike. * Troejhinme pådje. ** Conte-rindou do concert di l' Union Walone, et ôtès ptitès noveles di Måmdey. ** l' Årmonak del Saminne (e walon) : sints fiestis cisse sawminne la; fôres et dicåces. ** Etat civil des comenes di Måmdey et [[Bévurcé]]. ** Riclames et ptitès anonces. * Cwatrinme pådje : Riclames et ptitès anonces. 13856 50675 2006-02-24T01:01:24Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Medias]] 13857 44292 2005-11-11T03:06:43Z Pablo 5 timinme -> ti-minme [[categoreye:croejhete walone]] Li '''radoûceye atouwance''' u '''atouwance radoûceye''', c' est cwand on [[atouwance|atowe]] ene sakî tot lyi djhant [[Motî:twè|twè]], et nén [[Motî:ti 3|ti]]. Les pronos d' l' atouwance radoûceye s' ont dvou diswalper diviè l' 19inme sieke, a on moumint la k' on-z a spårdou l' idêye kel pronon "ti" esteut foirt måhonteus, mins ki les djins n' estént nén grandiveus assez po leyî tchaire li walon, come çou ki s' a passé e 20inme sieke. == Pronos d' l' atouwance radoûceye == === Pronos sudjets (F. ''tu'') === * [[Motî:to|to]] === Pronos tonikes (F. ''toi'') === * Radoûcixhant totavå. ** [[Motî:twè|twè]] * Radoûcixhant e sacwantès coines (mins måhonteus ôte pårt). ** [[Motî:tizôtes|tizôtes]] ** [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (Roman Payis) === Prono d' apårtinance === * [[Motî:twinne|twinne]] == Istwere di l' atouwance radoûceye == Dinltins, gn aveut k' deus liveas d' atôtchance: li poli (dire vos) et l' atouwance (dire ti). A pårti di 1800, on-z a rsintou l' atouwance come todi dpus måhonteuse. Mins, on n' si pleut nén tolminme dire vos inte francs soçons. Eto, on-z a askepyî des noveas pronos (twè, ti-minme, tizôtes, li twinne, to), a tchaeke plaece diferinne. Li prono "twè", c' est co l' ci k' est l' pus corant po atouwance adoûceye. L' uzaedje di "to" come prono sudjet (divant cossoune) d' atouwance adouceye a stî atåvlé pås [[rifondaedje do walon|rfondeus]]. Li stindêye la ki ç' prono la est esployî naturelmint est mostrêye sol mape [[A.L.W.]] <B>2.</B> 16 (Payis d' Måtche et d' Bastogne). 13858 37269 2005-08-07T17:52:55Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :to [G202], [S0]. == Rifondaedje == Li prono "to" esteut l' mwaisse prono sudjet d' atouwance, e 1935, el Mitrinne Årdene, di Måtche a Bastogne (mape [[ALW]] 2.16). I fourit rprin e rfondou po askepyî, po les pronos sudjets on livea d' [[atouwance radoûceye]], li minme kel ci do prono coplemint "[[Motî:twè|twè]], eyet [[Motî:twinne|twinne]]. 13859 37270 2005-08-07T17:53:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Radoûceye atouwance]] 13860 44293 2005-11-11T03:07:06Z Pablo 5 timinme -> ti-minme [[categoreye:croejhete walone]] On '''prono tonike''', c' est on [[prono]] metou tot seu u padrî ene [[divancete]] u ene [[adrovire]]. == Djivêye des pronos tonikes e walon == {|cellspacing="4" |- | '''Djin''' | '''Prono&nbsp;tonike''' | '''Egzimpe''' |- |[[cåzant|cåzant(e)]] |[[Motî:mi 1|mi]] |C' est mi k' est mwaisse. |- |[[atôtchî|atôtchî, eye]] (poli) |[[Motî:vos|vos]] |C' est por vos ki dj' boute. |- |[[atouwance|atouwé]] |[[Motî:ti 3|ti]], [[Motî:ti-minme 2|ti-minme]] |Taijhe tu, ti, po on tchén ! Clô t' gueuye, ti-minme ! |- |[[radoûceye atouwance|atouwé (radoûci)]] |[[Motî:twè|twè]], [[Motî:ti-minme 2|ti-minme]], [[Motî:tizôte|tizôte]] |C'est twè ki moennrè l' cråmignon. Dj' irè avou tizôtes, si t' vous bén. |- |[[riwaitant]] |[[Motî:lu|lu]] |Ci n' est nén a lu k' dj' end a. |- |riwaitante |[[Motî:leye|leye]] |Ni passez nén dvant leye ! |- |cåzant(e)s |[[Motî:nos 2|nos]], [[Motî:nozôtes|nozôtes]] |C' est nén por nos. Nozôtes, on nd a d' keure. |- |atôtchîs (eyes) |[[Motî:vozôtes|vozôtes]], [[Motî:tizôtes|tizôtes]] |C' est vozôtes les cåzes. Nos n' esténs k' nos nouv, et tizôtes a 11. |- |riwaitants |[[Motî:zels|zels]] |Dji n' vôreu nén toumer å cåbaret avou zels. |- |riwaitantes |[[Motî:zeles|zeles]] |Zeles, elle avént metou des grandès cotes. |} == Hårdêye difoûtrinne == * [http://croejhete.walon.org/node48.html#9059 Les pronos tonikes e walon] (e francès). * [http://picr.walon.org/node9.html#SECTION00347000000000000000 Les pronos tonikes] (e walon). 13861 sysop 41447 2005-10-13T19:05:57Z Pablo 5 Tecse pol moumint 13862 sysop 41449 2005-10-13T19:06:09Z Pablo 5 Tecse prémetou 13863 sysop 41451 2005-10-13T19:07:11Z Pablo 5 No del variåve 13864 sysop 33329 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default 13865 sysop 33330 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default Warning: Page may not contain recent updates. 13866 sysop 33331 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default The database has been automatically locked while the slave database servers catch up to the master 13867 sysop 58773 2006-05-30T20:59:50Z Pablo 5 Çouchal c' est => Çouchal, c' est Çouchal, c' est on djournå des candjmints des droets des uzeus. 13868 sysop 33333 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default There seems to be a problem with your login session; this action has been canceled as a precaution against session hijacking. Please hit "back" and reload the page you came from, then try again. 13869 sysop 33334 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default SORBS DNSBL 13870 sysop 46144 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Voste adresse IP si trove dins l' djivêye des procsis å lådje di [http://www.sorbs.net SORBS DNSBL]. Vos n' poloz nén ahiver on conte d' uzeu. 13871 sysop 46145 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Voste adresse IP si trove dins l' djivêye des procsis å lådje di [http://www.sorbs.net SORBS DNSBL]. 13872 sysop 38517 2005-08-27T02:46:12Z Pablo 5 Tite: 13873 sysop 38518 2005-08-27T02:46:19Z Pablo 5 Uzeu: 13874 sysop 33339 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default (SQL query hidden) 13875 sysop 58830 2006-05-30T23:59:43Z Pablo 5 Sinateure brute (sins loyén otomatike) 13876 sysop 33341 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default undo 13877 sysop 33342 2005-06-25T11:30:59Z MediaWiki default -{}- 13878 37637 2005-08-11T20:46:33Z Pablo 5 [[Categoreye:rifondaedje do walon|Pus ladje oyowe]] Li '''pus lådje oyowe''', e [[rfondaedje do walon]], c' est l' prononçaedje d' on mot k' est l' pus spårdou sol Walonreye. Les ôtes prononçaedjes sont lomés '''stroet oyous''', u '''coinreces'''. Cwand onk di ces prononçaedjes la est tchoezi, on dit k' on a afwaire a ene [[sorwalonde]]. 13879 33344 2005-06-27T20:11:31Z Lucyin 16 Atouwance radoûceye displaecî viè Radoûceye atouwance #REDIRECT [[Radoûceye atouwance]] 13880 33345 2005-06-27T20:13:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tizôtes]] 13881 37641 2005-08-11T20:52:11Z Pablo 5 tizôte po ene djin, tizôtes po sacwants djins. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djun 2005 a 20:18 (UTC) 13882 33347 2005-06-27T20:23:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:paile]] 13883 33348 2005-06-27T20:23:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:paile]] 13885 33350 2005-06-27T20:43:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[tortea al paile]] 13886 37660 2005-08-11T21:33:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toupin</B></FONT> [o.n.] pot, [[Motî:schiele|schiele]]. <I>I ramoenne did padzo l' tåve on toupin avou do såvlon, et l' vudî dins l' pot avou les cayweas et les piretes</I> ([[L. Baijot]]). <span lang=fr>F. ustensile.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toupin</FONT>, tupin, topin, tupi</span>; miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 4.50 ey el notûle A.L.W. 4.104. 13887 37662 2005-08-11T21:35:15Z Pablo 5 + [[Motî:antene-schiele]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>schiele</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> assîte avou on rboird. <span lang=fr>F. écuelle.</span> <span lang=de>Alm. "schwelle".</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey clair e s' schiele:</FONT> ni pus rén aveur a magnî, divni pôve. <I>Si dj' porshuvreu, dji voereu clair e m' schiele; c' est po çoula k' vola m' dierinne tchanson</I> ([[J.J. Dehin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipiyî l' schiele (a ene båshele):</FONT> lyi haper si [[Motî:florete|florete]]. rl a: [[Motî:dispuçler|dispuçler]]. <span lang=fr>F. dépuceler.</span> <B>2.</B> sacwè ki sieve el coujhene, et k' i fåt rlaver après tchaeke eurêye. <I>S' i n aveut la yeu, on djoû, des belès schieles, elle avént seur, dispoy, fwait plaijhi a ene sakî k' end aveut mezåjhe</I> ([[N. Goffart]]). Loukîz a: [[Motî:téle|téle]]. <span lang=fr>F. ustensile de ménage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les schieles:</FONT> tos les [[Motî:canistea|canisteas]] k' on [[Motî:manni|mannixh]] a ene [[Motî:eurêye|eurêye]]. <I>Boune anêye, Monsieu ! Boune anêye, nosse dame ! On ptit valet Po ctaeyî vos bwès ! Ene pitite båshele Po laver vos schieles !</I> (ramexhné pa A. Lovinfosse). On dit eto: [[Motî:bidon|les bidons]], [[Motî:taexhon|les taexhons]], [[Motî:bagaedje|les bagaedjes]], [[Motî:toupin|les toupins]], les schieltreyes, li schielisse. <span lang=fr>F. la vaissele.</span> <B>3.</B> [[Motî:pailete|pailete]] (la k' on mete les çanses k' on dene a l' ofrande). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kièle, (è)skièle</FONT>, hièle, hèle, hyèle, chwèle, chèle, (i)scwèle, s(i)cwèle, s(è)cwèle, s(u)cwèle, (è)scwèle, s(i)cwale, s(u)kiale, s(i)kèle, s(u)cûle, s(ë)kële, s(ë)cûle, s(ë)kiële, s(è)kiële</span>; miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 4.70 ey el notûle A.L.W. 4.145. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>scutella</I></span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schielêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins ene schiele. <I>Vos m' rimetroz ene schielêye di sope.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kièlêye, (è)skièleye</FONT>, hyèlêye, chwèléye, s(u)cûlêye, s(ë)cûlée</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schieltreyes</B></FONT> [f.n.t.pl.] schieles. <span lang=fr>F. vaisselle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schielisse</B></FONT> [o.n.] schieles. On dit eto: [[Motî:taexhnisse|taexhnisse]]. <span lang=fr>F. vaisselle.</span> Mots d' aplacaedje: * [[Motî:antene-schiele|antene-schiele]] 13888 33353 2005-06-27T20:45:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schiele]] 13889 33354 2005-06-27T20:46:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schiele]] 13890 33355 2005-06-27T20:47:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schiele]] 13891 41262 2005-10-09T15:45:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>solea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>solo</B></FONT> (a l' atake, et drî cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>slo</B></FONT> (dirî voyale) [o.n.] asse do djoû. <span lang=fr>F. soleil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé on solea a fé fonde les curtons el paile:</FONT> fé on tchôd solea. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>solrece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>solrece</B></FONT> [addj.] k' a-st a vey avou l' solea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sistinme solrece:</FONT> sistinme avou on on solea eyet des planetes ki tournèt-st åtoû. <span lang=fr>F. système solaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;enerdjeye solrece:</FONT> enerdjeye ki vént do raiyonmint do solea. <span lang=fr>F. énérgie solaire.</span> Parintêye : * [[Motî:Solire|Solire]]. ---- * [[Dobe rifondowe|solea / s(o)lo, c' est ene dobe rifondowe]]. * [[solea|Dipus d' racsegnes sol solea]]. 13892 37649 2005-08-11T21:21:54Z Pablo 5 /* rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :mènu [O4, E21], munu / mnu [S117]. == rifondaedje == Dj' a rcandjî a "menu", li prononçaedje "m(u)nu" n' si trove nole pårt; di pus, c' est ene sôre di mot eternåcionå, come "tacsi". [[Uzeu:Pablo|Pablo]]. C' esteut sol rîlêye ki les [[halcrosses E]] do francès divnèt U : Notru-dame, ôtrumint. Mins dj' end a d' keure k' i dmeure come setch calcaedje. Dins les nos d' plaeces (c' est l' omonime coinrece [[Motî:minou|minou]]) : * A Mnutchenoe (a M(ë)nuchënèt); m(u)nu = pitit (bwès ås ptits tchinnes) * M(è)nufontinne (S0) = a Mnufontinne. :C' est nén l' minme mot. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 d'&nbsp;awousse 2005 a 21:21 (UTC) Gn a eto ene rîlêye m(u)zurer, m(u)nujhî, m(u)lon. Li spotchaedje di "menu" est bén walon : dj' a stî cweri les mnus a l' imprimeu. Ni rovioz nén ki les diccionairîs n' ont cåzu nol agrès po ces mots la calkés do francès. Cwand il ont passé avou ene sipotchåve voyale, c' est pus sovint (è), minme cwand li spotchåve do payis, c' est "u" (Bastogne, Mènufontinne). => Gn a eto des bons astocas po m(u)nu => dji saye m(e)nu [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 28 di djun 2005 a 20:34 (UTC) 13893 33358 2005-06-28T20:39:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[halcrosse E]] 13894 33359 2005-06-28T23:19:23Z Lucyin 16 /* Li son UN ezès walons coinreces */ [[categoreye:sons et letes do walon]] Li '''son UN''' est on [[son naziål]], tipike do [[francès]]. I n' egzistêye e walon ki dins ene trokete di mots : * li moes d' [[Motî:djun|djun]] ([[forcoridjaedje]] di ''djwin'' ?) * [[Motî:pun|pun]] (mot do Coûtchant walon). * [[Motî:djun (a)|a djun]] (calcaedje riwalonijhî do francès). On l' rescontere eto dins des calcaedjes do francès : li martchî [[Motî:comun|comun]] (mins li vî vî mot "[[Motî:comon|comon]]" a stî [[rapexhaedje|rapexhî]] e [[rfondou]], po l' uzaedje corant di cist addjectif la). == Li son UN ezès walons coinreces == Coinreçmint, li son UN egzistêye come [[disfondowe]] di l' [[oyon ON/IN]] e [[tchestrolès]], et pacô sol [[Coûtchant walon]]. * ''[[Motî:on 1|un]]'' (on) pwin; dj' end a ''[[Motî:onk|unk, yun]]'' (onk) (mape [[ALW]] 2.8). * ''[[Motî:londi|lundi]]'' (londi, mape ALW 3.42). * C' est nén les ''[[Motî:pronneu|prun.neus]]'' les moreus. E Coûtchant walon, i sieve come cawete do [[Nén durant Indicatif Erirece]] pluriyal ([[cåzant]]s et [[rwaitant]]s). * Les djins ''astunt'' (estént) mwais. (Mape ALW 2.112; c' esteut l' accint noté dins les scrijhaedjes da [[Josée Mathot]]). 13895 34186 2005-07-08T19:12:46Z Pablo 5 Loukîz eto : [[senes di pontiaedjes]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] 13896 35968 2005-07-27T21:32:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comon</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmon</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimene</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comene</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmene</B></FONT> <B>I.</B> [addj. purade padvant; fem. pl. kiminès u cominès / cminès] k' on-z a eshonne. <I>C' est ene voye k' est comene a deus måjhons.</I> <I>Leu cmon lingaedje, c' esteut l' ebreu.</I> <I>Nosse kimon lingaedje, c' est l' francès.</I> <I>Ki les cis ki s' volèt siervi do rfondou walon ou do cmon walon s' è siervexhe, et djocans nos do djåzer d' çoula, nos nos brouyréns d' innmi</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Les abondroets del djin riprezintnut les cmonès valeurs di l' umanité, ki tos les peupes et totes les nåcions dvront sayî d' tote leu foice di mete en ouve</I> ([[Declaråcion Univiersele des Abondroets del Djin]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchambe comene:</FONT> plaece ki sierveut a fé les papîs del comene (sovint el sicole dins les ptits viyaedjes). Loukîz a: [[Motî:måjhon-comene|måjhon-comene]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li cmon dinominateur:</FONT> kimon [[Motî:pårtixhant|pårtixhant]]. <I>I n' saveut l' manire do cårculer li cmon dinominateur</I> ([[H. Forir]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al kimene Håye</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>Al Cumine Hâye</span>): no d' ene plaece di [[Motî:Glaireuse|Glaireuse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Ban Comon</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>ou Ban Coumin</span>): no d' ene plaece di [[Motî:Rotchô|Rotchô]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li Cmon, les Cmons</FONT> [o.n.] (v.v.m.) <B>1.</B> tere ki tos les djins î polént aler avou leus biesses (eneviè [[Motî:ebané|ebanés]], les teres då signeur). <span lang=fr>F. pâturages communautaires, bois communaux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Cmon</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>Lu Cmin</span>): no d' ene plaece di [[Motî:Viyance|Viyance]]. <B>2.</B> béns d' ene comene, d' ene kiminålté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viker sol comon:</FONT> viker sol [[CPAS]]. <span lang=fr>F. assistance publique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">c(o)mon, k(i)mon; c(o)mène, k(i)mène</FONT>, c(u)min, coumin, comun(e)</span>; [[scrîta|vî scrijha]]: <span lang=wa-scripta>common (1259)</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>commune</I></span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>comene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:ban|ban]] (sitindêye administrative d' on viyaedje, u d' sacwants). <B>2.</B> måjhon la k' gn a l' administråcion do ban. <I>Dj' a stî ceri on papî al comene</I>. On dit eto: [[Motî:måjhon-comene|måjhon-comene]], [[Motî:måjhon d' veye|måjhon d' veye]]. <span lang=fr>F. maison communale, hôtel de ville.</span> <B>3.</B> (v.v.m.) comons (tere ki tos les djins î polént aler avou leus biesses). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Al Comene:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Nåwinne|Nåwinne]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">comène</FONT>, comogne, comëne, comune</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kiminål</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cominål</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cminål</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>kiminåle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cominåle</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cminåle</B></FONT> [addj., todi padrî] del comene. <span lang=fr>F. communal.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kiminålté</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cominålté</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cminålté</B></FONT> [f.n.] trope di djins ki vikèt eshonne. <span lang=fr>F. communauté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kiminålté flaminde, kiminålté francesse (u: Walonreye-Brussele), kiminålté tîxhoncåzante:</FONT> pårteyes administratives del Beldjike. Minme mot : * [[Motî:comun|comun]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:måjhon-comene|måjhon-comene]]. ---- * [[ancyin ptit ban del Walonreye|Les ancyinnès comenes del Walonreye]]. * [[Comons|Dipus d' racsegnes so les Cmons el Moyinådje]]. * [[Comon (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les nos d' plaeces avou l' mot "comon"]]. * [[måjhon-comene|Dipus d' racsegnes so les måjhons-comenes]]. * [[kiminålté Walonreye-Brussele|Dipus d' racsegnes so kiminålté Walonreye-Brussele]]. * [[kiminålté tîxhoncåzante|Dipus d' racsegnes so kiminålté kiminålté tîxhoncåzante di Walonreye]]. 13897 33362 2005-06-28T23:24:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Kiminålté tîxhon-cåzante]] 13898 35969 2005-07-27T21:47:01Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]]. == ;k(i)mon, k(i)mene: c(u)min [S117], coumin [S117], comun [E1, E34]; comeune [E1, E34], comun [O4]. *;les cmons: k(i)mones, k(i)mognes [E1] ;k(i)monmint: comeun'mint [E1], comeunemint [E34], comunémint [O4] ;comene: comeune [E1, E34] ;k(i)minå: comunål [E1], comunal [E34] ;k(i)minålté: c(u)minålté [S117], comunåté [E34] == Rifondaedje. == rifondowe di [[rapexhaedje]]. 13899 33364 2005-06-29T13:49:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:comon]] 13900 35220 2005-07-17T19:55:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:comon]] 13901 35221 2005-07-17T19:57:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:comon]] 13902 35223 2005-07-17T20:00:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:comon]] 13903 35224 2005-07-17T20:00:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:comon]] 13904 33369 2005-06-28T23:32:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:comon]] 13905 33370 2005-06-28T23:35:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[scrijha]] 13906 41252 2005-10-08T23:36:58Z Pablo 5 loyén [[Categoreye:Sene di pontiaedje|*]] [[Categoreye:Sicrijhaedje]] On '''sene di pontiaedje''', c' est on scrijha ki n' est nén ene lete (dj' ô bén, k' i n' est nén prononcî), et ki sieve come usteye dins l' sicrijhaedje po-z aidî a comprinde on tecse. On ls eploye copurade po mostrer des poizes dins l' dijhaedje do tecse; c' est ene edvincion assez recinte dins l' istwere do scrijhaedje. I n' fåt nén confonde les senes di pontiaedje avou les '''faflotes''', ki c' est des senes ki candjèt l' valixhance d' ene lete (et k' on lome pus sincieuzmint des ''[[diyacritike]]s''), minme si pa côps l' [[loyeure]] est contêye eto dins les faflotes. I n' fåt nén confonde nerén avou l' [[tipografeye]], ki leye c' est po l' epådjnaedje, li prezintaedje vizuwel (dismetant k' les senes di pontiaedje c' est del semantike, il dinèt-st on sinse). == Eployaedje == Li scrijhaedje est ene foûme di comunicåcion k' implike on etcherpetaedje lineyåre; la k' c' est nén possibe di tot scrire sol mimne plaece, i fåt pårti les idêyes, les mete en ôre. L' eployaedje des senes di pontiaedje dene å tecse ene tcherpinte ki rind pus åjhey si lijhaedje eyet si compurdaedje. Dabôrd, on eploye les senes di pontiaedje po: * Etcherpeter on [[tecse]] * Mostrer l' fén des [[fråze]]s et des [[hagnon]]s * Mete en avant les mwaissès idêyes * Mete en ôre les idêyes segondaires * Eliminer les ambigwités Li bon eploaedje des senes di pontiaedjes permete di bén adinçner les unités di sinse ki fjhèt ene fråze ou on hagnon. Po çoula les senes di pontiaedje ont mezåjhe d' èn eployaedje bén precis; si on les mete al mwaijhe plaece, les mots et les fråzes ni djhèt pus çou k' l' oteur a vlou dire. Di pus, tot rindant veyåve li tcherpinte do contnou (mwaisse tinme, dizo-tinme, idêye, detay), li tecse divént pus precis eyet coherint. Li pontiaedje candje sorlon li stîle di scrijhaedje; mins nerén, les diferinces di stîle k' i pout gn aveur n' espaitchèt nén di shure sacwantès rîles minimom po-z eviter çou k' on djudje å pus sovint come des grossès flotches. Did la l' impôrtance di cnoxhe eyet d' apliker les rîles soûmintreces do pontiaedje. == Senes di pontiaedje == * [[espåce (tipografeye)|espåce]] (co lomé ''vude'' ou ''blanc'') « » * [[pont]] «.» * [[coma]] «,» * [[pont-coma]] «;» * [[deus ponts]] «:» * [[pont di dmande]] «?» * [[pont di sclameure]] «!» * [[ponts di suspinsion]] «...» («…» e cogne tipografike) * [[wiyemet]]s «» “” "" * [[loyeure]] «-», * [[tiret]]s «–», «—» * [[apostrofe]] (ou ''crole'') «'» («’» e cogne tipografike) * [[åtchete]]s «()» ** cwårêyès åtchetes «[]» ** crolêyès åtchetes «{}» * [[asteriske]] (ou ''stoele'') «*» senes di pontiaedje nén classikes: * [[arobasse]] «@» * [[slache]] (ou ''bår di coûtchî'' ou ''di costé'') «/» * [[slache å rvier]] (ou ''bår å rvier'') «\» * bår d' astampé «|» * sorlignî «_» * [[ampersande]] «&» * diyeze «#» * wachlete (ou ''tilde'') «~» [[ar:علامات الترقيم]] [[de:Satzzeichen]] [[en:Punctuation]] [[eo:Interpunkcio]] [[es:Signo de puntuación]] [[et:Kirjavahemärgid]] [[fi:Välimerkki]] [[fr:Ponctuation]] [[io:Puntizo]] [[ja:約物]] [[ko:문장 부호]] [[nl:Leesteken]] [[pl:Interpunkcja]] [[ru:Знаки препинания]] [[sv:Skiljetecken]] [[uk:Пунктуація]] [[zh:标点符号]] [[zh-min-nan:Phiau-tiám-hû-hō]] 13907 34185 2005-07-08T19:11:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sene di pontiaedje]] 13909 62932 2006-06-22T22:39:36Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == cominion [O0, S117]; comignon [S117], comunion [C1]; comugnon [E1, S0], nén dins O4, S109. == Rifondaedje == "cominion" (Coûtchant walon & Basse-Årdene) <> "comunion" Nameur & Lidje. => ''comunion'' : pus lådje oyowe. + erîlêye sol viebe => cominion: sorwalonde (Coûtchant walon & Basse-Årdene) "[[Motî:confirmåcion|confirmåcion]]" : loyî s' bindea 13910 50783 2006-03-02T09:35:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måjhon-comene</B></FONT> [f.n.] måjhon la k' gn a l' administråcion do ban. On dit eto: [[Motî:comene|comene]], måjhone del veye. <span lang=fr>F. maison communale, hôtel de ville.</span> ---- * [[måjhon-comene|Dipus d' racsegnes so les måjhons-comenes]]. 13911 41231 2005-10-08T22:00:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waernu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> termene di drole di tins, ki va do mitan do moes d' djulete å mitan do moes d' awousse, k' est setche u frexhe, mins avou sovint on tins malåde, et cobén des oraedjes. <I>C' est waernu: on n' pout nén ameder les biesses.</I> <I>I n' fwait nén bon awè des playes å waernu.</I> <I>Li waernu est houte.</I> rl a: [[Motî:canicule|canicule]]. <span lang=fr>F. canicule, solstice d'été.</span> <B>2.</B> grosse tcholeur. <I>C' est do tins d' waernu.</I> <I>E l' an 2000, tos les payis del Mîtrinne Mer ont yeu l' waernu.</I> <I>Tos ls ans, cwand l' waernu mousse ezès cåves, et k' les cinsresses ont do må d' fé vni leu boure, les parints d' Brussele rabizént po vni passer sacwants djoûs al cinse</I> ([[P. Maudoux]]). <span lang=fr>F. fournaise, vague de chaleur.</span> <B>3.</B> såjhon k' les djoûs sont les pus longs. <span lang=fr>F. soltice d'été.</span> <B>4.</B> oraedje. <span lang=fr>F. orage.</span> <B>5.</B> surixhaedje di l' amagnî come li ci ki ces tcholeurs la sont d' cåze. <I>Li bire sint l' waernu.</I> <I>Li bire a on gosse di waernu.</I> ([[C. Grandgagnage]]). rl a: [[Motî:tourné|tourné]], [[Motî:seur 2|seur]]. <span lang=fr>F. suri, goût aigre.</span> <B>6.</B> [[Motî:waermaye|waermaye]]. <span lang=fr>F. éphémère.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèrnu</FONT>, warnu, wârnu, warnë, yernu. Pc. harnu, hernu</span>. Coinrece arondixhmints d' Dinant, di Måtche, di Hu, do Tchestea. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=br>"arné"</span> (co l' mot [[Motî:burton|burton]] d'asteure po: oraedje, oraedjeuse tcholeur). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerneus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerneuse</B></FONT> [addj., purade padvant] oraedjeus, e. <I>Il a fwait waerneus ci samwinne ci.</I> rl a: [[Motî:malåde|malåde]], [[Motî:sitof|stof]]. ---- * [[waernu|Dipus d' racsegnes sol waernu (tchôd tins d' esté)]]. * [[waermaye|Dipus d' racsegnes so les waernus (waermayes)]]. 13912 33377 2005-06-29T13:43:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Grandgagnage]] 13913 33378 2005-06-29T13:44:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:waernu]] 13914 41227 2005-10-08T21:48:42Z Pablo 5 /* Rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :warnu [C8, G203], yernu [G208]. == Rifondaedje == [[Betchfessî ae]] a cåze des disfondowes di [[Motî:waermaye|waermaye]]. 13915 50784 2006-03-02T09:42:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>minou</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mnou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>minowe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mnowe</B></FONT> <B>I.</B> [addj. todi padvant] pitit, fén. <span lang=fr>F. menu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;al minowe mwin:</FONT> ene a ene, tot djåzant d' martchandijhes. <I>Il ont tchessî tos les vindeus al minowe mwin evoye.</I> <span lang=fr>F. au détail.</span> <B>II.</B> [adv.] <B>1.</B> tot fén. <span lang=fr>F. menu.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kitaeyî mnou:</FONT> <I>a)</I> kitaeyî tot fén. <span lang=fr>F. hacher menu.</span> <I>b)</I> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]] a (ene sakî). <I>S' i vnèt, nos les ctaeyrans pus mnou ki plakeu n' fijha måy fistou</I> (vîs papîs 1631, ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. réduire en pièces.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rusteler mnou:</FONT> ramasser disk' å dierin fistou. <B>2.</B> a bråmint. <I>I vénront ossu mnou ki des tropeas d' motons</I> (vîs papîs 1700, ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. dru, en rangs serrés.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn aveur tot mnou:</FONT> gn awè toplin. <I>I n a des pemes tot mnou ciste anêye</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. à foison.</span> <B>3.</B> foirt. <I>Il ovrèt tot mnou.</I> <span lang=fr>F. d'arrache-pied, avec acharnement.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">minou / mnou</FONT> [o.n.] fén tcherbon. <I>On mouyive li mnou pol broûler</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;alez s' broûler vo mnou eyou çki vos avoz broûlé vos gayetes:</FONT> dijheye d' ene comere a on galant k' ele sait bén k' il è va vey ene ôte. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>minutum</I></span>" (minme sinse). Omonimeye coinrece : * avou ''m(e)nu'' : [[Motî:menu|menu]] (cwåte di restorant, dressêye d' on dinner). * avou ''vnowe'' : [[Motî:vinowe|v(i)nowe]] (arivêye). * avou ''minou'' : [[Motî:minousse|minousse]] (tchet, boute di så, di côrî). Mots d' aplacadje : * [[Motî:Menufontinne|M(e)nufontinne]]. * [[Motî:Menutchenoe|M(e)nutchenoe]]. 13916 37271 2005-08-07T18:12:47Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;m(i)nou:mènu [O4, O3, E1], m'nu [O3], m(i)nou [E1], m'nou [E1], v'nou [E1], vinow [E203], munu / mnu [S117] mnu [S109]; nén dins E213, S0, O0, C1. 13917 50785 2006-03-02T09:46:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Menufontinne</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mnufontinne</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Faiviè|Faiviè]]. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] addjectif ([[Motî:minou|minowe]], so disfondowe "<span lang=wa-feller>m(è)nue</span>" + no (fontinne); sourd ki n' dene waire d' aiwe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Menufontinnî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mnufontinnî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Menufontinnresse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mnufontinnresse</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Mnufontinne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Menutchenoe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mnutchenoe</B></FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>M(ë)nutchènè</span>) no d' ene plaece di [[Motî:Nolevå|Nolevå]]. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon addjectif "minou", so disfondowe "<span lang=wa-feller>m(ë)nu</span>" + no ([[Motî:tchenoe|tchenoe]]); bwès di tot ptits tchinnes; loukîz a: [[Motî:tchenlisse|tchenlisse]]. 13918 33383 2005-06-29T20:25:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Menufontinne]] 13919 40539 2005-09-23T22:52:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Faiviè</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Fauvillers</span>, en almand <span lang=de>Feitweiler</span>, divnou intité. Sipotadje des djins: les Parizyins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;A Faiviè, li diale î fwait s’ paket:</FONT> Les djins end alént voltî bouter a Paris et rivni al pinsion viker d’ leus rintes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Fêviè</FONT>, Fâviè, Fauviè</span>; [[Scrîta|vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Flitvilar (8inme sieke), Fasvillers (1211)</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] latén "<span lang=la><I>fagetum</I></span>" (bwès d’ [[Motî:faw|faws]]) + viyaedje, viyaedje do bwès d’ faws. ---- * [[Faiviè|Dipus d' racsegnes so l’ intité d’ Faiviè]]. * [[Faiviè (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l’ ancyin ptit ban d’ Faiviè]]. 13920 48759 2006-01-05T09:43:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: lb {{djermon viyaedje}} '''Faiviè ''' (F. ''Fauvillers'', almand ''Feitweiler''), c' est èn [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Lussimbork]] [[Imådje:Fauvillers Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 1.191 ([[2004]]) * [[Limeros del posse]] : '''6637'''. * Arondixhmint : [[Bastogne]] * Sitindêye: 75,11 km² * Dinsité: 25,55 djins/km² Ban d' Faiviè: * [[Faiviè (viyaedje)]]. * [[Holindje]]. * [[Tîtindje]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.Fauvillers.be Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Fauvillers]] [[eo:Fauvillers]] [[fr:Fauvillers]] [[lb:Fauvillers]] [[nl:Fauvillers]] 13921 40532 2005-09-23T22:16:55Z Pablo 5 imådje '''Faiviè ''' (F. ''Fauvillers'', almand ''Feitweiler''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Faiviè|intité]]. [[Imådje:Fauvillers JPG00.jpg|thumb|Eglijhe di Faiviè]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6637'''. ** davance : '''6633'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''B 33'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Sipotaedje des djins : les Parizyins. * Rima : A Faiviè, li diale î fwait s’ paket (les djins end alént voltî bouter a Paris et rivni al pinsion viker d’ leus rintes). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Faiviè|l' esplicant motî]].'' == Tuzance walone == Sicrijheus e walon : Jean-Marie Lhote :[http://rifondou.walon.org/saujhon_cwate.html#lhote Èn arimea da Jean-Marie-Lhote] 13922 33387 2005-06-29T20:35:57Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : :M(è)nufontin.ne [S0]. :M(è)nufontin.nî [S0] :a Mnutchènè [S117] 13924 36541 2005-07-31T18:25:03Z Pablo 5 Copene:Motî:canicoule displaecî viè Copene:Motî:canicule == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == '''canicule(s)''' :canicule [E1, E34, S0]; canicules [C1, O0, O4, S0, S117], kanikul [G203], kanékul [G203], kalikul [G203]. '''caniculeus''' :kaniculeuy [G203], caniculeus, e [S117]. == Rifondaedje == L' ancyin rfondaedje (2002) a pårti d' ene sorwalonde fwaite sol U latén (''canicoule'') n' a pus stî ritnou après 2005, ca : * li mot n' vént nén direk do latén * gn a nole disfondowe avou OU e payis d' Lidje. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 29 di djun 2005 a 20:46 (UTC) 13925 33390 2005-07-01T16:12:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måjhret</B></FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller> <FONT COLOR="#ff0000">Maujret</FONT> </span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Maizeret</span>, rebané avou [[Motî:Andene|Andene]]. Sipotaedje des djins : les ''<span lang=wa-feller>[[Motî:clouctea|Cloupias]]</span>''. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Maisereit (1112), Maisereth (1113)</span>. Etimolodjeye: rapitixha di [[Motî:måjhire|måjhire]] avou l’ [[cawete -et]]; pitite paroe d' rotches. ---- * [[Måjhret|Pondants et djondants]]. 13926 33391 2005-07-01T16:05:14Z Lucyin 16 '''Måjhret''' (so plaece ''Maujret'', F. ''Maizeret''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Andene]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5300'''. ** davance : '''5133'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Na 81'''. * Arondixhmint : [[Nameur]] * Sipotaedje des djins : [[clouctea|Cloupeas]] (la-minme: les ''cloupias'') ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Måjhret|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Måjhret. == === Hamteas === * [[beyôle (toponimeye)|Biali]] (e F. ''Bialy''). * [[Mwinni (toponimeye)|Mwinni]] (la-minme: ''Mwin.ni'', e F. ''Moisnil''). * [[vå|Vilevå]] (F. ''Villeval''). === Ôtès plaeces === * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Cinse del Bixhe. ** A Ståve. * A vey avou des rotches : ** ås platès schayes. * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** A Garodê. == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon : [http://rifondou.walon.org/vanacker-rif.html André Van Acker, sipoté Dédé å Laecea]. 13927 33392 2005-06-29T20:53:31Z Lucyin 16 Maujhret displaecî viè Måjhret #REDIRECT [[Måjhret]] 13928 44997 2005-11-18T23:55:39Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje {{djermon}} [[categoreye:crustinnisse]] Les '''Maronites''', c' est des [[crustinnisse|crustins]] ki sont purade e [[Liban]] et k' on cmincî a esse ene kiminålté diviè l' 7inme sieke. Leu no vént d' sint Maron, on [[moustî]] metou a Nonne d' Antioche, e Liban. Les Maronites s' ont raloyî ås [[catolike]]s romins XIIinme sieke. L' eglijhe maronite est moennêye pa on patriyåtche ki dmeure e Liban. [[de:Maroniten]] [[en:Maronite]] [[fr:Maronisme]] [[he:מרונים]] [[nl:Maronitische Kerk]] [[ja:マロン派]] [[pl:Kościół maronicki]] [[ru:Маронитская Церковь]] [[sl:Maroniti]] [[sv:Maronitiska kyrkan]] 13929 33394 2005-06-30T11:56:48Z Lucyin 16 /* Plaeces dins des viyaedjes */ [[categoreye:toponimeye]] Pådje sol mot [[moustî]] el [[toponimeye]]. ''Li mot, ki vént do grek "monasterium", si rtrove dins bråmint des nos d' plaeces el Walonreye, mins eto foû payis (dizo aloumåcion : ''moutier'', ''moustier'', ''münster'').'' == Viyaedjes del Walonreye == * [[Moustî-so-Sambe]] * [[Moustî-dlé-Nivele]] (so plaece: ''Moustië'') * [[Cirou-Moustî]] * [[Moutiè]]. == Plaeces dins des viyaedjes == * Li Moustî (so plaece: ''lu Moustîr'') : vî no di l' abeye di [[Måmdey]]. Li coulot metou padrî si lome "Padrî l' Moustî" (so plaece: ''Podrî l' Moustîr''). * Li Moustî : cimintire di [[Rwene]], k' esteut da l' abeye di [[Ståvleu]]. * Li Voye do Moustî (so plaece: ''li vôye dè mostî'') : no d' ene plaece di [[Hestape]]. * Fondreye do Moustî (so plaece: ''fondri dè Mousti''): no d' ene plaece di [[Virwinvå]]. * Li Moustî (so plaece: ''lu Moustî''), ene plaece du [[Såssere]]. * Li Moustî (so plaece: ''lu Moutî'') : no d' plaece di [[Suni]]. == Foû del Walonreye == * France : veyes ki s' lomèt ''Moutier'' ou ''Moustier'' : Neumoutier, Moustiers-Sainte-Marie (Alpes-de-Haute-Provence). * Almagne : veyes ki s'lomèt ''Münster'' : Neumünster (Schleswig-Holstein) 13930 53965 2006-04-07T01:54:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Drusi]] [[categoreye:islam]] Les '''Druzes''', c' est des djins do [[Liban]], di Sireye et d' Israyel, ki shuvnut ene [[Islam|rilidjon muzulmande]], mins ki s' a houwé evoye di l' [[Islam chiyite]] e 11inme sieke, po shuve li voye des [[Ismayelisse|Ismayelîs]], bråmint pus lådje d' idêye, et pus filozofike. Les Druzes do Liban fijhèt a pô près 250.000 djins. C' est ene foice politike, kel moenneu d' asteure, c' est Walid Djoumblate. [[ar:موحدون دروز]] [[ca:Drusos]] [[de:Drusen]] [[en:Druze]] [[eo:Druzoj]] [[es:Drusos]] [[fr:Druzes]] [[he:דרוזים]] [[hr:Druzi]] [[it:Drusi]] [[ja:ドゥルーズ派]] [[nl:Druzen]] [[nn:Drusarane]] [[pl:Druzowie]] [[pt:Druzo]] [[ru:Друзы]] [[sl:Druzi]] [[sv:Druser]] [[tr:Dürzilik]] 13932 33397 2005-06-30T23:28:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ed-</B></FONT> [betchete] moite betchete dins sacwants mots k' el rifondaedje a wårdé les cognes do vî walon. [[Motî:edvinter|edvinter]]. Loukîz a : [[Motî:ad-|ad-]]. 13933 33398 2005-07-02T00:26:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>edvinter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> trover ene sacwè k' on n' î aveut måy sondjî. <I>Il ont decidé, ezès buros, k' i m' faleut edvinter mi idintité: paski dj' end aveu co pont eyet m' pere, divant mi, n' end aveut nén neren; eyet l' pa di m' pa, co moens, azår ?</I> ([[D. Heymans]]). <span lang=fr>F. inventer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a nén edvinté l' noere [[Motî:tamblete|tamblete]]:</FONT> i n' est nén foirt [[Motî:sûti|sûti]]. <B>2.</B> (pus stroetmint) fé on novea boket d' muzike, ene istwere, èn [[Motî:arimea|arimea]]. Loukîz a: [[Motî:mådjiner|mådjiner]]. <span lang=fr>F. imaginer, composer.</span> <B>3.</B> dire des nén vraiyès sacwès. <span lang=fr>F. inventer, affabuler, fabriquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èdvinter</FONT>, évinter, invinter, invanter, invantè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edvincion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k' on-z a edvinté. <I>C' est todi ene bele edvincion; la ene drole d' edvincion.</I> <span lang=fr>F. invention.</span> <B>2.</B> [[Motî:minte|minte]]. <I>Çou k' i dit, c' est totès edvincions.</I> <span lang=fr>F. mensonge.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èdvincion </FONT>, invincion, évincion, invancion</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edvinteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>edvinteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>edvintresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' a edvinté ene sacwè. <span lang=fr>F. inventeur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edvintaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "edvinter". Loukîz a: [[Motî:askepiaedje|askepiaedje]]. <span lang=fr>F. invention, composition, création, affabulation, fabulation, mensonge.</span> Omofone coinrece: * [[Motî:evinter|evinter]] (v.; fé do vint) 13934 33399 2005-06-30T23:31:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:edvinter]] 13935 33400 2005-06-30T23:31:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:edvinter]] 13936 33401 2005-06-30T23:32:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:edvinter]] 13937 33402 2005-07-02T00:34:25Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;edvinter: èdvinter [O0], inventè [C1, C100], inventer [C100]. ;edvincion: èdvincion [O0]; évincion [E34], invencion [C1, C100]. ;edvinteu: inventeû [C1, C100], inventeûr [C1, C100]. 13938 50786 2006-03-02T09:54:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>replinni</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:rimpli|rimpli]]. <I>Les grandès astantches sont replinneyes a hope, et on-z a minme divou låtchî li trop-plin påzès glindisses a des plaeces k' i gn a</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. remplir.</span> <B>2.</B> mete (des grins) dins des saetchs. <I>Dj' irans replinni del grinne après l' dinner. Alez s' replinni les molêyes</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. mettre en sac.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si replinni</FONT> [v.pr.] toumer plinne, tot djåzant d' ene [[Motî:åmaye|åmaye]], d' ene vatche. <I>Ça sereut ddja bén toumé k' ele ni serént nén replinneyes di l' esté.</I> <I>L' åmaye k' il aveut insi rçû, el moennéve a torea; s' ele si replinnixheut, ele veléve et i pleut wårder l' vea</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. être fécondée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèplin.ni</FONT>, raplin.ni, raplèni, rimplin.ni</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:plin|plin]], avou l' [[dobe betchete re-]]. Coinrece Årdene. Parintêye * [[Motî:eplinni|eplinni]] 13939 33404 2005-06-30T23:38:29Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : :rèplinni [E1], raplin.ni [S0], raplèni [S117], r(i)plin.ni (si) [C1]; nén dins [S24, E34, E2, O0, C9, O4] 13940 50787 2006-03-02T09:57:52Z Pablo 5 +loyén [[Motî:dizel]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>mazoute</B></FONT> [o.n.] likide ki vént del [[Motî:petrole|petrole]], et k' on broûle dins les moteurs Diesel et les tchôdires des måjhones. <I>I savént fé do feu di ç' tins la, i n' avént nén dandjî come ouy d' ene loce di mazoute ou d' on vî pneu</I> ([[S. Fontaine]]). <I>Po fé meye saetchots d' plastike, fåt broûler 36 lites di mazoute; po fé meye saetchots d' papî, endè fåt broûler 47</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:dizel|dizel]]. Loukîz a: [[Motî:essince|essince]]. <span lang=fr>F. mazout, gazole.</span> <span lang=en>Ingl. gas-oil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moteur å mazoute:</FONT> moteur Diesel. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>mazout</span>, lu-minme calké do rûsse. ---- * [[mazoute|Dipus d' racsegnes sol mazoute]]. * [[moteur å mazoute|Dipus d' racsegnes so les moteurs å mazoute]]. 13941 33406 2005-07-01T15:56:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:manoyî]] 13942 33407 2005-07-01T15:57:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:manoyî]] 13943 33408 2005-07-01T16:00:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:petrole]] 13944 33409 2005-07-01T16:00:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:petrole]] 13945 50789 2006-03-02T10:08:58Z Pablo 5 + petrolî, petrolrece, petrolresse (noûmots) <FONT COLOR="#ff0000"><B>petrole</B></FONT> [f.n. u o.n.] <B>1.</B> sôre di likide k' on broûléve dins les lantienes po fé del loumire. <span lang=fr>F. pétrole lampant.</span> <B>2.</B> likide k' i gn a dins tere, k' on poujhe, et rapurer po fé d' l' [[Motî:essince|essince]] et del [[Motî:mazoute|mazoute]]. <span lang=fr>F. pétrole.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pètrole</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petroleu</B></FONT> [o.n.] martchand ki rôléve les viyaedjes avou on tchår et ene citere avou del petrole divins, po vinde ås djins. <I>C' esteut todi l' djudi k' el petroleu passéve</I> ([[L. Piron]]). Etimolodjeye: [[cawete -eu]], [[noûmot|1900]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petroleuse</B></FONT> [f.n.] feme ki cdjåze les ôtes, po fé avni des [[Motî:margaye|margayes]]. <I>Ene petroleuse, c' est ene feme k' a ene si måle linwe k' ele metreut l' feu dins l' viyaedje avou ses rapoitroûles</I> ([[J. Thoune]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petrolî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>petrolrece</B></FONT> [addj.] k' a-st a vey avou l' petrole. <I>L' industreye petrolrece; li tchok petrolî d' 1970.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petrolî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>petrolresse</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) k' overe dins l' industreye petrolrece. Parintêye: * [[Motî:petrotchimeye|petrotchimeye]] ---- * [[petrole (di lantiene)|Dipus d' racsegnes sol petrole di lantiene]] * [[petrole|Dipus d' racsegnes sol petrole k' est dins tere]] * [[mot bikebok|Dipus d' racsegnes so les mots bikeboks (femrins et omrins)]] 13946 56913 2006-05-15T13:31:12Z 200.201.164.9 +iwiki [[categoreye:Syinces]] Ene '''brane''' (li mot vént di ''mimbrane''), dins l’ ''[[teyoreye des coides]]'', c' est ene sacwè k’ a sacwants diminsions tot bagnant dins l’ tins-espace a dijh diminsions. Ene 1-brane est insi ene ligne, ene 2-brane est ene surface, ene 3-brane on volume, evnd. Nost Univiers pout insi esse veyou come ene 3-brane k’ est å loyeu-djondant (eterface) avou ds ôtès diminsions k’ ont n’ end a nén l’ idêye et k’ on risint don nén. Tchaeke pårticule a si contrupårticule, s’ dobe k’ èst s’ contraire (negatif) di contrumatire. On “[[pozitron]]” est insi l’ vraiy dobe di l’ “[[electron]]” mins avou ene contrutchedje (negative). Di minme ene '''antibrane''' sereut don ene brane d' [[antimatire]]. Vey eto: [[p-branes]], [[d-branes]]. [[en:Brane]] [[es:Brana]] [[pl:Brana]] [[pt:P-branas]] [[ru:Брана]] 13947 33412 2005-07-01T23:43:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Francortchamp</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F. Francorchamps</span>, rebané avou [[Motî:Ståvleu|Ståvleu]]. <I>Avou l' coraedje-evoye des MacLaren, gn aveut pus k' 15 pårteus å Grand Pris d' Francortchamp</I>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; Les zigzonzesses, les zigzags, les zigzagaedjes di Francortchamp:</FONT> li circût d' otos d' coûsse. [[scrîta|Vî scrijha]] : <span lang=wa-scripta>Francorcamp (1130)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] pitit no d' djin (Francon) + tchamp; li tchamp Francon. ---- * [[Francortchamp|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Francortchamp]] * [[Circût d' Francortchamp|Dipus d' racsegnes sol circût d' Francortchamp]] * [[Grand Pris d' Beldjike (d' otos d' coûsse)|Dipus d' racsegnes sol Grand Pris d' Beldjike d' otos d' coûsse]] 13948 33413 2005-07-01T23:43:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Frantchîmont]] 13949 33414 2005-07-01T23:54:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Hokea]] 13950 33415 2005-07-01T23:55:15Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hokea</B></FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Hokê</FONT></span> [n.pl] hamtea d' [[Motî:Francortchamp|Francortchamp]], e <span lang=fr>F. Hockai.</span> Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"hok"</span> ([[Motî:croupet|croupet]]), [[cawete -ea]], pitit croupet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hocurlin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hocurlinne</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Hokea. Etimolodjeye : [[cawete -urlin]]. ---- * [[Francortchamp|Dipus d' racsegnes so Hokea & Francortchamp]]. 13951 33416 2005-07-01T23:56:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ster]] 13952 33417 2005-07-01T23:57:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ster]] 13953 50808 2006-03-02T11:56:48Z Pablo 5 definixha di "ster" <FONT COLOR="#ff0000"><B>siter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ester</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>ster</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) sårt (sårtêye plaece), metou tot seu å mitan d' on bwès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nos d' plaeces avou "ster", en aplacaedje tîxhon:</FONT> Houdîster, Pepinster, Timister. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(u)têr</B>, s(ë)tèr, stè.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"stirpus"</span> (sårté). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ster</B></FONT>, dins les fråzes sovint <FONT COLOR="#ff0000">e Ster</FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">o Stêr</FONT></span> [n.pl] hamtea d' [[Motî:Francortchamp|Francortchamp]], e <span lang=fr>F. Ster.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>stirpus</I></span>" ([[Motî:sårt|sårt]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sterlin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sterlinne</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Ster. Etimolodjeye: [[cawete -urlin|-lin]]. ---- * [[Francortchamp|Dipus d' racsegnes so Ster & Francortchamp]]. * [[Ster (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les nos d' plaeces avou -ster]] 13954 48732 2006-01-05T08:31:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: ca [[categoreye:spôrt]] [[Imådje:Belgian Grand Prix Spa.png|thumb|300px|Li plan do circût d' Francortchamp, la come il est pol Grand Pris]] [[Imådje:Francorchamps01.jpg|thumb|300px|right|Li "roediyon", å trevåtchaedje del vå del [[Rodje Aiwe]]]] Li '''Circût d' Francortchamp''', c' est on circût po les coûsses d' otos et d' moto, k' est metou so l' ancyin ptit ban d' [[Francortchamp]]. Il est purade kinoxhou på [[Grand Pris d' Beldjike (d' otos d' coûsse)|Grand Pris d' Beldjike d' otos d' coûsse]] eyet pol coûsse d' edurance des [[24 eures di Spå]], mins i gn a totes sôres di coûsse ki s' î fjhèt. C' est on circût pol vitesse (on pout griper disk' a 300&nbsp;km/h), avou des tienes; il est ossu rlomé pask' on boket do circût pout esse bén setch, dismetant k' i ploût so èn ôte, çou ki fwait k' les moenneus des vweteures divèt adapter leu moennaedje inte les bokets setchs et les bokets ki sont frexhs et ridants. I gn a bråmint des moenneus et des rwaitants k' voeyèt voltî l' circût, des cis k' i gn a l' cwålifièt come li circût l' pus spectaculåre po les competicions. Li pus cnoxhou boket c' est l' Roediyon, sol trevåtchaedje del vå del [[Rodje Aiwe]], c' est on boket målåjhey po les moenneus d' vweteures, la k' c' est sacwants tournants ki s' shuvèt did foirt près. == Istwere do Circût d' Francortchamp == E 1921, gn aveut ddja yeu ene coûsse di motos et e 1922 ene coûsse d' edurance po des otos ordinaires. E 1924, ci serè l' prumî Grand Pris po les oto d' coûsse di Formule F (24 eures). E 1925, c' est a Francortchamp k' i gn è va aveur li Grand Pris d' Urope. E 1939, on fjha on novea circût, dessiné pa Jules de Their et Henri Langlois Van Ophem, di 14km (14.120m) avou l' fameus tourmant del gripete. Li crawiaedje a stî ene miete amîdré dins les anêyes 1970, di cåze des rclamaedjes des pilotes. Tachie Stewart aveut yeu la èn accidint e 1966, et c' est lu k' esteut li moenneu del binde. E 1983, li novea catoû di 7km (6.968m), bråmint moens riskeus. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.spa-francorchamps.be Waibe oficire do Circût d' Francortchamp] [[ca:Circuit de Spa-Francorchamps]] [[de:Spa-Francorchamps]] [[en:Circuit de Spa-Francorchamps]] [[fi:Circuit de Spa-Francorchamps]] [[fr:Circuit de Spa-Francorchamps]] [[it:Circuito di Spa-Francorchamps]] [[ja:スパ・フランコルシャン]] [[nl:Spa-Francorchamps]] 13955 62260 2006-06-18T09:35:32Z YurikBot 105 robot Modifie: [[pl:Grand Prix Belgii Formuły 1]] [[categoreye:spôrt]] Li '''Grand Pris d' Beldjike''', c' est ene coûsse d' otos k' a cmincî e 1924; ele si fwait sol [[circût d' Francortchamp]] (mins dins ls [[anêyes 1970]]-[[anêyes 1980|80]] sacwants côps eto a Nivele ou Zolder). On-z a anixhilé l' coûsse e 1969. E 1970 on-z a ricmincî on dierin côp sol circût di 14km, tot rôlant a 241 km a l' eure. E 2003, li Grand Pris d' Beldjike a stî rsaetchî foû do calindrî, paski li govienmint federå ni vleut pus k' on-z î fwaiye del riclame pol toubak. Mins les boss del formule I avént dandjî d' ces cwårs la po viker. Li Grand Pris riprinda e 2004, paski l' competince po les lwès sol riclame pol toubak rivna al [[Redjon Walone]]. Mins e 2006, i n' årè co pont paski l' organizateu a fwait fayite. == Djivêye des wangnants == Les anêyes nén sol tåvlea c' est k' i n' a nén yeu d' coûsse. {| class="wikitable" |- ! Anêye ! Pilote ! Ekipe |- ! [[2005]] | {{drapea|Finland|Finlande|del|20px}} [[Kimi Räikkönen]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]] |- ! [[2004]] | {{drapea|Finland|Finlande|del|20px}} [[Kimi Räikkönen]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]] |- ! [[2002]] | {{drapea|Germany|Almagne|d' l'|20px}} [[Michael Schumacher]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[2001]] | {{drapea|Germany|Almagne|d' l'|20px}} [[Michael Schumacher]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[2000]] | {{drapea|Finland|Finlande|del|20px}} [[Mika Häkkinen]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]] |- ! [[1999]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[David Coulthard]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Mercedes-Benz|Mercedes]] |- ! [[1998]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Damon Hill]] | [[Jordan (Formule 1)|Jordan]]-[[Honda]] |- ! [[1997]] | {{drapea|Germany|Almagne|d' l'|20px}} [[Michael Schumacher]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1996]] | {{drapea|Germany|Almagne|d' l'|20px}} [[Michael Schumacher]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1995]] | {{drapea|Germany|Almagne|d' l'|20px}} [[Michael Schumacher]] | [[Benetton Formula|Benetton]]-[[Renault]] |- ! [[1994]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Damon Hill]] | [[Williams F1|Williams]]-[[Renault]] |- ! [[1993]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Damon Hill]] | [[Williams F1|Williams]]-[[Renault]] |- ! [[1992]] | {{drapea|Germany|Almagne|d' l'|20px}} [[Michael Schumacher]] | [[Benetton Formula|Benetton]]-[[Ford]] |- ! [[1991]] | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Ayrton Senna]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Honda]] |- ! [[1990]] | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Ayrton Senna]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Honda]] |- ! [[1989]] | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Ayrton Senna]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Honda]] |- ! [[1988]] | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Ayrton Senna]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Honda]] |- ! [[1987]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[Alain Prost]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Techniques d'Avant Garde|TAG]] |- ! [[1986]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Nigel Mansell]] | [[Williams F1|Williams]]-[[Honda]] |- ! [[1985]] | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Ayrton Senna]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Renault]] |- ! [[1984]]&nbsp;¹ | {{drapea|Italy|Itåleye|d' l'|20px}} [[Michele Alboreto]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1983]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[Alain Prost]] | [[Renault F1|Renault]] |- ! [[1982]]&nbsp;¹ | {{drapea|Ireland|Irlande|d' l'|20px}} [[John Watson (coureur)|John Watson]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Ford]] |- ! [[1981]]&nbsp;¹ | {{drapea|Argentina|Årdjintene|d' l'|20px}} [[Carlos Reutemann]] | [[Williams F1|Williams]]-[[Ford]] |- ! [[1980]]&nbsp;¹ | {{drapea|France|France|del|20px}} [[Didier Pironi]] | [[Ligier]]-[[Ford]] |- ! [[1979]]&nbsp;¹ | {{drapea|South Africa 1928-1994|Nonne Afrike (1928-1994)|del|20px}} [[Jody Scheckter]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1978]]&nbsp;¹ | {{drapea|the United States|Estats Unis|des|20px}} [[Mario Andretti]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Ford]] |- ! [[1977]]&nbsp;¹ | {{drapea|Sweden|Suwede|del|20px}} [[Gunnar Nilsson]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Ford]] |- ! [[1976]]&nbsp;¹ | {{drapea|Austria|Otriche|d' l'|20px}} [[Niki Lauda]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1975]]&nbsp;¹ | {{drapea|Austria|Otriche|d' l'|20px}} [[Niki Lauda]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1974]]&nbsp;² | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Emerson Fittipaldi]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Ford]] |- ! [[1973]]&nbsp;¹ | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Jackie Stewart]] | [[Tyrrell Racing|Tyrrell]]-[[Ford]] |- ! [[1972]]&nbsp;² | {{drapea|Brazil|Braezi|do|20px}} [[Emerson Fittipaldi]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Ford]] |- ! [[1970]] | {{drapea|Mexico|Mecsike|do|20px}} [[Pedro Rodriguez]] | [[B.R.M.]] |- ! [[1968]] | {{drapea|New Zealand|Nouve Zelande|del|20px}} [[Bruce McLaren]] | [[Team McLaren|McLaren]]-[[Ford]] |- ! [[1967]] | {{drapea|the United States|Estats Unis|des|20px}} [[Dan Gurney]] | [[Anglo American Racers|Eagle]]-[[Weslake]] |- ! [[1966]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[John Surtees]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1965]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Jim Clark]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Climax]] |- ! [[1964]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Jim Clark]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Climax]] |- ! [[1963]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Jim Clark]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Climax]] |- ! [[1962]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Jim Clark]] | [[Lotus (automerk)|Lotus]]-[[Climax]] |- ! [[1961]] | {{drapea|the United States|Estats Unis|des|20px}} [[Phil Hill]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1960]] | {{drapea|Australia|Ostraleye|d' l'|20px}} [[Jack Brabham]] | [[Cooper (auto)|Cooper]]-[[Climax]] |- ! [[1958]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Tony Brooks]] | [[Vanwall]] |- ! [[1956]] | {{drapea|the United Kingdom|Royåme Uni|do|20px}} [[Peter Collins]] | [[Lancia]]-[[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1955]] | {{drapea|Argentina|Årdjintene|d' l'|20px}} [[Juan Manuel Fangio]] | [[Mercedes-Benz]] |- ! [[1954]] | {{drapea|Argentina|Årdjintene|d' l'|20px}} [[Juan Manuel Fangio]] | [[Maserati]] |- ! [[1953]] | {{drapea|Italy|Itåleye|d' l'|20px}} [[Alberto Ascari]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1952]] | {{drapea|Italy|Itåleye|d' l'|20px}} [[Alberto Ascari]] | [[Scuderia Ferrari|Ferrari]] |- ! [[1951]] | {{drapea|Italy|Itåleye|d' l'|20px}} [[Giuseppe Farina]] | [[Alfa Romeo]] |- ! [[1950]] | {{drapea|Argentina|Årdjintene|d' l'|20px}} [[Juan Manuel Fangio]] | [[Alfa Romeo]] |- ! [[1949]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[Louis Rosier]] | [[Talbot (auto)|Talbot]] |- ! [[1947]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[Jean-Pierre Wimille]] | [[Alfa Romeo]] |- ! [[1946]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[Eugène Chaboud]] | [[Delage]] |- ! [[1939]] | {{drapea|Germany 1933|Almagne (1933-1945)|d' l'|20px}} [[Hermann Lang]] | [[Mercedes-Benz]] |- ! [[1937]] | {{drapea|Germany 1933|Almagne (1933-1945)|d' l'|20px}} [[Rudolf Hasse]] | [[Auto Union]] |- ! [[1935]] | {{drapea|Germany 1933|Almagne (1933-1945)|d' l'|20px}} [[Rudolf Caracciola]] | [[Mercedes-Benz]] |- ! [[1934]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[René Dreyfus]] | [[Bugatti]] |- ! [[1933]] | {{drapea|Italy (1861-1946)|Itåleye (1861-1946)|d' l'|20px}} [[Tazio Nuvolari]] | [[Maserati]] |- ! [[1931]] | {{drapea|France|France|del|20px}} [[William Grover-Williams]] <br /> {{drapea|Italy (1861-1946)|Itåleye (1861-1946)|d' l'|20px}} [[Carlo A. Conelli]] | [[Bugatti]] |- ! [[1930]] | {{drapea|Monaco|Monaco|d'|20px}} [[Louis Chiron]] | [[Bugatti]] |- ! [[1925]] | {{drapea|Italy (1861-1946)|Itåleye (1861-1946)|d' l'|20px}} [[Antonio Ascari]] | [[Alfa Romeo]] |- ! colspan=3 style="text-align:left" |¹: coûsse fwaite a [[Zolder]] / ²: coûsse fwaite a [[Nivele]]. |} [[cs:Grand Prix Belgie]] [[de:Großer Preis von Belgien]] [[en:Belgian Grand Prix]] [[es:Gran Premio de Bélgica]] [[fi:Belgian Grand Prix]] [[fr:Grand Prix automobile de Belgique]] [[it:Gran Premio del Belgio di Formula 1]] [[ja:ベルギーグランプリ]] [[nl:Grand Prix van België]] [[pl:Grand Prix Belgii Formuły 1]] [[pt:Grande Prêmio da Bélgica]] [[sv:Belgiens Grand Prix]] 13956 43252 2005-11-05T21:58:36Z Miaow Miaow 113 +interwiki [[Categoreye:Amuzmints|Sport]] [[ast:Categoría:Deportes]] [[bg:Категория:Спорт]] [[be:Катэгорыя:Спорт]] [[bs:Category:Sport]] [[ca:Categoria:Esports]] [[cs:Kategorie:Sport]] [[cy:Category:Chwaraeon]] [[da:Kategori:Sport]] [[de:Kategorie:Sport]] [[et:Kategooria:Sport]] [[en:Category:Sports]] [[el:Κατηγορία:Αθλητισμός]] [[es:Categoría:Deporte]] [[eo:Kategorio:Sporto]] [[fr:Catégorie:Sport]] [[fy:Kategory:Sport]] [[ga:Catagóir:Spórt]] [[gl:Category:Deportes]] [[ko:분류:스포츠]] [[hr:Kategorija:Sport]] [[io:Category:Sporti]] [[id:Kategori:Olahraga]] [[it:Categoria:Sport]] [[he:קטגוריה:ספורט]] [[ka:კატეგორია:სპორტი]] [[csb:Kategòrëjô:Szpòrt]] [[la:Categoria:Exercitatio corporis]] [[lb:Category:Sport]] [[lv:Category:Sports]] [[lt:Kategorija:Sportas]] [[hu:Kategória:Sport]] [[ms:Category:Sukan]] [[nl:Categorie:Sport]] [[ja:Category:スポーツ]] [[no:Kategori:Sport]] [[nn:Kategori:Idrett]] [[pl:Kategoria:Sport]] [[pt:Categoria:Desporto]] [[ro:Categorie:Sport]] [[ru:Категория:Спорт]] [[scn:Category:Sport]] [[simple:Category:Sports]] [[sk:Kategória:Šport]] [[sr:Категорија:Спортови]] [[sh:Category:Sport]] [[fi:Luokka:Urheilu]] [[sv:Kategori:Sport]] [[tl:Category:Palakasan]] [[tr:Kategori:Spor]] [[uk:Категорія:Спорт]] [[vi:Thể loại:Thể thao]] [[zh:Category:体育]] 13957 36838 2005-08-02T21:34:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûti, sûteye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> (tot cåzant d' ene djin) ki [[Moti:tuzer|tuze]] rade et bén, ki voet clair do côp, ki voet lon dvant lu. <I>Ene feme doet esse sûteye sins esse savante</I> (H. Forir). <I>Avou des sûteyès djins come vozôtes, nos estans seurs qui vos vs såroz siervî d' tot çoula sins rujhe</I> (S. Quertinmont). <I>Ci abwesson la, parexhe ki ça rind foirt et sûti, et k' on n' est måy malåde avou çoula</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fåt esse sûti po fé l' biesse:</FONT> C' est nén åjhey di fé l' ci ki n' coprind rén a rén, dabôrd k' on sait bén di cwè k' i rtoûne. <span lang=fr>F. clairvoyant, intelligent, sagace, doué, perspicace, sensé, spirituel.</span> <B>2.</B> (tot cåzant d' ene idêye) k' a bén stî tuzé. <I>I m' a dné on sûti consey</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. judicieux, sage, avisé, réfléchi, plein de bon sens.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>sûti, èye</B>; sûti, îye</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>subtilem</span>. rl a: [[Motî:subtil|subtil]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûti, sûteye</B></FONT> [o.f.n.] sûteye djin. <I>Li Comission d' Brussele a lomé troes sûtis, po-z aler vey si les noû-Recsisses otrichyins respecten les Droets del Djin.</I> <span lang=fr>F. sage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûteymint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûteydimint</B></FONT> [adv.] d' ene sûteye manire. <I>I djåze et i scrît sûteydimint</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. intelligemment, habilement, adroitement, judicieusement.</span> rl a: [[Motî:subtilmint|subtilmint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sûtisté</B></FONT> [f.n.] cwålité do ci k' est sûti, del cene k' est sûteye. <I>On cnoxhe li sûtisté di l' olifant, do tchvå, do tchén</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. intelligence, sagacité, perspicacité, claivoyance, discernement, tact, bon sens.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>sûtisté</B>, sûtistè</span>. Coinreces Payis d' Lidje. 13958 50804 2006-03-02T11:49:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôreut vali !</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>i pôreut vali !</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåreut vali !</B></FONT> <B>I.</B> [mots-fråze] mostere k' on s' rafeye d' ene sacwè, mins k' on sait bén ki ça n' si pout. <I>Les Boches dijhnut bén k' i gn a pus po des moes, des samwinnes: pôreut vali !</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. Si ça pouvait être vrai !; c'est à souhaiter; heureux s'il en est ainsi.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pôreut vali ki</FONT> [aloyrece] po ene sacwè k' on vôreut bén k' arive, mins ki n' si pout. <I>Pôreut vali k' nos årîs des liårds et co saveur endè mete e plaece!</I> <I>Pôreut vali k' on s' pôreut, sins furler, leyî viker</I> ([[R. Viroux]]). <I>Pôreut vali k' al plaece d' è vleur après les djins, nos fréns åtoû d' zels et lzî dner, tenawete, on côp di spale</I> ([[P. Renson]]). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>F. ah si seulement …</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôreut nén vali !</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>i n' pôreut nén vali !</B></FONT> <B>I.</B> [mots-fråze] mostere k' on rcrind ki ça n' arive, tot djåzant d' on måleur. <I>Si ça continowe, il årè co ene buze ciste anêye ci :: Pôreut nén vali ! si mame è freut ene maladeye.</I> <I>C' est po les anêyes: nos n' serans todi pus la po vey si c' est l' vraiy ! :: Pôreut nén vali !</I> <I>Vola co on côp k' on n' djocrè nén li rowe di tourner; pôreut nén vali !</I> ([[L. Baijot]]). <I>L' ome ni s' a ddja rewoeyî: i n' pôreut nén vali, avou tos les catchets po doirmi k' i prind !</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. Dieu nous en préserve; j'espère que non; le contraire serait étonnant.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pôreut nén vali ki</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">pôreut vali ki …ni … nén</FONT>: dijhêye cwand on n' vout nén k' ene sacwè arive. <I>Pôreut vali k' l' ouxh ni winkeye nén.</I> <I>Pôreut nén valu k' après les djalêyes ki nos avans yeu tins do moes d' djanvî, i s' mete a niver deus samwinnes å long !</I> <I>Pôreut nén vali k' elle åreut yeu èn accidint !</I> ([[L. Mahin]]). <I>Nondezo ! Pôreut vali k' on n' mete nén do souke dins l' gote !</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. pourvu que… ne… pas.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:poleur|poleur]] (å condicioneu) eyet viebe [[Motî:valeur 2|valeur]] a l' infinitif, dizo disfondowe coûtchantrece "vali". Coinrece Coûtchant walon, Payis d' Nameur, Basse-Årdene. 13960 50196 2006-02-07T17:04:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:valeur]] 13961 35978 2005-07-28T20:35:37Z Lucyin 16 /* Rifondaedje */ ricopiaedje del copene del djåspinreye "rifondaedje" == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :pôroût vali [O3, a povwâr], pôreut vali [O0, a : p(o)lu], pôreut valu [FC1 a "pourvu que"], pôrot valu [S117]; nén dins C1, C100, O4, E1 == Rifondaedje == Francis Baudoux scrijha: pocwè nén :''poreut valu'' (c'est dinsi c'o dit avårci) ? Lucyin responda : Oyi, nozôtes eto, el Basse-Årdene, on dit : :''pôrot valu''; c' est l' pus lådje oyowe (loukîz cial ådzeu). "valu", c' est on pårticipe passé prin po infinitif (c' est corant); dabôrd, i dvreut esse rifondou "valou" :=> ''Pôreut valou''. Mins, on dvreut rprinde purade l' infinitif, adon : :=> ''Pôreut valeur''. L' aroke, c' est ki c' est ene ratourneure ki n' si dit nén a Lidje. Li vudindje, c' est d' prinde ene viye cogne di l' infinitif k' on rtrove co do costé d' Tchålerwè : '''"vali"''', ki lu, a bén ene cawete d' infinitif (come mori, cori, sinti...) Djozé Schoovaerts : Objet : RE: Re: Pôreut (nén) vali Amon nos ôtes ([[Åjhô]]), on dijéve \"Fauréve valu k'ça fuche insi. \" Lucyin : Oyi, i fåreut rmete : :pôreut vali = fåreut vali. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 21 di djulete 2005 a 23:05 (UTC) [[Uzeu:Pablo|Pablo Saratxaga]] : Subject: Re: [viker] Pôreut (nén) vali Dins ç' cas, ostant wårder "valu", nonna? come c' est l' seu prononçaedje k' egzistêye po do bon. Neni : end a cwandminme ki dijhnut "pôreut vali" (dins O0, Tchålerwè). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 28 di djulete 2005 a 20:35 (UTC) [[Uzeu:Pablo|Pablo Saratxaga]] Si on prind "vali" come sinonime di "valeur", adon oyi; mins si c' est djusse po "poleur vali" et rén k' dins cisse ratourneure la, et ki les cis k' eployèt l' ratourneure prononcèt "valu", ostant adon eployî "poleur valu" come ortografeye standård. L' intrêye ni dvreut nén esse a l' infinitif? (poleur valu, faleur valu) oudonbén on l' eploye k' avou cisse cogne la (pôreut, fåreut) et nole ôte? Oyi : * fok a môde sins djin (come "ploure"), et å condicioneu : (i) pôreut vali. * Si on mete "valu", on pôreut etrocler : pôreuvalu / pôreu-valu, come troke di mots k' on n' ricnoxhe pus li prumire valeur (come terchedon, dismetant...) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 28 di djulete 2005 a 20:35 (UTC) 13962 38894 2005-09-01T15:06:51Z Pablo 5 +E34 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : polwâr [O3], povwâr [O3], poulwêr [O4], pouvwêr [O4], p(o)lu [C1, C100, S117], plu [C13], poleûr [E1, E34], pouli [G202]. 13963 62956 2006-06-22T23:18:07Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bÅco\b +Åcoz) [[Imådje:Gerpinnes Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene dins l' province]] '''Djerpene''' (fr: ''Gerpinnes'') est ene comene-intité di Walonreye, el [[province do Hinnot]]; sikepieye li [[1î d' djanvî|prumî d'&nbsp;djanvî]] [[1977]], på rashonnaedje di [[Djerpene (viyaedje)|Djerpene]], [[Åcoz]], [[Lavervå]], [[Gougniye]], [[Djoncret]], [[Viyé-Potriye]] eyet les hameas di [[Fromiêye]], [[Imiêye]] eyet [[Låsprele]]. * Dimorants: 12.071 ([[2001]]) * Limero del posse: '''6280''' (tote li comene) * Sitindêye: 47,10&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 256,28&nbsp;djins/km² == Foclore == [[Imådje:Gerpinnes JPG01.jpg|thumb|Posteure di tabeur-madjor, a l' intrêye di Djerpene]] * [[Måtche di l' Eter-Sambe-et-Mouze|Måtche]] Sinte-Rolande. == Rilomés dmorants d' Djerpene == * Waloneus ** [[Michel Robert]] ** [[Jean Goffart]] * Djins cnoxhous lon et lådje ** [[Albert Frère]] == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.gerpinnes.be/ Waibe del comene] {{ProvinceHinnot}} [[de:Gerpinnes]] [[en:Gerpinnes]] [[eo:Gerpinnes]] [[fr:Gerpinnes]] [[nl:Gerpinnes]] 13964 33429 2005-07-03T11:38:47Z Pablo 5 {{omonimeye}} * [[Motî:poli 1|poli]] (v. & addj.: rinde lisse et lujhant) * [[Motî:poli 2|poli]] (addj.: k' a del politesse) 13965 33430 2005-07-03T11:50:07Z Pablo 5 ;poli: poli [E1] ;polixhaedje: polihèdje [E1] ;polixheure: poliheûre [E1], politeûre [E1] ;polixheu: poliheû, poliheûse, poliherèsse [E1] ;polixhoe: poliheû [E1] 13966 43770 2005-11-10T15:41:21Z Pablo 5 {{djermon motî|poli|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>poli 1</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] froyî ene sacwè, disk' al rinde lisse et [[Motî:lujhant|lujhante]]. <I>Dji polixh on fizik.</I> <span lang=fr>F. polir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poli, poleye</B></FONT> [addj.] k' est lisse et lujhant, pa polixhaedje. <I>Ås vîs vîs tins, nos ratatayons, moussîs avou des peas d' såvadjès biesses, ont tant fwait uzaedje, tot å long d' razans et d' razans, d' poleyès pires, k' on a fini pa batijhî ces meynaires la d' «ådje del poleye pire».</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poli</B></FONT> [o.n.] polixheure (prodût po poli). <I>mi boesse di poli est vude.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>polixhaedje</B></FONT> [o.n.] accion eyet si adierça pol viebe "poli". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>polixheure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> rizultat do polixhaedje. <span lang=fr>F. polissure.</span> <B>2.</B> substance po fé l' polixhaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>polixheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>polixheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>polixhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki polixh. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>polixhoe</B></FONT> [o.n.] usteye a poli, brouxhe a poli. <span lang=fr>F. polissoir.</span> Omonime: * [[Motî:poli 2|poli]] (addj.; bén aclevé) 13967 33432 2005-07-03T11:53:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 1]] 13968 33433 2005-07-03T11:53:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 1]] 13969 33434 2005-07-03T11:53:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 1]] 13970 33435 2005-07-03T11:53:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 1]] 13971 33436 2005-07-03T11:53:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 1]] 13972 33437 2005-07-03T11:54:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 1]] 13973 33438 2005-07-03T11:54:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 2]] 13974 33439 2005-07-03T11:55:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poli 2]] 13975 43769 2005-11-10T15:40:49Z Pablo 5 {{djermon motî|poli|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>poli 2, poleye</B></FONT> [addj.] civil, ki shût les bons uzaedjes dins l' soce, avou les ôtes, k' est bén aclevé. <I>esse bén poli.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse poli come on [[Motî:crahea|crahea]]:</FONT> ni nén esse foirt poli. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>polimint</B></FONT> [adv.] d' ene poleye manire. rl a: [[Motî:oniesmint|oniesmint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>politesse</B></FONT> [f.n.] cwålité d' onk k' est poli. Omonime: * [[Motî:poli 1|poli]] (v.; rinde lisse et lujhant) * [[Motî:poli 1|poli, poleye]] (addj.; rindou lisse et lujhant) 13976 43767 2005-11-10T15:40:08Z Pablo 5 {{djermon motî|ma-honteus|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>må-honteus</B></FONT> [addj.] [[Motî:må-poli|må-poli]], nén [[Motî:civil|civil]]. 13977 43768 2005-11-10T15:40:22Z Pablo 5 {{djermon motî|civil|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>civil</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ki n' est nén on sôdård, ki n' apårtént nén a ene årmêye. <B>2.</B> k' est [[Motî:poli 2|poli]], ki cnoxhe les bons uzaedjes dins l' vikereye di tos les djoûs, come sawè bén scrire ene lete dispu l' edåme djusk' å complimint d' cloyeure. Contråve: [[Motî:må-aclevé|må-aclevé]], [[Motî:må-honteus|må-honteus]]. 13978 43808 2005-11-10T15:56:54Z Pablo 5 {{djermon motî|uzaedje|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> manire di fé, acostumance d' uzance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;môde d' uzaedje:</FONT> esplicaedje do comint s' bén siervi d' ene sacwè. Po les ostis et les electrikès éndjoles, on s' a acostumé a trover dins l' boesse on papî ki s' vout vos è bén instrure. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les uzaedjes</FONT>: acostumances di bon vicaedje etur les djins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bon uzaedje:</FONT> les civilités. Cist esplicaedje do comint vos bén tini dins l' vicaedje di tos les djoûs, c' est dins des lives ki vos l' poloz co trover, si vosse moman et l' pitite sicole n' ont nén arivé a vos l' bén stitchî e vosse tiesse, pask' i n' esteut nén, fåreut valu, come rawete a vosse berce. Didins on aprind totes des pititès sacwès, bén plaijhantes cwand ele rexhnut do cour. Come: k' i fåt bén dire bondjoû, lever s' tchapea et xhorbi ses pîs a l' intrêye, ratinde d' esse priyî po mete ses pîs dzo l' tåve, dire ki l' amougnî est bon, minme s' i n' est nén a vosse gosse, merci po l' tchike, li dringuele ou l' siervice et arvoye sins, dissu l' soû, co briber on betch a picetes. 13979 33444 2005-07-03T12:39:34Z Pablo 5 A des ours displaecî viè A des oûsses #REDIRECT [[A des oûsses]] 13980 33445 2005-07-03T13:08:51Z Pablo 5 [[Imådje:Img_0002.jpg|thumb|L' a des oûsses]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>a des oûsses</B></FONT> [f.n.] plante del famile des [[Motî:feudlissêye|feudlissêye]]s, e sincieus latén <I><span lang=la>Allium ursinum L.</span></I>, di 10 a 30&nbsp;cm hôt ki crexhe dins les frexhs dzo-bwès et ki sint foirt l' a. Bodjes: * [[Motî:a|a]] * [[Motî:oûsse|oûsse]] ---- [[A des oûsses|Pus di racsegnes sol pårteye eciclopedeye]] 13981 62946 2006-06-22T23:12:16Z Pablo 5 Åco -> Åcoz '''Åcoz''' (so plaece ''Auco'', fr: ''Acoz'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Djerpene]]. * Limero del posse: '''6280''' (vî limero '''6300''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 69''' * Sipotaedje des djins: ''Les Cokis'' (Les cis ki fjhèt tchanter les cokeas); eto li no do club di djeu d' bale. (prumire divizion). == Tuzance walone == Sicrijheu et rcwereu sol walon: [[Octave Pirmez]] == Difoûtrinnes hårdêyes == *[http://www.fanfare-acoz.be/ Fanfare Royåle d' Åcoz] *[http://www.gerpinnes.be/vivregerp/acoz.htm Waibe di Djerpene, Pådje d' Åcoz] [[fr:Acoz]] 13982 62943 2006-06-22T23:11:41Z Pablo 5 [[Copene:Åco]] displaecî viè [[Copene:Åcoz]] Pablo (ou Lucyin) Dj'ai mi én loyen dsu Octave Pirmez, pask' il a scri én leksik du Walon d'Åcoz. (Vey Jean Fauconnier) 13983 sysop 38310 2005-08-19T23:47:59Z MediaWiki default v 13984 sysop 45947 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Groupe $2 radjouté 13985 sysop 41448 2005-10-13T19:06:07Z Pablo 5 Totes les pådjes (espåce di lomaedje $1) 13986 sysop 38521 2005-08-27T02:48:11Z Pablo 5 Totes les pådjes ki n' sont nén des årtikes 13987 sysop 38520 2005-08-27T02:47:53Z Pablo 5 Totes les pådjes (foû d' l' espåce di lomaedje $1) 13988 sysop 38519 2005-08-27T02:47:25Z Pablo 5 Håyner les pådjes a pårti di: 13989 sysop 45949 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Cist uzeu ci a ddja l' livea di mwaisse-manaedjeu 13990 sysop 45950 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Cist uzeu ci a ddja l' livea di mwaisse-manaedjeu so tos les wikis 13991 sysop 45951 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Cist uzeu ci a ddja l' livea di manaedjeu 13992 sysop 45952 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Åk n' a nén stî avou les permissions 13993 sysop 45953 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default L' accion ki vos avoz dmandé èn pout esse fwaite ki pa des uzeus avou l' livea di «$2». Loukîz a $1. 13994 sysop 45955 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default candjeye 13995 sysop 45956 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Groupe $2 candjî 13996 sysop 45957 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Acertinaedje di l' adresse emile 13997 sysop 53566 2006-04-02T12:05:47Z Pablo 5 Ene sakî, probåblumint vos-minme, avou l' adresse IP $1, a-st ahivé on cont so {{SITENAME}} avou ciste adresse emile ci eyet come no d' elodjaedje «$2». Po-z acertiner ki ç' conte ci est bén da vosse eyet mete en alaedje les fonccions d' emilaedje so {{SITENAME}}, alez drovî avou vosse betchteu waibe li hårdêye ki shût: $3 Si c' est *nén* vos k' a-st ahivé l' conte, adon èn shuvoz nén l' hårdêye. Ci côde d' acertinaedje ci va-st espirer po l' $4. 13998 sysop 33464 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Something went wrong saving your confirmation. 13999 sysop 65799 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Côde d' acertinaedje nén valide. Motoit k' il esteut trop vî. 14000 sysop 65800 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Voste adresse emile a stî acertinêye. 14001 sysop 45959 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Emiler on côde d' acertinaedje 14002 sysop 65802 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Dji n' a savou evoyî l' emile d' acertinaedje. Verifyîz ki l' adresse est bén djusse. 14003 sysop 45960 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default L' emile d' acertinaedje a stî evoyî. 14004 sysop 38546 2005-08-27T03:09:08Z Pablo 5 Acertinaedje di l' adresse emile po {{SITENAME}} 14005 sysop 38549 2005-08-27T03:14:39Z Pablo 5 Voste adresse emile a stî acertinêye. Vos vs poloz asteure elodjî eyet profiter do wiki. 14006 sysop 38550 2005-08-27T03:17:14Z Pablo 5 Ci wiki chal a mezåjhe ki vos acertinîz voste adresse emile divant d' poleur eployî les fonccions d' emilaedje. Clitchîz sol boton chal pa dzo po-z evoyî èn emile d' acertinaedje a voste adresse. Li messaedje a-st å dvins ene hårdêye (loyén) avou on côde; tcherdjîz l' hårdêye dins l' betchteu waibe da vosse, eyet acertinez ki l' adresse emile est djusse tot dnant l' côde. 14007 sysop 38551 2005-08-27T03:18:55Z Pablo 5 $1 candjmints mineurs 14008 sysop 33890 2005-07-04T08:36:45Z Pablo 5 totafwait 14009 sysop 45962 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Ahiver årtike 14010 sysop 45963 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default ahivêye 14011 sysop 33966 2005-07-06T11:11:51Z Pablo 5 Disfacer et displaecî 14012 sysop 57373 2006-05-19T11:23:58Z Pablo 5 Disfacé po permete on displaeçaedje 14013 sysop 33969 2005-07-06T11:14:02Z Pablo 5 ==I gn a mezåjhe di disfacer== L' årtike såme «[[$1]]» egzistêye dedja. El voloz vs disfacer po vs permete di displaecî l' ôte? 14014 sysop 41926 2005-10-21T10:16:31Z Pablo 5 [disfacé] 14015 sysop 41911 2005-10-21T10:06:04Z Pablo 5 No d' fitchî a eployî so {{SITENAME}} 14016 sysop 45970 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Èn emile d' acertinaedje a stî evoyî a l' adresse emile tchoezeye. Divant d' poleur evoyî èn ôte emile a ci conte la, vos dvroz shure les instruccions di l' emile ki vos alez rçure, po-z acertiner ki l' conte est bén da vosse. 14017 sysop 34364 2005-07-10T13:36:13Z Pablo 5 Candjî ç' fitchî ci avou on dfoûtrin programe 14018 sysop 34365 2005-07-10T13:37:26Z Pablo 5 Loukîz les [http://meta.wikimedia.org/wiki/Help:External_editors instruccions d' apontiaedje] po pus di racsegnes. 14019 sysop 41907 2005-10-21T10:02:33Z Pablo 5 Emile 14020 sysop 45973 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Voste adresse emile a stî acertinêye li $1. 14021 sysop 45974 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Acertinaedje di voste adresse emile 14022 sysop 45975 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Voste adresse emile <strong>n' a nén co stî acertinêye</strong>. Nol emile ni serè-st evoyî po les fonccions shuvantes. 14023 sysop 65812 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Binamé $WATCHINGUSERNAME, Li pådje «$PAGETITLE» so {{SITENAME}} a stî $CHANGEDORCREATED li $PAGEEDITDATE pa $PAGEEDITOR, loukîz $PAGETITLE_URL pol modêye do moumint. $NEWPAGE Comintaire do candjeu: $PAGESUMMARY $PAGEMINOREDIT Contak do candjeu: emile: $PAGEEDITOR_EMAIL wiki: $PAGEEDITOR_WIKI I n' årè nén d' ôtes notifiaedjes po ds ôtes candjmints di ç' minme pådje ci tant k' vos n' l' åroz nén vizitêye. Vos ploz eto rimete a noû les drapeas di notifiaedje po totes les pådjes di vosse djivêye des pådjes a shuve. Vosse binamé sistinme di notifiaedje so {{SITENAME}} -- Po candjî l' apontiaedje di vosse djivêye a shuve, loukîz {{fullurl:{{ns:special}}:Watchlist/edit}} Po pus d' aidance: {{fullurl:{{ns:help}}:Aidance}} 14024 sysop 45976 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Loukîz $1 po tos les candjmints dispoy vosse dierinne vizite. 14025 sysop 65813 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Notifiaedje pa emile di {{SITENAME}} 14026 sysop 65814 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default C' est ene nouve pådje. 14027 sysop 65815 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Mårker totes les pådjes come vizitêyes 14028 sysop 45977 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Li pådje «$PAGETITLE» so {{SITENAME}} a stî $CHANGEDORCREATED pa $PAGEEDITOR 14029 sysop 33972 2005-07-06T11:15:09Z Pablo 5 li contnou esteut: «$1» (eyet l' seu contribouweu esteut «$2») 14030 sysop 33496 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Aperture 14031 sysop 33975 2005-07-06T11:17:22Z Pablo 5 Oteur 14032 sysop 65816 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Bits pa compôzant 14033 sysop 33499 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Brightness 14034 sysop 33500 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default CFA pattern 14035 sysop 45978 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Espåce di coleurs 14036 sysop 33502 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default sRGB 14037 sysop 33503 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default FFFF.H 14038 sysop 33504 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Meaning of each component 14039 sysop 33973 2005-07-06T11:15:31Z Pablo 5 n' egzistêye nén 14040 sysop 33506 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Y 14041 sysop 33507 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Cb 14042 sysop 33508 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Cr 14043 sysop 33509 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default R 14044 sysop 33510 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default G 14045 sysop 33511 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default B 14046 sysop 33512 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Image compression mode 14047 sysop 33513 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Compression scheme 14048 sysop 33514 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Uncompressed 14049 sysop 33515 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default JPEG 14050 sysop 45979 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Contrasse 14051 sysop 45980 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Normå 14052 sysop 45981 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Doûs 14053 sysop 45982 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Deur 14054 sysop 45983 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Ditinteu des abondroets 14055 sysop 33521 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Custom image processing 14056 sysop 33522 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Normal process 14057 sysop 33523 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Custom process 14058 sysop 42354 2005-10-25T16:06:04Z Pablo 5 Date ey eure ki l' fitchî a stî candjî 14059 sysop 45984 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Date ey eure do scanaedje 14060 sysop 45985 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Date ey eure ki les dnêyes ont stî fwaites 14061 sysop 33527 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Device settings description 14062 sysop 51945 2006-03-19T02:07:20Z Pablo 5 Rapoirt di zoumaedje limerike 14063 sysop 45986 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Modêye d' exif 14064 sysop 33530 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Exposure bias 14065 sysop 33531 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Exposure index 14066 sysop 33532 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Exposure mode 14067 sysop 33533 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Auto exposure 14068 sysop 33534 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Manual exposure 14069 sysop 33535 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Auto bracket 14070 sysop 33536 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Exposure Program 14071 sysop 45987 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Nén defini 14072 sysop 45988 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Al mwin 14073 sysop 45989 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Programaedje normå 14074 sysop 33540 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Aperture priority 14075 sysop 33541 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Shutter priority 14076 sysop 33542 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Creative program (biased toward depth of field) 14077 sysop 33543 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Action program (biased toward fast shutter speed) 14078 sysop 33544 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Portrait mode (for closeup photos with the background out of focus) 14079 sysop 33545 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Landscape mode (for landscape photos with the background in focus) 14080 sysop 33546 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Exposure time 14081 sysop 41939 2005-10-21T10:22:36Z Pablo 5 Fitchî sourdant 14082 sysop 33548 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default DSC 14083 sysop 33549 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Flash 14084 sysop 33550 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Flash energy 14085 sysop 33551 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Supported Flashpix version 14086 sysop 33552 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default F Number 14087 sysop 33553 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Lens focal length 14088 sysop 33554 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Focal length in 35 mm film 14089 sysop 33555 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Focal plane resolution unit 14090 sysop 33556 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Focal plane X resolution 14091 sysop 33557 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Focal plane Y resolution 14092 sysop 33558 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Scene control 14093 sysop 33559 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default None 14094 sysop 33560 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Low gain up 14095 sysop 33561 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default High gain up 14096 sysop 33562 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Low gain down 14097 sysop 33563 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default High gain down 14098 sysop 45994 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Hôteur 14099 sysop 45995 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Referince di hôteur 14100 sysop 45996 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default No del redjon GPS 14101 sysop 45997 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Date do GPS 14102 sysop 33568 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Bearing of destination 14103 sysop 33569 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Reference for bearing of destination 14104 sysop 33570 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Distance to destination 14105 sysop 33571 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Reference for distance to destination 14106 sysop 33572 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Latitude destination 14107 sysop 33573 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Reference for latitude of destination 14108 sysop 33574 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Longitude of destination 14109 sysop 33575 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Reference for longitude of destination 14110 sysop 45998 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Coridjaedje diferenciel do GPS 14111 sysop 33577 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Magnetic direction 14112 sysop 33578 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default True direction 14113 sysop 45999 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Precizion di mzuraedje 14114 sysop 33580 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Direction of image 14115 sysop 33581 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Reference for direction of image 14116 sysop 33582 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Latitude 14117 sysop 46000 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Latitude Nôr 14118 sysop 46001 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Latitude Sud 14119 sysop 46002 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Latitude Nôr ou Sud 14120 sysop 46003 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Londjitude 14121 sysop 46004 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Londjitude Ess 14122 sysop 46005 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Londjitude Ouwess 14123 sysop 46006 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Londjitude Ess ou Ouwess 14124 sysop 33590 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Geodetic survey data used 14125 sysop 46007 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Môde di mzuraedje 14126 sysop 33592 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default 2-dimensional measurement 14127 sysop 33593 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default 3-dimensional measurement 14128 sysop 33594 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Name of GPS processing method 14129 sysop 46008 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Sipoutniks eployîs pol mezuraedje 14130 sysop 33596 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Speed of GPS receiver 14131 sysop 46009 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default km/h 14132 sysop 46010 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default miles/h 14133 sysop 46011 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default nuks 14134 sysop 33600 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Speed unit 14135 sysop 33601 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Receiver status 14136 sysop 33602 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Measurement in progress 14137 sysop 33603 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Measurement interoperability 14138 sysop 46012 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Tins do GPS (ôrlodje atomike) 14139 sysop 33605 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Direction of movement 14140 sysop 33606 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Reference for direction of movement 14141 sysop 33607 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default GPS tag version 14142 sysop 46013 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Tite di l' imådje 14143 sysop 46014 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Hôteur 14144 sysop 33610 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Unique image ID 14145 sysop 46015 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Lårdjeur 14146 sysop 33612 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default ISO speed rating 14147 sysop 33613 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Offset to JPEG SOI 14148 sysop 33614 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Bytes of JPEG data 14149 sysop 46016 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Sourdant del loumire 14150 sysop 46017 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Nén cnoxhou 14151 sysop 46018 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Loumire do djoû 14153 sysop 33619 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Shade 14154 sysop 33620 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Daylight fluorescent (D 5700 – 7100K) 14155 sysop 33621 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Day white fluorescent (N 4600 – 5400K) 14156 sysop 33622 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Cool white fluorescent (W 3900 – 4500K) 14157 sysop 33623 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default White fluorescent (WW 3200 – 3700K) 14158 sysop 65818 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Loumire standård A 14159 sysop 65819 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Loumire standård B 14160 sysop 65820 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Loumire standård C 14161 sysop 33627 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Fluorescent 14162 sysop 33628 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default D55 14163 sysop 33629 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default D65 14164 sysop 33630 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default D75 14165 sysop 33631 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default D50 14166 sysop 33632 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default ISO studio tungsten 14167 sysop 46020 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Ôte sourdant d' loumire 14168 sysop 33634 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Tungsten (incandescent light) 14169 sysop 33635 2005-07-03T14:41:38Z MediaWiki default Flash 14170 sysop 46021 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Bon tins 14171 sysop 46022 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Måke del camera 14172 sysop 33638 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default $1 14173 sysop 65821 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Notes do fabricant 14174 sysop 33640 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Maximum land aperture 14175 sysop 33641 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Metering mode 14176 sysop 46023 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Nén cnoxhou 14177 sysop 46024 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Moyene 14178 sysop 33644 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default CenterWeightedAverage 14179 sysop 46025 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Ôte 14180 sysop 33646 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Spot 14181 sysop 33647 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default MultiSpot 14182 sysop 33648 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Pattern 14183 sysop 33649 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Partial 14184 sysop 46026 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Modele del camera 14185 sysop 33651 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default $1 14186 sysop 33652 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Optoelectronic conversion factor 14187 sysop 46027 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Oryintåcion 14188 sysop 46028 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Normå 14189 sysop 33655 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Flipped horizontally 14190 sysop 46029 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Tourné di 180° 14191 sysop 33657 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Flipped vertically 14192 sysop 33658 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Rotated 90° CCW and flipped vertically 14193 sysop 36079 2005-07-29T11:21:59Z MediaWiki default Rotated 90° CW 14194 sysop 36080 2005-07-29T11:21:59Z MediaWiki default Rotated 90° CW and flipped vertically 14195 sysop 33661 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Rotated 90° CCW 14196 sysop 65822 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Compôzaedje des picsels 14197 sysop 33663 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default RGB 14198 sysop 33664 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default YCbCr 14199 sysop 65823 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Valid image height 14200 sysop 33666 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Valid image width 14201 sysop 33667 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Data arrangement 14202 sysop 33668 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default chunky format 14203 sysop 33669 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default planar format 14204 sysop 33670 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Chromaticities of primarities 14205 sysop 33671 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Pair of black and white reference values 14206 sysop 33672 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Related audio file 14207 sysop 46030 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Unité pol finté d' coûtchî/astampé 14208 sysop 33674 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default inches 14209 sysop 33675 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default centimetres 14210 sysop 33676 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Number of rows per strip 14211 sysop 65824 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Nombe di compôzants 14212 sysop 46031 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Saturaedje 14213 sysop 46032 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Normå 14214 sysop 46033 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Fwebe saturaedje 14215 sysop 46034 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Foirt saturaedje 14216 sysop 33682 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Scene capture type 14217 sysop 33683 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Standard 14218 sysop 33684 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Landscape 14219 sysop 33685 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Portrait 14220 sysop 46035 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Sinne di nute 14221 sysop 46036 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Sôre di sinne 14222 sysop 46037 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default On poitrait saetchî directumint 14223 sysop 33689 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Sensing method 14224 sysop 46038 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Nén defineye 14225 sysop 33691 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default One-chip color area sensor 14226 sysop 33692 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Two-chip color area sensor 14227 sysop 33693 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Three-chip color area sensor 14228 sysop 33694 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Color sequential area sensor 14229 sysop 33695 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Trilinear sensor 14230 sysop 33696 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Color sequential linear sensor 14231 sysop 33697 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Sharpness 14232 sysop 46039 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Normåle 14233 sysop 46040 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Doûce 14234 sysop 46041 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Deure 14235 sysop 33701 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Shutter speed 14236 sysop 42353 2005-10-25T16:04:49Z Pablo 5 Programe eployî 14237 sysop 33703 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default $1 14238 sysop 33704 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Spatial frequency response 14239 sysop 33705 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Spectral sensitivity 14240 sysop 33706 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Bytes per compressed strip 14241 sysop 33707 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Image data location 14242 sysop 33708 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Subject area 14243 sysop 33709 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Subject distance 14244 sysop 33710 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Subject distance range 14245 sysop 46043 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Nén cnoxhowe 14246 sysop 33712 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Macro 14247 sysop 46044 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Did près 14248 sysop 46045 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Did lon 14249 sysop 33715 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Subject location 14250 sysop 33716 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default DateTime subseconds 14251 sysop 33717 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default DateTimeDigitized subseconds 14252 sysop 33718 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default DateTimeOriginal subseconds 14253 sysop 33719 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Transfer function 14254 sysop 65825 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Comintaires di l' uzeu 14255 sysop 65826 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Balance di blancs 14256 sysop 65827 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Balance di blancs otomatike 14257 sysop 65828 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Balance di blancs al mwin 14258 sysop 33724 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default White point chromaticity 14259 sysop 42355 2005-10-25T16:07:56Z Pablo 5 Finté d' coûtchî 14260 sysop 33726 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Color space transformation matrix coefficients 14261 sysop 33727 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Y and C positioning 14262 sysop 33728 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Subsampling ratio of Y to C 14263 sysop 42356 2005-10-25T16:08:04Z Pablo 5 Finté d' astampé 14264 sysop 33730 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default There was either an external authentication database error or you are not allowed to update your external account. 14265 sysop 42362 2005-10-25T16:11:40Z Pablo 5 $1Ko, sôre MIME: <code>$2</code> 14266 sysop 41940 2005-10-21T10:22:42Z Pablo 5 Fitchîs 14267 sysop 46051 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Des uzeus k' on nd a fiyåte et ki polèt bloker des uzeus ou disfacer des årtikes 14268 sysop 46052 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Manaedjeu 14269 sysop 46053 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Uzeus anonimes 14270 sysop 46054 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Anonime 14271 sysop 46055 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Les mimbes di ç' groupe ci polèt dner l' livea manaedjeu a ds ôtès uzeus 14272 sysop 46056 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Mwaisse-manaedjeu 14273 sysop 46057 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Uzeus eredjîstrés 14274 sysop 46058 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Uzeu 14275 sysop 46059 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Accès a ttafwait 14276 sysop 46060 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Mwaisse-manaedjeu tot avå 14277 sysop 33743 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default grouprights level 14278 sysop 46061 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Groupes d' uzeus 14279 sysop 38528 2005-08-27T02:51:53Z Pablo 5 Radjouter groupe 14280 sysop 46062 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default I gn a ddja on groupe ki s' lome insi 14281 sysop 38527 2005-08-27T02:51:40Z Pablo 5 Candjî groupe 14282 sysop 46063 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Discrijhaedje do groupe (255 caracteres å pus):<br /> 14283 sysop 38526 2005-08-27T02:51:27Z Pablo 5 No do groupe: 14284 sysop 46064 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Si l' no ou l' discrijhaedje atake avou on dobe pont (:), çou ki shût après serè veyou come on no d' messaedje, eyet l' tecse seré ratourné d' après l' espåce di lomaedje MediaWiki 14285 sysop 46065 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Groupes k' i gn a 14286 sysop 46066 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Groupes k' i gn a: 14287 sysop 46067 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Manaedjî les droets do groupe 14288 sysop 46068 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Dinez on no d' groupe valide s' i vs plait 14289 sysop 46069 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default ID || No || Discrijhaedje || Droets 14290 sysop 46070 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Li pus vî 14291 sysop 46071 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Li dierin 14292 sysop 33891 2005-07-04T08:36:48Z Pablo 5 totafwait 14293 sysop 46074 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Li tite såme est d' ene sôre especiåle; on n' pout nén displaecî des pådjes dins cist espåce di lomaedje la. 14294 sysop 33760 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Transwiki import 14295 sysop 33761 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default No transwiki import sources have been defined and direct history uploads are disabled. 14296 sysop 46075 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default L' adresse emile ni pout nén esse acceptêye la k' i shonnreut k' ele soeye dins ene cogne nén valide. Tapez ene adresse emile sicrîte comifåt oudobén vudîz l' tchamp, s' i vs plait. 14297 sysop 33882 2005-07-04T08:30:54Z Pablo 5 Tchuze å rvier 14298 sysop 33883 2005-07-04T08:31:59Z Pablo 5 Adresse IP ou no d' uzeu 14299 sysop 42429 2005-10-25T19:57:32Z Pablo 5 2 eures:2 hours,1 djoû:1 day,3 djoûs:3 days,1 samwinne:1 week,2 samwinnes:2 weeks,1 moes:1 month,3 moes:3 months,6 moes:6 months,1 anêye:1 year,po todi:infinite 14300 sysop 33894 2005-07-04T12:34:35Z Pablo 5 Ôte termene 14301 sysop 33887 2005-07-04T08:34:33Z Pablo 5 ôte 14302 sysop 65875 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default '''Asteme''': Ci fitchî chal pôreut esse evirussé, si vos l' enondez vos pôrîz infecter l' sistinme da vosse.<hr> 14303 sysop 46087 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Meta-dnêyes 14304 sysop 51943 2006-03-19T02:00:10Z Pablo 5 Wikipedia:Meta-dnêyes 14305 sysop 38531 2005-08-27T02:56:38Z Pablo 5 Djournå des displaçaedjes 14306 sysop 38532 2005-08-27T02:57:36Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est ene djivêye des pådjes k' on stî displaceyes. 14307 sysop 33974 2005-07-06T11:15:55Z Pablo 5 Råjhon 14308 sysop 33881 2005-07-04T08:28:27Z Pablo 5 Espåce di lomaedje: 14309 sysop 46103 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default <strong>Dinez ene adresse emile po ces fonccions si mete en alaedje.</strong> 14310 sysop 34366 2005-07-10T13:38:52Z Pablo 5 I n' a nou fitchî avou ç' no la, vos l' poloz [$1 eberweter] 14311 sysop 33778 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default [$1] 14312 sysop 65889 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default [shuvou pa $1 uzeu(s)] 14313 sysop 46118 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Li scret est pår trop court. I doet esse di pol moens $1 caracteres. 14314 sysop 41932 2005-10-21T10:20:04Z Pablo 5 * Emile (opcionel): Permete di rçure des emiles ki ds ôtes uzeus vos polèt evoyî a pårti del pådje d' uzeu da vosse, sins ki voste adresse emile ni soeye håynêye. 14315 sysop 46119 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Ciste adresse chal est ossu eployeye po vs evoyî des notifiaedjes pa emile si vos avoz tchoezi cisse tchuze la. 14316 sysop 46120 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default * Li vraiy no da vosse (opcionel): si vos tchoezixhoz del diner i serè-st eployî po les contribouwaedjes da vosse. 14317 sysop 38535 2005-08-27T03:00:15Z Pablo 5 Imprimer 14318 sysop 33884 2005-07-04T08:33:08Z Pablo 5 totafwait 14319 sysop 46130 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Groupe $2 rilomé viè $3 14320 sysop 46131 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Pådjes sipeciåles po les manaedjeus 14321 sysop 46132 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default disfé 14322 sysop 33790 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default [Interwiki transcluding is disabled] 14323 sysop 36088 2005-07-29T11:22:00Z MediaWiki default [Template fetch failed for $1; sorry] 14324 sysop 33792 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default [URL is too long; sorry] 14325 sysop 33793 2005-07-03T14:41:39Z MediaWiki default Search full text 14326 sysop 46137 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Les tites sourdant et såme sont les minmes; ene pådje ni pout nén esse displaeceye so leye minme. 14327 sysop 46138 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Mete li drapea mwaisse-manaedjeu po tos les wikis 14328 sysop 33873 2005-07-04T08:21:57Z Pablo 5 Loukîz li [pådje di discrijhaedje $1] po pus di racsegnes. 14329 sysop 33870 2005-07-04T08:18:58Z Pablo 5 Vey les candjmints 14330 sysop 46356 2005-12-02T04:26:09Z MediaWiki default * navigation ** mainpage|mainpage ** portal-url|portal ** currentevents-url|currentevents ** recentchanges-url|recentchanges ** randompage-url|randompage ** helppage|help ** sitesupport-url|sitesupport 14331 sysop 41910 2005-10-21T10:05:06Z Pablo 5 No d' fitchî so vosse copiutrece 14332 sysop 41946 2005-10-21T10:25:15Z Pablo 5 Grandeu po les imådjetes (thumb): 14333 sysop 58888 2006-05-31T13:31:30Z Pablo 5 M' emiler eto po les ptits candjmints 14334 sysop 58887 2006-05-31T13:31:10Z Pablo 5 Moster mi adresse emile dins les emiles di notifiaedje 14335 sysop 58886 2006-05-31T13:30:40Z Pablo 5 M' emiler cwand l' pådje di copene da minne candje 14336 sysop 58885 2006-05-31T13:30:17Z Pablo 5 M' emiler cwand ene pådje shuvowe candje 14337 sysop 33805 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Use external diff by default 14338 sysop 33806 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Use external editor by default 14339 sysop 58809 2006-05-30T22:39:14Z Pablo 5 Mostrer li nombe d' uzeus ki shuvèt l' pådje 14340 sysop 58802 2006-05-30T22:36:30Z Pablo 5 Mostrer les candjmints ki vos avoz fwait e tecse. [alt-v] 14341 sysop 33810 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Try exact match 14342 sysop 46157 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Rapexhî on candjmint 14343 sysop 46164 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Li sierveu waibe èn pout nén scrire sol ridant d' eberwetaedje ($1). 14344 sysop 34363 2005-07-10T13:34:28Z Pablo 5 [$1 Eberweter ene nouve modêye di ci fitchî chal] 14345 sysop 46165 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Ci fitchî ci a-st å dvins do côde HTML ou on scripe ki pôreut esse må comprin pa on betchteu waibe. 14346 sysop 41920 2005-10-21T10:12:21Z Pablo 5 Li fitchî a-st on virusse! Detays: $1 14347 sysop 46170 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Manaedjî les liveas des uzeus 14348 sysop 46171 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Candjî groupes d' uzeus 14349 sysop 46172 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Groupes k' i gn a: 14350 sysop 46173 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Tchoezixhoz les groupes ki vos vloz ki l' uzeu (èn) soeye (pus) mimbe. Les groupes nén tchoezis èn seront nén candjîs. Vos ploz distchoezi on groupe tot fjhant Ctrl + clitch di hintche 14351 sysop 46174 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Mimbes di: 14352 sysop 46175 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default L' apårtinance å groupe a candjî di $1 viè $2 14353 sysop 46176 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Manaedjî les groupes d' uzeus 14354 sysop 48516 2006-01-01T14:55:23Z MediaWiki default Tapez on no d' uzeu: 14355 sysop 33875 2005-07-04T08:23:59Z Pablo 5 Radjouter 14356 sysop 33874 2005-07-04T08:23:31Z Pablo 5 Disfacer 14357 sysop 33827 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default _User \ ^Topic 14358 sysop 33876 2005-07-04T08:24:07Z Pablo 5 Uzeu $1 14359 sysop 33830 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Check this box if you really mean it! 14360 sysop 33831 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default <th>#</th><th>Topic</th><th>Range</th><th>Action</th> 14361 sysop 33832 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default My validation overview 14362 sysop 33877 2005-07-04T08:26:30Z Pablo 5 Neni 14363 sysop 46178 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default $1 di $2 14364 sysop 33835 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Revisions for $1 14365 sysop 33836 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> 14366 sysop 33837 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Revision 14367 sysop 33838 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Your ratings have been stored! 14368 sysop 33839 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Revision #$1 14369 sysop 33840 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Revision of $1 14370 sysop 33879 2005-07-04T08:26:44Z Pablo 5 detays 14371 sysop 33842 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Show my validations 14372 sysop 33843 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Time 14373 sysop 33844 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Project:Validation topics 14374 sysop 33845 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Validation overview of user $1 14375 sysop 33846 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Validation of "$1" 14376 sysop 33848 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default Change this text <a href="{{SERVER}}{{localurl:MediaWiki:Val_votepage_intro}}">here</a>! 14377 sysop 33849 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default <b>Never, <i>ever</i>, change something here without <i>explicit</i> community consensus!</b> 14378 sysop 33880 2005-07-04T08:26:57Z Pablo 5 Oyi 14379 sysop 33851 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default is 14380 sysop 33852 2005-07-03T14:41:40Z MediaWiki default iz 14381 sysop 46179 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default I vs fåt l' modêye $1 di MediaWiki 14382 sysop 46180 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default I vs fåt l' modêye $1 di MediaWiki po-z eployî cisse pådje ci. Loukîz a [[Special:Version]] 14383 sysop 51930 2006-03-19T01:23:29Z Pablo 5 Vuwes 14384 sysop 33888 2005-07-04T08:36:21Z Pablo 5 totafwait 14385 sysop 33889 2005-07-04T08:36:43Z Pablo 5 totafwait 14386 sysop 34495 2005-07-10T21:30:17Z Pablo 5 * Li notifiaedje pa emile est en alaedje. 14387 sysop 34496 2005-07-10T21:30:48Z Pablo 5 * Les pådjes k' ont candjî dispoy vosse dierinne vizite sont metowes e '''cråssès letes''' 14388 sysop 34492 2005-07-10T21:29:15Z Pablo 5 Catchî 14389 sysop 34493 2005-07-10T21:29:30Z Pablo 5 $1 les candjmints da minne. 14390 sysop 34494 2005-07-10T21:29:56Z Pablo 5 Mostrer 14391 sysop 46185 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Vosse dominne 14392 33902 2005-07-05T12:43:31Z Pablo 5 bodjî al boune plaece ([[Motî:bouf]]) 14393 35604 2005-07-20T01:40:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rinde [[Motî:aveule|aveule]], tot djåzant d' ene foite loumire. <I>Li solo m' asblawit.</I> <I>I s' amuze a asblawi les djins avou l' solea dins on muroe.</I> <I>Tot d' on côp, on fourit asblawis pa ene grosse toitche.</I> On dit eto: [[Motî:abåbli|a(s)båbli]], [[Motî:siblawi|siblawi]], [[Motî:blawi|blawi]]; Loukîz a: [[Motî:sdôrner|sdôrner]], [[Motî:brouyî|broûyî]]. <span lang=fr>F. éblouir, aveugler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;asblawi avou des foitès loumires:</FONT> (imådjreçmint) mostrer a tertos ene sakî, on payis. <I>Les petaedjes di bombes do 16 di may 2003 ont asblawi l' Marok avou les foitès loumires di l' actouwalité eternåcionåle</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. mettre sous les feus de la rampe, sous les projecteurs.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) fé po vanter, po mete e valeur. <I>I pinséve m' asblawi avou tos ses flaflas.</I> <I>Il esteut cråndimint asblawi pås idêyes recsisses.</I> <I>Li tåve esteut covrowe d’ ene mape, blanke come l’ ivier, et gn aveut des fenès pôrçulinnes a vs asblawi</I> ([[Andersen]], ratourné pa [[L. Hendschel]]). Loukîz a: [[Motî:atourner|atourner]], [[Motî:emacraler|emacraler]]. <span lang=fr>F. éblouir, impressionner, fasciner, séduire.</span> <B>3.</B> [[Motî:adawyî|adawyî]]. <I>I s' a leyî asblawi pa ene feme ki n' valeut nén tripete.</I> On dit eto: [[Motî:andoûler|andoûler]], [[Motî:amidjoler|amidjoler]]. <span lang=fr>F. séduire, tenter, aveugler.</span> <B>4.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]] (rôler). <I>I saye di nos asblawi avou tos ses ramaedjes.</I> <I>Ele l' a asblawi avou ses bounimints.</I> Loukîz al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. tromper, duper, embobiner, leurrer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' asblawi</FONT> [v.pr.] [[Motî:riglati|riglati]]. <I>Les nedjeus sont come des rozlants cachets Ki s' cotapnut dins l' aiwe ki rmouwe Et mete dins Djåce ki s' asblawit Les rôzès taetches di leus coirs nets</I> ([[P. Moureau]]). <I>Al difén, gn aveut s' vizaedje ki s' asblawixheut come dandjreus Archimede li djoû k' il aveut trové si mwaisse-lwè</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. briller, étinceler, s'illuminer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">asblawi</FONT>, asblëwi, asbleuwi, asbluwi, asblèwi, asblauwi, asblâwî, asblâwi, èsblawi, èzblawi, èsblâwi, èsblouwi, èzblouwi, ablëwi</span>. Etimolodjeye: viebe del 4inme troke fwait sol bodje [[Motî:blåwe|blåwe]], [[dobe betchete as-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawi</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblaweye</B></FONT> [addj. purade padvant] <B>1.</B> andoûlé (-êye). <I>Nos estans asblawis pa tot çou k' est scrît, come estant "mî" k' ene sacwè ki n' est "ki" dit</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Zabete, leye, ele li dveut co vey voltî, asblaweye k' elle esteut dispu estant tote djonnete</I> ([[J. Schoovaerts]]). <I>Li skiron, tot asblawi Ni saveut pus k' lyi dire merci</I> ([[P. Lassence]]). <span lang=fr>F. ébloui, admiratif, enthousiasmé, impressionné, fasciné, séduit.</span> <B>2.</B> [[Motî:sitåmusse|sitåmusse]], sins rén poleur dire. <I>Dji dmoréve la, eclawé, asblawi, avou m' boke å lådje, e sayant d' ramexhner les sovnances eyet les istweres racontêyes dissu l' Turkeye</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Mi, s' on poleut fé des siermints, dji raetchreu mi åme, la, divant vos, po vos assurer ki dji so vraiymint asblawi des belès imådjes: kés beas poitraits di l' Argayon et di s' famile!</I> ([[M. Renard]]). <I>Pus tård, dj' a discovrou (fén asblawi, èn ome !) totes les ritchesses do vocabulaire et des belès letes di totavå l' Walonreye</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. ahuri, stupéfait, interloqué, émerveillé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "asblawi". <I>Dj' a yeu èn asblawixhaedje.</I> <I>Mi, dj' aveu yeu come èn asblawixhaedje, puski, deus moes dvant l' peupe-sipata do Rwanda, dj' aveu adjinçné on raploû so les parfondès cåze del margaye Toutsis-Houtous</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. éblouissement, aveuglement, tromperie, séduction, duperie, étourdissement, vertige, illumination.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">asblawichèdje</FONT>, asblëwichadje, èsblawihèdje, èsblâwihèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixhmint</B></FONT> [o.n.] asblawixhaedje. <I>Il a des asblawixhmints, i fåt k' i waite a lu.</I> <span lang=fr>F. éblouissement, vertige.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">asblawich'mint</FONT>, asblëwich'mint, asbluwich'mint, asblauwich'mint, èsblawihy'mint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixhante</B></FONT> [addj., purade padvant] k' asblawixh. <I>A ç' moumint la, Moyisse a veu ene asblawixhante loumire ki vneut do cir.</I> <span lang=fr>F. éblouissant, éclatant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">asblawichant</FONT>, asblëwichant, èsblawihant, èsblâwihant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawixhresse</B></FONT> [o.f.n. & addj., purade padvant] onk, ene k' asblawixh les ôtes. <I>Ça l' ahåye, leye, di toupiner åtoû d' l' asblawixheu mayeur</I> ([[J. Boitte]]). <span lang=fr>F. envoûteur, séducteur, star.</span> 14394 35890 2005-07-27T00:00:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blåwe</B></FONT> [addj. todi padvant] <B>1.</B> [[Motî:blancåsse|blancåsse]] (et nén rodje), tot djåzant d' ene loumire. <I>Il a veyou ene pitite blåwe loumire e fén fond do bwès.</I> <span lang=fr>F. pâle, pâlotte, grisâtre, faible.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blåwe sitoele:</FONT> (mot d' astronome) sitoele k' evoye ene blåwe loumire (pask' ele si rafroedixh, u k' elle eva lon erî del Tere.) <span lang=fr>F. étoile bleue.</span> <B>2.</B> aveulé pa ene foite loumire. <I>Cwand dj' a rexhou del cåve, dj' a stî tot blåwe.</I> <span lang=fr>F. ébloui.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey blåwe:</FONT> vey [[Motî:bablou|bablou]]. <I>Por mi, to voes blåwe: t' årès co stî fé l' toû des tchapeles, dandjreus.</I> <span lang=fr>F. voir trouble.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>"blao"</span> (bleu). Coinrece [[Basse-Årdene]]. Parintêye : * [[Motî:blawi|blawi, blawixheure]]. * [[Motî:siblåwe|siblåwe]]. * [[Motî:siblawi|siblawi]]. * [[Motî:asblawi|asblawi]]. * [[Motî:asblawter|asblawter]]. * [[Motî:asblawete|asblawete]]. * [[Motî:blawter|blawter]]. * [[Motî:blawete|blawete]]. * [[Motî:blawiant|blawiant]]. ---- * [[blåwe sitoele|Dipus d' racsegnes so les blåwès stoeles]] 14395 33917 2005-07-05T23:37:52Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : blôw [G152], blåw, e [S117]. 14396 34029 2005-07-06T23:28:44Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == '''asblawi''' :asbleuwi [C1, C9, O0, O2, O4]; asbleûwi [C13]; asbluwi [O2, G152]; asblèwi [C8]; ableuwi [C9], asblåwi [S117], asblâwî (4inme troke) [S117], asblâwi [S0], azblâwi [S0], èsblawi [E1], èzblawi [E1], èsblâwi [E21], èsblouwi [E1], èzblouwi [E1], asbleuwi [R1], èsblawi [R1]; nén dins S109. '''asblawixhaedje''' :asbleuwichadje [C1]èsblawihèdje [E1]; èsblâwihèdje [E21], asbleuwichadje [R1]. '''asblawixhmint''' :asbleuwichemint [C1, O2]; asbleuwich'mint [O0]; asbluwichemint [O2], èsblawih'mint [E1], asblåwichmint [S117], asbleuwichemint [R1], èsblawichemint [R1]. '''asblawixhant''' :asbleuwichant [C1, C9], èsblawihant [E1]; èsblâwihant [E21], asblåwichant, e [S117], asbleuwichant [R1]. == Rifondaedje == * Betchete : [[Motî:a- 4|betchete a]] po tos les viebes ki volnut dire rinde + addjectif; cial : rinde bleu. Li S est ene [[betchete s(i)-|refoircixhante betchete]]. * voyale : Shuvant l' bodje [[Motî:blåwe|blåwe]], k' a dné eto des mots foirt sipårdous come [[Motî:blawete|blawete]] ([[candjmint d' voyale]] '''å''' ([[Motî:blåwe|blåwe]]) => '''a''' come schåle / schalete). 14397 33958 2005-07-06T10:57:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blawi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] divni [[Motî:blåwe|blåwe]] ([[Motî:blancåsse|blancåsse]]) tot djåzant d' ene loumire. <I>Li lampe blåwit todi dpus; por mi, les piles sont fotowes.</I> <span lang=fr>F. pâlir, s'affaiblir.</span> <B>II.</B> [v.c.] rinde blåwe, aveuler. <I>Cisse loumire la m' blawixh.</I> On dit eto: [[Motî:asblawi|asblawi]], [[Motî:abåbli|abåbli]]. <span lang=fr>F. éblouir.</span> Etimolodjeye: [[viebe del 4inme troke]] fwait sol bodje [[Motî:blåwe|blåwe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>blawixheure</B></FONT> [f.n.] blanke taetche (dins les tchveas, so des canadas, des plantes). <I>A 11 ans, il aveut ddja des blawixheures dins les tchveas.</I> <span lang=fr>F. tache grisâtre.</span> 14398 33921 2005-07-05T23:41:16Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == '''blawi''' :blåwi [S117], blôwi [G152] '''blawixheure''' :blåwichûre [S117], blauwichûre [S37] == Rifondaedje == [[candjmint d' voyale]] '''å''' ([[Motî:blåwe|blåwe]]) => '''a''' (blawete) (come schåle / schalete). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di djulete 2005 a 23:41 (UTC) 14399 33922 2005-07-05T23:42:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:blawi]] 14400 33959 2005-07-06T11:00:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siblåwe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esblåwe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sblåwe</B></FONT> [addj., purade padvant] come aveule, di vey ene trop foite loumire. <I>Cwand dj' a rexhou del grote, dj' esteu tot sblawe.</I> Etimolodjeye: bodje [[Motî:blåwe|blåwe]], [[betchete s(i)-]], bén bleu. 14401 33925 2005-07-05T23:45:23Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : blów [G152], sblåwe / sublåwe [S117]. 14402 33927 2005-07-05T23:50:18Z Lucyin 16 L' ombion d' on tchinne (Clemincî, Grande-Dutcheye) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} L' ombion d' on tchinne (Clemincî, Grande-Dutcheye) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 14403 63069 2006-06-24T07:44:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:Eek]] [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Imådje:tchinne_ombion.jpg|thumb|L' ombion d' on tchinne]] On '''tchinne''', c' est èn åbe avou on deur bwès, ene coshirêye schoice, et des foyes avou des crolés boirds. Li frut est lomé gland, et tént après les coxhes pa ene sôre di cabounete k' on lome [[Motî:pupe|"pupe"]]. No e sincieus latén : ''Quercus spp.'' [[Imådje:Quercus robur.jpg|thumb|foyes eyet gland di ''Quercus robur'']] On ptit tchinne si lome on '''tchenea'''. Dinltins, e l' [[Årdene]], les tcheneas estént pelés (on djheut eto: [[Motî:schoircî|schoircîs]]) po fé del poude di schoice, po les taenreyes. Loukîz sol hagnon [[pelaedje des tcheneas]]. On schoircî tchenea si loméve on [[Motî:pelozea|pelozea]]. Sacwants tchinnes ont ene schoice ki pout esse rissaetcheye, sins fé crever l' åbe : li [[tchinne-lidje]]. Li mot "tchinne" sieve eto dins sacwants [[tchinne (toponimeye)|nos d' plaeces]]. == Sôres di tchinnes == [[Imådje:doyauve.jpg|thumb|buk d' on cmon tchinne]] * li cmon tchinne : * li tchinne d' Amerike : avou des pus fondès dintleures, et des rodjès foyes a l' erire-såjhon. [[an:Cagigo]] [[ar:سنديان]] [[ast:Carbayu]] [[bg:Дъб]] [[ca:Roure]] [[chr:ᏧᏍᎦ]] [[cs:Dub]] [[cv:Юман]] [[cy:Derwen]] [[da:Eg]] [[de:Eichen]] [[en:Oak]] [[eo:Kverko]] [[es:Roble]] [[eu:Haritz]] [[fr:Chêne]] [[gl:Carballo (árbore)]] [[he:אלון]] [[it:Quercus]] [[ja:オーク]] [[ko:참나무]] [[kw:Derow]] [[la:Quercus]] [[lt:Ąžuolas]] [[nah:Teōcuahuitl]] [[nds-nl:Eek]] [[nl:Eik]] [[nn:Eik]] [[no:Eik]] [[nrm:Tchêne]] [[pl:Dąb]] [[pt:Carvalho]] [[ro:Stejar]] [[ru:Дуб]] [[simple:Oak]] [[sl:Hrast]] [[sr:Храст]] [[sv:Ekar]] [[tr:Meşe]] [[uk:Дуб]] [[zh:栎属]] 14404 33930 2005-07-05T23:57:12Z Lucyin 16 Flotche : cist åbe la, c' est on cmon tchinne. Cwè fåt i fé ? Flotche : cist åbe la, c' est on cmon tchinne. Cwè fåt i fé ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di djulete 2005 a 23:57 (UTC) 14405 36213 2005-07-30T13:40:52Z Pablo 5 [[Categoreye:Plantes|Abes et bouxhons]] 14406 33938 2005-07-06T00:07:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[doyåve]] 14407 33939 2005-07-06T00:08:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[plaene]] 14408 33963 2005-07-06T11:04:37Z Pablo 5 Tchinne displaecî viè Tchinne (åbe): omonimeye #redirect [[Tchinne (åbe)]] 14409 55149 2006-04-28T03:37:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:נאהואטל]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes amerindyins|amerindyins]] &gt; yuto-azteke &gt; '''nawatl''' ---- [[Imådje:Nahuatl in Mexico.png|thumb|sipårdaedje des nawatl-cåzants å Mecsike]] Li '''nawatl''' (''nawatl'' e nawatl, mins sovint eto scrît d' après l' viye ortografeye: ''náhuatl'') est on lingaedje amerindyin del famile uto-azteke; il est foirt sipårdou dins l' Amerike cintråle eyet nonne di l' Amerike bijhrece, la k' il esteut l' lingaedje di l' impire des Mechikes ([[Aztekes]]), eyet eployî come lingaedje di comiece co pus lon k' les frontires. Co enute c' est onk des lingaedjes amerindyins les pus cåzes, avou pus d' on miyon et dmey di cåzants, å [[Mecsike]] eyet nonne des [[Estats-Unis]]. Li lingaedje nawatl a dné sacwants mots walons (åd triviè do castiyan et do francès), come [[advocat]] (''awakatl''), [[cacawete]], [[cacawo]] (''kakawaātl''), [[tchocolåt]] (''txokolatl''), [[coyote]] (''koyotl''), [[tomate]] (''tomatl''). Eto les nos d' sacwants payis d' Amerike cintråle sont des nos ki vnèt do nawatl: [[Mecsike]] (''Mēxihko'', "Mexico" si prononcive "Mechico", mins li "x" a stî må comprin), [[Gwatemala]] (''Kwaohtēmallan'') eyet [[Nicaragwa]] (''Nikānāwak''). Côde [[ISO_639|ISO]]: '''nah'''. == Sicrijhaedje == Divant l' arivêye des uropeyins, li lingaedje esteut scrît dins des documints po rmimbrer des batreyes ou ôtes fwaits impôrtants, avou on sistinme pictografike, a môde di "rebus". Les espagnols ont scrît l' lingaedje avou on sistinme k' a dmoré en uzaedje disk' å 20inme sieke, et co asteure dins tos les nos d' plaece å Mecsike; les letes si prononcèt come e [[castiyan]] (eg: '''j''' = /h/), avou, di pus: '''x''' come /ch/ walon (eneviè '''ch''' = /tch/ walon), '''z''' = /ss/, '''tz''' = /ts/, '''hu''' (oudonbén '''uh''' al fén do mot) = /w/ eyet '''tl''' (ki c' est nén /t/+/l/, c' est /t/ eyet on son come li "ł" polonès, ça rshonne ene miete /tw/, mins avou l' linwe). Li prononçaedje di "x", "z" eyet "tz" corespondèt å prononçaedje do castiyan do 16inme sieke. Dispoy li 20inme sieke, des ortografeyes modienes eployèt purade '''h''', '''x''', '''tx''', '''s''', '''ts''', '''w'''; et co bén seur '''tl'''; eto '''y''' (sicrît '''i''' dins les viyès ortografeyes), eyet on måke (mins nén dins totes les ortografeyes) les longowès voyales; ça fwait ki les letes eployeyes dins l' ortografeye modiene sont: * voyales: a, ā, e, ē, i, ī, o, ō * cosounes: p, k, t, h, l, m, n, s, x, tx, ts, tl * dimey-voyales: y, w Les sillabes sont tofer del cogne CV ou CVC ===egzimpe di tecse=== * e nawatl: Notxi tlakameh wan siwameh kipiah manoh kwali tlakatiseh, notxi san se totlatetxpowiltilis wan titlatepanitalohkeh, yeka moneki kwali ma timowikakah, ma timoiknelikah, ma timotlasohtlakah wan ma timotlepanitakah. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== [http://nah.wikipedia.org/ Wikipedia e nawatl] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[am:ናዋትል]] [[br:Nahouatleg]] [[ca:Nàhuatl]] [[cs:Nahuatl]] [[da:Nahuatl]] [[de:Nahuatl]] [[en:Nahuatl language]] [[eo:Naŭatla lingvo]] [[es:Náhuatl]] [[fi:Nahuatl]] [[fr:Nahuatl]] [[he:נאהואטל]] [[it:Lingua nahuatl]] [[ja:ナワトル語]] [[nah:Nāhuatl]] [[nl:Nahuatl]] [[nn:Nahuatl]] [[no:Nahuatl]] [[oc:Nahuatl]] [[pl:Język nahuatl]] [[pt:Língua nahuatl]] [[simple:Nahuatl language]] [[sv:Nahuatl]] [[zh:納瓦特爾語]] 14411 33995 2005-07-06T13:25:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pîxhe]] 14412 33996 2005-07-06T13:32:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:petchî 1]] 14413 36132 2005-07-29T21:13:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petchî 1</B></FONT> [o.n.] difåte eneviè les lwès d' ene rilidjon. <span lang=fr>F. péché.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>petchî 2</B></FONT> [v.s.c.] fé des petchîs. Parint * [[Motî:petche 2|petche]] (f.n.; rascrawe) Omonimeyes coinreces * [[Motî:petchî 3|petchî]] (o.n.; såvadje bouxhon). * [[Motî:petchî 4|petchî]] (o.n.; pîxhî). 14414 34024 2005-07-06T23:23:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asblawi]] 14415 34025 2005-07-06T23:23:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asblawi]] 14416 34026 2005-07-06T23:24:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asblawi]] 14417 34027 2005-07-06T23:24:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asblawi]] 14418 39701 2005-09-13T11:15:33Z Lucyin 16 /* Po les crustins */ Po les [[crustin]]s et les [[moslimî]]s, i gn a sacwants moumints del djournêye cwand i fåt priyî. Po les moslimîs i gn a 5; po les crustins 7. == Po les crustins == Po les crustins, i gn a 7 priyires k' i fåt dire timp del djournêye, mins i gn a ki les moennes et les curés ki sont oblidjîs. Po les [[catolike]]s romins, dispoy li [[2inme concile då Vatican]], i polnut dire seulmint 5, come les moslimîs. Vey eto: [[Ofice catolike]] Les 7 priyires crustenes del djournêye sont: * li [[priyires del vesprêye|priyire del vesprêye]] (u vepes), al vesprêye; * li [[priyires di l' après-rciner|priyire di l' après-rciner]] (u compleyes), après l' soper; * les [[matenes]], foirt timpe; * les [[lôdes]] avou l' [[prime (priyire)|prime]], å matén; * li [[tice]], etur 7 et 9 eures å matén; * li [[sesse]], etur 9 eures et l' nonne; * li [[nonne]], etur li nonne et l'aviesprêye. Les curés catolikes polnut leyî foû: li prime et ene des troes dairinnes. I gn a eto des moennes ki s'lomnut «woeyants» u copurade «les cis ki n' doimnut nén» (grek ''ακημήτης''- akémétés), ki priynut 24 côps tos les djoûs, et ki, timp del nute, si levnut a totes les eures po priyî. == Po les moslimîs == [[categoreye:Rilidjons]] 14419 34034 2005-07-07T13:10:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Crustinnisse]] 14420 34035 2005-07-07T13:11:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Islam]] 14421 38336 2005-08-21T01:52:47Z Pablo 5 (pus lijhåve) [[Uzeu:Tiri|Tiri]] aveu metou l' ôre des priyires (1re del djournêye, 2inme del djournêye,...) dins les intrêyes do motî sorlon l' ôre djel djivêye chal; mins ça cmince påzès priyires del vesprêye! Dj' a rcandjî l' ôre; mins dji n' so nén pus seur ki çoula k' c' est djusse; i fåreut rwaitî: # les [[matenes]], foirt timpe; # les [[lôdes]] avou l' [[prime (priyire)|prime]], å matén; # li [[tice]], etur 7 et 9 eures å matén; # li [[seste]], etur 9 eures et l' nonne; # li [[nonne]], etur li nonne et l'aviesprêye. # li [[priyires del vesprêye|priyire del vesprêye]] (u vepes), al vesprêye; # li [[priyires di l' après-rciner|priyire di l' après-rciner]] (u compleyes), après l'soper; ça fwait k' i fåreut motoit rcandjî: [[Motî:vepes|vepes]], [[Motî:compleyes|compleyes]], [[Motî:matenes|matenes]], [[Motî:lôdes|lôdes]], [[Motî:tice|tice]], [[Motî:seste|seste]], [[Motî:nonne 1|nonne]]. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:17 (UTC) Cwand djel a fwait, dji m'a dmandé eto pocwe ki l' prumire priyire esteut li cisse del vespreye, mins dji m'a dit ki, kétfeye po les crustins, li djoû cmince cwand l' solea est coutchî (?). Et come dji supôze ki c'est Djôr Sfasie k'a scrit ces notûles la, i n' deut nén s'aveûr brouyî. --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 15 d'&nbsp;awousse 2005 a 19:44 (UTC) Po les crustins, come po les Djwifs, li djournêye comince avou l'avesprêye. C'est pask'el Djeneze dit: "Li nute passa, li matén ariva: prumî djoû." (1:5). [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 18 d'&nbsp;awousse 2005 a 09:57 (UTC) I vs fåreut espliker çoula dins l' årtike, dabôrd; ey eto dins les årtikes po tchaeke priyire; paski c' est nén l' manire di vey "li djournêye" ki les djins sont-st afaitis. Eto, vos avoz candjî pol "[[seste]]" et mete ki c' est l' ûtinme el plaece del shijhinme; douvént, la k' i gn a k' set priyires del djournêye? :Oyi, vos avoz råjhon. Dji m'a brouyi.[[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 20 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:35 (UTC) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 d'&nbsp;awousse 2005 a 20:04 (UTC) 14422 45122 2005-11-20T12:02:57Z Pablo 5 /* såmes */ Bondjoû, Et bénvnowe sol Wikipedia! Eyet co gråces po vos årtikes. Dj' a displaecî vosse messaedje del pådje di copene des priyires del djournêye viè l' pådje "[[Wikipedia:Inte di nozôtes]]"; les pådjes di copenes des årtikes c' est purade po des racsegnes so l' årtike. Eto, si vos m' voloz leyî on messaedje (ou a èn pote uzeu e pårticulî), vos l' poloz fé sol pådje di copene aloyeye a si pådje d' uzeu. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 7 di djulete 2005 a 21:57 (UTC) == On n' si sene nén == I n' a motoit nén co veyou vosse messaedje? (notez ki vos ploz candjî l' årtike eyet rsaetchî vominme li sinateure) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 20:06 (UTC) == Priyires del djournêye == Alez vey sol pådje di copene: [[Copene:Priyires del djournêye]] [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:17 (UTC) == Rilomer èn årtike == Po candjî l' no d' èn årtike; vos n' avoz k' a clitchî sol linwete "displaecî" ki s' trove sol dizeu del pådje; eyet mete li novea no ki vos vloz. Dji vs lai sayî avou "Ofice catolike" -> "Ofice crustin", dabôrd? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 d'&nbsp;awousse 2005 a 01:57 (UTC) == pådjes dizo l' pådje d' uzeu == Asteme! po fé des dzo-pådjes da vosse, vos dvoz mete on slache (/) pa drî vosse pådje d' uzeu, nén on blanc (come li blanc est on caractere valide po on no d' uzeu, ça vout dire ki ça sereut l' pådje d' '''èn ôte''' uzeu). Dj' a displaecî viè: [[Uzeu copene:Waelsch/psåmes]] [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 d'&nbsp;awousse 2005 a 11:47 (UTC) == såmes == Les [[såme (priyire)|såme]]s sont mo bén fwaits : est ç' èn ovraedje da mwintès djins ? Dj' a rarindjî ene miete li l° 2 grandiveuzté / grandiveusté : raploû d' octôbe 2005. [[Motî:xhiner|xhiner]] : fé des xhimagrawes (come on séndje). [[Motî:schiner|schiner]] : aler briber ås ouxhs po vinde des sacwès fwaites avou des schinons. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 17 di setimbe 2005 a 11:24 (UTC) == lawder == Alez vey ene miete l' årtike [[Motî:lawder]]; motoit k' i fåt radjouter l' sinse relidjeus. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 d'&nbsp;octôbe 2005 a 10:17 (UTC) 14423 49256 2006-01-17T16:23:06Z Zwobot 96 robot Ajoute: an, ast, be, br, co, csb, cv, fiu-vro, fo, gu, hi, ht, ilo, kk, lb, mo, na, nah, os, sc, sco, se, sq, su, th, tt This is an automated python bot run by [[:de:Benutzer:Head]]. [[:de:Benutzer:Zwobot]] If you have any questions, you can write to [[:de:Benutzer Diskussion:Zwobot]] in English or in German. [[af:Gebruiker:Zwobot]] [[als:Benutzer:Zwobot]] [[an:User:Zwobot]] [[ar:مستخدم:Zwobot]] [[ast:Usuariu:Zwobot]] [[be:Удзельнік:Zwobot]] [[bg:Потребител:Zwobot]] [[br:Implijer:Zwobot]] [[bs:User:Zwobot]] [[ca:Usuari:Zwobot]] [[co:User:Zwobot]] [[cs:Wikipedista:Zwobot]] [[csb:Brëkòwnik:Zwobot]] [[cv:Хутшăнакан:Zwobot]] [[cy:Defnyddiwr:Zwobot]] [[da:Bruger:Zwobot]] [[de:Benutzer:Zwobot]] [[el:Χρήστης:Zwobot]] [[en:User:ZwoBot]] [[eo:Vikipediisto:Zwobot]] [[es:Usuario:Zwobot]] [[et:Kasutaja:Zwobot]] [[eu:Lankide:Zwobot]] [[fa:کاربر:Zwobot]] [[fi:Käyttäjä:Zwobot]] [[fiu-vro:User:Zwobot]] [[fo:Brúkari:Zwobot]] [[fr:Utilisateur:Zwobot]] [[fy:Meidogger:Zwobot]] [[ga:Úsáideoir:Zwobot]] [[gd:User:Zwobot]] [[gl:User:Zwobot]] [[gu:User:Zwobot]] [[he:משתמש:Zwobot]] [[hi:सदस्य:Zwobot]] [[hr:Suradnik:Zwobot]] [[ht:User:Zwobot]] [[hu:User:Zwobot]] [[ia:Usator:Zwobot]] [[id:Pengguna:Zwobot]] [[ilo:User:Zwobot]] [[io:User:Zwobot]] [[is:Notandi:Zwobot]] [[it:Utente:Zwobot]] [[ja:利用者:Zwobot]] [[ka:მომხმარებელი:Zwobot]] [[kk:User:Zwobot]] [[ko:사용자:Zwobot]] [[ks:User:Zwobot]] [[ku:Bikarhêner:Zwobot]] [[la:Usor:Zwobot]] [[lb:User:Zwobot]] [[li:Gebroeker:Zwobot]] [[lt:Naudotojas:Zwobot]] [[lv:User:Zwobot]] [[mk:Корисник:Zwobot]] [[mo:User:Zwobot]] [[ms:Pengguna:Zwobot]] [[na:User:Zwobot]] [[nah:Usuario:Zwobot]] [[nds:Bruker:Zwobot]] [[nl:Gebruiker:Zwobot]] [[nn:Brukar:Zwobot]] [[no:Bruker:Zwobot]] [[oc:Utilisator:Zwobot]] [[os:Архайæг:Zwobot]] [[pl:Wikipedysta:Zwobot]] [[pt:Usuário:Zwobot]] [[ro:Utilizator:Zwobot]] [[ru:Участник:Zwobot]] [[sa:User:Zwobot]] [[sc:Utente:Zwobot]] [[scn:User:Zwobot]] [[sco:User:Zwobot]] [[se:User:Zwobot]] [[simple:User:Zwobot]] [[sk:Redaktor:Zwobot]] [[sl:Uporabnik:Zwobot]] [[sq:Përdoruesi:Zwobot]] [[sr:Корисник:Zwobot]] [[su:Pamaké:Zwobot]] [[sv:Användare:Zwobot]] [[th:ผู้ใช้:Zwobot]] [[tl:User:Zwobot]] [[tr:Kullanıcı:Zwobot]] [[tt:Äğzä:Zwobot]] [[vi:Thành viên:Zwobot]] [[zh:User:Zwobot]] [[zh-min-nan:User:Zwobot]] 14424 34129 2005-07-08T12:24:44Z Lucyin 16 Tot sayant d' vey s' i gn aveut nén des årtikes dins ds ôtes lingaedjes po s' raloyî (dji n' a rén trové ki m' shonne ok); dj' a léjhou l' årtike [[en:Umlaut]], eyet dji m' dimande si ça n' sereut nén ene miete di çoula les candjmints d' voyale e walon; i fåreut k' onk k' est bon linwincieus tuze ene miete a çoula et nos dire cwè... (I gn a eto [[en:Vowel shift]], mins c' est po les candjmints d' voyale ki s' fijhèt avou l' tins, eg: les "a" laténs ki divnént "ai": aqua -> aiwe) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 7 di djulete 2005 a 23:34 (UTC) Atåvla : * må => måleur, målureus, målåjhey pôreut eto candjî d' voyale : må => maleur, malureus, malåjhey. * tchôd => tcholeur pôreut fé come trô / trawer => tchaleur [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 8 di djulete 2005 a 12:24 (UTC) 14425 38445 2005-08-25T22:32:43Z Lucyin 16 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons]] Ctegoreye po mete les rapoirts linwistikes inte li walon et les lingaedjes tîxhons. 14426 53771 2006-04-06T09:19:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sk:Veterinárna medicína]] [[Categoreye:årtisyince|*]] L' '''årtisyince''' (on dit eto: '''medcene veterinaire'''), c' est ene syince ki studeye les maladeyes des biesses. Les cis kel parpinsèt, eyet l' pratiker, c' est, aprume, les [[årtisse (veterinaire)|årtisse]]s. == Istwere del medcene veterinaire == Li prumire sicole po-z aprinde les årtisses a stî askepieye a Lyon, el France, et strimêye li 10 di djanvî 1762. C' esteut Claude Bourgelat ki l' aveut metou so pås so fotches. Li prumire sicole veterinaire bedje a stî drovowe diviè 1875 a [[sicole veterinaire di Cureguem|Cureguem]], so [[Anderlek]], dilé [[Brussele]]. Tos les Bedjes, Walons et Flaminds, k' estént po divni årtisses, î alént fé leus scoles. Li scolaedje si fjheut e francès. Li tchanson des studiants rimimbere ci tins la : :''Quelle que soit la vie'' :''Flandre ou Wallonie,'' :''Dans un régiment ou au milieu des paysans,'' :''On fera la noce,'' :''On roulera sa bosse'' :''Mais qu'on foute le camp de cet ignoble de cet ignoble,'' :''Mais qu'on foute le camp de cet ignoble établissement.'' (Kel vicåreye fouxhe çou k' ele vout, / El Flande u el Walonreye, / Dins on redjimint d' sôdårds u å mitan des payizans / Nos frans l' fiesse / Todi so tchamps so voyes / Mins k' on vude å pus abeye di cisse måsseye, di cisse måsseye / Mins k' on vude å pus abeye di cisse måsseye sicole). Diviè 1935, les Flaminds seront scolés e [[neyerlandès]], et-z ebaguer a Gand. Diviè 1965, li scole veterinaire va divni ene faculté. Come c' est ene sicole di l' Estat, ele si doet raloyî a ene univiersité d' estat, et gn a kel cene di Lidje. Ci serè don tot on tins li "Fak veterinaire di l' Univ di Lidje metowe a Cureguem dilé Brussele". Diviè 1980, li fak va ebaguer podbon å Sårt-Tilman, po-z aler rdjonde les ôtès faks di l' univ di Lidje. == Li scolaedje des årtisses el Walonreye == Asteure, po fé veterinaire, i fåt reyussi on concour d' intrêye (dispu diviè 2000). Les scoles durèt shijh ans. Les troes prumirès anêyes, k' on lome les '''candidateures''' sont shuvowes dins les faks normåles a l' [[univ di Lidje]], do [[UCL|Noû-Lovén]], di l' [[ULB]] a Brussele, u ås [[Faks di Nameur]]. On-z î aprind les syinces djeneråles (1ire anêye), pus les syinces veterinaires (2inme et 3inme anêye). Les troes dierinnès anêyes, k' on lome les '''doctorats''', ni si fjhèt k' a Lidje, a l' ULg. On-z î aprind les maladeyes des biesses. Tos les djoûs å matén, les studiants vont ås clinikes. I s' ratroplèt pa ekipe, onk di dierin dok (6inme anêye) k' on lome li '''praticyin''', onk di 2inme dok (5inme anêye) k' on lome '''ploumasse''' et onk di prumî dok (4inme anêye) k' on lome '''ploumion'''. Avou les novelès lwès d' ecwivalince uropeyinnes, dispu les anêyes 1990, gn a todi dpus di scolîs ki vnèt di des ôtes payis d' Urope, aprume del France. End a-st avou disk' al mitan d' ene fornêye di studiants. ==Sacwantès pådjes e walon a vey avou l' årtisyince== === Syinces soûmintreces === * Li [[minêyolodjince]]. * li [[tnaedje astok]] des biesses. * Antomeye des biesses. ** Poyes *** [[djezî]] *** [[djave]] ** Roemiants. *** [[pansreye (anatomike)|pansreye]] *** [[cint-fouyas]] * [[bacterolodjeye]] ** [[micoplasse]] ** [[pitizeye]] ** [[pwel di bactireye]] === Cérudjeye. === * [[amedaedje]]. * [[botniraedje]]. === Mås des vatches === ==== pa des cåzes fizikes. ==== * Li [[fotosinsiûlijhaedje]]. * Li [[paralizeye å nier do keute]] ==== cåzés pa des virûsses. ==== * Li [[må d' araedje]]. * Li [[catåre malén]]. ==== cåzés pa des bactereyes. ==== * Li [[mamite al grangrinne]]. ==== di cåze di des formagnants. ==== * Les [[clå d' esté|clås d'&nbsp;esté]]. * Les [[diele ås veas]] ==== maladeyes di må-tournaedje do coir. ==== * Li [[touma del velêye]] (five di laecea) * Li [[sindrome del vatche djus]] ==== mankes dins l' amagnî. ==== Li [[pômagne al vatche plinne]] === Mås des bedots === * [[roedeur des agneas]] * [[protostrongue]] * [[mamite al grangrinne]] === Mås des poyes. === * [[pitizeye des poyes]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.ulg.ac.be/fmv/ Fak d' årtisyince di l' univ di Lidje] [[ar:طب بيطري]] [[bg:Ветеринарна медицина]] [[ca:Veterinària]] [[de:Veterinärmedizin]] [[en:Veterinary medicine]] [[es:Veterinaria]] [[eu:Albaitaritza]] [[he:רפואה וטרינרית]] [[ia:Medicina veterinari]] [[it:Veterinaria]] [[ja:獣医学]] [[nl:Diergeneeskunde]] [[pl:Medycyna weterynaryjna]] [[pt:Medicina veterinária]] [[ru:Ветеринария]] [[sk:Veterinárna medicína]] [[sv:Veterinärmedicin]] 14427 34107 2005-07-08T01:09:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:damjhele]] 14428 34183 2005-07-08T19:05:36Z Pablo 5 Dins nou cas, li mot «distrik» ni va pont. Å pé des cas, i fåreut eployî «depårtumint». Li roumin "judet" vént do latén «judicium». [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 8 di djulete 2005 a 06:09 (UTC) :Dji vs lai fé :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djulete 2005 a 19:05 (UTC) 14429 34195 2005-07-08T19:25:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kendal</B></FONT> <B>I.</B> [adviebe] <B>1.</B> [[Motî:rén|rén do tot]]. <I>Monmon avouwa k' i n' comprindeut kendal</I> ([[Li famile Sinte (roman)|E. Sullon]]). <I>Vos estoz la, båyåd, vos n' voeyoz rén, kendal!</I> ([[G. François]]). <I>I nos fåt rivni so cisse bate di dvize la, binamés lijheus, binamêyès lijheuses, ki vos n' î avoz comprin kendal, motoit</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. que dalle.</span> <B>2.</B> [[Motî:houte 1|houte]], fini. <I>Èm vî cama? Eyou avoz stî cweri ça? Disk' ådjourdu, putete, dji l' esteu putete bén Mins asteure, c' est kendal</I> ([[J. Beaucarne]]). <span lang=fr>F. terminé.</span> <B>II.</B> [mot-criya] [[Motî:bernike|bernike !]] (cwand çou k' on ratind n' arive nén, po dire k' ene sacwè est fineye). <I>Ele dimora sol soû et s' aprestéve a lzî fé on ptit sene del mwin s' i s' årént yeu rtourné mins kendal!</I> (E. Sullon). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kèn'dal</FONT>, kin'dal</span>. Etimolodjeye: etroclaedje d' ene fråze: k' i n' <I><span lang=de-feller>dale</span></I> (calcaedje di l' almand <span lang=fr>dahlen</span>, dischinde). ---- * [[mot-criya|Dipus d' racsegnes so les mots-criyas]]. * [[calcaedje di l' almand|Dipus d' racsegnes so les calcaedjes di l' almand d' asteure]]. 14430 34201 2005-07-08T19:39:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[priyires di l' après-rciner]] 14431 49586 2006-01-26T20:08:23Z 81.36.85.45 '''Matenes''', po les [[crustin]]s, c'est l' 3inme [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki s' dit foirt timpe, après s' awè levé. Les bizantins et les årmenyins ont aclapé les matenes ås [[lôdes]], et po ça ont metou des ôtès matenes a leu plaece, ki les [[rite bizantin|bizantins]] ont lomé "priyire del meynute", et les årmenyins "rimetaedje des catches å for". Les matenes si lomnut ''ορθρος (orthros)'' e grek, ''matutinus'' u ''tenebris'' u ''nocturnæ'' e latén, ''outreniya'' e slåve. Cisse priyire est l'imådje do [[motî:raviker|ravicaedje]] da [[Djezus-Cri]]. Normålmint dins tos les rites, les matenes ont 12 [[psåme]]s po d' bon, des [[îme]]s, des priyires et, po les [[rites coûtchantreces|coûtchantreces]], des lijhaedjes del [[Bibe]] et des [[Peres di l' Eglijhe]]. Po les [[rites levantreces|levantreces]], come lijhaedjes, i gn a ki l' [[evandjîle]], seulmint les dimegnes et les [[djama]]s. Ciste evandjîle est acoplêye a ene pitite porcession et des tchants, ki s' lomnut "les comeres ki poitnunt des ôles", po rimimbrer les femes k' årént discovrou l' ravicaedje da [[Djezus-Cri]]. [[Categoreye:Crustinnisse]] [[de:Mette]] [[en:Matins]] [[es:Maitines]] [[it:Mattutino]] [[nl:Metten]] [[pl:Jutrznia]] [[ro:Utrenie]] [[fi:aamupalvelus]] 14432 57072 2006-05-17T10:27:35Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: de, en, es, it, nl, ro [[Categoreye:Crustinnisse|Lodes]] Les '''Lôdes''', c'est l' 4inme [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki s' dit l' åmatén, après l' lever do solo. Li mot «lôdes» est on calcaedje d' après l' francès ''laudes'', ki vént do latén ''laudæ''. E grek on l' lome ''αινείτα (aineita)'', e slåve ''xhvalite''. Dins tos les rites les lôdes ont 3 [[psåme]]s, normålmint les 3 dierins: 148, 149 et 150, avou des [[îme]]s et des priyires. Al cawete des lôdes, les [[rites levantreces]] ont l' îme del [[Gloriya]]. Li plupårt des rites acopelnut li [[prime (priyire)|prime]] al cawete des lôdes. [[de:Laudes]] [[en:Lauds]] [[es:Laudes]] [[fr:Laudes]] [[it:Lodi mattutine]] [[nl:Lauden]] [[ro:Laude (liturgică)]] 14433 57077 2006-05-17T10:48:55Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: en, nl, ro '''Prime''', po les [[Crustin]]s, c'est ene priyire ki shût les [[lôdes]], ki les deus fwaiynut eshonne li 4inme [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki s' dit l' matén, après l'levé do solo. Li prime a 3 [[psåme]]s, ene [[îme]] et on boket di priyire. Li novea breviaire po les curés e francès a leyî l'prime foû. [[en:Prime (liturgy)]] [[nl:Priem (getijde)]] [[ro:Ceasul dintâi canonic]] 14434 57090 2006-05-17T11:56:02Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: de, en, nl, ro '''Tice''', c'est l' 5inme [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki les moennes dijhnut etur 7 et 9 eures å matén. Ele est l'imådje do dischindaedje do [[Sint-Esprit]] so les [[aposse]]s. Li tiece a 3 [[psåme]]s, ene [[îme]] et on boket di priyire. [[Categoreye:Crustinnisse]] [[de:Terz (Gebet)]] [[en:Terce]] [[nl:Terts (getijde)]] [[ro:Ceasul al treilea canonic]] 14435 57091 2006-05-17T12:03:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: de, en, fr, nl, ro, sv '''Sesse''', c' est l' 6inme [[priyires del djournêye|priyire del djournêye]], ki les moennes dijhnut après 9 eures å matén, mins d' åbitude divant [[nonne]]. Ele est l' imådje do crucifiaedje da [[Djezus-Cri]]. Li sesse a 3 [[såme (priyire)|såmes]], ene îme et on boket di priyire. [[Categoreye:Crustinnisse]] [[de:Sext]] [[en:Sext]] [[fr:Sexte]] [[nl:Sext (getijde)]] [[ro:Ceasul al şaselea canonic]] [[sv:Sext]] 14436 34142 2005-07-08T13:17:04Z 82.174.140.2 [[BOUF]] !: Bouf dissus s' cou : tchêre dissus sès fèsses. L' cia ki vwèt ça, saluwe sovént l' biaté do "movmint" pa l' mot "bardaf !" 14437 34147 2005-07-08T13:32:21Z Waelsch 79 Tiece displaecî viè Tice #redirect [[Tice]] 14438 34179 2005-07-08T18:52:53Z Pablo 5 Goyasse come Goyasse, mins dji m' dimande s' i fåt scrire David u copurade Dåvid. Dilé nozôtes i gn a l' viyaedje di Dåve (avou "å" --> pronocî Dauve), et dji croe bén ki c' est on racourti po Dåvid. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] :C' est motoit on fenominne di [[candjmint d' voyale]], David -> Dåve :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djulete 2005 a 18:52 (UTC) 14439 41293 2005-10-09T16:39:43Z Pablo 5 pitit coridjaedje loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> estance d' ene sakî k' est tot [[Motî:poenneus|poenneus]], ki voet tot e noer. <I>I m' a prin ene téle diloujhe k' i m' a falou cwiter l' ovraedje.</I> <I>Elle aveut-st ataké a dvoircî d' si ome et vola les beas sondjes revolés et l' lursete mascråwêye; tot a l' diloujhe, elle endè touma malåde</I> (J.P. Dumont). rl a: [[Motî:miråcoleye|miråcoleye]], [[Motî:disbåtche|disbåtche]], [[Motî:disvoye|disvoye]], [[Motî:cafård|cafård]]. <span lang=fr>F. déprime, tristesse, mélancolie, vague à l'âme, dépression, découragement, lassitude, abattement, cafard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper al diloujhe:</FONT> divni mo poenneus. <I>Lucyin tapéve al diloujhe; ene tuzinne d' on moes a Maredsous n' î aveut rén fwait; i n' saveut pus ou çk' i nd esteut; il esteut fén dzôrné</I> (A. Georges, rat. pa L. Mahin). <I>Et mi, dj' a må, Et taper al diloujhe, ca dji m' sin etrindjir</I> (Baudelaire, rat. pa L. Mahin). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"faire de la dépression"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si taper</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">si mete</FONT>)<FONT COLOR="#0000ff"> a l' diloujhe:</FONT> <I>a)</I> si mete a [[Motî:tchoûler|tchoûler]]. <I>b)</I> si mete al [[Motî:plouve|plouve]], tot djåzant do tins. <I>Nosse tins a des låmes ås ouys, i s' taprè torade a l' diloujhe.</I> rl a: [[Motî:disbåtche|disbåtche]], [[Motî:disvoyî|disvoyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a l' diloujhe:</FONT> ki tchoûle. <span lang=fr>F. en pleurs.</span> <I>Dji l' a trové a l' diloujhe.</I> <B>2.</B> foite [[Motî:plouve|plouve]]. <I>I ploût a rlaye, c' est pire k' ene diloujhe.</I> <I>Por mi c' est l' Calin Ki shofele divins L' diloujhe</I> (A. Xhignesse). <I>I gote Gote a gote E m' gurnî. A l' ouxh, El diloujhe, Ene feme di bleuwe pire Sondje A l' posteure di tchår et d' sonk Ki soctêye El coulêye</I> (J.D. Boussart). <span lang=fr>F. déluge.</span> <B>3.</B> [[Motî:petaedje-evoye|petaedje-evoye]] divant èn [[Motî:innmi|innmi]]. <I>Li floxhe a dmanou la on moumint, sins bodjî, sins moti, mowale di saizixhmint, pu ci fourit-st ene diloujhe di tos les diales</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. déroute, débandade.</span> <B>4.</B> estance d' ene plaece k' est tote cou dzeu cou dzo. <I>Ké dloujhe k' i gn a laddins&nbsp;!</I> <I>End a ene di dloujhe dins ç' botike la.</I> rl a: [[Motî:assonre|assonre]], [[Motî:dizôre|dizôre]]. <span lang=fr>F. fourbis, désordre, bouleversement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>diloûhe</B>, duloûhe, <FONT COLOR="#800080">d(i)loûje</FONT>, dèludje (omrin, sinse 2), dèlûje (omrin, sinse 2 &amp; 4), dèluje (omrin, sinse 2), dèlûdje (omrin, sinse 2 &amp; 4)</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"diluvium"</span> (grossès aiwes), did la li sinse 2 (plouve), pus 1 (tchoûlaedje), et 3 (såvaedje-evoye divant les grossès aiwes). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Diloujhe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dloujhe</B></FONT> [no d' etrevén istorike] <B>1.</B> po les djwifs, les crustins et les muzulmans, grossès aiwes ki l' Bon Diu evoya po puni les djins ki s' avént disvoyî, tot schapant Noyé divins si åtche. <I>Å Dloujhe, Noyé aveut metou ene cope di tchaeke sôre di biesse dins si åtche.</I> <span lang=fr>F. Déluge.</span> <span class="url">Pondants et djondants: [http://users.skynet.be/lorint/acmince/node7.html Li Dloujhe dins l' Bibe].</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu vî ki l' Diloujhe:</FONT> foirt vî. rl a: [[Motî:Matîssalé|Matîssalé]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est des contes di dvant l' Diloujhe:</FONT> c' est des viyès matenes (des viyès racontroûles). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"conte de bonne femme"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dèludje, dèlûje, dèluje, <FONT COLOR="#800080">D(i)loûje</FONT></span>. Parintêye: * [[Motî:diloujhî|diloujhî, diloujhant, diloujhance,...]] 14440 34162 2005-07-08T18:30:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhe]] 14441 34163 2005-07-08T18:31:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14442 34164 2005-07-08T18:31:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14443 34165 2005-07-08T18:31:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14444 37031 2005-08-04T15:13:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé taper al [[Motî:diloujhe|diloujhe]] (rinde mo poenneus). <I>I m' a co vnou dloujhî avou totes ses mizeres.</I> <I>I voet les afwaires si laides k' i dloujhe tot l' monde.</I> <span lang=fr>F. désoler, attrister, décourager, déconcerter, désespérer, déprimer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dloujhî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> taper al [[Motî:diloujhe|diloujhe]] (divni tot poenneus) <I>I s' diloujhe po ene tchitchêye.</I> rl a: [[Motî:disbåtchî 1|si disbåtchî]], [[Motî:disvoyî|si disvoyî]], [[Motî:regrignî|si regrignî]], aveur li [[Motî:tins 1|tins°]] long. <span lang=fr>F. déprimer, se désoler, s'attrister, désespérer, se décourager, se lamenter, pleurer.</span> <B>2.</B> si [[Motî:fornåjhi|fornåjhi]]. <I>Dji m' a tot dloujhî å passer l' nute.</I> <span lang=fr>F. s'épuiser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)louhi (4inme troke), d(u)loûhi, dislouji, disloûji, d(i)louhî, d(i)loujî, <FONT COLOR="#800080">d(i)loûjî</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-eye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki n' a pus nole [[Motî:exhowe|exhowe]], nol alant. <I>Ci n' est nén poenneus ki vs estoz; c' est totafwait dloujhî.</I> (J. Brumioul). <I>Gn a Nou bouxhnisse si sourdaexhe ki n' conoxhreut nén m' poenne Et ki n' si freut må d' mi tot m' voeyant si dloujhî</I> (Ronsart, rat. pa L. Hendschel). <I>Do côp, li Signeur si rpintixha d' aveur fwait l' ome et l' feme sol tere; il end esteut tot dloujhî</I> (Li Bibe, rat. pa L. Hendschel). <span lang=fr>F. dépressif (ive), abattu(e), accablé(e), triste.</span> <B>2.</B> [[Motî:hodé|hodé (êye)]], fornåjhi (eye). <I>Dj' esteu trop nåjhi et trop diloujhî po loukî si l' moxhe aveut des aiyes difrågntêyes</I> (J. M. Masset). <I>Cwand l' solea cût, on-z est tot dloujhî.</I> <span lang=fr>F. accablé(e).</span> <B>3.</B> [[Motî:pierdou|pierdou (owe)]], ki n' sait pus cwè. <I>Adon, come les målès linwes ni s' taijhît nén, dji fouri tot dloujhî</I> (Masset). rl a: [[Motî:dizôrné|dizôrné]], [[Motî:disnorté|disnorté]]. <span lang=fr>F. perturbé(e), déboussolé(e).</span> <B>4.</B> [[Motî:abassourdi|abassourdi (eye)]]. <span lang=fr>F. étourdi(e).</span> <B>5.</B> ene miete drole. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)louhi, d(u)loûhi, d(i)loujî, disloûji, dislouji, <FONT COLOR="#ff0000">d(i)loûjî, èye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]]. <I>Les gotes d' aiwe foirdjèt-st on rimea Ki mete des låmes a mes påpires Et del diloujhance e m' cervea</I> (J. Mignolet). <I>Dji n' sai rastini etur mes doets ki l' diloujhance; Pus tård, dimwin, dins sacwants moes, C' est cwand m' djoû d' tchance</I> (A. Bacq). <I>I boeveut di dloujhance di esse todi tot seu e s' cayon</I> (A. Laloux). rl a: [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]], [[Motî:disnortance|disnortance]], [[Motî:discatibulance|discatibulance]]. <span lang=fr>F. désespoir, découragement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disloûjance, dulouhance</span>. Etimolodjeye: viebe diloujhî, cawete -ance, 1921. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhmint</B></FONT> [o.n.] [[Motî:disbåtchmint|disbåtchmint]]. rl a: [[Motî:disbelixhmint|disbelixhmint]], [[Motî:disvoymint|disvoymint]]. <span lang=fr>F. désespoir, découragement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)loûjmint</FONT>, disloûjmint. d(u)louhih'mint, d(i)loûjmint</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhante</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> disbåtchant(e). <span lang=fr>F. accablant(e), désolant(e), navrant(e), affligeant(e), consternant(e).</span> <B>2.</B> [[Motî:pezant|pezant]], malåde, tot djåzant d' on tchôd tins. <I>La on dloujhant tins.</I> <span lang=fr>F. lourd(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)loûhant(e), <FONT COLOR="#800080">d(i)loûjant(e)</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diloujhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dloujhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "diloujhî" eyet "si dloujhî". <span lang=fr>F. déception.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)louhihèdje, disloûjadje, <FONT COLOR="#800080">d(i)loûjèdje</FONT></span>. 14445 34169 2005-07-08T18:46:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14446 34170 2005-07-08T18:46:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14447 34171 2005-07-08T18:46:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14448 34172 2005-07-08T18:46:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14449 34173 2005-07-08T18:46:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14450 34174 2005-07-08T18:46:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14451 34175 2005-07-08T18:46:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14452 34176 2005-07-08T18:46:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14453 34177 2005-07-08T18:46:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14454 34178 2005-07-08T18:46:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diloujhî]] 14455 34181 2005-07-08T18:59:43Z Pablo 5 Si l' no vout dire "troejhinme" adon c' est "[[Motî:tîce|tîce]]", avou on tchapea; et dins ç' cas la vos dvrîz rlomer l' årtike, ene sacwè come "Tîce (priyire)", c' est todi çk' i fåt fé cwand l' no pout coresponde a des sinses foirt diferints; loukîz a: [[Wikipedia:Omonimeye]] Eto, i gn a ene categoreye "Crustinnisse" po tos les årtikes k' ont-st a vey avou ene relidjon crustinne; "Bibe" po les årtikes a vey avou l' [[Bibe]], eyet "Rilidjons" po les årtikes a vey avou pus d' ene rilidjon [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djulete 2005 a 18:59 (UTC) 14456 34208 2005-07-08T19:50:05Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[prime (priyire)|prime]]: priyire * ... 14457 34220 2005-07-08T20:17:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lovresse]] 14458 34230 2005-07-08T20:45:26Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:marote 1|marote]] (f.n.; zine) * [[Motî:marote 2|marote]] (f.n.; grand mårtea) * [[Motî:marote 3|marote]] (f.n.; pougneye di toubak) 14459 34233 2005-07-08T20:52:26Z Pablo 5 ;''mamjhele'': mamezèle [E1, E34], mam'zèle [O3] ;''mamjhulete'': mamezulète [E1, E34] 14460 34235 2005-07-08T20:54:56Z Pablo 5 ;Måmdey: Mamedèy [E1], Mâmedêye [E34] ;måmdiyin: mamedyin [E1], mamediyin [E1], mâmediyin [E34] 14461 34243 2005-07-08T21:13:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måmdey</B></FONT> [n.pl.] comene rebanêye del Walonreye, e Payis d'&nbsp;Lidje, 9000 dimanant(e)s. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Mâm'dî, Mâm'di, Mâmdiy, Mâmdèy, Mâmdêy, Malmèdi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Måmdiyin, inne</B></FONT> [n.dj.] dimanant(e) a Måmdey. <I>Tchantans binamés Måmdiyins, tchantans tertos l' novele anêye</I> (tchanson). ---- [[Måmdey|Di pus di racsegnes so Måmdey]] 14462 34282 2005-07-10T09:47:34Z Pablo 5 Dji n'coprind nén pocwè i n'mostere nén l'eglijhe latinne. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 8 di djulete 2005 a 21:02 (UTC) :Tot simplumint l' no do fitchî n' est nén djusse. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di djulete 2005 a 21:35 (UTC) Dji la metou so cmons: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Lat-egl-essince.jpg [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 9 di djulete 2005 a 07:17 (UTC) :Asteure on l' voet. :C' esteut motoit des arokes avou l' sierveu des cmons; u l' sierveu "upload" :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 10 di djulete 2005 a 09:47 (UTC) 14463 34254 2005-07-09T07:38:39Z Waelsch 79 I sreut bén kel Lucyén mete - cwand il årè l'timp - li mot arabe eto (al etimolodjeye) 14464 34284 2005-07-10T09:59:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sacwè</B></FONT> [nén definixhant prono] cayet k' on n' sait cwè å djusse. <I>La ene sacwè d' bea&nbsp;!</I> <I>C' est des sacwès k' on n' conoxhe nén.</I> rl a: [[Motî:åk|åk]]. rl a: [[Motî:saké|saké]]. <span lang=fr>F. (quelque) chose.</span> <span lang="rm">Roumantche: insatge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a ddja veyou ene sacwè:</FONT> po balter ene sakî ki s' vante di åk k' i n' conoxhe nén bén. Disfondowes: <span lang=wa-feller>(ine, one, <FONT COLOR="#800080"><B>ène</B></FONT>, ëne) <FONT COLOR="#800080"><B>sacwè</B></FONT>, (ène, in.ne) sakè</span>. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje d' ene fråzlete "on n' sait cwè". 14465 34286 2005-07-10T10:32:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sacwants, sacwantes</B></FONT> [nén definixhant addj. &amp; o.f.n.] on n' sait [[Motî:cwante|cwantes]]. <I>I gn a sacwants djoûs, gn a sacwants samwinnes.</I> <I>Avou sacwantès djins, c' est todi insi k' ça va.</I> rl a: [[Motî:kéke|kékes]]. <span lang="rm">Roumantche: insaquants, es.</span> <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> li rloyance avou l' djinre do no n' est nén oblidjeye: sacwants samwinnes, sacwantès samwinnes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>sacwants</B>, sacants, sacwont, sacont</span>. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje d' ene fråzlete "dji n' sai cwantes". rl a: [[Motî:sadju|sadju]], [[Motî:sakî|sakî]], [[Motî:sawice|sawice]], [[Motî:sacwè|sacwè]], [[Motî:saké|saké]]. 14466 38143 2005-08-16T20:57:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawou 2 (ene ~)</B></FONT> [nén definixhant prono] ene [[Motî:sadju|sadju]], ene [[Motî:sawice|sawice]] (plaece k' on n' sait ewou). <span lang=rm>Romantche: insanua</span>. Coinrece payis d' [[Nameur]]. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje d' ene fråzlete "on n' sai ewou". 14467 34290 2005-07-10T10:39:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawice (ene ~)</B></FONT> [nén definixhant prono] ene [[Motî:sadju|sadju]] (plaece k' on n' sait dou). Coinrece payis d' Lidje. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje d' ene fråzlete "on n' sai wice". 14468 38144 2005-08-16T20:57:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sadju (ene ~)</B></FONT> [nén definixhant prono] plaece k' on n' sait dou. rl a: [[Motî:sawou 2|sawou]], [[Motî:sawice|sawice]]. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje d'&nbsp;ene fråzlete "èn n' sai dj' u" (dji n' sai dou). Disfondowes: <span lang=wa-feller>sadju, sadjuce</span>. Coinrece Payis d' [[Tchålerwè]]. 14469 56804 2006-05-14T22:59:25Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>sakî (ene ~)</B></FONT> <B>I.</B> [nén definixhant prono] djin k' on n' sait kî k' c' est. <I>Å restorant, c' est des djins pus ki siervûles: ene sakî po prinde vosse paltot, ene ôte po-z atchôkî ene tcheyire dizo vosse cou, et des caramadjoyes, des mirlifitches et des houptatas</I> (G. Belleflamme). <I>S' i gn a ene sakî ki vént po m' rapexhî, dji m' neye</I> (L. Hendschel). <I>Vos estoz ene sakî k' est foirt capåbe dins les lingaedjes</I> (Y. Paquet). rl a: [[Motî:kéconk|kéconk]]. <span lang=rm>Roumantche: insatgi.</span> <B>II.</B> [definixhant prono] mi, dji (manire di djåzer d' lu-minme, sins aveur l' air di s' vanter). <I>I n' djåze pus avou des sfwaits k' ene sakî</I> (M. Lejoly). <I>Dj' årans des rujhes, mins ene sakî n' a nén vnou å monde d' ouy paret</I> (A. Maquet). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"une personne que je connais bien, en l'occurrence moi-même"</span>. rl a: [[Motî:onk|onk]], [[Motî:ome|ome]], [[Motî:fô|fô]], [[Motî:sot|sot]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' va måy nole pårt, ene sakî:</FONT> dji n' va måy nole pårt, don, mi, dji n' rexhe nén foû di m' måjhone. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje d' ene fråzlete "on n' sait kî". rl a: [[Motî:sawice|sawice]], [[Motî:sadju|sadju]], [[Motî:sacwants|sacwants]]. 14470 53857 2006-04-06T18:53:07Z Pablo 5 coridj.: Beldjike <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzer</B></FONT> ([[Codjowaedje tuzer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:pinser|pinser]], [[Motî:reflechi|reflechi]]. <I>Dji m' va passer l' nute tot tuzant po rfé l' minme tchanson k' i gn a cwarante ans</I> (M. Cambier). <I>Sins tuzer, come èn efant coixhi, Mossieu A a stitchî s' doet e s' boke</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. penser, réfléchir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzer lon, tuzer pus lon:</FONT> vey lon padvant çou ki pôreut avni. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"être prévoyant"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzer lu tot seu, leye tote seule:</FONT> tuzer sins dmander cwè ås ôtes. <span lang=fr>F. penser intérieurement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' tuze måy assez:</FONT> dijhêye cwand on s' rind conte k' on-z a rovyî ene sacwè dins èn ovraedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzer al vude, tuzer sot:</FONT> tuzer sins rzultat. rl a: [[Motî:catuzer|catuzer]], [[Motî:racatuzer|racatuzer]]. <B>2.</B> èn nén bodjî, tot avant l' air di sondjî. rl a: [[Motî:racatuzer|racatuzer]]. <span lang=fr>F. méditer, ruminer, être plongé(e) dans ses pensées.</span> <B>3.</B> [[Motî:trinner|trinner]] a l'ovraedje tot sondjant, s' arester tofer tot rotant. <I>Tot cagnåd, li Pere Noyé shût s' voye, piyane miyane, e tuzant</I> ([[Y. Paquet]]). rl a: [[Motî:tuziner|tuziner]]. <span lang=fr>F. lambiner.</span> <B>II.</B> [v.c.d.] pinser, reflechi a, trover ene rexhowe a. <I>C' est tot tuzé: dji n' irè nén</I> (ramexhné pa: M. Francard). <I>Dj' a tuzé çou k' dj' aléve fé.</I> <I>Cwè çki t' tuzes co la&nbsp;?</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>Fårè co k' el "feme sins profession" coridje les fåtes del redaccion Ubén tuzer cwè dire divins l' elocucion</I> (L. Baijot). <I>Si bén tuzêye k' ele pout-z esse, ene tactike come li <span lang=la>"Consum"</span> doet-z esse sitrimêye po polou mostrer s' valeur</I> (L. Baijot). rl a: [[Motî:atuzler|atuzler]]. <span lang=fr>F. penser, concevoir, imaginer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzer tos plans:</FONT> fé totes sôres di pordjets, imådjiner totes sôres di rexhowes. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"élaborer un tas de projets"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzer moirts et corvêyes;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzer poenne et mizere:</FONT> awè totes sôres di noerès idêyes. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"avoir des idées noires."</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tuzer a</FONT> [v.c.n.d.] pinser, reflechi (a). <I>A cwè tuzez co, don, Tchofile&nbsp;? Vosse cafè va-z esse froed&nbsp;!</I> (E. Benoit). <I>Il a tuzé å moyén di rfé l' machine.</I> <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si tuzer</FONT> [v.pr.] dins des ratourneures: <B>1.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si tuzer moirt:</FONT> tuzer foirt, si casser l' tiesse a. <I>Dji m' tuze kécfeye tot moirt, dji cwir, dji m' casse li tiesse po trover on moyén d' ariver al ritchesse</I> (E. Remouchamp). <B>2.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si tuzer sot:</FONT> divni fô, piede li tiesse a foice di tuzer. <I>On n' î oize sondjî; on s' tuzreut sote</I> (ramexhné pa: J. Haust). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tûzer</B>, tûzè, tûzî</span>. Etimolodjeye: nén claire; les pus vîs motîs walons (Villers) dinèt purade des sinses veyous do mwais costé (trinner a l' ovraedje tot sondjant), ki les raprotche di l' almand <span lang=de>"tüzen"</span> (esse poenneus et sondjåd), u do vî flamind <span lang=nl>"tusen"</span> (awè l' tournisse); li prumî sinse d' asteure (pinser sûtimint) n' a nén l' air vî. Coinrece walon do Levant, do Mitan, et d' Nonne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "tuzer". <I>Signeur, aidîz mu co å mitan d' l' ovraedje po k' mi tuzaedje ni s' pierdaxhe nén pattavå</I> (E. Pècheur). <I>Li live "<span lang=es>Ya Basta</span> et vos nd åroz", rashonne sacwants bokets, contes, tuzaedjes et scrijhaedjes, temons do voyaedje e walon da Yves Paquet.</I> <span lang=fr>F. pensée, réflexion, méditation, songerie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyaedje å lon do tuzaedje:</FONT> evoyaedje di pinsêyes a ene sakî sins djåzer avou lu, et sins l' riwaitî. <span lang=fr>F. transmission de pensée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tûzèdje, tûzadje, tûzâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki tuze. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit(e) tuzeu(se):</FONT> onk (ene) nén foirt sûti (-eye). <I>I faleut ddja-z esse on ptit tuzeu, la po-z endè rexhe des sfwaites.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzeus-bouteus:</FONT> djins ki dvèt studyî on dossî, trover ene rexhowe, et mete so pås so fotches leus tuzêyes. <span lang=en>Inglès: task-force.</span> <B>2.</B> [[Motî:cotuzeu|cotuzeu(se)]] (filozofe, intelectuwel). <B>3.</B> li ci (cene) ki dmeure sins rén dire, k' a todi l' air di tuzer, ki vike erî des djins. <span lang=fr>F. taciturne.</span> Etimolodjeye: bodje "tuzer", cawete -eu; li mot a stî rcalké på F. d' Beldjike, a pårti do sinse 3, dizo l' foûme di <span lang=fr>"taiseux"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzêye</B></FONT> [f.n.] çou k' a stî tuzé. <I>Oyi, on sfwait martchî n' est nén tuzêye di biesse K' i rsaetche si tchapea-buze et dji sôte disso s'&nbsp;tiesse&nbsp;!</I> (El piou imbicieus, M. Carez). <I>På Hinri Thomsin est on scrijheu di tuzêyes e walon, et on ratourneu d' binddimådjes.</I> <span lang=fr>F. pensée, réflexion, considération, remarque.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> long moumint k' on tuze a des parfondès idêyes (rilidjeuses, filozofikes). <I>Et dji leya li vî Djervai a ses tuzinnes</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. méditation.</span> <B>2.</B> termene k' on si rsaetche erî do mond e po tuzer. <span lang=fr>F. retraite, récollection.</span> Etimolodjeye: viebe "tuzer", cawete -inne (termine di tins), 1995. Parintêye: * [[Motî:tuza|tuza]] * [[Motî:tuzåd|tuzåd]] * [[Motî:tuzance|tuzance]] * [[Motî:tuzanmint|tuzanmint]] * [[Motî:tuzea|tuzea]] * [[Motî:tuziner|tuziner]] * [[Motî:tuzyî|tuzyî]] * [[Motî:cotuzer|cotuzer]] * [[Motî:ratuzer|ratuzer]] * [[Motî:racatuzer|racatuzer]] 14471 34279 2005-07-10T07:52:37Z 82.174.128.121 Bèdå [[Bédå]] : (tchèsse-tchins)fiyéve bômer lès clokes dès èglîjhes. I nn'da pus wêre di nos djoûs. 14472 34288 2005-07-10T10:35:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sacwants]] 14473 34293 2005-07-10T10:41:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sacristin]] 14474 34294 2005-07-10T10:42:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sacristin]] 14475 34306 2005-07-10T11:59:27Z Pablo 5 Fosse ås leu displaecî viè Fosse ås leus #redirect [[Fosse ås leus]] 14476 53999 2006-04-07T23:03:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:lives]] 14477 59596 2006-06-06T19:03:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, an, ang, ar, ast, bg, ca, cs, da, de, en, eo, es, fi, fr, he, hr, hu, io, it, ja, ko, li, nl, no, oc, pl, pt, ru, sk, sl, tr, uk, zh [[Categoreye:Biesses]] [[af:Kategorie:Soogdier]] [[an:Category:Mamiferos]] [[ang:Category:Sycedēor]] [[ar:تصنيف:ثدييات]] [[ast:Categoría:Mamíferos]] [[bg:Категория:Бозайници]] [[ca:Categoria:Mamífers]] [[cs:Kategorie:Savci]] [[da:Kategori:Pattedyr]] [[de:Kategorie:Säugetiere]] [[en:Category:Mammals]] [[eo:Kategorio:Mamuloj]] [[es:Categoría:Mamíferos]] [[fi:Luokka:Nisäkkäät]] [[fr:Catégorie:Mammifère]] [[he:קטגוריה:יונקים]] [[hr:Kategorija:Sisavci]] [[hu:Kategória:Emlősök]] [[io:Category:Mamiferi]] [[it:Categoria:Mammiferi]] [[ja:Category:哺乳類]] [[ko:분류:포유류]] [[li:Kategorie:Zoegdiere]] [[nl:Categorie:Zoogdier]] [[no:Kategori:Pattedyr]] [[oc:Categoria:Mammalia]] [[pl:Kategoria:Ssaki]] [[pt:Categoria:Mamíferos]] [[ru:Категория:Млекопитающие]] [[sk:Kategória:Cicavce]] [[sl:Kategorija:Sesalci]] [[tr:Kategori:Memeliler]] [[uk:Категорія:Ссавці]] [[zh:Category:哺乳類]] 14479 34325 2005-07-10T12:16:26Z Pablo 5 Påstaedjreye displaecî viè Påstedjreye #redirect [[Påstedjreye]] 14480 34327 2005-07-10T12:16:26Z Pablo 5 Copene:Påstaedjreye displaecî viè Copene:Påstedjreye #redirect [[Copene:Påstedjreye]] 14481 34330 2005-07-10T12:18:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Amagnîs]] 14482 57114 2006-05-17T14:45:07Z Pablo 5 [[Categoreye:Croejhete]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] 14483 65582 2006-06-30T12:06:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, als, an, ar, bs, eu, fiu-vro, fo, ga, gl, he, is, kn, lb, li, lmo, lt, lv, mk, mt, nds, os, sq, sw, ta, vi, zh-yue [[Categoreye:Årts]] [[af:Kategorie:Musiek]] [[als:Kategorie:Musik]] [[an:Categoría:Mosica]] [[ar:تصنيف:موسيقى]] [[ast:Categoría:Música]] [[be:Катэгорыя:Музыка]] [[bg:Категория:Музика]] [[br:Rummad:Sonerezh]] [[bs:Kategorija:Muzika]] [[ca:Categoria:Música]] [[cs:Kategorie:Hudba]] [[da:Kategori:Musik]] [[de:Kategorie:Musik]] [[el:Κατηγορία:Μουσική]] [[en:Category:Music]] [[eo:Kategorio:Muziko]] [[es:Categoría:Música]] [[et:Kategooria:Muusika]] [[eu:Kategoria:Musika]] [[fi:Luokka:Musiikki]] [[fiu-vro:Category:Muusiga]] [[fo:Bólkur:Tónleikur]] [[fr:Catégorie:Musique]] [[fy:Kategory:Muzyk]] [[ga:Catagóir:Ceol]] [[gl:Category:Música]] [[he:קטגוריה:מוזיקה]] [[hu:Kategória:Zene]] [[id:Kategori:Musik]] [[io:Category:Muziko]] [[is:Flokkur:Tónlist]] [[it:Categoria:Musica]] [[ja:Category:音楽]] [[ka:კატეგორია:მუსიკა]] [[kn:Category:ಸಂಗೀತ]] [[ko:분류:음악]] [[kw:Category:Ylow]] [[la:Categoria:Musica]] [[lb:Category:Musek]] [[li:Kategorie:Muziek]] [[lmo:Category:Müsica]] [[lt:Kategorija:Muzika]] [[lv:Category:Mūzika]] [[mk:Категорија:Музика]] [[mo:Category:Музикэ]] [[mt:Category:Mużika]] [[nap:Categoria:Museca]] [[nds:Kategorie:Musik]] [[nl:Categorie:Muziek]] [[nn:Kategori:Musikk]] [[no:Kategori:Musikk]] [[os:Категори:Музыкæ]] [[pl:Kategoria:Muzyka]] [[pt:Categoria:Música]] [[ro:Categorie:Muzică]] [[ru:Категория:Музыка]] [[scn:Category:Musica]] [[simple:Category:Music]] [[sk:Kategória:Hudba]] [[sl:Kategorija:Glasba]] [[sq:Category:Muzikë]] [[sr:Категорија:Музика]] [[sv:Kategori:Musik]] [[sw:Category:Muziki]] [[ta:பகுப்பு:இசை]] [[th:หมวดหมู่:ดนตรี]] [[tr:Kategori:Müzik]] [[uk:Категорія:Музика]] [[vi:Thể loại:Âm nhạc]] [[zh:Category:音乐]] [[zh-min-nan:Category:Im-ga̍k]] [[zh-yue:Category:音樂]] 14484 65660 2006-07-01T07:05:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Kategoria:Antzerkia]], [[ka:კატეგორია:თეატრი]], [[sq:Category:Teatri]] [[Categoreye:Årts]] [[be:Катэгорыя:Тэатар]] [[bg:Категория:Театър]] [[ca:Categoria:Teatre]] [[cs:Kategorie:Divadlo]] [[da:Kategori:Teater]] [[de:Kategorie:Theater]] [[el:Κατηγορία:Θέατρο]] [[en:Category:Theatre]] [[eo:Kategorio:Teatro]] [[es:Categoría:Teatro]] [[et:Kategooria:Teater]] [[eu:Kategoria:Antzerkia]] [[fi:Luokka:Teatteri]] [[fr:Catégorie:Théâtre]] [[gl:Category:Teatro]] [[he:קטגוריה:תיאטרון]] [[hr:Kategorija:Kazalište]] [[hu:Kategória:Színházművészet]] [[it:Categoria:Teatro]] [[ja:Category:演劇]] [[ka:კატეგორია:თეატრი]] [[ko:분류:연극]] [[ku:Kategorî:Şano]] [[lb:Category:Theater]] [[nap:Categoria:Tiatro]] [[nl:Categorie:Toneel]] [[nn:Kategori:Teater]] [[no:Kategori:Teater]] [[os:Категори:Театр]] [[pl:Kategoria:Teatr]] [[pt:Categoria:Teatro]] [[ro:Categorie:Teatru]] [[ru:Категория:Театр]] [[scn:Category:Tiatru]] [[sk:Kategória:Divadlo]] [[sl:Kategorija:Gledališče]] [[sq:Category:Teatri]] [[sv:Kategori:Teater]] [[tr:Kategori:Tiyatro]] [[uk:Категорія:Театр]] [[zh:Category:戏剧]] 14485 34347 2005-07-10T12:35:08Z Pablo 5 [[Categoreye:Plantes]] 14486 34429 2005-07-10T15:05:08Z Pablo 5 Motî:gadjî displaecî viè Motî:wadjî: rifondaedje #redirect [[Motî:wadjî]] 14487 44965 2005-11-17T17:04:29Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Li Vatchreye''' ou '''Al Vatchreye''' (fr: ''Lavacherie'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sinte-Oude]]. [[Imådje:Eglijhe_dul_Vatchriye.jpg|thumb|Eglijhe del Vatchreye]] * Limero del posse: '''6681''' (vî limero '''6973''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 18''' 14490 48399 2005-12-29T23:06:48Z Lucyin 16 '''Amberlou''' (fr: ''Amberloup''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sinte-Oude]]. [[Imådje:Eglijhe d'Amberloup.jpg|thumb|Eglijhe d' Amberlou]] * Limero del posse: '''6680''' (vî limero '''6960''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''B 20''' ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Amberlou|l' esplicant motî]].'' == Djeyografeye == Pitit viyadje etur [[Sint-Houbert]], [[Bastogne]] et [[Libråmont]], rebané avou [[Tiyet]] et [[Li Vatchreye]] al comene di [[Sinte-Oude]]. == Istwere == Rassonrêye e 1827, l' eglijhe a livré des afwaires foirt viyes, ki datént di l' [[Impire Romin|epoke rominne]]: * li ''"Titulus"'', ene pire rimetowe å fronton d' l' eglijhe, ki poite, e madjuscules: '''CVRIA ARDVENN(AE)''' * li ''"labrum"'', ene cuve d' on mete, po l' aiwe "lustråle", * l' ''"ara"'', ene cwårêye pire di 75&nbsp;cm di hôt et 45 di costé, avou, e rulief so les costés, les amblinmes di Diyane, Mineve, Mierkere et Venusse (a vey å Muzêye di Lussimbork) Å [[5inme sieke]], li villa d' Amberlacus a passé dins les mwins des [[Merovindjins]], pwis des [[Carolindjyins]], come li prouve ene donåcion di [[Zwentibold]] e 896. E "Moustî", on-z a rtrové des bokets d' murayes d' on vî moustî di l' [[Francs|epoke franke]]. 14491 34444 2005-07-10T15:26:43Z Pablo 5 14492 34452 2005-07-10T16:13:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Vatchreye</B></FONT> (so plaece <FONT COLOR="#ff0000">Al Vatchriye</B></FONT>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lavacherie</span>, rebané avou [[Motî:Sinte-Oude|Sinte-Oude]]. ---- [[Li Vatchreye|Dipus d' racsegnes sol Vatchreye]] 14493 48484 2005-12-31T14:26:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Amberlou</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Amberloup</span>, rebané avou [[Motî:Sinte-Oude|Sinte-Oude]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>''Ambarlao'' (888), ''Amarlaus'' (896), ''Amarlar'' ([[12inme sieke|12inme]] et [[17inme sieke]]s), ''Ambeklus'' (1152), ''Amberlos'' (1255), ''Ambrelues'' (1285-1320), ''Ambrelou'' (1285), ''Ambrelouz'' (1444-1497), ''Ambreloux'' (1558), ''Amberloux'' (1589-1707) addj.: ''Amberlacensis fiscus'' (XI° s.)</span>. Etimolodjeye : [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"ambara"</span> (corante aiwe) + [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"lau"</span> ([[lô]]), fagneus bwès al corante aiwe (?); u gayel <span lang=ga>"amb"</span> ([[Motî:ampone|ampone]]); fagneus bwès ås ampones ---- [[Amberlou|Pus di racsegnes so Amberlou]] 14494 34821 2005-07-13T06:02:25Z Waelsch 79 Après l'dairinne rifôme liteurdjike, ons a vlou evoyî les osteyes al djote, po des bounès råjhons. Dins l'droet caninike, i n'cåze pus des osteyes. Li droet canon cåze seulmint do «pwin». Eureuzmint, dins bråmint des plaeces (sortot el Amerike latene), ons eploye do pwin fwait-måjhone. Ça a scheuyou po mi eto; ça fwait 6 côps ki dj'a apoirté l'Bon Diu a des malådes, et ci n'esteut nén des osteyes... [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] minme si l' ricete n' est nén l' minme, et ki c' est l' minme ki do pwin asteure, les djins djhèt todi "osteye", ça fwait kel fåt wårder, pinse dju, pol moens po fé on loyén. Dj' a metou "... pwin (dinltins l' osteye)". [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 21:21 (UTC) ::I dijhnut todi "osteye", paski c'est co råle ki les curés metnuxhe so pî çou k'el rifôme vout. Mins dji m'sovins: cwand dj'apoirtéve li Bon Diu a Îvete (savoz di çki dj'cåze), on dijheut «li Bon Diu»; mins cwand on djåzéve do pwin k'on fwait emon nozôtes po fé messe avou, on djheut: «pwin pol ucaristeye» u pus simpe «pwin di messe». ::C'est come avou l'sacramint des malåde. Pa fåte, on l'a lomé å Moyén-Ådje ''extrema unctio''. Ok, li mot «estrinme» pout dmaner e walon, mins seulmint come vî mot, mins k'i n'fåt pus eployî ouy (di pus k'il n'est nén rçu påzès ortodosses et noere-croes non pus). ::Li mot «osteye», a m'shonnance, pout esse metou avou [[ucaristeye]], [[cominion]], etch. ::[[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 13 di djulete 2005 a 06:02 (UTC) 14495 34460 2005-07-10T19:21:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuza</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:pinsêye|pinsêye]] (çou k' est tuzé). <I>C' est l' tuza des båsheles Ki l' lepe ni pout ratni</I> (A. Xhignesse). <I>Cwand vént l' vesprêye dj' el voe k' adschind Sol tuza ki dj' saye di rashire</I> (A. Xhignesse). rl a: [[Motî:tuzêye|tuzêye]], [[Motî:tuzaedje|tuzaedje]]. <span lang=fr>F. pensée.</span> <B>2.</B> [[Motî:cervea|cervea]] (pitite usteye di tuzer) <I>Asteure, tos les spès paltots di houte di Kevrin s' ont metou o tuza ki c' esteut pol bén d' l' umanité k' il alént co rdjouwer on ptit tins avou les naweas d' atome</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. tête, esprit, ciboulot.</span> <B>3.</B> manire di tuzer d'ene djin, d' on peupe. <I>Jean Germain eplaide si idêye sol rifondaedje dins "Toudi", ene rivowe d' on grope di cotuzeus ki sont po ene Walonreye dislaxheye, en on tuza republikin</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. esprit, génie.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:tuzer|tuzer]], cawete -ance, 1880. 14496 34461 2005-07-10T19:22:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzer]] 14497 34462 2005-07-10T19:22:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzer]] 14498 34465 2005-07-10T19:25:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzåd]] 14499 34466 2005-07-10T19:26:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzåd, tuzåde</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki tuze toltins, a non-syince. rl a: [[Motî:sondjåd|sondjåd]]. <span lang=fr>F. distrait(e), songeur (euse).</span> <B>II.</B> [addj.] k' a l'air di s' tuzer moirt. <I>Bén t' es bén tot tuzåd, enute&nbsp;!</I> rl a: sondjåd. <span lang=fr>F. pensif.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tûzaud</B>, tûzâd, e</span>. Bodje: * [[Motî:tuzer|tuzer]] 14500 34467 2005-07-10T19:28:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzance</B></FONT> [f.n.] manire di tuzer, di s' [[Motî:codure|codure]], d'on grope di djin (peupe, soce, sôcieté). <I>A l' après d' çouci: dins l' tuzance mawometante, on n' houcreut måy li diale, po taper des mwais sôrts: c' est todi å no do Bon Diu, et tot scrijhant des bokets d' Alcoran.</I> <I>Noomane Celebicihan fijha ene foice po rmete d'&nbsp;assene li tuzance eyet l' lingaedje tatårs.</I> (L. Mahin). <I>Li "Francesse Cominålté", por mi, c' est ene nindje di grandiveus ki rnoye et spotchî nosse tuzance walone</I> (J. Fontaine). <I>Gn a pår ene tuzance walone pask' i gn a on lingaedje walon.</I> <span lang=fr>F. culture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tuzance bén da sinne:</FONT> tuzance k' on peupe, k' on grope di djin a eyet k' les ôtes n' ont nén. <I>Nosse lingaedje, c' est nosse tuzance bén da nos, c' est l' testamint ki nos tåyes nos ont leyi</I> (F. mistral, ratourné pa C. Massaux). <span lang=fr>F. identité (culturelle).</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:tuzer|tuzer]], cawete -ance, 1995. 14501 34468 2005-07-10T19:29:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kidure]] 14502 34469 2005-07-10T19:30:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzanmint</B></FONT> [adv.] tot-z avant l' air di tuzer, tot fjhant douçmint, e cåzant d' ene djin. <I>Il endaléve tuzanmint, avou ses mwins dins ses taxhes.</I> rl a: [[Motî:belotmint|belotmint]], [[Motî:loyminoymint|loyminoymint]], [[Motî:londjinnmint|londjinnmint]], [[Motî:londjinniveuzmint|londjinniveuzmint]]. <span lang=fr>F. nonchalamment, lentement.</span> Bodje: * [[Motî:tuzer|tuzer]] 14503 34470 2005-07-10T19:30:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzer]] 14504 34471 2005-07-10T19:30:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzer]] 14505 34472 2005-07-10T19:30:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzer]] 14506 34473 2005-07-10T19:31:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzea</B></FONT> [o.n.] pitit [[Motî:gamén|gamén]] u ome ki trinne po tot, k' a todi l'air di tuzer. <span lang=fr>F. lambin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tûzê, tûzè, tûzin, (tuzia)</span>. Etimolodjeye: sorwalonde di "tuzåd" wice ki -åd est coprin come li cawete francesse <span lang=fr>"-eau"</span> ezès payis a disfondowe <span lang=wa-fell>"tûzâd"</span>. Coinrece payis di Ståvleu Måmdey. Bodje: * [[Motî:tuzer|tuzer]] 14507 34474 2005-07-10T19:33:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuziner</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:tuzer|tuzer]] a tot et a rén. rl a: [[Motî:sondjî|sondjî]], [[Motî:sondjiner|sondjiner]]. <span lang=fr>F. rêvasser.</span> <B>2.</B> [[Motî:trinner|trinner]] tot sondjant, s' arester toltins a l' ovraedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tûziner, tûzinè, tûzinî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzinreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:trinnaedje|trinnaedje]], [[Motî:lambinreye|lambinreye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tûzin'rèye, tûzin'rîye</span>. Bodje: * [[Motî:tuzer|tuzer]] 14508 34475 2005-07-10T19:34:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuziner]] 14509 34476 2005-07-10T19:34:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tuzer]] 14510 34477 2005-07-10T19:35:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tuzyî</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:tuziner|tuziner]]. <I>Il a tuzyî on moumint pus i s' a leyî adire, et i nd a atchté onk.</I> <span lang=fr>F. rester songeur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tûziyî, tûziyi, <FONT COLOR="#800080"><B>tûzyî</B></FONT>, tûzyi</span>. Coinrece Payis di Smwè. Bodje: * [[Motî:tuzer|tuzer]] 14511 37201 2005-08-06T11:38:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>forfroyî</B></FONT> <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si forfroyî</FONT> [v.pr.] [[Motî:froyî 1|froyî]] comifåt si vedje, tot djåzant d' èn ome fwait, d' on djonnea, di sacwants måyes di biesses, po-z ariver å plaijhi do seke avou rexhowe do verzin (do spere). rl a: e [[Motî:bate 1|bate]] ene, si [[Motî:branler|branler]], si [[Motî:toutchî|toutchî]]. <span lang=fr>F. se masturber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si forfroyî l' miyôle:</FONT> tuzer des cayets foirt djivisses, mo grandiveus, et ki nolu n' coprind. <span lang=fr>F. se masturber l'esprit.</span> <B>II.</B> [v.c.] froyî comifåt li vedje d' èn ôte. Disfondowes: <span lang=wa-feller>fourfroyî, fourfroyer, forfroyè, <FONT COLOR="#800080"><B>forfroyî</B></FONT></span>. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:froyî 1|froyî]]", betchete "for-", 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forfroyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "forfroyî". rl a: [[Motî:drene|drene]], [[Motî:branlete|branlete]]. <span lang=fr>F. masturbation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>fourfroyadje, <FONT COLOR="#800080">forfroyadje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">forfroyèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>forfroyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>forfroyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>forfroyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' endè forfroye èn ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;forfroyeu(se) di miyôle:</FONT> li ci (cene) ki s' forfroye li miyôle. <I>Si scrijhaedje, ci n' est nén do francès - dj' ô bén: li francès k' les djins cåzèt el Walonreye -; c' est ene sôre di francès do tins d' Matî Salé, k' i gn a on crawieus grandiveus djivisse grand mot e totes les royes; on francès d' forfroyeu d' miyôle k' i gn a nolu ki djåze</I> (L. Mahin). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"adepte de la masturbation intellectuelle"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>fourfroyeu, <FONT COLOR="#800080"><B>forfroyeu</B></FONT></span>. 14512 34480 2005-07-10T20:43:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forfroyî]] 14513 34481 2005-07-10T20:43:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forfroyî]] 14514 34482 2005-07-10T20:43:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forfroyî]] 14515 34483 2005-07-10T20:43:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:forfroyî]] 14516 34486 2005-07-10T21:06:12Z Pablo 5 çoula n' mi shonne nén djusse; la k' Waterlô est ene comene da sinne asteure, et nén metou avou Brinne; ça fwait ki dji l' a rsaetchî d' l' årtike, disk' a ndè saveur di pus: :Li viyaedje da Waterloo s’ a disloyî d’ avou [[Brinne-l'-Alou|Brinne]] el 18 di decimbe 1795, et s’ fé ene comene rén k’ po lu. El 1î d’ djanvî 1977 ons a fwait on rebanaedje etur les 2 comenes. Avou ça, fåt sawè kel Brinne aveut yeu stî di tuzaedje et lingaedje walon, tot fjhant kel Waterlô esteut flamind. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 10 di djulete 2005 a 21:06 (UTC) 14517 34490 2005-07-10T21:24:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Waterlô</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Waterloo</span>, divnou intité. ---- [[Waterlô|Dipus d' racsegnes so Waterlô]] 14518 34515 2005-07-10T22:53:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djalot]] 14519 44854 2005-11-17T05:50:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Tecnolodjeye]] 14520 57762 2006-05-21T13:50:51Z Pablo 5 [[Categoreye:Unités]] [[Categoreye:Ancyin Redjime]] [[Categoreye:Vîs alaedjes|Viyes unites]] 14521 34545 2005-07-11T00:10:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coca]] 14522 34551 2005-07-11T01:57:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Noû Lovén]] 14523 51328 2006-03-12T14:26:12Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Tchamondjistou}} '''Tchåmont-Djistou''' (fr: ''Chaumont-Gistoux'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Chaumont-Gistoux Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 10.692 ([[2004]]) * Arondixhmin: [[Nivele]] * Sitindêye: 48,09&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 222,35 djins/km² * Ban del comene: [[Bonlé]], [[Côroe-l'-Grand]], [[Dion-Våmont]], [[Djistou]], [[Longue-Veye]], [[Tchåmont]]. {{ProvinceBW|Tchamon-Djistou}} [[en:Chaumont-Gistoux]] [[eo:Chaumont-Gistoux]] [[fr:Chaumont-Gistoux]] [[nl:Chaumont-Gistoux]] [[no:Chaumont-Gistoux]] 14524 56883 2006-05-15T04:59:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Bonlez]] {{djermon viyaedje}} '''Bonlé''' (fr: ''Bonlez'') c' est [[èn ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchåmont-Djistou]]. * Limero del posse: '''1325''' (vî limero '''5983''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 44''' [[fr:Bonlez]] [[nl:Bonlez]] 14525 44959 2005-11-17T17:00:57Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Dion-Våmont''' (avou '''Dion-l'-Vå''' et '''Dion-l'-Mont''') (fr: ''Dion-Valmont'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchåmont-Djistou]]. * Limero del posse: '''1325''' (vî limero '''????''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni ??''' 14526 44967 2005-11-17T17:06:01Z Pablo 5 loyén {{djermon viyaedje}} '''Longue-Veye''' (so plaece ''Longue-Vële'', fr: ''Longueville'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchåmont-Djistou]]. * Limero del posse: '''1325''' (vî limero '''5975''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 45''' 14527 51327 2006-03-12T14:26:01Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Tchamont}} '''Tchåmont''' (fr: ''Chaumont'') c' est [[èn ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchåmont-Djistou]]. * Limero del posse: '''1325''' (vî limero '''5890''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 63''' 14528 34567 2005-07-11T02:33:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>difåte</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dfåte</B></FONT> [f.n.] [[Motî:flotche|flotche]]. <I>C' est Colin Roudin s' difåte&nbsp;!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)faute, d(u)fâte</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:fåte|fåte]]" eyet betchete refoircixhante d(i)-. 14529 34572 2005-07-11T02:45:17Z Pablo 5 radjouter l' noûmot "flayale" (ou "flayele", pus erîlé?) (fr: "flagelle"), vey par egzimpe dins "[[Zigomicete]]" [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di djulete 2005 a 02:45 (UTC) 14530 34586 2005-07-11T16:45:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poite-foyes</B></FONT> [o.n.] [[Motî:boûsse|boûsse]] k' on pout mete les biyets, li ptite manoye et des ôtes papîs. Disfondowes: <span lang=wa-feller>pwate-fouye, pwète-fouye, pwate-foye, pwète-foye, poûrtè-fouye, portë-fëye</span>. 14531 34592 2005-07-11T20:08:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwår]] 14532 34596 2005-07-11T20:15:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djus 2]] 14533 34597 2005-07-11T20:15:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djus 2]] 14534 34598 2005-07-11T20:15:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djus 2]] 14535 34601 2005-07-11T20:21:37Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:djus 1|djus]] (o.n.; likide) * [[Motî:djus 2|djus]] (adv.; dizo) 14536 34603 2005-07-11T20:36:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoye do Påpe</B></FONT> [f.n.] fleur des cortis, e sincieus latén <span lang=la><I>Lunaria annua</I></span>, ki ses souwêyès fouyes fijhèt on brut d' manoye; ses fleurs sont violêyes, sins nodeur; ele florixh e moes d' may. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est rcwerou come del manoye di Påpe:</FONT> rl a [[Motî:manoye|manoye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>manôye do pâpe, manôye-do-pâpe</span>. Bodjes: * [[Motî:manoye|manoye]] * [[Motî:påpe|påpe]] 14537 34604 2005-07-11T20:37:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manoye 2</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:rampe|rampe]], e sincieus latén <span lang=la><I>Lysimachia nummularia</I></span>, en almand <span lang=de><I>krautpfennig</I></span> (fenich, mastoke di yebe), avou des ptites sipessès fouyes ki ls efants prindèt po fé come des pîces di manoye. Omonimeye: * [[Motî:manoye|manoye]] (f.n.; cwårs, årdjint) 14538 34606 2005-07-11T20:38:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rampe</B></FONT> [f.n.] tolminme kéne plante ki n' si stampe nén foû d' tere, mins ki court sol daegn. <span lang=fr>F. plante rampante.</span> Parintêye: * [[Motî:rampioûle|rampioûle]] 14539 34607 2005-07-11T20:38:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bate 1]] 14540 34608 2005-07-11T20:43:35Z Pablo 5 Dessinaedje d' ene plante di bwès d' toubak Dessinaedje d' ene plante di bwès d' toubak 14541 34610 2005-07-11T20:44:41Z Pablo 5 [[Imådje:bwes_toubak.jpg|142px|right|bwès d' toubak]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rampioûle</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rampe|rampe]] ki s' agritche ås åbes, disk' a 20 metes longue, foirt corante, e sincieus latén, <I><span lang=la>Clematis vitalba</span></I>, ki vént ezès plaeces metowes a l' ombrire, a l' ôrire des frexhs bwès, et dins les håyes, k' a des ptitès blankinassès fleurs (e moes d' djun djulete), ki dnèt des grinnetes avou ene tieslote di boubou, ki volèt åjheymint evoye, et k' les copoizêyès foyes, di c' est do pwezon. <I>On fjheut do té d' rampioûle po l' estoumak</I> (J. Coppens). <I>Li båbåd vos stronnrè come li rampioûle sitronne l' åbe</I> (G. Appolinaire). rl a: [[Motî:yebe di bribeu|yebe di bribeu]], [[Motî:bwès d' toubak|bwès d' toubak]]. <span lang=fr>F. clématite.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rampioûle</FONT>, rompioûle, raupioûle, rampioule, rampièle, rampiële, rontroûle</span>. ---- [[Rampioûle|Dipus d' racsegnes so les rampioûles]] 14542 34611 2005-07-11T20:45:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecwårler</B></FONT> [v.c.] mete des [[Motî:cwårs|cwårs]]. rl a: [[Motî:recwårler|recwårler]]. <span lang=fr>F. financer.</span> Etimolodjeye: fwait a pårti di "[[Motî:discwårler|discwårler]]", avou l' betchete e-, contråve di "dis-", 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecwårlaedje</B></FONT> [o.n.] metaedje di cwårs. <span lang=fr>F. financement.</span> 14543 34613 2005-07-11T20:47:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>recwårler</B></FONT> [v.c.] rimete des [[Motî:cwårs|cwårs]]. <span lang=fr>F. refinancer.</span> Etimolodjeye: viebe "[[Motî:ecwårler|ecwårler]]", betchete di ricminçaedje r(i)-, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>recwårlaedje</B></FONT> [o.n.] rimetaedje di cwårs. <I>On esteut waire a tuzer å recwårlaedje del Rantoele.</I> <span lang=fr>F. refinancement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>recwårlant, e</B></FONT> [addj.] ki fwait rivni des cwårs. <span lang=fr>F. lucratif, ive.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Soce nén recwårlante:</FONT> rl a: [[Motî:S.N.R.|S.N.R.]]. 14544 34614 2005-07-11T20:47:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:recwårler]] 14545 34615 2005-07-11T20:48:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:recwårler]] 14546 34616 2005-07-11T20:48:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ecwårler]] 14547 34617 2005-07-11T20:49:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>S.N.R.</B></FONT> [f.n.] prumirès letes di Soce Nén [[Motî:recwårlante|Recwårlante]] (soce ki n' cwire nén a wangnî des cwårs). Etimolodjeye: noûmot tecnike pol francès <span lang=fr>"A.S.B.L."</span>, sol rîlêye des parints di "[[Motî:cwår|cwår]]", 1995. 14548 34618 2005-07-11T20:50:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:recwårler]] 14549 34619 2005-07-11T20:53:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discwårler</B></FONT> [v.c.] fé piede ses [[Motî:cwårs|cwårs]]. <I>C' est les costindjes po s' pa k' a trinné cénk ans dins les ospitås, c' est ça ki l' a discwårlé.</I> Etimolodjeye: bodje cwår, betchete dis-, cawete -ler, pa rshonnance avou "[[Motî:çansler|çansler]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>discwårlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>discwårlêye</B></FONT> [addj.] ki n' a pus nou cwår. <I>Il ont djouwé ås cåtes tote shijhe; il a télmint pierdou k' il est discwårlé; il a l' pougn djus</I> (ramexhné pa L. Léonard). <span lang=fr>F. désargenté(e), fauché(e), démuni(e), ruiné(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>discauré, e, <FONT COLOR="#800080"><B>discwaurlé, e</B></FONT></span>. 14550 34620 2005-07-11T20:53:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:discwårler|discwårler]] 14551 34621 2005-07-11T20:54:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:discwårler|discwårler]] 14552 34626 2005-07-11T21:16:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tiene 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (djeyografeye) pitite [[Motî:montinne|montinne]], avou li dzeu arondi. <I>Li Tiene al Brixhe, c' esteut l' pus hôt tiene d' avårci; dal copete, on pleut vey djusca bén lon.</I> (J.F. Brackman). <span lang=fr>F. colline.</span> <B>2.</B> plaece ki monte. <I>Tot ça va tot seu cwand t' est a plat; mins on côp k' t' es dins les tienes, il est d' kession d' ateler deus tchvås ås grossès tronces</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. pente, escarpement, raidillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e tiene, sol tiene:</FONT> dins ene plaece ki monte. <span lang=fr>F. dans un endroit escarpé.</span> <B>3.</B> [[Motî:moncea|moncea]]. <I>Pancarou, li djeyant d' Sint-Houbert, avaléve des camionêyes di canadas et des tienes du såçusses</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:tier|tier]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tiène, tchène, tiêne, tchêne, têne, téne</span>. 14553 34627 2005-07-11T21:16:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tier</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tiene 1|tiene]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tièr, tiêr, tyinr</span>. Coinrece Payis d' Lidje et Hôte-Årdene. 14554 34635 2005-07-11T21:44:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Purnale]] 14555 34637 2005-07-11T21:46:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint Mår]] 14556 34646 2005-07-11T22:06:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicanfår]] 14557 34647 2005-07-11T22:06:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicwere]] 14558 34650 2005-07-11T22:12:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicwårer]] 14559 54336 2006-04-12T06:07:42Z 81.242.144.82 L' Avespré {{djermon}} '''L' Avespré''' c' est l' tite d' ene istwere en imådjes k' a vudî e 2001/2, dissu l' [[Daegntoele|Aréncrén]], dins l' "virtouwele" gazete "[[Rabulets (gazete)|RABULèTS]]". Ripurdowe dispu 2003 pa l' papî-gazete [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]] et s' î djoker, avant d' esse foû, a l' intrêye di 2005. Li [[binddimådje]] finålmint n' a nén stî eplaidêye dizo papî ås edicions Weyrich. L' istwere cåze di branmint d' cayèts. L' tot èst d' ariver à lès comprinde. C' n ' èst nén åjîye. 14560 34655 2005-07-11T22:28:05Z Pablo 5 ;avesprêye: avespree ("Le Chevalier au Cygne", fén do XIIe sieke) ;avesprer: avesprer ("Garin le Loherin", fén do XIIe sieke) ;avesprant: avesprant ("Le Chevalier au Cygne", fén do XIIe sieke) ;avesprêymint: avesprement ("Sidje di Barbastre", XIIe sieke) 14561 34657 2005-07-11T22:43:48Z Pablo 5 on tchantwere c' est l' minme ki [[en:Cenote]]? (avou d' l' aiwe ki sourd, et ki l' rimplixhe) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di djulete 2005 a 22:43 (UTC) 14562 34659 2005-07-11T22:55:26Z Lucyin 16 Thierry Dumont e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Thierry Dumont e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 14563 34660 2005-07-11T22:56:37Z Lucyin 16 Lucyin Mahin e 2002 {{licince imådjes Lucyin}} Lucyin Mahin e 2002 {{licince imådjes Lucyin}} 14564 34661 2005-07-11T22:59:03Z Lucyin 16 ricoridjaedje pa [[Lucien Léonard]] d' on boket "Diloujhe", sicrît e 1982 pa [[Lucyin Mahin]]; documint so {{licince imådjes Lucyin}} ricoridjaedje pa [[Lucien Léonard]] d' on boket "Diloujhe", sicrît e 1982 pa [[Lucyin Mahin]]; documint so {{licince imådjes Lucyin}} 14565 34663 2005-07-11T23:01:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Thierry Dumont]] 14566 62788 2006-06-20T20:47:35Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon|Dumont, Thierry]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Dumont, Thierry]] [[Imådje:dumont_tiri.jpg|thumb|120px|left|(2002)]] '''Thierry Dumont''', k' on lome pus sovint '''Tiri''', c' est on rcwereu sol walon k' a skepyî li [[15 di fevrî]] [[1969]]. Il a bråmint ovré so l' [[rifondaedje do walon]]. I fourit l' prumî copleu da [[Lorint Hendschel]] po bouter so les foyous do [[Diccionaire di Tot l' Walon]], on pordjet enondé pa [[Djohan Viroux]] e 1991. E 1992, i fwait ddja tot seu ene saye sol lete N. Pu bouter fer so les B et les C. E 1996, on l' ritrove dins les askepieus del soce [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]], la k' serè tot on tins emantcheu del [[Li Rantoele gazete|gazete]]. Il fourit, dispu li cmince, al [[tåvlotêye rifondaedje di l' UCW]]. C' est lu k' î adjinçnêye li djivêye des nos walons des viyaedjes (1998). Après l' dishonnaedje di cisse comission la e 2000, i va continouwer a-z ovrer so li rfondaedje avou les cis del Rantoele, veyanmint k' il esteut eto al [[tåvlotêye rifondaedje del Rantoele]] dispu tot å cminçmint. Dispu 2005, i scrît eto kécfeye dins l' eciclopedeye [[Wikipedia]]. Di s' mestî, il est ratourneu. Si a-t i ovré lonmint po l' [[Union Uropeyinne]] a [[Lussimbork (veye)|Lussimbork]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lorint.walon.org/lh/wa/dic/index.php?query=adrov-wa-xh Les prumîs foyous do DTW] * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/dtw-N.html Li prumire saye do DTW e tecse (lete N)] * [http://rifondou.walon.org/istwere1-rif.html#perlinaedje On scrijhaedje da Tiri Dumont pol Rantoele gazete] * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html Fitchî so les viyaedjes del Walonreye avou l' prumî rfondaedje fwait pa Tiri Dumont] * [[Uzeu:Tiri|Si pådje d' uzeu so l' eciclopedeye Wikipedia]] 14567 34665 2005-07-11T23:03:29Z Pablo 5 rujhe avou les loyéns eterlingaedje Dji n' sai nén a cwè l' raloyî... * [[en:Doline]], [[fr:Doline]]? (mins ça dit ki c' est nén cåze di l' aiwe) * [[fr:Polje]], [[en:Karst field]]? * [[fr:Aven]]? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di djulete 2005 a 23:03 (UTC) 14568 34670 2005-07-11T23:17:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lucien Léonard]] 14569 54146 2006-04-08T12:55:55Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon|Mahin]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Mahin]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Mahin]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Mahin]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Mahin]] [[Imådje:mahin_lucien_2002.jpg|framed|150px|left|(2002)]] [[Imådje:leonard_coridjaedje_mahin.jpg|thumb|Coridjaedje des prumîs scrijhaedjes e walon da Lucyin Mahin, pa Lucien Léonard]] [[Imådje:mahin_sitrimaedje_bauke_1984.jpg|thumb|Spitch da Lucyin Mahin å strimaedje di "Ene båke so les bwès d' l' Årdene"]] '''Lucien Mahin''' (ki s' no est pus sovint scrît '''Lucyin''', di s' prumî no d' pene '''Louline Voye''', li [[Motî:halene|halene]] evoye), c' est on scrijheu e walon et on rcwereu sol walon k' a skepyî a [[Viyance]] li [[31 di decimbe]] [[1953]]. E 1981, i cmince a-z eplaidî dins l' coirnêye "[[Cwand dji n' sai rén, dji m' tai (coirnêye di gazete)|Cwand dji n' sai rén, dji m' tai]]" di l' ''Avenir du Luxembourg'', des scrijhaedjes ricoridjîs d' avance pa [[Lucyin Léonard]], ki lyi aprind, insi, a rashir l' accint d' [[Transene]] sorlon l' [[sistinme Feller]]. Lucyin Mahin enonde on live di scole [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live)|Ene båke so les bwès d' l' Årdene]], ki va rexhe e 1984 (prumî tome) ey e 1993 (deujhinme et troejhinme tome). Inte les deus, i va scrire si prumî [[ptit roman]], [[Li ptite comere avou l' blanke camizole (pitit roman)|Li ptite comere avou l' blanke camizole]], ki serè eplaidî a l' [[SLLW]] e 1989. A pårti d' 1993, i va atôtchî [[Lorint Hendschel]] et cmincî a bouter avou lu et [[Tiri Dumont]] sol [[rifondaedje do walon]]. E [[1997]], il amonte ene [[waibe]] e walon, [[l' Aberteke (waibe)|l' Aberteke]]. E [[1999]], il adjinçnêye, avou 22 ôtes vayants scrijheus, on gros spès [[live sol walon|live e francès sol walon]], [[Ké walon po dmwin (live sol walon)|''Qué'' walon po dmwin ?]]. A pårti di [[2000]], i va bouter avou [[Pablo Sarachaga]] so l' [[esplicant motî do walon]] et n' pus låtchî cisse bouye la. E [[2004]], i fwait rexhe li prumî [[roman e walon|roman]] eplaidî e rfondou walon, [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints]]. E [[2005]], l' esplicant motî va esse metou so [[Wikipedia]], et coplé a ene [[eciclopedeye Wikipedia e walon|eciclopedeye do walon]]; Lucyin Mahin divént onk des manaedjeu di cist ovraedje di [[nûtons]] la. E [[2006]], il vude ene ramexhnêye di noveles, [[Eviè Nonne (noveles)|Eviè Nonne]]. Di s' mestî, il esteut [[årtisse (veterinaire)|årtisse]] (po les biesses. Si a-t i bouté tote si veye e [[Marok]]. == come bouteu pol walon == == come diccionairî == == come rifondeu == == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/lv/ li waibe da sinne] * [http://aberteke.walon.org/ Si gazete so les fyis, l' Aberteke] * [http://moti.walon.org/ L' esplicant motî do walon, adjinçné avou Pablo Sarachaga] * [http://rifondou.walon.org/lv/biyografeye.html Dipus d' racsegnes so s' vicåreye] * [[Uzeu:Lucyin|Si pådje d' uzeu so l' eciclopedeye Wikipedia]] 14570 34681 2005-07-11T23:45:05Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]]: dèsbourikî [O5], disbourikî [R1] 14571 34690 2005-07-12T00:16:49Z 212.217.117.63 #REDIRECT [[Johan Viroux]] 14572 44243 2005-11-11T02:19:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropecinde</B></FONT> [o.n.] gros [[Motî:blokea|blokea]] di [[Motî:sicroufier|scroufier]], on dmey-mete long et dijh cwénze cintimetes hôt, sovint avou ene [[Motî:posturete|posturete]] å dbout, metou avou on parey a lu dins on feu a l' aisse po rashir les schenes dissu. <I>Vola ene måjhone do tins des Celes la k' on-z a rtrové des cropecindes.</I> Loukîz a: [[Motî:andî|andî]], [[Motî:tchiminå|tchiminå]], [[Motî:tchiminon|tchiminon]], [[Motî:djantî|djantî]], [[Motî:cropetere|cropetere]]. <span lang=fr>F. chenêt.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il esteut co dins les cropecindes:</FONT> i n' esteut nén co å monde. <span lang=fr>F. pas encore né.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchaire dins les cropecindes:</FONT> toumer [[Motî:flåwe|flåwe]]. <span lang=fr>F. s'évanouir.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje viebe [[Motî:croper|croper]] + divancete [[Motî:e|e]] + coplemint d' plaece [[Motî:cinde|cinde]], ki crope dins les cindes. Minme mot : * [[Motî:crope-ezès-cindes|crope-ezès-cindes]] ---- * [[feu e l' aisse|Dipus d' racsegnes so les cropecindes]]. 14573 34693 2005-07-12T00:18:47Z 212.217.117.63 <FONT COLOR="#ff0000"><B>andî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cropecinde|cropecinde]]. <span lang=fr>F. chenêt.</span> ---- [[feu a l' aisse|Dipus d' racsegnes so les feus a l' aisse]]. 14574 34696 2005-07-12T00:21:47Z 212.217.117.63 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : andî [C1, C13, E1, E2]; andi [E34] 14575 34698 2005-07-12T02:11:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicroufier</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escroufier</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scroufier</B></FONT> [o.n.] [[Motî:aloyaedje|aloyaedje]] di [[Motî:fier|fier]] et d' tcherbon, ki dene on foirt deur et pezant metå, po les stouves, les casroles, evnd. <I>Viyès djins, vos nos cåzez des crassets d' keuve, des canteas di scroufier k' on-z a rovyî dispu lontins</I> (E. Gilliard). <I>Ene miete divant l' ivier, on rôle avou on pzant rôlea di scroufier, k' on lome eto li wele, saetchî pa deus tchvås</I> (M. Georges). <I>I dmanda on gros potiket di scroufier et on spatoe; i spotcha l' alon</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. fonte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu poli k' ene casrole di scroufier:</FONT> nén poli do tot (djeu d' mots [[Motî:poli 2|poli]] = honteus, et [[Motî:poli 1|poli]] = bén listré, bén cfroyî). 14576 55506 2006-05-01T22:51:07Z Pablo 5 loyén sô 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>liård</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.v.m.) ancyinne pîce di [[Motî:manoye|manoye]], ki valeut deus [[Motî:djigot|djigots]] d' Ancyin Redjime, pu deus [[Motî:çanse|çanses]] olandesses, pu deus cintemes bedjes. <I>Li liård valeut troes dnîs; c' esteut l' cwårt d' on sô; ça fwait k' gn aveut doze dinîs pa sô, et 240 dinîs po on franc, veyanmint k' on franc, c' esteut 20 sôs. On dmey liård, c' esteut on cinteme, et dvant, ene çanse, et co dvant, on djigot.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on liård, pårén, on liård, mårene:</FONT> criyaedje des efants ezès batemes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse malén po on liård:</FONT> esse biesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' dit nén deus messes po on liård:</FONT> rl a: [[Motî:sikelin|sikelin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse conoxhou come on mwais liård:</FONT> aveur ene mwaijhe rilomêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén aveur po deus liårds d' idêye:</FONT> èn saveur trover comint ès saetchî foû d' ene aroke, amonter ene sacwè, evnd. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"manquer d'imagination, d'initiative"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i nd a tcheyou po deus liårds:</FONT> il a bén [[Motî:ploure|ploû]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a pus on cron liård:</FONT> i n' a pus on sô (i n' a pupont d' cwårs). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper on liård e cwate:</FONT> viker å rastrindou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;</FONT> (må-aclevé) <FONT COLOR="#0000ff">mostrer s' cou po deus liårds et uzer po deus sôs d' tchandele:</FONT> fé ene ovraedje ki coschire (dispinse) des cwårs dipus k' endè rapoite. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete on liård å pourcea:</FONT> dispinser des sôs sins pont d' avance. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des liårds</FONT>: des cwårs. <I>Il a bråmint des liårds. I djouwe avou les liårds.</I> <I>Ça costêye des liårds.</I> <span lang=fr>F. de l'argent, du fric.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des gros liårds, des beas liårds:</FONT> bråmint des cwårs. <I>Il a dvou dner des gros liårds; ça lyi costêyrè des gros liårds.</I> <span lang=fr>F. cher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atchter avou des liårds so s'&nbsp;mwin:</FONT> atchter tot dnant des cwårs, nén al croye, nén pa tcheke. rl a: [[Motî:aidant|aidant]]. <span lang=fr>F. au comptant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rinde les liårds:</FONT> ripayî çou k' on-z a epronté. <span lang=fr>F. rembourser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des djins ås liårds:</FONT> des ritches. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"des gens plein de fric"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nedjî dins les liårds:</FONT> esse foû ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i ramasse des liårds come do fier</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i wangne des liårds come on côpeu d' boûsse:</FONT> i wangne bråmint des cwårs. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"il ramasse l'argent à la pelle"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i va cweri des liårds e s' cofe pus åjheymint k' il ireut cweri on pû e s' tchåsse:</FONT> il a bråmint des cwårs di cresse (di costé), et i s' endè sieve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est les liårds ki fjhèt rire:</FONT> cwand on n' est nén strindou pask' on n' a nou cwårs el måjhone, on pout esse binåjhe et contin. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"aisance donne assurance"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;end aveur po ses liårds:</FONT> esse binåjhe d' ene matchandeye u d' on siervice k' on s' a payî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner des bons liårds po do fayé tcherbon:</FONT> atchter tchir ene sacwè di mwaijhe cwålité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete ses liårds a frais</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">fé cori ses liårds al coûsse:</FONT> plaecer ses cwårs a interesses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est mes ptits liårds ki rôlnut:</FONT> dj' a metou mes cwårs dins ciste afwaire la. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;siner tos ses liårds:</FONT> diner tos ses béns pa testamint. <span lang=fr>F. léguer sa fortune.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' vike ki po ses liårds:</FONT> c' est onk ki vout wangnî todi dpus. <span lang=fr>F. cupide.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vos avoz des liårds; pa dou ralez&nbsp;?:</FONT> dijhêye po fé aler ene sakî ki dit "dj' a des liårds", tot fjhant come si on l' aléve aler ratinde et lyi haper s' boûsse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde li tins come i vént, les djins come i sont et les liårds po çk' i valèt:</FONT> li rcete do bouneur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' amour est aveule, ôrmi po les liårds:</FONT> dijhêye a ene sakî k' endè mareye on (ene) ritche k' est laid(e). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po-z aveur des liårds divant zels, endè fåt mete di costé (</FONT>u: <FONT COLOR="#0000ff">di cresse):</FONT> dijhêye a ene sakî ki sereut djalot di djins k' ont reyussi tot spårgnant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On fwait les liårds ronds po rôler, eyet plats po ls etasser:</FONT> dijhêye soeye-t i po des spårgnants, soeye-t i po des furleus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete ses liårds å notaire Goyî:</FONT> [[Motî:furler|furler]] (dispinser) ses cwårs a boere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a stî pixhî ses liårds conte el meur:</FONT> dijhêye po ene sôlêye, ki coschire tos ses cwårs dins l' bwesson, ki pixhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper ses liårds al cabaye:</FONT> furler, coschirer ses cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El ci k' a des liårds a todi bråmint des parints:</FONT> ki vnèt po profiter d' lu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' est nén tchén avou les liårds des ôtes:</FONT> i furlêye åjheymint les cwårs ki c' est nén da sinne (d' on responsåve d' ene soce, evnd.). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les liårds d' on moenne eyet les cis do diale èn polèt må di s' bate cwand k' on les mete eshonne:</FONT> cwand c' est po des gros cwårs, on s' pout cobén assoçner avou des cis ki k' on voet evi. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"l'argent n'a pas d'odeur"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est po des liårds:</FONT> dijhêye cwand l' mwin vs cateye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vir ene souwete, c' est sene di manke ås liårds:</FONT> cwand on voet ene souwete (ene hurete). <B>3.</B> (pa stindaedje di l'idêye des liårds = di l' årdjint) pîce d' èn euro. rl a: [[Motî:uroliård|uroliård]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe liård:</FONT> pîce di deus euros. rl a: [[Motî:cwår|cwår]], [[Motî:sô 2|sô]], [[Motî:çanse|çanse]], [[Motî:sikelin|sikelin]], [[Motî:picayon|picayons]], [[Motî:petsale|petsales]], [[Motî:patacon|patacon]], [[Motî:aidant|aidant]], [[Motî:patår|patår]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>liârd</B>, li(y)ârd, yârd, <FONT COLOR="#800080"><B>li(y)aurd</B></FONT></span>. Coinrece Coûtchant walon. 14577 34706 2005-07-12T09:24:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>patår</B></FONT> [o.n.] (v.m.) ancyinne [[Motî:manoye|manoye]]. <I>Divant 1600, on patår del Braibant valeut cwate aidants</I> (N. Lequarré). <I>Cwate aidants c' est on patår; L' årdjint est fwait po rôler</I> (tchanson). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kî s' live matén wangne des skelins; kî s' live tård wangne des patårs:</FONT> dijhêye po-z ecoraedjî di s' lever tot timpe (li skelin våt bråmint dpus ki l' patår). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El dierin patår:</FONT> no d' plaece di Djnape, di Serè: cåbaret, metou a l' aschate del veye so ene voye k' erva el campagne, wice ki les cinsîs dispinsént leus dierins patårs, cwand avént stî fé leu martchî el veye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est come cwate aidants on patår:</FONT> rl a: [[Motî:aidant|aidant]]. 14578 34707 2005-07-12T09:24:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:petsales]] 14579 34708 2005-07-12T09:25:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>petsales</B></FONT> [o.n.t.p.] cwårs. <I>Endè fåt, la, des petsales, po on club di fotbale</I> (ramexhné pa L. Mahin). <I>Tant k' ås wådreyes di ptits påpåds, veyanmint k' n' a pus waire di petsales po payî les wårdeuses et po-z etertini les bastimints, les djonnes manaedjes endè voeyèt des vetes et des maweures</I> (F. André et al, rat. pa L. Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller>pèdzoles, pèdzales, <FONT COLOR="#800080">pètsales</FONT></span>. Etimolodjeye: almand "<span lang=de>bezahlen</span>", 1915. 14580 34709 2005-07-12T09:26:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:picayons]] 14581 34710 2005-07-12T09:29:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>patacon</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> no d' ene viye [[Motî:manoye|manoye]] d' årdjint. <I>Adon, Les fripons Lezî ont fwait dner cint patacons, Pu ont monté a tchvå podbon A tot bindant leu mousketon</I> (Jean-Charles Benoît). <I>Åd dizeur do cårlusse, li pus grosse pîce d' årdjint do payis esteut l' patacon, ki valeut cwate cårlusses; li patacon, c' esteut ene piasse espagnole, ene manoye k' a vnou di Spagne divins les Bas-Payis ey el Franke Conteye</I> (N. Lequarré). <B>2.</B> pitit rond boket d' crompire ritchåfé al paile (ki ravize ene grosse pîce d' årdjint). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des patacons</FONT>: des cwårs. <span lang=fr>F. de l'argent, du fric.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des patacons:</FONT> esse ritche. <I>Dji n' so nén bea, bele båshele Mins dj' a des beas patacons</I> (Boiron). Etimolodjeye: arabe <span lang=ar>"bou taka"</span> (li ci ås aspoyoes, ås pilés: c' esteut les colones d' Ercule k' estént rpruzintêyes so sacwantès viyès manoyes di Spagne), pal voye do castiyan <span lang=es>"patagon"</span> (minme sinse). 14582 34711 2005-07-12T09:30:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>picayons</B></FONT> [o.n.t.p.] [[Motî:cwårs|cwårs]]; <I>Fårè co bråmint des picayons, Dit-st i l' Brouchon</I> (rimea d'&nbsp;Ordjô). <I>C' est nén mi ki cmince a vs plaire, Mins c' est mes beas picayons</I> (Boiron). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>picayons</B>, pècayons, pècayans</span>. 14583 34712 2005-07-12T09:31:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>riçansler</B></FONT> [v.c.] rimete des [[Motî:çanse|çanses]] (des cwårs) dins ene soce, on payis k' est djus d' sôs (sins cwårs). <I>(2001) Li FMI î rwaite a deus côps divant d' riçansler l' Årdjintene.</I> rl a: [[Motî:recwårler|recwårler]]. 14584 34740 2005-07-12T13:15:49Z Pablo 5 li mape est ddja la Pablo et ls ôtes: sol minme årtike sol Wiki rouminne, gn a ene cwåte avou les ridjons: [[:ro:Image:Romania-administrativa.png]] Comint fé pol mete vaici et rplaecî li cene e djane? Li ploz fé vos minme? Gråces. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 12 di djulete 2005 a 10:14 (UTC) :Dj' aveut ddja copyî l' imådje; vos l' poloz vey dins l' årtike [[Distriks del Roumaneye]] : :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 13:15 (UTC) 14585 34717 2005-07-12T11:04:17Z Lucyin 16 Spitch da Lucyin Mahin å strimaedje di "[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]" a [[Rdû]] (poitrait saetchî pa Felix Lefèvre) {{licince imådjes Lucyin}}. Spitch da Lucyin Mahin å strimaedje di "[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]" a [[Rdû]] (poitrait saetchî pa Felix Lefèvre) {{licince imådjes Lucyin}}. 14586 34718 2005-07-12T11:06:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[pitit roman]] 14587 34720 2005-07-12T11:08:44Z Lucyin 16 Raymond Mouzon e 1984, å strimaedje di "[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]" a [[Rdû]] (poitrait saetchî pa Felix Lefèvre) {{licince imådjes Lucyin}}. Raymond Mouzon e 1984, å strimaedje di "[[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]]" a [[Rdû]] (poitrait saetchî pa Felix Lefèvre) {{licince imådjes Lucyin}}. 14588 34723 2005-07-12T11:13:04Z Lucyin 16 Guy Brener (poitrait foû abondroet). Guy Brener (poitrait foû abondroet). 14589 56851 2006-05-14T23:25:38Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:sicrijheus e walon|Brener]] [[categoreye:teyåte e walon|Brener]] [[Imådje:brener.jpg|thumb|left|150px|diviè 2000]] '''Guy Brener''' a skepyî a [[Moustî-so-Sambe|Moustî]] li 17 d' avri 1934. C' est on scrijheu e walon, et Il aveut cnoxhou, estant djonne, li fjheuse d' [[arimea]]s [[Gabrielle Bernard]], et il a sovint atôtchî [[Emile Gilliard]], deus ôtes rilomés scrijheus e walon ki provnèt d' Moustî. Mins il a purade sitî scolé ås [[Relîs Namurwès]], divant d' divni lu-minme on scoleus al sicole di walon d' [[Nameur]]. Il a scrît des noveles et del powezeye dins les [[Cayés Walons]]. I fourit onk des prumîs a djåzé des novelès tecnolodjeyes dins ses spoûles ("Pus vî, pus biesse", 1998). Il a yeu l' [[Pris del Marlagne]] e 1998 avou ene paskeye lomêye "Ene drole di veye". Il a eto scrît ene pîce di teyåte "Adofe rote todi". Il est eto redjixheu et essinneu del [[dramatike]] "Les soçons d' [[Loyî]]". Li stîle da Guy Brener est foirt peur, avou on ritche motlî. Pol [[linwe-ehåyaedje]], l' ome est ene miete puriveus, et-z vleur espaitchî kel walon poye calker eto des [[noûmot]]s d' l' inglès (come [[Motî:copiutrece|copiutrece]]). Il s' a eto rclamé disconte do [[rfondaedje]]. Il scrît ossu e francès (des noveles et des [[xhinaedje d' on scrijheu|xhinaedjes]] d' [[Arthur Masson]]). C' est eto on pondeu ki dessine des [[coleur a l' aiwe|coleurs a l' aiwe]] et des [[acrilike]]s. 14590 34767 2005-07-12T20:40:46Z Pablo 5 egzimpes en årmenyin Gn a t i ene sakî ki plaxhe acmaxhî les scrijhaedjes da Pablo et les cis da mi, sortot po les 3 lingaedjes? [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] I gn aveut k' on seu hagnon k' i faleut ene miete rashonner; pol restant c' est foirt bén insi, nonna? Come vos savoz scrire en årmenyin, ça sereut bén si vos metrîz en alfabet årmenyin (avou l' prononçaedje etur åtchetes) les egzimpes ki vos avoz metou (dj' a djusse metou "aw", mins dji n' so nén seur ki dj' l' a metou corek: "աց" (''aw'') gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 20:40 (UTC) 14591 34859 2005-07-13T12:12:10Z Waelsch 79 Copene:Romantche displaecî viè Copene:Roumantche == romantche / roumantche ? == I n'el fåt nén lomé "rOmantche", mins "rOUmantche" (come "rOUmin"). Eto, li canton des Grijhons ("grischuns"). [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] C' est paski ç' a stî calké do francès (les deus nos); ôtrumint, li lodjike sereut d' mete tot avou "o" (etimolodjike); mins "Roumaneye" et "roumin" sont ddja bén sovint eployî insi, et on-z åreut di pus l' aroke ki "romin" vôreut dire ossu bén l' addjectif k' a-st a vey avou "Rome" eyet avou "Romaneye"... c' est po çoula ki dji n' croe nén ki ça pôreut candjî. li mot "romantche" ossu, il a stî eployî dins onk des prumîs tecses e walon sol rifondaedje, pa Lorint Hendschel, e 1995. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 20:48 (UTC) == lain ? == C' est cwè "leygnon / lain" ki vos avoz metou dins l' årtike? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di djulete 2005 a 21:01 (UTC) 14592 34753 2005-07-12T19:34:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djéndjole</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite sacwè ki n' våt nén grand tchoi. rl a: [[Motî:bidon|bidon]], [[Motî:cacaye|cacaye]]. <span lang=fr>F. chose, bazar, machin, bibelot.</span> <B>2.</B> (mot d' cinse) [[Motî:binete|binete]] (pitite machine a rowe po såcler inte les royes di petråles) <B>3.</B> [[Motî:éndjole|éndjole]] (machine k' on s' dimande comint k' ça toûne, metans: el viole (èn årmoniom ki tournéve tot seu). <I>Dins l' cwén asto l' viole Li rwè n' esteut nén m' cuzin Tot conte el djéndjole, C' ît l' pus bea d' mes amuzmints</I> (? tchanté pa B. Dechamps). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî tourner l' djéndjole:</FONT> leyî ndaler les afwaires, én nén esse trop stragne. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"laisser couler"</span>. rl a: [[Motî:aiwe|aiwe]]. <B>4.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene sacwè al djéndjole:</FONT> al varade, sins zî mete del sogne; rl a: [[Motî:vinvole|vinvole]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>en dilettante, en amateur</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>djindjole</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>djéndjole</B></FONT>, djédjole</span>. Coinrece walon do Coûtchant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djéndjolreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> totès ptitès djéndjoles. <span lang=fr>F. bimbeloterie.</span> <B>2.</B> totes sôres di [[Motî:cayet|cayets]] k' on djudje k' i n' siervèt a rén. <I>Vo ndè la des djéndjolreyes avou tos leus falbalas, leus boesses a poude et leus croyons d' coleur</I> (ramexhné pa J. Coppens). <span lang=fr>F. attirail, fourniment.</span> <B>3.</B> assonre (tos cayets må rindjis) <span lang=fr>F. désordre, chamboulement, pagaille, fatras, souk.</span> rl a: [[Motî:cafarnayom|cafarnayom]], [[Motî:sint-fruskin|sint-fruskin]], [[Motî:bataclan|bataclan]]. 14593 57600 2006-05-21T07:31:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaesse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschaesse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande grande [[Motî:pîce 2|pîce]] di bwès avou ene plakete po mete si pî, k' on ndè prind deus come des crosses, po roter avou, et esse pus hôt (et passer l' aiwe, metans) u aler pus rade. <I>I vont, i rotnut '''a''' schaesses.</I> <I>Les efants s' amuzèt voltî a roter avou des schaesses </I>([[R. Hostin]]). <I>Les bierdjîs do Payis d' Nameur estént montés so des schaesses</I> ([[E. Dethier]]). <I>On s' atindeut tertos a vir les grossès aiwes; Come on les a sovint, on-z est acostumé; On court didins a schaesses, on è reye d' astampé</I> ([[L. Bernus]]). <I>Des omes so des hôtès schaesses rotnut dins l' aiwe; end a onk k' a èn efant so s' dos</I> ([[H. Petrez]]). <I>Et les djoûs si dxhombrît; leus djambes estént des schaesses</I> ([[A. Lovegnée]]). <I>Dji m' a siervou do walon come d' ene haminde po monter so mes schaesses, po m' mete e valeur et fé djåzer d' mi</I> ([[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. échasse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse monté so des schaesses:</FONT> aveur des longuès djambes. <B>2.</B> longue djambe. <I>I n' tént nén so ses schaesses </I>([[ramexhné pa A. Carlier et W. Bal]]). <I>Il a des schaesses: il a l' air d' on lôlô </I>([[J. Coppens]]). <I>Il a des fameusès schaesses </I>([[J. Wisimus]]). On dit eto: [[Motî:cråwe|cråwe]], [[Motî:sikeye|sikeye]]. <span lang=fr>F. guibole.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Avou tes longuès schaesses et tes pîs come des samwinnes:</FONT> dijhêye a on grand [[Motî:londjin|londjin]]. Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"skakja"</span> (<span lang=nl>Ny. schaats</span> patin). [[Imådje:Lessive_rowe_schaessiis.jpg|thumb|Rowe des Schaessîs a [[Lessive]]]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaessî 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschaessî 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:schaesseu|schaesseu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Rowe des schaessîs:</FONT> rowe di [[Motî:Lessive|Lessive]] <B>2.</B> sôre d' oujhea avou des pates come des schaesses. <span lang=fr>F. échassier.</span> Parintêye : * [[Motî:schaessî 1|schaessî (viebe), schasseu]] * [[Motî:schaester|schaester]] ---- * [[schaesses|Dipus d' racsegnes so les schaesses et les schaesseus]] * [[schaessîs|Dipus d' racsegnes so les schaessîs (oujheas)]] 14594 34754 2005-07-12T19:34:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djéndjole]] 14595 57282 2006-05-18T15:53:05Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:schaessî 1|schaessî 1]] (viebe, aler a schaesse) * [[Motî:schaessî 2|schaessî 2]] (o.n., li ci ki va a schaesses, di s' mestî) 14596 34759 2005-07-12T20:04:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaesse]] 14597 34760 2005-07-12T20:04:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaesse]] 14598 34761 2005-07-12T20:04:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaesse]] 14599 57290 2006-05-18T16:18:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaester</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:schaessî 1|schaessî]] (roter avou des schaesses). 14600 34773 2005-07-12T21:21:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorfa</B></FONT> [o.n.] baston k' on mete so li spale et ki sotént ene tchedje metowe so l' ôte sipale. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Bon Diu n' avoye måy li [[Motî:fa 1|fa°]] sins l' sorfa.</FONT> Etimolodjeye: bodje "fa 1", betchete sor- (metou o dzo do fa). 14601 34777 2005-07-12T21:27:15Z Pablo 5 Chiny-sur-Semois displaecî viè Tchini: no walon #redirect [[Tchini]] 14602 44637 2005-11-14T23:53:51Z Pablo 5 sol mape {{djermon viyaedje}} '''Tchini''' (fr: ''Chiny'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Tchini|intité]]. * Limero del posse: '''6810''' (vî limero '''6822''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi 8''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_44_17_N_05_20_25_E_region:BE|49°44'N - 5°20'E}} Tchini est al frontire inte l' [[Årdene]] eyet l' [[Gåme]], raiwé pa [[Smwès]]. 14603 34784 2005-07-12T22:04:16Z Pablo 5 '''Les Bûles''' (fr: ''Les Bulles'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchini]]. * Dimorants: ''les Bûlots'' * Limero del posse: '''6811''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi 11''' Les Bûles est ont ptit viyaedje el [[Gåme]], dins l' vå di [[Smwès]], a l' inglêye ki l' [[Viere]] fwait tot s' î agolinant. Li no do viyaedje a deus [[rediveus etimolodjeye|rediveusès etimolodjeyes]]: * soeye-t i do viebe roman "broûler", cåze do [[grand feu]] ki s' fwait tins do cwarmea. * soeye-t i do bodje tîxhon "bûr" (''burias'': plaece wice k' on dmeure) Li scrijhaedje ''Les Bulles'' est eployî dispoy 1340. == Istwere == On cåze dedja des Bûles å [[13inme sieke]], avou des tecses ki cåzè do vicaedje e viyaedje. E [[1340]], les Bûles c' est ene franke signorreye; e [[1673]] elle est metowe avou l' baroneye di [[Djamogne]]. [[en:Les Bulles]] 14604 44957 2005-11-17T16:58:44Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Cheuchi''' (fr: ''Suxy'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchini]]. * Limero del posse: '''6812''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 74''' 14605 44953 2005-11-17T16:55:39Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Djamogne''' (fr: ''Jamoigne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchini]]. * Limero del posse: '''6810''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi 10''' 14606 44958 2005-11-17T16:58:45Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Ijé''' (fr: ''Izel'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchini]]. * Limero del posse: '''6810''' (vî limero '''6808''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi 9''' 14607 44966 2005-11-17T17:05:48Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Terme''' (fr: ''Termes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchini]]. * Limero del posse: '''6813''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi 22''' 14608 44954 2005-11-17T16:56:40Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Bietris''' (so plaece ''Bèrtrè'', fr: ''Bertrix'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Bietris|intité]]. * Limero del posse: '''6800''' (vî limero '''6880''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 44''' 14609 34794 2005-07-12T23:18:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cropi]] 14610 34795 2005-07-12T23:18:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cropi]] 14611 34796 2005-07-12T23:18:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cropi]] 14612 34797 2005-07-12T23:19:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cropi]] 14613 34798 2005-07-12T23:19:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cropi]] 14614 47575 2005-12-16T23:17:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropi</B></FONT> ([[Codjowaedje minti|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> dimorer el minme plaece, tot djåzant d' ene aiwe. <I>C' est d' l' aiwe ki crope la dispu cwand ?</I> <span lang=fr>F. stagner, croupir.</span> <B>2.</B> dimorer lontins el minme plaece, tot djåzant d' ene djin. <I>I va co vni cropi vaici tote li shijhe.</I> <I>Vola ene eure ki ns cropans a l' rawårder</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. croupir, s'éterniser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cropi (evoye):</FONT> [[Motî:tårdjî|tårdjî]] evoye, èn nén rivni raddimint e s' måjhone. <I>Wice a-t i cropi ?</I> <span lang=fr>F. tarder, s'attarder, traîner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' crope nén so ses oûs:</FONT> i n' dimeure nén a rén. <span lang=fr>F. actif, laborieux, agissant, ne s'endort pas sur ses lauriers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cropi so ses cindes:</FONT> esse [[Motî:nawe|nawe]]. Loukîz a: [[Motî:crope-ezès-cindes|crope-ezès-cindes]]. <span lang=fr>F. fainéanter, paresser.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) dimorer e s' måjhone, el coulêye, sins rén fé.</I> <span lang=fr>F. croupir, s'encroûter, se scléroser, végéter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cropi e s' cou:</FONT> dimorer e cou do feu. <B>4.</B> dimorer dins les minmes mousmints. <I>I crope el minme tchimijhe des moes å long</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. croupir, moisir.</span> <B>5.</B> [[Motî:djômyî|djômyî]] (tot djåzant do feu). <span lang=fr>F. couver.</span> <B>6.</B> bodjî tot ridant so tere. <span lang=fr>F. ramper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cropi</FONT>, cropë, crôpi, croupi, cropu, croupu</span>. Etimolodjeye: [[vî lussimbordjwès]] <span lang=lb-alt>"kruppa"</span> (croupe do tchvå). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "cropi". <span lang=fr>F. croupissement, attente.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cropaedje el måjhone:</FONT> dimorance fofer e s' måjhone. <span lang=fr>F. sédentarité.</span> <B>2.</B> plaece k' on-z î cropit (k' on ratind). <span lang=fr>F. salle d'attente.</span> <B>3.</B> ancyinne taeye k' on payive po-z aveur li droet di håyner ses martchandeyes so ene fôre, on martchî. <span lang=fr>F. taxe d'étalage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropante</B></FONT> [addj., purade padvant] ki cropit (ki doime, ki n' court nén), tot djåzant d' ene aiwe. <span lang=fr>F. stagnant, croupissant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cropante aiwe:</FONT> [[Motî:basse 2|basse]]. <I>On bwès k' a dmoré el cropante aiwe est tot essoncné </I>([[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. mare.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> (cropeu d' coulêye) li ci (cene) ki crope e s' måjhone. Loukîz a: [[Motî:crope-el-coulêye|crope-el-coulêye]]. <span lang=fr>F. casanier.</span> <B>2.</B> li ci ki n' vout nén ndaler d' on cåbaret, d' ene shijhe, d' on posse administratif, evnd. <I>"Li cropeu", c' est l' tite del novele da J.M. Masset: c' est onk ki n' vout nén-z eraler coûtchî li dierinne shijhe do cwarmea d' Måmdey.</I> <span lang=fr>F. pilier de café, employé inamovible.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropet</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] onk ki n' est nén foirt grand. <span lang=fr>F. nain.</span> <B>II.</B> [n.dj.] [[Motî:sobricot|no sobricot]]. <I>Amon l' Cropet, li fi då Cropet.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [sovint pluriyal] sôre di feve ki n' crexhe waire. On dit eto: [[Motî:ninte|ninte]], [[Motî:bassete|bassete]], [[Motî:covete|covete]], [[Motî:covresse|covresse]]. <span lang=fr>F. haricot nain.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">a cropete</FONT> [advierbire] ascropou. Loukîz a: [[Motî:ascwati|ascwati]]. <I>On ridéve sol nive a cropete.</I> <span lang=fr>F. à croupetons.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete a cropete:</FONT> si baxhî, cåzu ascropou. <I>Les passîs s' metnut a cropete po ratinde el bale</I> ([[A. Balle]]). On dit eto: [[Motî:crocrope|a crocrope]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket d' bwès ki broûle. Loukîz a: [[Motî:wåmea|wåmea]]. <span lang=fr>F. tison enflammé.</span> <B>2.</B> sôre di plante ki rexhe dilé les fontinnes. <span lang=fr>F. cresson.</span> Parintêye : * [[Motî:ascropi|ascropi]] * [[Motî:cropiner|cropiner]] * [[Motî:cropter|cropter]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:crocrope|crocrope]] * [[Motî:crope-ezès-cindes|crope-ezès-cindes]] * [[Motî:crope-el-coulêye|crope-el-coulêye]] * [[Motî:cropetere|cropetere]] * [[Motî:cropecinde|cropecinde]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:cropixhmint|cropixhmint]] * [[Motî:croupe|croupe, croupî, croupire, croupion]] ---- * [[cropetes (nintes)|Dipus d' racsegnes so les cropetes (feves)]]. * [[cropon des fontinnes|Dipus d' racsegnes sol cropon des fontinnes]]. * [[Jean-Marie Masset|"Li cropeu", c' est l' tite d' on ptit roman da Djhan-Mareye Masset]]. * [[fås amisse|Li viebe "cropi" e walon n' est nén del minme troke di codjowaedje kel viebe "croupir" e francès]]. 14615 34810 2005-07-12T23:35:07Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''djantî''' :djantî [G205] (sinse 6) == Etimolodjeye == ni vént nén d' on parey å francès ''chantier'', mins di djante ([[rediveuse etimolodjeye]]). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di djulete 2005 a 23:35 (UTC) 14616 34812 2005-07-12T23:38:49Z Pablo 5 Motî:dislener displaecî viè Motî:dislinner: rifondaedje sol bodje "linne" #redirect [[Motî:dislinner]] 14617 34814 2005-07-12T23:38:49Z Pablo 5 Copene:Motî:dislener displaecî viè Copene:Motî:dislinner: rifondaedje sol bodje "linne" #redirect [[Copene:Motî:dislinner]] 14618 34824 2005-07-13T08:12:53Z Waelsch 79 Les 2 mots «balter», d'ewou çk'i vegnnut? C'est «bal(o)ter» motoit? Sino, gn a t i sacwè avou l'mot roumin "baltã" («basse»)?[[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 13 di djulete 2005 a 08:12 (UTC) 14619 34864 2005-07-13T21:18:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>daguet 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grosse sipesse noere matire k' on mete so les bateas po ls ahouwer, so les voyes, evnd. <I>Fabrikez vs on batea avou do bwès d' sapén; vos î måjhnêyroz toplin des tchambes; adon, i vos l' fårè covri avou do daguet, å dvins come å dfoû</I> (li [[Djeneze]], ratournêye pa [[L. Hendschel]]). Loukîz a: [[Motî:tårmak|tårmak]]. <span lang=fr>F. goudron.</span> <B>2.</B> [[Motî:tamblete|tamblete]]. <span lang=fr>F. bâton de réglisse.</span> Parintêye : * [[Motî:edagler|edagler, edagner]]. * [[Motî:redagler|redagler]]. Omonimeye : * [[Motî:daguet 2|daguet]] (o.n., djonne cier) ---- * [[daguet|Pondants et djondants]]. 14620 34829 2005-07-13T10:52:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Djeneze]] 14621 34865 2005-07-13T21:20:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>daguet 2</B></FONT> [o.n.] djonne [[Motî:cier|cier]]. <I>Cwand l' daguet a yeu stî tapé la-hôt, dji nos avans leyî toumer, tot dshoflés, a mitan drenés, dins les yebes bén frisses, po rprinde alinne</I> ([[G. Pècheur]]). Omonimeye: * [[Motî:daguet 1|daguet]] (o.n.; noere sipesse matire) ---- [[cier et bixhe|Dipus d' racsegnes so les ciers et bixhes]]. 14622 34874 2005-07-14T13:51:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>edagler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>edagner</B></FONT> (prononcî -dag'n-) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> covri (ene voye, on batea) avou do daguet. <I>Po-z î ariver, ene bele pitite edaglêye voye</I> ([[C. Denis]]) <span lang=fr>F. goudronner, macadamiser.</span> <B>2.</B> [[Motî:manni|manni]] avou do [[Motî:daguet|daguet]]. <span lang=fr>F. souiller avec du goudron.</span> <B>3.</B> [[Motî:manni|manni]] avou ene sacwè ki plake (flates, evnd.). <span lang=fr>F. encrotter.</span> Parintêye : * [[Motî:redagler|redagler]]. 14623 34875 2005-07-14T13:52:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>redagler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] rimete do [[Motî:daguet|daguet]]. <I>I fåreut redagler l' pî do meur.</I> Loukîz a: [[Motî:ritårmaker|ritårmaker]]. 14624 34839 2005-07-13T11:04:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:taeyî]] 14625 34840 2005-07-13T11:04:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tåve]] 14626 34841 2005-07-13T11:05:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tåve]] 14627 34842 2005-07-13T11:05:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tåve]] 14628 58267 2006-05-25T15:59:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåve</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lådje plantche avou (troes ou) cwate pates, k' on magne dissu, u scrire, u ristinde, u fé ôte tchoi. <span lang=fr>F. table.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tåve di nute, tåve di sponte:</FONT> meube avou on plat dzeu, metou a costé do lét. <span lang=fr>F. table de chevet.</span> <B>2.</B> arindjmint di dnêyes (sovint des nombes) e lene eyet colones <I>li tåve des mopliyaedjes pa troes.</I> <B>3.</B> djivêye des bokets d' on live, sovint metowe al fén. <span lang=fr>F. table des matières.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>tabula</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåvlea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> grande (noere) plantche pindowe å meur, u dressêye so des pîs, po scrire dissu <I>Aloz å tåvlea, et mi scrire "on tchvå".</I> <span lang=fr>F. tableau.</span> <B>2.</B> arandjmints di dnêyes (sovint des nombes) pa lenes eyet colones <I>Vos pôriz mete ces nombes la en on tåvlea.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Tåvlea da Mendeleyev:</FONT> tåvlea di tos les elemints tchimikes. <B>3.</B> pinteure <I>On tåvlea da Patnî.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåvlete</B></FONT> [f.n.] plake di måbe metowe divant ene finiesse, so on djivå, evnd. <I>Li tåvlete del finiesse, del tchiminêye.</I> Loukîz a: [[Motî:cimådje|cimådje]]. <span lang=fr>F. tablette.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåvlêye</B></FONT> [f.n.] tos les djins ashids al minme tåve. <span lang=fr>F. tablée.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tåvleu</B></FONT> [o.n.] (mot d' éndjolisse) programe avou des lenes eyet des colones, po fé des cårculaedjes u po roister des bayeyes. <I>Metoz puvite ces dnêyes la so tåvleu Excel.</I> Etimolodjeye: riwalonijha do calcaedje do francès <span lang=fr>"tableur"</span>, 1997. Parintêye : * [[Motî:atåvler|atåvler]] * [[Motî:tåvlotêye|tåvlotêye]] Minme sourdant etimolodjike ki "tåvlete": * [[Motî:tamblete|tamblete]]. ---- * [[tåvleu|Dipus d' racsegnes so les tåvleus]] * [[Tåvlea periodike des elemints|Dipus d' racsegnes so Tåvlea da Mendeleyev]] 14629 37796 2005-08-12T21:54:45Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tamblete</B></FONT> [f.n.] (v.m.) baston d' [[Motî:regolisse|regolisse]] (ancyinne soucråde). <I>Nos suçéns del tamblete.</I> <I>Dinez mu on baston d' tamblete.</I> <I>Fijhoz nos do djus avou del noere tamblete.</I> <I>Dji vs frè do calitche avou del tamblete.</I> On djheut eto: baston d' djus, [[Motî:calitche|calitche]], [[Motî:djus|djus]], [[Motî:djumasse|djumasse]], [[Motî:daguet|daguet]], [[Motî:kekè|kekè]]. <span lang=fr>F. bâton de réglisse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' a nén edvinté l' noere tamblete:</FONT> i n' est nén foirt sûti. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"pas inventé le fil à couper le beurre"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tamblete so cwåte</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tamblete e cwåte:</FONT> ancyinne bouboune, fwaite avou do souke fondou so on cwårdjeu, k' on-z aveut rilevé les boirds. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>tablette</span>. Minme tcherpinte di mot, e walon : * [[Motî:tåvlete|tåvlete]]. ---- * [[regolisse|Dipus d' racsegnes sol tamblete]]. 14630 34845 2005-07-13T11:07:42Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : tamblète [C1, O0, O2, O3, O4], tanblète [C8]. 14631 44296 2005-11-11T03:10:02Z Pablo 5 leyminme -> leye-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>tårmak</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:daguet|daguet]] k' on mete so les voyes. <span lang=fr>F. goudron, macadam, asphalte, bitume.</span> <B>2.</B> li voye (avou do tårmak) leye-minme. <I>Gn a ene rowe ki cwite li tårmak et ki broke djus dins l' fossé.</I> Etimolodjeye: måke di fabrike, Tarmacadam, (macadam di daguet) divnou on cmon no. Parintêye : * [[Motî:tårmaker|tårmaker]] * [[Motî:ritårmaker|ritårmaker]] ---- * [[edaglaedje des voyes|Dipus d' racsegnes sol tårmacaedje des voyes]]. * [[måke di fabrike divnowe on cmon no]]. 14632 34851 2005-07-13T11:14:02Z Lucyin 16 Tcheke (manoye) displaecî viè Tcheke (di banke) #redirect [[Tcheke (di banke)]] 14633 40309 2005-09-22T10:40:04Z YurikBot 105 robot Retire: en {{djermon}} [[categoreye:economeye]] Li '''souwaedje des credits''', c' est ene estance economike, cwand les bankes ni sont waire tchôdes po pruster des cwårs. 14634 48595 2006-01-03T12:14:00Z Lucyin 16 [[categoreye:bastimints]] [[categoreye:decoråcion]] On '''feu e l' aisse''', c' est on feu ki s' fwait dins ene grande lådje [[tchiminêye]], sins [[stouve]]. Les schenes sont metowes so des ahesses k' on lome [[cropecinde]]s. Li tcholeur pout esse revoyeye dins l' tchambe metowe padrî li tchminêye (li bele plaece), pal voye d' ene [[take]]. Divinltins, on cujheut e feu e l'aisse, tot pindant les tchôdrons avou l' amagnî a cure après on crama. Ådzeu do feu e l' aisse, gn av' li djivå, avou on rabat di tchminêye ki pindeut après. == Ahesses d' on feu e l' aisse == [[Imådje:fiers_di_murea.jpg|thumb|fiers di murea (nén metous sol murea)]] Astok do feu a l' aisse, gn aveut tofer les '''fiers di murea''' * l' [[Motî:ecnêye|ecnêye]] * li [[Motî:trait-feu|trait-feu]] * li [[Motî:graweye|graweye]] * ene [[Motî:schovlete|schovlete]] Pus vî, gn aveut cobén ene [[Motî:damjhele|damjhele]] : c' est ene usteye di fier ki s' agritchive å crama; li boket do dzeu agritchî å crama, did la deus bresses ki dschindèt, et å dzo on boket d' coûtchî kelzès radjond, å mitan do boket d' coûtchî i gn a-st on rond (di coûtchî eto). 14635 34855 2005-07-13T11:17:12Z Lucyin 16 [[decoråcion]] 14636 34858 2005-07-13T12:12:10Z Waelsch 79 Romantche displaecî viè Roumantche: 1. I dijhnut «rUmantche»; 2. come «roumin». #redirect [[Roumantche]] 14637 34860 2005-07-13T12:12:10Z Waelsch 79 Copene:Romantche displaecî viè Copene:Roumantche: 1. I dijhnut «rUmantche»; 2. come «roumin». #redirect [[Copene:Roumantche]] 14638 60160 2006-06-10T21:40:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nrm:Roumain]] {{djermon linwince}} [[Categoreye:Lingaedjes]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; roman-levantrece &gt; '''roumin''' ---- Li '''roumin''' est on lingaedje indo-uropeyin, italike levantrece. Si vijhén li pus près esteut l' [[dalmate]]. Ouy ses vijhéns li pus près sont l' [[itålyin]] et l' [[roumantche]]. Djeyograficmint, li roumin est ene [[iye]] latene divins ene grande basse eslåve. Il est cåzé (yet lingaedje oficir) el [[Roumaneye]] eyet el [[Moldaveye]] (wice k' on l' lome ossu "moldåve"). Côde [[ISO 639|ISO]]: '''ro''' == Sicrijhaedje == Li scrijhaedje do roumin eploye l' [[alfabet latén]], avou come letes sipeciåles: '''â, î, ă, ş, ţ''' (a-tchapea, i-tchapea, a-breve, s-[[cedile]] eyet t-cedile). Dins l' Moldaveye on l' sicrijheut dins l' tins (et co des djins asteure) avou l' [[alfabet cirilike]]. == Egzimpes == ===egzimpe di tecse=== * e roumin: Toate fiinţele umane se nasc libere şi egale în demnitate şi în drepturi. Ele înzestraţe cu raţiune şi conştiinţă şi trebuie să se comporte unii faţă de altele în spiritul fraternităţii. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) === comparåjhon walon/roumin === Vola on tåvlea avou des mots e roumin et walon, ki voulnut dire li minme sacwè, et k' ont l' minme bodje etimolodjike. {| BORDER=1 BORDERCOLOR="#000000" CELLPADDING=4 CELLSPACING=0 |+ | '''Roumin''' || '''Walon''' || '''Pronoçaedje malåjhey''' |- | Afară, fără || foû || |- | Apropia (tr./refl.) || Aprepyî || |- | Apuca || Apicî || |- | Apă || Aiwe || |- | Ara || Aroyî || |- | Aşeza (a se~) || Ashîr (s’~) || Achéza |- | Asculta || Aschoûter, schoûter || |- | August || Awousse || |- | Auzi || Ôre || Awouziy |- | Azi || Ouy || |- | Băiat || Valet || Beuyatt |- | Bucată || Boket || |- | Buşi || Bouxhî || Bouchî |- | cădea || tchaire || keudea |- | Capăt || Copete, cawete || |- | Căpăţână || Capotene || Keupeutzane |- | Cartof || Cartouxhe || |- | Cârcă || Kedje || |- | Cer || Cir || |- | Cere || Cweri || |- | Cina, recina || Riciner || |- | Cingătoare || Cingue || |- | Coc, colac || Couniou || |- | Creşte || Crexhe || Crechté, crechtché |- | Creştin || crustin || |- | Croampă, colompiră || Crompire || crwampe/cråmpe |- | Cunoaşte || Conexhe, kinoxhe || |- | Desculţ || Dischås || |- | Despărţi || Dispårti || |- | Desfăş(ur)a || Disfaxhî || |- | Fag || Få, faw || |- | Faşă || Faxhe || Fach |- | Fleciui || Flaxhî || |- | Florii || Floreye Påke || |- | Freca || Froyî, froxhî || |- | Găleată || Golete || |- | Ieşi, reieşi || Rexhe || |- | Învia || Raviker || |- | Jos || Djus || |- | Lapte || Laecea || |- | Laţ || Laxhe || |- | Lemn || Legne || |- | Limbă || Linwe || |- | Măr || Melêye || |- | Merinde || Marinde || |- | Miere || Mira || |- | Mulge || Mode || |- | Mult || Mo || |- | Neauă || Nive || |- | Nouăzeci || Nonante || |- | Nucă || Nokete || |- | Optzeci || Ûtante || |- | Pană || Pene || |- | Paşnic || Påjhire, påjhûle || |- | Paşte (vb.) || Paxhe || |- | Plop || Plope || |- | Prânzâdă || Prandjlaedje || |- | Rămâne || Ramani, rimane || |- | Rămăşiţă || Rimanants || |- | Răspândi || Rispåde || |- | Şaptezeci || Septante || |- | Scăpa (tr.) || Schaper || |- | Scăpa (intr.) || Schiper || |- | Scărpina, scobi || Schaver || |- | Scaun || Schame || |- | Scoate || Saetchî || |- | Scoarţă || Schoice || |- | Scorni || Schoirni || |- | Scutura || Scheure || |- | Şezătoare || Shijhe || |- | Sigur || S(i)gur || |- | Staul || Ståve || |- | Stoarce || Stoide || |- | Taşcă, geantă || Taxhe || |- | Timpuriu || Timprou || |- | Usuca || Souwer || |- | Uşă || Ouxh || Ouch |- | Viespe || Wesse || |} Vocial on paralele etur sacwants viersets do live del [[Djeneze]]. ''Djeneze'' / Facere, c. 41, v. 26<br> :''Les setès belès vatches riprezintèt setès anêyes. Et les setès påtes riprezintèt setès anêyes eto: ci n' est k' on sondje, todi l' minme.'' :Cele şapte vaci frumoase înseamnă şapte ani.; Iar cele şapte spice frumoase înseamnă şapte ani de asemenea; nu e decât un vis, acelaşi. c. 41, v. 27<br> :''Adon, les set laidès mwinrès vatches ki montèt riprezintèt setès anêyes, tot come les setès grêyès påtes, broûlêyes på vint do levant: c'&nbsp;est k'&nbsp;i gn årè setès anêyes di pômagne.'' :Apoi, cele şapte vaci urîte şi slabe, care urcau, înseamnă şapte ani; ca şi cele şapte spice, arse de vîntul de răsărit&nbsp;: înseamnă că vor fi şapte ani de foamete. c. 42, v. 19<br> :''«...Si vos djhoz l'&nbsp;vraiy, k'&nbsp;onk di vos ôtes dimeure egayolé chal. Les ôtes end iront avou l'&nbsp;grin k'&nbsp;il ont dandjî po leus familes.'' :«...De ziceţi adevărul, unul dintre voi rămâne întemniţat aici. Ceilalţi vor merge cu grâul; au nevoie pentru familiile lor. c. 42, v. 20<br> :''Vos nos ramoennroz vosse pus djonne fré: insi, nos sårans k'&nbsp;vos avoz dit l'&nbsp;veur, et vos n'&nbsp;môrroz nén.» Et i fjhît come il aveut stî convnou.'' :Îl veţi aduce pe fratele vostru cel mai mic, aşa vom şti dacă aţi spus adevărul, şi nu veţi muri. » c. 42, v. 21<br> :''I s'&nbsp;dijhént inte di zels: «Po dire li vraiy, nos rpayans asteure çou k'&nbsp;nos avans fwait a nosse fré. Nos avans veyou come si åme esteut disbåtcheye cwand c'&nbsp;est k'&nbsp;i nos dmandéve di s'&nbsp;fé må d'&nbsp;lu et nos n'&nbsp;avans nén schoûté. Cisse disbåtche la, vola k'&nbsp;ele nos rvént, asteure.»'' :Ziceau însă unii către alţii : « Cu adevărat suntem pedepsiţi pentru ceea ce am făcut împotriva fratelui nostru. Noi am văzut cum era de zbuciumat sufletului lui când se ruga, şi nu ne-a fost milă de el şi nu l-am ascultat. Zbuciumul acela, iată ce vine peste noi, acum. » [[af:Roemeens]] [[ang:Rōmānisc sprǣc]] [[ar:لغة رومانية]] [[ast:Rumanu]] [[bg:Румънски език]] [[ca:Romanès]] [[cs:Rumunština]] [[da:Rumænsk (sprog)]] [[de:Rumänische Sprache]] [[el:Ρουμανική γλώσσα]] [[en:Romanian language]] [[eo:Rumana lingvo]] [[es:Idioma rumano]] [[et:Rumeenia keel]] [[eu:Errumaniera]] [[fi:Romanian kieli]] [[fr:Roumain]] [[ga:Rómáinis]] [[gl:Lingua romanesa]] [[he:רומנית]] [[hr:Rumunjski jezik]] [[hu:Román nyelv]] [[ia:Romaniano]] [[id:Bahasa Rumania]] [[it:Lingua rumena]] [[ja:ルーマニア語]] [[ka:რუმინული ენა]] [[ko:루마니아어]] [[kw:Roumanek]] [[la:Lingua Dacoromanica]] [[li:Roemeens]] [[lt:Rumunų kalba]] [[lv:Rumāņu valoda]] [[mk:Романски јазик]] [[nds:Rumäänsche Spraak]] [[nl:Roemeens]] [[nn:Rumensk språk]] [[no:Rumensk språk]] [[nrm:Roumain]] [[pl:Język rumuński]] [[pt:Língua romena]] [[rm:Lingua rumena]] [[ro:Limba română]] [[ru:Румынский язык]] [[sc:Limba romuna]] [[simple:Romanian language]] [[sq:Gjuha Rumune]] [[sr:Румунски језик]] [[sv:Rumänska]] [[th:ภาษาโรมาเนีย]] [[tr:Rumence]] [[uk:Румунська мова]] [[zh:羅馬尼亞語]] [[zh-min-nan:România-gí]] 14639 34866 2005-07-13T21:20:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:daguet]] 14642 34900 2005-07-15T00:38:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 14643 34901 2005-07-15T00:38:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipepyî]] 14644 40451 2005-09-23T10:10:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-eus, -euse 2</B></FONT> [cawete] disfondowe del cawete [[Motî:-oes|-oes]], dins sacwants mots ki deus disfondowes, leus sinses ont erînaivyî: [[Motî:lidjeus|Lidjeus]] (dilé [[Motî:lidjwès|Lidjwès]]), [[Motî:ådneus|Ådneus]] (dilé [[Motî:årdinwès|Årdinwès]]). Omonimeye: * [[Motî:-eus 1|-eus, -euse]] (cawete fijhant des addjectifs) 14645 34907 2005-07-15T00:46:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Årdene]] 14646 65541 2006-06-29T22:10:14Z Lucyin 16 /* Tuzance walone */ {{djermon viyaedje}} '''Djanmioû''' (fr: ''Jamioulx''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Han-Nålene]]. * Limero del posse: '''6120''' (vî limero '''6101''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Th 24''' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Djanmioû == * [[taesson (toponimeye)|Li Taesnire]] (la-minme: ''Li tasnêre'') == Tuzance walone == * L' accint walon d' Djanmioû a stî studyî pa [[Willy Bal]] divins s' teze ''Lexique du parler de Jamioulx'' (motlî do pårler d' Djanmioû), eplaideye dins les ''Mémoires de la Commission Royale de toponymie et de dialectologie'', 5, 1949 (rahouca "O1" dins l' [[djivêye des motîs do walon]]). * L' [[oyon mw / m]] î est mw :''mwésse'', ''jamwés'' ([[Motî:mwaisse|mwaisse]], [[Motî:djamåy|djamåy]]) 14647 44956 2005-11-17T16:56:58Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Marbwê''' (fr: ''Marbaix'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Han-Nålene]]. * Limero del posse: '''6120''' (vî limero '''6914''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Th 33''' 14648 38363 2005-08-22T19:54:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etike 1</B></FONT> [addj.] [[Motî:maigue|maigue]] come on clå. Omonimeye: * [[Motî:etike 2|etike]] (f.n.; valeur moråle) 14649 34929 2005-07-15T01:36:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchinisse]] 14650 34930 2005-07-15T01:36:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchinisse]] 14651 36736 2005-08-01T19:36:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinisse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè ki n' sieve a rén. <I>Après, i sont capåbes di nos tchôkî des tchirlikes k' on lome pairmetes po nos fé payî tos les noveas tchinisses k' il åront metous so les voyes.</I> (C. Massaux). <I>Djel doe co aveur dins on ridant ås tchinisses; dji l' a wårdé po l' sovnance</I> (J. Schoovaerts). <I>Ses djins rindît å Djåcob tos les diès des etrindjîs k' il avént, et co les aneas k' il avént d' pindous a leus orayes; li Djåcob etera tos les tchinisses å pî do tchinne dilé Sichem</I> (Li Bibe, rat. pa L. Hendschel). rl a: [[Motî:viyreye|viyreye]], [[Motî:rahisse|rahisse]]. <span lang=fr>F. bibelot, vieillerie, pacotille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî tchinisse:</FONT> <I>a)</I> vî cayet. <I>b)</I> abwesson des Walons do Wisconsin, fwaite tot maxhant do [[Motî:wiski|wiski]], do djus d' ceréjhe, ene ou deus yebes ki dinnut del boune gosse, on blanc spå, et des bokets d' glaece. rl a: [[Motî:viye façon|viye façon]]. <B>2.</B> usteye ki n' va nén. <I>Sacré nodidju d' tchinisse&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:troyreye|troyreye]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>foutu engin</span>". <B>3.</B> sacwè ki n' est nén bon, ki fwait do toirt. <I>Eco on tchinisse ki les grands coboys ås coûtès idêyes rispårdèt totavå l' daegn, avou leus Macdos et leu noere abwesson d' apoticåre&nbsp;!</I> (J.P. Dumont). <I>Les araedjîs avou leu påye, K' i lomèt d' Fexhe et ki l' diale åye, Cisse påye ki dji lome on tchinisse Di chagrin m' a fwait vni l' djaenisse&nbsp;!</I> (Marian de Saint-Antoine). rl a: [[Motî:troyreye|troyreye]], [[Motî:salopreye|salopreye]]. <span lang=fr>F. saloperie, nuisance, merde, poisse, calamité.</span> <B>4.</B> [[Motî:disdut|disdut]]. <I>Et nos piede, nos dispårpiyî, sins cåtes ni ôres; ké tchinisse&nbsp;!</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. désordre, anarchie, chaos.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé on tchinisse:</FONT> fé do disdut. <I>Li "xh" a fwait on tchinisse emey les waloneus, co pé k' on rnåd å mitan d' ene poytreye</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. raffut, potin, tapage, vacarme, scandale.</span> <B>5.</B> tote pitite sacwè; tot court moumint. <I>Vos les chal rivnous, les condjîs&nbsp;! nén des tchinisses come les cis k' on-z a-st avou chal et la d' tinzintins. Nonna&nbsp;! Des condjîs podbon&nbsp;!</I> (P.H. Thomsin). <I>On-z esteut-st ashious so des ptits tchinisses di bancs, k' estént tot bas, et les djnos vos rmontént disk' å stoumak</I> (H. Forir). <I>I n' leyént ki les ramis: ptitès coxhetes et tchinisses ki dvént siervi pus tård</I> (S. Fontaine). rl a: [[Motî:tchikete|tchikete]]. <span lang=fr>F. débris, miete, avorton, bribe, fragment.</span> <B>6.</B> sacwè. <I>Dj' a dvou sinte mi tchmin, e fjhant bén atincion di n' mi nén ramoyî en arocant so on tchinisse; pinsez bén, l' brut k' ça freut padzeu l' martchî&nbsp;!</I> (J.F. Brackman). <I>C' esteut li mwaisse di scole ki pormoennéve les efants; elzî esplikéve des tchinisses k' i roveyrént</I> (R. Dedoyart). rl a: [[Motî:cayet|cayet]], [[Motî:åk|åk]]. <span lang=fr>F. chose, objet, truc.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchinis'</FONT>, tchënës'</span>. Etimolodjeye: bodje "tchén", cawete -isse (sacwè boune po les tchéns). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinisreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinistreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> vî tchinisse (viye sacwè ki n' sieve a rén). <B>2.</B> biesse codujhance. <I>On-z a todi fwait des noveatés, dins les siekes k' ont shuvou l' Moyinådje, mågré les tchinistreyes di gueres ki n' finixhént nén</I> (A. Howaert). <span lang=fr>F. connerie, bêtise, ineptie, foutaise.</span> 14652 36229 2005-07-30T14:31:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchén]] 14653 34973 2005-07-15T17:05:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sovronde</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:paene|paene]] do toet (pårteye do toet ki vént foû des meurs). <I>Dizo les sovrondes, djinteyès arondes, Fijhoz vos amours påjhirmint, sins tapaedje, Po k' i nos vegne ses spitants ptits djonnes Dins èn an, bén seur, so l' difén d' avri</I> ([[H. Lerutte]]).<span lang=fr>F. auvent.</span> <B>2.</B> plate [[Motî:viene|viene]] ki rashît sol meur, et kel tcherpinte est basteye disso. <I>Li sovronde, c' est l' bwès ki tént les meurs des deus costés</I> (ramexhné pa [[J.M. Pierret]]). <span lang=fr>F. panne sablière.</span> <B>3.</B> dins les gregnes: poutrele metowe sol meur do gurnî, et kel [[Motî:berôdî|berôdî]] et l' [[Motî:hourdi|hourdi]] rashidnut dsu. <B>4.</B> båre do toet d' on [[Motî:toetea|toetea]]. <I>Vs avîz la, metowes djondant s' ene l' ôte, ene céncwantinne di ptitès hobetes, tertos pareyes, avou leu blanc tchapistrea et des campigne-gaz agritchîs al sovronde ki loumént tote li plaece</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. tube métallique.</span> <B>5.</B> plate poutrele di fier, po les otos passer dso. <I>Pu l' otocår a rdemaré i il a monté come so des sovrondes di fier k' ont bardouxhî å passaedje des rowes</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. poutre métallique.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sovronde</FONT>, sovrande, souvronde, souvrande, sorande, soufronde, sèronde, sivronde, sivrande; Gm. civrante, servante</span>; [[scrîta|vî scrijha]]: <span lang=wa-scripta>soffrante (1734)</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>suggrunda</I></span>" (boket des plats toets ki vént fou do meur, po vudî l' aiwe di plouve evoye). ---- * [[tcherpinte|Dipus d' racsegnes so les les sovrondes del tcherpinte]]. * [[gregne|Dipus d' racsegnes so les sovrondes des gregnes]]. 14654 34938 2005-07-15T09:54:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henry Lerutte]] 14655 34939 2005-07-15T09:54:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Marie Pierret]] 14656 34940 2005-07-15T09:55:28Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : sovronde [S105, O1], sovrande [S105], souvronde [S105, O2, O4], souvrande [S105], sorande [S105], soufronde [O4], sèronde [S5], sivronte [C8], sivrante [G150]. 14657 34966 2005-07-15T16:46:41Z Pablo 5 == etimolodjeye == :Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"tasche"</span> (minme sinse). Dji n'croe nén k'ça vénxhe do tîxhon. Pocwè? Si l' mot «taxhe» vénreut do tixhon, i sereut e roumantche "tascha" et e roumin "taşă". Li tîxhon et ses ptits frés ont cmincî a dner des mots a nos lingaedjes, cwand ddja li "sch" esteut pronocî come ouy. Mins li fwait k' e roumin & roumantche i gn a l'awete "sc", adon: #1 - fouxhe-t i kel mot vént do latén des djins, et k'ça a stî "tasca"; #2 - fouxhe-t i k'i gn a yeu e flamind on mot "tasche"/"tasg(h)e". [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 15 di djulete 2005 a 12:13 (UTC) En itålyin c' est '''tasca''' avou (plurial '''tasche'''); ça vénreut motoit bén do latén, ou do gayel k' a moussî dins la bas latén. Dji rsaetche li roye "etimolodjeye" pol moumint [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di djulete 2005 a 16:46 (UTC) 14658 34954 2005-07-15T16:09:06Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:mamite_al_grangrinne.jpg|thumb|mamite al grangrinne d' ene berbis : les djaenès fletches mostrèt l' aroymint inte les moitès tchås, k' ont divnou bleu violêyes, å dzo, et les co vicantès tchås, å dzeu]] Li '''mamite al grangrinne''', c' est ene maladeye des vatches et des berbis. C' est ene [[grangrinne]] do [[pés]], ki dvént tot bleu, avou ene roye ki pårtixh les moitès pårteyes do pés des plaeces ki sont co vicantes. Dins les 10 a 20 djoûs, les moirts bokets vont souwer evoye, et s' distatchî do pés. Li vatche u l' berbis k' a stî rascråwêye doet esse vindowe po touwer. Li må est cåzé pa ene [[bactreye]], l' [[ôristaf]] (''Staphylococcus aureus''). 14659 34951 2005-07-15T14:03:10Z Lucyin 16 mamite al grangrinne d' ene berbis : les djaenès fletches postrès l' aroymint inte les moitès tchås (k' on divnou bleu violêyes, å dzou, et les vicantès tchås (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} mamite al grangrinne d' ene berbis : les djaenès fletches postrès l' aroymint inte les moitès tchås (k' on divnou bleu violêyes, å dzou, et les vicantès tchås (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 14660 35094 2005-07-16T09:46:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>grangrin</B></FONT> [o.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>grangrinne</B></FONT> [f.n.] maladeye la k' des pårteyes do coir morèt, et dvèt esse côpêye evoye. <I>Cwand on l' a rtrové, elle esteut al moirt; li grangrin s' aveut metou el djambe.</I> <I>Li grand Dèdè aveu-st on pî rognî pal grangrinne</I> ([[E. Benoit]]). <I>Mins asteure, li vî tchinne sint l' moirt dins ses mimbes pal grangrinne</I> ([[J. Boucher]]). <span lang=fr>F. gangrène.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">grangrin.ne</FONT>, grongrin.ne, grangrène</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (avou on [[ristitchî R]]) do F. <span lang=fr>gangrène</span> (minme sinse), avou candjmint d' djinre, poy pus tård ricopiaedje do djinre do francès. ---- * [[grangrin|Dipus d' racsegnes sol grangrin]] 14661 34957 2005-07-15T16:11:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Boucher]] 14662 34958 2005-07-15T16:12:16Z Lucyin 16 Joseph Boucher (poitrait foû abondroets) Joseph Boucher (poitrait foû abondroets) 14663 34960 2005-07-15T16:14:11Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Boucher]] [[Imådje:boucher_joseph.jpg|150px|left|]] '''Joseph Boucher''', c' est on fjheu d' arimeas e walon do [[Roman Payis]]. Il a skepyî e 1917 a [[Torebåy]]. Il a moussî ås [[Såverdeas d' après Djodogne]] e 1987, et ås [[Relîs Namurwès]] e 1989. Di s' mestî, il a stî on moumint a l' estat, pu il a divnou mwaisse di scole a [[Inguezêye]]. Ene ramexhnêye di ses powinmes a stî publiyeye dins les [[Cayés Walons]]. Riprin dins les [[antolodjeyes do Roman Payis]] ("Nos campagnes" & "Vey voltî"). 14664 34971 2005-07-15T16:58:45Z Pablo 5 Motî:grangrinne displaecî viè Motî:grangrin #redirect [[Motî:grangrin]] 14665 34972 2005-07-15T17:00:53Z Pablo 5 ;grangrin: grangrin [E1, E34] ;grangrinne: grangrin.ne [E1] (diné come neyolodjisse), gangrêne [E34] 14666 35086 2005-07-16T01:40:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rognî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] magnî les tchås, tot cåzant d' on må. <I>Li grand Dedè aveut-st on pî rognî pal grangrinne</I> ([[E. Benoit]]). <span lang=fr>F. ronger, attaquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rognî</FONT>, rougner</span>. Etimolodjeye: viebe fwait so [[Motî:rogne 1|rogne]] (maladeye). 14667 50636 2006-02-20T23:57:08Z Lucyin 16 [[categoreye:sicrijheus e walon|Joelants]] [[Imådje:joelants.jpg|left|75px|]] '''Richard Joelants''', c' est on scrijheu e walon, k' a-st enondé li rvowe [[Intrez don]] avou [[François Nyns]]. E 2003, i scrît ene pîce [[Revolucion et consyince (teyåte)|"Revolucion et consyince"]] sol condicion des ovrîs. Li pîce fourit prezintêye å [[Pris Marcelle Martin]] e 2004, et-z enonder ene bate di dvize emey les waloneus, ki sacwants trovént l' metaedje el sinne trop "comunisse". == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/joelants.php Pådje da Ritchåd Joelants so l’ Aberteke] 14668 34989 2005-07-15T22:57:35Z Lucyin 16 Richard Joelants (2005) (poitrait saetch&icirc; pa L. Mahin) {{licince im&aring;djes Lucyin}} Richard Joelants (2005) (poitrait saetch&icirc; pa L. Mahin) {{licince im&aring;djes Lucyin}} 14669 35015 2005-07-15T23:39:00Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Osselet]] '''Joseph Osselet''', c' est l' ci k' a riscrît [[les Memweres d' on Namurwès sol vî Nameur]] a pårti des racontaedjes da Dziré Beaulieu. C' est l' prumî scrijheu di [[prôze nén racontrece]] e [[Payis d' Nameur]]. 14670 35038 2005-07-16T00:59:40Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedje walon]] 14671 35062 2005-07-16T01:18:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siteule]] 14672 35064 2005-07-16T01:22:00Z Pablo 5 Des vatches so ene siteule (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Des vatches so ene siteule (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 14673 35066 2005-07-16T01:24:06Z Pablo 5 [[Imådje:siteule.jpg|thumb|171px|Des vatches so ene siteule <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>siteule</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>steule</B></FONT> [f.n.] Çou ki dmeure cwand on a côpé les [[Motî:dinrêye|dinrêyes]]. <I>Dj' irans schavter li steule.</I> <I>Les bedots ont magnî les steules Disk' å dierin crawieus fistou</I> (L. Mahin). <I>Cwand l' tins årè splitchî vos steules Spoujhî vos grins, Sicrijhoz dire ki vs av' li tins long K' i m' fåt rivni</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. chaumes.</span> Omofones coinreces * [[Motî:sitoele|stoele]] (f.n.; ki lût dins l' cir del nute) 14674 56617 2006-05-14T01:13:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Гангрена]] [[Categoreye:årtisyince]] [[categoreye:medcene]] Li '''grangrin''' (on dit eto : '''grangrinne'''), c' est ene maladeye ki des pårteyes do coir morèt, et dvèt esse côpêye evoye. Gn a deus sôres di grangrins : les setchès grangrinnes et les frexhès grangrinnes. Inte di zeles, gn a les schoumeus grangrins. == Egzimpes di des setchès grangrinnes. == * Epweznaedje pås emileures do [[swele]], ki c' est les tocsenes des [[dints d' leu (do rgon)|dints d' leu]], ''Claviceps purpurea'', ([[ergotisse]]). * Setch grangrin pa stronnaedje d' on mimbe (trop foirt [[Motî:bråyler|bråylaedje]]). == Ezimpes di des frexhès grangrinnes == * [[mamite al grangrinne]] des vatches et des berbis (''Staphylococcus aureus''). == Ezimpes di schoumeus grangrins == * [[tcherbon des tchås]] des vatches (''Clostridium chauvoei''). * [[schoumeuse grangrinne des playes]] (''Clostridium septicum''). [[da:Koldbrand]] [[de:Gangrän]] [[en:Gangrene]] [[fi:Kuolio]] [[fr:Gangrène]] [[gd:Aillse]] [[he:נמק]] [[io:Gangreno]] [[it:Cancrena]] [[nl:Gangreen]] [[pt:Gangrena]] [[ru:Гангрена]] [[sv:Kallbrand]] [[tr:Gangren]] 14675 35104 2005-07-16T11:10:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:wå]] 14676 35105 2005-07-16T11:11:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:wå]] 14677 65372 2006-06-28T02:41:50Z Pablo 5 codjowaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>wå</B></FONT> [o.n.] pitite djåbe di do rgon, a pô près 25 cintimetes sipesse, ki sierveut a fé des toets di strin. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåmon</B></FONT> [o.n.] ptit wå k' on fwait blamer (metans po rosti l' pourcea). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåmire</B></FONT> [f.n.] pitite pôvriteuse måjhinete avou on toet di strin. On dit eto: [[Motî:hobet|hobet]]. Etimolodjeye: calcaedje del cawete do F. <span lang=fr>chaumière</span>, [[noûmot|1900]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåmea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> wåmon. <B>2.</B> [[Motî:djavea|djavea]] metou sol boird des toets di wås. <B>3.</B> [[Motî:håre|håre]] di strin po loyî l' [[Motî:vegne|vegne]] ås [[Motî:passea|passeas]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåmyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> covri on toet avou des wås. <B>2.</B> rascovri d' ene coûtche di [[Motî:strin|strin]]. Parintêye : * [[Motî:wåmer|wåmer]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:pî-wå|pî-wå]] ---- * [[wå|Dipus d' racsegnes so les wås]]. 14678 35125 2005-07-16T14:20:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pî-wå</B></FONT> [o.n.] prumî wå k' esteut metou tot ådzo do toet. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] no [[Motî:pî|pî]] + no [[Motî:wå|wå]], wå metou å pî do toet. ---- * [[toet di strin|Dipus d' racsegnes so les toets di strin]]. * [[mots d' aplacaedje tîxhon/pî|Mots d’ aplacaedje tîxhon ki cmincèt pa « pî »]] 14679 35111 2005-07-16T11:16:49Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : pî-wå [E1] 14680 35116 2005-07-16T13:38:25Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;wå: wå [E1, E34, S117], hau [S109, S117], au [S117], å [S117], wô [S105]. ;wåmon: wåmon [S117], ómon [G152] ;wåmire: wåmîre [E1, E34] 14681 35120 2005-07-16T13:47:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wå]] 14682 35121 2005-07-16T13:47:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wå]] 14683 35127 2005-07-16T14:29:18Z Pablo 5 Foto da Camilo Cienfuegos Foto da Camilo Cienfuegos 14684 35158 2005-07-16T15:48:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pî</B></FONT> [o.n.] boket do coir d' ene djin metou å dbout des djambes, a pårti del tchiveye. <I>Riwaite a tes longs pîs, el tram les va spotchîs</I> (viye tchanson). rl a: [[Motî:epîter|epîter]], [[Motî:repîter|repîter]], [[Motî:sipîter|sipîter]], [[Motî:pît-a-spale|pît-a-spale]], [[Motî:pît-a-sele|pît-a-sele]], [[Motî:piter|piter]], [[Motî:sipiter|sipiter]], [[Motî:côdpî|côdpî]], [[Motî:mete so pî|mete so pî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côp d' pî:</FONT> <I>a)</I> côp k' on dene avou s' pî. <I>Ti merites on côp d' pî a t' cou.</I> <I>b)</I> [[Motî:côdpî|côdpî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol pî sol tchamp:</FONT> docô, å moumint minme. <span lang=fr>F. sur le champ.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sinte les pîs da kéconk:</FONT> el fé ndaler, rire di lu sins k' i n' s' endè rinde conte; rl a: [[Motî:sinteu|sinteu]] d' pî. <span lang=fr>F. taquiner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer avou les (plats) pîs d' ene sakî:</FONT> metant, lyi fé fé totes sôres di cayets sins l' payî; lyi conter des mintes po profiter d' lu, l' emantchî, evnd. <I>Pa bén u pa må, ça vos va coster tchir et vilin di djouwer avou mes pîs</I> (J. Schoovaerts). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est co pus biesse ki ses pîs</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">il est co pus biesse ki mes pîs:</FONT> il est vormint biesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pesteler d' ses grands pîs des novelès pî-sintes:</FONT> trover des novelès voyes. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"tester de nouvelles pistes"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hertchî ses grands pîs:</FONT> roter loyminoymint, tot trinnant l' savate. <I>Come Lorint esteut dvant lu, i s' leya aler et hertcha ses grands pîs bin lon padrî</I> (A. Lenfant). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"traîner la patte"</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pî</B>, piè</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>pes</span>. <FONT SIZE=2>Ortografeye: Li D do F. <span lang=fr>"pied"</span>, vinant d' ene ôte cogne do mot latén <span lang=la>(pedis)</span> ni rexhe måy dins les parints do mot "pî" e walon; c' est on T ki rexhe (epîter, pîtin, pîtaspale, pîtasele, piter, sipiter). Ça fwait k' on disconseye li scrijhaedje <span lang=wa-fell>"pîd"</span>. Tant k' al voyale I, elle est longue dins ene rîlêye di parints (pîtin, epîter, et les mots d' acolaedje) et coûte dins l' ôte (piter, sipiter).</FONT> Parintêye: * [[Motî:pîton|pîton]] * [[Motî:pîtonrece|pîtonrece]] * [[Motî:epîter|epîter]] * [[Motî:repîter|repîter]] * [[Motî:sipîter|sipîter]] * [[Motî:repîtler|repîtler]] * [[Motî:dipîtler|dipîtler]] * [[Motî:piter|piter]] * [[Motî:piter evoye|piter evoye]] * [[Motî:sipiter|sipiter]] * [[Motî:côdpî|côdpî]] * [[Motî:mete so pî|mete so pî]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:pî d' soke|pî d' soke]] * [[Motî:pî-d'-vea|pî-d'-vea]] * [[Motî:pî-note|pî-note]] * [[Motî:pî-pazea|pî-pazea]] * [[Motî:pî-risse|pî-risse]] * [[Motî:pî-rowe|pî-rowe]] * [[Motî:pî-sinte|pî-sinte]] * [[Motî:pî-spale|pî-spale]] * [[Motî:pî-stok|pî-stok]] * [[Motî:pî-wå|pî-wå]] * [[Motî:pît-a-sele|pît-a-sele]] * [[Motî:pît-a-spale|pît-a-spale]] * [[Motî:pît-a-tere|pît-a-tere]] * [[Motî:lodje-a-pî|lodje-a-pî]] * [[Motî:rivier-pî|rivier-pî]] * [[Motî:siconte-pî|siconte-pî]] Omofone coinrece * [[Motî:pé|pé]] (addj.; pus må) * [[Motî:pés|pés]] (o.n.; tete del vatche) 14685 35132 2005-07-16T14:50:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipîter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espîter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spîter</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> magnî l' pî d' ene muraye, tot djåzant d' ene aiwe. <span lang=fr>F. saper.</span> <B>2.</B> fé toumer (ene sakî), tot lyi bouxhant dins ses pîs. <I>Il ont lûté eshonne; s' i n' åreut nén yeu spîté s' camaeråde, il åreut yeu stî djus</I> (Goffinet, ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. déséquilibrer d'un croc en jambes.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)piètè, s(u)pîter, s(i)pîter, (è)spîter</span>. Coinrece Payis do Tchestea. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:pî|pî]]", dismimbrante betchete s- 1 (côper l' pî). 14686 35136 2005-07-16T15:08:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwagra</B></FONT> [o.n.] crås [[Motî:foete|foete]] d' [[Motî:oye|oye]] u d' [[Motî:canî|canî]], k' ont stî [[Motî:edjaver|edjavés]] (bôrés), et k' on magne come intrêye dins les dinners. Etimolodjeye: calcaedje ratroclé do F. <span lang=fr>"foie gras"</span>. 14687 40439 2005-09-23T09:56:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjaver</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] sognî ene [[Motî:åwe|åwe]], on [[Motî:canî|canî]], di foice, tot lyi etounant l' amagnî dins l' djavea avou on [[Motî:traitoe|traitoe]]. <I>On-z edjavéve les oyes avou èn etounoe: c' esteut sovint po les mwindjî å Noyé</I> (ramexhné pa L. Boulard). rl a: [[Motî:djavea|djavea]]; rl a: [[Motî:bôrer|bôrer]], [[Motî:etouner|etouner]]. <span lang=fr>F. gaver.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>agaver</B>, (<FONT COLOR="#800080"><B>èdjaver</B></FONT>)</span>. Coinrece payis d' Bietris. Etimolodjeye: bodje djave (gozî) eyet betchete e-: mete dins l' gozî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjavaedje</B></FONT> [o.n.] tecnike di bôraedje des åwes, des canîs. <I>Gn a yeu èn metingue des ecolodjisses siconte di l' edjavaedje des åwes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>agavadje</B>, (<FONT COLOR="#800080"><B>èdjavadje</B></FONT>)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjaveu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjaveuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjavresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] cinsî, cinsresse k' edjavêye des åwes u des canîs. rl a: [[Motî:åwlî|åwlî]]. <span lang=fr>F. gaveur.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">edjaveuse</FONT> [f.n.] edjavoe electrike. <span lang=fr>F. gaveuse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>agaveû, se</B>; <FONT COLOR="#800080"><B>èdjaveû, se, èdjavresse</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>edjavoe</B></FONT> (electrike) [o.n.] usteye a moteur po tchôker l' amagnî dins l' djavea des åwes, des canîs. <span lang=fr>F. gaveuse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>agavoû, <FONT COLOR="#800080"><B>ègavwè</B></FONT></span>. 14688 57636 2006-05-21T08:10:28Z Pablo 5 gåmet -> gåmès <FONT COLOR="#ff0000"><B>oye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åwe|åwe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El Vivî d' Oye:</FONT> no d' plaece di Nivele. <FONT COLOR="#0000ff"> &gt;&gt;&nbsp;Tchanou-les-ouyes:</FONT> rl a: [[Motî:Tchanou|Tchanou]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ô<SUP>n</SUP>ye</B>, oûye, ouye, oye</span>. Coinrece Basse-Årdene eyet Coûtchant walon. Etimolodjeye: latén <span lang=la>auca</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>oyot</B></FONT> [o.n.] [[Motî:poyon|poyon]] d' ene åwe. <I>Li poye endeva avou ses pouyons et l' oye avou ses oyots.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dône come èn oyot:</FONT> abachourdi, ewaeré come èn oyot k' a pierdou si mame. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ô<SUP>n</SUP>yot</B>, ôyot, ô<SUP>n</SUP>yon, (ouyot, oûyot)</span>. Coinrece Basse-Simwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôclete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åwlete|åwlete]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>(<FONT COLOR="#800080"><B>auclète</B></FONT>, âclète, ô<SUP>n</SUP>clate, oûclète).</span> Etimolodjeye: calké do gåmès <span lang=gaumais>"oûclette"</span> (minme sinse), lu-minme fwait sol bodje latén <span lang=la>"auca"</span> eyet cawete -ete, avou on ristitchî L. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôclî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôclire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôkelresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:åwlî|åwlî]] (wårdeu d' ene trope d' åwes). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>auclî</B></FONT>, âclî, ô<SUP>n</SUP>clî, oûcliè</span>. Etimolodjeye: calké do gåmès <span lang=gaumais>"oûcli"</span>, lu-minme fwait sol bodje latén <span lang=la>"auca"</span> eyet cawete -i, avou on ristitchî L. ---- [[Åwe|Dipus d' racsegnes so les åwes]] 14689 40445 2005-09-23T09:59:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>traitoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> usteye di coujhene et d' laboratwere, come ene [[Motî:coine 1|coine]], po trasvudî des likides. rl a: [[Motî:etounoe|etounoe]], [[Motî:coloe|coloe]], [[Motî:ramponô|ramponô]], [[Motî:coirnixhea|coirnixhea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Loukîz dins on traitoe, vos voeroz lådje et stroet&nbsp;!</FONT> risponse otomatike, a ene sakî ki vs dit: "vos m' frîz bén loukî lådje&nbsp;!" dins l' sinse "vos m' frîz acroere ene sacwè ki dji n' esteu nén tourné a croere al comince". <span lang=fr>F. entonnoir.</span> <span lang=de>Alm. trichter.</span> <span lang=nl>Nl. trechter.</span> <B>2.</B> [[Motî:toubion|toubion]] dins ene aiwe. <span lang=fr>F. tourbillon, tournoiement d'eau.</span> <B>3.</B> tournante [[Motî:gofe|gofe]] dins ene grande aiwe k' assaetche tot çou ki passe dilé. <I>Li batea da Torgal si fjheut essaetchî sins polou rén fé disconte, eviè on traitoe.</I> <span lang=fr>F. tourbillon, gouffre, abîme tournoyant.</span> <B>4.</B> trô ki l' fond va e s' rastroetixhant. <I>Li robot (V2) aveut fwait on nouzome traitoe dins l' tchamp.</I> <span lang=fr>F. cratère.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>trêteû</B>, <B>trêtwè</B>, trêtû, trêtè trêtë</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>trajectorium.</span> 14690 40443 2005-09-23T09:58:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:etouner]] 14691 40442 2005-09-23T09:58:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etouner</B></FONT> [v.c.] sititchî d' foice di l' amagnî dins l' boke. rl a: [[Motî:bôrer|bôrer]], [[Motî:edjaver|edjaver]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>atouner</B>, atonè, (<FONT COLOR="#800080"><B>ètouner</B></FONT>)</span>. Coinrece Basse-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etounoe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:traitoe|traitoe]]. <span lang=fr>F. entonnoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>ètonwè</B>, intonwè, atonwè, atounoû, atounou, atouneû, atounwè, antonwêr, intounwêr, atounwâr, ètounwa, intounwa, antounwâr, intonoûr, (ètouneû)</span>. Omonimeye coinrece: * [[Motî:etoner 2|etoner]] (v.c.; sibarer) 14692 35145 2005-07-16T15:33:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pîtaspale]] 14693 35146 2005-07-16T15:33:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pîtasele]] 14694 50692 2006-02-24T17:04:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>repîter</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:rassercî|rassercî]] li talon (d' ene [[Motî:tchåsse 1|tchåsse]]). <I>Dinltins on repîtéve les tchåsses sk' a todi, disk' a tant k' ele toumént a firlotches.</I> <I>Ene comere, dins ene cinse, ça doet passer ses shijhes a stoper les cénks, repîter les tchåsses, et a rkeude des botons</I> (L. Somme). rl a: [[Motî:rassercî|rassercî]], [[Motî:renawyî|renawyî]], [[Motî:ravåder|ravåder]]. <B>2.</B> rifé l' pî (d' on meur, d' on pilé). rl a: m' [[Motî:sipîter|sipîter]]. <B>3.</B> (mot d' houyeu) rifé, dins on boket del paroesse k' est pus solide, li [[Motî:potea|potea]] wice ki les bwès ki sotnèt ene galreye sont stitchîs. <span lang=fr>F. rempiéter.</span> rl a: [[Motî:dipîtler|dipîtler]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si repîter</FONT> [v.pr.] s' epîter co on côp. <I>Il î rva del vesprêye, et i s' repîte co bén ddins, don&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. trébucher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rapîter, rèpîtyî, rèpîter</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:pî|pî]]", dobe betchete r-e-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>repîtaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:trebouxhaedje|trebouxhaedje]]. <I>Prumî driblaedje; on l' epîte; i rdribele; repîtaedje; i passe houte et i måke&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. (second) trébuchement, (nouvelle) chute.</span> Etimolodjeye: bodje "pî", dobe betchete r-e-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>repîtler</B></FONT> [v.c.] (mot d' houyeu) repîter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>repîtlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no d'&nbsp;çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "repîtler". 14695 35149 2005-07-16T15:36:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:repîter]] 14696 35153 2005-07-16T15:45:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siconte-pî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esconte-pî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sconte-pî</B></FONT> [o.n.] boket do [[Motî:pî|pî]] metou inte li [[Motî:tchveye|tchveye]] et les [[Motî:årtea|årteas]], ådfoû. <span lang=fr>F. extérieur du pied.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;choter a sconte-pî:</FONT> (fotbal) piter avou l' siconte-pî. <span lang=fr>F. contre-pied.</span> 14697 35154 2005-07-16T15:46:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rivier-pî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ervier-pî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rvier-pî</B> (a rvier-pî)</FONT> [advierbire] (mot d' fotbalisse) a [[Motî:sconte-pî|sconte-pî]]. 14698 35155 2005-07-16T15:46:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchiveye]] 14699 35156 2005-07-16T15:46:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siconte-pî]] 14700 49483 2006-01-25T12:47:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchiveye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchveye</B></FONT> [f.n.] pitite broke di bwès, u d' fier metowe po fé tni eshonne deus pîces. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' tént pus ni a tchveyes ni a clås:</FONT> i toume e bokets, tot cåzant d' ene usteye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' tént pus ni a tchveyes ni a broke:</FONT> Il est tot [[Motî:discatibulé|discatibulé]], fizicmint u morålmint, tot cåzant d' ene djin. ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 14701 35159 2005-07-16T15:48:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodje-a-pî</B></FONT> [o.n.] pitit [[Motî:otel|otel]] po les pôvès djins. Etimolodjeye: rastrindaedje, po rire, del plake des vîs otels "cial, on lodje a pî et a tchvå". Bodjes: * [[Motî:lodjî|lodjî]] * [[Motî:pî|pî]] 14702 35160 2005-07-16T15:49:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pîton]] 14703 35166 2005-07-16T16:10:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> dimorer en ene måjhon, èn otel, ene cahoute. <I>Gn aveut la ene pitite tchambe avou ene ravalêye po les vårlets lodjî.</I> <span lang=fr>F. loger, habiter.</span> <B>2.</B> passer l' [[Motî:nute|nute]]. <I>Dj' avans dvou lodjî dvant l' ouxh.</I> <span lang=fr>F. loger, coucher.</span> <B>II.</B> [v.c.] diner l' [[Motî:djîsse 1|djîsse]] a. <I>Les viyaedjes di Loncin et d' Awan N' ont måy sitî si florixhant Tolmonde asteure fwait ses crås pets Dispu k' i lodjèt les Francès</I> (tchanson del Revolucion lidjwesse). <I>Gn aveut des måjhones k' on lodjive les rôleus</I> (ramexhné pa J.M. Pierret). rl a: [[Motî:edjîstrer|edjîstrer]]. <span lang=fr>F. loger, héberger, abriter.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lodjî l' diale e s' boûsse:</FONT> esse mo pôve. <span lang=fr>F. tirer le diable par la queue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse lodjeye å covint Sint Mitchî, deus tiesses so èn oreyî:</FONT> esse marieye, tot djåzant d' ene feme. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse lodjî al minme essegne:</FONT> pårtaedjî les minmès rascråwes. <I>Mins rovyîz vs ki vs estîz, cwand vos vs avoz maryî Lodjî al minme essegne&nbsp;? Portant vs avoz viké</I> (E. Remouchamps). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse lodjî a ene boune, ene laide essegne:</FONT> esse bén, må lodjî. <I>Dji voe bén ki ns estans lodjîs a ene bele essegne, cial</I> (D. Salme). <I>Dj' estans vormint lodjîs al pire des essegnes Les cinas sont sins four gn a pus rén dvins les gregnes</I> (Alexandre). rl a: [[Motî:adlodjî|adlodjî]], [[Motî:dislodjî|dislodjî]], [[Motî:racalodjî|racalodjî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>lodjî</B>, lodjè, lodji, lodjer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki lodje amon des djins. <I>Pitit-z a ptit, on-z a fwait copiner l' lodjeu</I> (J. Calozet). <span lang=fr>F. invité(e), logeur, euse.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki cwire a-z esse lodjî. <I>I bergoléve avårla: c' esteut on lodjeu</I> (ramexhné pa J.M. Pierret). <span lang=fr>F. (candjmint di stîle) rechercher l'hospitalité.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) djonne ovrî d' fosse ki lodjive dins ene måjhon d' on [[Motî:coron|coron]], la ki l' mwaisse-lodjeu, on houyeu eto, boutéve årvier di lu (onk fijheut l' djoû, l' ôte li nute). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bon boket, c' est todi po l' lodjeu:</FONT> li feme del måjhon aveut todi håsse di fé bebele å djonnea ki lodjéve e leu måjhone; rl a: [[Motî:mwaisse-lodjeu|mwaisse-lodjeu]]. <B>4.</B> unité di mzura del cliyintele d' èn otel, ki corespond a ene djin et ene nute. <I>Sol moes d' may, - a l' avirance, hin - dj' avans yeu cåzu l' dobe di lodjeus par djoû ki l' anêye passêye.</I> rl a: [[Motî:didjuneu|didjuneu]], [[Motî:nuteye|nuteye]]. <span lang=fr>F. nuitée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>lodjeu</B>, <B>se</B>, lodjeur, lodjresse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjisse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece k' on-z î lodje. <I>To dirès ki c' est Bourlouf ki t' a consyî d' î dmander a lodjisse</I> (J. Calozet). rl a: lodjmint, [[Motî:dimoraedje|dimoraedje]], [[Motî:djîsse|djîsse]]. <span lang=fr>F. logis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner lodjisse, prinde a lodjisse:</FONT> diner l' djîsse. <span lang=fr>F. héberger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a lodjisse:</FONT> esse al djîsse. <I>Les ovrîs del campagne estént sovint a lodjisse amon les cinsîs.</I> <span lang=fr>F. être hébergé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde lodjisse:</FONT> [[Motî:coûtchî|coûtchî]] (a ene plaece). rl a: s' [[Motî:alodjî|alodjî]]. <B>2.</B> [[Motî:måjhone|måjhone]]. <I>Il ont on bea lodjisse.</I> <I>On n' trove nén des beas lodjisses tos costés</I> (J. Haust). Disfondowes: <span lang=wa-feller>lodjis', lodjës'</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodje</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite plaece k' on-z î pout lodjî. <I>Li viyaedje s' a fwait come ene caracole, naturelmint, e lodjes di lumçons</I> (P.J. Dosimont). <span lang=fr>F. Loge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lodje des tchvås:</FONT> plaece dins les ståves wice ki li (les) tchvå(s) lodjive (lodjént). <B>2.</B> cahoute di [[Motî:bokion|bokions]]. rl a: [[Motî:barake|barake]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Lodjes:</FONT> no d' plaece di Transene et di Smu, dins les bwès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjete</B></FONT> [f.n.] pitite lodje. rl a: [[Motî:calodjete|calodjete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjåve</B></FONT> [addj.] k' on-z î pout lodjî. <I>Ci n' est nén on palås, mins c' est co lodjåve.</I> rl a: [[Motî:nén lodjåve|nén lodjåve]], [[Motî:abitåve|abitåve]]. <span lang=fr>F. habitable, salubre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lodjauve, lodjâve, lodjaule</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjmint</B></FONT> [o.n.] lodjisse. <I>Il ont rtrové on lodjmint.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lodjoe</B></FONT> [o.n.] (mot d' éndjolisse) [[Motî:copiutrece|copiutrece]] avou on raloyaedje al [[Motî:Daegntoele|Daegntoele]], et on sierveu so l' éndjole, ki lodje onk, ou di pus d' on siervice(s), metans siervices waibe, siervice d' evoyaedje di fitchîs FTP, evnd. <span lang=fr>F. hôte.</span> <span lang=en>Ingl host.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;no d' lodjoe:</FONT> dins l' adresse d' ene waibe, çou ki shût l' formule "http://" et k' c' est les mots (sovint troes) avou on pont inte di zels, ki vont disk' å no do fitchî, ki cmince pal silaxhe (/). <I>I n' fåt nén di trop mete di nos d' lodjoe; våt mî fé tos des ridants et des sorridants. Li tchmin k' i gn a pa drî li slaxhe, nos d' fitchîs, evnd., c' est nén l' no do lodjoe nerén, c' est ene sacwè ki depind do siervice: sierveu d' waibe, sierveu d' sitrimigne radio, sierveus CVS po les programeus, sierveus d' imprimaedje</I> (P. Sarachaga). <span lang=en>Ingl. host name.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lodjeu, <B>lodjwè</B>, lodjoû</span>. Etimolodjeye: viebe lodjî, cawete -oe (plaece di lodjaedje), 1998. Parintêye: * [[Motî:alodjî|alodjî]] * [[Motî:elodjî|elodjî]] * [[Motî:adlodjî|adlodjî]] * [[Motî:dislodjî|dislodjî]] * [[Motî:racalodjî|racalodjî]] * [[Motî:calodjete|calodjete]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:lodjî foû|lodjî foû]] * [[Motî:mwaisse-lodjeu|mwaisse-lodjeu]] 14704 35626 2005-07-20T02:00:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîton</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîtone</B></FONT> [o.f.n.] djin a pî, onk (ene) k' eva tot [[Motî:roter|rotant]]. <I>Les omes a tchvå djinnèt les pîtons</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>Nosse messaedjresse est ene boune pîtone</I> (H. Forir). On dit eto: [[Motî:roteu|roteu]]. <span lang=fr>F. piéton.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;passaedje ås pîtons:</FONT> plaece po les djins a pî passer houte d' ene voye avou des otos. <span lang=fr>F. passage pour piéton.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:pî|pît-]], [[cawete -on]], [[noûmot|1835]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîtonrece</B></FONT> [o.f.n. & addj., todi padrî] metou (owe) fok po les pîtons (tot djåzant di rowes, di stindêyes å mitan des veyes). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pîton'rèce</FONT>, pièton'rèce, pîtoun'rèce</span>. Etimolodjeye: [[cawete -rece]], sol tcherpinte do F. <span lang=fr>piétonnier</span>, [[noûmot|2000]]. Omonime: * [[Motî:Pîton|Pîton]] (viyaedje) 14705 35164 2005-07-16T16:09:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén lodjåve</B></FONT> [addjectivire] k' on n' î såreut [[Motî:lodjî|lodjî]]. <span lang=fr>F. inhabitable, insalubre.</span> 14706 35167 2005-07-16T16:12:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-lodjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-lodjeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaisse-lodjresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki louwe ene tchambe a on [[Motî:lodjeu|lodjeu]], ene lodjeuse. <I>Dj' end a m' sô di esse li mwaisse-lodjeu des tchamp d' grins dit-st i li sbara</I> (J. Lamoline). <span lang=fr>F. propriétaire, hôte, hôtesse.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mwaisse-lodjeu</FONT> [o.n.] (pus stroetmint) [[Motî:houyeu|houyeu]] ki pårtixh l' ocupåcion di s' tchambe avou èn pus djonne ovrî, ki lodje e s' måjhone (pask' onk fwait l' nute et l'ote fwait l' djoû). <I>Sovint li feme do mwaisse-lodjeu el trompéve avou l' lodjeu.</I> rl a: [[Motî:lodjeu|lodjeu]]. <B>3.</B> (stindaedje) ome ki s' feme coûtche avou èn ôte. <span lang=fr>F. cocu.</span> <B>4.</B> (pa rcandjaedje des roles) ome ki vént vey li feme d' èn ôte. <span lang=fr>F. amant.</span> Bodjes: * [[Motî:mwaisse|mwaisse]] * [[Motî:lodjeu|lodjeu]] 14707 35168 2005-07-16T16:13:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 14708 35169 2005-07-16T16:13:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 14709 35170 2005-07-16T16:13:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 14710 35171 2005-07-16T16:14:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 14711 35172 2005-07-16T16:14:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 14712 35173 2005-07-16T16:14:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 14716 35200 2005-07-17T15:39:32Z Pablo 5 please don't create pages in English S' i vs plait n' fijhoz nén des årtikes en inglès ou e francès, ci n' est nén l' lingaedje di ç' wikipedia ci. Please don't add articles in English or French language, those are not the languages of this Wikipedia. S'il vous plaît ne créez pas d'articles en anglais ou en français, ce n'est pas les langues de ce Wikipédia. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di djulete 2005 a 15:39 (UTC) 14717 35206 2005-07-17T19:25:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:måvler]] 14718 44265 2005-11-11T02:47:02Z Pablo 5 {{djermon motî|mwaistri|<hr>i manke li definixha}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwaistri</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si mwaistri</FONT>: dimorer mwaisse di lu-minme. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"garder son sang-froid"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn si sawè mwaistri:</FONT> si [[Motî:måvler|måvler]] do côp. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"perdre son sang-froid"</span>. 14719 35218 2005-07-17T19:52:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>docteur, doctoresse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:méde|méde]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler å docteur:</FONT> aler s' fé rwaitî pa on [[Motî:medcén|medcén]]. <B>2.</B> sakî k' a fwait on doctorat. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>doctorat</B></FONT> [o.n.] diplome d' univiersité après les studiaedjes di licince, k' on rascode tot prezintant ene teze. 14720 35225 2005-07-17T20:01:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:docteur]] 14721 35226 2005-07-17T20:01:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:docteur]] 14722 35231 2005-07-17T20:30:42Z Pablo 5 #rEDIRECT [[Buhô]] 14723 60427 2006-06-14T16:20:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lb:Lesse (Floss)]] [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Lesse]] {{Aiwe|Aiwe di Lesse|[[Image:Han-sur-Lesse JPG05.jpg|200px|L' Aiwe-di-Lesse a Han]]|89|490|||Ôtchamp|Mouze|[[Årdene]], [[Fåmene]], [[Condroz]]}} [[Imådje:Lesse-Ootchamp.jpg|thumb|L' Aiwe di Lesse a Ôtchamp]] [[Imådje:Awîyes_di_Chaleux.jpg|thumb|les aweyes di Tchaleu-so-Lesse]] L' '''Aiwe di Lesse''' sourd inte [[Ôtchamp]] et [[Rcogne]], foû do [[Platrê d' Libråmont]]. L' Aiwe-di-Lesse si pormoenne e l' [[Årdene]] tot rascodant les surès aiwes k' ont arozé les teréns å [[schayisse]]. Pu, ele disvale sol [[Fåmene]], eyu çk' ele rascontere les pires [[castinne]]s, pus doûces, k' elle a hagnî å lon des ans et des siekes. Ele mousse e tere å [[Trô d' Belvå]], tot s' distournant di s' vî vî lét, k' on lome li [[Schavêye]]. Ele va cåvler les grotes di [[Han-so-Lesse|Han]] et rexhe på Trô d' Han. Ele rifrè parey on pô pus lon, a [[Rotchfoirt]], pu co a toplin d' ôtès plaeces, come li ''Trô d' Tchaleu'', li ''Trô des Nûtons'' et co l' ''Trô do Frontå'' a [[Furfô]]. Bråmint di ces trôs la sont des sites [[arkeyolodjeye|arkeyolodjikes]] impôrtants. Tot tournicant, vo l' la-st evoye so [[Mouze]] a [[Ansreme]] åd triviè d' ene [[vå]] di blankès rotches. Dins les pus beles, on n' pout nén passer a costé des Aweyes di Tchaleu (''Chaleux''), sins vs les mostrer. L' Aiwe di Lesse passe pa Ôtchamp, [[Anloe]], [[Viyance]] (droete erive), [[Maissin]] (gåtche erive), [[Transene]] (droete erive), [[Lesse (Ridû)|Lesse]] (la k' ele riçût [[Our (aiwe)|Our]]), [[Dåvdisse]] (elle î rçût l' [[Almaxhe]]), [[Almå]], [[Tchanlî]], [[Stegne]], [[Belvå-dlé-Han|Belvå]]. Tot ç' payis la si lome li [[Hôte-Lesse]]. Après aveur rexhou d' tere a [[Han-so-Lesse]], ele ripasse pa [[Epråve]] (l' [[Aiwe di Lome]] s' î vént maxhî), [[Lessive]], [[Viyé-so-Lesse]] ([[Wimbe]] î agolene), [[Ciergnon]], [[Wanlin]], [[Houyet (viyaedje)|Houyet]], Furfô, [[Hu-ls-Ôneas]], [[Cele-dilé-Dinant]] et [[Ansreme]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Lesse|l' esplicant motî]].'' [[en:Lesse]] [[fr:Lesse (cours d'eau)]] [[lb:Lesse (Floss)]] [[nl:Lesse (rivier)]] [[ru:Лес (река)]] 14724 57214 2006-05-18T13:35:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Aiwe di Lesse]] 14725 35245 2005-07-17T21:12:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Longue-Veye]] 14726 44712 2005-11-15T20:52:03Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Djistou''' (fr: ''Gistoux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Tchåmont-Djistou]]. * Limero del posse: '''1325''' (vî limero '''????''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni ??''' 14727 35252 2005-07-17T21:19:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dion-Våmont]] 14728 35253 2005-07-17T21:19:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dion-Våmont]] 14729 44711 2005-11-15T20:51:48Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} [[Imådje:IMG 0024 Eglijhe d'Our (Opont).JPG|thumb|eglijhe d' Our]] '''Our''' c' est on hamtea d' [[Ôpont]] (ki s' a rebané avou [[Palijhoû]]). Our est raiwé pa l' aiwe d' [[Our (aiwe)|Our]]. 14730 36717 2005-08-01T18:11:34Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Our-dilé-Libråmont|Our]]: hamtea d' Libråmont, sourd di l' [[Oûte Coûtchantrece]] * [[Our (Ôpont)|Our]]: hamtea d' [[Ôpont]] * [[Our (aiwe)|Our]]: aiwe, ki passe a [[Our (Ôpont)]], et s' egoliner dins [[Aiwe-di-Lesse|Lesse]]. * [[Our (Seure)|Our]]: aiwe ki coule el Fagne, å Lussimbork, Almagne eyet s' egoliner dins [[Seure (aiwe)|Seure]] 14731 44710 2005-11-15T20:51:36Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Matagne-li-Ptite''' (fr: ''Matagne-la-Petite'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Dweche]]. * Limero del posse: '''5680''' (vî limero '''6393''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 66''' Li no d' Matagne trove si oridjinne dins l' mot tîxhon ''matta'' ki vout dire bouxhon. [[fr:Matagne-la-Petite]] 14732 59126 2006-06-02T15:36:29Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Li Rbiveye''' (on dit pus sovint '''el Ribiveye''', la-minme ''ol Rubîvèye'' u ''ol Rèbîvèye'', fr: ''Robertville''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Waime]]. * Limero del posse: '''4950''' (vî limero '''4898''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''My 3''' == Nos d' plaeces == * Gônoe ou Gros Ônoe, ene plaece sol [[Fagne Walone]] === hamteas === * [[Ovîfa]] * [[Zôrbrôte]] 14733 47485 2005-12-16T13:42:36Z Pablo 5 #redirect [[Li Rbiveye]] 14734 35295 2005-07-17T22:51:48Z Pablo 5 Motî:freyî 1 displaecî viè Motî:freyî #redirect [[Motî:freyî]] 14735 49649 2006-01-27T00:10:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>froyî 1</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] froter ditrop, disk' a s' fé do må. rl a: [[Motî:cafroyî|cafroyî]], [[Motî:kifroyî|kifroyî]]. <span lang=fr>F. irriter, frictionner.</span> <B>II.</B> fé (on tchmin). <I>I m' a froyî on passaedje</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. frayer (une voie), tracer (piste).</span> rl a: [[Motî:afroyî|afroyî]]. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si froyî</FONT> [v.pr.] si froter a cåze d' ene mwaijhe åbitude, d' ene maladeye, tot djåzant d' ene biesse. <I>Cwand les poyes si froyèt dins l' tere, u cwand ele si spuytèt, c' est k' i va ploure</I> (ramexhné pa [[M. Anselme]]). <I>Les caplets, c' est ene pitite nukete al betchete do djeret; les tchvås apicèt co sovint çoula di s' froyî conte les meurs</I> (ramexhné pa [[J. Samray]]). rl a: si [[Motî:forfroyî|forfroyî]]. <span lang=fr>F. se frictionner, s'irriter.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>fricare</span> (minme sinse); rl a: [[Motî:froter|froter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>froye 1</B></FONT> [f.n.] (v.m. d' tcheron) frin fwait avou ene coxhe ki froye sol rowe do tchår, del tcherete, del berwete. rl a: [[Motî:erayoe|erayoe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>froyåde</B></FONT> [f.n.] [[Motî:crén|crén]] dins ene gliswere, a cåze d' on clå dins on solé. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>froyaedje 1</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "froyî 1". <I>Li froyaedje des djambes amoenne li rodjeur</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. frottement.</span> Parintêye : * [[Motî:froyon|froyon]] * [[Motî:froyin 1|froyin]] * [[Motî:cafroyî|cafroyî]] 14736 35303 2005-07-17T23:08:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[José Schoovaerts]] 14737 44707 2005-11-15T20:51:03Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Awan''' (fr: ''Awans'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Awan|intité]]. * Limero del posse: '''4340''' (vî limero '''4341''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 47''' 14738 35318 2005-07-18T20:34:05Z Lucyin 16 Motî:cwakea displaecî viè Motî:cwåkea: do mot-brut cwåk (li lete est longue !) #redirect [[Motî:cwåkea]] 14739 35323 2005-07-18T20:42:44Z Lucyin 16 [[categoreye:ôtès biesses]] on '''clouctea''' (on dit eto '''clouctrê''', '''cwåkea''', '''cloukete'''), c' est ene sôre di ptit [[crapåd]],, ki fwait des "clouk, clouk", al nute, a l' esté, et ki dmeure dins les vîs meurs. No e sincieus latén ''Alytes obstetricans'' 14740 35333 2005-07-18T21:10:04Z Pablo 5 Pådje po rashonner les biesses foû des [[biesses ås tetes]], des [[inseke]]s, des [[oujhea]]s, les [[pexhon]]s. [[Categoreye:Biesses|Otes biesses]] 14741 35326 2005-07-18T20:45:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[biesse ås tetes]] 14742 35328 2005-07-18T20:46:45Z Lucyin 16 Biesse-ås-tetes displaecî viè Biesse ås tetes: pont d' loyeure po le mots d' aplacaedje avou "ås" et "di" #redirect [[Biesse ås tetes]] 14743 35347 2005-07-18T21:35:53Z Pablo 5 [[Imådje:tchet.jpg|thumb|''on tchet a courts poys tipike'']] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite biesse ås tetes magneuse di tchå del famile des [[Motî:tchetidî|tchetidîs]], e sincieus latén <I><span lang=la>Catus domesticus</span></I>, ki vike amon les djins eyet magnî des soris. <span lang=fr>F. chat.</span> <I>Li tchet n' såreut moussî la, et surmint nén ene djin s' î muchyî.</I> <I>La l' tchet sôter sol gayole k' est sol dresse, et la ttafwait ki berôle</I> (P.J. Dosimont). <I>Les poyes gretèt so l' ansinî; so ç' tins la, li tchet, ruzé potince, va prinde des oûs didins les nis</I> (O. Lacroix). rl a: [[Motî:Tchefosse|Tchefosse]], [[Motî:tchecawe|tchecawe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchet d' cindes:</FONT> tchet d' måjhon ki dmoréve so les cindes do feu a l' asse. <I>Li rnåd s' leyive caressî come on vî tchet d' cindes</I> (E. Pècheur). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est l' moumint des tchets:</FONT> c' est l' [[Motî:råwe|råwe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn [[Motî:oujhea|oujhea°]] pol tchet.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchet muchyî:</FONT> djeu d' efant, wice k' i gn a onk ki s' va catchî, eyet ls ôtes cweri après lu. <I>Pormoennåde des amoreus: codowès fleurs, fessêyès corones, djouwer å tchet muchyî</I> (R. Honoré). rl a: [[Motî:catchî|catchî]]. <span lang=fr>F. cache-cache.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a nén on tchet:</FONT> gn a [[Motî:nolu|nolu]]. <B>2.</B> pitite [[Motî:mwinre|mwinre]] må-crexhante biesse. <I>Vos vôriz co rsognî ç' tchet la&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. veau malingre, non-valeur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchet d' après l' Sint-Djhan:</FONT> <I>a)</I> tchet skepyî après l' 18 di may, foû del termene di djonnlaedje. <I>On tchet d' après l' Sint-Djan, c' est on tårdou, k' est trop ptit po l' ivier; ces tchets la schitèt avou les froedeures</I> (J.J. Gaziaux). <I>b)</I> efant malådieus. <span lang=fr>F. enfant chétif, maigrelet, maladif.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"cattus"</span> (minme sinse). ---- [[Tchet|Dipus d' racsegnes so les tchets]] 14744 35350 2005-07-18T23:17:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Wåtche]] 14745 35385 2005-07-19T08:35:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wåtche</B></FONT> [no d’ aiwe] aiwe del Walonreye, e F. <span lang=fr>Warche</span>, ki passe a [[Motî:Måmdey|Måmdey]] et s' taper e l' [[Motî:Aiwe-di-Vesse|Aiwe-di-Vesse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wårtchene</B></FONT> [no d’ aiwe] aiwe del Walonreye, e F. <span lang=fr>Warchienne</span>, ki s' tape dins Wåtche a [[Motî:Måmdey|Måmdey]]. ---- * [[Wåtche|Dipus d' racsegnes so Wåtche]] * [[Wårtchene|Dipus d' racsegnes so Wårtchene]] 14746 35401 2005-07-19T09:08:05Z Pablo 5 no e neyerlandès <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wåmont</B></FONT> [n.pl.] viyaedje del Braibant flamande (canton d’ [[Motî:Lande|Lande]]), djusse astok do payis walon ([[Motî:Lîssin|Lîssin]]), e neyerlandès <span lang=nl>Waasmont</span>. Omofoneye: * [[Motî:wåmon|wåmon]]. ---- * [[Wåmont|Pondants et djondants]] 14747 35355 2005-07-18T23:19:59Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : Wâmon [E203] 14748 35363 2005-07-18T23:32:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cwåk]] 14749 35364 2005-07-18T23:32:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cwåk]] 14750 35366 2005-07-18T23:33:29Z Lucyin 16 Motî:cwåkea displaecî viè Motî:cwåk: rifjhaedje d' ene parintêye #redirect [[Motî:cwåk]] 14751 35419 2005-07-19T17:44:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] criyî, tot djåzant des åwes. <I>Gn areut ene dijhinne d' åwes k' avancént vier mi tot cwålant</I> ([[Robert Mathieu]]). <span lang=fr>F. criailler, siffler, cacarder.</span> ---- * [[criyaedje des biesses|Dipus d' racsegnes so criyaedje des biesses]]. 14753 35372 2005-07-18T23:39:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchampion 2]] 14754 35373 2005-07-18T23:42:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchampion 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchampione</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) pus foirt (foite) k' els ôtes dins on spôrt. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchampionat</B></FONT> [o.n.] lûte avou on clasmint dins on spôrt. Omofones : * [[Motî:tchampion 1|tchampion]] (åbusson). * [[Motî:Tchampion|Tchampion]] (sacwants viyaedjes). 14755 35417 2005-07-19T17:37:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchampyî</B></FONT> [v.s.c.] ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>1.</B> magnî del yebe tot djåzant do bisteu, des såvadjès biesses. <I>C' est l' moumint k' les biesses des bwès, ripaxhowes d' aveur tchampyî tote nute s' astårdjèt so les lizires po ene dierinne bokêye</I> ([[J.P. Dumont]]). On dit eto: [[Motî:paxhe|paxhe]], [[Motî:waidyî|waidyî]]. <span lang=fr>F. pâturer.</span> <B>2.</B> magnî des grinnes, tot djåzant des poyes, des oujheas. <I>Dj' ala spåde ene pougneye di frumint, et ttossu rade, tote li poytreye a-st acorou dins mes ptitès djambes po vni tchampyî</I> ([[L. Somme]]). On dit eto: [[Motî:waibyî|waibyî]]. <span lang=fr>F. picorer.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:tchamp|tchamp]], cawete -yî des [[viebes del 3inme troke]]. 14756 35386 2005-07-19T08:40:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lande</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban d' Flande, astok do payis walon, e flamind <span lang=nl>"Landen"</span>, k' a divnou on gros bork avou ene gåre et toplin des botikes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li voye di Lande:</FONT> no d' ene voye di [[Motî:Råcoû|Råcoû]], ki va so Lande. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Lande, Londe</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=nl>"landen"</span> (bounès teres); rl a: [[Motî:Landene|Landene]]. 14757 44706 2005-11-15T20:50:52Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Landene''' (fr: ''Landenne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Andene]]. * Limero del posse: '''5300''' (vî limero '''3400''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 35''' Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas [[Motî:Landene|loukîz e motî]]. 14758 35388 2005-07-19T08:43:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Landene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Landenne</span>, rebané avou Andene. Vî scrijhas: Landinas (1091). Etimolodjeye: tîxhon <span lang=nl>"landen"</span> (bounès teres); rl a: [[Motî:Lande|Lande]]. ---- [[Landene|Dipus d' racsegnes so Landene]] 14759 38421 2005-08-25T21:56:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Råcoû</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Racour</span>, e flamind <span lang=nl>Raatshoven</span>, rebané avou [[Motî:Lîssin|Lîssin]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Radulphi curte (1177), Raetshoven (1373)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Li Råcoû</FONT> hamtea di [[Motî:Meu|Meu]] (so plaece <I><span lang=wa-feller>au Raucou</span></I>). Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] d' on [[ptit no]] tîxhon <span lang=de>Radulf</span> ([[Motî:Radoû|Radoû]]) + [[Motî:coû|coû]], cinse Radoû. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Råcotê</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Råcotresse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Råcoû (dlé Lîssin). ---- [[Råcoû|Dipus d' racsegnes so Råcoû]] 14760 35392 2005-07-19T08:52:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Meu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Meux</span>, rebané avou [[Motî:Les Brouhires|Les Brouhires]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Meu, troes po deus:</FONT> sipot so les cis d' Meu (ki n' estént nén a l' après d' ene). ---- [[Meu|Dipus d' racsegnes so Meu]] 14761 53828 2006-04-06T15:35:11Z Pablo 5 /* Hamteas */ '''Meu''' (fr: ''Meux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Les Brouhires]]. * Limero del posse: '''5081''' (vî limero '''5854''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 24''' * Sipotaedje des djins: les Godomes == Istwere == Gn ava des djins d' Meu po-z ebaguer eviè l' [[Wisconsin]] sol difén do [[19inme sieke]] ([[Walons del Wisconsene|ôtes viyaedjes k' ont evoyî leus djins]]). == [[Toponimeye|Ni di des plaeces di Meu]] == === Hamteas === * Bahotea (so plaece ''Bawtia'', e F. Barotia); * Sol Tidje (e F. Haut-Tige); * [[Motî:Mouhagnoûle|Mouhagnoûle]] (so plaece ''Magnoûle'', e F. Mehaignoul); * Li Råcoû (so plaece ''au Rôcoû''); * Scléhåye (so plaece ''Sclé.âye'', e F. Sclefhaie); * Tripsêye (so plaece ''Trëpséye'', e F. Tripsée); * Li Waerixhet (so plaece ''a l' Ourchet''). === Ôtès plaeces === * Låstaye (so plaece ''Laustaye''); * A l'&nbsp;åbe des Bayis. * Les Batis; * Les Beguenes; * Les Shijh Voyes; * Li Laid Paxhi (so plaece ''au Lêd Pachë''); * Dins les pårts. == Tuzance walone == === pårler walon === Accint do pårler walon d' Meu: li [[betchfessî én]] est prononcî bén naziålijhî (et nén "in" come a [[Nameur]], portant tot astok). === Sicrijheus eyet rcwereus === Sicrijheu eyet rcwereu sol walon: [[Paul Gilles]]. 14762 35395 2005-07-19T09:01:54Z Pablo 5 Walon del Wisconsene displaecî viè Walons del Wisconsene #redirect [[Walons del Wisconsene]] 14763 35402 2005-07-19T09:48:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rocoû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Rocourt</span>, rebané avou [[Motî:Lidje|Lidje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Rocoû</FONT>, Rocou</span>. Etimolodjeye: pitit no tîxhon "Rado" (Rodofe, Rawoul) + kimon no latén "cour" (cinse da Rado); rl a: [[Motî:Råcoû|Råcoû]]. ---- [[Rocoû|Dipus d' racsegnes so Rocoû]] 14764 35405 2005-07-19T09:52:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rocoû]] 14765 44705 2005-11-15T20:50:29Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Rocoû''' (fr: ''Rocourt'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Lidje]]. * Limero del posse: '''4000''' (vî limero '''4420''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 37''' Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas [[Motî:Rocoû|loukîz e motî]]. 14766 38459 2005-08-25T22:53:36Z Lucyin 16 [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons]] [[Imådje:Råcoû_eglijhe_clotchî.jpg|thumb|Li clotchî d' l' eglijhe di Råcoû]] '''Råcoû''' (F. ''Racour'', nl. ''Raatshoven''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Lîssin]], el [[province di Lidje]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4287'''. ** davance : '''5968'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''W 2'''. * Arondixhmint : [[Wareme]]. * Lomaedje des djins : ** les Råcotês. ** Sipotaedje: les Chåchås. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Råcoû|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces di Råcoû]] == [[Imådje:Råcoû_plake_Plaece.jpg|thumb|Plake del Plaece Sint Cristofe]] * A Nåtsibosse. * Al Fossegate (ridoblant aplacaedje do no walon "fosse" avou l' minme no flamind <span lang=nl>"gat"</span>). * Al Krezbôme (so plaece: ''krèzboûm'', flamind <span lang=nl>Kruisboom</span>, åbe del croejhlåde). * al Ferteråy. * li voye di [[Lande]] (so plaece: ''Londe''). * li [[Bracåte]]. == Lingaedje des djins. == Les djins cåzént [[flamind]] el [[Moyinådje]] (did la bråmint des nos d' plaeces flaminds, riwalonijhîs). == Tuzance walone. == * Sicrijhaedje e walon "Plaece Sint Cristofe". * Dijhaedje des Råcotês : :Bondjoû, m' feye (ås båsheles); bondjoû, m' [[Motî:gueuye|gueuye]] (ås valets). [[fr:Racour]] 14767 48063 2005-12-24T14:07:11Z Lucyin 16 [[Imådje:pelinne_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe di Pelinne]] '''Pelinne''' (F. ''Pellaines''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Lîssin]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4287'''. ** davance : '''5959'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''W 3'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Wareme]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Pelinne|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Pelinne. == * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[pré|Erbåpré]]. * A vey avou des åbes et des bwès : ** [[så (toponimeye)|Såçoe]] (la-minme: ''Såçwè''). * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** ås [[Pireyes]]. ** [[tchestea (toponimeye)|Tchesreye]] * A vey avou des aiwes : ** Li [[Baclinne]] (ri). ** Li [[Djåce (aiwe)|djåce]] (aiwe). ** Les plakets. * A vey avou les tienes et les vås : * A vey avou des rotches : ** Trô d' Abråm (la-minme: ''Trâ d' Abrâm') * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** el Duve. ** Skesroûle. == Industreyes == * pititès [[tawire]]s. 14769 35420 2005-07-19T17:46:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Uzeu copene:Pablo]] 14770 35421 2005-07-19T17:47:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Uzeu:Pablo]] 14771 53593 2006-04-02T15:27:31Z Pablo 5 loyén tchicter <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcoter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:hossî|hossî]] d' tos les costés, tot djåzant d' ene sacwè ki n' tént pus, u k' est cahossî pa l' air, d' ene sakî k' est sôle, evnd. <I>Gn a vosse tcheyire ki halcote.</I> <I>Li vint shofele so l' ouxh et gn a tot ki halcote.</I> <I>Dj' a on dint ki halcote.</I> <I>Tot rivnant d' av' sitî ovrer, Nestor a boevou kékès gotes Portant i tuze a ndè raler, Mågré k' po l' moumint, i halcote</I> ([[M. David]]). <I>Tchén d' corote, twè ki halcote avå l' pavêye, I sereut tins k' on t' fiestixh</I> ([[A. Gadisseur]]). <span lang=fr>F. ballotter, balancer, remuer, s'agiter, osciller, trembler, vaciller, chanceler, tituber.</span> <B>2.</B> [[Motî:tchicter 1|tchicter]] (èn nén saveur cwè). <span lang=fr>F. tergiverser, hésiter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcoter</FONT>, alcotè, alcoter</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcotaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "halcoter". <span lang=fr>F. ballottement, oscillation, , agitation, hésitation, tergiversation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcotèdje</FONT>, alcotadje, alcotâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcotmint</B></FONT> [o.n.] halcotaedje. <span lang=fr>F. ballottement, tremblement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcotmint</FONT>, alcotmint, alcotmèt</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcoteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcoteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcoteuse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki halcote. Loukîz a: [[Motî:halcotî|halcotî, halcotresse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcoteu(se)</FONT>, alcoteu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcotreye</B></FONT> [f.n.] brut d' ene sacwè ki halcote. <span lang=fr>F. vibration, tintamarre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcotrèye</FONT>, alcotrîye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcotêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (mot d' monnî) tchedje di 25&nbsp;kg d' grin po moure. <span lang=fr>F. demi-mouture.</span> <B>2.</B> ptite tchedje di grin, di [[Motî:djåbe|djåbes]], di [[Motî:four|four]], di [[Motî:faxhene|faxhenes]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcotêye</FONT>, alcotéye, alcotée</span>. Ôte parintêye : * [[Motî:halcotî|halcotî]] 14772 35476 2005-07-19T22:37:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcotî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>halcotresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin k' overe må. <I>Les halcotîs s' siervèt d' leu linwe di pus ki d' leus usteyes.</I> <I>Nos sfwaits economisses avént tot djusse emantchî çou k' i faleut po mostrer on côp dpus k' i gn aveut rén a saetchî foû di ces halcotîs la</I> ([[J.P. Hiernaux]]). <I>Si on vout ki dmwin, on tchante co e walon, on n' pout pus fé do halcotî eyet di l' amateurisse</I> ([[W. Dunker]]). On dit eto: [[Motî:wålî|wålî]], [[Motî:bardouxheu|bardouxheu]], [[Motî:wachoteu|wachoteu]], rl a [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. mauvais ouvrier, bricoleur, amateur, dilettante.</span> <B>2.</B> djin k' on n' inme nén. <I>Est çki l' måleur des djins conte po ces halcotîs la des cotribucions?</I> ([[G. Alexis]]). <I>Gn a-t i k' les halcotîs Ki rnådexhe do gorder?</I> ([[R. Hostin]]). <I>K' elle ervåye dins s' payis, On n' a nén dandjî Des halcotîs voci!</I> ([[P. Fourny]]). On dit eto: [[Motî:tchouk-tchouk|tchouk-tchouk]]. <span lang=fr>F. bougre, con, salaud.</span> <B>3.</B> pitit ovrî a s' conte, ki n' wangne waire. <I>Les pôvriteusès ptitès cinses des halcotîs ont divnou les pus amiståves des dmorances</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Les halcotîs ont divnou des ovrîs d' "l' Estat" ki s' endè fotèt, et k' end ont d' keure di çou k' pôreut-st ariver après k' ont fwait leus eures</I> (J.P. Dumont). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halcotî, halcotresse</FONT>, alcotî, alcotîre; halcotiè, halcotière</span>. Omonimeye: * [[Motî:halcoteu|halcotresse]] est ossu li femrin di "halcoteu". 14773 35473 2005-07-19T22:32:05Z Pablo 5 +E34 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;halcotî: alcotî [C1, C8, C13, O0, O2, S17]; alcoti [S5]; halcotî [E34] 14774 35437 2005-07-19T18:57:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:halcoter]] 14775 35438 2005-07-19T18:58:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:halcoter]] 14776 35439 2005-07-19T18:58:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:halcoter]] 14777 35440 2005-07-19T18:58:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:halcoter]] 14778 35441 2005-07-19T18:59:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:halcoter]] 14779 35443 2005-07-19T19:00:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Marcel David]] 14780 35444 2005-07-19T19:01:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[André Gadisseur]] 14781 35470 2005-07-19T22:23:48Z Pablo 5 +E1, E34 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;halcotaedje: alcotadje [C1], halcotèdje [E1, E34] ;halcotmint: alcotemint [C1], halcotemint [E1] ;halcoter: alcoter [C9, O0], alcotè [C1, C8, C13], halcoter [E1, E34] ;halcotreye: alcotrîye [O0], halcoterêye [E34] ;halcoteu: alcoteû [C1, C9], halcoteûs (eresse) [E34] ;halcotêye: alcotéye [C1, C8] 14782 35448 2005-07-19T19:04:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[William Dunker]] 14783 35449 2005-07-19T19:04:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Alexis]] 14784 35630 2005-07-20T02:17:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchok !</B></FONT> <B>I.</B> [mot-brut] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tchok tchok tchok !</FONT>: mostere li brut des dints ki s' [[Motî:tchokî|tchokèt]] a cåze do froed. <span lang=fr>F. gla gla gla.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tchok tchok</FONT>: mostere li brut do cour, d' ene machine ki va. rl a: [[Motî:tok tok|tok tok]]. <B>II.</B> [addj. epitete] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fwait tchok:</FONT> i fwait froed (a tchoker des dints). <span lang=fr>F. glacial.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchok</FONT>, tchouk</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchok-tchok</B></FONT> [o.n., pl. des tchok-tchoks] <B>1.</B> brut d' ene machine. <I>On n' oyeut kel tchok-tchok des rotatives.</I> <B>2.</B> (mot d' efant) [[Motî:cour|cour]]. <I>C' est l' tchok-tchok ki n' va pus.</I> <I>Portant, cwand l' tchok-tchok ritocteye Ribouxhe et s' ricaberdôxhî A dikedak, N' asprouvez nén del tchessî evoye L' amour ki s' ristitche dins vosse cour; Vos n' sårîz</I> ([[L. Mahin]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchok-tchok</FONT>, tchouk-tchouk.</span> Omonimeye coinrece. * [[Motî:tchouk-tchouk|tchouk-tchouk]] (etrindjir). ---- * [[mot-brut|Dipus d' racsegnes so les mots-bruts]]. 14785 35454 2005-07-19T19:10:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchok]] 14786 35631 2005-07-20T02:19:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchouk-tchouk</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchouk-tchouke</B></FONT> [o.f.n.] (veyou do mwais costé) <B>1.</B> [[Motî:etrindjir|etrindjir(e)]]. <I>I n' a nén morou d' ès bele moirt; Il a stî roisté dins ene batreye Avou des tchouk-tchouks a Djivet D' on côp d' coutea etur les coisses</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. métèque.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchouk-tchouk Malaga:</FONT> martchotea ki vneut d' Aldjereye et vni vinde ses martchandijhes k' i håynéve sol soû d' l' ouxh, u so boird del voye. <B>2.</B> [[Motî:halcotî|halcotî]]. <I>Bén t' es-st on tchouk-tchouk, saiss, ti.</I> <I>C' est ene tchouk-tchouke come si fré.</I> <span lang=fr>F. mauvais ouvrier, dilettante, drôle d'énergumène.</span> Omonimeye coinrece. * [[Motî:tchok-tchok|tchok-tchok]] (brut d' ene machine, do cour). 14787 35460 2005-07-19T19:14:31Z Lucyin 16 Motî:etrindjî displaecî viè Motî:etrindjir: rifondaedje avou "ledjir..." (decidé la ddja ene hapêye) #redirect [[Motî:etrindjir]] 14788 35463 2005-07-19T19:27:47Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ètrindjîr [E1]; ètrandjîr [E2,E21,E34]; ètranjer [E1]; ètranjér' [C1]; ètranjè [O0]. == Rifondaedje == rifondou come [[Motî:ledjir|ledjir]]. 14789 35627 2005-07-20T02:03:03Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;pîton: pîton [E1, E34], pîton, onn [E203], nén dins C1. ;pîtonrece: 14790 35500 2005-07-19T23:40:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchirou]] 14791 43102 2005-11-04T02:54:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taprece</B></FONT> [f.n.] (mot d' éndjolisse) plantchete åzès botons avou des letes k' on tape dissu po scrire so ene machine a scrire u ene copiutrece. <I>Les arondeyès tapreces, enondeyes diviè 1998, n' ont waire yeu d' succès.</I> Etimolodjeye: mot askepyi a pårti do v. [[Motî:taper|taper]] et del cawete -rece metowe po des ptitès ovroûlès usteyes. 14792 35513 2005-07-19T23:57:22Z Pablo 5 Motî:waxhe displaecî viè Motî:wache #redirect [[Motî:wache]] 14793 35516 2005-07-19T23:58:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wache]] 14794 35532 2005-07-20T00:14:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>micro-wache</B></FONT> [f.n.] [[Motî:wache|waches]] avou ene foû coûte [[Motî:wachlire|wachlire]] (ene foû grande frecwince). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;for a micro-waches:</FONT> [[Motî:for|for]] k' eploye des micro-waches po tchåfer les amagnîs. <I>Divins on for a micro-waches, les micro-waches, d' ene metowe wachlire, fijhèt bodjî foirt raddimint les molecules d' aiwe, ki s' metèt a boure et tchåfer les amagnîs</I> (P. Sarachaga). Disfondowes: <span lang=wa-feller>micro-wache, micorwache</span>. 14795 35536 2005-07-20T00:23:50Z Pablo 5 Waxhe electromagnetike displaecî viè Wache electromagnetike #redirect [[Wache electromagnetike]] 14796 35544 2005-07-20T00:34:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchivene]] 14797 35548 2005-07-20T00:39:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coler (vudî)]] 14798 35549 2005-07-20T00:40:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coler (plaker)]] 14799 59598 2006-06-06T19:15:23Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: an, ast, bg, br, ca, cs, da, de, en, eo, es, fi, fr, ga, gl, he, io, it, ja, ko, lt, nl, no, os, pl, pt, ru, sk, sl, sr, sv, th, tl, uk, zh [[Categoreye:Biesses]] [[an:Category:Inseutos]] [[ast:Categoría:Inseutos]] [[bg:Категория:Насекоми]] [[br:Rummad:Amprevaned]] [[ca:Categoria:Insectes]] [[cs:Kategorie:Hmyz]] [[da:Kategori:Insekter]] [[de:Kategorie:Insekten]] [[en:Category:Insects]] [[eo:Kategorio:Insektoj]] [[es:Categoría:Insectos]] [[fi:Luokka:Hyönteiset]] [[fr:Catégorie:Insecte]] [[ga:Catagóir:Feithidí]] [[gl:Category:Insectos]] [[he:קטגוריה:חרקים]] [[io:Category:Insekti]] [[it:Categoria:Insetti]] [[ja:Category:昆虫]] [[ko:분류:곤충]] [[lt:Kategorija:Vabzdžiai]] [[nl:Categorie:Insect]] [[no:Kategori:Insekter]] [[os:Категори:Сасчытæ]] [[pl:Kategoria:Owady]] [[pt:Categoria:Insectos]] [[ru:Категория:Насекомые]] [[sk:Kategória:Hmyz]] [[sl:Kategorija:Žuželke]] [[sr:Категорија:Инсекти]] [[sv:Kategori:Insekter]] [[th:หมวดหมู่:แมลง]] [[tl:Category:Mga insekto]] [[uk:Категорія:Комахи]] [[zh:Category:昆蟲綱]] 14801 35579 2005-07-20T01:20:10Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:djournå 1|djournå]] (o.n.; sitindêye di tere) * [[Motî:djournå 2|djournå]] (o.n.; gazete, rashiaedje d' evenmints) 14802 35580 2005-07-20T01:20:32Z Pablo 5 #redirect [[Motî:djournå (d' tere)]] 14803 35628 2005-07-20T02:05:16Z Pablo 5 ;pî-sinte: pièsinte [O4] 14804 58598 2006-05-29T02:42:25Z Pablo 5 licince coviete do live "les hameas distindous" da R. Painblanc, ed. Bourdon, 2004 == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 14805 35646 2005-07-20T12:19:34Z Pablo 5 Li '''rîle tipografike da Francård''', c' est ene piceure po-z enairer les scrijhaedjes e walon, tot metant èn [[espåce (tipografeye)|espåce]], a tot côp bon, dirî tchaeke [[crole]]. Li rîle a stî atåvlêye pa [[Michel Francard]] et aplikêye dispu 1994 el rivowe [[Singulîs]] pu dins l' [[Motî d' Bastogne]]. Elle a stî rprinjhe e [[rfondou]] dispu li cminçmint, e 1996. A pårti d' l' arivêye des rcoridjreces otomatikes so les programes [[aspougneu d' tecse|aspougneus d' tecses]] des [[copiutrece]]s, li rîle da Francard permeteut, en ene houbonde, di mete d' adrame les spåces tipografikes di tolminme ké tecse e walon, sicrît sins [[crole divintrinne]] ni [[coron-crole]]. [[Imådje:flotche_tipografike_maquet.jpg|thumb|espåce sicrît flotchreçmint dirî ene crole divintrinne, dins "Tetrastikha" da [[Albert Maquet]], eplaidî pa l' [[SLLW]] e 1996]] Dins les [[sistinme Feller|sistinmes Feller]] classikes, gn aveut sovint des espåces divant cossoune :li fi di m'_pa mins nén divant voyale :dj'a fwin. Gn aveut bråmint des croles divintrinnes. :elle est m'nowe (elle est vnowe). Li corwaitaedje des troes sacwè n'esteut nén åjhey, çou ki moennéve a des droles di tipografeyes, la k' des mots estént côpé a deus pa ene crole divintrinne. Les meyeus scrijheus et les pus felès soces di belès letes ont-st eplaidî des scrijhaedjes avou des sfwaitès flotches. 14806 35639 2005-07-20T11:10:09Z Lucyin 16 espåce sicrît flotchreçmint dirî ene crole divintrinne, dins "Tetrastikha" da [[Albert Maquet]], eplaidî pa l' [[SLLW]] e 1996. espåce sicrît flotchreçmint dirî ene crole divintrinne, dins "Tetrastikha" da [[Albert Maquet]], eplaidî pa l' [[SLLW]] e 1996. 14807 35643 2005-07-20T12:07:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[yesse]] 14808 35644 2005-07-20T12:15:14Z Pablo 5 ''Nissa'' c' est ''Nice'' el France? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 20 d'&nbsp;djulete 2005 a 12:15 (UTC) 14809 51076 2006-03-09T08:22:57Z Zwobot 96 robot Ajoute: ja [[Categoreye:Sene di pontiaedje]] Èn '''espåce''' (on dit eto on '''blanc''' ou on '''vude''') c' est ene convincion [[tipografeye|tipografike]] po mostrer l' [[dispårtaedje etur les mots]] cwand i sont scrîts (ça fwait ki, c' est eto on [[sene di pontiaedje]], minme si on nel voet nén). Les vudes inte les mots sont-st eployés enute dins l' plupårt des [[alfabet]]s, apus k' dins li scrijhaedje do [[chinwès]] et do [[djaponès]] (dins l' [[corêyin]] modiene on-z eploye asteure des blancs). Dins l' tins on n' eployive nén d' espåces e [[latén]], mins purade des [[pont å mitan|ponts å mitan]], ou simplumint rén; ci n' est k' viè l' 6inme—8inme sieke k' on-z a eployî les espåces. Dins les scrijhaedjes semitikes (come les alfabets [[alfabet arabe|arabe]], [[alfabet ebreu|ebreu]], [[alfabet fenicyin|fenicyin]]), ki n' notèt nén les voyales, on-z a todi eployî des vudes po separer les mots, la k' ça sereut trop målåjhey ôtrumint. Ça fwait k' l' [[alfabet latén]], k' a stî copyî do fenicyin, a pierdou les espåces poy les rprinde des siekes pus tård. So les copiutreces i gn a sacwantès sôres diferinnes d' espåces: * l' espåce simpe (U+0020), k' a-st ene valixhance semantike * l' espåce nén côpåve (U+00A0), ki dene l' informåcion k' on n' pout nén côper l' fén del roye a cisse plaece la (c' est cila k' on-z eploye e boune tipografeye walone po mete après l' [[apostrofe]]). * espåce di lårdjeu do N (U+2002), blanc tipografike * espåce di lårdjeu do M (U+2003), blanc tipografike * espåce di lårdjeu 1/3 M (U+2004), blanc tipografike * espåce di lårdjeu 1/4 M (U+2005), blanc tipografike * espåce di lårdjeu 1/6 N (U+2006), blanc tipografike * espåce po les tåvleas (U+2007), blanc tipografike del lårdjeu eployeye po les chifes dins ene fonte di lårdjeu ewale * espåce di pontiaedje (U+2008), blanc tipografike del minme lårdjeu ki les féns senes di pontiaedje (come li coma, li pont ou l' pont-coma) * fén espåce (U+2009), blanc tipografike foirt fén * espåce come on tchvea (U+200A), blanc tipografike co pus fén * espåce di lårdjeu 0 (U+200B), i n' a pont d' voeyåve vude, mins permete d' ecôder l' semantike po dispårti les mots; i pout eto divni veyåve dins on tecse djustifyî * fén espåce nén côpåve (U+202F), blanc tipografike nén côpåve * simbole d' espåce (U+2420), simbole po håyner on blanc (ki normålmint n' si voet nén) * espåce ideyografike (U+3000), blanc tipografike di dobe lårdjeu, del lårdjeu d' èn ideyografe chinwès, di manire a wårder l' aroymint des caracteres. * dimey espåce ideyografike (U+303F), blanc tipografike ki fwait l' mitan del lårdjeu d' èn ideyografe chinwès * espåce nén côpåve di lårdjeu 0 (U+FEFF) dins l' ecôdaedje electronike d' on tecse, on n' doet eployî ki l' espåce simpe (U+0020) et l' espåce nén côpåve (U+00A0); po des lingaedjes normålmint sins vudes, on pout eto eployî l' espåce di lårdjeu 0 (U+200B) po mårker les frontires des mots; tos les ôtes ni s' divèt nén eployî po-z ecôder on tecse, mins seulmint pol tipografeye (dj' ô bén, eployîs påzès programes å moumint di håyner ou d' imprimer). [[da:Mellemrum]] [[de:Leerzeichen]] [[en:Space (punctuation)]] [[eo:Spaceto (interpunkcio)]] [[fr:Espace typographique]] [[ja:スペース]] [[nl:Spatie]] [[pl:Spacja]] [[ru:Пробел]] [[sv:Blanksteg]] 14810 35650 2005-07-20T17:26:41Z Pablo 5 froyon, mot nén ratournåve e francès, est rprind do walon. (documint del Muzêye do Vicaedje des Walons (M.V.W.). froyon, mot nén ratournåve e francès, est rprind do walon. (documint del Muzêye do Vicaedje des Walons (M.V.W.). 14811 43763 2005-11-10T15:38:30Z Pablo 5 {{djermon motî|plaijhi|<hr>a-z ecråxhî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>plaijhi</B></FONT> [o.n.] bistoke k’ on a toirt di rovyî d’ diner po purade e profiter. Après, i n' si faut nén plinde (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 14812 35657 2005-07-20T19:44:45Z Pablo 5 Motî:dåre-tu-dso displaecî viè Motî:dåre-tu-dsu #redirect [[Motî:dåre-tu-dsu]] 14813 62893 2006-06-22T19:56:29Z Pablo 5 [[Uzeu:Caesarion]] displaecî viè [[Uzeu:Steinbach]]: candjmint d' no {{Babel|wa-0|nl|li-3|eo-1|de-2|en-2|fr-2|fy-2|it-2}} Diè wåde, Dji so '''Caesarion''', èn estudiant holandès. Dji n' cåze nén Walon...:( [[als:Benutzer:Steinbach]] [[af:Gebruiker:Steinbach]] [[br:User:Caesarion]] [[de:Benutzer:Steinbach]] [[en:User:Steinbach]] [[eo:Vikipediisto:Steinbach]] [[es:Usuario:Steinbach]] [[fr:Utilisateur:Steinbach]] [[fy:Meidogger:Steinbach]] [[haw:User:HaoleCaesarion]] [[it:Utente:Steinbach]] [[la:Usor:Steinbach]] [[li:Gebroeker:Steinbach]] [[nds:Bruker:Boerzökwark]] [[nl:Gebruiker:Steinbach]] [[sco:User:Caesarion]] [[sv:Användare:Caesarion]] [[vo:User:Caesarion]] 14814 62895 2006-06-22T19:56:29Z Pablo 5 [[Uzeu copene:Caesarion]] displaecî viè [[Uzeu copene:Steinbach]]: candjmint d' no Bénvnowe Caesarion! Po ene djin ki n' cåze nén walon, vos l' sicrijhoz foirt bén; wice avoz apris? [Welcome Caesarion! For someone that doesn't speak Walloon, you write it very well; where did you learnt?] (coridjaedjes/corrections: "'''è'''n estudiant", "dji '''n’''' parle '''nén''' walon" ou "dji n' cåze nén walon"; "nou" (feminine: "nole") means "none"; negation of verbs is built "ni <verb> nén", and the word for "no" is "neni") [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di djulete 2005 a 00:59 (UTC) :Thanks a lot, Pablo! I took this from what I read here at this Wikipedia and from a Walloon grammar you can reach via the French article on Walloon. I am sure I will try to learn Walloon some day - it is of particular inerest to me as I am a sysop on the Limburgic Wikipedia. [[Uzeu:Caesarion|Caesarion]] 21 di djulete 2005 a 19:00 (UTC) 14815 35738 2005-07-21T22:50:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:milouter]] 14816 35739 2005-07-21T22:50:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:milouter]] 14817 35740 2005-07-21T22:51:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:milouter]] 14818 35806 2005-07-23T10:43:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>milouter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] fé bén åtoû d' (ene sakî). <I>Vos ki fwait lever l' solo so les bons et so les metchants, et dner del plouve ås djusses et ås petcheus: loukîz nos, et nos milouter, et nos candôzer</I> ([[G. Sfasie]]). On dit eto: [[Motî:adolmiter|adolmiter]], [[Motî:waster|waster]]; Loukîz a: [[Motî:candôzer|candôzer]]. <span lang=fr>F. choyer, gâter, cajoler, dorloter, câliner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miloutaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "milouter". <span lang=fr>F. cajolerie, câlinerie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>milouteus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>milouteuse</B></FONT> [addj., purade padvant] ki miloute voltî. <I>Schoûtez nos, nozôtes, les petcheus ki vos preye; fouxhoz milouteus avou nos, et fé ene croes so tos nos petchîs; schoûtez nos et s' purdoz pitié</I> (G. Sfasie). <span lang=fr>F. cajoleur, câlin.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>milouteuzmint</B></FONT> [adv.] tot miloutant (ene sakî). <I>Signeur, ki fwait droets les pas del djin: loukîz milouteuzmint vost ovrî N., et fé ene croes so tos ses petchîs</I> (G. Sfasie). <span lang=fr>F. doucereusement.</span> Etimolodjeye: [[cawete -euzmint]], [[Noûmot|2005]]. Coinreces [[Payis d' Nameur]]. 14819 35744 2005-07-21T22:57:57Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;milouter: miloutè [C1, C100], milouter [C100]. ;miloutaedje: miloutadje [C1, C100]. 14820 35762 2005-07-22T18:05:19Z Lucyin 16 docså di l' eglijhe di Djerpene (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} docså di l' eglijhe di Djerpene (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 14821 35801 2005-07-23T10:31:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>drelin</B></FONT> <B>I.</B> [mot-brut] brut d' ene clotche ki soune djoyeuzmint. <span lang=fr>F. ding dong.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les drelins</FONT> [o.n.t.pl] sounaedje di djoye <I>E docså, li mårli sounéve les drelins</I> ([[B. Louis]]) <span lang=fr>F. carillon.</span> 14822 35800 2005-07-23T10:29:22Z Pablo 5 [[Imådje:docsau.jpg|thumb|docså di l' eglijhe di Djerpene]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>docså</B></FONT> [o.n.] plaece d' ene eglijhe sovint metowe å dzeu del poite d' intrêye, avou les [[Motî:ôre 3|ôres]]. <I>Cwand dj' esteut djonne, dj' aléve tchanter so l' docså.</I> <I>Les caisses avou les bokets des sipiyeyès posteures estént catcheyes en on refonçmint padzo l' docså</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Et cwand faleut monter å docså po-z aler shofler</I> ([[L. Somme]]). <I>Il estént come des grandès ôres å docså del loumire </I>([[A. Lovegnée]]). <I>I s' va aspoyî a on pilasse ki sotént l' docså</I> ([[F. Barry]]). On dit eto: [[Motî:djubé|djubé]]. <span lang=fr>F. jubé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">docsau</FONT>, doksaul, docsâl, docsal</span>. 14823 35770 2005-07-22T18:11:32Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : docsau [C1, C9]; doksål [E1]; docsale [E34]; doksale [E34]; docsâl [E21, C8, C13, O0, O2, O4]; docsal [O3], nén dins S0. 14824 35771 2005-07-22T18:12:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djubé</B></FONT> [o.n.] [[Motî:docså|docså]]. <span lang=fr>F. jubé.</span> 14825 35773 2005-07-22T18:13:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Sfasie]] 14826 35775 2005-07-22T18:15:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:milouter]] 14827 35803 2005-07-23T10:37:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>docsiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:bouxhî|bouxhî]] avou ses pougns, ses mwins so (ene sakî, ene sacwè). <I>Il a stî docsiné d' aleure.</I> <I>Il a prin des ptitès broketes di côrî et, pa ptits setchs côps, kimincî a docsiner les bokets del raecinêye ki, imådjreçmint, c' est les djambes del feme</I> ([[L. Mahin]]). <I>Vos nel rivoeroz pus avårci, docsiné come il a stî</I> ([[G. Pècheur]]). rl a: [[Motî:ridobler|ridobler]] et al pådje di [[sinonimeye]]. On dit eto: [[Motî:bocsiner|bocsiner]], [[Motî:ridobiner|ridobiner]]. <span lang=fr>F. rosser, frapper, tapoter, rouer de coups.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">docsiner avou</FONT>: (imådjreçmint) boerler (des metchanstés) so. <I>Les femes les ratindént, come di djusse, po lzès docsiner avou des påters di borike</I> ([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. accabler d'injures.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si docsiner</FONT> [v.pr.] s' [[Motî:apougnî|apougnî]]. <I>Waitîz les, ces-la, i s' vont co docsiner</I> ([[G. Pècheur]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>docsinåde</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>I lyi a fotou ene boune docsinåde.</I> On dit eto: [[Motî:rapasse|rapasse]]. <span lang=fr>F. raclée, tripotée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>docsineure</B></FONT> [f.n.] docsinåde (dobleure). <I>Il a vlou cachî mizere, mins il nd a yeu ene di docsineure.</I> On dit eto: [[Motî:rosseure|rosseure]], [[Motî:sôdeure|sôdeure]], [[Motî:danse|danse]]. <span lang=fr>F. raclée, tripotée, rossée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>docsinêye</B></FONT> [f.n.] docsinåde (dobleure). <I>Il a atrapé ene docsinêye limero onk.</I> <span lang=fr>F. raclée, tripotée.</span> 14828 35779 2005-07-22T18:43:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:docsiner]] 14829 35780 2005-07-22T18:44:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:docsiner]] 14830 35781 2005-07-22T18:44:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:docsiner]] 14831 35782 2005-07-22T18:45:03Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;docsiner: docsiner [O0, O3, O4], nén dins S0. ;docsinåde: docsinâde [O0]; docsinaute [O4]. ;docsineure: docsinûre [O0, O3]. ;docsinêye: docsinêye [O2] 14833 35949 2005-07-27T19:01:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-iner</B></FONT> [sititchete] raptitixhante cawete di viebe: [[Motî:tuziner|tuziner]], [[Motî:raeziner|raeziner]], [[Motî:gotiner|gotiner]], [[Motî:browiner|browiner]], [[Motî:moziner|moziner]], [[Motî:ploviner|ploviner]], [[Motî:verziner|verziner]], [[Motî:rouziner|rouziner]]. Cawete vijhene : * [[Motî:-ner|-ner]]. ---- * [[cawete -iner|Dipus d' racsegnes sol cawete -iner]] * [[Codjowaedje copiner|Dipus d' racsegnes sol codjowaedje des viebes avou l' cawete -iner]] 14834 35923 2005-07-27T09:31:15Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Cawetes et betchetes]] Li '''cawete -iner''', c' est ene [[raptitixhante cawete]] di [[viebe]]s. Li bodje pout esse : * on viebe ** tuzer => [[Motî:tuzine|tuziner]] ** raezer => [[Motî:raeziner|raeziner]] * on no ** Mouze => [[Motî:mouziner|mouziner]] ** cope => [[Motî:copiner|copiner]]. Les viebes avou l' cawete -iner si codjownut come [[Codjowaedje copiner|"copiner"]]. Li cawete -iner si rcandje pacô e cawete [[Motî:-ner|-ner]], et dner des [[dobès rfondowes]] . 14835 65371 2006-06-28T02:36:45Z Pablo 5 /* Dins les accints do walon */ [[categoreye:Codjowaedjes|Copiner]] Li '''codjowaedje di copiner''', c' est come li ci d' [[Codjowaedje bouter|bouter]], mins avou on [[candjmint d' voyale]] å singulî di l' [[indicatif prezintrece]], do [[suddjonctif prezintrece]] et do [[cmandeu]] (cloyowès sillabes å coron). A ces tins la, li [[bodje (d' on mot)|bodje]] divént '''copen-''' * dji copene, i copene, ele copene. * ti copenes. Gn a nou candjmint d' voyale dins les cloyowès sillabes divintrinnes : * dji copinrè (prononcî "''copin'rè''") * dji copinreu (prononcî "''copin'reû''") Les viebes ki shuvnut ci codjowaedje la, c' est å pus sovint des viebes bastis avou l' [[cawete -iner]]. Mins gn a eto des viebes ki l' [[shuvion]] -iner est dins l' bodje lu-minme (diner, rwiner,). Les [[noûmot|noûs viebes]] intrés e walon e 20inme sieke shuvnut eto ci codjowaedje la (machiner, patiner, mådjiner, rafiner, boubiner) Gn a eto ene trokete di viebes ki n' ont nén -iner e coron, mins '''-irer, -imer, -iler'''. == Sacwants viebes di cisse sôre la == === Viebes avou -iner. === * "Vîs" viebes. ** [[Motî:ansiner|ansiner]]. ** [[Motî:balziner|balziner]]. ** [[Motî:copiner|copiner]]. ** [[Motî:difiner|difiner]]. ** [[Motî:disterminer|disterminer]]. ** [[Motî:epufkiner|epufkiner]]. ** [[Motî:gruziner|gruziner]]. ** [[Motî:moziner|moziner]], [[Motî:mozliner|mozliner]]. ** [[Motî:ploviner|ploviner]]. ** [[Motî:riciner|riciner]]. ** [[Motî:schiner|schiner]]. ** [[Motî:spiner|spiner]]. ** [[Motî:xhiner|xhiner]]. * Noûs viebes (moussîs e lingaedje walon e 19inme et purade 20inme sieke). ** [[Motî:boubiner|boubiner]]. ** [[Motî:brandviner|brandviner]]. ** [[Motî:machiner|machiner]]. ** [[Motî:mådjiner|mådjiner]] ** [[Motî:patiner|patiner]]. ** [[Motî:rafiner|rafiner]]. ** [[Motî:rwiner|rwiner]]. ** [[Motî:siner|siner]]. ** [[Motî:wekiner|wekiner]]. === Ôtes coron === * viebes avou -irer : ** [[Motî:schirer|schirer]], [[Motî:coschirer|coschirer]], [[Motî:dischirer|dischirer]], ** [[Motî:tirer|tirer]], [[Motî:atirer|atirer]], [[Motî:ratirer|ratirer]] * viebe avou -imer ** [[Motî:catrucimer|catrucimer]]. ** [[Motî:astimer|astimer]]. * viebe avou -iler. ** [[Motî:filer|filer]] (aler rade), [[Motî:disfiler|disfiler]] (passer onk après l' ôte). == [[Dobès rfondowes]]. == E sacwants viebes, li cawete -iner si pout spotchî, et divni -ner: raezner / raeziner, rouziner / rouzner. == Dins les accints do walon == * E [[Payis d' Lidje]], les viebes come "copiner" si cdujhèt come e rfondou, mins on-z a eto pacô on candjmint d' voyale åvou l' [[troes bodjes di codjowaedje|bodje]] B (futurrece et condicioneu : :hiner; dji ''hène'', dji '''''hèn'rè'''''. Dins les [[codjowaedjes da Stasse]], li modele , c' est hiner (p. 42). Gn a 40 viebes di cisse sôre la (so åk come 2200, dj' ô bén 3 åcint). Bråmint di ces viebes si polèt eto codjower avou ene moyeye cawete (-êye) :dji ''gruzinêye''. * E [[Payis d' Nameur]], ey el [[Basse-Årdene]] ey e [[Coûtchant walon]], les viebes come "copiner" ni candjèt nén d' voyale. :copiner : dji ''copine'', dji copinrè. Portant, dins les sustantifs, gn a cobén on candjmint d' voyale (eg: ''dji copine'', mins ''one copène''), copurade so Nameur et Tchålerwè (loukîz al mape [[ALW]] 1.35.). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/copiner.html Tåvlea do codjowaedje di "copiner"] * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/diner.html Tåvlea do codjowaedje di "diner"] 14836 35857 2005-07-26T09:58:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:copiner]] 14837 35858 2005-07-26T10:00:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:copiner]] 14838 59412 2006-06-06T13:21:24Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-djower +djouwer) <FONT COLOR="#ff0000"><B>copiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] djåzer avou des soçons, di tot et d' rén. On dit eto: [[Motî:soçner|soçner]]; loukîz a: [[Motî:berdeler|berdeler]], [[Motî:djåspiner|djåspiner]] et al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. causer, bavarder.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:cope|cope]], [[cawete -iner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>copene</B></FONT> [f.n.] cåzaedje di deus djins ki copinèt. <I>Et pus ele court al copene, A djadjawe avou l' vijhene</I> ([[O. Fabry]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate copene</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper ene copene avou:</FONT> djåzer avou (des soçons). <I>Dj' a sopé avou des sovrins, souwé avou des payizans, tapé des copenes avou des tuzeus</I> ([[L. Hendschel]]). <I>On bråve ome, li curé, ki tapéve voltî ene copene avou nost ome et afeye djouwer cénk royes avou lu</I> ([[J.P. Dumont]]). Loukîz a: [[Motî:djåze|djåze]], [[Motî:divize|divize]]. <span lang=fr>F. faire un brin de causette.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>copinreye</B></FONT> [f.n.] trope di djins ki s' rashonnèt aeurêymint, po copiner inte di zeles. Loukîz a: [[Motî:djåspinreye|djåspinreye]]. <span lang=fr>F. groupe de conversation.</span> Etimolodjeye: [[cawete -reye]], [[noûmot|1995]]. ---- * [[copinreye e walon|Dipus d' racsegnes so les copinreyes e walon]]. 14839 35925 2005-07-27T09:39:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soçner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:copiner|copiner]] tertos eshonne, en ene [[Motî:soce|soce]]. <I>N' åyoz nén peu di m' côper; insi nos soçnêyrans ostant k' vos vloz</I> ([[P. Renson]]). <span lang=fr>F. bavarder.</span> Etimolodjeye: viebe rifwait sol mot [[Motî:soçon|soçon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soçnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "soçner". <span lang=fr>F. bavardage, réunion.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>soçneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>soçneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>soçnêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki soçnêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mimbe soçneu:</FONT> mimbe d' ene soce ki vént tofer ås soçnaedje (eneviè les mimbes soçons, ki paynut leu scot, mins ki n' vinèt nén). <span lang=fr>F. membre effectif.</span> ---- * [[soçnaedjes di Djiblou|Dipus d' racsegnes so les soçnaedjes di Djiblou]]. 14840 35869 2005-07-26T12:35:23Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedje walon]] 14841 35883 2005-07-26T23:53:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:soçner]] 14842 35884 2005-07-26T23:53:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:soçner]] 14843 35926 2005-07-27T09:43:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asblawete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwè metowe po vs brouyî, ki vos croeyoz k' c' est l' veur, mins ki n' egzistêye nén. <I>Ci n' est k' ene asblawete.</I> <I>I pårléve d' ostant dpus k' il aveut dmoré lonmint moyea; mins ç' n' ît fok po traiter les medcéns d' pô-foirts eyet d' fossîs, el syince d' asblawete eyet les apoticåres di martchands d' soda pus biesses k' el pidjon do grand Zande, ki, malåde, s' aveut rfwait e boevant do purea</I> ([[R. Painblanc]]). <span lang=fr>F. mirage, tromperie, illusion, poudre aux yeux.</span> <B>2.</B> [[Motî:fåve|fåve]], [[Motî:minte|minte]], [[Motî:couyonåde|couyonåde]]. <I>Vos m' contez des asblawetes.</I> <I>Tot çk' i raconte la, c' est des asblawetes.</I> On dit eto: [[Motî:crake|crake]], [[Motî:coye|coye]]. <span lang=fr>F. blague, mensonge.</span> <B>3.</B> fåve, amuzant conte. Loukîz a: [[Motî:floriconte|floriconte]] <span lang=fr>F. histoire, conte, légende.</span> <B>4.</B> toû d' passe-passe. <span lang=fr>F. tour de prestidigitation.</span> <B>5.</B> pitit live a l' aiwe di rôze. <I>C' est ene k' a yeu bråmint do succès</I> <span lang=fr>F. bluette.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">asblawète</FONT>, asblëwète, asbluwète</span>. Etimolodjeye: sivierba di [[Motî:asblawter|asblawter]] (bodje [[Motî:blåwe|blåwe]], rl a: [[Motî:asblawi|asblawi]]). ---- * [[asblawete (live)|Dipus d' racsegnes so les asblawetes (contes a l' aiwe di rôze)]]. 14844 35928 2005-07-27T09:47:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>payizaedje</B></FONT> [o.n.] çou k' on voet cwand on rwaite åtoû d' lu dins ene campagne, ene montinne. <I>Portant, el payizaedje est clapantmint bea; les montinnes catièt l' cir, si hôtes, si grandes; di l' ôte costé, el lak Titicaca, el pus hôt do monde</I> ([[D. Heymans]]). <span lang=fr>F. paysage.</span> Bodje: * [[Motî:payis|payis]] 14845 35895 2005-07-27T00:05:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Serge Fontaine]] 14846 35896 2005-07-27T00:06:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Simonon]] 14847 35931 2005-07-27T09:52:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>payizan</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>payizante</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> djin ki dmeure dins on viyaedje, eyet ovrer l' tere. <I>Dj' a sopé avou des sovrins, souwé avou des payizans, tapé des copenes avou des tuzeus</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Li waeyén-tins, ene des pus plaijhantès såjhons po les payizans d' l' Årdene</I> ([[S. Fontinne]]). <I>On curé d' viyaedje a pretchî Bén lonmint a grand-messe; Les payizans n' ont fwait k' båyî</I> ([[C.F. Simonon]]). <I>A ç' moumint la, les signeurs estént co mwaisses do peupe, et les payizans estént tertos des sieves</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. paysan, villageois.</span> <B>2.</B> (po rabaxhî) nén foirt sûteye djin, ene miete erirêye. <I>Mins les monsieus d' Brussele, saiss, cwè çki ça lzî pout fé, sacwants payizans ki n' sont nén contins</I> ([[A. Henin]]). <span lang=fr>F. paysan, rustaud.</span> <B>3.</B> mot d' traitaedje a ene djin d' on viyaedje (del pårt d' ene djin d' veye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;payizan ! payacou, (...) ti voerès m' cou !:</FONT> traitaedje des efants d' [[Motî:Sint-Houbert|Sint-Houbert]] ås efants des viyaedjes do cotoû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;payizan d' måleur, cware et cwate t' es-st on voleur:</FONT> traitaedje des djins [[Motî:Li Rotche|del Rotche]] ås djins d' viyaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> payîzan(te)</FONT>, payizan(te), payizane, pèyizan, -ane, pèyîzan, -ane, payîzin, -in.ne, -ène.</span>; miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 9.15. Bodje: * [[Motî:payis|payis]] 14848 35901 2005-07-27T00:10:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djåzer]] 14849 35907 2005-07-27T00:25:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[francès d' Walonreye]] 14850 35937 2005-07-27T10:04:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:cåzer 1|cåzer]] bråmint. <I>C' est ene tchafete: ele passe totes ses djournêyes a ramter</I> (G. Cabay). <I>Et les poyes ki ramtèt Udon ki codåcsèt Ces poyes la, biesses come tot, N' aprindèt rén do tot</I> (A. Dauphin). rl a: [[Motî:berdeler|berdeler]]. Coinrece Grand Payis d' Lidje. 14851 35913 2005-07-27T07:17:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Codjowaedje boerler]] 14852 35922 2005-07-27T07:49:47Z Pablo 5 /* Indicatif prezintrece */ [[categoreye:Codjowaedjes|Tchicter]] Li '''codjowaedje di tchicter''', c' est l' ci d' on viebe ''rîlêymint disrîlé'', dj' ô bén a deus bodjes, del [[prumire troke da Hendschel]]. Po-z espaitchî d' aveur deus cosounes /kt/ al fén, çou ki n' est nén prononçåve e walon, on radjoute pa drî ene mouyeye '''êy''': * dji °tchicte => dji tchict'''êy'''e * bodje A: tchict- * bodjes B et C: tchictêy- Les viebes ki shuvnut ci codjowaedje la, c' est å pus sovint des viebes bastis avou l' [[cawete -ter]]. == Sacwants viebes di cisse sôre la == * [[Motî:ramter|ramter]] == Les cawetes do codjowaedje des viebes del sôre di tchicter == === Infinitif === :[[bodje A]] + <FONT COLOR="#ff0000">'''-er'''</FONT>: '''tchicter<FONT COLOR="#ff0000">er</FONT>'''. === Pårticipes === ==== Pårticipe erirece ==== * omrin: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-é'''</FONT>: '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">é</FONT>'''. * femrin: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-êye'''</FONT>: '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">êye</FONT>'''. ==== Pårticipe prezintrece ==== :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-ant'''</FONT>: tot '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ant</FONT>''' === Indicatif === ==== Indicatif prezintrece ==== * [[Cåzant]](e): :[[bodje B]] + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT>: dji '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. * [[Atôtchî]] (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-ez'''</FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000">'''-z'''</FONT> ni s' prononce måy. ** [[atouwaedje]]. :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000">'''-es'''</FONT>: ti '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">es</FONT>'''. Li <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy. * [[Riwaitant]](e): ** fråze di djhaedje: :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000">'''-e'''</FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. ** fråze di dmande: :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT> + <FONT COLOR="#0000ff"><B>-t</B></FONT>: '''tchictêye<FONT COLOR="#0000ff">-t</FONT> i ? / tchictêye<FONT COLOR="#0000ff">-t</FONT> ele ?'''. Les fråze di dmandaedje ås ôtès djins si fjhèt tot metant les [[prono|pronos sudjets]] padrî l' viebe (sins loyeure). Li prono "vos" metou padrî, si pout rsaetchî evoye. * Cåzant(e)s: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-ans'''</FONT>: nos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>'''; dji '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>''' (el [[Basse-Årdene]]). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-ez'''</FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000">'''-z'''</FONT> ni s' prononce måy. * Riwaitant(e)s: ** cawete lidjwesse: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000">'''-èt'''</FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">èt</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">èt</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-t</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins bén dins li dmandaedje: '''tchictè<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> i ?''' / '''tchictè<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> ele ?''' ** [[dobe rifondowe|cawete namurwesse]]: :[[bodje C]] + <FONT COLOR="#ff0000">'''-nut'''</FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">nut</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">nut</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000">'''-t'''</FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins bén dins li dmandaedje: '''tchictêynu<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> i ?''' / '''tchictêynu<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> ele ?''' ==== Indicatif futurrece ==== * Cåzant(e): :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000">'''-rè'''</FONT>: dji '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rè</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-roz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">roz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rès</B></FONT>: ti '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rès</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins est refoircî dins li dmandaedje: '''tchictêy<FONT COLOR="#ff0000">ress</FONT> ?''' (est ç' ki t' tchictêyrès ?). * Riwaitant(e): :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rè</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rè</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rè</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rans</B></FONT>: nos '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rans</FONT>'''; dji '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rans</FONT>''' (el Basse-Årdene). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-roz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">roz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ront</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">ront</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">ront</FONT>'''. ==== Durant Indicatif Erirece (imparfwait) ==== * Rilevêye: les cawetes do Durant Indicatif Erirece des viebes del prumire troke ås djins do singulî sont <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve(s)</B></FONT>. * Cåzant(e): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve</B></FONT>: dji '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éve</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éves</B></FONT>: ti '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éves</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy. * Riwaitant(e): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éve</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éve</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éve</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-éns</B></FONT>: nos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éns</FONT>'''; dji '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éns</FONT>''' (el Basse-Årdene). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ént</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ént</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ént</FONT>'''. ==== Nén Durant Indicatif Erirece (passé simpe) ==== * Cåzant(e): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-a</B></FONT>: dji '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-as</B></FONT>: ti '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">as</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy. * Riwaitant(e): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-a</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îs</B></FONT>: nos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îs</FONT>'''; dji '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îs</FONT>''' (el Basse-Årdene). * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-îz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ît</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ît</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ît</FONT>'''. ==== Erî-tins di l' Indicatif ==== * erî passé (passé compôzé): Viebe "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' indicatif prezintrece + pårticipe erirece: dj' a tchicté, t' as tchicté, evnd. * erî futeur: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' indicatif futurrece + pårticipe erirece: dj' årè tchicté, t' årès tchicté, evnd. * erî Durant Indicatif Erirece: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" å Durant Indicatif Erirece + pårticipe erirece: dj' aveu tchicté, t' aveus tchicté, evnd. ==== Dobe erî-tins di l' Indicatif ==== * dobe erî passé: Viebe "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' erî passé + pårticipe erirece: cwand dj' a yeu tchicté, après k' t' as yeu tchicté, evnd. * dobe erî futeur: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' erî futeur + pårticipe erirece: cwand dj' årè yeu tchicté, après k' t' årès yeu tchicté, evnd * dobe erî Durant Indicatif Erirece: "[[Codjowaedje aveur|aveur]]" a l' erî Durant Indicatif Erirece + pårticipe erirece: cwand dj' aveu yeu tchicté, après k' t' aveus yeu tchicté. === Suddjonctif === ==== Suddjonctif prezintrece ==== * Å singulî, li suddjonctif prezintrece, c' est parey ki l' indicatif prezintrece. :Ki dj' '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. :Ki t' '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">es</FONT>'''. :K' i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''', k' ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''. * Å pluriyal, on ristitche ene cawete <FONT COLOR="#ff0000"><B>-xhe</B></FONT> après les cawetes di codjowaejde di l' indicatif prezintrece, k' on a rsaetchî evoye les [[halcrossès cossounes]] å coron. Li cawete '''-èt''' est [[disfaflotaedje|disfaflotêye]] ('''-exhe'''). :ki nos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">anxhe</FONT>''' (u: ki dj' '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">anxhe</FONT>'''). :Ki vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">éxhe</FONT>''' :K' i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">exhe</FONT>''', k' ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">exhe</FONT>''' (u : k' i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">nuxhe</FONT>''', k' ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">nuxhe</FONT>''') ==== Suddjonctif erirece ==== Li suddjonctif erirece si fwait tot rprindant les cawetes do Nén durant Indicatif Erireces (passé simpe) et î racawer ene cawete -xhe :Ki dj' '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">axhe</FONT>'''. :Ki t' '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">axhes</FONT>'''. :K' i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">axhe</FONT>''', k' ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">axhe</FONT>'''. :Ki nos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>''' (u: ki dj' '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>'''). :Ki vos '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">îxhe</FONT>''' (li minme tchoi k' å suddjonctif prezintrece). :K' i '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>''', k' ele '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">énxhe</FONT>''' === Condicioneu === Li [[condicioneu]], c' est on tins ki s' fwait avou li prumire dobe cawete do futurrece, et ene djeujhinme cawete, li minme kel cene do [[NDIE]] des [[cénkinme troke da Hendchel|viebes del cénkinme troke]]. * Cåzant(e): :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-reu</B></FONT>: dji '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">reu</FONT>'''. * Atôtchî (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rîz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rîz</FONT>'''. ** atouwaedje. :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-reus</B></FONT>: ti '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">reus</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins est refoircî dins li dmandaedje: '''tchictêy<FONT COLOR="#ff0000">reuss</FONT> ?''' (est ç' ki t' tchictêyreus ?). * Riwaitant(e): :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-reut</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">reut</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">reut</FONT>'''. * Cåzant(e)s: :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-réns</B></FONT>: nos '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">réns</FONT>'''; dji '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">réns</FONT>''' (purade el Basse-Årdene. * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rîz</B></FONT>: vos '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rîz</FONT>. * Riwaitant(e)s: :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-rént</B></FONT>: i '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rént</FONT>''', ele '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">rént</FONT>'''. === Kimandeu === Li cmandeu shût l' indicatif prezintrece, mins on rsaetche li cawete -S a l' atouwé. * [[Atôtchî]] (eye): ** atôtchaedje ôrdinaire :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>''' !. ** [[atouwaedje]]. :bodje B + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT>: '''tchict<FONT COLOR="#0000ff">êy</FONT><FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''' !. * Cåzant(e)s: :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ans</B></FONT>: '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>''' ! * Atôtchîs (atôtcheyes): :bodje A + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: '''tchict<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>''' ! == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tchicter.html Tåvlea do codjowaedje di "tchicter"] 14853 35935 2005-07-27T10:04:22Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cåzer 1|cåzer]]: (v.s.c.; djåzer) * [[Motî:cåzer 2|cåzer]]: (v.c.; esse cåze di) 14854 36192 2005-07-30T00:14:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitchiner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchiner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctchiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] traiter come on tchén. <I>I s' a fwait ctchiner addé ses efants</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Les cis ki s' ont såvé e Sud del France e 1940, c' esta sovint po s' î fé ctchiner.</I> <I>On n' kitchene nén ses parints.</I> <I>On nd a pont d' sogne, do tchén; il est ktchiné dpus k' i n' fåreut</I> ([[P.J. Dosimont]]). Loukîz a: [[Motî:kihustiner|kihustiner]], [[Motî:kimamborner|kimamborner]], [[Motî:kipiter|kipiter]], [[Motî:mesgrognî|mesgrognî]]. <span lang=fr>F. maltraiter, houspiller, rabrouer, malmener, brimer, délaisser, repousser, traiter avec rudesse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">k(it)chiner / c(o)tchiner</FONT>, c(u)chiner, c(u)chinè, k(ë)chiner, k(è)chinè, conchiner</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol bodje [[Motî:tchén|tchén]], avou l' [[betchete ki-]]. Coinrece [[Basse-Årdene]]. Minme mot, avou des ôtès cawetes : * [[Motî:kitchinter|kitchinter]]. * [[Motî:kitchinler|kitchinler]]. 14855 35957 2005-07-27T20:46:12Z Pablo 5 /* Rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == c(u)chiner [S26], kchiner / cuchiner [S117], k(u)chinè [S27], k(eu)chiner [S107], conchiner [S101] == Rifondaedje == målåjhey a rfonde, ca on pôreut pinser a ene ene parintêye avou "[[Motî:xhiner|xhiner]]". Dj' a trové li bon rfondaedje (mi shonne-t i) pa [[L. Remacle]] (''cutchin'ler'') (''syntaxe, T. II). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djulete 2005 a 11:50 (UTC) Chiner, pour mi, c'est s' foute des djins, z-a rire<br> Kchin'ter, pour mi, s'est trêter les djins coume des tchins.<br> Cè k' dj' a dis et rin, c'est l' compte<br> [[Uzeu:80.200.148.176|80.200.148.176]] 27 di djulete 2005 a 20:10 (UTC) :Oyi, c' est ça: :* [[Motî:xhiner|xhiner]] (''chiner''): rire d' ene sakî :* [[Motî:kitchinter|k(i)tchinter]] (''k(u)chin'ter'') on sinonime di [[Motî:kitchiner|kitchiner]]: traiter come on tchén :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 di djulete 2005 a 20:46 (UTC) 14856 35950 2005-07-27T20:06:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evierdaegn</B></FONT> [f.n.] payis metous djusse di l' ôte des costés del bole daegnrece. <span lang=fr>F. antipodes.</span> rl a: [[Motî:zivercôfs|zivercôfs]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>aviêrdagn, èviêrdègn</span>. Bodjes: * [[Motî:evier|evier]] * [[Motî:daegn|daegn]] 14857 58021 2006-05-23T11:13:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evier 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> costé k' on n' voet nén (d' ene sitofe, d' on mousmint). <I>Vos avoz metou vos tchåsses a l' evier.</I> <I>C' est l' bon Rwè Dagobiè K' aveut metou s' marone a l' evier</I> (tchanson d' efants). <I>C' est des anoraks k' on mete a l' evier come a l' edroet.</I> On dit eto: [[Motî:rivier|r(i)vier]], [[Motî:divier 2|d(i)vier]], [[Motî:laid|laid]] costé. <span lang=fr>F. envers.</span> Contråve : [[Motî:edroet|edroet]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po tchessî les macrales evoye, i fåt mete si vareuse a l' evier:</FONT> doûce croeyance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' ricnoxhe nén l' evier po l' edroet:</FONT> il est biesse. rl a: [[Motî:boû|boû]] po vatche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' evier d' ene medaye:</FONT> li costé k' on n' voet nén. <span lang=fr>F. revers.</span> <B>2.</B> sinse contråve di l' acostoumance. <I>Ces rôlmints la tournèt a l' evier.</I> <span lang=fr>F. envers, sens contraire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on pont a l' edroet, on pont a l' evier:</FONT> sôre di texhaedje (tricotaedje). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;valser a l' evier:</FONT> valser e discatournant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est l' monde a l' evier:</FONT> c' est tot l' contråve di çou k' on-z est adût d' vey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji so tote a l' evier:</FONT> dji so tote ritournêye, tote rimouwêye. <span lang=fr>F. ému(e).</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">a l' evier</FONT>: [[Motî:må 1|må]], tot cminçant pal fén. <I>To fwais tot a l' evier.</I> <I>Vos av' kimincî a l' evier.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li tiesse a l' evier:</FONT> fé tot må çou k' on fwait. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;responde a l' evier:</FONT> responde må. <span lang=fr>F. de travers.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>inversum</span> (minme sinse). Mots d' aplacaedje: * [[Motî:evierlû|evierlû]] * [[Motî:evierdaegn|evierdaegn]] 14858 35962 2005-07-27T20:57:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roumdoudoum&nbsp;!</B></FONT> [mot-brut] brut d' ene trope di biesses, di djins ki trote, d' on tabeur ki rondene, evnd. <I>Roumdoudoum, Colin Roubin; gn a vosse tchivå ki n' va nén bén</I> (tchanson po ls efants). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roumdoudoum</B></FONT> [o.n.] brut d' diale. <I>I fjhént on roumdoudoum di tos les diales.</I> <I>On-z ôt on roumdoudoum, come si ene biesse randaxhreut dins les faxhenes et les plantches</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. vacarme.</span> rl a: [[Motî:derame|derame]], [[Motî:dero|dero]]. 14859 59204 2006-06-02T17:10:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikepyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskepyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skepyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:disclôre|disclôre]], rexhe di l' oû. <I>Les poyons vont skepyî</I> ([[A. Balle]]). <I>Mes djonnes di pidjons vont skepyî</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Les oûs vont skepyî</I> ([[J. Coppens]]). rl a: [[Motî:schafyî|schafyî]], [[Motî:dischafioter|dischafioter]]. <span lang=fr>F. éclore.</span> <span lang=en>Inglès: to hatch.</span> <B>2.</B> passer do vinte del mame aviè l' vicaedje tot seu, tot djåzant d' on påpåd, d' on djonne di biesse. <I>On voet skepyî ses efants</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Dj' a skepyî li 23 d' nôvimbe 1971, a Santiago do Tchili</I> ([[P. Sarachaga]]). On dit eto: [[Motî:vey li djoû|vey li djoû]], [[Motî:nexhe|nexhe]], [[Motî:vini å monde|vini å monde]]. <span lang=fr>F. naître, voir le jour.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;El prumî skepyî, el prumire sikepieye, el deujhinme eskepyî:</FONT> li prumî (ire), deujhinme, evnd. d' ene famile. <span lang=fr>F. ainé, second.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noû skepyî, eye:</FONT> novea né. <B>3.</B> kimincî a egzister, tot djåzant d' totes sôres di sacwès. rl a: [[Motî:askepyî|askepyî]]. <span lang=fr>F. naître, apparaître, voir le jour.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé skepyî (ene idêye):</FONT> el fé aspiter e cervea. <I>Les viyès croeyances do Payis Walon ont seur ossu fwait skepyî des idêyes åzès spiroutîs</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. suggérer.</span> Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"kippyan"</span> (sinse&nbsp;?), refoircixhante betchete si- 2. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikepyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskepyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skepyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikepieye</B></FONT> [addj., purade padvant] ddja grand-z et foirt. <I>Vla ddja vost efant tot skepyî.</I> <span lang=fr>F. grandelet(te), formé(e), développé(e).</span> On dit eto: [[Motî:sicraifyî|sicraifyî]], [[Motî:raskerpi|raskerpi]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikepiaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskepiaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skepiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sikepyî". <I>Ci n' est vormint ki l' deujhinme côp k' ça arive dispu k' on conte les anêyes a pårti do skepiaedje do Crisse</I> (L. Mahin). <I>Des djins ki n' î cnoxhèt rén vnèt hiner des boignes messaedjes, come li skepiaedje d' on <span lang=en>Hutu land</span> et d' on <span lang=en>Tutsi land</span></I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:askepiaedje|askepiaedje]]; sikepiance, [[Motî:nexhance|nexhance]], [[Motî:vinowe|vinowe]] å monde. <span lang=fr>F. naissance, éclosion, apparition, création.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikepiance</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskepiance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skepiance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> trevéns k' on-z a skepyî. <I>Voste anêye di skepiance, s' i vs plait&nbsp;?</I> <I>I m' fåreut voste ake di skepiance.</I> <I>Vos dire vosse planete, c' est adviner çou ki vs va ariver pal voye di nosse date di skepiance.</I> <I>On rcåzeu d' walon, c' est onk ki saye di raprinde li walon, dabôrd k' i nel conoxhe nén di skepiance.</I> <span lang=fr>F. naissance.</span> <B>2.</B> nombe di skepiaedjes. <I>Dins les ritches payis, wice ki l' djin aviyixh todi dpus, et la k' i rfåreut fé des efants, li skepiance est todi pus basse</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. natalité.</span> Parintêye: * [[Motî:askepyî|askepyî]] 14860 35973 2005-07-27T22:48:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 14861 35980 2005-07-28T20:37:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siblawter]] 14862 35981 2005-07-28T20:37:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siblawter]] 14863 35997 2005-07-28T22:03:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siblawter</B></FONT> (råle, dirî cossoune) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esblawter</B></FONT> (corant, dirî cossoune et voyale) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sblawter</B></FONT> (råle, dirî voyale) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:siblawi|siblawi]]. (pa ene foite loumire, u imådjreçmint). <span lang=fr>F. éblouir.</span> <I>Li solo m' a sblawté.</I> <I>Ti n' sais ki fé d' l' albrouxhe po sblawter les djins.</I> On dit eto: [[Motî:asblawi|asblawi]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)blawter, (è)sblawter</FONT>, èsblawter</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:blåwe|blåwe]], [[betchete si-]], raptitixhante [[cawete -ter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siblawtaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esblawtaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sblawtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "esblawter". <span lang=fr>F. éblouissement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)blawtèdje, (è)sblawtèdje</FONT>, èsblawtèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siblawtant(e)</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esblawtant(e)</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sblawtant(e)</B></FONT> [addj., purade padvant] k' esblawtêye. <I>I lujheut on sblawtant solo.</I> On dit eto: [[Motî:asblawixhant|asblawixhant]]. <span lang=fr>F. éblouissant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)blawtant, (è)sblawtèdje</FONT>, èsblawtant, èsblawtont</span>. Près-parints : * [[Motî:asblawete|asblawete]] * [[Motî:blawete|blawete]] * [[Motî:siblawi|siblawi]] 14864 35998 2005-07-28T22:04:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siblawi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esblawi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sblawi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:siblawter|siblawter]], [[Motî:asblawi|asblawi]]. <span lang=fr>F. éblouir.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:blåwe|blåwe]], [[betchete si-]], [[viebe del 4inme troke|cawete -i des viebes del 4inme troke]]. 14865 35984 2005-07-28T20:44:06Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] ;s(i)blawi / (e)sblawi: sblôwi [G152], èsblawi [E1], èzblawi [E1], èsblâwi [E21], èsblouwi [E1], èzblouwi [E1]. 14866 35985 2005-07-28T20:45:47Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;siblawter / esblawter: èsblaweter [E34, R1]; èsblaw'ter [E1]. ;siblawtant / esblawtant: èsblawetant [E34]; èsblaw'tant [E1], èsblawetant, -e [R1]. ;siblawtaedje / esblawtaedje: èsblawetèdje [E34], èsblawetadje [R1]. 14867 35987 2005-07-28T20:47:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siblawter]] 14868 35988 2005-07-28T20:48:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siblawter]] 14869 35989 2005-07-28T20:48:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siblawter]] 14870 35999 2005-07-28T22:06:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitchinler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchinler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctchinler</B></FONT> (pron. -tchin'l-) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:kitchiner|kitchiner]] (traiter come on ptit tchén). <I>Ça sereut målureus di s' fé ctchinler dins ses vîs djoûs</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). On dit eto: [[Motî:kimamborner|kimamborner]]. <span lang=fr>F. maltraiter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kitchin'ler / c(o)tchin'ler</FONT>, cutchin'ler</span>. Minme mot, avou ene ôte cawete: * [[Motî:kitchinter|kitchinter]]. 14871 35992 2005-07-28T20:52:31Z Lucyin 16 Sourdant : cutchin'ler dins : [[L. Remacle]], ''Syntaxe'' T. II. 14872 36000 2005-07-28T22:07:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitchinter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchinter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctchinter</B></FONT> (pron. -tchin't-) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:kitchiner|kitchiner]]. <I>Dj' a todi stî ctchinté, e cisse måjhone la</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. malmener, délaisser, repousser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ctchinter</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> esse todi [[Motî:higne|higne et hagne]]. <span lang=fr>F. se disputer.</span> <B>2.</B> èn si nén rwaitî, tot djåzant d' parints. <I>I s' kitchintèt d' onk l' ôte.</I> <span lang=fr>F. s'ignorer mutuellement, ne pas se fréquenter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitchintreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchintreye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctchintreye</B></FONT> (pron. -tchin't-) [f.n.] [[Motî:margaye|margaye]]. <I>C' est totes kitchintreyes.</I> <span lang=fr>F. chamaillerie.</span> Minme mot, avou ene ôte cawete : * [[Motî:kitchinler|kitchinler]]. 14873 35995 2005-07-28T21:51:51Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;k(i)tchinter: c(u)chin'ter [S0], kutchin'ter (su) [S109]. ;k(i)tchintreye: c(u)chin'trîe [S0] 14874 36003 2005-07-28T22:19:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawe-pire</B></FONT> [o.n.] [[Motî:trawe-pî|trawe-pî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>trawe-pîre, trawe-pière</span>; Pl. des trawe-pire. 14875 36004 2005-07-28T22:20:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trawe-pî</B></FONT> [o.n.] no imådjrece di sacwantès biesses ki vikèt dins les doirmantès aiwes, inte di zeles: les [[Motî:cwate-peces|cwate-peces]], les [[Motî:sartouye|sartouyes]]. Pl. des trawe-pîs. Bodjes: * [[Motî:trawer|trawer]] * [[Motî:pî|pî]] 14876 36006 2005-07-28T22:26:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disshonner</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:disfé|disfé]] çou k' esteut [[Motî:eshonne|eshonne]]. <span lang=fr>F. désassembler, disjoindre.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disshonner</FONT> [v.pr.] ni pus esse eshonne, tot cåzant d' payis, di cayets. <I>Li Yougoslaveye s' a disshonné inte 1990 eyet 1999.</I> <I>Dimwin u après, vosse soce si va dishonner; ça vs pind å nez, todi.</I> rl a: si [[Motî:discwåtler|discwåtler]]. <span lang=fr>F. se désintégrer, éclater, se démembrer, se disloquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dis'son.ner, dis'sonler, dus'sanner, dus'sonler, dis'chèner, dès'chaner, <FONT COLOR="#800080"><B>dis'chon.ner</B></FONT></span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:shonner|shonner]], betchete dis-, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disshonnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "disshonner". <I>Li roman s' passe après li disshonnaedje di l' Union Sovietike.</I> <span lang=fr>F. désintégration, désassemblage, dislocation, démembrement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>dis'chon.nadje</B></FONT></span>. 14877 36007 2005-07-28T22:27:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disshonner]] 14878 36009 2005-07-28T22:33:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disseuver]] 14879 36010 2005-07-28T22:33:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disseuver]] 14880 36011 2005-07-28T22:34:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disseuver</B></FONT> [v.c.] [[Motî:singnî|singnî]] (èn åbe). Disfondowes: <span lang=wa-feller>dus'sêver, dussêvrer, <FONT COLOR="#800080"><B>dis'seuver</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disseuvrece</B></FONT> [f.n.] usteye do bokion po disseuver les åbes. <I>Dj' aveu wårdé l' disseuvrece o buro des dwanes, po s' i gn aveut onk k' on-z aveut ramassé, k' åreut vnou avou des mwaijhès idêyes el tiesse.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disseuvete</B></FONT> [f.n.] disseuvrece. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dus'sêvrète</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>dis'seuvrète</B></FONT></span>. 14882 36015 2005-07-28T22:51:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discwåtler</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:cwåtler|cwåtler]] (taeyî e cwårtîs). <I>Il ont yeu vitmint discwåtlé l' gros gayet d' shijh cints kilos.</I> <span lang=fr>F. découper en quartiers.</span> <B>2.</B> (mot d' carioteu) saetchî des grossès pires foû d' ene rotche. <I>Fåt discwåtler ces blocs la.</I> <B>3.</B> (v.m.) [[Motî:råyî|råyî]] les mimbes d' on codåné tot l' fijhant saetchî pa cwate tchivås, onk a tchaeke bresse et djambe. <span lang=fr>F. écarteler, démembrer.</span> <B>4.</B> [[Motî:cotaeyî|cotaeyî]] e bokets. <I>Panf&nbsp;! Cotaeyîs e bokets, les dijhinnes di ptits coirs discwåtlés et mesbridjîs des oujheas dimorît sol pazea</I> (G. Pècheur). rl a: [[Motî:dismoiçler|dismoiçler]]. <span lang=fr>F. déchiqueter, pulvériser, désagréger.</span> <B>5.</B> [[Motî:disbrôler|disbrôler]], dismantchî. <I>Après l' passaedje des efants, les nis des moxhons estént tot discwåtlés.</I> <span lang=fr>F. disloquer.</span> <B>II.</B> [v.pr.] <FONT COLOR="#ff0000">si discwåtler</FONT> <B>1.</B> si [[Motî:spåde|spåde]], si [[Motî:stramer|stramer]]. <I>Li binde s' a discwåtlé e-z arivant so l' plaece.</I> <I>Les Djwifs sont discwåtlés totavå l' tere.</I> <I>C' est ene famile foirt discwåtlêye.</I> <I>On côp d' fizik, paf&nbsp;! et vla les moxhons ki s' discwåtlèt</I> (J. Wisimus). rl a: si [[Motî:disbindler|disbindler]], si [[Motî:kissåyî|csåyî]], si [[Motî:kissemer|csemer]]. <span lang=fr>F. se disséminer, se disperser, essaimer, s'éparpiller.</span> <B>2.</B> si [[Motî:dismantchî|dismantchî]], po des cayets ki tnént eshonne. <I>Les pus grands impires finixhèt todi pa s' discwåtler</I> (J. Wisimus). rl a: si [[Motî:disshonner|disshonner]]. <span lang=fr>F. se démembrer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>discaurtèler, duscwaurtuler, discaurtèlè, discaurtulè, dèscartèler, dèscârtèler, <FONT COLOR="#800080"><B>discwautler</B></FONT></span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:cwåtler|cwåtler]], betchete refoircixhante dis- 2 (bén cwåtler). 14883 36016 2005-07-28T22:52:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipåde]] 14884 36017 2005-07-28T22:52:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitramer]] 14885 36019 2005-07-28T22:54:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:xhiner]] 14886 36020 2005-07-28T22:54:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:xhiner]] 14887 36021 2005-07-28T22:55:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbeli</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]]. <span lang=fr>F. désespérer.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:bea|bea]]", dizo femrinne fôme "bele", rissaetchante betchete dis-, cawete di viebe di cwatrinme sôre -i. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbeli</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbeleye</B></FONT> [addj.] disbåtchî (eye). <I>I sayive di mostrer a s' man k' il esteut måcontin et disbeli</I> (P. Gilles). <I>On s' aresteye co voltî ene eure amon ene viye djin disbeleye u dins l' poenne</I> (P. Otjacques). <span lang=fr>F. désespéré(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbelixhaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:diloujhaedje|diloujhaedje]]. <span lang=fr>F. déception.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disbèlichadje, <FONT COLOR="#800080">disbèlichèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbelixhmint</B></FONT> [o.n.] [[Motî:diloujhmint|diloujhmint]]. <span lang=fr>F. découragement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disbèlichmint, <FONT COLOR="#800080">disbèlihmint</FONT></span>. 14888 36022 2005-07-28T22:55:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbeli]] 14889 36023 2005-07-28T22:55:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbeli]] 14890 36024 2005-07-28T22:56:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbeli]] 14891 36027 2005-07-28T22:57:29Z Lucyin 16 Motî:xhineu displaecî viè Motî:schineu: sinse = bribeu => ôte bodje #redirect [[Motî:schineu]] 14892 36030 2005-07-28T22:58:16Z Lucyin 16 Motî:xhineuse displaecî viè Motî:schineuse #redirect [[Motî:schineuse]] 14893 36032 2005-07-28T22:58:57Z Lucyin 16 Motî:xhinresse displaecî viè Motî:schinresse #redirect [[Motî:schinresse]] 14894 36034 2005-07-28T23:00:58Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;xhiner: chinè [C1, C13], hignî [E1, E21] su hignî [E212b, E21], su xhigni [E212]. ;xhene: chine [C1, S117], hègne [E1], hegn [E203], higne [E1, E212b, E21], chigne [E1], hime [E212b], xhime [E212], xhigne [E212] ;xhinåd: chinâr [C1, C13]; chinârd [O0, O2], hignâr, âtt [E203], chinâ, âde [S0], hignârd [E212b], xhignar [E212], hignârd, hignâde [E21] ;xhinaedje: chinadje [C1, S117]. ;xhinant: hègnant [E1], hègnan, antt [E203] 14895 36035 2005-07-28T23:10:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 1]] 14896 41292 2005-10-09T16:37:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchî 1</B></FONT> ([[Codjowaedje lodji|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rinde [[Motî:målureus|målureus]]. <I>Ni fjhoz nén ça, vos l' pôrîz disbåtchî.</I> rl a: [[Motî:dizawirer|dizawirer]]. <span lang=fr>F. attrister, désoler.</span> <B>2.</B> fé piede li Nôr a (ene djin), el rinde tote pierdowe. <I>I n' fåt nén co disbåtchî ci efant la dipus k' i n' l' est.</I> rl a: [[Motî:disvoyî|disvoyî]]. <span lang=fr>F. perturber.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disbåtchî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> divni foirt målureus(e). <I>I n' si fåt nén disbåtchî po si wai d' tchoi.</I> <I>I gn a pont d' avance a s' disbåtchî cwand l' måleur est arivé.</I> <I>Gn a pont d' avance a braire, co moens a s' disbåtchî.</I> <I>I n' si fåt nén disbåtchî po ene mwaijhe anêye, il irè mia pus tård.</I> rl a: si [[Motî:dloujhî|dloujhî]], si [[Motî:disvoyî|disvoyî]], si [[Motî:disnorter|disnorter]], si [[Motî:catibuler|catibuler]], si [[Motî:leyî|leyî ndaler]], si [[Motî:leyî djus|leyî djus]]. <span lang=fr>F. s'attrister, s'affliger, se décourager, se désoler, se démoraliser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si disbåtchî moirt:</FONT> si disbåtchî foirt (a-z è mori). <I>C' est do tins a s' disbåtchî moirt.</I> <span lang=fr>F. se désespérer.</span> <B>2.</B> divni [[Motî:mwais|mwais]] (tot djåzant do tins). rl a: si [[Motî:dismete|dismete]], si [[Motî:leyî djus|leyî djus]], si [[Motî:disvoyî|disvoyî]], si [[Motî:disbrôler|disbrôler]], si [[Motî:noeri|noeri]], si [[Motî:renoeri|renoeri]], si [[Motî:maxhurer|maxhurer]]. <span lang=fr>F. se gâter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)bautchî, d(i)bautchi, d(u)bâtchî, dusbâtchî, disbâtchî, <B>disbautchî</B>, disbautchi, dèsbauchî, dèsbautchî, dusbautchî, dusbautché, dèsbautchè, dusbautchi, dësbautchî, dësbautchi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchî, eye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> ki n' a pupont d' [[Motî:rafiya|rafiya]] d' viker. <I>Elle a l' air tote disbåtcheye.</I> <I>Ayir, Sins k' i nel oizénxhe dire, I shonnént disbåtchîs, Les vîs</I> (J. Guillauime). <I>Merci bråmint des côps, comere, Pol boket d' pwin et l' pitit vere K' tot etir m' a rmetou d' astok, Cwand les cråxholets pixholéts, Riyént tot d' èm vir disbåtchî</I> (G. Brassens, rat. pa J. Beaucarne). rl a: [[Motî:disbeli|disbeli]], [[Motî:disvoyî|disvoyî]], [[Motî:dizôrné|dizôrné]], [[Motî:disnorté|disnorté]]. <span lang=fr>F. désespéré(e), triste, cafardeux (se), maussade, désabusé(e).</span> <B>2.</B> [[Motî:måvlé|måvlé, êye]]; mwais, mwaijhe. <I>Li djårdinî esteut disbåtchî di vey ses beas rôzîs, fén emîlés, tourner a rén</I> (C. Colonval). <I>Dj' so disbåtchi droci Dj' end a m' conte di vos toûs Di vos fåssès amours</I> (Molière, rat. pa J. Beaucarne). <span lang=fr>F. découragé(e), ennuyé(e), fâché(e), attristé(e).</span> rl a: [[Motî:catibulé|catibulé]], [[Motî:discatibulé|discatibulé]]. <B>3.</B> [[Motî:poenneus|poenneus(e)]]. <I>Dispu l' democratijhaedje des voyaedjes, tos les vîs cous disbåtchîs si rtrovèt a Benidorm</I> (C. Staquet). F. triste, abattu, affligé, perturbé(e). <B>4.</B> ki s' fwait må do måleur d' èn ôte. <I>Dj' avans stî foirt disbåtchîs d' aprinde po nosse mononke; li Bon Diu si åme&nbsp;!</I> (lete di condoleyince) <span lang=fr>F. désolé(e), attristé(e).</span> <B>5.</B> al [[Motî:plouve|plouve]] tot cåzant do tins, do cir. <I>Aprindoz nos l' espwer mågré l' cir disbåtchî</I> (J. Spinosa). rl a: [[Motî:grigneus|grigneus]]. <span lang=fr>F. maussade, morose.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>disbautchî, -îye</B>, disbautchi, iye, dèsbautchi, iye, dusbautché, êye, dèsbautchè, ée, dèsbâtchè, ée, d(u)bâtchî, èye, d(i)bautchî, èye, <FONT COLOR="#800080">disbautchî, -èye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchance</B></FONT> [f.n.] estance d' onk (ene) k' est disbåtchî (eye), ki n' a pus nou rafiya, k' a pierdou l' espwer. <I>E rmetant les fiers å feu, ele si rafiyive, sins sel oizeur dire, refacer des anêyes di disbåtchance tot-z è vicant sacwants beles</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:diloujhance|diloujhance]], [[Motî:dizôrnance|dizôrnance]], disbåtche, [[Motî:disnortance|disnortance]], [[Motî:disvoyance|disvoyance]], [[Motî:dizawurance|dizawurance]], [[Motî:diloujhe|diloujhe]], [[Motî:disvoye|disvoye]], disbåtchmint, [[Motî:diloujhmint|diloujhmint]], [[Motî:ralaedje plin|ralaedje plin]]. <span lang=fr>F. désespoir, désarroi, affliction, désolation, cafard, spleen.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>disbautchance</B>, dusbautchance</span>. Etimolodjeye: viebe disbåtchî, cawete -ance, avou assaetchance di "disseulance", 1930. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchante</B></FONT> [addj.] ki disbåtche. <I>Ké disbåtchant ivier&nbsp;!</I> <I>C' est disbåtchant do vey ploûre tos les djoûs.</I> <I>Ça est disbåtchant a s' fote li tiesse å meur.</I> <I>C' est disbåtchant d' vey les efants mamborner leus parints.</I> <I>C' est bråmint disbåtchant d' el vey må tourner.</I> rl a: [[Motî:peneus|peneus]], [[Motî:diloujhant|diloujhant]]. <span lang=fr>F. décourageant(e), attristant(e), décevant(e), démoralisant, désespérant(e), désagréable, écoeurant(e), triste.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>disbautchant</B>, dèsbauchant, dèbauchant</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:diloujhe|diloujhe]]. <I>Mi cour est evoye al disbåtche Dispu l' matén, pa l' ouxh å lådje</I> (J. Guillaume). rl a: [[Motî:disvoye|disvoye]]. <span lang=fr>F. désespoir, tristesse, cafard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse, si mete, si taper a l' disbåtche:</FONT> <I>a)</I> esse disbåtchî, si disbåtchî. <span lang=fr>F. triste, chagrin, cafardeux.</span> <I>b)</I> esse foirt mwais, tot djåzant do tins, esse al plouve. <B>2.</B> estance d' ene sacwè k' est tot [[Motî:distrût|distrût]]. rl a: [[Motî:disbrôle|disbrôle]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;end aler a l' disbåtche:</FONT> tourner a cou d' poyon. <span lang=fr>F. péricliter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)båtche, <B>disbautche</B>, dèsbautche, dusbautche, dèsbauche, d(u)bâtche, d(u)bautche, d(u)bâtche, dèbauche</span>. rl a: [[Motî:dibåtche|dibåtche]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchmint</B></FONT> [o.n.] piete do rafiya d' viker. rl a: [[Motî:disvoymint|disvoymint]]. <span lang=fr>F. abattement, chagrin, tristesse.</span> rl a: [[Motî:diloujhmint|diloujhmint]], [[Motî:disvoymint|disvoymint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>disbautchmint</span>. Omonimeye * [[Motî:disbåtchî 2|disbåtchî]] (v.c., rissaetchî ene båtcheye) * [[Motî:disbåtchî 3|disbåtchî]] (v.c., cweri des ovrîs amon èn ôte) 14897 36038 2005-07-28T23:13:00Z Pablo 5 {{Omonimeye}} # [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (v.c. & v.pr., esse målureus) # [[Motî:disbåtchî 2|disbåtchî]] (v.c., rissaetchî ene båtcheye) # [[Motî:disbåtchî 3|disbåtchî]] (v.c., cweri des ovrîs amon èn ôte) # [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (addj.) 14898 36040 2005-07-28T23:15:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 1]] 14899 36041 2005-07-28T23:15:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 1]] 14900 36042 2005-07-28T23:15:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 1]] 14901 36043 2005-07-28T23:15:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 1]] 14902 36044 2005-07-28T23:15:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 1]] 14903 36048 2005-07-28T23:25:30Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ôre 1|ôre]] (v.c., etinde) * [[Motî:ôre 2|ôre]] (o.n., kimandmint) * [[Motî:ôre 3|ôre]] (f.n., instrumint d' muzike) 14904 36049 2005-07-28T23:25:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôre 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:kimandmint|kimandmint]]. <span lang=fr>F. ordre.</span> <B>2.</B> estance d' ene plaece k' est bén rindjeye. <I>Normålmint, les mots si rindjèt dins l' ôre sudjet + viebe + coplemint, mins, tenawete, l' ôre pout candjî</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. ordre.</span> Omonimeye: * [[Motî:ôre 1|ôre]] (v.c., etinde) * [[Motî:ôre 3|ôre]] (f.n., instrumint d' muzike) Parintêye: * [[Motî:dizôrner|dizôre, dizôrner]] 14905 36071 2005-07-28T23:53:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchî 2</B></FONT> [v.c.] rissaetchî ene [[Motî:båtcheye|båtcheye]] (èn inte-deus). <span lang=fr>F. décloisonner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchaedje 1</B></FONT>. [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disbåtchî 2". <span lang=fr>F. décloisonnement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dibautchèdje, dusbautchadje, <FONT COLOR="#800080">disbautchèdje</FONT></span>. Omonimeye: * [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (v.c. & v.pr., esse målureus) * [[Motî:disbåtchî 3|disbåtchî]] (v.c., cweri des ovrîs amon èn ôte) * [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (addj.) * [[Motî:disbåtchaedje 2|disbåtchaedje]] (o.n., cweraedje d' ovrîs amon èn ôte) 14906 36065 2005-07-28T23:51:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 2]] 14907 36066 2005-07-28T23:51:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 3]] 14908 36067 2005-07-28T23:51:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 3]] 14909 36068 2005-07-28T23:51:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 3]] 14910 36069 2005-07-28T23:51:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbåtchî 3]] 14911 36070 2005-07-28T23:53:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchî 3</B></FONT> [v.c.] fé cwiter èn ovraedje, on patron (sovint po èn ôte). <I>Volkswagen aveut disbåtchî li directeur des atchtaedjes da Volvo.</I> <span lang=fr>F. débaucher.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchaedje 2</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disbåtchî 3". <span lang=fr>F. débauchage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dibautchèdje; dubautchèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtcheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtcheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbåtchresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki disbåtche èn ovrî, et l' fé bouter po èn ôte patron. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>disbautcheu</B>, dusbautcheu</span>. Omonimeye: * [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (v.c. & v.pr., esse målureus) * [[Motî:disbåtchî 2|disbåtchî]] (v.c., rissaetchî ene båtcheye) * [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]] (addj.) * [[Motî:disbåtchaedje 1|disbåtchaedje]] (o.n., rissaetchaedje di båtcheyes) 14912 36072 2005-07-28T23:54:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discapotåve</B></FONT> [f.n.] oto avou on toet k' on pout rabate cwand i fwait tchôd. rl a: [[Motî:shofla|shofla]]. 14913 56869 2006-05-15T00:11:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disboscheter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:disgonfler|disgonfler]]. <I>Gn a yeu, avou, totes les societés d' l' Etrernete k' ont volé e bokets, do côp ki l' bouytaedje di biyteu, k' aveut gonflé åtoû d' zels, s' a yeu disboscheté</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. dégonfler, crever.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:boscheter|boscheter]], [[betchete dis-]], [[noûmot|1999]] (po n' nén repeter "disgonflé" ezès papîs d' [[prôze nén racontrece]]). 14914 36074 2005-07-29T10:00:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discawer</B></FONT> [v.c.] rissaetchî l' [[Motî:cawe|cawe]], li mantche (a on ramon, ene brouxhe). rl a: [[Motî:sicawer|sicawer]]. <span lang=fr>F. démancher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dicower, discawer</span>. 14915 sysop 45993 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default pôces 14916 sysop 46042 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default $1 metes 14917 sysop 36083 2005-07-29T11:22:00Z MediaWiki default $1 dpc 14918 sysop 36084 2005-07-29T11:22:00Z MediaWiki default $1 dpi 14919 sysop 36089 2005-07-29T11:22:01Z MediaWiki default - 14920 sysop 41934 2005-10-21T10:20:45Z Pablo 5 (vey divant) 14921 sysop 46357 2005-12-02T04:26:10Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1] 14924 sysop 46359 2005-12-02T04:26:10Z MediaWiki default ; $4$5 : [$2 $1]: <nowiki>$3</nowiki> 14927 sysop 38525 2005-08-27T02:50:45Z Pablo 5 Tofer 14928 sysop 46160 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Valixhance do betchteu 14929 sysop 38524 2005-08-27T02:50:42Z Pablo 5 Måy 14930 sysop 38523 2005-08-27T02:50:11Z Pablo 5 Categoreyes nén eployeyes 14931 sysop 46161 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Les pådjes di categoreye shuvantes egzistént, mins i n' a nol årtike ni categoreye å dvins. 14932 sysop 36106 2005-07-29T11:22:01Z MediaWiki default See the validation statistics for "$1" <a href="$2">here</a> 14933 36108 2005-07-29T11:37:18Z Pablo 5 Motî:gurzale displaecî viè Motî:gurzea <FONT COLOR="#ff0000"><B>gurzea</B></FONT> [o.n.] gotes di plouve edjalêye e l' air, foirt deure, et ki toume a walêye, ki pout distrure les dinrêyes et les åbes a frut e fleur. <I>Si l' plouve sereut des gurzeas, dji sereu hatchî e vitolets</I> (R. Mathieu). <I>Ene walêye di gurzeas: c' est les bikets d' avri</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. grelon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>guèrzê, guèrzia, gurzê, guërzê, gurzia, grèzia, gruzia</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gurzale</B></FONT> [f.n.] frut des cortis, rodje u vete. <span lang=fr>F. groseille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>gurzale, gurzèle, guèrzale, guèrzèle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gurzalî</B></FONT> [o.n.] bouxhon ås gurzales. <I>I foye divant l' ivier et i rabine ses piramides et ses gurzalîs</I> (R. Mathieu). <I>Dins l' djårdén dins les gurzalîs, Dins les rôzîs et les påkîs, I sont rivnous, les ptits moxhons</I> (Djan mon l'&nbsp;Cler). <span lang=fr>F. groseiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>gurzalî, gurzulî, guërzalî, guèrzalî, guèrzèlî</span>. 14934 36109 2005-07-29T11:37:18Z Pablo 5 Motî:gurzale displaecî viè Motî:gurzea #redirect [[Motî:gurzea]] 14935 36111 2005-07-29T20:45:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ambleve]] 14936 36114 2005-07-29T20:50:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Aiwe di Vesse]] 14937 36119 2005-07-29T20:54:39Z Lucyin 16 [[Copene:Motî:pîxhe|Novea rfondaedje]] 14938 36128 2005-07-29T21:08:44Z Pablo 5 #redirect [[Motî:pîxhe]] 14939 36129 2005-07-29T21:09:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:pîxhe]] 14940 36136 2005-07-29T21:22:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbertaker 1</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:dishaler|dishaler]], rissaetchî çou ki djinne. <I>Fåreut m' disbertaker li tchambe dirî, la, si on vout touwer l' pourcea dmwin.</I> <span lang=fr>F. désencombrer, déblayer, dégager.</span> <B>2.</B> [[Motî:discramyî|discramyî]] (metans, on tchvå ki s' a ecramyî dins ses traits). <I>Nos tcheyans onk so l' ôte Témint k' ns esténs saizis. E m' volant disbertaker, Dji m' fwais on råle boursea</I> (Quinaux, ramexhné pa J. Pirsoul). <I>On-z a yeu des rujhes po disbertaker l' bådet</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. dépétrer.</span> <B>3.</B> [[Motî:rinetyî|rinetyî]]. <I>Il esteut arindjî&nbsp;! i lyi a bén falou ene grosse eure po s' disbertaker.</I> rl a: [[Motî:rinetyî|rinetyî]], [[Motî:ebertaker|ebertaker]]. <span lang=fr>F. nettoyer, décrasser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disburtaker, dusburtaker, desberdakî, disberdakî</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:berteke|berteke]], betchete dis- 1 (contråve d' ebertaker). Omonimeye: * [[Motî:disbertaker 2|si disbertaker]] (v.pr.; si må moussî) 14941 36137 2005-07-29T21:22:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbertaker 2</B> (si disbertaker)</FONT> [v.pr.] si må [[Motî:moussî|moussî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbertaké, disbertakêye 2</B></FONT> [addj &amp; o.f.n.] må moussî. <span lang=fr>F. débraillé.</span> rl a: [[Motî:ebertaké|ebertaké]]. Etimolodjeye: bodje [[Motî:berteke|berteke]], betchete dis- 2 (bén ebertaker). Omonimeye: * [[Motî:disbertaker 1|disbertaker]] (v.c.; dishaler, rinetyî) 14942 36138 2005-07-29T21:23:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbertaker 2]] 14943 36139 2005-07-29T21:23:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disbertaker 2]] 14944 66049 2006-07-03T20:46:50Z Pablo 5 pitits coridjaedjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:dismoussî|dismoussî]]. <I>Il ont yeu vite fwait do disbiyî l' lapén.</I> Loukîz a: [[Motî:schoirshî|schoirshî]] <span lang=fr>F. déshabiller, dépiauter, écorcher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disbiyî sint Pire po rabiyî sint Djhan</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">disbiyî sint Pire po rabiyî sint På:</FONT> passer s' tins a rén. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disbiyî</FONT> [v.pr.] si dismoussî. <I>Po daler rcweri ene pindûle, nost ovrî, disbiyî, A d' l' aiwe ådzeu di s' vinte !</I> ([[L. Bernus]]). <I>Dji nos avans disbiyî; il a falou fote tot çki dj' avéns evoye !</I> <I>Divant-ir, on medcén boche a vnou, ki l' a fwait disbiyî dins l' tcherå</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <I>El plaece di m' disbiyî, dj' a metou mes pus tchôdès foufes.</I> ([[J.F. Brackman]]). <span lang=fr>F. se déshabiller, se dévêtir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbiyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebe "disbiyî" et "si disbiyî". On dit eto: [[Motî:dismoussaedje|dismoussaedje]]. <span lang=fr>F. déshabillage, écorchage.</span> Parintêye : * [[Motî:abiyî|abiyî]] * [[Motî:rabiyî|rabiyî]] 14945 36142 2005-07-29T21:33:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:discatibuler]] 14946 36143 2005-07-29T21:33:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discatibuler</B></FONT> [v.c.] rinde tot(e) [[Motî:halcrosse|halcrosse]], tot djåzant d' ene maladeye, di måtraitance, di mwais camaerådes. <I>I m' avént tote discatibulé avou leus droukes.</I> rl a: [[Motî:dismantibuler|dismantibuler]], [[Motî:disbrôler|disbrôler]]. <span lang=fr>F. miner, saper, ronger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>duscatibuler, <FONT COLOR="#800080">discatibuler</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>discatibulé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>discatibulêye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> halcrosse, halotche, fayé (êye), cacame. <span lang=fr>F. patraque, en piteux état.</span> <B>2.</B> tot drole, ki n' sait pus wice k' i (elle) est. <I>Elle esteut tote discatibulêye avou leu bôraedje di cråne.</I> <span lang=fr>F. confus(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>duscatibulé, <FONT COLOR="#800080">discatibulé, êye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>discatibulance</B></FONT> [f.n.] estance d' ene sakî k' est discatibulé. <I>Est ç' Baudelaire k' a scrît "Discatibulance"&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:diloujhance|diloujhance]], [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]]. <span lang=fr>F. confusion.</span> Etimolodjeye: viebe discatibuler, cawete -ance, 1998. Coinrece Basse-Årdene. 14947 36144 2005-07-29T21:33:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:discatibuler]] 14948 56773 2006-05-14T22:28:39Z Pablo 5 coridj.: dvriz -> dvrîz <FONT COLOR="#ff0000"><B>diplome</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rôlea|rôlea]] (papî, sovint rôlé so lu-minme, k' on-z a al fén d' ses studes, k' aveurixh les cnoxhances k' on vs a tchôki el tiesse, et l' sepiance ki vos dvrîz awè, po bén fé). Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"diplôme"</span>, 1850. ---- [[Diplome]] 14949 36147 2005-07-29T21:35:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:discatibuler]] 14950 36150 2005-07-29T21:38:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischåvlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischåvlêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:findou|findou]] u [[Motî:schåvlé|schåvlé]] å hatrea, tot djåzant d' on mousmint d' feme. <span lang=fr>F. échancré(e).</span> rl a: [[Motî:schåvleure|schåvleure]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(u)hâvlé</span>. 14951 36151 2005-07-29T21:38:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dischåvlé]] 14952 36153 2005-07-29T21:46:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schåvler]] 14953 36154 2005-07-29T21:46:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåvler</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) (mot d' costire) <B>1.</B> fé ene finte u on [[Motî:schavaedje 1|schavaedje]] dins on mousmint. <I>Dinltins, gn aveut k' les cotes di dzo k' estént schåvlêyes; asteure, gn a pupont d' cote di dzos, et c' est les djupes ki sont schåvlêyes disk' a todi.</I> rl a: [[Motî:dischåvlé|dischåvlé]]. <span lang=fr>F. échancrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schåvlé (-êye) å hatrea:</FONT> côpé (-êye) po mostrer li hatrea et l' gavêye, tot djåzant d' ene cote, d' ene taye. <I>Cwand on meteut ene cote foirt schåvlêye å hatrea, li docteur dijheut: t' as l' gavêye å lådje: t' atraprès do må</I> (E. Pècheur). <span lang=fr>F. décolleté(e).</span> <B>2.</B> côper des bokets dins on copon di stofe. <I>Come on-z a schåvlé dins ç' pîçot la&nbsp;!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>chauvler, hauvler</span>. Etimolodjeye: acmaxhaedje di "[[Motî:cåvler|cåvler]]" (latén <span lang=la>"cavare"</span>) et di "[[Motî:schaver 1|schaver 1]]" (latén <span lang=la>"excavare"</span>). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåvlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "schåvler". Disfondowes: <span lang=wa-feller>chauvladje, hauvlèdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåvleure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> côpaedje sol costé d' ene sitroete djupe, po poleur roter. <I>Elle s' a ashid droet dvant lu et elle a croejhlé ses djambes: li grande schåvleure del djupe lyi a fwait ravaler s' raetchon.</I> rl a: [[Motî:fåkete|fåkete]]. <span lang=fr>F. fente, échancrure.</span> <B>2.</B> schåvlaedje å cô d' ene tchimijhe, d' ene taye. <span lang=fr>F. décolleté.</span> <I>Vosse schåvleure est trop longue, ele si tape å lådje.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåvlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåvlêye</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki rote avou ses djambes å lådje. rl a: [[Motî:schavé|schavé]]. <B>II.</B> [adv.] avou les djambes å lådje. <I>On schåvlé rote tot schåvlé.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hauvlé, chauvlé</span>. 14954 36155 2005-07-29T21:47:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaver 1]] 14955 36157 2005-07-29T22:45:00Z Lucyin 16 eglijhe di Pelinne (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe di Pelinne (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 14956 36158 2005-07-29T22:48:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pelinne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Pellaines</span>, e flamind <span lang=nl>Pellen</span>, rebané avou [[Motî:Lîssin|Lîcin]]. Disfondowe: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Pèlin.ne</FONT></span>, [[scrîta|vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Pellonies (1060), Pellanias (1120), Pellenges (1132), Pellines (1132), Pellens (1188), Pellennes (1188)</span>. Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"Pellen"</span> ([[Motî:potince|potince]]), cawete tîxhone ''[[cawete -indje|-ingen]]'', les cis del Potince, del plaece k' on pindeut les codånés. Omonimeye : * [[Motî:pelinne| pelinne]] (pitite cwåte, schita). ---- * [[Pelinne|Pondants et djondants]]. 14957 48582 2006-01-03T00:35:29Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] Pådje avou les nos d' plaeces del Walonreye avou l' mot '''[[pré]]''' et ses parints : '''preyea''', '''preyale''', '''préreye''', '''preyon''' Gn a eto des plaeces ki c' esteut des prés ki s' lomnut [[han]] eyet [[broû (pré)|broû(s)]]. === Viyaedjes et hamteas avou "pré" === * [[Motî:Bounîpré|Bounîpré]] * [[Li Noû Pré]]. * [[Lompré-el-Fagne]] * [[Lompré-el-Fåmene]] * [[Hamîpré]] * [[Måbompré]] * [[Målimpré]] * [[Ompré]] Èl Prèzgau (?). === Nos d' plaeces avou "pré"=== * Emantchaedje latén. ** A [[Mårcin]]: li pré Djadin; li Pré Melåd; li Pré Pirote. ** A [[Transene]]: li Pré Douni. ** A [[Noveye-dilé-Bwès]]: li Pré ås Pådjes. * [[Aplacaedje tîxhon]]. ** a [[Bayamont]]: [[waerixhea|Waeripré]] ** A [[Mårcin]]: Ramompré. ** a [[Ôtchamp]]: Hermampré. ** a [[Pelinne]]: Erbåpré. === Nos d' plaeces avou "preyale" === [[Imådje:prayon_wi.jpg|thumb|Pråyon, hamtea di [[Foret-dlé-Tchôfontinne]], vout dire eto "pitit pré"]] * a [[Mårcin]]: e Preyale. * a [[Corti-Wodon]]: ri a [[pré|Preyale]]. === Nos d' plaeces avou "preyea" === * a [[Bévurcé]] : e Preyea (F. ''Préaiz'', so plaece: ''o prèyê''). === Nos d' plaeces avou "préreye" === * a [[Transene]]: Li Préreye (so plaece: ''la Prêrîe''). === Nos d' plaeces avou "preyon" === * a [[Foret-dlé-Tchôfontinne]]: Pråyon (= Preyon). === Nos d' plaeces avou "preyisse" === * Bwès d' Preyisse a [[Påye (viyaedje)|Påye]]. 14958 65498 2006-06-29T13:49:56Z 217.255.232.232 [[Categoreye:Plantes]] [[Category:Industreye]] [[Categoreye:Economeye]] [[ar:تصنيف:زراعة]] [[an:Categoría:Agricultura]] [[ast:Categoría:Agricultura]] [[be:Катэгорыя:Сельская гаспадарка]] [[bg:Категория:Земеделие]] [[ca:Categoria:Agricultura]] [[cs:Kategorie:Zemědělství]] [[de:Kategorie:Landwirtschaft]] [[en:Category:Agriculture]] [[eo:Kategorio:Agrikulturo]] [[es:Categoría:Agricultura]] [[eu:Kategoria:Nekazaritza]] [[fi:Luokka:Maatalous]] [[fr:Catégorie:Agriculture]] [[gl:Category:Agricultura]] [[hu:Kategória:Mezőgazdaság]] [[id:Kategori:Pertanian]] [[io:Category:Agrokultivo]] [[it:Categoria:Agricoltura]] [[ja:Category:農業]] [[ko:분류:농업]] [[kw:Category:Ammeth]] [[lmo:Category:Agricultüra]] [[mt:Category:Agrikoltura]] [[nl:Categorie:Landbouw]] [[no:Kategori:Landbruk]] [[pl:Kategoria:Rolnictwo]] [[pt:Categoria:Agricultura]] [[ro:Categorie:Agricultură]] [[ru:Категория:Сельское хозяйство]] [[scn:Category:Agricultura]] [[sk:Kategória:Poľnohospodárstvo]] [[sl:Kategorija:Kmetijstvo]] [[sr:Категорија:Пољопривреда]] [[tl:Category:Agrikultura]] [[uk:Категорія:Сільське господарство]] [[zh:Category:农业]] 14959 57632 2006-05-21T08:06:36Z Pablo 5 gåmet -> gåmès <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchén</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:biesse ås tetes|biesse ås tetes]], magneuse di tchå, k' on-z a aclevé dispu todi, et k' a divnou li meyeu soçon des djins. Loukîz a : [[Motî:brake|brake]], [[Motî:lexhe|lexhe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djonne di tchén:</FONT> tchinot. <span lang=fr>F. chiot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' coû:</FONT> tchén elaxhî dins ene coû po wårder l' måjhon, li cinse. <span lang=fr>F. chien de garde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' tchesse:</FONT> sôre di tchén dressé po-z aler al tchesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' vatches:</FONT> tchén ki va ås vatches. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' bierdjî:</FONT> <I>a)</I> sôre di grand tchén ki wåde les bedots. <span lang=fr>F. chien berger.</span> <I>b)</I> sôre di tchén k' on fwait schoûter åjheymint, et k' on s' sieve di zels po totes sôres d' ovraedjes (police, ricweraedje di drouke, evnd.). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' waide:</FONT> tchén d' bierdjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' barakî, tchén d' gobieu:</FONT> mwinre tchén ki n' a nén bel air. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén d' tcherete:</FONT> tchén k' haetchive ene tcherete, dinltins (sovint foirt maigues). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pôves nozôtes et les tchéns d' tcherete</FONT> u (tot cåzant årvier) <FONT COLOR="#0000ff">vive nozôtes et les tchéns d' tcherete:</FONT> fråze po dire k' on-z est målureus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rwaitî come des tchéns d' casson:</FONT> si rloukî sins rén dire, tot cåzant d' djins ki sont-st oblidjîs d' esse eshonne (vijhéns, manaedje ki n' va k' so ene fesse). <span lang=fr>F. se regarder en chien de faïence.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si margayî come des tchéns d' barakî:</FONT> si margayî avou des laids mots, sins k' onk ni state po l' ôte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchén fwait tchén:</FONT> si vs estoz hagnant avou ls ôtes, el seront avou vos. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>la violence engendre la violence</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on caractere di tchén:</FONT> on laid caractere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;T' est èn ome, dit-st i l' bierdjî a s' tchén:</FONT> ervazî après li mot d' felicitaedje "t' est èn ome"; rl a: lexhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;shuve (ene sakî) come on ptit tchén:</FONT> aler tot la k' i va. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén dner s' pårt ås tchéns:</FONT> magnî voltî èn amagnî. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>se régaler, se délecter de</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' våt nén les cwate fiers d' on tchén:</FONT> i n' våt rén vormint (paski les tchéns n' ont ddja pont d' fiers). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' loye nén les tchéns avou des såçusses:</FONT> i n' fåt nén temter ene sakî sins avance. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il ne faut pas tenter le diable</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî m' inme inme mi tchén:</FONT> i fåt accepter les dfåts d' ene djin k' on voet voltî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' tchén po-z awè des oxheas:</FONT> fé l' biesse po-z awè çk' on vout. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;braire come èn aveule k' a pierdou s' tchén:</FONT> criyî foirt po ene tchitcheye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fwait come les tchéns, i brait dvant l' côp:</FONT> I s' plind d' ene sacwè ki n' a nén co avnou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand k' on vout bate on tchén, on trove todi bén on baston (on bordon, ene vedje):</FONT> on trove todi ene fåsse escuze po-z ataker èn innmi pus flåwe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça va bén, dit st ele li mere a s' tchén:</FONT>: dijhêye cwand rén n' va. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça vs va ?:: ça m' va come on tchén k' a yeu ene pire:</FONT> ça n' mi va nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est on rude tchén po les pouces:</FONT> (tot baltant) C' est on mwais tchén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li ci ki coûtche avou s' tchén k' a des pouces, i ls atrape:</FONT> On-z atrape les dfåts des djins k' on dmane toltins avou zels. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>Dis-moi qui tu hantes, je te dirai qui tu es</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a dpus d' cwårs k' on tchén d' barakî n' a d' pouces:</FONT> il a bråmint des cwårs. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>riche à millons</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Erloye ti tchén, gn a l' minne k' abaye:</FONT> fråze po dire a ene sakî k' il a si brayete å lådje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça va tourner a tchén:</FONT> Ça va tourner må. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>Ça sent le roussi</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il eva, monté so s' vea; et i rvént, monté so s' tchén:</FONT> il a sayî d' aler fé forteune ôte pårt, et ndaler grandiveuzmint; mins il a rivnou co pus pôve k' i n' aveut ndalé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça n' est nén fwait po les tchéns:</FONT> i s' endè fåt siervi. <I>Li divoirçaedje n' a nén stî fwait po les tchéns.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:leyî|Leyîz°]] cåzer les djins et hawer les tchéns.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fåt hoûler avou les leus et [[Motî:bawer|bawer°]]</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">hawer</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">avou les tchéns.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tchén avou on [[Motî:tchapea|tchapea°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Hôte Tchén-rowe, li Basse Tchén-rowe:</FONT> no di des rowes di [[Motî:Ståvleu|Ståvleu]]. <B>2.</B> Dierin dbout d' ene foumêye cigarete. <I>Les tchéns, on lzès rmetrè d' costé po rfé ene cigarete avou</I> ([[E. Wartique &amp; E. Thirionet]]). <B>3.</B> boket do fizik, ki vént bouxhî sol dirî del bale eyet l' fé pårti. <B>II.</B> [no addjectivrece] <B>1.</B> ki n' a pont di rconixhance, ki n' dene waire di dringuele a ene sakî ki l' a-st aidî. <I>Il a stî tchén avou ses neveus.</I> <span lang=fr>F. ingrat(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse tchén:</FONT> diner ene boune ricompinse å ene sakî ki vs a-st aidî. <I>Ele n' a nén stî tchén avou s' meskene: ele lyi a leyî tos ses meubes.</I> <span lang=fr>F. généreux (se), désintéressé.</span> <B>2.</B> pice-crosse, ki n' dene waire di cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse tchén d' ses [[Motî:cwårs|cwårs]]°.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse tchén:</FONT> bén payî ene sakî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;</FONT>(mocresmint) <FONT COLOR="#0000ff">èn nén esse tchén des poennes des ôtes:</FONT> les fé bouter sins rlaye. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>surexploiter</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse tchén des cwårs</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">des [[Motî:liård|liårds°]]</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">des çanses) des ôtes.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' sont nén tchéns d' ene eguegne:</FONT> i n' si rastinèt nén d' endè fè ene po fé araedjî ene sakî. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tché<SUP>n</SUP></FONT>, tchin, tché, tchî, tchiè. Gm. tchin. Pc. kin, kî, kiè</span>; [[scrîta|vî scrijha]]: <span lang=wa-scripta>chin (1446).</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>cane</I></span>", 1050. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchene 2</B></FONT> [f.n.] lexhe. <I>Fefeye, c' est m' tchene, dji vos l' avouwe Tos ls ans ele shût on rossea tchén</I> (tchanté pa Bob Dechamps) <I>El tchene est co dislaxheye</I> (A. Balle &amp; M. Vray). Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchine, <FONT COLOR="#800080">tchène</FONT>, chiène</span>. Coinrece walon do Coûtchant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinot</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinote</B></FONT> [o.f.n.] djonne di tchén. <span lang=fr>F. chiot.</span> Coinrece aschate walon-gåmès. Omonimeye: * [[Motî:tchene 1|tchene]] (f.n.; sôre di plante) Parintêye : * [[Motî:tchinter|tchinter]]. * [[Motî:racatchinter| racatchinter]]. * [[Motî:tchinisse|tchinisse, tchinistreye]] * [[Motî:kitchiner|kitchiner]], [[Motî:kitchinter|kitchinter]], [[Motî:kitchinler|kitchinler]]. Mots d' aplacaedje. * [[Motî:dint d' tchén|dint d' tchén]]. * [[Motî:tchén-bessi|tchén-bessi]]. * [[Motî:tchén-tchôd|tchén-tchôd]]. * [[Motî:tiesse di tchén|tiesse di tchén]] * [[Motî:tchéntchén|tchéntchén]] ---- * [[tchén|Dipus d' racsegnes so les tchéns]]. 14960 36271 2005-07-30T16:31:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djambe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket do coir des djins, k' end a deus, metowes foû do bodje, et ki siervèt a roter. <span lang=fr>F. jambe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djambe di bwès:</FONT> fåsse djambe k' on meteut dinltins azès cis ki s' avént fwait côper ene djambe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ene eplåsse so ene djambe di bwès:</FONT> on rméde, ene muzeure politike ki n' årè pont d' efet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djambe di bwès n' a pont d' oxhea:</FONT> dijhêye a môde da Lapalisse, dins on [[Motî:rime-rame|rime-rame d' efants]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé bon cour so målès djambe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mostrer bea vizaedje so mwaijhès djambes:</FONT> fé les [[Motî:cwanse|cwanses]] k' on est binåjhe, dabôrd k' on n' l' est nén. <span lang=fr>F. faire contre mauvaise fortune bon coeur.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) boket do mimbe do drî des biesses ås tetes (do mimbe do dzo des djins) ki cmince å [[Motî:djno|djno]], et fini å [[Motî:djeret|djeret]] (al tchiveye po les djins). <span lang=fr>F. jambe.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djambe di tripe</FONT>: longueur di tripe inte deus loyeures. <I>Dji vôreu ene grosse djambe di tripe come mi man fjheut cwand on touwéve li pourcea</I> ([[R. Viroux]]). Parintêye : * [[Motî:asdjambler|asdjambler]]. * [[Motî:djambyî|djambyî]]. * [[Motî:djambot|djambot]]. Omonimeye * [[Motî:djambe 2|djambe]] (o.n.; deus-aiwes). * [[Motî:Djambe|Djambe]] (no d' èn ancyin ptit ban). ---- * [[djambe (anatomike)|Dipus d' racsegnes so l' antomeye del djambe]] 14961 36296 2005-07-30T17:33:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djambe 2</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:deus-aiwes|deus-aiwes]]. <span lang=fr>F. confluent.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djambe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Jambes</span>, rebané avou Nameur. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djambe</FONT>, djimbe; Pc. cambe</span>. Etimolodjeye: bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"gamunda"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djamblene</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Viyé-so-Lesse|Viyé-so-Lesse]], metou so l' agolinaedje do [[Motî:Vaxhå|Vaxhå]] dins l' [[Motî:Aiwe di Lesse|Aiwe di Lesse]], et kel sipotaedje des djins, c' est les "[[Motî:moxhon d' toet|Moxhons d' toet]]". Etimolodjeye: [[cawete -ene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djambijhoûle</B></FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Djamb'joûle</FONT></span>) [n.pl.] hamtea d' Viyé-so-Lesse. e <span lang=fr>F. Jambjoul.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ijhoû|cawete -ijhoûle]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:Djimbe|Djimbe, Djimbrea, Djimbrêye]]. Omonimeye: * [[Motî:djambe|djambe]] (f.n.; boket do coir) ---- * [[djambe (etimolodjeye)|Dipus d' racsegnes sol vî vî mot "djambe" dins les nos d' plaece]]. * [[Djambe|Dipus d' racsegnes sol ban d' Djambe]] * [[Viyé-so-Lesse|Dipus d' racsegnes so Djamblene et Viyé-so-Lesse]]. 14962 36208 2005-07-30T11:05:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djambe 2]] 14963 56344 2006-05-12T10:59:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viyé</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m.) tere d' ene cinse rominne, metowe ene miete å lon. Cisse tere la a divnou leye-minme ene cinse, pu on viyaedje u on hamtea, sovint avou l' arivêye des moennes; ça fwait k' i gn a la mo sovint ene [[Motî:abeye 2|abeye]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Viyé</FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes el Walonreye: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vilé-dlé-Hesse</B></FONT> (la minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Vilé-lès-Ès'</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Villers-lez-Heest</span>, rebané avou Les Brouhires. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Viyé-so-Lesse</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Viè</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr> Villers-sur-Lesse </span>, rebané avou [[Motî:Rotchfoirt|Rotchfoirt]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Viyé-dvant-Ôrvå</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Vilé-dvant-Orvau</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Villers-devant-Orval</span>, rebané avou Floravile. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>villare</I></span>" (del "<span lang=la><I>villa</I></span>". Mots d' aplacaedje. * [[Motî:Nouviyé|Nouviyé]] Minme bodje etimolodjike : * [[Motî:viyaedje|viyaedje]] * [[Motî:veye 2|veye]] * [[Motî:Weyin|Weyin]] ---- * [[viyé|Dipus d' racsegnes so les viyés]] * [[Viyé-so-Lesse|Dipus d' racsegnes so Viyé-so-Lesse]]. * [[Viyé-dvant-Ôrvå|Dipus d' racsegnes so Viyé-dvant-Ôrvå]]. 14964 36206 2005-07-30T11:04:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viyé]] 14965 36207 2005-07-30T11:04:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viyé]] 14966 36218 2005-07-30T13:47:21Z Pablo 5 Motî:racatchenter displaecî viè Motî:racatchinter #redirect [[Motî:racatchinter]] 14967 36221 2005-07-30T13:54:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchinter]] 14968 36222 2005-07-30T14:00:20Z Pablo 5 tchintireye åtoû d' ene curêye {{licince imådjes Lucyin}} tchintireye åtoû d' ene curêye {{licince imådjes Lucyin}} 14969 36223 2005-07-30T14:00:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> aler a tchén, tot cåzant d' ene [[Motî:lexhe|lexhe]]. <B>2.</B> fé les djonnes, tot cåzant d' ene lexhe. rl a: [[Motî:racatchinter|racatchinter]]. <B>3.</B> si pormoenner a n' rén fé, come des tchéns. <I>Dixhombrez vs&nbsp;! Vos n' estoz nén cial po tchenler&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. traîner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchin'ter, tchin'ler, tchën'ter, tchin'tè</span>. [[Imådje:tchintireye.jpg|thumb|center|327px|tchintireye åtoû d' ene curêye <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchintreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchintireye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ratroplaedje di tchéns åtoû d' ene lexhe ki tchesse, åtoû d' ene [[Motî:curêye|curêye]] (biesse crevêye). <span lang=fr>F. attroupement.</span> <B>2.</B> [[Motî:tchinisse|tchinisse]], laid cayet. <I>Mi, did ju mi, dji ravale ene tchintreye come ça so rén do monde di tins.</I> <I>Li front rûsse; ké mizere&nbsp;! ké tchintreye</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. connerie, absurdité, ineptie, idiotie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchin'tîrîye, tchènteyrèye, tchin'trèye</span>. 14970 36228 2005-07-30T14:30:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchén]] 14971 52599 2006-03-23T18:37:13Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:tchene 1|tchene]] (f.n.; sôre di plante) * [[Motî:tchene 2|tchene]] (f.n.; lexhe) * [[Motî:tchene 3|tchene]] (f.n.; plaece do tchenî al fotbale) 14972 36237 2005-07-30T14:41:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djambe 2]] 14973 36248 2005-07-30T15:14:51Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Vaxha]] L' aiwe di '''Vaxhå''' (fr: ''le Vachau'') c' est ene aiwe del Walonreye ki s' egolene dins [[Lesse (aiwe)|Lesse]]. Ele prind sourd nén lon do hamtea di [[Havsin]] (a ene dozinne di kilometes å sudess di [[Cînè]]), passer pa [[Bouxhonveye]] (viyaedje di [[Rotchfoirt]]), Frandeu, Lalou, Bricmont (tos troes hamteas d' [[Malåtchî]]) et Djamblene (hamtea pa dvant [[Viyé-so-Lesse]]) wice ki l' aiwe s' egolene dins Lesse. 14974 36249 2005-07-30T15:15:14Z Pablo 5 '''Havsin''' (fr: ''Haversin'') c' est on hamtea di [[Strintchamp]], nén lon do sourd di [[Vaxhå (aiwe)|Vaxhå]]. C' est la k' gn a l' gåre di trin sol voye [[Nameur]]-[[Lussimbork veye|Lussimbork]]. Eto, Havsin est pus cnoxhou ki Strintchamp. == Tuzance walone == [[Imådje:malautchi_live.jpg|thumb|right|coviete di ''«Des gens d' ici racontent»'']] Live fwait avou les sovnances (e walon et e francès) des djins di [[Strintchamp]], d' Havsin, des Basses et d' Hé (et eto di [[Bouxhonveye]] et d' [[Malåtchî]]) : ''"Des gens d' ici racontent"'', eplaidî pa ''Associations Histoire Collective et Centre d' Animation Globale du Luxembourg''; tome I. (1989), tome II. (1992), tome III. (1998). 14975 36254 2005-07-30T15:24:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Viyé-so-Lesse]] 14976 44704 2005-11-15T20:50:18Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Viyé-dvant-Ôrvå''' (la minme: ''Vilé-dvant-Orvau'', fr: ''Villers-devant-Orval'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Floravile]]. * Limero del posse: '''6823''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Vi 25''' === Nos d' plaeces di Viyé-dvant-Ôrvå === * Mohimont * Monleyon 14977 36261 2005-07-30T16:18:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viyé]] 14978 36263 2005-07-30T16:19:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viyé]] 14979 36264 2005-07-30T16:19:56Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djinîmont</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djnîmont</B></FONT> (pr. ''a Gngnîmont'') [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Viyé-so-Lesse|Viyé-so-Lesse]]. ---- * [[Viyé-so-Lesse|Dipus d' racsegnes so Djnîmont et Viyé-so-Lesse]]. 14980 36266 2005-07-30T16:25:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motlî des etimolodjeyes gayeles do walon]] 14981 53821 2006-04-06T15:10:06Z Pablo 5 14982 65503 2006-06-29T15:55:04Z Lucyin 16 /* Hamteas */ [[categoreye:toponimeye]] '''Viyé-so-Lesse''' (F. ''Villers-sur-Lesse''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Rotchfoirt]], el [[province di Nameur]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5580'''. ** davance : '''5420'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 87'''. * Arondixhmint : [[Dinant]] * Sipotaedje des djins : ** les [[Motî:xhinåd|Xhinåds]] (la-minme: ''Chinârds'') ** les [[Coirnaye]]s. ** A Djamblene : les [[Moxhons d' toet]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Viyé|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Viyé-so-Lesse. == === Hamteas === * [[Motî:Djinîmont|Djinîmont]] (dins ene fråze ''a Gngnîmot'', F. ''Genimont''). * [[Motî:Djambe|Djambijhoûle]] (la-minme: ''Djamb'joûle'', F. ''Jambjoul''). * [[Motî:Djambe|Djamblene]] * Cinse di Nanfale (F. ''Namphale''). * Nåron (la-minme: ''Nauron'', F. ''Naron''). * [[vegne (toponimeye)|Vignêye]] (a Vgnêye). === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[pré (toponimeye)|Li grande Préle]]. ** Li Grand [[Paxhi]]. ** [[bounî (toponimeye)|Djamblene-les-Bounîs]]. * A vey avou des åbes et des bwès : ** Al Grosse [[håye (toponimeye)|Håye]], Al Frexhe Håye. ** Å Rond Tchinne ** Bwès des Falijhes; Bwès d' Nåron. * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Cinse di Vatchåd. ** Al [[brike|Brictreye]]. * A vey avou des aiwes : ** Li [[Vaxhå (aiwe)|Vaxhå]] (ri). ** Ribåfontinne * A vey avou les tienes et les vås : ** Trivå * A vey avou des rotches : ** Les [[falijhe (toponimeye)|Falijhes]]. * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Li Rovia. ** Louwete. 14983 36279 2005-07-30T16:39:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[moxhon d' toet]] 14984 36285 2005-07-30T16:51:04Z Pablo 5 '''Wavreye''', li viyaedje å prétins. – Foto: Jean-Pol Grandmont. Wavreye (Beldjike) 21-04-2005. {{licince imådjes nén comerciåles avou oteur|Jean-Pol Grandmont}} 14985 59316 2006-06-04T16:40:41Z Pablo 5 == Licince di l' imådje == '''wa:''' Imådje dizo copyright - L' oteur dene sistematicmint l' otorijhåcion di poleur si siervi d' l' imådje a condicion k' ele ni sieve nén a èn uzaedje comerciå. '''en:''' '''Non free''' images - The author gives permision to use them only for non comercial purposes. <includeonly>[[Categoreye:Imådjes nén comerciåles|{{PAGENAME}}]]]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 14986 59318 2006-06-04T17:40:39Z Pablo 5 == Licince di l' imådje == '''wa:''' Imådje dizo copyright - L' oteur dene sistematicmint l' otorijhåcion di poleur si siervi d' l' imådje a condicion ki s' no ({{{1}}}) soeye cité et ki cite-cile ni sieve nén a èn uzaedje comerciå. '''en:''' '''Non free''' images - The author gives permision to use them only by citing his name ({{{1}}}) and for non comercial purposes. '''fr:''' '''Image sous copyright''' - L'auteur autorise systématiquement l'utilisation de l'image à condition que son nom ({{{1}}}) soit cité et celle-ci ne serve pas à un usage commercial. <includeonly>[[Categoreye:Imådjes nén comerciåles|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 14987 44703 2005-11-15T20:49:58Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Wavreye''' (fr: ''Wavreille'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Rotchfoirt]]. [[Image:Wavreille JPGr1.jpg|thumb|'''Wavreye'''. – Foto: Jean-Pol Grandmont.]] * Limero del posse: '''5580''' (vî limero '''5431''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 102''' [[fr:Wavreille]] 14988 44702 2005-11-15T20:49:41Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Vilé-dlé-Hesse''' (la minme: ''Vilé-lès-Ès’'', fr: ''Villers-lez-Heest'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Les Brouhires]]. * Limero del posse: '''5080''' (vî limero '''5842''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 36''' == Istwere == Gn ava des djins d' Vilé-dlé-Hesse po-z ebaguer eviè l' [[Walons del Wisconsene|Wisconsin]] sol difén do [[19inme sieke]]. 14989 36289 2005-07-30T16:58:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djino]] 14990 44181 2005-11-10T23:44:18Z Lucyin 16 rassonraedje <B><FONT COLOR="#ff0000">djino</B></FONT> (dirî cossoune et a l' atake) / <B><FONT COLOR="#ff0000">djno</B> (dirî voyale, pr. ''gn'gno'')</FONT> [o.n.] djonteure inte l' oxhea del coxhe (li femur) eyet les cis del djambe. <I>Des gros djnos; des stocasses djinos.</I> <I>I s' leya toumer a djnos divant s' vîye cavale, sitårêye inte les grossès hoyes</I> ([[M. Hicter]]). <I>So ç' foto la, c' est l' prumî côp k' elle aveut metou ene cote, ki lyi rmontéve ene mwin ådzeu des djnos</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. genou.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Ployîz li djno !</FONT> ashiyoz vos ! <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; fé mete (ene sakî) a djnos:</FONT> <I>a) </I> li fé vni dmander pardon <I>b) </I> lyi fé piede tos ses cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; tchaire a djnos:</FONT> s' adjnnoyî po dmander ene sacwè, po s' fé tot ptit divant on mwaisse, li Bon Diu <span lang=fr> F. se prosterner</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>genuculum</span> (minme sinse). | <B><FONT COLOR="#ff0000">djinolire</B></FONT> (dirî cossoune et a l' atake) / <B><FONT COLOR="#ff0000">djnolire</B></FONT> (dirî voyale, pr. ''gn'gnolire'') [f.n.] serant bindaedje di toele elastike, ki [[Motî:refaxhî|refaxhe]] li djno, et k' les fotbalisses metèt voltî. <I>Ene djinolire, li djnolire.</I> <span lang=fr>F. genouillère.</span> Parintêye : * [[Motî:adnoyî|s' adjnoyî]]. * [[Motî:adjeni|s' adjeni]]. --- * [[djino|Dipus d' racsegnes sol djonteure do djno]]. 14991 36298 2005-07-30T18:07:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dazår]] 14992 36299 2005-07-30T18:09:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dazår</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> [[Motî:azår|azår]], dandjreus (mostere ki l' accion a dipus d' tchances d' ariver ki di n' nén ariver). <I>C' est dazår ene coine di tchivrou&nbsp;?</I> <I>Il irè dazår vey li matche.</I> <I>C' est k' il irè d' l' après-nonne, va, dazår.</I> <I>Croess k' il årè yeu fini&nbsp;? - O bén dazår, va&nbsp;!</I> <I>Et asteure, il aveut spité evoye, l' aniver, di sogne di s' fé stronner, va, dazår</I> (L. Mahin). <I>I s' aveut dazår metou dins s' djonne tiesse k' i n' esteut pus come èn ôte</I> (J. Schoovaerts). <I>Alôrse, po m' rimete dissu pîs et dazår dins l' droete voye, i m' ont-st evoyî el Sibereye</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:probåbe|probåbe]]. <span lang=fr>F. probablement, vraisemblablement, sans doute, certainement, sûrement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est bén dazår si t' n' apices nén bråmint des pexhons ciddé:</FONT> i gn a bråmint des tchances ki t' endè vas apicî bråmint. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il est hautement probable que (tu en attrapes)</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est bén dazår si dj' rapiçreu ci pexhon la pus tård:</FONT> i gn a bråmint des tchances ki dji nel rapiçrè nén. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il est hautement improbable que (je le rattrapes)</span>". rl a: [[Motî:toumer|toumer]], [[Motî:atoumance|atoumance]], [[Motî:astcheyance|astcheyance]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dazâr</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>dazaur</B></FONT></span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje divancete (di) et adviebe (azår). Coinrece Basse-Årdene, Eter-Sambe et Mouze. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dazår ki</B></FONT> [adrovire] dandjreus ki. <I>Dins shijh ans, cwand on rvôtrè, dj' åreu 85 ans; dazår ki dji rpicrè ås cabus, va&nbsp;!</I> <I>Dazår k' i s' rimetrè co avou l' Colåd po les vôtaedjes kivént, va&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. probablement que.</span> 14993 36301 2005-07-30T18:13:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Delsitantche</B></FONT> [n.dj.] no d' famile, e F. <span lang=fr>Delstanche</span>. Djins ki dmorént en ene plaece lomêye "Al Sitantche" u "A l' Astantche". rl a: [[Motî:sitantche|sitantche]], [[Motî:astantche|astantche]]. 14994 36302 2005-07-30T18:15:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>di-</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>d-</B></FONT> [betchete] ([[Motî:difåte|difåte]], [[Motî:diloujhe|diloujhe]] / dfåte, dloujhe) di- a l' atake u padrî ene cossoune ki s' ôt; d- padrî ene voyale. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)-, d(u)-, d(e), dè-</span>. 14995 36313 2005-07-30T18:38:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diale 2</B></FONT> [o.n.] totès sôres d' usteyes ki fjhèt èn ovraedje emerviyant, k' on croet ki c' est l' Diale k' els a edvinté, copurade: <B>1.</B> (vî mot d' cinsî) [[Motî:diale-volant|diale-volant]] (machine po raidjî ås grins). <I>On meteut les raidjes å diale, pu on dialéve</I> (J. Boulard). <span lang=fr>F. tarare.</span> <B>2.</B> (vî mot d' cinsî) [[Motî:tere-diale|tere-diale]] (sistinme di tinkiaedje del tchinne des tcherêyes). <B>3.</B> pitite [[Motî:sitouve|sitouve]] ki broûle tot fjhant on brut d' diale. <B>4.</B> pitite [[Motî:berwete|berwete]] po tcheryî ås saetchs di dinrêyes. <I>Ti pous tcherdjî çou ki t' vous sol diale: i n' moleye nén</I> (ramexhné pa M. Francard). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dialer</B></FONT> [v.c.] (vî mot d' cinsî) <B>1.</B> [[Motî:raidjî|raidjî]] avou l' diale. <B>2.</B> [[Motî:tinkyî|tinkyî]] li tchinne d' ene tcherêye avou l' tere-diale. Disfondowes: <span lang=wa-feller>diâler, <B>djâler</B>, djâlè, djâlî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dialaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "dialer". Disfondowes: <span lang=wa-feller>diârladje, diâladje, <FONT COLOR="#800080">djâladje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">djâlèdje</FONT></span>. Omonimeye: * [[Motî:diale 1|diale]] (o.n.; li Calin) 14996 36304 2005-07-30T18:20:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 2]] 14997 36305 2005-07-30T18:20:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 2]] 14998 36306 2005-07-30T18:21:30Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:diale 1|diale 1]] (o.n.; li Calin) * [[Motî:diale 2|diale 2]] (o.n.; usteye po raidjî ou poirter) 14999 36310 2005-07-30T18:38:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diale 1</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">diale</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">Diale</FONT>: dins les rlidjons crustinne, islamike, djwive, grand rprezintant do Må, eneviè l' Bon Diu unike, riprezintant do Bén. <I>Li Diale voleut språtchî l' eglijhe et ls eclôsses di Ståvleu</I> (J. Brumioul). <I>Dins totes les ratourneures sol diale, c' est byin råle k' on l' mostere k' assaetche les djins lon erî do Bon Diu</I> (J. Selvais). <I>Dins l' tuzance mawometante, on n' houcreut måy li diale, po taper des mwais sôrts: c' est todi å no do Bon Diu, et tot scrijhant des bokets d' Alcoran</I> (L. Mahin). <I>Li swè-dijhant åcolete, c' esteut l' diale ki s' aveut moussî e sacristin</I> (A. Daudet, rat. pa P.H. Thomsin). rl a: [[Motî:demon|demon]], [[Motî:metchant|Metchant]], [[Motî:malén|Malén]], [[Motî:Tatiche|Noer Tatiche]], [[Motî:Zidôre|Pitit Zidôre]], rl a: [[Motî:mwin-do-Bon-Diu-et-pî-do-diale|mwin-do-Bon-Diu-et-pî-do-diale]], [[Motî:Voye do Diale|Voye do Diale]], [[Motî:nodidiale|nodidiale]]. <span lang=fr>F. diable.</span> <span lang=en>Ingl. devil.</span> <span lang=ar>Arabe: ech-chaytan.</span> Ratourneures sol diale: <FONT COLOR="#800080">a) po fé avou lu</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé martchî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">paker</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé paket avou l' diale</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">vinde si åme å diale</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé avou l' diale:</FONT> promete si åme å diale après ene termene ki vs åroz tot çou ki vs lyi dmandez. <I>Cwand il a coprin k' i vneut d' fé martchî avou l' diale, li cinsî a stî tot disnorté</I> (G. Lucy). <span lang=fr>F. faire un pacte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;L' [[Motî:ônea|ônea°]] erprotche å frinne d' aveur vindou si åme å diale por lu polou broûler vete.</FONT> <FONT COLOR="#800080">b) avou "å diale"</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peter å diale:</FONT> cori evoye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî ene sakî å diale</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å diale et co pus lon:</FONT> l' evoyî evoye. <span lang=fr>F. envoyer se faire pendre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Va-st å diale:</FONT> dijhêye po s' dishaler d' ene sakî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî ene sacwè å diale:</FONT> èn pus sayî d' ariver a l' rifé, a l' remantchî. <span lang=fr>F. laisser tomber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote l' [[Motî:avarice|avarice°]] å diale</FONT>. <FONT COLOR="#800080">c) po dire "bråmint, foirt"</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on brut d' diale:</FONT> bråmint do brut. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ki l' diale:</FONT> foirt. <I>Il est maigue ki l' diale.</I> <I>Dj' a ene crevåde å talon; ça fwait må ki l' diale.</I> <FONT COLOR="#800080">d) cåzant del sutisté</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est pus [[Motî:malén|malén°]] ki l' diale.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Si l' diale est pus [[Motî:malén|malén°]] k' lu, c' est k' il est pu vî.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a on toû di pus ki l' diale:</FONT> il est foirt malén. <FONT COLOR="#800080">e) cåzant des cwårs</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li diale tchait todi so l' pus gros moncea:</FONT> les cis k' ont ddja des cwårs, c' est co zels k' ont totes les tchances po nd aveur todi dpus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lodjî l' diale e s' boûsse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">saetchî l' diale pal cawe:</FONT> esse pôve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus a l' diale, pus vout i aveur:</FONT> dijheye po onk ki vout todi esse pus ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse diale po les cwårs:</FONT> esse pice-crosse (rapia). <span lang=fr>F. avare.</span> <FONT COLOR="#800080">f) di movmint</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come onk k' a l' diale e s' cou:</FONT> foirt raddimint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si ctaper come on diale dins on benitî:</FONT> si ctaper dins tos les sinses. <span lang=fr>F. se démener comme un beau diable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li diale e coir:</FONT> esse malåjhey ådla, tot cåzant d' èn efant. rl a: [[Motî:diale-e-coir|diale-e-coir]]. <FONT COLOR="#800080">g) ki siervèt pol croejhete (sinonimes di "parey", "probåbe")</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est todi l' minme diale</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">c' est todi l' minme diale, dit-st i l' martchand d' bondius:</FONT> c' est parey. rl a: [[Motî:Piron|Piron]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>c'est du pareil au même</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est bén l' diale s' i gn a pont:</FONT> ci sereut merveye s' i gn a pont = end årè. <I>I leye ses åmayes eshonne e paxhi avou ls åmeas; c' est bén l' diale s' i gn a pont d' plinnes divant waire&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. il est probable que (+ positif).</span> <FONT COLOR="#800080">h) po djåzer d' ene sacwè målåjheye</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ostant pingnî on diale ki n' a pont di tchveas:</FONT> dijhêye po åk di nén possibe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;est çki t' tignréves bén on diale ki n' a pont di tchveas&nbsp;?:</FONT> on n' såreut fé l' impossibe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est nén l' diale:</FONT> ci n' est nén målåjhey. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>ce n'est pas sorcier</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est on mestî ki l' diale n' a nén volou fé:</FONT> c' est on målåjhey mestî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On fwait pa des côps</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">sovint</FONT>) <FONT="#0000ff">li diale pus laid</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">pus noer</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">k' i n' est:</FONT> on croet ene sacwè pus målåjheye k' ele n' est. <span lang=fr>F. exagérer.</span> <FONT COLOR="#800080">i) dins des criyaedjes</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Diale m' ancate</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">diale m' evole:</FONT> mostere k' on-z est sbaré, k' on n' croet nén çou k' on dit. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ki l' diale åye (ene sacwè)</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">sohaitî (ene sacwè) å diale:</FONT> dijhêye po åk k' on n' voet nén voltî. <I>Les araedjîs avou leu påye, K' i lomèt d' Fexhe et ki l' diale åye</I> (Marian de Saint-Antoine). <I>Ossu, a poenne esteut i la d' ene hapêye k' i sohaitive les carnavåls å diale</I> (V. Carpentier). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ki l' diale åye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">apice (ene sakî):</FONT> dijhêye po ene djin k' on n' voet nén voltî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ki l' diale t' apice:</FONT> reponse po rire cwand on vs dit "Ki l' Bon Diu vs benixhe" cwand on-z a stierni. <FONT COLOR="#800080">j) po fé sogne</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on direut k' i (elle) a veyou l' diale moussî e sôdård:</FONT> il est tot reyusse (sibaré). <span lang=fr>F. éberlué(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;biesse do diale:</FONT> biesses ki n' egzistèt nén so tere, et vos vlèt do må. <I>Dj' a veyou des biesses do diale ki sbrotchént d' tere come des molons wôr del viye tchå, pattavå l' payis&nbsp;!</I> (J.F. Brackman). rl a: [[Motî:apocalipe|apocalipe]]. <span lang=fr>F. créature diabolique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse noer come li diale:</FONT> esse tot mannet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i s' fote do diale et co do martchand:</FONT> i nd a d' keure; i s' fote di totafwait. <span lang=fr>F. il se fiche de tout.</span> <FONT COLOR="#800080">k) po djåzer d' on toursiveus</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji n' mi feye nén dpus a li k' å diale:</FONT> dji m' è dmefeye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si cfesser å diale:</FONT> dire ene sacwè k' on-z a må fwait a ene djin k' el va aler raconter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magneu d' bon Diu et tchiyåd d' diale:</FONT> fås-vizaedje. <span lang=fr>F. hypocrite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand l' diale divént vî, i s' fwait ermite:</FONT> ça a l' air d' esse on bråve, mins dimefeye tu todi d' lu. <FONT COLOR="#800080">l) dins des spots sol tins</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand k' i [[Motî:ploure|ploût°]] et ki l' solea lût, c' est k' el diale mareye ès feye.</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;apus k' i n' tchaiye des diales avou des cawes d' oronde:</FONT> <I>a)</I> såf s' i fwait on tins d' tchén (on foirt mwais tins); <I>b)</I> såf s' il arive åk k' on n' s' î atind nén. <span lang=fr>F. sauf imprévu.</span> <FONT COLOR="#800080">m) cåzant des coines</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on diale, si diale fouxhe-t i, ni sait catchî ses coines:</FONT> on malén, ki catche ses dfåts, ni les såreut catchî advitam. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' il a magnî l' diale, k' i magne pår les [[Motî:coine 1|coines°]].</FONT> <FONT COLOR="#800080">n) po djåzer di moirt u d' broyaedje</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse po l' diale:</FONT> <I>a)</I> esse codåné(êye) a mori. <I>b)</I> po ene sacwè ki s' va broyî. <span lang=fr>F. condamné(e).</span> <FONT COLOR="#800080">w) dins des rimas</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å galop, galopea, li diale vs årè pa vos dijh årteas:</FONT> dijhêye po fé cori evoye èn efant k' est a damaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a [[Motî:Marcour|Marcour°]] (u a [[Motî:Our|Our°]]), li diale î court...</FONT> <FONT COLOR="#800080">x) dins l' no di des plaeces del Walonreye</FONT>: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li lét do Diale:</FONT> no d' ene plaece di Wérisse. <B>2.</B> andje d' [[Motî:infier|infier]]. <I>Ele si houtdina pus d' on côp a on diale k' on loméve Robiet</I> (G. Houziaux, saetchi des vî papîs so les procès des macrales di Cele et Furfô). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di tos les diales:</FONT> dijhêye po ene sacwè ki va foirt. <I>I fjhént on roumdoudoum di tos les diales</I>. <span lang=fr>F. extraordinaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on tins d' tos les diales:</FONT> on foirt mwais tins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî ås cwate cints diales</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">ås set cints diales</FONT>, u <FONT COLOR="#0000ff">ås trinte shijh meye diales:</FONT> evoyî (ene sakî, ene sacwè) å diale. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse evoye ås cwate cints diale</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">ås cénk cints diales lon:</FONT> esse evoye foirt å lon. rl a: [[Motî:ziverkôfs|ziverkôfs]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit diale:</FONT> creyateure ki n' est nén èn ome, mins nén on diale tipike. rl a: [[Motî:dûhon|dûhon]], [[Motî:pépé|pépé]]. <span lang=fr>F. diablotin, génie (malfaisant).</span> <span lang=ar>arabe: djinn.</span> <B>3.</B> djin: <I>a)</I> malåjhey efant. rl a: [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]]. <span lang=fr>F. diablotin, espiègle, démon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diale a cotes:</FONT> målåjheye båshele. rl a: dialresse. <span lang=fr>F. diablesse.</span> <I>b)</I> målåjhey ome. <span lang=fr>F. diable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sint å [[Motî:cafè|cafè°]], diale el måjhon; [[Motî:Bon Diu|Bon° Diu]] d' rowes, Diale di måjhone.</FONT> <I>c)</I> <FONT COLOR="#ff0000">pôve diale:</FONT> pôve ome. <span lang=fr>F. pauvre bougre, misérable.</span> <B>II.</B> [no addjectivrece] <B>1.</B> malåjhey, po èn efant. <I>Ni soeyoz nén don si diales&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]]. <B>2.</B> laid tot cåzant d' on må. <I>Ci côp ci c' esteut on må pus diale</I> (C. Denis). rl a: [[Motî:malén|malén]]. <span lang=fr>F. grave, redoutable, sérieux.</span> <B>III.</B> [mot-criya] mostere li sbarmint. <I>Sapinse li rwè cwand les voeya Ki, diale, kés borguimwaisses vola</I> (viye paskeye di 1675, eplaideye pa G. Hennen). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>diâle</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>djâle</B></FONT>, djale, diale, diâpe, djâpe, djabe, djâbe</span>. Etimolodjeye: calcaedje sol tård do latén d' eglijhe <span lang=la>"diabolum"</span>; rl a: [[Motî:ôle|ôle]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dialresse</B></FONT> [f.n.] diale feme. Disfondowes: <span lang=wa-feller>diâlresse, <B>djâlresse</B></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dialmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dialdimint</B></FONT> [adv.] foirt. <I>I fwait dialdimint mwais.</I> <I>Li voye est dialdimint longue.</I> rl a: [[Motî:fameuzmint|fameuzmint]], [[Motî:rudmint|rudmint]], [[Motî:demoné|demoné]]. <span lang=fr>F. diantrement, diablement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>diâldimint, diam'dumint, diâlmint, djâldumint, diâldèmint, djâpmint, djâldumèt, <FONT COLOR="#800080"><B>djâlmint</B></FONT>, <FONT COLOR="#800080"><B>djâldimint</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dialreye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:biestreye|biestreye]], laid toû, [[Motî:marimince|marimince]]. <span lang=fr>F. diablerie.</span> Omonimeye: * [[Motî:diale 2|diale]] (o.n.; usteye) 15000 36315 2005-07-30T18:41:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 1]] 15001 36316 2005-07-30T18:41:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 1]] 15002 36317 2005-07-30T18:41:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 1]] 15003 36318 2005-07-30T18:41:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 1]] 15004 36319 2005-07-30T18:41:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diale 1]] 15005 36320 2005-07-30T18:45:07Z Pablo 5 on vî diale-volant (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} on vî diale-volant (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 15006 36321 2005-07-30T18:45:22Z Pablo 5 [[Imådje:diale-volant.jpg|thumb|183px|on vî diale-volant <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin).</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>diale-volant</B></FONT> [o.n.] (vî mot d' cinsî) machine po [[Motî:raidjî|raidjî]] ås grins. rl a: [[Motî:diale 2|diale]], [[Motî:dialer|dialer]], [[Motî:dialaedje|dialaedje]]. <span lang=fr>F. tarare.</span> 15007 36322 2005-07-30T18:47:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diale-e-coir</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) k' a l' air d' aveur li [[Motî:diale 1|diale]] e s' coir, copurade: <B>1.</B> malåjhey efant, [[Motî:djonnea|djonnea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit(e) diale-e-coir:</FONT> [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]] djonne. rl a: [[Motî:råpén|råpén]], [[Motî:galopea|galopea]]. <span lang=fr>F. démon, polisson, coquin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grand(e) diale-e-coir:</FONT> djonnea ki s' a stindou d' on plin côp. <I>"Kés grands diale-e-coir&nbsp;!" dijhèt i les viyès djins cwand voeyèt leus ptits-efants a 12 - 15 ans</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. dégingandé(e), grand énergumène.</span> <B>2.</B> ome, feme ki n' a sogne (peu) did rén. <I>Il estént la a-z aschoûter, les orayes a baxhete, ci grand diale-e-coir la lezî dire leus vraiyes</I> (A. Georges, rat. pa L. Mahin). <I>Al tiesse des studiants revinteus di May 68, gn av' on grand diale-e-coir, Daniel Cohn-Bendit, et padrî lu, des cotuzeus did hintche come li Régis Debré</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. intrépide, casse-cou, révolté(e), exalté(e), fanatique, exité(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on dislaxhî (ene dislaxheye) diale-e-coir:</FONT> onk (ene) ki n' si mwaistrijhe pus. <span lang=fr>F. forcené(e), fou furieux (folle furieuse).</span> <B>3.</B> djin k' on voet evi rén k' a l' riwaitî. <I>I n' dimoréve pus k' ene pitite såvadje, avou l' tiesse tote distchovurnêye avou des viyès hådes a mitan coschirêyes, ki deus grands diale-e-coir d' infirmîs tinént astok inte di zels deus, peu k' ele ni schipaxhe evoye</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. énergumène.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>djâle-è-cwér, djâle-ou-cwâr, diâle-au-cô<SUP>n</SUP>r, djâbe-au-coûr, <FONT COLOR="#800080">djâle-è-cwêr</FONT>, <FONT COLOR="#800080">djâle-è-cwâr</FONT></span>. 15008 36324 2005-07-30T18:49:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibout</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbout</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> çou k' est metou al fén. <I>Li dbout del vicåreye; li dbout do baston.</I> <I>Eyou aloz, m' valet? Dji va djusk' åd dibout do monde!</I> (W. Bal). <B>2.</B> [[Motî:coulot|coulot]] (boket d' viyaedje, di veye). <I>Riplanté dins-n èn viyaedje, il est å rgret di si dbout, di s' coulot, do payis di s' djonnesse</I> (E. Lempereur). rl a: [[Motî:coron|coron]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)bout, d(u)bout, d(e)bout</span>. 15009 36326 2005-07-30T18:51:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibijhlé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbijhlé, êye</B></FONT> [addj.] dibijhî (eye). <span lang=fr>F. gercé(e).</span> rl a: [[Motî:kibijhî|kibijhî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)bîjlé, disbîjlé, -êye</span>. Bodje: * [[Motî:bijhler|bijhler]] 15010 36328 2005-07-30T18:53:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhlé]] 15011 36329 2005-07-30T18:53:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhlé]] 15012 36330 2005-07-30T18:53:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhlé]] 15013 36331 2005-07-30T18:53:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibout]] 15014 36334 2005-07-30T19:03:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibijhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbijhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé souwer et [[Motî:crevåder|crevåder]] (les lepes, les mwins, li pea), tot cåzant do froed. <I>Ci tins la m' a tot dbijhî l' vizaedje.</I> <I>Les djalêyes ont dbijhî mes mwins.</I> rl a: [[Motî:sibijhî|sibijhî]], [[Motî:dibijhler|dibijhler]], [[Motî:kibijhî|kibijhî]], [[Motî:ebijhî|ebijhî]], [[Motî:bijhler|bijhler]]. <span lang=fr>F. gercer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dbijhî</FONT> [v.pr.] souwer et s' crevåder a cåze do froed, tot djåzant del pea. <span lang=fr>F. se gercer, se dessécher, se fendiller, se crevasser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>d(i)bîjî</B></FONT>, <B>d(i)bîhî</B>, d(i)bîji, d(u)bîhî, d(u)bîjè, d(u)bîjî, dèbîjî, dèbîjè, disbîji, disbîjî, dèsbîji, disbîjî</span>. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:bijhî|bijhî]]", refoircixhante betchete d(i)-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibijhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbijhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eye</B></FONT> [addj.] k' a stî dbijhî. <I>Dj' a mes lepes (mes djambes, mes mashales) totes dibijheyes.</I> <I>Vos estoz l' rouzêye; vos fjhoz do bén ås mwins dbijheyes et crevådêyes</I> (P. Jean). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibijhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbijhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "dibijhî". <I>On s' ondéve les mwins conte li dbijhaedje.</I> <span lang=fr>F. engelure, gerçure, brûlure par le froid.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dibîhèdje, dubîhèdje, <FONT COLOR="#800080">d(i)bîjèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dibijheure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dbijheure</B></FONT> [f.n.] plaece k' el pea est dbijhêye. <I>Mi vizaedje, ci n' est k' ene dibijheure.</I> <I>Dji vôreu bén ene poumåde po les dbijheures.</I> <span lang=fr>F. gerçure, crevasse, engelure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dibîheure, dubîhore, dibîhâre, <FONT COLOR="#800080">d(i)bîjeure</FONT></span>. Parintêye: * [[Motî:dibijhlé|dibijhlé, dbijhlêye]] 15015 37077 2005-08-04T23:29:29Z Lucyin 16 [[Imådje:raidje.jpg|thumb|137px|raidjeus ås ptitès grinnes avou on grand raidje (poirtrait saetchî pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidje</B></FONT> [o.n.] treyisse k' on met des grinnes, do såvlon, evnd. dissu, et k' on [[Motî:cahossî|cahosse]], po rsaetchî les mannestés foû. <I>On meteut les raidjes å diale, pu on dialéve</I> ([[J. Boulard]]). <I>On passéve les payetes å raidje, po rsaetchî les nichtés, pu on les rmetéve dins les payasses</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Ene batreye di raidjes ekipe les diale-volants.</I> rl a: [[Motî:boultoe|boultoe]], [[Motî:botiou|botiou]], [[Motî:triyoe|triyoe]], [[Motî:puroe|puroe]], [[Motî:diale-volant|diale-volant]]. <span lang=fr>F. tamis, crible, sas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grand raidje:</FONT> cåde ou boesse avou on treyisse come fond, k' on scheut a deus, u tot seu tot l' pindant après on sômî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pitit raidje:</FONT> ceke di bwès avou on fén treyisse, k' on cahosse avou ses mwins. <I>Il a passé l' noere tere avou on ptit raidje, et il a fwait des potêyes avou on ptit brostion d' djeraniom</I> ([[L. Mahin]]). rl a: [[Motî:tamijh|tamijh]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rédje</FONT>, rêdje, rèdje, radje</span>. Etimolodjeye: [[Etimolodjeye latene|latén]] <span lang=la><I>dragiu</I></span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidjreyes</B></FONT> [f.n.t.pl.] <B>1.</B> çou ki pout passer houte do raidje. <span lang=fr>F. criblures.</span> <B>2.</B> (mot d' tchesseu) féns plombs. <I>Les måyes, zels, demarént dvant les fiziks, come des harlakes</I> (J.P. Dumont). <I>Les tireus lzî leyént prinde trinte, cwarante metes, pwis les raidjreyes les fjhént berweter po on dierin couperou. k' on faizan d' treye ki les raidjreyes ont dismonté et ki ratind, ståmusse, ki l' tchén d' tchesse lyi dene si daye</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. mitraille.</span> Coinreces payis d' Lidje &amp; Årdene. Parintêye : * [[Motî:raidjî|raidjî]]. 15016 36335 2005-07-30T19:04:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15017 36336 2005-07-30T19:04:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15018 36337 2005-07-30T19:04:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15019 36338 2005-07-30T19:04:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15020 36339 2005-07-30T19:04:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15021 36340 2005-07-30T19:04:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15022 36341 2005-07-30T19:05:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dibijhî]] 15024 36343 2005-07-30T19:15:24Z Pablo 5 raidjeus ås ptitès grinnes avou on grand raidje (poirtrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} raidjeus ås ptitès grinnes avou on grand raidje (poirtrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 15025 37035 2005-08-04T16:25:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidjî</B></FONT> [v.c.] passer å [[Motî:raidje|raidje]]. <I>On raidjive les payetes po-z endè fé des payasses</I> (J. Boulard). <I>Dji vou bén del noere tere po mes fleurs, mins i mel fåt fene raidjeye</I> (L. Mahin). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raidjî s' velin:</FONT> critiker laidmint ene sakî, ene sacwè. <I>Ses scrijhaedjes ni siervèt k' a raidjî s' velin vipérrece</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:botyî|botyî]], [[Motî:boulter|boulter]], [[Motî:tamjhî|tamjhî]]. <span lang=fr>F. bluter, tamiser, sasser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidjaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> accion d' raidjî. <B>2.</B> çou k' a stî raidjî. <B>3.</B> çou k' i gn a a raidjî. <I>Li mayaedje do treyisse, ça dipind di t' raidjaedje: si c' est des ptitès grinnes, il est ttossu pus fén.</I> <span lang=fr>F. tamisage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidjeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidjeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>raidjresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki raidje. 15026 37075 2005-08-04T23:27:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raidjî]] 15027 36352 2005-07-30T19:21:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:raidje]] 15028 37074 2005-08-04T23:26:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raidjî]] 15029 36354 2005-07-30T19:21:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:raidje]] 15030 36357 2005-07-30T19:28:42Z Pablo 5 Bondjoû! Bondjoû, Cwand vos scrijhoz des årtikes pol Motî; vos ploz todi aler vey so http://moti.walon.org/ si l' intrêye ni s' trove nén ddja, dins ç' cas vos l' poloz copyî (et motoit l' ecråxhî). Gråces (PS: vos vs poloz eredjîstrer sol wikipedia; ça n' costeye nén, et ça vs permete di shure vost ouvraedje et ås ôtes di vos leyî des messaedjes pus åjheymint; po çoula, alez so «'''S' elodjî'''» å dzeur a droete, clitchîz la, tchoezixhoz on no d' elodjaedje, eyet on scret (a dner deus côps, po-z esse bén seur), et ene adresse emile (nén oblidjî, mins si vos rovyîz vosse sicret vos n' poloz è rçure on novea ki si vos avoz ene adresse emile)) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djulete 2005 a 19:28 (UTC) 15031 36372 2005-07-30T22:45:40Z Pablo 5 Rodjissante amanite displaecî viè Rodjixhante amanite: viebe rodji => rodjixhant #redirect [[Rodjixhante amanite]] 15032 44700 2005-11-15T20:49:25Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Tieuziye''' (fr: ''Thieusies'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sougniye]] [[Imådje:Tieuziye.jpg|thumb|Tchapele dol voye di Castia]] * Limero del posse: '''7061''' (vî limero '''7461''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''S 27''' [[fr:Thieusies]] 15033 51359 2006-03-12T14:31:13Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Nasse}} '''Nåsse''' (so plaece ''Naus’'', fr: ''Naast'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sougniye]]. * Limero del posse: '''7062''' (vî limero '''7401''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''S 22''' [[fr:Naast]] 15034 36449 2005-07-31T00:46:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diccionaire</B></FONT> [o.n.] gros live di mots. <I>Fé on diccionaire, c' est ene bele platchtireye</I> (H. Scius). <I>Si to n' sais nén cmint k' ça si scrît, waite e diccionaire.</I> <I>Li mot <span lang=fr>"entrefesson"</span> n' est nén dins les diccionaires françès d' asteure.</I> <I>To nos a fwait souwer, avou t' diccionaire. Ti n' ti rprezintes nén çou k' c' est ki d' fé on diccionaire&nbsp;!</I> (ramexhné pa M. Francard). rl a: [[Motî:motî|motî]], [[Motî:live di mots|live di mots]]. <span lang=fr>F. dictionnaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diccionairî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>diccionairresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki fwait on diccionaire. <span lang=fr>F. lexicologue.</span> <I>Djôzef Coppens est cnoxhou come sicrijheu e walon, mins purade come diccionairî do payis d' Nuvele.</I> <I>Les diccionairîs metèt cobén e rapoirt li mot walon "sifwait" avou l' flamind "<span lang=nl>zodanig</span>" (Coppens) u l' almand "<span lang=de>sothanig</span>" (Haust)</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: bodje "diccionaire", cawete di mestî "-î", 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diccionairaedje</B></FONT> [o.n.] ovraedje et syince des cis (cenes) ki fjhèt les diccionaires. <I>Asteure, Armand Deltenre sicrît purade dins l' Bourdon, del powezeye e francès ey e walon, eyet do diccionairaedje.</I> <span lang=fr>F. lexicologie.</span> Etimolodjeye: bodje "diccionaire", cawete "-aedje 2", 1995. 15035 36450 2005-07-31T00:46:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diccionaire]] 15036 36451 2005-07-31T00:46:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diccionaire]] 15037 36452 2005-07-31T00:46:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diccionaire]] 15038 36455 2005-07-31T00:51:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15039 36456 2005-07-31T00:52:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15040 36457 2005-07-31T00:52:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15041 36458 2005-07-31T00:52:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15042 36459 2005-07-31T00:52:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15043 36460 2005-07-31T00:52:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15044 36461 2005-07-31T00:52:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15045 36462 2005-07-31T00:52:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15046 36463 2005-07-31T00:53:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15047 36464 2005-07-31T00:53:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15048 36465 2005-07-31T00:53:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dichifrer]] 15049 36466 2005-07-31T00:55:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dichifrer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dchifrer</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.c.] loukî d' coprinde (ene sacwè d' målåjhey a lére). <I>C' esteut ene lete ki n' esteut nén a dchifrer.</I> <span lang=fr>F. déchiffrer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)chifrer, d(u)chîfrer, d(u)chifrer, dèchifrer, dèchifrè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dichifraedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dchifraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "dichifrer". <span lang=fr>F. déchiffrage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dichifreu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dichifreuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dichifrêyresse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dchifreu, euse, êyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki dchifrêye. <span lang=fr>F. déchiffreur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)chifreu, d(u)chifreu</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dichifråve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dchifråve</B></FONT> [addj.] ki pout esse dichifré (êye). <span lang=fr>F. déchiffrable.</span> Bodje: * [[Motî:chifrer|chifrer]] 15050 36470 2005-07-31T00:59:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diè</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] dins les ancyinnès rlidjons, sakî k' est ådzeu des djins. <I>Pa côps, al divine tåve dal tere, dj' a djouwé ås dés avou les diès, ki l' tere tronnéve a tot spiyî et raetchî des schaveas d' feu</I> (Nietsche, rat. pa J.P. Hiernaux). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Diè</FONT> [no d' "djin"] no do [[Motî:Bon Diu|Bon Diu]] dins l' vî testamint. <I>Diè rwaita l' tere et i voeya k' ele pourixheut: totes les djins, pattavå l' daegn, avént tourné a våréns</I> (Li Bibe, rat. pa L. Hendschel). rl a: [[Motî:Diu|Diu]], [[Motî:airdiè|airdiè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ki Diè vs wåde:</FONT> ancyinne manire di dire "bondjoû" u "årvey". rl a: [[Motî:Diewåde|Diewåde]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>deyesse</B></FONT> [f.n.] femrin diè. 15051 36468 2005-07-31T00:59:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diè]] 15052 36469 2005-07-31T00:59:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:diè]] 15053 36471 2005-07-31T01:00:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Diu]] 15054 36472 2005-07-31T01:01:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Diewåde</B></FONT> [mot-fråze] (v.v.m.) [[Motî:bondjoû|bondjoû]] (a tolminme kéne eure). <I>Dj' åreu volou dire "Diewåde" a Lisbete K' ele ratindaxhe, k' ele ni dveut nén s' presser Mins po m' mostrer, dji n' esteu nén hayete C' est on måleur k' on pantalon trawé</I> (C. Duvivier). <span lang=fr>F. salut.</span> Etimolodjeye: racourtixhaedje di "Ki [[Motî:Diè|Diè]] vs [[Motî:wårder|wåde]]", avou etroclaedje. 15055 36473 2005-07-31T01:01:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Diewåde]] 15056 36474 2005-07-31T01:02:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Diewåde]] 15057 36475 2005-07-31T01:04:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Diu</B></FONT> [no d'&nbsp;"djin"] [[Motî:Bon Diu|Bon Diu]] (dins des ratourneures totes fwaites). rl a: [[Motî:Diè|Diè]], [[Motî:nodidju|nodidju]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mon Diu:</FONT> Bon Diu&nbsp;! (siclameure). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;onk (ene) ki n' croet ni Diu ni a diale:</FONT> ki n'&nbsp;croet nén al rilidjon. rl a: [[Motî:måfiyant|måfiyant]], [[Motî:måcroeyant|måcroeyant]]. <span lang=fr>F. athée, incrédule, impie, incroyant(e).</span> <span lang=ar>Arabe: kafir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po l' amour di Diu:</FONT> dijhêye po dmander ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gråce a Diu:</FONT> [[Motî:ureuzmint|ureuzmint]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si stitchî el [[Motî:påter|påter°]] mågré Diu.</FONT> 15058 36476 2005-07-31T01:05:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:digårciner]] 15059 36477 2005-07-31T01:08:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>digårciner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dgårciner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:coschirer|coschirer]], [[Motî:furler|furler]] (les cwårs). <I>Ci n' est nén paski nos avans deus troes liårds k' elzès fåt digårciner po ça</I> (J. Wyns). Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)gaurciner, d(u)gârciner, d(i)gârcinè</span>. 15060 36478 2005-07-31T01:08:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischirer]] 15061 36480 2005-07-31T01:10:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:digré]] 15062 41686 2005-10-17T11:02:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>digré</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dgré</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tchaeke boûsson ([[Motî:schalon|schalon]]) d' ene schåle di mzuraedje. <I>Po l' definixha d' on dgré, l' idêye di "schåle" est apoirtante; les metes ou les amperes, metant, c' est nén des dgrés ca i gn a nén ene schåle, c' est des unités "peures", absolowes; les dgrés, ça n' dipind nén d' unités fizikes mins d' ene schåle: on prind deus mzeures, on fwait ostant di ptitès royes inte les deus, et on dit k' inte deus måkes, c' est on dgré</I> (P. Sarachaga). rl a: [[Motî:gré|gré]], [[Motî:egré|egré]]. <B>2.</B> copurade po li mzuraedje: <I>a)</I> des timperateures: on dgré Celcius, c' est l' pårtixha e cint d' ene schåle fwaite inte li timperateure di l' aiwe k' edjale, et li cene di l' aiwe ki boût. <I>Po-z aveur do crustal, i fåt 61 åcint d' såvion et 25 åcint d' plonk et des ôtès tchimicreyes, et ci maxhåd la tchåfer a 1400 dgrés sins låtchî sacwants djoûs å long</I> (C. Massaux). <I>b)</I> des angues: on dgré d' angue, c' est l' pårtixha e 360 d' on ceke. <I>L' aiwe boût a kibén di dgrés, ô&nbsp;?:: A nonante digrés:: Neni c' est l' angue di scwere ki boût a nonante digrés</I> (W. Leroy). <I>c)</I> des tronnaedjes di tere (digrés Richter, di 1 a 9). <I>d)</I> del foice do vint (digrés Beaufort, di 0 a 12). <I>e)</I> des broûleures (di 1 a 5), evnd. <B>3.</B> (imådjreçmint) foice d' on sintimint, u d' ôtès afwaires, tot dnant l' idêye k' i gn a-st ene schåle di valixhance. <I>Dins l' moråle des fåves, gn a sovint troes dgrés di coprindmint</I> (F. Nyns). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;adviebe di dgré:</FONT> adviebe ki mostere li foice d' ene accion: bråmint, waire, assez, pus, dipus, ostant, trop, ditrop, pô, pôk. <I>Les adviebes di dgré si polèt eployî come pronos</I> (L. Hendschel). Disfondowes: <span lang=wa-feller>dègré, dègrè, dëgré, d(i)gré</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:gré|gré]], betchete d(i)-. 15063 36483 2005-07-31T01:26:48Z Pablo 5 '''Joseph Defrecheux''' (1853-1921) diccionairî lidjwès, deujhinme valet da [[Nicolas Defrecheux|Nicolas]], k' a stî bibliotekî, et vice-prezidint del [[SLLW]]. On lyi doet: ''“Recueil de comparaisons populaires wallonnes”'' (1886) eyet “''Vocabulaire des noms wallons d'animaux''” (1890). Il a-st askepyî, avou [[Oscar Colson]] eyet [[Georges Willame]], li rvowe "Wallonia". == Difoûtrinne hårdêye == <!-- cwand ele serè so les fyis, ci serè a ciste adresse la: * [http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Biographies/Notices/Defrecheux-J.htm Biyografeye e l' eciclopedeye do movimint walon] --> [[Categoreye:Ricwereus sol walon|Defrexheux, Joseph]] 15064 36487 2005-07-31T01:36:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Aclot]] 15065 36489 2005-07-31T01:41:17Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Willame, Georges]] '''Georges Willame''' ([[1863]]-[[1917]]) c' est on scrijheu e walon (et eto scrijheu e francès et rcwereu so l' [[istwere]]). I Sicrijheut cobén dizo les nos d' pene di «Stoisy» et «Gamin». I fourit askepieu del gazete "[[L' Aclot]]"</span>, k' a parexhou di 1888 a 1890 et ki studyive li walon eyet l' foclore di [[Nivele]]. Il amonta eto, avou [[Oscar Colson]] eyet [[Joseph Defrecheux]] li rvowe "Wallonia". I scrijheut purade des contes: ene pitite vintinne, bråmint eplaidés dins "L' Aclot". On lyi doet co ene pîce di teyåte, "li rôze da Sinte Ernele", tuzêye a pårti d'on floriconte do payis d' Nivele. Mins il a stî cnoxhou come fijheu d' belès letes e walon, purade pa l' eplaidaedje après s' moirt, pa [[Jean Guillaume]], d' ene vintinne di ses xhilteas ki n'avént nén stî rashonnés dvant, dizo l' tite ''“Sonnets, édition critique”''. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/wiyame.html Pådje da G. Willame]. <!-- cwand ele serè so les fyis, ci serè a ciste adresse la: * [http://www.wallonie-en-ligne.net/Encyclopedie/Biographies/Notices/Willame-G.htm Biyografeye e l' eciclopedeye do movimint walon] (e francès) --> 15066 58597 2006-05-29T02:41:22Z Pablo 5 licince Coviete di l' antolodjeye ''poètes wallons d'aujourd'hui'' da Piron; replaidaedje amon ''Labor''. == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 15067 36493 2005-07-31T06:55:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårotche]] 15068 36512 2005-07-31T15:41:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimorer evoye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmorer evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] èn pus [[Motî:rivni|rivni]]. <I>Il a dmoré dijh ans evoye.</I> <span lang=fr>F. s'absenter, disparaître.</span> <span lang=en>Ingl. to stay away.</span> <span lang=nl>Ny. wegblijven.</span> Bodjes: * [[Motî:dimorer|dimorer]] * [[Motî:evoye|evoye]] 15069 36511 2005-07-31T15:41:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimorer astok</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmorer astok</B></FONT> [vierbire s.c.] èn pus saveur [[Motî:bodjî|bodjî]]. <I>Li scanrece dimeure astok.</I> rl a: [[Motî:astok|astok]]. <span lang=fr>F. se bloquer, se coincer, se planter.</span> Bodjes: * [[Motî:dimorer|dimorer]] * [[Motî:astok|astok]] 15070 36508 2005-07-31T15:40:30Z Pablo 5 Motî:dmorer evoye displaecî viè Motî:dimorer evoye #redirect [[Motî:dimorer evoye]] 15071 36510 2005-07-31T15:40:40Z Pablo 5 Motî:dmorer astok displaecî viè Motî:dimorer astok #redirect [[Motî:dimorer astok]] 15072 36514 2005-07-31T16:06:02Z Pablo 5 Motî:dmagnî displaecî viè Motî:dimagnî <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimagnî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmagnî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:schôpyî|schôpyî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimagnaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmagnaedje</B></FONT> [o.n.] schôpiaedje. rl a: [[Motî:magnreye|magnreye]], [[Motî:cakeye|cakeye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dimagnâdje, dimagnadje, dimagnèdje</span>. Bodje: * [[Motî:magnî|magnî]] 15073 36515 2005-07-31T16:06:02Z Pablo 5 Motî:dmagnî displaecî viè Motî:dimagnî #redirect [[Motî:dimagnî]] 15074 36516 2005-07-31T16:06:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimagnî]] 15075 36517 2005-07-31T16:06:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimagnî]] 15076 59465 2006-06-06T14:04:31Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimorer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmorer</B></FONT> ([[Codjowaedje plorer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> aveur si [[Motî:måjhone|måjhone]], si [[Motî:lodjisse|lodjisse]]. <I>I dmorèt a Brussele dispu ene tchôde.</I> <span lang=fr>F. demeurer, habiter, vivre.</span> <B>2.</B> èn nén [[Motî:candjî|candjî]]. <I>Bén i dmeure mo djonne.</I> <span lang=fr>F. demeurer, rester.</span> <B>3.</B> [[Motî:lodjî|lodjî]] on moumint a. <I>Il î ont dmoré sacwants moes.</I> rl a: [[Motî:sodjourner|sodjourner]]. <span lang=fr>F. séjourner.</span> <B>II.</B> [v.s.dj.] n' aveur pus ki (dins ene sostraccion, cwand on-z a tot rsaetchî). <I>Deus foû d' shijh, cwè çk' i dmeure&nbsp;?</I> rl a: [[Motî:dimani|dimani]]. <span lang=fr>F. rester.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dimorer / nmorer</B>, dumèrer / n'mèrer, dèmèrè / n'mèrè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimorance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmorance</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece k' on-z î dmeure. <I>Li tîxhon <span lang=de>"walha heim"</span>, k' a dné ene cåkêye di nos d' viyaedjes, ça vout dire "dimorance des Walons".</I> <I>Nassogne esteut, do tins des Romins, ene dimorance des impreurs cwand i vnént tchessî l' årok ou l' singlé e l' Årdene</I> (E. Perault). <I>Vos ploz todi vni cial al poite di fier et braire li fameus mot ki drouve nosse dimorance</I> (Guillaume Smal). rl a: [[Motî:lodjisse|lodjisse]]. <span lang=fr>F. résidence, habitation, logement.</span> <B>2.</B> tins k' on dmeure ene sadju. <I>Ene dimeye-pinsion, c' est l' payaedje del dimorance en èn otel avou li ddjuner eyet l' soper.</I> <span lang=fr>F. séjour.</span> dimoraedje (måjhon) <B>3.</B> (mot d' djeyografe) manire ki les måjhons si stramèt sol payis. <span lang=fr>F. habitat.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:sitårêye°|sitårêye°]] dimorance.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimorant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimorante</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmorant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmorante</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki dmeure ene sadju. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimoraedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmoraedje</B></FONT> [o.n.] plaeces po-z î dmorer (î lodjî). <I>C' est ene måjhone k' i gn aveut deus dmoraedjes</I> (J.M. Pierret). rl a: [[Motî:djîsse|djîsse]], [[Motî:lodjisse|lodjisse]], [[Motî:lodjmint|lodjmint]], [[Motî:cwårtî|cwårtî]]. <span lang=fr>F. logement, appartement.</span> 15077 36519 2005-07-31T16:19:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15078 36520 2005-07-31T16:19:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15079 36521 2005-07-31T16:19:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15080 36522 2005-07-31T16:19:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15081 36523 2005-07-31T16:19:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15082 36524 2005-07-31T16:19:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15083 36525 2005-07-31T16:19:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15084 36526 2005-07-31T16:19:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15085 36527 2005-07-31T16:20:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimorer]] 15086 36528 2005-07-31T16:37:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lodjî]] 15087 36529 2005-07-31T18:11:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dinant</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Dinant</span>, divnou intité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' il est d' [[Motî:Bovegne|Bovegne°]], k' i vegne; s' il est d' Dinant, nos l' ritchesrans.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dinantî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dinantresse</B></FONT> [n.dj.] dimanant(e) di Dinant, e F. <span lang=fr>Dinantais</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Grand Dinantî:</FONT> [[Adofe Sax]], l' edvinteu do [[Motî:sacsofone|sacsofone]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinant</B></FONT> [o.n.] coûke di Dinant (sôre di deur pwin di spices). <I>I m' ont-st apoirté on rond d' dinant ås amandes; Sint-Nicolai a apoirté des boulome di dinant.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinantreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> industreye do travayaedje do djaene [[Motî:keuve|keuve]], sikepieye a Dinant. <B>2.</B> sifwait [[Motî:taexhon|taexhon]]. <span lang=fr>F. dinanderie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dinandrèye, dinantrîye, <FONT COLOR="#800080"><B>dinantrèye</B></FONT></span>. ---- [[Dinant|Dipus d' racsegnes so Dinant]] 15088 36530 2005-07-31T18:12:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Dinant]] 15089 36531 2005-07-31T18:12:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Dinant]] 15090 36532 2005-07-31T18:12:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Dinant]] 15093 36540 2005-07-31T18:25:03Z Pablo 5 Motî:canicoule displaecî viè Motî:canicule #redirect [[Motî:canicule]] 15094 36542 2005-07-31T18:25:03Z Pablo 5 Copene:Motî:canicoule displaecî viè Copene:Motî:canicule #redirect [[Copene:Motî:canicule]] 15095 36543 2005-07-31T18:26:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:canicule]] 15096 36544 2005-07-31T18:26:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:canicule]] 15097 36545 2005-07-31T18:26:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:canicule]] 15098 36550 2005-07-31T18:35:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:caschonêye]] 15099 36569 2005-07-31T19:35:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kischoircî]] 15100 36572 2005-07-31T19:39:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitaeyeu]] 15101 36573 2005-07-31T19:39:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitaeyeu]] 15102 36574 2005-07-31T19:39:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitoide]] 15103 36575 2005-07-31T19:39:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kitoide]] 15104 36576 2005-07-31T19:40:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cotyî]] 15105 36578 2005-07-31T19:43:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coucou (waide)]] 15106 36579 2005-07-31T19:48:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Courcele</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Courcelles</span>, divnou intité. Etimolodjeye: latén <span lang=la>corticella</span> (pitite cinse); rl a: [[Motî:Corçale|Corçale]], [[Motî:Corti-Wodon|Corti-Wodon]], [[Motî:Corti-Noermont|Corti-Noermont]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Courcelin, Courcelinne</B></FONT> [n.dj.] dimanant(e) di Courcele. <I>Les Courcelins, c' est des mindjeus d' tåte a deus mwins.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Coûrcèlangn</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>Courcèlin, in.ne</B></FONT></span>. ---- [[Courcele|Dipus d' racsegnes so Courcele]] 15107 36580 2005-07-31T19:50:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Corçale</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea di [[Motî:Sint-Djri|Sint-Djri]], e F. <span lang=fr>Corsal</span>. <B>2.</B> plaece di [[Motî:Fexhe|Fexhe]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>corticella</span> (pitite cinse); rl a: [[Motî:Courcele|Courcele]], [[Motî:Corti-Wodon|Corti-Wodon]], [[Motî:Corti-Noermont|Corti-Noermont]]. 15108 57496 2006-05-20T22:58:34Z Pablo 5 tåvlea '''Courcele''' (fr: ''Courcelles'') c' est ene [[ancyin ptit ban del Walonreye|comene di Walonreye]], el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Courcelles Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 15.261 ([[2004]]) * Limero del posse: '''6180''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 35''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sitindêye: 44,24 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 666,08 djins/km² * Ban d' Courcele: Courcele avou: [[Gowi]], [[Sovrè]], [[Trejhniye]]. == No d' plaeces di Courcele == * Å Litchamp (e F. ''Nolichamp''), * a Rguignî, * el Trî ås Agneas (la minme: ''Trî as Agnas'', e F. ''Trieu des Agneaux''). == Istwere == Dizo l' [[Ancyin Redjime]], gn aveut troes signeurreyes (Courcele, Riyanwé eyet Hamål) mins fok ene pårotche ki coprindeut eto [[Sovrè]]. Li [[18 d' awousse]] [[1944]], 19 rezistants do Payis d' Tchålerwè î ont stî touwés pa des [[Recsisse]]s. == Industreye == Courcele est metowe so l' aschate bijhrece do bassén houyî. Dispu li [[15inme sieke]], on-z î a saetchî å tcherbon. Çou k' a fwait mo do bén al houyreye di Courcele, ci fourit l' raloyaedje pa tchmin d' fier å tchenå [[Tchålerwè]]-[[Brussele]] (1848). L' ovraedje dins les fosses a duré disk' e 1965. Ôtès industreyes: clawtireyes (divant 1840), glaeçreye, brictreye (gn a bråmint del diele dins tere a Courcele), veultreye (disk' e 1979). == Tuzance walone == === Sicrijheus d' walon === * [[Omer Bastin]], * [[Armand Deltenre]]. === Accint walon === pårler [[walon]] ki saetche pacô après li ci do Cinte: * ''<span lang=wa-fell>pangn; fangn, mangn</span>'' (pwin, fwin,mwin); * indicatif erirece avou ''<span lang=wa-fell>-oût: i mindjoût</span>'' (i mindjive). {{ProvinceHinnot}} [[en:Courcelles, Belgium]] [[eo:Courcelles]] [[fr:Courcelles (Belgique)]] [[nl:Courcelles (België)]] 15109 36595 2005-07-31T20:30:37Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:crosse 1|crosse]] (f.n.; crostion) * [[Motî:crosse 2|crosse]] (f.n.; baston) 15110 36606 2005-07-31T20:47:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwate]] 15111 36607 2005-07-31T20:47:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwate]] 15112 36608 2005-07-31T20:47:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwate]] 15113 36609 2005-07-31T20:47:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cwate]] 15114 36613 2005-07-31T21:07:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>liberåcion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> fén d' ene guere k' on-z est ocupé pa l' innmi, k' est tchessî evoye. <B>2.</B> [[Motî:rilåtchaedje|rilåtchaedje]] (d' on prijhnî). 15115 36614 2005-07-31T21:08:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sere</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwè ki sieve a serer ene plaece. <span lang=fr>F. serure, cadenas.</span> <B>2.</B> sacwè ki drouve u clôre on sistinme di seraedje <I>Eyou ass metou les seres di l'&nbsp;oto&nbsp;?</I> <span lang=fr>F. clé.</span> 15116 36616 2005-07-31T21:13:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anoyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rinde [[Motî:anoyeus|anoyeus]]. rl a: [[Motî:peler|peler]], [[Motî:soyî|soyî]], [[Motî:taener|taener]]. <span lang=fr>F. peiner.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s'&nbsp;anoyî</FONT> [v.pr.] divni anoyeus. <span lang=fr>F. s'attrister.</span> <I>Li vwès des clotches s' anoye ås recwiyems Pask' on Walon a dit "Disk' a"</I> (H. Lerutte). rl a: [[Motî:dizanoyî|dizanoyî]]. <span lang=fr>F. se désespérer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>anoymint</B></FONT> [o.n.] estance do ci, del cene ki s' anoye. <I>Sayîz don do prinde on pô d' amuzmint u vs alez bén seur mori d' anoymint</I> (F. Duysenx). <I>Lambiet si hape pal tiesse, tot tuzant, pu fé ene djesse di discoraedjmint et d' anoymint</I> (M. Peclers). rl a: [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]], [[Motî:disvoymint|disvoymint]]. <span lang=fr>F. désespoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">anô<SUP>n</SUP>ymint</FONT>, anoymint</span>. 15117 36618 2005-07-31T21:16:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizanoyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzanoyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé rexhe di l' [[Motî:anoymint|anoymint]]. <B>II.</B> [v.pr.] rexhe di l' anoymint. <I>On bierdjî, dit-st i&nbsp;! Ces djins la savèt toplin dissu les plantes, les oujheas, les stoeles: vola l' ocåzion di m' dizanoyî</I> (Y. Gourdin). <span lang=fr>F. se distraire.</span> Bodje: * [[Motî:anoyî|anoyî]] 15118 36620 2005-07-31T21:16:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:anoyî]] 15119 36621 2005-07-31T21:17:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizanoyî]] 15120 36622 2005-07-31T21:19:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disserer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:drovi|drovi]] ene sacwè k' esteut seré a clé. <I>On n'&nbsp;sait disserer l' ouxh.</I> <B>2.</B> distinkyî. <I>Dissere mu mi echêpe.</I> Bodje: * [[Motî:serer|serer]] 15121 36624 2005-07-31T21:25:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coixhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé do må å coir. <I>C' est drole, el guere: a l' innmi coixhî k' on-z a fwait prijhnî, on lyi rmete tot l' sonk k' on lyi a fwait piede e saetchant dsu</I> (C. Quinet). rl a: [[Motî:sicoixhî|sicoixhî]]. <span lang=fr>F. blesser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si coixhî</FONT> [v.pr.] si fé do må. rl a: si [[Motî:schoircî|schoircî]]. Etimolodjeye: erî-rfwait latén <span lang=la>quassiare</span> (spiyî, casser). Disfondowes: <span lang=wa-feller>cwahî, cwachî, cochi</span>. 15122 36640 2005-07-31T21:38:13Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cårire 1|cårire]] (f.n.; plaece k' on saetche ås pires) * [[Motî:cårire 2|cårire]] (f.n.; shûte di grådes) 15123 36630 2005-07-31T21:33:09Z Pablo 5 Copene:Motî:cårire displaecî viè Copene:Motî:cårire 1 #redirect [[Copene:Motî:cårire 1]] 15124 36644 2005-08-01T00:14:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Corti]] 15125 36646 2005-08-01T00:16:07Z Pablo 5 <P><FONT COLOR="#ff0000"><B>Wodon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cortil-Wodon</span>, rl a: [[Motî:Corti|Corti]]. ---- [[Corti-Wodon|Dipus di racsegnes]] 15126 36647 2005-08-01T00:18:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Wåclindje]] 15127 56639 2006-05-14T13:34:50Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>woligane</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sopoirteu|sopoirteu]] d' fotbale ki fwait do damaedje dins li ståde u ådfoû, et s' margayî crapuleuzmint avou les sopoirteus des ôtès ekipes. <I>Si on n' vind pupont d' tikets li djoû des pårteyes a risse, les woliganes vénront prinde leu tikets normåldimint, del samwinne, et po li ptit sopoirteu ki boute tins del samwinne, ça serè bernike</I> ([[J. Goffart]]). <span lang=fr>F. hooligan.</span> Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje di l' inglès <span lang=en>hooligan</span> (minme sinse) pal voye do francès, [[noûmot do walon|1985]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>woliganreye</B></FONT> [f.n.] kidujhance des woliganes. <span lang=fr>F. hooliganisme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>woliganisse</B></FONT> [o.n.] woliganreye. <span lang=fr>F. hooliganisme.</span> ---- [[woliganisse|Dipus d' racsegne sol woliganisse]] 15128 55341 2006-04-29T20:54:06Z Lucyin 16 rassonaedje et hårdêye inciclopedike <FONT COLOR="#ff0000"><B>wôteu</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) [[Motî:moxhet|moxhet]] dressé po-z apicî des lives, des pietris evnd. On dit eto : [[Motî:fåcon|fåcon]]. <span lang=fr>F. faucon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;<span lang=wa-fell>Lu ni des wôteus</span> (la-minme: <span lang=wa-feller>li ni des vôteus</span></FONT>) no d'&nbsp;plaece d'&nbsp;[[Motî:Årvaye|Årvaye]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>houteux</span>, 1500 Etimolodjeye: latén <span lang=la>vultur</span>(ôte sôre di moxhet). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wôteurî</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wôteurresse</B></FONT>[o.f.n.] ome (feme) k' [[Motî:aclever|acleve]] des wôteus. On dit eto: [[Motî:fåconî|fåconî]]. Etimolodjeye: [[cawete -î]], [[noûmot do walon|1996]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wôteurreye</B></FONT> [f.n.] aclevaedje et dressaedje des wôteus. Etimolodjeye: [[cawete -reye], 1996. ---- * [[fåcon|Dipus d' racsegnes so les wôteus]] * [[fåconreye|Dipus d' racsegnes sol wôteurreye]] 15129 36650 2005-08-01T00:23:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wôrmagnî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si wôrmagnî</FONT>) [v.pr.] si fé do mwais sonk, racatuzer, [[Motî:alanmi|alanmi]]. <span lang=fr>F. se ronger, être viscéralement stressé, somatiser ses angoisses.</span> Etimolodjeye: betchete wôr (foû) + viebe [[Motî:magnî|magnî]]. Coinrece Basse-Simwès. 15130 36651 2005-08-01T00:24:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wôteu]] 15131 36652 2005-08-01T00:24:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wôteu]] 15132 36653 2005-08-01T00:24:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wôteu]] 15133 36654 2005-08-01T00:25:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woligane]] 15134 36655 2005-08-01T00:25:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:woligane]] 15135 36661 2005-08-01T10:53:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wiban</B></FONT> [o.n.] (vî mot d' cinsî) [[Motî:lamea|lamea]] (des tchvås d' trait). rl a: [[Motî:lame 2|lame 2]] (foto). <span lang=fr>F. palonnier.</span> Coinrece Payis d' Måmdey. 15136 39643 2005-09-12T20:42:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wilicom</B></FONT> (v.v.m.) <B>I.</B> [mot-criya] mot d' sohaitaedje di [[Motî:bénvnowe|bénvnowe]]. <I>Wilicom&nbsp;! Vos vnoz d' moussî el waibe do walon lingaedje</I> (L. Mahin). <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:vere 1|vere]] a aperitif (k' on sieve a boere divins po rçure les djins) <I>Dj' alans boere on wilicome po nosse novea curé.</I> <B>2.</B> (dinltins) grande [[Motî:pinte 1|pinte]] a bire (k' on dnéve a boere ås djins k' arivént did lon). <span lang=fr>F. verre de bienvenue, de l'amitié.</span> Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>welkom</span> (sinse I). Pondants et djondants (sinse II.2): Remacle, L. <span lang=fr>Documents lexicaux extraits des archives de Stoumont, Rahier et Francorchamps, "Les Belles Lettres", Paris,</span> 1972. 15137 36664 2005-08-01T10:59:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riçure]] 15138 36668 2005-08-01T11:16:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wiete</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wierde</span>, rebané avou Nameur. ---- [[Wiete|Dipus d' racsegnes so Wiete]] 15139 36670 2005-08-01T11:21:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wè</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åwe|åwe]]. <I>Il aclevèt des wès; gn a ene wè dins vosse corti.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>wè</B>, wa</span>. rl a: [[Motî:zwè|zwè]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>oie</span>, 1800. ---- [[Åwe|Dipus d' racsegnes so les åwes]] 15140 36692 2005-08-01T13:02:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wegniye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Oignies-en-Thiérache</span>, rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni li novele intité di [[Motî:Virwinvå|Virwinvå]]. Etimolodjeye: latén foirdjî pa les abrocants tîxhons <span lang=la>"Waloniacas"</span> (viyaedje dås Walons), djusse a costé d' leu viyaedje "[[Motî:Doûpe|Doûpe]]". ---- [[Wegniye|Dipus d' racsegnes so Wegniye]] 15141 36695 2005-08-01T13:44:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>werbion</B></FONT> [o.n.] (vî mot d' cinsî) [[Motî:lamea|lamea]] (des tchvås d' trait). <I>On meta l' foxhete do werbion e l' anea del hêtche et, les deus traits al tere, po n' nén sbarer l' boû</I> (A. Lenfant). <span lang=fr>F. palonnier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe werbion:</FONT> lame d' atelêye (dobe perone). rl a: [[Motî:lame 2|lame 2]] (foto). <span lang=fr>F. palonnier double.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>werbiyon</B>, wêrbiyon, winrbiyon</span>. Coinrece payis d' [[Lierneu]]. 15142 36696 2005-08-01T13:49:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-wès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-wesse</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> moite cawete di sacwants nos: Françwès. <B>2.</B> moite cawete, calkêye do francès. po les dmorants d' ene veye, d' on payis. [[Motî:Lidje|Lidjwès]], [[Motî:Årdene|Årdinwès]], [[Motî:Spå|Spådwès]], [[Motî:Nameur|Namurwès]], [[Motî:Brinne|Brinnwès]], [[Motî:Chine|Chinwès]], [[Motî:Bavire|Bavirwès]]. rl a: -in, -inne; -î,-resse. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">-wès</FONT>: mitan vicante cawete po sacwants lingaedjes: [[Motî:chinwès|chinwès]], oukrinnwès, [[Motî:lussimbordjwès]]. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî del cawete francesse <span lang=fr>-ois</span> (å pus sovint dins les minmes mots). rl e: [[Motî:-oes|-oes]]. 15143 43361 2005-11-07T14:29:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-oes</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>-oesse</B></FONT> [cawete] moite cawete do mot "bordjoes" et del troke cawtrin "-bordjoes", des dmorant(e)s d' on payis u d' ene veye avou l'&nbsp;coron "-bork", e F. <span lang=fr>"-bourg"</span>, en almand <span lang=de>"-burg"</span>. Lussimbordjoes, Limbordjoes, Sitrasbordjoes, Fribordjoes, Hambourdjoes. rl a: [[Motî:-eus 2|-eus 2]], rl a: [[Motî:Borkin|Borkin]], rl a: [[Motî:-wès|-wès]], rl a: Lidjoes, Namuroes, Årdinoes, Françoes. Etimolodjeye: cawete latene "-ensis, -ense" (di ene sadju). 15144 36701 2005-08-01T14:55:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Weslår</B></FONT> [n.pl.] veye d' Almagne, en almand <span lang=de>Wetzlar</span>, la k' i gn aveut li tribunå d' impire (di l' Impire djermanike, ki l' Principåté d' Lidje endè dpindeut), ene sôre di "cour di cassåcion" ådzeu di tos les tribunås d' Lidje. <I>Li tribunå des XXII a dné råjhon a Bovî; si djudjmint est otomaticmint accepté på tribunå imperiå di Weslår</I> (D. Droixhe, rat. pa L. Mahin). ---- [[Weslår|Dipus d' racsegnes so Weslår]] 15145 66027 2006-07-03T11:30:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sl:Wetzlar]], [[tr:Wetzlar]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Almagne]] '''Weslår''' c' est ene veye d' [[Almagne]], en almand ''Wetzlar'', la k' i gn aveut li [[tribunå d' Weslår|tribunå d' impire]] (do [[Sint Impire]], ki l' [[Principåté d' Lidje]] endè dpindeut), ene sôre di "cour di cassåcion" ådzeu di tos les tribunås d' l' Impire (et do côp, di tos les tribunås d' Lidje avou). Li veye di Weslår, a 53.000 dimorants, et si trove dins l' Estat d' [[Hessen|Hesse]]. Li scrijheu almand [[Goethe]] vica eyet mori a Weslår. Li veye est ossu rlomêye po l' industreye optike, et c' est l' plaece d' askepiaedje del copagneye d' optike [[Leica]], ki fourit l' prumire a-z eployî des fimes negatifs po les apareys [[fotografeye|fotos]]. [[af:Wetzlar]] [[als:Wetzlar]] [[bg:Вецлар]] [[ca:Wetzlar]] [[cs:Wetzlar]] [[cy:Wetzlar]] [[da:Wetzlar]] [[de:Wetzlar]] [[el:Βέτσλαρ]] [[en:Wetzlar]] [[eo:Wetzlar]] [[es:Wetzlar]] [[et:Wetzlar]] [[fi:Wetzlar]] [[fr:Wetzlar]] [[gl:Wetzlar]] [[hr:Wetzlar]] [[hu:Wetzlar]] [[ia:Wetzlar]] [[id:Wetzlar]] [[io:Wetzlar]] [[it:Wetzlar]] [[ja:ヴェッツラー]] [[lb:Wetzlar]] [[li:Wetzlar]] [[lt:Veclaras]] [[lv:Veclāra]] [[nds:Wetzlar]] [[nl:Wetzlar]] [[nn:Wetzlar]] [[no:Wetzlar]] [[pl:Wetzlar]] [[pt:Wetzlar]] [[ro:Wetzlar]] [[ru:Ветцлар]] [[simple:Wetzlar]] [[sk:Wetzlar]] [[sl:Wetzlar]] [[sv:Wetzlar]] [[tr:Wetzlar]] [[vi:Wetzlar]] [[zh:韦茨拉尔]] 15146 54330 2006-04-12T01:15:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Rikskammerretten]] [[Imådje:Wetzlar Reichskammergericht 2003.jpg|thumb|Li bastimint do tribunå d' Weslår]] Li '''tribunå d' Weslår''' ou '''Reichskammergericht''' (''Tribunå des Tchambes di l' Impire'', en almand), esteut l' pus hôte institucion d' djustice do [[Sint Impire Djermanike]], di [[1495]] a [[1806]]. I n' a nén todi stî a [[Weslår]] (''Wetzlar''); a s' fondåcion pa l' pårlumint d' l' Impire (''Reichstag'') e [[1495]], li tribunå si troveut a [[Francfoirt]], e [[1527]] i fourit transferé a [[Speyer]] et dispoy [[1693]] disk' al fén d' l' Impire a Weslår. Tos les djudjmints fwaits dins l' Sint Impire polént esse rapoirtés å tribunå d' Weslår, a pus ki dins les teritweres wice ki l' mwaisse aveut-st on droet di n' nén esse aplé (''privilegium de non appellando''), dj' ô bén, ki l' pus hôt schålon del djustice dins ç' teritwere la aveut stî metou so pîs pås mwaisses do teritwere, eyet n' esteut do côp nén dizo l' djuridiccion d' l' Impire. Li tribunå d' Weslår esteut (må) rlomé pol tins k' i lyi faleut po-z ariver a on djudjmint. Des afwaires k' i gn a, copurade les cenes ki c' esteut des margayes inte des teritweres di l' Impire inte di zels, ont pris kékès cintinnes d' anêyes; sacwantes di ces afwaires n' estént nén co decidêyes cwand l' impire a stî disfwait e [[1806]]. Mins des djins k' i gn a djhèt ki çoula c' esteut cwand les diferinnès pårteyes ni s' interessént pus a l' margaye, mins ki l' tribunå saveut esse bén pus eficace cwand el voleut. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.reichskammergericht.de/index_e.htm Societé pol ricwerance åd fwait do Tribunå d' Weslår] (en inglès ey almand) [[de:Reichskammergericht]] [[en:Reichskammergericht]] [[no:Rikskammerretten]] [[ro:Reichskammergericht]] [[sv:Rikskammarrätten]] 15147 43765 2005-11-10T15:39:01Z Pablo 5 {{djermon motî|waxhisse|<hr>i manke li definixha}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>waxhisse</B></FONT> [o.n.] <FONT COLOR="#808000">a fé</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse e waxhisse:</FONT> esse må prin. rl a: [[Motî:prustin|prustin]], [[Motî:marasse|marasse]]. <span lang=fr>F. être dans le pétrin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si rsaetchî do waxhisse:</FONT> rexhe foû d' ene laide keure. <I>Dj' a vaici 1500 francs ki m' vont saetchî foû do waxhisse</I> (A. Souldo). <span lang=fr>F. sortir du pétrin.</span> 15148 36707 2005-08-01T16:52:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wavreye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wavreille</span>, rebané avou [[Motî:Rotchfoirt|Rotchfoirt]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Wauereliam (1029), Waverehle (1497)</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:Wåve|Wåve]], cawete -eye (pitite Wåve 2). ---- [[Wavreye|Dipus d' racsegnes so Wavreye]] 15149 36712 2005-08-01T17:04:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wåve</B></FONT> [n.pl.] veye del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wavre</span>, divnowe intité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a Wåve:</FONT> aler a råwe, tot djåzant d' on tchet, u d' ene djin (a cåze d' ene rishonnance Wåve / råwe). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a Wåve, Mareye:</FONT> xhinaedje do breyaedje des tchets a råwe. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Auve [ôf'], Wauve [wôf']</span>. Vî scrijha: <span lang=wa-scripta>Wauera (1050), Waure (1123), Wawera (1140), Wavera (1150)</span>. Etimolodjeye: erî-rfwait gayel <span lang=ga>"aba"</span> (aiwe), <span lang=ga>"wabero"</span> (ri); rl a: [[Motî:Wavreye|Wavreye]]. ---- *[[Wåve|Dipus d' racsegnes sol comene di Wåve]] *[[Wåve (veye)|Dipus d' racsegnes sol veye di Wåve]] 15150 36714 2005-08-01T17:11:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Wåtche]] 15151 53436 2006-03-29T01:29:12Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Our]] {{Aiwe|Our|[[Image:Our_(river).JPG|thumb|none|L' Aiwe d' Our nén lon d' Vianden]]|78|653|||[[Hôte Fagne]]|[[Seure (aiwe)|Seure]]|BE, DE, LU}} L' '''Aiwe d' Our''' est ene aiwe 78&nbsp;km longue ki passe el [[Beldjike]], al [[Grande Dutcheye do Lussimbork]] ey e l' [[Almagne]] et s' egoliner dins [[Seure (aiwe)|Seure]]. ''I gn a ene ôte aiwe et co ds ôtes omonimes lomés '''[[Our]].''' Li sourdant d' l' aiwe d' Our si trove el [[Hôte Fagne]], nén lon d' [[Manderfeld]] et-z aler viè l' sudouwess, passer e l' Almagne, å hamtea di Verschneid, ripasser e Beldjike, å hamtea d' Adler et shure cåzu l' frontire viè nonne, passer pa [[Schoenberg]], [[Burg-Reuland]], [[Ouren]], a pårti d' wice l' aiwe definixh li frontire inte l' Almagne eyet l' Grande Dutcheye. Raiwî l' veye di [[Vianden]] et fini pa s' egoler dins [[Seure (aiwe)|Seure]] a [[Wallendorf]]. [[de:Our]] [[en:Our River]] [[fr:Our (Sûre)]] [[lb:Our]] [[nl:Our (Sauer)]] 15152 36721 2005-08-01T18:49:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>warmaye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (traitant) [[Motî:mannet|mannete]], må mousseye djin. <I>Louke on pô l' måsseye warmaye&nbsp;!</I> <I>I fåt todi ki ç' viye warmaye la si vegne sititchî dins les dvizaedjes.</I> <span lang=fr>F. déguenillé(e), loqueteux (euse).</span> <B>2.</B> viyès [[Motî:håre|håres]], vîs coschirés mousmints. <I>Dji n' dinreut nén co cénk francs des warmayes k' a so s' coir</I> (J. Wisimus). rl a: [[Motî:hadriveles|hadriveles]]. <span lang=fr>F. guenilles, haillons, hardes.</span> <B>3.</B> binde di djonnes. <I>I haetche ene bele warmaye a s' cou</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. marmaille.</span> <B>4.</B> binde di djins, (veyowes evi). <I>Cwand gn a d' l' oraedje el veye, li warmaye est sovint å prumî ran</I> (J. Wisimus). <span lang=fr>F. racaille, populace.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">warmaye</FONT>, wârmaye, marmaye</span>. Etimolodjeye: acmaxhaedje do walon "[[Motî:waermaye|waermaye]]" et do F. "<span lang=fr>marmaille</span>". 15153 36732 2005-08-01T19:27:03Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:avoyî 1|avoyî]] (v.c., fé vni) * [[Motî:avoyî 2|avoyî]] (v.c., diner del voye) * [[Motî:avoyî 3|avoyî]] (v.c., travayî les dbouts d' èn aessi) 15154 36733 2005-08-01T19:33:33Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:avoyaedje 1|avoyaedje]] (o.n., accion di fé vni) * [[Motî:avoyaedje 2|avoyaedje]] (o.n., accion d' diner del voye) * [[Motî:avoyaedje 3|avoyaedje]] (o.n., travayaedje des aessis) 15155 36753 2005-08-02T11:21:26Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wimbe</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe ki passe al [[Motî:Vå-Sinte-Ane|Vå-Sinte-Ane]] et egoliner dins l' [[Motî:Aiwe di Lesse|Aiwe di Lesse]] a [[Motî:Viyé-so-Lesse|Viyé-so-Lesse]]. ---- * [[Wimbe|Pondants et djondants]]. 15156 38656 2005-08-27T21:24:41Z Pablo 5 radjouté "londmwin" come dobe rifondowe <FONT COLOR="#ff0000"><B>leddimwin</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>londmwin</B></FONT> [o.n.] djoû d' après. <span lang=fr>F. lendemain.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lèd'dimwin</FONT>, lèn'min, lin.n'min, lén'min, lënmin, lënmwin, lan.n'min, lon.n'min, lon.n'mwin, lèd'dimin, lèd'din'min, lèd'dèn'min, lèd'dëman.y, lèd'dëmangn, lun.n'mangn, lun.n'mwin, lën.mangn, èdmin, èdddumin</span>, miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 3.149. Etimolodjeye: [[etroclaedje]] d' èn årtike ([[Motî:li 1|li]]), d' ene divancete ([[Motî:e 1|e]]), et d' en adviebe [[Motî:dimwin|dimwin]], avou on D d' [[beloyance]] (l' e-d dimwin). Parintêye : * [[Motî:sorleddimwin|sorleddimwin]]. 15157 38657 2005-08-27T21:33:07Z Pablo 5 dispårtaedje des disfondowes etur "leddimwin" (3 sillabes) et "londmwin" (2 sillabes) == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;leddimwin: lèd'dimin [E1, G203], lêddumint [E34], l'èd'dumin [G203], lèd'dimwin [G203], lèd'dėman.y [G203], lèd'dėman.gn [G203], lèd'din'min [G203], lèd'dèn'min [G203]. ;londmwin: lèd'min [O4], lèdmangn' [O4], l'èd'min [G203], lèn.min [G203], lin.n'min [G203], leun'm(w)in [G203], lan.n'min [G203], lon.n'min [G203], == Rifondaedje == Dj' a halkiné inte "leddimwin" (ki rsaetche del fôme di Lidje, mins avou -mwin tipicmint walon), avou et "londmwin" (mîtrinne). Dji m' rind conte ki "londmwin" est foirt sitroet oyou. "leddimwin" est pus etimolodjike (l' e-d dimwin). Dj' atåvele "leddimwin". I fårè rcoridjî mo des waibes-pådjes avou "londmwin". [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d'&nbsp;awousse 2005 a 11:33 (UTC) "londmwin" a vormint stî eployî tot plin, so 5 ou 6 ans ça a stî l' seule manire del sicrire e rfondou (motoi, djustumint, paski c' esteut ene sitroete oyowe?); dj' atåvele purade di les wårder les deus come dobe rifondowe. ça permete di rascovri les deus rilêyes: avou 2 sillapes (lond-mwin) et avou troes (led-di-mwin). [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 d'&nbsp;awousse 2005 a 21:33 (UTC) 15158 42614 2005-10-28T14:39:25Z Pablo 5 Copene:Wåflî displaecî viè Copene:Fier a wåfes Dji n' sicrireu nén "wåfrî", mins "wåflî". Li mot ni s' ritrove waire el Walonreye (on dit å pus sovint "fiêr ås wåfes"). Dins l'ALW, i gn'a ki l' mot "ôflî". [[Uzeu:Tiri|Tiri]] Oyi; di pus, cist årtike ci est cåzu vude; dji sereu pol disfacer; eyet, mete "wåflî" dins l' esplicant motî (avou [[Motî:wåfe|wåfe]], co a fé), eyet, motoit, dins l' årtike [[Wåfe]] ki les wåfes si fjhèt avou des '''fiers a wåfes''' k' on lome eto '''wåflîs'''. (l' årtike [[wåfe]] est l' seule vraiy årtike avou on loyén chal; les ôtes c' esteut dins les djivêyes d' årtikes da Lucyin, ki dj' a rsaetchî) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;awousse 2005 a 20:08 (UTC) [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] a dné on deujhinme acertinaedje ki c' est bén '''wåflî''' avou "l"; ça fwait ki l' årtike a stî displaecî. Al fén dji n' l' a nén disfacé, la k' dins ds ôtès wikipedias endè fjhèt èn årtike a pårt... [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 d'&nbsp;octôbe 2005 a 14:38 (UTC) 15159 43273 2005-11-06T15:53:19Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Jehay-Bodegnée JPG03.jpg|thumb|li tchestea d' Djihé]] [[Imådje:Jehay-Bodegnée JPG00.jpg|thumb|l' eglijhe tchestrele ki s' trove pa drî l' tchestea]] '''Djihé''' (fr: ''Jehay'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ama]]. * Limero del posse: '''4540''' (vî limero '''5262''') * [[Limero diyalectolodjike]]; '''H 21''' == Grands Djhétîs == C' est a Djhé ki vna-st å monde [[Zénobe Gramme]], l' advinteu del dinamo. 15160 64872 2006-06-24T19:18:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center>[[20inme sieke]] | '''[[21inme sieke]]''' | [[22inme sieke]]</center> <center> i gn a: [[1906|100]] - [[1956|50]] - [[1981|25]] - [[1996|10]] ans | dins: [[2016|10]] - [[2031|25]] - [[2056|50]] - [[2106|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1980]] | [[anêyes 1990]] | '''[[anêyes 2000]]''' | [[anêyes 2010]] | [[anêyes 2020]] </center> <center> [[2001]] | [[2002]] | [[2003]] | [[2004]] | [[2005]] | '''2006''' | [[2007]] | [[2008]] | [[2009]] | [[2010]] | [[2011]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passe e l'&nbsp;anêye 2006 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[af:2006]] [[bg:2006]] [[cs:2006]] [[csb:2006]] [[cy:2006]] [[da:2006]] [[de:2006]] [[el:2006]] [[en:2006]] [[eo:2006]] [[et:2006]] [[fi:2006]] [[fr:2006]] [[fy:2006]] [[gl:2006]] [[hr:2006]] [[id:2006]] [[io:2006]] [[it:2006]] [[ja:2006年]] [[ka:2006]] [[ko:2006년]] [[la:2006]] [[lb:2006]] [[li:2006]] [[mi:2006]] [[mk:2006]] [[nb:2006]] [[nl:2006]] [[nn:2006]] [[no:2006]] [[os:2006]] [[pl:2006]] [[pt:2006]] [[ro:2006]] [[ru:2006]] [[simple:2006]] [[sk:2006]] [[sl:2006]] [[sr:2006]] [[sv:2006]] [[th:พ.ศ. 2549]] [[tr:2006]] [[tt:2006]] [[zh:2006年]] 15161 41203 2005-10-08T16:18:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>electer</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:lomer|lomer]] (ene sakî) a on posse. <I>Li ci k' a stî electé, on lyi va mete on may, come cial divinltins.</I> (ramexhné pa [[Y. Paquet]]). Etimolodjeye: radaptaedje do viebe [[Motî:elére|elére]], a pårti do rfrancijha "eleccion", [[noûmot|1900]]. 15162 36814 2005-08-02T20:16:57Z Pablo 5 purade on calcaedje di l' inglès "to elect" ? Sourdant: responda da Y. Paquet des Walons del Wisconsene, divins [[del poûde di vî tchinisse (sitroete plake)]]. si c' est ene coinrece do Wisconsene ça sereut purade on calcaedje di l' inglès "to elect", nonna? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;awousse 2005 a 20:15 (UTC) 15163 36797 2005-08-02T16:58:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houkî]] 15164 36799 2005-08-02T16:59:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houkî]] 15165 36800 2005-08-02T16:59:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houkî]] 15166 36815 2005-08-02T20:35:57Z Pablo 5 +sinse informatike (houkî ene fonccion) <FONT COLOR="#ff0000"><B>houkî</B></FONT> ([[Codjowaedje loukî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé vni tot criyant après tot evoyant ene lete. <I>Elle a houkî l'efant, et xhårer, tot carwaitant avou ses mwins padzeu ses ouys</I> ([[Bernard Louis]]). <I>Dji rascontrîs Gustene Maca K' aveut des frambåjhes plin s' tchena; Abeye, abeye, ele nos houca</I> (tchanson des [[Motî:macrale|macrales]] del Viye Såm). <span lang=fr>F. appeler, convoquer.</span> <B>2.</B> [[Motî:telefoner|telefoner]] a. On dit eto: [[Motî:souner|souner]], [[Motî:cåler|cåler]]. <span lang=fr>F. appeler, sonner.</span> <B>3.</B> (mot d' éndjolisse) po on programe, enonder li côde d' ene fonccion ou dzo-programe. <span lang=fr>F. appeler.</span> <span lang=en>Ingl. to call, to invoke.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houkî</FONT>, houki, houker, ukè, houtcher, outcher, outchè, ëcher, ucher</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houcaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe <I>Gn a on grand concert ezès bouxhaedjes Et les ptits oujheas sins s' djinner Djhèt bén mî k' mi dvins leus houcaedjes: vinoz, vinoz !</I> (H. Hucard). <span lang=fr>F. appel, cri, invitation, convocation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houkeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>houkeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>houcresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki houke. <I>Asteure, dins les cibercafès, on pout vey li vizaedje do houkeu (u del houkeuse) sol waitroûle.</I> Loukîz a: [[Motî:bassiner|bassineu]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;houkeu ås priyires:</FONT> (rilidjon muzulmande) ome metou sol dizeu do minaret et ki houke les djins ås cénk priyires del journêye. <span lang=fr>F. muezzin.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houcrece</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padrî] a vey avou l' houcaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tour houcresse:</FONT> tour d' ene moskêye, kel houkeu ås priyires si va mete al copete po fé s' bouye. <span lang=fr>F. minaret.</span> <B>II.</B> [f.n.] (mot d' éndjolisse) [[Motî:modem|modem]]. <span lang=fr>F. modem.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], [[noûmot|1996]]. Parintêye : * [[Motî:rahoukî|rahoukî]]. * [[Motî:ahoukî|ahoukî]]. ---- * [[houkeu ås priyires|Dipus d' racsegnes sol houkeu ås priyires]]. * [[modem|Dipus d' racsegnes so les houcresses éndjolikes]]. 15167 36817 2005-08-02T20:48:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Onai]] 15168 36818 2005-08-02T20:53:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Li Vå-Sinte-Ane]] 15169 36819 2005-08-02T20:54:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Li Vå-Sinte-Ane]] 15170 36820 2005-08-02T20:55:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Vå-Sinte-Ane]] 15171 36821 2005-08-02T20:55:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Vå-Sinte-Ane]] 15172 55419 2006-04-30T22:20:30Z Pablo 5 +nl {{djermon viyaedje}} '''Li Vå-Sinte-Ane''' (fr: ''Lavaux-Sainte-Anne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Rotchfoirt]]. * Limero del posse: '''5580''' (vî limero '''6926''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 99''' == Djeyografeye == Li Vå-Sinte-Ane est raiwî pa l' aiwe di [[Wimbe]]. == A vey == Li Tchestea del Vå-Sinte-Ane, ki s' costrujhaedje a cmincî e 1450, dizo Djhan II d' Bierlô. Li rlomêye djouweuse di tenisse [[Justine Henin]] s' î maria avou Pierre-Yves Hardenn l' 16 di nôvimbe [[2002]]. [[fr:Lavaux-Sainte-Anne]] [[nl:Lavaux-Sainte-Anne]] 15173 53434 2006-03-29T01:26:28Z Pablo 5 [[categoreye:aiwe del Walonreye]] L' aiwe di '''Wimbe''' (fr: ''Wimbe'') est ene aiwe di Walonreye ki prind sourd nén lon di [[Hôt-Fayi]], aler viè Bijhe, passer etur [[Froedfontinne]] et [[Onai]], poy prinde viè l' Levant, passer al [[Vå-Sinte-Ane]] et s' egoliner dins l'&nbsp;[[Aiwe-di-Lesse]] a [[Viyé-so-Lesse]]. 15174 36830 2005-08-02T21:13:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waeraxhe</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k' inme bén di s' bate. <I>Waite, fi da Mareye, tes djins come i s' dismoircelèt, waeraxhe come des såvadjès biesses.</I> (G. Spirito). rl a: [[Motî:hådiesse|hådiesse]]. <span lang=fr>F. sauvage, brutal, violent, agressif.</span> <B>2.</B> ki n' sait dmorer påjhûle, ki n' sait schoûter, po des efants målåjheys, des biesses nén co bén etraiteyes (dressêyes). <I>A les waeraxhes djonnes ki c' est d' ça&nbsp;!</I> <I>Ci ptit polin la est co trop waeraxhe po esse atelé.</I> <span lang=fr>F. sauvage, farouche, indompté.</span> rl a: [[Motî:såvadje|såvadje]]. <B>3.</B> (tot cåzant do tins) [[Motî:mwais|mwais]], avou del grande air, et des foitès walêyes; <I>Ké waeraxhe tins, ouy, nondidjo; ça rsint ddja l' Tossint.</I> <I>Et s' rindèt i conte ki l' vint a divni waeraxhe, et k' i sorlive des wachletes ki vnèt fé halcoter li vwele siconte del plantche</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. sauvage, âpre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>warache</B>, <B>wèrahe</B>, wèrache, <FONT COLOR="#800080"><B>wèrache, warahye</B></FONT></span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès: <span lang=lb>werra</span> (guere). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waeraxhté</B></FONT> [f.n.] estance (etat) do ci k' est waeraxhe. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>warachté</B>, warachtè, wèrah'té, wèrahyté, <FONT COLOR="#800080"><B>wèrachtè</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waeraxhreye</B></FONT> [f.n.] ake fwait avou waeraxhté. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>warachrîye, wèrah'rèye</B>, wèrahyrèye, <FONT COLOR="#800080"><B>wèrachrèye</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waeraxhmint</B></FONT> [adv.] d' ene manire waeraxhe. rl a: [[Motî:hådiesmint|hådiesmint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>warachmint, wèrah'mint</B>, wèrahymint, <FONT COLOR="#800080"><B>wèrachmint</B></FONT></span>. 15175 36832 2005-08-02T21:19:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waeraxhe]] 15176 36833 2005-08-02T21:19:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waeraxhe]] 15177 36834 2005-08-02T21:19:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waeraxhe]] 15178 53180 2006-03-28T15:14:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerbea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> gros vier ki vént dizo l' pea do dos, et ki rexhe foû pa on ptit trô k' i fwait dins l' pea, ezès moes d' måss, avri et d' may el Walonreye (dinltins, ca l' maladeye a stî dzingneye diviè 1970). <span lang=fr>F. varron.</span> <span lang=en>Ingl. warble.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchåfer ses waerbeas å solea:</FONT> si rpoizer å solea (po s'&nbsp;fé rayi u nén). <span lang=fr>F. bronzette, bain de soleil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vouss fé rexhe tes waerbeas&nbsp;?:</FONT> dijhêye po balter ene sakî ki s' met å solea e bontins. <B>2.</B> bosse fwait sol dos pa ci vier la. <B>3.</B> poyowe [[Motî:moxhe 1|moxhe]], e sincieus latén <I><span lang=la>Hypoderma bovis</span></I>, ki va rexhe do [[Motî:påpåd-lolô|påpåd-lolô]] di ç' vier la, et taener l' bisteu å cminçmint d' l' esté, et l' fé bizer. rl a: [[Motî:bizete|bizete]]. <span lang=fr>F. hypoderme.</span> <span lang=en>Ingl. warble fly.</span> <B>4.</B> [[Motî:tchalon|tchalon]]: <I>a)</I> vier del [[Motî:baloujhe|baloujhe]]. <span lang=fr>F. man.</span> <I>b)</I> moite tchå å mitan d' on boigne clå. <span lang=fr>F. bourbillon, éristale.</span> <B>5.</B> pitite [[Motî:lamproye|lamproye]]. <B>6.</B> traitaedje a måssîte feme, ene laide djin. <I>O l' laid waerbea&nbsp;!</I> <I>Clô t' gueuye, vî waerbea&nbsp;!</I> <B>7.</B> (imådjreçmint, mot d' cibernaivieu) sacwè ki s' vént stitchî e voste éndjole, a pårti d' ådfoû et ki l' espaitche di bén aler. <span lang=fr>F. virus informatique, ver.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>warbê, werbê, <FONT COLOR="#800080">werbia</FONT>, warobia, warabia, warabê, warabin, warabia, warobê, warobé, warobia, warogna</span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 8.134. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerbåd</B></FONT> [o.n.] waerbea. Disfondowes: <span lang=wa-feller>wèrbâd, wèrbaud, warbâd, warbaud, wârbâd, waribaud, warëbaud, wèrabaud, warabaud, nwarabaud, waraba</span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 8.134. 15179 36844 2005-08-02T21:49:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waerbea]] 15180 36845 2005-08-02T21:51:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerbea-al-cawe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:molon-al-cawe|molon-al-cawe]], ki vike sovint dins les fosse septikes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c'&nbsp;est vormint l' waerbea ki monte foû des batchs ås strons:</FONT> c' est ene måssîte djin. Bodjes: * [[Motî:waerbea|waerbea]] * [[Motî:cawe|cawe]] 15181 36847 2005-08-02T21:54:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waergla</B></FONT> [o.n.] [[Motî:waerglaece|waerglaece]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>wargla</B>, wârgla, wèrgla, nwargla, nwêrgla, mwargla, vergla, vërgla. Gm. vargla. Pc. vérglach</span>. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"verglas"</span>, avou assaetchance di waerglaece. 15182 36911 2005-08-03T12:00:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerijhoû</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] (v.v.m) [[Motî:waerixhea|waerixhea]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Waerijhoû</B></FONT>, so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Warjou</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Warisoulx</span>, rebané avou [[Motî:Les Brouhires|Les Brouhires]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>warjou, <FONT COLOR="#800080">wèrijoû</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje Waer- (rl a: [[Motî:Waeret|Waeret]], viyaedje astok), cawete -ijhoû. ---- [[Waerijhoû|Dipus d' racsegnes so Waerijhoû]] 15183 44080 2005-11-10T19:16:24Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Waerijhoû''' (so plaece ''Warjou'', fr: ''Warisoulx'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Les Brouhires]]. * Limero del posse: '''5080''' (vî limero '''5032''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 37''' == Istwere == Gn ava des djins d' Waerijhoû po-z [[Walons del Wisconsene|ebaguer eviè l' Wisconsin]] sol difén do [[19inme sieke]]. 15184 36851 2005-08-02T22:08:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerglaece</B></FONT> [f.n.] [[Motî:glaece|glaece]] ki s' fwait so des tchmwins, des pavêyes, et fé rider a målvå des djins, des biesses, des otos, evnd. rl a: [[Motî:waergla|waergla]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>warglèce</B>, wârglèce, <B>wèrglèce</B>, walglèce, wad'glèce, nwarglace, gnërglèce, mwèt'glèce, mwat'glace, vèt'glèce. Pc. wélglache, nwarglach (o.n.)</span>. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon: glaece di <span lang=wa-vi>"waer"</span> (såvadje plaece) u glaece k' ewaere (les tchvås), tz a: [[Motî:waeraxhe|waeraxhe]], [[Motî:waerixhet|waerixhet]], [[Motî:waerleu|waerleu]], [[Motî:ewaeré|ewaeré]], evnd. 15185 36853 2005-08-02T22:09:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waerixhea]] 15186 43424 2005-11-07T20:14:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerixhea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) <B>1.</B> [[Motî:waeraxhe|waeraxhe]] tchamp, wice ki les djins plént ndaler wårder ås vatches, sins payî. <span lang=fr>F. terrain communal, terrain vague.</span> rl a: [[Motî:comon|comon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li, å Waerixhea:</FONT> no d' plaece di mwints viyaedjes el Walonreye, come a Måmdey, a Faimonveye, a Djoupeye, a Ståvleu (so plaece: <span lang=wa-feller>war'hê</span>), a Pondlô (so plaece: <span lang=wa-feller>Wércha</span>, e F. <span lang=fr>Warchat</span>). <B>2.</B> troke di sacwantès måjhones, k' on n' såreut co lomer on [[Motî:hamtea|hamtea]]. <span lang=fr>F. écart.</span> Etimolodjeye: flamind "<span lang=nl>waterschap</span>" ([[Motî:abuvroe|abuvroe]]), li coron [[forcoridjaedje|forcoridjî]] come [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waerixhet</B></FONT> [o.n.] (v.v.m) waerixhea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li, å Waerixhet:</FONT> no di des plaeces el Walonreye, come a Rtene, a Meu (so plaece: <span lang=wa-feller>Ourchet</span>); rl a: [[Motî:Waeret|Waeret]]. Etimolodjeye: cawete -ea (sol disfondowe ''-ê'') ricomprinjhe come [[cawete -et]]. ---- * [[waerixhea|Dipus d' racsegne so les waerixheas]]. 15187 53181 2006-03-28T15:15:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waermaye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande [[Motî:moxhe 1|moxhe]] ki n' vike k' on djoû, e latén sincieus <I><span lang=la>Ephemera spp</span></I> (mins å pus sovint, el Walonreye <I><span lang=la>Ephemera vulgata</span></I>), et ki cavole åtoû des loumires, l' esté, et k' on-z apice po-z aler al pexhe; si låve, lomêye froyén, vike dins les rews et dins Mouze. <I>Cwand l' waermaye vole, li pexhon n' hagnrè nén dmwin, pask' il est forsôlé (il est rpaxhî avou les waermayes ki toumèt e l' aiwe).</I> <I>C' est teribe les cwantités d' waermayes ki plént rexhe di Mouze å bea tins</I> (J. Waslet). <I>Wårdez mu ç' waermaye la po mete a mi hanzin</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). <I>Dj' a todi stî bleu après les tchvås, pus assaetchî k' ene waermaye après l' loumire, k' on galant après l' cote di s' crapåde</I> (J.P. Dumont). rl a: [[Motî:moxhe d' ônea|moxhe d' ônea]], [[Motî:froyén 2|froyén]], [[Motî:pitite biesse|pitite biesse]], [[Motî:biesse d' oraedje|biesse d' oraedje]], [[Motî:waernu|waernu]]. <span lang=fr>F. éphémère.</span> <span lang=nl>Ny. dagvlieg.</span> <span lang=de>Al. Eintagsfliegen</span> (moxhe d' on djoû). <B>2.</B> (tot s' brouyant) påwion d' nute, costire, moxhe ki vole å moes d' djun evnd. Disfondowes: <span lang=wa-feller>warmaye, <FONT COLOR="#800080">wèrmaye</FONT>, vèrmaye, wârmaye, nwârmaye, marmaye</span>. Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"arné"</span> (waernu, termene ki les waermayes volèt), avou acmaxhaedje do latén <span lang=la>"vermis"</span>; moite cawete -aye. ---- [[Waermaye|Dipus d' racsegnes so les waermayes]] 15188 45273 2005-11-22T03:09:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brouxhe</B></FONT> [f.n.] usteye des femes di manaedje fwaite avou des pwels bén ewals et bén roeds, stitchîs so ene plantchete. Loukîz a: [[Motî:schovlete|schovlete]]. <span lang=fr>F. brosse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des plantes bén levêyes, come ene brouxhe:</FONT> bén ewales, totes del minme hôteur. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner on côp d' brouxhe:</FONT> schover on ptit côp les poûssires. Parintêye : * [[Motî:brouxhî|brouxhî]] * [[Motî:broxhûle|broxhûle, broxhire]]. 15189 36874 2005-08-03T07:24:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabistoker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rifé [[Motî:broxhirmint|broxhirmint]], come on [[Motî:halcotî|halcotî]]. <span lang=fr>F. réparer grossièrement, bricoler.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rabistoker</FONT> [v.pr.] si rmete eshonne. <span lang=fr>F. se réconcilier.</span> Bodje: * [[Motî:bistoker|bistoker]] 15190 36873 2005-08-03T07:22:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:raclaper]] 15191 36875 2005-08-03T10:14:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapotiker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) rifé [[Motî:broxhirmint|broxhirmint]]. <I>On-z a rapotiké l' plate-buze</I> ([[R. Joelants]]). <span lang=fr>F. réparer grossièrement, bricoler.</span> 15192 36870 2005-08-02T23:41:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[likeur di purnale]] 15193 36879 2005-08-03T10:25:03Z Pablo 5 c' est bén "xh" et nén "sh"? (a Lidje: breûsse) ;brouxhe: breûsse [E1, E34], brouche [O4] c' est bén '''xh''', nén '''sh'''? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d'&nbsp;awousse 2005 a 10:25 (UTC) 15194 59397 2006-06-06T12:54:46Z Pablo 5 {{djermon biesse}} [[Imådje:Haft.jpg|thumb|''Ephemera danica'']] [[Imådje:Mayfly Luc Viatour.JPG|thumb|Ene waermaye el rissieve naturele di [[Furfô]]]] Les '''waermayes''' c' est ene sôre d' inseke (''ephemeroptera'') ki crexhèt dins les basses d' aiwe et ki les adules, k' ont des aiyes, ni vikèt ki foirt waire (di kékès eures a deus djoûs). I gn a kékès 2.500 especes (200 e l' Urope) di waermayes di cnoxhowes; el Walonreye c' est purade ''Ephemera vulgata''. Li låve des waermayes, k' on lome ''froyén'', vike dins les rews et basses d' aiwe; eyet on ls apice po-z aler al pexhe. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.ev-stift-gymn.guetersloh.de/kurzdokus/aqua/eintag/eintagsf.htm Dipus d'&nbsp;racsegnes (en almand) sol waermaye.] [[de:Eintagsfliegen]] [[en:Mayfly]] [[eo:Efemeroj]] [[fr:Ephemeroptera]] [[he:בריומאים]] [[io:Efemero]] [[it:Ephemeroptera]] [[ja:カゲロウ]] [[la:Ephemeroptera]] [[lt:Lašalai]] [[nl:Haft]] [[no:Døgnfluer]] [[pl:Jętki (owady)]] [[pt:Ephemeroptera]] [[sv:Dagsländor]] [[zh:蜉蝣目]] 15195 36883 2005-08-03T11:21:48Z Pablo 5 Motî:wague displaecî viè Motî:wake <FONT COLOR="#ff0000"><B>wague</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>wake</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> movmint d' aiwe ki monte et ki dischind a cåze di l' air, des corants, et k' arive sor vos avou foice. <span lang=fr>F. vague.</span> rl a: [[Motî:hiyon|hiyon]], [[Motî:wache|wache]]. <B>2.</B> minme movmint po d' ôtes sacwès ki del aiwe. rl a: [[Motî:wache|wache]]. <B>II.</B> [adv.] dins l' ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">toumer wake:</FONT> toumer flåwe. <I>Ey e-z aprindant l' novele, il a toumé wake so s' pavêye, témint k' il aveut stî sbaré</I> (G. Lucy). Etimolodjeye: vî mot vikigne <span lang=is>"vâgr"</span> (wague). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waclêye</B></FONT> [f.n.] grosse wake d' aiwe ki vént foû d' ene rivire. <span lang=fr>F. afflux, dégorgement.</span> 15196 36882 2005-08-03T11:21:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wake]] 15197 36884 2005-08-03T11:21:48Z Pablo 5 Motî:wague displaecî viè Motî:wake #redirect [[Motî:wake]] 15198 36885 2005-08-03T11:22:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wagnlêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wagnelée</span>, rebané avou Fleuru. ---- [[Wagnlêye|Dipus d' racsegnes so Wagnlêye]] 15199 36889 2005-08-03T11:28:57Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:waire 1|waire]] (adv.; nén beacôp) * [[Motî:waire 2|waire]] (o.n.; tchivron) 15200 36895 2005-08-03T11:34:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> tchampyî, [[Motî:pepyî|pepyî]] dins les tchamps tot djåzant des poyes. <I>Les poyes waibièt e pré.</I> rl a: [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]], [[Motî:paxhe|paxhe]], [[Motî:tchampyî|tchampyî]], [[Motî:waidyî|waidyî]]. <span lang=fr>F. picorer, pâturer.</span> <B>2.</B> roter avou l' tiesse e l' air et l' ouy a l' awaite; esse dins l' lune. <span lang=fr>F. bayer aux corneilles.</span> <B>3.</B> waidyî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>wêbî, wêbi, winbî, wêbi (codjowaedje al 4inme sôre), <FONT COLOR="#800080">wêbyî</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "waibyî". <I>Po-z aveur des bons polets, i fåt on bon waibiaedje.</I> <span lang=fr>F. pâture, picorée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>wêbèdje, <FONT COLOR="#800080">wêbièdje</FONT>, wêbiadje</span>. Parintêye: * [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]] Bodje: * [[Motî:waibe 1|waibe]] 15201 36894 2005-08-03T11:34:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waibyî]] 15202 36896 2005-08-03T11:41:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> plaece ki les poyes [[Motî:waibyî|waibièt]]. <B>2.</B> plaeces et [[Motî:ahesse|ahesses]] did ttåtoû d' ene måjhon, d' ene oujhene, d' on bastimint. <I>Avou les terorisses, on n' leye nou bårbou holer dins l' waibaedje des ambassades.</I> rl a: [[Motî:waibes|waibes]]. <span lang=fr>F. abords.</span> <B>3.</B> coines d' ene måjhon. rl a: [[Motî:naxhes|naxhes]], [[Motî:adjès|adjès]], [[Motî:adjîsses|adjîsses]], [[Motî:anchoures|anchoures]]. <B>4.</B> (mot d' cibernaivieu) troke, anea d' waibes. <I>Vos estoz cial sol waibaedje ki vos avoz ptchî: l' anea des waibes e walon.</I> <B>5.</B> çou k' i gn a åtoû d' ene sacwè. <I>Dji n' esteu pus dins m' waibaedje linwistike; end a dj' yeu, des rujhes&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. environnement, contexte.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:waibes|waibe(s)]]", cawete -aedje 2 (aplakêye a on no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibaedjî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:waibyî|waibyî]] (tot djåzant des poyes). <span lang=fr>F. picorer. pâturer.</span> <B>2.</B> tourner åtoû d' ene måjhon, d' on bastimint, po rwaitî çou ki s' î passe. <I>I waibaedje tos costés.</I> <span lang=fr>F. rôder, espionner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wêbèdjî</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:waibe 1|waibe]], dobe cawete -aedjî. 15203 36902 2005-08-03T11:53:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibe 1</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> plaece ki les poyes vont [[Motî:pepyî|pepyî]]. <span lang=fr>F. pâtis, parcours.</span> <B>2.</B> gordene d' on lét baldakin. <span lang=fr>F. rideau du lit à alcove.</span> <B>3.</B> virêye d' [[Motî:efouwaedje|efouwaedje]] (hé k' on dene li bwès ås djins do viyaedje). <span lang=fr>F. coupe affouagère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les waibes:</FONT> no di sacwantès plaeces el Walonreye, a Twin, a Bayamont. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Platès Waibes, li Waibe dizeu l' Veye, li Waibe di Cwarante, li Waibe di Djernele, li Waibe ås Rnåds:</FONT> nos di des plaeces di Suni. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li waibe ås Leus:</FONT> no d' ene plaece di Pusmadje. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">waibes</FONT> [f.n.t.pl.] <B>1.</B> plaeces metowes åtoû del måjhon, avou ls ahesses ki s' î trovèt. <span lang=fr>F. alentours de la maison, dépendances.</span> <B>2.</B> plaece k' on s' î tént sovint, et k' on cnoxhe bén. <I>Cwand c' est k' t' endè rva-st e t' payis Ti n' ti pous rtrover dvins tes waibes</I> (L. Warnant). <I>L' fant est zwat cwand k' il est foû d' ses waibes</I> (R. Viroux). <span lang=fr>F. endroit, milieu habituel, lieux coutumiers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse foû d' ses waibes:</FONT> esse pierdou, må a si åjhe, dins on payis k' on n' conoxhe nén, avou des etrindjirs. <I>Elle a vnou lodjî amon s' bele-feye; ele si plind: "c' est åk, da, cwand k' on-z est foû d' ses waibes".</I> rl a: [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]], [[Motî:dizôrner|dizôrner]]. <span lang=fr>F. désorienté(e), hors de ses habitudes, dépaysé(e), dérouté, perdu(e).</span> <B>3.</B> [[Motî:dujhances|dujhances]], åbitudes, conoxhances. rl a: [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ritrover ses waibes:</FONT> ritrover ses åbitudes. <I>I m' fårè on ptit tins po rtrover mes waibes, asteure ki vo m' la foû del gayole</I> (C. Denis). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse dins ses waibes:</FONT> esse a si åjhe po responde a des kesses. <I>C' est ene kesse sol djeyografeye: ça, c' est dins mes waibes.</I> <span lang=fr>F. dins ses cordes, terrain favori.</span> <B>4.</B> plaeces k' on-z î est e dandjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse foû (des) waibes:</FONT> èn pupont aveur di rujhes po viker, esse schapé (êye). <I>Avou l' bon tins sol soû, nos estans foû des waibes</I> (A. Flesh). <span lang=fr>F. à l'abri du souci, hors de danger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wêbe</FONT>, wèbe, wébe, wimbe. Tch. wêbe</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=de>"weiben"</span> (ramxhyî, bodjî). Omonimeye: * [[Motî:waibe 2|waibe]] (f.n.; pådje sol daegntoele) Parintêye: * [[Motî:waibaedje|waibaedje]] * [[Motî:waibyî|waibyî]] * [[Motî:diswaibyî|diswaibyî]] 15204 36898 2005-08-03T11:48:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waibe 1]] 15205 36899 2005-08-03T11:50:48Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:waibe 1|waibe]] (f.n.; plaece ki les poyes pepièt). ** [[Motî:waibes|waibes]] (f.n.t.pl.; plaece k' on î est a si åjhe). * [[Motî:waibe 2|waibe]] (f.n.; pådje sol daegntoele) 15206 36901 2005-08-03T11:52:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibe 2</B></FONT> [f.n.] troke di pådjes so on metou sudjet, k' on pout trover sol [[Motî:Daegntoele|Daegntoele]]. <I>Dj' a fwait ene deujhinme waibe sol walon lingaedje.</I> <span lang=fr>F. site web.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>"web"</span> (minme sinse), avou assaetchance di "[[Motî:waibes|waibes]]" (plaeces k' on-z î est tofer), 1997. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waibe-pådje</B></FONT> [f.n.] forveyowe pådje eplaidêye so les fyis (so l' Etrernete). <I>Vola l' ridant avou ls imådjetes des waibes-pådjes.</I> <span lang=fr>F. page web.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon, 1998. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>waiburlin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>waiburlinne</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s' ocupe d' ene waibe Etrernete. <span lang=fr>F. webmestre.</span> <span lang=en>Ingl. webmaster.</span> Etimolodjeye: bodje "waibe", cawete -urlin, 1997. Omonimeye: * [[Motî:waibe 1|waibe]] (f.n.; plaece ki les poyes pepièt). ** [[Motî:waibes|waibes]] (f.n.t.pl.; plaece k' on î est a si åjhe). 15207 36909 2005-08-03T11:57:23Z Pablo 5 Motî:Waerijhoû displaecî viè Motî:waerijhoû #redirect [[Motî:waerijhoû]] 15208 36912 2005-08-03T12:01:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waibaedje]] 15209 36913 2005-08-03T12:02:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waibe 2]] 15210 36914 2005-08-03T12:02:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waibe 2]] 15211 36915 2005-08-03T12:02:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waibe 2]] 15212 36916 2005-08-03T12:03:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waide]] 15213 36917 2005-08-03T12:03:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waidyî]] 15214 36919 2005-08-03T12:08:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:waide]] 15215 36920 2005-08-03T12:08:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:foû-waidyî]] 15216 36923 2005-08-03T12:21:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>walêye</B></FONT> [f.n] [[Motî:plouve|plouve]] ki n' deure nén. <span lang=fr>F. averse, ondée.</span> Etimolodjeye: vî tîxhon <span lang=de>"wasale"</span> (plouve). 15217 36932 2005-08-03T12:49:42Z Pablo 5 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>distoker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî (ene sacwè, ene sakî) d' ene plaece wice k' il est [[Motî:tini astok|tnou astok]]. <I>Di Djerlaxhe et si ekipaedje ont metou 7 moes po distoker l' batea foû des bokets d' glaece</I> ([[P. Sarachaga]]). On dit eto: [[Motî:distraper|distraper]]. <span lang=fr>F. délivrer, dégager, détacher.</span> <B>2.</B> risaetchî ene [[Motî:astoke|astoke]] metowe po caler ene rowe. Etimolodjeye: bodje [[Motî:sitok|sitok]], [[betchete dis-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>distokeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>distokeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>distocresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki distoke ene sacwè. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">distokeu</FONT> (mot d' foclore e Hinnot, Roman Payis) djonne ome nén maryî ki saye, avou ses soçons, di distoker et fé avancî li tchår do cwareme, å grand feu, ki les omes maryîs sayèt d' astoker. <I>Les astokeus vinèt mete des ptits ablos divant les rowes do tchår; les distokeus les vnèt saetchî evoye.</I> 15218 52110 2006-03-20T23:11:55Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:François Walthéry]] [[Imådje:Walthery.jpg|thumb|157px|Françwès Walthery e 2002]] '''François Walthéry''' ([[1946]]-) dessineu d' binddimådjes k' a vnou-st å monde li [[17 di djanvî]] [[1946]] a [[Årdjetea]]. I rexhe del sicole di Mårcinele eyet cmince avou [[Peyo]] e 1962, pu askepyî si prôpe persounaedje, l' otesse di l' air Natacha (1967). Mins c' est si dessinaedje so les colebeus walon dins ''“Li vî bleu”'' (1974), k' el va fé moussî a djonds pîs emey les cis k' on fwait bråmint pol rivicance do walon al fén do 20inme sieke. ''“Li vî bleu”'', si modêye e walon est saetcheye a 20.000 egzimplåres, et va esse léjhowe pattavå l' Walonreye, årvier des ôtes sicrijhaedjes e walon, ki n' si vindèt ki dins leu ptite coine. Emey les ôtes alboms da Walthéry ratournés e walon: ''“[[Tchantchès]]”'' (1988), et l' rîlêye ''“Li ptit bout d' tchike”'', on persounaedje da Walthery, riprind e walon pa [[Mitteï]]. Dins totes ses binddimådjes, k' il est dessineu et sinnarisse, i mete mo voltî des mots-brut e walon, come [[Motî:bardaf|bardaf°]] (li no del copagneye d' avion da Natacha), [[Motî:cwîk|cwîk]], evnd. Dispoy 1993 i fwait ene novele séreye ki l' eroyinne si lome ''Rubine''. [[fr:François Walthéry]] [[nl:François Walthéry]] 15219 36933 2005-08-03T12:52:29Z Pablo 5 Françwès Walthery (poitrait saetchî pa L. Mahin, 2002) {{licince imådjes Lucyin}} Françwès Walthery (poitrait saetchî pa L. Mahin, 2002) {{licince imådjes Lucyin}} 15220 36935 2005-08-03T12:56:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wan</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pegnon|pegnon]] (hôt meur, avou ene ponte ådzeu, metou so les costés d' ene måjhone). <I>Gn aveut troes finiesses å wan, et deus e l' acinte</I> (J. Bastin). Etimolodjeye: lussimbordjwès <span lang=lb>wallem</span> (minme sinse), rl a: [[Motî:volé|volé]]. Sorcoinrece Faimonveye. 15221 36936 2005-08-03T12:58:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wanfercêye-Bålet</B></FONT> (so plaece <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Wan'fèrcéye-Baulèt</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wanfercée-Baulet</span>, rebané avou [[Motî:Fleuru|Fleuru]]. ---- [[Wanfercêye-Bålet|Dipus d' racsegnes so Wanfercêye-Bålet]] 15222 44076 2005-11-10T19:15:18Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Wanfercêye-Bålet''' (so plaece: ''Wan'fèrcéye-Baulèt'', fr: ''Wanfercée-Baulet'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Fleuru]]. * Limero del posse: '''6224''' (vî limero '''6358''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 39''' 15223 58714 2006-05-30T16:50:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wangne-pwin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ovraedje|ovraedje]]. rl a: [[Motî:avikea|avikea]]. Etimolodjeye: aplacaedje viebe ([[Motî:wangnî|wangnî]]) + coplemint ([[Motî:pwin|pwin]]). 15224 36939 2005-08-03T13:03:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wan-were</B></FONT> [o.n.] (mot d' tcherpetî) [[Motî:viene|viene]] k' est rashiowe sol [[Motî:wan|wan]]. <span lang=fr>F. poutre transversale.</span> Sorcoinrece Faimonveye. 15225 36942 2005-08-03T13:06:30Z Pablo 5 Motî:Wepion displaecî viè Motî:Wépion <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wépion</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wépion</span>, rebané avou [[Motî:Nameur|Nameur]]. ---- [[Wépion|Dipus d' racsegnes so Wépion]] 15226 36943 2005-08-03T13:06:30Z Pablo 5 Motî:Wepion displaecî viè Motî:Wépion #redirect [[Motî:Wépion]] 15227 36945 2005-08-03T13:13:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djambe 2]] 15228 36953 2005-08-03T14:38:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vayant]] 15229 36954 2005-08-03T14:41:04Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:vere 1|vere]] (o.n.; vere a boere) * [[Motî:vere 2|vere]] (f.n.; pactêye di linne) 15230 36958 2005-08-03T20:30:36Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vweteure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:oto|oto]]. rl a: [[Motî:zénk|zénk]]. 15231 36959 2005-08-03T20:31:55Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vwès</B></FONT> [f.n.] [[Motî:son|son]] ki rexhe do gozî, et ki poite li cåzaedje. rl a: [[Motî:voyale|voyale]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene pitite vwès:</FONT> ene vwès k' on n' ôt nén bén. <span lang=fr>F. voix fluette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene grosse vwès:</FONT> ene vwès k' a on son gråve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene behotante vwès:</FONT> ene vwès ki tronne. <span lang=fr>F. voix tremblante.</span> 15232 36960 2005-08-03T20:33:26Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:Vûcir]] 15233 51919 2006-03-18T23:26:21Z Pablo 5 cardinål -> cardinå <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vûcir</B></FONT> [o.n.] [[Motî:Bijhe|Bijhe]] (pont cardinå metou ådzeu so ene mape). <I>C' est ene tchambe metowe a vûcir: c' est po-z î edjaler.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Vûciél</B>, Vûcîl, Voûcîl, <FONT COLOR="#800080"><B>Vûcîr</B></FONT></span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje addjectif + no: [[Motî:vû|vû]] + [[Motî:cir|cir]], plaece do cir k' est todi vude, wice ki l' solea n' va måy. 15234 36962 2005-08-03T20:37:41Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vû</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] [[Motî:vude|vude]] (omrinne foûme cwand l' addjectif "vude" est metou pa dvant l' no, eyet dins les nos d' acolaedje tîxhon). rl a: [[Motî:Vûcir|Vûcir]], [[Motî:vubwès|vubwès]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est l' vû batch ki fwait grognî l' pourcea:</FONT> sipot po dire ki cwand i n' a pupont d' cwårs, ça fwait des margayes dins on manaedje, ene soce, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On vû saetch ni såreut tni droet:</FONT> li ci ki n' a pont d' cwårs, on n' l' aconte nén. <B>II.</B> [o.n.] vude plaece. <I>On-z emantchive les waezons come on fornea, li tere å dfoû, les fenaesses a dvins, avou on vû e mitan</I> (S. Fontaine). Coinrece Lidje &amp; Hôte-Årdene. 15235 36963 2005-08-03T20:45:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vini astok</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>vni astok</B> (di, conte)</FONT> [vierbire a coplemint] <B>1.</B> vini [[Motî:buker|buker]] conte (ene sacwè). <I>Il a vnou astok del tcheyire.</I> <span lang=fr>F. se heurter, se cogner, buter contre.</span> <B>2.</B> fé èn accidint. <I>Il a vnou astok conte li muraye da Orfa.</I> rl a: [[Motî:stok 2|stok 2]]. 15236 36965 2005-08-03T20:52:04Z Pablo 5 dinî d' Lidje, batou på Prince-Eveke Rodofe di Zaeringen (1167-1191), mostrant so croes, li poitrait d' l' eveke, et so peye, on wôteu (fåcon) dinî d' Lidje, batou på Prince-Eveke Rodofe di Zaeringen (1167-1191), mostrant so croes, li poitrait d' l' eveke, et so peye, on wôteu (fåcon) 15237 36966 2005-08-03T20:53:02Z Pablo 5 [[Imådje:dini.jpg|thumb|180px|dinî d' Lidje, batou på Prince-Eveke Rodofe di Zaeringen (1167-1191), mostrant so croes, li poitrait d' l' eveke, et so peye, on wôteu (fåcon)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dnî</B> (nnî)</FONT> [o.n.] (v.v.m.) <B>1.</B> ancyinne pitite pîce di [[Motî:manoye|manoye]]. <I>Cwand s' a volou mete e manaedje, Vola bén ki l' djoû di s' mariaedje, Nosse Djan n' aveut nén ddja on dnî Por lu dner a Monsieur l' curé</I> (L. Antoine). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dinî-Diè</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">dinî d' Sint-Pire:</FONT> <I>a)</I> cwårs k' on dene d' avance cwand on cmande ene martchandijhe u on siervice. <span lang=fr>F. arrhes, avance.</span> <I>b)</I> avance k' on dene a ene djin cwand on l' egadje, tot ratindant s' prumire cwénzinne. <B>2.</B> manoye do tins des Romins. <I>Li Crisse a stî vindou po trinte dinîs</I> (J. Wisimus). <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">les dnîs</FONT>: les [[Motî:cwårs|cwårs]]. <I>Il est tchitche di ses dnîs.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dènî, dènier, dënié, d(u)nî, nnî, <FONT COLOR="#800080"><B>dinî / nnî</B></FONT></span>. 15238 36967 2005-08-03T20:53:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dinî]] 15239 36972 2005-08-03T21:21:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discolté</B></FONT> [o.n.] [[Motî:schåvleure|schåvleure]] d' on mousmint d' feme å [[Motî:hatrea|hatrea]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dècolté</B>, <FONT COLOR="#800080">discolté</FONT></span>. 15240 37804 2005-08-12T22:05:55Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tamijh</B></FONT> [o.n.] pitit [[Motî:raidje|raidje]]. <I>Dji tamjheye del farene divins on tamijh.</I> (J. Haust) Etimolodjeye: gayel <span lang=ga>"tamîsium"</span>. <span lang=fr>F. tamis.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tamjhî</B></FONT> [v.c.] [[Motî:raidjî|raidjî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tam'hî, tam'jî, tam'ji, tamijî, tamiji, tamijè, tamizè, tamizer</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tamjhaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:raidjaedje|raidjaedje]]. 15241 47906 2005-12-22T22:21:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cayter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> (v.v.m.) fé del [[Motî:dintele|dintele]]. <B>2.</B> (imådjreçmint) ovrer felmint (come ene caytresse). Etimolodjeye : viebe fwait so [[Motî:cayet|cayet]] (boket d' bwès). 15242 36982 2005-08-04T03:34:42Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:vizer 1|vizer]] (v.c.; riwaitî) * [[Motî:vizer 2|vizer]] (v.c.; vizer avou on fizik) * [[Motî:vizer 3|vizer]] (v.c.; diner on viza) 15243 36984 2005-08-04T03:43:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vizer 1]] 15244 58374 2006-05-25T21:27:29Z Pablo 5 /* sinses målåjheys */ ;cawe: cawe [E1, O4], câwe [E34], cowe [E1], kèwe [O0], keuwe [O0], keûwe[O4], keûye [O4] ;cawea: cawê [E1], cowê [E1, E34], couwê [E1] *;cawea-lamea: cowê-lamê [E34] ;cawet: cawèt [E1], cowèt [E1], kèwèt [O0], keuwèt [O0], keuwè [O4] ;cawtêye: keuw'téye [O0] ;cawete: cawète [O0] cowète [E1, E34], kèwète [O0], keuwète [O0, O4] ;cawon: keuwon [O0] ;cawter: coweter, cow'ter [E1] ;cawyî: kèwyî [O0], cawî [C54] ;cawêye: cawéye [O0, O4], cowêye [E1, E34], keuwéye [O0] ;caweye: kèwîye [O0] ;cawire: cawîre [E34], cowîre [E1, E34], kèwî [O0], câwière, këwêre, keûtîre [ALW, miersipepieuzmint el notûle ALW 9.94] ;cawiron: cowiron [E1, E34] ;cawri: coweri [E1, E34], cow'ri [E1], keuwî [O0], keûwî [O4] ;cawisse: cowis' [E1] == sinses målåjheys == {{djermon motî|cawe}} les diferins sinses di "cawe" n' ont nén co stî fwaits kî cnoxhe li sinse 3. di "cawêye"? dins l' Haust i metèt ki c' est sinonime di "forcoûche" e walon; ou "queuwêye" e francès (on francijhaedje di "cawêye" ("cowêye" a Lidje) a tot côps); dins Google dji n' trove li mot "queuwêye" k' on côp; dins ene waibe do govienmint walon, ki mostere ene lwè des anêyes 1950 åd fwait des fosses... c' est ene manire di taeyî les taeyes del fosse, mins dji n' è sai nén d' pus. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 4 d'&nbsp;awousse 2005 a 05:09 (UTC) 15245 36990 2005-08-04T05:11:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hosse-cawe</B></FONT> [o.n., pl: des hosse-cawe] (radoûcixhant mot) [[Motî:hosse-cou|hosse-cou]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc hosse-cawe:</FONT> blanc hosse-cou. Disfondowes: <span lang=wa-feller>hosse-cowe, osse-kèwe, osse-këwe, osse-keûe</span>. Etimolodjeye: no d' acolaedje viebe ([[Motî:hossî|hossî]]) + coplemint ([[Motî:cawe|cawe]]). 15246 36994 2005-08-04T05:17:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15247 36995 2005-08-04T05:18:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15248 36996 2005-08-04T05:18:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15249 36997 2005-08-04T05:18:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15250 36998 2005-08-04T05:18:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15251 36999 2005-08-04T05:18:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15252 37000 2005-08-04T05:18:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15253 37001 2005-08-04T05:18:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15254 37002 2005-08-04T05:18:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 15255 37025 2005-08-04T14:22:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amonucion</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:amagnî|amagnî]], copurade li ci k' on-z epoite po on voyaedje, po des sôdårds, evnd. <I>Dj' a d' l' amonucion po cwénze.djoûs.</I> <I>I fårè evoyî èn efant a l' amonucion, gn a pus rén e l' årmwere.</I> <I>On s' a djoké l' londmwin a Rabat po tcherdjî les mwaisses-sôdårds et co des caisses d' amonucions (amonucions-bales mins purade amonucions-amagnî)</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. nourriture, ravitaillement, provisions, vivres.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;botike a l' amonucion:</FONT> ki vind d' l' amagnî. <span lang=fr>F. alimentation générale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a l' amonucion:</FONT> aler ås comissions. Loukîz a: [[Motî:coûsse|coûsse]]. <span lang=fr>F. faire ses courses.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pwin d' amonucion:</FONT> pwin des sôdårds. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;côper les amonucions:</FONT> èn pus dner d' cwårs (a des efants, evnd.) <I>Zande l' a taené et lyi côper les amonucions</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. couper les vivres.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">amonucions</FONT> [f.n.t.pl.] çou k' on mete dins on fizik, on canon, ene ôte [[Motî:åre|åre]]. <I>Li Duk di Lorinne les aveut si bén ratourné Tot dabôrd k' i pierdît coraedje Et cwitît tertos leus ovraedjes, Leu poure, leus bales et leus canons, Leus moirtîs, leus amonucions, Tintes et bagaedjes, ôr et årdjint</I> ([[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne|paskeye do sidje di Viene]]). <span lang=fr>F. munitions.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amonucion</FONT>, amonicion</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî [[sorwalonde|sorwalonde i/u]] do shuvion francès <span lang=fr>la municion</span>, avou [[riscôpaedje]]. Parintêye * [[Motî:amonucioner|amonucioner]]. 15256 37026 2005-08-04T14:24:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amonucioner</B></FONT> [v.c.] [[Motî:ahessî|ahessî]] avou des [[Motî:amonucion|amonucions]]. <I>Et vos, purdoz totès sôres di sacwès a magnî et s' metoz vos amonucions a pont, por vos et les ôtes saveur magnî.</I> (li [[Djeneze]], ratournêye pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. approvisionner, fournir, armer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amonucionaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "amonucioner". <I>Li prumî amonucionaedje di pîces en uroliårds, ci serè diviè l' 15 di decimbe 2001.</I> On dit eto: [[Motî:ahessaedje|ahessaedje]]. <span lang=fr>F. approvisionnement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amonucionmint</B></FONT> (pron. -cion'm-) [o.n.] amonucionaedje. <span lang=fr>F. approvisionnement, intendance.</span> 15257 37013 2005-08-04T13:45:45Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;amonucioner: amonucionè [C1], amonucioner [C100] ;amonucionaedje: amonucionadje [C1, C100] ;amonucionemint: amonucionemint [C1] 15258 37015 2005-08-04T13:47:33Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : amonucion [C1, E1, E21, E145, O3, O4]; amonusion [C9]; amonuchon [E1]; amonicion [E1, E34, O0, O2, O4, C8]; amonusion [C9]; amonuchon [E1]; amunicion [C13] 15259 37020 2005-08-04T14:00:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raidje]] 15260 37023 2005-08-04T14:18:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amonucioner]] 15261 37024 2005-08-04T14:18:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amonucioner]] 15262 37028 2005-08-04T15:10:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erire-såjhon</B></FONT> [f.n.] [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]]. <I>A l' erire-såjhon, les shoflas fjhént djemi les plopes come les djins k' ont del poenne.</I> (J. Lebois). <span lang=fr>F. automne.</span> Bodjes: * [[Motî:erî|erire]] * [[Motî:såjhon|såjhon]] 15263 37029 2005-08-04T15:12:10Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:tins 1|tins]] (o.n.; tins ki passe) * [[Motî:tins 2|tins]] (o.n.; tins k' i fwait) 15264 37036 2005-08-04T16:26:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tamijh]] 15265 37038 2005-08-04T16:29:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:raidje]] 15266 37039 2005-08-04T16:32:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>råjhon</B></FONT> [f.n.] çou ki permete a ene djin di djudjî sins aconter ses sintimints. <span lang=fr>F. raison.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur råjhon:</FONT> esse dins l' bon, dire ene sacwè ki va ariver. <I>Awè, t' aveus råjhon, Gaston, on vikéve bén</I> (P. Ansiaux). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">raujon</FONT>, rauhon, raujan, rêjon, rêzon, rêzong</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>råjhnåve</B></FONT> [addj.] k' adjixh tot shuvant si råjhon. Disfondowes: <span lang=wa-feller>raujonauve, rêzonâbe [âp'], <FONT COLOR="#800080">raujnauve</FONT></span>. 15267 37040 2005-08-04T16:33:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:råjhon]] 15268 37042 2005-08-04T21:04:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vå</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) longowe [[Motî:schavêye|schavêye]] fwaite pa ene rûxhlante aiwe. <I>C' est l' pus bele vå di tot l' Tirol.</I> <I>Adon, il ont ralé avou leus grands tchapeas Viè des cråssès pasteures so les tienes, ezès vås, Avou des ôtes vijhéns k'&nbsp;elzès schoûtront låvå</I> (J. Brel, rat. pa L. Mahin). <I>Les efants del Vå alént cmincî ådzeu do Fond del Vå</I> (E. Pècheur). <I>On dit "li Ronde Vå", c' est paski l' Brissante Aiwe endè fwait cåzu l' toû</I> (S. Fontaine). <I>La, so l' crestea ki boute å mitan des deus vås Fén parey a li schrene d' ene viye adjeyante biesse; L' åbe a crexhou, foirt et vigreus, droet come èn&nbsp;I</I> (H. Simon). rl a: [[Motî:målvå|målvå]], [[Motî:avå|avå]], [[Motî:låvå|låvå]], [[Motî:ravå|ravå]], [[Motî:trevåtchî|trevåtchî]]; rl a: [[Motî:valêye|valêye]]; rl a: [[Motî:Våmneute|Våmneute]], [[Motî:Li Vå|Li Vå]], [[Motî:Li Vå-Sinte-Ane|Li Vå-Sinte-Ane]], [[Motî:Li Vå d' Awosse|Li Vå d' Awosse]], [[Motî:Li Vå-dzo-Tchivrimont|Li Vå-dzo-Tchivrimont]], [[Motî:Li Vå-so-Seure|Li Vå-so-Seure]], [[Motî:El Vå d' Xhavane|El Vå d' Xhavane]], [[Motî:Enzivå|Enzivå]], [[Motî:Nessonvå|Nessonvå]], [[Motî:Plinnevå|Plinnevå]], [[Motî:Rebievå|Rebievå]], [[Motî:Ôrvå|Ôrvå]], [[Motî:Vietrivå|Vietrivå]], [[Motî:Virwinvå|Virwinvå]], [[Motî:Belvå|Belvå]], [[Motî:Bournivå|Bournivå]], [[Motî:Lavervå|Lavervå]], [[Motî:Bouzvå|Bouzvå]], [[Motî:Finvå|Finvå]], [[Motî:Djenvå|Djenvå]], [[Motî:Atrivå|Atrivå]], [[Motî:Nolevå|Nolevå]], [[Motî:Remivå|Remivå]], [[Motî:Ôdinvå|Ôdinvå]], [[Motî:Malivå|Malivå]]. <span lang=fr>F. val, vallée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li, al Ronde Vå <span lang=wa-fell>(Disfondowes: ronde Vâ)</span>:</FONT> plaece del [[Motî:Li Gléjhe|Gléjhe]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Å Fond del Vå:</FONT> no d' ene plaece do [[Motî:Li Bork|Bork]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Wé-z el Vå:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Viyance|Viyance]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li flori Vå:</FONT> <span lang=wa-fell>(Disfondowe: Flori Vâ)</span> no d' ene plaece di [[Motî:Havlandje|Havlandje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vau</FONT>, vâ, van</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"vallis"</span> (minme sinse). 15269 37043 2005-08-04T21:16:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Vå Bnoete]] 15270 37044 2005-08-04T21:16:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vå Bnoete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Våmneute</B></FONT> [n.pl.] coulot d' Lidje, e F. <span lang=fr>Val Benoît</span>. Etimolodjeye: rimagnaedje, a môde di l' accint lidjoes, di "Vå Bnoete" <span lang=wa-fell>(Vå Bneute)</span>. ---- [[Vå Bnoete|Dipus d' racsegnes sol Vå Bnoete]] 15271 37045 2005-08-04T21:22:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>valet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:gamén|gamén]]. <I>Waite les ptits valets et les ptitès båsheles ki djouwèt ladrî.</I> rl a: [[Motî:råpén|råpén]], [[Motî:cårpea|cårpea]]. <B>2.</B> [[Motî:fi|fi]]. <I>C' est l' valet då Lucyin.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est l' valet di s' pa:</FONT> I s' codût come si pa, sovint nén d' ene boune manire. <B>3.</B> (après èn aduzoe) [[Motî:atôtchaedje|atôtchaedje]], assez deur, a ene djin (sovint èn ome u on gamén, mins eto ene båshele), ki va fok avou ls atouwants pronos "ti" et "twè". <I>Ti m' prinds po kî, hê, ti, valet&nbsp;?</I> <I>Oyi, saiss, twè, valet, ki dj' irè.</I> <I>Hê, valet, Mareye, randjîz vosse popene&nbsp;!</I> <span lang=es>Esp. hombre!</span> rl a: [[Motî:vårlet|vårlet]]. 15272 37046 2005-08-04T21:24:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vårlet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ovrî k' overe dins ene cinse, on tchestea. <span lang=fr>F. valet.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) onk ki n' a rén a dire. <I>Si vos m' prindoz po on vårlet, vos vs marixhoz.</I> <B>3.</B> (mot di mnujhî) pîce do banc di mnujhî ki plake les bwès a travayî sol banc. Disfondowes: <span lang=wa-feller>vaurlet, vârlet, valet</span>. 15273 37047 2005-08-04T21:25:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vareuse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:texhou|texhou]]. Etimolodjeye: calcaedje do francès <span lang=fr>"vareuse"</span>, avou candjaedje do sinse. 15274 45247 2005-11-22T02:45:06Z Pablo 5 rif.: xhover -> schover [[Imådje:ramon.jpg|thumb|75px|ramon di djniesse]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramon</B></FONT> [o.n.] usteye ki sieve a [[Motî:schover|schover]], dins l' tins fwaite avou des rames di beyôles u di [[Motî:djniesse|djniesse]], u ôte tchoi, po rnetyî broxhirmint al tere, u ôte pårt. <I>On fjheut minme des ramons d' grete-cou.</I> <I>Gn aveut ene martchande di ramons ki passéve.</I> <I>Avou li strin d' swele, on fjheut des ramons po netyî les fors et po fé les rantoeles dins les ståves</I> (L. Boulard). <I>Il a-st arivé so on flaxhisse di bôles po fé des ramons.</I> <I>Å moes d' fevrî, on côpe les bôlîs et les oizires, et on fwait des ramons</I> (L. Pirsoul). rl a: [[Motî:schovion|schovion]], [[Motî:schovlete|schovlete]]. <span lang=fr>F. balai.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cawe di ramon:</FONT> mantche. <I>Les macrales alént a tchvå so ene cawe di ramon.</I> <I>Il a des bresses come des cawes di ramon, Simon</I> (vî cråmignon). rl a: [[Motî:discawer|discawer]]. <span lang=fr>F. manche à balai.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramon d'&nbsp;naivieu:</FONT> rame di [[Motî:naçale|naçale]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rame di ramon:</FONT> fene coxhe del tiesse do ramon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on roed ramon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on stocou ramon:</FONT> ramon ki les rmes sont cåzu evoye, et k' on prind po bouter evoye des brôs, di l' ansene. <I>Cial, les ospitås saetchèt co bén sovint l' diale pal cawe, et les sringues siervèt et rassiervi, come les ramons dinltins e l' Årdene, disk' a divni stocowes</I> (L. Mahin). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>matériel usé jusqu'à la moelle</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramon d' sôrcire:</FONT> [[Motî:hamustea|hamustea]] (canistea). <span lang=fr>F. gui.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;novea ramon:</FONT> sakî k' est novea u ki fwait ene sacwè d' novea dins on mestî, en ene plaece. <span lang=fr>F. novateur, nouvel(le) intervenant(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les noûs (</FONT>u: <FONT COLOR="#0000ff">les noveas) ramons schovèt voltî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on novea ramon ramone todi bén</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">les noveas ramons ramonnut voltî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">novea ramon schove voltî:</FONT> cwand ene sakî vént d' comincî ene nouvele bouye, i l' fait bén, èt minme des côps trop bén, sovint po s' fé bén vey. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;novea mwaisse, novea ramon:</FONT> novea maisse, novea [[Motî:xhuflet|xhuflet°]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est roed come on mantche a ramon:</FONT> il est tot roed. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ndaler pixhî sol ramon:</FONT> aler fé des coratreyes disk' al måjhon di s' monkeur, cwand on n' a nén co si intrêye (ca les ramons estént sovint leyîs dvant l' ouxh). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse maryî sol cawe di ramon:</FONT> esse raclapé (êye). <span lang=fr>F. concubinage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;broûler les ramons:</FONT> djeu des efants do payis d' Måmdey al Sint-Mårtén, ki loyèt des ramons di djniesse après ene grande pîce, et-z î mete li feu en ene gådrêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atraper</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">aveur do ramon:</FONT> esse ridoblé (êye), batou (owe) pa ses parints, si feme (si ome). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>recevoir du rouleau à tarte</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;el mantche est evoye vir après l' ramon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">c' est l' mantche ki cache après l' ramon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n' fåt nén taper l' mantche après l' ramon:</FONT> i n' fåt nén evoyî ene sakî vey après onk ki n' rivént nén, si vos n' estoz nén seur ki n' dimorrè nén evoye avou lu. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ramon</FONT>, raman</span>. [[Imådje:ramonete.jpg|thumb|113px|ene ramonete]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramonete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit ramon, sins cawe, po rnetyî les [[Motî:sitamonêye|stamonêyes]], les batchs. <B>2.</B> [[Motî:schovlete|schovlete]], fwaite avou des mossireas, u ôte tchoi, u simpe pitite coxhe po [[Motî:spoûsler|spoûsler]], sovint leyeye dilé li tchminêye. <I>Les mosleus fijhént des schovletes et des ramonetes k' estént evoyeyes so Sdan pa gros tchedjmints</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. plumeau.</span> <B>3.</B> [[Motî:pate-di-cuzén|pate-di-cuzén]] (<I><span lang=la>Agrostis alba</span></I>). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ramonète</FONT>, ramounète</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramonî</B></FONT> [o.n.] (v.m.) ome ki s' mestî, c' est d' fé des ramons. 15275 37050 2005-08-04T21:32:02Z Pablo 5 Ene ramonete (poitrait saetchi pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Ene ramonete (poitrait saetchi pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 15276 37051 2005-08-04T21:32:47Z Pablo 5 On vî ramon (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} On vî ramon (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 15277 37057 2005-08-04T21:50:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ramon]] 15278 37058 2005-08-04T21:50:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ramon]] 15279 37059 2005-08-04T21:50:57Z Pablo 5 '''ramon d' pexheu''' ? == sinses målåjheys == <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ramon d' pexheu:</FONT> <FONT COLOR="#808000">? Forir ratoûne "bouille".</FONT> 15280 37101 2005-08-05T04:07:34Z Pablo 5 E34 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;raidje: rèdje [E1, E34, E212b, S0], radje [S0], rêdje [S109, S117], rédje [S104], reche [E212]. ;raidjreyes: rèdjerèyes [E1], rèdjerie [E212b], rejri [E212]. 15281 37100 2005-08-05T04:07:19Z Pablo 5 E34 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;raidjî: rèdjî [E1, E34], rèdji [S0], rêdjer [S117], rêdjî [S109]. ;raidjaedje: rèdjèdje [E1], rêdjadje [S117] 15282 37082 2005-08-04T23:35:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitotchî]] 15283 37083 2005-08-04T23:35:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitotchî]] 15284 37103 2005-08-05T04:12:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitotchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estotchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stotchî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:gueder|gueder]] ([[Motî:ripaxhe|ripaxhe]] comifåt). <I>Dji so stotchî d' mindjî.</I> <I>L' estotchet m' a stotchî.</I> Loukîz a: [[Motî:astoker|astoker]]. <span lang=fr>F. gaver, étouffer, faire caler.</span> <B>2.</B> responde setchmint. <I>Dji l' a stotchî do prumî côp</I> ([[J. Coppens]]). On dit eto: [[Motî:riplaker|riplaker]]. <span lang=fr>F. rembarrer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitotche</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estotche</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stotche</B></FONT> [o.n.] sitotchet. <span lang=fr>F. étuvée, étouffée, salade.</span> Etimolodjeye: [[sivierba]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitotchet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estotchet</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stotchet</B></FONT> [o.n.] amagnî walon fwait avou des [[Motî:verdeure|verdeures]] (kécfeye bråmint des agnons) et des [[Motî:canada|canadas]] cûts eshonne, et spotchîs tot onk so l' ôte. <I>On stotchet d' carotes, di spinasses, di cabus, di celeris.</I> <I>Nos avans mindjî on boun estotchet avou des kertons</I> (J. Coppens). Loukîz a: [[Motî:djote|djote]], [[Motî:djårdinêye|djårdinêye]], [[Motî:potchowe|potchowe]]. <span lang=fr>F. étuvée, étouffée, salade.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on mareye ene veve, on prind do stotchet rtchåfé:</FONT> dijhêye po balter onk ki spoze ene veve. Etimolodjeye: bodje "stotche", [[cawete -et]] (pitit stotche). Coinreces [[Coûtchant walon]]. ---- * [[stotchet|Dipus d' racsegnes so les stotchets]]. 15285 37087 2005-08-04T23:43:35Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;stotchî: (è)stotchî [O4]. ;stotche: stotche [O0]. ;stotchet: stotchè [O0], (è)stotchè [O4, O5] nén dins C1, C100, O100. 15286 47821 2005-12-21T17:16:10Z YurikBot 105 robot Ajoute: sv {{djermon}} [[Categoreye:Rilomés Walons|Gretry]] '''André Ernest Modeste Grétry''' a skepyî a Lidje li [[8 di fevrî]] [[1741]], d' on pere k' esteut muzicyin, et mori a l' Ermitaedje di Montmorency, el France, li [[24 di setimbe]] [[1813]]. Eto, si prumire nåcionålité esteut [[Principåté d' Lidje|lidjwesse]]. Après, il ebaga el France e 1767, ovrer låvå et prinde li nåcionålité francesse. C' esteut on compôzeu d' muzike. Il a stî purade rilomé pa ses operas comikes (Zémire et Azor, 1771 ; Richard Cœur de Lion, 1784). Gn a ene rowe a [[Lidje (veye)|Lidje]] ki poite si no, eyet ene posteure di bronze. [[de:André-Ernest-Modeste Grétry]] [[en:André Ernest Modeste Grétry]] [[fr:André Grétry]] [[nl:André Ernest Modeste Grétry]] [[sv:André Modesté Grétry]] 15287 60241 2006-06-12T12:09:54Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[Categoreye:Principåté d' Lidje|*]] [[Categoreye:Istwere del Walonreye|Principate d' Lidje]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye|Principate d' Lidje]] [[Imådje:bishopric liege flag.gif|thumb|essegne del principåté]] Li '''Principåté d' Lidje''' (après, on djheut eto : li '''Vî Payis d' Lidje''', c' esteut èn Estat do [[Sint Impire Romin Djermanike]], askepyî e [[980]] cwand l' impreur [[Oton II]] va dner des povwers timporels a l' eveke di Lidje, [[Notger]]. Li principåté dmorrè on dislaxhî Estat disk' e [[1794]], cwand elle est evayeye påzès årmêyes francesses. Ele disparexhrè li [[prumî d' awousse]] [[1795]], li djoû k' on vota l' aneccion al [[France]]. == Djeyografeye == Li principåté d' Lidje si stindeut tot do long di [[Mouze]] (såf [[Nameur]], mins bén [[Djambe]]), di [[Dinant]] disk' al [[Conteye di Lô]]. Ça fwait k' ele rascovreut bråmint des bokets do [[Walonreye|payis walon]]. Li principåté côpéve e deus les [[Bas Payis otrichyins|Bas-Payis nonnreces]], avou les dutcheyes do [[Dutcheye do Lussimbork|Lussimbork]] et do [[Dutcheye do Limbork|Limbork]] d' on costé, eyet l' restant des Bas-Payis d' l' ôte. L' inclave del [[Dutcheye di Bouyon]] resteut avou payis d' Lidje. Li mwaisse-veye del principåté c' esteut [[Lidje (veye)|Lidje]]. == Administråcion == === Les Bounès veyes === *veyes walones: [[Cînè]], [[Couvén]], [[Dinant]], [[Fosse]], [[Hu]], [[Lidje]], [[Tcheslet]], [[Twin]], [[Vervî]], [[Vizé]], [[Wareme]] *veyes tîxhones: [[Beringen]], [[Bilzen]], [[Bree]], [[Hamont]], [[Hasse|Hasselt]], [[Herk-li-Veye]], [[Lô]], [[Maaseik]], [[Peer]], [[Sint-Trond]], [[Stokem]], [[Tongue]]. === Diplomaçreye === Li Principåté aveut des ambassadeurs dins les grands estats d' Urope, inte di zels, a Paris. == [[Rilomés Lidjwès]] == * Årtisses ** [[Modeste Grétry]] * Financîs ** [[Louwis d' Djer]] * Politikîs ** [[Jacques-Joseph Fabry]] ** [[Jean-Remy de Chestret|Tchestret]] * Rilidjeus ** [[Ådjî d' Lidje]] * Sicrijheus ** [[Simon de Harlez]] ** [[Lambert de Ryckman]] ** [[Gilles Ramoux]] * Sincieus ey dvinteus ** [[Zénobe Gramme]] ** [[Adolphe Sax]] ** [[Rennequin Sualem]] * Co a rindjî ** [[Curtius]] == Hårdêye divintrinne == * Li [[Manoye å vî payis d' Lidje]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/politike.html#ambassadeur Lete di l' ambassadeur del Principåté a Paris a s' fré, tins des Revolucion francesse] [[de:Bistum Lüttich]] [[el:Επισκοπή της Λιέγης]] [[en:Bishopric of Liège]] [[fr:Principauté de Liège]] [[nl:Prinsbisdom Luik]] [[pl:Diecezja Liège]] 15288 58596 2006-05-29T02:40:52Z Pablo 5 licince coviete do 3inme tome do live «Ene båke so les bwès d' l' Årdene» == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 15289 54579 2006-04-18T10:58:51Z Lucyin 16 [[categoreye:lives e walon|Bauke]] [[categoreye:lives sol walon|Bauke]] [[Imådje:mahin_bauke_tome3.jpg|thumb|Li troejhinme tome d' "Ene Båke"]] '''Ene båke so les bwès d' l' Årdene''' (k' est co ôrtografyî ''Ène bauke su lès bwès d' l'Ârdene''), c' est on live a môde di live di scole, k' a rexhou e 3 tomes, li prumî e 1984, les 2inmes et 3inme e 1993, sicrît pa [[Lucyin Mahin]], et eplaidî ås edicions Scaillet, a [[Montneye-Tigneu]]. Li mwaisse tecse est scrît tot notant li prononçaedje do walon a [[Transene]], on viyaedje del [[Basse-Årdene]]. Li sudjet d' tchaeke tchaptrê, udon shijhe, c' est on roufion, li ptit Firmin, ki dmande a si nonnonke Colas les ca et les ma so des sacwès a vey avou les bwès d' [[Årdene]]. * Li [[schoirçaedje des tcheneas]], disk' å fabricaedje do tan et å [[taenaedje]] des peas (c' est les 7 shijhes do prumî tome). * Sacwants vîs mestîs k' on fjheut ezès bwès (c' est les 7 shijhes do deujhinme tome). * Les biesses des bwès (c' est les 7 shijhes do troejhinme tome). On-z î cåze, inte di des ôtes biesse, do [[taesson]] (17inme et 18inme shijhes), des [[bascolidîs]] (19inme shijhe), evnd. Les scrijhaedjes e walon sont tot ratournés e francès. Adonpwis, gn a ene djivêye di målåjheys mots k' i gn aveut dins li lçon, esplikés e francès, pacô avou ene pitite fråze. Eto, li live est rprin so l' l° '''S17''' dins l' [[djivêye des motîs]]. Tos les mots d' "Ene Båke" sont eto reployî dins l' fond di dnêye [[Rasgotaedje des Bassårdinreces]]. Po sacwants tchaptrês, gn a eto des esplikêyes tecnikes, a môde d' ecådraedje : so les taenreyes di Djivet; so les sôres di raiwaedje, les prumirès foidjes, les voyaedjes d' oujheas. Ces ecådraedjes la sont ratournés e francès, zels eto. Al fén, gn a eto ene pitite luçon so les trokes di sinonimes, des parintêyes di mots, li manire di dire bondjoû et arvey. Ås deujhinme et troejhinme tomes, gn a des pus beas ptits bokets d' croejhete come li codjowaedje des viebes, so les aidants viebes (inte did zels "aveur" et "esse"), et les dvancetes. Gn a eto ene cåkêye di poitraits (mins co do tins do noer et blanc), sovint saetchîs på scrijheu. Gn a ossu des dessinaedjes da Bernard Lecomte, Marie-Annick Hardy, et minme onk da [[Serge Duhaillon]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html Pådje sol live "Ene båke so les bwès d' l' Årdene"] (avou les tecses di sacwants tchaptrês) 15291 37116 2005-08-05T22:37:43Z Lucyin 16 Posteures ki batnut å flayea (Muzêye do [[Fornea sint Mitchî]], poitrait saetchî pa L. Mahin diviè 1985). Posteures ki batnut å flayea (Muzêye do [[Fornea sint Mitchî]], poitrait saetchî pa L. Mahin diviè 1985). 15292 37118 2005-08-05T22:40:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[toet di strin]] 15293 37124 2005-08-05T22:50:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Lecomte]] 15294 37443 2005-08-09T12:51:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mantegne</B></FONT> [f.n.] mantche do [[Motî:flayea|flayea]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mantègne</FONT>, montagne, mantagne, mautagne, motagne, matagne; Gm. mètagne, métagne</span>. Etimolodjeye: sivierba di [[Motî:mintni|mintni]], avou [[ricoridjaedje]] a môde francesse IN => AN (kécfeye dizo assaetchance do [[tchampnwès]]). Omonimeye coinrece: * [[Motî:montinne|montinne]] (f.n.; hôts tienes). ---- * [[flayea|Dipus d' racsegnes so les flayeas]]. 15296 37191 2005-08-06T11:15:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>montinne</B></FONT> [f.n.] tos hôts [[Motî:tiene|tienes]]. <span lang=fr>F. montagne.</span> Omonimeye coinrece: * [[Motî:mantegne|mantegne]] (f.n.; mantche di flayea) Bodje: * [[Motî:mont|mont]] ---- * [[montinne|Dipus d' racsegnes so les montinnes]]. 15297 37415 2005-08-09T11:36:17Z Lucyin 16 recråxhes [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : montagne [E1], mantègne [E8], mantagn [G152], måtagn [G152], motagn [G152], matagn [G152], mètagn [G152]. 15298 37473 2005-08-09T17:46:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>batire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece d' ene [[Motî:gregne|gregne]], sol [[Motî:daegn|daegn]], la k' on bate li grin (ou les dinrêyes) avou l' flayea. On dit eto: daegn, [[Motî:aire|aire di gregne]]. <span lang=fr>F. aire de battage.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) [[Motî:batire-hôt|batire-hôt]]. <I>Li livea d' vosse batire, c' est l' plantchî do ståve</I> (ramexhné pa [[J.M. Pierret]]). <B>3.</B> [[Motî:damer|damêye]] tere (sol daegn d' ene cahoute, evnd.). <span lang=fr>F. terre battue.</span> <B>4.</B> [[Motî:bata|bata]] do [[Motî:flayea|flayea]]. <span lang=fr>F. battoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">batîre</FONT>, batière, batêre</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:bate (viebe)|bate]], [[cawete -ire]]. Mot d' aplacaedje: * [[Motî:batire-hôt|batire-hôt]] ---- * [[gregne|Dipus d' racsegnes so les batires di gregne]]. * [[batire-hôt|Dipus d' racsegnes so les batîres-hôt]]. * [[flayea|Dipus d' racsegnes so les batires di flayea]]. 15299 37470 2005-08-09T17:16:04Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : batîre [E1, E8, E13, E21, C13, S0, S2, S17, S117, G209], batière [S24, S105], ''battière'' [S100], batêre [O102], nén dins S25. 15300 37174 2005-08-05T23:52:41Z Lucyin 16 [[categoreye:diyalectolodjeye walone|Lovire]] Li '''Payis del Lovire''' (on dit eto: li '''Cinte''', u li '''walo-picård bijhrece'''), c' est ene troke di pårlers metous åtoû del veye [[del Lovire]], ki rsaetchnut dedja mo do picård (li son K î replaece sovint li [[son TCH]] tipike do walon). Portant, c' est co tipicmint des pårlers walons. Les scrijheus do Payis del Lovire ont ene viye soce, les [[Scrijheus do Cinte]], et ene des pus viyès [[gazetes e walon]] : [[El Moxhon d' Ônea]]. Les accints do Payis del lovire sont foirt bén conxhous a cåze do [[Motî del Lovire]], sicrît pa [[Flory Deprêtre]] et [[N. Nopère]], et des rawetes ramexhnêyes pa [[Robert Dascotte]] (rahouca O5 dins l' [[Djivêye des motîs]]). == Les viyaedjes do Payis del Lovire == == Sacwants grands scrijheus do Payis del Lovire == * [[René Painblanc]], di [[l' Esse]]. * [[Dominique Heymans]], k' a stî prezidint del [[Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW]]. * [[Jacqueline Boitte]]. * [[David André]]. * [[Christian Quinet]]. == Mwaissès piceures diyalectolodjikes do Payis del Lovire.== 15301 37182 2005-08-06T10:22:28Z Pablo 5 [[categoreye:diyalectolodjeye]] [[categoreye:lingaedje walon]] 15302 47407 2005-12-15T17:59:28Z Pablo 5 [[Categoreye:linwince]] 15303 37155 2005-08-05T23:29:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:potchî 2]] 15304 37156 2005-08-05T23:29:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:potchî 2]] 15305 37220 2005-08-06T11:56:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>potchî 2</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sipotchî|sipotchî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>potche 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> potcheye ([[Motî:sitotchet|estotchet]]). <I>Nos rirans mindjî ene cråsse potche</I> ([[A. Carlier & W. Bal]]). <span lang=fr>F. étuvée.</span> <B>2.</B> drole di [[Motî:maxhaedje|maxhaedje]] di dinrêyes, d' amagnîs. <span lang=fr>F. mélange incongru.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>potcheye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:sitotchet|sitotchet]]. <I>Ene potcheye di cabus fé ene potcheye avou des petotes, des spinasses et do lård.</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. étouffée.</span> <B>2.</B> sipotchaedje al fortchete des canadas avou les ôtès verdeures dins si assîte. <span lang=fr>F. pâtée.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">potchèye</FONT>, potchîye, potchûye, potchûwe, potchûte</span>. Coinrece [[Coûtchant walon]]. Omonimeyes : * [[Motî:potchî 1|potchî]] (v.s.c., zoupler) * [[Motî:potche 1|potche]] (f.n., taxhe) ---- * [[stotchet|Dipus d' racsegnes so les stotchets]]. 15306 37158 2005-08-05T23:31:12Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;potcheye: potchîye [O0], potchûye [O3], potchûte [O3], potchûwe [O0]. 15307 37229 2005-08-06T12:06:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veroûle</B></FONT> [f.n.] bague di fier k' on-z amantche sol mantche do [[Motî:flayea|flayea]], del [[Motî:få 1|få]], popoleur emantchî ôte tchoi dsu. <span lang=fr>F. virole.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>viriola</I></span>" (minme sinse). ---- * [[flayea|Dipus d' racsegnes so les flayeas]]. 15308 37167 2005-08-05T23:41:30Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : vèroûle [E1, S0]. 15309 57761 2006-05-21T13:50:35Z Pablo 5 [[Categoreye:Tecnikes|Vis mestis]] [[categoreye:mestîs|Vis mestis]] [[Categoreye:Vîs alaedjes|Vis mestis]] Pådje po rashonner les hagnons so les viyès sacwès et les vîs mestîs. 15310 37477 2005-08-09T17:57:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>batire-hôt</B></FONT> [f.n., pl. des batires-hôt] [[Motî:gregne|gregne]] basteye ådzeu do [[Motî:sitåve|ståve]], dins les cinses metowes so on [[Motî:tiene|tiene]], et k' on-z î mousse pa padrî di plin pî, ubén pa padvant, avou ene rampe (plinne di tere) u on pont (vude padzo). <I>Ké roumdoudoum, e ståve, cwand i djouwèt å baskete sol batire-hôt</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). <I>Il ont rfwait l' batire-hôt e 1970; c' est ene måjhon k' i gn aveut ddja ene batire-hôt</I> (ramexhné pa [[J.M. Pierret]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">batire-hô<SUP>n</SUP>t</FONT>, batière-hôt, batire-ô<SUP>n</SUP>te, batière-hôte, batîre-oût</span>; miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 9.18 (dins les rawetes); sicrijhaedje e [[francès d' Walonreye]]: <span lang=fr-wal>battireau, battière-haut</span> (omrin). Coinrece [[Basse-Årdene]]. Etimolodjeye: sipotchaedje di [[Motî:batire|batire]] å [[Motî:hôt|hôt]], [[noûmot|1820]]. ---- * [[Batire-hôt|Dipus d' racsegnes so les batires-hôt]]. 15311 37197 2005-08-06T11:35:39Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:bate 1|bate]] (v.c & v.pr.; bate ene sakî, ene sacwè, si bate) * [[Motî:bate 2|bate]] (f.n.; ene bate di dvizes,...) 15312 37198 2005-08-06T11:35:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bate 1]] 15313 37200 2005-08-06T11:37:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bate 2]] 15314 37206 2005-08-06T11:43:15Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:potche 1|potche]] (f.n.; taxhe) * [[Motî:potche 2|potche]] (f.n.; potcheye) 15315 37211 2005-08-06T11:47:13Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:potchî 1|potchî]] (v.s.c. & v.c.; zoupler, monter dsu) * [[Motî:potchî 2|potchî]] (v.c.; spotchî) 15316 37227 2005-08-06T12:01:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>verbok</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:diale|diale]] lodjî dins on [[Motî:bok|bok]]. <B>2.</B> [[Motî:cok d' awousse|cok d' awousse]]. <I>Ele schoûte les gros verboks ki fjhèt tchîpyî leus rexhès pates</I> (J. Calozet). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>verbok</B>, verbouk</span>. 15317 37228 2005-08-06T12:04:48Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:få 1|få]] (f.n.; usteye) * [[Motî:få 2|få]] (f.n.; åbe = faw) eto: * [[Motî:fås|fås]] (addj. (femrin = fåsse), nén djusse) * [[Motî:faleur|fåt]] ("i fåt", codjowaedje di faleur) 15318 37235 2005-08-06T20:08:42Z Pablo 5 Motî:abate-djoû displaecî viè Motî:abadjoû: d' après l' DTW #redirect [[Motî:abadjoû]] 15319 37237 2005-08-06T20:10:20Z Pablo 5 copyî do DTW ;abadjoû: abadjoû [E1, O4]; abadjou [C8]; abat-joûr [E1, E34] 15320 37239 2005-08-06T20:22:08Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:abeye 1|abeye]] (f.n.; måjhon di rlidjeus) * [[Motî:abeye 2|abeye]] (adv. & addj.; rade) 15321 37243 2005-08-07T09:48:35Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:pådje 1|pådje]] (f.n., foye di papî) * [[Motî:pådje 2|pådje]] (o.n., ansinî) * [[Motî:pådje 3|pådje]] (o.n., vårlet do rwè) 15322 37244 2005-08-07T09:50:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pådje 3</B></FONT> [o.n.] (v.m.) sicalot (pitit aidant) d' on rwè, d' on signeur, ki lyi fwait ses olivetes. <I>Oubén, c' est ene riglêye di pådjes ki pasnut, et poirter des plats tot ewalpés d' wapeurs</I> (A. Daudet, rat. pa C. Wilmotte). <span lang=fr>F. page.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pâje</B>, pâdje, paudje</span>. Omonimes: * [[Motî:pådje 1|pådje]] (f.n., foye di papî) * [[Motî:pådje 2|pådje]] (o.n., ansinî) 15323 37246 2005-08-07T10:07:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pådje 1</B></FONT> [f.n.] ene des foyes di papî d' on live, ene rivowe, ene gazete. <span lang=fr>F. page.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete e pådje:</FONT> [[Motî:epådjner|epådjner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;metaedje e pådje:</FONT> [[Motî:epådjnaedje|epådjnaedje]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;meteu(se) e pådje:</FONT> [[Motî:epådjneu|epådjneu(se)]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>pâje</B>, pâdje, <B>paudje</B></span>. Omonimeye: * [[Motî:pådje 2|pådje]] (o.n., ansinî) * [[Motî:pådje 3|pådje]] (o.n., vårlet do rwè) Parintêye: * [[Motî:epådjner|epådjner]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:waibe-pådje|waibe-pådje]] 15324 37253 2005-08-07T11:14:16Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:pair 1|pair]] (o.n. u f.n.; aireye) * [[Motî:pair 2|pair]] (o.n.; dins l' ratourneure "å pair do (u des) pôce(s)) loukîz eto: * [[Motî:pwair|pwair, pwaire]] (addj.; chife pårtixhåve e deus) * [[Motî:pwaire|pwaire]] (f.n.; cope) * [[Motî:pere|pere]] (o.n.; popa) 15325 37252 2005-08-07T11:13:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pair 1]] 15326 63066 2006-06-24T07:24:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Pangea]] [[Categoreye:Djeyolodjeye]] [[Imådje:Pangaea.png|right|250px|thumb|Mape del Pandjêye]] Li '''Pandjêye''' ("totes les teres" et [[grek]]) c' est l' [[continint]] unike k' i gn aveur e l' ere [[Mezozoyike]], divant ki l' [[tectonike des plakes]] ni cmince a l' pårti e continints diferins. Li no a stî atåvlé pa [[Alfred Wegener]] e 1915. Cwand l' Pandjêye a stî foirmêye, i gn a 300 miyons d' anêyes, des tchinnes di montinnes ont askepyî, sacwantes di zeles egzistèt co enute — mins bén moens hôtes, cåze di l' erôdaedje —, come les [[Monts Apalatches]], [[Monts d' l' Atlasse]], les [[Monts Ourals]]. Li grand oceyan k' i gn aveut tot åtoû del Pandjêye a stî lomé li [[Pantalassa]]. Li Pandjêye s' a cmincî a dispårti i gn a 180 miyons d' anêyes. Li Pandjêye esteut ene masse di tere del cogne d' on grand "C", li boket del Pantalassa ki s' trove å dvins do "C" a stî lomé li Mer di Tethys, ki dvént l' [[Oceyan d' Tethys]] après l' prumî dispårtaedje des teres e deus continints, li [[Gondwana]] eyet l' [[Lôrazeye]] sol termene do [[Djurassike]]. Come li Pandjêye esteyt si télmint lådje, l' ådvins des teres esteut foirt setch, la ki l' plouve n' ariveut waire; come c' esteut tot d' on tnant, çoula a eto permetou l' voyaedje des biesses di tere d' on dbout a l' ôte. Li [[Mantea (djeyolodjeye)|Mantea]] pa dzo l' Pandjêye esteut co tchôd et sayive di rmonter, come rizultat on-z a ki l' redjon å mitan des teres, k' a divnou asteure l' [[Afrike]], a stî poûssî viè li dzeur, eyet si trove asteure e moyene a sacwantès dijhinnes di metes pus hôt k' les ôtes continints. Motoit bén ki l' Pandjêye n' a nén stî l' prumî "supercontinint"; on pinse k' i gn åreut yeu eto l' [[Pannotia]] fwait i gn a 600 miyons d' anêyes et pårti a bokets viè 550 miyons d' anêyes, eyet l' [[Rodinia]] fwait i gn a 1,1 miyårds d' anêyes eyet pårti a bokets viè 750 miyons d' anêyes. [[bg:Пангея]] [[ca:Pangea]] [[cs:Pangea]] [[da:Pangæa]] [[de:Pangäa]] [[el:Παγγαία]] [[en:Pangaea]] [[eo:Pangeo]] [[es:Pangea]] [[eu:Pangea]] [[fa:پانجه‌آ]] [[fi:Pangea]] [[fr:Pangée (continent)]] [[gl:Panxea]] [[he:פנגיאה]] [[hr:Pangea]] [[ht:Panje]] [[it:Pangea]] [[ja:パンゲア大陸]] [[ko:판게아]] [[la:Pangaea]] [[lt:Pangėja]] [[mt:Pangea]] [[nl:Pangea]] [[no:Pangea]] [[pl:Pangea]] [[pt:Pangéia]] [[ru:Пангея]] [[sk:Pangea]] [[sl:Pangea]] [[sv:Pangea]] [[ta:பாஞ்சியா]] [[vi:Pangaea]] [[zh:盤古大陸]] 15327 37267 2005-08-07T13:42:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipani</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espani</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spani</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> si djoker d' nouri èn efant, u l' fé passer d' on nourixhaedje avou des poures di laeceas a on sognaedje avou des boleyes; espaitchî d' teter, u arester l' laecea a on djonne d' ene biesse-a-tetes. <I>On spanixh ordinairmint les efants a noûf moes</I> (H. Forir). <I>Ci ptit la n' a nén co stî spani.</I> <I>On l' a spani tot djonne.</I> <I>Dji vôreu bén spani nosse biket, mins il est co trop flåwe po l' moumint</I> (ramexhné pa M. Francard). <I>On n' sipanirè nén l' polin asteure.</I> <I>Li troye a spani s' niyêye.</I> <I>Nos catchots sont spanis.</I> <span lang=fr>F. sevrer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a stî spani avou on soret</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on harin</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al moståde</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">avou ene sasse:</FONT> c' est ene sôlêye (cwand on lyi a rsaetchî l' laecea, c' est come s' il åreut dné ene sacwè d' salé, di picant e s' boke, et lu tofer diveur boere po fé passer ç' gosse la). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a stî spani avou ene rombosse:</FONT> il a ene grande lådje boke. <B>2.</B> côper a ene sakî åk k' i boeveut, k' i fouméve, k' i magnive voltî, k' il inméve bén fé, el separer d' ene djin k' i voeyeut voltî. <I>Sipanixhoz vos do peket&nbsp;!</I> (H. Forir). <I>Les gueres end ont spani pus d' onk</I> (J. Haust). <I>I dnèt del metadone åzès droukés po les spani des pikeures d' eroyene.</I> <I>Li pôve est spani d' djoyes</I> (J. Haust). <I>Il est spani, saiss, asteure&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. sevrer, priver, supprimer, frustrer.</span> <B>3.</B> (so l' imådje do spanixhaedje, målåjhey moumint mins k' i fåt passer par la) fé çou k' i fåt, sorlon l' djustice des omes u do Bon Diu, po s' fé pardoner on petchî, ene flotche. <I>Li cfessaedje vos dene moyén di spani vos petchîs.</I> <I>On n' såreut spani on sfwait crime</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. expier, réparer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si spani</FONT> [v. pr.] <B>1.</B> rastrinde so l' amagnî, so l' aboere, so ses ptits plaijhis. <I>Dji n' avéns pus k' po on djoû u deus a magnî, e si spanixhant bråmint, hin</I> (Y. Gourdin). <B>2.</B> piede ses fleurs et bouter a grinnes, a fruts, tot djåzant d' èn åbe, d' ene plante. <I>Les åbes sont spanis: les fleurs toumèt.</I> <I>Li solea fwait spani les fleurs.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(i)pani</B>, s(u)pani, (è)spani, (i)spani, s(u)pèni, s(ë)panîr, s(ë)pènîr</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=lb>"spannjan"</span> (minmes sinses). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixhaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espanixhaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spanixhaedje 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> accion di spani (èn efant, ene sôlêye, evnd.), u d' si spani; si rezultat. <I>Passer do sin a on sognaedje mitan laecea, mitan boleyes, ci n' est k' on dmey sipanixhaedje.</I> <span lang=fr>F. sevrage, désintoxication, privation, frustration, suppression, rationnement, limitation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;måjhone di spanixhaedje:</FONT> ospitå po spani les sôlêyes, les droukés. <span lang=fr>F. centre de désintoxication.</span> <B>2.</B> accion di spani (on petchî, ene flotche); si rzultat. <span lang=fr>F. expiation.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)panichadje, (è)spanichâdje, s(i)panihèdje, s(u)panihèdje, s(u)panichèdje, s(u)panichadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espanixheuse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spanixheuse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixhresse</B></FONT> [f.n.] (v.m.) feme ki s' ocupe d' èn efant djusse sipani. <I>Dj' a mezåjhe d' ene boune sipanixhresse po m' feye</I> (H. Forir). Disfondowes: <span lang=wa-felle>s(i)panih'resse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixheure</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espanixheure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spanixheure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:bohêye|bohêye]] di spaneyès yebes (arivêyes a grinnes), ki sont totes deures et ki dmorèt dins ene waide el plaece d' ene flate di vatche. rl a: [[Motî:bouzin|bouzin]], [[Motî:housset|housset]], [[Motî:bosset|bosset]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)spènichûre s(i)panicheure, s(i)paniheure, (è)spanicheure</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixhant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espanixhant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spanixhant, e</B></FONT> [addj.] (rilidjon, djustice) ki spanixh (on petchî). <I>Ene sipanixhante penitince.</I> <span lang=fr>F. expiatoire, purificateur, trice, réparateur, trice.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixhåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espanixhåve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spanixhåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse sipani (eye): <B>1.</B> tot cåzant d' èn efant, d' on djonne ki tete co. <I>Ces ptits tchéns la n' sont nén co spanixhåves: i crevront.</I> <B>2.</B> tot cåzant d' ene difåte. <I>Tos les petchîs sont spanixhåves pa on vraiy ripinti</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. expiable, réparable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)panihâve, s(i)panihauve, (è)spanichauve</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipanixhmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espanixhmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spanixhmint</B></FONT> [o.n.] sipanixhaedje. 15328 43759 2005-11-10T15:35:19Z Pablo 5 {{djermon motî|lete}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>lete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sene sicrît ki, dins l' bon droet, ni corespond k' a èn [[Motî:oyon|oyon]], et ki fwait pårteye di l' abécé. <I>Les vint-shijh letes di l' alfabet.</I> <span lang=fr>F. lettre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Prinde (ene sacwè) al lete</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å pî del lete:</FONT> prinde tecstuwelmint, sins candjî ene faflote. <span lang=fr>F. à la lettre, au pied de la lettre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grandès letes, pititès letes:</FONT> les deus sôres di tchaeke lete dins les alfabets laténs, cirilikes, greks, evnd. li grande lete eployeye po cmincî les fråzes ou po les nos prôpes. On dit eto: [[Motî:madjuscule|madjuscule]] et [[Motî:miniscule|minuscule]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cråssès letes:</FONT> (tipografeye) stîle di [[Motî:fonte|fonte]] avou les letes pus spesses ki l' estîle di båze. <span lang=fr>F. caractères gras.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clintcheyès letes:</FONT> (tipografeye) stîle di fonte avou tchake lete ene miete clintcheye sol droete. <span lang=fr>F. italiques.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:miernowe|miernowès]] letes:</FONT> cwand les letes ni sont nén clintcheyes nerén e cråsses letes. <span lang=fr>F. caractères romains.</span> <B>2.</B> sicrîte informåcion k' on evoye a ene sakî ki n' est nén djondant. <I>Vos alez scrire ene bele lete a vosse mårene pol novel-an.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lète</FONT></span>. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:lete di moirt|lete di moirt]] * [[Motî:boesse ås letes|boesse ås letes]] 15329 37312 2005-08-08T12:28:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lete di moirt</B></FONT> [f.n.] [[Motî:lete|lete]] k' on evoye ou k' on fwait poirter al famile, ås vijhéns, dins l' viyaedje, po-z anoncî l' moirt d' ene sakî. <span lang=fr>F. faire-part de décès.</span> ---- [[Fås amisse|"lete di moirt" est èn egzimpe di fås amisse]] 15330 37293 2005-08-08T09:42:16Z Tiri 72 Dj'a candji li mot "fwaire-på(u)rt" par "lete di moirt", k' est pus walon. Tiri Li 8 d'awous 2005 15331 37297 2005-08-08T11:26:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rivin]] 15332 37315 2005-08-08T13:24:55Z 212.190.74.30 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miernou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>miernowe</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> tot nou, tote nowe. <I>On motî wice ki les mots sont miernous, sins ene fråze po mostrer leu-z uzance, c'&nbsp;est come èn ome sins tchår, on coir sins åme, on moteur sins ôle, èn åbe sins seuve</I> (L. Hendschel). <I>Si coir miernou est tot blanc; on direut k'&nbsp;il a stî stocaesse, et adon abumé raddimint pa dji n'&nbsp;sé cwè</I> (L. Hendschel). <I>Ostant fé sonner ene pire, pingnî on diale ki n'&nbsp;a pont di tchveas, u s'&nbsp;taper e l'&nbsp;aiwe miernou po-z e rexhe avou des pexhons tot plin ses potches</I> (J.P. Hiernaux). <span lang=fr>F. tout(e) nu(e), à poil.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">miernowe</FONT> (tipografeye) sins gåliotaedjes, stîle di båze po cåzer d' ene [[Motî:fonte|fonte]], ene [[Motî:lete|lete]], eneviè les stîles di cråssès letes, clintcheyès letes, evnd. <span lang=fr>F. caractères romains.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>mièrnou, owe</B></FONT>, <B>miérnu, ûwe</B>, mérnu, ûe</span>. Etimolodjeye: mot d'&nbsp;acolaedje adviebe ([[Motî:mier-|mier]]) + addjectif ([[Motî:nou 2|nou]]). 15333 37305 2005-08-08T12:08:06Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:nou 1|nou, nole]] (prezintoe.; nén onk) * [[Motî:nou 2|nou, nowe]] (addj.; nén moussî) 15334 56641 2006-05-14T13:43:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nouk</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nole</B></FONT> [prono] nén onk, nén ene; copurade: <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nouk</FONT>: nén ene djin. <I>I gn aveut nouk å bwès.</I> <I>N a nouk di pus djusse dizo l' solea</I> (E. Dethier). <span lang=fr>F. personne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nouk di zels:</FONT> nén onk di zels. <span lang=fr>F. personne d'entre eux, aucun d'entre eux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a nouk a lyi prinde po:</FONT> i cnoxhe foirt bén (ci sacwè la). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il est très compétent, chevronné, habile, doué pour</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est nouk:</FONT> c' est nén èn ome, c' est ene sakî ki n' våt rén. <I>Li grand Hinri, c' esteut nouk, saiss, cila&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:nolu|nolu]], [[Motî:personne|personne]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>un vaurien, un incapable, un incompétent</span>". <B>2.</B> nén on seu (ene seule) (po des sacwès) <I>Cwand dj' a-st avnou po ramasser les oûs, gn aveut pus nouk.</I> <I>Dji nd a co veyou nole.</I> <span lang=fr>F. aucun(e).</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nole di zeles</FONT> <I>Nole di zeles n' a reyussi.</I> <span lang=fr>F. personne d'entre elles, aucune d'entre elles.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>nouk</B>, nuk; nole, nule, nële</span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje latén <span lang=la>nullum-quem</span> (nole sacwè); rl a: [[Motî:-k|-k]] (cawete di prono); rl a: [[Motî:nou 1|nou, nole]]. Coinrece Grand Payis d' Lidje. Omonimeye: * [[Motî:nole 1|nole]] (prezintoe; femrin di "nou, nol") Omofones (coinreces): * [[Motî:nuk|nuk]] (o.n.) 15335 37307 2005-08-08T12:19:55Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:nole 1|nole]] (prezintoe; femrin di "nou, nol") * [[Motî:nole 2|nole]] (prono; femrin di "nouk") 15336 37308 2005-08-08T12:21:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nou 1</B></FONT> (omrin dvant ene cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>nol</B></FONT> (omrin dvant ene voyale), <FONT COLOR="#ff0000"><B>nole 1</B></FONT> (femrin) [prezintoe] pont di, nén on (ene). <I>On n' oyeut nou brut.</I> <I>N aveut nol ovrî al fabrike.</I> <I>Dji n' aveu nou mestî.</I> <I>Nole colere, nole ervindje fok k' el silince des meurs displayîs del barake dismanvêye d' on coron rovyî</I> (J. Boitte). <I>L' acapareu ni prindéve nou risse tot dmorant tofer cou so xhame.</I> <I>Mi façon di shure les troes régues ni m' a dné nou må d' tiesse</I> (E. Sullon). <I>Måy nole fåbite n' a fwait oyî come leye Des tchants si doûs.</I> (N. Defrecheux). <I>Li Noyé por zels, ci n' est nole fiesse: Nou sapén, nole loumire, nou cado, nole bouboune.</I> (P.H. Thomsin). rl a: [[Motî:nouk|nouk]], rl a: [[Motî:pont di|pont di]]. <span lang=fr>F. aucun(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rivni a nole eure å matén:</FONT> rivni foirt tård, rl a: [[Motî:meyzeure|meyzeure]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>rentrer au petit matin</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a nole si... ki... :</FONT> emantchaedje di mwintes sipots e walon: <I>Gn a nole si claire aiwe ki n' si brouye.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>nou</B>, noû, nu; nole, nule, nële, noune, nène</span>. Omonimeye: * [[Motî:nole 2|nole]] (prono; femrin di "nouk") 15337 37309 2005-08-08T12:21:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nou 1]] 15338 37310 2005-08-08T12:22:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nouk]] 15339 37343 2005-08-08T18:15:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:conte 4]] 15340 37339 2005-08-08T18:09:09Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:conte 1|conte]] (o.n.; paskeye) * [[Motî:conte 2|conte]] (o.n.; acdicion, cårcul) * [[Motî:conte 3|conte]] (divancete; siconte) * [[Motî:conte 4|conte]] (o.n.; tite di nôblesse) 15341 37370 2005-08-08T19:39:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:duk 1]] 15342 37367 2005-08-08T19:36:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>duk 1</B></FONT> (o.n.) <B>1.</B> (el hôte moyinådje) tchîf d' årmêye di l' impire so on payis k' on loméve ene dutcheye, et ki covreut sacwantès [[Motî:conteye|conteyes]]. <B>2.</B> (el basse moyinådje et co asteure) tite di nôblesse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dutchesse</B></FONT> [f.n.] feme d' on duk. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dutcheye</B></FONT> [f.n.] teroe la k' on duk a li [[Motî:håteu|håteu]]. Omonimeye: * [[Motî:duk 2|duk]] (o.n.; sôre d' oujhea) ---- [[Dutcheye|Dipus d' racsegnes so les Dutcheyes]] 15343 59446 2006-06-06T13:52:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) <FONT COLOR="#ff0000"><B>conte 4</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (el hôte moyinådje) fonccionaire lomé pa l' impreur, li rwè po manaedjî on boket d' l' impire. Ci boket si loméve ene conteye. <B>2.</B> (el basse moyinådje et co asteure) tite di nôblesse padzo l' [[Motî:duk 1|duk]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>contesse</B></FONT> [f.n.] feme d' on conte. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>conteye</B></FONT> [f.n.] teroe la k' on conte a li [[Motî:håteu|håteu]]. Omonimes: * [[Motî:conte 1|conte]] (o.n.; paskeye) * [[Motî:conte 2|conte]] (o.n.; acdicion, cårcul) * [[Motî:conte 3|conte]] (divancete; siconte) ---- [[Conteye|Dipus d' racsegnes so les Conteyes]] 15344 37346 2005-08-08T18:26:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:conte 4]] 15345 37371 2005-08-08T19:39:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:duk 1]] 15346 37366 2005-08-08T19:36:35Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:duk 1|duk]] (o.n.; tite di nôblesse) * [[Motî:duk 2|duk]] (o.n.; sôre d' oujhea) 15347 37378 2005-08-08T19:59:16Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>samwinne</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> termene di set djoûs e rote, ki comince li londi po les cis ki boutèt, li dimegne po les catolikes, li semdi po les Djwifs et li vénrdi po les moslimîs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djoûs del samwinne:</FONT> [[Motî:londi|londi]], [[Motî:mårdi|mårdi]], [[Motî:mierkidi|mierkidi]], [[Motî:djudi|djudi]], [[Motî:vénrdi|vénrdi]], [[Motî:semdi|semdi]], [[Motî:dimegne|dimegne]]. <B>2.</B> termene di set djoûs e rote. <I>Gn a ene samwinne did ci.</I> <span lang=fr>F. semaine.</span> ---- [[Samwinne|Dipus d' racsegnes sol samwinne]] 15348 64882 2006-06-24T19:22:22Z Pablo 5 [[calindrî grigoryin]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>moes</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pårtixhaedje d' ene anêye ki corespond a pô près å tins d' ene novele lune, avou tchaeke on no et k' on conte les djoûs tot cminçant på prumî å dvins d' tchaeke moes. Dins l' calindrî grigoryin i gn a doze moes, di trinte ou trinte-ey-onk djoûs, avou onk di vint-ût djoûs (vint-nouve les [[Motî:anêye bizete|anêyes bizetes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les doze moes d' l' anêye:</FONT> [[Motî:djanvî|djanvî]], [[Motî:fevrî|fevrî]], [[Motî:måss|måss]], [[Motî:avri|avri]], [[Motî:may|may]], [[Motî:djun|djun]], [[Motî:djulete|djulete]], [[Motî:awousse|awousse]], [[Motî:setimbe|setimbe]], [[Motî:octôbe|octôbe]], [[Motî:nôvimbe|nôvimbe]], [[Motî:decimbe|decimbe]]. <B>2.</B> termene d' ene trintinne di djoûs e rote. <I>Gn a on moes did ci.</I> <span lang=fr>F. mois.</span> ---- [[Calindrî grigoryin|Dipus d' racsegnes sol calindrî grigoryin]] 15349 37381 2005-08-08T20:05:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bizete]] 15350 37383 2005-08-08T20:30:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:gruziner]] 15351 37384 2005-08-08T20:30:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bizete</B></FONT> [addj.] dins l' ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">anêye bizete</FONT>: <B>1.</B> anêye di 366 djoûs (dj' ô bén, avou on djoû d' rawete), on côp tos les 4 ans (såf tos les cint ans). <I>1940 esteut ene anêye bizete.</I> <span lang=fr>F. année bissextile.</span> <B>2.</B> on l' eploye ossu, po rire, dins des ratourneures po dire ki c' est on moumint ki n' arivrè måy: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vos l' åroz (ou ça s' frè) l' anêye bizete, cwand i plourè des berwetes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">l' anêye bizete, cwand les poyes iront a crochetes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">l' anêye bizete, cwand les poyes åront des dints:</FONT> vos n' l' åroz nén (ça n' si frè måy). <span lang=fr>F. aux calendes grecques.</span> ---- [[Anêye bizete|Dipus d' racsegnes so les anêyes bizetes, leu cårculaedje et leu-z istwere]] 15352 37399 2005-08-08T20:44:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gruziner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] dire tot bas. <I>Vinoz dé mi, dji vs gruzinrè ene sacwè.</I> <I>Li veye ki monte gruzene eyet vént mete ene låme Al coine di l' ouy del veye ki dschind Eviè l' ripoize des pôvès åmes</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Dj' oya ene vwès claire et tinrûle mi vni gruziner doûcetmint</I> ([[L. Lagauche]]). On dit eto: [[Motî:suziner|suziner]] <span lang=fr>F. murmurer, chuchoter.</span> <B>II.</B> [v.c.] tchanter tot doûçmint. <I>Des fåbites, des råskignoûs et des goreas-moxhons Voltinént, glawzinént, gruzinént des tchansons</I> ([[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. chantonner, fredonner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gruzinaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "gruziner". <I>On n' oyeut rén, ki l' gruzinaedje des oujheas et l' suzinaedje do rixhot</I> ([[J.P. Dumont]]). Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 15353 37401 2005-08-08T22:57:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>suziner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:chuchloter|chuchloter]] (dire åk tot bas, po k' on n' etinde nén bén). <I>I n' fijhèt k' suziner leus deus.</I> <I>Dj' a schoûtè l' ri ki suzinéve.</I> <I>On doûs vint suzene si tchanson.</I> <I>Vos m' suzinîz "Dji vs inme", et po n' vos fé nou displi, dji responda: "mi ossu"</I> ([[A. Maquet]]). Si dj' mousse e lét, Des vwès m' zuzinèt a l' oraye Ki dji m' mareye </I>([[M. Lejeune]]). Loukîz a: [[Motî:maltoner|maltoner]]. <span lang=fr>F. chuchoter, sussurer, murmurer.</span> <B>2.</B> tchanter doûçmint (ene tchanson). <I>Après ene hapêye di dansreye so plaece, il a ataké a suziner s' tchîf d' ouve: tot plin, tot plin des coplets, avou come on respleu</I> ([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:gruziner|gruziner]]. <span lang=fr>F. chantonner, fredonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">suziner</FONT>, sussiner, zuziner </span>. Coinrece [[payis d' Lidje]]. Parintêye: *[[Motî:rissuziner|rissuziner]]. 15354 37388 2005-08-08T20:33:27Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : suziner [E1] sussiner [E1], susiner [E1], zuziner [E1]. 15355 37403 2005-08-08T23:01:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>chuchloter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B>dire [[Motî:åk|åk]] tot bas, po k' on n' etinde nén bén. <I>Li viye ôrlodje mi fjheut tot l' efet d' ene beguene, chuchlotant ses påters dins l' cwén</I> ([[G. Bernard]]). <I>Clodene lyi caresse ses mashales e chuchlotant "Pôve viye tchitche !"</I> ([[F. Barry]]). <I>I m' ont dné ene decoråcion tot m' chuchlotant: louke a ti: c' est on clå d' waxhea</I> ([[L. Demarche]]). On dit eto: [[Motî:suziner|suziner]]. <span lang=fr>F. chuchoter, souffler, sussurer.</span> <B>2.</B> dire (ene sacwè), sins l' trop espliker, mins avou l' apinse k' on va shuve vos idêyes. <I>C' est l' modele comunisse, li ci des Etiopyins et des Tanzanyins, li ci des socialisses francès et bedjes k' avént chuchloté ås Houtous</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. chuchoter, suggérer.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol brut "ch"; rl a: [[Motî:chîler|chîler]]. Coinrece Payis d' Nameur. 15356 37402 2005-08-08T22:59:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rissuziner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ersuziner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rsuziner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c. & v. å muchyî c.] [[Motî:suziner|suziner]] co on côp. <I>C' est l' moumint ki l' cour amoreus rsuzene di bouneur</I> (C. Pholien). <span lang=fr>F. chuchoter, sussurer.</span> 15357 37393 2005-08-08T20:36:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Gabrielle Bernard]] 15358 37406 2005-08-09T08:08:59Z 212.190.74.29 Sourdants: bisète [O2]; bizète [O4, S26, C8]; buzète [O0]; bîzèke [E1,C9]; bizèke [E34]; bizac [E21]; bizake [E34] On trove ene alternance '''k/t''', "k" å Levant, "t" å Coûtchant; ça rshonne des sfwaitès alternances po des mots ki dins l' vî walon avént deus cosounnes al fén, li Levant a wårdé l' prumire, li Coûtchant l' deujhinme; eg: tierne => tièr/tiène; sorte => sôre/sôte;... ça fwait ki motoit bén ki l' vî mot esteut "°bizecte". Oyi, e vî frances, c'esteut "bissexte" (deûs côps li "sexte", li sijhinme). 15359 37396 2005-08-08T20:38:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rissuziner]] 15362 37445 2005-08-09T12:55:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>maca</B></FONT> [o.n.] usteye des [[Motî:foidje|foidjes]] did dinltins, fwait d' on nouzome mårtea emantchî å dbout d' ene tronce di tchinne, k' est poirté å hôt otomaticmint, pu rtchaire so l' [[Motî:eglume|eglume]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rowe (do) maca:</FONT> rowe di sacwants viyaedjes el Walonreye, come [[Motî:Transene|Transene]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>makka, maka</span> (k' on eploye eto e [[francès d' Walonreye]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:maker|maker]], [[cawete -a]]. ---- * [[maca|Dipus d' racsegnes so les macas]]. 15363 37465 2005-08-09T14:06:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Dizon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Dison</span>, divnou intité. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Dîzon</FONT>, Dîzô, Dizon</span>. ---- * [[Dizon (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Dizon]]. * [[Dizon|Dipus d' racsegnes so l' intité d' Dizon]]. 15364 37422 2005-08-09T11:44:22Z Lucyin 16 Lejeune, Martin (poitrait foû abondroets). Lejeune, Martin (poitrait foû abondroets). 15365 37423 2005-08-09T11:45:59Z Lucyin 16 maca (ene sadju el Walonreye). maca (ene sadju el Walonreye). 15366 37427 2005-08-09T11:53:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Nicolas Defrecheux]] 15367 53455 2006-03-29T01:48:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwe d' Urope]] {{Aiwe|Sour||23| 228||120| |[[Sambe]]|[[France]]}} L' aiwe di '''Sour''' (fr: ''Solre'') est ene aiwe di France ki s' egolene dins [[Sambe]] djusse après [[Måbeuje]]. ''I gn a-st ene ôte aiwe lomêye [[Sour (aiwe)|Sour]], el Walonreye.'' L' aiwe di Sour prind sourd al plaece lomêye «l'Épine», prinde viè Bijhe et passer a [[Solre-le-Château]], [[Solrinnes]], [[Choisies]], [[Ferrière-la-Petite]] [[Ferrière-la-Grande]], [[Rousies]] eyet s' agoliner dins [[Sambe]] a Assevent, djusse après Måbeuje. L' aiwe fwait 23&nbsp;km longue, eyet si pinte moyene est di 4,5 ‰. * Sol droete erive, l' aiwe riçût: le ruisseau du Grand-Pré, le Quiévelon et l' Écrevisse. * Sol hintche erive, l' aiwe riçût: le Stordoir. [[fr:Solre]] 15368 37539 2005-08-10T15:00:34Z Lucyin 16 rarindjaedje dizo 2 sôres (hôt & hôte). [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;batire-hôt: batière hôt [S105], batîr hô [G209], batîr oû [G209], batyèr hô [G209], batyèr ô<SUP>n</SUP> [G209], ''battireau'' (omrin) [S105]. ;''batire hôte'': batière haute [S24], batière hôte [S105], batyèr hôt' [G209], batîre-hôte [S117], ''battière haute'' [S100], ''battière-haute'' [S105], nén dins S25. 15369 37433 2005-08-09T12:37:17Z Pablo 5 Motî:batire-hôte displaecî viè Motî:batire-hôt #redirect [[Motî:batire-hôt]] 15370 37435 2005-08-09T12:37:18Z Pablo 5 Copene:Motî:batire-hôte displaecî viè Copene:Motî:batire-hôt #redirect [[Copene:Motî:batire-hôt]] 15371 37437 2005-08-09T12:39:25Z Pablo 5 Batire-hôte displaecî viè Batire-hôt #redirect [[Batire-hôt]] 15372 47936 2005-12-22T22:56:08Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>bochet</B>, bouchet, bosket, (bohet)</span>. == Parinêye di "boschet 1 == :<FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Boschetea (Disfondowe: Boskètia):</FONT> no d'&nbsp;pene d'&nbsp;on scrijheu picård di Framreye, [[Joseph Dufrane]]. Si dji n' di pont d' biestreye, li scrijheu "Boskètia" a prin s' nom la pask'è borin, ça vout dîre "spirou", et ça n'a rén a vey avou on boschet. --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 9 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:55 (UTC) rimetou tot seu [[Motî:boschetea|boschetea]] [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 22 d' decimbe 2005 a 22:55 (UTC) 15373 37453 2005-08-09T13:19:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eglume</B></FONT> [f.n.] gros bloc di fier, dins ene foidje, wice k' on bate les fiers co tchôd ki sont foirdjîs. <I>ene eglume di marxhå; taper, feri so l' eglume.</I> <I>si mete a l' eglume; fé bouxhî l' eglume.</I> <span lang=fr>F. enclume.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a l' tisse deure come ene eglume:</FONT> il a l' tiesse foirt deure, c' est on tiestou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse inte l' eglume et l' mårtea:</FONT> esse dins ene mwaijhe pôzucion, ataké d' tos costés. rl a: inte l' ouxh et l' [[Motî:postea|postea°]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene boune eglume n' a nén peu do mårtea:</FONT> on bon ovrî n' a nén peu d' l' ovraedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eglumea</B></FONT> [o.n.] Pitite eglume po bate les fås et fåjheles et les rinde pus côpantes. <I>Bate ene få so l' eglumea.</I> <I>L' eglumea s' met dins l' trô d' l' eglume et sieve a rbate les fås.</I> <span lang=fr>F. enclumeau (de faucheur), enclumette.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eglumete</B></FONT> [f.n.] eglumea. 15374 37448 2005-08-09T13:13:12Z Pablo 5 ;eglume: èglume [C1,C9,C13,S3]; aglume [C8]; èglome [E1]; aglème [O2]; aglime [O0]; ècome, ècame [E1] ;eglumea: èglumia [C1,C9,C13,O4]; èglèmia [O0]; aglumia [C8] aglèmia [O2]; aglimia [O0]; enclëmé [S25]; ècoumê, goumê [E1] ;eglumete: èglumète [O4]; èglèmète [O0] 15375 37449 2005-08-09T13:14:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eglume]] 15376 37450 2005-08-09T13:14:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eglume]] 15378 57483 2006-05-20T22:46:41Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Dizon''' (fr: ''Dison'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Dison Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene dins l' province]] * Dimorants: 13.994 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Vervî]] * Sitindêye: 14,12 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 993,26 djins/km² * Band d' Dizon: [[Dizon (viyaedje)|Dizon]] avou [[Andrimont]] ==Difoûtrinne hårdêye== [http://www.dison.be Waibe del comene] {{ProvinceLidje}} [[en:Dison]] [[eo:Dison]] [[fr:Dison]] [[nl:Dison]] 15379 37541 2005-08-10T15:15:16Z Lucyin 16 /* Tuzance walone */ '''Dizon''' (fr: ''Dison'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Dizon|intité]]. * Limero del posse: '''4820''' (nén candjî). * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ve 16'''. == Djeyografeye == Dizon si trove a Bijhe di [[Vervî]], cåzu aclapé al veye di Vervî. == Tuzance walone == * Sicrijheu e walon : [[Martin Lejeune]]. 15380 44075 2005-11-10T19:15:11Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Andrimont''' (so plaece: ''Âdrimont'', fr: ''Andrimont'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Dizon]]. * Limero del posse: '''4821''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ve 17''' == Djeyografeye == Andrimont si trove djusse a Bijhe di [[Vervî]], sol voye Vervî-[[Hinri-Tchapele]]. 15381 37478 2005-08-09T18:04:13Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:schayî 1|schayî]] (o.n.; trotwer) * si [[Motî:schayî 2|schayî]] (v.pr.; si schayter) 15382 37479 2005-08-09T18:04:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayî 2</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si schayî</FONT> [v.pr.] si [[Motî:schayter|schayter]]. <I>Li casrole s' a schayî.</I> <I>Li djate est schayeye.</I> rl a: [[Motî:dischayî|dischayî]]. <span lang=fr>F. s'écailler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scayî</FONT>, (è)scayi, s(i)cayi, s(u)cayi, s(u)cayer, s(u)cayè, <FONT COLOR="#800080">s(i)cayî</FONT>. Pc. ècayî</span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 4.156. Coinrece Coutchant walon, Årdene nonnrece. Omonime: * [[Motî:schayî 1|schayî]] (o.n.; trotwer) 15383 37480 2005-08-09T18:04:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaye]] 15384 37481 2005-08-09T18:05:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischayî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si dischayî</FONT> [v.pr.] si [[Motî:schayter|schayter]]. <span lang=fr>F. s'écailler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>si t'hayî, su dushèyî, su dus'chayî, si discayî</span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 4.156. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:schayî 2|schayî]]", refoircixhante betchete [[Motî:dis- 2|dis- 2]]. 15385 37482 2005-08-09T18:07:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dischayter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:schayter|schayter]]. <span lang=fr>F. s'écailler.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)hayter, dis'hayter, d(u)hayter, d(u)hyayter, d(i)hyayter, d(i)hyèytî, dichayter, d(i)chaytè, dës'chayter, discayter</span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 4.156. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:schayter|schayter]]", refoircixhante betchete [[Motî:dis- 2|dis- 2]]. 15386 37483 2005-08-09T18:11:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discrapler</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchi li [[Motî:crape|crape]] d' ene playe. <span lang=fr>F. enlever la croûte.</span> <B>2.</B> rissaetchî les coûtches di coleur foû d' on vî meube, d' on vî fier. <span lang=fr>F. décaper.</span> 15387 37484 2005-08-09T18:12:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>discraper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] rissaetchî l' [[Motî:crape|crape]] (d' on må). Disfondowes: <span lang=wa-feller>discraper, duscraper, dèscrapè. Gm. dèclapèy</span>. Bodje: * [[Motî:craper|craper]] 15388 37490 2005-08-09T18:26:35Z Pablo 5 15389 37488 2005-08-09T18:24:18Z Pablo 5 15390 44073 2005-11-10T19:14:35Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Pitit-Inguî''' (fr: ''Petit-Enghien'', nl: ''Lettelingen'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguî]]. * Limero del posse: '''7850''' (vî limero '''1391''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''S 14''' [[nl:Lettelingen]] 15391 44067 2005-11-10T19:12:00Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Mark''' (fr: ''Marcq'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguî]]. * Limero del posse: '''7850''' (vî limero '''1393''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''S 49''' [[fr:Marcq (Enghien)]] [[nl:Mark (Edingen)]] 15392 37922 2005-08-13T12:49:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:magnî|magnî]] å mitan del djournêye. <I>Mi, dji dinne a doze eures petantes.</I> rl a: [[Motî:mareder|mareder]], [[Motî:nonner|nonner]]. <span lang=fr>F. déjeuner, dîner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dinner a l' eurêye:</FONT> dinner todi al minme eure, sovint nonne. <I>Gn a rén d' té ki l' dinner a l' eurêye.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dinner foû-z eure:</FONT> èn nén dinner a nonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dinner foû</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">di dfoû</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å dfoû:</FONT> èn nén dinner e s' måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dinner come les gros</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">e regue di gros:</FONT> dinner tård. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner a dinner:</FONT> diner a magnî a nonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé a dinner:</FONT> aprester l' eurêye di nonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;riçure a dinner:</FONT> riçure des djins po magnî a nonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirter a dinner:</FONT> poirter l' amagnî d' nonne al plaece ki les djins travayèt. <B>II.</B> [v.c.] diner a (kéconk) a magnî a nonne. <I>Estoz bén dinné&nbsp;?</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dîner, din.nè, dînè, <FONT COLOR="#800080"><B>din.ner</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinner</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> eurêye di nonne. <I>Li dinner est presse.</I> <I>Li dinner est so l' feu.</I> <I>Li dinner est so l' tåve.</I> <I>Li dinner m' toûne so li stoumak.</I> rl a: nonnêye, marinde. <span lang=fr>F. déjeuner, repas de midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on dinner d' tos les djoûs:</FONT> on dinner ordinaire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on bon ptit dinner</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on dinner come a l' dicåce:</FONT> on dinner k' a shonné bon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dinner come a l' dicåce:</FONT> bén dinner. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' a nén si ptit dinner ki n' a s' cafè:</FONT> dijheye po-z aveur, u po ofri ene djate di cafè après l' dinner. <B>2.</B> grande [[Motî:eurêye|eurêye]], wice k' on rçût bråmint des djins. <I>Dji rfrè on dinner pol dicåce.</I> <I>C' est on dinner ki dmandrè bråmint d' l' apresse.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé les dinners:</FONT> s' ocuper do fé a magnî et d' aprester totafwait po les dinners. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on dinner d' curés</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">d' adoråcions:</FONT> on plantiveus dinner. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;poirter l' dinner:</FONT> poirter l' marinde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Après on parey dinner, on pout roter conte li vint d' bijhe</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ça toûne a dinner d'adoråcions:</FONT> dijhêyes po lowandjî on dinner. <B>3.</B> [[Motî:nonne 1|nonne]]. <I>Vos cminçroz a travayî å dinner.</I> rl a: [[Motî:midi|midi]], [[Motî:doze|doze]]. <span lang=fr>F. midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so l' eure do dinner</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å dinner:</FONT> di nonne a ene eure. <I>Dj' î a stî å dinner.</I> rl a: [[Motî:ådinner|ådinner]]. <span lang=fr>F. sur le temps de midi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viè l' dinner:</FONT> viè nonne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divant l' dinner:</FONT> del matinêye. rl a: [[Motî:divant-l'-dinner|divant-l'-dinner]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;après l' dinner:</FONT> å cminçmint d' l' après-nonne, di 13 a 15&nbsp;e. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dîner, din.nè, dînè, <FONT COLOR="#800080"><B>din.ner</B></FONT></span>. Etimolodjeye: sustantivaedje do viebe "dinner". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "dinner". <span lang=fr>F. dîner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>din.nadje, dînadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dinnresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki dinne. <span lang=fr>F. dîneur (-euse).</span> <B>2.</B> li ci (cene) k' est priyî (eye) a on dinner. <I>Nos årans nos dinneus d' dicåce.</I> <span lang=fr>F. convive.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dîneu, <FONT COLOR="#800080"><B>din.neu, se; din.n'resse</B></FONT></span>. 15393 37495 2005-08-09T18:33:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dinner]] 15394 37496 2005-08-09T18:34:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dinner]] 15395 37497 2005-08-09T18:34:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dinner]] 15396 37498 2005-08-09T19:05:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dinner]] 15397 37499 2005-08-09T19:06:53Z Pablo 5 ;dinner (viebe): dîner [E1,E21,E34]; din.nè [C1]; din.ner [O0] ;dinner (o.n.): dîner [E1,E21,E34]; din.nè [C1]; dînè [C1, O0]; din.ner [O0]; dinner [O3] ;dinnaedje: din.nadje [C1]; dînadje [C1] ;dineu, -euse, -resse: dîneû [E1, O0]; din.neû [C1,O2]; dinneû [O3,O4] 15398 37500 2005-08-09T19:06:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dintlire</B></FONT> [f.n.] [[Motî:caytresse|caytresse]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dintlîre</B>, dintèlière</span>. 15399 37501 2005-08-09T19:08:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disforvoyî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé cwiter (èn avion, evnd.) di s' voye, pal foice. <span lang=fr>F. détourner.</span> <B>2.</B> si brouyî d' voye, si tromper dins çk' on dit. <I>Dedja pus grande comere, ô, leye, C' est, wai, l' Lisbete d' amon Britchet; Disdijhoz mu si dj' disforvoye</I> (G. Spirito). <span lang=fr>F. s'égarer, déconner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disforvoyaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:distournaedje|distournaedje]] (d' èn avion). <B>2.</B> flotche dins çou k' on dit. <span lang=fr>F. erreur, confusion, maladresse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disforvoyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disforvoyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>disforvoyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki disforvoye (èn avion). <span lang=fr>F. pirate de l'air.</span> 15400 37502 2005-08-09T19:09:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disforvoyî]] 15401 37503 2005-08-09T19:09:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disforvoyî]] 15402 37504 2005-08-09T19:09:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disforvoyî]] 15403 37505 2005-08-09T19:09:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disforvoyî]] 15404 37506 2005-08-09T19:11:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfroyî</B></FONT> [v.c.] espaitchî ene glissåde di rider. <I>Il ont vnou disfroyî nosse siclide, tot fjhant des créns pattavå avou leus ferêyès betchetes.</I> rl a: [[Motî:afroyî|afroyî]]. <span lang=fr>F. détruire (une glissoire).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disfroyi, <B>disfroyî</B>, disfloyî</span>. Etimolodjeye: viebe [[Motî:froyî 1|froyî]], betchete [[Motî:dis- 1|dis- 1]], contråve d' on forveyou viebe "efroyî", pa rcoprindaedje di "[[Motî:afroyî|afroyî]]" dins les payis wice ki l' betchete a- est eto metowe po e-. 15405 37508 2005-08-09T19:15:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgueuyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> (<FONT COLOR="#ff0000">disgueuyî des mwaijhès paroles</FONT>) les fé rexhe foû di s' gueuye, les dire. <I>Elle a disgueuyî totes les salopreyes k' elle aveut so l' cour.</I> <span lang=fr>F. vomir, débiter, proférer (des injures).</span> <B>2.</B> (<FONT COLOR="#ff0000">disgueuyî ene djin</FONT>) traiter, dire des mwaijhès paroles a (ene sakî). <I>I s' a fwait disgueuyî pa s' feme.</I> <I>I pinseut d' esse disgueuyî, mins on n' lyi a rén dit</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. engueuler, injurier, vilipender, invectiver, insulter.</span> rl a: [[Motî:disgueuyter|disgueuyter]], [[Motî:egueuyî|egueuyî]]. <B>II.</B> [v.s.c.] [[Motî:rinåder|rinåder]] (rivômi). <I>Il a disgueuyî ttavå l' voye</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. dégueuler.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disgueuyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si traiter n' on l' ôte d' tos les nos. <span lang=fr>F. s'injurier.</span> <B>2.</B> si [[Motî:courcî|courcî]], si måvler. <I>S' a-t i disgueuyî cwand il a veyou ça&nbsp;!</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. s'emporter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)gueuyî, d(u)gueuler, d(u)gueuyî, d(u)gueuyler, desgueuler, disgueuyter, <FONT COLOR="#800080"><B>disgueuyî</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disgueuyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "disgueuyî". <span lang=fr>F. diffamation, engueulade, vomissement, volée d' injures.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)gueuyèdje, d(u)gueuylèdje</span>. 15406 37509 2005-08-09T19:15:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disgueuyî]] 15407 37512 2005-08-10T00:11:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vôsser]] 15408 37513 2005-08-10T00:12:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vôsser]] 15409 37514 2005-08-10T00:13:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vôsse]] 15410 37515 2005-08-10T00:14:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vôsse]] 15411 37516 2005-08-10T00:14:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vôsse]] 15412 37517 2005-08-10T00:14:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vôte]] 15413 37567 2005-08-10T18:49:16Z Pablo 5 definixha <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôte</B></FONT> [f.n.] amagnî fwait d' ene fene galete di farene di frumint ou d' boûkete, cûte al paile ou so ene tchôde take. <span lang=fr>F. crêpe.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>volvita</I></span>" (pitite [[Motî:vôsse|vôsse]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôtion</B></FONT> [o.n.] pitite vôte. ---- * [[vôte|Dipus d' racsegnes so les vôtes]]. 15414 43757 2005-11-10T15:33:49Z Pablo 5 {{djermon motî|vosser|<hr>i manke li definixha po '''vôsser'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôsser</B></FONT> ([[Codjowaedje passer|codjowaedje]]) [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôssé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôssêye</B></FONT> [addj. purade padvant] k' a l' cogne d' ene [[Motî:vôsse|vôsse]]. <I>Ele si tneut vôssêye e s' coujhene Å noer tocoe, ås meurs blankis</I> ([[G. Bernard]]). On dit eto: [[Motî:tchamlou|tchamlou]]; Loukîz a: [[Motî:baxhete|a baxhete]]. <span lang=fr>F. voûté.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôssaedje</B></FONT> [o.n.] Bodje: * [[Motî:vôsse|vôsse]] 15415 37552 2005-08-10T17:55:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôsse</B></FONT> [f.n.] sacwè k' est ådzeu d' vos, et k' a l' cogne d' ene [[Motî:tchame 1|tchame]]. <I>Disk' adon, li solea et l' bele avént lût ambedeus el vôsse do cir, onk del djournêye et l' ôte del nuteye.</I> <I>Å sidje di Nameur e 1622, li bastimint a stî ene miete abumé, ey e 1696, on-z a rfwait l' vôsse téle k' elle esteut.</I> <span lang=fr>F. voûte.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vô<SUP>n</SUP>sse</FONT>, voûsse, voute, voûte</span>. Etimolodjeye: [[erî-rfijhaedje]] do bodje, a pårti do parint "vôsseure", po rwalonijhî li calcaedje <I><span lang=wa-feller>voûte</span></I>, [[noûmot|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôsseure</B></FONT> [f.n.] plafond a môde di vôsse. <I>Ele crombeye ès dos conte ene vôsseure, Ès bresse et s' baston conte el meur Tåstèt eshonne</I> ([[F. Dewandelaer]]). <I>Et, cwand l' esté lyi rind li spexheur di ses foyes, il enaire dizeu nosse tiesse ses hardeyès vôsseures</I> ([[H. Simon]]). <I>Les tchawes-soris criyént dins les vôsseures</I> ([[A. Henin]]). <I>Cisse muzike la pout aler rdognî conte les vôsseures di grandès eglijhes, ttossu bén k' dins les camousseas d' nos ptitès tchapeles</I> ([[E. Gilliard]]). <I>Adon, Diu derit: "K' i gn åye ene vôsseure å mitan des aiwes, po dispårti les aiwes d' avou les aiwes</I> ([[Li Djeneze]], ratournêye pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. voûte, voussure, crypte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vôseure do solea:</FONT> cogne do solea cwand i s' leve u s' coûtchî. <I>Dirî l' hourêye, li vôsseure do solea s' avadjixheut di pitchote a midjote</I> ([[L. Lagauche]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôssete</B></FONT> [f.n.] pitite vôsse di brikes inte deus poutreles, po fé plafond dins les ståves. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vôssea</B></FONT> pitite vôsseure dins ene rotche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Vôssea</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>Vossia, Vôzia</span>): no d' ene plaece di [[Motî:Céle|Céle]]. Parintêye : * [[Motî:vôsser|vôsser]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:vôte|vôte]]. ---- * [[vôssete|Dipus d' racsegnes so les vôssetes]]. 15416 37523 2005-08-10T00:24:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Djeneze]] 15417 44072 2005-11-10T19:14:04Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : {{djermon motî|vosse|<hr>sourdants nén complets}} ;vôsse: voûsse [O4] ;vôsseure: vôsseûre [E1], vôssâre [E34], voûssur' [O4] ;vôssete: vôssète [S0], voûssète [O4, S24]. ;vôssea: 15418 37526 2005-08-10T00:27:30Z Lucyin 16 vôssetes (dins les ståves d' ene cinse, a [[Motî:Lîssin (viyaedje)|Lîssin]], 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. vôssetes (dins les ståves d' ene cinse, a [[Motî:Lîssin (viyaedje)|Lîssin]], 2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15419 37556 2005-08-10T18:04:58Z Pablo 5 [[categoreye:bastimints]] [[Imådje:voossete.jpg|thumb|vôssetes dins les ståves d' ene cinse]] Des '''vôssetes''', c' est on plafond d' brikes, emantcheyes a môde di [[tchame]] inte deus poutreles, k' i gn aveut sovint dins les ståves, u les cåves. Ådzeu d' on ståve ås vôssetes, on pleut aveur ene [[batire-hôt]]. 15420 37531 2005-08-10T00:33:08Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : [S105] (p. 414-419), [S24] (batière), [G209] p. 44-45. No e francès : ''grange à pont, grange haute''. 15421 37560 2005-08-10T18:23:52Z Pablo 5 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Voye Sint Djåke</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longowe binde di stoeles, ki fwait ene blanke, waire lujhante trinnêye k' on voet e stoelî del nute, et k' est metowe e sinse Bijhe-Livantrece Nonne-Coûtchantrece (N-E S-W), dins l' direccion di Sint-Djåke e Galice. <I>So l' tere, èn ome so deus ni pout pus vey li Voye Sint Djåke a cåze des loumires grandès veyes ki l' asblåwixhèt</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. Voie lactée.</span> <B>2.</B> [[Motî:airdiè|airdiè]]. <span lang=fr>F. arc-en-ciel.</span> Bodjes: * [[Motî:voye|voye]] * [[Motî:Sint Djåke|Sint Djåke]] 15422 37543 2005-08-10T16:13:29Z Lucyin 16 Plake do viyaedje di Boye (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Plake do viyaedje di Boye (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15423 37544 2005-08-10T16:17:19Z Lucyin 16 eglijhe di Boye (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. eglijhe di Boye (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15424 37561 2005-08-10T18:26:03Z Pablo 5 [[Imådje:boye.jpg|thumb|plake do viyaedje di Boye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Boye</B></FONT> (la-minme <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Bôye</B></FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Boëlhe</span>, rebané avou [[Motî:Djer|Djer]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Boiel (1258), Boil (1272)</span>. Etimolodjeye: pitit no [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"Bodila"</span> (pitit Bodo), [[cawete -eye|cawete latene -iaca]] (då ptit Bodo), cinse då ptit Bodo. Pwaire minimom: * [[Motî:båyî|i båye]]. ---- * [[Boye|Pondants et djondants]]. 15425 50566 2006-02-16T15:14:18Z Lucyin 16 [[Imådje:boye_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Boye]] '''Boye ''' (la-minme ''Bôye'', F. Boëlhe), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Djer (comene)|Djer]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4250'''. ** davance : '''4392'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''W 24'''. * Arondixhmint : [[Wareme]]. * Sipotaedje des djins : les [[Ågne]]s. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Boye|l' esplicant motî]].'' ''Li scrijhaedje e francès "Boëlhe" mostere li [[dobe lete LH|vî scrijha walon LH]].'' 15426 37551 2005-08-10T17:50:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vôsser]] 15427 37557 2005-08-10T18:08:14Z Pablo 5 ;vôsser: vôsser [E1, E34], vôssî [E1], voûsser [O4] ;vôssé, -êye: vôssé, -êye [E34] ;vôssaedje: vôssèdje [E1], voûssâdje [O4] 15428 37564 2005-08-10T18:31:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djer</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Geer</span>, divnou intité. <B>II.</B> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye eyet d' Flande, e F. <span lang=fr>Le Geer</span>, e <span lang=nl>Ny Jeker</span>, k' a s' sourdant a Sint-Servå-Lin, ki court so Tongue, et s' va egoliner e Mouze riwaitant Måstrek. ---- * [[Djer|Dipus d' racsegnes sol comene di Djer]] * [[Djer (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Djer]] * [[Djer (aiwe)|Dipus d' racsegnes so l' aiwe di Djer]] 15429 44071 2005-11-10T19:13:30Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Djer''' (fr: ''Geer'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes po divni ene [[Djer|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''4250''' (vî limero '''4255''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 35''' L' aiwe di [[Djer (aiwe)|Djer]] passe på viyaedje di Djer. 15430 57478 2006-05-20T22:38:13Z Pablo 5 tåvlea {{djermon viyaedje}} '''Djer''' (fr: ''Geer'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Geer Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 2.711 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Wareme]] * Sitindêye: 23,62 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 114,76 djins/km² * Ban d' Djer: [[Djer (viyaedje)|Djer]] avou [[Boye]], [[Derion]], [[Hologne-so-Djer]], [[Légnè]], [[Oûmål]], [[Sint-Servå-Lin]]. Li comene est raiweye pa l' [[Djer (aiwe)|aiwe di Djer]]. {{ProvinceLidje}} [[en:Geer]] [[eo:Geer (Belgio)]] [[fr:Geer (commune)]] [[nl:Geer (gemeente)]] 15431 59460 2006-06-06T14:01:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Ii]mpreu)(s*)\b +\1r\2) <FONT COLOR="#ff0000"><B>prince</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (el hôte moyinådje) li pus hôt nôbe apres l' impreur, å pus sovint al tiesse d' ene principåté. <B>2.</B> (el basse moyinådje et co asteure) tite di nôblesse k' est dné å pus sovint ås efants d' ene famile ki [[Motî:ringner|ringne]]. <B>3.</B> tite del djint k' a l' pouvwêr egzecutif dins ene principåté. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prince-eveke</B></FONT> [o.n.] (el moyinådje) prince k' esteut eveke eto. <I>Li prince-eveke di Lidje, di Strasbour.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>princesse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> feme d' on prince. <B>2.</B> tite di nôblesse k' est dné å pus sovint ås feyes d' ene famile ki ringne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>principåté</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (el moyinådje) teroe la k' on prince a li [[Motî:håteu|håteu]]. <I>Li Principåté d' Lidje.</I> <B>2.</B> (asteure) payis la ki c' est on prince ki ringne ou bén k' a l' pouvwer egzecutif. <I>Li Principåté d' Monaco, d' Andore.</I> ---- * [[Principåté|Dipus d' racsegnes so les principåtés]] * [[Principåté d' Lidje|Dipus d' racsegnes sol Principåté d' Lidje]] 15432 37575 2005-08-10T20:32:11Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:prince]] 15433 37576 2005-08-10T20:32:29Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:prince]] 15434 37577 2005-08-10T20:32:53Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:prince]] 15435 44069 2005-11-10T19:13:03Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:romans e walon|Ptit Bert]] [[Imådje:Laloux ptit bert wi.jpg|thumb|coviete do ''ptit Bert'']] '''Li Ptit Bert''', c' est on roman da [[Augusse Laloux]] eplaidî e 1969, sol vicåreye d' ene pitite djin d' viyaedje, avou des tuzêyes di rlidjon. Li roman mostere li vicåreye d' on ptit carioteu ki s' a fwait atraper al cårire, et ki rsaye di viker come les ôtes, et bråmint tuzer. 15436 37599 2005-08-10T22:06:10Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oyon</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) li pus ptit abocta d' on lingaedje ki n' a nou sinse, mins ki sieve a dispårti les mots onk di l' ôte, par egzimpe po fé l' diferince inte "mitche" et "ritche", "xhame" et "lame", "schoûte", "hoûte" et "coûte". ''C' est ls amonteus del fonolodjeye, des structuralisses, Djacobson et cpagneye, k' ont-st edvinté l' atuze des oyons'' (L. Hendschel). 15437 37603 2005-08-10T22:46:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Auguste Laloux]] 15438 37605 2005-08-10T23:14:16Z Pablo 5 Dessinaedje do Ptit Prince, fwait pa Antoine de Saint-Exupéry; l' imådje a stî scanêye pa [[:fr:User:MagicTom]] foû d' on live, eyet metowe dizo "fair use" come [[:fr:Image:LePetitPrince.JPG]]. Dessinaedje do Ptit Prince, fwait pa Antoine de Saint-Exupéry; l' imådje a stî scanêye pa [[:fr:User:MagicTom]] foû d' on live, eyet metowe dizo "fair use" come [[:fr:Image:LePetitPrince.JPG]]. 15439 62857 2006-06-21T10:30:26Z Djoseph 126 [[Categoreye:romans|Pitit Prince]] [[Image:LePetitPrince.JPG|thumb|Dessinaedje do Ptit Prince, pa l' oteur, dins l' 3inme tchaptrê]] '''Li Ptit Prince''' (tite oridjinå e francès: ''Le Petit Prince''), c' est on [[roman]] po les efants da [[Antoine de Saint-Exupéry]], ki c' end est si ouve li pus cnoxhowe. Po dire li veur, c' est eto on roman filozofike; adon, c' est po les grandès djins, avou. Li roman fourit eplaidî pol prumî côp a [[Noû York]] e [[1943]]. Gn a bråmint des dessinaedjes divins, fwaits pa l' oteur lu-minme. Il a stî ratourné dins ene peclêye di lingaedjes. Il a stî ratourné e walon, cåzu e minme tins et sins l' saveur, pa [[Lorint Hendschel]] eyet [[Jean-Pol Grandmont]]. Mins, come il est co dzo abondroets, ces ouves la n' ont nén polou parexhe. == Difoûtrinnès hårdêyes == *[http://home.tele2.fr/~fr-16809/@.htm « Le Petit Prince de Saint Exupéry »], ovraedje univiersitaire da Laurent de Galembert, e francès. *[http://lucyin.walon.org/livreye/bassard-radap.html#ptiyome Ratournaedje d' on boket en on walon coinrece] [[ast:El Principín]] [[bg:Малкият принц]] [[de:Der kleine Prinz]] [[en:The Little Prince]] [[eo:La Eta Princo]] [[es:El Principito]] [[fa:شازده کوچولو]] [[fr:Le Petit Prince]] [[gl:O Principiño]] [[he:הנסיך הקטן]] [[io:La Princeto]] [[is:Litli prinsinn]] [[it:Il piccolo principe]] [[ja:星の王子さま]] [[ko:어린 왕자]] [[nl:De kleine prins]] [[pl:Mały Książę]] [[pt:Le Petit Prince]] [[ru:Маленький принц]] [[sl:Mali princ]] [[fi:Pikku prinssi]] [[sv:Lille prinsen]] [[th:เจ้าชายน้อย]] [[tr:Küçük Prens (kitap)]] [[uk:Маленький принц]] [[zh:小王子]] 15441 37621 2005-08-11T18:56:04Z Borbouze 21 Lu crin d' rotche du CUY Lu crin d' rotche du CUY 15443 37630 2005-08-11T20:22:38Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:taener]] 15444 37631 2005-08-11T20:22:53Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:taener]] 15445 37634 2005-08-11T20:39:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Menir]] 15446 37664 2005-08-11T21:37:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>taetche 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite surface k' est mannete. <I>I gn'a ene taetche di vén so vosse tchimijhe.</I> <B>2.</B> pitite surface d' ene ôte coleur. <I>Les taetches d' èn oujhea.</I> rl a: [[Motî:caboleure|caboleure]], [[Motî:tapinaedje|tapinaedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tètche, tatche</span>. Omonime: * [[Motî:taetche 2|taetche]] (o.n.; oujhea) 15447 37653 2005-08-11T21:29:26Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:taesson]] 15448 37654 2005-08-11T21:29:46Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:taesson]] 15449 37655 2005-08-11T21:30:06Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:taesson]] 15450 37656 2005-08-11T21:30:19Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:taesson]] 15451 37661 2005-08-11T21:34:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schiele]] 15452 37663 2005-08-11T21:37:22Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:taetche 1|taetche]] (f.n.; caboleure) * [[Motî:taetche 2|taetche]] (o.n.; sôre d' oujhea) 15453 37692 2005-08-11T22:17:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rozou-Crinnwik</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, fwait pa rashonnaedje des viyaedjes di [[Motî:Rozou|Rozou]] eyet [[Motî:Crinnwik|Crinnwik]], e F. <span lang=fr>Rosoux-Crenwick</span>, e <span lang=nl>Ny Roost-Crenwick</span>, rebané avou [[Motî:Bierlô|Bierlô]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Rozou-Crin.n'wik</span>. ---- [[Rozou-Crinnwik|Dipus d' racsegnes so Rozou-Crinnwik]] 15454 37672 2005-08-11T22:02:37Z Lucyin 16 Plake d' intrêye a Crinnwik (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Plake d' intrêye a Crinnwik (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15455 37675 2005-08-11T22:07:35Z Lucyin 16 l' eglijhe di Crinnwik (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. l' eglijhe di Crinnwik (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15456 61297 2006-06-15T23:10:45Z Lucyin 16 [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons]] [[Imådje:rozou_eglijhe.jpg|thumb|l' Eglijhe di Rozou]] [[Imådje:crinnwik_eglijhe.jpg|thumb|li tchapele di Crinnwik]] [[Imådje:crinnwik_plake.jpg|thumb|Plake d' intrêye a Crinnwik]] '''Rozou-Crinnwik''' (fr: ''Rosoux-Crenwick'', nl: ''Roost-Crenwick''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rashonnés en ene seule comene e 1822 (dizo l' [[redjime olandès]]), pu rebané avou [[Bierlô]]. * Limero del posse: '''4257''' (vî limero '''4393''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 5''' * Arondixhmint: [[Wareme]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins l' esplicant motî a [[Motî:Rozou|Rozou]] et [[Motî:Crinnwik|Crinnwik]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Rozou-Crinnwik == Les nos d' plaeces di Rozou estént tetos flaminds; sacwants ont stî ratournés e walon, des ôtes ont stî calkés "platezak". So Crinnwik, les nos d' plaeces ni s' dijhnut k' e walon. === Hamteas === * Crinnwik (on tîce des djins di tote li comene). * Rozou-Goyî gåre. === Ôtès plaeces (Rozou) === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Ås prés a l' aiwe, e [[flamind]] ''anè waterbam''. * A vey avou des åbes et des bwès : ** Å blancs åbes, e flamind ''anè wite boum'' ([[neyerlandès]] ''aan de witte bomen) * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : ** li rouwale do [[Motî:marcou|marcou]], e flamind ''Katèstéhy''(Ny ''Katestecht''). ** Al ''Vossègraxh'' ([[hourlea]] å [[rinåd (toponimeye)|Rnåd]]), flamind ''anè Vossègrahy'' (Ny ''aan de Vossegracht'') * A vey avou des aiwes : ** Å vert Fossé, e flamind ''anè groûnè grahy'' (Ny ''aan de groene gracht''). * A vey avou les tienes et les vås : ** al ''Sténberxh'', e fl. ''anè Sténeberhy'' (Ny ''aan de Stenenberg'', Å tiene ås pires). * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** al plate [[tombale (toponimeye)|tombe]], e fl. ''anè plat tom''. * Les voyes et les rowes. ** Al ''Meulestråt'', e flamind ''anè Meulestråt'' (ny ''aan de Molenstraat'', al voye do Molén) * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** al ''Hidom'' (prononcî al ''Hîdom''), e flamind ''anè hîdom'') == Istwere == === Signorreye di Rozou. === Li signorreye di Rozou fourit dnêye e 1043 a [[sint Bietrumé d' Lidje]] pa l' eveke Wazon. Après, c' est l' famile do minme no ki divna signeur (di 1220 a 1705, å pus tård). === Signorreye di Crinnwik. === Li signorreye di Crinnwik rilevéve del Coû d' [[Curindje]]. Les prumîs signeurs avént l' minme no kel viyaedje. Pu ci fourit les [[Motî:Cwareme|Cwareme]] (15inme & 16inme sieke), pu les contes di [[Frezin]] (''Vorsen''), e l' ancyinne [[Conteye di Lô]]. === Eglijhes === L' eglijhe di Rozou, dicåçtêye a sint Morice, esteut raloyeye al cene di [[Goyî-e-Limbork]] (''Jeuk''). A Crinnwik, gn aveut ene tchapele Sint-Lorint, k' a divnou ene pitite eglijhe. == Istwere des lingaedjes == === Li candjmint d' lingaedje === Les redjisses del pårotche di Crinnwik sont e francès dispu 1726. Tant k' a Rozou, li viyaedje a stî flamind-cåzant disk' e 1850, la k' gn a sacwants Walons ki s' î ont astalé. E 1861, il esteut co rwaiteye come flamind-cåzant avou sacwants Walons. Mins li scole a passé e francès dispu eviè 1850, et l' eglijhe eto. Li lingaedjes d' atôtchance k' a replaecî l' flamind n' esteut nén l' francès mins l' walon. Mins les Walons d' Rozou, e 19inme sieke, aprindént l' flamind d' Rozou el rowe. Dins les anêyes 1935-1940, [[E. Legros]] a trové des djins ki si [[kifession|cfessént]] e flamind, tot djhant l' [[ake di contricion]] e francès. === Ricinsmints oficires === 1846: 227 Walons; 331 Flaminds. 1846: 248 Walons; 265 Flaminds; 46 bilinwes. 1880: 228 Walons; 341 Flaminds; 9 bilinwes. 1890: 240 Walons; 55 Flaminds; 372 bilinwes. 1900: 367 Walons; 147 Flaminds; 161 bilinwes. 1910: 523 Walons 225 Flaminds. 1920: 625 Walons 125 Flaminds. 1930: 622 Walons; 149 Flaminds. == Djeyografeye == Rozou est a Bijhe di l' [[otostråde Brussele-Lidje]]; Crinnwik est a Nonne. == Tuzance walone == accint walon d' Rozou * li [[betchfessî ea]] n' est nén bén clawé: totaleure come a Wareme (''bê''), totaleure come a [[Hu (veye)|Hu]] (''bia''). == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.euro-support.be/langbel/dorp/voeren.htm#rosoux Dipus d' racsegnes (e flamind)] 15457 37678 2005-08-11T22:09:24Z Lucyin 16 Plake di coulot a Cwareme (no d' plaece e flamind) Plake di coulot a Cwareme (no d' plaece e flamind) 15458 44068 2005-11-10T19:12:34Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bierlô''' (fr: ''Berloz'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes viyaedjes po divni ene [[Bierlô|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''4257''' (vî limero '''4391''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 25''' L'&nbsp;etimolodjeye do no vént do walon brele (latén "berula"), avou li cawete -oe (dizo disfondowe -o): plaece k'&nbsp;il î crexhe des breles. == Istwere == Boket d'&nbsp;l'&nbsp;ancyinne [[Conteye di Lô]]. 15459 37705 2005-08-11T22:24:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>talon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket [[Motî:drîtrin|drîtrin]] do pî. <I>Dj' a ene crevåde å talon; ça fwait må ki l' diale.</I> rl a: [[Motî:betchete|betchete]]. <B>2.</B> boket do solé ki rascove ci pårteye la do pî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hôt talon:</FONT> sôre di coine metowe al simele do talon d' on solé, po les femes awè l' air pus grandes. <I>Les hôts-talons ont stî edvintés påzès Rominnes, des ptitès femes, po s' fé valou dilé les femes tîxhones, bråmint pus grandes, don, zeles.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji voe pus voltî ses talons k' ses betchetes (u k' ses pontes):</FONT> On-z inme mî l' vey-z eraler ki d' el vey ariver, c' est on soyant, on må-vnou. Disfondowes: <span lang=wa-feller> <B>talon</B>, talan</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>talnea</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:crape|crape]] di brôus, di nive, ki dmore aplakêye après l' talon do solé. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>talnê</B> (talonê, talounê, talonia, talounia, talnia)</span>. Etimolodjeye: bodje "talon", [[cawete -ea]] (pitit talon). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>talner</B></FONT> [v.s.c.] (fotbal) [[Motî:piter|piter]] l' balon avou s' talon. <span lang=fr>F. talonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>talner, taloner, talonè, talouner</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî (sol piceure di "talnea") do F. <span lang=fr>talonner</span>, 1950. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>talnaedje</B></FONT> [o.n.] (fotbal) pitaedje avou l' talon. <span lang=fr>F. talonnade.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>talnèdje</B></FONT>, talnadje, talonadje, talounadje, talonâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>talnåde</B></FONT> [f.n.] (fotbal) talnaedje. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>talnaude</B></FONT>, talnâde, talonaude, talonâde, talounaude, talounâde</span>. 15460 37688 2005-08-11T22:15:10Z Lucyin 16 Li tchestea des Cwareme (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Li tchestea des Cwareme (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15461 37694 2005-08-11T22:18:18Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:talon]] 15462 37695 2005-08-11T22:18:30Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:talon]] 15463 37696 2005-08-11T22:18:43Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:talon]] 15464 37697 2005-08-11T22:18:55Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:talon]] 15465 37698 2005-08-11T22:19:42Z Lucyin 16 l' eglijhe di Cwareme (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. l' eglijhe di Cwareme (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15466 37704 2005-08-11T22:23:56Z Lucyin 16 Motî:Cwareme 2 displaecî viè Motî:Cwareme: li Grande lete C fwait l' diferince avou cwareme 1 #redirect [[Motî:Cwareme]] 15467 37707 2005-08-11T22:27:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>piter</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> diner on côp d' pî. <I>Li såme del fotbale, c' est tot bounmint di piter dins l' balon djusk'&nbsp;a l' egayoler dins cisse cadje la k'&nbsp;on lome li gôl</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. frapper.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler les pîs. <I>Fåt fé danser Bea Bok et Mamzele Vatche. I si schoyèt sins s' ocuper des bratches, Et çki conte por zels: ès cotoide, zopler, piter</I> (H. Petrez). <B>2.</B> (fotbale) diner on côp d' pî dins l' balon. <I>I pite del betchete.</I> <span lang=fr>F. tirer, shooter.</span> <B>3.</B> [[Motî:hiner|hiner]] do drî, tot cåzant des tchvås. <span lang=fr>F. ruer.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:pî|pî]]". rl a: [[Motî:kipiter|kipiter]], [[Motî:sipiter|sipiter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>piteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>piteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki pite, copurade: <I>a)</I> (fotbal) choteu. <I>Li Camile, c' est on fel piteu, i n' chote nén tot rsaetchant s' pî.</I> <span lang=fr>F. bon tireur.</span> <I>b)</I> (mot d' cinsî) vatche, tchivå ki pite. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitaedje</B></FONT> [o.n.] accion d' piter; si rzultat, copurade: <I>a)</I> (fotbale) chote. <I>Gn a waire yeu d' pitaedje å gôl.</I> <span lang=fr>F. tir, shoot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prumî pitaedje:</FONT> (fotbal) cominçmint d' on match. <span lang=fr>F. coup d'envoi.</span> <I>b)</I> côp d' pî d' on tchvå. <span lang=fr>F. ruade.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pitadje, pitèdje, pitâdje</span>. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:piter evoye|piter evoye]] 15468 37708 2005-08-11T22:28:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>piter evoye</B></FONT> [v.c.] (fotbale) fé aler l' balon lon erî del plaece la k' les ôtes vôrént bén k' i våye. <span lang=fr>F. dévier, dégager.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitaedje-evoye</B></FONT> [o.n.] accion d' piter evoye, si rzultat. <span lang=fr>F. déviation, dégagement.</span> Bodje: * [[Motî:piter|piter]] 15469 37737 2005-08-12T00:20:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rozou</B></FONT> [n.pl.] viyaedje di Walonreye, rashonné avou [[Motî:Crinnwik|Crinnwik]] po fé l' ancyin ptit ban d' [[Motî:Rozou-Crinnwik|Rozou-Crinnwik]]. Etimolodjeye: bodje "roz-" ([[Motî:rozea|rozea]]; Loukîz a: [[Motî:Rozire|Rozire]]); [[cawete -oe]], dizo [[disfondowe]] "-ou", tchamp d' rozeas. ---- * [[Rozou-Crinnwik|Dipus d' racsegnes so Rozou]]. 15470 37727 2005-08-11T23:39:51Z Lucyin 16 l' eglijhe di Rozou (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. l' eglijhe di Rozou (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15471 37734 2005-08-12T00:07:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoûter]] 15472 37740 2005-08-12T00:21:42Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:rôze 1|rôze]] (f.n., fleur) * [[Motî:rôze 2|rôze]] (f.n. & addj., coleur) 15473 37751 2005-08-12T14:23:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sûti]] 15474 50265 2006-02-08T13:48:33Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>continint</B></FONT> [o.n.] grande sitindêye di tere ki tént eshonne. <span lang=fr>F. continent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les shijh continints:</FONT> [[Motî:Afrike|Afrike]], [[Motî:Amerike|Amerike]], [[Motî:Antartike|Antartike]], [[Motî:Azeye|Azeye]], [[Motî:Oceyaneye|Oceyaneye]] ey [[Motî:Urope|Urope]]. Etimolodjeye: do latén <span lang=la>"continere"</span>, tini eshonne. ---- * [[continint|Dipus d' racsegnes so les continints]]. 15475 47529 2005-12-16T20:56:28Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Lucy, Gaston]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Lucy, Gaston]] '''Gaston Lucy''' (1898-1986), sipoté '''Li Singlé''', c' esteut on foclorisse et scrijheu e walon. A pårt kékès anêyes å [[Congo bedje|Congo]], wice k' il apurda l' [[kiswahili]], il a passé si veye a [[Bive]], on viyaedje d' [[Årdene]], etur l' [[Aiwe-di-Lesse]] et [[Smwès]]. I fourit dins l' rezistance tins del [[guere 1940-1945]]. Foclorisse et scrijheu walon dins les gazetes di [[Sint-Houbert]], Gaston a scrît bråmint des contes so les fêyes, les [[Pépé]]s u les [[Nûton]]s, les biesses et les oujheas, li Diale, les spots, l' istwere do viyaedje, les perlinaedjes, les [[dicåce]]s, les fôres, et dj' è passe. Ses contes sont plaijhants; il aveut ene manire di s' fote on pô des djins, tot è lzî fjhant a dmey-mot l' morale. Il a ossu leyî on [[Motî:motlî|motlî]] di 5-6.000 termes k' on-z eployive dinltins a Bive. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/lucy-rif.html Pådje avou sacwants tecses da sinne] * [http://rifondou.walon.org/lucy-rif.html#vikereye Dipus d' racsegnes so s' vicåreye] (da Louis Baidjot) 15476 37776 2005-08-12T20:35:46Z Pablo 5 Poitrait da Jean Lejeune Poitrait da Jean Lejeune 15477 44082 2005-11-10T19:18:23Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Lagrange]] [[Imådje:Moncrabeau.jpg|thumb|Lagrange, li dierin a droete, avou ls ôtes askepieus del soce ''Moncrabeau''.]] '''Philippe Lagrange''' (?-?) esteut on fijheu d' tchanson e walon, et mimbe des 40 Molons. Il a stî sacwants moes prezidint. Ene di ses tchansons a stî rmetowe e muzike dins l' plake "Emacralaedje". 15478 37780 2005-08-12T20:42:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Simone Leroy]] 15479 37781 2005-08-12T20:42:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Simone Leroy]] 15480 37782 2005-08-12T20:45:12Z Pablo 5 Poitrait da Simone del Goulete (Simone Leroy) Poitrait da Simone del Goulete (Simone Leroy) 15481 44063 2005-11-10T19:09:48Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Leroy]] [[Imådje:simone_goulete.jpg|left|94px|Simone del Goulete]] '''Simone Leroy''' ([[1897]]-[[1988]]) sicrijheuse e walon ki dmoréve a [[Ôlwè]], di s' no d' pene "Simone del Goulete" (del Golete), conoxhowe eto dizo l' no di si ome (Manouvriez-Leroy). Ses powinmes fourît rashonnés dins on livret "Ouves da Simone del Golete" (1976). Mimbe des [[Relîs Namurwès]] et di l' [[ALWAC]]. Elle a scrît e walon dispu 1963 des powinmes, des coûtès [[paskeye]]s, des tchansons et des sinnetes. Foû do walon, elle esteut eto ene fene kinoxheuse do payis d' [[Virwinvå]]. 15482 37786 2005-08-12T20:55:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Crodjambot]] 15483 37877 2005-08-13T07:48:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimince</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comince</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmince</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:cominçmint|cominçmint]]. <B>2.</B> Prumî live del [[Motî:Bibe|Bibe]]. <span lang=fr>F. Genèse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kiminçmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cominçmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cminçmint</B></FONT> [o.n.] Prumire pårteye, prumire afwaire d' ene sacwè. rl a: comince. <span lang=fr>F. début, commencement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimincî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comincî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmincî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] Ataker li prumire pårteye, li prumire afwaire d' ene sacwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kiminçaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cominçaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cminçaedje</B></FONT> [o.n.] accion d' comincî. 15484 37875 2005-08-13T07:44:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15485 37876 2005-08-13T07:44:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15486 37889 2005-08-13T08:46:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tamene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Tamines</span>, rebané avou [[Motî:Sambveye|Sambveye]]. <I>Ådzo del Respe, el Tiene di Larbeye, sol voye ki moenne a Tamene, gn aveut, dilé l' coine del rowe, ene pitite måjhone di brikes blankeyes a l' tchåsse on côp ou deus l' an</I> (J. Schoovaerts). <I>A Tamene, k' aveut stî Payis d' Lidje, divant d' endaler el Conteye di Nameur, bråmint des efants alént e scole</I> (P. Maudoux). ---- [[Tamene|Dipus d' racsegnes so Tamene]] 15487 37802 2005-08-12T22:04:58Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:tamijh]] 15488 37901 2005-08-13T12:23:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>matenes</B></FONT> [f.n.t.pl.] (rilidjon crustinne) priyires k' on dit foirt timpe, après s' awè levé. C' est l' troejhinme priyire del djournêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a bén des matenes:</FONT> la ddja lontins. <I>On nos a hapé nos oujhenes, Et leus bruts, come des rôbaleus, Sont-st evoye, n a bén des matenes</I> (R. Joelants). rl a: [[Motî:hapêye|hapêye]]. ---- * [[Matenes|Dipus d' racsegnes so les matenes]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 15489 37909 2005-08-13T12:41:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lôdes</B></FONT> [f.n.t.pl.] (rilidjon crustinne) priyires k' on dit l' åmatén, après l' lever do solea. C' est l' cwatrinme priyire del djournêye. ---- * [[Lôdes|Dipus d' racsegnes so les lôdes]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 15490 37911 2005-08-13T12:43:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tice</B></FONT> [f.n.] (rilidjon crustinne) priyire ki les moennes dijhèt etur 7 et 9 eures å matén. C' est l' cénkinme priyire del djournêye. ---- * [[Tice|Dipus d' racsegnes sol tice]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 15491 39698 2005-09-13T11:13:08Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sesse</B></FONT> [f.n.] (rilidjon crustinne) priyire ki les moennes dijhèt après 9 eures å matén, mins d' åbitude divant [[Motî:nonne 1|nonne]]. C' est l' sijhinme priyire del djournêye. ---- * [[Seste|Dipus d' racsegnes so li seste]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 15492 37841 2005-08-12T23:12:24Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prime</B></FONT> [f.n.] (rilidjon crustinne) priyire ki shût les [[Motî:lôdes|lôdes]], ki les deus fjhèt eshonne li cwatrinme priyire del djournêye, k' on dit l' åmatén, après l' lever do solea. ---- * [[Prime (priyire)|Dipus d' racsegnes so li prime]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 15493 37930 2005-08-13T12:59:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:danser]] 15494 37929 2005-08-13T12:59:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:danser]] 15495 37935 2005-08-13T13:15:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>danser</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé les bodjaedjes d' ene [[Motî:danse|danse]]. <span lang=fr>F. danser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">danser</FONT>, donser, dansè, dansî, dinsî</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dansaedje</B></FONT> [o.n] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "danser". <I>Ene trexhelreye, c' est on catournant dansaedje.</I> <span lang=fr>F. danse.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>danseu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>danseuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>dansresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki danse. <span lang=fr>F. danseur.</span> <I>On bon danseu; ene ledjire danseuse; on fel danseu.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;danseu(se) so coide:</FONT> <I>a)</I> ome (ou feme) di cîke ki rote so ene tindowe inte deus pikets. <I>b)</I> djin ki candje tofer d' idêye. rl a: [[Motî:djiboteu|djiboteu]], [[Motî:djirouwete|djirouwete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dansrêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:bal|bal]], fiesse la k' on danse. <I>Nos avans stî al dansrêye ayir.</I> ---- [[danse|Pådje moennrece so les danses]]. 15497 65548 2006-06-29T22:27:40Z Escarbot 171 robot Ajoute: be, cs, da, eo, eu, li, no, tr, vi [[Danse]] [[Categoreye:Årts]] [[Categoreye:Amuzmints]] [[Categoreye:Foclore]] [[Categoreye:Muzike]] [[ast:Categoría:Danza]] [[be:Катэгорыя:Танцы]] [[bg:Категория:Танц]] [[ca:Categoria:Dansa]] [[cs:Kategorie:Tanec]] [[da:Kategori:Dans]] [[de:Kategorie:Tanz]] [[en:Category:Dance]] [[eo:Kategorio:Danco]] [[es:Categoría:Danza]] [[eu:Kategoria:Dantza]] [[fi:Luokka:Tanssi]] [[fr:Catégorie:Danse]] [[hu:Kategória:Tánc]] [[it:Categoria:Danze]] [[ja:Category:ダンス]] [[ka:კატეგორია:ცეკვა]] [[ko:분류:춤]] [[li:Kategorie:Dans]] [[nl:Categorie:Dans]] [[no:Kategori:Dans]] [[pl:Kategoria:Taniec]] [[pt:Categoria:Dança]] [[ru:Категория:Танцы]] [[sv:Kategori:Dans]] [[th:หมวดหมู่:การเต้น]] [[tr:Kategori:Dans]] [[vi:Thể loại:Khiêu vũ]] [[zh:Category:舞蹈]] 15498 37938 2005-08-13T15:18:20Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>danse-e-rond</B></FONT> [f.n., Pl. des danses-e-rond] [[Motî:trexhe|trexhe]]. <I>Lancinante kipagneye, todi prezinte sins l' esse, el danse-e-rond d' ses sondjes</I> (R. Grosjean). <span lang=fr>F. ronde, farandole.</span> Bodjes: * [[Motî:danse|danse]] * [[Motî:rond|rond]] ---- * [[trexhe|Dipus d' racsegnes so les danses-e-rond]]. 15499 37857 2005-08-12T23:55:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trexhe]] 15500 37941 2005-08-13T16:00:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>trexhe</B></FONT> [f.n.] danse k' on va todi-st e rond. <span lang=fr>F. ronde.</span> Loukîz a: [[Motî:cråmignon|cråmignon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene sacwè e trexhe:</FONT> î pinser tofer et k' ça vos dene li [[Motî:traecassin|traecassin]]. On dit eto: l' awè so ses [[Motî:coine 1|coines]], si [[Motî:tuzer|tuzer]] moirt, si [[Motî:parpinser|parpinser]]. <I>Vos vs rila co avou vos biestreyes; vos voeyoz bén ki dj' a ôte tchoi e trexhe</I> ([[G. Pècheur]]). <span lang=fr>F. précoccupé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete sol trexhe di:</FONT> prinde l' åbitude di. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' air des trexhes pol violoneu:</FONT> no d' ene tchanson d' [[Motî:Måmdey|Måmdey]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trèhye</FONT>, trèche, trèhe</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trexhelreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> catournant [[Motî:dansaedje|dansaedje]], ki va foirt rade, avou bråmint del muzike. <span lang=fr>F. ronde.</span> <B>2.</B> [[Motî:araedje|araedje]], [[Motî:ramdam|ramdam]]. <I>Ene vijhene breyeut: "å scour ! å scour !" divins ene trexhelreye et ene xhåxhlåde di vwès ki nos n' comprindéns</I> (J. Leruth). <I>L' air hoûle dins les foyes: kéne trexhelreye !</I> <span lang=fr>F. tumulte, vacarme.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">trèchelrèye</FONT>, trâhelreye, trahur'rèye, trèchulrîye</span>. Coinreces [[payis d' Lidje]] & [[Årdene]]. 15501 37942 2005-08-13T16:00:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lanchtoûne</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (istoricmint) El [[guere di 1914-1918]], controleu civil almand, ki tournéve li viyaedje po [[Motî:awaitî|awaitî]] ttafwait. <I>Gn aveut on lanchtoûne dins tchaeke viyaedje: c' esteut sovint des vîs sôdârds di 1870.</I> <B>2.</B> (pa stindaedje) onk ki [[Motî:sorwoeye|sorwoeye]] les ôtes. <I>Il a vnou fé do lanchtoûne, po vey si c' esteut bén s' galant.</I> <span lang=fr>F. pion, espion, mouchard, contrôleur, surveillant.</span> <B>3.</B> [[Motî:toursiveus|toursiveus]], [[Motî:fås-cou|fås-cou]], [[Motî:tchén|rossea tchén]]. <I>On lanchtoûne, c' est l' ci ki fwait on côp sol costé et ki n' dit rén.</I> <span lang=fr>F. faux jeton, hypocrite, sournois.</span> <B>4.</B> [[Motî:nawe|nawe]], vî ome ki dmeure a rén. <span lang=fr>F. paresseux, lambin.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lanchtoûne</FONT>, lanchture, lanchtourne, lanchturne</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî d' l' almand <span lang=de>Landsturm</span> (timpesse do payis, alomåcion po balter les vîs sôdårds, tot cåzant å rvier). ---- * [[lanchtoûne|Dipus d' racsegnes so les lanchtoûnes]]. 15502 37863 2005-08-13T00:01:34Z Lucyin 16 Intrêye di l' aite militaire di Maissin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Intrêye di l' aite militaire di Maissin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15503 37874 2005-08-13T07:43:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15504 37872 2005-08-13T07:42:34Z Pablo 5 Motî:comince displaecî viè Motî:kimince #redirect [[Motî:kimince]] 15505 37914 2005-08-13T12:45:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nonne 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tins k' il est doze eures del djournêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a nonne:</FONT> a midi. <I>A nonne, on magne tertos voltî</I> (M. Pire). <I>Dj' end irè disk' a vosse måjhone a nonne.</I> rl a: [[Motî:après-nonne|après-nonne]], [[Motî:divant-nonne|divant-nonne]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djoûs et nonnes:</FONT> pår. <span lang=fr>F. complètement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;souner nonne:</FONT> souner l' andjlusse, a midi. <I>Dispoy co pus d' ene eure, l' eglijhe a souné nonne.</I> <B>2.</B> dinner, amagnî d' doze eures. <I>Il ont magnî l' nonne tertos eshonne.</I> rl a: nonner. <B>3.</B> prandjire (tins d' midi, di 12 a 14 eures). <I>C' est a nonne ki dj' fwai m' niket.</I> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Nonne</FONT>: pont cardinå wice ki l' solea est å mitan do djoû, metou å dzo so ene mape (on dit eto [[Motî:Midi|Midi]]), et pa stindaedje, les pôves payis, bråmint metous sol meye-bole nonnrece (on dit eto: [[Motî:Sud|Sud]]). <I>Riloukîz ene miete les chifes des budjets d' mediaedjes di sida al Bijhe ey a Nonne: ût sidateus so dijh sont dins les pôves payis, po fok 10 åcint des dispinsaedjes</I> (L. Mahin). <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nonne</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">les nonnes</FONT>: (rilidjon crustinne) priyire k' on dit après aveur magnî a nonne, et e Cwareme divant d' aveur magnî. C' est l' setinme et dierinne priyire del djournêye. <I>Après vepes, on tchantrè nonnes.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>non.ne</B>, nône, none, noûne, nwène, niëne. Pc. nin.ne</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nonner</B></FONT> [v.s.c.] [[Motî:dinner|dinner]] (magnî a nonne). <I>Vinoz nonner&nbsp;! Vos metroz l' boune vôte å lård e m' bezaece por mi nonner</I> (M. Pire). rl a: [[Motî:mareder|mareder]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>non.ner</B>, noûner, nôner, non.nî</span>. Coinrece Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nonnêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dinner. <B>2.</B> tins d' nonne. <span lang=fr>F. temps de midi.</span> <B>3.</B> [[Motî:prandjire|prandjire]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s' nonnêye:</FONT> fé s' prandjire. <I>Cwand dj' a dinné, i m' fåt fé m' nonnêye.</I> rl a: [[Motî:niket|niket]], [[Motî:croket|croket]], [[Motî:cwårt|cwårt]]. <span lang=fr>F. sieste, repos de midi.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>non.nêye,</B></FONT> niënêye, nwènéye, noûnée, non.née</span>. Coinrece Hôte-Årdene et payis di Scåssene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nonnrece</B></FONT> [addj.] metou a Nonne. <I>Dj' a skepyî e l' Ourougway, e l' Amerike nonnrece</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. méridional.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Årdene nonnrece:</FONT> (mot d' diyalectolodjisse walon) coine di l' Årdene metowe so l' aiwe di [[Smwès]], ene miete a pårt åd fwaite do walon. rl a: [[Payis d' ersè]]. <span lang=fr>F. Ardenne méridionale.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>non.n'rèce</B></FONT></span>. Etimolodjeye: bodje Nonne, cawete -rece, 1995. Omonime: * [[Motî:nonne 2|nonne]] (f.n., sôre di fleur) ---- * [[Nonne|Dipus d' racsegnes so li nonne]] * [[priyires del djournêye|Dipus d' racsegnes so les priyires del djournêye]] 15506 37880 2005-08-13T07:51:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15507 37881 2005-08-13T07:51:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15508 37882 2005-08-13T07:51:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15509 37883 2005-08-13T07:51:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15510 37884 2005-08-13T07:51:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15511 37885 2005-08-13T07:51:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15512 37886 2005-08-13T07:51:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kimince]] 15513 37887 2005-08-13T08:25:19Z Pablo 5 ;c(o)mince: c'mince [E34] ;c(o)minçmint: c(o)mincemint [C1]; cominç'mint [O0]; couminch'mint [O4]; k(i)mincemint [E1]; c(u)mincemint [E34] ;c(o)mincî: comincî [O0]; cominci [C1]; couminchî [O0, O4]; k(i)mincî [E1]; c(u)mincî [E34] ;c(o)minçaedje: c(o)minçadje [C1] ;c(o)minçant: k(i)minçant [E1]; c(u)minçant [E34] 15514 37913 2005-08-13T12:44:50Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:nonne 1|nonne]] (f.n., 12 eures, midi) * [[Motî:nonne 2|nonne]] (f.n., sôre di fleur) 15515 37905 2005-08-13T12:38:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Cwate costés del Daegn]] 15516 37921 2005-08-13T12:49:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nonne 1]] 15517 37910 2005-08-13T12:41:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lôdes]] 15518 37915 2005-08-13T12:46:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nonne 2</B></FONT> [f.n.] sôre di fleur, e latén sincieus, <span lang=la><I>Ornithogalum umbellatum</I></span>. <span lang=fr>F. dame d'onze heures.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>nône</span>. Omonime: * [[Motî:nonne 1|nonne]] (f.n., 12 eures, midi) 15519 37919 2005-08-13T12:48:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nonne 1]] 15520 37926 2005-08-13T12:58:08Z Pablo 5 Motî:dansî displaecî viè Motî:danser: dedja rashid come "danser" dins l' coridjrece, dins tos les tecses di rifondou.walon.org eyet dins l' DTW #redirect [[Motî:danser]] 15521 37933 2005-08-13T13:04:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:danser]] 15522 37934 2005-08-13T13:09:35Z Pablo 5 ;danser: danser [E1,E21,E34,O0,O2,O3,S17]; dansè [C1,C8] ;dansaedje: dansadje [C1] ;danseu: danseû [E1,C1,C9,O3,O4]; danseûr [E21]; danseu [C8]; danseûs (sic), danseûse [E34] ;dansrêye: dans'réye [O4] 15523 38209 2005-08-17T02:05:01Z Pablo 5 ké rfondaedje, lanchtoûne ou lanchture ? (Louwi Baidjot a-st eployî "lanchture", la: [[lanchtoûne|lanchture]]) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 d'&nbsp;awousse 2005 a 15:55 (UTC) 15524 37972 2005-08-14T11:43:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sordjant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sordjante</B></FONT> [o.f.n.] deujhinme [[Motî:schalon|schalon]] des [[Motî:mwaisse-sôdård|mwaisses-sôdårds]], ådzeu do [[Motî:coporå|coporå]]. <I>Dj' esteu portant ddja divnou coporå Et dj' esperéve bénrade passer sordjant</I> ([[C. Duvivier]]). <I>Gn aveut el sordjant Matî, eco on facteur, et des ôtes et vos nd åroz, mes frés</I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. sergent.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sordjant</FONT>, serdjant, serjant</span>. ---- * [[grådes e l' årmêye|Dipus d' racsegnes so les grådes e l' årmêye]]. 15525 37945 2005-08-13T20:00:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Duvivier]] 15526 37973 2005-08-14T12:03:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coporå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coporåle</B></FONT>[o.f.n.] pus bas des mwaisses-sôdårds. <I>Dj' esteu portant ddja divnou coporå Et dj' esperéve bénrade passer sordjant</I> ([[C. Duvivier]]). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">coporau(le)</FONT>, caporâl(e), caporaul(e), caporal(e)</span>. ---- * [[grådes e l' årmêye|Dipus d' racsegnes so les grådes e l' årmêye]]. 15527 42571 2005-10-27T21:00:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djenerå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djeneråle</B></FONT> [o.f.n.] onk des pus grands schalons des mwaisses-sôdårds. <I>Dj' esteu portant ddja divnou coporå Et dj' esperéve bénrade passer sordjant. Dj' åreu polou minme divnou djenerå Dj' m' aveu batou cint feyes come on brigand !</I> ([[C. Duvivier]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djenerå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>djeneråle</B></FONT> [addj. todi padrî] a vey avou tos les costés d' ene sacwè. <I>Vos iroz vey li repeticion djeneråle.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;assimblêye djeneråle:</FONT> mwaisse raploû d' ene [[Motî:soce|soce]], d' ene societé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pordjet di Diccionaire djenerå do lingaedje walon:</FONT> prumî pordjet d' motî d' tot l' walon, enondé pa Haust et Feller diviè 1900. ---- * [[grådes e l' årmêye|Dipus d' racsegnes so les grådes e l' årmêye]]. * [[Pordjet do Diccionaire Djenerå do Lingaedje Walon|Dipus d' racsegnes so l' pordjet di Diccionaire Djenerå do Lingaedje Walon]]. * [[assimblêye djeneråle|Dipus d' racsegnes so ls assimblêyes djeneråles]]. 15529 38152 2005-08-16T21:21:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Réze</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>El Réze</B></FONT> [n.pl.] hamteas del Walonreye et d' Flande. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Li Réze dilé Hesta</FONT>, la-minme: "<FONT COLOR="#ff0000">e Réze, dè Réze, Réze</FONT>": hamtea d' [[Motî:Hesta|Hesta]], e F. <span lang=fr>Rhées</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;batreye do Réze:</FONT> grande batreye del guere di 1914-1918. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">El Réze dilé Såtin</FONT>, la-minme: "<FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>èl Rèz'</span></FONT>": hamtea d' [[Motî:Såtin|Såtin]], e F. <span lang=fr>Le Rez</span>. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">El Réze dilé Malene</FONT>: e flamind <span lang=ny>Het Rees</span>, hamtea d' [[Motî:Malene|Malene]]; [[Scrîta|vî scrijha]]: <span lang=nl-middel>Rees (1282)</span>. Etimolodjeye: latén "<I><span lang=la>rasum</span></I>" ([[Motî:raezer|raezêye]] tere, [[Motî:sårter|sårtêye]] tere). ---- * [[Hesta (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol Réze dilé Hesta]]. * [[Såtin|Dipus d' racsegnes sol Réze dilé Såtin]]. * [[Sårt (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les plaeces lomêye a cåze do sårtaedje]]. 15530 38672 2005-08-27T22:03:54Z Pablo 5 '''Hesta''' (F. ''Herstal''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], el [[province di Lidje]], [[Hesta|divnou intité]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4040'''. ** davance : '''4400'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''L 51'''. * Arondixhmint : [[Lidje]] * Lomaedje des djins : '''Hestatîs''' (''Hestalîs''). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Hesta|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Hesta == === Hamteas === * [[Motî:Réze|Li Réze]] (la-minme: è Réze, bataye ''dè'' Réze, Réze, F. ''Rhées'') : c' est on hamtea ki s' trove so ene hôteur divins des tchamps et des cortis. C' est al copete d' ene levêye ki cmince å coron del rowe del Clawene, ki va disk' e viyaedje di [[Mermoite]]. === Ôtès plaeces === * Les voyes et les rowes. ** Li voye des Toreas (la-minme: ''Torês'') ** Al Croejhe (la-minme: ''Al Creuhe''). ** rowe del Clawene. == Istwere == C'&nbsp;est a Hesta (ou avårla) ki [[Tchårlumagne]] vina-st å monde. == Economeye == C'&nbsp;est a Hesta ki s'&nbsp;trove l'&nbsp;oujhene d'&nbsp;åres "[[Fabrike Nåcionåle]]" (FN). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/guere14-18.html#reeze Li batreye do Réze] 15531 37975 2005-08-14T12:07:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coporå]] 15532 49667 2006-01-27T11:12:30Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 149.169.86.44, li dierin candjmint est asteure da Lucyin <FONT COLOR="#ff0000"><B>sol 1</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>so l'</B></FONT> [etroclêye divancete] etroclaedje (nén oblidjî) del divancete "[[Motî:so|so]]" avou l' årtike [[Motî:li 1|li, el]] (omrin u femrin) divant on no ki cmince pa ene cossoune. <I>Nos efants, on lzè voet sol waitroûle do djineco divant k' i n' arivèxhe</I> ([[F. Nyns]]). <I>Ci fourit cwand k' Donea esteut ddja dpoy on tins sol trin k' i voeya wice k' i nd esteut</I> (L. Lenfant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol matinêye:</FONT> del matinêye. <span lang=fr>F. le matin.</span> <I>Sol matinêye, on-z oyeut co peter des côps d' fizik cial et la</I> ([[J. Leruth]]). Etimolodjeye: etroclaedje dedja scrît dins l' ancyin walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "so l'&nbsp;" est pus novea (1900). Omonimeye : * [[Motî:sol 2|sol]] (note di muzike). Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Solwåster|Solwåster]] 15533 37988 2005-08-15T10:46:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15534 37989 2005-08-15T10:46:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15535 37990 2005-08-15T10:46:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15536 38037 2005-08-15T23:24:07Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:rossete 1|rossete]] (addj. & f.n., femrin d' [[Motî:rosset|rosset]]) * [[Motî:rossete 2|rossete]] (f.n., sôre di pexhon) 15537 37992 2005-08-15T10:47:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15538 37993 2005-08-15T10:48:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15539 37994 2005-08-15T10:48:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15540 37995 2005-08-15T10:48:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15541 38793 2005-08-30T21:44:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rosse 1</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant] d' ene coleur fwaite di [[Motî:rodje|rodje]] eyet d' bleu, mins avou pus di rodje. <I>Il a rescontré on ptit cabolé rosse tchén, et i lyi a levé l' cawe.</I> <span lang=fr>F. roux.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] onk (ene) k' a des rosses tchiveas. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ros', rosse</FONT>, rous', rousse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rossea</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant] d' ene coleur ki rsaetche sol rosse, mins nén si foncêye ki rsaetche sol djaene ôr. <I>D' on rossea gamén, on djheut: "il a rwiné s' pere po-z aveur ene tiesse d' ôr"</I> ([[E. Pècheur]]). <I>On gros rossea marcå riloukive li tchén sins bodjî d' ene pate</I> ([[G. Alexis]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rossea tchén:</FONT> <I>a)</I> onk ki saye todi di vs djonde. On dit eto: [[Motî:emantcheu|emantcheu]]. <span lang=fr>F. filou.</span> <I>b)</I> ki n' dit nén [[Motî:platezak|platezak]] çou k' i vout <I>Al fén, i divnént soyants avou leus mariminces di rossea tchén</I> ([[Emile Gilliard]]) On dit eto: [[Motî:toursiveus|toursiviues]]. <span lang=fr>F. hypocrite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toû d' rossea [[Motî:tchén|tchén]]:</FONT> laide [[Motî:keure|keure]] po sayî d' [[Motî:djonde|djonde]] les djins. <span lang=fr>F. escroquerie, fourberie, malversation, subterfuge, ruse, astuce.</span> <B>II.</B> [o.n.] onk (ene) k' a des rosseas tchveas et ene pea a l' assulon. <I>On traitéve les rosseas d' "solea å schguré"</I> ([[L. Lecomte]]). <I>Gn aveut on grand rossea avou les ouys ki sôrtixhént del tiesse</I> ([[R. Mathieu]]). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Rossea</FONT> [n.dj.] no metou & no d' famile del Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Rosseau, Rossay, Rossias, Rousseau, Rousseaux, Roussaux, Rouceau, Roussiau, Roussieau, Roussieaux, Roussel, Roussiel</span>. <I>Li ptit Derik n' esteut nén d' on cwårt d' eure dins l' botike ki les tapeus d' mårteas l' avént rbatijhî l' Rossea</I> ([[L. Lecomte]]). <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Rossele</FONT> [n.dj.] (v.v.m.) pitit no d' feye, et no d' famile del Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Roussele, Rousele</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rossia</FONT>, roussia, rossê, roussê; <FONT COLOR="#800080">rossèle</FONT>, rossiate, roussiate</span>; [[scrîta|vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Rosias (1214), Rosseals (1267), Rosseal (1272, 1444), Rossial (1303), '''Rossea''' (1659)</span>. Etimolodjeye: [[cawte -ea]]; [[cawete -ale / -ele|cawete -ele]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rosset</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rossete 1</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant] pitit(e) et rosse di tchveas. <I>D' ene messe: cwate piretes, ene bårbete et ene rossete pea.</I> <B>II.</B> [o.f.n.] no metou a onk (ene) k' est rosset(e). <I>Il a co stî hanter avou l' rossete di mon Colignon.</I> <I>Li rossete bedje, Axel Red, ene Flamindje mins ki tchante e francès.</I> <I>Li rossete vineut mostrer s' novea velo, et Pire péyive di n' è pleur profiter</I> ([[C. Denis]]). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Rosset</FONT> [n.dj.] no d' famile del Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Rousset, Roussey, Rosset, Rossey</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rosset, rossète</FONT>, rousset, roussète, rossate, roussate.</span> Etimolodjeye: [[cawete -et(e)]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roslet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>roslete</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant] rossea, rossete. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Roslet</B></FONT> [n.dj.] no metou & no d' famile del Walonreye, ki si scrît, asteure, <span lang=fr>Rousselet, Rosselet</span>. Etimolodjeye: dobe cawete [[cawete -ea|-ea, divnou -l-]] + [[cawete -et(e)|-et(e)]]. No vijhén : * [[Motî:Rôzet|Rôzet]]. Minme no : * [[Motî:rossete 2|rossete]] (sôre di pexhon). ---- * [[rossete pea|Dipus d' racsegnes so les rosseas leu pea]]. * [[no d' famile del Walonreye|Dipus d' racsegnes so no d' famile del Walonreye]]. * [[coleur|Dipus d' racsegnes so les coleurs]]. 15542 37999 2005-08-15T10:54:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15543 58038 2006-05-23T11:19:06Z Pablo 5 [[Categoreye:antroponimeye|Litawe]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Litawe</B></FONT> [n.dj.] råle no d' famile (u såvaedje no) di Walonreye, e francès <span lang=fr>Litawe, Letawe</span>. Etimolodjeye: no metou d' onk ki djåzéve di [[Motî:tawe|tawe]] dins on payis la k' ci mot la n' esteut nén spårdou. ---- * [[no d' famile del Walonreye|Dipus d' racsegnes so no d' famile del Walonreye]]. 15544 38003 2005-08-15T10:57:00Z Lucyin 16 Sourdant : nén dins [[motî des nos d' famile del Walonreye]]. [http://www.1914-1918.be/civil_rhees.php Aveurixhaedje do no (co poirté e 1921, todi)] 15545 38038 2005-08-15T23:25:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rossete</B></FONT> [f.n.] sôre di pexhon des doûcès aiwes, e sincieus latén "<span lang=la><I>Cyprinus rutilus</I></span>". <I>Il aveut on cwåtron d' belès rossètes escrotêyes al tchene</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. gardon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rossète</FONT>, roussète</span>; miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 8.67 ey el notûle 8.111. Etimolodjeye: sitindaedje di sinse di [[Motî:rossete 1|rossete 1]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:rossete di fond|rossete di fond]]. ---- * [[rossete (pexhon)|Pondants et djondants]]. 15546 60444 2006-06-15T05:37:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bg:Бабушка]], [[ru:Плотва]] {{djermon}} [[categoreye:pexhons]] [[Imådje:Blausteinsee Tierwelt 03.jpg|thumb|ene rossete]] Ene '''rossete''', c' est on pexhon des doûcès aiwes, k' a ene [[Motî:rossete 1|rossete coleur]]. No e sincieus latén ''Cyprinus rutilus'' ou ''Rutilus rutilus''. [[bg:Бабушка]] [[da:Skalle]] [[de:Rotaugen]] [[en:Roach (fish)]] [[fi:Särki]] [[fr:Gardon (poisson)]] [[io:Gardio]] [[lt:Kuoja]] [[nl:Blankvoorn]] [[pl:Płoć]] [[ru:Плотва]] [[sl:Rdečeoka]] [[sv:Mört]] 15547 38039 2005-08-15T23:27:08Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Biesses]] 15548 38018 2005-08-15T17:22:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Robert Mathieu]]. 15549 38023 2005-08-15T22:52:49Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:sol 1|sol]] (etroclêye divancete) * [[Motî:sol 2|sol]] (note di muzike) 15550 38025 2005-08-15T22:55:06Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:do 1|do]] (pårtixhant årtike) * [[Motî:do 2|do]] (note di muzike) 15551 38029 2005-08-15T23:03:17Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:rosse 1|rosse]] (addj. & o.f.n., rossea) * [[Motî:rosse 2|rosse]] (f.n.; metchante biesse) 15552 38034 2005-08-15T23:10:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rosse 1]] 15553 40999 2005-10-04T11:52:35Z Pablo 5 [[Categoreye:Biyolodjeye]] 15554 38045 2005-08-16T00:13:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cizete 2]] 15555 38046 2005-08-16T00:13:59Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cizete 1|cizete]] (f.n., usteye po côper) * [[Motî:cizete 2|cizete]] (f.n., plante) 15556 38047 2005-08-16T00:14:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vatche-e-vea</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cizete 2|cizete]] (coltchike). <I>Vatche-e-vea sol Praireye Totes e bleuwès cizetes Gåre al vatche k' î brosteye L' esté est voye did ci</I> (L. Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>vatche-è-vê</B></FONT>, vatche-è-vin, vatche-a-vê, vatche-a-vé</span>. Etimolodjeye: mot d' acolaedje no + no avou divancete ([[Motî:vatche|vatche]] dins l' [[Motî:vea|vea]]). Coinrece payis d' Måtche, do Bork, di Twin. 15558 38056 2005-08-16T00:27:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>touwe-tchén</B></FONT> [o.n.] cizete ([[Motî:coltchike|coltchike]]). <I>Cwand on s' vout mete cwite d' on tchén, on ctaeye on boket d' raecene di touwe-tchén e si amagnî: i crivré sins waire si ctaper</I> (ramexhné pa: J. Bastin). <span lang=fr>F. tue-chien.</span> Bodjes: * [[Motî:touwer|touwer]] * [[Motî:tchén|tchén]] 15559 38057 2005-08-16T00:32:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pés-d'-vatche</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cizete 2|cizete]] (coltchike). 15560 38058 2005-08-16T00:34:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vé]] 15561 38059 2005-08-16T00:40:01Z Pablo 5 adjinçna des pårteyes (vé, coyon, vexheye) d' on måye {{licince imådjes Lucyin}} adjinçna des pårteyes (vé, coyon, vexheye) d' on måye {{licince imådjes Lucyin}} 15562 51918 2006-03-18T23:25:12Z Pablo 5 +plantoe [[Imådje:adjinçna måye.jpg|thumb|196px|Adjinçna des pårteyes (adjinçné pa L. Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>vé</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vét</B></FONT> [o.n.] (v.m.) (politicmint comifåt) boket do coir di l' ome et des måyes des biesses-ås-tetes, ki sieve a [[Motî:pixhî|pixhî]] et a si rprodure. rl a: [[Motî:boulome|boulome]], [[Motî:vedje|vedje]], [[Motî:kekete|kekete]], [[Motî:kete|kete]], [[Motî:cawe|cawe]], [[Motî:plantoe|plantoe]]; rl a: [[Motî:mivé|mivé]]; rl a: [[Motî:vitolet|vitolet]], [[Motî:vitlote|vitlote]]. <span lang=fr>F. vit, pénis.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>"vectis"</span> (djîsse, sipata). 15563 38061 2005-08-16T00:44:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vedrén</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Vedrin</span>, rebané avou [[Motî:Nameur|Nameur]]. ---- [[Vedrén|Dipus d' racsegnes so Vedrén]] 15564 38063 2005-08-16T00:47:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veas d'&nbsp;måss</B></FONT> [o.n.t.pl.] grosse [[Motî:walêye|walêye]], pacô avou des [[Motî:gurzea|gurzeas]], k' i nd a bråmint e moes d' måss. <I>Il åreut bén plou, jourdidiè, Avou ces liårds la, S' atchter ene nouve camuzole Por lu s' waeranti des veas d' måss Et des bikets d' avri</I> (G. Spirito). rl a: [[Motî:biket d' avri|biket d' avri]], [[Motî:schoice-vea|schoice-vea]]. <span lang=fr>F. giboulée (de printemps).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vê d'&nbsp;mârs, via d'&nbsp;mârs', via d'&nbsp;maus', vê d'&nbsp;mås'</span>. Bodjes: * [[Motî:vea|vea]] * [[Motî:måss|måss]] 15565 38064 2005-08-16T00:49:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bikets d' avri]] 15566 38065 2005-08-16T00:49:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:veas d' måss]] 15567 38068 2005-08-16T00:52:55Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:hoûssea 1|hoûssea]] (o.n., hoûs) * [[Motî:hoûssea 2|hoûssea]] (o.n., copete do dos) * [[Motî:hoûssea 3|hoûssea]] (o.n., walêye) 15568 38069 2005-08-16T00:53:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoûsse]] 15569 38070 2005-08-16T00:53:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hoûs]] 15570 43468 2005-11-08T11:11:09Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:velire]] 15571 43433 2005-11-07T21:00:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:velire]] 15572 38073 2005-08-16T00:55:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:veler]] 15573 43467 2005-11-08T11:10:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>velire</B></FONT> [f.n.] matrice del vatche; rl a: [[Motî:coshlire|coshlire]], [[Motî:polinire|polinire]]. <span lang=fr>F. matrice, utérus.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li vatche s' a metou l' velire foû:</FONT> ele s' a forbouté. <span lang=fr>F. renversement de matrice.</span> Etimolodjeye: sustantif "[[Motî:vea|vea]]", [[cawete -ire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>velî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>velresse</B></FONT> [o.f.n.] gamén, gamene, grande djin ki wåde les veas. 15574 38075 2005-08-16T00:55:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:veler]] 15575 38076 2005-08-16T00:55:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:veler]] 15576 43866 2005-11-10T16:48:13Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Velinne''' (fr: ''Velaine-sur-Sambre'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sambveye]]. * Limero del posse: '''5060''' (vî limero '''6368''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 67''' == Tuzance walone == * Sicrijheu d' walon: [[Georges Michel]] 15577 38078 2005-08-16T00:59:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Velinne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Velaine-sur-Sambre</span>, rebané avou [[Motî:Sambveye|Sambveye]]. <I>Dins nosse payis d' Fosse, les bateus al machine, c' esteut sovint les Dowé d' Leve, do costé d' Velinne, dilé Bierwåd</I> (G. Michel). ---- [[Velinne|Dipus d' racsegnes so Velinne]] 15578 38079 2005-08-16T01:01:54Z Pablo 5 Ene vene so l' Aiwe-di-Lesse (fotografiaedje pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Ene vene so l' Aiwe-di-Lesse (fotografiaedje pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 15579 41636 2005-10-17T08:48:37Z Pablo 5 [[Imådje:vene.jpg|thumb|Ene vene so l' Aiwe-di-Lesse]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>vene</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite [[Motî:astantche|astantche]], avou des trôs po leyî passer l' aiwe mins nén les pexhons, metowe sol costé d' ene rivire, po distourner ene pårt di l' aiwe eviè on [[Motî:bî|bî]] d' molén. <B>2.</B> (stindaedje) astantche so on canå ki l' aiwe passe pa padzeu. <B>3.</B> (pl.) (ristindaedje ehåyî) sistinme di batchs po spurer les mannetès aiwes et les rtaper el rivire; (franwal) noûmot consyî po <span lang=fr>"station d'épuration"</span>; <I>Il ont metou des venes po repeurer les måsseyès aiwes do zônigne.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vène, vane</span>. ---- [[Vene|Dipus d' racsegnes so les venes]] 15580 38086 2005-08-16T12:32:34Z Lucyin 16 Sourdant : ;Li Réze dilé Hesta : [[Toponimeye da Haust]] : è Réze (ki mostere on catchî wårdaedje di l' årtike); [http://www.1914-1918.be/civil_rhees.php tecse di 1921] : ''bataye '''des''' Rhées'' ("des" metou po "''dè''" = do), aite '''des Rhées'''. Nerén, e sacwantès plaeces, on voet bén ki l' årtike est rovyî: e fond ''d' Rhées''; po ''d'hinde Rhées''. ;Li Réze dilé Såtin : Toponimeye da Haust ''Le Rez''; [[Toponimeye da Carnoy]] ''Le Rèz''. 15581 38664 2005-08-27T21:37:16Z Pablo 5 Mermwete -> Mermoite <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mermoite</B></FONT> la-minme: <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Mërmwète</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Milmort</span>, rebané avou [[Motî:Hesta|Hesta]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Mèrmwète</FONT>, Mërmwète, Mérmwete, Mwérmwète</span>. Etimolodjeye: aplacaedje di deus mots [[etimolodjeye tîxhone|tîxhons]] <span lang=de>"mille"</span> ([[Motî:såvlon|såvlon]], graevî, loukîz a: [[Motî:Mile|Mile]]) + <span lang=de>"moort"</span> ([[Motî:fråle|fråle]] tere). ---- * [[Mermoite|Pondants et djondants]] 15582 38666 2005-08-27T22:00:52Z Pablo 5 /* Rifondaedje */ esplicaedje del tchuze "Mermoite" avou "oi" == Sourdants. == [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html Djivêye des viyaedjes UCW] : Meurmwète (''eu'' = ''ë''); [[Toponimeye da Haust]] : moermwète, mèrmwete, mwérmwète, mérmwète. ==Rifondaedje == li boket "-mwete" vént do tîxhon "moort", c' est on [[forcoridjaedje]]. Dji n' pinse nén k' i fåye eployî li [[betchfessî oi]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] li betchfessî oi est eployî po wårder ene lete pivot (li "o") ossu bén dins l' sicrijhaedje e francès (''Milm'''o'''rt'') ki dins l' sicrijhaedje e rfondou (''Merm'''o'''ite''), et po fé on loyén etimolodjike (li candjmint or => oi est erîlé e walon, cf: moirt, foirt, poirter, doirmi,...). di pus, li mot est rsintou (ossu bén e walon k' e francès) come estant fwait sol bodje moite/mort. L' idêye d' eployî sacwants betchfessîs dins les nos d' plaece rifondous c' est: # tofer cwand i gn a-st on cmon no (eg: falijhe, eglijhe, noer, lavoe...) # cwand les diferins prononçaedjes walons corespondèt åzès valixhances do betchfessî (pa des côps les diferins prononçaedjes polèt esse po des viyaedjes do minme no mins a des diferinnès plaeces; eg: bår'''xh'''on (''barchon, baurhon'')) # po les letes pivots. ça c' est cwand l' prononçaedje walon n' corespond k' a ene seule des valixhances, mins ki c' est bén ci betchfessî la ki dvreut esse lodjicmint eployî (si ça aveut stî on cmon no), eyet si on rtrove ene lete pivot dins l' no e francès et dins l' betchfessî. c' est l' cas po: ::* '''å''' (po onk des prononçaedjes "â", "au", "ô" eyet po on scrijhaedje francès avou "a" ou "au"; si l' sicrijhaedje français c' est avou "o" ou "eau", ça n' va nén (eg: Spå, Åvlè paski ''Spa, Auvelais''; mins Bôvetchén (nén Båvetchén) paski ''B'''eau'''vetchén'') ::* '''oi''' (po onk des prononçaedjes "wè", "wa", cwand l' sicrijhaedje francès a-st on "o", copurade si on l' pout raloyî avou on mot ou bodje ki si scrît ddja avou "oi"; eg: Mermoite) ::* '''oe''' (po on prononçaedje "eû", "wè", cwand l' sicrijhaedje francès a-st on "o" (sovint dins les cawetes "-oi, -oy, -ois, -oir"), eg: Anloe (''Anloy''), Avroe (''Avroy''), Asnoe (''Assenois''); mins Esneu, Åyneu (nén Esnoe, Åynoe) paski ''Esneux, Ayeneux''). ::* '''xh''' si çoula s' trove dins l' sicrijhaedje "francès" (eg: Fexhe, Xhorisse,...) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 d'&nbsp;awousse 2005 a 22:00 (UTC) 15583 38667 2005-08-27T22:01:30Z Pablo 5 '''Mermoite''' (la-minme: ''Mërmwète'' u ''Mèrmwète''; F. Milmort), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Hesta]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4041'''. ** davance : '''4411'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''L 40'''. * Arondixhmint : [[Lidje]] * Sipotaedje des djins : les Gros Talons. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Mermoite|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Mermoite. == * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Al [[Motî:nåye|nåye]]. * A vey avou des åbes et des bwès : ** Li Håye d' Årci. ** Å [[Motî:sawou 1|sawijhea]] (la-minme: ''saw'hê''). ** Al [[så]] [[Motî:Marcou|Marcou]]. * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** [[Motî:emey|emey]] li [[Motî:veye 2|veye]] (la-minme: ''èmé l' vèye''). ** e [[Doyåre]] (la-minme: ''Doyå''). ** al [[Vegne|Vignurete]]. * A vey avou les tienes et les vås : ** A [[Motî:houmer|Home-vint]] (plaece k' il î tchesse foirt, k' il î fwait grand vint). * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** e Betch. == Djeyolodjeye == Li tere di Mermoite, c' est ene [[Motî:fråle|fråle]] [[årzeye]] avou des ptits graevîs dvins, [[Motî:Mermoite|did la si no]]. 15584 38150 2005-08-16T21:14:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kishofler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coshofler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cshofler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:shofler|shofler]] roedmint evoye. <B>2.</B> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]] (bate platmint). <I>Tins del guere di catoize, cwand les Almands cshoflés, Dins les bôjhes di l' Izer ont dmoré efagnîs; K' il ont veyou k' el voye ki moennéve a Paris Esteut bråmint pus longue ki l' Caizer l' aveut dit.</I> 15585 38101 2005-08-16T13:14:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kitchinter]] 15586 38103 2005-08-16T13:15:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kishofler]] 15587 38104 2005-08-16T13:16:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kishofler]] 15588 56782 2006-05-14T22:36:09Z Pablo 5 coridj.: impreu -> impreur <FONT COLOR="#ff0000"><B>Caizer</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] [[Motî:impreur|impreur]] d' Almagne. <I>Li Caizer aveut disfindou d' djåzer francès; ça fwait k' Nicolas Pietkin a prêtchi åzès djins e walon</I> (M. Brisbois). <I>Li Caizer aveut siné ene påye la k' i s' egadjive a n' nos nén evayi; mins i dirè après ci n' est k' on boket d' papî po-z esprinde li feu</I> ([[E. Sullon]]). <I>End a s' sô eto, et ostant k' el Caizer piede li guere, dabôrd k' ele finixh.</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <B>II.</B> [o.n.] onk ki s' codût tot spotchant tos les cis ki n' tuzèt nén come lu. <I>Eco ene pike da Vandenbrande, li Caizer flamind, dandjreus</I> (J.Cl. Somja). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' almand <span lang=de>Kaizer</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>caizerlik</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] <B>1.</B> sôdård otrichyin di 1792. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Do tins des Caizerliks:</FONT> do tins des Revolucions (1790-1795). <B>2.</B> sôdård almand del [[guere di 1914-1918]] (ki siervént l' Caizer Wiyåme II). <I>Li mot d' ôre esteut: "Moirt ås Caizerliks ! S' i sayèt d' passer, c' est d' les maker la !"</I> (J. Leruth). <B>II.</B> [o.n.] traitaedje d' ene djin k' on n' voet nén voltî. <I>Taijhe tu, laid caizerlik !</I> Loukîz a: [[Motî:sarazin|sarazin]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do neyerlandès "<I><span lang=nl>keizerlijk</span></I>" (batayon do Caizer). ---- * [[Wiyåme II|Dipus d' racsegnes so Wiyåme II, li Caizer d' Almagne el guere di 14]]. * [[Caizerlik|Dipus d' racsegnes so les Caizerliks]]. 15589 38109 2005-08-16T13:20:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Caizer]] 15590 38110 2005-08-16T13:21:09Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;caizer: ;caizerlik: kêzèrlik [E1]. 15592 56779 2006-05-14T22:34:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:impreur]] 15594 58037 2006-05-23T11:18:57Z Pablo 5 [[categoreye:antroponimeye|Limpreur]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Limpreur</B></FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Lempereur, Lampereur, Lampreur</span>. Etimolodjeye: etroclaedje di "l' [[Motî:impreur|impreur]]" no metou a ene sakî ki fjheut do grandiveus. Loukîz a: [[Motî:Lirwè|Lirwè]], [[Motî:Liprince|Liprince]], [[Motî:Li conte|Liconte]]; u djin d' ene famile ki tneut on cåbaret avou l' essegne "A l' Impreur". ---- * [[no d' famile del Walonreye|Dipus d' racsegnes so no d' famile del Walonreye]]. * [[Walons del Wisconsene|"Limpreur" est onk des nos walons sipårdous el Wisconsene]]. 15595 38118 2005-08-16T13:31:52Z Lucyin 16 mape di l' Ofinsive almande di 1914 (håynêye so on scanfår å çmintire militaire d' Anloe) (poitrait saetchî pa L. Mahin) mape di l' Ofinsive almande di 1914 (håynêye so on scanfår å çmintire militaire d' Anloe) (poitrait saetchî pa L. Mahin) 15596 38122 2005-08-16T13:42:05Z Lucyin 16 Motî:lanchture displaecî viè Lanchtoûne: loukîz e splitchant motî #redirect [[Lanchtoûne]] 15597 38130 2005-08-16T14:04:06Z Lucyin 16 Mwaisse-modêye. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 21 di may 2005 a 19:14 (UTC). 15599 41288 2005-10-09T16:34:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizoujhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzoujhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], rinde tot [[Motî:peneus|peneus]]. <span lang=fr>F. rendre désemparé.</span> <B>2.</B> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]] a (bate platmint). <I>Mins les Caizerliks endè fjhît ene mocreye, Pinsant d' les dzoujhî; mins fourît rboutés</I> (J. Leruth). <span lang=fr>F. rosser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)zoûjî</FONT>, d(i)zoûhî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizoujhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizoujheye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizoujhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzoujheye</B></FONT> [addj. purade padvant] [[Motî:diloujhî|diloujhî, eye]], [[Motî:anoyeus|anoyeus(e)]]. <I>Li ci k' est sins ovraedje est tot dzoujhî</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. ennuyé, désespéré, en désarroi.</span> Etimolodjeye: [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>otiosus</I></span>" ([[Motî:rén|ki dmeure a rén]]), refoircixhante [[betchete di-]] (diz- divant voyale). 15600 38190 2005-08-17T01:41:57Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : dizouhî, èie [E203], d(i)zouhî [E1] Haust ricopeye li Forir, ki n' note nén les longuès voyales; ça fwait k' i rcopeye cron. Li vraiy mot est diz'''oû'''hî ([http://www.1914-1918.be/civil_rhees.php bén scrît pa Jules Leruth, cial]), et ça vént d' on latén k' a dné l' F. "oisif" (avou l' son Z, dabôrd) => rifondaedje avou l' [[betchfessî jh]]. == Etimolodjeye == rishonne foirt a [[Motî:diloujhî|diloûjhî]], ostant pal semantike, ki pal tcherpinte : betchete di-, lete di beloyance Z u L (tuzez a aeurer = ''aleurer'') + bodje-cawete -oujhî. 15601 38136 2005-08-16T16:09:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dizoujhî]] 15604 52858 2006-03-24T21:49:21Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:sawou 1|sawou]] (o.n., sôre d' åbe) * [[Motî:sawou 2|sawou]] (prono, sawice) 15605 38153 2005-08-16T21:24:22Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:li 1|li]] (årtike) * [[Motî:li 2|li]] (prono droet complemint) vey eto: * [[Motî:lyi|lyi]] 15606 38154 2005-08-16T21:28:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Caizer]] 15607 38156 2005-08-16T23:34:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Hesta]] 15608 38157 2005-08-16T23:35:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Hesta]] 15609 38213 2005-08-17T02:11:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hesta</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Herstal</span>, divnou intité. [[Scrîta|Vî scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Cheristallius (718), Haristal (777)</span>. Etimolodjeye: aplacaedje di deus mots [[etimolodjeye tîxhone|tîxhons]] <span lang=de>"harja"</span> (årmêye) + <span lang=de>"stal"</span> ([[Motî:sitåve|sitåve]]), sitåve di l' årmêye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hestatî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hestatresse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Hesta. <I>Tchårlumagne, c' esteut-st on Hestatî</I> (D. Boverie). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Hestatî, -resse</FONT>, Hestalî</span>. ---- * [[Hesta|Dipus d' racsegnes sol rebanêye comene di Hesta]]. * [[Hesta (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Hesta]]. 15610 56778 2006-05-14T22:34:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:impreur]] 15611 45346 2005-11-23T17:43:12Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;impreur: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">impreur</FONT>, ampreu, impreu, ampëreur, ampèreu, ampèreur, impèreur</span>. ;impire:<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">impîre</FONT>, ampîre</span>. == sourdants == ;impreu: impèreûr [E1], empèreûr [E34] ;impire: empîre [E34] == Rifondaedje == ;impreur: ci n' est nén ene [[cawete -eu]] (raploû des rfondeus octôbe 2005) ;imperresse: sol modele do [[no d' fijheu]]se des viebes come [[codjowaedje mostrer|mostrer]]. 15613 59515 2006-06-06T16:16:35Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» {{djermon}} [[Imådje:Karl den stores autograf.jpg|thumb|siné da Tchårlumagne, avou les letes '''K-A-R-O-L-V-S''']] '''Tchårlumagne''' u '''Tchåle li Grand''' sikepia a [[Djoupeye]] u a [[Hesta (viyaedje)|Hesta]]. Il aveut s' palå a [[Åxhe]]. [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[ast:Carlomagno]] [[bg:Карл Велики]] [[br:Karl Veur]] [[ca:Carlemany]] [[cs:Karel Veliký]] [[cy:Siarlymaen]] [[da:Karl den Store]] [[de:Karl der Große]] [[el:Καρλομάγνος]] [[en:Charlemagne]] [[eo:Karolo la Granda]] [[es:Carlomagno]] [[et:Karl Suur]] [[fa:شارلمانی]] [[fi:Kaarle Suuri]] [[fr:Charlemagne]] [[fy:Karel de Grutte]] [[gd:Charlemagne]] [[gl:Carlomagno]] [[he:קרל הגדול]] [[hr:Karlo Veliki]] [[hu:Nagy Károly]] [[io:Karl la Granda]] [[is:Karlamagnús]] [[it:Carlomagno]] [[ja:カール大帝]] [[ka:კარლოს დიდი]] [[ko:카롤루스 대제]] [[la:Carolus Magnus]] [[li:Karel de Groete]] [[lt:Karolis Didysis]] [[nds:Karl de Grote]] [[nl:Karel de Grote]] [[nn:Karl den store]] [[no:Karl I av det tysk-romerske rike]] [[pl:Karol Wielki]] [[pt:Carlos Magno]] [[ro:Carol cel Mare]] [[ru:Карл Великий]] [[scn:Carlu Magnu]] [[simple:Charlemagne]] [[sk:Karol Veľký]] [[sl:Karel Veliki]] [[sr:Карло Велики]] [[sv:Karl den store]] [[uk:Карл І Великий]] [[yi:קרל הגדול]] [[zh:查理大帝]] 15614 57919 2006-05-22T11:05:44Z YurikBot 105 robot Modifie: [[en:Notker]] '''Notger''' ([[930]]-[[1008]]) fourit l' prumî Prince Eveke di Lidje. I provneut d' Almagne, e Payis Souwabe. C' est lu k' a-st emantchî l' [[Principåté d' Lidje|Principåté]] e 980, mins il esteut ddja eveke dispoy 972 et dimorrè eveke (et prince) disk' a s' moirt e 1008. Il a s' monumint a [[Lidje (veye)|Lidje]] å mitan do [[Pont-ds-Åtches]]. I vneut do [[Payis Souwabe]], eyet fwait eveke di Lidje pa l' [[Sint Impire|impreur]] [[Oton II]] e [[972]]; e [[980]] i va rçure des pouvwers timporels di l' Impreur; ça fwait k' il est e minme tins Eveke eyet Prince, li prumî Prince-Eveke del [[principåté d' Lidje]], k' est payis d' Impire et l' dimorrè disk' e [[1794]]. Li principåte si va ragrandi e [[985]] cwand Notger va rçure eto l' conteye di [[Hu]]. Li veye di [[Lidje (veye)|Lidje]] divént insi l' mwaisse-veye del principåté, eyet Notger l' va diswalper pår: li texhou urbin, ses disfinses avou on meur d' etouraedje, li comiece eyet l' acsegnmint, eyet eto des bastimints relidjeus: li [[catedråle Sint-Lambiet]], set coledjåles et deus abeyes. C' est dzo s' ringne k' on va lomer l' veye di Lidje l' «Atenes do Nôr». I mora-st a Lidje, li [[10 d' avri]] [[1008]]. == Role prumrece da Notger e l' istwere del Walonreye == On-z a dit d' Notger : :Lidje, ti does Notger a Diu et tot l' resse a Notger. Come li lingaedje [[walon]] s' a diswalpé åtoû des payis romans d' l' evetchî d' Lidje, et pus tård li [[Walonreye]] a prin s' no do lingaedje, on pout dire ki c' est Notger li vî ratayon del Walonreye. Li role da Notger n' est nén bén ricnoxhou, ca l' [[istwere del Beldjike]], sicrîte bråmint pa des sconte-waloneus, a todi rclamé ki Lidje vikéve a pårt des ôtes. [[en:Notker]] [[fr:Notger]] [[nl:Notger]] 15615 58955 2006-06-01T21:54:12Z Pablo 5 +fr [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lansbert]] [[categoreye:sicrijhaedjes e walon|Armonak da Mati Lansbert]] '''Matî Lansbert''', c' est l' no d' pene d' ene sakî k' a viké e 17inme sieke et k' a-st eplaidé '''L' årmonak da Matî Lansbert''', kel prumî a rexhou e 1634. On n' a måy sepou l' vraiy no då Matî Lansbert. Li ci ki s' a catchî dirî ci sôbricot la, ci sereut motoit on tchenonne di Sint Bietmé. Tant k' a l' årmonak, il a continouwé a parexhe foirt lontins avou l' no da ''Lansbert'' (sicrît eto ''Lansberg'', ''Lansbergh'', ''Laensberg'' ou co ''Laensbergh'' sorlon les anêyes), i gn a co yeu on dierin limero e 1949. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://cura.free.fr/docum/11catLM.html#L Djivêye des årmonaks da Lansbert k' i gn a, di 1636 a 1949, ramexhné pa Jacques Halbronn, do cinte univiersitaire di rcweraedje en astrolodjeye (CURA)] (dischindoz l' pådje disk' a "LANSBERT") [[fr:Almanach de Liège]] 15616 38183 2005-08-17T00:12:05Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lacroix]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Lacroix]] '''Oscar Lacroix''' a skepyî a [[Sint-Djîle]] li 5 di may 1887. C' esteut on sicrijheu e walon do [[payis d' Nameur]], fijheu d' pîces di teyåte, d' [[arimeas]], di tchansons, di contes. Å cmince, i sinéve "[[cok d' awousse]]. A-st eplaidè ses powezeyes et tchansons e cwate ramexhnêyes "Fleurs di may", "Rimaedjes d' on fumeu", "Corone floreye", "Novele corone" Oscar Lacroix mete so pî, e 1922 l' "''Association des Ecrivains Wallons anciens combattants''" po les scrijheus di tote li Walonreye. I rashonne troes antolodjeyes "''La gerbe sanglante''" (1927); "''Nous, sous le casque d' acier''" (1929); "''L' anthologie des journaux wallons du front''" (1930). Riprin dins l' [[antolodjeye namurwesse des frés Maréchal]]. 15617 38224 2005-08-17T03:36:51Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon]] 15618 59520 2006-06-06T16:16:59Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» [[Categoreye:Gueres et årmêyes]] [[Categoreye:Istwere]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] 15619 59517 2006-06-06T16:16:49Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» [[Categoreye:Gueres et årmêyes]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[ar:تصنيف:حرب عالمية أولى]] [[bg:Категория:Първа световна война]] [[ca:Categoria:Primera Guerra Mundial]] [[cs:Kategorie:První světová válka]] [[da:Kategori:1. verdenskrig]] [[de:Kategorie:Erster Weltkrieg]] [[el:Κατηγορία:Α' Παγκόσμιος Πόλεμος]] [[en:Category:World War I]] [[es:Categoría:Primera Guerra Mundial]] [[fi:Luokka:Ensimmäinen maailmansota]] [[fr:Catégorie:Première Guerre mondiale]] [[he:קטגוריה:מלחמת העולם הראשונה]] [[hr:Kategorija:Prvi svjetski rat]] [[id:Kategori:Perang Dunia I]] [[io:Category:Unesma mondo-milito]] [[it:Categoria:Prima guerra mondiale]] [[ja:Category:第一次世界大戦]] [[ko:분류:제1차 세계 대전]] [[lb:Category:Éischte Weltkrich]] [[mk:Категорија:Прва Светска војна]] [[ms:Kategori:Perang Dunia I]] [[nl:Categorie:Eerste Wereldoorlog]] [[nn:Kategori:Fyrste verdskrigen]] [[no:Kategori:Første verdenskrig]] [[pl:Kategoria:I wojna światowa]] [[pt:Categoria:Primeira Guerra Mundial]] [[ro:Categorie:Primul război mondial]] [[ru:Категория:Первая мировая война]] [[sk:Kategória:Prvá svetová vojna]] [[sl:Kategorija:Prva svetovna vojna]] [[sr:Категорија:Први светски рат]] [[sv:Kategori:Första världskriget]] [[th:Category:สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง]] [[tr:Kategori:I. Dünya Savaşı]] [[uk:Категорія:Перша світова війна]] [[zh:Category:第一次世界大战]] 15620 38206 2005-08-17T01:59:58Z Pablo 5 [[Categoreye:Gueres et årmêyes|Ares di guere]] 15621 57391 2006-05-19T11:39:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]] 15622 38680 2005-08-28T21:08:19Z Waelsch 79 Copene:Ofice catolike displaecî viè Copene:Ofice crustin L' "ofice" c'est l'minme emon catolikes, ortodosses, inglicans... A m' shonnance, i fåreut bodjî l'årtike. Ou l' rilomer a "Ofice crustin"? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 18 d'&nbsp;awousse 2005 a 19:59 (UTC) Oyi, copurade come ça. [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 20 d'&nbsp;awousse 2005 a 12:34 (UTC) 15623 38239 2005-08-18T11:26:52Z Lucyin 16 Dicåçtaedje da Djåke Morayns so s' Live " Les aroyes do, cir". Dicåçtaedje da Djåke Morayns so s' Live " Les aroyes do, cir". 15624 38244 2005-08-18T17:03:54Z Lucyin 16 Motî:galatasse displaecî viè Motî:Galate: rimetaedje dins ene parintêye etimolodjike #redirect [[Motî:Galate]] 15625 38255 2005-08-18T20:20:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Galate]] 15626 38257 2005-08-18T22:34:00Z Lucyin 16 amedaedje d' on moulet (Marok, 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. amedaedje d' on moulet (Marok, 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15627 38259 2005-08-18T22:40:14Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:amedaedje_moulet.jpg|thumb|amedaedje d' on moulet (Marok, 2005)]] L' '''amedaedje''', c'est l' côpaedje-evoye des [[tiesticure]] d' ene biesse måye, po k' i n' soeye nén si waeraxhe (moulet), po k' il ecråxhe mî (boû, cokea) u po kel tchå n' åye nén ene mwaijhe nodeur (pourcea). L' amedaedje si fjheut dvinltins avou on simpe coutea (k' on loméve [[Motî:amedroûle|amedroûle]]), et l' amedeu hagnive dins l' coirdon pol côper. Asteure, c' est les [[årtisse (veterinaire)|årtisses]] k' amednut les biesses, sovint avou des usteyes esprès, inte di zeles li piçtrece di Burdizzo u l' amedrece. == Amedaedje avou les dints == === Sôres d' amedêyès biesses. === El Walonreye, on-z amedéve insi les bedots, lou boks, les cushets, les lapéns, les tchets, les tchéns. Ôte pårt, on côpéve insi les roncins, les bådets, les renes, les toreas. === Tecnike. === On crinne li pea des boûsses avou on flîme, une ene lame di coutea. On fwait tchitchî l' kinike tot l' sitrindant pa padzo. On l' prind e s' boke et stinde li coirdon avou l' voenne k' on råye avou ses dints. Les doets k' ont fwait brotchî l' kinea vont co spotchî l' coirdon on moumint, po stantchî l' sonk. Adonpwis, l' amedeu poleut co raetchî sol playe. === Istwere di l' amedaedje avou les dints el Walonreye === L' amedaedje avou les dints s' a fwait coramint disk' al [[guere 1914-1918]]. Bråmint moens inte les deus gueres. Les dierins amedeus ont ovré dosk' e 1956. === L' amedaedje avou les dints ôte pårt. === On-z a côpé les biesses del minme façon dins tos les payis del daegn et disk' asteure (2004) e l' Amerike nonnrece. E l' Estonreye, c' esteut les femes k' a amedént avou leus dints et rascovri li playe avou ene loke u ene coine di leu dvantrin == Dipus d' racsegnes so l' amedaedje avou les dints el Walonreye. == * [[Robert Dascotte]]: ''A propos de la castration avec les dents''. * [[Paul Gilles]]: Viyès dujhances del Hôte Hesbaye, divins Les [[Cayés Walons]], 2004. == Amedaedje tot spotchant l' coirdon == Ele si fwait so les åmeas, di stampé. On spotche les coirdons avou li "piçtrece di Burdizzo". On fwait cwate sipotchaedjes, deus d' tchaeke costé, mins nén onk djondant l' ôte po n' nén fé mori li pea des boûsses. Po tni l' biesse astok, on lyi meteut ene coide å cô et cåzu li stronner. So ç' tins la, i n' sinteut nén çou ki s' passéve padrî. Eto, li gaz carbonike ki montéve dins l' sonk a cåze do stronnaedje, ça fjheut come ene edoirmante drouke. == Amedaedje des tchvås et des moulets a l' amedrece == 15628 38410 2005-08-25T19:52:21Z Pablo 5 L' eciclopedeye Wikipedia: intrêyes et recråxhaedjes des moes d' djun & djulete 2005. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === * Ban d' [[Lîssin]] ** [[Lîssin (viyaedje)]] ** [[Pelinne]] * Ban di Ståvleu ** [[Francortchamp]] === Nameur === * Ban d' Bive. ** [[Graide]] ** Waji *** [[Bayamont]] * Ban d' Andene. ** [[Måjhret]] * Ban d' Rotchfoirt ** [[Viyé-so-Lesse]] === Lussimbork === * Payis walon & lussimbordjwès. ** [[Faiviè]] *** [[Faiviè (viyaedje)]] === [[Province do Roman Payis]] === * [[Mélin-el-Hesbaye]] === Aiwes === * [[Ambleve]] * [[Aiwe d' Oûte]] ** [[Oûte Bijhrece]] ** [[Oûte Nonnrece]] == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === * [[Filolodjeye walone]] * Sons et letes do walon. ** [[son UN]] * Croejhete ** [[sudjet]] ** [[aloyrece ki]] ** [[radoûceye atouwance]] ** [[prono tonike]] * Morfolodjeye : ** [[betchete ki-]] ** [[cawete -iner]] * Codjowaedjes ** [[codjowaedje bouter]] ** [[codjowaedje copiner]] * Motyince ** [[sinonimeye]] === Sicrijhaedjes et djhaedjes === * [[prôze nén racontrece]] * [[ridoblete]] === [[Toponimeye]] === * [[pré (toponimeye)]] === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[rîle tipografike da Francård]] === Sicrijheus === * Grands scrijheus ** [[Jacques Morayns]] ** [[David André]] ** [[Michel Duchatto]] ** [[Lucien Mahin]] ** [[René Painblanc]] * Sicrijheus a mî cnoxhe ** [[Guy Brenner]] ** [[Raymond Mouzon]] ** [[Joseph Boucher]] ** [[Richard Joelants]] === Ricwereus === * sol walon : ** [[Maurice Piron]] ** [[Armand Boileau]] ** [[Thierry Dumont]] ** [[Michel Francard]] * Ricwereu do tchampwnès d' Beldjike : [[Roger Nicolas]] === Tchanteus et fjheus d' tchansons. === * [[Claudine Mahy]] === Lives === * Antolodjeyes. ** [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)|Powetes walons d' ouy]] === Rivowes === * Gazete avou do walon dvins. ** [[Li Samwinne]] (di Måmdey). === Bates di scrijhaedjes === == Tuzance & vicance == === Amagnîs === * [[tortea al paile]] === [[Rilomés Walons]]. === * [[Justine Henin]] * [[Luc et Jean-Pierre Dardenne]] * [[Rilomés Bedjes]] ** [[Joseph Lebeau]] * [[Rilomés Flaminds]] == Pordjet Biesses et plantes == === Plantes === * [[tchinne]] * [[potcha pelrin]] == Pordjet syinces == === Medcene === * [[grangrin]] === årtisyince === * [[mamite al grangrinne]] === Ecolodjeye === * [[mannixhance]] ** [[Mecanisse di Diswalpaedje sins Mannixhance]] ** [[mannixhance del nateure]] ** [[mannixhance di l' aiwe]] ** [[mannixhance di l' air]] * [[biyovaryisté]] == Rilidjons == * [[Druze]] * [[Maronite]] == Economeye == * [[grand botike]] * [[manoye]] * [[manoyince]] * [[souwaedje des credits]] === Industreyes === * Cårires. ** [[pire di Gobtindje]] ** [[tawea]] === Agricoûteure === * [[flayea]] === Siervices === * Djårdéns, måjhons & decoråcion. ** [[gloriyete]] ** [[feu e l' aisse]] * Medias ** [[gazete]] ** [[pitite gazete]] == Spôrts. == * [[Grand Pris d' Beldjike d' otos d' coûsse]]. * [[Circût d' Francortchamp]] 15629 38264 2005-08-18T22:48:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Frés Dardenne]] 15630 38266 2005-08-18T22:51:28Z Lucyin 16 Plake e burton el cimintire di Maissin (la k' gn aveut bråmint des Burtons k' ont dhoté). (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Plake e burton el cimintire di Maissin (la k' gn aveut bråmint des Burtons k' ont dhoté). (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15631 38267 2005-08-18T22:51:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Frés Dardenne]] 15632 57901 2006-05-22T03:10:15Z YurikBot 105 robot Modifie: [[eu:Bretainiera]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[gayel]] &gt; [[britonike]] &gt; '''burton''' ---- [[Imådje:plake_burton_aite_maissin.jpg|thumb|Plake e burton el cimintire di [[Maissin]] (la k' gn aveut bråmint des Burtons k' ont dhoté) <small>(clitchîz po-z agrandi)</small>]] Li '''burton''' (''Brezhoneg'' e burton) est on lingaedje [[gayel]] del brantche [[britonike]] djåzé el [[Burtaegne]] coûtchantrece, parint do [[walès]]. Côde [[ISO 639|ISO 639-1]]: '''br''' == Sitatut == [[Imådje:Gallo and Breton.gif|thumb|sipårdaedje do burton et do galo el Burtaegne]] Li breton est cåzé å coûtchant del Burtaegne (å nôrdouwess del [[France]]); li lingaedje n' î a pont di statut oficire, mins nerén, on trove bråmint des plakes di rowe, paneas sol boird des voyes, evnd. e burton. Ossu, on esteme a 300.000 li nombe di cåzants. Li pus vî motî d' burton c' est li "Catholicon", on motî e troes lingaedjes, francès/burton/latén, eplaidî e 1464. == Diyalekes == Li burton a cwate grands diyalekes, ki corespondèt åzès cwate vîs diyocezes del Burtaegne coûtchantrece, et k' on lome sovint del prumire lete do no do diyoceze: * leyonès (diyoceze di Leyon), '''L''' * coirnouyès (di Coirnouwaye, ''Bro-Gernev'' e burton), '''K''' (po ''Kerne'') * tregorès (di Tregor, ''Bro-Dreger'' e burton), '''T''' (po ''Treger'') * vanetès (di Vanes, ''Bro-Wened'' e burton), '''G''' (po ''Gwened'') == Sicrijhaedje == On prumî rfondaedje do burton si fjha e [[1908]], li ''burton KLT'' (des letes des troes diyalekes k' i rascovreut, les scrijheus e burton vanetès, n' ont nén volou radjonde li rfondaedje). Etur 1910 et 1930 on fjha sacwants propôzaedjes po trover on rfondou di tot l' burton, emey ces propôzaedjes i gn ourit e [[1911]] li ci do [[betchfessî scrijha]] '''zh''' ki rascovreut li prononçaedje ''z'' des diyalekes KLT, eyet li prononçaedje ''h'' do vanetès; mins i fårè ratinde co ene trintinne d' anêyes divant k' ene comone ortografeye, lomêye adon '''KLTG''' po les cwate pårlers ou co '''peurunvan''' (ki vout dire ''unifyî pår''), soeye finålmint adoptêye. On lome ossu pa des côps ci rfondou burton la “sicrijhaedje «zh»”, li betchfessî ''zh'' åyant ene grande tchedje emocionele. L' ortografeye do burton eploye l' alfabet latén, avou les letes a accints '''ñ''' eyet '''ù'''. Li lete '''c''' ni s' eploye nén tote seule, mins dins les ratroclas '''ch''' eyet '''c'h'''. === Egzimpe di tecse === * e burton: Dieub ha par en o dellezegezh hag o gwirioù eo ganet an holl dud. Poell ha skiant zo dezho ha dleout a reont bevañ an eil gant egile en ur spered a genvreudeuriezh. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://br.wikipedia.org/ Wikipedia e burton] *[http://www.ofis-bzh.org Ofice do lingaedje burton] (e burton, francès, inglès) *[http://www.catholicon.net Modêye so les fyis do "Catholicon"] (e burton, francès, almand, inglès, castiyan, itålyin, neyerlandès et portuguès) *[http://www.skolius.com Skolius - geriadur ar skoliataer : burton-francès] [[af:Bretons (taal)]] [[als:Bretonisch]] [[ast:Bretón]] [[bg:Бретонски език]] [[br:Brezhoneg]] [[ca:Bretó]] [[cs:Bretonština]] [[cy:Llydaweg]] [[da:Bretonsk]] [[de:Bretonische Sprache]] [[en:Breton language]] [[eo:Bretona lingvo]] [[es:Idioma bretón]] [[eu:Bretainiera]] [[fi:Bretoni]] [[fr:Breton]] [[frp:Breton]] [[ga:Briotáinis]] [[gl:Lingua bretoa]] [[he:ברטונית]] [[id:Bahasa Breton]] [[it:Lingua bretone]] [[ja:ブルトン語]] [[kw:Bretonek]] [[la:Lingua Armoricana (breton)]] [[li:Bretoens]] [[ms:Bahasa Breton]] [[nl:Bretons]] [[no:Bretonsk språk]] [[nrm:Bréton]] [[oc:Breton]] [[pdc:Bretonisch]] [[pl:Język bretoński]] [[pt:Língua bretã]] [[ro:Limba bretonă]] [[ru:Бретонский язык]] [[scn:Lingua brètuni]] [[simple:Breton language]] [[sl:Bretonščina]] [[sv:Bretonska]] [[zh:布列塔尼语]] 15633 38276 2005-08-19T13:48:54Z Lucyin 16 essegne d' ene pitite gazete do payis d' Hanu 15634 38275 2005-08-19T13:47:34Z Lucyin 16 essegne d' ene pitite gazete ki parexhe co e 2005 essegne d' ene pitite gazete ki parexhe co e 2005 15635 38352 2005-08-22T14:56:39Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 218.80.68.136, li dierin candjmint est asteure da Lucyin [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">oronde</FONT>, aronde, orande, arondje; Gm. alonde. Pc. arondèle</span>, miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 8.68. 15636 40453 2005-09-23T10:11:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:-eus 1]] 15637 38502 2005-08-27T01:19:06Z Pablo 5 Oûpêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eure-li-Romin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Heure-le-Romain</span>, e <span lang=nl>Ny. ''Waals Heure, Waalsch Heure ''</span>, rebané avou Oûpêye. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Hoydre (1147), Oire (1181), Eure-delies Hermees (1330)Eur le Romans (1380), Ora Gallica (1392)</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"idara"</span> (claire aiwe); "romin", c' est ene [[sorwalonde]] di "[[Motî:roman 2|roman]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eure-li-Tîxhe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Flande (Limbork, arondixhmint d' Tongue), e <span lang=nl>Ny. ''Dietsch-Heur''</span>, e <span lang=fr>F. Heur-le-Tiesche.</span> [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Eure (1258), Eure teutonice (1289), Oire (14inme sieke), Oderen (1532)</span>. ---- * [[Eure-li-Romin|Dipus d' racsegnes so Eure-li-Romin]]. 15638 38287 2005-08-19T16:08:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Eure-li-Romin]] 15639 48580 2006-01-03T00:30:45Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] d' Eure-li-Romin */ '''Eure-li-Romin''' (F. ''Heure-le-Romain'', Ny ''Waals Heure''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Oûpêye]], el [[province di Lidje]], metou djusse djondant '''Eure-li-Tîxhe''', el [[province do Limbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4682'''. ** davance : '''4489'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''L 14'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Lidje]] * Sipotaedje des djins : les [[croyire|Croytîs]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Eure-li-Romin|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] d' Eure-li-Romin == * [[Broû (pré)|e Broû]] == Djeyografeye == Li bî ki passe å mitan d' [[Eure-li-Tîxhe]] sereut l' aiwe k' åreut dné leus nos ås deus viyaedjes. 15640 57776 2006-05-21T14:28:14Z Pablo 5 loyén [[croye]] {{djermon}} [[categoreye:fosses et cårires]] Ene '''croyire''', c' est ene [[cårire]] di [[croye]]. Les djins d' [[Eure-li-Romin]] sont spotés les Croytîs. 15641 57778 2006-05-21T14:29:25Z Pablo 5 loyén [[bleuwe pire]] [[Categoreye:Pires et rotches|Arcoze]] [[Categoreye:Fosses et cårires|Arcoze]] L' '''arcôze''' c' est ene sôre di rotche di [[bleuwe pire]], fwaite avou do [[cwarz]] et do [[felspate]]. Les bleuwe-pires avou d' pus di 25% di felspate sont classifieyes come di l' arcôze. Cisse rotche est foirt deure, et fåt bate mene po-z aveur les bloks — come li mitan d' ene tåve – djus. On fjheut des brikes refractaires avou. I gn a-st ene [[cårire]] d' arcôze el Walonreye a [[Rdû]]. Li mot ''arcôze'' (''arkose'' e francès) a stî atåvlé pa [[Alexandre Brongniart]] e 1823. [[de:Arkose]] [[en:Arkose]] [[et:Arkoos]] [[fr:Arkose]] [[nl:Arkose]] [[sv:Arkos]] 15642 sysop 42432 2005-10-25T19:59:21Z Pablo 5 disk' å $1 15643 sysop 42434 2005-10-25T19:59:47Z Pablo 5 po todi 15644 sysop 46076 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Li djivêye des blocaedjes est vude. 15645 sysop 38315 2005-08-19T23:48:00Z MediaWiki default /^(.*?)([a-zA-Z\x80-\xff]+)$/sD 15646 sysop 38530 2005-08-27T02:55:50Z Pablo 5 Pådjes les pus loyeyes 15647 sysop 46100 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default tos 15648 sysop 38509 2005-08-27T02:35:02Z Pablo 5 on candjmint disfacé 15649 sysop 38325 2005-08-19T23:48:02Z MediaWiki default px 15650 38359 2005-08-22T19:31:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pårler]] 15651 38361 2005-08-22T19:41:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårler</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:cåzer|cåzer]]. <I>I n' pårlêynut nén arabe.</I> rl a: [[Motî:djåzer|djåzer]], [[Motî:dvizer|dvizer]]. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> cåzer. <I>Trop pårler nût.</I> <I>Les djins di ç' costé ci, c' est des djins ki xhuflèt, ki pårlèt po n' rén dire, ki pårlèt po djåzer</I> (J. Beaucarne). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pårler del narene</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">do nez</FONT>)<FONT COLOR="#0000ff">:</FONT> pårler tot fjhant passer l' air på nez. <span lang=fr>F. nasiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pårler netmint</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">håynetmint</FONT>)<FONT COLOR="#0000ff">:</FONT> dire todroet çou k' on pinse. rl a: [[Motî:platezak|platezak]]. <span lang=fr>F. sans ambages.</span> <B>2.</B> cåzer dvant les djins u d' ene grandiveuse manire. <I>Li ci ki pårlêye insi, c' est Karel Vinck, mwaisse des mwaisses e l' Flande</I> (J.Cl. Somja). rl a: [[Motî:plaider|plaider]], [[Motî:plaiti|plaiti]]. <span lang=fr>F. parler, discourir, s'exprimer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårler</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> manire di djåzer. <I>Il ont on pårler d' barakî.</I> <B>2.</B> lingaedje ki n' est nén ricnoxhou. <I>Il a lomé s' motî: "diccionaire do pårler del Gléjhe".</I> <I>Dj' a rtrové des mots ki sont bén d' après Djiblou avou l' accint ki saetche ene miete après l' pårler d' Djåçlete ou k' on rtrove co do costé d' Nivele, mins k' on n'&nbsp;direut nén a Nameur</I> (J.F. Brackman). rl a: [[Motî:pårlaedje|pårlaedje]], [[Motî:cåzaedje|cåzaedje]], [[Motî:patwès|patwès]]. <span lang=fr>F. parler, dialecte, idiome.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rifonde les pårlers d' on lingaedje:</FONT> fé on cmon scrît lingaedje. <I>Ehåyî on lingaedje, c' est travayî dsu, metans candjî l' ôrtografeye, fé des noûmots ou rfonde les pårlers dins on seul sicrît lingaedje</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. normaliser, standardiser une langue dialectalisée.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "pårler". <I>A tos les vîs ki dins l' pårlaedje Si leyèt åjheymint ndaler Dj' elzî di dins m' bea lingaedje Våt mî s' taire ki d' må cåzer</I> (F. Vanuffel). <I>Li Cossey di l' Urope a metou so pî li Påye Uropyinne des Lingaedjes Dilérins pask' on s' a rindou conte k' gn aveut des pårlaedjes k' estént a schape di disparexhe</I> (J. L. Fauconnier). <I>Françwès Loriaux aveut fwait ene tchanson avou tos vîs mots walon, et l' lomer: "pårlaedje congolès".</I> <span lang=fr>F. langage, parole, expression, élocution, propos, parler, dialecte, idiome, patois, argot.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pårlî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:advocåt|advocåt]]. <I>Avou les femes, i saye di rire; Mins nerén, i n' a nén l' manire; I n' les såreut ddja adawyî, I n' a nén l' badjawe d' on pårlî</I> (I. Battutita, rat. pa L. Mahin). Parintêye: * [[Motî:pårlumint|pårlumint]] * [[Motî:pårlufone|pårlufone]] 15652 38362 2005-08-22T19:54:29Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:etike 1|etike]] (addj., maigue) * [[Motî:etike 2|etike]] (f.n., valeur moråle) 15653 48236 2005-12-27T21:49:37Z Lucyin 16 [[categoreye:croejhete walone]] [[categoreye:codjowaedjes]] Li '''Vwès a Nén Adjixhant Sudjet''' ('''V.N.A.S.''', '''Vwès Passive'''), c' est on môde di codjowaedje a tos les tins, et a totes les djins, la kel sudjet do viebe ni fwait nén l' accion do viebe, mins l' subixh. Li V.N.A.S. si bastixh avou l' [[aidant viebe]] [[viebe esse|"esse"]]. Li '''coplemint d' fijheu''' ('''coplemint d' ovreu''') est å pus sovint dvancî del [[divancete di|divancete di (do, del, des)]], mins eto del [[divancete pa|divancete pa (på, pås, påzès, pal)]] :Waitîz a vos ki vosse fré endè våye tot seu e å bwès, et-z <FONT COLOR="#0000ff"><B>esse</FONT> magnî <FONT COLOR="#ff0000"><B>do</B></FONT> leu. == Sacwants egzimpes classikes del V.N.A.S. == :On-z a del tchance cwand k' on n' est nén respondou on pô rexhe. :S' on-z aléve fé insi, on sereut loukî d' ene drole d' air. :Ene finiesse k' aveut stî roveye d' esse riclôse. Sourdant : [[L. Remacle]], ''Syntaxe de La Gleize'', T. II. :I s' pout ki vs serîz espaitchîs do sistinme di fé vos eberwetaedjes. :Kimint vôreuss k' i såye cultiver d' accion ?! I n' a måy sitî mostré. == Vwès a nén adjixhant sudjet et stîle do scrît walon. == Pacô, li VNAS est rsintowe come ene miete pezante e walon. On-z a ptchî li [[Vwès a Adjixhant Sudjet]]. Cwand on eploye on coplemint d' fijheu, on-z a ptchî li dvancete "di", èn emanchaedje pår walon, kel divancete "pa", k' est eto l' cene do francès. Mins les fråzes "modienes" pasnut pacô mî avou "pa". :Il ont stî bouté foû des ûtinmes di finåle <FONT COLOR="#ff0000"><B>pal</B></FONT> Bulgareye. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://picr.walon.org/node11.html#SECTION00369000000000000000 Li Vwès passive dins li Ptite Croejhete] (e walon). * [http://croejhete.walon.org/node79.html Li VNAS dins l' Croejhete Walone so les Fyis] (e francès). 15654 38367 2005-08-23T11:20:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Vwès a Nén Adjixhant Sudjet]] 15655 38372 2005-08-23T21:14:08Z Lucyin 16 DUMONT Thierry wrote: Neni, ça n' est nén des vwès passives. C'est, sapinse k' on dit e frances, des tins "surcomposés". Dins l' bon droet, on dit "cwand elle a yeû stî rivnowe, elle a fait..." come li frances "quand elle fut revenue, elle fit". ça sieve po dîre k' one sacwè s'a passé divant one ôte, k' est dja dins l' passé. Mins dins ls egzimpes ki vos dnoz, ça m' shonne drole. [[Uzeu:Tiri|Thierry]] C' est nén si åjhey ki ça. Mins dji croe k' dj' a trové l' esplikêye ki dj' cwereu après dispu ene tchoke. "vini", dobe erî passé (passé surcomposé) : :cwand elle a yeu vnou on côp e nosse payis, elle end a toumé amoreuse (vini est avou "aveur", c' est bén on codjowaedje di "vini") Mins : :Cwand elle a stî vnowe li dierin côp, ça n' lyi plaijheut pus ("vinou" est come èn addjectif, eployî avou "esse" å passé compôzé; c' est on codjowaedje di "esse"; "vinou" pôreut esse on vraiy addjectif come "binåjhe" : il a stî binåjhe) :Cwand elle a yeu stî vnowe deus côps, ele n' a pus rivnou ("vinou" est come èn addjectif, eployî avou "esse" å passé sorcompôzé; c' est on codjowaedje di "esse", "vinou" pôreut esse on vraiy addjectif come "binåjhe" : cwand il a yeu stî binåjhe) => dji rsaetche ci boket la del "Vwès a Nén Adjixhant Sudjet" et l' rimete dins li [[viebe esse|hagnon sol viebe "esse"]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 23 d'&nbsp;awousse 2005 a 21:14 (UTC) 15656 63000 2006-06-23T00:14:00Z Pablo 5 {{djermon}} [[categoreye:croejhete walone]] [[categoreye:codjowaedjes|Esse]] == Eployaedje d' èn emantchaedje ki rshonne al [[VNAS]] avou les viebes "(r)aler" eyet "(ri)vni". == :I n' a måy sitî vnou e nosse payis. :Pa ké sint k' il åreut yeu ddja stî revoye a cénk eures ? :Neni, ele n' a nén stî rivnowe å viyaedje di ces tins ci. Ci n' est nén des vwès passives di "vini", mins des codjowaedje do viebe "esse" + addjectif "vinou", "evoye" ("rivnou", "revoye") 15657 38376 2005-08-23T21:19:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Vwès a Nén Adjixhant Sudjet]] 15658 38381 2005-08-24T11:04:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lucyin Mahin]] 15659 38384 2005-08-24T11:06:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)]] 15660 58958 2006-06-01T22:00:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Gazete «La Semaine» di Måmdey]] 15661 38387 2005-08-24T11:11:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[grangrin]] 15663 58009 2006-05-23T11:04:34Z Pablo 5 [[Categoreye:Linwince]] 15664 40454 2005-09-23T10:11:52Z Pablo 5 Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' djun et djulete 2005. == Kimons mots studyîs ces moes cial == === Mots intrés al varade === * [[Motî:siclatchî|siclatchî]] * [[Motî:ragregnî|ragregnî]] * [[Motî:diflouwi|diflouwi]] * [[Motî:flayea|flayea]] * [[Motî:flayî|flayî]] * [[Motî:gonxhire|gonxhire]] * [[Motî:sicanfår|sicanfår]] * [[Motî:sicwårer|sicwårer]] * [[Motî:sicwere|sicwere]] * [[Motî:sôter|sôter, sôte]] * [[Motî:måvler|måvler]] * [[Motî:subitin|subitin]] * [[Motî:pair 1|pair, pårea]] * [[Motî:pårtchet|pårtchet]] * [[Motî:cour|cour]] * [[Motî:harbote|harbote]] * [[Motî:solea|solea]] * [[Motî:comene|comene]] * [[Motî:tåve|tåve, tåvlea, tåvlete, tåvlêye]] * [[Motî:grangrinne|grangrin(ne)]] * [[Motî:rognî|rognî]] * [[Motî:copiner|copiner, copene, copinreye]] * [[Motî:soçner|soçner, soçnaedje, soçneu]] * [[Motî:payizan|payizan]] * [[Motî:djåze|djåze]] * [[Motî:djambe|djambe, djambot]] === Mots spepyîs pår === * [[Motî:djalot|djalot, djaltreus, djalotmint]] * [[Motî:djalozer|djalozer, djalozreye, djalozaedje]] * [[Motî:difén|difén]] * [[Motî:difiner|difiner, difinmint, difinaedje]] * [[Motî:nicnak|nicnak]] * [[Motî:bouriker|bouriker]] * [[Motî:disbouriker|disbouriker]] * [[Motî:bourike|bouriket, bouricot, bourikî]] * [[Motî:zigzonzece|zigzonzece]] * [[Motî:broxhûle|broxhûle u broxhire; broxhûlmint u broxhirmint; broxhûlté u broxhirté]] * [[Motî:pårotche|pårotche, pårotchin, pårotchî]] * [[Motî:pådje 2|pådje, pårdjire]] * [[Motî:bablou|bablou]] * [[Motî:abåbli|abåbli]], [[Motî:asbåbli|asbåbli]] * [[Motî:blåwe|blåwe]] * [[Motî:blawi|blawi, blawixheure]] * [[Motî:asblawi|asblawi]] * [[Motî:siblåwe|sblåwe]] * [[Motî:asblawi|asblawi, asblawihaedje, asblawixhmint, asblawixhant, asblawixheu]] * [[Motî:asblawete|asblawete]] * [[Motî:esblawter|esblawter, esblawtaedje, esblawtant]] * [[Motî:siblawi|esblawi]] * [[Motî:minou|minou / mnou]] * [[Motî:edvinter|edvinter, edvintaedje, edvincion, edvinteu]] * [[Motî:replinni|replinni]] * [[Motî:cropecinde|cropecinde]] * [[Motî:andî|andî]] * [[Motî:cropi|cropi, cropaedje, cropeu, cropet, cropete, cropant, cropon]] * [[Motî:daguet|daguet]] * [[Motî:edagler|edagler, edagner]] * [[Motî:redagler|redagler]] * [[Motî:tamblete|tamblete]] * [[Motî:sovronde|sovronde]] * [[Motî:wå|wå, wåmire, wåmon]] * [[Motî:milouter|milouter, miloutaedje, milouteus, milouteuzmint]] * [[Motî:docså|docså]] * [[Motî:djubé|djubé]] * [[Motî:drelin|drelin]] * [[Motî:docsiner|docsiner, docsinåde, docsineure, docsinêye]] * [[Motî:kitchiner|kitchiner]] * [[Motî:kitchinler|kitchinler]] * [[Motî:kitchinter|kitchinter, kitchintreye]] * [[Motî:xhiner|xhiner, xhinaedje, xhinant]] === Mots intrés lanawaire e walon. === * [[Motî:isse|isse]] * [[Motî:filolodjeye|filolodjeye]] * [[Motî:linwince|linwince, linwincieus, linwincieuzmint]] * [[Motî:djob|djob]] * [[Motî:subito presto|subito presto]] * [[Motî:corinveye|corinveye]] * [[Motî:pårlufone|pårlufone]] * [[Motî:cominål|cominål, cominålté]] * [[Motî:måjhon-comene|måjhon-comene]] * [[Motî:mazoute|mazoute]] * [[Motî:petrole|petrole, petroleu, petroleuse]] * [[Motî:tårmak|tårmak]] * [[Motî:tchampion 2|tchampion, tchampionat]] * [[Motî:tchouk-tchouk|tchouk-tchouk]] * [[Motî:pîton|pîton, pîtonrece]] * [[Motî:payizaedje|payizaedje]] === Vîs vîs mots rapexhîs === * [[Motî:comon|comon / cmon]] * [[Motî:ster|ster]] * [[Motî:viyé|viyé]], [[Motî:Viyé|Viyé]] (sacwants viyaedjes) === Mots intrés pa tinme === ==== [[Motî:taexhon|Taexhons]] et schieles ==== * [[Motî:paile|paile, pailêye, pailete, paileuse]] * [[Motî:payele|payele]] * [[Motî:toupin|toupin]] * [[Motî:schiele|schiele, schielêye, schieltreyes, schielisse]] ==== Plantes ==== * [[Motî:pîxhe|pîxhe]] (f.n.) * [[Motî:pexhî 1|pexhî]] ==== Biesses ==== * [[Motî:cwåler|cwåler]] * [[Motî:cwåcaedje|cwåcaedje]] == Nos d' djins et nos d' plaeces == === Veyes,viyaedjes & hamteas del Walonreye === ==== Province di Lidje ==== * [[Motî:Francortchamp|Francortchamp]] * [[Motî:Hokea|Hokea, Hocurlin]] * [[Motî:Ster|Ster, Sterlin]] ==== Province di Nameur ==== * [[Motî:Djambe|Djambe]] (viyaedje) * [[Motî:Djamblene|Djamblene]] (hamtea) * [[Motî:Djambijhoûle|Djambijhoûle]] (hamtea) * [[Motî:Viyé-so-Lesse|Viyé-so-Lesse]] * [[Motî:Djinîmont|Djinîmont]] ==== Province do Lusimbork ==== * [[Motî:Faiviè|Faiviè]] * [[Motî:Menufontinne|Menufontinne, Menufontinnî]] * [[Motî:Menutchenoe|Menutchenoe]] ==== Roman payis ==== * [[Motî:Gobtindje|Gobtindje]] ==== Viyaedjes vijhéns del Walonreye ==== * [[Motî:Conse|Conse]] * [[Motî:Li Reutxhene|Li Reutxhene]] * [[Motî:Wåmont|Wåmont]] === Aiwes del Walonreye === * [[Motî:Vesse|Vesse]], [[Motî:Aiwe di Vesse|Aiwe di Vesse]] * [[Motî:Ambleve|Ambleve]] * [[Motî:Wåtche|Wåtche]] * [[Motî:Wårtchene|Wårtchene]] === Pitits nos et nos d' famile. === * [[Motî:Gobiet|Gobiet, Gubiet]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === * [[Motî:cåze 1|cåze]] (li pocwè d' åk, Fr. cause) * [[Motî:cåze 2|cåze]] (cwårea ås djeus d' l' åwe, evnd., Fr case) * [[Motî:cåze 3|cåze]] (cåzaedje, Fr. causerie) * [[Motî:cåzer 1|cåzer]] (djåzer, Fr. parler). * [[Motî:cåzer 2|cåzer]] (Fr. causer, être cause de). * [[Motî:pair 1|pair]] (o.n. u f.n., retourêye plaece) * [[Motî:pair 2|å pair do pôce]] (foirt bén) * [[Motî:pådje 1|pådje]] (f.n., foye di papî). * [[Motî:pådje 2|pådje]] (o.n., ansinî). * [[Motî:pådje 3|pådje]] (o.n., vårlet do rwè). * [[Motî:daguet|daguet]] (tårmak) * [[Motî:daguet 2|daguet]] (biesse) * [[Motî:pexhî 1|pexhî]] (prinde des pexhons) * [[Motî:pexhî 2|pexhî]] (åbes ås pîxhes) * [[Motî:pelinne|pelinne]] (f.n., pitite cwåte, schita). * [[Motî:Pelinne|Pelinne]] (viyaedje) * [[Motî:djambe|djambe]] (f.n., boket do coir) * [[Motî:djambe 2|djambe 2]] (o.n., v.v.m., deus-aiwes) * [[Motî:Djambe|Djambe]] (viyaedje) ==== Omonimes coinreces. ==== * [[Motî:tchok-tchok|tchok-tchok]] * [[Motî:tchouk-tchouk|tchouk-tchouk]] === Sinonimes === * [[Motî:copiner|copiner]] / [[Motî:soçner|soçner]] * [[Motî:paile|paile]] / [[Motî:payele|payele]] * [[Motî:toupin|toupin]] / [[Motî:schiele|schiele]] * [[Motî:abåbli|abåbli]] / [[Motî:asblawi|asblawi]] / [[Motî:esblawter|esblawter]] / [[Motî:siblawi|siblawi]] * [[Motî:daguet|daguet]] / [[Motî:tårmak|tårmak]] * [[Motî:kitchiner|kitchiner]] / [[Motî:kitchinler|kitchinler]] [[Motî:kitchinter|kitchinter]] * [[Motî:filolodjeye|filolodjeye]] / [[Motî:linwince|linwince]] / [[Motî:linwistike|linwistike]] === cawetes === * [[Motî:-eus 1|-eus]], [[Motî:-eus 1|-euse]] (cawete) * [[Motî:-euzmint|-euzmint]] * [[Motî:ed-|ed-]] * [[Motî:-iner|-iner]] === Mots d' aplacaedje === ==== aplacaedje normå ==== * [[Motî:sôte-ås-biyokes|sôte-ås-biyokes]] * [[Motî:poite-manoye|poite-manoye]] * [[Motî:cropecinde|cropecinde]] * [[Motî:foû-scwere|foû-scwere]] ==== aplacaedje tîxhon ==== * [[Motî:pî-wå|pî-wå]] == aidants viebes === * [[Motî:poleur|poleur]] ** [[Motî:pôreut vali|pôreut vali !]] * [[Motî:valeur|valeur]] ** [[Motî:vali|pôreut vali !]] * [[Motî:voleur|voleur]] * [[Motî:rivoleur|rivoleur]] === adviebes === * [[Motî:do côp|do côp]], [[Motî:docô|docô]]. * [[Motî:tot droet|tot droet]], [[Motî:todroet|todroet]]. * [[Motî:tot d' shûte|tot d' shûte]], [[Motî:totshûte|totshûte]] * [[Motî:afeye|afeye]] === aloyreces === * [[Motî:tré|tré ki]] === pronos === * [[Motî:to|to]] * [[Motî:tinne|tinne]] * [[Motî:rén|rén]] === Mots-bruts === * [[Motî:cwåk|cwåk !]] * [[Motî:tchok|tchok !]], [[Motî:tchok-tchok|tchok-tchok]]. === Mots-criyas === * [[Motî:bawaite|bawaite !]] * [[Motî:bawich|bawich !]] * [[Motî:kendal|kendal]] == Recråxhaedjes == * [[Motî:pupe|pupe]] * [[Motî:dicåce|dicåce]] * [[Motî:djantî|djantî]] * [[Motî:tchampyî|tchampyî]] * [[Motî:halcoter|halcoter, halcotaedje, halcoteu, halcotêye, halcotmint, halcotreye]] * [[Motî:halcotî|halcotî, halcotresse]] * [[Motî:etrindjir|etrindjir]] * [[Motî:tchén|tchén]] * [[Motî:waernu|waernu, waerneus]] * [[Motî:manoye|manoye, manoyreye, manoyince]] * [[Motî:manoyî|manoyî, manoyeu, manoyaedje]] 15665 38409 2005-08-25T19:51:27Z Pablo 5 Grand Pris d' Beldjike (d' otos d' coûsse) displaecî viè Grand Pris d' Beldjike d' otos d' coûsse #redirect [[Grand Pris d' Beldjike d' otos d' coûsse]] 15666 38420 2005-08-25T21:55:55Z Lucyin 16 Lîssin : li voye do TGV (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Lîssin : li voye do TGV (2004) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15667 38422 2005-08-25T21:58:18Z Lucyin 16 '''Disfondowes''' ;Råcoû : Raucoû, Râcoû, Raucou, Rocoû, Rocou ;Råcotê : Raucotê, Rancotê 15668 38423 2005-08-25T21:59:02Z Lucyin 16 Plake po Lîssin a [[Motî:Wåmont|Wåmont]] (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Plake po Lîssin a [[Motî:Wåmont|Wåmont]] (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15669 38424 2005-08-25T22:00:11Z Lucyin 16 Plake del rowe do Piroe a Lîssin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Plake del rowe do Piroe a Lîssin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15670 38425 2005-08-25T22:02:35Z Lucyin 16 Li nouve eglijhe di Lîssin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Li nouve eglijhe di Lîssin (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15671 38427 2005-08-25T22:05:51Z Lucyin 16 Li clotchî d' l' eglijhe di Råcoû (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Li clotchî d' l' eglijhe di Råcoû (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15672 38429 2005-08-25T22:07:24Z Lucyin 16 Plake del Plaece Sint Cristofe a Råcoû (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Plake del Plaece Sint Cristofe a Råcoû (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15673 38433 2005-08-25T22:11:38Z Lucyin 16 Li viye eglijhe di Lîssin Li viye eglijhe di Lîssin 15674 38435 2005-08-25T22:14:30Z Lucyin 16 Li Rond Pont des Forguinîs ; kécfeye faleut i ôre [[Motî:fordinî|Fordinîs]] (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Li Rond Pont des Forguinîs ; kécfeye faleut i ôre [[Motî:fordinî|Fordinîs]] (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15675 60067 2006-06-09T00:03:06Z Pablo 5 [[Categoreye:Walonreye]] Categoreye po mete tos les loyéns k' gn a, djeyograficmint eyet linwisticmint, inte li walon et les lingaedje tîxhons. 15676 38438 2005-08-25T22:18:24Z Lucyin 16 Li mwaisse pirixheu, posteure metowe a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]] avou s' plake e walon (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Li mwaisse pirixheu, posteure metowe a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]] avou s' plake e walon (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15677 38443 2005-08-25T22:28:37Z Lucyin 16 [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:bire_pirreye_lissin.jpg|thumb|Etikete del Bire "Li pirrêye di Lîssin]] Li '''Pirreye di Lîssin''' (ki si scrît '''''Pîr'rèye di Lîcint'''''), c' est ene [[bire]] walone, avou on [[no d' måke e walon|no e walon]], bresseye a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]]. 15678 38454 2005-08-25T22:47:59Z Lucyin 16 Disfondowes: Lîssin, Léssin. 15679 49211 2006-01-16T23:57:08Z Lucyin 16 [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons]] [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye]] [[Categoreye:Flande]] '''Wåmont''', c' est on viyaedje del [[Province del Braibant flamande]] (canton d’ [[Lande]]), djusse astok do [[Walonreye|payis walon]] ([[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]] et [[Råcoû]]), e neyerlandès '''Waasmont'''. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Wåmont|l' esplicant motî]].'' == Avey == [[Imådje:tomboe_pepin.jpg|thumb|Li Tomboe da Pepin d' Lande, a Wåmont]] * tombe da [[Pepin d' Lande]]. [[Imådje:Waumont_pii-sinte_pepin.jpg|thumb|Li pî-sinte po s' pormoenner paddé l' tomboe da Pepin d' Lande]] 15680 38468 2005-08-25T23:09:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[aplacaedje tîxhon]] 15681 38477 2005-08-25T23:19:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pire]] 15682 54540 2006-04-16T22:43:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Houffalize]] {{djermon viyaedje}} '''Oufalijhe''' (so plaece ''Oufalîje'', F. ''Houffalize'') c' est ene rebanêye comene di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Houffalize Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Houffalize JPG01.jpg|thumb|left|li priyeuré di Sinte Catrinne a Oufalijhe]] * Dimorants: 4.651 ([[2004]]) * Sitindêye: 167,40 km² * Dinsité: 28 djins/km² * Arondixhmint: [[Måtche]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_07_56_N_05_47_24_E_region:BE|50°08'N; 5°47'E}} * Ban d' Oufalijhe: [[Oufalijhe (viyaedje)]], avou [[Måbompré]], [[Mont-dlé-Oufalijhe]], [[Nådrin]], [[Les Taeyes]] et [[Wibrin]]. {{ProvinceLussimbork}} [[en:Houffalize]] [[eo:Houffalize]] [[fr:Houffalize]] [[lb:Houffalize]] [[nl:Houffalize]] [[pl:Houffalize]] 15683 38497 2005-08-26T22:13:05Z Pablo 5 ;fetchire: fètchîre [E1, E34], fètchêre [C1, O4], fitchîre [E34], fètchi [E34] ;fetchrote: fètch'rote [E1], fètcherote [E34] ;fetchroe: fètch'rêu [E1] 15684 38498 2005-08-26T22:15:52Z Pablo 5 [[Imådje:Fern dsc06699.jpg|thumb|ene fetchire]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>fetchire</B></FONT> [f.n.] plante sins fleur, avou des foyes foirt longowes et foirt schavêyes, ki vént dins les frexhès plaeces, e sincieus latén <I><span lang=la>polypodium spp.</span></I>. <I>Les adjeyantès fetchires do paleyozoyike c' est çou k' a foirmé l' hoye.</I> <I>Ås tchéns, on lzî mete des fetchires e leu tonea, po nén k' il åyexhe des pouces.</I> <span lang=fr>F. fougère.</span> <span lang=es>Esp. helecho.</span> Etimolodjeye: latén des djins <span lang=la>"filicaria"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fetchrote</B></FONT> [f.n.] ene sôre di ptite fetchire ki vént dins les håyes, e sincieus latén <I><span lang=la>polypodium vulgare</span></I>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fetchroe</B></FONT> [o.n.] plaece avou bråmint des fetchires. Etimolodjeye: bodjete "fetchire" + [[cawete -oe]]. ---- [[Fetchire|Dipus d' racsegnes so les fetchires]] 15685 59147 2006-06-02T16:08:38Z Pablo 5 risaetchî loyén eter-espåce di lomaedje [[categoreye:istwere del Walonreye]] [[Imådje:tomboe_pepin.jpg|thumb|Li Tomboe da Pepin d' Lande, a Wåmont <SMALL>saetchî pa L. Mahin</SMALL>]] '''Pepin d' Landen''', ossu lomé '''Pepin l' Vî''', (sikepyî diviè [[585]] - morou [[27 di fevrî]] [[639]]) fourit on [[mayeur do palå]] d' [[Ostrazeye]] a pårti d' 615 eyet dizo troes roys [[merovindjins]], [[Clotaire III]], [[Dagobiet I]] eyet [[Sidjibiet III]]. [[Dagobiet I]] lyi rsaetchrè l' plaece e 629; nerén el va rprinde al moirt do roy e 639. Il a s' [[tomboe]] a [[Wåmont]]. Il aveut-st on lådje dominne e l' Ostrazeye. [[Imådje:Waumont_pii-sinte_pepin.jpg|thumb|Li pî-sinte po s' pormoenner paddé l' tomboe da Pepin d' Lande]] Il ourit deus båsheles: * [[Sinte Bedje|Begga]] (620–693), ki s' maria avou Ansegrijhe eyet shure li lignêye des [[Pepinides]] ki vont-st askepyî l' dinasteye des [[carolindjins]]. * [[Sinte Djetrou|Djetrou]] (626–659), fourit l' sinte abesse di [[Nivele]] eyet c' est l' patrone di [[Lande]]. Eyet on valet: * [[Grimoald I|Grimoald]] (616–662) , ki divna mayeur do palå a s' toû e 650, eyet serè assaziné a [[Paris]]. [[de:Pippin der Ältere]] [[en:Pippin of Landen]] [[es:Pipino de Landen]] [[fr:Pépin de Landen]] [[it:Pipino di Landen]] [[ja:ピピン1世]] [[nl:Pippijn I van Landen]] [[pl:Pepin z Landen]] [[sv:Pippin av Landen]] 15686 38510 2005-08-27T02:36:34Z Pablo 5 L' uzeu «[[Uzeu:$1|$1]]» (k' aveut ddja fwait $3 candjmints) a stî rlomé a «[[Uzeu:$2|$2]]» 15687 38516 2005-08-27T02:44:52Z Pablo 5 Rilomer èn uzeu 15688 38512 2005-08-27T02:40:51Z Pablo 5 No pol moumint: 15689 38513 2005-08-27T02:40:59Z Pablo 5 Novea no: 15690 38514 2005-08-27T02:41:27Z Pablo 5 Fé 15691 38515 2005-08-27T02:43:28Z Pablo 5 L' uzeu «<nowiki>$1</nowiki>» a stî rlomé comifåt a «<nowiki>$2</nowiki>» 15692 38547 2005-08-27T03:12:51Z Pablo 5 L' uzeu [[Uzeu:$1|$1]] ([[Uzeu copene:$1|copene]]) a disfacé cist årtike ci après ki vos avoz cmincî a scrire, li råjhon k' il a dné c' est: «''$2''». Acertinez s' i vs plait ki vos vloz vormint rifé cist årtike ci. 15693 38555 2005-08-27T10:00:17Z Lucyin 16 [[categoreye:medcene]] [[Categoreye:årtisyince]] Li '''ptizeye''' (on dit eto: '''tuberculôze'''), c' est ene [[medcene|maladeye des djins]], et [[årtisyince|des biesses]], kel cåze, c' est des [[bactireye]]s di l' indje des ''Mycobacterium''. Elle est purade kinoxhowe come rascråwe [[pitizeye des djins|des djins]] (cåzêye pa ''Mycobacterium tuberculosis'') et, e l' årtisyince, des [[pitizeye des vatches|vatches]] (''Mycobacterium bovis'') et des [[pitizeye des poyes|poyes]] (''Mycobacterium avium''). Mins lesrascråwantès bactireyes polnut passer d' ene sôre di biesse åz djins, et årvierdimint. Eto, li ptizeye, c' est ene [[zonôze]]. [[fr:tuberculose]] [[en:tuberculosis]] 15694 38905 2005-09-01T15:37:30Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Syinces]] 15695 65569 2006-06-30T09:53:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ga:Eitinn]] [[categoreye:medcene]] Li '''ptizeye des djins''' (on dit eto: '''tuberculôze des djins'''), c' est ene [[medcene|maladeye des djins]] cåzêye pa ene [[micobactireye]] ki s' lome ''Mycobacterium tuberculosis''. Sacwants cas polèt esse li cåze do microbe del [[pitizeye des vatches]], ''Mycobacterium bovis''. Li ptizeye, c' est å pus sovint ene maladeye do peumon, ki deure lontins, et distrure des gros bokets di cist organe la. Li ptizeye esteut ene des grande plôkes e 19inme sieke. Avou l' arivêye des [[droukes siconte del pitizeye]] el prumire mitan 20inme sieke, elle a rastrindou disk' ås [[anêyes 1990]]. Adon, ça a rprin beazebén, di cåze do [[disshonnaedje di l' URSS]], ey e l' Afrike, a cåze del minêye di [[SIDA]]. == Senes del pitizeyes. == C' est ene djins foirt mwinre, k' al tossa dispu ene tchoke. Dinltins, et co asteure dins les pôves payis, ci n' est k' cwand gn a do sonk dins l' raetchon ki les malådes vont docteur. == Médiaedje del pitizeye. == I fåt médyî les malådes shijh moes å long, avou des pilures. Les cas prins a tins riwerixhèt sins trop di kernaxhes å peumon. Come di djusse, les bokets do peumon k' ont stî distrûts divant l' médiaedje ni s' rifront måy. == Kesmessaedje sol rispårdaedje del pitizeye e l' Afrike e 21inme sieke. == Gn a 2 miyons d' noveas cas tos ls ans, et cénk cint meye moirts, bråmint a ce do [[splawnaedje des disfinses do coir]] på [[virûsse do SIDA]]. L' aroke, ci n' est nén tant les costindjes. I n' fåt 12 € po médyî on malåde 6 moes å long. C' est purade ki, e mwints payis e l' Afrike, gn a pupont di ptits spitås d' viyaedje, la k' les malådes pôrént sins må sins rujhes, aler cweri leus droukes. [[af:Tuberkulose]] [[ar:سل]] [[bn:যক্ষা]] [[bs:Tuberkuloza]] [[ca:Tuberculosi]] [[cs:Tuberkulosa]] [[da:Tuberkulose]] [[de:Tuberkulose]] [[en:Tuberculosis]] [[eo:Tuberkulozo]] [[es:Tuberculosis]] [[fi:Tuberkuloosi]] [[fr:Tuberculose]] [[ga:Eitinn]] [[gd:A' Chaitheamh]] [[gl:Tuberculose]] [[he:שחפת]] [[hr:Tuberkuloza]] [[hu:Tuberkulózis]] [[id:Tuberkulosa]] [[io:Tuberkulozo]] [[it:Tubercolosi]] [[ja:結核]] [[ko:결핵]] [[ln:Tuberculose]] [[lt:Tuberkuliozė]] [[ms:Penyakit Batuk Kering]] [[nl:Tuberculose]] [[nn:Tuberkulose]] [[no:Tuberkulose]] [[pl:Gruźlica]] [[pt:Tuberculose]] [[ru:Туберкулёз]] [[sh:Tuberkuloza]] [[simple:Tuberculosis]] [[sl:Tuberkuloza]] [[sr:Туберкулоза]] [[sv:Tuberkulos]] [[tr:Tüberküloz]] [[uk:Туберкульоз]] [[vi:Lao]] [[zh:肺結核]] [[zh-min-nan:Hì-lô-pēⁿ]] 15696 38565 2005-08-27T13:50:25Z Lucyin 16 pitizeye des poyes : nuketes e foete (poyes di ptit poli, Transene, 1980) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15697 40236 2005-09-22T09:14:39Z YurikBot 105 robot Retire: en, fr [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:pitizeye_poye.jpg|thumb|pitizeye des poyes : nuketes e foete]] Li '''ptizeye des poyes''' (on dit eto: '''tuberculôze des poyes'''), c' est ene [[maladeye des poyes]] cåzêye pa ene [[pitizeye|micobactireye]] ki s' lome ''Mycobacterium avium''. Li maladeye ni s' rescontere ki dins les ptits polis d' cinse, nén dins les grossès poytreyes. Ele rascråwe purade les poyes (et les coks) ki sont ddja d' ådje, nén les poyons ni les poyetes et cokeas. Li microbe del pitizeye des poyes ni s' prind nén [[pitizeye des djins|åzès djins]]. 15698 38823 2005-08-30T23:32:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>totevoye</B></FONT> [adv.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tot evoye</B></FONT> [advierbire] <B>1.</B> pår. <I>I faleut ki l' waezon souwaxhe bén totevoye, å vint et å solea, po broûler åjheymint pus tård</I> ([[S. Fontaine]]). rl a: [[Motî:comifåt|comifåt]]. <span lang=fr>F. entièrement, totalement, intégralement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ele fond totevoye:</FONT> elle [[Motî:amwinri|amwinrixh]] pår. <span lang=fr>F. dépérir.</span> <B>2.</B> [[Motî:bråmint|bråmint]]. <I>Cwand on fenéve å solea, on souwéve totevoye.</I> rl a: [[Motî:timpesse|timpesse]]. <I>Les vatches si schitèt totevoye cwand ele sôrtèt å prétins.</I> <span lang=fr>abondamment, copieusement, considérablement, complètement, jusqu'au bout.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tronner totevoye:</FONT> aveur les balzins. <span lang=fr>F. Parkinson.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I s' a ri totevoye:</FONT> i s' a metou a rire sins s' poleur raveur. ---- * [[adviebe|Dipus d' racsegnes so les adviebes]]. 15699 38568 2005-08-27T13:53:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:totevoye]] 15700 38627 2005-08-27T19:50:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brigosse</B></FONT> [f.n.] pitit boket ki s' dismantche d' ene sacwè ki s' distrût. rl a: [[Motî:tchikete|tchikete]]. <span lang=fr>F. lambeau, débris, fragment, bribe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toumer e brigosses:</FONT> toumer e bokets, si dismantchî tot(e). <I>Tchabåveye petéve, si dismantchive, et toumer e brigosses</I> ([[A. Gauditiaubois]]). rl a: [[Motî:målaidåve|målaidåve]]. <span lang=fr>F. tomber en poussière, se désagréger.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn leyî k' des brigosses:</FONT> prinde les meyeus bokets, li pus gros des cwårs, evnd et n' leyî cåzu rén a sacwants. 15701 47910 2005-12-22T22:28:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>canifechtone</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] lingaedje k' on n' comprind nén. <I>Cwand i cåzèt e lussimbordjwès, por mi, c' est canifechtone.</I> <span lang=fr>F. baragouin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;inglès (francès…) d' canifechtone:</FONT> må cåzé inglès (francès …). <I>I nos a spliké tos les pondants et les djondants do ban d' Beijing, et nén en inglès d' canifechtone, savoz: do cåzu oxfordyin, a on tot ptit accint près</I> ([[L. Mahin]]). <B>II.</B> [o.f.n.] onk, ene ki cåze on lingaedje k' on n' comprind nén. <span lang=fr>F. baragouineur.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Canifechtone</FONT> [n.dj.] <B>1.</B> Olandès. <I>E 1830, tos les Walons et les Brusselwès s' ont metou siconte des Canifechtones.</I> <I>C' esteut kékes moes divant k' les soukeus d' l' an trinte ni montexhe a Brussele po fé magnî ås Canifechtones leus poyous bounets</I> ([[J.D. Boussart]]). <span lang=fr>F. Hollandais.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins des Canifechtones:</FONT> dizo l' moennance olandesses (1816-1830). <I>Divnou flankeur dins les canifechtones, On m' rimoussa, dj' ouri on pantalon</I> ([[C. Duvivier]]). <span lang=fr>F. régime hollandais.</span>. <B>2.</B> Flamind. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Canifechtone est moirt a Hougård e mindjant des coines di gade:</FONT> dijhêye po responde a on Flamind ki vs respond <span lang=nl>"ik kan niet verstaan"</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî del fråze flaminde "<span lang=nl>ik kan niet verstaan</span>" (dji n' sai comprinde), etroclêye et sustantivêye. ---- * [http://wa.wikipedia.org/wiki/bosketea-rif.html#canifechtone Ene fåve avou "canifechtone"] * [[Redjime olandès|Dipus d' racsegnes sol trevén des Canifechtones (redjime olandès)]] 15702 38582 2005-08-27T16:25:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15703 38583 2005-08-27T16:25:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15704 38628 2005-08-27T19:54:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siprecter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esprecter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sprecter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] cåzer dins on micro. <I>Li hôt-pårloe riprind ene måtche des tchesseus, pu l' ci k' a sprecté ttaleure erprind l' microfone</I> ([[F. Barry]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do flamind <span lang=nl>"spreken"</span> (djåzer), raptitixhante [[cawete -ter]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siprecteu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esprecteu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sprecteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sprecteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sprectêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki cåze å micro. <I>Li sprecteu annonce ene prume di cint francs</I> ([[F. Barry]]). <span lang=en>F. speaker, speakerine.</span> 15705 38585 2005-08-27T16:26:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15706 38586 2005-08-27T16:26:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15707 38587 2005-08-27T16:27:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15708 38588 2005-08-27T16:27:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15709 38589 2005-08-27T16:28:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15710 38590 2005-08-27T16:29:06Z Lucyin 16 Coinrece [[Bassårdene]]. 15711 38591 2005-08-27T16:29:46Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s : canifichtône, canifèchtône, canifèchtol, <FONT COLOR="#800080">canifèchtone</FONT>. 15712 38592 2005-08-27T16:30:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 15713 38629 2005-08-27T19:57:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>halmåder</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tchamårder|tchamårder]] (cåzer on lingaedje ki les djins n' comprindèt nén). <span lang=fr>F. baragouiner.</span> Etimolodjeye: bodje "almand", avou on [[ristitchî H]] (cåzer avou des H come les Almands). 15714 38595 2005-08-27T16:31:46Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">halmauder</FONT>, halmaudè, halmâdè, Gm. halmauder </span> 15715 38598 2005-08-27T16:34:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchamårder]] 15716 38630 2005-08-27T20:00:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamårder</B></FONT> ([[Codjowaedje tcicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> cåzer, [[Motî:berdeler|berdeler]]. <I>Ås fiesses, on s' gavéve, on boeveut, on tchamårdéve</I> ([[P.J. Dosimont]]). On dit eto: [[Motî:tchafyî|tchafyî]]. <span lang=fr>F. parler, discuter, bavarder.</span> <B>2.</B> criyî foirt cwand i s' fåt taire (metans, dins ene såle k' i gn a on concert). <span lang=fr>F. chahuter.</span> <B>II.</B> [v.c.] må cåzer, cåzer on lingaedje etrindjir. <I>Dj' a tchamårdé l' inglès, l' arabe, Pu ds ôtes lingaedjes, des ptits cåzaedjes; Dj' conoxhe ostant d' pårlers k' el Påpe</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:halmåder|halmåder]], [[Motî:berdaxhî|berdaxhî]], [[Motî:tchirlamer|tchirlamer]], [[Motî:berdeler|berdeler]], [[Motî:siprecler|sprecler]]. <span lang=fr>F. baragouiner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchamårdaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tchamårder". <I>"Postoy mostoy"!? dji n' sai nén çou k' ci tchamårdaedje la vout dire</I> ([[L. Mahin]]). Loukîz a: [[Motî:wastate|wastate]]. <span lang=fr>F. discussion, bavardage, chahut, baragouin, charabia, gallimatia.</span> 15717 38631 2005-08-27T20:01:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchirlamer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:tchamårder|tchamårder]] (cåzer on lingaedje ki les ôtes n' î comprindèt gote di rén). <span lang=fr>F. baragouiner.</span> 15718 38603 2005-08-27T16:37:59Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchamaurder</FONT>, tchalmauder, chamârder, chalmârder, chalmarder.</span> 15719 38641 2005-08-27T20:31:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wastate</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> lingaedje flamind; neyerlandès. <I>Divins les cis ki dji rprezinte, end a co traze et traze ki n' comprindèt waire pus l' franskiyon ki l' wastate</I> ([http://rifondou.walon.org/politike.html#paurlumint spitch e walon å pårlumint pa Schinler]). <B>2.</B> lingaedje k' on n' comprind nén. Loukîz a: [[Motî:tchamårdaedje|tchamårdaedje]]. <span lang=fr>F. baragouin, charabia, gallimatia.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî del fråze flaminde <span lang=nl>"wat is dat ?", </span> (cwè çki c' est d' ça ?), etroclêye et sustantivêye; loukîz a: [[Motî:canifechtone|canifechtone]]. 15720 38606 2005-08-27T16:39:36Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s : <FONT COLOR="#800080">wastate</FONT>, wadustate. 15721 47033 2005-12-12T16:09:27Z Lucyin 16 rissaetchî ploumiåd <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumer 2</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> passer l' fi å plomb tot do long d' on meur, po vey s' il est bén [[Motî:scwere|di scwere]]. <span lang=fr>F. plomber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vas s' ploumer l' beur:</FONT> dijheye des houyeus do payis d' Lidje po evoyî onk å diale. <span lang=fr>F. va te faire voir.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) passer tot djondant on meur, po ene sacwè ki monte et dischinde, come li gayole po rmonter les houyeus. <I>Li gayole a ploumé l' beur.</I> <span lang=fr>F. frôler la paroi.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:plomb|plomb]], dizo disfondowe <I><span lang=wa-feller>plom</span></I>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumete</B></FONT> [f.n.] djaene di l' oû. <I>C' est ene poye ki pond des oûs a deus ploumetes.</I> <I>Li ptit poyon dins l' oû rimagne li ploumete.</I> <span lang=fr>F. jaune d'œuf, vitellus.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:plomb|plomb]], dizo disfondowe <I><span lang=wa-feller>plom</span></I>, [[cawete -ete]] (come ene bolete di plomb). Omonime: * [[Motî:ploumer 1|ploumer]] (rissaetchî les plomes) Parintêye : * [[Motî:ploumyî 2|ploumyî, ploumiåd]] 15722 38611 2005-08-27T19:38:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumer 2]] 15723 47038 2005-12-12T16:15:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumyî 2]] 15724 38638 2005-08-27T20:17:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:ploumer 2]] 15725 38615 2005-08-27T19:41:16Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s : tchamarète, tchalmarète '''Sipårdaedje''': Coinrece Fåmene. 15726 57682 2006-05-21T09:10:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumon</B></FONT> [o.n.] grand saetch di bele toele, bôré d' plomes u d' linne, k' on mete so l' lét, ådzeu des covietes po-z aveur tchôd des pîs. <I>Tos les oujheas vnît, et dner ene ou deus plomes di leu bea ploumaedje po fé on ploumon al Royinne</I> ([[L. Mahin]]). Loukîz a: [[Motî:ploumion|ploumion]], [[Motî:decbete|decbete]]. <span lang=fr>F. duvet (de lit), édredon.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:plome|plome]], [[cawete -on]], calké do gåmès. 15727 38734 2005-08-30T10:13:58Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;ploumon: plumô [G204], gåmet : plùmon [G204], plëmon [G204], plumô [G204], miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 4. 92. 15728 38633 2005-08-27T20:05:20Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ploumer 1|ploumer]] (v.c., rissaetchî les plomes). * [[Motî:ploumer 2|ploumer]] (v.c., passer l' fi å plomb). 15729 38636 2005-08-27T20:15:06Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ploumaedje 1|ploumaedje]] (o.n., totes les plomes d' èn oujhea) * [[Motî:ploumaedje 2|ploumaedje]] (o.n., rissaetchaedje des plomes) 15730 47036 2005-12-12T16:13:43Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;ploumer: ploumer [E213] (Coinrece [[Payis d' Lidje]]). ;ploumete: plumète [S109, G152], pumète [G152], plumate [S117], nén dins S1, S25, S24, S100 (Coinrece [[Årdene nonnrece]]). 15731 38646 2005-08-27T20:54:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mårtea d' aiwe</B></FONT> [o.n.] [[Motî:damjhele|damjhele]] (inseke). On dit eto: [[Motî:mårtea-diale|mårtea-diale]]. <span lang=fr>F. libellule.</span> Bodjes: * [[Motî:mårtea|mårtea]] * [[Motî:aiwe|aiwe]] ---- * [[Damjheles et monsieus (odonates)|Dipus d' racsegnes so les damjheles]]. 15733 38648 2005-08-27T20:56:14Z Pablo 5 ;mårtea d' aiwe: mårtê d'êwe [E34] 15734 38650 2005-08-27T21:05:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:broxhûle]] 15735 38659 2005-08-27T21:35:36Z Pablo 5 Motî:Mermwete displaecî viè Motî:Mermoite: eployaedje di "oi" pol lete pivot #redirect [[Motî:Mermoite]] 15736 38661 2005-08-27T21:35:36Z Pablo 5 Copene:Motî:Mermwete displaecî viè Copene:Motî:Mermoite: eployaedje di "oi" pol lete pivot #redirect [[Copene:Motî:Mermoite]] 15737 38663 2005-08-27T21:36:04Z Pablo 5 Mermwete displaecî viè Mermoite: eployaedje di "oi" pol lete pivot #redirect [[Mermoite]] 15739 38679 2005-08-28T21:08:19Z Waelsch 79 Ofice catolike displaecî viè Ofice crustin #redirect [[Ofice crustin]] 15740 38681 2005-08-28T21:08:19Z Waelsch 79 Copene:Ofice catolike displaecî viè Copene:Ofice crustin #redirect [[Copene:Ofice crustin]] 15741 40048 2005-09-17T11:27:14Z Lucyin 16 /* Psåme 2 */ Ene saye di [[såmtî]]. ==Psåme 1== :Beni l' ome ki n' a nén hanté l' soce des caléns, :Et n' a nén stî sol voye des petcheus, et n' s' a nén ashiou sol tcheyire des djureus. :Purade est i voltrûle po l' Lwè do SIGNEUR, :Si ratuzrè-t i si Lwè nute et djoû. :Si serè-t i come èn åbe rastitchî dilé les sourdants des aiwes, :Ki denrè s' frut a s' tins, et ki n' si disfouytrè nén, et tos ses ovraedjes rotront todi mia. :I n' sont nén sfwaits les caléns, nén sfwaits, :Mins come li poufrén k' el vint cossemer avå les teres. :Po ça, les caléns ni s' astampront nén å Djudjmint, :Nerén les petcheus al soce des djusses. :Ca l' SIGNEUR kinoxhe li voye des djusses, :Mins li voye des caléns va-st a berdouye. ==Psåme 2== :Douvént k' les peupes s’ ont-st enondé, :Et les trokeas d’ djins ont tuzé des grandiveustés? :Les royes del tere s’ ont levé, :Et les mwaisses s’ ont raploû eshonne disconte do SIGNEUR :Et disconte si Messeye, tot rnictant: :« Sipiyans l’ atnance d’ avou zels, :Discoplans-nos d’ avou zels. » :Li dmorant do cir si rirè d’ zels, :Li SIGNEUR si xhinrè d’ zels. :Adon i cåzrè araedjeymint por zels; :Il est enondé : elzès va diswaibyî :« Mi, i m’ a-st ashiou come roy a Siyon, si sint mont, :Po pretchî li cmandmint do SIGNEUR. :Li SIGNEUR mi djha: Vos estoz m’ Fi; :Ouy, dji vs a fwait skepyî foû d’ miminme. :Dimandez après mi, et dji vos dinrè les peupes, vost eritaedje, :Et a mete les corons del daegn å resseré. :Avou ene haminde di fier vos les evoyroz paxhe; :Et les spiyî come on agayon d’ årzeye.” :Et asteure, vos les roys! schoûtez bén; :Fijhoz vos scoler, vos les djudjes del tere! :Ovrez pol SIGNEUR tot tronnant, :Et s' vos rafiyî avou lu, tot vos coschoyant. :Dinez on betch a ses pîs, po nén k’ i s’ enonde, :Et po k’ vos n’ vos disvoyîxhe nén foû del voye di l' abondroet, :On côp k' i n’ serè pus binåjhe. » :Benis tos les cis ki lyi fwaiynut fiyåte. ==Psåme 3== SIGNEUR, cwant a-st ele crexhou, li trulêye des cis ki m’ rigrignnut; * bråmint si mwaijhixhnut sor mi. Bråmint dijhnut d’ mi åme: * « I gn årè pont d’ schapaedje po ley, avou s’ Bon Diu. » Mins vos, SIGNEUR, vos estoz mi stipe, * li ci ki dj’ mostere, li stok di m’ tiesse. Avou m’ vwès dj’ a brait padvant l’ SIGNEUR, * et i m’ a oyou dispoy si sint mont. Dji m’ a coûtchî et doirmi; dji m’ va dispierter, * ca l’ SIGNEUR mi va stamper. Dji n’ årè nén pawe des meyes di trokeas d’ djins * ki fwaiynut sidje åtoû d’ mi, di pattavå. Ravikez, SIGNEUR; schapez-m, Bon Diu; † ca vos avoz bouxhî tos les cis ki m’ cotchesnut po rén, * et spotchî les dints des petcheus. K’ el schapaedje do SIGNEUR * et vosse benixhadje si spådnuxhe sor vos djins! ==Psåme 4== Cwand dji vs a houkî, vos m’ avoz oyou, * vos Bon Diu di mi abondroet. Cwand dj’ esteu divant les abranles, * vos m’ avoz låké. Euxhoz del mizericôre por mi * et s’ schoûter m’ priyire. Vozôtes, fis des djins, disk’ a cwand åroz l’ cour come on pwin? * Douvént voeyoz voltî l’ grandiveuzté et sayî d’ minti? Savoz, li SIGNEUR a fwait des mervêyes avou s’ croeyant, * li SIGNEUR mi schoûtrè cwand dji brairè padvant lu. Mwinnez l’ araedje, mins ni petchîz nén; * djåzez dvins vos cours, et sor vos bedreyes rimagnîz vosse parole. Sacrifyîz des sacrifiyaedjes d’ abondroet, * et agrancîz-vos après l’ SIGNEUR. Bråmint dijhnut: « Ki nos va mostrer les bounès sacwantes? »; * li loumire di vosse vizaedje s’ a purmuré sor nozôtes, SIGNEUR. Vos avoz fwait ki m’ cour si rafiaxhe * pus k’ zels å timp d’ rascode li grin, li vén et l’ ôle a make. Avou ça, e påye dji m’ va coûtchî et doirmi, * ca vos SIGNEUR, m’ avoz ashiou sol costé, po m’ agrancî. ==Psåme 5== Mes paroles schoûtez-les, SIGNEUR; * compurdoz mi breyaedje. Fijhoz asteme al vwès di mi heriyaedje, * vos mi Roy et m’ Bon Diu. Ca c’ est vos k’ dji priyrè, SIGNEUR: * el matén vos ôroz m’ vwès. Å matén dji m’ astamprè padvant vos et vey * ki vos estoz l’ Bon Diu ki n’ vout pont d’ loignreyes. Li moudreu ni dmeurrè nén dlé vos, * les foû-lwè ni dimanront nén padvant vos ouys. Vos avoz veyou evî tos les fjheus d’ loignreyes; † vos piedroz tos les cis ki dijhnut des mintes; * l’ ome ki fwait cori l’ sonk disgostêye li SIGNEUR. Mins mi, a cåze di vosse grande mizericôre, dji mousrè e vosse måjhone; * dji m’ metrè a djnos tot riwaitant vosse sint timpe, tot purdant asteme di vos. ==Psåme 6== SIGNEUR, ni fouxhoz nén enondé si m’ rimostrer; * nerén åredjî si m’ puni. Purdoz pitié d’ mi, SIGNEUR, ca dji so flåw; * rawerixhîz-m, SIGNEUR, ca mes oxheas s’ ont coschoyou, Et mi åme s’ a coschoyou a tot scheter; * et vos, SIGNEUR, disk’ a cwand? Rimoussîz, SIGNEUR, et schaper mi åme, * si m’ rischeure, po vosse mizericôre. Ca i n’ est nén al moirt, li ci ki s’ rimimbrêye d’ vos; * ås Zivercôfs ki s’ dirè por vos? Dji m’ a nåjhî tot djemixhant; † dji bouwrè m’ bedreye totes les nutes; * si spritchî m’ lét avou mes låmes. Mi ouy s’ a coschoyou a cåze di mi enondaedje; * dj’ ast aviyî etur tos mes afronteus. Evoye lon erî d’ mi, vozôtes, tos les cis ki boutnut des loignreyes! * ca l’ SIGNEUR a schoûté mi vwès di m’ tchoulreye. Li SIGNEUR a schouté mi heriyaedje; * li SIGNEUR a rçu m’ priyire. K’ i rodjixhnuxhe et triboler a tot scheter, tos mes afronteus; si raler evoye tot spitant et disbråtchîs. ==Psåme 7== SIGNEUR, mi Bon Diu, c’ est après vos ki dj’ m’ a agrincî; * schapez-m di tos les cis ki m’ tchesnut evoye, et m’ rischeure; Po nén zels haper mi åme come on liyon, * et n’ awè nolu po m’ ratchter, nerén po m’ schaper. SIGNEUR, mi Bon Diu, † si dj’ a fwait çoula, * si dj’ a fwait avou mes mwins çou k’ n’ est nén djusse, Si dj’ a payî l’ må åzès cis ki m’ fijhént do må, * si dj’ a bozé mi afronteu po rén, Adon ki mi afronteu tchesse evoye mi åme, † et l’ apicî, et pesler mi veye, * et k’ i m’ tape djus mi djaive. Ravikez, SIGNEUR, avou vost araedje ; * enulez-vos disconte mes afronteus. Dispiertez-vos, SIGNEUR, mi Bon Diu, d’ après l’ pan ki vs avoz cårculé, † et ene sinagogue di djins si raplourè åtoû d’ vos, * et ådzeu d’ ley rimoussîz la-hôt. Li SIGNEUR djudje les trokeas d’ djins; † djudjîz-m, SIGNEUR, d’ après mi abondroet, * et d’ après çou ki dji n’ so nén måva. Arokez l’ mwaijhté des petcheus; et codure li djusse; * vos ki rcwerixh les cours et les rinos, Bon Diu. Abondroet et aidance por mi, del pårt do Bon Diu, * li schapeu des cis ki cåznut do fond d’ leu cour. Li Bon Diu, c’ est l’ djusse djudje, et l’ foirt, et i s’ rastind bråmint, * et ni s’ aredjî nén tos les djoûs. Li ci ki n’ si rassatche nén, ki rawjhirè s’ braket a deus tayas, * k’ a ddja tinkî et aprestyî si årbalete, Et ådvins ast aprestyî des bagaedjes ki font mori, * ki a bouté ses flitches avou des broulantès legnes, Wai, il a stî comagnî a n’ pont fé d’ abondroet; † et awè l’ botroule inflêye di pwinne, * et a metou å monde li loignreye. Il a schavé on trô et l’ raparfondri, * et aler tchaire divins l’ trô k’ il a fwait. Ki l’ pwinne ervåye so s’ tiesse * et çou k’ n’ est nén djusse dischinde ådzeu di s’ tiesse. Dji m’ dirè po l’ SIGNEUR, sorlon si abondroet, * si påterliker po s’ foirt hôt No. ==Psåme 8== SEIGNEUR, nosse Signeur, come il est ewaré, vosse no, so l’ etire daegn; * ca voste ariåsté a crexhou pus hôt k’ el cir. Del boke des ptits efants, des cis ki sont al tete, vos l’ avoz fwait rasconter, * a cåze di vos afronteus, po stårer l’ afronteu et l’ vergogneu. Ca dji rwaite å cir, l’ ovraedje di vos doets, * li leune et les stoeles ki vs avoz astoké: C’ est cwè l’ djin, po k’ vos vs rimimbrexhe did ley, * et l’ fi del djin, po k’ vos li spepyixhe? Vos l’ avoz raptiti ene miete pus ptit k’ el Bon Diu, * et l’ coroner si lyi diner di s’ mostrer si boune astcheyance. Vos l’ avoz ashiou dzeu l’ ovraedje di vos mwins; * et mete totafwait dzo ses pîs: Totes les berbis et les bous, * minme les biesses do såvaedje tchamp; Les mouxhons do cir * et les pexhons des mers. SEIGNEUR, nosse Signeur, * come il est ewaré, vosse no, so l’ etire daegn! SIGNEUR, codujhoz m' avou vost abondroet, a cåze di mes afronteus; * asplanixhoz vosse voye padvant mi. Ca i gn a rén d’ vraiy divins leu boke; leu cour est vude; * leu gozî est ene discovrêye fosse; avou leus linwes il ont discåzé. Djudjîz-les, vos Bon Diu, * et k’ leus aprestiyaedjes fwaiynuxhe berwete. A cåze di bråmint d’ leus calénreyes, tapez-les foû, * ca il vos ont corcî, SIGNEUR. Et k’ i s’ rafiynuxhe tos les cis ki s’ agrançnut por vos; i s’ racafiyront po todi; † atoetez-les et i diront ki vosse no est bråve, * tos les cis ki voeynut voltî vosse no. Ca, SIGNEUR, vos benixhoz les djusses: * vos nos avoz coroné avou l’ åre d'esse a mode di djin. == PSALMES == '''PSALME''' (1120) , psalmoier (1160), psalmonie (1112) '''SALME''' (1155), salmer, ; salmeier (1160) ''Astoké pau translataedje, dj’ a sayî d’ doner l’ ménk :'' 1 Eûreûs l’ ome ki n’ shût nén lès ènondaedjes dès mèchants, ki n’ rote nén dins lès orbêres dès pècheûrs èt ki n’ s’ atauvèlenut nén avou lès lawrieus (fouteûs d’ djins) Eûreûs l’ ome ki s’ racamuche dins lès lwès do Sègneûs èt ki nût èt djoû ratûze si lwè i rishène à l’ åbe planté dsus l’ rîvâdje dès corantès eûwes i done s’ frût à l’ sèzon sès fouyes ni fanenut nén tot c’ k’ il èdaume arive au coron Ça n’ va nén insi avou lès mèchants, nonna savoz, is sont come li fistu k’ èvole au vént Èto lès nén-crwèyants , n’ vont nén sotnu l’ djudjemint ni lès pècheûrs ièsse do raploû dès djusses Ca l’ Sègneûs riwête à l’ voye dès djusses mins l’ orbêre dès mèchants ni mwinrne k’ a s’ piède. ''Po zoupler au'' 9. Dji m’ vos va flater, Sègneû, di tot m’ keûr, dji m’ va conter totès vos mèrvèyes, Au ddins d’ vos, di djwè dji frumjîye Èt dji m’ va tchanter vosse Nom, ô Bén Fwârt Wôt ! Ca mès ènmis ont toûné cazake, Trèbuké èt pèri d’ voye vosse vizâdje ; Ca po mi vos avoz pris paurti, Vos vs avoz achîd dsus vos trône, Ètîr Djudje, Vos avoz calindjî lès nacions, vs avoz fé pèri l’ mèchant ; Vos avoz rôyî djus leû nom po todi. Is ont distrû mès ènmis : misbrîdjaedje sins djoke ! Vs avoz rasé leûs borgs, tapé foû leû sovnance. Mins l’ Sègneu trône à todi dissus on stokasse chame, i rind sès djudjemints C’ èst li ki l’ Daegne djudje avou drwèteûre ki done aus peûpes l’ bén pèzêye pènitince. L’ Sègneû èst di l’ oprimé l’ plaece po s’ mète à iute, On rèfwârcî acayutâdje à l’ eûre do dandjî Is contenut dsus vos lès cias ki conèchenut vosse Nom Ca Sègneû vos n’ lèyoz måy tchêre lès cîs ki ranchenut après vos… ''Mins, nauji à mwârt pa lès tchoûlaedjes…''9B Sègneû, pokwè vos tinu lon èri ? Pokwè vos muchî kwand tot va maû ? Avou s’ fèle firté l’ mwê portchèsse li pôve Ki supwate lès rûjhes conte li indjincnêyes … 20 Sègneû, li Rwè s’ raguèye di vosse fwace Èt combén vosse aspouye li rafîye ! 31 Eûreûs l’ cia ki l’ fåte èst tapêye foû di s’ dossêre, l’ pètchî rissatchî ! Eûreus l’ ome ki Diè n’ lî trove pont d’ couye (fåte, si-ya !) èt ki s’ keûr èst sins pont d’ fråwe. L’ tins k’ dj’ a dimèré moya mès oûchas si s’ sipiyîne à somadjî tos lès djoûs ; nûts èt djoûs l’ mwin s’ apèzantichève su mi, èt m’ vèrzin d’ s’ assètchi come au tins lès pus spès d’ l’ èsté Adon dj’ a riconèchu m’ pètchi èt dji n’ a pus moussî m’ fåte. Dj’ a dit : « Oyi, dji m’ va fé l’ dèclarûre di mès crimes au Sègneû. » Adon vos m’ avoz tinu kite di m’ pètchi. Ki tot fidèle s’ rapwate à vos à l’ êure k’ il è nn’ a dandjî. Lès grandès eûwes s’ vont aflachî li tot seû va waurder sès pîds au sètch. Vos m’ tinoz au-rkwèt, vos båroz lès arokes Vos m’ rimplichoz dèl djwès di m’ dislachâdje « Dji m’ vos va sicoler, dijoz-vos, dji m’ vos va mostrer l’ voye à shûre ; dji m’ vos va conslî, m’ n’ ouy va wêtî à vos. » Ni fyoz nén come l’ tchivau èt l’ baudèt ki n’ sont nén sûtis, k’ il lès faut arèner avou môr èt frin po lès lèyî vinu adlé vos. È pèkêyes sont lès èburtakes k’ atindenut l’ nénpriyeûs ; mins ki s’ fîye au Sègneû i sèra rimpli d’ mizèricôr. Djusses raguèyèvoz dins l’ Sègneû, fuchoz dins l’ rafîyemint : bwêrloz, hûloz d’ djwès, djins au keûr bén di skwêre. ''..Dji m’ va djoker là ! Après tot, c’ èst come po lès protèsteûs, i gn’ a dès lijhaedjes ki n’ sont nén lès minmes !'' 15743 38792 2005-08-30T21:28:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>decbete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:ploumon|ploumon]] (grand saetch di bele toele, bôré d' plomes u d' linne, k' on mete so li dzo do lét, ådzeu des covietes po-z aveur tchôd des pîs). <I>E l' ivier, on-z-edeure bén ene decbete.</I> <span lang=fr>F. duvet, édredon, couvre-pieds.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">grosse decbete</FONT>: gros ome, grosse feme. Loukîz a: [[Motî:bômel|bômel]]. <span lang=fr>F. obèse, ventripotent.</span> Etimolodjeye: [[calcaedje di l' almand]] <span lang=de>Deckbett</span> (minme sinse), [[noûmot|1653]]. 15744 38733 2005-08-30T10:13:07Z Lucyin 16 ricoridjaedje == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;decbete: dèk'bèt' [E21]; dèkbèt' [E212b], dèg'bèt' [E1, E170, G204]; dègbète [E34], deckbette [E212], lèg'bèt' [E1, E21, G204], lég'bèt' [E170], lègbète [E34], lèv'bèt' [G204], nén dins E213, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 4. 92; [[scrîta|vî scrijha]] : <span lang=wa-scripta>dicbeth</span> (Coinrece payis d' Vervî & Måmdey, vî mot a Lidje). 15745 38786 2005-08-30T17:15:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossén</B></FONT> [o.n.] pitit saetch avou des [[Motî:nope|nopes]], po mete si tiesse dissu cwand on doime, u mete so on xhame po-z aveur bon des fesses, u aspoyî s' dos conte cwand on-z est ashid so on divan. <I>Li ptit Djezus, del nute, a passé les cougnous dissu les cosséns.</I> <span lang=fr>F. coussin, oreiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on metrè les cosséns so les [[Motî:xhame|xhames°]].</FONT> Mots d' aplacaedje : * [[Motî:cossén d' pîs|cossén d' pîs]] ---- * [[cossén|Dipus d' racsegnes so les cosséns]]. 15746 38705 2005-08-29T17:14:31Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cossé<SUP>n</SUP></FONT>, cossin, coussin, coussé</span> 15747 54333 2006-04-12T03:56:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Tratat]] [[categoreye:droet eternåcionå]] on '''cossina''', c' est on documint cossiné pa des payis, k' i s' î metnut d'&nbsp;acoird di respecter tote ene rîlêye di clawes. Li cossina pout esse eto ene [[påye (cossina)|påye]]. Gn a d' l' adire inte on cossina et on [[pake]]. ''Dipus d' racsegnes sol mot "cossina" e [[Motî:cossina|splitchant motî]].'' == Sacwants rlomés cossinas. == * [[Cossina d' Verdun]] (842) * [[Cossina des 24 årtikes]] (1831) * [[Cossina des 28 årtikes]] (1838) * [[Cossina d' Måstrek]] (1995 ?) [[cs:Mezinárodní smlouva]] [[de:Völkerrechtlicher Vertrag]] [[en:Treaty]] [[eo:Traktato]] [[es:Tratado internacional]] [[et:Rahvusvaheline leping]] [[fr:Traité (droit)]] [[he:אמנה]] [[is:Þjóðréttarsamningur]] [[ja:条約]] [[nl:Verdrag]] [[no:Traktat]] [[pl:Umowa międzynarodowa]] [[pt:Tratado]] [[ro:Tratat]] [[ru:Конвенция]] [[simple:Treaty]] [[sk:Medzinárodná zmluva]] [[sv:Traktat]] [[vi:Hiệp ước]] [[zh:条约]] 15748 62335 2006-06-19T12:24:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:凡尔登条约]] {{djermon}} Li '''cossina d' Verdun''', c' est l' [[cossina]], fwait a [[Verdun]] e 843 ki cotaeya l' impire [[Tchårlumagne|Tchåle li Grand]] e 3 bokets. [[Imådje:843-870 Europe.jpg|mape do pårtaedje di l' impire da Tchårlumagne etur 843-870]] [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[ca:Tractat de Verdun]] [[da:Traktaten i Verdun]] [[de:Vertrag von Verdun]] [[en:Treaty of Verdun]] [[eo:Traktato de Verdun]] [[es:Tratado de Verdún]] [[fi:Verdunin sopimus]] [[fr:Traité de Verdun]] [[he:חוזה ורדן]] [[hu:Verduni szerződés]] [[is:Verdun-samningurinn]] [[it:Trattato di Verdun]] [[ja:ヴェルダン条約]] [[nl:Verdrag van Verdun]] [[no:Traktaten i Verdun]] [[pl:Traktat w Verdun]] [[pt:Tratado de Verdun]] [[ro:Tratatul de la Verdun]] [[ru:Верденский договор]] [[sr:Верденски споразум]] [[sv:Fördraget i Verdun]] [[zh:凡尔登条约]] 15751 54512 2006-04-15T17:11:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nn:Fred]] {{djermon}} Li '''påye''' c' est l' termene la k' i gn a nole guere. Li mot est eto eployî po on [[påye (cossina)|cossina]] fwait inte deus pårteyes k' estént e guere u e margaye. [[ca:Pau]] [[cs:Mír]] [[de:Frieden]] [[en:Peace]] [[eo:Paco]] [[es:Paz]] [[fi:Rauha]] [[fr:Paix]] [[he:שלום]] [[hu:Béke]] [[id:Kedamaian]] [[it:Pace]] [[ja:平和]] [[ka:მშვიდობა]] [[la:Pax]] [[lt:Taika]] [[nl:Vrede]] [[nn:Fred]] [[pl:Pokój (polityka)]] [[pt:Paz]] [[sh:Mir]] [[simple:Peace]] [[sk:Mier]] [[sr:Мир]] [[sv:Fred]] [[zh:和平]] 15752 38738 2005-08-30T10:18:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:nope]] 15753 46922 2005-12-10T16:48:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nope</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> nukete di linne ki s' fwait so on linçoû, nukete so ene toele. <I>Cwand on linçoû d' molton rexheut del machine, i faleut netyî les nopes al mwin, u avou ene nopete.</I> <span lang=fr>F. nœud, bourre.</span> <B>2.</B> dechets d' linne u d' sintetike po bôrer les [[Motî:cossén|cosséns]], les [[Motî:ploumon|ploumons]]. <I>Il avént sboylé tos les beas fastroûs d' cur, k' ele voeyeut si voltî; les nopes di rebôraedje, els avént stramé pattavå l' bele plaece</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. bourre, déchet de laine.</span> <B>3.</B> bole di ptits restants d' linne ki s' aplakèt. <I>Mi matrasse est tot a nopes.</I> On dit eto : [[Motî:ploumion|ploumion]], [[Motî:ploumtion|ploumtion]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nopete</B></FONT> [f.n.] (mot d' texheu) pitite [[Motî:picete|picete]] po rsaetchî les nopes. <span lang=fr>F. brucelles.</span> Parintêye : * [[Motî:noper|noper]]. 15754 38740 2005-08-30T10:19:41Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;nope: nope [E1, E34, 170], nopes [S109, S117] (coinrece Lidje Årdene). ;nopete: nopète [E1, E34] (coinrece payis d' Vervî). 15755 38742 2005-08-30T11:40:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:noper]] 15756 38743 2005-08-30T11:40:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:noper]] 15757 38744 2005-08-30T11:40:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:noper]] 15758 38745 2005-08-30T11:41:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:noper]] 15759 49575 2006-01-26T15:59:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> (mot d' texheu) rissaetchî les [[Motî:nope|nopes]] d' on lénçoû, al mwin u avou ene nopete. <span lang=fr>F. énouer, épinceter, éplucher.</span> <B>2.</B> [[Motî:riloper 1|riloper]] (avaler d' on plin côp on likide). On dit eto: [[Motî:houmer|houmer]], [[Motî:rinetyî|rinetyî]]. <I> Dji l' a veyou rintrer tot tournisse, dårer so l' bari d' peket et noper en erote troes grandès gotes avou des mwins ki tronnént.</I> <span lang=fr>F. avaler, engloutir, ingurgiter.</span> <B>3.</B> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]]. <I>Si vos l' fijhoz co, vos seroz nopé.</I> <I>Vos vs froz noper si dji vos î rprin.</I> Loukîz a: [[Sinonimeye#"volêye di côps" & "bouxhî a grands côps so"|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. rosser.</span> <B>4.</B> [[Motî:haper|haper]] al doûce. On dit eto: [[Motî:sicroter|scroter]]. <span lang=fr>F. chiper, chaparder, subtiliser.</span> <B>5.</B> prinde (on hapeu) [[Motî:fwait 2|sol tchôd fwait]]. <span lang=fr>F. pincer, prendre en flagrant délit.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nopaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "noper". <span lang=fr>F. épluchage, ingurgitation, rossée, correction, vol, maraudage, lacin, arrestation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nopeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nopeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>nopresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:ovrî|ovrî]] (ovrire) ki nope les linçoûs dins ene fabrike. <B>2.</B> boeveu(se). <span lang=fr>F. buveur, ivrogne, pochard.</span> Bodje: * [[Motî:nope|nope]] 15760 38747 2005-08-30T11:42:48Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;noper: noper [E1, E34]. ;nopaedje: nopèdje [E1, E34]. ;nopeu: nopeû, nopeûse, noperesse [E1, E34]. 15761 38801 2005-08-30T22:29:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amon</B></FONT> [divancete] <B>1.</B> [[Motî:al|al]], [[Motî:el 2|el]] [[Motî:måjhone|måjhone]] (da). On dit eto: [[Motî:mon 1|mon]], [[Motî:tchû|tchû]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;amon nozôtes:</FONT> e nosse måjhone (essegne di des cåbarets, des såles di [[Motî:waloneu|waloneus]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">d' amon</FONT>: ki provént del famile da. <I>Djôzef d' amon Zande do Coibjhî.</I> Etimolodjeye: etroclaedje del divancete a et do bodje [[etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>mansus</I></span>" (måjhone). ---- * [[divancete (a)mon|Dipus d' racsegnes sol divancete "amon"]]. 15762 38758 2005-08-30T13:04:31Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amon</FONT>, èmon, amo</span> 15763 38808 2005-08-30T22:35:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mon 1</B></FONT> [divancete] <B>1.</B> [[Motî:amon|amon]]. <I>Il a dmorè dijh ans mon les Amerikins</I> <span lang=fr>F. chez.</span> <B>2.</B> avou ene ôte divancete metowe padvant <I>I rivneut d' mon Djhan Douni.</I> <I>Il ont passé paddé mon Bixhe</I> <I>I rivneut todi pa mon l' botchî Clovisse po-z aveur èn oxhea.</I> <I>Il ont fwait l' fiesse divant mon Lotåre.</I> <span lang=fr>F. de (par, devant, etc.) chez.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;did mon:</FONT> del famile då. <B>3.</B> metou padvant l' divancete "di" <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mon di:</FONT> amon. <I>Li ptit Zande est evoye viker deus moes mon di s' mononke.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mon do:</FONT> d' amon (li), del famile då. <I>Bietrand mon do Coibjhî.</I> <span lang=fr>F. de chez (le).</span> Etimolodjeye: [[sibetchtaedje]] di "amon". Omonimeye * [[Motî:mon 2|mon Diu]] (prezintoe d' apårtinance calké). * [[Motî:mont|mont]] (tiene). * [[Motî:Mont|Mont]] (sacwants veyes & viyaedjes). * [[Motî:Monon|Mon]] (vî ptit no). ---- * [[divancete (a)mon|Dipus d' racsegnes sol divancete "mon"]]. 15764 57631 2006-05-21T08:05:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchû</B></FONT> [divancete] [[Motî:amon|amon]]. <I>Tchû nos, el Gåme, on-z a on plat k' on lome li toufêye, des crompires et del tchicorêye.</I> Etimolodjeye: calcaedje do [[gåmès]] "tchû", consyî po replaecî li calcaedje do francès "<span lang=fr>chez</span>", [[noûmot|1995]]. ---- * [[divancete (a)mon|Dipus d' racsegnes sol divancete "tchû"]]. 15765 57684 2006-05-21T09:11:58Z Pablo 5 [[categoreye:croejhete walone]] Li '''dvancete amon''', ki s' rescontere eto so l' [[sibetchtaedje|sibetchtêye]] fôme '''mon''', c' est ene [[divancete]] ki vout dire, [[etimolodjeye latene|etimolodjicmint]] et praticmint, "el måjhon (da)". == Uzaedje di "amon" et "mon" avou ene ôte divancete. == ''Loukîz todi e splitchant motî; a "[[Motî:mon 1|mon]]" & waitîz [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]] azès pådjes 279-280.'' == [[Francijha]]s ki replaece cobén li dvancete "amon" == ''chez'' est on calcaedje disconsyî do francès ki des rcåzeus d' walon on cmincî a eployî dispu 1995, estô d' "(a)mon" ki n' arivéve pus tot seu dins leu cåzaedje, pask' i gn a nou sfwait mot e francès. El [[province do Lussimbork]], on-z a ptchî d' eployî, dins ces cas la, li calcaedje do [[gåmès]] "[[Motî:tchû|tchû]]". :''Les djins d' tchû nos'' (les djins d' amon nozôtes). 15766 38770 2005-08-30T13:21:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>duvet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:decbete|decbete]], [[Motî:ploumon|ploumon]], [[Motî:cossén d' pîs|cossén d' pîs]]. 15767 43814 2005-11-10T15:59:30Z Pablo 5 {{djermon motî|ki}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>ki 1</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>k' </B></FONT> [aloyrece] <B>1.</B> ... <span lang=fr>F. que.</span> <B>2.</B> ... <B>3.</B> [[Motî:såf|såf]], [[Motî:apus ki|apus ki]]. <I>Il î vnît tertos, di dj',... ki troes.</I> <I>Il avént achevé leu dorêye tertos, ki l' Lucyin.</I> rl a: [[Motî:åré|åré]]. <span lang=fr>F. sauf, excepté, si ce n'est, à part.</span> Omonimeye : * [[Motî:ki 2|ki]] (prono aloyrece, <span lang=fr>F. ''qui''.</span>) Pwaire minimom : * [[Motî:kî|kî]] (prono di dmande) ---- * [[aloyrece ki|Dipus d' racsegnes so l' aloyrece "ki"]]. 15768 43812 2005-11-10T15:59:19Z Pablo 5 {{djermon motî|ki}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>ki 2</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>k' </B></FONT> [prono aloyrece] <I>C' est lu ki va vni vey.</I> <I>C' est leye k' apoite di l' aiwe.</I> <span lang=fr>F. qui.</span> Omonimeye : * [[Motî:ki 1|ki]] (aloyreye, <span lang=fr>F. ''que''.</span>) Pwaire minimom : * [[Motî:kî|kî]] (prono di dmande) 15769 38778 2005-08-30T15:56:51Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ki</FONT>, ku, kè, kë</span> 15770 38780 2005-08-30T17:09:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:reper]] 15771 38781 2005-08-30T17:11:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:reper]] 15772 38819 2005-08-30T23:26:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>reper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sicreper|sicreper]]. <I>Repez les roukes kel djalêye n' a nén adeuri.</I> <span lang=fr>F. raser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>reprece</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>repete</B></FONT> [f.n.] pitite usteye do [[Motî:cotlî|cotlî]], do [[Motî:cinsî|cinsî]], po reper inte les betråles, les djotes, evnd. Loukîz a: [[Motî:raezete|raezete]], [[Motî:såcloe|såcloe]]. <span lang=fr>F. binete, sarcloir.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], sipotcheye e fåsse [[cawete -ete]]. Omonimeye : * [[Motî:repeter|dji repete]] Pwaire minimom : * [[Motî:reuper|reuper]] (fé rivni les gåz do stoumak pal boke) 15773 38783 2005-08-30T17:11:59Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;reper: rèper [C100], rèpè [C1, C100], nén dins C13 ;reprece: rèperèce [C1, C100] ;repete: rèpète [C1, C100] 15774 38785 2005-08-30T17:14:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cossén d' pîs</B></FONT> [o.n., pl. des cosséns d' pîs] [[Motî:decbete|decbete]], [[Motî:ploumon|ploumon]]. <span lang=fr>F. duvet, édredon, couvre-pieds.</span> Etimolodjeye : clair aplacaedje di [[Motî:cossén|cossén]] eyet [[Motî:pî|pî]]. 15775 38820 2005-08-30T23:28:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouke</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> blokea d' [[Motî:foite|foite tere]]. <I>Repez les roukes kel djalêye n' a nén adeuri.</I> <span lang=fr>F. motte.</span> <B>2.</B> [[Motî:nukete|nukete]] di fråle tere, di cindes aplakêyes eshonne. <I>Èm vizaedje divént gris; Ci n' est k' ene rouke di cinde Sol blanke nive des draps d' lét Di m' veye ki va distinde</I> ([[Simone del Golete]]). <span lang=fr>F. amas, agrégat, agglomérat.</span> 15776 38790 2005-08-30T17:20:04Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rouke</FONT>, ruke</span> 15777 38807 2005-08-30T22:32:59Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:mon 1|mon]] (divancete; amon) * [[Motî:mon 2|mon]] (prezintoe d' apårtinance calké; mi, da minne) 15778 56595 2006-05-13T20:52:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sr:Грб Украјине]] [[Imådje:Tryzub.png|100px|right]] Les '''[[åres (essegne)|åres nåcionåles]] di l' [[Oucrinne]]''' ont les minmès coleurs ki dins s' [[Drapea d' l' Oucrinne|drapea]]: on tchamp bleu avou on djaene [[tridint]] — li simbole des viyès tribus ki viként dins l' vî tins dins çou ki dvénrè l' Oucrinne, et k' a stî pus tård riprind påzès mwaisses [[Rutenyins]]. [[Imådje:Ukraine_coa.png|thumb|160px|left|Les Grandès Åres]] Ene variante foirt populaire (mins ki n' a måy sitî tchoezeye oficirmint), c' est les Grandès Åres, ki l' essegne est sopoirtêye sol hintche pa on liyon (sovint, mins nén todi, avou so s' tiesse li corone k' on trove so l' essegne del [[Galizeye]]), eyet sol droete pa on [[cossake]], avou ses mousmints tradicionels eyet on [[musket]], li simbol do [[Hetmanat Cossake]]. Sol dizeur, i gn a l' corone da [[Volodymyr li Grand]], po rprizinter li [[sovrinnté]] d' l' Oucrinne; eyet sol dizo, des rodjes fruts et des påtes avou on bleu ruban avou les troes mots Воля, Злагода, Добро (''liberté, acoird, bonté'') del divize nåcionåle, oudonbén on ruban avou les coleurs do drapea. End a po dire ki les dessins do trident c' est les cwate letes cirilikes ВОЛЯ, çou ki vout dire ''liberté'' en [[oucrinnyin]]. [[bg:Герб на Украйна]] [[de:Wappen der Ukraine]] [[en:Coat of arms of Ukraine]] [[es:Escudo de Ucrania]] [[he:סמל אוקראינה]] [[pl:Godło Ukrainy]] [[sr:Грб Украјине]] [[uk:Герб України]] 15779 38815 2005-08-30T23:16:52Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ki 1|ki]] (aloyrece, F. "que") * [[Motî:ki 2|ki]] (prono aloyrece, F. "qui") 15780 38838 2005-08-31T00:14:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchena</B></FONT> [o.n.] usteye des femes di manaedje, des codeus ås fruts avou ene u deus manikes evnd, po poirter ene ptite tchedje, al mwin, d' ene plaece a l' ôte; bråmint des tchenas estént fwaits avou des [[Motî:schinon|schinons]]. <I>Ele court abeye prinde ene marinde foû di s' tchena</I> ([[L. Somme]]). <I>On-z aveut bon d' rapoizer l' tchena et d' leyî foumer l' saetch</I> ([[R. Dedoyart]]). Loukîz a: [[Motî:mande|mande]], [[Motî:resse|resse]], [[Motî:banse|banse]], [[Motî:baxhåve|baxhåve]], [[Motî:panî|panî]], [[Motî:kertin|kertin]], [[Motî:tchaive|tchaive]]. <span lang=fr>F. panier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;copete do tchena:</FONT> ratourneure metowe divant li dierin elemint d' ene djîvêye (di live, d' ouves, evnd.) k' est veyou come li meyeu. <I><span lang=fr>«Poèmes de gosses»</span> (1933) et, al copete do tchena «<span lang=fr>«Mère»</span> (1933), c' est l' live fetiche da Maurice Carème</I> ([[A. Howaerts]]). <span lang=fr>F. pour couronner le tout.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:tchene 1|tchene]], [[cawete -a]] (a pårti d' on forveyou viebe "tchener", texhî des sacwès d' tchene). ---- * [[tchena|Dipus d' racsegnes so les tchenas]] 15781 38839 2005-08-31T00:15:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kertin</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchena|tchena]]. <I>Matante Påldene aveut des longous bresses come des flayeas, ene schårdêye boke eyet s' kertin rimpli d' bounès afwaires a mindjî</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. panier.</span> 15782 54472 2006-04-15T00:17:09Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaive</B></FONT> [f.n.] [[Motî:gayole|gayole]] di oizires, di clåyes, po tcheryî les poyes, les colons. <I>Po ndaler å saetchaedje å sôr di l' årmêye, end aveut troes u cwate ki poirtént des tchaives ås pidjons</I> ([[Paul Gilles]]). <I>I vnént avou troes tchårs, li prumî saetchî pa on tchvå, avou padzeu ene tchaive avou troes poyes </I>([[G. Havelange]]). Loukîz a : <span lang=fr>F. cage, cageot.</span> Etimolodjeye : [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>cavea</I></span>" ([[Motî:cadje|cadje]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaivlêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins ene tchaive. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaivlî</B></FONT> [o.n.] (v.m.) martchand d' oujheas, martchand d' djibî, ki vneut avou des tchaives. Loukîz a : [[Motî:cocrecî|cocrecî]]. <span lang=fr>F. volailler.</span> 15783 62998 2006-06-22T23:48:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcominion\b +comunion) <FONT COLOR="#ff0000"><B>grand</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>grande</B></FONT> <B>I.</B> [addj., todi padvant & o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:hôt|hôt(e)]] so pîs; so pates. <span lang=en>Ingl. tall.</span> <B>2.</B> hôt(e) et [[Motî:lådje|lådje]], [[Motî:gros|gros(se)]]. <span lang=en>Ingl. big.</span> <B>3.</B> foirt [[Motî:stindou|stindou]] (owe). <I>Totossu vite rintrêye, Påla fwait nosse briket ey elle espåme nosse grand terrasse</I> ([[D. Lionnet]]). <span lang=en>Ingl. large.</span> <B>4.</B> foirt [[Motî:rilomé|rilomé]]. <span lang=en>Ingl. great.</span> <B>5.</B> [[Motî:vî|vî]], viye. <I>To n' direus on grand grigneus djonne ki pîle et somadjî azeure po rén</I> ([[E. Gilliard]]). <span lang=en>Ingl. old.</span> <B>6.</B> [[Motî:long|long]]. <I>On grand laid vî ctoirdou bwès</I> ([[L. Remacle]]). <span lang=en>Ingl. long.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vos åroz do grand doet:</FONT> mancî èn efant di lyi mostrer l' erî-doet stindou po l' fé schoûter. <B>7.</B> [[Motî:consecant|consecant(e)]], k' on-z î tént foirt. <I>C' est ene sacwè d' grand por mi, ki vos åyîxhe fwait vosse comunion.</I> <I>Les <span lang=de>"Gott mit uns"</span> <span lang=ar>"Allah akbar"</span>, <span lang=fr>"Au nom du Christ"</span> ont trop sovint siervou a-z escourci les djins pol pus grand crime so cisse tere ci: li guere</I> ([[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. important.</span> <span lang=en>Ingl. great.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grand doû:</FONT> [[Motî:doû|doû]] avou candjmint d' mousmint, disfinse di s' amuzer, evnd. <I>Li grand doû esteut poirté èn an, et deus po les près-parints.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">nén grand + no, omrin u femrin</FONT> [adv.] [[Motî:bråmint|nén bråmint]] do, des. <I>N a nén grand tchoi.</I> <I>On n' a nén grand ovraedje di ces djoû ci.</I> <I>I n' fåt nén grand tins.</I> <I>Gn aveut nén grand djins a l' etermint.</I> <I>I n' pasreut dedja grand matons: li pé est tot deur: li mamite est trop viye.</I> </I>Gn a-t i grand devocion a fé do botchî?</I> ([[L. Remacle]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a grand poenne:</FONT> avou bråmint des rujhes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>grandeur</B></FONT> [f.n.] cwålité u mzuraedje di çou k' est grand. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grandeur ådfoû, mizere ådvins:</FONT> dijheye po on minåbe ki fwait l' grandiveus ådfoû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les mwaisses sont les mwaisses, li grandeur n' î fwait rén:</FONT> dijheye po on ptit (nén hôt so pate) mwaisse | grandissîme Parintêye: * [[Motî:grandi|grandi]] * [[Motî:grandiveus|grandiveus, grandiveusté, grandiveuzmint]] * [[Motî:agrandi|agrandi]] * [[Motî:ragrandi|ragrandi]] Mots d' aplacaedje : * femrins cmons nos, avou '''grand-''' ** [[Motî:grand-rote|grand-rote]]. ** [[Motî:grand-mame|grand-mame, grand-mere]]. ** [[Motî:grand-hatche|grand-hatche]]. * kimons nos d' aplacaedje simpe. ** [[Motî:grand -pa|grand-pa, grand-pere]]. ** [[Motî:grand-pere-tåye|grand-pere-tåye]] (o.n.) ** [[Motî:grand foirt ome|grand foirt ome]]. ** [[Motî:grand bwès|grand bwès]]. ** [[Motî:grand-parint|grand-parint]]. ** [[Motî:grande djin|grande djin]]. ** [[Motî:grande tchambe|grande tchambe]] * Nos d' plaeces. ** [[Motî:Grand-Axhe|Grand-Axhe]] ** [[Motî:Grand-Halè|Grand-Halè]]. ** [[Motî:Grand-Kévi|Grand-Kévi]]. ** [[Motî:Grand-Lé|Grand-Lé]]. ** [[Motî:Grand-Lô|Grand-Lô]]. ** [[Motî:Grand-Mayni|Grand-Mayni]]. ** [[Motî:Grand-Rin|Grand-Rin]] ** [[Motî:Grand-Riy|Grand-Riy]]. ** [[Motî:Grand-Rtchin| Grand-Rtchin]]. ** [[Motî:Granvwar|Granvwar]] ** [[Motî:El Grand Scåssene|Grand Scåssene]]. ** [[Motî:Grand-Rozire|Grand-Rozire]]. ** [[Motî:Grand-Glijhe|Grand-Glijhe]]. ** [[Motî:Grande-Dutcheye|Grande-Dutcheye]]. ** [[Motî:Grande Burtaegne|Grande Burtaegne]] ** [[Motî:Grande-Han|Grande-Han]]. ** [[Motî:Côroe-l'-Grand|Côroe-l'-Grand]]. ** [[Motî:Oû-l'-Grand|Oû-l'-Grand]]. ** [[Motî:Li Grande Flemåle|Li Grande Flemåle]]. ** [[Motî:Li Grande Haleu|Li Grande Haleu]]. * Nos d' djins : ** [[Motî:Grand Askepieu|Grand Askepieu]] ** [[Motî:Grand Mwaisse|Grand Mwaisse]] ** [[Tchårlumagne|Tchåle-li-Grand]] ** [[Zande-li-Grand]]. 15784 38843 2005-08-31T13:59:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:grand]] 15785 56440 2006-05-12T21:06:17Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>vî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viye</B></FONT> [addj., todi padvant] <B>1.</B> k' est dins l' dierin boket di s' veye, tot cåzant d' ene djin, d' ene biesse, d' ene plante. <I>On vî ome; ene viye vatche; des vîs tchinnes; des vîyès hesses.</I> rl a: [[Motî:aviyi|aviyi]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî scorion;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">viye gueuye;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">vî stok;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">vî stoumak;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">vî strouk;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">vî nuk:</FONT> atôtcha po on bon [[Motî:soçon|soçon]]. <span lang=fr>F. vieille branche.</span> <B>2.</B> k' est a èn ådje pus avancî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li pus vî des valets, des båsheles</FONT>li ci (cene) k' a vnou å monde li prumî (ire). <span lang=fr>F. aîné.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; [[Motî:droet|droet]]° do pus vî des fis:</FONT> <B>3.</B> k' a stî fwait divinltins, et k' on n' fwait motoit pus. <I>On vî meube, ene viye oto.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî sistinme, viye môde:</FONT> manire di fé come divinltins. <I>Dj' inme co mî l' vî sistinme.</I> <I>Dji fwai co come al viye môde.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vî Sistinme:</FONT> måke di [[Motî:peket|peket]]. <B>4.</B> k' a egzisté do tins passé. <I>I ramasse les viyès manoyes.</I> rl a: [[Motî:ancyin|ancyin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî papî:</FONT> documint do vî tins. rl a: [[Motî:vîs-papîs|vîs-papîs]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vî Payis:</FONT> manire di lomer l' Walonreye, po les Walons do Wisconsin. <I>I n' croeyeut nén k' å Vî Payis, il avént ddja des tårmakêyès voyes</I> (ramexhné pa F. Lempereur). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî [[Motî:walon|walon°]], vî [[Motî:francès|francès°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî scrijha:</FONT> rl a: [[Motî:sicrijha|sicrijha]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî [[Motî:tchinisse|tchinisse°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tins do vî [[Motî:Bon Diu|Bon Diu°]]</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do [[Motî:vî Hinri|vî Hinri°]].</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viyreye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vizreye</B></FONT> [f.n.] vî tchinisse. <I>La lontins k' ces tchambes la ni siervèt pus; on-z a tchôkî des meubes et des viyreyes didins</I> (E. Gilliard). Parintêye: * [[Motî:aviyi|aviyi]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:vî djonne ome|vî djonne ome, viye djonne feye]] * [[Motî:vî Hinri|vî Hinri]] * [[Motî:Vî-keute|Vî-keute]] * [[Motî:vîs-papîs|vîs-papîs]] * [[Motî:Vî-tins|Vî-tins]] * [[Motî:vî vî mot|vî vî mot]] Omonimeye coinrece di "viye" * [[Motî:veye 1|''vîye'']] (vicaedje, vicåreye) * [[Motî:veye 2|''-vîye'']] (gros gros viyaedje, dins les nos d' plaece ) 15786 38850 2005-08-31T23:56:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Vî Hinri]] 15787 38857 2005-09-01T00:01:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vî]] 15788 38859 2005-09-01T00:03:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vî djonne ome]] 15789 38861 2005-09-01T00:05:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vîs-papîs</B></FONT> [o.n.t.pl.] plaece k' on wåde les documints so papî do vî tins. <I>C' est so on cayé ki dj' a rwaitî ås Vîs-Papîs do Bork.</I> rl a: [[Motî:årtchives|årtchives]]. <span lang=fr>F. archives.</span> Bodjes: * [[Motî:vî|vî]] * [[Motî:papî|papî]] 15790 38862 2005-09-01T00:06:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vî]] 15791 38863 2005-09-01T00:06:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vî]] 15792 49781 2006-01-27T20:19:03Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da Pablo <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicoter</B></FONT> [v.s.c.] viker pititmint, må viker. <I>Djiye Copixhe, i vicote, a Tcheslet u Serè</I> (L. Hendschel). <I>Dins ç' mestî la, on n' såreut fé k'&nbsp;vicoter.</I> rl a: [[Motî:rivicoter|rivicoter]], [[Motî:ravicoter|ravicoter]]. <span lang=fr>F. vivoter, végéter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vicoter, vicotè, vicotî</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:viker|viker]]"; cawete -icoter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicotaedje</B></FONT> [o.n.] pôvriteus vicaedje. rl a: [[Motî:vicåreye|vicåreye]]. <span lang=fr>F. vie pauvre, laborieuse, misérable.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vicotèdje, vicotadje, vicotâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vicotreye</B></FONT> [f.n.] pôve amagnî. rl a: [[Motî:vicaedje|vicaedje]]. <span lang=fr>F. pitance, maigre ration.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>vicotriye, vicotrèye</span>. Parintêye: * [[Motî:ravicoter|ravicoter]] * [[Motî:rivicoter|rivicoter]] 15793 38866 2005-09-01T00:10:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vicoter]] 15794 38867 2005-09-01T00:10:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vicoter]] 15795 46980 2005-12-11T19:44:26Z Pablo 5 leymine -> leye-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>videyo</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> aparey po rwaitî des fîmes al tévé, eredjîstrés so cassetes, edvinté diviè 1980. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cassete videyo:</FONT> boessete avou ene binde ki toûne so deus bobenes, et k' i gn a on fîme dissu. <I>L' Institut fwait des cassetes videyo, des lives eyet ene gazete ki rexhe troes côps l' an</I> (S. Quertinmont). <B>2.</B> des ôtes apareys po-z eredjîstrer des emissions ki passèt al tévé, so tot l' minme ké sopoirt (des plakes lazer DVD, evnd). <B>3.</B> li fîme ou l' emission eredjîstrêye leye-minme. 15796 57816 2006-05-21T17:09:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viebe</B></FONT> [o.n.] (croejhete) mot k' est l' soûmint d' ene fråze u d' ene fråzlete, et ki s' cawete candje sorlon li sudjet et li tins (çou k' on lome les [[Motî:codjowaedje|codjowaedjes]]). <span lang=fr>F. verbe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viebe a coplemint:</FONT> viebe avou on droetrin coplemint. <span lang=fr>F. verbe transitif.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viebe a coplemint nén direk:</FONT> viebe avou on nén droetrin coplemint. <span lang=fr>F. verbe transitif indirect.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viebe sins coplemint:</FONT> viebe ki n' a nou complemint direk u nén direk. <span lang=fr>F. verbe intransitif.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viebe sins djin:</FONT> viebe ki si codjowe k' avou l' sudjet "i" u "ça". <span lang=fr>F. verbe impersonnel.</span> Modele di codjowaedje d' on viebe sins djin: [[Codjowaedje ploure|ploure]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viebe a prono:</FONT> viebe ki s' codjowe todi avou on prono, del minme djin k' el sudjet. <span lang=fr>F. verbe pronominal.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"verbe"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vierbire</B></FONT> [f.n.] troke di mots fwaite d' on viebe et d' onk u di sacwants ôtes mots, et ki rote come on seu viebe. <span lang=fr>F. locution verbale.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ire]], [[noûmot|1998]]. Parintêye: * [[Motî:adviebe|adviebe]] ---- * [[Viebe|Dipus d' racsegnes so les viebes]] * [[Vierbire|Dipus d' racsegnes so les vierbires]] * [[Codjowaedje|Dipus d' racsegnes sol codjowaedje des viebes]] 15797 47624 2005-12-18T19:59:48Z Pablo 5 Saye di fjhaedje eshonne do [[Motî:motlî|motlî]] di [[Eviè Nonne (noveles)|Eviè Nonne]]. Les tecses e walon ki sont [http://chanae.walon.org/~lucyin/guerni/evie_Nonne_imprimeu.html cial] ni candjront cåzu pus. Les ratournaedjes e francès metous après sont cåzu tot fwaits. Les cis k' åront bouté, leu no serè rprin dins l' djivêye des aidants. Li prumire djivêye di mots est [http://chanae.walon.org/~lucyin/guerni/evie_Nonne_imprimeu.html#motli ciddé] I nel fåt nén rcopyî, foû k' mete droci les målåjheys mots ki n' î sont nén co. == A == * [[Motî:agnon|agnon]] : oignon; sinti l' agnon : flairer le pot aux roses. * [[Motî:ahote|ahote]] : mete ene ahote a : faire cesser. * [[Motî:ahoter|ahoter]] : arrêter. * [[Motî:ahoté|ahoté]] : bloqué, calé, immobilisé * [[Motî:amigo|amigo]] : prison. * [[Motî:arnaga|arnaga]] : gosse, garnement. * [[Motî:atôtchî|atôtchî]] : adresser la parole. * [[Motî:aviè|aviè]] : vers (celui qui parle) * [[Motî:axhlåve|axhlåve]] : portable. ==B == * [[Motî:bablou|bablou]]; vey bablou : voir double. * [[Motî:bår|bår]] : hangar. * [[Motî:bardouxha|bardouxha]] : émeutes, troubles politiques. * [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]] : toqué, fou, dément. * [[Motî:belotmint|belotmint]] : lentement * [[Motî:bénvlant|bénvlant]] : bénévole, volontaire. * [[Motî:bôjhe|bôjhe]] : boue. * [[Motî:briker|briker]] : faire saillie. * [[Motî:brixhådisse|brixhådisse]] : gâchis. * [[Motî:brognî|brognî]] : bouder == C == * [[Motî:cazer|cazer]] : quartier populaire. * [[Motî:curêye|curêye]] : charogne. * [[Motî:cial|cial]] : ici * [[Motî:civire|civire]] : civière, brancard. * [[Motî:coixhî|coixhî]] : blessé, traumatisé. * [[Motî:comere|c(o)mere]] : femme. * [[Motî:croxhî|croxhî]] : ici : cassé, craqué. * [[Motî:cwårtî|cwårtî]] : appartement == D == * [[Motî:dabôrd|dabôrd]] : alors. * [[Motî:Daegn|Daegn]] : Terre. * [[Motî:daguet|daguet]] : goudron, cambouis. * [[Motî:dandjreus|dandjreus]] : probablement. * [[Motî:decbete|decbete]] : duvet, édredon. * [[Motî:diale 1|diale]] : diable ; li ci k' a magnî l' diale, k' i magne pår les coines ! : il faut boire le calice jusque la lie; Diale m' etchete : que le diable m'emporte ! * [[Motî:dibrener|d(i)brener]] : souiller. * [[Motî:Diewåde|Diewåde]] : salut; bonjour (que Dieu vous garde). * [[Motî:digrawté|d(i)grawté]] : égratigné * [[Motî:digreter|d(i)greter]] : égratigner. * [[Motî:diloujhe|taper al diloujhe]] : se désespérer. * [[Motî:dinî-diè|d(i)nî-diè]] : arrhes, avance. * [[Motî:dinltins|dinltins]] : jadis, autrefois. * [[Motî:dipus|d(i)pus di, d(i)pus ki]] : plus de, plus que. * [[Motî:disblawi|disblawi]] : devenir de moins en moins luisant. * [[Motî:disblouke|al disblouke]] : sans direction. * [[Motî:dischå|d(i)schås; a pîs dschås]] : pieds nus. * [[Motî:discotaeyî|discotaeyî]] : découper finement. * [[Motî:discramyî|discramyî]] : démêler. * [[Motî:disflorter|disflorter]] : déflorer, dépuceler. * [[Motî:disgoliner|disgoliner]] : dégouliner. * [[Motî:dispierter|dispierter]] : réveiller. * [[Motî:dispinde|dispinde]] : ici : désembourber. * [[Motî:dispoûslêye|dispoûslêye]] : bagarre. * [[Motî:di-stant|di-stant]] : à partir de, étant positionné au niveau de. * [[Motî:distozé|distozé]] : nu, tondu, sans toison, déplumé. * [[Motî:distraper|distraper]] : sortir du piège, tirer d'embarras. * [[Motî:Diu|a Diu mi evoye !]] : j'ai pris le large. * [[Motî:divantrin|d(i)vantrin]] : tablier. * [[Motî:divintrin|d(i)vintrin]] : intérieur; coû dvintrinne : cour intérieure, patio. * [[Motî:djaeye|djaeye]] : noix; vos l' årîz po des djaeyes : Tu l'aurais dans l'os. * [[Motî:djama|djama]] : fête, banquet. * [[Motî:djéndjole|djéndjole]] : 1. engin bizarre; 2. ordinateur. * [[Motî:djermêye|djermêye]] : génération. * [[Motî:djéryî|djéryî après]] :avoir une envie folle de. * [[Motî:djibotigne|djibotigne]] : footing, aérobic, culture physique. * [[Motî:djin|djin]] : personne; ene djin come ene ôte : une personne normale. * [[Motî:djindåmreye|djindåmreye]] : gendarmerie * [[Motî:djindåre|djindåre]] : gendarme. * [[Motî:djivå|djivå]] : tablette de cheminée. * [[Motî:djoker|djoker]] : cesser. * [[Motî:djômyî|djômyî]] : couver (feu). * [[Motî:djongue|djongue]] : jungle. * [[Motî:djonkea|djonkea]] : (petit) jonc. * [[Motî:djonne-here|djonne-here]] : jeune, jeunet, freluquet. * [[Motî:djute|djute]] : jute. * [[Motî:docô|docô]] : immédiatement. * [[Motî:dône|dône]] : étourdi, qui a le vertige. * [[Motî:dossire|dossire]] : dossier. * [[Motî:douvént|douvént]] : Pourquoi ? * [[Motî:doye|doye]] : orteil, doigt de pied. * [[Motî:drocial|drocial]] : ici. * [[Motî:dujhance|dujhance]] : coutume. == E == * [[Motî:ebagance|ebagance]] : émigration. * [[Motî:eboesner|eboesner]] : dépuceler. * [[Motî:ecalandjî|ecalandjî]] : associé (avec une mauvaise relation), compromis. * [[Motî:ecassî|ecassî]] : serré. * [[Motî:eclitchî|eclitchî]] : enclencher. * [[Motî:ecnêye|ecnêye]] : longue pince de foyer; ecnêye ås rowes : (plaisant) bicyclette. * [[Motî:ecråxhî|ecråxhî l' pate a]] : graisser la patte, donner une corruption. * [[Motî:edurer|edurer]] : supporter; Elle åreut bén eduré del rabressî : elle a failli l'embrasser. * [[Motî:edvincion|edvincion]] : invention. * [[Motî:efagnî|efagnî]] : embourbé. * [[Motî:ehale|ehale]] : problème, ennui, tracasserie, embarras. * [[Motî:emantcheu|emantcheu]] : escroc. * [[Motî:emantchreye|emantchreye]] : escroquerie. * [[Motî:emile|emile]] : courrier électronique. * [[Motî:enaiwer|enaiwer]] : inonder. * [[Motî:enawaire|enawaire]] : précédemment, récemment. * [[Motî:éndjole|éndjole]] : ici : ordinateur; tapeu so éndjole : employé * [[Motî:endon|endon ?]] : n'est-ce pas * [[Motî:enimådjeure|enimådjeure]] : illustration. * [[Motî:enute|enute]] : aujourd'hui. * [[Motî:epatlé|hôt, grand epatlé]] : grand dégingandé. * [[Motî:erîlé|erîlé]] : réglé. * [[Motî:eroter|s' eroter]] : se mettre en route * [[Motî:ersè|ersè]] : hier. * [[Motî:eshuve|tot çk' i s' eshût]] : tout ce qui s'en suit. * [[Motî:espoûle|(e)spoûle]] : conte, récit, histoire, saga. * [[Motî:estô|estô di]] : à la place de * [[Motî:etait|aveur li cour etait]] : être serein, avoir le coeur joyeux. * [[Motî:eterzigouyî ;|s' eterzigouyî]] : s'entretuer. * [[Motî:Etrernete|Etrernete]] : Internet * [[Motî:Etrernete-ahesseu|Etrernete-ahesseu]] : fournisseu d'accès à Internet. * [[Motî:etrinner|etrinner]] : entraîner. * [[Motî:eure|ene eure lon]] : à une lieue (5 km). * [[Motî:eviè|eviè]] : vers (un point lointain). * [[Motî:evike|evike]] : (tout en étant) vivant. * [[Motî:evoyaedje|evoyaedje]] : mission. * [[Motî:ewaerer|ewaerer]] : étonner. == F == * [[Motî:faxhene|faxhene]] : fagot; aveur on bwès foû di s' faxhene : ne pas être dans la plénitude de ses facultés mentales. * [[Motî:fiyåsse|fiyåsse]] : beau-fils (d'un autre lit). * [[Motî:flaxhe|flaxhe]]; di flaxhe : au rez-de-chaussée. * [[Motî:frisse|frisse]] : frais, fraîche : frisse dischindou : fraîchement descendu. == G == * [[Motî:gåyoter|gåyoter]] : embellir, décorer. * [[Motî:glawene|glawene]] : jeune fille. == H == * [[Motî:håbiter|håbiter]] : fréquenter * [[Motî:håde|håde]] : vêtement. * [[Motî:haerna|haerna]] : harnachement; riprinde li haerna : prendre la relève. * [[Motî:haeyåve|haeyåve]] : détestable, haïssable, exécrable. * [[Motî:haiti|haiti]] : en bonne santé. * [[Motî:håjhlî|håjhlî]] : gardien de barrière. * [[Motî:halene|halene]] : chenille. * [[Motî:hålete|hålete]] : coiffe féminine avec pare-soleil. * [[Motî:halkiner|halkiner]] : hésiter. * [[Motî:handele|handele]] : 1. commerce; 2. animation, traffic routier. * [[Motî:haner|haner]] : haleter. * [[Motî:hanete|hanete]] : nuque. * [[Motî:hapêye|hapêye]] : instant. * [[Motî:harote|harote]] : ici : putain. * [[Motî:håspler|håspler]] : gesticuler. * [[Motî:hatche|leyî hatche et matche]] : abandonner lâchement. * [[Motî:havroûle|havroûle]] : filet de pèche. * [[Motî:hay|hay]] : en avant; et co hay : et même au-delà. * [[Motî:håynetmint|håynetmint]] : carrément * [[Motî:hepiete|hepiete]] : mâchette. * [[Motî:herer|herer]] : introduire. * [[Motî:hierdî|hierdî]] : herdier, pâtre. * [[Motî:hinkeplink|hinkeplink]] : clopin clopant * [[Motî:hintche|hintche]] : gauche. * [[Motî:hobete|hobete]] : kiosque, édicule. * [[Motî:hon|hon]]! hein, n'est-ce pas * [[Motî:hopea|hopea]] : tas. * [[Motî:hôtinniveuzmint|hôtinniveuzmint]] : avec condescendance. * [[Motî:houbonde|houbonde]] : court instant. * [[Motî:hoûlåd|hoûlåd]] : sirène. * [[Motî:hoûlaedje|hoûlaedje]] : hurlement. * [[Motî:houre|houre]] : putain. * [[Motî:hourete|hourete]] : chouette. * [[Motî:houri|dj' a m' cour ki hourixh]] : mon coeur se soulève. * [[Motî:houwer 1|si houwer erî di]] : s'éloigner de. * [[Motî:hozete|leyî les hozetes]] : passer l'arme à gauche (mourir). == L == * [[Motî:laddé|laddé]] : là-bas. * [[Motî:lérece|lérece]] : latéral, annexe. * [[Motî:londjinnmint|londjinnmint]] : lentement. * [[Motî:loumer|loumer]] : éclairer * [[Motî:loumyî|loumyî]] : illuminer. == M == * [[Motî:mådjiner|mådjiner]] : s'imaginer * [[Motî:mareder|mareder]] : déjeuner (à midi), goûter, prendre une collation. * [[Motî:måssî|måssî, måsseye]] : sale * [[Motî:mayon|mayon]] : copine, bienaimée * [[Motî:mehin|mehin]] : souci, petit problème * [[Motî:mesplî|mesplî]] : néflier. * [[Motî:miere|miere]] : merde * [[Motî:misse|misse]] : rate ; aveur li misse di : avoir une folle envie de. * [[Motî:moudri|moudri]] : ici : meurtrir. * [[Motî:moussî foû|moussî foû]] : sortir. * [[Motî:mustea|mustea]] : tibia. == N == * [[Motî:niyå|niyå]] : ici : magot. * [[Motî:niyêye|niyêye]] : nichée; famille. * [[Motî:nukete|nukete]] : bâton avec un nœud à l'extrémité. * [[Motî:nûlêye|nûlêye]] : nuée. == O == * [[Motî:ôre 1|ôre (verbe)]] : entendre. * [[Motî:ôre 2|ôre (nom)]] ordre. * [[Motî:oxhea|oxhea]] : os; Mouze rind ses oxheas : le fleuve, la mer, rejette les noyés. == P == * [[Motî:påpåd|påpåd]] : poupon, bébé. * [[Motî:pactêye|pactêye]] : paquet, liasse. * [[Motî:pesteler|pesteler]] : faire les cent pas. * [[Motî:peu|peu]] : peur. * [[Motî:piole|piole]] : prison. * [[Motî:plantchî|plantchî]] : ici : étage. * [[Motî:poice|poice]] : couloir == R == * [[Motî:radjîsse|radjîsse]] : repère, cachette. * [[Motî:rafûlé|rafûlé]] : emmitouflé. * [[Motî:raprepyî|raprepyî]] : grignoter complètement. * [[Motî:rashir|rashir]]; li té rashît : le thé décante; l' apårtumint est rashid å cadasse : inscrit au cadastre. * [[Motî:rassonrer|rassonrer]] : réaménager, retaper. * [[Motî:revoeyî|revoeyî]] : réveiller. * rexhowe a mitan voye : solution de compromis. * [[Motî:rinicter|r(i)nicter]] : rechigner. * [[Motî:ristoper|r(i)stoper]] : boucher. * [[Motî:rischaper|r(i)schaper]]; si rschaper : se sustenter; esse rischapé : être à l'aise financièrement. * [[Motî:rusteler|rusteler]] : râtisser. == S == * [[Motî:saiwoe|saiwoe]] : égout. * [[Motî:schoircî 2|schoircî]] evike : écorcher vif. * [[Motî:schôpyî|schôpyî]] : châtouiller, démanger. * [[Motî:sibeuler|s(i)beuler]] : entrer en collision avec. * [[Motî:sicanfår|s(i)canfår]] : estrade, scène. * [[Motî:sifwait|s(i)fwait]] : pareil, semblable. * [[Motî:sipcrecler|s(i)precler]] : baragouiner. * [[Motî:sitater|s(i)tater]] : s'arrêter. * [[Motî:sitorné|s(i)torné]] : sourd. * [[Motî:sitrindant|s(i)trindant]] : angoissant. * [[Motî:soû|soû]] : seuil. * [[Motî:sour|sour]] : soeur, sour di laecea : sœur de lait. == T == * [[Motî:tahourea|tahourea]] : nuage d'averse. * [[Motî:tårdowmint|tårdowmint]] : tardivement. * [[Motî:tåvlea|tåvlea]] : tableau. * [[Motî:taxhe|taxhe]] : poche * [[Motî:tchoke|tchoke]] : moment. * [[Motî:tchôke|tchôke]] : long moment. * [[Motî:tere-pupe|tere-pupe]] : tir forain * [[Motî:totaleure|t(o)taleure]] : 1. bientôt. 2. presque. * [[Motî:troyreye|troyreye]] : cochonnerie, saloperie. * [[Motî:toumer evoye|toumer evoye]] di rire : se pâmer de rire. * [[Motî:toû|toû]] : tour, astuce, talent. Li ci ki n' a k' on toû, i n' vike k' on djoû : il fait avoir plus d'une corde à son arc. == U == * [[Motî:ubén|ubén]]: ou bien * [[Motî:uroliård|uroliård]]: euro. == V == * [[Motî:varade|varade]]; al varade : à toute vitesse. * [[Motî:Verbok|Verbok]]: être diabolique fantastique. * [[Motî:vesprêye|vesprêye]]: fin d'après-midi; li tote vesprêye : la tombée de la nuit. * [[Motî:vesse|vesse]]; po ene vesse må tournêye : pour la moindre peccadille. * [[Motî:veule|veule]]: verre * [[Motî:vierlete|vierlete]]: petit violon; payî les vierletes : être le dindon de la farce. * [[Motî:viermin|viermin]]: ver, élément de la vermine. * [[Motî:vierna|vierna]]: gouvernail. * [[Motî:vilin|vilin]]; tchir et vilin : au prix fort. * [[Motî:vintilrece|vintilrece]]: ventilateur. * [[Motî:virêye|virêye]]: taillis. * [[Motî:vôtion|vôtion]]: petite crêpe. * [[Motî:vudindje|vudindje]]: solution. == W == * [[Motî:wachla|wachla et rewachla]] : flux et reflux. * [[Motî:wachlisse|wachlisse]] : onde. * [[Motî:wachoter|wachoter]] : clapoter * [[Motî:wachulmint|wachulmint]] : ondulation. * [[Motî:waeranti|waeranti]] : garantir, certifier. * [[Motî:waeraxhe|waeraxhe]] : sauvage. * [[Motî:waeraxhreye|waeraxhreye]] : barbarie, sauvagerie, brutalité. * [[Motî:waitroûle|waitroûle]] : écran * [[Motî:waitroûlete|waitroûlete]] : mini-écran. * [[Motî:waitroûlêye|waitroûlêye]] : contenu de l'écran. * [[Motî:wåmele|wåmele]] : grosse bougie. * [[Motî:waster|waster]] : gâter. * [[Motî:way|way]] : oui. * [[Motî:were |måle were]] : sale temps. == X == * [[Motî:xhame|xhame]] : tabouret; mete des xhames el voye :mettre des bâtons dans les roues; on n' kinoxhe li dame ki cwand on l' a sol xhame :on ne connaît une femme que quand on habite avec elle. * [[Motî:xhaxhler|xhaxhler]] : éclater de rire. * [[Motî:xhiltreye|xhiltreye]] : sonnerie. * [[Motî:xhimagrawe|xhimagrawe]] : grimace. * [[Motî:xhorboe|xhorboe d' finiesse]] : essuie-glace. * [[Motî:xhuflet|xhuflet]] : sifflet; aler fé des xhuflets :aller en prison. == Y == * [[Motî:yôrdisté|yôrdisté]] : saleté 15798 38925 2005-09-02T00:26:00Z Pablo 5 loyéns motî Bondjoû, :''Les voyelles I, U et OU, si elles sont suivies de R ou d' une consonne sonore B, D, DJ, GU, JH, V ou Z sont toujours longues'' C' est l' veur eto po "e" (eg: Heve). eto, purade ki ''(le DJ final se prononce TCH)'', vos dvrîz dire ki totes les doûcès cossounes si prononcèt deures al fén. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d'&nbsp;setimbe 2005 a 12:20 (UTC) Dj' a fwait des loyéns wiki po tos les mots; insi on pout vey les cis k' on doet co fé des intrêyes dins l' motî, et k' c' est des mots eployîs et k' ont mezåjhe d' esplikêyes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d'&nbsp;setimbe 2005 a 00:26 (UTC) 15799 50987 2006-03-06T00:02:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>målaweure</B></FONT> [f.n.] pô d' tchance. <span lang=fr>F. malchance, malheur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn oujhea d' målaweur:</FONT> <I>a)</I> oujhea k' on dit k' i poite [[Motî:måleur|måleur]]. <I>Ene hourete di clotchî comince a braire dins l' potele do gurnî; "oujhea d' målaweure", direut i Nenesse do Cecleu</I> (L. Mahin) <I>b)</I> sakî ki poite måleur. <span lang=fr>F. oiseau de mauvaise augure, de malheur.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje addj. ([[Motî:må 1|måle]]) + no ([[Motî:aweure|aweure]]). Coinrece payis d' Lidje. 15800 41290 2005-10-09T16:35:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizawurer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzawurer</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:coixhî|coixhî]]. <I>Si li tchvå pitreut, vos vs frîz dzawurer.</I> rl a: [[Motî:moudri|moudri]], [[Motî:froxhî|froxhî]], [[Motî:mesbrudjî|mesbrudjî]], [[Motî:pokî|pokî]], [[Motî:atraper|atraper]], [[Motî:arindjî|arindjî]], [[Motî:broyî|broyî]], [[Motî:sipiyî|sipiyî]], [[Motî:sitoker|sitoker]]. <span lang=fr>F. meurtrir, blesser, cogner, froisser.</span> <B>2.</B> [[Motî:distrure|distrure]]. <I>Ele a dzawuré tot s' robe.</I> <I>Il a dzawuré s' marone.</I> <span lang=fr>F. détruire, abîmer.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]]. <I>Babi, ni vos endalez nén Vos alez tot m' dizawurer; Sins vos, dji n' sai pus a kî m' date; Dji so dins l' disbene et l' bernate</I> (A. Gauditiaubois). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dzawurer</FONT> [v.pr.] si pokî, s' atraper, si coixhî. <I>I s' a tot dzawuré tot toumant a l' valêye des grés.</I> <span lang=fr>F. se blesser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)zawirer, duzawirer, dès'zavirer, <FONT COLOR="#800080">d(i)zawûrer</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:aweure|aweure]]", rissaetchante betchete di-, z di beloyance (rissaetchî l'&nbsp;tchance). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizawuré</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzawuré, êye</B></FONT> [addj.] disbåtchî (eye). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizawuråd</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzawuråd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] [[Motî:broye-tot|broye-tot]]. <I>Dji n'&nbsp;såreu pus shure avou ds efants ossu dzawuråds.</I> <span lang=fr>F. casseur (euse), destructeur (trice).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>d(i)zawiraud, <FONT COLOR="#800080">d(i)zawûraud</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizawurance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzawurance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]]. <span lang=fr>F. désarroi.</span> 15801 38892 2005-09-01T12:44:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipani]] 15802 38897 2005-09-01T15:12:00Z Pablo 5 Druze displaecî viè Druzes: li plurial po les nos d' peupes, di rapoûlaedjes di djins #redirect [[Druzes]] 15804 38903 2005-09-01T15:35:55Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Syinces]] 15805 65579 2006-06-30T11:31:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: gl, pt, sh Modifie: pl [[Categoreye:Syinces]] [[ar:تصنيف:علم الأرصاد الجوية]] [[be:Катэгорыя:Мэтэаралёгія]] [[bg:Категория:Метеорология]] [[ca:Categoria:Meteorologia]] [[cs:Kategorie:Meteorologie]] [[da:Kategori:Meteorologi]] [[de:Kategorie:Meteorologie]] [[el:Κατηγορία:Μετεωρολογία]] [[en:Category:Meteorology]] [[eo:Kategorio:Meteologio]] [[es:Categoría:Meteorología]] [[et:Kategooria:Meteoroloogia]] [[fi:Luokka:Meteorologia]] [[fr:Catégorie:Météorologie]] [[ga:Catagóir:Meitéareolaíocht]] [[gl:Category:Meteoroloxía]] [[he:קטגוריה:מטאורולוגיה]] [[hu:Kategória:Meteorológia]] [[id:Kategori:Meteorologi]] [[io:Category:Meteorologio]] [[is:Flokkur:Veðurfræði]] [[it:Categoria:Meteorologia]] [[ja:Category:気象学]] [[ko:분류:기상학]] [[lt:Kategorija:Meteorologija]] [[lv:Category:Meteoroloģija]] [[mk:Категорија:Метеорологија]] [[nl:Categorie:Meteorologie]] [[nn:Kategori:Meteorologi]] [[no:Kategori:Meteorologi]] [[pl:Kategoria:Meteorologia i fizyka atmosfery]] [[pt:Categoria:Meteorologia]] [[ro:Categorie:Meteorologie]] [[ru:Категория:Метеорология]] [[scn:Category:Mitiuruluggia]] [[sh:Category:Meteorologija]] [[sk:Kategória:Meteorológia]] [[sl:Kategorija:Meteorologija]] [[sr:Категорија:Метеорологија]] [[sv:Kategori:Meteorologi]] [[th:หมวดหมู่:อุตุนิยมวิทยา]] [[tr:Kategori:Meteoroloji]] [[uk:Категорія:Метеорологія]] [[vi:Thể loại:Khí tượng học]] [[zh:Category:气象学]] 15806 38906 2005-09-01T15:37:44Z Pablo 5 catgoreye [[Categoreye:Syinces]] 15807 59206 2006-06-02T17:12:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: ar, az, ba, cv, cy, eu, fiu-vro, fo, frp, gu, ilo, jbo, ka, ky, lmo, ln, mn, mo, nap, pam, rm, sco, sq, su, ta, tk, to, tpi, uz, vec, war candjî: an, scn [[Categoreye:Syinces]] [[af:Kategorie:Geografie]] [[als:Kategorie:Geografie]] [[an:Category:Cheografía]] [[ar:تصنيف:جغرافيا]] [[ast:Categoría:Xeografía]] [[ay:Categoría:Geografiya]] [[az:Kateqoriya:Coğrafiya]] [[ba:Категория:География]] [[be:Катэгорыя:Геаграфія]] [[bg:Категория:География]] [[bs:Kategorija:Geografija]] [[ca:Categoria:Geografia]] [[cs:Kategorie:Geografie]] [[csb:Kategòrëjô:Geògrafijô]] [[cv:Категори:Географи]] [[cy:Categori:Daearyddiaeth]] [[da:Kategori:Geografi]] [[de:Kategorie:Geographie]] [[el:Κατηγορία:Γεωγραφία]] [[en:Category:Geography]] [[eo:Kategorio:Geografio]] [[es:Categoría:Geografía]] [[et:Kategooria:Geograafia]] [[eu:Kategoria:Geografia]] [[fi:Luokka:Maantiede]] [[fiu-vro:Category:Maatiidüs]] [[fo:Bólkur:Landafrøði]] [[fr:Catégorie:Géographie]] [[frp:Category:G·eografia]] [[fur:Categorie:Gjeografie]] [[ga:Rang:Tíreolaíocht]] [[gl:Category:Xeografía]] [[gu:Category:ભૂગોળ]] [[he:קטגוריה:גאוגרפיה]] [[hi:श्रेणी:भूगोल]] [[hr:Kategorija:Zemljopis]] [[hu:Kategória:Földrajz]] [[id:Kategori:Geografi]] [[ilo:Category:Heografia]] [[io:Category:Geografio]] [[is:Flokkur:Landafræði]] [[it:Categoria:Geografia]] [[ja:Category:地理]] [[jbo:Category:tutske]] [[ka:კატეგორია:გეოგრაფია]] [[ko:분류:지리]] [[ku:Kategorî:Erdnîgarî]] [[kv:Категория:География]] [[kw:Category:Dorydhyeth]] [[ky:Category:География]] [[la:Categoria:Geographia]] [[lb:Category:Geographie]] [[li:Kategorie:Geografie]] [[lmo:Category:Geugrafía]] [[ln:Category:Jyografi]] [[lt:Kategorija:Geografija]] [[lv:Category:Ģeogrāfija]] [[mk:Категорија:Географија]] [[mn:Category:Газар зүй]] [[mo:Category:Ӂеографие]] [[ms:Kategori:Geografi]] [[mt:Category:Ġeografija]] [[nap:Categoria:Giugrafia]] [[nds:Kategorie:Geographie]] [[nl:Categorie:Geografie]] [[nn:Kategori:Geografi]] [[no:Kategori:Geografi]] [[oc:Categoria:Geografia]] [[pa:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭੁਗੋਲ]] [[pam:Category:Geografía]] [[pl:Kategoria:Geografia]] [[pt:Categoria:Geografia]] [[rm:Category:Geografia]] [[ro:Categorie:Geografie]] [[ru:Категория:География]] [[scn:Category:Geografìa]] [[sco:Category:Geographie]] [[sh:Category:Geografija]] [[simple:Category:Geography]] [[sk:Kategória:Geografia]] [[sl:Kategorija:Geografija]] [[sq:Category:Gjeografi]] [[sr:Категорија:Географија]] [[su:Kategori:Géografi]] [[sv:Kategori:Geografi]] [[sw:Category:Jiografia]] [[ta:பகுப்பு:புவியியல்]] [[th:หมวดหมู่:ภูมิศาสตร์]] [[tk:Category:Geografiya]] [[tl:Category:Heograpiya]] [[to:Category:Geografia]] [[tpi:Category:Jiograpi]] [[tr:Kategori:Coğrafya]] [[tt:Törkem:Cäğräfiä]] [[uk:Категорія:Географія]] [[uz:Category:Geografiya]] [[vec:Categoria:Giografia]] [[vi:Thể loại:Địa lý học]] [[war:Category:Heyograpiya]] [[zh:Category:地理]] [[zh-min-nan:Category:Tē-lí-ha̍k]] 15808 38911 2005-09-01T15:45:59Z Pablo 5 &nbsp; 15809 38926 2005-09-02T00:28:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måssî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>måssire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>måsseye</B></FONT> [addj.] [[Motî:mannet|mannet(e)]]. Disfondowes: <span lang=wa-feler><B>maussî</B>, mâssî, mansî, maussîr, mâssîr</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>måssîsté</B></FONT> [f.n.] [[Motî:mannesté|mannesté]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>måssiristé</B></FONT> [f.n.] difåt d' ene sakî, d' ene sacwè k' est måssire, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Il î fwait ene måssiristé&nbsp;!</I> (L. Remacle). Coinrece Lidje Hôte-Årdene. 15810 38927 2005-09-02T00:30:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>totaleure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ttaleure</B></FONT> [adv.] [[Motî:bénrade|bénrade]]. rl a: [[Motî:bénvite|bénvite]], [[Motî:béntoit|béntoit]], [[Motî:torade|torade]], [[Motî:dabôrd|dabôrd]], [[Motî:totasteure|totasteure]], [[Motî:divant waire|divant waire]], [[Motî:divant nén beacôp|divant nén beacôp]], [[Motî:covite|covite]], [[Motî:corade|corade]], [[Motî:codabôrd|codabôrd]]. <span lang=fr>F. bientôt.</span> 15811 38928 2005-09-02T00:31:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rischaper</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] [[Motî:schaper|schaper]]. <B>II.</B> [v.pr.] riprinde alinne. <I>On-z a monté l' mitan do tiene; on s' va rischaper ene minute.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>riscaper</B>, rèscaper, r(i)chaper, r(u)chaper, <B>r(i)haper</B></span>. 15812 38929 2005-09-02T00:34:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håspler]] 15813 43813 2005-11-10T15:59:21Z Pablo 5 {{djermon motî|haspler|<hr>i manke li definixha po '''håspler'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>håspler</B></FONT> [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håsploe</B></FONT> [o.n.] (v.m.) usteye des [[Motî:fiyeuse|fiyeuses]] al linne, metou a roye di cir, po disvudî l' linne et fé des plotes, u les [[Motî:lonxhea|lonxheas]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>hauspleu, hâspleu, (ausploû, ausplwè)</span>. 15814 59079 2006-06-02T12:00:56Z Pablo 5 +la {{djermon Urope}} [[Categoreye:Urope|*]] L' '''Urope''' est on [[continint]]. == Payis d' Urope == * [[Albaneye]], * [[Beldjike]], * [[Bosneye]], * [[Bulgåreye]], * [[Crowåceye]], * [[Espagne]], * [[Esloveneye]], * [[France]], * [[Itåleye]], * [[Grece]], * [[Letoneye]], * [[Litwaneye]], * [[Monaco]], * [[Oucrinne]], * [[Rûsseye]], * ... == Climat == [[Image:Ceuropa.gif|thumb|300px|mape des redjons climatikes d' Urope]] [[af:Europa]] [[als:Europa]] [[an:Europa]] [[ang:Europa]] [[ar:أوروبا]] [[ast:Europa]] [[ay:Iwrupa]] [[az:Avropa]] [[be:Эўропа]] [[bg:Европа]] [[bn:ইউরোপ]] [[br:Europa]] [[bs:Evropa]] [[ca:Europa]] [[chr:ᎡᎶᏆ]] [[co:Europa]] [[cs:Evropa]] [[csb:Eùropa]] [[cv:Европа]] [[cy:Ewrop]] [[da:Europa]] [[de:Europa]] [[el:Ευρώπη]] [[en:Europe]] [[eo:Eŭropo]] [[es:Europa]] [[et:Euroopa]] [[eu:Europa]] [[fa:اروپا]] [[fi:Eurooppa]] [[fo:Evropa]] [[fr:Europe]] [[fur:Europe]] [[fy:Jeropa]] [[ga:An Eoraip]] [[gd:An Roinn-Eòrpa]] [[gl:Europa]] [[gn:Europa]] [[gu:યુરોપ]] [[haw:ʻEulopa]] [[he:אירופה]] [[hi:यूरोप]] [[hr:Europa]] [[ht:Ewòp]] [[hu:Európa]] [[ia:Europa]] [[id:Eropa]] [[io:Europa]] [[is:Evrópa]] [[it:Europa]] [[ja:ヨーロッパ]] [[ka:ევროპა]] [[kk:Еуропа]] [[kn:ಯುರೋಪ್]] [[ko:유럽]] [[ku:Ewropa]] [[kw:Europa]] [[la:Europa]] [[lb:Europa (Kontinent)]] [[li:Europa]] [[lt:Europa]] [[lv:Eiropa]] [[mi:Ūropi]] [[mk:Европа]] [[mo:Europa]] [[ms:Eropah]] [[na:Iurop]] [[nah:Eutlocpan]] [[nds:Europa]] [[nl:Europa (continent)]] [[nn:Europa]] [[no:Europa]] [[nrm:Ûrope]] [[oc:Euròpa]] [[os:Европæ]] [[pl:Europa]] [[pt:Europa]] [[qu:Iwrupa]] [[ro:Europa]] [[roa-rup:Evropa]] [[ru:Европа]] [[sc:Europa]] [[scn:Europa]] [[sco:Europe]] [[se:Eurohpá]] [[sh:Evropa]] [[simple:Europe]] [[sk:Európa]] [[sl:Evropa]] [[sq:Evropa]] [[sr:Европа]] [[st:Europa]] [[sv:Europa]] [[sw:Ulaya]] [[ta:ஐரோப்பா]] [[th:ทวีปยุโรป]] [[tk:Ýewropa]] [[tl:Europa]] [[tpi:Yurop]] [[tr:Avrupa]] [[udm:Европа]] [[ug:ياۋروپا]] [[uk:Європа]] [[uz:Yevropa]] [[vi:Châu Âu]] [[war:Europa]] [[wo:Óróop]] [[yi:אייראפע]] [[zh:欧洲]] [[zh-min-nan:Au-chiu]] 15815 58358 2006-05-25T21:11:41Z Pablo 5 djermon Urope {{djermon Urope}} [[Categoreye:Litwaneye|*]] Li '''Litwaneye''' est on payis d' [[Urope]] do nôr, sol [[Mer Baltike]] (å Coûtchant); elle a come vijhéns li [[Letoneye]] a Bijhe, li [[Belaruss]] å Levant et Nonne, li [[Pologne]] å sudouwess, eyet l' inclave [[Rûsseye|rûsse]] di [[Kaliningrad]] å Coûtchant. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Republike Litwanyinne'''<br> '''Lietuvos Respublika'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- align=center style="vertical-align: middle;" | {{drapea|Lithuania|Litwaneye|del}} | [[Imådje:Coat of Arms Lithuania.gif|111px|Åres nåcionåles del Litwaneye]] |- | ([[Drapea del Litwaneye|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Litwaneye|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] nåcionåle: Vienybė težydi (Leyans flori l' unité)''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationLithuania.png|250px|Eplaeçmint del Litwaneye sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[litwanyin]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Vilnius]] |- |[[Djivêye des prezidints d' Litwaneye|Prezidint]] || [[Valdas Adamkus]] |- |[[Prumî minisse di Litwaneye|Prumî minisse]] || [[Algirdas Brazauskas]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 122inme]] 65.200&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> Neglidjåve |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[Anêye]]) <br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 125inme]] 3.596.617&nbsp;dimorants <br> 55,2&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye <br> &nbsp;- Ricnoxhowe <br> &nbsp;- Pierdowe <br> Indepindince <br> &nbsp;- Declarêye <br> &nbsp;- Ricnoxhowe |Di l' [[Impire rûsse]] [[16 di fevrî]] [[1918]] <br> [[12 di djulete]] [[1920]] <br> [[1940]] <br> [[11 di måss]] [[1990]] <br> [[6 di setimbe]] [[1991]] |- |[[Manoye]] || [[Litas]] (Lt) = 100 Centų (Ct) |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || EET ([[Tins univiersel cowordoné|UTC]] +2) / EEST (UTC+3) |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Tautiška giesmė]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .lt |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 370 |} == Istwere == == Politike == Li payis est mimbe di l' [[Union Uropeyinne]], do [[Consey di l' Urope]], di l' [[OTAN]] eyet des [[Nåcions Uneyes]]. == Redjons == ===Grandès veyes=== * Kaunas * [[Klaipeda]] * Siauliai * Panevezys * Palanga * Nida * Sventoji * Druskininkai == Djeyografeye == [[Imådje:Lithuania-map.png|thumb|320px|''Mape del Litwaneye'']] == Economeye == == Djins == ==Difoûtrinne hårdêye== * http://www.lietuva.lt [[af:Litaue]] [[als:Litauen]] [[an:Lituania]] [[ang:Lithuania]] [[ar:لتوانيا]] [[ast:Lituania]] [[ay:Lituania]] [[az:Litva]] [[be:Летува]] [[bg:Литва]] [[br:Lituania]] [[bs:Litvanija]] [[ca:Lituània]] [[co:Lituania]] [[cr:Lithuania]] [[cs:Litva]] [[csb:Lëtewskô]] [[cv:Литва]] [[cy:Lithuania]] [[da:Litauen]] [[de:Litauen]] [[el:Λιθουανία]] [[en:Lithuania]] [[eo:Litovio]] [[es:Lituania]] [[et:Leedu]] [[fi:Liettua]] [[fiu-vro:Leedu]] [[fo:Litava]] [[fr:Lituanie]] [[fur:Lituanie]] [[fy:Litouwen]] [[ga:An Liotuáin]] [[gd:Lituania]] [[gl:Lituania - Lietuva]] [[gn:Lituania]] [[haw:Litvanya]] [[he:ליטא]] [[hi:लिथुआनिया]] [[hr:Litva]] [[ht:Lityani]] [[hu:Litvánia]] [[ia:Lituania]] [[id:Lituania]] [[ie:Lituania]] [[io:Lituania]] [[is:Litháen]] [[it:Lituania]] [[ja:リトアニア]] [[jv:Lituania]] [[ka:ლიტვა]] [[kk:Litva]] [[ko:리투아니아]] [[ku:Lîtvanya]] [[kw:Lithouani]] [[ky:Литва]] [[la:Lituania]] [[li:Litauwe]] [[ln:Litaue]] [[lt:Lietuva]] [[lv:Lietuva]] [[mg:Lituania]] [[mi:Litovia]] [[mk:Литванија]] [[mn:Литва]] [[mo:Литуания]] [[ms:Lithuania]] [[mt:Litwanja]] [[na:Lithuania]] [[nah:Lituanan]] [[nap:Lituania]] [[nds:Litauen]] [[nl:Litouwen]] [[nn:Litauen]] [[no:Litauen]] [[oc:Lituània]] [[os:Литва]] [[pl:Litwa]] [[pt:Lituânia]] [[rm:Lituania]] [[ro:Lituania]] [[roa-rup:Litva]] [[ru:Литва]] [[sa:लिथ्वानिया]] [[scn:Lituania]] [[sco:Lithuania]] [[se:Lietuva]] [[sh:Litva]] [[simple:Lithuania]] [[sk:Litva]] [[sl:Litva]] [[so:Litvaniya]] [[sq:Lituania]] [[sr:Литванија]] [[sv:Litauen]] [[sw:Lituanya]] [[tg:Литва]] [[th:ประเทศลิทัวเนีย]] [[tl:Lithuania]] [[tpi:Litva]] [[tr:Litvanya]] [[tt:Litua]] [[uk:Литва]] [[uz:Litva]] [[vec:Łituania]] [[vi:Litva]] [[yi:ליטע]] [[zh:立陶宛]] [[zh-min-nan:Lietuva]] 15816 39274 2005-09-05T12:44:59Z Pablo 5 Motî:saeyete displaecî viè Motî:saeyete 1 #REDIRECT [[Motî:saeyea]] 15817 39112 2005-09-03T10:11:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:saeyea]] 15818 39279 2005-09-05T12:56:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saeyea</B></FONT> [o.n.] grand pot k' on mete 10 a 20 lites d' aiwe (ou tot l' minme ké likide), avou ene [[Motî:manike|manike]], fwait d' blanc fier, d' aluminiom, di plastik, di cawoutchou. <I>Les femes alént poujhî des grands saeyeas d' aiwe ézès fontinnes po rlaver les fniesses et renairi les måjhones après l' ivier</I> ([[G. Pècheur]]). <span lang=fr>F. seau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:ploure|ploure°]] a saeyeas.</FONT> Etimolodjeye: [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>sitella</I></span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saeyete 1</B></FONT> [f.n.] pitit saeyea wice k' on mete des botons. <I>Ces botons la sont ritnous dins ene saeyete, pask' on n' les pout nén piede</I> ([[O. Coutisse-Uyttebroucke]]). <I>I mousse al gregne èt s' ramoenne avou ene saeyete plinne di grinnes po dner ås oujheas</I> ([[G. Pècheur]]). <I>Li tchôdronî vneut todi li samwinne del dicåce po ristinner les coyîs, po rmete des noûs cous d' blanc fier azès saeyletes ki corént</I> ([[J. Calozet]]). Etimolodjeye: raptitixhante [[cawete -ete]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>saeyoûle</B></FONT> [f.n.] (mot d' arkeyolodjisse) djusse sins manike. <I>Dins les tombales, gn a sovint des djusses, k' on lome saeyoûles, po-z î mete a magnî pol moirt: des grins, del farene, del låme</I> ([[L. Mahin]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî ([[cawete -oûle]]) do <span lang=fr>F. situle.</span> (minme sinse) [[noûmot|2005]]. Omonimes: * [[Motî:saeyete 2|saeyete]] (f.n., potchante ou saeyante pitite biesse) Omonimes coinreces: * [[Motî:sayete|sayete]] (f.n., fene linne po texhe) 15819 39278 2005-09-05T12:55:40Z Pablo 5 /* kesses */ [[Disfondowe]]s: ;saeyea: <FONT COLOR="#800080">sèya</FONT>, sèyê [E1, E34], sayê, saya [O4] ;saeyete: <FONT COLOR="#800080">sèyète</FONT>, sèliete, sayète == kesses == === omonimeye === li motî aclot ([O4]) a "sayète" mins defini come del linne pingnêye et filêye; del linne po texhe. ça sereut on stindaedje di "saeyete" ou djusse èn omonime (coinrece)? Li Wisimus [E34] a eto "sèyète" avou l' minme sinse, eyet co on "sèyète" avou l' sinse di [[Motî:potcha|potcha]] et d' ôtes pititès biesses. Li Haust [E1] il a "sèyète" avou l' sinse d' on waerbea ki vént dins les formadjes (piophila casei) eyet di spitant efant; eto on viebe "sèyeter" sôtler (mins metot come arcayike) eyet on mot "sèyeûte", po les bokets dins les viyès viyès måjhones (17e sieke) ki l' ostaedje do dzeu esteut ene miete pus lådje et avancîve sol rowe (come on balcon, såf ki c' est tote li façåde k' est avancêye, F. encorbellement); ci sereut des derivés di "sèyi" (a rfonde "saeyi"?), F. saillir. I gn a eto "sayète" = linne foirt fene; derivé di "såye" (vî vî mot) = F. serge (c' est cwè? ene sôre di linne, ou di stofe di linne?). Nouk des troes (O4, E34, E1) n' a l' mot "saeyete" (=pitit saeyea) ça fwait, k' on-z a eto [[Motî:sayete]] eyet [[Motî:saeyete 2]] como omonimes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di setimbe 2005 a 12:00 (UTC) == saeyete ou saeylete == dins les egzimpes dji voe "saeylete"; adon, "saeyete" ou "saeylete" d' abôrd? li cogne avou "l" sereut l' pus lodjike por mi, la k' ça vénreut di "saey'''ea'''" (omrin) => "*saey'''ele'''" (femrin) => "saey'''l'''ete" (femrin + cawete -ete). mins come dji n' a ç' mot la dins nouk di mes motîs; dji n' såreut dire li kék egzistêye po d' bon... [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 5 di setimbe 2005 a 12:55 (UTC) 15820 41226 2005-10-08T21:45:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Solire</B></FONT> [n.pl.] hamtea d’ [[Motî:Gône|Gône]] e F. <span lang=fr>Solière</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:solea|sol- (solea)]], [[cawete -ire]] (plaece bén metowe å solea). ---- * [[Gône|Dipus d' racsegnes so Solire]]. 15821 39122 2005-09-03T10:20:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:manike]] 15822 39124 2005-09-03T10:21:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manike</B></FONT> [f.n.] sisteme k' on pougne divins, et tourner po fé avancî ene viole, ene usteye di foidje, on diale volant, evnd.. <I>On grand djonne coir, avou ene båke et des crolés ouys, tchantéve des viyès airs tot tournant l' manike d' ene vierlete </I>([[M. Frisée]]) <I>Ene viye nerveuse mwin fwait brotchî ses dognons et serant l' pougneye del manike k' ele vét d' apicî </I>([[L. Lecomte]]). <span lang=fr>F. manivelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; Firmin Manike:</FONT> no metou a on djouweu d' [[Motî:viole|viole]]. Etimolodjeye : bodje latén "<span lang=la><I>manus</I></span>" ([[Motî:mwin|mwin]]), [[cawete -ike]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>manote</B></FONT> [f.n.] pîce d' ene usteye k' on tént al mwin. <I>Cwand ti sintrès ene pitite manote, saetche on bon côp ; li cofe vénrè tot seu </I>([[A. Marchal]]). <span lang=fr>F. poignée.</span> Fåsse parintêye : [[Motî:maniket|maniket]]. 15823 39125 2005-09-03T10:21:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Maggy Frisée]] 15824 43097 2005-11-04T02:39:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>maniket</B></FONT> [o.n.] pitit ome. <I>End a ki dijhnut k' i n' est nén trop franc; on ptit setch maniket</I> ([[Chantal Denis]]). On dit eto: [[Motî:crikion|crikion]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Maniket Pisse:</FONT> no d' ene rilomêye posteure di Brussele, k' a divnou l' essegne del veye. <I>Nos avans nén Maniket-Pisse, li nosse pitit tchot d' Åve, el Maca</I> ([[W. Dunker]]). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî ([[cawete -iket]]) do flamind <span lang=nl>menneke, manneke</span> (minme sinse). ---- * [[Maniket Pisse|Dipus d' racsegnes sol Maniket Pisse]]. 15825 39128 2005-09-03T10:24:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:maniket]] 15826 45015 2005-11-19T02:15:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Montagu</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyadjes, hamteas e plaeces del Walonreye, et del Flande djusse astok. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Montagu-e-Limbork</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Montgneye-li-Tîxhe</B></FONT> ban d' Flande, e flamind <span lang=nl>F. Montenaken</span>, astok di [[Motî:Crås-Inmna|Crås-Inmna]], avou sacwants plaeces k' ont co des nos e walon. [[Scrîta|vî scrijha]]: <span lang=wa-scripta>Montenaken (1139), Monteigney (1174), Montegni (1203), Montigney-le-Thiech (1300)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Montagu-dlé-Marcourt</B></FONT> hamtea d' [[Motî:Marcour|Marcour]]. <I>Vosse mame est a Montagu po ses djambes</I> ([[C. Déom]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Conteye di Montagu</FONT>: ancyinne [[Motî:conteye|conteye]] e l' Årdene, ki comprindeut co, e 18inme sieke, les viyaedjes di [[Motî:Marcour|Marcour]], [[Motî:Houton|Houton]] eyet [[Motî:Dôtchamp|Dôtchamp]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;promete el voye a Montagu:</FONT> promete d' aler a perlinaedje a l' tchapele sint Tibå a Montagu-dlé-Marcourt. <B>3.</B> no di des plaeces di [[Motî:L' Elpe|l' Elpe]], di [[Motî:Lane|Lane]], di [[Motî:Rotchå|Rotchå]] (la-minme: <span lang=wa-feller>Montragu</span>). <B>4.</B> ancyin ptit ban del Braibant flaminde, e <span lang=nl>Scherpenheuvel</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>Mons acutus</I></span>" ([[Motî:awiant|awiant]] mont). ---- * [[Montagu-e-Limbork|Dipus d' racsegnes so Montagu-e-Limbork]]. * [[Tîxhe (toponimeye)|Viyaedje di Walonreye et d' Flande ki s' lomnut avou "Tîxhe"]]. * [[conteye di Montagu|Dipus d' racsegnes sol conteye di Montagu]]. * [[Ermitaedje sint Tibå|Dipus d' racsegnes sol Ermitaedje sint Tibå a Monagu-dlé-Marcourt]] 15827 39146 2005-09-03T11:37:45Z Pablo 5 Lituaneye displaecî viè Litwaneye #redirect [[Litwaneye]] 15828 44790 2005-11-16T14:26:18Z Miaow Miaow 113 +interwiki [[Categoreye:Urope]] [[Categoreye:Payis]] [[ar:تصنيف:لتوانيا]] [[an:Category:Lituania]] [[ast:Categoría:Lituania]] [[bg:Категория:Литва]] [[be:Катэгорыя:Летува]] [[ca:Categoria:Lituània]] [[cs:Kategorie:Litva]] [[da:Kategori:Litauen]] [[de:Kategorie:Litauen]] [[et:Kategooria:Leedu]] [[en:Category:Lithuania]] [[es:Categoría:Lituania]] [[eo:Kategorio:Litovio]] [[fr:Catégorie:Lituanie]] [[gl:Category:Lituania]] [[ko:분류:리투아니아]] [[io:Category:Lituania]] [[id:Kategori:Lituania]] [[it:Categoria:Lituania]] [[he:קטגוריה:ליטא]] [[lv:Category:Lietuva]] [[lt:Category:Lietuva]] [[lb:Category:Litauen]] [[hu:Kategória:Litvánia]] [[mk:Категорија:Литванија]] [[mo:Category:Литуания]] [[na:Category:Lithuania]] [[nl:Categorie:Litouwen]] [[nds:Kategorie:Litauen]] [[ja:Category:リトアニア]] [[no:Kategori:Litauen]] [[nn:Kategori:Litauen]] [[os:Категори:Литва]] [[pl:Kategoria:Litwa]] [[pt:Categoria:Lituânia]] [[ro:Categorie:Lituania]] [[ru:Категория:Литва]] [[scn:Category:Lituania]] [[simple:Category:Lithuania]] [[sk:Kategória:Litva]] [[sl:Category:Litva]] [[sr:Категорија:Литванија]] [[fi:Luokka:Liettua]] [[sv:Kategori:Litauen]] [[tl:Category:Lithuania]] [[th:Category:ประเทศลิทัวเนีย]] [[vi:Category:Lát Vi]] [[tr:Kategori:Litvanya]] [[uk:Категорія:Литва]] [[zh:Category:立陶宛]] 15829 65664 2006-07-01T07:50:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bs:Kategorija:Ukrajina]], [[eu:Kategoria:Ukraina]], [[fa:رده:اوکراین]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[ar:تصنيف:أوكرانيا]] [[ast:Categoría:Ucrania]] [[be:Катэгорыя:Украіна]] [[bg:Категория:Украйна]] [[bs:Kategorija:Ukrajina]] [[ca:Categoria:Ucraïna]] [[cs:Kategorie:Ukrajina]] [[da:Kategori:Ukraine]] [[de:Kategorie:Ukraine]] [[el:Κατηγορία:Ουκρανία]] [[en:Category:Ukraine]] [[eo:Kategorio:Ukrainio]] [[es:Categoría:Ucrania]] [[et:Kategooria:Ukraina]] [[eu:Kategoria:Ukraina]] [[fa:رده:اوکراین]] [[fi:Luokka:Ukraina]] [[fr:Catégorie:Ukraine]] [[gl:Category:Ucraína]] [[he:קטגוריה:אוקראינה]] [[hr:Kategorija:Ukrajina]] [[hu:Kategória:Ukrajna]] [[id:Kategori:Ukraina]] [[io:Category:Ukrainia]] [[is:Flokkur:Úkraína]] [[it:Categoria:Ucraina]] [[ja:Category:ウクライナ]] [[ka:კატეგორია:უკრაინა]] [[ko:분류:우크라이나]] [[la:Categoria:Ucraina]] [[lb:Category:Ukraine]] [[lt:Kategorija:Ukraina]] [[lv:Category:Ukraina]] [[mo:Category:Украина]] [[na:Category:Ukraine]] [[nds:Kategorie:Ukraine]] [[nl:Categorie:Oekraïne]] [[nn:Kategori:Ukraina]] [[no:Kategori:Ukraina]] [[pl:Kategoria:Ukraina]] [[pt:Categoria:Ucrânia]] [[ro:Categorie:Ucraina]] [[ru:Категория:Украина]] [[simple:Category:Ukraine]] [[sk:Kategória:Ukrajina]] [[sl:Kategorija:Ukrajina]] [[sr:Категорија:Украјина]] [[sv:Kategori:Ukraina]] [[tr:Kategori:Ukrayna]] [[uk:Категорія:Україна]] [[zh:Category:烏克蘭]] 15830 65653 2006-07-01T04:13:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: bs, eu, fa, is, nds, oc, simple, ta, tl Modifie: pl, zh [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[ar:تصنيف:رومانيا]] [[ast:Categoría:Rumanía]] [[be:Катэгорыя:Румынія]] [[bg:Категория:Румъния]] [[bs:Kategorija:Rumunija]] [[ca:Categoria:Romania]] [[cs:Kategorie:Rumunsko]] [[da:Kategori:Rumænien]] [[de:Kategorie:Rumänien]] [[en:Category:Romania]] [[eo:Kategorio:Rumanio]] [[es:Categoría:Rumania]] [[et:Kategooria:Rumeenia]] [[eu:Kategoria:Errumania]] [[fa:رده:رومانی]] [[fi:Luokka:Romania]] [[fr:Catégorie:Roumanie]] [[gl:Category:Romanía]] [[he:קטגוריה:רומניה]] [[hr:Kategorija:Rumunjska]] [[hu:Kategória:Románia]] [[io:Category:Rumania]] [[is:Flokkur:Rúmenía]] [[it:Categoria:Romania]] [[ja:Category:ルーマニア]] [[ka:კატეგორია:რუმინეთი]] [[ko:분류:루마니아]] [[lb:Category:Rumänien]] [[lt:Kategorija:Rumunija]] [[lv:Category:Rumānija]] [[mo:Category:Ромыния]] [[na:Category:Romania]] [[nds:Kategorie:Rumänien]] [[nl:Categorie:Roemenië]] [[nn:Kategori:Romania]] [[no:Kategori:Romania]] [[oc:Categoria:Romania]] [[pl:Kategoria:Rumunia]] [[pt:Categoria:Roménia]] [[ro:Categorie:România]] [[ru:Категория:Румыния]] [[scn:Category:Rumania]] [[simple:Category:Romania]] [[sk:Kategória:Rumunsko]] [[sl:Kategorija:Romunija]] [[sr:Категорија:Румунија]] [[sv:Kategori:Rumänien]] [[ta:பகுப்பு:ருமேனியா]] [[tl:Category:Romania]] [[tr:Kategori:Romanya]] [[uk:Категорія:Румунія]] [[yi:קאַטעגאָריע:רומעניע]] [[zh:Category:罗马尼亚]] 15831 65494 2006-06-29T11:29:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, cv, eu, id, oc [[Categoreye:Payis|Bulgareye]] [[Categoreye:Urope|Bulgareye]] [[ast:Categoría:Bulgaria]] [[be:Катэгорыя:Баўгарыя]] [[bg:Категория:България]] [[bs:Kategorija:Bugarska]] [[ca:Categoria:Bulgària]] [[cs:Kategorie:Bulharsko]] [[cv:Категори:Болгари]] [[da:Kategori:Bulgarien]] [[de:Kategorie:Bulgarien]] [[el:Κατηγορία:Βουλγαρία]] [[en:Category:Bulgaria]] [[eo:Kategorio:Bulgario]] [[es:Categoría:Bulgaria]] [[et:Kategooria:Bulgaaria]] [[eu:Kategoria:Bulgaria]] [[fa:رده:بلغارستان]] [[fi:Luokka:Bulgaria]] [[fr:Catégorie:Bulgarie]] [[gl:Category:Bulgaria]] [[he:קטגוריה:בולגריה]] [[hr:Kategorija:Bugarska]] [[hu:Kategória:Bulgária]] [[id:Kategori:Bulgaria]] [[io:Category:Bulgaria]] [[it:Categoria:Bulgaria]] [[ja:Category:ブルガリア]] [[ka:კატეგორია:ბულგარეთი]] [[ko:분류:불가리아]] [[la:Categoria:Bulgaria]] [[lt:Kategorija:Bulgarija]] [[mk:Категорија:Бугарија]] [[mo:Category:Булгария]] [[na:Category:Bulgaria]] [[nds:Kategorie:Bulgarien]] [[nl:Categorie:Bulgarije]] [[nn:Kategori:Bulgaria]] [[no:Kategori:Bulgaria]] [[oc:Categoria:Bulgaria]] [[pl:Kategoria:Bułgaria]] [[pt:Categoria:Bulgária]] [[ro:Categorie:Bulgaria]] [[ru:Категория:Болгария]] [[sh:Category:Bugarska]] [[sk:Kategória:Bulharsko]] [[sl:Kategorija:Bolgarija]] [[sq:Category:Bullgaria]] [[sr:Категорија:Бугарска]] [[sv:Kategori:Bulgarien]] [[tr:Kategori:Bulgaristan]] [[uk:Категорія:Болгарія]] [[zh:Category:保加利亚]] 15832 65560 2006-06-30T06:01:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Kategoria:Europa]], [[nds-nl:Categorie:Europa]], [[zh-yue:Category:歐洲]] [[Categoreye:Djeyografeye]] [[af:Kategorie:Europa]] [[an:Categoría:Europa]] [[ang:Category:Europa]] [[ar:تصنيف:أوروبا]] [[ast:Categoría:Europa]] [[be:Катэгорыя:Эўропа]] [[bg:Категория:Европа]] [[br:Rummad:Europa]] [[bs:Kategorija:Evropa]] [[ca:Categoria:Europa]] [[co:Category:Europa]] [[cs:Kategorie:Evropa]] [[csb:Kategòrëjô:Eùropa]] [[cv:Категори:Европа]] [[cy:Categori:Ewrop]] [[da:Kategori:Europa]] [[de:Kategorie:Europa]] [[el:Κατηγορία:Ευρώπη]] [[en:Category:Europe]] [[eo:Kategorio:Eŭropo]] [[es:Categoría:Europa]] [[et:Kategooria:Euroopa]] [[eu:Kategoria:Europa]] [[fa:رده:اروپا]] [[fi:Luokka:Eurooppa]] [[fiu-vro:Category:Õuruupa]] [[fo:Bólkur:Evropa]] [[fr:Catégorie:Europe]] [[frp:Category:Eropa]] [[fy:Kategory:Jeropa]] [[ga:Catagóir:An Eoraip]] [[gl:Category:Europa]] [[he:קטגוריה:אירופה]] [[hr:Kategorija:Europa]] [[ht:Category:Ewòp]] [[hu:Kategória:Európa]] [[id:Kategori:Eropa]] [[io:Category:Europa]] [[is:Flokkur:Evrópa]] [[it:Categoria:Europa]] [[ja:Category:ヨーロッパ]] [[ko:분류:유럽]] [[kw:Category:Europa]] [[la:Categoria:Europa]] [[lb:Category:Europa]] [[li:Kategorie:Europa]] [[ln:Category:Eropa]] [[lv:Category:Eiropa]] [[mi:Category:Ūropi]] [[mk:Категорија:Европа]] [[mo:Category:Еуропа]] [[ms:Kategori:Eropah]] [[mt:Category:Ewropa]] [[na:Category:Uirope]] [[nds:Kategorie:Europa]] [[nds-nl:Categorie:Europa]] [[nl:Categorie:Europa]] [[nn:Kategori:Europa]] [[no:Kategori:Europa]] [[oc:Categoria:Euròpa]] [[os:Категори:Европæ]] [[pl:Kategoria:Europa]] [[pt:Categoria:Europa]] [[qu:Categoría:Iwrupa]] [[ro:Categorie:Europa]] [[roa-rup:Category:Evropa]] [[ru:Категория:Европа]] [[scn:Category:Europa]] [[se:Category:Eurohpá]] [[sh:Category:Evropa]] [[sk:Kategória:Európa]] [[sl:Kategorija:Evropa]] [[sr:Категорија:Европа]] [[sv:Kategori:Europa]] [[sw:Category:Ulaya]] [[th:หมวดหมู่:ทวีปยุโรป]] [[tl:Category:Europa]] [[tr:Kategori:Avrupa]] [[uk:Категорія:Європа]] [[vi:Thể loại:Châu Âu]] [[zh:Category:欧洲]] [[zh-min-nan:Category:Au-chiu]] [[zh-yue:Category:歐洲]] 15833 45538 2005-11-25T23:31:34Z Miaow Miaow 113 +interwiki [[Categoreye:Djeyografeye]] [[af:Kategorie:Asië]] [[ar:تصنيف:آسيا]] [[an:Category:Asia]] [[ast:Categoría:Asia]] [[bg:Категория:Азия]] [[zh-min-nan:Category:A-chiu]] [[be:Катэгорыя:Азія]] [[br:Rummad:Azia]] [[ca:Categoria:Àsia]] [[cs:Kategorie:Asie]] [[da:Kategori:Asien]] [[de:Kategorie:Asien]] [[et:Kategooria:Aasia]] [[el:Κατηγορία:Ασία]] [[en:Category:Asia]] [[es:Categoría:Asia]] [[eo:Kategorio:Azio]] [[eu:Category:Asia]] [[fa:Category:آسیا]] [[fo:Bólkur:Asia]] [[fr:Catégorie:Asie]] [[fy:Kategory:Aazje]] [[gl:Category:Asia]] [[ko:분류:아시아]] [[io:Category:Azia]] [[id:Kategori:Asia]] [[is:Flokkur:Asía]] [[it:Categoria:Asia]] [[he:קטגוריה:אסיה]] [[ka:კატეგორია:აზია]] [[csb:Kategòrëjô:Azëjô]] [[kw:Category:Asi]] [[la:Categoria:Asia]] [[lv:Category:Āzija]] [[lb:Category:Asien]] [[li:Kategorie:Azië]] [[hu:Kategória:Ázsia]] [[mk:Категорија:Азија]] [[ms:Category:Asia]] [[na:Category:Asia]] [[nl:Categorie:Azië]] [[nds:Kategorie:Asien]] [[ja:Category:アジア]] [[no:Kategori:Asia]] [[os:Категори:Ази]] [[pl:Kategoria:Azja]] [[pt:Categoria:Ásia]] [[ro:Categorie:Asia]] [[ru:Категория:Азия]] [[se:Category:Ásia]] [[scn:Category:Asia]] [[sk:Kategória:Ázia]] [[sl:Category:Azija]] [[sr:Категорија:Азија]] [[sh:Category:Azija]] [[su:Category:Asia]] [[fi:Luokka:Aasia]] [[sv:Kategori:Asien]] [[tl:Category:Asya]] [[th:Category:ทวีปเอเชีย]] [[vi:Thể loại:Châu Á]] [[tr:Kategori:Asya]] [[war:Category:Asya]] [[zh:Category:亚洲]] 15834 65567 2006-06-30T08:34:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: ar, bg, br, eu, fa, fo, gu, he, hr, hu, is, kn, kw, lb, lt, lv, mr, nn, oc, pa, ro, scn, simple, sl, sr, ta, te, th, tl, tr, vi Modifie: ko [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Azeye]] [[ar:تصنيف:هند]] [[ast:Categoría:India]] [[be:Катэгорыя:Індыя]] [[bg:Категория:Индия]] [[br:Rummad:India]] [[ca:Categoria:Índia]] [[cs:Kategorie:Indie]] [[da:Kategori:Indien]] [[de:Kategorie:Indien]] [[el:Κατηγορία:Ινδία]] [[en:Category:India]] [[eo:Kategorio:Barato]] [[es:Categoría:India]] [[et:Kategooria:India]] [[eu:Kategoria:India]] [[fa:رده:هند]] [[fi:Luokka:Intia]] [[fo:Bólkur:India]] [[fr:Catégorie:Inde]] [[gl:Category:India]] [[gu:Category:ભારત]] [[he:קטגוריה:הודו]] [[hi:श्रेणी:भारत]] [[hr:Kategorija:Indija]] [[hu:Kategória:India]] [[id:Kategori:India]] [[io:Category:India]] [[is:Flokkur:Indland]] [[it:Categoria:India]] [[ja:Category:インド]] [[ka:კატეგორია:ინდოეთი]] [[kn:Category:ಭಾರತ]] [[ko:분류:인도]] [[kw:Category:Eynda]] [[la:Categoria:India]] [[lb:Category:Indien]] [[lt:Kategorija:Indija]] [[lv:Category:Indija]] [[mr:Category:भारत]] [[na:Category:India]] [[nds:Kategorie:Indien]] [[nl:Categorie:India]] [[nn:Kategori:India]] [[no:Kategori:India]] [[oc:Categoria:Índia]] [[os:Категори:Инди]] [[pa:ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭਾਰਤ]] [[pl:Kategoria:Indie]] [[pt:Categoria:Índia]] [[ro:Categorie:India]] [[ru:Категория:Индия]] [[scn:Category:India]] [[sh:Category:Indija]] [[simple:Category:India]] [[sk:Kategória:India]] [[sl:Kategorija:Indija]] [[sr:Категорија:Индија]] [[sv:Kategori:Indien]] [[ta:பகுப்பு:இந்தியா]] [[te:Category:భారత దేశము]] [[th:หมวดหมู่:ประเทศอินเดีย]] [[tl:Category:Indya]] [[tr:Kategori:Hindistan]] [[uk:Категорія:Індія]] [[vi:Thể loại:Ấn Độ]] [[zh:Category:印度]] 15835 65763 2006-07-01T09:14:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: ca, et, mk, oc, sk, sv, th [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Azeye]] [[ar:تصنيف:فيتنام]] [[be:Катэгорыя:Віетнам]] [[bg:Категория:Виетнам]] [[br:Rummad:Viêt Nam]] [[ca:Categoria:Vietnam]] [[cs:Kategorie:Vietnam]] [[da:Kategori:Vietnam]] [[de:Kategorie:Vietnam]] [[en:Category:Vietnam]] [[eo:Kategorio:Vjetnamio]] [[es:Categoría:Vietnam]] [[et:Kategooria:Vietnam]] [[fi:Luokka:Vietnam]] [[fr:Catégorie:Viêt Nam]] [[ga:Catagóir:Vítneam]] [[gl:Category:Vietnam]] [[he:קטגוריה:וייטנאם]] [[hu:Kategória:Vietnam]] [[io:Category:Vietnam]] [[is:Flokkur:Víetnam]] [[it:Categoria:Vietnam]] [[ja:Category:ベトナム]] [[ko:분류:베트남]] [[lt:Kategorija:Vietnamas]] [[mk:Категорија:Виетнам]] [[nds:Kategorie:Vietnam]] [[nl:Categorie:Vietnam]] [[nn:Kategori:Vietnam]] [[no:Kategori:Vietnam]] [[oc:Categoria:Vietnam]] [[os:Категори:Вьетнам]] [[pl:Kategoria:Wietnam]] [[pt:Categoria:Vietname]] [[ro:Categorie:Vietnam]] [[ru:Категория:Вьетнам]] [[simple:Category:Vietnam]] [[sk:Kategória:Vietnam]] [[sl:Kategorija:Vietnam]] [[sr:Категорија:Вијетнам]] [[sv:Kategori:Vietnam]] [[th:หมวดหมู่:ประเทศเวียดนาม]] [[tr:Kategori:Vietnam]] [[vi:Thể loại:Việt Nam]] [[zh:Category:越南]] [[zh-min-nan:Category:Oa̍t-lâm]] 15836 39183 2005-09-03T12:39:44Z Pablo 5 [[Categoreye:Djeyografeye]] 15837 39184 2005-09-03T12:40:36Z Pablo 5 [[Categoreye:Djeyografeye]] 15838 59106 2006-06-02T13:01:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, an, ar, ast, be, bg, ca, cs, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fi, fo, fr, gl, he, hu, id, io, is, it, ja, ka, ko, kw, la, lb, li, ln, mk, ms, na, nds, nl, nn, no, oc, os, pl, pt, ro, ru, scn, se, sh, simple, sk, sl, sq, sr, [[Categoreye:Djeyografeye]] [[af:Kategorie:Afrika]] [[an:Category:Africa]] [[ar:تصنيف:أفريقيا]] [[ast:Categoría:África]] [[be:Катэгорыя:Афрыка]] [[bg:Категория:Африка]] [[ca:Categoria:Àfrica]] [[cs:Kategorie:Afrika]] [[cy:Categori:Affrica]] [[da:Kategori:Afrika]] [[de:Kategorie:Afrika]] [[el:Κατηγορία:Αφρική]] [[en:Category:Africa]] [[eo:Kategorio:Afriko]] [[es:Categoría:África]] [[et:Kategooria:Aafrika]] [[eu:Kategoria:Afrika]] [[fi:Luokka:Afrikka]] [[fo:Bólkur:Afrika]] [[fr:Catégorie:Afrique]] [[frp:Category:Africa]] [[gl:Category:África]] [[he:קטגוריה:אפריקה]] [[hu:Kategória:Afrika]] [[id:Kategori:Afrika]] [[io:Category:Afrika]] [[is:Flokkur:Afríkulönd]] [[it:Categoria:Africa]] [[ja:Category:アフリカ]] [[ka:კატეგორია:აფრიკა]] [[ko:분류:아프리카]] [[kw:Category:Afrika]] [[la:Categoria:Africa]] [[lb:Category:Afrika]] [[li:Kategorie:Afrika]] [[ln:Category:Afrika]] [[mk:Категорија:Африка]] [[ms:Kategori:Afrika]] [[na:Category:Africa]] [[nds:Kategorie:Afrika]] [[nl:Categorie:Afrika]] [[nn:Kategori:Afrika]] [[no:Kategori:Afrika]] [[oc:Categoria:Africa]] [[os:Категори:Африкæ]] [[pl:Kategoria:Afryka]] [[pt:Categoria:África]] [[ro:Categorie:Africa]] [[ru:Категория:Африка]] [[scn:Category:Africa]] [[se:Category:Afrihkká]] [[sh:Category:Afrika]] [[simple:Category:Africa]] [[sk:Kategória:Afrika]] [[sl:Kategorija:Afrika]] [[sq:Category:Afrikë]] [[sr:Категорија:Африка]] [[sv:Kategori:Afrika]] [[sw:Category:Afrika]] [[th:หมวดหมู่:ทวีปแอฟริกา]] [[tk:Category:Afrika]] [[tl:Category:Afrika]] [[tr:Kategori:Afrika]] [[uk:Категорія:Африка]] [[vi:Thể loại:Châu Phi]] [[xh:Category:Afrika]] [[zh:Category:非洲]] [[zh-min-nan:Category:Hui-chiu]] 15839 39188 2005-09-03T17:49:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:gros]] 15840 39189 2005-09-03T17:49:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:gros]] 15841 39265 2005-09-05T12:10:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gros</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>grosse</B></FONT> [addj. todi padvant] lådje et pezant. <span lang=fr>F. gros.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>groxheur</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cwålité u dfåt di çou k' est gros. <span lang=fr>F. grosseur.</span> <B>2.</B> sacwè nén normåle ki groxhixh sol coir d' ene djin, d' ene biesse. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:gros betch|gros betch]]. Parintêye : * [[Motî:groxhi|groxhi]] * [[Motî:rigroxhi|rigroxhi]] 15842 39192 2005-09-03T17:51:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:agrandi]] 15843 39193 2005-09-03T17:52:25Z Lucyin 16 raptitixha d' ene rowe di molén avou ene trape ås pexhons : pîce et vraiye rowe fwaites pa Louis Schul (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. raptitixha d' ene rowe di molén avou ene trape ås pexhons : pîce et vraiye rowe fwaites pa Louis Schul (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15844 39194 2005-09-03T17:53:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:agrandi]] 15845 39195 2005-09-03T17:53:51Z Lucyin 16 raptitixha d' on tank sherman (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. raptitixha d' on tank sherman (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15846 39268 2005-09-05T12:14:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrandi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rinde pus grand (on [[Motî:poitrait|poitrait]], evnd). Loukîz a: [[Motî:zoumer|zoumer]]. <B>2.</B> rimete di l' aiwe dins (del sope evnd). Loukîz a: [[Motî:ragrandi|ragrandi]], [[Motî:ribatijhî|ribatijhî]]. Etimolodjeye: bodje [[Motî:grand|grand]], [[betchete a-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrandixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "agrandi". <span lang=fr>F. aggrandissement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrandixhmint</B></FONT> [o.n.] agrandixhaedje. <I>Dji va fé èn agrandixhmint d' sope: dji n' a nén l' tins do rfè del novele.</I> <span lang=fr>F. aggrandissement, rallongement, dilution.</span> 15847 39330 2005-09-08T19:40:29Z Pablo 5 sinonimes sinse 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragrandi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rinde (co) pus grand. <span lang=fr>F. aggrandir.</span> <B>2.</B> rimete di l' aiwe dins on trop spès likide. <I>Dj' a ragrandi l' sope po nd aveur po tertos.</I> On dit eto: [[Motî:ralondjî|ralondjî]], [[Motî:sitinde|s(i)tinde]]. <span lang=fr>F. rallonger, diluer.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:grand|grand]], [[betchete ra-]] (di rindaedje). 15848 39199 2005-09-03T17:56:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Råcoû]] 15849 39201 2005-09-03T17:57:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raptiti]] 15850 39202 2005-09-03T17:58:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raptiti]] 15851 39203 2005-09-03T17:58:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raptiti]] 15852 39204 2005-09-03T17:58:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:raptiti]] 15853 39270 2005-09-05T12:36:26Z Pablo 5 [[Imådje:tank_Sherman_raptiti.jpg|thumb|on tank raptiti al schåle 1/72]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>raptiti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] divni pus ptit. <I>Avou l' ådje, on raptitixh.</I> <span lang=fr>F. rapetisser.</span> <B>II.</B> [v.c.] rinde pitit, rinde pus ptit. Loukîz a: [[Motî:diszoumer|diszoumer]]. <span lang=fr>F. réduire, rapetisser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raptitixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "raptiti". <span lang=fr>F. rapetissement, réduction.</span> [[Imådje:raptitixha_rowe_di_molén.jpg|thumb|raptitixha d' ene rowe di molén avou ene trape ås pexhons]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raptitixha</B></FONT> [o.n.] pîce ki rfwait e ptit ene måjhon, ene veye, ene usteye. <span lang=fr>F. maquette, modèle réduit.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]], [[noûmot|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raptitixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>raptitixhante</B></FONT> [addj. purade padvant] ki raptitixh. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;raptitixhante cawete:</FONT> cawete ki raptitixh li no. <span lang=fr>F. suffixe diminutif.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ant]], [[noûmot|2000]]. ---- * [[raptitixhante cawete|Dipus d' racsegnes so les raptitixhantès cawetes]]. 15854 45007 2005-11-19T00:53:46Z Pablo 5 [[categoreye:Loyéns Walons-Tîxhons]] '''Montagu-e-Limbork''' (on djheut eto: '''Montneye-li-Tîxhe''', oficirmint e neyerlandès '''Montenaken''', divinltins ''Montenaeken''), c' est èn ancyin ptit ban d' Flande, rebané avou [[Gingelom]]. Li viyaedje si trove astok do payis walon, dins l' arondixhmint d' [[Hasse]], [[province do Limbork]], astok do viyaedje walon d' [[Crås-Inmna]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Montagu|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|Nos walons di des plaeces]] di Montagu. == * cinse del Boskêye, e flamind ''Boshelle-winning'' * bwès del boskêye e flamind Boschellensch. == Istwere di Montagu-e-Limbork. == Li viyaedje esteut da l' abeye Vå-Nosse Dame d' [[Antè]]. [[nl:Montenaken (Gingelom)]] 15855 sysop 45967 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Asteme: Cisse pådje ci a stî disfacêye sol tins ki vos scrijhîz! 15856 sysop 42365 2005-10-25T16:19:12Z Pablo 5 I gn a ddja on fitchî avou ç' no la; rivnoz s' i vs plait en erî et s' reberwetez l' fitchî dizo èn ôte no. [[Image:$1|thumb|center|$1]] 15857 sysop 42366 2005-10-25T16:19:16Z Pablo 5 I gn a ddja on fitchî avou ç' no la e ridant des fitchîs pårtaedjîs; rivnoz s' i vs plait en erî et s' reberwetez l' fitchî dizo èn ôte no. [[Image:$1|thumb|center|$1]] 15858 sysop 41913 2005-10-21T10:08:20Z Pablo 5 Discrijhaedje: 15859 sysop 46080 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Ci fitchî ci est pus pezant ki çou k' li sierveu est apontyî po-z accepter. 15860 sysop 58652 2006-05-29T19:38:08Z Pablo 5 tecse pus spepieus Licince di l' imådje 15861 sysop 41453 2005-10-13T19:10:25Z Pablo 5 elodjî 15862 sysop 41454 2005-10-13T19:10:46Z Pablo 5 Vos vs divoz $1 po vey des ôtès pådjes. 15863 sysop 46104 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default eberweter 15864 sysop 58759 2006-05-30T20:35:10Z Pablo 5 Nole licince tchoezeye 15865 sysop 39241 2005-09-05T10:07:37Z MediaWiki default Permanent link 15866 sysop 51939 2006-03-19T01:53:30Z Pablo 5 Indecse pa betchete 15867 sysop 46126 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Rifé 15868 sysop 46139 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default pådje di discrijhaedje 15869 sysop 46140 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default ($1 robots) 15870 sysop 65940 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Recreate the page despite it has been deleted 15871 sysop 65955 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Cist årtike a stî disfacé. Li råjhon do disfaçaedje est dnêye chal pa dzo, avou les detays des uzeus k' ont candjî l' pådje divant do disfaçaedje. Li tecse di ces modêyes disfacêyes ni pout esse veyou ki des manaedjeus. 15872 sysop 46163 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default candjî dispoy mi dierinne vizite 15873 sysop 46181 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Vey $1? 15874 sysop 46182 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Vey les disfacêyès pådjes 15875 sysop 46184 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default $1 les candjmints des robots. 15876 39260 2005-09-05T10:19:43Z Lucyin 16 adjinçnaedje des poys di bactereye (foû abondroets). adjinçnaedje des poys di bactereye (foû abondroets). 15877 50520 2006-02-15T23:02:09Z Lucyin 16 [[categoreye:bacterolodjeye]] [[Imådje:colibacile_pwels.jpg|thumb|Pwels di bactereye]] On '''pwel di bactereye''' (u : '''poy di bactereye'''), c' est des cawetes come des fyis, metous å dfoû des [[bactireye gram moens|bactireyes gram moens]]. Po l' [[colibacile]], metans, les pwels djouwnut come des [[Motî:havet|havets]] po-z agritchî l' bactireye après les celures des finès peas divintrinnes ([[epiteliom]]s). Ça fwait ki les stoks di bactireyes ki seront foirt poyowes, ci cerè les cenes les pus rascråwantes. Sacwants [[antibiotike]]s (come li [[seur ocsolinike]]) estpaitchnut les poys des bactireyes di s' aplaker so les [[celure]]s do lodjeu. 15878 59125 2006-06-02T15:35:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Grônoe</B></FONT> [n.pl.] no d' plaece di [[Motî:Ribiveye|Ribiveye]], el Fagne Walone, so plaece: <span lang=wa-feller>Grôneu</span>. Etimolodjeye: aplacaedje addjectif ([[Motî:gros|gros]]) + no ([[Motî:ônoe|ônoe]]). 15879 39276 2005-09-05T12:47:53Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:saeyete 1|saeyete]] (f.n., pitit saeyea) * [[Motî:saeyete 2|saeyete]] (f.n., potchante ou saeyante pitite biesse) 15880 39331 2005-09-08T19:40:32Z Pablo 5 bodjî l' comintaire di 82.174.141.154 sol pådje di copene == sinses di "ragrandi" == C' èst drole ! Dji n' aréve nén l' idêye d' ragrandi l' sope pus rade ki l' tauve ! L' sope, djè l' [[Motî:ralondjî|ralondjeréve]]. Mia, come mi vin, dji tchwèziréve di li [[Motî:sitinde|stinde]]. ''Kwand lès djins sont dèdjà à mitan plins is n' vèyenut nin l' difèrince.'' Mins, come mi moman, po l' sope dji diréve li [[Motî:lavauji|lavauji]], li [[Motî:lapeter|lapèter]]. Si on [[Motî:ragrandi|ragrandi]] lès djambes di marone, lès moussemints on lès pout [[Motî:ralårdji|ralaurdji]]. Lès coleûrs passêyes -pau solia, pa l' buwêye- sont zèles [[Motî:dilaver|dilavêyes]]. Lès sogneûs d' mau pau mau (''zomèopates''), zèls, is sitindenut leûs poûdes dès cintines di côps, ça lès sipèci, stind èt rAlondji pus râde ki d'lès ragrandi. C' èst m' n' idêye èt vos è fyoz cki vos volèz. [[Uzeu:82.174.141.154|82.174.141.154]] 8 di setimbe 2005 a 17:46 Oyi, i gn a sovint bén des manires di dire li minme. Dj' a radjouté "ralondjî" eyet "stinde" come sinonimes. Po les deus ôtes, dji n' les trove nén dins les motîs k' dj' a, et dji n' so nén seur di cmint les scrire. Po "lapeter" c' est fé divni come [[Motî:lapete|lapete]], dji supôze? gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 di setimbe 2005 a 19:40 (UTC) 15881 40661 2005-09-27T08:16:26Z Pablo 5 [[Imådje:mwelon.jpg|thumb|mwelons astaplés]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwelon</B></FONT> [o.n.] sôre di brike, vude ådvins, k' on s' sieve dins l' bastimint, purade po les [[Motî:inte-deus|inte-deus]]. <I> Dinltins, les bidonveyes, e Marok, c' esteut avou des toles et des plantches; asteure, å pus sovint, c' est des meurs di mwelons</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. parpaing.</span> ---- * [[mwelon|Dipus d' racsegnes so les mwelons]] 15882 39444 2005-09-10T18:59:54Z Lucyin 16 sacwants mwelons (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. sacwants mwelons (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15883 40053 2005-09-17T20:38:38Z 212.100.178.141 Pablo Sarachaga (a droete) a l' A l' [[Elizete]], e 2003 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15884 39447 2005-09-10T19:03:03Z Lucyin 16 Pablo Sarachaga e 2004 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Pablo Sarachaga e 2004 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 15885 54256 2006-04-10T12:03:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Betonwerkstein]], [[en:Cinder block]] [[categoreye:bastimints]] [[Imådje:mwelon.jpg|thumb|sacwants mwelons]] On '''mwelon''', c' est come ene brike di [[moirtî]] pressé, sovint vude ådvins, k' on s' sieve dins l' bastimint. I sont fwait foirt biesmint dins ene fôme, tot-z î [[Motî:coler 2|colant]] do moirtî. Les mwelons ont cmincî a replaecî les brikes et les pires e mwintès plaeces el Walonreye el deujhinme mitan do 20inme sieke, pask' il estént meyeumartchî. Minme si on wåde les meurs difoûtrins e pire, on fwait les inte-deus e mwelons. On pout eto fé des dobes meurs, ene onk di brikes ådfoû, et onk di mwelons ådvins. Les mwelons sont eto on mwaisse materiô des [[bidonveye]]s e [[Tîce-Monde]]. Sorlon li classe di rezistance, li mwelon pout esse pus ou moens vude, pus i pout rezister, pus i va esse pezant. Les classes di rezistance sont: *B40: Rezistance disk' a 4 bars *B60: Rezistance disk' a 6 bars *B80: Rezistance disk' a 8 bars *B120: Rezistance disk' a 12 bars *B160: Rezistance disk' a 16 bars I gn a eto des mwelons fwaits di tere cûte, ou co di [[fessaedje]], mins i sont bråmint pus råles. Les mwelons sont metous les onks so les ôtes, eyet aclapés avou ene fene coûtche di moirtî d' a pô près 1,5cm. Li grandeu des mwelons c' est å pus sovint 20cm hôt, 50cm longs, avou ene sipexheur ki pout varyî, les pus corantes estant 5cm, 10cm, 15cm et 20cm. [[de:Betonwerkstein]] [[en:Cinder block]] [[fr:Parpaing]] 15886 48331 2005-12-29T12:14:18Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Sarachaga]] [[Categoreye:rifondaedje do walon|Sarachaga]] [[Imådje:pablo_2004.jpg|thumb|120px|left|(e 2004)]] '''Pablo Sarachaga''' (on scrît cobén '''Saratxaga''', a môde [[basse (lingaedje)|basse]]), c' est on rcwereu sol walon, k' a skepyî e 1971 e [[Tchili]], et k' a vnou el Walonreye e 1981. E 1998, il atôtcha [[Lorint Hendschel]] po fé des ratournaedjes do [[sistinme d' operance]] Linux e walon. Did la, il a moussî dins les [[rfondeus]]. C' est a cåze di lu kel walon est eployî come langue dins les programes Linux. E 2002, i fourit eto les cåzes del ricnoxhance do walon pa l' [[ISO]], dizo l' essegne "WA". E 2000, il aveut enondé l' idêye d' èn [[esplicant motî do walon]]. Il a coplé tecnicmint [[Lucyin Mahin]] k' a metou l' pordjet en alaedje. [[Imådje:pablo_djoozef_elizete.jpg|thumb|A l' [[Elizete]], e 2003, ki håynêye li [[drapea walon]]]] E 2003, i ratourna tot seu l' eterface [[Wikipedia]], po poleur diswalper ene eciclopedeye e walon. Pu ratourner e walon ene banslêye di hagnons k' i gn aveut so ls ôtes Wikipedia. E 2003, il a eto apontyî on [[codjowoe|programe]] po l' [[codjowaedje]] des viebes e walon. Il a divnou penleu del [[Rantoele (soce)|Rantoele]] e 2000, et onk des pî-stoks del [[tåvlotêye rifondaedje del Rantoele]]. C' est lu k' a astaplé li prumî [[fond di dnêye]] po fé ene [[ricoridjrece]] e walon. Et copler [[Francis Baudoux]] e 2005, po basti ene ricoridjrece k' on pout eto eployî so les sistinmes d' operance Microsoft. [[Imådje:Saratxaga_cwaute_vizite.jpg|thumb|cwåte di vizite po s' mestî]] Di s' mestî, il esteut [[informatike|informatikî]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://chanae.walon.org/pablo/ Li waibe da sinne]. * [http://moti.walon.org/ L' esplicant motî do walon, k' il a enondé, et l' manaedjî tecnicmint]. * [http://aberteke.walon.org/ Li waibe di l' Aberteke, k' il manaedje eto tecnicmint]. * [http://rifondou.walon.org/saratxaga.html Si pådje so l' Aberteke]. * [[Uzeu:Pablo|Si pådje d' uzeu so l' eciclopedeye Wikipedia]]. 15887 39459 2005-09-10T19:20:21Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mwèlon</FONT>, mwalon</span> 15888 40680 2005-09-27T19:09:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>astapler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé on bén [[Motî:måjhné|måjhné]] moncea avou do bwès, des brikes, des [[Motî:mwelon|mwelons]], evnd. <I>Li djin ki skepeye strupieye, ele sitrame des meyes di sorires a tot kî l' atôtche, ele astapele des ptitès djoyes, ele sofrixh sins moti</I> ([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. amonceler, accumuler, empiler.</span> <B>2.</B> mete ene sadju ene sacwè, ene sakî ki n' î esteut nén. <I>Les politikîs ont grignî des dints cwand DHL, li societé d' evoyaedje di colis abeye abeye, a vlou astapler sacwants d' ses buros el Walonreye</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. établir, installer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' astapler</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> vini dmorer. <I>Li govienmint bedje esteut dedja astaplé å Håve</I> ([[L. Tilkin]]). <span lang=fr>F. s'installer, s'établir.</span> <B>2.</B> si [[Motî:stamper|stamper]]. <I>Les tchinnes a vni, les frinnes di dmwin, s' î astapelront, bén droet e leu bonåfidé</I> ([[A. Lovegnée]]). <span lang=fr>F. se dresser.</span> 15889 39463 2005-09-10T19:23:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pinte 2</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:pondeu|pondeu(se)]]. <span lang=fr>F. peintre.</span> Omonimeye : * [[Motî:pinte 1|pinte]] (cantea & muzeure di likides). 15890 40683 2005-09-27T19:13:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ponde 1</B></FONT> ([[Codjowaedje ratinde|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete e coleurs. <span lang=fr>F. peindre.</span> <B>2.</B> dessiner des beas tåvleas so des toeles, des meurs, evnd. <I>Avou l' après-nonne, li solo plin d' feu pondeut les hourêyes d' ene coleur di tûle</I> ([[L. Lagauche]]). <I>Li solo pondeut so ses boirds Avou do safran, del canele Des ourlets di djaenès dinteles</I> ([[G. Meurisse]]). Loukîz a: [[Motî:tchabårer|tchabårer]], [[Motî:dåborer|dåborer]]. <span lang=fr>F. peindre, dessiner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pondeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pondeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>pondresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki pond, copurade: <B>1.</B> [[Motî:meteu e coleur|meteu(se) e coleurs]]. <I>Dedja des pondeus, tot gaiys, shoflént å hôt d' leu schåle; les djins s' rafiyént tertos di fé tos les mestîs</I> (rat. pa [[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. peintre (en bâtiment).</span> <B>2.</B> onk (ene) ki dessine des beas tåvleas. <I>On crås cou d' tchåsse k' aveut-st ene balowe e cervea priya a s' tåve des hopeas d' årtisses: des pondeus, des tchanteus, des sculteus</I> ([[F. Nyns]]). On dit eto: [[Motî:pinte 2|pinte]]. <span lang=fr>F. (artiste) peintre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pondeure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tåvlea pondou pa on pinte. <B>2.</B> årt di ponde des beas tåvleas. <span lang=fr>F. peinture.</span> Omonimeye * [[Motî:ponde 2|ponde]] (esse picant, mostrer ene ponte). Omonimeye coinrece : * [[Motî:ponre|ponre (e plaeces ''ponde'')]] (fé èn oû). ---- * [[pondeure|Dipus d' racsegnes sol pondeure]]. * [[pondeus walons|Dipus d' racsegnes so les pondeus walons]]. 15892 65761 2006-07-01T09:02:04Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nl:Félicien Rops]] [[categoreye:Rilomés Walons|Rops, Felicien]] [[Categoreye:Pondeus walons]] [[Image:Félicien Rops 001.jpg|thumb|Tåvlea «li pornocrate» do pondeu, fwait e 1896]] '''Félicien Rops''', c' esteut on [[pondeu walon]], skepyî l' [[7 di djulete]] [[1833]] a [[Nameur]], et k' a fwait des belès pondeures erotikes di femes, foirt avanciveus po s' tins. I mora l' [[23 d' awousse]] [[1898]] a Essonnes, el [[France]]. Bén k' kinoxhou come pondeu, il esteut eto [[litografeye|litografe]], dessineu, ilustrateu eyet graveu; estant vî i s' interessa minme al [[botanike]]. A Paris i fjha des dessins po des grands scrijheus come [[Théophile Gautier]], [[Alfred de Musset]], [[Mallarmé]], ou co [[Charles Baudelaire]]. Mins mågré ces referinces, il a foirt lontins stî metou sol costé, la k' il esteut må veyou cåze di ses tåvleas erotikes. I gn a-st on muzêye a Nameur dedyî a Felicyin Rops. === Difoûtrinne hårdêye === *[http://www.ciger.be/rops/ Waibe do mouzêye Félicien Rops a Nameur] [[de:Félicien Rops]] [[en:Félicien Rops]] [[fr:Félicien Rops]] [[lb:Félicien Rops]] [[nl:Félicien Rops]] 15893 51988 2006-03-20T09:29:40Z Pablo 5 clintcheyès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>di-stant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>distant</B></FONT> [divancetire] d' estant (a ene metowe plaece), a pårti di. <I>Dji l' a ricnoxhou di-stant cial.</I> <I>Di-stant a l' copete del hourêye, nos voerans l' eglijhe.</I> <I>Di-stant so nosse soû, dji vs a veyou passer</I> </I>Dji l' a veyou di-stant m' finiesse</I> ([[J. Rode]]). <I>Dji so seur ki, cwand vs alez tourner, k' i vs voeront passer, paski, di-stant les maronîs, on discouve tot l' tournant del levêye</I> (Jules Leruth). <span lang=fr>F. (à partir) de, étant positionné au niveau de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;distant la:</FONT> tot estant metou e ç' plaece la. <span lang=fr>F. de là.</span> Etimolodjeye: aplacaedje del divancete [[Motî:di|di]] et do pårticipe prezintrece [[Motî:esse|estant]]. ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetires]]. 15895 39479 2005-09-10T19:45:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ponde 1]] 15896 39481 2005-09-10T19:46:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:di-stant]] 15897 39482 2005-09-10T19:46:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ponde 1]] 15898 39483 2005-09-10T19:47:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ponde 1]] 15899 59440 2006-06-06T13:44:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-zelminmes +zels-minmes) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Trouk</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Trouke</B></FONT> <B>I.</B> [n.dj.] peupe del Mitrinne Azeye, k' ont abroké so l' [[Impire romin do Levant]], et divni zels-minmes on grand impire, k' a evayi cåzu l' mitan d' l' Urope e 16inme 17inme sieke. <I>C' est po plorer do oyi dire Di kéne môde et di kéne manire Les Trouks ont traityî les crustins Disk' a Viene totåvå li tchmin </I>([[Paskeye do sidje di Viene]]). <B>II.</B> <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">trouk(e)</FONT> [addj., todi padrî] a vey avou les Trouks. <span lang=fr>F. Turc.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">trouk</FONT> [o.n.] lingaedje oficire del Tourkeye. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tourkeye</B></FONT> [n.pl.] payis do [[Motî:Près-Levant|Près-Levant]], k' a on boket eto so l' Urope. <span lang=fr>F. Turquie.</span> Mots d' aplacaedje. * [[Motî:poes d' Trouk|poes d' Trouk]]. ---- * [[Tourkeye|Dipus d' racsegnes sol Tourkeye]]. * [[trouk|Dipus d' racsegnes sol lingaedje trouk]]. * [[Impire des Trouks|Dipus d' racsegnes so Impire des Trouks]]. 15900 39486 2005-09-10T19:49:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ponde 1]] 15901 39488 2005-09-10T19:51:21Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : di-stant [E1]; d'èstant [E1], du stant [E34]. 15902 39489 2005-09-10T19:51:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Trouk]] 15903 39492 2005-09-10T19:54:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tcherete]] 15904 39493 2005-09-10T19:54:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rassonrer]] 15905 39494 2005-09-10T19:54:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tcherete]] 15906 50962 2006-03-05T21:08:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rassonrer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>2.</B> rifé bén comifåt, rarindjî. <I>L' ome aveut rassonré li ptite måjhon d' Djerbaifwè come on palijhea</I> ([[L. Mahin]]). <I>Et ça n' est nén co tot: rifonde li walon, ça sereut ossu come rimete a noû, rassonrer, rimete e coleur si måjhon å bon tins</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Les wårnumints po les rpoizoes sont dischindous des traveures; i fåt fé les poûssires et les rassonrer ene miete</I> ([[E. Benoit]]). <I>Li hôt-fornea n' egzistêye pus, mins l' foidje des Walons, ki date do 17inme sieke, mins k' a stî ragrandeye et rassonrêye e 1794, est co assez bén wårdêye</I>. <span lang=fr>F. remettre en ordre, en état, à neuf, retaper, restaurer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rassonrer s' fwin:</FONT> magnî cwand on-z a fwin. <I>Po rassonrer ès fwin, on gris cantea sol tåve</I> ([[L. Declercq]]).<span lang=fr>F. apaiser.</span> <B>2.</B> (tot cåzant contråve) [[Motî:emantchî|emantchî]]. <I>Dji fjheu les cwanses del croere, et dji m' fijheu rassonrer, poy k' i sorlouwéve mes teres pus tchir k' i n' mi les louwéve</I> ([[A. Laloux]]). Loukîz al [[sinonimeye#emantchî ene sakî|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. duper.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rassonrer</FONT> [v.pr.] si rnetyî et s' abiyî comifåt. <I>Il a metou tchåfer d' l' aiwe, fote ås gobeyes li cazake et l' pantalon, et s' rassonrer del tiesse ås pîs</I> ([[A. Henin]]). <span lang=fr>F. se débarbouiller, s'arranger.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:assonrer|assonrer]], [[betchete r(i)-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rassonraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rassonrer". <I>C' est adon ki Stéphane Quertinmont etcherpinte "Li Rantoele" so l' cogne d' ene Soce Nén Recwårlante et bouter sol rassonraedje do rfondou.</I> <span lang=fr>F. restauration, rénovation, remise à niveau, à neuf, en état.</span> 15907 51256 2006-03-12T13:19:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcherete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit [[Motî:tchår|tchår]] a deus rowes. <span lang=fr>F. charette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherete ås coixhîs:</FONT> <I>a)</I> tcherete k' on ramasséve les coixhîs so les tchamps d' bataye, divinltins. <I>b)</I> (po ravaler) ambulance. <B>2.</B> (po ravaler) (viye u mwaijhe) oto. Loukîz a : [[Motî:zénk|zénk]], [[Motî:tacot|tacot]], bagnole, caisse. <span lang=fr>F. guimbarde.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcheri</B></FONT> [o.n.] bastimint lérece d' ene cinse, la k' on roistêye les tchårs, tcheretes et les ekipaedjes. <I>Li viye biciclete, dji l' aveu cayî e tcheri</I> ([[J. Pirson]]). <I>C' esteut des grandès retourêyès cinses avou l' dimeure dins l' fond, les ståves, les gregnes, les cinas, les rans, el poyî, les tcheris et on beazet gros fumî o mitant del coû</I> ([[W. Bal]]). <I>Gn aveut la on tcheri tot dissotlé, eruni, les ouxhs å lådje</I> ([[N. Modolo]]). Loukîz a: [[Motî:bule|bule]]. <span lang=fr>F. hangar, remise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;N' av nén veyou Louwis Al Copete di s' tcheri Ki disploméve les pouyes Po fé del ratatouye:</FONT> [[rime-rame d' efant]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcherå</B></FONT> [o.n.] tcheri. Nos estans etassîs a cénk cints dins on grand tcherå</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. hangar.</span> 15908 39497 2005-09-10T19:56:59Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rassonrer</FONT>, rassonrè, rassanrè</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 4.3. 15909 40734 2005-09-28T00:53:19Z Pablo 5 parintêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>assonrer</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) arindjî comifåt. <span lang=fr>F. mettre en ordre, arranger.</span> Etimolodjeye: bodje erî-rfwait [[vî lussimbordjwès]] <span lang=lb-alt>"sunor"</span> ([[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 282b-283a), [[betchete a-]]. Parintêye: * [[Motî:rassonrer|rassonrer]] 15910 39503 2005-09-10T20:04:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bår 1</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tcheri|tcheri]] (bastimint lérece d' ene cinse, la k' on roistêye les tcheretes et les ekipaedjes). <I>Et portant, gn a vormint åk ki hoûle dins li ptite rabôre, ene sôre di bår k' il ont padrî l' måjhon </I>([[L. Mahin]]). 15911 39504 2005-09-10T20:05:07Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">baur</FONT>, bâr</span>, miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 9.16 ey el notûle A.L.W. 9.34. 15912 39508 2005-09-10T20:23:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pondeus walons]] 15913 39509 2005-09-10T20:24:55Z Lucyin 16 cok walon da [[Pierre Paulus]], a pårti do calindrî UCW 2004 cok walon da [[Pierre Paulus]], a pårti do calindrî UCW 2004 15914 49024 2006-01-09T10:13:10Z Lucyin 16 [[categoreye:Walonreye]] [[Imådje:cok_walon.jpg|thumb|Li cok walon, avou ene pitite fråze divins, po on modele di [[Motî:diele 1|diele (pavé)]] po wårni.]] Li '''Cok Walon''' c' est l' essegne del [[Walonreye]]. Il a stî pondou pa [[Pierre Paulus]] e [[1913]], so ene dimande di l' [[Assimblêye walone]], d' ''on rodje cok so on djaene fond''. C' est l' imådje metowe sol [[drapea walon]]. Ele sieve eto so totès sôres come des [[plake-tot-seu]], des poite-clés, des mousmints, evnd. Li cok walon, c' est on [[cok di bate|cok di sôre]]. Il est astampé sol gåtche pate et il a l' droete levêye (imådje d' on cok di bate, presse a plonker, ki rwaite l' ôte cok droet dins les ouys). Li betch do cok walon est clôs. 15916 58595 2006-05-29T02:40:22Z Pablo 5 lic live en amazir, avou les deus scrijhaedjes, tifinar et latén. == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 15917 47574 2005-12-16T22:56:25Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Marok]] [[Imådje:live_amazir.jpg|thumb|live en amazir, avou les deus scrijhaedjes, tifinar et latén]] Li '''berbere''' u '''amazir''' (<span style="font-family: Hapax Berbère, Code2000">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ</span>, ''tamazight'', en amazir), c' est on lingaedje djåzé dispu foirt lontins e l' [[Afrike bijhrece]] ([[Marok]], [[Aldjereye]], ene miete e [[Tunizeye]], et å [[Sara Coûtchantrece]]), el Bijhe do [[Sara]] ([[Nidjer]]), ey ene miete ezès [[Iyes Canareyes]]. L' amazir n' est on lingaedje oficire dins nouk di ces payis la. == Sicrijhaedje == L' amazir pout esse sicrît e l' [[alfabet latén]], [[alfabet arabe|arabe]] u [[tifinar]]. === egzimpe di tecse === * en amazir (e scrijhaedje [[tifinar]]): <span style="font-family: Hapax Berbère, Tifinaghe-Ircam Unicode, Code2000">ⵉⵎⴷⴰⵏⴻⵏ, ⴰⴽⴽⴻⵏ ⵎⴰ ⵍⵍⴰⵏ ⵜⵜⵍⴰⵍⴻⵏ ⴷ ⵉⵍⴻⵍⵍⵉⵢⴻⵏ ⵎⵙⴰⵡⴰⵏ ⴷⵉ ⵍⵃⵡⴻⵔⵕⵎⴰ ⴷ ⵢⵉⵣⴻⵔⴼⴰⵏ ⵖⵓⵔ ⵙⴻⵏ ⵜⴰⵎⵙⴰⴽⵯⵉⵜ ⴷ ⵍⵄⵇⵓⴻⵍ ⵓ ⵢⴻⵙⵙⴻⴼⴽ ⴰⴷ ⵜⵉⵍⵉ ⵜⴻⴳⵎⴰⵜⵜ ⴳⴰⵔ ⴰⵙⴻⵏ</span>. * e scrijhaedje latén: Imdanen, akken ma llan ttlalen d ilelliyen msawan di lḥweṛma d yizerfan- ghur sen tamsakwit d lâquel u yessefk ad-tili tegmatt gar asen. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Ehåyaedje do statut == == Trokes d' amazir coinrece == [[ar:أمازيغية (لغة)]] [[ca:Llengua berber]] [[de:Berbersprachen]] [[en:Berber languages]] [[fr:Berbère]] [[he:שפות ברבריות]] [[it:Lingua berbera]] [[ja:ベルベル語]] [[la:Linguae Libycae]] [[nl:Berbertalen]] [[ru:Берберские языки]] [[sv:Berberspråk]] 15918 41414 2005-10-13T09:22:08Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:påye 1|påye]] (f.n.; fén del guere, påjhûlisté) * [[Motî:påye 2|påye]] (f.n.; cossina) * [[Motî:Påye|Påye]] (viyaedje ribané avou [[Motî:Clavir|Clavir]]) vey eto: [[Motî:paye|paye]] 15919 56026 2006-05-08T16:27:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives e walon]] [[Categoreye:Romans e walon]] [[Imådje:Mahin_Evie_Nonne.jpg|thumb|Coviete d' "Eviè Nonne"]] '''Eviè Nonne''', c' est l' tite d' ene ramexhnêye di [[pitit roman|noveles]] da [[Lucyin Mahin]], eplaideyes på [[Muzêye do pårlaedje e l' Årdene]], e [[2006]]. Li tite ni vout nén dire cial "aviè nonne", dins l' sinse di "sol côp d' midi, a l'eure del marinde", mins "tot ndalant eviè l' Sud". Paski nouv des dijh noveles si pasnut foû del [[Walonreye]]. Elle essinnèt tertotes des persounaedjes [[Marok|marokins]] u [[Aldjereye|aldjeryins]], mins, tenawete, gn a des Walons ki si vnèt stitchî dins les spoûles. Li live est enimådjî pa des foirt nozêyès [[pondeure]]s da Marie-Louise Mertz, k' a ddja bråmint bouté eshonne avou çou ki s' loméve co ''Le Musée de la parole au Pays de Bastogne''. L' [[adrovaedje]] a stî scrît pa [[Pierre Otjacques]]. Totes les noveles sont ratournêyes e francès vizon vizu pa ene ekipe di tradujheus, ki c' est : René Georges, Jeanne-Marie Francis, [[Emile Pècheur]], [[Willy Leroy]], Olivier Esnault, André Demoulin, [[Jean-Pol Grandmont]] et Maddy Dorchymont Divant d' ataker, on-z a droet a on pitit prezintaedje do [[rfondou walon]]. Al fén do live, gn a on [[motlî]] de [[kimon no|cmons nos]], pu onk des [[no prôpe|nos prôpes]], avou les nos etrindjirs. Gn a co sacwantès pådjes di [[croejhete]]. Les scrijhaedjes e walon ont stî rispepyîs del [[ricoridjrece]] e rfondou UNIX/Linux adjinçnêye pa [[Pablo Saratxaga]], et del ricoridjrece Microsoft-amiståve, amontêye a pårti del prumire pa [[Francis Baudoux]]. Les ratournaedjes e francès ont stî carwaitîs pa [[Joël Thiry]]. ISBN 2-930398-11-6 == Corwaitaedje do live == da Joël Thiry, dins l' foyoû-rclame do live. :''Atote ! On n' a nén sovint afroyî des sfwaits pazeas dins les Belès Letes e walon.'' :''Ratote ! Li spoûle rapinse télfeye li vicaedje di tos les djoûs do scrijheu, mins eto si vicåreye avou les beas et les laids costés, et pa des côps, des emacralêyes (u estchantêyès) sacwès.'' :''Et raratote! Li walon est l' ci k' on djåze el Walonreye.'' == Dijheyes di lijheus == "Eviè Nonne si leye lére jheymint; tenawete, dji lé ene miete didins (André Vanackere). [[Imådje: Evie_Nonne_lijhaedje.jpg|thumb|left|500px]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/lv/evie_nonne.html Pådje do live so l' Aberteke] 15920 39949 2005-09-16T09:07:46Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:såme 1|såme]] (f.n., filet d' pexhe) * [[Motî:såme 2|såme]] (o.n., psåme, priyire) * [[Motî:Såm|Såm]] (no d' aiwe et d' viyaedje) 15921 39579 2005-09-12T10:35:18Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">saume</FONT>, sâme, same, sayîme, sayine</span>, Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>seaulme (1621)</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.194. 15922 39580 2005-09-12T10:35:47Z Lucyin 16 mwaisse modêye do passaedje avou l' mot "såme" dins l' [[paskeye do sidje di Wîne]]. mwaisse modêye do passaedje avou l' mot "såme" dins l' [[paskeye do sidje di Wîne]]. 15923 39584 2005-09-12T10:38:56Z Lucyin 16 Motî:tire-såme displaecî viè Motî:tere-såme: codjowaedje do viebe "tirer" (come tere-pupe) #redirect [[Motî:tere-såme]] 15924 39586 2005-09-12T10:40:00Z Lucyin 16 Motî:psåme displaecî viè Motî:såme 2: aveurixhaedje del fôme "såme" (pus pårmint walone) #redirect [[Motî:såme 2]] 15925 45125 2005-11-20T12:11:37Z Pablo 5 disfacé l' contnou; wikipedia c' est nén po l' eplaidaedje d' ouves oridjinåles, mins po cåzer di çou k' egzistêye dedja; pådje candjeye en on redjiblaedje #REDIRECT [[såme (priyire)]] 15926 39592 2005-09-12T10:48:45Z Lucyin 16 Psåme displaecî viè Såme (priyire): rifondaedje al viye môde #redirect [[Såme (priyire)]] 15927 39594 2005-09-12T10:48:46Z Lucyin 16 Copene:Psåme displaecî viè Copene:Såme (priyire): rifondaedje al viye môde #redirect [[Copene:Såme (priyire)]] 15928 39604 2005-09-12T11:00:21Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == nén dins E1, E170, E203, E212, nén dins [FE1], psaume [FC1, FO4]. == Rifondaedje == [[Imådje:saume_mot.jpg|thumb|mwaisse-copeye]] dispu ki dj' a trové "såme" divins li [[paskeye do sidje di Wîne]] :Ca, so m' fiyåte, il avént fû (fiou), :Tot tinant leu cawe e leu cou, :Sins pan ni pîce, et sins farene :Sins tchanter leus såmes ni matenes. dji rvén a mi prumî atåvla : såme, ki pout esse ene dobe rifondowe di "psåme" (po n' nén maxhî avou såme 1 :1. filet de pêche; 2. but. MINS, les parints, dji les freu tertos avou såme (nén avou psåme). såmtî : psautier såmtyî : psalmodier, mins po ç' mot la, on-z a ddja påtriyî [FE170], påterner, påterniker, mins les 3 sont veyous do mwais costé. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 12 di setimbe 2005 a 11:00 (UTC) 15929 39605 2005-09-12T11:01:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:såme 2]] 15930 39950 2005-09-16T09:11:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crocrope</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">a crocrope</FONT>) [advierbire] (mot d' efant) ascropou. Loukîz a: [[Motî:ascwati|ascwati]]. <span lang=fr>F. accroupi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete a crocrope:</FONT> [[Motî:ascropi|s' ascropi]]. <span lang=fr>F. s'accroupir.</span> Etimolodjeye: ridoblaedje d' efant di [[Motî:cropi|cropi]]. 15931 39608 2005-09-12T11:03:55Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : à croucroupe [O0] 15932 39929 2005-09-15T23:08:56Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : '''cropi''' :cropi [E21, E34, G205, E212], croupi [G205], cropu [C9] '''cropaedje''' :cropèdje [E34, E212b], cropeje [E212] '''cropeu''' :cropeûs [E34], cropeûr, crop'rèsse [E21], cropeû [G205] '''cropant''' :cropant [E2, E21, E34] ;cropet: cropèt [E2]. ;cropete: cropète [E34, E212b, S0, C100], cropètes [E2], cropette [E212], croupète [O0]. '''cropon''' :cropon [G205], croupon [O0] 15933 42280 2005-10-23T20:15:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiyåsse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fi da vost ome, da vosse feme, d' on prumî lét. <B>2.</B> [[Motî:valet|valet]] k' a spozé vosse feye. <I>Est ç' vos ki vout divni m' fiyåsse? oyi si l' Bon Diu m' dene li gråce</I> ([[Simon li Scrinî]]). On dit eto: [[Motî:bea-fi|bea-fi]]. Loukîz a: [[Motî:måråsse|måråsse]], [[Motî:påråsse|påråsse]]. <span lang=fr>F. beau-fils.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:fi|fi]], [[cawete -åsse]]. Pwaire minimom : * [[Motî:fiyasse|fiyasse]] (f.n., fyi d' tchene). 15934 55395 2006-04-30T13:25:11Z Pablo 5 coridj.: lin <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiyasse</B></FONT> [f.n.] fyi d' [[Motî:tchene 1|tchene]], di [[Motî:lin|lin]]. <span lang=fr>F. filasse.</span> Pwaire minimom : * [[Motî:fiyåsse|fiyåsse]] (o.n., bea-fi). 15935 39622 2005-09-12T20:09:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:laecea]] 15936 39624 2005-09-12T20:12:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:laecea]] 15937 39954 2005-09-16T09:21:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boûboû-laecea</B></FONT> [o.f.n., pl. des boûboû-laecea] sakî ki boût rade, come li laecea (ki s' [[Motî:måvler|måvele]] vite). <I>C' est on boûboû-laecea, mins ene feye ritoumé, c' est tote crinme</I> ([[A. Maquet]]). On dit eto: [[Motî:subitin|subitin]]. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje viebe [[Motî:boure|boure]] (avou rdoblaedje d' efant) + si coplemint [[Motî:laecea|laecea]]. 15938 39955 2005-09-16T09:23:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>laecea</B></FONT> [o.n.] likide foirt nourixhant, ki les [[Motî:biesse ås tetes|biesses ås tetes]] produjhnut po nouri leus djonnes djusse après leu skepiaedje. Loukîz a: [[Motî:lôlô|lôlô]]. <span lang=fr>F. lait.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bon laecea:</FONT> laecea k' on n' a rén rsaetchî foû. <span lang=fr>F. lait entier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sicramé laecea:</FONT> laecea k' on nd a rsaetchî l' crinme. <span lang=fr>F. lait écrèmé.</span> Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la><I>lac</I></span>" (minme sinse), [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>laeçreye</B></FONT> [f.n.] oujhene di laecea. Loukîz a: [[Motî:laitreye|laitreye]]. Etimolodjeye: [[cawete -reye]], [[noûmot|2000]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>laeçrece</B></FONT> [addj. todi padrî] a vey avou l' laecea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vatche laeçrece:</FONT> vatche d' ene raece relîte po dner bråmint do laecea. <span lang=fr>F. laitière.</span> Etimolodjeye: [[cawete -rece]], [[noûmot|2000]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:boûboû-laecea|boûboû-laecea]]. ---- * [[laecea|Dipus d' racsegnes sol laecea]]. * [[laecea|Dipus d' racsegnes so les laeçreyes]]. * [[vatche laeçrece|Dipus d' racsegnes so les vatches laeçreces]]. 15939 39628 2005-09-12T20:15:22Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">subitin, in.ne</FONT>, subitène</span>. Coinrece Årdene. 15940 39956 2005-09-16T09:27:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mehin</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:rujhe|rujhe]]. <I>N' estoz nén honteus dvant les djins, di ristamper tos vos mehins ?</I> ([[Simon li Scrinî]]) <I>Våt motoit mî leyî cori ses brijhes, ses idêyes al va-s'-mel-cwir ki d' tourner a noerès biesses etat loucant l' laid vizaedje di ses mehins</I> ([[P.H. Thomsin]]). <I>Dj' esténs toss des pinsionés avou bråmint d' mehins</I> ([[E. Wenkin]]). Loukîz a: [[Motî:rascråwe|rascråwe]], [[Motî:eguegne|eguegne]], [[Motî:aroke|aroke]], [[Motî:problinme|problinme]]. <span lang=fr>F. souci, petit problème.</span> 15941 39633 2005-09-12T20:18:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rujhe]] 15942 39636 2005-09-12T20:23:51Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mèhin</FONT>, mè.in</span>; [[scrîta|vî scrijha]] : <span lang=wa-scripta>mehain.</span> 15943 39957 2005-09-16T09:32:00Z Pablo 5 [[Disfondowe]]s: ;rujhe: ;rujhire: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rûjîre</FONT>, rûjîle</span> 15944 39642 2005-09-12T20:38:26Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:pinte 1|pinte]] (f.n.; cantea & muzeure di likides) * [[Motî:pinte 2|pinte]] (o.f.n.; pondeu) 15945 39652 2005-09-12T21:11:03Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Lingaedjes]] 15946 39687 2005-09-13T10:57:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Saive]] 15947 39688 2005-09-13T10:57:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Saive]] 15948 40581 2005-09-24T00:09:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Saive</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Saive-dilé-Blegneye</FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saive</span>, rebané avou [[Motî:Blegneye|Blegneye]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Saive-dilé-Wareme</FONT> hamtea di [[Motî:Cele-dilé-Wareme|Cele-dilé-Wareme]]. <B>3.</B> no d' ene plaece di [[Motî:Sint-Vinçant|Sint-Vinçant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dirî Saive:</FONT> no d' ene plaece di Ben-Ahin. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Selve, Seve, Sceve, Selvia (1242), Sayves (1357), Seyve (1470).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Saivlete</B></FONT> [n.pl.] no d' ene plaece di Saive (dilé Blegneye). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ri d' Saivlete:</FONT> ri ki court torla. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>silva</I></span> (grand bwès). Omonimeye: * [[Motî:saive|saive]] (addj., purade padvant, ki n' a nén boevou). Omofoneye coinrece: * ''sêve'', disfondowe di [[Motî:seuve|seuve]] (djus des åbes). ---- * [[Saive-dilé-Blegneye|Dipus d' racsegnes so Saive-dilé-Blegneye]]. 15949 55650 2006-05-03T07:18:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Saive]] '''Saive''' ('''Saive-dilé-Blegneye'''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Blegneye]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4671'''. ** davance : '''4510'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''L 68'''. * Arondixhmint : [[Lidje]] ''Po l' etimolodjeye, les vîs scrijhas, et les ôtès plaeces ki s' lomèt "Saive", riwaitîz dins [[Motî:Saive|l' esplicant motî]].'' [[en:Saive]] [[fr:Saive]] 15950 40592 2005-09-24T00:17:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>seuve</B></FONT> [f.n.] djus des åbes. <span lang=fr>F. sêve.</span> Omofoneye coinrece (avou l' disfondowe ''sêve'') * [[Motî:saive|saive]] (addj.; ki n' a nén boevou) * [[Motî:Saive|Saive]] (viyaedje, hamtea, et no d' plaeces) ---- * [[seuve|Dipus d' racsegnes sol seuve des åbes]] 15951 39697 2005-09-13T11:12:05Z Lucyin 16 Motî:seste displaecî viè Motî:sesse: riwalonijhaedje : seste = fonolodjeye nén walone. #redirect [[Motî:sesse]] 15952 39703 2005-09-13T11:17:41Z Lucyin 16 Seste displaecî viè Sesse #redirect [[Sesse]] 15953 39707 2005-09-13T11:20:54Z Lucyin 16 == Rifondaedje == ''seste'' ni s' pout nén dire e walon Rifondowe = '''sesse''' (comme Fr peste = W. pesse) 15954 39708 2005-09-13T11:21:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Saive]] 15955 40593 2005-09-24T00:19:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>saive</B></FONT> [addj., purade padvant] ki n' a nén boevou, ki voet bén clair, k' a tote si tiesse. Loukîz a: [[Motî:saedje|saedje]]. <span lang=fr>F. sain, lucide, dans la plénitude de ses facultés mentales.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>sapius</I></span> (saveur). Omonimeye: * [[Motî:Saive|Saive]] (viyaedje et hamtea). Omofoneye coinrece : * avou l' disfondowe namurwesse: ''saiwe'': [[Motî:saiwer|dji saiwe]]. * ''sêve'', disfondowe di [[Motî:seuve|seuve]] (djus des åbes). 15956 39710 2005-09-13T11:22:40Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : sêve [E1], sêwe [C1, C100] 15957 40595 2005-09-24T00:38:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cele</B></FONT> [n.pl.] no d' sacwants viyaedje el Walonreye. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cele(-e-Hinnot)</B></FONT> (so plaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>Chiéle</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e payis picård, e F. <span lang=fr>Celles-lez-Tournai</span>, divnou intité. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cele-dilé-Wareme</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Celles-lez-Waremme</span>, rebané avou [[Motî:Faime|Faime]]. <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cele-dilé-Dinant</B></FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Celles-lez-Dinant</span>, rebané avou [[Motî:Houyet|Houyet]]. ---- * [[Cele-e-Hinnot|Dipus d' racsegnes sol comene di Cele]] * [[Cele-dilé-Tournai|Dipus d' racsegnes so Cele-dilé-Tournai]] * [[Cele-dilé-Wareme|Dipus d' racsegnes so Cele-dilé-Wareme]]. * [[Cele-dilé-Dinant|Dipus d' racsegnes so Cele-dilé-Dinant]]. 15958 39717 2005-09-13T11:32:48Z Lucyin 16 '''Cele-dilé-Wareme''' (F. Celles-lez-Waremme), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Faime]], el [[province do Lidje]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4317 '''. ** davance : '''4375'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' W 52'''. * Arondixhmint : [[Wareme]] ''Po l' etimolodjeye, les vîs scrijhas eyet les ôtes viyaedjes ki s' lomèt "Cele", riwaitîz dins [[Motî:Cele|l' esplicant motî]].'' 15959 39724 2005-09-13T11:39:31Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lavasse</FONT>, lavache, lavâssse, lavausse, lovausse, lavauche</span>. 15960 39758 2005-09-13T16:07:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cele]] 15961 39759 2005-09-13T16:09:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cele]] 15962 40598 2005-09-24T00:44:57Z Pablo 5 '''Cele-dilé-Dinant''' (laminme ''Céle'', F. Celles-lez-Dinant), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Houyet]], el [[province di Nameur]]. * [[Limero del posse]] : '''5561''' (nén candjî). * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 72'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Dinant]] * Sipotaedje des djins : ''Po l' etimolodjeye, les vîs scrijhas, et les ôtes viyaedjes ki s' lomèt "Cele", riwaitîz dins [[Motî:Cele|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Cele-dilé-Dinant. == === Hamteas === === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** so [[tchamp (toponimeye)|Tchampin]]. ** Al campagne ås [[Motî:djive|Djives]]. ** So [[Motî:clintchî|Clintchamp]]. * A vey avou des åbes et des bwès : ** ås cwate [[tiyoû (toponimeye)|Tiyoûs]]. * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** e [[tchene (toponimeye)|Ouve]]. ** al Tere ås [[fådaedje|Aires]]. * A vey avou des aiwes : ** e [[Broû]] (la-minme: <span lang=wa-feller>o Brû, o broû </span>). * e [[vevî (toponimeye)|Vevî]] des priyesses. * A vey avou les tienes et les vås : ** [[Motî:Houbiet|Houbiemont]] (la-minme: Yubièmont, Ubièmont). * A vey avou des rotches : * Les voyes et les rowes. * A vey avou l' istwere. (frontires, bårire, batreyes) ** Dizo l' [[batreye (toponimeye)|Batreye]]; al Tere dal Batreye. * Ôtès sacwès et målåjhminces : == Tuzance walone == * sicrijheu e walon [[Joseph Houziaux]]. * Ricwereu sol walon : == Istwere == C' est la k' les Almands ont stî l' pus lon a l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]]. Leus [[tank]]s, des Tigues Rweyås, ki boevént bråmint, î ont toumé e pane d' essince. [[fr:Celles (Namur)]] 15963 39769 2005-09-13T16:26:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crope-el-coulêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>crope-coulêye</B></FONT> [o.f.n., pl. des crope-(el-)coulêye] <B>1.</B> onk (ene) ki dmeure tofer e s' måjhone. On dit eto: [[Motî:crope-ezès-cindes|crope-ezès-cindes]]; loukîz a : [[Motî:retrôclé|retrôclé]]. <span lang=fr>F. casanier.</span> <B>2.</B> [[Motî:nawe|nawe]]. <span lang=fr>F. fainéant.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:croper|croper]] + divancete etroclêye [[Motî:el 2|el]] + coplemint d' plaece [[Motî:coulêye|coulêye]]. 15964 39771 2005-09-13T16:28:23Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : crope-èl-coulêye [E34], crope-coulêye [G205] 15965 39773 2005-09-13T16:30:21Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : cropècint' [G205], crôpècint' [G205], cropèsèn' [G205], cropèsën' [G205], croupacèt' [G205], cropècène [S117, C100], cropècinde [C1, C100], crope-è-les-cindes [E34] 15966 50815 2006-03-02T12:07:20Z Pablo 5 Copene:Motî:batreye displaecî viè Copene:Motî:batreye 1 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">batrèye</FONT>, batrîye</span> 15967 39780 2005-09-13T16:46:14Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] Li mot '''batreye''', u des rlomêyès [[batreye]]s ont leyî leu no ezès viyaedje di Walonreye. == Egzimpes == * Al Batreye (avårla, on prononce: ''al Batrîye''): a [[Aussôrt]], a [[Fromlene]]. * Dizo l' Batreye; al Tere dal Batreye: (la-minme: Batrîye ) no d' ene plaece di [[Cele-dilé-Dinant]]. * [[Batreye di Malplaket]]: a [[Transene]]: ''Malplaké'' * [[Batreye di Balaclava]]: a [[Ebli]]: Balaclava. == Douvént ? == Des côps (al Batreye), c' est l' sovnance d' ene batreye inte deus årmêyes. C' est motoit bén des paleces k' on-z î a touwé bråmint do djibî a ene tchesse, et lomêye insi po rire. Fåreut vey dins les vîs papîs si ces nos la egzistèt ddja divant l' anêye del batreye. 15968 40552 2005-09-23T23:23:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:etait]] 15969 40553 2005-09-23T23:23:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:etait]] 15970 39818 2005-09-14T11:48:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[etaiti]] 15971 40551 2005-09-23T23:21:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:etait]] 15974 39823 2005-09-14T11:56:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî etimolodjike da Grandgagnage]] 15975 40667 2005-09-27T08:41:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Duysenx]] 15976 39827 2005-09-14T11:59:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[François Duysinx]] 15977 40547 2005-09-23T23:12:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etaiti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rinde [[Motî:etait|etait(e)]]. <span lang=fr>F. satisfaire, contenter, exaucer.</span>. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' etaiti</FONT> [v.pr.] s' [[Motî:enonder|enonder]] n' on l' ôte. <I>Tot tchantant des årgudinnes, i s' etaitixhént a l' ovraedje.</I> <span lang=fr>F. s' animer mutuellement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etaitixhmint</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "etaiti". <span lang=fr>F. satisfaction, contentement.</span> Etimolodjeye: [[cawete -mint]], [[noûmot|2005]]. 15978 40554 2005-09-23T23:23:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:etait]] 15979 51255 2006-03-12T13:16:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôzetait</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôzetaite</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> waire [[Motî:etait|etait]], [[Motî:peneus|peneus]], [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], målureus. <span lang=fr>F. triste, morose, mélancolique, insatisfait.</span> <B>2.</B> waire d' [[Motî:assene|assene]]. <I>L' toet hosse ! Et pår li litea D' l' ouxh k' est pôzetait, Halcrosse</I> ([[A. Xhignesse]]). <span lang=fr>F. instable, fragile, précaire, branlant.</span> 15980 39835 2005-09-14T12:12:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pôzetait]] 15981 40548 2005-09-23T23:17:48Z Pablo 5 rifondaedje [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;etaiti: ètêti [E1, E170], ètêtî ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [E1, E170], ètaitî [[Motî da Grandgagnage]]. == rifondaedje == ça n' divreut nén purade esse "etaitî"? (come dins l' Grandgagnage; li Haust dene "etêti" po Glons; mins n' dit nén ki c' est on viebe del 4inme sôre) "etaitî" freut-st avou l' cawete -mint on parint erîlé "[[Motî:etaitmint|etaitmint]]", k' egzistêye po do bon. ou bén vos avoz des egzimpes avou l' viebe codjowé come onk del 4inme sôre? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d'&nbsp;setimbe 2005 a 23:17 (UTC) 15982 62561 2006-06-20T13:06:27Z Djoseph 126 [[Categoreye:eplaideus e walon|Maréchal]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Maréchal]] '''Lucyin Maréchal''' a skepyî e [[1892]] et mori e [[1964]]. C' est onk des cwate askepieus des [[Relîs Namurwès]], e [[1909]]. Ci serè lu l' prumî penleu del soce. Si î va- t i dmorer disk' a ses vîs djoûs. '''Lucyin Marixhå''' (come on direut e walon) aveut ddja studyî li motlî des monnîs (avou s' fré På) et scrire timpesse dins ''[[Rivowe La vie walonne|"La vie walonne"]]'', ''[[Rivowe Le Guetteur Wallon|"Le Guetteur Wallon"]]'' eyet les [[Cayés Walons]]. Si mwaisse ouve, todi assoçné a [[Paul Maréchal|s' fré]], ci serè l' [[Antolodjeye namurwesse|Antolodjeye des powetes walons namurwès]] ki rexhe e 1930. Il a eto ramexhné des tecses po ls efants : “Po nos scolîs” (1940) eyet “Po les ptits et les grands” (1959). Po çou ki rwaite ses prôpes sicrijhaedjes e walon, gn a troes ramexhnêyes d' arimeas : “Djonneas”, “A l' ospitå” eyet “Tot al doûce” (1965) Il a eto scrît on roman “Monsieu li rçuveu” (1952), la k' i mete bråmint des sovnis di s' mestî come rçuveu des contribucions. Ås Relîs, il esteut po des scrijhaedjes walons simpes et comprindåves pa tertos. Eto, i serè ene miete e bisbrouye avou les djonnes fijheus d' arimeas foirt powetikes ki vont ariver ås Relîs dins les anêyes 1950, come [[Georges Smal]], [[Jean Guillaume]] eyet [[Emile Gilliard]]. 15983 39839 2005-09-14T14:04:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Nadine Modolo]] 15984 39841 2005-09-14T14:07:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Pirson]] 15985 39843 2005-09-14T14:10:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Moxhon d' Ônea]] 15986 40544 2005-09-23T23:01:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrateresse</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:ciryin|ciryin, inne]]. <I>Cwand i m' fala dischinde, dji voe k' ene comere esteut ki m' loukive, come si dj' åreu stî èn estrateresse</I> ([[G. Sfasie]]). Loukîz a: [[Motî:mårsyin|mårsyin]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>extraterrestre</span>, [[Noûmot|1990]]. 15987 40546 2005-09-23T23:11:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etait</B></FONT> [addj., purade padvant] binåjhe, ureus(e), [[Motî:awoureus|awoureus(e)]]. <I>On-z esteut tot etait do poleur prononcî des nos d' veye etrindjires d' Almagne, d' Olande, evnd., come, par egzimpe, Altenkirchen, Lichtenstein, Ehrenbreisten, Bergottsom</I> ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. heureux, content, serein, bien disposé, ravi, joyeux, allègre, satisfait, enchanté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li cour etait:</FONT> binåjhe divintrinnmint. <I>Bon Diu, Vos ki fwait ploure, serez les venes, alez, s' i vs plait, Vos nos rindroz l' cour bén etait</I> ([[J. Duysenx]]). <I>Vos cnoxhoz l' doûce sôlreye ki vs rind l' cour etait et pus ledjir k' ene plome</I> ([[Y. Gendarme]]). <I>I vikît come des andjes do cir Disk' a passé cint-z ans, tot wårdant l' cour etait</I> ([[F. Duysinx]]). <I>Dji n' avéns sogne did rén et aveur li cour etait</I> ([[L. Mahin]]). <I>Eyet l' viye feme si redoime adon, li cour etait</I> ([[P. Bossart]]). Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>intactus</I></span>" (frisse, bén wårdé). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etaitisté</B></FONT> [f.n.] estance do ci (del cene) k' est etait(e). <span lang=fr>F. bonheur, gaité, entrain, allégresse, satisfaction, sérénité, quiétude.</span> Etimolodjeye: [[cawete -isté]], [[noûmot|1860]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etaitijhe</B></FONT> [f.n.] etaitisté. <span lang=fr>F. satisfaction, allégresse, jubilation, exultation.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ijhe]], [[noûmot|1920]], sol piceure do F. <span lang=fr>"bêtise"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etaitmint</B></FONT> etaitisté, contintmint. <span lang=fr>F. contentement.</span> Parintêye: * [[Motî:etaiti|etaiti]]. Mot d' aplacaedje: * [[Motî:pôzetait|pôzetait]] 15988 40545 2005-09-23T23:06:54Z Pablo 5 /* Istwere des mots */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;etait: ètêt [E1], ètaît [E34], ètai [[Motî da Grandgagnage]]. ;etaitisté: ètêtisté [E1]; [[Maurice Piron|Piron, noûmots des scrijheus lidjwès]]. ;etaitijhe: ètêtîze [E1]. ;etaitmint: ètêtemint [E1]. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Lidje]]. == Istwere des mots == Çou k' gn a d' rilevåve, c' est k' les parints (-isté, -mint, -ijhe), c' est des noveas mots foirdjî al fén do 19inme sieke, po ratourner des mots absitroets (''satisfaction, allégresse'') dins les arimeas. Li bodje "etait" est metou come on vî mot pa Grandgagnage. Mins i va raviker tot d' on côp, copurade dizo l' l' ratourneure "li cour etait", ki dmeure foirt eployeye, e payis d' Lidje, disk' å djoû d' ouy (loukîz les fråzes d' egzimpe). Les noûmots come etaitisté (kécfeye askepyî pa Grandgagnage luminme), vont si spåde al fén des anêyes 1800 : Il est eployî pa Dieudonné Salme dins l' [[roman]] "Li hourlot" e 1888, pa G. Magnée e 1889, pu e 1900, et disk' e 1928; pa H. Gaillard (ki provént di [[Noveye-dizo-Hu]]) e 1932; pa L. Gilliard e 1934 (sourdant : Piron, noûmots des scrijheus lidjwès). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 15 di setimbe 2005 a 09:20 (UTC) 15989 40664 2005-09-27T08:31:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibeuler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbeuler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbeuler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c] bôrer dins (ene sacwè di stocaesse). <I>L' oto a vnou sbeuler l' meur: i l' a falou stansner</I> <span lang=fr>F. rentrer dans.</span> <span lang=en>Ingl. to collide with.</span> 15990 39914 2005-09-15T09:24:17Z Lucyin 16 [[Disfondowe]]s: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)beuler, (è)sbeuler</FONT>, s(u)beuler; tch. abeuler</span> Coinrece [[Basse-Årdene]]. 15991 39917 2005-09-15T09:29:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibeuler]] 15992 39918 2005-09-15T09:29:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibeuler]] 15993 40666 2005-09-27T08:40:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bik</B></FONT> [o.n.] sôre di [[Motî:pene|pene]] po scrire, wice ki l' intche est metowe dins ene buzete et rexhe pa ene pitite tchike. <I>Ele lyi a ofri on bik Parker po ses oûs d' Påke.</I> Loukîz a: [[Motî:sitilo|stilo]]. <span lang=fr>F. stylo à bille.</span> Etimolodjeye: [[måke di fabrike divnowe on cmon no|måke di fabrike (estilo "Bic"), divnowe on cmon no]], [[noûmot|1965]]. ---- * [[bik|Dipus d' racsegnes so les biks]]. 15994 40698 2005-09-27T19:45:18Z Jvano 104 interwiki http://cs.wikipedia.org/wiki/Wikipedista:Jvano [[de:Benutzer:Jvano]] [[en:User:jvano]] [[fr:Utilisateur:Jvano]] [[it:Utente:Jvano]] [[ja:%E5%88%A9%E7%94%A8%E8%80%85:Jvano]] [[pl:Wikipedysta]] [[sv:Anv%C3%A4ndare:Jvano]] 15995 39926 2005-09-15T23:04:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Robert Arcq]] 15996 39931 2005-09-15T23:10:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siketer]] 15998 39945 2005-09-16T09:03:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne]] 15999 39948 2005-09-16T09:04:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:matenes]] 16000 39959 2005-09-16T09:45:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Cele-dilé-Dinant]] 16001 40659 2005-09-27T08:05:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit fén [[Motî:pondant|pondant]] boket d' bwès, ki s' pout vni [[Motî:sititchî|stitchî]] e vosse pea. <I>Li colon tchôke ene schete di plantche Al frumixhe k' esteut cåzu stantche</I> ([[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. écharde.</span> <B>2.</B> boket d' bwès k' a [[Motî:schetler|schetlé]] tot s' findant. <I>Alez s' cweri ene schorcêye di schetes</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. bûchette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene pougneye di belès vetès setchès schetes:</FONT> [[Motî:toitche-linwe|toitche-linwe]]. <B>3.</B> [[Motî:schene|schene]], [[Motî:schinete|schinete]]. <I>On fjheut mete les efants a djnos so des schetes po pûnicion.</I> <span lang=fr>F. bûche.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>"skiite"</span> (schinete). Parintêye : * [[Motî:schetler|schetler]]. * [[Motî:sketer|sketer]]. * [[Motî:scherbea|scherbea]]. * [[Motî:sicoter|sicoter]], [[Motî:schorter|schorter]]. 16002 40658 2005-09-27T08:03:13Z Pablo 5 /* Etimolodjeye */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kète, (è)skete</FONT>, chète, hète, chêde</span> == Etimolodjeye == A pårti do minme sitok francike: * vî almand ''scît'' ([[Motî da Haust]]). * almand <span lang=de>''scheit''</span> (schinete). * <span lang=fr>F. ''écharde''.</span> (sinse 1). * <span lang=nl>Ny. ''scheiden''</span> (si [[Motî:pårti|pårti]]) (?). 16003 39967 2005-09-16T09:56:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schete]] 16004 40531 2005-09-23T12:36:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bemol</B></FONT> [o.n.] sene di muzike, ki baxhe li note d' on dmey ton. <I>Il ont sketé èn air e si bemol galvanijhî</I> ([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. bémol.</span> ---- [[sene di muzike|Dipus d' racsegnes so les senes di muzike]]. 16005 39974 2005-09-16T10:03:42Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djalêye</FONT>, djaléye, djalée, djèléye</span>. 16006 51442 2006-03-13T09:55:21Z Pablo 5 == Disfondowes == ;dislaxhî (v.) : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dislachî</FONT>, dislahî, d(i)lahî, d(u)lahî, dislachi, d(i)lachî, d(i)lachi, d(ë)lachi, dèslachî, dèslachi, d(u)lacher, d(u)lachè, duslachî, duslachi, duslacher, duslachè, dëslachî </span> ;dislaxhî, eye: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dislachî, dislachèye </FONT>, dislahî, èye, d(u)lahî, dislachi(ye), dèslachî(ye), </span> ondowes: <FONT COLOR="#800080">dislachî</FONT>. ;dislaxhiveus : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dislachiveus</FONT>, dislahiveus, duslachiveus, dulahiveus</span> ==[[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;dislaxhî: dilahî [E1]; dulahî [E21,E34]; dislachi [C1,C8,C13]; dilachî [C9]; dislachî [C9]; dilachi [C13]; dèslachî [O0,O3,O4]; dèslachi [O2]. ;dislaxhî, eye: dislachi [C1]; dèslachî [O3], dulahî [E21]. ;dislaxhaedje : dislachadje [C1] 16007 43810 2005-11-10T15:58:07Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;d(i)ner: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">diner / n'ner</FONT>, duner / n'ner, dunè / n'nè, dènè, doner, donè, douner</span>. ;d(i)nêye :<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dinêye / n'nêye</FONT>dunêye / n'nêye, dunée / n'née, donéye, donêye, dounée</span>. ;d(i)neu : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">dineu(se) / n'neu(se), din'resse</FONT>, doneu(se), duneu(se) / n'neu(se)</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == {{djermon motî|diner|<hr>sourdants nén complets}} ;d(i)ner : doner [O4] ;d(i)nêye : donéye [O0] ;d(i)neu : doneû [O4] 16008 39983 2005-09-16T11:17:15Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bot'nîre</FONT>, bout'niêre, bout'niére, boutnîre, bout'nière</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;botnire : bot'nîre [E1,E21]; bout'niêre [O0]; bouteniêre [O2]; bout'niére [O3]; botnîre [C9]; botenîre [C1], botenîre [E34]; boutoniére [O5]. 16009 43884 2005-11-10T17:06:54Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:årtisyince]] Li '''botniraedje åzès vatches''' (on dit eto: fijhaedje d' ene '''botnire''', '''cezaryinne'''), ''Li mot "[[Motî:botnire|botnire]]", c' est on [[noûmot]] di stindaedje k' a skepyî tot seu diviè les [[anêyes 1960]].'' === Li fime d' on botniraedje (poitraits saetchîs pa Pierre Otjacques) === <gallery> Imådje:botnire.jpg Imådje:haetchi.jpg Imådje:skepiaedje.jpg </gallery> 16010 39991 2005-09-16T13:18:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roye]] 16011 39992 2005-09-16T13:18:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roye]] 16012 39993 2005-09-16T13:19:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roye]] 16013 59413 2006-06-06T13:21:55Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-djower +djouwer) <FONT COLOR="#ff0000"><B>roye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> lene di tcherwaedje. <span lang=fr>F. sillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tcherwer ene boune roye::</FONT> tcherwer [[Motî:fond (adviebe)|fond]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete des pires al roye:</FONT> espaitchî ene sakî di fé çou k' i vôreut bén. On dit eto: [[Motî:xhame|des xhames el voye]]. <span lang=fr>F. embûches.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén esse å dbout d' ses royes:</FONT> aveur co des [[Motî:rujhe|rujhes]] a-z edurer, des [[Motî:målåjhmince|malåjhminces]] divant lu. On dit eto: [[Motî:fraijhe|nén co al taeye ås fraijhes]]. <span lang=fr>F. pas au bout de ses peines.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori a roye:</FONT> èn pus esse coûtivé, tot djåzant d' ene tere. <I>Waite on pô Djanene si corti, come i court a royes.</I> On dit eto: cori a [[Motî:djouxhire|djouxhire]]. <span lang=fr>F. en friche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a ploû so nos royes:</FONT> on s' a fwait [[Motî:emantchî|emantchî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les longuès royes:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Viyance|Viyance]]. Loukîz a: [[Motî:djivêye|djivêye]], [[Motî:coûteure|coûteure]]. <B>2.</B> çou ki leve, bén droet, dins les lenes di tcherwaedje. <I>Les betråles levèt, après sacwants djoûs, on trevoet les royes</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). <span lang=fr>F. ligne.</span> <B>3.</B> [[Motî:lene|lene]] å croyon, evnd. <I>Li djonne comére medcén lyi a fwait des royes et des croes, des djaenes, des rodjes, des noeres pattåvå s' vinte; maxhuré come èn Indyin</I> ([[P. Renson]]). <I>Ele leyive on vude inte tchaeke roye</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]). Loukîz a: [[Motî:linse|linse]]. <span lang=fr>F. ligne.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene roye di crås, ene roye di maigue;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene roye di blanc ene roye di noer</FONT> on djoû di l' [[Motî:aweure|aweure]], li londmwin del [[Motî:målaweure|målaweure]], [[Motî:mitan 1|mitan mitan]], [[Motî:halif|halif halof]]. On dit eto: [[Motî:voye|ene voye di crås…]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des royes a ses [[Motî:coine 1|coines]]°.</FONT> <span lang=fr>F. mauvaise réputation.</span> <B>4.</B> lene d' ene [[Motî:plake|plake vinile]]. <I>C' est l' vraiy kel plake aroke todi dins les minmès royes</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. microsillon.</span> <B>5.</B> lene k' on fwait po djouwer å [[Motî:couyon|couyon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; djouwer cénk roye:</FONT> <I>a)</I> djouwer ene pårt di couyon. <I>On bråve ome, li curé, ki tapéve voltî ene copene avou nost ome et afeye djouwer cénk royes avou lu</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>b)</I> (imådjreçmint) djouwer on mwais toû. On dit eto: [[Motî:pourcea|on pî d' pourcea]]. <span lang=fr>F. vilain tour.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rabate ene roye:</FONT> <I>a)</I> rissaetchî ene roye å couyon. <I>b)</I> (imådjreçmint) achever èn an (di scole, divant l' pinsion, evnd.). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite roye (d' [[Motî:îpe|îpe]], di [[Motî:séracuze|séracuze]], evnd.). Loukîz a: [[Motî:ringuion|ringuion]]. <B>2.</B> trô come ene roye dins ene voye. <I>Les royons et les tiesses di tchén, end a tant k' on-z est rdoxhî ladso co pus k' so li schrene d' on chamô</I> ([[C. Denis]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royete</B></FONT> [f.n.] pitite roye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disrindjî l' royete da kéconk:</FONT> dirindjî ses [[Motî:alaedje|alaedjes]], ses [[Motî:rotindje|rotindje]]. <I>Lu, c' est onk ki vude del veye: les vént djinner, disrindjî leu royete</I> ([[E. Lempereur]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royaedje</B></FONT> [o.n] passêye d' ene rowe. <I>Li tchår lyi aveut passé sol coir; on voeyeut les royaedjes e s' vizaedje et so s' coir</I> ([[L. Remacle]]). Etimolodjeye: [[cawete -aedje]] (acawêye a on no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>roymint</B></FONT> [o.n.] royaedje. <I>Il avént shujhou les roymint del tcherete, k' alént o presbitere</I> (ramexhné pa [[L. Mahin]]). Etimolodjeye: [[cawete -mint]] (acawêye a on no). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>royåd</B></FONT> [o.n.] schavaedje metou di tchaeke costé d' ene voye po moenner les aiwes evoye. Loukîz a: [[Motî:corote|corote]], [[Motî:ravå|ravå]]. <span lang=fr>F. rigole.</span> Parintêye : * [[Motî:aroyî|aroyî]] * [[Motî:disroyî|disroyî]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:roye do cir|roye do cir]] * [[Motî:roye sint Djan|roye sint Djan]] * [[Motî:toûne-roye|toûne-roye]] * [[Motî:pont al roye|pont al roye]] * [[Motî:pont sol roye|pont sol roye]] Pwaires minimoms * [[Motî:roy|roy]] (rwè). * [[Motî:råyî|i råye]] (il aratche). Omonimeye * [[Motî:royå|royå]] (do rwè). ---- * [[tcherwaedje|Dipus d' racsegnes so les royes di tcherwaedje]] 16014 40002 2005-09-16T23:41:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roye]] 16015 40003 2005-09-16T23:41:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:roye]] 16016 40006 2005-09-16T23:44:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aroyî]] 16017 40008 2005-09-16T23:48:08Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;aroyî : aroyî [E1, O0, O4, C9]; -i [C1, C8, C13, E13, O2]; -er [S17]; arôyî [O3]; arauyi [S5]. ;aroyaedje: aroyâdje [O0], aroyadje [C1]; aroyâdje [O4, O2]. ;aroymint: arôyemint [C1, E1, E34]; aroyemint [O0, O2, O51]; aroy'mint [O3, O4]. 16018 40010 2005-09-16T23:50:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kinike]] 16019 43875 2005-11-10T17:02:20Z Pablo 5 {{djermon motî|kente|<hr>a verifyî/ecråxhî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>kénte</B></FONT> [f.n.] On l’ a veyou bele et n’ trover k’ ene mwaijhe kénte (Wêt’-A-Ti-Kil-Tchén-Nt-Agne). 16020 40015 2005-09-17T00:00:11Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;kinike: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kinike</FONT>, tchinike, kènike, kènitche</span> ;kinicreye: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kinicrèye</FONT>, kinicrîye</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;kinike: kinike [O0, C1], kènike [O0, O4]. ;kinicreye: kinik'rîye [O0] == Dins l' modêye do 20 di djun 2005. == ''kinte'' => [[Motî:kénte|kénte]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di setimbe 2005 a 23:58 (UTC) 16021 42641 2005-10-29T00:52:13Z Pablo 5 [[categoreye:Rilomés Walons]] '''Marie-Anne Libert''', c' est ene [[botanike|botanisse]] di [[Måmdey]], k' a skepyî e 1782, et k' a morou e 1865. Ele vina-st å monde e 1782, a Måmdey, dins ene famile di bordjoes avou bråmint d' efants. Foirt timpe sûteye, ele si mete a-z aprinde les [[matematike]]s; mins c' est si amour del nateure ki la frè cnoxhe lon et lådje. Ele si pormoenne sovint dins l' campagne åtoû d' Måmdey ey el [[Fagne (redjon)|Fagne]], tot ramassant des plantes et des pires, eyet rwaitî dins les lives sincieus po sayî d' idintifyî çou k' ele ramexhnêye. Come e ç' tins la bråmint des lives sincieus sont scrît-st e [[latén]] ele aprinda ç' lingaedje la po poleur fé si ovraedje. Ele situdia bråmint les [[tchampion]]s, les [[liken]]s, les [[fetchire]]s et les [[mossirea]]s, k' estént adon classifiyîs come ''[[criptogame]]s'', si bén k' ele va scrire on live sol sudjet, ''Plantae Cryptogamicae'' (''les plantes criptogamikes'') ki l' va fé cnoxhe dins l' monde des sincieus botanisses. Ci live la esteut foirt consecant, la k' ele idintifia eyet classifyî pol prumî côp pus d' ene plante di l' [[Årdene]]. Elle a dné s' no ås indjes di plantes sont lomêyes e si oneur, ''Libertia spp'' et ''Libertellia spp''. I gn a-st ene [[soce nén recwårlante]] a Måmdey lomêye e si oneur, li "Ceke Marie-Anne Libert", ki mete so pî des måtches dins les bwès, eyet fwait on bultén so des sudjets a vey avou l' nateure. [[de:Marie Anne Libert]] 16022 51485 2006-03-14T18:25:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djouxhire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (vî mot d' cinsî). tere ki n' est nén tcherwêye po s' ripoizer èn an (sorlon on vî sistinme d' agriculteure did divant les ecråxhes tchimikes). <I>Vinoz vinoz, bea efant Les soteas vos ratindèt Divins l' djouxhire cial djondant</I> ([[Goethe]], rat. pa. [[L. Bukens]]). <I>Li tins a ståré totes ses eures Bén lon so les prés et l' djouxhire</I> (F. Flaba). <I>Tot s' rewale, on n' voet dedja pus çou k' est semé, çou k' est djouxhire. Flotche a flotche et sins fé nou brut, Li nivaye toume del bane do cir</I> ([[H. Simon]]). On dit eto: [[Motî:trîxhe|trîxhe]], [[Motî:waeret|waeret]]. <span lang=fr>F. jachère.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî (cori) a djouxhire:</FONT> èn nén tcherwer (ene tere), èn an u dpus. On dit eto: [[Motî:roye|leyî cori a royes]], leyî e trîxhe, leyî djus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Djouxhire:</FONT> no d' ene ancyinne plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. <B>2.</B> tere k' on n' coûtive pus, po n' nén aveur on sorprodujhaedje agricole. <I>Estô do dner des subzides pol leyî cori des bounès teres a djouxhire, on-z î plantreut do soya, do golzå, des poes et ki sai dj'</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. jachère, friche volontaire.</span> Parintêye: * [[Motî:djouxhler|djouxhler]] ---- * [[djouxhire|Dipus d' racsegnes so les djouxhires]]. * [[metaedje e djouxhire des teres e l' Urope|Dipus d' racsegnes sol metaedje e djouxhire des teres e l' Urope diviè 1985]]. 16023 51486 2006-03-14T18:26:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djouxhler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tcherwer|tcherwer]] ene [[Motî:djouxhire|djouxhire]]. <span lang=fr>F. labourer.</span> ---- * [[djouxhire|Dipus d' racsegnes so les djouxhires]]. 16024 40024 2005-09-17T10:51:32Z Lucyin 16 etikete d' on pot di scavetche (Li [[francès d' Walonreye]] eploye li walonisse "''escavèche''", estô do francès standård ''escabèche'' (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. etikete d' on pot di scavetche (Li [[francès d' Walonreye]] eploye li walonisse "''escavèche''", estô do francès standård ''escabèche'' (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 16025 40025 2005-09-17T10:51:39Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djouhy'ler</FONT>, djouh'rer, djouh'ler, djuhy'rer</span> == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Lidje]]. 16026 40026 2005-09-17T10:52:48Z Lucyin 16 On pot di scavetche (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. On pot di scavetche (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 16027 40027 2005-09-17T10:53:30Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djouchîre</FONT>, djouhîre, doûhire, djouhîye, djuhîre, djpouh'lîre, djouchêre </span>; <span lang=wa-scripta>jouxhier</span>. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Lidje]] 16028 40039 2005-09-17T11:07:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escavetche]] 16029 40558 2005-09-23T23:30:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicavetche</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escavetche</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scavetche</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> amagnî fwait avou do pexhon wårdé dins ene såce å vinaigue. <I>Ele nos a fwait sayî des scavetches di Chimai.</I> <I>Cwè çki dj' a co dandjî d' lu, li martchand di scavetches.</I> <I>Dj' a magnî on scavetche po ddjuner.</I> <I>On fwait do scavetche a Covén, a Chimai, a Virwinvå, et portant, c' est ene ricete espagnole</I> ([[A. Moch]]). <span lang=fr>F. escabèche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pexhon a l' escavetche:</FONT> pexhon apresté insi. <I>On-z aléve magnî des pexhons a l' escavetche a Ma campagne</I> ([[J. Osselet]]). <span lang=fr>F. en escabèche.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) pitite mwinre biesse (åmea, djinixhe). <I>Les scavetches da Hinri ont rpassé; il årè målåjhey di trover on martchand.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' espagnol <span lang=es>escabechar</span> (rissaetchî l' tiesse d' on pexhon). ---- * [[escavetche|Dipus d' racsegnes so les escavetches]]. * [[francès d' Walonreye|Li francès d' Walonreye eploye li walonisse "''escavèche''", estô do francès standård ''escabèche'']] 16030 40032 2005-09-17T10:58:26Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scavètche, s(i)cavètche</FONT>, èscavètche, èscavèche.</span>, [[francès d' Walonreye]] : <span lang=fr-wal>F. escavèche.</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == èscavètche [E1,O4]; èscavèdje [E21]; èscavèche [C1, C8, C9, O0, O2] 16031 40040 2005-09-17T11:08:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:escavetche_pot.jpg|thumb|On pot di scavetche]] Do '''scavetche''' u di l' '''escavetche''', c' est èn amagnî fwait avou do pexhon wårdé dins ene såce å vinaigue. C' est ene ricete espagnole. El Walonreye, c' est ene sipeciålté do payis d' [[Chimai]]. ''Li mot "scavetche" ([[djinre des nos|omrin e walon]], et eployî e [[francès d' Walonreye]]), a eto [[Motî:sicavetche|des ôtes sinses]].'' 16032 40038 2005-09-17T11:06:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escavetche]] 16033 43876 2005-11-10T17:02:20Z Pablo 5 {{djermon motî|schiner}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>schiner</B></FONT> aler briber ås ouxhs po vinde des sacwès fwaites avou des [[Motî:schinon|schinons]]. 16034 40064 2005-09-21T19:25:31Z 195.56.229.184 + category inclusion, interwiki [[Categoreye:Djeyografeye]] [[af:Kategorie:Lande]] [[ang:Category:Land]] [[ar:تصنيف:عضو الأمم المتحدة]] [[ast:Categoría:Países]] [[bg:Категория:Държави]] [[zh-min-nan:Category:Kok-ka]] [[be:Катэгорыя:Краіны]] [[bs:Category:Države Svijeta]] [[da:Kategori:Verdens lande]] [[de:Kategorie:Staat]] [[et:Kategooria:Maailma maad]] [[en:Category:Countries]] [[el:Κατηγορία:Χώρες]] [[als:Kategorie:Land]] [[es:Categoría:Países]] [[eo:Kategorio:Landoj]] [[fa:Category:کشورها]] [[fr:Catégorie:Pays du monde]] [[ga:Catagóir:Tíortha]] [[gl:Category:Países]] [[ko:분류:나라]] [[hi:श्रेणी:देश]] [[hr:Category:Države svijeta]] [[io:Category:Stati]] [[is:Flokkur:Lönd]] [[it:Categoria:Nazioni]] [[he:קטגוריה:מדינות העולם]] [[ka:კატეგორია:ქვეყნები]] [[lt:Category:Valstybės]] [[mo:Category:Цэрь]] [[nah:Category:Altepetl]] [[na:Category:Eb]] [[nl:Categorie:Land]] [[nds:Kategorie:Land]] [[ja:Category:国]] [[no:Kategori:Land]] [[nn:Kategori:Land]] [[oc:Category:Païses]] [[pl:Kategoria:Państwa świata]] [[pt:Categoria:Países do mundo]] [[ro:Categorie:Ţări]] [[rm:Category:Stadi]] [[ru:Категория:Страны]] [[simple:Category:Countries]] [[sk:Kategória:Štáty]] [[sl:Category:Države]] [[sr:Категорија:Државе]] [[fi:Luokka:Valtiot]] [[sv:Kategori:Världens länder]] [[tt:Törkem:Däwlätlär]] [[th:Category:ประเทศ]] [[vi:Category:Quốc gia]] [[tr:Kategori:Devlet]] [[uk:Категорія:Країни]] [[yi:Category:לענדער]] [[zh:Category:国家]] 16035 40073 2005-09-22T04:12:41Z YurikBot 105 {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 5px solid #FF3333; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Please do not leave any comments on this page!''' |- |'''YurikBot''' is mostly used for resolving interwiki links. It is designed to operate simultaneously on multiple sites to reduce server load. The bot has been given bot status on some larger sites, but may still not have it here. |- | You can learn more about me at my [[:en:User:Yurik|English]] page, or leave me a message '''[[:en:User talk:Yurik|here]]'''. |- | |- |Thank you! |} 16036 40074 2005-09-22T04:12:44Z YurikBot 105 {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 5px solid #FF3333; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Please do not leave any comments on this page!''' |- |'''YurikBot''' is mostly used for resolving interwiki links. It is designed to operate simultaneously on multiple sites to reduce server load. The bot has been given bot status on some larger sites, but may still not have it here. |- | You can learn more about me at my [[:en:User:Yurik|English]] page, or leave me a message '''[[:en:User talk:Yurik|here]]'''. |- | |- |Thank you! |} 16037 55269 2006-04-29T09:02:39Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fr:Bataille de Điện Biên Phủ]] {{djermon}} [[categoreye:gueres et årmêyes]] [[Categoreye:Vietnam]] Li '''batreye di Ðiện Biên Phủ''' (prononcîz ''Dien Bien Fou''), c' est l' dierinne batreye, k' a duré cåzu deus moes, del prumire guere d' Indochine; do 13 di måss å 7 di may 1954, dins l' Tonkin Sovrin (Hôt Tonkin). L' årmêye [[France|francesse]], kimandêye på djenerå Navarre, a stî rtaenêye pås sôdårds [[Vietnam|vietnamyins]] do djenerå [[Võ Nguyên Giáp]]. Adon, les Francès ont leyî å raeze li colnijhaedje di l' Indochine. [[ca:Batalla de Dien Bien Phu]] [[de:Schlacht von Điện Biên Phủ]] [[en:Battle of Dien Bien Phu]] [[es:Batalla de Dien Bien Phu]] [[fi:Dien Bien Phun taistelu]] [[fr:Bataille de Điện Biên Phủ]] [[he:קרב דיין ביין פו]] [[hu:Dien Bien Phu-i csata]] [[id:Pertempuran Dien Bien Phu]] [[it:Battaglia di Dien Bien Phu]] [[ja:ディエンビエンフーの戦い]] [[ko:디엔비엔푸 전투]] [[nl:Slag van Dien Bien Phu]] [[no:Slaget ved Dien Bien Phu]] [[pl:Bitwa pod Dien Bien Phu]] [[ru:Битва при Дьен Бьен Фу]] [[sl:Bitka za Dien Bien Phu]] [[sv:Slaget vid Dien Bien Phu]] [[vi:Trận Điện Biên Phủ]] [[zh:奠邊府戰役]] 16038 41444 2005-10-13T18:52:34Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Istwere]] 16039 54273 2006-04-11T09:59:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Downer cow]] [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:sindrome_vatche_djus.jpg|thumb|Sindrome del vatche djus : li biesse est consyinte, et sayî di s' rilever.]] Li '''sindrome del vatche djus''', c' est ene rascråwe ki cpice les [[vatche laeçrece|vatches grandès dneuses]], bén sogneyes, djusse après l' velaedje. Nosse vatche ni s' sait rilever, cobén k' on lyi a metou, deus côps en erote, des [[baster]]s di [[calciom]] po médyî l' [[touma des velêyes]], al boune dôze. Les cåzes del maladeye ni sont nén bén claires. On tuze ki les vatches ont polou s' fé do må dins les tchås ådvins des [[coxhe (antomeye)|coxhes]], tot saeyant di s' rilever après l' médiaedje di l' ipocalcemeye. Des ôtes [[årtisse (des biesses)|årtisses]] dijhnut ki c' est on manke di [[fosfôre]]. On trove cobén on baxhaedje do livea d' [[potassiom]] e sonk (hipokaliemeye), mins c' est kécfeye bén di cåze des coixheures åzès musses des coxhes. Li sindrome del vatche djus ni doet nén esse maxhî avou l' [[pômagne des vatches avanceye plinnes]], ki pout ariver eto après l' velaedje. == Espaitchance. == [[Imådje:vatche_djus_coide.jpg|thumb|coide inte les deus pates di drî, pol vatche èn nén si schåyî]] On bon sistinme po les toumêyès vatches èn si nén schåyî tot s' rilevant, c' est d' elzî loyî les deus pates do drî avou ene coide, avou 80 cm di laxhe. == Adire avou les ôtès maladeyes. == * Li touma del velêye acsût les minmès vatches, mins å pus sovint, li biesse ni magne pus, et n' est pus consyinte. Dins l' sindrome del vatche djus, li biesse magne co. Li timprateure do coir est dizo 38 dins l' touma des velêyes; elle est normåle dins l' sindrome del vatche djus. Li touma des velêyes respond cåzu todi å sgotaedje do calciom dins l' sonk, deus côps s' i fåt. Dins l' sindrome del vatche djus, li vatche si pout rilever po on tins après li sgotaedje di calciom, u avou di l' aidance, mins ele ritoume sacwantès eures après. Dins l' touma del velêye, on n' såreut rastamper l' vatche, minme avou ene peclêyes di djins. * Li pômagne des vatches avanceye plinnes pout eto acsure les vatches djusse velêyes. Li maladeye si voet cwand l' vatche n' a né bén stî sogneye so l' dierin tîce del plinnisté (sitrin tot seu, foû-waidaedje). * Les vatches djus di cåze d'ene [[mamite ås colibaciles]], k' arive cobén djusse après l' velaedje. * Les vatches djus di cåze d' èn [[epweznaedje]], avou on baxhaedje del timprateure. * Les vatches djus a cåze d' ene maladeye k' els a spoûjhî. == Istwere del maladeye. == Li må n' a stî ricnoxhou ki dviè ls anêyes 1950. C' est adon k' les vatches laeçreces ont cmincî a esse poûssêyes ådla Li prumî studia a stî fwait pa Sellers et ses aidants, et anoncî e 1955 å 92inme raploû del Soce des Årtisses Amerikins (''Procedings of the 92nd annual general meeting of the American Veterinary Medical Association'', 1955, 35). Après, li maladeye a stî ricnoxhowe et studieye di B.L. Johnson ås Estats-Unis (''Journal of American Veterinary Medical Association'', 1967, tome 151, pådje 1681), di Jonsson et Pehrson el Suwede (''Zentrallblatt für Veterinärmedizin'', 1969, tome 16A, 757), di Bjorsell el Norwedje (''Acta veterinaria scandinavica'', 1977, tome 10, pådje 36) et d' Fenwick e l' Åstraleye (''Australian Veterinary Practitionner'', 1977, tome 7, pådje 47). == Lomaedje del maladeye dins les ôtes lingaedjes. == * Inglès : ''Downer Cow syndrome''. * Francès : ''Syndrome de la vache couchée''. [[en:Downer cow]] 16040 40398 2005-09-22T20:58:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[årtisse (veterinaire)]] 16041 40399 2005-09-22T20:59:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[touma del velêye]] 16042 40406 2005-09-22T22:49:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:crope-ezès-cindes]] 16043 40408 2005-09-22T22:50:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crope-ezès-cindes</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropeu-ezès-cindes</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropeuse-e-cindes</B></FONT> [o.f.n., pl. des crope-ezès-cindes, des cropeus-ezès-cindes, des cropeuses-e-cindes] <B>1.</B> li ci (cene) ki dmeure e s' måjhone. <span lang=fr>F. casanier.</span> <B>2.</B> [[Motî:nawe|nawe]]. <span lang=fr>F. fainéant, indolent.</span> <B>3.</B> li ci (cene) k' a todi froed. <span lang=fr>F. frileux.</span> <B>4.</B> [[Motî:mannet|mannet(e)]]. <span lang=fr>F. souillon.</span> Minme mot : * [[Motî:cropecinde|cropecinde]]. 16044 42832 2005-10-30T20:52:13Z Pablo 5 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : ;crope-ezès-cindes : crope-è-lès-cindes [E34, G205], croupe-aus-cènes [S24], croupe-à-cenne [S101]. ;cropeu-ezès-cindes : cropeûr-èzès-cènes [E212b], cropeur eze cennes [E212]. 16045 40411 2005-09-22T22:53:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ninte</B></FONT> [f.n., sovint pl.] [[Motî:cropete|cropete]] (sôre di basse feve). <span lang=fr>F. haricot nain.</span> ---- * [[cropetes (nintes)|Dipus d' racsegnes so les nintes]]. 16046 40427 2005-09-23T09:15:29Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:riloper 1|riloper]] u [[Motî:erloper 1|erloper]], [[Motî:rloper 1|rloper]] (v.c.; avaler) * [[Motî:riloper 2|riloper]] u [[Motî:erloper 2|erloper]], [[Motî:rloper 2|rloper]] (v.c.; bouter bråmint) * [[Motî:riloper 3|riloper]] u [[Motî:erloper 3|erloper]], [[Motî:rloper 3|rloper]] (v.c.; diner des côps, bouxhî) 16047 40441 2005-09-23T09:57:05Z Pablo 5 Motî:etoner 1 displaecî viè Motî:etouner #redirect [[Motî:etouner]] 16048 40444 2005-09-23T09:59:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:etouner]] 16049 40450 2005-09-23T10:10:23Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:-eus 1|-eus, -euse]] (cawete d' addjectifs) * [[Motî:-eus 2|-eus, -euse]] (cawete disfondowe di -oes) 16050 40456 2005-09-23T10:19:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ewaeré]] 16051 40457 2005-09-23T10:20:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitoirtchî]] 16052 40462 2005-09-23T10:21:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitotchî]] 16053 40461 2005-09-23T10:21:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitotchî]] 16054 40460 2005-09-23T10:21:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitotchî]] 16055 40463 2005-09-23T10:22:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitoide]] 16056 40464 2005-09-23T10:22:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitoide]] 16057 40465 2005-09-23T10:22:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitiede]] 16058 40466 2005-09-23T10:22:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitadje]] 16059 40467 2005-09-23T10:23:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitadje]] 16060 40468 2005-09-23T10:24:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoûle]] 16061 40469 2005-09-23T10:25:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoujhî]] 16062 40470 2005-09-23T10:24:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipoujhî]] 16063 40472 2005-09-23T10:27:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikernaxhe]] 16064 40473 2005-09-23T10:27:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siketer]] 16065 40474 2005-09-23T10:28:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicwere]] 16066 40475 2005-09-23T10:28:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicwårer]] 16067 40476 2005-09-23T10:29:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siclatchî]] 16068 40477 2005-09-23T10:30:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:siclatchî]] 16069 40478 2005-09-23T10:30:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Sicôsse]] 16070 40479 2005-09-23T10:31:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicramer]] 16071 40480 2005-09-23T10:32:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicramer]] 16072 40483 2005-09-23T10:35:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ribômer]] 16073 40484 2005-09-23T10:35:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricrombyî]] 16074 40485 2005-09-23T10:36:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ridjaler]] 16075 40486 2005-09-23T10:36:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilén]] 16076 40487 2005-09-23T10:37:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilignter]] 16077 40489 2005-09-23T10:37:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Rimåke]] 16078 40492 2005-09-23T10:40:34Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:rinåd 1|rinåd]] u [[Motî:ernåd 1|ernåd]], [[Motî:rnåd 1|rnåd]] (o.n.; biesse ås tetes) * [[Motî:rinåd 2|rinåd]] u [[Motî:ernåd 2|ernåd]], [[Motî:rnåd 2|rnåd]] (o.n.; derivé di ''rnåder'') 16079 40494 2005-09-23T10:41:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåd 1]] 16080 40495 2005-09-23T10:41:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåd 1]] 16081 40496 2005-09-23T10:41:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåd]] 16082 40497 2005-09-23T10:42:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rinåder]] 16083 40502 2005-09-23T10:46:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ritchaire]] 16084 40503 2005-09-23T10:46:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eruni]] 16085 40504 2005-09-23T10:46:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eruni]] 16086 40505 2005-09-23T10:47:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eruni]] 16087 40506 2005-09-23T10:47:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eruni]] 16088 40507 2005-09-23T10:48:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riwaitî]] 16089 40508 2005-09-23T10:48:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rixhorbi]] 16090 40515 2005-09-23T10:55:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epîter]] 16091 40516 2005-09-23T10:55:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epîter]] 16092 40517 2005-09-23T10:55:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epîter]] 16093 40518 2005-09-23T10:55:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:epîter]] 16094 40519 2005-09-23T10:56:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:enindjî]] 16095 40522 2005-09-23T10:58:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaver]] 16096 40523 2005-09-23T10:58:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaver]] 16097 40524 2005-09-23T10:58:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaver]] 16098 40525 2005-09-23T10:58:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaver]] 16099 40526 2005-09-23T10:58:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edjaver]] 16100 40527 2005-09-23T10:59:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:edagler]] 16105 40556 2005-09-23T23:29:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fleur]] 16106 43811 2005-11-10T15:59:15Z Pablo 5 {{djermon motî|fleur|<hr>i manke li definixha po '''fleur'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>fleur</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>florete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite fleur. <I>Vos, morante florete ki s' disfoytêye…</I> ([[M. Lejeune]]). <span lang=fr>F. fleurette.</span> <B>2.</B> rond d' nier, come ene bague, k' i gn a å mitan del [[Motî:nateure|nateure]] del båshele, et ki s' [[Motî:råyî|råye]] å prumî rapoirt avou èn ome. <I>Come di djusse, les cenes ki s' ont leyî code li florete, s' elle sont sûteyes assez, ele ni dmorèt nén a rén</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. fleur, hymen.</span> Loukîz a: [[Motî:schiele|schiele]], [[Motî:disflorter|disflorter]], [[Motî:dispuçler|dispuçler]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li florete djus d' l' ouy:</FONT> ni pus esse [[Motî:etire|etire]]. <span lang=fr>F. être dépucelée.</span> Parintêye : * [[Motî:florin|florin]] * [[Motî:florifouye|florifouye]] * [[Motî:flori|flori]] * [[Motî:disflori|disflori]] * [[Motî:riflori|riflori]] * [[Motî:disflorter|disflorter]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:fioriteure|fioriteure]] Mots d'aplacaedje : * [[Motî:fleur di boure|fleur di boure]] * [[Motî:fleur di sint Djôzef|fleur di sint Djôzef]] ---- * [[fleur|Dipus d' racsegnes so les fleurs]]. * [[florete (del båshele)|Dipus d' racsegnes sol florete]]. 16107 40559 2005-09-23T23:31:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Martin Lejeune]] 16108 40580 2005-09-24T00:05:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disflorter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] sipiyî l' [[Motî:florete|florete]] a (ene [[Motî:etire|etire]] båshele). On dit eto: [[Motî:dispuçler|dispuçler]]. <span lang=fr>F. déflorer, dépuceler.</span> 16109 40568 2005-09-23T23:50:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>floreye Påke</B></FONT> [f.n.] (rilidjon catolike) dimegne di dvant Påke wice k' on benixhe les coxhetes di [[Motî:påkî 1|påkî]], et ki rminmbere l' intrêye do Crisse a Djezuzalem. <I>Li djoû di dvant l' floreye påke, les coråls ont stî code des påkes, k' on benixh divant grand messe; on les va cweri et les mete ås bondius, dins les ståves, å djårdén et dins les campagnes</I> (L. Léonard). rl a: vete [[Motî:Påke|Påke°]], pitite Påke, beneye Påke. <span lang=fr>F. dimanche des Rameaux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>Florîye pauke, <B>Florèye Pauke</B>, Flourîye Pâke, flëreye Pauke, flërîye Pauke</span>. Bodjes: * [[Motî:floreye|floreye]] * [[Motî:Påke|Påke]] 16110 40565 2005-09-23T23:44:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:flori]] 16111 40579 2005-09-24T00:03:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flori</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé rexhe ene [[Motî:fleur|fleur]], tot cåzant d' ene plante. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flori</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>floreye</B></FONT> [addj.] ki ses fleurs vinèt d' aparexhe (po ene plante); gålioté d' fleurs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;floreye såjhon:</FONT> florixhåjhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:floreye Påke|floreye° påke]].</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>florixhåjhe</B></FONT> [f.n.] såjhon k' totes les fleurs florixhèt. <I>Li tins a tapé djus s' mantea Di vint di froedeure et d' nivaye Eyet s' moussî pol florixhåjhe D' on bea risglatixhant solea</I> (C. d'&nbsp;Orléans, rat. pa L. Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller>florihauhe, florihanhye, florihâye, florichâye, florichâje, <FONT COLOR="#800080">florichauhye</FONT></span>. Bodje: * [[Motî:fleur|fleur]] Parintêye: * [[Motî:disflori|disflori]] * [[Motî:riflori|riflori]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:floreye Påke|floreye Påke]] * [[Motî:floriconte|floriconte]] 16112 40570 2005-09-23T23:53:31Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:florin 1|florin]] (o.n.; viye manoye) * [[Motî:florin 2|florin]] (o.n.; sminçon d' four) 16113 40572 2005-09-23T23:54:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>florin 2</B></FONT> [o.n.] sminçon d' [[Motî:four|four]]. <I>Il a rivnou avou des florins plins s' djilet.</I> Omonimeye: * [[Motî:florin 1|florin]] (o.n.; viye manoye) 16114 40573 2005-09-23T23:56:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>florin 1</B></FONT> [o.n.] (v.m.) <B>1.</B> no d' ene viye [[Motî:manoye|manoye]] foirdjeye a Florance. <I>L' unité d' manoye a Lidje esteut l' florin, on no ki vént d' lon et d' hôt, puski les prumîs, k' estént des pîces d' ôr, ont stî foirdjîs a Florance, e l' Itåleye, l' an 1252</I> (N. Lequarré). rl a: [[Motî:cwårs|cwårs]]. <B>2.</B> pîce d' ôr e djenerål. <I>Bén do tins å lon, on loma totes les pîces d' ôr des florins.</I> rl a: [[Motî:ducat|ducat]]. <B>3.</B> manoye di l' Olande, disk' e 2001. <B>4.</B> fleur del salåde des tchamps (såvaedje cecoreye, <span lang=la><I>Taraxacum vulgare</I></span>). Etimolodjeye: parint di "Florance" (manoye di Florance). Omonimeye: * [[Motî:florin 2|florin]] (o.n.; sminçon d' four) 16115 46839 2005-12-09T11:00:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>floriconte</B></FONT> [o.n.] istwere edvintêye avou des persounadjes bén djintis et plaijhants, et ki finixh bén. <I>Vinoz e schô ki dji vs raconte Come tos les djoûs des floricontes</I> ([[R. Viroux]]). Loukîz a: [[Motî:spoûle|spoûle]], [[Motî:ledjinde|ledjinde]], [[Motî:rapoitroûle|rapoitroûle]], [[Motî:paskeye|paskeye]], [[Motî:fåve|fåve]]. <span lang=fr>F. conte merveilleux, légende.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] addjectif ([[Motî:flori|flori]]) et no ([[Motî:conte 1|conte]]). ---- * [[floriconte|Dipus d' racsegnes so les floricontes]]. 16116 40583 2005-09-24T00:09:35Z Pablo 5 Saive-dilé-Blegné displaecî viè Saive-dilé-Blegneye #redirect [[Saive-dilé-Blegneye]] 16117 40584 2005-09-24T00:10:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Saive-dilé-Blegneye]] 16118 40586 2005-09-24T00:12:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Saive]] 16119 40589 2005-09-24T00:13:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Blegneye]] 16120 40597 2005-09-24T00:39:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Cele-e-Hinnot]] 16121 40599 2005-09-24T00:47:14Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Cele-e-Hinnot|Cele(-e-Hinnot)]] rebanêye comene el [[provinde do Hinnot]]. * [[Cele-dilé-Tournai]], ancyin ptit ban, rebané avou Cele-e-Hinnot. * [[Cele-dilé-Wareme]], acyin ptit ban, rebané avou [[Faime]] * [[Cele-dilé-Dinant]], ancyin ptit ban, rebané avou [[Houyet]] 16122 40608 2005-09-26T11:18:26Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dinî]] 16123 40611 2005-09-26T11:34:57Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimere</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comere</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmere</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:feme|feme]]. <I>Nos avans chal Des cmeres pé k' des viperes</I> (S. de Harlez). <B>2.</B> djonne feye. <I>Les cmeres ni s' plént nén rabindler avou les djonneas.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>k(i)mére</B>, c(u)mére, comére, <B>coumére</B></span>. 16124 40622 2005-09-26T12:14:57Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s: == ;kipicî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">k(i)picî</FONT>, <FONT COLOR="#800080">c(o)picî</FONT>, c(u)picî, copicî, c(u)picer, capicer, copici</span>. ;kipiçaedje : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">k(i)picèdje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">c(o)picèdje</FONT>, copiçadje, c(u)picèdje, capicèdje, c(u)piçadje</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;kipicî : c(u)picî [E212b], kipicî [E203, E213], k(i)picî [E1], kupissi [E212], copicî [E1], c(u)picer [S0], capicer [S0], copici [C1], copicî [C100]; nén dins O0. ;kipiçaedje : copiçadje [C1, C100], c(u)picèdje [E212], kipissege [E212]. 16125 40623 2005-09-26T12:52:12Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djivêye</B></FONT> <B>1.</B> (v.m.) atelêye di bwès (pîces; bwès d' mene), et k' on tcheryive insi so l' aiwe, padecôp so des vudes toneas. <I>On dischindeut les bwès so Mouze avou des grandès djivêyes</I> (L. Pirsoul). <I>Cwand i gn è vneut on galop d' aiwe, on betchfessive les bwès d'&nbsp;mene et les loyî avou des coides: c' esteut ça, la, ene djivêye.</I> rl a: [[Motî:cliyonêye|cliyonêye]], [[Motî:bolêye|bolêye]], [[Motî:bossêye|bossêye]], [[Motî:pouri talon|pouri talon]]. <span lang=fr>F. train de bois flottant.</span> <B>2.</B> rindjeye, rîlêye (di coxhes). <I>Li bokion a-st arivé divant ene djivêye di belès grossès coxhes, et taper l'&nbsp;malete djus</I> (Depas). <span lang=fr>F. rangée.</span> <B>3.</B> longous tchamps ki s' toutchèt. <I>Tote li Prereye, ci n' esteut k' ene djivêye di prés.</I> rl a: [[Motî:coûteure|coûteure]]. <span lang=fr>F. bande de terrain.</span> <B>4.</B> lisse (di mots, di djins). <I>Ene djivêye di mots di Rdoû.</I> <I>I m' a-st avoyî ene plakete avou les cénk djivêyes do Diccionaire di Tot l' Walon.</I> rl a: [[Motî:radjivêye|radjivêye]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>djîvêye</B>, djîvéye, djîvée. djîvêye</span>. Coinrece Lidje, Nameur, Djivet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>djivion</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) tchaeke mot k' egzistêye dins ene djivêye di mot. <I>Les djivions, c' est des mots, cwè, po djåzer come tot l' monde; ça pout esse eto des cawetes et des betchetes</I> (L. Hendschel). rl a: [[Motî:lecsinme|lecsinme]]; rl a: [[Motî:croejhion|croejhion]], [[Motî:oyon|oyon]]. <span lang=fr>F. lexème.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:djive|djive]], caweye -ion (boket d' ene djivêye), 1995. 16126 40624 2005-09-26T12:54:28Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djive</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.v.m.) longou tchamp. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;e Djive / li Djive</FONT>: no di des plaeces el Walonreye, a Årveye (disfondowe: o Djîve), di Yåle (disfondowe: lu Djîve). <B>2.</B> binde di terén a shuve cwand on trake, binde di cir po des areyoplanes, passaedje oblidjî po moenner do ravitaymint a des refudjîs. <I>Vos, vos prindroz on djive a 100&nbsp;m di l' Aiwe-di-Lesse, sol Tiene di Molhan.</I> <I>Dinltins, gn aveut troes djives po ls avions ariver a Berlin-Ouwess, etot volant ådzeu del DDR.</I> <I>El Bosneye, e 1995, les Siebes n' avént leyî k'&nbsp;on djive po moenner l' ravitaymint a Biyatch.</I> rl a: [[Motî:poice|poice]]. <span lang=fr>F. bande, couloir.</span> <B>3.</B> binde d' eredjistrumint so ene bobene d' eredjistreu, boket d' ene plake lazer avou ene seule tchanson. <I>A on metou moumint, i fjhént des bobenes avou cwate djives, deus d' tchaeke costé.</I> <I>Gn a 25 djives so tchaeke plake lazer di "Sicrijheus d' Årdene".</I> <span lang=fr>F. piste.</span> <span lang=en>Ingl. track.</span> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">djive di memwere</FONT> (mot d' éndjolisse) boket d' memwere ki s' shût. <span lang=fr>F. plage de mémoire.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>djîve</B>, djive</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"jugum"</span> (djeu po-z ateler les boûs). Parintêye: * [[Motî:djivå|djivå]] * [[Motî:djivêye|djivêye]] * [[Motî:djivion|djivion]] * [[Motî:djivisse|djivisse]] 16127 40643 2005-09-26T19:54:36Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kene</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> seke del feme. rl a: [[Motî:conin|conin]], [[Motî:kekene|kekene]], kinete, kinåd, kinou, [[Motî:mozete|mozete]], [[Motî:nate|nate]], [[Motî:nateure|nateure]]. rl a: [[Motî:kinike|kinike]]. <span lang=fr>F. con, vulve, vagin, sexe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kene ås gayetes:</FONT> traitaedje d' ene hertcheuse u ene ôte overresse d' ene hoyire. <B>2.</B> binamêye (djinti mot d' atôtchance a ene pitite båshele fråze emocionrece). <I>Dinez mu on betch, èm kene ! Pôve pitite kene, k' elle est fayeye</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Bondjoû, m' kene !</I> (J. Waslet). rl a: [[Motî:mivêye|mivêye]]; rl a: [[Motî:kin|kin]]. <span lang=fr>F. chérie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èm pitite kene, èm kene di boure !:</FONT> èm pitit poyon (a ene båshele, a s' mayon). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>mon ange adoré</span>". <B>3.</B> (cwårdjeu) dame di cour (?). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Kene</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Quesne, Quenne, Quène, Quene, Coune</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kène</FONT>, kine, cane, coûne</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>cunnus</span>" (minme sinse); rl a: [[Motî:conin|conin]]. Coinrece Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinete</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> seke del pitite båshele. <span lang=fr>F. con, vulve.</span> <B>2.</B> binamêye (djinti mot d' atôtchance a ene pitite båshele). <I>èm pitite kinete, èm kinete di boure, va !</I> <span lang=fr>F. chérie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene viye kinete:</FONT> (mocreçmint) ene viye feme. <B>3.</B> (cwårdjeu) dame di cwåreas. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Mite, kene, kinete et zè !:</FONT> cwårdjeu: cwate cwåtes ki wangnèt å djeu del "mintche". Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kinète,</FONT> counète, counate, conète, canète, counote</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinåd</B></FONT> <B>I.</B> [addj. &amp; o.n.] <B>1.</B> kene (seke del feme). <span lang=fr>F. con, vulve.</span> <B>2.</B> coyon (ome ki s' kidût come ene feme). <span lang=fr>F. pleutre, femmelette.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Kinåd</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Quina, Quinard, Quinart, Quinau, Quinaut, Quinaux, Kina, Kinat, Kinna, Kinard, Kinart, Kinnar, Kinnard, Kinnaer, Kinnaert, Conard, Conart, Connart, Conaert, Cona, Counard, Coenart, Coenaerts, Counas</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kinaud</FONT>, kinâd, conaud, conârd, counârd, coûnâd</span>. Etimolodjeye: bodje "kene", cawete -åd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinou</B></FONT> [o.n.] kinete (seke del pitite båshele). <I>On n' saveut tchanter al messe di meynute "<span lang=fr>Descendez jusqu'à nous</span>": on l' rimeteut a: dischindoz disk' å "canou" et on s' petéve a rire</I> (ramexhné pa O. Colson). <span lang=fr>F. con, vulve.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>canou, <FONT COLOR="#800080">kinou</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "kene", cawete -ou; rl a: [[Motî:cougnou|cougnou]]. 16128 62042 2006-06-16T22:53:38Z Lucyin 16 {{Babel|wa-0|fr-3|ar}} [[Imådje:karima_djusse.jpg|thumb|mi ki poite ene [[djusse]] di [[Motî:taexhon|taexhon]] (kécfeye po-z enimådjî l' Wiki)]] Dji so Karima, ene djinteye ricopieuse, purade sol [[Wikipedia:Pordjet_Mot%C3%AE|l'&nbsp;esplicant motî]]. [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit&section=new}} nouvelle section] ---- __TOC__ == 17/5/2006 == * [[Motî:eveye|eveye]] (f.n) * [[Motî:tchabot|tchabot]] (o.n.) == 11/5/2006 == * [[Motî:mierdistrujhaedje|mierdistrujhaedje]] (o.n * [[Motî:mierdjin|mierdjin]] (f.n) * [[Motî:mierdjonne|mierdjonne]] (addj) * [[Motî:mierdjonnesse|mierdjonnesse]] (f.n) * [[Motî:mierlådje|mierlådje]] (addj) * [[Motî:mierlon|mierlon]] (adv) * [[Motî:mierlong|mierlong]], [[Motî:mierlongue|mierlongue]] == 9/5/2006 == * [[Motî:mier|mier]]/[[Motî:miere|miere]]/[[Motî:mier-|mier-]] (adv) * [[Motî:miermint|miermint]] (adv) * [[Motî:mierin|mierin]]/[[Motî:mierinne|mierinne]] (adv) * [[Motî:miercopete|miercopete]] (f.n) == 31/3/2006 == * [[Motî:hossî|hossî]] (v.s.c) * [[Motî:randaxhî|randaxhî]] (v.s.c) * [[Motî:randaxhe|randaxhe]](o.n) * [[Motî:randaxheu|randaxheu]](o.f.n) * [[Motî:berlondjî|berlondjî]] (v.s.c) * [[Motî:tchicter|tchicter]] (v.s.c) == 28/3/2006 == * [[Motî:moxhe 2|moxhe 2]] (f.n.) * [[Motî:moxhî 1|moxhî 1]]/[[Motî:moxhtî|moxhtî]]/ [[Motî:moxhlî|moxhlî]]/ [[Motî:moxhresse|moxhresse]] * [[Motî:moxhe 1|moxhe 1]] (f.n.) * [[Motî:moxhî 2|moxhî 2]]/ [[Motî:moxheye|moxheye]] (addj &amp; o.f.n) * [[Motî:simoxhî|simoxhî]]/ [[Motî:smoxhî|smoxhî]] (v.c) * [[Motî:moxhyî|moxhyî]] (v.c) * [[Motî:carmoujhner|carmoujhner]] (v.c) ** [[Motî:carmoujhner|si carmoujhner]] (v.pr) * [[Motî:moujhner|moujhner]] (v.s.c) * [[Motî:moloner|moloner]] (v.c) * [[Motî:ranxhea|ranxhea]] (o.n.) * [[Motî:ranxhou|ranxhou]] (addj) * [[Motî:ranxhon|ranxhon]] (o.n.) * [[Motî:ranxhe|ranxhe]] (f.n.) * [[Motî:viermyî|viermyî]] (v.c) * [[Motî:viermiaedje|viermiaedje]] (o.n) * [[Motî:viermieus|viermieus]] (addj) * [[Motî:viermolou|viermolou]] (addj) * [[Motî:vier 2|vier]] (o.n.) * [[Motî:viermon|viermon]] (o.n) * [[Motî:ranxhî|ranxhî]] (v.s.c) * [[Motî:ranxhåd|ranxhåd]] (addj. &amp; o.f.n) * [[Motî:ranxhner|ranxhner]] (v.s.c) * [[Motî:ranxhnaedje|ranxhnaedje]] (o.n.) * [[Motî:ranxhneu|ranxhneu]](o.f.n) * [[Motî:naxhåd|naxhåd]] (o.f.n) * [[Motî:naxhter|naxhter]] (v.s.c) == 25/3/2006 == * [[Motî:tchessi|tchessi]] (o.n.) * [[Motî:silanblok|silanblok]] (o.n) * [[Motî:doblu|doblu]] (o.n.) * [[Motî:dobe|dobe]] (addj) * [[Motî:dobmint|dobmint]]/[[Motî:doblumint|doblumint]] (adv) * [[Motî:silanblok|silanblok]] (o.n) * [[Motî:doudouye|doudouye]] (f.n.) * [[Motî:dodobe|dodobe]] (f.n.) * [[Motî:voler 2|voler 2]] (v.s.c) * [[Motî:volêye|volêye]] (f.n.) * [[Motî:trimper|trimper]] (v.c) * [[Motî:trimpe|trimpe]] (f.n.) * [[Motî:tijhner|tijhner]] (v.c) * [[Motî:tijhnêye|tijhnêye]] (f.n.) * [[Motî:mojhi|mojhi]] (v.s.c) * [[Motî:mojheye|mojhi eye]] (addj &amp; o.f.n) * [[Motî:mojhixhaedje|mojhixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:mojhixheure|mojhixheure]] (f.n.) * [[Motî:divierti|divierti]]/[[Motî:dvierti|dvierti]] (v.c) * [[Motî:diviertixhant|diviertixhant]] (addj) * [[Motî:diviertixhmint|diviertixhmint]] (o.n.) * [[Motî:adviertance|adviertance]] (f.n.) * [[Motî:advierti|advierti]] (v.c) * [[Motî:advierteye|advierti, eye]] (addj) * [[Motî:adviertixhaedje|adviertixhaedje]] (o.n.) * [[Motî:adviertixhmint|adviertixhmint]] (o.n.) * [[Motî:voler 2|voler 2]] (v.s.c) * [[Motî:volêye|volêye]] (f.n.) * [[Motî:carmojhi|carmojhi]] (v.s.c) == 18/03/2006 == * [[Motî:payete|payete]] (f.n.) * [[Motî:Du|Du]] (n.pl) * [[Motî:Inguezêye|Inguezêye]] (n.pl) * [[Motî:Anret|Anret]] (n.pl) * [[Motî:Leuze 1|Leuze 1]] (n.pl) * [[Motî:Leuze 2|Leuze 2]] (n.pl) * [[Motî:Leuze 3|Leuze 3]] (n.pl) * [[Motî:Some|Some]] (n.pl) * [[Motî:Liernu|Liernu]] (n.pl) * [[Motî:Perwé-dlé-Hayo|Perwé-dlé-Hayo]] * [[Motî:Perwé-e-Hinnot|Perwé-e-Hinnot]] * [[Motî:Åcoz|Åcoz]] (n.pl) * [[Motî:resserer|resserer]] * [[Motî:resseré|resseré]] (o.n) * [[Motî:resserant|resserant]] (addj) * [[Motî:reclôre|reclôre]] (v.c) * [[Motî:reclôs|reclôs]] (o.n) * [[Motî:solåcyî|solåcyî]] (v.c) * [[Motî:solåciaedje|solåciaedje]] (o.n) * [[Motî:portchessî|portchessî]] (v.c) * [[Motî:riconsoler|riconsoler]] (v.c) * [[Motî:porcachî|porcachî]] (v. a nén metou coplemint) * [[Motî:ragaguete|ragaguete]] (f.n.) * [[Motî:rouxhler|rouxhler]], [[Motî:rouxhlåd|rouxhlåd]] * [[Motî:sicoperner|sicoperner]] (v.c) * [[Motî:rew|rew]] (o.n.) * [[Motî:rouwåd|rouwåd]] (o.n.) * [[Motî:sicoperner|sicoperner]] (v.c) * [[Motî:dispårpiyî|dispårpiyî]] (v.pr) * [[Motî:ristoper|ristoper]] (v.c) * [[Motî:maxhåd|maxhåd]] (o.n) * [[Motî:mixhe-maxhe|mixhe-maxhe]] (o.n) * [[Motî:courbet|courbet]] (o.n) * [[Motî:fiermint|fiermint]] (o.n) * [[Motî:gorder|gorder]] (v.c) * [[Motî:frumer|frumer]] (v.c) * [[Motî:rapåjhî|rapåjhî]] (v.c) * [[Motî:dimezegnî|dimezegnî]] (v.c) * [[Motî:rapairer|rapairer]] * [[Motî:rapåjhter|rapåjhter]] * [[Motî:linse|linse]] (f.n.) * [[Motî:cousse|cousse]] (o.n.) * [[Motî:divant-z-ir|divant-z-ir]]/[[Motî:dvant-z-ir|dvant-z-ir]] * [[Motî:werene|werene]] (f.n.) * [[Motî:faitindje|faitindje]] (f.n.) * [[Motî:advitam|advitam]] (adviebe) * [[Motî:leccion|leccion]] (f.n.) * [[Motî:tchårloter|tchårloter]] (v.s.c) * [[Motî:sizon|sizon]] (o.n) * [[Motî:seucea|seucea]] (o.n.) * [[Motî:sawri|sawri]] (o.n.) * [[Motî:maroner|maroner]] (v.s.c) * [[Motî:vef|vef]]/[[Motî:veve|veve]] (o.f.n) * [[Motî:vefs djoûs|vefs djoûs]] * [[Motî:deyî|deyî]] * [[Motî:didjou|didjou]] (mot-criya) * [[Motî:nodigade|nodigade]] (mot-criya) * [[Motî:rinoyî|rinoyî]]/[[Motî:rnoyî|rnoyî]] (v.c) * [[Motî:Solea-djus|Solea-djus]] (n.pl) * [[Motî:zinguezele|zinguezele]] (advierbire) * <s>cawyea</s> => [[Motî:cawiea|cawiea]] (o.n) * <s>cawyåd</s> => [[Motî:cayô|cayô]] (o.n) * <s>cawyaesse</s> => [[Motî:cawiaesse|cawiaesse]] (addj) * <s>antebidon</s> => [[Motî:antebidone|antebidone]] (mot-criya) == 16/02/2006 == * [[Motî:discrahyî|discrahyî]] (v.c.) * [[Motî:discrahiaedje|discrahiaedje]] * [[Motî:flotchter|flotchter]] (viebe sins djin) * [[Motî:nivter|nivter]] (viebe sins djin) * [[Motî:nivtaedje|nivtaedje]] (o.n) * [[Motî:flimter|flimter]] (viebe sins djin) * [[Motî:ploumtyî|ploumtyî]] * [[Motî:miyter|miyter]] (viebe sins djin) * [[Motî:djivronde|djivronde]] (f.n) * [[Motî:awion|awion]] (o.n) * [[Motî:Nonne-Afrike|Nonne-Afrike]] (n.pl) * [[Motî:Afrike|Afrike]] (n.pl) * <s>cawron</s> => [[Motî:cawiron|cawiron]] (o.n) * [[Motî:Bolene|Bolene]] (n.pl) * [[Motî:Brançon|Brançon]] (n.pl) == 15/02/2006 == * [[Motî:crahyî|crahyî]], [[Motî:craheye|craheye]] (addj., purade padvant) * [[Motî:ecrahyî|ecrahyî]] (v.pr., codjowaedje tcheryî ) == 26/09/2005 == * [[Motî:kene 1|kene 1]] * [[Motî:kin|kin]] * [[Motî:cougnote 1|cougnote 1]] * [[Motî:kegn|kegn]] * [[Motî:kekene|kekene]] * [[Motî:kinkin 1|kinkin]] * [[Motî:kinkin 2|kinkin 2]] * [[Motî:rinkinkin|rinkinkin]] * [[Motî:cougne|cougne]] * [[Motî:cougnote 2|cougnote 2]] * [[Motî:cougnî 1|cougnî 1]] * [[Motî:cougnî 2|cougnî 2]] * [[Motî:plukete|plukete]] * [[Motî:Marok|Marok]] * [[Motî:sipeler|sipeler]] * [[Motî:cåler|cåler]] * [[Motî:bondiusté|bondiusté]] * [[Motî:djintrinnté|djintrinnté]] * [[Motî:Beuzet|Beuzet]] * [[Motî:Bossire|Bossire]] * [[Motî:Bôtè|Bôtè]] * [[Motî:Côroe-Tchestea|Côroe-Tchestea]] * [[Motî:Ernadje|Ernadje]] * [[Motî:Grand-Lé|Grand-Lé]] * [[Motî:Grand-Lé d' Amerike|Grand-Lé d' Amerike]] * [[Motî:Pitit-Mayni|Pitit-Mayni]] * [[Motî:Pitit-Lé|Pitit-Lé]] * [[Motî:Les Înes|Les Înes]] * [[Motî:îne|îne]] * [[Motî:Såvadje Inne|Såvadje Inne]] * [[Motî:Lonzêye|Lonzêye]] * [[Motî:Såvnire|Såvnire]] * [[Motî:Såcere|Såcere]] * [[Motî:Casbork|Casbork]] * [[Motî:rou|rou]] * [[Motî:Fraire|Fraire]] * [[Motî:poye d' Inne|poye d' Inne]] * [[Motî:djalofrene|djalofrene]] * [[Motî:bouket-tot-fwait|bouket-tot-fwait]] * [[Motî:distrût-tot|distrût-tot]] * [[Motî:pegnon|pegnon]] * [[Motî:crustål|crustål]] * [[Motî:tupin|tupin]] * [[Motî:rapîçter 1|rapîçter 1]] * [[Motî:rapîçter 2|rapîçter 2]] * [[Motî:tchet broûlé|tchet broûlé]] * [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]] * [[Motî:mwinburneus|mwinburneus]] * [[Motî:fali 1|fali 1]] * [[Motî:raprepyî|raprepyî]] * [[Motî:raprotchî|raprotchî]] * [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeu]] * [[Motî:taper|taper]] * [[Motî:påle|påle]] * [[Motî:schite|schite]] * [[Motî:sitî 2|sitî]] * [[Motî:regordiner|regordiner]] * [[Motî:gordene|gordene]] * [[Motî:ridea|ridea]] * [[Motî:court|court]] * [[Motî:acourtixheure|acourtixheure]] * [[Motî:cande|cande]] * [[Motî:contwer|contwer]] * [[Motî:prijhon|prijhon]] * [[Motî:dihåjhiner|dihåjhiner]] * [[Motî:epatlé|epatlé]] * [[Motî:terdidjene|terdidjene]] * [[Motî:pardjene|pardjene]] * [[Motî:mildju|mildju]] * [[Motî:nodidjou|nodidjou]] * [[Motî:pardju|pardju]] * [[Motî:waxhea|waxhea]] * [[Motî:sårco|sårco]] * [[Motî:rimerciyî|rimerciyî]] * [[Motî:torbeye|torbeye]] * [[Motî:acoperner|acoperner]] * [[Motî:amayî|amayî]] * [[Motî:tirlibibi|tirlibibi]] * [[Motî:feye 1|feye 1]] * [[Motî:feye 2|feye 2]] * [[Motî:ouxh 2|ouxh 2]] * [[Motî:oufti|oufti]] * [[Motî:efouwer|efouwer]] * [[Motî:efunker|efunker]] * [[Motî:refoumer|refoumer]] * [[Motî:boucanî|boucanî]] * [[Motî:sint-Nicolai|sint-Nicolai]] * [[Motî:toker 2|toker 2]] * [[Motî:toke-feu|toke-feu]] * [[Motî:rastibwezer|rastibwezer]] * [[Motî:bouxhî foû|bouxhî foû]] * [[Motî:tchet d' bwès|tchet d' bwès]] * [[Motî:håye|håye]] * [[Motî:ône 1|ône 1]] * [[Motî:ahener|ahener]] * [[Motî:rahener|rahener]] * [[Motî:yesse|yesse]] * [[Motî:seracuze|seracuze]] * [[Motî:ziguezag|ziguezag]] * [[Motî:ecinte|ecinte]] (femrin addj.) * [[Motî:mesplotche|mesplotche]] [addj.] * [[Motî:mezalé|mezalé]] [addj. &amp; o.f.n.] * [[Motî:préjhî|préjhî]] * [[Motî:préjhyî|préjhyî]] * [[Motî:forpréjhî|forpréjhî]] * [[Motî:mezayî|mezayî]] [v.c.] * [[Motî:tchene 1|tchene 1]] [f.n.] * [[Motî:baståde tchene|baståde tchene]] [f.n.] * [[Motî:tchene-simince|tchene-simince]] [f.n.] * [[Motî:tchene d' Inne|tchene d' Inne]] [f.n.] * [[Motî:tchenôle|tchenôle]] [f.n.] * [[Motî:tchener|tchener]] [v.c.n.d.] * [[Motî:tchane|tchane]] [f.n.] * [[Motî:fernuk|fernuk]] [f.n.] * [[Motî:fer|fer]] [adv.] * [[Motî:efernukî|efernukî]] [v.c.] * [[Motî:disfernukî|disfernukî]] [v.c.] * [[Motî:pinike|pinike]] [f.n.] * [[Motî:catastrofe|catastrofe]] [f.n.] * [[Motî:ôlpesse|ôlpesse]] [f.n.] * [[Motî:ero|ero]] [o.n.] * [[Motî:otostopeu|otostopeu]] [o.f.n.] * [[Motî:sikiåte|sikiåte]] [o.f.n.] * [[Motî:psi|psi]] [o.f.n.] * [[Motî:evintåre|evintåre]] [o.n.] * [[Motî:vudete|vudete]] [f.n.] * [[Motî:traeçoe|traeçoe]] [o.n.] * [[Motî:sipitant|sipitant]] * [[Motî:sipite|sipite]] (f.n.) * [[Motî:sipiteure|sipiteure]] (f.n.) * [[Motî:sipite-azès-iys|sipite-azès-iys]] (o.n.) * [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]] [vierbire a spitron, sins coplemint] * [[Motî:sipiter foû|sipiter foû]] [vierbire a spitron, sins coplemint] * [[Motî:sipitrea|sipitrea]] (o.n.) * [[Motî:sipitron|sipitron]] (o.n.) * [[Motî:sipitroûle|sipitroûle]] (f.n.) * [[Motî:sipiturî|sipiturî]] (o.n.) == 19/05/2006 == * [[Motî:pîce 1|pîce 1]] * [[Motî:pîce 2|pîce 2]] 16129 53582 2006-04-02T15:02:25Z Pablo 5 /* infos page d'utilisateur */ == Bénvnowe Karima! == Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "Bénvnowe" et "Kimint candjî ene pådje", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî; po [[Wikipedia:Pordjet_Motî]] c'&nbsp;est rcopyî l'&nbsp;esplicant motî... dj' a veyou k' vos avoz cmincî a dner on côp di spale avou cisse bouye la; gråces traze côps. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 di setimbe 2005 a 17:34 (UTC) == ôtes == * [[Motî:hiede|hiede]]: le mot est deja la cougnî : ce mot est deja inscrit j'ai commis une faute: au lieu de kinkin1, j'ai copié seulement kinkin. (cougnet) == A : Mr Mahin Lucyin == Aprés avoir validé le mot djintrinnté, j'ai reçu le message suivant: "I gn a pol moumint nou tecse e cisse pådje chal" :cela signifie ''"il n'y a pour le momment aucun texte dans cette page-ci"''; celà arrive parfois dû à la charge des serveurs, que l'ancienne page (c'est à dire, dans ce cas, celle qui était vide) soit affichée, mais le serveur a normalement les changements; il suffit de recharger la page en forçant (Ctrl-R) normalement. :PS: si vous ne comprenez pas bien le wallon, vous pouvez changer la langue de l'interface, en cliquant sur «preferinces» en haut, puis sur «Lingaedje po l' eterface», choississez la langue qui vous convient le mieux, et sauvegardez (bouton «Schaper les preferinces») : [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 8 d'&nbsp;octôbe 2005 a 15:43 (UTC) == A: Mr Mahin Lucyin == le mot "Djiblou" éxiste deja. Très bien, vous passez. Mbarek ou msaaoud lil khedma. Zidi fih !!! [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 10 d'&nbsp;octôbe 2005 a 22:13 (UTC) Choukran Assi Lhoussein. Merci pour votre aide Mr Pablo. == A: Mr Mahin == le 17/03/2006 je reçoie cette phrase quand je valide le copiage de la discution (disfondowe) sur copene: I gn a pol moumint no tecse e cisse pådje chal. par exemple pour le mot: mwergunea :parfois la mise à jour de l'affichage a un peu de retard; ce qui fait que c'est l'ancienne page (celle qui était vide, "i gn a pol moumint nou tecse = il n'y a aucun texte pour le momment") qui s'affiche; en la rechargeant ça fonctionne :(voir ici plus haut) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di måss 2006 a 12:27 (UTC) Karima: je vous remercie les mots: djivronde, matchurea, cawe, cawea, cawri, cawet , Pèrwé-dlé-Hayo, Mouhagne, Mouhagnoûle, Lontchamp, cawisse, cawire, cawêye, wé, coixhî, rénnvåt, maxhî, acopernêye, ru, ruxhea, ruxhot, rouxhlåd,faro, kihiyî, hiyî, heyaedje, heye, acoperner , exsistent deja par fois je trouve "Etimolodjeye" separé du texte que je dois copier, je vais la placer où? :"Etimolodjeye" doit aller avec l'article. :PS: l'orthographe de "mwergunea" a changé en "[[Motî:moirgunea|moirgunea]]", l'article existait déjà, j'ai fusionné les deux. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di måss 2006 a 23:35 (UTC) == 23/03/2006 == Karima. le: 23/03/2006 question: si dans un seul texte, j'ai trois verbes comme le cas du mot "rifrumer" qui est suivi aussi des deux verbes "erfrumer" et " rfrumer" (voir l'explication). quelle formule je dois faire pour presenter ces mots? :Ce n'est pas trois verbes mais trois formes du même verbe (elles dependent du contexte vocalique du mot précédent). :Vous voulez dire la presentation dans l' index? :Quand c'est des mots avec ce qu'on appelle une voyelle instable (sicole/scole, rifrumer u erfrumer/rfrumer,...) on montre ça dins l'index, eg: :'''<nowiki>* [[Motî:sicole|]] / [[Motî:scole|]] (f.n.)</nowiki>''' :'''<nowiki>* [[Motî:rifrumer|]] / [[Motî:rfrumer|]] </nowiki>''' :le 2e lien étant vers une page de renvoie (REDIRECT) :dans le cas avec trois formes, on ne mets pas la forme commençant par "e"; le classement alphabetique se fait sur la première forme (celle avec la voyelle donc) :ainsi donc pour le cas de r(i)frumer ça donne ceci: * [[Motî:rifrumer|rifrumer]] / [[Motî:rfrumer|rfrumer]] (v.c) :c' était ça la question? :PS: vous pouvez signer vos messages dans les pages de discussion (Copene) en tapant 4 tildes: '''<nowiki>~~~~</nowiki>''', ça metra automatiquement votre nom et la date, comme ceci: :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di måss 2006 a 00:08 (UTC) * je vous remercie Pablo [[Uzeu:Karima|Karima]] 24 di måss 2006 a 10:16 (UTC) == doute == pourle mot: moxhe 2 et ses quatres derivés: moxhe 1, moxhtî, moxhnî, moxhresse, je ne sais si la façon avec la quelle je les ai classé etait la bonne. [[Uzeu:Karima|Karima]] 28 di måss 2006 a 12:33 (UTC) == infos page d'utilisateur == Pour vous faciliter un peu la tâche, j'ai crée un lien sur votre [[Uzeu:Karima|page d'utilisateur]] qui, en cliquant dessus, crée automatiquement une nouvelle section dans cette page. Plutôt que d'éditer la page entière pour chaque ajout d'un lien, je vous conseille plutôt de cliquer sur ce lien, de mettre par exemple la date comme titre (tite/tiestire) de la section et d'ajouter les liens, mis '''de ne pas enregistrer la page!''', mais simplement faire des prévisualisations (bouton du milieu, "vey divant"), et de n'enregistrer qu'en fin de session, quand tous les liens ont été rajoutés. Si neanmoins c'est plus simple pour vous de faire une édition à chaque fois, alors la première fois faites-le via le lien pour créer une nouvelle section; puis, cliquez sur le lien éditer (candjî) qui se trouve à droite du titre de la section. PS: j'ai aussi ajouté une boîte "babel" pour indiquer les langues que vous comprenez; il faudrait que vous me disiez si c'est bien correct ainsi (arabe langue maternelle, bonne connaissance du français, aucune du wallon), si vous parlez d'autres langues, on peut les ajouter. Ah, et pour les entrées dans les index du dictionnaire, on ne mets en cascade (avec deux "*") que pour les mots composés, et non les mots parents; eg: * [[Motî:houwer|houwer]] ** [[Motî:houwer evoye|houwer evoye]] mais: * [[Motî:houwaedje|houwaedje]] * [[Motî:houwer|houwer]] (et non: * [[Motî:houwer|houwer]] ** [[Motî:houwaedje|houwaedje]] ) voilà, j'espère que ça vous aidera, et merci pour vos contributions. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d' avri 2006 a 15:02 (UTC) 16130 40769 2005-09-29T17:06:27Z Pablo 5 loyén: kinkin 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kin</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] binamé (djinti mot d' atôtchance a on ptit valet). <I>Vinoz m' kin, nos irans pormoenner</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:kene|kene]]. rl a: [[Motî:kinkin 1|kinkin]]. <span lang=fr>F. chéri.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Kin</FONT> [n.dj.] <B>1.</B> no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Kin, Quin, Quain</span>. <B>2.</B> sipotaedje des djins do Rû. <I>C' est on Kin do Rû.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kin:</FONT> ramexhnêye di powinmes da [[Edmond Taquet]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>kin, ké<SUP>n</SUP></span>. Etimolodjeye: omrin di "[[Motî:kene|kene]]". Coinrece Coûtchant walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinea</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> coye. rl a: [[Motî:roupete|roupete]]. <span lang=fr>F. testicule.</span> <B>2.</B> couyon (djeu d' cwåtes). <I>I djouwént å kinea al cantene.</I> <B>3.</B> ome u tchvå ki n' våt rén. <span lang=fr>F. petit con, haridelle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>kinê, <FONT COLOR="#800080">kinia</FONT>; Pc kiniô.</span> Etimolodjeye: bodje "kene", cawete -ea, rissintou come l' omrin di "kene". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinet</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> brijhe (pitit baston côpé a xhuflet ås deus dbouts, ki les efants djouwént avou). <I>C' esteut riskeus d' djouwer å kinet.</I> rl a: [[Motî:droete|droete]]. <span lang=fr>F. bâtonnet.</span> <B>2.</B> grand mwinre ome. <B>3.</B> (cwårdjeus) coye å couyon (båre k' on mete å ci k' î aléve, et k' a pierdou). <I>Metoz lyi l' kinet.</I> <span lang=fr>F. ligne supplémentaire de pénalité.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Kinet</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">Kinot</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Quinet, Quinot, Kinet, Kinnet, Conet, Connet, Counet</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kinet</FONT>, kiné, conet, coûnet, <FONT COLOR="#800080">kinot</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "kin" u "kene", cawete -et. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinçon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit kin (djinti mot d' atôtchance a on ptit valet). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Kinçon</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=wa-feller>Couneson, Counson, Quinchon</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>coun'çon, <FONT COLOR="#800080">kinçon</FONT>; Pc Kinchon</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinaesse</B></FONT> <B>I.</B> [addj. &amp; o.n.] couyon (onk k' a peu come ene feme). <span lang=fr>F. couard, poltron.</span> <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Counasse, Quinez</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>counasse, <FONT COLOR="#800080">kinèsse</FONT></span>. Omofone coinrece: * [[Motî:kén|kén]] ([[Motî:ké|ké]] pa dvant voyale) 16131 58063 2006-05-23T11:36:01Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye|Counote]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnote 1</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] feme ki coûtche avou ene ôte feme. <span lang=fr>F. lesbienne.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Counote</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. Counotte. Etimolodjeye: disfondowe di [[Motî:kinete|kinete]] (seke del feme), avou assaetchance di [[Motî:cougnî 2|cougnî (2)]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cougnote</FONT>, gougnote, cougnole</span>. Omonimeye: * [[Motî:cougnote 2|cougnote]] (f.n., schinete di bwès) 16132 40767 2005-09-29T17:06:13Z Pablo 5 loyén: kinkin 2 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kegn</B> (di kegn)</FONT> [advierbire] di triviè, di cresse. <I>Il a metou si caskete di kegn.</I> rl a: [[Motî:bizingåd|bizingåd]], [[Motî:bihair|bihair]], [[Motî:siclimboigne|siclimboigne]]; rl a: [[Motî:kinkin 2|kinkin]]. <span lang=fr>F. de guingois, de travers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter d' kegn:</FONT> nén roter droet. rl a: [[Motî:cron|cron]], [[Motî:schî-fesse|schî-fesse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;waitî d' kegn:</FONT> waitî d' cresse (waitî sol costé, tot mostrant k' on n' est nén contin). rl a: [[Motî:coirnete|coirnete]]. <span lang=fr>F. regard oblique, hostile, en coin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kegn 42:</FONT> live da [[Ben Genaux]], poitraits di scolîs, ki sont tertos on pô d' kegn. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kègn</FONT>, cwègn, kign, kin'</span>. Etimolodjeye: disfondowe di "[[Motî:cwén|cwén]]", des aschates walon-picård. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kignet</B></FONT> [o.n.] mitchot (pitit pwin fwait avou l' restant del påsse). rl a: [[Motî:cougnet|cougnet]], [[Motî:conin|conin]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kègnet</FONT></span>. 16133 40640 2005-09-26T19:40:50Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:kegn]] 16134 40642 2005-09-26T19:43:39Z Pablo 5 Motî:kene 1 displaecî viè Motî:kene #redirect [[Motî:kene]] 16135 40645 2005-09-26T20:03:00Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:kene]] 16136 40646 2005-09-26T20:02:45Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:kene]] 16137 40647 2005-09-26T20:02:55Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:kene]] 16138 40648 2005-09-26T20:03:36Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:kin]] 16139 40649 2005-09-26T20:03:26Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:kin]] 16140 40653 2005-09-26T20:42:35Z Karima 106 Sindrome del vatche djus : li biesse est consyinte et saye di s' rilever (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. Sindrome del vatche djus : li biesse est consyinte et saye di s' rilever (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 16141 40654 2005-09-26T20:44:32Z Karima 106 coide inte les deus pates di drî, pol vatche èn nén si schåyî tot s' rilevant (dins l' sindrome del vatche djus) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. coide inte les deus pates di drî, pol vatche èn nén si schåyî tot s' rilevant (dins l' sindrome del vatche djus) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 16142 40663 2005-09-27T08:21:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:crope-ezès-cindes]] 16143 40768 2005-09-29T17:06:16Z Pablo 5 loyén: kinkin 1 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kekene</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:kene|kene]], dins les deus sinses: <I>a)</I> seke del feme. <span lang=fr>F. con, vulve.</span> <I>b)</I> djinti mot d' atôtchance a ene pitite båshele. <I>èm pitite kekene, èm kekene di boure !</I> rl a: [[Motî:kinkin 1|kinkin]]. <span lang=fr>F. chérie.</span> <B>2.</B> grandiveuse comere. rl a: [[Motî:tchalmarete|tchalmarete]]. <span lang=fr>F. pimbêche.</span> <B>3.</B> håsse di s' ripoizer. <I>Avou ces tcholeurs la, dj' a ene kekene di tos les diales.</I> <span lang=fr>F. flemme, inertie, apathie.</span> <B>II.</B> [o.n.] ome ki n' est bon a rén, k' a fé des mwais toûs. <I>C' esteut ces kekenes la, ki carotént todi avå les bwès, k' alént piyî les tindreyes</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:zigomår|zigomår]]. <span lang=fr>F. con, je-m'en-foutiste.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kèkène</FONT>, kikine</span>. Etimolodjeye: ridoblaedje di "[[Motî:kene|kene]]". Coinrece Coûtchant walon &amp; årdene nonnrece. 16144 40771 2005-09-29T17:17:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinkin</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] [[Motî:kin|kin]] (djinti mot d' atôtchance a on ptit valet). <I>Vinoz m' kinkin, sol djino di s' popa</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:kekene|kekene]], [[Motî:rinkinkin|rinkinkin]]. <span lang=fr>F. chéri.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Kinkin</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Kinkin</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>kinkin, ké<SUP>n</SUP>ké<SUP>n</SUP></span>. Etimolodjeye: ridoblaedje di "[[Motî:kin|kin]]". Coinrece Coûtchant walon. Omonime: * di [[Motî:kinkin 2|kinkin]] (advierbire; di kegn) 16145 40681 2005-09-27T19:10:55Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ponde 1|ponde]] (v.c.; mete e coleurs) * [[Motî:ponde 2|ponde]] (v.s.c.; esse picant, mostrer ene ponte) 16146 40684 2005-09-27T19:14:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete e coleur]] 16147 40686 2005-09-27T19:19:41Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:mete 1|mete]] (v.c. & v.pr.; plaecî, poizer ene sawice) * [[Motî:mete 2|mete]] (o.n.; unité d' mezuraedje) 16148 40688 2005-09-27T19:20:43Z Pablo 5 Motî:mete (viebe) displaecî viè Motî:mete 1 #redirect [[Motî:mete 1]] 16149 40696 2005-09-27T19:30:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maxhurer]] 16150 40697 2005-09-27T19:33:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mete 2]] 16151 40705 2005-09-28T00:29:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loper</B></FONT> [v.c.] [[Motî:riloper 1|riloper]], [[Motî:golafer|golafer]]. <I>Il a lopé on bon côp al botaye.</I> <I>I lope å peket.</I> rl a: [[Motî:lofer|lofer]]. <span lang=fr>F. lamper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>loper, lamper</span>. Etimolodjeye: candjmint di <span lang=wa-vi>"lamper"</span>, do francike <span lang=lb>"lapôn"</span>, letchî; mostere èn avalaedje tot fjhant do brut. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lopåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lopåde</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> golafe. <I>Èç lopåd la, i n' a jamwais s' conte a mindjî.</I> <I>Vola co l' lopåd k' arive po s' mete a tåve</I>. (F. Deprêtre et N. Nopère). rl a: [[Motî:aspanse|aspanse]], [[Motî:golafe|golafe]]. <span lang=fr>F. goinfre.</span> <B>2.</B> onk ki boet sol conte des ôtes. <I>Vos boevoz sol conte des ôtes, lopåd&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. profiteur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>lapârd</B>, lofaud, e, <FONT COLOR="#800080"><B>lopaud, e</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lopêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> grande golêye (d' aboere). <I>I boet a grossès lopêyes.</I> <span lang=fr>F. goulée.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rinde lopêye:</FONT> [[Motî:rinåder|rinåder]]. <span lang=fr>F. dégobiller.</span> <B>2.</B> sôlêye. <I>"Nosse lopêye", dijheut ele li grand-mere di s' fré, ki boeveut come on trô</I> (A. Lurquin). <span lang=fr>F. ivrogne.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lampêye, leupêye, lèpêye, lapéye, lofoye, lofêye, <B>lopêye</B></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lopete</B></FONT> [f.n.] boune bire. Parintêye: * [[Motî:riloper 1|riloper]] Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:laper|laper]] 16152 40701 2005-09-28T00:25:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:loper]] 16153 40711 2005-09-28T00:33:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilope-tot</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlope-tot</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlope-tot</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki boet tot çou k' i wangne. <span lang=fr>F. ivrogne.</span> Etimolodjeye: no d' acolaedje viebe ([[Motî:riloper 1|riloper]]) + coplemint ([[Motî:tot|tot]]). 16154 40709 2005-09-28T00:33:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilope-tot]] 16155 40710 2005-09-28T00:33:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilope-tot]] 16156 40712 2005-09-28T00:39:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilaper</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlaper</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlaper</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:laper|laper]] disk' al dierinne gote (tot djåzant d' ene biesse). <I>Li tchén a rlapé si assîte</I> (A. Balle). rl a: [[Motî:rilinwter|rilinwter]]. <B>2.</B> [[Motî:riloper 1|riloper]] (boere u magnî golafmint). <I>I rlape come on tchén.</I> <B>3.</B> fé del lapete (mwais cafè). rl a: rilapé. Disfondowes: <span lang=wa-feller>r(i)laper, r(i)lapè, (è)rlaper</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilapé</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlapé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlapé</B></FONT> [o.n.] [[Motî:lapete|lapete]] (tene cafè). <I>Vloz ene djate di rlapé&nbsp;?</I> (J. Coppens). Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)rlapé</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilapaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlapaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlapaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rilaper". rl a: [[Motî:rilinwtaedje|rilinwtaedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>r(i)lapadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rilapete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erlapete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rlapete</B></FONT> [f.n.] pitite gote (pitit pô d' èn aboere). <I>Ene pitite erlapete di cafè, s' i vs plait</I> (ramexhné pa Carlier &amp; Bal). Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)rlapète, (i)rlapète</span>. Bodje: * [[Motî:laper|laper]] 16157 40713 2005-09-28T00:39:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16158 40714 2005-09-28T00:39:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16159 40715 2005-09-28T00:39:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16160 40716 2005-09-28T00:39:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16161 40717 2005-09-28T00:40:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16162 40718 2005-09-28T00:40:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16163 40719 2005-09-28T00:40:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16164 40720 2005-09-28T00:40:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16165 40721 2005-09-28T00:40:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16166 40722 2005-09-28T00:40:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16167 40723 2005-09-28T00:40:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rilaper]] 16168 40724 2005-09-28T00:41:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapter</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [[Motî:laper|laper]] (ene sacwè) a ptits côps. <I>Li tchet lapteye si laecea</I> (ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:lapoter|lapoter]]. 16169 40725 2005-09-28T00:47:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>laprote</B></FONT> [f.n.] [[Motî:lapete|lapete]] (tene cafè). <span lang=fr>F. brouet clair.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:laper|laper]], cawete -ote, ristitchî R. Coinrece payis d' Lidje et Wareme. 16170 40726 2005-09-28T00:47:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapoter</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:lapter|lapter]]. <I>Ci tchén la fwait bråmint do brut e lapotant</I> (G. Goffinet). <B>2.</B> tchipoter u pesteler dins l' aiwe. <I>L' efant lapoteye e schadrea.</I> <I>Dj' a lapoté tote djoû dvins les frexhisses.</I> rl a: [[Motî:pexhoter|pexhoter]]. <span lang=fr>F. barboter, patauger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>lapoter, lapotè, laboder</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapotêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:cabolêye|cabolêye]] (cabolous canadas po dner ås biesses). <B>2.</B> aboere trop tene (copurade do cafè). Disfondowes: <span lang=wa-feller>lapotêye, labodêye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapotisse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:lapete|lapete]] (tene cafè). rl a: lapisse. <B>2.</B> frexhea d' mannete aiwe u d' broûs. rl a: [[Motî:pexhotisse|pexhotisse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapotaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tchipotaedje u pestelaedje dins l' aiwe. <span lang=fr>F. barbotage.</span> <B>2.</B> [[Motî:lapisse|lapisse]] (latons u raboulets cûts avou bråmint d' aiwe). <I>Li londmwin, cwand il a stî dner leu lapotaedje ås coshets, li ptite mamjhele n' esteut nén la.</I> <B>3.</B> lapete (tene aboere). rl a: [[Motî:brouwet|brouwet]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapotant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lapotante</B></FONT> [addj.] placant(e), come des broûs k' on-z a stî lapoter dvins. <span lang=fr>F. collant(e).</span> Bodje: * [[Motî:laper|laper]] 16171 40727 2005-09-28T00:48:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lapoter]] 16172 40728 2005-09-28T00:48:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lapoter]] 16173 40729 2005-09-28T00:49:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lapoter]] 16174 40730 2005-09-28T00:49:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lapoter]] 16175 40731 2005-09-28T00:49:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lapoter]] 16176 45577 2005-11-26T11:15:49Z Pablo 5 babel {{Babel|wa-0|li|nl-3|en-2|de-2|fr-1|es-1}} [[als:Benutzer:Cicero]] [[af:Gebruiker:Cicero]] [[ca:Usuari:Cicero]] [[da:Bruger:Cicero]] [[de:Benutzer:Ciceronl]] [[en:User:Ciceronl]] [[eo:Vikipediisto:Cicero]] [[es:Usuario:Cicero]] [[fr:Utilisateur:Cicero]] [[fy:Meidogger:Cicero]] [[it:Utente:Cicero]] [[li:Gebroeker:Cicero]] [[mt:User:Cicero]] [[nds:Bruker:Cicero]] [[nl:Gebruiker:Cicero]] [[pl:Wikipedysta:Cicero]] [[sv:Användare:Cicero]] <!--[[wa:Uzeu:Cicero]]--> 16177 40772 2005-09-29T17:18:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kinkin 2</B> (di kinkin)</FONT> [advierbire] di [[Motî:kegn|kegn]] (di triviè, di cresse). <I>Ene årmwere di kinkin.</I> rl a: di [[Motî:sclimboigne|sclimboigne]]. <span lang=fr>F. de guingois, bancal.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler avou l' tiesse sol kinkin:</FONT> avou l' tiesse sol costé. <span lang=fr>F. incliné.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rvini so s' kinkin:</FONT> rivni ene miete sô. <span lang=fr>F. éméché, ivre, pompette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on manaedje ki va sol kinkin:</FONT> ki n' va pus k' so ene fesse (ki n' s' atind pus bén). Etimolodjeye: ridoblaedje di "[[Motî:kegn|kegn]]". Coinrece Coûtchant walon. Omonime: * [[Motî:kinkin 1|kinkin]] (o.n., kin) 16178 40774 2005-09-29T17:22:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinkinkin</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fijheu d' imbaras. <I>Lacobén k' el bårbou curé, L' abé Do Trô, Et l' rinkinkin di ptit mårlî, El pitit Blanc del Rotchete, Il ont boun iy so tote el nindje</I> (G. Spirito). <span lang=fr>F. petit prétentieux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé di s' rinkinkin:</FONT> fé d' ses imbaras. rl a: [[Motî:ronflant|ronflant]]. <span lang=fr>F. prendre un air supérieur.</span> <B>2.</B> pitit [[Motî:ome|ome]]. <span lang=fr>F. demi-portion, nabot.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rinkinkin, ré<SUP>n</SUP>ké<SUP>n</SUP>ké<SUP>n</SUP>, rintchintchê, rintchêtchê</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:kinkin 1|kinkin]]" (1), disfondowe betchete "rin-". Coinrece Coûtchant walon &amp; årdene nonnrece. 16179 40808 2005-09-29T22:48:13Z Pablo 5 parintêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougne</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cougnet|cougnet]]. <I>Li cougne ridjipe.</I> <I>Metoz on cougne al få</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. coin.</span> Coinrece payis d' Bastogne. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cougne, cogne (femrin)</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>cuneus</span>" ([[Motî:cwén|cwén]], [[Motî:coine 2|coine]]). Omofone coinrece: * [[Motî:cogne|cogne]] (f.n.; foûme) Parintêye: * [[Motî:cougnet|cougnet]] * [[Motî:cougnote 2|cougnote]] * [[Motî:cougnî 1|cougnî]] 16180 40765 2005-09-29T17:04:06Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:kinkin 1|kinkin]] (o.n., kin) * [[Motî:kinkin 2|kinkin]] (advierbire; di kegn) 16181 40809 2005-09-29T22:49:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnote 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:schinete|schinete]] (boket d' bwès côpé d' [[Motî:kegn|kegn]]). <I>Rimetoz ene pitite cougnote di bwès sol feu, hon.</I> <span lang=fr>F. bûchette.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:cougne|cougne]]", cawete -ote. Omonimeye: * [[Motî:cougnote 1|cougnote]] (f.n.; feme ki coûtche avou ene ôte) 16182 40812 2005-09-29T22:59:24Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnî 1</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> fé moussî, tot bouxhant dsu. <I>Cougnîz mu on crampon dins ç' på la.</I> <I>Les houyeus cougnèt des bos et des ablos po-z espaitchî l' taeye di bodjî</I> (L. Marcelle). rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]], [[Motî:herer|herer]], [[Motî:sititchî|sititchî]], [[Motî:bôrer|bôrer]]. <span lang=fr>F. enfoncer, introduire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cougnî dins l' tiesse</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">li cougnî ki:</FONT> fé comprinde (ki). <I>On n' lyi sait cougnî ça dins s' tiesse.</I> <I>Ci-la, i nos l' aveut cougnî sacwants côps ki l' sint Nicolai, c' esteut ene emantcheure po fé tni påjhires on moes d' astok</I> (J.L. Fauconnier). <span lang=fr>F. faire comprendre, persuader, enfoncer dans le crâne, convaincre, suggérer.</span> <B>2.</B> fé tni comifåt avou des [[Motî:cougnet|cougnets]]. <I>Dj' alans cougnî ces stançons la po k' i n' bodjénxhe nén.</I> <I>Dj' a cougnî l' mantche do mårtea</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. coincer, caler, assujettir.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "[[Motî:cougne|cougne]]" (cougnet). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougneye</B></FONT> <B>I.</B> [addj. &amp; o.f.n.] onk (ene) on pô drole (come s' on lyi åreut bouxhî so s' tiesse). rl a: [[Motî:dimey-cougnî|dimey-cougnî]]. <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Cougnet, Coeugniet, Cogné, Cognet, Cognez</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cougnî</FONT>, cougni, cougné, cougnè, cogné, cognè</span>. Etimolodjeye: pårticipe erirece di "cougnî (1)" Omonimeye: * [[Motî:cougnî 2|cougnî]] (v.c. & v.s.c; s'acopler) 16183 40824 2005-09-29T23:21:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnî 2</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) (må-aclevé) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé l' amour a (ene feme). <I>Ele si lait cougnî pa tertos.</I> rl a: [[Motî:cayî|cayî]], [[Motî:båjhî|båjhî]], [[Motî:arindjî|arindjî]]. <span lang=fr>F. posséder, coïter, baiser.</span> <B>2.</B> emantchî, djonde. rl a: [[Motî:gorler|gorler]]. <span lang=fr>F. attraper, duper, baiser.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] s' acopler. <I>Gn aveut des Flaminds ki vlént aprinde li walon: cwè k' c' est, les troes prumîs mots? et mi responde: boere, magnî, cougnî</I> (ramexhné pa L. Mahin). <span lang=fr>F. baiser, copuler, forniquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cougnî</FONT>, couni, cougner, cougnè</span>. Etimolodjeye: sitindaedje di sinse di [[Motî:cougnî 1|cougnî (1)]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnaedje</B></FONT> [o.n.] (må-aclevé) no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "cougnî". <I>Ene toutche bén moennêye våt mî k' on mwais cougnaedje</I> (ramexhné pa L. Mahin). <I>On båjhaedje, c' est on rsouwaedje, deus båjhaedjes, c' est on sintaedje, troes båjhaedjes, c' est on cougnaedje.</I> <span lang=fr>F. baiserie, copulation, coït, accouplement.</span> rl a: [[Motî:petadje|petadje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cougnadje, cougnâdje, <FONT COLOR="#800080">cougnèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnresse</B></FONT> [o.f.n.] (må-aclevé) li ci (cene) ki cougne voltî. <I>C' est on teribe cougneu</I> (ramexhné pa M. Francard). <span lang=fr>F. baiseur, nymphomane.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnåde</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] (må-aclevé) cougneu(se). <span lang=fr>F. fornicateur, baiseur.</span> <B>II.</B> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=wa-feller>Cognard, Coignard, Cogneau, Cogneaux, Cougneau, Couniot, Coignau, Coigneau, Cogniaux, Cogniat</span>. Disfondowes: <FONT COLOR="#800080">cougnaud</FONT>, cougnâd, cougnârd, cognaud, cognâd. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cougnreye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> cougnaedje sins rlaye. <span lang=fr>F. baise, fornication.</span> <B>2.</B> shijhe wice ki les copes si discandjèt. <span lang=fr>F. parthouse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cougn'rèye</FONT>, cougn'rîye</span>. <!-- DTW tot splitchî --> Omonimeye: * [[Motî:cougnî 1|cougnî]] (v.c.; bouxhî avou on cougnet) * [[Motî:cougnî 1|cougnî]], [[Motî:cougneye 1|cougneye]] (o.f.n. & addj.; dimey-doûs) 16184 40833 2005-09-30T07:31:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plukete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> moxhete ki pike (ki vént pus sovint après les oraedjes do moes d' awousse). rl a: [[Motî:cuzén|cuzén]]. <span lang=fr>F. moustique.</span> <B>2.</B> moxhete ki vént al nute, e l' esté, ki n' pike nén. <span lang=fr>F. moucheron.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">plukète</FONT>, plucate, plikete</span>; miersipepieuzmint ezès notûles ALW 8.136 &amp; 8.137. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:plukî|plukî]]" (betchter, pepyî; rl a: [[Motî:siplitchî|siplitchî]]), cawete -ete. Coinrece Basse-årdene. 16185 40834 2005-09-30T07:41:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Marok</B></FONT> [n.pl.] rweyåme di l' Afrike bijhrece, en arabe <I><span lang=ar>El Maghreb</span></I> (Li Coûtchant), e F. <I><span lang=fr>Maroc</span></I>, en espagnol <I><span lang=es>Marruecos</span></I>, en inglès <I><span lang=en>Morocco</span></I>, metou å Coûtchant do Monde Arabe inte l' Aldjereye (a l' Ess), li Moritanreye (a Nonne), l' oceyan Atlantike (a l' Ouwess), eyet l' Mîtrinne Mer (a Bijhe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>marokin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>marokinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] do Marok. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Marokin</FONT>, <FONT COLOR="#ff0000">Marokinne</FONT> [o.f.n.] djin ki dmeure å Marok. <I>C' est ene trope di Marokins ki creynut co dpus k' des dislaxhîs, et caracolnut dins des cumulets padvant, å rvier, sol costé et minme so leus tiesses</I> (F. Barry). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Marokin:</FONT> no d' ene plaece des Libins, la k' el prumî sôdård di l' årmêye francesse (on Marokin) a morou el guere di 1940-1945. ---- * [[Marok|Dipus d' racsegnes sol Marok]] * [[Les Libins#Nos di des plaeces des Libins|Dipus d' racsegnes so «Li Marokin» ås Libins]] 16186 40839 2005-09-30T09:26:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipeler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espeler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>speler</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> mårker avou des metowès letes. <I>Ci n' est nén spelé l' minme</I> (ramexhné pa Y. Paquet). <span lang=fr>F. orthographier.</span> <B>2.</B> dire les letes (d'on mot). <span lang=fr>F. épeler.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès "<span lang=en>to spell</span>". Coinrece Wisconsin, 1900. 16187 40830 2005-09-29T23:32:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cåler</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:houkî|houkî]] (ene sakî) å [[Motî:telefone|telefone]]. <I>Dji m' va cåler Ziré.</I> <B>II.</B> [v.s.c.] fé on telefonaedje. <I>Il a co cålé tote l' après-nonne.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès "<span lang=en>to call</span>" (minme sinse), 1950. Coinrece Wisconsin. 16188 40803 2005-09-29T22:43:03Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cougnote 1|cougnote]] (f.n.; feme ki coûtche avou ene ôte) * [[Motî:cougnote 2|cougnote]] (f.n.; schinete di bwès) 16190 40810 2005-09-29T22:54:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 1]] 16191 40820 2005-09-29T23:14:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 16192 40821 2005-09-29T23:14:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 16193 40822 2005-09-29T23:14:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 16194 40823 2005-09-29T23:14:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cougnî 2]] 16195 40826 2005-09-29T23:23:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipeler]] 16197 40836 2005-09-30T07:45:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Marok]] 16198 40837 2005-09-30T07:45:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Marok]] 16199 40840 2005-09-30T09:27:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipeler]] 16200 65581 2006-06-30T11:56:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eo:Kategorio:Maroko]], [[oc:Categoria:Marròc]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[af:Kategorie:Marokko]] [[ar:تصنيف:مغرب]] [[bg:Категория:Мароко]] [[bs:Kategorija:Maroko]] [[ca:Categoria:Marroc]] [[cs:Kategorie:Maroko]] [[da:Kategori:Marokko]] [[de:Kategorie:Marokko]] [[en:Category:Morocco]] [[eo:Kategorio:Maroko]] [[es:Categoría:Marruecos]] [[et:Kategooria:Maroko]] [[eu:Kategoria:Maroko]] [[fi:Luokka:Marokko]] [[fr:Catégorie:Maroc]] [[gl:Category:Marrocos]] [[he:קטגוריה:מרוקו]] [[id:Kategori:Maroko]] [[io:Category:Maroko]] [[it:Categoria:Marocco]] [[ja:Category:モロッコ]] [[ka:კატეგორია:მაროკო]] [[ko:분류:모로코]] [[lt:Kategorija:Marokas]] [[nl:Categorie:Marokko]] [[nn:Kategori:Marokko]] [[no:Kategori:Marokko]] [[oc:Categoria:Marròc]] [[pl:Kategoria:Maroko]] [[pt:Categoria:Marrocos]] [[ro:Categorie:Maroc]] [[ru:Категория:Марокко]] [[sr:Категорија:Мароко]] [[sv:Kategori:Marocko]] [[uk:Категорія:Марокко]] [[zh:Category:摩洛哥]] 16201 40842 2005-09-30T13:52:43Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Amerike]] [[Categoreye:Carayibes]] 16202 40843 2005-09-30T13:53:35Z Pablo 5 [[Categoreye:Djeyografeye]] [[Categoreye:Amerike]] 16203 57581 2006-05-21T07:05:10Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ca:Filiberto Ojeda Ríos]] [[Categoreye:Porto Rico]] [[Imådje:Ojeda-rios.jpg|thumb|poitrait da Filiberto Ojeda Ríos]] '''Filiberto Ojeda Ríos''' ([[26 d' avri]] [[1933]]- [[23 d' setimbe]] [[2005]]), esteut-st èn indepindintisse [[Porto Rico|portorikin]], moenneu del gueriya indepinditinsse [[Ejército Popular Boricua]] (''Årmêye Populaire Portorikinne'', ossu cnoxhou come ''Macheteros''). Filiberto askepia li 26 d' avri 1933 dins ene famile di payizans di [[Porto Rico]] (dizo manbornance des [[Estats Unis]] dispoy [[1899]]), dins l' localité di Naguabo. I n' pola nén aler pus lon kel cwatrinme anêye di segondaire, mins nerén i studia en otodidake ey aveur des grandès cnoxhances di l' istwere eyet les movimints politikes del Daegn; il djouwéve eto del trompete eyet del guitåre. Colneye des [[Espagne|espagnols]] disk' e 1899, poy divnant colneye des Estats Unis, Porto Rico n' ourit ses prumîs vôtaedjes libes k' e 1945, et i ci n' est k' e [[1952]] ki l' payis, todi dizo mambornance, wangne ene miete d' otonomeye. Ça fwait k' avou l' revolucion [[Cuba|cubinne]] di 1959 i gn årè on ravicaedje des movmints indepindintisses revolucionaires (d' ostant pus ki Porto Rico a des foirts loyéns culturels ey istorikes avou Cuba). C' est dins ç' contecse di tinsions politikes la ki Filiberto bague avou s' famile, e [[1961]], viè [[Cuba]], wice ki ses cwate efants ont dmoré viker. Låvå, i va rçure di l' etrinnmint pol gueriya, et motoit eto ovrer po les siervices di racsegnmints cubins. I rvént a Porto Rico, eyet s' mete avou les movmints indepindintisses clandestins, ey e [[1967]] il askepeye li Movmint Indepindintisse Revolucionåre Årmé (''Movimiento Independentista Revolucionario Armado'', MIRA) k' aveut l' såme di discolnijhî Porto Rico tot fjhant ene guere di gueriya; li minme anêye, i mete so pî, a [[Noû York]], li groupe di gueriya urbinne Front Årmé di Liberåcion Nåcionåle (''Frente Armado de Liberación Nacional'', FALN). Li MIRA sereut disfwait pal police etazunyinne dins les anêyes 1970, eyet Filiberto va esse aresté pol prumî côp e 1970. Li [[26 di djulete]] 1977 (date eto di l' atake do cazer [[Moncada]] a Cuba), Filiberto askepeye l' EPB, ([[Ejército Popular Boricua]], ''Årmêye Populaire Portorikinne''), mî cnoxhou come ''Los Macheteros''. Å cmince des anêyes 1980, les Macheteros ont-st ataké on camion di transpoirt di fonds, å Connecticut, eyet haper 7 miyons di dolårs, po leu finançmint ey eto ene pårteye åreut siervou po-z aidî les pôves di ç' payis. Les Estats-Unis acuzèt Filiberto d' î aveur pårticipé. Ojeda Ríos a stî aresté pal police etazunyinne ([[FBI]]) li 30 d' octôbe 1985, avou des ôtes mimbes des Macheteros (onk des adjints do FBI fourit coixhî d' ene bale a ç' moumint la) ey eprijhnî sins droet al liberté dzo côcion. Mins ses camaerådes arivèt-st a dmander å govienmint des Estats-Unis ene liberté condicionele dizo côcion, ki serè metowe a on miyon d' dolårs; ele serè payeye, eyet on côp å dfoû, Filiberto va-st ovrer a orgånizer li cminålté portorikinne do Connecticut. E [[1989]], a San Juan, å Porto Rico, i fwait lu mimne si disfinse å procès, k' il est ametou po 19 tchedjes. I derit åzès djuris «ci n' est nén seulmint mi k' vos alez djudjî, mins eto vos minmes, vos efants et les djermêyes a vni [...] di vozotes dipind li djustice po ç' peupe»; après l' deliberåcion, li djuri l' declara enocin des dijh-nouv tchedjes k' on l' ameteut. Li FBI l' vola amete di novelès tchedjes, mins l' djudje Vargas de Cerezo n' vola nén, eyet fjha k' on lyi dene liberté condicionele. Avou cisse liberté condicionele la, Filiberto dveut poirter on braçlet electronike, eyet s' vini declarer regulirmint åzès otorités. E [[1990]], li 23 d' setimbe — djoû do ''Grito de Lares'' (criyaedje di Lares), ki cminça, e [[1868]], li revole siconte des espagnols —, Filiberto Ojeda côpa s' braçlet elecronike eyet rintrer cor on côp el clandestinité, k' il î dmorrèt disk' a s' moirt. Les otorités etazunyinnes n' l' ont måy trové disk' e 2005. So ces 15 ans la d' clandestinité, i fjha tchaeke anêye sacwants respondas po des gaztîs portorikins, eyet ovrer avou les movmints indepindintisses clandestins ou nén. E 1992, on tribunå etazunyin l' codåna en absince a 55 ans d' prijhon ey ene aminde di 600.000 dolårs. Li [[23 d' setimbe]] [[2005]], des adjints do FBI ont ecerclé l' måjhone d' Hormigueros wice ki l' moenneu indepindintisse si catchîve avou s' feme; si feme pola moussî foû, mins lu fourit acçût d' ene bale di franc-tireu, et leyî s' dissonnter disk' a s' moirt, sins ki l' FBI ni permete a nolu d' s' aprepyî del måjhone so 24 eures. Li FBI declara ki Filiberto Ojeda Ríos aveut morou tins d' l' atake, mins l' otopseye fwaite på govienmint portotikin ont mostré k' i n' aveut stî acçût ki d' ene seule bale, intrêye pa dzo l' clavicule di hintche eyet rexhowe å mitan do dos, dj' ô bén saetcheye do dzeur, et k' ele n' aveut distrût nol organe impôrtant, et d' conclure k' i mora dissonnté. Ça fwait ki bråmint pinsèt ki l' såme di l' FBI c' esteut del touwer et nén d' l' apicî; çoula, radjouté å fwait ki ça c' est fwait on 23 d' setimbe, a foirt måvlé les Portorikins, les secteus indepindintisses cåzant d' «assazinat politike», mins minme li govienmint portorikin a stî foirt måvlé et dmander des kesses å FBI. On-z a eto dmandé di fé on [[doû]] nåcionå, avou l' drapea portorikin a dmeye hampe, mins çoula fourit rfuzé. I fourit eteré e Naguabe, la k' il a vnou å monde, eyet ci fourit onk des etermints les pus shuvous d' l' istwere do payis, avou l' prezince des pus hôtès otorites d' l' Eglijhe, eyet des meyes di djins. On-z î djouwa on boket d' trompete — Filiberto esteut eto trompetisse —, eyet on lijha on comuniké do novea cmandant d' l' EPB anonçant k' i continouwrént l' lûte disk' a k' les Estazunyins cwitexhe Porto Rico. [[ca:Filiberto Ojeda Ríos]] [[de:Filiberto Ojeda Ríos]] [[en:Filiberto Ojeda Ríos]] [[es:Filiberto Ojeda Ríos]] [[fr:Filiberto Ojeda Ríos]] [[tr:Filiberto Ojeda Rios]] 16204 40852 2005-09-30T14:02:18Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Amerike]] [[Categoreye:Carayibes]] 16205 63065 2006-06-24T07:17:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sl:Paleozoik]] [[Categoreye:Djeyolodjeye]] Li '''Paleyozoyike''' ou '''Ere paleyozoyike''' c' est ene termene del [[schåle des tins djeyolodjikes]], 345 miyons d' anêyes longue, ki va d' i gn a 570 miyons d' anêyes disk' a 225 miyons d' anêyes did ci; elle est shuvowe pa l' ere [[mezozoyike]]. C' est sol tins d' l' ere paleyozoyike ki les teres å dzeur di livea d' l' aiwe ont stî colnijheyes påzès [[plante]]s eyet les [[cronzoxhî]]s, dj' ô bén ki c' est l' moumint k' ont aparexhou les prumîs esses vicants a viker foû d' l' aiwe (mins co foirt aloyîs a l' aiwe), come les plantes d' evironmints fagneus eyet les [[anfibyin]]s. Li paleyozoyike est lu minme pårti e shijh '''termenes''': * [[Cambriyin]]. i gn a 570 miyons d' anêyes, aparexhaedje des biesses dins les mers * [[Ordovicyin]]. i gn a 510 miyons d' anêyes * [[Siluryin]]. i gn a 439 miyons d' anêyes, prumirès biesses a respirer dins l' air * [[Devonyin]]. i gn a 408 miyons d' anêyes, prumîs pexhons avou des schayes * [[Carbonifere]]. * [[Permyin]]. [[ar:حقبة الباليوزي]] [[ca:Paleozoic]] [[cs:Paleozoikum]] [[de:Paläozoikum]] [[en:Paleozoic]] [[eo:Paleozoiko]] [[es:Era Paleozoica]] [[et:Paleosoikum]] [[eu:Paleozoiko periodo]] [[fi:Paleotsooinen maailmankausi]] [[fr:Paléozoïque]] [[he:פליאוזואיקון]] [[hr:Paleozoik]] [[it:Paleozoico]] [[ja:古生代]] [[ko:고생대]] [[lb:Äerdaltertum]] [[lt:Paleozojus]] [[nl:Paleozoïcum]] [[no:Paleozoikum]] [[pl:Era paleozoiczna]] [[pt:Paleozóico]] [[ru:Палеозой]] [[sh:Paleozoik]] [[sl:Paleozoik]] [[sv:Paleozoikum]] [[tr:Paleozoik zaman]] [[vi:Đại Cổ Sinh]] [[zh:古生代]] 16206 57789 2006-05-21T14:46:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, als, an, ar, ast, be, bg, ca, cs, csb, cv, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, fr, ga, gl, he, hr, hu, id, io, is, it, ja, ko, la, lb, lmo, lt, lv, mk, nl, nn, no, oc, os, pl, pt, ro, ru, sh, simple, sk, sl, sr, sv, th, tl, [[Categoreye:Syinces]] [[af:Kategorie:Geologie]] [[als:Kategorie:Geologie]] [[an:Category:Cheolochía]] [[ar:تصنيف:جيولوجيا]] [[ast:Categoría:Xeoloxía]] [[be:Катэгорыя:Геалёгія]] [[bg:Категория:Геология]] [[ca:Categoria:Geologia]] [[cs:Kategorie:Geologie]] [[csb:Kategòrëjô:Geòlogijô]] [[cv:Категори:Геологи]] [[da:Kategori:Geologi]] [[de:Kategorie:Geologie]] [[el:Κατηγορία:Γεωλογία]] [[en:Category:Geology]] [[eo:Kategorio:Geologio]] [[es:Categoría:Geología]] [[et:Kategooria:Geoloogia]] [[eu:Kategoria:Geologia]] [[fa:رده:زمین‌شناسی]] [[fi:Luokka:Geologia]] [[fr:Catégorie:Géologie]] [[ga:Catagóir:Geolaíocht]] [[gl:Category:Xeoloxía]] [[he:קטגוריה:גאולוגיה]] [[hr:Kategorija:Geologija]] [[hu:Kategória:Geológia]] [[id:Kategori:Geologi]] [[io:Category:Geologio]] [[is:Flokkur:Jarðfræði]] [[it:Categoria:Geologia]] [[ja:Category:地質学]] [[ko:분류:지질학]] [[la:Categoria:Geologia]] [[lb:Category:Geologie]] [[lmo:Category:Geulugía]] [[lt:Kategorija:Geologija]] [[lv:Category:Ģeoloģija]] [[mk:Категорија:Геологија]] [[nl:Categorie:Geologie]] [[nn:Kategori:Geologi]] [[no:Kategori:Geologi]] [[oc:Categoria:Geologia]] [[os:Категори:Геологи]] [[pl:Kategoria:Geologia]] [[pt:Categoria:Geologia]] [[ro:Categorie:Geologie]] [[ru:Категория:Геология]] [[sh:Category:Geologija]] [[simple:Category:Geology]] [[sk:Kategória:Geológia]] [[sl:Kategorija:Geologija]] [[sr:Категорија:Геологија]] [[sv:Kategori:Geologi]] [[th:Category:ธรณีวิทยา]] [[tl:Category:Heolohiya]] [[tr:Kategori:Jeoloji]] [[uk:Категорія:Геологія]] [[zh:Category:地质学]] [[zh-min-nan:Category:Tē-chit-ha̍k]] 16207 40877 2005-10-01T14:48:45Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nitrodjinne</B></FONT> [f.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des gåz ordinaires, kinoxhou dizo l'&nbsp;essegne atomike <B>N</B>, li nombe atomike 7, et l' pwès atomike 14. <I>Gn a cåzu 80 åcint d' nitrodjinne dins l' air.</I> rl a: [[Motî:azote|azote]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nitrike</B></FONT> [addj.] (mot d' tchimisse) <FONT COLOR="#ff0000">acide nitrike</FONT>: HNO₃. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nitrate</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sé d' l' acide nitrike. <B>2.</B> ecråxhe des tchamps et des pasteures, avou bråmint d' nitrates. <I>Vos avoz metou ditrop di nitrates sol waide: i n' fåreut nén k' les vatches î alénxhe paxhî divant on gros moes.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nitreus</B></FONT> [addj.] (mot d' tchimisse) <FONT COLOR="#ff0000">acide nitreus</FONT>: HNO₂. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nitrite</B></FONT> [o.n.] sé d' l' acide nitreus. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nitroglicerene</B></FONT> [f.n.] poûxhant prodût esplôzif, eployî po fé l' [[Motî:dinamite|dinamite]]. ---- * [[Nitrodjinne|Dipus d' racsegnes sol nitrodjinne]] * [[Nitroglicerene|Dipus d' racsegnes sol nitroglicerene]] 16208 40862 2005-10-01T13:45:20Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:nitrodjinne]] 16209 40863 2005-10-01T13:54:35Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>paleyozoyike</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] ere del schåle des tins djeyolodjikes, ki va d' i gn a 570 miyons d' anêyes disk' a 225 miyons d' anêyes did ci; elle est shuvowe pa l' ere [[Motî:mezozoyike|mezozoyike]]. <B>II.</B> [addj.] k' a-st a vey avou ciste ere la. ---- [[Paleyozoyike|Dipus d' racsegnes sol paleyozoyike]] 16210 55959 2006-05-07T18:52:56Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbone</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des nén metås, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>C</B>, li nombe atomike 6, eyet l' masse atomike 12. On l' trove dizo sacwantès foûmes dins l' nateure a l' estat combiné, c' est li mwaisse compôzant des coirs vicants; c' est eto l' elemint essinciel do [[Motî:tcherbon|tcherbon]]. So cogne cristalijheye, il fwait do [[Motî:grafite|grafite]] ou des [[Motî:diyamant|diyamant]]s. Etimolodjeye: do latén <I><span lang=la>carbo, carbonis</span></I> ([[Motî:tcherbon|tcherbon]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonijhî</B></FONT> [v.c.] [[Motî:broûler|broûler]] pår, disk' a ndè fé do tcherbon di tos les texhous vicants. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonijhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonijheye</B></FONT> [addj.] k' a stî carbonijhî, k' a stî broûlé pår. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonijhaedje</B></FONT> [o.n.] accion do viebe carbonijhî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonike</B></FONT> [addj.] (mot d' tchimisse) <FONT COLOR="#ff0000">acide carbonike</FONT>: H₂CO₃. <FONT COLOR="#ff0000">gaz carbonike</FONT>: gaz rizultat do broûlaedje do carbone pa l' [[Motî:ocsidjinne|ocsidjinne]], di formule CO₂; c' est l' gaz k' on rsaetche tot respirant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonate</B></FONT> [o.n.] (mot d' tchimisse) sé ou ester fwait a pårti d' l' acide carbonike. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonile</B></FONT> [o.n.] (mot d' tchimisse) radicå bivalint —CO—. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbonifere</B></FONT> [o.n.] termene djeyolodjike do [[Motî:paleyozoyike|paleyozoyike]], ki va d' i gn a 360 a 286 miyons d' anêyes; insi lomêye paski c' est des foresses do carbonifere k' ont stî fwaites li plupårt es voennes di tcherbon. Parintêye: * [[Motî:carbocsile|carbocsile]] * [[Motî:carbocsilaze|carbocsilaze]] ---- * [[Carbone|Dipus d' racsegnes sol carbone]] * [[Gaz carbonike|Dipus d' racsegnes sol gaz carbonike]] * [[Carbonifere|Dipus d' racsegnes sol carbonifere]] 16211 40865 2005-10-01T14:31:55Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbocsile</B></FONT> [o.n.] (mot d' tchimisse) radicå univalint —COOH. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbocsilike</B></FONT> [addj.] (mot d' tchimisse) k' a-st on radicå carbocsile. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>carbocsilaze</B></FONT> [f.n.] (mot d' biyolodjisse) enzime k' intervént dins l' metabolisse des glucides. Bodje: * [[Motî:carbone|carbone]] ---- * [[Carbocsilaze|Dipus d' racsegnes sol carbocsilaze]] 16212 40866 2005-10-01T14:32:17Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbocsile]] 16213 40867 2005-10-01T14:32:23Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbocsile]] 16214 40870 2005-10-01T14:36:57Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16215 40871 2005-10-01T14:37:05Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16216 40872 2005-10-01T14:37:07Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16217 40873 2005-10-01T14:37:11Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16218 40874 2005-10-01T14:37:14Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16219 40875 2005-10-01T14:37:17Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16220 40876 2005-10-01T14:37:46Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:carbone]] 16221 40878 2005-10-01T15:10:09Z 212.100.178.141 {| align="right" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin-left:0.5em;margin-bottom:0.5em" | colspan="2" | {| width="100%" border="0" cellspacing="0" | align="center" | <span style="font-size:120%; font-weight:bold">{{{number}}}</span> | align="center" style="padding-left:2em" | <span style="font-size:95%">{{{left}}}</span> &larr; <span style="font-size:120%">{{{name}}}</span> &rarr; <span style="font-size:95%">{{{right}}}</span> |- | align="center" | <span style="font-size:95%">{{{above}}}</span><br />&uarr;<br /><span style="font-size:120%; font-weight:bold">{{{symbol}}}</span><br />&darr;<br /><span style="font-size:95%">{{{below}}}</span> | {| | [[Imådje:{{{symbol}}}-TableImage.png|250px]]<div align="right">[[tåvlea periodike des elemints]]</div> |} |} |- ! colspan="2" style="background:{{{color1}}}; color:{{{color2}}}" | Djenerå |- | [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu no|No]], [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu essegne|Essegne]], [[Djivêye des elemints tchimikes, d' après leu limero atomike|Lº at.]] | {{{name}}}, {{{symbol}}}, {{{number}}} 16222 40883 2005-10-01T15:23:54Z Pablo 5 Gaz carbonike displaecî viè Diyocside di carbone #redirect [[Diyocside di carbone]] 16223 62723 2006-06-20T19:31:42Z Djoseph 126 {{djermon}} '''André Henin''' a skepyî e [[1924]], c' esteut on scrijheu e walon do payis d' [[Han-so-Lesse]]. Di s' mestî, il esteut curé, et fini dweyin a [[Djiblou]]. I scrijha on foirt bea [[roman]], [[Les teres då Bon Diè (roman)|Les teres då Bon Diè]]. == Ricwerances so les ouves da André Henin. == Joëlle Neuret, « Les teres då Bon Diè , ''étude des personnages'' », memwere UCL, 1997. 16224 40889 2005-10-01T20:26:53Z Lucyin 16 Dji vén d' atchter ouy a [[Rdû]] les droets d' eplaidaedje di ç' memwere la sol waibe "walon.org." [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 1î d'&nbsp;octôbe 2005 a 20:26 (UTC) 16225 40950 2005-10-02T23:11:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Taeye-Fier</B></FONT> so plaece: <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>''Taye-Fiè''</span></FONT> <B>1.</B> hamtea d' [[Motî:Lustin|Lustin]]. <B>2.</B> aiwe ki prend soud a [[Motî:Côrire|Côrire]], raiwî Måyin et Sårt-Biernåd, et s' maxhî a [[Motî:Mouze|Mouze]] a Lustin. Etimolodjeye: mot d' [[aplacaedje]] viebe ([[Motî:taeyî|taeyî]]) + coplemint ([[Motî:fier|fier]]), aiwe ki taeye li rotche å fier; udonbén rispotchaedje di [[Motî:taeye|taeye]] å fier. ---- * [[Taeye-Fier (aiwe)|Dipus d' racsegnes so l' Aiwe di Taeye-Fier.]] 16226 40936 2005-10-02T22:33:34Z Pablo 5 coridj.: sourd [[Categoreye:aiwe del Walonreye]] L' '''aiwe di Taeye-Fier''' (fr: ''Tailfer''), c' est ene aiwe del [[Walonreye]] ki prind sourd a [[Côrire]] et va tot droet viè l' Coûtchant, passer inte [[Måyin]] et [[Sårt-Biernåd]], et s' maxhî a [[Mouze]] ene miete a Bijhe di [[Lustin]], al plaece lomêye li Rotche di Taeye-Fier. Sol droete erive, c' est tot [[schaeyisse]]; sol gåtche erive, c' est del [[castinne]]. Dins l' castinne, gn a des plaeces ki l' aiwe eva, et n' rivni ki sacwants cints metes pus lon. Tot do long di l' Aiwe di Taeye-Fier, gn a des [[ferire (minire)|trôs å fier]] lomêyes [[Motî:gofe|gofes]]. 16227 45330 2005-11-23T17:07:30Z Lucyin 16 Li splitchant motî do walon: intrêyes des moes d' awousse, setimbe & octôbe 2005. == Viyaedjes, veyes & hamteas del Walonreye. == === Province di Lidje === * [[Motî:Dizon|Dizon]] * [[Motî:Boye|Boye]] * [[Motî:Rozou-Crinnwik|Rozou-Crinnwik]] ** [[Motî:Rozou|Rozou]] * [[Motî:Cwareme|Cwareme]] * [[Motî:Hesta|Hesta, Hestatî]] * [[Motî:Réze|e Réze]] * [[Motî:Mermwete|Mermwete]] * [[Motî:Eure-li-Romin|Eure-li-Romin]] * [[Motî:Råcoû|Råcoû, Råcotê]] * [[Motî:Solire|Solire]] * [[Motî:Saive-dilé-Blegné|Saive-dilé-Blegné]] * [[Motî:Saive-dilé-Wareme|Saive-dilé-Wareme]] * [[Motî:Cele-dilé-Wareme|Cele-dilé-Wareme]] === Province di Nameur === * [[Motî:Cele-dilé-Dinant|Cele-dilé-Dinant]] === Province do Lusimbork === * [[Motî:Rimagne|Rimagne]] * [[Motî:Montagu|Montagu]] === Procince do Hinnot === * [[Motî:Réze|El Réze]] === Aiwes del Walonreye === * [[Motî:Taeye-Fier|Taeye-Fier]] * [[Motî:Wimbe|Wimbe]] === Pitits nos et nos d' famile === * [[Motî:Litawe|Litawe]] (no d' famile) * [[Motî:Cwareme|Cwareme]] (no d' famile) * [[Motî:Rossea|Rossea, Rossele, Roslet, Rosset]] (no metou & no d' famile) * [[Motî:Limpreur|Limpreur]] (no d' famile). === Djeyografeye et istwere do monde. === ==== Viyaedjes di Flande. ==== * [[Motî:Eure-li-Tîxhe|Eure-li-Tîxhe]] * [[Motî:Montagu|Montagu]] ==== Ôtes payis. ==== * [[Motî:Galasreye|Galasreye]] (vî payis) * [[Motî:Galate|Galate]] (peupe) * [[Motî:Trouk|Trouk, trouk]] * [[Motî:Tourkeye|Tourkeye]] (payis) === Mots spepyîs pår === * [[Motî:amonucion|amonucion]] * [[Motî:amonucioner|amonucioner, amonucionaedje, amonucionmint]] * [[Motî:sitotchî|sitotchî, sitotche, sitotchet]] * [[Motî:dizoujhî|dizoujhî]] * [[Motî:ploumer 2|ploumer]] (passer l' fi å plomb), [[Motî:ploumiåd|ploumiåd]], [[Motî:ploumete|ploumete]]. * [[Motî:croper|croper, cropaedje, cropeu, cropant]] * [[Motî:crocrope|a crocrope]] * [[Motî:crope-el-coulêye|crope-el-coulêye]] * [[Motî:cropecinde|cropecinde]] * [[Motî:crope-ezès-cindes|crope-ezès-cindes]] * [[Motî:cropeu-ezès-cindes|cropeu-ezès-cindes]] * [[Motî:etait|etait, etaitisté, etaitijhe, etaitmint]] * [[Motî:etaiti|etaiti, etaitixhmint]] * [[Motî:pôzetait|pôzetait]] === Mots d' ådjourdu, noûmots, mots erî-rfwaits, mots calkés. === * [[Motî:electer|electer]] * [[Motî:såme 2|såme, såmtî]] * [[Motî:sesse|sesse]] * [[Motî:bik|bik]] * [[Motî:estrateresse|estrateresse]] * [[Motî:bemol|bemol]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:sir|sir]] (addj., peur) * [[Motî:soke|soke]] * [[Motî:agayon|agayon]] * [[Motî:fristouyî|fristouyî]] * [[Motî:leddimwin|leddimwin]] * [[Motî:houkî|houkî, houcaedje, houcrece, houkeu]] * [[Motî:brouxhe|brouxhe]] * [[Motî:rabistoker|rabistoker]] * [[Motî:rapotiker|rapotiker]] * [[Motî:distoker|distoker]] * [[Motî:veroûle|veroûle]] * [[Motî:maca|maca]] * [[Motî:rosse 1|rosse, rossea, rosset, rossete, roslet]] * [[Motî:piroe|piroe]] * [[Motî:brigosse|brigosse]] * [[Motî:tchamarete|tchamarete]] * [[Motî:reper|reper, reprece, repete]] * [[Motî:saeyea|saeyea, saeyete, saeyoûle]] * [[Motî:mwelon|mwelon]] * [[Motî:astapler|astapler]] * [[Motî:tcherete|tcherete, tcheri, tcherå]] * [[Motî:sibeuler|sibeuler]] * [[Motî:schete|schete]] * [[Motî:kénte|kénte]] * [[Motî:ninte|ninte]] === Mots intrés pa parintêye === * [[Motî:raidje|raidje, raidjreyes]] * [[Motî:raidjî|raidjî, raidjaedje, raidjeu]] * [[Motî:nope|nope, nopete]] * [[Motî:noper|noper, nopaedje, nopeu]] * [[Motî:glumiant|glumiant]] * [[Motî:aglumyî|s' aglumyî]] * [[Motî:vôsse|vôsse, vôsseure, vôssete, vôssea]] * [[Motî:vôsser|vôsser, vôssé, vôssaedje]] * [[Motî:vôte|vôte, vôtion]] * [[Motî:manike|manike]] * [[Motî:manote|manote]] * [[Motî:pinte 2|pinte]] * [[Motî:ponde 1|ponde, pondeure, pondeu]] * [[Motî:rassonrer|rassonrer, rassonraedje]] * [[Motî:assonrer|assonrer]] * [[Motî:laecea|laecea, laeçreye, laeçrece]] ** [[Motî:boûboû-laecea|boûboû-laecea]] * [[Motî:laeceatreye|laeceatreye]] * [[Motî:roye|roye, royete, royaedje, roymint]] * [[Motî:royon|royon, royåd]] * [[Motî:aroyî|aroyî, aroyaedje, aroymint]] * [[Motî:fleur|fleur, florete]] * [[Motî:disflorter|disflorter]] == Mots intrés pa tinme == * Hoyires : ** [[Motî:minter|minter]] (pr. min'ter) ** [[Motî:veloûte|veloûte]] ** [[Motî:hourete|hourete]] * Agricoûteure. ** [[Motî:batire|batire]] ** [[Motî:batire-hôt|batire-hôt]] ** [[Motî:melone|melone]] ** [[Motî:rouke|rouke]] ** [[Motî:djouxhire|djouxhire]], [[Motî:djouxhler|djouxhler]] * Grådes e l' årmêye ey el politike ** [[Motî:sordjant|sordjant]] ** [[Motî:coporå|coporå]] ** [[Motî:djenerå|djenerå]] ** [[Motî:Caizer|Caizer, caizerlik]] ** [[Motî:impreur|impreur, imperresse, impire]] * cåzer on lingaedje k' on n' comprind nén. ** [[Motî:esprecter|esprecter, sprecteu]] ** [[Motî:halmåder|halmåder]] ** [[Motî:tchamårder|tchamårder, tchamårdaedje]] ** [[Motî:tchirlamer|tchirlamer]] ** [[Motî:wastate|wastate]] ** [[Motî:canifechtone|canifechtone]] * grandeur et groxheur ** [[Motî:grand|grand, nén grand]] ** [[Motî:gros|gros, groxheur]] ** [[Motî:agrandi|agrandi, agrandixhaedje, agrandixhmint]] ** [[Motî:ragrandi|ragrandi]] * [[Motî:raptiti|raptiti, raptitixhaedje, raptitixha, raptitixhant]] === tchampions === * [[Motî:coulmele|coulmele]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === ==== e rfondou ==== * [[Motî:mene 1|mene]] (trô k' on-z î saetche ås minrês) * [[Motî:mene 2|mene]] (aparexhance do vizaedje) * [[Motî:mene 3|mene]] (mene di croyon, mene ki potche) * [[Motî:sokete 1|sokete]] (pitite soke). * [[Motî:sokete 2|sokete]] (fene tchåsse). * [[Motî:picård 1|picård]] (lingaedje) * [[Motî:picård 2|picård]] (gros clå) * [[Motî:potche|potche 1]] (f.n., taxhe) * [[Motî:potche 2|potche 2]] (f.n., potcheye, estotchet) * [[Motî:potchî|potchî 1]] (zoupler) * [[Motî:potchî 2|potchî 2]] (spotchî) * [[Motî:mon|mon]] (divancete, amon) * [[Motî:mon 2|mon Diu]] (prezintoe d' apårtinance calké). * [[Motî:mont|mont]] (tiene) * [[Motî:ki 1|ki]] (aloyreye, F. ''que'') * [[Motî:ki 2|ki]] (prono aloyrece, F. ''qui'') * [[Motî:pinte 1|pinte]] (f.n., cantea & muzeure di likides). * [[Motî:pinte 2|pinte]] (o.f.n., pondeu, -se) * [[Motî:ponde 1|ponde]] (mete e coleurs) * [[Motî:ponde 2|ponde]] (esse picant, mostrer ene ponte). * [[Motî:bår 1|bår]] (o.n., tcheri) * [[Motî:bår 2|bår]] (o.n., cåbaret) * [[Motî:såme 1|såme]] (f.n., filet d' pexhe) * [[Motî:såme 2|såme]] (o.n., psåme, priyire) * [[Motî:saive|saive]] (addj., ki n' a nén boevou) * [[Motî:Saive|Saive]] (viyaedje, hamtea, et n.pl.) ==== Omonimeye coinrece ==== * [[Motî:mantegne|mantegne]] (mantche do flayea) * [[Motî:montinne|montinne]] (hôt tiene) * [[Motî:seuve|seuve]] (djus des åbes) * [[Motî:saive|saive]] (addj., ki n' a nén boevou) ==== [[Emacralés nos d' viyaedjes]] ==== * [[Motî:Saive|Saive, Saivlete]] ** [[Motî:Saive-dilé-Blegné|Saive-dilé-Blegné]] ** [[Motî:Saive-dilé-Wareme|Saive-dilé-Wareme]] * Eure ** [[Motî:Eure-li-Romin|Eure-li-Romin]] ** [[Motî:Eure-li-Tîxhe|Eure-li-Tîxhe]] * [[Motî:Cele|Cele]] ** [[Motî:Cele-dilé-Dinant|Cele-dilé-Dinant]] ** [[Motî:Cele-dilé-Wareme|Cele-dilé-Wareme]] ==== Pwaires minimom. ==== * [[Motî:fiyasse|fiyasse]] (f.n., fyi d' tchene) * [[Motî:fiyåsse|fiyåsse]] (o.n., bea-fi) * [[Motî:ki 1|ki]] (aloyreye, F. ''que'') * [[Motî:ki 2|ki]] (prono aloyrece, F. ''qui'') * [[Motî:kî|kî]] (prono di dmande) ==== bodjes omonimeye ==== * [[Motî:manike|manike]] * [[Motî:maniket|maniket]] ** [[Motî:Maniket-Pisse|Maniket-Pisse]] === Sinonimes === * djote, estouvêye ** [[Motî:potcheye|potcheye]] ** [[Motî:estotchet|estotchet]] * cåzer a ptite vwès. ** [[Motî:suziner|suziner]] ** [[Motî:chuchloter|chuchloter]] ** [[Motî:rissuziner|rissuziner]] ** [[Motî:gruziner|gruziner]] * cossén d' pî. ** [[Motî:decbete|decbete]] ** [[Motî:cossén|cossén]] ** [[Motî:cossén d' pîs|cossén d' pîs]] ** [[Motî:duvet|duvet]] ** [[Motî:ploumon|ploumon]] * tchenas ** [[Motî:tchena|tchena]] ** [[Motî:kertin|kertin]] ** [[Motî:tchaive|tchaive]] * tcheri ** [[Motî:bår 1|bår]] ** [[Motî:tcheri|tcheri]] * aroke ** [[Motî:mehin|mehin]] ** [[Motî:rujhe|rujhe, rujhire]] ** [[Motî:eguegne|eguegne, eguigneu]] * [[Motî:-ård|-ård]] * betchete ki- ** [[Motî:kipicî|kipicî]] ** [[Motî:kishofler|kishofler]] === adviebes et dvancetes=== === divancetes. === * [[Motî:sol 1|sol]] * [[Motî:di-stant|di-stant]] * [[Motî:mon|mon]], [[Motî:amon|amon]] * [[Motî:tchû|tchû]] * [[Motî:dizeu|dizeu]] === adviebes === * [[Motî:totevoye|totevoye]] * [[Motî:dizeu|dizeu]] == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:houri|houri]] * [[Motî:motî|motî]] * [[Motî:hourete|hourete]] * [[Motî:live 2|live 2]] * [[Motî:disteler|disteler]] * [[Motî:fwè 2|fwè]] * [[Motî:pupe|pupe]] * [[Motî:batreye 2|batreye]] * [[Motî:siketer|siketer]] * [[Motî:dislaxhî |dislaxhî]] * [[Motî:diner|diner]] * [[Motî:botnire|botnire, botniraedje]] * [[Motî:kinike|kinike, kinicreye]] * [[Motî:escavetche|escavetche]] 16228 52413 2006-03-21T09:54:37Z Pablo 5 /* Rilidjons */ loyén L' eciclopedeye Wikipedia: novelès intrêyes et recråxhaedjes des moes d' awousse, setimbe & octôbe 2005. == Pordjet viyaedjes del [[Walonreye]]. == === [[Province di Lidje]] === * Ban d' [[Lîssin]] ** [[Råcoû]] * Ban d' Djer ** [[Boye]] * Ban d' Bierlô. ** [[Rozou-Crinnwik]] ** [[Cwareme (viyaedje)]] * Ban d' [[Hesta]] ** [[Hesta (viyaedje)]] ** [[Mermwete]] * Ban d' Oûpeye ** [[Eure-li-Romin]] * Ban d' Blegné. ** [[Saive]] * Ban d' Faime. ** [[Cele-dilé-Wareme]] === Nameur === * Ban d' Houyet. ** [[Cele-dilé-Dinant]] === Lussimbork === * Ban d' Palijhoû ** [[Maissin]] === Aiwes === * [[Taeye-Fier (aiwe)]] === Viyaedjes djondants. === * [[Montagu-e-Limbork]] === Payis del Daegn === * [[Beldjike]] == Istwere == === Istwere del Walonreye. === * [[Tchåte di Cwargnon]] * [[Principåté d' Lidje]] === Istwere di l' Urope. === * [[Påye di Wîne]] * [[Prumire guere daegnrece|guere di 14]] * [[Tchårlumagne]] * [[cossina d' Verdun]] === Istwere daegnrece === * [[Påye d' Aroucha]] * [[batreye di Dien Bien Fou]] == Pordjet lingaedje walon. == === Linwince === ==== Croejhete ==== * [[Vwès a Nén Adjixhant Sudjet]] * [[divancete amon]] === Toponimeye === * [[pire (toponimeye)]] === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[dobe rifondowe ]] === Diyalectolodjeye === * [[Payis del Lovire]] === Sicrijheus === ==== Grands scrijheus ==== * [[André Henin]] * [[Roger Viroux]] * [[Lucien Mahin]] * [[Martin Lejeune]] * [[Nicolas Pietkin]] * [[Lucien Maréchal]] ==== Sicrijheus a mî cnoxhe. ==== * [[Andrêye Bacq]] * [[Oscar Lacroix]] === Tchanteus et fjheus d' tchansons. === * [[Charles Wérotte]] === Ricwereus === * [[Stanislas Bormans]] * [[Pablo Sarachaga]] === Bates di scrijhaedjes === === Lives & rvowes. === * [[motî]] ** [[ratournant motî]] ** [[esplicant motî]] * [[Gazete]]s * [[såmtî]] * Lives e walon ** [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live)]] ** [[Årmonak da Matî Lansbert]] === Lingaedjes del Daegn === * [[burton]] * [[amazir]] * [[francès d' Walonreye]] == Tuzance & vicance == === Amagnîs === * [[escavetche]] === Årts === * [[pondeus walons]] * [[Cok Walon]] == Rilomêyès djins == === [[Rilomés Walons]]. === * [[Félicien Rops]] * [[Pierre Paulus]] === Rilomés Lidjwès === * [[Modeste Grétry]] * [[Notger]] === [[Rilomés Bedjes]] === === [[Rilomés Flaminds]] === === [[Rilomés Brusselwès]] === * [[Emile Vandervelde]] === Esploreus === * [[Thor Heyerdahl]] == Pordjet Biesses et plantes == === Biesses === * [[rossete (pexhon)]] === Plantes === * [[grande coulmele]] == Pordjet syinces == === Medcene === * [[pitizeye]] * [[ptizeye des djins]] * [[pwel di bactereye]] === årtisyince === * [[amedaedje]] * [[sindrome del vatche djus]] * [[botniraedje åzès vatches]] == Economeye == === Agricoûteure === * [[flayea]] === Industreyes === * [[houyire]] * [[croyire]] * [[pirreye]] === Bastimints. === * [[vôssete]] * [[mwelon]] == Droet. == * [[påye (cossina)]] === Siervices === * [[grand botike]] == Rilidjons == * li [[diè Ra]] * [[såme (priyire)]] * [[sesse]] == Gueres et årmêyes. == * [[batreye]] 16229 56831 2006-05-14T23:15:41Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme [[Categoreye:voyaedjeus et esploreus]] [[Imådje:Heyrdahl_live.jpg|thumb|coviete d'on live so Thor Heyrdahl avou s' poitrait]] '''Thor Heyerdahl''' ([[1914]] - [[2000]]), c' esteut-st èn esploreu [[Norvedje|norvedjin]] k' a bråmint bouté so l' istwere do naiviadje e vî vî tins so des bateas d' rozeas. Thor Heyerdahl a skepyî li [[6 d' octôbe]] [[1914]]. I s' mareye on prumî côp e 1937 et va e voyaedje di noice ås [[Iyes Mårkijhes]]. I tuze ki les prumîs [[Polinezeye|Polinezyins]] ont vnou d' [[Amerike]], å Levant, purade ki d' [[Indonezeye]], å Coûtchant, paski les mwaisses vints vinét purade di l' Ess. Ciste idêye la est eto rashide so les [[fåves do vî vî tins]] des polinezyins ki djhèt k' il ont vnou tot naiviant d' ene iye lomêye [[Hawayiki]]; mins nerén, l' [[Motî:abayeye|abayeye]] d' on peupmint del Polinezeye di-stant l' [[Amerike nonnrece]] est rboutêye pås sincieus, la k' des rcweraedjes sol [[DNA]] mostrèt ki les polinezyins ont surmint leus oridjenes dins les iyes d' [[Azeye]] do sudess, et k' il ont naivyî viè l' Levant, siconte les vints, çou ki vout dire ki l' ebagaedje a dvou esse volou, et nén djusse des accidints. Mins tot tuzant a ciste idêye di naiviaedje di l' Amerike eviè l' Coûtchant, li Thor Heyerdahl va cweri lu-minme les bwès d' [[balza]] e l' [[Ecwåteur (payis)|Ecwåteur]], et des emoenner å [[Perou]], a Callo, k' il î va basti s' batea. El lome li [[Kon-Tiki]] (d' après l' [[ketchwa]] ''Kun Tiqsi Wiraqucha'', li no do diè Solea des Incas) et rdjond l' Polinezeye e [[1947]]. Li live da Thor Heyerdahl, k' il î raconte si naivyinne va divni on bess-seler. I scrît après on gros studia, « Les Indyins d' Amerike dins l' Oceyan Pacifike », la k' il esplike les soûmints di s' teyoreye : des astocas poujhîs so l' [[etnolodjeye]], l' [[årkeyolodjeye]], li [[linwince]], li [[botanike]], li [[djeyografeye]] et l' [[istwere]]. L' årkeyolodjisse walon [[Henry Lavachery]] est onk des prumîs sincieus a ricnoxhe li sepiance da Thor Heyerdahl. I mora l' [[18 d' avri]] [[2002]] a Colla Micheri, e l' [[Itåleye]]. [[bg:Тур Хейердал]] [[cs:Thor Heyerdahl]] [[da:Thor Heyerdahl]] [[de:Thor Heyerdahl]] [[en:Thor Heyerdahl]] [[eo:Thor Heyerdahl]] [[es:Thor Heyerdahl]] [[fi:Thor Heyerdahl]] [[fr:Thor Heyerdahl]] [[he:תור היירדאל]] [[hu:Thor Heyerdahl]] [[ia:Thor Heyerdahl]] [[it:Thor Heyerdahl]] [[ja:トール・ヘイエルダール]] [[nl:Thor Heyerdahl]] [[nn:Thor Heyerdahl]] [[no:Thor Heyerdahl]] [[pl:Thor Heyerdahl]] [[pt:Thor Heyerdahl]] [[ru:Хейердал, Тур]] [[sk:Thor Heyerdahl]] [[sv:Thor Heyerdahl]] 16230 42134 2005-10-23T15:08:48Z Pablo 5 [[Categoreye:Rilomêyès djins]] [[Categoreye:Beldjike]] 16231 60175 2006-06-11T03:35:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vi:Rê]] {{djermon}} [[Categoreye:Mitolodjeye d' Edjipe]] Li '''diè Ra''', c' est on dié del [[viye Edjipe]]. Li [[diè]] Ra a skepyî tot seu, å moumint ki l' univier n' esteut nén co [[Motî:assonrer|assonré]]. Après çoula, c' est Ra k' a askepyî tos les ôtes diès. C' est l' Diè-Solea, ki si adoråcion s' a spårdou dins tote l' Edjipe, a cåze di l' alant des priyesses d' [[Heliopolisse]]. Come les ôtes diès del viye Edjipe, Ra a morou aviè 391 ap. Dj.-C., k' il aveut 3500 ans. Li diè Ra a siervou a lomer deus des [[bateas d' rozeas]] da [[Thor Heyerdahl]]. [[af:Ra]] [[bg:Ра]] [[bs:Ra]] [[da:Ra]] [[de:Re (Ägyptische Mythologie)]] [[en:Ra]] [[eo:Rao]] [[es:Ra (mitología)]] [[et:Re]] [[eu:Ra]] [[fi:Ra]] [[fr:Rê]] [[he:רע (אל)]] [[it:Ra]] [[ja:ラー]] [[ko:라 (신화)]] [[lt:Ra]] [[nl:Ra (zonnegod)]] [[nn:Guden Ra]] [[no:Ra (gud)]] [[pl:Ra (bóg)]] [[pt:Rá]] [[ro:Ra]] [[ru:Ра (бог)]] [[sl:Ra (mitologija)]] [[sv:Ra (mytologi)]] [[th:เทพรา]] [[tr:Ra]] [[vi:Rê]] [[zh:拉]] 16232 43877 2005-11-10T17:04:23Z Pablo 5 {{djermon motî|coulmele}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>coulmele</B></FONT> [f.n.] no d' famile di sacwants [[Motî:tchampion|tchampions]] des bwès. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">grande coulmele</FONT>: grand magnåve tchampion, hôt epîtlé (20&nbsp;cm hôt), al tiesse ås blancs lameas, foirt lådjes, avou on dobe anea, ki vént voltî dins les sapinetes, copurade so les ôrires, e sincieus latén <span lang=la>''Macrolepiota procerata''</span> <span lang=fr>F. Lépiote élevée.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">coulmele al cresse</FONT> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">målagadlêye coulmele</FONT> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">poyowe coulmele</FONT> ---- * [[grande coulmele|Dipus d' racsegnes sol grande coulmele]]. * [[coulmele al cresse|Dipus d' racsegnes sol coulmele al cresse]]. * [[målagadlêye coulmele|Dipus d' racsegnes sol målagadlêye coulmele]] * [[poyowe coulmele|Dipus d' racsegnes sol poyowe coulmele]] 16233 50344 2006-02-10T00:06:35Z 83.27.242.250 Basik07 pl [[Categoreye:micolodjeye]] <!-- eployaedje: {{tåvlea tchampion|1|2|3|4|5|6|7|8|9|10}} 1î paramete: no e walon do tchampion 2inme: Sôre; 3inme: Classe; 4inme: Dizo-classe 5inme: Ôre; 6inme: Famile; 7inme: Djinre; 8inme: Espece 9inme: no d' l' imådje; 10inme: tecse po l' imådje sicrijhoz l' tot so ene seule roye --> {{tåvlea tchampion|Grande coulmele|Basidiomycota|Homobasidiomycetes|Agaricomycetidae|Agaricales|Agaricacea|Macrolepiota|procera|Macrolepiota procera.jpg|Grande coulmele}} Li '''grande coulmele''', c' est on magnåve [[tchampions-åbussons|tchampion]], hôt epîtlé (20&nbsp;cm hôt), al tiesse ås blankès lames, foirt lådjes, avou on dobe anea, ki vént voltî dins les [[sapén|sapinetes]], copurade so les ôrires, la k' gn a on spès lét d' picas. Li pî del coulmele est foirt fiyasseus. No e sincieus latén : ''Macrolepiota procera''. Dins l' minme famile, on-z a eto li [[coulmele al cresse]] == Codaedje et magnaedje. == Il est co meyeu a magnî cwand il est ptit, sol cogne d' ene pitite bole, divant kel tiesse ni råye do pî. [[cs:Bedla vysoká]] [[de:Parasol]] [[fi:Ukonsieni]] [[it:Macrolepiota procera]] [[lt:Žvynabudė]] [[pl:czubajka kania]] 16234 40937 2005-10-02T22:35:00Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Rilomêyès djins]] 16236 41000 2005-10-04T11:52:56Z Pablo 5 [[Categoreye:Biyolodjeye]] 16237 55856 2006-05-05T19:47:44Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Biyolodjeye]] [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] 16238 59594 2006-06-06T18:58:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, als, an, ar, ast, be, bg, br, bs, ca, cs, csb, cv, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fi, fiu-vro, fr, fy, ga, gl, he, hr, hu, id, io, is, it, ja, kn, ko, ku, kw, la, lb, li, lmo, lt, lv, mk, ms, mt, nah, nds, nl, nn, no, oc, [[Categoreye:Syinces]] [[af:Kategorie:Biologie]] [[als:Kategorie:Biologie]] [[an:Category:Biolochía]] [[ar:تصنيف:أحياء]] [[ast:Categoría:Bioloxía]] [[be:Катэгорыя:Біялёгія]] [[bg:Категория:Биология]] [[br:Rummad:Skiantoù ar Vuhez]] [[bs:Kategorija:Biologija]] [[ca:Categoria:Biologia]] [[cs:Kategorie:Biologie]] [[csb:Kategòrëjô:Biologijô]] [[cv:Категори:Биологи]] [[cy:Categori:Bioleg]] [[da:Kategori:Biologi]] [[de:Kategorie:Biologie]] [[el:Κατηγορία:Βιολογία]] [[en:Category:Biology]] [[eo:Kategorio:Biologio]] [[es:Categoría:Biología]] [[et:Kategooria:Bioloogia]] [[eu:Kategoria:Biologia]] [[fi:Luokka:Biologia]] [[fiu-vro:Category:Bioloogia]] [[fr:Catégorie:Biologie]] [[fy:Kategory:Biology]] [[ga:Catagóir:Bitheolaíocht]] [[gl:Category:Bioloxía]] [[he:קטגוריה:ביולוגיה]] [[hr:Kategorija:Biologija]] [[hu:Kategória:Biológia]] [[id:Kategori:Biologi]] [[io:Category:Biologio]] [[is:Flokkur:Líffræði]] [[it:Categoria:Biologia]] [[ja:Category:生物学]] [[kn:Category:ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ko:분류:생물학]] [[ku:Kategorî:Biyolojî]] [[kw:Category:Bewonyeth]] [[la:Categoria:Biologia]] [[lb:Category:Biologie]] [[li:Kategorie:Biologie]] [[lmo:Category:Biulugía]] [[lt:Kategorija:Biologija]] [[lv:Category:Bioloģija]] [[mk:Категорија:Биологија]] [[ms:Kategori:Biologi]] [[mt:Category:Bioloġija]] [[nah:Categoría:Yolizmatiliztli]] [[nds:Kategorie:Biologie]] [[nl:Categorie:Biologie]] [[nn:Kategori:Biologi]] [[no:Kategori:Biologi]] [[oc:Categoria:Biologia]] [[os:Категори:Биологи]] [[pam:Category:Biologia]] [[pl:Kategoria:Biologia]] [[pt:Categoria:Biologia]] [[ro:Categorie:Biologie]] [[ru:Категория:Биология]] [[sh:Category:Biologija]] [[simple:Category:Biology]] [[sk:Kategória:Biológia]] [[sl:Kategorija:Biologija]] [[sq:Category:Biologji]] [[sr:Категорија:Биологија]] [[su:Kategori:Biologi]] [[sv:Kategori:Biologi]] [[ta:பகுப்பு:உயிரியல்]] [[tl:Category:Biyolohiya]] [[tr:Kategori:Biyoloji]] [[uk:Категорія:Біологія]] [[ur:Category:حیاتیات]] [[vi:Thể loại:Sinh học]] [[zh:Category:生物学]] [[zh-min-nan:Category:Seng-bu̍t-ha̍k]] 16240 move=sysop:edit=sysop 41012 2005-10-06T08:37:40Z Pablo 5 16241 41016 2005-10-06T17:28:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[protostrongue]] 16242 41018 2005-10-06T18:35:14Z Lucyin 16 Rodjî Viroux diviè 1970-1975; poitrait eplaidî dins l' [[antolodjeye fleurs diyalectåles]], replaideye so Wiki avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier. Rodjî Viroux diviè 1970-1975; poitrait eplaidî dins l' [[antolodjeye fleurs diyalectåles]], replaideye so Wiki avou l' åjhmince des zwers di l' eplaideu, P. Charlier. 16243 41019 2005-10-06T18:38:05Z Lucyin 16 Viroux Roger al soce do Ban-Bwès, e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Viroux Roger al soce do Ban-Bwès, e 2002 (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 16244 62461 2006-06-19T18:28:03Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Viroux Roger]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Viroux Roger]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Viroux Roger]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Viroux Roger]] [[Imådje:Virou.jpg|left|100px|diviè 1970]] '''Roger Viroux''' a skepyî li [[27 d' octôbe]] [[1927]], et mori e [[2005]]. C' esteut on scrijheu d' walon et on franc waloneu. Come sicrijheu, il a purade fwait des [[arimea]]s, mins eto del [[prôze nén racontrece]], inte did zeles, del [[croejhete]] esplikêye e walon. C' esteut l' enondeu (1963) del Soce "[[Les Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]]" (WASAB), et del rivowe "[[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès|Noveles]]" (1982) Deus [[ramexhnêyes d' arimeas]] da sinne ont stî eplaidîs come limero especiås des [[Cayés Walons]] : Li guere - Li famile (1991) eyet "Biessolodjeye" des powezeyes so les biesses, k' a vudî e 1994. Rodjî Viroux est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]] et dins "[[Scrire (antolodjeye)|Scrire]]". Di s' mestî, esteut prof di langues (a [[Tamene]], [[Lovervå]] pu [[Fosse]]). I fjheut voltî ratourner a ses scolîs on mot dins ene dijhinne di diferins lingaedjes. Roger Viroux esteut l' pa da [[Johan Viroux]]. == Apoirt di Rodjî Viroux a l' [[linwe-ehåyaedje|ehåyaedje]] do walon. == [[Imådje:Viroux_rodji.jpg|thumb|150px|e 2002.]] === Ehåyaedje do statut. === [[Imådje:Viroux_lete.jpg|thumb|lete da Rodjî Viroux a Michele Gabriel, diviè 2003]] I fourit onk des prumîs a rclamer k' on cåzaxhe walon etur waloneus, et l' djåzer avou ses efants. I scrijheut todi e walon a ses soçons waloneus. I repetéve tofer kel walon, c' esteut ene vraiye langue, et mostrer, tot rmetant l' walon ås ôtes lingaedjes, k' il esteut foirt ritche. I rabaxhive sovint li [[francès|lingaedje francès]], po-z aler disconte des cis ki sont foirt rindous après l' [[francofonreye]]. Eto, i s' fåt afranki do lingaedje francès, endaléve-t i, et s' siervi do walon po totafwait. I djheut ossu k' i gn a k' on seu walon, poy k' on s' comprind bén tertos. Cwand il a stî å Consey a Fosse, on côp come mayeur (1989-1991), il a todi prusté [[siermint]] e walon : :Dji djeure di esse fidele å rwè. Come li walon n' est nén admetou come langue pal mwaisse-lwè del Beldjike, i dveut ricmincî e francès après. A Fosse, il aveut fwait mete des plakes di rowe e walon. Il aveut metou dins s' testamint ki si messe d' [[etermint]] divreut esse pår e walon. Çou ki fourit fwait, pa l' abé [[René Dardenne]]. Ci fourit l' prumire messe d' etermint dijhowe rén k' e walon. Des bokets e walon ont stî léjhous tot åddilon del messe : des cis da sinne ("Padrî l' pont", "I fåt semer"); onk da [[Roger Tabareux]], « li vî rôleu », léjhou på fi da Tabareux, et l' adiè a Rodjî, ki [[Andrée Bacq]] aveut scrît esprès po ç' djoû la. Rodjî Viroux esteut po ene eure di walon e scole po tertos, avou des ponts sol bultin. === Ehåyaedje do coir do lingaedje. === * Ôrtografeye : il aveut clawé les rîles do [[sistinme Feller]] po sacwants ponts, po ls eployî dins les scrijhaedjes di si rvowe. Ces ponts la n' estén nén todi les minmes ki les dujhances des [[Relîs Namurwès]], mågré k' il esteut lu-minme on Relî. * [[Croejhete]] : li Rodjî esteut foirt sipepieus po k' on wåde li croejhete pår walone. Inte di des ôtes ponts : pol [[plaçaedje di l' addjectif]], li metaedje des pronos coplemints divant l' [[aidant viebe]], evnd. * [[Forcoridjaedje]]s : çouci l' a amoenné a-z atåvler des forcoridjaedjes di croejhete, tot metant a tot côp bon l' addjectif divant l' no, dabôrd k' i n' î estént nén dins l' lingaedje corant d' adon : :les addjectifs di nåcionålité : les <FONT COLOR="#ff0000"><B>walons scrijheus</B></FONT> d' après l' Ban-Bwès. :les addjectifs lanawaire calkés do francès : des <FONT COLOR="#ff0000"><B>atomikès reyaccions</B></FONT>. * [[Rifrancijhaedje]] do walon. Rodjî ni voeyeut nén voltî l' eployaedje di tote ene cåkêye di mots calkés do francès. C' est po ça k' i s' aveut djoké do bouter avou l' gazete [[Li Chwès]]. * Motlî : il aléve ricweri les vîs mots ene miete rovyîs ([[Motî:alot|alot d' sonk]], [[Motî:gråce|gråce]]), minme s' i n' estént nén pår di Fosse ([[Motî:sikepyî|sikepyî]]). * [[Esplicant motî]] : il a stî onk des prumîs a-z espliker e walon les målåjheys mots di ses scrijhaedjes, çou ki fwait d' lu èn anonceu di l' [[esplicant motî do walon]]. * [[Noûmot]]s : il a foirdjî sacwants noûmots, come [[Motî:batch ås mizeres|batch ås mizeres]], la k' il a [[calcaedje del tcherpinte|calké l' tcherpinte]] do neyerlandès ''vuilnisbak''. Gn a eto : [[distcheyaedje]]s, [[mwaisse-lwè]], evnd. * Rifondaedje : Rodjî Viroux n' a nén veyou voltî li [[rfondaedje do walon]]. I vleut ki tchaeconk continowe a scrire e Feller come e s' payis. Il aveut scrît on tecse siconte do rfondou, mins ki mankéve d' astocas bén årgumintés. === Ôtès boutaedjes pol walon === Il a bråmint bouté [[walon e scole|dins les scoles]] : adjinçner des programes, diner des cours et-z emantchî des bates di recitaedjes. == Rilomêye == Rodjî Viroux esteut cnoxhou long et lådje come on [[Don Kixhote]] do walon. Il a sovint stî dins l' [[gazete]], nén seulmint ''L' Avenir'' di Nameur, mins minme ene feye dins li rlomêye rivowe francesse Paris-Match. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/viroux-rif.html Pådje avou des scrijhaedjes da sinne] * [http://users.skynet.be/quenovel/page03.htm Coirnêye do walon sol waibe "Ké noveles", avou bråmint des scrijhaedjes då Rodjî, rapontyî a tinzayeure] * [http://lucyin.walon.org/guerni/viroux_guere40.html#guere_40_Viroux Si vicåreye el guere di 40] 16245 41035 2005-10-06T19:04:28Z Lucyin 16 Djivêye des ptits scrijheus walons displaecî viè Djivêye des ptits scrijheus e walon: lodjike #redirect [[Djivêye des ptits scrijheus e walon]] 16246 41037 2005-10-06T19:06:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Ricwereus sol walon]] 16248 60253 2006-06-13T04:28:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[br:Norvegia]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Norvedje|*]] Li '''Norvedje''' est on payis do Nôr di l' [[Urope]]. {| border="1" style="border-collapse:collapse;margin:0 0 1em 1.5em; float:right; width:280px;" id="toc" cellspacing="0" cellpadding="2" |+ <span style="font-size:large;">'''Norvedje'''<br> '''Kongeriket Norge/Noreg'''</span> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" style="text-align:center; width:100%;" |- | align="center" width="140px"|{{drapea|Norway|Norvedje|del}} | [[Imådje:Norwegian COA redyellow.250px.png|80px|Åres nåcionåles del Norvedje]] |- | ([[Drapea del Norvedje|Detays]]) | ([[Åres nåcionåles del Norvedje|Detays]]) |} |- | align="center" colspan=2 style="border-bottom:3px solid gray;"|<font size="-1">''[[Divize]] royåle: Alt for Norge <small>(tot pol Norvedje)</small>''<br> ''constitucion d' 1814: Enig og tro til Dovre faller <small>(Unis eye Lweyås disk' a k' les montinnes Dovre toumexhe)</small>''</font> |- | align=center colspan=2|[[Imådje:LocationNorway.png|250px|Eplaeçmint del Norvedje sol bole daegnrece]] |- |[[Lingaedje oficir]] || [[norvedjin]] (bokmål), [[noû norvedjin]] (nynorsk), [[saami]] |- |[[Mwaisse-veye]] || [[Oslo]] <!-- Djivêye des rwès, ou Djîveye des prezidints --> |- |[[Djivêye des rwès d' Norvedje|Rwè]] || [[Harald V di Norvedje|Harald V]] |- |Prumî minisse || [[Jens Stoltenberg]] |- |[[Sitindêye]] &nbsp;- Totåle <br/> &nbsp;- % aiwe |[[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|Classé 61inme]] 385.199&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] <br/> 6% |- |[[Populåcion]] &nbsp;- Totåle ([[2001]]) <br> &nbsp;- [[Dinsité di populåcion|Dinsité]] |[[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|Classé 115inme]] 4.520.947&nbsp;dimorants <br> 14&nbsp;djins/km² |- |[[Indepindince]] &nbsp;- Declarêye <br> &nbsp;- Ricnoxhowe |di l' union avou l' Suwede [[7 di djun]] [[1905]] <br> [[26 d' octôbe]] [[1905]] |- |[[Manoye]] || [[Corone norvedjinne]] |- |[[Coisse d' eureye|Coisse d'&nbsp;eureye]] || CET ([[Tins univiersel cowordoné|UTC]]+1) / CEST (UTC+2) |- |[[Imne nåcionå]] || ''[[Ja, vi elsker dette landet]]'' |- |[[Dominne Internet]] || .NO |- |[[Djivêye des indicatifs telefonikes eternåcionås|Indicatif telefonike]] || 47 |} == Istwere == == Politike == == Redjons == == Djeyografeye == == Economeye == == Djins == === Rilomés norvedjins. === * [[Thor Heyerdahl]] * [[Henrik Ibsen]] == Culteure == == Difoûtrinnès hårdêyes == [[af:Noorweë]] [[als:Norwegen]] [[an:Noruega]] [[ang:Norþweg]] [[ar:نروج]] [[ast:Noruega]] [[be:Нарвегія]] [[bg:Норвегия]] [[br:Norvegia]] [[bs:Norveška]] [[ca:Noruega]] [[cs:Norsko]] [[csb:Norweskô]] [[cy:Norwy]] [[da:Norge]] [[de:Norwegen]] [[dv:ނޯވޭ]] [[el:Νορβηγία]] [[en:Norway]] [[eo:Norvegio]] [[es:Noruega]] [[et:Norra]] [[eu:Norvegia]] [[fa:نروژ]] [[fi:Norja]] [[fo:Noreg]] [[fr:Norvège]] [[fy:Noarwegen]] [[ga:An Iorua]] [[gl:Noruega - Noreg]] [[got:𐌽𐌰𐌿𐍂𐍅𐌹𐌲𐍃]] [[haw:Noloweke]] [[he:נורבגיה]] [[hi:नॉर्वे]] [[hr:Norveška]] [[ht:Nòvèj]] [[hu:Norvégia]] [[ia:Norvegia]] [[id:Norwegia]] [[io:Norvegia]] [[is:Noregur]] [[it:Norvegia]] [[ja:ノルウェー]] [[ka:ნორვეგია]] [[ko:노르웨이]] [[ks:नार्वे]] [[ku:Norwec]] [[kw:Norgagh]] [[la:Norvegia]] [[lb:Norwegen]] [[li:Noorwege]] [[lt:Norvegija]] [[lv:Norvēģija]] [[mg:Norvezy]] [[mk:Норвешка]] [[ms:Norway]] [[na:Norwei]] [[nah:Noruegatlān]] [[nds:Norwegen]] [[nds-nl:Noorwegen]] [[nl:Noorwegen]] [[nn:Noreg]] [[no:Norge]] [[nrm:Norouague]] [[oc:Norvègia]] [[pl:Norwegia]] [[pt:Noruega]] [[rm:Norvegia]] [[ro:Norvegia]] [[ru:Норвегия]] [[sa:नार्वे]] [[scn:Norveggia]] [[sco:Norrowey]] [[se:Norga]] [[sh:Norveška]] [[simple:Norway]] [[sk:Nórsko]] [[sl:Norveška]] [[sq:Norvegjia]] [[sr:Норвешка]] [[sv:Norge]] [[th:ประเทศนอร์เวย์]] [[tl:Norway]] [[tr:Norveç]] [[ug:نورۋېگىيە]] [[uk:Норвегія]] [[vi:Na Uy]] [[vo:Norgän]] [[wo:Norweej]] [[yi:נארוועגיע]] [[zh:挪威]] [[zh-min-nan:Norge]] 16249 44833 2005-11-17T04:18:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Årts]] [[Category:Rilomêyès djins]] 16250 41084 2005-10-07T10:32:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[francijha]] 16251 41093 2005-10-07T12:07:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Daegntoele]] 16252 65334 2006-06-27T22:57:01Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedjes]] [[Categoreye:lives]] On '''motî''' (on dit eto : on '''live di mot''' u on '''diccionaire'''), c' est on [[live (po lére)|live]] wice ki les mots d' on lingaedje sont metous onk dirî l' ôte, sorlon l' [[alfabet|ôre alfabetike]] di ç' langue la. Les intrêyes d' on motî sont des mots, des trokes di mots valant on seul mot, [[aplacaedje|aplakés]] u nén, et les mots d' [[etroclaedje]]. Tchaeke intrêye est lomêye [[djivion]]. Les cis k' adjinçnèt des motîs sont lomés des '''diccionairîs''' ('''dicionairresses'''). Dispu les [[anêyes 2000]], les motîs sont-st eto eplaidîs sol [[Motî so les fyis|Daegntoele]]. Gn a des [[esplicants motîs]], la k' les mots sont shuvous di leu-z esplikêye, et des [[ratournant motî|ratournants motîs]] la k' les mots sont ratournés eviè èn ôte lingaedje. Gn a eto ses motîs speciås come les [[motî etimolodjike|motîs etimolodjikes]]. Les lingaedjes k' eployèt des caracteres chinwès ont eto des [[motî d' caracteres|motîs d' caracteres]], wice ki les caracteres sont spepyîs (clé, nombe di traits, manire delzès scrire, sinses, prononçaedjes,...). E l' [[arabe]], les motîs ni sont nén erîlés pa ôre alfabetike des mots mins sorlon les [[bodje (d' on mot)|bodjes]] (sovint ås troes letes). Tote li parintêye avou "[[betchete]]s" et "[[cawete]]s" si rtove dins l' minme hagnon. On [[motlî]], c' est ene djivêye di mots d' on tchamp d' kinoxhances. Les [[motî walon|motîs do walon]] sont metous so ene pådje tote seule. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:motî|motî]]", "[[Motî:live di mots|live di mots]]" et "[[Motî:diccionairî|diccionairî]]".'' [[af:Woordeboek]] [[be:Слоўнік]] [[br:Geriadur]] [[ca:Diccionari]] [[cs:Slovník]] [[csb:Słowôrz]] [[cv:Словарь]] [[da:Ordbog]] [[de:Wörterbuch]] [[el:Λεξικό]] [[en:Dictionary]] [[eo:Vortaro]] [[es:Diccionario]] [[fi:Sanakirja]] [[fr:Dictionnaire]] [[gl:Dicionario]] [[he:מילון]] [[hi:शब्दकोष]] [[id:Kamus]] [[io:Vorto-libro]] [[ja:辞典]] [[ko:사전]] [[la:Dictionarium]] [[lt:Žodynas]] [[ms:Kamus]] [[nah:Tlahtolamoxme]] [[nl:Woordenboek]] [[nn:Ordbok]] [[no:Ordbok]] [[nrm:Dictionnaithe]] [[pl:Słownik]] [[pt:Dicionário]] [[ru:Словарь]] [[simple:Dictionary]] [[sk:Slovník]] [[sl:Slovar]] [[sv:Ordbok]] [[ta:அகராதி]] [[th:พจนานุกรม]] [[tr:Sözlük]] [[zh:字典]] 16253 41098 2005-10-07T12:29:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[esplicant motî]] 16254 49946 2006-02-01T10:31:17Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedjes]] [[Categoreye:lives]] On '''ratournant motî''' (on dit eto : '''motî d' ratournaedje'''), c' est on [[motî]] ki dene li ratournaedje des mots d' on lingaedje a l' ôte. E walon, les ratournants motîs sont les [[motî walon francès|motîs walon francès]] et les [[franwal]]s. 16255 41120 2005-10-07T15:04:21Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Sicrijhaedje]] 16256 41106 2005-10-07T12:54:08Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} * [[Motî:live 1|live]] (o.n. biesse ki court rade) * [[Motî:live 2|live]] (o.n. po lére). * [[Motî:live 3|live]] (f.n., dimey-kilo). * [[Motî:Live|Live]] (viyaedje dé Nameur). 16257 41176 2005-10-08T15:34:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bondiusté</B></FONT> [f.n.] (mot d' teyolodjeye) po les rlidjons monoteyisses, cwålité do Bon Diu, veyowe eneviè li cwålité del djin (aprume, el rilidjon crustinne, po dire ki Djezus-Cri est l' Bon Diu k' a divnou ene djin). <I>Come ciste aiwe si maxhe avou l' vén, ki nos comunianxhe del bondiusté do Ci k' a comunyî di nosse djintrinnté</I> (ordinaire del messe, rat. pa G. Sfasie). <I>Les Djwifs et les Muzulmans ni croeyèt nén al bondiusté da Djezus-Cri.</I> <span lang=fr>F. divinité.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:Bon Diu|Bon Diu]]", cawete -té, ristitchî S, 2003. 16258 41179 2005-10-08T15:37:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djintrinnté</B></FONT> [f.n.] (mot d' teyolodjeye) el rilidjon crustinne, cwålité d' ene djin, eneviè l' cwålité do Bon Diu, tot rahoucant l' croeyance ki Djezus-Cri est l' Bon Diu k' a divnou ene djin. <I>Come ciste aiwe si maxhe avou l' vén, ki nos comunianxhe del bondiusté do Ci k' a comunyî di nosse djintrinnté</I> (ordinaire del messe, rat. pa G. Sfasie). <span lang=fr>F. humanité.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:djin|djin(t)]]", dobe cawete -rin + -té, 2003. 16259 41181 2005-10-08T15:45:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Beuzet</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Beuzet</span>, rebané avou Djiblou. ---- [[Beuzet|Dipus d' racsegnes so Beuzet]] 16260 41184 2005-10-08T15:50:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bossire</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bossêre</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bossière</span>, rebané avou Djiblou. ---- [[Bossire|Dipus d' racsegnes so Bossire]] 16261 41213 2005-10-08T16:48:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bôtè</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bothey</span>, rebané avou Djiblou. ---- [[Bôtè|Dipus d' racsegnes so Bôtè]] 16262 41192 2005-10-08T16:04:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Côroe]] 16263 41196 2005-10-08T16:11:48Z Pablo 5 Motî:Ernaedje displaecî viè Motî:Ernadje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ernadje</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ernage</span>, rebané avou Djiblou dedja e 1964. Vî scrijha: <span lang=wa-scripta>Asnatgia (946)</span>. Etimolodjeye: bodje (latén &amp; tîxhon) <span lang=la>"astan"</span> (pitit bwès, rl a: [[Motî:Asnoe|Asnoe]], [[Motî:Esneu|Esneu]], avou on rcandjaedje do ST e R); cawete -aedje dizo disfondowe -adje. ---- [[Ernadje|Dipus d' racsegnes so Ernadje]] 16264 41219 2005-10-08T16:58:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Grand-Lé</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Grand-Leez</span>, rebané avou Djiblou. Ôtès plaeces lomêyes après Grand-Lé * [[Motî:Grand-Lé d' Amerike]] ---- [[Grand-Lé|Dipus d' racsegnes so Grand-Lé]] 16265 41216 2005-10-08T16:54:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Grand-Lé d' Amerike</B></FONT> [n.pl.] viyaedje do Wisconsin, lomé pa des abagants walons, rilomé Lincoln. <I>A Grand-Lé, k' a stî rlomé Lincoln dispu sacwants anêyes, nos avans stî djouwer å couyon avou les swessante ans et montant ki piyane miyane s' ont rmetou a cåzer e bedje avou mi</I> (Y. Paquet). Etimolodjeye: lomé d' après [[Motî:Grand-Lé|Grand-Lé]] el Walonreye. 16266 41222 2005-10-08T17:05:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pitit-Mayni</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ptit-Mayni</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Såvnire]], so plaece: ptit-Mani, e F. Petit-Manil. Etimolodjeye: rl a: [[Motî:Mwinni|Mwinni]]. 16267 41221 2005-10-08T17:04:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pitit-Lé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ptit-Lé</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' [[Grand-Lé]]. 16268 41209 2005-10-08T16:41:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les înes</B></FONT> no di sacwantès plaeces el Walonreye: <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Înes</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Isnes</span>, rebané avou Djiblou. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Înes</B></FONT> [n.pl.] no di sacwants hamteas: <B>1.</B> d' [[Éndjon]]. <B>2.</B> Bwès d' Golzene, a Bôkè (e F. Boquet) <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Înes-les-Dames</FONT>: (so plaece <FONT COLOR="#ff0000">A Yene</FONT>, e F. Isnes les Dames; vî scrijha: Innes-les-Damiestres) <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Såvadje Îne</FONT> (so plaece <FONT COLOR="#ff0000">Såvadje Inne</FONT>, e F. Isnes-Sauvages; vî scrijha: Ynnes-les-Sauvages) a Såcén (e F. Saucin). Croejhete: <I>Les Înes ont wangnî å fotbal. C' est des djins des înes. Dji va ås Înes. Nos avans rpassé pås Înes.</I> Disfondowes: Îne, Yène, Ène, Inne; vîs scrijhas: Idensis ecclesia (1060); Enes (1249); Ynes, Ynnes (1265). Etimolodjeye: nén claire; rl a: [[Motî:Hinne|Hinne]]; rl a: [[Motî:Inne|Inne]]. ---- [[Les Înes|Dipus d' racsegnes so les Înes]] 16270 57758 2006-05-21T13:46:18Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Beuzet''' (fr: ''Beuzet'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]] * Limero del posse: '''5030''' (vî limero '''5853''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 34''' == Nos d' plaeces == === Hamteas et coulots === Ferô (fr: ''Ferooz'') == A goster == Les Caracoles di l' Ourchet ! 16271 41183 2005-10-08T15:49:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bossire]] 16272 57760 2006-05-21T13:48:06Z Pablo 5 /* Nos d' plaeces */ {{djermon viyaedje}} '''Bossire''' (so plaece ''Bossêre'', fr: ''Bossière'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]]. * Limero del posse: '''5032''' (vî limero '''5831''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 33''' == Nos d' plaeces == === Hamteas et coulots === * Golzene, awou k' on tiréve foû do [[noer marbe]] * Vijhnet (''Vichenet'') == A voey == Li romane eglijhe est-st ene des pus viyes do diyoceze di Nameur. 16273 41191 2005-10-08T16:04:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Côroe]] 16274 41197 2005-10-08T16:11:48Z Pablo 5 Motî:Ernaedje displaecî viè Motî:Ernadje: coridjaedje do no #redirect [[Motî:Ernadje]] 16276 41201 2005-10-08T16:15:51Z Pablo 5 Motî:Les înes displaecî viè Motî:Les Înes #redirect [[Motî:Les Înes]] 16277 57741 2006-05-21T12:13:03Z Pablo 5 fr: jumeler -> wa: adjermeler {{djermon viyaedje}} '''Ernadje''' (fr: ''Ernage'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]] dedja e 1964 (divant les grands rebanaedjes, avou [[Såvnire]], [[Grand-Mayni-dlé-Djiblou|Grand-Mayni]] et [[Lonzêye]]). * Limero del posse: '''5030''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 11''' ''Etimolodjeye et vîs scrijhas: vey e l' [[Motî:Ernadje|esplicant motî]].'' == Istwere == Gn ava des djins d' Ernadje po-z [[walons do Wisconsin|ebaguer eviè l' Wisconsin]] sol difén do 19inme sieke. == Adjermelaedje == Ernadje est [[Mortî:adjermelé|adjermelé]] avou ene île di Grece: Skiros. 16278 57316 2006-05-18T20:12:35Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon viyaedje}} '''Les Înes''' (fr: ''Isnes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]]. * Limero del posse: '''5032''' (vî limero '''5852''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 45''' ''Etimolodjeye et vîs scrijhas: loukîz e l' [[Motî:Les Înes|esplicant motî]].'' == Nos d'plaeces == === Hamteas et coulots === Didi 16279 57757 2006-05-21T13:45:40Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Bote}} '''Bôtè''' (fr: ''Bothey'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]]. * Limero del posse: '''5032''' (vî limero '''5835''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 43''' == Nos d' plaeces == === Hamteas et coulots === * Li tchet boté * Fond d' Serêye 16280 65400 2006-06-28T11:01:53Z Lucyin 16 /* Li vevî */ '''Grand-Lé''' (fr: ''Grand-Leez'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]]. * Dimorants: ~2.000 djins * Limero del posse: '''5031''' (vî limero '''5938''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 13''' C' est on ptit viyaedje tipike del [[Hesbaye]], avou bråmint des plaeces a vey. == Nos d' plaece di Grand-Lé == === hamteas === * Limlete * Laimåle (e F. Laid-Mâle) * Pitit-Lé * Pont des Pådjes (e F. Pont-les-Pages) * Repeumont * Såci * Taravizêye * Trô (e F. Trou) * Vilcran * Waerixhet == Istwere == Gn ava des djins d' Grand-Lé po-z [[Walons del Wisconsene|ebaguer eviè l' Wisconsene]] sol difén do 19inme sieke; i gn a minme ene plaece låvå k' a stî lomêye "Grand-Lé" (asteure ele poite li no d' "Lincoln"). == A voey == === Li tchestea di Ptit-Lé === Li tchesta d' Pitit-Lé c' est des costrujhaedjes di brike eyet di bleuwe pire, rashonnés åtoû d' ene aire rectangulåre, eyet ki datént do [[17inme sieke|17inme]] å [[20inme sieke]]; mwints côps rifwaits. On-z î intere pa ene åtche ki s' trove a l' inglêye nôr-ouwess. A nonne, i gn a-st on grand lodjisse di stîle tradicionel, avou sol prumî livea ene pire avou ene date di 1618 eyet les åres des contes di Gromberghe; li lodjisse a deus tours di 5 liveas di tchaeke costé. Sol droete do lodjisse, i gn a les ståves avou ene sitocaesse tour di deus liveas, ki datént ambedeus del prumire mitan do [[17inme sieke]]. Les costés a Bijhe et å Levant sont do [[19inme sieke]], apus k' ene poite å Levant ki date di 1673. === Li molén Defrenne === C' est on molén a vint, basti d' brikes e 1830, al copete d' on ptit tiene; il est di ronde cogne. I fourit classé come monumint l' 17 d' octôbe 1962 eyet ristôré e 1990 avou l' contribouwaedje des pouvwers publiks. Li mônî riçût lu-minme les viziteus eyet fé do guide po lzî espliker les pondants et les djondants do mestî d' mônî et do molén. Li frumint est molou avou del pire naturele, ki toûne avou l' vint, cwand end a, oudonbén avou on ptit moteur electrike. === Li vevî === Po fé l' otovoye E-411, on poujha å såvion po les travos. Cisse pitite såvnire la si rimplixha d' aiwe ki vneut des sourds des ålintoûs, eyet fé on ptit vevî. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://users.skynet.be/Grand-Leez/ Waibe di l' ekipe di fotbale di Grand-Lé] * [http://www.grandleez.be Ene waibe avou les årtchives del pårotche] (po cachî après vosse famile et vos tayons d' Grand-Lé) [[fr:Grand-Leez]] 16281 41239 2005-10-08T22:07:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>seur 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>seure 2</B></FONT> [addj.] k' a ene gosse ki pike al linwe, årvier d' ene sacwè d' doûs (di soucré). <span lang=fr>F. acide.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;surès plouves:</FONT> plouves tcherdjêyes di seurté a cåze di l' anichtaedje di l' air. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>seur</B>, sër, sor, sèr, sur, sûr</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>seurté</B></FONT> [f.n.] mezeure do dgré d' seur. <span lang=fr>F. acidité.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>suristé</B></FONT> [f.n.] difåt d' ene sacwè k' est foirt seure, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Li djus d' orandje esteut d' ene suristé, mi feye&nbsp;!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>seuristé, sorsuté</span>. Coinrece Lidje Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>suri</B></FONT> [v.c.] divni seur. <span lang=fr>F. s'acidifier.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>seuri, sëri, sori, sèri, suri, sûri</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>surixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "suri". Disfondowes: <span lang=wa-feller>seurihèdje, sërichadje, sorihyèdje, sèrichadje, surichâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>surixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>surixhante</B></FONT> [addj. &amp; o.n.] ki fwait suri. <span lang=fr>F. acidifiant.</span> Omonime: * [[Motî:seur 1|seur(e)]] (addj.; assuré) 16282 41233 2005-10-08T22:04:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur 2]] 16283 41234 2005-10-08T22:04:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur 2]] 16284 41235 2005-10-08T22:04:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur 2]] 16285 41236 2005-10-08T22:04:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur 2]] 16286 41237 2005-10-08T22:05:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur 2]] 16287 41238 2005-10-08T22:05:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur 2]] 16288 41240 2005-10-08T22:07:24Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:seur 1|seur(e)]] (addj.; assuré) * [[Motî:seur 2|seur(e)]] (addj.; acide gosse) 16289 41241 2005-10-08T22:08:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seur]] 16290 41245 2005-10-08T22:51:54Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] 16291 56030 2006-05-08T16:32:02Z 84.222.91.41 [[Categoreye:Sene di pontiaedje]] On '''tiret''' c' est on [[sene di pontiaedje]] ki sieve a: * mårker ene [[fråzlete|ristitcheye fråzlete]], li metant insi en avant dins l' etcherpetaedje del fråze. eg: :Après les perlinaedjes al potale do passé eyet come ça dveut ariver on djoû, — l' cawe do tchet a bén vnou — dj' a yeu ene pitite cåte di mes parints, ene pitite cåte ki vneut d' Djilî. * mostrer on candjmint d' cåzeu dins des dialogues. eg: :– S' i vs plait… dessinez m' on bedot! :– Di cwè? :– Dessinez m' on bedot… I n' fåt nén s' brouyî inte li tiret eyet l' [[loyeure]], cisse dierinne est on sene d' ortografeye, ou pa côps on sene di pontiaedje avou, mins po mostrer k' on mot a stî côpé. Li loyeure est sovint pus coûte ki les tirets, eyet avou moens d' vude po l' ataetchî åzès mots; cwand on n' a nén di fontes tipografikes (metans, e peur [[ASCII]], ou avou ene viye machine a scrire mecanike), on eploye «-» pol loyeure, eyet «--» ou «---» po les tirets (po «–» et «—», tirets tipografikes del lårdjeu do N et do M, respectivmint), mins on pout eto eployî «-» pol tiret avou. Li tiret est ossu diferin do sene matematike moens («-», ki s' ecôde del minme manire kel loyeure dins les copiutreces), ki lu a-st on sinse matematike. [[cv:Тире]] [[da:Tankestreg]] [[de:Gedankenstrich]] [[en:Dash]] [[es:Raya (puntuación)]] [[fi:Viivamerkit]] [[he:מקף]] [[hu:Nagykötőjel]] [[ja:ダッシュ (記号)]] [[ru:Тире]] [[sv:Långt tankstreck]] [[zh:连接号]] 16292 41250 2005-10-08T23:09:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] 16293 60178 2006-06-11T05:09:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ht:Dyakritik]] {{djermon linwince}} [[Categoreye:Sicrijhaedje]] [[Categoreye:Diyacritikes|*]] On sene '''diyacritike''' (on dit eto ene '''faflote''' ou èn '''accint''') c' est on sene ki s' mete å pus sovint å dzeu, å dzo ou åd triviè d' ene lete po ndè fé ene lete diferinne (ou on prononçaedje diferin). C' est eployî aprume avou l' alfabet latén, k' a 26 letes di båze å pus sovint, mins pus d' ene trintinne tot contant sacwantès letes speciåles et [[ligateure]]s di sacwants lingaedjes; mins nerén les diyacritikes permetèt d' aveur ene tchuze bén pus grande, di pus d' ene cintinne di caracteres. Les alfabets grek et cirilike eployèt eto les diyacritikes. Les alfabets d' l' Inde ([[devanagari]],...), [[alfabet arabe|arabe]], ey [[alfabet ebreu|ebreu]] eployèt des diyacritikes po mårker les voyales; les sillabaires djaponès eployèt des diyacritikes po fé l' diferince inte les doûcès et deurès cossounes; eyet les [[caracteres aboridjinnes canadyins]] eployèt eto des diyacritikes dins sacwants lingaedjes. == kékes faflotes == * [[faflote]] ** [[tchedje di faflotaedje]] ** [[disfaflotaedje]] * [[loyeure]] * [[coron-crole]] * [[crole]] == diyacritikes so des letes == * [[tchapea (diyacritike)|tchapea]] (eg: âêîôûĉŝŷ) * [[accint montant]] (eg: áéíóúćśý) * [[dobe accint montant]] (eg: űő) * [[accint dischindant]] (eg: àèìòùỳ) * [[bole å dzeu]] (eg: åů) * [[pont å dzeu]] (eg: ȧėiċṡ) * [[pont å dzo]] (eg: ạẹị) * [[cedile]] (eg: çţş) * [[ogonek]] (eg: ąęįǫų) * bår å mitan (eg: łøŧħđ) * [[caron]] (eg: čšž) * [[breve]] (eg: ăĭŏŭ) * [[macron]] (eg: āīōūȳ) * [[wachlete (diyacritike)|wachlete]] (ou ''tilde'') (eg: ãẽĩõũñỹ) * dobe-pont å dzeu (ou ''trema'' ou ''diereze'') (eg: äëïöüÿ) * ... [[als:Diakritisches Zeichen]] [[ca:Signe diacrític]] [[cs:Diakritické znaménko]] [[da:Accenttegn]] [[de:Diakritisches Zeichen]] [[en:Diacritic]] [[eo:Diakrita signo]] [[es:Signo diacrítico]] [[fi:Diakriittiset merkit]] [[fr:Diacritique]] [[gl:Diacrítico]] [[ht:Dyakritik]] [[it:Segno diacritico]] [[ja:ダイアクリティカルマーク]] [[lt:Diakritiniai ženklai]] [[nl:Diakritisch teken]] [[nn:Aksentteikn]] [[no:Diakritisk tegn]] [[pl:Znaki diakrytyczne]] [[pt:Diacrítico]] [[ro:Semn diacritic]] [[ru:Диакритический знак]] [[sv:Diakritiskt tecken]] [[zh:变音符号]] [[zh-min-nan:Phiat-im hû-hō]] 16294 41287 2005-10-09T16:34:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnorter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] rinde tot pierdou. <I>Li spotchaedje do walon fourit on goulag sicolodjike k' end a dzôrnyî eyet disnorté ene peclêye, di Walons</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:troubler|troubler]], [[Motî:dizôrner|dizôrner]]. <span lang=fr>F. perturber, désorienter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dènorter, <FONT COLOR="#800080">disnorter</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:nôr|Nôr]]", rissaetchante betchete dis-, cawete di viebe -ter. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnorté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnortêye</B></FONT> [addj.] ki n' sait pus cwè. <I>Les prônes a messe, personne n' elzès schoûtéve et nosse pôve curé esteut bén disnorté, lu ki priyive li Bon Diu di nel nén leyî mori divant k' i n' åye ramoenné al biedjreye tos ces måcroeyants la d' Cucugnan</I> (A. Daudet, rat. pa L. Baidjot). <I>Cwand il a coprin k' i vneut d' fé martchî avou l' diale, li cinsî esteut tot disnorté</I> (G. Lucy). <I>Å mitan d' tot çoula, etur deus tcheyires, disnortêye, Zabete a fini pa leyî tot hatche et matche et peter evoye... el Palestene</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], [[Motî:disbeli|disbeli]], [[Motî:dizôrné|dizôrné]], [[Motî:catibulé|catibulé]], [[Motî:discatibulé|discatibulé]]. <span lang=fr>F. perdu(e), désorienté(e), déconcerté(e), déboussolé(e).</span> Coinrece Payis di Smwès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnortance</B></FONT> [f.n.] estance d' onk (ene) k' est disvoyî (eye), ki n' a pus nou rafiya (k' a pierdou l' espwer). <I>Mins dabôrd èn passe nén tot t' tins A t' fé pus laid ki t' n' es, Et a tchoûler so ti dzôrnance, So t' disnortance Et ti dseulance</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:diloujhe|diloujhe]]. Etimolodjeye: viebe disnorter, cawete -ance, 1998. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disnortaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disnorter". rl a: [[Motî:troublaedje|troublaedje]]. <span lang=fr>F. perturbation, dérèglement.</span> 16295 41264 2005-10-09T15:49:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disnorter]] 16296 41265 2005-10-09T15:49:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disnorter]] 16297 41267 2005-10-09T15:50:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disnorter]] 16298 41268 2005-10-09T15:56:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disnorter]] 16299 41269 2005-10-09T16:02:22Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:dispåde 1|dispåde]] (v.c. & v.pr.; sipåde) * [[Motî:dispåde 2|dispåde]] (v.c.; aclairi) 16300 41270 2005-10-09T16:04:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispåde 1</B></FONT> ([[Codjowaedje dispaude|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:sipåde|sipåde]]. <I>Il ont dispårdou l' fôraedje po l' fener.</I> <I>Il est evoye dispåde li fumî.</I> <I>Il ont dispårdou tote l' aiwe so l' plantchî.</I> <I>Vola m' laecea dispårdou.</I> <I>Les petotes sont dispårdowes totavå l' aire del gregne.</I> <I>Les puns sont tot dispårdous so l' gurnî.</I> <I>Deus rigletes di posteas electrikes dispårdèt ene tene djaene loumire</I> (J.P. Dumont). rl a: [[Motî:rispåde|rispåde]], [[Motî:sitramer|sitramer]], [[Motî:sitårer|sitårer]], [[Motî:bardouxhî|bardouxhî]]. <span lang=fr>F. épandre, répandre, épancher, renverser, éparpiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî dispåd ses djotes ni les ra måy totes:</FONT> cwand on fwait ene sacwè d' måhonteus, minme k' on saye del fé rovyî, les djins endè wårdèt todi kéke sovnance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dispåde ses liårds:</FONT> furler ses cwårs, elzès dispinser a non-syince. <span lang=fr>F. gaspiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dispåde les eures:</FONT> (tot djåzant d' ene ôrlodje) mostrer les eures ki passèt. <I>Ene ôrlodje tote dislabrêye Dispåde ses eures sins souner</I> (C.Thonet). <span lang=fr>F. égrener.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dispåde</FONT> [v.pr.] si spåde. <I>Li tcherete a rviersé et les oûs s' ont dispårdou so l' pavêye.</I> <span lang=fr>F. se répandre, se renverser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>dispaude</B></FONT>, duspâde, duspaude, <B>dèspârde</B>, dèspaude, dèsparde</span>. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:sipåde|spåde]]", refoircixhante betchete "di- 2" (bén spåde). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispårdadje 1</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "dispåde" <span lang=fr>(F. épandage, épanchement, éparpillement),</span> et copurade: lene ki monte et dischinde, dins on grafike, et mostrer les candjmints d' ene sacwè k' on studeye. <span lang=fr>F. courbe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispårdeuse</B></FONT> [f.n.] machine po dispåde a l' ansene. <span lang=fr>F. épandeur à fumier</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>dèspôrdeuse</span>. Omonimes: * [[Motî:dispåde 2|dispåde]] (v.c.; aclairi) * [[Motî:dispårdaedje 2|dispårdaedje]] (o.n.; aclairixhaedje) 16301 41271 2005-10-09T16:04:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispåde 2</B></FONT> [v.c.] (mot d' cinsî) aclairi (les petråles). <I>Nos aléns dispåde les petråles avou nos parints.</I> <span lang=fr>F. démarier.</span> rl a: [[Motî:dismaryî|dismaryî]], mete a ene. Coinrece Payis d' Nivele et Tchålerwè. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:sipåde|spåde]]", contråve betchete "di- 1" (espaitchî d' si spåde). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispårdadje 2</B></FONT> [o.n.] aclairixhaedje. Omonimes: * [[Motî:dispåde 1|dispåde]] (v.c. & v.pr.; sipåde) * [[Motî:dispårdaedje 1|dispårdaedje]] (o.n.; sipårdaedje) 16302 41272 2005-10-09T16:06:09Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:dispårdaedje 1|dispårdaedje]] (o.n.; sipårdaedje) * [[Motî:dispårdaedje 2|dispårdaedje]] (o.n.; aclairixhaedje) 16303 41273 2005-10-09T16:06:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispåde 2]] 16304 41274 2005-10-09T16:06:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispåde 1]] 16305 41275 2005-10-09T16:07:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dispåde 1]] 16306 41277 2005-10-09T16:17:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disruni]] 16307 41278 2005-10-09T16:17:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disruni]] 16308 41279 2005-10-09T16:18:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disruni]] 16309 41280 2005-10-09T16:20:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disruni</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé ndaler l' [[Motî:eruni|eruni]] so on fier. <I>Dj' a passé m' tins a disruni ci vî coutea la.</I> <I>On trimpéve dins li stin les fortchetes et les couyîs po lzès disruni.</I> <I>I metént les vîs bolons ene nute dins on coca, et å matén, il estént disrunis.</I> rl a: rischurer, disrouyî. <span lang=fr>F. décaper, dérouiller, astiquer.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] piede si erunixhaedje, tot djåzant d' on fier. <I>Mi fiermint disrunixhrè come i s' a eruni</I> (L. Pirsoul). <span lang=fr>F. se dérouiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nosse fier a ristinde est eruni; ni disrunixhrè-t i jamwais&nbsp;?:</FONT> fråze ki les djins do payis d' Djivet fijhèt repeter ås etrindjirs po saveur s' il ont a fé a des Walons (ramexhné pa C. Bruneau). Disfondowes: <span lang=wa-feller>dirèni, d(u)zèrèni, disrigni, <FONT COLOR="#800080"><B>disruni</B></FONT>, disrèni, disrûni, d(u)zarouni, dusrouni</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrunixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disruni". <I>I faleut conter on djoû dins l' prodût pol disrunixhaedje.</I> <span lang=fr>F. décapage, enlèvement de la rouille.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dusrounichadje, <FONT COLOR="#800080">disrunichadje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">disrunihèdje</FONT>, disruniadje, disrignadje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrunixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disrunixhante</B></FONT> [o.f. addj. &amp; o.n.] ki fwait disruni. <I>I prindént tot bounmint do coca come disrunixhant po leus vîs bolons.</I> <span lang=fr>F. décapant(e).</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>dusrounichant, <FONT COLOR="#800080">disrunichant</FONT>, <FONT COLOR="#800080">disrunihant</FONT>, e</span>. Etimolodjeye: viebe disruni, cawete -ant, 1995. Bodje: * [[Motî:eruni|eruni]] 16310 41283 2005-10-09T16:23:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distoker]] 16311 41284 2005-10-09T16:23:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distoker]] 16312 41285 2005-10-09T16:24:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distoker]] 16313 41302 2005-10-09T16:48:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé candjî d' [[Motî:voye|voye]]. <I>On nos a disvoyî so Kano, e Nidjeria.</I> rl a: disforvoyî. <span lang=fr>F. dérouter, détourner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disvoyî ene lete:</FONT> el revoyî a ene novele adresse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disvoyî ene bale:</FONT> (fotbale) li fé candjî d' direccion po l' ôte ekipe èn nén l' aveur, u po k' ele ni mousse nén e gôl. <span lang=fr>F. dévier le ballon.</span> <B>2.</B> fé rexhe del droete voye. <I>I s' a leyî disvoyî pa ene feme marieye.</I> <I>Il a stî disvoyî k' i n' aveut pont d' ådje.</I> <I>Pinsez, dj' aveu leyî m' feme disvoyî on bråve ome di curé</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:dislaxhî|dislaxhî]]. <span lang=fr>F. dévoyer, débaucher, pervertir, dépraver.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) rinde målureus. rl a: [[Motî:discatibuler|discatibuler]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disvoyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> piede si voye. <I>I s' a disvoyî dins l' bwès, ayir a l' brune è vlant nd aler a Slinrî.</I> <span lang=fr>F. s'égarer.</span> <B>2.</B> rexhe do droet tchmin. <I>Ele ni frecante pus avou Leyon pask' i s' disvoye.</I> <span lang=fr>F. se méconduire, se dévoyer.</span> <B>3.</B> taper al diloujhe, piede l' espwer, si rinde målureus. rl a: si [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], si [[Motî:diloujhî|diloujhî]]. <span lang=fr>F. se désespérer.</span> <B>4.</B> si mete al plouve, tot cåzant do tins. <I>Li tins est ttafwait disvoyî; Dispu des djoûs, i ploût a rlaye</I> (P. Maudoux). <span lang=fr>F. se gâter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disvôyi, dèsvoyî, dèsvoyi, disvoyî, disvoyi, dusvôyî, dësvoûyî, dusvô<SUP>n</SUP>yer, dusvoyè, disvwèyî, dèvwayî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyeye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> ki n' sait pus cwè, tot cåzant d' ene djin. <I>Il est tot disvoyî dispoy k' il a pierdou s' feme.</I> <I>Il esteut disvoyî jamwais, l' efant</I> (E. Gilliard). <I>Li viye matante sayive di&nbsp;tchoûler come i fåt k' on tchoûle dins des pareys cas; elle end esteut tote disvoyeye</I> (L. Hendschel). rl a: [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî (eye)]], [[Motî:disbeli|disbeli (eye)]], [[Motî:dizôrné|dizôrné (êye)]], [[Motî:disnorté|disnorté (êye)]], [[Motî:catibulé|catibulé]], [[Motî:discatibulé|discatibulé]]. <span lang=fr>F. découragé(e), dérouté(e), perdu(e), égaré, décontenancé(e).</span> <B>2.</B> mwais (tot djåzant do tins). <span lang=fr>F. mauvais, instable, abominable, déplorable.</span> <B>3.</B> (radoûcixhant mot) k' a li schite. rl a: [[Motî:disrindjî|disrindjî]]. <span lang=fr>F. dérangé(e).</span> <B>4.</B> [[Motî:hodé|hodé (êye)]]. <I>Dji so tot disvoyî d' aveur woeyî tote nute.</I> <span lang=fr>F. fatigué(e).</span> <B>5.</B> k' a cwité l' droet tchmin. <span lang=fr>F. dévoyé(e).</span> <B>II.</B> [o.f.n.] pitit(e) voleu(se), djouweu(se) di mwais toûs. <span lang=fr>F. petit délinquant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disvoyî, -îye, dusvoyé, êye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disvoyî". <span lang=fr>F. déviation, détournement, dévoiement, dérivation, perversion.</span> rl a: [[Motî:disforvoyaedje|disforvoyaedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>disvoyadje, disvoyèdje, dusvoyèdje, dèsvoyâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoymint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:disbåtchance|disbåtchance]]. <I>Por zels, gn a pupont d' ovraedje, et pupont d' veye; c' est l' disvoymint</I> (E. Gilliard). <I>Nén ene tombe, nén on monumint A Tchatila; Pont d' aswadje divins l' disvoymint Po ces djins la</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:disbåtchmint|disbåtchmint]], [[Motî:diloujhmint|diloujhmint]], [[Motî:ralaedje plin|ralaedje plin]]. <span lang=fr>F. désespoir, découragement, égarement, abattement.</span> <B>2.</B> (radoûcixhant mot) schite. rl a: [[Motî:disvûlmint|disvûlmint]]. <span lang=fr>F. diarrhée, entérite, dérangement intestinal.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>disvôymint, disvoymint, divwèymint, dèvwamint, dèvôymint, dèvweymint, dèvwêymint</span>. <B>3.</B> (mot d' fotbalisse) pitaedje-evoye del bale, po les ôtes nel nén aveur. <span lang=fr>F. déviation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> voye di scour, cwand on fwait des travos so ene rote. <I>Il ont fwait ene disvoye, po k' on n' passe nén dvins Hanut.</I> <span lang=fr>F. déviation, détournement, dérivation, voie provisoire.</span> <span lang=es>Esp. desvío.</span> <B>2.</B> diloujhe. <I>Tchantez bea raskignoû Tchantez so vosse tiyoû Vos avoz l' cour al djoye Mi dji l' a-st al disvoye</I> (tchanson d' efants). rl a: [[Motî:disbåtche|disbåtche]]. <span lang=fr>F. désespoir.</span> Etimolodjeye: sivierba di "disvoyî". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> disbåtchance. rl a: [[Motî:diloujhance|diloujhance]], [[Motî:discatibulance|discatibulance]]. <span lang=fr>F. désespoir.</span> <B>2.</B> faitindjes des ptits disvoyîs. <span lang=fr>F. délinquance.</span> Etimolodjeye: viebe disvoyî, cawete -ance, avou assaetchance di "disseulance", 2002. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>disvoyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' endè disvoye èn (ene) ôte. rl a: dibåtcheu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disvoyeu d' efants:</FONT> [[Motî:pedoclasse|pedoclasse]]. 16314 41291 2005-10-09T16:36:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16315 41295 2005-10-09T16:41:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16316 41296 2005-10-09T16:45:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16317 41297 2005-10-09T16:46:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16318 41298 2005-10-09T16:47:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16319 41299 2005-10-09T16:47:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16320 41300 2005-10-09T16:47:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16321 41301 2005-10-09T16:48:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:disvoyî]] 16322 41303 2005-10-09T16:49:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16323 41304 2005-10-09T16:49:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16324 41305 2005-10-09T16:50:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16325 41306 2005-10-09T16:50:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16326 41307 2005-10-09T16:50:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16327 41308 2005-10-09T16:50:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16328 41309 2005-10-09T16:50:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16329 41310 2005-10-09T16:50:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16330 41311 2005-10-09T16:51:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16331 41312 2005-10-09T16:51:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16332 41313 2005-10-09T16:51:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizawurer]] 16333 41316 2005-10-09T16:58:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:distin ki]] 16334 41317 2005-10-09T16:59:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tins ki</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>li tins ki</B></FONT> [aloyrece] sol termene ki. <I>Tins k' pårén m' djåzéve, on-z aveut stî cweri des ôtès barkes</I> (L. Hendschel). rl a: [[Motî:toltins ki|toltins ki]], [[Motî:distin ki|distin ki]], [[Motî:soltin ki|soltin ki]], [[Motî:dotin ki|dotin ki]], [[Motî:tofjhant ki|tofjhant ki]], [[Motî:terchedon ki|terchedon ki]], [[Motî:termetant ki|termetant ki]], [[Motî:dismetant ki|dismetant ki]], [[Motî:do trevén ki|do trevén ki]]. <span lang=fr>F. pendant que.</span> Bodjes: * [[Motî:tins 1|tins]] * [[Motî:ki 1|ki]] 16335 41318 2005-10-09T17:05:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>distin ki</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>di ç' tins ki</B></FONT> [aloyrece] [[Motî:tins ki|tins ki]]. <I>Dji ristindeu distin k' les efants estént e scole</I> (J.J. Gaziaux). <span lang=fr>F. pendant que.</span> Bodjes: * [[Motî:di|di]] * [[Motî:ci 1|ç']] * [[Motî:tins 1|tins]] * [[Motî:ki 1|ki]] 16336 41319 2005-10-09T18:22:20Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:canon 1|canon]] (o.n.; åre di guere) * [[Motî:canon 2|canon]] (o.n.; råcion d' vén) 16337 57755 2006-05-21T13:36:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sr:Панцерфауст]] [[Categoreye:Åres di guere]] [[Categoreye:Guere di 1940-1945]] Li '''Panzerfaust''' (''pougn blindé'' ou ''pougn [siconte les] tanks'' en [[almand]]) a stî ene åre siconte les [[tank]]s, bon martchî, fabrikêye pås [[Almagne|Almands]] viè l' fén del [[deujhinme guere daegnrece]]. C' esteut on [[lance-grenåde]], fwait d' on lanceu k' esteut tapé djus après uzaedje, ki vneut tcherdjî avou ene [[rokete]] (ça fwait ki c' est ene åre sins rtour, al diferince d' on [[canon (del guere)|canon]]). En almand li mot ''Panzerfaust'', est eployî po tos les lance-grenådes fwaits sol minme sistinme; eto l' årmêye almande a lomé todi ''[[Panzerfaust 3]]'' des lance-grenådes k' ele a fabriké dins les anêyes 1970. Li diswalpaedje do Panzerfaust a-st ataké e [[1942]], a pårti d' on prototipe lomé '''Faustpatrone''' (''cartoutche di pougn'', en almand), eyet cmincî a-z esse prodût e 1943. Il esteut assez ledjir (5-10&nbsp;kg seulmint) eyet ptit, avou l' lanceu k' esteut ene buze d' [[acî]] d' a pô près on mete et di 4-6&nbsp;cm di diyamete. Ataetchî sol dizeur del buze i gn aveut ene simpe lugnete erî eyet ene clitchete; i n' aveut pont d' lugnete di dvant, li boird del grenåde esteut eployî el plaece. Å dvins del buze, i gn aveut ene pitite tchedje di [[poure a canon]] po fé l' evoyaedje del grenåde. Sol divant del buze, li grenåde, di 15&nbsp;cm di diyamete eyet pezant 3&nbsp;kg, avou ene cawe di bwès emantcheye dins l' buze; li grenåde aveut 800 grames di tchedje esplôzive, ki poleut moussî disk' a 17&nbsp;cm d' acî. Li grenåde esteut sovint saetcheye avou l' buze do Panzerfaust pa dzo l' axhele, li saetcheu d' coûtchî. I gn aveut sovint, sicrît e grandès rodjès letes, sol dizeur del buze, viè l' dibout en erî, les mots «''Achtung! Feuerstrahl!''» (''Asteme! Feu d' rokete!''), çoula po-z advierti les sôdårds k' å moumint d' evoyî l' grenåde, on feu d' fizêye vént å cou del buze, po zels prinde asteme di s' nén broûler. Après aveur saetchî l' tchedje, li lanceu (li buze) esteut tapêye djus, ça fwait k' il a stî l' prumire åre anti-tank a taper après uzaedje. [[Imådje:Panzerfaust.jpg|left|600px|thumb|Panzerfaust]]<br clear="all" /> Il a stî prodût dins sacwantès modêyes a fwait ki l' tecnolodjeye s' a-st amidré. E totå i gn a yeu des miyons k' ont stî prodûts eyet dnés åzès sôdårds eyet les mimbes des [[Volkssturm]] viè l' fén del guere. Å moumint del [[batreye di Berlin]], les disfindeus ont rçuvou des toneas rimplis d' Panzerfaust. Ene ôte åre anti-tank des almands, co pus eficace, mins prodûte a bén moens d' unités, c' esteut li [[Panzerschreck]], k' esteut como on [[bazouca]] (dj' ô bén, ene buze pus lådje, po taper des roketes, et ki s' pout rtcherdjî) == Sôres di Panzerfaust == * Panzerfaust 30 Li modêye oridjinnåle, prodûte a pårti d' awousse [[1943]]. Li "30" fwait referince al poirtêye di 30 metes. Li buze aveut on diyamete di 4,4cm, avou 95g di poure a canon po lancî l' grenåde di 2,9kg (avou 800g d' esplôzif) a 30m/s. L' åre pezéve å complet 5,1kg eyet poleut moussî dins 200mm di blindaedje. I gn a yeu eto on ptit modele (Panzerfaust 30Klein) ki peséve 3,2kg å totå et ki moussive dins 140mm di blindaedje. * Panzerfaust 60 Li modêye li pus cmone, prodûte a pårti d' awousse [[1944]]. Li poirtêye esteut pus grande, di 60 metes, a 45m/s (ça fwait k' i faleut ene segonde et dmeye po-z ariver al såme). Po-z aler pus roed, li diyamete del buze a stî ralårdjî disk' a 5cm, avou 134g di poure a canon pol lançaedje. L' åre aveut eto on meyeu sistinme di lugnaedje eyet d' clitchete, et pezer tot complet 6,1kg. * Panzerfaust 100 Li dierinne modêye a-z esse prodûte e grandès cwantités, a pårti d' nôvimbe 1944. Li poirtêye esteut d' 100 metes, li grenåde estant evoyeye a 60m/s pa 190g di poure, dins ene buze di 6cm di diyamete. Li lugnete aveut des måkes po des distances di 30, 60, 80 eyet 150 metes, fwaites avou del pinteure ki gloumeye dins l' nute. L' åre pezéve 6.8kg. * Panzerfaust 150 Cisse modêye, prodûte a pårti d' måss [[1945]], a stî spårdowe a foirt pô d' unités, viè l' fén del guere. C' esteut on modele assez diferin, avou l' minme cwantité d' poure a canon dins l' buze ki l' PzF 100, mins avou on sistinme di propulsion a deus ostaedjes d' esprindaedje ki permeteut d' evoyî l' grenåde (avou ene cogne rifwaite) a 85m/s a 150 metes long, eyet moussî dins des blindaedjes pus spès. Li lanceu esteut fwait po-z esse eployî po lancer dijh grenådes. L' åre pezéve 7kg avou tot. * Panzerfautst 250 Li dierin modele, avou ene poirtêye di 250 metes, diveut cmincî a-z esse prodût e moes d' setimbe 1945, mins li guere a fini dvant. == Difoûtrinne hårdêye == *[http://www.waffenhq.de/infanterie/panzerfaust.html Die Panzerfäuste der Wehrmacht], waibe en almand so les Panzerfaust eployîs pa l' årmêye almande, avou sacwantès fotos. [[de:Panzerfaust]] [[en:Panzerfaust]] [[es:Panzerfaust]] [[fi:Panssarinyrkki]] [[fr:Panzerfaust]] [[he:פאנצרפאוסט]] [[ja:パンツァーファウスト]] [[nl:Panzerfaust]] [[pl:Panzerfaust]] [[sr:Панцерфауст]] [[sv:Pansarskott]] [[zh:反坦克手雷发射器]] 16338 41357 2005-10-11T12:07:52Z Pablo 5 [[Categoreye:Åbes et bouxhons]] [[Imådje:Cytisus scoparius3.jpg|thumb|des fleurs di djniesse (a ramons)]] Les '''djniesses''' c' est ene famile di bouxhons persistant di 30 cintimetes a 2 metes hôt, avou des djaenès fleurs ki fleurixhèt a pårti do moes d' may, del famile des [[påwionacêye]]s et ki sierveut dinltins di litire dins les ståves, po covri les hutes et po fé des ramons. Li pus cnoxhowe c' est li cmone djiniesse ou [[djiniesse a ramons|djniesse a ramons]]. I crexhe dins les virêyes, so les boirds des tchmins et ripeupele vite les mijhes a blanc d' [[epiceya]]s. So ses rcinêyes crexhe co bén ene plante parazite k' on lome [[orobantche del djiniesse]] [[da:Gyvel (Cytisus)]] [[da:Visse (Genista)]] [[de:Ginster]] [[en:Broom (shrub)]] [[eo:Genisto]] [[fr:Genêt]] 16339 54854 2006-04-23T16:29:06Z Pablo 5 [[Categoreye:Orobantchacêyes]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Orobantche del djiniesse}} {{Taxobox_image | image = [[Imådje:orobanche rapum-genistae.jpg|200px|Orobantche del djiniesse, crexhant so ene djiniesse]] | caption = crexhant so ene djiniesse, e l' Årdene }} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = ''[[Plantes|Plantae]]''}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Lamiales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Orobanchaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = [[Orobanche]]}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox no latén plante | Orobanche rapum-genistae }} {{Taxobox_end}} L' '''orobantche del djiniesse''' (''Orobanche rapum-genistae'') c' est ene [[orobantche]] (plante parazite, sins clorofile), del famile des [[orobantchacêye]]s, 20 a 70&nbsp;cm hôte. Ele crexhe so les raecinêyes des [[djniesse]]s et lzî sucî leu seuve po viker. Les foyes sont come des schayes. Les fleurs e [[Motî:påte|påte]], ont l' coleur del låme. Li plante inme bén l' solea et florixh di may a djun. Li tidje est roede, pus spesse al rexhowe di tere et casse come do vere. On l' rascontere e l' [[Årdene]], mins nén tos costés (canton d' [[Djedene]]), eyet a ds ôtès plaeces e l' Urope. {{Commons|Orobanche_rapum-genistae}} [[en:Greater Broomrape]] [[es:Orobanche rapum-genistae]] [[nl:Grote bremraap]] 16341 41336 2005-10-10T22:07:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:eguegne|eguegne]] 16342 41364 2005-10-11T12:28:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eguegne</B></FONT> [f.n.] sacwè ki vos n' ratindîz nén et ki vos [[Motî:ehale|ehale]]. Loukî a: [[Motî:rujhe|rujhe]] et al [[problinme|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. ennui, problème.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eguigneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eguigneuse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki cwire les eguegnes ås ôtes. <I>Si on prind les emiles å buro, gn årè des eguigneus po-z aler fé peter leu linwe et dire k' on piede si tins po ds afwaires ki n' ont rén a vey avou l' bezogne.</I> <span lang=fr>F. emmerdeur.</span> Etimolodjeye: [[cawete -eu]] (acawêye a on no). 16343 41338 2005-10-10T22:09:21Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;eguegne : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èguègne</FONT>, aguègne, aguigne</span>. ;eguegneu : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èguigneu(se)</FONT>, aguigneu(se)</span>. 16344 41349 2005-10-11T11:15:46Z Pablo 5 Gnêsses displaecî viè Djiniesse #REDIRECT [[Djiniesse]] 16345 41351 2005-10-11T11:17:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djiniesse]] 16346 41356 2005-10-11T12:05:11Z Pablo 5 Orobanche dul gnêsse displaecî viè Orobantche del djiniesse: rifondaedje do tite #REDIRECT [[Orobantche del djiniesse]] 16347 41360 2005-10-11T12:24:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eguegne]] 16348 41361 2005-10-11T12:24:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eguegne]] 16351 41618 2005-10-16T08:04:46Z Borbouze 21 [[Categoreye:Amagnîs po les biesses]] Les '''melônes''' c' est do [[fôraedje]] ki vént d' on semaedje di [[swele]] u d' [[avoenne]] avou des [[vece]]s, des [[feve]]s u des [[fåvete|fåvete]]s, k' on seméve dinltins po dner vete åzès biesses å [[bontins]]. L' ôte no ki s' rapoite a çti-ci c' est '''[[dravire]]''', ki vout dire li minme afwaire, adon ki l' [[drave]] si rapoite a ene [[croejhrecire]] (''crucifere'') (come li tchou, li [[golzå]], li [[blanke moståde]]). Ces dinrêyes la siervèt asteure di vete-angrais, po n' nén leyî l' tere nowe et tot fjhant, apoirter ene dringuele d' [[azote]]. 16352 41395 2005-10-13T07:48:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Émile Vandervelde]] 16353 41396 2005-10-13T08:46:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Redîmés Payis]] 16354 52931 2006-03-25T00:05:01Z Pablo 5 loyén [[Categoreye:Rilomés Bedjes|Vandervelde]] '''Émile Vandervelde''' ([[Ixelles]] [[25 di djanvî]] [[1866]] - Ixelles [[27 di decimbe]] [[1938]]), c' esteut on politikî socialisse [[Beldjike|bedje]], mwints côps pårlumintî, minisse, eyet cnoxhou pol “[[lwè Vandervelde]]” fwaite po lûter siconte del sôlrêye. ==Vicåreye== I vna-st å monde a Izele (''Ixelle''), adon on bork nén lon erî d' [[Brussele]], wice ki s' pa esteut djudje di påye, li 25 di djanvî 1866. Il a stî aclevé amon les bordjoes, mins çoula n' l' espaitcha nén d' lére les tuzaedjes da [[Pierre Joseph Proudhon|Proudhon]], [[Benoît Malon]] et co da [[Charles Fourier]]. Adon, il a bén veyou k' i gn a veut nén k' lu ki boléve divant l' indjustice et l' mizere ki l' industrialijhaedje capitalisse del fén do [[19inme sieke|dijh-nouvinme sieke]] aveut-st amoenné. I studia bråmint. Si dvént i docteur e droet, docteur e syinces sociåles et co docteur en economeye politike. Come djonne avocåt, i studia co, po s' plaijhi, li [[fiziolodjeye]], l' [[imbriolodjeye]] eyet co l' [[sikiatreye]]. E 1894, adon k' il est 21 ans vî, i va dner cours di sociolodjeye economike a l' Institut des Hôtès Studes del nouve [[ULB|univiersité d' Brussele]]. Ses scrijhaedjes d' adon sayént d' raloyî l' [[biyolodjeye]] avou l' [[sociolodjeye]]. Avou on rlomé botanisse, il eplaidront ambedeus on studiaedje lomé ''“Parasitisme organique et parasitisme social''” eyet èn ôte live avou l' tite “''L'évolution regressive en biologie et en sociologie''”. E 1918 c' est lu ki rçurè l' pirlodje d' istwere des doctrinnes sociåles di l' ULB. I scrijha eto po les egadjeyès gazetes ''Germinal'', ''Mouvement social'' eyet ''Revue Rouge''. Émile Vandervelde mora-st e s' bork d' Izele li 27 di decimbe 1938. ==Ouve politike.== Cwand il a yeu léjhou les lives sol socialisse, i s' a dit dins lu-minme: "les tuzaedjes, c' est bén, mins sins faitindjes, c' est rén; li ci kel dit, k' el fwaiye !" Et c' est po çoula k' i s' egadja-st e l' politike. === Å Pårti socialisse bedje. === I mousrè å [[Pårti Ovrî Bedje]] (POB) ossu rade ki ci-ci s' a metou so pî, e [[1884]]. Nosse Mimile aveut adon 19 ans ey esteut ddja soçon del ligue ovrire d' Izele, la k' i vna-st å monde. Li prumî programe do POB a stî scrît å congrès d' [[Cwargnon]] e [[1893]]. Emile Vandervelde fourit po bråmint dins ç' tecse la, eyet c' est lu ki scrijha li [[Tchåte di Cwargnon]]. Emile Vandervelde fourit prezidint do POB inte [[1933]] et [[1938]]; dj' ô bén, dispoy ki l' fonccion di prezidint a stî metowe so pî, et disk' a s' moirt. So ces vint anêyes la, les socialisses bedjes vont bouter fer po fé passer bråmint des candjmints k' il avént håyné dins leu programe: * li vôtaedje å sufraedje univiersel po les omes; * li liberté sindicåle; * li djournêye di 8 eures; * les pinsions et l’ assurance chômaedje; * li lwè siconte del sôlrêye (lwè Vandervelde); === Å pårlumint. === E [[1894]] i dvénrè pårlumintî (po [[Tchålerwè]]), avou 26 ôtes socialisses, ki c' esteut les 27 prumîs socialisses a moussî e pårlumint bedje, sacwants so des lisses socialisses, sacwants so des cartels avou des liberås progressisses. E 1900, il est co pålumintî, ç' côp chal po Brussele, eyet s' va bate po-z aveur li vôtaedje å sufraedje univiersel (mins seulmint po les omes). I va esse pårlumintî sins djoke disk' a s' moirt. === A l' Eternåcionåle socialisse. === Cwand l' [[deujhinme eternåcionåle]] fourit metowe so pî å congrès d' Paris, e [[1900]], c' est lu ki fourit prezidint do scretariat permanint, disk' e 1918; et poy co e [[1929]]. C' est lu ki va bouter al tcherete po k' les pårtis socialisses si metexhe dins des govienmints di cowålicion, eyet sayî d' fé tni eshonne les diferinnès idêyes å dvins d' l' eternåcionåle. E [[1923]] i pårticipa eto al fondåcion di l' [[Eternåcionåle Ovrire et Socialisse]]. === Come minisse. === E [[1916]] i dvént mimbe do Consey des minisses (el serè co e [[1935]] eyet [[1936]]), poy minisse di l' Intindance di [[1917]] a [[1918]]. I dvént minisse del Djustice di [[1918]] a [[1921]], eyet candjî l' redjime des prijhons. Di [[1925]] a [[1927]], i va esse nomé åzès Afwaires Etrindjires. I pasrè al Santé publike di [[1936]] a [[1937]]. === Si bouye al Påye di Versaye. === Après l' [[prumire guere daegnrece]], Émile Vandervelde disfinda, avou Van den Heuvel et Heymanss, les interesses del [[Beldjike]] al [[Påye di Versailles]] inte l' [[Almagne]] et les Aloyîs. C' est bråmint a cåze di lu kel Beldjike rascode li [[teritwere neute di Moresnet]], eyet des ''[[Redîmés Payis]]'', k' estént disk' adon dizo l' mambornance del [[Prûsse]]. Ene miete pus tård, Émile Vandervelde serè co l' riprezintant del Beldjike al [[Påye di Locarno]]. C' est co lu k' a tant fwait kel Beldjike rascoya l' mambornance sol [[Ruanda-Urundi]], deus ptits payis d' Afrike k' estént des colneyes almandes. [[en:Emile Vandervelde]] [[fr:Émile Vandervelde]] [[lt:Emilis Vanderveldė]] [[nl:Emile Vandervelde]] [[sv:Émile Vandervelde]] 16355 41404 2005-10-13T09:10:34Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:paye 1|paye]] (f.n.; salåre, çou k' est payî) * [[Motî:paye 2|paye]] (f.n.; strin) Vey eto: [[Motî:påye|påye]] 16356 41407 2005-10-13T09:18:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:paye 2]] 16357 41408 2005-10-13T09:18:39Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:payeye 1|payî, payeye]] (addj.; k' a rçuvou des cwårs) * [[Motî:payeye 2|payeye]] (f.n.; fé payeye = fé toubak) 16358 41409 2005-10-13T09:18:42Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:payî 1|payî]] (v.c.; diner des cwårs) * [[Motî:payî 1|payî, payeye]] (addj.; k' a rçuvou des cwårs) * [[Motî:payî 2|payî]] (o.n.; matrasse di paye) Omofone: * [[Motî:payis|payis]] (o.n.; teritwere) 16359 41410 2005-10-13T09:18:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:paye 2]] 16360 41411 2005-10-13T09:19:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>paye 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sitrin|sitrin]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"paille"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>payete</B></FONT> [f.n.] pitite ewalpeure des grins, ki volèt evoye cwand on bate. <span lang=fr>F. balle de céréale.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>payî 2</B></FONT> [o.n.] matrasse fwait avou des payetes. <I>Li marieye riçujheut on tchena avou troes linçoûs, on payî di dzeu et onk di dzo, ene tiestire et troes cosséns</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. paillasse.</span> Coinrece Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>payåd</B></FONT> [o.n.] cossén. <I>Vén mi rmete mi payåd daccion.</I> Coinrece payis di Smwès. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>payeye 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> moumint k' les tchvås d' fosse riçujhént leu-z eurêye di strin. <B>2.</B> moumint k' on rprind alinne et boere on ptit vere dins on raploû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé payeye:</FONT> prinde on ptit rasta. rl a: [[Motî:fé toubak|fé toubak]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>payîye</B>, payêye, <FONT COLOR="#800080"><B>payèye</B></FONT></span>. Coinrece Payis d' Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>payroû</B></FONT> [o.n.] sitramé (moirtî fwait avou del diele et do strin). <span lang=fr>F. torchis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>payroû, parioû</span>. Coinrece Hesbaye Hôte-Årdene. Omonimes: * [[Motî:paye 1|paye]] (f.n.; salåre, çou k' est payî) * [[Motî:payî 1|payî]] (v.c.; diner des cwårs) * [[Motî:payî 1|payî, payeye]] (addj.; k' a rçuvou des cwårs) Omofones coinreces: * [[Motî:påye 1|påye]] (f.n.; fén del guere) * [[Motî:påye 2|påye]] (f.n.; cossina) 16361 47051 2005-12-12T20:11:09Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye walone|No di des plaeces]] di Påye */ [[Imådje:Pauye_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe]] '''Påye''' (la-minme ''Pauye'', F. ''Pailhe''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Clavir]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4560'''. ** davance : '''5371'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''H 69'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] * Arondixhmint : [[Hu]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Påye|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Påye == === Hamteas === * [[Fontinne (toponimeye)|Sinfontinne]] (F. Saint-Fontaine). === Ôtès plaeces === * A vey avou des åbes et des bwès : ** So les [[hoûs (toponimeye)|Contreyes]] (la-minme: ''Con'trîye''). ** Li [[så (toponimeye)|Sawijhisse]] (la-minme: ''Saw'hissse''). ** So [[sipene (toponimeye)|Wespene]] (la-minme: ''Wèspine''). ** Bwès d' [[faw (toponimeye)|Fayea]] (la-minme : fayea). ** Bwès d' [[håre (toponimeye)|Hårtoe]] (la-minme : ''Hautû''). ** Bwès d' [[pré (toponimeye)|Preyisse]]. * A vey avou des biesses : ** [[agaesse (toponimeye)|A l' Agaesse]] (la-minme ''a l' Aguesse''). * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. * A vey avou des aiwes : ** å [[Motî:glindisse|Glindisse]]. ** a l' [[Motî:hougne|Ougne]] do Pont. * A vey avou les tienes et les vås : ** So les claveas (la-minme : ''clavia''). ** e [[Motî:Tchåmont|Tchåmont]]. ** E [[fond (toponimeye)|Djetfond]] (la-minme ''Djèt'fô''). ** Fond do [[Motî:glumiant|glumiant]] (la-minme ''dè glumiont''). ** Å Dagå. ** a l' Erguesson. ** Li Grande Ombioûle. ** Li ptite Ombioûle. ** Al Houbire (pr. ''Hoûbîre''). ** E Wagri. == Tuzance walone. == === Sicrijheu e walon. === * [[Jean-Pierre Dumont]]. === Accint do walon. === Metou al limodje des [[Payis d' Nameur]] et [[Payis d' Lidje|d' Lidje]]. * [[Betchfessî ea]] : disfondowe -ia come a Hu et Nameur : les ''Clavias'', Bwès d' ''[[Motî:fawea|fayas]]''. * [[Betchfessî ey]] : disfondowe -îy, come a Nameur (so les ''Con'trîyes''). 16362 47147 2005-12-14T14:13:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Påye</B></FONT>, la-minme: <FONT COLOR="#ff0000"><span lang=wa-feller>Pauye</span></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Pailhe</span>, rebané avou [[Motî:Clavir|Clavir]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Palia (1179), Paalhe (1258), Pailhe (1317)</span>. Omonimes: * [[Motî:påye|påye]] (termene sins guere). ---- * [[Påye (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Påye]]. * [[dobe lete LH|Dipus d' racsegnes sol dobe lete LH, come dins les vîs scrijhas et l' ôrtogrfeye e francès do viyaedje di "Påye"]]. 16363 41586 2005-10-15T18:51:02Z Lucyin 16 categoreye [[Categoreye:Plantes]] [[Categoreye:Agricoûteure]] 16364 44981 2005-11-18T09:26:38Z Pablo 5 po "drave": dins l' Haust c' est '''dråwe''' (e francès ''droue'', mins dji n' a rén trové po saveur çou k' c' est å djusse); ça vénreut do [[gayel]] ''dravoca'', eyet åreut dné e [[walès]] "drewg", ey e [[burton]] "draoch" el rifonde "dråwe" dabôrd? po çou k' est di "dravire"; on trove li no e picård ("dravière", ou copurade "fé l' dravière") po çou k' est di "melônes", dj' a trové dins on scrijhaedje da [http://rifondou.walon.org/guillaume-rif.html#pormoennaude Jean Guillaume], li mot "melonnes": :On-z est rmaxhî come des melonnes ça vénreut do viebe "meler" (maxhî), d' abôrd? on rfond "melonnes"? Dins l' motî d' Vervî dj' a eto trové "[[Motî:melon 2|melon]]" = maxhaedje, eg: ''dj' a on melon e m' linne a tricoter''. Come c' est on fôraedje di sacwantès plantes diferinnes, dji pinse ki l' etimolodjeye vénreut dit "[[Motî:meler|meler]] (sinonime di [[Motî:maxhî|maxhî]]), et k' ça dvreut esse "melonnes". [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 d'&nbsp;octôbe 2005 a 10:19 (UTC) Rusponse : La dråwe est in cruwå (dul famile des ray-gras)ki vint dins les grins, è francès : ivraie "enivrante", paski cand les pourcês a mougnint d' trop, is duvnint sôs .Asteure, avu les pulvèrijadjes, on n' wèt pus wêre du dråwe. C'astot surtout tins dul guêre, cand on n' mètot wêre d'angrais. Mês dins l'Evanjile, on cåzot dja d' ivraie. (Parabole dou sèmeû) [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] A, "[[Motî:drave|drave]]" et [[Motî:dråwe|dråwe]] (''lolium perenne''?) ça n' est nén l' minme, dabôrd? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 13 d'&nbsp;octôbe 2005 a 14:07 (UTC) 16365 41435 2005-10-13T14:40:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mele-tot</B></FONT> [o.n.] sakî ki s' mele di çou ki n' lyi rgåre nén. Etimolodjeye: no d' acolaedje viebe ([[Motî:meler|meler]]) + coplemint ([[Motî:tot|tot]]). 16366 41436 2005-10-13T14:42:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:meler]] 16367 41437 2005-10-13T14:43:23Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:melon 1|melon]] (o.n.; sôre di frut) * [[Motî:melon 2|melon]] (o.n.; ecramiaedje) 16368 41439 2005-10-13T15:34:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pwin]] 16369 41613 2005-10-16T07:31:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>îne</B></FONT> [f.n.] plante des frexhs tchamps et hourleas, k' a des fleurs ki flairèt et des fruts e noerès pititès trokes come li [[Motî:sawri|sawri]], ki florixh e l' esté, e sincieus latén, <I>Sambucus ebulus</I>. <span lang=fr>F. yèble, hièble, ièble;</span> <span lang=es>castiyan: yezgo, sauquillo, matapulgas;</span> <span lang=ca>catalan: ebol, evol.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>îne, île</span>. 16370 49116 2006-01-14T12:29:07Z Lucyin 16 rassonraedje <B><FONT COLOR="#ff0000">Såvaedje-Inne</B></FONT> [n.pl.] hamtea [[Motî:Les Înes|des Înes]], e <span lang=fr>F. Isnes-Sauvages.</span> <I>Gn aveut d' ses efants del pitite sicole d' adon ki s' avént maryî, et ki dmorént asteure ossu bén a Frunire k' a Velinne, a Spî u a Såvaedje-Inne</I> ([[E. Gilliard]]). [[scrîta|Vî scrijha]] : <span lang=wa-scripta>Ynnes-les-Sauvages, 1265.</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] d' addjectif ([[Motî:såvaedje|såvaedje]]) + no [[Motî:Inne|Inne]]. ---- * [[Les Înes|Dipus d' racsegnes so Les Înes]] 16371 41640 2005-10-17T09:02:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lonzêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lonzée</span>, rebané avou Djiblou dedja e 1964 (divant les grands rebanaedjes, avou Ernadje, Grand-Mayni et Såvnire). ---- [[Lonzêye|Dipus d' racsegnes so Lonzêye]] 16372 41487 2005-10-15T10:03:59Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>Såvnire</B></FONT>, so plaece: <B><FONT COLOR="#ff0000">Sauvnêre</B></FONT> [n.pl.] 1. ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Sauvenière, rebané avou 5030 Djiblou dedja e 1964 (divant les grands rebanaedjes, avou Ernaedje, Grand-Mayni et Lonzêye); limero diyalectolodjike: [Na 12]. Ortografeye disfondowe UCW pol posse:<o:p></o:p> <FONT COLOR="#ff0000">Sauvnêre.</FONT> &gt;&gt; Hamteas d' Såvnire: Bådcet (e F. Baudecet); Keutere (so plaece: Keutinre); Li Rou°, Pitit-Mayni°.<FONT COLOR="#ff0000"> </FONT><FONT FACE="Arial Narrow">Istwere</FONT>: Li dominne del Såvnire a stî dné a l' abeye di Djiblou pa Djizele, li grand-mame da Sint Gubiet, diviè 940. Gn ava des djins d' Såvnire po-z ebaguer eviè l' Wisconsin sol difén do 19inme sieke (<A HREF="http://rifondou.walon.org/wisconsin.html#viyaedjes">ôtes viyaedjes k' ont evoyî leus djins</A>). 2. coulot d' Lidje, e F. La Sauvenière. Disfondowes : Sauvnêre, Sauvnîre; vîs scrijhas: Salvenerias (946); Sabulonaria (1107), Savenire (1382). Etimolodjeye : walon såvnire (cårire di såvlon).</P> 16373 41676 2005-10-17T09:59:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såvlon</B></FONT> [o.n.] sôre di fene tere, k' i gn a so les pladjes, et dins l' fond des corantès aiwes. <I>I ramoenne did padzo l' tåve on tupin avou do såvlon, et l' vudî dins l' pot avou les cawieas et les piretes</I> (L. Baijot). <I>Po-z aveur do crustål, i fåt 61 åccint d' såvlon et 25 åcint d' plonk et des ôtes tchimicreyes</I> (C. Massaux). <span lang=fr>F. sable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pire di såvlon:</FONT> [[Motî:edjåxhe|edjåxhe]]. <I>C' esteut totès platès pires di såvlon, a saetchî avou m' piyotche et a taper avou m' schoupe.</I> <span lang=fr>F. pierre de schiste.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Såvlon:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>sauvion, sâvion</span>) no di des plaeces di Tavire, di Bierzet. Disfondowes: <span lang=wa-feller>sauvion, sâvlon, <FONT COLOR="#800080">sauvlon</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje latén "<I><span lang=la>sabulum</span></I>", cawete -on. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såvnire</B></FONT> [f.n.] plaece k' on-z î saetche å såvlon. rl a: [[Motî:Såvnire|Såvnire]]. <span lang=wa-feller>F. sablière, sablonnière.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>sauvnîre, sâvnîre, saumnire, sâm'nîre, sauvnêre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såvnea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitite såvnire. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Såvnea:</FONT> no d' ene plaece di Nete, e F. <span lang=fr>Savenel</span>. Disfondowes: <span lang=wa-feller>sauvnia, saumnê</span>; vî scrijha: <span lang=wa-scripta>Savelineal</span> (1226). 16374 41493 2005-10-15T10:10:36Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>Casbork</B></FONT> [n.pl.] Såcere. Disfondowes : Casbour, Calsubour, Cals&euml;bour, Calsboûr.</P> 16375 41496 2005-10-15T10:14:38Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>Såcere</B></FONT>; u <B><FONT COLOR="#ff0000">Casbork</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Carlsbourg, rebané avou 6850 Palijhoû; limero diyalectolodjike: [Ne 36]; vî limero del posse: 6840.<B><FONT COLOR="#ff0000"> </B></FONT>Ortografeye disfondowe UCW pol posse:<o:p></o:p> <FONT COLOR="#ff0000">Calsboûr.</FONT> <FONT FACE="Arial Narrow">Economeye: </FONT>foirt diswalpêye a cåze del sicole des frés des scoles crustinnes, ki s' î a basti e ... Disfondowes : Saucère. Etimolodjeye : walon såceure (bwès d' sås). | <B><FONT COLOR="#ff0000">Såcerî, Såcerresse </B></FONT>[n.dj.] onk (ene) ki dmeure a Såcere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Såcerî, cou d' panî :</FONT> traitaedje des Såcerîs.</P> 16376 42862 2005-10-30T22:10:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fraire</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Fraire, rebané avou Walcoû. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Frére, Frêre.</span> ---- [[Fraire|Dipus d' racsegnes so Fraire]] 16378 41700 2005-10-17T11:42:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poye d' Inne</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dinne|dinne]]. rl a: [[Motî:Inne 2|Inne (2)]]. <span lang=fr>F. dinde.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>poyon d' Inne</B></FONT> [o.n.] poyon d' poye d' Inne. <span lang=fr>F. dindonneau.</span> Bodjes: * [[Motî:poye|poye]] * [[Motî:Inne 2|Inne]] 16379 41698 2005-10-17T11:36:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>djalofrene</B></FONT> [f.n.] bele fleur des cortis. <I>Il est si bea li ptit djårdén tot csemé d' rôzes et djalofrenes</I> (L. Lagauche). rl a: [[Motî:bouket-tot-fwait|bouket-tot-fwait]]. <span lang=fr>F. oeillet.</span> 16380 41514 2005-10-15T10:36:40Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>bouket-tot-fwait</B></FONT> [o.n.] djalofrene. F. oeillet du poète, bouquet parfait. Disfondowes : bouket-tout-fêt, bouket-tout-fét, bouket-tot-fêt, <FONT COLOR="#800080">boukèt-tot-fwêt</FONT>.</P> 16381 41697 2005-10-17T11:34:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>distrût-tot</B></FONT> [o.n.] [[Motî:dåre-tot-djus|dåre-tot-djus]]. <I>N' av' nén veyou si l' gamén a vnou e djårdén avou sacwants distrût-tot come lu ?</I> (G. Fay). Etimolodjeye: no d' aplacaedje viebe ([[Motî:distrure|distrure]]) + coplemint ([[Motî:tot|tot]]). 16382 41702 2005-10-17T11:46:52Z Pablo 5 [[Imådje:pegnon.jpg|thumb|135px|Li pegnon d' ene pitite måjhon, c' est l' ponte, ubén li meur eyet l' ponte.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>pegnon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ponte d' on meur, del cogne d' on triyingue. <span lang=fr>F. pignon.</span> <B>2.</B> meur avou l' ponte ådzeu. rl a: [[Motî:volé|volé]], [[Motî:wan|wan]], [[Motî:hôt-volé|hôt-volé]], [[Motî:hôte-paroesse|hôte-paroesse]]. rl a: [[Motî:ripegnter|ripegnter]]. <span lang=fr>F. mur pignon.</span> <I>Il ont moussî e djårdén på posti do pegnon</I> (G. Brenner). 16383 41523 2005-10-15T10:46:37Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>crustål</B></FONT> [o.n.] veule di grande cwålité. <I>Po-z aveur do crustål, i fåt 61 åccint d' såvlon et 25 åcint d' plonk et des ôtes tchimicreyes, et ci maxhåd la tchåfer a 1400 dgrés sins låtchî sacwants djoûs å long</I> (C. Massaux). | <B><FONT COLOR="#ff0000">crustålreye</B></FONT> [f.n.] fabrike di crustal. <I>Les crustålreyes do Vå-Sint-Lambiet ont skepyî e 1825</I> (C. Massaux).</P> 16384 44998 2005-11-19T00:06:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tupin</B></FONT> [o.n.] pot, [[Motî:schiele|schiele]], [[Motî:taexhon|taexhon]]. <I>I ramoenne did padzo l' tåve on tupin avou do såvlon, et l' vudî dins l' pot avou les cawieas et les piretes</I> (L. Baijot). <I>Dins les botikes on vindeut des coujhnires et des ptits tupins po les gamenes djouwer a fé a magnî</I> (M. Georges). <span lang=fr>F. ustensile.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>topin, <FONT COLOR="#800080">tupin</FONT></span>. 16385 42869 2005-10-30T22:25:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapîçter 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] rimete des pîces (a on mousmint, èn agayon). <I>I rexhe dins l' viyaedje avou ene marone tote rapîçtêye.</I> <I>Li tcherete k' ele hertchive esteut ossu rapîçtêye ki s' haernaxhaedje ranucté d' coides</I> (L. Lagauche). rl a: [[Motî:ranawyî|ranawyî]], [[Motî:rassercî|rassercî]], [[Motî:repîter|repîter]], mete so [[Motî:novea|novea°]] sol vî. <span lang=fr>F. rapiècer, réparer, racommoder, retaper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rapîçter</FONT>, rapèçter, rapîçtè, rapèçler, rapècî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapîçtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rapîçter". rl a: [[Motî:raboctaedje|raboctaedje]]. <span lang=fr>F. rapiècement, reprise, ravaudage, raccommodage, réparation grossière</span>. Omonime: * si [[Motî:rapîçter 2|rapîçter]] (v.pr.; si rmete a pîce) 16386 57599 2006-05-21T07:31:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapîçter 2</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si rapîçter</FONT>) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.pr.] si rmete a [[Motî:pîce 2|pîce]], si rmete a djok, tot djåzant d' oujheas, di poyes. <span lang=fr>F. se percher.</span> Omonime: * [[Motî:rapîçter 1|rapîçter]] (v.c.; ripårer on mousmint) 16387 59416 2006-06-06T13:23:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-djower +djouwer) <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchet broûlé</B></FONT> [o.n.] grosse poyowe [[Motî:halene|halene]]. <span lang=fr>F. chenille velue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djouwer å tchet broûlé:</FONT> djouwer å catchî. <span lang=fr>F. cache-cache.</span> Bodjes: * [[Motî:tchet|tchet]] * [[Motî:broûlé|broûlé]] 16388 47616 2005-12-18T19:51:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchet-houwant]] 16389 44999 2005-11-19T00:08:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mwinburneus</B></FONT> [addj.] ki n' våt nén l' [[Motî:asteme|asteme]] k' on lyi dene. <I>Vs è voeyoz ki s' magnèt leus ouys foû del tiesse a-z aclever des ptitès mwimburneusès biesses</I> (C. Gaspard). <span lang=fr>F. dérisoire.</span> 16390 43098 2005-11-04T02:44:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raprepyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rivni pus près di. <I>I raprepeye si viyaedje, tot acceptant ci plaece la.</I> rl a: [[Motî:raprotchî|raprotchî]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si raprepyî (di)</FONT> [v.pr.] s' [[Motî:aprepyî|aprepyî]]. <I>Li vwès s' raprepeye; èn ome rexhe foû do bwès: c' est on stocaesse djonnea ki fwait mene di rescouler å moumint k' i m' avize</I> (L. Hendschel). <I>I doet aler d' on bouxhon a l' ôte, côper ene côre; i s' raprepeye do gåre avou s' vete cazake, insi, sins fé les cwanses di rén</I> (S. Fontaine). <I>Li lingaedje sicrît cial el Moyinådje, mitan walon, mitan francès, s' a raprepyî todi pus foirt do francès standård, avou ene ou l' ôte disrîlêye</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. se rapprocher.</span> 16391 43100 2005-11-04T02:48:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raprotchî</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:raprepyî|raprepyî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raprotchaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "raprotchî". <span lang=fr>F. rapprochement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raprotchmint</B></FONT> [o.n.] raprotchaedje. Bodje: * [[Motî:protche|protche]] 16392 59408 2006-06-06T13:17:57Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwårdjeu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djeu d' cwåtes. <FONT COLOR="#0000FF">&gt;&gt;&nbsp;djouwer cwårdjeu</FONT>; u <FONT COLOR="#0000FF">djouwer å cwårdjeu:</FONT> djouwer ås cwåtes. <I>Il ont moussî foû po-z aler boere leu gote et djouwer cwårdjeus amon Celine ki tént cåbaret di l' ôte do costé del plaece</I> (J.P. Dumont). <I>Tins des shijhes d' ivier, les omes djouwént å cwårdjeu, les femes et ls efants al kine</I> (G. Mottard). <span lang=fr>F. jeu de cartes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les cwate coleurs do cwårdjeu:</FONT> les cours, les cwåreas, les påles (les trefes), les makes (les pikes). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bate, ribate li cwårdjeu:</FONT> maxhî, rimaxhî les cwåtes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li diale a rbatou l' cwårdjeu:</FONT> dijhêye cwand l' vicåreye candje tot d' on côp. <I>Li diale k' a rbatou l' cwårdjeu lyi va-t i dner l' bele brûte? todi nd est i k' a dijh eures petant, André bouxhe a l' poite da s' mon-keur</I> (J.P. Dumont). <B>2.</B> cwåte do djeu d' cwåtes. <I>Fonsine ni fjheut nou mistere di çou k' ses cwårdjeus årît anoncî: ele dijheut leye-minme k' i n' aveut rén d' serieus ladvins</I> (P. Renson). <span lang=fr>F. carte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tapeuse di cwårdjeus:</FONT> feme ki dit vosse planete e tapant des cwårdjeus so ene tåve. <span lang=fr>F. cartomancière.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no (cwåres = cwåtes) + no ([[Motî:djeu|djeu]]), djeu d' cwåtes. 16393 43800 2005-11-10T15:54:48Z Pablo 5 {{djermon motî|taper|<hr>i manke li definixha po '''taper'''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>taper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#808000">a fé</FONT>. rl a: [[Motî:bouxhî|bouxhî]], [[Motî:hiner|hiner]], [[Motî:fote|fote]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper l' [[Motî:cwåte|cwåte°]].</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper l' baguete.</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tapeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tapeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tapresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tape ene sacwè. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tapeuse di [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeus°]]</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">di cwåtes.</FONT> <I>Gn a la des djouweus d' toûs et des acrobates, des mostreus d' séndjes et des dresseus d' sierpints; et des tapeuses di cwårdjeus</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. cartomancière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tapeu(se) di baguete:</FONT> onk (ene) ki rcwire di l' aiwe avou ene baguete di corî. <span lang=fr>F. sourcier.</span> Parintêye: * [[Motî:ritaper|ritaper]] * [[Motî:taprece|taprece]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:tape-a-l'-ouy|tape-a-l'-ouy]] * [[Motî:taper evoye|taper evoye]] 16394 45002 2005-11-19T00:17:48Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:påle 1|påle]] (addj.; bladjot) * [[Motî:påle 2|påle]] (f.n.; longowe schoupe) * [[Motî:påle 3|påle]] (f.n.; ene des cwate figeures di cwårdjeu) 16395 41561 2005-10-15T11:42:39Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>schite</B></FONT> | <B><FONT COLOR="#ff0000">schita</B></FONT> [o.n.] (ås cwårdjeus) cwåte sins nole valixhance. <I>To m' as dné tos schitas. </I>rl a: pelinne. Coinrece Payis d' Nameur &amp; Basse årdene.</P> 16396 43114 2005-11-04T03:19:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stî</B></FONT> [o.n.] (v.m.) viye muzeure des grins ki valeut 30,712 lites a Lidje. <I>A Lidje, li stî valeut 1200 pôces cubes di sint Houbert; il esteut pårti e cwate cwåtes; tchaeke cwåte esteut pårteye e cwate pougnoes et tchaeke pougnoe e cwate muzuretes; li stî poleut esse muzuré a raeze u hoplé, come on l' voet so les martchîs d' Afrike</I> (H.T. Marron). <span lang=fr>F. setier.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>sextarius</span> (shijhinme). ---- [[Viyès mzeures]] 16397 42138 2005-10-23T15:31:07Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>regordiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rimete des [[Motî:gordene|gordenes]]. <B>2.</B> (imådjreçmint) wårni. <I>Dj' a veyou skepyî ene pî-sinte regordinêye avou des godets</I> (C. Quinet). <span lang=fr>F. garnir, border, orner, flanquer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ragourdiner, <FONT COLOR="#800080">règordiner</FONT></span>. 16398 41571 2005-10-15T18:04:43Z Jvano 104 fg 16399 41572 2005-10-15T18:20:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:meler]] 16400 41574 2005-10-15T18:21:26Z Lucyin 16 Mélônes displaecî viè Melones: rifondaedje: bodje do viebe "meler" + cawete "-one" come dins måjhone #REDIRECT [[Melones]] 16401 41576 2005-10-15T18:21:26Z Lucyin 16 Copene:Mélônes displaecî viè Copene:Melones: rifondaedje: bodje do viebe "meler" + cawete "-one" come dins måjhone #REDIRECT [[Copene:Melones]] 16402 41577 2005-10-15T18:22:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:meler]] 16403 55653 2006-05-03T08:25:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Djurfoder]] {{djermon}} [[Categoreye:Amagnîs po les biesses]] Li '''fôraedje''' ... * [[four]] et [[waeyén]] ** [[fiole]] ** [[luzere]] ** [[melones]] ** [[raigra]] ** [[trimblene]] * [[essilaedje]] [[bg:Фураж]] [[cs:Krmivo]] [[de:Futtermittel]] [[en:Fodder]] [[fr:Fourrage]] [[he:מספוא]] [[ja:飼料]] [[pdc:Fuder]] [[sv:Djurfoder]] [[zh:饲料]] 16404 43402 2005-11-07T19:18:12Z Lucyin 16 [[Categoreye:Agricoûteure]] [[Categoreye:Amagnîs]] [[Categoreye:Aclevaedje]] 16405 65590 2006-06-30T12:46:37Z YurikBot 105 robot Ajoute: ar, bg, ca, cs, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fi, fr, gl, he, id, is, it, ja, ko, kw, la, lt, mi, na, nl, nn, no, oc, pl, pt, ru, simple, sk, sl, sr, sv, zh, zh-min-nan [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Oceyaneye]] [[ar:تصنيف:نيوزيلندا]] [[bg:Категория:Нова Зеландия]] [[ca:Categoria:Nova Zelanda]] [[cs:Kategorie:Nový Zéland]] [[da:Kategori:New Zealand]] [[de:Kategorie:Neuseeland]] [[el:Κατηγορία:Νέα Ζηλανδία]] [[en:Category:New Zealand]] [[eo:Kategorio:Nov-Zelando]] [[es:Categoría:Nueva Zelanda]] [[et:Kategooria:Uus-Meremaa]] [[eu:Kategoria:Zeelanda Berria]] [[fi:Luokka:Uusi-Seelanti]] [[fr:Catégorie:Nouvelle-Zélande]] [[gl:Category:Nova Celandia]] [[he:קטגוריה:ניו זילנד]] [[id:Kategori:Selandia Baru]] [[is:Flokkur:Nýja-Sjáland]] [[it:Categoria:Nuova Zelanda]] [[ja:Category:ニュージーランド]] [[ko:분류:뉴질랜드]] [[kw:Category:Mordir Nowydh]] [[la:Categoria:Nova Zelandia]] [[lt:Kategorija:Naujoji Zelandija]] [[mi:Category:Aotearoa]] [[na:Category:New Zealand]] [[nl:Categorie:Nieuw-Zeeland]] [[nn:Kategori:New Zealand]] [[no:Kategori:New Zealand]] [[oc:Categoria:Nòva Zelanda]] [[pl:Kategoria:Nowa Zelandia]] [[pt:Categoria:Nova Zelândia]] [[ru:Категория:Новая Зеландия]] [[simple:Category:New Zealand]] [[sk:Kategória:Nový Zéland]] [[sl:Kategorija:Nova Zelandija]] [[sr:Категорија:Нови Зеланд]] [[sv:Kategori:Nya Zeeland]] [[zh:Category:新西兰]] [[zh-min-nan:Category:Aotearoa]] 16406 41596 2005-10-15T20:02:41Z Lucyin 16 Poitrait do vert betche-bos (''Picus viridis''), saetchî pa Martine Mahin a [[Lîssin]] {{licince imådjes Lucyin}} Poitrait do vert betche-bos (''Picus viridis''), saetchî pa Martine Mahin a [[Lîssin]] {{licince imådjes Lucyin}} 16407 41603 2005-10-15T20:52:36Z Lucyin 16 [[Categoreye:Rilomés Bedjes|Bormans]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Bormans]] [[Categoreye:Ricwereus sol walon|Bormans]] '''Stanislas Marie Bormans''' sikepia-st a [[Hasse]] li [[2 d' fevrî]] [[1835]] et mora-st a [[Lidje]] li [[15 di nôvimbe]] [[1912]]. C' esteut on sincieus k' a stî professeu a l' [[univiersité d' Lidje]], årtchivisse di l' Estat a Lidje, mimbe del Comission Royåle d' Istwere di Beldjike, et scrijha bråmint des årtikes so l' istwere do payis d' Lidje eyet sol motlî do [[walon]] lidjwès. Il amoussa come replaeçant mimbe el Comission Royåle d' Istwere li 20 d' nôvimbe 1874; divna [[Motî:soçon|mimbe soçon]] li 26 di måss 1891, et poy prezidint li 6 di djulete 1891. Come ricwerances sol walon, gn a: * on motlî so les houyires a Lidje, ''Vocabulaire des Houilleurs liégeois'' ([[djivêye des motîs|E171]]), eplaidî e [[1863]]; il a siervou come sourdant pol ricweraedje sol [[houyreye]] lidjwesse da [[Jean Haust]]. * on motlî so les [[taenaedje|taeneus]] d' Lidje, ''Glossaire [du bon métier des tanneurs de la cité de Liège]'', eplaidî e [[1863]] dins l' [[BSLW]], T. .., pp. 361-388. * on motlî so les [[drapreye|drapîs]], ''Glossaire technologique du métier des drapiers'', eplaidî e [[1867]] dins l' [[BSLW]], T.9, pp. 240-296. 16408 41631 2005-10-17T08:38:21Z Pablo 5 rifondaedje On cåze di '''drave''' po lomer on crouwå del famile des [[croejhrecire]]s (cruciferes), (Erophila verna Wilk) ki fwait 3 a 15cm, avou des foyes e rozete et des tidjes sins foyes. Ele florixh timpe : fevrî-måss. C' est motoit po çoula k' on l' seméve come les [[melones]] po dner å bisteu å printins. 16409 60258 2006-06-13T06:44:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ru:Бьеф]] On '''bî''' c' est on ptit [[Motî:rixhea|rixhea]] ki court dins les tchamps et ossu pol ci k' amoenne l' aiwe al rowe do molén. Li bî do molén purdeut l' aiwe a ene [[Motî:vene|vene]] ki s' trovéve pus hôt ki l' molén, po rwangnî li hôteur del rowe et l' aiwe ariver sol dizeu po l' fé tourner. [[fr:Bief (sur un cours d'eau)]] [[ru:Бьеф]] 16410 62266 2006-06-18T12:47:53Z Pablo 5 coridjaedje des loyéns interlingaedje Ene '''vene''' c' est on sistinme ki permete di mwaistri l' debit (li stantchî et l' rifé aler cwand on vout) d' on flouwide (likide, gaz, påsteus). Mins tradicionelmint on cåze di vene copurade po: ene vene so ene rivire, c' est ene sôre di båraedje (sovint fwait d' pires), po-z elever l' livea d' l' aiwe et lyi fé prinde li voye do [[bî]] d' on molén. Ele a des trôs po leyî passer l' aiwe mins nén les pexhons. so on rixhea, ene [[Motî:sitantche|sitantche]] ki fwait l' minme efet. Ça pout-z esse on vivî u on canå di kékes cints metes di long, ki sieve di rissieve d' aiwe po l' molén. [[es:Válvula hidráulica]] [[fr:Vanne]] 16411 41623 2005-10-16T20:30:08Z Borbouze 21 16412 41629 2005-10-17T08:32:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit [[Motî:rixhea|rixhea]] k' amoenne l' aiwe a on [[Motî:xhoutsiplou|molén]]. <B>2.</B> pitit rixhea ki court dins les tchamps, po lzès [[Motî:raiwî|raiwî]]. ---- [[Bî|Dipus d' racsegnes so les bîs]] 16413 41630 2005-10-17T08:33:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Drave]] 16414 41635 2005-10-17T08:44:01Z Pablo 5 Vane displaecî viè Vene #REDIRECT [[Vene]] 16415 41637 2005-10-17T08:55:58Z Pablo 5 Foto d' ene pitite astantche el Walonreye. poitrait saetchî pa L.Mahin. {{licince imådjes Lucyin}} Foto d' ene pitite astantche el Walonreye. poitrait saetchî pa L.Mahin. {{licince imådjes Lucyin}} 16416 41638 2005-10-17T08:56:44Z Pablo 5 [[Imådje:astantche2.jpg|thumb|120px|sitantche: <small>(poitrait saetchî pa L. Mahin)</small>]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitantche</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estantche</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stantche</B></FONT> [f.n.] [[Motî:astantche|astantche]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>stare</span> (djoker). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitantchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estantchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stantchî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> espaitchî (ene aiwe) di cori. <I>Il ont stantchî l' ri; gn a pus nole aiwe k' arive e nosse waide.</I> <B>2.</B> espaitchî (èn ôte likide) di cori. <I>Metoz ene picete po stantchî l' forsonnaedje.</I> <span lang=fr>F. arrêter, endiguer, contenir.</span> <B>3.</B> fé djoker. <I>On loméve ci plante la stantche-boû, paski les vatches ki paxhèt stantchèt tot-z arivant djondant.</I> rl a: sitater. <span lang=fr>F. arrêter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)tantchî, s(u)tâtchî, s(i)tautchî</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"stare"</span> (djoker, arester); rl a: sitater, sitamper, sitansner. 16417 57318 2006-05-18T20:13:51Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon viyaedje}} '''Lonzêye''' (fr: ''Lonzée'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djiblou]] dedja e 1964 (divant les grands rebanaedjes, avou [[Ernadje]], [[Grand-Mayni-dlé-Djiblou|Grand-Mayni]] et [[Såvnire]]). * Limero del possse: '''5030''' * Limero diyalectolodjike: '''Na 23''' == Istwere == Gn ava des djins d' Ni po-z [[Walons do Wisconsin|ebaguer eviè l' Wisconsin]] sol difén do 19inme sieke. == Macrâles == Lonzêye est rilomé po ses macrâles. == No d' plaeces di Lonzêye == === hamteas === * [[Årdjeton (Lonzêye)|Årdjeton]] 16418 41683 2005-10-17T10:50:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>minter</B></FONT> (pron. ''min'ter'') ([[codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.dj.] (mot d' [[houyire|houyeu]]) toumer des ptitès pires (dins ene taeye). <I>On meteut des veloûtes sol toet del taeye po n' nén k' i mintêye.</I> Bodje: * [[Motî:mene 1|mene]] 16419 41647 2005-10-17T09:08:43Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">min'ter</FONT>, mèn'ter, mègnter</span>. == [[Rifondaedje]] == sol piceure « copiner / dji copene / cop'''in'''reye » : [[candjmint d' voyale]] -ène (dierin pî) => in' (mitan do mot). 16420 41648 2005-10-17T09:12:41Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:mene 1|mene]] (f.n., trô k' on-z î saetche ås minrês) * [[Motî:mene 2|mene]] (f.n., aparexhance do vizaedje) * [[Motî:mene 3|mene]] (f.n., mene di croyon, mene ki potche) 16421 41649 2005-10-17T09:14:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mene (fosse)]] 16422 41684 2005-10-17T10:52:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mene (vizaedje)]] 16423 41652 2005-10-17T09:19:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mene 2</B></FONT> [f.n.] aparexhance do vizaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;seure mene:</FONT> vizaedje ki mostere k' on est nén binåjhe. Omonimeye : * [[Motî:mene 1|mene]] (f.n., trô k' on-z î saetche ås minrês) * [[Motî:mene 3|mene]] (f.n., mene di croyon, mene ki potche) 16424 41657 2005-10-17T09:29:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mene 3</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pondant dbout d' on croyon. <B>2.</B> potchante éndjole di guere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mene a mierdjin:</FONT> pitite mene po fé potchî ene djin tote seule ki passe a pî. <span lang=fr>F. mine anti-personnelle</span> Parintêye : * [[Motî:miner|miner]]. * [[Motî:disminer|disminer]]. ---- * [[mene (ki potche)|Dipus d' racsegnes so les (potchantès) menes]]. * [[mene a mierdjin|Dipus d' racsegnes so les mene a mierdjin]]. 16425 41685 2005-10-17T10:58:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veloûte</B></FONT> [f.n.] (mot d' [[houyire|houyeu]]) pitite [[Motî:faxhene|faxhene]] k' on meteut so les [[Motî:wåde|wådes]] do toet del taeye po n' nén k' i [[Motî:minter|mintêye]]. On dit eto: [[Motî:hourete|hourete]]. 16426 41674 2005-10-17T09:58:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:såvlon]] 16427 41675 2005-10-17T09:58:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:såvlon]] 16428 41693 2005-10-17T11:26:34Z Pablo 5 /* M */ * vey: [[Wikipedia:Loyéns viè les pådjes d' omonimeye]] * vey eto: [[Uzeu:Pablo/disfondowes motî]] == A == * [[Motî:aschoûtaedje|aschoûtaedje]] == C == * [[Motî:cåze|cåze]] * [[Motî:crosse|crosse]] == E == * [[Motî:-eus|-eus]] == L == * [[Motî:live|live]] == M == * [[Motî:mene|mene]] == O == * [[Motî:ôre|ôre]] 16429 41701 2005-10-17T11:45:56Z Pablo 5 Li pegnon d' ene pitite måjhon, c' est l' ponte, ubén li meur eyet l' ponte (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Li pegnon d' ene pitite måjhon, c' est l' ponte, ubén li meur eyet l' ponte (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 16430 41716 2005-10-17T22:02:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>volé</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:pegnon|pegnon]] (hôt meur, avou ene ponte ådzeu, metou so les costés d' ene måjhone). <I>Monter cwate meurs, les ravierner, Planter l' espalî sol volé Et vo l' la basteye, leu måjhon</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. mur pignon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ponte do volé:</FONT> triyingue do dzeu, do volé, k' el mwaisse viene est rashiowe so li dzeu. <I>Li volé da Adèle va croûler, li vî Batisse aveut ddja rfwait l' ponte</I> (ramexhné pa J.M. Pierret). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;volé do dzeu; volé do dzo:</FONT> hôt et bas costé d' ene måjhon basteye so on tiene. <B>2.</B> meur di costé, rectingulåre, po les måjhons ki c' est li dvanteure k' a l' ponte. <I>On-z intere sol volé.</I> <B>3.</B> boket k' est metou djondant ç' meur la. <I>Dj' a leyî m' berwete å volé</I> (ramexhné pa J.M. Pierret). <I>Il ont prin des gros paxhons d' tchinne k' il avént dins leu barole å volé</I> (J. Calozet). <I>Dji m' a stî ashir å volé</I> (ramexhné pa M. Francard). <B>4.</B> dins ene cinse, meur d' ådvins, del minme cogne ki les pegnons, ki pårtixhèt inte li dmoraedje et les ståves. <span lang=fr>F. paroi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hôt volé:</FONT> meur d' ådvins plin, ki va disk' al copete (disk' al [[Motî:mwaisse-viene|mwaisse-viene]]). rl a: [[Motî:hôt-volé|hôt-volé]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimey volé:</FONT> meur d' ådvins ki n' monte nén disk' al copete, et leyî on gurnî k' on-z î va a pårti des cinas. <I>Vos åroz eto li dresse k' est la-hôt, ashiowe sol dimey volé d' bwès, inte li dmoraedje et li ståve des vatches</I> (vîs papîs d' notåre, 1755). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">volé</FONT>, volè; vî scrijhas: vollez, volletz, vollet, vollès, vollé</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon: lussimbordjwès <span lang=lb>"wallem"</span> (pegnon; rl a: [[Motî:wan|wan]]) + bodje walon "lé" (latén <span lang=la>"latus"</span>, costé; rl a: [[Motî:dilé|dilé]], [[Motî:lérece|lérece]]), costé do pegnon, 1550. Coinrece Årdene. 16431 50062 2006-02-02T23:25:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:amagnîs et aboeres]] 16432 42474 2005-10-26T00:32:58Z Pablo 5 /* Maxhaedje. */ [[Categoreye:amagnîs]] [[Categoreye:Marok]] Li '''sellou''' (on dit eto li '''sfouf'''), c' est èn [[amagnî]] tipike do [[Marok]]. C' est ene brune påsse fwaite avou del farene, des [[amande]]s, des [[cacawete]]s et do [[sezame]]. C' est èn amagnî foirt nourixhant k' on magne å pitit coyî avou do té u do cafè. On l' magne voltî å ddjuner, et co purade tins do [[ramdinne|cwareme]]. == Ricete do sellou. == === Aprestaedje des ingredyints. === * Prinde on kilo d' farene; li mete bruni å for. * D' èn ôte costé, prinde on kilo d' amandes, les mete cure el bolante aiwe et les peler; les rpasser dins ene pêle avou d' l' ôle; les rsouwer; les moure. * Fé parey avou troes cwårts di kilo d' cacawetes. * Prinde eto troes cwårts di kilo di grinnes d' sezame, les mete bruni å for; elzès moure. * Dins ene casrole, mete on grand vere (200 ml) d' [[ôle d' olive]] avou on dmey-vere di corante låme et cwate grandès coyirêyes di boure; les maxhî tot lzès tchåfant. === Maxhaedje. === Mete li farene so ene platene; radjouter les amandes, pu les cacawetes, pu l' sezame, pu et 125 gr di [[glaecé souke]]; adonpwis, vudî li casrolêye avou l' cujhaedje d' ôle d' olive, di låme et d' boure dissu, tot prustixhant l' påsse. Raidjî sol pitit raidje po bén maxhî totafwait. Li sellou est presse. 16433 41709 2005-10-17T20:07:53Z Tiri 72 Li rcete a stî splikêye pa Aycha Bergacha a Mamer. [[Uzeu:Tiri|Tiri]] 17 d'&nbsp;octôbe 2005 a 20:07 (UTC) 16434 41717 2005-10-17T22:04:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hôt-volé</B></FONT> [o.n.] [[Motî:volé|volé]], [[Motî:pegnon|pegnon]] (hôt meur, avou ene ponte ådzeu, metou so les costés d' ene måjhone). rl a: [[Motî:wan|wan]]. <span lang=fr>F. mur pignon.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hôt-volè, <FONT COLOR="#800080">hô<SUP>n</SUP>t-volé</FONT></span>. Coinrece payis di Ståvleu et Måmdey. 16435 48359 2005-12-29T14:52:51Z Lucyin 16 /* Andrêye, li balzineuse */ [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Bacq]] [[Imådje:Bacq_Andreye.jpg|thumb|left|100px|(2005)]] '''Andrêye Bacq''' ('''Andrée''' a l' [[estat civil]]), c' est ene fijheuse d' [[arimea]]s k' a skepyî å [[Sårt-Sint-Lorint]] e [[1927]]. Elle atake a scrire des arimeas e 1943. Ele datéve todi ses scrîts. Ele rashonne les scrîts disk' a 1978 dins ene schorsêye kel tite, c' est : "D' ayir et d' ådjourdu" (<SMALL>''D'ayîr èt d'odjoûrdu''</SMALL>). [[Imådje:Bacq_ayir_audjourdu.jpg|thumb|"D' ayir et d' ådjourdu"]] Elle eplaida eto ene ôte ramexhnêye di ses powezêyes el pitite colleccion del [[SLLW]] : "Diè, vos, l' mere !" et "Les niûts d' froede bijhe" (<SMALL>''Diè vos l' mére èt Les nûts d' frède bîje''</SMALL>) (1984). Elle a stî mimbe des [[Relîs Namurwès]] et des [[Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]]. Ele vineut cobén eto al [[Soce des Rczeus d' walon]] a [[Bietris]]. Elle a bouté a des emissions e walon al RTBF, e a stî mimbe do djuri do [[Grand Pris del Tchanson walone]]. Ele djåzéve todi walon avou les waloneus. Elle est rprinjhe dins l' [[antolodjeye Scrire]]. [[Imådje:Bacq_Andreye_etermint.jpg|thumb|Andrêye Bacq lét èn arimea e walon a l' etermint da Rodjî Viroux]] Di s' mestî, elle esteut prof di francès ezès umanités. == Andrêye Bacq, linwe-ehåyeuse == Come si copleu [[Rodjî Viroux]], elle esteut foirt sipepieuse sol respet del [[croejhete]] do scrît walon, les cåzaedjes des tchansons et minme li djåzaedje ôrdinaire dins les copinreyes di walon. Ele pout esse riwaitêye come ene des [[linwe-ehåyaedje do walon|linwe-ehåyeuse do walon]]. Mins ele n' esteut nén avnante assez po-z atôtchî les djins et fé passer ses idêyes. Andrêye Bacq n' a rén trové a rdire å scrijhaedje [[rifondou]], veyanmint ki c' esteut ene manire come ene ôte di scrire li walon, k' ele riwaitive come ene seule langue. == Andrêye, li balzineuse == [[Imådje:Bacq_papiscrit.jpg|thumb|papîscrît do powinme léjhou a l' etermint da Rodjî Viroux]] Andrêye Bacq (on l' loméve pus sovint, '''Madame Bacq''') a todi balziné po-z eplaidî ses bokets. Ele n' a måy volou, metans k' i soeyénxhe dins des ptitès gazetes (avou bråmint des "flotches") come li [[Coutcouloudjoû]]. Foû del SLLW, ele ni s' a leyî eplaidî fok dins les [[Cayés Walons]] eyet dins les [[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]]. C' est çou k' ele dit dins l' rimea metou al tiesse di s' prumî cwåtron et ki s' lome "'''Balzinaedje'''" : :Est çk' i les fåt mete :Bén lon dins l' ridant :Ki dispoy trinte ans, :A stî leu catchete ? :Les fåt i mostrer :Et pu k' on-z è reye ? :K' on-z è braiye kécfeye… :D' inmréve mia les wårder (''lz aurder'') :Fåt tchoezi, ''alons'' ! :Dji n' a waire d' aleure (''alûre'') :Est çk' i m' fåt tant d' boure (''bûre'') :Po on ptit cwåtron ? :C' est l' vraiy, après tot ! :Si l' papî s' lait scrire :C' est po s' leyî lére (''lîre'') :Lijhoz les, tinoz ! == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/bacq.html Si pådje so l' Aberteke]. * [http://lucyin.walon.org/livreye/bacq.html Sacwantès tuzêyes da sinne sol walon]. 16436 41725 2005-10-18T16:32:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Roger Viroux]] 16438 58256 2006-05-25T12:32:29Z Diagraph01 111 {{Babel|ja|en-1|wa-0}} "Diagraph01" lives in Tokyo, Japan. ja.wp's admin from 7 May 2006. I'm taking the [[:ja:Wikipedia:多言語の統計|Multilingual statistics (ja)]] and [[:ja:Wikipedia:ウィキペディアが提供されている言語の総覧|List of Wikipedias (ja)]] in Japanese wikipedia. Although, I think that it will concentrate on acquisition each language information and attachment "+interwiki" for the time being. Therefore, I can't write new contribution. See refer: [[:ja:User:Diagraph01]]([[:ja:User talk:Diagraph01|Talk]]). 16439 58510 2006-05-28T01:39:47Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}|{{PAGENAME}}]] [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}-N|{{PAGENAME}}]] {{Babel field|color 1={{user language-N color1}}|color 2={{user language-N color2}}|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}'''|text={{{text|{{{2}}}}}}|dir={{{dir|{{{3|ltr}}}}}}|lang={{{letter code|{{{1}}}}}}}} 16440 58513 2006-05-28T01:40:42Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}|{{PAGENAME}}]] [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}-1|{{PAGENAME}}]] {{Babel field|color 1={{user language-1 color1}}|color 2={{user language-1 color2}}|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-1'''|text={{{text|{{{2}}}}}}|dir={{{dir|{{{3|ltr}}}}}}|lang={{{letter code|{{{1}}}}}}}} 16441 42910 2005-10-31T15:20:57Z 212.100.178.141 {{User language-0|wa|Cist uzeu chal '''[[:Categoreye:Uzeus wa-0|ni comprind nén]] l' [[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]'''.}} 16443 41753 2005-10-19T03:18:58Z 212.100.178.141 {{User language|ja|この利用者は'''[[:Categoreye:Uzeus ja|日本語]]'''を'''[[:Categoreye:Uzeus ja-N|母語]]''' としています。}} 16444 41755 2005-10-19T03:21:39Z 212.100.178.141 {{User language-1|en|This user is able to contribute with a '''[[:Categoreye:Uzeus en-1|basic]]''' level of '''[[:Categoreye:Uzeus en|English]]'''.}} 16445 58511 2006-05-28T01:40:11Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}|{{PAGENAME}}]] [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}-2|{{PAGENAME}}]] {{Babel field|color 1={{user language-2 color1}}|color 2={{user language-2 color2}}|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-2'''|text={{{text|{{{2}}}}}}|dir={{{dir|{{{3|ltr}}}}}}|lang={{{letter code|{{{1}}}}}}}} 16446 58514 2006-05-28T01:42:11Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}|{{PAGENAME}}]] [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}-3|{{PAGENAME}}]] {{Babel field|color 1={{user language-3 color1}}|color 2={{user language-3 color2}}|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-3'''|text={{{text|{{{2}}}}}}|dir={{{dir|{{{3|ltr}}}}}}|lang={{{letter code|{{{1}}}}}}}} 16447 58515 2006-05-28T01:42:28Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}|{{PAGENAME}}]] [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}-4|{{PAGENAME}}]] {{Babel field|color 1={{user language-4 color1}}|color 2={{user language-4 color2}}|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-4'''|text={{{text|{{{2}}}}}}|dir={{{dir|{{{3|ltr}}}}}}|lang={{{letter code|{{{1}}}}}}}} 16449 65702 2006-07-01T08:23:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, als, ast, be, ca, cs, csb, cv, da, de, es, fi, fr, fy, ga, he, hu, id, it, ja, la, li, mi, na, nds, nl, no, pl, pt, ru, scn, sco, sk, sl, sr, sv, th, tr, uk, zh {{Category user language-1|en|inglès|These users are able to contribute with a '''basic''' level of '''English'''.||n}} [[af:Kategorie:Gebruiker en-1]] [[als:Kategorie:User en-1]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés básicu]] [[be:Катэгорыя:User en-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English-1]] [[cs:Kategorie:User en-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en-1]] [[cv:Категори:User en-1]] [[da:Kategori:Brugere en-1]] [[de:Kategorie:User en-1]] [[en:Category:User en-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés básico]] [[fi:Luokka:User en-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en-1]] [[fy:Kategory:Meidogger en-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en-1]] [[he:קטגוריה:User en-1]] [[hu:Kategória:User en-1]] [[id:Kategori:User en-1]] [[it:Categoria:Utenti en-1]] [[ja:Category:User en-1]] [[ko:분류:사용자 en-1]] [[la:Categoria:Usor en-1]] [[li:Kategorie:Gebroeker en-1]] [[mi:Category:User en-1]] [[na:Category:User en-1]] [[nds:Kategorie:User en-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker en-1]] [[no:Kategori:Bruker en-1]] [[pl:Kategoria:User en-1]] [[pt:Categoria:Usuário en-1]] [[ru:Категория:User en-1]] [[scn:Category:User en-1]] [[sco:Category:User en-1]] [[sk:Kategória:User en-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en-1]] [[sr:Категорија:User en-1]] [[sv:Kategori:Användare en-1]] [[th:หมวดหมู่:User en-1]] [[tr:Kategori:User en-1]] [[uk:Категорія:User en-1]] [[zh:Category:En-1 使用者]] 16450 move=sysop:edit=sysop 43600 2005-11-09T12:35:46Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{1}}}| 1]] {{Babel field|color 1={{user language-1 color1}}|color 2={{user language-1 color2}}|width=|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-1'''|dir={{{dir|{{{4|ltr}}}}}}|lang={{{letter code}}}|text={{{3}}}<hr /><span dir="ltr" lang="wa">Ces uzeus chal polèt contribouwer avou on '''livea fwebe''' e{{{5|}}} '''[[:Categoreye:Uzeus {{{1}}}|{{{2}}}]]'''.</span> }} <br clear="all"> 16451 43232 2005-11-05T17:12:32Z Pablo 5 toc {{Babel field|color 1={{user language-0 color1}}|color 2={{user language-0 color2}}|width=|letter code='''wa-0'''|lang=wa|text=Ces uzeus chal '''ni comprindèt nén''' l' '''[[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]''' (ou ont bén do må).}} <br style="clear:both;" /> {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Uzeus wa| 0]] [[Categoreye:Lingaedjes des uzeus|0]] 16452 move=sysop:edit=sysop 43225 2005-11-05T17:06:03Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{1}}}| 2]] {{Babel field|color 1=#99B3FF|color 2=#E0E8FF|width=|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-2'''|dir={{{dir|{{{4|ltr}}}}}}|lang={{{letter code}}}|text={{{3}}}<hr /><span dir="ltr" lang="wa">Ces uzeus chal polèt contribouwer avou on '''livea moyén''' e{{{5|}}} '''[[:Categoreye:Uzeus {{{1}}}|{{{2}}}]]'''.</span> }} <br clear="all"> 16453 move=sysop:edit=sysop 43614 2005-11-09T13:37:03Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{1}}}| 3]] {{Babel field|color 1={{user language-3 color1}}|color 2={{user language-3 color2}}|width=|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-3'''|dir={{{dir|{{{4|ltr}}}}}}|lang={{{letter code}}}|text={{{3}}}<hr /><span dir="ltr" lang="wa">Ces uzeus chal polèt contribouwer avou on '''hôt livea''' e{{{5|}}} '''[[:Categoreye:Uzeus {{{1}}}|{{{2}}}]]'''.</span> }} <br clear="all"> 16454 move=sysop:edit=sysop 43615 2005-11-09T13:38:01Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{1}}}| 4]] {{Babel field|color 1={{user language-4 color1}}|color 2={{user language-4 color2}}|width=|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-4'''|dir={{{dir|{{{4|ltr}}}}}}|lang={{{letter code}}}|text={{{3}}}<hr /><span dir="ltr" lang="wa">Ces uzeus chal djåzèt '''[[:Categoreye:Uzeus {{{1}}}|{{{2}}}]]''' avou l' minme livea k' on cåzant natif.</span> }} <br clear="all"> 16456 move=sysop:edit=sysop 43599 2005-11-09T12:35:40Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{1}}}| N]] {{Babel field|color 1={{user language-N color1}}|color 2={{user language-N color2}}|width=|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-N'''|dir={{{dir|{{{4|ltr}}}}}}|lang={{{letter code}}}|text={{{3}}}<hr /><span dir="ltr" lang="wa">Ces uzeus chal sont des '''[[:Categoreye:Uzeus {{{1}}}|{{{2}}}]]'''-cåzants '''natifs'''.</span> }} <br clear="all"> 16457 move=sysop 43068 2005-11-03T17:49:36Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedjes des uzeus|{{{5|{{{1}}}}}}]] <div style="float:left;border:solid #99B3FF 1px;margin:1px"> <table cellspacing="0" style="background:#E0E8FF"><tr> <td style="width:45px;height:45px;background:#99B3FF;text-align:center;font-size:14pt" lang="en">'''{{{1}}}'''</td> <td style="font-size:8pt;padding:4pt;line-height:1.25em"><div lang={{{1}}} dir={{{4|ltr}}}>{{{3}}}</div><hr />Ces uzeus chal compurdèt l' '''[[{{{2}}}]]'''.</td> </tr></table></div> <br clear="all"> 16458 65712 2006-07-01T08:27:38Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, fa, he, kk, li, lt, lv, nap, oc, yi {{Category user language|en|inglès|These users speak '''English'''.}} [[af:Kategorie:Gebruiker en]] [[als:Kategorie:User en]] [[ar:تصنيف:مستخدمين en]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés]] [[be:Катэгорыя:User en]] [[bg:Категория:Потребител en]] [[br:Rummad:Implijer en]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English]] [[chr:Category:User en]] [[cs:Kategorie:User en]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en]] [[cy:Categori:User en]] [[da:Kategori:Brugere en]] [[de:Kategorie:User en]] [[en:Category:User en]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto en]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés]] [[et:Kategooria:User en]] [[fa:رده:User en]] [[fi:Luokka:User en]] [[fo:Bólkur:Brúkari en]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en]] [[fy:Kategory:Meidogger en]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en]] [[gn:Categoría:User en]] [[he:קטגוריה:User en]] [[hu:Kategória:User en]] [[id:Kategori:User en]] [[it:Categoria:Utenti en]] [[ja:Category:User en]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი en]] [[kk:Category:User en]] [[ko:분류:사용자 en]] [[la:Categoria:Usor en]] [[li:Kategorie:Gebroeker en]] [[lt:Kategorija:User en]] [[lv:Category:User en]] [[mi:Category:User en]] [[mn:Category:User en]] [[na:Category:User en]] [[nap:Categoria:Utenti en]] [[nds:Kategorie:User en]] [[nl:Categorie:Gebruiker en]] [[no:Kategori:Bruker en]] [[oc:Categoria:Utilisator en]] [[pl:Kategoria:User en]] [[pt:Categoria:Usuário en]] [[ro:Categorie:User en]] [[ru:Категория:User en]] [[scn:Category:User en]] [[sco:Category:User en]] [[sk:Kategória:User en]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en]] [[sr:Категорија:User en]] [[sv:Kategori:Användare en]] [[th:หมวดหมู่:User en]] [[tl:Category:User en]] [[tr:Kategori:User en]] [[uk:Категорія:User en]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער en]] [[zh:Category:En 使用者]] 16459 41770 2005-10-19T04:10:42Z Pablo 5 {{Category user language-N|en|inglès|These users are '''native''' users of '''English'''.}} [[en:Category:User en-N]] [[ko:분류:사용자 en-N]] 16460 45690 2005-11-26T21:47:23Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: als, ar, ast, be, br, bs, ca, cs, csb, cy, da, de, eo, es, et, fi, fo, fr, fy, ga, hu, id, it, ka, la, mi, mn, na, nds, nl, no, pl, pt, ro, ru, scn, sco, sk, sl, sr, sv, th, tl, tr, uk, zh {{Category user language-2|en|inglès|These users are able to contribute with an '''intermediate''' level of '''English'''.||n}} [[als:Kategorie:User en-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم en-2]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés mediu]] [[be:Катэгорыя:User en-2]] [[br:Rummad:Implijer en-2]] [[bs:Category:User en-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English-2]] [[cs:Kategorie:User en-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en-2]] [[cy:Category:User en-2]] [[da:Kategori:Brugere en-2]] [[de:Kategorie:User en-2]] [[en:Category:User en-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto en-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés intermedio]] [[et:Kategooria:User en-2]] [[fi:Luokka:User en-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari en-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en-2]] [[fy:Kategory:Meidogger en-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en-2]] [[hu:Kategória:User en-2]] [[id:Kategori:User en-2]] [[it:Categoria:Utenti en-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი en-2]] [[ko:분류:사용자 en-2]] [[la:Categoria:Usor en-2]] [[mi:Category:User en-2]] [[mn:Category:User en-2]] [[na:Category:User en-2]] [[nds:Kategorie:User en-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker en-2]] [[no:Kategori:Bruker en-2]] [[pl:Kategoria:User en-2]] [[pt:Categoria:Usuário en-2]] [[ro:Categorie:User en-2]] [[ru:Категория:User en-2]] [[scn:Category:User en-2]] [[sco:Category:User en-2]] [[sk:Kategória:User en-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en-2]] [[sr:Категорија:User en-2]] [[sv:Kategori:Användare en-2]] [[th:Category:User en-2]] [[tl:Category:User en-2]] [[tr:Kategori:User en-2]] [[uk:Категорія:User en-2]] [[zh:Category:En-2 使用者]] 16461 45704 2005-11-26T22:30:55Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: als, ar, ast, be, br, bs, ca, co, cs, csb, cy, da, de, eo, es, et, fi, fo, fr, fy, ga, hu, id, it, ja, ka, la, mi, mn, na, nds, nl, no, pl, pt, ro, ru, scn, sco, sk, sl, sr, sv, th, tl, tr, uk, zh {{Category user language-3|en|inglès|These users are able to contribute with an '''advanced''' level of '''English'''.||n}} [[als:Kategorie:User en-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم en-3]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés avanzáu]] [[be:Катэгорыя:User en-3]] [[br:Rummad:Implijer en-3]] [[bs:Category:User en-3]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - English-3]] [[co:Category:User en-3]] [[cs:Kategorie:User en-3]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik en-3]] [[cy:Category:User en-3]] [[da:Kategori:Brugere en-3]] [[de:Kategorie:User en-3]] [[en:Category:User en-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto en-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Inglés avanzado]] [[et:Kategooria:User en-3]] [[fi:Luokka:User en-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari en-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur en-3]] [[fy:Kategory:Meidogger en-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir en-3]] [[hu:Kategória:User en-3]] [[id:Kategori:User en-3]] [[it:Categoria:Utenti en-3]] [[ja:Category:User en-3]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი en-3]] [[ko:분류:사용자 en-3]] [[la:Categoria:Usor en-3]] [[mi:Category:User en-3]] [[mn:Category:User en-3]] [[na:Category:User en-3]] [[nds:Kategorie:User en-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker en-3]] [[no:Kategori:Bruker en-3]] [[pl:Kategoria:User en-3]] [[pt:Categoria:Usuário en-3]] [[ro:Categorie:User en-3]] [[ru:Категория:User en-3]] [[scn:Category:User en-3]] [[sco:Category:User en-3]] [[sk:Kategória:User en-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik en-3]] [[sr:Категорија:User en-3]] [[sv:Kategori:Användare en-3]] [[th:Category:User en-3]] [[tl:Category:User en-3]] [[tr:Kategori:User en-3]] [[uk:Категорія:User en-3]] [[zh:Category:En-3 使用者]] 16462 41780 2005-10-19T04:17:52Z Pablo 5 {{Category user language-4|en|inglès|These users speak '''English''' at a '''near native''' level.}} [[en:Category:User en-4]] [[ko:분류:사용자 en-4]] 16463 65739 2006-07-01T08:43:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, bg, bs, fa, fy, he, is, it, kk, lad, lt, lv, uz, zh-yue {{Category user language|ja|djaponès|以下の利用者は'''日本語'''を話します。}} [[af:Kategorie:Gebruiker ja]] [[als:Kategorie:User ja]] [[ar:تصنيف:مستخدمين ja]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Xaponés]] [[be:Катэгорыя:User ja]] [[bg:Категория:Потребител ja]] [[br:Rummad:Implijer ja]] [[bs:Kategorija:User ja]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - 日本語]] [[chr:Category:User ja]] [[cs:Kategorie:User ja]] [[da:Kategori:Brugere ja]] [[de:Kategorie:User ja]] [[en:Category:User ja]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ja]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Japonés]] [[fa:رده:User ja]] [[fi:Luokka:User ja]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ja]] [[fy:Kategory:Meidogger ja]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ja]] [[gn:Categoría:User ja]] [[he:קטגוריה:User ja]] [[hu:Kategória:User ja]] [[id:Kategori:User ja]] [[is:Flokkur:Notandi ja]] [[it:Categoria:Utenti ja]] [[ja:Category:User ja]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ja]] [[kk:Category:User ja]] [[ko:분류:사용자 ja]] [[lad:Category:User ja]] [[lt:Kategorija:User ja]] [[lv:Category:User ja]] [[mn:Category:User ja]] [[na:Category:User ja]] [[nds:Kategorie:User ja]] [[nl:Categorie:Gebruiker ja]] [[no:Kategori:Bruker ja]] [[pl:Kategoria:User ja]] [[pt:Categoria:Usuário ja]] [[qu:Categoría:Ruwaq:ja]] [[ro:Categorie:User ja]] [[ru:Категория:User ja]] [[scn:Category:User ja]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ja]] [[sr:Категорија:User ja]] [[sv:Kategori:Användare ja]] [[th:หมวดหมู่:User ja]] [[tl:Category:User ja]] [[tr:Kategori:User ja]] [[uk:Категорія:User ja]] [[uz:Category:User ja]] [[zh:Category:Ja 使用者]] [[zh-yue:Category:User ja]] 16464 41783 2005-10-19T04:25:36Z Pablo 5 {{Category user language-N|ja|djaponès|以下の利用者は'''日本語'''を'''母語'''としています。}} [[en:Category:User ja-N]] [[ja:Category:User ja-N]] [[ko:분류:사용자 ja-N]] 16465 42553 2005-10-26T17:06:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sir</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sire</B></FONT> [addj., todi padvant] vraiy, teribe. <span lang=fr>F. véritable, pur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on sir nier:</FONT> on paket d' [[Motî:nier|niers]] (djin, biesse ki bodje toltins). <I>Li bårbea, tot s' coir n' est k' on sir nier</I> ([[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. très nerveux.</span> Omonimeye : * [[Motî:sire|sire]] (atôtchant no po on rwè) 16466 42473 2005-10-26T00:23:28Z Pablo 5 [[Categoreye:politike bedje]] Li '''tchåte di Cwargnon''', c' est l' tecse ideyolodjike k' a divnou l' soûmint do [[Pårti Ovrî Bedje]] (POB) po bråmint ds anêyes, eyet k' a stî rprin, pus tård, på [[Pårti Socialisse Bedje]] (PSB), ki replaeçrè l' POB. Elle a stî scrîte bråmint pa [[Emile Vandervelde]] å Congrès d' [[Cwargnon]] e [[1894]]. Li congrès s' åreut dvou fé a [[Mont]], mins a cåze des disduts (avou des moirts) k' i gn ourit l' [[17 d' avri]] [[1893]] (li wåde civike saetcha å fizik so les houyeus borins ki rclamént, po n' les nén leyî moussî dins l' veye), i fourit decidé di candjî l' plaece do congrès, eyet di fé l' 10inme congrès do POB a Cwargnon. Li tchåte fourit adoptêye li 26 d' måss 1894, après deus djoûs d' discutaedje påzès federåcions do POB rapoûlêyes å congrès. Elle a bråmint des idêyes des grands filozofes, eyet mete, e 7 ponts, les aspiråcions di djustice, d' ewalisté, et d' afrankixhaedje po les ptites djins, dins on vicaedje nén [[capitalisse]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/istwere4.html#cargnon Tecse del Tchåte di Cwargnon e walon] [[en:Charter of Quaregnon]] [[fr:Charte de Quaregnon]] [[nl:Charter van Quaregnon]] 16467 41801 2005-10-19T10:27:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rilomés Brusselwès]] 16468 43857 2005-11-10T16:35:41Z Pablo 5 {{djermon}} Les '''rlomés Brusselwès''' sont ttossu bén des [[Beldjike|Bedjes]] skepyîs a Brussele et avårla, ki des djins rataetchîs al [[Brussele (redjon)|redjon brusselwesse]] dispu si skepiaedje. * [[Emile Vandervelde]]. * [[Eddy Merckx]]. * [[Paul-Henry Spaak]]. 16469 57157 2006-05-17T16:41:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Beldjike]] [[Categoreye:Politike]] [[de:Kategorie:Politik (Belgien)]] [[en:Category:Politics of Belgium]] [[fr:Catégorie:Politique de la Belgique]] [[nl:Categorie:Politiek in België]] [[ru:Категория:Политика Бельгии]] 16470 43856 2005-11-10T16:35:36Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Politike bedje|*]] Li '''politike del Beldjike''' kimince e 1831, avou l' askepiaedje do royåme di [[Beldjike]]. A pårti di ..., ene pårteye del politike va eviè les redjons : [[politike del Walonreye|Walonreye]], [[politike del Flande|Flande]], [[Brussele (redjon)|Brussele]], et les kminåltés ([[kiminålté francesse di Beldjike|francès-cåzante]] et [[kiminålté tîxhon-cåzante|tîxhon-cåzante]]. 16471 65558 2006-06-30T03:59:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fa:رده:جمهوری دموکراتیک کنگو]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[ar:تصنيف:جمهورية الكونغو الديمقراطية]] [[bg:Категория:Демократична република Конго]] [[bs:Kategorija:Demokratska Republika Kongo]] [[ca:Categoria:República Democràtica del Congo]] [[cs:Kategorie:Demokratická republika Kongo]] [[de:Kategorie:Demokratische Republik Kongo]] [[en:Category:Democratic Republic of the Congo]] [[eo:Kategorio:Kongo Kinŝasa]] [[es:Categoría:República Democrática del Congo]] [[fa:رده:جمهوری دموکراتیک کنگو]] [[fi:Luokka:Kongon demokraattinen tasavalta]] [[fr:Catégorie:République démocratique du Congo]] [[gl:Category:República Democrática do Congo]] [[he:קטגוריה:הרפובליקה הדמוקרטית של קונגו]] [[id:Kategori:Republik Demokratik Kongo]] [[io:Category:Demokratial Republiko Kongo]] [[it:Categoria:Repubblica Democratica del Congo]] [[ja:Category:コンゴ民主共和国]] [[kg:Category:Repubilika ya Kongo Demokratiki]] [[ko:분류:콩고 민주 공화국]] [[ln:Category:Kɔ́ngɔ-Kinshasa]] [[lt:Kategorija:Kongo Demokratinė Respublika]] [[na:Category:Republik Engame Congo]] [[nl:Categorie:Democratische Republiek Congo]] [[nn:Kategori:Kongo]] [[no:Kategori:Den demokratiske republikken Kongo]] [[pl:Kategoria:Demokratyczna Republika Konga]] [[pt:Categoria:República Democrática do Congo]] [[ro:Categorie:Republica Democrată Congo]] [[ru:Категория:Демократическая Республика Конго]] [[sl:Kategorija:Demokratična republika Kongo]] [[sr:Категорија:Демократска Република Конго]] [[sv:Kategori:Demokratiska republiken Kongo]] [[tr:Kategori:Demokratik Kongo Cumhuriyeti]] [[zh:Category:剛果民主共和國]] 16472 41816 2005-10-19T10:55:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[ågne]] 16473 41818 2005-10-19T10:57:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Congo-Kinshasa]] 16474 41829 2005-10-20T18:32:53Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soke</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sitok|sitok]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén bodjî dpus k' ene soke:</FONT> dimorer sins bodjî. <span lang=fr>F. rester immobile</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sokete 1</B></FONT> [f.n.] pitite soke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;doirmi come ene sokete:</FONT> bén doirmi. <span lang=fr>F. dormir comme une souche, à poings fermés.</span> Parintêye : * [[Motî:soker|si soker, soké, sokêye]]. Omonimeye : * [[Motî:sokete 2|sokete]] (fene tchåsse). 16475 41830 2005-10-20T18:33:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:soke]] 16476 41831 2005-10-20T18:40:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sokete 2</B></FONT> [f.n.] fene tchåsse. <I>Vos av' frexhi totes vos soketes.</I> Etimolodjeye: calcaedje di l' inglès <span lang=en>socket</span> (minme sinse), [[noûmot|1950]]. Omonimeye : * [[Motî:sokete 1|sokete]] (f.n., pitite soke). 16477 41834 2005-10-20T19:08:39Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:sokete 1|sokete]] (f.n.; pitite soke) * [[Motî:sokete 2|sokete]] (f.n.; fene tchåsse) 16478 41837 2005-10-20T19:11:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Andrée Bacq]] 16479 41842 2005-10-20T19:17:11Z Lucyin 16 Dispårdaedje e 20inme sieke: Coinrece Payis d' Lidje. 16480 41849 2005-10-20T19:23:38Z Lucyin 16 Teritwere neute di Moresnet displaecî viè Neute Teritwere di Moresnet: pitit addjectif purade padvant. #REDIRECT [[Neute Teritwere di Moresnet]] 16482 56859 2006-05-14T23:48:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizeu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzeu</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000"><B>dizeur</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzeur</B></FONT> divant èn adviebe u on prono å mierpî) <B>I.</B> [divancete] metou pus hôt, dins l' minme bastimint. <I>Il ont-st on cwårtî dzeu l' garaedje.</I> <I>Ele dimoréve dizeur lu, e minme bildigne</I>. Loukîz a: [[Motî:dissu|dissu]]. <span lang=fr>F. au-dessus de.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dizeu</FONT> [adviebe] pus hôt, dins on bastimint, evnd. <I>Il ont leu såle di bagn cial dizeu.</I> <span lang=fr>F. au-dessus.</span> <B>III.</B> [o.n.] plaece metowe å hôt. <I>Il ont-st ene måjhone adjokêye sol dizeu do tiene.</I> <span lang=fr>F. dessus</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizeutrin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzeutrin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dizeutrinne</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dzeutrinne</B></FONT> <B>I.</B> [addj., padrî u padvant] metou (owe) dizeu (ene ôte sacwè, sakî). <I>Il est reki ki li dzeutrin boket do tchamp dinrè passaedje å dzotrin boket pol bisteu, tchår et tcheretes a mwinde damaedje</I> (ake di notåre, Ovîfa, 1765). <I>Ene sitoele ki schite, c' est ene trinnêye dins l' cir, del nute, del coleur d' ene sitoele, a cåze di plovantès pires ki cbroûlèt tot moussant dins les coûtches dizeutrinnes di l' air.</I> <I>Li destinêye, c' est vosse veye, veyowe come ene sacwè k' i fåt viker, mins k' a stî decidêye d' avance pa ene Foice Dizeutrinne.</I> <I>Ci idêye la, ki l' francès est ene langue dizeutrinne, a stî å 19inme et 20inme sieke eployeye po spotchî les ptits lingaedjes come li walon</I> ([[L. Mahin]]). <B>II.</B> [o.f.n.] li ci (cene) k' est dzeu vos dins ene [[Motî:schålance|schålance]] administrative. <I>Ene axhlêye, c' est on gueuyaedje d' on dzeutrin, ki vos lyi avoz djouwé on toû, u paski voz avoz fwait ene biestreye.</I> ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] 16483 42117 2005-10-23T14:33:23Z 212.100.178.141 == Disfondowes == ;d(i)zeu: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)zeu</FONT>, d(i)zeûr [E1], d(u)zeur, d(u)zeu, d(ë)zeu, d(ë)zeur, d(è)zeu, dèzeu</span>. ;d(i)zeutrin: dizeûtrin [E1] == Rifondaedje. == atåvla di rfonde d(i)zeur. Dj' a ptchî d(i)zeu, ca : * d(i)zeur est pus stroet oyou (Payis d' Lidje). * Li R di l' oyon -eu <=> tchait tofer e rfondou (metans dins l' [[no d' fijheu]]). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 21 d'&nbsp;octôbe 2005 a 08:42 (UTC) 16484 41864 2005-10-21T08:43:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Paul Marchot]] 16486 45559 2005-11-26T10:43:41Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16487 45570 2005-11-26T10:45:04Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16488 45567 2005-11-26T10:45:02Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16489 45565 2005-11-26T10:43:57Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16490 45553 2005-11-26T10:24:08Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16491 59527 2006-06-06T16:49:13Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-Bas-Payis otrichyins +Bas Payis otrichyins) {{djermon}} Li '''Congrès d' Wîne''' ou '''Påye di Wîne''', c' est l' [[påye (acoird)|påye]] sinêye a [[Wîne]] e 1815 inte des Aloyîs k' avént batou [[Napoléon Bonaparte|Napoleyon]] al [[Batreye di Waterlô]]. I decida d' askepyî on seul estat avou les [[Bas Payis otrichyins]], dizo l' moennance do Rwè d' Olande. Ci fourit li cminçmint do [[redjime olandès]]. Il askepia eto li [[Neute Teritwere di Moresnet]]. Li Påye di Wîne meta l' France foirt a l' abaxhe. C' est bråmint a cåze di leye ki [[Napoleyon III]], pus tård, va voleur fé l' [[guere di Crimêye]]. [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[bg:Виенски конгрес]] [[ca:Congrés de Viena]] [[cs:Vídeňský kongres]] [[da:Wienerkongressen]] [[de:Wiener Kongress]] [[en:Congress of Vienna]] [[eo:Viena kongreso]] [[es:Congreso de Viena]] [[fi:Wienin kongressi]] [[fr:Congrès de Vienne]] [[he:קונגרס וינה]] [[id:Kongres Wina]] [[it:Congresso di Vienna]] [[ja:ウィーン会議]] [[ko:빈 회의]] [[la:Consilium Vindobonum]] [[lb:Wiener Kongress]] [[lt:Vienos kongresas]] [[nl:Congres van Wenen]] [[no:Wienerkongressen]] [[pl:Kongres wiedeński]] [[pt:Congresso de Viena]] [[ro:Congresul de la Viena, 1815]] [[ru:Венский конгресс]] [[sk:Viedenský kongres]] [[sl:Dunajski kongres]] [[sv:Wienkongressen]] [[zh:维也纳会议]] 16492 45566 2005-11-26T10:44:31Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16493 45562 2005-11-26T10:43:49Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16494 45571 2005-11-26T10:45:29Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16496 65711 2006-07-01T08:27:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: fy, he, lb, li, nap, oc {{Category user language|fr|francès|Ces personnes parlent '''français'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fr]] [[ar:تصنيف:مستخدمين fr]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Francés]] [[be:Катэгорыя:User fr]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Français]] [[cs:Kategorie:User fr]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fr]] [[da:Kategori:Brugere fr]] [[de:Kategorie:User fr]] [[en:Category:User fr]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fr]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Francés]] [[fi:Luokka:User fr]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr]] [[fy:Kategory:Meidogger fr]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fr]] [[he:קטגוריה:User fr]] [[hu:Kategória:User fr]] [[id:Kategori:User fr]] [[io:Category:User fr]] [[it:Categoria:Utenti fr]] [[ja:Category:User fr]] [[ko:분류:사용자 fr]] [[la:Categoria:Usor fr]] [[lb:Category:User fr]] [[li:Kategorie:Gebroeker fr]] [[mi:Category:User fr]] [[na:Category:User fr]] [[nap:Categoria:Utenti fr]] [[nds:Kategorie:User fr]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr]] [[nn:Kategori:Bruker fr]] [[no:Kategori:Bruker fr]] [[oc:Categoria:Utilisator fr]] [[pl:Kategoria:User fr]] [[pt:Categoria:Usuário fr]] [[qu:Categoría:Ruwaq:fr]] [[ru:Категория:User fr]] [[scn:Category:User fr]] [[sco:Category:User fr]] [[sk:Kategória:User fr]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr]] [[sr:Категорија:User fr]] [[sv:Kategori:Användare fr]] [[th:หมวดหมู่:User fr]] [[tr:Kategori:User fr]] [[uk:Категорія:User fr]] [[zh:Category:Fr 使用者]] 16497 41883 2005-10-21T09:13:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Påye (cossina)]] 16498 65671 2006-07-01T08:14:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: az, da, he, pl, uz, zh {{Category user language|ar|arabe|هؤلاء المستخدمين يتكلمون '''العربية'''|rtl}} [[ar:تصنيف:مستخدمين ar]] [[az:Kateqoriya:User ar]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - العربية]] [[da:Kategori:Brugere ar]] [[de:Kategorie:User ar]] [[en:Category:User ar]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Árabe]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ar]] [[he:קטגוריה:User ar]] [[ja:Category:User ar]] [[ko:분류:사용자 ar]] [[pl:Kategoria:User ar]] [[tr:Kategori:User ar]] [[uz:Category:User ar]] [[zh:Category:Ar 使用者]] 16499 42131 2005-10-23T15:05:39Z Pablo 5 djermon, loyéns [[Categoreye:Istwere di l' Afrike]] {{djermon}} Li '''påye d' Aroucha''', c' est l' [[påye (cossina)|påye]] sinêye a [[Aroucha]], k' a-st aidî clôre li [[peupe-sipata]] di [[1994]] e [[Rwanda]]. [[en:Arusha Accords]] [[fr:Accords d'Arusha (Burundi)]] 16500 42125 2005-10-23T14:53:31Z Pablo 5 [[Categoreye:Istwere]] [[Categoreye:Afrike]] 16501 45909 2005-11-28T14:10:14Z R. Giskard Reventlov 17 warnfile radjouté: am [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Categoreye:Wikipedia]] Djivêye des uzeus do Wikipedia e walon d' après les lingaedjes k' i compurdèt. Vey li pordjet [[Wikipedia:Babel]]. {{CategoryToc}} <!-- [[bs:]] --> <!-- [[et:]] --> <!-- [[fo:]] --> <!-- [[hi:]] --> <!-- [[gu:]] --> <!-- [[hy:]] --> <!-- [[lb:]] --> <!-- [[li:]] --> <!-- ms --> <!-- nah --> <!-- nn --> <!-- [[vi:]] --> [[als:Kategorie:Benutzer nach Sprache]] [[am:Category:የአባሎች ልሳናት]] [[ar:تصنيف:المستخدمين حسب اللغات]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma]] [[be:Катэгорыя:User languages]] [[bg:Категория:Потребители на Уикипедия по език]] [[br:Rummad:Wikipedourien dre o yezhoù]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma]] [[cs:Kategorie:Wikipedisté podle jazyka]] [[csb:Kategòrëjô:Jãzëczi brëkòwników]] [[cy:Category:Ieithoedd defnyddwyr]] [[da:Kategori:Wikipedianere efter sprogkundskaber]] [[de:Kategorie:Benutzer nach Sprache]] [[en:Category:User languages]] [[eo:Kategorio:Vikipediistoj laŭ lingvo]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma]] [[fi:Luokka:Käyttäjien kielet]] [[fr:Catégorie:Wikipédiens par langue]] [[fy:Kategory:Wikipedy:Babel]] [[ga:Rang:Teangacha na n-úsáideoirí]] [[gn:Category:Yvypóra ñe'ẽnguéra]] [[he:קטגוריה:ויקיפדיה: כישורי שפה]] [[ht:Category:Lang User]] [[hu:Kategória:Felhasználók nyelvei]] [[id:Kategori:Bahasa-bahasa pengguna]] [[is:Flokkur:Notendur eftir tungumáli]] [[it:Categoria:Utenti per lingua]] [[ja:Category:言語別の利用者]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელის ენები]] [[ko:분류:언어별 사용자]] [[la:Categoria:Linguae usorum]] [[lt:Kategorija:Naudotojai pagal kalbas]] [[lv:Category:Lietotāju valodas]] [[mi:Category:Wikipedia multilingual coordination]] [[mn:Category:Babel]] [[na:Category:Wikipedia:Babel]] [[nds:Kategorie:Brukers na Spraak]] [[nl:Categorie:Wikipedia:Babel]] [[no:Kategori:Wikipedia-brukere etter språk]] [[pl:Kategoria:Babel]] [[pt:Categoria:Usuários línguas]] [[qu:Category:Babel]] [[ro:Categorie:Limbi vorbite de utilizatori]] [[ru:Категория:User languages]] [[scn:Category:User languages]] [[simple:Category:Users by language]] [[sk:Kategória:Redaktori podľa jazykov]] [[sl:Kategorija:Uporabniški jeziki]] [[sr:Категорија:Језичке кутијице]] [[sv:Kategori:Wikipedia:Användare per språk]] [[th:Category:ผู้ใช้แยกตามภาษา]] [[tl:Category:Mga tagagamit ayon sa wika]] [[tr:Kategori:Konuşabildikleri diller göre Vikipedistler]] [[uk:Категорія:User languages]] [[zh:Category:用户语言]] 16502 45906 2005-11-28T12:30:38Z Pablo 5 +mi: [[Categoreye:Lingaedjes des uzeus|wa]] {{Babel field|color 1=#99B3FF|color 2=#E0E8FF|letter code='''wa'''|text=Ces uzeus chal compurdèt l' '''[[walon]]'''.}} <br clear="all"> {{CategoryTOC}} [[am:Category:User wa]] [[br:Rummad:Implijer wa]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Walon]] [[chr:Category:User wa]] [[de:Kategorie:User wa]] [[en:Category:User wa]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto wa]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Valón]] [[fr:Catégorie:Utilisateur wa]] [[fy:Kategory:Meidogger wa]] [[gn:Category:User wa]] [[ja:Category:User wa]] [[ko:분류:사용자 wa]] [[mi:Category:User wa]] [[nl:Categorie:Gebruiker wa]] [[ro:Categorie:User wa]] [[ru:Категория:User wa]] [[sr:Категорија:User wa]] [[zh:Category:Wa 使用者]] 16503 65710 2006-07-01T08:27:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, he, is, yi {{Category user language|eo|esperanto|Ĉi tiuj uzantoj parolas '''Esperanton'''.}} [[be:Катэгорыя:User eo]] [[br:Rummad:Implijer eo]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Esperanto]] [[chr:Category:User eo]] [[cs:Kategorie:User eo]] [[cy:Categori:User eo]] [[da:Kategori:Brugere eo]] [[de:Kategorie:User eo]] [[en:Category:User eo]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto eo]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Esperanto]] [[fi:Luokka:User eo]] [[fr:Catégorie:Utilisateur eo]] [[he:קטגוריה:User eo]] [[hu:Kategória:User eo]] [[is:Flokkur:Notandi eo]] [[ja:Category:User eo]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი eo]] [[ko:분류:사용자 eo]] [[mi:Category:User eo]] [[na:Category:User eo]] [[nds:Kategorie:User eo]] [[nl:Categorie:Gebruiker eo]] [[no:Kategori:Bruker eo]] [[pl:Kategoria:User eo]] [[pt:Categoria:Usuário eo]] [[qu:Categoría:Ruwaq:eo]] [[ro:Categorie:User eo]] [[ru:Категория:User eo]] [[sl:Kategorija:Uporabnik eo]] [[sr:Категорија:User eo]] [[sv:Kategori:Användare eo]] [[tr:Kategori:User eo]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער eo]] [[zh:Category:Eo 使用者]] 16504 41905 2005-10-21T09:59:38Z Pablo 5 No d' elodjaedje: 16505 41906 2005-10-21T10:00:19Z Pablo 5 Limero d' l' uzeu: 16506 42137 2005-10-23T15:23:18Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gordene</B></FONT> [f.n.] ahesse di måjhon, grande bele toele ki pind padvant padrî les fniesses (veyou d' ådvins), po catchî et wårni ene måjhone. <I>Mes fniesses ont todi seré timpe assez leus gordenes</I> (C. Quinet). rl a: [[Motî:ridea|ridea]]. <span lang=fr>F. rideau.</span> <span lang=es>Esp. cortina.</span> <span lang=nl>Ny. gordijn.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li gordene å (do) stoelî:</FONT> cir, ki veyou come ene bleuwe toele. <I>Coutcoloudjoû! el cok siclefe el gordene å stoelî</I> (C. Quinet). Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gordène</FONT>, gordine, gourdine, gourdène</span>. Parintêye: * [[Motî:regordiner|regordiner]] 16507 42140 2005-10-23T15:33:18Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ridea</B></FONT> [o.n.] pitite [[Motî:gordene|gordene]]. (ki ride so on bwès metou ådzeu del finiesse). <I>Li cmere a saetchî l' ridea, rabaxhî l' lénçoû et rliver l' camizole do pidjama</I> (C. Denis). <span lang=wa-feller>F. rideau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ridô, ridê, ridia, <FONT COLOR="#800080">ridja</FONT></span>. Bodje: * [[Motî:rider|rider]] 16509 41929 2005-10-21T10:17:47Z Pablo 5 Permete di rçure des emiles d' ôtes uzeus 16510 42141 2005-10-23T15:40:21Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>court</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coûte</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> nén [[Motî:long|long(ue)]]. rl a: [[Motî:racourti|racourti]], [[Motî:racourtixha|racourtixha]], [[Motî:acourtixheure|acourtixheure]]. <span lang=fr>F. court.</span> <B>2.</B> ki n' deure nén lontins. rl a: [[Motî:coûte djoye|coûte djoye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene coûte alinne:</FONT> on målåjhey respiraedje. <span lang=fr>F. asthme, respiration pénible.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coûtresse</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#ff0000">coûtresse d' alinne</FONT>: målåjhmince di respirer. <span lang=fr>F. asthme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coûtrece</B></FONT> [f.n.] tchimin k' on prind å court. <I>Nos estans evoye sol tchimin Sint Djan et n' a nole coûtrece k' a polou forvoyî nos pas</I> (C. Quinet). Parintêye: * [[Motî:racourti|racourti]] * [[Motî:acourtixheure|acourtixheure]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:coûte djoye|coûte djoye]] 16511 42142 2005-10-23T15:44:03Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acourtixheure</B></FONT> [f.n.] lete, u troke di deus troes letes ki replaecèt on mot u ene troke di mots ki rivnèt tofer dins on scrijhaedje. <span lang=fr>F. abréviation.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:acourti|acourti]], cawete -eure, 1995. 16512 42149 2005-10-23T15:54:35Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cande</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pratike|pratike]] (sakî k' atchete ene sacwè a on martchand). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>candlete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plaece ki les candes metèt leus martchandijhes disso divant d' payî, dins on botike. <I>Melaneye vént håyner ses martchandijhe disso l' candlete</I> (G. Havelange). <span lang=fr>F. comptoir.</span> <B>2.</B> plaece d' on cåbaret la k' i gn a l' cåbartî padrî. <I>Li veye est ene curêye ! dit-st i al moxhe ki coreut åtoû d' on ptit potea d' bire sol candlete</I> (J.M. Masset). <span lang=fr>F. comptoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>câliyète, canliyète, <FONT COLOR="#800080">canl'lète</FONT></span>. 16513 42151 2005-10-23T15:56:25Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>contwer</B></FONT> [o.n.] [[Motî:candlete|candlete]]. 16514 41948 2005-10-21T10:25:48Z Pablo 5 Cogne del date 16515 59374 2006-06-05T20:10:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prijhon</B></FONT> [o.n. u f.n.] plaece k' on î ressere les cis k' ont stî codånés a esse reclôs. On dit eto: [[Motî:gayole|gayole]], [[Motî:cadje|cadje]], [[Motî:piole|piole]], [[Motî:pote|pote]], [[Motî:violon|violon]]; loukîz a [[Motî:saetchot|saetchot]], [[Motî:xhuflet|xhuflet]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prijhnî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>prijhnire 1</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' est reclôs(e) å prijhon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prijhnire 2</B></FONT> [f.n.] prijhon. <I>Mi bea tchestea m' avizéve ene prijhnire</I> ([[L. Lagauche]]). 16516 49783 2006-01-27T20:19:04Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 84.231.242.141, li dierin candjmint est asteure da 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dihåjhiner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dhåjhiner</B></FONT> [v.c.] [[Motî:disbrôler|disbrôler]] (ene håjhe, ene bårire, ene usteye). <I>C' est lu k' a dhåjhiné l' schalete.</I> <span lang=fr>F. démollir.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:håjhe|håjhe]]" (bårire) ; dismantchante betchete dis- (1); cawete-iner. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)håuhiner</FONT>, dis'hauhiner, duzaujner, dzêjiner</span>. Coinrece Payis d' Lidje &amp; Vervî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dihåjhiné</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dhåjhiné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>êye</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> ki n' tént pus eshonne (tot djåzant d' ene ahesse). rl a: [[Motî:dismimbridjî|dismimbridjî]], [[Motî:disbrôlé|disbrôlé]], [[Motî:mezalé|mezalé]]. <span lang=fr>F. déglingué, désarticulé, disloqué.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) tot pierdou (tote pierdowe) divant les måleurs.<I> Mi feme et mi, et les bråvès djins, endè sont tot dihåjhinés k' on-z åye resseré li Rwè d' France</I> (lete e walon di l' Ambassadeur del Principåté d' Lidje a Paris, po s' fré, e 1792). <I>Mi feme et mi, et les bråvès djins, endè sont tot dihåjhinés.</I> <span lang=fr>F. désespéré, triste.</span> <B>II.</B> [o.f.n.] on grand (ene grande) avou des longous bresses et des longuès djambes. rl a: [[Motî:epatlé|epatlé]]. <span lang=fr>F. dégingandé.</span> 16517 42167 2005-10-23T16:15:26Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>epatlé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>epatlêye</B></FONT> [addj.] dins l' ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">grand epatlé, grande epatlêye</FONT>: grande et mwinre djin, avou des longuès fenès djambes. rl a: [[Motî:dihåjhiné|dihåjhiné]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>apatlé, <FONT COLOR="#800080">èpatlé, êye</FONT></span>. 16518 42204 2005-10-23T17:52:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>terdidjene</B></FONT> [mot-criya] sôre di djuraedje, nén corant. <I>Terdidjene ! kéne afwaire ! Dji m' va braire</I> (J.C. Benoît). rl a: [[Motî:nodidju|nodidju]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>terdidiène, <FONT COLOR="#800080">terdidjène</FONT></span>. 16519 41969 2005-10-21T10:45:44Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"><P>pardjene</B></FONT> [mot criya] sôre di djuraedje nén corant; <I>Li fi d' on bracnî, ci sereut pardjene bén drole s' i n' freut nén parey ki s' pa</I>. Etimolodjeye : adoucixhmint di "pardju" </P> 16520 42206 2005-10-23T17:59:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mildju</B></FONT> [mot criya] sôre di djuraedje, foirt corant. rl a: [[Motî:terdidjene|terdidjene]], [[Motî:pardjene|pardjene]]. Etimolodjeye: etroclaedje di "[[Motî:meye|meye]] [[Motî:diu|dius]]". 16521 42215 2005-10-23T18:06:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nodidju</B></FONT> [mot criya] sôre di djuraedje foirt corant. rl a: [[Motî:terdidjene|terdidjene]], [[Motî:pardjene|pardjene]], [[Motî:mildju|mildju]]; [[Motî:nodidiale|nodidiale]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>nondidju, nondèdjou, nodidjou, <FONT COLOR="#800080">nodidju</FONT>, nondihu</span>. Etimolodjeye: etroclaedje di "[[Motî:no 1|no]] di [[Motî:diu|diu]]". 16522 42220 2005-10-23T18:10:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pardju</B></FONT> [mot criya] sôre di djuraedje nén corant. <I>Obén pardju nonna !</I> Etimolodjeye: etroclaedje di "par [[Motî:Diu|Diu]]". 16523 42223 2005-10-23T18:23:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waxhea</B></FONT> [o.n.] caisse di bwès k' on mete li moirt divins. <I>Dins l' viye cimintire, on rboutéve on mete céncwante di tere sol waxhea</I> (ramexhné pa J.J. Gaziaux). <I>Li prumî clå a stî metou avou nosse prumî cri et l' dierin claprè sol plantche di nosse waxhea</I> (J.L. Fauconnier). <I>On m' aveut houkî po poirter l' bayåd avou l' waxhea dso, li djoû di l' etermint</I> (H. Matterne). <I>Dji voeyeu mi prôpe etermint dins m' sondje et dj' esteu dins m' prôpe waxhea</I> (R. Mathieu). <I>Pus bea k' ça, dji n' l' a jamwais fwait, sapinse li mnujhî ki vneut d' achever l' waxhea di s' bele-mere</I> (R. Viroux). rl a: [[Motî:lujhea|lujhea]], [[Motî:sårco|sårco]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les waxheas n' ont nole potche</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">gn årè nole taxhe après t' waxhea:</FONT> cwand to mourrès, to n' pôrès nén prinde tes cwårs avou twè; on ndè va nén avou ses çanses. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clås d' waxhea:</FONT> <I>a)</I> gros clå k' on clawéve les waxheas, avou ene floriteure ådfoû. <I>b)</I> må ki vs va fé mori. <I>Dj' a cawarante deus ans d' fosse, dji tosse do matén sk' å niût, et dji raetche les clås di m' waxhea</I> (B. Genaux). <I>I m' ont dné ene decoråcion tot m' tchûtchlotant: louke a ti: c' est on clå d' waxhea.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji sin mes clås d' waxhea:</FONT> dji sin ki dji dvén vî, dji so tot roed. Disfondowes: <span lang=wa-feller>vassia, wahê, <FONT COLOR="#800080">wachê</FONT>, vachê, vacha</span>. 16524 53989 2006-04-07T22:06:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sårco</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fosse avou come ene pitite tchapele å dzeu, k' on meteut les moirts. <I>I gn aveut la tot près del plaece ki Djezus aveut stî crucifyî, on djårdén, et e ç' djårdén, on sårco tot noû, k' on n' î aveut co metou nouk; a cåze ki l' shabate des Djwifs aléve ataker, et ki l' sårco esteut tot près, ci fourit la k' i metént l' coir da Djezus</I> ([[Sint Djhan l' Evandjilî|Sint Djihan]], rat. pa [[J.M. Lecomte]]). <span lang=fr>F. caveau funéraire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fleur di sårco:</FONT> [[Motî:påkî 1|påkî]]. <I>Inte deus royes di påkîs, ces fleurs di sårco</I> ([[H. Simon]]). <span lang=fr>F. buis.</span> <B>2.</B> [[Motî:tombe|tombe]]. <I>Des fleurs di bwès crexhît, tot fén pareyes ås cenes K' on plante so les sårcos des djins k' on-z a pierdou </I>(H. Simon). <span lang=fr>F. tombe.</span> <B>3.</B> [[Motî:waxhea|waxhea]]. <span lang=fr>F. cercueil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;clå d' sårco:</FONT> clå d' waxhea. Etimolodjeye: racourtixha do grek "<span lang=el>sarcophagus</span>" (minme sinse), pal voye do latén. 16525 42245 2005-10-23T19:36:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimerciyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermerciyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerciyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.c.] dire merci a (ene sakî). <I>Dji vs rimerceye d' aveur ofrou ene si ritche mexhon d' pinsêyes ås cis ki pårlèt voltî l' walon</I> (G. M. Van Zuylen). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimerciyeu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermerciyeu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerciyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerciyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerceyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rmerceye åjheymint li ci ki lyi a fwait plaijhi. <I>Dji n' estans nén des rmerciyeus</I> (R. Mouzon). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimerciyaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermerciyaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerciyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rimerciyî". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimerceymint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermerceymint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerceymint</B></FONT> [o.n.] rimerciyaedje. <I>On-z a scrît co dpus d' on cint d' letes di rmerceymint.</I> <span lang=fr>F. remerciement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimerciyance</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermerciyance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerciyance</B></FONT> [f.n.] cwålité do ci (del cene) ki sait rmerciyî. <I>Gn a bråmint des djins k'&nbsp;i fåt briber po-z aveur ene miete di rmerciyance</I> (D. Vanderstoken). rl a: [[Motî:ricnoxhance|ricnoxhance]]. <span lang=fr>F. gratitude.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimerciyant</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermerciyant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmerciyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [f.n.] ki mostere del rimerciyance. rl a: [[Motî:ricnoxhant|ricnoxhant]]. <span lang=fr>F. reconnaissant(e).</span> 16526 42192 2005-10-23T17:33:47Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>torbeye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:windea|windea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>torbiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.s.c.] shofler foirt (e tournant) tot djåzant d' l' air. <I>Deus hayons, on ptit toet, et vla on cadjibi; Cwand k' el bijhe vént di Tnogne, c' est k' ça torbeye voci</I> (L. Piron). 16527 42272 2005-10-23T20:03:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>acoperner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:adjoker|adjoker]]. <I>On-z a acoperné on drapea a l' copete do clotchî</I> (R. Hostin). <span lang=fr>F. jucher, placer, planter, percher.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' acoperner</FONT> [v.pr.] s' adjoker, s' apîçter. <I>Les moxhons estént acopernés a l' fene copete di l' åbe.</I> <span lang=fr>F. se percher.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>acopernè, <FONT COLOR="#800080">acoperner</FONT></span>. Etimolodjeye: viebe fwait so ene troke divancete ([[Motî:a (divancete)|a]]) + no ([[Motî:copete|copete]]); mete al copete; rl a: [[Motî:amayî|amayî]]. Coinrece Condroz, Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>acopernêye</B></FONT> [f.n.] hopea (di nive, evnd) k' on-z a dvou acoperner li dzeu. <I>Ké hôte acopernêye; end a des deus costés; Dji t' asseure ki ça tént; dispu k' il a rdjalé, Les bloks sont cûts eshonne; ça n' pout seur må d' croûler!</I> (L. Piron) rl a: [[Motî:moncea|moncea]]. <span lang=fr>F. monticule, tas.</span> 16528 42264 2005-10-23T19:44:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raloukî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:loukî|loukî]] mwintes côps, copurade des djins <I>Lorint, avou ses belès botes, ses sporons tot rglatixhants esteut ttossu bea a raloukî ki les sôdårds so les cåtes di novelan</I> (A. Lenfant). <span lang=fr>F. regarder, contempler, admirer.</span> rl a: [[Motî:riloukî|riloukî]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si raloukî</FONT> [v.pr.] esse metou onk divant l' ôte. <span lang=fr>F. être en face de.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raloucant</B></FONT> [adjondrece] metou djusse divant. <span lang=fr>F. en face de.</span> rl a: [[Motî:djondant|djondant]]. 16529 42270 2005-10-23T19:57:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amayî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>amayeye</B></FONT> [addj.] må prin, djinné. <I>Dji so-st amayeye: dji roveye çou k' on m' dit afwait.</I> <I>Bén, wai la, nosse pere, si vos n' serîz nén la avou mi, dji sereu bén amayeye</I> (Y. Gourdin). <I>ça fwait ki Colignon end a fwait po s' tchivå ? :: Colignon est d' siervice, i n' serè nén amayî; Po l' måss, i pout conter, so l' atelêye Pieret</I> (L. Piron). <I>Li diale esteut binåjhe d' el vey amayî et tot poenneus pask' i n' åreut seu tni promesse</I> (P. Siméon). <span lang=fr>F. embarrassé, incommodé, contrarié.</span> Etimolodjeye: viebe fwait so ene troke divancete ([[Motî:a (divancete)|a]]) + no ([[Motî:maye|maye]]); esse a mayes = diveur des çanses; rl a: [[Motî:acoperner|acoperner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amayî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s' amayî</FONT>) ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> si mete e dvwer di. <I>On s' a amayî d' aler mostrer l' papî po l' etermint al parintêye.</I> <span lang=fr>F. faire l'effort de.</span> <B>2.</B> si rtourner. <I>Ni lu k' esteut Walon ni leye, Flaminde ni s' amayént des cramions k' gn aveut inte les Flaminds et les Walons</I> (P. Maudoux). <span lang=fr>F. se préoccuper.</span> <B>3.</B> [[Motî:transi|transi]]. <I>Al nute, li medcén esteut la; "ni vs amayîz nén", dit-st i l' årtisse, "ci n' est nén gråve, c' est on debut d' andjine</I> (E. Benoît). <span lang=fr>F. s'inquiéter.</span> <B>4.</B> si [[Motî:sbarer|sbarer]], s' [[Motî:ewaerer|ewaerer]]. <span lang=fr>F. s'étonner.</span> Coinrece Basse-årdene, Etur-Sambe-et-Mouze. 16530 42195 2005-10-23T17:37:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tirlibibi</B></FONT> [mot-criya] mostere les bruts et l' animåcion d' ene dicåce. <I>Dimegne di dicåce, å niût sol martchî; Salåde di muzike, wachisse di crireyes Canon, djipreyes, tirlibibi !</I> (H. Petrez). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djeu d' tirlibibi:</FONT> djeu u manire di travayî, di fé des toûs ki vs pôrént fé do toirt. <I>Dischindoz del muraye: c' est tos djeus d' tirlibibi, la ça.</I> <span lang=fr>F. risque inutile.</span> 16531 42279 2005-10-23T20:09:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>feye 1</B></FONT> [f.n.] côp. <I>Cwantes feyes vos el fårè-t i co dire ?</I> rl a: [[Motî:kécfeye|kécfeye]], [[Motî:afeye|afeye]], [[Motî:télfeye|télfeye]]. <span lang=fr>F. fois.</span> <span lang=en>Ingl. time.</span> Omonimeye: * [[Motî:feye 2|feye]] (f.n.; båshele) 16532 42283 2005-10-23T20:33:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>feye 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dischindante (feme) d' ene ôte djin k' on lome si pa u si mame. <I>C' est l' feye da Batisse.</I> rl a: [[Motî:fi|fi]]. <span lang=fr>F. fille.</span> <span lang=en>Ingl. daughter.</span> <B>2.</B> båshele (efant di seke femrin). <I>Les ptitès feyes rivnént di scole tertotes eshonne.</I> <span lang=fr>F. fille.</span> <span lang=en>Ingl. girl.</span> <B>3.</B> (après èn aduzoe) atôtchaedje d' ene båshele, d' ene feme pus djonne u foirt camaeråde avou l' cåzeu(se). <I>Vos n' seroz nén rintrêye po fé a marinde a vost ome, la, feye, si vos n' ramxhyîz nén.</I> rl a: [[Motî:båshele|båshele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fèye</FONT>, fîye, faye, fîe</span>. Omonimeye: * [[Motî:feye 1|feye]] (f.n.; côp) Mot d' aplacaedje: * [[Motî:bele-feye|bele-feye]] * [[Motî:pitite-feye|pitite-feye]] 16533 42273 2005-10-23T20:04:47Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:feye 1|feye]] (f.n.; côp) * [[Motî:feye 2|feye]] (f.n.; båshele) 16534 42284 2005-10-23T20:35:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ouxh 2</B></FONT> [mot-criya] <I>Ouxh ! Vos dvrîz coridjî l' apontiaedje di vosse programe d' emilaedje, c' est impossibe di comprinde vos messaedjes</I> (P. Saratchaga). rl a: [[Motî:oufti|oufti]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>ouch !, ouh, ouhy, ouf !</span> Omonime: * [[Motî:ouxh|ouxh]] (o.n.; poite) 16535 42286 2005-10-23T20:38:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oufti</B></FONT> [mot-criya] ouxh, ti ! Etimolodjeye: etroclaedeje do mot-criya "[[Motî:ouxh 2|ouxh]]" (dizo disfondowe hesbignone "ouf !"), avou l' prono atôtchî "ti", ouxh, ti! 16536 42288 2005-10-23T20:41:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>efouwer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:efoumer|efoumer]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èfouwer</FONT>, afouwer</span>. 16537 42289 2005-10-23T20:44:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>efunker</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:efoumer|efoumer]]. <I>Il ont stî a ene binde efunkerles soteas</I> (L. Peeters). Disfondowes: <span lang=wa-feller>infeukî, èfunker</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efuncreye</B></FONT> [f.n.] (mot d' shabotîs) plaece k' on fjheut noeri les shabots, tot ls efoumant. Disfondowes: <span lang=wa-feller>afunkrîye, <FONT COLOR="#800080">èfuncrèye</FONT></span>. 16538 42346 2005-10-23T21:47:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>refoumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:efoumer|efoumer]] et stofer, tot djåzant d' ene sacwè ki fwait del foumire. <I>Clôs l' platene del sitouve la; on s' va fé refoumer.</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèfoumer</FONT>, rafumer</span>. 16539 42348 2005-10-23T21:49:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>boucanî</B></FONT> [o.n.] ome k' [[Motî:efoumer|efouméve]] les pexhons k' i magnive li long d' l' aiwe. <I>Sins awè des tayons k' ont corou les grandès basses et fé do boucanîs, on saveut tolminme fé des rosteyes avou deus taeyes di pwin metowes inte deus greyis tinous ådzeu des broûlantès braijhes</I> (J. Schoovaerts). 16540 44765 2005-11-16T12:59:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Nicolai</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> fiesse di sint Nicolai li 6 di decimbe. <I>C' est on live so les uzances et tradicions d' Beldjike: li Sint-Nicolai, li Noyé, l' årchitecteure bedje et tchik et tchak</I> ([[Y. Paquet]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;usteye di sint-Nicolai:</FONT> usteye ki n' våt rén. rl a: [[Motî:cacaye|cacaye]]. <B>2.</B> biscûte, coûke avou l' figueure da sint Nicolai. <I>Et vola co des tchikes, des orandjes, des djaeyes, des coûkes di Rinse, des Sint-Nicolai d' tchocolåt...</I> ([[Y. Gendarme]]). 16541 42190 2005-10-23T17:25:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toker 2</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] fé raler (on feu). rl a: atoker, ratoker. <B>II. </B>[v.s.c.] fé bråmint del tcholeur. <I>Li solea toke.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tokeu</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> li ci ki fwait tchåfer ene machine a wapeur. <B>2.</B> colone di brouheur ki rmonte des tienes après l' plouve. rl a: [[Motî:cujheu|cujheu]], [[Motî:rinåd 2|rinåd]], [[Motî:macrale|feu d' macrale]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tocoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> feu a l' aisse avou on glindisse divant. <I>On s' rafurlêye dilé l' coulot, Tchaeconk por lu, come des covresses Mågré k' on fouxhe deus dlé l' tocoe On n' s' afrankixh nén d' ene divize</I> (E. Lempereur). rl a: [[Motî:fouwire|fouwire]]. <B>2.</B> fornea d' brike metou dvant l' ouxh, po boure li lindje u cure les cabolêyes. <B>3.</B> pitite sitouve a troes pîs. <I>Li grand djoû, on rtokéve on bon feu din l' pitit tocoe d' fonte</I> (B. Hosslet). <I>Ele si tneut vôssêye e s' coujhene å noer tocoe, ås meurs blankis</I> (G. Bernard). <I>Al loumire do crasset, dji n' a discovrou k' ene pitite plaece avou on tocoe bråmint trop ptit po siervi d' for d' altchimisse</I> (L. Hendchel). rl a: [[Motî:toke-feu|toke-feu]]. <span lang=fr>F. poële.</span> <B>4.</B> sôre di tchôdron, u d' caisson di fier, so pîs, k' on mete des braijhes didins (po s' ertchåfer, u po cure des tchås). <span lang=fr>F. brasero, barbecue.</span> Disfondowes: <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">tocwè</FONT>, ticwè, tucwè, tokeu</span>. Omonimes: * [[Motî:toker 1|toker]] (v.c; bouxhî a l' ouxh) * [[Motî:tokeu 1|tokeu]], [[Motî:tokeuse 1|tokeuse]] u [[Motî:tocresse 1|tocresse]] (o.f.n.; bouxheu a l' ouxh) Parintêye: * [[Motî:atoker|atoker]] * [[Motî:ratoker|ratoker]] * [[Motî:ritoker|ritoker]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:toke-feu|toke-feu]] 16542 42191 2005-10-23T17:27:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toke-feu</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tocoe|tocoe]]. <I>On petéve des mårons et des crompires sol toke-feu.</I> rl a: [[Motî:fouwire|fouwire]]. <span lang=fr>F. brasero.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">toke-feu</FONT>, toke-fë, toke-fû</span>. Bodjes: * [[Motî:toker 2|toker]] * [[Motî:feu 1|feu]] 16543 42486 2005-10-26T01:02:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rastibwezer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] prinde tot çou k' èn ôte a (cwårs, plis ås cåtes). <I>I s' a fwait rastibwezer</I>. On dit eto: [[Motî:ploumer 1|ploumer]]. rl a: [[Motî:raezibusse|raezibusse]], [[Motî:reyusse|reyusse]]. <span lang=fr>F. rafler, enlever, accaparer.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rastibwazer, ratibwèzè</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>ratiboiser</span>. 16544 42349 2005-10-23T21:52:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhî foû</B></FONT> [v. a spitron a coplemint] fé on trô (dins on meur) po (ene bawete, ene finiesse, èn ouxh). <I>Po rfé des plaeces, il ont dvou bouxhî foû deus fniesses et èn ouxh.</I> <span lang=fr>F. percer, perforer, transpercer.</span> Bodjes: * [[Motî:bouxhî|bouxhî]] * [[Motî:foû|foû]] 16545 42196 2005-10-23T17:43:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchet d' bwès</B></FONT> [o.n.] sôre di gros tchet ki vike dins les bwès, e sincieus latén <I><span lang=la>Felis sylvestris</span></I>, bråmint pus gros ki l' tchet d' måjhon, et ki n' si mopleye nén avou lu. <span lang=fr>F. chat sauvage.</span> Etimolodjeye: calcaedje del tcherpinte do mot latén, 1982. Bodjes: * [[Motî:tchet|tchet]] * [[Motî:bwès|bwès]] ---- [[Tchet d' bwès|Dipus d' racsegnes so les tchèts d' bwès]] 16546 47126 2005-12-13T23:11:42Z Lucyin 16 pitite ecråxhe. <FONT COLOR="#ff0000"><B>håye</B></FONT> [f.n.] rîlêye di bouxhons ki recloyèt on tchamp. rl a: [[Motî:ehåyî|ehåyî]]. <span lang=fr>F. haie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé håye nete:</FONT> dire çou k' on pinse. Loukîz a [[Motî:håynete|håynete, håynetmint]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>hayon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bwejhêye. Loukîz a: [[Motî:håyner 2|håyner (2)]]. <span lang=fr>F. paravent, abri, coupe-vent.</span> <B>2.</B> botikea d' on martchotea, waeranteye pa ene bwejhêye, la k' il î vind ses martchandijhes al tere. Loukîz a: [[Motî:håyner 1|håyner (1)]]. <span lang=fr>F. échoppe.</span> <B>3.</B> pitite barake sins meurs,djusse avou des bwejhêyes. Loukîz a: [[Motî:cahoute|cahoute]]. Loukîz a: [[Motî:Les Hayons|Les Hayons]]. <span lang=fr>F. hutte.</span> Parintêye: * [[Motî:håyner 2|håyner]] (mete des håyes) * [[Motî:ehåyî|ehåyî]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:a des håyes|a des håyes]] * [[Motî:håynete|håynete, håynetmint]] 16547 42503 2005-10-26T02:04:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ône 1</B></FONT> [f.n.] ancyinne mezeure des stofes, ki valeut a pô près li longueur do bresse. <I>L' ône di Lidje valeut 663 milimetes.</I> <I>Ki n' so dj' cint-z ônes e tere!</I> (Simon li Scrinî). <span lang=fr>F. aune.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mezurer les ôtes a si ône:</FONT> djudjî les ôtes a l' asulon di ses prôpès croeyances. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôner</B></FONT> [v.c.] mezurer a l' ône. <I>Dji l' a trové k' ônéve ene pîce di toele.</I> <span lang=fr>F. auner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ônaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> matchandijhe k' on vind tot-z ônant. <I>Gn aveut, la håyné, del toele, des norets et totès sôres di martchandijhes d' ônaedje</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. en coupon.</span> <B>2.</B> mezeure k' on fwait a l' ouy. <I>Fijhoz m' on boun ônaedje.</I> <span lang=fr>F. mesure, dose, ration.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;botike d' ônaedje:</FONT> botike ki vind del sitofe a l' ône. rl a: [[Motî:håynaedje|håynaedje]]. <span lang=fr>F. grossiste en tissu.</span> Omonimeye: * [[Motî:ônea 2|ônea]] (o.n.; ônea) 16548 42325 2005-10-23T21:15:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahener</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] (mot d' cinsî) <B>1.</B> greter ene tere avou des [[Motî:îpe|îpes]], on rustea, u ds ôtès usteyes, divant del semer, po dismantchî les rukes. <I>Li tere est hole, i gn a nén des groumiotes, i gn årè nén mezåjhe di l' ahener.</I> rl a: [[Motî:brijhî|brijhî]], [[Motî:ringyî|ringyî]], [[Motî:rusteler|rusteler]]. <span lang=fr>F. herser, ratisser.</span> <B>2.</B> bouter fer, ovrer durmint. <span lang=fr>F. peiner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ahèner</FONT>, a.èner, ahènè, a.ènè, ayèner</span>. Etimolodjeye: viebe "[[Motî:haner|haner]]" (shofler, tot stindant l' linwe, pask' on-z ahenéve tot saetchant des grossès îpes al mwin); betchete a-. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahenaedje</B></FONT> [o.n.] rahenaedje. <I>Vola tos les semés fwaits, fijhans pår l' ahenaedje.</I> <span lang=fr>F. hersage, ratissage, recouvrement des semances.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ahènèdje</FONT>, ahènadje, ayènadje, ayènâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahenire</B></FONT> [f.n.] pitit tchamp metou dilé l' måjhon, k' on rahene comifåt, et planter des verdeures. <I>Dins l' ahenire, gn a veut sovint des åbes a fruts elle esteut recloyowe avou ene håye.</I> <I>I sont tot près d' noste ahenire</I> (J.C. Benoît). rl a: [[Motî:paxhi|paxhi]], [[Motî:cortiaedje|cortiaedje]]. <span lang=fr>F. verger, enclos.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ahanîre, ayènêre, ah'nire, <FONT COLOR="#800080">ahènîre</FONT></span>. Parintêye: * [[Motî:rahener|rahener]] 16549 42329 2005-10-23T21:19:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahener</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c. &amp; v.c.] (mot d' cinsî) <B>1.</B> greter å [[Motî:rustea|rustea]] u passer a l' [[Motî:îpe|îpe]] po rcatchî les grinnes k' on vént d' semer <I>Cwand on seméve do soele dins les sårtaedjes, on rahenéve djusse avou ene grosse sipene</I> (L. Mahin). <I>Si on m' åreut yeu-st aprin a tcherwer, a semer, a rahener, a fåtcher et si l' plouve ni tchaireut nén si rapiasmint, dj' åreu yeu stî cinsî, mi avou</I> (Y.A. Elalamy, rat. pa L. Mahin). <I>Dj' elzî a aprin a tcherwer, a rahener, a semer l' grin; kibén k' i faleut di sminces å bounî, kimint k' on dveut mete l' ansene et tot l' resse</I> (L.J.L. Lambillion). rl a: [[Motî:irper|irper]], [[Motî:seracuzer|seracuzer]], [[Motî:ahener|ahener]], [[Motî:ricatchî|ricatchî]]. <span lang=fr>F. herser, recouvrir.</span> <B>2.</B> dismantchî les ptitès rukes. <I>Il est dins s' djårdén do maten al nute a greter, a rahener, a baler, a semer, a distroker</I> (J. Selvais). rl a: [[Motî:brijhî|brijhî]], [[Motî:ringyî|ringyî]]. <B>3.</B> [[Motî:rusteler|rusteler]]. <span lang=fr>F. râtisser.</span> <B>4.</B> greter a tere avou s' pî (tot djåzant d' on tchvå, d' on gayet). rl a: [[Motî:xhaerbiner|xhaerbiner]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rahèner</FONT>, râner, rahaner, rahiner, rayèner, rayènè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahenaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rahener". <I>Po dire on bon rahenaedje, i n' faleut pont leyî d' guindes eter les passaedjes.</I> <I>Après l' tcherwaedje, c' esteut l' rahenaedje avou ene îpe atelêye a on tchvå</I> (G. Michel). <span lang=fr>F. hersage, râtissage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>rahanadje, rânadje, rahènadje, <FONT COLOR="#800080">rahènèdje</FONT>, rayènadje, rayènâdje</span>. Bodje: * [[Motî:ahener|ahener]] 16550 42340 2005-10-23T21:37:47Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><P>yesse 1</B></FONT> [f.n.] (mot d' cinsî) [[Motî:îpe|îpe]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>yesse, yasse, èrse, érse, yerse, yêrse, îrse</span>; miersipepieuzmint el mape A.L.W. et el notûle ALW 1.51. Omonime: * [[Motî:yesse 2|yesses]] (f.n.; leveure) 16551 42341 2005-10-23T21:38:17Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>yesses</B></FONT> [f.n.t pl.] [[Motî:leyes|leyes]]. <span lang=fr>F. levures.</span> <span lang=en>Ingl. yeast.</span> Coinrece roman payis. Omonime: * [[Motî:yesse 1|yesse]] (f.n.; îpe) 16552 43546 2005-11-08T18:56:41Z Lucyin 16 [[Imådje:siracuze herse canadienne.jpg|thumb| siracuze herse canadienne]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>seracuze</B></FONT> [o.n.] (mot d' cinsî) sôre di grosse [[Motî:îpe|îpe]] avou des arondeyès dints, saetcheye pa deus tchvås u on tracteur. Etimolodjeye: [[måke di fabrike divnowe on cmon no]] (Syracuze, do no d' ene veye d' Amerike), [[noûmot|1920 ]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>seracuzer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c. &amp; v.c.] passer l' seracuze so on tcherwaedje. On dit eto: [[Motî:rahener|rahener]]. <span lang=fr>F. herser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>seracuzaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "seracuzer" <span lang=fr>F. hersage.</span> ---- * [[seracuze|Dipus d' racsegnes so les seracuzes]]. 16553 42504 2005-10-26T02:10:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ziguezag</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> crawion. <I>I fjheut des ziguezags sol rote.</I> rl a: [[Motî:crankion|crankion]]. <span lang=fr>F. zigzag.</span> <B>2.</B> voye avou bråmint des tournicreyes, po ls oto d' coûsse. <I>Schuemacher n' a nén trové s' mwaisse so les ziguezags di Francortchamps</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. circuit.</span> <B>3.</B> ratchatchas (so ene foye di papî). <span lang=fr>F. gribouillis.</span> <B>4.</B> pitite cwårêye [[Motî:îpe|îpe]], ki les fiers fijhèt on ziguezag. rl a: [[Motî:seracuze|seracuze]]. <span lang=fr>F. herse.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>zigzag, <FONT COLOR="#800080">zig-èt-zag</span>. Parintêye: * [[Motî:zigzaguigne|zigzaguigne]] * [[Motî:zigzonzece|zigzonzece]] 16554 42082 2005-10-22T14:36:18Z Borbouze 21 16555 42094 2005-10-22T16:21:41Z Lucyin 16 poye di faizan (''Phasianus colchicus''), e moes d' avri 2005 a [[Lîssin]], (poitrait saetchî pa Martine Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 16556 43309 2005-11-07T10:49:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Comon faizan]] 16557 42095 2005-10-22T16:26:17Z Lucyin 16 agaesse (''Pica pica'') a [[Lîssin]] e moes d' may 2005 (poitrait saetchî pa Martine Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} agaesse (''Pica pica'') a [[Lîssin]] e moes d' may 2005 (poitrait saetchî pa Martine Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 16558 51279 2006-03-12T14:03:49Z Pablo 5 djermon biesse {{djermon biesse}} [[Categoreye:Famile ås coirbås]] {{Taxobox biesse | Agaesse | agaesse.jpg | '''agaesse''' <small>(poitrait saetchî pa Martine Mahin).</small>}} {{Taxobox phylum | ''Chordata'' (biesses al schene) }} {{Taxobox classe | ''Aves'' (oujheas) }} {{Taxobox ôre | ''Passeriformes'' (pareys ås moxhons) }} {{Taxobox famile | ''Corvidae'' (corvidîs) }} {{Taxobox djinre | ''Pica'' }} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox no latén biesse | Pica pica }} {{Taxobox fén}} Ene agaesse, c' est on grand (40-50cm) oujhea del [[famile ås coirbås]] (coirvidîs), avou des noerès lujhantès plomes sol coir, et des blankès plomes sol vinte eyet åd dibout des ailes. Cåze di ces coleurs on l' ricnoxhe åjheymint. ==Biyolodjeye== Les agaesses magnèt copurade des ptitès biesses et des [[inseke]]s, mins eto des fruts et grinnes di totes sôres. Come les ôtes coirvidîs, les agaesses sont foirt curieuses, cisse dujhance fwait k' on l' dit hapeuse di ptits blinkantès sacwès. == Djonnlaedje == Viè l' kimince do moes d' avri, les copes d' agaesse costrujhèt leus nis, dins des plaeces hôt metowes dins des åbes ou des bouxhons. Ci ni la est fwait avou des setchès coxhetes, des fistous, et des crins, avou come ene sôre di toet pol waeranti. Cisse cogne la, cåzu tote ronde, fwait k' on les pout prinde po des boles di gui. Li frumele pon troes a dijh oûs k' ele va cover leye seule so ene termene di cåzu troes samwinnes. Après l' askepiaedje des poyons, i vont dmorer e ni po cwate samwinnes a pô près, et c' est les parints k' elzès nourixhèt. == Sipårdaedje == L' agaesse, ''Pica pica'', est foirt corante dins tote l' [[Urope]], mins eto e l' [[Azeye]], et å nôrouwess di l' [[Afrike]] eyet nôr di l' [[Amerike]]. Elle voet voltî les plaeces wice k' i gn a des boskets, des ptits bwès, les djårdéns et les parks. == Agaesse et lingaedje walon == Gn a eto des [[toponimeye|nos d' plaece]] el Walonreye avou l' no [[oujheas el toponimeye|"agaesse"]]. ''Po les ratourneures avou l' mot "agaesse", alez s' vey e [[Motî:agaesse|splitchant motî]].'' [[bg:Сврака]] [[br:Pig]] [[cs:Straka obecná]] [[da:Husskade]] [[de:Elster]] [[en:European Magpie]] [[es:Pica pica]] [[fi:Harakka]] [[fr:Pie bavarde]] [[ja:カササギ]] [[lt:Šarka]] [[nl:Ekster]] [[pl:Sroka]] [[sv:Skata]] [[zh:喜鹊]] [[pt:Pega-rabuda]] 16559 42104 2005-10-22T16:42:22Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] Pådje po rashonner les nos d' oujheas ki rivnèt el [[toponimeye]]. == [[Agaesse]]. == * rowe di l' Agaesse a [[Djiblou (veye)|Djiblou]] == [[Åwe]]. == * ås Åwes (hamtea d' [[Djiblou (veye)|Djiblou]]) == [[Ciwagne]] == == [[Ôrimiele]] == * Voye di l' Ôrimiele a [[Spå]]. 16560 42108 2005-10-22T16:48:03Z Lucyin 16 == Disfondowes == agasse, '''aguesse'''; Pc. agache. 16561 42116 2005-10-23T14:29:01Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 16562 42123 2005-10-23T14:51:05Z Pablo 5 Påye di Wîne displaecî viè Congrès d' Wîne #REDIRECT [[Congrès d' Wîne]] 16563 65489 2006-06-29T10:42:09Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vls:Category:België]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[an:Categoría:Belchica]] [[ast:Categoría:Bélxica]] [[be:Катэгорыя:Бэльгія]] [[bg:Категория:Белгия]] [[bs:Kategorija:Belgija]] [[ca:Categoria:Bèlgica]] [[cs:Kategorie:Belgie]] [[cv:Категори:Бельги]] [[da:Kategori:Belgien]] [[de:Kategorie:Belgien]] [[en:Category:Belgium]] [[eo:Kategorio:Belgio]] [[es:Categoría:Bélgica]] [[et:Kategooria:Belgia]] [[fa:رده:بلژیک]] [[fi:Luokka:Belgia]] [[fr:Catégorie:Belgique]] [[hr:Kategorija:Belgija]] [[hu:Kategória:Belgium]] [[id:Kategori:Belgia]] [[io:Category:Belgia]] [[is:Flokkur:Belgía]] [[it:Categoria:Belgio]] [[ja:Category:ベルギー]] [[ka:კატეგორია:ბელგია]] [[ko:분류:벨기에]] [[kw:Category:Pow Belg]] [[la:Categoria:Belgia]] [[li:Kategorie:Belsj]] [[na:Category:Belgium]] [[nds:Kategorie:Belgien]] [[nl:Categorie:België]] [[no:Kategori:Belgia]] [[oc:Categoria:Belgica]] [[pl:Kategoria:Belgia]] [[pt:Categoria:Bélgica]] [[ro:Categorie:Belgia]] [[ru:Категория:Бельгия]] [[sh:Category:Belgija]] [[simple:Category:Belgium]] [[sk:Kategória:Belgicko]] [[sl:Kategorija:Belgija]] [[sr:Категорија:Белгија]] [[sv:Kategori:Belgien]] [[tl:Category:Belgium]] [[tr:Kategori:Belçika]] [[uk:Категорія:Бельгія]] [[vls:Category:België]] [[zh:Category:比利時]] 16564 42144 2005-10-23T15:46:47Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:cande]] 16565 42145 2005-10-23T15:47:01Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:court]] 16566 42146 2005-10-23T15:47:32Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:court]] 16567 42147 2005-10-23T15:47:39Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:court]] 16568 42148 2005-10-23T15:52:59Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pratike</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) k' atchete ene martchandijhe a èn ahesseu. <I>On comi-voyaedjeu, c' est ene djin ki s' mestî, c' est d' tourner avå les pratikes po fé vinde les martchandijhes d' èn ahesseu.</I> <I>I fåt waiter del wårder: c' est ene boune pratike.</I> <I>Elle aveut l' don d' ahessî tos ses pratikes avou on ptit riya.</I> <I>Po kî m' prinss, valet&nbsp;? dji fwai boere les pratikes; dji n' coûtche nén avou zels</I> (P.H. Thomsin). rl a: [[Motî:cliyint|cliyint]]. <span lang=fr>F. client.</span> <B>II.</B> [f.n.] <B>1.</B> apriyesse (esperyince). <I>I n' est nén biesse, mins i manke di pratike.</I> <B>2.</B> fijhaedje d' ene sacwè k' esteut djusse atuzêye. <I>Li comunisse, c' est ene ideyolodjeye askepieye pa Karl Marx et metowe e pratike pal prumî côp pa Lenine e Russeye e 1918.</I> rl a: [[Motî:atuzêye|atuzêye]], [[Motî:teyoreye|teyoreye]]. 16569 42154 2005-10-23T15:59:48Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:prijhon]] 16570 42158 2005-10-23T16:07:21Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dihåjhiner]] 16571 42159 2005-10-23T16:07:23Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dihåjhiner]] 16572 42160 2005-10-23T16:07:26Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dihåjhiner]] 16573 42161 2005-10-23T16:07:33Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dihåjhiner]] 16574 42162 2005-10-23T16:07:46Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:dihåjhiner]] 16575 42166 2005-10-23T16:14:34Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:epatlé]] 16576 42180 2005-10-23T17:10:16Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:tokeu 1|tokeu]], [[Motî:tokeuse 1|tokeuse]] u [[Motî:tocresse 1|tocresse]] (o.f.n.; bouxheu a l' ouxh) * [[Motî:tokeu 2|tokeu]] (o.n.; esprindeu d' feu) 16577 42178 2005-10-23T17:06:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:toker 2]] 16578 42179 2005-10-23T17:09:51Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:toker 1|toker]] (v.c; bouxhî a l' ouxh) * [[Motî:toker 2|toker]] (v.c. & v.s.c.; fé do feu) 16579 42183 2005-10-23T17:15:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>toker 1</B></FONT> [v.c.] [[Motî:bouxhî|bouxhî]] a èn ouxh po-z intrer. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tokeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tokeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tocresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki toke a l' ouxh. Omonimes: * [[Motî:toker 2|toker]] (v.c. & v.s.c.; fé do feu) * [[Motî:tokeu 2|tokeu]] (o.n.; esprindeu d' feu) 16580 42184 2005-10-23T17:16:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:toker 2]] 16581 42186 2005-10-23T17:18:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:toker 1]] 16582 42187 2005-10-23T17:18:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:toker 1]] 16583 42188 2005-10-23T17:18:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:toker 1]] 16584 42193 2005-10-23T17:34:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:torbeye]] 16585 59591 2006-06-06T18:56:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Biesses ås tetes]] [[Categoreye:Familes des biesses]] 16586 51303 2006-03-12T14:18:09Z Pablo 5 djermon biesse {{djermon biesse}} [[Categoreye:Tchetidîs]] Li '''tchet d' bwès''' c' est ene biesse-ås-tetes del famile des [[tchetidî]]s, ki vike dins les bwès, e sincieus latén ''Felis sylvestris''. Il est bråmin pus gros ki l' [[tchet]] d' måjhon, et n' si mopleye nén avou lu. Li tchet d' bwès peze disk' a ene dijhinne di kilos; il a cwate noerès royes ki vont do nez disk' a padrî l' hanete et si rdjonde en ene noere frindje ki court tot do long del schene do dos; il a ene grande longowe cawe avou cénk shijh noers aneas. [[bg:Дива котка]] [[de:Wildkatze]] [[en:Wild Cat]] [[eo:Sovaĝa kato]] [[fr:Chat sauvage]] [[he:חתול בר]] [[it:Felis silvestris]] [[nl:Europese wilde kat]] [[no:Villkatt]] [[pl:Żbik]] [[sl:Divja mačka]] [[sv:Vildkatt]] 16587 42209 2005-10-23T18:00:39Z Pablo 5 Motî:nodidjou displaecî viè Motî:nodidju #REDIRECT [[Motî:nodidju]] 16588 42211 2005-10-23T18:04:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nodidiale</B></FONT> [mot-criya] radoucixhaedje di "[[Motî:nodidju|nodidju]]". 16589 42219 2005-10-23T18:08:43Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:no 1|no]] (o.n.; lomaedje) * [[Motî:no 2|no]] (prono; cogne di "nosse") 16590 42227 2005-10-23T18:38:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:seracuze]] 16591 42228 2005-10-23T18:39:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rahener]] 16592 42231 2005-10-23T19:04:54Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:påkî 1|påkî]] (o.n.; bouxhon po les påkes, gamén ki fwait ses påkes) * [[Motî:påkî 2|påkî]] (v.c.; mete del påkete a beni) 16593 42232 2005-10-23T19:08:29Z Pablo 5 Bouxhon d' påkî, (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} Bouxhon d' påkî, (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}} 16594 42233 2005-10-23T19:12:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påkî 2]] 16595 42234 2005-10-23T19:12:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påkî 1]] 16596 42239 2005-10-23T19:17:02Z Pablo 5 [[Imådje:Påkî bouxhon.jpg|thumb|120px|bouxhon d' påkî.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>påkî 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bouxhon, e sincieus latén <span lang=la><I>Buxus spp.</I></span> ki sieve a fé les håyes, k' i gn aveut dins tos les cortis, el Walonreye, po-z endè prinde des coxhetes po beni al [[Motî:floreye Påke|floreye Påke]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimegne des påkîs:</FONT> floreye Påke. <B>2.</B> råpén ki fwait ses påkes. rl a: [[Motî:påcresse|påcresse]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påkete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> coxhete di påkî, beneye al floreye Påke. <I>On-z aléve mete des beneyès påketes so les tombes, ås bondius so les djîvås, et ås gorheas des tchvås.</I> <I>Dj'&nbsp;aveu-st al mwin on gros doket d'&nbsp;påketes</I> (A. Yande). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ås påketes:</FONT> al floreye Påke, rl a: [[Motî:ripåcter|ripåcter]]. <B>2.</B> båshele ki fwait ses påkes. rl a: [[Motî:påcresse|påcresse]]. Omonimeye: * [[Motî:påkî 2|påkî]] (v.c.; mete del påkete a beni) Mots d' aplacaedje: * [[Motî:påkî d' pucele|påkî d' pucele]] 16597 42238 2005-10-23T19:15:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påkî 2</B></FONT> [v.c.] mete del [[Motî:påkete|påkete]] so des cayets a beni. <I>El Hôte-Årdene, on påkive les rgons so troes coines do tchamp, li cwatrinme, c'&nbsp;esteut po leyî ndaler les lumçons.</I> Cdj: dji påkeye, nos påcans. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>paukî</B>, pauki, pauker, paukè, pâkî, pâki, pâker, pâkè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påcter</B></FONT> [v.c.] påkî. <I>Les batlîs påctént todi l' vierna.</I> rl a: [[Motî:ripåcter|ripåcter]]. Omonimeye: * [[Motî:påkî 1|påkî]] (o.n.; bouxhon po les påkes, gamén ki fwait ses påkes) 16598 42240 2005-10-23T19:17:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påkî d' pucele</B></FONT> [o.n.] fleur måve clair, ki vike a l' ombrire, e latén sincieus, <span lang=la><I>Vinca spp.</I></span>. <span lang=fr>F. pervenche.</span> rl a: [[Motî:fleur di moirt|fleur di moirt]], [[Motî:fleur di may|fleur di may]]. Bodjes: * [[Motî:påkî 1|påkî]] * [[Motî:pucele|pucele]] 16599 42241 2005-10-23T19:17:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pucea]] 16600 42242 2005-10-23T19:18:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pucea]] 16601 42243 2005-10-23T19:24:04Z Pablo 5 Des fleurs lomêyes "pucele". {{licince imådjes Lucyin}} Des fleurs lomêyes "pucele". {{licince imådjes Lucyin}} 16602 42244 2005-10-23T19:26:04Z Pablo 5 [[Imådje:pucele fleur.jpg|thumb|200px|puceles (fleur).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>pucea, pucele</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] ome (feme) ki n' a nén co yeu des rapoirts secsuels. <I>Djane D' Ark a stî raheye sol fouweye; ça a duré lontins paski, estant pucele, i gn aveut pont d' tiraedje.</I> <I>Les aiwes di Tongue sont bounes eto po les puceles K' åront leyî spiyî leu schiele Ca ele les såront si bén rsôder K' les aveules s'&nbsp;î leyront tromper</I> (L. de Ryckman).rl a: [[Motî:froxhî|froxhî]], [[Motî:afroyî|afroyî]]. <span lang=fr>F. pucelle, vierge; puceau.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">pucele</FONT> [f.n.] pitite blanke fleur ki rexhe li prumire après l' ivier. <I>Ni pesteloz nén les puceles; èn serîz nén on ptit côp djalote sor zeles, kécfeye&nbsp;?</I> (C. Adamiak, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. perce-neige.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>picê, pucia; pucèle, puçale</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>puçlaedje</B></FONT> [o.n.] estance, cwalité d' on pucea, d' ene pucele. Parintêye: * [[Motî:dispuçler|dispuçler]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:påkî d' pucele|påkî d' pucele]] 16603 42246 2005-10-23T19:37:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16604 42247 2005-10-23T19:37:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16605 42248 2005-10-23T19:37:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16606 42249 2005-10-23T19:38:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16607 42250 2005-10-23T19:38:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16608 42251 2005-10-23T19:38:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16609 42252 2005-10-23T19:38:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16610 42253 2005-10-23T19:38:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16611 42254 2005-10-23T19:38:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16612 42255 2005-10-23T19:38:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16613 42256 2005-10-23T19:38:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16614 42257 2005-10-23T19:38:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16615 42258 2005-10-23T19:38:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16616 42259 2005-10-23T19:39:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16617 42260 2005-10-23T19:39:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16618 42261 2005-10-23T19:39:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16619 42262 2005-10-23T19:39:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rimerciyî]] 16620 42263 2005-10-23T19:40:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:raloukî]] 16621 42265 2005-10-23T19:44:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acoperner]] 16622 42266 2005-10-23T19:47:09Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:åcolete_1|åcolete]] (o.n., sierveu d' eglijhe) * [[Motî:åcolete_2|åcolete]] (f.n., fleur) 16623 42269 2005-10-23T19:50:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:amayî]] 16624 42282 2005-10-23T20:22:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fi</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> dischindant (ome) d' ene ôte djin k' on lome si pa u si mame. <I>Et pu on l'&nbsp;a pindou, come li fi da Mareye</I> (V. Roba). On dit eto: [[Motî:valet|valet]]. rl a: [[Motî:feye|feye]]. <span lang=fr>F. fils.</span> <span lang=en>Ingl. son.</span> <B>2.</B> (après èn aduzoe) (ene miete måhonteus) atôtchaedje d' on valet, d' èn ome pus djonne. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>fi</B>, fë</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>filius</span>. Omofone: * [[Motî:fyi|fyi]] Parintêye: * [[Motî:fiyåsse|fiyåsse]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:bea-fi|bea-fi]] * [[Motî:pitit-fi|pitit-fi]] 16625 42290 2005-10-23T20:44:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:efunker]] 16626 42299 2005-10-23T20:56:45Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:bouxhe 1|bouxhe]] (f.n.; foidje) * [[Motî:bouxhe 2|bouxhe]] (f.n.; viye manoye) 16627 42303 2005-10-23T21:00:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhe 1</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) [[Motî:foidje|foidje]] (plaece la k' on bouxhe sol fier). Etimolodjeye: sivierba di "[[Motî:bouxhî|bouxhî]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhreye</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) foidje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li / al Bouxhreye:</FONT> no d' ene plaece di Teu (so plaece: <span lang=wa-feller>Bouh'rîe, Bouh'rèye</span>, e F. <span lang=fr>La Bouxherie</span>). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouxhtea</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitite foidje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Bouxhtea:</FONT> hamtea d' Votem, e F. <span lang=fr>Bouxhtay</span>. Omonime: * [[Motî:bouxhe 2|bouxhe]] (f.n.; viye manoye) 16628 42480 2005-10-26T00:39:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>glumiant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>glumiante</B></FONT> [addj., todi padvant] inte on likide et on solide, ki plake ås doets. <I>C' est glumiant come del nåze.</I> <I>Cwand i ploût so del foite tere, i fwait glumiant totavå.</I> <span lang=fr>F. visqueux.</span> Parintêye : * [[Motî:aglumyî|s' aglumyî]] 16629 42305 2005-10-23T21:01:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouxhe 1]] 16630 42306 2005-10-23T21:01:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bouxhe 1]] 16631 42308 2005-10-23T21:02:13Z Pablo 5 Motî:bouye (d' aiwe) displaecî viè Motî:bouye 1 #REDIRECT [[Motî:bouye 1]] 16632 42309 2005-10-23T21:02:27Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">glumiant</FONT>, glimounant.</span> == Rifondaedje. == Li disfondowe di Bive "gl'''i'''mounant" mosterreut ki l' U apårtént å l' [[oyon U/I]], et nén a l' [[oyon OU/U]] (ki dinreut ''gloumiant'') 16633 42314 2005-10-23T21:05:36Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:bouye 1|bouye]] (f.n.; bouye d' aiwe) * [[Motî:bouye 2|bouye]] (f.n.; ovraedje) 16634 42315 2005-10-23T21:05:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bouye 2</B></FONT> [f.n.] (inte soçons) ovraedje. <I>C'&nbsp;ît m'&nbsp;popa k'&nbsp;aveut l'&nbsp;bouye di disteler l'&nbsp;bådet et di rnetyî li ståve</I> (Emile Dumont). <I>Ene cawêye, po èn éndjolisse, c'&nbsp;est ene rîlêye di bouyes a fé</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. tâche, boulot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s'&nbsp;bouye:</FONT> fé l'&nbsp;ovraedje k'&nbsp;on dveut fé. On dit eto: fé s'&nbsp;[[Motî:dag|dag]], fé s'&nbsp;[[Motî:payele|payele]]. Coinrece walon do Mitan et do Coûtchant. Omonime: * [[Motî:bouye 1|bouye]] (f.n.; bouye d' aiwe) 16635 42471 2005-10-26T00:06:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agayon</B></FONT> [o.n.] sacwè k' on n' sait nén trop çou k' c' est. <I>I gn a todi on ploumtion tot ådzeu d' l' agayon</I> (tchanson). On dit eto: [[Motî:éndjole|éndjole]], [[Motî:djéndjole|djéndjole]], [[Motî:tchôze|tchôze]]. <span lang=fr>F. truc, machin, bidule.</span> Omofone coinrece: * [[Motî:agayan|agayan]] 16636 42476 2005-10-26T00:35:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aglumyî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s' aglumyî</FONT>) ([[codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.pr.] [[Motî:prinde|prinde]], tot djåzant do sonk. <span lang=fr>F. coaguler</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aglumiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe "s' aglumyî". <span lang=fr>F. coagulation</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje di l' addjectif [[Motî:glumiant|glumiant]] (divni glumiant). ---- * [[aglumiaedje do sonk|Dipus d' racsegnes so l' aglumiaedje do sonk]]. 16637 42327 2005-10-23T21:17:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahener]] 16638 42328 2005-10-23T21:18:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahener]] 16639 42330 2005-10-23T21:19:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:îpe]] 16640 42337 2005-10-23T21:34:43Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:yesse 1|yesse]] (f.n.; îpe) * [[Motî:yesse 2|yesses]] (f.n. sovint plurial; leveure) omofones coinreces: * [[Motî:esse|esse]] (viebe) 16641 42336 2005-10-23T21:32:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:yesses]] 16642 42342 2005-10-23T21:42:18Z Pablo 5 Ene îpe di fier. Sovint, on roisteut les îpes tot lzès pindant après on meur. (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Ene îpe di fier. Sovint, on roisteut les îpes tot lzès pindant après on meur. (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 16643 42343 2005-10-23T21:42:43Z Pablo 5 Ene îpe po-z emantchî so on tracteur (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Ene îpe po-z emantchî so on tracteur (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 16644 42344 2005-10-23T21:43:03Z Pablo 5 Ene îpe di bwès (sins dints) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} Ene îpe di bwès (sins dints) (poitrait saetchî pa L. Mahin). {{licince imådjes Lucyin}} 16645 46292 2005-11-30T21:54:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>îpe</B></FONT> [f.n., sovint pluriyal] (mot d' cinsî) <B>1.</B> usteye do cinsî, triyingue di bwès u d' fier avou des dints po passer so on tcherwaedje et dismantchî l' tere, tot rcatchant li smince s' il astchait. <I>Li tere, li tcherowe l' av' ritourné; les îpes avént passé et rpassé</I> (C. Bentz). rl a: [[Motî:yesse 1|yesse]], [[Motî:seracuze|seracuze]], [[Motî:ziguezag|ziguezag]], [[Motî:picot|picot]], [[Motî:hertchinne|hertchinne]]. <span lang=fr>F. herse.</span> <B>2.</B> troke di stoeles ki fjhèt l' dessin d' ene îpe. <span lang=fr>F. constellation de Cassiopée.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la>hirpex</span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>irper</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.s.c. &amp; v.c.] passer l' îpe so on tcherwaedje. rl a: [[Motî:rahener|rahener]]. <span lang=fr>F. herser.</span> {| BORDER CELLSPACING=1 CELLPADDING=4 |- |[[Imådje:iipe3.jpg|108px|]] |[[Imådje:iipe1.jpg|160px|]] |[[Imådje:iipe2.jpg|189px|]] |- |colspan=3|A hintche: ene îpe di bwès (sins dints); å mitan, ene îpe di fier. Sovint, on roisteut les îpes tot lzès pindant après on meur. A droete: ene îpe po-z emantchî so on tracteur (poitraits saetchîs pa L. Mahin). |} ---- * [[îpe|Dipus d' racsegnes so les îpes]] * [[Îpe|Dipus d' racsegnes so li stoelreye di l' Îpe]] 16646 43817 2005-11-10T16:00:09Z Pablo 5 {{djermon motî|picot}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>picot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:pica|pica]]. <I>Totes les rôzes ont des picots.</I> <span lang=fr>F. épine.</span> <B>2.</B> spore di rôlante [[Motî:îpe|îpe]]. <span lang=fr>F. rouleau-hérison.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:piker|piker]], [[cawete -ot]]. ---- * [[picot (d' cinse)|Dipus d' racsegne so les picots d' cinse]] 16647 42368 2005-10-25T16:31:09Z Pablo 5 Mande escuzes, mins i gn a rén ki corespond. 16648 42369 2005-10-25T16:32:01Z Pablo 5 <b>Les pådjes shuvantes ont des tites ki ravizèt çou k' vos avoz cwerou:</b> 16649 42372 2005-10-25T16:35:14Z Pablo 5 <span style='font-size: small'>Shuv.</span> → 16650 42373 2005-10-25T16:36:12Z Pablo 5 ← <span style='font-size: small'>Div.</span> 16651 42374 2005-10-25T16:37:05Z Pablo 5 <strong>Rizultats: $1-$2 di $3</strong> 16652 42377 2005-10-25T16:40:14Z Pablo 5 Cweraedje dins les espåces di lomaedje: $1 <br /> Cweraedje di: $3 $9 16653 42384 2005-10-25T18:43:14Z Borbouze 21 [[categoreye:cawetes et betchetes]] Li '''cawete -ård''', c' est ene [[dobe rifondowe]] del [[cawete -åd]], k' on rescontere dins sacwants mots k' ont-st avnou e walon lanawaire. :[[Motî:picård 2|picård]] (gros clå). Coinreçmint (Coûtchant walon, Basse-Årdene), c' est eto ene disfondowe di cisse cawete la : :[[Motî:xhinåd|xhinåd]] -> ''chinârd''. :[[Motî:båyåd|båyåd]] -> ''boyârd''. Li cawete -ård si rescontere eto, po les minmès råjhons, dins les nos d' djin : :[[Motî:Linåd|Linåd]] -> ''Linârd'', ''Leyonârd''. 16654 42386 2005-10-25T18:48:12Z Borbouze 21 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ård</B></FONT> [cawete] dobe rifondowe del [[Motî:-åd|cawete -åd]], k' on rescontere dins sacwants mots k' ont-st avnou lanawaire e walon. <I>[[Motî:picård 2|picård]]</I> ---- [[cawete -ård|dipus d' racsegnes sol cawete -ård]]. 16655 42388 2005-10-25T18:49:36Z Borbouze 21 Motî:picåd displaecî viè Motî:picård: acceptance del [[cawete -ård]] #REDIRECT [[Motî:picård]] 16656 42392 2005-10-25T18:54:14Z Borbouze 21 {{omonimeye}} * [[Motî:picård 1|picård]] (lingaedje) * [[Motî:picård 2|picård]] (gros clå) 16657 42458 2005-10-25T23:20:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>picård 1</B></FONT> [o.n.] lingaedje d' oyi djåzé el Bijhe del France et el Walonreye (sol mitan coûtchantrece do Hinnot). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Picårdeye</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> (politicmint) redjon del France, ki les djins î djåzèt picård, mins eto flamind. <B>2.</B> (linwincieuzmint) payis la k' on djåze (u k' on djåzéve) li picård. Omonimeye : * [[Motî:picård 2|picård]] (gros clå) ---- * [[picård|Dipus d' racsegnes sol picård]] * [[Picårdeye|Dipus d' racsegnes sol Picårdeye politike]] 16658 44503 2005-11-13T19:54:12Z Lucyin 16 picot & ringuiaedje [[categoreye:ekipaedjes di cinse]] [[Categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] [[Imådje:picoteuse.jpg|thumb|ene picoteuse]] Ene '''picoteuse''' (on dit eto on '''picot'''), c' est ene usteye d' arindjaedje del tere, fwait d' on cåde avou deus rindjeyes di stoeles di fonte, a 5 brantches (k' on lome eto "picots"), emantcheyes ene siconte di l'ôte et ki tournèt so zeles-minmes afwait kel machine avance, po [[brijhaedje (d' on tcherwé)|brijhî]] les dierinnes [[Motî:rouke|roukes]] di tere et damer l' tere divant d' semer. Li picoteuse ni va nén po [[ringuiaedje|ringyî]], ca, po ça, i fåt kel tere soeye rimouwêye po fé lver les sminces ki trinnèt so li steule. Li picot, lu, ni fwait ki d' rôler, sins foyî l' tere. Passer l' picoteuse si dit '''picoter'''. == Istwere des picots. == C' esteut ene usteye eployeye avou les [[tchivå d' trait|tchvås]], et k' a leyî s' plaece al [[kischoyante îpe]], pus modiene. El Walonreye, les dierinnes ont stî eployeyes aviè les [[anêyes 1950]]. 16659 43443 2005-11-08T00:08:28Z Lucyin 16 [[categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] Li '''brijhaedje''' d' on [[tcherwaedje|tcherwé]], c' est ene operåcion d' aprestaedje do tchamp divant d' [[semaedje|semer]]. On passe avou ene usteye di cinse po brijhî les grossès [[Motî:rouke|roukes]] di tere. Li brijhaedje est diferin do [[ringuiaedje]]. Les usteyes di brijhaedje : [[picot (d' cinse)|picot]], [[seracuze]]. 16660 42405 2005-10-25T19:25:31Z Borbouze 21 Disfondowes: <span lang=wa-feller>séracuze (omrin u femrin), siracuze, <FONT COLOR="#800080">sèracuze</FONT></span>. 16661 43548 2005-11-08T19:06:27Z Lucyin 16 /* Discrijhaedje d' ene seracuze. */ [[categoreye:ekipaedjes di cinse]] [[categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] [[Imådje:siracuze herse canadienne.jpg|thumb|seracuze haetcheye pa des tchvås]] Ene '''seracuze''', c' est ene sôre di grosse [[îpe]] avou des arondeyès dints, saetcheye pa deus [[tchivå d' trait|tchvås]] u on [[tracteur]]. Li passaedje å seracuze si lome '''seracuzaedje''' (on va '''seracuzer'''). Des ôtes ekipaedjes polèt fé l' minme ovraedje : [[picoteuse]] et [[kischoyante îpe]]. ''Po les dnêyes linwistikes sol mot "seracuze", alez s' vey e [[Motî:seracuze|splitchant motî]]. == Discrijhaedje d' ene seracuze. == [[Imådje:seracuze.jpg|thumb|seracuze rifwaite po-z esse atelêye å tracteur]] L' adire etur ene seracuze et ene îpe, c' est k' les dints del seracuze fijhèt rsôrt et sont montés so èn aessi. Eto, on les pout clintchî tot saetchant so on levî ki tént so on crama. A ç' moumint la, les dints moussèt pus fond dins tere. == Discrire li seracuzaedje. == On seracuze so les [[tcherwaedje|royes di tcherowe]] po on prumî [[brijhaedje (d' on tcherwé) |ctaeyaedje des royes]], et bén sovint, on l' fwait e croes (dins les deus sinses). On rpasse avou ene îpe après, po fé on fén lét al simince et l' ricatchî après l' semaedje. On pout eto eployî l' seracuze pol [[ringuiaedje]]. == Istwere des seracuzes. == L' usteye a amoussî el [[Walonreye]] diviè les [[anêyes 1920]]. On l' a eployî disk' aviè les [[anêyes 1980]]. 16663 42427 2005-10-25T19:56:36Z Borbouze 21 cweri pus tård so les Wiki a pårti do Fr. "émottage". [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 25 d'&nbsp;octôbe 2005 a 19:56 (UTC) 16664 44505 2005-11-13T19:57:12Z Lucyin 16 cweri pus tård so les Wiki a pårti do Fr. "herse-hérisson" [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 25 d'&nbsp;octôbe 2005 a 19:56 (UTC) u "rouleau hérisson" (li mot est dins [[Djivêye des motîs|S104]]). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 8 di nôvimbe 2005 a 18:40 (UTC) Picot: nu va nin pou ringuyî û pèloter, ca, pou ça, i fåt ku la tère sûje rumouwéye pou fé lver les sminces ki trin.nat su la steule. Lu picot,loû, nu fwêt ku d' rouler, sins travayî la tère. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 11 di nôvimbe 2005. Rimetou d' accion. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 13 di nôvimbe 2005 a 19:56 (UTC) 16665 42435 2005-10-25T20:00:19Z Borbouze 21 cweri pus tård so les Wiki a pårti do Fr. "herse(s) canadienne(s)". [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 25 d'&nbsp;octôbe 2005 a 19:56 (UTC) 16666 42448 2005-10-25T23:00:32Z Pablo 5 Djournå des noveas uzeus 16667 42449 2005-10-25T23:02:52Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est ene djivêye des uzeus novelmint eredjîstrés. 16668 42450 2005-10-25T23:04:03Z Pablo 5 ahivaedje di l' uzeu [[User:$1|$1]] ([[User talk:$1|$2]] | [[Special:Contributions/$1|$3]]) 16669 42451 2005-10-25T23:06:46Z Pablo 5 Djournå des candjmints d' no d' uzeus 16670 42452 2005-10-25T23:07:25Z Pablo 5 Chal pa dzo c' est ene djivêye des uzeus k' ont candjî leu no d' elodjaedje. 16671 42455 2005-10-25T23:14:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicrîta]] 16672 42459 2005-10-25T23:21:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:picård 1]] 16673 59843 2006-06-08T09:02:58Z Pablo 5 <div class="noprint" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: #f9f9f9; color:black; width: 250px; padding: 4px; text-align: left; float: right;"> <div style="float: left;"> [[Image:Commons-logo.svg|50px|none|Commons]] </div> <div style="margin-left: 60px;">I gn a so les '''[[Commons:Accueil|cmons Wikipedia]]''' des imådjes ou fitchîs son a vey avou '''[{{localurl:Commons:{{{1|{{PAGENAME}}}}}}}?uselang=wa {{{2|{{PAGENAME}}}}}]'''. </div> </div> </div> <div style="clear: right; float: right"></div> <noinclude> [[ar:قالب:كومونز]] [[id:Templat:Commons]] [[bg:Шаблон:Commons]] [[ca:Template:Commons]] [[cs:Šablona:Commons]] [[da:Skabelon:Commons]] [[de:Vorlage:Commons1]] [[et:Mall:Commons]] [[es:Plantilla:Commons]] [[eo:Ŝablono:Commons]] [[fr:Modèle:Commons]] [[gl:Template:Commons]] [[ko:Template:Commons]] [[it:Template:Commons]] [[he:תבנית:ויקישיתוף]] [[hu:Sablon:Commons]] [[nl:Sjabloon:Commons]] [[ja:Template:Commons]] [[no:Mal:Commons]] [[pl:Szablon:Commons]] [[pt:Predefinição:Commons]] [[ro:Format:Commons]] [[ru:Шаблон:Commons]] [[simple:Template:Commons]] [[sk:Šablóna:Commons]] [[sl:Template:Commons]] [[sr:Шаблон:Commons]] [[fi:Malline:Commons]] [[sv:Mall:Commons]] [[uk:Шаблон:Commons]] [[vi:Tiêu bản:Commons]] [[zh:Template:Commons]] </noinclude> 16674 42477 2005-10-26T00:36:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:aglumyî]] 16675 42479 2005-10-26T00:37:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:glumiant]] 16676 42481 2005-10-26T00:47:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raezibusse</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> sins ene mastoke. <span lang=fr>F. fauché(e), ruiné(e).</span> <B>2.</B> [[Motî:reyusse|reyusse]] (ki n' sait cwè responde) <span lang=fr>F. à bouts d'arguments, le bec cloué.</span> <B>II.</B> [adv] dins les ratourneures: <FONT COLOR="#ff0000"><B>awè raezibusse:</B></FONT> fé berwete. <span lang=fr>F. échouer.</span> <FONT COLOR="#ff0000"><B>fé raezibusse:</B></FONT> <I>a)</I> ramasser tous les plis (ås cåtes), tos les cwårs d' ene eritance, evnd. rl a: rastibwezer; <I>b)</I> vudî s' vere d'on plin côp; <FONT COLOR="#ff0000"><B>si rtrover raezibusse:</B></FONT> esse reyusse, en pus sawè cwè fé d' awè stî emantchî. <I>L' anêye ki vént, dji serans tcheryîs på minme busse; nos parints (ki n' vlént nén k' on hante eshonne) s' endè vont rtrover raezibusse</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. décontenancé(e), trompé.</span> <B>III.</B> [mot fråze] <B>1.</B> bernike. <I>Li bole a radjipé et s' n' a-t i fwait k' ene guiye. Raezibusse po ç' côp ci&nbsp;!</I> (J. Bily). rl a: [[Motî:reyusse|reyusse]]. <span lang=fr>F. raté&nbsp;! Manqué&nbsp;!</span> <B>2.</B> Gn è dmore rén&nbsp;! <I>a)</I> cwand on-z a magnî tote si assîte. <I>b)</I> cwand on-z a ramassé tos les plis ås cåtes. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>razibus'</B></span>. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>rasibus</span> (a raeze), 1900. Coinrece Lidje Årdene. 16677 42483 2005-10-26T00:57:05Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:rote 1|rote]] (f.n.; voye, rotaedje) * esse e [[Motî:rote 2|rote]] (advierbire; esse mwais) 16678 57413 2006-05-20T09:29:17Z Lucyin 16 [[Imådje:reyusse.jpg|thumb|Tite d' on monoloke avou l' mot "reyusse"]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>reyusse</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> ki dmeure la, boke å lådje, sins sawè cwè dire; <I>Dji so reyusse d' end etinde des sfwaites</I> ([[Motî do Coûtchant walon|A. Carlier]]). <I>I dmorît tot reyusses di vey leu poitrait en ene plaece k' i n' î avént måy sitî.</I> <I>C'est des groûlmints, come des cis d' liyons, k'on schoûte reyusse et djus d'alinne</I> ([[H. Haas]]). On dit eto: [[Motî:pek|pek]], [[Motî:ståmusse|ståmusse]], [[Motî:sbaré|sbaré]]. <span lang=fr>F. interloqué(e), bouche bée, abassourdi(e), ébahi(e), stupéfait(e).</span> <B>2.</B> nén come èn ôte <I>Il a dmoré l' efant reyusse k' on a lomé télcôp gugusse</I> (C. Geerts). <span lang=fr>F. ahuri(e), abruti(e).</span> <B>3.</B> ki n' sait nén cwè, ki n' sait pus cwè sondjî. <I>Les powetes inmèt l' pikete do djoû, eyet si ombradjeus stoelî, reyusse inte li bleu d' ses ayirs eyet l' gris di ses londwins d' måvlete</I> ([[C. Quinet]]). <I>Luk a bevou deus blankes, pus il a ralé, tot reyusse, li tiesse plinne di kesses</I> (C. Quinet). On dit eto : [[Motî:amayî|amayî]]. <span lang=fr>F. indécis, hésitant, perplexe.</span> <B>4.</B> ki n' sait pus responde. <I>Si plaijhi, c' est d' mete reyusse les djins ki batèt dvize avou lu.</I> <span lang=fr>F. à bout d'arguments, décontenancé, dérouté, désarçonné.</span> <B>5.</B> ki rgrete çou k' il a fwait, [[Motî:djinné|djinné]]. <I>Tot çou k' i fjheut, cwand k' il esteut bén reyusse, c'esteut di s' plinde å mwaisse di scole</I> (O. Fromont). <span lang=fr>F. navré(e), embarassé(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse reyusse e rote:</FONT> esse honteus. <I>Nén vraiy, Alcesse, èm fi&nbsp;! Dj'a stî si målåjhey&nbsp;? - Malåjhey et co pé: Juda Iscariote&nbsp;! Si dji sreu d' vos, mononke Dji sreu reyusse e rote</I> ([[J. Beaucarne]]). rl a: [[Motî:rote 2|rote (2)]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>rougir de honte.</span> <B>6.</B> [[Motî:poenneus|poenneus]]. <I>El pôve Leya ît reyusse di partadjî s' djonnesse avou on prôpe-a-rén</I> (R. Hennaut). <I>Viyaedje abandné dispu bén trop d' anêyes, Dji so å pus reyusse di vos awè cwité</I> ([[R. Painblanc]]). <I>Elle est reyusse di vey si ome sô</I> ([[Motî del Lovire|Deprêtre &amp; Nopère]]) <span lang=fr>F. triste, amer (ère), attristé(e).</span> <B>7.</B> djus d' foices (fizicmint u morålmint), moirt escran, sins nole ehowe. <I>Les djonnes tchivås k' on-z atele po l' prumî côp sont vite reyusses.</I> <span lang=fr>F. abattu, éreinté, épuisé, las.</span> <B>8.</B> k' a pierdou (ås cwåtes), k' est rwiné. <I>Cwand dji m' a fwait haper mi hass, dji m' a veyou reyusse.</I> <I>Djouwe bén, on les va mete reyusse.</I> <I>C' est ses biytaedjes avou l' accions ki l' ont rindou reyusse.</I> On dit eto: [[Motî:raezibusse|raezibusse]]. <span lang=fr>F. défait, enfoncer.</span> <B>9.</B> Tot [[Motî:disbåtchî 1|disbåtchî]], tote disbåtcheye. <I>Divant s' ma d' cafè, Fine shonne reyusse</I> (L. Druez) <I>Gusse mi dit k' il est reyusse K' on n' fwait pont d' cas d' èn ovrî</I> ([[F. Deprêtre]]). <span lang=fr>F. déçu(e), désespéré(e), déprimé(e), découragé(e).</span> <B>10.</B> fotou, fotowe, presse a mori. <I>Cwand ls Almands ont moussé al måjhon, il a bén croeyou k' il esteut reyusse.</I> <I>Li nute, reyusse, Ercoule divant l' djoû a sôts d' pouces</I> (E. Gérard). <span lang=fr>F. foutu(e), mourant(e), condamné(e), inguérissable.</span> <B>11.</B> <FONT COLOR="#ff0000">esse a bon reyusse</FONT>: esse amerviyî, dins l' bon sinse. <I>Dji so a bon reyusse di vey ki voz avoz raprôpriyî vosse tchambe.</I> <I>Aveut i dins s' platea assez po-z esse reyusse&nbsp;?</I> ([[R. Painblanc]]). <span lang=fr>F. positivement étonné, surpris dans le bon sens, satisfait.</span> <B>12.</B> ki s' rafeye d' ene sacwè ki lyi va fé plaijhi. <I>Si ôte mwin esteut bén muchieye Dizo s' vantrin, rtinou d' on doet Cwè çk' ele wårdéve si bén catchî Dj'&nbsp;esteu reyusse, ele li voeyeut</I> ([[Simone del Golete]]). <span lang=fr>F. impatient(e), curieux (se).</span> <B>II.</B> [mot-fråze] bernike <I>Dji conténs aler avou zels al dicåce. Reyusse&nbsp;!</I> Etimolodjeye: latén <span lang=la>reus</span> (coupåbe) motoit do [[latén d' eglijhe]] del messe des moirts <span lang=la>"Judicandus homo reus"</span>, ver del fén do <span lang=la>"Dies Irae"</span>, li tchant solanel tchanté a l' ofrande. 16679 54113 2006-04-08T11:51:33Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><B>rèyus'</B>, rè.us', royus'. Pc. réus. Gm. réusse</span>. == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[walon do Coûtchant]], [[Årdene nonnrece]]. == Mwaisse sourdant == R. Pinon, ''<span lang=fr>Être "réus" en Wallonie et en Picardie, Dialectes de Wallonie</span>'' ([[SLLW]]), 5 (1977) 39-63 &amp; 11 (1983) 129-139. 16680 42488 2005-10-26T01:10:48Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:håyner 1|håyner]] (v.c. & v.pr.; mostrer) * [[Motî:håyner 2|håyner]] (v.c. & v.s.c; mete des håyes, sitinde, parexhe) 16681 42491 2005-10-26T01:40:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyner 2</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> mete ene håye (ene bårire, des coxhes) po bårer on passaedje. <I>Il ont håyné leu passaedje; les vatches n' irént pus ddja eviè</I> (ramexhné pa L. Remacle). rl a: [[Motî:ehåyî|ehåyî]]. <span lang=fr>F. obstruer, barrer, fermer, barricader.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;håyner ene moussete:</FONT> (v.m. d' tindeu ås tchampinnes) "alårdji" ene ployrete tot metans des coxhetes sol costés po-z espaitchî l' tchampinne di passer l' tiesse på dfoû. <I>Ci moussete la n' est nén bén håynêye</I> (ramexhné pa L. Remacle). <B>2.</B> [[Motî:sitinde|sitinde]]. <I>Li så hågne ses brantches disk' å vivî. Voci vola, on crawieus noejhî håynêye ses brantches dou çki les noejhes pindèt e trokes</I> (J. Calozet). <span lang=fr>F. étendre, étaler, déployer.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> esse lådje, gros, bén parexhe. <I>I håynêye co todi, ci vea la, mågré k' il a stî malåde</I> (ramexhné pa L. Remacle). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' håynêye nén pus k' on wandion so ene boûkete:</FONT> c' est onk k' est mwinre, on maigurlin. <span lang=fr>F. quantité négligeable.</span> <B>2.</B> parexhe. <I>Gn a des djins ki volèt håyner pus k' i n' sont</I> (J.B. Bastin). <I>Insi dj' aprindrè çou k' les båsheles si metèt so l' coir pol fé mî håyner</I> (J.B. Bastin). <I>Nosse noû recteur håynêye moens k' les sierveus</I> (J. Bastin). rl a: [[Motî:ôner|ôner]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>hâner, hauner, <FONT COLOR="#800080">hauyner</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:håye|håye]]", raptitixhante cawete di viebe -ner. Coinrece Hôte Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyinmints</B></FONT> [o.n.t.pl.] (v.m. d' tindeu ås tchampinnes) coxhes di djniesses u d' beyôles metowes po håyner ene moussete. Disfondowes: <span lang=wa-feller>hân'mints, <FONT COLOR="#800080">hauyin'mints</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynûle</B></FONT> [addj.] gros, lådje. <span lang=wa-feller>F. volumineux, gros, étendu.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hânûle, <FONT COLOR="#800080">hauynûle</FONT></span>. Vî scrijha: <span lang=wa-scripta>xhânul</span>. Omonimeye: * [[Motî:håyner 1|håyner]] (v.c. & v.pr.; mostrer) 16682 42493 2005-10-26T01:45:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyner 1</B></FONT> ([[Codjowaedje håyner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:stårer|stårer]] (al tere, so ene tåve) po bén mostrer. <I>Li rôleu håynéve todi ses cayets sol soû d' l' ouxh. Gn aveut, la håyné, del toele, des norets et totès sôres di martchandijhes d' ônaedje</I> (H. Forir). <I>Melaneye vént håyner ses martchandijhe dissu l' candlete</I> (G. Havelange). rl a: [[Motî:dihåyner|dihåyner]]. <span lang=fr>F. étaler, exhiber, faire étalage de, exposer en vente.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;t' irès håyner des bloukes:</FONT> dijhêye a onk (ene) ki n' vout nén bouter ni studyî (tot ratuzant les pôvès femes ki rifjhént les bloukes sol plaece sint Lambiet a Lidje). <B>2.</B> bén mostrer po vinde. <I>Les botikes avént håyné leus pus belès afwaires</I> (ramexhné pa L. Remacle). <I>Ça a dmoré håyné des moes å long sins trover atchteu. E s' botike, i håynéve totes sôres di vîs rahisses</I> (E. Dethier). <I>Et vola k' on djoû des ceréjhes lujhèt so ene pitite baguete håynêye a ene hobete</I> (L. Lagauche). <I>Çoula n' est bon k' po håyner</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. exposer, mettre en évidence, mettre en étalage.</span> <B>3.</B> bén mostrer (ene sacwè d' bea, k' on ndè fir). <I>Gn aveut shijh assîtes di stin, håynêyes ås deus costés do vî bondiu</I> (L.J.L. Lambillion). <I>Dins l' prumire tchambe, les fuziks sont håynés: c' est l' lodjmint des sintineles</I> (E. Wartique &amp; E. Thirionet). <span lang=fr>F. arborer, montrer avec ostentation, faire parade de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;håyner s' tiesse po vinde si cou:</FONT> si gåyoter po-z assaetchî les omes. <span lang=fr>F. parader, se pavaner.</span> <B>4.</B> dire, mostrer a tertos. <I>Ni vén nén co håyner çoula avå les voyes</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. révéler, dévoiler, divulguer, étaler sur la place publique.</span> <B>5.</B> afitchî so [[Motî:waitroûle|waitroûle]]. <I>Li noû sistinme di manaedjmint des fontes "fontconfig" est on foirt bon sistinme, ki saye di trover å mî les fontes k' i fåt po håyner on tecse, sorlon li lingaedje do tecse</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. afficher.</span> <span lang=en>Ing. to display.</span> <B>6.</B> [[Motî:sitramer|sitramer]]. <I>Vos håynez do fôraedje tot l' long d' vosse voye.</I> rl a: [[Motî:cossåyî|cossåyî]], [[Motî:cossemer|cossemer]], [[Motî:sitårer|sitårer]]. <span lang=fr>F. disperser, éparpiller, mettre en désordre.</span> <B>7.</B> sitramer et piede (des usteyes). <I>I håynêye todi ses ostis.</I> <span lang=fr>F. égarer.</span> <B>8.</B> [[Motî:furler|furler]] (des cwårs). <I>Il a håyné tos les liårds di ses parints. Il ont håyné leu patrimoenne.</I> <span lang=fr>F. gaspiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si håyner</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si mostrer avå les voyes, bén gåyotêye (tot djåzant d' ene feme). <I>Ele ni fwait nén bén di s' håyner insi</I> (H. Forir). <I>Les Janes, les Djetrous, les Elizes Si håynèt so les soûs d' l' eglijhe Avou leus pus beas falbalas</I> (A. Ramet). <span lang=fr>F. étaler ses apas, s'afficher, se montrer, parader.</span> <B>2.</B> s' afitchî so waitroûle. <I>Ene aroke tot l' minme... li programe "DICT" èn ricnoxhe nén les letes foû ASCII; do côp, "afront" eyet "afronté" c' est l' minme por lu; ça fwait k' i gn årè adon des intrêyes "parazites" ki s' vont håyner pa des côps</I> (P. Sarachaga). <span lang=fr>F. s'afficher.</span> <B>3.</B> si piede. <I>Nos estans håynés.</I> rl a: si [[Motî:forvoyî|forvoyî]]. <span lang=fr>F. se fourvoyer.</span> <B>4.</B> si dire inla, tot djåzant d' ene rîle. <I>Li principe d' Archimede si håynéve insi.</I> <span lang=fr>F. s'énoncer.</span> Disfondowes: <span lang=fr><FONT COLOR="#800080">hauyner</FONT>, agn'ler, auyner, auynè, ay'ner, aynè, augner, augnler, augni, haugn'gner, augn'ner, haugner, haugnè, haugnî, hâyner, hâner, hauner</span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>hayeneir, xhânez</span>. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:hayon|hayon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynêye</B></FONT> [f.n.] çou k' est håyné po-z esse vindou. rl a: håynaedje, håyneure. <span lang=fr>F. étalage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ay'léye, <FONT COLOR="#800080">hauynêye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebe "håyner" et "si håyner". <I>On bea håynaedje sieve li martchand</I> (H. Forir). <I>Gn a del djin padvant si håynaedje di fruts et legumes</I> (C. Binamé). <I>Di lyi dire ses cwates verités al banke, c' esteut on bea håynaedje divant les djins.</I> <span lang=fr>F. étalage, étalement, éparpillement, exhibition, exposition, mise en évidence, mise en étalage, ostentation, parade, révélation, dévoilement, divulgation, extension, déploiement, dispersion, éparpillement, désordre, pêle-mêle, gaspillage, dépense ostentatoire, énoncé.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint: mot d' éndjolisse) dins les sistinmes wice ki les purneas polèt esse håynés so des waitroûles diferinnes, ou so des sessions diferinnes d' ene minme waitroûle, on "håynaedje", c' est ene waitroûle eyet session bén dnés. <span lang=en>Ingl. display.</span> <span lang=fr>F. display, affichage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ay'nâdje, haugn'gnèdje, hågn'nèdje, haugnèdje, hâgn'nèdje, hânèdje, auwinaedje, haugnadje, augnadje, <FONT COLOR="#800080">hauynèdje</FONT></span>. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>hâgnnech, xhâneje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyinresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki håynêye ene sacwè. rl a: [[Motî:martchotea|martchotea]]. <span lang=fr>F. étalagiste, montreur, marchand ambulant.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>hågneus, hâneur, hågn'neu, <FONT COLOR="#800080">hauyneu(se), hauyin'resse</FONT></span>. Vî scrijha: <span lang=wa-scripta>xhâneur</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynåde</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ki håynêye ses cayets pattavå. <I>Ki ç' gamén la est håynåd, todi, mon Diu&nbsp;!</I> <span lang=fr>F. désordonné.</span> <B>2.</B> ki furlêye les cwårs. <span lang=fr>F. gaspilleur.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>aynaud, <FONT COLOR="#800080">hauynaud</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyneure</B></FONT> [f.n.] plaece k' on î håynêye des martchandijhes. <span lang=fr>F. étalage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>haugn'gneure, haugneure, hâgn'neur, haugn'neure, hauyneure</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håynåve</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> håyné (êye). <I>Tot esteut håynåve dins l' måjhon cwand dj' a intré</I>. C' est ene sins aleure, si måjhon est todi håynåve. <span lang=fr>F. dispersé, étalé, en désordre.</span> <B>2.</B> (mot d' éndjolisse) ki pout esse håyné (so ene waitroûle). Disfondowes: <span lang=wa-feller>agn'naule, agn'naule, agn'gnaule, ay'naule, hauynauve</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>håyinreye</B></FONT> [f.n.] tos des cayets håynés håre et hote. <I>Li Rolin end a fwait ene di håyinreye avou les cojheas d' four.</I> <span lang=wa-feller>F. éparpillement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ayèn'rîye, <FONT COLOR="#800080">hauyin'rèye</FONT></span>. Omonimeye: * [[Motî:håyner 2|håyner]] (v.c. & v.s.c; mete des håyes, sitinde, parexhe) Parintêye: * [[Motî:dihåyner|dihåyner]] 16683 42495 2005-10-26T01:50:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ônea]] 16684 42496 2005-10-26T01:50:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ône 1]] 16685 42499 2005-10-26T01:55:53Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ône 1|ône]] (f.n.; viye mezeure) * [[Motî:ône 2|ône]] (o.n.; ônea) * [[Motî:Ône|Ône]] (comene el [[province di Lidje]]) 16686 42501 2005-10-26T02:01:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:håyner 1]] 16687 42502 2005-10-26T02:01:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ône 1]] 16688 42512 2005-10-26T15:39:51Z Borbouze 21 plake les grevîs metowe al såle di [[Rmagne]] (poitrait saetchî pa Louwis Baidjot) plake les grevîs metowe al såle di [[Rmagne]] (poitrait saetchî pa Louwis Baidjot) 16689 42517 2005-10-26T15:49:32Z Borbouze 21 #REDIRECT [[Motî:Rimagne]] 16690 42522 2005-10-26T15:58:34Z Borbouze 21 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rimagne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ermagne</B></FONT> (la-minme : <FONT COLOR="#ff0000">Rumagne</FONT>) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rmagne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Remagne</span>, rebané avou [[Motî:Libråmont|Libråmont]], kel sipotaedje des djins, c' est les [[Motî:graevî|Graevîs]]. ---- * [[Rimagne|Dipus d' racsegnes so Rmagne]] 16691 42523 2005-10-26T15:59:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rimagne]] 16692 42535 2005-10-26T16:23:05Z Borbouze 21 [[Imådje:Eglijhe di Rmagne.jpg|thumb|L' eglijhe di Rmagne]] '''Rimagne''' (avou spotchåve voyale: '''a Rmagne''', so plaece ''R(u)magne'', fr: ''Remagne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Libråmont]]. [[Imådje:Eglijhe_di_Rmagne_cou.jpg|thumb|l' eglijhe, di drî]] * Limero del posse: '''6800''' (vî limero '''6611''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 28''' * Sipotaedje des djins: les [[Graevî]]s (la-minme : les ''Grèvîs''). ''Po des esplikêyes sol mot "Rmagne", alez s' vey e [[Motî:Rimagne|splitchant motî]].'' == [[toponimeye|Sacwantès plaeces]] di Rmagne. == [[Imådje:Rimagne tchapele ND di Lorete.jpg|thumb|Tchapele ND di Lorete]] * [[fa (toponimeye)|Erlonfwè]]. * tchapele [[Notru-Dame di Lorete]]. 16693 42526 2005-10-26T16:09:25Z Borbouze 21 eglijhe di Rmagne (poitrait saetchî pa L. Baidjo^t) eglijhe di Rmagne (poitrait saetchî pa L. Baidjo^t) 16694 42528 2005-10-26T16:12:10Z Borbouze 21 cou d' l' eglijhe di Rmagne (poitrait saetchî pa Louwis Baidjot) cou d' l' eglijhe di Rmagne (poitrait saetchî pa Louwis Baidjot) 16695 42531 2005-10-26T16:15:09Z Borbouze 21 tchapele Notru-Dame di Lorete a [[Rmagne]] (poitrait saetchî pa Louwis Baidjot) tchapele Notru-Dame di Lorete a [[Rmagne]] (poitrait saetchî pa Louwis Baidjot) 16696 42536 2005-10-26T16:26:03Z Borbouze 21 plake avou on vî scrijhaedje do mot "fwè" (''fouet'') plake avou on vî scrijhaedje do mot "fwè" (''fouet'') 16697 42540 2005-10-26T16:31:50Z Borbouze 21 Disfondowes: fwè, fwin. Vîs scrijhas: foy, faing, fois, foi, fouet. 16698 42545 2005-10-26T16:43:11Z Borbouze 21 {{djermon}} [[Categoreye:toponimeye]] [[Imådje:Plake Erlonfwè.jpg|thumb|Plake avou on vî scrijhaedje "''fouet''"]] On '''fa''' u on '''fwè''', c' est ene pitite [[fagne]] metowe å mitan d' on bwès. C' est on vî vî mot, k' on rtrove dins sacwants nos d' plaece, e l' [[Årdene]]. Po les esplikêyes etimolodjikes et les vîs scrijhas, alez s' vey e splitchant motî, a [[Motî:fa 2|fa]] et a [[Motî:fwè 2|fwè]]. == Plaeces avu "fa". == * Sol cogne "fa". * Sol cogne "''fè''" * Sol cogne "''fin''" == Plaeces avou "fwè" == 16699 42546 2005-10-26T16:56:58Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:fa 1|fa]] (o.n.; tchedje a poirter) * [[Motî:fa 2|fa]] (o.n.; pitite fagne) * [[Motî:fa 3|fa]] (o.n.; note di muzike) 16700 42550 2005-10-26T17:00:05Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:fwè 1|fwè]] (f.n.; croeyance) * [[Motî:fwè 2|fwè]] (o.n.; fa, fagne) 16702 46315 2005-12-01T16:45:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: sh [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[an:Category:Suezia]] [[ar:تصنيف:سويد]] [[ast:Categoría:Suecia]] [[be:Катэгорыя:Швэцыя]] [[bg:Категория:Швеция]] [[ca:Categoria:Suècia]] [[cs:Kategorie:Švédsko]] [[csb:Kategòrëjô:Szwedzkô]] [[da:Kategori:Sverige]] [[de:Kategorie:Schweden]] [[el:Κατηγορία:Σουηδία]] [[en:Category:Sweden]] [[eo:Kategorio:Svedio]] [[es:Categoría:Suecia]] [[et:Kategooria:Rootsi]] [[fi:Luokka:Ruotsi]] [[fo:Bólkur:Svøríki]] [[fr:Catégorie:Suède]] [[gl:Category:Suecia]] [[he:קטגוריה:שבדיה]] [[hr:Kategorija:Švedska]] [[hu:Kategória:Svédország]] [[id:Kategori:Swedia]] [[io:Category:Suedia]] [[is:Flokkur:Svíþjóð]] [[it:Categoria:Svezia]] [[ja:Category:スウェーデン]] [[ka:კატეგორია:შვეცია]] [[ko:분류:스웨덴]] [[la:Categoria:Suecia]] [[lb:Category:Schweden]] [[lt:Kategorija:Švedija]] [[lv:Category:Zviedrija]] [[na:Category:Sweden]] [[nds:Kategorie:Sweden]] [[nl:Categorie:Zweden]] [[nn:Kategori:Sverige]] [[no:Kategori:Sverige]] [[os:Категори:Швеци]] [[pl:Kategoria:Szwecja]] [[pt:Categoria:Suécia]] [[ro:Categorie:Suedia]] [[ru:Категория:Швеция]] [[sco:Category:Sweden]] [[se:Category:Ruoŧŧa]] [[sh:Category:Švedska]] [[simple:Category:Sweden]] [[sk:Kategória:Švédsko]] [[sl:Category:Švedska]] [[sr:Категорија:Шведска]] [[sv:Kategori:Sverige]] [[tr:Kategori:İsveç]] [[uk:Категорія:Швеція]] [[vi:Thể loại:Thụy Điển]] [[zh:Category:瑞典]] [[zh-min-nan:Category:Sverige]] 16703 52167 2006-03-21T02:22:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Louis De Geer (1587-1652)]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Djer]] [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Suwede]] [[Imådje:Louis De Geer (1587-1652, ur Svenska Familj-Journalen).png|thumb|Louwis d' Djer]] '''Louwis d' Djer''' (fr: ''Louis de Geer'', 1587-1652) fourit on walon, del [[Principåté d' Lidje]], ki meta so pî l' ebagaedje des [[Walons d' Suwede]] ki vont diswalper les foidjes walones el Suwede. Ça fwait ki Louwis d' Djer est cnoxhou come li ''pere di l' industreye suwedwesse''. I vina-st å monde li [[17 di nôvimbe]] [[1587]], å tchestea d' Gayårmont, k' est asteure pårteye do dominne del Clinike Notru-Dame des Brouhires, a [[Tchinnêye]]. I cwita Lidje po les [[Bas-Payis]], Dordrecht, poy Amsterdam, wice k' i s' mete come courtî po les martchands walons. I s' va eto interesser eto ås åres et amunicions, eyet esse mwaisse-batlî, pol tcheriaedje di martchandijhes inte li [[Mer Baltike|Baltike]] eyet l' [[Portugal]]. C' esteut èn ome capåbe pol comiece, k' aveut les toûs po-z apicî les bounès ocåzions. Ça fwait ki, cwand i fourit-st atôtchî pa [[Wiyåme di Bexhe]], ki s' trovéve dedja el Suwede dispoy 1595 po diswalper les foidjes, i potcha so l' ocåzion eyet s' astapler come comierçant et financî. Come d' efet, li [[Suwede]] aveut tot çou k' i faleut pol diswalpaedje des foidjes: do minrai d' fier, des grands bwès (po fé do tcherbon), bråmint des aiwes (po fé des [[bî]]s eyet î mete les rowes po fé aler les [[maca]]s). [[Imådje:Louis de Geers staty i Norrköping.jpg|thumb|posteure da Louwis d' Djer a Norrköping, å dzo on pout vey ene foidje walone so on bî <small>(clitchîz so l' imådje pol ragrandi)</small>]] I dvénrè l' waerant eyet l' soçon da Wiyåme di Bexhe po l' espwetaedje des oujhenes di Finspång, ki fabriként des rlomés [[canon (del guere)|canons]] d' fier. Louwis d' Djer adjinçna l' ebagaedje d' ovrîs walons po diswalper les foidjes, et divna mwaisse di foidje e mo des plaeces el Suwede. I va eto pruster des cwårs å rwè [[Guståve II Adofe di Suwede]] eyet divni l' bankî da sinne, po-z ecwårler li modiernijhaedje do payis; come ricompinse i rçuva l' nåcionålité suwedwesse e [[1627]]. Il ovra-st eto pol rwè d' Suwede, po s' ocuper des oujhenes royåles d' åres eyet, ambedeus avou Erik Larsson, esse directeur do comiece di keuve eyet do sé. Po-z aloyî co d' pus Louwis d' Djer al Suwede, i fourit-st anôbli e [[1641]] et rçure des teres. E [[1643]]] i gn ourit-st ene guere avou l' [[Daenmåtche]], eyet di Djer fourit-st evoyî en Olande po-z î dmander d' l' aidance pol Suwede. Li dmande serè rfuzêye, mins nerén, Louwis va-st ekiper, di s' taxhe, ene flote di bateas. Cisse flota ni pola nén ariver do prumî côp el Suwede, ci n' est k' al deujhinme saye ki les bateas ont polou passer l' blocusse eyet moussî a [[Göteborg]]. E [[1644]] li flote da Louwis d' Djer, avou l' cene do rwè d' Suwede, ont wangnî ene grande bate naiviåle. Après l' sinaedje del påye, Louwis rivna a ses afwaires. Dins ses vîs djoûs, i lijha bråmint, e s' dominne di [[Finspång]], eyet s' interessa dins l' comice eyet les colneyes del Suwede. I cwita l' Suwede en on dierin voyaedje, eyet mora-st a Amsterdam li [[19 di djun]] [[1652]]. Des dschindants da lu, foirt rilomés el Suwede, ont eto poirté l' minme no: * Louis De Geer (1622-1695), si fi, financî e mwaisse di foidjes * Louis Gerhard De Geer (1818-1896), sicrijheu, politikî et minisse suwedwess * Gerhard Louis De Geer (1854-1935), li valet da Louis Gerhard, politikî et minisse [[de:Louis de Geer (1587-1652)]] [[en:Louis De Geer (1587-1652)]] [[sv:Louis De Geer (1587-1652)]] 16704 42562 2005-10-27T20:15:48Z Pablo 5 [[categoreye:cronolodjeye]] <center> [[14inme sieke]] | [[15inme sieke]] | '''16inme sieke''' | [[17inme sieke]] | [[18inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1500]] | [[anêyes 1510]] | [[anêyes 1520]] | [[anêyes 1530]] | [[anêyes 1540]]<br> [[anêyes 1550]] | [[anêyes 1560]] | [[anêyes 1570]] | [[anêyes 1580]] | [[anêyes 1590]] </center> ---- == Istwere do 16inme sieke == === Evenmints === * [[Walons d' Suwede]] === Personålités === * === Edvincions, dischovraedjes === * == Totes les anêyes do 16inme sieke == {| border="0" cellspacing="5" |- |[[1501]]||[[1502]]||[[1503]]||[[1504]]||[[1505]]||[[1506]]||[[1507]]||[[1508]]||[[1509]]||[[1510]] |- |[[1511]]||[[1512]]||[[1513]]||[[1514]]||[[1515]]||[[1516]]||[[1517]]||[[1518]]||[[1519]]||[[1520]] |- |[[1521]]||[[1522]]||[[1523]]||[[1524]]||[[1525]]||[[1526]]||[[1527]]||[[1528]]||[[1529]]||[[1530]] |- |[[1531]]||[[1532]]||[[1533]]||[[1534]]||[[1535]]||[[1536]]||[[1537]]||[[1538]]||[[1539]]||[[1540]] |- |[[1541]]||[[1542]]||[[1543]]||[[1544]]||[[1545]]||[[1546]]||[[1547]]||[[1548]]||[[1549]]||[[1550]] |- |[[1551]]||[[1552]]||[[1553]]||[[1554]]||[[1555]]||[[1556]]||[[1557]]||[[1558]]||[[1559]]||[[1560]] |- |[[1561]]||[[1562]]||[[1563]]||[[1564]]||[[1565]]||[[1566]]||[[1567]]||[[1568]]||[[1569]]||[[1570]] |- |[[1571]]||[[1572]]||[[1573]]||[[1574]]||[[1575]]||[[1576]]||[[1577]]||[[1578]]||[[1579]]||[[1580]] |- |[[1581]]||[[1582]]||[[1583]]||[[1584]]||[[1585]]||[[1586]]||[[1587]]||[[1588]]||[[1589]]||[[1590]] |- |[[1591]]||[[1592]]||[[1593]]||[[1594]]||[[1595]]||[[1596]]||[[1597]]||[[1598]]||[[1599]]||[[1700]] |} [[en:16th century]] 16705 64814 2006-06-24T19:10:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1552|100]] - [[1602|50]] - [[1627|25]] - [[1642|10]] ans | dins: [[1662|10]] - [[1677|25]] - [[1702|50]] - [[1752|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1630]] | [[anêyes 1640]] | '''[[anêyes 1650]]''' | [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] </center> <center> [[1647]] | [[1648]] | [[1649]] | [[1650]] | [[1651]] | '''1652''' | [[1653]] | [[1654]] | [[1655]] | [[1656]] | [[1657]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1652 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[19 di djun]]: [[Louwis d' Djer]], askepieu di l' industreye suwedwesse. [[da:1652]] [[de:1652]] [[en:1652]] [[eo:1652]] [[es:1652]] [[fr:1652]] [[nl:1652]] [[no:1652]] [[pl:1652]] [[sv:1652]] [[zh:1652年]] 16706 64813 2006-06-24T19:10:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[15inme sieke]] | '''[[16inme sieke]]''' | [[17inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1487|100]] - [[1537|50]] - [[1562|25]] - [[1577|10]] ans | dins: [[1597|10]] - [[1612|25]] - [[1637|50]] - [[1687|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1560]] | [[anêyes 1570]] | '''[[anêyes 1580]]''' | [[anêyes 1590]] | [[anêyes 1600]] </center> <center> [[1582]] | [[1583]] | [[1584]] | [[1585]] | [[1586]] | '''1587''' | [[1588]] | [[1589]] | [[1590]] | [[1591]] | [[1592]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1587 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * [[17 di nôvimbe]]: [[Louwis d' Djer]], askepieu di l' industreye suwedwesse. == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1587]] [[de:1587]] [[en:1587]] [[eo:1587]] [[es:1587]] [[fr:1587]] [[nl:1587]] [[no:1587]] [[pl:1587]] [[sv:1587]] [[zh:1587年]] 16707 42569 2005-10-27T20:32:27Z Pablo 5 prumî djermon {{djermon}} [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Suwede]] [[Imådje:Louis De Geer (1587-1652, ur Svenska Familj-Journalen).png|thumb|right|100px|Louwis d' Djer]] Les '''Walons d' Suwede''' c' est les Walons k' ont bagué el [[Suwede]] al fén do [[16inme sieke]] eyet cmince do [[17inme sieke]], po-z î diswalper les foidjes eyet modiernijhî l' payis. Onk des pus cnoxhous c' est [[Louwis d' Djer]], låvå spoté ''li pere di l' industreye suwedwesse''. Bråmint viként dins des viyaedjes da sinne, eyet dins sacwantès plaeces continouwer a djåzer [[walon]] disk' å [[19inme sieke]]. ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://rifondou.walon.org/walons_suwede.html årtike so les Walons del Suwede del rivowe d' istwere "Tere di Derbu"] (e walon) * [http://web.vallonbruken.nu/ram_index.asp?Lang=4 Waibe so les viyès foidjes walones del Suwede] (e suwedwès, inglès, francès ey almand) * [http://www.vallon.a.se/ Waibe del soce des dschindants des Walons del Suwede] (e suwedwès, avou rascourtis e francès ey inglès) [[fr:Wallons de Suède]] 16708 42573 2005-10-27T21:02:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:djenerå]] 16709 42578 2005-10-27T21:54:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disteler]] 16710 42585 2005-10-28T10:11:17Z Pablo 5 16711 43815 2005-11-10T15:59:50Z Pablo 5 {{djermon motî|lawder}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawder</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> <span lang=fr>F. approuver, encourager, flatter.</span> <B>2.</B> (tot cåzant å rvier) si moker. rl a: [[Motî:lawer|lawer]]. Etimolodjeye: do latén "<span lang=la>laudare</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawdaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe «lawder». Sol minme bodje etimolodjike: * [[Motî:lawer|lawer, lawant, lawåde]] 16712 43801 2005-11-10T15:55:08Z Pablo 5 {{djermon motî|lawer|<hr>a verifyî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawer</B></FONT> [v.c.] si moker (d' ene sakî). <I>I lawe tot l' monde.</I> Etimolodjeye: derivé di [[Motî:lawder|lawder]] (do latén "<span lang=la>laudare</span>"), avou l' sinse å rvier. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawante</B></FONT> [addj.] ki s' moke tofer, fotant. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>lawåde</B></FONT> [f.n.] mocreye, fotaedje. <I>I vént todi avou des stitches et des lawes.</I> (ramexhné pa [[Jean Haust]]). <I>Taper ene lawe.</I> 16713 42589 2005-10-28T10:12:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:lawder]] 16714 42593 2005-10-28T10:14:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:lawer]] 16715 42588 2005-10-28T10:12:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lawder]] 16716 42590 2005-10-28T10:13:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lawer]] 16717 42591 2005-10-28T10:13:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lawer]] 16718 42592 2005-10-28T10:13:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lawer]] 16719 42594 2005-10-28T10:14:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:lawer]] 16720 42599 2005-10-28T14:20:02Z Pablo 5 ;wåfe: wafe, aufe, ôfe ;wåflî: ôflî 16721 42616 2005-10-28T14:40:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Fier a wåfes]] 16722 57388 2006-05-19T11:38:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Fier a wåfes]] 16723 42606 2005-10-28T14:32:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:wåfe]] 16724 43756 2005-11-10T15:33:32Z Pablo 5 {{djermon motî|wafe|<hr>a verifyî}} [[Imådje:Waffle DSC00575.jpg|thumb|220px|Ene mole wåfe]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåfe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:påstedjreye|påstedjreye]] k' on fwait avou on [[Motî:cadon|cadon]], k' on ndè poujhe ene locêye po mete dins li fier ås wåfes. <span lang=fr>F. gaufre.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wåflî</B></FONT> [o.n.] fier a wåfes (usteye po cure les wåfes). ---- [[Wåfe|Dipus d' racsegnes so les wåfes]] 16725 42613 2005-10-28T14:39:24Z Pablo 5 Wåflî displaecî viè Fier a wåfes: no pus corant #REDIRECT [[Fier a wåfes]] 16726 42615 2005-10-28T14:39:25Z Pablo 5 Copene:Wåflî displaecî viè Copene:Fier a wåfes: no pus corant #REDIRECT [[Copene:Fier a wåfes]] 16727 45774 2005-11-27T01:31:37Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br [[Categoreye:Uzeus wa| 2]] {{Babel field|color 1={{user language-2 color1}}|color 2={{user language-2 color2}}|width=|letter code='''wa-2'''|lang=wa|text=Ces uzeus chal polèt contribouwer avou on '''livea moyén''' e '''walon'''.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer wa-2]] [[de:Kategorie:User wa-2]] [[en:Category:User wa-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto wa-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur wa-2]] [[fy:Kategory:Meidogger wa-2]] [[ja:Category:User wa-2]] [[ko:분류:사용자 wa-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker wa-2]] [[ru:Категория:User wa-2]] [[sr:Категорија:User wa-2]] [[zh:Category:Wa-2 使用者]] 16728 45126 2005-11-20T13:53:56Z Pablo 5 +nl [[Categoreye:Uzeus wa| 1]] {{Babel field|color 1={{user language-1 color1}}|color 2={{user language-1 color2}}|width=|letter code='''wa-1'''|lang=wa|text=Ces uzeus chal polèt contribouwer avou on '''livea fwebe''' e '''walon'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User wa-1]] [[en:Category:User wa-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto wa-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur wa-1]] [[fy:Kategory:Meidogger wa-1]] [[ja:Category:User wa-1]] [[ko:분류:사용자 wa-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker wa-1]] [[ru:Категория:User wa-1]] [[sr:Категорија:User wa-1]] [[zh:Category:Wa-1 使用者]] 16729 45772 2005-11-27T01:09:59Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br [[Categoreye:Uzeus wa| 3]] {{Babel field|color 1={{user language-3 color1}}|color 2={{user language-3 color2}}|width=|letter code='''wa-3'''|lang=wa|text=Ces uzeus chal polèt contribouwer avou on '''hôt livea''' e '''walon'''.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer wa-3]] [[de:Kategorie:User wa-3]] [[en:Category:User wa-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto wa-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur wa-3]] [[fy:Kategory:Meidogger wa-3]] [[ja:Category:User wa-3]] [[ko:분류:사용자 wa-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker wa-3]] [[ru:Категория:User wa-3]] [[sr:Категорија:User wa-3]] [[zh:Category:Wa-3 使用者]] 16730 44949 2005-11-17T16:31:06Z Pablo 5 +ru [[Categoreye:Uzeus wa| 4]] {{Babel field|color 1={{user language-4 color1}}|color 2={{user language-4 color2}}|width=|letter code='''wa-4'''|lang=wa|text=Ces uzeus chal djåzèt '''walon''' avou l' minme livea k' on cåzant natif.}} [[de:Kategorie:User wa-4]] [[en:Category:User wa-4]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto wa-4]] [[fr:Catégorie:Utilisateur wa-4]] [[ja:Category:User wa-4]] [[ko:분류:사용자 wa-4]] [[ru:Категория:User wa-4]] [[sr:Категорија:User wa-4]] [[zh:Category:Wa-4 使用者]] 16731 53527 2006-04-01T13:22:49Z Pablo 5 +ro [[Categoreye:Uzeus wa| N]] {{Babel field|color 1={{user language-N color1}}|color 2={{user language-N color2}}|width=|letter code='''wa-N'''|lang=wa|text=Ces uzeus chal sont des '''walon'''-cåzants '''natifs'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User wa-M]] [[en:Category:User wa-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto wa-D]] [[fr:Catégorie:Utilisateur wa-M]] [[fy:Kategory:Meidogger wa-M]] [[ja:Category:User wa-N]] [[mi:Category:User wa-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker wa-M]] [[ko:분류:사용자 wa-M]] [[ro:Categorie:Utilizator wa-N]] [[ru:Категория:User wa-N]] [[zh:Category:Wa 母語使用者]] 16732 62309 2006-06-19T08:02:01Z YurikBot 105 robot Modifie: [[de:Kryptogame]] [[Categoreye:Plantes]] On '''criptogame''' c' est ene [[plante]] u on [[tchampion]] ki ses ôrganes di rprodujhaedje sont muchyîs ou nén veyåves do côp. Li contråve c' est on '''[[fanerogame]]''' u '''[[spermatofite]]'''. Des egzimpes di plantes criptogames c' est: les [[mossirea]]s, les [[liken]]s, les [[fetchire]]s, les [[algue]]s... on-z a eto, do tins k' on pinséve ki c' esteut des plantes, metou la dvins des [[tchampion]]s, li [[mildiou]],... On n' eploye pus vormint ci lomaedje la, la k' i n' fwait nén l' diferince inte les plantes et les tchampions, mins i fourit foirt eployî dins l' tins. Li mot est fwait des bodjes greks «kryptos» (''catchî'') eyet «gameein» (''si maryî'', bodje eployî pol seke). [[de:Kryptogame]] [[en:Cryptogams]] [[es:Criptógama]] [[fr:Cryptogame]] [[nl:Cryptogamen]] [[no:Sporeplanter]] [[sv:Sporväxter]] 16733 42638 2005-10-28T23:36:44Z Pablo 5 Categoreye 16734 42642 2005-10-29T01:03:06Z Pablo 5 {{User language|wa|Cist uzeu chal est on '''[[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]'''-cåzant '''[[:Categoreye:Uzeus wa-N|natif]]'''.}} 16735 42890 2005-10-31T14:44:15Z 212.100.178.141 {{User language-1|letter code=wa|text=Cist uzeu chal pout contribouwer avou on '''[[:Categoreye:Uzeus wa-1|livea fwebe]]''' e '''[[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]'''.}} 16736 44430 2005-11-12T20:27:03Z Pablo 5 coridjaedje {{User language-2|wa|Cist uzeu chal pout contribouwer avou on '''[[:Categoreye:Uzeus wa-2|livea moyén]]''' e '''[[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]'''.}} 16737 43317 2005-11-07T12:03:48Z Pablo 5 {{User language-3|wa|Cist uzeu chal pout contribouwer avou on '''[[:Categoreye:Uzeus wa-3|hôt livea]]''' e '''[[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]'''.}} 16738 42647 2005-10-29T01:08:22Z Pablo 5 {{User language-4|wa|Cist uzeu chal djåze '''[[:Categoreye:Uzeus wa|walon]]''' avou l' '''[[:Categoreye:Uzeus wa-4|minme livea k' on walon-cåzant natif]]'''.}} 16740 42667 2005-10-29T01:44:32Z Pablo 5 {{User language-1|eo|Ĉi tiu uzulo povas komuniki per '''[[:Categoreye:Uzeus eo-1|baza]]''' nivelo de '''[[:Categoreye:Uzeus eo|Esperanto]]'''.}} 16741 65668 2006-07-01T08:13:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs, en, he, ka, no, pt {{Category user language-1|eo|esperanto|Ĉi tiuj uzuloj povas komuniki per '''baza''' nivelo de '''Esperanto'''.||n}} [[cs:Kategorie:User eo-1]] [[da:Kategori:Brugere eo-1]] [[de:Kategorie:User eo-1]] [[en:Category:User eo-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto eo-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur eo-1]] [[he:קטגוריה:User eo-1]] [[ja:Category:User eo-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი eo-1]] [[ko:분류:사용자 eo-1]] [[na:Category:User eo-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker eo-1]] [[no:Kategori:Bruker eo-1]] [[pt:Categoria:Usuário eo-1]] 16742 43626 2005-11-09T15:51:00Z Pablo 5 {{User language-2|en|This user is able to contribute with an '''[[:Categoreye:Uzeus en-2|intermediate]]''' level of '''[[:Categoreye:Uzeus en|English]]'''.}} 16743 45371 2005-11-24T05:14:07Z Hégésippe Cormier 73 catégorie correcte {{User language-4|fr|Cet utilisateur parle '''[[:Categoreye:Uzeus fr|français]]''' à un niveau '''[[:Categoreye:Uzeus fr-4|comparable à la langue maternelle]]'''.}} 16744 42663 2005-10-29T01:36:30Z Pablo 5 {{Category user language-4|fr|francès|Ces utilisateurs parlent '''français''' à un niveau '''comparable à la langue maternelle'''.}} [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-4]] 16745 65714 2006-07-01T08:28:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: az, be, cv, fy, he, li, ms, oc, th, zh-min-nan {{Category user language|es|castiyan|Estos usuarios hablan '''español'''.}} [[als:Kategorie:User es]] [[ar:تصنيف:مستخدمين es]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Español]] [[az:Kateqoriya:User es]] [[be:Катэгорыя:User es]] [[br:Rummad:Implijer es]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Español]] [[chr:Category:User es]] [[cs:Kategorie:User es]] [[cv:Категори:User es]] [[cy:Categori:User es]] [[da:Kategori:Brugere es]] [[de:Kategorie:User es]] [[el:Κατηγορία:Χρήστης es]] [[en:Category:User es]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto es]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Español]] [[fi:Luokka:User es]] [[fr:Catégorie:Utilisateur es]] [[fy:Kategory:Meidogger es]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir es]] [[gn:Categoría:User es]] [[he:קטגוריה:User es]] [[hu:Kategória:User es]] [[ja:Category:User es]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი es]] [[ko:분류:사용자 es]] [[li:Kategorie:Gebroeker es]] [[ms:Kategori:User es]] [[na:Category:User es]] [[nds:Kategorie:User es]] [[nl:Categorie:Gebruiker es]] [[no:Kategori:Bruker es]] [[oc:Categoria:Utilisator es]] [[pl:Kategoria:User es]] [[pt:Categoria:Usuário es]] [[qu:Categoría:Ruwaq:es]] [[ro:Categorie:User es]] [[ru:Категория:User es]] [[scn:Category:User es]] [[sk:Kategória:User es]] [[sl:Kategorija:Uporabnik es]] [[sr:Категорија:User es]] [[sv:Kategori:Användare es]] [[th:หมวดหมู่:User es]] [[tl:Category:User es]] [[tr:Kategori:User es]] [[zh:Category:Es 使用者]] [[zh-min-nan:Category:User es]] 16746 65674 2006-07-01T08:15:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, cs, he, la, na, no, tr, zh {{Category user language-N|es|castiyan|Estos usuarios son hablantes '''nativos''' de '''español'''.}} [[be:Катэгорыя:User es-N]] [[cs:Kategorie:User es-N]] [[de:Kategorie:User es-M]] [[en:Category:User es-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Español nativo]] [[fr:Catégorie:Utilisateur es-M]] [[he:קטגוריה:User es-N]] [[ja:Category:User es-N]] [[ko:분류:사용자 es-M]] [[la:Categoria:Usor es-N]] [[na:Category:User es-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker es-M]] [[no:Kategori:Bruker es-N]] [[tr:Kategori:User es-A]] [[zh:Category:Es 母語使用者]] 16747 42666 2005-10-29T01:43:15Z Pablo 5 {{User language|es|Este usuario es '''[[:Categoreye:Uzeus es-N|hablante nativo]]''' de '''[[:Categoreye:Uzeus es|español]]'''.}} 16748 42668 2005-10-29T01:47:29Z Pablo 5 {{User language|fr|Cet utilisateur a pour '''[[:Categoreye:Uzeus fr-N|langue maternelle]]''' le '''[[:Categoreye:Uzeus fr|français]]'''.}} 16749 65707 2006-07-01T08:25:40Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs, cv, es, fy, he, li, no, uz {{Category user language-N|fr|francès|Le '''français''' est la '''langue maternelle''' de ces personnes.}} [[cs:Kategorie:User fr-N]] [[cv:Категори:User fr-N]] [[da:Kategori:Brugere fr-N]] [[de:Kategorie:User fr-M]] [[en:Category:User fr-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Francés nativo]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-M]] [[fy:Kategory:Meidogger fr-M]] [[he:קטגוריה:User fr-N]] [[ja:Category:User fr-N]] [[ko:분류:사용자 fr-M]] [[li:Kategorie:Gebroeker fr-M]] [[na:Category:User fr-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr-M]] [[no:Kategori:Bruker fr-N]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr-N]] [[th:หมวดหมู่:User fr-N]] [[uz:Category:User fr-N]] 16750 65746 2006-07-01T08:48:30Z YurikBot 105 robot Ajoute: bg, eo, he, id, la, pl, tr Modifie: ro {{Category user language|ro|roumin|Acesti utilizatori sunt vorbitori de '''limbâ română'''.}} [[bg:Категория:Потребител ro]] [[br:Rummad:Implijer ro]] [[cs:Kategorie:User ro]] [[da:Kategori:Brugere ro]] [[de:Kategorie:User ro]] [[en:Category:User ro]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ro]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Rumano]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ro]] [[he:קטגוריה:User ro]] [[hu:Kategória:User ro]] [[id:Kategori:User ro]] [[ja:Category:User ro]] [[ko:분류:사용자 ro]] [[la:Categoria:Usor ro]] [[nds:Kategorie:User ro]] [[nl:Categorie:Gebruiker ro]] [[pl:Kategoria:User ro]] [[pt:Categoria:Usuário ro]] [[ro:Categorie:Utilizator ro]] [[ru:Категория:User ro]] [[scn:Category:User ro]] [[sr:Категорија:User ro]] [[tr:Kategori:User ro]] [[zh:Category:Ro 使用者]] 16751 65733 2006-07-01T08:39:38Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fy:Kategory:Meidogger li]], [[is:Flokkur:Notandi li]], [[simple:Category:User li]] {{Category user language|li|limbordjwès|Dees gebroekersj kènne '''Limburgs'''.}} [[als:Kategorie:User li]] [[br:Rummad:Implijer li]] [[de:Kategorie:User li]] [[en:Category:User li]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Limburgués]] [[fr:Catégorie:Utilisateur li]] [[fy:Kategory:Meidogger li]] [[is:Flokkur:Notandi li]] [[ja:Category:User li]] [[ko:분류:사용자 li]] [[li:Kategorie:Gebroeker li]] [[nds:Kategorie:User li]] [[nl:Categorie:Gebruiker li]] [[no:Kategori:Bruker li]] [[pt:Categoria:Usuário li]] [[simple:Category:User li]] [[zh:Category:Li 使用者]] 16752 65731 2006-07-01T08:39:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fy:Kategory:Meidogger li-M]], [[li:Kategorie:Gebroeker li-M]] {{Category user language-N|li|limbordjwès|'''{{coafe|Limburgs}}'''.}} [[en:Category:User li-N]] [[fy:Kategory:Meidogger li-M]] [[li:Kategorie:Gebroeker li-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker li-M]] 16753 42677 2005-10-29T02:36:45Z Pablo 5 {{User language|li|Deze gebroeker haet '''[[:Categoreye:Uzeus li|Limburgs]]''' es '''[[:Categoreye:Uzeus li-N|mojertaal]]'''.}} 16754 65737 2006-07-01T08:41:42Z YurikBot 105 robot Ajoute: az, be, fy, he, li {{Category user language|nl|neyerlandès|Deze gebruikers spreken '''Nederlands'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User nl]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Holandés]] [[az:Kateqoriya:User nl]] [[be:Катэгорыя:User nl]] [[bg:Категория:Потребител nl]] [[br:Rummad:Implijer nl]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Nederlands]] [[cs:Kategorie:User nl]] [[da:Kategori:Brugere nl]] [[de:Kategorie:User nl]] [[en:Category:User nl]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nl]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Neerlandés]] [[fi:Luokka:User nl]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nl]] [[fy:Kategory:Meidogger nl]] [[he:קטגוריה:User nl]] [[hu:Kategória:User nl]] [[id:Kategori:User nl]] [[ja:Category:User nl]] [[ko:분류:사용자 nl]] [[la:Categoria:Usor nl]] [[li:Kategorie:Gebroeker nl]] [[na:Category:User nl]] [[nds:Kategorie:User nl]] [[nl:Categorie:Gebruiker nl]] [[no:Kategori:Bruker nl]] [[pl:Kategoria:User nl]] [[pt:Categoria:Usuário nl]] [[ro:Categorie:User nl]] [[ru:Категория:User nl]] [[scn:Category:User nl]] [[sl:Kategorija:Uporabnik nl]] [[sr:Категорија:User nl]] [[sv:Kategori:Användare nl]] [[tr:Kategori:User nl]] [[zh:Category:Nl 使用者]] 16755 45767 2005-11-27T00:44:13Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: cs, da, eo, id, nds, pl, pt, ro, ru, scn, sr, sv, zh {{Category user language-3|nl|neyerlandès|Deze gebruikers spreken '''uitstekend''' '''Nederlands'''.}} [[cs:Kategorie:User nl-3]] [[da:Kategori:Brugere nl-3]] [[de:Kategorie:User nl-3]] [[en:Category:User nl-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nl-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nl-3]] [[id:Kategori:User nl-3]] [[ja:Category:User nl-3]] [[ko:분류:사용자 nl-3]] [[nds:Kategorie:User nl-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker nl-3]] [[pl:Kategoria:User nl-3]] [[pt:Categoria:Usuário nl-3]] [[ro:Categorie:User nl-3]] [[ru:Категория:User nl-3]] [[scn:Category:User nl-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik nl-3]] [[sr:Категорија:User nl-3]] [[sv:Kategori:Användare nl-3]] [[zh:Category:Nl-3 使用者]] 16756 65699 2006-07-01T08:21:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: eu, fy, he, li, th {{Category user language-2|de|almand|Dieser Benutzer hat '''fortgeschrittene''' '''Deutschkenntnisse'''.}} [[als:Kategorie:User de-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم de-2]] [[be:Катэгорыя:User de-2]] [[br:Rummad:Implijer de-2]] [[cs:Kategorie:User de-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik de-2]] [[cy:Categori:User de-2]] [[da:Kategori:Brugere de-2]] [[de:Kategorie:User de-2]] [[en:Category:User de-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto de-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán intermedio]] [[eu:Kategoria:Alemana maila ertainean]] [[fi:Luokka:User de-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari de-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur de-2]] [[fy:Kategory:Meidogger de-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir de-2]] [[he:קטגוריה:User de-2]] [[hu:Kategória:User de-2]] [[id:Kategori:User de-2]] [[it:Categoria:Utenti de-2]] [[ja:Category:User de-2]] [[ko:분류:사용자 de-2]] [[la:Categoria:Usor de-2]] [[li:Kategorie:Gebroeker de-2]] [[mi:Category:User de-2]] [[na:Category:User de-2]] [[nds:Kategorie:User de-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker de-2]] [[no:Kategori:Bruker de-2]] [[pl:Kategoria:User de-2]] [[pt:Categoria:Usuário de-2]] [[ro:Categorie:User de-2]] [[ru:Категория:User de-2]] [[scn:Category:User de-2]] [[sk:Kategória:User de-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik de-2]] [[sr:Категорија:User de-2]] [[sv:Kategori:Användare de-2]] [[th:หมวดหมู่:User de-2]] [[tl:Category:User de-2]] [[tr:Kategori:User de-2]] [[uk:Категорія:User de-2]] [[zh:Category:De-2 使用者]] 16757 65701 2006-07-01T08:22:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, cs, eu, got, he, lb, li, ru, uz, zh {{Category user language|de|almand|Diese Benutzer sprechen '''Deutsch'''.}} [[af:Kategorie:Gebruiker de]] [[als:Kategorie:User de]] [[ar:تصنيف:مستخدمين de]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán]] [[be:Катэгорыя:User de]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Deutsch]] [[cs:Kategorie:User de]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik de]] [[da:Kategori:Brugere de]] [[de:Kategorie:User de]] [[en:Category:User de]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán]] [[eu:Kategoria:Alemana (erabiltzaileak)]] [[fr:Catégorie:Utilisateur de]] [[fy:Kategory:Meidogger de]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir de]] [[got:Category:Niutands de]] [[he:קטגוריה:User de]] [[hu:Kategória:User de]] [[id:Kategori:User de]] [[it:Categoria:Utenti de]] [[ja:Category:User de]] [[ko:분류:사용자 de]] [[lb:Category:User de]] [[li:Kategorie:Gebroeker de]] [[mi:Category:User de]] [[mn:Category:User de]] [[na:Category:User de]] [[nl:Categorie:Gebruiker de]] [[no:Kategori:Bruker de]] [[pl:Kategoria:User de]] [[pt:Categoria:Usuário de]] [[qu:Categoría:Ruwaq:de]] [[ru:Категория:User de]] [[scn:Category:User de]] [[sl:Kategorija:Uporabnik de]] [[sr:Категорија:User de]] [[sv:Kategori:Användare de]] [[th:หมวดหมู่:User de]] [[tr:Kategori:User de]] [[uk:Категорія:User de]] [[uz:Category:User de]] [[zh:Category:De 使用者]] 16758 42682 2005-10-29T02:51:08Z Pablo 5 {{User language-3|nl|Deze gebruiker spreekt '''[[:Categoreye:Uzeus nl-3|uitstekend]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus nl|Nederlands]]'''.}} 16759 42683 2005-10-29T02:53:38Z Pablo 5 {{User language-2|de|Dieser Benutzer hat '''[[:Categoreye:Uzeus de-2|fortgeschrittene]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus de|Deutschkenntnisse]]'''.}} 16760 65717 2006-07-01T08:31:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, cs, he, hu, li, no, oc, pl, sk, uz, vi {{Category user language-1|fr|francès|Ces personnes peuvent contribuer avec un niveau '''élémentaire''' de '''français'''.}} [[be:Катэгорыя:User fr-1]] [[cs:Kategorie:User fr-1]] [[da:Kategori:Brugere fr-1]] [[de:Kategorie:User fr-1]] [[en:Category:User fr-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-1]] [[he:קטגוריה:User fr-1]] [[hu:Kategória:User fr-1]] [[ja:Category:User fr-1]] [[ko:분류:사용자 fr-1]] [[li:Kategorie:Gebroeker fr-1]] [[na:Category:User fr-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr-1]] [[no:Kategori:Bruker fr-1]] [[oc:Categoria:Utilisator fr-1]] [[pl:Kategoria:User fr-1]] [[sk:Kategória:User fr-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr-1]] [[uz:Category:User fr-1]] [[vi:Thể loại:User fr-1]] 16761 42686 2005-10-29T02:58:58Z Pablo 5 {{User language-1|fr|Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Categoreye:Uzeus fr-1|élémentaire]]''' de '''[[:Categoreye:Uzeus fr|français]]'''.}} 16762 65713 2006-07-01T08:27:53Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, cs, he, lb, li, no, pl, sr, tr, zh-min-nan {{Category user language-1|es|castiyan|Estos usuarios pueden contribuir con un nivel '''básico''' de '''español'''.}} [[be:Катэгорыя:User es-1]] [[cs:Kategorie:User es-1]] [[da:Kategori:Brugere es-1]] [[de:Kategorie:User es-1]] [[en:Category:User es-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Español básico]] [[fr:Catégorie:Utilisateur es-1]] [[he:קטגוריה:User es-1]] [[hu:Kategória:User es-1]] [[ja:Category:User es-1]] [[ko:분류:사용자 es-1]] [[lb:Category:User es-1]] [[li:Kategorie:Gebroeker es-1]] [[na:Category:User es-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker es-1]] [[no:Kategori:Bruker es-1]] [[pl:Kategoria:User es-1]] [[sk:Kategória:User es-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik es-1]] [[sr:Категорија:User es-1]] [[tr:Kategori:User es-1]] [[zh:Category:Es-1 使用者]] [[zh-min-nan:Category:User es-1]] 16763 42688 2005-10-29T03:02:50Z Pablo 5 {{User language-1|es|Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Categoreye:Uzeus es-1|básico]]''' de '''[[:Categoreye:Uzeus es|español]]'''.}} 16764 65667 2006-07-01T08:13:53Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Kategorie:User eo-N]], [[na:Category:User eo-N]], [[pt:Categoria:Usuário eo-M]] {{Category user language-N|eo|esperanto|Ĉi tiuj uzuloj estas '''[[:Categoreye:Uzeus eo-N|denaskaj]]''' parolantoj de '''[[:Categoreye:Uzeus eo|Esperanto]]'''.}} [[cs:Kategorie:User eo-N]] [[da:Kategori:Brugere eo-N]] [[de:Kategorie:User eo-M]] [[en:Category:User eo-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto eo-D]] [[fr:Catégorie:Utilisateur eo-M]] [[ja:Category:User eo-N]] [[ko:분류:사용자 eo-M]] [[na:Category:User eo-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker eo-M]] [[pt:Categoria:Usuário eo-M]] 16765 42704 2005-10-29T03:25:26Z Pablo 5 {{User language|eo|Ĉi tiu uzulo estas '''[[:Categoreye:Uzeus eo-N|denaska]]''' parolanto de '''[[:Categoreye:Uzeus eo|Esperanto]]'''.}} 16766 45558 2005-11-26T10:42:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Babel]] 16767 65726 2006-07-01T08:34:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:User it]], [[fa:رده:User it]], [[oc:Categoria:Utilisator it]] {{Category user language|it|itålyin|Questi utenti parlano '''italiano'''.}} [[als:Kategorie:User it]] [[ar:تصنيف:مستخدمين it]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Italianu]] [[be:Катэгорыя:User it]] [[br:Rummad:Implijer it]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Italiano]] [[cs:Kategorie:User it]] [[cy:Categori:User it]] [[da:Kategori:Brugere it]] [[de:Kategorie:User it]] [[en:Category:User it]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto it]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Italiano]] [[fa:رده:User it]] [[fi:Luokka:User it]] [[fr:Catégorie:Utilisateur it]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir it]] [[hu:Kategória:User it]] [[id:Kategori:User it]] [[it:Categoria:Utenti it]] [[ja:Category:User it]] [[ko:분류:사용자 it]] [[na:Category:User it]] [[nds:Kategorie:User it]] [[nl:Categorie:Gebruiker it]] [[no:Kategori:Bruker it]] [[oc:Categoria:Utilisator it]] [[pl:Kategoria:User it]] [[pt:Categoria:Usuário it]] [[ro:Categorie:User it]] [[ru:Категория:User it]] [[scn:Category:User it]] [[sk:Kategória:User it]] [[sl:Kategorija:Uporabnik it]] [[sr:Категорија:User it]] [[sv:Kategori:Användare it]] [[tr:Kategori:User it]] [[zh:Category:It 使用者]] 16768 65723 2006-07-01T08:33:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:User it-2]], [[he:קטגוריה:User it-2]], [[na:Category:User it-2]] {{Category user language-2|it|itålyin|Questi utenti possono contribuire con un '''italiano''' di livello '''intermedio'''.|ltr|n}} [[als:Kategorie:User it-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم it-2]] [[be:Катэгорыя:User it-2]] [[cs:Kategorie:User it-2]] [[cy:Categori:User it-2]] [[da:Kategori:Brugere it-2]] [[de:Kategorie:User it-2]] [[en:Category:User it-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto it-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur it-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir it-2]] [[he:קטגוריה:User it-2]] [[hu:Kategória:User it-2]] [[it:Categoria:Utenti it-2]] [[ja:Category:User it-2]] [[ko:분류:사용자 it-2]] [[na:Category:User it-2]] [[nds:Kategorie:User it-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker it-2]] [[no:Kategori:Bruker it-2]] [[pl:Kategoria:User it-2]] [[pt:Categoria:Usuário it-2]] [[ro:Categorie:User it-2]] [[scn:Category:User it-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik it-2]] [[sr:Категорија:User it-2]] [[sv:Kategori:Användare it-2]] [[tr:Kategori:User it-2]] [[zh:Category:It-2 使用者]] 16769 42710 2005-10-29T03:46:28Z Pablo 5 {{User language-2|it|Questo utente può contribuire con un '''[[:Categoreye:Uzeus it|italiano]]''' di livello '''[[:Categoreye:Uzeus it-2|intermedio]]'''.}} 16770 65706 2006-07-01T08:25:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Kategorie:User fy-2]], [[li:Kategorie:Gebroeker fy-2]] {{Category user language-2|fy|frizon|It '''Frysk''' fan dizze meidoggers is '''ridlik'''.}} [[da:Kategori:Brugere fy-2]] [[de:Kategorie:User fy-2]] [[en:Category:User fy-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fy-2]] [[fy:Kategory:Meidogger fy-2]] [[ja:Category:User fy-2]] [[ko:분류:사용자 fy-2]] [[li:Kategorie:Gebroeker fy-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker fy-2]] [[zh:Category:Fy-2 使用者]] 16771 65720 2006-07-01T08:31:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: de, fr, is, ja, ko, li, no, zh {{Category user language|fy|frizon|Dizze meidoggers prate '''Frysk'''.}} [[da:Kategori:Brugere fy]] [[de:Kategorie:User fy]] [[en:Category:User fy]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fy]] [[fy:Kategory:Meidogger fy]] [[is:Flokkur:Notandi fy]] [[ja:Category:User fy]] [[ko:분류:사용자 fy]] [[li:Kategorie:Gebroeker fy]] [[nl:Categorie:Gebruiker fy]] [[no:Kategori:Bruker fy]] [[zh:Category:Fy 使用者]] 16772 44421 2005-11-12T16:23:20Z Pablo 5 {{User language-2|fy|It '''[[:Categoreye:Uzeus fy|Frysk]]''' fan dizze meidogger is '''[[:Categoreye:Uzeus fy-2|ridlik]]'''.}} 16773 65708 2006-07-01T08:26:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: fy, he, li, uz {{Category user language-2|fr|francès|Ces personnes peuvent contribuer avec un niveau '''intermédiaire''' de '''français'''.}} [[als:Kategorie:User fr-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم fr-2]] [[br:Rummad:Implijer fr-2]] [[cs:Kategorie:User fr-2]] [[cy:Categori:User fr-2]] [[da:Kategori:Brugere fr-2]] [[de:Kategorie:User fr-2]] [[en:Category:User fr-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fr-2]] [[fi:Luokka:User fr-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari fr-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-2]] [[fy:Kategory:Meidogger fr-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fr-2]] [[he:קטגוריה:User fr-2]] [[hu:Kategória:User fr-2]] [[id:Kategori:User fr-2]] [[ja:Category:User fr-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fr-2]] [[ko:분류:사용자 fr-2]] [[li:Kategorie:Gebroeker fr-2]] [[na:Category:User fr-2]] [[nds:Kategorie:User fr-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr-2]] [[no:Kategori:Bruker fr-2]] [[pl:Kategoria:User fr-2]] [[pt:Categoria:Usuário fr-2]] [[ro:Categorie:User fr-2]] [[ru:Категория:User fr-2]] [[scn:Category:User fr-2]] [[sk:Kategória:User fr-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr-2]] [[sr:Категорија:User fr-2]] [[sv:Kategori:Användare fr-2]] [[th:หมวดหมู่:User fr-2]] [[tr:Kategori:User fr-2]] [[uk:Категорія:User fr-2]] [[uz:Category:User fr-2]] [[zh:Category:Fr-2 使用者]] 16774 42715 2005-10-29T03:54:52Z Pablo 5 {{User language-2|fr|Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Categoreye:Uzeus fr-2|moyen]]''' en '''[[:Categoreye:Uzeus fr|français]]'''.}} 16775 42949 2005-11-01T14:29:28Z Pablo 5 {{{1|<table align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE"><tr><td>[[Image:Wallonia flag medium.png|40px|center|]]</td><td style="font-size: 90%">''Cist årtike chal n' est nén co tot e walon; a pårti did ci djusk' al fén, el fåreut ratourner; si vos vloz dner on côp d' mwin, vos l' poloz fé! (Loukîz a [[:Categoreye:Ratournaedjes co a fé]] po totes les sfwaitès pådjes a co achever d' ratourner.)''</td></tr></table>}}} [[Categoreye:Ratournaedjes co a fé|{{PAGENAME}}]] 16776 65732 2006-07-01T08:39:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fy:Kategory:Meidogger li-3]], [[li:Kategorie:Gebroeker li-3]] {{Category user language-3|li|limbordjwès|'''{{coafe|Limburgs}}'''.}} [[de:Kategorie:User li-3]] [[en:Category:User li-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur li-3]] [[fy:Kategory:Meidogger li-3]] [[ja:Category:User li-3]] [[ko:분류:사용자 li-3]] [[li:Kategorie:Gebroeker li-3]] [[nds:Kategorie:User li-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker li-3]] [[zh:Category:Li-3 使用者]] 16777 42720 2005-10-29T04:00:21Z Pablo 5 {{User language-3|li|Deze gebroeker kalt '''[[:Categoreye:Uzeus li-3|hoegwierdig]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus li|Limburgs]]'''.}} 16778 65730 2006-07-01T08:39:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: en, fy, he, li, no {{Category user language-N|nl|neyerlandès|Deze gebruikers hebben '''Nederlands''' als '''moedertaal'''.}} [[bg:Категория:Потребител nl-N]] [[cs:Kategorie:User nl-N]] [[da:Kategori:Brugere nl-N]] [[de:Kategorie:User nl-M]] [[en:Category:User nl-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nl-D]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nl-M]] [[fy:Kategory:Meidogger nl-M]] [[he:קטגוריה:User nl-N]] [[id:Kategori:User nl-N]] [[ja:Category:User nl-N]] [[ko:분류:사용자 nl-M]] [[la:Categoria:Usor nl-N]] [[li:Kategorie:Gebroeker nl-N]] [[na:Category:User nl-N]] [[nds:Kategorie:User nl-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker nl-M]] [[no:Kategori:Bruker nl-N]] [[pt:Categoria:Usuário nl-M]] [[scn:Category:User nl-N]] [[sl:Kategorija:Uporabnik nl-N]] [[sv:Kategori:Användare nl-N]] 16779 42725 2005-10-29T04:12:20Z Pablo 5 {{User language|nl|Deze gebruiker heeft '''[[:Categoreye:Uzeus nl|Nederlans]]''' als '''[[:Categoreye:Uzeus nl-N|moedertaal]]'''.}} 16780 43610 2005-11-09T13:03:24Z Pablo 5 +ar {{Category user language-N|ar|arabe|هذا المستخدم يتحدث '''اللغة العربية''' كلغته الأم.|rtl}} [[ar:تصنيف:مستخدم ar]] [[de:Kategorie:User ar-M]] [[en:Category:User ar-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Árabe nativo]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ar-M]] [[ja:Category:User ar-N]] [[ko:분류:사용자 ar-M]] 16781 42729 2005-10-29T05:06:31Z Pablo 5 {{User language|ar|اللغة '''[[:Categoreye:Uzeus ar-N|الأم]]''' لهذا المستخدم هي '''[[:Categoreye:Uzeus ar|العربية]]'''.|rtl}} 16782 48933 2006-01-06T02:21:18Z Miaow Miaow 113 /* Česky */ language correction of cs: text <div style="margin: 0 0.5em 0.5em 0.5em; padding: 0.2em; border: 1px solid #999; background:#eee;"> ''Cisse pådje chal a des instruccions simplifieyes po les uzeus Wikipedia ki n' compurdèt nén l' walon.<br />Li messaedje a ratourner ou adapter, po des ôtes lingaedjes, c' est l' shuvant:'' <div style="margin: 0.5em 0em 0em 0em; padding: 0.2em; border: 1px solid #999; background:#e0e0e0;"> <nowiki>== (lingaedje xx) ==</nowiki><br /> <nowiki>*Si vos vloz trover des djins ki compurdèt l' (lingaedje xx), alez vey [[:Categoreye:Uzeus xx|]]. Po les ôtes lingaedjes vos ploz loukî a [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|]] (lingaedjes des uzeus).</nowiki><br /> <nowiki>* Si vos vs avoz edjîstré dins l' Wikipedia e walon mins ki vos n' comprindoz nén l' walon, adon radjoutez s' i vs plait '''&lt;nowiki>{{user wa-0}}&lt;/nowiki>''' dins l' pådje d' uzeu da vosse. Çoula mosterè – e walon – ki vos n' compurdez nén l' walon, insi les ôtes uzeus såront bén cwè.</nowiki> </div></div> {| style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 242px; border: #99B3FF solid 1px; text-align: center" |- | {{user wa-0}} |} ==<span lang="ar"> عربي </span>== <div dir="RTL" lang="ar"> * إذا كنت تبحث عن أشخاص يتقنون العربية، تصفح هذه القائمة [[:Categoreye:Uzeus ar|Uzeus ar]]. يمكنك مراجعة قوائم المستخدمين باللغات الأخرى [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * إذا كنت قد سجلت نفسك في ويكيبيديا الوالونية و لكنك لا تتقن الوالونية، ضع من فضلك هذا القالب في صفحتك: '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' . هذه الرسالة تعني -باللغة الوالونية- بأنك لا تفهم الوالونية، لكي يعرف المستخدمون الآخرون ذلك. </div> == Česky == * Jestliže hledáš někoho, kdo hovoří ''česky'', hledej v [[:Categoreye:Uzeus cs|Uzeus cs (česky hovořících uživatelů)]]. V případě dalších jazyků viz [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus (uživatelé podle jazyka)]]. * Jestliže jsi zaregistrovaným uživatelem valonské Wikipedie, ale neovládáš valonštinu, přidej prosím na svou uživatelskou stránku '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>'''. Tento text znamená (valonsky), že nerozumíš valonsky, čímž na tuto skutečnost předem upozorníš další uživatele. == Deutsch == * Wenn Du nach Personen suchst, die Deutsch sprechen, siehe in [[:Categoreye:Uzeus de|Uzeus de]] nach. Für andere Sprachen siehe [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus (Nutzer nach Sprache)]]. * Wenn Du in der ''Wikipedia auf Wallonisch'' als Benutzer angemeldet bist, aber kein Wallonisch sprichst, füge bitte die Vorlage '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' in Deine Benutzerseite ein. Diese Nachricht besagt – auf Wallonisch –, daß Du die Sprache nicht verstehst, damit die anderen Benutzer Bescheid wissen. == English == * If you want to find people who can speak English, browse [[:Categoreye:Uzeus en|Uzeus en]]. For other languages, check out [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * '''If you''' are a registered user in the Walloon Wikipedia but '''do not understand Walloon''', please add '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' to your user page. This message tells readers—in Walloon—that you do not understand the Walloon language. == Español == * Si quieres buscar personas que hablan español, consulta [[:Categoreye:Uzeus es|Uzeus es]]. Para los demás idiomas, consulta [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * Si eres un usuario registrado de la versión valona de Wikipedia y no comprendes valón, por favor incluye la plantilla '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' en tu página de usuario. Aparecerá un mensaje que dice (en valón) que no comprendes este idioma, para que los otros wikipedistas lo sepan. == Esperanto == * Se vi volas serĉi vikipediistojn kiuj parolas plattdüütschan lingvon, foliumu [[:Categoreye:Uzeus eo|Uzeus eo]]. Vikipediistojn kiuj parolas aliajn lingvojn, vi povas serĉi en [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus (Vikipediistoj laŭ lingvo)]]. * Se vi ne povas paroli en valona lingvo, bonvole aldonu ŝablonon '''<nowiki>{{User wa-0}}</nowiki>''' en vian uzulan pagxon. La ŝablono skribita en valona, anoncas al aliaj vikipediistoj ke vi ne povas paroli en valona. == Français == * Si vous voulez trouver des personnes qui connaissent le français, passez en revue [[:Categoreye:Uzeus fr|Uzeus fr]]. Pour les autres langues vérifiez [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * Si vous êtes un utilisateur enregistré dans la Wikipédia wallone mais que vous ne comprenez pas le wallon, ajoutez svp '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' à votre page d'utilisateur. Ce message indique - en wallon - que vous ne comprenez pas le wallon, ainsi les autres utilisateurs en seront-ils avisés. == Hrvatski == * Kada hoćete naći drugi lijudi koje prićaju Hrvatski, onda idete na [[:Categoreye:Uzeus hr]]. * Kada ste registrirani na valonskoi Wikipedii a hoćete rećiti valonsima da ne razumijete valonski, onda napraviti na vaśu stranicu '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>'''. == <span lang="id">Bahasa Indonesia</span> == <div lang="id"> * Jika Anda hendak menemukan orang-orang yang dapat berbahasa Indonesia, lihat di [[:Categoreye:Uzeus id|Uzeus id]]. Untuk bahasa-bahasa lainnya tersedia di [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]] (kategori pengguna menurut bahasa). * Jika Anda adalah pengguna yang terdaftar di Wikipedia Wallon namun tidak mengerti bahasa Wallon, tambahkan '''<nowiki>{{User wa-0}}</nowiki>''' ke halaman pengguna Anda. Pesan ini - yang ditulis dalam bahasa Wallon - berisi informasi bahwa Anda tidak mengerti bahasa Wallon agar pengguna lainnya mengetahuinya. </div> == Italiano == * Se cerchi persone che parlano l'italiano, cerca in [[:Categoreye:Uzeus it]]. Per altre lingue, consulta [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * Se sei un utente registrato della Wikipedia in vallone ma non capisci il vallone, per favore aggiungi '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' alla tua pagina utente. Questo messaggio dice - in vallone - che non comprendi il vallone, così che gli altri utenti possano essere avvisati. ==<span lang="ja"> 日本語 </span>== <div lang="ja"> *日本語を話せるユーザをお探しでしたら、カテゴリ:[[:Categoreye:Uzeus ja|Uzeus ja]]をご覧ください。他の言語を話すユーザは[[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|言語別ユーザ]]カテゴリで見ることができます。 *もし、ワロン語がまったく話せない場合は、テンプレート'''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' を利用者ページに付加してください。このテンプレートはワロン語で書かれており、あなたがワロン語を話さないことを他のユーザに伝えます。 </div> ==<span lang="ko"> 한국어 </span>== <div lang="ko"> *한국어를 할 줄 아는 사용자를 찾으신다면 [[:Categoreye:Uzeus ko]] 분류를 살펴보시기 바랍니다. 다른 언어 사용자는 [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]] 분류에 있습니다. * 만약 왈론어 위키백과에 사용자 등록은 했지만 왈론어를 이해하지 못한다면, 사용자 페이지에 '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>'''를 추가해주세요. 여기에 써 있는 문장은 - 왈론어로 - 당신이 왈론어를 이해하지 못한다는 뜻으로, 다른 사용자들이 알아볼 수 있습니다. </div> == Nederlands == * Als je iemand zoekt die Nederlands spreekt, kijk dan in de categorie [[:Categoreye:Uzeus nl]]. Voor andere talen, zie [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * Als je een geregistreerde gebruiker van de Waalse Wikipedia bent, maar geen Waals spreekt, voeg dan A.U.B. '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' aan je gebruikerspagina toe. Dit bericht zegt - in het Waals - dat je geen Waals spreekt, zodat de andere gebruikers hiervan op de hoogte zijn. == Norsk == * Hvis du vil finne personer som kan norsk, så sjekk [[:Categoreye:Uzeus no|Uzeus no]]. For å finne brukere med forståelse av andre språk sjekk [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|andre språk]]. * Hvis du er en registrert bruker av Wikipedia på vallonsk, men ikke forstår det vallonske språket, så sett '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' på din personlige side. Dette forklarer - på vallonsk - at du ikke forstår vallonsk, slik at andre brukere kan bli advart. == Polski == * Jeżeli chcesz znaleźć tutaj osoby, które posługują się językiem polskim, zajrzyj do kategorii [[:Categoreye:Uzeus pl|Uzeus pl]]. Jeżeli szukasz innych języków, sprawdź [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * Jeżeli zarejestrowałeś się na walońskiej Wikipedii, ale '''nie znasz walońskiego''', proszę dodaj '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' do swojej strony Wikipedysty. Dzięki temu poinformujesz innych Wikipedystów walonskojęzycznych, iż nie znasz języka walońskiego. == Português == * Se procura pessoas que saibam falar Português, consulte a [[:Categoreye:Uzeus pt]]. Para outras línguas, consulte [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]]. * Se é um utilizador/usuário regist(r)ado na Wikipédia em Valão mas não compreende Valão, adicione a marcação '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' na sua página de utilizador/usuário. Este mensagem constata - em Valão - que não compreende Valão, para que os outros utilizadores possam estar alertados. == Runa Simi == * Runa simiyuq runata maskhayta munanki sinchus, [[:Categoreye:Uzeus qu|Uzeus qu]] rikuy. Huq simikunatapaq, [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]] rikuy. * Waluniya simipi Wikipidiyapa qillqasqa ruraq kanki sinchus Waluniya simita manan yachankichu ima sinchus, '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' ruraq pankayki qillqay. Aparecerá un mensaje que dice (en valón) que no comprendes este idioma, para que los otros wikipedistas lo sepan. == Русский == <div lang="ru"> * Если ищешь участников, говорящих на русском, смотри в [[:Categoreye:Uzeus ru|Uzeus ru]]. Для других языков смотри [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]. * Если ты регистрирован в валлонской википедии, но не понимаешь валлонского языка, добавь пожалуйста шаблон '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' в свою страницу участника. Этот шаблон говорит о том (по-валлонский) что ты не понимаешь валлонского языка. Таким образом другие участники могут учесть это обстоятельство. </div> == Slovenščina == * Če hočete najti ljudi, ki govorijo slovenščino, preiščite [[:Categoreye:Uzeus sl|Uzeus sl]]. Za druge jezike, preglejte [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]. * Če ste registriran uporabnik walonske Wikipedije, toda ne razumete walonščine, prosimo, če dodate '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' na vašo uporabniško stran. To sporoči - v walonščini - da ne govorite jezika, tako da bodo drugi uporabniki posvarjeni. ==<span lang="sr"> Српски </span>== <div lang="sr"> * Уколико желите да пронађете кориснике које причају српски, претражите [[:Categoreye:Uzeus sr|Uzeus sr]]. За остале језике, проверите [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]. * Уколико сте регистрован корисник на Валонској Википедији а не разумете Валонски, молимо вас додајте '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' на вашу корисничку страницу. Ова порука гласи - на Валонском - да не разумете Валонски језик, тако да ће остали корисници бити обавештени о томе. </div> == Suomi == * Jos haluat löytää suomea puhuvia ihmisiä, selaile [[:Categoreye:Uzeus fi|Uzeus fi]]. Muut kielet löydät [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]. * Jos olet rekisteröitynyt valloonienkieliseen Wikipediaan, muttet ymmärrä valloonia, lisää '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' käyttäjäsivullesi. Tämä viesti kertoo vallooniksi, ettet puhu valloonia, jotta muut käyttäjät ovat siitä tietoisia. == Svenska == * Om du vill hitta användare som kan svenska, klicka på [[:Categoreye:Uzeus sv|Uzeus sv]]. För andra språk, kolla in [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]. * Om du är en registrerad användare på vallonska Wikipedia, men inte förstår vallonska, var god lägg till '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' på din användarsida. Detta meddelande säger - på vallonska - att du inte förstår vallonska, så att andra användare vet det. == Українська == <div lang="uk"> * Перелік користувачів ("учасників"), що володіють українською, знаходиться на сторінці [[:Categoreye:Uzeus uk|Uzeus uk]]. Стосовно інших мов, дивіться [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]. * Якщо Ви є зареєстрований користувач валлонської Вікіпедії, але не розумієте валлонської мови, будь ласка, розмістіть на особистій сторінці рядок символів '''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>''' - в результаті з'явиться напис, де по-валлонському буде вказано, що Ви валлонської мови не розумієте - щоб інші користувачі, звертаючись до Вас, враховували це. </div> ==<span lang="zh"> 中文 </span>== <div lang="zh"> * 假如您想尋找懂中文的用戶，請瀏覽[[:Categoreye:Uzeus zh]]（中文用戶列表）。如果您想找懂其他語言的用戶，請瀏覽[[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]（用戶按語言分類列表）。 * 如果您已經在瓦隆語維基百科註冊了，但不懂瓦隆語，請將'''<nowiki>{{user wa-0}}</nowiki>'''的模板放在您的用戶頁上。這個訊息以瓦隆語提醒其他用戶您不懂瓦隆語，他們將會嘗試以其他語言和您聯繫。 </div> [[Categoreye:Lingaedjes des uzeus| *]] [[ar:ويكيبيديا:بابل/ar-0]] [[de:Wikipedia:Babel/de-0]] [[eo:Vikipedio:Babel/eo-0]] [[fr:Wikipédia:Babel/fr-0]] [[ga:Vicipéid:Baibéal/ga-0]] [[id:Wikipedia:Babel/id-0]] [[it:Wikipedia:Babel/It-0]] [[ja:Wikipedia:バベル/ja-0]] [[ko:위키백과:바벨/ko-0]] [[nds:Wikipedia:Babel/nds-0]] [[zh:Wikipedia:巴別/zh-0]] 16783 42741 2005-10-29T21:07:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:misse]] 16784 42833 2005-10-30T21:08:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>misse</FONT></B> [f.n.] <B>1.</B> boket do coir, metou dins l' vinte, djondant li stoumak, plinne di sonk eyet di blankès globures, et k' on contéve, dinltins, ki c' esteut l' adjîsse di sacwantès emocions. <I>A les pansous d' tchets&nbsp;! C' est après l' misse k' on ratind&nbsp;?</I> ([[P.J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. rate.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè l' misse di:</FONT> awè vormint håsse di, [[Motî:djéryî|djéryî]] après. <I>Dj' avéns l' misse d' aler e vacances e Swisse.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse sins misse:</FONT> <I>a)</I> èn sawè ratinde. <I>b)</I> èn saveur dimorer al minme plaece. Loukî a: [[Motî:rasta|esse sins rasta]]; Loukî a : [[Motî:sins-misse|sins-misse]] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' ont pont d' misse:</FONT> i ramxhièt d' tos costé, tot cåzant d' efants. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>ils sont intenables</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' s' a nén foulé l' misse:</FONT> i n' a waire fwait d' efoirt po ene ovraedje, on dvwer di scole, evnd. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn rén aveur di bon dins l' misse:</FONT> esse todi presse a fé on mwais côp. <I>Li 2 d' nôvimbe, les åmes rivnèt fé on tour sol tere, mins avou zeles, i gn a des pépés ki n' ont rén d' bon dins l' misse</I> ([[G. Lucy]]). <B>2.</B> (mot d' acleveu) mizrete (k' est dins l' bouye des aiwes do vea, do polin) <I>Li misse, on l' lome inla, mins ç' n' est nén l' misse, portant.</I> (ramexhné pa [[P. Otjacques]]). Etimolodjeye: tîxhon <span lang="de">"milz"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mizrete 2</FONT></B> [f.n.] (mot d' acleveu) come ene pitite misse ki flote dins l' bouye des aiwes des polins, des veas. <I>Dinltins, on contéve ki l' mizrete esteut afrodiziake.</I> rl a: [[Motî:tchike 2|tchike]], [[Motî: sucete|sucete]], [[Motî:linwe|linwe]], [[Motî:savon|savon]], [[Motî:cråxhe|cråxhe]], [[Motî:shû|shû]], [[Motî:marinde|marinde]]. <span lang=fr>F. hippomane</span>. Etimolodjeye: [[cawete -rete]], dandjreus on ridaedje del [[cawete -rece]] (a vey avou l' misse). Parintêye : * [[Motî:misser|misser]]. Mots d' aplacaedje: * [[Motî:sins-misse|sins-misse]]. Omonimeye. * [[Motî:mizrete 1|mizrete]] (f.n.; sôre di ptite sori). ---- * [[misse|Dipus d' racsegnes sol misse]]. * [[mizrete|Dipus d' racsegnes sol mizrete]]. 16785 42744 2005-10-29T21:17:48Z Lucyin 16 == Disfondowes. == ;misse : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">misse</FONT>, nisse</span>. ;mizrete : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mizr&egrave;te</FONT></span>. == Sipårdaedje do mot e 20inme sieke. == ;misse : Coinrece Payis d'&nbsp;Lidje &amp; &Aring;rdene, Eter-Sambe-et-Mouze. ;mizrete : Coinrece payis [[Li Tchestea|do Tchestea]]. == Rifondaedje. == mizrete : come li prononçaedje; mizrete vént eto do latén ''mus'' (avou on S k' a l' air di voleur divni Z; dins mizrete 2, li Z est ddja dins l' bodje tîxhon, azår. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 29 d'&nbsp;octôbe 2005 a 21:17 (UTC) 16786 42748 2005-10-30T01:57:48Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:mizrete 1|mizrete]] (f.n., sôre di ptite sori). * [[Motî:mizrete 2|mizrete]] (f.n., come ene pitite misse ki bagne dins les aiwes do vea.) 16787 55489 2006-05-01T21:37:26Z Pablo 5 {{boird|[[Imådje:Flag of {{{1}}}.svg|{{{4|125px}}}|Drapea {{{3|d'}}} {{{2|{{{1}}}}}}]]}} 16788 42826 2005-10-30T19:48:47Z Pablo 5 {{drapea|{{{1|}}}|{{{2|{{{2}}}}}}|{{{3|d'}}}|{{{4|125px}}}}} [[Drapea {{{3|d'}}} {{{2|{{{1}}}}}}|{{{2|{{{1}}}}}}]] 16789 65480 2006-06-29T09:10:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[br:Rummad:Aljeria]], [[fa:رده:الجزایر]], [[oc:Categoria:Argeria]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[af:Kategorie:Algerië]] [[ar:تصنيف:جزائر]] [[ast:Categoría:Arxelia]] [[bg:Категория:Алжир]] [[br:Rummad:Aljeria]] [[ca:Categoria:Algèria]] [[cs:Kategorie:Alžírsko]] [[da:Kategori:Algeriet]] [[de:Kategorie:Algerien]] [[el:Κατηγορία:Αλγερία]] [[en:Category:Algeria]] [[eo:Kategorio:Alĝerio]] [[es:Categoría:Argelia]] [[et:Kategooria:Alžeeria]] [[fa:رده:الجزایر]] [[fi:Luokka:Algeria]] [[fr:Catégorie:Algérie]] [[frp:Category:Alg·èrie]] [[gl:Category:Alxeria]] [[he:קטגוריה:אלג'יריה]] [[id:Kategori:Aljazair]] [[io:Category:Aljeria]] [[is:Flokkur:Alsír]] [[it:Categoria:Algeria]] [[ja:Category:アルジェリア]] [[ko:분류:알제리]] [[lt:Kategorija:Alžyras]] [[mk:Категорија:Алжир]] [[na:Category:Algeria]] [[nl:Categorie:Algerije]] [[nn:Kategori:Algerie]] [[no:Kategori:Algerie]] [[oc:Categoria:Argeria]] [[pl:Kategoria:Algieria]] [[pt:Categoria:Argélia]] [[ro:Categorie:Algeria]] [[ru:Категория:Алжир]] [[sh:Category:Alžir]] [[simple:Category:Algeria]] [[sl:Kategorija:Alžirija]] [[sq:Category:Algjeri]] [[sr:Категорија:Алжир]] [[sv:Kategori:Algeriet]] [[tr:Kategori:Cezayir]] [[zh:Category:阿爾及利亞]] 16790 44844 2005-11-17T04:47:16Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[Categoreye:Espagne]] 16791 53156 2006-03-28T13:54:59Z Pablo 5 côde normand {{coafe|(a fé... vos ploz tot ratindant lére [[:fr:Wikipedia:Babel]])}} '''Vos n' cåzez nén <span style="color:red;">walon</span>? Loukîz: / Ĉu vi ne parolas <span style="color:red;">valone</span>? Vidu: / You don't speak <span style="color:red;">Walloon</span>? See:'''<br /> [[Wikipedia:Babel/wa-0#عربي|عربي]] — [[Wikipedia:Babel/wa-0#Česky|Česky]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Deutsch|Deutsch]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#English|English]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Español|Español]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Esperanto|Esperanto]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Français|Français]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Hrvatski|Hrvatski]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Bahasa Indonesia|Bahasa&nbsp;Indonesia]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Italiano|Italiano]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#日本語|日本語]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#한국어|한국어]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Norsk|Norsk]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Nederlands|Nederlands]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Polski|Polski]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Português|Português]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Runa Simi|Runa Simi]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Русский|<span lang="ru">Русский</span>]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Slovenščina|Slovenščina]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Српски|<span lang="sr">Српски</span>]] — [[Wikipedia:Babel/wa-0#Suomi|Suomi]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#Svenska|Svenska]] - [[Wikipedia:Babel/wa-0##Українська|<span lang="uk">Українська</span>]] – [[Wikipedia:Babel/wa-0#中文|中文]] <div style="float:left; margin:1em;"> __TOC__ __NOEDITSECTION__ </div> ==Dijhoz les lingaedjes ki vos cåzez== I gn a asteure so les diferins wikipedias on pordjet '''Babel''' ki permete di dire dins les pådjes d' uzeus, d' ene manire standård, les lingaedjes k' on comprind. === C' est cwè ç' pordjet la? === C' est po tchaeke uzeu dire les lingaedjes k' i cåze u k' i comprind, et a ké livea; insi les ôtes uzeus savèt dins ké lingaedje l' atôtchî, ou co po cweri dins les catgoreyes les uzeus ki cåzèt on lingaedje diné (metans, po lzî dmander di ratourner åk). On-z a cmincî a fé les categoreyes et modeles po-z aveur çoula chal avou, vos ploz aler vey metans so [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus]] (les dzo-categoreyes eployèt l' côde iso do lingaedje, come di djusse). === Kimint fé? === C' est foirt åjhey, i gn a des modeles '''<nowiki>{{Babel-#}}</nowiki>''' ki vs permetèt di radjouter çoula åjheymint dins l' pådje d' uzeu da vosse, replaecîz '''#''' pa on limero, di 1 a 8 (mins dj' endè pout radjouter s' i fåt) po l' nombe di lingaedjes ki vos vloz mete; et poy, separés pa des bårs d' astampé («'''|'''») les lingaedjes avou leus liveas. Po on lingaedje natif, on mete djusse li côde ISO do lingaedje ('''wa''' pol walon, '''fr''' pol francès, '''ar''' po l' arabe, '''ro''' pol roumin, evnd.). Si c' est on lingaedje k' on a-st apris, c' est '''xx-#''', avou '''xx''' li côde iso, eyet '''#''' on limero di 0 a 4: * 0: si on n' comprind nén ç' lingaedje la (on n' eploye çoula ki pol lingaedje do wikipedia, metans chal, po les cis ki n' comprindrént nén l' walon) * 1: on livea fwebe, on pout ene miete lére et comprinde, mins nén vormint l' cåzer * 2: on livea moyén, on pout lére et scrire ene miete, mins nén foirt åjheymint * 3: on hôt livea, on pout lére et scrire åjheymint * 4: on cåze li lingaedje come si on sereut on cåzant natif, bråmint do vocabulaire, on comprind ttafwait po ene sakî ki sreut cåzant natif di walon, di francès, avou on livea cåzu-natif d' arabe, eyet ene barbôjhe di neyerlandès (oyi, vos Lucyin :) ), ça dinreut insi, metans: :'''<nowiki>{{Babel-4|wa|fr|ar-4|nl-2}}</nowiki>''' mi, dj' a metou: :'''<nowiki>{{Babel-5|wa-4|es|fr-4|en-2|eo-1}}</nowiki>''' walon cåzu-natif, castiyan natif, francès cåzu natif, inglès moyén eyet esperanto fwebe. (notez ossu: "Babel-4" po 4 lingaedjes, "Babel-5" po 5 lingaedjes). '''NOTE:''' i s' pout ki tot fjhant çoula, sacwants lingaedjes/liveas n' aparexhrént nén, et vos årîz des rodjes loyéns al plaece; c' est nén gråve, c' est djusse ki l' modele n' åreut nén co stî fwait, djelzès frè a fwait. Et si vos n' estoz nén seur do côde iso d' on lingaedje, vos n' avoz k' a dmander. == lingaedjes d' oyi == {{babels|fr|Français|francès}} {{babels|GAL|Galo|galo}} {{babels|LOR|Lorrain|lorin}} {{babels|NRM|Normaund|normand}} {{babels|PCD|Picard|picård}} {{babels|POE|Poetevin|pweturlin}} {{babels|wa|Walon|walon}} == ôtes lingaedjes == {{babels|ar|العربية|arabe}} {{babels|az|Azəri dili|azerbaydjanès}} {{babels|ber|&#x2d5c;&#x2d30;&#x2d4e;&#x2d30;&#x2d63;&#x2d49;&#x2d56;&#x2d5c;|amazir}} {{babels|bg|Български|bulgåre}} {{babels|br|Brezhonneg|burton}} {{babels|bs|Bosanski|bosnyin}} {{babels|ca|Català|catalan}} {{babels|cs|Česky|tcheke}} {{babels|cy|Cymraeg|walès}} {{babels|da|Dansk|daenwès}} {{babels|de|Deutsch|almand}} {{babels|en|English|inglès}} {{babels|eo|Esperanto|esperanto}} {{babels|es|Español|castiyan}} {{babels|et|Eesti|estonyin}} {{babels|fi|Suomi|finlandès}} {{babels|fr|Français|francès}} {{babels|fo|Føroyskt|faeroyès}} {{babels|fy|Frysk|frizon}} {{babels|gd|Gàidhlig|gayelike escôswès}} {{babels|gn|Avañe'ẽ|gwarani}} {{babels|hy|Հայերէն|årmenyin}} {{babels|id|Bahasa indonesia|indonezyin}} {{babels|is|Íslensk|izlandès}} {{babels|it|Italiano|itålyin}} {{babels|ja|日本語|djaponès}} {{babels|km|ភាសាខ្មែរ|xhmer}} {{babels|ko|한국어|corêyin}} {{babels|lb|Lëtzebuergesch|lussimbordjwès}} {{babels|li|Limburgs|limbordjwès}} {{babels|mi|Te reo māori|mawori}} {{babels|ms|Bahasa Melayu|malaizyin}} {{babels|mt|Malti|maltès}} {{babels|nah|Nawatl|nawatl}} {{babels|nb|Norsk (bokmål)|norvedjin}} {{babels|nl|Nederlands|neyerlandès}} {{babels|nn|Nynorsk|noû-norvedjin}} {{babels|oc|Occitan|occitan}} {{babels|pt|Português|portuguès}} {{babels|rm|Rumantsch|romantche}} {{babels|ro|Română|roumin}} {{babels|ru|Русский|rûsse}} {{babels|sk|Slovenčina|eslovake}} {{babels|sl|Slovenščina|eslovene}} {{babels|sr|Српски|siebe}} {{babels|sv|Svenska|suwedwès}} {{babels|tl|Filipino|filipin}} {{babels|to||tongyin}} {{babels|vi|Tiếng Việt|vietnamyin}} {{babels|wa|Walon|walon}} {{babels|yo|Yorùbá|yorouba}} {{babels|zh|中文|chinwès}} [[af:Wikipedia:Babel]] [[als:Wikipedia:Babel]] [[am:Wikipedia:ልሳናት]] [[an:Wikipedia:Babel]] [[ar:ويكيبيديا:بابل]] [[ast:Uiquipedia:Babel]] [[be:Вікіпэдыя:Бабілёнская вежа]] [[bg:Уикипедия:Babel]] [[br:Wikipedia:Babel]] [[ca:Viquipèdia:Babel]] [[cs:Wikipedie:Babylón]] [[cv:Википеди:Вавилон]] [[cy:Wicipedia:Babel]] [[da:Wikipedia:Babel]] [[de:Wikipedia:Babel]] [[el:Βικιπαίδεια:Βαβέλ]] [[en:Wikipedia:Babel]] [[eo:Vikipedio:Babel]] [[es:Wikipedia:Babel]] [[eu:Wikipedia:Babel]] [[fi:Wikipedia:Babylon]] [[fo:Wikipedia:Babel]] [[fr:Wikipédia:Babel]] [[ga:Vicipéid:Baibéal]] [[gl:Wikipedia:Babel]] [[hu:Wikipédia:Bábel]] [[id:Wikipedia:Babel]] [[is:Wikipedia:Babel]] [[it:Wikipedia:Babel]] [[ja:Wikipedia:バベル]] [[ko:위키백과:바벨]] [[li:Wikipedia:Babel]] [[ln:Wikipédia:Babel]] [[lv:Wikipedia:Babel]] [[mi:Wikipedia:Babel]] [[mk:Википедија:Вавилон]] [[mt:Wikipedija:Babel]] [[na:Wikipedia:Babel]] [[nds:Wikipedia:Babel]] [[nl:Wikipedia:Babel]] [[nn:Wikipedia:Babel]] [[no:Wikipedia:Babel]] [[pl:Wikipedia:Wieża Babel]] [[pt:Wikipedia:Babel]] [[ro:Wikipedia:Babel]] [[ru:Википедия:Вавилон]] [[scn:Wikipedia:Babeli]] [[simple:Wikipedia:Babel]] [[sk:Wikipédia:Babylon]] [[sl:Wikipedija:Babilon]] [[sq:Wikipedia:Babel]] [[sr:Википедија:Шаблони/Језичке кутијице]] [[sv:Wikipedia:Babel]] [[th:วิกิพีเดีย:บาเบล]] [[tr:Vikipedi:Babil]] [[uk:Вікіпедія:Вавілон]] [[zh:Wikipedia:巴別]] 16792 60007 2006-06-08T21:15:04Z Pablo 5 <span style="display:inline"><span style="display:table-cell; border-collapse:collapse; border: solid 1px {{{color|#ddd;}}}">{{{1}}}</span></span><noinclude>[[ca:Template:Vora]][[de:Template:Border]][[en:Template:Border]][[es:Template:Borde]]</noinclude> 16793 42834 2005-10-30T21:11:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sins-misse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki n' sait ratinde, ki vôreut todi do côp çou k' i djéreye après. rl a: [[Motî:sins-pacyince|sins-pacyince]]. <span lang=fr>F. impatient(e).</span> Bodjes: * [[Motî:sins|sins]] * [[Motî:misse|misse]] 16794 42835 2005-10-30T21:13:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mizrete 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite sori di sacwants sôres, e latén sincieu <span lang=la><I>Crocidura spp</I></span> eyet <span lang=la><I>Suncus spp</I></span>, avou on pondant muzea, ki magne totes sôres di viemene, mins eto des pus grossès biesses come des rinnes u des ptits pexhons, k' ele rindèt achurnåles (paralizêyes) avou on pwezon k' elle ont divins leu raetchon. rl a: [[Motî:tchiproûle|tchiproûle]], [[Motî:tchipete|tchipete]], [[Motî:setch-betch|setch-betch]], [[Motî:sorbetch|sorbetch]]. <span lang=fr>F. musaraigne.</span> <B>2.</B> (amiståve) pitite båshele, ene miete arnåjhe; efant hodåve, taenant. <B>3.</B> kekete, pitit oujhea (penisse do ptit valet). Disfondowes: <span lang=wa-feller>mizrète, muzrète, mizwète, mîzwète, muzwète, mûzwète</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>mus</span> (sori) eyet cawete -rete, dandjureus on ridaedje del cawete -rece (ki rshonne a ene sori). Coinrece Årdene, payis d' Dinant, di Flipvile. Omonime: * [[Motî:mizrete 2|mizrete]] (f.n., come ene pitite misse ki bagne dins les aiwes do vea.) 16795 42836 2005-10-30T21:15:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>misser</B></FONT> [v.c.] taper on côp dins l' vinte, ki vos dshofele. <I>Nosse Djôzef a stî missé cwand k' i s' ont rdingué après l' shijhe.</I> Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>frapper dans les plexus</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé misser:</FONT> ramasser on côp d' pougn dins l' vinte. <I>Dins ces manifs la, cwand k' ça tchåfe, ti t' freus misser come po rire, taiss&nbsp;!</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>misser</B>, missè, missî, missi</span>. Coinrece Payis d' Lidje &amp; Årdene. Bodje: * [[Motî:misse|misse]] 16796 59597 2006-06-06T19:14:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: bg, en, eo, fr, io, nl, nn, no, ru, tr [[Categoreye:Biesses ås tetes]] [[Categoreye:Familes des biesses]] [[bg:Категория:Порови]] [[en:Category:Mustelids]] [[eo:Kategorio:Musteledoj]] [[fr:Catégorie:Mustélidé]] [[io:Category:Mustelido]] [[nl:Categorie:Marterachtige]] [[nn:Kategori:Mårdyrfamilien]] [[no:Kategori:Mårdyr]] [[ru:Категория:Куньи]] [[tr:Kategori:Sansargiller]] 16797 42840 2005-10-30T21:23:05Z Pablo 5 [[Categoreye:Biesses]] 16798 59859 2006-06-08T09:37:31Z Pablo 5 categoreye [[Xategoreye:Wikipedia]] Chal pa dzo les pordjets Wikipedia; dj' ô bén, des idêyes di bouyes a fé po-z amidrer l' eciclopedeye: 16799 43854 2005-11-10T16:34:31Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Fairoul (Fraire) JPG01.jpg|thumb|tchapele ND di l' Assoncion (1841), a Fairoûl]] '''Fraire''', c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Walcoû]]. * Limero del posse: '''5650''' (vî limero '''6433''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 22''' == Tuzance walone == Sicrijheuse e walon et ricwereuse: [[Brigitte Hosslet]] 16800 42867 2005-10-30T22:17:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rapîçter 1]] 16801 42870 2005-10-30T22:25:42Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:rapîçter 1|rapîçter]] (v.c.; ripårer on mousmint) * si [[Motî:rapîçter 2|rapîçter]] (v.pr.; si rmete a pîce) 16802 58506 2006-05-28T01:16:12Z Pablo 5 eployant l' modele CURRENTDATE '''[[Wikipedia:Bénvnowe|Bénvnowe]]''' so [[Wikipedia]], ene libe [[eciclopedeye]], k'&nbsp;on pout lére ey eployî po rén, et k'&nbsp;est scrîte coperativmint. Vos estoz tertos priyîs a dner on côp di spale, '''do côp''', cobén. Tapez èn ouy so les esplikêyes di [[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|cmint candjî ene pådje]] oudonbén léjhoz l'&nbsp;[[Wikipedia:FAQ|FAQ]]. Vos vôrîz k'&nbsp;èn årtike so on sudjet dné soeye askepyî abeymint&nbsp;? [[Wikipedia:Dimander èn årtike|Vos n'&nbsp;av' k'&nbsp;a dmander]]. Li contnou di Wikipedia est dizo l'&nbsp;[[GFDL|Licince di Libe Documintåcion di GNU]]&nbsp;: dj'&nbsp;ô bén k'&nbsp;il est libe eyet l'&nbsp;serè po todi&nbsp;! Po pus di racsegnes, léjhoz l'&nbsp;pådje so les [[Wikipedia:Abondroets|abondroets]]. Si vos vloz fé des sayes po vey kimint k'&nbsp;ça rote, alez [[Wikipedia:Terén d' djeu|vaici]] Nos estans li [[{{CURRENTDAYNAME}}]] [[{{CURRENTDATE}}]] [[{{CURRENTYEAR}}]] et li Wikipedia e walon a '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' årtikes. Gråces a tertos et a tertotes&nbsp;! 16803 57399 2006-05-19T12:55:36Z 165.146.229.154 ptit candjmint <div style="background-color:#ffd600; color:#ef1818; font-size:2.25em;"> &nbsp;'''Vos estoz sol Wikipedia e walon''' </div> <div style="color: #ef1818; font-size: 1.4em;"> &nbsp;on pordjet di libe eciclopedeye e lingaedje walon </div> Çouchal est ene prumire saye d'&nbsp;ene eciclopedeye Wikipedia e walon. Si vos vloz bouter avou nozôtes, c'&nbsp;est foirt åjhey, vos fåt djusse clitchî so les loyéns et vs mete a scrire des noveas årtikes, ou coridjî/ecråxhî les cis k'&nbsp;i gn a ddja. Po pus di racsegnes so çou k'&nbsp;est Wikipedia, sol manire di scrire les årtikes, evnd. vos ploz pol moumint aler lére les pådjes d'&nbsp;aidance des wikipedias [[:fr:|francès]] eyet [[:en:|inglès]] Vos ploz bén seur sicrire so ttafwait; mins nos nos rafiyans di håyner tot des hagnons k'&nbsp;ont-st a vey avou l'&nbsp;[[Walonreye]] ou l'&nbsp;[[walon]]. 16804 42911 2005-10-31T15:29:24Z 212.100.178.141 <div style="float:left; border:solid 1px {{{color 1}}}; margin:1px"> {| cellspacing="0" style="width:{{{width|18.6em}}}; background-color:{{{color 2}}}" | style="width:3.52em; height:3.52em; background-color:{{{color 3|{{{color 1}}}}}}; text-align:center" | <div style="margin-left:auto; margin-right:auto; font-size:{{{letter code size|1.5em}}}">{{{letter code}}}</div> | style="font-size:{{{text size|0.83em}}}; padding:0.47em; line-height:1.25em" lang="{{{lang}}}" dir="{{{dir|ltr}}}" | {{{text}}} |} </div> 16805 58512 2006-05-28T01:40:23Z Pablo 5 [[Categoreye:Uzeus {{{letter code|{{{1}}}}}}-0|{{PAGENAME}}]] {{Babel field|color 1={{user language-0 color1}}|color 2={{user language-0 color2}}|letter code='''{{{letter code|{{{1}}}}}}-0'''|text={{{text|{{{2}}}}}}|dir={{{dir|{{{3|ltr}}}}}}|lang={{{letter code|{{{1}}}}}}}} 16807 42918 2005-11-01T09:40:23Z Borbouze 21 Colone dul çumintîre franco-almande dul guêre du 1914 Colone dul çumintîre franco-almande dul guêre du 1914 16810 57170 2006-05-17T17:14:05Z Pablo 5 abdjad -> abdjade [[Categoreye:Alfabets]] [[Imådje:Machine a ecrire arabe.png|thumb|right|Taprece mecanike arabe]] L' '''alfabet arabe''' c' est l' [[alfabet]] eployî copurade po scrire l' [[arabe]], mins eto des ôtes lingaedjes. Bén k' on l' lome å pus sovint ''alfabet'', c' est, pus spepieuzmint, èn [[abdjade]], dj' ô bén, on [[sicrijhaedje|sistinme di scrijhaedje]] ki n' note (cåzumint) ki les [[cossoune]]s do lingaedje et nén les [[voyale]]s. Come c' est l' alfabet ki l' [[Alcoran]] a stî scrît avou, il est veyou come sacré påzès mozlimîs, eyet si spårdaedje s' a fwait avou l' ci d' l' [[Islam]]. Ça fwait k' il a stî eto (ou est co) eployî po scrire des ôtes lingaedjes ki n' ont nole parintêye avou l' arabe, come li [[farsi]], li [[turk]] disk' a [[1928]] (après [[Mustafa Kemal Atatürk]] a oblidjî a-z eployî l' [[alfabet latén]]), li [[kashmiri]], li [[sindi]], l' [[ourdou]], l' [[ouzbeke]] ou co l' [[kurde]]. On a sovint dvou radjouter ou candjî des letes po pleur adapter cist alfabet al [[fonolodjeye]] di ces lingaedjes. Sacwants lingaedjes d' Afrike, come li [[hawsa]], l' ont eto eployî, divant d' passer a on transcrijhaedje e letes latenes. Po pus di racsegnes so les adaptaedjes di l' alfabet arabe, loukîz '''[[Adaptaedjes di l' alfabet arabe]]'''. Cist årtike ci ni cåze nén do [[Fonolodjeye di l' arabe|prononçaedje]] di cist alfabet ci. Li code [[ISO 15924]] po cist alfabet ci c' est '''Arab'''. ==Adrovaedje== L' alfabet arabe a vint-nouv [[lete]]ssoûmintreces (vint-ût si on n' conte nén li ''[[hamza]]'', ki s' kidût soeye-t i come ene lete soeye-t i come on [[diyacritike]]), eyet si scrire di droete a hintche. I n' a pont d' diferince inte li scrijhaedje al mwin eyet les letes d' imprimreye, di pus, c' est èn alfabet [[monocamerå]], dj' ô bén, ki n' fwait nén d' diferince inte des grandes et des ptitès letes. D' èn ôte des costés, les letes si loyént avou les cenes di dvant et ki shuvèt, ça fwait ki tchaeke lete pout aveur disk' a cwate cognes diferinnes, sorlon k' ele est tote seule, a l' atake d' on mot, å mitan, ou al fén. Mins nerén, des letes k' i gn a ni s' loyèt måy al lete shuvant, di fwait, on mout pout aveur ene côpeure dins l' loyaedje des letes cwand il a-st å dvins ene di ces letes la ki n' si loyèt nén al cene d' après; li [[espåce (tipografeye)|blanc]] dins ç' cas la est tot l' minme pus ptit ki les blancs k' i gn a etur les mots. Come l' alfabet arabe est èn ''[[abdjade]]'', c' est å lijheu a bén cnoxhe li lingaedje po saveur wice k' i doet prononcî les [[voyale]]s. Po l' arabe ci n' est nén co trop målåjhey, la ki l' repårtixhaedje des voyales est assez bén erîlé po on [[bodje (linwistike)|bodje]] di cossounes diné, ca çoula dipind del croejhete (vey l' årtike sol lingaedje [[arabe]] po pus di detays). Mins nerén, on pout eto noter totes les voyales (ou seulmint les pus målåjheyes), avou des [[diyacritikes di l' alfabet arabe|senes diyacritikes]]. C' est çou k' on fwait metans po des eplaidaedjes di l' [[Alcoran]] ou dins des lives di scole. I gn a eto, po des sfwaits tecses, k' on lome «voyalijhîs», des diyacritikes po dire k' i n' a pont d' voyale ''([[sukun|sukūn]])'' et po mostrer l' [[djeminaedje]] des cossounes ''([[shadda|šadda]])''. On pinse ki l' alfabet arabe vénreut di l' [[alfabet arameyin]] dins si cogne [[alfabet nabateyin|nabateyinne]] ou [[alfabet siriake|siriake]], l' alfabet arameyin lu-minme dischindant di l' [[alfabet fenicyin]] (èn alfabet k' est l' tayon di bråmint des ôtes, emey zels les alfabets [[alfabet ebreu|ebreu]], [[alfabet grek|grek]] et, did la, li [[alfabet cirilike|cirilike]] ou co l' [[alfabet latén|latén]]). Li prumire ateståcion d' on tecse sicrît en alfabet arabe rimonte a [[512]]. C' est å 7inme sieke k' on-z a radjouté les [[diyacritikes di l' alfabet arabe|ponts ådzeu ou ådzo di sacwantès letes]] po les mî ricnoxhe, c' est ki l' modele arameyin a moens d' foninmes ki l' arabe, et l' sicrijhaedje å cmince eployive ene minme lete po pus d' on [[foninme]]s. Cwand on-z a fwait ces candjmints, l' ôre des letes a stî candjî eto; come di djusse, l' alfabet arabe èn shût pus l' ôre tradicionel des ôtes alfabets semitikes, ôre k' on lome [[ôre levantrece]] (ki l' ebreu, metans, shût co asteure). Po pus di racsegnes, loukîz a l' årtike '''[[alfabet arabe (istwere)|Istwere di l' alfabet arabe]]'''. ==Transcrijhaedje eyet transliteraedje== L' alfabet arabe pout esse [[transliteraedje|transliteré]] eyet transcrît di sacwantès manires diferinnes e letes latenes. Cwand on vout esse foirt sipepieus, eyet c' est çou k' est fwait dins cist årtike ci, on eploye li transliteraedje DIN-31635. Mins li côdaedje naturel c' est bén seur tot-z eployant les letes arabes. I gn a sacwants [[djeu d' caracteres|djeus d' caracters]] informatikes k' ont les caracteres k' i fåt po l' arabe, come [[ISO-8859-6]] ou co [[Unicôde]], ki dins si «blok arabe», des plaeces U+0600 a U+06FF. Ces deus djeus d' caracteres n' ecôdèt ki les letes, nén les foûmes contecstuweles; ça fwait ki c' est å programe di håynaedje (ou d' imprimaedje) di prinde li bon [[glife]] del fonte. I gn a eto dins unicôde des «foûmes di prezintaedje arabe A et B» (deus bloks: U+FB50 a U+FDFF eyet U+FE70 a U+FEFF), mins i sot la po copatibilité avou des vîs djeus d' caracters; on n' divreut måy eployî ces bloks la cwand on ecôde on novea tecse en alfabet arabe. Si on vout vormint foircî ene cogne purade k' ene ôte, i fåt eployî les caracteres ZWJ et ZWNJ, divant ou padrî l' lete, po foircî l' loyaedje (ZWJ) ou foircî l' nén loyaedje (ZWNJ) d' on costé et d' l' ôte. A noter eto ki c' est l' programe di rindou so waitroûle ki va fé tot l' ovraedje po carculer l' epådjnaedje di droete a hintche, ki pout esse foirt målåjhey pa côps cwand i gn a des elemints neutes pol direccion (come les blancs, les deus ponts, evnd) ou des elemints hintche-a-droete (chifes, letes latenes, evnd) å mitan do floûs di letes droete-a-hintche. Il egzistêye po çoula deus caracteres di controle speciås, po foircî l' sinse hintche-a-droete ou droete-a-hintche dins les cas målåjheys di tecse maxhî. Po pus di racsegnes l' ecôdaedje eyet l' rindou informatike di l' alfabet arabe, on pout lére, e francès, li manuel tecnike d' Unicôde, sol waibe http://hapax.qc.ca/ On transliteraedje di l' arabe doet bén mostrer les letes k' on scrît mins ki n' s' oyèt nén ou ki s' prononcèt d' ene ôte manire, dismetant k' on transcrijhaedje lu mostere seulmint l' prononçaedje. Li transcrijhaedje fonetike eployî chal shût les convincions di l' [[alfabet fonetike eternåcionå]]. Dins cist årtike ci, såf a dire li contråve, c' est on transcrijhaedje et nén on transliteraedje ki serè-st eployî. Les mots sicrîts en arabes sont scrîts voyalijhîs pår, avou tos les diyacritikes (såf pa côps sacwants ''sukūn''). Dins l' pratike, ci djinre di spepieus scrijhaedjke est foirt råle eyet on nel rescontere ki dins les tecses didactikes, çou k' est l' cas chal. ==Mwaissès letes== {|border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" align="center" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 103%;" |----- |colspan="4" style="text-align:center;" | '''Grafeye''' |rowspan="2" style="text-align:center;" | '''No''' |rowspan="2" style="text-align:center;" | '''Trans.¹''' |rowspan="2" style="text-align:center;" | '''Fon.²''' |rowspan="2" style="text-align:center;" | '''Val.³''' |----- ! tote seule ! a l' atake ! å mitan ! al fén |----- align="center" | ﺀ || colspan="3" | أ, إ, ؤ, ئ<br /> || [[hamza]] | ʾ / ’ et ‚ || [ʔ] || ' |----- align="center" | ﺍ || colspan="2" | — || ﺎ || ʾalif || ā / â || [aː] || â |----- align="center" | ﺏ || ﺑ || ﺒ || ﺐ || bā || b || [b] || b |----- align="center" | ﺕ || ﺗ || ﺘ || ﺖ || tā || t || [t] || t |----- align="center" | ﺙ || ﺛ || ﺜ || ﺚ || ā || ṯ / th || [θ] || th |----- align="center" | ﺝ || ﺟ || ﺠ || ﺞ || īm || / j / dj || [ʤ] || dj |----- align="center" | ﺡ || ﺣ || ﺤ || ﺢ || ḥāʾ || ḥ || [ħ] || h |----- align="center" | ﺥ || ﺧ || ﺨ || ﺦ || ḫāʾ || ḫ / ẖ / kh || [x] || xh |----- align="center" | ﺩ || colspan="2" | — || ﺪ || dāl || d || [d] || d |----- align="center" | ﺫ || colspan="2" | — || ﺬ || ḏāl || ḏ / dh || [ð] || dh |----- align="center" | ﺭ || colspan="2" | — || ﺮ || rāʾ || r || [r] || r |----- align="center" | ﺯ || colspan="2" | — || ﺰ || zāy || z || [z] || z |----- align="center" | ﺱ || ﺳ || ﺴ || ﺲ || sīn || s || [s] || s |----- align="center" | ﺵ || ﺷ || ﺸ || ﺶ || šīn || š / sh || [ʃ] || ch |----- align="center" | ﺹ || ﺻ || ﺼ || ﺺ || ṣād || ṣ || [sˁ] || s |----- align="center" | ﺽ || ﺿ || ﻀ || ﺾ || ḍād || ḍ || [dˁ], [ðˤ] || d |----- align="center" | ﻁ || ﻃ || ﻄ || ﻂ || ṭāʾ || ṭ || [tˁ] || t |----- align="center" | ﻅ || ﻇ || ﻈ || ﻆ || ẓāʾ || ẓ || [zˁ], [ðˁ] || z |----- align="center" | ﻉ || ﻋ || ﻌ || ﻊ || ʿayn || ʿ / ‘ || [ʔˤ] || ` |----- align="center" | ﻍ || ﻏ || ﻐ || ﻎ || ġayn || ġ / gh || [ɣ] || gh |----- align="center" | ﻑ || ﻓ || ﻔ || ﻒ || fāʾ || f || [f] || f |----- align="center" | ﻕ || ﻗ || ﻘ || ﻖ || qāf || q / ḳ || [q] || k |----- align="center" | ﻙ || ﻛ || ﻜ || ﻚ || kāf || k || [k] || k |----- align="center" | ﻝ || ﻟ || ﻠ || ﻞ || lām || l || [l] || l |----- align="center" | ﻡ || ﻣ || ﻤ || ﻢ || mīm || m || [m] || m |----- align="center" | ﻥ || ﻧ || ﻨ || ﻦ || nūn || n || [n] || n |----- align="center" | ﻩ || ﻫ || ﻬ || ﻪ || hāʾ || h || [h] || h |----- align="center" | ﻭ || colspan="2" | — || ﻮ || wāw || w || [w] || w |----- align="center" | ﻱ || ﻳ || ﻴ || ﻲ || yāʾ || y || [j] || y |} <small>Les letes sins foûmes d' atake et di mitan ni s' aloyént måy al lete ki shût, minme å dvins d' on mot. Po çou k' est del '''ﺀ''' ''[[hamza]]'', ele n' a k' ene seule cogne, la k' ele n' est måy loyeye, ni al lete di dvant, ni al lete di drî. Li ''hamza'' pout eto aveur ene dujhance di diyacritike (on dit adon k' elle a-st on sopoirt). I n' a nou mot (en arabe) ki cmince pa èn ''alif'', ça fwait ki, dins l' pratike, li prumire lete dins les motîs c' est li ''hamza''. <br /><sup>1</sup>: transliteraedje sincieus. <br /><sup>2</sup>: valixhance fonetike. <br /><sup>3</sup>: transliteraedje tot shuvant l' prononçaedje do walon.</small> ==Ôtès letes== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 103%;" |----- ! Grafeye<br />tote seule ! Grafeye<br />a l' atake ! Grafeye<br />å mitan ! Grafeye<br />al fén ! No ! Trans. ! Fon. |----- align="center" | ﺓ || colspan="2" | — || ﺔ || tāʾ marbūṭa | h et t / Ø / <sup><small>h</small></sup> / ẗ | [t], [h], Ø |----- align="center" | ﻯ || colspan="2" | — || ﻰ || ʾalif maqṣūra || ā / ỳ | [(a)ː] |----- align="center" | ﻻ || colspan="2" | — || ﻼ || lām ʾalif || lā | [l(a)ː] |} ===''Ta marbouta''=== Li ة ''tāʾ marbūṭa'' (« crolé ''tāʾ'' »; c' est, istoricemint, on derivé del lete ت ''tāʾ'' et nén do ه ''hāʾ'', did la les deus ponts. I sufixh di croler on ''tāʾ'' po-z aveur on ''tāʾ marbūṭa'') c' est ene cossoune, dj' ô bén on /t/; mins nerén, ele ni s' trove k' al fén des mots et todi après on son /a/ (ki n' est normålmint nén scrît). Li son /t/ ni s' prononce ki cwand les voyales cåzuweles finåles ki shuvèt l' lete si prononcèt avout; mins, ces voyeles la sont-st å pus sovint moyales, ele ni s' prononcèt nén dins l' cåzaedje corant. Ça fwait ki sovint, mins c' est nén djusse, on dit ki l' ta marbouta a l' valixhance [a(t)]. Dins on prononçaedje sotnou, on-z ôt on [h] al plaece do [t], al poize après l' mot. Cwand il est moya, on n' transcrît ki foirt rålmint l' ''tāʾ marbūṭa''; i gn a ki l' transliteraedje ki l' mete cåzu tofer, mins les uzaedjes candjèt assez bén. Chal, li ''tāʾ marbūṭa'' est noté pa ''ʰ''. Vey ossu pus lon, a « Sôres di lijhaedjes » po pus di racsegnes. ===''Alif maksoura''=== Li lete ى ''ʾalif maqṣūra'' ni s' eploye k' al fén des mots; c' est ene lete di ralonguixhmint pol foninme /a/. C' est l' no del lete ki mostere li son k' on-z a avou, « ''ʾalif'' di ralonguixhmint », et nén si cogne, la kel lete rishonne a on ي ''yāʾ''. L' eployaedje di l' alif maksoura est diswalpé al seccion « Longowès voyales et letes di ralonguixhmint ». ===Ligateure ''lam alif''=== Cwand i gn a-st on ل ''lām'' k' est shuvou d' èn ا ''ʾalif'', i fåt replaecî les deus letes avou ene [[ligateure (tipografeye)|ligature]] لا . Ii gn aveut dins l' tins ds ôtès ligateures del minme sôre, mins ki n' sont pus foirt eployeyes, såf dins l' caligrefeye et des sfwaits scrijhaedjes et dins des vîs tecses; dismetant ki l' ligateure lam+alif est obligatwere. ===Moya ''alif''=== Dins des mots k' i gn a, et copurade dins l' [[flecsion]] des viebes, on peut scrire èn ''ʾalif'' ki n' si prononce nén et ki n' sieve nén nerén come sopoirt a on diyacritike. On l' trove principålmint dins l' mot مِائَة ''miʾa'', « cint » (ki sereut, s' il esteut pus erîlêymint scrît, مِئَة). Dins l' codjowaedje, on radjoute on moya ''ʾalif'' après on ''wāw'' و k' est al fén do mot; insi: * كَتَبُوا ''katabū'', « il ont scrît »; * رَمَوْا ''ramaw'', « il ont lancî ». ==Diyacritikes== Come on l' ecrit normålmint, l' arabe n' eploye cåzu pont d' [[diyacritike]]s, såf les ponts å dzo ou å dzeu ki font pårteye des letes et ki permetèt d' les distinguer (del minme manire k' e l' alfabet latén li pont sol "i" n' est nén veyou come on diyacritike nerén); vos ploz vey l' '''[[Istwere di l' alfabet arabe]]''' po pus di racsegnes). Mins nerén, po rinde li lijhaedje pus åjhey, et dins des cådes didactikes ou relidjeus, i gn a bråmint des faflotes ki s' polèt radjouter å tecse pol rinde moens ambigou: come l' arabe ni note normålmint nén les voyales, ni les [[djeminaedje]]s nerén les [[assimilåcion]]s c' est foirt målåjhey po on lijheu aprindisse di lére a hôte vwès on tecse sins l' aidance di ces diyacritikes la ou sins ene foirt boune kinoxhance do lingaedje. Les diyacritikes eployîs sont discrîts pår dins l' årtike '''[[Diyacritikes di l' alfabet arabe]]''', ki vos ploz aler vey divant d' continouwer. Les mots arabes cités chal eployèt, come di djusse, ces diyacritikes la, eyet ça aide po comprinde sacwants ponts di les bén cnoxhe. ==Notaedje des voyales== Totes les letes des tåvleas chal ådzeu c' est, mågré çou k' on pôreut pinser, des [[cossoune]]s (oudonbén des moyalès letes). Les [[voyale]]s èn sont ke rålmint notêyes, et cwand ele sont notêyes, c' est dizo l' cogne di [[diyacritikes di l' alfabet arabe|diyacritike]]s. ===Coûtès voyales=== Les coûtès voyales ni sont notêyes ki pa des [[diyacritike]]s, et çoula seulmint po lever des ambigwités (çou k' est råle) ou co dins des lives po ls efants ou relidjeus. ===Longowès voyales et letes di ralonguixhmint=== I gn a cwate letes k' on lome «di ralonguixhmint», et ki sont-st eployeyes po dire wice k' i gn a ene longowe voyale — ki, leye, n' est normålmint nén scrîte —, ا ''ʾalif'', ى ''ʾalif maqṣūra'' (seulment al fén des mots), ي ''yāʾ,'' et و ''wāw''. Ces deus dierinnes letes la sont eto les dmey-voyales (dj' ô bén, des cossounes) ''y'' eyet ''w''. Dins on tecse normå, nén voyalijhî, on-z a adon des ambivalinces : * ا ''ʾalif'' = ''ā'' (â) ou ds ôtes foninmes, emey zels li cossoune ''ʾ'' ([[côp d' glote]]); * ''ʾalif maqṣūra'' = ''ā'' (â) al fén des mots; * ي ''yāʾ'' = ''ī'' (î) oudonbén ''y''; * و ''wāw'' = ''ū'' (oû) oudonbén ''w''. Çou ki s' passe, en arabe, c' est ki l' longou son ''ū'' (oû) est discompôze e ''uw'' (ouw/ow); mins come i n' a ki l' cossoune k' est scrîte, c' est come si ele notéve li son ''ū''. Ça fwait ki ces letes, totes des cossounes (istoricmint po ا ''ʾalif''), rotèt pa côps come des longowès voyales; on dit adont ki c' est des ''[[mater lectionis|matres lectionis]]'' (e [[latén]] «mere do lijhaedje»). Come di djusse, l' alfabet arabe, minme si c' est èn [[abdjade]], va mårker sistematicmint totes les longowès voyales. Did la ki ces letes ki mostrèt ces eplaeçmints sont eto léjhous come des voyales. Des ôtes sicrijhaedjes semitikes, come l' [[alfabet ebreu]], fijhèt parey, çou ki fwait dire a sacwants sincieus des scrijhaedjes (come Thomas Bauer; vey li bibliografeye chal pa dzo) ki ces abdjades èn sont nén purmint di cossounes, et k' i meritèt do côp bén d' esse lomés alfabets avou des voyales. ===Diftongues=== I gn a deus [[diftongue]]s ki sont principålmint eployîs, ''ay'' eyet ''aw''; come ''a'' n' est normålmint nén scrît, i gn a ki l' deujhinme boket, ''y'' ou co ''w'' k' est scrît, avou l' cossoune ki va bén, ي ''yāʾ'' ou و ''wāw'', çou ki fwait la avou ene ambigwité; come di djusse, ي ''yāʾ'' et و ''wāw'' polèt esse léjhous come: * des cossounes (''y'' / ''w''); * des letes di ralonguixhmint (''î'' / ''oû''); * des deujhinmes bokets di diftongues (''ay'' / ''aw''). ==Sicrijhaedje del ''hamza''== [[Alfabet arabe (istwere)|Istoricmint]], li lete ''ʾalif'' notéve ene ocluzive glotåle, ou « [[côp d' glote]] », transcrîte pa [ʔ], çou k' acertinèt les ôtes alfabets ki vnèt del minme oridjinne fenicyinne. Mins ele a siervou, tot come dins ds ôtes [[abdjade]]s, avou ''yāʾ'' et ''wāw'', di ''[[mater lectionis]]'', dj' ô bén des caractere de replaeçmint po noter ene longowe voyale. Ça fwait ki, avou l' tins, si valixhance fonetike s' a pierdou, eyet dispoy adon, ''ʾalif'' sieve principålmint po relaecî des foninmes, noter l' alonguixhmint del voyale /a/ oudonbén a siervi d' sopoirt grafike po sacwants senes. L' alfabet arabe si sieve asteure del lete ''[[hamza]]'' po transcrire li côp d' glote, on foninme ki, en arabe, pout ariver a tot l' minme kéne plaece dins on mot, minme a l' atake k' al fén. Mins cisse lete la ni rote nén come les ôtes: ele si pout scrire tote seule, oudonbén aveur mezåjhe d' on sopoirt, dins ç' diern cas ele divént on diyacritike: * sins sopoirt : ء ; * avou sopoirt : إ ,أ (å dzeu ey å dzo d' èn ''ʾalif''), ؤ (å dzeu d' on ''wāw''), ئ (å dzeu d' on ''yāʾ'' '''sins ponts''' co lomé ''yāʾ hamza''). ==Assimilåcions== L' alfabet arabe èn note nén les cas shuvants d' [[assimilåcion]] des cossounes: * [[adurixhmint (linwistike)|adurixhmint]]: mågré çou ki l' sicrijhaedje mostere, مُبْتَدَأ ''mubtadaʾ'' si prononce /muptadaʾ/. C' est a rilver ki l' sicrijhaedje ni candje nén chal po shure li prononçaedje, å rvier di çou ki s' passe po ds ôtes cas ([[sipotchaedje (linwistike)|spotchaedje]] del [[alfabet arabe (sicrijhaedje del hamza)|sipotchåve ''hamza'']], metans); * assimilåcion complete di l' årtike أَل ''ʾal'': li /l/ di l' årtike est assimilé pår åzès cossounes dintåles ki shuvèt (et k' on lome tradicionelmint « solaires » eneviè les ôtes, k' on lome « lunaires »); mins li scrijhaedje ni note nén clairmint: /ʔal/+/d/ > /ʔadd/, noté د + أَل ''(ʾal + d-)'' > أَلدّ (transliteraedje: ''ʾaldd-''; notez li ''šadda'') et nén *أَدّ (transliteraedje: ''ʾadd''). Li lete ''lām'', continowe a esse sicrîte, mågré k' ele n' est nén prononceye (eyet on n' mete nén di ''[[sukun|sukūn]]'' nerén); li grafeye est d' ostant pus redondante ki l' djeminaedje pout esse — mins rålmint — mostré avou l' ''[[shadda|šadda]]''. Mins nerén, li transcrijhaedje doet dner l' prononçaedje, dins l' cas chal divant: ''ʾad-d'' (on mete ene loyeure inte l' årtike eyet l' no po mostrer ki dins l' grafeye arabe l' årtike est aplaké å no; c' est ossu l' cas po ds ôtes mots-usteyes). {| border="1" cellspacing="4" style="border-collapse: collapse;" |----- | ! Grafeye ! Transliteraedje ! Transcrijhaedje |----- align="center" | bgcolor=#f8f8f8 nowrap rowspan=2 | 1 | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ز ,ر ,ذ ,د ,ث ,ت + أَل<br /> | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾal + t-, ṯ-, d-, ḏ-, r-, z- | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾal + t-, ṯ-, d-, ḏ-, r-, z- |----- align="center" | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | أَلزّ ,أَلرّ ,أَلذّ ,أَلدّ ,أَلثّ ,أَلتّ<br /> | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾaltt-, ʾalṯṯ-, ʾaldd-, ʾalḏḏ-, ʾalrr-, ʾalzz- | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾat-t-, ʾaṯ-ṯ-, ʾad-d-, ʾaḏ-ḏ-, ʾar-r-, ʾaz-z- |----- align="center" | colspan="4" nowrap style="border:1px dashed grey" | &nbsp; |----- align="center" | nowrap rowspan=2 | 2 | nowrap | ض ,ص ,ش ,س + أَل | | nowrap | ʾal + s-, š-, ṣ-, ḍ- | nowrap | ʾal + s-, š-, ṣ-, ḍ- |----- align="center" | nowrap | أَلضّ ,أَلصّ ,أَلشّ ,أَلسّ | nowrap | ʾalss-, ʾalšš-, ʾalṣṣ-, ʾalḍḍ- | nowrap | ʾas-s-, ʾaš-š-, ʾaṣ-ṣ-, ʾaḍ-ḍ- |----- align="center" | colspan="4" nowrap style="border:1px dashed grey" | &nbsp; |----- align="center" | bgcolor=#f8f8f8 nowrap rowspan=2 | 3 | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ن ,ل ,ظ ,ط + أَل | | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾal + ṭ-, ẓ-, l-, n- | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾal + ṭ-, ẓ-, l-, n- |----- align="center" | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | أَلنّ ,أَللّ ,أَلظّ ,أَلطّ | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾalṭṭ-, ʾalẓẓ-, ʾalll-, ʾalnn- | bgcolor=#f8f8f8 nowrap | ʾaṭ-ṭ-, ʾaẓ-ẓ-, ʾal-l-, ʾan-n- |} ==Letes eployeyes po ds ôtes lingaedjes== Dins l' sicrijhaedje o lingaedje arabe, dins l' [[alfabet arabe (istwere)|alfabet « coûtchantrece »]], li lete ''fāʾ'' si scrijheut dins l' tins ڢ (el plaece di ف dins l' alfabet levantrece), dismetant ki ''qāf'' si scrijheut avou ڧ (purade ki ق). Enute, les eplaidaedjes del Bijhe Afrike shuvèt l' uzaedje levantrece. L' alfabet arabe est eto eployî po scrire des ôtes lingaedjes, loukîz a: '''[[Adaptaedjes di l' alfabet arabe]]'''. ==Pontiaedje== Come l' arabe si scrît di droete a hintche, on eploye, dins l' sicrijhaedje modiene, des [[sene di pontiaedje|senes di pontiaedje]] adaptés pol sicrijhaedje di droete a hintche, come: * li [[coma]] å rvier « ، » (ki permete ossu di n' nén s' brouyî inte li coma « , » eyet l' lete « د », k' ont des cognes foirt rishonnantes); * li [[pont-coma]] å rvier « ؛ »; * li [[pont di dmande|pont d' kesse]] å rvier « ؟ ». ==Åd fwait do transliteraedje== On-z a veyou ki des letes k' i gn a ont sacwantès fonccions, des ôtes ni s' oyèt nén; ça fwait ki l' transcrijhaedje est sovint ambigu: * li ''[[hamza]]'' indepindante, tot come ''ʾalif'', ''yāʾ'' eyet ''wāw'' cwand i poirtèt li ''hamza'' come diyacritike ont tos li valixhance [ʔ], transcrîte ''ʾ'' ; * ''ʾalif'' eyet ''ʾalif maqṣūra'' siervèt ambedeus a ralongui li /a/ : li transcrijhaedje ni permete nén di saveur li kéne des deus letes est eployeye; * li ''tāʾ marbūṭa'' est rålmint prononcî /t/ ; ça fwait k' å pus sovint li transcrijhaedje nel note nén; * les ''[[tanwin|tanwīn]]'' ni polèt nén esse diferincyîs d' ene shûte {voyale + n} ; * li ''[[sukun|sukūn]]'' eyet l' ''[[shadda|šadda]]'' n' aparexhèt nén dins on transcrijhaedje; pareymint, li lete /l/ di l' årtike assimilé dvant ene cossoune « solaire » n' est nén noté, etc. Totes ces råjhons fjhèt ki pa côps c' est utile d' eployî on transliteraedje precis ki shût l' tecse oridjinnå en arabe, caractere pa caractere. Li nôrme ISO 233 permete çoula (dins les egzimpes ki shuvèt, on mete les transliteraedjes eter crolêyès åtchetes): * tchaeke cossoune est scrîte avou on simbole di cossoune, minme li ''ʾalif'' (transliteré {’}, crole), li ''wāw'', eyet ls ôtès letes di ralonguixhmint; * les voyales èn sont scrîtes ki si ele sont metowes dins l' tecse d' oridjinne (dj' ô bén, s' il est voyalijhî): * les diferinnès sôres di ''hamza'' sont notêyes avou: ** {'} (droete apostrofe) avou on sopoirt: حَقَائِبْ ''ḥaqāʾib'' {ḥaqa’y'ib°}, ** {ˌ} sins sopoirt: ضَوْء ''ḍawʾ'' {ḍaw°ˌ}, * ''ʾalif maqṣura'' est noté {ỳ} : مَتَى ''matā'' {mataỳ} ; * ''tāʾ marbūṭa'' est noté {ẗ} (dins ds ôtes sistinmes, on {ʰ}) : سَبْعَة ''sabʿa'' {sab°ʻaẗ}; * les ''tanwīn'' sont rindous avou èn accint montant: رَجُلًا ''raǧulan'' {raǧuláʼ}; * li ''sukūn'' est noté avou on {°}: زَوْج ''zawǧ'' {zaw°ǧ}, li ''šadda'' avou on macron sol cossoune: شَدَّة ''šadda'' {šad̄aẗ}; * l' assimilåcion d' l' årtike n' est nén notêye (dj' ô bén, on scrît les letes): أَلشَّمْس ''ʾaš-šams'' {'a’lš̄am°s}, etc. ==Bibliografeye== * Michel Neyreneuf et Ghalib Al-Hakkak, ''Grammaire active de l'arabe'', Le Livre de Poche, collection « Les langues modernes », 1996 ; * Régis Blachère et Maurice Gaudefroy-Demombynes, ''Grammaire de l'arabe classique'', cénkinme eplaidaedje, Maisonneuve et Larose, 2004 ; * ''The World's Writing Systems'', ovraedje colectif dizo l' moennance da Peter T. Daniels et William Bright, årtike « Arabic Writing » da Thomas Bauer, Oxford University Press, 1996 ; * ''Dictionnaire Mounged de poche (français arabe ─'' فرنسيّ عربيّ'')'', dijhinme eplaidaedje, éditions Dar el-Machreq, Beyrouth. ==Vey eto== * [[diyacritikes di l' alfabet arabe]] ; * [[variante contecstuwele]] ; * [[Istwere di l' alfabet arabe]] ; * [[Limerotaedje arabe]] ; * [[Adaptataedjes di l' alfabet arabe|eployaedje di l' alfabet arabe dins ds ôtes lingaedjes]] ; * [[arabe (fonolodjeye)|prononçaedje di l' arabe]] ; * [[arabe|lingaedje arabe]] ; * [[abdjade]] ; * [[transcrijhaedje des lingaedjes semitikes]] ; * [[sicrijhaedje]]. * [[caligrafeye]] [[als:Arabisches Alphabet]] [[ar:عربية (كتابة)]] [[ast:Alfabetu árabe]] [[ca:Alfabet àrab]] [[cs:Arabské písmo]] [[de:Arabisches Alphabet]] [[en:Arabic alphabet]] [[eo:Araba alfabeto]] [[es:Alfabeto árabe]] [[fa:خط عربی]] [[fr:Alphabet arabe]] [[gl:Alfabeto árabe]] [[he:אלפבית ערבי]] [[hu:Arab írás]] [[ja:アラビア文字]] [[nl:Arabisch alfabet]] [[nn:Det arabiske alfabetet]] [[no:Arabisk alfabet]] [[pl:Alfabet arabski]] [[pt:Alfabeto árabe]] [[ro:Alfabetul arab]] [[ru:Арабский алфавит]] [[sl:Arabska abeceda]] [[sv:Arabiska alfabetet]] [[tt:Ğäräp älifbası]] [[zh:阿拉伯字母]] 16811 42930 2005-11-01T11:04:18Z Borbouze 21 16812 42931 2005-11-01T11:09:17Z Borbouze 21 16814 42934 2005-11-01T12:42:31Z Pablo 5 <span title="Transcrijhaedje fonetike avou l' “Alfabet fonetike eternåcionå”." class="IPA" style="font-family:{{Fontes IPA}}; font-family /**/:inherit; text-decoration:none!important">{{{1}}}</span> 16815 42936 2005-11-01T12:53:45Z Pablo 5 Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode, Gentium, TITUS Cyberbit Basic, Code2000, Lucida Grande 16816 57195 2006-05-18T10:39:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Aiwe di Lesse]] 16817 42938 2005-11-01T13:11:09Z Borbouze 21 16818 42944 2005-11-01T14:02:29Z Pablo 5 Cgao Coma displaecî viè Gcao Coma: coridjaedje do no #REDIRECT [[Gcao Coma]] 16819 65584 2006-06-30T12:20:25Z YurikBot 105 robot Ajoute: bs, eo, fa, it, oc, sr, sw [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[af:Kategorie:Namibië]] [[ar:تصنيف:ناميبيا]] [[bs:Kategorija:Namibija]] [[ca:Categoria:Namíbia]] [[cs:Kategorie:Namibie]] [[da:Kategori:Namibia]] [[de:Kategorie:Namibia]] [[en:Category:Namibia]] [[eo:Kategorio:Namibio]] [[es:Categoría:Namibia]] [[eu:Kategoria:Namibia]] [[fa:رده:نامیبیا]] [[fr:Catégorie:Namibie]] [[id:Kategori:Namibia]] [[io:Category:Namibia]] [[it:Categoria:Namibia]] [[ja:Category:ナミビア]] [[ko:분류:나미비아]] [[lt:Kategorija:Namibija]] [[nl:Categorie:Namibië]] [[oc:Categoria:Namibia]] [[pl:Kategoria:Namibia]] [[pt:Categoria:Namíbia]] [[ru:Категория:Намибия]] [[sr:Категорија:Намибија]] [[sv:Kategori:Namibia]] [[sw:Category:Namibia]] [[zh:Category:纳米比亚]] 16820 43481 2005-11-08T11:31:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia]] {| align=center border=0 cellpadding=4 cellspacing=4 style="border: 1px solid #CCCC99; background-color: #F1F1DE" |- | [[Image:Wallonia flag medium.png|40px|center|]] | style="font-size: 90%" | ''Ces årtikes chal pa dzo ni sont nén co tot e walon; elzès fåreut co fini d' ratourner; si vos vloz dner on côp d' mwin, vos l' poloz fé!'' |} 16821 65568 2006-06-30T09:39:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: fa, id, nds, os, war Modifie: zh [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Azeye]] [[Categoreye:CEI]] [[ar:تصنيف:كازاخستان]] [[bg:Категория:Казахстан]] [[br:Rummad:Kazakstan]] [[ca:Categoria:Kazakhstan]] [[cs:Kategorie:Kazachstán]] [[cv:Категори:Казахстан]] [[da:Kategori:Kasakhstan]] [[de:Kategorie:Kasachstan]] [[en:Category:Kazakhstan]] [[eo:Kategorio:Kazaĥio]] [[es:Categoría:Kazajstán]] [[et:Kategooria:Kasahstan]] [[fa:رده:قزاقستان]] [[fi:Luokka:Kazakstan]] [[fr:Catégorie:Kazakhstan]] [[gl:Category:Casaquistán]] [[he:קטגוריה:קזחסטן]] [[id:Kategori:Kazakhstan]] [[is:Flokkur:Kasakstan]] [[it:Categoria:Kazakistan]] [[ja:Category:カザフスタン]] [[ka:კატეგორია:ყაზახეთი]] [[kk:Category:Қазақстан]] [[ko:분류:카자흐스탄]] [[lb:Category:Kasachstan]] [[lt:Kategorija:Kazachija]] [[mo:Category:Казахстан]] [[na:Category:Kazakhstan]] [[nds:Kategorie:Kasachstan]] [[nl:Categorie:Kazachstan]] [[no:Kategori:Kasakhstan]] [[os:Категори:Хъазахстан]] [[pl:Kategoria:Kazachstan]] [[pt:Categoria:Cazaquistão]] [[ro:Categorie:Kazahstan]] [[ru:Категория:Казахстан]] [[sk:Kategória:Kazachstan]] [[sl:Kategorija:Kazahstan]] [[sr:Категорија:Казахстан]] [[sv:Kategori:Kazakstan]] [[tr:Kategori:Kazakistan]] [[tt:Törkem:Qazaqstan]] [[ug:Category:Qazaqstan]] [[uk:Категорія:Казахстан]] [[war:Category:Kazajistan]] [[zh:Category:哈萨克斯坦]] 16823 54618 2006-04-18T22:32:49Z Lucyin 16 '''Hodrémont''' (so plaece ''Odrémont'', fr: ''Houdremont'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Djedene]]. * limero del posse: '''5575''' (vî limero '''6876''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 122''' * Eplaçmint sol Daegn: {{sol mape|49_56_29_N_04_56_39_E_region:BE|49°56'N - 4°57'E}} * Vîs scrijhas: Holderus mons (''Mont d' Huldéric''), Hodreimont (XIV°s.), Houdrémont (1472), Hodrimont (1580), Hodrémont (1571-1598). * Dimanants: 228 (1830), 303 (1910), 285 (1930) * Eglijhe: prumî odjivå (1890-91) broûlêye e 1945 (ribasteye après l' guere) * Patron: Sint Quirin. * Dicåce: al Pintcosse. == Istwere == E moes d' decimbe [[882]], les moennes di [[Ståvleu]], ki vnént d' [[Djivet]] et eralént a Ståvleu avou l' coir di Sint Quirin, ont laixhî ene rilike a Hodrémont. Nosse Sint a divnou adon li patron del [[Motî:pårotche|pårotche]]. Al fén do [[17inme sieke|XVII° s.]], [[Orcîmont]] a stî rataetchî kéke tins al [[France]], çou k' a amoenné kékes familes a pårti s' astaler dins l' bwès des Hayes, nén lon des [[Vîs-Moléns]]. E [[1706]], li rwè Tchåle III lezî a acoirdé ene tchapele, avou Sint Antoenne di Padouwe come patron. Ça a stî, sol payis, li cmince del veneråcion a Sint Antoenne. On perlinaedje a don demaré ås Vîs-Moléns, mins après l' [[Traité des Limites]] di 1769, les djins des [[Hôts Butés]], k' avént aidî a basti l' tchapele, ont obtinou do Rwè d' awè l' tchapele a leu viyaedje. Çou k' a stî acoirdé e 1778. Les perlinaedjes ont alors wangnî les Hôts-Butés, deus kilometes pus lon. Ci perlinaedje la do 13 di djun est co foirt rilomé asteure des deus costés del frontire et deure deus a troes djoûs. Li perlinaedje des Vîs-Moléns estant ddja foirt frecanté a l' epoke, li Rwè aveut permis, pa octroyaedje do 18 di setimbe [[1709]], d' î stabli troes fôres l' an: li prumire, li 30 d' avri, li deujhinme, li 14 di djun et li troejhinme, li 30 di setimbe. Elle ont duré la djusk' e 1747, pwis ont stî ramoennêyes a Hodrémont. E 1830, a Hodrémont, sol Bati, gn aveut 4 fôres so l' anêye: li 4 di may, li 14 di djun, li 5 d' awousse et l' 30 di setimbe. Co foirt frecantêyes divant 1914, elle ont baxhî et ont divnou des fôres ås pouchlets, djusk' al guere di 1940. Li viyaedje fourit broûlé des Almands li [[23 d' awousse]] [[1914]], tins del [[guere 1914-1918]]. Tins del [[guere 1940-1945]], il est rbroûlé pa des SS k' estént a [[Bive]], cor on 23 d' awousse, e 1944, eyet distrure li rezistance k' i gn aveut. Li djoû del Sint Antoenne 1944, li makis francès des [[Manizes]] a stî ataké pås SS di [[Charleville]]. 107 djonnes djins di [[Rvin]] ont stî touwés å combat u martirijhîs dins les bwès des Hôts Butés. Ene ceremoneye d' omadje les î est rindowe li djoû minme do perlinaedje a Hodrémont. == Tuzance walone == * Accint do walon e 20inme sieke : Les doûcès consounes å coron [[adurixhmint des cossounes å coron|ni s' prononcént nén adureyes]] : ene gade si prononcive ''èn gad'' (nén ''gat'', come cåzu totavå l' Walonreye). [[fr:Houdremont]] 16824 42978 2005-11-02T01:15:27Z Pablo 5 Å displaecî viè Å (lete) #REDIRECT [[Å (lete)]] 16825 42981 2005-11-02T01:25:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Å (lete)]] 16826 65745 2006-07-01T08:48:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Catégorie:Utilisateur pt]], [[he:קטגוריה:User pt]], [[na:Category:User pt]] {{Category user language|pt|portuguès|Estes usuários/utilizadores falam '''português'''}} [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Portugués]] [[be:Катэгорыя:User pt]] [[br:Rummad:Implijer pt]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Português]] [[cs:Kategorie:User pt]] [[da:Kategori:Brugere pt]] [[de:Kategorie:User pt]] [[en:Category:User pt]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto pt]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Portugués]] [[fi:Luokka:User pt]] [[fr:Catégorie:Utilisateur pt]] [[gn:Categoría:User pt]] [[he:קטגוריה:User pt]] [[hu:Kategória:User pt]] [[id:Kategori:User pt]] [[ja:Category:User pt]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი pt]] [[ko:분류:사용자 pt]] [[na:Category:User pt]] [[nds:Kategorie:User pt]] [[nl:Categorie:Gebruiker pt]] [[no:Kategori:Bruker pt]] [[pl:Kategoria:User pt]] [[pt:Categoria:Usuário pt]] [[ro:Categorie:User pt]] [[ru:Категория:User pt]] [[sr:Категорија:User pt]] [[sv:Kategori:Användare pt]] [[th:หมวดหมู่:User pt]] [[tl:Category:User pt]] [[tr:Kategori:User pt]] [[uk:Категорія:User pt]] [[zh:Category:Pt 使用者]] 16827 65703 2006-07-01T08:23:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs, cv, da, es, eu, fy, he, lb, li, no {{Category user language-1|de|almand|Diese Benutzer haben '''grundlegende''' '''Deutschkenntnisse'''.||}} [[Categoreye:Uzeus de| 1]] [[cs:Kategorie:User de-1]] [[cv:Категори:User de-1]] [[da:Kategori:Brugere de-1]] [[de:Kategorie:User de-1]] [[en:Category:User de-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán básico]] [[eu:Kategoria:Alemana oinarrizko mailan]] [[fr:Catégorie:Utilisateur de-1]] [[fy:Kategory:Meidogger de-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir de-1]] [[he:קטגוריה:User de-1]] [[id:Kategori:User de-1]] [[it:Categoria:Utenti de-1]] [[ja:Category:User de-1]] [[ko:분류:사용자 de-1]] [[lb:Category:User de-1]] [[li:Kategorie:Gebroeker de-1]] [[mi:Category:User de-1]] [[na:Category:User de-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker de-1]] [[no:Kategori:Bruker de-1]] [[pl:Kategoria:User de-1]] [[pt:Categoria:Usuário de-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik de-1]] [[sr:Категорија:User de-1]] [[sv:Kategori:Användare de-1]] [[th:หมวดหมู่:User de-1]] 16828 42992 2005-11-02T16:22:40Z Hégésippe Cormier 73 modèle manquant, pour compléter ma page perso {{User language-1|de|Dieser Benutzer hat '''[[:Categoreye:Uzeus de-1|grundlegende]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus de|Deutschkenntnisse]]'''.}} 16829 46441 2005-12-04T07:04:16Z Hégésippe Cormier 73 {| cellpadding="0" style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; border: #99B3FF solid 1px" |- | align="center" | '''[[Wikipedia:Babel]]''' |- |{{User wa-0}} |- |{{User fr}} |- |{{User en-2}} |- |{{User de-1}} |- | align="center" style="padding-bottom: 5px" | [[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]] |- | [[Image:Brueghel-tower-of-babel.jpg|242px|Pieter Bruegel de Oude (1525-1569), ''De Toren van Babel'' (1563)]] |} '''[[:fr:Utilisateur:Hégésippe Cormier]]''' 16830 42994 2005-11-02T17:08:21Z Lucyin 16 ombion d' on tchinne-lidje (Andalouzeye, 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. ombion d' on tchinne-lidje (Andalouzeye, 2005) (poitrait saetchî pa L. Mahin) {{licince imådjes Lucyin}}. 16831 42997 2005-11-02T17:32:14Z 212.217.117.84 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchinne-lidje</B></FONT> [o.n., pl. des tchinnes-lidjes] sôre di [[Motî:tchinne 1|tchinne]] ki vént dins les payis del Mîtrinne Mer, et k' on lyi pele si schoice djus, cwand il a ddja bén crexhou, po fé do [[Motî:lidje 2|lidje]]. ---- * [[tchinne-lidje|Dipus d' racsegnes sol tchinne-lidje]] 16832 43002 2005-11-02T18:35:07Z Pablo 5 #C0C8FF 16833 43003 2005-11-02T18:37:29Z Pablo 5 #F0F8FF 16834 43004 2005-11-02T18:44:32Z Pablo 5 #E0E8FF 16835 43005 2005-11-02T18:44:35Z Pablo 5 #99B3FF 16836 43008 2005-11-02T18:48:49Z Pablo 5 #E0E8FF 16837 43009 2005-11-02T18:48:59Z Pablo 5 #99B3FF 16838 43011 2005-11-02T18:51:03Z Pablo 5 #E0FFFF 16839 43012 2005-11-02T18:51:07Z Pablo 5 #99FFFF 16840 43014 2005-11-02T18:53:03Z Pablo 5 #6EF7A7 16841 43016 2005-11-02T18:54:35Z Pablo 5 #FFEEEE 16842 43017 2005-11-02T18:54:47Z Pablo 5 #FFBBBB 16843 43018 2005-11-02T18:56:49Z Pablo 5 #C5FCDC 16844 43081 2005-11-03T19:31:29Z Pablo 5 seccion <noinclude> cåze do "#" dji n' sai eployî les modeles di coleurs :-( {{user language-1 color1}} {{user language-2 color1}} {{user language-3 color1}} {{user language-4 color1}} {{user language-N color1}} {{user language-1 color2}} {{user language-2 color2}} {{user language-3 color2}} {{user language-4 color2}} {{user language-N color2}} </noinclude> ===<span id={{{1}}} lang={{{1}}}>{{{2}}}</span> ([[{{{3}}}]]) === {| cellspacing="0" cellpadding=2 style="background:#E0E8FF;border:solid #99B3FF 1px;" |- align=center style="border:solid #99B3FF 1px; border-left:solid #99B3FF 1px;"| | style="background:#99B3FF;text-align:center;font-size:1.5em" lang=en|'''{{{1}}}''' | style="background:#C0C8FF;border-left:solid #99B3FF 1px;" | [[:Category:Uzeus {{{1}}}-1|livea fwebe]] | style="background:#99B3FF;border-left:solid #99B3FF 1px;" | [[:Category:Uzeus {{{1}}}-2|livea moyén]] | style="background:#99B3FF;border-left:solid #88A2EE 1px;" | [[:Category:Uzeus {{{1}}}-3|hôt livea]] | style="background:#99FFFF;border-left:solid #99B3FF 1px;" | [[:Category:Uzeus {{{1}}}-4|cåzu natifs]] | style="background:#6EF7A7;border-left:solid #99B3FF 1px;" | [[:Category:Uzeus {{{1}}}-N|natifs]] |- align=center| |'''[[:Category:Uzeus {{{1}}}|Uzeus {{{1}}}]]''' | style="background:#F0F8FF; border-left:solid #99B3FF 1px; border-top:solid #99B3FF 1px;"|<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User {{{1}}}-1|User {{{1}}}-1]]<nowiki>}}</nowiki> | style="background:#E0E8FF; border-left:solid #99B3FF 1px; border-top:solid #99B3FF 1px;"|<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User {{{1}}}-2|User {{{1}}}-2]]<nowiki>}}</nowiki> | style="background:#E0E8FF; border-left:solid #99B3FF 1px; border-top:solid #99B3FF 1px;"|<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User {{{1}}}-3|User {{{1}}}-3]]<nowiki>}}</nowiki> | style="background:#E0FFFF; border-left:solid #99B3FF 1px; border-top:solid #99B3FF 1px;"|<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User {{{1}}}-4|User {{{1}}}-4]]<nowiki>}}</nowiki> | style="background:#C5FCDC; border-left:solid #99B3FF 1px; border-top:solid #99B3FF 1px;"|<nowiki>{{</nowiki>[[Template:User {{{1}}}|User {{{1}}}]]<nowiki>}}</nowiki> |} 16845 43044 2005-11-03T16:04:52Z 212.217.117.2 #REDIRECT [[Motî:erî]] 16847 43050 2005-11-03T16:14:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ribrotchî]] 16848 43049 2005-11-03T16:13:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ribrotchî]] 16849 43258 2005-11-05T22:37:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ermeton</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rmeton</B></FONT> (dirî voyale, copurade li dvancete "a") <B>I.</B> [n.pl.] no di deus viyaedjes del Walonreye. <I>Ermeton a wangnî å fotbal. Dj' a stî a Rmeton.</I> <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ermeton-so-Bier</B></FONT>: ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ermeton-sur-Biert</span>, rebané avou [[Motî:Metet|Mtet]]. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ermeton-so-Mouze</B></FONT>: ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hermeton-sur-Meuse</span>, rebané avou [[Motî: Astire|Astire]]. <B>II.</B> [no d' aiwe] <B>1.</B> rixhot ki raiwe Ermeton-so-Bier. <B>2.</B> rixhot k' agolene e Mouze a Rmeton-so-Mouze. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"arno"</span> (aiwe), [[cawete -ton]]. ---- * [[Ermeton-so-Bier|Dipus d' racsegnes so Ermeton-so-Bier]]. * [[Ermeton-so-Mouze|Dipus d' racsegnes so Ermeton-so-Mouze]]. * [[Ermeton (aiwe)|Dipus d' racsegnes so les rixhots ki s' lomnut "Ermeton"]]. 16850 43052 2005-11-03T16:16:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Ermeton]] 16851 43053 2005-11-03T16:16:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Ermeton]] 16852 43055 2005-11-03T16:18:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Ermeton]] 16853 44874 2005-11-17T07:34:19Z Pablo 5 aiwes [[Imådje:Ermeton-sur-Biert JPG01.jpg|thumb|li moustî Notru-Dame.]] '''Ermeton-so-Bier''' (F. ''Ermeton-sur-Biert''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Mtet]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : '''5644''' (nén candjî). * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Na 134'''. * Arondixhmint : [[Nameur]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Ermeton|l' esplicant motî]].'' == Djeyografeye == C' est a Ermeton ki l' aiwe di [[Behoude]] si tape dins [[Molignêye]]. == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Rmeton-so-Bier. == === Hamteas === * [[Motî:Bier|Bier]] (pron. ''Biêr'', F. ''Biert''); on dit: "a Bier, e Bier, dins les Biers". * (''F. La Motte''). * (''F. Pierraille''). * Estatche (''F. Stache''). * (''F. Vigelotte''). {{Commons|Category:Ermeton-sur-Biert}} [[fr:Ermeton-sur-Biert]] 16854 43062 2005-11-03T16:44:19Z Lucyin 16 '''Ermeton-so-Mouze''' (F. ''Hermeton-sur-Meuse''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Astire]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : ''' 5540'''. ** davance : ''' 5551'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ph 44'''. * Arondixhmint : [[Flipveye]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Ermeton|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Rmeton-so-Mouze. == === Hamteas === * [[hourlea|Ouria]]. * [[raiwaedje|Lavêye]] (F. ''La Vée''). 16855 43069 2005-11-03T18:21:07Z Pablo 5 {{User language| letter code=lb| text=Dësem Benotzer seng '''[[:Category:Uzeus lb-N|Mammesprooch]]''' ass '''[[:Category:Uzeus lb|Lëtzebuergesch]]'''.}} 16856 43070 2005-11-03T18:37:59Z Pablo 5 {{Category user language|GAL|galo|{{coafe|'''galo'''}}|ltr|gal}} [[fr:Catégorie:Utilisateur gal]] 16857 43071 2005-11-03T18:41:33Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=GAL| text=La personn-ci cauzz '''[[:Category:Uzeus GAL-1|un petit]]''' le '''[[:Category:Uzeus GAL|galo]]'''.}} 16858 43074 2005-11-03T18:47:13Z Pablo 5 {{Category user language-2|GAL|galo|{{coafe|'''galo'''}}.}} [[fr:Category:Utilisateur gal-2]] 16859 43073 2005-11-03T18:47:00Z Pablo 5 {{Category user language-1|GAL|galo|{{coafe|'''galo'''}}.}} [[fr:Category:Utilisateur gal-1]] 16860 43075 2005-11-03T18:47:40Z Pablo 5 {{Category user language-3|GAL|galo|{{coafe|'''galo'''}}.}} [[fr:Category:Utilisateur gal-3]] 16861 43076 2005-11-03T18:48:04Z Pablo 5 {{Category user language-4|GAL|galo|{{coafe|'''galo'''}}.}} [[fr:Category:Utilisateur gal-4]] 16862 43077 2005-11-03T18:48:24Z Pablo 5 {{Category user language-N|GAL|galo|{{coafe|'''galo'''}}.}} [[fr:Category:Utilisateur gal-M]] 16863 43078 2005-11-03T18:48:35Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=GAL| text=La personn-ci cauzz '''[[:Category:Uzeus GAL-2|ben]]''' le '''[[:Category:Uzeus GAL|galo]]'''.}} 16864 43079 2005-11-03T18:48:44Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=GAL| text=La personn-ci cauzz '''[[:Category:Uzeus GAL-3|vraè ben]]''' le '''[[:Category:Uzeus GAL|galo]]'''.}} 16865 43080 2005-11-03T18:49:10Z Pablo 5 {{User language| letter code=GAL| text=La personn-ci a '''[[:Category:Uzeus GAL-N|tenaunt]]''' cauzaé le '''[[:Category:Uzeus GAL|galo]]'''.}} 16866 43084 2005-11-04T02:21:31Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:tchinne 1|tchinne]] (o.n.; sôre d' åbe) * [[Motî:tchinne 2|tchinne]] (f.n.; sacwè po loyî) 16867 43085 2005-11-04T02:26:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Årdene]] 16868 43086 2005-11-04T02:26:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Lidje]] 16869 43087 2005-11-04T02:27:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Lidje]] 16870 43090 2005-11-04T02:29:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Lidje]] 16871 43094 2005-11-04T02:34:58Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:lidje 1|lidje]] (addj.; libe) * [[Motî:lidje 2|lidje]] (o.n.; schoice di tchinne-lidje) * [[Motî:lidje 3|lidje]] (f.n.; yesses, leveure) * [[Motî:Lidje|Lidje]] (veye et province di Walonreye) 16872 43110 2005-11-04T03:01:11Z Pablo 5 omonimeye {{Omonimeye}} * [[Motî:sitî 1|s(i)tî]] u [[Motî:sitou|s(i)tou]] (pårticipe erirece do viebe esse) * [[Motî:sitî 2|s(i)tî]] (o.n.; viye muzeure) 16873 43108 2005-11-04T03:00:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitî 2]] 16874 43109 2005-11-04T03:00:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitî]] 16875 43112 2005-11-04T03:18:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ône 1]] 16876 43115 2005-11-04T03:19:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Viye muzeure]] 16877 43118 2005-11-04T03:24:39Z Pablo 5 pondants et djondants Pondants et djondants: teze da Martine Willems (ULg) so les nos d' plaece del Walonreye a vey avou l' sårtaedje. 16878 43123 2005-11-04T03:40:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:erî-rfé]] 16879 43124 2005-11-04T03:41:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>erî-rfijhaedje</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) mot simpe rifwait a pårti d' on mot avou des stitchetes, et k' end esplike l' etimolodjeye. <span lang=en>Ingl. back formation.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>erî-rfé</B></FONT> [v.c.] askepyî èn erî-rfijhaedje. Egzimpes di mots-bruts erî-rfwaits: [[Motî:xhil|xhil]], [[Motî:zû|zû]], [[Motî:chî|chî]], [[Motî:lap|lap]], [[Motî:tchaf|tchaf]]. 16881 55705 2006-05-04T16:15:54Z Lucyin 16 [[Categoreye:Gazetes e walon|Nos pinseyes]] '''Nos pinsêyes''', c' esteut ene gazete e walon ki parexheut tos les moes, di [[1921]] a [[1940]]. Li dzo tite esteut «bultin des semdis literaires» (<small>''bul'tin dès sèm'dis litèraires''</small>) Li gazete fourit-st amontêye pa [[Tchåle Bicheroux]] eyet [[Lucyin Motmans]], mimbes del soce literaire ''[[Djonnes Oteurs Walons (soce)|Djonnes Oteurs Walons]]'', paski l' soce n' eplaidive k' on côp l' an, et k' i dmoréve bén des scrijhaedjes interessants ki n' rexhént nén. Li gazete, vindowe a 6 francs l' limero, 12 limeros l' an, a parexhou disk' e 1940, cwand l' [[deujhinme guere daegnrece|guere]] l' a fwait djoker. Oteurs k' ont stî eplaidîs dins ''Nos pinsêyes'': * [[Tchåle Bicheroux]] * [[Lucien Gillard|Lucyin Gillard]] * Françwès Kerkx * Djôzef Looze * [[Nicolas Maréchal|Colas Marechal]] * [[Lucien Motmans|Lucyin Motmans]] * Tchåle Vertrist 16882 43131 2005-11-04T14:41:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Charles Bicheroux]] 16883 55707 2006-05-04T16:18:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Bicheroux]] '''Charles Bicheroux''' (ou, come el dijheut lu-minme, '''Tchåle'''), esteut-st on fjheu d' arimeas e walon. Il ataca-st a scrire e 1909, la k' il evoya, po on concours di prôze emantchî pal gazete “Li Coucou” di [[Serè]], 3 ouves, k' ont totes troes riçuvou ene mincion. Mins i n' si pinséve nén bén scrire li walon; ça fwait k' il ala trover [[Djôzef Vrindts]] ki lyi consia d' moussî dins ene soce literaire; c' est insi k' nosse Tchåle moussa ås ''Djonnes Oteurs Walons''. I scrijha bråmint, mins come li soce n' eplaidive k' on côp tos ls ans, i gn aveut bråmint (da lu et d' ôtes soçons) ki n' rexheut måy. Ça fwait k' il amonta, avou [[Lucyin Motmans]] di [[Motî:gravioûle|Gravioûle]], ene gazete, “[[Nos pinsêyes (gazete)|Nos pinsêyes]]”, ki rexheut on côp l' moes, dj' ô bén 12 limeros l' an, di 1921 a 1940. Pus tård, i moussa al «[[Li Walone (soce)|Walone]]», k' eplaida ene ramexhnêye di ses scrijhaedjes dizo l' tite “Œuvres Wallonnes”. On pout rlever k' i scrijha lu-minme èn adrovaedje, tot e walon, purade ki del fé e francès come c' esteut adon l' uzance. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/bicheroux.php Pådje då Tchåle Bicheroux so l' Aberteke] 16884 43156 2005-11-05T10:43:21Z Pablo 5 rifondaedje, candjant les bokets trop subdjectifs [[Categoreye:Gazetes e walon|Coutcouloudjou]] [[Imådje:lu cok du Cout.jpg|thumb|Li cok do Cout']] '''Coutcouloudjoû''' (k' on rascourtixhe voltî ''li Cout'&nbsp;'') c' est ene pitite gazete tot e walon ki rexhe tos les 2-3 moes. ''Coutcouloudjoû'' c' est l' [[mot-brut]] do cok e walon, et ç' a stî rpris come tite del gazete del Soce des Rcåzeus d' Walon, metowe so pî pa [[Lucyin Mahin]] e 1996 a [[Transene]], et k' a fwait dijh ans å lon ses raploûs a [[Bietris (viyaedje)|Bietris]], poy a [[Bive (viyaedje)|Bive]]. Bén kel gazete seuxhe ricnoxhowe pal [[Cominålté Walonreye-Brussele]], ki lyi alowe kékès çanses tos ls ans, li Cout' a todi dmoré indepindant et foû del politike. Si mwaisse såme c' est di spåde li walon et mostrer åzès djins ki c' est on vicant lingaedje, ki pout cåzer di ttafwait, et di bouter po dner å walon, avou l' [[gåmès]] et l' [[picård]] dins leus cwéns, li plaece ki lzî rvént el [[Walonreye]]. Li Cout', come on dit, est scrît tot e walon, e wårdant l' manire di scrîre et les åbitudes di tchaeconk. Tos les sudjets: actouwålité, powinmes, flåwes, syince, foclore, istwere, spots, ledjindes, contes, priyires ont leu plaece dins ses pådjes. == Difoûtrinne hårdêye == *[http://aberteke.walon.org/rivuwes.html#Co racsegnes pratikes sol rivowe eyet dressêye des scrijhaedjes di sacwants limeros] 16886 43142 2005-11-05T09:16:11Z Pablo 5 discrijhaedje Essegne del rivowe [[Coutcouloudjoû]] 16887 43203 2005-11-05T12:30:11Z Pablo 5 coviete do live da [[Lucyin Somme]] «[[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]]» 16888 56036 2006-05-08T16:37:33Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon|Dierin des catis]] [[Imådje:Somme_catî.jpg|thumb|Coviete do live, avou l' Catreye come elle est asteure]] '''Li dierin des catîs''' (<small>''Li dêrin dès catîs''</small>), c' est on [[roman]] sicrît pa [[Lucien Somme]] ey eplaidî e 2003 dins l' [[coleccion Somme Denis|coleccion d' romans Somme-Denis]]. Li roman lu-minme fwait 123 pådjes, et gn a co 20 pådjes di motlî d’ rawete. == Racourti == Les catîs, c’ esteut les pôves di [[Nameur (veye)|Nameur]] k’ alént al Catreye, dj’ o bén l’ Ospice Sint Djîle, ki c’ est asteure li [[pårlumint walon]]. Li mwaisse persounaedje, Monsieu Gadot, î a dvou moussî pask’ i n’ pleut pus viker tot seu. Il a-st adon louwé s’ måjhone po on ptit pris a s’ fi Djhan. Pocwé l’ louwer? Pask’ il a ene feye, Catrene, k’ a peté å diale e l’ Amerike li londmwin ki s’ mame a morou, la ddja ene sinte hapêye. Li live mostere, come s’ on î sereut podbon, li monde des ospices, et les sôres di djins k’ on-z î rescontere: li grandiveus mwaisse di scole, li viye comere ki cwirt docô après des galants; li directresse, foirt amiståve, et ki schoûte ses pinsionaires, li vijhene da Monsieu Gadot k’ arive pus tård, et ki dvént ene binamêye kipagneye po nosse catî. == Plaçaedje dins li spåce et dins l’ tins. == Avou les noveles del tévé, on voet bén k’ on-z est podbon e 2001, ca on cåze des bombårdumints amerikins so l’ [[Afganistan]] (p. 43). Li sinne si passe podbon a [[Nameur]], a l’ ospice k’ a stî fwait å tchestea d’ Åscampe po lodjî les menirs ki s’ avént discwårlé. Toenne Gadot, lu, dmoréve a [[Florefe]]. Cwand i prind l’ busse u l’ trin, i va vey des sacwès dins l’ payis d’ Nameur; a [[Dinant (veye)|Dinant]], metans. Cwand s’ vijhene si fwait operer, ele mousse a l’ ospitå a [[Boudje]], ki c’ est la ki Monsieu Gadot si rtrove eto al fén do live. == Manaedjmint do suspinse. == Tot l’ live, Monsieu Gadot s’ agrance di rvey si feye k’ a stepé evoye. Come dins [[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]], el ritrovrè å coron do live, po adjinçner ene bele fén. Fåt dire kel Lucyin Somme, c’ est on grand rafiyant des ''happy-end''. == Cåzaedje des noveatés tecnolojikes == Come dins tote li coleccion Somme-Denis, li scrijheu saye do djåzer del veye d’ ådjourdu avou des mots pår walons. Insi: *Li [[rovyince d' Alzemer]] (p. 84 et p. 97). *Li drapea, rôlant baston avou l’ baster après (p. 116). *Les pårkignes dizotrins (p. 97-98). *Les monte-et-dschinde. == Tuzêyes do scrijheu. == Gn a tenawete ene refleccion do scrijheu ki s’ vént stitchî dins l’ racontaedje : *Filozofaedje so les fotos (p. 44-45). :''Cwè çki c’ est å djusse k’ ene foto? Ene måjhone, on payizaedje, ene djin, des soçons… k' on s' rapele voltî d' leye, di lu, di zels ? Nonna ! C' est en tådje dins nosse coureye di tos les djoûs. On låtchaedje ki n' deure k' ene piceye, et ki n' våt k' po tot çki s' a passé dvant… po tot çki s' a passé djusse après.'' :''Des fotos? Des saetchs ås vizreyes k' on-z a la leyî padrî èn ouxh, et k' on vént tenawete siplossî cwand i shonne k' ele nos pôrént renairi.'' *Sol lingaedje [[walon]] (p.111). :''Bén… ene maladeye di cmere, da. Li docteur aveut sintou ene pitite dureur so si stoumak. Ça fwait k' elle î a dvou passer.'' :''I tuzéve, li Toenne. I tuzéve å bea lingaedje walon ki mete tofer des wants po vos conter des afwaires k' i gn a. On lingaedje ki vs sårè aprinde tot çki vos dvoz sawè. Mins ki vos l' dirè sins po ça vos raetchî e plin vizaedje.'' :'''''On lingaedje ki n' cåze måy k' avou des belès imådjes, dijhoz m' k' i n' pout nén mori, don !''''' == Dinêyes istorikes. == On-z aprin l' adire k' i gn aveut dvinltins inte les pôves del Catreye et les pôves k' avént furlé leus cwårs a nonsyince et ki s' ritrovént å tchestea d' Åscampe, basti pa Madame Brunelle. C' est po çoula kel Toenne Gadot, ki n' esteut k' èn ovrî, si prind pol dierin des catîs, dabôrd kel Mwaisse Pirmé, c' est on "monsieu" do tchestea d' Ascampe. '''Did la li tite do live.''' == Li walon dins "Li dierin des catîs". == === Lingaedje des persounaedjes. === Come dins l' rîlêyes di romans Somme-Denis, les djins djåznut tertos walon, çou ki n' pôreut ddja pus esse podbon dins les ospices e 2001. Al fén, l' ome amerikin del Catrene a aprin sacwants mots e walon, mins les dit avou èn accint, ki Lucyin note insi : :''Tchî faut waî fautî'' (dji vos voe voltî). === Uzaedje do francès. === Lucyin Somme ni ratoûne nén ''médecins sans Frontières''. Toenne, al bibioteke, lét des lives e francès, et l' tite dimeure francès : ''Paupérisme et bienfaisance à Namur au 19e siècle.'' Po fé l' grandiveus, li Toenne låtche, on côp, ene fråze e francès å mwaisse di scole Pîrmé : :''Le sieur Pirmé va bien ?''. === Noûmots === * [[Motî:monte-et-dschinde|monte-et-dschinde]]. * [[Motî:drapea|drapea]] (d' ospitå). === Nos des djins === Tos les nos et les ptits nos les djins sont walons. Minme les nos flaminds sont rwalonijhîs : :Bowinse (dandjreus po ''Bauwens''). 16889 43147 2005-11-05T09:39:27Z Pablo 5 Uzeu:Borbouse displaecî viè Uzeu:Borbouze: candjmint d' no #REDIRECT [[Uzeu:Borbouze]] 16890 43149 2005-11-05T09:39:27Z Pablo 5 Uzeu copene:Borbouse displaecî viè Uzeu copene:Borbouze: candjmint d' no #REDIRECT [[Uzeu copene:Borbouze]] 16891 48715 2006-01-05T08:18:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: lb {{djermon viyaedje}} '''Bietris''' (so plaece ''Bèrtrè'', F. ''Bertrix'') est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Bertrix Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 8.151 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sitindêye: 138,82&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 58,76&nbsp;djins/km² * Ban d' Bietris: [[Bietris (viyaedje)|Bietris]] avou [[Åbî]], [[Les Asnoes (Bietris)|Les Asnoes]], [[Cugnon]], [[Ôrdjô]], [[Tchonveye]]. <gallery> Imådje:Bertrix JPG01.jpg|Eglijhe di Bietris Imådje:Bertrix JPG02.jpg|Måjhone del veye </gallery> {{ProvinceLussimbork}} [[en:Bertrix]] [[eo:Bertrix]] [[fr:Bertrix]] [[lb:Bertrix]] [[nl:Bertrix]] 16892 54209 2006-04-08T20:03:48Z Lucyin 16 [[Categoreye:Gåme et gåmès|*]] [[Categoreye:lingaedjes]] Li '''gåmès''', c' est ene sôre di [[lorin (lingaedje)|lorin]] k' est(eut) djåzé el [[Gåme]]. == Vicansté do gåmès == [[Imådje:Tintin_gaumes.jpg|thumb|Li prumî Tintin e gåmès]] Li gåmès est co oyåve dins l' teyåte et dins les bates di recitaedjes el Walonreye. Gn a yeu des [[bindes d' imådjes]] ratournêyes e gåmès. Les rcwereus sol gåmès (Academeye des patwès gåmès) n' eploynut nén leu prôpe lingaejde po fé leus raploûs et leu rcwerances. == Sacwants scrijheus e gåmès == * [[Edouard Liégeois]] * [[Henri Jacob]] * [[Roger Laurent]] * [[Albert Colard]] * '''[[Albert Yande]]''' * [[Lucien Rossignon]] * [[Nestor Marchal]] * [[Georges Bradfer]] * [[Camille Lemaire]] * [[Fernand Bonneau]] * [[Léon Gillet]] * [[Lucien Pierre]] * [[Marcel Moreaux]] == Sacwants rcwereus sol gåmès == [[Imådje:Themelin_franwal_gaumes.jpg|thumb|Motî francès-gåmès då Djôr Themelin]] * [[Philippe Barthelemy]] * [[Georges Themelin]] * [[Roger Moureaux]] 16893 43157 2005-11-05T11:14:06Z Pablo 5 imådjete po-z eployî dins l' modele <nowiki>{{</nowiki>[[:Template:djermon viyaedje|]]<nowiki>}}</nowiki> {{licince imådjes dominne publik}} imådjete po-z eployî dins l' modele <nowiki>{{</nowiki>[[:Template:djermon viyaedje|djermon viyaedje]]<nowiki>}}</nowiki> {{licince imådjes dominne publik}} 16894 43158 2005-11-05T11:30:35Z Pablo 5 {| border=0 class="toccolours plainlinks" | |- ! {{MediaWiki:Toc}}: | [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}}} Al copete] – [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=0}} 0–9] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=A}} A] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=B}} B] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=C}} C] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=D}} D] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=E}} E] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=F}} F] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=G}} G] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=H}} H] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=I}} I] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=J}} J] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=K}} K] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=L}} L] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=M}} M] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=N}} N] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=O}} O] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=P}} P] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=Q}} Q] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=R}} R] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=S}} S] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=T}} T] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=U}} U] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=V}} V] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=W}} W] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=X}} X] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=Y}} Y] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=Z}} Z] |} 16895 51415 2006-03-12T14:58:25Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait des veyes ou viyaedjes. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon viyaedje|djermon viyaedje]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Viyaedjes]] 16896 51364 2006-03-12T14:33:26Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:localite.jpg|30px|]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (so les [[viyaedjes rebanés di Walonreye|viyaedjes walons]]) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons viyaedjes|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*viyaedjes]][[Categoreye:Djermons viyaedjes|*]]</noinclude> 16897 43163 2005-11-05T11:33:50Z Lucyin 16 == Disfondowes. == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">foûr</FONT>, fûr, fiêr, fieur, fiër, fiur; Pc fwêr</span>, miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 9.42 ey el notûle 9.143. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == foûr [E170, E213, C8, C9, C100, S117], foûre [E1, E212, C1, C13, G209, O0], fûr [S17, S109, S117], fûre [G209], fieùre [O2], fieûre [G209], fiur [G209, S117], fyèr [G152], fiêre [G209]. == Dispårdaedje des rfondowes e 20inme sieke. == ''foûr'', pårmint walon; les ôtes djusses ås aschates (mape [[A.L.W.]] 9.42). On modele di mot po mostrer l' unité do [[walon]]. == Rifondaedje == Li E å coron ni vént ni do djinre (omrin), ni di l' etimolodjeye (''fodar''), ni des parints, mins d' on vî scrijhaedje "fuerre". Dji nel riténreu nén, come Lucyin Somme [C100] a rcandjî li scrijhaedje da Lucien Léonard [C1], et Dethier [E213] et Simon Stasse [E170] ont rcandjî li scrijhaedje da Haust [E1]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di nôvimbe 2005 a 11:33 (UTC) 16898 51411 2006-03-12T14:57:41Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est po les intrêyes di l' [[esplicant motî do walon]] ki n' sont co k' a mitan fwaits. Vos ploz aidî Wikipedia tot les completant; cwand ele sont bén fwaites, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon motî|djermon motî]]<nowiki>}}</nowiki>''' et metez come prumî paramete li no d' l' årtike, sins l' betchete "Motî:", tot e ptitès letes, et '''sins accints'''. (eg: po l' årtike "årtike" on metreut '''<nowiki>{{djermon motî|artike}}</nowiki>'''). {{CategoryToc}} [[Categoreye:Djermons|Moti]] 16899 43478 2005-11-08T11:29:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia]] Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] nén co categorijhîs. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon|djermon]]<nowiki>}}</nowiki>''', mins c' est co mî d' cweri après on modele djermon categorijhî (vey les '''dzo-categoreyes''' chal pa dzo). {{CategoryTOC}} 16900 51318 2006-03-12T14:24:25Z Pablo 5 ôre alfabetike {{djermon viyaedje|Abi}} [[Imådje:Aubii_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe]] '''Åbî''' (so plaece ''Aubî'', F. ''Auby-sur-Semois'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bietris]]. * Limero del posse: '''6880''' (vî limero '''6805''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 57'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] 16901 57626 2006-05-21T08:02:31Z Pablo 5 /* Diyalectolodjeye walone. */ [[Imådje:Cugnon_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe]] '''Cugnon''' (la-minme, on prononce ''Këgnon''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou Bietris, el [[province do Lussimbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6880'''. ** davance : '''6804'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : ** [[ALW]] : '''Ne 72'''. ** [[Charles Bruneau|Bruneau]] : '''62'''. * Arondixhmint : [[Li Tchestea]] * Lomaedje des djins : les Cugnotîs (''Këgnotîs''). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Cugnon|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Cugnon. == === Hamteas === * [[Moite-Han (Cugnon)|Moite-Han]] * [[Motî:Tibåd|Tibårotche]] * Djeripont. == Istwere. == [[Imådje:Cugnon_monumint.jpg|thumb|Li monumint ås moirts]] C' est la k' [[Sint Rmåke]] åreut dmoré ene hapêye, cwand a-st avnou el Walonreye. Il esteut po-z î basti on moustî e ''Casae Congidinum'', et les teres alént esse dinêyes pa [[Sibiet]] ([[tchåte]] di 645). Mins so ces etrevéns la, sint Rmåke a wangnî [[Ståvleu]], et-z î basti la li dobe [[abeye di Ståvleu-Måmdey]]. E 1226, li conte Louis IV di [[Tchini]] leye tote li do ban d' Cugnon (bråmint pus stindou k' asteure) a s' båshele. Izabele di Floravile. Li viyaedje divént ene [[franke tere]] e 1269 ([[lwè d' Beamont]]). E 1422, li viyaedje est da Evrård II del Måtche, kel valet va askepyî li "Sovrin bayaedje di Cugnon-[[Tchespire]]", metou djusse al limotche do [[Dutcheye do Lussimbork]]. Eto, di 1621 a 1650, on-z î a [[bataedje di manoye|batou manoye]]. E 17inme sieke, les teres di Cugnon-Tchespire vont esse radjondowes al signorreye d' [[Arbûmont]] po fé les "teres walones" des princes Lowenstein-Stolberg. == Istwere administrative == Li viyaedje d' [[Åbî]] esteut sol ban d' Cugnon disk' e 1899 (lwè do 30 di djulete). E 1964, Cugnon s' a recråxhî do hamtea d' Tibårotche, k' esteut so [[Mûno]] dvant. == Djeyografeye. == [[Imådje:Cugnon JPG01.jpg|thumb|li vî molén so Smwès]] L' aiwe di [[Smwès]] passe pa Cugnon. == Tourisse. == A vey : grote sint Rmåke. == Rilomêyès djins. == * ? Pierlot, k' a stî prumî minisse di 1939 a 1945, esteut d' Cugnon. == Diyalectolodjeye walone. == L' [[oyon U]] s' î prononce ë, come a Bietris (Këgnon). Les prononçaedje do walon d' Cugnon, ki s' rissint foirt do [[gåmès]], ont stî studyîs spepieuzmint pa Bruneau, et riscrît en [[alfabet fonetike eternåcionå]]. {{Commons|Category:Cugnon}} 16902 51332 2006-03-12T14:26:58Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Ordjo}} [[Imådje:Orgeo JPG01.jpg|thumb|vuwe do viyaedje, avou l' eglijhe å fond]] '''Ôrdjô''' (F. ''Orgeo'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bietris]]. * Limero del posse: '''6880''' (vî limero '''6801''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 58''' 16903 43177 2005-11-05T11:58:01Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Tchonveye''' (so plaece ''Tchonvîye'', F. ''Jehonville'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Bietris]]. * Limero del posse: '''6880''' (vî limero '''6854''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 38''' 16905 43213 2005-11-05T13:11:36Z Pablo 5 Spahis displaecî viè Sipahis: sipotchåve voyale #REDIRECT [[Sipahis]] 16906 45763 2005-11-27T00:34:04Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: bg, ca, cs, da, de, en, eo, fi, fr, hu, id, ja, ko, nds, pl, pt, ro, ru, scn, sr, sv, zh {{Category user language-2|nl|neyerlandès|Deze gebruikers heeft '''middelmatige kennis''' van het '''Nederlands'''.}} {{CategoryTOC}} [[bg:Категория:Потребител nl-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Nederlands-2]] [[cs:Kategorie:User nl-2]] [[da:Kategori:Brugere nl-2]] [[de:Kategorie:User nl-2]] [[en:Category:User nl-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nl-2]] [[fi:Luokka:User nl-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nl-2]] [[hu:Kategória:User nl-2]] [[id:Kategori:User nl-2]] [[ja:Category:User nl-2]] [[ko:분류:사용자 nl-2]] [[nds:Kategorie:User nl-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker nl-2]] [[pl:Kategoria:User nl-2]] [[pt:Categoria:Usuário nl-2]] [[ro:Categorie:User nl-2]] [[ru:Категория:User nl-2]] [[scn:Category:User nl-2]] [[sr:Категорија:User nl-2]] [[sv:Kategori:Användare nl-2]] [[zh:Category:Nl-2 使用者]] 16907 43227 2005-11-05T17:06:51Z Pablo 5 {{User language-2|nl|Deze gebruiker heeft '''[[:Category:Uzeus nl-2|middelmatige kennis]]''' van het '''[[:Category:Uzeus nl|Nederlands]]'''.}} 16908 43243 2005-11-05T19:48:48Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Achinne''' (F. ''Achêne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Cînè]]. * Limero del posse: '''5590''' (vî limero '''5301''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 41''' 16909 43247 2005-11-05T20:12:07Z Lucyin 16 == Rilevêyes linwistikes == * [[Motî:scheter|scheter]] (disfondowe ''cheter'') = [[Motî:sketer|sketer]] ( p.61). * Flotche "li" metou po "lyi" (''lî'') (p.87). * ôrtografeye di [[Motî:toû|toû / tour ]]. * ôrtografeye di [[Motî:dowê|''dwê / dwaî'']] (''dwê'' p. 83; ''dwaî'' p. 89) * Mwaijhe côpeure al fén del roye [[disfaflotaedje|cåze del faflote]] d'-né (dné) (p.106). 16910 60133 2006-06-10T12:52:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Klooster van Chevetogne]] {{djermon viyaedje}} '''Tchevetogne''' (F. ''Chevetogne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Cînè]]. * Limero del posse: '''5590''' (vî limero '''5395''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 56''' [[fr:Chevetogne]] [[nl:Klooster van Chevetogne]] [[ro:Chevetogne]] 16911 48934 2006-01-06T02:40:52Z Miaow Miaow 113 +Babel {{Babel|wa-0|cs|en-2|ru-1|de-1}} '''[[:Commons:User:Miaow Miaow|Miaow Miaow]]''' 16912 43260 2005-11-05T23:51:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipahi]] 16913 43262 2005-11-05T23:55:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipahi</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spahi</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôdård d' elite a tchvå di l' Impire Otoman. <B>2.</B> sôdård a tchvå d' l' årmêye coloniåle francesse, ricruté emey les natifs d' Afrike Bijhrece. Etimolodjeye: do turk "<span lang=tr>sipahi</span>", lu-minme vinant do farsi "<span lang=fa>sepâhi</span>" ki vout dire sôdård. ---- [[Sipahis|Dipus d' racsegnes so les spahis]] 16915 43266 2005-11-06T15:27:27Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Marbé''' (F. ''Marbais''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané [[Viyé-l'-Veye]]. * Limero del posse: '''1495''' (vî limero '''6318''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni&nbsp;113''' 16916 45656 2005-11-26T20:28:14Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''El Sårt-Dames-Avelenes''' (so plaece ''El Saut'', F. ''Sart-Dames-Avelines''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané [[Viyé-l'-Veye]]. * Limero del posse: '''1495''' (vî limero '''6328''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 112''' 16917 43270 2005-11-06T15:42:57Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Ombret''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ama]]. * Limero del posse: '''4540''' (vî limero '''4142''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 30''' 16918 51349 2006-03-12T14:29:40Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Flone}} '''Flône''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ama]]. * Limero del posse: '''4540''' (vî limero '''4141''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 29''' 16919 43274 2005-11-06T15:55:00Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Amsin''' (F. ''Ampsin''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ama]]. * Limero del posse: '''4540''' (vî limero '''4148''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 27''' 16920 43277 2005-11-06T16:11:53Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Seilles JPG01.jpg|thumb|posteure «li Grande Oûsse et li Ptite Oûsse»]] '''Seye''' (F. ''Seilles''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Andene]]. * Limero del posse: '''5300''' (vî limero '''5210''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''H 36''' 16921 43278 2005-11-06T17:05:38Z Borbouze 21 Solê_ombrant_Wâjî_2005.jpg Solê_ombrant_Wâjî_2005.jpg 16922 43281 2005-11-06T19:30:20Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Nametche''' (F. ''Namêche''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Andene]]. * Limero del posse: '''5300''' (vî limero '''5130''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 63''' 16923 43282 2005-11-06T19:31:15Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Coutisse''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Andene]]. * Limero del posse: '''5300''' (vî limero '''5221''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 85''' 16924 43283 2005-11-06T19:31:58Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bounveye''' (so plaece ''Bounvîye'', F. ''Bonneville''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Andene]]. * Limero del posse: '''5300''' (vî limero '''5111''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 83''' 16925 43284 2005-11-06T19:33:23Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bjin''' (F. ''Vezin''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Andene]]. * Limero del posse: '''5300''' (vî limero '''5120''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 64''' 16927 44872 2005-11-17T07:31:07Z Pablo 5 coridjaedjes L' aiwe di '''Molignêye''' (F. ''Molignée'') c' est ene pitite aiwe di Walonreye ki s' tape dins Mouze a [[Antêye]]. Molignêye n' a nén vormint on sourdant, mins purade sacwants, tos åtoû di [[Ståve (viyaedje)|Ståve]], a kékes 200 metes di hôteur; totes ces ptits ris si radjondèt po fé l' aiwe di Molignêye. L' aiwe n' est lomêye ''Molignêye'' k' a pårti d' [[Furnå]], la ki l' ri Notru-Dame radjond l' aiwe di Floye. Li ri Notru-Dame a rçuvou pus timpe les aiwes di Terwagne. Et l' aiwe di Floye est insi lomêye a pårti di [[Biemrêye]], mins dvant çoula on l' lome ri di Ståve (wice k' i passe). Li ri di Ståve riçujhe les aiwes do ri des Scluzeas, eyet do ri do Pré des Wés, ci dierin a lu-minme riçuvou les aiwes do ri do Seuli, eyet do ri del Fontinne åzès Clotches. On côp totes ces aiwes agolêyes eshonne, eyet l' aiwe prindant l' no di ''Molignêye'', ele continouw ene miete so Nonne, viè [[Ermeton-so-Bier]] wice k' ele riçût l' aiwe di [[Behoude]]. Poy Molignêye court viè l' Levant, et passer pa [[Maredret]], [[Maredsou]], [[Sôzoye]], et Li Mårtea (hamtea d' [[Falayin]]). Did la, l' aiwe prind viè l' Nôress, tot fjhant des toûs et catoûs; riçure les aiwes di Flavion a hôteur des rwenes di Montaigue, poy passer pa [[Salet]], [[Hôt-l'-Wastea]], [[Warnin]] et al fén ariver a [[Anhêye (viyaedje)|Anhêye]], wice k' ele si tape dins [[Mouze]]. [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Moligneye]] 16928 43295 2005-11-06T20:45:04Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Image: Maredret JPG01.jpg|thumb|'''Maredret''', li viyaedje å printins.]] '''Maredret''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané aviy [[Anhêye]]. L' etimolodjeye do no vént do latén ''Marendricia'' ki vout dire fagne. == A vey == Li viyaedje a-st ene abeye do 19inme sieke. == Difoûtrinne hårdêye == {{Commons|Category:Maredret}} *[http://www.maredret.be Waibe sol viyaedje di Maredret] [[fr:Maredret]] 16929 43299 2005-11-07T10:21:32Z Pablo 5 [[Categoreye:Pareys åzès poyes]] Djivêye des oujheas del '''famile ås faizans''' ou '''Phasianidae''' 16930 43300 2005-11-07T10:22:50Z Pablo 5 [[Categoreye:Oujheas]] Djivêye des familes d' oujheas di l' ôre des '''pareys åzès poyes''' ou '''Galliformes''' 16931 57569 2006-05-21T06:06:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Phasianidae]] {{djermon biesse}} [[Categoreye:Famile ås faizans|*]] Le '''famile ås faizans''' ou '''Phasianidae''' c' est ene famile d' oujheas, di l' ôre des [[Galliformes|pareys åzès poyes]]. Endè font pårteye: * li [[comon faizan|cmon faizan]] * ... [[de:Fasanenartige]] [[en:Phasianidae]] [[eo:Fazanedoj]] [[es:Phasianidae]] [[fr:Phasianidae]] [[it:Phasianidae]] [[ja:キジ科 (Sibley)]] [[lt:Fazaniniai]] [[nl:Fazantachtigen]] [[pl:Kurowate]] [[pt:Phasianidae]] [[ru:Фазановые]] [[sv:Fälthöns]] [[zh:雉科]] 16932 43303 2005-11-07T10:24:57Z Pablo 5 [[Categoreye:Pareys ås moxhons]] Djivêye des oujheas del '''famile ås coirbås''' ou '''Corvidae''' 16933 43304 2005-11-07T10:25:45Z Pablo 5 [[Categoreye:Oujheas]] Djivêye des familes d' oujheas di l' ôre des '''pareys ås moxhons''' ou '''Passeriformes''' 16934 51283 2006-03-12T14:04:56Z Pablo 5 djermon biesse {{djermon biesse}} [[Categoreye:Famile ås faizans]] {{Taxobox biesse | Comon faizan | Male and female pheasant.jpg | måye et frumele di cmon faizan}} {{Taxobox phylum | ''Chordata'' (biesses al schene) }} {{Taxobox classe | ''Aves'' (oujheas) }} {{Taxobox ôre | ''Galliformes'' (pareys åzès poyes) }} {{Taxobox famile | ''Phasianidae'' (faizanidîs) }} {{Taxobox djinre | ''Phasianus'' }} {{Taxobox no latén biesse | Phasianus colchicus }} {{Taxobox fén}} {{Taxobox fén}} Li '''cmon faizan''', c' est èn oujhea del [[famile ås faizans]], di l' ôre des pareys åzès poyes. Li måye si lome '''cok di faizan'''; li frumele '''poye di faizan'''; les djonnes '''poyons d' faizan'''. No e sincieus latén : ''Phasianus colchicus''. Les cmons faizans ont des longowès cawes, li frumele est di brune coleur dismetant ki l' måye a des plomes coleur keuve, li col blanc avou l' tiesse vete eyet ene taeche di pea rodje blincant åtoû des ouys. [[Imådje:poye di faizan.jpg|thumb|left|poye di faizan <SMALL>(poitrait saetchî pa Martine Mahin)</SMALL>]] Les&nbsp;cmons faizans estént oridjinåres di l' [[Azeye]], mins il ont stî introdûts dins ds ôtes redjons del Daegn. I vikèt dins les waides et les bwès. Li [[vete faizan]] do Djapon est foirt rishonnant å cmon faizan, mins les måyes ont des vetès plomes. {{Commons|Phasianus colchicus}} [[bg:Колхидски фазан]] [[cs:Bažant obecný]] [[da:Fasan]] [[de:Fasan]] [[en:Common Pheasant]] [[es:Phasianus colchicus]] [[eo:Fazano]] [[nl:Gewone fazant]] [[pl:Bażant]] [[fi:Fasaani]] [[sv:Fasan]] [[vi:Chim Trĩ đỏ]] [[zh:雉鸡]] 16935 43312 2005-11-07T11:46:50Z Pablo 5 candjant lete {{User language-1|letter code=hy|text=Այս անձը կարող է աշխատել [[:Category:Uzeus hy-1|սկզբնական]] մակարդակի [[:Category:Uzeus hy|հայերեն]] լեզվով:}} 16936 65738 2006-07-01T08:41:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[az:Kateqoriya:User hy]], [[de:Kategorie:User hy]], [[ru:Категория:User hy]] {{Category user language|hy|årmenyin|{{coafe|'''Հայերէն'''.}}}} {{CategoryTOC}} [[az:Kateqoriya:User hy]] [[br:Rummad:Implijer hy]] [[de:Kategorie:User hy]] [[en:Category:User hy]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hy]] [[ja:Category:User hy]] [[ko:분류:사용자 hy]] [[no:Kategori:Bruker hy]] [[ro:Categorie:User hy]] [[ru:Категория:User hy]] [[tr:Kategori:User hy]] [[zh:Category:Hy 使用者]] 16937 50882 2006-03-03T20:45:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:murer]] 16938 50867 2006-03-03T20:10:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>murer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] (v.v.m.) aveur ene bele vuwe so. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muroe</B></FONT> [o.n.] usteye di måjhone, des cwefeus, des magazins d' mousmints, la k' on s' pout rwaitî dvins. <span lang=fr>F. miroir.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oe]]. Mots d' aplacaedjes (nos d' plaece): * [[Motî:Mirwå|Mirwå]] * [[Motî:Mirmont|Mirmont]] * [[Motî:Mirvå|Mirvå]] * [[Motî:Li Rou-dlé-Muroe|Li Rou-dlé-Muroe]] Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:mire|a mire]] 16939 50871 2006-03-03T20:23:56Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mirwå</B></FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Mirwau, Murwau</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mirwart</span>, rebané avou [[Motî:Sint-Houbert|Sint-Houbert]], kel sipotaedje des djins, c' est les Tiesses di Tchvå. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Miruuolt (fén 11inme sieke), Miruold, Miruolt (12inme sieke)</span>. Etimolodjeye : aplacaedje tîxhon vî viebe [[Motî:murer|murer]] (avou ôte voyale) + sustantif [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"wald"</span> (bwès), bwès did dou k' on voet lon. ---- * [[Mirwå|Pondants et djondants]] 16940 50860 2006-03-03T19:53:36Z Lucyin 16 Copene:Motî:mirer displaecî viè Copene:Motî:murer: Tåvlotêye rifondaedje 3 di måss 2006 == [[Disfondowe]]s == ;a mire : a mîre. Gm. a mère. ;miroe : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mirwè</FONT>, murwè, mireu, mirû, miroû, mirwêr, mirwâr</span>, miersipepieusmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.61. == Disprdaedje des disfondowes e 20inme sieke == ;a mire : Coinrece Basse-Årdene & Gåme. 16941 54358 2006-04-12T22:58:11Z Lucyin 16 [[Imådje:Mirwau_tchestea_wi.jpg|thumb|Li tchestea]] [[Imådje:Mirwau_eglijhe_wi.jpg|thumb|L’ eglijhe]] '''Mirwå''' (la-minme: ''Mirwau, Murwau'' F. ''Mirwart''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Sint-Houbert]], el [[province do Lussimbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6870'''. ** davance : '''6932'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ne 8'''. * Arondixhmint : [[Li Tchestea]]. * Sipotaedje des djins : les tiesses di tchvå. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Mirwå|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Mirwå. == == Istwere. == Mirwå, c' esteut ene grosse signorreye del [[Dutcheye do Lussimbork]]. Li tchesturlin d' Mirwå aveut eto l' signorreye di [[Viyance]] dizo ses ôres. [[Imådje:Pecheur_Georges_Mirwau.jpg|thumb|On live so Mirwå]] Li tchestea d' Mirwå a stî ratchté pal Province do Lussimbork. Mins, sins wårdance, il a stî tot disbrôlé pa des hapeus d' vî bwès d' tchinne (1995-2000). Did la, li tite do live da [[Djôr Petcheur]] ''Un village humilié''. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sicole/mitandcok.html Ene fåve ki mete sol sinne li tchesturlin d' Mirwå.] 16942 50862 2006-03-03T20:02:22Z Lucyin 16 coridj.: muroe <FONT COLOR="#ff0000"><B>-oe</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> vicante cawete, acawêye a on viebe po des ptitès usteyes. [[Motî:såcloe|såcloe]], [[Motî:peloe|peloe]], [[Motî:plantoe|plantoe]], [[Motî:coloe|coloe]], [[Motî:muroe|muroe]], [[Motî:abuvroe|abuvroe]]; [[Motî:codjowoe|codjowoe]] ([[noûmot]]). <span lang=fr>F. -oir.</span> <B>2.</B> moite cawete, acawêye a on no, po les bwès (plaeces wice k' on trove bråmint d' ene plante): [[Motî:tchenoe|tchenoe]], [[Motî:ônoe|ônoe]], [[Motî:fetchroe|fetchroe]]. <span lang=fr>[[Francès d' Walonreye]]: -eu, -oy (dins les nos d' plaece walons francijhîs).</span> <B>3.</B> vicante cawete, acawêye a on no, po les plaeces u les contnants: [[Motî:tomboe|tomboe]], [[Motî:schorsoe|schorsoe]], [[Motî:ovroe|ovroe]]; [[Motî:lodjoe|lodjoe]] (nôumot). Etimolodjeye: cawetes latenes, inte di zeles li cawete latene "<span lang=la><I>-atoriu</I></span>". Omonimeye coinrece (disfondowe -oû) * [[Motî:-oû|cawete -oû]] (tchivroû, abuvroû). ---- * [[cawete -oe|Dipus d' racsegnes sol cawete -oe]]. 16943 43331 2005-11-07T13:14:21Z Pablo 5 {{User language| letter code=ro| text=Acest utilizator este un vorbitor '''[[:Category:Uzeus ro-N|nativ]]''' al '''[[:Category:Uzeus ro|limbii române]]'''.}} 16944 43332 2005-11-07T13:16:52Z Pablo 5 {{User language| letter code=bg| text=За този уикипедианец '''[[:Category:Uzeus bg|българският]]''' е '''[[:Category:Uzeus bg-N|роден език]]'''.}} 16945 65681 2006-07-01T08:16:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[az:Kateqoriya:User bg]], [[mo:Category:User bg]], [[sk:Kategória:User bg]] {{Category user language|bg|bulgåre|Този потребител говори '''български език'''.}} [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Búlgaru]] [[az:Kateqoriya:User bg]] [[be:Катэгорыя:User bg]] [[bg:Категория:Потребител bg]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Български]] [[cs:Kategorie:User bg]] [[da:Kategori:Brugere bg]] [[de:Kategorie:User bg]] [[en:Category:User bg]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto bg]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Búlgaro]] [[fi:Luokka:User bg]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bg]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir bg]] [[id:Kategori:User bg]] [[it:Categoria:Utenti bg]] [[ja:Category:User bg]] [[ko:분류:사용자 bg]] [[la:Categoria:Usor bg]] [[mi:Category:User bg]] [[mo:Category:User bg]] [[nl:Categorie:Gebruiker bg]] [[nn:Kategori:Bruker bg]] [[no:Kategori:Bruker bg]] [[ro:Categorie:User bg]] [[ru:Категория:User bg]] [[sk:Kategória:User bg]] [[sr:Категорија:User bg]] [[tr:Kategori:User bg]] [[uk:Категорія:User bg]] [[zh:Category:Bg 使用者]] 16946 43339 2005-11-07T13:37:26Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=hi| text=यह सभ्य '''[[:Category:Uzeus hi|हिन्दी]]''' भाषामें '''[[:Category:Uzeus hi-2|मध्यम]]''' कक्षा का प्रदान कर सकते हैं।}} 16947 43340 2005-11-07T13:37:33Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=gu| text=આ સભ્ય '''[[:Category:Uzeus gu|ગુજરાતી]]''' ભાષામાં '''[[:Category:Uzeus gu-1|પ્રારંભિક]]''' કક્ષાનું પ્રદાન કરી શકે તેમ છે.}} 16948 65735 2006-07-01T08:41:05Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Kategorie:User hi]], [[sv:Kategori:Användare hi]] {{Category user language|hi|hindi|{{coafe|'''हिन्दी'''.}}}} [[br:Rummad:Implijer hi]] [[da:Kategori:Brugere hi]] [[de:Kategorie:User hi]] [[en:Category:User hi]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Hindi]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hi]] [[hi:श्रेणी:User hi]] [[it:Categoria:Utenti hi]] [[ja:Category:User hi]] [[ko:분류:사용자 hi]] [[no:Kategori:Bruker hi]] [[sv:Kategori:Användare hi]] [[zh:Category:Hi 使用者]] 16949 45712 2005-11-26T22:51:21Z Pablo 5 +gu {{Category user language|gu|goudjarati|{{coafe|'''ગુજરાતી'''}}.}} [[br:Rummad:Implijer gu]] [[da:Kategori:Brugere gu]] [[de:Kategorie:User gu]] [[en:Category:User gu]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Gujarati]] [[fr:Catégorie:Utilisateur gu]] [[gu:Category:User gu]] [[hi:Category:User gu]] [[ja:Category:User gu]] [[ko:분류:사용자 gu]] [[nl:Categorie:Gebruiker gu]] [[no:Kategori:Bruker gu]] [[ro:Categorie:User gu]] [[zh:Category:Gu 使用者]] 16950 43341 2005-11-07T13:40:49Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=ja| text=この利用者は'''[[:Category:Uzeus ja-1|簡単]]'''な'''[[:Category:Uzeus ja|日本語]]'''を話します。}} 16951 43342 2005-11-07T13:41:00Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=it| text=Quest’utente può contribuire con un '''[[:Category:Uzeus it|italiano]]''' di livello '''[[:Category:Uzeus it-1|semplice]]'''.}} 16952 43343 2005-11-07T13:42:38Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=es| text=Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Uzeus es-3|avanzado]]''' de '''[[:Category:Uzeus es|español]]'''.}} 16953 43344 2005-11-07T13:42:42Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=en| text=This user is able to contribute with an '''[[:Category:Uzeus en-3|advanced]]''' level of '''[[:Category:Uzeus en|English]]'''.}} 16954 65690 2006-07-01T08:18:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, fy, he, oc {{Category user language-3|es|castiyan|Este usuarios pueden contribuir con un nivel '''avanzado''' de '''español'''.}} [[als:Kategorie:User es-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم es-3]] [[be:Катэгорыя:User es-3]] [[br:Rummad:Implijer es-3]] [[cs:Kategorie:User es-3]] [[cy:Categori:User es-3]] [[da:Kategori:Brugere es-3]] [[de:Kategorie:User es-3]] [[en:Category:User es-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto es-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Español avanzado]] [[fi:Luokka:User es-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur es-3]] [[fy:Kategory:Meidogger es-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir es-3]] [[he:קטגוריה:User es-3]] [[ja:Category:User es-3]] [[ko:분류:사용자 es-3]] [[na:Category:User es-3]] [[nds:Kategorie:User es-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker es-3]] [[no:Kategori:Bruker es-3]] [[oc:Categoria:Utilisator es-3]] [[pl:Kategoria:User es-3]] [[pt:Categoria:Usuário es-3]] [[ro:Categorie:User es-3]] [[scn:Category:User es-3]] [[sr:Категорија:User es-3]] [[sv:Kategori:Användare es-3]] [[tl:Category:User es-3]] [[tr:Kategori:User es-3]] [[zh:Category:Es-3 使用者]] 16955 65725 2006-07-01T08:33:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: da, de, fr, ja, ko, na, nl, no, oc, sk, sl {{Category user language-1|it|itålyin|Questi utenti possono contribuire con un '''italiano''' di livello '''semplice'''.|ltr|n}} [[da:Kategori:Brugere it-1]] [[de:Kategorie:User it-1]] [[en:Category:User it-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur it-1]] [[it:Categoria:Utenti it-1]] [[ja:Category:User it-1]] [[ko:분류:사용자 it-1]] [[na:Category:User it-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker it-1]] [[no:Kategori:Bruker it-1]] [[oc:Categoria:Utilisator it-1]] [[sk:Kategória:User it-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik it-1]] 16956 65721 2006-07-01T08:32:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, be, da, de, fr, fy, ga, he, na, nl, no, sl, uk {{Category user language-1|ja|djaponès|以下の利用者は'''簡単'''な'''日本語'''を話します。}} [[af:Kategorie:Gebruiker ja-1]] [[be:Катэгорыя:User ja-1]] [[da:Kategori:Brugere ja-1]] [[de:Kategorie:User ja-1]] [[en:Category:User ja-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ja-1]] [[fy:Kategory:Meidogger ja-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ja-1]] [[he:קטגוריה:User ja-1]] [[ja:Category:User ja-1]] [[ko:분류:사용자 ja-1]] [[na:Category:User ja-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker ja-1]] [[no:Kategori:Bruker ja-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ja-1]] [[uk:Категорія:User ja-1]] 16957 43349 2005-11-07T13:57:52Z Pablo 5 {{User language| letter code=ru| text=Для этого участника '''[[:Category:Uzeus ru|русский]]''' язык является '''[[:Category:Uzeus ru-N|родным]]'''.}} 16958 65749 2006-07-01T08:50:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: ar, bg, bs, fa, he, kk, lad, lt, lv, th, uz {{Category user language|ru|rûsse|Эти участники говорят на '''русском языке'''.}} [[als:Kategorie:User ru]] [[ar:تصنيف:مستخدم ru]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Rusu]] [[be:Катэгорыя:User ru]] [[bg:Категория:Потребител ru]] [[br:Rummad:Implijer ru]] [[bs:Kategorija:User ru]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - русский язык]] [[cs:Kategorie:User ru]] [[cy:Categori:User ru]] [[da:Kategori:Brugere ru]] [[de:Kategorie:User ru]] [[en:Category:User ru]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ru]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Ruso]] [[fa:رده:User ru]] [[fi:Luokka:User ru]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ru]] [[he:קטגוריה:User ru]] [[hu:Kategória:User ru]] [[ja:Category:User ru]] [[kk:Category:User ru]] [[ko:분류:사용자 ru]] [[lad:Category:User ru]] [[lt:Kategorija:User ru]] [[lv:Category:User ru]] [[mn:Category:User ru]] [[nds:Kategorie:User ru]] [[nl:Categorie:Gebruiker ru]] [[no:Kategori:Bruker ru]] [[pl:Kategoria:User ru]] [[pt:Categoria:Usuário ru]] [[ro:Categorie:User ru]] [[ru:Категория:User ru]] [[sk:Kategória:User ru]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ru]] [[sr:Категорија:User ru]] [[sv:Kategori:Användare ru]] [[th:หมวดหมู่:User ru]] [[tr:Kategori:User ru]] [[uk:Категорія:User ru]] [[uz:Category:User ru]] [[zh:Category:Ru 使用者]] 16960 43358 2005-11-07T14:25:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fetchire]] 16961 48764 2006-01-05T09:46:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: cs {{djermon plante}} [[Categoreye:Fetchires]] [[Imådje:Tree Fern.jpg|thumb|dibout d' èn åbe-fetchire del Nouve Zelande]] Les '''fetchires''' c' est on groupe di plantes avou kékès 20.000 especes diferinnes, classifieyes dins l' divizion '''Pteridophyta''' (dins l' tins ''Filicophyta''). C' est des plantes sins fleur; leus grinnes, c' est des [[spôre]]s ki sont rashonnés e ronds u e lignes dizo les foyes. Ele crexhèt a bijhe, a l' ombrire do solea. == Sôres di fetchires == * Classe: [[Marattiopsida]] ** Ôre: [[Marattiales]] ** Ôre: [[Christenseniales]] * Classe: [[Osmundopsida]] ** Ôre: [[Osmundales]] (les floreyès fetchires) * Classe: [[Gleicheniopsida]] ** Dizo-classe: [[Gleicheniatae]] *** Ôre: [[Gleicheniales]] *** Ôre: [[Dipteridales]] *** Ôre: [[Matoniales]] ** Dizo-classe: [[Hymenophyllatae]] *** Ôre: [[Hymenophyllales]] ** Dizo-classe: [[Hymenophyllopsitae]] *** Ôre: [[Hymenophyllopsidales]] * Classe: [[Pteridopsida]] ** Dizo-classe: [[Schizaeatae]] *** Ôre: [[Schizeales]] *** Ôre: [[Marsileales]] ** Dizo-classe: [[Cyatheatae]] *** Ôre: [[Cyatheales]] *** Ôre: [[Plagiogyriales]] *** Ôre: [[Loxomales]] ** Dizo-classe: [[Pteriditae]] *** Ôre: [[Lindseales]] *** Ôre: [[Pteridales]] *** Ôre: [[Dennstaedtiales]] *** Ôre: [[Hypolepidales]] ** Dizo-classe: [[Polypoditae]] *** Ôre: [[Aspleniales]] **** [[linwe di cier]] (''Asplenium scolopendrium'') *** Ôre: [[Athyriales]] *** Ôre: [[Dryopteridales]] *** Ôre: [[Davalliales]] *** Ôre: [[Polypodiales]] [[ca:Falguera]] [[cs:Kapraďorosty]] [[cy:Rhedynen]] [[da:Bregne]] [[de:Farne]] [[en:Fern]] [[eo:Filiko]] [[es:Helecho]] [[fi:Saniaiset]] [[fr:Filicophyta]] [[he:שרכאים]] [[it:Pteridophyta]] [[ja:シダ植物門]] [[lt:Šertvūnai]] [[nl:Varens]] [[no:Bregner]] [[pl:Paprocie]] [[pt:Pteridophyta]] [[sv:Ormbunksväxter]] [[ta:பன்னம்]] [[zh:蕨类植物]] 16962 43365 2005-11-07T17:05:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16963 43366 2005-11-07T17:06:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16964 43367 2005-11-07T17:08:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16965 43368 2005-11-07T17:08:46Z Borbouze 21 Linwe du ciêr Linwe du ciêr 16966 43369 2005-11-07T17:11:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16967 43371 2005-11-07T17:12:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16968 43372 2005-11-07T17:13:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16969 43374 2005-11-07T17:15:21Z Lucyin 16 Motî:abruver displaecî viè Motî:abuvrer: prumî rfondaedje #REDIRECT [[Motî:abuvrer]] 16970 43377 2005-11-07T17:18:26Z Lucyin 16 Abruvoe displaecî viè Abuvroe #REDIRECT [[Abuvroe]] 16971 43381 2005-11-07T17:29:19Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;abuvrer : abuvrer [O0, O2, E1, C9, '''R1''']; abuvrè [C1]; abovrer [E34]; abruvè [C8]; abruver [S117], abeûvrer [O5, S104]; abèvrer [E21]. ;abuvraedje: abuvradje [C1, R1]; abuvrâdje [O2]; abuvrèdje [E1]; abovrèdje [E34]; abèvrèdje [E21], abruvadje [S117]. ;abuvroe: abuvrwè [G209], abuvwè [G209], abruvwè [G209], abreuvwè [G209], abreûvwè [G209], abuvreû [E1]; abovreû [E34], abruvoû [S109, S117, G209], abouvreû [G209], abèvreû [G209], abivreû [G209], abuvreû [G209], abeuvreû [G209], abèvrû [G209], abuvrû [G209], abeuvrû [G209], abuvrè [G209], abreuvô [G209], abuvwêr [G209], abrovwêr [G209], abreuvwêr [G209], abreûvwêr [G209], abreûwêr [G209], abruvwâr [G209], abreuvwâr [G209], miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] 8.39. ;abuvrî: abovrî [E34], abrovî [G209]. ;abuvrire: abouvrîre [G209], abovrîre [G209], abèvrîre [G209], abreuvîre [G209]. ;abuvroû: abuvroû [G209]. ;abuvroûle: abuvroûle [G209], abeuvroûle [G209]. == Rifondaedje. == abuvrer (nén ''abruver'') : pus lådje oyowe, rifondaedje [[DTW]]; pus walonde, avou li [[rbetchfessaedje do R]]. 16972 43390 2005-11-07T17:41:54Z Lucyin 16 Motî:rabruver displaecî viè Motî:rabuvrer: come abuvrer #REDIRECT [[Motî:rabuvrer]] 16973 43393 2005-11-07T17:47:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rabuvrer]] 16974 50863 2006-03-03T20:03:00Z Lucyin 16 coridj.: muroe == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wè</FONT>, -eu, -û, -è, -oû, -ou, -u, wêr, -wa, -wâr</span>, miersipepieusmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.61 ([[Motî:muroe|muroe]]), el notûle 8.39 ([[Motî:abuvroe|abuvroe]]). 16975 43397 2005-11-07T19:08:14Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 16976 62754 2006-06-20T20:18:45Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Heymans]] [[Categoreye:rifondaedje do walon|Heymans]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Heymans]] [[categoreye:picård|Heymans]] [[Imådje:Heymans_troos_sol_bele.jpg|thumb|Coviete di "Des Trôs sol bele"]] '''Dominique Heymans''' a skepyî e [[1958]]. C' est on scrijheu e walon do payis [[del Lovire]]. Il a scrît tot djonne dins l' [[Moxhon d' Ônea]] (1982). I toitche des [[arimea]]s foirt modierniveus et sorreyalisses. Ene ramexhnêye avou l' tite "Des trôs sol bele" a stî eplaidêye e 2004. Mins Dominique Heymans est eto on fel sicrijheu d' noveles. Il a rascodou on pris del novele e [[picård]] a [[Sint-Kintin]] e 1996 (li walon del Lovire est a l' aschate do walon et do picård di Gôgnire). Dominique Heymans e eto stî on djouweu d' roles, on scrijheu d' tchanson et on tchanteu e walon. Il a eplaidî li rvowe "Tapans ene divize" di 1993 a 2001. Il moussî e l' [[SLLW]] dedja e 1995 et å [[CRLE]] e 1997. I fourit eto prezidint del [[tåvlotêye rifondaedje di l' UCW]] d i 1994 a 2000, et scrijha on ptit årtike sol rifondaedje dins li l° 1 del rivowe [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]]. Mins i n' a måy bouté tecnicmint sol rifondou walon. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/heymans-rif.html Si pådje so l' Aberteke] * [http://users.skynet.be/sllw/heymans.html Si pådje sol waibe di l' SLLW] 16977 56945 2006-05-15T21:59:50Z Lucyin 16 [[Categoreye:Biesses]] [[Categoreye:Agro-industreye]] [[Categoreye:Tecnikes]] 16978 43408 2005-11-07T19:29:49Z Lucyin 16 Ancyin batch la k' les vatches s' alént abuvrer ([[Transene]], 2000), poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Ancyin batch la k' les vatches s' alént abuvrer ([[Transene]], 2000), poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 16979 43410 2005-11-07T19:31:56Z Lucyin 16 Abuvroe e Marok, dilé on pousse (2003, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Abuvroe e Marok, dilé on pousse (2003, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 16980 43415 2005-11-07T19:50:33Z Lucyin 16 Abuvroe e Marok, dilé on pousse : li batch (2003, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Abuvroe e Marok, dilé on pousse : li batch (2003, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 16981 43420 2005-11-07T20:01:30Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">via</FONT>, vê, vé, vin; Pc. viô </span> 16982 53463 2006-03-29T02:53:44Z Pablo 5 Glêdisse displaecî viè Motî:glaidisse C'est in griyadje an fiêr, du 50 cms, mètu dins l'astantche d'in vivî, pa yuske lu trop-plin d' êwe s' èvacuwe vès l' bî d' glêdisse ki lou, rumon.ne l'êwe ou rouchê. Lu griyadje est fin assez pou rutnu les pèchons. 16983 43426 2005-11-07T20:17:14Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">astantche</FONT>, astontche, astâtche, astanke, astampe.</span> 16984 43429 2005-11-07T20:54:48Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;waerixhea: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèrichia</FONT>, warihê, warhê, werhê, wèriha, wércha, warcha, wèricha</span>; [[scrîta|vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>warescappe, werixhas, werissay</span>. ;waerixhet: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèrichet</FONT>, warichet, wèrihet, wirhè, waret</span> 16985 43470 2005-11-08T11:14:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veler</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> fé s' vea tot djåzant d' ene vatche, d' ene bixhe, evnd. <I>Nosse vatche asmete, ele va veler.</I> <I>Elle est lådje del croejhlire, ele velrè åjheymint.</I> <I>Ele ni velrè nén co cisse nute ci.</I> <span lang=fr>F. vêler, mettre bas.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) <I>a)</I> esse plin et [[Motî:schirer|schirer]], tot djåzant d' on saetch. <I>Si t' metes co vint kilos dins ç' saetch la, i velrè.</I> On dit eto: [[Motî:bôgyî|bôgyî]], [[Motî:siclefer|siclefer]]. <span lang=fr>F. s'éventrer, craquer, se déchirer.</span> <I>b)</I> (vî mot d' cinsî) mostrer come on gros vinte et crouler, tot cåzant d' ene tcherêye, d' ene moeye di four. <I>Li moeye a velé. Li tcherêye a velé.</I> rl a: [[Motî:waguer|waguer]]. <span lang=fr>F. s'éventrer, culbuter, crouler, s'affaisser.</span> <I>c)</I> aveur si tcherêye k' a croûlé tot djåzant d' on cinsî ki tchereye å four. <I>Dj' a velé avå lès voyes</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>d)</I> (mot d' texheu) piede ses tours d' fyi, tot djåzant d' ene sipoûlêye. <B>3.</B> (rabaxhant) fé èn efant, k' a on laid caractere. rl a: [[Motî:må-velé|må-velé]]. Etimolodjeye: [[cawete -ea|viebe erîlé]] fwait sol no "[[Motî:vea|vea]]". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>velêye</B></FONT> [f.n.] vatche ki vént d' fé s' vea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;frisse velêye:</FONT> ki vént djusse di veler. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;touma des velêyes:</FONT> (mot d' årtisse) five di laecea. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>velaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "veler", copurade: <B>1.</B> fijhaedje do vea. <I>Vosse vatche a-t ele yeu on bea velaedje ?</I> <I>Dj' avans yeu on velaedje cisse nute ci.</I> <span lang=fr>F. vêlage, mise-bas.</span> <B>2.</B> råyaedje d' on saetch fén plin, croulaedje d' ene tcherêye, d' ene moeye. <span lang=fr>F. rupture, déchirure, écroulement, culbute, affaissement, éventrage, ouverture.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>veleuse</B></FONT> [f.n.] usteye des cinsîs et des årtisses po saetchî l' vea. <I>Les viyès veleuses, c' esteut on basti d' bwès, avou ene lunete k' on mete siconte del nateure, et on bôriket di l' ôte des costés, et des tressons agritchîs å bôriket d' on costé, et après les pates do vea di l' ôte costé</I> ([[L. Boulard]]). 16986 43434 2005-11-07T21:02:01Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;velire: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèlîre</FONT>, vêlîre, vélîre, vélêre, véliêre, vélière</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;velire: vêlire [E1, S0]. ;velî : vélî [O0]. == Dispårdaedje des rfondowes e 20inme sieke. == ;velire: Coinrece Lidje Hôte-Årdene. ;velî : Coinrece Payis d' Tchålerwè. 16987 43469 2005-11-08T11:11:27Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;veler: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèler</FONT>, vêler, véler, vêlè, vélè, vinlî</span> ;velaedje: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèlèdje</FONT>, vélâdje, vêlèdje, vêladje, véladje, vinlèdje.</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;veler: vêler [S0, E1, S17, S104, S109, C100], vêlè [C1], vélér [O0]. ;velaedje: vélâdje [O0], vêlèdje [E1, S0], vêladje [C1], véladje [S104]. ;veleuse: vêleûse [S0], véleûse [S104, O0]. 16988 55204 2006-04-28T11:29:10Z Lucyin 16 [[categoreye:cawetes et betchetes|ea]] Li '''cawete -ea''', c' est ene [[raptitixhante cawete]], ki provént del cawete latene ''-ellum''. Cåzu tos les mots avou l' [[betchfessî ea]], c' est des cis avou l' cawete -ea. Ele provént del cawete latene ''-ellum'', k' a divnou dins l' vî [[lingaedje d' oyi]] : -eal. C' est come ça k' elle a passé avou l' [[normand]] e l' [[inglès]] d' ouy :'''''veal''' meat'' = del tchå di '''vea''' E [[walon]], elle s' a scrît -ea, ki les Lidjwès prononcît "-ê" (et cåzu "-in" e sacwantès plaeces) et les Namurwès "-ia". E [[picård]], elle a divnou "-iô", sovint scrît "-iau", kécfeye "-ieau". E [[francès]], elle s' a scrît "-eau", mins s' a prononcî "-ô". Li cawete '''-ea''', c' est ene cawete d' omrins nos; li femrin (cwand end a), c' est tipicmint avou [[cawete -ale|'''-ale''']]. Mins, so l' assaetchance do francès, po sacwants mots ([[Motî:novele|novele]], [[Motî:båshele|båshele]], [[Motî:bele|bele]], [[Motî:payele|payele]]), c' est l' cogne '''-ele''' k' a passé e [[rifondou walon|rfondou]]. == Raparintaedje fwait so les mots avou l' cawete -ea. == Li '''L''' etimolodjike rispite, la k' les derivés si fjhèt sol cogne femrinne (vraiye ou forveyowe). * Viebes e -ler : [[Motî:veler|veler]], [[Motî:peler|peler]], [[Motî:rusteler|rusteler]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/betchfessi_ea.html Ene pådje avou des imådjes sol cawete ea] 16989 44506 2005-11-13T20:00:56Z Lucyin 16 picot nén possibe [[Categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] Li '''ringuiaedje''' u '''peltaedje''', c' est on passaedje avou ene [[îpe]] u ene [[seracuze]] so ene [[siteule]], po råyî et ramasser les [[crouwô]]s. E minme tins, s' i ploût, on va fé lever les grinnes, bounes u mwaijhes, ki trinnèt après l' awousse, come les [[poenne]]s et les [[laitisson]]s. Insi, li tere est pus prôpe a tcherwer pol [[dinrêye]] ki shût. El [[Walonreye]], on-z aléve sovint ringyî après des dinrêyes, e moes d' setimbe-octôbe. Li ringuiaedje est diferin do [[brijhaedje (d' on tcherwé)|brijhaedje]]. Mins on eploye pacô les minmes ekipaedjes po les deus bouyes. Portant li [[picot (d' cinse)|picot]] pout siervi å brijhaedje, mins nén å ringuiaedje, ca i n' rimouwe nén l' tere. 16990 43476 2005-11-08T11:27:14Z Pablo 5 [[categoreye:agricoûteure]] [[Categoreye:Tecnikes]] 16992 43474 2005-11-08T11:21:44Z Pablo 5 [[categoreye:agricoûteure]] {{Commons|Category:Agricultural machines|les machines di cinse}} {{Commons|Category:Agricultural tools|les usteyes di cinse}} 16993 43457 2005-11-08T00:30:07Z Lucyin 16 [[Categoreye:ekipaedjes di cinse|*]] Èn '''ekipaedje''', po on cinsî, c' est ene sacwè po travayî dins les tchamps, k' est saetchî pa des [[tchivå d' trait|tchvås]] (davance, kécfeye bén eto pa des [[boû d' trait|boûs d' trait]], des [[ågne]]s, des [[moulet]]s, des [[tchamô]]s, evnd.) u on [[tracteur]]. L' ekipaedje est diferin des [[usteye di cinse|usteyes]] et des [[machine di cinse|machines]], ki rotnut totes seules. 16994 43460 2005-11-08T00:37:57Z Lucyin 16 ene seracuze (Transene, 2004, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. ene seracuze (Transene, 2004, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 16995 43464 2005-11-08T01:00:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ringyî]] 16996 43465 2005-11-08T01:00:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ringyî]] 16997 43520 2005-11-08T18:29:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ringyî</B></FONT> ([[Codjowaedje bôgyî|codjowaedje]]) [v.c.] tcherwer djusse li dzeu del tere. <I>Après l' awousse, on ståréve a l' ansene, et l' ringyî e tere</I> (ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). On dit eto: [[Motî:pelter|pelter]]; loukîz a: [[Motî:brijhî|brijhî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ringuiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ringyî". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ringuion</B></FONT> [o.n.] [[Motî:royon|royon]] d' ringuiaedje. <span lang=fr>F. petit sillon.</span> ---- * [[ringuiaedje|Dipus d' racsegnes sol ringuiaedje.]] 16998 43480 2005-11-08T11:30:07Z Lucyin 16 coviete do Chwès do moes d' octôbe 2005. coviete do Chwès do moes d' octôbe 2005. 16999 58959 2006-06-01T22:02:08Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:ricwereus sol walon|Scius]] '''Hubert Scius''' fourit on [[motî walon|diccionairî do walon]] do payis d' [[Måmdey]], imprimeu di s' mestî. Il eplaidive ene gazete e francès, ''[[Gazete «La Semaine» di Måmdey|La semaine]]''. E 1882, il a monté, avou [[Nicolas Pietkin]], l' [[Årmonak walon del Samwinne]]. Mins il est purade kinoxhou po s' [[motî da Scius|''Nouveau dictionnaire wallon-français'']] (1893). 17000 51413 2006-03-12T14:57:52Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait des plantes. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon plante|djermon plante]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Plantes]] 17001 51368 2006-03-12T14:35:22Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:Dahlia redoute.JPG|30px| ]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (so les [[plante]]s) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons plantes|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*plantes]][[Categoreye:Djermons plantes|*]]</noinclude> 17002 62277 2006-06-18T14:27:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Języcznik zwyczajny]] {{djermon plante}} [[Categoreye:Fetchires]] [[Imådje:Linwe_du_ciêr.JPG|thumb|Linwe di cier crexhant dins les bwès]] [[Imådje:Phyllitis scolopendrium3.jpg|thumb|detay des foyes]] Li '''linwe di cier''' est ene bele [[fetchire]] foirt ornumintåle, del famile des ''[[Aspleniaceae]]''. E sincieus latén: ''Asplenium scolopendrium'' (dins l' tins ''Phyllitis scolopendrium'') Contrairmint a bråmint des fetchires, ele a les foyes etires et les grinnes sont rashonnêyes en lon dizo les foyes, come on l' pout vey sol foto. Il est disfindou dels araetchî dins les bwès, ca on-z è pôreut fé handlaedje. {{Commons|Asplenium scolopendrium|l' linwe di cier}} [[de:Hirschzungenfarn]] [[en:Hart's-tongue fern]] [[nl:Tongvaren]] [[pl:Języcznik zwyczajny]] 17003 43493 2005-11-08T12:03:15Z Lucyin 16 17004 43521 2005-11-08T18:30:26Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:resse 1|resse]] (v. esse co on côp) * [[Motî:resse 2|resse]] (o.n., restant) * [[Motî:resse 3|resse]] (f.n. u o.n., banslete, coirbion) 17005 43524 2005-11-08T18:34:35Z Lucyin 16 picoteuse (1985) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. picoteuse (1985) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17006 43525 2005-11-08T18:34:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 3]] 17007 43527 2005-11-08T18:35:56Z Lucyin 16 Picot (d' cinse) displaecî viè Picoteuse: sinonime ki n' a nén 36 sinses #REDIRECT [[Picoteuse]] 17008 43529 2005-11-08T18:35:56Z Lucyin 16 Copene:Picot (d' cinse) displaecî viè Copene:Picoteuse: sinonime ki n' a nén 36 sinses #REDIRECT [[Copene:Picoteuse]] 17009 43533 2005-11-08T18:40:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 3]] 17010 43534 2005-11-08T18:41:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 3]] 17011 43535 2005-11-08T18:44:09Z Lucyin 16 On banslî ki fwait ene resse ([[Rudû]], 2002, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. On banslî ki fwait ene resse ([[Rudû]], 2002, poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17012 43537 2005-11-08T18:44:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 3]] 17013 43538 2005-11-08T18:46:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 3]] 17014 43539 2005-11-08T18:48:26Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:vîs mestîs]] [[Imådje:bansli.jpg|thumb|On banslî ki fwait ene resse]] On '''banslî''' (on dit eto on '''manderlî''', on '''respleu'''), c' est èn ome di mestî k' fjheut des banses, des tchenas, des resses... 17015 43540 2005-11-08T18:49:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 3]] 17016 43541 2005-11-08T18:49:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:resse 2]] 17017 43542 2005-11-08T18:50:53Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>resse 1</B></FONT> ([[Codjowaedje esse|codjowaedje]]) [aidant viebe] <B>1.</B> [[Motî:esse|esse]] co on côp. <I>Ciddé, ci rè co l' setchresse; et dire ki vozôtes, vs avoz del plouve a rvinde.</I> <I>I sôrtixheut d' esse codåné a 20 ans d' prijhon et c' esteut po resse codåné å l' ospitå </I>([[C. Denis]]). <I>Li måjhone Frazeye rest co sol gazete.</I> <span lang=fr>F. être de nouveau.</span> <B>2.</B> esse, dabôrd k' on n' esteut pus. <I>Gn a k' a clawer troes clås, et vosse dresse risserè d' accion.</I> <span lang=fr>F. reparaître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; resse so pî:</FONT> esse rifwait après ene maladeye. <span lang=fr>F. être rétabli.</span> Omonimeye : * [[Motî:resse 2|resse]] (o.n., restant) * [[Motî:resse 3|resse]] (f.n., banslete, coirbion) ---- [[aidant viebe|Dipus d' racsegnes so les aidants viebes]]. 17018 43544 2005-11-08T18:52:22Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>restant</B></FONT> [o.n.] çou ki dmeure. <span lang=fr>F. reste, restant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>resse</B></FONT> [o.n.] restant. <span lang=fr>F. reste.</span> Omonimeye : * [[Motî:resse 1|resse]] (v. esse co on côp) * [[Motî:resse 3|resse]] (f.n. u o.n., banslete, coirbion) 17019 49687 2006-01-27T14:05:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>resse 3</B></FONT> [f.n. u o.n.] <B>1.</B> pitit longou [[Motî:tchena|tchena]]. <I> Mi resse acrotcheye å ployant di m' bresse, dji codeu ås åbussons al vole, sins rlever m' tiesse.</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. corbeille.</span> <B>2.</B> çou k' gn a dins ç' pitit tchena la. <B>3.</B> [[Motî:bîce|bîce]] (banse ås efants). <span lang=fr>F. berceau.</span> <B>4.</B> pingne ås [[Motî:frambåjhe 1|frambåjhes]]. Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|almand coinrece]] <span lang=de>"respel"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>resplot</B></FONT> [o.n.] pitite resse. <span lang=fr>F. corbillon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>resplete</B></FONT> [f.n.] resplot. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>resplêye</B></FONT> [f.n.] çou k' gn a dins ene resse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>respleu 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>respleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>respelresse</B></FONT> [o.n.] djin ki fwait des resses. On dit eto: [[Motî:banslî|banslî]]. Omonimeye : * [[Motî:resse 1|resse]] (v. esse co on côp) * [[Motî:resse 2|resse]] (o.n., restant) Omonimeye coinrece * avou ''respe'' : [[Motî:rasse|rasse ]] (virêye, taeye di bwès) * avou ''resse'' [[Motî:raece|raece]] (''rèce'' = sôre di djins, di biesses, di plantes) ---- * [[banslî|Dipus d' racsegnes so les resses]]. * [[mot bikebok|Dipus d' racsegnes so les mots bikeboks]]. 17020 43549 2005-11-08T19:08:01Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;resse : rèsse [E1 m.], rèspe [C1, C100 f., O0 f., S109], rèpse [S0 m.], respe [S117], rèsp [G152], raspe [S117], rasp [G152]; nén dins O4. ;resplot : rèsplot [C1, C100], rèspèlot [O0]. ;resplete: rèspèlète [O0]. ;resplêye: rèspléye [C1, C100], respée [S109], respêye [S117], respulêye [S117], rèspèlêye [G152]. ;respleu: rèspèleû [O0] 17021 43551 2005-11-08T19:09:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:picoter]] 17022 43819 2005-11-10T16:00:32Z Pablo 5 {{djermon motî|picoter}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>picoter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>3.</B> passer l' picoteuse so on tcherwaedje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>picoteuse</B></FONT> [f.n.] sôre di rôlante îpe. <I>On moût les grossès roukes avou l' picoteuse </I>(ramexhné pa [[J.J. Gaziaux]]). On dit eto: [[Motî:picot|picot]]. <span lang=fr>F. rouleau hérisson.</span> ---- * [[picoteuse|Dipus d' racsegnes so les picoteuses (picots d' cinse)]]. 17023 43554 2005-11-08T19:12:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cropetere]] 17024 43555 2005-11-08T19:14:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropetere</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>crope-e-tere</B></FONT> [o.n., pl. des cropeteres, des crope-e-tere] <B>1.</B> [[Motî:cropecinde|cropecinde]]. <span lang=fr>F. chenêts.</span> <B>2.</B> [[Motî:sitron|sitron]] d' djin. <span lang=fr>F. étron.</span> <B>3.</B> nin, ninte (pitit ome, mitite feme). <span lang=fr>F. nain.</span> <B>4.</B> oujhea ki n' egzistêye nén, et k' on fwait aler naxhî dins l' ni (k' i gn a on stron dvins) pa onk (ene) k' on vout atraper. <I>Vén vir, on ni d' crope-e-tere. ---- * [[cropecinde|Dipus d' racsegnes so les cropeteres (tchinimås)]]. * [[lurcete|Dipus d' racsegnes so les cropeteres (oujhea ki n' egzistêye nén)]]. 17025 43558 2005-11-08T19:17:07Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == cropètêre [C9, C100], cropetêr [G205], crope-è-têre [E2], crope-à-l'-têre [E2], croupe-a-têre [O0, O2], croupe-è-têre [O0], crope-è-têre [O0], crupe-è-têre [O0]. Sourdant des sinses råles: * sinse 2 (stron) : [E2, G205]. * sinse 3 (nin) [E2]. * sinse 4 (oujhea ki n' egzistêye nén) [O0]. 17026 43688 2005-11-10T12:10:11Z Pablo 5 {{omonimeye}} * [[Motî:orî 1|orî]] (o.n.; orire, boird) * [[Motî:orî 2|orî]] (o.n.; cossén) 17027 43569 2005-11-08T23:46:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:oraye]] 17028 43570 2005-11-08T23:47:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:orire]] 17029 43816 2005-11-10T16:00:02Z Pablo 5 {{djermon motî|oraye}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>oraye</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>orî 2</B></FONT> oriyî . Loukîz a: [[Motî:cossén|cossén]]. <span lang=fr>F. oreiller.</span> Omonimeye: * [[Motî:orî 1|orî]] (orire, boird) 17030 43689 2005-11-10T12:20:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>orire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boird d' on bwès. <I>Mins so ç' tins la, gn aveut l' singlé et l' leu k' avént l' tins long, et dmander å spirou d' aler vey so l' orire s' on n' voet nén co ariver li djudje et ses esperts</I> (fåve do dierin leu del Vå). <I>Les deus cavlîs s' ont aresté a l' orire do bwès di Belin, do costé d' Hodrémont</I> (G. Lucy). <I>Mi, dji m' va voltî pormoenner tot timpe, cwand les djins soctèt co et k' les biesses do bwès, ripaxhowes d' aveur tchampyî tote nute, s' astårdjèt so les ôrires po ene dierinne båkêye</I> (J.P. Dumont). <span lang=fr>F. orée, lisière.</span> <B>2.</B> boird d' on viyaedje, d' on payis. <I>Nåwinne, a l' orire di l' Årdene</I> (G. Pècheur). <I>Les prijhnîs estént sins fizik et i vnént esprès a l' orire do viyaedje po s' rinde</I> (A. Dewelle</A>). rl a: [[Motî:frontire|frontire]], [[Motî:aschate|aschate]]. <span lang=fr>F. bordure, limite, frontière, portes.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>ora</I></span>" (boird). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>orî 1</B></FONT> [o.n.] orire. <I>Dj' esténs a l' orî d' on bwès.</I> <I>Elle esteut metowe so l' orî del fosse</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <I>C' est del tere k' a rcroûlé des orîs do bî, pusk' on n' els a pus stî rlever</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. lisière, bord, orée.</span> Omonimeye : * [[Motî:orî 2|orî]] (cossén) 17031 43573 2005-11-08T23:48:35Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;orî: orî [E203] 17032 43574 2005-11-08T23:49:01Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;orire: orîre [E1, S27, S109], orîr [E203], ôrîre [S0, S17], orêre [C1, C100]; nén dins E212, O5, O100, C13. ;orî: orî [E203, S2], ôrî [S17] 17033 43576 2005-11-08T23:51:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>werker</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <I>Dji n' sai nén werker avou des si ptitès berwetes, la, mi </I>([[B. Dechamp]]). 17034 43590 2005-11-09T12:09:23Z Pablo 5 {{Category user language-N|de|almand|Dieser Benutzer spricht '''Deutsch''' als '''Muttersprache'''.}} [[da:Kategori:Brugere de-N]] [[de:Kategorie:User de-M]] [[en:Category:User de-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán nativo]] [[fr:Catégorie:Utilisateur de-M]] [[ga:Rang:Úsáideoir de-L]] [[id:Kategori:User de-N]] [[it:Categoria:Utenti de-M]] [[mi:Category:User de-N]] [[ja:Category:User de-N]] [[ko:분류:사용자 de-M]] [[pl:Kategoria:User de-N]] [[pt:Categoria:Usuário de-M]] [[sl:Category:Uporabnik de-N]] 17035 43591 2005-11-09T12:09:55Z Pablo 5 {{User language| letter code=de| text=Dieser Benutzer spricht '''[[:Category:Uzeus de|Deutsch]]''' als '''[[:Category:Uzeus de-N|Muttersprache]]'''.}} 17036 65719 2006-07-01T08:31:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[da:Kategori:Brugere is-N]], [[de:Kategorie:User is-M]], [[he:קטגוריה:User is-N]] {{Category user language-N|is|izlandès|Þessir notendur hafa '''íslensku''' að '''móðurmáli'''.}} [[da:Kategori:Brugere is-N]] [[de:Kategorie:User is-M]] [[en:Category:User is-N]] [[he:קטגוריה:User is-N]] [[is:Flokkur:Notandi is-N]] 17037 65724 2006-07-01T08:33:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eo:Kategorio:Vikipediisto is]], [[it:Categoria:Utenti is]], [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער is]] {{Category user language|is|izlandès|Þessi notandi skilur '''íslensku'''.}} [[br:Rummad:Implijer is]] [[da:Kategori:Brugere is]] [[de:Kategorie:User is]] [[en:Category:User is]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto is]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Islandés]] [[fi:Luokka:User is]] [[fo:Bólkur:Brúkari is]] [[fr:Catégorie:Utilisateur is]] [[is:Flokkur:Notandi is]] [[it:Categoria:Utenti is]] [[ja:Category:User is]] [[ko:분류:사용자 is]] [[nds:Kategorie:User is]] [[nl:Categorie:Gebruiker is]] [[no:Kategori:Bruker is]] [[sr:Категорија:User is]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער is]] [[zh:Category:Is 使用者]] 17038 43595 2005-11-09T12:24:19Z Pablo 5 {{User language| letter code=is| text=Þessi notandi hefur '''[[:Category:Uzeus is|íslensku]]''' að '''[[:Category:Uzeus is-N|móðurmáli]]'''.}} 17039 43596 2005-11-09T12:29:06Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=nb| text=Denne brukeren har '''[[:Category:Uzeus nb-1|basiskunnskaper]]''' i '''[[:Category:Uzeus nb|norsk]]'''.}} 17040 45699 2005-11-26T22:25:03Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: ca, da, de, es, fr, ja, ko, na, nl, pl {{Category user language|nb|norvedjin|Disse brukere snakker '''norsk'''.}} {{CategoryTOC}} [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Norsk (bokmål)]] [[da:Kategori:Brugere nb]] [[de:Kategorie:User no]] [[en:Category:User nb]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Noruego]] [[fr:Catégorie:Utilisateur no]] [[ja:Category:User no]] [[ko:분류:사용자 no]] [[na:Category:User no]] [[nl:Categorie:Gebruiker no]] [[nn:Kategori:Brukar nb]] [[no:Kategori:Bruker no]] [[pl:Kategoria:User no]] 17041 43717 2005-11-10T13:57:43Z Pablo 5 {{Category user language-1|nb|norvedjin|Disse brukeren har '''basiskunnskaper''' i '''norsk'''.}} {{CategoryTOC}} [[en:Category:User nb-1]] [[nn:Kategori:Brukar nb-1]] [[no:Kategori:Bruker no-1]] 17042 65688 2006-07-01T08:17:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Kategorie:User da]], [[zh:Category:Da 使用者]] {{Category user language|da|daenwès|Disse brugere taler '''dansk'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User da]] [[ar:تصنيف:مستخدمين da]] [[cs:Kategorie:User da]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik da]] [[da:Kategori:Brugere da]] [[de:Kategorie:User da]] [[en:Category:User da]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Danés]] [[fr:Catégorie:Utilisateur da]] [[ja:Category:User da]] [[ko:분류:사용자 da]] [[na:Category:User da]] [[nl:Categorie:Gebruiker da]] [[no:Kategori:Bruker da]] [[pl:Kategoria:User da]] [[zh:Category:Da 使用者]] 17043 65687 2006-07-01T08:17:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Kategorie:User da-1]], [[no:Kategori:Bruker da-1]] {{Category user language-1|da|daenwès|Disse brugere kan skrive '''dansk''' på et '''grundlæggende''' niveau.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User da-1]] [[ar:تصنيف:مستخدمين da-1]] [[cs:Kategorie:User da-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik da-1]] [[da:Kategori:Brugere da-1]] [[de:Kategorie:User da-1]] [[en:Category:User da-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur da-1]] [[ja:Category:User da-1]] [[ko:분류:사용자 da-1]] [[na:Category:User da-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker da-1]] [[no:Kategori:Bruker da-1]] 17044 43604 2005-11-09T12:46:14Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=da| text=Denne bruger kan skrive '''[[:Category:Uzeus da|dansk]]''' på et '''[[:Category:Uzeus da-1|grundlæggende]]''' niveau.}} 17045 43606 2005-11-09T12:56:23Z Pablo 5 {{Category user language-1|nn|noû-norvedjin|Disse brukare har '''noko''' kjennskap til '''nynorsk''' rang.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere nn-1]] [[de:Kategorie:User nn-1]] [[en:Category:User nn-1]] [[nn:Kategori:Brukar nn-1]] 17046 45745 2005-11-26T23:35:28Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br, cy, fo, zh {{Category user language|nn|noû-norvedjin|Disse brukare snakker '''nynorsk'''.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer nn]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Norsk (nynorsk)]] [[cy:Category:User nn]] [[da:Kategori:Brugere nn]] [[de:Kategorie:User nn]] [[en:Category:User nn]] [[fo:Bólkur:Brúkari nn]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nn]] [[it:Categoria:Utenti nn]] [[ja:Category:User nn]] [[ko:분류:사용자 nn]] [[na:Category:User nn]] [[nl:Categorie:Gebruiker nn]] [[nn:Kategori:Brukar nn]] [[no:Kategori:Bruker nn]] [[ru:Категория:User nn]] [[sr:Категорија:User nn]] [[sv:Kategori:Användare nn]] [[tr:Kategori:User nn]] [[zh:Category:Nn 使用者]] 17047 43608 2005-11-09T12:57:10Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=nn| text=Denne brukaren har '''[[:Category:Uzeus nn-1|noko]]''' kjennskap til '''[[:Category:Uzeus nn|nynorsk]]''' rang.}} 17048 65718 2006-07-01T08:31:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: fy, he, lb, li, uz {{Category user language-3|fr|francès|Ces utilisateurs peuvent contribuer avec un niveau '''avancé''' de '''français'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fr-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم fr-3]] [[be:Катэгорыя:User fr-3]] [[br:Rummad:Implijer fr-3]] [[cs:Kategorie:User fr-3]] [[cy:Categori:User fr-3]] [[da:Kategori:Brugere fr-3]] [[de:Kategorie:User fr-3]] [[en:Category:User fr-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fr-3]] [[fi:Luokka:User fr-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari fr-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fr-3]] [[fy:Kategory:Meidogger fr-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fr-3]] [[he:קטגוריה:User fr-3]] [[hu:Kategória:User fr-3]] [[id:Kategori:User fr-3]] [[ja:Category:User fr-3]] [[ko:분류:사용자 fr-3]] [[lb:Category:User fr-3]] [[li:Kategorie:Gebroeker fr-3]] [[na:Category:User fr-3]] [[nds:Kategorie:User fr-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker fr-3]] [[no:Kategori:Bruker fr-3]] [[pl:Kategoria:User fr-3]] [[pt:Categoria:Usuário fr-3]] [[ro:Categorie:User fr-3]] [[ru:Категория:User fr-3]] [[scn:Category:User fr-3]] [[sk:Kategória:User fr-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fr-3]] [[sr:Категорија:User fr-3]] [[sv:Kategori:Användare fr-3]] [[th:หมวดหมู่:User fr-3]] [[tr:Kategori:User fr-3]] [[uk:Категорія:User fr-3]] [[uz:Category:User fr-3]] [[zh:Category:Fr-3 使用者]] 17049 43623 2005-11-09T15:43:24Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=fo| text=Hesin brúkarin hevur '''[[:Category:Uzeus fo-1|grundleggjandi]]''' kunnleika á '''[[:Category:Uzeus fo|føroyskt]]'''.}} 17050 43627 2005-11-09T15:51:25Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=id| text=Pengguna ini bisa berbahasa '''[[:Category:Uzeus id|Indonesia]]''' '''[[:Category:Uzeus id-1|dalam tingkat dasar]].}} 17051 65722 2006-07-01T08:32:37Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Kategória:User id]] {{Category user language|id|indonezyin|{{coafe|'''Bahasa indonesia'''}}.}} [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Indonesiu]] [[br:Rummad:Implijer id]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Bahasa Indonesia]] [[de:Kategorie:User id]] [[en:Category:User id]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Indonesio]] [[fi:Luokka:User id]] [[fr:Catégorie:Utilisateur id]] [[hu:Kategória:User id]] [[id:Kategori:User id]] [[ja:Category:User id]] [[ko:분류:사용자 id]] [[na:Category:User id]] [[nl:Categorie:Gebruiker id]] [[no:Kategori:Bruker id]] [[pt:Categoria:Usuário id]] [[ro:Categorie:User id]] [[ru:Категория:User id]] [[sr:Категорија:User id]] [[zh:Category:Id 使用者]] 17052 43629 2005-11-09T15:55:31Z Pablo 5 {{Category user language-1|id|indonezyin|{{coafe|'''Bahasa indonesia'''}}.}} [[en:Category:User id-1]] [[id:Kategori:User id-1]] 17053 43633 2005-11-09T16:44:57Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=ru| text=Этот участник может вносить вклад в данный проект на '''[[:Category:Uzeus ru|русском]]''' языке '''[[:Category:Uzeus ru-1|начального]]''' уровня.}} 17054 65751 2006-07-01T08:50:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, he, sk, th, vi {{Category user language-1|ru|rûsse|Эти участники владеют '''русским языком''' на '''начальном уровне'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User ru-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - русский язык-1]] [[da:Kategori:Brugere ru-1]] [[de:Kategorie:User ru-1]] [[en:Category:User ru-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Ruso básico]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ru-1]] [[he:קטגוריה:User ru-1]] [[ja:Category:User ru-1]] [[ko:분류:사용자 ru-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker ru-1]] [[ru:Категория:User ru-1]] [[sk:Kategória:User ru-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ru-1]] [[th:หมวดหมู่:User ru-1]] [[vi:Thể loại:User ru-1]] 17055 43635 2005-11-09T16:56:10Z Pablo 5 {{User language| letter code=zh| text=这个用户的'''[[:Category:Uzeus zh-N|母语]]'''是'''[[:Category:Uzeus zh|中文]]'''。<br />這個用戶的'''[[:Category:Uzeus zh-N|母語]]'''是'''[[:Category:Uzeus zh|中文]]'''。}} 17056 65760 2006-07-01T09:01:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User zh]], [[zh-yue:Category:User zh]] {{Category user language|zh|chinwès|{{coafe|'''中文'''}}.}} {{CategoryTOC}} [[ar:تصنيف:مستخدمين zh]] [[br:Rummad:Implijer zh]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - 中文]] [[cs:Kategorie:User zh]] [[da:Kategori:Brugere zh]] [[de:Kategorie:User zh]] [[en:Category:User zh]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Chino]] [[fi:Luokka:User zh]] [[fr:Catégorie:Utilisateur zh]] [[he:קטגוריה:User zh]] [[hu:Kategória:User zh]] [[id:Kategori:User zh]] [[ja:Category:User zh]] [[ko:분류:사용자 zh]] [[nl:Categorie:Gebruiker zh]] [[pl:Kategoria:User zh]] [[pt:Categoria:Usuário zh]] [[ru:Категория:User zh]] [[sr:Категорија:User zh]] [[sv:Kategori:Användare zh]] [[uk:Категорія:User zh]] [[zh:Category:Zh 使用者]] [[zh-yue:Category:User zh]] 17057 65762 2006-07-01T09:02:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: ca, da, de, fr, ja, ko, nl {{Category user language-N|zh|chinwès|这些用户的母语是汉语。<br />這些用戶的母語是漢語。}} {{CategoryTOC}} [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - 中文-N]] [[da:Kategori:Brugere zh-N]] [[de:Kategorie:User zh-M]] [[en:Category:User zh-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur zh-M]] [[ja:Category:User zh-N]] [[ko:분류:사용자 zh-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker zh-M]] [[zh:Category:Zh 母語使用者]] 17058 sysop 51937 2006-03-19T01:46:54Z Pablo 5 Håyner les pådjes avou l' betchete: 17060 sysop 65798 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default 'l est bon 17061 sysop 65804 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Nole preferince 17062 sysop 43648 2005-11-09T23:28:53Z MediaWiki default → 17063 sysop 45969 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default aberweter 17064 sysop 46019 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default Tins avou des nûlêyes 17065 sysop 43651 2005-11-09T23:28:53Z MediaWiki default RGB 17066 sysop 46073 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Passer houte des adviertixhmints 17067 sysop 43653 2005-11-09T23:28:54Z MediaWiki default Importing $1 17068 sysop 43654 2005-11-09T23:28:54Z MediaWiki default No import file was uploaded. 17069 sysop 43655 2005-11-09T23:28:54Z MediaWiki default Upload of import file failed; perhaps the file is bigger than the allowed upload size. 17070 sysop 46077 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Potchî a: 17071 sysop 46078 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default naiviaedje 17072 sysop 46079 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default cweri 17073 sysop 65877 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Cweraedje MIME 17074 sysop 48515 2006-01-01T14:55:22Z MediaWiki default sôre MIME: 17075 sysop 46095 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Årtikes avou l' pus di categoreyes 17076 sysop 46096 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Imådjes les pus loyeyes 17077 sysop 46097 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Categoreyes les pus loyeyes 17078 sysop 46098 2005-11-29T21:45:42Z MediaWiki default Årtikes avou l' pus di candjmints 17079 sysop 65880 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|categoreye|categoreyes}} 17080 sysop 43666 2005-11-09T23:28:54Z MediaWiki default {{int:newarticletext}} 17081 sysop 43667 2005-11-09T23:28:54Z MediaWiki default {{int:noarticletext}} 17082 sysop 65887 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|modêye|modêyes}} 17083 sysop 46127 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Redjiblant viè [[$1]]... 17084 sysop 46128 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Pådje di redjiblaedje 17085 sysop 65931 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default <strong>Mande escuzes! Mins dji n' a nén polou traitî vosse candjmint paski les dnêyes del session ont stî pierdowes. Rissayîz s' i vs plait. Si çoula n' va todi nén, sayîz di vs dislodjî eyet di vs relodjî.</strong> 17086 sysop 58811 2006-05-30T22:44:42Z Pablo 5 Mete en alaedje les loyéns di naiviaedje «potchî a» å dzeu del pådje (pol pea «Myskin» et ds ôtes) 17087 sysop 46162 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Pådjes nén shuvowes 17088 sysop 43683 2005-11-09T23:28:55Z MediaWiki default Maximum number of $1 topics reached 17089 sysop 43684 2005-11-09T23:28:55Z MediaWiki default No topics defined 17090 sysop 43685 2005-11-09T23:28:55Z MediaWiki default You have no topics defined which can be rated. Go to [[Special:Validate]], and have an administrator run the "Manage" function to add at least one topic and point range. 17091 sysop 46183 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Categoreyes les pus rcwerowes 17092 sysop 43687 2005-11-09T23:28:55Z MediaWiki default $1x$2 17093 45563 2005-11-26T10:43:51Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 17094 65755 2006-07-01T08:55:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Svenska]], [[he:קטגוריה:User sv]], [[lb:Category:User sv]] {{Category user language|sv|suwedwès|De här användarna talar '''Svenska'''.}} [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Suecu]] [[br:Rummad:Implijer sv]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Svenska]] [[cs:Kategorie:User sv]] [[cy:Categori:User sv]] [[da:Kategori:Brugere sv]] [[de:Kategorie:User sv]] [[en:Category:User sv]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto sv]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Sueco]] [[fi:Luokka:User sv]] [[fo:Bólkur:Brúkari sv]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sv]] [[he:קטגוריה:User sv]] [[hu:Kategória:User sv]] [[id:Kategori:User sv]] [[it:Categoria:Utenti sv]] [[ja:Category:User sv]] [[ko:분류:사용자 sv]] [[lb:Category:User sv]] [[na:Category:User sv]] [[nds:Kategorie:User sv]] [[nl:Categorie:Gebruiker sv]] [[no:Kategori:Bruker sv]] [[pl:Kategoria:User sv]] [[pt:Categoria:Usuário sv]] [[ru:Категория:User sv]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sv]] [[sr:Категорија:User sv]] [[sv:Kategori:Användare sv]] [[tr:Kategori:User sv]] [[zh:Category:Sv 使用者]] 17095 65754 2006-07-01T08:52:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lb:Category:User sv-M]], [[na:Category:User sv-N]], [[nl:Categorie:Gebruiker sv-M]] {{Category user language-N|sv|suwedwès|De här användarna talar '''svenska''' som '''modersmål'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere sv-N]] [[de:Kategorie:User sv-M]] [[en:Category:User sv-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sv-M]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir sv-L]] [[id:Kategori:User sv-N]] [[it:Categoria:Utenti sv-M]] [[ja:Category:User sv-N]] [[ko:분류:사용자 sv-M]] [[lb:Category:User sv-M]] [[mi:Category:User sv-N]] [[na:Category:User sv-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker sv-M]] [[pl:Kategoria:User sv-N]] [[pt:Categoria:Usuário sv-M]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sv-N]] [[sv:Kategori:Användare sv-N]] 17096 43698 2005-11-10T13:17:04Z Pablo 5 {{User language| letter code=sv| text=Denna användare har '''[[:Category:Uzeus sv|svenska]]''' som '''[[:Category:Uzeus sv-N|modersmål]].}} 17097 65752 2006-07-01T08:51:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову sr]] {{Category user language|sr|siebe|Ови корисници говоре '''српски језик'''.}} {{CategoryTOC}} [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Serbiu]] [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову sr]] [[br:Rummad:Implijer sr]] [[cs:Kategorie:User sr]] [[de:Kategorie:User sr]] [[en:Category:User sr]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Serbio]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sr]] [[ja:Category:User sr]] [[ko:분류:사용자 sr]] [[pl:Kategoria:User sr]] [[ru:Категория:User sr]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sr]] [[sr:Категорија:User sr]] [[sv:Kategori:Användare sr]] [[tl:Category:User sr]] [[zh:Category:Sr 使用者]] 17098 43700 2005-11-10T13:23:21Z Pablo 5 {{User language| letter code=sl| text=Ta uporabnik govori '''[[:Category:Uzeus sl|slovenščino]]''' kot '''[[:Category:Uzeus sl-N|prvi jezik]]'''.}} 17099 65753 2006-07-01T08:52:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bs:Kategorija:User sl]], [[ro:Categorie:User sl]], [[sv:Kategori:Användare sl]] {{Category user language|sl|eslovene|Uporabniki, ki govorijo '''slovensko'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User sl]] [[br:Rummad:Implijer sl]] [[bs:Kategorija:User sl]] [[cs:Kategorie:User sl]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik sl]] [[de:Kategorie:User sl]] [[en:Category:User sl]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Esloveno]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sl]] [[hu:Kategória:User sl]] [[id:Kategori:User sl]] [[it:Categoria:Utenti sl]] [[ja:Category:User sl]] [[ko:분류:사용자 sl]] [[na:Category:User sl]] [[nl:Categorie:Gebruiker sl]] [[pl:Kategoria:User sl]] [[pt:Categoria:Usuário sl]] [[ro:Categorie:User sl]] [[ru:Категория:User sl]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sl]] [[sr:Категорија:User sl]] [[sv:Kategori:Användare sl]] [[tr:Kategori:User sl]] [[zh:Category:Sl 使用者]] 17100 43707 2005-11-10T13:34:03Z Pablo 5 {{Category user language-N|sl|slovene|Uporabniki, ki govorijo '''slovenščino''' kot '''prvi jezik'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere sl-N]] [[de:Kategorie:User sl-M]] [[en:Category:User sl-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sl-M]] [[ga:Rang:Úsáideoir sl-L]] [[id:Kategori:User sl-N]] [[it:Categoria:Utenti sl-M]] [[mi:Category:User sl-N]] [[ja:Category:User sl-N]] [[ko:분류:사용자 sl-M]] [[pl:Kategoria:User sl-N]] [[pt:Categoria:Usuário sl-M]] [[sl:Category:Uporabnik sl-N]] [[sv:Kategori:Användare sl-N]] 17101 43705 2005-11-10T13:29:55Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=sr| text=Корисник '''[[:Category:Uzeus sr-3|доста добро]]''' говори '''[[:Category:Uzeus sr|српски језик]]'''.}} 17102 45771 2005-11-27T01:01:12Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: cs, pl, sl, sv, zh oisté: da, nl, ro, ru {{Category user language-3|sr|siebe|КОви корисници '''доста добро''' говоре '''српски језик'''.}} {{CategoryTOC}} [[cs:Kategorie:User sr-3]] [[de:Kategorie:User sr-3]] [[en:Category:User sr-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sr-3]] [[ja:Category:User sr-3]] [[ko:분류:사용자 sr-3]] [[pl:Kategoria:User sr-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sr-3]] [[sr:Категорија:User sr-3]] [[sv:Kategori:Användare sr-3]] [[zh:Category:Sr-3 使用者]] 17103 43708 2005-11-10T13:36:19Z Pablo 5 {{User language-4| letter code=en| text=This user speaks '''[[:Category:Uzeus en|English]]''' at a '''[[:Category:Uzeus en-4|native]]''' level.}} 17104 43709 2005-11-10T13:36:56Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=de| text=Dieser Benutzer hat '''[[:Category:Uzeus de-3|sehr gute]]''' '''[[:Category:Uzeus de|Deutschkenntnisse]]'''.}} 17105 65698 2006-07-01T08:21:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: eu, fy, he, ja, li {{Category user language-3|de|almand|Diese Benutzer hat '''sehr gute''' '''Deutschkenntnisse'''.|ltr|n}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User de-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم de-3]] [[be:Катэгорыя:User de-3]] [[br:Rummad:Implijer de-3]] [[cs:Kategorie:User de-3]] [[cy:Categori:User de-3]] [[da:Kategori:Brugere de-3]] [[de:Kategorie:User de-3]] [[en:Category:User de-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto de-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Alemán avanzado]] [[eu:Kategoria:Alemana maila aurreratuan]] [[fi:Luokka:User de-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari de-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur de-3]] [[fy:Kategory:Meidogger de-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir de-3]] [[he:קטגוריה:User de-3]] [[hu:Kategória:User de-3]] [[id:Kategori:User de-3]] [[it:Categoria:Utenti de-3]] [[ja:Category:User de-3]] [[ko:분류:사용자 de-3]] [[la:Categoria:Usor de-3]] [[li:Kategorie:Gebroeker de-3]] [[mi:Category:User de-3]] [[na:Category:User de-3]] [[nds:Kategorie:User de-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker de-3]] [[no:Kategori:Bruker de-3]] [[pl:Kategoria:User de-3]] [[pt:Categoria:Usuário de-3]] [[ro:Categorie:User de-3]] [[ru:Категория:User de-3]] [[scn:Category:User de-3]] [[sk:Kategória:User de-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik de-3]] [[sr:Категорија:User de-3]] [[sv:Kategori:Användare de-3]] [[tl:Category:User de-3]] [[tr:Kategori:User de-3]] [[uk:Категорія:User de-3]] [[zh:Category:De-3 使用者]] 17106 43712 2005-11-10T13:40:15Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=es| text=Este usuario puede contribuir con un nivel '''[[:Category:Uzeus es-2|intermedio]]''' de '''[[:Category:Uzeus es|español]].'''}} 17107 65691 2006-07-01T08:18:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, fy, he, ko, th {{Category user language-2|es|castiyan|Estos usuarios pueden contribuir con un nivel '''intermedio''' de '''español'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User es-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم es-2]] [[be:Катэгорыя:User es-2]] [[br:Rummad:Implijer es-2]] [[cs:Kategorie:User es-2]] [[cy:Categori:User es-2]] [[da:Kategori:Brugere es-2]] [[de:Kategorie:User es-2]] [[en:Category:User es-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto es-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Español intermedio]] [[fi:Luokka:User es-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur es-2]] [[fy:Kategory:Meidogger es-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir es-2]] [[he:קטגוריה:User es-2]] [[hu:Kategória:User es-2]] [[ja:Category:User es-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი es-2]] [[ko:분류:사용자 es-2]] [[na:Category:User es-2]] [[nds:Kategorie:User es-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker es-2]] [[no:Kategori:Bruker es-2]] [[pl:Kategoria:User es-2]] [[pt:Categoria:Usuário es-2]] [[ro:Categorie:User es-2]] [[ru:Категория:User es-2]] [[scn:Category:User es-2]] [[sk:Kategória:User es-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik es-2]] [[sr:Категорија:User es-2]] [[sv:Kategori:Användare es-2]] [[th:หมวดหมู่:User es-2]] [[tr:Kategori:User es-2]] [[zh:Category:Es-2 使用者]] 17108 43714 2005-11-10T13:51:48Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=nb| text=Denne brukeren behersker '''[[:Category:Uzeus nb|norsk (bokmål)]]''' '''[[:Category:Uzeus nb-3|flytende]]'''.}} 17109 45762 2005-11-27T00:32:55Z Pablo 5 loyéns {{Category user language-3|nb|norvedjin|Disse brukere behersker '''norsk (bokmål)''' '''flytende'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere nb-3]] [[de:Kategorie:User no-3]] [[en:Category:User nb-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur no-3]] [[ja:Category:User no-3]] [[ko:분류:사용자 no-3]] [[na:Category:User no-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker no-3]] [[nn:Kategori:Brukar nb-3]] [[no:Kategori:Bruker no-3]] 17110 43718 2005-11-10T14:00:39Z Pablo 5 {{User language| letter code=nn| text=Denne brukaren har '''[[:Category:Uzeus nn|nynorsk]]''' som sitt '''[[:Category:Uzeus nn-N|første skriftspråk]]'''.}} 17111 43719 2005-11-10T14:02:39Z Pablo 5 {{Category user language-N|nn|noû-norvedjin|Disse brukare har '''nynorsk''' som sitt '''første skriftspråk'''.}} {{CategoryTOC}} [[en:Category:User nn-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nn-M]] 17112 43720 2005-11-10T14:06:23Z Pablo 5 {{User language| letter code=it| text=Questo utente parla '''[[:Category:Uzeus it|italiano]]''' come '''[[:Category:Uzeus it-N|lingua madre]]'''.}} 17113 43721 2005-11-10T14:07:46Z Pablo 5 {{Category user language-N|it|itålyin|Questi utenti parlano '''italiano''' come '''lingua madre'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere it-N]] [[de:Kategorie:User it-M]] [[en:Category:User it-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur it-M]] [[ga:Rang:Úsáideoir it-L]] [[id:Kategori:User it-N]] [[it:Categoria:Utenti it-M]] [[mi:Category:User it-N]] [[ja:Category:User it-N]] [[ko:분류:사용자 it-M]] [[pl:Kategoria:User it-N]] [[pt:Categoria:Usuário it-M]] [[sl:Category:Uporabnik it-N]] [[sv:Kategori:Användare it-N]] 17114 43722 2005-11-10T14:11:35Z Pablo 5 {{User language| letter code=cs| text=Tomuto uživateli je '''[[:Category:Uzeus cs|čeština]]''' '''[[:Category:Uzeus cs-N|mateřským jazykem]]'''.}} 17115 43723 2005-11-10T14:11:56Z Pablo 5 {{User language| letter code=sk| text=Tento redaktor má '''[[:Category:Uzeus sk|slovenčinu]]''' ako '''[[:Category:Uzeus sk-N|materinský jazyk]]'''.}} 17116 45761 2005-11-27T00:31:27Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: ar, br, cs, eo, fi, sr, zh oisté: da, na, no, ro, ru, sl, sv {{Category user language|sk|eslovake|{{coafe|'''Slovenčina'''}}.}} {{CategoryTOC}} [[ar:تصنيف:مستخدمين sk]] [[br:Rummad:Implijer sk]] [[cs:Kategorie:User sk]] [[de:Kategorie:User sk]] [[en:Category:User sk]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto sk]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Eslovaco]] [[fi:Luokka:User sk]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sk]] [[hu:Kategória:User sk]] [[ja:Category:User sk]] [[ko:분류:사용자 sk]] [[nl:Categorie:Gebruiker sk]] [[pl:Kategoria:User sk]] [[sk:Kategória:User sk]] [[sr:Категорија:User sk]] [[zh:Category:Sk 使用者]] 17117 43726 2005-11-10T14:19:07Z Pablo 5 {{Category user language-N|sk|eslovake|Tento redaktor má '''slovenčinu''' ako '''materinský jazyk'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere sk-N]] [[de:Kategorie:User sk-M]] [[en:Category:User sk-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sk-M]] [[ga:Rang:Úsáideoir sk-L]] [[id:Kategori:User sk-N]] [[it:Categoria:Utenti sk-M]] [[mi:Category:User sk-N]] [[ja:Category:User sk-N]] [[ko:분류:사용자 sk-M]] [[pl:Kategoria:User sk-N]] [[pt:Categoria:Usuário sk-M]] [[sk:Kategória:User sk-N]] [[sl:Category:Uporabnik sk-N]] [[sv:Kategori:Användare sk-N]] 17118 65693 2006-07-01T08:18:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, he, nl, no {{Category user language-N|cs|tcheke|Tomuto uživateli je '''čeština''' '''mateřským jazykem'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User cs-N]] [[cs:Kategorie:User cs-N]] [[da:Kategori:Brugere cs-N]] [[de:Kategorie:User cs-M]] [[en:Category:User cs-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur cs-M]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir cs-L]] [[he:קטגוריה:User cs]] [[id:Kategori:User cs-N]] [[it:Categoria:Utenti cs-M]] [[ja:Category:User cs-N]] [[ko:분류:사용자 cs-M]] [[mi:Category:User cs-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker cs-M]] [[no:Kategori:Bruker cs-N]] [[pl:Kategoria:User cs-N]] [[pt:Categoria:Usuário cs-M]] [[sl:Kategorija:Uporabnik cs-N]] [[sv:Kategori:Användare cs-N]] 17119 65679 2006-07-01T08:15:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Categoria:Usuário cs]], [[zh:Category:Cs 使用者]] {{Category user language|cs|tcheke|Tito uživatelé mluví '''česky'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User cs]] [[cs:Kategorie:User cs]] [[da:Kategori:Brugere cs]] [[de:Kategorie:User cs]] [[en:Category:User cs]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Checo]] [[fr:Catégorie:Utilisateur cs]] [[hu:Kategória:User cs]] [[ja:Category:User cs]] [[ko:분류:사용자 cs]] [[nl:Categorie:Gebruiker cs]] [[no:Kategori:Bruker cs]] [[pl:Kategoria:User cs]] [[pt:Categoria:Usuário cs]] [[ro:Categorie:User cs]] [[sl:Kategorija:Uporabnik cs]] [[sv:Kategori:Användare cs]] [[zh:Category:Cs 使用者]] 17120 65677 2006-07-01T08:15:15Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:User cs-3]] {{Category user language-3|cs|tcheke|Tento uživatel je schopen '''plynně''' komunikovat '''česky'''.}} {{CategoryTOC}} [[ar:تصنيف:مستخدم cs-3]] [[be:Катэгорыя:User cs-3]] [[cs:Kategorie:User cs-3]] [[da:Kategori:Brugere cs-3]] [[de:Kategorie:User cs-3]] [[en:Category:User cs-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto cs-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur cs-3]] [[hu:Kategória:User cs-3]] [[it:Categoria:Utenti cs-3]] [[ja:Category:User cs-3]] [[ko:분류:사용자 cs-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker cs-3]] [[no:Kategori:Bruker cs-3]] [[pl:Kategoria:User cs-3]] [[sk:Kategória:User cs-3]] [[sr:Категорија:User cs-3]] [[sv:Kategori:Användare cs-3]] [[tr:Kategori:User cs-3]] [[zh:Category:Cs-3 使用者]] 17121 43731 2005-11-10T14:29:06Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=cs| text=Tento uživatel je schopen '''[[:Category:Uzeus cs-3|plynně]]''' komunikovat '''[[:Category:Uzeus cs|česky]]'''.}} 17122 45569 2005-11-26T10:45:03Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 17123 45564 2005-11-26T10:43:55Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 17124 45560 2005-11-26T10:43:44Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 17125 45568 2005-11-26T10:45:03Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 17126 45561 2005-11-26T10:43:46Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Modele:Babel]] 17127 65573 2006-06-30T10:56:58Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, bs, id, nn, oc, pt [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] {{Commons|Category:Malta}} [[an:Categoría:Malta]] [[ar:تصنيف:مالطا]] [[ast:Categoría:Malta]] [[be:Катэгорыя:Мальта]] [[bg:Категория:Малта]] [[bs:Kategorija:Malta]] [[ca:Categoria:Malta]] [[cs:Kategorie:Malta]] [[da:Kategori:Malta]] [[de:Kategorie:Malta]] [[el:Κατηγορία:Μάλτα]] [[en:Category:Malta]] [[eo:Kategorio:Malto]] [[es:Categoría:Malta]] [[et:Kategooria:Malta]] [[fi:Luokka:Malta]] [[fr:Catégorie:Malte]] [[gl:Category:Malta]] [[he:קטגוריה:מלטה]] [[hu:Kategória:Málta]] [[id:Kategori:Malta]] [[io:Category:Malta]] [[it:Categoria:Malta]] [[ja:Category:マルタ]] [[ko:분류:몰타]] [[lb:Category:Malta]] [[lt:Kategorija:Malta]] [[mk:Категорија:Малта]] [[mt:Category:Malta]] [[nl:Categorie:Malta]] [[nn:Kategori:Malta]] [[no:Kategori:Malta]] [[oc:Categoria:Malta]] [[os:Категори:Мальтæ]] [[pl:Kategoria:Malta]] [[pt:Categoria:Malta]] [[ro:Categorie:Malta]] [[ru:Категория:Мальта]] [[scn:Category:Malta]] [[sk:Kategória:Malta]] [[sl:Kategorija:Malta]] [[sr:Категорија:Малта]] [[sv:Kategori:Malta]] [[tr:Kategori:Malta]] [[zh:Category:馬爾他]] 17128 44100 2005-11-10T19:42:27Z Pablo 5 rifondaedje do discrijhaedje Måjhone avou l' toet d' [[Motî:xherbea|xherbeas]] a Werisse (poitrait saetchî pa L. Baijot) 17129 65562 2006-06-30T07:12:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fa:رده:غنا]], [[nn:Kategori:Ghana]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[af:Kategorie:Ghana]] [[ar:تصنيف:غانا]] [[bg:Категория:Гана]] [[ca:Categoria:Ghana]] [[cs:Kategorie:Ghana]] [[da:Kategori:Ghana]] [[de:Kategorie:Ghana]] [[en:Category:Ghana]] [[eo:Kategorio:Ganao]] [[es:Categoría:Ghana]] [[eu:Kategoria:Ghana]] [[fa:رده:غنا]] [[fr:Catégorie:Ghana]] [[id:Kategori:Ghana]] [[io:Category:Ghana]] [[it:Categoria:Ghana]] [[ja:Category:ガーナ]] [[ko:분류:가나]] [[na:Category:Ghana]] [[nl:Categorie:Ghana]] [[nn:Kategori:Ghana]] [[no:Kategori:Ghana]] [[pt:Categoria:Gana]] [[ru:Категория:Гана]] [[sl:Kategorija:Gana]] [[sv:Kategori:Ghana]] [[sw:Category:Ghana]] [[uk:Категорія:Гана]] [[zh:Category:加纳]] 17130 44099 2005-11-10T19:41:25Z Pablo 5 {{djermon motî|xherbea|<hr>kesse di rfondaedje}} Èn fåreut i nén rfonde '''xherbin''' pol mot coinrece ''chèrbin''? 17131 44101 2005-11-10T19:56:18Z Borbouze 21 17132 44102 2005-11-10T20:11:16Z Pablo 5 {{User language| letter code=fi| text=Tämä käyttäjä puhuu '''[[:Category:Uzeus fi|suomea]]''' '''[[:Category:Uzeus fi-N|äidinkielenään]]'''.}} 17133 65715 2006-07-01T08:28:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[et:Kategooria:User fi]], [[he:קטגוריה:User fi]] {{Category user language|fi|finlandès|Nämä käyttäjät puhuvat '''suomea'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fi]] [[ar:تصنيف:مستخدمين fi]] [[cs:Kategorie:User fi]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fi]] [[da:Kategori:Brugere fi]] [[de:Kategorie:User fi]] [[en:Category:User fi]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fi]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Finés]] [[et:Kategooria:User fi]] [[fi:Luokka:User fi]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fi]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fi]] [[he:קטגוריה:User fi]] [[hu:Kategória:User fi]] [[id:Kategori:User fi]] [[io:Category:User fi]] [[it:Categoria:Utenti fi]] [[ja:Category:User fi]] [[ko:분류:사용자 fi]] [[la:Categoria:Usor fi]] [[mi:Category:User fi]] [[na:Category:User fi]] [[nds:Kategorie:User fi]] [[nl:Categorie:Gebruiker fi]] [[nn:Kategori:Bruker fi]] [[no:Kategori:Bruker fi]] [[pl:Kategoria:User fi]] [[pt:Categoria:Usuário fi]] [[qu:Categoría:Ruwaq:fi]] [[ru:Категория:User fi]] [[scn:Category:User fi]] [[sco:Category:User fi]] [[sk:Kategória:User fi]] [[sl:Kategorija:Uporabnik fi]] [[sr:Категорија:User fi]] [[sv:Kategori:Användare fi]] [[th:หมวดหมู่:User fi]] [[tr:Kategori:User fi]] [[uk:Категорія:User fi]] [[zh:Category:Fi 使用者]] 17134 44106 2005-11-10T20:15:12Z Pablo 5 {{Category user language-N|fi|finlandès|Nämä käyttäjät puhuvat '''suomea äidinkielenään'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User fi-M]] [[en:Category:User fi-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Finés nativo]] [[fi:Luokka:User fi-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fi-M]] [[sv:Kategori:Användare fi-N]] 17135 44107 2005-11-10T20:16:48Z Pablo 5 {{User language| letter code=ca| text=Aquest usuari parla '''[[:Category:Uzeus ca|català]]''' com a la seva '''[[:Category:Uzeus ca-N|primera llengua]]'''.}} 17136 44108 2005-11-10T20:18:01Z Borbouze 21 17137 65689 2006-07-01T08:17:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: eu, fr, ga, he, ja, ko, no, pl, sv, zh {{Category user language|ca|catalan|Aquest usuaris parlen '''català'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ca]] [[ar:تصنيف:مستخدمين ca]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Català]] [[cs:Kategorie:User ca]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik ca]] [[da:Kategori:Brugere ca]] [[de:Kategorie:User ca]] [[en:Category:User ca]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán]] [[eu:Kategoria:Katalana (erabiltzaileak)]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ca]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ca]] [[he:קטגוריה:User ca]] [[ja:Category:User ca]] [[ko:분류:사용자 ca]] [[na:Category:User ca]] [[nl:Categorie:Gebruiker ca]] [[no:Kategori:Bruker ca]] [[pl:Kategoria:User ca]] [[sv:Kategori:Användare ca]] [[zh:Category:Ca 使用者]] 17138 65669 2006-07-01T08:13:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Kategorie:User ca-M]], [[eu:Kategoria:Katalana ama hizkuntza]] {{Category user language-N|ca|catalan|Aquest usuaris parlen '''català''' com a la seva '''primera llengua'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User ca-M]] [[en:Category:User ca-N]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán nativo]] [[eu:Kategoria:Katalana ama hizkuntza]] [[na:Category:User ca-N]] 17139 44111 2005-11-10T20:26:52Z Pablo 5 {{User language| letter code=en| text=This user is a '''[[:Category:Uzeus en-N|native speaker]]''' of '''[[:Category:Uzeus en|English]]'''.}} 17140 44112 2005-11-10T20:29:56Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=eo| text=Ĉi tiu uzanto povas komuniki per '''[[:Category:Uzeus eo-3|alta aŭ flua]]''' nivelo de '''[[:Category:Uzeus eo|Esperanto]]'''.}} 17141 65675 2006-07-01T08:15:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, he, ja, pt {{Category user language-3|eo|esperanto|Ĉi tiuj uzuloj povas komuniki per '''alta aŭ flua''' nivelo de '''Esperanto'''.||n}} [[be:Катэгорыя:User eo-3]] [[cs:Kategorie:User eo-3]] [[da:Kategori:Brugere eo-3]] [[de:Kategorie:User eo-3]] [[en:Category:User eo-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto eo-3]] [[fi:Luokka:User eo-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur eo-3]] [[he:קטגוריה:User eo-3]] [[hu:Kategória:User eo-3]] [[ja:Category:User eo-3]] [[ko:분류:사용자 eo-3]] [[na:Category:User eo-3]] [[nds:Kategorie:User eo-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker eo-3]] [[no:Kategori:Bruker eo-3]] [[pl:Kategoria:User eo-3]] [[pt:Categoria:Usuário eo-3]] [[ro:Categorie:User eo-3]] [[ru:Категория:User eo-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik eo-3]] [[sr:Категорија:User eo-3]] [[sv:Kategori:Användare eo-3]] [[tr:Kategori:User eo-3]] [[zh:Category:Eo-3 使用者]] 17142 51371 2006-03-12T14:36:29Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:Chemistrylogo.png|30px| ]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (sol [[tchimeye]]) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons tchimeye|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*tchimeye]][[Categoreye:Djermons tchimeye|*]]</noinclude> 17143 51414 2006-03-12T14:58:21Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait del tchimeye. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon tchimeye|djermon tchimeye]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Tchimeye]] 17144 44231 2005-11-11T01:34:31Z Pablo 5 disfacé tecse di saye 17145 60435 2006-06-14T21:47:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sr:Ким Клајстерс]] {{djermon}} [[Categoreye:spôrt]] [[Categoreye:Rilomés Flaminds|Clijsters]] '''Kim Clijsters''', c' est ene djouweuse di [[tenisse]] flamindje. Elle a wangnî a prumî tournoe do grand Schlem a Flushing Meadow, e [[2005]]. Elle a dvou sacwants côps djouwer disconte di l' ôte grande djouweuse di tenisse bedje des minmes trevéns, [[Justine Henin]]. [[bg:Ким Клейстърс]] [[de:Kim Clijsters]] [[en:Kim Clijsters]] [[es:Kim Clijsters]] [[et:Kim Clijsters]] [[fi:Kim Clijsters]] [[fr:Kim Clijsters]] [[he:קים קלייסטרס]] [[hu:Kim Clijsters]] [[id:Kim Clijsters]] [[it:Kim Clijsters]] [[ja:キム・クライシュテルス]] [[li:Kim Clijsters]] [[nl:Kim Clijsters]] [[pl:Kim Clijsters]] [[sk:Kim Clijstersová]] [[sr:Ким Клајстерс]] [[sv:Kim Clijsters]] [[tr:Kim Clijsters]] [[zh:克里斯特尔斯]] 17146 44236 2005-11-11T02:08:24Z Pablo 5 [[Categoreye:Beldjike]] 17147 44238 2005-11-11T02:10:48Z Pablo 5 [[Categoreye:Istwere]] 17148 55685 2006-05-03T11:36:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Havelange]] [[Imådje:Havelange_Gerard.jpg|thumb|left|100px|(diviè 1995)]] '''Gérard Havelange''' a skepyî e 1935 å [[Mwinni-sint-Blaize]], dilé Biarin. Il a bagué a [[Mouhagne (viyaedje)|Mouhagne]] pu a [[Yache]]. I scrît des arimeas dins l' [[Li Såverdea (gazete)|Såverdea]] (ki sont cobén rprins på [[Coutcouloudjoû]]). Riprind dins les [[antolodjeye]]s des scrijheus do [[roman payis]] [[antolodjeye Nos Campagnes|"Nos Campagnes"]] eyet [[antolodjeye Vey Voltî|"Vey Voltî"]]. I fwait eto do sculteu et do pondeu. C' est lu ki dessene les imådjes del rivowe "Li Såverdea". Di s' mestî, il a bouté dins l' bastimint et dins les verreyes (glaçreyes di [[Djmepe-so-Sambe]]). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/Havelange_Gerard.html Si pådje so l' Aberteke] 17149 44159 2005-11-10T23:23:12Z Pablo 5 <div name="Deletion notice" class="boilerplate metadata" id="delete" style="margin: 0 5%; padding: 0 7px 7px 7px; background: #fee; border: 1px solid #999999; text-align: left; font-size:95%;">[[Image:Rapid delete.png|left]] '''Cisse pådje ci a stî mårkêye come [[Wikipedia:Pådjes a disfacer|candidate po-z esse disfacêye]].''' Si vos n' estoz nén d' acoird, dijhoz l' vosse sol [[{{NAMESPACE}} copene:{{PAGENAME}}|pådje di copene]] oudobén so [[Wikipedia copene:Pådjes a disfacer]]. Si c' est clair ki cisse pådje ci n' divreut nén esse disfacêye, oudonbén ki vos alez coridjî l' problinme, adon bodjîz foû ci messaedje ci s' i vs plait. ---- Li råjhon pol disfaçaedje c' est: <span style="background:#ff9; padding:5px; margin: 5px; border: 1px dotted black;">{{{1|nole råjhon di dnêye}}}</span> ---- <span class="plainlinks">''[[Wikipedia:Manaedjeus|Manaedjeus]] - Loukîz eto [[Special:Whatlinkshere/{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|les loyéns chal]], et [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=history}} l' istwere] ([{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|diff=0}} li dierin candjmint]) divant d' [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=delete}} disfacer] l' pådje.</span> </div> <includeonly> [[Category:Pådjes a disfacer]] </includeonly> 17150 44161 2005-11-10T23:26:28Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">a Yache</FONT>, a-y Ache</span> == [[scrîta|Vîs scrijhas]] == <span lang=wa-scripta>Ays (1118), Asca (1184), Aiz (1291), Ays deleis Reffeit (1291)</span> 17151 44162 2005-11-10T23:27:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia]] Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Pådjes a disfacer|Pådjes a disfacer]]. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:delete|delete]]<nowiki>}}</nowiki>''', vos lyi ploz dner ene råjhon pol disfaçaedje come paramete. Po les imådjes a disfacer pask' ele sont-st asteure so les cmons, eployîz purade li modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:NowCommons|NowCommons]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} 17152 44169 2005-11-10T23:33:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:londjiner|londjiner]]. <span lang=fr>F. s'attarder, lambiner.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:cropi|cropi]], [[cawete -iner]]. 17153 44168 2005-11-10T23:33:01Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == cropiner [E2] 17154 44244 2005-11-11T02:21:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropixhmint</B></FONT> [o.n.] [[Motî:cropaedje|cropaedje]] å minme pont, tot djåzant d' ene situwåcion d' [[Motî:eguegne|eguegnes]]. <span lang=fr>F. croupissement.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. "<span lang=fr>croupissement</span>" (minme sinse). Minme sourdant etimolodjike. * [[Motî:cropi|cropi]] 17155 44171 2005-11-10T23:34:51Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=ca| text=Aquest usuari pot contribuir amb un nivell '''[[:Category:Uzeus ca-3|avançat]]''' de '''[[:Category:Uzeus ca|català]]'''.}} 17156 44245 2005-11-11T02:22:21Z Pablo 5 /* Etimolodjeye. */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == croupihemint [E212b], croupixhmin [E212] ==Etimolodjeye. == ni pout nén vni di [[Motî:cropi|cropi]], ki n' est nén on [[Cwatrinme troke da Hendschel|viebe del 4inme troke e walon]]. 17157 44249 2005-11-11T02:28:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cropter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:cropi|cropi]] (dimorer el minme plaece). <span lang=fr>F. croupir.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:cropi|cropi]], [[cawete -ter]]. 17158 44174 2005-11-10T23:36:23Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == croupiter [O0] 17159 65692 2006-07-01T08:18:31Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Kategoria:Katalana maila aurreratuan]], [[oc:Categoria:Utilisator ca-3]] {{Category user language-3|ca|catalan|Aquests usuaris pot contribuir amb un nivell '''avançat''' de '''català'''.}} [[br:Rummad:Implijer ca-3]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Català-3]] [[cy:Categori:User ca-3]] [[de:Kategorie:User ca-3]] [[en:Category:User ca-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán avanzado]] [[eu:Kategoria:Katalana maila aurreratuan]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ca-3]] [[ja:Category:User ca-3]] [[ko:분류:사용자 ca-3]] [[na:Category:User ca-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker ca-3]] [[no:Kategori:Bruker ca-3]] [[oc:Categoria:Utilisator ca-3]] [[pt:Categoria:Usuário ca-3]] [[sr:Категорија:User ca-3]] [[zh:Category:Ca-3 使用者]] 17160 65734 2006-07-01T08:39:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, fy, he, no {{Category user language-1|nl|neyerlandès|Deze gebruikers heeft '''elementaire kennis''' van het '''Nederlands'''.}} [[als:Kategorie:User nl-1]] [[be:Катэгорыя:User nl-1]] [[bg:Категория:Потребител nl-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Nederlands-1]] [[cs:Kategorie:User nl-1]] [[da:Kategori:Brugere nl-1]] [[de:Kategorie:User nl-1]] [[en:Category:User nl-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nl-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nl-1]] [[fy:Kategory:Meidogger nl-1]] [[he:קטגוריה:User nl-1]] [[id:Kategori:User nl-1]] [[ja:Category:User nl-1]] [[ko:분류:사용자 nl-1]] [[na:Category:User nl-1]] [[nds:Kategorie:User nl-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker nl-1]] [[no:Kategori:Bruker nl-1]] [[pt:Categoria:Usuário nl-1]] [[scn:Category:User nl-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik nl-1]] [[sv:Kategori:Användare nl-1]] 17161 44183 2005-11-10T23:44:46Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;djno: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djino / gngno</FONT>, djigno / gngno, djigno / dj'gno, dugno / gngno; djuno / n'gno, dëgno / gngno;, djèno / gngno; djènou / gngnou.</span> ;djinolire: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">djinolîre / gn'gnolîre</FONT>, djignolîre / gngnolîre, dugnolîre / gngnolîre; djènolêre / gngnolêre; djènouliêre / gngnouliêre, djunoulière / gn'gnoulière.</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;djno: djino [E1]; djigno [C8]; dgno [C9]; djènou [O0,O2,O4]; d'gnou [O4], gn.gno [S104]. ;djinolire: djinolîre [E1]; djugnolîre [E34] 17162 44184 2005-11-10T23:45:09Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=nl| text=Deze gebruiker heeft '''[[:Category:Uzeus nl-1|elementaire kennis]]''' van het '''[[:Category:Uzeus nl|Nederlands]]'''.}} 17163 44186 2005-11-10T23:46:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zoum</B></FONT> [o.n.] sistinme di ragrandixhaedje del vowe so èn aparey foto. Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>zoom</span> (mine sinse) [[noûmot|1990]]. Parintêye : * [[Motî:zoumer|zoumer]] * [[Motî:diszoumer|diszoumer]] ---- [[zoum|Dipus d' racsegnes so les zooms]] 17164 44298 2005-11-11T03:14:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zoumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] ragrandi l' vuwe d' ene imådje. <span lang=fr>Ingl. to zoom in.</span> Etimolodjeye: viebe del prumire sôre fwait sol mot "[[Motî:zoum|zoum]]", [[noûmot|2002]]. Parintêye : * [[Motî:diszoumer|diszoumer]] 17165 44305 2005-11-11T03:21:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diszoumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] raptiti l' vuwe d' ene imådje. <span lang=en>Ing. Zoom out.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:zoumer|zoumer]], [[betchete dis-]], [[noûmot|2002]]. ---- [[zoum|Dipus d' racsegnes so les zooms]] 17166 65757 2006-07-01T08:59:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:Category:Vi-1 使用者]] {{Category user language-1|vi|vietnamyin|Thành viên này sử dụng '''tiếng Việt''' với trình độ '''cơ bản'''.}} [[da:Kategori:Brugere vi-1]] [[de:Kategorie:User vi-1]] [[en:Category:User vi-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur vi-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir vi-1]] [[ja:Category:User vi-1]] [[ko:분류:사용자 vi-1]] [[na:Category:User vi-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker vi-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik vi-1]] [[vi:Thể loại:User vi-1]] [[zh:Category:Vi-1 使用者]] 17167 45777 2005-11-27T01:57:24Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br, fi, ja, ko, no, pl, zh candjî: ga {{Category user language|vi|vietnamyin|{{coafe|'''Tiếng Việt'''}}.}} [[br:Rummad:Implijer vi]] [[da:Kategori:Brugere vi]] [[de:Kategorie:User vi]] [[en:Category:User vi]] [[fi:Luokka:User vi]] [[fr:Catégorie:Utilisateur vi]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir vi]] [[ja:Category:User vi]] [[ko:분류:사용자 vi]] [[no:Kategori:Bruker vi]] [[pl:Kategoria:User vi]] [[vi:Thể loại:User vi]] [[zh:Category:Vi 使用者]] 17168 44196 2005-11-10T23:55:47Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=vi| text=Thành viên này sử dụng '''[[:Category:Uzeus vi|tiếng Việt]]''' với trình độ '''[[:Category:Uzeus vi-1|cơ bản]]'''.}} 17169 44197 2005-11-10T23:56:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cori]] 17170 44198 2005-11-10T23:56:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cori]] 17171 44199 2005-11-10T23:56:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cori]] 17172 44200 2005-11-10T23:57:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cori]] 17173 44996 2005-11-18T23:22:53Z Pablo 5 {{djermon motî|cori|<hr>verifyî l' mot '''hêcheu''' dins l' egzimpe po ''II. 1''}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cori</B></FONT> ([[Codjowaedje mori|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler raddimint ses djambes, tot djåzant d' djins et d' biesses. <span lang=fr>F. courir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come on live, come ene bixhe, come on disraté:</FONT> cori rade. <span lang=fr>F. ventre à terre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji t' rårè sins cori:</FONT> mançaedje a onk (ene) ki vs a djouwé ene kénte, et k' årè co dandjî d' vos. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sins lon cori</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">divant lon cori:</FONT> [[Motî:bénrade|bénrade]] <I>Bénrade si nos n' fijhans rén conte del plåke, on n' pålrè pus d' nozôtes sins lon cori</I> ([[Richard Gueumine]]). <span lang=fr>F. bientôt, sous peu.</span> <B>2.</B> aler so valêye, tot djåzant d' l' aiwe, u d' on likide. <I>Dj' a l' nez ki court et mes pîs ki sintèt: ça n' mi va nén; dj' a l' creva.</I> <span lang=fr>F. couler.</span> <B>3.</B> piede di l' aiwe, tot djåzant d' on plafoné meur, d' ene måjhire di rotche. On dit eto: [[Motî:braire 2|braire]], [[Motî:goter|goter]], [[Motî:sûner|sûner]]. <span lang=fr>F. couler, suinter.</span> <B>4.</B> piede si intche tot djåzant d' on bik. <I>Gn a on croyon-bik k' a corou dins m' ploumî.</I> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> roter so tos (les tchmins). <I>I court les voyes come hêcheu.</I> <B>2.</B> dins l' ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori on risse:</FONT> prinde on risse. <I>Dji n' cour nou risse ki dji m' fwaiye magnî.</I> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">cori après</B></FONT> [v.c.n.d.] <B>1.</B> cori po ratraper. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji n' cour nén après:</FONT> dji n' inme nén d' trop (èn amagnî). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>ça ne me goûte pas</span>". <B>2.</B> aler vey totes (les femes), tos (les omes). <I>I court après les femes des ôtes.</I> On dit eto: [[Motî:tourner|tourner åtoû]]. <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si cori</FONT> [v.pr.] dins les ratourneures: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si cori foû d' lu</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">si cori les djambes foû do cou:</FONT> cori rade. <I>Les deus vîs s' corèt tot foû d' zels sins saveur apicî l' åwe</I> ([[F. Duysenx]]). <span lang=fr>F. prendre ses jambes au cou.</span> <B>IV.</B> [v.s.dj.] passer. <I>I court co portant on pô d' air, dins l' tcholeur, s' on trove ene boune plaece</I> ([[M. Frisée]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coreu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coreuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>courrece</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki court. <span lang=fr>F. coureur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coreu a pî, a velo, a moto, en oto:</FONT> li ci ki fwait des coûsses. <span lang=fr>F. coureur à pied, coureur cycliste, pilote de compétition.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint, a Bince) li ci ki va ramasser des cwårs po les soces di djîles. <B>3.</B> li ci ki court après les femes, li cene ki court après les omes. On dit eto: [[Motî:Djihan-comere|Djihan-comere]] <span lang=fr>F. coureur de jupons, coureuse d'hommes.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coraedje 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "cori". <span lang=fr>F. course, écoulement, flux.</span> <B>2.</B> plaece ki l' aiwe court. <span lang=fr>F. fuite, écoulement, déversement, dégorgement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>corince</B></FONT> [f.n.] foite [[Motî:schite|schite]]. <span lang=fr>F. dyssenterie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>courreyes</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] coûsse di bråmint des djins eshonne. <I>Pattavå les voyes, c' est ene courreye d' efants, des bruts d' tabeurs, di muzikes et d' xhiletes, come al dicåce</I> ([[J. Calozet]]). <B>II.</B> [f.n.t.pl.] totès coûsses sins aveur çou k' on vout. <I>El mestî d' galreyisse est foirt hodant et scrandixhant: i fåt ene peclêye di sôs, gn a des masses di courreyes, et des eguegnes di totes les cognes.</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:coratreyes|coratreyes]]. <span lang=fr>F. agitation, démarches inutiles.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>corî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit pourcea. On dit eto: [[Motî:moyinea|moyinea]]. <span lang=fr>F. porcelet, goret.</span> <B>2.</B> çou ki vént pal posse. <span lang=fr>F. courrier.</span> Ôte parintêye : * [[Motî:corant|corant]]. * [[Motî:corater|corater, coratreye]]. * [[Motî:ricori|ricori]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:cori evoye|cori evoye]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:coûsse|coûsse]] * [[Motî:escourci|escourci]] Omonimeye (avou coraedje) * [[Motî:coraedje 1|coraedje]] (cwålité d' on coraedjeus) 17174 44203 2005-11-11T00:01:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cori]] 17175 44204 2005-11-11T00:01:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cori]] 17176 51991 2006-03-20T09:44:03Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>disraté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disratêye</B></FONT> [o.f.n.] dins l' ratourneure: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cori come on disraté:</FONT> [[Motî:cori|cori]] rade. 17177 48925 2006-01-05T19:58:00Z Lucyin 16 ricoridjaedje (télcô singulî) <FONT COLOR="#ff0000"><B>corater</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] cori dins tos les sinses. On dit eto: [[Motî:caroter|caroter]]. <span lang=fr>F. courir dans tous les sens .</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coratreye</B></FONT> [f.n.(sovint pluriyal)] coûsse ki n' sieve a rén. <I>Ça dvénreut co rade soyant, totes ces coratreyes la, séss ! </I>([[L. Hendschel]]). <I>Dimwin, c' est les condjîs: al djote l' ovraedje, les mås d' tiesse et les coratreyes</I> ([[P.H. Thomsin]]). <I>Ci n' a stî k' ene coratreye tote li sinte djournêye.</I> <span lang=fr>F. course, démarche (inutile).</span> 17178 44211 2005-11-11T00:13:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:corater]] 17179 44213 2005-11-11T00:15:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>corote</B></FONT> [f.n.] pitit royon ki l' aiwe î court. On dit eto: [[Motî:xhorote|xhorote]]. <span lang=fr>F. caniveau.</span> <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchén d' corote</B></FONT> tchén ki n' a nou mwaisse. <span lang=fr>F. chien de rue.</span> 17180 44235 2005-11-11T02:07:03Z Pablo 5 {{djermon motî|ponte}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>ponte</B></FONT> <B>1.</B> <B>2.</B> [[Motî:clå|clå]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ponte di [[Motî:Paris|Paris]]°:</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pontion</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pica|pica]] (des sapéns). <I>Les melezes pierdèt leus pontions come les åbes leu foyes</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <span lang=fr>F. aiguille.</span> 17181 44221 2005-11-11T00:26:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ponte]] 17182 44222 2005-11-11T00:48:00Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=ko| text=이 사용자는 '''[[:Category:Uzeus ko|한국어]]'''를 '''[[:Category:Uzeus ko-1|조금]]''' 구사할 수 있습니다.}} 17183 44223 2005-11-11T00:48:18Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=et| text=Kasutaja suudab kaastööd teha '''[[:Category:Uzeus et|eesti]]''' keeles '''[[:Category:Uzeus et-1|algaja]]''' tasemel.}} 17184 65672 2006-07-01T08:14:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Categorie:Gebruiker et]] {{Category user language|et|estonyin|Kasutajad, kes räägivad '''eesti keelt'''.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer et]] [[de:Kategorie:User et]] [[en:Category:User et]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Estonio]] [[et:Kategooria:User et]] [[fi:Luokka:User et]] [[fr:Catégorie:Utilisateur et]] [[ja:Category:User et]] [[ko:분류:사용자 et]] [[nds:Kategorie:User et]] [[nl:Categorie:Gebruiker et]] [[no:Kategori:Bruker et]] [[ro:Categorie:User et]] [[sr:Категорија:User et]] [[zh:Category:Et 使用者]] 17185 65704 2006-07-01T08:24:02Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Kategori:Bruker et-1]] {{Category user language-1|et|estonyin|Kasutaja suudab kaastööd teha '''eesti''' keeles '''algaja''' tasemel.}} [[da:Kategori:Brugere et-1]] [[de:Kategorie:User et-1]] [[en:Category:User et-1]] [[et:Kategooria:User et-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur et-1]] [[ja:Category:User et-1]] [[ko:분류:사용자 et-1]] [[na:Category:User et-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker et-1]] [[no:Kategori:Bruker et-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik et-1]] 17186 45688 2005-11-26T21:36:44Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br, eo, no, pt, ru, tr, uk oisté: als, ar, cs, csb {{Category user language|ko|corêyin|아래 사용자들는 '''한국어'''를 합니다.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer ko]] [[da:Kategori:Brugere ko]] [[de:Kategorie:User ko]] [[en:Category:User ko]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ko]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ko]] [[hu:Kategória:User ko]] [[id:Kategori:User ko]] [[it:Categoria:Utenti ko]] [[ja:Category:User ko]] [[ko:분류:사용자 ko]] [[no:Kategori:Bruker ko]] [[pt:Categoria:Usuário ko]] [[ru:Категория:User ko]] [[sr:Категорија:User ko]] [[tr:Kategori:User ko]] [[uk:Категорія:User ko]] [[zh:Category:Ko 使用者]] 17187 65727 2006-07-01T08:35:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, he, nl, tr {{Category user language-1|ko|corêyin|아래 사용자는 간단한 '''한국어'''를 합니다.}} [[af:Kategorie:Gebruiker ko-1]] [[da:Kategori:Brugere ko-1]] [[de:Kategorie:User ko-1]] [[en:Category:User ko-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ko-1]] [[he:קטגוריה:User ko-1]] [[hu:Kategória:User ko-1]] [[id:Kategori:User ko-1]] [[it:Categoria:Utenti ko-1]] [[ja:Category:User ko-1]] [[ko:분류:사용자 ko-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker ko-1]] [[sr:Категорија:User ko-1]] [[tr:Kategori:User ko-1]] [[zh:Category:Ko-1 使用者]] 17188 44230 2005-11-11T01:33:54Z Pablo 5 sayes Bondjoû, Si vos vloz fé des sayes, i gn a ene pådje esprès po çoula: [[Wikipedia:Terén d' djeu]]. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17189 44254 2005-11-11T02:36:57Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:crås-vea 1|crås-vea]] (manire di poirter) * [[Motî:crås-vea 2|crås-vea]] (rimede) 17190 44257 2005-11-11T02:38:42Z Pablo 5 Motî:miminme displaecî viè Motî:mi-minme #REDIRECT [[Motî:mi-minme]] 17191 44260 2005-11-11T02:43:09Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:mi 1|mi]] (o.n.; prono) * [[Motî:mi 2|mi]] (o.n.; note di muzike) 17192 44270 2005-11-11T02:52:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prôpe (nete)]] 17193 44272 2005-11-11T02:53:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:prôpe (da sinne)]] 17194 44276 2005-11-11T02:55:31Z Pablo 5 Motî:timinme 1 displaecî viè Motî:ti-minme 1 #REDIRECT [[Motî:ti-minme 1]] 17195 44281 2005-11-11T02:59:01Z Pablo 5 Motî:timinme 2 displaecî viè Motî:ti-minme 2 #REDIRECT [[Motî:ti-minme 2]] 17196 44282 2005-11-11T02:59:35Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ti-minme 1|ti-minme]] (F. ''toi-même'') * [[Motî:ti-minme 2|ti-minme / t'-minme]] (F. ''toi'') 17197 44312 2005-11-11T03:47:40Z Pablo 5 {{Omonimeye}} Plaeces ki s' lomèt '''Boumål''': * [[Boumål (Braibant)|Boumål]], viyaedje do [[Roman Payis]], rebané avou [[Ramiêye]]. * [[Boumål-so-Oûte]], viyaedje rebané avou [[Derbu]] 17198 44313 2005-11-11T03:51:17Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Boumål-so-Oûte''' (fr: ''Bomal-sur-Ourthe'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Derbu]]. ''I gn a des ôtès plaeces lomêyes [[Boumål]]''. * Limero del posse: '''6941''' (vî limero '''5490''') * Limero diyalectolodjike: '''Ma&nbsp;5''' * Arondixhmint: [[Måtche]] 17199 44316 2005-11-11T04:19:03Z Pablo 5 {{Omonimeye}} I gn a sacwantès plaeces ki s' lomèt '''Viyé''': * [[Les Bons Viyés]], comene di Walonreye * [[Viyé-dlé-Hesse]], viyaedje rebané avou [[Les Brouhires]] * [[Viyé-Sinte-Djetrou]], viyaedje rebané avou [[Derbu]] * [[Viyé-so-Lesse]], viyaedje rebané avou [[Rotchfoirt]] * [[Viyé-dvant-Ôrvå]], viyaedje rebané avou [[Floravile]] * [[Viyé-l'-Alou]], viyaedje rebané avou [[Méch-divant-Vierton]] * [[Viyé-les-Timpes]], viyaedje rebané avou [[Nandrin]] * [[Viyé-l'-Boulet]], comene di Walonreye Vey eto: * [[Motî:viyé|viyé]] (comon no) * [[Noûviyé]], viyaedje rebané avou [[Libråmont]] * [[Éviyé]], viyaedje rebané avou [[Mont-Sint-Gubiet]] 17200 44318 2005-11-11T04:36:15Z Pablo 5 Dji n' so nén seur des nos walons po les nos d' plaece avou l' no francès a costé; ene sakî dvreut rwaitî et motoit coridjî. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17201 44322 2005-11-11T06:49:11Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=sv| text=Denna användare har kunskaper på '''[[:Category:Uzeus sv-2|mellannivå]]''' i '''[[:Category:Uzeus sv|svenska]]'''.}} 17202 44323 2005-11-11T06:49:16Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=ro| text=Acest utilizator poate contribui cu un nivel '''[[:Category:Uzeus ro-2|intermediar]]''' de '''[[:Category:Uzeus ro|română]]'''.}} 17203 44324 2005-11-11T06:49:23Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=id| text=Pengguna ini memiliki '''[[:Category:Uzeus id-2|pengetahuan menengah]] [[:Category:Uzeus id|bahasa Indonesia]]'''.}} 17204 44325 2005-11-11T06:49:28Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=eo| text=Ĉi tiu uzanto povas komuniki per '''[[:Category:Uzeus eo-2|meza]]''' nivelo de '''[[:Category:Uzeus eo|Esperanto]]'''.}} 17205 44326 2005-11-11T06:49:38Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=pt| text=Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Uzeus pt-2|médio]]''' de '''[[:Category:Uzeus pt|português]]'''.}} 17206 44327 2005-11-11T06:52:10Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=ms| text=Pengguna ini boleh menyumbang dengan taraf yang '''[[:Category:Uzeus ms-2|sederhana]]''' dalam '''[[:Category:Uzeus ms|Bahasa Melayu]]'''.}} 17207 45703 2005-11-26T22:29:35Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br, fi, fr, id, ja, ko oisté: cs, da, de {{Category user language|ms|malaizyin|Pengguna-pengguna ini bertutur dalam '''Bahasa Melayu'''.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer ms]] [[en:Category:User ms]] [[fi:Luokka:User ms]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ms]] [[id:Kategori:User ms]] [[ja:Category:User ms]] [[ko:분류:사용자 ms]] [[zh:Category:Ms 使用者]] 17208 65676 2006-07-01T08:15:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:User eo-2]], [[ko:분류:사용자 eo-2]] {{Category user language-2|eo|esperanto|Ĉi tiuj uzuloj povas komuniki per '''meza''' nivelo de '''Esperanto'''.||n}} [[be:Катэгорыя:User eo-2]] [[cs:Kategorie:User eo-2]] [[da:Kategori:Brugere eo-2]] [[de:Kategorie:User eo-2]] [[en:Category:User eo-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto eo-2]] [[fi:Luokka:User eo-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur eo-2]] [[ja:Category:User eo-2]] [[ko:분류:사용자 eo-2]] [[na:Category:User eo-2]] [[nds:Kategorie:User eo-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker eo-2]] [[no:Kategori:Bruker eo-2]] [[pl:Kategoria:User eo-2]] [[pt:Categoria:Usuário eo-2]] [[ro:Categorie:User eo-2]] [[ru:Категория:User eo-2]] [[sr:Категорија:User eo-2]] [[sv:Kategori:Användare eo-2]] [[zh:Category:Eo-2 使用者]] 17209 44330 2005-11-11T07:00:04Z Pablo 5 {| border=0 class="toccolours plainlinks" | |- ! {{MediaWiki:Toc}}: | [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}}} Al copete] – [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=0}} 0–9] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=a}} a] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=b}} b] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=c}} c] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=d}} d] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=e}} e] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=f}} f] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=g}} g] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=h}} h] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=i}} i] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=j}} j] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=k}} k] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=l}} l] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=m}} m] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=n}} n] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=o}} o] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=p}} p] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=q}} q] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=r}} r] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=s}} s] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=t}} t] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=u}} u] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=v}} v] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=w}} w] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=x}} x] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=y}} y] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|from=z}} z] |} 17210 44333 2005-11-11T07:03:57Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=bs| text=Ovaj korisnik govori '''[[:Category:Uzeus bs|bosanski jezik]]''' '''[[:Category:Uzeus bs-1|samo malo]]'''.}} 17211 65685 2006-07-01T08:17:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: de, fr, ja, ko, tl, zh {{Category user language|bs|bosnyin|Ovi korisnici govore '''bosanski jezik'''.}} {{CategoryTOC}} [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Bosniu]] [[bs:Kategorija:User bs]] [[cs:Kategorie:User bs]] [[de:Kategorie:User bs]] [[en:Category:User bs]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bs]] [[ja:Category:User bs]] [[ko:분류:사용자 bs]] [[pt:Categoria:User bs]] [[sl:Kategorija:Uporabnik bs]] [[tl:Category:User bs]] [[zh:Category:Bs 使用者]] 17212 44340 2005-11-11T09:19:55Z Borbouze 21 17213 46543 2005-12-05T21:48:26Z Pablo 5 <center><small>[[Wikipedia:Årmonak/Djanvî|djanvî]] - [[Wikipedia:Årmonak/Fevrî|fevrî]] - [[Wikipedia:Årmonak/Måss|måss]] - [[Wikipedia:Årmonak/Avri|avri]] - [[Wikipedia:Årmonak/May|may]] - [[Wikipedia:Årmonak/Djun|djun]] - [[Wikipedia:Årmonak/Djulete|djulete]] - [[Wikipedia:Årmonak/Awousse|awousse]] - [[Wikipedia:Årmonak/Setimbe|setimbe]] - [[Wikipedia:Årmonak/Octôbe|octôbe]] - [[Wikipedia:Årmonak/Nôvimbe|nôvimbe]] - [[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|decimbe]]</small></center> ------- <center><small>[[Wikipedia:Årmonak#Guide di stîle|'''Guide di stîle po l' årmonak''']]</small></center> 17214 44487 2005-11-13T10:20:51Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Octôbe|←]] &nbsp; [[Nôvimbe]] &nbsp; [[Decimbe|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' nôvimbe|1]] | [[2 d' nôvimbe|2]] | [[3 d' nôvimbe|3]] | [[4 di nôvimbe|4]] | [[5 di nôvimbe|5]] | [[6 di nôvimbe|6]] | [[7 di nôvimbe|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di nôvimbe|8]] | [[9 di nôvimbe|9]] | [[10 di nôvimbe|10]] | [[11 di nôvimbe|11]] | [[12 di nôvimbe|12]] | [[13 di nôvimbe|13]] | [[14 di nôvimbe|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di nôvimbe|15]] | [[16 di nôvimbe|16]] | [[17 di nôvimbe|17]] | [[18 di nôvimbe|18]] | [[19 di nôvimbe|19]] | [[20 d' nôvimbe|20]] | [[21 di nôvimbe|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' nôvimbe|22]] | [[23 d' nôvimbe|23]] | [[24 di nôvimbe|24]] | [[25 di nôvimbe|25]] | [[26 di nôvimbe|26]] | [[27 di nôvimbe|27]] | [[28 di nôvimbe|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di nôvimbe|29]] | [[30 di nôvimbe|30]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 17215 47317 2005-12-14T22:29:43Z Pablo 5 {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Nôvimbe}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po nôvimbe== {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 1}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 1|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 1|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 2}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 2|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 2|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 3}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 3|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 3|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 4}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 4|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 4|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 5}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 5|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 5|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 6}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 6|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 6|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 7}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 7|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 7|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 8}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 8|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 8|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 9}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 9|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 9|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 10}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 10|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 11}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 11|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 11|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 12}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 12|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 12|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 13}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 13|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 13|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 14}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 14|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 14|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 15}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 15|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 15|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 16}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 16|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 16|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 17}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 17|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 17|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 18}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 18|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 18|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 19}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 19|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 19|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 20}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 20|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 20|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 21}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 21|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 21|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 22}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 22|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 22|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 23}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 23|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 23|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 24}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 24|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 24|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 25}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 25|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 25|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 26}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 26|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 26|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 27}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 27|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 27|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 28}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 28|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 28|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 29}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 29|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 29|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 30}} [[Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/nôvimbe 30|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 30|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/nôvimbe 30|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/November]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Blōtmōnaþ]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Novembre]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/November]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Νοεμβρίου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/November]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/נובמבר]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 11月]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/11월]] [[nl:Wikipedia:November]] [[no:Wikipedia:Hendelser/November]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/listopad]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/November]] [[sv:Dagens händelser/november]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/พฤศจิกายน]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/11月]] 17216 58522 2006-05-28T23:59:01Z Pablo 5 loyén '''[[11 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Imådje:Flag of Angola.svg|80px|Drapea d' l' Angola]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> *[[1821]] - naixhance da [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]]. *[[1918]] - l' [[Almagne]] sine l' årmistice, fén del [[prumire guere daegnrece]]. *[[1971]] - les [[Estats-Unis]] rindèt l' iye d' [[Okinawa]] å [[Djapon]]. *[[1975]] - l' [[Angola]] si dislaxhe do [[Portugal]]. *[[1992]] - L' [[Eglijhe Anglicane]] vôte po-z accepter les femes priyesses. </div> Dierins djoûs: [[10 di nôvimbe]] &ndash; [[9 di nôvimbe]] &ndash; [[8 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Nôvimbe|Årtchive des efemerides di nôvimbe]]''' </div> 17217 44349 2005-11-11T09:58:37Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 17218 44350 2005-11-11T10:01:07Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 17220 44355 2005-11-11T10:04:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Pècheur]] 17221 60113 2006-06-10T09:00:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Awenne]] [[Imådje:Nauwinne_eglijhe_pres.jpg|thumb|L’ eglijhe di Nåwinne]] [[Imådje:Pecheur_Georges_Nauwinne.jpg|thumb|On live da Djôr Petcheur so Nåwinne]] '''Nåwinne''' (F. ''Awenne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sint-Houbert]]. * Limero del posse: '''6870''' (vî limero '''6931''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 9''' (mwaisse pont di l' [[ALW]]). * Sipotaedje des djins : les [[Motî:vea|Veas]] (la-minme : les ''Vês''). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Nåwinne|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Nåwinne == === Hamteas === * Li Sårtea (''Saurtê'', F. ''Sartai'') === Ôtès plaeces === * Li Bwès d' Åwinne * Li [[Hierdåvoye|Pazea do Hierdå]] == Tuzance walone == Viyaedje da [[Joseph Calozet]], ki ses cwate romans si pasnut a Nåwinne. [[fr:Awenne]] 17222 44357 2005-11-11T10:07:35Z Borbouze 21 Lu flachadje des grins dins les tchamps est dvu å strin k' est trop tinre, k' a crèhou trop vite pask' il a yu trop d' nitrate, û k' a stî atakè al pate pås criptogames ki l' ont atinri.(oïdium, fusariose, piètin, etc). S'i vint des grandes plûves avu bramint du vant, les grins cuminçat pa s' aspoyî et kékefiye flachî jusk' a tère. Si la plûve continuwe et ku l' timp est crå,les nichtéyes vont créchu, aturtunu l'umidité å rez d' tère et les grins vont cminci a djermer. A ç momint-la, pus kèstion d' les mète å molin û al bressène. Çu n' est pus bon k' po les bièsses. 17223 44359 2005-11-11T10:11:34Z Lucyin 16 André Gauditiaubois, 2000 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. André Gauditiaubois, 2000 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17224 44459 2005-11-12T23:17:56Z Pablo 5 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Gauditiaubois]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Gauditiaubois]] [[Imådje:gauditiaubois.jpg|thumb|87px|left|(e 2000)]] '''André Gauditiaubois''', c' est on scrijheu e walon, k' a bråmint fwait des cåzaedjes di tchansons. Il a aprin l' walon avou s' grand-mame di Nivele, et a cmincî pa spepyî l' [[Motî d' Nivele|Coppens]], po ecråxhî s' vocabulaire. Mins il a raddimint rcweri ses mots pattavå l' Walonreye, et minme sicrire des tchansons avou l' accint d' [[Lidje]] u di [[Ståvleu]]. I fourit purade kinoxhou come cåzaedjisse da [[William Dunker]], mins il a fwait eto des paroles po mo des djonnès tchanteus et tchanteuses. Il a scrît on tchaptrê do live [[Ké walon po dmwin ?]], adjinçné pa [[Lucyin Mahin]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/gauditiaubois-rif.html Pådje moennrece da André Gauditiaubois so l' Aberteke] 17225 44364 2005-11-11T10:18:18Z Lucyin 16 coviete di live coviete di live 17226 44370 2005-11-11T10:26:57Z Lucyin 16 On toet di strin al nouve môde (Daenmåtche, 1978) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. On toet di strin al nouve môde (Daenmåtche, 1978) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17227 59902 2006-06-08T10:38:09Z R. Giskard Reventlov 17 == Discrijhaedje == coviete do live "Cour d' agnon" da Henri Simon, eplaidî amon Bénard, Lidje == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17228 55249 2006-04-28T19:37:32Z Lucyin 16 /* Sicrijhaedjes di s' biyografeye */ [[Categoreye:sicrijheus e walon|Simon]] [[categoreye:Rilomés Walons|Simon]] [[Imådje:Sprimont_Lince_monumint_Hinri_Simon.jpg|thumb|120px|left|Si poitrait so s' monumint a Lincé]] '''Henri Simon''' a skepyî a [[Sprimont]] e [[1856]] et mori e [[1939]]. I fourit on grand scrijheu et [[arimea|powete]] e walon. Å cmince, i scrijha des pîces di teyåte, come "Cour d' agnon" (<SMALL>''Cour d' ognon''</SMALL>). Et ratourner e walon (eyet e vers) ''le Tartuffe'' da [[Molière]], dizo l' tite "Djannesse". Ses pus rlomés powinmes fourît : “Li moirt di l' åbe” (<SMALL>''Li mwért di l' åbe''</SMALL>) e 1909 eyet “Li pan do Bon Diu” (<SMALL>''Li pan dè Bon Diu''</SMALL>) e 1914. Les deus arimeas ont stî ratournés e francès pa [[Jean Haust]]. On pout eto citer "Li rvindje di l' åbe" eyet "Li ptit rôzî". Di s' mestî, il esteut årtisse pondeu. == Vicåreye et ouve, cronolodjicmint == [[Imådje:simon_cour_dagnon.jpg|thumb|Pîce di teyåte da Hinri Simon]] Si mame a morou k' i n' aveut pont d' ådje. Pu, il a yeu èn accidint estant djonne ki l'espaitcha di djourmåy fé des durès ovraedjes. Cwand s' pa mora on pô après, il fourit ascoyî pa s' mambor a Lincé, on hamtea di Sprimont, la k' i dmora disk' a ses vîs djoûs. I va fé ses [[umanités]] classikes, pu moussî a l' Academeye des Beas Årts. E 1883, il a ene boûsse po studyî a Rome. C' est la k' i discovere les belès letes francesses ([[Emile Zola|Zola]], [[Gustave Flaubert|Flaubert]]) et itålyinnes ([[Carlo Goldoni|Goldoni]]). Et lu s' mete a cpôtyî l' pene : :''Mins tot d'on côp, candjant d' idêye,'' :''El place d' on dessin, dji fjha ene paskeye'' Adon, i s' boute a-z evoyî des compôzicions a môde di tchansons lirikes ås bates del SLLW (1883-1886). Adonpwis, il s'assaye ås [[rondea]]s. Pu, ç' côp la, i cmince a scrire et a dessiner so on minme tinme. Insi ("Troes åbions" (kel tite va divni "Åbions al pene"), c' est èn arimea la k' i va croxhî on pexheu, on tindeu pu on tchesseu (1884). Ci rest l' minme sicultaedje, al pene come å schavoe, dins "Djoûs del samwinne" (1886) la k' i discrît l' vicaedje en on coron, do dimegne å semdi d' après. Cwand k' els a yeu toirtchî avou s' pene, li Hinri Simon va fé djåzer ses persounaedjes. C' est l' moumint di s' prumire pîce di teyåte "Cour d' agnon" (1888) pu "Saetche, i betche!" (1989). Après, gn årè "Brikes et Moirtî" (1890) "Li noere poye" (1893) . On n' rimete nén djin a biesse. Portant, c' est cåzu des tolus-djins k' i va discrire dins tote ene rîlêye di rondeas so les biesses k' i sene e 1891 eyet 1892. Des biesses eviè leu lodjoe: li nateure. Ey c' est les ptitès pieles al pene, dj' ô bén "Li nivaye" (1894) eyet "Li molén å matén" (1895). Ci serè ossu ses dierins rondeas… divant lontins. 1986: Hinri Simon si rschape po ene tchôke. Pu, e 1987, c' est on novea "rôze tåvlea", a môde di ses prumîs scrijhaedjes. Rôze, c'est bén dire ca ça s' lome "li ptit Rôzî" (1897). C'est lon d' esse on scrijhaedje a l' aiwe di rôze, ca l' mwaisse powete a ciddé avnou al copete di s' mestî, ostant dins l' adjinçnaedje do rimea ki dins l' tipetape (rite del powezêye). Pu gn a ene longue poize, disk' e 1900. Adon, c' est l' trevin del [[prôze-powezeye]]: "Li solo s' coûtche ", "Nosse veye", "Mes cwate monumints", "Wice va l' aiwe?", "Nivaye" (on diswalpaedje do rondea do minme no), "C' est l' awousse", "Fenå-moes". Ces deus dierins scrîts la sont, ci côp la, des sfwaitès apresses pol mwaisse ouve da Simon "Li pan do Bon Diu" (1909). Les 24 tåvleas mostrèt l' cinsî do semaedje, disk' å moumint k' i fwait l' cok. Li pîce est scrîte e zandrins mins sins rimaedje, po l' sicrijheu co mî poleur tchoezî ses mots, sins laxhe ni rastina. Taiss ki cisse tecnike la l'ahåye, ca i ratake totsu rade avou s' deujhinme tchîf d' ouve: "Li moirt di l' åbe". Ci n' est k' e 1914 ki les Walons vont discovri l' Hinri Simon powete la k' si prumire schôtlêye d' arimeas va rexhe dizo l' tite "Li pan do bon Diu". Les djins ni cnoxhént adon ki l' Hinri Simon, fijheu d' pîces di teyåte. Ca end aveut co scrît sacwantès k' avént yeu leu franc succès: "A tchaeke marixhå s' clå" (1902), "Djanete", si seule pîce e deux akes (1911). Mins l' dierinne foice da Hinri Simon, ça a stî do rprinde li ratournaedje do "Tartuffe" da Molière k' on soçon da lu aveut rmetou e walon al vass-mel cwir, et k' Simon a ramidré, … so nouv ans d' tins (1911-1919). I fala rawårder 1974 po ki "Djannesse" fouxhe djouwé a Lidje. == Eplaidaedje di ses ouves == [[Imådje:Simon_pan_Bon_Diu.jpg|thumb|Li pan do Bon Diu, replaidî e 1991]] "Li pan do Bon Diu" a stî replaidî a Lidje, ås Vaillant-Carmanne (1935). Pu e 1991, avou "Li moirt di l' åbe" pal comene di Sprimont, en on ptit live avou on ratournaedje powetike da Jean Haust vizon vizu. L' anêye di s' moirt (1939), des powinmes nén co rexhous so papî avént vudî dins "La vie wallonne (l° 3, do 15 di nôvimbe 1939). Dins s' "grosse antolodjeye", Maurice Piron (1978) aveut ritnou ût bokets da Simon, inte di zels : "Li ptit rôzî", "A ene viye måjhone", et, come di djusse "Li Pan do Bon Diu" eyet li "Moirt di l' åbe" en etir. == Sicrijhaedje di s' biyografeye == Hinri Simon rascoda li sfwait oneur d' aveur on tchaptrê rén k' por lu dins gros live e 4 tomes "La wallonie, le payis et les hommes" k' a moussî foû e 1978 (Tome II, p 475-479, siné [[Albert Maquet]]). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/hinrisimon-rif.html Li pådje des scrijhaedjes da Hinri Simon so l' Aberteke] 17229 58523 2006-05-28T23:59:22Z Pablo 5 loyén '''[[12 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:0.5em"> [[Imådje:Flag of Cuba.svg|80px|Drapea d' Cuba]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> *[[1912]] - on ritrove les coirs edjalés di [[Robert Scott]] et ses djins sol [[platea d' glaece di Ross]], e l' [[Antartike]]. * [[1927]] - [[Leon Trotsky]] est tapé a l' ouxh do pårti comunisse di l' [[URSS]]. *[[1936]] - [[Estats-Unis]], sitramaedje a [[San Francisco]] do pus longou pont del Daegn. *[[1990]] - [[Djapon]], li prince [[Akihito]] divént l' 125inme impreur. *[[1996]] - L' Assimblêye Djeneråle di l' [[ONU]] vôte madjoritårmint siconte di l' embargo [[Estats-Unis|etazunyin]] siconte [[Cuba]]. </div> Dierins djoûs: [[11 di nôvimbe]] &ndash; [[10 di nôvimbe]] &ndash; [[9 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Nôvimbe|Årtchive des efemerides di nôvimbe]]''' </div> 17230 46544 2005-12-05T21:52:55Z Pablo 5 efemerides -> Årmonak {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Decimbe}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po decimbe== {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 1}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 1|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 1|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 2}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 2|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 2|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 3}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 3|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 3|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 4}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 4|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 4|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 5}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 5|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 5|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 6}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 6|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 6|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 7}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 7|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 7|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 8}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 8|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 8|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 9}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 9|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 9|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 10}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 10|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 11}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 11|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 11|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 12}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 12|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 12|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 13}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 13|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 13|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 14}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 14|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 14|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 15}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 15|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 15|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 16}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 16|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 16|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 17}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 17|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 17|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 18}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 18|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 18|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 19}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 19|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 19|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 20}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 20|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 20|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 21}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 21|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 21|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 22}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 22|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 22|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 23}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 23|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 23|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 24}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 24|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 24|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 25}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 25|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 25|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 26}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 26|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 26|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 27}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 27|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 27|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 28}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 28|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 28|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 29}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 29|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 29|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 30}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 30|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 30|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/decimbe 31}} [[Wikipedia:Årmonak/decimbe 31|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/decimbe 31|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 31|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/decimbe 31|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/Desember]] <!--[[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Géolmónaþ]]--> [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Desembre]] <!--[[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Δεκεμβρίου]]--> [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/December]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/דצמבר]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 12月]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/12월]] [[nl:Wikipedia:December]] [[no:Wikipedia:Hendelser/Desember]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/grudzień]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/December]] [[sv:Dagens händelser/december]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/ธันวาคม]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/12月]] 17231 44486 2005-11-13T10:20:41Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Nôvimbe|←]] &nbsp; [[Decimbe]] &nbsp; [[Djanvî|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' decimbe|1]] | [[2 d' decimbe|2]] | [[3 d' decimbe|3]] | [[4 di decimbe|4]] | [[5 di decimbe|5]] | [[6 di decimbe|6]] | [[7 di decimbe|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di decimbe|8]] | [[9 di decimbe|9]] | [[10 di decimbe|10]] | [[11 di decimbe|11]] | [[12 di decimbe|12]] | [[13 di decimbe|13]] | [[14 di decimbe|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di decimbe|15]] | [[16 di decimbe|16]] | [[17 di decimbe|17]] | [[18 di decimbe|18]] | [[19 di decimbe|19]] | [[20 d' decimbe|20]] | [[21 di decimbe|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' decimbe|22]] | [[23 d' decimbe|23]] | [[24 di decimbe|24]] | [[25 di decimbe|25]] | [[26 di decimbe|26]] | [[27 di decimbe|27]] | [[28 di decimbe|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di decimbe|29]] | [[30 di decimbe|30]] | [[31 di decimbe|31]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 17233 44420 2005-11-12T16:13:13Z Pablo 5 /* TANIMLI WİKİ DEĞİŞKENLERİ */ use "Special:", it works everywhere ==Hakkımda== Name Surname: Sezgin İBİŞ<br> == Kullanılabilen değişkenler == Sayfa içi indeks için <nowiki>:{{msg:compactTOC}}</nowiki><br> == TANIMLI WİKİ DEĞİŞKENLERİ == [[Special:Allpages|{{NUMBEROFARTICLES}} madde]]<br> <font color="red">'''Kodu:''' </font><nowiki>[[Special:Allpages|{{NUMBEROFARTICLES}} madde]]</nowiki><br> == KARAKTERLER == <table border=2 cellpadding=2 cellspacing=0 style="float:right; padding:2px; margin-left:15px;"> <caption>Bazı Türkçe harflerin [[Evrensel kod]] (''Unicode'') değerlerinin listesi</caption> <tr align=right style="background:khaki"> <th>Harf</th><th>Kod #</th><th>Harf</th><th>Kod # </th></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; ç &nbsp;</td><td> 231 </td><td> &nbsp; Ç &nbsp;</td><td> 199 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; ğ &nbsp;</td><td> 287 </td><td> &nbsp; Ğ &nbsp;</td><td> 286 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; ı &nbsp;</td><td> 305 </td><td> &nbsp; İ &nbsp;</td><td> 304 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; ö &nbsp;</td><td> 246 </td><td> &nbsp; Ö &nbsp;</td><td> 214 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; ş &nbsp;</td><td> 351 </td><td> &nbsp; Ş &nbsp;</td><td> 350 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; ü &nbsp;</td><td> 252 </td><td> &nbsp; Ü &nbsp;</td><td> 220 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; â &nbsp;</td><td> 226 </td><td> &nbsp; Â &nbsp;</td><td> 194 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; î &nbsp;</td><td> 238 </td><td> &nbsp; Î &nbsp;</td><td> 206 </td></tr> <tr align=center style="background:white"> <td>&nbsp; û &nbsp;</td><td> 251 </td><td> &nbsp; Û &nbsp;</td><td> 219 </td></tr> </table> <br><br> == GEREKLİ SAYFALAR == <table width="70%" border="0" align="center"> <tr> <td> [http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%96zel:Allmessages&ot=html Tüm HTML mesajları] </td><td> [http://tr.wikipedia.org/wiki/Vikipedi:Sistem_mesaj_%C5%9Fablonlar%C4%B1 Düzey Şablonları] </td><td> &nbsp; </td> </tr> </table> <!--interwiki--> [[tr:Kullanıcı:İncelemeelemani]] [[en:User:Incelemeelemani]] [[de:Benutzer:Incelemeelemani]] [[fr:Utilisateur:Incelemeelemani]] [[ja:%E5%88%A9%E7%94%A8%E8%80%85:incelemeelemani]] [[it:Utente:Incelemeelemani]] [[nl:Gebruiker:Incelemeelemani]] [[pl:Wikipedysta:Incelemeelemani]] [[sv:Användare:Incelemeelemani]] [[bg:Потребител:Incelemeelemani]] [[ca:Usuari:Incelemeelemani]] [[cs:Wikipedista:Incelemeelemani]] [[da:Bruger:Incelemeelemani]] [[et:Kasutaja:Incelemeelemani]] [[es:Usuario:Incelemeelemani]] [[eo:Vikipediisto:Incelemeelemani]] [[he:%D7%9E%D7%A9%D7%AA%D7%9E%D7%A9:Incelemeelemani]] [[hr:Suradnik:Incelemeelemani]] [[io:User:Incelemeelemani]] [[id:Pengguna:Incelemeelemani]] [[ko:%EC%82%AC%EC%9A%A9%EC%9E%90:Incelemeelemani]] [[hu:User:Incelemeelemani]] [[no:Bruker:Incelemeelemani]] [[nn:Brukar:Incelemeelemani]] [[pt:Usuário:Incelemeelemani]] [[ro:Utilizator:Incelemeelemani]] [[ru:Участник:Incelemeelemani]] [[sk:Redaktor:Incelemeelemani]] [[sl:Uporabnik:Incelemeelemani]] [[sr:Корисник:Incelemeelemani]] [[fi:Käyttäjä:Incelemeelemani]] [[uk:Користувач:Incelemeelemani]] [[zh:User:Incelemeelemani]] [[als:Benutzer:Incelemeelemani]] [[af:Gebruiker:Incelemeelemani]] [[ar:%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D9%85:Incelemeelemani]] [[ast:Usuariu:Incelemeelemani]] [[zh-min-nan:User:Incelemeelemani]] [[be:Удзельнік:Incelemeelemani]] [[bs:User:Incelemeelemani]] [[br:Implijer:Incelemeelemani]] [[cv:Хутшăнакан:Incelemeelemani]] [[co:User:Incelemeelemani]] [[cy:Defnyddiwr:Incelemeelemani]] [[el:Χρήστης:Incelemeelemani]] [[eu:Lankide:Incelemeelemani]] [[fa:%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1:Incelemeelemani]] [[fo:Brúkari:Incelemeelemani]] [[ga:Úsáideoir:Incelemeelemani]] [[gd:User:Incelemeelemani]] [[gl:User:Incelemeelemani]] [[hi:%E0%A4%B8%E0%A4%A6%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF:Incelemeelemani]] [[ia:Usator:Incelemeelemani]] [[is:Notandi:Incelemeelemani]] [[jv:User:Incelemeelemani]] [[ka:%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98:Incelemeelemani]] [[kn:User:Incelemeelemani]] [[ku:Bikarhêner:Incelemeelemani]] [[la:Usor:Incelemeelemani]] [[lv:User:Incelemeelemani]] [[lb:User:Incelemeelemani]] [[lt:Naudotojas:Incelemeelemani]] [[li:Gebroeker:Incelemeelemani]] [[mk:Корисник:Incelemeelemani]] [[mr:User:Incelemeelemani]] [[ms:Pengguna:Incelemeelemani]] [[nap:Utente:Incelemeelemani]] [[oc:Utilisator:Incelemeelemani]] [[os:Архайæг:Incelemeelemani]] [[nds:Bruker:Incelemeelemani]] [[sco:User:Incelemeelemani]] [[scn:User:Incelemeelemani]] [[simple:User:Incelemeelemani]] [[sq:Përdoruesi:Incelemeelemani]] [[sh:User:Incelemeelemani]] [[ta:%E0%AE%AA%E0%AE%AF%E0%AE%A9%E0%AE%B0%E0%AF%8D:Incelemeelemani]] [[tl:User:Incelemeelemani]] [[th:%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89:Incelemeelemani]] [[tt:%C3%84%C4%9Fz%C3%A4:Incelemeelemani]] 17234 44526 2005-11-14T10:44:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmondacêye]] 17235 44984 2005-11-18T09:35:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pesse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> må ki touwéve les djins, del cåze d' ene bactereye, <I><span lang=la>Yersinia pestis</span></I>, k' esteut passêye pa les pouces des rats. <I>Li pesse Ås pôvès biesses livréve li guere; S' ele ni morént nén totes, totes estént bouxheyes djus</I> ([[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. peste.</span> <B>2.</B> totès sôres di maladeyes des biesses, ki touwèt et ki s' prindèt foit åjheymint. <I>Li pesse des poyes, des vatches des tchvås, des pourceas.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fåsse pesse des poyes:</FONT> (mot d' årtisse) maladeye ki rshonne al pesse, paski totes les poyes crevèt, mins ki ci n' est nén l' minme virûsse. <B>3.</B> sacwè ki sint mwais. On dit eto: [[Motî:pufkene|pufkene]]. Parintêye. * [[Motî:epestiferer|epestiferer, epestiferaedje]]. ---- * [[pesse des djins|Dipus d' racsegnes so pesse des djins]] * [[pesse des poyes|Dipus d' racsegnes so pesse des poyes]] * [[fåsse pesse des poyes|Dipus d' racsegnes so fåsse pesse des poyes]] * [[pesse des vatches|Dipus d' racsegnes so pesse des vatches]] * [[pesse des tchvås|Dipus d' racsegnes so pesse des tchvås]] * [[pesse des pourceas|Dipus d' racsegnes so pesse des pourceas]] * [[pesse des pourceas d' Afrike|Dipus d' racsegnes so pesse des pourceas d' Afrike]] 17236 55621 2006-05-02T19:25:13Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Categoreye:poytreye]] Li '''pesse des oujheas''' (on dit eto: '''gripe des oujheas'''), c' est ene [[maladeye des poye]]s et des [[dinne]]s et di totès sôres d' oujheas di cinse u såvaedjes, ki vént pa [[minêyolodjince|minêye]]. Ele schafeye bråmint des oujheas d' on plin côp. Les rascråwêyès poyes crevèt come des moxhes, so onk a deus djoûs après aveur sitî crokêyes. Li maladeye si prind come po rire, et zoupler d' ene cinse a l' ôte. Dispu 1997, ele si [[zonôze|pout mete eto ås djins]]. Li må est cåzé pa ene [[virûsse Inflouwenza]] del sôre A. Li minêye Azeye-Urope-Afrike å virûsse H5N1 (1997-2006) est studieye so [[Minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1|ene pådje tote seule]]. Li pesse des poyes est diferinne del [[fåsse pesse des poyes|fåsse pesse]] (maladeye di Newcastle), ene ôte maladeye pus corante ki touwe ossi felmint ki l' pesse. == Kinoxhance del maladeye == C' est diviè 1890 k' on sincieus itålyin a discrît l' maladeye. Diviè 1920, on-z a bén veyou ki ci n' esteut nén on microbe, mins çou k' on loméve on [[colåve virûsse]], dj' ô bén ki passe houte des coloes ki ratnèt les [[bactereye]]s. Pus tård e 20inme sieke, on-z a trové totès sôres di maladeyes di totès sôres d' oujheas, cåzés pa des [[virûsse del gripe|ortomicsovirûsses A]]. Sacwants sont foirt touwants, des ôtes nén. Did la l' idêye des virolodjisses diviè 1980 di n' pus eployî li mot "pesse des oujheas", mins "gripe (influwenza) des oujheas". Ciste idêye la n' esteut kécfeye nén trop boune, ca ele rascrove des maladeyes foirt diferinnes, des cis ki touwnut tos les oujheas d' on côp, et des ptits [[matchurea]]s. == Espaitchance == Cwand l' maladeye est co [[epizôceye|epizôtike]], on pout touwer totes les poyes et les ôtes oujheas d' poli dins l' epestiferêye cinse et did ttåtoû (so on rai d' 3 kilometes). I fåt tni a l' ouy tos les oujheas so on aroyaedje di 10 km åtoû d' l' [[aisse d' ene maladeye|aisse del maladeye]]. C' est çou k' on-z a fwait lanawaire e l' Olande, e l' Itåleye, e Canada. S' el maladeye divént [[inzôceye|inzôtike]], come dins les payis d' Azeye e 2005-2006, Turkeye, on-z årè ptchî eplocter totes les poyes, les canårds, les dinnes, evnd., avou des moirts virûsses. E moes d' fevrî 2006, li France et l' Olande ont yeu l' droet del fé po les poytreyes metowes ttåtoû des basses d'aiwe. Po n' nén spåde li rascråwant adjint, disk' asteure les vaccins sont fwaits avou des touwés virûsses. Adon, i fåt piker totes les poyes (dînes, evnd.). L' [[eploctant virûsse]], c' est on H5N2, ki fwait diswalper des anti-coirs eto siconte do H5N1. == Dierinnès minêyes == * E l' Itåleye di 1997 a 2000 ([[virûsse del gripe|virûsse H7N1]]). * E l' [[Bas-Payis|Olande]], et dins les contrêyes djondant e l' [[Almagne]] et e [[Province do Limbork|Limbork bedje]] e 2003. Gn ourit on moirt, èn [[årtisse (veterinaire)|årtisse]] ki sognive ene des epestiferêyès cinses. C' esteut on virûsse H7N7. * Li laide [[minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1|minêye d' Azeye-Urope-Afrike]] k' a cmincî e 1997 et continowe å djoû d' ouy. Elle est cåzêye pa on virûsse H5N1. C' est l' ci ki s' pout prinde ås djins. * Li minêye do Canada e 2004 (virûsse H7N3). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/medyince.html#pespoyes On papî so les prumirès djins moites del pesse des poyes e l' Azeye e 2003-2004] (e walon) * [http://www.avian-influenza.com Ene waibe di racsegnes et so les dierinnès codowes sol pesse des poyes] (en inglès) [[ar:إنفلونزا الطيور]] [[bg:Птичи грип]] [[ca:Grip aviària]] [[cs:Ptačí chřipka]] [[cy:Ffliw adar]] [[da:Fugleinfluenza]] [[de:Geflügelpest]] [[en:Influenzavirus A]] [[eo:Birda gripo]] [[es:Gripe aviaria]] [[fa:آنفلوآنزای مرغی]] [[fi:Lintuinfluenssa]] [[fr:Grippe aviaire]] [[gl:Gripe aviaria]] [[he:שפעת העופות]] [[hr:Ptičja gripa]] [[id:Flu burung]] [[is:Fuglaflensa]] [[it:Influenza aviaria]] [[ja:トリインフルエンザ]] [[ko:조류 독감]] [[ms:Selsema burung]] [[nl:Vogelpest]] [[nn:Fugleinfluensa]] [[no:Fugleinfluensa]] [[pl:Ptasia grypa]] [[pt:Gripe aviária]] [[ro:Gripă aviară]] [[ru:Птичий грипп]] [[sk:Vtáčia chrípka]] [[sl:Ptičja gripa]] [[sr:Птичји грип]] [[sv:Fågelinfluensa]] [[th:ไข้หวัดนก]] [[tl:Avian influenza]] [[tr:Kuş gribi]] [[uk:Грип пташиний]] [[vi:Cúm gia cầm]] [[zh:禽流感]] [[zh-min-nan:Khîm-liû-kám]] 17237 44518 2005-11-14T10:15:26Z Pablo 5 [[Categoreye:Aclevaedje]] 17238 44994 2005-11-18T23:14:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rok (sint)</B></FONT> sint fiesti el Walonreye. <I>I vnèt disk' a Sint Rok et l' priyî po k' i les voye waeranti del pesse et minme do colerå</I> ([[L. Lagauche]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i sont come sint Rok e s' tchén:</FONT> i sont todi eshonne. <span lang=fr>F. inséparable.</span> ---- * [[sint Rok|Dipus d' racsegnes so sint Rok]]. 17239 51321 2006-03-12T14:24:55Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Arveye}} '''Årveye''' (so plaece ''Aurvaye'', F. ''Arville'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sint-Houbert]]. * Limero del posse: '''6870''' (vî limero '''6904''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 14''' 17240 44436 2005-11-12T20:48:35Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Veskeveye''' (F. ''Vesqueville'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Sint-Houbert]]. * Limero del posse: '''6870''' (vî limero '''6901''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ne 17''' 17241 59161 2006-06-02T16:33:44Z Pablo 5 '''[[13 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Imådje:Flag of Sweden.svg|80px|Drapea del Suwede]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1002]] - [[Macsådaedje del Sint-Brice]], Ethelred, roy d' [[Inglutere]] fwait macsåder tos les Daenwès k' î viként. * [[1805]] - L' årmêye de [[Napoleyon]] mousse dins [[Wîne]]. * [[1985]] - [[Colombeye]]: Li veye d' Armero, di 30.000 dmorants, est disfaceye del mape pa on ridaedje di tere, i gn a 25.000 moirts. * [[1990]] - Sicrijhaedje del prumire pådje [[waibe]]. * [[1994]] - Les [[Suwede|Suwedwès]] vôtît po moussî e l' [[Union Uropeyinne]]. </div> Dierins djoûs: [[12 di nôvimbe]] &ndash; [[11 di nôvimbe]] &ndash; [[10 di nôvimbe]] 17242 59162 2006-06-02T16:33:52Z Pablo 5 '''[[14 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Imådje:ClaudeMonet.jpg|80px|Claude Monet]] <!-- [[Imådje:Flag of Czech Republic.svg|80px|Drapea del Tchecoslovakeye]] --> </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1533]] - L' [[Impire Inca]] toume dins les mwins da [[Pizarro]], k' ocupe [[Cuzco]]. * [[1840]] - Nexhance da [[Claude Monet]] (foto), pondeu impressionisse francès. * [[1918]] - Li [[Tchecoslovakeye]] divént en [[republike]] * [[1969]] - Enondaedje d' [[Apollo 12]], k' amoenna des djins sol [[Lune]]. </div> Dierins djoûs: [[13 di nôvimbe]] &ndash; [[12 di nôvimbe]] &ndash; [[11 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 14]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 14. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 14]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/14 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 14 november]] </noinclude> 17243 65427 2006-06-28T12:33:39Z Pablo 5 '''[[15 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> <!-- [[Imådje:Articles_Confederacio_EEUU.jpg|80px|Årtikes del Confederåcion des E-U]] --> [[Imådje:Flag of Palestine.png|80px|Drapea del Palestene]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1777]] - Li congrès des [[Estats-Unis]] asprouve les [[Årtikes del Confederåcion]], li prumî documint do govienminte des Estats-Unis. * [[1889]] - Li marixhå [[Deodora da Fonseca]] proclame li republike do [[Braezi]], eyet l' [[impreu Pedro II]] est destitouwé. * [[1908]] - li [[Congo]], k' esteut prôpisté personele do roy [[Leyopôl II (Beldjike)|Leyopôl II]], divént ene colneye bedje. <!-- * [[1920]] - Prumî raploû del [[Societé d' Nåcions]], a [[Djeneve]].--> * [[1971]] - [[Intel]] prezinte li prumî [[microprocesseu]] del Daegn, li [[Intel 4004|4004]]. * [[1988]] - L' Estat di [[Palestene]] est declaré på Consey Nåcionå Palestinî. </div> Dierins djoûs: [[14 di nôvimbe]] &ndash; [[13 di nôvimbe]] &ndash; [[12 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 15]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 15. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 15]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/15 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 15 november]] </noinclude> 17244 46546 2005-12-05T21:53:47Z Pablo 5 '''[[1î d' decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> {{boird|[[Image:PortugueseFlag1640.png|80px|Drapea do Portugal e 1640]]}} </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1640]] - Li [[Portugal]] ridvént indepindant. * [[1822]] - [[Pedro I do Braezi|Pedro I]] divént l' prumî Impreu do [[Braezi]]. * [[1835]] - [[Hans Christian Andersen]] eplaide si prumî live di contes. * [[1935]] - Nexhance da [[Woody Allen]], fijheu d' fimes etazunyin. </div> Dierins djoûs: [[30 di nôvimbe]] &ndash; [[29 di nôvimbe]] &ndash; [[28 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 1]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 1. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 1]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/1 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 1 december]] </noinclude> 17245 44488 2005-11-13T10:23:27Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Decimbe|←]] &nbsp; [[Djanvî]] &nbsp; [[Fevrî|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' djanvî|1]] | [[2 d' djanvî|2]] | [[3 d' djanvî|3]] | [[4 di djanvî|4]] | [[5 di djanvî|5]] | [[6 di djanvî|6]] | [[7 di djanvî|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di djanvî|8]] | [[9 di djanvî|9]] | [[10 di djanvî|10]] | [[11 di djanvî|11]] | [[12 di djanvî|12]] | [[13 di djanvî|13]] | [[14 di djanvî|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di djanvî|15]] | [[16 di djanvî|16]] | [[17 di djanvî|17]] | [[18 di djanvî|18]] | [[19 di djanvî|19]] | [[20 d' djanvî|20]] | [[21 di djanvî|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' djanvî|22]] | [[23 d' djanvî|23]] | [[24 di djanvî|24]] | [[25 di djanvî|25]] | [[26 di djanvî|26]] | [[27 di djanvî|27]] | [[28 di djanvî|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di djanvî|29]] | [[30 di djanvî|30]] | [[31 di djanvî|31]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 17246 59164 2006-06-02T16:34:20Z Pablo 5 '''[[16 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Imådje:UNESCO flag.png|80px|drapea d' l' UNESCO]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[-42]] - Nexhance da [[Tibere]], impreu romin. * [[1532]] - L'[[Inca]] [[Atahualpa]] est fwait prijhnî på ''conquistador'' [[Espagne|espagnol]] [[Francisco Pizarro]] * [[1922]] - [[José Saramago]], sicrijheu [[Portugal|portuguès]], [[pris Nobel di literateure]] e [[1998]] * [[1945]] - Askepiaedje di l'&nbsp;[[UNESCO]]. </div> Dierins djoûs: [[15 di nôvimbe]] &ndash; [[14 di nôvimbe]] &ndash; [[13 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 16]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 16. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 16]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/16 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 16 november]] </noinclude> 17247 59166 2006-06-02T16:34:39Z Pablo 5 '''[[18 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Flag of Latvia.svg|80px|Drapea del Letoneye]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1307]] ([[ledjinde]]) - [[Wiyåme Tell]] saetche ene fletche a ene peme sol tiesse di s' valet. * [[1918]] - Li [[Letoneye]] si declare indepindante. * [[1928]] - Prumî fime da [[Mickey Mouse]] (''Steamboat Willie''). * [[1993]] - [[Nonne-Afrike]]: 21 pårtis politikes asprovén t ena nouve [[constitucion]]. </div> Dierins djoûs: [[17 di nôvimbe]] &ndash; [[16 di nôvimbe]] &ndash; [[15 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 18]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 18. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 18]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/18 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 18 november]] </noinclude> 17248 59165 2006-06-02T16:34:32Z Pablo 5 '''[[17 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Louis De Geer (1587-1652, ur Svenska Familj-Journalen).png|80px|Louwis d' Djer]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1558]] - Li royinne [[Izabele I d' Inglutere|Izabele I]] d' [[Inglutere]] monte sol trone. * [[1587]] - Nexhance da [[Louwis d' Djer]], Walon askepieu di l' industreye suwedwesse. * [[1869]] - Sitramaedje do [[Canå d' Suez]]. * [[1873]] - [[Hongreye]]: Union des veyes di [[Buda]], [[Óbuda]] eyet [[Pest]] ki divnént [[Budapest]], li nouve mwaisse-veye do payis. </div> Dierins djoûs: [[16 di nôvimbe]] &ndash; [[15 di nôvimbe]] &ndash; [[14 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 17]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 17. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 17]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/17 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 17 november]] </noinclude> 17249 47528 2005-12-16T20:55:59Z Pablo 5 [[Categoreye:fåves do vî vî tins|Mitan]] Li '''fåve do Mitan d’ Cok''', c’ est ene [[fåve do vî vî tins del Walonreye|fåve do vî vî tins]] ki raconte li spoûle d’ on tolu, k’ on lome Mitan d’ Cok, et k’ on n’ sait ddja si c’ est ene djin u ene biesse. Il eva ene sadju, et, sol voye, i rescontere troes cpagnons, deus biesses li [[vexhåd]] (pacô c' est on [[rnåd]]), et l' [[leu]] ; li troejhinme soçons ene [[corante aiwe|Aiwe]]. Les troes lyi dmandnut d' aler avou lu et i vout bén. I les poite dins s' coir, et il î mousnut pa s' cou. == Modêye di [[Bure]]. == [http://rifondou.walon.org/sicole/mitandcok.html Li fåve do Mitan d' Cok, modêye di Bure]. Dins l' modêye di Bure, on n' comprind nén pocwè ki l' tchesturlin k' a pryî Mitan d' Cok lyi vout fé do toirt li prumire nute et les nutes d' après. == Modêye di [[Nivele]] == Mitan d' Cok aveut ene cinse a [[Yeripont]]. Et l' trecinsî ni lyi vleut nén payî ses louwaedjes ça fwait k' i ndè va po toutchî ses liårds. I rescontere on [[rinåd|rnåd]], pu on leu, pu ene aiwe. I les mete e s' potche , por zels l' aidî a raveur ses cwårs. Cwand il arive mon l' trecinsî li rnåd lyi magne ses poyes, li leu ses boûs et l' aiwe lyi neye si cinse. Al fén, Mitan d' cok rescontere on ptit tchén a deus liårds avou ene cawe et on cou d' veule. I saye di monter dso, mins gn a l' cawe ki si speye. :Et il a prin ene foye di papî :Et il a rvinou a pî :Tot seu :come on gueus Sourdant : [[Georges Wiyame]] divins [[Wallonia]] I, 1893, 11-13 17250 44524 2005-11-14T10:37:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmondacêye]] 17251 44523 2005-11-14T10:36:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmondacêye]] 17252 44525 2005-11-14T10:37:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmondacêye]] 17253 44527 2005-11-14T10:44:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmondacêye]] 17254 44531 2005-11-14T10:51:59Z Pablo 5 [[Categoreye:Plantes]] 17255 44557 2005-11-14T11:47:22Z Pablo 5 |- style="text-align:center;" ! style="background: {{{color}}};" | [[Classifiaedje syintifike]] |- style="text-align:center;" | {| style="margin: 0 auto; border-collapse: collapse; text-align:left; background:none;" border="1" cellpadding="2" width="100%" 17256 44986 2005-11-18T11:31:25Z Pablo 5 |- | style="text-align:center;" | {{{image|[[Imådje:{{{1}}}|220px]]}}}<br><small>{{{caption|{{{2|}}}}}}</small> 17257 44551 2005-11-14T11:30:52Z Pablo 5 |- valign=top |{{regnum}}: |{{{taxon|{{{1}}}}}} 17258 44560 2005-11-14T11:52:46Z Pablo 5 |- valign=top |Dizo-classe: |{{{taxon|{{{1}}}}}} 17259 44567 2005-11-14T12:09:42Z Pablo 5 |} 17260 44568 2005-11-14T12:11:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox phylum]] 17261 44569 2005-11-14T12:11:34Z Pablo 5 #rEDIRECT [[Royåle osmonde]] 17262 45298 2005-11-23T11:48:30Z Pablo 5 |- style="text-align:center; background:{{{color}}};" !'''{{{tite|{{{plural_taxon|{{{plural taxon|Djinres}}}}}}}}}''' |- | style="padding: 0 .5em;" | 17263 44579 2005-11-14T12:55:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmonde]] 17264 62313 2006-06-19T09:12:42Z YurikBot 105 robot Modifie: [[da:Kongebregne-familien]] [[Categoreye:Fetchires]] [[Categoreye:Familes des plantes]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = Floreyès fetchires}} {{Taxobox_image | image = [[Image:OsmundaRegalis.jpg|200px]] | caption = ''[[Osmunda regalis]]''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox ringne | taxon = ''[[Plantes|Plantae]]''}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = ''[[Pteridophyta]]''}} {{Taxobox classe | taxon = ''[[Osmundopsida]]''}} {{Taxobox ôre | taxon = ''[[Osmundales]]''}} {{Taxobox famile | taxon = '''Osmundaceae'''}}<br /><small>Berchtold & J. Presl</small> {{Taxobox end placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen }} *''[[Osmunda]]'' *''[[Todea]]'' *''[[Leptopteris]]'' {{Taxobox_end}} Li famile des '''osmondacêyes''' (''Osmundaceae''), ossu lomêye des '''floreyès fetchires''' — la k' les [[spôre]]s sont rgroupés k' i rshonnèt des fleurs —; c' est l' seule famile di l' ôre des '''Osmondales''' (''Osmundales''), k' a s' toû est l' seul ôre del classe des ''Osmundopsida'' des [[fetchire]]s. Les floreyès fetchires poirtèt leus grinnes seulmint so kékès foyes. Gn a telmint di grinnes colêyes ene a l' ôte ki l' foye ni sait s' diswalper come les foyes ki n' sont nén fertiles. Ces grinnes la sont dabôrd vetes, pwis brunixhèt avou l' timp, çou ki li dene a l' osmonde l' aparance d' esse floreye. I gn a troes djinres dins l' famile: *''[[Osmunda]]'' (les [[osmonde]]s) *''[[Todea]]'' *''[[Leptopteris]]'' On trove des floreyès fetchires eto a [[Sint Pire et Mikelon]], å [[Canada (payis)|Canada]]. [[da:Kongebregne-familien]] [[de:Königsfarngewächse]] [[en:Osmundaceae]] 17265 44583 2005-11-14T13:00:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox ringne]] 17266 44584 2005-11-14T13:01:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox ôre]] 17267 44585 2005-11-14T13:01:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox classe]] 17268 44586 2005-11-14T13:01:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox famile]] 17269 44587 2005-11-14T13:01:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Modele:Taxobox djinre]] 17270 44589 2005-11-14T13:09:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Osmondacêye]] 17271 44590 2005-11-14T13:12:01Z Pablo 5 {{djermon plante}} [[Categoreye:Fetchires]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen| name = ''Osmondes''}} {{Taxobox_image | image = [[Image:OsmundaRegalis.jpg|240px|Royal fern]] | caption = [[Royal fern]] (''Osmunda regalis'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plant]]ae}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Pteridophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Osmundopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Osmundales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Osmundaceae]]}} {{Taxobox_genus_entry | taxon = ''Osmunda''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen| tite = Especes}} *''[[Osmunda cinnamomea]]'' *''[[Osmunda claytoniana]]'' *''[[Osmunda japonica]]'' *''[[Royåle osmonde|Osmunda regalis]]'' {{Taxobox_end}} Les '''osmondes''' (''Osmunda'') c' est on djinre di [[fetchire]]s, del famile des [[floreyès fetchires]], ki crexhe dins les [[fagne]]s di sôre atlantike, foirt frexhes et foirt acides. Ele ni si spåde waire et ridjete todi so leye-minme, çou ki fwait, å dbout di kékes siekes, ki les fetchires setcheyes tos ls ans, fijhèt des [[touradon]]s assez hôts. [[en:Osmunda]] 17272 45304 2005-11-23T12:04:44Z Pablo 5 |- style="text-align:center;" ! bgcolor="{{{color|lightgreen}}}" colspan="2" | No e [[sincieus latén]] |- align="center" | colspan="2" | '''''{{{binomial_name|{{{1}}}}}}'''''<br /><small>{{{author|}}}</small> 17273 44593 2005-11-14T13:24:16Z Pablo 5 Modele:Taxobox section binomial botany displaecî viè Modele:Taxobox no latén plante #REDIRECT [[Modele:Taxobox no latén plante]] 17274 54530 2006-04-16T19:56:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Safsa]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Royal Fern}} {{Taxobox_image | image = [[Image:OsmundaRegalis.jpg|240px]] | caption = ''Osmunda regalis''}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen }} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = ''[[Plantes|Plantae]]''}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Pteridophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Pteridopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Osmundales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Osmundaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''[[Osmunda]]''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color=lightgreen | binomial_name = Osmunda regalis | author = [[Carolus Linnaeus|L.]]}} {{Taxobox_end}} Li '''royåle osmonde''' (''Osmunda regalis'') est ene grande [[fetchire]] del famile des [[osmondacêyes]], ki poite ses grinnes seulmint so kékes foyes. Gn a telmint di grinnes colêyes ene a l' ôte ki l' foye ni sait s' diswalper come les foyes ki n' sont nén fertiles. Ces grinnes la sont dabôrd vetes, pwis brunixhèt avou l' timp, çou ki li dene a l' osmonde l' aparance d' esse floreye. Elle crexhe dins les [[fagne]]s di sôre atlantike, foirt frexhes et foirt acides. Ele ni si spåde waire et ridjete todi so leye-minme, çou ki fwait, å dbout di kékes siekes, ki les fetchires setcheyes tos ls ans, fijhèt des [[touradon]]s assez hôts. == Sipårdaedje == On l' ritrove ene miete tot avå e l' [[Urope]], l' [[Azeye]] eyet l' [[Amerike bijhrece]]. Mins el Walonreye, li "royåle osmonde" est des pus råles. On nel trove ki sol site del [[Croes-Schaye]], dilé [[Djedene]]. Les touradons s' î elevèt di 80&nbsp;cm a on mete, et li fetchire leye-minme fijhant on bon mete, on si rind conte do spectåke k' ele riprezinte. {{Commons|Osmunda regalis|les royålès osmondes}} [[de:Königsfarn]] [[en:Royal fern]] [[fr:Osmonde royale]] [[nl:Koningsvaren]] [[pl:Długosz królewski]] [[sv:Safsa]] 17275 51329 2006-03-12T14:26:19Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Tchiplane}} '''Tchîplane''' (F. ''Six-Planes'') c' est on ptit hamtea ki fjheut pårteye di [[Grå-Fayi]], rebané asteure avou [[Bive]]. <!-- po les cordonêyes dj' a prin on croejhmint di deus voyes lomêyes "six-planes" i fåreut mete li boune valixhance si ene sakî el kinoxhe --> * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_52_58_N_04_58_13_E_region:BE|49°53'N - 4°58'E}} * Vîs scrijhas : ''Caraplatanus'' ('''[[Motî:tchir 2|tchir]] [[Motî:plaene 1|plaene]]''' e latén), ''Chirplane'', ''Chierplane'', ''Chiplane'', k' on-z a lomé a toirt ''Six-Planes'', e francès. == Istwere == Ancyin ptit [[fî]] d' [[Orcîmont]], k' a stî bråmint rcwerou pa mwintes pretindants, sovint des vicåres u des curés. C' ere come ene donåcion po les djonnes ki vlént intrer dins l' estat ecleziastike. ''(Gérard, Canton de Gedinne, 1932)'' 17276 44606 2005-11-14T19:58:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pitit-Fayi]] 17277 44610 2005-11-14T20:20:02Z Pablo 5 rawete redjon [http://kvaleberg.com/extensions/mapsources/index.php?params={{{1}}} {{{2}}}] <noinclude> ---- Ci modele chal fwait-st ene hårdêye viè ene waibe ki mostere l' eplaeçmint so ene mape, so des fotos di spoutniks, evnd. Li parametes sont: * 1î paramete: les cordonêyes, dins l' cogne aa_bb_N_cc_dd_E (avou '''aa''' et '''cc''' les digrés, '''bb''' et '''cc''' les munutes; eyet bén seur, '''N''' pout esse candjî a '''S''', eyet '''E''' esse candjî a '''W''' sorlon l' plaece; on pout eto radjouter l' rawete "_region:XX" avou '''XX''' li code iso do payis (eg: "_region:BE" pol Beldjike)) * 2inme paramete li tecse a håyner (å pus sovint, les cordonêyes dizo l' cogne normåle, eg: "aa°bb'N, cc°dd'E; mins ça pout esse tot l' minme cwè). </noinclude> 17278 44616 2005-11-14T21:55:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plaene 1</B></FONT> [o.n.] åbe ki si schoice si pele pa grandès plakes. <I>I gårnut leu vweteure å pî del Citadele, dizo les plaenes</I> (H. Matterne). <I>Adon, il ala côper des frissès coxhetes di plope, d' amandî et d' plaene</I> (Li Bibe, rat. pa L. Hendschel). rl a: [[Motî:Tchîplane|Tchîplane]]. <span lang=fr>F. érable plane, platane.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>plane, <FONT COLOR="#800080">plène</FONT></span>; vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>plaine, plenne</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"platanus"</span> (minme sinse). Omonime: * [[Motî:plaene 2|plaene]] (f.n.; coutea a deus mwins) Omofone coinrece: * [[Motî:plane|plane]] (o.n.; avion) ---- [[Plaene|Dipus d' racsegnes so les plaenes]] 17279 44619 2005-11-14T21:57:32Z Pablo 5 Tchîplanes displaecî viè Tchîplane: C' est nén on plurial, ça vént di Tchir-Plaene, avou rmagnaedje do "r". #REDIRECT [[Tchîplane]] 17280 44623 2005-11-14T22:41:55Z Pablo 5 kesses «''deputé di l' estat nôbe do Lussimbork''» est ene miete ambigu; dji supôze ki c' est li "nôbe-estat", u co "prumir-estat" (come li 2inme c' esteut les priyesses, eyet l' "tîce-estat" les cis ki n' estént ni nôbes ni djins d' eglijhe), et k' il esteut deputé pol Lussimbork; ça fwait ki dj' a rcandjî et mete «''deputé do nôbe-estat pol Lussimbork''». (dji fwait on loyén viè [[les troes Estats]], çou ki n' est nén l' meyeus tite, la k' i gn a des payis k' i gn a yeu on cwatrinme... vey [[:en:Estates of the realm]]) Èn ôte sinse k' on åreut polou lére c' est "deputé po l' estat do Lussimbork, k' est on nôbe estat", mins dji n' pinse nén ki ça soeye çoula. Li "Lussimbork" la, c' est li (viye) [[Dutcheye do Lussimbork]]; oudonbén li [[Måjhone di Lussimbork]] (dj' ô bén, i rprezintéve li dutcheye oudonbén ene famile)? [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 14 di nôvimbe 2005 a 22:41 (UTC) 17281 44634 2005-11-14T23:32:32Z Pablo 5 sourdants == Sourdants == * ''Les Cantons d' Biarin et d' Djèdène, - Edward Gérard 1932'' 17282 44738 2005-11-15T22:42:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Porcioncule]] 17283 44739 2005-11-15T22:42:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Porcioncule</B></FONT> [f.n.] fiesse del Notru-Dame des Andjes, fiestêye pa les Franciskins li 2 d' awousse. <I>On freut l' mariaedje li mårdi del Porcioncule... et on repeteut dedja po les prumirès vepes då Cwénze d' Awousse !</I> ([[A. Laloux]]). Etimolodjeye: no d' on viyaedje itålyin, <span lang="it">Porziuncola</span>, wice k' on a cmincî a fiester Notru-Dame des Andjes. ---- * [[Porcioncule|Dipus d' racsegnes sol Porcioncule]] 17284 44740 2005-11-15T22:46:25Z Pablo 5 rissaetchî "Porcioncule", c' est nén aloyî etimolodjicmint <FONT COLOR="#ff0000"><B>porcession</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ceremoneye rilidjeuse la k' on s' pormoenne divant l' ouxh, sovint po fiesti on sint. <span lang=fr>F. procession.</span> <FONT COLOR="#ff0000">grande porcession</FONT>: porcession do Sint-Sacramint (e moes d' may). <I>Les piyônes dinèt a plaijhi des grossès rodjès fleurs po wårni l' finiesse al porcession</I> ([[Joseph Houziaux]]). <FONT COLOR="#ff0000">pitite porcession</FONT>: porcession do cwinze d' awousse. <I>Li porcession do cwénze d' awousse copléve li cene do Sacramint</I> ([[B. Louis]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' såreut souner a messe ey esse al porcession:</FONT> on n' såreut fé deus sacwès a côp. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>On ne peut pas être au four et au moulin</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;el porcession est rintrêye:</FONT> dijhêye po ene feme ki n' si rvoet pus (ki n' a pus ses regues). <span lang=fr>F. ménopause.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé come al porcession d' [[Motî:Echternak|Echternak°]].</FONT> <B>3.</B> djins ki sont la ki s' pormoennèt. <span lang=fr>F. processionnaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;saveur fé rtourner ene porcession:</FONT> esse bele et assaetchante, tot djåzant d' ene kimere. <I>C' est teribe come ele vos savèt ddja fé rtourner ene porcession et k' ele n' ont co pont d' ådje</I> ([[Chantal Denis]]). <span lang=fr>F. terriblement attirante.</span> <B>4.</B> [[Motî:convoye|convoye]]. <I>Ci n' esteut k' ene porcession d' djins so les voyes.</I> <span lang=fr>F. défilé, file, colonne.</span> ---- * [[porcession|Dipus d' racsegnes so les porcessions]] * [[porcession d' Echternak|Dipus d' racsegnes sol porcession d' Echternak]] 17285 44677 2005-11-15T20:10:43Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;porcioncule : nén dins C1, C9, C13, C100. 17286 44731 2005-11-15T21:14:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Echternak</B></FONT> [n.pl.] veye del Grande-Dutcheye, e lussimbordjwès <span lang=lb>Iechternach</span>, kinoxhowe pa s' porcession. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est ene vraiye porcession d' Echternak:</FONT> c' est tote ene [[Motî:convoye|convoye]] di djins. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>véritable défilé</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé come al porcession d' Echternak:</FONT> rescouler do côp k' on-z a avancî ene miete. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>tergiverser, revenir sur ses décisions</span>". ---- * [[Echternak|Dipus d' racsegnes so Echternak]] * [[porcession d' Echternak|Dipus d' racsegnes sol porcession d' Echternak]]. 17287 44681 2005-11-15T20:12:55Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : Èchtèrnak [S0] 17288 44722 2005-11-15T21:00:33Z Pablo 5 ricandjant l' categoreye a "Lussimbork" (po fé pus court) [[Categoreye:foclore]] [[Categoreye:Lussimbork]] Li '''porcession d' Echternak''' (e [[lussimbordjwès]] ''schprëngprocession'', porcession do bontins), c' est ene [[porcession]] k' i gn a li mårdi del [[Pintcosse]] a [[Echternak]], po siervi [[sint Wilibrôd]]. Les djins fwaiynut troes hazêyes padvant, pu deus padrî Les djins s' tinèt avou des norets. ''Li porcession d' Echternak a dné des [[Motî:Echternak|ratourneures e walon]]'' 17290 44726 2005-11-15T21:03:14Z Pablo 5 coridjî l' redjiblaedje (nén mezåjhe di fé des pådjes di redjiblaedje po tot e po rén; våt mî tchoezi l' bon loyén po cmincî! mins si on fwait ene pådje di redjiblaedje, i fåt verifyî k' ele va!) #REDIRECT [[Lussimbork veye]] 17291 44736 2005-11-15T22:41:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Porcioncule]] 17292 44737 2005-11-15T22:41:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Porcioncule]] 17293 44701 2005-11-15T20:49:35Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">convô<SUP>n</SUP>ye</FONT>, convôye, convoye</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == convôye [C1, E1]; convoye [O0] 17294 65572 2006-06-30T10:48:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: af, ar, be, bs, fa, he, hu, id, nn, oc, os, simple [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] {{Commons|Category:Luxembourg|l' Lussimbork}} [[af:Kategorie:Luxemburg]] [[ar:تصنيف:لوكسمبورغ]] [[ast:Categoría:Luxemburgu]] [[be:Катэгорыя:Люксэмбург]] [[bg:Категория:Люксембург]] [[bs:Kategorija:Luksemburg]] [[ca:Categoria:Luxemburg]] [[cs:Kategorie:Lucembursko]] [[da:Kategori:Luxembourg]] [[de:Kategorie:Luxemburg]] [[el:Κατηγορία:Λουξεμβούργο]] [[en:Category:Luxembourg]] [[eo:Kategorio:Luksemburgo]] [[es:Categoría:Luxemburgo]] [[et:Kategooria:Luksemburg]] [[fa:رده:لوکزامبورگ]] [[fi:Luokka:Luxemburg]] [[fr:Catégorie:Luxembourg]] [[he:קטגוריה:לוקסמבורג]] [[hu:Kategória:Luxemburg]] [[id:Kategori:Luxemburg]] [[io:Category:Luxemburgia]] [[it:Categoria:Lussemburgo]] [[ja:Category:ルクセンブルク]] [[ka:კატეგორია:ლუქსემბურგი]] [[ko:분류:룩셈부르크]] [[lb:Category:Lëtzebuerg]] [[lt:Kategorija:Liuksemburgas]] [[lv:Category:Luksemburga]] [[nds:Kategorie:Luxemburg]] [[nl:Categorie:Luxemburg]] [[nn:Kategori:Luxembourg]] [[no:Kategori:Luxembourg]] [[oc:Categoria:Luxemborg]] [[os:Категори:Люксембург]] [[pl:Kategoria:Luksemburg]] [[pt:Categoria:Luxemburgo]] [[ro:Categorie:Luxemburg]] [[ru:Категория:Люксембург]] [[simple:Category:Luxembourg]] [[sk:Kategória:Luxembursko]] [[sl:Kategorija:Luksemburg]] [[sr:Категорија:Луксембург]] [[sv:Kategori:Luxemburg]] [[tr:Kategori:Lüksemburg]] [[zh:Category:盧森堡]] 17295 44732 2005-11-15T21:22:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Echternak]] 17296 60433 2006-06-14T20:07:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Echternach]] {{djermon viyaedje}} [[Categoreye:Lussimbork]] '''Echternak''' c' est ene veye del [[Grande-Dutcheye do Lussimbork]], tchîf do canton di minme no. Si no e [[lussimbordjwès]] c' est '''Iechternach''', en almand '''Echternach'''. [[Image:Map Echternach.PNG|thumb|eplaeçmint del comene dins l' canton]] [[Image:Denzelt.jpg|thumb|li måjhone del veye]] * Dimorants: 4.936 (2004) * Sitindêye: 20,49 km² * Dinsité: 222 djins/km² * Canton: Echternak * Distrik: [[Grevenmacher]] == A vey == [[Image:Iechternach Basilika.jpg|thumb|li båzleke]] Li veye est rlomêye po s' porcession. Ene vila rominne, discoviete e 1975. == Difoûtrinnès hårdêyes == {{Commons|Echternach}} * [http://www.echternach.lu Waibe oficire del veye] * [http://www.statec.lu/recueil/fiches_communes/echternach.html Les statistikes oficires do govienmint pol veye] * [http://www.willibrord.lu Waibe so Sint Wilibrôde] * [http://www.echternach-tourist.lu/bien_venue/monument.htm Sol vila rominne] [[af:Echternach]] [[de:Echternach (Luxemburg)]] [[en:Echternach]] [[fr:Echternach]] [[lb:Iechternach]] [[nl:Echternach]] [[pt:Echternach]] 17297 44756 2005-11-16T12:17:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gargouye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> passaedje d' ene aiwe dizo ene voye, davance fwaite avou des grossès pires, et asteure avou ene buze. <I>C' esteut tot djusse come si ene foice li ratneut li long di ci aiwe la, ki coreut so les doyes des ôneas et rdjibler so les pires, divant d' moussî dvins l' gargouye del Falwache</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:adujhoe|adujhoe]]. <span lang=fr>F. aqueduc, conduit.</span> !!!&nbsp;Asteme fåwami: F. <span lang=fr>"gargouille"</span> = W. [[Motî:golete|golete]]. <B>2.</B> brut d' l' aiwe ki passe dins ene buze. <I>Gusse est bén evike; il a d' l' aiwe plin l' boke et i fwait des gargouyes; on lzî creye: "Houmez l' aiwe foû del boke&nbsp;!"</I> (E. Pècheur). Etimolodjeye: acolaedje d' on forveyou bodje <span lang=wa-fell>gouye</span> ([[Motî:gueuye|gueuye]]) et d' on forveyou mot-brut <span lang=wa-fell>gar</span> (brut d' avalaedje). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gargouyî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé on brut d' aiwe ki passe dins ene buze. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gargouyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "gargouyî". <span lang=fr>F. gargouillement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>gargouymint</B></FONT> [o.n.] brut d' on gaz ki passe dins les boyeas. <span lang=fr>F. borborygme, gargouillement.</span> 17298 44757 2005-11-16T12:17:41Z Pablo 5 == Disfondowes == ;gargouye: <span lang=wa-feller>gargouye, gârgouye</span>. 17299 48407 2005-12-30T05:47:09Z 212.151.113.142 interwiki {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Djanvî}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po djanvî== {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 1}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 1|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 1|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 2}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 2|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 2|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 3}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 3|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 3|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 4}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 4|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 4|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 5}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 5|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 5|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 6}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 6|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 6|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 7}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 7|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 7|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 8}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 8|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 8|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 9}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 9|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 9|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 10}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 10|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 11}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 11|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 11|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 12}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 12|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 12|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 13}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 13|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 13|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 14}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 14|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 14|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 15}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 15|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 15|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 16}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 16|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 16|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 17}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 17|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 17|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 18}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 18|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 18|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 19}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 19|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 19|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 20}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 20|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 20|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 21}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 21|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 21|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 22}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 22|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 22|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 23}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 23|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 23|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 24}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 24|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 24|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 25}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 25|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 25|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 26}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 26|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 26|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 27}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 27|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 27|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 28}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 28|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 28|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 29}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 29|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 29|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 30}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 30|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 30|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 30|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djanvî 31}} [[Wikipedia:Årmonak/djanvî 31|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djanvî 31|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 31|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/djanvî 31|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/Januarie]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Æfterra Gēola]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Gener]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/Januar]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Ιανουαρίου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/January]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/ינואר]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 1月]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/1월]] [[nl:Wikipedia:Januari]] [[no:Wikipedia:Hendelser/Januar]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/styczeń]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/Januar]] [[sv:Dagens händelser/januari]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/มกราคม]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/1月]] 17300 44764 2005-11-16T12:58:14Z Lucyin 16 Motî:sint-Nicolai displaecî viè Motî:Sint-Nicolai: moumint d' l' anêye, fiesse => grande lete #REDIRECT [[Motî:Sint-Nicolai]] 17301 44982 2005-11-18T09:28:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sint-Djuråd</B></FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Sint-Djurau</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Saint-Gérard</span>, rebané avou [[Motî:Metet|Mtet]]. <I>So l' astantche dilé l' Grand Vevî, I m' a dit "Fwè d' on vî coirbå, Dji n' irè pus a Sint-Djuråd"</I> ([[R. Viroux]]). Etimolodjeye: no do [[Motî:Djuråd (sint)|sint Djuråd]] k' a askepyî l' abeye di [[Motî:Brogne|Brogne]]. ---- * [[Sint-Djuråd|Pondants et djondants]]. 17303 44769 2005-11-16T13:04:32Z Lucyin 16 Posteure da Simenon a [[Lidje (veye)]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Posteure da Simenon a [[Lidje (veye)]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17304 44871 2005-11-17T07:13:08Z Pablo 5 [[Imådje:Sint-Djuråd_posteure.jpg|thumb|posteure da sint Djuråd, avou l' eglijhe di Sint-Djuråd dins l' fond.]] [[Imådje:Sint-Djurå eglijhe.jpg|thumb|l' eglijhe]] '''Sint-Djuråd''' (la-minme: ''Sint-Djurau'', F. ''Saint-Gérard''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Metet|Mtet]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5640'''. ** davance : '''5620'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Na 125'''. * Arondixhmint : [[Nameur]] ''Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:Sint-Djuråd|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Sint-Djuråd == === Hamteas === * Bossire (la-minme: ''Bossêre'', F. ''Bossière''). * F. ''Cottuprez''. * F. ''Favauge'' * Gônwè (F.N.). ''Gonoy''. * Måjhon (la-minme: ''Maujo'', F. ''Maison''). * Planson. * Respounete (F.N.). ''Responette''). * F. ''Toisoul''. === Ôtès plaeces === * Érante * Libene (''Lîbèn''). == Istwere. == [[Imådje:Saint-Gérard JPG01.jpg|thumb|l' eglijhe sol hintche, li moustî d' Brogne sol droete]] Li viyaedje di loméve divinltins [[Brogne]] (''Bronium Monasterium, 914). Mins il a prind l' no da [[sint Djuråd]] k' aveut amonté l' moustî. == Djeyografeye. == C' est la ki [[Burnot]] prind sourd. {{Commons|Category:Saint-Gérard (Namur)}} [[fr:Saint-Gérard (Belgique)]] 17305 58520 2006-05-28T23:47:49Z Pablo 5 '''[[1î d' djanvî]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Euro symbol.svg|80px|€]] </div> * [[1788]] - [[Londe]] ([[Inglutere]]): eplaidaedje do prumî limero del gazete “[[The Times]]”. * [[1959]] - [[Cuba]]: trionfe del revolucion [[Fidel Castro|castrisse]], [[Fulgencio Batista]] court evoye. * [[1977]] - [[Beldjike]]: [[grands rebanaedjes]]. * [[1993]] - [[Tchecoslovekeye]]: li payis, k' a 74 ans, n' egzistêye pus, dispårti e deus noveas payis: [[Tchekeye]] eyet [[Eslovakeye]]. * [[2002]] - [[Union Uropeyinne]]: l' [[euro]] divént l' seule manoye oficire po 12 Estats d' l' Union. </div> Dierins djoûs: [[31 di decimbe]] &ndash; [[30 di decimbe]] &ndash; [[29 di decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Djanvî|Årtchive des efemerides di djanvî]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Gener 1]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 1. Januar]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/January 1]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/1 gennaio]] [[nl:Template:Geschiedenis 1 januari]] </noinclude> 17306 44773 2005-11-16T13:08:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djuråd (sint)</B></FONT> sint fiesti el Walonreye, k' a dné l' no å viyaedje di [[Motî:Sint-Djuråd|Sint-Djuråd]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:bwès sint Djuråd|bwès sint Djuråd]] ---- * [[sint Djuråd|Pondants et djondants]] 17307 44880 2005-11-17T07:46:35Z Pablo 5 [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Djurad]] [[Imådje:Sint-Djuråd_posteure.jpg|thumb|posteure da sint Djuråd, avou l' eglijhe di Sint-Djuråd dins l' fond.]] '''sint Djuråd''', c' est on [[sint fisti el Walonreye]] k' askepia l' [[abeye di Brogne]]. Pus tård, li viyaedje did ttåtoû si va lomer [[Sint-Djuråd]]. Il åreut veyou [[sint Pire]] et [[sint På]] dé ene tchapele a Brogne. Adon, i fjha ene eglijhe et on [[moustî]]. Après, i divna moenne a Sint-Dnixh a Paris, pu priyesse e 928. I ramoenna les rlikes da Sint Udjinne et fé basti l' abeye benedictene di Brogne. E walon, on-z a lomé li spene vinete [[bwès sint Djuråd]]. 17308 44779 2005-11-16T13:14:27Z Lucyin 16 [[Categoreye:crustinnisse]] 17309 44780 2005-11-16T13:15:37Z Lucyin 16 rimete ciddé les "ptits sints walons" Rimete cial les sints ki n' sont nén vormint cnoxhous dins tot l' monde crustin. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di nôvimbe 2005 a 13:15 (UTC) 17310 44983 2005-11-18T09:31:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bwès sint Djuråd</B></FONT> [o.n., pl des bwès sint Djuråd] sôre di bouxhon, e sincieus latén "<span lang=la><I>Berberis vulgaris</I></span>". <span lang=fr>F. épine vinette.</span> Loukîz a: [[Motî:roejhin d' tchén|roejhin d' tchén]]. Etimolodjeye: a pårti do [[Motî:Djuråd (sint)|sint Djuråd]]. ---- * [[bwès sint Djuråd|Pondants et djondants]] 17311 44783 2005-11-16T13:19:26Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == bwès d' Sint-Djurau [C1]. 17312 60221 2006-06-12T09:14:40Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lt:Paprastasis raugerškis]] {{djermon plante}} [[categoreye:åbes et bouxhons]] {{Taxobox plante |Bwès sint Djuråd|Berberis_vulgaris2.jpg|Berberis vulgaris}} {{Taxobox phylum | ''[[Magnoliophyta]]'' }} {{Taxobox classe | ''[[Magnoliopsida]]'' }} {{Taxobox ôre | ''[[Ranunculales]]'' }} {{Taxobox famile | ''[[Berberidaceae]]'' }} {{Taxobox djinre | ''[[Berberis]]'' }} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox no latén plante | Berberis vulgaris | [[Carl von Linné|L.]], [[1753]]}} {{Taxobox fén}} Li '''bwès sint Djuråd''' (on dit eto '''li spene vinete'''), c' est on bouxhon avou des spenes. [[Imådje:Illustration Berberis vulgaris0.jpg|thumb|Dessinaedje di 1885]] [[Imådje:Berberis-vulgaris-flowers.jpg|thumb|florixhaedje]] No e sincieus latén ''Berberis vulgaris'' Famile [[berberidacêye]]s. == El Walonreye. == Sapinse a Joseph Bastin, ele ni vénreut nén tote seule el Hôte Årdene. == Croeyances a vey avou l' bwès sint Djuråd. == On vout kel corone di spene da [[Djezus-Cri]] åye sitî fwaite avou do bwès sint Djuråd. [[sint Djuråd|Did la kécfeye, si no]]. {{Commons|Berberis vulgaris}} [[da:Almindelig Berberis]] [[de:Berberitze]] [[en:Berberis vulgaris]] [[fr:Épine-vinette]] [[lt:Paprastasis raugerškis]] [[pl:Berberys pospolity]] [[uk:Барбарис звичайний]] 17313 44891 2005-11-17T07:59:06Z Pablo 5 on pout nén... pol moumint Kimint fé po ki ç' categoreye cial soeye metowe avou les A dins l' djivêye des categoreyes ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di nôvimbe 2005 a 13:22 (UTC) On n' pout nén. Do moens, tant ki l' wikipedia n' såreut nén fé di relijhaedje alfabetike (li relijhaedje do moumint n' est nén alfabetike, mins limerike, d' après les valixhances des caracteres, ça fwait ki "a" vént après "Z"... par egzimpe, et ki "å" vént après "Ú" ki lu-minme est bén après "z"... c' est po çoula ki, cwand on mete ene categoreye dins èn årtike avou on tite a accints, i fåt riscrire come paramete li minme no mins sins accints; po foircî l' ôre k' il est metou dins l' categoreye. Mins pol djivêye di categoreyes on nel pout nén fé, la ki c' est ene djivêye (pådjes especiåles) et nén ene categoreye. Les djins d' wikimedia sont-st å corant do problinme, et ça serè motoit coridjî on djoû, mins on n' sait nén cwand. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 17 di nôvimbe 2005 a 07:54 (UTC) 17315 59167 2006-06-02T16:34:51Z Pablo 5 '''[[19 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Flag of Puerto Rico.svg|80px|Drapea di Porto Rico]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[461]] - [[Sint Hilåre]] divént [[Påpe]]. * [[1493]] - [[Cristofe Colomb]] arive a l' iye di ''Borinken'', ki dvénrè pus tård [[Porto Rico]]. * [[1711]] - Nexhance da [[Mixhail Vassilyevitch Lomonossov|Mixhail Lomonossov]], sicrijheu et matematikî rûsse. * [[1946]] - L' [[Afganistan]], l' [[Izlande]] eyet l' [[Suwede]] moussént a l' [[ONU]]. * [[1969]] - [[Apollo XII]] arive sol Lune </div> Dierins djoûs: [[18 di nôvimbe]] &ndash; [[17 di nôvimbe]] &ndash; [[16 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 19]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 19. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 19]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/19 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 19 november]] </noinclude> 17316 59168 2006-06-02T16:34:59Z Pablo 5 '''[[20 d' nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Mandelbrot-Menge farbig.png|80px|Fractåle di Mandelbrot]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1818]] - L'&nbsp;indepindince do [[Venezwela]] est proclamêye pa [[Simon Bolívar]] * [[1877]] - Edvincion do [[fonografe]] pa [[Thomas Edison]] * [[1917]] - Proclamåcion del republike d'&nbsp;[[Oucrinne]] * [[1924]] - Nexhance da [[Benoît Mandelbrot]], matematikî ki studia les fractåles * [[1975]] - Moirt da [[Francisco Franco]], dictateu [[Sipagne|spagnol]] </div> Dierins djoûs: [[19 di nôvimbe]] &ndash; [[18 di nôvimbe]] &ndash; [[17 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 20]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 20. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 20]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/20 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 20 november]] </noinclude> 17317 65589 2006-06-30T12:34:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fa:رده:هلند]], [[nds-nl:Categorie:Nederlaand]] Modifie: [[ro:Categorie:Ţările de Jos]] [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[af:Kategorie:Nederland]] [[ar:تصنيف:هولندا]] [[ast:Categoría:Holanda]] [[be:Катэгорыя:Нідэрлянды]] [[bg:Категория:Холандия]] [[bs:Kategorija:Holandija]] [[ca:Categoria:Països Baixos]] [[cs:Kategorie:Nizozemsko]] [[csb:Kategòrëjô:Néderlandzkô]] [[da:Kategori:Nederland]] [[de:Kategorie:Niederlande]] [[el:Κατηγορία:Ολλανδία]] [[en:Category:Netherlands]] [[eo:Kategorio:Nederlando]] [[es:Categoría:Países Bajos]] [[et:Kategooria:Holland]] [[eu:Kategoria:Herbehereak]] [[fa:رده:هلند]] [[fi:Luokka:Alankomaat]] [[fr:Catégorie:Pays-Bas]] [[fy:Kategory:Nederlân]] [[gl:Category:Países Baixos]] [[he:קטגוריה:הולנד]] [[hr:Kategorija:Nizozemska]] [[hu:Kategória:Hollandia]] [[id:Kategori:Belanda]] [[io:Category:Nederlando]] [[is:Flokkur:Holland]] [[it:Categoria:Paesi Bassi]] [[ja:Category:オランダ]] [[ka:კატეგორია:ნიდერლანდი]] [[ko:분류:네덜란드]] [[la:Categoria:Nederlandia]] [[lb:Category:Holland]] [[li:Kategorie:Nederland]] [[lt:Kategorija:Olandija]] [[mk:Категорија:Холандија]] [[na:Category:Eben Eyong]] [[nds:Kategorie:Nedderlannen]] [[nds-nl:Categorie:Nederlaand]] [[nl:Categorie:Nederland]] [[nn:Kategori:Nederland]] [[no:Kategori:Nederland]] [[oc:Categoria:Païses Basses]] [[os:Категори:Нидерландтæ]] [[pl:Kategoria:Holandia]] [[pt:Categoria:Países Baixos]] [[ro:Categorie:Ţările de Jos]] [[ru:Категория:Нидерланды]] [[simple:Category:Netherlands]] [[sk:Kategória:Holandsko]] [[sl:Kategorija:Nizozemska]] [[sr:Категорија:Холандија]] [[sv:Kategori:Nederländerna]] [[th:หมวดหมู่:ประเทศเนเธอร์แลนด์]] [[tl:Category:Netherlands]] [[tr:Kategori:Hollanda]] [[zh:Category:荷兰]] [[zh-min-nan:Category:Kē-tē-kok]] 17318 65591 2006-06-30T12:47:05Z YurikBot 105 robot Ajoute: bs, eo, fa, he, oc [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[ar:تصنيف:نيجيريا]] [[bs:Kategorija:Nigerija]] [[ca:Categoria:Nigèria]] [[cs:Kategorie:Nigérie]] [[da:Kategori:Nigeria]] [[de:Kategorie:Nigeria]] [[en:Category:Nigeria]] [[eo:Kategorio:Niĝerio]] [[es:Categoría:Nigeria]] [[eu:Kategoria:Nigeria]] [[fa:رده:نیجریه]] [[fr:Catégorie:Nigeria]] [[gl:Category:Nixeria]] [[he:קטגוריה:ניגריה]] [[id:Kategori:Nigeria]] [[io:Category:Nigeria]] [[it:Categoria:Nigeria]] [[ja:Category:ナイジェリア]] [[ko:분류:나이지리아]] [[nl:Categorie:Nigeria]] [[no:Kategori:Nigeria]] [[oc:Categoria:Nigèria]] [[pl:Kategoria:Nigeria]] [[pt:Categoria:Nigéria]] [[ru:Категория:Нигерия]] [[sl:Kategorija:Nigerija]] [[sv:Kategori:Nigeria]] [[uk:Категорія:Нігерія]] [[yo:Category:Nigeria]] 17319 65575 2006-06-30T11:08:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: bs, eo, fa, fi, he, lv, oc, ru, zh [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] [[ar:تصنيف:موريتانيا]] [[bs:Kategorija:Mauritanija]] [[ca:Categoria:Mauritània]] [[cs:Kategorie:Mauritánie]] [[de:Kategorie:Mauretanien]] [[en:Category:Mauritania]] [[eo:Kategorio:Maŭritanio]] [[es:Categoría:Mauritania]] [[eu:Kategoria:Mauritania]] [[fa:رده:موریتانی]] [[fi:Luokka:Mauritania]] [[fr:Catégorie:Mauritanie]] [[he:קטגוריה:מאוריטניה]] [[id:Kategori:Mauritania]] [[io:Category:Mauritania]] [[it:Categoria:Mauritania]] [[ja:Category:モーリタニア]] [[ko:분류:모리타니]] [[lv:Category:Mauritānija]] [[nl:Categorie:Mauritanië]] [[no:Kategori:Mauritania]] [[oc:Categoria:Mauritània]] [[pl:Kategoria:Mauretania]] [[pt:Categoria:Mauritânia]] [[ru:Категория:Мавритания]] [[sv:Kategori:Mauretanien]] [[zh:Category:毛里塔尼亚]] 17320 44834 2005-11-17T04:19:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Amerike]] 17321 44841 2005-11-17T04:41:28Z Pablo 5 [[Categoreye:Muzike]] {{Commons|Category:Composers|les compôzeus}} [[ast:Category:Compositores]] [[bg:Категория:Композитори]] [[be:Катэгорыя:Кампазытары]] [[ca:Categoria:Compositors]] [[da:Kategori:Komponister]] [[de:Kategorie:Komponist]] [[et:Kategooria:Heliloojad]] [[el:Κατηγορία:Συνθέτες]] [[eo:Kategorio:Komponistoj]] [[es:Categoría:Compositores]] [[fr:Catégorie:Compositeur]] [[ga:Rang:Cumadóirí]] [[ko:분류:작곡가]] [[io:Category:Kompozisti]] [[id:Kategori:Komposer]] [[it:Categoria:Compositori]] [[he:קטגוריה:מלחינים]] [[jv:Category:Juru Musik]] [[la:Categoria:Compositores]] [[lv:Category:Komponisti]] [[lt:Category:Kompozitoriai]] [[lb:Category:Komponisten]] [[li:Kategorie:Componis]] [[hu:Kategória:Zeneszerzők]] [[nl:Categorie:Componist]] [[ja:Category:作曲家]] [[no:Kategori:Komponister]] [[nn:Kategori:Komponistar]] [[pl:Kategoria:Kompozytorzy]] [[pt:Categoria:Compositores]] [[ru:Категория:Композиторы]] [[sk:Kategória:Hudobní skladatelia]] [[sl:Category:Skladatelji]] [[sr:Category:Композитори]] [[fi:Luokka:Säveltäjät]] [[sv:Kategori:Kompositörer]] [[tr:Kategori:Besteciler]] [[uk:Категорія:Композитори]] [[zh:Category:作曲家]] 17322 65700 2006-07-01T08:22:21Z Escarbot 171 robot Ajoute: bs, fa, oc, sco, vi, war Modifie: sq [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[af:Kategorie:Spanje]] [[an:Categoría:España]] [[ar:تصنيف:إسبانيا]] [[ast:Categoría:España]] [[be:Катэгорыя:Гішпанія]] [[bg:Категория:Испания]] [[br:Rummad:Spagn]] [[bs:Kategorija:Španija]] [[ca:Categoria:Espanya]] [[cs:Kategorie:Španělsko]] [[csb:Kategòrëjô:Szpańskô]] [[da:Kategori:Spanien]] [[de:Kategorie:Spanien]] [[el:Κατηγορία:Ισπανία]] [[en:Category:Spain]] [[eo:Kategorio:Hispanio]] [[es:Categoría:España]] [[et:Kategooria:Hispaania]] [[eu:Kategoria:Espainia]] [[fa:رده:اسپانیا]] [[fi:Luokka:Espanja]] [[fr:Catégorie:Espagne]] [[ga:Catagóir:An Spáinn]] [[gl:Category:España]] [[he:קטגוריה:ספרד]] [[hr:Kategorija:Španjolska]] [[hu:Kategória:Spanyolország]] [[ia:Categoria:Espania]] [[id:Kategori:Spanyol]] [[io:Category:Hispania]] [[is:Flokkur:Spánn]] [[it:Categoria:Spagna]] [[ja:Category:スペイン]] [[ka:კატეგორია:ესპანეთი]] [[ko:분류:에스파냐]] [[kw:Category:Spayn]] [[la:Categoria:Hispania]] [[lb:Category:Spuenien]] [[li:Kategorie:Spanje]] [[lt:Kategorija:Ispanija]] [[lv:Kategorija:Spānija]] [[mi:Category:Pāniora]] [[na:Category:Spain]] [[nds:Kategorie:Spanien]] [[nl:Categorie:Spanje]] [[nn:Kategori:Spania]] [[no:Kategori:Spania]] [[oc:Categoria:Espanha]] [[os:Категори:Испани]] [[pl:Kategoria:Hiszpania]] [[pt:Categoria:Espanha]] [[ro:Categorie:Spania]] [[ru:Категория:Испания]] [[scn:Category:Spagna]] [[sco:Category:Spain]] [[simple:Category:Spain]] [[sk:Kategória:Španielsko]] [[sl:Kategorija:Španija]] [[sq:Category:Spanjë]] [[sr:Категорија:Шпанија]] [[sv:Kategori:Spanien]] [[tl:Category:Espanya]] [[tr:Kategori:İspanya]] [[uk:Категорія:Іспанія]] [[vi:Thể loại:Tây Ban Nha]] [[war:Category:Espanya]] [[zh:Category:西班牙]] [[zh-min-nan:Category:Se-pan-gâ]] 17323 44850 2005-11-17T05:42:07Z Pablo 5 [[Categoreye:Syinces]] [[Categoreye:Tecnikes]] {{Commons|Category:Technology}} [[fr:Catégorie:Technologie]] 17324 44851 2005-11-17T05:46:00Z Pablo 5 [[Categoreye:Syinces]] {{Commons|Category:Applied sciences}} [[fr:Catégorie:Techniques et sciences appliquées]] 17325 44858 2005-11-17T05:59:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Metet]] 17326 45846 2005-11-27T20:17:42Z Pablo 5 tåvlea di naiviaedje {{djermon viyaedje}} '''Metet''' (avou spotchåve voyale: ''a Mtet'', F. ''Mettet''), c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Mettet Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 11.833 (2005) * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 116,78 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 101,33 djins/km² * Ban d' Metet: [[Metet (viyaedje)]] avou [[Bieme]], [[Biemrêye]], [[Ermeton-so-Bier]], [[Furnå]], [[Grå]], [[Ôret]], [[Sint-Djuråd]], [[Ståve (viyaedje)|Ståve]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.mettet.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Mettet]] [[eo:Mettet]] [[fr:Mettet]] [[nl:Mettet]] [[no:Mettet]] 17327 44862 2005-11-17T06:15:25Z Pablo 5 Philippe Maudoux {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Mettet JPG00.jpg|thumb|l' eglijhe di Mtet]] '''Metet''' (avou spotchåve voyale: ''a Mtet'', F. ''Mettet''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] divnou [[Metet|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''5640''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 131''' == Tuzance walone == Sicrijheu e walon: [[Philippe Maudoux]] {{Commons|Category:Mettet}} 17328 44873 2005-11-17T07:33:23Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Furnaux JPG01.jpg|thumb|li viyaedje di Furnå|250 px]] '''Furnå''' (F. ''Furnaux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Mtet]]. * Limero del posse: '''5641''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 132''' {{Commons|Category:Furnaux}} [[fr:Furnaux]] 17329 44875 2005-11-17T07:39:06Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Bieme''' (F. ''Biesme''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Mtet]]. * Limero del posse: '''5640''' (vî limero '''5650''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 130''' 17330 44876 2005-11-17T07:40:18Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Biemrêye''' (F. ''Biesmerée''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Mtet]]. * Limero del posse: '''5640''' (vî limero '''5645''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 17''' 17331 51313 2006-03-12T14:23:31Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Stave}} '''Ståve''' (F. ''Stave''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Mtet]]. * Limero del posse: '''5646''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 16''' 17332 44878 2005-11-17T07:43:51Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Grå''' (F. ''Graux''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Mtet]]. * Limero del posse: '''5640''' (vî limero '''5621''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 133''' 17333 51333 2006-03-12T14:27:04Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Oret}} '''Ôret''' (F. ''Oret''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Mtet]]. * Limero del posse: '''5640''' (vî limero '''5647''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 18''' 17334 44893 2005-11-17T08:26:08Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * Li roye di l' [[ecwåteur (roye)|ecwåteur]], ki pårtixh li Daegn e deus. * L' [[Ecwåteur (payis)|Ecwåteur]], payis d' [[Amerike]]. [[fr:Équateur]] 17335 44897 2005-11-17T08:52:41Z Pablo 5 <div id="toc" style="float:right; width:14em; margin:5px; border:3px solid;"> <div style="border-bottom:3px solid; background:#efefef; font-size:0.75em;"> Cist årtike chal fwait pårtêye del séreye «[[:Categoreye:Djivêyes des payis del Daegn|Djivêyes des payis del Daegn]]» </div> [[Djivêye des payis disparexhous|disparexhous]]<br /> [[Djivêye des payis, d' après les continints|d'&nbsp;après les continints]]<br /> [[Djivêye des payis, d' après leu populåcion|d'&nbsp;après leu populåcion]]<br /> [[Djivêye des payis, d' après leu stindêye|d'&nbsp;après leu stindêye]] </div> <includeonly> [[Categoreye:Djivêyes des payis del Daegn|{{PAGENAME}}]] </includeonly> 17336 65592 2006-06-30T13:02:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: be, bs, eu, fa, kw, oc [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] [[af:Kategorie:Noorweë]] [[an:Categoría:Noruega]] [[ar:تصنيف:نروج]] [[ast:Categoría:Noruega]] [[be:Катэгорыя:Нарвэгія]] [[bg:Категория:Норвегия]] [[bs:Kategorija:Norveška]] [[ca:Categoria:Noruega]] [[cs:Kategorie:Norsko]] [[csb:Kategòrëjô:Norweskô]] [[da:Kategori:Norge]] [[de:Kategorie:Norwegen]] [[el:Κατηγορία:Νορβηγία]] [[en:Category:Norway]] [[eo:Kategorio:Norvegio]] [[es:Categoría:Noruega]] [[et:Kategooria:Norra]] [[eu:Kategoria:Norvegia]] [[fa:رده:نروژ]] [[fi:Luokka:Norja]] [[fo:Bólkur:Noreg]] [[fr:Catégorie:Norvège]] [[gl:Category:Noruega]] [[he:קטגוריה:נורווגיה]] [[hr:Kategorija:Norveška]] [[hu:Kategória:Norvégia]] [[id:Kategori:Norwegia]] [[io:Category:Norvegia]] [[is:Flokkur:Noregur]] [[it:Categoria:Norvegia]] [[ja:Category:ノルウェー]] [[ka:კატეგორია:ნორვეგია]] [[ko:분류:노르웨이]] [[kw:Category:Norgagh]] [[la:Categoria:Norvegia]] [[lb:Category:Norwegen]] [[lt:Kategorija:Norvegija]] [[lv:Category:Norvēģija]] [[na:Category:Norway]] [[nds:Kategorie:Norwegen]] [[nl:Categorie:Noorwegen]] [[nn:Kategori:Noreg]] [[no:Kategori:Norge]] [[oc:Categoria:Norvègia]] [[pl:Kategoria:Norwegia]] [[pt:Categoria:Noruega]] [[ro:Categorie:Norvegia]] [[ru:Категория:Норвегия]] [[sco:Category:Norrowey]] [[se:Category:Norga]] [[sk:Kategória:Nórsko]] [[sl:Kategorija:Norveška]] [[sr:Категорија:Норвешка]] [[sv:Kategori:Norge]] [[tr:Kategori:Norveç]] [[zh:Category:挪威]] [[zh-min-nan:Category:Norge]] 17337 44901 2005-11-17T08:59:22Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis|*]] [[Categoreye:Djivêyes]] 17338 44968 2005-11-17T18:52:02Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] 17340 44985 2005-11-18T09:49:49Z Pablo 5 {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = {{{1}}} }} {{Taxobox image | image = [[Imådje:{{{2}}}|220px|{{{3}}}]] | caption = ''{{{3}}}'' }} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen }} {{Taxobox ringne | taxon = ''[[Plantae]]'' (plantes) }} 17341 52295 2006-03-21T04:14:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Rowan Williams]] {{djermon}} [[Categoreye:Evekes]] [[Categoreye:Crustinnisse]] [[Imådje:Rowan-williams-pakistan1.jpg|thumb|right|Rowan Williams, å mitan des crustins.]] '''Rowan Douglas Williams''' (vinou å monde li [[14 di djun]] [[1950]]) est on rlidjeu britanike. I vna-st å monde a Swansea, å payis d' Wales, dins ene famile [[walès]]-cåzante. E [[1991]] i fourit tchoezi eveke di Monmouth, ey e 1999 [[årtchuveke]] do payis d' Wales. E 2002 on l' anonça po prinde li plaece di [[George Carey]] come årtchuveke di [[Cantorbereye]] — ey eto, do côp, primat d' l' [[Eglijhe Anglicane]] —. C' est l' [[27 di fevrî]] [[2003]] k' i divna oficirmint l' 104inme årtchuveke di Cantorbereye. [[cy:Rowan Williams]] [[de:Rowan Williams]] [[en:Rowan Williams]] [[fr:Rowan Williams]] [[ja:ローワン・ウィリアムズ]] [[no:Rowan Douglas Williams]] [[pt:Rowan Douglas Williams]] [[ro:Rowan Douglas Williams]] 17342 44991 2005-11-18T14:47:38Z Borbouze 21 Drave do printimp : famile :brassicacéyes - F: Drave printanière. Erophila verna Wilk. du grec "eros": printimp et "phila" : ami, ca ile meurit fwârt timpe (fèvrî-måss). Pitite plante du 3 à 15 cms.Foyes al tère an rôsète,mwintes kèwes sins foyes. Blantchès fleurs, blancs pètales findus a deus. Grin.nes : silicules. Vint dins les tèrins sètchs, rocayes, vîs mèrs, juska 1600 m. plot intrer dins les [[mèlônes]], cåse al timprusté. A n'nin maxhî avou "dråwe", k'est ène graminéye. F.: Ivraie 17343 45000 2005-11-19T00:11:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pulover</B></FONT> [o.n.] [[Motî:pulôve|pulôve]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>pulovêr, pëlovêr, pulovinr</span>. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>pull-over</span>, vinant lu-minme di l'&nbsp;inglès, 1925. 17344 45001 2005-11-19T00:11:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pulôve</B></FONT> [o.n.] [[Motî:texhou|texhou]] k' i fåt rsaetchî påzès spales. Coinrece Payis d' Wåve. Etimolodjeye: calcaedje di l' inglès <span lang=en>pull-over</span> (minme sinse), 1925. 17345 45006 2005-11-19T00:24:14Z Pablo 5 omonimeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>påle 3</B></FONT> [f.n.] cwåte d' ene des coleurs do cwårdjeu, ki l' dessin est ene sacwè d' pondant, come ene [[Motî:påle 2|påle]] (schoupe). <I>Dj' a on gros pwès so li stoumak; I toûne des påles, i toûne des makes</I> (J. Franquet). rl a: [[Motî:pike|pike]]. <span lang=fr>F. pique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;hasse di påle:</FONT> (nén piké des viers) [[Motî:vé|vé]]. <span lang=fr>F. pénis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i toûne do påle:</FONT> <I>a)</I> (å cwårdjeu) c' est pike ki va. <I>b)</I> (nén piké des viers) mi vé est presse po vs fé plaijhi. Omonimeye: * [[Motî:påle 1|påle]] (addj.; bladjot) * [[Motî:påle 2|påle]] (f.n.; longowe schoupe) 17346 45008 2005-11-19T01:04:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Montagu-e-Limbork]] 17347 45840 2005-11-27T19:56:45Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje [[Categoreye:Flande]] [[Categoreye:Beldjike]] [[fr:Catégorie:Province de Limbourg]] [[li:Kategorie:Bèlsj Limburg]] [[nl:Categorie:Belgisch-Limburg]] [[no:Kategori:Limburg (Belgia)]] 17348 45156 2005-11-21T10:21:50Z Pablo 5 br <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" style="margin-top: 2em; width: 95%;" | <!-- [[Imådje:...|21px|Essegne del province]] --> ! align="center" style="background: #ccccff; font-size: 95%; width: 100%;" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Province do Limbork]]''' | style="border-collapse:collapse;" | {{boird|[[Imådje:Vlaams-limburg.png|40px|Drapea del province]]}} |- | align="center" style="font-size: 85%;" colspan="3"| '''[[Hasse|Hasselt]]:''' | [[As (Beldjike)|As]] | [[Beringen]] | [[Diepenbeek]] | [[Genk]] | [[Gingelom]] | [[Halen]] | [[Ham (Beldjike)|Ham]] | [[Herk-de-Stad]] | [[Heusden-Zolder]] | [[Leopoldsburg]] | [[Lummen]] | [[Nieuwerkerken]] | [[Opglabbeek]] | [[Sint-Truiden]] | [[Tessenderlo]] | [[Zonhoven]] | [[Zutendaal]] '''[[Maaseik]]:''' | [[Bocholt (Beldjike)|Bocholt]] | [[Bree]] | [[Dilsen-Stokkem]] | | [[Hamont-Achel]] | [[Hechtel-Eksel]] | [[Houthalen-Helchteren]] | [[Kinrooi]] | [[Lommel]] | [[Meeuwen-Gruitrode]] | [[Neerpelt]] | [[Overpelt]] | [[Peer]] '''[[Tongeren]]:''' | [[Alken]] | [[Bilzen]] | [[Borgloon]] | [[Heers]] | [[Herstappe]] | [[Hoeselt]] | [[Kortessem]] | [[Lanaken]] | [[Maasmechelen]] | [[Riemst]] | [[Voeren]] | [[Wellen]] |- |align="center" style="font-size: 85%; border-top: solid 1px #BBBBBB;" colspan="3"|[[Beldjike]] | [[Flande]] | [[Provinces di Beldjike|Provinces]] |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Province do Limbork]] </includeonly> <noinclude> [[en:Template:Belgian Limburg]] [[eo:Ŝablono:Belga provinco Limburgo]] [[fr:Modèle:ProvinceLimbourg]] [[nl:Sjabloon:GemeentenB-Limburg]] [[no:Mal:Belgia Limburg]] </noinclude> 17349 45363 2005-11-23T21:28:34Z BertK 119 +li: '''Gingelom''' c' est ene comene [[Flande|flaminde]] del [[province do Limbork]]. [[Imådje:Gingelom Limburg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 7.776 ([[2005]]) * Sitindêye: 56,49 km² * Dinsité: 137,65 djins/km² * Arondixhmint: [[Hasse|Hasselt]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_44_53_N_05_07_54_E_region:BE|50°45'N 05°08'E}} * Ban d' Gingelom: Gingelom avou [[Boekhout]], [[Borlo]], [[Buvingen]], [[Jeuk (Gingelom)|Jeuk]], [[Kortijs]], [[Mielen-boven-Aalst]], [[Montenaken (Gingelom)|Montenaken]], [[Muizen (Gingelom)|Muizen]], [[Niel-bij-Sint-Truiden]], [[Vorsen]]. == Istwere == Gingelom c' est l' plaece k' a vnou-st å monde (et wice k' i gn a l' dominne) li prumî Redjint d' [[Beldjike]], li Baron [[Surlet de Chokier]] {{ProvinceLimbork}} [[de:Gingelom]] [[en:Gingelom]] [[eo:Gingelom]] [[fr:Gingelom]] [[li:Gingelom]] [[nl:Gingelom]] [[no:Gingelom]] 17350 45032 2005-11-19T03:16:17Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] Li '''Conteye di Montagu''' c' est ene ancyinne conteye del Walonreye, k' i gn endè dmoréve pus, ås Revolucions, ki les signorreyes di [[Houton]], [[Dôtchamp]] eyet [[Marcour]], k' end esteut l' mwaisse-veye. 17351 65571 2006-06-30T10:46:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Category:Luxembourg (Belgium)]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Categoreye:Beldjike]] [[en:Category:Luxembourg (Belgium)]] [[fr:Catégorie:Province de Luxembourg]] [[nl:Categorie:Provincie Luxemburg]] 17352 45021 2005-11-19T02:50:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tournich]] 17353 45022 2005-11-19T02:51:15Z Pablo 5 no e lussimbordjwès #REDIRECT [[Åtébas]] 17354 45026 2005-11-19T03:02:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Nåbrissåt]] 17355 45028 2005-11-19T03:03:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tiômont]] 17356 59765 2006-06-07T13:09:41Z Pablo 5 Houton <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" style="margin-top: 1em; width: 95%;" | [[Imådje:Armes province luxembourg.png|21px|Essegne del province]] ! align="center" style="background: #ccccff; font-size: 95%; width: 100%;" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Province do Lussimbork]]''' | style="border-collapse:collapse;" | {{boird|[[Imådje:Flag province luxembourg.png|40px|Drapea del province]]}} |- | align="center" style="font-size: 85%;" colspan="3"| '''[[Årlon|Arel]]:''' | [[Ater|Atert]] | [[Éibeng]] | [[Måtlindje|Maartel]] | [[Messanceye|Miezeg]] '''[[Bastogne]]:''' | [[Biertogne]] | [[Faiviè]] | [[Govi]] | [[Oufalijhe]] | [[Sinte-Oude]] | [[Li Vå-so-Seure]] | [[Li Viye Såm]] '''[[Måtche-el-Fåmene|Måtche]]:''' | [[Derbu]] | [[Erezêye]] | [[Houton]] | [[Manhé]] | [[Nassogne]] | [[Rindeu]] | [[Li Rotche]] | [[Tiniveye]] '''[[Li Tchestea]]:''' | [[Arbûmont]] | [[Bietris]] | [[Bouyon]] | [[Dåvdisse]] | [[L' Eglijhe]] | [[Libin]] | [[Libråmont]] | [[Palijhoû]] | [[Sint-Houbert]] | [[Telin]] | [[Welin]] '''[[Vierton]]:''' | [[Etåle]] | [[Floravile]] | [[Habâ]] | [[Méch-divant-Vierton]] | [[Musson]] | [[Sint-Ldjir-e-Gåme|Sint-Ldjir]] | [[Tchini]] | [[Tintnî]] |- |align="center" style="font-size: 85%; border-top: solid 1px #BBBBBB;" colspan="3"|[[Beldjike]] | [[Walonreye]] | [[Provinces di Beldjike|Provinces]] |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Province do Lussimbork|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]] </includeonly> <noinclude> [[eo:Ŝablono:Belga provinco Luksemburgio]] [[fr:Modèle:ProvinceLuxembourg]] [[nl:Sjabloon:GemeentenLuxemburg]] </noinclude> 17357 65764 2006-07-01T09:19:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Kategorie:Wallonien]], [[el:Κατηγορία:Βαλλωνία]], [[ko:분류:왈로니]] [[Categoreye:Beldjike]] [[de:Kategorie:Wallonien]] [[el:Κατηγορία:Βαλλωνία]] [[en:Category:Wallonia]] [[fr:Catégorie:Wallonie]] [[ko:분류:왈로니]] [[nl:Categorie:Wallonië]] 17358 45048 2005-11-19T03:37:13Z Pablo 5 [[Categoreye:Walonreye]] 17359 59170 2006-06-02T16:35:15Z Pablo 5 '''[[22 d' nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:John F Kennedy.jpg|80px|J.F. Kennedy]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> *[[1916]] - Moirt do scrijheu [[Jack London]]. *[[1943]] - Li [[Liban]] si dislaxhe del [[France]]. *[[1963]] - [[Dallas]] ([[Texas]], [[USA]]): [[John Fitzgerald Kennedy|John F. Kennedy]], prezidint do payis, est assaziné. *[[1975]] - [[Juan Carlos I d' Espagne|Juan Carlos de Borbón]] divént rwè d' [[Espagne]]. *[[1977]] - [[British Airways]] atake les vols avou l' [[Concorde (avion)|Concorde]], etur [[Londe]] eyet [[Noû York]]. </div> Dierins djoûs: [[21 di nôvimbe]] &ndash; [[20 d' nôvimbe]] &ndash; [[19 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 22]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 22. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 22]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/22 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 22 november]] </noinclude> 17360 59169 2006-06-02T16:35:07Z Pablo 5 '''[[21 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:EdisonPhonograph.jpg|80px|li fonografe da Edison]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1694]] – Nexhance da [[Voltaire]]. * [[1877]] - [[Thomas Edison]] anonce l' edvincion do [[fonografe]]. * [[1898]] - Nexhance da [[René Magritte]], pondeu [[sorreyalisse]] walon. * [[1969]] - 1î raloyaedje [[ARPANET]]. * [[1995]] - Prezintaedje di “[[Toy Story]]”, li prumi long fime fwait rén k' avou des imådjes pa copiutrece. </div> Dierins djoûs: [[20 d' nôvimbe]] &ndash; [[19 di nôvimbe]] &ndash; [[18 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 21]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 21. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 21]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/21 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 21 november]] </noinclude> 17361 58393 2006-05-25T21:51:51Z Pablo 5 djermon linwince {{djermon linwince}} [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes sino-tibetins|sino-tibetin]] &gt; [[Lingaedjes tibeto-birmans|tibeto-birman]] &gt; '''tibetin''' ---- Li '''tibetin''' (བོད་སྐད་ e tibetin) est on lingaedje del famile des [[lingaedjes tibeto-birmans]] cåzé pa kékès 6 miyons di djins. Il est cåzé dins l' redjon del [[Himalaya]], copurade å [[Tibet]], mins eto dins d' ôtes provinces di [[Chine]] ([[Qinghai]], [[Gansu]], [[Sichuan]] et [[Yunnan]]), ey å Nôr di l' [[Inde]]. Å [[Boutan]] on cåze li [[boutanès]], on lingaedje foirt protche parint. I gn a bråmint des dialekes diferins, li pus eployî est l' ci d' [[Lassa]]. == Sicrijhaedje == L' [[alfabet tibetin]] a stî edvinté å [[7inme sieke]], il a 30 letes diferinnes, et sacwants [[diyacritike]]s: 4 po noter les voyales, 3 cosounes pa dzo, po noter les tons et 4 cossounes pa dzeur, po noter les palåtijhaedjes ou les retroflesses. === egzimpe di tecse === * e tibetin: <span style="font-size:1.25em;">འགོྲ་བ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་ཡོངས་ལ་སྐྱེས་ཚམ་ཉིད་ནས་ཆེ་མཐོངས་དང་། ཐོབ་ཐང་གི་རང་དབང་འངྲ་མཉམ་དུ་ཡོད། ཁོང་ཚོར་རང་བྱུང་གི་བློ་རྩལ་དང་བསམ་ཚུལ་བཟང་པོ་འདོན་པའི་འོས་བབས་ཀྱང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་བུ་སྤུན་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱང་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་ཡིན།།</div> * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) == Difoûtrinne hårdêye == * [http://bo.wikipedia.org/ Li wikipedia e tibetin] [[br:Tibeteg]] [[cs:Tibetština]] [[de:Tibetische Sprache]] [[en:Tibetan language]] [[eo:Tibeta lingvo]] [[es:Idioma tibetano]] [[fi:Tiibetin kieli]] [[fr:Tibétain]] [[ja:チベット語]] [[nl:Tibetaans]] [[pl:Język tybetański]] [[ru:Тибетский язык]] [[sk:Tibetčina]] [[sv:Tibetanska]] [[vi:Tiếng Tây Tạng]] [[zh:藏语]] 17362 56637 2006-05-14T08:58:27Z Pablo 5 /* Tableau comparant */ ă [[Categoreye:Lingaedjes]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; '''lingaedjes romans''' ---- Les '''lingaedjes romans''' ces les lingaedjes k' ont vnou foû do [[latén]]. I rezultèt d' l' evolucion do latén populaire après l' tcheyaedje di l' [[Impire Romin Coûtchantrece]] e [[476]]. Les mwaisses ponts comons etur ces lingaedjes c' est: * Piete do sistinme di [[declinåjhon]]s des nos (i n' a k' e roumin k' i gn a co ene pitite sacwè) * Les troes [[djinre (croejhete)|djinre]]s do latén classike ni sont pus k' deus (såf e roumin) * Aparexhaedje des [[årtike (croejhete)|årtike]]s * Candjmint do codjowaedje; li [[futurrece]] do latén est rovieye, al plaece ene nouve futurrece eyet on condicioneu sont fwaits a pårti d' l' [[erirece durant]] di ''habere'' == On classifiaedje des lingaedjes romans == * '''ibero-roman:''' ** [[castiyan]], [[portuguès]], [[galicyin]] * '''occitano-catalan:''' ** [[catalan]], [[occitan]] * '''italo-roman:''' ** [[itålyin]], [[sicilyin]], [[toscan]], [[napolitin]],... * '''[[francoprovinçå]]''' * '''[[lingaedjes réto-romans]]:''' ** [[roumantche]], [[frioulan]],... * '''galo-roman''' u '''[[lingaedje d' oyi]]:''' ** [[francès]], [[walon]], [[picård]], [[galo]],... * '''iliro-roman:''' ** [[dalmate]] (distindou) * '''[[roumin]]''' * '''[[sarde]]''' == Comparåjhons des lingaedjes romans == On pout comparer les lingaedjes romans sorlon sacwants criteres po ndè fé sacwants grands groupes ===Plurials=== I gn a deus groupes, les cis ki fjhèt les [[plurial]]s tot radjoutant on ''s'' al fén, eyet les cis ki candjèt l' voyale del fén, metans ''o'' ey ''e'' ki divnèt ''i'' oudonbén ''a'' ki dvént ''e''. End a ki pinsèt ki les foûmes avou "s" vinèt di l' [[acuzatif]] eyet les cenes avou voyale do [[nominatif]]; mins des ôtes pinsèt purade ki ça venreut po tos les lingaedjes di l' acuzatif, mins ki po des lingaedjes k' i gn a li "-s" al fén s' a candjî en on son di dmey voyale "-y" et poy divni "-i"; come egzimpe di çoula i mostrèt li prono itålyin "noi" (nozôtes) ki vént bén do latén "nos". * Avou voyale: italo-roman, roumin. * Avou ''s'': ibero-roman, occitan-catalan, galo-roman, réto-roman ===Piete del voyale al fén=== Des lingaedjes k' i gn a on pierdou l' voyale al fén des mots k' i gn aveut e latén; des ôtes l' ont wårdé. Metans: ''lupus'', ''luna'' e latén ki divnèt ''loup'', ''lune'' e francès (dins l' vî tins li ''p' esteut oyou) * Wårdant les voyales al fén: ispano-roman, italo-roman * Wårdant l' voyale rén k' pol femrin: occitano-catalan, roumin * Pierdant l' voyale di fén: galo-roman ==="Plus"=== Li mot eployî po dir "di pus" pout vni do mot latén ''plus'', ou co di ''magis''. *''plus'': galo-roman, italo-roman *''magis'': ibero-roman, occitano-catalan, roumin ===''Sedecim'' ou ''Decem et sex''=== Li limero ''saze'' (16) est fwait pa des lingaedjes k' i gn a sol foûme ''sijh-dijh'', tot come les limeros di 11 a 15; et sol foûme ''dijh et shijh'', tot come les limeros di 17 a 19, pa ds ôtes lingaedjes. * ''Sedecim'': francès, walon, catala, itålyin, roumin * ''Decem-et-sex'': portuguès, castiyan ===''Habere'' et ''tenere''=== Les viebes ''habere'' eyet ''tenere'' ont evolouwé di manire diferinne po sinifyî "tini", "aveur", come aidant viebe ("aveur (fwait)") et co po dire "i gn a". E walon metans, c' est: ''tini'', ''aveur'', ''aveur (fwait)'', ''aveur'' (i gn '''a'''); dj' ô bén ki ça vént respectivmint di l' evolucion di ''tenere'', ''habere'', ''habere'', eyet co ''habere''. On mostere çoula tot scrijhant "THHH". E castiyan c' est: ''tener'', ''tener'', ''haber (hecho)'', ''haber'': TTHH. En itålyin c' est: ''tenere'', ''avere'', ''aver (fatto)'', ''essere'' (c''''è'''): THHE. * TTTT: portuguès do Braezi * TTTH: portuguès, galicyin * TTHH: castiyan, catalan * THHH: francès, walon * THHE: roumin, itålyin - E c' est po ''essere'' (itålyin) eyet ''este'' (roumin) ===Aveur ou esse come aidant viebe=== Des lingaedjes k' i gn a eployèt "aveur" come [[aidant viebe]] po tos les codjowaedjes copôzés; dismetant ki des ôtes eployèt eto "esse" avou sacwants viebes, copurade les cis ki dnèt ene idêye di movmint ou di divni. * Tofer "aveur": portuguès, castiyan, roumin, walon,... * "Aveur" eyet "esse": catalan, francès, itålyin ===Tåvlea comparatif=== <!-- oridjinnå = http://it.wikipedia.org/wiki/Lingue_romanze --> {| class="prettytable" |- valign=top style="background:#EFEFEF" | width=60 | '''Walon''' | width=60 | '''Latén''' | width=60 | '''Sarde''' | width=60 | '''Sicilyin''' | width=60 | '''Itålyin''' | width=60 | '''Corsican''' | width=60 | '''Castiyan''' | width=60 | '''Portugués''' | width=60 | '''Galicyin''' | width=60 | '''Occitan''' | width=60 | '''Catalan''' | width=60 | '''Frioulan''' | width=60 | '''Francès''' | width=60 | '''Roumin''' |- valign=top | bgcolor=#efefef | fourmaedje | caseus | casu | furmanciu | formaggio / cacio | casgiu / furmagliu | queso | queijo | queixo | formatge | formatge | formadi | fromage | caş |- valign=top | bgcolor=#efefef | tchanter | cantare | cantai | cantari | cantare | cantà | cantar | cantar | cantar | cantar | cantar | cjantâ | chanter | cînta |- valign=top | bgcolor=#efefef | gade | capra | craba | crapa | capra | capra | cabra | cabra | cabra | cabra | cabra | cjavre | chèvre | capra |- valign=top | bgcolor=#efefef | clé | clave | crai | chiavi (ciavi) | chiave | chjave | llave | chave | chave | clau | clau | clâf | clé | cheie |- valign=top | bgcolor=#efefef | eglijhe (gléjhe) | ecclesia | crèsia | chiesa | chiesa | chjesa | iglesia | igreja | igrexa | glèisa | església | glesie | église | biserică |- valign=top | bgcolor=#efefef | ospitå | hospitalis | spidali | spidali | ospedale | ospidale | hospital | hospital | hospital | espitau | hospital | ospedâl | hôpital | spital |- valign=top | bgcolor=#efefef | linwe | lingua | lingua | lingua | lingua | lingua | lengua | lingua | lingua | lenga | llengua | lenghe | langue | limbă |- valign=top | bgcolor=#efefef | plaece | platea | prazza | chiazza | piazza | piazza | plaza | praça | praza | plaça | plaça | place | place | piaţă |- valign=top | bgcolor=#efefef | pont | pons | ponti | ponti | ponte | ponte | puente | ponte | ponte | pònt | pont | puint | pont | pod |- valign=top | bgcolor=#efefef | nute / niût | nocte | notti | notti | notte | notte | noche | noite | noite | nuèit / nuèch | nit | gnot | nuit | noapte |} [[als:Romanische Sprachen]] [[ar:رومانسية]] [[az:Roman qrupu]] [[bg:Романски езици]] [[ca:Llengües romàniques]] [[de:Romanische Sprachen]] [[en:Romance languages]] [[eo:Latinida lingvo]] [[es:Lenguas romances]] [[et:Romaani keeled]] [[fi:Romaaniset kielet]] [[fr:Langue romane]] [[he:שפות רומאניות]] [[it:Lingue romanze]] [[ja:ロマンス語]] [[kw:Romanek]] [[la:Linguae Romanae]] [[li:Roemaanse taole]] [[lt:Romanų kalbos]] [[nl:Italische en Romaanse talen]] [[no:Romanske språk]] [[pl:Języki romańskie]] [[pt:Línguas românicas]] [[rm:Linguas romanas]] [[ro:Limbile romanice]] [[ru:Романская языковая группа]] [[se:Románalaš gielat]] [[simple:Romance languages]] [[sk:Románske jazyky]] [[sv:Romanska språk]] [[uk:Романські мови]] [[vi:Nhóm ngôn ngữ Rôman]] [[zh:罗曼语族]] 17363 45066 2005-11-19T22:29:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Gayel]] 17364 45071 2005-11-20T08:30:31Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=fr| text=Cet utilisateur peut contribuer avec un niveau '''[[:Category:Uzeus fr-3|avancé]]''' de '''[[:Category:Uzeus fr|français]]'''.}} 17365 61477 2006-06-16T13:28:49Z 194.7.121.100 {{Omonimeye}} * [[Måss (diu)|Måss]], Diu del guere dins l' [[mitolodjeye rominne]]. * [[Måss (moes)|Måss]], no do 3inme moes d' l' anêye. * [[Måss (planete)|Måss]], no del 4inme planete do [[sistinme solrece]]. [[als:Mars]] [[ast:Marte]] [[bg:Марс]] [[ca:Mart]] [[cs:Mars]] [[da:Mars]] [[de:Mars]] [[el:Άρης]] [[en:Mars (disambiguation)]] [[es:Marte]] [[fi:Mars (täsmennyssivu)]] [[fr:Mars]] [[ga:Mars]] [[gl:Marte]] [[he:מרס]] [[is:Mars (aðgreining)]] [[it:Marte]] [[ja:マーズ]] [[ka:მარსი]] [[la:Mars]] [[lt:Marsas]] [[mt:Marte]] [[nds:Mars]] [[nds-nl:Mars]] [[nl:Mars]] [[os:Марс]] [[pl:Mars (strona ujednoznaczniająca)]] [[pt:Marte (desambiguação)]] [[ru:Марс (значения)]] [[simple:Mars]] [[sk:Mars (rozlišovacia stránka)]] [[sl:Mars]] [[sv:Mars (olika betydelser)]] [[tr:Mars]] 17366 45089 2005-11-20T10:36:35Z Pablo 5 Sourdant: [[Nicolas Lequarré]], divins: Bulletin du Dictionnaire général de la langue walonne, Tome N, 1907 (SLLW). (foû abondroets la k' ça fourit-st eplaidî e 1907) 17367 59470 2006-06-06T14:07:06Z Pablo 5 /* Sikelin */ [[Categoreye:Principåté d' Lidje]] Dins l' [[Principåté d' Lidje]] on eploya totes sôres di manoyes diferinnes. Dins l' gros live ki l' baron Jules di Tchestret d' Hånefe a scrît, l' an 1890, sol manoye å vî Payis d' Lidje, i n' freut nén a s' ritrover dvins les manoyes d' avåcial do tins passé. Et minme, avou ci savant live la, on-z a co del rujhe di tirer l' afwaire å clair, paski, so on pô pus d' nouv cints ans, nos avans oyou co pus d' céncwante princes-evekes ki batént manoye, k' on ndè foirdjive divins toplin des plaeces, come a Lidje, a Curindje tot près d' [[Hasse]] et pus tård a Hasse, a Dinant, a Fosse, a Hu, a Måzek, a Måstrek, a Sint-Trond, a Tongue, a Twin, et a Vizé, et k' on i fjheut des pîces di totes sôres di cognes, avou ls åres [armes] di Lidje, del Hesbaye, di Durasse, di Moha, del Campene, di Horn, del Condroz, di Bouyon, - wice k' on frawtinéve voltî, paski ç' n' esteut nén tere d' Impire - et di Payis d' Inte-Sambe-et-Mouze. Come vos l' veyoz, c' est a s' î piede. Ci n' sereut co rén s' i n' aveu-st oyou e payis ki l' manoye del Principåté, mins i nos dmeure co traze et traze ôrdonances des princes-evekes et des Cris d' Peron ki markèt a cbén k' on-z esteut oblidjî di rçure diferinnès pîces d' ôr et d' årdjint del Bavire, del Bourgogne, di Cologne, di Djulier, di l' Espagne, del Flande, di France, del Guele [Gueldre], di Hinnot, d' Inglutere, di Lussimbork, di Nameur, di l' Otriche, di Portugal, d' Utrek, et des ôtes et des ôtes. C' est on foû grand ovraedje di rcweri tot çoula et i mel fårè bén leyî po pus tård et n' divizer ouy ki del manoye di Lidje di tins di nos troes ou cwate dierins princes-evekes. Mins i gn a co ene ôte xhame el voye: c' est ki l' no d' kékès pîces a candjî d' valeur avou les anêyes. === Påtar ou aidant === Les viyès djins savèt co bén çou k' c' esteut èn aidant et on patår vola passé cint-z ans. Årésse, pol ci k' l' åreut rovyî, i gn a ene tchanson di totès boignès rapoitroûles k' endè wåde li sovnance : :Cwate aidants c' est on patår ; :L' årdjint est fwait po rôler ; :L' ci k' va-t a tchvå so ene ecnêye :S' fwait pus nåjhi k' a roter. Inte di nozôtes soeye-t i dit, li ci k' a scrît ces royes la ni s' dotéve waire ki l' deujhinme mitan di dijh-nouvinme sieke voereut des ciclisses a cavaye so ene monteure ki n' ravize nén co si må ene ecnêye [pince de forgeron], po li spexheur di moens. Disk' a l' an saze cints on n' divizéve nén d' patårs e Payis d' Lidje. Çou k' on-z a lomé dispoy on patår, davance on l' loméve èn aidant ; come on s' endè pout åjheymint assurer dvins ene céncwantinne di "Cris des Manoyes å Peron d' Lidje" dispoy l' an 1477 disk' å ût di djun 1600 et k' èn imprimeu, Guiyame-Hinri Streel, imprimeur de son Altesse sérénissime, a rashonné dvins on live di l' an 1675. Ces akes la réglèt po cbén d' florins et d' aidants d' Lidje i faleut prinde téles et téles pîces d' ôr et d' årdjint des ôtes payis. Li Cri d' Peron di ût d' octôbe di l' an 1600 fwait troes feyes li rapoitroûle inte li manoye di Lidje et l' cisse del Braibant. Vo ndè ci ene des troes : " Le Florin d' or forgé sur le pied du St-Empire a onze flor. liég. et huit aid. et cincante-sept patars monnoye de Brabant ". Céncwante-set patårs ou 2 florins et 17 patårs del Braibant valént don 11 florins et 8 aidants ou 228 aidants d' Lidje. Come 57 est tot djusse li cwårt di 228, on florin del Braibant valeut cwate florins d' Lidje et on patår braibançon cwate aidants lidjwès. "C' est åjhey a comprinde", come nosse planket Hinri Simon fwait dire a Kinåve divins "Brike et moirtî". Mins, çou ki n' leye nén d' imbarasser foirt, c' est ki, sins nole esplicåcion do monde, les Cris d' Peron d' Lidje ki shuvèt, a pårti di 20 di fevrî di l' an 1600, ni markèt pus li valeur des manoyes d' åd foû avou des florins et des aidants d' Lidje, mins avou des florins et des patårs del Braibant. Çoula s' passéve di tins d' Ernesse di Bavire. Puski nos copinans, vos rmåcroz ki dj' nel dilome nén prince-eveke di Lidje. Voci pocwè. C' esteut l' såjhon ki l' eglijhe di Lidje, come les cisses di tos les diyocezes di vijhnaedje, aveut a tni les protestants a gogne. Tote li sogne des catolikes esteut k' èn eveke ni tapaxhe li cote sol håye - come li cas s' aveut dedja prezinté e l' Almagne - k' i n' si mariaxhe et k' i n' fwaiye des béns d' si eglijhe ene prôpieté layike ki pasreut a ses efants. Tot l' monde sait k' c' est insi ki l' Prûsse a cmincî vola totasteure cwate cints ans. C' est po çoula ki, tot wice k' on aveut a rcrinde ene afwaire pareye, les tchenonnes tchoezixhént po les posses d' årtchuveke ou d' eveke des fis, des frés ou des neveus d' grands signeurs ki passént po des omes seurs, paski leu famile esteut ricnoxhowe tos costés come fleur di catolike. Mins des sfwaitès familes, end aveut nén a rdoxhe et, po prevni l' dandjî, on n' si djinna waire d' aler conte les pus ancyinnès lwès d' l' Eglijhe, tot leyant dmaner layikes les grands signeurs k' on-z aveut tchoezi come evekes et, çou k' est ossu pés, tot lzî permetant d' aveur divins les mwins deus troes cwate diyocezes d' on côp, et télfeye co dpus. Portant tos les cis ki cnoxhèt on pô l' roudrouxhe, savèt bén ki, tot parey k' èn ome ni pout aveur d' on côp deus femes d' adroet, èn eveke ni pout esse al tiesse di deus diyocezes, pusk' il est maryî a si eglijhe, come si rond d' ôr el mostere. Et c' est si bén insi k' el Rûsseye, wice ki les popes ou les curés d' avårla divèt esse maryîs po-z aveur ene cure et l' wårder, èn eveke, lu, maryî a si eglijhe, est oblidjî d' esse et di dmaner djonne ome : c' est dvins les covints k' on les rcrute. Po ndè rivni a Lidje, Ernesse di Bavire esteut årtchuveke di Cologne, eveke di Lidje (1581- 1612), di Fressingue (ou Freisingen, el Bavire, so l' Isår, a set bounès eures di Mûnik), di Hildeshem (ou Hildesheim, ouy el Prûsse, a cénk ou shijh eures di Hanôve), di Meuster (ou Münster el Wesfaleye) et abé di Ståvleu. Si neveu kel replaeça a Lidje di 1612 a 1650, fourit ossu årtchuveke di Cologne, eveke di Lidje, di Hildeshem, di Meuster et d' Paderborn, sins esse priyesse nén pus ki s' mononke. Mins l' troejhinme duk di Bavire, Miyin-Hinri, neveu da Ferdinand, ki fourit ossu årtchuveke di Cologne, eveke di Lidje, di Hildeshem et d' Meuster, disk' å 3 d' djun 1688, si fjha cosacrer eveke èn an et ene cwénzinne di djoûs après aveur replaecî s' mononke, mins i n' e vala nén beacôp mî pol cåze. C' est lu, avou s' fameus réglumint d' 1684, ki rhapa tos leus droets ås trinte-deus mestîs. Vo nos la bén lon erî d' Ernesse di Bavire et do mandmint k' i fjha l' an 1606 po fé cnoxhe k' il aveut fwait foirdjî ene nouve manoye di keuve k' esteut on vraiy patår, mins k' i loméve todi èn aidant, mågré l' candjmint d' 1601. Voci çou k' i djheut : "Savoir faisons, comme pour la commodité de nos subjets, avons fait forger par nostre monnoyeur de Liege certains deniers de cuivre d' un aidant liegeois et autres de douze sols liegeois avec notre effigie d' un costé et nos armoiries de l' autre, ordonnons partant a tous et chacun manans et surceans de cestui nostredit Payis de Liege a tel prix les recepvoir et laisser avoir cours sur peine de trois florins d' amende a appliker comme de coustume, a quel effet ordonnons et commandons a nostre souverain mayeur et son lieutenant de faire publier ceste, mettre en garde de loi et la faire estroitement et inviola blement garder, car nostre plaisir est tel et serieuse volonté. Ene vintinne d' anêyes divant, on prince-eveke n' åreut oizou bate manoye sins prinde l' avis des tchenonnes et dire k' i l' aveut pris, et i n' åreut oizou dire ås Lidjwès : vos froz té et télmint, pask' i m' plait. C' est motoit paski les princes di Bavire, ki les tchenonnes di Sint Lambiet nos avént dné come mwaisses, fjhént si bén a leu manire ki nos n' trovans dvins les vîs scrîts nou poyaedje di mandmint k' åreut candjî les aidants d' Lidje a patårs. Åresse, l' afwaire si fjha di ptit-z a ptit inte 1600 et 1650. Å cminçmint, on meta " florins et patårs del Braibant ", et al longue di tins " patårs di Braibant, manoye di Lidje ", po fini avou l' drole di no " patårs di Braibant Lidje ". Cwand l' manoye di Lidje fourit ashiowe viè 1720, po n' pus waire bodjî disk' al Revolucion francesse, voci kimint k' on contéve et k' on payive avå cial. === Florin === L' unité d' manoye a Lidje esteut l' florin, on no ki vént d' lon et d' hôt, puski les prumîs, k' estént des pîces d' ôr, ont stî foirdjîs a Florance, en Itåleye, l' an 1252. On ndè fjha bénrade divins tos les payis. Ci fout li rwè d' France Sint Louwis ki cminça, les ôtes shuvît, et, bén do tins å lon, on loma totes les pîces d' ôr des florins. Ouy eco, li no d' florin d' ôr a dmanou ås djaenès fleurs di såvadje cécoreye ki crexhèt dvins nos waides. Come les pîces d' ôr da Sint Louwis avént on feu d' lisse do costé d' peye [pile], i gn a des cis k' ont pinsé k' c' est po çoula k' on ls a lomé florins. Eco fåreut i saveur s' on nd a batou dvant 1252. Totfwès, Florance n' est po rén dvins l' no des florins. Après les florins d' ôr, on foirdja des cis d' årdjint : c' est on sfwait ki fourit l' unité pol manoye a Lidje. Cwand c' est ki l' Revolucion nos ourit apoirté l' franc et les cintemes, on tacsa l' valeur d' on florin d' Lidje a on franc vint-y-onk cintemes et céncwante-shijh cintinmes di cintemes. === Cårlusse === [[Imådje:caurlusse.jpg|thumb|150px|cårlusse d'&nbsp;årdjint batou pa Tchårlukin.]] On florin d' Lidje si loméve å pus sovint on cårlusse. Dji n' a polou trover disk' asteure si l' no vént des Carolus ki li rwè d' France Tchåle VIII a fwait foirdjî et k' on loméve on "blanc", oubén d' ôte påt. Li cårlusse di Lidje valeut vint patårs et, divant 1600, come nos l' avans dit, vint aidants. C' est del Braibant, nos l' avans veyou, ki l' no d' patår a vnou a Lidje. End a ki volèt ki l' mot patår sereut l' no tîxhon Peter ou Pire, on pô mesbrudjî, et k' on-z åreut dné a ene manoye k' aveut d' on costé les deus clés d' Sint Pire e croes. Mins i fåreut prover ki l' mot patår est flamind et dvins l' tins, les Tîxhons del Braibant dijhént stuyver po on patår. Scheler e dictionaire da Grandgagnage dit : "Patår" est une déformation de patac, qui est le primitif de patacon. Mins dji nel pou croere, tant l' diferince est grande inte on patår et on patacon, come nos l' voerans totasteure. Divant 1600, on patår del Braibant valeut cwate aidants d' Lidje, k' on aléve bénrade lomer les patårs tot lzî fjhant piede les troes cwårts di leu valeur. Mins l' patår, ramoenné insi a on vintinme di florin ou di cårlusse di Lidje, vala todi cwate aidants, ki n' estént naturelmint pus ki l' cwårt di çou k' avént stî. Avou l' tarif di viè 1800, l' ancyin aidant d' Lidje ou patår valeut shijh cintemes et septante-ût meyinmes di cinteme (6,078) et l' aidant, k' end esteut l' cwårt, on pô pus d' on cinteme et dmey (1,5105). === Sô === Divins l' tins, il aveut falou vint-cwate sôs po fé èn aidant d' Lidje et motoit foirdjive-t on adon des pîces di keuve d' on sô, mågré k' dj' end åye oyou a pårler nole påt. Mins, s' elle estént ptites, ele årént co stî apougnåves assez, pusk' avou l' tarif di 1.800, tchaeskene åreut valou on pô pus d' on cwårt di cinteme (0,5105). Mins, cwand c' est k' l' aidant d' Lidje fout dtoumé å cwårt d' on patår di Lidje, on n' poleut pus sondjî a fé des pîces d' on sô, et on s' continta d' bate des cisses d' on dmey aidant, k' on loméve des '''doze-sôs'''. E francès, cwand on voléve dire "être sans argent", on djheut "n'avoir pas un liard" ou "n'avoir pas un rouge liard", et ouy "n'avoir pas un centime". Divins l' tins, on Lidjwès åreut dit parey : dji n' a nén on doze-sôs sor mi, ou, po-z ablåmer ene sacwè: dji n' è dinreut nén on doze-sôs. Insi, po racotchter tote l' afwaire, do tins d' nos dierins princes-evekes, on cårlusse valeut vint patårs; on patår, cwate aidants, et èn aidant, vint-cwate doze-sôs. Mins kénès pîces aveut on ? Tot cminçant po li dzo, on nd aveut d' troes sôres : des cisses di keuve, des cisses d' årdjint et des cisses d' ôr. === Bouxhe === Les pîces di keuve estént : li doze-sôs, l' aidant, li pîce di deus aidants et l' patår. A Lidje, on loméve li pîce di deus aidants ene '''bouxhe''', d' après l' tîxhon ''busch'', k' esteut ene pîce a pô près pareye d' [[Åxhe]]. El Braibant, li bouxhe esteut on djigot. On s' a siervou kéke tins di ç' mot la a Lidje, et, si dj' tén bén, c' est co ouy, a Nivele, on cinteme. Les pîces d' årdjint estént l' blanmuze, li skelin, li dobe sikelin, li cårlusse, et l' patacon. === Blanmuze === Ene '''blanmuze''' valeut cénk patårs ou l' mitan d' on skelin. El manoye d' ouy, ci sereut on pô pus d' trinte cintemes ou 30 cintemes et 39 cintinmes. Grandgagnage fwait vni l' mot del Wesfaleye, wice k' aveut ene pîce d' èn ûtinme di dåler k' åreut valou cial ene blanmuze et dmeye et ki tiréve si no di s' coleur : ''blaumüser'', bleuwe manoye, pask' elle esteut fwaite d' årdjint et d' zénk fondous eshonne on d' copôzucion. On screye li no d' troes manires : blanmûse, blamûse et blåmûse. Come les blanmuzes estént foirt tenes, on les loméve kécfeye des '''plaketes'''. === Sikelin === Li '''skelin''' valeut dijh patårs ou, e nosse manoye d' ouy, swessante cintemes et septante-ût cintinmes, insi cåzu swessante-onk. C' est co on mot tîxhon : ''schelling'', ki vout dire ene sacwè ki xhiltêye, do viebe ''schellen'', xhilter, souner. Les Inglès l' dinèt co ouy a ene di leus pîces d' årdjint, ki våt on franc et on cwårt, come li mark d' Almagne : c' est l' ''shilling'' ou chelin. Li dobe sikelin, c' esteut l' florin ou l' cårlusse, ki våreut ouy on franc vint-ey-on cintemes et céncwante-shijh cintinmes. Dj' a come ene dimeye idêye ki les Lidjwès ont dné l' no d' cårlusse å florin d' Braibant cwand c' est k' a vnou e leu payis, po l' distinguer des florins d' Lidje, çou ki laireut co bén supôzer ki l' no provénreut di l' Impreur [[Tchårlukin]], et, cwand les deus florins ont stî pareys, li no d' cårlusse a dmanou å florin d' Lidje. Çou ki m' fwait pinser insi, c' est ki l' minme afwaire a-st arivé do tins des Olandès. Leus pîces d' ôr di dijh gulden ou florins ont dmanou e nosse payis bén des anêyes après l' Revolucion d' l' an Trinte. Dj' end a veyou co traze et traze e buro da m' pere et on n' les loméve måy ki des pîces di dijh cårlusses. On les loukive todi avou ene grande atincion, pask' ele valént on franc et saze cintemes di pus k' les napoleyons, k' avént pris l' plaece des louwis d' ôr. === Patacon === Åd dizeur do cårlusse, li pus grosse pîce d' årdjint do payis esteut l' patacon, ki valeut cwate cårlusses. Li patacon est ene manoye k' a vnou di Spagne divins les Bas-Payis ey el Franke Conteye, c' est ene sacwè d' seur. C' esteut ene piasse espagnole. Dj' a léjhou - dji vs el rind po çou k' i m' cosse - ki l' no espagnol patacon sereut on mot arabe : bou tâca, metou po abou tâca, ki vout dire "paire del finiesse", paski les Arabes årént pris po les deus montants d' ene finiesse les colones d' Ercule k' estént rprezintêyes so certinnes manoyes d' Espagne. A Lidje, les ptitès djins et minme les bordjoes ni ctournént waire les pîces d' ôr. Les cisses d' årdjint estént pus apougnåves et fjhént pus d' hôt. C' est surmint po çoula k' on djheut d' èn ome, cwand on l' loukive po ritche : cila, il a des patacons. === Corones === Les '''corones di France''' ou ''écus de six livres'' passént å pus sovint a Lidje po cénk cårlusses tot ronds cwand nd aveut k' ene. Mins, d' après l' cri d' Peron, avou l' piete d' on payis a l' ôte, ele ni valént djusse cial ki cwate cårlusses et dijh-nouv patårs, et on n' mankéve nén d' disconter l' patår cwand c' est ki l' paymint ndè valeut les poennes. Les dmeyès corones ou écus de trois livres passént a l' advinant. Po les '''corones di Braibant''' ou '''corones del Royinne''' - dji m' mådjene ki cisse royinne la esteut Mareye-Tereze d' Otriche - on les prindeut a Lidje po cwate patårs di moens ki les corones di France. Cesses cial estént les pus comenes et on les loméve simplumint corones, come on dit ouy "ricweri ene corone a l' andje" po-z aler tirer del milice ou del rekisicion. Po les pîces d' ôr, s' on ndè voet k' arabe so les cris d' Peron, on nd a måy beacôp batou a Lidje, paski l' payis esteut trop ptit et k' on s' sierveut åjheymint des cisses des ôtès nåcions, pusk' on les prindeut cåzu tos costés, sins wai d' tchoi piede dissu [sans perdre grand-chose au change]. So li dierin, i gn aveut deus sôres di pîces d' ôr e payis : li florin d' ôr et l' ducat. === Florin d' ôr === Li florin d' ôr esteut d' abîme ancyin, ca dvins tos les vîs réglumints, al campagne come el veye, c' est todi a foice d' amindes di troes florins d' ôr ou do dobe k' on påle, di cwè rwiner on pôve maswir. Å dijh-ûtinme sieke, li florin d' ôr valeut cénk cårlusses ou on pô pus d' shijh francs. C' esteut ene pîce a pô près del grandeu di nos pîces d' ôr di dijh francs, mins beacôp pus tene. On ndè veyeut waire et tote li sogne do ci ki rçuveut ene sifwaite manoye, c' esteut del piede; ossu l' ewalpéve-t i dvins on boket d' papî po lyi fé tni di pus d' plaece e s' boûsse. === Ducat === Li ducat, k' aveut stî fabriké po l' prumî côp el Sicile divant l' an 1200 tineut s' no d' ene divize e latén k' esteut dsu (Sit tibi, Christe, datus quem tu regis iste ducatus) et k' aveut passé del Sicile e l' Almagne et a Lidje, valeut vocial ût cårlusses, dijh patårs, deus aidants et on doze-sôs. Vos trovroz motoit drole k' on n' ouxhe nén cwerou a dner å ducat, come a nos pîces d' ôr d' ouy, li valeur d' on nombe tot rond d' cårlusses. Mins l' prince ki les fjheut fé, ôrdonéve d' endè taeyî ostant å mark ou a li dmeye live d' ôr, et i valént çou k' i valént : tant pés våt po les cis k' avént des contes a fé. Åresse, î estént acostumés, ca dvins l' trintinne di pîces d' ôr d' å dfoû k' les cris d' Peron acceptént, c' esteut d' tchance d' endè rescontrer ene ki s' valeur toumaxhe djusse a des cårlusses sins patårs et sins aidants. Les djins d' ouy trovèt k' les manoyes, come les mezeures do tins passé, c' esteut ene sacwè, d' fameusdimint ebrouhiné et, Diu m' pardone, i n' s' è måke waire ki n' traitexhe di biesses les djins d' adon. Dabôrd, tchaeskene n' aveut a cnoxhe ki les manoyes di s' prôpe payis et, s' il aveut minme a Lidje des bankîs et des candjeus ki ctournént di totes sôres di pîces, il avént les Cris d' Peron po s' guider. Di m' djonne tins, cwand dj' a stî e scole, i nos faleut aprinde tot çoula : e l' arismetike, on les loméve les pårteyes alicwotes [aliquotes], ki nosse brave vî mwaisse nos fjheut prononcî "alicwote" paski, djheut i, c' esteut on mot latén. Les toursiveus d' inte nozôtes les lomént "pårteyes ås clicotes". C' esteut bén pus målåjhey po nozôtes ki po les viyès djins, k' avént l' manoye a l' advinant, tot fjhant k' nozôtes i nos è faleut fé des francs et des cintemes. Et s' vos m' dimandez pocwè k' on ns aprindeut çoula, dji vs dirè - mågré k' nos n' è savéns rén adon - k' c' esteut djustumint po-z acmoide [introduire] e payis les manoyes et les mzeures del Revolucion francesse. C' est ene afwaire k' a pris pus d' céncwante ans, di ctchessî les viyès mzeures et les viyès manoyes, paski les djins î estént trop-z acostumés. Egzimpe les Inglès, ki passèt portant po foirt sûtis, et k' n' ont co polou disk' asteure acmoide les noveles mezeures e leu payis, et portant i ricnoxhèt k' ele sont meyeuses k' les leurs. Viè cial, i gn a ene cintinne d' anêyes, tos les contes des maireyes, di govienmint, del douwane, des rçuveus d' contribucions, evnd..., estént fwaits e francs ey e cintemes, mins cåzu totes les djins, avou des pîces d' onk, di deus, di cénk et d' dijh cintemes, contént todi e patårs. Divant d' aler pus lon, i n' si mete nén må k' dji vs deye cial k' i gn a co ene coirnete del province di Lidje wice k' on conte todi e patårs ey e-z aidants. C' est e Payis do Rwè ou l' ancyinne dutcheye di Limbork, ås martchîs d' Heve, d' ås Batices et nawaire å ci d' Åbe [Aubel]. On î vind l' boure al live k' est ouy on dmey kilo et a ostant d' patårs et d' aidants. Egzimpe : å martchî del samwinne passêye, on vs dirè ki l' boure a stî a vint-cwate patårs èn aidant moens. Si vos loukîz l' gazete, vos voeroz k' on a vindou li dmey kilo d' boure a 1 franc 45 cintemes, paski l' gaztî, lu, ni oizreut dvizer d' lives, di patårs ni d' aidants. Volez vs saveur pocwè k' on vind l' boure insi ? Dji vs el va dire. Les vatchlîs do Payis do Rwè sont tertos on pô - ou minme beacôp - pice-crosse : c' est l' mestî k' el vout. Come on n' såreut ramourner l' manoye do vî payis d' Lidje avou l' cisse d' ouy tot toumant djusse et ki l' fraccion profite todi å ci ki live l' årdjint, li vatchlî rçût, po tchaeke live di boure, ene tote pitite sacwè d' trop ki n' lyi våt ki vint-cénk ou céncwante cintemes po tote si batêye, mins c' est todi ostant. Cwand Napoleyon, l' an cwénze, fourit rviersî po tot, les Bedjes avént todi el tiesse leus viyès mzeures et leus viyès manoyes et s' end aveut i dvins zels ki contént bén k' tot çoula aléve raviker. Ç' a stî l' govienmint olandès k' s' î a l' mî pris po-z amoenner l' candjmint di ptit-z a ptit, tot dnant les vîs nos ås novelès mzeures, come ene el ou ene ône po on mete ; ene cope [une coupe] po on lite ; ene mudde (on moy) [un muid] po on stî, evnd. Pol manoye, ci fout co cåzu parey. I prinda l' vî no d' florin ou gulden, k' on loma cårlusse a Lidje, mågré k' ouxhe cåzu l' dobe di valeur di l' ancyin cårlusse, pusk' i passéve po 2 francs 11 cintemes, mins el pårta, come li franc l' aveut stî, e cint ptitès pîces di keuve, k' on loma on çant, el plaece di honderdste, paski l' mot roman çant, ki n' a k' ene sillabe, rôle beacôp mî ki l' mot tîxhon, k' est målåjhey a dire, minme po ls Olandès. I foirdja des pîces di keuve d' on dmey çant et d' on çant, des cisses di copôzucion d' vint-cénk çants avou on grand doblu (W), k' on loma bén do tins å long viè cial des pîces di nouv patårs, paski c' esteut cåzu djusse çoula ; des pîces di céncwante çants ou d' on dmey cårlusse, des cisses d' on cårlusse, evnd. A ç' sudjet la et ç' serè po fini, dj' a ene rimåke a fé ki trove si plaece vocial. E francès, li cintinme pårteye d' on gulden come li cisse d' on dolår d' Amerike, si screye cent, come li nombe cint et s' prononce san. Todi come li nombe. Les Olandès ont fwait a leu mot cent on plurial tîxhon centen et on roman cents avou ene S al cawe. Divins les campagnes tot åtoû d' Lidje, diski dvins les dierinnès anêyes, on a dit on çant et des çants (prononcîs san). Mins a Lidje minme, surmint paski l' mot rivneut pus sovint å plurial k' å singulî, on a dit çanse tot fjhant sinti l' S et minme, en on bastårdé francès, cens'. Ci n' est nén co tot. Li Lidjwès a fwait do mot çant, k' esteut omrin, on mot femrin " ene çanse " tot lyi clapant ene S å singulî. Nos scolîs ont brokî dsu po dire e leu francès une cens' et minme une cèn', et disk' a nos scrijheus d' comedeye, k' elzî shonne k' i djåzèt mî l' walon, tot metant sol covteure di leu pîce k' on l' vind trinte-cénk çanses té et télmint. Sins l' saveur et sins l' voleur, i djåzèt bele et bén tîxhon, ca l' mot nos vént des Olandès et s' gn a-t i ouy des çants come manoye k' e l' Olande et ås Estats-Unis. Cwand ci n' sereut k' po såcler foû do francès d' Lidje des vilmeusès yebes come une cens' et une cen', et les cens' et des cen', k' i markexhe k' on vind leu comedeye septante cintemes, pusk' ossu bén ci serè 70 cintemes k' i m' fårè payî. 17368 45132 2005-11-20T16:02:47Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=nah| text=Inin tlakatl weliti tlatoa '''[[:Category:Uzeus nah-1|akih]]''' '''[[:Category:Uzeus nah|Nawatlahtolli]]'''.}} 17369 65728 2006-07-01T08:36:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:Category:Nah 使用者]] {{Category user language|nah|nawatl|{{coafe|'''Nawatl'''}}.}} {{CategoryTOC}} [[en:Category:User nah]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nah]] [[nl:Categorie:Gebruiker nah]] [[zh:Category:Nah 使用者]] 17370 45134 2005-11-20T16:25:26Z Helios89 118 #redirect [[it:Utente:Helios89]] 17371 45135 2005-11-20T16:30:45Z Helios89 118 #redirect [[it:Discussioni_utente:Helios89]] 17372 65729 2006-07-01T08:38:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[lb:Category:User lb]], [[zh:Category:Lb 使用者]] {{Category user language|lb|lussimbordjwès|{{coafe|'''Lëtzebuergesch'''}}.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User lb]] [[en:Category:User lb]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Luxemburgués]] [[fr:Catégorie:Utilisateur lb]] [[it:Categoria:Utenti lb]] [[ja:Category:User lb]] [[ko:분류:사용자 lb]] [[lb:Category:User lb]] [[nl:Categorie:Gebruiker lb]] [[no:Kategori:Bruker lb]] [[zh:Category:Lb 使用者]] 17373 45145 2005-11-21T08:51:17Z Pablo 5 [[Categoreye:Astronomeye et cirnaiviaedje]] [[bg:Категория:Слънчева система]] [[da:Kategori:Solsystem]] [[de:Kategorie:Sonnensystem]] [[en:Category:Solar System]] [[eo:Category:Sunsistemo]] [[es:Categoría:Sistema solar]] [[fr:Catégorie:Système solaire]] [[io:Category:Sunala sistemo]] [[ja:Category:太陽系]] [[ko:분류:태양계]] [[lb:Category:Sonnesystem]] [[nl:Categorie:Zonnestelsel]] [[pt:Categoria:Sistema solar]] [[ru:Категория:Солнечная система]] [[sk:Kategória:Slnečná sústava]] [[sr:Категорија:Сунчев систем]] [[th:Category:ระบบสุริยะ]] [[tr:Kategori:Güneş Sistemi]] [[vi:Category:Hệ Mặt Trời]] [[zh:Category:太阳系]] 17374 45157 2005-11-21T10:22:18Z Pablo 5 br <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" ! align="center" style="background: #e8f1ff; font-size: 95%;" | '''[[Sistinme solrece]]''' |---- | align="center" style="font-size: 80%;" | [[Solea]] | [[Mierkeure (planete)|Mierkeure]] | [[Venusse (planete)|Venusse]] | [[Tere (planete)|Tere]] | [[Måss (planete)|Måss]] | [[Djupiter (planete)|Djupiter]] | [[Satûne (planete)|Satûne]] | [[Uranusse (planete)|Uranusse]] | [[Nûton (planete)|Nûton]] - [[Pluton (planete)|Pluton]] - [[Comete]]s |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Sistinme solrece]] </includeonly> <noinclude> [[eo:Ŝablono:SunSistemo]] </noinclude> 17375 45147 2005-11-21T08:53:06Z Pablo 5 [[Categoreye:Syinces]] 17376 65585 2006-06-30T12:20:30Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Category:Namur (province)]], [[li:Kategorie:Provincie Name]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Categoreye:Beldjike]] [[en:Category:Namur (province)]] [[fr:Catégorie:Province de Namur]] [[li:Kategorie:Provincie Name]] [[nl:Categorie:Provincie Namen]] 17377 45184 2005-11-21T11:31:27Z Pablo 5 mådje <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" style="margin-top: 1em; width: 95%;" | [[Imådje:Armes province namur.png|21px|Essegne del province]] ! align="center" style="background: #ccccff; font-size: 95%; width: 100%;" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Province di Nameur]]''' | style="border-collapse:collapse;" | [[Imådje:Flag province namur.png|40px|Drapea del province]] |- | align="center" style="font-size: 85%;" colspan="3"| '''[[Dinant]]:''' | [[Anhêye]] | [[Astire]] | [[Biarin]] | [[Bive]] | [[Cînè]] | [[Djedene]] | [[Hamwè]] | [[Havlondje]] | [[Houyet]] | [[Onhaye]] | [[Rotchfoirt]] | [[Some-Leuze]] | [[Uwar]] | [[Vresse]] '''[[Nameur]]:''' | [[Andene]] | [[Assesse]] | [[Les Brouhires]] | [[Djeve]] | [[Djiblou]] | [[Djimepe-so-Sambe]] | [[Ferneamont]] | [[Florefe]] | [[Fosse]] | [[Inguezêye]] | [[Metet]] | [[Ohè]] | [[Parfondveye]] | [[Sambveye]] | [[Sombrefe]] '''[[Flipveye]]:''' | [[Cerfontinne]] | [[Couvén]] | [[Dweche]] | [[Florene]] | [[Virwinvå]] | [[Walcoû]] |- |align="center" style="font-size: 85%; border-top: solid 1px #BBBBBB;" colspan="3"|[[Beldjike]] | [[Walonreye]] | [[Provinces di Beldjike|Provinces]] |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Province di Nameur|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]] </includeonly> <noinclude> [[eo:Ŝablono:Belga provinco Namurio]] [[fr:Modèle:ProvinceNamur]] [[nl:Sjabloon:GemeentenNamen]] </noinclude> 17378 45189 2005-11-21T11:57:01Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Dinant_JPG01.jpg|thumb|vuwe di Dinant eyet Mouze]] [[Imådje:Dinant wapen.jpg|left|70px|essegne del veye]] '''Dinant''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes dins ene comene di [[Dinant|minme no]]. <br clear="left" /> * Limero del posse: '''5000''' (nén candjî) * Limero diyalectolodjike: '''D&nbsp;1''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_15_38_N_04_54_43_E_region:BE|50°15'N; 4°55'E}} * Sipotaedje: les Coperes == Djeyografeye == Dinant est raiwé pa [[Mouze]]. == Istwere == Dinant esteut dja one pitite veye do tins des [[Merovindjins]]. Dinant, k' esteut ene des 23 ''Bounès Veyes'' del [[Principåté d' Lidje]], a yeu a vey avou l' [[Guere del vatche]]. == A vey == Metowe so [[Mouze]], li veye di Dinant est foirt touristike. * Li coledjåle Notru-Dame (13inme - 14inme sieke) * Li citadele ([[1818]]-[[1821]]) * Li rotchî Bayåd == Grands Dinantîs == * [[Adofe Saxe]], edvinteu do [[sacsofone]] {{Commons|Category:Dinant}} {{ProvinceNameur}} 17379 57922 2006-05-22T15:02:40Z Pablo 5 Les Bons Viyés <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" style="margin-top: 1em; width: 95%;" | [[Imådje:Armes province hainaut.png|21px|Essegne del province]] ! align="center" style="background: #ccccff; font-size: 95%; width: 100%;" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Province do Hinnot]]''' | style="border-collapse:collapse;" | [[Imådje:Flag province hainaut.png|26px|Drapea del province]] |- | align="center" style="font-size: 85%;" colspan="3"| '''[[Ate]]:''' | [[Beleul]] | [[Bernissåt]] | [[Brujlete]] | [[Chieve]] | [[Elziele]] | [[Flôbek]] | [[Fraine-dilé-Anvegn]] '''[[Mont]]:''' | [[Boussu-dlé-Mont|Boussu]] | [[Colfontinne]] | [[Cwargnon]] | [[Djurbize]] | [[Doû (comene)|Doû]] | [[Framriye]] | [[Inzî]] | [[Kévi]] | [[Kievrin]] | [[Lens]] | [[Onele]] | [[Sint-Guilin]] &nbsp;—&nbsp; '''[[Moucron]]:''' | [[Comane-Varnetån]] '''[[Sougniye]]:''' | [[Brinne-e-Hinnot|Brinne]] | [[Chli]] | [[Inguî]] | [[Lissene]] | [[El Lovire]] | [[El Rû]] | [[Les Scåssenes]] '''[[Tchålerwè]]:''' | [[Åjhô-Préle]] | [[Les Bons Viyés]] | [[Courcele]] | [[Djerpene]] | [[Fårcene]] | [[Fleuru]] | [[Fontinne-l'-Eveke]] | [[Manadje]] | [[Montneye-Tigneu]] | [[Pont-a-Cele]] | [[Sinefe]] | [[El Tchapele]] | [[Tcheslet]] '''[[Tournai]]:''' | [[Antweon]] | [[Bruniô]] | [[Cele-e-Hinnot|Cele]] | [[Leuze-e-Hinnot|Leuze]] | [[Mont-de-l'-Enclus]] | [[Pêk]] | [[Perwé-e-Hinnot|Perwé]] | [[Reme]] | [[Timpu]] '''[[Twin:]]''' | [[Anderluwe]] | [[Binche]] | [[Biômont]] | [[Chevri-Rance]] | [[Chimai]] | [[Erkelene]] | [[L' Estene]] | [[Fritchapele]] | [[Han-Nålene]] | [[Lôbe]] | [[Marlanwè]] | [[Miebe]] | [[Momgniye]] |- |align="center" style="font-size: 85%; border-top: solid 1px #BBBBBB;" colspan="3"|[[Beldjike]] | [[Walonreye]] | [[Provinces di Beldjike|Provinces]] |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Province do Hinnot|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]] </includeonly> <noinclude> [[eo:Ŝablono:Belga provinco Henegovio]] [[fr:Modèle:Hainaut]] [[nl:Sjabloon:GemeentenHenegouwen]] </noinclude> 17380 65564 2006-06-30T07:41:01Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nl:Categorie:Provincie Henegouwen]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Categoreye:Beldjike]] [[en:Category:Hainaut]] [[fr:Catégorie:Province de Hainaut]] [[nl:Categorie:Provincie Henegouwen]] 17381 57473 2006-05-20T22:35:19Z Pablo 5 Bailou <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" style="margin-top: 1em; width: 95%;" | [[Imådje:Liege Province.gif|21px|Essegne del province]] ! align="center" style="background: #ccccff; font-size: 95%; width: 100%;" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Province di Lidje]]''' | style="border-collapse:collapse;" | [[Imådje:Liege Province.gif|21px|Drapea del province]] |- | align="center" style="font-size: 85%;" colspan="3"| '''[[Hu]]:''' | [[Ama]] | [[Antene]] | [[Beurdene]] | [[Clavir]] | [[Ferire]] | [[Hamwer]] | [[Héron]] | [[Indji]] | [[Mårcin]] | [[Modåve]] | [[Nandrin]] | [[Oufet]] | [[Tinlot]] | [[Verlinne]] | [[Viyé-l'-Boulet]] | [[Wanze]] '''[[Lidje]]:''' | [[Aiwêye]] | [[Anse]] | [[Awan]] | [[Bassindje]] | [[Binne-Heuzea]] | [[Blegneye]] | [[Comblin-å-Pont]] | [[Dålem]] | [[Djouprele]] | [[Esneu]] | [[Flémåle]] | [[Fléron]] | [[Gråce-Hologne]] | [[Hesta]] | [[Li Noûpré]] | [[Oûpêye]] | [[Serè]] | [[Sint-Nicolêye]] | [[Soûmagne]] | [[Sprimont]] | [[Tchôfontinne]] | [[Li Trô]] | [[Vizé]] '''[[Vervî]]:''' | [[Ååbel]] | [[Amel]] | [[Bailou|Bååle]] | [[Büllingen]] | [[Burg-Reuland]] | [[Bütgenbach]] | [[Dizon]] | [[Djalhé]] | [[Eupen]] | [[Heve]] | [[Kelmis]] | [[Lierneu]] | [[Limbôr]] | [[Lontzen]] | [[Måmdey]] | [[Ône]] | [[Pepinster]] | [[Plombières]] | [[Raeren]] | [[Sankt-Vith]] | [[Spå]] | [[Ståvleu]] | [[Stoumont]] | [[Teu]] | [[Timister-Clairmont]] | [[Troes-Ponts]] | [[Waime]] | [[Wälekete]] (Welkenraedt) '''[[Wareme]]:''' | [[Bierlô]] | [[Braive]] | [[Crusnêye]] | [[Djer]] | [[Doncél]] | [[Faime]] | [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]] | [[Hanut]] | [[Lîssin]] | [[Oreye]] | [[Remicoû]] | [[Sint-Djôr-so-Mouze|Sint-Djôr]] | [[Wazedje]] |- |align="center" style="font-size: 85%; border-top: solid 1px #BBBBBB;" colspan="3"|[[Beldjike]] | [[Walonreye]] | [[Provinces di Beldjike|Provinces]] |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Province di Lidje|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]] </includeonly> <noinclude> [[eo:Ŝablono:Belga provinco Lieĝio]] [[fr:Modèle:ProvinceLiege]] [[nl:Sjabloon:GemeentenLuik]] </noinclude> 17382 56401 2006-05-12T16:46:21Z Lucyin 16 [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Categoreye:Beldjike]] [[categoreye:Lidje]] [[fr:Catégorie:Province de Liège]] [[li:Kategorie:Provincie Luuk]] [[nl:Categorie:Provincie Luik]] 17383 58594 2006-05-29T02:38:27Z Pablo 5 licince coviete do live "droles di biesses" da Marcel Slangen == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17384 45833 2005-11-27T19:44:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwaire-pårt</B></FONT> [o.n., pl. des fwaire-pårt] papî k' on-z evoye ås parints et ås soçons, u k' on fwait mete so les gazete, et k' anonce k' ene sakî est moirt. <span lang=fr>F. faire-part.</span> On dit eto: [[Motî:lete di moirt|lete di moirt]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>faire-part</span> (sustantivaedje di "fé pårt"). ---- * [[fwaire-pårt|Dipus d' racsegnes so les fwaire-pårt]]. 17385 62823 2006-06-21T08:21:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Nekrolog]] [[Categoreye:dujhances sociåles]] [[categoreye:imprimreye]] [[Imådje:Viroux_fwaire-paurt.jpg|thumb|Fwaire-pårt po Rodjî Viroux]] On '''fwaire-pårt''' u '''lete di moirt''', c' est on papî k' on-z evoye ås parints et ås soçons, u k' on fwait mete so les gazetes, et k' anonce k' ene sakî est moirt. Les fwaire-pårt el Walonreye si fjhént todi e francès; on tuzéve ki l' walon ni dujheut nén å serieus del moirt. Mins, a pårti di 2005, on-z a veyou des ptits mots e walon so les fwaire-pårt (les cis po [[Josée Mathot]], et po [[Raymond Mouzon]]). Li fwaire-pårt po [[Rodjî Viroux]] esteut pår e walon. [[de:Nekrolog]] [[en:Obituary]] [[fr:Nécrologie]] [[nn:Nekrolog]] [[no:Nekrolog]] [[pl:Nekrolog]] [[sv:Nekrolog]] [[zh:讣告]] 17386 45205 2005-11-21T17:16:40Z Lucyin 16 [[categoreye:syinces sociåles]] 17387 45207 2005-11-21T17:20:28Z Lucyin 16 fwaire-pårt del moirt da [[Rodjî Viroux]] dins l' [[gazete Vers l' Avenir]] (riscané pa [[Bernard Louis]]). fwaire-pårt del moirt da [[Rodjî Viroux]] dins l' [[gazete Vers l' Avenir]] (riscané pa [[Bernard Louis]]). 17388 45210 2005-11-21T17:40:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:code]] 17389 45211 2005-11-21T17:42:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:code]] 17390 45835 2005-11-27T19:47:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>code</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) [v.c.] prinde (on frut, ene coxhe) djus d' èn åbe. <I>I vôreut co bén aler code ås fordenes mins po monter l' hourêye, i n' si sint pus waire d' assene</I> ([[G. Corin]]) <span lang=fr>F. cueillir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;code des côres:</FONT> côper ås [[Motî:côre|côres]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;code sol vete:</FONT> siscrire ene sacwè come ça s' dit podbon (u filmer, u saetchî e poitrait) <span lang=fr>F. prendre sur le vif.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>codaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "code". <I>Mwins do Bon Diè, mwins des omes dins les vegnes a fé les codaedjes</I> ([[E. Pècheur]]). <span lang=fr>F. cueillette.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>codåjhe</B></FONT> [o.n.] såjhon k' on code les fruts. <I>Alez ås tchamps po fé l' codåjhe</I> ([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. cueillette.</span> Etimolodjeye: [[cawete -åjhe]]. Dobe rifondowe : * [[Motî:coyî 2|coyî]] Parintêye : * [[Motî:rascode|rascode]] 17391 45213 2005-11-21T17:44:52Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">code</FONT>, coude, cwède</span> 17392 45217 2005-11-21T17:51:14Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} * [[Motî:coyî 1|coyî]] (o.n., coyire) * [[Motî:coyî 2|coyî]] (v.c., codjowaedje waitî) 17393 45218 2005-11-21T17:52:33Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coyî 2</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:code|code]]. <span lang=fr>F. cueillir.</span> Parintêye : * [[Motî:rascoyî|rascoyî]]. 17394 45220 2005-11-21T17:55:47Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rascode</B></FONT> ([[Codjowaedje code|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> apicî ene sacwè k' arive sor vos. <I>I n a sacwants scrabeyes tote rodjes ki rtcheynut; dimwin, i fårè passer les cindes po rascode les braijhes ki n' sont nén ttafwaitmint broûlêyes </I>([[G. Corin]]). <I>Påldene maneuve ses longuès batweres po ramoenner l' pan di s' cindré so s' vizaedje et rascode les tchôdès låmes ki lyi cournut so ses mashales </I>([[F. Barry]]). <span lang=fr>F. recueillir.</span> <B>2.</B> wangnî (on pris). <I>C' est lu k' a rascodou l' pris del kiminålté francesse.</I> <span lang=fr>F. recevoir, récolter, empocher.</span> Sinonime * [[Motî:rascoyî|rascoyî]]. 17395 45221 2005-11-21T17:56:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rascoyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:rascode|rascode]]. <I>Dj' a rascoyî leus måvastés, leus mintreyes </I>([[C. Thonet]]). <span lang=fr>F. recueillir.</span> 17396 45222 2005-11-21T17:58:14Z Lucyin 16 == Spårdaedej e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Lidje]] & [[del Lovire]]. 17397 45223 2005-11-21T18:00:16Z Lucyin 16 posteure da Fabry, (wice ? a Lidje, la k' gn a yeu l' adrovaedje des scoles di walon 2005-2006) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. posteure da Fabry, (wice ? a Lidje, la k' gn a yeu l' adrovaedje des scoles di walon 2005-2006) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17398 62568 2006-06-20T14:06:27Z 196.217.225.125 /* Hårdêyes divintrinnes */ [[Categoreye:Rilomés Lidjwès|Fabry]] [[categoreye:Binamêye Revolucion|Fabry]] [[categoreye:sicrijheus e walon|Fabry]] [[Imådje:Fabry.jpg|thumb|Posteure di Fabry a Lidje]] '''Jacques-Joseph Fabry''' skepia a Lidje li [[3 d' nôvimbe]] [[1722]] et î mora li [[11 di fevrî]] [[1798]]. Il esta mayeur di Lidje do 9 d' avri [[1764]] disk' å moes d' måss [[1781]]. I fourit lomé borguimwaisse e 1770, 1783, 1789 et 1790. Sipoté li '''Pere des bordjoes''', il a stî onk des mwaisses persounaedjes del [[Revolucion lidjwesse]]. C' est onk des deus borguimwaisses lomés på peupe, avou [[Tchestret (rilomé Lidjwès)|Tchestret]]. Come [[sicrijheu e walon]], il est l' oteur, a lu tot seu, do "[[Li Lidjwès egadjî (operå)|Lidjwès egadjî]]", li deujhinme des cwate pîces do "[[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]]". Avou [[Simon de Harlez]], [[Pierre Grégoire baron d' Vivario]] et [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], i scrijha "[[Li voyaedje di Tchôfontinne (operå)|Li voyaedje di Tchôfontinne]]", li prumire des cwate pîces. A scrît eto e francès so l' årt dins les [[Bas Payis otrichyins|Bas-Payis]]. I fjheut, avou, des papîs pol "Gazete di Lidje" (1765-1788) et des årtikes d’ on diccionaire francès. == Hårdêyes divintrinnes == * [[Fabry|Ôtes Fabry]] * [[Motî:Fabri|Li no d' famile "Fabry"]] 17399 45226 2005-11-21T18:06:41Z Lucyin 16 Marcel Slangen fwait li spitch d' adrovaedje des scoles di walon del Veye di Lidje, e 2005. (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Marcel Slangen fwait li spitch d' adrovaedje des scoles di walon del Veye di Lidje, e 2005. (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17400 45227 2005-11-21T18:11:17Z Lucyin 16 Marcel Slangen, e 2005. (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Marcel Slangen, e 2005. (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17401 49231 2006-01-17T11:59:22Z Lucyin 16 [[Categoreye:eplaideus e walon|Slangen]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Slangen]] [[Imådje:Slangen_2005.jpg|thumb|left|100px|(e 2005)]] '''Marcel Slangen''' a skepyî diviè 1940. C' est on scrijheu et on bouteu pol walon, a Lidje. Il a acvierné lontins li [[Cinte pol Walon e scole di Lidje|CRIWE]]. I cmince pa-z eplaidî ene ramexhnêye di spots et ratourneures e walon (''Guide des expressions en wallon liégeois'' (1995). E 1999, i moussa foû, todi scrît d' lu, ene ramexhnêye d' [[arimea]]s foû-naturels (et plaijhants) so les biesses, "Droles di biesses". [[Imådje:Slangen_droles_di_biesses.jpg|thumb|Coviete di "Droles di biesses"]] Il a metou so pîs li rvowe [[Djåzans walon]] e 1993, et nd esse li mwaisse-sicrijheu disk' å djoû d' ouy. Insi, i fourit onk des prumîs scrijheus di [[prôze nén racontrece]]. I fjheut des papîs so les [[lingaedje dilérin|lingaedjes dilérins]], li teyåte e walon, li politike di disfindaedje do walon el Walonreye, la k' il esteut foirt seur po les cis del [[Radio-televuzion publike bedje francophone|RTBF / Vivacité]]. [[Imådje:Slangen_adrovaedje.jpg|thumb|Marcel Slangen fwait li spitch d' adrovaedje des scoles di walon del Veye di Lidje, e 2005]] Il esteut eto acsegnant d' walon ås scoles di walon del veye di Lidje. Il a lontins tnou ene coirnêye "So les Toeles", dins l' [[Walo + gazete]], la k' i corwaitive des [[fime]]s lanawaire rexhous el Walonreye. Di s' mestî, il esteut mwaisse di scole. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/slangen-rif.html Si pådje so l' Aberteke] * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/cinema.html#so_les_toeles "So les Toeles", corwaitaedje di des vîs fimes po Walo + gazete]] (rimetous e rfondou walon) 17402 62873 2006-06-21T14:26:10Z 194.7.121.100 [[Categoreye:Rilomêyès djins]] [[Image:Anne frank memorial bergen belsen.jpg|thumb|Li tombale da sinne et da s' sour Margot a Bergen-Belsen]] '''Anne Frank''' (vina-st å monde li [[12 di djun]] [[1929]], mora e moes d' måss [[1945]]) fourit ene djonnete djwive almande ki scrijha on djournå discrijhant l' vicaedje d' ene famile djwive vicant mucheye a l' epoke nazeye. Frank vina-st å monde a [[Francfoirt sol Main]], c' esteut l' båshele d' on botikî djwif. E [[1933]] Anne, avou ses parints eyet si grande sour Margot, si saiwît evoye des nazis ey ariver a [[Amsterdam]]. E djulete [[1942]], la k' les nazis ocupît les [[Bas Payis]], li famile et cwate ôtès djins si catchént dins l' gurni d' l' eterprijhe ki l' pa da Ane î ovréve. Ene cope d' amisses olandès lzî apoirtént a magnî. E moes d' awousse [[1944]] les nazis discovrît l' catchete eyet mete les cis ki s' î avént catchî dins des [[camp d' concintråcion|camps d' concintråcion]]. Anne Frank mora a [[Bergen-Belsen]] e moes d' måss [[1945]]; on n' kinoxhe nén l' djoû egzak. Li djournå da sinne a stî trové dins l' catchete vude, k' asteure est on [[muzêye]]. Sol termene k' ele a stî dins l' catchete, Anne Frank sicrijha ses tuzaedjes eyet çou k' ele rissintéve dins s' djournå: si prumî sintimint d' amour, les disputaedjes avou ses parints, li pawe eyet les espwers et les dzirs ont divnou on live. Li pa da sinne, Otto Frank, li seule djin des cis k' estént muchyîs k' a sorviké disk' al fén del guere, fijha-st eplaidî l' djournå da s' båshele e [[1947]] dizo l' tite ''Het achterhuis'' ("Li måjhone did po drî" e neyerlandès). Il a stî ratourné dins pus d' 50 lingaedjes diferins, eyet eto des adaptaedjes pol teyåte, emey zels on foirt bea adaptaedje e walon da [[Paul Bolland]], dizo l' tite [[Li cayé d' Anne Frank (teyåte)|Li cayé d' Anne Frank]]. E [[1959]] on ndè fjha ezès Estats-Unis on fime dizo l' tite ''The Diary of Anne Frank'' ("Li djournå da Anne Frank"). [[bg:Ане Франк]] [[br:Anne Frank]] [[bs:Anne Frank]] [[cs:Anna Franková]] [[da:Anne Frank]] [[de:Anne Frank]] [[en:Anne Frank]] [[eo:Anne Frank]] [[es:Anne Frank]] [[fi:Anne Frank]] [[fo:Anna Frank]] [[fr:Anne Frank]] [[gl:Anne Frank]] [[he:אנה פרנק]] [[hu:Anne Frank]] [[id:Anne Frank]] [[it:Anna Frank]] [[ja:アンネ・フランク]] [[ko:안네 프랑크]] [[la:Anna Frank]] [[nl:Anne Frank]] [[no:Anne Frank]] [[pl:Anne Frank]] [[pt:Anne Frank]] [[ru:Франк, Анна]] [[simple:Anne Frank]] [[sl:Ana Frank]] [[sq:Anne Frank]] [[sv:Anne Frank]] [[tr:Anne Frank]] [[zh:安妮·法蘭克]] 17403 45246 2005-11-22T02:42:30Z Pablo 5 Motî:xhover displaecî viè Motî:schover: rifondaedje avou sch #REDIRECT [[Motî:schover]] 17404 45249 2005-11-22T02:46:22Z Pablo 5 Motî:xhover evoye displaecî viè Motî:schover evoye: rifondaedje avou sch #REDIRECT [[Motî:schover evoye]] 17405 45255 2005-11-22T02:54:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17406 45256 2005-11-22T02:54:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17407 45257 2005-11-22T02:54:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17408 45258 2005-11-22T02:54:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17409 45259 2005-11-22T02:54:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17410 45260 2005-11-22T02:54:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17411 45261 2005-11-22T02:55:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schover]] 17412 45274 2005-11-22T03:10:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>emission</B></FONT> [f.n.] termene di cåzaedje å posse, u di cåzaedje et d'&nbsp;imådjes al tévé, prezintêye pal minme djin, sol minme sudjet. <I>Gn a ene bele emission so les biesses.</I> <I>Ass veyou l'&nbsp;emission a Brussele so les efants disparexhous.</I> <I>Il ont volou schover-st evoye les emissions e walon.</I> rl a: [[Motî:evoyaedje|evoyaedje]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>èmîssion, émission, èmission, èmissian</span>. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>"émission"</span>, 1930. 17413 46931 2005-12-10T16:57:53Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siminçon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esminçon</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sminçon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit boket d' four, ki vént s' aclaper ås mousmints. <I>On sminçon d' four Ki fwait ene emantcheure Din vos belès croles; Ratindoz k' dj' el discole</I> ([[L. Mahin]]). Loukîz a : [[Motî:florén|florén]], [[Motî:poûfrén|poûfrén]], [[Motî:schovêye|schovêye]], [[Motî:ploumion|ploumion]], [[Motî:ploumtion|ploumtion]]. <span lang=fr>F. poussière de foin.</span> <B>2.</B> boket del påte des fenasses, la k'&nbsp;les sminces sont. <span lang=fr>F. épi (des graminées sauvages).</span> <B>3.</B> pus ptite pårteye del simince des biesses, li cile ki poite li ptite grinne. <I>To strame tes sminçons pattavå.</I> rl a: [[Motî:verzin|verzin]], [[Motî:sipiermon|sipiermon]]. <span lang=fr>F. spermatozoïde.</span> ---- * [[sipiermon|Dipus d' racsegnes so les spiermons]]. 17414 45277 2005-11-22T03:16:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchessî evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] tchessî å lon (des djins, des biesses) por zels èn pus rivni. <I>On-z alouméve ene lampe po tchessî les diales et les pépés evoye.</I> rl a: [[Motî:atchessî|atchessî]], [[Motî:retchessî|retchessî]]; rl a: [[Motî:tchôkî evoye|tchôkî evoye]], [[Motî:schovter evoye|schovter evoye]]. <span lang=fr>F. chasser, pourchasser, expulser, renvoyer.</span> <span lang=nl>Ny. wegjagen.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchesser vôye, <B>tchessî èvô<SUP>n</SUP>ye</B></span>. 17415 45278 2005-11-22T03:19:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôkî evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> tchôkî (ene sacwè) foû des plaeces wice k'&nbsp;on-z est toltins. <I>Tchôke mu don ça evoye, don, nondidju&nbsp;!</I> rl a: [[Motî:taper evoye|taper evoye]], [[Motî:fote evoye|fote evoye]], [[Motî:schovter evoye|schovter evoye]]. <span lang=fr>F. expédier, se débarasser de.</span> <B>2.</B> (måhonteus) tchessî (ene sakî) evoye sins doûceur, el fote a l'&nbsp;ouxh waeraxhmint. <I>Abeye, la, vozôtes, tchôkîz mu tos ces mannets bribeus la evoye&nbsp;!</I> <I>Il ont tchôkî les clandestins evoye pé k'&nbsp;des tchéns.</I> <span lang=fr>F. renvoyer, éconduire, congédier, chasser, expulser.</span> <span lang=nl>Ny. wegjagen.</span> <B>3.</B> fé bråmint (d'&nbsp;l'&nbsp;ovraedje). <I>Il ont tchôké on fel ovraedje evoye.</I> <span lang=fr>F. déblayer, abattre, expédier (du boulot).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchôcaedje-evoye</B></FONT> [o.n.] no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tchôkî evoye". <I>Avou les novelès lwès, li tchôcaedje-evoye des clandestins serè mo pus åjhey.</I> <span lang=fr>F. expulsion, renvoi, évacuation, mise à la porte.</span> Bodjes: * [[Motî:tchôkî|tchôkî]] * [[Motî:evoye|evoye]] 17416 59543 2006-06-06T17:28:41Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Gg]uere) di 40\b +\1 di 1940-1945) [[categoreye:teyåte e walon|Caye d' Anne Frank]] [[Imådje:Li Cayé d' Anne Frank (coviete).jpg|thumb|coviete do live del pîce di teyåte]] '''Li cayé d' Anne Frank''', c' est ene pîce di teyåte fwaite d' après li djournå d' ene pitite Djwive almande, [[Anne Frank]], ki s' catchive el Olande avou s' famile tins del [[guere di 1940-1945]]. Il a stî ratourné e walon pa [[Pol Bolland]], d' après l' pîce e francès sol minme sudjet, ey eplaidî en on live, ISBN 2-87130197-2. Li live del pîce est scrît come c' esteut l' uzance al fén do 20inme sieke, avou les cåzaedjes des acteurs e walon, mins l' adrovaedje et les esplikêyes pol metaedje e sinne e francès. Li pîce a stî djouwêye å [[Triyanon]] e 2004. [[Imådje:cayei_Ane_Frank.jpg|thumb|left|Li trope ki djouwa l' pîce a Lidje e moes d' octôbe 2004, li mwaisse persounaedje å mitan]] 17417 45305 2005-11-23T12:04:55Z Pablo 5 {{djermon plante}} [[Categoreye:Poligonacêyes|Savaedje boukete]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Såvaedje boûkete}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Polygonum-convolvulus1.jpg|250px]] |caption = Såvaedje boûkete (''Fallopia convolvulus'')}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Caryophyllales]]}} {{Taxobox_familia_entry | taxon = [[Polygonaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''[[Fallopia]]''}} {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Fallopia convolvulus| author = ([[Carolus Linnaeus|L.]]) A.Löve}} {{Taxobox_end}} Li '''såvaedje boûkete''', c' est ene plante del famile del [[boûkete]], mins ki crexhe dins les tchamps, et k' est come ene rampioûle Elle est 15 cm a on mete longue, et a des vetès fleurs et des grinnes come les cenes del boûkete. No e sincieus latén, ''Polygonum convolvulus''. [[en:Wild Buckwheat]] [[fr:Renouée liseron]] 17418 65587 2006-06-30T12:28:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vi:Họ Rau răm]] {{djermon plante}} [[Categoreye:Poligonacêyes|*]] {{Taxobox_begin | color = lightgreen | name = Smartweeds}} {{Taxobox_image | image = [[Image:Illustration Fallopia dumetorum0.jpg|250px|Fallopia dumetorum]]| caption = ''Fallopia dumetorum'' - saetchî di Thomé (1885)<br /><small>''Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz''</small>}} {{Taxobox_begin_placement | color = lightgreen}} {{Taxobox_regnum_entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox_divisio_entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox_classis_entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox_ordo_entry | taxon = [[Caryophyllales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = '''Polygonaceae'''}}<br/><small>[[Antoine Laurent de Jussieu|Juss.]]</small> {{Taxobox_end_placement}} {{Taxobox_section_subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = [[Djinre (botanike)|Djinre]]s}} Vey dins l' årtike {{Taxobox_end}} Les '''poligonacêyes''' (''poligonaceae'' e sincieus latén), c' est ene famile di plantes k' ont des foyes come des [[rampioûle]]s, et des ptitès blankès rôzlantès fleurs. == Djinres dins l' famile == *''[[Afrobrunnichia]]'' *''[[Antigonon]]'' *''[[Aristocapsa]]'' *''[[Atraphaxis]]'' *''[[Brunnichia]]'' *''[[Calligonum]]'' *''[[Centrostegia]]'' *''[[Chorizanthe]]'' *''[[Coccoloba]]'' *''[[Dedeckera]]'' *''[[Dodecahema]]'' *''[[Emex]]'' *''[[Eriogonum]]'' *''[[Fagopyrum]]'' (djinre del [[boûkete]]) *''[[Fallopia]]'' *''[[Gilmania]]'' *''[[Goodmania]]'' *''[[Gymnopodium]]'' *''[[Harfordia]]'' *''[[Hollisteria]]'' *''[[Knorringia]]'' *''[[Koenigia]]'' *''[[Lastarriaea]]'' *''[[Leptogonum]]'' *''[[Muconea]]'' *''[[Muehlenbeckia]]'' *''[[Nemacaulis]]'' *''[[Neomillspaughia]]'' *''[[Oxygonum]]'' *''[[Oxyria]]'' *''[[Oxytheca]]'' *''[[Parapteropyrum]]'' *''[[Persicaria]]'' *''[[Podopterus]]'' *''[[Polygonella]]'' *''[[Polygonum]]'' (djinre del [[såvaedje boûkete]]) *''[[Pteropyrum]]'' *''[[Pterostegia]]'' *''[[Rheum]]'' *''[[Rumex]]'' *''[[Ruprechtia]]'' *''[[Stenogonum]]'' *''[[Symmeria]]'' *''[[Systenotheca]]'' *''[[Triplaris]]'' [[da:Pileurt-familien]] [[de:Knöterichgewächse]] [[en:Polygonaceae]] [[eo:Poligonacoj]] [[es:Polygonaceae]] [[fi:Tatarkasvit]] [[fr:Polygonaceae]] [[lt:Rūgtiniai]] [[nl:Duizendknoopfamilie]] [[no:Slireknefamilien]] [[pl:Rdestowate]] [[pt:Polygonaceae]] [[sv:Slideväxter]] [[vi:Họ Rau răm]] 17419 45296 2005-11-23T11:31:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Poligonacêye]] 17420 45297 2005-11-23T11:43:02Z Pablo 5 <small>{{{authority|{{{author|{{{1}}}}}}}}}&nbsp;{{{date|}}}</small> 17421 65650 2006-07-01T02:50:10Z YurikBot 105 robot Ajoute: cy, de, en, es, fi, fr, it, lt, nl, no, pl, pt, sv, tr [[Categoreye:familes des plantes]] [[cy:Categori:Polygonaceae]] [[de:Kategorie:Knöterichgewächse]] [[en:Category:Polygonaceae]] [[es:Categoría:Polygonaceae]] [[fi:Luokka:Tatarkasvit]] [[fr:Catégorie:Polygonaceae]] [[it:Categoria:Polygonaceae]] [[lt:Kategorija:Rūgtiniai]] [[nl:Categorie:Polygonaceae]] [[no:Kategori:Slireknefamilien]] [[pl:Kategoria:Rdestowate]] [[pt:Categoria:Polygonaceae]] [[sv:Kategori:Slideväxter]] [[tr:Kategori:Polygonaceae]] 17422 45312 2005-11-23T13:53:44Z Pablo 5 {{djermon plante}} [[Categoreye:Poligonacêyes]] {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = ''Fagopyrum''}} <!-- {{Taxobox image | image = | caption = }} --> {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Caryophyllales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Polygonaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = '''''Fagopyrum'''''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox section subdivision | color = lightgreen | plural_taxon = Especes}} ''[[Boûkete|Fagopyrum esculentum]]''<br> ''[[Boûkete di Tatareye|Fagopyrum tataricum]]'' {{Taxobox end}} Li [[djinre (biyolodjeye)|djinre]] '''Fagopyrum''' est on djinre di plantes a fleurs del famile des [[poligonacêye]]s, ki les especes les pus conoxhowes sont li [[boûkete]] eyet l' [[boûkete di Tatareye]]. [[da:Boghvede]] [[en:Fagopyrum]] [[eo:Fagopiro]] [[fr:Fagopyrum]] [[pl:Gryka]] [[zh:荞麦属]] 17423 52019 2006-03-20T17:16:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: ja {{djermon plante}} [[Categoreye:Poligonacêyes|Boukete di Tatareye]] {{Taxobox begin | color = lightgreen | name = Tartar Buckwheat}} {{Taxobox begin placement | color = lightgreen}} {{Taxobox regnum entry | taxon = [[Plantae]]}} {{Taxobox divisio entry | taxon = [[Magnoliophyta]]}} {{Taxobox classis entry | taxon = [[Magnoliopsida]]}} {{Taxobox ordo entry | taxon = [[Caryophyllales]]}} {{Taxobox familia entry | taxon = [[Polygonaceae]]}} {{Taxobox genus entry | taxon = ''[[Fagopyrum]]''}} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox_section_binomial_botany | color = lightgreen| binomial_name = Fagopyrum tataricum | author = }} {{Taxobox_end}} Li '''boûkete di Tatareye''', (e sincieus latén ''Fagopyrum tataricum''), est ene plante do minme djinre ''[[Fagopyrum]]'' kel comone [[boûkete]], mins bén pus brouxhire, ki n' rind nén si bén po les grins, mins ki dene on meyeu fôraedje. Li boûkete di Tatareye a stî domestikêye e l' Azeye, did la si no. Enute, on l' eploye co come amagnî dins l' redjon del [[Himalaya]]. [[da:Tatarisk Boghvede (Fagopyrum tataricum)]] [[de:Tataren-Buchweizen]] [[en:Tartary Buckwheat]] [[ja:ダッタンソバ]] 17424 45316 2005-11-23T14:46:36Z Pablo 5 Modele:Taxobox subfamilia entry displaecî viè Modele:Taxobox dizo-famile |- valign=top |Dizo-famile:||{{{taxon|{{{1}}}}}} 17425 45317 2005-11-23T14:46:36Z Pablo 5 Modele:Taxobox subfamilia entry displaecî viè Modele:Taxobox dizo-famile #REDIRECT [[Modele:Taxobox dizo-famile]] 17426 45318 2005-11-23T15:09:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Påwionacêye]] 17427 45321 2005-11-23T15:26:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Legumineuse]] 17428 45323 2005-11-23T15:30:18Z Pablo 5 [[Categoreye:Plantes]] 17429 45332 2005-11-23T17:11:20Z Lucyin 16 Li trope ki djouwa l' pîce a Lidje e moes d' octôbe 2004, li mwaisse persounaedje å mitan (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. Li trope ki djouwa l' pîce a Lidje e moes d' octôbe 2004, li mwaisse persounaedje å mitan (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17430 58573 2006-05-29T02:13:24Z Pablo 5 anêye Coviete do live eplaidî avou l' pîce di teyåte e walon "Li cayé d' Anne Frank", 2004 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17432 45341 2005-11-23T17:24:02Z Lucyin 16 Copene:Motî:impreu displaecî viè Copene:Motî:impreur: novea rfondaedje #REDIRECT [[Copene:Motî:impreur]] 17433 45343 2005-11-23T17:24:27Z Lucyin 16 Motî:Limpreu displaecî viè Motî:Limpreur: novea rfondaedje #REDIRECT [[Motî:Limpreur]] 17434 45345 2005-11-23T17:25:20Z Lucyin 16 Motî:impreu displaecî viè Motî:impreur: novea rfondaedje #REDIRECT [[Motî:impreur]] 17435 59171 2006-06-02T16:35:27Z Pablo 5 '''[[23 d' nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Babeuf.jpg|80px|Babeuf]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1760]] &ndash; Nexhance do [[Revolucion Francesse|revolucionåre]] eyet [[Djacobinisse|djacobin]] [[François Noël Babeuf]]. * [[1860]] - Nexhance do bandit [[Billy the Kid]]. * [[1971]] - Li [[Republike Populaire di Chine]] riçût l' sidje permanint a l' [[ONU]] (ki disk' adon esteut pris pa [[Taiwan]]) </div> Dierins djoûs: [[22 d' nôvimbe]] &ndash; [[21 di nôvimbe]] &ndash; [[20 d' nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 23]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 23. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 23]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/23 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 23 november]] </noinclude> 17436 59172 2006-06-02T16:35:50Z Pablo 5 '''[[24 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Darwin ape.jpg|80px|Caricateure classike da Darwin]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1642]] - Li naivieu olandès [[Abel Tasman]] discovere li [[Tasmaneye]]. * [[1793]] - [[France]]: aplicåcion do [[calindrî republikin]] * [[1859]] - [[Londe]] ([[Inglutere]]): [[Charles Darwin|Darwin]] eplaide ''[[L' Oridjinne des Especes]]''. * [[1864]] - Nexhance do pondeu francès [[Henri de Toulouse-Lautrec]]. </div> Dierins djoûs: [[23 d' nôvimbe]] &ndash; [[22 d' nôvimbe]] &ndash; [[21 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 24]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 24. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 24]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/24 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 24 november]] </noinclude> 17437 59173 2006-06-02T16:36:00Z Pablo 5 '''[[25 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Benz-velo.jpg|80px|Li "Velo" da Benz]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1491]] - Comince do sidje di [[Grenåde (veye)|Grenåde]], li dierinne foite plaece mozlimrece e l' [[Espagne]]. * [[1844]] - Nexhance da [[Karl Friedrich Benz]], fijheu do prumî moteur a esplôdaedje * [[1975]] - Li [[Suriname]] si dislaxhe des [[Bas Payis]]. * [[1992]] – L' Assimblêye Federåle del [[Tchecoslovakeye]] vôte li pårtixhaedje do payis pol 1î d' djanvî 1993. </div> Dierins djoûs: [[24 di nôvimbe]] &ndash; [[23 d' nôvimbe]] &ndash; [[22 d' nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 25]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 25. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 25]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/25 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 25 november]] </noinclude> 17438 59174 2006-06-02T16:36:08Z Pablo 5 '''[[26 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Concorde on Bristol.jpg|80px|Li Concorde arivant a Bristol]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[399]] - [[Sint Anastazeye]] divént [[Påpe]]. * [[1922]] - [[Howard Carter]] et [[Lord Carnarvon]] intrèt dins l' tombe do farayon [[Toutanxhamon]]. * [[1942]] - Prumire do fime ''[[Casablanca (fime)|Casablanca]]'' a [[Noû York]]. * [[2003]] - Dierin vol di l' avion [[Concorde (avion)|Concorde]]. </div> Dierins djoûs: [[25 di nôvimbe]] &ndash; [[24 di nôvimbe]] &ndash; [[23 d' nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 26]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 26. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 26]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/26 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 26 november]] </noinclude> 17440 45349 2005-11-23T17:48:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>impreur</B></FONT> [o.n.] mwaisse d' èn impire. <I>Li nos d' "cårlusse" provénreut di l' Impreur Tchårlukin</I> ([[N. Lequarré]]). <I>Gn a la ene viye princesse a mitan sote, å troes cwårts tchamosseye, k' a stî, dit-st on, li mayon då pa da l' Impreur, et ki fwait åtoû d' on roufion nén co doze ans vî</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Nassogne esteut, do tins des Romins, ene dimorance des impreurs cwand i vnént tchessî l' årok ou l' singlé e l' Årdene</I> ([[E. Perault]]). Loukîz a: [[Motî:Caizer|Caizer]]. <span lang=fr>F. empereur.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do latén <span lang=la>"imperator"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>imperresse</B></FONT> [f.n.] mwaistresse d' èn impire; feme d' èn impreur. <span lang=fr>F. impératrice.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>impire</B></FONT> [o.n.] foirt grande sitindowe di payis, nén todi raloyîs inte di zels djeyograficmint, mins dizo l' kimandmint d' on minme impreur u d' on minme payis colnijheu. <span lang=fr>F. empire.</span> Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Limpreur|Limpreur]] (no d' famile). 17442 45647 2005-11-26T20:11:45Z Pablo 5 {{Category user language-4|es|castiyan|El nivel de estos usuarios corresponde al de un '''hablante nativo''' del '''español'''.}} {{CategoryTOC}} 17443 45367 2005-11-24T05:08:46Z Hégésippe Cormier 73 fr: '''[[:fr:Discussion Utilisateur:Hégésippe Cormier]]''' 17444 45369 2005-11-24T05:12:08Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User es-4]] {{User language-4|es|El nivel de este usuario corresponde al de un '''[[:Categoreye:Uzeus es-4|hablante nativo]]''' del '''[[:Categoreye:Uzeus es|español]]'''.}} 17445 45651 2005-11-26T20:15:14Z Pablo 5 {{Category user language-4|eo|esperanto|Ĉi tiuj uzuloj parolas '''Esperanton''' '''preskaŭ kiel denaskulo'''.}} {{CategoryTOC}} 17446 45372 2005-11-24T05:15:09Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User eo-4]] {{User language-4|eo|Ĉi tiu uzulo parolas '''[[:Categoreye:Uzeus eo|Esperanton]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus eo-4|preskaŭ kiel denaskulo]]'''.}} 17447 45650 2005-11-26T20:13:12Z Pablo 5 {{Category user language-4|de|almand|Dieser Benutzer hat mit einem '''Muttersprachler vergleichbare''' '''Deutschkenntnisse'''.}} {{CategoryTOC}} 17448 45374 2005-11-24T05:17:45Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User de-4]] {{User language-4|de|Dieser Benutzer hat '''[[:Categoreye:Uzeus de-4|mit einem Muttersprachler vergleichbare]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus de|Deutschkenntnisse]]'''.}} 17449 45649 2005-11-26T20:12:36Z Pablo 5 {{Category user language-4|da|daenwès|Denne bruger taler '''Dansk''' som en '''indfødt'''.}} {{CategoryTOC}} 17450 65697 2006-07-01T08:21:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User da-3]] {{Category user language-3|da|daenwès|Disse brugere kan bidrage på '''flydende''' '''dansk'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User da-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم da-3]] [[be:Катэгорыя:User da-3]] [[br:Rummad:Implijer da-3]] [[bs:Kategorija:User da-3]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Dansk-3]] [[chr:Category:User da-3]] [[co:Category:User da-3]] [[cs:Kategorie:User da-3]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik da-3]] [[cy:Categori:User da-3]] [[da:Kategori:Brugere da-3]] [[de:Kategorie:User da-3]] [[en:Category:User da-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto da-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Danés avanzado]] [[et:Kategooria:User da-3]] [[fi:Luokka:User da-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari da-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur da-3]] [[fy:Kategory:Meidogger da-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir da-3]] [[gn:Categoría:User da-3]] [[he:קטגוריה:User da-3]] [[hu:Kategória:User da-3]] [[id:Kategori:User da-3]] [[ja:Category:User da-3]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი da-3]] [[ko:분류:사용자 da-3]] [[mn:Category:User da-3]] [[ms:Kategori:User da-3]] [[na:Category:User da-3]] [[nds:Kategorie:User da-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker da-3]] [[no:Kategori:Bruker da-3]] [[pl:Kategoria:User da-3]] [[pt:Categoria:Usuário da-3]] [[qu:Categoría:Ruwaq da-3]] [[ro:Categorie:User da-3]] [[ru:Категория:User da-3]] [[scn:Category:User da-3]] [[sk:Kategória:User da-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik da-3]] [[sr:Категорија:User da-3]] [[sv:Kategori:Användare da-3]] [[th:หมวดหมู่:User da-3]] [[tl:Category:User da-3]] [[tr:Kategori:User da-3]] [[uk:Категорія:User da-3]] [[zh:Category:Da-3 使用者]] 17451 65696 2006-07-01T08:20:42Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User da-2]] {{Category user language-2|da|daenwès|Disse brugeres kendskab til '''dansk''' er på '''mellemniveau'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User da-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم da-2]] [[be:Катэгорыя:User da-2]] [[br:Rummad:Implijer da-2]] [[bs:Kategorija:User da-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Dansk-2]] [[chr:Category:User da-2]] [[cs:Kategorie:User da-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik da-2]] [[cy:Categori:User da-2]] [[da:Kategori:Brugere da-2]] [[de:Kategorie:User da-2]] [[en:Category:User da-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto da-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Danés intermedio]] [[et:Kategooria:User da-2]] [[fi:Luokka:User da-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari da-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur da-2]] [[fy:Kategory:Meidogger da-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir da-2]] [[gn:Categoría:User da-2]] [[he:קטגוריה:User da-2]] [[hu:Kategória:User da-2]] [[id:Kategori:User da-2]] [[ja:Category:User da-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი da-2]] [[ko:분류:사용자 da-2]] [[mn:Category:User da-2]] [[na:Category:User da-2]] [[nds:Kategorie:User da-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker da-2]] [[no:Kategori:Bruker da-2]] [[pl:Kategoria:User da-2]] [[pt:Categoria:Usuário da-2]] [[ro:Categorie:User da-2]] [[ru:Категория:User da-2]] [[scn:Category:User da-2]] [[sk:Kategória:User da-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik da-2]] [[sr:Категорија:User da-2]] [[sv:Kategori:Användare da-2]] [[th:หมวดหมู่:User da-2]] [[tl:Category:User da-2]] [[tr:Kategori:User da-2]] [[uk:Категорія:User da-2]] [[zh:Category:Da-2 使用者]] 17452 45676 2005-11-26T21:06:13Z Pablo 5 {{Category user language-N|da|daenwès|Disse brugere har '''dansk''' som '''modersmål'''.}} {{CategoryTOC}} 17453 45379 2005-11-24T05:21:54Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User da]] {{User language|da|Denne bruger taler '''[[:Categoreye:Uzeus da|Dansk]]''' som '''[[:Categoreye:Uzeus da-N|modersmål]]'''.}} 17454 45380 2005-11-24T05:23:24Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User da-4]] {{User language-4|da|Denne bruger taler '''[[:Categoreye:Uzeus da|Dansk]]''' som en '''[[:Categoreye:Uzeus da-4|indfødt]]'''.}} 17455 45381 2005-11-24T05:25:44Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User da-3]] {{User language-3|letter code=da|text=Denne bruger kan bidrage på '''[[:Categoreye:Uzeus da-3|flydende]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus da|dansk]]'''.}} 17456 45382 2005-11-24T05:27:17Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User da-2]] {{User language-2|da|Denne bruger bruger kan bidrage på et '''[[:Categoreye:Uzeus da-2|medium]]''' niveau af '''[[:Categoreye:Uzeus da|dansk]]'''.}} 17457 65694 2006-07-01T08:19:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Kategoria:Katalana maila ertainean]] {{Category user language-2|ca|catalan|Aquest usuaris pot contribuir amb un nivell '''mitjà''' de '''català'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ca-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم ca-2]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán mediu]] [[be:Катэгорыя:User ca-2]] [[br:Rummad:Implijer ca-2]] [[bs:Kategorija:User ca-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Català-2]] [[cs:Kategorie:User ca-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik ca-2]] [[cy:Categori:User ca-2]] [[da:Kategori:Brugere ca-2]] [[de:Kategorie:User ca-2]] [[en:Category:User ca-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ca-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán intermedio]] [[et:Kategooria:User ca-2]] [[eu:Kategoria:Katalana maila ertainean]] [[fi:Luokka:User ca-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari ca-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ca-2]] [[fy:Kategory:Meidogger ca-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ca-2]] [[hu:Kategória:User ca-2]] [[id:Kategori:User ca-2]] [[ja:Category:User ca-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ca-2]] [[ko:분류:사용자 ca-2]] [[mn:Category:User ca-2]] [[na:Category:User ca-2]] [[nds:Kategorie:User ca-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker ca-2]] [[no:Kategori:Bruker ca-2]] [[pl:Kategoria:User ca-2]] [[pt:Categoria:Usuário ca-2]] [[ro:Categorie:User ca-2]] [[ru:Категория:User ca-2]] [[scn:Category:User ca-2]] [[sk:Kategória:User ca-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ca-2]] [[sr:Категорија:User ca-2]] [[th:หมวดหมู่:User ca-2]] [[tl:Category:User ca-2]] [[tr:Kategori:User ca-2]] [[uk:Категорія:User ca-2]] [[zh:Category:Ca-2 使用者]] 17458 45543 2005-11-26T09:12:43Z Pablo 5 {{Category user language-1|ca|catalan|Aquests usuaris pot contribuir amb un nivell '''bàsic''' de '''català'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ca-1]] [[ar:تصنيف:مستخدم ca-1]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán básicu]] [[be:Катэгорыя:User ca-1]] [[br:Rummad:Implijer ca-1]] [[bs:Category:User ca-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Català-1]] [[cs:Kategorie:User ca-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik ca-1]] [[chr:Category:User ca-1]] [[cy:Category:User ca-1]] [[da:Kategori:Brugere ca-1]] [[de:Kategorie:User ca-1]] [[en:Category:User ca-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ca-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Catalán básico]] [[et:Kategooria:User ca-1]] [[fi:Luokka:User ca-1]] [[fo:Bólkur:Brúkari ca-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ca-1]] [[fy:Kategory:Meidogger ca-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ca-1]] [[gn:Category:User ca-1]] [[hu:Kategória:User ca-1]] [[id:Kategori:User ca-1]] [[ja:Category:User ca-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ca-1]] [[ko:분류:사용자 ca-1]] [[mn:Category:User ca-1]] [[ms:Kategori:User ca-1]] [[na:Category:User ca-1]] [[nds:Kategorie:User ca-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker ca-1]] [[no:Kategori:Bruker ca-1]] [[pl:Kategoria:User ca-1]] [[pt:Categoria:Usuário ca-1]] [[qu:Category:Ruwaq ca-1]] [[ro:Categorie:User ca-1]] [[ru:Категория:User ca-1]] [[scn:Category:User ca-1]] [[sk:Kategória:User ca-1]] [[sl:Category:Uporabnik ca-1]] [[sr:Категорија:User ca-1]] [[sv:Mall:Användare ca-1]] [[th:Category:User ca-1]] [[tl:Category:User ca-1]] [[tr:Kategori:User ca-1]] [[uk:Категорія:User ca-1]] [[zh:Category:Ca-1 使用者]] 17459 45643 2005-11-26T20:08:27Z Pablo 5 {{Category user language-4|ca|catalan|El nivell d'aquest usuari correspon al d'un '''parlant natiu''' del '''català'''.}} {{CategoryTOC}} 17460 55763 2006-05-04T20:28:20Z 81.33.228.33 there was a mistake {{User language-2|ca|Aquest usuari pot contribuir amb un nivell '''[[:Categoreye:Uzeus ca-2|mitjà]]''' de '''[[:Categoreye:Uzeus ca|català]]'''.}} 17461 45387 2005-11-24T05:31:41Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User ca-1]] {{User language-1|ca|Aquest usuari pot contribuir amb un nivell '''[[:Categoreye:Uzeus ca-1|bàsic]]''' de '''[[:Categoreye:Uzeus ca|català]]'''.}} 17462 45645 2005-11-26T20:10:56Z Pablo 5 {{Category user language-4|cs|tcheke|Tento uživatel má se '''rodilým mluvčím''' srovnatelné znalosti '''ceského jazyka'''.}} {{CategoryTOC}} 17463 45389 2005-11-24T05:34:42Z Hégésippe Cormier 73 adapté depuis [[fr:Modèle:User ca-4]] {{User language-4|ca|El nivell d'aquest usuari correspon al d'un '''[[:Categoreye:Uzeus ca-4|parlant natiu]]''' del '''[[:Categoreye:Uzeus ca|català]]'''.}} 17464 45670 2005-11-26T20:59:20Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: eo, hu, no, pl, sk, sr, sv, tr, zh {{Category user language-2|cs|tcheke|Tento redaktor má '''střední''' znalosti '''češtiny'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User cs-2]] [[cs:Kategorie:User cs-2]] [[da:Kategori:Brugere cs-2]] [[de:Kategorie:User cs-2]] [[en:Category:User cs-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto cs-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur cs-2]] [[hu:Kategória:User cs-2]] [[ja:Category:User cs-2]] [[ko:분류:사용자 cs-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker cs-2]] [[no:Kategori:Bruker cs-2]] [[pl:Kategoria:User cs-2]] [[sk:Kategória:User cs-2]] [[sr:Категорија:User cs-2]] [[sv:Kategori:Användare cs-2]] [[tr:Kategori:User cs-2]] [[zh:Category:Cs-2 使用者]] 17465 65678 2006-07-01T08:15:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Kategori:Bruker cs-1]] {{Category user language-1|cs|tcheke|Tento redaktor má '''základní''' znalosti '''češtiny'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User cs-1]] [[cs:Kategorie:User cs-1]] [[da:Kategori:Brugere cs-1]] [[de:Kategorie:User cs-1]] [[en:Category:User cs-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur cs-1]] [[ja:Category:User cs-1]] [[ko:분류:사용자 cs-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker cs-1]] [[no:Kategori:Bruker cs-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik cs-1]] 17466 45392 2005-11-24T05:40:50Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User cs-1]] {{User language-1|cs|Tento redaktor má '''[[:Categoreye:Uzeus cs-1|základní]]''' znalosti '''[[:Categoreye:Uzeus cs|češtiny]]'''.}} 17467 45393 2005-11-24T05:40:53Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User cs-2]] {{User language-2|cs|Tento redaktor má '''[[:Categoreye:Uzeus cs-2|střední]]''' znalosti '''[[:Categoreye:Uzeus cs|češtiny]]'''.}} 17468 45394 2005-11-24T05:40:56Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User cs-4]] {{User language-4|cs|Tento uživatel má se '''[[:Categoreye:Uzeus cs-4|rodilým mluvčím]]''' srovnatelné znalosti '''[[:Categoreye:Uzeus cs|ceského jazyka]].'''}} 17469 65684 2006-07-01T08:16:56Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tl:Category:User bs-1]] {{Category user language-1|bs|bosnyin|Ovaj korisnik govori '''bosanski jezik''' '''samo malo'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User bs-1]] [[bs:Kategorija:User bs-1]] [[cs:Kategorie:User bs-1]] [[da:Kategori:Brugere bs-1]] [[de:Kategorie:User bs-1]] [[en:Category:User bs-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bs-1]] [[ja:Category:User bs-1]] [[ko:분류:사용자 bs-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker bs-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik bs-1]] [[tl:Category:User bs-1]] 17470 65683 2006-07-01T08:16:51Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Kategorie:User bs-2]], [[de:Kategorie:User bs-2]], [[tl:Category:User bs-2]] {{Category user language-2|bs|bosnyin|Korisnik '''srednje''' govori '''bosanski jezik'''.}} {{CategoryTOC}} [[bs:Kategorija:User bs-2]] [[cs:Kategorie:User bs-2]] [[de:Kategorie:User bs-2]] [[en:Category:User bs-2]] [[fi:Luokka:User bs-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bs-2]] [[ja:Category:User bs-2]] [[ko:분류:사용자 bs-2]] [[no:Kategori:Bruker bs-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik bs-2]] [[sr:Категорија:User bs-2]] [[tl:Category:User bs-2]] [[zh:Category:Bs-2 使用者]] 17471 45458 2005-11-24T12:34:12Z Pablo 5 {{Category user language-4|bs|bosnyin|Ovaj korisnik '''tečno''' govori '''bosanski jezik'''.}} {{CategoryTOC}} [[en:Category:User bs-4]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bs-4]] [[nl:Categorie:Gebruiker bs-4]] 17472 65670 2006-07-01T08:14:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Kategorie:User bs-3]], [[de:Kategorie:User bs-3]] {{Category user language-3|bs|bosnyin|Korisnik govori '''dosta dobra''' '''bosanski jezik'''.}} {{CategoryTOC}} [[bs:Kategorija:User bs-3]] [[cs:Kategorie:User bs-3]] [[de:Kategorie:User bs-3]] [[en:Category:User bs-3]] [[fi:Luokka:User bs-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bs-3]] [[ja:Category:User bs-3]] [[ko:분류:사용자 bs-3]] [[sr:Категорија:User bs-3]] [[zh:Category:Bs-3 使用者]] 17473 65686 2006-07-01T08:17:21Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tl:Category:User bs-N]] {{Category user language-N|bs|bosnyin|Ovaj korisnik govori '''bosanski''' kao '''maternji jezik'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User bs-N]] [[bs:Kategorija:User bs-N]] [[cs:Kategorie:User bs-N]] [[da:Kategori:Brugere bs-N]] [[de:Kategorie:User bs-M]] [[en:Category:User bs-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto bs-D]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bs-M]] [[fy:Kategory:Meidogger bs-M]] [[ja:Category:User bs-N]] [[ko:분류:사용자 bs-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker bs-M]] [[ru:Категория:User bs-N]] [[sl:Kategorija:Uporabnik bs-N]] [[tl:Category:User bs-N]] [[zh:Category:Bs 母語使用者]] 17474 45400 2005-11-24T05:47:02Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bs-2]] {{User language-2|bs|Korisnik '''[[:Categoreye:Uzeus bs-2|srednje]]''' govori '''[[:Categoreye:Uzeus bs|bosanski jezik]]'''.}} 17475 45401 2005-11-24T05:47:05Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bs-3]] {{User language-3|bs|Korisnik govori '''[[:Categoreye:Uzeus bs-3|dosta dobra]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus bs|bosanski jezik]]'''.}} 17476 45402 2005-11-24T05:47:09Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bs-4]] {{User language-4|bs|Ovaj korisnik '''[[:Categoreye:Uzeus bs-4|tečno]]''' govori '''[[:Categoreye:Uzeus bs|bosanski]]''' jezik.}} 17477 45403 2005-11-24T05:47:44Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bs]] {{User language|bs|Ovaj korisnik govori '''[[:Categoreye:Uzeus bs|bosanski]]''' kao '''[[:Categoreye:Uzeus bs-N|maternji jezik]]'''.}} 17478 65682 2006-07-01T08:16:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову bg-N]] {{Category user language-N|bg|bulgåre|За този уикипедианец '''българският''' е '''роден език'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:Вікіпэдыйцы, якія ведаюць мову bg-N]] [[bg:Категория:Потребител bg-N]] [[bs:Kategorija:User bg-N]] [[cs:Kategorie:User bg-N]] [[de:Kategorie:User bg-M]] [[en:Category:User bg-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto bg-D]] [[eu:Kategoria:Hizkuntzaren arabera - Bulgariera hizkuntza ama]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bg-M]] [[it:Categoria:Utenti bg-M]] [[ja:Category:User bg-N]] [[ko:분류:사용자 bg-M]] [[mk:Категорија:Корисник bg-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker bg-M]] [[ro:Categorie:Utilizator bg-N]] [[ru:Категория:User bg-N]] [[tr:Kategori:User bg-A]] [[zh:Category:Bg 母語使用者]] 17479 45672 2005-11-26T21:02:03Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: fi, it, no, ro, sr, tr oisté: be, bs, da, sl {{Category user language-3|bg|bulgåre|Тоэи потребител има '''задълбочени познания''' по '''български език'''.}} {{CategoryTOC}} [[bg:Категория:Потребител bg-3]] [[cs:Kategorie:User bg-3]] [[de:Kategorie:User bg-3]] [[en:Category:User bg-3]] [[fi:Luokka:User bg-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bg-3]] [[it:Categoria:Utenti bg-3]] [[ja:Category:User bg-3]] [[ko:분류:사용자 bg-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker bg-3]] [[no:Kategori:Bruker bg-3]] [[ro:Categorie:User bg-3]] [[ru:Категория:User bg-3]] [[sr:Категорија:User bg-3]] [[tr:Kategori:User bg-3]] [[zh:Category:Bg-3 使用者]] 17480 45659 2005-11-26T20:30:59Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: fi, it, no, ro, sr, tr oisté: be, bs, da, sl {{Category user language-2|bg|bulgåre|Тоэи потребител има '''познания на средно ниво''' по '''български език'''.}} {{CategoryTOC}} [[bg:Категория:Потребител bg-2]] [[cs:Kategorie:User bg-2]] [[de:Kategorie:User bg-2]] [[en:Category:User bg-2]] [[fi:Luokka:User bg-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bg-2]] [[it:Categoria:Utenti bg-2]] [[ja:Category:User bg-2]] [[ko:분류:사용자 bg-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker bg-2]] [[no:Kategori:Bruker bg-2]] [[ro:Categorie:User bg-2]] [[ru:Категория:User bg-2]] [[sr:Категорија:User bg-2]] [[tr:Kategori:User bg-2]] [[zh:Category:Bg-2 使用者]] 17481 45451 2005-11-24T12:31:38Z Pablo 5 {{Category user language-1|bg|bulgåre|Тоэи потребител има '''начални познания''' по '''български език'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User bg-1]] [[bg:Категория:Потребител bg-1]] [[bs:Category:User bg-1]] [[cs:Kategorie:User bg-1]] [[da:Kategori:Brugere bg-1]] [[de:Kategorie:User bg-1]] [[en:Category:User bg-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bg-1]] [[ja:Category:User bg-1]] [[ko:분류:사용자 bg-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker bg-1]] [[ru:Категория:User bg-1]] [[sl:Category:Uporabnik bg-1]] [[zh:Category:Bg-1 使用者]] 17482 45454 2005-11-24T12:32:42Z Pablo 5 {{Category user language-4|bg|bulgåre| Този потребител говори '''български език''' на ниво '''почти като роден''' език.}} {{CategoryTOC}} [[en:Category:User bg-4]] [[fr:Catégorie:Utilisateur bg-4]] [[nl:Categorie:Gebruiker bg-4]] [[zh:Category:Bg-4 使用者]] 17483 45410 2005-11-24T05:56:29Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bg-1]] {{User language-1|bg|Тоэи потребител има '''[[:Categoreye:Uzeus bg-1|начални познания]]''' по '''[[:Categoreye:Uzeus bg|български език]]'''.}} 17484 45411 2005-11-24T05:56:36Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bg-3]] {{User language-3|bg|Тоэи потребител има '''[[:Categoreye:Uzeus bg-3|задълбочени познания]]''' по '''[[:Categoreye:Uzeus bg|български език]]'''.}} 17485 45412 2005-11-24T05:56:40Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bg-4]] {{User language-4|bg|Този потребител говори '''[[:Categoreye:Uzeus bg|български език]]''' на ниво '''[[:Categoreye:Uzeus bg-4|почти като роден]]''' език.}} 17486 45413 2005-11-24T05:57:03Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User bg-2]] {{User language-2|bg|Тоэи потребител има '''[[:Categoreye:Uzeus bg-2|познания на средно ниво]]''' по '''[[:Categoreye:Uzeus bg|български език]]'''.}} 17487 45463 2005-11-24T12:46:40Z Pablo 5 {{Category user language-N|et|estonyin|Kasutaja '''emakeel''' on '''eesti keel'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User et-N]] [[bg:Категория:Потребител et-N]] [[bs:Category:User et-N]] [[cs:Kategorie:User et-N]] [[da:Kategori:Brugere et-N]] [[de:Kategorie:User et-M]] [[en:Category:User et-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto et-D]] [[et:Kategooria:User et-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur et-M]] [[fy:Kategory:Meidogger et-M]] [[ja:Category:User et-N]] [[ko:분류:사용자 et-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker et-M]] [[ru:Категория:User et-N]] [[sl:Category:Uporabnik et-N]] [[zh:Category:Et 母語使用者]] 17488 45741 2005-11-26T23:25:33Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: fi, nds, no, ro, sr oisté: be, bg, bs, cs, da, nl, ru, sl {{Category user language-3|et|estonyin|Kasutajad kes suudavad kaastööd teha '''eesti keeles''' '''väga heal''' tasemel.|ltr|n}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User et-3]] [[en:Category:User et-3]] [[et:Kategooria:User et-3]] [[fi:Luokka:User et-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur et-3]] [[ja:Category:User et-3]] [[ko:분류:사용자 et-3]] [[nds:Kategorie:User et-3]] [[no:Kategori:Bruker et-3]] [[ro:Categorie:User et-3]] [[sr:Категорија:User et-3]] [[zh:Category:Et-3 使用者]] 17489 65666 2006-07-01T08:13:52Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ko:분류:사용자 et-2]] {{Category user language-2|et|estonyin|Kasutaja suudab kaastööd teha '''eesti keeles''' '''keskmisel''' tasemel.|ltr|n}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User et-2]] [[en:Category:User et-2]] [[fi:Luokka:User et-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur et-2]] [[ja:Category:User et-2]] [[ko:분류:사용자 et-2]] [[nds:Kategorie:User et-2]] [[no:Kategori:Bruker et-2]] [[ro:Categorie:User et-2]] [[sr:Категорија:User et-2]] [[zh:Category:Et-2 使用者]] 17490 45417 2005-11-24T06:03:28Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Mosèle:User et-2]] {{User language-2|et|Kasutaja suudab kaastööd teha '''[[:Categoreye:Uzeus et|eesti keeles]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus et-2|keskmisel]]''' tasemel.}} 17491 45418 2005-11-24T06:03:35Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User et]] {{User language|et|Kasutaja '''[[:Categoreye:Uzeus et-N|emakeel]]''' on '''[[:Categoreye:Uzeus et|eesti keel]]'''.}} 17492 45419 2005-11-24T06:04:01Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User et-3]] {{User language-3|et|Kasutaja suudab kaastööd teha '''[[:Categoreye:Uzeus et|eesti keeles]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus et-3|väga heal]]''' tasemel.}} 17493 65680 2006-07-01T08:15:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Kategorie:User fi-4]], [[en:Category:User fi-4]], [[he:קטגוריה:User fi-4]] {{Category user language-4|fi|finwès|Tämä käyttäjä osaa '''suomea''' '''äidinkielen tavoin'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User fi-4]] [[en:Category:User fi-4]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fi-4]] [[he:קטגוריה:User fi-4]] 17494 45746 2005-11-26T23:35:36Z Pablo 5 sv: {{Category user language-3|fi|finwès|Tämä käyttäjä puhuu '''suomea''' '''erinomaisesti'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fi-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم fi-3]] [[be:Катэгорыя:User fi-3]] [[br:Rummad:Implijer fi-3]] [[bs:Category:User fi-3]] [[cs:Kategorie:User fi-3]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fi-3]] [[chr:Category:User fi-3]] [[co:Category:User fi-3]] [[cy:Category:User fi-3]] [[da:Kategori:Brugere fi-3]] [[de:Kategorie:User fi-3]] [[en:Category:User fi-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fi-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Finés avanzado]] [[et:Kategooria:User fi-3]] [[fi:Luokka:User fi-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari fi-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fi-3]] [[fy:Kategory:Meidogger fi-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fi-3]] [[gn:Category:User fi-3]] [[hu:Kategória:User fi-3]] [[id:Kategori:User fi-3]] [[ja:Category:User fi-3]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fi-3]] [[ko:분류:사용자 fi-3]] [[mn:Category:User fi-3]] [[ms:Kategori:User fi-3]] [[na:Category:User fi-3]] [[nds:Kategorie:User fi-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker fi-3]] [[no:Kategori:Bruker fi-3]] [[pl:Kategoria:User fi-3]] [[pt:Categoria:Usuário fi-3]] [[qu:Category:Ruwaq fi-3]] [[ro:Categorie:User fi-3]] [[ru:Категория:User fi-3]] [[scn:Category:User fi-3]] [[sk:Kategória:User fi-3]] [[sl:Category:Uporabnik fi-3]] [[sr:Категорија:User fi-3]] [[sv:Kategori:Användare fi-3]] [[th:Category:User fi-3]] [[tl:Category:User fi-3]] [[tr:Kategori:User fi-3]] [[uk:Категорія:User fi-3]] [[zh:Category:Fi-3 使用者]] 17495 65709 2006-07-01T08:26:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User fi-2]] {{Category user language-2|fi|finlandès|Tämä käyttäjä puhuu '''melko hyvin''' '''suomea'''.}} {{CategoryTOC}} [[cs:Kategorie:User fi-2]] [[da:Kategori:Brugere fi-2]] [[de:Kategorie:User fi-2]] [[en:Category:User fi-2]] [[et:Kategooria:User fi-2]] [[fi:Luokka:User fi-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fi-2]] [[he:קטגוריה:User fi-2]] [[ja:Category:User fi-2]] [[ko:분류:사용자 fi-2]] [[no:Kategori:Bruker fi-2]] [[ro:Categorie:User fi-2]] [[sr:Категорија:User fi-2]] [[sv:Kategori:Användare fi-2]] [[zh:Category:Fi-2 使用者]] 17496 45507 2005-11-25T03:47:46Z Pablo 5 {{Category user language-1|fi|finlandès|Tämä käyttäjä puhuu '''suomea''' '''jonkin verran'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fi-1]] [[ar:تصنيف:مستخدم fi-1]] [[be:Катэгорыя:User fi-1]] [[br:Rummad:Implijer fi-1]] [[bs:Category:User fi-1]] [[cs:Kategorie:User fi-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fi-1]] [[chr:Category:User fi-1]] [[cy:Category:User fi-1]] [[da:Kategori:Brugere fi-1]] [[de:Kategorie:User fi-1]] [[en:Category:User fi-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fi-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Finés básico]] [[et:Kategooria:User fi-1]] [[fi:Luokka:User fi-1]] [[fo:Bólkur:Brúkari fi-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fi-1]] [[fy:Kategory:Meidogger fi-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fi-1]] [[gn:Category:User fi-1]] [[hu:Kategória:User fi-1]] [[id:Kategori:User fi-1]] [[ja:Category:User fi-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fi-1]] [[ko:분류:사용자 fi-1]] [[mn:Category:User fi-1]] [[ms:Kategori:User fi-1]] [[na:Category:User fi-1]] [[nds:Kategorie:User fi-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker fi-1]] [[no:Kategori:Bruker fi-1]] [[pl:Kategoria:User fi-1]] [[pt:Categoria:Usuário fi-1]] [[ro:Categorie:User fi-1]] [[ru:Категория:User fi-1]] [[scn:Category:User fi-1]] [[sk:Kategória:User fi-1]] [[sl:Category:Uporabnik fi-1]] [[sr:Категорија:User fi-1]] [[sv:Mall:Användare fi-1]] [[th:Category:User fi-1]] [[tl:Category:User fi-1]] [[tr:Kategori:User fi-1]] [[uk:Категорія:User fi-1]] [[zh:Category:Fi-1 使用者]] 17497 45424 2005-11-24T06:09:21Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User fi1]] {{User language-1|fi|Tämä käyttäjä puhuu '''[[:Categoreye:Uzeus fi|suomea]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus fi-1|jonkin verran]]'''.}} 17498 45425 2005-11-24T06:09:24Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User fi-2]] {{User language-2|fi|Tämä käyttäjä puhuu '''[[:Categoreye:Uzeus fi-2|melko hyvin]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus fi|suomea]]'''.}} 17499 45426 2005-11-24T06:09:27Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User fi-3]] {{User language-3|fi|Tämä käyttäjä puhuu '''[[:Categoreye:Uzeus fi|suomea]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus fi-3|erinomaisesti]]'''.}} 17500 45427 2005-11-24T06:09:30Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fr:Modèle:User fi-4]] {{User language-4|fi|Tämä käyttäjä osaa '''[[:Categoreye:Uzeus fi|suomea]] [[:Categoreye:Uzeus fi-4|äidinkielen tavoin]]'''.}} 17501 45669 2005-11-26T20:57:20Z Pablo 5 {{Category user language|fo|faeroyès|{{coafe|'''Føroyskt'''}}.}} [[en:Category:User fo]] [[fo:Bólkur:Brúkari fo]] [[ja:Category:User fo]] 17502 45511 2005-11-25T10:13:59Z Pablo 5 {{Category user language-1|fo|faeroyès|Hesin brúkarin hevur '''grundleggjandi''' kunnleika á '''føroyskt'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fo-1]] [[ar:تصنيف:مستخدم fo-1]] [[be:Катэгорыя:User fo-1]] [[br:Rummad:Implijer fo-1]] [[bs:Category:User fo-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Føroyskt-1]] [[cs:Kategorie:User fo-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fo-1]] [[chr:Category:User fo-1]] [[cy:Category:User fo-1]] [[da:Kategori:Brugere fo-1]] [[de:Kategorie:User fo-1]] [[en:Category:User fo-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fo-1]] [[et:Kategooria:User fo-1]] [[fi:Luokka:User fo-1]] [[fo:Bólkur:Brúkari fo-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fo-1]] [[fy:Kategory:Meidogger fo-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fo-1]] [[gn:Category:User fo-1]] [[hu:Kategória:User fo-1]] [[id:Kategori:User fo-1]] [[ja:Category:User fo-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fo-1]] [[ko:분류:사용자 fo-1]] [[mn:Category:User fo-1]] [[ms:Kategori:User fo-1]] [[na:Category:User fo-1]] [[nds:Kategorie:User fo-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker fo-1]] [[no:Kategori:Bruker fo-1]] [[pl:Kategoria:User fo-1]] [[pt:Categoria:Usuário fo-1]] [[qu:Category:Ruwaq fo-1]] [[ro:Categorie:User fo-1]] [[ru:Категория:User fo-1]] [[scn:Category:User fo-1]] [[sk:Kategória:User fo-1]] [[sl:Category:Uporabnik fo-1]] [[sr:Категорија:User fo-1]] [[sv:Mall:Användare fo-1]] [[th:Category:User fo-1]] [[tl:Category:User fo-1]] [[tr:Kategori:User fo-1]] [[uk:Категорія:User fo-1]] [[zh:Category:Fo-1 使用者]] 17503 45671 2005-11-26T21:01:46Z Pablo 5 {{Category user language-N|fo|faeroyès|Hesin brúkarin hevur '''føroyskt''' sum '''móðurmál'''.}} {{CategoryTOC}} 17504 45641 2005-11-26T20:05:17Z Pablo 5 {{Category user language-4|fo|faeroyès|Denne bruger taler '''Føroyskt''' som en '''indfødt'''.}} {{CategoryTOC}} 17505 45584 2005-11-26T12:13:58Z Pablo 5 {{Category user language-3|fo|faeroyès|Denne bruger kan bidrage på '''flydende''' '''føroyskt'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User fo-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم fo-3]] [[be:Катэгорыя:User fo-3]] [[br:Rummad:Implijer fo-3]] [[bs:Category:User fo-3]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Føroyskt-3]] [[cs:Kategorie:User fo-3]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik fo-3]] [[chr:Category:User fo-3]] [[co:Category:User fo-3]] [[cy:Category:User fo-3]] [[da:Kategori:Brugere fo-3]] [[de:Kategorie:User fo-3]] [[en:Category:User fo-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fo-3]] [[et:Kategooria:User fo-3]] [[fi:Luokka:User fo-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari fo-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fo-3]] [[fy:Kategory:Meidogger fo-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir fo-3]] [[gn:Category:User fo-3]] [[hu:Kategória:User fo-3]] [[id:Kategori:User fo-3]] [[ja:Category:User fo-3]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი fo-3]] [[ko:분류:사용자 fo-3]] [[mn:Category:User fo-3]] [[ms:Kategori:User fo-3]] [[na:Category:User fo-3]] [[nds:Kategorie:User fo-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker fo-3]] [[no:Kategori:Bruker fo-3]] [[pl:Kategoria:User fo-3]] [[pt:Categoria:Usuário fo-3]] [[qu:Category:Ruwaq fo-3]] [[ro:Categorie:User fo-3]] [[ru:Категория:User fo-3]] [[scn:Category:User fo-3]] [[sk:Kategória:User fo-3]] [[sl:Category:Uporabnik fo-3]] [[sr:Категорија:User fo-3]] [[sv:Mall:Användare fo-3]] [[th:Category:User fo-3]] [[tl:Category:User fo-3]] [[tr:Kategori:User fo-3]] [[uk:Категорія:User fo-3]] [[zh:Category:Fo-3 使用者]] 17506 45491 2005-11-24T23:12:03Z Pablo 5 {{Category user language-2|fo|faeroyès|Hesin brúkarin hevur '''hampuligan''' kunnleika til '''føroyskt''' mál.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User fo-2]] [[bs:Category:User fo-2]] [[cs:Kategorie:User fo-2]] [[da:Kategori:Brugere fo-2]] [[de:Kategorie:User fo-2]] [[en:Category:User fo-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fo-2]] [[et:Kategooria:User fo-2]] [[fi:Luokka:User fo-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari fo-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fo-2]] [[hu:Kategória:User fo-2]] [[id:Kategori:User fo-2]] [[ja:Category:User fo-2]] [[ko:분류:사용자 fo-2]] [[na:Category:User fo-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker fo-2]] [[no:Kategori:Bruker fo-2]] [[sl:Category:Uporabnik fo-2]] [[zh:Category:Fo-2 使用者]] 17507 45434 2005-11-24T06:28:22Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fo:Fyrymind:User fo-2]] {{User language-2|fo|Hesin brúkarin hevur '''[[:Categoreye:Uzeus fo-2|hampuligan]]''' kunnleika til '''[[:Categoreye:Uzeus fo|føroyskt]]''' mál.}} 17508 45435 2005-11-24T06:28:26Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fo:Fyrymind:User fo-3]] {{User language-3|fo|Denne bruger kan bidrage på '''[[:Categoreye:Uzeus fo-3|flydende]]''' '''[[:Categoreye:Uzeus fo|føroyskt]]'''.}} 17509 45436 2005-11-24T06:28:30Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fo:Fyrymind:User fo-4]] {{User language-4|fo|Denne bruger taler '''[[:Categoreye:Uzeus fo|Føroyskt]]''' som en '''[[:Categoreye:Uzeus fo-4|indfødt]]'''.}} 17510 45437 2005-11-24T06:29:03Z Hégésippe Cormier 73 adapté de [[fo:Fyrymind:User fo]] {{User language|fo|Hesin brúkarin hevur '''[[:Categoreye:Uzeus fo|føroyskt]]''' sum '''[[:Categoreye:Uzeus fo-N|móðurmál]]'''.}} 17511 45542 2005-11-26T09:08:55Z Pablo 5 {{Category user language-1|hy|årmenyin|Այս անձը կարող է աշխատել '''սկզբնական''' մակարդակի '''հայերեն''' լեզվով:}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User hy-1]] [[ar:تصنيف:مستخدم hy-1]] [[be:Катэгорыя:User hy-1]] [[br:Rummad:Implijer hy-1]] [[bs:Category:User hy-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Հայերեն-1]] [[cs:Kategorie:User hy-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik hy-1]] [[chr:Category:User hy-1]] [[cy:Category:User hy-1]] [[da:Kategori:Brugere hy-1]] [[de:Kategorie:User hy-1]] [[en:Category:User hy-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto hy-1]] [[et:Kategooria:User hy-1]] [[fi:Luokka:User hy-1]] [[fo:Bólkur:Brúkari hy-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hy-1]] [[fy:Kategory:Meidogger hy-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir hy-1]] [[gn:Category:User hy-1]] [[hu:Kategória:User hy-1]] [[id:Kategori:User hy-1]] [[ja:Category:User hy-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი hy-1]] [[ko:분류:사용자 hy-1]] [[mn:Category:User hy-1]] [[ms:Kategori:User hy-1]] [[na:Category:User hy-1]] [[nds:Kategorie:User hy-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker hy-1]] [[no:Kategori:Bruker hy-1]] [[pl:Kategoria:User hy-1]] [[pt:Categoria:Usuário hy-1]] [[qu:Category:Ruwaq hy-1]] [[ro:Categorie:User hy-1]] [[ru:Категория:User hy-1]] [[scn:Category:User hy-1]] [[sk:Kategória:User hy-1]] [[sl:Category:Uporabnik hy-1]] [[sr:Категорија:User hy-1]] [[sv:Mall:Användare hy-1]] [[th:Category:User hy-1]] [[tl:Category:User hy-1]] [[tr:Kategori:User hy-1]] [[uk:Категорія:User hy-1]] [[zh:Category:hy-1 使用者]] 17512 45753 2005-11-26T23:57:56Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: fi, no, pt, ro oisté: be, bs, cs, da, sl {{Category user language-2|id|indonezyin|Pengguna-pengguna ini bisa '''berbahasa Indonesia''' '''dengan baik'''.|ltr|n}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User id-2]] [[en:Category:User id-2]] [[fi:Luokka:User id-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur id-2]] [[id:Kategori:User id-2]] [[ja:Category:User id-2]] [[ko:분류:사용자 id-2]] [[na:Category:User id-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker id-2]] [[no:Kategori:Bruker id-2]] [[pt:Categoria:Usuário id-2]] [[ro:Categorie:User id-2]] [[zh:Category:Id-2 使用者]] 17513 45673 2005-11-26T21:02:55Z Pablo 5 {{Category user language-N|lb|lussimbordjwès|Dësem Benotzer seng '''Mammesprooch''' ass '''Lëtzebuergesch'''.}} {{CategoryTOC}} 17514 45506 2005-11-25T03:39:51Z Pablo 5 {{Category user language-2|ms|malaizyin| Pengguna ini boleh menyumbang dengan taraf yang '''sederhana''' dalam '''Bahasa Melayu'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ms-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم ms-2]] [[be:Катэгорыя:User ms-2]] [[br:Rummad:Implijer ms-2]] [[bs:Category:User ms-2]] [[cs:Kategorie:User ms-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik ms-2]] [[chr:Category:User ms-2]] [[cy:Category:User ms-2]] [[da:Kategori:Brugere ms-2]] [[de:Kategorie:User ms-2]] [[en:Category:User ms-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ms-2]] [[et:Kategooria:User ms-2]] [[fi:Luokka:User ms-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari ms-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ms-2]] [[fy:Kategory:Meidogger ms-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ms-2]] [[gn:Category:User ms-2]] [[hu:Kategória:User ms-2]] [[id:Kategori:User ms-2]] [[ja:Category:User ms-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ms-2]] [[ko:분류:사용자 ms-2]] [[mn:Category:User ms-2]] [[ms:Kategori:User ms-2]] [[na:Category:User ms-2]] [[nds:Kategorie:User ms-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker ms-2]] [[no:Kategori:Bruker ms-2]] [[pl:Kategoria:User ms-2]] [[pt:Categoria:Usuário ms-2]] [[ro:Categorie:User ms-2]] [[ru:Категория:User ms-2]] [[scn:Category:User ms-2]] [[sk:Kategória:User ms-2]] [[sl:Category:Uporabnik ms-2]] [[sr:Категорија:User ms-2]] [[sv:Mall:Användare ms-2]] [[th:Category:User ms-2]] [[tl:Category:User ms-2]] [[tr:Kategori:User ms-2]] [[uk:Категорія:User ms-2]] [[zh:Category:Ms-2 使用者]] 17515 45545 2005-11-26T09:17:31Z Pablo 5 {{Category user language-1|nah|nawatl|Inin tlakatl weliti tlatoa '''akih''' '''Nawatlahtolli'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User nah-1]] [[ar:تصنيف:مستخدم nah-1]] [[be:Катэгорыя:User nah-1]] [[br:Rummad:Implijer nah-1]] [[bs:Category:User nah-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Nawatl-1]] [[cs:Kategorie:User nah-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik nah-1]] [[chr:Category:User nah-1]] [[cy:Category:User nah-1]] [[da:Kategori:Brugere nah-1]] [[de:Kategorie:User nah-1]] [[en:Category:User nah-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nah-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Náhuatl básico]] [[et:Kategooria:User nah-1]] [[fi:Luokka:User nah-1]] [[fo:Bólkur:Brúkari nah-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nah-1]] [[fy:Kategory:Meidogger nah-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir nah-1]] [[gn:Category:User nah-1]] [[hu:Kategória:User nah-1]] [[id:Kategori:User nah-1]] [[ja:Category:User nah-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი nah-1]] [[ko:분류:사용자 nah-1]] [[mn:Category:User nah-1]] [[ms:Kategori:User nah-1]] [[na:Category:User nah-1]] [[nds:Kategorie:User nah-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker nah-1]] [[no:Kategori:Bruker nah-1]] [[pl:Kategoria:User nah-1]] [[pt:Categoria:Usuário nah-1]] [[qu:Category:Ruwaq nah-1]] [[ro:Categorie:User nah-1]] [[ru:Категория:User nah-1]] [[scn:Category:User nah-1]] [[sk:Kategória:User nah-1]] [[sl:Category:Uporabnik nah-1]] [[sr:Категорија:User nah-1]] [[sv:Mall:Användare nah-1]] [[th:Category:User nah-1]] [[tl:Category:User nah-1]] [[tr:Kategori:User nah-1]] [[uk:Категорія:User nah-1]] [[zh:Category:Nah-1 使用者]] 17516 45768 2005-11-27T00:47:16Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: nds, pl, ro, sr, sv, tl, tr oisté: be, bs, et, fi, fo, id, na, sl {{Category user language-2|pt|portuguès|Estos usuários podem contribuir com um nível '''médio''' de '''português'''.}} {{CategoryTOC}} [[cs:Kategorie:User pt-2]] [[da:Kategori:Brugere pt-2]] [[de:Kategorie:User pt-2]] [[en:Category:User pt-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto pt-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Portugués intermedio]] [[fr:Catégorie:Utilisateur pt-2]] [[hu:Kategória:User pt-2]] [[ja:Category:User pt-2]] [[ko:분류:사용자 pt-2]] [[nds:Kategorie:User pt-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker pt-2]] [[no:Kategori:Bruker pt-2]] [[pl:Kategoria:User pt-2]] [[pt:Categoria:Usuário pt-2]] [[ro:Categorie:User pt-2]] [[ru:Категория:User pt-2]] [[sr:Категорија:User pt-2]] [[sv:Kategori:Användare pt-2]] [[tl:Category:User pt-2]] [[tr:Kategori:User pt-2]] [[zh:Category:Pt-2 使用者]] 17517 45674 2005-11-26T21:04:01Z Pablo 5 {{Category user language-N|ro|roumin|Acesti utilizatori sunt vorbitori '''nativ''' al '''limbii române'''.}} {{CategoryTOC}} 17518 65748 2006-07-01T08:50:03Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User ro-2]] {{Category user language-2|ro|roumin|Acest utilizator poate contribui cu un nivel '''intermediar''' de '''română'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ro-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم ro-2]] [[be:Катэгорыя:User ro-2]] [[br:Rummad:Implijer ro-2]] [[bs:Kategorija:User ro-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Română-2]] [[cs:Kategorie:User ro-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik ro-2]] [[cy:Categori:User ro-2]] [[da:Kategori:Brugere ro-2]] [[de:Kategorie:User ro-2]] [[en:Category:User ro-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto ro-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Rumano intermedio]] [[et:Kategooria:User ro-2]] [[fi:Luokka:User ro-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari ro-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ro-2]] [[fy:Kategory:Meidogger ro-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir ro-2]] [[he:קטגוריה:User ro-2]] [[hu:Kategória:User ro-2]] [[id:Kategori:User ro-2]] [[ja:Category:User ro-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი ro-2]] [[ko:분류:사용자 ro-2]] [[mn:Category:User ro-2]] [[na:Category:User ro-2]] [[nds:Kategorie:User ro-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker ro-2]] [[no:Kategori:Bruker ro-2]] [[pl:Kategoria:User ro-2]] [[pt:Categoria:Usuário ro-2]] [[ro:Categorie:User ro-2]] [[ru:Категория:User ro-2]] [[scn:Category:User ro-2]] [[sk:Kategória:User ro-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ro-2]] [[sr:Категорија:User ro-2]] [[th:หมวดหมู่:User ro-2]] [[tl:Category:User ro-2]] [[tr:Kategori:User ro-2]] [[uk:Категорія:User ro-2]] [[zh:Category:Ro-2 使用者]] 17519 45675 2005-11-26T21:05:31Z Pablo 5 {{Category user language-N|ru|rûsse|Для пользователя '''русский язык''' является '''родным'''.}} {{CategoryTOC}} 17520 45773 2005-11-27T01:21:58Z Pablo 5 +it: {{Category user language-2|sv|suwedwès|De här användarna har kunskaper på '''mellannivå''' i '''svenska'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User sv-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم sv-2]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Suecu mediu]] [[be:Катэгорыя:User sv-2]] [[br:Rummad:Implijer sv-2]] [[bs:Category:User sv-2]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Svenska-2]] [[cs:Kategorie:User sv-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik sv-2]] [[chr:Category:User sv-2]] [[cy:Category:User sv-2]] [[da:Kategori:Brugere sv-2]] [[de:Kategorie:User sv-2]] [[en:Category:User sv-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto sv-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Sueco intermedio]] [[et:Kategooria:User sv-2]] [[fi:Luokka:User sv-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari sv-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sv-2]] [[fy:Kategory:Meidogger sv-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir sv-2]] [[gn:Category:User sv-2]] [[hu:Kategória:User sv-2]] [[id:Kategori:User sv-2]] [[it:Categoria:Utenti sv-2]] [[ja:Category:User sv-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი sv-2]] [[ko:분류:사용자 sv-2]] [[mn:Category:User sv-2]] [[na:Category:User sv-2]] [[nds:Kategorie:User sv-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker sv-2]] [[no:Kategori:Bruker sv-2]] [[pl:Kategoria:User sv-2]] [[pt:Categoria:Usuário sv-2]] [[ro:Categorie:User sv-2]] [[ru:Категория:User sv-2]] [[scn:Category:User sv-2]] [[sk:Kategória:User sv-2]] [[sl:Category:Uporabnik sv-2]] [[sr:Категорија:User sv-2]] [[sv:Kategori:Användare sv-2]] [[th:Category:User sv-2]] [[tl:Category:User sv-2]] [[tr:Kategori:User sv-2]] [[uk:Категорія:User sv-2]] [[zh:Category:Sv-2 使用者]] 17521 58593 2006-05-29T02:37:52Z Pablo 5 licince Prumî limero del rivowe "Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès", 1982 == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17522 45469 2005-11-24T18:53:32Z Lucyin 16 [[Categoreye:gazetes e walon]] [[Imådje:rivowe_Noveles_1.jpg|thumb|Prumî limero del rivowe]] Les '''Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès''' (<SMALL>''Novèles dès Walons Scrîjeûs d'après l' BanBwès''</SMALL>), c' est ene [[gazete e walon]] k' a skepyî e 1982, et ki rexhe tos les troes moes. Li mwaisse-eplaideu, å cmince, c' esteut [[Maurice Chapelle]], pu ci fourit [[Georges Michel]]. Mins, po dire li veur, disk' e 2005, li gazete esteut bråmint fwaite pa [[Rodjî Viroux]]. Dins li rvowe "Noveles", gn a des scrijhaedjes classikes del soce des [[Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]]. C' est bråmint des arimeas. Mins c' est eto li prumire rivowe k' eplaida toplin di [[prôze nén racontrece]] : * Li prezintaedje d' on scrijheu e walon. * Des plantches di biyolodjeye so les biesses et so les plantes, fwaites å cmince pa Maurice Chapelle, pu après pa Stéphanie Viroux. * Des ratournaedjes e walon des vîs papîs (procès d' macrales, di moudreus, evnd.) * Des lçons d' walon dinêyes e walon, fwaites pa Rodjî Viroux. Gn a eto dins les "Noveles" : * Des [[couyonåde|fåves]]. * Des [[bindes d' imådjes]]. * Des [[croejhlés mots]]. Les Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès sont scrîtes pår e walon. 17523 45472 2005-11-24T19:02:40Z Lucyin 16 Des lives e walon di ptitès cognes Des lives e walon di ptitès cognes 17524 45493 2005-11-24T23:44:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mazete</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] [[Motî:damjhele|damjhele]], [[Motî:crapåde|crapåde]]. <I> Pierdou dins mes idêyes, spårdowes comes des orandjes Dju m' prin a repeter té k' èm cour l' a rtinou Ki vos avoz, mazete, les pus beas iys do monde</I> ([[F. Duval]]). <span lang=fr>F. coquine.</span> <B>II.</B> [addj. purade padvant] [[Motî:grandiveuse|grandiveuse]]. <I>Prindoz bén pacyince co ene miete c' est çki l' vint shofléve al mazete pitite djonne feye</I> ([[R. Mayence]]). <span lang=fr>F. prétentieuse.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Mazete</FONT> [no prôpe] <B>1.</B> no di tchvå. <B>2.</B> no metou a ene pitite båshele. <I>A shijh eures, li påvion-citron voltêye dedja å dzeu do bwès; a croere k' i vout aler dispierter Mazete... et l' kihertchî so s' voye</I> ([[L. Chastelet]]). 17525 45478 2005-11-24T20:25:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Félix Duval]] 17526 45483 2005-11-24T21:35:11Z Lucyin 16 == Sourdant == ''Ecole dialectologique et génération 48 - esquisse d'une analyse'', on papî nén eplaidî da Lorint Hendschel, cossemé e 1996. 17527 51715 2006-03-18T10:19:52Z Pablo 5 coridj.: hetchresse -> hertcheyresse (viebe: hertchî, dji hertcheye) == [[Disfondowe]]s == ;hertchî: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hèrtchî </FONT>, hértchî, hièrtchî, yèrtchî, hèrtchi, èrtchî, hèrtcher, hertchè.</span> ;hertcheu: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hèrtcheu(se), hèrtchèyresse</FONT>, hiertcheu, yertcheu, ertcheu.</span> ;hertchaedje: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hertchèdje</FONT>, hièrtchèdje, ertchadje, ertchâdje.</span> ;hertcheye: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hèrtchèye</FONT>, hièrtchêye, hèrtchêye, hiertchèye, ertchîye.</span> ;hetche: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hètche</FONT>, hîtche. </span> ;hertchåde: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hertchaude</FONT>, hièrtchaude, ertchâde.</span> ;hertchire: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hertchîre</FONT>, ertchêre</span> ;hertchoe: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hertchwè</FONT>, hertcheu, hertchoû .</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;hertchî : hértchî [E212b], xherchi [E212], xhérchi [E212], hièrtchî [E1, E170], hèrtchî [E1, E34, E170], hèrtchi [E2], èrtchî [C9,C13], èrtchî [O0], hèrtcher [S117], hertchè [S117] ;hertcheu: hièrtcheû [E1, E170], hèrtcheû(se) [E1, E34] ;hertchaedje: hièrtchèdje [E1], hèrtchèdje [E1, E34] ;hertcheye: hiertchêye [E1], hèrtchêye [E1, E34, E213], hiertchèye [E170], hèrtchèye [E170] ;hetche: hètche [E213, E170], hîtche [E170] ;hertchåde: hiertchåde [E170], hèrtchåde [E213, E170] ;hertchire: hèrtchîre [E2] ;hertchoe: hèrtcheû, hèrtchoû [S117] == Egzimpes di waibes k' on-z î eploye li mot francès ''hercheur'', calké sol walon dins les motîs tecnikes francès. == * [http://www.vieuxmetiers.org/lettre_h.htm toci] * [http://perso.wanadoo.fr/csda.alby/mine.htm cial] * [http://barbara.ibh.rwth-aachen.de/etp-kohle/floh/vokabeln/franzdeu.htm ciddé] * [http://l.berton.free.fr/lexique.html vaici] * [http://www.ac-nancy-metz.fr/pres-etab/collbergpfadhamsousvarsberg/mine/html/lexique.htm droci] 17528 62852 2006-06-21T10:25:07Z Djoseph 126 rissaetchedje di l' imådje [[categoreye:imprimreye]] [[categoreye:lives|*]] On '''live''', c' est on moncea d' foyes di papîs avou des scrijhaedjes dissu (ey eto des dessins, des fotos), et rloyeyes po k' ele tinénxhe eshonne. (C' est nén come les [[gazete]]s, et les [[rivowe|rvowes]]). Les lives sont fwaits pa onk u sacwants scrijheus(es), k' on lome eto oteurs. I plèt esse eto å no d' on moenneu ki rashonne les scrijhaedjes di sacwants oteurs. Pacô c' est on rcwereu ki replaide on live dedja sôrtou la lontins. C' est l' replaideu. Les lives sont eplaidîs pa des [[eplaideu]]s. I sont-st imprimés pa èn imprimeu. On live est rascovrou pa ene coviete, sovint avou do pus spès papî. Gn a padecô ene [[sorcoviete]]. Li coviete mostere li tite do live, et l' no do scrijheu; sovint eto l' eplaideu et l' anêye. Li prumire pådje avou l' papî normå riprind sovint les minmes sacwès kel coviete. C' est l' coviete divintrinne. Å cou del coviete divaintriin, u vizon vizu, on-z a cobén les dnêyes so les [[abondroets]], li [[depot lweyå]], li [[limero ISBN]]. Divant d' ataker l' live, gn a sovint èn [[adrovaedje (d'on live)|adrovaedje]] pa ene rilomêye djin ki va préjhî u prezinter li scrijheu. Gn è pout aveur eto ene [[adviertance ås lijheus]], la kel sicrijheu vout advierti di sacwants ponts (sovint po-z espaitchî les criticaedjes). Al fén, gn a sovint ene tåve, k' on lome eto "kitaeyadje do live". On pout aveur, al dierinne pådje, des racsegnes so l' imprimeu, li saetchaedje (nombe d' egzimplaires), l' anêye. Li djoû k' on live rexhe, on fwait kécfeye on [[sitrimaedje d' on live|strimaedje]]. L' oteur, adon, va [[dicåçtaedje d' on live|dicåçter s' live]]. Les lives sont vindous dins les [[livreye]]s. Les vîs lives sont vindous pa des [[vî-livrî|vîs-livrîs]] (boukinisses). Po fé li rclame des lives, gn a kécfeye des [[fôre ås lives|fôres ås lives]]. Les lives e walon sont metous so [[live e walon|ene pådje tote seule]]. Sacwants lives e walon sont prezintés par ôre alfababetike [[Wikipedia:Pordjet_rivowes_et_lives_walons|cial]]. == Lives especiås == * lives di [[belès letes]] ** [[pitit roman]] ** [[ramexhnêye d' arimeas]] ** [[roman]]s ** [[antolodjeye]]s * lives avou des imådjes ** [[binde d' imådjes]] ** [[live d' imådjes]] * [[live di tchansons]] * lives po studyî ** live di scoles ** [[motî]]s * [[live di rcetes]] * lives rilidjeus ** [[live di messe]] ** [[såmtî]] [[ar:كتاب]] [[be:Кніга]] [[bg:Книга]] [[bm:Gafɛ]] [[br:Levr]] [[bs:Knjiga]] [[ca:Llibre]] [[cs:Kniha]] [[cv:Кĕнеке]] [[cy:Llyfr]] [[da:Bog]] [[de:Buch]] [[en:Book]] [[eo:Libro]] [[es:Libro]] [[et:Raamat]] [[fi:Kirja]] [[fr:Livre (document)]] [[he:ספר]] [[hr:Knjiga]] [[hu:Könyv]] [[id:Buku]] [[io:Libro]] [[it:Libro]] [[ja:本]] [[ko:책]] [[la:Liber]] [[lt:Knyga]] [[nds:Book]] [[nl:Boek (document)]] [[nn:Bok]] [[no:Bok]] [[pl:Książka]] [[pt:Livro]] [[ro:Carte]] [[ru:Книга]] [[simple:Book]] [[sl:Knjiga]] [[sr:Књига]] [[sv:Bok]] [[th:หนังสือ]] [[tr:Kitap]] [[uk:Книга]] [[zh:图书]] 17529 45752 2005-11-26T23:52:45Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: br {{Category user language|qu|ketchwa|Kay ruwaqkuna '''Runa Simi'''ta rimankuman.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer qu]] [[cs:Kategorie:User qu]] [[de:Kategorie:User qu]] [[en:Category:User qu]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Quechua]] [[fr:Catégorie:Utilisateur qu]] [[it:Categoria:Utenti qu]] [[ja:Category:User qu]] [[ko:분류:사용자 qu]] [[pt:Categoria:Usuário qu]] [[qu:Category:Ruwaq:qu]] [[simple:Category:Users by language - Quechua]] [[sr:Категорија:User qu]] [[zh:Category:Qu 使用者]] 17530 45635 2005-11-26T19:29:07Z Pablo 5 fr: {{Category user language|gn|gwarani|Ko'ã yvypóra oñe'ẽkuaa '''avañe'ẽ'''.}} [[en:Category:User gn]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Guaraní]] [[fr:Catégorie:Utilisateur gn]] [[gn:Category:User gn]] [[ja:Category:User gn]] [[ko:분류:사용자 gn]] 17531 65747 2006-07-01T08:48:36Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:Category:User rm]], [[zh:Category:Rm 使用者]] {{Category user language|rm|romantche|Quests utilisaders discurran '''rumantsch'''.}} {{CategoryTOC}} [[br:Rummad:Implijer rm]] [[de:Kategorie:User rm]] [[en:Category:User rm]] [[fr:Catégorie:Utilisateur rm]] [[ja:Category:User rm]] [[ro:Categorie:User rm]] [[zh:Category:Rm 使用者]] 17532 45530 2005-11-25T19:44:50Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=rm| text=Quest participant pos contribuir cun in nivel '''[[:Category:Uzeus rm-1|elementar]]''' da '''[[:Category:Uzeus rm|rumantsch]]'''.}} 17533 45520 2005-11-25T14:40:17Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=rm| text=Quest participant pos contribuir cun in nivel '''[[:Category:Uzeus rm-2|intermediar]]''' da '''[[:Category:Uzeus rm|rumantsch]]'''.}} 17534 45527 2005-11-25T17:11:40Z Pablo 5 <!-- Cisse pådje ci est håynêye cwand èn uzeu clitche so on limero ISBN. dins l' côde wiki chal pa dzo, tchaeke côp k' i gn a MAGICNUMBER c' est replaecî avou l' limero ISBN k' a stî clitchî, çou ki permete di fé des loyéns viè des waibes ki permetèt li cweraedje d' on live a pårti do limero ISBN. --><div class="plainlinks"> Chal pa dzo c' est ene djivêye di hårdêyes viè des waibes ki dnèt des informåcions ou ki vindèt des lives, noûs ou di deujhinme mwin, et ki polèt aveur pus d' informåcions åd fwait des lives ki vos cweroz après. Li cweraedje si fwait avou l' limero [[ISBN]] '''MAGICNUMBER''' Wikipedia n' a rén a vey avou ces waibes ou eterprijhes la, eyet cisse djivêye chal èn doet nén esse veyowe come èn aspoya ou nerén ene reclame. Po des lives etrindjirs, vos ploz clitchî so les loyéns del boesse "ôtes lingaedjes" po-z aler sol pådje di rcweraedje des lives k' i gn a dins des wikipedias dins ds ôtes lingaedjes. == Waibes walones ou so les lives e walon == * [http://www.librairiemoinet.be/ Livrêye Moinet a Grimgnêye], fwait dins les lives d' oteurs walons (pont d' cweraedje so l' ISBN pol moumint) == France, Beldjike et waibes e francès == *[http://fr.isbn.pl/C-63/I-MAGICNUMBER/ fr.isbn] moteur de recherche par titre, mot-clef, auteur et ISBN. *[http://193.48.70.231/cyberpac/recherche/frset_recherche.asp?strTypeRecherche=multicritere&bNewSearch=true&strUrlSearch=ExecuterRecherche.asp&cboOpeBool4=NoBool&txtAUTEUR=&cboOpeBool5=et&txtTITRE=&cboOpeBool6=et&txtSUJET=&cboOpeBool7=et&txtNOTES=&cboOpeBool8=et&txtCOLLECTION=&txtAnneeAvant=&txtAnneeApres=&cboLANGUE=&cboFORMAT=&cboOtherIndex=ISBN&txtOtherIndex=MAGICNUMBER&chkProgress=false&chkDedoublonnage=false&cboSortKey=TRI_ANNEE_PUBLICATION Bibliothèque Sainte-Geneviève] Paris (catalogue fermé chaque nuit de 23 h 30 à 1 h 30). *[http://catalogue.bnf.fr Bibliothèque Nationale de France] i fåt fé l' cweraedje al mwin, alez so "Recherche Avancée" po cweri après l' ISBN. * [http://oas2000.proxis.be/gate/jabba.homepage.ch_session?sesid=75667895&lang=2&curr=EUR&ctry=1 proxis.be] (généraliste multilingue, en ligne seulement) * [http://www.amazon.fr/exec/obidos/ISBN=MAGICNUMBER/ Amazon.fr] (généraliste, en ligne uniquement) * [http://www.chapitre.com/frame_rec.asp?isbn=MAGICNUMBER chaPitre.com] (généraliste) * [http://www3.fnac.com/advanced/book.do?isbn=MAGICNUMBER FNAC.com] (généraliste, magasins) * [http://www.lexlibris.com/Livres_NoRobots/MAGICNUMBER.html LexLibris.com] (livres d'occasion) * [http://www.abebooks.fr/servlet/SearchResults?bx=off&sts=t&ds=30&bi=0&isbn=MAGICNUMBER&sortby=2 Abebooks.fr] (réseau de libraires) == Urope == * [http://kvk.ubka.uni-karlsruhe.de/hylib-bin/kvk/nph-kvk2.cgi?maske=kvk-last&title=UB+Karlsruhe%3A+Karlsruhe+Virtual+Catalog+%28KVK+english%29%3A+Search+results&header=http%3A%2F%2Fwww.ubka.uni-karlsruhe.de%2Fkvk%2Fkvk%2Fkvk-header_engl_11_11_02.html&spacer=http%3A%2F%2Fwww.ubka.uni-karlsruhe.de%2Fkvk%2Fkvk%2Fkvk-spacer_engl.html&footer=http%3A%2F%2Fwww.ubka.uni-karlsruhe.de%2Fkvk%2Fkvk%2Fkvk-footer_engl_11_11_02.html&lang=en&kvk-session=M7Z5HQ7F&VERBUENDE=&kataloge=SWB&kataloge=BVB&kataloge=NRW&kataloge=HEBIS&kataloge=KOBV&kataloge=GBV&kataloge=ZDB&kataloge=DDB&kataloge=DDB_LEIPZIG&kataloge=STABI_BERLIN&kataloge=TIB&OESTERREICH=&SCHWEIZ=&kataloge=OENB_1501&kataloge=OENB_1992&kataloge=BIBOPAC&kataloge=HELVETICAT&kataloge=BASEL&kataloge=ZUERICH&kataloge=ETH&kataloge=VKCH_RERO&AUSLAND=&kataloge=BNF_PARIS&kataloge=ABES&kataloge=COPAC&kataloge=BL&kataloge=SCHOTTLAND&kataloge=ITALIEN_VERBUND&kataloge=VERBUND_NORWEGEN&kataloge=VERBUND_SCHWEDEN&kataloge=BNE&kataloge=LOC_DIREKT&BUCHHANDEL=&kataloge=AMAZON_US&kataloge=BUCHHANDEL_DE&kataloge=KNO&kataloge=LIBRI&kataloge=ZVAB&TI=&PY=&AU=&SB=MAGICNUMBER&CI=&SS=&ST=&PU=&sortiert=nein&css=http%3A%2F%2Fwww.ubka.uni-karlsruhe.de%2Fkvk%2Fkvk%2Fkvk-neu.css&target=_blank&Timeout=60 Find this book] at the [[Karlsruher Virtueller Katalog]], a European cross-library search engine. * [http://www.copac.ac.uk/copac/wzgw?fs=Search&form=A%2FT&au=&cau=&ti=&pub=&isn=+MAGICNUMBER&date=&lang= Find this book] on the [[Copac]] union catalogue (Includes British Library and many Universities). == Eternåcionå == * [http://www.google.com/search?&q=site%3Aworldcatlibraries.org+isbn+MAGICNUMBER Find this book] at your local library through [[WorldCat]] & [[Google]] * [http://www.redlightgreen.com/ucwprod/servlet/ucw.servlets.UCWController?ACTION=search&SRCHBY=identifiers&SRCHTERM=MAGICNUMBER Find this book] at your local library through [[RedLightGreen]] [[cs:Speci%C3%A1ln%C3%AD:Booksources/MAGICNUMBER]] [[de:Spezial:Booksources/MAGICNUMBER]] [[en:Special:Booksources/MAGICNUMBER]] [[es:Especial:Booksources/MAGICNUMBER]] [[fa:مراجع کتاب‌یابی]] [[fr:Special:Booksources/MAGICNUMBER]] [[it:Speciale:Booksources/MAGICNUMBER]] [[ja:Wikipedia:文献資料/MAGICNUMBER]] [[nl:Speciaal:Booksources/MAGICNUMBER]] [[pl:Specjalna:Booksources/MAGICNUMBER]] [[sv:Special:Booksources/MAGICNUMBER]] [[zh:Special:Booksources/MAGICNUMBER]] 17535 45531 2005-11-25T19:53:58Z Pablo 5 {{Category user language-1|rm|romantche|Quests participants pon contrubuir cun in nivel '''elementar''' da '''rumantsch'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User rm-1]] [[en:Category:User rm-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur rm-1]] [[it:Categoria:Utenti rm-1]] [[ro:Categorie:User rm-1]] 17536 45583 2005-11-26T11:57:19Z Pablo 5 livea {{Category user language-2|rm|romantche|Quests participants pon contrubuir cun in nivel '''intermediar''' da '''rumantsch'''.}} {{CategoryTOC}} [[de:Kategorie:User rm-2]] [[en:Category:User rm-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur rm-2]] [[it:Categoria:Utenti rm-2]] [[ro:Categorie:User rm-2]] 17537 45546 2005-11-26T09:25:47Z Pablo 5 {{User language-1|co|Issu participanti ha un liveddu di '''[[:Category:Uzeus co-1|principianti]]''' in '''[[:Category:Uzeus co|Corsu]]'''.}} 17538 45547 2005-11-26T09:26:35Z Pablo 5 {{User language-2|co|Issu participanti ha un liveddu '''[[:Category:Uzeus co-2|mizanu]]''' in '''[[:Category:Uzeus co|Corsu]]'''.}} 17539 45548 2005-11-26T09:27:35Z Pablo 5 {{User language-3|co|Issu participanti ha un liveddu '''[[:Category:Uzeus co-3|avanzatu]]''' in '''[[:Category:Uzeus co|Corsu]]'''.}} 17540 45549 2005-11-26T09:37:54Z Pablo 5 {{User language|co|A lingua '''[[:Category:Uzeus co-N|materna ]]'''di issu participanti hè u '''[[:Category:Uzeus co|Corsu]]'''.}} 17541 45551 2005-11-26T10:21:12Z Pablo 5 <noinclude> çouchal c' est on model vude; eployî på modele "Babel" po les lingaedjes nén definis </noinclude> 17542 47610 2005-12-17T21:07:44Z Pablo 5 <div style="float: right; clear: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.2em; width: 18.8em; border-collapse:collapse; border: #99B3FF solid 1px; background-color: #FFFFFF; padding: 0 0.1em 0.1em;"> <big><center>'''[[Wikipedia:Babel]]'''</center></big> {{User {{{1}}}}}{{User {{{2|}}}}}{{User {{{3|}}}}}{{User {{{4|}}}}}{{User {{{5|}}}}}{{User {{{6|}}}}}{{User {{{7|}}}}}{{User {{{8|}}}}}{{User {{{9|}}}}}{{User {{{10|}}}}}{{User {{{11|}}}}}{{User {{{12|}}}}}{{User {{{13|}}}}}{{User {{{14|}}}}}{{User {{{15|}}}}}{{User {{{16|}}}}}{{User {{{17|}}}}}{{User {{{18|}}}}}{{User {{{19|}}}}}{{User {{{20|}}}}} <center>[[:Categoreye:Lingaedjes des uzeus|Lingaedjes des uzeus]]</center> </div> 17543 55370 2006-04-30T04:27:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[yi:אדולף היטלער]] {{djermon}} [[Imådje:Adolf_Hitler.jpg|thumb|Adolf Hitler]] '''Adolf Hitler''' {{prononçaedje|de-Adolf Hitler.ogg}} ([[20 d' avri]] [[1889]] &ndash; [[30 d' avri 30]] [[1945]]) fourit l' moenneu d' l' [[Almagne]] di [[1933]] disk' a s' moirt. Il esteut eto l' mwaisse do [[pårti Nazi]]. Il a moenné l' Almagne dins bråmint des gueres siconte ses vijhéns. Hitler fijha porshure et macsåder ses opôzants eyet les cis k' les nazis riwaitént comes des “dzotrinnès raeces” (les [[Djwif]]s, les [[Djupsyin]]s). == Hitler el Walonreye e 1940 == [[Imådje:2005 10 16 Brûly vers bunker.JPG|thumb|Plake viè l' Bunker d' Hitler]] [[Imådje:2005 10 16 Brûly Bunker Hitler.JPG|thumb|Bunker d' Hitler å Broûli-d'-Peche]] Al gåre di [[Graide]], on djoû, tins do moes d' may - djun 1940, les Almands avént reclôs les djins dins leus måjhons, pask' i dveut passer on trin speciå. On-z a brutyî adon ki c' esteut l' trin d' Hitler et k' il aléve si gårer dins on tunel dilé [[Uwar]]. Çou k' on n' a seu ki bén pus tård, c' est ki ça åreut co bén stî vraiy, ca Hitler a vnou el Beldjike po comander li campagne di France. Il aveut fwait basti, å [[Li Broûli-d'-Peche|Broûli-d'-Peche]] on [[bunker]] eyu k' il a vnou kékes djoûs avou l' Estat-Madjor. Li Broûli-d'-Peche, c' est rén k' ene eglijhe, ene sicole et waire di måjhons (25 e 1952), pierdowes å fén mitan des bwès eter [[Couvén]] et [[Cou-des-Sårts]]. Adon, les Almands avént vudî les viyaedjes alintoû et il avént minme fotou djus li toet do clotchî po-z î mete on canon conte les avions. On pout todi vey li bunker d' Hitler. Il est todi la. == Vey eto == {{commons|Adolf Hitler}} * [[Deujhinme guere daegnrece]] * [[Nazisse]] * [[NSDAP]] [[af:Adolf Hitler]] [[am:አዶልፍ ሂትለር]] [[ang:Adolf Hitler]] [[ar:أدولف هتلر]] [[ast:Adolf Hitler]] [[be:Адольф Гітлер]] [[bg:Адолф Хитлер]] [[bs:Adolf Hitler]] [[ca:Adolf Hitler]] [[cs:Adolf Hitler]] [[cy:Adolf Hitler]] [[da:Adolf Hitler]] [[de:Adolf Hitler]] [[el:Αδόλφος Χίτλερ]] [[en:Adolf Hitler]] [[eo:Adolf Hitler]] [[es:Adolf Hitler]] [[et:Adolf Hitler]] [[eu:Adolf Hitler]] [[fa:آدولف هیتلر]] [[fi:Adolf Hitler]] [[fr:Adolf Hitler]] [[ga:Adolf Hitler]] [[gl:Adolf Hitler]] [[he:אדולף היטלר]] [[hi:हिटलर]] [[hr:Adolf Hitler]] [[hu:Adolf Hitler]] [[id:Adolf Hitler]] [[io:Adolf Hitler]] [[is:Adolf Hitler]] [[it:Adolf Hitler]] [[ja:アドルフ・ヒトラー]] [[ka:ჰიტლერი, ადოლფ]] [[ko:아돌프 히틀러]] [[ku:Adolf Hîtler]] [[la:Hitler]] [[lb:Adolf Hitler]] [[li:Adolf Hitler]] [[lt:Adolfas Hitleris]] [[lv:Ādolfs Hitlers]] [[mk:Адолф Хитлер]] [[ms:Adolf Hitler]] [[mt:Adolf Hitler]] [[nl:Adolf Hitler]] [[nn:Adolf Hitler]] [[no:Adolf Hitler]] [[os:Гитлер, Адольф]] [[pl:Adolf Hitler]] [[ps:آدولف هيتلر]] [[pt:Adolf Hitler]] [[ro:Adolf Hitler]] [[roa-rup:Adolf Hitler]] [[ru:Гитлер, Адольф]] [[scn:Adolf Hitler]] [[sco:Adolf Hitler]] [[sh:Adolf Hitler]] [[simple:Adolf Hitler]] [[sk:Adolf Hitler]] [[sl:Adolf Hitler]] [[sq:Adolf Hitler]] [[sr:Адолф Хитлер]] [[st:Adolf Hitler]] [[sv:Adolf Hitler]] [[sw:Adolf Hitler]] [[th:อดอล์ฟ ฮิตเลอร์]] [[tr:Adolf Hitler]] [[tt:Adolf Hitler]] [[uk:Адольф Гітлер]] [[vi:Adolf Hitler]] [[yi:אדולף היטלער]] [[zh:阿道夫·希特勒]] 17544 65695 2006-07-01T08:20:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:Category:Co 使用者]] {{Category user language|co|corse|{{coafe|'''corsu'''}}.}} [[co:Category:User co]] [[en:Category:User co]] [[fr:Catégorie:Utilisateur co]] [[it:Categoria:Utenti co]] [[zh:Category:Co 使用者]] 17545 45587 2005-11-26T13:31:03Z Borbouze 21 17546 45588 2005-11-26T13:32:37Z Borbouze 21 17547 45600 2005-11-26T15:49:30Z Borbouze 21 17548 45619 2005-11-26T17:34:56Z Pablo 5 Broûlî -> Broûli {{djermon viyaedje}} '''Couvén''' (so plaece ''Couvè'', F. ''Couvin'') c' est ene [[rebanêye comene]] di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Couvin Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 13.402 ([[2004]]) * Sitindêye: 207,21 km² * Dinsité: 64,68 djins/km² * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_03_10_N_04_29_47_E_region:BE|50°03'N; 4°30'E}} * Ban d' Couvén: ** [[Couvén (veye)]] ** [[Åblén]] ** [[Boussu-el-Fagne]] ** [[Li Broûli]] ** [[Li Broûli-d'-Peche]] ** [[Cou-des-Sårts]] ** [[Dayi]] ** [[Fråne-dilé-Couvén]] ** [[Gonri]] ** [[Mariyambour]] ** [[Peche]] ** [[Pitegniye]] ** [[Pitite-Tchapele]] ** [[El Prezgå]] == Djeyografeye == Couvén est raiwé pal [[Noere Aiwe]]. == Istwere == Couvén esteut [[principåté d' Lidje|tere di Lidje]]; c' end esteut minme ene des 23 ''Bounès Veyes'' del principåté. E 1940 les almands ont basti on bunker å [[Li Broûli-d'-Peche|Broûli-d'-Peche]], wice ki l' Estat-Madjor eyet [[Adolf Hitler]] årént vnou moenner l' ofinsive. {{ProvinceNameur}} [[en:Couvin]] [[eo:Couvin]] [[fr:Couvin]] [[nl:Couvin]] [[no:Couvin]] 17549 45602 2005-11-26T15:50:46Z Borbouze 21 17550 57067 2006-05-17T10:22:20Z Pablo 5 rifondaedje [[Imådje:Åté Saint Méen, Bruly de Pesche.jpg|thumb|Åté [[Sint Min]], å Broûli-d'-Peche]] [[Imådje:IEglije, cure et scole, Brûly de Pesche.jpg|thumb|Eglijhe, cure et scole do Broûli-d'-Peche]] '''Li Broûli-d'-Peche''' (F. ''Bruly de Pesches'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Couvén]]. I fåt bén fé l' diferince inte li ptit viyadje do Broûli-d'-Peche, ki s' trove å mitan des bwès, eter [[Couvén (veye)|Couvén]] et [[Cou-des-Sårts]], eyet [[Li Broûli]], ki s' trove djusse al frontire francesse sol voye Couvén-Rocroe. * 936 ha di bwès so 1105. * Comene e [[1825]] * Hamtea: Les [[Parsounîs]] * Eglijhe basteye e [[1885]] so on terén ofrou på Prince de Croy. * Fontinne [[Sint Min]]. Perlinaedje li dimegne après l' 21 di djulete ''(po les maladeyes del pea)''. * On hierdî djusk' e 1870 * Bunker et prezince d' [[Adolf Hitler|Hitler]] e 1940 Broûli, paski c' esteut on [[sårtaedje]] å mitan d' ene foirt grande sitindowe di bwès. 50 ha ont stî pårtis e lots di 2 a 5 ha, çou k' a amoenné des novelès djins å hamtea des [[Parsounîs]]. ==Istwere == Li [[17 d' avri]] [[1941]], li [[gazete]] almande “Illustrierter Beobachter” a dné ene imådje do viyaedje avou scrît dzo: ''Li plaece istorike del victwere dins l' Ouwess!''. L' årtike dijheut: ''C' est di ç' viyaedje la, dins l' Årdene, k' ont stî lancîs, moennés på Führer lu-minme, les plans des operåcions k' ont stî les pus feles di l' istwere almande !'' Tins del campagne di France, å moes d' may, [[Adolf Hitler]], ki vleut shure di tot près l' avance di ses tropes dins l' [[France]], s' aveut fwait basti on [[bunker]] å Broûli-d'-Peche. Il î a vnou passer kékes djoûs. Ça pout parete bizåre di vey èn ome come li Führer si displaecî insi. C' est moens bizåre, cwand on sait li rprotche k' a stî fwait a l' Estat-Madjor almand di dmorer bén trop lon erî des combats del prumire guere; ça åreut stî onk des motifs k' åreut fwait piede li batreye del Marne ås Almands e setimbe 1914. Hitler aveut rtinou l' luçon. 17551 45621 2005-11-26T17:36:25Z Pablo 5 Broûlî -> Broûli #REDIRECT [[Li Broûli-d'-Peche]] 17552 54798 2006-04-22T16:26:21Z Lucyin 16 [[Imådje:Gonrieux_JPG00.jpg|thumb|L' eglijhe Sint-Djôr avou s' clotchî]] '''Gonri''' (F. ''Gonrieux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Couvén]]. * Limero del posse: '''5660''' (vî limero '''6411''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 83''' E 1910 li viyaedje aveut 1.069 dimorants. Li hamtea do [[El Prezgå|Prezgå]] a stî distaetchî di Gonri pal lwè do 31 di djulete 1923. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Gonri|l' esplicant motî]].'' == Djeyografeye == Li rî d' Aine prind sourd å [[El Prezgå|Prezgå]], passer pa Gonri et s' taper dins l' [[Noere Aiwe]] nén lon di [[Couvén (veye)|Couvén]]. == A vey == Li clotchî d' l' eglijhe Sint-Djôr est classé; i date do [[17inme sieke]]. Li redjon a-st ossu si ''Pire ki Toûne''. On î pout ariver a pårti do viyaedje di ''Boutonveye'' (nén lon d' [[Baileu]]). == No d' plaeces di Gonri == === Hamteas === * li Fond d' l' Aiwe * li [[Bårire (toponimeye)|Bårire]] * li Poyinne * li [[tchåfor (toponimeye)|Tchåfor]] (la-minme : ''Tchafoûr'') : inte Gonri eyet l' Bårire. {{Commons|Category:Gonrieux}} [[fr:Gonrieux]] 17553 45616 2005-11-26T17:30:38Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Couvén''' (so plaece ''Couvè'', F. ''Couvin'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Couvén|intité do minme no]]. [[Image:Couvin JPG01.jpg|thumb|rowe del falijhe, sol boird del Noere Aiwe]] * Limero del posse: '''5660''' (vî limero '''6400''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ph 78''' == Djeyografeye == Couvén est raiwé pal [[Noere Aiwe]]. == Istwere == Couvén esteut [[principåté d' Lidje|tere di Lidje]]; c' end esteut minme ene des 23 ''Bounès Veyes'' del principåté. {{Commons|Category:Couvin}} 17554 45618 2005-11-26T17:34:15Z Pablo 5 Li Broûlî-d'-Peche displaecî viè Li Broûli-d'-Peche: C' est on court "i": Broûl_i_ #REDIRECT [[Li Broûli-d'-Peche]] 17555 45646 2005-11-26T20:11:12Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: als, ar, br, de, en, es, fr, ja, ko, nds, no, pt, sk, tr, zh {{Category user language-3|ar|arabe|هذا المستخدم يتحدث '''اللغة العربية''' '''بشكل عالي'''.|rtl|n}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ar-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم ar-3]] [[br:Rummad:Implijer ar-3]] [[de:Kategorie:User ar-3]] [[en:Category:User ar-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Árabe avanzado]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ar-3]] [[ja:Category:User ar-3]] [[ko:분류:사용자 ar-3]] [[nds:Kategorie:User ar-3]] [[no:Kategori:Bruker ar-3]] [[pt:Categoria:Usuário ar-3]] [[sk:Kategória:User ar-3]] [[tr:Kategori:User ar-3]] [[zh:Category:Ar-3 使用者]] 17556 45665 2005-11-26T20:49:02Z Pablo 5 Li Såt-Custene displaecî viè Li Sårt-Custene '''Li Sårt-Custene''', dins l' tins '''Li Sårt divant Djedene''' (so plaece ''Lu Saur'', F. ''Sart-Custinne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Djedene]]. * Sitindêye: 1.235 ha * Limero del posse: '''5575''' (vî limero '''6871''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 116''' == Istwere == Ci n' est k' al fén do [[17inme sieke]] k' il a pris s' novea no, cwand l' signorreye do Sårt a tchait, pa on mariaedje, dins l' djeron d' ene famile di [[Dinant]], les "Saint-Vincent", k' estént signeurs di [[Custene]], ene paireye del [[Conteye di Rotchfoirt]]. == Djeyografeye == Ene tradicion vout ki so les boirds di [[Houye (aiwe)|Houye]], å pré des Rwas, gn aveut on tchestea. Li pont eter [[Måvjhén]] et l' Sårt si loméve li ''pont des Payins''. On asseure ossu k' eter [[Patiniye]] et l' Sårt åreut egzisté èn ancyin viyaedje: ''Bohimont'' u ''Bohémont''. Enute, i gn a des [[bive (biesse)|bive]]s ki viként so [[Houye (aiwe)|Houye]], dilé l' molén del Galete. == Rilomés Sårtîs == C' est l' viyaedje da François-Djèrå PIRSON (1765-1850), ki fourit mayeur di [[Dinant]], deputé, et mimbe do Congrès nåcionå. == Nos d' plaece == * Molén del Galete (molén a aiwe, di 1851) * Li Cinse di Longtchamp (100 ha), eclavêye dirî [[Hodrémont]]. * Li Cinse di Bweron (25 ha) avou on grand vivî, dilé [[Riene]] 17557 45655 2005-11-26T20:27:23Z Pablo 5 El Såt-Dames-Avelenes displaecî viè El Sårt-Dames-Avelenes: Såt -> Sårt ("såt" c' est seulmint pol cawet "-såt") #REDIRECT [[El Sårt-Dames-Avelenes]] 17558 45661 2005-11-26T20:46:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Sårt-Custene]] 17559 45666 2005-11-26T20:49:02Z Pablo 5 Li Såt-Custene displaecî viè Li Sårt-Custene: Såt -> Sårt ("såt" c' est seulmint pol cawet "-såt") #REDIRECT [[Li Sårt-Custene]] 17560 45667 2005-11-26T20:50:13Z Pablo 5 sourdant sacwantès racsegnes di: ''(Cantons d' Djèdène et Biarin - Ed. Gérard -1932)'' 17561 45680 2005-11-26T21:20:11Z Pablo 5 {{Category user language-1|gu|goudjarati|આ સભ્ય '''ગુજરાતી''' ભાષામાં '''પ્રારંભિક''' કક્ષાનું પ્રદાન કરી શકે તેમ છે.}} {{CategoryTOC}} 17562 45749 2005-11-26T23:43:43Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: da, ja, ko, no, zh {{Category user language-2|hi|hindi|{{coafe|'''हिन्दी'''}}.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere hi-2]] [[en:Category:User hi-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hi-2]] [[ja:Category:User hi-2]] [[ko:분류:사용자 hi-2]] [[no:Kategori:Bruker hi-2]] [[zh:Category:Hi-2 使用者]] 17563 45717 2005-11-26T23:03:15Z Pablo 5 {{Category user language-N|co|corse|A '''lingua materna''' di issu participanti hè u '''Corsu'''.}} {{CategoryTOC}} 17564 45731 2005-11-26T23:14:59Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: co, en, fr {{Category user language-3|co|corse|Issu participanti ha un liveddu '''avanzatu''' in '''Corsu'''.}} {{CategoryTOC}} [[co:Category:User co-3]] [[en:Category:User co-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur co-3]] 17565 45719 2005-11-26T23:04:41Z Pablo 5 {{Category user language-1|co|corse|Issu participanti ha un liveddu di '''principianti''' in '''Corsu'''.}} {{CategoryTOC}} 17566 45732 2005-11-26T23:15:35Z R. Giskard Reventlov 17 li robot a radjouté: co, en, fr {{Category user language-2|co|corse|Issu participanti ha un liveddu '''mizanu''' in '''Corsu'''.}} {{CategoryTOC}} [[co:Category:User co-2]] [[en:Category:User co-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur co-2]] 17567 54708 2006-04-21T21:18:07Z Lucyin 16 recråxhes '''Félix Duval''' (pacô riwalonijhî e '''Félisse Delvå'''), c' esteut on scrijheu e walon k' a skepyî li [[19 d' awousse]] [[1914]] å [[Bos d' Inne]], et-z î mori li [[2 d' avri]] [[1991]]. Il a bråmint eplaidî ses tecses dins li rvowe [[El Moxhon d' Ônea]]. C' esteut purade on fjheu d' [[arimea]]s, foirt dilé les mwaissès idêyes del [[djermêye 48]], mins sins aveur sitî dins ç' soce la. Il a ramexhné ses scrîts, ricoridjîs pa [[Robert Dascotte]] e deus [[ramexhnêye d' arimeas|schorsêyes]] : "Tchimins sins dbouts" (1973), pu "Prumîs tocaedjes (1974), eplaidîs a [[Inne-Sint-På]]. Ces scrijhaedjes la avént rascodou l' [[pris do Hinnot]] e 1972. Félix Duval eploye on foirt ritche motlî. Il a stî rprin dins l' [[antolodjeye «Scrire»]]. Di s' mestî, il esteut professeu d' umanités. == Corwaitaedje des arimeas da Félisse Delvå. == Å cmince, il aveut ptchî les [[zandrin]]s. Il ls emantche voltî sol cogne di [[xhiltea]]s. Portant, i va co rade si mete al powezeye avou des courts vers (cwate-pîs) et minme des deus-pîs, avou u sins rimaedje, emantchîs e ptits [[arimea|powinmes]]. Tot divnant vî, i s' metrè purade al [[prôze-powezeye]], C' est des sfwaits bokets k' il eplaidrè dins l' antolodjeye "Scrire". Foirt [[romantisse|romantike]] dins ses tinmes, Félix Duval djåze sovint del [[Motî:bele 2|bele]]. Ci côp la, i mostere tofer si disbåtchance, ki provént dandjreus d' ene rascråwe d' amour (on manaedje k' aléve a schî-fesse ?). I n' è rwerixhrè måy, mins ça l' moennrè, a môde di [[Alphonse de Musset|Musset]], so l' tchimin des estoeles (li powezeye). Mins l' voye serè bénrade on tchmin sins coron, sins espwer, sins rafiya. == Ratournaedje e francès di l' arimea "Resconte" == :Al brune, :Dj' a rescontré mes sondjes, :Onk a onk :Dissu l' voye :Di mes reves. ''A la brune, / J'ai rencontré mes songes, / Uun à un, / Sur la route / de mes rêves.'' :Come des curés, :I ndalént e muznant :Al keuy-leu-leu, :Come des bribeus. ''Comme des curés, / Ils s'en allaient en fredonnant, / A la queue-leu-leu, / Comme des mendiants''. :Dj' elzî a vlou pårler :Di vos, :Di mi, :Di nos, :Did tot. ''J'ai voulu leur parler / De toi, / De moi, / De nous, / De tout.'' :I m' ont waitî :Di leus vudes iys, :Di leus iys di sondje, :Parfonds :Come des fosses :Eyet froeds :Come des moirts. ''Ils m'ont regardé / De leurs yeux vides, / De leurs yeux de songes, / Profonds / Comme des mines / Et froids / Comme des morts.'' :Mins sins rén dire, :I sont-st evoye :Po todi :Å diale. ''Mais, sans rien dire, / Ils sont partis / Pour toujours, / Sans espoir de retour.'' :Yet cwand dj' a veu :Çou ki dmoréve :Di vos :Di mi :Di nos :Did tot. ''Et quand j'ai vu / Ce qu'il restait / De toi, / De moi, / De nous, / De tout,'' :E tnant bén foirt :Èm cour :Ki n' comprind nén, :Ki voet voltî, :Ki vike :Coûtchî a tere, :Disberlokî, :Come èn efant batou, :Dj' a brai. ''En étreignant / Mon cœur / Qui ne comprend pas, / Qui aime, / Qui vit, / Couché à terre, / Désemparé, / Comme un efant battu, / J'ai pleuré.'' == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/duval_felix.html Si pådje so l' Aberteke] 17568 45738 2005-11-26T23:24:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Botinne]] 17569 45739 2005-11-26T23:25:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Botinne]] 17570 45744 2005-11-26T23:34:16Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''El Botinne''' u '''El Bos d' Inne''' (F. ''Bois-d'Haine''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Manadje]]. * Limero del posse: '''7170''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 14''' == Tuzance walone == [[Félix Duval]], fijheu d' arimas do 20inme sieke, foirt dilé les idêyes del [[djermêye 48]]. 17571 59176 2006-06-02T16:36:17Z Pablo 5 '''[[27 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:AlfredNobel.jpg|95px|Alfred Nobel]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[-8]] - Moirt da [[Horace]], rilomé powete. * [[1095]] - Å '''[[Concile di Clermont]]''', li [[påpe]] [[Påpe Urbin II|Urbin II]] apele pol [[Prumire Croejhåde]]. * [[1895]] - '''[[Alfred Nobel]]''' ''(sol foto)'' fjha ses papîs po dire k' après s' moirt si fôrteune ireut po mete so pî les [[Pris Nobel]]. * [[1912]] - L' [[Espagne]] declare on protectorat sol [[Marok]]. </div> Dierins djoûs: [[26 di nôvimbe]] &ndash; [[25 di nôvimbe]] &ndash; [[24 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 27]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 27. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 27]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/27 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 27 november]] </noinclude> 17572 59177 2006-06-02T16:36:28Z Pablo 5 '''[[28 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> <!-- [[Image:Tehran Conference, 1943.jpg|80px|Stalene, Roosevelt, eyet Churchill]] --> [[Image:Flag of Mauritania.svg|80px|Drapea del Moritanreye]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1820]] - Nexhance da [[Friedrich Engels]], onk des oteurs do [[Manifesse do Pårti Comunisse]] * [[1912]] - L' [[Albaneye]] si dislaxhe di l' [[Impire Otoman]]. * [[1943]] - Rasconte el [[Conferince di Teheran]] etur [[Djôzef Stalene|Stalene]], [[Franklin D. Roosevelt|Roosevelt]], eyet [[Winston Churchill|Churchill]], po decider do pårtaedje del Daegn après l' [[deujhinme guere daegnrece|guere]]. * [[1960]] - Li [[Moritanreye]] si dislaxhe del [[France]]. </div> Dierins djoûs: [[27 di nôvimbe]] &ndash; [[26 di nôvimbe]] &ndash; [[25 di nôvimbe]] <noinclude> [[ca:Template:Novembre 28]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 28. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 28]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/28 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 28 november]] </noinclude> 17573 58525 2006-05-29T00:03:32Z Pablo 5 loyén '''[[29 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> {{drapea|Japan|Djapon|do|80px}} </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1890]] - [[Djapon]]: Li [[Restoraedje di Meiji|Constitucion di Meiji]] prind efet eyet l' pårlumint sidje pol prumî côp. * [[1945]] - Li [[Yougoslaveye|Republik Federåle di Yougoslaveye]] est declarêye. * [[1947]] - L' Assimblêye Djeneråle di l' [[ONU]] vôte li pårtixhaedje del [[Palestene]]. * [[1982]] - L' [[Union Sovietike]] intere e l' [[Afganistan]]. </div> Dierins djoûs: [[28 di nôvimbe]] &ndash; [[27 di nôvimbe]] &ndash; [[26 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Nôvimbe|Årtchive des efemerides di nôvimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Novembre 29]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 29. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 29]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/29 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 29 november]] </noinclude> 17574 58524 2006-05-29T00:03:15Z Pablo 5 loyén '''[[30 di nôvimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Flag of Barbados.svg|80px|Drapea des Bårbades]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1939]] - Les foices [[URSS|sovietikes]] evayixhèt l' [[Finlande]]. * [[1966]] - Les [[Bårbades]] si dislaxhèt d' l' [[Impire Britanike]]. * [[1967]] - Li [[Yemen]] si dislaxhe di l' [[Impire Britanike]]. * [[1974]] - Discovraedje d' on skelete ominidé 3,18 miyons d' anêyes vî, sipoté "'''[[Australopithecus afarensis|Lucy]]'''", e l' [[Etiopeye]]. </div> Dierins djoûs: [[29 di nôvimbe]] &ndash; [[27 di nôvimbe]] &ndash; [[27 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Nôvimbe|Årtchive des efemerides di nôvimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Novembre 30]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 30. November]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/November 30]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/30 novembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 30 november]] </noinclude> 17575 49181 2006-01-16T22:49:54Z Lucyin 16 [[Imådje:Mouzaive JPG04.jpg|thumb|vuwe do viyaedje et d' Simwès]] '''Mouzaive''', c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], a hintche di [[Smwès]], dedja rebané avou [[Yåle]] li [[18 di djun]] 1964, divant les [[grands rebanaedjes]]. * Limero del posse: '''5550''' * [[Limero diyalectolodjike]]: ** [[ALW]] : '''D 140''' ** [[C. Bruneau]] : '''Br 49''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_51_10_N_04_58_00_E_region:BE|49°51'N 4°58'E}} * Dicåce: li 2inme dimegne après l' 8 di setimbe * Djins: 80 (1840); 110 (1910); 64 (1930). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Mouzaive|l' esplicant motî]].'' == Rilidjon == * Tchapele (1856) N.D. del Nativité == Istwere == Djusk' a 1778, Mouzaive, avou [[Li Foret-dlé-Vresse|Laforet]] et [[Suni]] dipindeut do doyené di Maizieres, årtchidiyoceze di [[Reims]]. Nén cité e 1306, mins bén e 1346. Divant l' revolucion francesse, li ban est pårti eter li Signeur d' [[Orcîmont]] et on signeur do viyaedje. == A vey == Sol hôteur, a on bon kilomete viè Suni, i gn a l' eplaeçmint di l' ancyin viyaedje di Bétranfontinne, distrût al [[pesse]] di 1635. Diviè 1860, on voeyeut co des pires del viye tchapele; c' est co asteure "li Virêye di l' Eglijhe". On dit ki po catchî les clotches del tchapele, on ls a plondjî dins ene fagne vijhene, si parfonde k' i n' a jamwais stî possibe di les rmonter. == Economeye == * Culteure do [[toubak]] so les dzeus, dins les prés dlé l' aiwe disk' a dins les anêyes 1960-1970 (asteure rimetous po les caravanes des tourisses). * [[Cårire]] di belès pires pol divant des måjhons. * Ancyin molén a aiwe sol [[bî]] d' Mitådje {{Commons|Category:Mouzaive}} 17576 49179 2006-01-16T22:43:06Z Lucyin 16 Copene:Mouzaive displaecî viè Copene:Mouzaive (Yåle): pus ene comene e 1977 bråmint des racsegnes foû di: ''Canton d' Djèdène - Gérard - 1932'' 17577 45812 2005-11-27T10:44:14Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Uzeu copene:Pablo]] 17578 54641 2006-04-18T23:23:10Z Lucyin 16 [[Imådje:Lu pont d' clôyes.jpg|thumb|Li pont d' cloyes]] '''''La'' Foret''' (dins les fråzes, on dit purade '''al Foret'''; on dit eto : '''Laforet-so-Smwès''', F. ''Laforêt'', ''Laforêt-sur-Semoy'' dins les lives di France), c' est on [[ancyin ptit ban del Walonreye|ptit viaedje del Walonreye]], metou so ene hôteur à 1 km a hintche di [[Smwès]], rebané avou [[Vresse]], el [[province di Nameur]]. *Limero del pose : '''5550''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ** [[A.L.W.]] : '''D 136'''; mwaisse pont d' l' A.L.W. ** [[C. Bruneau]] : '''Br 48''' * Arondixhmint : [[Dinant]] *Eplaecmint sol daegn: 49°52'09N 4°56'23E *Altitude: du 225 à 360 m. *Vî nos : li provnance est on [[sårtaedje]] : ''Foresta'', dins les vîs documints. Après, c'est todi stî ''Laforêt''; e walon, ''La'' Foret (dji va al Foret). *Djins: 243 (1840); 220 (1910); 178 (1930). *Sipotaedje des djins : Forijots, Foridjots. *Eglijhe (1778) a Sinte Agate, ki replaece l' eglijhe di 1457, ki, leye-minme vént après ene eglijhe di dvant 1235. Gn a la des ritches meubes do XVIIIinme sieke (1745 et 1791) *Dicåce: al Sinte Agate. *Grande dicåce: li dimegne après l' Sint-Dnis. ''Gn a èn ôte viyaedje ki s' lome "Foret" el Walonreye : [[Foret-dlé-Tchôfontinne]]'', et [[Foresse|onk dilé Brussele]].'' == Istwere == Du costé du l'Eglîje, Laforêt, jusqu al rèvolucion, è dèpandu du Suny, Méziéres et Reims. Du costé du civil, Laforêt è sté, ou XII° s. dustatchî du domin.ne franc du Suny pouz èsse ratatchî à Orcimont. An 1780, èn ancyin officîr francès, sècrètêre du bayadje du [[Djavingue]](Biarin) è vnu dner kékes luçons al Forêt et î instaler ène èspéce du colèje.La justice du viadje lî avot ofru ène place ou lieu-dit:" Le Jardinet" pouz î mète in pansionat ( 9 mai 1792), mês la révolucion è vnu fwêre capoter l'antreprije ku Cazé avot cminci. Lu båtimint est toudi là asteure, dzeus l' batch, al coupète dou viadje.On l' loume: "Lu Tchèstê". == A vey == Lu relief, fwârt accidanté,lu calme des bwès et lu vèjinadje du la Smwas, a fwêt, avu Vresse, in viadje fwârt touristike. In pazê dins les bwès djondant l' viadje, agrémanté du pintures imposantes, fwêt l' admirâcion des ptits et co des grands. Laforêt compte ossi in tèyåte du marionètes. * Lu pont d' cloyes. C'est ène lèdjîre pasrèle du clôyes k'on montot dinlins pou passer l' fûr d'ène rive à l'ôte. Asteure, ile nu siève ku pôu les tourisses. Les clôyes sont des assambladjes du deus montants du solides bwès ruloyîs yink à l'ôte pas des boûrsons, coume ène chåle. Atère les boursons, onz è fèssi ''(F.entrelacer)'' des fwârts bastons d' [[côrî]]s. En clôye dot fwêre in bon mète et dmi su yink. On pôze alors dins l'êwe des hôtes gades k' on rloye yène à l' ôte pa deus piêtches pou pôzer les cloyes dussus, et vla la pasrèle fwête. Gn è pus k' a l'amarer avu des fils tindus su les rives, pou l' apêtchî du nn'aler, s' i vint des grosses êwes. In côp les vacances oûtes, on dusmonte la pasrèle pou la rmonter l'èsté ki vint. == Economeye == Coume tous les viadjes dul Sumwas, Laforêt è cultivé l' toubac jusk' an 1960/70, a costé d'ène putite culture du kékes biêsses. les tourisses et les sapins d' Noyè ont pris lu rlês. == Accint do walon e 20inme sieke == * Les doûcès consounes å coron [[adurixhmint des cossounes å coron|ni s' prononcént nén adureyes]] : ene gade si prononcive ''èn gad'' (nén ''gat'', come cåzu totavå l' Walonreye). 17579 46391 2005-12-03T09:34:50Z Pablo 5 rifondaedje [[Imådje:Vresse-sur-Semois JPG01.jpg|thumb|L' eglijhe di Vresse]] '''Vresse''' (F. ''Vresse-sur-Semois''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], metou a droete di [[Smwès]], divnou [[Vresse|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''5550''' (vî limero '''6869''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 135''' * Hôteur: di 185 a 380 m. * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_52_22_N_04_55_59_E_region:BE|49°52'N—4°56'E}} * Vîs scrijhas: Verech, Verec, Verece, Vresse, è latin : Veresca, dins les pus vîs papis. * Eglijhe (1768; li tour: 1837) a remplaecî ene tote viye eglijhe do 9inme sieke. * Patron: [[Sint Lambiet]]. * Dicåce: al Trinité. * Tchapele a N.D. di Wålcoû (divant: a Sint Rok) * Hamteas : Conrad, Grande-Croes. * Dimorants: 140 (1830); 176 (1910); 225 (1930). == Istwere == Vresse a fwait pårteye del signorreye d' [[Orcîmont]] ddja å [[10inme sieke]], avou l' mitan a [[Åssôrt]], mins rivént a Orcîmont e 1562. Adon, Vresse si ratatche al signorreye di Havresse — ki compurdeut: Vresse, on viyaedje asteure disparexhou lomé ''Vå'', [[Laforêt]] et [[Bayamont]] (djusk' e 1715) — divant d' passer ås [[Lowenstein]], ki fjhént moenner leus béns pa èn oficî, li dierin estant Antoenne-Djôzef di Wauthier, moirt a Vresse e 1839. Ses béns ont stî vindous et li comene a ratchté l' tchestea k' a divnou l' måjhon comunåle, li scole et li lodjmint di l' instituteur. Les Wauthier avént co da zels, li [[fî]] d' [[Rotchfoirt]], li Goufe et des teréns so les Cresses di [[Tchairire]] (putete bén "al Hêjète"). Al [[revolucion francesse]], les djins d' Vresse ont pårti eter zels les béns d' Eglijhe, mins les ont rindous e 1815. Avou l' [[concordat]] (8 d' avri 1802) Vresse a passé do diyoceze di Reims å ci d' Nameur. Il aveut stî préveu di mete Laforêt come pårotche, mins les djins d' Vresse avént preferince po [[Tchairire]]. Li råjhon, c' est paski Vresse et Tchairire estént tos les deus a droete del rivire, dismetant ki Laforêt esteut a hintche et k' i gn aveut nou pont po rloyî Vresse et Laforêt. Vresse a don passé al pårotche di Tchairire. Ci n' est k' e [[1865]] k' i gn a yeu on pont et ene voye viè Laforêt, çou k' a permis di rmete Vresse avou Laforêt come pårotche, mins ça n' s' a fwait k' e 1919. Li pont Sint-Lambiet, besti sol ruxhea d' Orcîmont et d' Bayamont, date di 1774 et il esteut etertinou pal [[fabrike d' eglijhe]]. On estiméve adon k' i sierveut å vicåre po-z aler dire messe al Forêt, e passant l' wé k' est djondant. La ledjinde rapoite ki [[Sint Lambiet]] (patron d' Vresse) et [[Sinte Agate]] (Laforêt) ni s' etindént nén foirt. Adon, po-z espaitchî Sinte Agate di vni a Vresse, leye ki s' displaecive todi e caleze, li pont aveut stî fwait si stroet k' on n' î pleut passer k' a pî u a bourike. == A vey == Vresse est cnoxhou dispwis mwintès anêyes pol prezince, dins l' viyaedje, di pondeus celebes, come [[Albert Raty]], (k' î aveut si måjhon), [[Marie Howet]] et co bén ds ôtes. L' ancyin otel "La Glycine" est l' sidje d' espozicions foirt kinoxhowes. Vresse a ene rilomêye foirt estimêye pås tourisses k' î vnèt dispwis dpus d' on sieke. On pout vey et surtot admirer dins l' eglijhe di Vresse on tchmin d' croes unike å monde. Les 14 ståcions sont ostant di tåvleas pondous et ofrous pås årtisses celebes ki frecantént Vresse a tos côps. {{Commons|Category:Vresse-sur-Semois}} 17581 45881 2005-11-27T21:25:52Z Pablo 5 loyén <br clear="all" /> <div align="center"> {| id="toc" style="margin-top: 1em; width: 95%;" | [[Imådje:Armes province brabant wallon.png|21px|Essegne del province]] ! align="center" style="background: #ccccff; font-size: 95%; width: 100%;" | <div style="float:left;width:50px;">&nbsp;</div> '''[[Province do Braibant walon]]''' | style="border-collapse:collapse;" | [[Imådje:Waals-brabant.png|29px|Drapea del province]] |- | align="center" style="font-size: 85%;" colspan="3"| '''[[Nivele]]:''' | [[L' Abeye]] | [[Bôvetchén]] | [[Brinne-l'-Alou|Brinne-l'-Alieu]] | [[Brinne-Tchestea]] | [[Coû-Sint-Stiene]] | [[Djinape]] | [[Djodogne]] | [[Élessene]] | [[L' Elpe]] | [[Gré]] | [[Incoû]] | [[Ite]] | [[Lane]] | [[Mont-Sint-Gubiet]] | [[Ocgniye-Li Noû Lovén]] | [[Oû-Djåce]] | [[Perwé]] | [[Ramiêye]] | [[Ribek]] | [[Ricsinsåt]] | [[Tchåmont-Djistou]] | [[Tchåsse]] | [[Tubize]] | [[Walin]] | [[Waterlô]] | [[Wåve]] |- |align="center" style="font-size: 85%; border-top: solid 1px #BBBBBB;" colspan="3"|[[Beldjike]] | [[Walonreye]] | [[Provinces di Beldjike|Provinces]] |} </div> <includeonly> [[Categoreye:Province do Braibant walon|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]] </includeonly> <noinclude> [[eo:Ŝablono:Belga provinco Valona Brabanto]] [[fr:Modèle:Brabant wallon]] [[nl:Sjabloon:GemeentenWaals-Brabant]] </noinclude> 17582 56403 2006-05-12T16:47:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Categoreye:Beldjike]] [[fr:Catégorie:Province du Brabant wallon]] [[nl:Categorie:Waals-Brabant]] [[no:Kategori:Vallonsk Brabant]] 17583 57384 2006-05-19T11:37:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[La Foret]] 17584 57558 2006-05-21T04:44:55Z YurikBot 105 robot Modifie: [[en:Brythonic languages]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[gayel]] &gt; '''britonike''' ---- Li brantche '''Goydelike''' est ene des deus grandes familes des lingaedjes [[gayel]]s d' enute (l' ôte estant li [[Goydelike]]). On l' lome eto ''P-celtike'' la kel kimince des mots k'&nbsp;on supôze k'&nbsp;i cmincèt pa '''Qu''' e vî [[Lingaedjes indo-uropeyin|indo-uropeyin]] a divnou on son '''P''' (dismetant ki l' brantche goydelike ou ''Q-celtike'' a wårdé l' son '''K'''). Les lingaedjes del famile co cåzés enute sont li [[burton]], li [[walès]] eyet l' [[cornike]]. [[als:Brythonisch]] [[br:Yezhoù predenek]] [[cy:Ieithoedd Brythoneg]] [[de:Britannische Sprachen]] [[en:Brythonic languages]] [[fr:Langue brittonique]] [[kw:Brythonek]] [[nl:Brythonisch]] [[pl:Języki brytańskie]] [[sv:Brittiska språk]] [[zh:布立吞亞支]] 17586 45933 2005-11-29T16:20:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipadon</B></FONT> (råle, après cossoune) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espadon</B></FONT> (li pus corant, minme après voyale) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spadon</B></FONT> (råle, après voyale) [o.n.] gros pexhon d' mer, 3 metes long, avou on longou betch a môde di baston. <span lang=fr>F. espadon.</span> ---- * [[espadon|Pondants et djondants]] 17587 45934 2005-11-29T16:20:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:espadon]] 17588 45936 2005-11-29T16:22:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:espadon]] 17589 45937 2005-11-29T16:25:35Z Lucyin 16 èn espadon djusse ramoenné å poirt ([[Swira]], 28 di nôvimbe 2005 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. èn espadon djusse ramoenné å poirt ([[Swira]], 28 di nôvimbe 2005 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}}. 17590 51298 2006-03-12T14:10:51Z Pablo 5 djermon biesse {{djermon biesse}} [[Categoreye:pexhons]] [[Imådje:espadon.jpg|thumb|èn espadon djusse ramoenné å poirt (<SMALL>poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]</SMALL>)]] On '''spadon''' (on dit eto: èn '''espadon''' ), c' est on gros [[pexhon d' mer]], 3 metes long, avou on longou betch a môde di baston. Si tchå est foirt préjheye, et costêye tchir. 17591 45941 2005-11-29T16:30:56Z Lucyin 16 nén rcopyî so motî.walon.org, mete 2 bleuwès intrêyes. [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] {{omonimeye}} ''in'' pout esse ene disfondowe di : * [[Motî:on 1|on]] (li nén definixhant årtike omrin), e [[Coûtchant walon]] ey e l' [[Årdene Nonnrece]] : ''in'' djoû = on djoû. * [[Motî:e 2|e]] (li dvancete) e l' [[aschate walon-picård]]. sicrire ''in'' walon = sicrire e walon. Dins l' minme payis, i rprezinte eto li [[betchete e-]] (''insan.ne, inchène''). Dins ene [[ricoridjrece]] on n' pout nén rcandjî ''in'' a tot côp bon, mins s' fåt i leyî ene tchuze. 17592 45944 2005-11-29T17:59:31Z Pablo 5 <FONT COLOR="#FF0000"><B>cataplasse</B></FONT> [o.n.] sôre di påsse k' on mete sol coir, po [[Motî:médyî|médyî]]. <I>Cwand les efants avént del brontchite, on fjheut cure del grinne di lin k' on stindeut bén spès et bén tchôde so on drap d' mwin, et on ls î meteut ça el pwetrene po bén rschandi l' må. Ça s' fijheut ossu po les fouleures et les stocaedjes. Èn ôte manire esteut di stinde do saeyén et co bén del moståde so on gris papî, po saetchî l' må.</I> (L. Baijot). Etimolodjeye: do grek <span lang=el>kataplasma</span> (aplicaedje). 17593 sysop 45954 2005-11-29T21:45:40Z MediaWiki default Invalid raw signature; check HTML tags. 17594 sysop 65817 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default $1 seg ($2) 17595 sysop 45991 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default f/$1 17596 sysop 45992 2005-11-29T21:45:41Z MediaWiki default $1 mm 17597 sysop 51940 2006-03-19T01:55:27Z Pablo 5 Catchî les stindous detays 17598 sysop 51941 2006-03-19T01:55:41Z Pablo 5 Mostrer les stindous detays 17599 sysop 51942 2006-03-19T01:59:03Z Pablo 5 Les tchamps di meta-dnêyes EXIF metous chal vont esse håynés ezès pådjes d' imådje cwand l' tåvlea di meta-dnêyes est raptiti. Les ôtes seront catchîs. * make * model * datetimeoriginal * exposuretime * fnumber * focallength 17600 sysop 51946 2006-03-19T02:08:21Z Pablo 5 didjitå -> limerike Ci fitchî chal a des informåcions di rawete, motoit bén radjoutêyes pa l' aparey foto limerike ou l' sicanrece eployeye po fé l' imådje. Si l' imådje a stî candjeye dispoy adon, i s' pout ki sacwants detays ni corespondexhe pus totafwait. 17601 sysop 46121 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Privacy policy 17602 sysop 46122 2005-11-29T21:45:43Z MediaWiki default Project:Privacy_policy 17603 46260 2005-11-30T19:52:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôze</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di scrijhaedje sins pî ni rimes. Loukîz a: [[Motî:racontaedje|racontaedje]], [[Motî:racontroûle|racontroûle]], [[Motî:sovnance|sovnance]], [[Motî:paskeye|paskeye]], [[Motî:fåve|fåve]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prôze nén racontrece:</FONT> tos les scrijhaedjes di prôze ki n' sont nén des belès letes. <span lang=fr>F. prose non narrative.</span> <B>2.</B> boket scrît di ç' façon la, eneviè les [[Motî:arimea|arimeas]]. <I>Robert Mayence s' aveut metou a dalaedje po fé des prôzes, mins i n' a nén yeu beacôp l' tins d' è scrire bråmint</I> ([[J.L. Fauconnier]]). Mot d' aplacaedje : * [[Motî:prôze-powezeye|prôze-powezeye]] (f.n.) ---- * [[prôze|Dipus d' racsegnes so les scrijhaedjes e prôze]]. * [[prôze nén racontrece|Dipus d' racsegnes sol prôze nén racontrece]]. 17604 46261 2005-11-30T19:54:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>prôze-powezeye</B></FONT> [f.n.] sicrijhaedje sins rimes ni pî, mins la k' i gn a on [[Motî:tipetape|tipetape]] et des imådjes come dins del powezeye, et k' on n' î raconte nén ene istwere. <span lang=fr>F. prose poétique.</span> Bodjes: * [[Motî:prôze|prôze]] * [[Motî:powezeye|powezeye]] ---- * [[prôze-powezeye|Dipus d' racsegnes sol prôze-powezeye]]. 17605 65500 2006-06-29T15:18:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:散文]] [[Categoreye:sicrijhaedje|Proze]] On scrijhaedje di '''prôze''', c' est on [[scrijhaedje]] "normå" (sins [[pîtaedje|pî]] ni [[rime]]), dabôrd ki n' est nén èn [[arimea]]. Cwand on djåze di prôze, c' est sovint tot tuzant a des scrijhaedjes di [[belès letes]], mins li pus grande pårt del prôze k' est scrîte totavå, c' est del [[prôze nén racontrece]]. Inte li prôze eyet l' powezeye, gn a l' [[prôze-powezeye]]. == Sôres di scrijhaedjes di prôze == === [[prôze racontrece]] === * [[sovnance]]s * [[djournå d' mierdjin|djournås d' mierdjin]] et [[lete di racontaedje|letes di racontaedje]]. * [[racontroûle]]s, [[floriconte]]s, et [[fåves do vî vî tins]] * [[roman]]s et [[pitit roman|ptits romans]] === ôtes sicrijhaedjes === * [[couyonåde]]s * [[biyets d' oumeur]] == Hårdêye divintrinne == * [[Sicrijheus e walon|Grands scrijheus d' prôze e walon]]. [[bs:Proza]] [[cs:Próza]] [[cy:Rhyddiaith]] [[da:Prosa (skriveform)]] [[de:Prosa]] [[en:Prose]] [[es:Prosa]] [[fi:Proosa]] [[fr:Prose]] [[gl:Prosa]] [[he:פרוזה]] [[it:Prosa]] [[ja:散文]] [[lv:Proza]] [[mk:Проза]] [[nl:Proza]] [[no:Prosa]] [[pl:Proza]] [[pt:Prosa]] [[ru:Проза]] [[sv:Prosa]] [[zh:散文]] [[zh-yue:散文]] 17606 46217 2005-11-30T11:21:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[pitit roman]] 17607 52284 2006-03-21T04:08:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[es:Prosa poética]] [[Categoreye:sicrijhaedje]] Li '''prôze-powezeye''', c' est des sicrijhaedjes sins [[rime]]s ni [[pîtaedje|pî]], adon ki rshonnèt a del [[prôze]], mins la k' i gn a on tipetape et des imådjes come dins del powezeye, et k' on n' î raconte nén ene istwere. Gn a waire d' adire inte li prôze powezeye eyet l' [[powezeye al libe]]. Sacwants scrijheus d' prôze-powezeye e walon : * [[Danielle Bury]]. * [[Albert Maquet]] * [[Félix Duval]]. [[en:Prose poetry]] [[es:Prosa poética]] [[pt:Prosa poética]] 17608 46220 2005-11-30T11:23:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Danielle Trempont]] 17609 57875 2006-05-21T20:54:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fr:Jules Destrée]] {{djermon}} [[categoreye:Rilomés Walons]] '''Jules Destrée''' ([[Mårcinele]], [[21 d' awousse]] [[1863]] - [[Brussele]], [[3 d' djanvî]] [[1936]]), ci fourit on politikî walon, li onk des prumîs po bouter å dislaxhaedje del [[Walonreye]] et del [[Flande]]. I scrijha si rlomëye [[Lete å rwè pol dislaxhaedje del Walonreye et del Flande|lete å rwè]]. Å cmince, i lûta eto po wårder l' francès el Flande, mins i leya rade ouve. I sinteut bén kel walon esteut ene sacwè d' consecante po l' avni del Walonreye, et esse grand soçon avou des waloneus come [[Arile Carlier]], mins i n' a måy bouté direk sol diswalpaedje do lingaedje walon. Il a askepyî èn [[Institut Destrée|Institut d' istwere del Walonreye ki poite si no]]. [[fr:Jules Destrée]] [[nl:Jules Destrée]] 17610 46228 2005-11-30T18:52:37Z Pablo 5 Pådje: 17611 46231 2005-11-30T19:01:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17612 46233 2005-11-30T19:02:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17613 46235 2005-11-30T19:04:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17614 46236 2005-11-30T19:05:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17616 46238 2005-11-30T19:06:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17617 46239 2005-11-30T19:06:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17618 46240 2005-11-30T19:07:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17619 46241 2005-11-30T19:07:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 17620 46254 2005-11-30T19:39:29Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:hé 1|hé]] (f.n., pôve tere) * [[Motî:hé 2|hé]] (o.n., crotchet) 17621 53430 2006-03-29T01:07:41Z Pablo 5 /* Djeyografeye */ '''Djedene''' (F. ''Gedinne''), c' est ene [[rebanêye comene]] del [[province di Nameur]], k' a dné s' no å canton li pus a nonne del province. [[Imådje:Gedinne Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 4.398 ([[2005]]) * Sitindêye: 151,56 km² * Dinsité: 29,02 djins/km² * Limero del posse: '''5575''' (po tote li comene) * Arondixhmint: [[Dinant]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_58_50_N_04_56_13_E_region:BE|49°59N—4°56'E}} * Ban d' Djedene: [[Djedene (viyaedje)|Djedene]] avou l' [[Li Grande Boursegne|Grande Boursegne]], [[Li Grande Louwate]], [[Hodrémont]], [[Måvjhén]], [[Patiniye]], [[Li Ptite Boursegne]], [[Li Ptite Louwate]], [[Riene]], [[Li Sårt-Custene]], [[Vencîmont]] et [[Vierzeye]] * Vîs scrîjhas: ''Gelsina'' (1028); ''Gedina'' (1075); ''Geldinia'' (1163); ''Gedines'' (1135-1139); ''Gedinnes'' (1288); ''Geidines'' ( 1236); ''Geddines in Ardennia'' (1215); ''Juddine'' (1215). ''Djedene'' pôreut vni di ''Gel'', on [[etimolodjeye gayele|radicå celtike]] u [[etimolodjeye tîxhone|djermanike]]. On-z a rtrové å lieu-dit “Gwodo”, des tombes belgo-djerminnes. Li no del plaece freut co bén sondjî a [[Wotan]] u Gwodan, diu djermanike. == Djeyografeye == Djedene est dins l' bassin del [[Houye (aiwe)|Houye]], pitite rivire ki rdjond [[Mouze]] dilé [[Djivet]] (so [[France]]) et k' est colnijheye a plaeces pås [[castor]]s. Djedene vijhene avou l' massif li pus hôt del province di Nameur, li [[Croes-Schaye]] (503 m); payis di [[fagne]]s et d' [[brouhire]]s. == Istwere == On a cåzé l' prumî côp d' Djedene e [[1017]] u [[1028]] dins “''Miracula S. Gengulfi''”, sicrît pa Gozon, moenne et abé di [[Florene]], ki raconte les margayes a propos des rlikes di [[Sint Djingou]] k' ont stî hapêyes a Djedene et moennêyes a Florene, al dimande do signeur Arnoul di Rumigny. Jacques d' Orchymont esteut signeur hôtin di Djedene, k' il a, diviè 1200, afranki al coutume di Ranwez. E 1236, Baudouin d' Orchymont confirmêye li coutume di Renwez, mins avou des amenadjmints po les djins d' Djedene. Ci coutume la a fwait plaece pus tård al coutume di Bouyon. L' istwere di Djedene a stî assez ctapêye. Gn a k' a vey les eclaves ki les ptits viyaedjes avént dins les bwès d' Djedene. Li 23 d' awousse 1914 i gn a yeu on combat eter [[Almagne|Almands]] et [[France|Francès]], k' a cmincî so [[Patiniye]] pou s' achever al nute al [[Li Ptite Louwate|Pitite Louwate]] et a [[Hodrémont]] d' on coté, a [[Vierzeye]] di l' ôte. == A vey == * Li Fagne di l' Abîme (unicmint so caybotis) avou les [[osmonde]]s * L' arboretom (al gåre di Djedene) * Al Cinse Djacot (Croes-Schaye), li “tour do meynaire” === Li tour do meynaire === [[Imådje:Tour_du_ Millénêre.JPG|thumb|Tour do Meynaire]] A vey sol site del Croes-Schaye; c' est èn assimblaedje di 6 gros sapéns (des douglas di 80 ans), 3 pa 3 po fé 2 trepîs. Li prumî trepî est pôzé al tere et l' deujhinme est emantchî sol prumî, mins les pates al copete. I sont insi betchfessîs onk dins l' ôte. Djondant l' assimblaedje, gn a des dobès montêyes ki vont djusk' al copete, raclôses dins on tube di foitès tôles perforêyes po-z î vey clair. Les sapéns fijhèt 35 metes di hôt et l' tour fwait 50 metes. Sol hôteur, gn a troes platfômes, a 17, 34 et 50 metes. Pa bea timp, on voet a 50&nbsp;km lon et les panatches di wapeur del cintråle di [[Tchô]], dlé Djivet, come si on sereut adlé. == Djedene (canton) == Li canton d' Djedene si compôze di 3 comenes : * [[Bive]] ** [[Bive (viyaedje)|Bive]], [[Graide]], [[Nayômé]], [[Bayamont]], [[Wajî]], [[Grå-Fayi]], [[Tchîplane]], [[Coirnîmont]], [[Moncea-e-l'-Årdene|Li Moncea]], [[Pitit-Fayi|Li Fayi]], [[Belfontinne-dilé-Bive|Belfontinne]] * [[Djedene]] ** [[Djedene (viyaedje)|Djedene]], [[Vierzeye]], [[Riene]], [[Li Grande Boursegne]], [[Li Ptite Boursegne]], [[Vencîmont]], [[Måvjhén]], [[Patiniye]], [[Li Sårt-Custene]], [[Li Grande Louwate]], [[Li Ptite Louwate]], [[Hodrémont]] * [[Vresse]], ** [[Vresse (viyaedje)|Vresse]], [[Laforêt]], [[Tchairire]], [[Yåle]], [[Mouzaive]], [[Mambe]], [[Bôhan]], [[Herisson]], [[Orcîmont]], [[Nafraiteure]], et dipwis les grands rebanaedjes: 3 viyaedjes k' ont vnou del [[province do Lussimbork]]: [[Suni]], [[Badjimont]], [[Pûsmadje]] {{ProvinceNameur}} [[en:Gedinne]] [[eo:Gedinne]] [[fr:Gedinne]] [[nl:Gedinne]] [[no:Gedinne]] 17622 51719 2006-03-18T10:24:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kihertchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cohertchî</B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:hertchî|hertchî]] (trinner) avou bråmint des rujhes. <I>I n' mi saveut pus kihertchî</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <B>2.</B> [[Motî:ehertchî|ehertchî]] (etrinner, essaetchî). <I>A shijh eures, li påwion-citron voltêye dedja å dzeu do bwès; a croere k' i vout aler dispierter Mazete... et l' kihertchî so s' voye</I> ([[L. Chastelet]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si cohertchî</FONT> [v.pr.] si hertchî (si trinner) avou bråmint des rujhes. <I>Li tortowe va vinte a tere, tot s' cohertchant.</I> Etimolodjeye: [[betchete ki-]]. 17623 46266 2005-11-30T20:09:12Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">kihertchî, cohertchî</FONT>, c(u)hertchî, k(i)hertchî</span> On n' a nén ritnou les spotcheyès cognes ''k'hertchî'' 17624 46268 2005-11-30T20:11:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kihertchî]] 17625 46269 2005-11-30T20:12:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:kihiyî]] 17626 46277 2005-11-30T21:38:54Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">ahertchî</B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) <B>I. </B>[v.c.] <B>1.</B> [[Motî:hertchî|hertchî]] aviè lu. <I>Po-z ahertchî l' tcherete cial, i fårè bén deus tchvås</I>. <span lang=fr>F. amener péniblement.</span> <B>2.</B> [[Motî:assaetchî|assaetchî]]. <I>Les prumîs acoirds del muzike ahertchèt co ene feye les djonnès djins divins l' hoûlåde floxhe des danses</I> ([[V. Carpentier]]). <span lang=fr>F. attirer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' ahertchî </FONT>[v.pr.] si trinner aviè l' cåzeu. <I>Li pôve vî s' ahertchive come i poleut</I>. <span lang=fr>F. se traîner tant bien que mal, s'acheminer avec effort.</span> Etimolodjeye : [[betchete a-]] (di raprotchmint). Contråve : * [[Motî:ehertchî|ehertchî]]. 17627 46279 2005-11-30T21:41:01Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ahèrtchî</FONT>, aèrtchî, ahértchî, ahièrtchî</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ahèrtchî [E1, E34]; aèrtchî [C9]; ahértchî [E21]; ahièrtchî [E1] == Spårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 17628 46280 2005-11-30T21:41:37Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">ehertchî </B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:hertchî|hertchî]] evoye (ene sacwè ki va esse distrût, ene sakî ki va esse touwé). <I>Les grandès aiwes ehertchèt tot</I>. <I>Ine feye, on ptit valet berlôzêye divins Mouze ki l' ehertcheye e s' coûsse</I> ([[P.H. Thomsin]]). Loukîz a : [[Motî:essaetchî|essaetchî]]. <span lang=fr>F. emporter.</span> <B>2.</B> hertchî (ene sakî) avou lu viè des plaeces ki n' lyi [[Motî:dure|dujhèt]] nén. <I>I m' a ehertchî avou lu mon les houres</I>. <span lang=fr>F. entraîner.</span> Etimolodjeye : viebe "hertchî", [[betchete e-]] (di moennaedje evoye). | <B><FONT COLOR="#ff0000">ehertchaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ehertchî". <span lang=fr>F. dérive, charriage.</span> Contråve : * [[Motî:ahertchî|ahertchî]]. 17629 46281 2005-11-30T21:42:04Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == :ehertchî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èhertchî</FONT>, èhértchî</span> ;ehertchaedje: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èhertchèdje </FONT>, èhértchèdje.</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == :ehertchî : èhèrtchî [E1]; èhértchî [E21] ;ehertchaedje: èhértchèdje [E21] 17630 46283 2005-11-30T21:43:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ehertchî]] 17631 46285 2005-11-30T21:45:09Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">rahertchî</B></FONT> ([[Codjowaedje hertchî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:hertchî|hertchî]] (ene sacwè k' esteut evoye). <I>C' est ç' mwais sôr la ki l' a shuvou disk' asteure, et ki l' a bôré a l' aiwe, todi pus lon, todi pus fond, et s' neyî, et n' pus esse asteure k' on grand coir sins veye ki des stocaesses bresses rahertchèt sol såvlon </I>([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. ramener, rapporter.</span> Etimolodjeye : viebe "hertchî", [[betchete ra-]] (di ramoennaedje). 17632 46296 2005-11-30T22:15:04Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">hertchinne</B></FONT> [f.n.] (mot d' cinsî) <B>1.</B> tchinne ki hertcheye l' ecråxhe (ingrais) do batch et l' amoenne viè les tournikets po-z esse sipité evoye. <span lang=fr>F. hérisson (d'épandeur d'engrais).</span> <B>2.</B> [[Motî:îpe|îpe]] avou des tchinnes agritcheyes ås dints, po les betråles. <span lang=fr>F. herse à chaînons.</span> Etimolodjeye : mot d' [[aplacaedje tîxhon]] viebe ([[Motî:hertchî|hertchî]]) + no ([[Motî:tchinne 2|tchinne]]), tchinne ki hertcheye, kécfeye avou assaetchance di "''êrpe'' ([[Motî:îpe|îpe]]) ås tchinnes". ---- * [[hertchinne (îpe)|Dipus d' racsegnes sol hertchinne]]. 17633 46297 2005-11-30T22:15:59Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;îpe: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">îpe</FONT>, yèpe, épe, hîpe, hîrpe, îrpe, yèrpe</span>, miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[ALW]] 1.51. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;îpe: épe [E21, G201], îpe [G201], yèpe [G201], hîpe [G201], hîrpe [G201], îrpe [G201]. 17634 46294 2005-11-30T22:11:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] ene '''îpe''' (on dit eto: '''des îpes'''), c' est èn ekipaedje di cinse, po travayî l' tere. Les pus viyès îpes estént fwaites d' on triyingue di bwès avou des dints d' fier. L' îpe sieve a passer so on [[tcherwaedje]] et dismantchî l' tere, tot rcatchant li smince s' il astchait. Sovint, on-z î passéve dipus d' on côp. Cwand on-z aveut fwait l' måss, on pindeut les îpes après on meur del måjhone. Sôres d' îpes : * li [[ziguezag]]. * li [[hertchinne]]. * li [[seracuze]] 17635 46295 2005-11-30T22:12:40Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hertchin.ne</FONT>, yertchin.ne</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == hèrtchinn' [E213] (sinse 1), hèrtchinne [E170] (sinse 1 & 2), èrtchînne [C9] (sinse 2). == Spårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[Hesbaye]] 17638 46428 2005-12-03T18:08:12Z Pablo 5 discrijhaedje Tour do Meynaire, a Djedene. 17639 sysop 53560 2006-04-02T11:52:09Z Pablo 5 Vos avoz ddja on conte so ç' wiki ci? $1. 17640 sysop 53565 2006-04-02T11:57:11Z Pablo 5 Elodjîz vs 17641 sysop 53564 2006-04-02T11:57:00Z Pablo 5 Vos n'avoz nén d' conte so ç' wiki ci? $1. 17642 sysop 53537 2006-04-02T11:18:26Z Pablo 5 ratournaedje Ahivez on conte da vosse 17643 sysop 46340 2005-12-02T02:55:12Z MediaWiki default {{int:loginend}} 17644 sysop 49047 2006-01-09T19:35:35Z Pablo 5 Vos avoz dné on vude sicret. Rissayîz s' i vs plait. 17645 sysop 58779 2006-05-30T21:42:07Z Pablo 5 c' est mî d' mete li tecse pus hôt <!-- Text here will be shown below edit and upload forms. --> 17646 46363 2005-12-02T08:48:59Z 81.240.116.96 '''Bunker''', supèsse casemate an acî et bèton fwête pou rèzister ås pus grosses bombes et insi abriter Hitler û des ôtes. Ex.: lu bunker du Brouli et lu bunker d' Hitler à Berlin, la usk'il s'è dné la mwârt. 17647 46545 2005-12-05T21:53:42Z Pablo 5 '''[[2 d' decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Ingres, Napoleon on his Imperial throne.jpg|80px|Napoleyon]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1805]] - Napoleyon wagne al [[batreye d' Austerlitz]] * [[1823]] - Li prezidint [[Estats-Unis|etazunyin]] [[James Monroe]] proclame li '''[[Doctrine Monroe]]''', ki les Estats-Unis declarèt leu [[imperialisse]], si wårdant l' droet di mamborner tos les ôtes payis do continint. * [[1915]] - [[Albert Einstein]] eplaide li [[teyoreye djeneråle del relativisté]]. *[[1999]] - Li [[Royåme Uni]] rind l' pouvwer politike a l' [[Irlande bijhrece]]. </div> Dierins djoûs: [[1î d' decimbe]] &ndash; [[30 di nôvimbe]] &ndash; [[29 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 2]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 2. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 2]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/2 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 2 december]] </noinclude> 17648 46547 2005-12-05T21:53:52Z Pablo 5 '''[[3 d' decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> {{drapea|Greece|Grece|del|80px}} </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1810]] — L' [[Inglutere]] prind l' [[Iye Môrice]] åzès [[France|francès]]. * [[1944]] — [[Grece]]: kimince del guere civile. * [[1951]] — [[Julien Gracq]] rifuze li [[pris Goncourt]]. * [[1967]] — Prumire grefe di cour. </div> Dierins djoûs: [[2 d' decimbe]] &ndash; [[1î d' decimbe]] &ndash; [[30 di nôvimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 3]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 3. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 3]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/3 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 3 december]] </noinclude> 17649 46548 2005-12-05T21:53:55Z Pablo 5 '''[[4 di decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Flag of the People's Republic of China.svg|80px|Drapea del Chine]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1563]] - Cloyaedje do [[Concile di Trinte]] * [[1958]] - Li [[Dahomey]] (enute li [[Benin]]) divént otonome å dvins del [[Kiminålté Francesse (federåcion)|Kiminålté Francesse]] * [[1982]] — Li [[Chine]] tchoezixh ene nouve constitucion. </div> Dierins djoûs: [[3 d' decimbe]] &ndash; [[2 d' decimbe]] &ndash; [[1î d' decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 4]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 4. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 4]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/4 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 4 december]] </noinclude> 17650 46372 2005-12-02T12:41:38Z Pablo 5 sourdant bråmint des racsegnes di: ''Canton de Gedinne - Gérard, 1932'' 17651 48014 2005-12-23T15:52:01Z 81.240.235.183 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Gedinne JPG00.jpg|thumb|Eglijhe Notru-Dame del Nativité (18inme sieke)]] '''Djedene''' (F. ''Gedinne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Djedene|intité do minme no]]. * Altitude: du 318 m. à l'èglijhe à 503 m., Al Crwa Scaye. * Stinduwe : 1.971 Ha * Dimanants: 460 (1840); 772 (1930). * Limero del posse: '''5575''' (vî limero '''6870''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 120''' * Vîs scrîjhas: ''Geldina'' (1028); ''Gedina'' (1075); ''Geldinia'' (1163); ''Gedines'' (1135-1139); ''Gedinnes'' (1288); ''Geidines'' ( 1236); ''Geddines in Ardennia'' (1215); ''Juddine'' (1215). * Duvnu canton an 1795; * Ecarts : ** Fèvrî ** L' an 40 ** Gribèle ** La gare ** Les Gouverneurs (cinse) ** la Brèssène ** Lu ptit Rot ** Cherzy (molin disparu) * Rivîre : la Houye. * Eglijhe : du 1772, avu magnifike retable en tchène polycrome, du XVI° s. * Patrone : N.Dame dèl Nativité. * Dicåce : lu dimègne après lu huit du sètambe. === Etimolodjie === ''Djedene'' pôreut vni di ''Gel'', on [[etimolodjeye gayele|radicå celtike]] u [[etimolodjeye tîxhone|djermanike]]. On-z a rtrové å lieu-dit “Gwodo”, des tombes belgo-djerminnes. Li no del plaece freut co bén sondjî a [[Wotan]] u Gwodan, diu djermanike. ===Histwere === La prèmîre mancion d' Djedene su rasconture dins les ècrits ''"Miracula S. Gengulfi"'', sicrîts an 1017 û 1028, pa Gozon, in mwane et abé du Florènes. Godfroid d' Orcimont astot sègneur hèrèditêre du Djedene et possédot à l' eglijhe les rlikes du Sint Gengulpe. ( Sint Djangou, patron d' Florènes) Lu curé d' adon, Reinold, avot yu ène brète avu Godfroid. Pou s' vindjî, lu curé è pwârté les rlikes à Villers l' Gambon, pîs à Florènes, al dumande d ' Arnoul de Rumigny, sègneur du Florènes. Cand Godfroid è apris l' afwêre, il s' è rarandjî avu l'curé, ki dvot aler rcwèri les rlikes, à catchète, à l' eglijhe du Florènes; mês l' curé è moru tins du voyadje. An 1514, les arméyes d'Hanri IV ont vnu sacadjî l' payi. Rabutin note :''une église aussi que ces Ardennois avaient fortifiée appelée fort de Jedinnes fut trouvée ouverte et abandonnée, laquelle fut sappée et abattue. ( Juin 1554)'' An 1914, bataye sul front Patinyie, Gribèle, la Gare, å matin du 23 d'aousse et ki s'è achèvé al nute, al Pitile Luwate et Hodrémont. A Djedene, 5 civils touwés et 17 måjhons grèyîes. An 1916, lu 5 du déçambe, toutes les comunes du canton ont sté convokéyes a Djedene et l' ocupant è dèsigné 384 oumes pou la déportacion. An 1944, Djedene è sté libèré pås Amèrikins, aspalés pås parachutisses beljes låtchîs à Boursegne. Tins dul guêre, les aviateurs aliés abatus an payi ocupé, passint pa Djedene et [[les Vîs molins]] pour rgangnî l'Angletère. {Commons|Category:Gedinne}} 17652 46392 2005-12-03T09:35:29Z Pablo 5 C' est nén clair l' istwere del pårotche... L' årtike dit k' e 1802 Vresse a [[Laforêt]] come pårotche, mins ki les djins volént Tchairire, et k' i l' ont yeu (cwand?) disk' e 1919; mins dins l' hagnon shuvant il est metou k' c' est l' pont di 1865 k' a permetou d' mete Vresse avou Laforêt come pårotche... I fåreut riscrire ç' boket la. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 2 d' decimbe 2005 a 13:26 (UTC) Gråces, c' est pus clair asteure [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d' decimbe 2005 a 09:35 (UTC) 17653 48120 2005-12-25T08:59:53Z Borbouze 21 {{djermon viyaedje}} '''Vresse''' (F. ''Vresse-sur-Semois'') c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, dins l' [[province di Nameur]]. [[Imådje:Vresse-sur-Semois Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 2.835 ([[2004]]) * Sitindêye: 101,37 km² * Dinsité: 27,97 djins/km² * Arondixhmint: [[Dinant]] * Limero del posse: '''5550''' (tote li comene) * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_52_22_N_04_55_59_E_region:BE|49°52'N—4°56'E}} * Ban d' Vresse: [[Vresse (viyaedje)|Vresse]] avou [[Badjimont]], [[Bôhan]], [[Laforêt-dlé-Vresse]], [[Herisson]], [[Mambe]], [[Mouzaive]], [[Nafraiteure]], [[Orcîmont]], [[Pûsmadje]], [[Suni]], [[Tchairire]] et [[Yåle]] == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.vresse-sur-semois.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Vresse-sur-Semois]] [[eo:Vresse-sur-Semois]] [[fr:Vresse-sur-Semois]] [[nl:Vresse-sur-Semois]] [[no:Vresse-sur-Semois]] 17654 46403 2005-12-03T12:16:22Z Borbouze 21 '''Vièrzie''' (F.:Willerzie), c'est in ptit ban d'Waloneye, rabané avou Djedene, sol vôye ki va so [[Vireux]], è France. *Vîs noms :Wilerceias (XII° s.) lu cawète vêrot du bas latin "ceia" (= demeure), k' a dné "céans" è francès. Wirlezies (1235); Willerzy (1554); Willersies (1604); Wilersy (1633); Villersi (1677); Villersis; Viliersie. *Eplacmint sol daegn 49°59'00 N - 4°50'59 E *Ecarts : les Ewes, Pont Colin, Marotèle. *Djins :1830 : 516; 1910: 495; 1930: 470 *Eglîje du 1880, brûléye pås Almands lu 23 d'awousse 1914 ;nouvèle èglîje an 1928. == Histwere == La tère du Vièrzie et sté tère frantche et indèpandante jusk' an 1680, cand lu viadje est sté rmètu avu la France. Rinduwe ås Bas-Payis an 1699, ile è passé ou duché du Lucsambourg.Duvant lu XIII° s., lu viadje astot, coume Fagnolles, dins djèron des Rumigny-Florennes, ène fwâte måjon ki les avot assudjètis al coutume du Ranwez. Sul ban d' Vièrzie, gn avot in ptit fy " La Foyète" ki dépandot du Poilvache. Gn èyu ossi nin lon du viadje,in moustî båti dins les tchamps al place k' on loume co asteure : Ås carmes. An 1914, combat atère les Almands et les Francès; bramint des touwés. Tout l' viadje mètu à feu, à pårt 2 måjons. Les Almands djint ku les civils avint tiré sur zès, motif k' il ont invoké partout adon. Tins dul guêre du 40, Vièrzie astot sul vôye dul tchin.ne d'évazion pou voyî su Gibraltar les pilotes des avions anglès et amèrikins k'avint sté abatus. Lu curé d' Vièrzie et l'mayeur du Rienne, k' astint dins la fliére, ont sté hapés pås Almands et ont moru dins les camps du conçantracions an 1944. C'est dlé Vièrzie k'an sètambe 1944, les prèmîs parachutisses beljes du Colonel Blondeel ont sté parachutés pouz êdî, avu l' Maki, les Amèrikins k'alint nous libèrer kékes djoûs pus tard. 17655 46400 2005-12-03T12:12:50Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:bire 1|bire]] (abwesson) * [[Motî:bire 2|bire]] (civire et ôtès ahesses po les moirts) 17656 46408 2005-12-03T12:30:48Z Lucyin 16 waxhea et rôlante bire (civire) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]] a l' etermint da [[Rodjî Viroux]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17657 46442 2005-12-04T08:44:14Z Borbouze 21 [[Imådje:bire_waxhea.jpg|thumb|rôlante bire]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>bire 2</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> civire po poirter les moirts. <span lang=fr>F. civière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rôlante bire:</FONT> pitite tåve avou des rowes, k' on mete li waxhea dsu, a l' eglijhe. <span lang=fr>F. support du cercueil.</span> <B>2.</B> [[Motî:waxhea|waxhea]]. <I>On nuke on blanc noret a tchaeke pougneye del bire po les poirteus.</I> <I>Il ont tertos vlou aler tourner åtoû del bire po-z aler båjhî l' platene.</I> <span lang=fr>F. bière, cercueil.</span> <B>3.</B> emantchaedje di noers draps, pindous so on tchessi a môde di hayon, k' on mete åtoû do waxhea a l' eglijhe tins del messe d' etermint. <I>Monsieu l' Curé toûne åtoû del bire avou l' asperdjesse et l' ecinswere </I>([[J. Calozet]]). <span lang=fr>F. catafalque.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>biråd</B></FONT> [o.n.] bire (civire, waxhea, wårniteure k' on mete åtoû do waxhea). <I>Dismetant ki, come èn otomate, i prezinte li platene a båjhî, li curé Groyinne n' arive nén a cwiter des ouys li biråd ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. civière, catafalque.</span> Omonimeye : * [[Motî:bire 1|bire]] (abwesson). Omonimeye coinrece : * avou [[Motî:bî|bî]] (ri, vene) * avou [[Motî:bîle 1|bîle]] (sûnaedje do foete) Parintêye u assaetchance : * [[Motî:berôdî|berôdî]] (coinreçmint ''bîraudî'') ---- * [[etermint|Dipus d' racsegnes so les dujhances po-z eterer les moirts]]. 17658 46404 2005-12-03T12:18:06Z Lucyin 16 "taboute" [[Copene:Motî:bire 2|bire]] dins ene tchapelle d' on sint, e Marok (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} "taboute" [[Copene:Motî:bire 2|bire]] dins ene tchapelle d' on sint, e Marok (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17659 46426 2005-12-03T18:05:36Z Pablo 5 /* Sitindaedje egzotike do sinse. */ [[categoreye:Marok|bire]] == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;bire: bîre [E21, E34, O0], bîle [O4, S117], bî [O0, C1, C9], nén dins C13, S33. ;biråd: bîrå [E1] == Sitindaedje egzotike do sinse. == [[Imådje:taboute.jpg|thumb|bire dins ene tchapelle d' on sint, e Marok]] <B>4.</B> wårniteure del tombe d' on sint dins ene tchapele muzulmande å Marok, avou on drap, ki rshonne a on bire dins ene eglijhe li djoû d' l' etermint. <I>Les perlineus fijhèt set côps l' toû del bire</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. tombeau.</span> == Rifondaedje. == pus lådje oyowe; parintêye di "biråd" et kécfeye di berôdî. 17660 46411 2005-12-03T12:34:46Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bîle</B></FONT> [f.n.] likide ki sûne do foete, et k' est wårdé dins l' [[Motî:amer|amer]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé del bîle:</FONT> si fé do [[Motî:sonk|mwais sonk]]. <I> Fijhoz, Signeur, ki dj' arandjaxhe mi ovraedje sins pont m' fé d' bîle </I>([[E. Pècheur]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bîleus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>bîleuse</B></FONT> [addj., padvant u padrî] <B>1.</B> djaenåsse di pea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li five bîleuse:</FONT> maladeye do foete, cåzêye pa on vîrusse, et ki dene del five. <span lang=fr>F. hépatite virale.</span> <B>2.</B> todi d' måle oumeur. <I>C' est èn ome k' est trop bîleus.</I> <I>C' est pask' elle est bîleuse; c' est s' foete, ele boet dtrop </I>([[C. Tombeur]]). <span lang=fr>F. bilieux.</span> On dit eto: [[Motî:haeyåve|haeyåve]]. <span lang=fr>F. acariâtre.</span> Parintêye : [[Motî:bîler 1|si bîler]] (si fé del bîle) Omonimeye coinrece: * [[Motî:bire 2|bire]] (civire et ôtès ahesses po les moirts) ---- * [[bîle (do foete)|Dipus d' racsegnes sol bîle]] * [[five bîleuse|Dipus d' racsegnes sol five bîleuse]] 17661 46407 2005-12-03T12:30:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bîle]] 17662 46410 2005-12-03T12:33:21Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bîler 1</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">si bîler</FONT> [v.pr.] si fé del [[Motî:bîle|bîle]]. <I>Li walon est do latén k' a vnou do fond des ådjes : mins il a vnou a pî : i n' s' a nén bîlé </I>([[L. Baijot]]). On dit eto: [[Motî:catibuler|si catibuler]]. <span lang=fr>F. se fatiguer, se faire du souci.</span> 17663 46413 2005-12-03T12:37:59Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>catibuler, catibëler</span>. Coinrece Årdene. 17664 46414 2005-12-03T12:39:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bire 2]] 17665 46415 2005-12-03T12:41:30Z Lucyin 16 civire po poirter les moirts (Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} civire po poirter les moirts (Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17666 46429 2005-12-03T18:09:29Z Pablo 5 djermon motî {{djermon motî|civire}} [[Imådje:civire_muzulmande.jpg|thumb|civire po poirter les moirts (Marok)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>civire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> <B>2.</B> minme emantcheure po poirter les moirts. On dit eto: [[Motî:bire 2|bire, biråd]]. 17667 46419 2005-12-03T13:23:26Z Borbouze 21 Bondjou Pablo, Vouci in texe ki put putète vunu à pont. Vous a fjèz cè k' vous vlèz. [[Uzeu:Borbouze|Borbouze]] 3 d' decimbe 2005 a 13:23 (UTC) == La coutume du Ranwez. == (Archives du l’Etat, à Namur, Greffe du Willeries, Registre aux Transports, 1542-1564, fol. 1 à 2.An. Acad. Arch. N° 49 pp. 334-336) Vèy Willerzie ( Vièrzie.) S’ensuyvent plusieurs points et termes de loy extraits des us et coustumes de la justice de Ranwez comme il s’ ensuit : Pa dzous, kékes artikes et termes du lwa satchîs fû des ûzadjes et coutumes dul djustice du Ranwez, k’astint d’aplicacion à Vièrzie. DES LOYS DE MESLEES Des lwas su les apougnadjes et et les bisbiyes. Pour un cop de poing sans sang, pour tirer par les cheveulx, pour aultre coup semblable, amende est ordonnée de chincq sols p. (parisis) Pou in côp d’ pougne sins sang, pou tirer pås tchfès, û yôk du parèy, ène amande du 5 sous parisis. Et ottant de cop ottant d’amende. Et ostant d’ côps, ostant d’ amandes. Item, de main mise d’armes esmoulues avec sang, soisante solz p. Parèy, pu in côp avu armes côpantes (ragujiyes) avu sang, 60 sous . Item, de battre ung homme en francque cuysine (huizine ?), comme au mollin et aultres maisons francques, amende est ordonnee de soixante livres ou le poing . Parèy du bate èn oume dins ène måjon frantche, coume ou molin û des ôtes måjons frantches, gn’ årè amande du 60 lives ou ci k’ è dné l’côp d’ pougne Item, pour injure faicte ou ditte, maintenue ou desditte, amende au seigneur de troix solz et avec le réparation honorable. Parèy pou ène injure fwête û profèréye, k’ ileûje suté mintnuwe û dusdite, amande au sègneur du 3 sous et avu rèparacion honorâbe . Item, que nul sans congié du seigneur ou de personne puissante ne fasse ne empire le warychaix ou aisément de la ditte ville, ne sur héritages d’aultruy pour picquier ou haver, se plainte se fait, sur l’amende de soixante solz p. Parèy, k’i gn’ûje pont ki, sins l’ condjî du sègneur û d’èn ôte important persounadje, ki pîte (prend pied) su l’ warixhê û les êjances ( bati, etc) dul comune, ni sul bin des vèjins pou piochî, foyî û hawer, s’ i gn è plinte, su l’amande du 60 sous p. Item, qui enclorroit son héritaige contre chemin ou warychaix ou contre héritaige d’ aultrui en passant les bonnes et en l’ appropriant à luy, le bailly peut tirer les hayes sans plaintes, mai se plaincte de faicte, amende est de soixante solz p. Parèy, poul cî ki raclôrot s’ bin conte ène vôye, in warixhê û l’ bin d’in vèjin, à passant les bounes pou lî haper, lu bayi put sêwé les clotures et les hayes s’i gnè pont d’ plintes ; mês s’ i gn è plinte, l’ amande est du 60 sous p. Item, sera trouvé allant au moulin hors de ville a chevaulz, le chevaulz et la faryne seront confisquees au seigneur et amende de soixante solz p. Parèy pou l’ cî k’ est trouvé alant å molin fû du ban à tchfå, lu tchfå et la farine sront confiskéyes poul sègneur et i pâyrè ène amande du 60 sous p. Mais si est trouvé portant sacq sur la teste, la farine sezra confisquee et amende de deux solz p. Mês si c’est yink k’ est à pîd et pwâte la dossée, la farine srè confiskéye et l’amande srèt du 2 sous p. Item que nuls en ladite seigneurie ne vendent vin, cervoise, ne aultre beuvrage sans avoir été mis à pris par le mayeur et eschevins, sur l’amende de dix solz. Parèy, ku person.ne dins la sègnorie nu vinje ni vin, ni cervoise, ni ôte breuvadje sins awè sté estimé (priserie) p’ou mayeur û p’ås èchvins ; û adon, l’ amande est du 10 sous p. Item, que chascun tavernier, à la requeste du mayeur et échevins, doit leur aporter vin quant requis en seront pour mettre à pris, sur l’amende que dessus, et aura la ditte loy pour ce faire ung lot et demy du dit beuvrage qui sera mis à pris et non plus. Parèy, ku tchèke cabartî, al dumande du mayeur û des èchvins est oblidjî du lz î apwârter su vin, cand on lî dmandrè pouz esse estimé ( pou l’impôt), la minme amande ku padzeu, et la loi dit ku, pouz ètabli la taxe, il fåt in lot et dmi du dit breuvadje, et nin dpus. Item, que nulz tavernier ne s’avanchent de vendre leur vin ou cervoise oultre l’afforage, sur l’amende de soixante solz p. Parèy , ku pont du cabartî nu s’avançinjent à vinde leu vin û leu cervoise a passant oûte dul taxe d’ afôradje, û l’ amande est du 60 sous p. Item, que nulz ne s’avanchent de fraulder ou emporter les tonnieulx ou wynaiges, sur l’amende de soixante solz. Parèy, ku person.ne nu s’ avance à fråder û à wårder les tonlieus û les vinadjes (drèts su les vins), û l’ amande est du 60 sous p. Item que nul ne face dommage à aultruy en briser ne ester hayes et clostures. Parèy, ku person.ne nu fwêje damadje ås vèjins, à brîjant û az anlvant les hayes et clotures. Item que nul ne puisse ne puisse faire nouvelle sente (sentier) ne nouveau chemin sur héritaige d’ aultrui non acoustumé d’ avoir voye ne en temps qu’ilz soient chargez et advèstis de biens, sur l’amende de ung patart. Parèy, ku person.ne nu fwêje ni nouvê pazê, ni nouvê tchmin sul bin du vèjin, nin oblidjî à dner l’ passadje, tant ku kes danrées sont sul tchamp, û l’ amande d’ in patart. Mais si plainte s’ensuit,amende y est de soixante solz. Mês, s’ i gn è plinte, l’ amande est du 60 sous p. Et faut entendre tant d’un chaire comme d’une charelle ou aultre passant. Et i fåt comprinde in tchêr, coume ossi ène tchèrète û èn ôte moyin d’ passadje. Item quiconque sera trouvé copant un chesne portant haulte fleur, il escherra en l’amende de soixante solz p. Mais qui copperoit un chesne portant haulte fleur faisant bonne (borne), il escherra en l’amende dessusdite et cela sera tauxé à la volunté du seigneur, parmy réparation faicte. Parèy, poul çi ki s’ frè prinde à côper in tchène du hyôte fleur (la fleur du bwès pou la mnûjrie, don ; in tchène du valeur, kwè !), i payrè ène amande du 60 sous p. Mais s’ i côpe lu minme tchène ki fwêt boune, i payrè l’ amande k’ on vint du dire et i srè taxé à l’idéye du sègneur et la réparacion fwête. Item et qui sera trouvé en faulte de tailler cornes de ses bestes apres le commandement faict, il escherra à l’amende de deux patarts, en rendant le dommaige si aulcun s’ensuit. Parèy poul cî ki n’ årè nin côpé les cwânes du ses biêsses après k’ on l’ årè oblidjî, i payrè ène amande du 2 patarts, a payant l’ domadje , si on l’ rèclame. Pour rescousse, il y a amende de soixante solz p. Si ça s’ rèpète, l’ amande monte à 60 sous p. Item sera tenu ung chascun de rencloure tous les ans son heritaige apres le mandement faict, ou deffaut escherra en l’amende de ottant trou qui serat trouvé en faisant visitation de deux solz et demy. Paréy, tchèkin srè tnu du raclôre ses bins toulz ans, cand on l’ årè dit. A dèfåt, pou tchèke trô ki srè trouvé ( dins les hayes) après, gn årè ène amande du 2 sous et dmi. Item pour plainte fait d’ung arbre coppé sur bien d’aultruy, soixante solz p. Parèy, pou toute plinte pou èn åbe côpé sul vèjin, 60 sous p. TOUCHANT LA TAUXE ET SALLAIRS DE JUSTICE ET DES OFFICIERS. Toutchant la taxe et l’ paymint d’ justice et des oficirs Premiers. Pour une journée de justice, de size, quinze patars ; hors du lieu, doubles journées. Prèmirmint. Pou ène djournéye su place, 15 patarts ; fû du siéje, djournéyes payîes a doube. Pour rendre une sentence, double journée, soit pour jugier une amende ou aultre chose. Pou rinde santance, ène doube djournéye, ku ça sûje pou jujer ène amande û ôte tchôse. Pour ung reward de justice, chincq solz. Pou ène rèvision d’ justice, 5 sous. Pour ung renseignement de justice, deux solz et demy. Pou in ransègnmant d’ justice, 2 sous et dmi. Pour ung clerq, ung patart. Pou in clerc, in patart. Pour la journée du sergeant d’un adjour sur le lieu, ottant de personne adjournee soit de justice ou opposant, deux tournois. Pou la djournéye d’in serjant, d’ène convovacion, su place, pou ostant d’ djins convokéyes : du justice û de partie civile, 2 (livres) tournois. Pour aller lever gaige avec deux jurez, deux solz et demy. Pouz aler lver in gadje avu 2 jurés, 2 sous et dmi . Pour un calenge ou un arrest, deux solz et demy. Pou ène contestacion, ène rèclamacion, èn appel an justice û èn arèt, 2 sous et dmi. Pour ung arrest rompre, soixante solz. Pou brijî èn arèt, 60 sous . Quant le sergeant faict quelcque exploict hors de lieu, il y a de chascunes lieues, ung patart. Cand le serjant fwêt èn èsplwa fû du siège, ign è pou tchèke lieue, in patart. Pour un advocat devant justice, deux carolus. Pou èn avocat ou tribunal, 2 carolus. Pour chascun témoing porter tesmoignage, deux carolus. Pou tchèke tèmwin ki vint tèmwagnî, 2 carolus. Pour le parlier en plaix, oultre la commandement du maieur deux solz p. Pouz intervunu ås plêdwaries, en plus ku l’odre du maieur, 2 sous p. Pour deffault aux plaids generalles, chincq solz. Pou fwêre dèfåt ås sèyances gènèrales, 5 sous. Quant ung homme obligié à justice pour quelcque amende ou aultre faict de justice, ne veut comparoir au semonce du maieur du lieu, l’amende est comme le cas le requiert. Cand èn oume mètu ou tribunal pou ène amande û ène ôte afwêre nut vut nin s’ prèsanter cand l’ maieur l’î oblidje, l’amande est al sulon. Pour un bourgeois qui ne vouleroit comparoir et seroit défaillant à son adjour, il eschyet en l’amende de deux solz p. Pou in bourdjois ki n’ vôrot nin comparète et srot dèfayant à sa convocacion, i payrè ène amande du 2 sous. Mais si c’est par matière de tesmoignage, il n’est tenu de d’y comparoir à la troisième journée, mais se allors il est défaillant, amende y est comme dessus. Mês, si c’est pou témwagnî, i n’est tnu a vnu kul trwajime djoû , mês s’ i n’ vint nin, c’est l’amande coume padzeu. ******** Pou s’ duner ène idéye des amandes du djustice, vouci kékes chifes : La live parisis våt 25 sous al place du 20 pou la live tournois, et l’ rèsse a l’ aduvnant. Les mounôyes (Louis XV) Les danréyes 1 live tournoi = 20 sous 1 rpas(pwin-tchår-bire) = 5 sous 1 sou = 12 deniers 1 pwêre sabots = 4 sous 1 denier = 2 oboles 1 live du tchår = 5 sous 1 liard = 3 deniers 1 live du suke = 14 lives 1 patar (Artois) = ±1 sou 1,5 live pwin = 3 sous 1 livre parisis =1.25 livre tournois 1 lite du vin (moyin) = 4 sous Nouri 1 tchfå (1 djoû) = 22 sous Paye par djoû In compagnon 8-20 sous En ovrî d’ vigne 12 sous In sôdard 5 sous ( + 2 lives pwin, ène pinte du vin) In sèrdjant 10 sous In sous-lieutnant 1000 lives par an In colonel 6000 lives par an En åmonier (dins ène grande måjon) 200 lives par an 1 cocher « « « « 100 lives par an 1 laquais 100 lives/an == Coutume du Ranwez po les djins d' Djedene == Amènadjmints dul coutume du Ranwez pou les djins d’ Djèdène pa Djacques d’Orchymont. (1236) 1.-Tchèke oume dul vile du Djèdène lî duvrè toulz ans ène kerwéye du bûs et d’ tchfås. Les bourdjwas lodjront ses tchfås et les cîs du ses invités, a dnant a tchèke tchuvå pou èn écu d’ fûr, et fourniront in lit dins tchèke måjon, tous les côps k’on lz î dmandrè. 2.- I s’ rèsérve l’ êwe banale dupwis lu molin dul Putite Luwate et l’ cî d’ Cherzy jusk’ ou Mont ; lu cî k’ î srè pris al pèche, payrè 5 sols d’ amande. 3.- Les bourdjwas lî dvat toulzans 26 deniers, 13 al Noyé et 13 al Sint Djan. Et ça, padzeu les tèradjes k’i lî payront al kinzime djåbe . 4.- Tour manant d’ Djèdène dot coûre ou four banal, sous pon.ne d’ène amande du 3 sols û d’ène ôte soume ki srot taxéye pal lwa. 5.- Les bourdjwas forains du Djèdène, a sawè : Alise, veuve de Bérenger, Roger du Rienne ; Lambin, fils de Bérenger le chantre, Hubert du Mont du Sart, Alard Philipart de Cherzy et Gérard de Patignies payront leu tèradje coume i l’ ont fwêt jusk’ asteure, pou chûre la convancion k’ il è avu zès pou leu bourdjwasie. 6.- Il acwâde ås djins d’ Djèdène leus êjances dins les bwès, coume i l’ avint dvant, al condicion k’ al vante du tout couchèt ki årè sté mètu pastèrer, i lî sûje payî 6 deniers pou l’ pastèradje. Il ont ossi l’êjance du l’ aleu. 7.- I n’ plat ni tchèssî, ni tinde, si c’ n’ est poul sègneur. 8.- Lu domestike årè sn’ awousse, coume du coutume. Baudouin, sa fame, Clémence et sa mére, Clarisse s’agadjat à respecter la coutume. Sourdant : Canton de Gedinne – Gérard - 1932 . 17669 46427 2005-12-03T18:06:45Z Pablo 5 discrijhaedje Pont d' cloyes a [[Laforêt]]. 17670 46434 2005-12-03T19:20:07Z Borbouze 21 '''Mambe''', c'est in ptit viaedje del Walonrèeye, rive drète du la Smwas,mês k' årot polu z-èsse ou dèbut su l'hintche (du costé du molin) rabané avou Vresse. La Membrette, rouchê ki duschind d' Suny, arive al rivîre jusse ou molin. *Vîs noms : Membra, Mambre (1213); Mambreta (1184); Mambrete (1213) *Eplaçmint sol daegn : 49°51’59 N – 4°53’58 E *Viadje à toubac jusk'ås anéyes 1970 *Wez du vî tchmin romin du Reims à Cologne (des mounôyes romin.nes rutrouvéys an 1851). Lu grand tchmin ki monte du Mambe su Orcimont su loume toudi "La chaussée romaine". Ene charte du 1290 nous dit ku l' ponton d' Mambe astot in franc aleu du sègneur d'Orcimont. *Prèmîe églîje an 1588.Eglîje actuwèle datant du 1887. Dinltins, parotche du diocèze du Reims, Dwayèné du Mohon, sucursale du Bohan, cè ki fwêt dire ku l' vî viadje ère sul l'hintche rive. == Histwere == Mambe, avu Bohan, Suny, Pusmadje et Badjimont astint loumés des viadjes rapatis, pask' plint tirer du France, moyenant rduvance à payî à l'anéye: 2 cartels d'avon.ne à payî pa tchèke djin. Il astint don considèrés coume francès. Dayeurs, an 1681, la, prèvôté d'Orcimont è duvnu francèse su in arêt dul Tchambe du Metz.Ile n'è sté rinduwe å Bas-Payis espagnols k' an 1698 ( trêté d' du Ryswyck) In documant du 1773 fwêt ètat des tchèdjes imposéyes ås djans d' Mambe : 1.- Obligacion de fourni et aturtunu ène barke pou passer la Smwas et tchèke bourdjwas du payî toulz ans 30 sols ou passeu d' êwe. 2.-Tchèke bourdjwas doy payî 3 cartels d' avon.ne û 3 lives du France ås domin.nes du Roy, à Sdan poul privilèje du tirer grain et danréyes; 9 lives, 4 sols à l'citadèle du Méziéres pou leignes et bwès d' tchåfadje; 2 lives,4 sols pou tirer d' Charleville et d' Méziéres, leus provisions; 5 lives à Suny ås rcèveus du duc du Bouyon; 4 lives, 10 sols ås rcèveus du Gespunsart, pou lu Rwa d' France, pou payî lu transit des martchandijes vunant du Sdan û d' Méziéres 3.- La comunåté lowe 4 yêrdîs ; 1 pou les tchfås, 1 pou les biêsses a cwânes, 1 pou les biêsses a lin.ne et 1 pou les couchèts. Lu gadje des yêrdîs est à rèparti à tourtous. 4.- La comunåté paye ou vikêre 100 lives par an et aturtint la tcahpèle et la måjon du vikêre. 5.- Tchèke bourdjwas paye 10 sols du France au mwêsse du scole et chantre à Bohan. ''Sourdant: Canton d' Djedene - Gérard, Dinant 1932)'' 17671 54622 2006-04-18T22:45:09Z Lucyin 16 '''Les Tchairires''' (F. ''Chairière''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], dedja rebané avou [[Yåle]] li [[18 di djun]] 1964, divant les [[grands rebanaedjes]]. * [[Limeros del posse]] : '''5550''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ** [[ALW]] : '''D 137''' ** [[C. Bruneau]] : '''Br 39''' *Eplaecmint sol daegn : 49°52’02 n – 4°56’53 E *Dimanants : 308 (1840) ; 209 (1910) ; 216 (1930) * Sipotaedje des djins d' Libwatchamp : les Cawés. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Tchairire|l' esplicant motî]].'' == Rilidjon == * Eglijhe do XVIinme s. rassonrêye e [[1777]], classêye come [[monumint]], avou ene foirt bele [[ritåve]], foirt viye, mins k’ a stî hapêye dins les anêyes 1980. * Patron : [[sint Wåfroe]]. * Dicåce al [[Pintcosse]]. == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] des Tchairires == === Coulots et hamteas === Li viyadje comprind deus coulots a 200 300 metes onk di l’ ôte : * Li Ptite Tchairire lomêye ossu "Tchairire-å-Tiene" Fr. ''Chairière-le-Terme'', ki c' est l' vî des viyaedjes, avou l’ Eglijhe, et ki dipindeut del [[dutcheye do Lussimbork]], et del [[Conteye d' Orcîmont|djustice d’Orcîmont]]. * Li grande Tchairire (F. ''Chairière-la-Grande'', ki dipindeut del [[dutcheye di Bouyon]]. * Libwès-Tchamp (la-minme: ''Libwachamp'') u Molin d’ Åle. C' esteut on [[fî]], dilé l' pont d' Åle, ki dipindeut po mitan, d’ Orcîmont, et po mitan, di [[Grå-Fayi]]. * Li [[Motî:håjhete|Håjhete]] (la-minme : ''La Hêjète''), passaedje di tiene etur [[Vresse (viyaedje)|Vresse]] et les Tchairires. === Ôtès plaeces === * pont d' Åle. * Naglémont : did la, on voet tot l' [[vå]] di Smwès, avou Yåle å fond. == Djeyografeye == Li viyaedje est metou on km lon di [[Smwès]] == Istwere == Lu pus vî papî ki cåze du Tchairire date du 1104. I djåze d' ene assimblêye ki s’a tnou ''supra ripam Setmoys in loco qui dicitur Karieres'' (Martène et Durand, ''Amplissima collectio''). Ci raploû la, c' esteut po-z arindjî ene afwaire avou les [[abeye di Ståvleu|moennes di Ståvleu]]. Par après, les Tchairires, come tos les viyaedjes d' adon, ont stî sudjets a discussions etur tos les signeurs d’ avårla. I fåt dire ki les [[mariaedje]]s dismètént pus d’ afwaires k’ i n’ è rmètént. An 1914, Tchairire aveut 23 sôdårds al guere (ene djin so 12); ût di zels sont moirts po leu patreye (onk so troes). == Avey == Les cresses di Tchairire, ki dominèt Smwès vizon vizu [[Li Foret|al Foret]]. I ravizèt les dints d' ene soye. Gn a la on pazea d' gades ki c' est foirt plaijhi a s' î pormoenner. == Accint do walon e 20inme sieke == * Les doûcès consounes å coron [[adurixhmint des cossounes å coron|ni s' prononcént nén adureyes]] : ene gade si prononcive ''èn gad'' (nén ''gat'', come cåzu totavå l' Walonreye). 17672 46451 2005-12-04T15:06:14Z Borbouze 21 '''Hérisson''', c'est in ptit ban ki n' è jamwês sté comune et ki vèjine, à 2-300 m. avu '''Hérissårt''': lu prèmî ratatchî à Orcimont, lu deuzime, ratatchî à Bohan, djondant France tous les deus. *Eplaecmint sol daegn : **Hérisson : 49°52'37 N - 4°53'01 E **Hérissårt : 49°52'57 N - 4°52'56 E *Ecarts : ** Bariére du Mwinterne, aclos dul comune du Lwate, djondant France. In cafè frontiére francès s' î trouvot à, 10 m. dul vôye, k'astot belje. ** Conrad (comune du Vresse) == Histwere == L'histware s' est putot pwârtéye su Orcimont, k' avot ène ôte importance et nu s' è jamwês fwârt intèrèsséye à nos ptits écarts. == A vèy == *La rotche a campa, dulé la bariére. *Lu Såtou, putit ruch à cascade ki dchind d' Hérisson juska l' Sumwas dins ène sutrète valéye fwârt såvadje. 17673 54619 2006-04-18T22:37:29Z Lucyin 16 esplikêye do spot "magadê" '''Nafraiteure''' (so plaece : ''Nafraitère'', F. ''Nafraiture''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Vresse]], el [[province di Nameur]] * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5550''' ** davance : '''6881''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ** [[A.L.W.]] : '''D 126''' ** [[C. Bruneau|Bruneau]] : '''Br 27''' * Arondixhmint : [[Dinant]] * Eplaecmint sol daegn : 49°55'00 N - 4°54'56 E. * Sipotaedje des djins : ** les Magadês (''ma'' gade, hê; loukîz pus bas) ** les Bordjoes (la-minme: ''bourjwas'') * Dimanants : 358, (1910); 303 (1930) * Eglijhe du 1868. Patrone : Sinte Anne. Dicåce: dimegne après l' 9 d' octôbe. C' est l' minme no ki [[Fraiteure]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Nafraiteure|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Nafraiteure== === Hamteas === * Li tchictreye (''la Tchictrîye'') === Ôtès plaeces === * [[fayi|Belinfayi]] ==Istwere == Sol boirdeure do ban, conte li ban del [[Pitite Louwete]], dilé Sint-Djan, nén lon do Ban Notru-Dame, onz a trové des [[tomboe]]s belgo-romins ki datrént did divant Dj-C. Li viyaedje d' asteure pôreut rmonter a 946. E 1455, li [[tchapite (di moennes)|tchapite]] di [[Brå-e-France|''Braux'' (e France)]] ricnoxhe ås dmanants des veyes et fraiteures del [[prevôté d' Orcîmont]] li droet d' aler ås tchamps avou l' [[sonre]] dins les bwès d' [[Lintchamp]]. Pol restant d' l' istwere, c' est come [[Orcîmont]]. ==A vey == A l' eglijhe, on clapant triptike do pinte [[Léon Frédéric|Leyon Frederik]] (k' a dmoré kékès anêyes a Nafraiteure) et ki rprezinte : :# L' umanité coupåbe. :# Li redampcion :# Li pere eternel k' assaetche totes les åmes == Accint do walon e 20inme sieke == * Les doûcès consounes å coron [[adurixhmint des cossounes å coron|ni s' prononcént nén adureyes]] : ene gade si prononcive ''èn gad'' (nén ''gat'', come cåzu totavå l' Walonreye). Did la li no di Magadês (''ma'' gade, hê), prononcî avou '''d''', dabôrd k' ås Boursegnes, metans, on-z aléve prononcî ''ma gat, ê'' == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/lucy_grignous-rif.html On ptit roman istorike ki s' passe do costé d' Nafraiteure] 17674 46534 2005-12-05T21:39:11Z Pablo 5 '''[[5 di decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Flag of the United Nations.svg|80px|Drapea d' l' ONU]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1484]] - Li [[påpe Enocin VIII]] lome deus inkisiteus po l' Almagne ki vont enonder li pire tchesse åzès macrales en Urope. * [[1492]] - [[Cristofe Colomb]] arive a l' iye di [[Hayiti]]. * [[1901]] - Nexhance da [[Walt Disney]], produjheu di dessins animés [[Estats Unis|estazunyin]] * [[1946]] - Li veye di [[Noû York]] est tchoezeye come sidje permanint des [[Nåcions Uneyes]]. </div> Dierins djoûs: [[4 di decimbe]] &ndash; [[3 d' decimbe]] &ndash; [[2 d' decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 5]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 5. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 5]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/5 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 5 december]] </noinclude> 17675 46529 2005-12-05T21:35:41Z Pablo 5 Wikipedia:Efemerides/decimbe 6 displaecî viè Wikipedia:Årmonak/decimbe 6 '''[[6 di decimbe]]''': [[fiesse di Sint Nicolai]] <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Flag of Catalonia.svg|80px|Drapea del Catalogne]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> * [[1534]] — [[Ecwåteur (payis)|Ecwåteur]]: fondåcion del veye di [[Quito]]. * [[1917]] — Li [[Finlande]] si declare indepindante * [[1932]] — [[Catalogne]]: askepiaedje do pårlumint catalan a [[Bårçulone]], si prezidint end est [[Lluís Companys]]. * [[1978]] — [[Espagne]]: aprovaedje pa referendom d' ene nouve constitucion. </div> Dierins djoûs: [[5 di decimbe]] &ndash; [[4 di decimbe]] &ndash; [[3 d' decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 6]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 6. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 6]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/6 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 6 december]] </noinclude> 17676 46473 2005-12-05T16:15:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cugnon]] 17677 46474 2005-12-05T16:16:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cugnon]] 17678 46475 2005-12-05T16:17:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cugnon]] 17679 46479 2005-12-05T16:22:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cugnon</B></FONT> [n.pl.] (la-minme, prononcî <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Këgnon</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cugnon</span>, rebané avou [[Motî:Bietris|Bietris]]. Vîs scrijhas (laténs) : <span lang=la>Casae Congidinum, Case Congidunus (644), Congindinus (648)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] di deus mots [[etimolodjeye gayele|gayels]], li no d' djin <span lang=ga>"Connios"</span> (sûti) et l' sustantif <span lang=ga>"dunus"</span> (grosse måjhon avou des meurs di disfinse, metowe so ene hôteur, d' amon Coûne; tchestea Coûne). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cugnotî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cugnotresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cugnotire</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Cugnon. ---- * [[Cugnon|Pondants et djondants]]. 17680 46480 2005-12-05T16:26:18Z Lucyin 16 Eglijhe d' Åbî (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe d' Åbî (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17681 46485 2005-12-05T16:34:24Z Lucyin 16 Eglijhe di Cugnon (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} (Wiki) Eglijhe di Cugnon (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} (Wiki) 17682 47460 2005-12-15T23:10:03Z Lucyin 16 Etimolodjeye : [[fornaiviaedje linwistike|Naivaiedje linwistike]] possibe : A cmincî di ''Congindinus'' * En wallon, la suite DJ + N (conservée graphiquement en "rfondou") se réalise gngn : des [[Motî:djino|djnos]] => [des gngnos] * La suite N + D n' est pas stable en wallon : latén inde => wallon normalisé "[[Motî:endè|endè]]", mais qui se réalise soit "ènnè", soit " 'ddè " Congindinus => C DJ N D-us => C GNGN D-on => C GNGN -on => CuGNon. Li mot "Casae" des vîs scrijhas, c' est l' latén po [[Motî:amon|amon]] (<span lang=fr>F. chez).</span> [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di decimbe 2005 a 16:34 (UTC) e racourti : CONGIDUNUS>CUGN<*>+ON>CUGNON> (evoyî da J. Franville). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 15 di decimbe 2005 a 23:09 (UTC) 17683 46488 2005-12-05T16:37:46Z Lucyin 16 Cugnon : li monumint ås moirts (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Cugnon : li monumint ås moirts (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17684 46489 2005-12-05T16:38:26Z Lucyin 16 [[Imådje:Moite-Han_han.jpg|thumb|Li moite han, c' est on pré metou inte li Smwès et l' tiene, k' on n' î sait aler å four.]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Moite-Han</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Moithan</B></FONT>; la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Môrtëhan</B></FONT></span> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Cugnon|Cugnon]]. Sipotaedje des djins : les <span lang=wa-feller>[[Motî:tahon|Tahans]]</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] addj. [[Motî:moite|moite]] + no [[Motî:han|han]], moirt pré, pask' on n' î sait aler å four. ---- * [[Moite-Han|Pondants et djondants]] 17685 46490 2005-12-05T16:38:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Moite-Han]] 17686 46491 2005-12-05T16:40:25Z Lucyin 16 Eglijhe del Moite-Han (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe del Moite-Han (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17687 46492 2005-12-05T16:45:01Z Lucyin 16 Li moite han, c' est on pré metou inte li Smwès et l' tiene, k' on n' î pleut nén aler å four (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Li moite han, c' est on pré metou inte li Smwès et l' tiene, k' on n' î pleut nén aler å four (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17688 46497 2005-12-05T16:53:23Z Lucyin 16 Moite-Han : no d' plaece (Li merdjire) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Moite-Han : no d' plaece (Li merdjire) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17689 46558 2005-12-06T11:06:25Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Moite-Han. */ [[Imådje:Moite-Han_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe di Moite-Han]] li '''Moite-han''' (u '''Moithan''', la-minme: ''Môrtëhan''), c' est on hamtea d' [[Cugnon]]. Sipotaedje des djins: les ''[[Motî:tahon|Tahans]]''. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Moite-Han|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] di Moite-Han. == [[Imådje:Moite-Han_merdjire.jpg|thumb|plake]] * Les [[Oxhea (toponimeye)|oxheas]]. * [[Miede (toponimeye)|Li Mierdjire]]. * li [[tcherå]]. == Djeyografeye. == [[Imådje:Moite-Han_han.jpg|thumb|Li moite han, c' est on pré metou inte li Smwès et l' tiene, k' on n' î sait aler å four.]] Li viyaedje est metou sol hintche erive di [[Smwès]]. Sil droete erive, c' est ene [[han]], k' on î pleut nén aler, pask' elle esteut inte l' aiwe (nén passåve) eyet les tienes. 17690 58242 2006-05-25T10:32:04Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;vey : vèy [E1, E21, E170, E212b, E213, S0, S2, S17, S24, S27, S33, S105, S107, S109, G152, C1, C100, O0], vêy [E34], vèye [C8], veie [E212], vèï [E203], vèie [E203], vèyî [E1, E34, E170, E213], veûy [C1, C57, C100, E1, E170], veuy [C13], vôy [C1, C100], vôye 2 [C9], voûy [C1, C100], vouy [O0], war [G152], wâr [G152], wâre [S109], woir [S25], vîr [O0, O2, O3, O4, O100, C1, C100], vir [O0], * veur [E1], vèr' [O0], nén dins E2, E145, C5, C105, S104, O5, O103 == Rifondaedje == [[Uzeu:Maîsse Arsouye]] : Mi, c'qui dj'è dit, c'èst qui si vos v'loz qui li r'fondu fuche sicrit laudjemint à Nameûr èt avaur-là, "vêy" èst on problinme, èt nén on p'tit. "vey" (sins accint) et "vôy", si on scrireut l' walon avou des [[abdjade]]s (alafabets la k' on n' sicrît k' les cossounes), c' est djusse parey. Fijhoz dire raddimint 10 côps a ene sakî : dji va vey moman // dji va vôy moman Al fén, vos n' ôroz pus nole diferince. Teyoricmint, on pôreut rfonde "voey" : * "voey" si prononçreut erîlêymint "vèy" dins tot l' miermitan del Walonreye (la ki "droet", "toet" si dijhnut "drèt, tèt" * "voey" si prononçreut erîlêymint "veûy" a Lidje et "vëy" e sacwantès coines (come c' est vormint l' cas). MINS : li mwaisse prononçaedje do betchfessî OE, c' est "wè" et on n' a nole plaece la k' on scrît asteure "vwèy" (a Nameur, ça a divnou "vôy"; e Coûtchant il ont li [[dobe rifondowe]] "vir".) Si on rsaetche li coine avou "vir" (tot l' Coûtchant walon), "vey" (vèy + vëy) riprezinte 80 åcint del sitindêye. Gn a co 15 % po "veûy", et nén ddja 5 % po "vôy". Gn a k' 1 motî (Pirsoul) ki mete vôy ["vôye"] come mwaisse fôme. Asteure, si les Namurwès kiminçnut a scrire timpesse li rfondou, et mete tofer "voey", dins 20 30 ans, on pôrè kécfeye li prinde estô d' "vey". [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di may 2006 a 22:02 (UTC) "oe" ci n' est nén "û" ou "wa"; mins seulmint "eû/wè"; avou eto: - cas del cawete -oe (fr: -oir), ki s' prononce a plaeces -oû - li viebe "tchoezi" (wè/û) - li sudjonctif do viebe esse: k' i soeye (eu/è?/ô?) did la l' idêye ki "voey" pôreut esse, lu avou, on cas speciå, come "soeye" et "tchoezi". [[Uzeu:Pablo]] so [http://berdelaedje.walon.org/viewtopic.php?t=120 Berdelaedje] Oyi; ci sereut les foû-rîles (u disrîlés spårdaedjes) do OE (tchoezi, soeye, woeyî, voey) on pout cmincî a scrire "voey" come "tripe rifondowe" si vos vloz. Rissaetchî "vey" des waibes mi shonne ditrop d' ovraedje. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di may 2006 a 23:23 (UTC) 17691 46517 2005-12-05T21:27:15Z Lucyin 16 Moite-Han displaecî viè Moite-Han (Cugnon): po les hamteas #REDIRECT [[Moite-Han (Cugnon)]] 17702 46592 2005-12-06T12:13:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sint-bwès</B></FONT> [o.n., pl. des sints-bwès] sôre di bouxhon avou des blankès fleurs, e sincieus latén "<span lang=la><I>Daphne gnidium</I></span>". <I>Divant lu, inte les coxhes des åbes, ådzeu des ptits bouxhons ås blankès fleurs k' on lome vocial li sint-bwès, c' esteut l' tchapele Sint-Olive </I>([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:bon-bwès|bon-bwès]]. <span lang=fr>F. garou.</span> Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] addjectif [[Motî:sint|sint]] + no [[Motî:bwès|bwès]]. ---- * [[sint-bwès|Pondants et djondants]]. 17703 46560 2005-12-06T11:07:30Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == sinbwès [G89], nén dins E9. 17704 47291 2005-12-14T20:42:42Z Pablo 5 coridjî imådjes [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Categoreye:yebes ås maladeyes]] [[categoreye:djårdéns et decoråcion]] [[Imådje:Daphne_gnidium3.jpg|thumb|les fleurs]] Li '''sint-bwès''' (On dit eto: '''bon-bwès'''), c' est on bouxhon, onk a deus metes hôt, des payis del [[Mîtrinne Mer]], mins ki vént eto dins les djårdéns el Walonreye, avou des ptitès blankès fleurs, ene miete rodjåsses ådvins. I florixh e moes d' måss avri. Après, i dene des rodjes poes. Li schoice et les poes sont-st eployîs come [[yebe ås maladeyes]]. No e sincieus latén : ''Daphne gnidium''. Famile : [[timlaecêye]]s == Uzaedje do sint-bwès. == [[Imådje:Daphne_gnidium1.jpg|thumb|les poes]] On rascod li schoice e moes d' octôbe. On pout fé des [[eplåsse]]s avou, conte les [[djete]]s, et conte les [[roumatisse]]s. On l' pout fé do [[té (tizåne)|té]] avou et l' boere po [[purdjaedje|purdjî]]. Il est eto eployî pås årtisses po [[årtisyince|purdjî les biesses]]. On s' è sieve eto po [[touwe-rats|touwer les rats]]. Li sint-bwès pout divni on [[pwezon]] si on l' prind a trop foite dôze. [[fr:Daphné garou]] 17705 46567 2005-12-06T11:15:40Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == djoli-bwès [O0]; djoli-bwas [O3] == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece Payis d' Tchålerwè. 17706 46569 2005-12-06T11:17:47Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] [[Categoreye:medcene]] 17707 46577 2005-12-06T11:25:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:djolibwès]] 17708 46581 2005-12-06T11:55:43Z Lucyin 16 /* Disfondowe. */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bwès</FONT>, bwas</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == bwès [E1, E34, C1, C8, C9, O0]; bwè [O4]; bwas [E21]; Loukîz a : [[Copene:Motî:bos|bos]]. 17709 46585 2005-12-06T12:01:30Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == bos [O0,O2,O3,O51]; bo [O4]; Loukîz a : [[Copene:Motî:bwès|bwès]]. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[Coûtchant walon]]. 17710 46588 2005-12-06T12:05:52Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bon-bwès</B></FONT> [o.n., pl. des bons-bwès] [[Motî:sint-bwès|sint-bwès]]. <span lang=fr>F. garou.</span> ---- * [[sint-bwès|Pondants et djondants]]. 17713 46600 2005-12-06T12:26:29Z Lucyin 16 {{Mwaisse pådje - contnou walon}} 17714 46994 2005-12-11T20:49:56Z Pablo 5 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bastin, Alexis]] [[Imådje:bastin_alexis.jpg|thumb|100px|left|(estant djonne)]] '''Alexis Bastin''', c' esteut-st on scrijheu e walon do [[payis d' Vervî]]. Il a skepyî a [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)|Solwåster]] li [[16 di djanvî]] [[1894]]. Il a cmincî a scrire e walon e 1944, des pîces di teyåte, pu des arimeas; et sacwantès [[prôze]]s. End a rashonné szacwants dins “Foyes di tchinne et fleurs di brouhire” (''<SMALL>Fâyes du tchêne èt fleûrs du brouwîre</SMALL>''), eplaidî e 1950. Il a moussî el [[SLLW]] e 1946. Di s' mestî, il esteut directeur d' èn ovroe d' linne. ''Alexis Bastin ni doet nén esse rimetou a [[Joseph Bastin]].'' [[Imådje:bastin_foyes_di_tchinne.jpg|thumb|Foyes di tchinne et fleurs di brouhire]] == Les pîces di teyåte k' il a scrît. == * Li ci ki mankéve (pîce en èn ake k' a wangnî l' Pris Hurard e 1946) * Li [[Motî:purer|purêye]] coxhe (pîce e troes akes, 3inme pris el bate SLLW e ?) * Edon Zefirin ? (e troes akes) * Å cir (èn ake). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://wa.wikipedia.org/wiki/bastin_alexis.php Si pådje so l' Aberteke] 17715 46653 2005-12-06T22:56:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Solwåster</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> (la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Solwâstèr</FONT></span> hamtea do [[Sårt-dilé-Spå]]. Sipotaedje des djins : les Lopets. <B>2.</B> plaece di [[Motî:Mitchrou|Mitchrou]]. Etimolodjeye : Etroclêye divancete [[Motî:sol 1|sol]] + [[aplacaedje tîxhon]] no [[Motî:Walon|Wal-]] + no [[Motî:siter|ster]], sol Sårt då Walon. [[Scrîta|Vî scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Solwaster (1445), Walster (1536), alle Wasteur (1551)</span>. ---- * [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)|Dipus d' racsegnes so Solwåster e Sårt-dilé-Spå]]. 17716 46657 2005-12-06T23:00:27Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == Solwastêr [E34], Solwâstèr ([[toponimeye da Haust]]). Li longue voyale (å) est eto scrîte pa [[Alexis Bastin]] ki provént d' drola. 17717 46996 2005-12-11T20:53:58Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Li Sårt dilé Spå''' (la-minme: ''e Sârt'', F. ''Sart-lez-Spa''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Djalhé]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4845'''. ** davance : '''4882'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ve 34'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] * Arondixhmint : [[Vervî]] * Sipotaedje des djins : ** les Sårpeas (la-minme: ''Sârpês''). ** les Colårs ''Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:Li Sårt|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye|No di des plaeces]] do Sårt-dilé-Spå. == === Hamteas === * [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)|Solwåster]] (la-minme: ''Solwâstêr'') === Ôtès plaeces === 17718 46648 2005-12-06T22:50:39Z Lucyin 16 recråxhe [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] '''Solwåster''', c' est on hamtea do [[Sårt-dilé-Spå]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Solwåster|l' esplicant motî]].'' == Accint walon d' Solwåster. == L' accint d' Solwåster est foirt rishonnant [[Payis d' Vervî|å ci d' Vervî]]. Tolminme, n a sacwants ponts tipikes do pårler di ci hamtea la: * Li '''i''' di brike, metans, divént '''é''' ''bréke''. * Li ''ou'' di [[Motî:troufe|troufe]], [[Motî:brouheur|brouheur]] divént '''o''' ''trofe'', ''broheur''. Les mots ki n' si trovèt k' e walon d' Solwåster sont mårkés dins l' [[Motî d' Vervî]]. == Sicrijheu e walon d' Solwåster. == * [[Alexis Bastin]], k' a scrît on bea arimea "Mi walon d' Solwåster". 17719 55338 2006-04-29T18:58:45Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sv:Tibast]] [[Imådje:Daphne mezereum0.jpg|thumb| Daphné mezereum (Joli-bois)]] '''Daphne mezereum L. ''' F.: ''Daphné morillon'', dèl famiye des daphnoïdés, du nom d'ène nymphe vèyuwe voltî pa Apollon et k' è sté tchandjîe an lawrî (F.: Laurier) * Tout fin buchon du 40 cm. à 1 m., ki vint dins les bwès et les paturadjes du montagne. (juska 2.200 m.) Tèrin du tchå û du grès. Comun à rare dins l'Ardène. * Les fleurs sont roses, rassan.nées à 3-4 ådulon dul tije, fwârt timpruwes (fèvrî- avri) * Les foyes vunat après les fleurs, rassan.nées al coupète des ramôs. * Frout oblong, roudje, dandjreux poulz afants, coume la scwace et les foyes.(vénéneux) * Est dèlicat al nîve. Les fourtches chètlat ''(se fendent)'' duzous la tchèdje du nîve. * Il est dusfindu du toutchî ou daphné, ca il est rare dins nos bwès. ==Noms dèl plante == *Francès : Mézéréon, Merllion, Morillon, Bois-joli, Bois-gentil, Bois d'oreilles, Faux-garou, Lauréole femelle, Lauréole gentille. * Alsacyin : Kellerhals, Zeylandt, Zidelbast. * Anglès : Common-mezereon, Spurge-flax, Spurge-olive, Dwarf-laurel. * Almand : Seidelbast, Waldlorbeer, Kellerhals, Wolfsbast, Pfefferbaum. * Flamand : Peperboomtje, Peperboom, Roode-peper, Mezerijbommtje. * Italyien : Camelea, Mezzereon, Olivella. == Usadjes == Foyes et frouts :émétikes et purgatifs. Dècoracion des parcs. Les frouts dunat ène couleur roudje pou la pinture et an Sibèrie, on l' aployot coume fard pou les massales. [[cs:Lýkovec jedovatý]] [[da:Peberbusk]] [[de:Echter Seidelbast]] [[en:Daphne mezereum]] [[fr:Bois joli]] [[nl:Rood peperboompje]] [[pl:Wawrzynek wilczełyko]] [[sq:Jargavan mali]] [[sv:Tibast]] [[uk:Вовчі ягоди звичайні]] 17721 46625 2005-12-06T22:08:22Z Lucyin 16 poitrait foû abondroets poitrait foû abondroets 17722 58592 2006-05-29T02:37:03Z Pablo 5 licince coviete do live "foyes di tchinnes et fleurs di brouhire" da Alexis Bastin, ed. du Travail, Vervî == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17723 46631 2005-12-06T22:14:19Z Lucyin 16 plake di rowe a [[Mitchrou]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} plake di rowe a [[Mitchrou]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17724 46632 2005-12-06T22:23:13Z Lucyin 16 eglijhe protestante di [[Mitchrou]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe protestante di [[Mitchrou]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17725 47047 2005-12-12T20:04:55Z Lucyin 16 /* Sacwants nos d' plaeces del Walonreye fwaits avou "faw" */ [[categoreye:toponimeye]] Li mot '''faw''' u '''hesse''' rivént sovint dins les nos des plaeces del Walonreye, a cåze di bwès di [[faw|ci åbe la]] u di rlomés egzimplaires. == Sacwants nos d' plaeces del Walonreye fwaits avou "faw" == * faw ** Li Paxhi ås Faws (so plaece: ''â Pahi âs Faw''): a [[Comblin-al-Tour]]. ** Li [[Hé]] do Rond Faw (so plaece: al Hé dè Rond Faw): a [[Harzé]]. ** Les Faws (ås Faws): [[Werbômont]], di [[Fosse-dilé-Vervî]], [[Harzé]]. ** Dizo les Faws: [[Tchevron]]. ** Faweu (etimolodjicmint, "fawoe"), hamtea d' [[Ernonhé]]. ** e Fond des faws : a [[Mitchroû]]. * få ** Al Få Mayå : a [[Viyance]]. * fawea. ** Bwès d' Faweas : a [[Påye]]. == Sacwants nos d' plaeces del Walonreye fwaits avou "hesse" == * hesse ** Divant les Hesses: [[Transene]]. ** ''hete'' (disfondowe di Gåme): rowe del Hete (so plaece: ''la Hète'', [[Li Tchestea]]). * hestrele, hazete, hazale. ** [[Motî:hazete|hazete]], hazele: li vevî del hazete ([[Bayamont]]). 17726 46670 2005-12-07T12:47:30Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] Li mot '''bounî''', ene [[bounî|viye muzeure di stindêye di tere]] rivént sovint dins les nos d' plaece del Walonreye. Egzimpes : * Ås cwarante bounîs : a [[Mitchroû]]. * Bounipré : hamtea di [[Viyance]]. * Djamblene-les-Bounîs : a [[Viyé-so-Lesse]]. * Les cwate bounîs a [[Mårcin (viyaedje)|Mårcin]]. 17727 46649 2005-12-06T22:51:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Sårt-dilé-Spå]] 17728 46655 2005-12-06T22:58:57Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>sol, sul, s(u) la</span>. 17729 47340 2005-12-14T23:11:48Z Pablo 5 femrin <FONT COLOR="#ff0000"><B>solwef</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>solwefe</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki vout aveur totes les cwålités, ki vout fé mî k' tertos. <I>Li docteur, on solwef, aveut ôrdoné des catchets, des brokes et des doirmions</I> ([[P. Maudoux]]). <span lang=fr>F. perfectionniste.</span> 17730 46660 2005-12-06T23:02:40Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == nén dins C100. 17731 46663 2005-12-07T12:41:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Mitchroû]] 17732 46664 2005-12-07T12:42:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mitchroû</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mitchrou</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Micheroux</span>, rebané avou [[Motî:Soûmagne|Soûmagne]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Melcherul (1143), Mechelroul (1249).</span> Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"'mechel"</span> ([[Motî:raploû|raploû]] po les [[Motî:plaide|plaides]] djenerås, les djudjmints), [[cawete -roûle|cawete walone -roûle]]; plaece metowe po les plaides. ---- * [[Mitchroû|Pondants et djondants]]. 17733 46665 2005-12-07T12:43:39Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == Mitcheroû [E1], mitch'roû [[toponimeye da Haust]], [[Les nos des comenes del Walonreye (live)|Herbillon]], mitch'rou [[toponimeye da Haust]], Mitchrou [[djivêye UCW des nos walons des viyaedjes del Walonreye|djivêye UCW]]. == Etimolodjeye. == Herbillon ni voet nén voltî l' etimolodjeye ki nos avans metou, ki vént d' Carnot. Mins i n' è dene pont d' ôte. == Rifondaedje. == Li long -oû va bén avou les vîs scrîjhas, et les pus vîs rcweraedje diyalectolodjikes. 17734 46672 2005-12-07T12:48:27Z Lucyin 16 Mitchrou displaecî viè Mitchroû: rifondaedje sorlon çou k' est mårké so [[Copene:Motî:Mitchroû]] #REDIRECT [[Mitchroû]] 17735 46676 2005-12-07T12:52:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:filolodjeye]] 17736 46677 2005-12-07T12:53:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:filolodjeye]] 17737 46678 2005-12-07T12:53:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:filolodjeye]] 17738 46683 2005-12-07T12:57:58Z Lucyin 16 /* Hårdêyes divintrinnes. */ [[Categoreye:linwince|*]] Li '''linwince''' (on dit eto: '''linwistike''' u '''filolodjeye'''), c' est l' [[syince]] ki studeye les [[lingaedje]]s. Onk (ene) ki fwait des rcwerances sol linwince, c' est on '''linwincieus''' (ene '''linwincieuse'''); on dit eto: on (ene) '''filolodjisse'''. Sacwantès coxhes del linwince : * li [[diccionairaedje]] * li [[croejhete]]. * l' [[etimolodjeye]]. * li [[diyalectolodjeye]]. * li [[linwe-ehåyaedje]]. == Hårdêyes divintrinnes. == * [http://wa.wikipedia.org/wiki/Wikipedia%3APordjet_lingaedjes_del_Daegn Pordjet lingaedjes del Daegn]. * [[Filolodjeye walone]]. 17739 46684 2005-12-07T12:58:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:syinces]] 17740 46685 2005-12-07T12:59:44Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] [[Categoreye:agricoûteure]] 17741 65547 2006-06-29T22:26:05Z Lucyin 16 /* Voyes */ [[Categoreye:toponimeye|*]] [[Categoreye:lingaedje walon]] Li '''toponimeye do walon''', c' est li [[toponimeye|studiaedje des nos des plaeces]] des viyaedjes et veys del Walonreye. Li toponimeye walone n' a stî bén diswalpêye ki dispu li cminçmint des [[20inme sieke|anêyes 1900 et des]], la k' on-z a aconté l' [[lingaedje walon]] come mwaisse sourdant po-z espliker l' [[etimolodjeye]] di ces nos d' plaece la. == Cawetes et dvancetes sovint rtrovêyes el toponimeye == === Cawetes === * [[cawete -eye]] * [[cawete -ire (toponimeye)|Cawete -ire]] * [[cawete -oe]] === [[Divancete]]s === * [[Motî:so|so]], [[motî:sol 1|sol]] * [[Motî:e|e]], [[motî:el 2|el]] * [[Motî:divant|divant]]. == Sacwants tinmes toponimikes == === Åbes et plantes === * åbes ** [[cerijhî (toponimeye)|cerijhî]] ** [[côrî (toponimeye)|côrî]] ** [[faw (toponimeye)|faw]] ** [[frinne (toponimeye)|frinne]] ** [[ônea (toponimeye)|ônea]] ** [[plaene (toponimeye)|plaene]] ** [[poerî (toponimeye)|poerî]] ** [[så (toponimeye)|så]] ** [[tchinne (toponimeye)|tchinne]] * ôtès plantes ** [[ronxhî (toponimeye)]] ** [[waisse]] === Arkeyolodjeye === * [[oxhea (toponimeye)|oxhea]] * [[tchestea (tomonimeye)|tchestea]] * [[tomboe]] et [[tombale (toponimeye)|tombale]]. === Aiwe === * [[broû (pré)]] * [[fa (toponimeye)|fa, fwè]] * [[fagne]] * [[han]] * [[miere (toponimeye)|miere]] (plaece avou bråmint des broûs). * [[Motî:waerixhea|waerixhea]] * [[pré]] === Bastimints === * [[eglijhe (toponimeye)|eglijhe]] * [[gregne (toponimeye)|gregne, heure]] * [[måjhon (toponimeye)|måjhon, manaedje]] * [[moustî (toponimeye)|moustî]] * [[pousse]] === Biesses === * [[anweye]] * [[leu (toponimeye)|leu]] * [[oujheas el toponimeye|oujheas]] * [[Taesson (toponimeye)|taesson]] === Bwès === * [[taeye (toponimeye)|taeye, virêye, rasse]] * [[fayi (toponimeye)|fayi]] * [[hé (toponimeye)|hé]] === Industreyes === * [[maca]]. * [[tchafor (toponimeye)|tchafor]] === Istwere === * [[batreye (toponimeye)|batreye]] * [[Bas Payis otrichyins (toponimeye)|plaeces lomêyes tins do redjime otrichyin]] * [[djubet (toponimeye)|Djustice]] (plaece del potince) * [[Congo]] === Monts et vås === * [[Fraite (toponimeye)|Fraite, Fraiti, Fraiteure]] * [[Mont (toponimeye)|Mont]] * [[Tiene (toponimeye)|tiene / tier]] * [[Vå (toponimeye)|Vå]] === Tchamps === * [[bounî (toponimeye)|bounî]] * [[broû (pré)]] * [[corti (toponimeye)|corti]] * [[coûteure]] * [[doyåre (toponimeye)|doyåre]] * [[han]] * [[hourlea]] * [[pré]] * [[sårt|sårt et rou]] * [[Ster (toponimeye)|ster]] * [[tchamp]] === Tere === * [[pire (toponimeye)|pire]] * [[mårlire]] * [[tawe (toponimeye)]] === Voyes et croejhlådes === * [[croejhete (toponimeye)|Croejhete]] * [[Hierdåvoye]] * [[Tidje]] * [[Tcherå]] == Sacwants viyaedjes avou del toponimeye cial == === dedja bén avancîs === * [[Bayamont]] * [[Bévurcé]] * [[Ciergnon]] * [[Djiblou (veye)]] * [[Djimbe]] * [[Francortchamp]] * [[Han-so-Lesse]] * [[Hodimont (Vervî)]] * [[Idje]] * [[Lîssin (viyaedje)]] * [[Mårcin (viyaedje)]] * [[Masbor]] * [[Mitchroû]] * [[Mouhagne (viyaedje)]] * [[Roli]] * [[Rozou-Crinnwik]] * [[Transene]] * [[Ucîmont]] * [[Viyance]] * [[Viyé-so-Lesse]] === djusse kimincîs === * [[Amrene (Rotchfoirt)]] * [[Årdjetea]] * [[Ate (veye)]] * [[Anloe]] * [[Badjimont]] * [[Baileu]] * [[Barbinçon]] * [[Ben-Ahin]] * [[Bidjîlêye]] * [[Bihin]] * [[Bovegne]] * [[Brinne-e-Hinnot]] * [[Cele-dilé-Dinant]] * [[Corti-Wodon]] * [[Chili]] * [[Cugnon]] * [[Djoupeye]] * [[Dôtchamp]] * [[Élessene]] * [[Ermeton-so-Bier]] * [[Ermeton-so-Mouze]] * [[Eure-li-Romin]] * [[Graide]] * [[Han-so-Eure]] * [[Han-so-Sambe]] * [[Hesta (viyaedje)]] * [[Hu (veye)]] * [[Indji (viyaedje)]] * [[Les Libins]] * [[Les Tchairires (Yåle)]] * [[Lessive]] * [[Live (Nameur)|Live]] * [[Lixhe]] * [[Loyi]] * [[Måjhret]] * [[Mélin-el-Hesbaye]] * [[Mermoite]] * [[Mitchrou]] * [[Moite-Han]] (''Môrtëhan'') * [[Nanene]] * [[Nåwinne]] * [[Nodwé]] * [[Ompré]] * [[Palijhoû (viyaedje)]] * [[Pelinne]] * [[Poitchrece-e-l'-Årdene]] * [[Poitchrece-e-Condroz]] * [[Ridû]] * [[Såtou]] * [[Sint-Medåd]] * [[Soûmagne]] * [[Smu]] * [[Sprimont (viyaedje)]] * [[Straimont]] * [[Tchespire]] * [[Tegnêye]] * [[Uwar (viyaedje)]] * [[Wagnlêye]] * [[Wahå]] * [[Yon]] == Rilomés toponimisses do walon == * [[Albert Carnoy]] * [[Jean Haust]] * [[Jules Herbillon]] * [[Paul Marchot]] == Lives et rvowes sol toponimeye do walon == * [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon]] * [[Live so les viyaedjes, les hamteas et les aiwes del Beldjike da Carnoy]] * [[Live da Haust so les nos d' plaeces del Walonreye]]. * ''[[Bulletin de la Commission de Toponymie et dialectologie]]'' == Hårdêyes divintrinnes == * [[no des viyaedjes del Walonreye]]. * [[forveyou payis|no d' viyaedjes ki n' egzistèt nén]] 17742 46693 2005-12-07T13:13:17Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] Les '''nos des viyaedjes del Walonreye''' provnèt d' troes sourdants : * les nos oficires d' asteure, e francès u e rfrancijhî walon. * les [[diyalectolodjeye|nos walons scrîts foneticmint]], come on les prononce so plaece u dins on gros viyaedje a costé. * les [[scrîta|vîs scrijhas]], k' on rtove dins les [[vîs papîs]]. Les nos francès ont stî rfondous po les bokets k' estént clairs linwincieuzmint, comme ''-ville'', ''Villers''. Mins po bråmint des sacwès, Les nos walons des [[ancyin ptit ban del Walonreye|comenes]] do tins k' on-z a cmincî l' [[ALW]] ont stî bén rascodous e walon. L' ahike, c' est ki li prononçaedje d' on minme mot e walon candje d' ene plaece a l' ôte : :'''[[Motî:veye 2|-veye]]''' : ''-vèye'' (Levant), ''-vîye'' (Mitan), ''-vî'' (Ess di l' Årdene), ''-vaye'' (Payis [[do Bork]]), ''-vile'' ([[Coûtchant walon]]). :'''[[Motî:Viyé|Viyé]]''' : ''Viyè'', ''Vilé'', ''Vilè'' ''Viè'', ''Vié''. Li rfondaedje des nos d' viyaedje, ki s' aspoye so li [[rifondaedje do walon|rfondaedje do restant des mots]] a stî fwaits pås [[rfondeus]] tot adjinçnant l' eciclopedeye [[Wikipedia]]. == Sourdants po les nos walons. == * Po tote li Walonreye. ** [[toponimeye da Haust|''Enquête dialectale sur la toponymie wallonne'']] da [[Jean Haust]] : les nos sont rprinds ** [[Les nos des comenes del Walonreye (live)|''Les noms des communes de Wallonie'']] da [[Jules Herbillon]]. ** [[Djivêye UCW des nos walons des viyaedjes del Walonreye]] rassonraedje ôrtografike fwait pa [[Tiri Dumont]]. * Po sacwantès coines. ** [[Motî da Haust|''Dictionnaire liégeois'']] da J. haust, po les viyaedjes di l' arondixhmint d' Lidje, et co d' pus lon. ** [[Motî d' Vervî|''Dictionnaire populaire wallon-français en dialecte verviétois'']] da [[Jean Wisimus]], po les viyaedjes di l' arondixhmint d' [[Vervî]]. ** [[Motî d' Nivele|''Dictionnaire aclot wallon-français parler populaire de Nivelles'']] da [[Joseph Coppens]], pol payis d' [[Nivele]]. ** [[Motî del Lovire|''Petit dictionnaire du wallon du centre'']] da [[Flory Deprêtre]] et [[R. Nopère]], pol payis [[del Lovire]]. ** [[franwal di Nameur|''Dictionnaire français-wallon "d'après Nameur et avaurlà"'']] da [[Chantal Denis]] (tote li [[province di Nameur]]. ** [[Motî d' Bastogne|''Dictionnaire des parlers wallons du pays de Bastogne'']] pol payis d' [[Bastogne]]. == Hårdêyes divintrinnes == * Les [[ancyin ptit ban del Walonreye|comenes del Walonreye]], avou les ancyins ptits bans et les rlomés hamteas. * Pordjet di rfondaedje des nos d' plaeces. 17743 46998 2005-12-11T20:58:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Bork]] 17744 46700 2005-12-07T21:56:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dimani]] 17745 46701 2005-12-07T21:56:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dimani]] 17746 46702 2005-12-07T21:56:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dimani]] 17747 46703 2005-12-07T21:57:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dimani]] 17748 46704 2005-12-07T21:57:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dimani]] 17749 46768 2005-12-07T23:27:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimani</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmani</B></FONT> ([[Codjowaedje dimani|codjowaedje]]) [v.s.d.c.] [[Motî:dimorer|dimorer]]. <span lang=fr>F. demeurer, habiter.</span> Etimolodjeye : bodje latén "<span lang=la><I>manere</I></span>"(minme sinse), [[betchete di-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimanant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmanant</B></FONT> (pron. ''nmanant''), <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimanante</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmanante</B></FONT> (pron. ''nmanante''), [o.f.n.] li ci (cene) ki dmane ene sawice. <span lang=fr>F. habitant.</span> Parintêye : * [[Motî:manêye|manêye]] * [[Motî:mani|si mani]] * [[Motî:kimani|si cmani]] * [[Motî:ramani|ramani]] 17750 46706 2005-12-07T21:58:25Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == dimani [E1]; dumoni [E21,E34]. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Lidje]]. 17751 46727 2005-12-07T22:21:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:codjowaedjes|Dimani]] Li '''codjowaedje di "dimani"''', c' est on codjowaedje del [[cénkinme troke]], sins [[codjowaedje ås troes bodjes|candjmint d' bodje]] mins avou ene cawete -e å djins do singulî do [[prezint d' l' indicatif]], do [[prezint do suddjonctif|suddjonctif]] eyet do [[comandeu|cmandeu]]. Li pårticipe erirece, come les ôtes viebes del cénkinme troke, est avou -ou / -owe (dimanou / dimanowe). Sacwants viebes. * avou l' pårticipe erirece avou -ou : cropi, s' ascropi, dimani : dji m' a ascropou, dj' a dmanou; elle est dmanowe la. * avou l' pårticipe erirece avou -i : minti, sôrti : dj' a minti, dj' a sôrti; elle est sôrteye. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/minti.html Tåvlea d' codjowaedje di "minti"] 17752 65445 2006-06-28T13:34:00Z Pablo 5 /* Avou '''-e''' å coron d' l' infinitif. */ cure [[Categoreye:codjowaedjes|Troke5]] Les '''viebes del cénkinme [[troke da Hendschel|troke]]''', c' est des viebes ki n' ont nén tertos l' minme coron, mins ci n' est måy ni -er (come li [[prumire troke]]), ni -î (come li [[deujhinme troke]]), ni -yî (come li [[troejhinme troke]]). Sacwants viebes del 5inme troke ont ene cawete -i a l' infinitif, come les cis del [[cwatrinme troke]], mins i n' ont nou [[sistinme des troes bodjes|bodje]] avou -ixh-. == Ene saye d' assonraedje des viebes del cénkinme troke. == === Avou '''-e''' å coron d' l' infinitif. === * Avou '''-de''' å coron d' l' infinitif. ** sins dobe cossoune ki rispite : [[codjowaedje ratinde|ratinde]]. ** Avou on R ki rispite : [[Codjowaedje dispåde|dispåde]]. * Avou '''-te''' å coron d' l' infinitif. ** [[codjowaedje mete|mete]]. * Avou '''-re''' å coron d' l' infinitif. ** sins candjmint d' bodje : boere. ** avou deus bodjes : [[Codjowaedje ôre|ôre]], boure, cure ** avou troes bodjes [[Codjowaedje braire|braire]], dire, rire. ** [[Codjowaedje lére|lére]] * Ôtes viebes avou '''-e''' å coron d' l' infinitif. ** [[codjowaedje kinoxhe|kinoxhe]], [[Motî:rexhe|rexhe]]. === Avou '''-i''' å coron d' l' infinitif. === * Avou on bodje di codjowaedje. ** Sins cawete do singulî di l' indicatif prezintrece : [[Codjowaedje sinti|sinti]]. ** Avou -e come cawete do singulî di l' indicatif prezintrece : [[Codjowaedje dimani|dimani]]. ** Avou -e come cawete do singulî di l' indicatif prezintrece, et on R ki tchait : [[Codjowaedje siervi|siervi]]. * Avou deus bodjes di codjowaedje : [[Codjowaedje cori |cori]]. * Avou troes bodjes di codjowaedje : [[Codjowaedje vini|vini]]. === Avou '''-r''' å coron d' l' infinitif. === * [[Codjowaedje voleur|voleur]]. * [[Codjowaedje ashir|ashir]]. === Avou totès sôres å coron d' l' infinitif. === * [[Codjowaedje fé|fé]]. * [[Codjowaedje vey|vey]]. 17753 46713 2005-12-07T22:05:43Z Lucyin 16 Cénkinme troke displaecî viè Cénkinme troke di viebes e walon: pus clair #REDIRECT [[Cénkinme troke di viebes e walon]] 17754 46715 2005-12-07T22:07:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[prumire troke di viebes e walon]] 17755 65364 2006-06-28T01:18:50Z Pablo 5 bodjes atuze des 3 bodjes [[Categoreye:codjowaedjes|Troke1]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone|viebes1]] Les '''viebes del prumire [[troke da Hendschel|troke]]''', c' est des viebes ki l' coron d' l' infinitif est '''-er'''. == Saye d' assonraedje des viebes del prumire troke. == === Modele. === * [[codjowaedje bouter]] ([[atuze des troes bodjes|bodjes]]: A=B=C=bout-) === Viebes avou bodjaedjes sol dierinne cossoune. === c' est djusse on candjmint ortografike, a pårt çoula li codjowaedje est erîlé pår * [[Codjowaedje viker]] ([[atuze des troes bodjes|bodjes]]: A=B=C=vik-, eyet k <-> c) * [[Codjowaedje passer]] (bodjes: A=B=C=pas-, eyet s <-> ss) * [[Codjowaedje disfacer]] (bodjes: A=B=C=disfaç-, eyet ç <-> c) === Viebes erîlêymint disrîlés. === * avou ristitcheye voyale: ** [[Codjowaedje shofler]] ([[atuze des troes bodjes|bodjes]]: A=shofl-, B=C=shofel-) * avou moyeye cawete: ** [[Codjowaedje boerler]] (bodjes: A=boerl-, B=C=boerlêy-) ** [[Codjowaedje tchicter]] (bodjes: A=tchict-, B=C=tchictêy-) * avou dobe codjowaedje: ** [[Codjowaedje shijhler]] (bodjes: A=shijl=, B=C=shijel- '''ou''' B=C=shijhlêy-) === Viebes avou candjmint d' voyale. === * [[Codjowaedje djurer]] ([[atuze des troes bodjes|bodjes]]: A=B=djur-, C=djeur-) * [[Codjowaedje copiner]] (bodjes: A=B=djur-, C=djeur-) === Viebe disrîlé. === c' est, avou si parintêye, li seu viebe finixhant avou -er ki soeye vormint disrîlé. * [[Codjowaedje aler]] == Codjowaedjes coinreces == * Infinitif : l' infinitif pout esse avou -è (''tchantè'') dins l' payis d' [[Dinant]], et sol [[Fåmene]]. Dins l' payis del [[Viye Såm]], li cawete di codjowaedje est -î (''tchantî'') == Viebe modeles pol prumire sôre eployîs dins les ôtès croejhetes == * Rifondou walon ** El [[Croejhete walone so les fyis]] : tchanter. ** El [[Pitite Croejhete]] : tchanter, viker, pinser. ** Ezès tåvleas d' codjowaedje di l' Aberteke : bouter, tuzer. * Walon d' Nonne : ** [[Motî d' Bastogne|Francard]] : côper. * Walon do Mitan : ** [[Saye di croejhete]] da Léonard : planter (''plantér, plantè''). ** [[Codjowaedjes da Gilliard]] : bouter. * Walon do Levant : ** [[Li walon d' Lidje]] (tome IV: croejhete) : tchanter. ** [[Motî da Stasse]] : tchanter. * Walon do Coûtchant : ** [[Croejhete da Coppens]] : tchanter. ** [[Croejhete da Bastin]] : danser. ** [[Les Chnapans djouwnut avou les viebes]] : tchanter. 17756 46717 2005-12-07T22:10:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[deujhinme troke di viebes e walon]] 17757 65366 2006-06-28T01:26:41Z Pablo 5 [[Categoreye:codjowaedjes|Troke2]] {{djermon}} Les '''viebes del deujhinme [[troke da Hendschel|troke]]''', c' est des viebes ki l' coron d' l' infinitif est -î, apus ki les cis kel cawete di l' infinitif, c' est -yî ([[troejhinme troke]]). === Modele === * [[Codjowaedje waitî|waitî]] ([[Codjowaedje lodjî|lodjî]]) === Viebes avou candjmint d' voyale === * [[Codjowaedje criyî|criyî]] ([[atuze des troes bodjes|bodjes]]: A=B=criy-, C=crey-) 17758 46719 2005-12-07T22:12:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[troejhinme troke di viebes e walon]] 17759 46730 2005-12-07T22:23:18Z Lucyin 16 [[Categoreye:codjowaedjes|Troke3]] {{djermon}} Les '''viebes del troejhinme [[troke da Hendschel|troke]]''', c' est des viebes ki l' coron d' l' infinitif est -yî. Cisse troke la a stî metowe tote seule pa [[Lorint Hendschel]]. 17760 46731 2005-12-07T22:23:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:codjowaedjes|Troke4]] {{djermon}} Les '''viebes del cwatrinme [[troke da Hendschel|troke]]''', c' est des viebes ki l' coron d' l' infinitif est -i, est kel [[sistinme des troes bodjes|bodje A]] est avou -ixh-. 17761 46723 2005-12-07T22:17:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[cwatrinme troke di viebes e walon]] 17762 66053 2006-07-03T23:45:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:codjowaedjes|*]] [[categoreye:lingaedje walon]] [[Imådje:Delaite_codjowaedjes.jpg|thumb|li tite do papî Delaite el BSLLW di 1882, ki shuveut l' ci da Doutrepont]] Pådje do '''codjowaedje e walon''', purade les studes di [[codjowaedje]] des [[accints do walon|walons coinreces]]. Li codjowaedje e [[rfondou walon]] est monné på rindjmint des viebes sorlon les [[trokes da Hendschel]]. == Prumirès rcwerances sol codjowaedje e walon == Les prumîs tåvleas d' codjowaedjes do walon sont-st a trover : * dins l' [[motî da Rmåke-li-Vî]] * dins l' croejhete da F. Micheels ''Grammaire élémentaire liégeoise'' (1863). * dins les studias da [[Georges Doutrepont]] et [[Julien Delaite]] ([[B.S.L.L.W.]], 19, 1882). Li prumire saye di gropaedje des viebes a stî fwaite pa [[Codjowaedjes da Doutrepont|Doutrepont]]. == Ricwerances sol codjowaedje e rfondou == Li rfondaedje des codjowas a stî edåmé dins "[[Sacwants atåvlas po l' rashidaedje d' on cmon scrît walon]] da [[Laurent Hendschel]] (1992). Çi-cial a-st atåvlé on sistinme des [[troke da Hendschel|cénk trokes di viebes]]. Il a stî diswalpé påzès tåvleas d' codjowaedjes da [[Stéphane Quertinmont]] (1996). Li metaedje so les fyis des tåvleas d' codjowaedjes e l' [[Aberteke]] da [[Lucyin Mahin]] date di 1999. Li [[codjowoe]] otomatike da [[Pablo Sarachaga]] a stî metou en alaedje e 2003. Po les foirt disrîlés viebes (vini), i rote avou l' [[atuze des troes bodjes|sistinme des troes bodjes]]. == Dinêyes so les codjowaedjes coinreces == Les codjowedjes des viebes ezès [[walon coinrece|walons coinreces]] polèt candjî pår d' on walon coinrece a l' ôte. Onk des viebes li pus candjant, c' est motoit [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/fe.html "fé"]. Les codjowaedjes coinreces sont corwaitåves ezès motîs u croejhetes, télcôp dins des lives fwaits rén k' po ça. * Walon do Levant : ** E [[Li walon d' Lidje|walon d' Lidje (tome IV: croejhete) da Lempereur & Morayns]], gn a les esplikêyes sol codjowaedje des trokes et des sortrokes (pp 146-163). ** El [[Croejhete da Bertrand et Duchesne]], les tåvleas d' codjowaedjes vont del p. 121 al p. 130 (9 modeles di viebes). ** E [[Motî da Stasse]], al fén (pp 577-637) gn a les tåvleas po 123 modeles di viebes, riprin di s' [[Codjowaedjes da Stasse|live di croejhete so les codjowaedjes]]. * Walon do Mitan : ** El [[Saye di croejhete]] da [[Lucien Léonard]], les codjowaedjes prindèt del pådje 35 al pådje 71. ** Les [[Codjowaedjes da Gilliard]], c' est on live sicrît rén k' ladsu: [[Emile Gilliard]] î corwaite 5000 viebes, arindjîs e 70 modeles. * Walon do Coûtchant : ** Dins l' [[Croejhete da Coppens]] : tchanter. ** [[Croejhete da Bastin]] : danser. ** [[Les Chnapans djouwnut avou les viebes]] : tchanter. * Walon d' Nonne : ** e [[Motî d' Bastogne]] : Li rawete l° 4 do motî d' Bastogne (p. 1051 a 1069) dene li codjowaedje di 17 modeles di viebes diferins. ** e [[Motî d' Bouyon]] : Dins les "Notes di croejhete" metowes al fén do live, gn a (p. 166-174), gn a les tåvleas di codjowaedje di 8 viebes. ** Sacwants codjowaedjes sont rwaitåves dins [[Ene Båke so les Bwès d' l' Årdene]] da [[Lucyin Mahin]], p. 108 (tuzer), p. 135 (atinri), 147 (aveur et esse). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/index.html Waibe des codjowaedjes di l' Aberteke] * [http://ucwalone.ibelgique.com/wpg/wpg5sw.pdf Rawete normålijhaedje sol waibe di l' UCW] 17763 46756 2005-12-07T23:17:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>manêye</B></FONT> [o.n.] pårt di bwès d' tchåfaedje dinêye tos ls ans ås djins ki [[Motî:dimani|dmanèt]] en on viyaedje. <span lang=fr>F. coupe d'affouage.</span> Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>manere</I></span>" ([[Motî:dimani|dimani]], loukîz a : [[Motî:mani|si mani]]), [[cawete -êye]]. ---- * [[manêye|Dipus d' racsegnes so les manêyes]]. 17764 46746 2005-12-07T22:58:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[etimolodjeye latene do walon]] 17765 59577 2006-06-06T18:13:57Z Pablo 5 categoreye (ôre) {{djermon}} [[categoreye:Etimolodjeye do walon]] Les '''etimolodjeyes latenes''' contèt dandjreus po 90 åcint des mots "classikes" do [[walon]]. Bråmint des mots walon ont l' minme sourdant latén ki les sfwaits mots do [[francès]]. Insi, li latén Les mots vnous do latén e walon ont polou [[fornaiviaedje linwistike|fornaivyî]], et on rtrove deus rîlêyes di mots walons pol minme bodje latén. Dilé l' latén, li walon a eto des mots ki provnèt do [[etimolodjeye gayele|gayel]], do [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]], et pus stroetmint, do [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]]. 17766 46755 2005-12-07T23:16:06Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == manéye [C1, C100] == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Nameur]]. 17767 46758 2005-12-07T23:19:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mani</B></FONT> ([[Codjowaedje dimani|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si mani</FONT> [v.pr.] si [[Motî:kidure|cdure]]. <I>Såye di t' mani come ene djin </I>([[M. Lejoly]]). <span lang=fr>F. se conduire, se comporter.</span> Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>manere</I></span>"([[Motî:dimani|dimani]]). Parintêye : * [[Motî:manêye|manêye]] * [[Motî:dimani|dimani, dimanant]] * [[Motî:kimani|si cmani]] * [[Motî:ramani|ramani]] Pwaire minimom. * [[Motî:manni|si manni]] 17768 46759 2005-12-07T23:19:59Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == [E165] == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece payis d' Måmdey. 17769 46764 2005-12-07T23:23:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kimani</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>comani</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cmani</B></FONT> ([[Codjowaedje dimani|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si cmani</FONT> [v.pr.] si [[Motî:kidure|cdure]]. <span lang=fr>F. se conduire, se comporter.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:mani|mani]], [[betchete ki-]] 17770 46763 2005-12-07T23:23:18Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == [E165] == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece payis d' Måmdey. 17771 46766 2005-12-07T23:25:47Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramani</B></FONT> ([[Codjowaedje dimani|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:dimani|dimani]] trop lontins. <I>Vos savoz bén k' vosse mame ni vout nén k' on ramane avå les voyes </I>(Louis Merlan). Etimolodjeye : bodje do viebe [[Motî:dimani|dimani]] avou ene [[betchete ra-]]. 17772 46773 2005-12-07T23:30:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:latén]] 17773 46774 2005-12-07T23:31:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:latén]] 17774 46775 2005-12-07T23:31:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>latén</B></FONT> [o.n.] lingaedje djåzé pås Romins, k' a dné tos les lingaedjes romans d' asteure, inte di zels li walon. <I>Li walon, c' est do latén k' a vnou a pî </I>([[J. Beaucarne]]). <span lang=fr>F. latin.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>latén</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>latene</B></FONT> [addj., todi padrî] <B>1.</B> a vey avou l' lingaedje latén. <B>2.</B> a vey avou les peupes k' eploynut ene langue latene. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Amerike latene:</FONT> Mîtrinne Amerike et Amerike nonnrece. <I>Dj' a tuzé ås Amerikes, k' on lome latenes, sapinse les civilijheus </I>([[Y. Paquet]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>latenes</B></FONT> [f.n.t.pl.] situdes ås [[Motî:umanités|umanités]] la k' on studyive do latén et do grek. <I>Il aveut fwait ses latenes.</I> ---- * [[latén|Dipus d' racsegnes sol latén]]. * [[etimolodjeye latene do walon|Dipus d' racsegnes so les etimolodjeyes latenes do walon]]. 17775 46776 2005-12-07T23:32:05Z Lucyin 16 == Rifondaedje. == Tchuze do [[betchfessî én]] a môde di sorwalonde, et a cåze do femrin, foirt eployî. 17776 64966 2006-06-24T19:37:39Z Pablo 5 crissôde -> crissôte <FONT COLOR="#ff0000"><B>crissôte</B></FONT> [f.n.] sôre di rodje [[Motî:magriyete|magriyete]], ahivêye dins les cortis, avou ene dobe corone di [[Motî:foye|foyes di fleurs]]. <span lang=fr>F. pâquerette rouge des jardins.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodje come ene crissôte:</FONT> foirt rodje (purade di vizaedje). <I>Il a on vizaedje comme ene crissôte.</I> <span lang=fr>F. teint vermeil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divni rodje come ene crissôte:</FONT> [[Motî:rodji|rodji]]. <span lang=fr>F. rougir comme une pivoine.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' almand <span lang=de>Gänse-rot</span> (minme sinse); c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]. ---- * [[crissôte|Dipus d' racsegnes so les crissôtes]] 17777 46790 2005-12-08T12:00:19Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == crissôte [E9], crèssôde [E1], crissôde [E212, E34], crissode [E212], crèsôde [E213]; nén dins [E203], [G89] == Rifondaedje / etimolodjeye. == L'etimolodjeye da [[Motî del Hesbaye|Eugène Dethier]] (on calcaedje do no almand del plante '' Gänse-rot '') m' avize pus sûteye kel cene da Haust (latén consolidus, pask' elle a ene dobe rindjeye di foyes di fleurs, avou on [[ristitchî R]] å mitan del betchete ki-). Paski : * c' est ene sôre di fleur des cortis, ki n' a nén polou egzister dispu 1000 u 2000 ans. * li ristitchaedje d' on R ni s' pout nén fé e fén mitan d' èn abocta d' mot (morfinme) come li [[betchete ki-]], mi shonne-t i. * e 20inme sieke, li mot n' egzistêye ki sol Payis d' Lidje (foirt di comiece avou ls Almands); e 18 inme sieke, il egzistêye a Måmdey [[Motî da Villers]]. E mitan do 19inme sieke, i n' est nén cnoxhou a Lidje pa [[Motî da Forir|Forir]]. Ça fwait ki dji rfondreu come [[Joseph Bastin]], "crissôte". On n' pout nén candjî l' dierinne [[cossoune]] a pårti di l' etimolodjeye, mins fok si on a ene parintêye kel mostere. Li sconte-årgumint, c' est li scrijhaedje avou D pa Villers e 18inme sieke. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 8 di decimbe 2005 a 12:00 (UTC) 17778 46784 2005-12-08T11:57:53Z Lucyin 16 magriyetes å prumî d' avri (Nonne del France) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} magriyetes å prumî d' avri (Nonne del France) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17779 46786 2005-12-08T11:58:13Z Lucyin 16 Motî:crissôde displaecî viè Motî:crissôte: loukîz pocwè sol pådje di copene #REDIRECT [[Motî:crissôte]] 17780 46788 2005-12-08T11:58:13Z Lucyin 16 Copene:Motî:crissôde displaecî viè Copene:Motî:crissôte: loukîz pocwè sol pådje di copene #REDIRECT [[Copene:Motî:crissôte]] 17781 65985 2006-07-02T15:35:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds-nl:Meizeumpjen]] [[Categoreye:fleurs des tchamps]] [[Categoreye:yebes ås maladeyes]] [[categoreye:doûcès croeyances]] [[Imådje:magriyetes.jpg|thumb|magriyetes e moes d' avri]] Li '''magriyete''' (on dit eto: '''pitite magrite''', '''påcrete''', '''frikete'''), c' est ene pitite [[fleur des tchamps]], foirt corante, 5 a 15 cm hôte, ki cmince ddja a flori e moes d' avri, mins ki pout eto flori tote li såjhon. Elle a des blankès fleurs, avou ene miete di rodje al copete des petales. Del nute, li fleur si reclôt so leye-minme, et si rdrovi l' åmatén. Elle edeure bén l' froed. Ene sôre di ptite magrite a stî relîte po siervi d' fleur di corti, li [[crissôte]]. No e sincieus latén : ''Bellis perennis''. Famile : [[Compôzêye]]s ''Li ptite mågrite nén del minme famile kel [[rinne magrite]].'' == Uzaedje come [[yebe ås maladeyes]]. == On ndè pout fé on [[té (tizåne)|té]] po ctchessî les viyès tosses. Les fleurs et les foyes sipotcheyes polèt esse metowes come [[eplåsse]]s dins les coixheures nén drovowes. == Li magriyete dins les fåves do vî vî tins et dins les belès letes e walon. == * Ene fåve do vî vî tins vout kel magriyete e stî tote blanke, å cmince. On djoû, li [[Djezus-Cri|ptit Djezus]] si pica l' doet, ey ene gote di s' sonk touma sol fleur ki, dispu don, divna ene miete rôzlante. * Dins l' [[lingaedje des fleurs]], ele riprezinte li purté eyet l' tinrûlisté k' on s' vout po n' on l' ôte. On [[Motî:displocter|disploctêye]] li magriyete po vey si on voet voltî on galant. Ele riprezinte eto li [[etiristé|florete]] d' ene båshele. * [http://rifondou.walon.org/lejeune_martin.php#magriyete Èn arimea da Mårtén l' Djonne sol magriyete] [[ar:أقحوان]] [[cs:Sedmikráska chudobka]] [[da:Almindelig Tusindfryd]] [[de:Gänseblümchen]] [[en:Bellis perennis]] [[es:Bellis perennis]] [[fi:Kaunokainen]] [[fr:Pâquerette]] [[it:Bellis perennis]] [[ja:ヒナギク]] [[nds-nl:Meizeumpjen]] [[nl:Madeliefje]] [[pt:Bellis perennis]] [[sq:Luleshqerra]] [[sv:Tusensköna]] [[tr:Koyungözü]] 17782 46794 2005-12-08T12:03:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:djårdéns et decoråcion]] [[Categoreye:yebes ås maladeyes]] Li '''crissôte''' (on dit eto:'''dobe magrite'''), c' est ene sôre di rodje [[magriyete]], ahivêye [[fleur des cortis|dins les cortis]], avou ene dobe corone di [[foyes di fleurs]]. I n a des blankes, des rôzes et des rodjès crissôtes, mins c'est les rodjes ki sont les pus cnoxhowes. ''Po les ratourneures e walon avou l' mot crissôte, et l' etimolodjeye, loukîz e [[Motî:crissôte|splitchant motî]].'' == Uzaedje come [[yebe ås maladeyes]]. == Po-z arester l' sonk d' ene coixheure, on mete dissu ene foye di crissôte k' on-z a crené. == Dins l' [[lingaedje des fleurs]]. == Ofri ene crissôte a s' mon-keur, c' est ricnoxhe k' on-z est coupåbe. == No dins les ôtes lingaedjes. == * francès : ''pâquerette à fleurs pleines, pâquerette double des jardins''. * almand : ''Gänse-rot''. 17783 46889 2005-12-09T20:25:18Z Borbouze 21 Amrèle - ''(F.: Matricaire Camomille) ''(Walonreye, e moes d' octôbe) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17784 49538 2006-01-25T19:04:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:familes des plantes]] {{djermon}} Les '''compôzêyes''', c' est ene famile di plante come li [[magriyete]]. Sacwantès copôzêyes : * [[magriyete]] (''Bellis perennis'') ** [[crissôte]]. * [[Blanke yebe]] (''Helichrysum arenarium'') * [[sézaneye]] (''Chrysantenum segetum'') * [[rinne magrite]] (''Chrysantenum leucanthenum'') * [[amrele]] (camomine) (''Matricaria camomilla'') * [[foirt (Artemisia)|foirt]] (''Artemisia absinthum'') * [[toubak a Djåke]] (''Arnica montana'') * [[wiyot]] (''Arctium tomentosum'') * [[plake-madame]] (''Arctium minus'') * [[tcherdon tcherdon]] (''Cirsium arvense'') * [[laitisson]] (''Sonchus arvensis'') * [[såvaedje cécoreye]] (''Taraxacum vulgare'') 17785 46796 2005-12-08T12:05:31Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] 17786 59546 2006-06-06T17:30:19Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\b([Gg]uere) di 40\b +\1 di 1940-1945) [[Categoreye:Motîs walons]] [[Imådje:Motii_Hesbaye.jpg|thumb|Coviete do motî]] Li '''motî del Hesbaye''', c' est on [[motî do walon]] k' a stî eplaidî pa [[Eugène Dethier]] e 1994. I cmince pa on [[franwal]] (p. 21-169). Li motî walon-francès lu-minme va del pådje 173 al pådje 473. Li motî a stî fwait avou des [[respondeu diyalectolodjike|temons]] di * [[Ama]] : Nelly Dumongh-Farcin. * [[Anse]] : ? Loncelle. * [[Emna]] : Joseph Streel. * [[Bidjîlêye]] : Georges Latour. * [[Cele-dilé-Wareme]] : Armand Godechal. * [[Crehin]] : Henri Terreur. * [[Ebem-Emål]] : Joseph Jodogne. * [[Flemåle]] : Joseph Bosseloir. * [[Fô]] : Georges Dans. * [[Glon]] : Marie Stockis. * [[Henefe]] : ? Masson. * [[Héron]] : ? Graindorge. * [[Hoûtin-Sint-Simeyon]] : Félix Streel. * [[Hu]] : Marcel Richardeau. * [[Kimexhe]] : Séraphin Chabot. * [[Lantin]] : Valérie Van Oppen. * [[Oreye]] : Marcel Duchesne. * [[Ôtêye]] : ? Zilles. * [[Remicoû]] : ? Halleux. * [[Sint-Djôr|Stokea-Sint-Djôr]] : ? Chapelle. * [[Veye-el-Hesbaye]] : Achille Bolly. * [[Vizé (veye)|Vizé]] : Louis Pirson. * [[Vivgni]] : Louis Maltus. * [[Voroû-dlé-Liesse]] : Philippe Preudhomme. * [[Voteme]] : ? George. * [[Wernant]] : Hubert Parent. == Sacwants ponts tecnikes do motî francès-walon == * I scrît les mos ki sont sintous come [[vî mot|aviyis]]. * i n' eploye nén on dobe S pol [[son S]] inte deus [[voyales]]. * I revoye cåzu tos les mots avou l' [[betchete ri-]] eviè les sfwaits avou l' [[betchete ra-]]. * I n' aconte nén les [[spotchåvès voyale]] (ki c' est todi "I"), dins li djivêye des mots. * Il aconte les rdoblaedjes del [[betchete dis-]] et l' [[betchete di-]], et prezinte l' mot insi : :[[Motî:distourner|di(s)tourner]], [[Motî:displocter|di(s)plokter]] * Pol [[son K]], i n' eploye nén li [[lete Q]]. Mins i n' uze nén do C divant cossoune : ''di(s)plo'''k'''ter''. * I n' eploye ni [[faflote divintrinne]], ni [[halcrosse E]] dvintrin : * I n' eploye nén li [[pont sol roye]] : [[Motî:emîtrinne|èmètrinne]] : ''di(s)plo'''kt'''er'' * I scrît li [[cawete -eu]] do [[no d' fijheu]] avou ''-eûs'' : [[Motî:aideu|aideûs]]. * I n' aconte nén li [[disploctaedje des trokes di cossounes divintrinnes]] : [[Motî:espwet|''eksplwet'']]. == Fråzes == Les fråzes da Dehier sont des fråzes rilevêyes di lu, et nén des redjårbaedjes di des fråzes d' on motî eplaidî dvant, come gn a bråmint a cmincî do [[Motî da Forir]] eviè l' [[Motî da Haust]], pu l' [[Motî d' Bastogne]] et l' [[Motî da Stasse]]. Les fråzes da Dethier mostrèt kécfeye des uzaedjes ki n'estént nén clairs, et vnèt bén a pont po les ovreus so l' [[esplicant motî]]. Metans : [[Motî:houwer 1|si houwer]] : dins les fråzes k' avént stî dnêyes foû do motî del Hesbaye, ""si houwer" est todi avou li [[dvancete]] "di". : ''Houwez vs des målès cpagneyes.'' (Haust, riprin pa Stasse); ''Dji m' howe di lu cwand djel voe.'' (Haust). Dethier dene ene fråze ki mostere l' uzaedje do viebe sins dvancete : : <I>Atincion, cwand l' afwaire toûnrè må, i s' houwrè. </I> == Etimolodjeyes == I saye sovint d' fé des raprotchmints avou des mots d' l' [[almand]], k' il a-st aprin estant prijhnî tins del [[guere di 1940-1945]]. Il a eto èn aidant e l' [[Almagne]], Amian Werner di Grevenbroich. Pacô, po des mots nén foirt vîs, si idêye est kécfeye sûteye, come po [[Motî:crissôte|crissôte]]. == Sacwants ponts tecnikes do franwal == Il a bén waiti ki les mots et ratourneures do francès soeyénxhe do djoû d' ouy. I s' a fwait aidî pa des Francès po çoula : les copes Helaers di Nouvion-le-Comte et Kerstenne di Toulon. == Corwaitaedje do Motî del Hesbaye == L' adrovaedje di 13 pådje esplike li manire k' Eugène Dethier a bouté, tot rcwerant des "vraiys" respondeus. Eto, c' est on motî k' apoite télcô des mots nén rilevés pa Haust, come [[Motî:hertchinne|hertchinne]]. Mins, dins l' Gn a eto bråmint des sacwè ki n' sievnut nén l' ovraedje ni li scrijheu, et k' ont stî rilevés pa [[Marcel Slangen]] dins on corwaitaedje publiyî dins [[Djåzans walon]]. 17788 58661 2006-05-29T20:21:29Z Pablo 5 coridjî hårdêye Pådje d' årtchives des [[Wikinoveles|noveles eplaideyes sol Wiki]]. == Li 26 d' avri 2006 == * Dierinnès codowes so l' [[minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] : '''Li recloyaedje ni serè pus oblidjî a pårti do prumî d' may''' * [http://aberteke.walon.org/Dumont_sipaurdaedje_lives_walons.php Apriyesse da Djhan-Pire Dumont pol vindaedje di des lives e walon] (e francès) == Henri Simon e rfondou ?== Li 7 d' avri 2005 [[Imådje:Simon_pan_Bon_Diu.jpg|thumb|Li pan do Bon Diu, replaidî e 1991]] [[Imådje:Mahin_Evie_Nonne.jpg|thumb|Coviete d' "Eviè Nonne"]] [[Imådje:Georges_Maurice_fi_schayteu.jpg|thumb|Coviete do "Fi do schayteu"]] '''Henri Simon e rfondou ?''' Dijhans todi kécfeye ! Come d' efet, ça n' a nén stî a cåze do payaedje d' abondroets. == Shijhe do 25 di måss 2006 == [[aisse del Tuzance]], [[Bive]], 6 eures di l' après-nonne Sitrimaedje di troes lives e walon : * [[Eviè Nonne (noveles)]] da [[Lucyin Mahin]] * [[So l' anuti (roman)]] da [[Lorint Hendschel]] * [[El fi do schayteu (sovnances)|El fi do schayteu]] (sovnances [[otobiyografeye|otobiyografikes]]) da [[Maurice Georges]]. A 8 eures å niût, gn årè on concert da [[Wiyam Dunker]]. Souscrijhaedjes ås lives : * Eviè Nonne : 16 € sol conte 068-2170822-86 då [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]], divant l' 25 di måss (après, ci serè 22 amon vosse livrî). * So l' anuti : 14 € amon vosse [[livreye|livrî]]. * El fi do schayteu : 16 € sol conte 068-2170822-86 då Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene, divant l' 25 di måss (après, ci serè 22 amon vosse livrî). == Romans et ramexhnêyes di noveles e walon == Troes lives a rmete dins l' driglêye des [[roman]]s e walon : * '''Et mi, dji vs ratindeu''' da [[Chantal Denis]], ene istwere ki s' passe el Moyinådje (204 pådjes) * '''Li tåvlêye do diale''' da [[Lucyin Somme]] Po ls evoyî e l' Beldjike, i costêynut tchaeke, 15 € sol conte 001-0223714-11 da Chantal Denis. * [[Contes di m' payis et d' co pus lon (noveles)|Contes di m' payis et d' co pus lon]] ==Li prumî d’ fevrî 2006: Do novea siconte do magnant må ? == Ene ekipe di cacheus francès vént d’ eplaidî on trova ki pôreut bén vni a pont po médyî les [[magnants mås]]. C’ est des [[linfocites moudreus]] foirt hagnants po les celures des magnants mås, k’ il ont batijhî [[IKDC]] (‘’Intense Killer Developping Cells’’, Diswalpantès Celures Foirt Moudreuses). Li trova a stî eplaidî el [[sincieuse rivowe inglesse Nature]]. Si vos avoz l’ cancer, et ki vos les vloz mete dins l’ siringue ki vs fwait vos pikeures, i fårè co ratinde 10 ans. Ca les IKDC, c’ est des [[celure]]s di [[soris]]. Gn a co ene hapêye po lzès poleur radapter al médyince des djins, si ça rote, todi. Dj’ espere k’ on frè minti li spot « [[Motî:rafiya|rafiya]] måy n’ a » == Li 17 di djanvî 2006 : So les toeles == Årtchives [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/cinema.html#so_les_toeles So les Toeles], corwaitaedje di des vîs [[fime]]s da [[Marcel Slangen]] po [[Walo + gazete]]. == ''Good Night and Good Luck'' == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/cinema#goodnight Prezintaedje do fime e walon] == Li 5 di decimbe 2005 == Li 7inme [[Fiesse del Tchanson e walon]] a stî emantcheye pa l' [[UCW]] eyet li [[Radio bedje francès-cåzante]] "VivaCité" C' est Eric El Rosse di [[Marveye]] k' a yeu l' [[Motî:ploumet|ploumet]], avou deus tchansons ki les cåzaedjes, c' esteut da [[André Gauditiaubois]] et l' muzike da Vincent Loss : "Feyes do Cir" (<SMALL>"''Fîyes du cièl''"</SMALL>) & "El monde n' est nén tot noer" (<SMALL>"''Èl monde n'èst né tout nwêr''"</SMALL>). Li Marc Keiser, di [[Tchålerwè]] a stî lomé deujhinme. Les Doraymi di [[Comblin-å-Pont]] ont rascodou l' Pris des djins, pu co li Pris des schoûteus (les djins k' respondît å telefone å rpassaedje di l' emîssion å posse). Li Zavir (''Xavier'') Bernier di [[Crupet]] a yeu l' Pris del pus tchanson li pus foû-ôrdinaire. Les "Tchipote a m' Blues" di [[Måmdey]] ont hapé li Pris Jean Darlier del tchanson li pus plaijhante. == nôvimbe 2005 == [[Pris del Kiminålté Walonreye-Brussele]] (2 côps 2500 €) : * Pris l° 1 ene pîce di teyåte e walon. (nén eplaideye divant l' 31 d' decimbe 2002). * Pris l° 2 : on rcweraedje filolodjike sol walon (nén eplaideye divant l' 31 d' decimbe 2003). a revoyî '''divant l' 31 d' decimbe 2005''' a Bernadette Jassogne, Bd Léopold II, 44, 1080 Brussele : Li rmetaedje des pris si frè al Fôre do Live di Brussele e 2006. Dipus d' racsegnes so : [http://www.cfwb.be/actu waibe del Kiminålté francesse] (e francès) == Djulete 2005 == === 2 d' djulete === Ahivaedje del [http://berdelaedje.walon.org/ prumire djåspinreye pår e walon] : a rashir dins l' istwere do rfondaedje. == djun 2005 == === li 30 di djun === Conte-rindou del [[Cope do Rwè]] dins l' moetî éndjolike del SABAM. [http://www.sabam.be/website/fr/011001002.htm#th1 cial ådfoû (e francès)] === li 15 di djun === Rexhowe do replaidaedje do [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)|Poètes wallons d'aujourd'hui]]'' ramexhné e 1961 pa [[Maurice Piron]]. === Li 13 di djun === Li deirinne rexhowe del rivowe so les fyis l' [[Aberteke]], a come grand titraedje :<FONT COLOR="#ff0000"><B> Dardenne / Djustene : li Walonreye fwait radobe !</B></FONT> Po les rafiant di [[ptits romans]], n a drola ene clapante novele da [[Djhan-Pire Dumont]] ki s' passe el [[Hongreye]]. :'''[http://aberteke.walon.org/ Po saveur les ca et les ma, loukîz cial]''' === Li 11 di djun 2005 === Li [[Motî:tchet|cawe di nosse tchet a bén vnou]] ! C' est l' edåme di l' adrovaedje da [[Bernard Louis]] pol roman da [[Lorint Hendschel]] : [[So l' Anuti (roman)|So l' anuti]], sicrît e 1995, mins ki n' va esse eplaidî podbon k' e 2005, pal soce [[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]] eyet les ''Weyrich Edition''. === Li 9 di djun === Li [[Wikipedia]] walon a passé les 5000 hagnons. === Li 6 di djun === [[Coisse d' Ivwere]] : todi des macsådadjes dins l' pårteye Coûtchantrece do Payis, ttossu bén dins les payis tnous pa l'ONUCI et l' årmêye francesse ki Duekoué, dierinne veye tinowe pås FANCI (''Forces de l'Armée Nationale de la Côte d'Ivoire''). :Sourdant : Martial Ledecq, aidant MSF a Man, Coisse d' Ivwere Bijhrece (Revinté Payis). === Li 5 di djun === [[Li Rantoele gazete]] vént do vudî. Sacwants papîs sont hapés (lweyålmint) do Wikipedia e walon: :Li [[djniesse ås spenes]]. :[[Josée Spinosa-Mathot]]. :[[Joseph Anciaux]]. == Moes d' may 2005 == === Li 30 di may === Pol prumî côp dins l' [[rifondou walon|istwere do rfondou]], ene soce di belès letes coinrece, li [[Muzêye del Parole e Payis d' Bastogne]] vout bén eplaidî ene ramexhnêye di noveles sicrîtes e rfondou: c' est [[Eviè Nonne]] da [[Lucyin Mahin]], des spoûles ki s' passèt e [[Marok]] ey e l' [[Aldjereye]]. === Li 29 di may === * [[Justine Henin]] wangne si 2inme Rolland Garros. * Li Scanfår di [[Serè]] wangne el [[Cope do Rwè Albert]] di teyåte e walon. === li 15 di may === Les [[Frés Dardenne]] rascodnut li Prumî pris a Cannes. === Li 9 di may === * [http://rifondou.walon.org/astronomeye.html#hubble Li telescope Hubble fiestixh ses 15 ans]. * [http://rifondou.walon.org/diswalpaedje.html#gote Bénrade do peket walon dins voste essince?] == Li prumî d' avri == <FONT COLOR="#ff0000">Ci n' est nén po vos fé poirter l' moes d' avri.</FONT> MINS: '''Li novea Rwè del [[Coisse d' Ôr]], c' est on Walon.''' == Li 25 di måss 2005. == Dierinne codowe : <FONT COLOR="#ff0000">Elle est revoye.</FONT> [[Imådje:josee_mathot_1973.jpg|75px|]] ::nosse [[Josée Mathot|Djozêye]] !! 17789 59256 2006-06-03T09:04:43Z Lucyin 16 /* Ricweraedjes filolodjikes */ [[Categoreye:pris et bates e lingaedje walon]] Li '''pris del Kiminålté Walonreye-Brussele''', c' est ene bate avou on dobe pris di 2500 € tos ls ans, rindou pal [[Kiminålté Walonreye-Brussele]]. Ene anêye so deus, c' est : * on pris po on scrijhaedje di [[prôze]], u po ene ramexhnêye d' [[arimea]]s. * on pris po on [[montaedje odiovizuwel]]. L' ôte anêye, c' est : * on pris po on [[filolodjeye walone|rcweraedje filolodjike]]. * on pris po li scrijhaedje d' ene pîce di [[teyåte e walon|teyåte]]. == Sacwants rascodeus do pris. == === Prôze === * 1995 : mitan mitan po [[Laurent Hendschel]] ([[So l' anuti (roman)|So l' anuti]], "Fåviretes di houte did ci" et "Did lon") et po [[Emile Gilliard]] ("A shijhes trawêyes", "Rodjimont" et "On vî fizik eruni"). * 2002 : [[Danielle Trempont]] po "Ene miye di mi" ([[prôze-powezeye]]). * 2004 : [[Chantal Denis]] po s' roman "[[Dji vôreu k' i ploureut (roman)|Dji vôreu k' i ploureut]]" === Powezeye === * 2003 : [[Emile Gilliard]]. === Ricweraedjes filolodjikes === * 1995 : mitan mitan po [[Michel Francard]] ([[Motî d' Bastogne]]) eyet [[Marie-Guy Boutier]] pol tome VIII di l' [[ALW|Atlas des Lingaedjes del Walonreye]]. * 2005 : Marie-Guy Boutier po l' tome VI di l' ALW so les plantes. === Odiovizuwel === * 2003 : [[Federåcion di l' UCW del province di Lidje]], po si [[spectåke Sons et Loumires]] "Tchantchès raconte Lidje". === Teyåte === * 2005 : [[Jean-Marie Warnier]] po s' pîce avanciveuse "[[Li coûsse del Royinne Bixhe (teyåte)|Li coûsse del Royinne Bixhe]]". == Hårdêye difoûtrinne == * [http://aberteke.walon.org/bates.html#Comm_fr Ôtès racsegnes so l' Aberteke] (mitan francès, mitan walon) 17791 57750 2006-05-21T13:06:02Z Pablo 5 [[categoreye:rilidjons]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins]] [[Categoreye:Edjipe]] 17792 46822 2005-12-09T10:25:24Z Lucyin 16 [[Categoreye:Mitolodjeye greke|*]] {{djermon}} Li '''mitolodjeye greke''', … Li mitolodjeye greke a stî bråmint rcopieye pal [[Mitolodjeye rominne]]. == Sacwants diès del Mitolodjeye greke. == * [[Diyonizosse]] (loukîz eto : [[Motî:tour (di djote)|tour (di djote)]]). 17793 57749 2006-05-21T13:05:32Z Pablo 5 [[Categoreye:rilidjons]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins]] [[Categoreye:Grece]] 17794 46820 2005-12-09T10:23:49Z Lucyin 16 [[Categoreye:rilidjons]] [[Categoreye:fåves do vî vî tins]] 17795 46821 2005-12-09T10:24:24Z Lucyin 16 [[categoreye:doûcès croeyances]] 17796 46847 2005-12-09T11:06:36Z Lucyin 16 [[Categoreye:fåves do vî vî tins|*]] Ene '''fåve do vô vî tins rapoirtêyes el Walonreye''', c' est ene [[fåves do vî vî tins|sipoûle]] ki les djins des viyaedjes di [[Walonreye]] î croyént fer disk' al mitan do 20inme sieke, et raconter al [[shijhe (dujhance)|shijhe]]. == Sacwants foclorisses e walon. == * [[Albert Doppagne]] * [[Gaston Lucy]] == Sacwantès rvowes et lives. == * [[rivowe Walonia|Wallonia]] * "Légendes de Belgique" da Marquet & === Sacwantès fåves do vî vî tins. === == Rimostrantès fåves. == * [[Fåve di Bietlete]] * Fåve di [[Araedjî tchesseu]] == Acsegnantès fåves == * Li [[fåve del gade des Bwès di Smu]]. * [[Fåve do Mitan d' Cok]]. == Doûcès croeyances. == * Li [[fåsse tchesse]] * [[Fåve do candjlin]] * Li [[Verbok]] * Les [[nûton]]s ** [[Perlicoket]] ** [[Påte a påte]] * Li [[Grand Foirt Ome]] * Li [[Spetin]] * L' [[Ome å havet]] == Rapoitroûles divnowes des fåves. == * [[Fåve do violoneu et do leu]]. * [[Rodje Capucete]]. == Fåves coinreces == * Li [[fåve des troes viyaedjes]] ([[Smu]], [[Mirwå]], [[Årveye]]). * [[Li Biesse di Staneu]]. * [[Djihan d' Madi]]. 17797 46880 2005-12-09T12:53:14Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijhaedje]] On '''floriconte''', c' est ene sipoûle k' on raconte dispu todi, u edvintêye pa on scrijheu, po ls efants, et kel fén est todi plaijhante. Les floricontes sont rindjîs dins les [[fåves do vî vî tins]] dins l' [[rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]]. Po l' etimolodjeye do mot "floriconte", loukîz e [[Motî:floriconte|splitchant motî]]. [[en:fairy tales]] 17798 46846 2005-12-09T11:05:23Z Lucyin 16 Fåves do vî vî tins del Walonreye displaecî viè Fåve do vî vî tins del Walonreye: singulî #REDIRECT [[Fåve do vî vî tins del Walonreye]] 17799 47865 2005-12-21T22:33:47Z Lucyin 16 /* Li rindjmint da Aarne et Thompson. */ [[Categoreye:fåves do vî vî tins|*]] Li '''rindjmint des fåves da Aarne et Thompson''', c' est on rlomé sistinme di clasmint des [[fåves do vî vî tins]]. C' est l' [[Finlande|Finlandès]] Antti Aarne (1867-1925) et l' [[Estazunyin]], ki provneut d' [[Suwede]] Stith Thompson (1885-1976), k' ont-st emantchî ci rindjmint la. == Istwere do rindjmint da Aarne et Thompson. == Il a stî eplaidî on prumî côp e 1910 pa Antti Aarne en almand. Li foclorisse s' a bråmint rashid so les ramexhnêye di contes finlandès, so les fåves et [[floriconte]]s almands dås [[frés Grimm]], et eto sol ramexhnêye daenwesse da Sven Grundtvig. E 1927, Stith Thompson a stindou l' rindjmint a des fåves di totavå, dins l' live ''"The Types of the Folktale : A classification and bibliography"'', k' a stî replaidî 1973, pa l' ''Academia Scientiarum Pennica'' a Hensilki. E 2004, Hans-Jörg Uther a co rcandjî ene miete li rindjmint po si ''Enzyklopädie des Märchens'' (eciclopedeye des fåves do vî vî tins). == Li rindjmint da Aarne et Thompson. == * [[fåves di djåzantès biesses]] (inglès : ''Animal Tales'', almand ''Tiermärchen''), ki c' est les l° 1 a 299. * Fåve d' emacralaedjes et d' estchantmint (inglès : ''Tales of Magic'', almand ''Zaubermärchen''), ki c' est les l° 300 a 749. * les fåves rilidjeuses (inglès : ''Religious Tales'', almand ''Legendenartige Märchen''), ki c' est les l° 750 a 849. * les [[floriconte]]s (inglès : ''Romantic Tales'', almand ''Novellenartige Märchen''), ki c' est les l° 850 a 999. * les contes do biesse magneus d' efants (inglès : ''Tales of the Stupid Ogre'', almand ''Märchen vom dummen Teufel/Riesen''), ki c' est les l° 1000 a 1199. * [[Couyonåde]]s et [[racontroûle]]s (inglès ''Jokes and Anecdotes'', almand ''Schwänke''), ki c' est les l° 1200 a 1999, * Fåves di formule madjike (inglès ''Formula Tales'', nén ene categoreye po Aarne), ki c' est les l° 2000 a 2400. * Fåves nén rindjåves (inglès: ''Unclassified Tales'', nén ene categoreye po Aarne) ki c' est les l° 2401 a 2500. == Eployaedje et criticaedje. == Li rindjmint da Aarne et Thompson a stî eployî po classer les fåves do vî vî tins did pattavå l' Daegn. Et çoula, cobén k' on-z a rprotchî å rindjmint d' esse trop ecorinné so les fåves di l' Urope. [[de:Aarne-Thompson-Index]] 17800 47533 2005-12-16T21:06:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Estats Unis]] 17801 65655 2006-07-01T04:46:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vo:Suomiyän]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Finlande|*]] Li '''Finlande''', ... Les Finlandès djåznut [[finwès]], mins ene coine do payis djåze [[suwedwès]]; a Bijhe, les [[lapon]]s cåzèt leus prôpes lingaedjes. == Rilomés Finlandès. == * [[Rindjmint des fåves da Aarne et Thompson|Antti Aarne]]. [[af:Finland]] [[an:Finlandia]] [[ar:فنلندا]] [[ast:Finlandia]] [[be:Фінляндыя]] [[bg:Финландия]] [[br:Finland]] [[bs:Finska]] [[ca:Finlàndia]] [[cs:Finsko]] [[csb:Fińskô]] [[cv:Финлянди]] [[cy:Y Ffindir]] [[da:Finland]] [[de:Finnland]] [[el:Φινλανδία]] [[en:Finland]] [[eo:Finnlando]] [[es:Finlandia]] [[et:Soome]] [[eu:Finlandia]] [[fa:فنلاند]] [[fi:Suomi]] [[fiu-vro:Soomõ]] [[fo:Finnland]] [[fr:Finlande]] [[fy:Finlân]] [[ga:An Fhionlainn]] [[gd:Suòmaidh]] [[gl:Finlandia - Suomi]] [[got:𐍆𐌹𐌽𐌽𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳]] [[haw:Pinilana]] [[he:פינלנד]] [[hi:फ़िनलैंड]] [[hr:Finska]] [[ht:Fenlann]] [[hu:Finnország]] [[ia:Finlandia]] [[id:Finlandia]] [[io:Finlando]] [[is:Finnland]] [[it:Finlandia]] [[ja:フィンランド]] [[ka:ფინეთი]] [[ko:핀란드]] [[ku:Fînlanda]] [[kw:Pow Finn]] [[la:Finnia]] [[li:Finland]] [[lt:Suomija]] [[lv:Somija]] [[mk:Финска]] [[ms:Finland]] [[na:Finland]] [[nds:Finnland]] [[nds-nl:Finlaand]] [[nl:Finland]] [[nn:Finland]] [[no:Finland]] [[nrm:Fînlande]] [[oc:Finlàndia]] [[os:Финлянди]] [[pl:Finlandia]] [[ps:فېنلانډ]] [[pt:Finlândia]] [[qu:Finlandiya]] [[rmy:Finland]] [[ro:Finlanda]] [[ru:Финляндия]] [[scn:Finlandia]] [[se:Suopma]] [[sh:Finska]] [[simple:Finland]] [[sk:Fínsko]] [[sl:Finska]] [[sq:Finlanda]] [[sr:Финска]] [[sv:Finland]] [[ta:பின்லாந்து]] [[th:ประเทศฟินแลนด์]] [[tl:Finland]] [[tr:Finlandiya]] [[tt:Finlândiä]] [[udm:Финляндия]] [[ug:فىنلاندىيە]] [[uk:Фінляндія]] [[vi:Phần Lan]] [[vo:Suomiyän]] [[yi:פינלאנד]] [[zh:芬兰]] [[zh-min-nan:Suomi]] 17802 47534 2005-12-16T21:08:34Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] 17803 46870 2005-12-09T12:45:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Fåve di djåzantès biesses]] 17804 46875 2005-12-09T12:49:55Z Lucyin 16 Rindjmint des fåves da Aarne et Thomson displaecî viè Rindjmint des fåves da Aarne et Thompson: flotche d' ôrtografeye #REDIRECT [[Rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]] 17805 46883 2005-12-09T12:57:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[fåve di djåzantès biesses]] 17806 51633 2006-03-17T15:45:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecinte</B></FONT> <B>I.</B> [femrin addj.] ki ratind famile, tot djåzant d' ene feme. <span lang=fr>F. enceinte.</span> <B>II.</B> [f.n.] onk des cwate grand meurs d' ene måjhone, aprume les pus longs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ecinte di dvant:</FONT> divanteure. rl a: [[Motî:lérece|lérece]]. <span lang=fr>F. façade.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ecinte di drî:</FONT> meur di drî. Disfondowes: <span lang=wa-feller>ècinte; ècéte, acéte</span>. Coinrece payis d' Vervî &amp; Måmdeye. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. "<span lang=fr>enceinte</span>". Minme sitok etimolodjike: * [[Motî:acinte|acinte]] 17807 51450 2006-03-13T10:29:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mesplotche</B></FONT> [addj.] [[Motî:sitroupyî|sitroupyî]], sitroupeye. rl a: [[Motî:mezalé|mezalé]], [[Motî:mesbridjî|mesbridjî]]. <span lang=lorrain>Gm. mèplodje.</span> <span lang=fr>F. handicapé, infirme.</span> 17808 46951 2005-12-10T17:38:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plome]] 17809 46952 2005-12-10T17:38:52Z Lucyin 16 17811 46912 2005-12-10T16:39:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumté]] 17812 46913 2005-12-10T16:40:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtêye</B></FONT> [addj., purade padvant] k' a ddja beacôp des [[Motî:plome|plomes]]. <span lang=fr>F. plumeux, couvert de plumes.</span> 17813 46915 2005-12-10T16:41:03Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ploumeté [E34] 17814 46916 2005-12-10T16:41:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumion]] 17815 51958 2006-03-19T19:30:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitite [[Motî:plome|plome]] d' oujhea. <span lang=fr>F. plume.</span> <B>2.</B> pitite [[Motî:nope|nope]] ki s' aplake so les stofes, a cåze do frotmint. <span lang=fr>F. débourrure de carde.</span> <B>3.</B> poûssire, [[Motî:mannesté|mannesté]]. <I>Gn a des ploumions dzo l' lét</I> <span lang=fr>F. saleté, flocon de poussière.</span> <B>4.</B> prumirès ploumes des djonnes d' oujheas. <span lang=fr>F. duvet.</span> <B>5.</B> boket d' nive ki toume. <span lang=fr>F. flocon.</span> <I>On n' pout nén dire k' il a nivé; il a djusse tchai kékes ploumions</I> ([[P. Defagne]]) <B>6.</B> ahesse ki poite li grinne del [[Motî:såvaedje cécoreye|såvaedje cécoreye]]. <span lang=fr>F. aigrette de pissenlit.</span> <B>7.</B> [[Motî:påwion|påwion]] <span lang=fr>F. papillon.</span> <B>8.</B> <FONT COLOR="#ff0000">aveur on pitit ploumion:</B></FONT> esse ene miete [[Motî:sô 1|sô]]. <span lang=fr>F. légère cuite.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:siminçon|siminçon]] <span lang=fr>F. aigrette (semence de graminée).</span>ploumtion petit grain de charpie Gn a des ploumtions totavå l' måjhone. <B>2.</B> pitite nûlêye comme ene plome. <span lang=fr>F. mouton.</span> <B>3.</B> pitit ploumion d' nive. <span lang=fr>F. flocon.</span> <B>4.</B> pitit boket d' linne, di stofe. <I>I n a todi on ploumtion Tot ådzeu d' l' agayon</I> (tchanson). <I>Gn a des ploumtions totavå l' måjhone</I> ([[Motî da Stasse|S. Stasse]]). Loukîz a: nope, [[Motî:flimion|flimion]]. <span lang=fr>F. charpie, filament.</span> <B>5.</B> pitite [[Motî:mannesté|mannesté]], come ene plome. <I>I n a todi on ploumtion Tot ådzeu d' l' agayon</I> (tchanson). Loukîz a: [[Motî:minousse|minousse]]. <span lang=fr>F. poussière.</span> <B>6.</B> pitit [[Motî:boket|boket]]. <I>Dj' end a pus on ploumtion.</I> On dit eto: [[Motî:barbôjhe|barbôjhe]] <span lang=fr>F. parcelle, miette, bribe.</span> ---- * [[nûlêye|Dipus d' racsegnes so les nûlêyes]]. * [[nive|Dipus d' racsegnes so les ploutions d' nive]]. 17816 46918 2005-12-10T16:42:24Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ploumion : ploumion [E34, E170], plomion [C1, O0], plomion [O100], plomiyon [O100], plëm'yion [S25] ;ploumtion : ploumtchon [E213], ploumetchons [E1], ploumetion [E1, E170], pleumetchons [E1], pleumetion [E1], plumetchons [E1], plumetion [E1] 17817 51949 2006-03-19T08:30:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:ploumer 1|ploumer]]. <I>Po ploumter l' ålouwete, i fåt råyî ene ploume</I> (tchanson). <I>Nos avans ploumté des poyes et les coks di bwès, des bouboutes, des coks di brouwire</I> ([[Alphonse Daudet]], rat. pa [[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. plumer, déplumer, dépouiller.</span> <B>2.</B> fote ene [[Motî:dobleure|dobleure]]. Loukîz al [[sinonimeye#"volêye di côps" & "bouxhî a grands côps so"|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. étriller, battre, rosser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ploumter". <span lang=fr>F. déplumage, rossée.</span> on plumée action d'étriller, de battre Loukîz a: [[Motî:doblaedje|doblaedje]], [[Motî:gorlaedje|gorlaedje]], [[Motî:ploumaedje 2|ploumaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumteyresse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> onk (ene) ki ploume les poyes. <span lang=fr>F. plumeur.</span> <B>2.</B> onk (ene) ki s' bate voltî. <span lang=fr>F. bagarreur.</span> Près-parint : * [[Motî:disploumter|disploumter]]. 17818 46926 2005-12-10T16:53:08Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pauwion</FONT>, pâwion, pawion, pawlion, , pâlion, pèwion, pavion, pâvion, pauvion, papion, pâpion, paupion, pampion, papiyon, papilion</span>, miersipepieuzmint el notûle [[A.L.W.]] 8.139. 17819 46929 2005-12-10T16:55:15Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(i)minçon</B>, sim'çon, sum'çon</span>. 17820 46933 2005-12-10T17:22:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumter]] 17821 46934 2005-12-10T17:22:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumter]] 17822 51950 2006-03-19T08:30:28Z Pablo 5 pådje d' omonimeye {{Omonimeye}} * [[Motî:ploumteuse 1|ploumteuse]] (femrin di [[Motî:ploumteu|ploumteu]], o.f.n.) * [[Motî:ploumteuse 2|ploumteuse]] (femrin di [[Motî:ploumteus|ploumteus]], addj.) 17823 46936 2005-12-10T17:23:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumter]] 17824 46939 2005-12-10T17:25:39Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ploumter : ploumeter [E34], plometè [C1], plometer [C100] ;ploumtaedje : ploumetèdje [E34], plometadje [C1] ;ploumteu : plometeû, -eûse [C1] 17825 46941 2005-12-10T17:27:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plome]] 17826 46943 2005-12-10T17:28:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plome]] 17827 46945 2005-12-10T17:29:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ploumter]] 17828 46946 2005-12-10T17:30:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plome]] 17830 46974 2005-12-11T19:17:17Z Pablo 5 {{User language| letter code=pl| text='''[[:Category:Uzeus pl|Język polski]]''' jest '''[[:Category:Uzeus pl-N|językiem ojczystym]]''' tego użytkownika.}} 17831 65742 2006-07-01T08:44:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:User pl-N]], [[he:קטגוריה:User pl-N]] {{Category user language-N|pl|polonès|'''Polski''' jest '''językiem ojczystym''' tego użytkownika.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User pl-N]] [[da:Kategori:Brugere pl-N]] [[de:Kategorie:User pl-M]] [[en:Category:User pl-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur pl-M]] [[he:קטגוריה:User pl-N]] [[it:Categoria:Utenti pl-M]] [[ja:Category:User pl-N]] [[ko:분류:사용자 pl-M]] [[na:Category:User pl-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker pl-M]] [[no:Kategori:Bruker pl-N]] [[pl:Kategoria:User pl-N]] [[pt:Categoria:Usuário pl-M]] [[sv:Kategori:Användare pl-N]] [[uk:Категорія:User pl-N]] 17832 65744 2006-07-01T08:48:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: az, be, got, he, tr, zh {{Category user language|pl|polonès|Ci użytkownicy mowią '''po polsku'''.}} {{CategoryTOC}} [[az:Kateqoriya:User pl]] [[be:Катэгорыя:User pl]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik pl]] [[da:Kategori:Brugere pl]] [[de:Kategorie:User pl]] [[en:Category:User pl]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Polaco]] [[fr:Catégorie:Utilisateur pl]] [[got:Category:Niutands pl]] [[he:קטגוריה:User pl]] [[hu:Kategória:User pl]] [[it:Categoria:Utenti pl]] [[ja:Category:User pl]] [[ko:분류:사용자 pl]] [[na:Category:User pl]] [[nl:Categorie:Gebruiker pl]] [[no:Kategori:Bruker pl]] [[pl:Kategoria:User pl]] [[pt:Categoria:Usuário pl]] [[sl:Kategorija:Uporabnik pl]] [[sr:Категорија:User pl]] [[sv:Kategori:Användare pl]] [[tr:Kategori:User pl]] [[uk:Категорія:User pl]] [[zh:Category:Pl 使用者]] 17833 46977 2005-12-11T19:26:39Z Pablo 5 copied content at the right place {{Babel-4|wa-0|pl|en-2|ru-1}} * [[:pl:Wikipedysta:Meteor2017]] - Main user page * [[:pl:Wikipedysta:Meteor2017 Galeria|Meteor2017 / Gallery]] * [http://meteor2017.fm.interia.pl/ My home page] 17834 46978 2005-12-11T19:29:14Z Pablo 5 welcome Hello, Welcome to Walloon Wikipedia. I copied what you wrote to the right place, you had put it in a main namespace article. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di decimbe 2005 a 19:29 (UTC) 17835 46991 2005-12-11T20:35:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ucumenisse]] 17836 46992 2005-12-11T20:35:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ucumenisse</FONT></B> [f.n.] codujhance eviè les rlidjons ki prêtche d' elzès respecter totes, et k' ele sayénxhe di s' comprinde n' ene l' ôte. <I>Tot cåzant di tecses rilidjeus, dji m' a metou a ratourner l' Alcoran: si ça pout aidî a l' ucumenisse&nbsp;!</I> (L. Mahin). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"œcuménisme"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ucumenike</FONT></B> [addj.] a vey avou l' ucumenisse. 17837 47003 2005-12-12T11:10:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disploumer]] 17838 47004 2005-12-12T11:11:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disploumer]] 17839 47005 2005-12-12T11:11:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disploumer]] 17840 47006 2005-12-12T11:11:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disploumer]] 17841 47007 2005-12-12T11:12:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disploumer]] 17842 47008 2005-12-12T11:12:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disraté]] 17843 51987 2006-03-20T09:28:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploumer</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploumter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:ploumer 1|ploumer]], dj' ô bén: <B>1.</B> rissaetchî les [[Motî:plome|plomes]] a. <I>Ploumer ene poye, on pidjon.</I> <I>C' est nén rén do disploumter des ptits oujheas.</I> <span lang=fr>F. déplumer, plumer.</span> <B>2.</B> rissaetchî les foyes, les fleurs, les fruts. <I>Li bijhe disploumtêye les coxheas.</I> <I>Vos avoz co stî disploumter mes rôzîs.</I> <span lang=fr>F. effeuiller, dégarnir.</span> <B>3.</B> prinde tos les cwårs da. <I>I s' a fwait disploumter ås bêyes.</I> <I>Tot djouwant avou les cwårs di s' patron, i displome li banke del royinne d' Inglutere et fé tronner les martchîs ås tites dins l' monde etir</I> ([[L. Mahin]]). Loukîz a: [[Motî:emantchî|emantchî]]. <span lang=fr>F. plumer, dépouiller, déposséder, escroquer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disploumer</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">si disploumter</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> [[Motî:wayimer|wayimer]] (piede ses plomes, al såjhon u a cåze di programes d' aclecaedje, tot djåzant des poyes et ds ôtes oujheas. <I>Dj' estans al såjhon k' les poyes si disploumèt.</I> <span lang=fr>F. muer.</span> <B>2.</B> piede ses foyes å [[Motî:waeyén-tins|waeyén-tins]] tot djåzant des åbes. <I>Avou l' djalêye, les foyes des åbes ont stî flaneyes, mins l' nute k' a tant shoflé, il ont stî tot disploumés</I> ([[L. Nisen]]). <span lang=fr>F. se défeuiller.</span> <B>3.</B> piede ses tchveas. <I>Waite on pô, dji m' displome tot.</I> <span lang=fr>F. se dégarnir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploumé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploumêye</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> sins plomes. <span lang=fr>F. en phase de mue.</span> <B>2.</B> sins foyes, sins tchveas. tot djåzant d' èn åbe a l' ivier. <B>3.</B> [[Motî:tchenou|tchenou, -owe]], [[Motî:pelake|pelake]] (k' a pierdou tos ses tchveas). <I>I n' a k' cwarante ans et il est ddja tot disploumé.</I> <span lang=fr>F. chauve.</span> <B>4.</B> (må) [[Motî:arindjî|arindjî, -eye]]. On dit eto: [[Motî:dilofré|dilofré]], [[Motî:eburtaké|eburtaké]], [[Motî:emantchî|emantchî]], [[Motî:atelé|må atelé]]. <span lang=fr>F. en piteux état, dans de vilains draps.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploumaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploumtaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "disploum(t)er" et "si disploum(t)er". <span lang=fr>F. plumage, escroquerie, abus de confiance, mue, défeuillage, défeuillaison, calvitie.</span> ---- * [[disploumaedje (des oujheas)|Dipus d' racsegnes sol disploumaedje des oujheas axhorés po magnî]]. * [[wayimaedje|Dipus d' racsegnes sol disploumaedje des poyes et des oujheas]]. * [[foirci wayimaedje|Dipus d' racsegnes sol foirci disploumaedje dins les poytreyes di pounresses]]. * [[toumaedje des tchveas|Dipus d' racsegnes sol disploumaedje del tiesse]]. 17844 51986 2006-03-20T09:22:04Z Pablo 5 /* Rifondaedje. */ loyén == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;disploumer : diploumer [E1]; duploumer [E21, E34]; displumè [C1, C13]; displomè [C8]; displumer [C9]; displomer [C9]; dèsplomer [O0]; dèsplomer [O2]; dèsplumer [O3, O4]; dèsploumer [O4]. ;disploumter : diploum'ter [E1]; duploumeter [E21, E34]. ;disploumé : displumè [C1], displumè [C13]. ;disploumaedje : duploumèdje [E34]; displumadje [C1]. ;disploumtaedje : duploumetèdje [E34]. == Rifondaedje. == [[Oyon OU/U/O]] : rifondaedje avou OU et [[candjmint d' voyale#"OU" divintrin divént "O" å coron, u årvierdimint.|candjmint d' voyale]] OU => O decidé e [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele|raploû des rfondeus]] do moes d' måss 2005. 17845 47018 2005-12-12T15:16:27Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchènou, owe</FONT>; tchènu, ûwe, ûye; tchanu, ûe; ch'nu, ûe</span>. 17846 56762 2006-05-14T21:04:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sk:Alopécia]] {{djermon}} [[categoreye:medcene]] Li '''toumaedje des tchveas''' (on dit eto, '''tcheyaedje des tchveas''' u, ene miete po rire: '''disploumaedje'''), c' est cwand les djins divnèt '''pelakes''' (on dit eto: '''pelêyes''', '''tchenowes''', '''disploumêyes'''). Li toumaedje des tchveas est rwaitî come onk des senes di l' [[aviyixhaedje]]. I cmince pus djonne ås omes k' ås comeres. Les tchveas polèt eto tchaire di cåze di [[rayixhaedje]] ås [[rais X]], u dins des maladeyes divintrinnes come li [[sida]]. Gn a totès sôres d' yebes ås maladeyes ki sont rclamêyes rastårdjî li touymaedje des tchveas. Sacwantes sont metowes dins les [[champwin]]s. [[de:Glatze]] [[en:Baldness]] [[es:Alopecia]] [[fi:Kalju]] [[fr:Alopécie]] [[he:קרחת]] [[it:Calvizie]] [[ja:脱毛症]] [[nl:Alopecia androgenetica]] [[pt:Calvície]] [[simple:Alopecia]] [[sk:Alopécia]] [[sv:Skallighet]] [[zh:禿頭]] 17847 51995 2006-03-20T12:31:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumyî 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v. sins djin] [[Motî:nivter|nivter]]. <I>I ploumeye dispu å matén</I> ([[P. Defagne]]). On dit eto: [[Motî:payter|payter]]. <span lang=fr>F. tomber quelques flocons.</span> Etimolodjeye: [[viebe del cwatrinme troke]] fwait a pårti do sustantif "[[Motî:ploumion|ploumion]]". Omonimeye : [[Motî:ploumyî 2|ploumyî]] (trinner, londjiner) 17848 47029 2005-12-12T16:06:03Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == plomiyi [O100] 17849 51996 2006-03-20T12:32:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumyî 2</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:londjiner|londjiner]], aler come s' on-z åreut do [[Motî:plomb|plomb]] å cou. <I>El gamén ploumeye co e rivnant d' l' escole; tant pire: ès cafè serè froed</I> ([[P. Defagne]]). On dit eto: [[Motî:beziner|beziner]]. <span lang=fr>F. traînasser, lambiner, musarder.</span> Etimolodjeye: [[viebe del cwatrinme troke]] fwait a pårti do sustantif [[Motî:plonk|plom]] (plomb). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumiåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumiåde</B></FONT> [addj., purade padvant & o.f.n.] onk, ene ki trinne. <I>Ça, c' est on ploumiåd: i fåt do tins po k' i s' mete a l' ovraedje</I> ([[P. Defagne]]). On dit eto: [[Motî:londjin|londjin]]. [[Motî:bezin|bezin]], [[Motî:plom-plo-plom|plom-plo-plom]]. <span lang=fr>F. traînailleur.</span> Etimolodjeye: [[cawete -åd]]. Omonimeye : * [[Motî:ploumyî 1|ploumyî]] (v.s.dj., nivter) Parintêye : * [[Motî:ploumer 2|ploumer]] 17850 47037 2005-12-12T16:14:24Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ploumyî : plomiyi [O100]. ;ploumiåd : plomiyârd [O100] (Coinrece [[Fagne]]). 17851 47040 2005-12-12T19:54:46Z Lucyin 16 eglijhe d' Emtene-dilé-Hamwè (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe d' Emtene-dilé-Hamwè (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17852 47043 2005-12-12T19:57:59Z Lucyin 16 eglijhe di Pauye (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe di Pauye (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17853 52003 2006-03-20T13:00:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Pieton</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Piéton</span>, rebané avou l' [[Motî:El Tchapele|Tchapele]]. <B>II.</B> [n. d' aiwe] ri k' î passe. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=la>''trans fluvium Pintum'' (866)</span>, <span lang=wa-scripta>Pienton (1145), Pintonem (1178)</span>. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>pinctus</I></span>" ([[Motî:ponde|pondou]], [[Motî:tinde|tindou]]); ri avou ene aiwe di coleur). Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Gowi-dlé-Pieton|Gowi-dlé-Pieton]]. Omonimeye coinrece : * [[Motî:pîton|pîton]]. ---- * [[Pieton (viyaedje)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje di Pieton]]. * [[Pieton (aiwe)| Dipus d' racsegnes so l' aiwe di Pieton]]. 17854 47063 2005-12-12T20:26:36Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == nén dins [O0, O5]. 17855 47065 2005-12-12T20:28:00Z Lucyin 16 /* [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Pirton. */ '''Pieton''' (prononcî ''Pièton'', F. ''Piéton''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[El Tchapele]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : ''' 7160 '''. ** davance : ''' 6158'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ch 40'''. * Arondixhmint : [[Tchålerwè]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Pieton|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Pieton. == === Hamteas === * F. ''[[hayon (toponimeye)|Bois d'Haillon]]''. === Ôtès plaeces === * Coronbrén (la-minme: ''Coronbrin''). * Gårnijhon (la-minme: ''Garnijon''). * Payotaedje (la-minme: ''Payotâdje'') * [[Motî:vierna|Viernoû]]. * L' [[Pieton (aiwe)|aiwe di Pieton]]. 17856 52409 2006-03-21T09:37:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mezalé</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzalé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mzalêye</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ki rote målåjheymint. <I>Come elle est ddja mezalêye po si ådje, hin</I> (ramexhné pa A. Carlier &amp; W. Bal). <I>Elle est co pus mezalêye ki lu.</I> <span lang=fr>F. perclus, impotent, courbatu, courbaturé.</span> <B>2.</B> maigue, nén bén poirtant, k' a må crexhou. <I>Dji rvoe on ptit mezalé gamén di troes ans et sacwants moes pindou al mwin di s' boune et djoleye moman</I> (H. Petrez). <span lang=fr>F. malingre valétudinaire, chétif, souffreteux.</span> <B>3.</B> [[Motî:sitroupyî|sitroupyî]]. <I>On bossou ravize on xhalé: tos mezalés</I> (G. Willame). <I>Tos les pokîs, les mezalyîs, Les cis k' ont stî ritches di disbene I seront la, bladjes di colere; I vos racontront leu-z istwere. Cwè lzî diroz ? Cwè lzî diroz, Bon Diu d' mizere ?</I> (F. Dewandelaer). <I>Nosse calindrî walon si rmimbere, li låme a l' ouy, les mesbridjîs, les mezalés et les stroupyîs, dins leus coirs u dins leus åmes, påzès gueres et påzès bardouxhas did totavå, eyet pa l' univiersele biestreye del djin</I> (L. Mahin). <I>Li cwatrinme sôre d' acsegnmint speciål, c' est po les scolîs k' ont des rastenaedjes ou stroupiaedjes do coir, k' on lome cobén les malasnés ou mezalés</I> (Y. Laurent). rl a: [[Motî:mesplotche|mesplotche]]. <span alng=fr>F. handicapé, infirme.</span> <B>4.</B> ki s' nåjhixh po on rén. <I>Il est mzalé come on grand-pé</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Il est mzalé di s' maladeye.</I> rl a: [[Motî:hodé|hodé]], [[Motî:fayé|fayé]], [[Motî:cacame|cacame]], [[Motî:saké|saké]], [[Motî:sicran|sicran]]. <span lang=fr>F. fatigué, affaibli.</span> <B>5.</B> mitan distrût(e). <I>El sele est mzalêye.</I> rl a: [[Motî:disbrôlé|disbrôlé]], [[Motî:disminbridjî|disminbridjî]], [[Motî:dishåjhiné|dishåjhiné]]. <span lang=fr>F. détérioré.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>m(è)zalè, mèzalé, -éye, <FONT COLOR="#800080">m(è)zalé, êye</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:aler|aler]]", betchete mes- (ki va må, ki rote må) (pal voye d' on vî francès "<span lang=fr>mésalier</span>" ?). Coinrece Coûtchant walon. <!-- DTW tot splitchî --> 17857 51682 2006-03-17T21:47:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> fé, dire come pris. <I>Mes wants, on m' les a préjhî troes francs et dmey</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. évaluer, estimer, coter, chiffrer.</span> <B>2.</B> bén inmer (ene djin ki boute bén). <I>Il est foirt préjhî di s' patron</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Les noû-Recsisses ramoennèt des forpassêyès idêyes ki n' sont préjheyes ki pa des rescoulêyès djins</I> ([[J. Thoune]]). <span lang=fr>F. priser, apprécier, louer.</span> <span lang=en>Ingl. to praise.</span> <B>3.</B> vanter [[Motî:toursiveuzmint|toursiveuzmint]]. <I>I cåzéve si lingaedje da sinne et i cminça pa ecinser et préjhî les djins do viyaedje</I> </I>([[L. Mahin]]). Loukîz a: [[Motî:ecinser|ecinser]], [[Motî:platchter|platchter]]. <span lang=fr>F. vanter, louer, flatter, amadouer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "préjhî". <I>C' est ene haeyåve rivindresse avou s' préjhaedje</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. estimation, appréciation, flatterie, louange.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhresse</B></FONT> [o.f.n.] dins ene [[Motî:håsse (po vinde)|håsse]] (passêye) di tåvleas, antikités, evnd, ome (feme) ki c' est s' mestî di dner on prumî pris ås marchandijhes, k' on va dire disso. <span lang=fr>F. commissaire-priseur.</span> Parintêye: * [[Motî:préjhyî|préjhyî, préjhiaedje, préjhieu]] * [[Motî:forpréjhî|forpréjhî]] Parintêye (avou ene ôte voyale) : * [[Motî:dismeprijhî|dismeprijhî]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:commissaire-préjheu|commissaire-préjheu]] ---- * [[commissaire-préjheu|Dipus d' racsegnes sol mestî d' préjheu]] 17858 51683 2006-03-17T21:51:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:forpréjhî|forpréjhî]] (vinde trop tchir). <I>Dji n' va nén voltî a ç' botike la: on préjheye trop</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. surfaire, exagérer, majorer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "préjhî". <I>C' est ene haeyåve rivindresse avou s' préjhiaedje</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. surestimation, majoration.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>prîziadje, préh'lèdje, prîjiyadje, <FONT COLOR="#800080">préjièdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhieu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjhieuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>préjheyresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki dmande trop tchir. <I>Les préjhieus ni m' atirront måy e leus botikes</I> (H. Forir). rl a: [[Motî:notåre|notåre]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>préhiyeu(se), préhèyresse, prîziyeu, <FONT COLOR="#800080">préjieu(se), préjèyresse</FONT></span>. <!-- !DTW tot splitchî --> 17859 51992 2006-03-20T09:47:45Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>forpréjhî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.s.c.] vinde trop tchir. <I>C' est ene calinreye ki di forpréjhî insi</I> ([[H. Forir]]). rl a: [[Motî:préjhyî|préjhyî]]. <span lang=fr>F. gonfler les prix.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:préjhî|préjhî]], [[betchete for-]]. 17860 47090 2005-12-13T20:27:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:platezak]] 17861 52403 2006-03-21T09:29:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>platezak</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>platkizak</B></FONT> [adv.] tot cåzant direk, d' on plin côp, sins tourner åtoû do pot. <I>"Bén c' est l' cancer ki t' mame a !" ; i m' aveut dit ça platezak.</I> <I>Nos avans yeu des djournêyes "cinses å lådje", et nos plans dire platezak ki ça a foirt foirt bén stî</I> ([[A. Hauwaert]]). On dit eto: [[Motî:håynetmint|håynetmint]], [[Motî:cråndimint|cråndimint]]. <span lang=fr>F. sans ambages, carrément, catégoriquement.</span>. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' almand <span lang=de>plat gezagt</span> (dit platmint), et eto do minme mot e flamind. ---- * [[calcaedje di l' almand|Dipus d' racsegnes so les calcaedjes di l' almand]] * [[calcaedje do flamind|Dipus d' racsegnes so les calcaedjes do flamind]] * [[francès d' Walonreye|"platezak" a eto stî calké e francès d' Walonreye]]. 17862 58591 2006-05-29T02:35:59Z Pablo 5 licince coviete (cou) d'on live so Thor Heyrdahl, avou l' poitrait di l' esploreu et del sicrijheuse dins ene båkete å mitan (ISBN 9981-149-70-5). == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17863 58590 2006-05-29T02:34:57Z Pablo 5 licince pådje divantrinne do tot prumî [[El Bourdon|Bourdon]], 1948. == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17864 47103 2005-12-13T22:44:03Z Lucyin 16 atacaedje do tot prumî Bourdon. atacaedje do tot prumî Bourdon. 17865 47105 2005-12-13T22:46:28Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == forpréhî [E213, E1]. == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">forpréjî</FONT>, forpréhî</span> == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 17866 47138 2005-12-13T23:35:25Z Lucyin 16 /* [[Disfondowe]]s */ == [[Disfondowe]]s == ;préjhî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">préjî</FONT>, préhî, prîjî, prîzer, prîzè.</span> ;préjhaedje : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">préjèdje</FONT>, préhèdje, prîzadje.</span> ;préjheu : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">préjeu(se), préjresse</FONT>, préheu(se), préh'resse, prîzeu</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;préjhî : préhî [E203, E1, E23, E212b], prexhi [E212], prîzer [S0]. ;préjhaedje : préhech [E203], préhèdje [E1, E212b], prexheje [E212]. ;préjheu : préheû [E203], préheûse, préherèsse [E1], préheur [E21], préh'rèsse [E21] == Rifondaedje. == [[cåzu-betchfessî]] '''é'''. 17867 47108 2005-12-13T22:51:57Z Lucyin 16 eglijhe di Mårcin (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe di Mårcin (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 17868 47110 2005-12-13T22:52:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:grandiveus]] 17869 47111 2005-12-13T22:53:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:grandiveus]] 17870 52414 2006-03-21T09:55:00Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>grandiveus</B></FONT> [addj., purade padvant & o.f.n.] ki s' vout fé pus grand k' i n' est. <I>Li grandiveus s' infele, si coschene; C' est lu k' est tot, Et l' tchén Da Mårtén N' est pus rén</I> [[N. Defrecheux]]). <I>Si vos såriz les kéntes k' il a ddja yeu, ci grandiveus la d' Pou-Må.</I> On dit eto: [[Motî:cråneu|cråneu]], [[Motî:ronflant|ronflant]], [[Motî:rinflé|rinflé]]. <span lang=fr>F. prétentieux, présomptueux, orgueilleux, hautain, suffisant, vaniteux.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:grand|grand]], [[cawete -iveus]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>grandiveusté</B></FONT> [f.n.] difåt d' on (d' ene) grandiveus(e). <I>Douvént k' les peupes s’ ont-st enondé, et les trokeas d’ djins ont tuzé des grandiveustés ?</I> ([[såme (priyire)|såme]], rat. pa [[G. Sfasie]]). <span lang=fr>F. prétention, orgueil, vanité, suffisance, superbe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>grandiveuzmint</B></FONT> [adv.] d' ene grandiveuse manire. <I>Li rwè Salomon, grandiveuzmint, dijha-st al hourete…</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. prétentieusement, orgueilleusement, superbement.</span> ---- * [[francès d' Walonreye|"grandiveus", c' est eto on mot foirt corant e francès d' Walonreye]]. * [[Théophile Bovy|"Li Grandiveuse", c' est ene pîce di teyåte da Tchofile Bovy]]. 17871 47120 2005-12-13T23:05:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Bovy]] [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Bovy]] '''Théophile Bovy''' fourit on scrijheu d' pîces di teyåte e walon. Ene di ses pîces, "Li grandiveuse" (1895) est rwaiteye come on splaca des prumirès femes ki sayèt di s' [[dislaxhaedje des femes|dislaxhî]], al ''Belle Epoque''. Mins Bovy est purade conoxhou å djoû d' ouy come li [[cåzaedjisse]] do [[Tchant des Walons]]. 17872 47122 2005-12-13T23:06:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rinfler]] 17873 51425 2006-03-12T15:17:32Z Pablo 5 {{djermon motî|rinfler}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinfler</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinflé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinflêye</B></FONT> [addj., purade padvant, et o.f.n.] [[Motî:grandiveus|grandiveus]]. <I>Li Bon Diu s' aprepeye des simpes, mins i rfuze si gråce ås curieus et ås rinflés</I> ([[T. Kempis]] rat. pa [[J. Bosly]]). <span lang=fr>F. orgueilleux, hautain, suffisant.</span> 17874 47127 2005-12-13T23:12:37Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hauye</FONT>, hâye, âye, aye</span> 17875 47130 2005-12-13T23:15:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:xhinårder]] 17876 47131 2005-12-13T23:15:49Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == hignårder [E1] 17877 47133 2005-12-13T23:17:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumzak</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:plouma|plouma å tchapea]]. <I>Il aveut on grand ploumzak a s' kepi.</I> <span lang=fr>F. panache, plumet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè, atraper do ploumzak:</FONT> atraper ene [[Motî:dobleure|dobleure]]. <span lang=fr>F. raclée.</span> <B>2.</B> (pa cron stindaedje) [[Motî:nateure|nateure]] (d' ene feme). On dit eto: [[Motî:mozete|mozete]]. <span lang=fr>F. vulve.</span> ---- * [[nateure (d' ene feme)|Dipus d' racsegnes sol "plomzak" des femes]]. 17878 47134 2005-12-13T23:17:52Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ploumzouk [E34], ploumzak [E34], plomzak [O0], plomsak [O0]. 17879 47143 2005-12-14T11:19:47Z Lucyin 16 poitrait foû abondroets da [[Hinri Van Cutsem]] poitrait foû abondroets da [[Hinri Van Cutsem]] 17880 62694 2006-06-20T18:37:49Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Van Cutsem]] [[categoreye:teyåte e walon|Van Cutsem]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Van Cutsem]] [[Imådje:Van_Cutsem.jpg|thumb|100px|left|Hinri Van Cutsem]] Henri Van Cutsem a skepyî li [[8 d' awousse]] [[1884]] a [[Montneye-so-Sambe]], ey a morou li [[12 d' avri]] [[1958]] a [[Tchålerwè]]. C' esteut on sicrijheu e walon, k' a cmincî pa scrire des rvowes di teyåte "Tot Montneye pasrè" (<SMALL>''Tout Mont'gnè pass'ra''</SMALL>) (1914). E [[1923]], il a-st enondé ene rivowe e walon, [[li Hoûlåd d' Tchålerwè]]. Il a eto scrît des pårlaedjes di tchanson (El tchant d' Montneye), et des pîces di teyåte (Escrocreye å mariaedje, pîce po rire e troes akes). Li pus rlomêye serè "Tintin" (1930). [[Imådje:Van_Cutsem_tchabaureye.jpg|thumb|Tchabårêyes]] Après, i s' mete al [[arimea|powezeye]], et c' est "Tchabårêyes" (<SMALL>''Tchabaréyes''</SMALL>) (1925, replaidî e 1936), pu "Clairs di lune" (<SMALL>''Clérs di leune''</SMALL>) (1941), la k' gn a eto des sovnances e [[prôze]]s. Si mwaisse ouve dimorrè si [[roman]] [[Mamjhele Chôze (roman)|"Mamjhele Chôze"]] <SMALL>''Mam'zèle Chôze''</SMALL> (1950). E [[1949]], il enonde avou [[Félicien Barry]] li moetî "[[El Bourdon]]". C' est lu ki scrît l' atacaedje (e francès). [[Imådje:Van_Cutsem_sinei.jpg|thumb|Dicåçtaedje da Van Cutsem po [[Lisa Chastelet]]]] Van Cutsem ni [[dicåçtaedje d' on live|sinéve]] nén ses lives e walon. Riprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. Di s' mestî, il esteut mwaisse de scole, pu directeur d' ene sicole prumaire a Tchålerwè. I scrijheut eto des pîces di teyåte e francès, k' i poleut ratourner e walon (Natole, 1916). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/vancutsem.html Si pådje so l' Aberteke] * [http://rifondou.walon.org/barry.html#resconte Racontaedje del resconte avou Felicyin Barry k' a-st enondé l' Bourdon] 17881 47148 2005-12-14T14:14:34Z Lucyin 16 == Sourdants. == påye [[toponimeye da Haust]]; pay' [[Viyaedjes di Beldjike da Carnot]]. 17882 47150 2005-12-14T14:16:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17883 47151 2005-12-14T14:17:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17884 47152 2005-12-14T14:17:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17885 47153 2005-12-14T14:17:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17886 47154 2005-12-14T14:18:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17887 47155 2005-12-14T14:18:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17888 47156 2005-12-14T14:18:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17889 53425 2006-03-29T00:07:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhiner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erxhiner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rxhiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:xhiner|xhiner]] (purade e toirtiant s' nez). <I>I nodèt l' air e rxhinant, come s' il årént peu d' e piede ene hinêye.</I> <span lang=fr>F. grimacer.</span> <B>2.</B> èn nén fé voltî ene sacwè. <span lang=fr>F. rechigner.</span> <B>II.</B> [v.c.] xhiner (ene sakî), fé des xhinêyes tot s' fotant d' leye, riprinde mocresmint ses djesses u ses paroles. <I>I m' rixhene todi.</I> <I>I rxhinèt leu grand-pere.</I> Loukîz a: [[Motî:kitchiner|kitchiner]]. <span lang=fr>F. imiter, singer, contrefaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhinaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erxhinaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rxhinaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "rixhiner". <span lang=fr>F. ricanement, sarcasme, imitation, moquerie, satire, postiche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhinåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erxhinåd</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rxhinåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhinåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erxhinåde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rxhinåde</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rxhene u ki rxhene les ôtes. <span lang=fr>F. ricaneur, sarcastique, imitateur, moqueur.</span> Près-parint: * [[Motî:raxhiner|raxhiner]] 17890 47158 2005-12-14T14:19:37Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;rixhiner : r(u)chiner [S0], richinè, r' [C8], rchiner / ruchiner [S117], r'chiner [S109]. ;rixhinåd : r(u)chinâ, -âde [S0]. 17891 52487 2006-03-23T09:05:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raxhiner</B></FONT> ([[Codjowaedje copiner|codjowaedje]]) [v.c.] evoyî å diale avou ene laide [[Motî:xhinêye|xhinêye]]. <I>Il a nd alé tot raxhinant s' mame.</I> <I>Dji lyi a volou mostrer kimint k' i dveut fé, et i m' a laidmint raxhiné.</I> Loukîz a: [[Motî:rasbrognî|rasbrognî]]. <span lang=fr>F. singer méchamment, rabrouer.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:xhiner|xhiner]], (refoircixhante) [[betchete ra-]]. 17892 47161 2005-12-14T14:21:25Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == rachinè [S24] 17893 52488 2006-03-23T09:10:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rasbrognî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:raxhiner|raxhiner]]. <span lang=fr>F. rabrouer, rembarrer.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:brognî|brognî]], [[betchete ras-]]. 17894 50567 2006-02-16T15:16:18Z Lucyin 16 imådje [[categoreye:sons et letes do walon]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] [[categoreye:picård]] Li '''dobe lete LH''', c' est on scrijha k' est eployî, ou k' a stî pa sacwants [[lingaedjes romans]] po noter on moyî L. Les ortografeyes do [[portuguès]] eyet d' l' [[occitan]] l' eployèt co asteure. == Li dobe lete LH e walon == Ci scrijha a-st aparexhou e [[scrîta|vî walon]] diviè 1250. I pout esse shuvou dins les nos do [[Påye (viyaedje)|viyaedje di Påye]] : '' Palia'', 1179; ''Paalhe'', 1258; ''Pailhe'', 1317. [[Imådje:boye.jpg|thumb|plake do viyaedje di Boye]] On l' ritrove eto dins des ôtes vîs scrijhaedjes di no d' plaeces, come ''[[Boye|Boëlhe]]'' Çoula mostere kel [[shuvion]] L + Y do [[hôt-latén]] a divnou on seul son e [[walon]], li [[son yod]]. On l' voet bén dins des mots come [[Motî:aweye|aweye]], [[Motî:botaye|botaye]], [[Motî:foye|foye]] (mapes [[ALW]] 1.1., 1.6., 1.42.). Ci candjmint la va fé l' adire inte li walon eyet l' [[picård]], la ki ci shuvion la dene li son L. C' est parey e [[normand]]. Po sacwants mots, la kel shuvion L + Y n' est nén si clair, ci candjmint la ni s' a nén passé dins totes les coines del Walonreye. Insi, po on mot come [[Motî:sitoele|stoele]] (erî-rfwait latén ''stella'', mape ALW 1.38), [[Motî:swele|swele]], [[Motî:toele|toele]], [[Motî:rantoele| (a)rantoele]] (notûle ALW 8.158), gn a k' ene pitite coine e l' [[Basse Årdene]] k' a des [[disfondowe]]s avou Y. Sacwantes di ces cognes la ([[Motî:iye|iye]], [[Motî:aiye|aiye]]) ont stî relîtes e [[rfondou]], come [[sorwalonde]]s. Eto, el dobe lete LH est rwaitêye come on [[cåzu-betchfessî]]. 17895 47168 2005-12-14T15:13:58Z Lucyin 16 [[categoreye:lingaedjes]] 17896 56822 2006-05-14T23:10:31Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>mezayî</B></FONT> [v.c.] [[Motî:discåzer|discåzer]]. <I>C' est co onk ki mezaye ses vijhéns.</I> <I>Mezayî ses parints, c' est s' mezayî lu-minme</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <span lang=fr>F. calomnier, mésestimer.</span> Coinrece El Lovire. 17897 52598 2006-03-23T18:36:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchene 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> plante, e sincieus latén <I>Cannabis sativa</I>, semêye po ses montants k' on fjheut des coides et des toeles avou, et po ses grinnes. <I>On seméve del tchene dins tos les viyaedjes</I> (ramexhné pa L. Boulard). <I>Djihan et Djhene Ki coyént l' tchene; Djihan trota; Djhene s' ewaera</I> (ramexhné pa L. Remacle). <I>On smincive del tchene po les oujheas</I> (ramexhné pa L. Remacle). <I>Ça s' a fwait li 14 di djulete 1748: les Bôhinots ont dvou payî å signeur li tiraedje å dozinme, nén seulmint sol grin, mins ossu sol lén, li tchene, li toubak et les canadas</I> (rat. pa L. Baijot). rl a: [[Motî:baståde tchene|baståde tchene]]. <span lang=fr>F. chanvre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a spès come del tchene:</FONT> c' est des plantes ki vnèt bén spès. <span lang=fr>F. pousse touffue, drue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pwin d' tchene:</FONT> çou ki dmeure del grinne di tchene cwand on l' a pressé po-z aveur l' ôle. <I>Cwand on dnéve des pwins d' tchene ås biesses, les vatches ni savént veler et crevént</I> (ramexhné pa L. Boulard). <span lang=fr>F. tourteau de chanvre.</span> <FONT COLOR="0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rascoyî del tchene:</FONT> el code. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;broyî</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">sipindjî l' tchene:</FONT> bouxhî dso po broyî li schoice. <span lang=fr>F. teiller.</span> <B>2.</B> fiyaesse et fyis k' on-z a après l' broyaedje et li spindjaedje del plante. <I>Del coide di tchene.</I> <I>Elle aveut rapicî s' robe di toele a ses hantches avou ene pitite coide di tchene</I> (Guillaume Smal). <span lang=fr>F. (fibre de) chanvre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sercî l' tchene:</FONT> pårti l' fiyaesse avou on seri. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toide del tchene:</FONT> aprester les fyis tot les toirdant. <span lang=fr>F. cordonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tresson, ficele di tchene, coide di tchene:</FONT> prodûts do toirdaedje. <span lang=fr>F. tresse, corde, cable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fyi d' tchene:</FONT> prodût do serçaedje. <I>Ele fijheut co ses linçoûs avou des fyis d' tchene (diviè 1860).</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchetea d' tchene:</FONT> fyi d' tchene trimpé dins del [[Motî:hårpixhe|hårpixhe]]. <I>El coibjhî fwait do tchetea e passant del tchene dins d' l' hårpixhe</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>Fé on djeudfi avou del tchene</I> (A. Balle). <B>3.</B> sicoreye fwaite avou ces coides la. rl a: [[Motî:trike|trike]], [[Motî:baston|baston]], [[Motî:mårtinet|mårtinet]], [[Motî:chlake|chlake]], [[Motî:sicorijhe|sicorijhe]]. <span lang=fr>F. fouet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atraper</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">aveur</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ramasser del tchene:</FONT> esse batou. rl a: [[Motî:dobleure|dobleure]]; rl a: [[Motî:tchene 3|tchene]], [[Motî:tchener|tchener]]. <span lang=fr>F. raclée, semonce, correction.</span> <B>4.</B> çou ki toume djus di l' aprestaedje des fyis. <I>On fwait des djwints avou on rond plonk et del tchene di ttåtoû</I> (A. Balle). rl a: [[Motî:sitope|sitope]]. <B>5.</B> grinne di ç' plante la, eployeye po sognî les oujheas et come amoice po les pexhons. <I>Conte les halenes, mete del tchene al tere åtoû des cabus.</I> <I>Dj' aveu on bea ptit såverdea; Dj' el nourixheu avou del tchene</I> (L. Sonveaux). <I>Les royteas estént ki pepiént les grinnes di tchene dins leu ptit batchea</I> (L. Mahin). <I>Dji m' tchedje di l' amoirçaedje, des viers, del tchene et des molons</I> (F. Barry). <I>Il aveut on cwåtron d' belès rossetes escrotêyes al tchene</I> (F. Barry). rl a: [[Motî:tchenôle|tchenôle]], [[Motî:tchinne-simince|tchinne-simince]], tchenveuse. <span lang=fr>F. chènevis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner del tchene a les pénsons po les estchåfer</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">a on lignroû pol mete so feu:</FONT> nourixhaedje des oujheas tchanteus, des colons, po les fé cover. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè mindjî del tchene:</FONT> esse amoreus. <span lang=fr>F. amoureux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchène</FONT>, tchane, tchanve (omrin u femrin), tchanwe, tchauwe, tchambe, tchôpe, tchame; Pc came (omrin); Gm tchanve</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenvire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tchamp d' tchene; e l' Årdene, il avént èn åre, deus åres, et esse metou li long d' on bî. <I>Do tins passé, i gn aveut des tchenvires e nosse viyaedje</I> (A. Balle). <I>I vos fårè mete des spawtas dins les tchenvires</I> (H. Forir). <I>Li brigåde anti-drouke rimonta li ptite voye ki zigzaguéve etur les tchenvires.</I> <I>Li tchenvire, ki n' fwait nén co èn åre, mi rapoite dipus ki 40 djournås d' oidje dins les tienes.</I> rl a: [[Motî:corti|corti]] ås ouves. <span lang=fr>F. chènevière, champ de cannabis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li / al Tchenvire:</FONT> no di des plaeces di Mimerlé (so plaece: <span lang=wa-feller>tchanvlîre</span>); di Tchonveye (so plaece: <span lang=wa-feller>tchanvire</span>). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fontinne del Tchenvire:</FONT> no d' ene plaece di Préle (so plaece: <span lang=wa-feller>Fontène del Tchanêre</span>). <B>2.</B> cortiaedje (corti metou å mitan des tchamps). <I>Il avént ene tchenvire dé l' etan Tchampion</I> (ramexhné pa L. Mahin). <I>Il a stî mete si tchenvire et s' canadire dé l' bwès: les oujheas et les singlés åront bon !</I> <span lang=fr>F. potager, maraichage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchèn'vîre</FONT>, tchèn'lîre, tchanvlîre, tchambrîre, tchanvîre, tchanêre, tchaniêre, tchènêre;</span> vî scrijha: <span lang=wa-scripta>chennvîr</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenrete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite tchenvire. <B>2.</B> pitit cortiaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Tchenrete:</FONT> no di des plaeces di Transene et Ucîmont (so plaece: <span lang=wa-feller>La / Al Tchambrète</span>). Disfondowe: <span lang=wa-feller>tchambrète, tchèn'vîrète, <FONT COLOR="#800080">tchèn'rète</FONT></span>. Etimolodjeye: bodje "tchene", cawete -rete metowe po -rece; corti tchenrece; rl a: [[Motî:corti|corti]] ås ouves. Coinrece Basse-årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenrê</B></FONT> [o.n.] tchenrete. Etimolodjeye: bodje "tchene", cawete -rê. Sorcoinrece bote di Djivet. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchambré, <FONT COLOR="#800080">tchèn'viria</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenveus</B></FONT> [o.n.] tchene (plante). <span lang=fr>F. chanvre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchanweu, tchôweu</span>. Coinrece Bote di Djivet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenveuse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> fiyaesse di tchene (fibre de chanvre). <I>Batisse Hoyåd a rçû cénk sicalins deus sôs po del tchenveuse, et l' minme pris po on tchapea</I> (vîs papîs, 1750). <B>2.</B> sicoreye fwaite avou ces fyis la. <span lang=fr>F. fouet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fote del tchenveuse:</FONT> bouxhî so (ene djin, ene biesse). <I>A [[Motî:Our|Our°]], li diale î court, a Glaireuse, on lyi fote del tchenveuse.</I> rl a: [[Motî:tchenter|tchenter]]. <span lang=fr>F. rosser, fouetter.</span> <B>3.</B> [[Motî:tchene-simince|tchene-simince]]. <span lang=fr>F. chènevis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchèn'veuse</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenleus, e</B></FONT> [addj.] deur come del tchene, tot djåzant d' naveas, di féves avou toplin des fyis dvins. <span lang=fr>F. ligneux, filandreux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchanvleus.</span> Coinrece Basse-årdene. 17898 52526 2006-03-23T10:26:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>baståde tchene</B></FONT> [f.n.] plante del famile des [[Motî:kixhåde|cxhådes]], e sincieus latén, <I>Galeopsis spp.</I> Bodjes: * [[Motî:baståde|baståde]] * [[Motî:tchene 1|tchene]] 17899 52508 2006-03-23T09:57:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchene-simince</B></FONT> [f.n.] grinne di tchene. <I>Tapez del tchene-simince ås colons; s' endè metoz e batch di l' oujhea</I> (H. Forir). rl a: [[Motî:tchene 1|tchene]], [[Motî:tchenveuse|tchenveuse]], [[Motî:tchenôle|tchenôle]], [[Motî:canabuze|canabuze]]. <span lang=fr>F. chènevis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchène-sumince, <FONT COLOR="#800080">tchène-simince</FONT></span>; vî scrijha: <span lang=wa-scripta>chenn-siminss</span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no ([[Motî:tchene 1|tchene]]) + no ([[Motî:simince|simince]]), simince di tchene, 1800. 17900 52513 2006-03-23T10:02:29Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchene d' Inne</B></FONT> [f.n.] sôre di [[Motî:tchene|tchene]] k' i gn a ene påsse ki sûne des fleurs, ki fwait tourner l' tiesse, k' on-z ahive po del drouke. <I>I maxhèt del tchene d' Inne avou del toubak, c' est ça k' i foumèt dins leus longuès pupes.</I> <span lang=fr>F. cannabis, chanvre indien.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;påsse di tchene:</FONT> drouke des fleurs di tchene d' Inne. <I>Il ont apicî on camion olandès avou ene tone di påsse di tchene.</I> <span lang=fr>F. résine de cannabis.</span> Etimolodjeye: calcaedje del tcherpinte do F. "<span lang=fr>chanvre indien</span>", 2003. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchené</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenêye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki foume tofer del tchene d' Inne. Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchèné, tchané. Pc camé</span>. <span lang=fr>F. camé.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. "<span lang=fr>camé</span>", 2003. 17901 59399 2006-06-06T13:00:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-leyminme +leye-minme) <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenôle</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> ôle k' on-z a tot spotchant l' grinne di tchene. <B>2.</B> li grinne di tchene leye-minme. <I>Nos estchåféns les pidjons al tchenôle.</I> <span lang=fr>F. chènevis.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>can'dwîle, cam'dwîle, <FONT COLOR="#800080">tchènô<SUP>n</SUP>le</FONT></span>. Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no ([[Motî:tchene 1|tchene]]) + no ([[Motî:ôle|ôle]]), ôle di tchene. Coinrece aschates walon-picård. 17902 52647 2006-03-23T23:28:43Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchener</B></FONT> <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">tchener so, disso</FONT> [v.c.n.d.] <B>1.</B> [[Motî:bouxhî|bouxhî]] (so ene biesse, ene djin), prôpmint avou ene coide di tchene. <I>Dj' els a veyou ki tchenént so l' bådet.</I> <B>2.</B> bouxhî (so ene biesse, ene djin, ene sacwè) <I>I n' si djinne nén di tchener so s' comere.</I> <I>Fé toubak, po les scolîs, c' esteut tchener so on balon come des dislaxhîs</I> (J.L. Fauconnier). <I>Li marxhå tchenéve come on peté disso l' eglume</I> (C. Tombeur). rl a: [[Motî:rilayî|rilayî]], [[Motî:ritchener|ritchener]], [[Motî:ridobler|ridobler]]. <span lang=fr>F. rosser, frapper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il ont tchené so s' cazake:</FONT> i lyi ont fotou ene dobleure. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> bouxhî comifåt. <I>I tchennut a côps d' coide.</I> <span lang=fr>F. frapper à coups redoublés.</span> <B>2.</B> taper comifåt sol bale (å djeu d' bale, al fotbale, evnd). <I>I tchene des rudes côps</I> (A. Balle). <span lang=fr>F. frapper vigoureusement, à plein bras.</span> <B>III.</B> si tchener [v.pr.] si [[Motî:coixhî|coixhî]]. <span lang=fr>F. se blesser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchaner, <FONT COLOR="#800080">tchèner</FONT></span>. Coinrece Payis d' Tchålerwè. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcheneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tcheneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki bouxhe comifåt, copurade so ene bale. <I>D' on fotbalisse ki pite foirt, on dit k' c' est on fel choteu, on bouxheu, on rlayeu, on tcheneu.</I> <span lang=fr>F. joueur doté d'un tir, d' une frappe puissante.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchaneu, <FONT COLOR="#800080">tchèneu(se), tchèn'resse</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchene 3</B></FONT> [f.n.] å djeu d' bale, plaece do djoweu k' est å dbout do rectingue. <I>I fåt on bon casseu po djouwer al tchene</I> (A. Balle). Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchane</span>. Etimolodjeye: disfondowe di "tchene 1" | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchenî</B></FONT> [o.n.] å djeu d' bale, djoweu ki djowe al tchene. <I>Dins les foitès pårteyes, i fåt on bon tchenî</I> (A. Balle). Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchanî, <FONT COLOR="#800080">tchenî</FONT></span>. Omonimes * [[Motî:tchene 1|tchene]] (f.n.; plante) * [[Motî:tchene 2|tchene]] (f.n.; frumele di tchén) Omofone coinrece: * [[Motî:tchane|tchane]] (f.n.; djusse) 17903 52606 2006-03-23T18:43:23Z Pablo 5 omofone <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchane</B></FONT> [f.n.] [[Motî:djusse|djusse]]. <I>Ene tchane a l' ôle.</I> <I>Ene tchane å petrole.</I> rl a: [[Motî:cantea|cantea]], [[Motî:canete|canete]]. <span lang=fr>F. cruche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>tchane, cane.</span> Coinrece Payis del Lovire. Omofone coinrece: * [[Motî:tchene 3|tchene]] (prononcî ''tchane'') (f.n.; plaece do tchenî al fotbale) 17904 52518 2006-03-23T10:10:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fernuk</B></FONT> [f.n.] dobe [[Motî:nuk|nuk]] ki tént foirt bén. Disfondowes: <span lang=wa-feller>fêrnok, férnuk, fèrnouk, fêrneu, <FONT COLOR="#800080">fêrnuk</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fernukî</B></FONT> [v.c.] loyî a fernuk. <I>Cwè çki c' est, li ptit paket ki Mzambi a fernuké et ki n' si disloye nén ? Response: li botroûle</I> (J.M. Lecomte, rat. pa L. Mahin). rl a: [[Motî:efernukî|efernukî]]. 17905 52519 2006-03-23T10:12:05Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>fer</FONT> </B>[adv.] bén, comifåt, foirt. <I>I ns a falou pedaler fer po l' racsure.</I> rl a [[Motî:tofer|tofer]], [[Motî:fernuk|fernuk]], [[Motî:efernukî|efernukî]], [[Motî:disfernukî|disfernukî]]. <span lang=fr>F. fermement, énergiquement.</span> 17906 52521 2006-03-23T10:20:40Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>efernukî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:loyî|loyî]] pa on [[Motî:fernuk|fernuk]]. <span lang=fr>F lier par un double nœud.</span> <B>2.</B> rinde (ene sakî) må dins s' pea, tot lyi dmandant des sacwès k' i n' såreut fé. rl a: [[Motî:bråyler|bråyler]]. <span lang=fr>F. complexer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' efernukî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si fé prinde dins on lesse di bracnî, en on filet d' tindeu tot cåzant d' on djîbî, d' on ptit oujhea. <I>E viyaedje, i s' sint come on moxhon ki s' a vnou efernukî dins l' filet do tindeu</I> (E. Lempereur). rl a: [[Motî:eburtaker|eburtaker]]. <span lang=fr>F. s'empêtrer.</span> <B>2.</B> s' [[Motî:ecramyî|ecramyî]] (dins les ronxhes, evnd.). <B>3.</B> si mwaijhi a non-syince, k' on va dmorer e margaye avou ls ôtes. <span lang=fr>F. s'énerver, s'agiter.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>èfèrnoker, afurnoker, afèrnouyî, afèrnouyî, <FONT COLOR="#800080">èfernukî</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efernukî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>efernukeye</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> loyî (eye) a fernuk. <I>I ndaléve avou l' echêpe efernukeye åtoû do cô.</I> <B>2.</B> ecramyî, ecramieye. <I>Il a volou casser ses loyéns mins il estént efernukîs et l' leu esteut kel baltéve</I> (G. Lucy). <span lang=fr>F. emmêlé.</span> <B>3.</B> roed bleu sot (d'ene comere). <span lang=fr>F. éperdu.</span> <B>4.</B> [[Motî:reyusse|reyusse]], [[Motî:amayî|amayî (eye)]], [[Motî:måvlé|måvlé]]. <span lang=fr>F. embarrassé, affairé, énervé.</span> <B>5.</B> malåde dins s' tiesse pask' il a stî aclevé dins l' hisse di n' nén fé çou k' i fåt. <span lang=fr>F. complexé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>afèrnouyi, afèrnouyî, îye</span>. 17907 52523 2006-03-23T10:23:47Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfernukî</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:discramyî|discramyî]]. <span lang=fr>F. démêler, dépêtrer, libérer.</span> <B>2.</B> rinde ene sakî pus franc (dabôrd k' il esteut couyon). rl a: [[Motî:afranki|afranki]]. <span lang=fr>F. décomplexer.</span> Contråve: * [[Motî:efernukî|efernukî]] 17908 52676 2006-03-24T00:39:50Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>pinike</B></FONT> [f.n.] feme ki tént camaedje di s' coir. <I>On pretind k' les politikîs sont les minmes ki les pinikes; djusse bon a sorire po s' vinde</I> (C. Denis). rl a: [[Motî:houre|houre]], [[Motî:harote|harote]]. <span lang=fr>F. prostituée.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès &amp; F. "<span lang=en>pin-up</span>". 17909 52677 2006-03-24T00:43:07Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>catastrofe</B></FONT>[f.n.] grosse [[Motî:rascråwe|rascråwe]], naturale u nén, sovint ki toutche bråmint des djins. <I>Li catastrofe do tcherbonaedje do Bwès do Cazî.</I> 17910 52683 2006-03-24T00:48:53Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>ôlpesse</B></FONT> [f.n.] vudaedje di [[Motî:petrole|petrole]] d' on batea divins l' mer. <span lang=fr>F. marée noire.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no ([[Motî:ôle|ôle]]) + no ([[Motî:pesse|pesse]]); 2002. 17911 52684 2006-03-24T00:49:29Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>ero</B></FONT> [o.n.] sakî k' a fwait ene sacwè d' grand, di målåjhey, et k' est ricnoxhou po ça pa tote ene djin. <I>Sol vôye, les djins l' waitént tot djhant: "la noste ero"</I> (H. Petrez). <span lang=fr>F. héro.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>érô, <FONT COLOR="#800080">èro</FONT></span>. 17912 52681 2006-03-24T00:46:59Z Pablo 5 djermon {{djermon motî|otostop}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>otostop</B></FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>otostopeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>otostopeuse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' est l' long del voye ki fwait d' l' otostop. <I>Ene otostopeuse, c' est ene djonne feme sovint adawiante, et waire mousseye, k' est so vosse voye cwand vs estoz avou vosse feme</I> (rat. pa L. Baijot). 17913 53423 2006-03-29T00:04:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikiåte</B></FONT> [o.f.n.] docteur ki sogne les djins k' ont ene maladeye ki vént del tiesse. <I>On sikiåte c' est come on facteur k' a beacôp stî a scole: onk aide les letes et l' ôte les djins a divni timbrés.</I> rl a: [[Motî:psi|psi]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>sikyaute, psikyâte, psikiyâte</span>. 17914 53424 2006-03-29T00:04:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>psi</B></FONT> [o.f.n.] [[Motî:sikiåte|sikiåte]] u [[Motî:sicologue|sicologue]]. <I>Nos grand-mames n' avént nén stî a scole, mins ele s' î cnoxhént bråmint mî ki bråmint des psis k' i gn a</I> (E. Pècheur). 17915 51665 2006-03-17T18:31:59Z Pablo 5 fr. <FONT COLOR="#ff0000"><B>evintåre</B></FONT> [o.n.] contaedje a onk près di tos les agayons et les ahesses d' ene societé, on botike, evnd. <I>Vera aveut bouté a des ôtes ovraedjes disk' a troes eures, et ele kimincive seulmint si evintåre</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. inventaire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>evintåraedje</B></FONT> [o.n.] fijhaedje di l' evintåre. <I>Clôs po evintåraedje et l' condjî d' novelan; ridrovou li londi 6 di djanvî</I> (L. Mahin). 17916 52010 2006-03-20T15:15:21Z Pablo 5 etimolodjeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>vudete</B></FONT> [f.n.] djin cnoxhowe long et lådje, copurade come tchanteu(se), djouweu(se) dins les fimes, esportif, evnd. <I>Çou k' ces crapådes la avént el boke: les vudetes do cinema rûsses et amerikinnes, les dierins dancignes k' avént drovou a Yalta; les novelès crinmes di nute et d' djoû, et les dismakiyants et renaiwantès locions</I> (L. Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller>vëdète, <FONT COLOR="#800080">vèdète</FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje do francès "<span lang=fr>vedette</span>" lu-minme calké di l' itålyin "<span lang=it>vedetta</span>" (plaece po mî vey; la k' li no des vudetes estént scrîts et pus grandès letes so les afitches). 17917 52973 2006-03-25T11:18:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>traeçoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boird des [[Motî:lepe|lepes]], dedja makiyeyes avou do rodje, et refoirci pa ene pus foncêye roye di makiyaedje. <I>Asteure les Rûsses et ls Oucrinnyinnes estént tertotes adåborêyes avou on måve rodje-ås-lepes et l' brun aroyaedje, li traeçoe</I> (L. Mahin). <B>2.</B> li sôre di makiyant croyon ki måke cisse roye la. Disfondowes: <span lang=wa-feller>traceur, trèceur, traceu, traçwè, <FONT COLOR="#800080">trèçwè</FONT></span>. 17918 47252 2005-12-14T18:40:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitår]] 17919 56506 2006-05-13T11:02:26Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitår</B></FONT> (råle, après cossoune) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estår</B></FONT> (consyî a l' atake et après cossoune) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>står</B></FONT> (consyî fok après voyale) [f.n.] [[Motî:vudete|vudete]] di cinema, dins les spôrts, evnd. <I>Ké diferince inte Xhoutsiplou et Holywood ? A Holywood, on flate les stårs, et a Xhoutsiplou, on ståre les flates.</I> <I>Raymond Hure sondjive tofer k' il åreut polou divni ene estår do rond balon</I> ([[J. Goffart]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:mambor|mambor°]] d' ene estår:</FONT> <span lang=fr>F. agent.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l' inglès <span lang=en>"star"</span> ([[Motî:sitoele|sitoele]]), pal voye do francès, [[noûmot|1970]]. Omonimeye : * [[Motî:sitårer|dji, ti, i ståre(s)]]. ---- * [[djeu d' mot|Dipus d' racsegnes so les djeus d' mots e walon]]. * [[calcaedje di l' inglès|Dipus d' racsegnes so les calcaedjes di l' inglès]]. * [[mambor|Dipus d' racsegnes so les mambors des stårs]]. 17920 47257 2005-12-14T18:45:54Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] 17921 47260 2005-12-14T18:49:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitår]] 17922 47262 2005-12-14T18:53:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitadje]] 17923 47263 2005-12-14T18:54:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Ster]] 17924 47266 2005-12-14T18:57:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17925 47267 2005-12-14T18:57:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17926 47268 2005-12-14T18:58:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17927 47269 2005-12-14T18:58:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rixhiner]] 17928 57044 2006-05-17T09:43:29Z Pablo 5 [[categoreye:sons et letes do walon]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Li '''disploctaedje des trokes di cossounes å coron''', c' est cwand gn a ene u deus '''tcheyantès cossounes''', dj' ô bén : ene [[cossoune]] etimolodjike ki n' si rtrove nén å coron d' on mot. Cisse cossoune la pout kécfeye rispiter dins s' parintêye. :[[Motî:asse 1|asse, asterloke]] :[[Motî:asse 2|asse, asmatike]] Li minme piceure si voet eto [[disploctaedje des trokes di cossounes divintrinnes|ådvins des mots]]. == Esplikêye fonolodjike == Li fonolodjeye walone ni vout '''nén''' k' i gn åye '''ene dobe cossoune å coron''' des mots. :latén cho<FONT COLOR="#ff0000ff"><B>rd</B></FONT>a => walon coi<FONT COLOR="#ff0000"><B>d</B></FONT>e. :latén pe<FONT COLOR="#ff0000ff"><B>rder</B></FONT>e => walon pie<FONT COLOR="#ff0000"><B>d</B></FONT>e. :latén ve<FONT COLOR="#ff0000ff"><B>sp</B></FONT>a => walon we<FONT COLOR="#ff0000"><B>ss</B></FONT>e. == Istwere do tcheyaedje des dobès cossounes å coron. == Diviè 1200, on voet ddja bén ça dins li [[scrîta]]. * So [[Ritene|Miermont]] : 1214 : ''Mie'''le'''mont'' (po [[Motî:miele|''Mie'''rl'''u-mont'']] u [[Motî:miere|''Mie'''rd'''u-mont'']]. * [[Sint-Djôr]] : 1248 ''sanct Geo'''r''''' (po ''Geo'''rg'''is''). * [[Motî:prôpe|prôpe]] : 1252 ''prope'' (po ''pro'''pr'''e''). * [[Motî:catoize|catoize]] : 1286 ''quatouze''; 1298 ''quatuoze'' (po ''quato'''rz'''e''). * [[Motî:tidje|tidje]] : 1324 ''tiege'' (po ''tie'''rg'''e''). == Rifondaedje des mots calkés lanawaire avou des trokes di cossounes å coron == Li [[linwe-ehåyaedje do walon|candjmint do statut do walon]] al fén do 20inme sieke, et l' askepiance di gazetes etires di [[prôze nén racontrece]] a fwait aspiter e walon ene peclêye di [[calcaedje do francès|calcaedjes do francès]], inte di zels, sacwants mots avou ene dobe cossoune å coron. Les [[gazetes e walon]] ont shuvou 3 diferinnès voyes : * les gazetes wårdiveuses ([[Les Cayés Walons]], [[El Bourdon]]) n' eploynut nén les calcaedjes do francès. * Les gazetes avanciveuses di prôze nén racontrece come [[Li Chwès]] prindèt les mots do fancès sins les rwalonijhî pol tcheyaedje des dobès cossounes å coron: :ene ''cri'''pt'''e'' ([[Motî:cripe|cripe]]), on ''specta'''cl'''e'' ([[Motî:sipectåke|spectåke]]). * Les gazetes des [[rfondeus]] come [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]] eploynut les mots calkés rwalonijhîs pol tcheyaedje des dobès cossounes å coron. :[[asse (maladeye)|l' '''asse''']], kimint l' médyî ? == Situwåcion dins l' cåzé walon == Dins l' djåzé walon, les trokes di cossounes å coron si wådnut pus åjheymint dispu l' [[20inme sieke]], veyanmint ki les Walons s' ont adû a lzès prononcî e francès. :ene [[Motî:insule|''insu'''lt'''e'']]; li princesse [[Motî:Matile|''Mati'''lt'''e'']]. :il a do [[Motî:rite 2|''ri'''t'm'''e'']]. 17929 47280 2005-12-14T19:30:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asse 2]] 17930 47283 2005-12-14T20:36:12Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)taur, (è)staur</FONT>, stâr, (è)stâr</span> 17931 47593 2005-12-17T19:48:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houwer 1]] 17932 47594 2005-12-17T19:49:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houwer 1]] 17933 47592 2005-12-17T19:47:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houwer 1]] 17934 54351 2006-04-12T22:27:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] sayî di n' nén atraper. <I>Dj' a houwé on måva côp</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). <span lang=fr>F. esquiver, éviter.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si houwer</B></FONT> [v.pr.] <B>I.</B> [v.s.c.] endaler sins rén voleur fé. <I>Atincion, cwand l' afwaire toûnrè må, i s' houwrè</I> ([[Motî del Hesbaye|E. Dethier]]). <span lang=fr>F. se défiler, se débiner, fuir, se dérober, s'esquiver.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si houwer (erî, evoye) di</FONT> [v.c.n.d.] si bouter pus lon. </I>Dji m' howe di lu cwand djel voe.</I> <I>Houwez vs di totes ces djins la.</I> <I>Li blanke leuve est si près d' lu k' ele li pôreut cåzu aduzer, mins ele prind plaijhi a s' houwer d' lu pus lon, todi pus lon</I> ([[J.M. Warnier]]). On dit eto: [[Motî:wåde|aveur wåde di]]. <span lang=fr>F. s'éloigner, s'écarter, se garder de.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]] <span lang=lb>"skuihjan"</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwa</B></FONT> [o.n.] grosse pire metowe a l' inglêye d' ene måjhon, sol boird d' ene voye di tiene, po bouter evoye li rowe des tcheretes. On dit eto: [[Motî:hurtea|hurtea]], [[Motî:tchesse-rowe|tchesse-rowe]], <span lang=fr>F. bouteroue, garde-fou.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwåd</B></FONT> [o.n.] houwa. <span lang=fr>F. bouteroue.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> houwa. <span lang=fr>F. bouteroue.</span> <B>2.</B> [[Motî:rinnåd|rinnåd]] (bône di limåtche). <span lang=fr>F. borne.</span> <B>3.</B> [[Motî:ebanon|ebanon]] (coxhes metowes divant ene waide, on tchamp, po disfinde d' î moussî). Etimolodjeye: [[cawete -oe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> voyaedje å lon, po s' pormoenner. <span lang=fr>F. excursion.</span> <B>2.</B> [[Motî:coraedje-evoye|coraedje-evoye]]. <span lang=fr>F. fuite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé houwete:</FONT> rexhe foû des limodjes d' on djeu. <span lang=fr>F. être hors des limites, être "out".</span> <B>3.</B> dismantchaedje d' [[Motî:acoirdance|acoirdances]], di ban d' mariaedje. <span lang=fr>F. rutpure de ban.</span> Parintêye : * [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]]. Mot d' aplacaedje : * [[Motî:houwer evoye|si houwer evoye]] Omonimeye : * [[Motî:houwer 2|houwer]] (xhufler, boerler so ene sakî) ---- * [[houwoe|Dipus d' racsegnes so les houwoes]] 17935 52416 2006-03-21T10:11:11Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Disploctaedje des trokes di cossounes å coron]] 17936 47308 2005-12-14T22:18:03Z Lucyin 16 Tcheyante cossoune å coron displaecî viè Disploctaedje des trokes di cossounes å coron: meyeu lomaedje (e F. ''réduction des groupes pluriconsonnantiques'') #REDIRECT [[Disploctaedje des trokes di cossounes å coron]] 17937 54606 2006-04-18T20:12:46Z Lucyin 16 /* Ritripaedje da Lucyin */ == Istwere == Sourdant (pårteye "Istwere..."): [[Istwere del fonolodjeye do walon divant 1600|''La différenciation dialectale en Belgique romane avant 1600'']]. == Sol lomaedje "deur / adurixhmint" == === Bernard Louis dijha === Dji so-st-èwaré dè lîre vosse documint les cossounes (II). b d dj g j jh v z sont lès deûrès cossounes ('consonnes sonores') p t tch k ch xh f s/ss sont lès doûcès cossounes ('consonnes sourdes') Au coron d'on mot, lès deûrès cossounes sont prononcéyes come dès doûcès cossounes ('amuïssement') èt nin l' contrêre. === [[Uzeu:Borbouze|Louis Baidjot responda]] === Lu scrîjadje est da Lucyin. Mi, douces û dères, dju n' î conu rin. Mês, à wêtant in pô, I m' san.ne ku c'est Lucyin k' è rêzon ( bdgj sont douces). D'èn ôte costé, pour mi, pou l'adouçi å coron des mots, dju sondje ku c'est Bernard k' è rêzon. Ca, pour mi, Lîdje dot su scrire et s' prononcî " Lidje", comme viadje, messadje, gade, gadot, couméradje, couradje, cèrije, frêje, dandjî. Tous ces mots la su scrijat avu in "j" k'on n' put nin tchandjî an "ch". Si onz atind dire "viatche" coume "vatche", c'est pas des dins ki cåzat må et k' I fåt rmèrte su la boune voye putot ku d'acwarder à leu dèfåt. Vous n' atindez nin dire : cèriche, fréche, dantchi, gatot etc. === Ritripaedje da Lucyin === Mi ossu, å cmince, dji comprindeu å rvier. Mins (dji croes k' c' est Lorint k' a lomé ça e walon) : D,J,V = doûcès cossounes F. sonores ??? (mi, dji les rsinteu come dures) T, CH, F = durès cossounes (F. sourdes ?) (mi, dji les rsinteu come doûces) Si on est d' acoird so ces mots la E WALON, adon, c' est èn adurixhmint k' on-z a al fén des mots (ceréjhe si prononce bén "cèréch", viyadje : "viyatch". MINS ci fenominne la n' egzistêye nén dins ene pitite coine del Walonreye, do costé di Smwès, la k' Louwis Baidjot è provént (zels i djhèt bén cèréj, viadj). Mape [[Charles Bruneau]] 1674 ("village") : viyadj : Li Ptite Louwete, Hodremont, Nafraiteure, Orcîmont, Tchairire, Laforet, Yåle, Rotchô, viadj : Mouzaive, Frôhan, Pouphan, Dôhan (dj' ô bén : tote li Smwès walone). viyatch : Les Boursegnes, Arniye, Fepén, Vierziye; vilatch : "en général" Les linwincieus poliglotes (Tiri, Lorint, Pablo) nos dvrént motoit espliker did dou ki ciste atuze la (W. doûce = Fr sonore // W. dur = Fr sourde) vént ? Est ç' d' èn ôte lingaedje ? U di brmint des ôtes lingaedjes ? [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 18 d' avri 2006 a 20:08 (UTC) 17939 47323 2005-12-14T22:33:06Z Lucyin 16 Sourdant (Istwere) : [[Fonolodjeye do walon divant 1600 (live)|''La différenciation dialectale en Belgique romane avant 1600'']], p.133-135. 17942 47333 2005-12-14T22:39:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:displocter]] 17943 51989 2006-03-20T09:33:20Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>displocter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî les [[Motî:roejhin|roejhins]] d' ene troke, les poes d' ene peclêye. <I>Vola ene troke, disploctez l'.</I> <I>On-z a displocté totes les gurzales.</I> <I>Les gurzalîs sont tot disploctés.</I> <span lang=fr>F. égrener, dépouiller, égrapper.</span> <B>2.</B> rissaetchî les foyes (d' èn åbe). <span lang=fr>F. effeuiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si displocter</FONT> [v.pr.] si [[Motî:disfouyî|si disfouyî]], [[Motî:disploumer|si disploumer]], tot djåzant d' èn åbe. <span lang=fr>F. s'effeuiller, perdre ses feuilles.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:plocter|plocter]], (refoircixhante) [[betchete dis-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disploctaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "displocter". <span lang=fr>F. égrenage, égrènement, dépouillement, effeuillement, chute des feuilles.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;disploctaedje des trokes di cossounes:</FONT> (mot d' linwincieus) tcheyaedje d' ene u deus cossounes etimolodjikes ki s' voet dins les mots walons. ---- * [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron|Dipus d' racsegnes sol disploctaedje des trokes di cossounes å coron]]. * [[disploctaedje des trokes di cossounes divintrinnes|Dipus d' racsegnes sol disploctaedje des trokes di cossounes divintrinnes]]. 17944 47335 2005-12-14T22:40:02Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;displocter : diplok'ter [E1]; duploketer [E34], duplouk'ter [E21] ;disploctaedje : duplouk'tèdje [E21] 17945 47341 2005-12-14T23:12:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:solwef]] 17948 47347 2005-12-14T23:23:33Z Pablo 5 '''[[15 di decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:014 Nero.jpg|80px|Impreur Neron]] </div> *[[37]] - Nexhance di [[Neron]], [[Impire Romin|impreur romin]]. *[[1916]] - Nexhance da [[Maurice Wilkins]], [[fizike|fizicyin]] [[Inglutere|inglès]] k' a stî onk des discovreus di l' [[ADN]]. *[[1976]] - [[Samowa]] divént mimbe di l' [[ONU]]. </div> Dierins djoûs: [[14 di decimbe]] &ndash; [[13 di decimbe]] &ndash; [[12 di decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 15]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 15. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 15]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/15 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 15 december]] </noinclude> 17949 47351 2005-12-14T23:45:30Z Pablo 5 '''[[16 di decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Battle of the Bulge.jpg|80px|sôdårds etazunyins si disfindant tins d' l' Ofinsive]] </div> *[[1770]] - Nexhance supôzêye da [[Ludwig van Beethoven]], compôzeu. *[[1935]] - [[Epspagne]]: enondaedje do [[Front Populaire (Espagne)|Front Populaire]]. *[[1944]] - [[Walonreye]]: kimince di l' [[Ofinsive da Von Rundstedt]]. *[[1971]] - Fin del guere inte l' [[Inde]] eyet l' [[Pakistan]], li dislaxhaedje do [[Bangladesh]] est ricnoxhou. </div> Dierins djoûs: [[15 di decimbe]] &ndash; [[14 di decimbe]] &ndash; [[13 di decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 16]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 16. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 16]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/16 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 16 december]] </noinclude> 17954 47361 2005-12-15T06:11:59Z Quistnix 125 -> [[:nl:Gebruiker:Quistnix]] [[nl:Gebruiker:Quistnix]] 17955 52978 2006-03-25T11:40:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Zôrbrôte</B></FONT> [n.pl.] hamtea [[Motî:Li Rbiveye|del Ribiveye]]. Etimolodjeye: [[calcaedje di l' almand]] <span lang=de>"Sauer Broich"</span> (seure [[Motî:fagne|fagne]]); loukîz a: [[Motî:seur 2|Seurfa (Sorfa, Sorifè)]], [[Motî:Seure|Seure]], [[Motî:sourcroûte|sourcroûte]]. ---- * [[Zôrbrôte|Pondants et djondants]]. 17956 47364 2005-12-15T10:53:34Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == Zôrbrôt' [[Franwal da Haust]], Zôrbrôd [E165], Zoûrbroût' [Franwal da Haust]. 17957 59124 2006-06-02T15:33:07Z Pablo 5 loyén [[Fagne Walone]] '''Zôrbrôte''' (on prononce eto ''Zoûrbroûte'', F. et almand ''Sourbrodt''), c' est on hamtea [[Li Rbiveye|del Ribiveye]] == Istwere == Li viyaedje di Zôrbrôte a stî askepyî pa '''Djihan Sourbrod''' e [[1534]]. Les djins k' alént dmorer la estént e margaye avou les dmorants d' [[Ovîfa]], del Ribiveye, d' [[Motî:houte|Oûtru]], del [[Waime|Tchampagne]] et d' [[Gueuzinne]] po les abondroets po-z aler sol Fagne ([[waidaedje]], fåtchaedje, saetchaedje al [[troufe]]). Les procès alît disk' a l' [[tribunå d' Weslår|Coû Imperiåle di Weslår]], li pus hôte djustice d' adon. Ces procès la ont duré 200 ans. Li tchmin d' fier a-st arivé a Zôrbrôte do e 1885. == Tuzance walone. == * [[Nicolas Pietkin]] a stî curé a Zôrbrôte di 1881 a 1921. == Vey eto == * [[Fagne Walone]] 17958 57896 2006-05-21T22:15:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:文化闘争]] [[Categoreye:Almagne]] [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] [[categoreye:istwere del Walonreye]] Li '''Kulturkampf''' (lûte pol tuzance, en almand), c' est ene lûte politke, relidjeuse et culturele k' i gn a yeu å cmince di l' [[Impire Almand]], askepyî e 1871. Do pont d' vuwe walon on l' lome eto '''sipotchaedje culturel prûssyin'''. Li tchançlî d' l' Impire, [[Otto von Bismarck]], [[Prûsse|prûssyin]] eyet protestant, vout unifyî l' Impire dizo ene minme tuzance, eyet i va intrer e conflit avou les catolikes, eyet avou les minorités nén almandes (Polonès, Walons). Sacwantès lwès siconte di l' Eglijhe catolike lyi vont rsaetchî si pouvwer; insi, les priyesses ni pôront pus cåzer d' politike dins leus pretchaedjes (1871), les scoles passèt tertotes dizo l' controle di l' Estat (1871), les djezwites sont tapés foû d' l' Impire (1872), li pouvwer politike a s' mot a dire dins l' lomaedje des priyesses (1873), eyet li mariaedje divént civil (1874 el Prûsse, 1875 dins l' restant d' l' Impire). A pårti d' 1880 ces lwès sont-st adoûceyes, la ki l' cowalicion di pårtis catolikes, li ''Zentrum'', wangne bråmint des sidjes å pårlumint. Seules vont dmorer li mariaedje civil eyet l' lwè (li ''Kanzelparagraf'') ki disfind åzès priyesses di critiker l' Estat (disk' e 1953). == El Walonreye prûssyinne == Li [[Walonreye Prûssyinne]] va rsinti dobmint li ''Kulturkampf'', come tere catolike eyet come tere di tuzance walone; si bén ki sovint les Walons k' ont bouté disconte do ''Kulturkampf'' sont eto des priyesses catolikes. Emey les rlomés Walons k' ont bouté siconte do spotchaedje culturel prûssyin on pout citer [[Nicolas Pietkin]], [[Henri Bragard]], [[Joseph Bastin]]. Li shûte nén ratindowe del politike di spotchaedje do walon, c' est kel walon a [[linwe-ehåyaedje do walon|dmoré pus lontins bén vicant]] dins les viyaedjes walons des [[Redîmés Payis]]. [[de:Kulturkampf]] [[en:Kulturkampf]] [[eo:Kulturbatalo]] [[fr:Kulturkampf]] [[ja:文化闘争]] [[nl:Kulturkampf]] [[no:Kulturkampf]] [[pl:Kulturkampf]] [[sl:Kulturni boj]] 17960 56982 2006-05-15T23:33:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedje walon]] [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] 17961 47399 2005-12-15T16:41:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Kulturkampf]] 17962 56564 2006-05-13T18:03:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nds:Otto von Bismarck]] {{djermon}} [[categoreye:Almagne]] '''Otto von Bismarck''', c' esteut … C' est lu k' a metou en alaedje li [[spotchaedje culturel prûsyin|''Kulturkampf'']]. [[ast:Otto von Bismarck]] [[bs:Otto von Bismarck]] [[ca:Otto von Bismarck]] [[cs:Otto von Bismarck]] [[da:Otto von Bismarck]] [[de:Otto von Bismarck]] [[en:Otto von Bismarck]] [[eo:Otto von Bismarck]] [[es:Otto von Bismarck]] [[et:Otto von Bismarck]] [[eu:Otto von Bismarck]] [[fa:اتو فون بیسمارک]] [[fi:Otto von Bismarck]] [[fr:Otto von Bismarck]] [[gl:Otto von Bismarck]] [[he:אוטו פון ביסמרק]] [[hr:Otto von Bismarck]] [[id:Otto von Bismarck]] [[it:Otto von Bismarck]] [[ja:オットー・フォン・ビスマルク]] [[ka:ბისმარკი, ოტო ედუარდ ლეოპოლდ]] [[ko:오토 폰 비스마르크]] [[lt:Otas fon Bismarkas]] [[ms:Otto von Bismarck]] [[nds:Otto von Bismarck]] [[nl:Otto von Bismarck]] [[nn:Otto von Bismarck]] [[no:Otto von Bismarck]] [[pl:Otto von Bismarck]] [[pt:Otto von Bismarck]] [[ro:Otto von Bismarck]] [[ru:Бисмарк, Отто фон]] [[scn:Otto von Bismarck]] [[sco:Otto von Bismarck]] [[sh:Otto von Bismarck]] [[simple:Otto von Bismarck]] [[sk:Otto von Bismarck]] [[sl:Otto von Bismarck]] [[sr:Ото фон Бизмарк]] [[sv:Otto von Bismarck]] [[th:ออตโต ฟอน บิสมาร์ค]] [[tr:Otto von Bismarck]] [[zh:奥托·冯·俾斯麦]] 17964 56986 2006-05-15T23:38:02Z Lucyin 16 /* Coxhes do linwe-ehåyaedje */ [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje|*]] Li '''linwe-ehåyaedje''', c' est c' est tot çou k' est fwait totavå po fé rmonter li statut d' on metou lingaedje. ''Po des racsegnes sol mot "linwe-ehåyaedje", alez s' vey e [[Motî:linwe-ehåyaedje|splitchant motî]].'' == Coxhes do linwe-ehåyaedje == Li linwe-ehåyaedje comprind : * Li '''[[rfondaedje del langue]]''', k' on lome eto l' '''ehåyaedje do coir del langue''' : ariver a ene comene ôrtografeye, askepyî des [[noûmot]]s, fé des [[motî]]s, des [[live di croejhete|lives di croejhete]], candjî l' [[ôrtografeye]]; admete u disconsyî les [[calcaedje d' on mot|mots etrindjirs]], tchoezi u candjî d' [[alfabet]]. * Li '''ehåyaedje do statut''' lu-minme : tot çou ki fwait monter l' idêye ki les cåzants et les ôtes ont d' on metou lingaedje. Po bén fé avancî l' ehåyaedje do statut d' ene langue, i fåt k' i gn åye dedja on rfondaedje bén apontyî. Cwand l' linwe-ehåyaedje est fwait pa èn estat, on cåze purade di '''politike linwistike'''. * Li '''scole-ehåyaedje''' : accions po ki toplin des djins aprindénxhe ci lingaedje la. Ki ça fouxhe totavå on payis, u come deujhinme langue, dins l' payis u a l' etrindjir. Li scole-ehåyaedje est fwait pa les estats, les redjons, les comenes, des soces po disfinde li lingaedje, kécfeye des mierdjins ([[sicolaedje do walon|sicoles di walon]]). Po les grands lingaedjes si spåde foû payis, gn a des instituts amontés esprès, come li ''British Council'' (po l' [[inglès]]), l' ''Alliance française'' (pol [[francès]]), l' ''Instituto Cervantes'' (po l' [[castiyan]]) u li ''Goethe-Institut'' (po l' [[almand]]). == Sacwants lives sol linwe-ehåyaedje == * TAULI, V. (1968) ''Introduction to a theory of language planning'', Uppsala. * CALVET, L.J. (1987) ''La guerre des langues et des politiques linguistiques.'' Payot, Paris. * COOPER, R. L. (1989) ''Language planning and social change, Cambridge University Press'', New-York. == Hårdêye divintrinne == * [[linwe-ehåyaedje do walon]] [[en:language planning]] 17965 47389 2005-12-15T11:41:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 17966 47391 2005-12-15T16:18:32Z Lucyin 16 li mot "djoke (des poyes)" dins l' live da [[C. Bruneau]] ''Enquête linguistique sur les patois d' Ardenne'' li mot "djoke (des poyes)" dins l' live da [[C. Bruneau]] ''Enquête linguistique sur les patois d' Ardenne'' 17967 47393 2005-12-15T16:21:01Z Lucyin 16 les sons di l' accint walon del Hôte-Årdene eployîs pa [[A. Lenfant]] po scrire ses racontroûles. les sons di l' accint walon del Hôte-Årdene eployîs pa [[A. Lenfant]] po scrire ses racontroûles. 17968 62293 2006-06-18T18:37:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:萬國音標]] [[categoreye:alfabets]] [[categoreye:linwince]] L' '''Alfabet Fonetike Eternåcionå''', rascourti '''AFE''', '''API''' ou '''IPA''', c' est en [[alfabet]] ki sieve ås [[linwince|linwincieus]] a scrire les [[fonetike|sons des mots]] come i sont prononcîs sins aconter les [[linwe-ehåyaedje|ehåyîs alfabets]] po ces lingaedjes la. L' AFI pout siervi a noter : * des [[pårler]]s k' on vout studyî, dins on lingaedje nén co unifyî; * des accints dins des standårdijheyès langues; * des cåzaedjes k' on n' kinoxhe dedja. == Uzaedjes di l' AFE e walon == [[Imådje:AFI_Lenfant.jpg|thumb|les sons di l' accint walon del Hôte-Årdene eployîs pa A. Lenfant po scrire ses racontroûles]] E walon, gn a yeu on prumî ovraedje k' a stî eplaidî dins èn alfabet fonetike, c' est les rcweraedjes di [[Charles Bruneau|Tchåle Bruneau]] ([[1913]]). Mins ci n' esteut nén co do [[Motî:sir|sir]] AFE. L' [[ALW]], eplaidî dispu [[1953]], si sieve di l' AFE a costé do [[sistinme Feller]] po racsegnî so les ptits accints, padecô nén rlevåves e Feller. On live di [[racontroûle]]s, les Contes del Hôte-Årdene da [[Albert Lenfant]] sont pår sicrîts en Alfabet Fonetike Eternåcionå. == Avintaedjes et dzavintaedjes di l' AFE == * po les sincieus studiaedjes. L' advintaedje, c' est k' on pout rinde pår li prononçaedje do cåzeu, et ki tolminme ké linwincieus pout saveur å djusse kimint ki ci pårler la s' prononce. Li dzavintaedje, c' est k' i mucheye les cominès piceures des lingaedjes nén co unifyî (les foninmes), et dene en vuzion tote disminbridjeye do lingaedje. * po les [[scrijhaedje]]s. Cisse dujhance la a l' advintaedje di n' diveur shuve nole sicole di scrijhaedje, ni prinde pôzucion so les ôrtografeyes. Il a l' dizadvintaedje di n' esse lijhåve ki pa des djins bén adûs a ç' sistinme la. == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://croejhete.walon.org/node8.html Tåve des sons do walon (tos les accints) en AFE] * [http://croejhete.walon.org/node8.html Tåve des scrijhas do rfondou walon en AFE] *[http://www.linguiste.org/phonetics/ipa/chart/keyboard/ waibe po taper åjheymint totes les letes IPA] [[als:IPA]] [[ar:ألفبائية صوتية دولية]] [[br:Lizherenneg Fonetikel Etrebroadel]] [[ca:Alfabet fonètic internacional]] [[cs:Mezinárodní fonetická abeceda]] [[da:Det internationale fonetiske alfabet]] [[de:Internationales Phonetisches Alphabet]] [[en:International Phonetic Alphabet]] [[eo:Internacia Fonetika Alfabeto]] [[es:Alfabeto Fonético Internacional]] [[et:IPA]] [[fi:Kansainvälinen foneettinen aakkosto]] [[fr:Alphabet phonétique international]] [[gl:Alfabeto Fonético Internacional]] [[he:אלפבית פונטי בינלאומי]] [[hi:अंतर्राष्ट्रीय ध्वनि वर्णाक्षर]] [[hu:IPA]] [[is:Alþjóðlega hljóðstafrófið]] [[it:Alfabeto fonetico internazionale]] [[ja:国際音声記号]] [[kg:API]] [[ko:국제 음성 기호]] [[nl:Internationaal Fonetisch Alfabet]] [[nn:Det internasjonale fonetiske alfabetet]] [[no:Det internasjonale fonetiske alfabetet]] [[pl:Międzynarodowy alfabet fonetyczny]] [[pt:Alfabeto fonético internacional]] [[ro:Alfabetul Fonetic Internaţional]] [[ru:Международный фонетический алфавит]] [[sk:Medzinárodná fonetická abeceda]] [[sq:Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar]] [[sv:Internationella fonetiska alfabetet]] [[th:สัทอักษรสากล]] [[tr:IPA]] [[tt:Xalıqara Yañğırış Älifbası]] [[uk:Міжнародний фонетичний алфавіт]] [[vi:IPA]] [[zh:國際音標]] [[zh-min-nan:Kok-chè Im-phiau]] [[zh-yue:萬國音標]] 17969 47397 2005-12-15T16:37:54Z Pablo 5 Sipotchaedje culturel prûsyin displaecî viè Kulturkampf: li Kulturkampf c' est bén d' pus ki seulmint li spotchaedje culturel el Walonreye Prûssyinne #REDIRECT [[Kulturkampf]] 17970 47409 2005-12-15T18:08:02Z Pablo 5 mots tecnikes e walon, ixh-låte [[Imådje:AFI_Bruneau.jpg|thumb|li mot "djoke (des poyes)" dins l' live da C. Bruneau so les pårlers di l' Årdene francesse et del Simwès.]] çou k' est eployî dins l' tecse di ciste imådje ci c' est nén l' AFI, mins ene sôre di feller fonetike; ça fwait ki dj' a rsaetchî l' imådje. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di decimbe 2005 a 17:15 (UTC) == Kimint walonijhî les mots tecnikes des diferins sons? == [[Image:Ipa-chart-all-1000px.png|thumb|300px|left|tåvlea d' l' IPA (clitchîz po-z agrandi)]] Kimint scrire e walon tos les mots tecnikes ki s' trovèt dins l' tåvlea chal pa dzeu ("labiodental", "aspirant",...)? (eto, alez vey a [[ixh-låte]], c' est nén clair, c' est [ç], [x] ou co [χ]? en almand l' Ich-Laut c' est [ç], mins l' årtike cåze di [χ]?!) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di decimbe 2005 a 18:08 (UTC) 17971 47403 2005-12-15T17:57:52Z Pablo 5 Alfabet Fonetike Eternåcionå displaecî viè Alfabet fonetike eternåcionå #REDIRECT [[Alfabet fonetike eternåcionå]] 17972 47405 2005-12-15T17:57:52Z Pablo 5 Copene:Alfabet Fonetike Eternåcionå displaecî viè Copene:Alfabet fonetike eternåcionå #REDIRECT [[Copene:Alfabet fonetike eternåcionå]] 17973 47406 2005-12-15T17:58:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Alfabet fonetike eternåcionå]] 17974 47413 2005-12-15T18:55:29Z Lucyin 16 [[categoreye:linwe-ehåyaedje do walon]] 17975 47414 2005-12-15T19:50:54Z Lucyin 16 Porcintaedje di di foû-posse el Beldjike, et dins les troes redjons do payis e moes d' avri 2004 (sitatistikes ONEM; emantchaedje di l' adjinçna [[Uzeu:Karima|Karima Lamrawi]]). Porcintaedje di di foû-posse el Beldjike, et dins les troes redjons do payis e moes d' avri 2004 (sitatistikes ONEM; emantchaedje di l' adjinçna [[Uzeu:Karima|Karima Lamrawi]]). 17976 47418 2005-12-15T20:01:12Z Lucyin 16 [[Categoreye:Beldjike]] Li '''redjon walone''', c' est l' institucion ki rprezinte li [[Walonreye]] po tot çou ki compete di l' economeye, et totes sôres d' ôtès sacwès, apus ki l' acsegnmint eyet l' culteure, ki sont rprezintêye pal [[kiminålté Walonreye-Brussele]]. Li redjon walone corespond al [[Flande|redjon flaminde]] eyet l' [[Brussele (redjon)|Redjon Brusselwesse]]. == Economeye == [[Imådje:eploye_walonreye_wi.png|thumb|eploye pa secteus el Beldjike]] ===Eploye=== E&nbsp;[[2003]], gn aveut 96 åcint des eterprijhes k'&nbsp;avént moens di 50 djins. Ûtante-deus åcint avént moens di 10 djins. Gn aveut k'&nbsp;680 societés k'&nbsp;eployént dipus d'&nbsp;200 djins, metowes purade so [[province di Lidje|Lidje]] et sol [[province do Hinnot|Hinnot]]. Cwarante-nouv djins so 100 estént eployîs (-eyes) dins des eterprijhes, 31 so 100 a l'&nbsp;Estat, et 20 so 100 estént a leu boûsse. Li [[Flande]] aveut, li minme anêye, bråmint moens di djins a l'&nbsp;Estat (20 åcint). === Amontaedje d' eterprijhes === [[Imådje:amonteus_eterprijhe_wi.png|thumb|åcintaedje des amonteus d'&nbsp;eterprijhes dins sacwants payis]] Si on louke li porcintaedje des amonteu(se)s d'&nbsp;eterprijhes eneviè li totå des bouteus dins les payis d'&nbsp;l'&nbsp;[[OCDE]], on voet k'&nbsp;el Walorneye avou ses 3,6 djins so 100 k'&nbsp;ont amonté leu prôpe pordjet po wangnî leu crosse, est lon padrî des payis come les [[Estats-Unis]] (10,5), l'&nbsp;[[Irlande]] (9,1), k'&nbsp;ele est å cou d'&nbsp;l'&nbsp;[[Almagne]] (5,2) et des [[Bas-Payis]] (4,6), mins k'&nbsp;ele bate li [[France]] (3,2), li [[Flande]] (2,6), li [[Rûsseye]] (2,5) eyet l'&nbsp;[[Djapon]] (1,8). === Tchômaedje === Li Walonreye a on pus gros porcintaedje di [[tchômaedje|foû-posse]] kel Flande, mins elle a moens di tchômeu k' Brussele, dispu 1993. 17977 47419 2005-12-15T20:02:00Z Lucyin 16 Avançmint do porcintaedje di foû-posse el Beldjike, et dispårdaedje inte les troes redjons do payis, di 1989 a 2004 (sitatistikes ONEM; emantchaedje di l' adjinçna [[Uzeu:Karima|Karima Lamrawi]]). Avançmint do porcintaedje di foû-posse el Beldjike, et dispårdaedje inte les troes redjons do payis, di 1989 a 2004 (sitatistikes ONEM; emantchaedje di l' adjinçna [[Uzeu:Karima|Karima Lamrawi]]). 17978 47421 2005-12-15T20:03:07Z Lucyin 16 /* Economeye */ {{djermon}} [[Categoreye:Beldjike]] Li '''Flande''', c' est ene des troes redjons economikes del Beldjike, avou li [[Walonreye]] eyet [[Brussele (redjon)|Brussele]]. C' est l' cene metowe al [[Bijhe]] do payis. Årvierdimint del Walonreye, li Flande a tote les competinces, eto di l' acsegnmint eyet del culteure, ca l' '''Kiminålté flaminde''' s' a rmetou avou l' '''redjon flaminde''' docô après li [[lwè sol redjonalijhaedje]]. El Flande, on djåze oficirmint li [[neyerlandès]], on lingaedje ehåyî dispu li fén do 19inme sieke, foirt dilé les pårlers [[flamind]]s. Nerén, el [[province do Limbork]], on djåze co on [[lingaedje dilérin]], li [[limbordjwès]]. L' essegne del Flande, c' est l' [[liyon flamind]]. == Economeye == [[Imådje:fou-posse_beldjike.png|thumb|Avançmint do porcintaedje di foû-posse el Beldjike, et dispårdaedje inte les troes redjons do payis, di 1989 a 2004]] Li Flande, c' est l' redjon del Beldjike k' a l' moens di [[tchômaedje|foû-posse]]. == Hårdêyes divintrinnes == * [[rilomés Flaminds]]. 17990 47453 2005-12-15T20:22:45Z Lucyin 16 /* Li porcintaedje di foû-posse */ [[categoreye:economeye]] Li '''tchômaedje''', c' est cwand gn a des djins ki sont sins ovraedje. On lome ces-cial '''tchômeus''', foû-posse''', foû-plaece''', u '''sins-ovraedje'''. Dinltins, cwand on lzî dnéve des ptitès ovraedjes dins les comenes, on les loméve eto les '''bineus'''. Li contråve d' on (d' ene) foû-posse, c' est on [[bouteu]] (ene bouteuse). ''Po des racsegnes linwistikes so les mwaisses mots eployîs cial, alez s' vey e splitchant motî a : [[Motî:tchômaedje|tchômaedje]], [[Motî:foû-posse|foû-posse]], [[Motî:bineu|bineu]].'' == Li porcintaedje di foû-posse == [[Imådje:fou-posse_avri_04.png|thumb|Porcintaedje di di foû-posse el Beldjike, et dins les troes redjons do payis e moes d' avri 2004 ]] C' est l' nombe di sins-ovraedje eneviè li nombe di djin k' ont l' ådje di bouter. Li porcintaedje pout candjî d' on payis a l' ôte, et d' ene redjon a l' ôte do payis. E moes d' avri 2005, li tô esteut di 22,1 po [[Brussele (redjon)|Brussele]], 17,8 pol [[redjon Walone|Walonreye]], et 8,0 pol [[Flande]]. Ça fwait onk avou l' ôte, 12,4 pol Beldjike. == Payaedje des sins-posse == El [[Beldjike]], di 1936 a 2005, on-z a payî les tchômeus. Li institucion ki s' ocupe di çoula si lome l' [[ONEM]]. Po toutchî leu tchômaedje, les foû-z-ovraedje divént aler [[pontaedje des tchômeus|ponter al comene]]. A conter di 2006, l' awaitaedje des foû-z-ovraedje si fwait electronicmint pal voye di l' [[Etrernete]] u di [[Rantoele divintrinne|Rantoeles divintrinnes]]. 17991 47454 2005-12-15T20:23:19Z Lucyin 16 [[categoreye:economeye]] [[categoreye:administråcion]] Li '''pontaedje des foû-posse''' (on-z ôt pus sovint dire diyalectålmint li ''pwintadje des chômeus''), c' esteut l'obligåcion po les [[tchômaedje|foû-posse]], di s' prezinter dins leu buro d' pontaedje po mete on catchet so leu '''cwåte di pontaedje'''. El [[Beldjike]], ci courreye la a cmincî e [[1936]]. A ç' moumint la, les tchômeus divént aler ponter tos les djoûs, po poleur aveur leu tchômaedje. E [[1957]], les pre-pinsionés et les foû-posse po nén lontins ni dvît pus aler ponter. E [[1980]], on-z a radjouté ås nén ponteus les cis k' avént des rujhes e leu måjhon u ôte pårt. Pu, on-z a co recråxhî les djivêyes des escuzés, disk' e 1991. Adon, les "bineus" n' ont pus dvou aler ponter ki deus côps l' moes. E moes d' decimbe [[2005]], ça a stî les dierinnès convoyes di ponteus. A conter do 17 di decimbe 2005, li controle des foû-z-ovraedje si frè electronicmint. Li cwåte di tchômeu, la k' les foû-fosse metént leus dates di condjî et d' maladeye, serè-st evoyeye direk å Buro k' elzî paye leu tchômaedje. 17992 47455 2005-12-15T20:24:05Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] [[Categoreye:payis]] 17993 47456 2005-12-15T20:26:18Z Pablo 5 i n' a pont d' avance a dispårti "Walonreye" vs "Redjon walone" Dji n' so nén po fé des årtikes diferins po "Redjon Walone" et po "Walonreye", on fwait nén d' sifwaite difereince po nole ôte intité teritoriåle (on n' fwait nén deus årtikes diferins "France" vs "Republike Française", nerén "Beldjike" vs "Royåme di Beldjike", evnd.) D' èn ôte costé, i fåreut aveur èn årtike pol [[govienmint walon]] (del minme manire k' i gn a onk pol [[pårlumint walon]]). Mins les dnêyes so l' economeye del Walonreye, ça doet aler so l' årtike [[Walonreye]] (del minme manire ki po les dnêyes economikes do Marok ça va so [[Marok]] et nén so èn årtike "Royåme do Marok" diferin); a moens ki, tot crexhant, ça dvegne bråmint spès, et k' on metreut dins èn årtike [[economeye del Walonreye]] (et nén "del redjon walone", on rwaite l' economeye di tot l' aroyaedje do payis, nén djusse çou k' est aloyî a l' Estat). c' est come çoula ki djel freut. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di decimbe 2005 a 20:26 (UTC) 17994 47462 2005-12-16T10:20:43Z Korg 86 document.write('<SCRIPT SRC="http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Korg/monobook.js&action=raw&ctype=text/javascript"><\/SCRIPT>'); 17995 58589 2006-05-29T02:34:17Z Pablo 5 licince coviete do "dictionnaire wallon de Liège et de Hesbaye" da Dethier, 1994 == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 17996 47466 2005-12-16T12:21:35Z Lucyin 16 Li Rubiveye displaecî viè Li Rbiveye: li voyale est spotchåve (R'''u'''biveye ezès plaeces ki c' est U, R'''è'''bîveye ezès plaeces ki c' est E) #REDIRECT [[Li Rbiveye]] 17997 47473 2005-12-16T12:29:35Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Dethier]] '''Eugène Dethier''' a skepyî diviè 1918. C' est li fjheu do [[Motî del Hesbaye]], k' il eplaide e [[1994]]. Cwand il yeu fwait s' diccionnaire, Dethier si dit tot dloujhî, pask' il est seur ki ça n' sievrè nén ås djonnes a raprinde li walon. Eto, il atåvele ki ci fouxhe do franwal ki les djins d' ses djins si siervénxhe… po mî djåzer francès cwand i sont-st e France ! I n' a pus volou s' ocuper d' walon cwnad il a yeu tot fwait s' motî, et discoraedjî les djonnes a tuzer a èn avni pol lingaedje. Di s' mestî il esteut prof di francès dins ene sicole normåle. == Li såme da Eugène Dethier == Dins ses 13 pådjes d' adrovaedje e francès, Eugène Dethier codjåze felmint li [[motî da Haust]] (trop vîs mots), li [[Franwal da Haust]] (trop di mots, des trop vîs et des calcaedjes di francès k' i n' ricnoxhe nén come pårmint walons), les djins do walon e scole, les emissions e walon, les scrijheus d' arimeas, les djuris des pris. I discåze eto les bouteus pol walon, k' i lome ''démaguogues rétrogrades''. I n' vout nén ki, dins l' walon do teyåte, les vîs et les noveas mots si rtrovexhe dins l' motî do [[teyåte e walon|teyåte]] : :On n' saveur si sacwants mots corants eployîs ouy på peupe di Lidje-veye ni sont nén èn eritaedje do teyåte ". Eugène Dethier eploye li mot [[patwès]] a tot côp bon. Dethier n' acceptêye nén les [[noûmot]]s, minme les cis moussîs e walon dispu 1900 come [[Motî:mådjiner|mådjiner]], pask' il egzistèt e francès dispu 1297 (dabôrd, il årént dvou passer bråmint pus timpe, sapinse a lu). I vout kel walon fouxhe pôve, pask' i n' a pont d' mot corant po ratourner l' francès "fleuve" et "légume" Mins gn a aiwe, mouze (k' i n kinoxhe nén); verdeure (k' i trove ki n' rascouve nén les minmès sacwès), djote et djotreye (k' i n' kinoxhe nén), l' eploye li calcaedje legume k' avou anoymint. 17998 47472 2005-12-16T12:29:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Rbiveye]] 17999 47487 2005-12-16T13:44:44Z Pablo 5 loyén '''Marveye''' (F. ''Morville''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Florene]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5620'''. ** davance : '''5525'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ph 33'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Flipveye]]. * Sipotaedje des djins : les Macrales. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Marveye|l' esplicant motî]].'' == Tuzance walone == * Tchante e walon : Erik El Rosse, li wangneu del [[Fiesse del Tchanson e walon]] di 2005. 18000 47477 2005-12-16T12:32:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Marveye</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Morville</span>, rebané avou [[Motî:Florene|Florene]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Morvile, Morville (1294)</span>. <B>2.</B> hamtea di [[Motî:Werisse|Werisse]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Morivilla (1028)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] pitit no latén "<span lang=la><I>Maurus</I></span>" (Loukîz eto a : [[Motî:Morea|Morea]]), + no [[Motî:veye 2|veye]]). ---- * [[Marveye|Pondants et djondants]]. * [[veye (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les veyes et viyaedjes fwaits avou l' mot "veye"]]. 18001 47478 2005-12-16T12:33:06Z Lucyin 16 Sourdant : Marvèye, Marvêye; a Omzêye : Mârvèye [[lives so les Comenes da Herbillon]]. 18002 57942 2006-05-22T16:53:01Z Pablo 5 /* Li bate di 2003 */ Oûpêye [[Categoreye:pris et bates e lingaedje walon]] Li '''Fiesse del Tchanson e walon''' (F. ''Festival de la Chanson Wallonne''), c' est ene bate di tchanson k' est emantcheye pa l' [[UCW]] eyet li [[Radio bedje francès-cåzante]] "VivaCité" dispu [[1999]]. Li Fiesse del tchanson walone a replaecî li [[Grand Pris del Tchanson e walon]]. == Li bate di 1999 == * Michel Lefèvre, do groupe ''Lariguete'' d' [[Ate]] wangna l' grand pris eyet l' pris do publik. * Marc Keiser di [[Tchålerwè]] li pris del meyeuse tchanson oridjinnåle == Li bate di 2000 == * France Monty di [[Tchålerwè]] wangna l grand pris eyet l' pris des schoûteus (al radio) di Frecwince Walonreye. * [[Vincent Delire]] (kinoxhou eto come ''Mimile'') do [[Couvén (veye)|Couvén]], li pris del meyeuse tchanson oridjinnåle. * Michel Belly d' [[Soûmagne]], li pris do publik. == Li bate di 2001 == * Rudy Castro d' [[Tîleu]] wangna l' grand pris * Daniel Foron, do groupe ''Foron & Co'' di [[Marveye]], li pris del meyeuse tchanson oridjinnåle * Raymond Missoten d' [[Antene]], li pris do publik eyet des schoûteus == Li bate di 2002 == * ''Jesebel'' (Brigitte Hallet) di [[Lodlinsåt]], wangna l' grand pris eyet l' pris do publik * li groupe ''Foron eko'' di [[Marveye]], li pris del meyeuse tchanson oridjinnåle * Vincent Delire (''Mimile'') di [[Couvén (veye)|Couvén]], li pris des schoûteus di Frecwince Walonreye == Li bate di 2003 == * Daniel Droixhe d' [[Oûpêye]] wangna l' grand pris. * Jean-Pierre Darras di [[Soûmagne]], li pris do publik * Julie Dubar di [[Reve]], li pris del meyeuse tchanson oridjinnåle * li duwo Dominique Colson eyet Raymond Missotten di [[Comblin-å-Pont]] et d' [[Antene]], li pris des schoûteus == Li bate di 2004 == * Francis Vander Maelen di [[Ptite-Tchapele]] wangna l' grand pris, li pris speciå «Studio» del s.n.r. Climax eyet l' pris del s.n.r. Concours Jean Darlier * Myriam Crismer di [[Ståvleu]], li pris do publik eyet des schoûteus al radio * Michel Lefèvre (do groupe ''Lariguete'') d' [[Ate]], li pris del meyeuse tchanson oridjinnåle. == Li bate di 2005 == [[Imådje:tchanson_walone2005_afitche.jpg|thumb|afitche del fiesse del tchanson walone 2005 (e francès)]] * C' est Eric El Rosse di [[Marveye]] k' a yeu l' [[Motî:plouma|plouma]], avou deus tchansons ki les cåzaedjes, c' esteut da [[André Gauditiaubois]] et l' muzike da Vincent Loss : "Feyes do Cir" (<SMALL>"''Fîyes du cièl''"</SMALL>) & "El monde n' est nén tot noer" (<SMALL>"''Èl monde n'èst né tout nwêr''"</SMALL>). * Li Marc Keiser, di [[Tchålerwè]] a stî lomé deujhinme. * Les Doraymi di [[Comblin-å-Pont]] ont rascodou l' Pris des djins, pu co li Pris des schoûteus (les djins k' respondît å telefone å rpassaedje di l' emîssion å posse). * Li Zavir (''Xavier'') Bernier di [[Crupet]] a yeu l' Pris del pus tchanson li pus foû-ôrdinaire. * Les "Tchipote a m' Blues" di [[Måmdey]] ont hapé li Pris Jean Darlier del tchanson li pus plaijhante. 18003 47486 2005-12-16T13:43:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Rbiveye]] 18004 47489 2005-12-16T13:55:21Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Voroû-dlé-Liesse]], ancyin ptit ban rebané avou [[Djouprele]] * [[Voroû-Goreu]] 18005 47494 2005-12-16T14:15:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pitite-Tchapele]] 18006 62511 2006-06-20T11:04:12Z Lucyin 16 {{Babel|wa-1|ar|fr-3|en-1}} Bondjoû dji m' lome Djôzef Mahin [[Imådje:pablo_djoozef_elizete.jpg|thumb|Mi a l' [[Elizete]], e 2003, avou [[Pablo Sarachaga|Pablo]]]] li 16 di decimbe 2005 Eberwetaedje di [[Imådje:Van_Cutsem_tchabaureye.jpg|thumb|100px|Tchabårêyes]] li 23 d' decimbe 2005 * [[Motî:Lîsmia|Lîsmia]] (viyaedje) Li 20 di djanvî 2006 Eberwetaedje di [[Imådje:Albert_I_mariaedje.jpg|thumb|100px|Sovni do mariaedje da Albert et Elisabeth]] * [[Albert I d' Beldjike]] Li 03 d' fevrî 2006 Eberwetaedje di [[Imådje:Mohamed_V.jpg|thumb|100px|Mohamed V et Ahmed Tidjani sol tombe di l' [[Ali (Calife)|Imam Ali]] en Irak e 1959]] [[Mohamed V do Marok]] Dj' a recråxhî [[Ali (calife)]]. li 17 di fevrî 2006 Eberwetaedje di [[Imådje:Gianolla_fautcheu.jpg|thumb|100px|Coviete do [[Bourdon]] limero 23 (djulete 1951) avou on dessin do fåtcheu da [[François Gianolla]]]] * [[Motî:fåtchaedje|fåtchaedje]] (o.n.) * [[Motî:fåtcheu|fåtcheu]], [[Motî:fåtcheuse|fåtcheuse]], [[Motî:fåtchresse|fåtchresse]] (o.f.n.) * [[Motî:fåtchî|fåtchî]] (v.c., codjowaedje waitî) * [[fåtchaedje|Dipus d' racsegnes sol fåtchaedje]] Li 11 d' avri 2006 [[Afrike bijhrece]] Li 21 d' avrî [[Antolodjeye Fleurs dialectales]] li 28 d' avrî scrijheus di [[Antolodjeye Fleurs dialectales]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Clinias]] '''René Clinias''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[29 di djanvî]] [[1922]]. et k' a morou e [[1966]] Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. li 26 di måy * [[Jacques-Joseph Fabry]] * [[Pierre Grégoire baron d' Vivario]] * [[Jean-Noël Hamal]] * [[Simon de Harlez]] * [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] Mardi li 30 di måy * [[Teyåte lidjwès (operås)]] * [[Miyin-Hinri d' Bavire]] * [[Djihan-Teyodore di Bavire]] * [[Plake lazer]] Londi 19 di djun Dj' a bouté so l' [[årmonak Wiki]] a pårti des scrijheus di l' [[Antolodjeye Fleurs dialectales]] Mårdi 20 di djun Dj' a bouté so l' [[årmonak Wiki]] a pårti des grands [[scrijheus e walon]] 18007 58588 2006-05-29T02:33:22Z Pablo 5 licince Coviete do live "tchabårêyes" da Van Cutsem, 1936 == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18008 62499 2006-06-20T10:41:41Z Lucyin 16 Bondjou Djoseph Bin binåje du vèy ku vous vz î mètèz. Continuwèz. [[Uzeu:Borbouze|Louis]] == Bénvnowe {{PAGENAME}}! == Bénvnowe so l' eciclopedeye e walon Wikipedia! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "[[Wikipedia:Bénvnowe|Bénvnowe]]" et "[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|Kimint candjî ene pådje]]", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî. == Po bouter so l' årmonak == * [[Uzeu_copene:Pablo#.C3.A5rmonak]] So vosse pådje di copene, vos ploz mete tot çou ki vos vloz; c' est ene boune idêye di mete les lingaedjes ki vos compurdoz; alez vey so [[Wikipedia:Babel]] po saveur comint fé. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 16 di decimbe 2005 a 19:50 (UTC) 18009 57069 2006-05-17T10:24:01Z Pablo 5 [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Rmake]] '''sint Rmåke''' e latén '''Sancte Rimagilus''', c' est on [[sint fiesti el Walonreye]], li 3 d' setimbe. C' esteut on [[moenne]] francès k' a-st avnou el Walonreye diviè [[642]], avou [[sint Hålin]]. I sayît d' basti on moustî a [[Cugnon]], mins i fjhît berwete. Après, i rcuva di [[Sibert III|Sbert III]] ene franke tere, la k' bastixha li dobe [[abeye di Ståvleu-Måmdey]] (648), pu divni eveke di Tongue, et mori a Ståvleu diviè [[675]]. == [[fåve do vî vî tins|Floricontes]] avou sint Rmåke. == * '''Sint Rmåke et l' leu''' : Sint Rmåke est sovint mostré k' a mwaistri on leu ki rprinzintéve li diale. Did la li [[fåve etimolodjike]] po Ståvleu : "E ståve, leu !" * Floriconte do '''[[Motî:fa 1|fa]] do diale''' a [[Rwene]]. * Fåves del '''passêye di sint Rmåke''' (a [[Spå]] et ôte pårt). == Perlinaedjes et tchapeles. == * Grote Sint-Rmåke a Cugnon : on-z î dit messe li li 3 d' setimbe. * Tchapele Sint-Rmåke a [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]] (basteye diviè 860). * Passêye di Sint-Rmåke a Spå; mete si pî dins l' passêye pu aler boere on vere d' aiwe al [[Såvnire]]; on l' sieve vola po les femes ki n' savèt pont aveur d' efants. * Porcession d' [[Vervî]], la k' on fjheut des dessinaedjes avou del [[Motî:tontisse|tontisse]] (poussire di linne ou do rodje såvlon), k' on stitchive dins les trôs ås rats. * [[Lidje (veye)|Lidje]]: ** tchapele d' Amerkeur (Sint-Rmåke-å-Pont). ** tchapele astok del coledjåle sint Mårtén (Sint-Rmåke-e-Mont). * Tagnon-so-Ambleve : ôte passêye da sint Rmåke ritaeyeye e 20inme sieke dins on blokea d' [[pire castinne]]. 18010 47515 2005-12-16T19:14:40Z 212.217.117.117 [[Categoreye:linwince]] [[Categoreye:lingaedje walon]] 18011 47518 2005-12-16T19:49:14Z Pablo 5 /* Bénvnowe {{PAGENAME}}! */ == Bénvnowe {{PAGENAME}}! == Bénvnowe so l' eciclopedeye e walon Wikipedia! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "[[Wikipedia:Bénvnowe|Bénvnowe]]" et "[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|Kimint candjî ene pådje]]", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî. So vosse pådje di copene, vos ploz mete tot çou ki vos vloz; c' est ene boune idêye di mete les lingaedjes ki vos compurdoz; alez vey so [[Wikipedia:Babel]] po saveur comint fé. 18012 47523 2005-12-16T20:40:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Henri Van Cutsem]] 18013 57385 2006-05-19T11:37:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[La Foret]] 18015 47585 2005-12-17T19:43:35Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:houwer 1|houwer]] (sayî di n' nén atraper; purade avou on prono "si houwer" : si bouter erî di) * [[Motî:houwer 2|houwer]] (xhufler, boerler so ene sakî) 18016 52967 2006-03-25T11:02:48Z Pablo 5 vudes <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwer 2</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:xhufler|xhufler]], boerler so (onk, ene k' est dvant les djins, so on scanfår, on terén d' fotbal) po lyi mostrer k' on voet evi çou k' i dit, çou k' i fwait. <I>Il a stî houwé di tote li såle</I> ([[Motî del Hesbaye|E. Dethier]]). <I>On howe on måva acteur</I> ([[Motî da Haust|J. Haust]]). <span lang=fr>F. huer, persifler, se railler.</span> <B>2.</B> [[Motî:kidjåzer|codjåzer]], vey evi. <span lang=fr>F. mépriser, calomnier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "houwer 2". <span lang=fr>F. huée, persiflage, moquerie, raillerie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwêye</B></FONT> [f.n.] houwaedje. <I>Ci n' fourit k' ene houwêye.</I> <span lang=fr>F. huée blâme, discrédit, mépris, opprobe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper l' houwêye so (a) ene sakî:</FONT> kidjåzer. <I>Vos m' tapez todi l' houwêye.</I> <span lang=fr>F. jeter le blâme, le discrédit, l'opprobe, blâmer, calomnier, médire, jeter la pierre.</span> On dit eto: fé poirter l' [[Motî:dôlêye|dôlêye]], taper l' [[Motî:hate|hate]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houwreye</B></FONT> [f.n.] houwaedje timpesse et d' tos les costés. Loukîz a: [[Motî:ahoûlreye|ahoûlreye]]. <span lang=fr>F. huée, persiflage, moquerie, concert de cris discordants.</span> Parintêye : * [[Motî:ahouwer 2|ahouwer]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]] Omonimeye : * [[Motî:houwer 1|houwer]] (sayî di n' nén atraper) 18017 47636 2005-12-19T11:30:52Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;houwer : houwer [E1, E213, E21], xhiwez [E212], hiwer [E21, E212b], uwer [O4]; nén dins S1, C1, C100, O0 ;houwaedje : hiwèdje [E212b] xhiwege [E212b]. ;houwêye : houwêye [E1, E213, E170]. ;houwreye : houwerèye [E34], hiwerie [E212b] xhiwri [E212b]. 18018 47590 2005-12-17T19:46:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houwer 2]] 18019 47591 2005-12-17T19:47:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houwer 2]] 18020 47596 2005-12-17T19:49:52Z Lucyin 16 Motî:tchet-uwant displaecî viè Motî:tchet-houwant: rifondaedje do mwaisse viebe "houwer" #REDIRECT [[Motî:tchet-houwant]] 18021 47598 2005-12-17T19:52:29Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == tchèt-huant [S109], tchet-huwant [S117] 18022 47601 2005-12-17T20:15:43Z Borbouze 21 18023 47605 2005-12-17T20:51:04Z Pablo 5 {{User language| letter code=nah| text=Kah '''[[:Category:Uzeus nah-N|nawatlahtoh]]''' inin tlatitlanini iwan yektlahtoa in '''[[:Category:Uzeus nah|Nawatl]]'''.}} 18024 47606 2005-12-17T20:56:26Z Pablo 5 {{Category user language-N|nah|nawatl|Kah '''nawatlahtoh''' inin tlatitlanini iwan yektlahtoa in '''Nawatl'''.}} [[bg:Категория:Потребител nah-N]] [[cs:Kategorie:User nah-N]] [[da:Kategori:Brugere nah-N]] [[de:Kategorie:User nah-M]] [[en:Category:User nah-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto nah-D]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nah-M]] [[id:Kategori:User nah-N]] [[ja:Category:User nah-N]] [[ko:분류:사용자 nah-M]] [[la:Categoria:Usor nah-N]] [[na:Category:User nah-N]] [[nds:Kategorie:User nah-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker nah-M]] [[pt:Categoria:Usuário nah-M]] [[scn:Category:User nah-N]] [[sl:Category:Uporabnik nah-N]] [[sv:Kategori:Användare nah-N]] 18025 47607 2005-12-17T20:59:10Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=nah| text=Inin tlatitlanini tlahtoa '''[[:Category:Uzeus nah-3|kwalli]]''' in '''[[:Category:Uzeus nah|Nawatl]]'''.}} 18026 47608 2005-12-17T21:00:18Z Pablo 5 {{User language-4| letter code=nah| text=Inin tlatitlanini tlahtoa in '''[[:Category:Uzeus nah|Nawatl]]''' '''[[:Category:Uzeus nah-4|kenin nawatlahtoh]]'''.}} 18027 47609 2005-12-17T21:01:39Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=nah| text=Inin tlatitlanini tlahtoa '''[[:Category:Uzeus nah-2|tepitzin]]''' in '''[[:Category:Uzeus nah|Nawatl]]'''.}} 18028 47622 2005-12-18T19:58:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:houwer 2]] 18029 47631 2005-12-19T09:51:27Z Borbouze 21 18030 47641 2005-12-19T11:40:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[divancete]] 18031 47645 2005-12-19T11:46:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houwer 2]] 18032 47726 2005-12-19T19:36:00Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;houwer : houwer [E1, E170], hiwé [E203], xhiwez [E212], hiwer [E212b, E170] ;houwa : hiwa [E13, G98]. ;houwåd : houwå [E1, E170], hiwå [E1, E170]. ;houwoe : hiweû [E1, E203, E21, E170] ;houwete : hiwett [E203] == Etimolodjeye == li minme bodje (loukîz å [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 17, 124b & 125b.) a dné l' almand <span lang=de>"scheuen"</span> (awè [[Motî:sogne 2|sogne]] di), <span lang=nl>Ny. schuwen.</span> (minme sinse). 18033 52966 2006-03-25T10:58:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>si houwer evoye</B></FONT> [v. a spitron, sins coplemint] [[Motî:houwer 1|si houwer]]. <I>Cwand on vs turlupene, loukîz di vs houwer evoye</I> ([[Motî da Forir|H. Forir]]). On dit eto: [[Motî:sikifter|sikifter evoye]], [[Motî:zoupter evoye|zoupter evoye]], [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]]. <span lang=fr>F. s'esquiver.</span> ---- * [[sipitron|Dipus d' racsegnes so les spitrons]] 18034 47651 2005-12-19T11:51:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[spitron]] 18035 47683 2005-12-19T15:17:03Z Lucyin 16 /* Hårdêyes divintrinnes */ [[categoreye:croejhete walone]] On '''viebe å spitron''', e [[walon]], c' est des [[vierbires]] fwaite avou èn [[spitron|adviebe-sipitron]], ki rotèt pår come les viebes ås spitrons di l' inglès, di l' almand et des ôtes [[lingaedje tîxhon|lingaedjes tîxhons]]. Les adviebes '''evoye''', '''djus''', '''foû''' sont les pus corants dins les viebes ås spitron. Mins sacwants sont bastis avou '''houte''', '''divant''' et '''avou'''. Gn a eto ene piceye di viebes walons ki rshonnèt ås viebes ås spitrons do flamind et d' l' almand, mins ki n' si dismantchnut nén ([[Motî:foû-waidyî|foû-waidyî]], [[Motî:foû-moenner|foû-moenner]], foû-wårder, si houte-diner). == Croejhete des viebes ås spitrons == === Rispitaedje dirî l' coplemint === * [[Droet coplemint]] : :Il ont cåzu fwait l' bastimint: i n' ont pus k' a <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenner</B></FONT> les trigus <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoye</B></FONT>. * Coplemint d' manire : :Gn aveut tant d' nive ki nosse pa l' a dvou <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenner</B></FONT> a begnons <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoye</B></FONT> === askepiaedje di parints === Les viebes ås spitrons polèt aveur des parints fwaits avou les cawetes corantes, come [[cawete -aedje|-aedje]] et [[cawete -eu, -euse|-eu]]. Les sfwaits parints si scrijhnut avou ene [[loyeure]]. :[[Motî:sipitaedje-evoye|sipitaedje-evoye]], [[Motî:moenneu evoye|moenneu evoye]], [[Motî:rwaitaedje-divant|rwaitaedje-divant]]. [[categoreye:croejhete walone]] == Istwere == === L' atuze des vierbires ås spitrons e walon. === [[Imådje:viebe_spitron.jpg|thumb|Prumî eplaidaedje di l' atuze des spitrons (1993)]] Les linwincieus classikes ont bråmint corwaitî l' walon a pårti des croejhetes do francès. I n' ont nén fwait on hagnon a pårt avou les spitrons, la k' c' est ene tuze del croejhete des lingaedjes tîxhons. Dins bråmint des motîs, les vierbires ås spitrons sont metowes come des ratourneures do mwaisse-viebe. Dins l' [[Motî da Haust]], e [[Motî d' Bastogne]] et dins l' edicion da [[J. Lechanteur]] do [[Motî da Villers]], å hagnon "foû", on va revoyî a tos les viebes la k' gn a des eployaedjes avou ci adviebe la. L' atuze ki des vierbires e walon rotnut come des sfwaites ezès lingaedjes tîxhons fourit eplaidêye pol prumî côp pa [[Lucyin Mahin]] divins [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]] e 1993. Ele a stî rprinjhe pa [[Lorint Hendschel]] dins si [[Ptite Croejhete]] e 2001. === Vicansté des viebes ås spitrons === Les viebes ås spitrons et leu croejhete ont stî bén wårdés disk' asteure, emey les djins ki cåzént walon d' estant djonne. Vocial ene fråze rilevêye e 2005, d' ene djin skepieye e 1921. :Gn aveut tant d' nive ki nosse pa l' a dvou <FONT COLOR="#ff0000"><B>moenner</B></FONT> a begnons <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoye</B></FONT>. == Hårdêyes divintrinnes == * [[vierbire avou evoye]] * [[vierbire avou djus]] * [[vierbire avou foû]] == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://picr.walon.org/node12.html Les adviebes (et les cis ki polnut divni des spitrons)] * [http://picr.walon.org/node18.html Li spitaedje des spitrons dirî l' droet coplemint] * [http://rifondou.walon.org/croejhete1.html#spitron Esplikêyes e francès so les spitrons] 18036 47659 2005-12-19T14:01:58Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">hylé</FONT>, chlé, hlé </span>; [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>escleit /span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == hlé [E1, E2, E203, E212b, E21, E24], xhlé [E212], nén dins E213, E145. == Etimolodjeye == Loukîz a : [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 21, 318-319. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece Vervî & [[Hôte-Årdene]]. 18037 47687 2005-12-19T15:19:03Z Lucyin 16 [[categoreye:croejhete walone]] Ene '''vierbire avou "evoye"''', c' est ene [[vierbire]] ki rote avou li [[spitron]] "[[Motî:evoye|evoye]]". C' est les [[viebe å spitron e walon|viebes ås spitrons]] les pus cnoxhous et les pus vicants e walon. I sont bastis avou des viebes di mouwaedje, et mostrèt on movmint k' eva lon erî do cåzant sudjet. Les vierbires avou "evoye" polèt esse sinonimes di viebes fwaits avou l' [[betchete e-]] d' endalaedje, mins end a bråmint moens ki des vierbires avou "evoye". Les verbires avou "evoye" rotnut pår come les [[vierbire avou djus|vierbires avou "djus"]] et les [[vierbire avou foû|cenes avou "foû"]]. == Sacwants viebes fwaits avou li spitron "evoye" == {{djermon}} === Viebes å prono. === * [[Motî:houwer evoye|si houwer evoye]]. 18038 47668 2005-12-19T14:17:17Z Lucyin 16 Viebes ås spitons do walon displaecî viè Viebe å spitron e walon: 3 flotches #REDIRECT [[Viebe å spitron e walon]] 18039 47690 2005-12-19T15:22:09Z Lucyin 16 [[categoreye:croejhete walone]] Ene '''[[vierbire]] avou "foû"''', c' est on [[viebe å spitron e walon|viebe å spitron]] ki rote avou li [[spitron]] "[[Motî:foû|foû]]". Les verbires avou "evoye" rotnut pår come les [[vierbire avou djus|vierbires avou "djus"]] et les [[vierbire avou evoye|cenes avou "evoye"]]. == Sacwants viebes fwaits avou li spitron "foû" == === vierbires å coplemint === * [[Motî:abouter foû|abouter foû]] * [[Motî:aveur foû|aveur foû]] * [[Motî:bouter foû|bouter foû]] * [[Motî:prinde foû|prinde foû]] * [[Motî:saetchî foû|saetchî foû]] * [[Motî:tirer foû|tirer foû]] * [[Motî:taper foû|taper foû]] * [[Motî:mete foû|mete foû]] * [[Motî:bouxhî foû|bouxhî foû]] * [[Motî:côper foû|côper foû]] * [[Motî:ferer foû|ferer foû]] * [[Motî:tchessî foû|tchessî foû]] * [[Motî:houkî foû|houkî foû]] * [[Motî:flouper foû|flouper foû]] * [[Motî:greter foû|greter foû]] * [[Motî:payî foû|payî foû]] * [[Motî:braire foû|braire foû]] === vierbires sins coplemint === * [[Motî:aler foû|aler foû]] * [[Motî:saveur foû|saveur foû]] * [[Motî:moussî foû|moussî foû]] * [[Motî:briker foû|briker foû]] * [[Motî:vini foû|vini foû]] * [[Motî:djouwer foû|djouwer foû]] * [[Motî:conter foû|conter foû]] * [[Motî:dårer foû|dårer foû]] * [[Motî:doirmi foû|doirmi foû]] * [[Motî:sipiter foû|sipiter foû]] 18040 47681 2005-12-19T15:16:19Z Lucyin 16 Viebire avou djus displaecî viè Vierbire avou djus {{djermon}} [[categoreye:croejhete walone]] Ene '''[[vierbire]] avou "djus"''', c' est on [[viebe å spitron e walon|viebes å spitron]] ki rote avou li [[spitron]] "[[Motî:djus|djus]]". Les verbires avou "evoye" rotnut pår come les [[vierbire avou evoye|vierbires avou "evoye"]] et les [[vierbire avou foû|cenes avou "foû"]]. 18041 47682 2005-12-19T15:16:19Z Lucyin 16 Viebire avou djus displaecî viè Vierbire avou djus: flotche #REDIRECT [[Vierbire avou djus]] 18042 47685 2005-12-19T15:17:45Z Lucyin 16 Viebire avou evoye displaecî viè Vierbire avou evoye: flotche #REDIRECT [[Vierbire avou evoye]] 18043 47689 2005-12-19T15:19:44Z Lucyin 16 Viebire avou foû displaecî viè Vierbire avou foû: flotche #REDIRECT [[Vierbire avou foû]] 18044 57116 2006-05-17T14:46:06Z Pablo 5 [[Categoreye:Croejhete]] [[categoreye:croejhete walone]] Ene vierbire, c' est ene troke di mots fwaite d' on [[viebe]] et d' onk u di sacwants ôtes mots, et ki rote come on seu viebe. Gn a des : * verbires å coplemint : [[Motî:aveur foû|aveur foû]]. * verbires sins coplemint [[Motî:aveur bon|aveur bon]], [[Motî:vini å monde|vini å monde]]. * vierbire å prono : [[Motî:houwer evoye|si houwer evoye]]. E walon, les [[viebe å spitron e walon|viebes ås spitrons]] sont rwaitîs come des vierbires. L' adire inte ene vierbire et ene pitite [[ratourneure]] avou on viebe pout esse tene. Po des racsegnes sol mot "vierbire", alez s' vey e [[Motî:vierbire|splitchant motî]]. == Sacwantès vierbires == === Viebes ås spitrons === * [[vierbire avou evoye]] * [[vierbire avou djus]] * [[vierbire avou foû]] == Vierbires a deus mots == * [[Motî:bén vleur|bén vleur]] * [[Motî:passer houte|passer houte]] * [[Motî:prusti eshonne|prusti eshonne]] * [[Motî:rôler eshonne|rôler eshonne]] * [[Motî:tini astok|tini astok]] * [[Motî:vey divant|vey divant]] * [[Motî:vey evi|vey evi]] * [[Motî:vey voltî|vey voltî]] * [[Motî:vini astok|vini astok]] == Vierbires a sacwants mots == * [[Motî:èn pus saveur hay|èn pus saveur hay]] 18045 47692 2005-12-19T15:23:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viebe]] 18046 47694 2005-12-19T15:25:43Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>vèrbe</B>, vêrbe, vièbe</span>. 18047 47698 2005-12-19T15:29:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipiter]] 18048 47700 2005-12-19T15:30:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Sipetin]] 18049 51662 2006-03-17T18:24:44Z Pablo 5 spitant <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipiter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espiter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spiter</B></FONT> <B>I.</B> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:frexhi|frexhi]] (et k' on n' vôreut nén) avou d' l' aiwe, des broûs, ki potchèt pask' on pite didins, u passer waeraxhmint dvins avou ene tcherete, ene oto. <I>Vos m' avoz tot spité, e passant dlé mi avou voste oto.</I> <I>Li tcherete m' a spité disk' å cô.</I> <I>Les årnagas s' amuzént a taper on côp d' baston dins l' basse po spiter les femes ki passént</I> ([[Motî d' Djivet|J. Waslet]]). <I>Do tins ki les djins waitnut, tot disbåtchîs, les ravaedjes k' ont amoenné les oraedjes, èn arsouye k' est a pô près l' dobe pus vî k' mi, s' amuze a fé araedjî les cmeres tot les spitant</I> ([[H. Pétrez]]). On dit eto: [[Motî:siplatchî|splatchî]]. <span lang=fr>F. éclabousser, arroser.</span> <B>2.</B> [[Motî:manni|manni]] (ene sacwè, ene sakî) avou on likide k' arive dissu (sor lu) et k' i n' fåreut nén. <I>Il a spité tot l' ouxh e metant l' plafond e coleur.</I> <I>Dj' a stî tot spité d' flate.</I> <I>Hê la ! valet ! ti m' sipites.</I> <span lang=fr>F. asperger, maculer, souiller.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) manni li rlomêye (d' ene sakî). <I>C' est tote si famile k' a stî spitêye pa ces canlaedjes la</I> ([[Motî d' Nivele|J. Coppens]]). <span lang=fr>F. éclabousser, salir.</span> 4. frexhi avou des gotletes, po fé èn ovraedje. <I>Sipite on pôk d' aiwe so l' trotwer, po n' nén k' ça poûssele.</I> <I>Espitez l' pavêye divant d' schover !</I> On dit eto: [[Motî:mouyî|mouyî]], [[Motî:ramouyî|ramouyî]]. <span lang=fr>F. asperger, arroser.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; sipiter l' bouwêye pol ristinde:</FONT> frexhi ene miete les lokes, po n' les nén broûler avou l' fier a ristinde. <B>5.</B> fé [[Motî:rexhe|rexhe]] (ene sacwè ki potche, ki brotche d' on plin côp). <I>Li grin spite å lon tos ses xhos, cwand l' flayea toume dissu</I> ([[H. Simon]]). <I>Et pu, avou les rezistants, on-z a-st ataké ene cope di camions et wangnî gros: des plinnès berwetêyes d' ôr e brikes, des belès brotches avou des pires sipitants des belès coleurs</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. faire jaillir.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> rexhe avou del foice, tot djåzant d' ene aiwe, d' on likide; imådjreçmint, tot djåzant d' on sintmint. <I>L' aiwe espite foû del fontinne.</I> <I>Li cafè spitéve pa l' buze do cocmwår.</I> <I>Li metchansté spite pa ses iys.</I> Loukîz a : rispiter, aspiter, [[Motî:brotchî|brotchî]], [[Motî:tchitchî|tchitchî]]. <span lang=fr>F. gicler, jaillir.</span> <B>2.</B> rexhe tot d' on côp, et did pattavå. <I>Li djalêye sipite foû des meurs</I> ([[Motî da Villers|A.F. Villers]]). On dit eto brotchî, stritchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Dji tel freu spiter foû d' ses solés come rén:</FONT> dji pôreu åjheymint l' bate, et esse pus foirt ki lu. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"envoyer dans le décor"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; des botons mi spitèt totavå l' coir:</FONT> dj' a ene maladeye avou ene rexhowe di botons. <span lang=fr>F. éruption.</span> <span lang=en>Ingl. rush.</span> <B>3.</B> fé rexhe les botons des foyes. <I>C' est l' prétins, les bouxhons spitèt.</I> rl a: bouter. <span lang=fr>F. bourgeonner.</span> <B>4.</B> [[Motî:potchî|potchî]], [[Motî:zoubler|zoubler]]. <I>Li grin spite pa tos costés.</I> <I>Oyi, tot spitant drola come dji vos l' di, Georges Guetary va so ses cwatrè-vint-troes ans</I> (Louis Peeters). <I>Des cints et des cints meyes, di tos costés, et di totes les coleurs, des efants, tot binåjhes, djouwnut tot riyant, tot spitant</I> (Mareye Vandenheuvel). <B>5.</B> ariver sor vos tot d' on côp, tot djåzant d' ene pitite poûssire, evnd. <I>Cwand i ploût, ça plake a vos pîs, cwand i fwait setch, ça spite a vos iys.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; ça spite ås iys:</FONT> ça n' a nén dandjî d' esse mostré, tolmonde coprind çoula. <span lang=fr>F. cela crève les yeux, c'est évident.</span> Loukîz a : [[Motî:spite-azès-iys|spite-azès-iys]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Li crapåde lyi a spité e l' ouy:</FONT> Il a toumé amoreus d' leye. <B>6.</B> fé rexhe des [[Motî:sipite|spites]], tot djåzant do feu, d' ene sacwè ki broûle. <I>Li feu spite.</I> <I>El feu d' årtifice esclate: Presses a brotchî d' leu boesse, Po k' les djins fouxhexhe al fiesse, Vla on moncea d' estoeles Espitant tertotes pus beles, Et leyant l' estoelî Di totes coleurs flori</I> ([[J. Goffart]]). On dit eto: [[Motî:petriyî|petriyî]]. <span lang=fr>F. pétiller, cracher.</span> <B>7.</B> end aler tot corant. <I>Dji n' ratin ki l' bon moumint po spiter foû del måjhon.</I> <I>Il ont spité divant d' aveur fwait leu bzogne.</I> <I>Sipitez mu foû d' cial ou dji vs sipate !</I> rl a: [[Motî:sipiter evoye|spiter evoye]], aspiter. <span lang=fr>F. filer, partir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; sipiter å diale:</FONT> cori foirt lon, sins k' on vs sepe ratraper. <span lang=fr>F. s'enfuir, détaler, fuir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; spiter a l' inglesse°</FONT>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; sipiter e bijhe:</FONT> endaler raddimint. <span lang=fr>F. décamper.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; dj' a veyou ene pouce ki spite:</FONT> gn a onk (ene) ki saye di schiper evoye sins k' on l' voeye. <B>8.</B> [[Motî:pesteler|pesteler]] tot ratindant ene sacwè, tot cåzant d' on sins-pacyince. <I>I spite, estô d' ratinde si toû come les ôtes.</I> <span lang=fr>F. trépigner, s'impatienter.</span> <B>9.</B> esse todi presse a fé ene sacwè d' noû, èn nén dmorer al minme plaece. <I>Dj' inme k' on vole, k' on rôle, k' on spite, k' on broke todi padvant</I> ([[P. J. Dosimont]]). <span lang=fr>F. se remuer, bouger, être dynamique.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si spiter</FONT> [v.pr.] si manni avou des broûs, k' on-z a pité dvins. <I>I s' a spité disk' a so s' dos</I> ([[Motî d' Bastogne|ramexhné pa M. Francard]]). Etimolodjeye: viebe [[Motî:piter|piter]], refoircixhante [[betchete si-]] (bén piter), avou stindaedje di sinse ki pôreut vni d' ene assaetchance do flamind <span lang=nl>"spuiten"</span>. Parintêye d' acawaedje : * simpe cawete : ** [[Motî:sipitaedje|sipitaedje, spiteu, spitêye, sipiton, spitåd, spitåde, spita]] ** [[Motî:sipitant|sipitant, e]] ** [[Motî:sipiteure|spiteure, sipiturî]] * avou on [[ristitchî R]] : ** [[Motî:sipitrea|sipitrea]] ** [[Motî:sipitron|sipitron]] ** [[Motî:sipitroûle|sipitroûle]] Sivierba. * [[Motî:sipite|sipite]] Parintêye d' abetchtaedje : * [[Motî:aspiter|aspiter]] * [[Motî:rispiter|rispiter]] * [[Motî:raspiter|raspiter]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:sipiter evoye|sipiter evoye]] * [[Motî:sipiter foû|sipiter foû]] * [[Motî:spite-azès-iys|spite-azès-iys]]. Pwaire minimom. * [[Motî:sipîter|sipîter]] 18050 47705 2005-12-19T15:34:04Z Lucyin 16 Motî:espiter displaecî viè Motî:sipiter: mwaisse rindjmint #REDIRECT [[Motî:sipiter]] 18051 47706 2005-12-19T15:34:52Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)piter, (è)spiter</FONT>, s(i)pitè, s(u)piter, s(ë)piter, s(è)pitè, s(u)pitè, (è)spitè, (i)spiter, s(u)pitî</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == s(u)piter [S0, E212b], spitér [O0], spitè [C1, S2, S27, S24], spiter [C100, E1, S109], supitez, spi- [E212], (è)spiter [O4], spitè sipitè [C8], spité [S101], spiter / supiter 18052 47709 2005-12-19T19:17:51Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]] (waeranti) * [[Motî:ahouwer 2|ahouwer]] (criyî waeraxhmint so) 18053 47711 2005-12-19T19:18:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ahouwer 1]] 18054 47712 2005-12-19T19:19:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ahouwer 1]] 18055 47713 2005-12-19T19:19:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ahouwer 1]] 18056 51234 2006-03-12T12:53:37Z Pablo 5 rif.: coe -> coet <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahouwer 1</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete a [[Motî:houte|houte]] (del plouve, di l' aiwe). <I>Les violîs ahouwént les amours des lurteas</I> ([[A. Lovegnée]]). <span lang=fr>F. protéger, abriter, sauvegarder.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' ahouwer</FONT> [v.pr.] [[Motî:waeranti|si waeranti]]. <I> Si nos nos volans siervi di l' informatike po s' atôtchî avou l' keur å lådje, nén racatuzer meye côps çou k' on pout u n' pout nén dire, i fåt mete inte di nozôtes, noer so blanc, les bårires po s' ahouwer des dandjirs</I> ([[Y. Paquet]]). <span lang=fr>F. se préserver, se protéger, se garantir, se soustraire, se garder.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahouwaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ahouwer 1"; plaece po s' mete å rcoet. <I>Wice voloz vs ? :: å solo :: Est ç' èn ahouwaedje ? </I>([[A. Lovegnée]]). Loukîz a : [[Motî:ricoet|r(i)coet]], [[Motî:åvrûle|åvrûle]], [[Motî:coete|coete]], [[Motî:ahoute|ahoute]] <span lang=fr>F. abri, protection, préservation, garantie, sauvegarde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ahouwaedje informatike:</FONT> tos les sistinmes po k' des hacneus ni vegnnuxhe nén si herer dins les copiutreces d' ene soce. <span lang=fr>F. sécurité.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:houwer 1|houwer]], [[betchete a-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahouwa</B></FONT> [o.n.] (mot d' houyeu) <B>1.</B> ahouwaedje. <span lang=fr>F. protection.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;toet, [[Motî:pouyî|pouyî]] d' ahouwa:</FONT> toet d' plantche metou ådzeu des houyeus po k' i n' plouve nén sor zels (di l' aiwe del houyire). <span lang=fr>F. toiture de protection.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;casse, berikes d' ahouwa:</FONT> casse, berike po vs waeranti l' tiesse, les ouys. <span lang=fr>F. casque, lunettes de protection.</span> <B>2.</B> (mot d' éndjolisse) sistinme po waeranti les rantoeles d' éndjoles do hacnaedje. <span lang=fr>F. système de sécurité.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahouwmint</B></FONT> [o.n.] (mot d' houyeu) [[Motî:bwejhlaedje|bwejhlaedje]] po waeranti les ovrîs dins ene [[Motî:taeye|taeye]]. <I>I gn a bråmint d' l' ahouwmint cial, i flaire li moirt !</I> <I>Cwand les måjhires sont bounes, n' a nol ahouwmint</I> ([[Motî da Haust|ramexhné pa J. Haust]]). <span lang=fr>F. renforcement de paroi.</span> ---- * [[houyire|Dipus d' racsegnes so les houyires]]. * [[ahouwaedje informatike|Dipus d' racsegnes so l' ahouwaedje informatike]]. 18057 47716 2005-12-19T19:21:29Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ahouwer : ahouwer [E1] ;ahouwa : ahouwa [E1] ;ahouwmint : ahoûw'mint [E1] 18058 57815 2006-05-21T17:04:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ahouwer 2</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) [v.c.] criyî [[Motî:waeraxhmint|waeraxhmint]] so (ene sakî, ene biesse). <I>Il ahouwe tot l' monde.</I> <I>I m' ahouwa come on tchén.</I> <span lang=fr>F. injurier, insulter, invectiver, engueuler.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:houwer 2|houwer]], (refoircixhante) [[betchete a-]]. Omonimeye: * [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]] (waeranti). 18059 47721 2005-12-19T19:28:49Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ahouwer [E1] 18060 47729 2005-12-19T20:21:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>succès</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:rilomêye|rilomêye]] (et rapoirtaedje di cwårs). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur do succès, dj' inme mî do souke et do sé:</FONT> djeu d' mot coinrece (<span lang=wa-feller>''do suke èt do sè''</span>) <B>2.</B> etruvén bén [[Motî:adiercî|adiercî]]. <I>Al bouneure a tos les bénvlants k' ont dné on ptit côp d' mwins po k' cisse fiesse la fouxhe on succès </I>([[P. Otjacques]]). ---- [[djeu d' mot|Dipus d' racsegnes so les djeus d' mots]] 18061 47735 2005-12-19T20:29:36Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>souwer, suwè, souwè, su.er</span>. 18062 47743 2005-12-19T22:19:30Z 83.134.145.104 li malin 18063 47751 2005-12-20T07:08:43Z Yurik 128 intro {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 5px solid #FF3333; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Please do not leave any comments on this page!''' |- |'''YurikBot''' is mostly used for resolving interwiki links. It is designed to operate simultaneously on multiple sites to reduce server load. The bot has been given bot status on some larger sites, but may still not have it here. |- | You can learn more about me at my [[:en:User:Yurik|English]] page, or leave me a message '''[[:en:User talk:Yurik|here]]'''. |- | |- |Thank you! |} 18064 47752 2005-12-20T07:08:48Z Yurik 128 intro {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 5px solid #FF3333; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Please do not leave any comments on this page!''' |- |'''YurikBot''' is mostly used for resolving interwiki links. It is designed to operate simultaneously on multiple sites to reduce server load. The bot has been given bot status on some larger sites, but may still not have it here. |- | You can learn more about me at my [[:en:User:Yurik|English]] page, or leave me a message '''[[:en:User talk:Yurik|here]]'''. |- | |- |Thank you! |} 18065 47756 2005-12-20T14:05:22Z Pablo 5 '''[[20 d' decimbe]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> {{boird|[[Image:Flag of Panama.svg|80px|Drapea do Panama, evayi pås Estats Unis e 1989]]}} </div> * [[1803]] - Li [[France]] dene li [[Louwiziane]] åzès [[Estats Unis]] * [[1860]] - [[Estats Unis]]: l' assimblêye del [[Caroline bijhrece]] vôte po si rsaetchî d' l' Union, çou k' enonde li Guere di Secession. *[[1973]] - [[Espagne]]: l' [[ETA]] touwe dins èn atintat [[Luis Carrero Blanco]], li prezidint do govienmitn da [[Francisco Franco|Franco]]. * [[1989]] - Les [[Etats Unis]] [[evayixhaedje do Panama di 1989|evayixhèt]] l' [[Panama]]. </div> Dierins djoûs: [[19 di decimbe]] &ndash; [[18 di decimbe]] &ndash; [[17 di decimbe]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Decimbe|Årtchive di l' årmonak di decimbe]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Desembre 20]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 20. Dezember]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/December 20]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/20 dicembre]] [[nl:Template:Geschiedenis 20 december]] </noinclude> 18066 51661 2006-03-17T18:23:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitant<B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> <B>I.</B> [addj. &amp; o.f.n.] <B>1.</B> ki n' sait dmorer al minme plaece. <I>Ci gamén la est spitant come ene trûte.</I> <I>Dissu les sovrondes, djinteyès arondes, Fijhoz vos amours påjhirmint, sins tapaedje, Po k' i nos vegne ses spitants ptits djonnes Dins èn an, bén seur, so l' difén d' avri</I> ([[H. Lerutte]]). <I>Li spitante djonnesse, ni oizant moti, Est la, l' boke å lådje, ki les louke tourner</I> ([[H. Simon]]). <span lang=fr>F. vif (ve), remuant(e), sémillant(e), pétulant(e), fringant(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene crapåde k' est trop spitante:</FONT> ene djonne feye ki n' est nén rezervêye assez. <B>2.</B> malén (ene), bén dispierté (êye). <I>C' est ene sipitante kimere.</I> <span lang=fr>F. déluré(e).</span> <B>3.</B> [[Motî:arnåjhe|arnåjhe]]. <I>C' est ene foirt sipitante gamene.</I> <I>Tot fjhant l' tour des tombes di vos parints, Vos les rvoeroz adon tertos l' onk après l' ôte, Les ptits, kéyès spitants, les grands, come vos strimant, Et vs diroz po tchaeconk, d' ene façon foirt devote, Ene påter, ene åvé sins pus plorer, portant</I> ([[A. Mossiat]]). <span lang=fr>F. espiègle.</span> <B>4.</B> foirt, k' a fire aleure. <I>Il est co bén spitant po si ådje.</I> <I>C' est ene sipitante cavale, plinne di feu, presse a peter des cwate fiers</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. alerte, agile, vigoureux (se).</span> <B>5.</B> k' est vite mwais. rl a: nén [[Motî:aduzåve|aduzåve]]. <span lang=fr>F. nerveux (se), excité, irritable, susceptible, irascible.</span> <B>6.</B> ki rmouwe tofer po trover des nouvès idêyes. <I>Dji n' a måy veyou on si sptitant PDG.</I> <I>Avou on lingaedje da sinne, li culteure walone serè ritche et spitante, et s' pôrans ns djouwer nosse role di peupe dins l' Urope di dmwin</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. dynamique, énergique, entreprenant(e).</span> <B>7.</B> ki va rade, tot cåzant d' on djouweu, d' on djouwaedje, d' ene tchanson. <I>On-z a yeu droet a do spitant fotbal.</I> <I>Li pus spitant, li pus subtil, li pus fel djouweu di tote l' ekipe do Standård.</I> <I>I s' pout bén k' Bovy aveut conté ki s' tchant des Walons n' sereut nén si spitant; k' i s' atindeut a ene sacwè d' pus nôbe</I> ([[E. Sullon]]). <span lang=fr>F. dynamique, rapide, leste.</span> <B>8.</B> ki spite li feu. <I>Et pu gn a des beas djonnes k' ont leus ouys si spitants Ki les cmeres do viyaedje è rovièt leus galants, les bierdjîs</I> (J. Brel, rat. pa L. Mahin). rl a: rlujhant, riglatixhant. <span lang=fr>F. étincelant(e), scintillant(e), éblouissant(e).</span> <B>9.</B> (imådjereçmint) ki spite li dzir. <I>C' esteut-st ene bele pitite sipitante comere; ses ouys, ossu noers ki ses tchveas, riglatixhént come des gayets</I> (J.P. Dumont). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">spitant</FONT> [o.n.] [[Motî:sûtisté|sûtisté]], raddisté po tuzer, po carculer, po bouter. <I>C' est on båbåd, i n' a nou spitant.</I> rl a: [[Motî:spite|spite]]. <span lang=fr>F. dynamisme, vitalité, énergie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)pitant, s(i)pitant, s(u)pitont, (è)spitant, (i)spitant, s(ë)pitant</span>. 18067 57817 2006-05-21T17:25:46Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipite</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espite</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spite</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:broû|broû]], aiwe, gletaedje, k' a spité et manni ene sacwè (mousmint, meur, evnd). <I>èm marone esteut plinne d' espites</I> (J. Coppens). <I>Ene espite di tchåsse, di berdouye.</I> <I>Dj' a ene sipite di coleur so m' djakete.</I> rl a: [[Motî:spitåde|spitåde]], [[Motî:spitron|spitron]], [[Motî:spiteure|spiteure]]. <span lang=fr>F. éclaboussure, souillure.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça et les spites:</FONT> ça et l' restant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipite a l' ouy:</FONT> pitit boket d' bwès, di poûssire, ki vs espaitche di drovi l' ouy. rl a: [[Motî:barbôjhe|barbôjhe]], [[Motî:bouxhe|bouxhe]]. <span lang=fr>F. éclat, esquille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a ene sipite:</FONT> il est sô, et i n' sait pus drovi ls ouys, come ene sakî k' åreut ene barbåjhe a l' ouy. <span lang=fr>F. éméché.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) mannixhaedje pa ene laide kidujhance. <I>Il a cotinouwé s' voye droet dvant lu, et leyî les ôtes eberdouyîs pa ses spites et ses broûs</I> (J. Schoovaerts). <span lang=fr>F. éclaboussure, bavure.</span> <B>3.</B> pitit boket d' bwès u d' fier ki spite d' on feu, d' on posse a sôder, d' on bouxhaedje di tchambes. <I>Il a atrapé ene espite di feu dins si iy.</I> rl a: [[Motî:blawete|blawete]], [[Motî:sipitron|sipitron]], [[Motî:flamåjhe|flamåjhe]]. <span lang=fr>F. étincelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipite di fonte, d'acî:</FONT> (mot d' ovrî d' foidje) sipites ki rexhèt foû. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipite di bwès:</FONT> pitit boket d' bwès ki si stitche dins l' pea. rl a: [[Motî:schete|schete]], [[Motî:xherbea|xherbea]]. <span lang=fr>F. écharde.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipite d' åme:</FONT> (imådjreçmint) sicrijhaedje ki mostere l' parfond d' l' åme d' on scrijheu. <B>4.</B> sipitant (sûtisté, raddisté po tuzer). <I>C' est ene comere ki n' a pont d' espite.</I> <span lang=fr>F. vivacité, entrain, zèle, dynamisme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;greve d' espite:</FONT> greve wice k' on est la, a l' ovraedje, mins k' on boute londjinnmint. <span lang=fr>F. grève du zèle.</span> <B>5.</B> raddisté po cori evoye. <I>C' est do spite e bijhe, ci ome la</I> (J. Coppens). Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)pite, s(i)pite, (è)spite, s(&euml;)p&euml;te, (i)spite</span>. Etimolodjeye: sivierba di "[[Motî:spiter|spiter]]". 18068 57825 2006-05-21T17:35:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipiteure</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espiteure</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spiteure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:sipite|sipite]] d' aiwe, di broûs. <I>Mi paltot esteut plin d' sipiteures di bôje.</I> rl a: [[Motî:sipitåde|sipitåde]], [[Motî:sipitron|sipitron]], [[Motî:rispita|rispita]]. <span lang=fr>F. éclaboussure.</span> <B>2.</B> [[Motî:plovinete|plovinete]]. <I>Il a vnou ene pitite sipiteure.</I> <span lang=fr>F. ondée.</span> <B>3.</B> boket d' linne ki spite foû do fiyaedje. rl a: [[Motî:spiturî|spiturî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)piteure, (è)spitûre, s(i)pitûre, s(u)pitûre, <FONT COLOR="#800080">s(i)piteure</FONT>, s(u)pitore, (è)spiture, <FONT COLOR="#800080">(è)spiteure</FONT></span>. 18069 57833 2006-05-21T17:45:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipite-azès-iys</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espite-azès-iys</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spite-azès-iys</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>~-åzès-ouys</B></FONT> [o.n.] sacwè po s' mostrer, mins ki n' sieve nén a grand-tchoi. <I>Des grandiveus mots insi, c' est do spite-azès-iys; ça n' fwait nén avancî l' discutaedje</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. poudre aux yeux.</span> Disfondowes: <span lang=wa-fell>(è)spite-åzès-îs, s(i)pite-aus-îs, s(u)pite-aus-oûys</span>. Plurial: des spite-azès-iys, des spite-åzès-ouys. Etimolodjeye: no d' acolaedje viebe ([[Motî:sipiter|sipiter]]) + nén droet coplemint ([[Motî:iy|iy]], [[Motî:ouy 2|ouy]]). 18070 57847 2006-05-21T18:01:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipiter evoye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espiter evoye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spiter evoye</B></FONT> <B>I.</B> [vierbire a spitron, sins coplemint] <B>1.</B> [[Motî:cori|cori]] raddimint evoye. <I>Il est timps di spiter evoye.</I> <I>Les gaméns spitèt evoye sins dire ou çk' il alèt.</I> rl a: [[Motî:sipiter|sipiter]] å diale, [[Motî:dårer evoye|dårer evoye]]. <span lang=fr>F. s'échapper, déguerpir, fuir précipitemment, s'éclipser, s'esquiver, disparaître, se volatiliser.</span> <B>2.</B> [[Motî:schiper|schiper]], et s' piede. <I>Tot-z agrapant l' dierin boton di m' marone, el råye, et l' boton spite evoye dizo l' wårdurôbe</I> (R. Matthieu). <span lang=fr>F. disparaître.</span> <B>II.</B> [vierbire a spitron, sins coplemint] [[Motî:tchessî evoye|tchessî evoye]], d' on plin côp. <I>On djouwéve å bok et al gade: li gade on baston a fotche, piké e tere; li bok, c' esteut on baston avou on betch, agritchî après; on esnondyive li baston po waitî d' fé spiter l' bok evoye, sins l' gade toumer</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. glisser, échapper.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)piter èvôye, (è)spiter voye, s(u)piter vôye</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitaedje-evoye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitaedje-evoye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitaedje-evoye</B></FONT> [omrinne sustantivire] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol vierbire "spiter evoye". <I>Les Francès leyît la hatche et matche; ké spitaedje-evoye, monparan !</I> <span lang=fr>F. fuite mémorable, débacle, débandade, déroute, disparition, retraite, abandon.</span> 18071 57880 2006-05-21T21:14:53Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nodwé</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Noduwez</span>, rebané avou [[Motî:Oû-Djåce|Oû-Djåce]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Nodewet (1114), Notdenwez, Notdenweiz (1139), Noduweiz, (1147), Nodenwez (1177)</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] [[etimolodjeye tîxhone|sustantif]] <span lang=de>"hnaudon"</span> ([[Motî:nawe 2|nawe]]) + [[Motî:wé|wé]]. ---- * [[Nodwé|Pondants et djondants]] 18072 47780 2005-12-20T19:49:06Z Lucyin 16 '''Nodwé''' (F. ''Noduwez''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Oû-Djåce]], el [[province do Roman Payis]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''1350'''. ** davance : '''5961'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ni 30'''. * Arondixhmint : [[Nivele]]. * Lomaedje des djins ** di Golô : les Golôtîs ** des Rouwales : les Rouwalîs ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Nodwé|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Nodwé. == === Hamteas et coulots === * F. ''Ladrée'' * Liptindje (F. ''Libertange''). * A Golô * Dins les Rouwales. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/sauverdias.html#nodwei Li lingaedje di Nodwé (arimea da J. Decossaux)] 18073 47784 2005-12-20T20:01:05Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:toponimeye]] Li mot [[tawe]] est rtrové tanawete el [[toponimeye do walon]]. == Mot "tawe" == * So les Tawes; å Fond des Tawes ([[Lidje]]) == Mot "tawea" == 18075 57836 2006-05-21T17:48:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitrea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitrea</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitrea</B></FONT> [o.n.] djonne di [[Motî:såmon|såmon]] (ki spite dizo l' aiwe). rl a: [[Motî:sipitron|sipitron]]. <span lang=fr>F. saumoneau.</span> <span lang=en>Inglès: salmon smolt.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimouwant(e) come on spitrea:</FONT> foirt rimouwant. Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)pitrê, s(i)pitia, (è)spitia</span>. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:sipiter|sipiter]]", [[cawete -ea]], ristitchî R. 18076 57850 2006-05-21T18:08:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitron</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitron</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitron</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:sipite|sipite]] d' aiwe, di broûs. rl a: [[Motî:sipitåde|sipitåde]], [[Motî:sipiteure|sipiteure]]. <span lang=fr>F. éclaboussure.</span> <B>2.</B> laecea k' on mode, ki spite foû do saeyea. <I>Gn a des spitrons d' laecea plin li ståve: dj' è respond ki t' piedes on dmey lite a tchaeke vatche.</I> <B>3.</B> sipite di feu. <I>I rwaitive si pere ki rawjhive on coutea al meule, et c' est insi k' il a-st atrapé on spitron e si ouy.</I> rl a: [[Motî:flamåjhe|flamåjhe]], [[Motî:flamron|flamron]]. <span lang=fr>F. flammèche, étincelle, éclat, escarbille.</span> <B>4.</B> djonne di trûte, pitit såmon ki vént di skepyî. rl a: [[Motî:sipitrea|sipitrea]]. <span lang=fr>F. alevin.</span> <B>5.</B> <FONT COLOR="#ff0000">on spitron di</FONT>: ene miete di. <I>I m' a fwait dire d' aveur on spitron d' pacyince, k' il aléve vini do côp.</I> <span lang=fr>F. tantinet, soupçon.</span> <B>6.</B> (mot d' linwincieus) boket d' ene vierbire, e flamind, inglès, almand, et walon, ki pout spiter evoye, et s' mete dirî les coplemints. <I>Dins nosse walon, dj' avans trové cwate sipitrons: evoye, djus, foû et hoûte</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. particule séparable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viebe a spitron:</FONT> en almand, neyerlandès, viebe ki s' sicrit en on mot, a l' infinitif et å pårticipe erirece (avou li spitron padvant), mins e deus mots dins ls ôtes tins (avou li spitron padrî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vierbire a spitron:</FONT> en inglès, walon, vierbire fwait d' on viebe et d' èn adviebe, li spitron, k' endè candje pår li sinse, et ki dmane todi padrî, minme dins l' parintêye. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:sipiter|sipiter]]", cawete -on (boket di çou ki spite), ristitchî R. Coinrece Payis d' Dinant, Nameur, Basse-årdene. Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)pitron, s(u)pitron, (è)spitron</span>. 18077 54730 2006-04-22T10:59:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipirou</B></FONT> (råle après cossoune) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espirou</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spirou</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> biesse ås tetes, del famile des [[Motî: rawiants | rawiants]], ki vike dins les åbes, et magne des setchs fruts k' i ramexhnêye divnt l' ivier, e sincieus latén "<span lang=la><I>Sciurus vulgaris</I></span>". <I>Al nive, totes les biesses leyèt des rotes: les soris, les spirous, les robetes, les lives, les rnåds, les tchivroûs </I>([[S. Fontaine]]). <I>Li spirou catche e s' grande tchabote Tot si amougnî po e l' ivier </I>([[Roger Tabareux]]). <I>Po griper, i n' såront djamåy rpasser mes spirous </I>([[R. Painblanc]]). <I>C' esteut ene zine u purade ene fouke nos nos metént a rashonner co pire ki des spirous </I>([[J.L. Fauconnier]]). On dit eto: [[Motî:sikiron|sikiron]], [[Motî:boschetea|boschetea]]. <span lang=fr>F. écureuil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(tot spitant) come on spirou:</FONT> tot alant raddimint. <I>L' arsouye, tot spitant come on spirou, aveut levé l' daxhe do costé d' l' adjustaedje </I>([[L. Lecomte]]). <I>I rimonta come on spirou pa sol costé des vîs tchåfors </I>([[Guillaume Smal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;curieus come on spirou:</FONT> foirt [[Motî:curieus|curieus]]. <B>2.</B> pitit [[Motî:wespiant|wespiant]] djonne. <span lang=fr>F. espiègle.</span> <B>3.</B> no d' ene seke protestante. <I>Dins les rlidjons, on n' kinoxheut dabôrd ki les piscopås et les spirites k' on loméve les spirous</I> (ram. pa [[L. Léonard]]). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Spirou</FONT> [no prôpe] persounaedje di binde d' imådjes, askepieye el Walonreye pa [[Franquin]]. ---- * [[Sipirou (biesse)|Dipus d' racsegnes so les spirous]] * [[Spirou (binde d' imådjes)|Dipus d' racsegnes sol binde d' imådjes "Spirou"]] 18078 47813 2005-12-21T13:57:40Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)pirou / (è)spirou</FONT>, (è)spirû.</span> 18079 56705 2006-05-14T16:28:04Z Pablo 5 /* Hårdêye difoûtrinne */ hårdêye [[Categoreye:sicrijheus e walon|Dufrane]] [[Categoreye:picård|Dufrane]] '''Joseph Dufrane''' a skepyî a [[Framriye]] e [[1833]] ey a morou a [[Brussele (veye)|Brussele]] e [[1906]]. C' esteut aprume on scrijheu d' [[fåve di djåzantès biesses|fåves]] ki sinéve [[Motî:bosketea|''Bosquètia'']] (li [[sipirou|spirou]]). Il a eto scrît des [[tchanson e walon|tchansons]], li pus cnoxhowe, c' est [[Èç n' est nén co Framriye (tchanson)|"Èç n' est nén co Framriye"]] (''èn c' est nî co Framrîe''). Il a redjårbé troes pîces da [[Molière]] e walo-picård: ''Le cocu imaginaire'', ''le médecin malgré lui'' eyet ''le misantrope''. I pout esse riwaitî come l' enondeu des scrijhaedjes e [[borin]]. Il aveut cmincî pa eplaidî troes ans en erote l' "Årmonak borin" (1880 a 1992). Di 1885 a 1888, ses scrijhaedjes seront publiyîs dins ene [[gazete]] avanciveuse : li ''Tambour-battant''. Si fi a rashonné totes ses ouves dins troes gros lives, eplaidîs e 1908 : "''Oeuvres de Joseph Dufrane''". I cmince ddja a-z î eployî les rîles do tot djonne [[sistinme Feller]]. Ses scrijhaedjes ont stî replaidîs, li dierin côp, e 2005. Di s' mestî, il esteut dins l' [[houyire|houyreye]], et divni l' directeur d' on gros tcherbonaedje do [[Cinte (e Hinnot)|Cinte]]. Djôzef Dufrane est rprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. Po dire li veur, Djôzef Dufrane èn pout nén esse rindjî emey les scrijheus e walon, ca l' [[Framriye (viyaedje)|diyaleke di Framreye]] est metou e mitan do [[borin|Borinaedje]], la k' on djåze [[picård]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/bosketea-rif.html Li pådje da "Bosquètia" so l' Aberteke] 18080 47818 2005-12-21T14:03:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipirou]] 18081 57842 2006-05-21T17:54:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitroûle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitroûle</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitroûle</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite siringue po ls efants djouwer a si spiter n' on l' ôte avou d' l' aiwe, u po ds ôtes uzaedjes. <I>Il a sringuî ses rôzîs avou si espitroûle.</I> rl a: [[Motî:spritchroûle|spritchroûle]]. <B>2.</B> [[Motî:halbute|halbute]] (tirbale). <I>Les gaméns s' amuzèt avou ene espitroûle</I> (J. Coppens). <span lang=fr>F. canonnière.</span> <B>3.</B> sipitaedje d' aiwe (po wårni ene fontinne, po s' laver). <span lang=fr>F. jaillissement, jet d'eau, douche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)spitroûle, s(i)pitroûle, (è)spitroule, (è)spitrouye, s(i)pitrole, s(u)pitroûle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitroûler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitroûler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitroûler</B></FONT> [v.c.] [[Motî:sipiter|sipiter]] (ene sakî, ene sacwè) avou ene sipitroûle. <span lang=fr>F. arroser, doucher, asperger.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)spitrouyî, (è)spitrouler, <FONT COLOR="#800080">(è)spitroûler, s(i)pitroûler</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitroûlêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitroûlêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitroûlêye</B></FONT> [f.n.] çou ki rexhe del sipitroûle. <span lang=fr>F. jet.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>(è)spitrouléye, <FONT COLOR="#800080">(è)spitroûlêye, s(i)pitroûlêye</FONT></span>. 18082 47829 2005-12-21T18:24:44Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000">sipiturî</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">espiturî</FONT> / <FONT COLOR="#ff0000">spiturî</FONT> [o.n.] (v.m.) martchand di spiteures di linne. Disfondowes: s(u)piturî, <FONT COLOR="#800080">(è)spiturî, s(i)piturî</FONT>. Coinrece Payis d' Vervî. 18083 47852 2005-12-21T22:15:36Z Borbouze 21 '''Li Grande Boursegne''', ç'est on ptit viyaedje del Walonrèye, rebané avou Djedene, à 1 km. dul Putite Boursegne. *Liméro del posse : 5575 *Eplaçmint sol Daegn : 50° 02' 02 N - 4°50'57 E. *Vîs scrîjhas : Bursinas, (814, 816, 1075), (in novis Bursinis, 1070-1076); Borsinas, de Boursinis novis, (1275). Formes romanes: Borsines, (1139, 1235, 1253); les Bossines, (1380); les Borsiennes,(1411); les Borsines, (1431);Boursine, (1533-1557); Bourchiennes, (1516); Bourseigne (al fin du XVI°s.) * Eglijhe du 1867, à Sint Nicolas. * Dicåce: lu deujime dimadje de djun. == Etimolodjîe == Burs, à chûvant Foerstemann, srot ène plante k'on loume "Borse" an hyôt almand,(''Bursa, [[ledum palustre ]]''), ki créche dulé les rouchês. En ôte tuzadje vôrot ku ça vérot du "Burc,Borc", ki srot in radical amon.nant Borsus et Bourcy, vunant du tixhon "Berk", boûle. Lu Borse almand, ki s'ârot loumé dinltins [[Bursibaut]], srot ène sôrte du myrica, ki crèche dins les fagnes frèches et ki siève an oméopatie, pou souladjî les pikures du mouches al låme et les dusmwindjaedjes. Dins les fagnes dul Crwa Scaye (fagne du l'Abîme, Marotèle, valéye du l'Ours, on rasconture lu Myrica Gale, ku G.Lucy loumot la "myrthe des marais" , ène plante aromatike k'on mètot dins les årmêres à lindje in pô cruwes, pouz aspêtchî lu lindje du prinde in gôut d' tchamoussé. Gn è-t-i in raport du yink à l'ôte, et avu Boursegne ? Pocwè nin ? == Histwere == Les deus Boursegne , la ptite et la Grande, ont chû à pô près lu minme tchumin, à pårt ku la Grande astot putot ratatchîe à l' Abbaye du Wålsårt et ou Comté du Nameur, avu des acwintances avu Poilvache. La Grande Boursègne è oyu à soufru an 1640 des troupes francèses ki vnint fwêre lu siéje du Tchårlumont (Djivet). Al guêre du 1914, pou in uhlan touwé al frontîre, Les Almands ont brûlé 72 måjons. I n' dumèrot ku l'èglijhe et 18 måjons. Va co bin k' les djins avint sêwé ou bwès. An 1944, az alant su Wilèrzie, plin.ne du parachutadje d'armes poul Makis et des prèmîs paras beljes sul sol nacional, jusse duvant la libèracion. == A vey == Lu site dul Crwa-Scaye fwêt partie dul viye comune dul Grande Boursegne. C'est ène sutrète bande du tères ki la rloye avu l'viyaedje a passant atère Rienne et Wilerzie et k' on loume: "Les longs boyês". 18084 47836 2005-12-21T20:03:52Z Borbouze 21 '''Li Ptite Boursegne,''' c' est on ptit viyaedje du Walonrèye, rabané avou Djedene. * Numèro del posse : 5575 * Eplçmint sol Daegn : 50° 02' 25 N - 4° 52' 02 E. * Dimanats : 220 an 1830, 163 an 1910, 155 an 1930. * Eglijhe du bèle vunuwe, du 1868, à Sint Pîre. * Dicåce: prèmî dimadje d' octôbe. * Ecart: Boyé. === Histwere === Dins l' vî timp, les deus Boursegne astint rassan.néyes à in seul domin.ne, avu la Ptite Boursegne k' avot l' èglijhe et ki dominot. C'est seulmint ou dèbut du XVI° s. k'onz è vu ariver in sègneur pou tchèke viyaedje, tout à dèpandant yink coume l' ôte dul prévôté du Poilvache. Piyadjes francès coume al Grande Boursegne (1635-1660). Pont d' problèmes an 1914. 18085 47842 2005-12-21T21:45:54Z 212.217.117.4 #REDIRECT [[Motî:sipirou]] 18086 47846 2005-12-21T21:59:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipirou]] 18087 47848 2005-12-21T22:00:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipitant]] 18088 47849 2005-12-21T22:00:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipitant]] 18089 47855 2005-12-21T22:20:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foufe]] 18090 47856 2005-12-21T22:20:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foufe]] 18091 47903 2005-12-22T22:16:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foufe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit abeymint. <I>Elle a ramassé ses foufes et elle est evoye</I> ([[Motî d' Djivet|J. Waslet]]) On dit eto: [[Motî:finfurloche|finfurloche]]. <span lang=fr>F. colifichet.</span> <B>2.</B> [[Motî:mousmint|mousmint]]. <I>Djåke Zigour si hertchêye wôrs di l' lét, et bénrade vo l' la tot bén avou ses vetès foufes avou l' blazon d' Trontor dissu.</I> ([[J.F. Brackman]]). <I> Al plaece di m' disbiyî, dj' a metou mes pus tchôdès foufes</I> (J.F. Brackman). On dit eto: [[Motî:bague|bague]], [[Motî:loke|loke]], [[Motî:cayet|cayet]], [[Motî:nipe|nipe]]. <span lang=fr>F. vêtement, tenue, fringue.</span> <B>3.</B> vî mousmint. <I>Ci n' est pus metåve, ç' n' est pus k' ene foufe </I>([[A. Carlier & W. Bal]]). <I>Dji va cachî dins mes foufes po trover ene pîce po mete a vosse marone </I>([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: [[Motî:clicote|clicote]], [[Motî:håre 2|håre]], [[Motî:nipe|nipe]], [[Motî:gobeye|gobeye]]. <span lang=fr>F. nippe, défroque, haillon, oripeau, guenille.</span> <B>4.</B> loke (vî boket di stofe). <span lang=fr>F. chiffon.</span> <B>5.</B> mousmint a mete al [[Motî:bouwêye|bouwêye]]. <span lang=fr>F. linge sale.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foufreye</B></FONT> [f.n.] totès foufes eshonne. <span lang=fr>F. tas de vieux vêtements.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouftî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouftresse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:clicotî|clicotî, clicotresse]]. <span lang=fr>F. frippier.</span> <B>2.</B> [[Motî:halcotî|halcotî]]. <I>Tant k' vos estoz so ç' monde ci, vos n' estoz k' on fouftî; On n' fwait nén pus d' cas d' vos k' on n' freut d' on måva tchén </I>([[J. Dufrane]]). <span lang=fr>F. mauvais ouvrier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fouftreye</B></FONT> [f.n.] cwårtî di l' economeye a vey avou les foufes (vîs mousmints). <span lang=fr>F. fripperie.</span> Etimolodjeye : [[cawete -treye]] , [[noûmot|2005]]. Parintêye : * [[Motî:foufyî|foufyî]] * [[Motî:efoufyî|efoufyî]] * [[Motî:foufouye|foufouye]] * [[Motî:foufion|foufion]] * [[Motî:foufiete|foufiete]] * [[Motî:Foufgneye|Foufgneye]] ---- * [[fouftreye|Dipus d' racsegnes sol fouftreye]]. 18092 47858 2005-12-21T22:22:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Dufrane]] 18093 sysop 59087 2006-06-02T12:26:30Z Pablo 5 Rén n' corespond dins l' djournå. 18094 sysop 49049 2006-01-09T19:37:01Z Pablo 5 dierin candjmint 18095 sysop 65883 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Cisse waibe ci a limité l' possibilité d' ahiver des novelès pådjes. Vos ploz rivni en erî eyet candjî ene pådje k' egzistêye dedja, oudonbén, [[{{ns:special}}:Userlogin|vos elodjî ou ahiver on conte d' uzeu]]. 18096 sysop 65884 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Ahivaedje di pådjes limité 18097 sysop 53545 2006-04-02T11:24:42Z Pablo 5 (prémetou) 18098 sysop 65897 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Bloker les uzeus nén eredjîstrés 18099 sysop 65898 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Seulmint les manaedjeus 18100 sysop 65899 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Vos ploz droci vey eyet candjî l' livea d' protedjaedje pol pådje <strong>$1</strong>. S' i vs plait acertinez vs di bén shure les [[{{ns:project}}:Pådje_protedjeye|rîles po les pådjes protedjeyes]]. 18101 sysop 65900 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Disbloker les permissions di displaeçaedje 18102 sysop 65901 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Vosse conte d' uzeu n' a nén les permissions k' i fåt po candjî les liveas d' protedjaedje. Voci les cis metous pol moumint pol pådje <strong>$1</strong>: 18103 sysop 53531 2006-04-02T11:11:43Z Pablo 5 modêye avou imådjete copieye do wikipedia e roumin Vos avoz des $1 <img src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Nuvola_apps_email.png/25px-Nuvola_apps_email.png" alt="messaedjes" width="25" height="25" longdesc="/wiki/Image:Nuvola_apps_email.png" /> ($2). 18104 47892 2005-12-22T17:31:51Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moirt</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>moite</B></FONT> [addj. padvant] ki n' vike pus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand on est moirt, on n' vike pus</FONT> ou bén <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand on est moirt, c' est po lontins:</FONT> li moirt, c'est po d' bon. <span lang=fr>F. mort, morte.</span> 18105 47895 2005-12-22T17:48:51Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiyate</B></FONT> [f.n.] seurté k' on a dins les djins ou bén dins les afwaires. <span lang=fr>F. confiance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i gn' a pont d' fiyate a li (fé):</FONT> on n' pout nén si fiyi a li. <span lang=fr>F. on ne peut pas lui faire confiance.</span> 18106 53459 2006-03-29T02:40:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Grande Louwete]] 18107 47901 2005-12-22T22:12:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foufe]] 18108 47904 2005-12-22T22:17:23Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;foufe : foufe [C8, C1, C100, C9, G0, O0, O4], foufes [C100, O100] ;foufreye : fouf'rîyes [O0]. ;fouftî : motî des ouves da [[J. Dufrane]]. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[walon do Coûtchant]], payis d' [[Dinant]], [[Bote di Djivet]]. 18109 47908 2005-12-22T22:23:34Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>cayèt</B>, cayâ</span>. 18110 47912 2005-12-22T22:30:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:efoufyî]] 18111 49027 2006-01-09T15:14:51Z Lucyin 16 rarindjaedje (addjectif metou e tiesse di hagnon) + etimolodjeye (po fé l' hårdêye avou "foufe"). <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoufyî</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoufieye</B></FONT> [addj. purade padvant & o.f.n.] <B>1.</B> rindou (owe) après (ene sacwè). <I>On n' a djamåy veyou les djonnes djins ossu efoufeyes ki po l' fotbal.</I> <span lang=fr>F. enthousiaste, engoué.</span> <B>2.</B> so des tchôdès braijhes. <I>I n' såreut bén tirer, il est trop efoufyî.</I> <I>Do tins kel damjhele, efoufieye et fringuete, Toûne et zûne å dzeu d' l' aiwe, atirêye pa l' frexheur </I>([[L. Maréchal]]) <span lang=fr>F. excité, énervé, exalté, irréfléchi.</span> <B>3.</B> [[Motî:sibarer|sibaré, êye]], [[Motî:ewaeré|ewaeré, êye]]. <I>Po on rén, il est tot efoufyî.</I> <I>Taijhoz vos ! vos n' voeyoz nén ki ç' pitite la est tote efoufieye avou vos contes.</I> <span lang=fr>F. affolé, désemparé, éperdu.</span> <B>4.</B> [[Motî:mouwer|mouwé, êye]]. .</I> li pôve curé s' disbateut avou l' velo d' l' ancyin champete; minme ki les viyes djins stît ene miete efoufieyes di l' soutane ki voleut å vint ! </I>([[J.L. Fauconnier]]). <span lang=fr>F. intimidé, ému, désemparé, troublé.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:foufe|foufe]], [[betchete e-]], [[cawete -yî]] (metou dins les foufes, come onk ki mete si mwin dizo les grandès cotes des cmeres did dinltins) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoufyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:enonder|enonder]] enonder (ene sakî po l' fé fé ene sacwè). <span lang=fr>F. emballer, enthousiasmer, engouer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' efoufyî</B></FONT> [v.pr.] s' enonder, aler trop rade k' i n' fåreut. <I>Alez doûçmint, sins vos efoufyî.</I> On dit eto: [[Motî:kitaper|si ctaper]] <span lang=fr>F. s'exciter, s'agiter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoufiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "efoufyî" et "s' efoufyî". <span lang=fr>F. excitation, enthousiasme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoufiant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>efoufiante</B></FONT> [addj., purade padvant] k' efoufeye. <I>Dj' a tindou mes tchveas e bleu et blanc Po ene mémé, c' est efoufiant</I> (ricandjî da [[C. Mahy]]). <span lang=fr>F. excitant, exaltant, séduisant, troublant, provocant, enivrant, attrayant.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ant]] calkêye sol francès "<span lang=fr>excitant</span>", [[noûmot|2004]]. 18112 48245 2005-12-27T22:12:45Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ; efoufyî : èfoufyi [C1, C100]; èfoufyer [C9], èfoufyî [C100], afoufyi [O2]. ;efoufyî, -ieye : èfoufyi, èfoufyîye [C1, C13, C100, O0], afoufyi [O0, O2], èfoufî, -îye [C100], èfoufé [C9]; èfoufèye [O0]. ; efoufiaedje : èfoufiadje [C1]. 18113 47916 2005-12-22T22:33:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nipe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:foufe|foufe]]. <I>On tént tertos a ses viyès nipes.</I> <I>I mete ses bounès nipes po-z aler bouter.</I> <I>I n' a k' totès viyès nipes sol coir.</I> <span lang=fr>F. nippe, vêtement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse so l' nipe:</FONT> aveur pierdou tos ses cwårs. <span lang=fr>F. être ruiné.</span> Parintêye : * [[Motî:niper|niper]] * [[Motî:nipter|nipter]] 18114 47917 2005-12-22T22:34:05Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == nipe [E1, O4, O2], nipes [C1, E34] 18115 49321 2006-01-19T00:02:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>finfirlotche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:firlotche|firlotche]]. <I>Si cote va tote a finfirlotches.</I> <span lang=fr>F. lambeau.</span> <B>2.</B> pitit abeymint. On dit eto: [[Motî:foufe|foufe]]. <span lang=fr>F. colifichet.</span> <B>3.</B> vî mousmint. <span lang=fr>F. guenille.</span> Etimolodjeye : sôre di [[dodobe mot]]. 18116 47922 2005-12-22T22:37:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:clicote]] 18117 47923 2005-12-22T22:37:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:clicote]] 18118 47926 2005-12-22T22:39:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>clicote</B></FONT> [f.n.] [[Motî:foufe|foufe]]. <span lang=fr>F. vêtement, guenille, fringues, frusques.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;potchî foû d' ses clicotes:</FONT> si [[Motî:måvler|måvler]]. <I>Ni m' fwai nén potchî foû d' mes clicotes</I>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; si sinti [[Motî:houzer|houzer]] dvins ses clicotes:</FONT> kimincî a s' [[Motî:amwaijhi|amwaijhi]]. <I>Donea ni djha nén on mot, mins, sol moumint, i s' sinta houzer dvins ses clicotes; po s' rapåjhter, il ala fé on toû e viyaedje </I>([[A. Lenfant]]). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>sentir la moutarde vous monter au nez</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>clicotî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>clicotresse</B></FONT> [o.n.] martchand(e) di clicotes (di lokes). <I>Mi, dji n' rifwai nén ç' paltot la; c' est ene clicote; les clicotes ås clicotîs; mi dji so parmetî</I> ([[A. Maquet]]). <span lang=fr>F. frippier.</span> 18119 47927 2005-12-22T22:40:24Z Lucyin 16 == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Coinrece [[payis d' Lidje]] 18120 58923 2006-06-01T15:27:54Z Pablo 5 /* Rilomés Lidjwès */ L' eciclopedeye Wikipedia: novelès intrêyes et recråxhaedjes des moes d' nôvimbe & decimbe 2006. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == * [[no des viyaedjes del Walonreye]] === Lidje === * Ban d' Oûpeye ** [[Eure-li-Romin]] * Ban d' Clavir ** [[Påye]] * Ban d' Mårcin ** [[Mårcin (viyaedje)]] * Ban d' Waime ** [[Li Rbiveye]] *** [[Zôrbrôte (Li Rbiveye)]] * Ban d' Lîssin ** [[Lîssin (viyaedje)]] * Ban d' Djalhé ** [[Li Sårt-dilé-Spå]] *** [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)]] * Ban d' Soûmagne ** [[Mitchrou]] === Nameur === * Ban di Mtet ** [[Ermeton-so-Bier]] ** [[Sint-Djuråd]] * Ban d' Astire ** [[Ermeton-so-Mouze]] * Ban d' Florene ** [[Marveye]] * Ban d' Hamwè ** [[Emtene-dilé-Hamwè]] === Lussimbork === * Ban d' Sint-Houbert ** [[Mirwå]] ** [[Nåwinne]] * Ban d' Bietris ** [[Cugnon]] *** [[Moite-Han]] ** [[Åbî]] === Hinnot === * [[Tchålerwè]] * Ban d' Mont ** [[Cweme]] * Ban del Tchapele ** [[Pieton (viyaedje)|Pieton]] * Ban d' [[Framriye]] ** [[Framriye (viyaedje)]] * Ban d' Chimai ** [[Virele]] * Ban d' Colfontinne ** [[Wame-e-Borinaedje]] === Province do Roman Payis === * Ban d' Oû-Djåce ** [[Nodwé]] * Ban d' Élessene ** [[Lîsmea]] === Aiwes === * [[Virwin]] === Beldjike === * [[Flande]] * [[Conteye di Lô]] == Pordjet lingaedje walon. == === Vicansté do walon === * [[Wikinoveles]] * [[Relîs Namurwès]] === [[Linwince]] === * [[Alfabet Fonetike Eternåcionå]] ==== Sons et letes do walon. ==== * [[dobe lete LH]] * [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron]] ==== Croejhete ==== * [[vierbire]] ** [[vierbire avou evoye]] ** [[vierbire avou djus]] ** [[vierbire avou foû]] ==== Morfolodjeye ==== * [[cawete -ea]] ==== [[Codjowaedje]]s ==== * [[codjowaedje dimani]] * [[vwès a nén adjixhant sudjet]] * [[troke da Hendschel]] ** [[Prumire troke da Hendschel]] ** [[Deujhinme troke da Hendschel]] ** [[Troejhinme troke da Hendschel]] ** [[Cwatrinme troke da Hendschel]] ** [[Cénkinme troke da Hendschel]] ==== Motyince ==== Omonimeye : [[Wame]] === Sicrijhaedjes et djhaedjes === * [[prôze]] ** [[prôze nén racontrece]] ** [[prôze-powezeye]] === [[Toponimeye]] === * [[toponimeye do walon]] * [[cawete -eye]] * Sacwants nos d' plaeces di [[Mitchrou]], [[Pieton (viyaedje)|Pieton]], [[Påye]], [[Nodwé]], [[Ermeton-so-Mouze]], [[Ermeton-so-Bier]], [[Sint-Djuråd]] === Etimolodjeye === * [[etimolodjeye latene]] * [[Motî des etimolodjeyes gayeles do walon]] === Rifondaedje et [[linwe-ehåyaedje]] === * [[forcoridjaedje]] * [[noûmot]] === Diyalectolodjeye === * [[Payis del Lovire]] * [[Framriye (viyaedje)|diyaleke di Framriye]] * [[borin]] === Sicrijheus === ==== Grands scrijheus ==== * li [[djermêye 48]] * [[Joseph Vrindts]] * [[Henri Simon]] * [[Willy Bal]] * [[Danielle Trempont]] * [[Roger Viroux]] * [[Théophile Bovy]] * [[Jean Guillaume]] * [[Henri Van Cutsem]] ==== Sicrijheus a mî cnoxhe. ==== * [[Dominique Heymans]] * [[Gérard Havelange]] * [[Félix Duval]] * [[Andrée Bacq]] * [[Alexis Bastin]] === Tchanteus et fjheus d' tchansons. === * [[André Gauditiaubois]] === Ricwereus === * [[Charles Grandgagnage]] * [[Hubert Scius]] * [[Eugène Dethier]] * [[Pablo Sarachaga]] === Sicrijheus & bouteus === * [[Nicolas Pietkin]] * [[Marcel Slangen]] === Sicrijheus e piård === * [[Joseph Dufrane]] === Lives & rvowes. === * Rivowes ** [[Li Chwès]] ** [[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]] ** [[El Bourdon]] ** [[Li Hoûlåd d' Tchålerwè]] ** [[Cayés Walons]] * lives e walon ** [[Li dierin des catîs (roman)]] ** [[Motî del Hesbaye]] ** [[Mamjhele Chôze (roman)]] ** [[dicåçtaedje d' on live]] === Bates di scrijhaedjes === * [[pris del Kiminålté Walonreye-Brussele]] == Tuzance & vicance == === Essegnes del Walonreye === * [[Cok Walon]] === [[Fåves do vî vî tins]] === * [[rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]] * [[fåve do Mitan d' Cok]] === Amagnîs & aboeres === * [[bire]] ** [[bire ås ampones]] === Årts === === Foclore foû payis === * [[porcession d' Echternak]] == Rilomêyès djins == === Rilomés Walons. === * [[Georges Simenon]] * [[Jules Destrée]] === Rilomés Lidjwès === * [[Modeste Grétry]] * [[Jacques-Joseph Fabry]] === Rilomés Bedjes === === Rilomés Flaminds === * [[Kim Klysters]] === Esploreus === * [[Thor Heyerdahl]] === Politikîs === * [[Otto von Bismarck]] == Pordjet Biesses et plantes == === Plantes === * familes ** [[poligonacêye]]s ** [[compôzêye]]s ** [[rôzacêye]]s * Mierplantes ** [[tchinne-lidje]] (''Quercus suber'') ** [[bwès sint Djuråd]] (''Berberis vulgaris'') ** [[såvaedje boûkete]] (''Polygonum convolvulus'') ** [[boûkete]] ** [[sint-bwès]] (''Daphne gnidium'') ** [[amponî]] (''Rubus idaeus'') ** [[magriyete]] (''Bellis perennis'') *** [[crissôte]] === Biesses === * [[espadon]] == Pordjet syinces == === djeyolodjeye === * [[tawe]] * [[tawea]] === Medcene === * [[toumaedje des tchveas]] === årtisyince === * [[pesse des poyes]] * [[pitizeye des poyes]] == Economeye == * [[tchômaedje]] ** [[pontaedje des tchômeus]] === Industreyes === * Bastimints ** [[toet di strin]] * cårires ** [[tawire]] === Agricoûteure === * [[abuvroe]] * [[ringuiaedje]] * [[picoteuse]] * [[îpe]] * [[boshale]] === Siervices === Imprimreye * [[cwåte di vizite]] == Rilidjons == * sints fiestis el Walonreye ** [[sint Djuråd]] ** [[sint Rmåke]] * doûcès croeyances ** [[sinte Matrice]] * dujhances ** [[fwaire-pårt]] 18121 47931 2005-12-22T22:48:33Z Lucyin 16 boshale d' avoenne (Årdene, 1978) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} boshale d' avoenne (Årdene, 1978) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18122 56946 2006-05-15T22:00:46Z Lucyin 16 [[categoreye:vîs mestîs]] [[categoreye:fenåjhe et awousse]] [[Imådje:boshale.jpg|thumb|boshale d' avoenne (Årdene, 1978)]] ene '''boshale''' (on djheut eto: ene '''marionete'''), c' esteut on dressaedje di troes djåbes di four u d' [[avoenne]] po djaveas, sins tchape. Po des racsegnes sol mot "boshale", alez s' vey e [[Motî:boshale|splitchant motî]]. 18124 47975 2005-12-23T13:00:47Z Lucyin 16 Copene:Motî:boschetea displaecî viè Copene:Motî:bosketea == Disfondowes teyorikes == <span lang=wa-feller><B>boskètia</B>, (boskètê, bochtê, bochtia, bouchtia, boh'tê)</span>. == Sipårdaedje e 20inme sieke. == Mot [[borin]]. 18125 47944 2005-12-22T23:14:13Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>boh'ter, (bochter, boskèter)</span>. 18126 54617 2006-04-18T22:32:00Z Lucyin 16 '''Li Ptite Louwete''' (la-minme '''''Lu Ptite Luwate''''', F. ''Louette-Saint-Pierre ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Djedene]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5575 ''' ** davance : '''6875''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ** [[ALW]] : '''D 119 '''. ** [[C. Bruneau|ricweraedjes da Bruneau]] : Br 20 * Arondixhmint : [[Dinant]] * Hôteur : 356 m * Sitindowe : 1.492 ha * Dimanants : 391 (1840) ; 476 (1910) ; 420 (1930) * Eplaeçmint sol daegn : 49° 58’ 00 N – 4° 56’ 00 E. * Dicåce : li prumî dimegne di djulete. Li Ptite Louwete, c' est l' pus vî des deus viyaedjes frés, ki l' ôte, c' est l' [[Grande Louwete]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Louwete|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] del Pitite Louwete == * Bwès Sint-Djan * A Tchvådos * Li Fosse ås moirts * Li voye di Lintchamp == Rilidjon == * Eglijhe : du 1840, dicåçtêye a [[sint Pire]]. == Istwere == === Preyistwere === Dins l' Bwès Sint-Djan, sol voye di [[Lintchamp]], onz a rtrové des [[pire drudike|pires drudikes]], ki provrént k' i gn aveut des [[Celes]] avårla. On pô pus hôt, a Tchvådos, al plaece k' on lome " Fosse ås moirts ", gn avot des [[tombale]]s do tipe tombes ås cindes di djins, do prumî sieke divant Dj.C. === Trevéns romins === Li voye ki va enute di Lintchamp al Pitite Louwete, c' esteut on boket del [[voye rominne Rinse-Tongue]]. === Moyinådje === Å Moyinådje, li viyaedje passe d' ene måjon nôbe a l' ôte, a l' assulon des arindjmints, des mariaedjes u des pårtixhaedjes. === Trevéns espagnols et otrichyins === E [[1600]], les [[Grands-Duks Albert et Isabelle]] avént on grand bwès da zels, co lomé enute "li Ban Nosse-Dame" (''Notre-Dame''); gn aveut èn ermitaedje djusse dizeu l' tchapele Sint-Djan. Endè dmeure co ene vôsseure. Li vijhnaedje del France a amoenné bén des måleurs ezès XVIinme et XVIIinme siekes. === 20inme seike === Li [[23 d' awousse]] [[guere 1914-1918|1914]], gn a yeu la ene plouzêye etur les Almands et l' Erire-wåde francesse. Bilan : 9 civils touwés et 38 måjhons griyeyes. C' est djondant l' ermitaedje kel famile Clarinval di [[Djedene]] a dmoré disk' al [[guere di 1940]]. Leu måjhon a stî distrûte après l' guere. Asteure, come bastimint, i n' dimeure pus kel tchapele, a ene pixheye del frontire francesse. == L' avey == * Li tchapele Sint-Djan * Sol voye del [[Croes-Schaye]], gn a ene [[cårire]] du [[poudingue]]. == Tuzance walone == * Accint do walon e 20inme sieke : Les doûcès consounes å coron [[adurixhmint des cossounes å coron|ni s' prononcént nén adureyes]] : ene gade si prononcive ''èn gad'' (nén ''gat'', come cåzu totavå l' Walonreye). 18127 47964 2005-12-23T12:51:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rashonner]] 18128 47965 2005-12-23T12:52:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rashonner]] 18129 47966 2005-12-23T12:52:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rashonner]] 18130 47967 2005-12-23T12:53:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rashonner]] 18131 47968 2005-12-23T12:53:36Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">rashonner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> mete (des sacwès) eshonne. <I>Onk des mimbes del soce des 40 Molons a polou rashonner ene grosse some di cwårs po payî l' monumint</I> (C. Massaux). On dit eto: [[Motî:retrocler|retrocler]], [[Motî:remonçler|remonçler]]. <span lang=fr>F. rassembler, accumuler.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) ramasser (des timbes, des imådjes) po fé ene coleccion. <I>C' esteut ene zine u purade ene fouke nos nos metént a rashonner co pire ki des spirous </I>([[J.L. Fauconnier]]). On dit eto: [[Motî:ramexhner|ramexhner]]. <span lang=fr>F. collectionner.</span> <B>3.</B> mete (des djins) eshonne. <I>Ci n' fourit nén åjhey di rashonner des djins k' avént des idêyes ostant erî d' n' on l' ôte.</I> <I>Les shijhes d' Årdene rashonnèt les djins Po passer divins leu wåmires Divant l' feu, les meyeus moumints</I> ([[M. David]]). On dit eto: [[Motî:raploure|raploure]], [[Motî:rabindler|rabindler]], [[Motî:retropler|retropler]]. <span lang=fr>F. rassembler, regrouper, réunir.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rashonner</FONT> [v.pr.] si rtrover eshonne. On dit eto: si rabindler, [[Motî:rapoûler|si rapoûler]], si raploure, si retropler. <span lang=fr>F. se rassembler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Les cis ki si rshonnèt s' rashonnèt:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>Qui se ressemble s'assemble</span>. Etimolodjeye : viebe [[Motî:shonner|shoner]], [[betchete ra-]] (di raprepiaedje). | <B><FONT COLOR="#ff0000">rashonnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "rashonner" et "si rashonner". Loukîz a : [[Motî:raploû|raploû]], rapoûlaedje, raplovaedje, rabindlaedje, retroplaedje, ramexhnêye, [[Motî: schorsêye | schorsêye]]. <span lang=fr>F. rassemblement, réunion, regroupement, collection, compilation, recueil, concentration.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">rashonneu</B></FONT>, <B><FONT COLOR="#ff0000">rashonneuse</B></FONT> u <B><FONT COLOR="#ff0000">rashonnresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki rashonne (des sacwès, des djins). <B>2.</B> (pus stroetmint, el politike) onk (ene) ki pout aveur bråmint des shuveus, pask' il (elle) a des idêyes a mitan voye. <span lang=fr>F. rassembleur.</span> <B>3.</B> onk (ene) ki rashonne des imådjes, des timbes, evnd. po fé ene ramexhnêye po s' plaijhi. <span lang=fr>F. collectionneur.</span> 18132 47969 2005-12-23T12:54:05Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;rashonner : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rachon.ner</FONT>, rasson.ner, rachoner, rachènè, rassan.ner, rassonler, rassonè, rassôler, rassoner, rassèner, rachëner.</span> 18133 47974 2005-12-23T13:00:47Z Lucyin 16 Motî:boschetea displaecî viè Motî:bosketea: pont d' rataetchmint å mot "boschet" #REDIRECT [[Motî:bosketea]] 18134 47976 2005-12-23T13:00:47Z Lucyin 16 Copene:Motî:boschetea displaecî viè Copene:Motî:bosketea: pont d' rataetchmint å mot "boschet" #REDIRECT [[Copene:Motî:bosketea]] 18135 47979 2005-12-23T13:04:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bourike]] 18136 47982 2005-12-23T13:10:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Prumire troke di viebes e walon]] 18137 47983 2005-12-23T13:11:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Deujhinme troke di viebes e walon]] 18138 47984 2005-12-23T13:12:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Troejhinme troke di viebes e walon]] 18139 47985 2005-12-23T13:13:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Cwatrinme troke di viebes e walon]] 18140 47986 2005-12-23T13:14:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Cénkinme troke di viebes e walon]] 18141 57154 2006-05-17T15:55:29Z Pablo 5 /* Hårdêye divintrinne */ [[Categoreye:linwince]] [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] On '''noûmot''', c' est on mot k' ene sakî dit u scrît pol prumî côp, et ki s' sipåde dins tot on lingaedje. Gn a todi on noûmot ki doet aspiter tchaeke côp kel kiminålté des djåzeu(se)s est dvant l' arivêye d' ene novele sacwè (usteye, tecnike, atuze, adjinçnaedje administratif u sociål). Les cwate mwaissès manires po des noûmots skepyî, c'est : * Li [[stindaedje do sinse]] * L' [[aparintadje]] * L' [[aplacaedje]] * Li [[calcaedje]] Gn a eto des tecnikes diléreces : * li spårdaedje d' on [[måke di fabrike divnowe on cmon no|no d' måke di fabrike]] come on cmon no, metans, dins bråmint des lingaedjes "[[Motî:coca|coca]]". * li spårdaedje d' on [[sigue]], ki n' est pus rsintou té ké : [[Motî:sida|sida]], ''aids''. Après leu skepiaedje, les noûmots divèt co esse eployîs pås cåzeus et pås scrijheus do metou lingaedje. Dins les lingaedjes avou on [[linwe-ehåyaedje]] oficire, les noûmots ki skepeynut tot seus polèt esse acceptés u nén pa l' intitucion k' erîle li langue. Årvierdimint, ciste institucion la pout atåvler des ôtes noûmots po replaecî les cis k' ele ni vout nén (sovint pask' i sont calkés d' ene langue etrindjire, riwaiteye come on [[spotchant lingaedje]]). * les calcaedjes di l' inglès del [[fotbale]] på francès (''corner'', ''penalty'') e francès replaecîs pa des mots pår francès ''coup de coin'', ''pénalité'' ([[Motî:cône|cône]], [[Motî:penalti|penalti]]). * li calcaedje di l' [[inglès]] ''compiuter'' u do francès ''ordinateur'' ([[Motî:copiutrece|copiutrece]]) pa l' [[arabe]] replaecî pa on mot pår arabe ''hasoub''. L' askepiaedje di noûmots pa les djins, c' est on sene di vicansté d' on lingaedje. Les [[lingaedjes dilérins]] ciminçnut a mori podbon cwand i n' sont pus capåbes d' edvinter des noûmots. Adon, i lomnut totes les novelès sacwès dins li spotchant lingaedje, sins minme [[riwalonijhaedje d' on mot|redjårber leu no]]. E walon, c' est çou k' on lome les [[francijha]]s. Les noûmots e walon sont studyîs dins [[noûmot e walon|ene pådje tote seule]]. ''Po les dnêyes linwistikes sol mot "noûmot", alez s' vey e [[Motî:noûmot|splitchant motî]]''. == Hårdêye divintrinne == * [[noûmot en arabe marokin|Askepiaedje di noûmots e l' arabe marokin]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://aberteke.walon.org/p-5noumots.html Tchaptrê so les noûmots do live "Ké walon po dmwin ?"] (e francès, avou on racourti e walon) * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/noumots.html Li pådje so les noûmots di l' Aberteke] (maxheye, walon et francès). [[af:Neologisme]] [[bg:Неологизъм]] [[br:Nevezc'her]] [[ca:Neologisme]] [[cs:Neologismus]] [[da:Neologisme]] [[de:Neologismus]] [[en:Neologism]] [[eo:Neologismo]] [[es:Neologismo]] [[fi:Uudissana]] [[fr:Néologisme]] [[he:נאולוגיזם]] [[id:Neologisme]] [[io:Neologismo]] [[it:Neologismo]] [[la:Neologismus]] [[nl:Neologisme]] [[pl:Neologizm]] [[pt:Neologismo]] [[ro:Neologism]] [[ru:Неологизм]] [[sk:Neologizmus]] [[sv:Neologism]] [[uk:Неологізм]] 18142 48008 2005-12-23T13:50:10Z 81.240.235.183 ''' Måvjhen ''', c’est on ptit ban del Walonrèye, rabané avou Djedene . * Stinduwe : 507 ha, dont 280 du bwès. * Eplaeçmint sol Daegn : 50° 00' 59 N - 4° 58' 00 E. * Dimanants : 204 (1840) ; 308 (1910) ; 320 (1930). * Canton : Djedene * Arondixhmint ; Dinant * Province : Namur * Payi : Beljike. * Vîs scrijhas : Mauvesin, Måvesin. * Eglijhe, du 1840, style Runêssance, * Patron : St Hilêre, priyî pou les niêrs et les rumatisses. * Dicåce : 3° dimègne di sètambe. · Tchapèle à Sint Antwane. Les conscrits vnint dmander pou tirer in bon nimèro, pou n’nin fê leu service. === Histwere === Måvjhèn è toudi dmèré dins la signorie du Djedene. On sét jusse ku, d’ après l’ curé Henroz, lu 9 d’octobre 1651, les troupes da Don Esteven de Gamarre ont lodjî ou viyaedje et rwiner Måavjhèn, Patignies et l’ Sårt. Måvjhèen astot pâroche di Djedene et n’avot pont d’ tchapèle, ca in curé d’ Måvjhèn è sa dale funérêre à l’èglijhe du Djedene. Duvant 1940, Måvjhèn astot dul comune de Patignies . La viye ferme-tchestê siêrvot lanawêre du måjhon comunale, sucole et cure . A 1914, passadje des Almands ; An 1916, 13 dèportés. 18143 48062 2005-12-24T14:06:15Z Lucyin 16 [[categoreye:fosses et cårires]] [[Imådje:Tuffstein bild1.jpg|thumb|cårire di tawe a Ettringen, e l' Almagne]] Ene '''tawire''', c' est ene [[cårire]] di [[tawe]] u d' [[tawea]]. El Walonreye, les tawires estént a l' air libe, come a [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]], mins on-z î a kécfeye cåvlé des [[taeye (di fosse)|taeyes]], come a [[Lîsmea]]. Les voennes di tawea sont pacô assez tenes (0,6 a on mete), pacô pus spesses (3 a 4 metes). == Sacwantès cårires di tawea el Walonreye == Grossès cårires * a Lîssin : al [[pire (toponimeye)|Pirreye]] * a Lîsmea * dins l' vå do [[Hoyou]] * do costé d' [[Måstrek]] Pititès cårires * so [[Grand-Haloe]] * a [[Oû-l'-grand]] * a [[Pelinne]] * a [[Wansin]] 18144 48010 2005-12-23T13:50:58Z Lucyin 16 [[categoreye:djeyolodjeye]] [[categoreye:bastimints]] 18145 48013 2005-12-23T14:20:14Z 81.240.235.183 ''' Patinyie ''', c’est on ptit ban del Walonrèye, rabané avou Djedene . * Stinduwe : 839 Ha. * Altitude : 370 m. * Eplaeçmint sol Daegn : 49° 59’ 59 N – 4°56’59 E. * Dimanants : 274 (1840) ; 212 (1910) ; 210 (1930). * Canton : Djedene * Arondixhmint ; Dinant * Province : Namur * Payi : Beljike. * Vîs scrijhas : Pantiniacus, Pentegnies (1235). * Ecarts : Molin dul Galète, su Houye ; * Eglijhe, du 1834, style roman, anèxe du Djedene. * Patron : Ss Come et Damien * Dicåce : dêrin dimègne di sètambe. === Histwere === Minme histwere ki Djedene. A 1914, passadje des Almands : 3 måjhons brûléyes ; An 1916, 5 dèportés. === A vèy === * Course du vitesse motos ou mwès d’ aousse. * Molin dul galète et valéye du Houye . 18146 53433 2006-03-29T01:10:08Z Pablo 5 '''Riene''' (fr: ''Rienne''), c’ est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Djedene]]. * Sitindowe: 1.611 ha., ki 800 c' est des bwès. * Hôteur: 371 m. * Eplaçmint sol Daegn: {{sol mape|49_59_33_N_04_53_10_E_region:BE|49°59'N - 4°53'E}} * Dimanants: 480 (1840) ; 765 (1910) ; 671 (1930). * Canton: Djedene * Arondixhmint: Dinant * Province: [[province di Nameur|Nameur]] * Vîs scrijhas: Riennes in Arduenna, Ryenne, Rines * Ecarts: Buchère, Romprebaix, Rompré, Colole et l' molén d' Riene * Eglijhe di 1873, stîle roman. * Patron: N. Dame di l' Assoncion. * Dicåce: dimegne ki shût l' 18 d' octôbe. === Istwere === Riene (pårotche) dipindeut d' [[Astire]] (XII°s.) mins parexheut ddja ås croes banåles di Sint-Houbert, ki rmontèt a [[837]]. Pol civil, c' ere on [[fî]] d’ [[Orcîmont]], po passer, å [[17inme sieke|XVII°s.]], dins les mwins di Djan, baron di [[Wahå]], tchesturlin di [[Rotchfoirt]]. E 1870, li viyaedje a stî e pårteye distrût po feu, k' a devoré 70 måjhons. E 1914, rén d’ gråve. E 1916, 34 deportés. Al [[guere di 1940-1945]], i gn ourit on makis actif dins tos les viyaedjes, et des algarådes avou les Almands. Li mayeur di Riene, Gabriel Mathieu, et l’ Abé Grandjean, curé d’ [[Vierzeye]], ont stî hapés pås almands aspalés pås rexisses, voyîs et moirts dins les camps d’ concintråcion. === A vey === * Li [[Croes-Schaye]], (alt. 503 m.) a 4 kilometes do viyaedje [[fr:Rienne]] 18147 48057 2005-12-24T13:57:23Z Lucyin 16 recråxhes <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lîsmea</B></FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Lîsmia</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Linsmeau</span>, e flamind <span lang=nl>Linsmeel</span>, rebané avou [[Motî:Élessene|Élessene]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Linsmeal (1114), Linsemel (1187)</span>. Etimolodjeye : ratourtixhaedje avou l' [[cawete -ea]] di [[Motî:Lîssin|Lîssin]], pitit Lîssin. ---- * [[Lîsmea|Pondants et djondants]] 18148 48021 2005-12-23T16:48:12Z Djoseph 126 Motî:Lîsmia displaecî viè Motî:Lîsmea: betchfessî ea #REDIRECT [[Motî:Lîsmea]] 18149 48040 2005-12-24T07:42:52Z Borbouze 21 ''' Vencimont''', c’est on ptit ban del Walonrèye, rabané avou Djedene . * Stinduwe : 863 Ha. , dont 554 du bwès . * Altitude : 267 m., su Houye * Eplaeçmint sol Daegn : 50° 01’ 59 N – 4°54’59 E. * Dimanants : 603 (1840) ; 685 (1910) ; 643 (1930). * Sipotaedje : les Magots, pou les djins d’ Vonèhe k’astint, zès, loumés : Boyons. * Canton : Djedene * Arondixhmint ; Dinant * Province : Namur * Payi : Beljike. * Vîs scrijhas : Venecisus mons (Roland) ; Vennecimont, (1235) ; Venecimont (1248) ; Wynchumont (1558) ; Vinchymont (1501-1503-1505) ; Vincimont, (1532) ; Vyncimont (1532) ; Venchimont (1648-1617) ; Vincymont (1608 à 1673) ; Vensimont ( 1632-1715-1770 à 1775) * Ecarts : 0 * Eglijhe, du 1877, style néo-roman. * Patron : Sint Lambert * Dicåce : dimègne ki sît lu 17 du sètambe *Pèlrinadje à Sint Antwane, lu 13 du djun. === Histwere === Lu viyaedje est dné à l’abaye du Florènes pal famiye de Rumigny ; passe après al måjhon du Hierges. Les sègneurs du Biarin l’ont yu à pårtu du XVI°s. Lu viyaedje est soufru brâmint des troupes espagnoles et dul pèsse an 1632 et 1651. Tchårlumont, tout près, n’ è nin amon.né ku des bons vèjins. Les vîs rèjisses cåzat des maleûrs du Vencimont al fin du XVIII° s. ( djaléye estraordinêre, an 1788 ; dèbordemant du Houye, an 1789, oradje avu grèle, an 1789, disète, an 1795 et lu feu ki ravadje lu viyaedje an 1803.) Al guêre du 1914, rin d’ grâve ( viyaedje a tchêne, piêrdu å mitan des bwès. An 1916, 44 déportés ( 8 è l’Almagne et 36 ou bwès des Manizes, dulé les Hyôts-Butés. === A vèy === * Duvant guêre, la dicåce astot l’ocasion du danses, coume la danse du ramon,la danse des 7 såts, la danse des tchikes, la caracole. * Ou Bwès l’abé, dvant la guêre, on plot co vèy les fondacions de du monastère du Félipré, dustrout ou WXIII° s. * Bèles pourmon.nades dulé Houye et ou Barbouyon. 18150 48058 2005-12-24T13:58:30Z Lucyin 16 '''Lîsmea''' (la-minme: ''Lîsmia'', F. '' Linsmeau '', Ny ''Linsmeel''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou Élessene, el [[province do Roman Payis]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''1357'''. ** davance : '''5969'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ni 31'''. * Arondixhmint : [[Nivele]] ''Lîsmea vout dire "Pitit [[Lîssin (viyaedje)|Lîssin]]"; po les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Lîsmea|l' esplicant motî]].'' == Industreyes == * [[tawire|cårire di tawea]] serêye e 1950. Elle esteut manaedjeye del famile Lorent. On-z î a fwait des [[taeye (en ene fosse)|taeyes]]. 18151 53461 2006-03-29T02:47:14Z Pablo 5 /* Histwere */ ''' Pûsmadje ''', c’est on ptit ban – frontîre del Walonrèye, rabané avou Vresse et k’è don passé dul Province du Lucsambourg al Province du Nameur. * Stinduwe : 403 Ha., dont 286 Ha. du bwès. * Altitude : 258 m. à l’èglijhe * Eplaeçmint sol Daegn : 49°48’59 N – 4°54’00 E. * Dimanants : 232 (1817) ;284 (1821) ;333 (1893) * Sipotaedje : -- * Canton : Djedene * Arondixhmint ; Dinant * Province : Namur * Payi : Beljike. * Vîs scrijhas : Pussemaigne, Pussemagne (1617) Pucemagne, dins in vî pouyé rémois du 1306. * Ecarts : La Tchafète. Bellevue et l’ Espèrance. * Êwes : Pitit ruch ki vint d’ Suny , mousse à France et va à Mouse à Nouzon . C’est la Goutèle. * Eglijhe : du 1873, à deus clotchîs. * Patron : Sint Hilêre. * Dicåce : Fiêsse du Sint : 14 djanvî. * Sourdant : Tandel VI a, 1893. === Etimolodjie === * Puss, putz ont pou rcinéye : puteus, pwisse. Magne, maigne, mange vunat du magnus, cè ki dène : grand pwisse û parfond pwisse. La situwacion du viyaedje est bin ou fond d’ène gwâdje, å pîd des côsses, coume in grand pwisse. An 1877, lu mwêsse du scole raconte ku 80 ans pus matin, les vîs djint co Pui-mange. * La Tchafète, fame ki cåze brâmint, k’ è dné s’ nom al måjhon. * La Tchafète, Bellevue et l’Espèrance sont, å mitan des bwès,des måjhons frontiére, ki fjint commerce d’ in payis à l’ ôte. Bellevue è duvnu ène proprièté pou les vacancîs. === Histwere === * Duvant la rèvolucion, prèvôté d’ Orcimont. * An V, 3 vendémiaire, Comune du [[Suni]] canton du Neumani, dèpartumint des Ardennes. * 1815, 6 djanvî, dustatchî du Méziéres et rumètu à [[Bouyon]]. * 1823, rumètu al comune du [[Suni]]. * 1859, 24 mêy, ruduvnu comune. * 1965, rabané avu Suni. (Lux.) * 1977, rabané avu [[Vresse]] (Nam.) Ene viye cloche à l’èglijhe date du 1645. Ou mitan du XVI°s., Pûsmadje et Badjimont èstint des dépandances du l’èglijhe du Neufmanil. (F.) In vî tchestê årot egzisté à noune du viyaedje. Lu sègneur su loumot Régnier et avot ossi in tchèstê à Bohan. Pûsmadje, coume Badjimont, astint des fîs d’ Orcimont, mês les djins rutirint leus amwindjîs du France. Is payint pou ça, deus cartels d’avon.ne par djin. C’ ére lu drèt du « Såvmint û minuité » ; ç’ astot des viyaedjes ambedeus ( ki dèpandint de France et du Beljike.) An 1786, gn è oyu à Pûsmadje, in duwel cèlèbe k’è oposé MM. De Saint-Mesme, èn oficir du réjimant de Ségur-Dragons et Barras, (lu frére du prèsidant du Directwâre.) Saint Mesme è sté tuwé rède. Barras prèsidant, n’ a savot co rin, cand il è dmandé à s’ frére, cè k’ il avot arivé à s’ soçon, Saint Mesme. - I n’ est ku blèssî, ruspond l’ ôte. - Eh bin, dju va v’ blessî ossi, dit l’ présidant et i lî casse ène djambe. Mês cand lu prèsidant è counu la vèrité, il è rmoussi al chambe du blèssî pou l’achèver. Mês çut-ci a-n è chapé, et ça è fini dins in tribunal d’oneur. Lu viyaedje du Pusmadje è ène èglijhe à deus clotchîs, båtie duzous Léyopold II. Deux clotchîs, pasku lu Rwa vlot dner dul Beljike, ène bèle imådje ås francès. Pusmadje è ossi ène bèle gare du tram, ou terminus dul ligne Palijhû – Bouyon. In tram francès î vnot ossi du Charleville. Les djins lu loumint : « L’ Torê », du soubriket des djins d’ Jespunsart (F.) === Economèye === Dinltins, lu mustî d' clåtî ''(ovrî ki fwêt des clås al mwin)'' astot florichant, mês pouz èviter deus passadjes al dwane, les clåtîs alint travayî à [[Rodjissårt]]. Pusmadje astot ossi juska lanawêre in viyaedje de bressène. 18152 48072 2005-12-24T14:17:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hedrêye</B></FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Hèdrèye</FONT> </span> <B>I.</B> [n.pl.] hamtea d' [[Motî:Wahå|Wahå]], e <span lang=fr>F. Hedrée.</span> <B>II.</B> aiwe k' î court. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=la>lineras super fluvium Chandregia (770)</span>, <span lang=wa-scripta>Hendrees (14inme sieke)</span>. Etimolodjeye : [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"cand-ara"</span> (blanke aiwe), pal voye do tîxhon ([[shoflêye H]]); [[cawete -eye]], amon les cis del Blanke aiwe. ---- * [[Wahå|Dipus d' racsegnes so Hedreye]]. 18153 48119 2005-12-25T08:15:25Z Borbouze 21 '''Rodjîssårt''', c'est in ptit hamtea du Jespunsart(F)., à in kilomète du [[Pûsmadje]]. Dinltins, pays d' clåtîs. 18154 59229 2006-06-02T19:46:51Z Pablo 5 rifondaedje '''Suni''' (fr: ''Sugny''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Vresse]] et k' a don passé del [[province do Lussimbork]] al [[province di Nameur]]. <div style="float:right;"> __TOC__ </div> * Sitindowe: 2.429 ha., ki 1.581 ha. c' est bwès d' comene. * Hôteur: 365 m. a l' eglijhe, 450 m. a Sopha. * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|49_48_52_N_04_54_08_E_region:BE|49°48’52 N – 4°54’08 E}} * Dimanants: 150 feus (1760); 940 (1817); 980 (1821); 1023 (1893) * Sipotaedje: Macus. * Canton: [[Djedene]] * Arondixhmint: [[Dinant]] * Province: [[province di Nameur|Nameur]] * Payis: [[Beldjike]] * Vîs scrijhas: Suni (1657), Sugny. * Eglijhe: Foirt viye, ritapêye e 1851, dipandeut del pårotche di Neufmanil (F), diyoceze di Reims et pwis di Metz. Rivnowe å diyoceze di Nameur e 1823 * Patron: [[Sint Mårtén]] * Dicåce: dimègne après l' [[11 di nôvimbe]]. * Sourdant: Tandel VI a, 1893 === Etimolodjie === ''Som, sum, son, sun'', vinèt di summum et ''gny,ny et y'' dissignèt ene hôteur. == Nos d' plaece == === Ecarts === * Li Boune Idêye (''La Boune Idéye''), al croejhete del grande voye di Charleville; * Les Prés Piret, al frontire sol voye di Sint Madje (Saint-Menges) (F); * li molén du Gigue (Barbagnasse) sol pazea d' Bossévå, * li Banea, * Li Molén broûlé, * li Teryinne (''la Teriène''), on defrixhmint di 5 cinses. === Aiwes === * Sourdant del [[Gotale]], [[bî]] ki dschind so [[Pûsmadje]] * Li Membrete, ki passe å Molén broûlé et va so [[Smwès]] a [[Mambe]], e passant å molén Simonis ([[La Foret]]) == Istwere == A l' [[Ancyin Redjime]], c' est onk des 3 borks del [[Dutcheye di Bouyon]], avou basse, moyene et hôte djustice. Al djustice di Suni, on mayeur et 7 echvins estént élîs tos ls ans al Pancoûsse. === Sorcires === Suni est conou po s' fameus porcès des sorcires di [[1657]], rapoirté dins on manuscrît di l' epoke, et k' implikéve 3 pôves femes di Suni: Jenette Petit, Marson Huart et Catherine Robeau. Riconowes come sorcires, elle ont stî stronnêyes et broûlêyes. Li minme cas s' a passé a [[Djeneret]] === Tricbalaedjes administratifs === Suni esteut tnou a mitan indivize, på Signeur di [[Bôhan]] et ses [[parsounîs]], tot e dmorant sometou a Bouyon. E 1691, Suni passe a Nicolas de la Biche, signeur di Suni, pwis al famile djusk' al Revolucion. Li tchestea d' Suni a fwait plaece al sicole des gamenes e 1875. Dizo l' [[Redjime francès]]: * a l' [[Calindrî republikin|an V]] (1797), fwait pårteye do dipårtumint di Sambe et Mouze, canton d' Djedene. * a l' an X (1802) passe å canton d' Méziéres, arrondixhmint di [[Sdan]], dipårtumint des Årdenes Dizo l' [[Redjime olandès]]: * e 1815, li 16 di djanvî, passe do canton d' Méziéres (F) å canton d' [[Bouyon]] (B). * e 1823, divént comene di Suni, avou [[Badjimont]] et [[Pûsmadje]]. Dizo l' [[Beldjike|Redjime bedje]]: * e 1849, 24 delimitåcions do teritware di Suni et d' Donchery (F). * e 1965, Badjimont et Pûsmadje sont rebanés a Suni. * e 1977, avou les grands rebanaedjes, Suni est rebané avou [[Vresse]], passant insi del [[province do Lussimbork]] al [[province di Nameur]]. === Dierinne guere === Tins del [[guere di 1940]], i gn ourit on maki foirt actif avou l' ci d' [[Yåle]]. I gn ourit ene algarade dins les alintoûs do molén, ki les Almands ont broûlé e rprezaye et k' on lome asteure: “Li molén broûlé”. == A vey == E dschindant so [[Mambe]], a hintche del voye, «Li tchestea del Rotche», on pik fortifyî viè l' an 1000, avou on fossé d' aiwe, en terasse elvêye po les manants, aspoyeye a ene rotche co pus elvêye, ûçk’ on voet co dins l' rotche li plaece des montants do tchestea. On crin d' rotche ki sreut on pousse. On-z î åreut rtrové on trezôr, ratoirtyî dins ene pea d' gade. 18155 48125 2005-12-25T20:19:44Z Elwikipedista 75 #Redirect [[Bistriţa-Năsăud (distrik roumin)]] #Redirect [[Bistriţa-Năsăud (distrik roumin)]] 18156 48127 2005-12-25T22:47:19Z Pablo 5 [[Categoreye:Muzike]] {{Commons|Category:Violinists|les violonisses}} [[da:Kategori:Violinister]] [[de:Kategorie:Violinist]] [[en:Category:Violinists]] [[fr:Catégorie:Violoniste]] [[it:Categoria:Violinisti]] [[nl:Categorie:Violist]] [[no:Kategori:Fiolinister]] [[pt:Categoria:Violinistas]] 18157 55375 2006-04-30T07:19:37Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:אז'ן איזאיי]], [[pl:Eugène Ysaÿe]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Ysaye]] [[Categoreye:Compôzeus|Ysaye]] [[Categoreye:Violonisses|Ysaye]] [[Imådje:Ysaye.jpg|thumb|right|150px|Eugène Ysaye]] '''Eugène Ysaÿe''' ([[Lidje]], [[16 di djulete]] [[1858]] – [[Brussele]], [[12 di may]] [[1931]]) fourit-st on rilomé [[compôzeu]] eyet [[violonisse]] walon. == Vicåreye == I vna-st å monde a [[Lidje]], li [[16 di djulete]] [[1858]], eyet ataca a studyî l' violon a cénk ans, avou s' pa. A set ans, i mousse a Conservatwere di Lidje, mins si fwait taper a l' ouxh après cwatre ans, la k' i dit l' sinne åd fwait des cours. [[Henri Vieuxtimps]] va divni adon si mwaisse, eyet ariver a l' fé rmoussî å Conservatwere, dins l' classe da [[Rodolphe Massart]]. Il ourit s' diplome a cwénze ans, eyet avou l' aidance da Vieuxtemps, i va rçure ene boûsse po-z aler ovrer avou [[Henryk Wieniawski]] a Brussele. Deus ans pus tård, i va po Paris, radjonde Hinri Vieuxtemps po-z ovrer avou lu. E [[1879]], li violonisse almand [[Joseph Joachim]] el va fé moussî dins l' vicaedje muzicå del veye di [[Cologne]], wice k' i va interpreter, avou [[Clara Schumann]], li ''Sonate en ut mineur'' da [[Ludwig van Beethoven]]. E [[1880]], i dvént prumî violoneu a l' Orkesse da Benjamin Bilse, a [[Berlin]], orkesse ki pus tård va divni li filarmonike di Berlin. Låvå, des grands muzicyins el vinént schoûter, come [[Franz Liszt]] et [[Anton Rubinstein]]. A pårti d' [[1881]], i va fé des tournêyes di concerts avou Anton Rubinstein, i vont aler a [[Rûsseye]], e [[Norvedje]], wice k' i rascontere [[Edvard Grieg]], eyet co a [[Paris]]. Låvå, i dvént soçon avou si compatriyote lidjwès [[César Franck]] ki compôza por lu si fameuse sonate (come bistoke di mariaedje). Bråmint des rlomés muzicyins lyi vont dedyî des ouves. E [[1894]], i va-st amonter, eyet moenner, les Concerts Ysaÿe a [[Brussele]], eyet on Cwatuwor a coides Ysaÿe, avou Mathieu Crickboom come deujhinme violoneu. Li minme anêye, i va djouwer åzès [[Estats Unis]]. Di [[1886]] a [[1898]], il est professeur å Conservatwere Royå d' Brussele. Emey ses eleves, i gn a [[Josef Gingold]], [[William Primrose]], [[Louis Persinger]], [[Alberto Bachmann]] eyet [[Mathieu Crickboom]]. Di 1918 a 1922, il overe come tchîf permanint di l' orkesse di [[Cincinnati]]. I fourit eto li conseyî d' muzike del royinne Elizabet di Beldjike, leye-minme violoneuse; eyet lyi dmander d' fé on concours po-z aidî les djonnes violoneus (eyet piyanisses) a s' fé cnoxhe. Ci concours, k' ataca-st e 1937, si loméve “Concours Eugène Ysaÿe”, mins cwand i rataca e 1951, après l' [[deujhinme guere daegnrece|guere]], i fourit rlomé e “[[Concours Royinne Elizabet]]”. == Compôzaedje eyet stîle == Avou s' santé ki dvént mwaijhen i va moens fé d' concerts, et pus di compôzaedjes. Emey zels des [[sonate]]s po violon sins acompagnmint, Op.27, on cwårtet, ''Harmonies di soir'', op.31 eyet èn operå e [[walon]], ''Pire li Houyeu'', k' i scrijha dins les dierinnès anêyes di s' vicåreye. Come violonisse, Ysaÿe esteut foir oridjinnå. [[Pablo Casals]] a dit n' aveur måy schoûté on violonisse djouwer avou on bon acoirdaedje divant d' Ysaÿe, eyet [[Carl Flesch]] el definixhe come «li pus eminint et caracteristike violoneus ki dj' åye måye schoûté e m' vicårêye». Surmint li caracteristike li pus mårcante des interpretaedjes da Ysaÿe ci fourit si ''[[rubato]]''. Li ''rubato'' ça vout dire ''hapé, scroté'', dj' ô bén do tins k' est hapé; normålmint c' est djusse on strindaedje do tins po des efets espressifs. Mins l' rubato da Ysaÿe c' est ene sacwè d' diferin: tchaeke côp k' i hapéve ene note, ci tins hapé la el ridnéve a ene ôte note ôte pårt, çou ki permetéve insi a l' acompagnmint di mintni l' tempo mågré ki l' djouwaedje do violon soeye pus libe. Cisse sôre di rubato la shût l' definixha dné pa [[Frédéric Chopin]] mins, di tos les violonisses, ci fourit Ysaÿe l' prumî al mete vraiymint e pratike. Ysaÿe fourit-st èn årtisse caracterijhî pa des preferinces bén precises po s' repertwere; on l' admiréve po ses eterpretaedjes des ouves da [[Johann Sebastian Bach|Bach]] et da [[Ludwig van Beethoven|Beethoven]], mins i dnéve li meyeus d' lu-minme avou les ouves di compôzeus pus modienes, come [[Max Bruch]], Camille Saint-Saëns eyet Franck. Il est veyou come li prumî violonisse modiene, dins l' manire di mete li tecnike å siervice del muzike. == Ouves == [[Image:EugèneYsaÿe.jpg|thumb|Eugène Ysaÿe]] * Shijh sonates po violon, Op. 27; dedieyes a des grands violonisses et copôzeus, d' après leus stîles: **Sonate 1: [[Joseph Szigeti]] **Sonate 2: [[Jacques Thibaud]] **Sonate 3: [[Georges Enesco]] **Sonate 4: [[Fritz Kreisler]] **Sonate 5: [[Mathieu Crickboom]] (l' eleve preferé da sinne) **Sonate 6: [[Manuel Quiroga]] *Ene ''sonate a 2 violons'' (dedieye al Royinne Elizabet) *Ene ''sonate a violoncele tote seule, Op. 28'' Bråmint des ouves po violon eyet orkesses dizo l' cogne di powinme, k' i voeyeut foirt voltî. *''Poème élégiaque, Op. 12'' (Roméo & Juliette) po violon ey orkesse (ki sierva d' modele a Chausson po l' powinme k' i dedia Ysaÿe). *''Scène au rouet, Op. 13'' po violon et orkesse *''Chant d'hiver, Op. 15'' po violon et orkesse *''Poème de l'Extase, Op. 21'' po violon et orkesse *''Poème de l'amitié, Op. 26'' po 2 violons et orkesse *''Poème Nocturne, Op. 29'' po violon, violoncele et orkesse *''Harmonie du soir, Op. 31'' po cwåtuwor solo ey orkesse a coides *''Exil!, Op. 25'' po orkesse a coides sins basses Et co ene ''Fantaisie pour violon et orchestre, Op. 43'', on ''Divertimento, Op. 24'', et bråmint d' ôtes ouves pus ptites *Èn operå e walon, ''Pire li Houyeu'' (<small>''Pier li Houyeu''</small>). djouwêye a [[Lidje]] e [[1931]] k' i pola schoûter al radio, di s' lét d' ospitå. Il ovréve eto, mins nel pola nén fini, so on deujhinme operå e walon, ''L' aviedje di pire'' (<small>''L’avièrge di pièr''</small>). [[da:Eugene Ysaÿe]] [[de:Eugène Ysaÿe]] [[en:Eugène Ysaÿe]] [[fr:Eugène Ysaÿe]] [[he:אז'ן איזאיי]] [[it:Eugène Ysaÿe]] [[ja:ウジェーヌ・イザイ]] [[nl:Eugène Ysaÿe]] [[pl:Eugène Ysaÿe]] [[sl:Eugène Ysaÿe]] [[sv:Eugène Ysaÿe]] 18158 48129 2005-12-25T23:59:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Eugène Ysaÿe]] 18159 48131 2005-12-26T11:07:26Z Lucyin 16 [[Virwin]] veyou did so li dzeu d' [[Vireu]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} [[Virwin]] veyou did so li dzeu d' [[Vireu]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18160 49205 2006-01-16T23:41:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:France]] [[Categoreye:lingaedje walon]] [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye]] 18162 52348 2006-03-21T04:49:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[oc:Sarde]], [[scn:Lingua sarda]] Modifie: [[pt:Língua sarda]] [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; '''sarde''' ---- Li '''sarde''' (''sardu'' dins l' lingaedje) est on [[lingaedje roman]] k' on dvize dins l' ile di [[Sardegne]] eyet dé les imigrés sardes. On esteme a ene miete di pus d' on miyon li nombe di dvizants. * I gn a li sarde "deur" do Nôr del Sardegne: el [[logudorès]] eyet s' pårler [[nuorès]]; el nuorès rshonne bråmint å [[latén]]. “alans” s' dit e nuorès “''andamus''”. * I gn a li sarde pus doûs do Midi del Sardegne : el [[campidanès]] eyet ses pårlers: l' [[ogliastrès]], l' [[iglesientès]], eyet el [[cagliaritin]] k' on dvize dins l' capitåle [[Cagliari]]. Mins el Sardegne on cåze eto des ôtes lingaedjes do payis, diferins do sarde: * Dins l' Nôr-Ess di l' ile on dvize el [[gallurès]] ki rshonne bråmint å [[Corse]]. * Dins l' [[iye San Pietro]] on dvize e [[tabarkin]] come les djins d' Djene ([[Genova]]). * eyet dins l' veye d' Alguer, on cåze [[catalan]], Côde [[ISO 639|ISO]]: '''sc'''. == Discrijhaedje do lingaedje == Li sarde est surmint l' lingaedje roman k' a dmoré l' pus près do latén. * Emey ses pus mårcantès caracteristikes, i gn a l' årtike basti sol latén ''ipse'' (dismetant k' å pus sovint c' est so ''ille, illu'' po les ôtes lingaedjes): '''su, sa''' å singulî, '''sos, sas''' å plurial. (li [[catalan]] des Baleyars eto a-st on sfwait årtike) * les '''ĭ''' et '''ŭ''' (i et ou courts) do latén on wårdé leu valixhance d' oridjinne; eg: latén ''siccus'' divént ''sikku'' (et nén ''setch'' (wa), ''sec'' (fr), ''seco'' (es),...) * wårdaedje do son [k] et [g] pa dvant "e" eyet "i"; eg: ''kentu'' (100), a comparer avou ''cint'' (wa), ''cien'' (es), ''cento'' (it),... * li dobe l [-ll-], a divnou [-ðð-], on son fwait al betchete del linwe, tipike do sarde; si con la vénreut d' on vî lingaedje k' i gn aveut ddja la divant l' arivêye des romins. == Sicrijhaedje == Lontins i n' a nén yeu di scrijhaedje standård, djusse des coinreces; ci n' est k' dins les anêyes 1970 ki va aparexhe on prumî pordjet di rfondou sarde, lomé ''Grafia sarda autònoma''; pus tård, e 2001, i gn årè li ''Limba Sarda Unificada'', diswalpé avou l' aspoya des otorités del redjon otonome di Sardegne. ===egzimpe di tecse=== * e sarde: Totu sos èsseres umanos naschint lìberos e eguales in dinnidade e in deretos. Issos tenent sa resone e sa cussèntzia e depent operare s'unu cun s'àteru cun ispìritu de fraternidade * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) ==Difoûtrinnès hårdêyes== * [http://sc.wikipedia.org Wikipedia e sarde] * [http://www.limbasarda.it/ limbasarda] waibe sol lingaedje (e sarde) * [http://www.ditzionariu.org/ ditzionariu] motî multilinwe do sarde [[af:Sardies]] [[ast:Sardu]] [[ca:Sard]] [[de:Sardische Sprache]] [[en:Sardinian language]] [[eo:Sarda lingvo]] [[es:Idioma sardo]] [[eu:Sardiniera]] [[fi:Sardin kieli]] [[fr:Sarde]] [[it:Lingua sarda]] [[ja:サルデーニャ語]] [[kw:Sardaynek]] [[li:Sardiens]] [[nl:Sardisch]] [[oc:Sarde]] [[pl:Język sardyński]] [[pt:Língua sarda]] [[ro:Limba sardă]] [[sc:Limba sarda]] [[scn:Lingua sarda]] [[sv:Sardiska]] [[zh:薩丁尼亞語]] 18163 48166 2005-12-26T18:23:50Z Pablo 5 [[Categoreye:Viyès unités]] Li [[Dutcheye di Bouyon]] fijha pårteye del [[principåté d' Lidje]] poy esse ene Dutcheye indepindante dizo l' mambornance del [[France]]; ça fwait ki les [[viyès mzeures]] eployeyes el Dutcheye djusk' al fén do 18inme sieke vont esse des mzeures lidjwesses et francesses. === Muzeures di longueur === * Lu pîd du Rwa = 2 pouces = 0 m, 3249 * Lu pîd du France = 11 pouces = 0 m, 298 * Lu pouce = 1/12 du pouce = 0 m, 2707 * La ligne = 1/12 du pouce = 0 m, 00225 * Lu pwint = 1/10 du ligne = 0 m, 0002 * La twaze = 6 pîds = 1 m, 949 * La piêtche comune = 20 pîds = 6 m, 50 * La piêtche ( eaux et forêts) = 22 pîds = 7 m, 14667 * Lu pas = 0 m, 685 * La lieue = 3,898 m, 000 * Lu pîd Sint Hubert = 10 pouces =100 lignes = 1000 pwint = 0 m, 2947 * Li [[pî d' Sint Lambiet]] id id id = 0 m, 2918 * Li pî d' Sint Lambiet, dins l' Lussimbork = 0 m, 2952 * La twase du Lîdje = 6 pîds Sint Hubert = 1 m, 7682 * L' [[ône (unité)|ône]] di Lidje = 0 m, 665 * La grande ône = 0 m, 70 === Muzeures di stindowe=== * L’ arpent pou les bwès = 100 piêtches câréyes * La piêtche câréye à 22 pîds d’ costé = 484 pîds cârés * L’ arpent pou les bwès = 48.400 pîds carés * L’arpent comun = 100 piêtrches caréyes du 20 pîds d’ costé * L’arpent = 40.000 pîds carés * L’arpent pou les bwès = 51 a. 07 ca. * L’arpent comun = 42 a., 21 ca. * La piêtche caréye = 0,51 are * Lu pîd caré = 1,56 m² * Lu pouce caré = 7 cm² * Lu [[bounî]] d’ Lîdje, pou les bwès = 4 djoûs ''(journaux)'' û 20 grandes vèdjes û 400 ptites vèdjes û 1 Ha, 42 a., 95 ca., 60 m² * Lu djoû = 100 vèdjes û 35 ares,739 * La vèdje = 11 pîds (0,325 x 11) = 3,5737 m² * La grande vèdje du Saint Lambert = 4 ares, 35 ca, 89 m² * Lu bonî ordinêre du Lîdje = 87 ares, 18 ca * La vèdje du Nameur = 13 m², 1794 et lu djoû : 46 ares, 68 ca., 80 m² Anute, lu djoû våt à pô près 43 ares, cè ki l’ mèt à bare avu l’ arpent comun. === Muzeures di solides === * La cwâde du Paris = 4 pîds d’ coûtche et 4 du hyôt * La cwâde d’ordonance pou les bwès = 8 pîds d’ coûtche et 4 du hyôt ** Dins ces deus cwâdes-là, la bûche fujot 3 pîds, 6 pouces du longueur = 1 m, 0692. * La vôye û la cwâde du Paris = 1 stère, 920 * La cwâde d’ordonance = 3 stères, 840 * La cwâde du grands bwès = 4 stères, 387 * Lu pîd cube = 0 M³, 034280 * La twaze cube = 7 M³, 403900 ===Muzeures d' apezaedje === * La live = 2 marcs = 4 cåtrons = 16 onces = 128 gros = 9216 grins * La live = 489 gr, 590 * Lu marc = 244 gr,795 * Lu cwåtron = 122 gr, 355 * L’once = 30 gr, 590 * Le gros = 3 gr, 820 * Le denier = 1 gr, 270 * Le grin = 53 miligrames * Le quintal ( 100 lives) = 48 kg, 959 * le mile = 489 kg, 590 === Muzeures di litraedje des likides === * Lu pot = 12 pintes = 4 chopines = 16 cwarlets * Lu pot = 1 lite, 060 * Lu pot d’ Båmont = 2 lites, 857 * La pinte = 80 centilites * La chopine = 40 centilites * Lu cwarlèt = 10 centilitres === Muzeures di litraedje des solides === * Lu muid = 12 setiers = 24 mines = 48 minots = 144 bwassås = 2304 litrons. * Lu muid = 1873 lites pou les grins et lu doube pou les avon.nes * Lu setier = 156 lites pou les grins et lu doube pou les avon.nes * La mine = 78 lites pou les grins et lu doube pou les avon.nes * Lu minot = 39 pou les grins et lu doube pou les avon.nes * Lu bwasså =13 pou les grins et lu doube pou les avon.nes * Lu litron = 0 lite, 812 pou les grins et lu doube pou les avon.nes * Lu bichet = 19 lites, 54 * Lu cartel = 2 bichets, û 39 lites, 08 === Les manoyes === * La live tournois = 20 sols = 0 fr, 98765 * Lu sol = 4 liards = 0 fr,04938 * Lu liard = 3 deniers = 0 fr, 0124 * Lu denier û gigot = 1 fr, 0041 * l’écu d’ardjant du 3 lives = 2 fr, 75 * La courone û 6 lives = 5 fr, 80 * Lu souvrin d’ or = 25 florins d’ Lîdje û 31 lives, 4 sols u France. * L’ ècu d’ Navare û patagon du 4 lives = 3 fr, 90 * Lu Louis d’ or = 24 lives = 23 fr, 55 * Lu doube Louis = 47 fr, 10 * Lu patagon d’ Espagne = l’ècu d’ ardjant du France * La pistole å slo (soleil) = 18 bfr, 60 * Lu florin d’ Lîdje = 1 fr, 1852 * L escalin = 0 fr, 5926 * La Plakète = 0 fr, 2963 * Lu patard = 0 fr, 0526 * Lu liard = 0 fr, 0168 * Lu florin du Brabant = 1 fr 8141 * Lu sol du Brabant = 0 fr, 0907 * Lu liard de Brabant = 0 fr, 0226 * Lu denier de Brabant = 0 fr, 0056 ** Dins la pratike, lu florin du Brabant valot 25 sols du France * Lu grand blanc = 18 deniers tournois * Lu ptit blanc = 6 derniers tournois. Vey eto l' årtike sol [[manoye å vî payis d' Lidje]]. Sourdant: Tandel, tôme VI a - 1893 18164 48150 2005-12-26T16:44:55Z Pablo 5 Bénvnowe Murgiama! == Bénvnowe {{PAGENAME}}! == Bénvnowe so l' eciclopedeye e walon Wikipedia! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "[[Wikipedia:Bénvnowe|Bénvnowe]]" et "[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|Kimint candjî ene pådje]]", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî. So vosse pådje di copene, vos ploz mete tot çou ki vos vloz; c' est ene boune idêye di mete les lingaedjes ki vos compurdoz; alez vey so [[Wikipedia:Babel]] po saveur comint fé. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 26 di decimbe 2005 a 16:44 (UTC) 18165 56417 2006-05-12T17:05:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] [[Categoreye:Dutcheye di Bouyon|*]] Li '''Conteye''' et poy li '''Dutcheye di Bouyon''', ci fourit ene aroyaedje politike avou [[Bouyon]] come mwaisse-veye, ki va del [[moyinådje]] disk' å [[redjime francès]]. == Conteye == El moyinådje, li veye di [[Bouyon]] esteut l' sidje d' ene [[Conteye]], ki dipindeut del [[Dutcheye di Basse-Lorinne]]. Li pus rlomé des contes di Bouyon ci fourit [[Godfroed d' Bouyon]], i va basti l' tchestea, eyet poy li vinde al [[principåté d' Lidje|evetchêye di Lidje]]. Ene miete pus tård, les Evekes di Lidje prindront eto l' tite di Duks di Bouyon. == Dutcheye == Li Conteye divént Dutcheye tot passant dizo l' moennance di [[principåté d' Lidje|Lidje]], ki les princes-evekes prindront eto l' tite di Duks di Bouyon. E [[1678]], Bouyon va esse prijhe pås [[France|francès]], eyet dnêye al famile [[La Tour d'Auvergne]]. Li Dutcheye va divni otonome, mins dizo l' mambornance des Rwès d' France, la ki si eplaeçmint esteut vormint stratedjike, come «li sere di l' [[Årdene]]», s' apinse a Vauban. Li Dutcheye di Bouyon dimorrè otonome disk' a si anecsion al republike francesse e 1795, après ene coûte periode di '''Republike di Bouyon'''. == Djivêye des moenneus et d' evenmints == Divêye des Contes, poy des Duks di Bouyon, eyet des evenmints d' istwere. *åtoû di 1020 - [[Godfroed d' Bouyon]], Duk di Basse-Lorinne, bastixh on tchestea a Bouyon. *[[1045]] - Si valet, [[Godfroed I d' Lovén|Godfroed l' Bårbou]], si rebele siconte di l' [[Sint Impire|Impreur]], ci-chal va distrure li tchestea. *[[1065]] - Godfroed l' Bårbou si remete avou l' Impreur eyet rbastixhe li tchestea d' Bouyon. *[[1082]] - Li tchestea d' Bouyon est rçu en eritaedje pa [[Godfroed d' Bouyon]], ki l' va vinde a l' [[principåté d' Lidje|Eveke di Lidje]] po 3 marks d' ôr eyet 1300 marks d' årdjint, cwårs k' il a mezåjhe po l' ecwårlaedje del [[Prumire Croejhlåde]]. D' après l' traité, Godfroed eyet ces troes zwers ont l' droet di ratchter l' tchestea å minme pris, mins i n' ont pupont d' cwårs pol fé. *[[1129]] - Li successeur indirek da Godfroed, li Conte Renaud d' [[Bar]], prind l' tchestea pal foice. *[[1141]] - L' eveke di Lidje tchesse li Conte Renaud foû d' Bouyon. *[[1155]] - L' [[Sint Impire|Impreur]] va confirmer les droets des Evekes di Lidje so Bouyon. *[[1291]] - Les Evekes di Lidje prindèt por zels li tite di “Duks di Bouyon”, e referince å tchestea come ancyin sidje des Duks di Basse-Lorinne. *[[14inme sieke]] - Li tchestea d' Bouyon, tere di Lidje ki n' djond nén les ôtes teres del principåté, va esse govierné pa des tchesturlins speciålmint només. *[[1415]] - Li tchedje di tchesturlin divént ereditaire eyet prôpisté del vamile [[de la Marck]]. *[[1482]] - Wiyåme de la Marck fwait touwer Louwis d' Bourbon, Eveke di Lidje eyet l' replaecî pa si prôpe valet, Djihan de la Marck. Mins des ôtes mimbes do tchapite tchoezixhèt John van der Horn, çou ki moenne a ene guere civile pol succession del principåté. *[[21 d' may]] [[1484]] - Ene [[påye (cossina)|påye]] est sinêye a [[Tongue]], li famile de la Marck va sotni l' lûte di Lidje siconte di l' Impreu [[Macsimiyin I do Sint Impire|Macsimiyin]], eyet båyî 30.000 lives, siconte ene ipoteke sol tchestea d' Bouyon. *[[1492]] - Li påye di Donchery rdit les provizions del cene di Tongue. Come les cwårs avancîs n' sont nén rpayîs, li famile de la Marck va wårder l' tchestea d' Bouyon eyet prinde do côp l' tite di Duks di Bouyon. *[[1521]] - L' årmêye da [[Tchårlukin]] prind Bouyon eyet l' rinde al principåté d' Lidje. *[[1526]] - Robert III de la Marck divént Marixhåd d' France eyet s' lomer lu-minme eto Duk di Bouyon. *[[1529]] - Li [[Påye di Cambrai]] oblidje [[Françwès I di France]] a n' nén aidî Robert III dins si lûte po rprinde Bouyon. *[[1547]] - Robert IV de la Marck divént Marixhåd d' France. Li lete di patinte el lome oficirmint “Duc de Bouillon”. *[[1552]] - [[Hinri II d' France]] prind Bouyon åzès Evekes di Lidje eyet l' diner a Robert IV. *[[1559]] - Li [[påye di Cateau-Cambresis]] ritoûne Bouyon al principåté d' Lidje, eyet dire ki les droets e dispute divèt esse decidés pa èn årbitraedje sipeciå, çou ki n' si fwait nén. *[[1598]] - Li [[påye di Vervins]] va rdire cor on côp k' i gn a mezåjhe d' èn årbitraedje dins l' dispute etur li principåté d' Lidje eyet l' famile de la Marck. *[[15 d' octôbe]] [[1591]] - avou l' distindaedje del famile de la Marck, li zweresse Charlotte est marieye avou Henri de La Tour d'Auvergne, Marixhå d' France. *[[8 di may]] [[1594]] - Charlotte de la Marck mourt sins efants, eyet si pretencion åd fwait di Bouyon passe a si ome, Henri de la Tour d'Auvergne. *[[24 d' octôbe]] [[1594]] - li cuzén da Charlotte, [[Henri d' Bourbon]], Duk di Montpensier leye toumer ses pretencions so Bouyon siconte di rçure on paymint tos les ans. *[[5 d' awousse]] [[1601]] - èn acoird est siné etur Henri de La Tour d'Auvergne eyet l' mononke da Charlotte, Conte di Maulevrier, ki ses zwers vont continouwer a rclamer leus droets so Boyon tot do long do 17inme sieke. *[[3 d' setimbe]] [[1641]] - Li valet da Henri, [[Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne]], va rnoncî a ses pretencions os Bouyon, siconte di 30.000 lives prometous påzès Evekes di Lidje al påye di Tongue. *[[1651]] - Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne discandje ses tites di prince sovrint siconte des tites di Duk et d' Conte emey les Pairs di France. L' acoird oblidje li France a ridner Bouyion åzès La Tour d'Auvergne ossu timpe ki possibe. *[[1658]] - tot shuvant çou k' aveut stî decidé e 1641, Lidje paye 150.000 gulden a Frédéric Maurice, mins ci-cial va tot l' minme continouwer a s' lomer Duk di Bouyon, mågré les protestaedjes di Lidje. *[[1676]] - L' årmêye francesse prind Bouyon eyet l' diner a La Tour d'Auvergne come prometou al discandje di 1651. *[[1679]] - Li [[Påye di Nîmegue]] va confirmer La Tour d'Auvergne come Duk di Bouyon. Des sôdårds francès vont dmorer so plaece a Bouyon, mins les Duks vont esse foirt otonomes, batant manoye et manaedjant des tites pa zels-minmes. I vont eto rclamer des droets so [[Sint-Houbert]]. *[[1757]] - Charles Godefroy de La Tour d'Auvergne est rçuvou a Bouyon come on duk sovrin, mågré des proteståcions oficires di Lidje. *[[1786]] - li 6inme Duk di Bouyon del famile La Tour d'Auvergne, ki n' a pont d' valet, va-st adopter Philip Dauvergne; on captinne britannike. *[[25 di djun]] [[1791]] - li 6inme Duk di Bouyon fwait-st ene declaråcion po nomer Philip Dauvergne come zwer eyet eritî do tite di Duk di Bouyon, divant li distindaedje del famile. *[[25 d' octôbe]] [[1795]] - Bouyon est anecsé al Republike Francesse. *[[27 di decimbe]] [[1796]] - ene lwè francesse va rinde totes les prôpistés d' Bouyon å 7inme Duk *[[26 d' awousse]] [[1798]] - ene lwè francesse va rprinde totes les prôpistés d' Bouyon k' ont-st a vey avou l' discandje di 1651. *[[8 di måss]] [[1800]] - li confiscåcion est disfwaite dins les tribunås, eyet les béns ridnés å 7inme duk di Bouyon. *[[7 di fevrî]] [[1802]] - moirt do 7inme Duk di Bouyon eyet distindaedje del famile La Tour d'Auvergne. *[[3 d' djanvî]] [[1809]] - li fén del margaye sol succession d' Bouyon est decidêye pa [[Napoleyon]] *[[1815]] - li [[Congrès d' Wîne]] fwait passer Bouyon dizo l' [[redjime olandès]]. == Viyès mzeures == Li Dutcheye di Bouyon a-st eployî disk' al fén do 18inme sieke des viyès mzeures ossu bén di France ki del Principåté d' Lidje. Vey l' årtike [[Viyès mzeures el Dutcheye di Bouyon]] po pus di racsegnes == Rilomés Bouyonès == * [[Godfroed d' Bouyon]] * [[Jean-Philippe Aubry]] [[de:Herzogtum Bouillon]] [[fr:Duché de Bouillon]] [[nl:Hertogdom Bouillon]] 18166 58587 2006-05-29T02:30:32Z Pablo 5 licince coviete do live "djusk' å solea" da J. Guillaume, ed. Mosanes, Nameur == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18167 48161 2005-12-26T18:11:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dutcheye di Bouyon]] 18168 48175 2005-12-26T18:49:31Z Lucyin 16 /* Sacwants penleus */ [[Categoreye:soces pol walon]] Les '''Relîs Namurwès''', c' est ene soce di scrijheus e walon do Payis d' Nameur. Il ont stî askepyîs e [[1909]] pa cwate soçons 17 à 20 ans vîs, di l' Atenêye di Nameur : Télesphore Lambinon, Auguste Demil, Georges Pelouse et [[Lucien Maréchal]]. Dispu [[1938]], les Relîs Namurwès eplaidnut les [[Cayés Walons]]. Gn a ene peclêye di grand scrijheus e walon ki fourît (u ki sont co) des Relîs Namurwès, come [[Edmond Wartique]], [[Jean Guillaume]], [[Emile Gilliard]], [[Joseph Selvais]], [[Guy Brenner]]. == Sacwants prezidints == * [[Charles Camberlin]] * [[Joseph Calozet]] * [[Lucyin Léonard]] * [[Lucyin Somme]] == Sacwants penleus == * Paul Maréchal * Hubert Jacques * [[Paul Rousselle]] * Guy Delvaux == Hårdêye difoûtrinne == * [http://relis-namurwes.be/relw.htm Pådje des Relîs Namurwès] (e walon) 18169 48163 2005-12-26T18:18:23Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedje walon]] 18170 48170 2005-12-26T18:28:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lucien Maréchal]] 18171 48186 2005-12-26T21:08:15Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] 18172 48188 2005-12-26T21:12:00Z Pablo 5 Djivêye des motîs displaecî viè Djivêye des motîs do walon #REDIRECT [[Djivêye des motîs do walon]] 18173 48229 2005-12-27T15:18:01Z Lucyin 16 '''Framriye''' (F. ''Frameries''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Framriye|intité do minme no]]. * Limero del posse: '''7080''' (vî limero '''7230''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Mo 44''' * Sipotaedje des djins: les [[sipirou|bosketeas]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Framriye|l' esplicant motî]].'' == Tuzance == * Sicrijheu : [[Joseph Dufrane]]. == [[Diyalectolodjeye]] == Li [[borin]] d' Framriye est pus près do walon do cinte ki do "vraiy" borin d' [[Wame]] et d' [[Pasturaedje]]. * Li [[cawete -ea]] s' î prononce ''-ia'' (come e [[mîtrin walon]] ey e [[Coûtchant walon|walon do Coûtchant]] et nén ''-iô'' come e [[picård]]. :[[Motî:tchapea|''capia'']], [[Motî:bea|''bia'']], [[Motî:'pea|''pia'']], [[Motî:bosketea|''boskètia'']], [[Motî:oxhea|''oucha'']], [[Motî:waxhea|''vacha'']], [[Motî:pourcea|''pourcha'']], [[Motî:moncea|''moncha'']], [[Motî:boyea|''bouya'']], [[Motî:lujhea|''lûja'']], [[Motî:buzea|''bûja'']]. Les mots k' ont cwand minme li cawete picåde -iô, c' est a cåze d' on livea speciål, po s' fote u po préjhî (metans ''capiô''po djåzer d' on laid tchapea, u d' on foirt tchir novea tchapea). * Li [[cawete -î]] dimeure '''-î''' come e walon ([[Motî:pî|pî]], [[Motî:mestî|mestî]], [[Motî:cinsî|cinsî]], [[Motî:sakî|sakî]]) et nén '''''-ié''''' come e picård (pié, mestier, cinsier, sakier). 18174 48206 2005-12-27T11:20:48Z Lucyin 16 == Sourdant des dnêyes diyalectolodjikes == ''Le dialectede Framerie'', pa [[Jacques Lardinois]], divins 3 limeros do [[Bourdon]] e 2005. 18175 49003 2006-01-07T16:08:12Z Lucyin 16 [[categoreye:picård]] Li '''borin''' (la-minme, on prononce ''boringn'' u ''borègn''), c' est on [[pårler]] do [[picård]] ki s' djåze dins l' [[Borinaedje]]. Li pus tipike des pårlers borins, c' est l' ci d' [[Wame]] et d' [[Pasturaedje]]. Li ci d' [[Framriye]] et del [[El Bouvriye|Bouvriye]] rissaetche dedja est ene miete do [[walon]]. On prumî [[årmonak]], l' ''Armonac du Borinage in patois borain pou l' année [[1849]]'' fourit eplaidî on n' sait nén pa kî. Li prumî "vraiy" escrijheu e borin fourit, sins manke, [[Joseph Dufrane]], ki va rprinde li dujhance di vudî èn årmonak troes ans å long, di 1880 a 1882. == Egzimpe di tecse e borin == :''Vous stez bié honnête èyë ça m'a fait plaisi que vous m'invouyisse vou voeux d bonne annèe. Ed souhaite tout çu qui pwèt awo d bon dvins les douze mois qui s'amousstè pou vous èyë pou vou famille (comme i scrîttë su les cartes de bon an).'' :''Que tou dallisse bié.'' :Jean Poulain, li 5 di djanvî 2006. 18176 57066 2006-05-17T10:13:29Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Sints fiestis el Walonreye|Marten]] [[Categoreye:Evekes|Sint Marten]] [[Categoreye:Peres di l' Eglijhe|Sint Marten]] [[Imådje:Martin-Tours.jpg|thumb|right|Sint Mårtén d' Toû. Icone del nef del tchapele do Moustî d' Cantôke (e Province), k' a prins l' no da Sint Mårtén.]] '''Mårtén d'Toû''' (skepyî e [[316]] ou [[317]] a Sabaria ([[Szombathely]]) e [[Hongreye]], morou a [[Candes-Sint-Mårtén|Candes]] e [[397]]), onk des Peres del Eglijhe, [[eveke]] di [[Toû]], [[sint]] po l' [[Eglijhe Catolike]], [[Eglijhe Ortodosse|Ortodosse]], [[Eglijhe Anglikinne|Anglikinne]]. Si vicåreye, on l' kinoxhe do live ki s' lome ''Mårtén si vicåreye'' da [[Sulpice Sever]]. == Vicåreye == On n' sait rén do tot di s' mame. [[be:Святы Марцін]] [[cs:Martin z Tours]] [[da:Sankt Morten]] [[de:Martin von Tours]] [[en:Martin of Tours]] [[es:Martín de Tours]] [[et:Püha Martin]] [[fr:Martin de Tours]] [[fy:Martinus fan Toers]] [[he:מרטין מטור]] [[hu:Szent Márton]] [[it:San Martino di Tours]] [[ja:トゥールのマルティヌス]] [[nl:Martinus van Tours]] [[pl:Marcin z Tours]] [[pt:Martinho de Tours]] [[ro:Martin de Tours]] [[ru:Святой Мартин Турский]] [[sk:Martin Tourský]] [[sv:Martin av Tours]] 18177 57064 2006-05-17T10:10:07Z Pablo 5 [[Categoreye:Crustinnisse]] 18178 50378 2006-02-11T22:35:16Z Lucyin 16 Copene:Sint Etiene di Muret displaecî viè Copene:Sint Estiene di Muret: ôte rifondowe, pus près di "Etienne" Dins l'årmonak on dit Estiene. A m'shonnance, i gn a ki Stefane k'est walon, mågré k'i vént do flamind, toltimp ki les ôtès cougnes vegnnut do francès. - [[Uzeu:Waelsch|Waelsch]] 27 di decimbe 2005 a 12:39 (UTC) 18179 48218 2005-12-27T14:55:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Virwin]] 18180 48224 2005-12-27T15:06:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Virwin</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye, e <span lang=fr>F. le Viroin.</span> ki cmince dilé Doûpe do maxhaedje del [[Motî:Noere Aiwe|Noere Aiwe]] del [[Motî:Blanke Aiwe|Blanke Aiwe]], et s' aler egoliner e [[Motî:Mouze|Mouze]] a [[Motî:Vireu|Vireu]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Virve, Virvia (12inme sieke), Virvoin (1259).</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"Viruwa"</span> (corant d' aiwe). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Virele</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Virelles</span>, rebané avou [[Motî:Chimai|Chimai]] Vîs scrijhas : <span lang=wa-scripta>Virella, Viralla (673), Uirallam (10inme sieke)</span>. Etimolodjeye : bodje "Virw-" (Virwin), [[cawete -ele]]. Parintêye : * [[Motî:Vireu|Vireu]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Virwinvå|Virwinvå]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:Viêpe|Viêpe]] ---- * [[Virwin|Dipus d' racsegnes so Virwin]] * [[Virele|Dipus d' racsegnes so Virele]] 18181 48225 2005-12-27T15:07:31Z Lucyin 16 '''Virele ''' (F. ''Virelles''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Chimai]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : '''6461''' (nén candjî). * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Th 66''' * Arondixhmint : [[Twin]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Virele|l' esplicant motî]].'' == Hamtea d' Virele == * [[Motî:Ferire|Ferire]] (F. ''Ferrières'') == Avey == Basse d' aiwe di Virele. 18182 48231 2005-12-27T15:21:25Z Lucyin 16 Disfondowes: ;tawea : tawia, (tawê). ;tawire : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tawîre</FONT>, dawîre, tawêre</span>. 18183 57070 2006-05-17T10:24:12Z Pablo 5 [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Matrice]] '''Sinte Matrice''', c' est ene [[forveyou sint|forveyowe sinte]] fiesteye li 16 d' octôbe. C' est ene sinte priyeye al tchapele di Boubåye ([[Vizé]]), avou [[sint Elwè]] et [[sint På]] metou dlé leye. Å cmince, c' esteut fok ene imådje di l' [[Aviedje]], avou on scrijhaedje ''in honorem Matris Dei''. Les djins ont croeyou ki "''Matris''", c' esteut l' no del sinte, eyet les femes li vni priyî po les mås d' matrice. Gn a eto des tchapeles a sinte Matrice a Farnire (gåtche erive di [[Glin]], inte [[li Viye Såm]] et l' [[Haleu]], po les crapådes trover on bon marieu. End a eto ene ås Cahotes (a [[Horion-Hozémont]]). 18184 48240 2005-12-27T22:07:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:efoufyî]] 18185 48241 2005-12-27T22:07:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:efoufyî]] 18186 48242 2005-12-27T22:08:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:efoufyî]] 18187 48247 2005-12-27T22:16:23Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Dj(i)han, Dj(i)hène</FONT>, Djan, Djon, Djène, Djane, Jane</span> 18188 56294 2006-05-11T22:05:12Z Lucyin 16 '''Cweme''' u '''Cwinme''' (la-minme '''''Cwême''''', F. ''Cuesmes ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] dedja rebané avou [[Mont]] e 1971, el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''7000''' ** davance : '''7033'''. * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Mo 32'''. * Arondixhmint : [[Mont]] * Lingaedje do payis : [[picård]] [[rouchi]]. ''Po l' vî scrijha, riwaitîz dins [[Motî:Cweme|l' esplicant motî]].'' [[Joseph Dufrane|Djôzef Dufrane]] cåze di Cweme dins s' tchanson [[Èç n' est nén co Framriye (tchanson)|Èç n' est nén co Framriye]]. == Rilomêyès djins d' Cweme == * [[Vincent Van Gogh]] î a dmoré on moumint. 18189 48261 2005-12-28T13:13:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Framriye]] 18190 48262 2005-12-28T13:13:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Framriye]] 18191 48264 2005-12-28T13:15:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Cweme]] 18192 48265 2005-12-28T13:15:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cweme</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Cwinme</B></FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Cwême</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Cuesmes</span>, dedja rebané avou [[Motî:Mont|Mont]] e 1971. <I>On tént todi pus ou moens a s' viyaedje, K' on fouxhe di Cweme, di Djumape ou d' Cargnon</I> ([[J. Dufrane]]). [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Cumis (1130)</span>. ---- * [[Cweme|Pondants et djondants]] 18193 48266 2005-12-28T13:16:26Z Lucyin 16 Etimolodjeye : nén claire ([[J. Herbillon]]). 18194 48267 2005-12-28T13:17:43Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Wame-e-Borinaedje]] * [[Wame-Odmé]] * [[Wame (aiwe en Inne)|Wame (aiwe ki s' maxhe en Inne)]] * [[Wame (aiwe e Lome)|Wame (aiwe ki s' maxhe e Lome)]] 18195 48268 2005-12-28T13:18:13Z Lucyin 16 '''Wame-e-Borinaedje''' (F. ''Wasmes''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Colfontinne]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''7340''' ** davance : '''7200''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Mo 41'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Nameur]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Wame|l' esplicant motî]].'' == Foclore == Porcession del Puçlete, al Pintcosse. Li [[dragon d' Mont]] provénreut d' Wame. 18196 53826 2006-04-06T15:30:55Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[categoreye:toponimeye]] C' est assez corant el Walonreye d' aveur des viyaedjes ki s' lomèt d' après l' aiwe k' elzès trevåtche. Cisse pådje ci moster les nos d' viyaedje ki s' lomnut come des nos d' aiwe, k' ele passexhe dins l' viyaedje ou nén. == [[Motî:Djåce|Djåce]] == * aiwe di [[Djåce (aiwe)|Djåce]], ki passe a [[Djåçlete]] ! * aiwe di [[Djåçlete (aiwe)|Djåçlete]], ki passe a [[Djåce]] ! * i gn a eto l' rebanêye comene d' [[Oû-Djåce]] (ki [[Djåce]] endè fwait pårteye) == [[Motî:Lesse|Lesse]] == * [[Lesse (aiwe)|Aiwe di Lesse]] * [[Ridû|Lesse]] (hamtea di Rdû, so l' aiwe do minme no) == [[Motî:Mouhagne|Mouhagne]] == * [[Mouhagne (aiwe)|Aiwe di Mouhagne]]. * [[Mouhagne (viyaedje)|Viyaedje di Mouhagne (Magne)]]. == [[Motî:Wame|Wame]] == * [[Wame-e-Borinaedje]] * [[Wame-Odmé]] * [[Wame (aiwe en Inne)|Wame (aiwe ki s' maxhe en Inne)]] * [[Wame (aiwe e Lome)|Wame (aiwe ki s' maxhe e Lome)]] 18197 61215 2006-06-15T21:51:41Z Tocaibon 168 /* Egzimpe di tecse */ correction ducj {{djermon linwince}} [[Categoreye:Lingaedjes]] [[Djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[Lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[Lingaedjes romans|italike]] &gt; [[Lingaedjes réto-romans|réto-roman]] &gt; '''frioulan''' ---- Li '''frioulan''' (''furlan'' e frioulan et ''friulano'' en itålyin) est on lingaedje foirt stindou del famile [[lingaedjes réto-romans|réto-romane]] des [[lingaedjes romans]], et est li pus' oryintå. C' est l' vijhén et protche parint do [[Romantche]], cåzé el [[Swisse]] Il est cåzé dins l' redjon di Frioule-Veneceye å nord-ess di l' [[Itåleye]], adlé li Sloveneye, pa des cintinnes di meyes di djins. Cåzi tos les Frioulans cåzèt ossi l' [[itålyin]]. Côde [[ISO 369|ISO]]: '''fur''' == Diyalekes do lingaedje == I gn a troes gropes di diyalekes, ki s' comprindèt tos inte zels: * Frioulan do cinte, cåzé e l' payis d' Udine, sicrît so les oficiels documints et c' est veyou come li pus peur ; * Frioulan del Carniole ; * Frioulan do bas-Frioul et d' l' Isontain. == Egzimpe di tecse == * e frioulan: Ducj i oms a nassin libars e compagns come dignitât e derits. A an sintiment e cussience e bisugne che si tratin un culaltri come fradis. * ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k'&nbsp;est d'&nbsp;leu dignité et d'&nbsp;leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s'&nbsp;kidure inte di zels come des frés. (prumî årtike del [[Declaråcion univiersele des droets del djin]]) {| class="wikitable" ! Walon || Frioulan |- | tchaire || cjadree |- | mårtea || martiel |- | Cwè diss, vî? || Ce contistu, po? |- | el pea || la piel |- | el diale || il diaul |- | tertous || ducj |- | Rén a fé || Nuie di fâ |- | al copete || in somp |} == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://fur.wikipedia.org Wikipedia e frioulan] * [http://www.lenghe.net/ Li waibe do frioulan] (e frioulan) * [http://www.provincia.udine.it/p2k/Home/Ente/Uffici/Cultura,%20Istruzione%20e%20Universit_,%20Sport%20e%20Assistenza%20ai/Cultura/Lingua%20Friulana%20e%20altre%20Lingue%20Minoritarie/Lingua%20Friulana/ Informacions so l' frioulan (pol Province d' Udine)] (en itålyin) * [http://www.provincia.udine.it/p2k/Home/Ente/Uffici/Cultura,%20Istruzione%20e%20Universit_,%20Sport%20e%20Assistenza%20ai/Cultura/Lingua%20Friulana%20e%20altre%20Lingue%20Minoritarie/Imparare%20il%20Friulano/TestGrafieDefinit_f.pdf La grafie uficiâl de lenghe furlane] Ortografe oficiele do frioulan, avou 'ne lisse des nos d' plaece oficiels frioulans (pdf) (e frioulan) * [http://www.sangiorgioinsieme.it/Diz-friulan-english%20.htm Motî frioulan-inglès et inglès-frioulan] (pdf) (en inglès) * [http://www.musichefurlane.com/spartits.html Tchansons eyet muzike e frioulan] (tecses,tchants, etc.) [[af:Friulaans]] [[am:ፍሪዩልያን]] [[ast:Friúl]] [[br:Friouleg]] [[ca:Friülès]] [[cs:Furlanština]] [[de:Furlanische Sprache]] [[en:Friulian language]] [[es:Idioma friulano]] [[fr:Frioulan]] [[fur:Lenghe furlane]] [[it:Lingua friulana]] [[ja:フリウリ語]] [[kw:Furlanek]] [[la:Lingua Foroiuliensis]] [[li:Frioels]] [[lmo:Furlan]] [[ms:Bahasa Friulia]] [[nds:Furlan]] [[nl:Friulisch]] [[no:Friulisk språk]] [[pl:Język friulski]] [[pt:Língua friulana]] [[sl:Furlanščina]] [[zh:弗留利语]] 18198 48278 2005-12-28T23:04:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:coe]] 18199 48279 2005-12-28T23:05:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:coe]] 18200 48280 2005-12-28T23:06:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:coe]] 18201 51248 2006-03-12T13:07:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coet]] 18202 51249 2006-03-12T13:07:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coet]] 18203 51240 2006-03-12T12:58:16Z Pablo 5 rif: coe -> coet <FONT COLOR="#ff0000"><B>coet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>coete</B></FONT> [addj., todi padvant] k' on n' î ôt pont d' brut. <I>I fwait coet et doûs; gn a des meyes di baloujhes ki cavolnut d' håye a åbe</I> ([[R. Viroux]]). <I>Pu l' noerixheur serè coete Mins kécfeye k' on brut d' rén Vénrè djonde mes orayes</I> ([[A. Bacq]]). Loukîz a: [[Motî:påjhûle|påjhûle]], [[Motî:trankile|trankile]]. <span lang=fr>F. calme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coete</B></FONT> [f.n.] plaece k' i gn a pont d' plouve. Loukîz a: [[Motî:åvrûle|åvrûle]]. <span lang=fr>F. abri.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete al coete:</FONT> si mete a ene plaece k' on n' pout må. <span lang=fr>F. à l'abri, en sécurité.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>coetisté</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coehisté</B></FONT> [f.n.] airance la k' tot est coet. <span lang=fr>F. calme, tranquilité.</span> Etimolodjeye: [[cawete -isté]], [[noûmot|1900]]. Parintêye : * [[Motî:ricoet|r(i)coet]] 18204 48284 2005-12-28T23:09:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Andrée Bacq]] 18205 51243 2006-03-12T13:01:20Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;coet(e): <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">keut(e), cwèy(e)</FONT>, cway(e)</span> ;coete: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwète</FONT></span> ;coehisté: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">keuhisté, cwèyisté</FONT>, keuysuté, cwèysuté, cwaysuté</span> 18206 48290 2005-12-28T23:14:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påjhûle]] 18207 48291 2005-12-28T23:14:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påjhûle]] 18208 48292 2005-12-28T23:15:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:påjhûle]] 18209 51251 2006-03-12T13:10:07Z Pablo 5 rif: coe -> coet <FONT COLOR="#ff0000"><B>påjhûle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>påjhire</B></FONT> [addj., todi padvant] <B>1.</B> plin d' [[Motî:påye|påye]], ki n' si bate nén voltî. <span lang=fr>F. paisible, pacifique.</span> <B>2.</B> [[Motî:coet|coet]] (k' on n' î ôt pont d' brut) <span lang=fr>F. paisible, calme.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påjhirté</B></FONT> [f.n.] airance la k' tot est påjhire. <span lang=fr>F. tranquilité.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påjhûlisté</B></FONT> [f.n.] cwålité d' ene påjhûle plaece, dit dins ene fråze di mouwance. Etimolodjeye: [[cawete -isté]], [[noûmot|1900]]. 18210 51239 2006-03-12T12:54:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricoet]] (viye rifondowe) 18211 51229 2006-03-12T12:48:44Z Pablo 5 Motî:ricoe displaecî viè Motî:ricoet: rifondaedje: coe -> coet <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricoet</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ercoet</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rcoet</B></FONT> [o.n.] plaece k' i gn a pont d' [[Motî:grande air|grande air]], ni d' plouve; plaece k' on n' î pout må. Loukîz a: [[Motî:åvrûle|åvrûle]], [[Motî:coet|coet]], [[Motî:radjîsse|radjîsse, radjîstoe]], [[Motî:ahoute|ahoute]], [[Motî:ahouwaedje|ahouwaedje, ahouwa]]. <span lang=fr>F. abri, lieu sûr, planque, refuge, cachete, retraite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å rcoe:</FONT> bén catchî, bén å tchôd. <span lang=fr>F. à l'abri, planqué, en sûreté, en sécurité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse å rcoe di:</FONT> èn poleur må di. <I>Vos estoz tertos å rcoe d' atraper l' neurasteneye</I> ([[C. Massaux]]). <span lang=fr>F. être a l' abri de, préservé de, protégé de.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:coet|coet]], [[betchete ri-]]. 18212 51254 2006-03-12T13:13:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricoet]] 18213 51242 2006-03-12T12:59:58Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;r(i)coet: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)cwèt</FONT>, 'rcwô</span> 18214 48304 2005-12-28T23:27:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:trankile]] 18215 51247 2006-03-12T13:07:00Z Pablo 5 rif.: coe -> coet <FONT COLOR="#ff0000"><B>trankile</B></FONT> [addj., padvant u padrî] <B>1.</B> [[Motî:påjhire|påjhire]], [[Motî:coet|coet]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;laiye mu trankile:</FONT> laiye mu e påye. <B>2.</B> a si [[Motî:åjhe|åjhe]]. <I>Cwand dji vs di ki dj' so-st on spér, dji so seur ki vos n' estoz nén trankile</I> ([[Guillaume Smal]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trankilté</B></FONT> [f.n.] [[Motî:coehisté|coehisté]]. 18216 48307 2005-12-28T23:29:45Z Lucyin 16 e 2005 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} e 2005 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18217 48308 2005-12-28T23:32:02Z Lucyin 16 Andrêye Bacq lét èn arimea e walon a l' etermint da [[Rodjî Viroux]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Andrêye Bacq lét èn arimea e walon a l' etermint da [[Rodjî Viroux]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18218 58586 2006-05-29T02:29:42Z Pablo 5 licince coviete do live "d' ayir et d' ådjourdu" da Andrêye Bacq, 1978 == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18219 48320 2005-12-29T10:50:40Z 212.100.178.141 Bénvnowe Feintisti! {{Wikipedia:Bénvnowe/modele}} [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 29 di decimbe 2005 a 10:49 (UTC) 18220 48321 2005-12-29T11:54:36Z Lucyin 16 papîscrît da [[Andrêye Bacq]], eplaidî avou si åjhmince. papîscrît da [[Andrêye Bacq]], eplaidî avou si åjhmince. 18221 48356 2005-12-29T14:49:29Z Lucyin 16 omonimeye <B><FONT COLOR="#ff0000">cwåte 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> papî avou des dessins et des chifes dissu, po djouwer a des djeus d' societé. <I>Vos metroz dijh lites di petrole: c' est po nos djouweus d' cwåtes</I> ([[L. Piron]]). On dit eto: [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeu]]. <span lang=fr>F. carte à jouer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; taper l' cwåte:</FONT> lére li [[Motî:planete|planete]] d' ene djin dins les cwåtes. <I>Les djonnès djins do viyaedje si vnént fé taper l' cwåte et, po paymint, i lyi fjhént ses comissions</I> ([[P. Renson]]). <span lang=fr>F. lire dans les cartes.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; tapeuse (bateuse) di cwåtes:</FONT> tapeuse di cwårdjeus. <span lang=fr>F. cartomancière.</span> <B>2.</B> mape (di djeyografeye). <span lang=fr>F. carte de géographie.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">cwåte poståle</FONT> cwåte avou ene bele foto, k' on-z evoye pal posse a ene djin å lon, come sovnance do vizitaedje d' on payis, d' ene veye. <B>4.</B><FONT COLOR="#ff0000">cwåte di [[Motî:vizite|vizite]]</FONT>. Etimolodjeye : femrin di [[Motî:cwårt|cwårt]] (dandjreus li cwårt d' ene foye di cårton). Omonimeye : * [[Motî:cwåte 2|cwåte]] (f.n., viye muzeure) Mot d' aplacaedje : * [[Motî:cwårdjeu|cwårdjeu]] ---- * [[cwårdjeu|Dipus d' racsegnes so les cwåtes a djouwer]] * [[tapeuse di cwårdjeu| Dipus d' racsegnes so les bateuses di cwåtes]] * [[cwåte di vizite|Dipus d' racsegnes so les cwåtes di vizite]] * [[cwåte poståle|Dipus d' racsegnes so les cwåtes poståle]] 18222 48325 2005-12-29T12:05:12Z Lucyin 16 cwåte di vizite da [[Pablo Saratxaga]] po s' mestî cwåte di vizite da [[Pablo Saratxaga]] po s' mestî 18223 48706 2006-01-04T23:10:35Z Lucyin 16 [[categoreye:economeye]] [[categoreye:administråcion]] [[categoreye:imprimreye]] [[Imådje:Saratxaga_cwaute_vizite.jpg|thumb|cwåte di vizite da [[Pablo Saratxaga]] po s' mestî]] ene '''cwåte di vizite''', c' est ene pitite cwåte, sovint 9 so 5,5 cm lådje et hôte, k' ene djin k' est e [[comiece|handele]] u dins ene [[SNR]] dene a ses [[cande]]s u ses cousses por zels li poleur [[atôtchance|atôtchî]] pus åjheymint. Li cwåte di vizite est scrîte dins l' lingaedje des candes, u li cmon lingaedje k' i comprindnut l' pus (sovint l' [[inglès]] po les [[boesse eternåcionåle|boesses eternåcionåles]]). Ene cwåte di vizite pout eto racsegnî so on tite, ene ancyinne plaece u ene ôte sacwè k' on ndè fir. On pout eto mete si cwåte di vizite ås [[etermint]] et cwand on va [[dijhaedje do tchaplet|dire si tchaplet po on moirt]], po dire k' on-z î a bén stî. So ene cwåte di vizite, gn a bén seur li no eyet l' mestî do ci (del cene) ki c' est da sinne, mins eto si (ses) adresse(s), limeros d' [[telefone]], di [[fak]] (dispoy les [[anêyes 1960]]), si [[emile]] (dispoy les [[anêyes 2000]]). Di 1950 a 1970, on-z î pleut trover eto on limero d' [[telek]]. Dispoy l' arivêye des bonmartcheyès [[scrirece]]s dins ls anêyes 2000, gn a scwant djins ki fwaiynut zeles-minmes leus cwåtes di vizite å buro. [[Imådje:Nyns_cwaute_vizite.jpg|thumb|Cwåte di vizite da Françwès Nyns, fwaite el måjhone]] Les scrijheus e walon ([[Françwès Nyns]], [[Lucyin Mahin]]) fwaiynut tenawete des cwåtes di vizite e walon. 18224 48327 2005-12-29T12:06:30Z Lucyin 16 Cwåte di vizite da [[Françwès Nyns]], fwaite el måjhone Cwåte di vizite da [[Françwès Nyns]], fwaite el måjhone 18225 48328 2005-12-29T12:07:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pablo Sarachaga]] 18226 48333 2005-12-29T12:55:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viziter]] 18227 48334 2005-12-29T12:56:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viziter]] 18228 48335 2005-12-29T12:57:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viziter]] 18229 48336 2005-12-29T12:58:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viziter]] 18230 48338 2005-12-29T12:59:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:viziter]] 18231 48339 2005-12-29T13:01:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viziter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> s' aler pormoenner po vey (ene sacwè d' bea). </I>I vizitèt l' payis a pî oubén å busse </I>([[Geneviève Coulon]]). Loukîz a : [[Motî:monumint|vey les monumints]], [[Motî:avey|avey]]. <span lang=fr>F. visiter.</span> <B>2.</B> aler dire bondjoû (a des malådes, evnd.). <span lang=fr>F. visiter, rendre visite.</span> <B>3.</B> cweri li maladeye d' (on malåde) tot djåzant d' on [[Motî:méde|méde]]. <I>Après awè vizité l' båshele, li docteur aveut rsaetchî ses berikes et toide les poys di s' mostaetche </I>([[Bernard Louis]]). <span lang=fr>F. visiter, examiner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vizite</B></FONT> [f.n.] vizitaedje. <I>Tchaeke côp k' ele contéve si vizite amon C. , li pa li rcôpéve tot djhant : "ci n' est nén ene måjhone c' est on muzêye" </I>([[C. Denis]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwåte di vizite:</FONT> pitite [[Motî:cwåte|cwåte]], k' ene djin k' est e [[Motî:handele|handele]] u dins ene [[Motî:S.N.R.|SNR]] dene a ses [[Motî:cande|candes]] u ses [[Motî:cousse|cousses]] por zels li poleur [[Motî:atôtchî|atôtchî]] pus åjheymint. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vizitaedje</B></FONT> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "viziter". <span lang=fr>F. visite, examen clinique, entrevue.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viziteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viziteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viziteu</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki vizite (ene sacwè, ene sakî). <span lang=fr>F. visiteur, médecin examinateur.</span> ---- * [[vizitaedje medicå|Dipus d' racsegnes sol vizitaedje medicå]] * [[cwåte di vizite|Dipus d' racsegnes so les cwåtes di vizite]] 18232 48346 2005-12-29T14:41:11Z Lucyin 16 Copene:Motî:cwåte displaecî viè Copene:Motî:cwåte 1 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cwaute</FONT>, caute, câte, cwâte, cârte</span> E 20inme sieke, li [[francijha|francijheye]] disfondowe (''cârte'') esteut pus eployeye po les sinses foû do cwårdjeu (2 a 4); e [[linwe-ehåyaedje do walon|21inme sieke]], on recoraedje li prononçaedje pår walon. 18233 48343 2005-12-29T13:09:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Piron]] 18234 48348 2005-12-29T14:41:48Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:cwåte 1|cwåte]] (cwårdjeu, mape, evnd.) * [[Motî:cwåte 2|cwåte]] (f.n., viye muzeure) 18235 48347 2005-12-29T14:41:11Z Lucyin 16 Copene:Motî:cwåte displaecî viè Copene:Motî:cwåte 1: omonimeye #REDIRECT [[Copene:Motî:cwåte 1]] 18236 48350 2005-12-29T14:42:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwåte 2</B></FONT> [f.n.] (v.m.) viye muzeure des grins, li cwårt d' on [[Motî:sitî|stî]]. <span lang=fr>F. quarte.</span>. Omonimeye : [[Motî:cwåte 1|cwåte]] (cwårdjeu) ---- [[viye muzeure|Dipus d' racsegnes so les viyès mzeures]] 18237 48362 2005-12-29T14:55:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>monumint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bele bastijhe metowe å mitan d' ene veye u d' on viyaedje po rmimbrer ene djin, èn [[Motî:etruvén|etruvén]]. <span lang=fr>F. monument.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey les monumints:</FONT> viziter (ene veye). <I>C' est trop tård po-z aler vey les monumints d' Lidje, nos irans rprinde li convwè </I>([[J. Duysenx]]) <B>2.</B> (pus stroetmint) plaece (sovint avou ene posteure d' on sôdård) po rmimbrer les djins moirts al guere. <I>On s' rashonnéve sol monumint.</I> <span lang=fr>F. monument aux morts.</span> 18238 48363 2005-12-29T14:55:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje do walon]] 18239 48365 2005-12-29T14:57:57Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>berlin.ne</span>. 18240 48374 2005-12-29T20:31:17Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:cråne (oxhea)|cråne]] (o.n.; oxhea del tiesse) * [[Motî:cråne (robinet)|cråne]] (f.n.; robinet) * [[Motî:cråne (addj.)|cråne]] (addj; bon, grandiveus, clapant) 18241 48382 2005-12-29T22:45:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:croker]] 18242 48383 2005-12-29T22:45:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:croker]] 18243 48384 2005-12-29T22:45:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:croker]] 18244 48385 2005-12-29T22:46:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:croker]] 18245 48386 2005-12-29T22:47:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:croxhî|croxhî]]. <I>Dji n' sai rén croker avou mes dints</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>si fé croker</B></FONT> atraper froed, atraper ene maladeye, si fé [[Motî:coixhî|coixhî]]. <I>I s' a fwait croker å fotbal.</I> <I>Les rascråwêyes poyes crevèt come des moxhes, deus a troes djoûs après aveur sitî crokêyes.</I> On dit eto: si fé [[Motî:djonde|si fé djonde]]. <span lang=fr>F. attraper froid, être contaminé.</span> Etimolodjeye : [[francijha]] do viebe [[Motî:croxhî|croxhî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croké</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>crokêye</B></FONT> [addj. purade padvant] malåde. <span lang=fr>F. atteint, contaminé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>croke</B></FONT> [f.n.] laide maladeye, laid accidint). <I>Les cis k' avént ene boune croke alént a l' ospitå di Sankt-Pölten </I>([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. maladie, infirmité, accident, invalidité.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur si croke:</FONT> esse bén malåde. <I>El cir est a broke, eyet nosse veye, leye, elle a s' croke </I>([[D. Trempont]]). <span lang=fr>F. être en piteux état.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atraper s' croke:</FONT> toumer malåde. <I>Cwand on-z a atrapé s' croke Eyet k' on va berlike berloke, ci n' est nén si gaiy tos les djoûs.</I> <span lang=fr>F. choper la maladie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>crokete</B></FONT> [f.n.] côp k' on tape sol betchete des doets. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:croke-djaeyes|croke-djaeyes]] * [[Motî:croke-mitinne|croke-mitinne]] * [[Motî:croke-moirt|croke-moirt]] * [[Motî:croke-noejhes|croke-noejhes]] * [[Motî:croke-patår|croke-patår]] * [[Motî:croke-penin|croke-penin]] 18246 51375 2006-03-12T14:39:58Z Pablo 5 djermon motî {{djermon motî|croker}} == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;croker : croker [S0] ;croke : croke [S0, E212b], crock [E212] ;crokete : crokète [E212b], crokette [E212] 18247 48388 2005-12-29T22:48:01Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croke-patår</B></FONT> [o.f.n., pl. des croke-patår] [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <span lang=fr>F. avare, ladre, cupide.</span> 18248 48389 2005-12-29T22:48:24Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] :croque-patârd [E13] 18249 48390 2005-12-29T22:51:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croke-moirt</B></FONT> [o.f.n., pl des croke-moirt] onk (ene) ki fwait ls etermints, di s' mestî. <I>des notes a fé peter ds assôts a on batayon d' croke-moirt </I>([[F. Barry]]). On dit eto: [[Motî:ploråd|ploråd]]. <span lang=fr>F. croque-mort.</span> Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>croque-mort</span>. ---- * [[croke-moirt|Dipus d' racsegnes so les croke-moirt]] 18250 48392 2005-12-29T22:53:39Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == * dins les motîs walon-francès : croke môrt [S0], croke-mwért [E1], croke-mort [E34] * Dins les [[franwals]] : ** [[Franwal di Nameur]] : croquemôrt, croquewârt ** [[Franwal da Haust]] : croke-mwért ** [[Franwal da Stasse]] : croque-mwért ** [[Motî del Hesbaye|Franwal di Hesbaye]] : n' î est nén ** [[Franwal di Cerfontinne]] : n' î est nén ** [[Franwal di Nivele]] : croke-moûrt 18251 48394 2005-12-29T22:55:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plorer]] 18252 51423 2006-03-12T15:16:40Z Pablo 5 {{djermon motî|plorer}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>plorer</B></FONT> ([[Codjowaedje plorer|codjowaedje]]) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploråd</B></FONT> [o.n.] onk ki fwait les etermints. On dit eto: [[Motî:croke-moirt|croke-moirt]] <span lang=fr>F. croque-mort.</span> 18253 51377 2006-03-12T14:40:22Z Pablo 5 {{djermon motî|plorer}} == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;plorer : ;ploråd : plorå [E34] 18254 48398 2005-12-29T23:00:10Z Lucyin 16 == [[Disfondowes]] == ;tchôd(e) : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchô<SUP>n</SUP>d(e)</FONT>, tchoûd, tchôd, côd, e</span>. 18256 48499 2005-12-31T14:39:30Z Lucyin 16 Bire ås ampounes displaecî viè Bire ås ampones [[categoreye:amagnîs et aboeres walons]] [[Imådje:ampounete.jpg|thumb|L' Ampounete, ene bire ås ampones (rodjès åmonnes)]] Del '''bire ås ampones''' (on dit eto: '''ås rodjès åmonnes''', ås [[emacralé mot|frambåjhes]]), c' est ene [[bire]] di 7 digrés, fwaite avou do djus di [[rodje amonnî|rodjès åmonnes]], djusses disploctêyes. N a, avou, del bire k' est djusse [[sinbontaedje|sinbontêye]] avou on estrait d' ampones. Elle est rwaiteye come "nén vraiye" pås produjheu del prumire sôre. Ene bire ås ampones a stî prodûte a [[Rdû]] dispu 1990, dizo l' no walon d' [[Motî:amponete|''ampounete'']] (avou li scrijha a môde francesse ''Ampounette''), trové pa [[Lucyin Mahin]]. Les ampones vinént d' ene amponete ahivêye a Rdû minme. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://membres.lycos.fr/framboisiere/ Waibe del soce k' a rprins l' Ampounete di Rdû] 18257 60249 2006-06-13T02:39:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh:覆盆子]] [[Categoreye:plantes]] [[Categoreye:ahivêyès plantes]] [[Categoreye:magnåvès fruts]] [[Imådje:Raspberries_(Rubus_Idaeus).jpg|thumb|ampones]] Èn '''amponî''' (on dit eto: on '''rodje åmonnî''', èn '''amblî''', on [[emacralé mot|frambåjhî]]), c' est ene [[ronxhe]] ki dene on frut bon a magnî, [[coleur|rodje saetchant sol rôze]], l' '''ampone''' (on dit eto: li '''rodje åmonne''', l' '''ambe''', et l' frambåjhe u l' amande, mins ces mots la siervèt ossu po des ôtes fruts). Li rodje åmonne est fwaite di totès ptitès boles, come des makes d' [[ataetche]]. El Walonreye, ele vént do moes d' awousse å moes d' octôbe. C' est purade on frut del froede Urope, ki n' vént nén dins les payis del [[Mîtrinne Mer]], todi nén dins les [[plin]]s. L' amponî vént dins les bwès, mins pout esse ahivé, po fé del [[gote d' ampones]] et del [[bire ås rodjès åmonnes]]. Avou les ampones codowe ezès bwès, on pout fé del [[confiteure]] et des [[dorêye]]s. No e sincieus latén : ''Rubus idaeus'' Famile : [[rôzacêyes]]. ''Po les racsegnes linwistikes, alez s' vey e splitchant motî a [[Motî:åmonne|åmonne]], [[Motî:ampone|ampone]], [[Motî:ambe|ambe]] et [[Motî:frambåjhe|frambåjhe]].'' [[an:Chordón]] [[bg:Малина]] [[ca:Gerd]] [[da:Almindelig Hindbær]] [[de:Himbeere]] [[en:Raspberry]] [[eo:Frambo]] [[es:Rubus idaeus]] [[fi:Vadelma]] [[fr:Framboise]] [[it:Rubus ideaeus]] [[ja:ラズベリー]] [[nl:Framboos]] [[no:Bringebær]] [[pl:Malina właściwa]] [[pt:Framboesa]] [[ru:Малина]] [[simple:Raspberry]] [[sv:Hallon]] [[tr:Ahududu]] [[uk:Малина]] [[zh:覆盆子]] 18258 57379 2006-05-19T11:34:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[bire ås ampones]] 18259 60063 2006-06-08T23:10:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rodjåmonnî]] 18260 48423 2005-12-30T16:01:47Z Lucyin 16 Rodjamonnî displaecî viè Rodjåmonnî: flotche di rfondaedje #REDIRECT [[Rodjåmonnî]] 18261 48424 2005-12-30T16:02:47Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] [[categoreye:amagnîs]] 18263 48445 2005-12-30T21:48:01Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:åmonne 1|åmonne]] (f.n., frut) * [[Motî:åmonne 2|åmonne]] (dinêye a on pôve) 18264 48450 2005-12-30T21:51:56Z Lucyin 16 18265 48453 2005-12-30T21:54:10Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:åmonnî 1|åmonnî]] (o.n., ronxhe) * [[Motî:åmonnî 2|åmonnî]] (o.n., priyesse) 18267 48496 2005-12-31T14:36:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ambe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:ampone|ampone]]. <span lang=fr>F. framboise.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amblî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:amponî|amponî]]. <span lang=fr>F. framboisier.</span> Etimolodjeye : [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"amb"</span> ([[Copene:Motî:ampone|minme sinse ?]]) ---- * [[amponî|Dipus d' racsegnes so les ambes]] 18268 48439 2005-12-30T21:44:04Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ambe : ambe [S109, G152]; tchampnwès ambre [G150, motî da [[R. Nicolas]]. ;amblî : amblî [S109, G152], tchampnwès ambrî (motî da [[R. Nicolas]]), ambrie, ambrier [[A. Vauchelet|motî da Vauchelet]], == Sipårdaedje e 20inme sieke. == a [[Aibe]], a [[Dôhan]], eto e payis [[tchampnwès]] 18269 48441 2005-12-30T21:45:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ambe]] 18270 48443 2005-12-30T21:46:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:åmonne 1]] 18271 48485 2005-12-31T14:29:14Z Lucyin 16 ampone (novea rfondaedje) <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmonne 1</B></FONT> [f.n.] frut d' l' amonnî, ki s' magne, fwait di totès ptitès boles, come des makes d' ataetche, ki mawrit do moes d' awousse å moes d' octôbe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsprodje åmonne; :</FONT> [[Motî:ampone|ampone]]. <span lang=fr>F. framboise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noere åmonne:</FONT> [[Motî:meumeure|meumeure]]. <I>Del confiteure di noerès åmonnes po les èfants qu' ont må leu gwadje.</I> On dit eto [[Motî:meure 2|meure, meuron]]. <span lang=fr>F. mûre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li cour come ene åmonne:</FONT> aveur bon cour, esse di [[Motî:dinêye|dnêye]]. On dit eto: [[Motî:midone|midone]]. <span lang=fr>F. généreux.</span> Etimolodjeye : coinrece di "[[Motî:ampone|ampone]]". <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmonnî </B></FONT> [o.n.] sôre di ronxhe ki poite des åmonnes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rodje åmonnî:</FONT> [[Motî:amponî|amponî]]. <span lang=fr>F. framboisier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noer åmonnî:</FONT> [[Motî:meuronî|meuronî]]. <span lang=fr>F. mûrier des haies.</span> Omonimeye : * [[Motî:åmonne 2|åmonne]] (dinêye a on pôve) ---- * [[amponî|Dipus d' racsegnes so les rodjès åmonnes]] * [[meuronî|Dipus d' racsegnes so les noerès åmonnes]] 18272 48448 2005-12-30T21:50:46Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmonne 2</B></FONT> [f.n.] dinêye a on pôve. <I>Fé l' åmonne; diner l' åmonne; dimander l' åmonne.</I> <span lang=fr>F. charité aumône.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse (viker) so l' åmonne des pôves :</FONT> viker des dnêyes del sôcieté. <span lang=fr>F. être inscrit au bureau de bienfaisance, être a l' assistance publique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a l' air di m' fé l' åmonne di s' bondjoû:</FONT> il shonne ki ça lyi costêye åk di m' dire bondjoû. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åmonnî</B></FONT> [o.n.] curé ås sôdårds. <span lang=fr>F. aumonier.</span> Omonimeye : * [[Motî:åmonne 1|åmonne]] (frut) 18273 48447 2005-12-30T21:50:08Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == åmonne [E1]; åmône [E34]; âmône [E21]; âmon.ne [S0], aumwînne [C9]; aumone [O5] 18274 48449 2005-12-30T21:51:24Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;åmonne : åmon.ne [E1]; âmon.ne [E2, S0]; åmône [E34]; amône [C9]; âmône [E21], âmonde [S0], âmande [G152]. ;åmonnî : åmônî [E34]; âmonî [E2, S0]; âmônî [E21]. 18275 48452 2005-12-30T21:53:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:åmonne 2]] 18276 48456 2005-12-30T21:56:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ampoune]] 18277 48457 2005-12-30T21:56:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ampoune]] 18278 48458 2005-12-30T21:56:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ampoune]] 18279 48494 2005-12-31T14:33:50Z Lucyin 16 ampounes => ampone <FONT COLOR="#ff0000"><B>ampone</B></FONT> [f.n.] frut d' l' amponî, ki s' magne, fwait di totès ptitès boles, come des makes d' ataetche, ki mawrit do moes d' awousse å moes d' octôbe. <I>On aléve dins les bwès cweri des frambåjhes, des meurons, des ampones.</I> <I>Del confiteure ås ampones.</I> On dit eto: [[Motî:åmonne|rodje åmonne]], [[Motî:ambe|ambe]], [[Motî:amande 2|amande]], [[Motî:frambåjhe|frambåjhe]]. <span lang=fr>F. framboise.</span> Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"amb"</span>, [[cawete -one]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amponî</B></FONT> [o.n.] rodje amonnî. <I>I s' a streboutchî dins les amponîs.</I> On dit eto: [[Motî:åmonne|rodje åmonnî]], [[Motî:amblî|amblî]], [[Motî:amandî 2|amandî]], [[Motî:frambåjhî|frambåjhî]]. <span lang=fr>F. framboisier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amponire</B></FONT> [f.n.] tchamp k' on-z î a planté des amponîs. <I>Ç' a stî ene fouke, don, a Rdû, cwand il ont-st enondé l' amponire.</I> <span lang=fr>F. framboiseraie.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ire]] (tchamp d' ampones), [[noûmot|1997]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>amponete</B></FONT> [f.n.] amponire Etimolodjeye : [[cawete -ete]] ("bwès" d' ampones), [[noûmot|1997]]. ---- * [[amponî|Dipus d' racsegnes so les ampones]] * [[bire ås ampones|Dipus d' racsegnes sol bire ås ampones]] 18280 48495 2005-12-31T14:34:58Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ampone : ampone [S24], ampoune [S19, S100, S104, S109, G152], ampoûne [S117], ampon.ne [S0, S2], ampaûgne [G150]; åmonne : åmon.ne [E1]; âmon.ne [E2, S0]; åmône [E34]; amône [C9]; âmône [E21], âmonde [S0], âmande [G152] (loukîz eto a [[Motî:åmonne|åmonne]]). ;amponî : ampognè [S24], ampounî [S104, S107, S109, G152], ampouniè [S19], ampounier [S100], ampongnè [S0]; ;åmonnî : åmônî [E34]; âmonî [E2, S0]; âmônî [E21]. ;amponire : ampounîre [S117] ;amponete : ampounète [S117] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Basse-Årdene]]; eto e [[gåmès]]. == Etimolodjeye == * Rishonnance avou l' lussimbordjwès <span lang=lu>"hamper"</span> et l' almand <span lang=de>"himbeer"</span> (minme frut) [E1] * come on l' ritrove disk' å toscan (''lampone''), ci sereut on vî bodje indo-uropeyin ([S0, S19] sorlon [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 21,94a & J. Jeanjacquet dins l' [[BTD]], 16,328). * bodje [[Motî des etimolodjeyes gayeles do walon|gayel "amb"]] (sins cnoxhou sinse) dins l' [[motî gayel da Degrave]] (Loukîz a : [[Motî:ambe|ambe]]). == Rifondaedje == "ampone", crîlêye cogne di l' oyon [[O/OU]], minme si l' disfondowe avou OU (''ampoune''), c' est l' pus lådje oyowe (paski l' mot n' est pus eployî ezès payis avou O, u k' el voyale est ralongueye ([[Motî:åmonne|åmonne]]). Minme djouwaedje k' avou [[Motî:mo|mo / mou]]. On n' ritént nén l' alonguixhaedje del voyale (-on.ne, ône), riwaiteye come èn accint, come dins [[Motî:melone|melone]]. 18281 57378 2006-05-19T11:34:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Amponî]] 18282 48507 2005-12-31T14:49:13Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] les '''ronxhes''', c' est ene [[indje]] di [[vicasse plante|vicassès plantes]], avou des picas so leus montants, k' i gn a dipus di 700 sôres, ki crexhnut purade dins li [[dmeye-bole bijhrece]]. Ene plaece avou toplin des ronxhes si lome on '''ronxhî'''. Les pus cnoxhowes sôres di ronxhes sont l' [[amponî]] et l' [[meuronî]]. No e sincieus latén : ''Rubus spp'' ''Li mot "ronxhî" a eto dné des [[ronxhî (toponimeye)|nos d' plaece del Walonreye]] ''Po les dnêyes linwistikes sol mot "ronxhe", alez s' vey e [[Motî:ronxhe|splitchant motî]]''. [[fr:ronce]] 18283 48468 2005-12-30T22:08:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:meure 2]] 18284 48469 2005-12-30T22:09:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:meure 2]] 18285 48472 2005-12-30T22:11:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>meure 2</B></FONT> [f.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>meuron</B></FONT> [o.n.] meure. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>meuronî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ronxhe|ronxhe]] ki dene des meurons, e sincieus latén <span lang=la><I>''Rubus fructicosus''</I></span> Mot-rdoblete : * [[Motî:meumeure|meumeure]] ---- * [[meuronî|Dipus d' racsegnes so les meures]] 18286 48473 2005-12-31T11:01:23Z Lucyin 16 Dicåçtaedje da Van Cutsem po [[Lisa Chastelet]] Dicåçtaedje da Van Cutsem po [[Lisa Chastelet]] 18287 58585 2006-05-29T02:28:46Z Pablo 5 licince coviete do live "Mamzele Chôze" da Van Cutsem, 1950 == licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18288 48476 2005-12-31T11:05:27Z Lucyin 16 Dicåçtaedje do live "Rimas did dinltins" pa [[Emile Petcheur]] (2005) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Dicåçtaedje do live "Rimas did dinltins" pa [[Emile Petcheur]] (2005) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18289 48477 2005-12-31T11:06:18Z Lucyin 16 [[categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Van_Cutsem_Mamjhele_Chooze.jpg|thumb|coviete do live]] '''Mamjhele Chôze''' (<SMALL>''Mam'zèle Chôze''</SMALL>), c' est on [[roman e walon]] sicrît pa [[Hinri Van Cutsem]] et eplaidî e [[1950]]. I raconte li spoûle d' ene veye djonne feye, Palmire - Mamjhele Chôze, dabôrd -, ki tneut botike do costé d' Tchålerwè. C' est on roman lineyåre, ki cmince å skepiaedje do mwaisse persounaedje, et ki s' atcheve a s' moirt. C' est on roman sicolodjike. == Boket saetchî foû do live == :Fén des Féns :Tossint... :Batisse do [[Motî:calonî|Calonî]] a fini si tornêye dins l' cimintire e metant, shuvant l' uzaedje, ene potêye di [[sinte-Catrine]] sur les tombes novelmint rnetieyes di ses parints, d' ene masseur et d' on mononke. Il est avou si feme. :I n' oize nén dire : : - Alez è salouwer l' tombe da Monsieu Zidôre et da Mamjhele Palmire. :Il a peu ki si feme ni rapetache co l' afwaire des tchapeas do djoû del [[passêye (håsse)|passêye]]. Mins, e fjhant shonnance di rén, il arive tot l' minme dé leu cavô, tire ès caskete. Il est [[Motî:prou|prou]]... Ès feme fwait l' [[sene del croes]]. :- On direut k' i gn a nolu k' a vnou, dit-st ele prumire! Pont di fleurs; el tombe n' a nén stî rlåvêye. :- Les eritîs les ont rovyîs, respond i, tot lvant ses iys å cir et leyî, tot [[Motî:chôze|chôze]], ritchaire si minton so si pwetrene. :- Dedja! C' est do prôpe. :- L' an ki vént, feme, si nos vicans co, nos fårè coûtiver ene sinte-catrene ou deus di pus. :- Et dj' vénrè froter les pires. :F É N. 18290 48478 2005-12-31T11:07:24Z Lucyin 16 dicåçtaedje mitan e walon d' on live e francès dicåçtaedje mitan e walon d' on live e francès 18291 48479 2005-12-31T11:08:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henri Van Cutsem]] 18292 48480 2005-12-31T11:10:53Z Lucyin 16 [[categoreye:lives]] [[Imådje:dicauctaedje.jpg|thumb|Dicåçtaedje do live "Rimas did dinltins" pa [[Emile Petcheur]] (2005)]] Li '''dicåçtaedje d' on live''' (on dit eto: li ''sinaedje'''), c' est l' metaedje d' on [[siné]] sol prumire pådje divintrinne pa l' oteur. Li dicåçtaedje d' on live si fwait l' djoû do [[sitrimaedje d' on live|strimaedje]] u dins ene fôre u on [[mostra]], la k' les scrijheus vnèt passer on moumint. Li dicåçteu mete ene tourneure classike, s' i n' a nén l' tins, u k' i n' kinoxhe nén trop bén l' atchteu do live. I pout eto mete ene sacwè esprès po l' lijheu. [[Imådje:dicauctaedje_sinei.jpg|thumb|dicåçtaedje mitan e walon d' on live e francès]] Li dicåçtaedje des lives e walon esteut sovint fwait e francès; tolminme a pårti des [[anêyes 1970]], on trove des dicåçtaedjes e walon. Gn a des [[scrijheus e walon]] ki n' sinént leu live k' e [[walon]], come [[L. Mahin]]. L' imprimeu pout adjnçner si prumire pådje divintrinne po leyî on grand vude ådzeu, po li scrijheu î poleur sicrire on spès dicåçtaedje a si åjhe. ''Po des racsegnes linwistikes sol mot "dicåçtaedje", alez s' vey e [[Motî:dicåçtaedje|splitchant motî]].'' == Sacwants dicåçtaedjes so des pådjes Wiki di scrijheus e walon == * [[Michel Francard]] * [[Jacques Morayns]] * [[Henri Van Cutsem]] 18293 48482 2005-12-31T11:19:20Z Feintisti 133 {{User language-1| letter code=sv| text=Denna användare har '''[[:Category:Uzeus sv-1|baskunskaper]]''' i '''[[:Category:Uzeus sv|svenska]]'''.}} 18294 62531 2006-06-20T12:09:55Z Feintisti 133 Bondjoû tertos! Dji vike a [[Tchôfontinne]] (Embourg) et dj' aprind li walon dispoy pô di tins (dji so co å coledje). Dji m' lome nén vraiymint '''Feintisti''', mins ci no vént då ''Tchame'', on lingaedje ki dj' a askepyî, çoula vout dire "l' oujhea del årt"... Dj' inme bråmint les lingaedjes, c' est mi grand passe-tins. {{Babel|wa-2|fr|en-3|de-2|it-2||nl-1}} 18295 48487 2005-12-31T14:31:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ampone]] 18296 48488 2005-12-31T14:31:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ampone]] 18297 48489 2005-12-31T14:31:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ampone]] 18298 48491 2005-12-31T14:32:33Z Lucyin 16 Motî:ampoune displaecî viè Motî:ampone: loukîs l' pådje di copene #REDIRECT [[Motî:ampone]] 18299 48493 2005-12-31T14:32:33Z Lucyin 16 Copene:Motî:ampoune displaecî viè Copene:Motî:ampone: loukîs l' pådje di copene #REDIRECT [[Copene:Motî:ampone]] 18300 48500 2005-12-31T14:39:30Z Lucyin 16 Bire ås ampounes displaecî viè Bire ås ampones: novea rfondaedje #REDIRECT [[Bire ås ampones]] 18301 48502 2005-12-31T14:40:13Z Lucyin 16 Ampounî displaecî viè Amponî: novea rfondaedje #REDIRECT [[Amponî]] 18302 48510 2005-12-31T14:54:53Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] {{djermon}} On '''ronxhî''', c'est ene plaece la k' i gn a toplin des [[ronxhe]]s. Li mot si rtrove cobén e toponieye walone. * Ronxhî, hamtea di [[Belvå-dlé-Måmdey]] 18303 sysop 65851 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Çouci n' mostere ki les imådjes eberwetêyes pa $1. 18304 sysop 48514 2006-01-01T14:55:22Z MediaWiki default inclusion 18305 65756 2006-07-01T08:55:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User sv-1]], [[lb:Category:User sv-1]] {{Category user language-1|sv|suwedwès|De här användarna har '''grundläggande kunskaper''' i '''svenska'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User sv-1]] [[ar:تصنيف:مستخدم sv-1]] [[ast:Categoría:Usuarios por idioma - Suecu básicu]] [[be:Катэгорыя:User sv-1]] [[br:Rummad:Implijer sv-1]] [[bs:Kategorija:User sv-1]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Svenska-1]] [[chr:Category:User sv-1]] [[cs:Kategorie:User sv-1]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik sv-1]] [[cy:Categori:User sv-1]] [[da:Kategori:Brugere sv-1]] [[de:Kategorie:User sv-1]] [[en:Category:User sv-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto sv-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Sueco básico]] [[et:Kategooria:User sv-1]] [[fi:Luokka:User sv-1]] [[fo:Bólkur:Brúkari sv-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sv-1]] [[fy:Kategory:Meidogger sv-1]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir sv-1]] [[gn:Categoría:User sv-1]] [[he:קטגוריה:User sv-1]] [[hu:Kategória:User sv-1]] [[id:Kategori:User sv-1]] [[it:Categoria:Utenti sv-1]] [[ja:Category:User sv-1]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი sv-1]] [[ko:분류:사용자 sv-1]] [[lb:Category:User sv-1]] [[mn:Category:User sv-1]] [[na:Category:User sv-1]] [[nds:Kategorie:User sv-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker sv-1]] [[no:Kategori:Bruker sv-1]] [[pl:Kategoria:User sv-1]] [[pt:Categoria:Usuário sv-1]] [[ro:Categorie:User sv-1]] [[ru:Категория:User sv-1]] [[scn:Category:User sv-1]] [[sk:Kategória:User sv-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sv-1]] [[sr:Категорија:User sv-1]] [[sv:Kategori:Användare sv-1]] [[th:หมวดหมู่:User sv-1]] [[tl:Category:User sv-1]] [[tr:Kategori:User sv-1]] [[uk:Категорія:User sv-1]] [[zh:Category:Sv-1 使用者]] 18306 48530 2006-01-02T19:59:20Z Lucyin 16 coviete do live coviete do live 18307 54420 2006-04-13T22:46:47Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[categoreye:lives e walon]] [[categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Dumont_JP_contes.jpg|thumb|coviete do live, ki rprezinte "Mignolet", li mwaisse persounaedje del prumire novele]] "'''Contes di m' payis et d' co pus lon'''", c' est ene ramexhnêye di [[pitit roman|noveles]] da [[Jean-Pierre Dumont]] eplaideyes på [[Coirneu (soce)| Coirneu]] e [[2005]]. I gn a 171 pådjes di tecse, pår e walon, çou k' endè fwait li pus gros live di prôze racontrece e walon di tos les tins. Li live riprind cåzu tos les sicrijhaedjes di l' oteur, di 2001 a 2004, avou "Mignolet" a s' tiesse, on ptit roman k' aveut rascodou l' [[Pris do Coirneu]] e 2001. Gn a des totes pitites et des pus longuès noveles. Les noveles did "co pus lon", c' est sovint el [[Hongreye]], la kel Djhan-Pire aveut rassonré ene måjhone po-z î aler e condjî. Les enimådjeures sont fwaites pa '''Agnès Closset'''. L' ehåyaedje ôrtografike e [[sistinme Feller]] a stî fwaite pa [[Bernard Louis]], avou l' aidance da [[Victor Georges]]. Li cwåtron d' noveles a yeu do må di vudî, a cåze di sacwantès rujhes dins l' moennance del soce "Li Coirneu". == Kitaeyaedje do live == * p. 3-10 : pådjes d' adrovaedje (rimerceymints, divant-z-ouve, adrovaedje, prezintaedje des tecses); ele sont scrîtes e francès. * p. 11 : adviertixhmint e walon : :Totes ces istweres cial ni sont k' des carabistouyes k' ont mawri e måhaiti cervea da l' oteur. C' est al vude k' on-z î cwirreut ene ravizance avou des djins moites u evikes. * p. 13-182 : li mwaisse tecse, tchaeke novele estant datêye. * p. 183 : tåve. * Coviete cou : prezintaedje do scrijheu e francès avou s' poitrait. == Les noveles ki s' pasnut foû del Walonreye == * "'''Itzimer'''" : disbåtchance d' ene famile hongrwesse [[souwabe]] ki rvént e s' payis après ene hapêye passêye e l' Almagne, come "refudjîs". * "'''Edward Madrell'''" : Complinte å dierin djåzeu do lingaedje [[gayel]] di l' [[Iye di Man]]. * "'''Li dierin des [[Indyins Carayibes|Carayibes]]'''" : li mitan do ptit roman, c' est e l' Amerike, å moumint do disbårkumint des prumîs Espagnols. * "'''Li ptit souneu d' clokes'''" : Assazinaedje do souneu d' clotche del [[båzlike del Nativité]] a [[Betleyem]], pa des [[mwaisse saetcheu å fizik|mwaisses saetcheus å fizik]] Israyelîs e 2002. * "'''Szenkut'''" : perlinaedje des [[djupsyin|djupsyins]] di Hongreye. * "'''Pate di robete'''" : Istwere d' on går-tchesse hongrwès. * "'''Zoly est moirt'''" : Li crapåde do raconteu vike el Hongreye; si,ome vént d' mori… * "'''L' ome ki côpéve des åbes'''" : disvoyance des Palestinîs so l' ocupåcion d' Israyel. == Djudjmints sol live == Li live a stî préjhî pal gazete "''Le reflet de chez nous''" des scrijheus del Walonreye. Sacwants lijheus ki tnèt avou les Israyelîs n' ont nén léjhou voltî les deus noveles "Li ptit souneu d' clokes" eyet "L' ome ki côpéve des åbes". == Hårdêyes difoûtrinnes == Sacwants bokets del ramexhnêye, rimetous e rfondou walon come il avént passé so l' [[Aberteke]]. * [http://rifondou.walon.org/dumont_mignolet.html "Mignolet", li prumire novele] * [http://rifondou.walon.org/dumont_nanete.html "Nanete", li novele avou li pus di passaedjes loukîs come "måhonteus"] * [http://rifondou.walon.org/dumont_2002.html#carayibe "Li dierin des Carayibes", ene des noveles "foû payis"] 18308 48536 2006-01-02T20:10:29Z Lucyin 16 [[categoreye:lives]] [[categoreye:lingaedje walon]] 18309 48543 2006-01-02T20:17:10Z Lucyin 16 Djonnesse a målvåt displaecî viè Djonnesse a målvåt (live) #REDIRECT [[Djonnesse a målvåt (live)]] 18310 48556 2006-01-02T23:50:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broû]] 18311 48557 2006-01-02T23:50:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broû]] 18312 48558 2006-01-02T23:50:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:broû]] 18313 48560 2006-01-02T23:52:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>broû</B></FONT> <B>1.</B> [o.n., sovint pl.] maxhaedje di tere et d' aiwe, dins on fond. <I>Ci n' est k' on broû.</I> <I>Il a ses solés plins d' broûs.</I> <I>Ila stî pesteler dins les crås broûs</I> <I>Ass sitî pefyî dins les broûs ?</I> Loukîz a : [[Motî:sanke|sanke]], [[Motî:bôjhe|bôjhe]], [[Motî:briyak|briyak]], [[Motî berdouye:|berdouye]], [[Motî:mizere|mizeres]]. <span lang=fr>F. boue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;råvler les broûs:</FONT> netyî les voyes tot råvlant evoye les broûs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des spites di broû:</FONT> des taetches so on mousmint pask' on-z a stî spité <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i gn a k' les broûs po t' fé mannet:</FONT> u : <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' est måy sipité k' pa des broûs:</FONT> dijheye po s' dimefyî des disbåtcheyès djins, po dismeprijhî les canleus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse li cou dins les broûs:</FONT> esse må prin, esse [[Motî:discwårlé|discwårlé]]. <I>Vo les la l' cou dins les broûs</I> <span lang=fr>F. sans argent, en piteuse posture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; del nive so des broûs, c' est del djalêye divant trwes djoûs:</FONT> dijheye po-z anoncî l' tins. <B>2.</B> (v.v.m.) el [[Motî:Moyinådje|Moyinådje]], raiwî pré, metou sol dizo d' on viyaedje, k' el four esteut då signeur, mins k' les dmanants î dvént aley a corwêye. <span lang=fr-vx>vieux français "breuil".</span> Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"bruch"</span> (fagneuse plaece). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broûlî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> broû. <I>Les rowes sont plinnes di broûlî.</I> <I>Dji m' a spité d' on crås broûlî k' on n' sait aveur djus.</I> <I>Li broûlî est come do mwartî, on n' sait vni foû</I> <span lang=fr>F. boue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;efoncer, toumer e broûlî:</FONT> u : <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' efoncer dins les broûlîs:</FONT> [[Motî:efagnî|efagnî]] <span lang=fr>F. s'embourber.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wayî e broûlî, dins les broûlîs:</FONT> pesteler dins les broûs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si satchî foû do broûlî:</FONT> si saetchî foû di [[Motî:sipexheur|spexheur]]. <span lang=fr>F. se tirer d'affaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vola l' afwaire claire come do broûlî:</FONT> pus ecramieye ki dajmåy. <span lang=fr>F.se compliquer, très embrouillé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les tchéns ont lopé les broûlîs:</FONT> il a djalé, et l' tere s' a rsouwé. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broûwisse</B></FONT> [o.n.] plaece avou bråmint des broûs. On dit eto: [[Motî:sankisse|sankisse]]; Loukîz a : [[Motî:pexhotisse|pexhotisse]] [[Motî:wachisse|wachisse]], [[Motî:brôtchisse|brôtchisse]]. <span lang=fr>F. bourbier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>broûwtea </B></FONT> [o.n.] foncea po-î leyî agoliner les aiwes d' ene taeye, dins ene fosse al [[Motî:diele|diele]]. On dit eto: [[Motî:saiwe|saiwe]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:passe-broûs|passe-broûs]] * [[Motî:sipotche-broûs|sipotche-broûs]] ---- * [[broû (pré)|Dipus d' racsegnes so les broûs (raiwî pré) el Moyinådje]] * [[broû (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les nos des plaeces avou "broû"]] * [[médiaedje pås broûs|Dipus d' racsegnes sol médiaedje pås broûs]] * [[diele|Dipus d' racsegnes sol broûwtea les fosses al diele]] 18314 48563 2006-01-02T23:55:30Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">broû</FONT>, brô, brôn, brû, bru</span>; [[scrîta|vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>brus, brusse, brou</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;broû : broû [E1,E145,E34,C1,C9,C13]; broûs [C8,O0,O2,O5]; brû [O3,O51]; brou [O4], brôwe [S109, G152], brôwes [S117,], brô<SUP>n</SUP>we [G152], bru [S109]. ;broûlî : broûlî [E1,E34,C13]; brôlî [E13,C1,C9,C13] ;broûwisse : brôwis' [G152] ;broûwtea : broûwtia [C9] 18315 51376 2006-03-12T14:40:15Z Pablo 5 {{djermon motî|djubet}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>djubet</B></FONT> [o.n.] (co a fé) On dit eto: [[Motî:potince|potince]]; Loukîz a : [[Motî:djustice|djustice]]. <span lang=fr>F. gibet, pilori, potence.</span> ---- * [[djubet|Dipus d' racsegnes so les djubets]] * [[djubet (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les plaeces lomêyes a cåze d' on djubet]] 18316 48566 2006-01-02T23:57:44Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:Moyinådje]] [[Categoreye:Djustice]] On '''djubet''' (on dit eto: ene '''potince'''), c' esteut, el [[Moyinådje]]… Li plaece k' i gn aveut on djubet si loméve sovint li [[djubet (toponimeye)|Djustice]]. 18317 58102 2006-05-23T16:35:57Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] El [[toponimeye do walon|toponimeye]], on loméve voltî '''al Djustice''' u '''å hapå''' li plaece la k' gn aveut on [[djubet]]. Ci potince la esteut sovint metowe so on [[tiene]]. == Nos d' plaeces avou "Djustice" == * Al Djustice : [[Viyance]] * Li tiene al Djustice : [[Roli]] == Nos d' plaeces avou "Hapå" == * Å Hapå (''Au Apau'') : [[Wagnlêye]] * Campagne do Hapå (''campagne du Apau'', F. ''Happart'') : [[Nivele (veye)|Nivele]] 18318 48573 2006-01-03T00:13:04Z Lucyin 16 plake di [[Viyance]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} plake di [[Viyance]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18319 48576 2006-01-03T00:27:17Z Lucyin 16 [[Categoreye:Moyinådje]] [[Categoreye:toponimeye]] [[Imådje:brous.jpg|thumb|Les Broûs d' Viyance]] Li '''broû''' (u '''les broûs'''), el [[Moyinådje]], c' esteut on [[raiwaedje|raiwî]] [[pré]], metou sol dizo d' on viyaedje, k' el four esteut då signeur, mins k' les dmanants î dvént aler aler fener al [[corwêye]]. Ci pré la rçuveut totes les aiwes di plouve k' avént corou dins les rowes do viyaedjes et k' estént recråxheyes pås flates. Plaeces ki s' lomnut co "li Broûs"; les Broûs : * broû(s) ** e Broû a [[Eure-li-Romin]] ** les Broûs a [[Viyance]] * ''brû'', ''brû'' ** Brûpré a [[Mårcin (viyaedje)|Mårcin]] * ''breus'' (?) ** Bwès d' breu a [[Lidje (veye)|Lidje]] ** e Bru a [[Sprimont]] * broûlote, ''brûlote'' ** Li Brûlote a [[Transene]] == Hårdêye Wiki == [http://fr.wikipedia.org/wiki/Breuil Comenes di France ki s' lomnut "Broû" (''Breuil'')] 18320 56979 2006-05-15T23:29:26Z Lucyin 16 [[Categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:drapeas del Daegn|Walonreye]] [[Imådje:pablo_djoozef_elizete.jpg|thumb|Li drapea walon håyné pa des djonnes waloneus a l' [[Elizete]], e 2003]] Li '''drapea walon''' riprezinte li [[cok walon]], e rodje [[coleur]], so on djaene fond. C' est l' [[Assimblêye walone]] ki cwera après ene essegne pol Walonreye. On-z atåvla : li [[Peron d' Lidje]], ene [[sitoele]], on [[cok]], ene [[ålouwete]], on [[torea]], on [[singlé]], on [[spirou]]. Al fén, l' Assimblêye decide ki ça serè ''on rodje cok so on djaene fond". C' est les coleurs del [[Principåté d' Lidje]]. C' est [[Paul Pastur]] ki va dmander a [[Pierre Paulus]] di dessiner l' ouve. Li [[cok walon|cok da Paulus]] serè accepté oficirmint li [[3 d' djulete]] [[1913]]. Après li [[Redjonalijhaedje del Beldjike]], cok walon est ricnoxhou come drapea på [[Pårlumint walon]] ([[15 di djulete]] [[1975]], adonpwis, pal [[Kiminålté francesse]] ([[28 di djulete]] 1975). [[fr:Drapeau wallon]] 18321 48588 2006-01-03T11:51:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[amponî]] 18322 48590 2006-01-03T11:55:35Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:toponimeye]] Li mot '''damjhele''' si rtove assez sovint el toponimeye, divant on ptit no d' djin. * pré Damjhele Ide a [[Mårcin (viyaedje)|Mårcin]] * Bwès Damjhele Mareye a Mårcin eto. Li mot pout eto vni d' ene ôte sôre : on bî avou bråmint des [[damjhele et monsieu (odonate)|damjheles]] (inseke) come "Les Damjheles" a [[Viyance]]. 18323 48596 2006-01-03T12:15:05Z Lucyin 16 fiers di murea (nén sol murea) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} fiers di murea (nén sol murea) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18324 48607 2006-01-03T23:10:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nafraiteure</B></FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Nafrêtère</FONT></span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Nafraiture</span>, rebané avou [[Motî:Vresse|Vresse]]. <I> Si on djoû, vs estoz oblidjî di shuve li voye ki va d' Nafraiteure a Hodrémont, vos pasrîz enute pal Tchictreye.</I> ([[G. Lucy]]). [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Fraiture (1265, 1284); Enfraiture (1290); Afraiture (1472); Affraiture (1541); Lafraiture, L' Affraiture, Fraiteur (1609); Naffraiteur (1765).</span>. Etimolodjeye : prumî etroclaedje del [[Motî:a (divancete)|divancete a]] å mot [[Motî:Fraiteure|Fraiteure]] (''Afraiteure''), pu [[Motî:ridoblete|ridoblete]] avou uzaedje del [[Motî:e|divancete e]] (''en Afraiteure''); al fén, [[Motî:riscôpaedje|riscôpaedje]]: "e Nafraiteure". ---- * [[Nafraiteure|Pondants et djondants]] 18325 48609 2006-01-03T23:11:34Z Lucyin 16 Esplikêye di "fractura" * [[Motî:fraite|fraite]] dins l' bwès pa on [[Motî:sårt|sårt]] ([[lives so les Comenes da Carnoy|Carnoy]], [[live so les Comenes da Herbillon|Herbillon]]). Adon, dins l' fråze " E 1455, li tchapite di Braux ricnoxhe ås dmanants des veyes et fraiteures del prevôté d' Orcîmont li droet d' leyî pasturer les coshets dins les bwès d' Lintchamp", fraiteure vout dire "sårt", trô dins l' bwès ki n' est nén co on viyaedje. * ôte esplikêye di "fraiteure" : fraccion, cwårtî, paski l' viyaedje n' esteut k' ene pårteye del signorreye del [[Motî:Grande Louwete|Grande Louwete]] (Gérard, Dinant - 1932) 18326 48611 2006-01-03T23:15:15Z Lucyin 16 Sourdant: Gérard, Dinant (1932) 18327 48616 2006-01-03T23:20:41Z Lucyin 16 Motî:frétyî displaecî viè Motî:fraityî: novea rfondaedje (rîlêye etimolodjike) #REDIRECT [[Motî:fraityî]] 18328 59471 2006-06-06T14:08:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Troejhinme troke di viebes e walon]] 18329 48619 2006-01-03T23:23:33Z Lucyin 16 eglijhe di Fraiteure (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe di Fraiteure (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18330 58080 2006-05-23T15:59:36Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">fraite</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> terén ki dischind douçmint aviè ene aiwe, dabôrd kel restant est a tiene. <I>Ene fraite etaeye e peret di tchaeke costé d' l' aiwe</I> ([[W. Bal]]). <span lang=fr>F. fracture, brèche dans une berge escarpée.</span> <B>2.</B> trô d' on afroye dins on [[Motî: hourlea | hourlea]] hourlea pus hôt kel voye, po poleur aler a on tchamp. On dit eto: [[Motî:rampe|rampe]], [[Motî:bocåd|bocåd]]. <span lang=fr>F. accès.</span> <B>3.</B> (pa stindaedje) pont so on fossé po poleur aler so on tchamp metou d' l' ôte costé. Loukîz a : [[Motî:Fraipont|Fraipont]]. Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la><I>fractura</I></span> ([[Motî:brijhaedje|brijhaedje]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fraiteure</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] (v.v.m.) [[Motî:sårt|sårt]] dins on bwès, avou des måjhons, mins ki n' est nén co on viyaedje. <I>E 1455, li tchapite di Brå ricnoxhe ås dmanants des veyes et fraiteures del prevôté d' Orcîmont li droet d' leyî pasturer les coshets dins les bwès d' Lintchamp.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Fraiteure</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Fraiture </span>, rebané avou [[Motî:Tinlo|Tinlo]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=la>Fractura (965), Fraiteur (14inme sieke)</span>. Etimolodjeye : [[cawete -eure]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Fraiti</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> hamtea d' [[Motî:Pepinster|Pepinster]]. <B>2.</B> no di des paleces di [[Motî: Djalhé | Djalhé]], [[Motî:Roli|Roli]], [[Motî:Teu|Teu]], [[Motî:Grand-Mayni|Grand-Mayni]], [[Motî:Straimont|Straimont]] Etimolodjeye : [[cawete -i]] Parintêye. * [[Motî:fraityî|fraityî]] * [[Motî:Nafraiteure |Nafraiteure]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Fraipont|Fraipont]] ---- * [[Fraiteure|Dipus d' racsegnes so Fraiteure]] * [[fraite (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les parints do mot "fraite" dins les nos d' plaeces del Walonreye]] 18331 48622 2006-01-03T23:25:39Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : fréte [O0] Sipårdaedje e 20inme sieke : Coinrece [[Payis d' Tchålerwè]] 18332 48623 2006-01-03T23:26:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fraite]] 18333 48624 2006-01-03T23:26:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fraite]] 18334 48625 2006-01-03T23:26:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:fraite]] 18335 48626 2006-01-03T23:27:36Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">frétyî</FONT>, frinter</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == frétyî [O0], frinter [O0] 18336 48632 2006-01-03T23:36:26Z Lucyin 16 [[Imådje:Fraiteure_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe]] '''Fraiteure ''' (la-minme: ''Frinteure'' F. ''Fraiture''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Tinlo]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4557''' ** davance : '''4152''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''H 60'''. * Arondixhmint : [[Hu]] C' est l' minme no ki [[Nafraiteure]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Fraiteure|l' esplicant motî]].'' == Djeyografeye == Li barake di Fraiteure, c' est l' deujhinme pus hôt pont del Walonreye et del Beldjike. == Tourisse == pisses di ski. == Botanike == Ene des rålès plaeces el Walonreye la k' on trove di l' [[yebe di troye]]. 18337 48644 2006-01-04T11:03:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>warokea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> gros baston. <I> Vos m' årîz hiné on warokea e plin vizaedje, çoula n' åreut nén fwait dipus d' efet.</I> On dit eto: [[Motî:bringonea|bringonea]]. <span lang=fr>F. gourdin, massue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;abate deus djaeyes (deus oujheas), d' on côp d' warokea:</FONT> ariver a deus [[Motî:adierça|adierças]], tot fjhant ene seule sacwè. <span lang=fr>F. faire d'une pierre deux coups </span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wice k' i n a des djaeyes, n a a vite des warokeas:</FONT> la k' i gn a moyén di wangnî ene sacwè, n a rade des djins po-z esse presses. <B>2.</B> (mot d' cinsî) baston k' on mete å côp d' on pourdea po l' espaitchî d' wåler. <span lang=fr>F. bilot.</span> <B>3.</B> (mot d' houyeu) gros blokeas d' hoye u d' ter ki tcheynut dins l' taeye. <I>Il a vnou des beas warokeas låvå (ramexhné pa [[J. Haust]]) <span lang=fr>F. bloc de terre, houille.</span> <B>4.</B> [[Motî:houyot|houyot]] (bolet d' nivaye). <I>Waitîz co di n' nén racsure les warokeas d' nive ki vosse boulome vos tape, po vs agåxhner </I>(rat pa </I>[[L. Mahin]]). Etimolodjeye : bodje "waroke" (v.v.m., åbe del dilongue des aiwes, come li [[Motî:så|så]] et l' [[Motî:ônea|ônea]]); [[cawete -ea]]; c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]. Parintêye : * [[Motî:waroker|waroker]] 18338 48643 2006-01-04T11:02:19Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">warokia</FONT>, warokê, warlokê</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == warokê [E1], warlokê [E1], warlokia [E1], wèrokê [E1], barokia [E1], balokia [E1], marokê [S117] == Etimolodjeye == ''Je ne suis pas étonné de vous voir parler de ''warokea'' au sens de 'massue' puisque j'avais déjà repéré (peut-être dans le dictionnaire de la France rurale de Lachiver ou dans un Dictionnaire de l'ancien français, le mot waroqueau : "gros bâton"'' ''véruque : s<ubstantif > f<éminin> aulne, saule, arbres qui croissent sur les bords des rivières et dans les terrains marécageux 1467 veruhia.'' Jean Franville, 22-12-2005. 18339 48645 2006-01-04T11:03:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>waroker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] hiner sacwants côps on [[Motî:warokea|warokea]] (après des djaeyes, des djins). <I>Il a vnou waroker dvins mes djaeyes.</I> Loukîz a : warloker <span lang=fr>F. lancer des gourdins.</span> 18340 48646 2006-01-04T11:04:28Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == waroker [E1], warloker [E1] == [[noûmot]] possibe == warokåjhe : <span lang=fr>F. jet continuel de projectiles, intifada.</span> Etimolodjeye : [[cawete -åjhe]] : <span lang=fr>F. saison, répétition orchestrée du verbe.</span> 18341 48649 2006-01-04T11:07:47Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> houyot </B></FONT> [o.n.] bolet d' nivaye. On dit eto: [[Motî:hotchet|hotchet]], [[Motî:tchapouye|tchapouye]], [[Motî:warokea|warokea]], [[Motî:toûtea|toûtea]]. 18342 48650 2006-01-04T11:09:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Pierre Dumont]] 18343 58977 2006-06-01T22:25:09Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:ricwereus sol walon|Toussaint]] [[Categoreye:Motîs walons|Toussaint]] '''François Toussaint''' a scrît di 1910 a 1940, on gros motî walon, a pårti di l' accint d' [[Ovîfa (Li Rbiveye)|Ovîfa]]. I n' a nén stî epaidî, mins metou å prôpe e 1947. On l' pout aler vey al [[måjhon-comene]] di [[Waime]]. 18344 48659 2006-01-04T19:23:51Z Lucyin 16 [[Categoreye:Motîs walons|Scius]] Li '''Motî da Scius''', kel tite, c' est : ''Nouveau dictionnaire wallon-français'', c' est on [[motî walon-francès|motî]] k' a stî scrît pa [[Hubert Scius]] et k' a parexhou e [[1893]], pår 100 ans après l' ci da [[Augustin Villers|Villers]]. Il a stî corwaitî pa [[Joseph Bastin]] e 1907 dins si ''Notes sur le Dictionnaire malmédien de Hubert Scuis'', on livret eplaidî a Vaillant-Carmanne a [[Lidje (veye)|Lidje]]. Il a stî replaidî, ecråxhî di ces notes la, e 1979, amon ''Charlier & fils'' a [[Rmicoû]]. 18345 48668 2006-01-04T22:21:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Zôrbrôte (Li Rbiveye)]] 18347 48671 2006-01-04T22:24:57Z Lucyin 16 Ovîfa displaecî viè Ovîfa (Li Rbiveye): dujhance po les hamteas #REDIRECT [[Ovîfa (Li Rbiveye)]] 18348 48675 2006-01-04T22:29:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Prumire troke di viebes e walon]] 18349 48676 2006-01-04T22:30:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Deujhinme troke di viebes e walon]] 18350 48677 2006-01-04T22:30:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Troejhinme troke di viebes e walon]] 18351 48678 2006-01-04T22:31:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Cwatrinme troke di viebes e walon]] 18352 48679 2006-01-04T22:31:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Cénkinme troke di viebes e walon]] 18353 48681 2006-01-04T22:33:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Vwès a Nén Adjixhant Sudjet]] 18354 48685 2006-01-04T22:38:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Cok walon]] 18355 63209 2006-06-24T14:12:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hu:Georges Simenon]] [[categoreye:Rilomés Walons|Simenon]] [[categoreye:francès|Simenon]] [[categoreye:Grands scrijheus|Simenon]] [[Imådje:Simenon.jpg|thumb|Posteure da Simenon a Lidje]] '''Georges Simenon''' (ki tot s' no, c' est Georges Joseph Christian Simenon) a dandjreus skepyî a [[Lidje (veye)|Lidje]] li [[12 di fevrî]] [[1903]], et dhoté a [[Lausanne]], li [[4 di setimbe]] [[1989]]). C' esteut on scrijheu e [[francès]] vinou å monde el [[Walonreye]]. Simenon esteut on fjheu d' [[romans]]. Si end a-t i scrît ene cåkêye : 192 romans romans et 158 [[pitits romans]] Il a eto scrît so 27 [[no d' pene|nos d' pene]] diferins (des romans, des noveles, des rapoirtaedjes, des otobiyografeyes). I s' a vindou 550 miyons d' egzimplaires di ses lives. L' anêye [[2003]] a stî rclamêye '''anêye Simenon''' el Walonreye, et foirt fiesteye a Lidje. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.fml.be/accroche/110/Pages_43_htm.htm tote ene pådje ki cåze di Simenon, pår e walon] [[bg:Жорж Сименон]] [[bs:Georges Simenon]] [[da:Georges Simenon]] [[de:Georges Simenon]] [[en:Georges Simenon]] [[eo:Georges Simenon]] [[es:Georges Simenon]] [[eu:Georges Simenon]] [[fi:Georges Simenon]] [[fr:Georges Simenon]] [[gl:Georges Simenon]] [[he:ז'ורז' סימנון]] [[hr:Georges Simenon]] [[hu:Georges Simenon]] [[io:Georges Simenon]] [[it:Georges Simenon]] [[ja:ジョルジュ・シムノン]] [[ka:სიმენონი, ჟორჟ]] [[nl:Georges Simenon]] [[pl:Georges Simenon]] [[ru:Сименон, Жорж]] [[sv:Georges Simenon]] 18356 48688 2006-01-04T22:50:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedjes]] 18358 56472 2006-05-12T22:16:12Z Pablo 5 [[Categoreye:Principåté d' Lidje]] [[Categoreye:Rilomés Walons]] 18359 57579 2006-05-21T07:05:01Z Pablo 5 [[Categoreye:Moyinådje]] [[Categoreye:Ancyin Redjime]] [[Categoreye:Lidje]] 18360 48696 2006-01-04T22:58:35Z Lucyin 16 Copôzêye displaecî viè Compôzêye: rifondaedje sins rwalonijhaedje #REDIRECT [[Compôzêye]] 18361 48704 2006-01-04T23:09:13Z Lucyin 16 [[Categoreye:siervices]] 18362 48705 2006-01-04T23:09:38Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] 18363 48849 2006-01-05T11:44:28Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:diele 1|diele]] (f.n., blancåsse årzeye) * [[Motî:diele 2|diele]] (f.n., ronde plake malåde sol pea) 18364 56864 2006-05-14T23:59:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diele 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> blancåsse årzeye k' on s' sierveut et po fé les meurs e [[Motî:stramé|stramé]], des brikes refractaires, et des pavés. <I>C' est on meur plaké avou del diele.</I> <I>On maxhive del diele avou del fouwaye po fé des hotchets.</I> <span lang=fr>F. glaise.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fosse a l' diele:</FONT> la k' on l' saetche. <span lang=fr>F. glaisière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;del diele !:</FONT> cruyaedje des martchands d' diele ki rôlént les viyaedjes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî al diele:</FONT> evoyî å [[Motî:diale|diale]]. On dit eto: al [[Motî:cole|cole]], al [[Motî:djote|djote]] <span lang=fr>F. envoyer paître.</span> <B>2.</B> cwåré pavé k' on meteut po wårni les tchminêyes. Etimolodjeye: erî-rfwait [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"dergila"</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dierleus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dierleuse</B></FONT> [addj., purade padvant] avou del diele divins, tot djåzant d' ene tere. <I>On dierleus terén.</I> <span lang=fr>F. argileux.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dierlisse</B></FONT> [addj., purade padvant] dierleus, et k' on [[Motî:vey evi|voet evi]] a cåze di ça.<span lang=fr>F. glaiseux.</span> Parintêye : * [[Motî:dierler|dierler, dierleu]] Omonimeye : * [[Motî:diele 2|diele]] (f.n., ronde plake sol pea) ---- * [[diele (tere)|Dipus d' racsegnes sol diele]] * [[fosse al diele|Dipus d' racsegnes so les fosses al diele]] 18365 48950 2006-01-06T17:44:13Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;diele : dièle [E1, C9, C13, O0, O2, S0]; déle [C1]; dêle [C9]; dièrle [C9], dèrle [O0], djèle [S0], déle [S109], (tère) dêle [G152], djéve [S109], djêve [S117], djète [E213] (sinse di pavé) ;dierleus : dièleûs [O2], déleu [S109] :dierlisse : dièrlis' [E1]; dièlis' [E1]; dièrlise [C9] 18366 48949 2006-01-06T12:56:37Z Lucyin 16 ecråxhes [[categoreye:sôres di tere]] del '''diele''', c' est del blancåsse årzeye k' on s' sierveut po fé des brikes refractaires, et po fé les meurs e [[stramé]]. On l' maxhive avou del [[Motî: fouwaye | fouwaye]] po fé des [[hoye|hotchets]]. On s' endè sierveut po rfé les pots des stouves k' estént trawé. On s' endè sierveut eto po fé des pavés (come les cis k' on meteut ås tchminêyes), et des ôtes sacwès e [[ceramike]]. Ele sierveut eto po [[ansinaedje|ansiner]] les [[sure tere|surès teres]]. Li diele est saetcheye d' ene [[fosse al diele]]. Li diele est foirt rishonnante å [[cawolin]]. ''Po des racsegnes linwistikes sol mot "diele", alez s' vey e [[Motî:diele 1|splitchant motî]].'' ''Li mot "diele", c' est eto l' no d' ene [[diele (maladeye)| maladeye del pea]].'' 18367 48857 2006-01-05T11:47:14Z Lucyin 16 [[categoreye:djeyolodjeye]] [[categoreye:agricoûteure]] 18368 48858 2006-01-05T11:47:48Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:fosses et cårires|diele]] ene '''fosse al diele''', c' est ene [[cårire]] la l' on saetche al [[diele (tere)|diele]]. Èn ovrî d' fosse al diele si lome on '''dieleu''' On rpoirtaedje so les fosses al diele a stî epladî dins l' gazete [[Li Chwès]]. 18369 51252 2006-03-12T13:12:14Z Pablo 5 /* Sinonimes */ Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' nôvimbe et decimbe 2005. == Nos prôpes == == Viyaedjes et Veyes del Walonreye== === Viyaedjes del province di Lidje === * [[Motî:Solwåster|Solwåster]] * [[Motî:Mitchroû|Mitchroû, Mitchrou]] * [[Motî:Påye|Påye]] * [[Motî:Zôrbrôte|Zôrbrôte]] === Viyaedjes del province di Nameur === * [[Motî:Ermeton|Ermeton]] * [[Motî:Sint-Djuråd|Sint-Djuråd]] * [[Motî:Marveye|Marveye]] === Viyaedjes del province do Lussimbork === * [[Motî:Mirwå|Mirwå]] * [[Motî:Cugnon|Cugnon, Cugnotî]] * [[Motî:Moite-Han|Moite-Han]] * [[Motî:Hedreye|Hedreye]] * [[Motî:Amberlou|Amberlou]] === Viyaedjes del province do Hinnot === * [[Motî:Pieton|Pieton]] * [[Motî:Virele|Virele]] * [[Motî:Cweme|Cweme u Cwinme]] * [[Motî:Framriye|Framriye, Framizou]] === Viyaedjes del province do Roman Payis === * [[Motî:Nodwé|Nodwé]] * [[Motî:Lîsmia|Lîsmia]] === Aiwes del Walonreye === * [[Motî:Pieton|Pieton]] * [[Motî:Hedreye|Hedreye]] === sints del Walonreye === * [[Motî:Rok (sint)|Rok (sint)]] * [[Motî:Djuråd (sint)|sint Djuråd]] === Djeyografeye do monde. === * [[Motî:Echternak|Echternak]] == Kimons nos == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:abuvrer|abuvrer, abuvraedje, abuvrî, abuvrire, abuvroe, abuvroû, abuvroûle]]; [[Motî:rabuvrer|rabuvrer, rabuvraedje]] * [[Motî:resse 3|resse, resplêye, resplot, resplete, respleu]] * [[Motî:orî 1|orî]] (orire, boird) ; [[Motî:orire|orire]] * [[Motî:displocter|displocter, disploctaedje]] * [[Motî:croker|croker, crokêye, croke, crokete]] ** [[Motî:croke-moirt|croke-moirt]] ** [[Motî:croke-patår|croke-patår]] ** [[Motî:croke-penin|croke-penin]] === Mots d' ådjourdu, noûmots, mots erî-rfwaits, mots calkés. === * [[Motî :bénvlant|bénvlant]] * [[Motî:asse 2|asse 2, asmatike]] * [[Motî:bibioteke|bibioteke, bibiotekî, bibiotecresse]] * [[Motî:diszoumer|diszoumer]] * [[Motî:filolodjisse|filolodjisse, filolodjike, filolodjicmint]] * [[Motî:fwaire-pårt|fwaire-pårt]] On dit eto: [[Motî:lete di moirt|lete di moirt]]. * [[Motî:latén|latén, latene]] * [[Motî:monumint|monumint]] * [[Motî:prôze|prôze]] ** [[Motî:prôze-powezeye|prôze-powezeye]] * [[Motî:sitår|sitår u estår / står]] * [[Motî:succès|succès]] * [[Motî:vierbire|vierbire]] * [[Motî:viziter|viziter, vizite, vizitaedje, viziteu]] * [[Motî:zoum|zoum, zoumer]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:assonrer|assonrer]] * [[Motî:bîle|bîle, bîleus]] * [[Motî:bîler 1|si bîler]] * [[Motî:catibuler|si catibuler]] * [[Motî:civire|civire]] * [[Motî:kénte|kénte]] * [[Motî:mazete|mazete]] * [[Motî:oraye|oraye, orî]] * [[Motî:pesse|pesse]] * [[Motî:plorer|plorer, ploråd]] * [[Motî:ponte|ponte, pontion]] * [[Motî:porcession|porcession]] * [[Motî:Porcioncule|Porcioncule]] * [[Motî:resse 2|resse, restant]] * [[Motî:schiner|schiner]] * [[Motî:solwef|solwef]] * [[Motî:werker|werker]] === Mots intrés pa parintêye === ==== mirer ==== * [[Motî:murer|murer, muroe]] * [[Motî:Mirwå|Mirwå]] ==== croper ==== * [[Motî:croper|croper]] ** [[Motî:crope-e-tere|crope-e-tere]] * [[Motî:cropiner|cropiner]] * [[Motî:cropter|cropter]] * [[Motî:cropixhmint|cropixhmint]] * [[Motî:cropetere|cropetere]] ==== cori ==== * [[Motî:cori|cori, coraedje, coreu]] * [[Motî:corî|corî]] * [[Motî:courresse|courresse]] // [[Motî:courreye|courreye]] * [[Motî:corater|corater, coratreye]] * [[Motî:corote|corote]] * [[Motî:ricori|ricori]] ==== hertchî ==== * [[Motî:ahertchî|ahertchî]] * [[Motî:ehertchî|ehertchî, ehertchaedje]] * [[Motî:rahertchî|rahertchî]] * [[Motî:hertchî|hertchî, hertchire, hertchoe, hetche, hertchåde, hertchaedje, hertcheu, hertcheye]] * [[Motî:kihertchî|kihertchî]] ==== code et coyî ==== * [[Motî:code|code, codaedje, codåjhe]] * [[Motî:coyî 2|coyî]] * [[Motî:rascoyî|rascoyî]] * [[Motî:rascode|rascode]] ==== manêye, dimani ==== * [[Motî:manêye|manêye]] * [[Motî:dimani|dimani, dimanant]] * [[Motî:mani|si mani]] * [[Motî:kimani|s' kimani]] ==== plome ==== * [[Motî:plome|plome, ploumon, ploumaedje]] * [[Motî:ploumasse|ploumasse, ploumet, plouma]] * [[Motî:ploumer 1|ploumer, ploumaedje]] ** [[Motî:plome-cou|plome-cou]] * [[Motî:ploumter|ploumter, ploumtaedje, ploumteu]] * [[Motî:ploumion|ploumion]] * [[Motî:ploumtion|ploumtion]] * [[Motî:disploumer|disploumer, disploumaedje]] * [[Motî:disploumter|disploumter, disploumtaedje]] * [[Motî:ploumteus|ploumteus]], [[Motî:ploumtî|ploumtî]] * [[Motî:ploumté|ploumté]] * [[Motî:ploumyî 1|ploumyî]] * [[Motî:ploumzak|ploumzak]] * Bodje omonime : ** [[Motî:ploumer 2|ploumer]] (v.c., vey si c' est di scwere å fi d' plomb, codjowaedje alouwer) ** [[Motî:ploumete|ploumete, ploumiåd]] ** [[Motî:ploumyî 2|ploumyî]] (v.s.dj., codjowaedje tcheryî) ==== xhinåd ==== * [[Motî:xhinådreye|xhinådreye]] * [[Motî:xhinårder|xhinårder]] * [[Motî:rixhiner|rixhiner, rixhinaedje, rixhinåd]] * [[Motî:raxhiner|raxhiner]] ==== houwer 1 & houwer 2 ==== * [[Motî:houwer 1|houwer, houwa, houwåd, houwoe]] * [[Motî:houwete|houwete]] ** [[Motî:houwer evoye|si houwer evoye]] (v.pr. å spitron) * [[Motî:houwer 2|houwer, houwaedje, houwêye, houwreye]] ** [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]] * [[Motî:ahouwer 1|ahouwer, ahouwa, ahouwmint]] * [[Motî:ahouwer 2|ahouwer, ahouwaedje]] ==== coet ==== * [[Motî:coet|coet, coetisté u coehisté]] * [[Motî:coete|coete]] * [[Motî:ricoet|r(i)coet]] === Mots intrés pa tinme === ==== agricoûteure ==== * [[Motî:four|four]] * [[Motî:hertchinne|hertchinne]] * [[Motî:îpe|îpe]] * [[Motî:picoter|picoter, picoteuse]] * [[Motî:ringyî|ringyî, ringuiaedje, ringuion]] * [[Motî:seracuzer|seracuzer, seracuzaedje]] ==== mousmints ==== * [[Motî:foufe|foufe, fouftî, foufreye]] ** [[Motî:efoufyî|efoufyî, efoufiaedje, efoufiant]] * [[Motî:clicote|clicote, clicotî]] * [[Motî:nipe|nipe]] * [[Motî:finfurlotche|finfurlotche]] ==== Plantes ==== * [[Motî:åmonne 1|åmonne, åmonnî]] * [[Motî:bon-bwès|bon-bwès]] * [[Motî:bwès sint Djuråd|bwès sint Djuråd]] * [[Motî:crissôte|crissôte]] * [[Motî:djolibwès|djolibwès]] * [[Motî:meure 2|meure, meuron, meuronî]] * [[Motî:sint-bwès|sint-bwès]] * [[Motî:tchinne-lidje|tchinne-lidje]] ==== Biesses ==== * [[Motî:espadon|espadon / spadon]] * [[Motî:spirou|spirou]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === ==== e rfondou ==== * [[Motî:resse|resse]] ** [[Motî:resse 1|resse]] (v. esse co on côp) // [[Motî:resse 2|resse]] (o.n., restant) // [[Motî:resse 3|resse]] (f.n. u o.n., banslete, coirbion) * [[Motî:orî|orî]] ** [[Motî:orî 1|orî]] (orire, boird) // [[Motî:orî 2|orî]] (cossén) * [[Motî:bire|bire]] * [[Motî:bire 1|bire]] (abwesson) // [[Motî:bire 2|bire]] (civire et ôtès ahesses po les moirts) * [[Motî:ploumer|ploumer]] ** [[Motî:ploumer 1|ploumer]] (saetchî les ploumes evoye) // [[Motî:ploumer 2|ploumer]] (vey si c' est di scwere å fi d' plomb) * [[Motî:houwer|houwer]] ** [[Motî:houwer 1|houwer]] (sayî di n' nén atraper) // [[Motî:houwer 2|houwer]] (xhufler, boerler so ene sakî) * [[Motî:ahouwer|ahouwer]] ** [[Motî:ahouwer 1|ahouwer]] (waeranti) // [[Motî:ahouwer 2|ahouwer]] (criyî waeraxhmint so) * [[Motî:cwåte|cwåte]] ** [[Motî:cwåte 1|cwåte]] (f.n., cwårdjeu, mape, evnd.) // [[Motî:cwåte 2|cwåte]] (f.n., viye muzeure) * [[Motî:åmonne|åmonne]] ** [[Motî:åmonne 1|åmonne]] (f.n., frut) // [[Motî:åmonne 2|åmonne]] (f.n., dinêye) * [[Motî:åmonnî|åmonnî]] ==== omonimeye coinrece ==== *[[Motî:fouyea|fouyea]] // [[Motî:fouya|fouya]] * [[Motî:bîle|bîle]] // [[Motî:bire 2|bire]] === Sinonimes === * [[Motî:ampone|ampone, amponî]] // [[Motî:åmonne 1|åmonne, åmonnî]] // [[Motî:ambe|ambe, amblî]] * [[Motî:coet|coetisté u coehisté]] // [[Motî:påjhire|påjhire u påjhûle, påjhirté, påjhûlisté]] // [[Motî:trankile|trankile, trankilté]] * [[Motî:grandiveus|grandiveus]] // [[Motî:rinflé|rinflé]] * [[Motî:limåtche|limåtche]], [[Motî:houwa|houwa]] * [[Motî:meumeure|meumeure]] // [[Motî:meure 2|meure, meuron]] * [[Motî:nipe|nipe]] // [[Motî:foufe|foufe]] // [[Motî:finfurlotche|finfurlotche]] // [[Motî:clicote|clicote]] * [[Motî:raxhiner|raxhiner]] // [[Motî:rasbrognî|rasbrognî]] === cawetes & betchetes === * [[Motî:-oe|-oe]] === adviebes et dvancetes === * [[Motî:so|so]] ** [[Motî:sol 1|sol]] * [[Motî:nerén|nerén]] * [[Motî:platezak|platezak]], [[Motî:platkizak|platkizak]] === pronos === * [[Motî:rén|rén]] == Intrêyes diyalectåles == * ''[[Motî:in|in]]'' == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == * [[Motî:astantche|astantche]] * [[Motî:astantchî|astantchî]] * [[Motî:berlinne|berlinne]] * [[Motî:boscheter|boscheter, boschetaedje, boschetant]] * [[Motî:canifechtone|canifechtone]] * [[Motî:cayter|cayter]] * [[Motî:cråne 1|cråne, cråndimint]] * [[Motî:cråner|cråner, cråneu]] * [[Motî:damjhele|damjhele]] * [[Motî:djino|djino / gngno]] * [[Motî:feyaene|feyaene]] * [[Motî:préjhî|préjhî]], [[Motî:forpréjhî|forpréjhî]] * [[Motî:rashonner|rashonner, rashonnaedje, rashonneu]] * [[Motî:sipiter|sipiter]] * [[Motî:souwer|souwer]] * [[Motî:spitant|spitant]] * [[Motî:taeye|taeye]] * [[Motî:tawea|tawea, tawire]] * [[Motî:tchôde|tchôde]] * [[Motî:trefe|trefe]] * [[Motî:vea|vea]] * [[Motî:veler|veler, velire, velî, velresse]] * [[Motî:waerixhea|waerixhea]] * [[Motî:xhlé|xhlé]] ** [[Motî:vea d' måss|vea d' måss]] 18370 48919 2006-01-05T16:35:13Z Lucyin 16 vatche plinne k' a yeu fwin, djus (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} 18371 48918 2006-01-05T16:34:35Z Lucyin 16 pômagne del vatche plinne : fondaedje des musses do dos (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} 18372 59044 2006-06-02T07:20:35Z Pablo 5 /* Médiaedje */ luminme -> lu-minme [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:poomagne_vatche_plinne.jpg|thumb|vatche plinne k' a yeu fwin, djus]] Li '''pômagne al vatche plinne''', c' est ene maladeye la kel vatche est djus, pask' ele n' a nén bén stî sogneye tins del deujhinme mitan del plinnisté. Li minme maladeye si pout eto vey al minme såjhon so des vatches bounès dneuses et må sogneyes, k' ont velé did deus troes moes. == Minêyolodjince == On trove li maladeye dins les pôvès payis, tins des setchresses, u tins del såjhon la k' les biesses sont riståvlêyes, u paxhèt so des foû-waideyès pasteures. Ele si rescontere eto el Walonreye dins les biesses k' on wåde ås tchamps après l' [[tossint]], et k' on n' elzî dene ki do mwais [[four]] u do fayé [[essilaedje]]. == Senes clinikes == Li biesse n' a pus kel pea so les oxheas. On pout vey çoula sol dos, sol bresse, so li spale. Li timperateure do coir est sovint basse (37,5 a 38,5 °C). Mins li vatche a co boun apetit pol råcion k' on lyi dene on côp k' elle est a tere. Çou ki fwait dire des côps a l' acleveu ki ç' n' est nén del [[pômagne]]. Li vatche pout co tni so ses pates cwand on l' rastampe, les prumîs djoûs. Mins, si ele dimane djus, minme tot magnant, gn årè des complicåcion dins les musses et les niers, et ele ni pôrè pus måy si rilever. [[Imådje:poomagne_vatche_fondaedje_dos.jpg|thumb|fondaedje des musses do dos]] == Adire avou ds ôtes toumas == Sacwants [[årtisse (veterinaire)|årtisses]] croeyèt cobén ki c' est ene maladeye especiåle come li [[touma des velêyes|touma djus d' calciom]] u l' [[sindrome del vatche djus]]. Si metèt i sovint, al vude pinde on baster di calciom po médyî ces vatches la. == Médiaedje == Les vatches malådes polnut aveur après des ôtès maladeyes, come li [[paralizeye å nier do keute|paralizeye å nier cubitå]] (pask' il a stî spotchî cwand l' vatche esteut djus), u des [[shofla e cour|shofla e cour]] (paski les tchås do cour lu-minme ont fondou). Li médiaedje ni s' pout fé k' tot rafôrant l' biesse comifåt, mins tot doûçmint, po n' nén aveur on bôraedje del panse. Å tot cminçmint, on pout dner des produts ki passèt direk dins l' [[tournante di Krebs]] come l' [[alcol]] ki n' a k' deus atomes di carbone (etoner del gote u do vén), u del glicerine k' end a k' 3. On pout aidî avou del [[vitamene B12]]. == Espaitchance == L' espaitchance del maladeye, c' est di bén mostrer ås djins k' i n' divèt nén tni dipus d' vatches k' i n' ont d' fôraedje et d' alimints po passer l' ivier, u les moes d' setchresse k' on pout prevey. Li vatche avanceye plinne (3 dierins moes) doet aveur ene nouriteure come ene vatche ki dene 3, 6 et 9 lites di laecea. Ele doet fabriker tos les organes do vea, et, si ele n' a nén les [[proteyene|blandoûs]] et l' [[enerdjeye]] assez, ele les prind so ses prôpes tchås. == Rishonnances avou pômagne ås berbis et ås gades plinnes == Li touma del vatche avanceye plinne k' a fwin rishonne al [[tocsemeye des berbis plinnes]], mins sovint, les vaches magnnut cwand on les rsogne comifåt, et les berbis nén, pask' ele sont-st epweznêyes pa les [[coirs cetonikes]]. Dins l' minme sitouwåcion d' pômagne, les gades vont sovint [[fordjetaedje|fordjeter]] po schaper leu veye, purade ki wårder leu gadot. 18373 48914 2006-01-05T16:29:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[pômagne al vatche plinne]] 18374 48915 2006-01-05T16:31:11Z Lucyin 16 paralizeye do nier do keute so ene vatche k' a stî lontins djus (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} paralizeye do nier do keute so ene vatche k' a stî lontins djus (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} 18375 48916 2006-01-05T16:33:27Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:paralizeye_cubitau.jpg|thumb|paralizeye do nier do keute so ene vatche k' a stî lontins djus]] Li '''paralizeye å nier cubitå''' (u : '''å nier do keute'''), c' est ene maladeye k' arive ås pezantès biesses di cinse (vattches, tchivås) ki sont dmorés lontins djus, avou l' [[keute]] sipotchî a tere. C' est dins ene goidje do keute kel [[nier do keute]] passe. Les crokêyès biesses ni savnut pus lever l' pate, a cåze do manke di corant nierveus ås tchås do dvant-bresse, ki tindèt les doets. On trove sovint des [[setche plåye di coûtchaedje|setchès plåyes di coûtchaedje]] å keute. On voet çoula après des operåcions ås tchvås, u après on [[sindrome del vatche djus]] u del [[pômagne ås vatches plinnes]]. Si l' nier n' a nén stî trop sipotchî, i pout ratraper si uzaedje e sacwantès samwinnes. Ôtmint, i fåt evoyî les rascråwêyès biesses a l' abatwer. Gn a waire åk po poleur médyî ces maladeyes la, mins on pout todi fé des pikeures di [[vitamenes B]]. I fåt kel biesse soeye rastampêye a tinzayeure, et ni s' coûtche nén so ene deure plaece. 18376 48917 2006-01-05T16:33:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[pômagne al vatche plinne]] 18377 60059 2006-06-08T23:08:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Prumire troke di viebes e walon]] 18378 48931 2006-01-05T20:05:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> clapsin </B></FONT> [o.n.] instrumint d' muzike, come on piyano, mins la k' les coides sont piceyes et nén k' on bouxhe dissu. <I>Gn a la ene bladje crapåde ki djowe, a môde di pope mecanike, des sinnetes nôbes so on clavcin pus hôt k' leye</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. clavecin.</span> ---- * [[clapsin|Dipus d' racsegnes so les clapsins]] 18379 48937 2006-01-06T12:45:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dierler]] 18380 48942 2006-01-06T12:47:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dierler]] 18381 48939 2006-01-06T12:46:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:diele 1]] 18382 48940 2006-01-06T12:46:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:diele 1]] 18383 48941 2006-01-06T12:46:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:diele 1]] 18384 56865 2006-05-15T00:00:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dierler</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> plaker avou del [[Motî:diele 1|diele]] (on meur, on pot di stouve, evnd.). <span lang=fr>F. glaiser.</span> <B>2.</B> rimpli avou del diele (on fossé). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dierlaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "dierler". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dierleu</B></FONT> [o.n.] onk ki boute dins ene fosse al diele. Omonimeye coinrece * [[Motî:djaler|djaler]] (''i djèle = i dièle'') ---- * [[diele (tere)|Dipus d' racsegnes sol dierlaedje]] * [[fosse al diele|Dipus d' racsegnes so les dierleu]] 18385 48945 2006-01-06T12:50:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitramé]] 18386 48948 2006-01-06T12:52:36Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;dierler : dièler [E1]; dièrlè [C1]; dèler [C9]; derler [C9]; dèrlè [C13] ;dierleu : dièrleû [C1] 18387 56867 2006-05-15T00:02:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>diele 2</B></FONT> [f.n.] <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">dieles</FONT> [t.pl.] rondès plakes malådes sol pea, nén foirt laides, di sacwantès cåzes : <B>1.</B> rondès plakes avou bråmint des [[Motî:pelake|pelakes]], come des [[Motî:latons|latons]], k' acsût les vatches, et ki s' pout prinde ås djins, a cåze d' ene tchamosseures del pea ki s' lome e sincieus latén "<span lang=la><I>Trichophyton verrucosum</I></span>" <span lang=fr>F. lésion de teigne.</span> <B>2.</B> plake sol pea todi bén setche, sovint ronde. <I>Po les dieles, mete del crinme dissu.</I> ([[Motî da Léonard|ramexhné pa L. Léonard]]). On dit eto: [[Motî:rowe sinte Catrene|rowe sinte Catrene]]. <span lang=fr>F. dartre.</span> <B>3.</B> crevåde a cåze do froed. <I>Cwand i bijhele, ca dj' a tot d' shûte mi vizaedje plin d' dieles</I> ([[J. Pirsoul]]). On dit eto: [[Motî:sibijheure|sibijheure]]. <span lang=fr>F. gerçure, rhagade.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">del diele</FONT> [singulî] maladeye ki dene ces plakes la. <I>Les vatches ont atrapé del diele.</I> <I>Dj' a ene plake di diele so m' bresse</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. teigne (bovine), mycose cutanée.</span> Etimolodjeye: erî-rfwait [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"derveta"</span> (minmes sinses). Omonimeye : * [[Motî:diele 1|diele]] (f.n., blancåsse årzeye) ---- * [[diele ås veas|Dipus d' racsegnes so les dieles ås veas]] * [[diele ås djins|Dipus d' racsegnes so les dieles ås djins]] 18388 56868 2006-05-15T00:07:00Z Pablo 5 /* Rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == dièle [G215, C9, C1, C100, O0], djèfe [S0, E21], diève [G215], guèfe [G215], diète [E1, G215], djète [E213], djêdes [S109], guiête [G215], guête [G215], giéte [G215], dérte [G215], dérde [G215], dêrte [G215], diène [G215], dièrne [O0, O3], dèrne [G215], miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 15.20 ey el notûle 15.47 == Rifondaedje == ''diète'' ou ''dièle'' ? '''diele''' est pus mîtrin, i pout rascovri ''diète'' et ''diène'' (a pårti di l' erî-rfwait gayel "derveta"). Vey eto: [[Copene:Motî:bizete]] == Etimolodjeye == L' [[erî-rifjhaedje]] do mot gayel a stî fwait pa Hubschmid (Vox Romanica, 27, 319), po espliker li lussimbordjwès del [[Mozale]] "''derf''" : '''dervita'''; [[Motî do gålwès da Degrave|Degrave]] : "''derveta''", [[Motî do gålwès da Delamarre|Delamarre]] ''derueta''; [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 3,46 Ça esplike bén totes les [[disfondowe]]s e walon, a cåze do [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron]] : De'''RVeT'''a a pout divni : * DR ** + [[ridaedje R L]] => ''dièle, djèle'' ** + [[ridaedje L N]] => ''diène'' * DV => ''djèfe, dièfe''; les cognes avou GU sont-st a cåze d' on [[picårdijhaedje]] foû plaece. * DT => ''diète, djète''. Come di djusse, les disfondowes li pus lon erî do payis d' Nameur et d' Lidje polèt wårder deus cossounes : * DRN ''dièrne, dèrne'' * DRT : ''dêrte, dérde'' == Parintêye linwistike == Li minme maladeye si lome todi avou des mots [[gayel]]s e l' [[irlandès]] ''deir'' ([[Motî:bocrê|bocrê, boton d' five]]), [[walès]] ''tarwyden, darwyden '', [[burton]] ''dervoed'', milanès ''dérbeda'', francès ''dartre'' (davance : ''dertre''). C' est on vî mot [[indo-uropeyin]]; e [[sanscrît]], li minme bodje ''dadruh'' vout dire [[Motî:sipitaedje-foû|sipitaedje-foû]], e [[lituwanyin]], e vî sacson ''zittaroh'' ([[Motî:lepe 2|lepe]]); c' est l' mot k' a dné l' [[grek]] ''derma'', divni eternionå (loukîz a : [[Motî:epidere|epidere]]. 18389 48955 2006-01-06T17:50:53Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rowe sinte Catrene</B></FONT> [f.n., pl. des rowes sinte Catrene] plake di [[Motî:diele 2|diele]] ki vént ås djins, sovint d' on vea k' end a ddja. <span lang=fr>F. dartre, mycose.</span> ---- * [[diele ås djins|Dipus d' racsegnes so les rowes sinte Catrene]] 18390 48956 2006-01-06T17:52:11Z Lucyin 16 rowe sinte Catrene atrapêye d' on vea avou des dieles (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} rowe sinte Catrene atrapêye d' on vea avou des dieles (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} 18391 48958 2006-01-06T17:56:07Z Lucyin 16 des dieles a on vea (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} des dieles a on vea (poitrait saetchî pa Benlamlih Mohamed) {{licince imådjes Lucyin}} 18392 48991 2006-01-06T19:05:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:årtisyince]] [[Imådje:dieles_vea.jpg|thumb|des dieles a on vea]] del '''diele''' (on prononce eto ''djèle, djète, diète, dièfe, djèfe, diène''), c' est des rondès blankès plakes todi bén setches ki vnèt sol pea avou bråmint des [[Motî:pelake|pelakes]], come des [[Motî:latons|latons]]. Eles sont cåzêyes d' ene [[tchamosseure del pea]], [[tchamosseure del diele (Trichophyton verrucosum)|''Trichophyton verrucosum'']], ki formagne li raecinêye des pwels. ''Po des racsegnes linwistikes sol mot "diele", alez s' vey e [[Motî:diele 2|splitchant motî]].'' ''Li mot "diele", c' est eto l' no d' ene [[diele (tere)|sôre di tere]].'' == Minêyolodjince == On l' voet pus sovint so des veas ki dmorèt e ståve. Mins li må pout s' mete ås ôtès biesses a costé. Les dieles si polnut minme [[diele ås djins|mete ås djins]] ki sognnut u ki médeynut les malådès biesses. == Senes clinikes == On les voet å cmince sol tiesse et l' cô. Mins ele polnut wangnî tot l' coir. Al fén, les rondès plakes si rdjondnut, et on a des dessins come des mapes di djeyografeye. Dins les pus laids cas, totes les plakes sont rdjondowes, et on n' voet pus k' c' esteut des ronds, et s' brouyî d' diagnostik. Les biesses ni s' schôpièt nén (çou ki fwait l' diferince avou l' [[rogne (maladeye)|rogne]]). Les dieles ni fjhèt waire [[Motî:fraityî|fraityî]] les biesses, mins sont laides a vey. == Médiaedje == * avou des vîs rmédes : di l' ôle di vudaedje des otos, mins i fåt bén waiter di ndè pont mete dins les ouys. * avou des droukes del famile des [[conazoles]] (enilconazole), metans. Divant d' médyî, i fåt screper les pelakes avou on ptit baston, disk' å sonk, pus stinde li produt, sol plake, et eto so l' orire del plake, ca c' est låvå kel vicante tchamosseure est metowe, po ndaler pus lon sol coir. I fåt todi mete des wants ! == No del maladeye dins des ôtes lingaedjes == * francès : ''teigne bovine'' * inglès : ''ringworm'' * almand : ''Glatzflechte, Trichophytie'' * [[arabe marokin]] : ''goub, qraa'' * [[amazir]] (techelheit) : ''tafouri'' 18393 48966 2006-01-06T18:05:55Z Lucyin 16 Diele ås vatches displaecî viè Diele ås veas: pus djusse #REDIRECT [[Diele ås veas]] 18394 48980 2006-01-06T18:22:50Z Lucyin 16 [[categoreye:medcene]] [[Imådje:rowe sinte Catrene.jpg|thumb|rowe sinte Catrene atrapêye d' on vea avou des dieles]] ene diele (on dit eto ene '''dåte''', ene '''rowe sinte Catrene'''), c' est ene ronde plake ki vént sol pea. Ça pout esse ene micôze, di cåze do prindaedje d' ene [[diele ås vatches|diele des veas]]. Ça pout esse eto ene reyaccion del pea cwand i fwait trop froed (al bijhe), u trop setch. Li pumire sôre si mdeye avou des produts [[sconte-micozikes]]. Li deujhinme avou ene crinme u ene ôle. [[fr:dartre]] 18395 49528 2006-01-25T18:47:34Z Lucyin 16 [[categoreye:sons et letes do walon]] Li '''ridaedje L N''', c'est l' passaedje dins les disfondowes, d' on [[son L]] a on [[son N]], u årvierdimint. Li minme passaedje, a pårti d' on sourdant etimolodjike pout eto s' fé pa [[fornaiviaedje linwistike]]. Li ridaedje L N rishonne foirt å [[ridaedje N M]] == Egzimpes e walon == === Ridaedje L N a pårti do sourdant etimolodjike === * [[Motî:n 2|n]] (provént d' on prono neute [[Motî:li|li]]) === Ridaedje L N dins des disfondowes === * [[Copene:Motî:diele 2|die'''l'''e => ''diè'''n'''e'']] === Ridaedje L N dins les rwalonijhaedjes === * [[Motî:caloner|ca'''l'''oner]] (calké di ''ca'''n'''onner''). == Egzimpes foû do walon == * [[arabe marokin]] ** Smaay'''n''' po Smaay'''l''' ([[pitit no]] [[arabe|classike]] ''Ismaayl''). ** ''casrou'''n'''a'' (calcaedje do francès ''cassero'''l'''e'') 18396 48973 2006-01-06T18:12:53Z Lucyin 16 Ridaedje L N displaecî viè Ridaedje L = N: come l' ôte [[ridaedje R = L]] #REDIRECT [[Ridaedje L = N]] 18397 48974 2006-01-06T18:14:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[ridaedje R = L]] 18398 58581 2006-05-29T02:24:06Z Pablo 5 afitche po-z anoncî l' 21inme eurêye del SSLW (foû abondroets) == Licince di l' imådje == {{PD}} 18399 59895 2006-06-08T10:28:09Z Pablo 5 == Discrijhaedje == coviete divintrinne d' on bultin SLLW (2inme séreye, tome XVI, imprimé amon Carmanne, Lidje, e 1891) == Licince di l' imådje == {{PD}} 18400 59897 2006-06-08T10:30:12Z Pablo 5 discrijhaedje, licince == Discrijhaedje == coviete do limero so Julues Herbillon (dzo tite "ou la quête inlassable de l'origine des mots wallons"); 9inme limero di "mémoire wallonne", eplaidî pa l' SLLW e 2005. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18401 62577 2006-06-20T15:38:46Z Lucyin 16 /* Belès Letes */ [[categoreye:Soces pol walon]] [[Imådje:SLidjwesseLW.jpg|thumb|Li prumî no del Soce (''societé '''liégeoise''''')]] li '''SLLW''', kel no, e francès, c' est '''''Société de langue et de littérature wallonnes''''', c' est ene [[soce pol walon|soce di waloneus]] k' a skepyî e [[1856]], bråmint a cåze di [[Nicolas Defrecheux]] et [[Charles Grandgagnage]]. C' est li pus viye et l' pus rlomêye des soces pol walon. Ele si loméve, å cmince, '''''Société Liégeoise de Littérature Wallonne'''''. On l' lome cobén, etur waloneus, li '''Societé d' Lidje'''. Li bouye del SLLW, c' est di mete e valeur li literateure walone eyet ecoraedjî li [[filolodjeye walone|studiaedje del langue]]. Li SLLW rote come ene [[academeye po on lingaedje|academeye]], avou 40 mimbes kel dimorèt tote leu veye (såf s' il evont d' leu prôpe idêye). Li novea mimbe ki replaece onk k' est moirt doet esse accepté pa l' assimblêye. Il est sovint do minme payis kel ci k' est moirt. [[Imådje:Herbillon_biyografeye.jpg|thumb|on live del coleccion "Memweres walones" k' a rexhou e 2005]] == Les såmes del société eyet l' linwe-ehåyaedje do walon == Grandgagnage aveut dandjreus dins l' idêye di fé do walon ene langue nåcionåle, come les Flaminds estént kel fijhént e minme tins. I djåze, noer so blanc, di ''constituer la langue wallonne'' dins si spitch al societé di 1858. Diviè 1900, [[Nicolas Lequarré]] aveut les pinses d' enonder li [[prôze nén racontrece]]. A pårti di l' arivêye di [[Jean Haust]] et [[Jules Feller]], li societé va bråmint dpus studyî les [[patwès belgo-romans]] ki bouter a l' [[linwe-ehåyaedje|ehåyaedje d' ene langue walone djeneråle]]. Et çoula, mågré ki Feller disfind l' atuze del ''langue wallonne, unité supérieure aux dialectes'' Tolminme, li [[sistinme Feller]] serè eployî dispu 1902, et si va spåde dins tos les scrijhaedjes, tot al dilongue do 20inme sieke. Li SLLW a l' dår di lomer mimbe tos les djintis bouteus pol walon, dins les soces di Nameur ([[Relîs Namurwès]]), di Tchålerwè ([[ALWAC]]), di Djodogne ([[Såverdeas d' après Djodogne|Såverdeas]]) et del Lovire ([[Scrijheus do Cinte]]) . Tos les studias del SLLW sont fwaits e francès. Les studias sont todi scrît avou l' idêye k' i dvèt siervi eto ås diyalectolodjisses des payis [[galo-roman]]s, ki rconoxhnut les fels ovraedjes des sincieus mimbes del SLLW. Eto, dins ls anêyes 1950, [[Louis Remacle]] et [[Elisée Legros]] vont traker les scrijheus ki n' notnut nén li ptit accint di leu viyaedje, çou k' est waitî come ene "flotche". [[Maurice Piron]], di s' costé, vout fé monter pår li livea des belès letes e walon. C' est l' filozofeye del [[djermêye 48]] ki wangne podbon. A dater des anêyes 1980, li mot "patwès" a ristî eployî timpesse dins les scrîts del SLLW. Dabôrd, li SLLW s' a levé come ene seule djin disconte do [[rfondaedje do walon]] et des [[noûmot]]s, et li scrire hagnûlmint dins on papî da [[Jean Lechanteur]] k' a parexhou dins [[gazete Wallonnes|gazete "Wallonnes"]] e 1996. == Istwere del societé == [[Imådje:eureye.gif|thumb|Ene afitche e walon po-z anoncî li Grande Eurêye del Soce]] Li SLLW a bouté timpesse les 10 prumirès anêyes di s' veye. E 1867, gn a yeu on ptit rafroedixhmint dins les ovraedjes del societé. Å tournant inte li 19inme eyet l' 20inme sieke, li pordjet do [[Diccionaire djenerå do lingaedje walon]] (''Dictionnaire Général de la Langue wallonne'') serè-st enondé e [[1904]]. <SMALL>a shuve </SMALL> E 2001, li SLLW s' ahive ene [[waibe Etrernete]], bråmint fwaite pa [[Guy Belleflamme]], li prezidint d' adon. E 2005, so cisse waibe la, li soce atake a eplaidî [[Etrernete|so les fyis]] ene [[antolodjeye]] des scrijhaedjes di ses mimbes. == Li SLLW et li gråde d' "Academeye do walon" == Al fén des [[anêyes 1890]], li SLLW aléve divni oficirmint l' "'''Academeye walone'''". Mins onk des mimbes askepieus, J. Delboeuf n' a nén vlou. Feller l' a ridmandé å [[Congrès Walon a Lidje]] e [[1905]], mins ça n' a nén passé Gn a deus grossès arokes po kel SLLW divegne ene [[academeye po on lingaedje|academeye]] : * Li SLLW s' ocupe eto do [[gåmès]] do [[picård]] et do [[tchampnwès]]. Ene academeye ni rprezinte k' on lingaedje. * Li SLLW n' uze nén do walon come lingaedje po bouter. Ene academeye ni pout nén roter inla. == Eplaidaedjes del SLLW == === Linwince === * [[BSLLW]] * [[BDW]] * [["Dialectes de Wallonie" (rivowe sol walon)|''"Dialectes de Wallonie"'']] === Compte-rindous et noveles === * ''[[Walones (rivowe)|"Wallonnes"]]''. === Belès Letes === * ''[[Pitite coleccion Belès Letes del SLLW|Collection littérature dialectale d'aujourd'hui]]'' == Hårdêyes difoûtrinnes == * Waibe oficire. ** [http://users.skynet.be/sllw/ Waibe del societé] (e francès) ** [http://users.skynet.be/sllw/antho_01.html Ene antolodjeye des scrijheus SLLW] (e scrijhaedje Feller) * Waibes critikeuses. ** [http://rifondou.walon.org/SLLW.html Pådje del SLLW so l' Aberteke] (e walon) ** [http://aberteke.walon.org/p-5_Werner.html#SLLW ''Les prises de position de la S.L.L.W. entre 1856 et 1914 : aperçu général''] (les côps kel SLLW a dit l' sinne, inte 1856 et 1914) ** [http://aberteke.walon.org/p-5_Hiernaux.html ''La Divine Enfant, la Marâtre et les Naïfs''] (rimetaedje del SLLW a l' Academeye do Catalan) 18402 49029 2006-01-09T15:18:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:monpere]] 18403 49038 2006-01-09T19:25:23Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=ar| dir=rtl| text=هذا المستخدم يتحدث '''[[:Category:Uzeus ar|اللغة العربية]]''' '''[[:Category:Uzeus ar-2|بشكل جيد]].'''|}} 18404 65673 2006-07-01T08:14:26Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User ar-2]], [[nl:Categorie:Gebruiker ar-2]] {{Category user language-2|ar|arabe|هذا المستخدم يستطيع المساهمة بمستوى متوسط في اللغة العربية|rtl|n}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User ar-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم ar-2]] [[br:Rummad:Implijer ar-2]] [[de:Kategorie:User ar-2]] [[en:Category:User ar-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Árabe intermedio]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ar-2]] [[he:קטגוריה:User ar-2]] [[ja:Category:User ar-2]] [[ko:분류:사용자 ar-2]] [[nds:Kategorie:User ar-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker ar-2]] [[no:Kategori:Bruker ar-2]] [[pt:Categoria:Usuário ar-2]] [[sk:Kategória:User ar-2]] [[tr:Kategori:User ar-2]] [[zh:Category:Ar-2 使用者]] 18405 49043 2006-01-09T19:33:27Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>meumeure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:meuron|meuron]] (noere åmonne). <I>On-z aléve pexhî e Sambe, ubén code des meumeures e bwès d' Soye </I>([[E. Gilliard]]). <I>Å tins des violes, les djonneas les djonnetes Endalént å Bos d' Egne Ås meumeures ås noejhetes </I>([[A. Goethals]]). <I>I va scheure dins ene bwesse u l' ôte el brouwet d' tchicorêye ki s' disclape come del djelêye ås meumeures </I>([[L. Lecomte]]). <I>Nos ndaléns cachî ås meumeures oubén télcôp ås tchampernouyes </I>([[L. Faes]]). <span lang=fr>F. mûre.</span> Etimolodjeye : [[dodobe mot]] di [[Motî:meure 2|meure]]. 18406 49044 2006-01-09T19:33:49Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">meumeure</FONT>, mèmeures</span> == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Coûtchant walon]] 18407 49045 2006-01-09T19:34:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Liliane Faes ]] 18408 50227 2006-02-08T12:05:00Z Lucyin 16 /* Dodobes mots refoircixhants et fotants */ pioupiou [[categoreye:lingaedje walon]] on '''dodobe mot''', c' est on mot la k' on rdobele li prumire sillabe. End a bråmint e walon. Les dodobes mots provnèt sovint do [[motlî d' efant]]. Des ôtes côps, il ont ene refoircixhante idêye, mais sovint fotante. Les dodobes mots rishonnnut å [[refoircixhant repetaedje d' on mot]]. On dodobe mot n' est nén l' minme k' ene [[ridoblete]], la kel minme mot est repeté, mins dins deus lingaedjes diferints, u dins deus liveas d' evolucion difererins do minme lingaedje. == Sacwants dodobes mots d' efants == * [[Motî:meumeure|meumeure]] * [[Motî:cacafougna|cacafougna]] * [[Motî:moman|moman]], [[Motî:popa|popa]] * [[Motî:djodjowe|djodjowe]] == Dodobes mots refoircixhants et fotants == * Vosse cafè est [[Motî:tetene|tetene]] * ene grosse [[Motî:dondon|dondon]], ene grosse [[Motî:mama|mama]] * [[Motî:finfirlotche|finfirlotche]] * on bea [[Motî:djodjo|djodjo]] * il est sol [[Motî:doûdoûs|doûdoûs]]. * ene [[Motî:cacaye|cacaye]] * li [[Motî:kekete|kekete]] * on [[Motî:piou|piou]] 18409 49053 2006-01-09T20:32:39Z Lucyin 16 Li Ptite Louwate displaecî viè Li Ptite Louwete: li cawete -ate, c' est ene piceure coinrece ene berwate,..., come å Bork => i fåt rinde li mwaisse cawete "-ete" #REDIRECT [[Li Ptite Louwete]] 18410 51374 2006-03-12T14:39:50Z Pablo 5 {{djermon motî|louwete}} === Etimolodjeye === Vîs scrîjhas : Luetras, Lietras, littras, Litteras, Lietras, 946 ; Loitres, 1139 ; Loctre, 1143 ; Letires, XII°s. ; Luetres, 12135 ; Loistras, 1290 ; Loitre, 1358 ; Loite, 1379 ; Loyte, 1420 ; Loiette, XVI°s. ; Loete, 1472 ; Louette, 1574. Roland, crwèt vey « Lautra », vî mot celte k’ årot derive du latin “lavare” et du grec « louiev”, sins pus. Loët, è burton, vout dire : grîje, grîjounant. 18411 49066 2006-01-10T11:31:20Z Zigger 135 en [[en:User:Zigger]] 18412 49067 2006-01-10T11:31:29Z Zigger 135 en [[en:User talk:Zigger]] 18413 54895 2006-04-24T14:27:54Z 146.50.202.133 interwiki * [[Alfabet fonetike eternåcionå]] ''(Alphabet phonétique international)'' * [[American petroleum institute]] * [[Application programming interface]] {{Omonimeye}} [[als:API]] [[de:API]] [[en:API (disambiguation)]] [[fr:API]] [[id:API (disambiguasi)]] [[it:Api]] [[nl:API]] [[ja:API]] [[pl:API]] 18414 50556 2006-02-16T10:16:14Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Alfabet fonetike eternåcionå]] 18415 59904 2006-06-08T10:38:47Z R. Giskard Reventlov 17 /* Licince di l' imåje */ == Discrijhaedje == li tite do papî Delaite, saye sol croejhete walone, el BSLLW di 1882, ki shuveut l' ci da Doutrepont == Licince di l' imådje == {{PD}} 18416 59899 2006-06-08T10:34:25Z R. Giskard Reventlov 17 licince == Discrijhaedje == Li tite do papî Doutrepont sol codjowaedje e walon d' Lidje; eplaidî el BSLLW di 1882 == Licince di l' imådje == {{PD}} 18417 49085 2006-01-10T14:05:59Z Lucyin 16 [[categoreye:codjowaedjes|Doutrepont]] [[Imådje:Doutrepont_codjowaedjes.jpg|thumb|Li tite do papî Doutrepont e BSLLW di 1882]] Les '''codjowaedjes da Doutrepont''', kel tite e francès, c' est ''Tableau et théorie de la conjugaison dans le wallon liégeois'', c' est l' prumî grand studia so les [[codjowaedjes e walon]], atuzlé pa [[Georges Doutrepont]]. Si soûmint, c' est l' walon d' [[Lidje (veye)|Lidje]]. L' ovraedje rascoda l' medaye d' ôr al 11inme bate di 1890 del [[SLLW]]. Elle fourit eplaideye e [[BSLLW]] e 1892 (e tome 19, p. 15-134), divant l' cene da [[Julien Delaite]] (p. 135-215). == Trokes di viebes da Doutrepont == Doutrepont pårtixh les viebes e cwate trokes : * Les deus prumîrès trokes di viebes sont come les sfwaits viebes avou '''''-er''''' e francès (modele "''chanter''") et '''''-i''''' (modele "''cueillir''" et "''finir''"). * Po troejhinme troke, i s' aspoye so des codjowaedjes do [[latén]]. Insi, les viebes avou l' cawete '''''-ere''''', li troejhinme troke da Doutrepont, respondèt ås [[codjowaedje voleur|viebes avou -eur å coron d' l' infinitif]] (aveur, poleur, saveur, voleur) avou, e rawete, [[Motî: aporçure | aporçure]] et [[Motî: riçure | riçure]]. Li cwatrinme troke rascove tos les ôtes viebes del 3inme sôre do francès. == Rimetaedjes des trokes da Doutrepont ås [[trokes da Hendschel]] == {| bgcolor="#efefef" |- |'''Sôre di viebe''' |Limero Doutrepont |Limero Hendschel |- |- |[[codjowaedje bouter|Viebes come bouter]] |'''1''' |'''1''' |- |- |[[codjowaedje waitî|Viebes come waitî]] |'''1''' |'''2''' |- |- |[[Codjowaedje tcheryî|Viebes come tcheryî]]''' |'''1''' |'''3''' |- |- |[[Codjowaedje fini|Viebes come fini]] |'''2''' |'''4''' |- |- |[[codjowaedje siervi|Viebes come doirmi]] |'''2''' |'''5''' |- |- |[[Codjowaedje voleur|Viebes come poleur]] |'''3''' |'''5''' |- |- |[[codjowadje ratinde|Viebes come code]] |'''4''' |'''5''' |- |} 18418 49083 2006-01-10T13:42:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Codjowaedje e walon]] 18419 56058 2006-05-08T22:24:43Z Lucyin 16 [[Motî:el]] {{Mwaisse pådje - contnou walon}} 18420 51165 2006-03-11T21:48:09Z Interwiki de 136 [[Sipeci%C3%A5s:Contributions/Interwiki_de|Mi Ovraedje]] {{babel-3|de|en-2|wa-0|}} 18421 49100 2006-01-12T11:39:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:hossî]] 18422 49111 2006-01-14T12:22:04Z Lucyin 16 Motî:Såvadje Inne displaecî viè Motî:Såvaedje-Inne: Rifondaedje di "såvaedje" (raploû oct. 2005); femrins addj. padvant avou loyeure #REDIRECT [[Motî:Såvaedje-Inne]] 18423 49113 2006-01-14T12:24:53Z Lucyin 16 Disfondowes : Sauvadjène, Sauvadjin.ne Rifondaedje : shût "såvaedje" (raploû d'octôbe 2005) 18424 49123 2006-01-14T19:53:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Wame]] 18425 49199 2006-01-16T23:29:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wame</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Wame-e-Borinaedje</FONT> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wasmes</span>, rebané avou [[Motî:Colfontinne|Colfontinne]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Guamiis (1095), Gvamia (1118), Wama (1184)</span>. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Wame-Odmé</FONT> Wame [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wasmes-Audemez-Briffoeil</span>, rebané avou [[Motî:Pierwé|Pierwé]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>UUamiis (1093), Guasme (1103), Wamies (1170), Wama (1184)</span>. <B>II.</B> [no d' aiwe] <B>1.</B> aiwe di Walonreye, e F. <span lang=fr>Wamme</span>ki prind sourd a Motchamp ([[Motî:Tnîveye|Tnîveye]]), raiwî [[Motî:Bande|Bande]] et s' aler maxhî a [[Motî:Lome|Lome]] a [[Motî:Djmele|Djmele]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-la>Wemena (751)</span>. <B>2.</B> aiwe ki s' va maxhî en [[Motî:Inne|Inne]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=la>a flumine Wamii (965)</span>. <B>3.</B> aiwe d' Almagne, en almand <span lang=fr>Wamme</span>, k' egolene el [[Motî:Vesse|Vesse]]. Etimolodjeye : [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"ambe"</span> (corante aiwe), prononcî a môde tîxhone ([[son W]] al betchete do mot). |<FONT COLOR="#ff0000"><B>Wamuel</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller>Wamuë</span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Wasmuel</span>, rebané avou [[Motî:Cargnon|Cargnon]]. Etimolodjeye : tipe "Wamuyea", avou [[cawete -ea|cawete picåde -iô]], flamindijheye (cawete -oel), pu ripicårdijheye (fondaedje do L å coron). Li cogne francesse (et walone) a wårdé li viye cogne '''-el''' del cawete. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Gamilio(1118), Wamilio (1184), Wasmioel (18inme s).</span>. ---- * [[Wame-e-Borinaedje|Dipus d' racsegnes so Wame-e-Borinaedje]] * [[Wame-Odmé|Dipus d' racsegnes so Wame-Odmé]] * [[Wamuel|Dipus d' racsegnes so Wamuel]] * [[Wame (aiwe e Lome)|Dipus d' racsegnes so Wame l' aiwe ki s' maxhe e Lome]] * [[Wame (aiwe en Inne)|Dipus d' racsegnes so Wame, l' aiwe ki s' maxhe en Inne]] * [[Wame (aiwe e Vesse)|Dipus d' racsegnes so Wame, l' aiwe ki s' maxhe e Vesse]] 18426 57134 2006-05-17T15:08:45Z Pablo 5 {{omonimeye}} * [[Motî:cour 1|cour]] (o.n., tchouk-tchouk do coir) * [[Motî:cour 2|cour]] (o.n., luçon) * [[Motî:court|court]] (addj., nén long) Omonimeye coinrece : * [[Motî:coû|''cour'']] (f.n., resserêye plaece divant l' måjhone) 18427 49129 2006-01-14T19:57:52Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coû</B></FONT> [f.n.] plaece metowe divant ene måjhon, sovint retourêye. <I>Il a passé l' baye del coû, et s' fré l' a shû disk' a sol voye </I>([[Paul Gilles]]). <span lang=fr>F. cour.</span> 18428 49455 2006-01-21T22:45:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Les Tchairires (Yåle)]] 18429 49145 2006-01-16T19:13:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Wame]] 18430 49149 2006-01-16T19:16:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:niper]] 18431 49150 2006-01-16T19:16:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:niper]] 18432 49151 2006-01-16T19:17:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>niper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) u: <FONT COLOR="#ff0000"><B>nipter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si niper, si nipter</FONT> [v.pr.] si (bén) [[Motî:moussî|moussî]]. <I>Il est todi bin nipé.</I> <I>Vo l' la nipé come on milôrd.</I> Loukîz a : [[Motî:s'abiyî|abiyî]]. <span lang=fr>F. s' habiller, se nipper.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nipaedje</B></FONT> [o.n.] moussaedje, abiyaedje. <span lang=fr>F. habillement, habillage, tenue, vêtement.</span> Parintêye : * [[Motî:riniper|riniper]] 18433 49152 2006-01-16T19:18:25Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;niper : niper [E1, E34], nipè [O2, C1] ;nipter : nip'ter [E1] ;nipaedje : nipadje [C1] 18434 49154 2006-01-16T19:19:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Grande Louwete]] 18435 49345 2006-01-19T12:03:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchairire]] 18436 49160 2006-01-16T19:31:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Les Scåssenes]] 18437 51963 2006-03-19T21:04:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchairire]] 18438 53460 2006-03-29T02:42:53Z Pablo 5 '''Li Grande Louwete''' (la-minme ''Lu Grande Luwate''; F. ''Louette-Saint-Denis''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou Djedene, el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5575 ''' ** davance : '''6874''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 121''' * Arondixhmint : [[Dinant]] * Eplaeçmint sol Daegn: 49° 57' 55 N - 4° 57' 55 E. * Dimanants: 347 (1830), 516 (1910), 478 (1930) * Eglijhe du 1878, stîle odjivå. * Patron: Sint Denis. * Dicåce: li dimegne ki shût l' 9 d' octôbe. * Ecarts: Mwinterne, ene anclave dilé [[Herisson]], al frontire francesse, a 8-10 km do viyaedje. * Vîs schrijhas: parey al [[Pitite Louwete]] : Luetras, Lietras, Littras, Litteras : 946 ; Loitres, 1139 ; Loctre, 1143 ; Letires, XII° s. ; Luetres, 1235 ; Loistras, 1290 ; Loitre, 1358 ; Loite, 1379 ; Loyte, 1420 ; Loiette, XVI°s. ; Loette, 1472 ; Louette, 1574). Li Grande Louwete a stî basteye après [[Li Ptite Louwete|l' Pitite Louwete]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Louwete|l' esplicant motî]].'' == Etimolodjeye == Roland cåze d' on mot [[gayel]], "lautra" k' åreut l' minme oridjinne ki "lavare" e latin et "louiev" e grec. E burton, Louët vout dire grijhe, grijhonant (Dauzat). == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] del Grande Louwete == === Hamteas === * ''F. Fontaine-la-Dame'' * ''F. Mointerme'' === Ôtès plaeces === * Al Plate Pire : cårire di [[trevén primaire|pires primaires]] foirt rimarkåves (gn a k' deus cårires insi dins l' Urope ; l' ôte est el Hongreye.) == Istwere == Li pårotche del Grande Louwete rimonte bén lon, pusk' e 946, l' impreur Oton baye, dins l' Pagus d' Årdene, a l' Abeye di Wålsårt, on manse signorå, avou 30 manses, ene eglijhe a Sint Dnis, deus bressenes et deus fors a pwin. Li Grande Louwete a fwait pårteye do doyené di [[Graide]] et pårticipéve ås croes banåles di Sint-Houbert. Louwete a sayî d' aler putoit a [[Astire]], mins a stî contrinte di rintrer dins l' djeron di Graide, avou [[Belfontinne-dilé-Bive|Belfontinne]] et [[Nafraiteure]], ki fjhént pårteye del pårotche. E 1635, Li Grande Louwate, come tot l' payis, a sofrou bråmint do passaedje des troupes francesses. Li viyaedje a dmoré dabôrd å dzert durant mwintes anêyes. Li Grande Louwete a stî lontins e procès avou Nafraiteure po des afwaires di molén banåve, avou les moennes di Mouzon, pol tchesse, avou des ôtes pol potince, si bén ki les moennes ont rvindou leu bén å signeur di Belfontinne, Charles de Vaux (26 avri 1765). Cwand li diyoceze di Nameur a stî rmetou so pî, e 1803, Li Grande Louwete a dischindou å rang d' vicaireye del Pitite Louwete, po rdivni pårotche seulmint e 1837. 18439 49167 2006-01-16T20:16:23Z Lucyin 16 [[Categoreye:France]] [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye]] Lintchamp (F. ''Linchamps''), c' est on viyaedje di [[France]], dins l' [[dipårtumint des Årdenes]], metou djusse astok del frontire bedje, djondant [[li Ptite Louwete]] A Lintchamp, come al Pitite Louwete, gn a des cårires di à Linchamps [[poudingue]], al plaece k' on dit "al Creurotche", su l' Oûsse. 18440 49168 2006-01-16T20:16:50Z Lucyin 16 [[Categoreye:Walonreye]] 18441 49171 2006-01-16T20:20:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Ptite Louwete]] 18442 51401 2006-03-12T14:52:09Z Pablo 5 Po-z aveur dipus d' racsegnes, alez s' vey al [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html djivêye des ancyins ptits bans, pa ôre alfabetike do no walons (nén co rfondous)] ''' *** ''' (F. '' *** ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou ***, el [[province do Lussimbork]] / [[province di Nameur]] / [[Roman Payis]] / [[province do Hinnot]], [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : ''' ''' ** davance : ''' ''' * [[Limero diyalectolodjike|Limeros diyalectolodjikes]] : ** [[ALW]] : ''' *** ''' ** [[C. Bruneau]] : '''Br ''' Po les l° del posse, et les limeros ALW, vos ploz aler vey [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/brouyon_viyaedjes.html ciddé] Si l' limero est e rôze coleur, c' est k' c' est on '''mwaisse pont di l' ALW''' Po les l° da Bruneau, vos avoz l' live; les viyaedjes ki djåzèt walon sont eto so [[C. Bruneau]]. * Arondixhmint : [[***]] * Eplaeçmint sol Daegn : * Sipotaedje des djins : ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:***|l' esplicant motî]].'' I fåt mete les vîs scrijhas et l' etimolodjeye sol motî (èn ôte årtike) : {{djermon viyaedje}} [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>*********</span>. Etimolodjeye : == Rilidjon == mete ciddé tot çou k' a-st a vey avou l' eglijhe, et les dicåces (ki shuvèt l' sint). == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di **** == === Hamteas === === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: * A vey avou des åbes et des bwès : * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. * A vey avou des aiwes : * A vey avou les tienes et les vås : * A vey avou des rotches : * Les voyes et les rowes. * A vey avou les [[cwate costés del Daegn]]. * A vey avou l' istwere. (frontires, bårire, batreyes) * Ôtès sacwès et målåjhminces : == Djeyografeye == == Istwere == === Preyistwere === === Trevéns romins === === Moyinådje === === Trevéns espagnols === === Trevéns otrichyins === === Redjime francès === === Redjime Olandès === === 19inme sieke === === 20inme sieke === * Al [[guere di 1914-1918]], … * Al [[guere di 1940-1945]], … == L' avey == 18443 49178 2006-01-16T22:43:06Z Lucyin 16 Mouzaive displaecî viè Mouzaive (Yåle): pus ene comene e 1977 #REDIRECT [[Mouzaive (Yåle)]] 18444 49180 2006-01-16T22:43:06Z Lucyin 16 Copene:Mouzaive displaecî viè Copene:Mouzaive (Yåle): pus ene comene e 1977 #REDIRECT [[Copene:Mouzaive (Yåle)]] 18445 59494 2006-06-06T14:41:27Z Pablo 5 /* Rifondaedje del cawete -oe dins les nos d' plaeces */ [[categoreye:cawetes et betchetes|oe]] '''Li cawete -oe''', c' est ene [[cawete]] (padecô vicante, afeye moite) di tos [[no (sustantif)|nos]] [[djinre d' on no|omrins]]. Li cawete -oe provént di sacwantès [[Etimolodjeye latene|cawetes latenes]], inte di zeles li cawete '''''-atoriu'''''. Les prononçaedjes del cawete -oe shuvnut les prononçaedjes coinreces do [[betchfessî oe]]. == Les rîlêyes des nos avou l' cawete -oe == === Pititès usteyes === Come vicante cawete, metowe après on viebe, ele fwait des nos di des ptitès usteyes, po fé l' accion do viebe : [[Motî:såcloe|såcloe]], [[Motî:peloe|peloe]], [[Motî:plantoe|plantoe]], [[Motî:coloe|coloe]], [[Motî:muroe|muroe]], [[Motî:semoe|semoe]], [[Motî:saloe|saloe]], [[Motî:houwoe|houwoe]] . Dins cist uzaedje la, li cawete -oe est sinonime del [[cawete -a]] ([[Motî:pela|pela]], [[Motî:houwa|houwa]]) et del [[cawete -rece]] ([[Motî:semrece|semrece]]). === No d' ene plaece === * ecawêye a on viebe, c' est l' plaece la k' on fwait l' accion : [[Motî:abuvroe|abuvroe]]. * ecawêye a on no : [[Motî:tomboe|tomboe]], [[Motî:schorsoe|schorsoe]]. === Cawete po les bwès === * vicante cawete (on comprind co l' bodje e walon) : [[Motî:tchenoe|tchenoe]], [[Motî:ônoe|ônoe]], [[Motî:såçoe|såçoe]], [[Motî:sipinoe|sipinoe]], [[Motî:côroe|côroe]], [[Motî:tchårnoe|tchårnoe]]. Ces nos la divnèt sovint des [[toponimeye do walon|nos d' plaeces]] ([[Motî:Côroe|Côroe]]), ki rpolnut divni des [[antroponimeye|nos d' djins]] : [[Motî:Lônoe|Lônoe]]. * moite cawete (on n' comprind pus l' bodje å djoû d' ouy) : [[Motî:Asnoe|Asnoe, Esneu]] (bouxhnisse), [[Motî:Haloe|Halwè, Haleu]], [[Liloe]]. Dins cist uzaedje la, li cawete -oe est sinonime del [[cawete -ete]] ([[Motî:sipinete|sipinete]]). == Uzaedje del cawete -oe po les noûmots == Sacwants [[noûmots e walon]] ont stî foirdjîs avou l' cawete -oe, copurade après 2000 : * usteye po fé l' accion do viebe : [[Motî:codjowoe|codjowoe]], [[Motî:corwaitoe|corwaitoe]] * plaece k' on fwait l' accion do viebe : [[Motî:lodjoe|lodjoe]] * plaece fwaite a pårti d' on no : [[Motî:estaloe|estaloe]] * no d' ene sôre di bwès : [[Motî:suberoe|suberoe]] == Li cawete -oe dins li scrîta == Dins li [[scrîta]], li cawete -oe si pout trover dizo l' cogne -eu, -eux, -eus, -oy, -ois. Ces cawetes la si rtrovnut dins les nos "francès" des viyaedjes (et des djins), disk' å djoû d' ouy : Launoy, Lhonneux, Xhonneus. == Rifondaedje del cawete -oe dins les nos d' plaeces == Loukîz sol [[Wikipedia:Rifondaedje des nos d' plaeces|pordjet di rfondaedje des nos d' plaece]] 18446 54406 2006-04-13T10:53:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[roman]] 18447 52162 2006-03-21T02:17:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:Roetgen]] {{djermon}} [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye|Reutxhene]] [[Categoreye:Almagne|Reutxhene]] [[Imådje:Lage_der_Gemeinde_Roetgen_in_Deutschland.png|140px|thumb|Li Reutxhene e l' Almagne]] '''Li Reutxhene''' (on dit : aler al Reutxhene) u '''Reutxhene''' (alm. '''''Roetgen'''''), c' est on viyaedje [[Almagne|almand]], el [[Renaneye-Wesfaleye]], e l' arondixhmint d' [[Åxhe]], metou sol [[Hôte-Fagne]], tot astok del [[Walonreye]], et ki l' [[Vesse|aiwe di Vesse]] î prind sourd djondant. Li Reutxhene est vijhene di [[Conse]]. [[de:Roetgen]] [[en:Roetgen]] 18448 49197 2006-01-16T23:26:49Z Lucyin 16 [[Categoreye:Vijhnaedje del Walonreye]] [[Categoreye:Almagne]] '''Conse''' (alm. '''''Konzen'''''), c' est on viyaedje [[Almagne|almand]], metou sol [[Hôte-Fagne]], tot astok del [[Walonreye]], et ki l' [[Vesse|aiwe di Vesse]] î prind sourd djondant. Conse est metou dilé l' [[Reutxhene]]. 18449 49196 2006-01-16T23:26:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Reutxhene]] 18451 49208 2006-01-16T23:52:39Z Lucyin 16 Li [[tomboe]] da [[Pepin d' Lande]], a [[Wåmont]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Li [[tomboe]] da [[Pepin d' Lande]], a [[Wåmont]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18452 49209 2006-01-16T23:54:32Z Lucyin 16 Li pî-sinte po s' pormoenner paddé l' tomboe da [[Pepin d' Lande]] a [[Wåmont]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Li pî-sinte po s' pormoenner paddé l' tomboe da [[Pepin d' Lande]] a [[Wåmont]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18453 57536 2006-05-21T01:49:59Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ro:Tumul]] [[Categoreye:arkeyolodjeye]] [[Imådje:tomboe_pepin.jpg|thumb|Li tomboe da [[Pepin d' Lande]], a [[Wåmont]]]] on '''tomboe''', c' est ene grosse bosse padzeu tere, metowe dzeu d' ene tombe. El Walonreye, end aveut do tins des [[Merovindjins]] et des [[Carolindjins]]. On ndè voet co sacwants e l' [[Hesbaye]]. Li tomboe est bråmint pus grand kel [[tombale]] des [[Celes]]. Li mot "tomboe" rivént sovint dins [[tomboe (toponimeye)|des nos d' plaeces]]. ''Po des racsegnes linwistikes sol mot "tomboe", alez s' vey e [[Motî:tomboe|splitchant motî]].'' [[cs:Mohyla]] [[da:Gravhøj]] [[de:Hügelgrab]] [[en:Tumulus]] [[eo:Tumulo]] [[fi:Tumulus]] [[fr:Tumulus]] [[he:תל]] [[nl:Grafheuvel]] [[no:Gravhaug]] [[pl:Tumulus]] [[pt:Mamoa]] [[ro:Tumul]] [[sv:Gravhög]] [[tr:Tümülüs]] 18454 49215 2006-01-17T00:05:39Z Lucyin 16 [[Categoreye:syinces]] [[Categoreye:istwere]] 18455 49221 2006-01-17T11:41:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fime</B></FONT> [o.n.] imådjes ki passèt ene padrî l' ôte divant ene foite lampe, po mostrer do movmint. <I>Tot çou k' i gn a yeu d' mwais s' reface d' on côp d' lagnet, dins les fimes, todi </I>([[C. Denis]]). <span lang=fr>F. film.</span> Parintêye : * [[Motî:filmer|filmer]] ---- * [[fime|Dipus d' racsegnes so les fimes]] 18456 59252 2006-06-03T07:34:48Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: lt, lv, simple [[categoreye:Fotografeye et cinema]] on '''fime''', c' est des imådjes ki passèt ene padrî l' ôte divant ene foite lampe, po mostrer do movmint, et ki conte istwere u dene des racsegnes so on sudjet, et passer å [[cinema]] u al [[televuzion]]. On fime est cmandé pa on [[produjheu d' fimes|produjheu]] et fwait pa on [[fjheu d' fimes]] ("reyalizeu"), sol [[sinnariou d' fime|sinnariou]] (scrip), sicrît pa on [[scrijheu d' fimes]]. Les [[djouweu d' role di fime|djouweus(es) di role]] (acteurs) sont mostrés pa èn [[essinneu d' fimes|meteu el sinne]]. Li tins k' on boute po fé l' fime si lome li [[filmaedje (d' on fime)|filmaedje u tournaedje]]. Li prindaedje des poitraits est fwait pa des [[filmeu]]s ("cameramans"), les djins ki sont padrî les [[camera]]s, ki schoûtnut on [[mwaisse filmeu]]. Après k' on-z a yeu tot prins les fotos, li fime est emantchî pa èn [[emantcheu d' fimes]] ("monteu"). Dins les ôtes mestîs k' i gn a åtoû d' on fime, gn a co les [[grimeu]](se)s (makiyeus), les [[moussaedje po les fimes|mousseus(es)]] (abiyeus, fijheus d' costumes) et les [[emantcheus d' toûs po les fimes|emantcheus d' toûs]] (effets speciås). Gn a måy pont yeu d' fime e [[walon]], u minme avou des persounaedjes ki djåznut walon. ''Po des racsegnes linwistikes sol mot "fime", alez s' vey e [[Motî:fime|splitchant motî]].'' == Sôres di fimes == * sorlon l' tinme : ** on [[fime fime]] conte ene paskeye, come on [[roman]]. ** on [[fime di racsegnes]] mostere ene sacwè boune a-z aprinde. * sorlon leu longueur ** on [[court-metraedje]] ** on [[long-metraedje]] == Sacwants fiesses des fimes == * Fiesse des fimes francès-cåzants di [[Nameur]]. * Festival des fimes di [[Cane]], la k' les [[Frés Dardenne]] ont rascoyou deus côps l' plouma (l' ôripåme). == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/cinema.php Pådje des fimes prezintés e walon so l' Aberteke] * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/cinema.html Dierinne modêye del minme pådje] [[af:Film]] [[an:Zine]] [[ast:Cinematografía]] [[bg:Кино]] [[bm:Sinima]] [[bn:চলচ্চিত্র]] [[br:Sinema]] [[bs:Film]] [[ca:Cinema]] [[cs:Film]] [[csb:Film]] [[da:Film]] [[de:Filmkunst]] [[en:Film]] [[eo:Kino]] [[es:Cine]] [[et:Filmikunst]] [[fa:فیلم]] [[fi:Elokuva]] [[fo:Filmur]] [[fr:Cinéma]] [[fur:Cine (art)]] [[fy:Filmkeunst]] [[gd:Film]] [[gl:Cine]] [[he:סרט קולנוע]] [[hi:चलचित्र]] [[hr:Film]] [[hu:Film]] [[id:Film]] [[io:Cinemo]] [[it:Film]] [[ja:映画]] [[ko:영화]] [[lb:Film]] [[li:Film]] [[lt:Kinas]] [[lv:Kino]] [[mk:Филмска уметност]] [[mo:Филм]] [[nl:Film]] [[no:Film]] [[pl:Film]] [[ps:فلم]] [[pt:Cinema]] [[ro:Film]] [[ru:Кинематограф]] [[sc:Tzìnema]] [[scn:Cìnima]] [[simple:Film]] [[sk:Film]] [[sl:Film]] [[sq:Filmi]] [[sr:Филм]] [[sv:Film]] [[th:ภาพยนตร์]] [[tr:Sinema]] [[uk:Кінематографія]] [[vi:Phim]] [[wo:Sinemaa]] [[yi:פילם]] [[zh:电影]] [[zh-min-nan:Tiān-iáⁿ]] 18457 58951 2006-06-01T18:08:18Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fim</FONT>, fëm, film</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == film [S0], [[frannwal|FC1]], nén dins E170, C100 == Rifondaedje == * [[tåvlotêye rifondaedje del Rantoele]] : octôbe 2005 (tchoezi sicontedi ''fîme''; ''film'' n' est nén bén prononçåve e walon, cåze del rîle di [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron]]. 18458 49225 2006-01-17T11:45:01Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lagnet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rilavete|rilavete]]. <I>Tot çou k' i gn a yeu d' mwais s' reface d' on côp d' lagnet, dins les fimes, todi </I>([[C. Denis]]). 18459 49237 2006-01-17T15:23:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Halbeskeute</B></FONT> [n.pl.] [[Motî:forveyou|forveyou]] payis, ki tot î est bea. <I> Vos vikez e Halbeskeute, da, vozôtes, wice k' on loye les håyes avou des såçusses </I>([[L. Mahin]]). ---- * [[forveyou payis|Dipus d' racsegnes so les payis ki n' egzistèt nén]] 18460 49235 2006-01-17T15:21:07Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == Halbèskeût' [E213] 18461 55838 2006-05-05T15:48:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Foufgneye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Foufgneye-les-berdouyes</B></FONT> [n.pl.] viyaedje ki n' egzisteye nén, edvinté po rire. <I>El gåre-tchampete di Foufgneye, c' esteut l'tite d' ene comedeye.</I> Etimolodjeye : mot fwait tot rapinsant [[Motî:foufe|foufe]] et [[Motî:fougnî|fougnî]] ---- * [[forveyou payis|Dipus d' racsegnes so les forveyous payis]] 18462 49240 2006-01-17T15:26:12Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : Fouf'gnîye [O0] 18463 54980 2006-04-25T19:56:33Z Lucyin 16 /* askepyîs pa des [[scrijheus e walon]] */ [[categoreye:toponimeye]] On '''forveyou payis''', c' est on payis, ene veye, on viyaedje ki n' egzistêye nén podbon. Les nos d' forveyous payis sont ddja dins l' lingaedje dispu todi, udonbén k' i sont-st edvintés pa les scrijheus, po fé mådjiner des plaeces ås floricontes, u po xhiner des viyaedjes erirés. Li rireye des ptits viyaedjes, si rtrove eto dins des fotantès tchansons come les [[vepes di Glaireuse]], u dins les spots a vey avou l' [[Motî:cafè|cafè]]. Li minme toû egzistêye eto [[forveyou no d' djin|avou les nos d' djins]]. == Sacwants nos [[walon]]s u askepîs pa des [[Walonreye|Walons]] po des viyaedjes et payis ki n' egzistèt nén == === e vî lingaedje === * [[Motî:Halbeskeute|Halbeskeute]] : payis ki tot est bea, la k' on loye les tchéns avou des såçusses. Li mot a stî rilevé dins l' [[Motî del Hesbaye]]. * [[Motî:Xhoutsiplou|Xhoutsiplou]] : viyaedje k' egzistêye podbon (end a sacwants), mins metou po on viyaedje do dbout do monde, k' on n' sait nén djusse wice ki c' est. === askepyîs pa des [[scrijheus e walon]] === [[Imådje:byin_brauve_ome.jpg|thumb|boket di "on byin bråve ome", ki prezinte li viyaedje d' Otiamont]] * [[Motî:Foufgneye|Foufgneye, Foufgneye-les-berdouyes]] : viyaedje po rire (tite d' ene pîce di teyåte). * Otiamont, viyaedje del Walonreye, la ki l' accion di [[On byin bråve ome (roman)|On byin bråve ome]] si passe. * Banesårt ([[Motî:ban 1|ban]] [[Motî:e|e]] [[Motî:sårt|sårt]]) et l' [[Motî:Brå|Basse-Brå]], la ki l' accion di [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints]] si passe. * Rodjimont, po sacwants noveles da [[Emile Gilliard]]. * Lene, li viyaedje da Djustin dins [[So l' anuti]]. * Ras Al Katbras, li no di l' emirat arabe di [[On cokea å solea]]. === askepyîs pa des scrijheus del Walonreye === ==== [[Hergé]] ==== * Molénsårt (''Moulinsart''), li tchestea do Captinne Hadok ([[Hergé]]), ki sereut bén ene sadju e [[Roman Payis]]. * Sildaveye (k' el manoye, c' est les ''kôrs'' (les [[Motî:cwårs|cwårs]]) et Boirdureye (''Syldavie, Bordurie'') : payis d' l' [[Urope Levantrece]] del [[binde d' imådjes]] [[Tintin (binde d' imådjes)|Tintin]]. ==== [[A. Masson]] ==== * [[Motî:Trignole|Trignole]] viyaedje des persounaedje da [[Arthur Masson]], fwait di l' aplacaedje di deus ôtes viyaedjes, [[Tregne|Tregne et Matignole]]. == Sacwants nos di payis ki n' egzistèt nén dins des ôtes lingaedjes == * [[arabe]] : ''sind ou l' hind'' (kécfeye po li Chine et l' Inde), payis d' å lon dins les [[floriconte]]s. ** [[arabe marokin]] : ''jazilat Chakerbakerban'' (tite d' on [[fime]], [[iye]] avou on no po rire, ki rapinse ''leban'' ([[bourté]]). * [[francès]] : ''Pays de Cocagne'', come li Halbeskeute e walon. ** [[francès d' Walonreye]] : *** Houtsiplou : minme sinse k' e walon. * [[inglès]] : ''Utopia'', forveyou payis edvinté på scrijheu [[Thomas Moore]] * [[grek]], et ôtes lingaedjes di l' Urope : [[Atlandide]]. == Alére == ''Dictionnaire des lieux imaginaires'' da Alberto Manguel et Gianni Guadalupi (1987) [ISBN 2-7427-3179-2] [[en:Fictional country]] [[es:Países imaginarios]] [[fr:Pays imaginaire]] [[hr:Izmišljena zemlja]] [[nl:Lijst van niet-bestaande locaties]] [[pt:Lista de países fictícios]] [[sl:Izmišljena država]] [[sv:Kategori:Fiktiva platser]] [[zh:虚构国度]] 18464 66011 2006-07-03T02:07:09Z Pablo 5 /* sôres d' arabes */ li classike n' est nén on rfondou, i n' a nén stî fwait tot rshonnant les coinreces [[categoreye:lingaedjes]] L' arabe, c' est on [[lingaedje semitike]], cåzé asteure oficirmint dins [[Payis arabes|ene grosse vintinnes di payis]], e [[Moyén-Levant]] et e l' [[Afrike Bijhrece]]. L' arabe provént do [[cåzilea d' Arabeye]]. Il a stî [[rifondaedje d' ene langue|rfondou]] et [[linwe-ehåyaedje|ehåyî]] cwans on-z a fwait scrire l' [[Alcoran]], diviè 640 ap.Dj.C., dizo l' [[califat]] da [[Otman (calife)|Otman]]. C' est dizo l' califat da [[Ali (calife)|Ali]] kel [[croejhete]] a stî rashiowe. L' arabe si scrît en [[alfabet arabe]]. Ci-cial a dmoré sins pont dizo les letes (H = J = XH; B = N = Y). C' est do trevén des [[Omeyådes]], kel calife Hajjaj a fwait mete des ponts padzeu u padzo les cossounes. Les [[chife]]s k' e s' endè sieve ni sont nén les minmes totavå (chifes arabes come e l' Urope po les payis do Maghreb, chifes levantreces dins l' restant). == sôres d' arabes == * [[arabe classike]] : le seul k' est scrît coramint; c' est l' lingaedje di l' Alcoran; cåzé dins les raploûs eterarabes et eternåcionås, dins les cåzaedjes oficirs dins tos les payis arabes; eto dins les scoles et les univiersités e lingaedje arabe. * arabes coinreces : cåzu nén scrîts, mins todi pårlants vicants totavå l' monde arabe. N a waire di mouwance po lzès spotchî, apus ki del pårt des [[integrisse muzulman|integrisses muzulmans]]. ** arabe edjipsyin : foirt kinoxhou totavå l' monde arabe a cåze des [[fime]]s edjipsyins : li lete DJIM s' î prononce GU. ** [[arabe marokin]]. ** arabe libanès : c' est eto li lingaedje rilidjeus po les [[crustins do Liban]]. ** arabe palestinî : c' est eto li lingaedje rilidjeus po les [[crustins del Palestene]]. [[af:Arabies]] [[ang:Arabisc sprǣc]] [[ar:لغة عربية]] [[ast:Idioma Árabe]] [[bg:Арабски език]] [[bs:Arapski jezik]] [[ca:Llengua àrab]] [[cs:Arabština]] [[cy:Arabeg]] [[da:Arabisk]] [[de:Arabische Sprache]] [[el:Αραβική γλώσσα]] [[en:Arabic language]] [[eo:Araba lingvo]] [[es:Idioma árabe]] [[et:Araabia keel]] [[eu:Arabiera]] [[fa:عربی]] [[fi:Arabian kieli]] [[fr:Arabe]] [[fy:Arabysk]] [[ga:Araibis]] [[gl:Lingua árabe]] [[haw:ʻŌlelo ʻAlapia]] [[he:ערבית]] [[hi:अरबी भाषा]] [[hr:Arapski jezik]] [[hu:Arab nyelv]] [[ia:Lingua arabe]] [[id:Bahasa Arab]] [[io:Arabiana linguo]] [[is:Arabíska]] [[it:Lingua araba]] [[ja:アラビア語]] [[ka:არაბული ენა]] [[kn:ಅರಬ್ಬೀ ಭಾಷೆ]] [[ko:아랍어]] [[kw:Arabek]] [[la:Lingua Arabica]] [[li:Arabisch]] [[lt:Arabų kalba]] [[lv:Arābu valoda]] [[mk:Арапски јазик]] [[ms:Bahasa Arab]] [[nds:Araabsche Spraak]] [[nl:Arabisch]] [[nn:Arabisk språk]] [[no:Arabisk språk]] [[pl:Język arabski]] [[pt:Língua árabe]] [[ro:Limba arabă]] [[ru:Арабский язык]] [[sh:Arapski jezik]] [[simple:Arabic language]] [[sk:Arabčina]] [[sl:Arabščina]] [[sq:Gjuha Arabe]] [[sr:Арапски језик]] [[sv:Arabiska]] [[sw:Kiarabu]] [[th:ภาษาอาหรับ]] [[tl:Wikang Arabo]] [[tr:Arapça]] [[tt:Ğäräp tele]] [[uk:Арабська мова]] [[vi:Tiếng Ả Rập]] [[zh:阿拉伯语]] [[zh-min-nan:A-la-pek-gí]] 18465 49250 2006-01-17T15:42:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[walon]] 18466 49259 2006-01-17T23:06:34Z Lucyin 16 bassén ås anweyes dins ene rwene rominne (Chellah, Rabat, Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} bassén ås anweyes dins ene rwene rominne (Chellah, Rabat, Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18467 49263 2006-01-17T23:14:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:anweye di håye]] 18468 49265 2006-01-17T23:16:21Z Lucyin 16 Sorcoinrece [[Motî:Djoupeye|Djoupeye]]. 18469 51482 2006-03-14T18:10:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anweye ås set trôs</B></FONT> [f.n., pl. des anweyes ås set trôs] [[Motî:lamproye|lamproye]]. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje avou [[Motî:anweye|anweye]]. ---- * [[Lamproye|Dipus d' racsegnes so les anweyes ås set trôs]] 18470 51480 2006-03-14T18:06:00Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;anweye: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">anwèye</FONT>, anwîye, inwèye, inwîye</span> ;anwiea: ;anwiale: == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;anweye: anwèye [E1, G208], anwêye [E34], onwèye [G208], âwèye [E21], an.wîye [O0], anwîye [G208], anwîe [G208], ainwîye [C8], inwèye [G208], inwîye [G208]; inwîe [G208], êwèye [G208], âwîye [G208], anguîye [G208], anguîe [G208]; miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 8.65 ey el notûle 8.106. ;anwiea: ;anwiale: == Rifondaedje == Li cogne ''inweye'', ci sereut ene [[sorwalonde]], mîtrinne; mins ele n' est dins nouk des gros motîs do walon. 18472 49275 2006-01-17T23:36:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[esplicant motî do walon]] 18476 51176 2006-03-11T22:22:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:anweye]] 18477 49284 2006-01-17T23:46:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mouzaive</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller>Mouzève</span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Mouzaive</span>, dedja rebané avou [[Motî:Yåle|Yåle]] divant les grands [[Motî:rebanaedje|rebanaedjes]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Mosavia, Mousaive (1291), Moussaive (1543), Mozaive (1541), Mouzaive (1600).</span>. Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|erî-rfwait nos tîxhons]] <span lang=de>"musa"</span> (crouweur), et <span lang=de>"awjo"</span> (''aive'', pré); crou pré. ---- * [[Mouzaive|Pondants et djondants]] 18478 49285 2006-01-17T23:46:57Z Lucyin 16 == Etimolodjeye == Etimolodjeye da [[live do tchenonne Roland so Orcîmont|Roland]] : ''Mosoe via'', l' aiwe ki va a [[Mouze]] (nén ritnowe pa [[live so les Comenes da Carnoy|Carnoy]] ni [[live so les Comenes da Herbillon|Herbillon]]). 18479 59578 2006-06-06T18:14:16Z Pablo 5 categoreye (ôre) {{djermon}} [[Categoreye:etimolodjeye do walon]] Pådje des '''etimolodjeyes tîxhones''' do [[walon]]. == erî-rfwait bodje tîxhon "musa", "muska" ([[Motî:mosrê|mosrê]], [[Motî:crouweur|crouweur]]) == * "musa" ** [[Motî:mossea|mossea, mosrê]] ** [[Motî:Mouzaive|Mouzaive]] ** [[Motî:Mouze|Mouze]] ** [[Motî:Mozet|Mozet]] * "muska" ** [[Motî:Moucron|Moucron]] ** [[Motî:Moxhe|Moxhe, Moxhron]] 18480 58579 2006-05-29T02:21:06Z Pablo 5 licince coviete do live "kimaxhreye" da Achille Mossiat, 1926-1927 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18481 51479 2006-03-14T14:40:40Z Pablo 5 pitits coridjaedjes [[Categoreye:sicrijheus e walon|Mossiat]] [[Imådje:Mossiat_kimaxhreye.jpg|thumb|Coviete di "Kimaxhreyes"]] '''Achille Mossiat''' a skepyî e [[1870]] et mori e [[1937]]. C' esteut on scrijheu d' [[arimea]]s s e walon di [[Måtche-el-Fåmene (veye)|Måtche-el-Fåmene]]. I ramexhna ses powinmes dins cénk volumes, lomés "Kimaxhreye" (<SMALL>''Kimachrèye''</SMALL>) (1927), "D' ene coxhe so l' ôte" (<SMALL>''D' one coche so l' ôte''</SMALL>); "Avou rime et råjhon" (<SMALL>''Avou rime et rèson''</SMALL>); "A l' avire mins nén al hape'' (<SMALL>''A l' avir mins nin al hape''</SMALL>); "Bråmint di tot". [[diyalectolodjeye|Diyalectolodjicmint]], les scrijhaedjes da Mossiat dinèt des foirt clapantès racsegnes so l' accint d' Måtche, djusse metou a l' aschate do [[Payis d' Lidje]], do [[Mîtrin walon|ci d' Nameur]] et del [[Basse-Årdene]]. Mossiat n' a nén stî rprind dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. == Corwaitaedje des arimeas da Mossiat == === Motlî === Li motlî da Mossiat e-st assez ritche, mins gn a ene peclêye di [[francijhas]] dins ses tecses. === pîtaedje === Li [[pîtaedje]] n' est nén todi bon. :Vola les vacnces houte :Vos fåt rprinde li haerna :''Po-z atinde vosse bute,'' Mins kécfeye k' i prononcive a målvåt les [[halcrosse E|halcrosses E]] : :Po-z atinde voss'''e''' bute === Sitîle === Li [[stîle]] et l' [[emantchaedje des fråzes]] si raprotchèt foirt do francès, come c' est l' alaedje adon, divant l' arivêye del [[djermêye 48]]. * plaçaedje do sudjet dirî d' viebe : :''Cwand rvénront les vacances'' :Po : cwand les vacances rivénront. * plaçaedje do [[diterminant]] divant l' diterminé. :''I m' fårè, '''d' on minisse''''' :'''''Li boûsse''' po vos ctaper.'' :Po "I m' fårè li boûsse d' on minisse po vos ctaper." == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/mossiat_achile.html Si pådje so l' Aberteke] 18482 49305 2006-01-18T23:48:03Z Lucyin 16 tchapea ås firlotches des gnawas a Essawira (Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} tchapea ås firlotches des gnawas a Essawira (Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18483 49306 2006-01-18T23:48:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:brimbåde]] 18484 49308 2006-01-18T23:49:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:brimbåde]] 18485 49309 2006-01-18T23:50:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:brimbåde]] 18486 49342 2006-01-19T12:01:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>brimbåde</B></FONT> [f.n.] [[Motî:boket|boket]], [[Motî:firlotche|firlotche]]. <I>Si cote n' est k' ene brimbåde.</I> <I>Il aléve faleur des moes po rmete les brimbådes eshonne </I>([[L. Mahin]]). <I>Coucou, mazindje, Ki ti n' tén dj', T' as magnî m' tåte A brimbådes; ti mel rindrès A ptits bokets Ou ti m' dirès Cwand dji m' mareyrè. </I>([[xhinaedje di brut|xhinaedje do xhufla del mazindje]]) On dit eto: [[Motî:brigosse|brigosse]]. <span lang=fr>F. lambeau, bribe, guenille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler, toumer a brimbådes:</FONT> [[Motî:disfirlotchî|si disfirlotchî]]. <I>Vosse cote va tote a brimbådes.</I> <I>Mi pantalon toume a brimbådes.</I> <I>Kession : est çk' ene sakî a pus d' informåcions so ci fime la, ca m' memwere eva a brimbådes, come vos voeyoz, et dji n' mi sovén cåzu did rén </I>([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. s'effilocher, s'effiler.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse tot a brimbådes:</FONT> esse tot a [[Motî:clicote|clicotes]]. On dit eto: [[Motî:disclicoté|disclicoté]], [[Motî:dislocté|dislocté]], disfirlotchî, a [[Motî:loke|lokes]], a [[Motî:firlotche|firlotches]], a [[Motî:fligote|fligotes]] <span lang=fr>F. déguenillé, en guenilles, en haillons.</span> Etimolodjeye : [[latén d' eglijhe]] "<span lang=la><I>breviarium</I></span>" (breviaire), [[cawete -åde]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brimborea</B></FONT> [o.n.] pitite sacwè sins grande valeur. <span lang=fr>F. bibelot, brimborion.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brimborion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit mwinre ome. <I>Dji n' a nén peu d' on brimborion parey.</I> <span lang=fr>F. minus.</span> <B>2.</B> [[Motî:cantea|cantea]]. <I>Il a fwait totes les plaeces, ene a ene, då gurnî disk' al cåve : caressî les meubes, drovi les dresses et les ridants, rabressî trinte-shijh brimborions ki lyi cåzèt d' leye </I>([[A. Henin]]). On dit eto: [[Motî:bidon|bidon]], [[Motî:agayon|agayon]], [[Motî:clicotea|clicotea]]. <span lang=fr>F. ustensile.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>brimboriom</B></FONT> <B>1.</B> [[Motî:disdu|disdu]]. <span lang=fr>F. confusion, cahot, désordre.</span> <B>2.</B> drole di [[Motî:maxhaedje|maxhaedje]] <span lang=fr>F. mélange.</span> 18487 49362 2006-01-19T12:17:28Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;brimbåde : brimbâde [E2], brébåde [E1, E34, E213]; nén dins E212, S0. ;brimborea : brimboria [O0] ;brimborion : brimborion [C1, C13, O4], brimboriomme [E212], bimbôriom' [E212b], brim'bôriom' [E212b] ;brimboriom : brimboriomme [E212], bimbôriom' [E212b], brim'bôriom' [E212b] == Rifondaedje == rifondaedje di "brimbåde" come [[Li Gléjhe|al Gléjhe]] come les ôtes mots do bodje, tot voeyant evi li [[lete é]]. 18488 49320 2006-01-18T23:59:20Z Lucyin 16 Motî:finfurlotche displaecî viè Motî:finfirlotche: va avou "firlotche" #REDIRECT [[Motî:finfirlotche]] 18489 49323 2006-01-19T00:04:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:firlotche]] 18490 49324 2006-01-19T00:04:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:firlotche]] 18491 49325 2006-01-19T00:06:09Z Lucyin 16 [[Imådje:tchapea_aus_firlotches.jpg|thumb|tchapea ås firlotches]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>firlotche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> long [[Motî:fyi|fyi]] fyi d' ene sitofe ki [[Motî:dismantche|s' dismantche]]. <I> Li tåye s' ecrameye Berlik berlok dins les firlotches di s' vicåreye </I>([[B. Louis]]). On dit eto: [[Motî:brimbåde|brimbåde]]. <I>Ça lyi shonnéve mo drole, al båshele, d' aveur èn advineu si må ecayté, avou des mousmints tot a firlotches, sins tchåsses… </I>([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. lambeau.</span> <B>2.</B> fyi, boket d' linne k' a l' air di s' dismantchî, ki pind avou des ôtes tot do long do boird di sacwants bounets, marones, evnd. <I>Les efants et les galopeas, zels, metèt co bén on ptit tchapea avou les longowès noerès firlotches.</I> Parintêye: * [[Motî:disfirlotchî|si disfirlotchî]] [[Dodobe mot]] : * [[Motî:finfirlotche|finfirlotche]] 18492 49326 2006-01-19T00:06:30Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">firlotche</FONT>, firloke, furlotche, ferloke.</span> 18493 49328 2006-01-19T00:07:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disfirlotchî]] 18494 49329 2006-01-19T00:08:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:disfirlotchî]] 18495 56863 2006-05-14T23:56:10Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfirlotchî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> mete tot a [[Motî:firlotche|firlotches]]. <I>Eyu avoz stî disfirlotchî vosse marone insi ?</I> <span lang=fr>F. effilocher.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si disfirlotchî</FONT> [v.pr.] toumer a firlotches. On dit eto: toumer a [[Motî:brimbåde|brimbådes]], [[Motî:dislinner|si dislinner]], [[Motî:disfligoter|si disfligoter]], [[Motî:tchaire|tchaire]] a [[Motî:boket|bokets]], a [[Motî:fligote|fligotes]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfirlotchî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfirlotcheye</B></FONT> [addj., purade padvant & o.f.n.] onk, ene a lokes. <I>Si tchmijhe est tote disfirlotcheye.</I> <I>I m' faleut co rakeude les disfirlotcheyès pîces.</I> <I>Dins ci noersité la, dizo les ciedjes ki blawtinént, les djins del hôte erént buk a buk avou des disfirlotchîs</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. déguenillé, loqueteux, dépenaillé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>disfirlotchaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "disfirlotchî". <span lang=fr>F. effilochage.</span> 18496 49336 2006-01-19T07:21:25Z Dcljr 83 en: {{NUMBEROFARTICLES}} articles [[en:User:Dcljr]] 18497 49337 2006-01-19T11:58:20Z Lucyin 16 afitche del fiesse del tchanson walone 2005 (e francès) afitche del fiesse del tchanson walone 2005 (e francès) 18498 49338 2006-01-19T11:59:30Z Lucyin 16 egzimpe d' emile di bôraedje egzimpe d' emile di bôraedje 18499 49340 2006-01-19T12:00:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:brimbåde]] 18500 49341 2006-01-19T12:01:10Z Lucyin 16 egzimpe d' emile di bôraedje egzimpe d' emile di bôraedje 18501 49343 2006-01-19T12:02:45Z Lucyin 16 boket di "on byin bråve ome", ki prezinte li viyaedje d' Otiamont boket di "on byin bråve ome", ki prezinte li viyaedje d' Otiamont 18502 49347 2006-01-19T12:05:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchairire</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) [[Motî:tcheråvoye|tcheråvoye]]. <span lang=fr>F. voie carossable.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:tchår|tchår]] (avou [[candjmint d' voyale]]) e <span lang=wa-feller>''tchêr''</span>, [[cawete -ire]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Les Tchairires</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchairire</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Chairière</span>, dedja rebané avou [[Motî:Yåle|Yåle]] divant les grands [[Motî:rebanaedje|rebanaedjes]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Ptite Tchairire:</FONT> pus vî coulot des Tchairires, avou l' eglijhe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Grande Tchairire:</FONT> l' ôte coulot, 300 metes lon do prumî. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Kerieres, Karieres, (1104); Ceriers, (1226); Cherrières, (1235); Chèrire, (1541); Chairels; Charies.</span> Etimolodjeye : vî walon "tchairire". ---- * [[tcheråvoye|Dipus d' racsegnes so les tchairires]] * [[Les Tchairires (Yåle)|Dipus d' racsegnes sol viyaedje des Tchairires]] 18503 49349 2006-01-19T12:06:45Z Lucyin 16 Etimolodjeye da [[live do tchenonne Roland so Orcîmont|Roland]] : Li no pôreut provni do buro des " ''Chairiers'' ", k’ estént metous po toutchî l' paymint do [[tonleu]] po les signeurs (nén ritnowe pa [[live so les Comenes da Carnoy|Carnoy]] ni [[live so les Comenes da Herbillon|Herbillon]]). 18504 49356 2006-01-19T12:13:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ritåve]] 18505 49358 2006-01-19T12:15:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ritåve]] 18506 49359 2006-01-19T12:15:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ritåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ertåve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rtåve</B></FONT> [f.n.] dirî d' èn [[Motî:åté|åté]], metou sol tåve, et sovint enimaadjî avou des sinnes rilidjeuses. <I>Gn a la ene eglijhe do XVIinme sieke, rassonrêye e 1777, classêye come monumint, avou ene foirt bele ritåve, foirt viye, mins k’ a stî hapêye dins les anêyes 1980 </I>([[L. Baijot]]). Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>retable</span>, [[noûmot|2006]]. ---- * [[ritåve|Dipus d' racsegnes so les rtåves]] 18507 49360 2006-01-19T12:16:06Z Lucyin 16 == Foirdjaedje do [[noûmot do walon|noûmot]] "ritåve" == * ''retable'' n' est nén dins les 3 gros [[franwal]]s. * noûmot fwait pa bokets, [[Motî:tåve|tåve]], et betchete [[Motî:ri-|ri-]]; minme [[djinre]] ki "tåve". [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 19 di djanvî 2006 a 12:16 (UTC) 18508 49366 2006-01-19T12:24:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Achille Mossiat]] 18509 65578 2006-06-30T11:21:44Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:互聯網]] {{djermon}} [[Categoreye:informatike]] [[Categoreye:Daegntoele|*]] Li '''Daegntoele''' (on dit eto: l' '''Etrernete'''), c' est li raloyaedje di rantoeles informatikes tot avå l' Daegn, tot-z eployant li protocole [[TCP-IP]]. C' est l' Daegntoele a permetou li diswalpaedjes di l' atôtchance pa [[emile]] eyet les waibes. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des racsegnes linwistikes sol mot les mots "[[Motî:Daegntoele|Daegntoele]]" et "[[Motî: Etrernete | Etrernete]]".'' [[af:Internet]] [[am:ድኅረ ገጽ መረብ]] [[ar:إنترنت]] [[ast:Internet]] [[az:İnternet]] [[be:Інтэрнэт]] [[bg:Интернет]] [[bn:ইন্টারনেট]] [[br:Internet]] [[bs:Internet]] [[ca:Internet]] [[cs:Internet]] [[csb:Internet]] [[cy:Rhyngrwyd]] [[da:Internet]] [[de:Internet]] [[el:Διαδίκτυο]] [[en:Internet]] [[eo:Interreto]] [[es:Internet]] [[et:Internet]] [[eu:Internet]] [[fa:اینترنت]] [[fi:Internet]] [[fiu-vro:Internet]] [[fr:Internet]] [[fur:Internet]] [[fy:Ynternet]] [[ga:Idirlíon]] [[gl:Internet]] [[he:אינטרנט]] [[hi:इंटरनेट]] [[hr:Internet]] [[hu:Internet]] [[ia:Internet]] [[id:Internet]] [[ilo:Internet]] [[is:Internetið]] [[it:Internet]] [[iu:ᖃᕆᓴᐅᔭᒃᑯᑦ ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᔪᑦ]] [[ja:インターネット]] [[ka:ინტერნეტი]] [[kn:ಅಂತರ ಜಾಲ]] [[ko:인터넷]] [[ku:Înternet]] [[ky:Интернет]] [[la:Interrete]] [[lb:Internet]] [[li:Internet]] [[lt:Internetas]] [[lv:Internets]] [[mk:Интернет]] [[ms:Internet]] [[nds:Internet]] [[nl:Internet]] [[nn:Internett]] [[no:Internett]] [[nrm:Enternette]] [[os:Интернет]] [[pl:Internet]] [[pt:Internet]] [[rm:Internet]] [[ro:Internet]] [[ru:Интернет]] [[sa:आन्तरजालम्]] [[scn:Internet]] [[sh:Internet]] [[simple:Internet]] [[sk:Internet]] [[sl:Medmrežje]] [[so:Internet]] [[sr:Интернет]] [[su:Internét]] [[sv:Internet]] [[sw:Intaneti]] [[ta:இணையம்]] [[th:อินเทอร์เน็ต]] [[tl:Internet]] [[tpi:Intanet]] [[tr:Internet (özel isim)]] [[tt:Päräwez]] [[ug:ئخەلقارالىق تور]] [[uk:Інтернет]] [[ur:شبکہ]] [[uz:Internet]] [[vi:Internet]] [[vo:Vüresod]] [[yi:אינטערנעט]] [[zh:互联网]] [[zh-yue:互聯網]] 18510 49371 2006-01-19T12:30:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Esplicant motî do walon]] 18511 65518 2006-06-29T20:13:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:電郵]] [[Categoreye:informatike]] [[categoreye:atôtchance]] Èn '''emile''' (on dit eto: '''ene e-lete'''), c' est on messaedje, come ene lete, k' est evoyî pa les fyis do telefone, d' ene éndjole a ene ôte. Li diswalpaedje des emile a shuvou li ci del [[Daegntoele]]. Les emiles sont rascodous dins ene [[boesse ås emiles]]. Li programe ki les evoye et les rçure si lome ene [[emilreye]]. Les boesses ås emiles sont sovint fortcherdjeyes pa des [[bôraedje d' emilreye|bôreus ås emiles]]. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des racsegnes linwistikes sol mot "[[Motî:emile|emile]]".'' [[af:Elektroniese pos]] [[ar:بريد إلكتروني]] [[ast:Corréu lletrónicu]] [[bg:Електронна поща]] [[bs:Email]] [[ca:Correu electrònic]] [[cs:E-mail]] [[da:E-mail]] [[de:E-Mail]] [[en:E-mail]] [[eo:Retpoŝto]] [[es:Correo electrónico]] [[eu:Posta elektroniko]] [[fa:پست الکترونیکی]] [[fi:Sähköposti]] [[fr:Courrier électronique]] [[ga:Ríomhphost]] [[gl:Correo electrónico]] [[he:דואר אלקטרוני]] [[hu:E-mail]] [[id:Surat elektronik]] [[is:Tölvupóstur]] [[it:E-mail]] [[ja:電子メール]] [[ko:전자 우편]] [[ku:E-name]] [[lt:Elektroninis paštas]] [[lv:E-pasts]] [[mk:Електронско писмо]] [[nds:Nettbreef]] [[nl:E-mail]] [[nn:E-post]] [[no:E-post]] [[pl:Poczta elektroniczna]] [[pt:E-mail]] [[rm:E-mail]] [[ro:E-mail]] [[ru:Электронная почта]] [[sh:E-mail]] [[simple:E-mail]] [[sk:E-mail]] [[sl:Elektronska pošta]] [[sr:E-mail]] [[su:Surélék]] [[sv:E-post]] [[ta:மின்னஞ்சல்]] [[th:อีเมล]] [[tl:Elektronikong liham]] [[tr:Elektronik posta]] [[uk:Електронна пошта]] [[vi:Thư điện tử]] [[yi:בליצבריוו]] [[zh:电子邮件]] [[zh-yue:電郵]] 18512 50685 2006-02-24T01:21:13Z Pablo 5 /* Fijhaedje di [[passete]]s po les bôreus */ [[Categoreye:informatike]] [[categoreye:atôtchance]] [[Imådje:booraedje_po_vinde.jpg|thumb|emile di bôraedje po vinde]] Li '''bôraedje d' emilreye''' u '''spamaedje''', c' est l' evoyaedje pa on '''bôreu''' (on dit eto: on '''spameu'''; ça pout esse eto '''ene bôreuse''' u '''spameuse''') d' ene cåkêye d' [[emile]]s a totès djins ki n' avént rén dmandé, et k' ça lezî ehale leu [[boesse ås emiles]]. Les bôreus eploynut purade l' inglès. I polèt esse payîs pa des vindeus d' brimboriom, u spamer po leu måhaiti plaijhi. == Sôre di bôreus == [[Imådje:booreu_aus_sacwants_adresses.jpg|thumb|emile d' on bôreu ås sacwants adresses]] * li '''biesse bôreu''' : il evoye des simpes messaedjes, avou rén d' laid åtoû. * li '''bôreu po vinde''' : vos ofrixh des [[drouke (medicamint)|droukes]], des bas [[tôs d' interesses]] evnd. * li bôreu emantcheu : i vos evoye ene anonce po vos dire ki vos alez wangnî biesmint on hopea d' cwårs, mins vos dmande vosse [[conte el banke]]. Did la, i va asprouver di vos [[hapaedje electronike|haper vos çanses]]. * li '''bôreu rossea tchén''' s' arindjèt po k' ene laide hårdêye sikepiaxhe otomaticmint cwand on clitche ene sadju so leu-z emile (so èn [[ataetchmint d' emile|ataetchmint]], tot l' revoyant a ene sakî ki fwait des [[passete]]s, evnd.) Po vos amôdurer, i pout foirci l' [[emilreye]] d' onk di vos cousses, et evoyî si emile å no d' vosse soçon, po k' vos n' vos dismefiyîxhe nén. == Fijhaedje di [[passete éndjolike|passete]]s po les bôreus == * d' après l' [[adresse emile]] di l' evoyeu. * d' après l' coir do messaedje, po les bôreus ki rcandjnut tofer d' adresse emile, mins evoyî l' minme messaedje. [[en:E-mail spam]] [[de:Unsolicited Bulk Email]] [[fi:Roskaposti]] 18513 56996 2006-05-16T10:39:34Z Lucyin 16 [[categoreye:economeye]] [[categoreye:politike]] [[Categoreye:medias]] 18514 49388 2006-01-19T13:37:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Trignole</B></FONT> [n.pl.] forveyou viyaedje, e F. <span lang=fr>Trignolles</span>, metou swè-djhant e l' Årdene, wice ki Toennne, li mayeur, et ses soçons, persounaedjes askepyis pa [[Arthur Masson]], dimorèt. Etimolodjeye: no d' [[aplacaedje]] di 2 nos d' plaeces : [[Motî:Tregne|Tregne]] et [[Motî:Matignole|Matignole]] (vraiys viyaedje et hamtea). ---- * [[forveyou payis|Dipus d' racsegnes so les forveyous viyaedjes]] 18515 49393 2006-01-20T16:13:30Z Lucyin 16 poitrait dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). poitrait dins "[[Fleurs dialectales]]" (eplaidî avou l' åjhmince des zwers do publiyeu, P. Charlier). 18516 58580 2006-05-29T02:21:13Z Pablo 5 licince sorcoviete di "do tcherbon dins les flates" da Emile Lempereur, ed. Bourdon, 1999 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18517 62406 2006-06-19T17:37:15Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Lempereur]] [[categoreye:bouteu pol walon|Lempereur]] [[categoreye:teyåte e walon|Lempereur]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Lempereur]] [[Imådje:Lempereur.jpg|thumb|left|120px|(aviè 1970)]] '''Emile Lempereur''' a skepyî li [[16 d' octôbe]] [[1909]]. C' est on scrijheu e walon, on rcwereu, et on bouteu pol walon. Si spitch "''Du renouvellement des sources d' inspiration dans la poésie wallonne"'' prezinté å 11inme raploû di Literateure et d' Teyåte e walon ([[Tchålerwè]], [[1933]]) a stombyî tot les scrijheus e walon, nén foû k' dins les tinmes mins eto dins li rcweraedje di beas mots et d' emantchaedjes di fråzes pus walons. Il a scrît eto e francès des ôtes papîs so les [[belès letes]] e walon : "''Regards sur la jeune littérature wallonne'' " (1937); "''Les lettres dialectales en Hainaut, essai et documents''" (1963), "''Le théâtre dialectal en Wallonie au XXe siècle''" (1979). [[Imådje:Lempereur_tcherbon_flates.jpg|thumb|Sorcoviete di "Do tcherbon dins les flates"]] [[Imådje:Lempereur_Miytaedje.jpg|thumb|Sorcoviete di "Miytaedjes"]] Lu-minme a-st eplaidî des ramexhnêyes d' [[arimea]]s : "Åtoû d' mi" (arimés poitraits, 1933), "Spites d' åmes, Vizaedjes 1934 "(<SMALL>Spites d' âmes, Visâdjes 1934</SMALL>) (1935). Ses powezeyes, ki dinnut des imådjes purade ki raconter ene sacwè, polnut esse riwaiteyes come li prumire levêye di scrijhaedjes del [[djermêye 48]]. Pus tård, i vudrè des lives di prôze, a cmincî pa ene [[ptit roman|novele]] "Discôpé dins on cour" (<SMALL>Discôpé dins in coeûr</SMALL>) (1938). Il aveut ddja scrît ene ôte sipoûle e 1934, aveut stî scrîte "[[Do tcherbon dins les flates (novele)|Do tcherbon dins les flates]]" ''(<SMALL>Dou tchèrbon dins lès flates</SMALL>)'', la k' i conte a môde di [[ptit roman]] sicolodjike si apriyesse come mwaisse di scole progressisse ("anartchisse") dins on viyaedje di cinsîs. Mins ci-lale ni serè eplaideye k' e 1999. Come [[Ben Genaux]], èn ôte mwaisse di scole, i discrît ses scolîs dins "Tiesses pelêyes" (<SMALL>Tièsses pèléyes</SMALL>) (1977). I raconte ses sovnances dins "On Tcheslotî" (<SMALL>In Tchèss'lotî</SMALL>) (2000). Si dierin live, "Miytaedje" (<SMALL>Mîy'tâdje</SMALL>), ci rest des powinmes, mins avou kékes bokets di [[prôze-powezeye]], et on ptit [[racontaedje]] po fini : dj' ô bén : des kistrûlêyès mietes di ses scrîts. Riprins dins l' [[Antolodjeye Fleurs Diyalectåles]] eyet dins l' [[powetes walons d' ouy (antolodjeye)|pitite]] et l' [[antolodjeye da Piron|grosse antolodjeye da Piron]], ey eto dins [[antolodjeye «Scrire»|"Scrire"]]. A stî eto onk des mwaisses bouteus a l' [[ALWAC]]. Il esteut [[SLLW]]-î. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/limpreu-rif.html Si pådje so l' Aberteke] 18518 58578 2006-05-29T02:19:06Z Pablo 5 licince sorcoviete do live "miytaedje" da Emile Lempereur, 2004 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18519 49401 2006-01-20T16:21:25Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedje walon]] 18520 58454 2006-05-26T10:36:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:cawetes et betchetes|ire]] [[Categoreye:diyalectolodjeye walone]] Li '''cawete -ire''', c' est ene [[cawete (linwince)|cawete]] ki si stitche so on no. Ele rote come li sfwaite cawete do francès "''-ière''" (ki s' prononce "''-iêr''"). Ele provént del cawete latene "''-aria''". Elle egzistêye e walon dispu 1100. Li cawete -ire si rescontere eto bråmint dins les [[cawete -ire (toponimeye)|nos d' plaeces del Walonreye]]. Li cawete -ire est l' minme, fonolodjicmint, ki l' coron di sacwants ptits mots foirt corants come [[Motî:bire|bire]], [[Motî:pire|pire]], evnd. == Valixhances del cawete -ire == Come sustantif, ele dene li plaece la k' ene plante crexhe : * [[Motî:canadire|canadire]] * [[Motî:côrire|côrire]] * [[Motî:sapinire|sapinire]] * [[Motî:tchenvire|tchenvire]] Eto, li plaece la k' on saetche ene sacwè foû d' tere : * [[Motî:cårire|cårire]] * [[Motî:såvnire|såvnire]] * [[Motî:mårlire|mårlire]] * [[Motî:schayire|schayire]] * [[Motî:minire|minire]] Dins des mots foirt corants, ele pout djouwer come [[no d' fijheu]]. * [[Motî:loumire|loumire]] : çou ki loume. * [[Motî:aloumire|aloumire]] : çou k' aloume. * [[Motî:foumire|foumire]] : çou ki foume. U l' moumint k' on fwait l' accion : * [[Motî:prandjire|prandjire]] Mins kécfeye, li bodje n' est nén clair : * [[Motî:poûssire|poûssire]] * [[Motî:manire|manire]] Come no u addjectif, c' est ene [[dobe rifondowe]] del [[cawete -ûle]] : * [[Motî:påjhire|påjhire]] == Vicansté del cawete -ire == Li cawete -ire, c' est ene [[vicante sititchete|vicante cawete]], k' a siervou a fé des [[noûmot do walon|noûmots]]. * Tot rwalonijhant on sfwait mot do francès : sapinire, [[Motî:plombire]]. * Po des tchamps d' coûteure, askepieye sol bodje walon : canadire (après 1650), cawoutire (1995) == Li cawete -ire dins les [[accints do walon]] == Li spårdaedje del cawete -ire est mostré al mape [[ALW]] 79 (poûssire). Li cawete -ire si trove dizo [[disfondowe]] -îre e [[Payis d' Lidje]] et el [[Basse-Årdene]] (foû Tchestrolès) Ele rote avou l' disfondowe "''-êre''" e [[walon do Mitan]] et [[Coûtchant walon|do Coûthant]] (''Côrêre'', ''Sauvnêre'', ''paujêre'', ''prandjêre''). Ci prononçaedje la n' est nén vî vî, kékfeye date-t i do [[15inme sieke]]. Insi li viyaedje di [[Såvnire (viyaedje)|Såvnire]] si scrijheut co ''Saven'''ire''''' e 1382. ''Bierlêre'', on no d' plaece di [[Djerpene (viyaedje)|Djerpene]] si rtrove co "Bierl'''ire'''" el [[scrîta|sicrîta]] e 1240. Åresse, les ptits mots come "bire" et "pire" n' ont nén candjî dins ces payis la. E [[tchestrolès]], on-z a l' disfondowe cawete "''-ière''", prononceye "''ièr''" (''canadière'', ''cârière'', ''ardwazière''). Ås [[aschates walon-picård]], on-z a l' pronoçaedje come e francès (''-iêre'') Li cawete a stî voltî rfrancijheye e Coûtchant walon, Basse-Årdene "''-ére''" (''sapiniére'', "''câriére''", "''maniére''") et minme e Payis d' Nameur ("''lumiére''"). == Alére == * [[live da Remacle sol datåcion des mots walons di dvant 1600|''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'']] p. 128-129. 18521 49406 2006-01-20T20:10:47Z Lucyin 16 Sovni do mariaedje da Albert et Astrid (Scanaedje da Pierre Lantin) Sovni do mariaedje da Albert et Astrid (Scanaedje da Pierre Lantin) 18522 65422 2006-06-28T12:28:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-[[Yopål +[[Yopôl) [[categoreye:Rilomés Bedjes]] [[categoreye:Beldjike]] [[Imådje:KingAlbert1.JPG|thumb|120px|left|(estant djonne)]] '''Albert I''', c' esteut li 3inme rwè del [[Beldjike]], li neveu da [[Yopôl II]]. Il a skepyî li [[8 d' avri]] [[1875]]. I s' a maryî a [[Royinne Elizabete des Bedjes|Elisabeth di Wittelbach]]. Il ont yeu troes efants, k' el pus vî, c' esteut [[Yopôl III]]. Il a divnou rwè li [[17 di decimbe]] [[1909]]. C' est lu k' a moenné l' [[Årmêye Bedje]] tins del [[guere di 1914-1918]]. Et il a dmoré avou ses sôdårs sol [[front d' l' Izer]]. I s' a touwé a [[Måtche-les-Dames]] d' èn accidint d' [[alpinisse]] li [[17 di fevrî]] [[1934]]. On-z a todi dit k' i n' aveut nén toumé d' èn accidint mins ki c' esteut ene rivindje des Almands. Gn a ene bate di teyåte e walon ki [[Grand Pris do Rwè Albert I|poite si no]]. == Albert Prumî et Ciergnon == [[Imådje:Albert_I_mariaedje.jpg|thumb|Sovni do mariaedje da Albert et Elisabeth, sicané pa ene djin d' Ciergnon]] Albert I rivneut voltî passer ses condjîs å tchestea d' [[Ciergnon]]. I rivneut tot seu e moto (si feme, leye, vineut avou ses shuvants, 80 djins). I håbitéve voltî les ptitès djins. I comprindeut bén ene miete di walon. :"Trop tård Djôzef, dj' a boevou pal buzete", a-st i dit on côp a s' gåre-tchesse ki cwereut après on vere po siervi l' cafè k' aveut cût e s' cocmwår. Do tins d' Albert I, li pårk do tchestea esteut drovou po les djins d' Ciergnon. I djheut bondjoû åzès djins ki vnént dins l' park, k' il esteut ashid ki lijheut s' gazete. Ses djins estént foirt amitieus avou lu. El lomént "Nosse Grand". Gn a ene sicrijheuse e walon, Mme Cambier, k' a scrît èn arimea ladsu : :Il esteut po nozôtes come on Bon Diè, on pere; :Avou on doûs sorire et des ouys plins d' bonté. :Nos, les efants d' Ciergnon, nos end esténs si firs :Ki po tot l' ôr då monde, nos n' l' åréns nén co dné. :Cwand i vneut å tchestea po passer des vacances, :Dins nos ptits cours d' efant, gn aveut ene sacwè d' tchôd. :Nos nos meténs sol voye ene dimeye eure d' avance :Po vey li rwè Albert ki passéve so si tchvå. :Nos nos dmandéns pocwè k' on seréve les bårires :Et k' on fjheut tant d' misteres tot l' tins k' il esteut la. :Po sayî d' el trevey, on gripéve pal Colire :On n' voeyeut djamåy rén : on n' etindeut k' des pas. :Nos arivéns e scole pus tård ki d' åbutude :Sour Alice ni djheut rén, ele saveut bén pocwè. :Ele nos leyeut adon ene miete pus d' latitude: :I faleut cwand minme bén k' on våye vey nosse Rwè ! :On côp ki l' gåre Sellier dmandéve å telefone : :" Ké noveles, Djåke Airin ? Est çki nosse Grand est la ? " :Nozôtes, come vos pinsoz, ça nos shonnéve tot drole :K' on n' fijheut po nosse rwè nén dpus d' afwaire ki ça. :Nos n' comprindéns nén co ki c' esteut tot leu cour :Et tot leu devouwmint k' i metént dins leus mots; :I gn aveut dins leus ouys tant d' amour, tant d' bouneur :K' on-z åreut bén vlou esse Sellier, Airin, Marot. :Et cwand i s' a touwé ås rotches di Måtche-les-Dames, :Ki dj' a comprin k' djamåy, dji n' el rivoereu pus :Ç' a stî come on coutea ki m' a cotaeyî l' åme :Et di braire, dji vos l' djeure, dji n' m' a seu rastini. Sourdant : [http://rifondou.walon.org/rweyalti-rif.html#albert Pådje so les rwès des Bedjes so l' Aberteke] [[da:Albert 1. af Belgien]] [[de:Albert I. (Belgien)]] [[en:Albert I of Belgium]] [[es:Alberto I de Bélgica]] [[fi:Albert I (Belgia)]] [[fr:Albert Ier de Belgique]] [[it:Alberto I del Belgio]] [[nl:Albert I van België]] [[no:Albert I av Belgia]] [[pl:Albert I Koburg]] [[pt:Alberto I da Bélgica]] [[sv:Albert I av Belgien]] [[zh:阿尔贝一世 (比利时)]] 18524 49417 2006-01-21T09:58:17Z 212.217.117.100 {{omonimeye}} * [[Motî:vier 1|vier]] (o.n., pitite biesse) * [[Motî:vier 2|vier]] (divancete "viè" divant on ptit adviebe) 18525 49419 2006-01-21T09:59:54Z 212.217.117.100 #REDIRECT [[Motî:viè]] 18526 57999 2006-05-22T23:06:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viè</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000"><B>vier</B></FONT> divant èn adviebe u on prono å mierpî) [divancete] <B>1.</B> do costé di. On dit eto: [[Motî:eviè|eviè]], [[Motî:diviè|diviè]] [[Motî:padviè|padviè]]. <span lang=fr>F. vers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vier la:</FONT> par la. <I>Gn des çanses a wangnî, savoz, vierla </I>([[G. Ista]]). <B>2.</B> a pô près a (on metou moumint). On dit eto: [[Motî:diviè|diviè]], [[Motî:aviè|aviè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viè l' viesprêye:</FONT> sol [[Motî:vesprêye|vesprêye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;viè ces tins ci:</FONT> di ces [[Motî:tins 1|tins]] ci. Etimolodjeye : [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>versus</I></span>". Parintêye : * [[Motî:triviè|(åd) triviè di]] * [[Motî:evier 1|evier]] * [[Motî:ravier|ravier]] * [[Motî:rivier|å rvier]] ** [[Motî:eviersiner|eviersiner]] ** [[Motî:evierdos|evierdos]] * [[Motî:kiviersî|kiviersî]] * [[Motî:riviersî|riviersî]] * [[Motî:diviersî|diviersî]] * [[Motî:triviersî|triviersî]] * [[Motî:reviersî|reviersî]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:aviè|aviè]] * [[Motî:diviè|diviè]] ** [[Motî:ådviè|ådviè]] * [[Motî:eviè|eviè]] ** [[Motî:edviè|edviè]] ** [[Motî:eneviè|eneviè]] ** [[Motî:pa-eviè|pa-eviè]] * [[Motî:paviè|paviè]] ** [[Motî:padviè|padviè]] Omonimeye : * [[Motî:vier 1|vier]] (o.n., pitite biesse) ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] 18527 49422 2006-01-21T10:01:43Z 212.217.117.100 Etimolodjeye : [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 14, 313b 18528 49424 2006-01-21T16:51:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vier 1]] 18529 53252 2006-03-28T18:03:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vier 1</B></FONT> [o.n.] pitite longowe biesse sins pates ni tiesse, ni [[Motî:cronzoxhea|cronzoxheas]]. <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">vier di tere</FONT> ki vike dins tere. <span lang=fr>F. ver de terre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plonker (so åk, so kéconk) come ene poye disso on vier:</FONT> magnî golafmint ene sacwè, ataker waeraxhmint ene sakî. <B>2.</B> ki formagne les djins et les grossès biesses. <span lang=fr>F. ver parasite.</span> <B>3.</B> ki va divni ene moxhe u èn ôte inseke. Loukîz a : [[Motî:molon|molon]].<span lang=fr>F. larve.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén piké des viers:</FONT> ene miete crås, tot djåzant d' on cåzaedje. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>F. vert, grivois, à la limite de la bienséance bienséance.</span> Etimolodjeye: latén <span lang=la>''vermis''</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viereus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viereuse</B></FONT> [addj., purade padvant] k' i gn a on vier didins, tot djåzant d' on frut. On dit eto: [[Motî:moloné|moloné]], [[Motî:moujhî|moujhî]]. Parintêye : * [[Motî:viermi|viermi]] * [[Motî:viermin|viermén, viermineus]] * [[Motî:vierminer|vierminer]] * [[Motî:viermon|viermon]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:blanc vier|blanc vier]] * [[Motî:boigne vier|boigne vier]] * [[Motî:cawé vier|cawé vier]] * [[Motî:tcheye-vier|tcheye-vier]] * [[Motî:touwe-viers|touwe vier]] * [[Motî:vier solitaire|vier solitaire]] * [[Motî:vier-gayet|vier-gayet]] * [[Motî:vier-lujhant|vier-lujhant]] * [[Motî:viermolou|viermoure, viermolou]] Assaetchance possibe do minme bodje etimolodjike: * [[Motî:waermaye|waermaye]] Omonimeye : * [[Motî:vier 2|vier]] (divancete "viè" divant on ptit adviebe) 18530 49431 2006-01-21T22:14:13Z 212.217.117.100 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18531 49432 2006-01-21T22:14:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18532 49435 2006-01-21T22:18:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicraifyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escraifyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scraifyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">si scraifyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> èn pus diveur awè s' mame po s' ocuper d' lu, tot djåzant d' on [[Motî:påpåd|påpåd]]. <I>Vosse pitit valet comince a s' sicraifyî </I>([[J. Waslet]]). <I>Si ti n' boes pont d' laecea, ti n' ti scraifeyrè nén.</I> <span lang=fr>F. se fortifier, se développer, devenir autonome.</span> <B>2.</B> divni djonne ome (po on valet), divni comere (po ene båshele). <span lang=fr>F. devenir adolescent.</span> <B>3.</B> (imådjreçmint) divni pus foite, tot djåzant d' ene idêye. <I>Mins, e 1930, l' atuze d' ene nåcion flamindje a skepyî et si scraifyî todi pus foirt </I>([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:diswalper|si diswalper]] <span lang=fr>F. grandir, se renforcer, se consolider.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicraifyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escraifyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scraifyî</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicraifieye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escraifieye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scraifieye</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> dedja grand, tot djåzant d' èn efant. <I>Cisse ptite gamene la est ddja tote sicraifieye.</I> <I>Cwand les efants ont stî scraifyîs et k' i s' ont seu passer des sognes di leu mere, li feme a rprins ses ocupåcions </I>([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. grandelet, indépendant, autonome.</span> <B>2.</B> [[Motî:epatlé|hôt epatlé]]. <span lang=fr>F. dégingandé.</span> <B>3.</B> divnou ome, divnowe comere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sicraifyî gamén, sicraifieye gamene:</FONT> gamén, gamene di 10, 15 ans. On dit eto: [[Motî:refoircî|refoircî gamen]], [[Motî:ado|ado]]. <span lang=fr>F. jeune adolescent.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicraifiaedje</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>escraifiaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scraifiaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "si scraifyî". <I>Les efants, divant leu scraifiadje, ça dmande bråmint des sognes.</I> Loukîz a : [[Motî:crexhinne|crexhinne, crexhince]]. <span lang=fr>F. croissance, développement, renforcement, consolidation, autonomie, adolescence.</span> ---- * [[sicraifiaedje des påpåds|Dipus d' racsegnes sol sicrefiaedje des påpåds]] * [[crexhinne|Dipus d' racsegnes sol sicrefiaedje des efants (crexhinne)]] 18533 49437 2006-01-21T22:21:16Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;si scraifyî : scréfyi (si) [C8] scrèfyi [O0] ;s(i)craifyî : scraifié [S100], scraifi [S101], scrêfiè [S24], scréfi [S109], scréfyi [C8] ''qui n'a plus besoin d'aide constante de la mère'', scréfiyi [S109, S117], scréfyî / sucréfyî [S117], s(u)créfié, iêye [S117]; nén dins S25, S0, G152, O2 ;s(i)craifiaedje : scréfiyadje / sucréfiadje [S117] == Etimolodjeye == Est ç' bodje [[Motî:crexhe|crexhe]] avou on [[ridaedje XH F]], [[betchete si-]] ??? Ça rshonne eto å bodje [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"kraft"</span> (foice) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 21 di djanvî 2006 a 22:19 (UTC) == Sipårdaedje e 20inme sieke == Årdene Nonnrece, Tchestrolet, [[Bote di Djivet]], Nonne del Bote do Hinnot ([[Frantchîmont]]). 18534 49438 2006-01-21T22:22:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18535 49439 2006-01-21T22:22:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18536 49440 2006-01-21T22:22:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18537 49442 2006-01-21T22:37:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18538 49443 2006-01-21T22:37:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18539 49444 2006-01-21T22:37:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicraifyî]] 18540 49445 2006-01-21T22:38:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siclefer]] 18541 49446 2006-01-21T22:38:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:siclefer]] 18542 49448 2006-01-21T22:40:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pitizeye]] 18543 49449 2006-01-21T22:40:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pitizeye]] 18544 49450 2006-01-21T22:41:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pitizeye]] 18545 49452 2006-01-21T22:42:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitizeye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ptizeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> maladeye do peumon, des djins et des biesses, ki s' prind kel cåze, c' est on microbe di l' indje des ''Mycobacterium''. <span lang=fr>F. tuberculose pulmonaire, phtysie.</span> <B>2.</B> tolminme kéne maladeye di cåze di ces microbes la. <I>Li ptizeye des poyes.</I> <span lang=fr>F. tuberculose.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pitizike</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ptizike</B></FONT> [addj. todi padrî] a vey avou li ptizeye. <span lang=fr>F. tuberculeux, phtysique.</span> ---- * [[pitizeye des djins|Dipus d' racsegnes sol pitizeye des djins]] * [[pitizeye des poyes|Dipus d' racsegnes sol pitizeye des poyes]] 18546 49454 2006-01-21T22:44:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Les Tchairires (Yåle)]] 18547 49458 2006-01-23T15:44:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>terorijhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] fé foirt aveur sogne a (ene sakî, on payis). <I>On cåzéve foirt al shijhe et co ôtrumint des bindeyes ki terorijhént l' payis </I>([[G. Lucy]]). Parintêye : * [[Motî:terorisse|terorisse]] 18548 49461 2006-01-23T15:47:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>blanc vier</B></FONT> [o.n., pl. des blancs viers] [[Motî:molon|molon]] (vier di moxhe, u d' ôte inseke, eneviè les viers di tere). On dit eto: [[Motî:blanc molon|blanc molon]] <span lang=fr>F. asticot.</span> Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] addj. [[Motî:blanc|blanc]] + no [[Motî:vier 1|vier 1]]. 18549 49462 2006-01-23T15:47:31Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == blanc-viêr [C1, O0]; blan-viêr [C9]; blanc [C1] 18550 49464 2006-01-23T15:50:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåsse fwin</B></FONT> [f.n., pl. des fåsses fwins] [[Motî:mwaijhe fwin|mwaijhe fwin]]. <I>i n' aveut nén bén prins ses mzeures po s' voyaedje et ki, cwand les ôtes l' ont veu, i vneut d' toumer wake d' ene fåsse fwin </I>([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. syncope, hypoglycémie.</span> Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] addj. [[Motî:fås|fås]] + no [[Motî:fwin|fwin]] ---- * [[mwaijhe fwin|Dipus d' racsegnes sol fåsse fwin]] 18551 49467 2006-01-23T15:53:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwin</B></FONT> [f.n.] estance d' ene djin, d' ene biesse ki n' a nén a magnî assez. <I>Ele n' a pupont d' gosse po rén , ele ni magne cåzu pus, et s' continter do pepyî djusse çou k' i fåt po n' nén mori d' fwin </I>([[E. Pècheur]]). Loukîz a : [[Motî:pômagne|pômagne]]. <span lang=fr>F. faim.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur yeu fwin:</FONT> aveur sitî lontins el pômagne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;casser l' fwin:</FONT> magnî ene pitite ledjire sacwè djusse boune po n' nén aveur fwin. <span lang=fr>F. couper la faim.</span> Mots d' aplacaedje : * [[Motî:fåsse fwin|fåsse fwin]] * [[Motî:mwaijhe fwin|mwaijhe fwin]]. ---- * [[fwin|Dipus d' racsegnes sol fwin]] 18552 49469 2006-01-23T15:54:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ravitaymint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> amagnî k' on-z evoye ås djins k' ont fwin di cåze di setchresse, di guere, evnd. F. aide alimentaire. <B>2.</B> institucion ki dene u ki ramasse ci amagnî la. <I>Cwand il arive sol plaece, i sont ddja la sacwantes: des femes rafurlêyes dins leus chabrakes, des omes, li caskete efoncêye so les orayes, l' echerpe o cô, clapant des shabots, tos vizaedjes di pômagne ki waitnut, sins moti, l' ouxh do ravitaymint </I>([[P. Moureau]]). <I>Tins d' guere, dj' a molou pol ravitaymint, mins ci n' esteut nén del prumire cwålité </I>(ramexhné pa J. Adam). <I>Mins ndè faleut, savoz, des çanses po s' atchter ene live di boure ou deus kilos d' frumint... et n' nén co s' fé picî pa on controleur do ravitaymint </I> ([[E. Sullon]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;timbe di ravitaymint:</FONT> timbe ki dnéve droet a ostant d' amagnî. <B>3.</B> amagnî. <I>Ladrî, e fond do banc, sovint dins les deus cwéns, Dlé les ragosses di pemes et les viyès crosses di pwin : C' esteut po les soris do bon ravitaymint </I>([[L. Piron]]). On dit eto: [[Motî:amonucion|amonucion]]. ---- * [[Ravitaymint (tins del guere)|Dipus d' racsegnes sol ravitaymint tins des gueres di 14-18 et d' 40-45]] 18553 49472 2006-01-25T03:37:41Z Koavf 138 [http://en.wikipedia.org/wiki/User:Koavf !!!!!] [[en:User:koavf]] 18554 56819 2006-05-14T23:08:26Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>fé</B></FONT> ([[Codjowaedje fé|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> basti, produre pa si ovraedje. <I>Dj' a fwait on novea hangår.</I> <I>Çou k' est bén fwait, on n' el fwait nén deus côps.</I> rl a: [[Motî:basti|basti]]. <span lang=fr>F.&nbsp;faire, construire, bâtir, édifier.</span> <br><FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' fwait rén avou</FONT> (u <FONT COLOR="#0000ff">sins</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">rén:</FONT> i fåt des cwårs, di l' aidance po-z ariver a åk. <br><FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Nozôtes, cwand nos l' dijhans, nos l' fijhans:</FONT> on pout awè fiyåte a nosse parole. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>personne fiable, de parole</span>". <br><FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a po fé:</FONT> il est ritche assez. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il est bourré de fric</span>". <br><FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avou ça, dji fwai ddja bén:</FONT> dji so ddja binåjhe avou ça. <I>I&nbsp;n' mi faleut pont apoirter d' bistoke; avou vosse cour, dji fwai ddja bén</I> (M. Monmart). <B>2.</B> fabriker. <I>C' est ene oujhene k' i fjhèt des ouxh et des fniesses.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on n' årè nén po fé:</FONT> on n' årè nén po shure (dijheye a des ovrîs ki travayèt bén). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a po fé:</FONT> gn a assez. <I>Po distrure on no scrît al croye, Avou deus låmes, i gn a po fé</I> (J. Guillaume). <span lang=fr>F. suffisamment, assez.</span> <B>3.</B> [[Motî:aprester|aprester]]. <I>Dji va fé des crompires po soper.</I> <I>Dji va fé les pakets.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;préparer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s' båbe:</FONT> ès raezer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ses pakets:</FONT> esse po mori. <B>4.</B> fé rexhe ene sacwè di s' coir, copurade: <I>a)</I> on djonne, po ene frumele plinne. <I>Nosse vatche a fwait l' vea.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé les djonnes:</FONT> mete ses djonnes å monde tot cåzant d' ene lexhe, d' on tchet, d' ene troye, d' ene sori, evnd. <span lang=fr>F.&nbsp;mettre bas.</span> <I>b)</I> ses escrémints, tot cåzant d' ene djin. <I>Il a fwait dins s' marone.</I> rl a: [[Motî:rovyî|si rovyî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé do sonk:</FONT> awè do sonk dins si alaedje a l' ouxh (dins ses escrémints). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé des viers:</FONT> awè des viers dins ses boyeas ki rexhèt. rl a: [[Motî:tcheye-vier|tcheye-vier]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Fwaiss on vier&nbsp;?</FONT> dijhêye a ene sakî ki dmane lontins a l' ouxh (ezès waters). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé dzo lu:</FONT> en pus awè mwaistriyî si pixhaedje, si alaedje a l' ouxh. <span lang=fr>F.&nbsp;être incontinént(e).</span> <B>5.</B> <I>a)</I> djouwer l' role di. <I>C' est lu ki fjheut Barabasse el Passion d' Sibret.</I> <I>b)</I> si cdure come: <I>fé l' fô, fé l' sot, fé l' biesse.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fåt esse malén po fé l' biesse:</FONT> rl a: [[Motî:malén|malén]]. <B>6.</B> aler dins tos les ... <I>Fé les dicåces, les martchîs, les fôres.</I> <I>Elle a passè si matinêye etire a fé les botikes.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé totes les tchapeles, totes les obetes:</FONT> fé l' tournêye des cåbarets, fé l' toû di totes les canletes. <B>7.</B> [[Motî:fini|fini]]. <I>Ass fwait&nbsp;?</I> <I>Cwand t' årès fwait, ti m' el dirès.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;finir, achever, terminer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cwand dj' a yeu tot fwait</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">cwand t' as tot fwait:</FONT> al fén del paskeye, cwand t' as yeu tot fini, tot conté tot rabatou. <span lang=fr>F.&nbsp;en fin de compte, tous comptes faits.</span> <B>8.</B> awè (ene maladeye). <I>I&nbsp;fwait del five a 40.</I> <I>La bén li tchvå ki m' fwait on chok et k' l' eweye esteut co dins l' voenne.</I> <I>Et l' vosse, a-t i fwait les boufletes estant efant&nbsp;?</I> <B>9.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé li</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">fé do, del:</FONT> <I>a)</I> fé l' mestî di. <I>Dj' a fwait l' bokion ki dj' n' aveu pont d' ådje</I> <I>Dj' a fwait do mnujhî cwand dj' esteu djonne.</I> <I>Asteure, ele fwait del costire.</I> rl a: [[Motî:bouter|bouter po]]. <span lang=fr>F. pratiquer le métier de.</span> <I>b)</I> si cdure come on, ene. <I>I vlèt fé do malén.</I> <I>T' as fwait do mannet.</I> <I>Ele fijhèt del må-tournêye</I> (ramexhné pa L. Remacle). <span lang=fr>F. faire le, se comporter comme un.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fwait bén tot:</FONT> i sait bråmint des mestîs, i fwait totès sôres d' ovraedjes. <I>El ci ki dit k' i fwait bén tot, c' est råle k' i fwaiye tot bén</I> (A. Goethals). <B>10.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé dins:</FONT> fé l' comiece di, fé on mestî a vey avou. <I>I&nbsp;fwait dins les pourceas, lu, asteure&nbsp;?</I> <I>Il avént volou fé dins l' impôrt-espôrt.</I> <I>I&nbsp;fjheut dins les rotes.</I> <B>11.</B> <FONT COLOR="#ff0000">endè fé po:</FONT> piede, copurade <I>a)</I> paski ça a stî hapé. <I>Dj' end a fwait po m' novea Parker.</I> <I>b)</I> pask' elle a crevé (tot cåzant d' ene biesse) <I>I&nbsp;nd ont fwait po leu bele åmaye coudpolin.</I> <I>c)</I> paski ça a toumé e pane, et rinde l' åme, u esse distrût (po ene machine, evnd). <I>Dji nd a ddja fwait po m' novele oto.</I> <B>12.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé (ene sacwè) di (ene sakî, ene sacwè):</FONT> <I>I&nbsp;n' front rén d' bon d' lu.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwè çki t' as fwait di:</FONT> eyou ass metou, wice ass rioisté&nbsp;? <B>13.</B> (ratourneures avou tcheyaedje di l' årtike): fé berwete, fé bounete, fé fricasse, fé plaijhi, fé bårete, fé babawe, fé barake, fé bebele, fé messe, fé greve, fé bouf, fé camaeråde, evnd. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> si cdure, s' î prinde. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' sait cmint fé po bén fé:</FONT> on saye toltins di fé plaijhi, di bén aclever ses efants, et mågré tot on-z a des rujhes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé avou (des djins):</FONT> <I>a)</I> sawè esse plaijhant avou ls ôtes. <I>Ele sait fé avou ses pratikes.</I> <I>b)</I> si mete avå les djins, si cdure come zeles. <I>C' est råle les Francès ki savèt fé avou les djins.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;s'intégrer.</span> <B>III.</B> [aidant viebe (metou divant èn infinitif)] <B>1.</B> enonder l' fijhaedje; end esse li cåze. <I>Li tchet a fwait toumer li schåle.</I> <B>2.</B> comander l' fijhaedje, endè dner l' ôr (li cmandaedje). <I>I&nbsp;lyi a fwait racminci si dvwer.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé fé:</FONT> comander a ene djin d' mestî di fé ene ahesse, on mousmint. <I>Dji lyi a fwait fé ene novele cote por leye fé ses påkes.</I> <span lang=fr>F.&nbsp;donner à façon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé awè peu u sogne u pawe:</FONT> [[Motî:sibarer|sibarer]]. <span lang=fr>F.&nbsp;faire peur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé awè fwin:</FONT> awè l' air di esse bon, tot cåzant d' on plat. <span lang=fr>F.&nbsp;donner faim.</span> <B>3.</B> diner l' no a kéconk d' awè fwait l' fijhaedje. <I>Ni m' fijhoz nén dire çou ki dj' n' a nén dit.</I> <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">en fé ki di:</FONT> passer s' tins a: <I>Ele ni fwait ki d' tchoûler.</I> <I>I&nbsp;n' fijhèt ki di s'&nbsp;margayî.</I> <B>IV.</B> [viebe a "i"] <B>1.</B> po djåzer to tins. copurade: <I>a)</I> do bon tins: <I>I&nbsp;fwait bon; i fwait tchôd, i fwait fenant (å moumint del fenåjhe).</I> <I>b)</I> d' ene grande tcholeur: <I>I&nbsp;fwait petant; i fwait macant; i fwait crevant d' tchôd.</I> <I>c)</I> del plouve: <I>I&nbsp;fwait laid, i fwait grigneus.</I> <I>d)</I> do froed. <I>I&nbsp;fwait crivant d'&nbsp;froed; i fwait cayant.</I> <I>e)</I> del brouheur (brouyård). <I>I&nbsp;fwait spès.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i freut spès la k' i s' piedreut:</FONT> c' est on sûti, ki n' si laireut nén åjheymint emantchî. <I>f)</I> d' on tins d' oraedje. <I>I&nbsp;fwait pzant, i fwait stof, i fwait malåde, i fwait lourd, i fwait douf.</I> <B>2.</B> po djåzer d' ene airance (ambiance). <I>Il î fwait noer.</I> <I>Il î fjheut bén clair.</I> <I>Il î frè crou, dins vosse cåve, e l' ivier.</I> <I>I&nbsp;fjheut frexh, to sins bén, o bwès.</I> <I>Godom&nbsp;! i fwait stofant, chal&nbsp;!</I> <B>3.</B> (plaijhant) sinsåcion. <I>Il î fjheut gaiy roter.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fwait soe, i fwait soelant:</FONT> <I>a)</I> on-z a håsse d' aler boere on vere; <I>b)</I> les veres sont vudes, on lzè vôreut rimpli. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i fwait åjhey:</FONT> c' est åjhey. <I>I&nbsp;fwait åjhey d' elzî mostrer k' il ont toirt.</I> <B>V.</B> [v. replaeçant] replaece li prumî viebe, po nel nén repeter. <I>I&nbsp;t' a apici l' hepe come s' il åreut fwait çoula tote si veye.</I> <I>Cwand touwroz l' pourcea&nbsp;? - Dji frans ça dmwin</I> (ramexhné pa M. Francard). <B>VI.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si fé</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> fé a lu-minme. <I>Nos ns alans fé plaijhi avou ene boune viye plake e walon.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On n' a ki l' bén k' on s' fwait:</FONT> dijhêye po dire k' i n' si fåt nén rovyî, k' i fåt kécfeye ene miete si vanter, k' i fåt bén viker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;... u k' on s' fwait fé:</FONT> rivazî al dijhêye di dvant, avou ene idêye di seke dirî l' tiesse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' endè fé:</FONT> si tracassî, transi. <I>Ni t' è fwais nén, ele rivenrè, t' mayon, cwand k' ele serè a court di manoye.</I> <B>2.</B> fé s' caractere. <I>On s' fwait tot s' cafroyant azès ôtes.</I> <B>3.</B> fé, basti, fabriker por lu. <I>Dji m' a fwait on ptit programe di rcoridjaedje des tesses sicanés.</I> <B>4.</B> s' [[Motî:aprester|aprester]]. <I>Li djambon s' fwait avou l' tins</I> (ramexhné pa M. Francard). <B>5.</B> avni, ariver, esse possibe. <I>Comint k' ça s' a fwait&nbsp;?</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Comint k' ça s' fwait&nbsp;!</FONT> C' est drole; comint k' ça s' pout&nbsp;?. <span lang=fr>F.&nbsp;c'est bizarre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tot fjhant ki:</FONT> rl a: [[Motî:tofjhant|tofjhant]]. <B>6.</B> esse corant. <I>Les shijhes, ça s' fijheut bråmint dinltins.</I> <B>7.</B> assaetchî sor lu. <I>Vos vs fijhoz do toirt avou vos cigaretes.</I> <B>8.</B> divni (divant èn addjectif) <I>I&nbsp;s' a fwait tot bea.</I> <B>9.</B> fé les cwanses di esse (divant èn addjectif) <I>I&nbsp;s' fwait pus malåde k' i n' est.</I> <B>10.</B> [v.pr. a "i"] <I>I&nbsp;s' fijheut ki dj' conoxheu ddja ç' djin la.</I> <I>I&nbsp;s' fwait come on stron d' poucea so l' oceyan, ki speye totafwait cwand i djond l' rivaedje.</I> <B>11.</B> [aidant viebe (metou divant èn infinitif)] fé po subi l' fijhaedje. <I>Dji m' a fwait djonde.</I> <I>On s' fwait todi prinde on djoû u l' ôte.</I> Parintêye: * [[Motî:fijheu|fijheu]] * [[Motî:fijhaedje|fijhaedje]] * [[Motî:fwait 2|fwait, fwaite]] * [[Motî:rifé|rifé]] * [[Motî:disfé|disfé]] * [[Motî:sifwait|sifwait]] * [[Motî:afwaiti|afwaiti]] * [[Motî:totafwait|totafwait]] * [[Motî:afé|afé]] * [[Motî:afwaire|afwaire]] 18555 56862 2006-05-14T23:52:03Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>åd fwait di</B></FONT> [divancetire] a vey avou. <I>Il a stî e procès åd fwait des démes</I> ([[vîs papîs]], 1591). Loukîz a: [[Motî:eneviè|eneviè]]. <span lang=fr>F. au fait de, à propos de.</span> Etimolodjeye: divancete [[Motî:åd|åd]] et l' no [[Motî:fwait 2|fwait]]. ---- * [[divancetire|Dipus d' racsegnes so les dvancetires]] 18556 49477 2006-01-25T10:21:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[divancete]] 18557 57054 2006-05-17T09:50:44Z Pablo 5 /* Manaedjmint do fenominne dins les motîs */ [[categoreye:sons et letes do walon]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] Li '''dobe son DJ V''', c' est on prononçaedje e [[Payis d' Lidje]] do [[shuvion]] '''tch(i)v-''' après voyale, dj' ô bén, cwand li [[spotchåve voyale]] est bén spotcheye. Dins l' restant del Walonreye, li minme shuvion si prononce '''TCH F'''. Il s' rescontere dins ene grosse dijhinne di mots, shijh bodjes et leus [[aparintaedje|parints]]. Li stindêye di ç' fenominne la e 1935 est mostrêye sipepieuzmint, avou totes les [[disfondowe]]s, sol mape [[ALW]] 1.17. (tchivea) == Egzimpes == * [[Motî:tchivå|tch(i)vå]] : on noer tchivå (prononcî ''tchivau, tchuvau, tchuvâ, tchèvau'') <> on blanc tchvå (prononcî ''tchfau'' e [[Coûtchant walon]], e [[walon do Mitan]] ey el [[Basse-Årdene]], mins '''''djv'''au, '''djv'''â'' e Payis d' Lidje). * [[Motî:tchivea|tch(i)vea]] : des noers tchiveas (''tchivias, tchèvias, tchuvès, tchivès'') <> des beas tchveas (prononcî ''tchfias, tchfès'' å Coûtchant, å Mitan et a Nonne, mins '''''djv'''ès'' å Levant. * [[Motî:tchiveye|tch(i)veye]] : ene grosse tchiveye (''tchivèye, tchivîye, tchuvîye, tchèvîye'') <> li tchveye (prononcî ''tchfîye, tchfèye'' å Coûtchant, å Mitan et a Nonne, mins '''''djv'''èye'' å Levant. * [[Motî:tchivene|tch(i)vene]] on blancåsse tchivene (''tchivène, tchuvène, tchuvane'') <> on tchvene (prononcî tchfène, å Coûtchant, å Mitan et a Nonne, mins '''''djv'''ène'' å Levant. == Manaedjmint do fenominne dins les motîs == * Motîs coinreces ki metnut li spotchêye cogne come intrêye, avou s' prononçaedje ** [[Motî da Haust]] : ''tch(i)vå, ''après syll. masc.'' dj'vå, tch(i)vè / dj'vè, tch(i)vène / dj'vène, tch(i)vèye / dj'vèye, [[Motî:tchivoler|tch(i)voler / dj'voler]]'' ** [[Motî da Léonard]] : ''tch(i)vau / tch'fau; tch(i)vène / tch'fène; tch(i)via / tch'fia; tch(i)vîye / tch'fîye; [[Motî:tchiviron|tch(i)vuron / tch'furon]]'' * Motîs coinreces ki n' metnut nén li spotchêye cogne come intrêye, mins do côp dins les egzimpes ** [[Motî d' Bastogne]] : ''tch(u)vè (dès rossês tchfès); tch(u)vène; tch(u)vîye (tchfiyî one charpante); tch(u)vô (La boutche do tchfô)''. * Motîs coinreces sins [[cossoune|adurixhaedje]] V => F divins les egzimpes ** [[Motî da Carlier et Bal]] : ''tch(è)vau (in tch'vau); [[Motî:tchivet|tch(è)vèt]], tch(è)veû, tch(è)vile; tch(è)viron'' * Motîs e [[rfondou walon]] ** [[Esplicant motî do walon]] : tchivå / tchvå, tchivea / tchvea, tchiveye / tchveye, tchivene / tchvene, tchiviron / tchviron, tchivet / tchvet. L' årtike e l' eciclopedeye [[Wikipedia]] si fwait so les nén spotcheyès cognes. == Manaedjmint e rfondou walon == E [[rfondou walon]], li prononçaedje des spotcheyès cognes est libe (TCH F u DJ V). 18558 51427 2006-03-12T15:20:18Z Pablo 5 {{djermon motî|tchivea}} <FONT COLOR="#FF0000"><B>tchivea</B></FONT> / <FONT COLOR="#FF0000"><B>tchvea</B></FONT> [o.n.] poyaedjes k' i gn a sol dizeu del tiesse des djins. <span lang=fr>F. cheveu.</span> ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 18559 49484 2006-01-25T12:48:54Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>tch(i)vèye</B>, dj'vèye, tch(i)vîye, tch(u)vîe, tch(è)vîye</span>. ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 18560 51433 2006-03-12T16:23:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchivene</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchvene</B></FONT> [o.n.] pexhon des doûcès aiwes, avou on brun dos, et on blanc vinte, e sincieus latén <I><span lang=la>Leuciscus cephalus</span></I>. <I>Clemint a cassé troes côps avou des grossès brames, et mi, dj' a ramoenné on tchvene di pus d' on kilo dilé m' poujhete</I> (F. Barry). rl a: [[Motî:mônî|mônî]], [[Motî:pourcea d' aiwe]], [[Motî:blanc|blanc]], [[Motî:winne|winne]]. <span lang=fr>F. chevesne, chevaine, chevenne, meunier.</span> Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"caput"</span> (tiesse), cawete -ene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchivinea</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchvinea</B></FONT> [o.n.] pitit tchvene. ---- * [[Tchivene|Dipus d' racsegnes sol tchivene]] * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 18561 51431 2006-03-12T15:30:53Z Pablo 5 {{djermon motî|tchivoler}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchivoler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchvoler</B></FONT> ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 18562 51430 2006-03-12T15:30:20Z Pablo 5 {{djermon motî|tchivet}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchivet</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchvet</B></FONT> [o.n.] ---- * [[dobe son DJ V|Dipus d' racsegnes so les dobes sons DJ V et TCH F]] 18563 49494 2006-01-25T17:24:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:guintche]] 18564 49495 2006-01-25T17:26:10Z Lucyin 16 candjmint di rfondaedje & recråxhes <FONT COLOR="#ff0000"><B>guintche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:ribote|ribote]], tournêye des caberdôxhes. <I>Il ont fwait l' guintche tote li shijhe </I>([[ramexhné pa M. Francard]]). <I>Ene boune guintche, ça rind d' l' ahé</I>. On dit eto: [[Motî:guindaye|guindaye]], flinke. <span lang=fr>F. bamboche, ripaille, fête, réjouissance, noce, guindaille, beuverie, orgie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; peter ene guintche;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; esse e guintche:</FONT> guintchî. <span lang=fr>F. faire la fête.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;peteu d' guintche:</FONT> [[Motî:guindayeu|guindayeu]]. <span lang=fr>F. noceur.</span> <B>2.</B> [[Motî:cånoye|cånoye]], feme capåbe di tot. <I>Dayeur, ces guintches la, elle ont tos les toûs </I>([[G. Lucy]]). <I>Curieus hin, li veye ! Vey èn oniesse ome prinde ene guintche insi pol rimaryî</I> (G. Lucy). On dit eto: [[Motî:rôleuse|rôleuse]], [[Motî:trinneuse|trinneuse]], [[Motî:harote|harote]], [[Motî:gåce|gåce]]. <span lang=fr>F. femme mauvaise, pute, garce, salope.</span> Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>guinche</span> (sôre di danse), [[noûmot|1850]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>guintchon</B></FONT> [f.n.] guintche (rôleuse). <I>I s' a fwait racapoter pa ene guintchon </I>([[A. Balle]]). <I>Il a tcheyou so ene guintchon </I>([[M. Vray]]). Etimolodjeye : [[cawete -on]] (femrinne) Parintêye : * [[Motî:guintchî|guintchî]] * [[Motî:aguintchî|aguintchî]] * [[Motî:aguintchter|aguintchter]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:eguintche|eguintche]] * [[Motî:guimbele|guimbele]] * [[Motî:guimbixhe|guimbixhe]] 18565 49496 2006-01-25T17:27:04Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">guintche</FONT>, ginche, guince, guénce</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;guintche : guinche [S0, S109, S117], guinse [C1, C100, O3, O4] ;guintchon : guinchon [O0, O2] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinreces walon do Mitan, di Nonne, do Coûtchant. == Rifondaedje == * sorwalonde avou [[son TCH|TCH]], erîlé rwalonijhaedje di ''guinche''. 18566 49498 2006-01-25T17:28:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:guintchî]] 18567 49499 2006-01-25T17:28:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:guintchî]] 18568 49500 2006-01-25T17:29:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:guintchî]] 18569 49501 2006-01-25T17:31:22Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>guintchî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé ribote, guindayî. <I>I n' est bon k' po guintchî et bambotchî </I>([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: peter ene guintche. <span lang=fr>F. festoyer, bambocher, nocer, faire la fête.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol mot [[Motî:guintche|guintche]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>guintcheu </B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>guintcheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>guintchresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki guintche tofer. <I>C' est on guintcheu; i piercêye tos les londis </I>([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: [[Motî:guindayeu|guindayeu]], peteu d' guintche. <span lang=fr>F. noceur.</span> Parintêye : * [[Motî:aguintchî|aguintchî]] 18570 49502 2006-01-25T17:32:14Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;guintchî : guincher [S0], guinser [O3, O4] ;guintcheu : guinseû [O4] == Rifondaedje == moené på parint [[Motî:aguintchî|aguintchî]] ([[son TCH]], pus walon) 18571 49504 2006-01-25T18:07:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>personne</B></FONT> [nén definixhant prono] [[Motî:nolu|nolu]], [[Motî:nouk|nouk]]. <I>Ni vs catibulez nén avou ça et ni fjhoz pont di rprotches a nolu ni a personne </I>([[G. Lucy]]). Etimolodjeye : calcaedje do F. <span lang=fr>personne</span> ---- * [[nén definixhant prono|Dipus d' racsegnes so les nén definixhants pronos]] * [[fås amisse|"personne", e walon", n' est nén on sustantif]]; pol (<span lang=fr>F. ''une personne''.</span> on dit ene [[Motî:djin|djin]] 18572 49505 2006-01-25T18:07:29Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">person.ne</FONT>, persone; Gm pachoune</span> 18573 49507 2006-01-25T18:09:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>panî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchena|tchena]]. <span lang=fr>F. panier.</span> ---- * [[banslî|Dipus d' racsegnes so les panîs]] 18574 49508 2006-01-25T18:09:38Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">panî</FONT>, pènî, paniè</span> 18575 49510 2006-01-25T18:11:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>penibe</B></FONT> (addj. padvant u padrî) målåjhey a sopoirter. <I> Por vos, dji sai k' c' est ptete penibe, mins l' sonk di vosse pere creye vindjince </I>([[G. Lucy]]). <I>La troes ans ki dj' so vef; c' est penibe </I>([[A. Masson]]). <I>Gn a des feyes ki c' esteut penibe del diveur sopoirter </I>([[E. Sullon]]). Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>pénible</span>. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:peneus|peneus]] 18576 49512 2006-01-25T18:12:34Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eguintche</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) kest tofer e [[Motî:guintche|guintche]]. <span lang=fr>F. noceur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a on Bon Diu a pårt po les eguintches:</FONT> les cis ki sont sôs ni fwaiynut nén sovint des accidints, ritrovnut leu voye, evnd. Etimolodjeye : sustantivaedje d' ene troke [[divancete]] ([[Motî:e|e]]) + no (guintche) 18577 49513 2006-01-25T18:12:56Z Lucyin 16 [[Djivêye des motîs|Sourdants]] : in-guinse (metou å mot "guinse") [O3] 18578 49523 2006-01-25T18:40:22Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[diele (tere)]] (blancåsse årzeye) * [[diele ås veas]] (maladeye del pea des veas) 18579 66073 2006-07-04T07:13:08Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:סולניים]] [[Categoreye:familes des plantes]] Les crompiracêyes, c' est les plantes del famile des canadas. * [[crompire]] * [[tomate]] * [[åberdjene]] * [[harloucrale]] [[da:Natskygge-familien]] [[de:Nachtschattengewächse]] [[en:Solanaceae]] [[eo:Solanacoj]] [[es:Solanaceae]] [[fi:Koisokasvit]] [[fr:Solanaceae]] [[he:סולניים]] [[ja:ナス科]] [[lt:Bulviniai]] [[nl:Nachtschadefamilie]] [[nn:Søtvierfamilien]] [[no:Søtvierfamilien]] [[pl:Psiankowate]] [[pt:Solanaceae]] [[ru:Паслёновые]] [[sl:Razhudniki]] [[sv:Potatisväxter]] 18580 49535 2006-01-25T19:01:38Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] 18581 49542 2006-01-25T20:27:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:triviersî]] 18582 49543 2006-01-25T20:28:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>triviersî</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje triviersî|codjowaedje]]) [[Motî:trevåtchî|trevåtchî]]. <I>C' esteut des trop grandès pantoufes, ki s' mame aveut ddja bén alouwé, eyet l' båshele les aveut pierdou tot triviersant l' voye abeye abeye </I>([[Andersen]], ratourné pa [[L. Hendschel]]). <I>On triviersa-st insi les grands bwès des hôteurs do Condroz </I>([[J.P. Dumont]]). <I>Les bassins sont todi triviersés på ri, ki les gaméns di m' tins arestént tot bastixhant on hourlea </I>[[P. Renson]]). <I>C' est l' Djåce !... li grande Djåce, on l' triviesse E troes ascôxheyes, åjheymint </I>([[P. Moureau]]). <span lang=fr>F. traverser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>triviesse</B></FONT> [f.n.] voye ki côpe å court. <I>Li sordjant et èn adjint avént sôté a tchvå et il avént prins ene triviesse e shuvant dins l' minme direccion </I>([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. voie de traverse, raccourci.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol bodje [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>versus</I></span>" (loukîz a : [[Motî:viè|viè]]), avou l' [[betchete tri-]]. Droete parintêye : * [[Motî:triviè|triviè]] 18583 49545 2006-01-25T20:30:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:triviè]] 18584 54432 2006-04-14T12:56:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>triviè</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">trivier</FONT> divant èn adviebe u on prono å mierpî) <B>I.</B> [divancete] e rcôpant, e passant dins. <I>Il aveut tapé on cayô triviè l' håye di spenes après les efants ki djouwént la et ki s' moként on pô d' lu </I>([[M. Georges]]). <span lang=fr>F. au travers de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler trivier tot:</FONT> si dispaitchî. <I>Asteure on n' a pupont d' esté ; po l' awousse, fåt aler triviè tot </I>([[J.J. Gaziaux]]). <span lang=fr>F. se dépêcher, se presser, se précipiter.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">triviè di</FONT> triviè. <I>Sôte, Mirôte, triviè des håyes et des bouxhons ! </I>([[J. Calozet]]). Etimolodjeye : bodje [[Motî:viè|viè]], [[betchete tri-]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>åd triviè</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] [[Motî:tot houte|tot houte]]. <I>Li cafè est tene, on voet åd triviè.</I> <span lang=fr>F. au travers.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">åd triviè di</FONT> [divancetire] <B>1.</B> triviè. <I>Li blanke leuve va, åd triviè des rasses et des bouxhons, tot ratindant k' on lyi vegne dimander asistince </I>([[J.M. Warnier]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper åd triviè d' tot:</FONT> bouxhî sins rwaitî eyou, ovrer sins vey kimint çk' on [[Motî:viker|vike]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ti vas todi åd triviè d' tot:</FONT> ti [[Motî:sipiyî|speyes]] totafwait. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>F. tout détruire sur son passage, être impulsif.</span> <B>2.</B> tot l' tins di. <I>Dj' a veyou des prijhnîs espagnols ki breyént sins s' disfinde åd triviè des côps</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. au travers de.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>di triviè</B></FONT> [advierbire] nén bén, nén comifåt. <I>Il aveut ses mousmints tot d' triviè.</I> On dit eto: [[Motî:kegn|di kegn]], [[Motî:kinkin 2|di kinkin]], [[Motî:bihair|di bihair]], [[Motî:cresse|di cresse]]. <span lang=fr>F. de travers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;responde di triviè:</FONT> responde måhonteuzmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vey di triviè:</FONT> èn nén bén vey. ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes et les dvancetires]] * [[adviebe| Dipus d' racsegnes so les adviebes et les advierbires]] 18585 56858 2006-05-14T23:45:43Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbringné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>disbringnêye</B></FONT> (pron. disbring'né) [addj., purade padvant] avou ses mousmints tot d' triviè. <span lang=fr>F. débraillé.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:bringue|bringue]], [[cawete -ner]]. 18587 49572 2006-01-26T15:55:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fwait 1]] 18588 49574 2006-01-26T15:58:39Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:fwait 1|fwait]], [[Motî:fwaite|fwaite]] (viebe codjowé) * [[Motî:fwait 2|fwait]] (o.n.) 18589 49577 2006-01-26T16:00:02Z Pablo 5 Motî:difwait displaecî viè Motî:åd fwait #REDIRECT [[Motî:åd fwait]] 18590 49583 2006-01-26T16:05:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwait 1</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwaite</B></FONT> [viebe codjowé] <B>1.</B> pårticipe erirece do viebe "[[Motî:fé|fé]]". <I>Ça a stî bén fwait.</I> <I>Ci cåve la a stî må fwaite.</I> <B>2.</B> fôme do rwaitant (3inme djin do singulî) di l'indicatif prezintrece do viebe "fé". <I>I&nbsp;fwait tchôd.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça fwait ki:</FONT> rl a: [[Motî:ça|ça]]. Omonimeye: * [[Motî:fwait 2|fwait]] (o.n.) 18591 49584 2006-01-26T16:07:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fwait 2</B></FONT> [o.n.] sacwè k' a stî fwait, et k' on voet bén; k' a bén-st arivé. <I>Dj' a comprin çoula pa bråmint des fwaits et des paroles ki dj' a plou etinde, et co on côp pa des fwaits k' dj' a rmårké avou zels</I> ([[G. Lucy]]). <span lang=fr>F. fait, acte, action.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;apicî sol tchôd fwait:</FONT> prinde ene sakî å moumint k' ele fwait ene sacwè d' disfindowe. <span lang=fr>F.&nbsp;prendre en flagrant délit, la main dans le sac.</span> Etimolodjeye: sustantivé pårticipe erirece di [[Motî:fé|fé]]. Omonimeye: * [[Motî:fwait 1|fwait, fwaite]] (viebe codjowé) Droete parintêye : * [[Motî:åd fwait|åd fwait di]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:a fwait|a fwait]] * [[Moti:fwait a mezeure|fwait a mezeure]] * [[Motî:atchté tot fwait|atchté tot fwait]] 18592 49588 2006-01-26T22:50:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mizere]] 18593 49589 2006-01-26T22:50:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mizere]] 18594 49590 2006-01-26T22:51:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mizere]] 18595 49593 2006-01-26T22:54:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Raymond Dambly]] 18596 49594 2006-01-26T22:55:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Michel Hubert]] 18597 49601 2006-01-26T23:04:42Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:batch 1|batch]] (plaece po mete di l' aiwe u d' l' amagnî po les biesses) * [[Motî:batch 2|batch]] (batea) * [[Motî:batch 3|batch]] (diplome d' umanités) 18598 49604 2006-01-26T23:08:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:batch ås mannestés]] 18599 49605 2006-01-26T23:09:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:batch ås mannestés]] 18600 49606 2006-01-26T23:09:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:batch ås mannestés]] 18601 49607 2006-01-26T23:11:15Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>batch ås mannestés</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>batch ås nichtés</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>batch ås måssîstés</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>batch ås mizeres</B></FONT> [o.n., pl des batchs ås mannestés, evnd.] batch k' on î mete tos les distcheyaedjes, çou k' on tape evoye. <I>Les rafiyådes k' on-z a yeu sont-st å batch-ås-mizeres </I>([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. poubelle.</span> Etimolodjeye : [[calcaedje del tcherpinte]] do ny <span lang=nl>"vuilnisbak"</span>, [[noûmot|1980]]. 18602 49608 2006-01-26T23:12:00Z Lucyin 16 noûmot foirdjî pa [[R. Viroux]] (batch ås mizeres) 18603 60058 2006-06-08T23:07:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adroet]] 18604 49632 2006-01-26T23:35:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adroet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>adroete</B></FONT> [addj. todi padvant & o.f.n.] <B>1.</B> ki sait bén bouter d' ses mwins. <span lang=fr>F. adroit.</span> <B>2.</B> ki va bén. <I>Li vî tchén s' aporçuva ki si oda, nawaire si adroet, si såvéve e vint </I>([[H.T. Maron]]). <span lang=fr>F. efficace.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:droet|droet]], [[betchete a-]]. Droet parint : * [[Motî:må-adroet|må-adroet]] 18605 49615 2006-01-26T23:18:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adroeteure</B></FONT> [f.n.] cwålité d' ene sakî ki s' moenne droet. <I>Dji l' a tchoezi por lu dire a ses efants, et a s' måjhon après lu, do shuve li voye do Signeur tot vicant dins l' djustice et dins l' adroeteure </I>([[Li Djneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. droiture.</span> Etimolodjeye : [[etroclaedje di l' årtike francès la|etroclaedje di l' årtike francès <span lang=fr>''la''</span>]], a pårti do pretchaedje rilidjeus, pu [[riscôpaedje]] (Loukîz a : [[Motî:atchenå|atchenå]]). 18606 49617 2006-01-26T23:19:04Z Lucyin 16 Adroet displaecî viè Motî:adroet: flotche #REDIRECT [[Motî:adroet]] 18607 49620 2006-01-26T23:22:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:droet]] 18608 49666 2006-01-27T11:12:28Z Pablo 5 Rivnou al modêye di dvant di 149.169.86.44, li dierin candjmint est asteure da Lucyin <FONT COLOR="#ff0000"><B>droet</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>droete</B></FONT> <B>I.</B> [addj. todi padvant & o.f.n.] <B>1.</B> ki n' toûne nén. Contråve : [[Motî:cron|cron]], [[Motî:crawieus|crawieus]]. <span lang=fr>F. droit, rectiligne.</span> <B>2.</B> bén dressî (eye), bén metou (owe) di [[Motî:scwere|scwere]]. Contråve : [[Motî:triviè|di triviè]], [[Motî:kegn|di kegn]], [[Motî:kinkin 2|di kinkin]], [[Motî:bihair|di bihair]], [[Motî:cresse|di cresse]]. <span lang=fr>F. droit, vertical.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;droet come èn î;</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;droet come onk k' åreut avalé ene crampe:</FONT> bén droet, k' a l' dos ki n' ploye nén, kel ridresse tofer, tot djåzant d' ene djin; bén stampé, tot djant d' ene hôte sacwè. <I>Ti li tchminêye d' oujhene, t' es la e plin mitan del pair, droete come èn I, hinant t' fir loucåde viè les nûlêyes et l' solo </I>([[R. Joelants]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tini l' pot droet:</FONT> s' ocuper des afwaires d' ene sakî ki n' est nén la. <B>3.</B> metou do costé do coir k' i gn a nén l' cour. <I>Il arivéve e xhalant di s' droete djambe </I>([[G. Corin]]). Contråve : [[Motî:gåtche|gåtche]], [[Motî:hintche|hintche]], [[Motî:schlintche|schlintche]]. <span lang=fr>F. droit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cåzer al droete mwin:</FONT> cåzer on lingaedje k' on comprind <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cåzer del gåtche mwin:</FONT> djåzer on lingaedje k' on n' comprind nén. <B>4.</B> ki n' hape rén. On dit eto: [[Motî:oniesse|oniesse]]. Contråve : [[Motî:schlintchire|schlintchire]]. <span lang=fr>F. droit, honnête, intègre.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse droet dins ses botes:</FONT> n' aveur rén fwait d' måhonteus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;shuve li droete voye:</FONT> todi bén fé çou k' i fåt fé. <B>II.</B> [adv.] <B>1.</B> comifåt. <I>I rote droet.</I> Contråve : cron, [[Motî:crombin|crombin]], xhalé. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rote tot droet, c' est tote pavêye;</FONT> u : <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tchereye tot droet, c' est tere ewale:</FONT> dijheye po evoyî ene sakî å diale. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>fous-moi le camp.</span> <B>2.</B> tot bén stampant. <I>Dins tere, i les åt rpiker droet tos les 10 cm </I>([[J.J. Gaziaux]]). <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">droet</FONT> [ o.n.] <B>1.</B> sacwè k' on pout rclamer. <I>Après tot, il a bén l' droet d' s' amuzer ene betcheye, emn ome, après ene djournêye sitampé sins moufter </I>([[C. Quinet]]). On dit eto: [[Motî:abondroet|abondroet]] <span lang=fr>F. droit, privilège, prérogative.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;droet do pus vî des fis:</FONT> droet do pus vî des fis d' aveur l' tote l' eritance. <span lang=fr>F. droit d' aînesse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;gn a rén d' pus [[Motî:xhalé|xhalé]]° kel droet.</FONT> <B>2.</B> aplicåcion des lwès; studiaedje des lwès. <B>IV.</B> <FONT COLOR="#ff0000">droete</FONT> [f.n.] <B>1.</B> costé do coir la k' i n' a nén l' cour. Contråve : gåtche, hintche. <I>T' as la ene voye ki prind a droete et ki n' va nén pus lon.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;di droete et d' gåtche, a droete u a gåtche:</FONT> di tos les costés, on pô pattavå. <I>C' est èn oujhea ki vole di droete et d' gåtche dins les bouxhons et k' on n' sait aveur </I>([[G. Lucy]]). <I>C' est des sacwès k' avént stî eplaideyes a droete et a gåtche.</I> On dit eto: [[Motî:matche|hatche et matche]], [[Motî:håre|håre et hote]]. <B>2.</B> lene ki n' toûne nén. <B>3.</B> costé del politike la k' gn a les liberås et les [[Motî:wårdiveus|wårdiveus]]. Loukîz a : foite droete. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>å droet di</B></FONT> [divancetire] [[Motî:edroet|a l' edroet di]]. <I>Il estént ashids å droet del finiesse </I>([[J. Selvais]]). <span lang=fr>F. en face de.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>droetî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>droetire</B></FONT> [addj. padvant u padrî & o.f.n.] ki screye del droete mwin. Contråve : [[Motî:gåtchî|gåtchî]], [[Motî:pawene|pawene]]. <span lang=fr>F. droitier.</span> Parintêye : * [[Motî:adroet|adroet]], [[Motî:adroete|adroete]] (addj. todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:adroeteure|adroeteure]] * [[Motî:edroet|edroet]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:må-adroet|må-adroet]], [[Motî:må-adroete|må-adroete]] (addj. todi padvant & o.f.n.) * [[Motî:abondroet|abondroet]] * [[Motî:todroet|todroet]] * [[Motî:foite droete|foite droete]] ---- * [[droet (syince)|Dipus d' racsegnes sol droet]] * [[divancetire|Dipus d' racsegnes so les dvancetires]] 18609 49625 2006-01-26T23:27:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:droet]] 18610 49624 2006-01-26T23:27:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:droet]] 18611 49637 2006-01-26T23:41:46Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>edroet</B></FONT> [o.n.] bea costé d' ene sitofe. Contråve [[Motî:evier|evier]]. <span lang=fr>F. endroit.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene maye a l' edroet ene maye a l' evier:</FONT> sôre di [[Motî:texhaedje|texhaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>a l' edroet di</B></FONT> [divancetire] ki rwaite, djusse divant. On dit eto : [[Motî:droet|å droet di]], [[Motî:padvant|padvant]]. <I>Dj' aresta l' oto a l' edroet do pont. </I>([[Robert Mathieu]]). <span lang=fr>F. en face de.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:droet|droet]], [[betchete e-]]. ---- * [[divancetire|Dipus d' racsegnes so les dvancetires]] 18612 49629 2006-01-26T23:31:02Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èdrwèt</FONT>, èdreut, èdrèt, adrèt, èdrût, adwèt, adrwat, indwat, indwot, indroût</span> 18613 49630 2006-01-26T23:31:57Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;droet : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">drwèt</FONT>, dreut, drèt, drût, dwèt, drwat, dwat, dwot, droût</span> 18614 49639 2006-01-26T23:44:58Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">todrwèt</FONT>, tot dreut, tot drët, tot drût, tot drèt, tout drût, tout drèt</span>, miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 3.53 ey el notûle A.L.W. 3.159. Coinrece [[payis d' Lidje]]. 18615 49641 2006-01-26T23:53:29Z Lucyin 16 Disfondowes: ;vî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vî</FONT>, vîy, viè; <FONT COLOR="#800080">vîye</FONT>, vîle, viye, vîhe, vîhye, vîche, vîe, vièye</span>. ;vizreye : <span lang=wa-feller>vîjrîye, vîzrîe, vîrèye, vîzrèye</span>. 18616 49645 2006-01-27T00:04:45Z Lucyin 16 ricandjî rfondaedje di "froyin" == Disfondowes == ;froyî : <span lang=wa-feller>froyî, frouyi, froyi, froyer</span> ;froyon : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">froyon</FONT>, froyan. Gm. frouyan. Pc froûyon.</span>, miersipepieuzmint a l' notûle [[A.L.W.]] 15.53. ;froyåde : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">froyaude</FONT>, froyâde.</span> ;froyaedje : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">froyèdje</FONT>, froyadje, froyâdje.</span> ;froyin : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">froyé<SUP>n</SUP></FONT>, froyin, frëyin</span>, miersipepieuzmint a l' A.L.W. 15, notûle 53. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;froyin : froyin [C1, E212b, E1FL], froïn [E212], frëyin [G215]. == Rofondaedje == '''froyin''' (pont d' astoca pol [[betchfessî én]] [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 27 di djanvî 2006 a 00:04 (UTC) 18617 49648 2006-01-27T00:09:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>froyin 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m. d' bårbî) poys ki n' ont nén stî côpés på raezoe (k' a froyî dso). <I>Il a leyî des froyins d' båbe.</I> <B>2.</B> (v.m. d' cinsî) grande deure fenaesse k' ont dmoré après l' fåtchaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé on froyin:</FONT> ataker a fåtchî on boket. <B>3.</B> froyon. <B>4.</B>passaedje di biesses. <I>Dji vs mosterrè kimint çk' on voet bén on vî froyin, avou des aréncréns d' triviè, ki les lapéns n' î pasnut pus, et onk tot noû, del vesprêye </I>([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. passage, coulée.</span> 18618 49650 2006-01-27T00:13:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>froyon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> estchåfmint del pea k' est å crou et å tchôd et k' est cfroyeye, copurade inte les coxhes u inte les fesses. <I>A&nbsp;! mon Diu, m' feye, ci boket d' lård la ki vs avoz metou dins l' sope, c' esteut l' boket ki vosse pere prindeut po s' froter cwand il aveut l' froyon</I> ([[E. Pècheur]]). <I>Dji n' pou pus sinte les gazetes K' on vind dins les hobetes On t' cåze d' inondåcions Et d' Mobutu k' a l' froyon</I> ([[B. Mirlon]]). <I>Les må-tournés, ki ça fouxhe so l' ovraedje ubén e leu måjhon, vos croerîz todi ki vs avoz padvant vos on papî d' cotribucions k' a l' froyon</I> ([[C. Staquet]]). <B>2.</B> estchåfmint d' ene ôte plaece k' est tofer froyeye <I>Il a yeu l' froyon dizo les bresses</I> ([[ALW|ramexhné pa J. Haust &amp; M.G. Boutier]]). <span lang=fr>F. dermatite de frottement, irritation, intertrigo.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;roter come onk k' åreut l' froyon:</FONT> roter avou les djambes å lådje. <I>I berloke ene miete d' on pî so l' ôte, come s' il åreut l' froyon, mins tot doûcetmint</I> ([[J.F. Brackman]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;froyon chnikeu:</FONT> no po rire do froyon. ---- * [[froyon|Dipus d' racsegnes sol froyon]] 18619 49656 2006-01-27T00:28:40Z Lucyin 16 [[categoreye:medcene]] Li '''froyon''', c' est èn [[rodjeur del pea|estchåfmint del pea]] k' est å crou et å tchôd et k' est cfroyeye, copurade inte les coxhes u inte les fesses. Po les racsegnes linwistikes sol mot "froyon", alez s' vey e [[Motî:froyon|splitchant motî]]. == Vîs rmédes siconte do froyon == * s' ecråxhîz vs les fesses avou on nukion d' tchandele [[Motî da Forir]]. * såpoudrez avou del sote farene([[Motî da Léonard]]) * frotez avou do [[shû]] ([[Motî d' Bastogne]]) * mete do gros sé dins ses potches [[Imådje:froyon.jpg|thumb|500px|center|li froyon esteut cnoxhou dispu bele ådje (documint del Muzêye do Vicaedje des Walons, M.V.W.)]] [[fr:érythème pudique]] 18620 49663 2006-01-27T00:36:55Z Lucyin 16 [[categoreye:medcene]] {{djermon}} Li '''rodjeur del pea''' u '''eritinme''' (do [[grek]] "ερυθρός", rodje), c' est l' mwaisse sene des [[dermatolodjeye|maladeyes del pea]]. [[årtisyince|Dins les biesses]], et les djins, li rodjeur del pea ni s' voet nén bén so les noerès peas. == Sôres d' eritinmes == * di cåze do cafroyaedje ** [[froyon]] * di cåze di virûsses ** dins les [[rovioûles]] * di cåze di bactereyes : ** [[rôze (maladeye)|rôze]] [[fr:érythème]] 18621 49673 2006-01-27T13:44:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>permis</B></FONT> [o.n.] papî ki mostere k' on-z a l' droet di fé ene sacwè. <I>Ene oto, ele ni rôle nén sins essince mins sins permis, ele rôle, savoz </I>(G. François). Etimolodjeye : calcaedje do francès, [[noûmot|1800]] 18622 54960 2006-04-25T17:58:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rasse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:taeye|taeye]], [[Motî:virêye|virêye]]. <I>On discoubtêye el rasse : on va minme disk' a abate les gros åbes cwand on-z a dandjî d' bos po fé do feu <I>([[Motî d' Nivele|J. Coppens]]). <I>On ptit paxhi d' vint åres avou l' corti et deus ptits bokets d' rasse.</I> <span lang=fr>F. taillis.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">rasses</FONT> [sovint pl.] [[Motî:bouxhnisse|bouxhnisses]]. <I>Li blanke leuve va, åd triviè des rasses et des bouxhons, tot ratindant k' on lyi vegne dimander asistince </I>([[J.M. Warnier]]). <span lang=fr>F. fourrés, buissons.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:resse 3|resse]] (banse) * [[Motî:raece|raece]] (sôre di djins, di biesses, di plantes) ---- * [[taeye (di bwès)|Dipus d' racsegnes so les rasses]] * [[taeye (toponimeye)|Dipus d' racsegnes sol mot "Rasse" dins les nos d' plaeces]] 18623 49677 2006-01-27T13:49:33Z Lucyin 16 Ene hourêye di côrîs dins ene taeye (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} Ene hourêye di côrîs dins ene taeye (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) {{licince imådjes Lucyin}} 18624 50639 2006-02-21T00:06:27Z Lucyin 16 pitit adire avou "virêye" [[Imådje:taeye.jpg|thumb|Ene hourêye di côrîs dins ene taeye]] [[categoreye:forestreye]] Ene '''taeye''' (on dit eto: ene '''rasse''' u ene '''virêye'''), c' est on [[bwès (d' åbes)|bwès]] avou bråmint des sôres d' åbes ([[côrî]]s, [[beyôle]]s, [[tchinne]]s, [[så]]s, [[tchårnale]]s, des [[bwès d' poye]], [[havurna]], evnd., mins nén des [[faw]]s, metans) k' on-z abate tos les trinte cwarante ans, tot leyant sacwants beas åbes å mitan. Istoricmint, les taeyes, c' esteut l' prumî sistinme po dner les [[manêye]]s ås djins. Lii mot "[[virêye]]" mostere ki ci pårt di bwès la esteut eployeye troes ans å long, li deujhinme anêye pol [[sårtaedje]], li troejhinme anêye pol soyaedje des [[djnesse]]s. Ecolodjicmint, c' est l' meyeu des [[ecosistinme]]s des bwès, ki leye viker onk astok di l' ôte toplin des sôres di plantes et d' biesses. Economicmint, les taeyes, ça n' rapoite waire, et end a todi moens, do moens el Walonreye. El [[Walonreye]], li [[bén-fond]] des taeyes, c' est å pus sovint dås [[comene]]s, mins end a eto da des [[pårticulîs]]. ''Li mots "taeye" rivént cobén dins les [[taeye (toponimeye)|nos d' plaeces del Walonreye]]. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des racsegnes linwistikes so les mots "[[Motî:rasse|rasse]]", "[[Motî:taeye|taeye]]", et "[[Motî:virêye|virêye]]". 18625 49679 2006-01-27T13:50:33Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == rasse [O0], raspe [O0, O4], rèspe [O0], nén dins E2 18626 49680 2006-01-27T13:51:32Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] [[categoreye:ecolodjeye]] 18627 59554 2006-06-06T17:32:16Z Pablo 5 [[categoreye:forestreye]] [[Categoreye:Moyinådje]] Ene '''manêye''' (on dit eto ene '''pårt di virêye''', èn '''afouwaedje'''), c' est ene pårt di bwès d' tchåfaedje, dinêye tos ls ans ås djins ki dmanèt en on viyaedje. Li pårt pout esse metowe so ene [[taeye (di bwès)|taeye]], la k' on abate totafwait, apus k' les åbes mårkés d' ene flaxhe. Dins on [[fayi]], on pout dner a-z abate les pus ptitès hestreles. Li manêye pout eto esse fwaite di [[houpî]]s d' [[faw]]s u d' [[tchinne]]. Les manêyes, c' est on droet ki vént del Moyinådje, et k' est co pratiké dins sacwantès comenes del [[Walonreye]] ouy, copuvite e l' [[Årdene]]. Disk' al [[guere di 1940-1945]], les pårts di virêyes estént co dås djins li deujhinme anêye po-z esse [[sårtaedje|sårtêyes]], et l' troejhinme anêye po-z î aler siyî ås [[djiniesse|djniesses]]. ''Po des racsegnes linwistikes sol mot "manêye", alez s' vey e [[Motî:manêye|splitchant motî]].'' == Pårtixhaedje des manêyes == On djheut eto "on va pårti les '''patrimoennes'''". Sel viyaedje esteut so deus dutcheyes, tchaeke måjhon aveut si manêye sorlon les bwès di s' prôpe dutcheye. Si sistinme di pårtixhaedje la a co duré disk' e 1939 a [[Dorene]]. (<SMALL>a fé</SMALL>) == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/lv/bauke-rif.html#paurt Shijhe so les manêyes d' "Ene båke so les bwès d' l' Årdene" (nén eplaideye so papî)] [[fr:affouage]] 18628 49684 2006-01-27T14:00:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>raece</B></FONT> [f.n.] sôre di djins, di biesses, di plantes. <I> ç' lingaedje la c' esteut do walon, li minme no kel ci del raece des djins ki l' ont cåzé disk' al difén, e 2075 </I>([[G. Michel]]). <I>Pocwè fwaiss li guere ? Po spotchî les ôtes peupes ? Pocwè ? Paski ti croes k' t' es del raece des mwaisses ! </I>([[W. Bal]]). <I>Cwand l' åbe a des foitès raecenes Et tot l' sonk d' ene raece come ansene, Il est målåjhey a dismoure </I>([[L. Lagauche]]). <span lang=fr>F. race.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:rasse|rasse]] (bwès) * [[Motî:resse 3|resse]] (plate banse) ---- * [[raeces di djins|Dipus d' racsegnes so les raeces di djins]] * [[raeces di tchvås|Dipus d' racsegnes so les raeces di tchvås]] * [[raeces di vatches|Dipus d' racsegnes so les raeces di vatches]] * [[raeces di pourceas|Dipus d' racsegnes so les raeces di pourceas]] * [[raeces di tchéns|Dipus d' racsegnes so les raeces di tchéns]] * [[raeces di tchets|Dipus d' racsegnes so les raeces di tchets]] * [[raeces di poyes|Dipus d' racsegnes so les raeces di poyes]] * [[raeces di colons|Dipus d' racsegnes so les raeces di colons]] 18629 49694 2006-01-27T14:12:37Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">bén-fond</B></FONT> [o.n., pl. des béns-fonds] (mot d' notåre) bén ki n' pout nén bodjî (tchamp, terén, måjhon). <I>Vos avoz des rintes, des béns-fonds; Fijhoz lzî d' tot ene donåcion</I> ([[Simon li scrinî]]). <I>A-st on måy veyou ene vatche esse li mwaisse-tinante d' on bén-fond ?</I> ([[L. Mahin]]). <I>Divant waire, on va dveur ricandjî les tites des bén-fonds; gn a tot on tribole-manaedje dins les cadasses di ces trevéns cial</I> (L. Mahin). Loukîz a : [[Motî:bén-meube|bén-meube]] <span lang=fr>F. bien foncier, bien immobilier, propriété foncière.</span>. Ingl. <span lang=en>real estate. </span> ---- * [[bén-fond|Dipus d' racsegnes so les béns-fonds]] 18630 49696 2006-01-27T14:16:27Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bé<SUP>n</SUP>-meube</FONT>, bin-meube, bin-meule</span>. 18631 49699 2006-01-27T15:32:45Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">oumires</B></FONT> [f.n.t.pl.] (vî vî mot d' notåre) droet d' uzaedje k' el dierin vicant (d' on manaedje) a so les béns do moirt ki les efants ont erité. <I>Li cparexhant a rnoncî por zels a ses oumires et shuvanmint els a rindou prôpietaires di ses béns-fonds et béns-meubes</I> ([[Simon li Scrinî]]). On dit eto: droet d' [[Motî:uzaedje|uzaedje]], [[Motî:uzufrut|uzufrut]]. <span lang=fr>F. usufruit.</span> Etimolodjeye : bodje [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>humus</I></span>" (ansene ki s' a dismantchî dins tere), [[cawete -ire]]. ---- * [[droet d' oumires|Dipus d' racsegnes so l' droet d' oumires]] 18632 49704 2006-01-27T15:40:09Z Lucyin 16 Fayis (toponimeye) displaecî viè Fayi (toponimeye) [[categoreye:toponimeye]] Pådje po les nos d' plaeces del [[toponimeye do walon|Walonreye]] avou [[fayi]]. == Viyaedjes == * [[ Fayi-dlé-Manadje]] * [[Beafayi]] (''Bêfayi'') * [[Fayi-Fåmene]] * [[Fayi-les-Vneus]] * [[Grå-Fayi]] * [[Hôt-Fayi]] * [[Pitit-Fayi]] == Nos d' plaeces == * Belinfayi a [[Nafraiteure]] 18633 49705 2006-01-27T15:40:09Z Lucyin 16 Fayis (toponimeye) displaecî viè Fayi (toponimeye) #REDIRECT [[Fayi (toponimeye)]] 18634 49712 2006-01-27T18:16:09Z Lucyin 16 [[categoreye:croejhete walone]] Èn '''addjectif epitete''', c' est èn [[addjectif]] metou djusse djondant l' no, divant u après, eneviè l' [[addjectif atribut]]. E [[walon]], li [[plaçaedje di l' addjectif]] epitete n' est nén otomatike. 18635 49728 2006-01-27T18:22:50Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>garguete</B></FONT> [f.n.] [[Motî:goidje|goidje]]. <I>Ci tchén la li tneut dabôrd al garguete come po li stronner </I>([[G. Lucy]]). On dit eto: [[Motî:gargasson|gargasson]], [[Motî:gargolete|gargolete]], [[Motî:gave|gave]]. <span lang=fr>F. gorge.</span> 18636 49731 2006-01-27T18:50:45Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">gargasson</B></FONT> [o.n.] gozî, [[Motî:goidje|goidje]]. On dit eto: [[Motî:gargolete|gargolete]], [[Motî:garguete|garguete]]. <span lang=fr>F. gorge, gosier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; apicî på gargasson:</FONT> apicî på cô. <I>Dji m' ti va apicî på gargasson, si ti n' ti tais nén.</I> Loukîz a : [[Motî:hatrea|hatrea]], [[Motî:buzea|buzea]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; sitoper l' gargasson:</FONT> fé taire. <I>Vos m' acoidroz ki dj' cåzaxhe come Lumçon; Tossint, ôtmint, mi stopréve li gargasson</I> ([[P.J. Dosimont]]). 18637 49732 2006-01-27T18:51:20Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gargasson</FONT>, gârgasson, gargosson</span> == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Basse-Årdene]]. 18638 49733 2006-01-27T18:52:17Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">gargolete</B></FONT> [f.n.] gozî, [[Motî:goidje|goidje]]. On dit eto: [[Motî:garguete|garguete]], [[Motî:gargasson|gargasson]], [[Motî:golete|golete]] golete <span lang=fr>F. gorge, gosier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; s' endè fote padrî l' gargolete:</FONT> boere. <I>I s' a fotu dijh veres di bire padrî l' gargolete divant d' oizer inviter l' kimere.</I> Etimolodjeye: acolaedje do mot golete et d' on forveyou mot-brut <span lang=wa-fell>gar</span> (brut d' avalaedje). 18639 49734 2006-01-27T18:52:37Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gargolète</FONT>, gargoulète </span> == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Basse-Årdene]]. 18640 49736 2006-01-27T18:54:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>goidje</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> divant do [[Motî:cô|cô]] des biesses et des djins. <I>C' est on moxhon avou ene grijhe goidje et des ptitès taetches dissu.</I> On dit eto: [[Motî:gave|gave, gavêye, gaviot]], [[Motî:djave|djave]]. <span lang=fr>F. gorge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;apicî al goidje:</FONT> voleur [[Motî:sitronner|sitronner]]. On dit eto: apicî pal [[Motî:buze|buze]], på [[Motî:hatrea|hatrea]]; [[Motî:toirtchî|toirtchî]] l' [[Motî:buzea|buzea]]. <span lang=fr>F. saisir à la gorge.</span> <B>2.</B> [[Motî:gozî|gozî]], çou k' gn a å fond del boke, et a l' intrêye di l' [[Motî:avaloe|avaloe]] ([[Motî:farinke|farinke]]) et del buze a l' air ([[Motî:larinke|larinke]]). <I>Mi pwetrene est ene foidje Ki randaxhe sins aresse; Po-z ersaetchî di m' goidje Mi alinne, tant k' ele sårè </I>([[Simone del Goulete]]). On dit eto: [[Motî:gozî|gozî]], [[Motî:golete|golete]], [[Motî:gargasson|gargasson]], [[Motî:gargolete|gargolete]], [[Motî:garguete|garguete]]. <span lang=fr>F. gorge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;må d' goidje:</FONT> maladeye do farinke et do larinke u des amigdales. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur on tchet dins s' goidje:</FONT> aveur li [[Motî:rôguea|rôguea]]. <B>3.</B> pwetrene d' ene comere. On dit eto: [[Motî:gavêye|gavêye]]. Loukîz a : [[Motî:sotént-goidje|sotént-goidje]] Parintêye : * [[Motî:goirdjî|goirdjî]] * [[Motî:disgoirdjî|disgoirdjî]] * [[Motî:rigoirdjî|rigoirdjî]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:rodje goidje|rodje goidje]] * [[Motî:sotént-goidje|sotént-goidje]] ---- * [[goidje|Pådje moennrece po les årtikes so les diferins sinses do mot "goidje"]] 18641 49738 2006-01-27T18:58:44Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == au d' truviès [C1]; au-d'truviè [C9] 18642 49741 2006-01-27T19:03:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:grand]] 18643 49862 2006-01-31T00:11:38Z Lucyin 16 [[categoreye:antomeye des djins]] [[Imådje:gaviote.jpg|thumb|150px|li tinroxh del gaviote, avou les ôtes tinroxhs del goidje et l' tchenåle a l' air]] Li '''gaviote''' (on dit eto li '''moirsea'''), c' est on [[tinroxh]] del [[goidje]], ki stitche foû, et ki rshonne a ene pitite [[peme]]. Li gaviote est ene sôre di coine sol tinroxh del tiroyide. Ci-cial, c' est l' pus metou ådvant des tinroxhs del [[goidje (larinke)|goidje]]. Li gaviote si voet purade so les omes fwaits, nén tant les comeres, ni les råpéns u båsheles divant leu [[crexhinne]]. Pus ki vosse vwès est gråve, pus kel gaviote est metowe pus bas. Alez s' vey e splitchant motî po ''des racsegnes linwistikes so les mots "[[Motî:gaviote|gaviote]] " et "[[Motî:moirsea|moirsea]]"'' == No dins des ôtes lingaedjes == * francès et inglès : peme d' Adan (''pomme d'Adam, Adam's apple'' * [[arabe]] : ''harqada, qardaha'' [[fr:pomme d'Adam]] 18644 49752 2006-01-27T19:22:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Solwåster (Sårt-dilé-Spå)]] 18645 57419 2006-05-20T09:55:54Z Lucyin 16 [[Categoreye:antomeye]] 18646 49794 2006-01-27T23:27:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>potince</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] [[Motî:djubet|djubet]]. <I>Ele ni l' aveut nén cwité dispu l' prijhon disk' å djubet, ey elle a toumé roede moite dizo l' potince </I>([[G. Lucy]]).<span lang=fr>F. potence, gibet.</span> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> laid metchant ome. <I>I nos tneut a l' ouy ; li laid vergougneus potince, avou s' tiesse di boldogue </I>([[L.J. Alexis]]). <span lang=fr>F. gibier de potence.</span> <B>2.</B> (tot radoûcixhant) arnåjhe djonne. <I>Li docteur ricmanda k' el potince n' endalaxhe nén kèkes djoûs </I>([[D. André]]). ---- * [[djubet|Dipus d' racsegnes so les potince]] 18647 49795 2006-01-27T23:27:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[David André]] 18648 49802 2006-01-27T23:36:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Albert Doppagne]] 18649 49806 2006-01-28T12:14:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rouscayî]] 18650 49807 2006-01-28T12:14:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rouscayî]] 18651 49808 2006-01-28T12:14:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rouscayî]] 18652 49811 2006-01-28T12:16:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B> rouscayî </B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> riclamer. <I>Les viyès donzeles ont bén rouscayî å vir do spectake di ces pôves colons la k' ès fijhént dismoirçuler påzès betchous oujheas, mins el nateure est insi fwaite </I>(Djina d' l' Årdjetea). <I>Elio Di Rupo comince pa rouscayî dlé l' Diale pask' i n' est nén contin di esse e l' infier </I>([[C. Tombeur]]). <I>Mins, purade ki d' rouscayî conte des lwès, i fwait l' ecwanse di rén, et i frè co a si idêye </I>(Laurent Dabe). <span lang=fr>F. discuter, protester, râler, rouspéter.</span> <B>2.</B> [[Motî:martchoter|martchoter]]. <span lang=fr>F. marchander.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouscayeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouscayeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouscayresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rouscaye tofer. <span lang=fr>F. râleur, grognon, rouspéteur.</span> 18653 49810 2006-01-28T12:15:36Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;rouscayî : rouscayî [O0], nén dins O3 ;rouscayeu : rouscayeû, -se [O0] 18654 49817 2006-01-28T12:20:46Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramuster</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> (mot d' botchî) pinde på mustea (ene biesse k' a stî touwêye, pol kitaeyî). <B>2.</B> (imådjreçmint) [[Motî:ridobler|ridobler]] (bate podbon u å djeu), touwer. <I> El police dimeure moyale so l' idintité des troes touwés, çou ki leye a pinser k' i gn a surmint on hôt-plaecî dins l' binde, k' a stî ramusté </I>([[C. Tombeur]]). Loukîz al [[sinonimeye#"volêye di côps" & "bouxhî a grands côps so"|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. rosser, tuer.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol bodje di [[Motî:mustea|mustea]] avou l' [[betchete ra-]]. 18655 49815 2006-01-28T12:18:17Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ramuster : ram'zer [O3], nén dins O0, O4, C1, C9; ramusté dins on scrît da [[C. Tombeur]] (di [[Djnape]]) 18656 49820 2006-01-28T18:46:16Z Lucyin 16 li tinroxh del gaviote, avou les ôtes tinroxhs del goidje et l' tchenåle a l' air (rifwait so èn adjinçna antomike prin so wiki a "Adam's apple'' li tinroxh del gaviote, avou les ôtes tinroxhs del goidje et l' tchenåle a l' air (rifwait so èn adjinçna antomike prin so wiki a "Adam's apple'' 18657 49821 2006-01-28T18:46:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mustea]] 18658 49822 2006-01-28T18:49:09Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">mustea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> gros [[Motî:oxhea|oxhea]] metou inte li [[Motî:djino|djno]] eyet l' [[Motî:tchiveye|tchiveye]]. <I>I s' a dischavé l' mustea conte les montêyes.</I> <I>S' i mousse e m' måjhone, dji lyi hinrè ene tcheyire divins les djambes po lyi spiyî on mustea </I>([[G. Alexis]]). <I>Gn a des cotreas ki vs kibouyèt les musteas</I>(ramexhné pa [[L. Remacle]]). On dit eto: cresse del djambe, aweye del djambe, [[Motî:schinon del djambe|schinon del djambe]]. <span lang=fr>F. tibia.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; aveur des [[Motî:hame|hames]]° ezès musteas.</FONT> Loukîz a : [[Motî:hame-ezès-musteas|hame-ezès-musteas]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; mete des hames ezès musteas:</FONT> fé des rujhes a ene sakî, ene sacwè, espaitchî on cåzaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; ès broûler les musteas:</FONT> ès broûler les djambes tot s' metant trop près do feu, cwand on-z est edjalé. <I>O vén don, pôve edjalêye; ti vouss broûler les musteas ?</I> (Noyé walon). <B>2.</B> (mot d' botchî) [[Motî:djeret|djeret]]. <I>I nos dene on mustea d' boû pol tchén.</I> < ene cråsse sope on mustea d' boû.</I> <span lang=fr>F. jarret.</span> <B>3.</B> dins l' vî discôpaedje, gros oxh et les laids bokets ki sont après, k' on dveut prinde å botchî, et lzès payî å pris del boune tchå. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; trawé mustea:</FONT> gros boket côpé des deus costés å mitan d' èn oxhea, ki l' miyôle a rexhou foû. | <B><FONT COLOR="#ff0000">muslire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:froxheure|froxheure]] å mustea. <I>Dji m' a fwait ene muslire </I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. contusion (sur le tibia).</span> <B>2.</B> (pa stindaedje) [[Motî:coixheure|coixheure]]. <span lang=fr>F. blessure.</span> Parintêye : * [[Motî:ramuster|ramuster]] Pwaire minimom : * [[Motî:muzlire|muzlire]] (ki rcatche li muzea des biesses) ---- * [[mustea (oxhea)|Dipus d' racsegnes sol mustea (l' oxhea)]] * [[djeret|Dipus d' racsegnes sol mustea (li djonteure)]] 18659 49826 2006-01-28T18:54:25Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;mustea : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mustia</FONT>, mustê, moustê, Pc. mutiô </span> (Li gåmès ''muté'' vout dire li [[Motî:djino|djno]]). ;muslire : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">muslîre</FONT>, mouslîre, (muslêre, muslière)</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;mustea : mustê [E1, E213, E34], moustê [E1b, E212b, E21], moustai [E212], mustia [C1, C8, O0, O4] ;muslire : mus'lîre [E1, G215], musselîre [E34] mous'lîre [E212b, E21, G215], mousselire [E212], mislîre [G215], mus'lî [G215] == Etimolodjeye == nén cnoxhowe. "muslire" est metowe, dandjreus flotchmint, a [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>musculus</I></span>" dins l' [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] (6/3, 262b). 18660 57946 2006-05-22T19:08:16Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje {{djermon viyaedje}} '''Ocgniye-Li Noû Lovén''' (fr: Ottignies-Louvain-la-Neuve) est one comene di Walonreye, el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Ottignies-Louvain-la-Neuve Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] *Dimorants: 29.264 ([[2005]]) *Limero del posse: '''1340''', '''1341''', '''1342''' et '''1348''' *Arondixhmint: [[Nivele]] *Sitindêye: 33,06 [[km²]] *Dinsité: 885,18 djins/km² *Ban d'[[Ocgniye-Li Noû Lovén]] ** [[Cirou]] ** [[Limlete]] ** [[Li Noû Lovén]] ** [[Ocgniye]] {{ProvinceBW}} [[en:Ottignies-Louvain-la-Neuve]] [[eo:Ottignies-Louvain-la-Neuve]] [[fr:Ottignies-Louvain-la-Neuve]] [[nl:Ottignies-Louvain-la-Neuve]] [[no:Ottignies-Louvain-la-Neuve]] 18662 50065 2006-02-02T23:33:00Z Lucyin 16 /* Bondjoû, m' vayant */ == Bénvnowe {{PAGENAME}}! == Bénvnowe so l' eciclopedeye e walon Wikipedia! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "[[Wikipedia:Bénvnowe|Bénvnowe]]" et "[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|Kimint candjî ene pådje]]", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî. So vosse pådje di copene, vos ploz mete tot çou ki vos vloz; c' est ene boune idêye di mete les lingaedjes ki vos compurdoz; alez vey so [[Wikipedia:Babel]] po saveur comint fé. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djanvî 2006 a 13:50 (UTC) == Imådje bire del poye == Bondjoû, gråces po l' imådje, mins ça sereut mî ene imådje pus grande, po bén lére li tecse tot åtoû; et co mî ene imådje k' on pout vey l' etike so ene botaye. I vs fåt eto dire li sôre di licince ki vos metoz l' imådje dizo (çou k' vos permetez ou nén d' fé avou l' imådje) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di djanvî 2006 a 13:53 (UTC) == Bondjoû, m' vayant == Gråce po les racsegnes sol [[bire]] del poye. Dj' a ene miete rimonté les imådjes. Si vos vloz fé èn årtike so Limlete, vos ploz alez vey li modele so ene [[Uzeu_copene:Borbouze/modele viyaedje|pådje rawete da Louwis Baidjot]]. Ki ça vos våye bén. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d' fevrî 2006 a 23:31 (UTC) 18663 49841 2006-01-30T16:20:12Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vike-tot-seu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>vike-tot-seule</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki vike lu tot seu, sins hanter les djins. rl a: [[Motî:boû|boû d' fagne]], viker come on [[Motî:leu|leu]]. <span lang=fr>F. solitaire, ermite.</span> 18664 49843 2006-01-30T16:49:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantoele</B></FONT> [f.n.]: <B>1.</B> toele texheye pa ene araegne; <I>Dj' a fwait mi semdi: dj' a fwait totes les rantoeles ezès tchambes hôt.</I> rl a: [[Motî:aréncrén|aréncrén]], [[Motî:arantoele|arantoele]], [[Motî:araegnreye|araegnreye]]; <B>2.</B> ashonnaedje di loyéns inte mwintès soces, mwintès djins; <I>L' UCW, c' est ene rantoele di soces po disfinde li walon.</I> <B>3.</B> (mot d' éndjolisse u d' tecnicyin) ruslî d' adjondaedje påzès telefones, copurade inte des copiutreces; <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Rantoele</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">li Rantoele Daegnrece:</FONT> l'&nbsp;Etrernete; rl a: [[Motî:Grand Ruslî|Grand Ruslî]], [[Motî:Aragnreye|Aragnreye]], [[Motî:daegntoele|daegntoele]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>rantwèle</B>, rantwaye, rantwâye, rantûye, rantoûye, <FONT COLOR="#800080"><B>ranteûle</B></FONT>, rantwale</span>. Etimolodjeye: riscôpaedje d'&nbsp;"arantoele", dins les payis walo-lorins, k'&nbsp;uzèt d'&nbsp;l'&nbsp;årtike "la": l'&nbsp;arantoele --&gt; la rantoele. Coinrece Årdene. 18665 49844 2006-01-30T18:09:34Z Djan Cayron 140 One bire di måjhone prodûte a Limlete pa Djan Cayron One bire di måjhone prodûte a Limlete pa Djan Cayron 18666 49850 2006-01-30T18:41:31Z Djan Cayron 140 {{Babel-4|wa-2|fr|en-3|nl-2}} * No: Jean Cayron * Veye: [[Limlete]] ([[Ocgniye-Li Noû Lovén]], e [[Roman Payis]]) * Contak: emile: jean.cayron@gmail.com 18667 49861 2006-01-31T00:07:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moirsea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:ragosse|ragosse]] di peme. <span lang=fr>F. trognon.</span> de pomme <B>2.</B> [[Motî:gaviote|gaviote]] (tinroxh del goidje ki stitche padvant l' cô). On dit eto: [[Motî:djaeye|djaeye]], [[Motî:pupe|pupe]], [[Motî:nuk|nuk, nukea]]. <span lang=fr>F. pomme d'Adam.</span> Etimolodjeye : bodje [[Etimolodjeye latene|latén]] di "<span lang=la><I>moirsus</I></span>" ([[Motî:hagneure|hagneure]]), [[cawete -ea]]. Minme bodje etimolodjike : * [[Motî:dismoirseler|dismoirseler]] ---- * [[gaviote|Dipus d' racsegne sol moirsea]] * [[fås amisse|Li mot "morsea" n' est nén l' ratournaedje e walon do mot francès "morceau" (boket)]] 18668 49860 2006-01-31T00:06:07Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == mwèrcê [E1], mwèrsê [E1], moirsai [E203] 18669 56912 2006-05-15T13:27:55Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ru:Усман (халиф)]] [[categoreye:islam]] [[categoreye:Rilomés Muzulmans]] '''Otman''' (en [[arabe]] : &#1593;&#1579;&#1605;&#1575;&#1606; &#1576;&#1606; &#1593;&#1601;&#1575;&#1606;, '''Uthman ibn Affan'''), c' est l' troejhinme [[califat|calife]], k' a stî l' tchîf politike et rlidjeus des Muzulmans di 644 a 656, après [[Omar (calife)|Omar]]. C' est lu k' a fwait rashonné les scrîts di l' [[Alcoran]], po-z aveur todi l' minme modêye, al [[faflote]] près. Å califat, il a stî shuvou pa [[Ali (calife)|Ali]]. [[ar:عثمان بن عفان]] [[de:Uthman ibn Affan]] [[en:Uthman]] [[es:Uthman ibn Affan]] [[fr:Uthman]] [[he:עות'מאן]] [[id:Usman bin Affan]] [[it:Othmàn ibn Affàn]] [[ja:ウスマーン・イブン＝アッファーン]] [[ms:Uthman bin Afan]] [[nl:Oethman ibn Affan]] [[pt:Otman]] [[ru:Усман (халиф)]] [[sv:Uthman ibn Affan]] [[zh:奧斯曼·伊本·阿凡]] 18670 62301 2006-06-19T00:04:03Z YurikBot 105 robot Modifie: [[ur:علی (علیہ السلام)]] {{djermon}} [[categoreye:islam]] [[categoreye:Rilomés Muzulmans]] [[Imådje:Mohamed_V.jpg|thumb|[[Mohamed V]] et Ahmed Tidjani sol tombe di l' Imam Ali en Irak e 1959]] '''Ali''' (en [[arabe]] علي بن أبي طالب, '''Ali ben Abi Talib'''), c' est l' cwatrinme [[califat|calife]], k' a stî l' tchîf politike et rlidjeus des Muzulmans di 656 a 661, après [[Otman (calife)|Otman]]. Po les [[Chiyites]], c' est l' prumî des 10 [[imam]]s. C' est lu k' a fwait studyî li [[croejhete]] di l' [[arabe]]. Apès Ali, gn a yeu l' pårtixhaedje des muzulmans inte les [[Sunites]] et des Chiyites. Il a s' tombe a [[Nadjaf]],e l' [[Irak.]] [[ar:علي بن أبي طالب]] [[bg:Али ибн Абу Талиб]] [[ca:Alí]] [[da:Ali]] [[de:Ali ibn Abi Talib]] [[en:Ali]] [[es:Ali Ibn Abi Talib]] [[et:‘Alī ibn Abī Ţālib]] [[fa:علی پسر ابوطالب]] [[fi:Ali ibn Abi Talib]] [[fr:Ali ibn Abi Talib]] [[he:עלי אבן אבו טאלב]] [[id:Ali bin Abi Talib]] [[it:Ali ibn Abi Talib]] [[ja:アリー・イブン＝アビー＝ターリブ]] [[ko:알리 이븐 아비 탈리브]] [[ms:Ali bin Abi Thalib]] [[nl:Imam Ali]] [[nn:Ali ibn Abi Talib]] [[no:Ali ibn Abi Talib]] [[pl:Ali ibn Abi Talib]] [[pt:Ali ibn Abi Talib]] [[ru:Али бен-Аби-Талеб]] [[sh:Alija]] [[sv:Ali ibn Abi Talib]] [[th:อะลีย์]] [[tr:Ali bin Ebu Talib]] [[uk:Алі ібн Абі Таліб]] [[ur:علی (علیہ السلام)]] [[zh:阿里·伊本·艾比·塔里卜]] 18671 49870 2006-01-31T00:34:55Z Lucyin 16 Rilomés Muzulmands displaecî viè Rilomés Muzulmans: flotche {{djermon}} [[categoreye:islam]] [[categoreye:Rilomés Muzulmans|*]] Pådje po les rlomés Muzulmans == Prumîs tchîfs des Muzulmans == * [[Ali (calife)|Ali]] * [[Otman (calife)|Otman]] == Esploreus et voyaedjeus == * [[Ben Batouta]] == Årtisses do Monde Arabe == * [[Chaybiya]] [[en:List_of_Muslims]] 18672 49869 2006-01-31T00:34:11Z Lucyin 16 [[Categoreye:Rilomêyès djins]] [[Categoreye:Islam]] 18673 49871 2006-01-31T00:34:55Z Lucyin 16 Rilomés Muzulmands displaecî viè Rilomés Muzulmans: flotche #REDIRECT [[Rilomés Muzulmans]] 18675 49892 2006-01-31T11:18:33Z Lucyin 16 Motî:escwater displaecî viè Motî:sicwater: clasmint normå <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicwater</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escwater</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>scwater</B></FONT> ([[codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sipotchî|sipotchî]]. <I>Il escwate ene pouce avou ses ongues.</I> <I>Il est scwaté conte el meur </I>([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Dji so scwaté droci, espotchî dins l' berdouye</I> ([[J. Beaucarne]]). On dit eto: [[Motî:sipråtchî|sipråtchî]]. <span lang=fr>F. écraser.</span> <B>2.</B> [[Motî:schoircî|schorcî]]. <span lang=fr>F. écorcher.</span> 18676 49893 2006-01-31T11:18:33Z Lucyin 16 Motî:escwater displaecî viè Motî:sicwater: clasmint normå #REDIRECT [[Motî:sicwater]] 18677 49894 2006-01-31T11:19:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sicwater]] 18678 59049 2006-06-02T07:24:37Z Pablo 5 /* Les romans biyografikes */ luminme -> lu-minme [[categoreye:romans e walon|*]] Les '''romans e walon''', c' est des [[roman]]s sicrits pår e [[walon]]. End a nén co tant yeu, eneviè les eplaidaedjes di [[ramexhnêye d' arimeas|ramexhnêyes d' arimeas]]. Les romans e walon n' sont nén sovint foirt longs (on ptit cint d' pådjes). Les pus longs eplaidîs å djoû d' ouy, c' est [[Li ptit Bert (roman)|Li ptit Bert]] da [[Auguste Laloux]] eyet "[[Li famile Sinte (roman)|Li famile Sinte]]" da [[Emile Sullon]]. Les pus grands scrijheus di romans e walon sont metous so [[rilomés romantîs e walon|ene pådje tote seule]]. == Djivêye cronolodjike des romans e walon == === Divant l' guere di catoize (1888-1914) === * Li [[Motî:hourlot|hourlot]] ([[Dieudonné Salme]]), 1888. * Pitchete ([[Dieudonné Salme]]), 1890. * Li pope d'&nbsp;Anviesse ([[Joseph Vrindts]]), 1896. * Li mariaedje di Djhan Flipe ([[René Barmarin]]), parexhou e foyton divins l'&nbsp;[[Li Cok d' Awousse|Cok d'&nbsp;Awousse]], 1906-1908. * Wala ([[Jules Sottiaux]]), 1909 (nén eplaidî). === Inte les deus gueres, et tins del guere di 40 (1918-1944) === [[Imådje:cal_pitit.jpg|thumb|Prumire modêye di "Pitit d' mon les matantes"]] * Li bracnî ([[Joseph Calozet]]), 1920. * Cadet ([[Jean Lejeune]]), 1921. * '''Pitit d'&nbsp;mon les matantes'''&nbsp;(Joseph Calozet), 1929. * E payis des shabotîs (Joseph Calozet), 1933. * Li crawieuse agaesse (Joseph Calozet), 1937. * Leyon Cranasse, tchampete pa amour ([[Félicien Barry]]), 1944. === Li [[djermêye 48]] === [[Imådje:laloux_ptit_bert_wi.jpg|thumb|left|Coviete do "Ptit Bert"]] * Aline (Charles-Ferdinand Ramuz, ratourné pa [[Willy Bal]]), 1934, eplaidî e 1998. * Mamjhele Chôze ([[Henri Van Cutsem]]), 1950. * So les tienes (Jean Gionno, ratourné pa [[Emile Gilliard]]). * Les djoûs racourtixhnut (Emile Gilliard), 2002. * '''[[Li ptit Bert]]''' ([[Auguste Laloux]]), 1966. === Les anêyes 1970-1995 === * So les tienes (Jean Gionno, ratourné pa [[Emile Gilliard]]). * Les Grignous ([[Gaston Lucy]]), diviè 1975, nén eplaidî. * '''Les teres då Bon Diè''' ([[André Henin]], 1979). * [[Li djoû k' i plourè des pupes di tere]] ([[Jean-Luc Fauconnier]], 1992). === Li rvicance (1995-2006) === * On djoû nûlêye, on djoû solea ([[Lucien Somme]]), 2001. * Ene måjhone sins finiesses ([[Chantal Denis]]), 2001. * [[Tereze (roman)|Tereze]], (Lucien Somme), 2002. * '''On byin bråve ome'''&nbsp;(Chantal Denis), 2002. * [[Les djoûs racourtixhnut]] (Emile Gilliard), 2002. * [[L' ome ki n' dimandéve rén (roman)|L' ome ki n' dimandéve rén]] ([[Emile Sullon]]), 2002. * '''[[Li famile Sinte (roman)|Li famile Sinte]]''' (Emile Sullon), 2002. * '''[[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]]''' (Lucien Somme), 2003. * L'&nbsp;ouxh å lådje (Chantal Denis), 2003. * [[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]] (Lucien Somme), 2003. * '''[[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints]]'''&nbsp;([[Lucien Mahin]]), 2004. * [[Et mi, dji vs ratindeu (roman)|Et mi, dji vs ratindeu]] (Chantal Denis), 2005. * [[Li tåvlêye do diale (roman)|Li tåvlêye do diale]] (Lucien Somme), 2005. * [[So l' anuti (roman)|So l' Anuti]] ([[Laurent Hendschel]]), 2006. * Dji vôreu k'&nbsp;i ploureut (Chantal Denis), 2006. == Les sôres di romans (et di ptits romans)== === Les romans sicolodjikes === I racontèt l'&nbsp;istwere d'&nbsp;ene djin, ses tuzaedjes et ses rsintaedjes. * "Li crawieuse Agaesse" li dierin roman da Djôzef Calozet, k' i saye di mostrer les toûs d' rossea tchén d' ene feme k' a l' diale e coir. * "Li ptit Bert" da Augusse Laloux. * "Tereze" da Lucyin Somme * "Les djoûs racourtixhnut" da Emile Gilliard, k' est scrît a môde di djournå. * "Ene måjhone sins finiesses", et "l’&nbsp;ouxh å lådje", da Chantal Denis. * "Li famile Sinte", da Emile Sullon, ki raconte les brognes dins ene famile, so dipus d' cint-z ans d' tins. === Les romans d' amour === [[Imådje:Ene_maujhone_sins_finiesse.jpg|thumb|161px|Ene måjhone sins finiesse]] I sont bastis so ene istwere d' amour inte on djonnea et ene djonnete, u des pus viyès djins, mins bén metous el sôcieté. * "[[Å bea payis d' Han]]" on ptit roman da [[Adelin Lebrun]], on modele des '''romans a l' aiwe di rôze''' ki finixhèt todi bén. * "[[Les teres då Bon Diè]]", da [[André Henin]], l' istwere d' èn amour di djonnesse ki li mwaisse-persounaedje saye di rtrover. * "[[On djoû nûlêye, on djoû solea]]" et "[[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]]" da [[Lucien Somme]]. === Les romans policîs === Gn a des moûdes, ou des ratindaedjes avou coixheures, et on cwire kî çki c' est l' moudreu (u l' ratindeu). * "On byin bråve ome" da Chantal Denis. * Dins "L' ome ki n' dimandéve rén", les policîs fijhèt rire di zels; c' est çou k' on lome ene comedeye policire, a môde des fimes da De Funes. * Dins "Li famile Sinte", gn a on ptit roman policî å mitan d' on roman sicolodjike. === Les romans etnografikes === I discrijhèt li vicaedje dins on monde di ptitès djins, avou tot çou k' i s' î passe. Mins, gn a waire d' avinteures. * "Li bracnî" & "E payis des shabotîs" da Djôzef Calozet, ki raconte li vicåreye d' on [[Motî:bokion|bokion]]-[[Motî:bracnî|bracnî]] * "E payis des shabotîs", todi da Djôzef Calozet, ki mostere on viyaedje avou toplin des ovroes d' shabotîs. * "Li djoû k'&nbsp;i plourè des pupes di tere", da Jean-Luc Fauconnier, ki raconte li djournêye d' on mwaisse bresseu. === Les romans biyografikes === [[Imådje:barry_cranasse_wi.jpg|thumb|coviete di «Leyon Cranasse, tchampete pa amour»]] C' est l' vicåreye d' ene djin k' a viké podbon (kécfeye li scrijheu lu-minme), mins remantcheye a môde di roman. * "Pitit d' mon les matantes" da Djôzef Calozet. * "Leyon Cranasse, tchampete pa amour" da Felicyin Barry. * "Mamjhele Chôze" da Henry Van Cutsem. * Mignolet, on ptit roman da [[Jean-Pierre Dumont]]. === Les romans istorikes === I cåzèt d' etrevéns istorikes, avou les vraiyès dates. Les persounaedjes do roman vikèt ces evenmints la. * "So l' anuti", da Lorint Hendschel, si passe e l' ötriche ey el Tourkeye e 18inme sieke, djusse divant l' [[Revolucion francesse]]. * "Les Grignous" da Gaston Lucy, so les [[Motî:bandeye|bandeyes]] et l' d justice dizo l' Ancyin redjime, e payis di [[Smwès]] et e l' Årdene francesse. * "Li fi del guere" da Louwis Tilkin (1919), so onk ki fwait l' guere di 1914-1918. * "Ene nute di Noyé al cinse" da [[George Alexis]], so l' après-guere e 1946, la k' des cinsîs d' Årdene si rvindjèt so on prijhnî almand, ancyin SS. * "Li batreye des cwate vints" da Lucien Mahin, sol [[Motî:peupe-sipata|peupe-sipata]] do Rwanda e 1994. * "Li famile Sinte", ki nos berlondje, avou des dates, del resconte di [[Stanley]] eyet [[Livingstone|"l' vî Stone"]] e [[Congo]] e 1871, disk' å tronnmint d' tere di Lidje e 1983, pout esse riwaitî, avou, come on roman istorike. === Les romans sol vicaedje des biesses === Li mwaisse persounaedje, c' est ene biesse. Metans, on live, dins "Cadet" da Djhan Lejeune. === Les romans d' avinteures === I cåzèt di spoûles avou bråmint do [[Motî:ramdam|ramdam]]. Gn a pont d' egzimpe e walon. === Les romans et les ptits romans foû-naturels === [[Imådje:biron_fontinne_wi.jpg|right|]] I s’&nbsp;passèt dins on monde ki n’&nbsp;egzistêye nén. * "Li rodje dame": des noveles da [[Jean-Denys Boussart]]. * '''"Li ptit prince"''' da [[Antoine de Saint-Exupéry]], onk ratourné pa Lorint Hendschel ey èn ôte pa Djan-Pol Grandmont. * "Li ptite comere avou l' blanke camizole" da Lucyin Mahin. * "Vos, mi, come [[Motî:hasse|hasse]] et [[Motî:roy|roy]]", da [[Paul Biron]], ratourné pa [[Guy Fontaine|Guy Fontinne]]. * "Sacwantès fåviretes di houte did ci", da Lorint Hendschel (nén eplaidî). * "Racrapotaedjes", da Jean-François Brackman (nén eplaidî). == Vindince des romans e walon == [[Imådje:b4v.jpg|thumb|Li batreye des cwate vints]] C' est co les romans publiyîs e foytons å cmince do 20inme sieke dins les gazetes e walon k' ont dandjreus yeu li pus di léjheus(es). Après, les romans e walon n' estît saetchîs k' a on ptit nombe d' egzimplaires. Mamjhele Chôze da Van Cutsem (1950) a vudî a 1005 egzimplaires. "So les tienes" a 1000 egzimplaires. Les romans da Lucyin Somme et Chantal Denis n' estént saetchîs fok a 200 egzimplaires. Les romans nén eplaidîs (So l' anuti, Mignolet), ont stî csemés come sillabusse a nén ddja céncwante egzimplaires. Les romans e walon sont sovint imprimés a conte d' oteur. Udonbén k' èn oteur ki scrît bråmint fwait si prôpe pitite måjhon d' edicion. Emile Gilliard li lome "Dire et scrire e walon"; dispu 2001, Chantal Denis et Lucien Somme fwaiynut ene coleccion a zels deus. Nerén, les romans e walon ni s' vindèt nén foû di leu coine (metans les romans namurwès a Nameur). Li vindaedje si fwait avou l' aidance des soces di belès letes (ALWAC po "Mamjhele Chôze). Pacô, c' est ene grande soce di belès letes ki s' ocupe d' eplaidî les romans, come li [[SLLW]] avou les cis da Calozet. Udonbén "Micromania" po "Aline" ratourné pa Willy Bal. Adon, i sont on pô dpus spårdous. Des eplaideus a leu boûsses ont, pacô, rexhou des romans e walon: "Vos, mi, come hasse et roy" a stî publiyî pa [[eplaidreyes Dricot|Dricot]], pol martchî lidjwès. Li minme eplaideu rimeta çoula e 2002, to fjhant moussî foû, après l' moirt do scrijheu, les deus romans da Emile Sullon "L' ome ki n' dimandéve rén" eyet "Li famile Sinte". "Li batreye des cwate vints", saetcheye a 400 egzimplaires, a vûdî did mon Weyrich ([[Li Tchestea|å Tchestea]]), avou l' idêye kel live sereut léjhou so tote li [[Walonreye]], poy ki c' esteut l' prumî roman eplaidî e [[rifondaedje do walon|rfondou]]. == Hårdêye divintrinne == * [[Rilomés romantîs|Pådje des rlomés romantîs did pattavå l' Daegn]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://aberteke.walon.org/beleletes.html Corwaitaedje des sudjets des romans e walon (pa L. Mahin, e francès)] 18679 63911 2006-06-24T16:30:06Z Pablo 5 ôre alfabetike [[categoreye:romans e walon|*]] [[Categoreye:sicrijheus e walon|Rilomes romantis e walon]] [[Imådje:romancis_wi.jpg|thumb|Cwate romantîs del kimince des anêyes 2000: di hintche a droete : Chantal Denis, Lucien Somme, Jean-Pierre Dumont, Lucien Mahin]] Les scrijheus d' [[romans e walon]] si polnut conter so les doets des deus mwins ([[V. Georges]]). Paski on n' pout nén conter come romantîs tos les scrijheus e walon k' on fwait del [[prôze]]. Li prumî grand romantî e walon fourit, sins manke, [[Dieudonné Salme]], ki cminça al fén do 19inme sieke. [[René Barmarin]] n' est nén foirt conoxhou, dandjreus pask' i n' a nén fwait on live avou s' roman. C' est parey avou [[Jules Sottiaux]]. Avou ça ki ces deus scrijheus la n' ont nén stî ritnous dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]]. Ça fwait ki c' est l' [[Joseph Calozet|Djôzef Calozet]] ki s' va dner a cnoxhe come li prumî vraiy sicrijheu d' roman e walon, avou "[[Li bracnî (roman)|Li bracnî]]" (1920). Mins li grand mwaisse del sôre, ci serè seur li [[Auguste Laloux|Gusse Laloux]], pask' i va amoenner totès tecnikes foirt lon do simpe contaedje d' ene paskeye e prôze. Bråmint des tecnikes da Laloux vont esse riprinjhe pa [[Lorint Hendschel]], [[Chantal Denis]] et [[Lucien Somme]]. Mins, avou [[Lucyin Mahin]] eyet [[Jean-Pierre Dumont|Djhan-pire Dumont]], ces noveas romantîs la ont ça d' bea : i fwaiynut passer leus spoûles dins on monde la k' on n' djåze nén walon podbon. Et renairer insi li djinre d' on bea côp ! 18680 62849 2006-06-21T10:18:40Z Djoseph 126 /* S */ [[categoreye:Rilomêyès djins]] [[categoreye:Grands scrijheus]] Pådje des grands scrijheus d' [[roman]]s. == D == * [[Fyodor Mixhaylovitch Dostoyevskiy]] == H == * [[Hemingway]] * [[Victor Hugo]] == S == * [[Georges Simenon]] * [[Antoine de Saint-Exupéry]] == T == * [[Tchekov]] == Hårdêye divintrinne == * [[rilomés romantîs e walon|Pådje des grands scrijheus d' romans e walon]]. 18681 49909 2006-01-31T11:44:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[romans e walon]] 18682 56420 2006-05-12T17:16:53Z Lucyin 16 [[categoreye:romans e walon]] [[Imådje:so_l'_anuti_wi.jpg|thumb|coviete]] '''So l' Anuti''', c' est on [[roman e walon]] sicrît pa [[Lorint Hendschel]] e1994 et eplaidî e [[2006]]. C' est l' prumî roman scrît e [[rfondou walon]]. Il a rascodou l' [[pris del Kiminålté Walonreye-Brussele]] e [[1995]]. L' adrovaedje est da [[Bernard Louis]]. Li roman est eplaidî avou on ratournaedje e francès, vizon vizu, fwait pa Michèle Gabriel. Si eplaidaedje, dipus d' dijh ans après si scrijhaedje, a stî adjinçné [[Li Rantoele (soce)|pal Rantoele]]. Sacwants bokets avént parexhou e 2004 et 2005 dins li rvowe [[Li Chwès]], riscrîts a môde di Nameur. ISBN 2-930347-79-1 == Plaçaedje dins l' tins et dins li spåce == Li spoûle kimince a Lene. Årvier di çou kel sicrijheu mete dins l' adviertance, Lene egzistêye podbon : c' est ene cinse metowe so li dzeu d' [[Åssôrt]]. Après l' ero va aler e l' Ôtriche, pu el Tourkeye. Li roman d' atcheve e 1788. On sint avni des "grands candjmints", ki c' est l' [[revolucion francesse]]. == Enondaedje do scrijheu po fé ç' roman la == Li roman a stî scrît, inte des ôtès sacwès, po mostrer k' on pleut foirt bén emantchî on roman e walon foû do cåde djeyografike des viyaedjes del Walonreye di 1900 a 1960, la k' les djins cåzént podbon el walon. C' est çou ki des waloneus come [[Albert Maquet]] riclamént co e 1994. Mins li voye aveut ddja stî afroyeye pa [[Emile Gilliard]] k' aveut ratourné ''Collines'' da Jean Giono, on live ki s' passe dins l' Nonne del France. == "So l' Anuti" et li rfondaedje do walon == Dins l' [[adviertance ås lijheus]], Lorint Hendschel est ene miete fotant å dfwait do sistinme di [[sistinme Feller|rashiyaedje des accints]], li seu sistinme de scrijhaedje do walon accepté pal [[SLLW]] å 20inme sieke. I mostere eto l' aroyaedje ki va siervi pol [[rifondaedje do walon]] (di [[Scåssene]] a [[Faimonveye]], di [[Leglijhe]] a [[Djenvå]]). === Adviertance === :'''''Adviertance di l’ eplaideu azès lijheus curieus, spepiåds eyet / u sincieus.''''' :''Ni cachîz nén après l’ viyaedje di Lene so vosse [[Daegn-Mape]] : i gn a ddja lontins k’ il a tourné a rén.'' :''Tot çou k’ on sait, pol djoû d’ ouy, c’ est k’ il esteut kéke pårt e l’ [[Urope]], etur des ôtès plaeces lomêyes Scåssene eyet Faimonveye, ene pixheye pus hôt k’ Leglijhe u, purade, ene faflote padzo a droete di Djenvå. On-z î cåzéve li meye set cint swessante-shijhinme pårler d’ on lingaedje lomé "walon", ådjourdu disparexhou.'' :''Li precieus Atlasse multi-izoglossike di l’ Academeye des Syinces di Buenos-Aires el definit insi: ''"Una variedad norte-occidental del sub-grupo central de los dialectos orientalas [sic] del idioma valón, con marcadas influencias meridionales". :''C’ est l’ vraiy: li scrijheu k’ on prezinte si ovraedje vaici n’ esteut k’ on payizan k’ aveut-st aprin a lére - si waire ! Ça fwait k’ il a stî epronter - l’ enocin catoize ! - pol moens set mots (set !) å pårler di Drairi, a cénk kilometes di s’ måjhone. A-t-on djourmåy idêye ! Do côp, li live cial ni våt rén.'' :''Mågré k’ i n’ a nole valixhance po les sincieus do lingaedje (ça vout dire: pont d’ valixhance do tot), nos l’ dinans åzès lijheus come ene pitieuse imådje di çou ki s’ passéve e ç’ coine la di l’ Urope, eyet dins les tiesses des djins, dins les [[18inme sieke|anêyes 1700 et des]].'' :''Po lére ci vî lingaedje la, li coraedjeus lijheu doet co saveur ki les letes « xh », « jh », « sch », « å », « ae », « oe », « oi », « én » et « ea » ni si scrijhèt nén come ele si prononcént låvå di ces trevéns la. Nos vos avans ddja dit, ciddé padzeu, kimint çk’ ele si prononcént e ds ôtès coines d’ on payis k’ on lomrè « Walonreye », on ptit cint d’ anêyes pus tård.'' :''Pol restant, on n’ sait nén dtrop comint çki les « endogènes » (c’ est insi ki leu govienmint les loméve) prononcént des mots ossi ewaerant ki « afwaire » u – co bråmint pus emacralant – djambe ! ("djombe"?, "djanme"?, "djâbe", "jampe"?).'' :''I nos fåreut, droci, on novea Champollion !'' === Dins on passaedje do live === On rtrove li minme idêye cwand li ero, Djustin Colot, trove ki si pa adoptûle, on conte otrichyin, si muchyive dins on laboratwere po scrire des powezeyes e "patwès". :''Al loumire do crasset, dji n' a discovrou k' ene pitite plaece avou on tocoe bråmint trop ptit po siervi d' for d' alchimisse. Ene axhlete avou sacwants lives: ''"De Arte Composicionis"'' da Publius Consilius, ''"Bucolicae"'' da Virjile, "Les ovraedjes eyet les Djoûs" da Eziode, li ''"Cantibus Olympiadis Nympharum"'' da Teyocrite (rimetou en almand pa W. Schrottbar, amon l' imprimeu Lautschrei, Flemsgast, Frankfurt, 1752)... '' :''Di l' ôte costé: ene tåve, ene tcheyire. Sol tåve: ene pene, on potiket avou on fond d' intche rassetcheye, on moncea d' papîs... Sol prumire pådje, sicrît avou des cwårêyès letes gotikes:'' ::Der Sanfte Zefir ::Philosofische Gedichte im Mundart vom Züd-Westenteil des Nord-Ostenviertels von Obersdorf ::(Li doûs zuvion; Arimeas filozofikes e patwès do coulot Sud-Ouwess do cwårtî Nôr-Ess di Somveye) :''T' as minti ! Dj' end a rî a schirer m' vinte: insi l' vî sôdård setch come on poy di scoreye si vneut catchî dins ene cåve po scrire. Eyet po scrire cwè? Des rimeas, s' i vos plait ! Eyet dins on patwès, eco bén ! A n' nén croere ! '' :''Sins balziner, sins ddja taper on côp d' ouy so onk des "''Philosofische Gedichte''", dj' a tapé les foyeas dins l' tocoe eyet djels a fwait broûler. Tins k' les betchowès blames cotrawént l' papî eyet l' fé tourner a foumire, dji riyeu co todi, tot tuzant ki ç' côp ci, li conte Von Altburg esteut moirt eyet ramoirt.'' :''Tant k' a mi, dj' esteu deliberé.'' == Dijheyes di lijheus == :''Dj' a léjhou e francès : c' est on foirt bea live, ki s' tént bén.'' == Saetchaedje et vindince == Li live a stî saetchî a 400 egzimplaires. Il est vindou dins l' comiece normå, pa l' eplaideu. == On pordjet k' a duré 11 ans == {{djermon}} [[Imådje:so_l'_anuti_pordjet0.jpg|thumb|Li dvant-dierin pordjet d' coviete, avou ene pondeure da [[José Schoovaerts]]]] == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/hendschel-anuti.html Prezintaedje et saetchîs-foû bokets] * [http://www.weyrich-edition.be/fr/catalogue/detail.php?L_ID=72 Prezintaedje do live e catalogue da Weyrich] 18683 50873 2006-03-03T20:25:29Z Lucyin 16 Pådje di boutaedje eshonne so les rcoridjaedjes di [[So l' anuti (roman)|So l' Anuti]] (do 30 di djanvî å 8 di fevrî 2006) * [http://chanae.walon.org/~lucyin/guerni/solanuti.pdf Pordjet e PDF] (20-01-06) == p. 2 (pdf) == 2a (page de gauche) français en caractère droit ; wallon en italique '''Ci roman ci''' a rascodou … e '''1995''' en '''1995''' Peut-être pouvez-vous traduire aussi les phrases : Eplaidî el Walonreye pa Weyrich… Epådjnaedje et adjinçnaedje : Weyrich Imprimaedje : Chauveheid Imådje sol coviete : Imådje sol rabat : Dessin del coviete : Ci live cial a stî aspalé do Fond d’ aidance a l’ eplaidaedje del Kiminålté Walonreye-Brussele. 2b (page de droite) wallon en caractère droit ; français en italique So l'_Anuti (intervalle) == p.3pdf == === p.3pdf 3a === ''Li ptite colleccion « Belès letes » del Rant'''oe'''le'' en italique ; justifié Déjà paru'''s''' Du même auteur : Ouvrages publiés * Ridaedjes (Société de Langue et de Littérature Wallones, Liège, 1993 * Did lon (Les Cahiers Wallons, Namur, 1996) Ouvrages diffusés sous forme de polycopiés : * Etudes sur la planification linguistique du wallon : ** ‘’On walon po dmwin’’ (1990) (disponible sur http://rifondou.walon.org/hendschel_on_walon.html) ** Quelques propositions sur l'établissement d'&nbsp;une langue wallonne écrite commune (1993) ** ‘’Å raploû-tot des walons’’ (1994) (disponible avec le précédent sur http://rifondou.walon.org/hendschel-3.html) ** Quelle planification linguistique pour le wallon ? (1996) ** Po cåzer des syinces do lingädje è walon (1997) ** Quelques cas d’hypercorrection en wallon (1998) ** Vers la substitution linguistique en Wallonie (1999) * Etudes sociolinguistiques : ** Ecole dialectologique et génération 48 : esquisse d'une analyse (1996) * Documents pédagogiques : ** Cand lès mots ratindèt famile (1994) ** Li walon rade et bin (1994) ** Comprinde li rfondou walon (2001) ** Aprinde et comprinde li rfondou walon (2002) ** Cour do Noû-Lovén (2001, disponible sur http://rifondou.walon.org/cours/) * Textes littéraires : ** Sacwantès fåviretes di houte did ci (nouvelles) Textes publiés dans les anthologies de littérature wallonne Scrîre, U.C.W., Liège, 1994 Publications de textes dans les journaux et revues Les Cahiers Wallons, Singuliers, ''Coutcouloudjoû'', ''Li Rantoele'', ''Li Chwès'', ''Djåzans walon'', ''Walo + gazète'', ''Toudi''. Remerciements: Anne Francard …relecture '''des textes français''' Bernard Louis qui a bien voulu préfacer '''ce livre''' Lucyin Mahin, '''Pierre Otjacques, Pablo Sarachaga et José Schoovaerts''', membres '''de l’ASBL ''Li Rantoele''''' (wallon en italique) === p.3pdf 3b === français en caractère droit ; wallon en italique '''Sites''' (non pages) Internet '''créés par ou consacrés à'''... Pådje moennrece des waibes da Lorint Hendschel Page menu des sites créés par ou consacrés à Laurent Hendschel http://rifondou.walon.org/hendschel-rif.html Les adresses des waibes '''ki c’ est l’ Lorint Hendschel k’ els''' a-st enondé Grammaire…rédigé'''e''' en français == p 4pdf == Do walon sol '''Daegntoele''' français en caractère droit ; wallon en italique Sites Internet… * L’esplicant Motî : dictionnaire explicatif détaillé ** sur le site de l’encyclopédie Wikipedia : http://wa.wikipedia.org/ suivre « esplicant motî ». ** sur le site walon.org : http://moti.walon.org * Le site du wallon normalisé : http://rifondou.walon.org/ * Sites d’informations : ** L’Aberteke : revue trimestrielle : http://aberteke.walon.org/ ** Wikinoveles : Actualité chaude : http://wa.wikipedia.org/Wikinoveles (on peut supprimer les 2 phrases Po les djins… & Pour permettre…) '''L'ABC du wallon normalisé''' '''Texte à recopier de la page''' : '''http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/ABC.html''' (texte mis en forme) == p5pdf == Adrovaedje : plus petit caractère, a gauche Prix des Langues … : en italique s’ fé quite dès-arèdjîs : pas de marque de paragraphe Nouveau paragraphe à «Li guère Nouveau paragraphe à Ci siéke-la == p. 6pdf == === p 6pdf 6a === (the luck…) italique Nouveau paragraphe à : Minme s’on… Nouveau paragraphe à : Asteure, lijeû === p. 6pdf 6b === '''Adviertance di l’ eplaideu azès lijheus curieus, spepiåds eyet / u sincieus''' Ni cachîz nén après l’ viyaedje di Lene so vosse Daegn-Mape : i gn a ddja lontins k’ il a tourné a rén. Tot çou k’ on sait, pol djoû d’ ouy, c’ est k’ il esteut kéke pårt e l’ Urope, etur des ôtès plaeces lomêyes Scåssene eyet Faimonveye, ene pixheye pus hôt k’ Leglijhe u, purade, ene faflote padzo a droete di Djenvå. On-z î cåzéve li meye set cint swessante-shijhinme pårler d’ on lingaedje lomé "walon", ådjourdu disparexhou. Li rlomé Atlasse Multi-izoglossike di l’ Academeye des Syinces di Buenos-Aires el definit insi: ''«Una variedad norte-occidental del sub-grupo central de los dialectos orientalas [sic] del idioma valón, con marcadas influencias meridio nales »''. C’ est l’ vra iy: li scrijheu k’ on prezinte si ovraedje vai ci n’ esteut k’ on pay izan k’ aveut-st aprin a lére - si waire ! Ça fwait k’ il a stî epronter - l’ enocin catoize ! - pol moens set mots (set !) å pårler di Drairi, a cénk kilometes di s’ måjhone. A-t-on djourmåy idêye ! Do côp, li live cial ni våt rén. Mågré k’ i n’ a nole valixhance po les sincieus do lingaedje (ça vout dire: pont d’ valixhance do tot), nos l’ dinans åzès lijheus come ene pitieuse imådje di çou ki s’ passéve e ç’ coine la di l’ Urope, eyet dins les tiesses des djins, dins les anêyes 1700 et des. Po lére ci vî lingaedje la, li coraedjeus lijheu doet co saveur ki les letes « xh », « jh », « sch », « å », « ae », « oe », « oi », « én » et « ea » ni si scrijhèt nén come ele si prononcént låvå di ces trevéns la. Nos vos avans ddja dit, ciddé padzeu, kimint çk’ ele si prononcént e ds ôtès coines d’ on payis k’ on lomrè « Walonreye », on ptit cint d’ anêyes pus tård. Pol restant, on n’ sait nén dtrop comint çki les « endogènes » (c’ est insi ki leu govienmint les loméve) prononcént des mots ossi ewaerant ki « afwaire » u – co bråmint pus emacralant – djambe ! ("djombe"?, "djanme"?, "djâbe", "jampe"?). I nos fåreut, droci, on novea Champollion ! == p. 7pdf (12-13) == moes d' '''nôvimbe''' coxhe '''siketêye''' - '''Dji l' a''' todi dit li '''cåbartî''' == p. 8pdf (14-15) == dmorer '''e''' plaece - '''Dji l' a''' saetchî ... '''remantchî''' al '''kession''' == p. 9pdf (16-17) == cåzu '''zouplé''' - Dji m' î va ! '''di''dj'. (pas de majuscule) - Mi, dji m' î va ! '''dit-st''' i m' vî...(pas de majuscule) dji '''zoupele''' shonnance di '''mwaistri'''. e l' aiwe ... '''sipesse''' et vete (pas de majuscule) '''tote''' rodjes... '''ene''' miete roedes (pas de majuscule à "ene") == p. 10pdf (18-19) == === p. 18 === trouvais … '''bizarre''' ''(drole en wallon = "bizarre, un peu simplet" n'a pas le sens de drôle en français = comique)'' === p. 19 === åtoû d' '''lu''' dispu lontins'''. Cwand''' dj' aveu stî '''dmorer''' avou. Et pu, on '''djoû å''' matén ''("matén " s'emploie rarement s eul)'' Ni '''mintoz''' nén ''(v. [[Motî:minti|minti]])'' oyou cåzer '''avår ci''' ''(R affixe de plusieurs [[divancete|prépositions]], qu' il vaut mieux traiter de la même façon)'' == p. 11pdf (20-21) == dji m' '''rin''' conte ''([[Codjowaedje ratinde]])'' sais bén lére, '''dowê''' ''(aplacaedje di don + (h)ê)'' on meur… '''I''' n' est bleuwe''';''' si coir == p. 12pdf (22-23) == glaeçon'''; si''' vwès - '''Fotoz''' l' djus ''([[Motî:fote|fote]] come dins [[Djivêye des motîs|C13]])'' et po '''todi.''' ''([[Motî:tofer|tofer]] = sans cesse; [[Motî:todi|todi]] = toujours)'' == p. 15pdf (28-29) == ådfoû!''' Asteure''' si '''refacî'''… Tourner ''(rifondaedje -cî > -cer)'' eraecinés '''e''' leu plaece ''(e = dins)'' conte les '''gurzeas''' ''([[Motî:gurzea|gurzea]], [[ribetchfessaedje]] R / voyale > pont di rbetchfessaedje)'' == p. 16pdf (30-31) == Maria! '''Ci sereut traite, ça''' … Et s' i ''([[Motî:dandjreus|dandjreus]] = purade "probablement"; "traite, riskeus" ets mî pol Fr "dangereus".'' '''Ça fwait k' '''on s' dime'''fiyive''' des cis ki lijhént trop bén... ''([[Motî:dimefiyî|dimefiyî]]; -fiy- dins tote li famile : [[Motî:rafiya|rafiya]], fiyåte…)'' syince assez po '''saveur''' curé s' '''dislamintéve''' ''([[betchete dis-]] > betchete d(i)-)'' == p. 17pdf (32-33) == saveut portant '''k' i gn aveut des rwès ki''' s' batént wadjî '''k' i''' n' saveut == p. 18pdf (34-35) == passént '''avår ci, - et gn aveut, godom! - leyént''' pa drî (problème graphique des propositions incises) li plouve et les '''gurzeas''' minme des '''Daenwès''' come dj' esteut '''ås tchamps''' avou == p. 19pdf (36-37) == === p. 36=== à pincettes '''Tout de suite et cent fois''' ''(tertot = vieux wallon, non connu de la traductrice)'' Nous '''partirons''' demain '''avec''' Robert. Je '''ferai''' mes ''(atot = vieux wallon, non connu de la traductrice)'' === p. 37=== ki fwait '''shonnance''' di rescouler Nameur? '''Lussimbork?''' ''(rifondaedje a môde del Lovire)'' == p. 20pdf (38-39) == ene miete '''edever''' avou ([[Motî:edever|edever]]) '''Par Diè!''' Dji n' esteu Et '''lu'''! I n' '''diveut''' nén esse s' i '''''fât''''' dire tot, dji peta-st '''''â''''' diale ''(en italique, acccent hutois)'' sacwantès '''ascoxheyes''' == p. 21pdf (40-41) == p. 40 : à pincettes '''Tout de suite et cent fois''' ''(comme p. 38)'' == p. 22pdf (42-43) == sins rén… '''dowô''' ene miete sol doûs''', come''' tote on coir come '''on''' bodje waeraxhe''', bén''' decidêye nén '''ttafwaitmint''' come soyî l' '''four''' ''(rifondaedje : v. [[Copene:Motî:four|four]])'' mes parints s' '''dimefiyént''' djamåy '''sitî''' == p. 23pdf (46-47) == a s' '''dimefiyî'''. Po si '''e''' cas. '''dabôrd''' tot djusse Mi '''resse''' acrotcheye ''([[Motî:resse 3|resse]])'' ene '''pitite ascoxheye… pate''' a pate ''(même phrase)'' dji m' ritrove …'''buk''' a buk ''(même phrase)'' pîs dins l' '''resse''' del mins m' '''resse''' djonneas d' '''Drairi''' '''fote''' ene dispoûslêye coshirêyes… '''El våt mî lever.''' Dji m' '''rin''' conte ki dj' a stî rovyî m' '''resse''' == p. 24pdf (48-49) == sins l' '''resse''' li '''spexheur''' do bwès t' '''metes''' tes pîs dji m' '''arestêye''' == p. 25pdf (50-51) == dispu mes '''årteas''' ene hinêye di '''tchå, di tcholeur, di souweur…''' côp l' '''panî''' on '''nuk''' e m' goidje comere di '''Drairi''' nén a '''resserer''' come '''si''' dj' åreu volou djamåy '''ritourné''' == p. 27pdf (52-53) == ''' serieuzmint'''! Sins rivnou rén '''k' por''' ''(intervalle)'' Å '''niût''', cwand crwieus '''pemî stitchî''' al fene copete d' on tiene, pa drî nosse '''cassene''' ki dji m' '''dijheu''', eyet s' cour '''toctêye''' pus rade == p. 28pdf (54-55) == vos vos '''fotoz''' d' mi, Mins i gn '''aveut''' todi moyén toele ki, '''swè'''-dijhant, m' '''waerantixheut''' do solea == p. 29pdf (56-57) == po n' nén k' mes parints s' dime'''fiyénxhe''' eyet sins '''î trop oizeur''' croere nos tuzaedjes end alént a '''brimbådes''' ''([[Motî:brimbåde|brimbåde]])'' nos '''tchås''', aloyeyes pa nos mwins Dji n' î voeyeu... - '''lourd''' gadot! - '''dji''' n' î voeyeu - riwaite on pô mî! - ... '''k' ene''' air ene miete hode. ''(série de propositions incises dans une seule phrase)'' - N' estoz nén '''ureuse''', Torine? '''ki''' dji lyi dmandéve. == p. 30pdf (58-59) == d' aveur '''sitî''' tchoezi Trop '''ureus''' d' aveur li droet '''ribôrêye''' lon erî do boird Cwin cwin... '''Cwåk!''' == p. 31pdf (60-61) == shijh moes k' '''nos nos''' voeyans a aler leu linwe, a '''Drairi''' ''(vérifier par une recherche automatique que ''Drêri'' a bien été remplacé partout par '''Drairi''')'' k' vos divrîz... '''ki''' nos divréns... '''fre'''canter... '''po''' d' bon... ''(problème des phrases "a hiketes" une machine a mis systématiquement des majuscules après "…")'' on vizaedje '''se'''rieus... '''dis'''fwait... '''dis'''loujhî '''- nén''' ddja sol tins d' respirer troes '''côps - et''' ele s' a metou ''(problème des propositions incises)'' == p. 32pdf (62-63) == Cwand c' est k' dj' a rmonté al cinse '''- tot''' saizi, l' Djustin! peté! ewaeré pa çou ki nos vnéns d' '''fé! -, dji''' n' parvineu nén a '''res'''serer'''... çoula… '''dins des pinsêyes''' - i''' n' fåt nén dmander des '''mots! - ki''' s' lairént mete eshonne, esplikî, comprinde, mwai'''stri'''. ''(La phrase est "Cwand c' est k' dj' a rmonté al cinse, dji n' parvineu nén a resserer çoula dins des pinsêyes ki s' lairént mete eshonne, esplikî, comprinde, mwaistri" + 2 propositions incises)'' famil'''e - di'''jhans ''(proposition incise terminale)'' tos les mots '''sounént''' come des '''ôres''' == p. 33pdf (64-65) == Portant, sins '''lu'''... == p. 34pdf (66-67) == ene drole d' ouyåde, foirt dime'''fiyante''' ces '''trevéns''' la == p. 35pdf (68-69) == rédjimints '''rûsses'''. batans conte les '''Rûsses''' == p. 36pdf (70-71) == === p. 70 === notre apprentissage était '''terminé'''. ''(correction systématique possible dans le TF sur "tout fait" s'il n'y a pas eu d'autre traductions littérales de ce type :wallon "aveur tot fwait" = français "avoir fini")'' === p. 71 === '''Dixhombere''' tu, lumçon di '''coratreyes''' eyet d' rimplixhaedje des '''vraiys''' omes … '''abominåbes''' redjimints '''olandès''' ki... s' tént adlé li '''hemlêye''', '''abominåbès''' årmêyes troukes, vou dj' dire; '''infin''', evoye! ! Conte kî? Trouks? '''Olandès'''? '''Co'''zakes?... '''Kî çk' el''' saveut? Po nos bate, '''azår'''! '''nost''' afroyaedje == p. 37pdf (72-73) == li '''groûlmint''' des tchvås K' est '''ç' ?''' Ele s' ares'''têye''' eyet les '''sor'''lever '''dj' elzès sin''' tourner Dji m' '''mete''' a cori! == p. 38pdf (74-75) == === p. 74 === Sainte Mère! '''tressaille''' ''(interjection incise)'' Les 2 paragraphes avec tiret qui commencent "Ah crie-t-il "+ "Toi!, toi" ne doivent pas être séparés : c' est la voix du même personnage (correctement appréhendé au niveau du wallon). === p. 75 === dji m' '''rin''' conte ki les cadåves zûnèt come des '''wesses'''… môde di '''gurzeas'''. - '''Aaa'''! '''cr'''eye-t i, ewaeré == p. 39pdf (76-77) == '''deujhinme''' batayon d' infantreye '''Schåyîs''', s' i vos plait ''([[Motî:schåyî|schåyî]])'' Èn obus '''tcherwêye''' '''nole''' djin di ç' costé ci li '''walêye''' d' obus ki n' '''låtche''' nén ''([[Motî:låtchî|låtchî]])'' ki vont avorer '''torade''' Eyet dj' a vnou! Ti '''rinss''' conte? télmint k' i '''sofrixheut''' a tchaeke hope == p. 40pdf (78-79) == si t' pinses ki dj' so on '''monsse''', paski dj' m' åreu fwait '''må d' lu''': '''est pus foite ki l' peu des bales''' ''(pas de saut de ligne)'' == p. 40pdf (78-79) == si t' pinses ki dj' so on '''monsse''', paski dj' m' åreu fwait '''må d' lu''': '''est pus foite ki l' peu des bales''' ''(pas de saut de ligne)'' a tchaeke '''ascoxheye,''' dj' aveu l' idêye di '''sorlever''' l' monde. dins l' '''crouweur''' eyet les berdouyes... sins rén vey k' ene grijhe '''brouheur''' les '''cérudjins''' do camp avént rsaetchî == p. 41pdf (80-81) == Ça sinteut l' '''souweur, li''' pixhete''', li''' sonk... rexhe foû '''do stofant''' airaedje begnons k' on '''distcherdjive''' mi bindlaedje esteut tofer niche '''-''' dji supôze k' i gn aveut nén assez po tot l' monde '''-''' eyet ''(proposition incise)'' == p. 42pdf (82-83) == des '''soucrådes''' eyet do vén si rade ki dj' a yeu tot fwait d' '''golafyî''' ''([[Motî:golafyî|golafyî]])'' dji n' '''esteu''' k' on ptit sôdård di rén di tot; djel '''saveu''' bén on '''discoverreut''' l' frawtinaedje == p. 43pdf (84-85) == s' '''mostaetche''' bén taeyeye ''([[Motî:mostaetche|mostaetche]])'' a mitan moirt eyet '''glumiant''' d' broûs doûçmint divant di m' '''ratôtchî''': ''([[Motî:ratôtchî|ratôtchî]])'' == p. 44pdf (86-87) == Vos m' '''avoz''' schapé! Sorpurdant''', vo'''rmint! Ele s' '''eboeslént''', ele s' adjinçnént ''([[Motî:eboesler|eboesler]])'' s' aspoyî. Il '''ont sôrtou'''. C' esteut putoit '''lu''' == p. 45pdf (88-89) == Dji m' contin'''téve di''' responde po m' poirter '''scour''' ''([[Motî:sicour|sicour]])'' Vosse '''linêye''' n' est waire riglatixhante == p. 46pdf (90-91) == On m' dimandéve del '''refacî''', di fé come s' ele n' egzi'''stêy'''reut nén! disk' '''a rovyî''' l' vizaedje C' est nén ça ki '''t' ca'''chives == p. 47pdf (92-93) == '''T' elzî''' as ddja tourné l' cou Dimwin, si '''t' vo'''us ele si batént e m' '''capotene''' divneut on '''frexhåd''' dins mes '''tchôcmwårs'''; '''Tantea''' k' cwand l' Conte '''coschoyént''' so m' carcasse == p. 49pdf (96-97) == On pô ratchi'''tchî'''! des payizans '''ki l' ont''' rtrové å boird des aiwes, eyet l' riprinde e leu '''cassene'''! Pi'''tchote''' a mi'''djote''' - '''sapinse''' k' on dit les tchvås ewaerés''' d' '''l' aloumire çou ki s' a '''passé''' Come dji '''comprin''' == p. 50pdf (98-99) == ki dj' esteu èn ome di '''tchå''' Ki n' s' î rtrovéve '''pus''' dins ene cass'''ene''' di payizans après ene come'''lêye''' di colidôrs eyet d' mon'''têyes''' såb'''e. Il''' aléve il aléve faleur ki dji m' '''afaitixhaxhe''' == p. 51pdf (100-101) == A èn ôt'''e, '''vos sårîz Dins l' påjhirté '''del''' tchambe, dj' oyeu copeter doûçmint les '''bwejhreyes''' di tot l' tchestea ''([[Motî:bwejhreye|bwejhreye]])'' colidôr'''s, del''' coujhene ''(espace)'' des cåves åzès '''terasses''' == p. 52pdf (102-103) == po prinde les '''ôres'''... po dvizer et vos nd åroz'''... kel''' schoûtént sins moufter! ''(même phrase)'' Nén mezåjhe d' '''atôtchî''' l' peupe! et fé tourner les aweyes do tchest'''ea.''' ''(pas de point d'interrogation)'' on djaenåsse '''luscård''', avou des ouys refoncîs, ki vos shuvént sins '''låtchî''' I m' a tot d' shûte veyou '''evi''' dji n' saveu dner des '''ôres''' aguin'''tchî''' dins des gros sårots '''purade''' ki == p. 53pdf (104-105 ) == d' è '''dismeprijhî''' sacwants acteurs ([[Motî:dismeprijhî|dismeprijhî]]) l' air tot ewaeré k' dji l' atô'''tche''' ([[Motî:atôtchî|atôtchî]])'' Et '''so les''' frumints eco bén Ci laron la vos a '''atôtchî''', Mon'''sieu'''? Djel va fé '''puni''' k' i s' è sovénrè! ''([[Motî:puni|puni]])'' tot ratindant l' '''punicion''' == p. 54pdf (106-107) == amoennez ci '''apoticåre''' la ''Un espace avant le paragraphe commençant par "A pô près troes moes" ...(comme dans le texte français), correspondant à un nouvel épisode.'' les meurs sont rasco'''vrous''' d' lives ene divintrinne '''coû''' des plakes di waezon, des '''graevîs''' cherubins => tcherubins '''Bråve''' ome, ça, Bögel il a todi stî '''el må'''jhon == p. 55pdf (108-109) == Et il end aléve a grand'''ès''' aiwêyes == p. 56pdf (110-111) == Nén l' tins do fé l' '''toû''' del tåve == p. 58pdf (114-115) == ene bar'''bôjhe''' d' inglès des '''spiçreyes''', des véns tchoezis ''([[Motî:spiçreye|spiçreye]])'' == p. 59pdf (116-117) == '''El''' plaece ki vs î vikez! les awousses fur'''lés''' et les to'''mates''' mete '''dandjir''' li '''Crustinnté''' pa leu'''-z emacralant gosse''' & leu '''langoureuse cogne''' et co == p. 60pdf (118-119) == === p. 118 === trente-six mille '''tonneaux''' d'eau === p. 119 === Nén co rsouwé pa drî mes '''orayes''' des '''nôbès sinnetes''' so on '''clapcin''' pus hôt k' leye des såvaedjes '''Suwedwès''' come des '''coshets''' åtoû d' leu mame ... On dobe ouxh ki s' tape å lådj'''e - shu'''voz m', don, ni m' leyîz nén tot se'''u - et''' vola l' éndjole. ''(proposition incise)'' == p. 61pdf (120-121) == ki '''sofrixhèt''' del pômagne == p. 62pdf (122-123) == === p. 122 === Le poème doit être en caractère droit === p. 123 === Le poème doit être en italique == p. 63pdf (124-125) == === p. 124 === - '''''Allons''''', Maestro, '''''allons'''''! === p. 125 === å '''dfwait''' del rivnowe da s' fi il aveut pierdou s' tiesse, pu '''rivni''' a lu == p. 64pdf (126-127) == M'''i, '''dji '''saveu''' bén cwè! Mi provnance! Dj' elzî '''åreu''' Nos '''nos''' î '''dvréns''' ateler tertos == p. 66pdf (130-131) == dji n' a nén yeu l' '''dår''' del fé == p. 67pdf (132-133) == ça n' mi shonnéve dedja pus si '''sbarant'''. Evoye, '''dabôrd'''! ki m' '''diveut''' fé passer Binamé Conte, ''allons!''''', ci '''n' est nén a ene djin ''(pas de majuscule)'' mwi'''n... I''' doet ossu ''(majuscule)'' rén n' est meyeu k' on '''boun''' innmi! s' on nel codureut nén so on '''bute''' sins lyi rén leyî vey d' ôte, '''si pôreut todi rtourner''' conte li tiesse do payis po s' siervi d' innmi onk l' ôte, '''''vous saisissez?''''', ''(italique car en français dans le texte)'' == p. 68pdf (134-135) == on scrijheu francès foirt '''''à la mode''''' pol moumint ''(italique car en français dans le texte)'' li guere serè dvant wai'''re... mî''' k' èn årt! ''(pas de majuscule)'' == p. 69pdf (136-137) == === p. 136 === Un double inteligne avant "ces explications", quitte à supprimer le suivant === p. 137 === Un double inteligne avant "Totes ces råjhons", quitte à supprimer le suivant == p. 70pdf (138-139) == === p. 138 === au-dessus, sur une '''plate-forme en terre battue''', occupée seulement === p. 139 === elle aveut stî '''basteye''' po tni a gogne Après sacwants drapeas, les canons s' tai'''jhît'''; so on sene do Prince, li sôdård sho'''fla''' dins s' trompete et, do côp, nos batayons cmin'''cît''' ''(passés simples normalisés)'' les nûleyes di poûssire '''sorl'''evêyes pa leu cavalrey'''e, r'''escouler ''(virgule)'' Emir Masrour? '''''Bon voyage, Monsieur!''''' ''(italique car en français dans le texte)'' == p. 71pdf (140-141) == poirté pa shijh '''sito'''caesses nêgues di bén '''voleur''' moussî Nos avans shû l' '''Emir''' '''ci-ci''' a fwait arester == p. 72pdf (142-143) == Li plaece esteut '''grande''' assez les pezan'''tès gordenes''' di vroûl. == p. 73pdf (144-145) == Ci n' est '''wai d' tchoi''', dit-st i l' Emir rashonnêyes dins on '''seu''' payis '''Èn åmatén''', po fini, nos avans avnou == p. 74pdf (146-147) == k' on pout vey avårci - '''dj' ô bén : cåzu''' totafwait, télmint '''nost''' Impire trin'''te-tr'''oes miyons d' djins Comint çk' on-z arive a esse '''mimbe''' == p. 75pdf (148-149) == eyet d' pour'''is, t'''os les Mouftis ''(virgule)'' les '''disgostants viers ni''' sårént comprinde == p. 76pdf (150-151) == aprume li '''voyaedjeu''' ki n' est nén afaiti. Eyet si l' peupe ni s' '''sorleve''' nén li Turkeye ni fwait '''k' sh'''ure ''(espace insécable)'' l' '''Profete''' s' a polou abaxhî == p. 77pdf (152-153) == on lzî pro'''mete li''' paradis voyaedjî e l' '''Urope'''. ou avå les '''sometous payis''' Vo ndè la onk, di drole di payis'''!, end''' aléve-t on ''(pas de majuscule, même phrase)'' voeyént nén d' on '''boun''' ouy == p. 78pdf (154-155) == po studyî '''sacwantès''' acostumances des '''Uro'''peyins dj' a '''rçû''' on court biyet dmorer låvå el '''Tourkeye''' == p. 79pdf (156-157) == A, '''ça !''' t' as disparexhou == p. 80pdf (158-159) == li '''grangrin''' est '''ki '''mougne li Conte Dji m' agrancive dedj'''a - m'''ins va vey si dji l' åreu yeu admetou a ç' moumint l'''a! - do''' vey li Conte å troes cwårts dimougnî... ''(proposition incise)'' L' ome raléve mî - ou nén pus '''må, ou nén må as'''sez, todi. et assez djoleye. '''Infin''' == p. 81pdf (160-161) == Ec'''o e'''ne zin'''e då C'''onte. ''(bien séparer les mots)'' si tneut å boird '''del mouze''' eyet m' moenner == p. 82pdf (162-163) == ene '''Venusse''', dji croe bén Dji n' '''aveu''' rén a fé drola, vola '''çou''' ki dj' pinséve. == p. 83pdf (164-165) == Dji '''comprin''', dit-st ele. '''Djans''', dji n' vos va nén rastini == p. 84pdf (166-167) == ça n' åreut nén yeu stî '''''bén'' di nel nén fé''' ''(+ "bén" en caractère gras, et non italique, dans le texte original)'' '''Disme'''feye tu, m' fi. == p. 85pdf (168-169) == mins pa drî l' '''miroe''' ([[Motî:muroe|muroe]])'' disparexheut afeye des eures å '''long''', cwand '''il est'''eut co capåbe do cotyî tot seu, todi == p. 86pdf (170-171) == aminder dins ses '''coployeyès buzes''' Nén possibe... ça n' egzis'''têye''' nén Il aveut '''rafacî''' m' no dji n' '''aveu''' pupont d' boke Mins eyu çk' il esteut? '''Ramxhiyî''' e s' burô! pol '''Conte''' ki n' sait cåzu pus roter == p. 87pdf (172-173) == t' '''es-st''' ahessî, la, valet taper les côps foû, '''monparan'''! on côp d' ouy '''acoûsse''' si dji m' '''freu''' djamåy picî... '''Loucans''' çou k' ça dit, asteure '''Eyet''' twè avou. ''(majuscule)'' == p. 88pdf (174-175) == tot bén rse'''rer''' al clé... '''mete''' mi schoûta conte ''([[codjowant infinitif|infinitifs substituts]])'' == p. 89pdf (176-177) == Mins s' '''feme, leye, elle''' aveut co tos ses béns da leye, eyet d' tote si famile! '''Ça fwait kel''' Von Altburg '''- I '''n' vos apoitrè k' des måleurs ''(paroles de la mère)'' vos serîz princesse el '''Rûsseye''' == p. 90pdf (178-179) == li Bon Diu, c' est '''ene''' djouwete! C' est nén rén k' Ida Breslau k' il a fwait rivni adlé '''lu'''... si no '''rafacî''', nén ene çanse por lu '''Neyîs''' tertos! Nén onk di schapé! Viker, c' est ossu... '''les''' mousmint'''s, les''' fiesse'''s, li''' djeu! Tot! == p. 91pdf (180-181) == === p. 180 === une épine, toute dur'''e, dans''' === p. 181 === '''Mins''' ça n' fwait rén! '''Do côp''' k' il a rieu tote si tiesse, etourpiner pa tos ses '''emacralants contes''' Dji '''comprin''', ouy, pocwè ene tote pitite sacwè'''... co'''me ene sipene'''... t'''ote deure'''... dins''' l' pus noere coine Ratinde '''k' el gran'''grinne el mindje == p. 92pdf (182-183) == === p. 182 === médecine '''antique, aux''' leçons ''(même phrase, double interligne éventuel avant "Le comte était au plus mal")'' === p. 183 === Rivnans al medcene '''antike, ås''' lçons da Celse eyet da Paracelse! ''(même phrase, double interligne éventuel avant "Li Conte esteut å pus må")'' == p. 93pdf (184-185) == === p. 184 === pas de double interligne après faire rapport : Eventuellement avant "Et les deux médecins…" === p. 185 === pas de double interligne entre "fijhans les deus! " et la réponse - D' acoird, fré Mohrpü! Eventuellement avant : "Et les deus medcéns… == p. 94pdf (186-187) == Gn a pus k' al '''rivter''', ey i trovreut l' Conte '''fén''' moirt conteus, marixhås, '''tchivalîs''', vint-ût == p. 95pdf (188-189) == '''ki''' ses afwaires estént ddja presses '''bén..., bén'''..., li vî siervant m' a splikî == p. 96pdf (190-191) == === p. 190 === '''Halte là! J'ai autre chose === p. 191 === '''Aveur''' l' air edjalé - Tot ça ni m' '''rigåre''' pus. en ebreu, en '''arabe''', e latén == p. 97pdf (192-193) == des pires di lune, des '''tchawes-soris''' des imådjes do '''coirnou diale''' on côp d' ouy so onk des « '''''Philosofische Gedichte''''' » ''(italique)'' Tant k' a mi, dj' esteu '''dislaxhî'''. == p. 98pdf (194-195) == Sacwan'''tès''' djesses - des avinteures Si '''rafiyî''', ca l' floxhe des djins ses bwès del '''Bowinme''' ses pindisses ont stî '''amanaedjîs''' des fontinnes, des håyes, des '''catcheyès gloriyetes''', la k' on fwait dåner les båsheles, sol tins k' '''e''' bwès double interligne avant : "A s' toû eto…" (et non pas après) == p. 99pdf (196-197) == on viyaedje dins l' '''vå''' do Ritchal '''frecantaedje''', foirci l' båshele a monter dins ene vweteure ki l' '''emoenne''' a Mögluck, come '''prezint''' == p. 100pdf (198-199) == mes zines di '''mwaistri''' == p. 102pdf (202-203) == Di l' ewaermint? Del dime'''fiyance'''? i m' a rwaitî come '''s' il''' åreut '''yeu''' målåjhey di m' rimete. peu d' vey '''aboler''' èn etrindjir == p. 103pdf (204-205) == ké lingaedje '''eçk' i''' cåze. tot çou ki s' apres'''têye''' tot costé i faleut k' dji m' '''disvude''' d' ene mwaijhe '''oumeur''', == p. 104pdf (206-207) == Cwand dji '''fouytêye''' les pådjes 18684 49914 2006-01-31T11:55:33Z Lucyin 16 [[Uzeu:Lucyin/Coridjaedje So l' Anuti|Pådje di rcoridjaedje eshonne]] (30-1-01-05 => 05-02-2005) 18685 49930 2006-01-31T22:57:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cok</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> oujhea d’ cinse, måye del [[Motî:poye|poye]], ki dispiete les djins å matén, avou s' tchant [[Motî :Coutcouloudjoû|Coutcouloudjoû]]. <I>Li rodje cok del cinse s' aveut fwait distrure dins ene riclape enocinnmint årmè å mitan del pavêye </I>([[S. Fontaine]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cok di sôre:</FONT> cok ki s' bate avou èn ôte, dins des lûtes oficires <span lang=fr>F. coq de combat.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cok walon:</FONT> essegne del Walonreye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:djermon|djermon]]° do cok:</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cok do clotchî:</FONT> [[Motî:rabanire|rabanire]] avou on cok k’ i gn a so cåzu tos les clotchîs el Walonreye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li grand vint dins les [[Motî:Avéns|Avéns]]° Å cok dene des dints:</FONT> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;co pus djalot k' deus coks:</FONT>: foirt [[Motî:djalot|djalot]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ossu rodje k' el cresse d' on cok:</FONT> foirt rodje (di s’ måvler, di s’ ahonti). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé betchî l' cok:</FONT> fé rider et rdjibler ene plate pierte so l' toele di l' aiwe. <I>I s' aveut ashid sol boird di Mouze, dins les cabouyåds, a ene plaece k' on-z î fjheut betchî l' cok </I>([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. ricochet.</span> <B>2.</B> fén di l’ [[Motî:awousse|awousse]] ; coxhe di sapén k’ on mete sol dierinne tcherêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l’ cok:</FONT> fiesti l’ fén d’ l’ awousse, do bastixhaedje d’ ene måjhon, evnd. On dit eto: mete li [[Motî:bouket|bouket]]. |<FONT COLOR="#ff0000"><B>cokea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> djonne cok. <span lang=fr>F. poulet, coquelet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cokeamont:</FONT> plaece [[Motî:Li Rou|do Rou]]. <B>2.</B> (imådjreçmint) djonnea. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On cokea å solea:</FONT> tite d’ ene binde d’ imådjes e walon. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>cokî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>cocresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k’ a des coks di sôre. <I>Ådjourdu , c' est ene bele djournêye ; gn a del djoye dins l' cour des cokîs </I>([[R. Bauffe]]). Parintêye : * [[Motî:cocrece|cocrece, cocrecî]] Mots d’ aplacaedje * [[Motî:cok d' awousse|cok d' awousse]] * [[Motî:cok di brouhire|cok di brouhire]] * [[Motî:cokeacok|cokeacok]] * [[Motî:bwès d' cok|bwès d' cok]] ---- * [[poye|Dipus d' racsegnes so les coks et les poyes]] * [[raeces di poyes|Dipus d' racsegnes so les raeces di coks]] * [[bate di cok|Dipus d' racsegnes so les bates di cok]] * [[cok walon|Dipus d' racsegnes sol cok walon]] * [[On cokea å solea (binde d’ imådje)|Dipus d' racsegnes sol binde d’ imådjes « On cokea å solea »]] 18686 49931 2006-01-31T22:57:40Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;cok : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cok</FONT>, co</span> ;cokea : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cokia</FONT>, cokê, coké</span> ;cokî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cokî</FONT>, cokiè</span> 18687 49933 2006-01-31T22:59:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cok]] 18688 49934 2006-01-31T22:59:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cok]] 18689 49935 2006-01-31T22:59:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:cok]] 18690 49937 2006-01-31T23:02:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:enocin]] 18691 49938 2006-01-31T23:02:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:enocin]] 18692 49940 2006-01-31T23:03:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>enocin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>enocinne</B></FONT> [addj., todi padvant & o.f.n.] <B>1.</B> onk, ene k’ est co trop ptit po-z esse responsåve di ses akes. <span lang=fr>F. innocent.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki fwait l' biesse (onk nén malén, ene nén malene). <span lang=fr>F. simplet.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;enocin catoize ! :</FONT> ratourneure po traiter ene sakî d’ biesse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>enocinnmint</B></FONT> d’ ene enocinne manire. <I>Li rodje cok del cinse s' aveut fwait distrure dins ene riclape enocinnmint årmè å mitan del pavêye </I>([[S. Fontaine]]). <span lang=fr>F. inocemment.</span> 18693 49942 2006-01-31T23:04:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dragone</B></FONT> [f.n.] yerbêye po mete del gosse tot cujhant les cokeas, les trûtes evnd. <span lang=fr>F. estragon.</span> ---- * [[dragone|Dipus d' racsegnes sol dragone]] 18695 49948 2006-02-01T10:34:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[So l' anuti (roman)]] 18696 49953 2006-02-01T11:53:31Z 193.225.194.254 <div style="float: right; text-align: center;">[[Image:Other-langs.png]]<br>[[:meta:User:Dubaduba|'''Other languages''']]<br> </div> 18697 49957 2006-02-01T17:04:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[magnant må]] 18698 49958 2006-02-01T17:04:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[linfocite moudreu]] 18699 49965 2006-02-01T20:23:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bindeye</B></FONT> [o.n. u f.n.] <B>1.</B> djin ki ratind les voyaedjeus po lzî haper çou k' il ont. <I> on djheut k' c' esteut dins ç' bwès la k' i gn aveut ene trope di bindeyes ki s' î tnént.</I> On dit eto: [[Motî:ratindeu|ratindeu]]. <span lang=fr>F. bandit, détrousseur.</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Trô des bindeyes:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. <B>2.</B> metchante djin. <I>I vike come ene bindeye.</I> <I>Les djins did la, c' esteut tos bindeyes, ki petchént k' araedje conte li Signeur </I>([[Li Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]; riloukîz al [[sinonimeye#ome, feme ki n' våt rén|sinonimeye]]. <span lang=fr>F. bandit, vaurien, mécréant.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:binde|binde]], [[cawete -eye]]. ---- * [[djinre|Dipus d' racsegnes sol djinre des nos]] 18700 49968 2006-02-01T20:27:28Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bindèye</FONT>, bandîye, bandiye, bandi (omrin)</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == bandit [E1, E34], bandiye dins les vîs papîs et les nos d' plaece, eployî pa [[L; Hendschel]] dins l' ratournaedje del [[Djeneze]]. == rifondaedje do djinre == Li cogne rifrancijheye (bandi) est omrinne, li viye cogne ''bandiye'' a ene cawete femrinne. 18701 49972 2006-02-01T23:00:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpe]] 18702 49973 2006-02-01T23:00:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpe]] 18703 49975 2006-02-01T23:03:05Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">houpe</B></FONT> [f.n.] picêye di tchveas ki [[Motî:bizer|bize]] foû del tiesse. <I>T' åreus yeu dit Tintin avou si ptite houpe.</I> <span lang=fr>F. mèche rebelle.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>houpea</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:coxhea|coxhea]] k' on mete å dzeu d' ene novele måjhon, del dierinne tcherêye. On dit eto: [[Motî:cok|cok]], [[Motî:bouket|bouket]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; planter l' houpea:</FONT> fiesti l' fén do bastixhaedje d' ene måjhon. <B>2.</B> coxhe di [[Motî:franc pectî|franc pectî]] u d' [[Motî:hoûssea|hoûssea]] metowe ådzeu d' l' ouxh des cåbarets did dinltins, ki vleut dire ki c' esteut drovou a tertos. On dit eto: [[Motî:houpete|houpete]], [[Motî:brouxhe|brouxhe]]. <span lang=fr>F. branche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp; pinde li houpea:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rimouyî l' houpea:</FONT> [[Motî:sitrimer|sitrimer]] on novea cåbaret. <span lang=fr>F. inaugurer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;après l' houpea, c' est l' schadea:</FONT> cwans on-z a yeu pindou ç' coxhe la, on boet a crever (plin on [[Motî:schadea|schadea]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Houpeas d' avri :</FONT> tite d' on live da [[Willy Bal]]. | <B><FONT COLOR="#ff0000">houpî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> copete d' èn åbe. <I>Li vint dåréve so les grands houpîs des sapéns a les sketer</I> <B>2.</B> (pus stroetmint) copete des hesses, ki l' tronce a stî vindowe ås martchand d' bwès, et k' est dnêye cme [[Motî:manêye|manêye]]. <I>Dji n' a yeu k' deus houpîs so mes cwate pårts.</I> Parintêye : * [[Motî:houpete|houpete]] * [[Motî:houptiket|houpiket]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:houpea do curé|houpea do curé]] Omonimeye : * [[Motî:houp|houp !, dji houpe]] (criyaedje après ene sakî) Omonimeye coinrece : * [[Motî:hope|hope]] (f.n., zouplaedje, sôtaedje, e plaeces : ''houpe'') * [[Motî:hop|hop !]] (mot-brut, po-z enonder on movmint, e plaeces ''houp'') ---- * [[houpea|Dipus d' racsegnes so les houpeas d' cåbarets]] 18704 49976 2006-02-01T23:04:09Z Lucyin 16 [[Categoreye:dujhances sociåles]] [[categoreye:vîs mestîs]] Li '''houpea''' (on djheut eto : li '''bouket'''), c' esteut ene coxhe di [[franc pectî]] u d' [[hoûssea (bouxhon)|hoûssea]] avou ene cåkêye di rondeles di blanc fier après k' on pindeut après l' ouxh d' on [[cåbaret]]. On-z è meteut ossu so les vites. Ça mostréve ki c' esteut ene [[Plaece publike|plaece ki tertot î pleut moussî]]. 18705 49977 2006-02-01T23:04:52Z Lucyin 16 [[categoreye:droet]] Ene '''plaece publike''', c' est ene plaece k' on î pout aler tertos, eneviè ene [[dimorance privêye]]. Gn a des lwès ki n' valnut ki so les plaeces publikes, come les cenes k' espaitchèt l' [[sôlreye]]. Dinltins, el [[Walonreye]], les måjhons k' estént publikes ([[cåbaret|k' on-z î vudive li gote]]) estént ricnoxhåves pa on [[houpea]] ki pindeut ådzeu d' l' ouxh d' intrêye. 18706 49978 2006-02-01T23:05:51Z Lucyin 16 [[Categoreye:Droet]] 18707 49979 2006-02-01T23:07:18Z Lucyin 16 [[categoreye:syinces sociåles]] 18708 51421 2006-03-12T15:16:01Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;houpe: ;houpî: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houpî</FONT>, houpiè, oupî</span> ;houpea: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houpia</FONT>, houpê, houpin, oupê, oupé, houpé, oupia, upia</span> {{djermon motî|houpe}} == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;houpe: ;houpî: ;houpea: oupia [O0] 18709 49983 2006-02-01T23:10:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:houpete]] 18710 49984 2006-02-01T23:10:51Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">houpete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite [[Motî:houpe|houpe]] di tchveas u d' pwels k' i gn a sol tiesse di sacwantès biesses. <B>2.</B> pitite houpe di plomes metowes sol cresse di sacwant sôres d' oujheas. <I>Li boute-boute, c' est èn oujhea avou ene houpete sol tiesse.</I> <I>C' esteut on cok avou ene grande blanke houpete: il a yeu deur a cure a peri.</I> <span lang=fr>F. huppe.</span> <B>3.</B> [[Motî:houpea|houpea]]. <span lang=fr>F. branchage.</span> <B>4.</B> [[Motî:copete|copete]]. <I>Li houpete des grandès manifeståcions d' nos ovrîs, ç' a stî les greves di l' ivier 1950 </I>([[C. Quinet]]) <span lang=fr>F. sommet.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:houpe|houpe]], [[cawete -ete]] | <B><FONT COLOR="#ff0000">houptiket</B></FONT> [o.n.] (v.v.m.) pitit tchapea avou des plomes, metou pås ritches dins les grandès ocåzions. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; esse sol houptiket:</FONT> esse bén moussî, a l' ocåzion d' ene fiesse, d' ene ceremoneye. <I>Eli, k' est sol houptiket, ni vout pus k' Djetrou l' atowe</I> ([[R. Grafé]]). <I>Nos avans passé ene clapante shijhe : cråsse eurêye, bounès boteyes et riyotreyes; tolmonde esteut sol houptiket </I>([[P.H. Thomsin]]). Etimolodjeye : [[cawete -iket]] sol mot "houpete". 18711 49985 2006-02-01T23:11:12Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;houpete : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houpète</FONT>, oupète, oupate</span> ;houptiket : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">houptiket</FONT>, houpdiguet</span> 18712 49992 2006-02-02T11:28:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tombe]] 18713 49993 2006-02-02T11:28:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tombe]] 18714 49997 2006-02-02T11:36:09Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:arkeyolodjeye]] [[Imådje:tombale_fou.jpg|thumb|tombale di Bomgneye]] [[Imådje:tombale_coopaedje_wi.jpg|thumb|côpaedje d' ene tombale]] ene '''tombale''', c' est ene tombe d' on [[Celes|Cele]], avou on hopea d' tere et d' pires ådzeu. Ene tombale cele est pus ptite k' on [[tomboe]] merovindjin. Li mot "tombale" si rtrove dins des [[tombale (toponimeye)|nos d' plaeces del Walonreye]]; kécfeye avou djusse li [[Motî:tombale|sinse di hopea d' tere]]. 18715 50001 2006-02-02T11:39:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[motî:hope]] 18716 50002 2006-02-02T11:39:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[motî:hope]] 18717 50003 2006-02-02T11:39:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[motî:hope]] 18718 50008 2006-02-02T15:05:39Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fé edever</B></FONT> [vierbire å coplemint] fé [[Motî:araedjî|araedjî]], fé [[Motî:assoti|assoti]]. <I>A çk' i v' plèt fé edever, ces djonnes la !</I> <I>Il ont stî fé edever l' viye feme, et lyi dire ki les Almands estént co rivnous.</I> <I>I m' fijheut ene miete andever avou ses « djonne ome »; par Diè! dji n' esteu pus on gamén !</I> ([[L. Hendschel]]). <I>C' esteut po fé edever les Sovietes, di ç' vî tins la les bateus des Amerlotches </I>([[L. Mahin]]). Loukîz a : [[Motî:sitombyî|sitombyî]]. <span lang=fr>F. importuner, ennuyer, embêter, taquiner, tourmenter, exciter.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol moirt bodje "<span lang=wa-scripta>deve</span>" ([[Motî:araedje|må d' araedje]]), [[betchete e-]]. Parintêye : * [[Motî:sordeviant|sordeviant]] 18719 50009 2006-02-02T15:07:02Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == andèver [C9]; endèver [C9, S25]; andêvè [C8]; endêvè [C1, C8], endêver [G150], adêver [G150], fwêre adêver [S117]; nén dins S0, S24, S100, S109 == rifondaedje == betchete e- (francijheye e an-, dimorêye a- e sacwantès plaeces, aveuri dins l' [[A. Vauchelet|Vauchelet]]). 18720 50014 2006-02-02T15:13:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pot]] 18721 50015 2006-02-02T15:13:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pot]] 18722 50019 2006-02-02T15:18:29Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">pot</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rond [[Motî:toupin|toupin]] k' on pout mete on likide u ôte tchoi dvins. <span lang=fr>F. pot, récipient.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pot d' tchambe:</FONT> pot al [[Motî:xhlé|xhlé]]. <B>2.</B> cwårs ki sont rashonnés pås djouweus d' on djeu, et k' c' est l' ci ki wangne k' apice. <span lang=fr>F. mise.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">pote </B></FONT>[f.n.] <B>1.</B> pitit trô e tere, la ki les aiwes si rashonnèt. On dit eto: [[Motî:fosse|fosse]]. <span lang=fr><span lang=fr>F. fossette.</span>, <span lang=nl>Ny. putte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; El pote:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; Cinse del Pote:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Trazniye|Trazniye]]. <B>2.</B> plaece k' on s' a coûtchî dins les yebes <I>Ti, l' rôbaleu, ni rgrete nén les potes ki t' leyes divins les hôtès yebes</I> ([[L. Warnant]]). <span lang=fr>F. couche.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) coûtche d' on [[Motî:live 1|live]]. <I> Ruzêyes, les hazes dimorént retroclêyes e leu pote disk' a tant k' les omes åyexhe passé houte </I>([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. couche, gîte.</span> <B>4.</B> [[Motî:prijhon|prijhon]]. <I>Trafik di clandestins; ça doet coster tchir, la, ça; dji n' a nén håsse di m' ritrover el pote e l' Espagne </I>([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:gayole|gayole]], [[Motî:cadje|cadje]], [[Motî:amigo|amigo]], [[Motî:violon|violon]], [[Motî:piole|piole]]. <B>5.</B> [[Motî:mene 2|seure mene]]. <span lang=fr>F. mimique.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé ene pote:</FONT> fé s' [[Motî:mawe|mawe]]. On dit eto: [[Motî:brognî|brognî]] <span lang=fr>F. bouder.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">potiket</B></FONT> [o.n.] pitit pot. <I>Penêye a rivnou a lu al clinike, avou des touyeas et des potikets åtoû di s' lét</I> ([[J. Lahaye]]). <I>Sol djivå, inte on potiket å toubak et on tchandlé d' keuve, on bondiu d' bwès sitind ses bresses </I>([[A. Marchal]]). <span lang=fr>F. petit pot.</span> Etimolodjeye : [[cawete -iket]] | <B><FONT COLOR="#ff0000">potea</B></FONT> [f.n.] pitite pote avou di l' aiwe di plouve. <I>I dveut aveur ene sintêye di fier a mete ses pîs dins tote les aiwes et a tchipoter dins tos les poteas d' bôjhe </I>(ramexhné pa [[A. Atten]]) <I>Li potea esteut plin d' rognes et d' maketes </I>([[G. Lucy]]). <I>Li veye est ene curêye ! dit-st i al moxhe ki coreut åtoû d' on ptit potea d' bire sol candlete </I>([[J.M. Masset]]). <span lang=fr>F. flaque.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ea]] Parintêye : * [[Motî:poter|poter]] * [[Motî:posson|posson]] * [[Motî:dispoter|si dispoter]] * [[Motî:potreye|potreye, potriyeu]] * [[Motî:potale|potale]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:postea|postea]] (''potô'') ---- * [[fond (toponimeye)|Dipus d' racsegnes sol mot "pote" dins les nos d' plaeces del Walonreye]] 18723 57042 2006-05-17T09:42:02Z Pablo 5 [[categoreye:sons et letes do walon]] Li '''son TCH''', ki si scrît å pus sovint [[scrijha TCH|TCH]], c' est on son tipike do [[walon]], ki rvént dins ene cåkêye di mots, metans [[Tchantchès]]. Al fén des mots, li doûce [[cossoune]] [[son DJ|DJ]] si prononce eto avou l' son TCH. :'''viyaedje''' si prononce ''viyètch'', ''viyatch'' u ''vilâtch''. Li son TCH pout esse eto prononcî po les mots avou l' [[shuvion]] T + I + voyale, copurade dins l' [[Payis d' Lidje]] et el [[Basse-Årdene]]. :'''[[Motî:tiesse|tiesse]]''' si pout prononcî ''tchès'' (et dvént omonime di [[Motî:tchesse|tchesse]]). Li son TCH si rescontere eto dins bråmint des lingaedje, mins nén dins tertos. == Provnance do son TCH == Bråmint des mots do latén avou on [[son K]] ont divnou TCH a pårti do 8inme sieke, e [[vî vî francès]], e [[vî vî walon]] ey et vî vî [[itålyin]], mins nén e vî vî [[picård]], la k' il ont dmoré K disk' å djoû d' ouy. Ci candjmint la si lome on [[palatijhaedje]]. E francès, li son TCH a divnou [[son CH|CH]] pus tård, mins e walon, il a todi dmoré l' minme. == Sicrijhaedje do son TCH == * Dins li [[scrîta]], li son TCH si scrijheut CH * Dins les vîs scrijhaedjes, did divant 1900, c' esteut parey. * E [[sistinme Feller]], li son TCH si scrît TCH, apus ki s' i provént di l' adurixhaedje d' on DJ å coron d' on mot, la k' i s' sicrît todi DJ. Portant, tot åd dilon do 20inme sieke, on voerè co des scrijhaedjes ki n' tinèt nén conte di çoula : : on ''viyatche'' (viyaedje) Sacwants scrijheus eployèt eto li scrijha TCH pol shuvion T + I + voyale : ''tchèsse'' po "tiesse", et ça, ådvins do scrijhaedje Feller. * Li [[rfondou walon]] a wårdé l' atuze do sistinme Feller. == Sorwalondes avou TCH == Dispu l' fén 20inme sieke, bråmint des mots calkés do francès tot l' son CH tins des 19inme et 20inme siekes sont rsintous pa les [[icåzeu|rcåzeus]] come nén walon. Did la, des [[forcoridjaedje]]s avou TCH. * Dins sacwants cas, les forcoridjaedjes respondnut a des disfondowes k' egzistèt dedja, purade e [[Payis d' Lidje]] ([[Motî:metchant|metchant]], [[Motî:estchanté|estchanté]]), u rén k' el Hôte-Årdene ([[Motî:tchivroû|tchivroû]]). * Dins sacwants cas, c' est des rwalonijhas di tårdous calcaedjes : [[Motî:tchiclete|tchiclete]], [[Motî:atchever|atchever]], on [[Motî:tcheke 1|tcheke]] * Des ôtes côps, c' est des rfondaedjes nén clairs : [[Motî:tchame 3|tchame 3]], [[Motî: tchamter | tchamter]] == Alére == * [[Remacle Louis]] : ''La différentiation dialectale en Belgique romane avant 1600'', p. 111-118. == Li son TCH dins des ôtes lingaedjes == * e l' [[inglès]] li son TCH si scrît CH : ''child'' (efant) * e l' [[espagnol]], c' est parey : esp. ''muchacha'' (pitite båshele) * e l' [[itålyin]], i si scrît CI : ''ciao'' (årvey) * e [[francès]], li son TCH n' egzistêye nén dins des vîs mots. Po sazcwants payis, i s' sicrît eto TCH (''Tchéquie, Tchétchénie'') * e [[francès d' Walonreye]], li shuvion T + I + voyale si prononcive sovint TCH come e walon ''Cristchan'' po ''Christian'', ''crétchin'' po ''chrétien'' ([[Motî:crustin|crustin]]). * e [[basse (lingaedje)|basse]], li son TCH si scrît TX. * ezès lingaedje slaves, li son TCH est rprezinté pa ene lete a pårt: Č. * en esperanto: Ĉ * e cirilike: Ч * e l' [[arabe]], li son TCH n' egzistêye nén come son, mins i pout esse fwait pa on Ta shuvou d' on CHin ''aatchan'' (k' a soe) * e l' [[arabe marokin]], on l' ritrove eto dins les calcaedjes di l' espagnol : ''moutcho'' (valet); ''tchine'' (orandje a [[Fes]]). == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/sicole/03.html Sicole po ls efants sol son TCH] * [http://rifondou.walon.org/cours/nl-tch.html Sicole do Noû-Lovén sol son TCH] 18724 50048 2006-02-02T23:06:54Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:tcheke 1|tcheke]] (o.n., po payî) * [[Motî:tcheke 2|tcheke]] (o.n. & addj., lingaedje del Tchekeye) Omonimeye coinrece * [[Motî:tchaeke|tchaeke]] (nén definixhant årtike & prono, e plaeces ''tchèke'') 18725 50041 2006-02-02T22:59:42Z Lucyin 16 [[Categoreye:Walonreye]] 18727 50051 2006-02-02T23:08:49Z Lucyin 16 [[Imådje:gilliard_xhimagrawe.jpg|thumb|live da E. Gilliard]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>xhimagrawe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:xhinêye|xhinêye]]. <I>C' est plaijhant di vey les xhimagrawes et les mawes do pere </I>([[Mariette Chinon]]). <I>Lu, il åreut bén fwait do comike å muzicål, télmint k' il esteut foirt po rprinde les djins, leu cåzaedje et leus xhimagrawes </I>([[L. Mahin]]). <I> K' elle estént lon les xhimagrawes des bordjoeses di Nameur et leus afrontés tchaftaedjes di franskineuses ! </I>([[J.P. Dumont]]). <I>Vos m' pôrîz responde a l' plaece di fé vos xhimagrawes! </I>([[J.N. Fays]]). Loukîz a : [[Motî:xhene|xhene]], [[Motî:pote|pote]], [[Motî:mawe|mawe]]. <span lang=fr>F. grimace, simagrée.</span> <B>2.</B> drole di djesse. <I>Cwand l' curé a tot tchanté, i rfwait des xhimagrawes avou l' benite aiwe : trimper s' mwin ddins, î bagnî li bea ciedje et l' rasgoter bén comifåt </I>([[A. Henin]]). <span lang=fr>F. simagrée, manière chichi.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Xhimagrawes:</FONT> tite d' on live da [[Emile Gilliard]]. Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>simagrée</span>, avou assaetchance di [[Motî:grawe|grawe]] 18728 58576 2006-05-29T02:16:13Z Pablo 5 licince coviete do live "Xhimagrawes" (chimagrawes) da Emile Gilliard == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18729 50049 2006-02-02T23:07:26Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">chimagrawe </FONT>, chîmagrawe </span>. == Rifondaedje == [[betchfessî XH]] a pårti del parintêye avou [[Motî:xhiner|xhiner]], ca c' est l' minme sinse, et l' minme etimolodjeye (bodje [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>simius</I></span>", séndje). Et mågré k' i gn a nole [[disfondowe]] avou H. 18730 50052 2006-02-02T23:09:49Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == tchû [S105], tcheû [S105], ché [S105] == Sipårdaedje e 20inme sieke == coinreces [[Tchestrolet]] (''tchû a [[leglijhe (viyaedje)|Leglijhe]] et [[Anliè]], ''tcheû'' a [[Meliè]], ché ôte pårt) 18731 50053 2006-02-02T23:11:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Simenon]] 18732 50055 2006-02-02T23:13:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[So l' anuti (roman)]] 18733 50057 2006-02-02T23:15:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Louis Remacle]] 18734 50061 2006-02-02T23:24:54Z Lucyin 16 [[categoreye:amagnîs et aboeres]] 18735 50068 2006-02-03T02:10:11Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Djanvî|←]] &nbsp; [[Fevrî]] &nbsp; [[Måss (moes)|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' fevrî|1]] | [[2 d' fevrî|2]] | [[3 d' fevrî|3]] | [[4 di fevrî|4]] | [[5 di fevrî|5]] | [[6 di fevrî|6]] | [[7 di fevrî|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di fevrî|8]] | [[9 di fevrî|9]] | [[10 di fevrî|10]] | [[11 di fevrî|11]] | [[12 di fevrî|12]] | [[13 di fevrî|13]] | [[14 di fevrî|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di fevrî|15]] | [[16 di fevrî|16]] | [[17 di fevrî|17]] | [[18 di fevrî|18]] | [[19 di fevrî|19]] | [[20 d' fevrî|20]] | [[21 di fevrî|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' fevrî|22]] | [[23 d' fevrî|23]] | [[24 di fevrî|24]] | [[25 di fevrî|25]] | [[26 di fevrî|26]] | [[27 di fevrî|27]] | [[28 di fevrî|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di fevrî|29]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 18736 50069 2006-02-03T02:10:49Z Pablo 5 {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Fevrî}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po fevrî== {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 1}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 1|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 1|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 2}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 2|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 2|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 3}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 3|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 3|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 4}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 4|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 4|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 5}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 5|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 5|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 6}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 6|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 6|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 7}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 7|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 7|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 8}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 8|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 8|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 9}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 9|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 9|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 10}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 10|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 11}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 11|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 11|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 12}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 12|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 12|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 13}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 13|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 13|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 14}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 14|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 14|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 15}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 15|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 15|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 16}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 16|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 16|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 17}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 17|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 17|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 18}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 18|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 18|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 19}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 19|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 19|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 20}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 20|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 20|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 21}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 21|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 21|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 22}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 22|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 22|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 23}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 23|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 23|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 24}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 24|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 24|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 25}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 25|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 25|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 26}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 26|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 26|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 27}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 27|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 27|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 28}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 28|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 28|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/fevrî 29}} [[Wikipedia:Årmonak/fevrî 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/fevrî 29|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 29|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/fevrî 29|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/Februarie]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Solmōnaþ]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Febrer]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/Februar]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Φεβρουαρίου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/February]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/פברואר]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 2月]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/2월]] [[nl:Wikipedia:Februari]] [[no:Wikipedia:Hendelser/Februar]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/luty]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/Februar]] [[sv:Dagens händelser/februari]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/กุมภาพันธ์]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/2月]] 18737 58521 2006-05-28T23:54:58Z Pablo 5 loyén '''[[3 d' fevrî]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Yasser-arafat-1999.jpg|80px|Yasser Arafat]] </div> <div style="margin-left:-1em;"> *[[1945]] - L' [[Union Sovietike]] diclåre li guere å [[Djapon]] *[[1966]] - Li sonde sovietike [[Luna 9]] est l' prumir endjin a-st ariver sol [[Lune]] eyet evoyî des imådjes di s' surface. *[[1969]] - [[Yasser Arafat]] divént tchîf di l' [[OLP]] </div> Dierins djoûs: [[31 di djanvî]] &ndash; [[1î d' fevrî]] &ndash; [[2 d' fevrî]] <div align="right"> '''[[Wikipedia:Årmonak/Fevrî|Årtchive des efemerides di fevrî]]''' </div> <noinclude> [[ca:Template:Febrer 3]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 3. Februar]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/February 3]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/3 febbraio]] [[nl:Template:Geschiedenis 3 februari]] [[zh:Template:2月3日]] </noinclude> 18738 51262 2006-03-12T13:36:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wespireye</B></FONT> [f.n.] ni d' wesses. On dit eto: [[Motî:wespire|wespire]], [[Motî:bounete|bounete]] [[Motî:wåfirreye|wåfirreye]]. <span lang=fr>F. guêpier.</span> Etimolodjeye: [[Motî:wesse 1|bodje wesp-]], l' [[cawete -reye]], avou assaetchance di [[Motî:wespiyî|wespiyî]]. ---- * [[wespireye|Dipus d' racsegnes so les wespireyes]] 18739 50074 2006-02-03T12:08:34Z Lucyin 16 wesse di fier, so les nouvès rowes des canons do monumint a [[Transene]], (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) e 2002, {{licince imådjes Lucyin}} wesse di fier, so les nouvès rowes des canons do monumint a [[Transene]], (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) e 2002, {{licince imådjes Lucyin}} 18740 51263 2006-03-12T13:41:42Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wesse 1</B></FONT> <B>1.</B> inseke, ki rshonne a ene såvaedje [[Motî:moxhe al låme|moxhe al låme]]. <I>Il aveut piké avou l' få dins ene bounète et s' aveut fwait piker pås wesses</I> ([[A. Masson]]). <I>Les wesses vinént boere a grossès lopêyes les resses di rôzé k' on aveut ståré</I> ([[Guillaume Smal]]). On dit eto: [[Motî:wåfire|wåfire]]. <span lang=fr>F. guêpe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus fel(e) k' ene wesse k' a l' cou spotchî:</FONT> foirt [[Motî:fel|fel(e)]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;zûner come des wesses:</FONT> [[Motî:zûner|zûner]] (rimetaedje corant po des bales di fizik). <I>Les bales zûnèt come des waesses et les obus tcheyèt a môde di gurzeas</I> ([[L. Hendschel]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taye di wesse:</FONT> complimint po ene feme k' a on bea coir, nén trop grosse. <I>Vosse feme a ene taye di wesse.</I> <B>2.</B> metchante feme <I>Espece di wesse, ki m' fwait dire li conte</I> ([[Arthur Masson]]). Etimolodjeye: [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]] <span lang=lu>"wespa"</span>, parint do [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>vespa</I></span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wespire</B></FONT> [f.n.] [[Motî:wespireye|wespireye]]. <span lang=fr>F. guêpier.</span> Parintêye * [[Motî:wespiyî|wespiyî, wespiyant]] * [[Motî:wespireye|wespireye]] Omonimeye : * [[Motî:wesse 2|wesse]] (tchiveye do moyoû des rowes di tchår) ---- * [[wesse (inseke)|Dipus d' racsegnes so les wesses]] * [[wespireye|Dipus d' racsegnes so les wespires]] 18741 50099 2006-02-03T14:03:01Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;wesse : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèsse</FONT>, wèspe, wèpse, wêsse, wésse, wêspe, wéspe, wasse, waspe, wapse, wape, guèpse</span>, miersipepieusmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.48. ;wespire : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèspîre</FONT>, wèpsîre, wèspière, wapîre, wèslîre, wasplî (omrin), wèspèlî</span>, miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] <B>8.</B>124 18742 50077 2006-02-03T12:11:02Z Lucyin 16 wesse di bwès rifjhaedje d' on tchår des Celes på Muzêye des Celes a Libråmont) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]], 2004, ki pôreut esse dizo abondroets) wesse di bwès rifjhaedje d' on tchår des Celes på Muzêye des Celes a Libråmont) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]], 2004, ki pôreut esse dizo abondroets) 18743 50078 2006-02-03T12:11:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:wesse 2]] 18744 51264 2006-03-12T13:43:09Z Pablo 5 [[Imådje:wesse.jpg|thumb|wesse di fier]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>wesse 2</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchiveye|tchiveye]] metowe sol moyoû, ådfoû po-z espaitchî l' rowe di bwès di [[Motî:schiper|schiper evoye]]. <span lang=fr>F. esse.</span> Etimolodjeye: bodje [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>Helix</I></span>" ([[Motî:caracole|caracole]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wessete</B></FONT> [f.n.] (pitite) wesse. Etimolodjeye: [[cawete -ete]]. Omonimeye : * [[Motî:wesse 1|wesse]] (f.n., inseke ki rshonne li moxhe al låme) ---- * [[wesse (di moyoû)|Dipus d' racsegnes so les wesses di rowe]] 18745 50090 2006-02-03T13:52:56Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;wesse : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèsse</FONT>, esse, êsse, wasse, wache, wâche, watche, usse, ûsse, ousse, oûsse, ourse, ouje, oûje, ôje, ûje, îje</span>, miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 9.20 ey el notûle 9.51. ;wessete : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèssète</FONT>, oûjète, ûjète, ujète, ëjète, îjète, lijète</span>, miersipepieusmint el mape A.L.W. 9.20 ey el notûle 9.51. == Etimolodjeye == bén spepieye e [[Motî etimolodjike da von Wartburg]], 7, 262-263 18746 51257 2006-03-12T13:29:30Z Pablo 5 {{omonimeye}} * [[Motî:wesse 1|wesse]] (f.n., inseke ki rshonne al moxhe al låme) * [[Motî:wesse 2|wesse]] (f.n., tchiveye do moyoû des rowes di bwès) 18747 59605 2006-06-06T19:48:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: da, de, en, eo, es, fi, gl, io, nl, no, pt, ru, zh {{djermon biesse}} [[categoreye:insekes]] Ene '''wesse''', c' est èn inseke, come ene såvaedje [[moxhe al låme]]. Les wesses bastixhèt des [[wespireye]]s. Ele produjhèt eto del [[låme]] ki sacwantès biesses come les [[oûsse]]s et les [[taesson]]s polèt aler cweri sins s' fé piker. Les wesses ont des [[awion]]s po piker po s' disfinde. Cwand elle a piké, ele creve. No e sincieus latén : ''Vespula germanica'' (li pus corante sôre) ''Ene [[wesse (di moyoû)|wesse]], c' est eto pîce des rowes di bwès. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "wesse", alez s' vey e [[Motî:wesse 1|splitchant motî]].'' [[da:Gedehams]] [[de:Echte Wespen]] [[en:Wasp]] [[eo:Vespo]] [[es:Avispa]] [[fi:Ampiaiset]] [[fr:Guêpe]] [[gl:Avespa]] [[io:Vespo]] [[nl:Wespen]] [[no:Stikkvepser]] [[pt:Vespa]] [[ru:Оса]] [[zh:黄蜂]] 18748 50088 2006-02-03T12:20:32Z Lucyin 16 [[categoreye:vîs mestîs]] [[Imådje:celes_tchaur_wesse.jpg|thumb|wesse di bwès]] ene '''wesse''', c' est ene [[tchiveye (broke)|tchiveye]] metowe sol [[moyoû]] des [[rowe di bwès|rowe di bwès]], ådfoû, po-z espaitchî l' rowe do [[tchår]] u d'èn ôte ekipaedje, di schiper evoye. Ene pitite wesse, so les [[tcherete]]s u les [[berwete]]s, metans si lome ene '''wessete'''. Li wesse egzistéve dedja so les [[tchår di guere|tchårs]] des [[Celes]]. ''Ene [[wesse (inseke)|wesse]], c' est eto èn inseke. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "wesse", alez s' vey e [[Motî:wesse 2|splitchant motî]].'' 18749 50085 2006-02-03T12:17:03Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[wesse (inseke)]] * [[wesse (di moyoû)]] 18750 50092 2006-02-03T13:54:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:wespiyî]] 18751 54971 2006-04-25T18:27:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>wespiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.s.c.] rimouwer come ene wesse. Etimolodjeye: viebe fwait sol mot [[Motî:wesse 1|bodje wesp-]], avou l' [[cawete -iyî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wespiyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>wespiyante</B></FONT> [addj. purade padvant] <B>1.</B> [[Motî:rimouwant|rimouwant]], tot djåzant d' èn efant. <I>Et les rews esprindént leus wespiyantès blawetes po reschandi les mårtea-d'-diale et les waermayes</I> ([[A. Lovegnée]]). On dit eto: [[Motî:ramixhe|ramixhe]], [[Motî:ramxhiyant|ramxhiyant]]. <span lang=fr>F. remuant, turbulent.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wespiyant come ene trûte:</FONT> foirt wespiyant. <I>Lu k' esteut wespiyant come ene trûte, il aveut divnou sondjåd djamåy parey</I> ([[J. Selvais]]). <span lang=fr>F. frétillant.</span> <B>2.</B> ki boute bén, ki s' rimowe po k' les cayets avancexhe. <I>Li wespiyant Comitî d' Animåcion des Rasses, on coulot d' Ronsåt, a wadjî del produre, ci CD la.</I> On dit eto : [[Motî:vayant|vayant]], [[Motî:vayåve|vayåve]], [[Motî:binamé|binamé]]. <span lang=fr>F. dynamique, actif.</span> 18752 50097 2006-02-03T14:02:04Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;wespireye : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèspîrèye</FONT>, wèspîyrîye, wèspîyrèye, wèspîrîye, wéspîrîye, wêspîrîe, wèspèrrèye, wèspèyrèye, wèspèlî, wasplî, wesprêye, wèsprîye, wasprîye, wasprèye, waprîye, wèstèyrîye, ôspîrîe</span>, miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] <B>8.</B>124 18753 50098 2006-02-03T14:02:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:wesse 1]] 18754 50103 2006-02-03T16:32:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[motî:hope]] 18755 50108 2006-02-03T18:13:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[TeleSUR]] 18756 65260 2006-06-25T14:23:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[nl:Telesur]] [[Categoreye:Televuzion]] [[Categoreye:Amerike]] '''TeleSUR''' ('''Televisión del Sur''', ''televuzion do sud'') c' est ene tchinne di [[televuzion]] publike [[Amerike latene|latino-amerikinne]], castiyan-cåzante, ki evoye 24 eures so 24 pa tévéspoutnik a pårti d' [[Caracas]]. Ele eploye li spot ''Nuestro Norte es el Sur'' (nosse Nôr c' est å Sud). Li tchinne a cmincî a-z evoyî li [[24 di djulete]] [[2005]]. L' idêye d' ene tchinne di televuzion po l' etegråcion fourit-st enondêye på prezidint do [[Venezwela]], [[Hugo Chávez]], avou l' aspoya des govienmints di l' [[Årdjintene]], do [[Braezi]], di [[Cuba]] eyet d' l' [[Ourougway]], li [[Boliveye]] els a radjoundou e 2006, et des ôtes payis les pôrént co radjonde. L' ecwårlaedje est fwait aprume på Venezwela (po 48%), les ôtes payis aportant l' restant (Årdjintene po 19%, Cuba po 18%, Ourougway po 10% eyet Boliveye po 5%) po ene dijhinne di miyons d' uros l' anêye. Li såme c' est d' esse ene tchinne d' informåcions eyet d' documintåcion, avou ene vuzion prôpe latino-amerikinne (eneviè les grandès tchinnes d' informåcions e castiyan des [[Estats-Unis]] eyet d' [[Urope]]), eyet eto d' ovrer po l' etegråcion latino-amerikinne eyet l' diswalpaedje des ouves di odio-vizuweles redjonåles. Çoula n' plait nén d' trop å govienmint des Estats-Unis, la k' Telesur dene ene vuzion des evenmints foirt diferinne del sinne eyet rapoirtant so des evenmints ki d' avance ni l' estént nén. Li spårdaedje si fwait pa spoutnik, so tot l' continint amerikin, eyet l' Urope coûtchantrece eyet l' coûtchant del Bijhe Afrike; ey eto pa sacwants operateus d' cåbe et co sol [[daegntoele]]. Mins les emissions (copurade les noveles) sont revoyeyes eto pa des tchinnes di televuzion coinrece dins bråmint des payis amerikins. Telesur a des buros et des corespodints permanints dins sacwantès grandès veyes amerikinnes, [[Caracas]] (wice k' i gn a les studios) e [[Venezwela]], [[Bogota]] e [[Colombeye]], [[Brasilia]] e [[Braezi]], [[Buenos Aires]] en [[Årdjintene]], [[La Paz]] e [[Boliveye]], [[Li Havane]] e [[Cuba]], [[Mexico-veye]] e [[Mecsike]], [[Montevideo]] en [[Ourougway]], eyet [[Washington]] ezès [[Estats-Unis]]. Li prezidint del tchinne est Andrés Izarra, ki dvant çoula esteut minisse del comunicåcion eyet informåcion do Venezwela; li tchinne eploye eto bråmint des cotuzeus, des scrijheus et minme des pris Nobel. E moes d' fevrî 2006 Telesur a siné en acoird avou l' tchinne privêye en arabe [[al Djazira]], pol discandje di contnous eyet d' informåcions; eyet l' 19 d' avri del minme anêye, li [[Boliveye]] a radjondou l' ekipe del tchinne. ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://www.telesurtv.net/ li waibe da teleSUR] (wice k' on pout vey les emissions) [[ar:Telesur]] [[ca:Telesur]] [[de:TeleSUR]] [[en:TeleSUR]] [[eo:TeleSUR]] [[es:TeleSUR]] [[fi:Telesur]] [[fr:TeleSUR]] [[id:TeleSUR]] [[ja:TeleSUR]] [[nl:Telesur]] [[pt:TeleSUR]] 18757 50110 2006-02-03T20:28:46Z Djoseph 126 Mohamed V et Ahmed Tidjani sol tombe di l' [[Ali (Calife)|Imam Ali]] en Irak e 1959 (Poitrait da Abdelmoumen Tidjani eplaideye avou si åjhmince {{licince imådjes Lucyin}} Mohamed V et Ahmed Tidjani sol tombe di l' [[Ali (Calife)|Imam Ali]] en Irak e 1959 (Poitrait da Abdelmoumen Tidjani eplaideye avou si åjhmince {{licince imådjes Lucyin}} 18758 50113 2006-02-03T20:34:36Z Djoseph 126 [[Imådje:Mohamed_V.jpg|thumb|Mohamed V et Ahmed Tidjani sol tombe di l' [[Ali (calife)|Imam Ali]] en Irak e 1959]] '''Mohamed V do Marok''', k' a skepyî e…et k' a morou e [[1960]], ci fourit li prumî rwè do dislaxhî [[Marok]]. I divna cnoxhou cwand il ala disconte do [[Dahir berbere]] del mambornance francesse dins les anêyes 1930. E [[1940]], c' est l' [[redjime di Vichy]] ki goviene li Marok et prinde les [[Lwès siconte-semites]]. Mohamed V ni vola nén siner ces lwès la, et insi, i waerantixha les Djwifs do Marok siconte des [[Olocôsse|macsådadjes]] da [[Hitler]]. E [[1942]], après l' disbårkimint amerikin e Marok et l' Aldjereye, il amonte li conferince d' Anfa, po mostrer ås Aloyîs k' i n' sotnéve nén les [[Nazis]]. E [[1947]], tot voeyant bén del France n' esteut nén presse a leyî dislaxhî l' Marok, i va dmorer a [[Tandjî]], teritwere eternåcionå, et fé on spitch ki dmande noer so blanc l' indepindance. Il rmousse å Marok mins les colonialisses francès l' ramasnut et l' evoyî retrôclé a [[Madagascar]] ([[1953]]). I rvénrè å Maroc e[[1955]], å moumint kel France acceptêye li dislaxhaedje do Marok. I fourit onk des mwaisses riprezintants å [[raploû d' Bandoung]] ([[1956]]) ki va askepyî li [[movmint des Nén Alinîs]]. Il î sotna les ôtes moenneus des dislaxhiveus movmints d' Afrike. 18759 50115 2006-02-03T20:39:27Z Djoseph 126 #Redirect [[Mohamed V do Marok]] 18760 50119 2006-02-04T12:00:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorlever]] 18761 50120 2006-02-04T12:00:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorlever]] 18762 50121 2006-02-04T12:00:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorlever]] 18763 50122 2006-02-04T12:01:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorlever</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> bén lever å hôt. <I>So les trinte-deus mestîs, so mes signeurs bordjoes Ki d' leu sonk ont atchté disk' å pus ptit d' leus droets; Gråce a zels, dji sorleve ene bele et nobe banire K' il ont covrou d' ene glwere ki ewaere l' etrindjir </I>([[Noûmot| ]]. Defrecheux]]). <I>Djel poirtéve dins mes bresses come èn efant, såf k' a tchaeke ascoxheye dj' aveu l' idêye di sorlever l' monde </I>([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. soulever, rehausser, élever.</span> <B>2.</B> [[Motî:efoufyî|efoufyî]]. <I>Çou k' ele rissinteut po si ome esteut bén lon di çou ki l' aveut sorlevé davance, cwand c' est k' ele si catchive po waitî passer l' fi då tchestea, ki s' cour si toctéve moirt et ki ses djambes tronnént </I>([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. exciter, enflammer, embraser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si sorlever</FONT> [v.pr.] si [[Motî:revinter|revinter]]. Etimolodjeye : viebe [[Motî:lever|lever]], [[betchete sor-]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorlevé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorlevêye</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) foirt [[Motî:efoufyî|efoufyî (efoufieye)]], todi presse a [[Motî:siketer|sketer l' barake]]. <I>Ene inocinne k' esteut si bén sorlevêye et axhårêye k' elle inméve ostant no fé magnî del salåde al petrole et del tåte å poeve </I>([[Arthur Masson]]). <span lang=fr>F. excité, exalté.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorlevaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sorlever" et "si sorlever". <I>li sorlevaedjes pås [[Motî:djîsse|djîsses]] </I>. Loukîz a : [[Motî:elevaedje|elevaedje]], [[Motî:bardouxha|bardouxha]]. <span lang=fr>F. rehaussement, soulèvement, rebellion.</span> 18764 50124 2006-02-04T12:03:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rahopter]] 18765 51453 2006-03-13T17:55:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahopter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahopler</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.c.n.d.] rimete del tere ås pîs di (ene plante, come li mayisse, les crompires). <I>Ont i ddja stî rahoplé leus crompires ?</I> On dit eto: [[Motî:reterer|reterer]], [[Motî:rehåssî|rehåssî]], [[Motî:ramonter|ramonter]], [[Motî:ramotner|ramotner]]. <span lang=fr>F. butter.</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahoplaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahoplaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "rahopter" et "rahopler". <span lang=fr>F. buttage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahoptrece</B></FONT> [f.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rahoploe</B></FONT> [o.n.] pitite tcherowe po rahopter (ås crompires, evnd.). On dit eto: [[Motî:cro|cro]], [[Motî:hé 1|hé]], [[Motî:retereuse|retereuse]], [[Motî:eraire|eraire al mwin]], [[Motî:binoe|binoe]], [[Motî:ramontoe|ramontoe]]. ---- * [[rahoptaedje|Dipus d' racsegnes sol rahoptaedje]] * [[rahoptrece|Dipus d' racsegnes so les rahoptreces]] 18766 50131 2006-02-05T10:34:40Z Pablo 5 bodjî l' discrijhaedje so l' årtike eciclopedike {{djermon motî|reter|verifyî l' rifondaedje do mot, on wåde "raterer"?}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>reterer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>raterer</B></FONT> [v.c.n.d.] (mot d' cinsî, di djårdinî) rimete del tere ås pîs des canadas (cartoutches, truks, crompires) divant k' les plantes ni cmincénxhe a si rdjonde (fé des [[Motî:crotche|crotches]]) <span lang=fr>F. butter.</span> On dit eto: [[Motî:rahopter|rahopter]], [[Motî:rehåssî|rehåssî]], [[Motî:ramonter|ramonter]], [[Motî:ramotner|ramotner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>reteraedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rateraedje</B></FONT> [o.n.] (mot d' cinsî, di djårdinî) accion eyet si rzultat pol viebe "reterer". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>retereuse</B></FONT> [f.n.] [[Motî:rahoptrece|rahoptrece]]. ---- [[Rahoptaedje|Dipus d' racsegnes sol reteraedje]] 18768 50236 2006-02-08T12:20:38Z Lucyin 16 esplikêye après l' rahoptaedje metowes so "crompire" [[Imådje:rahopter.jpg|thumb|do mayisse djusse rahopté]] [[Categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] Li '''rahoptaedje''' (on dit eto: '''reteraedje''', '''rehåssaedje''', '''ramotnaedje''', '''ramontaedje'''), c' est èn ovraedje kel cinsî fwait so s' tchamp d' [[crompire]]s, cwand ele sont ddja ene miete levêyes. I lyi fåt ramoenner del doûce tere alintoû des pîs des plantes po les tubercules î poleur crexhe comifåt, sins s' efoncî d' trop dins tere. I sont insi pus åjheys a råyî. Li rahopataedje si pratike eto sol mayisse dins les payis k' i sieve ås ptits cinsîs. Li rateraedje si pratike avou on [[Motî:hawea|hawea]] u on [[Motî:cro|cro]] ([[rahoptrece]]), cwand on sait co passer eter les lignes. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:rahoptaedje|rahoptaedje]]", "[[Motî:reteraedje|reteraedje]]", "[[Motî:rehåssaedje|rehåssaedje]]", "[[Motî:ramontaedje|ramontaedje]]", "[[Motî:ramotnaedje|ramotnaedje]]".'' 18769 50133 2006-02-05T10:35:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:reterer]] 18770 50135 2006-02-05T10:36:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:reterer]] 18771 50139 2006-02-05T20:36:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#FF0000"><B>crotche</B></FONT> [f.n.] royon d' tere k' on fwait eter les lignes di [[Motî:crompire|crompires]] (cartoutches, canadas) e ramoennant l' tere so leus pîs et insi permete ås tubercules di s' î diswalper sins s' eterer par trop fond. 18772 66063 2006-07-04T00:18:30Z Lucyin 16 Li '''codjowaedje di "ratinde"''' si rashid sol codjowaedje des [[viebes del 5inme troke]]. Nerén, li coron '''-de''' di l' infinitif tchait å [[cåzant]] et a l' [[atôtchî]] a l' [[indicatif prezintrece]]. :dji rat<FONT COLOR="#ff0000"><B>in</B></FONT> :ti rat<FONT COLOR="#ff0000"><B>ins</B></FONT> :i <FONT COLOR="#0000ff"><B>ind</B></FONT> Dins les viebes avou l' coron -de, gn a des cis ki shuvnut nén l' codjowadje di "ratinde" å singulî di l' indicatif prezintresse, mins k' ont on [[viebes avou R + Cossoune å coron|R + Cossoune å coron]] : come [[Codjowaedje dispåde|"dispåde"]]. Des ôtes viebes avou "R + De" e leu [[sistinme des troes bodjes|bodje A]] ni shuvnut ddja "ratinde" å singulî di l' indicatif prezintresse : come [[Codjowaedje piede|"piede"]]. == Viebes ki shuvnut "ratinde" == * viebe avu l' coron -inde : [[Motî:tinde 1|tinde 1]], [[Motî:tinde 2|tinde 2]], [[Motî:plinde|plinde]], [[Motî:prinde|prinde]], et les parints (stinde, ristinde, distinde, atinde, etinde, comprinde, aprinde, esprinde, avnd.) * [[Motî:code|code]], [[Motî:rascode|rascode]] == Parintêye des viebes avou on coron "-de" == Li [[svierba]] si fwait sovint avou -TE * tinde (mete e coleur) => [[Motî:tinte|tinte]] * [[Motî:etinde|s' etinde]] => [[Motî:etinte|etinte]] * atinde => [[Motî:atinte|atinte]] * plinde => [[Motî:plinte|plinte]] * [[Motî:piede|piede]] => [[Motî:piete|piete]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/ratinde.html Tåvlea d' codjowaedje di "ratinde"] * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/code.html Tåvlea d' codjowaedje di "code"] 18773 50147 2006-02-06T11:51:54Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:tinde 1|tinde]] (tinkyî) * [[Motî:tinde 2|tinde]] (mete e coleur) 18774 50153 2006-02-06T16:57:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aguintchî]] 18775 50154 2006-02-06T16:57:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aguintchî]] 18776 50155 2006-02-06T16:57:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aguintchî]] 18777 51675 2006-03-17T21:15:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aguintchî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] må abiyî (ene sakî). <I>Kî çki vos a-st aguintchî insi?</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' aguintchî</FONT> [v.pr.] si må moussî. <span lang=fr>F. s'accoutrer, s'affubler.</span> Etimolodjeye: viebe fwait so [[Motî:guintche|guintche]] avou l' [[betchete a-]] (si moussî a guintche). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aguintchî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aguintcheye</B></FONT> [addj., purade padvant] må [[Motî:ecayté|ecayté]]. <I>Elle est todi bén må aguintcheye.</I> <I>Waite on pô come vo l' la co aguintcheye!</I> <I>Dj' aveu todi stî aguintchî dins des gros sårots pus rade ki moussî avou del dintele</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. accoutré, (mal) vêtu.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aguintchmint</B></FONT> [o.n.] laide manire di s' moussî. <span lang=fr>F. accoutrement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aguintcheure</B></FONT> [f.n.] mousmints må arindjîs. <span lang=fr>F. accoutrement, défroques, nippes.</span> Près parint : * [[Motî:aguintchter|aguintchter, aguintchner]] 18778 50159 2006-02-06T16:59:51Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;aguintchî : aguinchî [O0], aguintchè [S3]; aguintchi [C8, S5] ;aguintchmint: aguintch'mint [S5] ;aguintcheure : aguintchure [C8] 18779 50161 2006-02-06T20:16:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:haitî]] 18780 50162 2006-02-06T20:16:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:haitî]] 18781 50163 2006-02-06T20:17:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:haitî]] 18782 50164 2006-02-06T20:17:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>haitî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>haiteye</B></FONT> <B>I.</B> [addj. purade padvant] <B>1.</B> foirt (foite), e boune santé. <I>On grand haitî gayård come vos ! n' estoz vs nén måhonteus ? vos frîz bråmint mî d' aler ovrer </I>([[J.P. Dumont]]). <I>Les tchvås ki s' schoyèt sont haitîs </I>(ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>Mi binamé fi, ké bouneur di vos rvey haitî et rozlant </I>([[L. Hendschel]]). <I>Li tchet si rtapa vite, estant djonne et haitî </I>([[M. David]]). <I>Les libertés florixhèt djourmåy e payis d' Lidje, come des haiteyès fleurs </I>([[L. Lagauche]]). On dit eto: [[Motî:santiveus|santiveus]]. <span lang=fr>F. sain, vigoureux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pus haitî k' ene trûte:</FONT> foirt haitî. <B>2.</B> k' apoite ene boune santé. <I>Les façons d' fé des bårbîs do vî tins n' parexhèt pus foirt haiteyes di nos djoûs </I>([[P. Gilles]]). <I>Li mådjinåcion del båshele aveut corou, et ses haiteyès pinsêyes avént rôbalé so les pî-sintes des amours foû mezeures </I>([[J.P. Dumont]]). <I>Mônî, dj' inméve bén; mins ci n' esteut nén si haitî k' ça, paret; c' est les brontches, don, ki sofrixhèt </I>(ramexhné pa J. Adam).<span lang=fr>F. salubre, hygiénique.</span> <B>3.</B> [[Motî:sifwait|sifwait]]. <I>I m' a la saetchî ene haiteye sipene foû do pî </I> <span lang=fr>F. fameux.</span> <B>4.</B> bea, tot djåzant do tins. <I>Çou k' i fwait haitî, ouy !</I> <span lang=fr>F. bon.</span> <B>II.</B> [adv.] d' ene manire k' apoite li santé. <I>Fåreut purade ki les alouweus candjénxhe pår leus abitudes, et bén vleur magnî pus tchir mins meyeu et pus haiti </I>([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. sainement.</span> Etimolodjeye : bodje [[etimolodjeye vikigne|vikigne]] <span lang=da>''heit''</span> (sohait). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>haiteymint</B></FONT> [adv.] d' ene haiteye manire. <span lang=fr>F. sainement, vigoureusement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>haitisté</B></FONT> [f.n.] cwålité di çou k' est haiti. <span lang=fr>F. santé, salubrité, vigueur.</span> Etimolodjeye : [[cawete -isté]] Parintêye : * [[Motî:måhaitî|måhaitî]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:sohaitî|sohaitî]] 18783 50173 2006-02-07T11:31:16Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gognî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] aler [[Motî:buker|buker]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si gognî</FONT> [v.pr.] si [[Motî:tchoker|tchoker]]. <I>Dji m' a gognî l' keute après l' dresse.</I> <span lang=fr>F. se cogner.</span>. Parintêye : * [[Motî:gogne|aveur, tini a gogne]] 18784 50174 2006-02-07T11:31:43Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gognî</FONT>, gougner, gougnî, gougnè, gugnî </span> 18785 50175 2006-02-07T11:32:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gogne</B></FONT> [f.n.] dins l' ratourneure <FONT COLOR="#ff0000">aveur a gogne</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">tini a gogne</FONT> (vierbire) <B>1.</B> riwaitî a (ene sakî, ene biesse) po k' i n' våye nén a damaedje; el tini a l'ouy, ey esse presse a l' puni s' i fwait ene biestreye. <I>Ni rva pus aduzer t' fré, saiss, ca dji t' téns a gogne !</I> <I>Dji vos tén a gogne, monparan !</I> <I>Les lanchtoûnes avént l' tchedje di tni les djins do viyaedje a gogne.</I> <I>C' esteut l' såjhon ki l' eglijhe di Lidje, come les cenes di tos les diyocezes do vijhnaedje, aveut a tni les protestants a gogne </I>([[N. Lequarré]]). <I>Estant sôdård, dji conoxheu bén ci tour la; nos croeyéns tertos k' elle aveut stî basteye po tni a gogne li camp des Turks </I>([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:tchôke|aveur a tchôke]], tini a l' ouy. Loukîz a : [[Motî:awaitî|awaitî]], [[Motî:loukî a|loukî]], [[Motî:sorwoeyî|sorwoeyî]]. <span lang=fr>F. surveiller, tenir en respect, épier, observer, espionner.</span> <B>2.</B> el [[Motî:evi|vey evi]], nel saveur [[Motî:noder|noder]]. <I>Il ont todi tnou les Fernando a gogne dispu ki l' pere aveut rtourné cazake ås vôtaedjes</I>. <span lang=fr>F. en vouloir à.</span> Etimolodjeye : [[sivierba]] di [[Motî:gognî|gognî]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tinaedje a gogne</B></FONT> [omrinne sustntivire] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol vierbire "tini a gogne". <span lang=fr>F. surveillance, contrôle, espionnage.</span> 18786 50176 2006-02-07T11:33:12Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">gogne</FONT>, gougne, gugne</span> 18787 50178 2006-02-07T11:35:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18788 50179 2006-02-07T11:36:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18789 50180 2006-02-07T11:36:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18790 50181 2006-02-07T11:37:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18791 50182 2006-02-07T11:37:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18792 50183 2006-02-07T11:38:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18793 50184 2006-02-07T11:38:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sorwoeyî]] 18794 50185 2006-02-07T11:39:54Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:gogne|tini (ene sakî) a gogne]], tini (ene sacwè) a l' ouy. <I>Ele va sorwoeyî des efants.</I> <I>C' est lu k' est metou po sorwoeyî les afwaires.</I> <I>C' est lu ki sorwoeye les ovrîs </I>([[Franwal di Nivele|J. Coppens]]). <I>I fåreut sorwoeyî ç' vatche la : elle est presse a veler.</I> <I>Dji va sorwoeyî çou k' i fjhèt </I>(ramexhné pa [[M. Francard]]). Loukîz a : [[Motî:loukî|loukî]], [[Motî:waitî|waitî a]], [[Motî:awaitî|awaitî]]. <span lang=fr>F.surveiller.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:woeyî|woeyî]], [[betchete sor-]], [[noûmot|1850]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sorwoeyî". On dit eto: [[Motî:gogne|tinaedje a gogne]]. <span lang=fr>F. surveillance, contrôle, inspection, vigie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki waite a ene sacwè, k' a ene sakî a gogne. On dit eto: [[Motî:gogne|tineu a gogne]] <span lang=fr>F. surveillant, gardien, inspecteur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyance</B></FONT> [f.n.] sorwoeyaedje ki deure lontins. <span lang=fr>F. surveillance, vigilance.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sorwoeyante</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki sorwoeye des ovrîs, des scolîs, evnd. <span lang=fr>F. surveillant.</span> 18795 50186 2006-02-07T11:41:30Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;sorwoeyî : survèyî [O4], survèyer [S0], survèlier [E21] nén dins O0, C100 ;sorwoeyant : survèyant [O4], survèyant, ante [S1], survèliant, -e [E21] ; sorwoeyance : survèyance [O4], survèliance [E21] == Rifondaedje == rifondaedje del tcherpinte, boket pa boket, et nén calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"surveiller, surveillant"</span>, come ça a stî l' cas istoricmint. 18796 50188 2006-02-07T11:43:31Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">wèyî</FONT>, wèyi, veuyî, veulî, wiyî, wayi, wâyer, vèyer</span>. 18797 50193 2006-02-07T17:00:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>loujhner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] si [[Motî:pormoenner|pormoenner]] tot trinnant. <I>Å vraiy, c' esteut plaijhi di studyî insi, tot loujhnant d' on minaret a ene moskêye, d' on martchî djusk' åzès bates do poirt </I>([[L. Hendschel]]). On dit eto: baloujhner, [[Motî:londjiner|londjiner]], [[Motî:wåler|wåler]]. <span lang=fr>F. flâner, se balader, traînailler, traînasser.</span> Etimolodjeye : [[sibetchtaedje]] di "[[Motî:baloujhner|baloujhner]]". 18798 50194 2006-02-07T17:01:55Z Lucyin 16 == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Nameur]] 18799 50800 2006-03-02T11:34:32Z Pablo 5 coridj.: oûs <FONT COLOR="#ff0000"><B>valeur</B></FONT> ([[Codjowaedje voleur|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vali</B></FONT> (v.m., nén codjowé) [v.c.] poleur amoenner ostant ki. <span lang=fr>F. valoir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n' våt nén l' pwin k' i magne; (les cwate fiers d' on tchén; l' aiwe k' i cût ses oûs):</FONT> i n' våt vormint rén. Loukîz a: [[Motî:rénnvåt|rénnvåt]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si fé vali:</FONT> si vanter. <I>Vos m' avoz dit k' vos savîz scrire, kécfeye bourdîz vs; vos vos fjhîz vali, motoit ?</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. se faire valoir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>valeur</B></FONT> [f.n.] çou k' ene sacwè våt. <I> C' est tos béns ki pierdèt d' leu valeur.</I> <span lang=fr>F. valeur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>valixhance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> çou k' on pout mete dins (ene sacwè). <I>On nos a dné ene djate avou l' valixhance di deus veres a gote di sope, mins c' esteut del boune, hin.</I> <span lang=fr>F. contenance.</span> <B>2.</B> valeur (çou k' ene sacwè våt). <I>On schita, u pelote, c' est ene cwåte sins nole valixhance.</I> <span lang=fr>F. valeur.</span> Vierbires : * [[Motî:pôreut vali|pôreut vali]] * [[Motî:pôreut nén vali|pôreut nén vali]] 18800 50198 2006-02-07T17:07:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pôreut vali]] 18801 50199 2006-02-07T17:08:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:valeur]] 18802 50200 2006-02-07T17:08:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:valeur]] 18803 51148 2006-03-10T22:02:10Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>infin</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> metou al fén d' ene cawêye di råjhons. <I>Infin, djans, vos n' i pinsez nén !</I> <I>Infin, cwè vloz ! </I>([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Ene Francesse; veve; foirt bounès rintes! haiteye, savoz! co cåzu djonne, dayeur, et assez djoleye; infin, dji sohaitreu k' vos l' irîz vey </I>([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:fén|al fén]]. <span lang=fr>F. enfin, en conclusion, bref, en fin de compte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;et infin:</FONT> [[Motî:evnd|evnd]]. <I>Il î estént tertos, les cis d' Tchacou, les cis d' Mossea, et infin.</I> <span lang=fr>F. etc., et autres</span> <B>2.</B> po prinde ene decision, ki ça våye come ça vout. <I>Vos dvoz esse presses a schoûter et a vos bate conte les abominåbes redjimints Olandès ki... - mins vola ki l' mwaisse-sôdård ki s' tént adlé lu hemleye, amoenne si tchvå conte li sinne et shofler ene sacwè e l' oraye do djenerå - ... conte les abominåbès årmêyes troukes, vou dj' dire; infin, evoye! </I>([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:alez|alez !]], [[Motî:djans|djans !]]. <span lang=fr>F. enfin, quoi qu'il en soit, bon.</span> <B>3.</B> mostere on rafiya k' a bråmint duré. <I>Infin, dji m' va maryî; est ç' k' i vénrè, infin ?</I> <I>Infin, vs estoz la.</I> On dit eto: [[Motî:fén|al fén des féns]]. <span lang=fr>F. <span lang=fr>F. enfin, finalement.</span> <B>4.</B> po mostrer k' on est nén trop d' acoird. <I>C' est çk' il a dit, infin.</I> On dit eto: [[Motî:ôre|dj' ô bén]] <span lang=fr>F. enfin, du moins.</span> <B>5.</B> po rcoridjî çou k' on vént djusse di dire. <I>Il esteut evoye… i n' esteut nén la, infin.<.I> <I>Il a apoirté les chôzes… po les moxhes…les tchetoeres, infin </I>([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. enfin, plutôt, je veux dire.</span> Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî ([[sorwalonde]]) do F. <span lang=fr>enfin</span>. 18804 50209 2006-02-08T00:17:34Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == infin [O3], anfin [S0, E1, E21]; enfin [C1, E34], nén dins O4 == Rifondaedje == tchuze d' ene [[sorwalonde]] [[Payis del Lovire|del Lovire]], ki c' est eto on [[forcoridjaedje]] foirt corant e 21inme sieke. 18805 50212 2006-02-08T00:19:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:måhaitî]] 18806 50989 2006-03-06T00:09:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måhaitî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>måhaiteye</B></FONT> [addj., purade padvant] <B>1.</B> k' apoite des maladeyes. <I>Loukîz les, les måhaiteyès biesses, les Papon, les Pinochet, les Nihoûl, et Dutroux</I> ([[F. Nyns]]). <span lang=fr>F. malsain, nuisible, malfaisant, insalubre, dangereux.</span> <B>2.</B> [[Motî:pô foirt|pô foirt, pô foite]], e måle santé. <I>C' esteut ene pitite maigue poyowe måhaiteye biesse</I> (ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>Les sôdårds ki sont mî poirtants endiront å front po esse replaecîs pa des måhaitîs, ki seront a leu toû, replaecîs pa des pus måhaitis</I> ([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <I>Ses bresses distrûts, ravadjîs, måhaitîs, coixhîs, t ki triyannut co</I> ([[S. Quertinmont]]). On dit eto: [[Motî:tchêpieus|tchêpieus]], [[Motî:malådiveus|malådiveus]], [[Motî:må poirtant|må poirtant]]. <span lang=fr>F. malingre, chétif, maladif, délicat.</span> <B>3.</B> mwais, tot djåzant do tins, d' ene airance. <I>Ene måhaiteye froedeure ki s' winne dins vos mousseures et vs edjale vos oxheas</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Bon Diu, k' i fwait måhaitî, cial, la k' i n' a nole loumire</I> ([[P.H. Thomsin]]). <span lang=fr>F. mauvais, néfaste, funeste.</span> <B>4.</B> mwais, [[Motî:peneus|peneus]]. <I>Del djournêye, si l' ovraedje n' aléve nén u k' il esteut måhaitî, rén k' do pinser "dimwin a messe, djel voerè !", il esteut rabeli</I> ([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. malheureux, contrarié, indisposé.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje adviebe [[Motî:må 1|må]] + addjectif [[Motî:haitî|haitî]]. 18807 50970 2006-03-05T21:19:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:må 1]] 18808 50219 2006-02-08T11:57:49Z Lucyin 16 do mayisse djusse rahopté (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) e Marok, e 2003, {{licince imådjes Lucyin}} do mayisse djusse rahopté (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) e Marok, e 2003, {{licince imådjes Lucyin}} 18809 50223 2006-02-08T12:02:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pû]] 18810 50224 2006-02-08T12:03:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pû</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>piou</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit inseke, formagnant des tchveas des djins et des pwels des biesses. <I>Nén onk des noveas n' a doirmou del nute : pûs, pouces, luvrins </I>([[E. Wartique & E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. poux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pû nazi:</FONT> pû avou come ene croes gamêye so leu dos. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a on pû e djeu:</FONT> gn a on [[Motî:frawtinaedje|frawtinaedje]]. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"les dés sont pipés".</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i touwreut on pû po-z è vinde li pea:</FONT> il est [[Motî:pice-crosse|pice-crosse]]. <B>2.</B> sacwè ki n' va nén dins on programe informatique. <span lang=en>Ingl. "bug".</span> Parintêye : * [[Motî:sipuyter|sipuyter]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:pû d' aiwe|pû d' aiwe]] Dodobe mot : * [[Motî:pioupiou|pioupiou]] ---- * [[pû (biesse)|Dipus d' racsegnes so les pûs (insekes)]] * [[pû (informatike)|Dipus d' racsegnes so les pûs dins les programes informatikes]] 18811 50774 2006-03-02T04:28:28Z Pablo 5 disfondowes == Rifondaedje == [[dobe rifondowe]] == [[Disfondowe]]s == Sipårdaedje e 20inme sieke ([[ALW]], 8) * piou (Lidje) prumire rifondowe. * pu, pû (Nameur, Tchålerwè, Nivele, Dinant, Måmdey (pû: dobe rifondowe). * piu, piû (e sacwantès plaeces paddé Wareme et Flipveye). * pèw, pin.w, pêw, pëw après Måtche et Bastogne * peû: Sint-Houbert, Li Tchestea, Bietris. 18812 50231 2006-02-08T12:08:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mer</B></FONT> [f.n.] grande stindêye d' aiwe metowe dilé les teres, nén foirt fonde. Loukîz a : [[Motî:oceyan|oceyan]]. <span lang=fr>F. mer.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al mer:</FONT> aler e vacances so ene [[Motî:pladje|pladje]]. Parintêye : * [[Motî:marin|marin]] ---- * [[mer|Dipus d' racsegnes so les mers]] 18813 65774 2006-07-01T14:04:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[no:Sjø]] [[categoreye:mers et oceyans|*]] ene '''mer''', c' est ene grande stindêye d' aiwe metowe dilé les teres, nén foirt fonde. Les mers del Daegn sont, ene dins l' ôte, 2000 m fond (po 3500 m ås oceyans). Inte les mers et les teres, gn a l' [[boird di mer]], ki c' est des [[pladje]]s u des [[falijhe]]s. Les mers sont pus salêyes ki les [[oceyan]]s. Gn a 38 a 39 gr di [[sé]] å lite ezès mers, eneviè 35 gr dins les oceyans. Li tneur e sé va disk' a 41 gr å lite el [[Rodje Mer]], eyet 260 gr el [[Moite Mer]]. Come foû rîle, gn a l' [[Baltike]], k' n' a k' 5 a 10 gr å lite, a cåze di totes les mouzes k' î agolnut, et di s' recloyaedje Gn a eto dipus d' [[biyovaryisté]] ezès mers. Li [[Mîtrinne Mer]] ni rprezinte ki 1 åcint del sitindêye des mers mins edjîstrêye 4 a 18 åcint des sôres di biesses marenes k' i gn a sol [[Daegn (Tere etire)|Daegn]]. [[an:Mar]] [[ar:بحر]] [[bg:Море]] [[br:Mor]] [[bs:More (voda)]] [[ca:Mar]] [[cs:Moře]] [[cy:Moroedd]] [[da:Hav]] [[de:Meer]] [[el:Θάλασσα]] [[en:Sea]] [[eo:Maro]] [[es:Mar]] [[et:Meri]] [[fa:دریا]] [[fi:Meri]] [[fr:Mer]] [[gl:Mar]] [[he:ים]] [[hi:सागर]] [[hr:More]] [[hu:Tenger]] [[id:Laut]] [[it:Mare]] [[ja:海]] [[kg:Kalunga]] [[ko:바다]] [[la:Mare]] [[lad:Mar]] [[lb:Mier]] [[lt:Jūra (geografija)]] [[lv:Jūra]] [[ms:Laut]] [[nds:Meer]] [[nl:Zee]] [[no:Sjø]] [[nrm:Mé]] [[pl:Morze]] [[pt:Mar]] [[ro:Mare]] [[ru:Море]] [[sh:More]] [[simple:Sea]] [[sk:More]] [[sl:Morje]] [[sr:Море]] [[su:Sagara]] [[sv:Hav]] [[ta:கடல்]] [[tk:Deňiz]] [[tl:Dagat]] [[to:Tahi]] [[tr:Deniz]] [[ug:دئثعزع]] [[uk:Море]] [[vi:Biển]] [[zh:海]] [[zh-min-nan:Hái]] 18814 55934 2006-05-06T08:11:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: an, ar, ast, be, bg, br, bs, ca, cs, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fi, fr, gl, he, hr, hu, id, ilo, is, it, ja, ko, kw, la, lt, mt, nds, nl, nn, no, os, pl, pt, ro, ru, sh, simple, sk, sl, sq, sr, sv, sw, th, tl, tr, uk, vi, zh, [[Categoreye:djeyografeye]] [[Categoreye:Aiwes]] [[an:Category:Mars y ozians]] [[ar:تصنيف:بحار]] [[ast:Categoría:Mares]] [[be:Катэгорыя:Моры]] [[bg:Категория:Морета]] [[br:Rummad:Mor]] [[bs:Kategorija:Mora]] [[ca:Categoria:Mars]] [[cs:Kategorie:Moře a oceány]] [[da:Kategori:Have]] [[de:Kategorie:Meer]] [[el:Κατηγορία:Θάλασσες]] [[en:Category:Seas]] [[eo:Kategorio:Maroj]] [[es:Categoría:Mares y océanos]] [[et:Kategooria:Mered]] [[eu:Kategoria:Itsasoak]] [[fi:Luokka:Meret]] [[fr:Catégorie:Mer ou océan]] [[gl:Category:Mares e océanos]] [[he:קטגוריה:ימים]] [[hr:Kategorija:Mora]] [[hu:Kategória:Tengerek]] [[id:Kategori:Laut]] [[ilo:Category:Dagiti Baybay]] [[is:Flokkur:Höf]] [[it:Categoria:Mari]] [[ja:Category:海]] [[ko:분류:바다]] [[kw:Category:Moryow ha keynvoryow]] [[la:Categoria:Mare]] [[lt:Kategorija:Jūros]] [[mt:Category:Ibħra]] [[nds:Kategorie:Meer]] [[nl:Categorie:Zee]] [[nn:Kategori:Hav]] [[no:Kategori:Hav]] [[os:Категори:Денджызтæ]] [[pl:Kategoria:Morza]] [[pt:Categoria:Mares]] [[ro:Categorie:Mări şi oceane]] [[ru:Категория:Моря]] [[sh:Category:Mora]] [[simple:Category:Seas]] [[sk:Kategória:Moria]] [[sl:Kategorija:Morja]] [[sq:Category:Det]] [[sr:Категорија:Мора]] [[sv:Kategori:Hav]] [[sw:Category:Bahari]] [[th:Category:ทะเล]] [[tl:Category:Dagat]] [[tr:Kategori:Denizler]] [[uk:Категорія:Моря]] [[vi:Thể loại:Biển]] [[zh:Category:海洋]] [[zh-min-nan:Category:Hái]] 18815 57555 2006-05-21T03:50:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:باتات]] {{djermon plante}} [[Categoreye:ahivêyès plantes]] Des '''crompires''' (on dit eto des '''canadas''', des '''troukes''', des '''cartoxhes''', des '''petotes'''), c' est ... Les souwés buks et foyes si lomnut les '''[[bahous d' canadas]]''' (on dit eto les '''ranxhes''' u '''rantches'''). No e sincieus latén : ''Solanum tuberosum'' Famile : [[crompiracêyes]]. == Ahivaedje des crompires == * Plantaedje * [[Rahoptaedje]] * Après l' reteraedje, li fouyaedje crexhe pus voltî, et ça, disk' al fleur. Cwand l' fleur est la, li crexhinne do fouyaedje des canadas est fwaite. I vont don asteure diswalper so leus rcinêyes, ene rilêye di ptits nodules ki, e crexhant, vont divnu les canadas. * [[råyaedje]] : == Sôres di canadas == * '''binch''' (''bintje'') * [[coine di gade (crompire)|coines di gade]] * Rwè Edwård * Deziré == Magnaedje des crompires == * parbolous * e [[fritche]] * e [[wastea d' crompires]] [[ar:بطاطس]] [[be:Бульба]] [[ca:Patata]] [[cs:Lilek brambor]] [[cy:Taten]] [[da:Kartoffel]] [[de:Kartoffel]] [[en:Potato]] [[eo:Terpomo]] [[es:Solanum tuberosum]] [[fi:Peruna]] [[fr:Pomme de terre]] [[gl:Pataca]] [[he:תפוח אדמה]] [[hr:Krumpir]] [[hu:Burgonya]] [[id:Kentang]] [[it:Solanum tuberosum]] [[ja:ジャガイモ]] [[ko:감자]] [[lt:Bulvė]] [[mg:Ovy]] [[nds-nl:Eerpel]] [[nl:Aardappel]] [[nn:Potet]] [[no:Potet]] [[pl:Ziemniak]] [[pt:Batata]] [[ro:Cartof]] [[ru:Картофель]] [[simple:Potato]] [[sl:Krompir]] [[sr:Кромпир]] [[sv:Potatis]] [[sw:Kiazi]] [[tl:Patatas]] [[tr:Patates]] [[ug:باتات]] [[zh:马铃薯]] 18816 50239 2006-02-08T12:29:49Z Lucyin 16 [[categoreye:Rilomés Walons]] '''Julien Fraipont''' ([[1857]]-[[1910]]), c' est on sincieus walon k' a studyî les crånes des [[vî vî ome|vîs omes]] del [[preyistwere]] trovés a [[Spî]], a [[Indjî]] et [[Furfô]]. Did la, i va spåde les idêye da [[Darwin]] sol parintêye inte les grands séndjes et les djins (1886). 18817 50242 2006-02-08T13:13:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[So l' anuti (roman)]] 18818 65777 2006-07-01T16:19:57Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Паўднёвы акіян]] {{djermon}} [[categoreye:mers et oceyans]] L' '''Oceyan Antartike''', c' est èn [[oceyan]] k' est åtoû do continint [[Antartike]]. [[af:Suidelike Oseaan]] [[an:Ozián Glazial Antartico]] [[ar:محيط متجمد جنوبي]] [[be:Паўднёвы акіян]] [[bs:Južni okean]] [[ca:Oceà Antàrtic]] [[cs:Jižní oceán]] [[cv:Кăнтăр океан]] [[cy:Cefnfor y De]] [[da:Sydhavet]] [[de:Südlicher Ozean]] [[el:Νότιος Ωκεανός]] [[en:Southern Ocean]] [[es:Océano Glacial Antártico]] [[et:Lõuna-Jäämeri]] [[fi:Eteläinen jäämeri]] [[fr:Océan Austral]] [[gl:Océano Antártico]] [[he:האוקיינוס הדרומי]] [[hr:Južni ocean]] [[hu:Déli-óceán]] [[id:Samudra Selatan]] [[io:Antarktika Oceano]] [[is:Suður-Íshaf]] [[it:Mari antartici]] [[ja:南極海]] [[ka:სამხრეთის ოკეანე]] [[ko:남극해]] [[la:Oceanus Antarcticus]] [[lt:Pietų vandenynas]] [[nl:Zuidelijke Oceaan]] [[nn:Sørishavet]] [[no:Sørishavet]] [[pl:Ocean Południowy]] [[pt:Oceano Antártico]] [[ro:Oceanul Antarctic]] [[ru:Южный океан]] [[scn:Ocèanu Miridiunali]] [[simple:Southern Ocean]] [[sk:Južný oceán]] [[sl:Južni ocean]] [[sr:Јужни океан]] [[sv:Antarktiska oceanen]] [[ta:தென்னகப் பெருங்கடல்]] [[th:มหาสมุทรใต้]] [[tr:Güney Okyanusu]] [[vi:Nam Đại Dương]] [[zh:南极洋]] [[zh-min-nan:Lâm-ke̍k-iûⁿ]] 18819 50264 2006-02-08T13:39:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Oceyan Antartike]] 18820 50275 2006-02-08T16:11:04Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oceyan</B></FONT> [f.n.] nouzome sitindêye d' aiwe metowe etur les [[Motî:continint|continints]]. Loukîz a : [[Motî:mer|mer]], [[Motî:grande basse|grande basse]]. <span lang=fr>F. océan.</span> ---- * [[oceyan|Dipus d' racsegnes so les Oceyans]] 18821 55940 2006-05-06T09:17:15Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: an, ar, bg, bn, br, ca, cs, da, de, en, eo, es, et, eu, fa, fr, gl, he, hr, id, io, it, ja, ka, ko, la, lt, ms, nl, nn, no, pl, pt, ro, ru, sh, simple, sk, sl, sq, sr, th, tl, uk, zh, zh-min-nan [[categoreye:mers et oceyans|*]] Èn '''oceyan''' (on dit eto, e baltant ene '''Grande Basse'''), c' est ene nouzome sitindêye d' aiwe metowe inte les [[continint]]s. Les oceyans sont, onk dins l' ôte, 3500 m fond (eneviè 2000 metes po les mers) Les oceyans ni sont nén si salés k' les [[mer]]s. Il ont a pô près 35 gr di [[sé]] å lite. Les cénk oceyans del [[Daegn (tere etire)|Daegn]], c' est : * l' [[Oceyan Atlantike]] * l' [[Oceyan Pacifike]] * l' [[Oceyan Indyin]] * l' [[Oceyan Artike]] * l' [[Oceyan Antartike]] [[an:Ozián]] [[ar:محيط (جغرافيا)]] [[bg:Световен океан]] [[bn:মহাসমুদ্র]] [[br:Meurvor]] [[ca:Oceà]] [[cs:Oceán]] [[da:Verdenshave]] [[de:Ozean]] [[en:Ocean]] [[eo:Oceano]] [[es:Océano]] [[et:Ookean]] [[eu:Ozeano]] [[fa:اقیانوس]] [[fr:Océan]] [[gl:Océano]] [[he:אוקיינוס]] [[hr:Ocean]] [[id:Samudra]] [[io:Oceano]] [[it:Oceano (geografia)]] [[ja:大洋]] [[ka:ოკეანე]] [[ko:대양]] [[la:Oceanus]] [[lt:Vandenynas]] [[ms:Lautan]] [[nl:Oceaan]] [[nn:Hav]] [[no:Hav]] [[pl:Ocean]] [[pt:Oceano]] [[ro:Ocean]] [[ru:Океан]] [[sh:Ocean]] [[simple:Ocean]] [[sk:Oceán]] [[sl:Ocean]] [[sq:Oqeani]] [[sr:Океан]] [[th:มหาสมุทร]] [[tl:Karagatan]] [[uk:Океан]] [[zh:海洋]] [[zh-min-nan:Hái-iûⁿ]] 18822 50285 2006-02-09T00:21:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawe]] 18823 50287 2006-02-09T00:24:30Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sôre di ptite [[Motî:coirnaye|coirnaye]], e sincieus latén "<span lang=la><I>Corvus monedula</I></span>". <I> Li tchawe si disputéve avou l' crawieuse agaesse </I>([[R. Tabareux]]). On dit eto: [[Motî:mahot|mahot]]. <span lang=fr>F. choucas.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noer come one tchawe:</FONT> foirt noer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Rotche ås tchawes:</FONT> no d' ene plaece di Nameur. <B>2.</B> coirnaye di tolminme kéne sôre. <I>C' est l' Pelé Mont, li Mont d' ôr, li mont ås tchawes </I>([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. corneille.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:hourete|hourete]] ([[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]]). <I>Cwand l' tchawete creye so on toet, c' est po on måleur, u ene moirt.</I> <I>I tiréve tot ossu bén so ene målureuse tchawete ki dsu on lapén </I>([[R. Painblanc]]). <span lang=fr>F. chouette.</span> <B>2.</B> djinti lomaedje d' ene pitite båshele. On dit eto: [[Motî:tchipete|tchipete]], [[Motî:mizrete|mizrete]]. <B>3.</B> [[Motî:tchafete|tchafete]]. Loukîz al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. bavard.</span> Etimolodjeye : mot-brut "tchaw", avou assaetchance do [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]] <span lang=lu>"kawa"</span> (minme sinse) Parintêye : * [[Motî:tchawer|tchawer, tchawter, tchawyî]] Mots d' aplacaedje * [[Motî:tchawe-sori|tchawe-sori]] ---- * [[tchawe (Corvus monedula)|Dipus d' racsegnes so les tchawes tchawes (Corvus monedula)]] * [[coirnaye|Dipus d' racsegnes so les ôtès tchawes (coirnayes)]] * [[hoûlote|Dipus d' racsegnes so les tchawetes (hoûlote)]] 18824 66071 2006-07-04T02:36:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[it:Corvus monedula]] [[categoreye:oujheas]] Li '''tchawe''', c' est l' pus ptite des sôres di [[coirnaye]]s. Elle est tote noere, apus k' ene grande grijhe taedje dirî l' hanete. Li tchawe a ene pus fine vwès ki les ôtès coirnayes et coirbås : on dit k' ele '''tchaweye''' (on dit eto: ele '''tchawe''' u ele '''tchawtêye'''); did la, si no. Ele est pus spitante ki les ôtès coirnayes, ostant e volant k' e rotant. Ele si tént voltî so les rotches et les [[falijhe]]s, mins eto dins les clotchîs, les tchesteas, les rwenes. Ele fwait s' ni dins on buhot åbe u dins on trô d' rotche. No sincieus latén : ''Corvus monedula'' Famile : [[coirnayidîs]] ''Li mot "tchawe" a eto des [[Motî:tchawe|ôtes sinses]].'' [[bg:Чавка]] [[cs:Kavka obecná]] [[cy:Jac-y-do]] [[da:Allike]] [[de:Dohle (Vogel)]] [[en:Jackdaw]] [[eo:Monedo]] [[fi:Naakka]] [[fr:Choucas des tours]] [[hu:Csóka]] [[io:Chuvo]] [[it:Corvus monedula]] [[ja:ニシコクマルガラス]] [[ka:ჭკა]] [[lt:Kuosa]] [[nl:Kauw]] [[no:Kaie]] [[pl:Kawka]] [[pt:Gralha-de-nuca-cinzenta]] [[ru:Галка]] [[sv:Kaja]] 18825 50290 2006-02-09T00:30:16Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;tchawe : tchawe [G208, C9], tchâwe [C1, G208], tchåwe [E1, G208], tchôwe [C1, C9, G208] ;tchawete : tchawète [E1, O2, O4, G208], suwète [O4], chouwète [O2] == Etimolodjeye == * li [[etimolodjeye francike|vî lussimbordjwès]] <span lang=lu>"kawa"</span> ([[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 16, 304) provént lu-minme do mot-brut "tchaw" * li bodje [[Etimolodjeye latene|latén]] "<span lang=la><I>cavannus</I></span>" ([[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 2/1 549) est bråmint pus crawieus. 18826 50291 2006-02-09T00:30:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Roger Tabareux]] 18827 50292 2006-02-09T00:31:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18828 50293 2006-02-09T00:31:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18829 50294 2006-02-09T00:32:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18830 50295 2006-02-09T00:32:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18831 50296 2006-02-09T00:32:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18832 50297 2006-02-09T00:33:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18833 50298 2006-02-09T00:33:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18834 50299 2006-02-09T00:33:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18835 50300 2006-02-09T00:34:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18836 50301 2006-02-09T00:34:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18837 50302 2006-02-09T00:34:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchawer]] 18838 50303 2006-02-09T00:35:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> hoûler, tot djåzant d' ene [[Motî:hoûlote|hoûlote]], <I>Ene tchawe-sori lyi vna raezer s' calote; ene hoûlote, sol piket do pré Roland, tchawa... </I>([[M. Hicter]]). <span lang=fr>F. hurler, criailler.</span> <B>2.</B> tchiper a môde d' ene tchawe, tot djåzant d' èn ôte oujhea. <I>Li morete tchawe avou des crinnants tsîp et gruziner des ptitès årguedinnes sins cogne </I>([[S. Quertinmont]]). <span lang=fr>F. piailler, brailler.</span> <B>3.</B> [[Motî:cwåker|cwåker]], totdjåzant d' on coirbå. <span lang=fr>F. croasser.</span> <B>4.</B> criyî d' ene pitite fene vwès,. <I>Si l' efant aveut polou lére ou seulmint speli a dmey bén li prumire pådje tote etire, li mame aléve co tchawer tos costés: mi fi k' a tourné l' foyou ! ([[H. Forir]]). <span lang=fr>F. criailler.</span> <B>5.</B> cåzer bråmint. Loukîz a : [[Motî:berdeler|berdeler]]. <span lang=fr>F. jacasser, bourdonner.</span> Etimolodjeye : viebes fwaits sol mot [[Motî:tchawe|tchawe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaweu, tchawteu, tchawresse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawteu, tchawteuse, tchawtêyresse</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawieu, tchawieuse, tchaweyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tchawteye tofer. Loukîz a : [[Motî:berdelåd|berdelåd]] et al [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. bavard.</span> ---- [[criyaedje des biesses|Dipus d' racsegnes so les criyaedjes des biesses]] 18839 50304 2006-02-09T00:36:04Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;tchawer : tchawer [E1], tchâwè [C1] ; tchawyî : tchawî [C9], "ele tchawîye" [G208] ; tchawter : tchaw'ter [E1, C9] 18840 50306 2006-02-09T00:38:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchawe-sori</B></FONT> [f.n., pl des tchawes-soris] biesse ås tetes, k' a on coir come ene sori, mins ki vole del nute, tot tchawant. <I>Li tchawe-sori vole cwand i vout fé laid </I>(ramexhné pa [[L. Remacle]]). <I>Ene tchawe-sori lyi vna raezer s' calote; ene hoûlote, sol piket do pré Roland, tchawa... </I>([[M. Hicter]]). <span lang=fr>F. chauve-souris.</span> Etimolodjeye : [[aplacaedje]] no "[[Motî:tchawe|tchawe]]" + "[[Motî:sori|sori]]" (coirnaye-sori). ---- * [[tchawe-sori|Pondants et djondants]] 18841 50308 2006-02-09T00:39:30Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchawe-sori</FONT>, tchauwe-sori, tchau-sori, tchape-soris</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == tchawe-soris [G208], tchôwe-soris [208], tchô-soris [G208], tchape-soris [G208], tchôve-sèris [G208], tcha-souris [G208] 18842 50310 2006-02-09T00:42:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Firince</B></FONT> [n.pl.] veye d' Itåleye. <I>Les ôrreyes ki doirmèt dins les cofes des bankes a Wîne, a Prague, a Firince, c' est da mi </I>([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. Florence.</span> <span lang=it>it. Firenze.</span> ---- * [[Firince|Pondants et djondants]] 18843 50313 2006-02-09T00:46:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Wîne]] 18844 50803 2006-03-02T11:43:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Wîne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Viene</B></FONT> [n.pl.] veye d' Otriche. <I>Les ôrreyes ki doirmèt dins les cofes des bankes a Wîne, a Prague, a Firince, c' est da mi</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. Vienne.</span> <span lang=de>alm. Wien.</span> ---- * [[Wîne|Dipus d' racsegnes so Wîne]] * [[Paskeye do sidje di Wîne]] 18845 51416 2006-03-12T15:13:37Z Pablo 5 {{djermon motî|iket}} Li '''cawete -iket''', c' est ene [[raptitixhante cawete]] k' i s' mete après des nos. ---- * [[cawete -iket|Pondants et djondants]] 18846 50339 2006-02-09T17:16:39Z Lucyin 16 [[categoreye:cawetes et betchetes|iket]] Li '''cawete -iket''', c' est ene [[raptitixhante cawete]] k' i s' mete après des nos. Ele provént d' ene cawete [[flamind]]je, li [[cawete flaminde -eke|cawete -eke]], avou [[ridoblete|ridoblaedje]] del [[cawete -et|cawete walone-et]]. Sacwants mots walons avou l' cawete -iket egzistèt eto e [[francès d' Walonreye]] ([[Motî:potiket|potiket]]), et minme e [[francès]] standård ([[Motî:tourniket|tourniket]]). E sacwantès [[diyalectolodjeye walone|coines del Walonreye]], li cawete -iket mostere pa des côps èn [[adoucixhmint d' ene cossoune|adoucixhmint d' cossoune]] : -iket divént ''-iguet'' ([[Motî:houptiket|houptiket]] = ''houpdiguet'') Li cawete -iket si rtrove eto dins des [[riwalonijhî calcaedje|rwalonijhîs calcaedjes]] do flamind, come [[Motî:maniket|maniket]]. == Sacwants mots avou l' cawete -iket == * potiket * houptiket * tourniket * [[Motî:sôbriket|sôbriket]] * [[Motî:bouriket|bouriket]] == Raparintaedje == Li cawete -iket pout fé leye-minme des parints * vîs mots : [[Motî:disbouriker|disbouriker]] * [[noûmot]]s : [[Motî:tourniketreye|tourniketreye]] 18847 50329 2006-02-09T17:00:43Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mawe</B></FONT> [f.n.] drole di manire di mostrer s' vizaedje. <I>Dji sera mes pougns et tot lyi fjhant ene laide mawe, dji rmerciya l' ome pol siervûlisté </I>([[J.P. Dumont]]). <I>L' efant rawåde, avou ene mawe di hisse, el moumint ki l' pa s' va coixhî avou s' raezoe</I>([[Mariette Chinon]]). Loukîz a : [[Motî:xhimagrawe|xhimagrawe]], [[Motî:pote|pote]], [[Motî:xhinêye|xhinêye]]. <span lang=fr>F. moue, mimique, grimace.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé s' mawe:</FONT>: <I>a) </I> mostrer k' on-z est mwais (copurade po in efant). <span lang=fr>F. bouder.</span> <I>b) </I> (tot djåzant do solea) : èn si nén vleur mostrer. <span lang=fr>F. faire la tête.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene mawe come on tchvå d' gobieus:</FONT> ki mostere li [[Motî:penin|penin]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ci n' est nén a on vî mårticot k' on aprind a fé des mawes:</FONT> dijeye d' onk k' a adviné vosse djeu. Parintêye : * [[Motî:mawyî|mawyî]] * [[Motî:rimawyî|rimawyî]] 18848 50330 2006-02-09T17:01:01Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">mawe</FONT>, mowe</span> 18849 50332 2006-02-09T17:02:12Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] fé aler ses djawes, po broyî l' amagnî avou ses dints. <I>On dene des ptits bastons d' måvlete a mawyî ås efants ki fjhèt leus dints.</I> <I>Cwand les rowes, dins nosse tiesse, ni tournént pus foirt bén, On mawyive des fayenes po-z ecråxhî l' molén </I>([[L. Piron]]). Loukîz a: [[Motî:groumter|groumter]], [[Motîmashyî|mashyî]]. <span lang=fr>F. mastiquer, mâchonner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mawyî come on lapén:</FONT> tchiker, magnî des [[Motî:tchiclete|tchicletes]]. Etimolodjeye : viebe fwait sol mot [[Motî:mawe|mawe]]. 18850 50334 2006-02-09T17:03:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rimawyî]] 18851 50336 2006-02-09T17:04:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rimawyî]] 18852 50338 2006-02-09T17:15:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rimawyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ermawyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rmawyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:mawyî|mawyî]] co on côp. <I>Les vatches rimawyèt leu-z amagnî.</I> <I>Pont d' enondaedje por zels! ewou potchî ? i mawiént et rmawyî leu tchoumgam et dmorer la, et si stårer et baloujhner </I>([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. remâcher.</span> <B>2.</B> [[Motî:racatuzer|racatuzer]]. <I>Faléve k' i vude si saetch et cossåyî, on côp po totes, tot çk' i rmawyive sins låtchî dispu des moes et des moes </I>([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. ressasser.</span> 18853 59237 2006-06-02T20:00:30Z Pablo 5 loyén [[categoreye:cawetes et betchetes]] [[categoreye:flamind et neyerlandès]] Li '''cawete flaminde -eke''' (prononceye '''''-ëkë'''''), c' est ene [[raptitixhante cawete]], foirt corante e [[flamind]], mins nén e [[limbordjwès]]. Ele n' a nén stî rprinjhe nerén e [[neyerlandès]] (la kel raptitixhante cawete est -je). Sabaye s' el egzistêye e [[lussimbordjwès]] ey e [[vî lussimbordjwès]]. Li cawete -eke a stî calkêye e walon, et rote come ene [[sititchete divintrinne]] : li [[stitchete -k-]]. 18854 57055 2006-05-17T09:56:18Z Pablo 5 {{djermon}} [[categoreye:Rilomés Walons]] Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy (e walon Djihan-Batisse d' Omaliusse di [[Haloe]]). a skepyî e [[1783]] et a morou [[1875]]. C' esteut on scincieus, mins il a eto stî govierneu del [[Province di Nameur]] do [[redjime olandès|tins des Olandès]] (1815-1830). C' esteut aprume on sincieus el [[djeyolodjeye]], fén cnoxheu di l' adjinçmint des rotches. Il a splikî, lu l' prumî, l' adjinçnaedje do Bassin d' [[Paris]], del [[Beldjike]], des [[Vôdjes]], do [[Djura]], et di sacwantès coines des [[Apes]] et des [[Pirenêyes]]. ''Djihan Batisse d' Omaliusse di Haloe esteut del minme famile ki [[Djihan d' Haloe]].'' [[en:Jean Baptiste Julien d'Omalius d'Halloy]] 18855 50349 2006-02-10T23:53:16Z Lucyin 16 [[categoreye:istwere del Walonreye]] '''Djihan d' Haloe''' (''Djan d' Alwè'', ''Jean d'Alloy''), c' esteut l' [[bayî]] do [[Condroz]] do tins del [[Guere del Vatche]]. ''Djihan d' Haloy est del minme famile, ki provnént d' [[Haloe]], ki [[Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy]] 18856 50351 2006-02-10T23:56:12Z Lucyin 16 recråxhe "rabanire" == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rabanîre</FONT>, rabanêre</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == rabanêre [C1, C9, C100], nén dins C8, C13 == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Nameur]]. 18857 50353 2006-02-10T23:58:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Bande]] 18858 50354 2006-02-10T23:59:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Bande]] 18859 50359 2006-02-11T00:03:02Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>banire</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:åbarone|åbarone]]. <I>Kéne diferince gn a-t i inte on drapea et ene banire ?</I> <span lang=fr>F. bannière, étendard, oriflamme.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;end aler banire å vint:</FONT> a [[Motî:panea|panea volant]]. <span lang=fr>F. en pan de chemise.</span> <B>2.</B> banire di toet. Parintêye : * [[Motî:rabanire|rabanire]] Mot d' aplacaedje : * [[Motî:banire di toet|banire di toet]]. 18860 50358 2006-02-11T00:02:23Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == banîre [E1, E34]; banêre [C1, C9]; baniére [E21] 18861 50363 2006-02-11T00:07:33Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>banire di toet</B></FONT> [f.n., pl. des banires di toet] [[Motî:rabanire|rabanire]]. <I>C' est come ene banire di toet, ele ni pout nén esse tos les djoûs a bea tins.</I> <span lang=fr>F. girouette.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tourner come ene banire:</FONT> Loukîz a rabanire. ---- * [[rabanire|Dipus d' racsegnes so les banires di toet]] 18862 50384 2006-02-11T22:45:35Z Lucyin 16 Haloe displaecî viè Haloe (Braibant): rîle po les hamteas '''Haloe''' (la-minme, ''Alwè''), c' est on hamtea avou on rlomé tchestea metou so l' [[Viyaedjes rebanés di Walonreye|ancyin ptit ban]] d' [[Braibant]]. Li hamtea d' Haloe a dné les [[no d' famile del Walonreye|nos d' famile]] "Halloy" u "d' Halloy" (come sicrît a môde [[conteye di Nameur|namurwesse]]), et kécfeye bén eto, sicrît a môde del [[Principåté d' Lidje]], "Halleux", "Dehalleux", "Dehaleux". Des romés mimbes di cisse famile la, ci fourit [[Djihan d' Haloe]] eyet [[Djihan-Batisse d' Omaliusse di Haloe]] == Istwere == El Moyinådje, Braibant n' esteut k' on hamtea, adon k' Haloe, c' esteut ene grosse [[signorreye]], avou on [[tchestea]] k' egzistéve dedja å [[11inme sieke]], et k' a stî pår disbrôlé tins del [[Guere del vatche]] (1275-1278). Li tchestea d' Haloy esteut ene des doze dimorances do [[prince-eveke di Lidje]]. Li [[bayî]] do [[Condroz]], k' î dmoréve, esteut li rprezintant do prince-eveke. 18863 50370 2006-02-11T11:39:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy]] 18864 50377 2006-02-11T22:35:15Z Lucyin 16 Sint Etiene di Muret displaecî viè Sint Estiene di Muret: ôte rifondowe, pus près di "Etienne" #REDIRECT [[Sint Estiene di Muret]] 18865 50379 2006-02-11T22:35:16Z Lucyin 16 Copene:Sint Etiene di Muret displaecî viè Copene:Sint Estiene di Muret: ôte rifondowe, pus près di "Etienne" #REDIRECT [[Copene:Sint Estiene di Muret]] 18866 50385 2006-02-11T22:45:35Z Lucyin 16 Haloe displaecî viè Haloe (Braibant): rîle po les hamteas #REDIRECT [[Haloe (Braibant)]] 18868 50403 2006-02-15T14:29:00Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ocsidjinne</B></FONT> [f.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des corants gåz, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>O</B>, li nombe atomike 8, et l' pwès atomike 16. <I>Dins l' air k' on respere, gn a cwate côps dipus d' nitrodjinne ki d'&nbsp;ocsidjinne.</I> <I>Adon, ti tchvå a, al boune, 10 procints di rodjès globures di dpus k' els ôtes; ça fwait 10 åcint d'&nbsp;ocsidjinne di dpus dins les tchås</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:ocsidjinne-aiwe|ocsidjinne-aiwe]], [[Motî:ozone|ozone]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djus d' ocsidjinne:</FONT> sins ocsidjinne, tot cåzant d' boket do coir, di cirnaivieus dins on waxhea spåciå. Etimolodjeye: grek <span lang=el>"oxus"</span> (seur) eyet <span lang=el>"gennan"</span> (askepyî), pal voye do F. <span lang=fr>oxygène</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ocsidjinner</B></FONT> [v.c.] ahesser en ocsidjinne. <I>C' est l' cervea ki n' est pus assez ocsidjinné.</I> rl a: [[Motî:rocsidjinner|rocsidjinner]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ocsidjinnaedje</B></FONT> [o.n.] ahessaedje en ocsidjinne. <I>Si l' sonk s' eclairixh co e rodjès globures, l' ocsidjenaedjes des organes serè trop flåwe.</I> <span lang=fr>F. oxygénation.</span> ---- [[Ocsidjinne|Dipus d' racsegnes so l' ocsidjinne]] 18869 50440 2006-02-15T15:54:02Z 212.100.178.141 +sipotchåve {{djermon motî|sipotchi}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotchî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> presser inte deus surfaces, et distrure. <I>Il a stî spotchî pa ene oto.</I> <span lang=fr>F. écraser.</span> <B>2.</B> distrure pa des pressions moråles, economikes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est todi les ptits k' on spotche:</FONT> c' est les cis ki n' ont waire di cwårs ki les ritches fijhèt çou k' i vlèt avou zels. rl a: [[Motî:språtchî|språtchî]]. <B>3.</B> må cåzer on lingaedje. <I>I spotchnut l' francès.</I> <B>4.</B> (mot d' linwincieus) disparexhaedje d' ene lete, d' on son, dins l' cåzaedje. <span lang=fr>F. éllider.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotchaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotchaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotchaedje</B></FONT> [o.n.] accion eyet si adierça pol viebe "sipotchî". <span lang=fr>F. écrasement; éllision.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotcheu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotcheu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotcheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotcheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotchresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki spotche. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotchoe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotchoe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotchoe</B></FONT> [o.n.] usteye po spotchî. <span lang=fr>F. pilon.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotcheye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotcheye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotcheye</B></FONT> [f.n.] amagnî fwait avou des canadas eyet ds ôtès verdeures, sipotcheyes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotchire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotchire</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotchire</B></FONT> [f.n.] spotchoe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipotchåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espotchåve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spotchåve</B></FONT> [addj.] ki pout esse sipotchî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sipotchåve voyale:</FONT> e walon, prumire voyale dins des mots k' i gn a, k' est spotcheye si l' mot di dvant finixhe pa ene voyale, et ki rispite si l' mot di dvant finixhe pa ene cosoune. <I>Li mot "<B>tch(i)vå</B>" a-st ene sipotchåve voyale, c' est "tchvå" pa drî voyale, et "tchivå" pa drî cossoune ou a l' atake.</I> <span lang=fr>F. voyelle éllidable.</span> ---- [[Spotchåve voyale|Dipus d' racsegnes so les spotchåvès voyales]] 18870 50559 2006-02-16T11:37:06Z 212.100.178.141 ;s(i)potchî: s(i)potchî [O0], s(u)potchî, s(e)potchè, s(u)potcher, (è)spotchî [O0, O4], (i)spotchi ;s(i)potchaedje: (è)spotchâdje [O4] ;s(i)potcheu: (è)spotcheû, se [O4], spotcheû [O0] ;s(i)potchoe: spotchoû [O0] ;s(i)potcheye: spotchèye [O0] ;s(i)potchire: spotchêre [O0] 18871 50560 2006-02-16T11:37:28Z 212.100.178.141 ;oujhea: oûhê [E1, E34], oûjê, ojê, ûjê, oûja [O0], ouja ;oujhon: oûjon [O0] 18872 50406 2006-02-15T14:43:16Z 212.100.178.141 {{Category user language-1|is|izlandès|Þessir notendur hafa '''grundvallarkunnáttu''' á '''íslensku''' máli.|ltr|n}} [[en:Category:User is-1]] [[is:Flokkur:Notandi is-1]] 18873 50407 2006-02-15T14:43:31Z 212.100.178.141 {{User language-1| letter code=is| text=Þessi notandi hefur '''[[:Category:Uzeus is-1|grundvallarkunnáttu]]''' á '''[[:Category:Uzeus is|íslensku]]''' máli.}} 18874 50408 2006-02-15T14:55:36Z 212.100.178.141 {{User language-1| letter code=yi| dir=rtl| text= דער באַניצער האָט '''[[:Category:Uzeus yi-1|תּוך־ידיעה]]''' פֿון '''[[:Category:Uzeus yi|ייִדיש]]'''.}} 18875 65758 2006-07-01T09:01:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User yi-1]] {{Category user language-1|yi|yidish|דער באַניצער האָט תּוך־ידיעה פֿון ייִדיש.|rtl}} [[da:Kategori:Brugere yi-1]] [[de:Kategorie:User yi-1]] [[en:Category:User yi-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur yi-1]] [[he:קטגוריה:User yi-1]] [[ja:Category:User yi-1]] [[ko:분류:사용자 yi-1]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער yi-1]] 18876 65759 2006-07-01T09:01:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Kategori:User yi]] {{Category user language|yi|yidish|'''ייִדיש'''|rtl}} [[ar:تصنيف:مستخدم yi]] [[da:Kategori:Brugere yi]] [[de:Kategorie:User yi]] [[en:Category:User yi]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto yi]] [[fr:Catégorie:Utilisateur yi]] [[he:קטגוריה:User yi]] [[hu:Kategória:User yi]] [[id:Kategori:User yi]] [[is:Flokkur:Notandi yi]] [[it:Categoria:Utenti yi]] [[ja:Category:User yi]] [[ko:분류:사용자 yi]] [[la:Categoria:Usor yi]] [[no:Kategori:Bruker yi]] [[oc:Categoria:Utilisator yi]] [[ru:Категория:User yi]] [[sk:Kategória:User yi]] [[tr:Kategori:User yi]] [[yi:קאַטעגאָריע:באַניצער yi]] [[zh:Category:Yi 使用者]] 18877 50416 2006-02-15T15:23:15Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:oujhea]] 18878 50419 2006-02-15T15:42:39Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18879 50420 2006-02-15T15:42:45Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18880 50421 2006-02-15T15:42:49Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18881 50422 2006-02-15T15:43:08Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18882 50423 2006-02-15T15:43:11Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18883 50424 2006-02-15T15:43:19Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18884 50425 2006-02-15T15:43:19Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18885 50426 2006-02-15T15:43:49Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18886 50427 2006-02-15T15:44:07Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18887 50428 2006-02-15T15:44:08Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18888 50429 2006-02-15T15:44:12Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18889 50430 2006-02-15T15:44:25Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18890 50431 2006-02-15T15:44:28Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18891 50432 2006-02-15T15:48:43Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18892 50433 2006-02-15T15:48:50Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18893 50434 2006-02-15T15:49:28Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18894 50435 2006-02-15T15:49:29Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:sipotchî]] 18895 50436 2006-02-15T15:50:28Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 18896 50437 2006-02-15T15:50:31Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 18897 50438 2006-02-15T15:50:32Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Motî:siprecter]] 18898 50442 2006-02-15T16:15:57Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:crahyî]] 18899 50443 2006-02-15T16:16:43Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">crahyî, craheye </B></FONT>[addj., purade padvant] tourné (êye) a crahea. <I>Li rosti est crahyî</I>. On dit eto: [[Motî:rayi|rayi]]. <span lang=fr>F. carbonisé, brûlé, calciné.</span> Etimolodjeye : [[viebe del 3inme sôre]] fwait sol bodje [[Motî:crahea|crah-]] Près-parints * [[Motî:ecrahyî|ecrahyî]] * [[Motî:discrayî|discrayî]] 18900 50444 2006-02-15T16:20:39Z Karima 106 #REDIRECT [[Troejhinme troke di viebes e walon]] 18901 50446 2006-02-15T16:22:54Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">crayî</FONT>, crahî, crayi, crahi, crayi, crah'lé, craylé, crahylé, crâylè, crâliè </span>, miersipepieuzmint el el notûle [[ALW]] 5.172. 18902 50448 2006-02-15T16:42:33Z Karima 106 Li take del sitouve, tot ecraheye (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Li take del sitouve, tot ecraheye (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 18903 50449 2006-02-15T16:43:33Z Karima 106 [[Imådje:ecrahyi.jpg|thumb|Li take del sitouve, tot ecraheye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>ecrahyî</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000">s' ecrahyî</FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> divni come des craheas. <I>Li café esteut ecrahyî å fond del pinte; dji l' a dvou rlaver comifåt</I>. rl a: [[Motî:discrahyî|discrahyî]]. <span lang=fr>F. s'agglutiner, s'agréger, adhérer.</span> <B>2.</B> si covri d' craheas. <I>Li stouve est tote ecraheye</I>. Etimolodjeye : bodje [[Motî:crahea|crah-]] (crahea), [[betchete e-]] (di divnaedje). 18904 50451 2006-02-15T16:45:06Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ècrayî</FONT>, acrayer</span> 18905 50657 2006-02-21T00:32:16Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:soye 1|soye]] (ritche sitofe) * [[Motî:soye 2|soye]] (pwel di pourcea) * [[Motî:soye 3|soye]] (soyete & soyante djin) * [[Motî:soye 4|soye]] (la k' les singlés si vnèt cverouyî) * [[Motî:Soye|Soye]] (viyaedje) Omonimeye coinrece. * [[Motî:esse|''k' i soye'']] (k' i soeye) * [[Motî:souye|''sôye'']] (soûfe, mannesté des stouves) 18906 50454 2006-02-15T17:35:58Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 18907 50459 2006-02-15T20:19:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asprouver]] 18908 50460 2006-02-15T20:19:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asprouver]] 18909 50461 2006-02-15T20:20:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:asprouver]] 18910 50478 2006-02-15T21:57:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>asprouver</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]] [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:sayî|sayî]] (fé s' possibe po). <I>Asprouvez on pô do scrire a l' gåtche mwin.</I> <I>Dj' a tot asprouvé po l' coridjî.</I> <I>Dj' asprouvéve di dner del foice et do coraedje a Clemance les djoûs k' ça n' ndaléve nén trop foirt </I>([[M.J. Cheruy]]). <I>Asteure s' end a sacwants k' ont des kesses a dmander, dj' asprouvrè do responde come dji pôrè </I> </I>([[L. Mahin]]). <I>Cwand on-z est boulome di nive, i n' fåt nén asprouver di rtchåfer ses pîs </I>([[R. Arcq]]). <span lang=fr>F. essayer, tenter, tâcher, s'efforcer.</span> <B>2.</B> sayî (po vey si ça va). <I>Asprouver des solés, on tchapea.</I> <I>Ti n' as k' a asprouver e t' måjhon, dabôrd !</I> ([[B. Genaux]]). <I>Dj' asprouve on novea rméde.</I> <I>Asprouvez si l' cafè vs frè do bén.</I> <I>C' est ene nouve marone, mins elle a ddja stî asprouvêye.</I> <span lang=fr>F. essayer, expérimenter.</span> <B>3.</B> egadjî (ene djin) po vey si ele covént. <I>Il asprouvèt on novea domestike.</I> <span lang=fr>F. prendre à l'essai, éprouver.</span> <B>4.</B> bén aprouver. <span lang=fr>F. approuver, confirmer.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:prouve|prouve]], dobe [[betchete as-]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asprouve</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> saye. <I>End a-t i fwait, des asprouves, divant d' ariver.</I> <I>L' asprouve lyi a costé l' veye.</I> <span lang=fr>F. essai, épreuve, expérience.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;banc d' asprouve:</FONT> indjén la k' on mete des novelès machines po ls asprouver mete. <span lang=fr>F. banc d'essai.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner, prinde a l' asprouve:</FONT> diner, prinde ene martchandijhe pol sayî divant d' l' atchter. <I>Dji l' a prindou a l' asprouve.</I> <span lang=fr>F. à l' essai..</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;asprouve d' imprimreye:</FONT> prumî imprimaedje, come brouyon. <B>2.</B> sacwè målåjheye a fé. <span lang=fr>F. épreuve.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete kéconk a l' asprouve:</FONT> vey s' il est capåbe. <B>3.</B> [[Motî:rascråwe|rascråwe]]. <I>Ene asprouve ni ratind nén l' ôte. <span lang=fr>F. épreuve, malheur, calamité.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asprouvaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "asprouver". <span lang=fr>F. essai, expérimentation, étude.</span> <B>2.</B> sayaedje d' on mousmint. <I>Elle est evoye disk' a l' tayeuse po l' sayaedje di s' robe.</I> <span lang=fr>F. essayage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asprouvete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longou stroet bocå, k' on s' endè sieve dins les labos. <I>Li tchimisse a dandjî d' asprouvètes.</I> <span lang=fr>F. éprouvette, tube à essai.</span> <B>2.</B> saye po [[Motî:djonde|djonde]] (emantchî) ene sakî. <I>Oyi, il a pinsé m' aveur, c' est ene asprouvete k' il a la fwait.</I> <span lang=fr>F. tentative malicieuse.</span> ---- * [[asprouvete|Dipus d' racsegnes so les asprouvetes di tchimisse]] 18911 50479 2006-02-15T21:58:42Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">asprouver</FONT>, èsprouver</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;asprouver : asprouver [O0, O2, O3, O4, R1], èsprover [E1, E34, R1] ;asprouve : asprouve [O0, O4, R1]; aspreuve [O3]; aspwève [O3], èsproûve [E1, E34]; èpreûve [E1], èsproûve [R1] ;asprouvaedje : asprouvâdje [O4], asprouvadje [C1, R1] ;asprouvete : asprouvète [O0, O3, O4, R1] == Rifondaedje == * dins l' [[DTW]] : dobe rifondowe ''èsprover'' + ''asprouver'' * Prumî rfondaedje esplicant motî : ''esprouver''. * Novea rfondaedje li 15 di fevrî 2006 so Wikipedia: li betchete, c' est ene dobe betchete a-s-prouver (come on forveyou mot francès ''a-é-prouver'', ''faire éprouver''). 18912 55160 2006-04-28T04:23:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fi:Koeputki]], [[ja:試験管]] [[categoreye:tchimeye]] {{djermon}} ene '''asprouvete''', c' est on longou stroet bocå, k' on s' endè sieve dins les labos. ''Li mot "asprouvete" a eto des [[Motî:asprouvete|ôtes sinses]].'' [[de:Reagenzglas]] [[en:Test tube]] [[es:Tubo de ensayo]] [[fi:Koeputki]] [[fr:Éprouvette]] [[it:Provetta]] [[ja:試験管]] [[nl:Reageerbuis]] [[pl:Probówka]] [[simple:Test tube]] [[sv:Provrör]] [[zh:试管]] 18913 50466 2006-02-15T20:22:49Z Lucyin 16 [[categoreye:syinces]] 18914 50475 2006-02-15T21:54:46Z 212.217.117.102 #REDIRECT [[pitizeye]] 18915 50834 2006-03-03T16:11:40Z Lucyin 16 [[categoreye:Rilomêyès djins]] 18916 50481 2006-02-15T22:02:39Z Lucyin 16 pådje do [[live so les comenes da Herbillon]] pådje do [[live so les comenes da Herbillon]] 18917 50482 2006-02-15T22:02:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:soyî]] 18918 50489 2006-02-15T22:20:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rifinde]] 18919 50490 2006-02-15T22:20:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rifinde]] 18920 50492 2006-02-15T22:22:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:côper]] 18921 50493 2006-02-15T22:22:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:côper]] 18922 50501 2006-02-15T22:33:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:bactereye]] 18923 50502 2006-02-15T22:34:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bactereye</B></FONT> [f.n.] les pus gros des microbes, k' on on nawea, dabôrd di l' ADN eyet di l' ARN. <span lang=fr>F. bactérie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bacterolodjeye</B></FONT> [f.n.] syince ki studeye les bactereyes. <span lang=fr>F. bactériologie.</span> ---- * [[bactereye|Dipus d' racsegnes so les bactereyes]] * [[bacterolodjeye|Dipus d' racsegnes sol bacterolodjeye]] 18924 50503 2006-02-15T22:34:34Z Lucyin 16 == Rifondaedje == [[tåvlotêye rifondaedje del Rantoele|Raploû des rfondeus]] 10-05 : bactereye (come ene [[cawete -eye]] so on bodje "bacter" purade ki ''bactireye, bactreye'' bacterolodjeye (wårder l' bodje "bacter"), [[cawete -olodjeye]] 18925 54580 2006-04-18T10:59:38Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] [[categoreye:lives sol walon|Comenes]] [[Imådje:Herbillon_comenes.jpg|thumb|Pådje del lete U do live so les comenes da Herbillon]] Li '''live so les comenes del Walonreye da Herbillon''', kel no e francès c' est '''''Le nom des communes de Wallonie''''', c' est on live sicrît pa [[Jules Herbillon]], ki dene li [[no e walon des viyaedjes del Walonreye|no e walon]] (avou [[limero diyalectolodjike]] di l' [[ALW]]) eyet l' etimolodjeye des [[ancyins ptits bans del Walonreye]]. Gn a eto les 10 viyaedjes del [[Walonreye di France]]. I cmince pa ene djivêye des novelès [[rebanêyès comenes]]. Tchaeke no d' comene est shuvou d' on hagnon, foirt rascourti so les [[Motî:abayeye|abayeyes]] etimolodjikes, tot shuvant (u disdijhant) [[live so les comenes da Carnoy|A. Carnoy]], Vincent, Guisseling, Bologne, Förtemann. Il a stî eplaidî e [[1986]] på ''Crédit Communal'', el ''Collection Histoire'', rîlêye ''in-8'', l° 70. ISSN 0774-3122 18926 50514 2006-02-15T22:53:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rebanêye comene]] 18927 50515 2006-02-15T22:55:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] 18928 60170 2006-06-10T23:53:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ast:Medicina]] [[categoreye:medcene|*]] Li '''medcene''', c' est l' syince ki studeye les maladeyes des djins. ''Li medcene des biesses si lome l' [[årtisyince|"årtisyince" u "medcene veterinaire"]].'' == Brantches soûmintreces del medcene == * [[antomeye des djins|antomeye]] ** [[gaviote]] ** [[cour]] * [[bacterolodjeye]] ** [[micoplasse]] * [[farmacolodjeye]] * [[semiolodjeye]] ** [[rodjeur del pea]] ** [[crexhoûles]] * [[minêyolodjince]] * adjinçmint des sognaedjes ** [[Rodje-Croes]] == Maladeyes des djins, sorlon les cåzes == * cåzes fizikes ** [[froyon]] * cåzes tchimikes ** [[coûtresse d' alinne]] * cåzes biyolodjikes ** [[virûsse]] *** [[bactereye]]s ** [[må d' Lyme]] ** [[pitizeye des djins]] * [[formagnant]]s ** [[tchamosseure del pea]] ** protozowaires *** [[five fagnrece]] ** viers == Sacwantès brantches del medcene, sorlon li specialijhaedje des docteurs == * [[maladeyes del pea]] ** tchamosseure del pea *** [[rowe Sinte-Catrene]] ** [[taetche di Djuda]] ** [[froyon]] ** [[toumaedje des tchveas]] ** [[dôsse]] * [[maladeyes des femes]] * [[maladeyes des efants]] * [[maladeyes do peumon]] ** [[coûtresse d' alinne]] ** [[pitizeye]] * [[maladeyes des tchås]] ** [[grangrin]] * maladeyes divintrinnes ** [[må d' Lyme]] ** [[sida]] == Medcenes diléreces == * [[yebes ås maladeyes]] * [[omeyopateye]] * [[medcene ås aweyes]] * [[mås d' sint]] ** [[må sint Marcou]] [[af:Geneeskunde]] [[als:Medizin]] [[ar:طب]] [[ast:Medicina]] [[bg:Медицина]] [[bn:ঔষধ]] [[br:Medisinerezh]] [[ca:Medicina]] [[cs:Lékařství]] [[csb:Medicëna]] [[da:Lægevidenskab]] [[de:Medizin]] [[el:Ιατρική]] [[en:Medicine]] [[eo:Medicino]] [[es:Medicina]] [[et:Meditsiin]] [[eu:Medikuntza]] [[fa:پزشکی]] [[fi:Lääketiede]] [[fiu-vro:Arstitiidüs]] [[fr:Médecine]] [[fur:Midisine]] [[fy:Genêskunde]] [[ga:Leigheas]] [[gl:Medicina]] [[he:רפואה]] [[hr:Medicina]] [[hu:Orvostudomány]] [[ia:Medicina]] [[io:Medicino]] [[it:Medicina]] [[iu:ᐊᓐᓂᐊᒥ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ]] [[ja:医学]] [[ko:의학]] [[ky:Медицина]] [[la:Medicina]] [[lad:Medisina]] [[lb:Medezin]] [[li:Genaeskónde]] [[lt:Medicina]] [[lv:Medicīna]] [[mk:Медицина]] [[nap:Mericina]] [[nds:Medizin]] [[nl:Geneeskunde]] [[nn:Medisin]] [[no:Medisin]] [[os:Медицинæ]] [[pl:Medycyna]] [[pt:Medicina]] [[ro:Medicină]] [[ru:Медицина]] [[sa:आयुर्विज्ञान]] [[scn:Midicina]] [[sh:Medicina]] [[simple:Medicine]] [[sk:Medicína]] [[sl:Medicina]] [[sq:Mjekësia]] [[sr:Медицина]] [[su:Tatamba]] [[sv:Medicin]] [[th:แพทยศาสตร์]] [[tl:Medisina]] [[tr:Tıp]] [[uk:Медицина]] [[vi:Y học]] [[zh:医学]] [[zh-min-nan:I-ha̍k]] 18929 50519 2006-02-15T23:01:23Z Lucyin 16 Pwel di bactireye displaecî viè Pwel di bactereye: rifondaedje di [[Copene:Motî:bactereye|bactereye]] #REDIRECT [[Pwel di bactereye]] 18930 65488 2006-06-29T10:20:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[es:Categoría:Bacteriología]], [[no:Kategori:Bakteriologi]] [[categoreye:medcene]] [[Categoreye:årtisyince]] [[categoreye:microbiyolodjeye]] [[cs:Kategorie:Bakteriologie]] [[en:Category:Bacteriology]] [[es:Categoría:Bacteriología]] [[fr:Catégorie:Bactériologie]] [[no:Kategori:Bakteriologi]] [[ru:Категория:Бактериология]] [[sk:Kategória:Bakteriológia]] [[sv:Kategori:Bakteriologi]] [[th:หมวดหมู่:แบคทีเรียวิทยา]] [[tr:Kategori:Bakteriyoloji]] 18931 55805 2006-05-05T00:04:47Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:bacterolodjeye|*]] Li '''bacteriolodjeye''', c' est l' syince ki studeye les [[bactereye]]s. Li bacteriolodjeye, c' est on boket del [[microbiyolodjeye]] (avou l' [[virolodjeye]]). Li bacterolodjeye sieve el [[medcene]], e l' [[årtisyince]], e l' [[agronomeye]], e l' [[ecolodjeye]], et co bråmint ôte pårt dins les syinces. [[en:bacteriology]] 18932 60222 2006-06-12T09:18:39Z YurikBot 105 robot Modifie: [[bn:ব্যাক্টেরিয়া]] [[categoreye:bacterolodjeye|*]] [[Categoreye:rindjmint do vicant]] ene '''bactereye''', c' est on gros [[microbe]], fwait d' ene seule [[celure]] sins [[nawea (d' ene celure)|nawea]], mins avou d' l' [[ADN]] eyet di l' [[ARN]]. Les bactereyes classikes sont sovint pårteyes e [[bactereyes Gram +]] eyet [[bactereyes Gram -]], sorlon k' ele apicèt u nén li [[tinteure di Gram]]. Foû di ç' rindjmint la, gn a eto des foirt pititès bactereyes, k' on croeyeut, davance, ki c' esteut des [[virûsse]]s, les [[micoplasse]]s eyet les [[riketseye]]s. Li syince ki studeye les bactereyes, c' est l' [[bacterolodjeye]]. Les bactereyes sont diferinnes des [[protozowaire]]s, ki n' ont k' ene celure, mins avu on nawea. [[af:Bakterie]] [[ar:جراثيم]] [[bg:Бактерии]] [[bn:ব্যাক্টেরিয়া]] [[ca:Bacteri]] [[cs:Bakterie]] [[cy:Bacteria]] [[da:Eubacteria]] [[de:Bakterien]] [[el:Βακτήριο]] [[en:Bacteria]] [[eo:Bakterio]] [[es:Bacteria]] [[et:Bakterid]] [[eu:Bakteria]] [[fa:باکتری]] [[fi:Bakteerit]] [[fr:Bacteria]] [[gl:Bacteria]] [[he:חיידקים]] [[hr:Bakterije]] [[hu:Baktérium]] [[id:Bakteri]] [[ilo:Bacteria]] [[io:Bakterio]] [[it:Bacteria]] [[ja:真正細菌]] [[ko:세균]] [[lb:Bakterien]] [[lt:Bakterija]] [[lv:Baktērija]] [[mk:Бактерија]] [[nds:Bakterien]] [[nl:Bacterie]] [[nn:Bakterie]] [[no:Bakterier]] [[nrm:Bactéthie]] [[pl:Bakterie]] [[pt:Bactéria]] [[ru:Бактерия]] [[simple:Bacteria]] [[sk:Baktérie]] [[sl:Bakterija]] [[sr:Бактерија]] [[sv:Bakterier]] [[ta:கோலுரு நுண்ணுயிர்]] [[th:แบคทีเรีย]] [[tl:Bakterya]] [[tr:Bakteri]] [[uk:Бактерія]] [[vi:Vi khuẩn]] [[zh:细菌]] 18933 55819 2006-05-05T00:29:13Z Lucyin 16 [[categoreye:bacterolodjeye]] [[categoreye:rindjmint do vicant]] On '''micoplasse''' (dinltins on djheut eto on '''PPLO''', po '''''Pleuro-Pneumoniae-Like-Organism'''''), c' est on mo ptit [[microbiyolodjeye|microbe]], sins [[paroesse]], ki s' sait mopliyî tot seu, come les ôtès [[bactereye]]s mins ki pout eto moussî dins ene [[celure]] do coir (come les [[virûsse]]s). Les micoplasses ni mzurèt ki 200 a 500 nanometes, et, come il ont ene cogne ki candje tofer (poy k' i n' ont nole måjhire), on n' les såreut ddja vey å [[microscope optike]]. Les micoplasses ont stî discovris e [[1898]] pa Nocard et Roux. Les micoplasses cåzèt des maladeyes [[medcene|azès djins]] et [[årtisyince|azès biesses]], k' on lome des '''micoplasmôzes'''. Il ont ptchî di s' aler edjîstrer dins l' [[peumon]], les [[djonteure]]s et l' [[aparey djenitå]]. C' est po ça ki les micoplasses des poyes polèt passer del covresse eviè les poyons. Les micoplasses polèt [[sorvicance des microbes|sorviker]] di 5 a 7 djoûs dins d' l' aiwe di [[pousse]] (conte, metans 14 djoûs po ''[[Pasteurella multocida]]''). [[imunolodjeye|Imunolodjicmint]], les micoplasses polèt candjî raddimint les proteyenes di leu paroese; eto, i divnèt rade nén ricnoxhåves pa les anti-coirs. Deus maladeyes ås micoplasses sont sol djivêye des cenes ki dvèt esse [[maladeye k' on-z est oblidjî d' declarer|diclarêyes]] a l' [[Ofice Eternåcionå des Minêyes des Biesses|O.I.E.]], c' est les micoplasmôzes a ''[[Maladeye respiratwere pardurante des poyes|Mycoplasma galisepticum]]'' et ''[[micoplasmôze des poyes d' Inne|Mycoplasma meleagridis]]''. Ambedeus sont rprinjhes dins les [[directives uropeyinnes po les discandjes di poyes et poyons]]. Les micoplasses polèt esse acsûs pa sacwants [[antibiyotike]]s, come les [[macrolide]]s, les [[tetraciclene]]s u les [[kinolone]]s. Come di djusse, les antibiyotikes ki hiyèt li paroese des bactereyes, come les penicilenes, ni sievront a rén, poy ki les micolasses n' ont nole måjhire. == Sacwants micoplasses == * ''Mycoplasma pneumoniae'' ([[pleuro-peumoneye des djins]]) * ''Mycoplasma bovis'' ([[pleuro-peumoneye des vatches]]) * ''Mycoplasma galisepticum'' ([[maladeye respiratwere pardurante des poyes]]) * ''Mycoplasma synoviae'' ([[djonturite des poyes]]) * ''Mycoplasma meleagridis'' (micoplasmôze des poyes d' Inne) [[de:Mykoplasmen]] [[en:Mycoplasma]] [[es:Micoplasma]] [[he:מיקופלסמה]] [[ja:マイコプラズマ]] [[nl:Mycoplasma]] [[nn:Mycoplasma]] [[pt:Micoplasma]] [[zh:支原体]] 18934 50534 2006-02-15T23:36:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[diele ås djins]] 18935 50537 2006-02-15T23:39:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[yebe ås maladeyes]] 18936 50550 2006-02-16T00:06:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[må d' sint]] 18937 56857 2006-05-14T23:39:33Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>discrahyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>discrahler</B></FONT> ([[Codjowaedje boerler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî les [[Motî:crahea|craheas]] (d' ene sitouve, evnd). <I>Dimwin, dji discraheyrans l' fornea.</I> On dit eto: [[Motî:rinetyî|rinetyî]], [[Motî:ramoner|ramoner]], [[Motî:schurer|schurer]]; rl a: [[Motî:ecrahyî|ecrahyî]]. <span lang=fr>F. décrasser, nettoyer, ramoner, récurer.</span> <B>2.</B> scheure les craheas d' (on feu). <I>Cwand l' feu est discrahyî, i brouye.</I> <B>II.</B> [v.s.c.] (po rire) [[Motî:tchire|tchire]]. <I>Eyou vass ? :: Dji va discrahyî.</I> <span lang=fr>F. chier.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>discrahiaedje</B></FONT> [o.n.] ramonaedje, rischuraedje, rinetiaedje d' ene sitouve, d' ene tchiminêye. <I>I fårè sondjî å discrahiaedje del tchôdire.</I> <span lang=fr>F. décrassage, ramonage, récurage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>discrahieu</B></FONT> [o.n.] ramoneu, rinetieu di stouve. <I>Li discrahieu a må fwait si ovraedje</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. ramoneur.</span>. Près-parints : * [[Motî:ecrahyî|ecrahyî]] * [[Motî:crahyî|crahyî]] 18938 50578 2006-02-16T19:21:54Z Lucyin 16 rén k' on hagnon #REDIRECT [[Motî:discrahyî]] 18939 50574 2006-02-16T18:16:09Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT>, </span> dèscrayâdje, <FONT COLOR="#800080">discrayèdje</FONT>.|<B><FONT COLOR="#ff0000">discrahieu </B></FONT>[o.n.] ramoneu, rinetieu di stouve. <I>Li discrahieu a må fwait si ovraedje</I> (J. Coppens). On dit eto: ramoneu. F. ramoneur. Disfondowes : dèscrayeu, discrayeu. Coinreces Coûtchant walon. &lt;!DTW tot splitchî&gt; 18940 50584 2006-02-16T19:26:15Z Lucyin 16 /* [[Disfondowe]]s */ == [[Disfondowe]]s == ;discrahyî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">discrayî</FONT>, discrahî, discrayi, dèscrayî </span> ;discrahler : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> discrayler</FONT>, dèscrâyler ;discrahiaedje : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> discrayèdje </FONT>, dèscrayâdje </span> ;discrahieu : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">discrayeu</FONT>, dèscrayeu</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;discrahyî : discrayi [C1]; dèscrayî [O0,O3, O4] ;discrahler : dèscrâyler, dèscrâyeler [O2] ;discrahiaedje : dèscrayâdje [O4] ;discrahieu : dèscrayeû [O4] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinreces [[Coûtchant walon]]. 18941 50579 2006-02-16T19:22:15Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:discrahyî]] 18942 50580 2006-02-16T19:22:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:discrahyî]] 18944 50591 2006-02-17T20:18:33Z Djoseph 126 #REDIRECT [[Motî:fåtchî]] 18945 50592 2006-02-17T20:19:04Z Djoseph 126 #REDIRECT [[Motî:fåtchî]] 18946 50593 2006-02-17T20:19:24Z Djoseph 126 #REDIRECT [[Motî:fåtchî]] 18947 50594 2006-02-17T20:19:41Z Djoseph 126 #REDIRECT [[Motî:fåtchî]] 18948 50595 2006-02-17T20:20:40Z Djoseph 126 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåtchî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] côper (del yebe) avou ene [[Motî:få|få]]. <I>Si on m' åreut yeu-st aprins a tcherwer, a semer, a rahener, a fåtchî et si l' plouve ni tchaireut nén si rapiasmint, dj' åreu yeu stî cinsî, mi avou.</I> On dit eto: [[Motî:soyî|soyî]]. <span lang=fr>F. faucher.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåtcheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåtcheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåtchresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki fåtche. <I>Li fåtcheu ribate si fås.</I> <span lang=fr>F. faucheur. </span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Fåtcheuse</FONT> [n.dj.] riprezinta del moirt. <I>El fåtcheuse a co passé, et nos prinde nos vayants soçons X et Y.</I>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fåtchaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "fåtchî". <I>Dins ses dierins moumints, li vî tchinne ervoet les bribeus a l' ombe di s' fouyaedje, li fåtchaedje des grins et l' rascodaedje </I>([[J. Boucher]]). <span lang=fr>F. fauchage.</span> ---- * [[fåtchaedje|Dipus d' racsegnes sol fåtchaedje]] 18949 50596 2006-02-17T20:22:43Z Djoseph 126 Disfondowes : fautcheuse, faukeuse fâtcheuse 18950 58575 2006-05-29T02:14:50Z Pablo 5 licince Coviete do [[Bourdon]] limero 23 (djulete 1951) avou on dessin do fåtcheu da [[François Gianolla]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 18951 50653 2006-02-21T00:23:30Z Lucyin 16 [[categoreye:fenåjhe et awousse]] [[Imådje:Gianolla_fautcheu.jpg|thumb|Coviete do [[Bourdon]] limero 23 (djulete 1951) avou on dessin do fåtcheu da [[François Gianolla]]]] Li '''fåtchaedje''', c' est l' côpaedje del [[yebe]] u des [[dinrêye]]s al mwin u al machine. Li fåtchaedje, c' est l' prumî ovraedje del [[fenåjhe]]. Le pus viye usteye po fåtchî, c' esteut l' [[seye]]. Après, on-z a fåtchî al [[få (usteye)|få]]. On n' a yeu les [[raezete (machine a fåtchî)|machines a fåtchî]] k' [[anêyes 1920|après 1920]]. Dins les plaeces les pus målåjheyes, ezès prés, par ègzimpe, on fåtchive co al mwin disk' aviè [[anêyes 1960|1960]]. Li fåtchaedje des dinrêyes a stî coplé å metaedje e djåbes avou les [[loyeuse]]s, pu avou l' bataedje avou les [[mexhneuse-bateuse|mexhneuses-bateuses]]. 18952 62945 2006-06-22T23:11:55Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Li '''Tåvlotêye "Rifondaedje" del Rantoele''', c' est l' pougneye di [[Li Rantoele (soce)|Rantoelîs]] k' ont bouté pus spepieuzmint so li [[rfondou walon]]. Elle a stî enondêye naturelmint après li skepiaedje del Rantoele e 1996. Les prumîs raploûs s' ont fwait ås Gayoles di [[Djilî]]. Adon, gn aveut sacwants [[rifondeu|rfondeus]] del Rantoele k' estént eto al [[Tåvlotêye rifondaedje di l' UCW|Comission Normalizåcion di l' UCW]]. Li tåvlotêye n' a pus waire bouté inte 1998 eyet 2000. Elle a stî renondêye e 2000, cwand [[Lorint Hendschel]] a escourci li [[djåspinreye Rifondaedje]], ki dveut siervi d' årtchive po l' ovraedje. Li raploû d' ricminçaedje s' a passé a [[Ritene|Rtene]]. Dispu don, ele rote avou deus raploûs so l' anêye. Les rfondeus si rapoûlèt å pus sovint a [[Transene]]. Les mwaisses [[rifondeus do walon]] estént tertos mimbes del tåvlotêye "Rifondaedje" del Rantoele. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/ tecnikes_kesses_96_98.pdf Kesses et messes di 1996 a 1998] * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/tecnikes_kesses_mauss06.html Kesses pol raploû d' måss 2006] 18953 50617 2006-02-20T19:52:42Z Lucyin 16 Boket d' gazete sol priyaedje di sint Min a Ofagne (Philippe Carozza, l' Avenir du Luxembourg) Boket d' gazete sol priyaedje di sint Min a Ofagne (Philippe Carozza, l' Avenir du Luxembourg) 18954 57074 2006-05-17T10:31:44Z Pablo 5 [[Categoreye:sints fiestis el Walonreye|Min]] [[Imådje:boket_gazete_sint_Min.jpg|thumb|Boket d' gazete sol priyaedje di sint Min a Ofagne]] '''sint Min''' (F. ''Méen'', ''Mein'' u ''Meveu'', ou ki, e [[gayel]], vout dire "montinne"), c' est on [[sint fiesti el Walonreye]] k' a skepyî e [[Payis d' Wale]] Il est priyî å Broûli-d'-Peche po les ouys. Mins, ôte pårt el Walonreye c' est purade po l' [[egzema]], u l' [[rôze (maladeye)|rôze]], k' on lome eto li [[må Sint-Min]]. == Perlinaedjes a sint Min == * Å [[Broûli-d'-Peche]], li perlinaedje a sint Min si fjheut li [[21 di djun]]. On trimpéve si tiesse dins ene fontinne po s' riweri des ouys. * A [[Walcoû]], on l' sierveut po les mås del pea. * A [[Couvén]], po rapåjhi les [[foleye|sots]]. * A [[Ofagne]], on l' preye pol rôze. * A [[Mont]], on l' riclame sconte do [[må sint Marcou]]. 18955 50623 2006-02-20T19:57:54Z Lucyin 16 [[categoreye:medcene]] Li '''må Sint-Min''', c' est ene [[maladeye del pea]] k' on dit ki rwerixh på rclamaedje di [[sint Min]]. Li må Sint-Min respond al [[rôze (maladeye)|rôze]] u ås [[egzema]]s. 18956 51221 2006-03-12T09:15:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>virêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> tournante d' espwetaedje des bwès cminås pås djins do viyaedjes so a pô près 18 ans. <span lang=fr>F. affouage.</span> <B>2.</B> bwès espweté di ç' façon la. <span lang=fr>F. affouage, essartage.</span> Etimolodjeye: [[sustantivé pårticipe erirece]] femrin di [[Motî:virer|virer]]. ---- * [[virêye|Dipus d' racsegnes so les virêyes]] * [[virêye (toponimeye)|Nos d' plaece avou "Virêye"]] 18957 50625 2006-02-20T19:59:50Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">virêye</FONT>, virée</span> == Dispårdaedje des rfondowes e 20inme sieke. == Coinrece [[Basse-Årdene]] 18958 50628 2006-02-20T20:02:28Z Lucyin 16 Må sint Marcou displaecî viè Må Sint-Marcou: ôrtografeye "sint Marcou" djusse pol djin; po les tchapeles, fiesses, mås : Sint-X #REDIRECT [[Må Sint-Marcou]] 18959 50634 2006-02-20T23:53:35Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:teyåte e walon|*]] [[categoreye:lingaedje walon]] [[categoreye:teyåte]] Pådje moenrece do '''teyåte e walon'''. == Istwere do teyåte e walon == == Sacwantès pîces di teyåte e walon == * [[Revolucion et consyince (teyåte)|Revolucion et consyince]] == Sacwants grands scrijheus d' pîces di teyåte e walon == == Sacwantès rlomêyès dramatikes == == Les bates di djouwaedje di pîces e walon == * [[Cope do Rwè]] * [[Grand Pris Marcelle Martin]] == Hårdêyes divintrinnes == == Hårdêyes difoûtrinnes == 18960 50686 2006-02-24T01:23:48Z Pablo 5 [[categoreye:teyåte e walon]] '''Revolucion et consyince''', c' est ene egadjêye pîce (et ene egadjante pîce) e 3 akes da [[Richard Joelants]], k' a wangnî li [[pris Marcelle Martin]] e [[2004]]. Elle a stî rdjowêye å [[Triyanon]] e 2005. Ele djåze do cminçmint do rclamaedje des ovrîs et leu consyintijhaedje e 19inme sieke. Ele kimince pal tchanson da [[Jacques Brel|Djåke Brel]] "Jaurès". Al fén do prumî ake, les ovrîs tchantnut [[L' Eternåcionåle]] tot levant l' pougn. Gn a yeu des criticaedjes come cwè cisse pîce la esteut trop egadjeye politicmint. Mins c' esteut la ene des såmes do scrijheu. 18961 50638 2006-02-21T00:01:04Z Lucyin 16 [[categoreye:forestreye]] Ene '''virêye''', c' est ene [[taeye (di bwès)|taeye]] k' est dnêye come [[manêye]] ås djins d' ene comene. Li pårt di virêye sieve po fé s' pårt di bwès li prumire anêye. Li deujhinme ele pout esse sårtêye anêye et on-z î va [[fåtchaedje|fåtchî]] å rgon Li troejhinme anêye, on-z î pleut soyaedje ås [[djinesse|djnesses]], ca elle avént rdjeté . ''Li mot "virêye" si rtrove dins [[virêye (toponimeye)|bråmint des nos d' bwès]] el [[Basse-Årdene]].'' 18962 56952 2006-05-15T22:09:53Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] On '''rfondeu''', c' est ene djin ki boute sol [[rifondaedje d' ene langue]]. == Sacwants rfondeus == * L' imprimeu Claxton, k' a bråmint fwait pol rifondaedje di l' [[inglès]]. * Les eciclopedisses k' a bråmint fwait pol rifondaedje do [[francès]]. * [[Ben Yehudah]] k' a rfondou l' [[ebreu]]. * Les [[rfondeus do walon]]. 18963 50642 2006-02-21T00:13:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondeus do walon]] 18964 56929 2006-05-15T19:55:12Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon|*]] Les '''rfondeus do walon''', c' est les djintis bouteus k' ont ovré å [[rfondaedje do walon]], po-z ariver å scrijhaedje lomé [[rifondou walon]]. C' est l' [[Jean Germain]] k' a l' [[istwere do rfondaedje do walon|prumî tuzé praticmint å rfondaedje do walon]]. Mins i n' a nén continouwé dins si idêye. Les ôtes rifondeus ont werké soeye-t i dins li [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]], soeye-t i dins l' [[Tåvlotêye rifondaedje di l' UCW|Comission Normalizåcion di l' UCW]], u dins les deus. Les deus vayants k' ont cmincî a arbeter fer so li rfondaedje fourît [[Tiri Dumont]] eyet [[Lorint Hendschel]] ki s' ont-st atôtchî pol prumî côp e moes d' avri [[1992]]. E moes d' djulete 1993, [[Lucyin Mahin]] si meta e rapoirt avou Lorint Hendschel. Les troes "Vîs Rfondeus" s' alént rescontrer pol prumî côp å [[raploû di Rdû so l' avni do walon]] e moes d' setimbe [[1993]]. E 1995, [[Stéphane Quertinmont|Stefane Quertinmont]] va copler l' troclete, pu e [[1996]], [[Jean-Pierre Hiernaux|Djihan-Pire Hiernaux]]. Inte 1996 et 1998, [[Jean-François Brackman|Djihan-Françwès Brackman]] serè on moumint e rapoirt avou les rfondeus, et-z atåvler sacwantès ahessåvès idêyes. [[Dominique Heymans]], [[Charles Josserand]], [[Marcel Slangen]] eyet [[Pierre Otjacques]] ont bouté on moumint avou les rfondeus, mins sins bråmint etervini tecnicmint. E 1999, [[Pablo Sarachaga]] s' a metou dins l' movmint. Li pus djonne des rfondeus, c' est [[Georges Sfasie]] k' a cmincî a studyî li rfondaedje e 2004. 18965 65249 2006-06-25T04:47:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Sega (lanabesa)]] {{djermon|Fa}} [[categoreye:fenåjhe et awousse]] [[Image:Sickle_and_scythe.jpg|thumb|200px|Få et fåjhele]] Ene '''få''', c' est ene usteye avou on mantche et ene lame, po [[fåtchaedje|fåtchî]] å four u ås dinrêyes. On bon fâtcheu al få pleut fâtchî disk’ a trinte åres so on djoû, c’ esteut on [[djournå (stindêye)|djournå]]. == Les nos des pîces del få e walon == Lére l' [[ALW]] l° 9, notûles 149 & 150. [[cs:Kosa]] [[da:Le]] [[de:Sense (Werkzeug)]] [[en:Scythe]] [[eo:Falĉilo]] [[es:Guadaña]] [[et:Vikat]] [[eu:Sega (lanabesa)]] [[fi:Viikate]] [[fr:Faux (outil)]] [[he:חרמש]] [[lb:Séissel]] [[nl:Zeis]] [[nn:Ljå]] [[pl:Kosa (rolnictwo)]] [[sv:Lie]] 18966 50651 2006-02-21T00:20:26Z Lucyin 16 [[categoreye:agricoûteure]] 18967 50654 2006-02-21T00:24:54Z Lucyin 16 [[categoreye:fenåjhe et awousse|*]] Li '''fenåjhe''', c' est l' [[fåtchaedje]] di l' yebe, ki va divni do [[four]], si souwaedje et si rintraedje al [[gregne]]. El [[Walonreye]], li fenåjhe si fwait e moes d' [[djun]], k' on lome, dabôrd, li '''fenåmoes'''. Sacwants djoûs après l' fåtchaedje, on dveut rtourner l' four. On li spårdeut al fotche, pu, pus tård avou ene [[piteuse|feneuse, lomêye ossu piteuse]]. Pu, cwand l' four esteut setch assez, on l’ [[rahougnaedje|rahougnive]] an lignes dreûtes ou bin après, avou li ratô fane, ki rahougneût so l’ longueûr. Pu on è fjheut dès [[cojhea|hopeas]] ou des [[gade (di four)|gades]]. 18968 50655 2006-02-21T00:25:52Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:fenåjhe et awousse]] li '''piteuse''', c' esteut ene [[fenåjhe|feneuse]] avou des fotches ki [[Motî:piter|pitént]] e hinant l' four padrî. 18969 50661 2006-02-21T00:38:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soye 4</B></FONT> [f.n.] plaece ki les singlés s' î vnèt [[Motî:kiverouyî|cverouyî]]. <span lang=fr>F. bauge.</span> [[Motî:soye|Omonimeye]] ---- * [[singlé|Dipus d' racsegnes so les singlés et les soyes]] 18970 50659 2006-02-21T00:34:54Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> so<SUP>n</SUP>ye</FONT>, sôye, soye, swèye, swéye, seuye, soûye, swaye, swa</span> 18971 50662 2006-02-21T05:54:42Z MU 143 [[en:User:MU]] 18972 50673 2006-02-23T23:58:10Z Pablo 5 i fåt fé des årtikes po "pîter" et "r(i)pîter" dabôrd Pablo, amon nouzôtes, on dit rapîter pou ristoper on trô a one tchåsse. Mês on dit "rupîter" pou dire k'on rcumince yåk dupwis l' dèbut. Si on vut mzèrer in tchamp, oin dot pîter û rpîter d' ène boune (F.borne) k' est chûre. :ça fwait k' on-z åreut [[Motî:pîter|pîter]] = [[Motî:muzurer|muzurer]] (avou les pîs?) :eyet [[Motî:ripîter|r(i)pîter]] = rimzurer :diferin di [[Motî:repîter|repîter]] (ri- + [[Motî:epîter|epîter]]) = ripårer :vos ploz fé les årtikes po [[Motî:pîter|pîter]] et [[Motî:ripîter|rpîter]]? (si vos n' avoz nén tos les sins do mot, metoz '''<nowiki>{{djermon motî}}</nowiki>''' å cmince, come ça l' årtike serè metou avou les årtikes do motî ki n' sont nén co tot fwaits et on l' pôrè rtrover åjheymint pus tård. gråces. :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 23 d' fevrî 2006 a 23:58 (UTC) 18973 65574 2006-06-30T11:07:14Z YurikBot 105 robot Ajoute: ca, cs, cy, hr, ln, pl, th [[be:Катэгорыя:Сродкі масавай інфармацыі]] [[ca:Categoria:Mitjans de comunicació]] [[cs:Kategorie:Sdělovací prostředky]] [[cy:Categori:Cyfryngau torfol]] [[de:Kategorie:Medien]] [[el:Κατηγορία:Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης]] [[en:Category:Mass media]] [[es:Categoría:Medios de comunicación]] [[fr:Catégorie:Médias]] [[hr:Mediji]] [[hu:Kategória:Média]] [[id:Kategori:Media massa]] [[it:Categoria:Media]] [[ja:Category:マスメディア]] [[ko:분류:대중 매체]] [[ln:Category:Mikanda ya nsango]] [[nl:Categorie:Media]] [[no:Kategori:Medier]] [[pl:Kategoria:Media]] [[ru:Категория:Средства массовой информации]] [[sv:Kategori:Massmedier]] [[th:หมวดหมู่:สื่อสารมวลชน]] [[tr:Kategori:Medya]] [[zh:Category:大眾媒體]] 18974 65659 2006-07-01T07:03:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: en, he, hr, id, jbo, sq, th, vi [[Categoreye:Medias]] [[Categoreye:Tecnolodjeye]] [[ca:Categoria:Televisió]] [[cs:Kategorie:Televize]] [[de:Kategorie:Fernsehen]] [[en:Category:Television]] [[eo:Kategorio:Televido]] [[es:Categoría:Televisión]] [[fi:Luokka:Televisio]] [[fr:Catégorie:Télévision]] [[he:קטגוריה:טלוויזיה]] [[hr:Kategorija:Televizija]] [[hu:Kategória:Televízió]] [[id:Kategori:Televisi]] [[io:Category:Televiziono]] [[is:Flokkur:Sjónvarp]] [[it:Categoria:Televisione]] [[ja:Category:テレビ]] [[jbo:Category:tivni]] [[ko:분류:텔레비전]] [[ku:Kategorî:Televîzyon]] [[la:Categoria:Televisio]] [[lv:Category:TV]] [[nl:Categorie:Televisie]] [[no:Kategori:TV]] [[pl:Kategoria:Telewizja]] [[pt:Categoria:Televisão]] [[ru:Категория:Телевидение]] [[sk:Kategória:Televízia]] [[sq:Category:Televizion]] [[sv:Kategori:TV]] [[th:หมวดหมู่:โทรทัศน์]] [[tr:Kategori:Televizyon]] [[vi:Thể loại:Truyền hình]] [[zh:Category:电视]] [[zh-min-nan:Category:Tiān-sī]] 18975 50687 2006-02-24T01:35:42Z Pablo 5 [[Categoreye:Televuzion]] [[Categoreye:Beldjike]] [[Imådje:Communications tower in Brussels Redvers.jpg|thumb|right|Li tour Reyers a Brussele, did wice li RTBF evoye ses waches]] Li '''RTBF''' ou '''Radio televuzion bedje del kiminålté francesse''' c' est li televuzion publike bedje e francès; dispoy li federålijhaedje del [[Beldjike]] elle a passé dizo l' viernaedje del [[kiminålté francesse di Beldjike]], dismetant ki l' televuzion e neyerlandès passéve dizo l' viernaedje del [[Flande]], dizo l' no di [[VRT]]. Li RTBF a deus tchinnes di televuzion, "La Une" eyet "La Deux", avou eto sacwantès ståcions di radio. ==Difoûtrinne hårdêye== *[http://www.rtbf.be waibe del RTBF] [[de:Radio-télévision belge de la Communauté française]] [[en:RTBF]] [[fr:Radio-Télévision belge de la Communauté française]] [[nl:Radio-Télévision Belge de la communauté Française]] 18976 50698 2006-02-24T17:13:34Z Pablo 5 {{Djermon motî|piter}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîter</B></FONT> [v.c.] pårti d' ene limite k' est seure po-z ataker on mzuraedje di voye, di tchamp, di corti. Parintêye: * [[Motî:ripîter|ripîter]] 18977 50693 2006-02-24T17:11:43Z Pablo 5 ;r(i)pîter: r(u)pîter 18978 50697 2006-02-24T17:13:32Z Pablo 5 {{Djermon motî|ripiter}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>ripîter</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erpîter</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rpîter</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> rifé on [[Motî:pîtaedje|pîtaedje]], cwand li mzuraedje ni paret nén djusse. <I>Po rpîter i s' fåt bén assurer del plaece ki convént po rataker on mzuraedje di contrôle.</I> <B>2.</B> (imådjreçmint) rataker, racmincî åk. Etimolodjeye: betchete ri- + viebe [[Motî:pîter|pîter]]. 18979 50701 2006-02-24T17:19:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripasser]] 18980 50702 2006-02-24T17:19:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripîter]] 18981 50703 2006-02-24T17:19:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:repîter]] 18982 50704 2006-02-24T17:19:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:repîter]] 18983 50705 2006-02-24T17:20:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripasser]] 18984 50706 2006-02-24T17:20:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ripîter]] 18985 sysop 51931 2006-03-19T01:26:05Z Pablo 5 Erîlêye ratourneure pol passete: 18986 sysop 51932 2006-03-19T01:27:00Z Pablo 5 Seulmint les cis candjîs 18987 sysop 58755 2006-05-30T20:27:46Z Pablo 5 '''Asteme:''' Vos n' estoz nén elodjî. Voste adresse IP serè rashiowe dins l' istwere di cisse pådje ci. 18988 sysop 50711 2006-02-26T02:13:46Z MediaWiki default - 18989 sysop 58761 2006-05-30T20:37:46Z Pablo 5 I vs fåt acertiner vost emile po pleur candjî les årtikes. Dinez èn emile eyet l' acertiner dins vos [[{{ns:special}}:Preferences|preferinces d' uzeu]]. 18990 sysop 58763 2006-05-30T20:40:00Z Pablo 5 Acertiner vost emile po candjî 18991 sysop 65807 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Oyi, disfacer l' pådje 18992 sysop 65831 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default ---- '''Note:''' li rcopiaedje foû di tote l' istwere des pådjes a stî dismetou cåze di problinmes di tchedje des sierveus. 18993 sysop 51938 2006-03-19T01:50:25Z Pablo 5 Djivêye des redjiblaedjes 18994 sysop 65873 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default <strong>AROKE: Li tecse ki vos avoz evoyî fwait di pus d' $1 kilo-octets, çou k' est pus ki l' macsimom di $2 kilo-octets. C' est nén possible del schaper sol sierveu.</strong> 18995 sysop 50719 2006-02-26T02:13:47Z MediaWiki default Cannot mark as patrolled 18996 sysop 50720 2006-02-26T02:13:47Z MediaWiki default You need to specify a revision to mark as patrolled. 18997 sysop 50721 2006-02-26T02:13:47Z MediaWiki default ,_ 18998 sysop 65905 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Limiter åzès categoreyes (separer avou des «|») 18999 sysop 65906 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Totes 19000 sysop 53546 2006-04-02T11:26:00Z Pablo 5 Candjî 19001 sysop 53547 2006-04-02T11:27:20Z Pablo 5 Displaecî 19002 sysop 53552 2006-04-02T11:30:46Z Pablo 5 '''Note:''' cisse pådje ci a stî protedjeye po k' seulmint les uzeus edjîstrés el polexhe candjî. 19003 sysop 50730 2006-02-26T02:13:49Z MediaWiki default Live preview 19004 sysop 50731 2006-02-26T02:13:49Z MediaWiki default All revisions contained links to $1, blanking 19005 sysop 50732 2006-02-26T02:13:49Z MediaWiki default Reverting to last version not containing links to $1 19006 sysop 50733 2006-02-26T02:13:49Z MediaWiki default MediaWiki spam cleanup 19007 sysop 65939 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Åk n' a nén stî tot fjhant l' pitite imådje: $1 19008 sysop 58810 2006-05-30T22:42:04Z Pablo 5 Eployî l' prévoeyaedje abeye (JavaScript) (Esperimintå) 19009 sysop 65962 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Mande escuzes, mins l' eberwetaedje di fitchîs a stî dismetou pol moumint. 19010 sysop 58793 2006-05-30T22:27:21Z Pablo 5 '''Asteme:''' I n' a pont d' pea lomêye «$1». Tuzez ki les pådjes .css eyet .js des uzeus eployèt des tite e ptitès letes, metans {{ns:user}}:Toto/monobook.css et nén {{ns:user}}:Toto/Monobook.css. 19011 sysop 53532 2006-04-02T11:11:46Z Pablo 5 ratournaedje ey imådjete Vos avoz des noveas messaedjes <img src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Nuvola_apps_email.png/25px-Nuvola_apps_email.png" alt="messaedjes" width="25" height="25" longdesc="/wiki/Image:Nuvola_apps_email.png" /> so $1 19014 edit=sysop:move=sysop 50748 2006-02-27T21:50:29Z Gangleri 53 please protect this page against moves and edits - please read [[commons:Template talk:DIRMARK]] &lrm; 19015 50749 2006-02-27T21:51:53Z Gangleri 53 from [[en:template:wikivar]] <center><font id="top" /><span dir="ltr" ><span class="plainlinks">[{{SERVER}}{{localurl:template:wikivar|action=purge}} purge] [{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|oldid={{REVISIONID}}}} rev-ID : {{REVISIONID}}] &nbsp; [[b:template:wikivar|b:]] [[commons:template:wikivar|c:]] [[m:template:wikivar|m:]] [[n:template:wikivar|n:]] [[q:template:wikivar|q:]] [[s:template:wikivar|s:]] [http://test.wikipedia.org/wiki/template:wikivar t:] [[<!--- w: --->template:wikivar|w:]] [[wikt:template:wikivar|wikt:]] '''[[special:SiteMatrix#wa|?]]''' &ndash; '''[[special:Version|version]]''' [[special:Allmessages|all messages]]<br />[http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/Language.php?view=markup $wgMagicWordsEn] at [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/ CVS] [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/Language.php Language.php] [http://mail.wikipedia.org/pipermail/mediawiki-cvs/ mail] [[:category:bugzilla|/]] [[meta:help:Variable|m:help:Variable]], [[meta:Global variables|m:Global variables]]</span></span></center> {| border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" align="center" width="80%" valign="top" height="38" !method a !method b !generates |- ! colspan="3" align="center" | <font id="common_namespaces" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] common namespaces [-2 - 15] / used at all <span class="plainlinks">[http://www.mediawiki.org/ MediaWiki]</span> projects [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_-2" /><nowiki>{{ns:-2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Media}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:-2}} |- | align="center" | <font id="ns_-1" /><nowiki>{{ns:-1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Special}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:-1}} |- ! colspan="3" align="center" | <span dir="ltr" ><font id="ns_0" />[[#top|&uarr;]] (Main) &ndash; [[MediaWiki:Blanknamespace]] &ndash; {{DIRMARK}}<span dir="ltr" >'''{{MediaWiki:Blanknamespace}}'''</span> [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_1" /><nowiki>{{ns:1}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:1}} |- | align="center" | <font id="ns_2" /><nowiki>{{ns:2}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:2}} |- | align="center" | <font id="ns_3" /><nowiki>{{ns:3}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:User_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:3}} |- | align="center" | <font id="ns_4" /><nowiki>{{ns:4}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:4}} |- | align="center" | <font id="ns_5" /><nowiki>{{ns:5}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Project_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:5}} |- | align="center" | <font id="ns_6" /><nowiki>{{ns:6}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:6}} |- | align="center" | <font id="ns_7" /><nowiki>{{ns:7}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Image_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:7}} |- | align="center" | <font id="ns_8" /><nowiki>{{ns:8}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:8}} |- | align="center" | <font id="ns_9" /><nowiki>{{ns:9}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:MediaWiki_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:9}} |- | align="center" | <font id="ns_10" /><nowiki>{{ns:10}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:10}} |- | align="center" | <font id="ns_11" /><nowiki>{{ns:11}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Template_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:11}} |- | align="center" | <font id="ns_12" /><nowiki>{{ns:12}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:12}} |- | align="center" | <font id="ns_13" /><nowiki>{{ns:13}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Help_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:13}} |- | align="center" | <font id="ns_14" /><nowiki>{{ns:14}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:14}} |- | align="center" | <font id="ns_15" /><nowiki>{{ns:15}}</nowiki> | align="center" | <nowiki>{{ns:Category_talk}}</nowiki> | align="center" | &nbsp;{{ns:15}} |- ! colspan="3" align="center" | <font id="reserved_namespaces" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] reserved namespaces [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_16" /><nowiki>{{ns:16}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:16}} |- | align="center" | <font id="ns_17" /><nowiki>{{ns:17}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:17}} |- | align="center" | <font id="ns_98" /><nowiki>{{ns:98}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:98}} |- | align="center" | <font id="ns_99" /><nowiki>{{ns:99}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:99}} |- ! colspan="3" align="center" | <font id="custom_namespaces" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] custom namespaces [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="ns_100" /><nowiki>{{ns:100}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:100}} |- | align="center" | <font id="ns_101" /><nowiki>{{ns:101}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:101}} |- | align="center" | <font id="ns_102" /><nowiki>{{ns:102}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:102}} |- | align="center" | <font id="ns_103" /><nowiki>{{ns:103}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:103}} |- | align="center" | <font id="ns_104" /><nowiki>{{ns:104}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:104}} |- | align="center" | <font id="ns_105" /><nowiki>{{ns:105}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:105}} |- | align="center" | <font id="ns_106" /><nowiki>{{ns:106}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:106}} |- | align="center" | <font id="ns_107" /><nowiki>{{ns:107}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:107}} |- | align="center" | <font id="ns_121" /><nowiki>{{ns:121}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:121}} |- | align="center" | <font id="ns_122" /><nowiki>{{ns:122}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:122}} |- | align="center" | <font id="ns_127" /><nowiki>{{ns:127}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:127}} |- | align="center" | <font id="ns_128" /><nowiki>{{ns:128}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:128}} |- | align="center" | <font id="ns_2147483646" /><nowiki>{{ns:2147483646}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:2147483646}} |- | align="center" | <font id="ns_2147483647" /><nowiki>{{ns:2147483647}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:2147483647}} <!--- |- | align="center" | <font id="ns_2147483648" /><nowiki>{{ns:2147483648}}</nowiki> || &nbsp; || align="center" | &nbsp;{{ns:2147483648}} ---> |- ! colspan="3" align="center" | <font id="variables" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] variables [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="CURRENTDAY" /><nowiki>{{CURRENTDAY}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDAY}} |- | align="center" | <font id="CURRENTDAY2" /><nowiki>{{CURRENTDAY2}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDAY2}} |- | align="center" | <font id="CURRENTDAYNAME" /><nowiki>{{CURRENTDAYNAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDAYNAME}} |- | align="center" | <font id="CURRENTDOW" /><nowiki>{{CURRENTDOW}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTDOW}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTH" /><nowiki>{{CURRENTMONTH}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTH}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTHABBREV" /><nowiki>{{CURRENTMONTHABBREV}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTHABBREV}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTHNAME" /><nowiki>{{CURRENTMONTHNAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTHNAME}} |- | align="center" | <font id="CURRENTMONTHNAMEGEN" /><nowiki>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTMONTHNAMEGEN}} |- | align="center" | <font id="CURRENTTIME" /><nowiki>{{CURRENTTIME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTTIME}} |- | align="center" | <font id="CURRENTWEEK" /><nowiki>{{CURRENTWEEK}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTWEEK}} |- | align="center" | <font id="CURRENTYEAR" /><nowiki>{{CURRENTYEAR}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{CURRENTYEAR}} |- | align="center" | <font id="FULLPAGENAME" /><nowiki>{{FULLPAGENAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{FULLPAGENAME}} |- | align="center" | <font id="FULLPAGENAMEE" /><nowiki>{{FULLPAGENAMEE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{FULLPAGENAMEE}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="NAMESPACE" /><nowiki>{{NAMESPACE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{NAMESPACE}} |- | align="center" | <font id="NAMESPACEE" /><nowiki>{{NAMESPACEE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{NAMESPACEE}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="NUMBEROFARTICLES" /><nowiki>{{NUMBEROFARTICLES}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{NUMBEROFARTICLES}} |- | align="center" | <font id="NUMBEROFFILES" /><nowiki>{{NUMBEROFFILES}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{NUMBEROFFILES}} |- | align="center" | <font id="PAGENAME" /><nowiki>{{PAGENAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{PAGENAME}} |- | align="center" | <font id="PAGENAMEE" /><nowiki>{{PAGENAMEE}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{PAGENAMEE}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="SCRIPTPATH" /><nowiki>{{SCRIPTPATH}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" >{{SCRIPTPATH}}</span> <sup><small>[[#1|1]]</small></sup>&lrm; |- | align="center" | <font id="SERVER" /><nowiki>{{SERVER}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{SERVER}} |- | align="center" | <font id="SERVERNAME" /><nowiki>{{SERVERNAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{SERVERNAME}} |- | align="center" | <font id="SITENAME" /><nowiki>{{SITENAME}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{SITENAME}} |- ! colspan="3" align="center" | <font id="predefined_templates" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]] predefined templates [[#bottom|&darr;]]</span> |- | align="center" | <font id="FULLURL" /><nowiki>{{FULLURL:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="FULLURLE" /><nowiki>{{FULLURLE:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="GRAMMAR" /><nowiki>{{GRAMMAR:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp;<span dir="ltr" ><span class="plainlinks">[[template:wikivar/GRAMMAR|GRAMMAR]] [http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/ CVS]&nbsp;[http://cvs.sourceforge.net/viewcvs.py/wikipedia/phase3/languages/ /languages/]</span></span> |- | align="center" | <font id="INT" /><nowiki>{{INT:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LC" /><nowiki>{{LC:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LCFIRST" /><nowiki>{{LCFIRST:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LOCALURL" /><nowiki>{{LOCALURL:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="LOCALURLE" /><nowiki>{{LOCALURLE:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="MSG" /><nowiki>{{MSG:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="MSGNW" /><nowiki>{{MSGNW:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="NS" /><nowiki>{{NS:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="PLURAL" /><nowiki>{{PLURAL:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="RAW" /><nowiki>{{RAW:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="REVISIONID" /><nowiki>{{REVISIONID:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | '''<nowiki>{{REVISIONID}}</nowiki>''' | align="center" colspan="2" | &nbsp;{{REVISIONID}} |- | align="center" | <font id="SUBST" /><nowiki>{{SUBST:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="UC" /><nowiki>{{UC:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | align="center" | <font id="UCFIRST" /><nowiki>{{UCFIRST:}}</nowiki> | align="center" colspan="2" | &nbsp; |- | colspan="3" align="center" | <font id="1" /><span dir="ltr" ><sup><small>[[#1|1]]</small></sup> this documentation displays this value [[w:en:LTR|LTR]] (left to right)</span> |- | colspan="3" align="center" | <font id="index" /><span dir="ltr" >[[#top|&uarr;]]&nbsp;<nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#common namespaces|common]]&nbsp;[[#reserved_namespaces|reserved]]&nbsp;[[#custom namespaces|custom]]&nbsp;'''namespaces''' <nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#variables|variables]] <nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#predefined templates|predefined templates]] <nowiki>|</nowiki>&nbsp;[[#bottom|&darr;]]</span> |}<font id="bottom" /> 19016 50753 2006-03-01T09:57:51Z Pablo 5 Li mape del Walonreye avou li stramaedje, e 1935, des troes nos walons del robete (<span lang=fr>Petit Atlas Linguistique de Wallonie I</span>, Lidje, 1990). {{licince imådjes Lucyin}} 19017 50754 2006-03-01T09:59:10Z Pablo 5 [[Imådje:Mape des 3 mots walons del robete.jpg|thumb|202px|Li mape del Walonreye avou li stramaedje, e 1935, des troes nos walons del robete (<span lang=fr>Petit Atlas Linguistique de Wallonie I</span>, Lidje, 1990).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>robete</B></FONT> [f.n.] biesse-a-tetes ås grands dints di dvant, aclevire, k' a deus grandès orayes, ki vike dins des cadjes u des terêyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé l' robete di croye:</FONT> todi dire åmen ås idêyes des mwaisses. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>jouer les beni-oui-oui</span>". rl a: [[Motî:lapén|lapén]], [[Motî:conén|conén]]. Etimolodjeye: vî flamind <span lang=nl>robbe</span> (minme sinse); tz a: Inglès <span lang=en>rabbit</span>. Coinrece Payis d' Lidje, Fåmene, Årdene. 19018 50756 2006-03-01T16:26:26Z Pablo 5 Tote prumire Rantoele sayrece, sicrîte pa Lorint Hendschel {{licince imådjes Lucyin}} Tote prumire Rantoele sayrece, sicrîte pa Lorint Hendschel {{licince imådjes Lucyin}} 19019 50757 2006-03-01T16:27:13Z Pablo 5 Ene des Rantoeles-gazetes sayreces ki Lucyin Mahin emantchive e 1995 {{licince imådjes Lucyin}} Ene des Rantoeles-gazetes sayreces ki Lucyin Mahin emantchive e 1995 {{licince imådjes Lucyin}} 19020 50759 2006-03-01T16:29:15Z Pablo 5 coviete del Rantoele gazete lº 22: li prumî limero del "pitite rîlêye" {{licince imådjes Lucyin}} 19021 58574 2006-05-29T02:14:00Z Pablo 5 licince coviete do prumî l° del "Rîlêye Schoovaerts" (lº 25-26 del Rantoele gazete) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19022 50761 2006-03-01T16:30:41Z Pablo 5 Coviete do limero 36 del Rantoele gazete {{licince imådjes Lucyin}} Coviete do limero 36 del Rantoele gazete {{licince imådjes Lucyin}} 19023 58209 2006-05-24T20:44:02Z Pablo 5 rissaetchî l' sipepieuse djivêye des limeros, c' est nén l' plaece (li pådje del gazete sol waibe da Lucyin els a ddja) [[Categoreye:gazetes e walon|Rantoele]] Li '''Rantoele gazete''', c' est ene [[gazete e walon]] eplaideye dispu 1996 pal [[SNR]] "[[Li Rantoele (soce)|Li Rantoele]]". Ci fourit ene des prumirès gazetes di [[prôze nén racontrece]] e walon, avou [[Li Chwès]]. == Istwere et covietes del Rantoele-gazete == === fén 1994 : Enondaedje do pordjet === [[Imådje:Rantoele00.jpg|thumb|Tote prumire Rantoele sayrece, sicrîte pa Lorint Hendschel]] C' est l' [[Lorint Hendschel]] k' a yeu, e moes d' decimbe 1994, l' idêye di fé come ene gazete po s' atôtchî inte des [[rifondeus do walon|prumîs rfondeus]] et ôtes vayants bouteus pol walon. Il a ç' côp la scrît ene dobe pådje, dissu cogne A3, a [[Lucyin Mahin]], tot l' lomant '''''“li Rantwèle”''''' (li [[Rifondaedje do walon|rfondowe]] d' adon pol mot [[Motî:rantoele|rantoele]]). Li "rvowe" lete kimince pa ene lete : :Binamé soçon Lucyin, :Neni, n' alez nén croere k' ene novele rivowe walone vént do disclôre. C' est djusse ki dji djowe avou l' idêye d' on fouya ki sievreut d' loyén etur les (r)cåzeus. (…) i fåt '''fé fé''' li pus possibe, nén seulmint paski, vos come mi, nos avans ddja bråmint des afwaires e trexhe, mins aprume po fé ene vraiye rantoele ki si spådrè, pitchote a midjote, so tote li Walonreye. Adonpwis, gn a des noveles del [[tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW|tåvlotêye "Normålizåcion" di l' UCW]], so les noûmots eployîs pås scolîs del sicole di walon d' Nameur, so Emile Gilliard, evnd. === 1995 : Prumire anêye di sayes === [[Imådje:Rantoele03.jpg|thumb|Ene des Rantoeles-gazetes sayreces ki Lucyin Mahin emantchive e 1995]] E 1995, Lucyin Mahin, shuvant les ecoraedjmints da Hendschel, va scrire tos les moes on papî d' gaztî so des sudjets al môde, metans : * les forveyowès imådjes (limero 0-1) * Li margaye inte IBM et Intel å dfwait des prumirès [[tchike (electronike)|tchikes]] å Pentium (limero 0-2) * Del medcene sol [[dopigne]] … tot ratindant èn efant po dopigne (limero 0-3) * Li biytaedje d' on "''golden Boy''" so les [[martchî ås tites|martchîs ås tites]] di [[Singapour]] (limero 0-4) * So l' [[evoyaedje å lon des pinsêyes]] (telepateye) (limero 0-5) Tos ces papîs la estént fwait a môde di [[responda]]. C' esteut onk des prumîs côps ki des årtikes e walon estént fwaits come ça. Adonpwîs, e moes d' djulete 1998, [[Stefane Quertinmont]] s' a-st anoncî po-z esse mwaisse-sicrijheu del gazete. Mins, divant çoula, i va voleur mete so pîs ene SNR po-z aspoyî pus stocaesmint li pordjet d' gazete. C' est adon ki l' soce "Li Rantoele" a disclôs. === Prumire rîlêye di limeros (1996-2000) === [[Imådje:Rantoele1.jpg|thumb|Li prumî limero del Rantoele]] Li prumî vraiy limero rexhe e l' esté 1996. Ci serè ene gazete ki rexhe tos les troes moes, et nén on [[moetî]], come on-z aveut sayî aprume. Li no a ene miete candjî, a cåze des halinaedje po rfonde çou ki va divni li [[betchfessî oe|betchfessî OE]] : c' est '''''“Li Ranteule”'''''. L' adrovaedje est scrît pa Stefane Quertinmont dizo l' tite “Li Rantoele : paski pocwè ?”, la k' il esplike les idêyes ki djårnèt dispu ttaleure troes ans emey ene troclete di djonnes waloneus. Après, gn a des papîs da [[Dominike Heymans]] so li rfondaedje, Lucyin Mahin pol coirnêye eternåcionåle, [[Pierre Otjacques]] so les 100-z ans del [[binde d' imådjes]], [[Louis Baijot]] so les viyès tecnikes, Lorint Hendschel so les copiutreces, Pire Otdjåke, co on côp so li spôrt, et l' Lucyin Mahin, so l' economeye. Come ene vraiye gazete, dabôrd, et tote e walon. Tote ? nén vormint; gn a ene volante foye å mitan k' esplike e francès çou k' est li rvowe, et eto kimint lére les [[betchfessîs scrijhas]], ca tote li rvowe est scrîte e [[rfondou walon]]. Li rvowe fwait ason 8 blankès pådjes di cogne A4, djusse des bounès fotocopeyes. Mins, dispu l' lº 14 (bontins 2000), gn è va aveur 12 pådjes. Li gazete va dmorer inla disk' å limero 16, e l' erire-såjhon 2000. Di tot ç' tins la, l' [[eplaideu responsåve]], c' est Pire Otdjåke, et l' [[epådjnaedje|meteu e pådje]], [[Tiri Dumont]]. L' abounmint costêye 200 [[franc bedje|FB]] po èn an. A cmincî do lº 9 (ivier 1998); gn è va aveur deus pådjes di rawete, å mitan, li '''Rantoele Belès letes'''. C' est des tecses literaires, ci côp cial, sicrîts e rfondou u e Feller, et ki sont relîs pa [[Bernard Louis]]. A pårti do lº 13, gn a eto deus pådjes d' ene BD å mitan, li fiesse do fleurtins, da Luc Bailly. Foû des prumîs Rantoelîs, vola sacwants scrijheus k' on rtrove cobén dins l' gazete: [[Emile Pècheur]], Jean-Claude Somja (lº 5), [[Roger Viroux]] (lº 6), [[Yves Paquet]], [[Jean-Pierre Hiernaux]] (lº 7), [[Joseph Lahaye]]. [[André Gauditiaubois]] (lº 8), [[Joël Thiry]] (lº 9); [[Johan Viroux]] (lº 9, 10 & 13), [[José Schoovaerts]] (lº 12), [[André Lamborelle]] (lº 13 & 14), [[François Nyns]] (lº 15 & 16). Après l' 15, gn a ene [[Motî:aberteke|aberteke]], la k' on fwait mete totès sôres d' anonces. === Deujhinme rîlêye di limeros (2001-2002) === [[Imådje:Rantoele17.jpg|thumb|Li prumî lº del "glaecêye riguilete"]] Li deujhinme rîlêye di limeros a ene cogne di lucse : c' est 5 limeros (17 a 21) avou do glaecî papî. Todi 12 pådjes, avou ene Aberteke sol cou del gazete. L' abounmint a rmonté a 250 FB. On trove sacwants noveas scrijheus : [[Roger Nicolas]] k' eplaide deus papîs e [[tchampnwès]] (l° 17 & 18), [[Christine Tombeur]] (l° 17, 21), [[Jean-Pierre Dumont]] (l° 20, 21), [[Jean-François Brackman]] (l° 21), [[Pablo Saratxaga]] (l° 21). Li Binde d' imådjes da Luc Bailly s' atcheve e lº 17, et c' est ene ôte BD, da Maurice Moray, ratournêye e walon pa R. Viroux, k' atake so les 4 pådjes divintrinnes e lº 18. C' est eto des limeros la k' gn a des bates di dvizes so li rfondaedje (mins po s' endè houwer evoye). C' est eto di ces trevéns la kel soce "Li Rantoele" si va schetler inte les [[sistinme Feller|Fellerisses]] et les rfondeus. === Li ptite rîlêye (fén 2002) === [[Imådje:Rantoele22.jpg|thumb|li prumî limero del "pitite rîlêye"]] C' est ene pitite rîlêye di 3 limeros, ki rsont e papî ôrdinaire, avou l' imådjete del Rantoele e grand sol coviete, avou, å dzo, cwate payizaedjes des cwate coines del Walonreye. C' est l' prumî côp kel pris vént en [[uro]]s. C' est todi 8 uros po l' anêye. Ci côp cial, gn a 12 pådjes divintrinnes, eyet les cwate del coviete, e djaene coleur. === Li rîlêye Schoovaerts (2003-2005) === [[Imådje:Rantoele25_26.jpg|thumb|Prumî l° del "Rîlêye Schoovaerts"]] Li rîlêye Schoovaerts est lomêye insi paski c' est l' Djozé Schoovaerts k' a fwait les dessins pol coviete (avou, a tot côp bon, ene bele crapåde et on cok), do l° 25 å l° 35. C' est lu eto ki s' a metou a l' epådjnaedje al plaece da Tiri Dumont. Gn a sovint des ptits dessins ådvins, etchessîs dins l' tecse, come dins li rvowe electronike [[Rabulets (gazete)|Rabulets]]. Åresse, sacwants tecses sont rprins direk foû des Rabulets. Gn a insi pacô des tecses literaires ki si vnèt herer å mitan del prôze nén racontrece. Les cwate pådjes d' å mitan, c' est ene novele binde d' imådjes da J. Schoovaerts lu-minme, ''[[L' Avespré]]'', mins ki si state å lº 32. Li dobe lº 25/26 a 24 pådjes divintrinnes (inte di zeles, 8 pådjes pol BD). Les ôtes lº tournèt a 16 pådjes ådvins, et l' coviete. Sacwants noveas scrijheus : [[Georges Sfasie]], Laurent Dabe, [[Jean-Marie Lecomte]], Joseph Baccus, [[Simon Stasse]], [[Paul-Henri Thomsin]], Guy Denis, [[Jean-Pol Grandmont]], André Demoulin. A cmincî do lº 30, on cmince a vey des tecses riprins di l' [[eciclopedeye Wikipedia]], inte di zels, les corwaitaedjes des [[Romans e walon|lives e walon]] ki vnèt d' rexhe. A pårti do lº 32 l' tite del rivowe si va scrire come li cmon no e rfondou: '''“Li Rantoele”''', avou on [[betchfessî scrijha]]. Å lº 34, l' abounmint passe a 10&nbsp;€. === Les dierins limeros === [[Imådje:Rantoele36.jpg|thumb|Coviete do limero 36]] A conter do l° 36, c' est Lucyin Mahin k' a rprin l' bouye d' adjinçner l' Rantoele gazete. Li coviete est fwaite di dessins k' enimådjèt les årtikes ki sont-st ådvins, avou leu pådje. Sacwants noveas scrijheus : Maggy Marenne, [[Jean Goffart]]. == Li walon eployî == Gn a mwints papîs ki sont e [[rfondou walon]], sicrît direk pås scrijheus. End a des ôtes ki sont rmetous e rfondou pås eplaideus, avou l' åjhmince des scrijheus. Sacwants årtikes sont scrîts e [[sistinme Feller]]. Gn a padecô ossu sacwantès letes di lijheus ki sont leyeyes e francès. == Saetchaedje == Li Rantoele est saetcheye a 150 egzimplaires. Sacwants limeros di rclame ont stî tirés a 500 egzimplaires. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/lirantoele/rantoele_gaz.html Waibe del Rantoele-gazete] (on ndè pout aberweter des vîs limeros) 19024 50763 2006-03-01T16:33:54Z Pablo 5 coviete do tot prumî limero del Rantoele gazete {{licince imådjes Lucyin}} coviete do tot prumî limero del Rantoele gazete {{licince imådjes Lucyin}} 19025 50776 2006-03-02T04:31:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sint Min</B></FONT> sint fiesti el Walonreye, ki vneut do Payis d' Wale, et k' on preye po l' [[Motî:må Sint-Min|må Sint-Min]]. ---- * [[sint Min|Dipus d' racsegnes so sint Min]] 19026 50777 2006-03-02T04:32:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>må Sint-Min</B></FONT> [omrinne sustantivire] må del pea, ki s' werixhreut tot priyant [[Motî:Min (sint)|sint Min]], et ki c' est å pus sovint del [[Motî:rôze|rôze]] u d' l' [[Motî:egzema|egzema]]. ---- * [[må Sint-Min|Dipus d' racsegnes sol må Sint-Min]] 19027 50778 2006-03-02T04:34:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Broûli-d'-Peche]] 19028 50780 2006-03-02T04:37:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mizere]] 19029 50781 2006-03-02T04:40:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moirt]] 19030 50790 2006-03-02T10:09:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:petrole]] 19031 50791 2006-03-02T10:09:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:petrole]] 19032 50792 2006-03-02T10:09:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:petrole]] 19033 50797 2006-03-02T10:19:54Z Pablo 5 Batreye di Dien Bien Fou displaecî viè Batreye di Ðiện Biên Phủ #REDIRECT [[Batreye di Ðiện Biên Phủ]] 19034 50806 2006-03-02T11:55:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ster]] 19035 50820 2006-03-02T12:12:58Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:batreye 1|batreye]] (f.n.; inte deus årmêyes). * [[Motî:batreye 2|batreye]] (f.n.; electrike) 19037 50818 2006-03-02T12:10:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Batreye di Ðiện Biên Phủ]] 19038 50829 2006-03-03T16:05:31Z Lucyin 16 [[Categoreye:Pris et bates e lingaedje walon]] Li '''Grand Pris Georges Smal''', c' est ene bate di recitaedje d' [[arimea]]s e walon k' a stî enondêye e [[1999]] do Siervice del Tuzance del Veye di [[Nameur]], avou on côp di spale del Måjhon del Powezeye, des [[Relîs Namurwès]] et des Shuveus da [[Françwès Bovesse]]. Elle a stî lomêye sifwaitmint e memwere da [[Georges Smal]]. Les djheus d' rimeas, c' est des djins k' ont dipus d' 15 ans, et ki recitnut, so deus a cénk munutes, onk u sacwants powinmes d' on (ene) minme sicrijheu(se). Li bate si passe sovint å cminçmint des [[Fiesses del Walonreye]]. == Les rascodeus(es) do pris == * 1999 : Marcel Penasse ([[Biarin]]) * [[2000]] : Christine Louis ([[Antene]]) * [[2001]] : Pierre Henry ([[Nameur (veye)|Nameur]]) * [[2002]] : [[René Brialmont]] ([[Barvea-so-Oûte]]) * [[2004]] : Emile-Henry Genon ([[Lidje (veye)|Lidje]]) == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/smal_bate.html Ene waibe sol bate Djôr Smal e l' Aberteke] 19039 50831 2006-03-03T16:08:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coyonke</B></FONT> [f.n.] (v.m.) binde di cur po raloyî li [[Motî:djeu 2|djeu]] azès coines d' èn atelé boû. Parintêye : * [[Motî:coyonker|coyonker]] ---- * [[atelaedje des boûs|Dipus d' racsegnes so l' atelaedje des boûs]] 19040 50833 2006-03-03T16:10:17Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coyonker</B></FONT> ([[codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> raloyî li [[Motî:djeu 2|djeu]] après les coines d' on boû d' atelaedje avou ene [[Motî:coyonke|coyonke]]. <B>2.</B> [[Motî:raloyî|raloyî]] (tolminme cwè). <I>Vosse pådje si lome: "guerni.walon.org/rousselle.htm", rahoucåve di tolminme kéne djéndjole coyonkêye al Daegntoele.</I> 19041 50838 2006-03-03T16:16:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:Istwere]] 19042 50843 2006-03-03T16:23:35Z Lucyin 16 [[Categoreye:Rilomés Bedjes]] [[Categoreye:Flande]] 19043 50846 2006-03-03T16:27:25Z Lucyin 16 Kim Klysters displaecî viè Kim Clijsters: flotche so s' no #REDIRECT [[Kim Clijsters]] 19044 50855 2006-03-03T19:31:55Z Lucyin 16 redjiblaedje (mwais scrijhaedje: disfondowe) #REDIRECT [[Motî:sitouve]] (disfondowe) 19045 50859 2006-03-03T19:53:35Z Lucyin 16 Motî:mirer displaecî viè Motî:murer: Tåvlotêye rifondaedje 3 di måss 2006 #REDIRECT [[Motî:murer]] 19046 50861 2006-03-03T19:53:36Z Lucyin 16 Copene:Motî:mirer displaecî viè Copene:Motî:murer: Tåvlotêye rifondaedje 3 di måss 2006 #REDIRECT [[Copene:Motî:murer]] 19047 50865 2006-03-03T20:07:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:murer]] 19048 50868 2006-03-03T20:10:37Z Lucyin 16 Motî:Li Rou-dlé-Miroe displaecî viè Motî:Li Rou-dlé-Muroe #REDIRECT [[Motî:Li Rou-dlé-Muroe]] 19049 50877 2006-03-03T20:30:34Z Lucyin 16 Li Rou-dlé-Miroe displaecî viè Li Rou-dlé-Muroe: rifondeus 03-03-06 #REDIRECT [[Li Rou-dlé-Muroe]] 19050 50889 2006-03-04T10:33:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Rou-dlé-Muroe]] 19051 50892 2006-03-04T10:35:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Rou-dlé-Muroe]] 19052 58441 2006-05-26T02:08:04Z Pablo 5 Bondjoû! ça fwait ki vos avoz loukî l' emission "Wallons-nous", eyet sol sudjet do scrijhaedje do walon vos avoz vnou vey chal... I n' aveut nén télmint d' tins a l' emission po dire tot çou k' on-z åreut vlou dire; vochal ene miete di pus. == Li rfondou walon: c' est cwè? == Li "rfondou walon" c' est seulmint on sistinme di scrijhaedje, ene ôrtografeye; ça n' est nén po candjî l' manire di cåzer ni po candjî l' accint des djins ou les mots k' il eployèt. C' est djusse on sistinme po k' on minme mot si poye sicrire del minme manire tot avå l' Walonreye walon-cåzante, eyet dner ene sicrîte imådje unifieye do lingaedje. Nolu n' est oblidjî d' l' eployî; c' est djusse ene usteye di pus, k' est la po les cis ki l' vôrént eployî. == Li rfondou walon: pocwè? == Çoula fwait ddja ene tchôke k' i gn a mezåjhe d' ene cogne d' unifyî scrijhaedje, come çoula egzistêye po tos les ôtes lingaedjes. C' est e 1989 ki l' prumire idêye tecnike a-st aspité, avou l' [[betchfessî ea]]. Les anêyes shuvantes, l' idêye si spådrè, eyet va esse aspoyeye pa l' UCW, ki metrè so pî ene "[[Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW|Comission Normålijhaedje]]" ki va-st eplaidî e 1997 on prumî documint sol rifondou walon. L' UCW si va ahoter. Mins, nerén, li bouye serè continouwêye pal [[SNR]] [[Li Rantoele (soce)|"Li Rantoele"]]. Li [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]] si va astoker so les decidaedjes di l' UCW. Ele metrè l' cougnet tot finixhant les detays, eyet unifyî les scrijhaedjes des djins k' avént ddja cmincî a-z eployî l' rifondou walon. Si vos lijhoz bén l' francès, vos ploz loukî l' pådje http://rifondou.walon.org/istwere_do_rfondaedje.html po l' istwere do diswalpaedje do rfondou. == Eployî pa kî? == A pårti do moumint ki l' ôrtografeye s' a djoké d' candjî (eviè 2001), i gn a-st avou di pus a pus d' ovraedjes sicrîts e rfondou: des lives, des waibes; mins eto des usteyes (coridjrece d' ôrtografeye, [[codjowoe|programe di codjowaedje]], diswalpaedje d' ene coridjrece di grammaire (nén co fini). On rcwereu indepindant irlandès fijha-st on rcweraedje sol Daegntoele (Internet) et trova, e 2004, pus d' on miyon d' mots e rfondou. I n' a nén co télmint d' djins ki scrijhèt e rfondou (motoit ene vintinne), pask' i n' a nén télmint di reclame; mins asteure, ça pôreut candjî. I gn a ddja, a [[Bive]] e l' Årdene, des cours di walon k' acsegnèt l' ôrtografeye do rfondou. C' est ossu (c' est la l' idêye pa drî si askepiaedje) li meyeuse ôrtografeye po les ovraedjes colectifs, avou des oteurs di totes les plaeces, come ene eciclopedeye, on diccionaire di tot l' walon, ene gazete nåcionåle, des documints politikes, evnd. == Comint k' ça rote? C' est målåjhey? == End a ki trovèt kel rifondou est pus målåjhey ki l' sicrijhaedje Feller; mins des ôtes ki trovèt k' c' est l' contraire; ça depind des djins. D' après les esperyinces k' ont stî fwaites, ene djin ki cnoxhe bén li lingaedje walon arive a lére li rfondou sins trop d' rujhes, minme sins l' aveur apris. Pol sicrire, taiss k' i fåt-st aprinde. C' est la ki les diccionaires, les coridjreces, eyet les foroms k' on trove sol Daegntoele vénront bén a pont. Li mwaisse idêye do rfondou walon, c' est les [[betchfessîs scrijhas]], ene manire di scrire ki rascovere deus ou troes prononçaedjes diferins. L' idêye a stî copieye do scrijhaedje do [[burton]], ki, tot come li walon, n' a nén on diyaleke di referince, mins 4 diyalekes d' a pô près l' minme pwès. Les betchfessîs scrijhas ont stî tchoezis tot-z alant vey dins les vîs vîs scrijhaedjes do walon; c' est insi k' ont stî rpris '''xh, oe, oi, én, ea, sch, å, ai''', des ôtes ont stî edvintés, sol minme lodjike '''jh, sh, ae, oen'''. Ossu, li rfondou walon saye di scrire li moens possibe d' accints, d' loyeures et d' faflotes; eyet di decider ene seule manire di scrire dins des cas come ''cwè, kwè, qwè'' evnd. On tåvlea ki dene (grosso modo) les prononçaedjes des betchfessîs, avou des egzimpes (b.s.: betchfessî scrijha, Ch: Tchålerwè, Na: Nameur, Lj: Lidje, BA: Basse-Årdene) {| border="1" cellpadding="2" |b.s.||Ch||Na||Lj||BA||egzimpe |- |[[betchfessî å]]||ô||au||å(â,ô)||â, ô||m'''å'''jhon, '''å'''be |- |[[betchfessî ae]]||a (â)||a||è||a,è||voy'''ae'''dje |- |[[betchfessî ea]]||ya||ya||ê||ê||nov'''ea''', tchest'''ea''' |- |[[betchfessî én]]||én||in||in||in||tch'''én''', b'''én''' |- |[[betchfessî ey|betchfessî -ey(e)]]||îy, î||îy||èy||îy||åjh'''ey''' |- |[[betchfessî jh]]||j||j||h||j||pri'''jh'''on, ou'''jh'''ea |- |[[betchfessî oe]]||wè||wè||eû||wè, oû||m'''oe'''s, fr'''oe'''d, pel'''oe''' |- |[[betchfessî oen]]||win||win||on||on||m'''oen'''ne, av'''oen'''ne |- |[[betchfessî oi]]||ô, oû||wa||wè||wa||m'''oi'''rt, f'''oi'''rt |- |[[betchfessî sch]]||sk||ch||h||ch||di'''sch'''inde, a pîs d'''sch'''ås |- |[[betchfessî sh]]||ss||ch||ss||ss, ch||'''sh'''ure, a'''sh'''ire |- |[[betchfessî xh]]||ch||ch||h||ch||pe'''xh'''on |} == Po vey di pus == * on forom: http://berdelaedje.walon.org/ * l' Aberteke (sôre di magazine so les fyis): http://aberteke.walon.org/ * sol rifondou: http://rifondou.walon.org/ * ene grammaire, po-z aprinde li walon: http://croejhete.walon.org/ * emiles & Jabber: pablo@walon.org, lucyin@walon.org * telefone: 043.44.44.70 (vos ploz cåzer e walon, bén seur) 19054 50902 2006-03-04T22:14:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dismeprijhî]] 19055 50903 2006-03-04T22:20:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:dismeprijhî]] 19056 56772 2006-05-14T22:26:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismeprijhî</B></FONT> [v.c.] ([[codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [[Motî:kidjåzer|kidjåzer]], [[Motî:evi|vey evi]]. <I>Çoula c' est fini, nos n' avans pus a dismeprijhî nosse lingaedje, sins por ostant leyî l' castiyan</I> ([[P. Sarachaga]]). On dit eto: [[Motî:dilaidi|dilaidi]]. <span lang=fr>F. mépriser, détester.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismeprijhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>dismeprijhante</B></FONT> [addj., purade padvant] rabaxhant, tot djåzant do livea d' on mot. <I>Li mot «franskiyon» pout esse riwaitî come dismeprijhant.</I> <span lang=fr>F. méprisant, offensant.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do francès "<span lang=fr>mépriser</span>", avou [[ridoblante betchete]] [[betchete dis-|dis-]]. Parintêye (avou ene ôte voyale) : * [[Motî:préjhî|préjhî]] 19057 51565 2006-03-17T11:19:41Z Pablo 5 omonime <FONT COLOR="#ff0000"><B>må 1</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] nén bén. <I>C' est må fwait.</I> <span lang=fr>F. mal</span> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> sacwè ki fwait do toirt, ki c' n' est nén bén del fé. <span lang=fr>F. mal, péché</span> <B>2.</B> maladeye. <span lang=fr>F. mal, maladie</span> <B>III.</B> [addj.] (v.m.) ki n' est nén bén. <I>C' est on må sene.</I> Loukîz a : [[Motî:måva|måva]], [[Motî:mwais|mwais]]. Omonimeye: * [[Motî:må 2|må]] (divancete; divant) Parintêye / Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:måle 1|måle]] (mwaijhe) * [[Motî:malén|malén]] * [[Motî:malåde|malåde]] Mots d' aplacaedjes : * Viebes ** [[Motî:måtraitî|måtraitî]] * Vierbires ** [[Motî:èn poleur må|èn poleur må]] * Addjectifs ** [[Motî:må-adroet|må-adroet]] ** [[Motî:måhaitî|måhaitî]] ** [[Motî:målåjhey|målåjhey]] ** [[Motî:målureus|målureus]] ** [[Motî:måprôpe|måprôpe]] * Addjectivires ** [[Motî:må poirtant|må poirtant]] * sustantifs ** [[Motî:måleur|måleur]] * sustantivires ** [[Motî:må Sint-Marcou|må Sint-Marcou]] ** [[Motî:må Sint-Min|må Sint-Min]] 19058 50917 2006-03-05T12:58:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>må Sint-Marcou</B></FONT> (o. sustantivire) rifroedeyès [[Motî:crexhoûle|crexhoûles]] ki vnèt å cô, di cåze del [[Motî:pitizeye|pitizeye]], et k' on priyive [[Motî:Marcou (sint)|sint Marcou]] po-z esse rifwait. <span lang=fr>F. écrouelles.</span> ---- [[Må Sint-Marcou|Dipus d' racsegnes sol må Sint-Marcou]] 19059 50918 2006-03-05T12:59:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:crexhe]] 19060 50921 2006-03-05T13:03:00Z Lucyin 16 Disfondowes <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Marcou</FONT>, Mârcou, Mâr; Pc Markiou, Mèrcou</span> 19061 50924 2006-03-05T13:05:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19062 50925 2006-03-05T13:06:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19063 50926 2006-03-05T13:06:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19064 65621 2006-06-30T21:23:23Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyî</B></FONT> ([[codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> mete (deus cayets) todi pus lon d'&nbsp;n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte. <I>Schåyoz vos djambes.</I> <I>Faleut k'&nbsp;les djandårs fijhénxhe schåyî les djins pol porcession polou passer.</I> <I>Li garçon d'&nbsp;cafè a vnou schåyî les tcheyires.</I> <span lang=fr>F. écarter.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">schåyî les ouys:</FONT> drovi des grands ouys. <span lang=fr>F. équarquiller.</span> <FONT COLOR="#0000ff">awè les ouys schåyîs:</FONT> awè des grands ouys, efondrés dins les oxheas, dinant ene air di scrandeur, sovint après ene longue maladeye. <I>I fåt vey come il a les ouys schåyîs, bén c'&nbsp;est l'&nbsp;cancer, la, por mi.</I> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">schåyî des berlinnes, des trins, des vagons:</FONT> (mot d'&nbsp;hoyeu, di tchmin-d'-fierisse) les fé passer so èn ewiyaedje, po les candjî d'&nbsp;voye. <B>4.</B> [[Motî:afroyî|afroyî]] (des solés trop ptit pol pî). <I>Neni, i n'&nbsp;sont nén trop ptits; vos les schåyroz e les metant.</I> <B>5.</B> (v.m.) touwer on codåné tot fjhant saetchî cwate tchivås atelés a ses djambes et ses bresses. <span lang=fr>F. écarteler.</span> <B>6.</B> (pa stindaedje) bouxhî so (ene sakî). <I>Dji t'&nbsp;va schåyî&nbsp;!</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si schåyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> schåyî ses djambes sol costé, disk' a tere, tot ridant, et sovint s'&nbsp;fé do må. <I>I gn aveut del waerglaece so les montêyes; dj'&nbsp;a ridé et dj'&nbsp;a bén måké di m'&nbsp;schåyî.</I> <I>Gn a nosse vatche ki s'&nbsp;a schåyi e si rlivant o ståve.</I> <I>Li troye s'&nbsp;a stî schåyi sol glaece</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <span lang=fr>F. faire le grand écart.</span> <B>2.</B> si bodjî, [[Motî:houwer 1|si houwer]] sol costé po leyî passer ene sakî, ene sacwè. <I>Schåyoz vs ki dj'&nbsp;passe.</I> <I>Dji m'&nbsp;schåya sol costé po l'&nbsp;leyî passer</I> (ramexhné pa J. Haust). <span lang=fr>F. s'écarter, se pousser, se reculer, s'éloigner.</span> <B>3.</B> (mot d'&nbsp;hoyeu, di tchmin-d'-fierisse) aler d'&nbsp;èn ôte des costés, après èn ewiyaedje, tot cåzant d'&nbsp;ene voye di berlinne en ene fosse, ene cårire, d'&nbsp;ene voye di tchmin d'&nbsp;fier. <I>Cial, c'&nbsp;est on montant d'&nbsp;voye ki si schåye foû del tiesse del voye</I> (ramexhné pa [[J. Haust]]). <span lang=fr>F. dériver, émaner, diverger.</span> <B>4.</B> prinde ene direccion todi pus lon d'&nbsp;n'&nbsp;on l'&nbsp;ôte, tot cåzant di raecinêyes, evnd. <I>Li grosse dint n'&nbsp;aveut cåzu pus rén come corone et ene raecinêye a cwate sitos k'&nbsp;on voeyeut bén sol radio k'&nbsp;il alént e si schåyant tot moussant å parfond di l'&nbsp;oxhea do babetch</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. s'écarter, diverger.</span> <B>5.</B> scheure, si drovî, tot cåzant do brouyård. <I>On n'&nbsp;direut ki l'&nbsp;brouyård si va schåyî</I> ([[ALW|ramexhné pa J. Haust &amp; E. Legros]]). <span lang=fr>F. se dissiper.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|vî tîxhon]] <span lang=de>skaidan</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyeye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåyeye</B></FONT> [addj., purade padvant & o.f.n.] grand e mwinre, tot cåzant d'&nbsp;ene djin. <I>On grand coir tot schåyî.</I> Loukî a : [[Motî:dishåjhiné|dishåjhiné]], [[Motî:epatlé|grand epatlé]], [[Motî:dispindeu|dispindeu d' gayole, di djambons]]. <span lang=fr>F. dégingandé, élancé, désarticulé, écartelé.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;On grand schåyî, on mannet schåyî:</FONT> on grand ome k'&nbsp;on n'&nbsp;voet nén voltî. <span lang=fr>F. grand escogriffe.</span> Etimolodjeye: [[addjectivé pårticipe erirece]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåyaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> accion do viebe "schåyî" et si rzultat. <span lang=fr>F. écartement, séparation, écartèlement.</span> <B>2.</B> copurade (mot d'&nbsp;hoyeu, di tchmin-d'-fierisse): accion di mete les vagons, les berlinnes sol voye k'&nbsp;i dvèt aler, en èn ewiaedje. <I>E beur, li schåyaedje des berlinnes si fjheut so çou k'&nbsp;on lome des takes (grosse pîces di fonte dizo ls ewiyaedjes).</I> <span lang=fr>F. dispatching, répartition (entre deux voies).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåyoe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåyoe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) (mot d'&nbsp;hoyeu, di tchmin-d'-fierisse) boket d'&nbsp;fier metou ådvin l'&nbsp;ray, po-z aidî les rowes di trin, di berlinne a passer ls ewiyaedjes sins disrayi. <span lang=fr>F. contre-rail.</span> <B>2.</B> (mot d'&nbsp;cérudjin) grosse cizete avou deus betch ki schåyèt les tchårs po l'&nbsp;cérudjin polou ctaeyî padzo. <span lang=fr>F. écarteur.</span> <B>3.</B> (v.m.) (mot d'&nbsp;moenneu di tchvås) schåye-traits. Etimolodjeye: [[cawete -oe]] (usteye). Parintêye : * [[Motî:schåyner|schåyner]] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:schåye-traits|schåye-traits]] * [[Motî:schåyî evoye|schåyî evoye]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:schate|schate]] 19065 50929 2006-03-05T13:12:06Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schåye-traits</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschåye-traits</B></FONT>[o.n., pl. des (e)schåye-traits] <B>1.</B> (v.m.) (mot d'&nbsp;moenneu di tchvås) bwès k'&nbsp;on mete po schåyî les traits, inte deus tchvås atelés onk dirî l'&nbsp;ôte, por zels èn si nén epîter dvins. On dit eto: råye-traits, loye-traits, [[Motî:schåyoe|schåyoe]]. <B>2.</B> (po rire) schåyoe (di cérudjin). <I>Po-z operer do cour, i rcepèt li sternom et mete on schåye-trait po vey li tchoke-tchoke </I>([[L. Baijot]]). <span lang=fr>F. écarteur.</span> Etimolodjeye : mot d' aplacaedje viebe [[Motî:schåyî|schåyî]] + no coplemint ([[Motî:trait|traits]]). 19066 50930 2006-03-05T13:13:31Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)cauye-trêts, (è)scauye-traits</FONT>, chauye-trêts</B>, chaye-trait, châye-trêts, châye-trâts, s(i)cauye-trait</span>, miersipepieuzmint [[ALW]] 9, notûle 102. 19067 50931 2006-03-05T13:14:03Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;(e)schåyî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scauyî</FONT>, hauyî, hayî, hêyî, hyéyer, <B>châyî</B>, chauyî, chauyè, s(i)cauyî, s(i)cauyi, s(i)caugnî, s(i)caugni, s(u)cauyî, s(u)cauyer.</span> ;(e)schåyaedje : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scauyèdje</FONT>, hayèdje, chauyadje, châyèdje, s(i)cauyadje, s(u)cauyadje.</span> ;(e)schåyoe : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)scauywè</FONT>, hayeu, châyeu, hauyeu, chauywè, s(i)cauywè, s(u)cauyoû; Gm. châyeu.</span> == Sipårdaedje do mot e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d'&nbsp;Lidje]], [[Årdene (diyalectolodjike)|Årdene]], [[Mîtrin walon]]. == Etimolodjeye == Minme sourdant etimolodjike ki l' almand et l'&nbsp;neyerlandès <span lang=nl>"scheiden"</span>. 19068 50933 2006-03-05T13:18:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåye-traits]] 19069 50934 2006-03-05T13:18:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19070 50935 2006-03-05T13:19:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19071 50936 2006-03-05T13:19:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19072 50937 2006-03-05T13:19:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19073 50938 2006-03-05T13:21:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî]] 19074 50943 2006-03-05T13:35:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19075 50944 2006-03-05T13:37:36Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19076 50945 2006-03-05T13:38:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19077 50946 2006-03-05T13:38:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19078 50948 2006-03-05T13:40:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19079 50949 2006-03-05T13:40:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19080 50950 2006-03-05T13:40:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19081 50951 2006-03-05T13:40:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schåyî evoye]] 19082 50959 2006-03-05T21:03:16Z Lucyin 16 /* Les confrereyes soufisses et sacwantès kesses politikes d' ouy */ [[categoreye:islam]] Li '''soufisse''' (en ([[arabe]] : تصوف [taṣawwuf]), c' est ene filozofeye muzulmande comtimplative, avou des pratikes rilidjeuses especiåles, shuvowe pa des djins djins (dj' ô bén : des "civils", nén des moennes come mon les crustins), ki s' rashonnèt e [[confrereye (rilidjeuse)|confrereyes]]. Li mwaisse del confrereye est on tchîf espirituwel, mins eto politike. Paski, po les Soufis, li rlidjon eyet li goviernance des peupes divèt todi aler eshonne. == Sacwants grands filozofes do soufisse == * [[Ibn Aarabi]] == Les confrereyes soufisses et sacwantès kesses politikes d' ouy == * Li [[guere di Tchetcheneye]] : C' est bråmint a cåze kel [[Tchetcheneye]] shût l' islam a môde soufisse k' i gn a nole arindjaedje di bidons ki s' pout fé avou [[Rûsseye|Moscou]]. * [[Movmint Aadel wa Ihsane]] do [[Marok]] : li seu movmint rilidjeus et politike e Marok ki rclame divant tertos k' i n' ricnoxhe nén li Rweyåté, copurade ki li rwè do Marok sereut li "Cmandeu des Croeyants". [[fr:soufisme]] 19084 50992 2006-03-06T00:29:44Z Pablo 5 {{djermon motî|maltoter|acertiner l' sinse 3 ("kibouter, margougnî"); acertiner eto l' sinse 2 di "maltôtî"}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôter</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> maxhî broxhirmint (èn amagnî). <I>K' avez vs maltoté la po ene sope?</I> <B>2.</B> maxhî toursiveuzmint po tromper so ene sacwè. On dit eto: [[Motî:margouler|margouler]]. <span lang=fr>F. frélater.</span> <B>3.</B> [[Motî:kibouter|kibouter]]. <I>Dj' åreu cwand minme yeu des rujhes del maltôter, li ptit ome </I> ([[A. Laloux]]). Loukî a : [[Motî:margougnî|margougnî]]. <span lang=fr>F. maltraiter</span> Etimolodjeye: viebe fwait so "maltôte". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôtaedje</B></FONT> [o.n.] accion eyet si rzultat pol viebe "maltôter". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôtêye</B></FONT> [f.n.] drole di cabolêye, drole di maxhaedje d' amagnîs. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôtresse</B></FONT> [o.f.n.] onk (ene) ki fé do maltôtaedje. <span lang=fr>F. frélateur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôte</B></FONT> [f.n.] (v.v.m) tecse foû-ordinaire levêye do tins des Rwès d' France, et k' esteut veyowe come do margoulaedje påzès djins. Etimolodjeye: calcaedje do francès "<span lang=fr>maltôte</span>" (måle taeye). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>maltôtî</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> oficir tcherdjî d' rascode li maltôte. <span lang=fr>F. maltôtier.</span> <B>2.</B> onk ki maltôte les ôtes. 19085 50993 2006-03-06T00:33:49Z Pablo 5 sourdants E1, E34, C1 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == a cial mete pa Tiri, s' il a l' tins : ;maltôter: maltôter [E1, E34], maltôtè [C1] ;maltôtaedje: maltôtèdje [E1, E34] ;maltôtêye: maltôtêye [E34] ;maltôteu: maltôteû [E1, E34], -eûse, -rèsse [E1] ;maltôtî: maltôtî [E1] nén dins: O0, O4 == Rifondaedje == maltôter: dji maltôte ou dji maltotêye? (dji maltotêye a Lidje et Vervî) 19086 50974 2006-03-05T22:47:30Z Pablo 5 Motî:maltåter displaecî viè Motî:maltôter #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19087 50976 2006-03-05T22:47:30Z Pablo 5 Copene:Motî:maltåter displaecî viè Copene:Motî:maltôter #REDIRECT [[Copene:Motî:maltôter]] 19088 50978 2006-03-05T23:34:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:må (divant)]] 19089 50982 2006-03-05T23:42:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19090 50983 2006-03-05T23:42:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19091 50984 2006-03-05T23:42:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19092 50985 2006-03-05T23:42:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19093 50986 2006-03-05T23:42:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19094 50995 2006-03-06T09:41:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:uzer]] 19095 50996 2006-03-06T09:41:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:uzer]] 19096 50997 2006-03-06T09:42:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:uzer]] 19097 50998 2006-03-06T09:42:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:uzer]] 19098 50999 2006-03-06T09:42:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:uzer]] 19099 51000 2006-03-06T09:42:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:uzer]] 19100 51001 2006-03-06T09:51:35Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:alouwer|alouwer]] foirt. <I>Il uze deus pwaires di solés tos ls ans.</I> <I>I n' lyi leyive nén fé les schieles dins l' saiwoe, po nel nén uzer.</I> Loukî a : [[Motî:magnî|magnî]], [[Motî:boere|boere]]. <span lang=fr>F. user</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;uzer ses marones so les bancs:</FONT> aler lontins a scole. <B>II.</B> [v.s.c.] si distrure pa cafroyaedje. <I>C' est des smeles ki n' uzèt nén.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzêye</B></FONT> [addj., purade padvant] alouwé (êye) d' on frotmint. <I>C' esteut des lokes k' estént ddja foirt uzêyes.</I> <span lang=fr>F. usé</span> <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) k' uze ditrop ene sacwè. <span lang=fr>F. gaspilleur</span> <B>2.</B> li ci ki s' sieve d' ene sacwè. <span lang=fr>F. utilisateur</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;no d' uzeu:</FONT> no k' on s' enè sieve cwand on boute so on [[Motî:sierveu|sierveu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzaedje</B></FONT> [o.n.] Û <B>1.</B> no d'&nbsp;fijhaedje et no di çou k'&nbsp;est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « uzer ». <I>I fwait des sayes so l' uzaedje des pneus sol beton.</I> <I>Dji n' so nén po l' uzaedje di ç' mot la</I>. <span lang=fr>F. usure, utilisation.</span> <B>2.</B> uzance. <I>Ni rovyîz måy sortot ki les vîs oniesses uzaedjes sont todi les meyeus po ctcheryî les manaedjes. </I>([[J.J. Renier]]). <I>Cwand i vôrè aler portchessî après l' prinjhe do leu, come il est d' uzaedje, on côp e l' an, i n' pôrè dmander ki deus sôs d' Tournai </I>([[Vî papî]], 1428). <span lang=fr>F. usage, habitude</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;droet d' uzaedje:</FONT> droet di s' siervi d' on bén. Loukî a : [[Motî:oumires|oumires]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>uzance</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> uzaedje po ene longue termene, uzaedje d' on mot, d' ene ratourneure el [[Motî:croejhete|croejhete]]. <I>L' uzance do prezintoe « ci » sins l' adviebe « la » esteut disconsyî dins l' payis d' Nameur.</I> <span lang=fr>F. usage, utilisation</span> <B>2.</B> åbitude foclorike. <I>C' est on live so les uzances et tradicions d' Beldjike : li Sint-Nicolai, li Noyé, l' årchitecteure bedje et tchik et tchak </I>([[Y. Paquet]]). <I>Di kéne uzance est çoula ?</I> ([[M. Lejoly]]) <span lang=fr>F. usage, coutume, tradition</span> <B>3.</B> politesse, bounès manires. <I>I n' a waire d' uzance avou les djins </I>([[M. Lejoly]]). <span lang=fr>F. politesse, bienséance</span> Parintêye : * [[Motî:måluzance|måluzance]] 19101 51004 2006-03-06T10:03:55Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>måluzance</B></FONT> [f.n.] mwaijhe [[Motî:uzance|uzance]]. <span lang=fr>F. mauvais uzage, abus</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé måluzance di :</FONT> si siervi di (ene sacwè) come i n' fåreut nén. <I>Dispu tote crapåde, elle a leyî djouwer avou s' coir, è fé måluzance, tot kî k' åreut volou</I> ([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. abuser.</span> Etimolodjeye : mot d' aplacaedje addjectif [[Motî:måle 1|måle]] + no [[Motî:uzance|uzance]]. 19102 51005 2006-03-06T10:09:13Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">maule</FONT>, mâle</span>. Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 19103 51011 2006-03-06T14:34:30Z Pablo 5 addjectif må come addjectif ? c' est purade : måvas = mwais on mwais valet, on måvas valet, nén on må valet [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 6 di måss 2006 a 10:16 (UTC) :Oyi, "må", femrin "[[Motî:måle 1|måle 1]]" est ossu èn addjectif; mins c' est vî et foirt råle (dins des ratourneures, des nos d' plaece), la k' po l' addjectif omrin c' est "måva" k' a pris l' plaece (ene miete come "ci" et "cial"). :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 6 di måss 2006 a 14:34 (UTC) 19104 51036 2006-03-07T22:40:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hålete</B></FONT> [f.n.] sôre di bounete di toele, avou on rabat padvant et kécfeye padrî, ki les femes del campagne metént po s' waeranti do solea. <I>Ele poirtéve ene viye hålete avou on barada ki lyi rtouméve sol dos</I> (ramexhné pa Olivier Verdin). <I>Vo l' la ki ressere ses tchveas avou ene sôre di hålete, a môde did la-drî</I> ([[L. Mahin]]). Omonimeye coinrece : * [[Motî:schalete|schalete]] (e des plaeces : ''halète'') ---- * [[hålete|Dipus d' racsegnes so les håletes]] * [[Constant Boinet|« Hålete, hisse et gros shabots », c' est ene ramexhnêye d' arimeas e gåmès da C. Boinet]] 19105 51024 2006-03-07T22:04:07Z Lucyin 16 [[categoreye:mousmints]] {{djermon}} Ene '''hålete''', c' est ene sôre di bounete di toele, avou on rabat padvant et kécfeye padrî ki les femes metént po s' waeranti do solea. Li rabat did padrî si loméve on [[barada]]. Po les racsegnes linwistikes sol mot « hålete », alez s' vey e [[Motî:hålete|splitchant motî]]. 19106 51026 2006-03-07T22:06:50Z Lucyin 16 [[categoreye:economeye]] 19107 52686 2006-03-24T08:25:24Z Lucyin 16 Intrêyes måss 2006 * [[Motî:coyonke|coyonke]] * [[Motî:coyonker|coyonker]] * [[Motî:dismeprijhî|dismeprijhî, dismeprijhant]] * [[Motî:må 1|må]] * [[Motî:maltôter|maltôter, maltôtî]] * [[Motî:måluzance|måluzance]] * [[Motî:uzer|uzer, uzaedje, uzeu, uzance]] * [[Motî:hålete|hålete]] * [[Motî:glaece|glaece, glaecire, glaecî]] * [[Motî:balance|balance]] * [[Motî:consyince|consyince]] * [[Motî:consincieus|consincieus, consincieuzmint]] * [[Motî:inconsyince|inconsyince]] * [[Motî:syince|syince, sincieus, sincieuzmint]] * [[Motî:lokince|lokince]] * [[Motî:aspedje|aspedje, asparadjene, aspartike]] * [[Motî:sida|sida, sidateu]] * [[Motî:cwiter|cwiter]] * [[Motî:racwiter|racwiter, racwitaedje|]] * [[Motî:sitrime|sitrime]] * [[Motî:sitrimer|sitrimer]] * [[Motî:ristrimer|ristrimer]] Recråxhaedjes * [[Motî:rassonrer|rassonrer]] "Wikipedijhaedje" * [[Motî:schåyî|schåyî, schåyaedje, schåyoe]] * [[Motî:schåye-traits|schåye-traits]] * [[Motî:schåyî evoye|schåyî evoye]] * [[Motî:måprôpe|måprôpe]] 19108 51032 2006-03-07T22:30:07Z Lucyin 16 [[categoreye:mousmints]] ene '''ranse''' (on dit eto: ene '''crepe'''), c' est ene noere [[nålete]] k' on mete åtoû do tchapea u do hintche bresse, et k' on poite ås etermints, u cwand on est d' [[doû]]. Po les racsegnes linwistikes sol mot « ranse », alez s' vey e [[Motî:ranse|splitchant motî]]. 19109 62960 2006-06-22T23:19:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bÅco\b +Åcoz) L' eciclopedeye Wikipedia: novelès intrêyes, recråxhaedjes & coridjaedjes des moes d' djanvî, fevrî et måss 2006. == Pordjet viyaedjes del Walonreye. == === Lidje === *[[Fraiteure]] === Nameur === * [[Nafraiteure]] * [[Li Ptite Louwete]] * [[Li Grande Louwete]] * [[Les Tchairires]] * [[Haloe (Braibant)]] === Hinnot === * [[Djerpene (viyaedje)]] * [[Åcoz]] === Lussimbork === * [[Viyance]] === Viyaedjes vijhéns del Walonreye === * [[Lintchamp]] * [[Li Reutxhene]] * [[Wåmont]] * [[Han-so-Mouze]] == Pordjet lingaedje walon. == * [[walon]] === Vicansté do walon === * [[Wikinoveles]] === Linwince === ==== Sons et letes do walon. ==== * [[dobe son DJ V]] * [[ridaedje L N]] * [[son TCH]] ==== Croejhete ==== * [[Plaeçaedje di l' addjectif]] ==== Morfolodjeye ==== * [[cawete -oe]] * [[cawete -iket]] * [[cawete flaminde -eke]] ==== Codjowaedjes ==== * [[codjowaedjes da Doutrepont]] * [[codjowaedje ratinde]] ==== Motyince ==== * Omonimeye : ** [[diele]] ** [[wesse]] * [[dodobe mot]] * [[ridoblete]] === Sicrijhaedjes et djhaedjes === * [[roman]] ** [[roman e walon]] ** [[rilomés romantîs]] ** [[rilomés romantîs e walon]] === Toponimeye === * [[djubet_(toponimeye)]] * [[broû (pré)]] * [[damjhele (toponimeye)]] === Etimolodjeye === * [[Motî des etimolodjeyes gayeles do walon]] * [[etimolodjeye latene do walon]] === Diyalectolodjeye === * [[AFE]] * [[borin]] === Rifondaedje et linwehåyaedje === * [[francijha]] * [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]] * [[rifondeus do walon]] === Sicrijheus === ==== Grands scrijheus ==== * [[Jean-Pierre Dumont]] * [[Max-André Frère]] * [[Martin Lejeune]] * [[Emile Lempereur]] * [[Jacques Morayns]] ==== Sicrijheus a mî cnoxhe. ==== * [[Camille Gaspard]] * [[Maurice Georges]] * [[Jean Goffart]] * [[Achille Mossiat]] ==== Sicrijheus do picård ==== * [[Fernand Dessart]] === Tchanteus et fjheus d' tchansons. === === Ricwereus === * [[Charles Bruneau]] * [[Auguste Melin]] * [[François Toussaint]] === Lives & rvowes. === * [[Contes di m' payis et d' co pus lon (noveles)]] * [[So l' Anuti (roman)]] * [[Sôdård di 40 (sovnances)]] * [[on cokea å solea (binde d' imådjes)]] * [[Motî da Scius]] * [[live so les comenes del Walonreye da Herbillon]] * [[Rantoele gazete]] === Soces === * [[SLLW]] === Bates di scrijhaedjes === * [[Grand Pris Georges Smal]] === [[Teyåte e walon]] === * [[Michel Robert]] * [[Revolucion et consyince (teyåte)]] == Tuzance & vicance == ===Essegnes del Walonreye === * [[drapea walon]] * [[cok walon]] * [[Tchantchès]] == Rilomêyès djins == === Rilomés Walons. === * [[Georges Simenon]] * [[Julien Fraipont]] * [[Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy]] === Rilomés Bedjes === * [[Albert I]] === Rilomés Flaminds === * [[Filip Cauwelier]] * [[Kim Clijsters]] === Ôtès djins === * [[Mohamed V do Marok]] == Pordjet Biesses et plantes == === Plantes === * [[aspedje]] * [[såvaedje aspedje]] === Biesses === * [[anweye]] * [[wesse (inseke)]] * [[tchawe]] === Microbes === * [[micoplasse]] * [[virûsse del gripe]] == Pordjet syinces == === fizike === * [[coleur]] * [[glaece]] === Tchimeye === * [[asprouvete]] === djeyolodjeye == * [[diele (tere)]] === Medcene === * [[diele ås djins]] * [[må Sint-Min]] * [[gaviote]] === årtisyince === * [[pômagne al vatche plinne]] * [[paralizeye å nier cubitå]] * [[diele (maladeye)]] * [[pesse des oujheas]] ** [[Minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] === Ecolodjeye === * [[tourniketreye]] == Economeye == === Industreyes === ==== Cårires ==== * [[fosse al diele]] ==== Forestreye ==== * [[taeye (di bwès)]] * [[manêye]] * [[virêye]] === Agricoûteure === * [[rahoptaedje]] * [[fåtchaedje]] * [[få (usteye)]] * [[fenåjhe]] * [[piteuse]] === Siervices === ==== Djårdéns, måjhons & decoråcion ==== * [[feu e l' aisse]] ==== Medias et atôtchance ==== * [[fime]] * [[Daegntoele]] * [[emile]] * [[bôraedje d' emilreye]] * [[forveyou payis]] == Rilidjons == * [[Ouves des Apôsses]] * [[Ôre di Grandmont]] * [[sint Min]] * [[soufisse]] == Istwere == === del Walonreye === * [[Påye di Fexhe]] * [[Djihan d' Haloe]] === des tecnikes (vîs mestîs) === * cåbartîs : [[houpea]] * tchårlîs : [[wesse (di moyoû)]] * [[glaecire]] === des mousmints === * [[hålete]] * [[ranse]] === arkeyolodjeye === * [[tombale]] == Djeyografeye == * [[mer]] * [[oceyan]] * [[glaecî]] == droet == * [[plaece publike]] == Pordjet lingaedjes == * [[arabe]] ** [[arabe marokin]] * [[picård]] 19110 51037 2006-03-07T22:42:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[El Vå d' Xhavane]] 19111 51045 2006-03-07T22:56:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]] 19112 51048 2006-03-07T23:08:37Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=pl| text=Ten użytkownik posługuje się '''[[:Category:Uzeus pl|językiem polskim]]''' na poziomie '''[[:Category:Uzeus pl-2|średniozaawansowanym]]'''.}} 19113 51049 2006-03-07T23:09:18Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=hu| text=Ez a szerkesztő '''[[:Category:Uzeus hu-3|magas szinten]]''' beszéli a '''[[:Category:Uzeus hu|magyar]]''' nyelvet.}} 19114 65716 2006-07-01T08:30:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User hu]], [[zh:Category:Hu 使用者]] {{Category user language|hu|hongrwès|Ezek a felhasználók beszélnek '''magyarul'''.}} {{CategoryTOC}} [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik hu]] [[da:Kategori:Brugere hu]] [[de:Kategorie:User hu]] [[en:Category:User hu]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hu]] [[he:קטגוריה:User hu]] [[hu:Kategória:User hu]] [[it:Categoria:Utenti hu]] [[ja:Category:User hu]] [[ko:분류:사용자 hu]] [[na:Category:User hu]] [[nl:Categorie:Gebruiker hu]] [[no:Kategori:Bruker hu]] [[pl:Kategoria:User hu]] [[pt:Categoria:Usuário hu]] [[sl:Kategorija:Uporabnik hu]] [[sr:Категорија:User hu]] [[sv:Kategori:Användare hu]] [[uk:Категорія:User hu]] [[zh:Category:Hu 使用者]] 19115 51051 2006-03-07T23:15:52Z Pablo 5 {{Category user language-3|hu|hongrwès|Ezek a szerkeszt&#337;k '''magas szinten''' beszélik a '''magyar'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User hu-3]] [[ar:تصنيف:مستخدم hu-3]] [[be:Катэгорыя:User hu-3]] [[br:Rummad:Implijer hu-3]] [[cs:Kategorie:User hu-3]] [[cy:Category:User hu-3]] [[da:Kategori:Brugere hu-3]] [[de:Kategorie:User hu-3]] [[en:Category:User hu-3]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto hu-3]] [[fi:Luokka:User hu-3]] [[fo:Bólkur:Brúkari hu-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hu-3]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir hu-3]] [[hu:Kategória:User hu-3]] [[id:Kategori:User hu-3]] [[ja:Category:User hu-3]] [[ko:분류:사용자 hu-3]] [[na:Category:User hu-3]] [[nds:Kategorie:User hu-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker hu-3]] [[no:Kategori:Bruker hu-3]] [[pl:Kategoria:User hu-3]] [[pt:Categoria:Usuário hu-3]] [[ro:Categorie:User hu-3]] [[ru:Категория:User hu-3]] [[scn:Category:User hu-3]] [[sk:Kategória:User hu-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik hu-3]] [[sr:Категорија:User hu-3]] [[sv:Kategori:Användare hu-3]] [[th:Category:User hu-3]] [[tr:Kategori:User hu-3]] [[uk:Категорія:User hu-3]] [[zh:Category:Hu-3 使用者]] 19116 65743 2006-07-01T08:45:48Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Катэгорыя:User pl-2]], [[he:קטגוריה:User pl-2]], [[it:Categoria:Utenti pl-2]] {{Category user language-2|pl|polonès|Ten użytkownik posługuje się '''językiem polskim''' na poziomie '''średniozaawansowanym'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User pl-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم pl-2]] [[be:Катэгорыя:User pl-2]] [[br:Rummad:Implijer pl-2]] [[cs:Kategorie:User pl-2]] [[cy:Categori:User pl-2]] [[da:Kategori:Brugere pl-2]] [[de:Kategorie:User pl-2]] [[en:Category:User pl-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto pl-2]] [[fi:Luokka:User pl-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari pl-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur pl-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir pl-2]] [[he:קטגוריה:User pl-2]] [[hu:Kategória:User pl-2]] [[id:Kategori:User pl-2]] [[it:Categoria:Utenti pl-2]] [[ja:Category:User pl-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი pl-2]] [[ko:분류:사용자 pl-2]] [[na:Category:User pl-2]] [[nds:Kategorie:User pl-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker pl-2]] [[no:Kategori:Bruker pl-2]] [[pl:Kategoria:User pl-2]] [[pt:Categoria:Usuário pl-2]] [[ro:Categorie:User pl-2]] [[ru:Категория:User pl-2]] [[scn:Category:User pl-2]] [[sk:Kategória:User pl-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik pl-2]] [[sr:Категорија:User pl-2]] [[sv:Kategori:Användare pl-2]] [[th:หมวดหมู่:User pl-2]] [[tr:Kategori:User pl-2]] [[uk:Категорія:User pl-2]] [[zh:Category:Pl-2 使用者]] 19117 51110 2006-03-09T19:26:10Z 81.240.126.50 [[categoreye:bastimints]] ene '''glaecire''', c' est ene sôre di [[cåve]] a môde di boigne tunel, la k' on wårdéve del glaece dins les tchesteas. Li plantchî d' ene glaecire esteut pavé et ene miete vôssî, avou deus [[corote]]s so les deus costés po miner voye l'êwe et aspêtchî la glace du bagnî, cè k' årot fwêt avancî su fondaedje. Li voûssure esteut fwaite d' on dobe [[crestaedje]] di pires rucovru d' in cimint fwârt deur et ki n' lêyeuve nin passer l' crouweur Dins l' voussure èstot amènadjî one lådje tchiminéye, pa yusse k' on baculot la glaece. L'intrèye do tunel estèt d' plin pîd et onz î pleut rescouler avou one tchèrète. En ôte moyin di wårder del glaece estot di fwêre in trô dins tère, dul tapissî du strin , bin spès po fé isolaedje et du rcovru du strin e d' tère. 19118 51062 2006-03-08T22:07:05Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:glaece|glaece]] 19119 51079 2006-03-09T10:54:00Z Pablo 5 waerglaece <FONT COLOR="#ff0000"><B>glaece</B></FONT> [f.n.] [[Motî:edjalêye|edjalêye]] aiwe. <span lang=fr>F. glace.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boket d' glaece:</FONT> Franwal: ahåyant po <span lang=fr>"glaçon"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;platea d' glaece:</FONT> lådje sitindowe di glaece, flotant sol mer mins ataetcheye åzès teres, et ki rçût tot l' tins des nouvès glaeces d' on glaecî. <span lang=en>Ing. ice shelf.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>glaecire</B></FONT> [f.n.] sôre di cåve a môde di boigne tunel, la k' on wårdéve del glaece dins les tchesteas. <span lang=fr>F. glacière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;froed come dins ene glacire:</FONT> foirt froed, tot djåzant d' ene tchambe. <I>Po fé mes dvwers, on m' kitchessive e nosse tchambe a doirmi, wice k' i fjheut froed come divins ene glaecire</I> ([[L.J. Alexis]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>glaecî</B></FONT> [o.n.] gros [[Motî:moncea|moncea]] d' glaece ki n' [[Motî:rilignî|rilegne]] måy, metou al copete des montinnes. <span lang=fr>F. glacier.</span> Mots d' aplacaedje: * [[Motî:waerglaece|waerglaece]] ---- * [[glaece|Dipus d' racsegnes sol glaece]] * [[glaecire|Dipus d' racsegnes so les glaecires]] * [[glaecî|Dipus d' racsegnes so les glaecîs]] * [[platea d' glaece|Dipus d' racsegnes so les plateas d' glaece]] 19120 51066 2006-03-08T22:24:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:glaece|glaece]] 19121 51081 2006-03-09T11:12:58Z Pablo 5 {{djermon}} [[categoreye:djeyografeye]] [[Imådje:Aletschgletscher.jpg|thumb|Glaecî d' Aletsch, el Swisse]] [[Imådje:Briksdalsbreen.jpg|thumb|Glaecî d' Briksdal, el Nôrvedje, al fén di s' coûsse]] On '''glaecî''', c' est ene nouzome sitindowe di glaece ki n' [[rilén|rilegne]] måy, et k' avance, a pårti del copete des montinnes, ene miete come ene corante aiwe (mins bén pus londjinnmint, di kékès cm l' anêye). A l' ôte dibout, la k' i cmince a rlegnî, i va-st askepyî ene corante aiwe. Cwand on glaecî radjond l' mer sins rlegnî, i va foirmer on [[platea d' glaece]]. A cåze do [[reschandixhaedje del Daegn]], sacwants glaecîs sont ki rlignèt ouy, et risker di candjî pår li dispårdaedje di l' aiwe ezès payis metou pus bas. {{Commons|Glacier|les glaecîs}} [[ca:glacera]] [[cs:Ledovec]] [[da:Gletsjer]] [[de:Gletscher]] [[en:Glacier]] [[eo:Glaciejo]] [[es:glaciar]] [[fi:Jäätikkö]] [[fr:Glacier]] [[he:קרחון]] [[id:Gletser]] [[io:Glaciero]] [[ja:氷河]] [[nl:Gletsjer]] [[nn:isbre]] [[no:Isbre]] [[pl:Lodowiec]] [[pt:Geleira]] [[sl:Ledenik]] [[sv:Glaciär]] [[zh:冰川]] 19122 51071 2006-03-08T22:45:24Z Lucyin 16 [[categoreye:meteyo]] Del '''glaece''', c' est d' l' [[edjalaedje|edjalêye]] [[aiwe (H2O)|aiwe]]. Tchimicmint, del glaece, c' est l' minme ki del [[nive]], mins fizicmint nén. Les glaeces ki dmorèt tofer al copete des montinnes, c' est des [[glaecîs]]. Li glaece ki s' fwait so le voyes cwand i djale, c' est del [[waerglaece]]. Li glaece siert eto dins les amagnîs, et on l' wårdéve davance dins les [[glaecire]]s. [[fr:glace]] 19123 55912 2006-05-05T21:49:21Z Lucyin 16 {{djermon}} Li splitchant motî do walon: intrêyes do moes d' djanvî, fevrî et måss 2006. == Kimons nos == === Mots spepyîs pår === * [[Motî:broû|broû, broûlî, broûwisse, broûwtea]] * [[Motî:warokea|warokea]]; [[Motî:waroker|waroker]] * [[Motî:diele 1|diele, dierleus, dierlisse]] * [[Motî:dierler|dierler, dierleu, dierlaedje]] * [[Motî:ploumer 1|ploumer 1]] === Mots d' ådjourdu, noûmots, mots erî-rfwaits, mots calkés === * [[Motî:pitizeye|pitizeye, pitizike]] * [[Motî:warocåjhe|warocåjhe]] * [[Motî:clapsin|clapsin]] * [[Motî:aspedje|asparadjene, aspartike]] * [[Motî:sida|sida, sidateu]] * [[Motî:fime|fime]] === Mots intrés al varade === * [[Motî:djubet|djubet]] * [[Motî:houyot|houyot]] * [[Motî:coyonke|coyonke]]; [[Motî:coyonker|coyonker]] * [[Motî:dismeprijhî|dismeprijhî, dismeprijhant]] * [[Motî:maltôter|maltôter, maltôtî]] * [[Motî:sitrimer|sitrimer, sitrime]] * [[Motî:ristrimer|ristrimer]] * [[Motî:uzer|uzer, uzaedje, uzeu, uzance]] * [[Motî:hålete|hålete]] * [[Motî:glaece|glaece, glaecire, glaecî]] * [[Motî:lokince|lokince]] * [[Motî:cwiter|cwiter]] * [[Motî:racwiter|racwiter, racwitaedje|]] * [[Motî:coû|coû]] * [[Motî:lagnet|lagnet]] === Mots intrés pa parintêye === ==== fraite ==== * [[Motî:fraite|fraite, fraiteure]] * [[Motî:Fraiteure|Fraiteure]] * [[Motî:Fraiti|Fraiti]] * [[Motî:fraityî|fraityî]] * [[Motî:Nafraiteure|Nafraiteure]] ==== må ==== * [[Motî:må 1|må]] * [[Motî:måluzance|måluzance]] * [[Motî:måprôpe|måprôpe]] ==== balance / bloncî ==== * [[Motî:balance|balance]] ==== syince ==== * [[Motî:consyince|consyince]] * [[Motî:consincieus|consincieus, consincieuzmint]] * [[Motî:inconsyince|inconsyince]] * [[Motî:syince|syince, sincieus, sincieuzmint]] === Mots intrés pa tinme === ==== Plantes ==== * [[Motî:meumeure|meumeure]] * [[Motî:aspedje|aspedje]] ==== Biesses ==== ==== Mousmints ==== * [[Motî:niper|si niper, nipaedje]] * [[Motî:nipter|si nipter]] == Linwince & croejhete walone == === omonimes === ==== e rfondou ==== * [[Motî:diele 1|diele]] (f.n., blancåsse årzeye) // [[Motî:diele 2|diele]] (f.n., ronde plake malåde sol pea) * [[Motî:cour 1|cour]] (o.n., tchouk-tchouk do coir) // [[Motî:cours|cours]] (o.n., luçon) // [[Motî:court|court]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:cour 1|cour]] (o.n., tchouk-tchouk do coir) // [[Motî:coû|''cour'']] (f.n., resserêye plaece divant l' måjhone) ==== omonimeye coinrece ==== === Sinonimes === * [[Motî:diele 2|diele]] / [[Motî:rowe sinte Catrene|rowe sinte Catrene]] === cawetes & betchetes === === adviebes et dvancetes === * [[Motî:infin|infin]] === pronos === === Kesses di rfondaedje === * [[Copene:Motî:diele]] == Nos prôpes == === Viyaedjes del province di Lidje === * [[Motî:Fraiteure|Fraiteure]] === Viyaedjes del province di Nameur === * [[Motî:Nafraiteure|Nafraiteure]] * [[Motî:Louwete|Louwete]] * [[Motî:Såvaedje-Inne|Såvaedje-Inne]] * [[Motî:Mouzaive|Mouzaive]] === Viyaedjes del province do Lussimbork === * Straimont : [[Motî:Fraiti|Fraiti]] === Viyaedjes del province do Hinnot === * [[Motî:Wame|Wame]] * [[Motî:Wamuel|Wamuel]] === Viyaedjes del province do Roman Payis === === Forveyou viyaedje === * [[Motî:Foufgneye|Foufgneye]] ** [[Motî:Foufgneye-les-Berdouyes|Foufgneye-les-Berdouyes]] * [[Motî:Halbeskeute|Halbeskeute]] === Aiwes del Walonreye === * [[Motî:Wame|Wame]] (2 viyaedjes et 3 aiwes) === Pitits nos et nos d' famile del Walonreye === === Sints del Walonreye === === Viyaedjes di Flande === === Ôtes payis === == Ricoridjaedjes, recråxhaedjes, et "wikijhaedjes" == === Recråxhaedjes === * [[Motî:bouyote|bouyote]] * [[Motî:fouyea|fouyea]] * [[Motî:muroe|muroe]] * [[Motî:coratreye|coratreye]] * [[Motî:efoufyî|efoufyî]] * [[Motî:mon-pere|mon-pere]] * [[Motî:cou|cou]] * [[Motî:rassonrer|rassonrer]] === "Wikipedijhaedje" === * [[Motî:schåyî|schåyî, schåyaedje, schåyoe]] * [[Motî:schåye-traits|schåye-traits]] * [[Motî:schåyî evoye|schåyî evoye]] * [[Motî:såvaedje|såvaedje]] (addj. purade padvant) 19124 57788 2006-05-21T14:45:32Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[Categoreye:Djeyografeye]] [[Imådje:Ross Ice Shelf 1997.jpg|thumb|250px|Vuwe do platea d' glaece di Ross]] On '''platea d' glaece''' c' est ene lådje et spesse sitindowe di glaece, ki flote sol mer, et ki s' fwait avou les glaeces d' on [[glaecî]] k' avancèt sol mer. == Sacwants plateas d' glaece == * [[Platea d' glaece di Ross]] [[de:Schelfeis]] [[en:Ice shelf]] [[et:Šelfiliustik]] [[nl:IJsschots]] [[pl:Lodowiec szelfowy]] [[ru:Шельфовый ледник]] [[sv:Shelfis]] 19125 55025 2006-04-25T23:35:12Z Lucyin 16 [[categoreye:sicrijheus e walon|Massaux]] [[categoreye:bouteu pol walon|Massaux]] '''Charles Massaux''' (sovint spoté '''li grand ''Châle''''' u '''Monsigneur'''), c' est on scrijheu e walon et on bouteu pol walon. C' est lu k' a-st enondé li gazete [[Li Chwès]] e 1995. Il a eto fwait des sketchs, dizo l' no di '''li Grande Djelike'''. Il a eplaidî on [[live di rcetes del Province di Nameur]] (2002). Il a eto rashonné des vîs tecses da [[Joseph Calozet]], eyet fé ene ramexhnêye di ses scrijhaedjes. Tot seu, il a rexhou des lives a môde di sillabusse : "Dji m' sovén" (1999). Châle Massaux pout esse riwaitî come onk des cis k' a l' pus scrît e prôze nén racontrece dins les [[anêyes 1990]] et les [[anêyes 2000]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/massaux_charles.html Li pådje då Grand Tchåle di Nameur so l' Aberteke] 19126 54443 2006-04-14T20:16:57Z Pablo 5 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[categoreye:sicrijheus e walon|Georges, Maurice]] [[Imådje:Maurice_Georges_wi.jpg|left|100px|(e 2002)]] [[Imådje:Georges_Maurice_fauves_Fernand.jpg|thumb|Coviete des "Flåwes da Fernand"]] '''Maurice GEORGES''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî a [[Vå-dlé-Rozire|Rozire]] e [[1914]]. Il a cmincî a scrire diviè 1975, ey esse eplaidî dins l' rivowe [[Singulîs|"''Singuliers''"]]. E 1989, il a vudî on live di [[couyonåde|fåves]] å [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] : "Les fåves da Fernand" (<SMALL>Lès flâwes da Fèrnand</SMALL>). E 2004, il a rexhou a môde di sillabusse on [[motî walon-francès]], li Motî del Hôte-Seure. E 2006, il eplaide, todi å Muzêye do Pårlaedje e l'Årdene, "[[El fi do schayteu (sovnances)|El fi do schayteu" (<SMALL>Èl fi do chayteû</SMALL>)]], on live foirt [[otobiyografeye|otobiyografike]]. Riprins dins l' [[antolodjeye]] [[Sicrijheus d' Årdene (antolodjeye)|Sicrijheus d' Årdene]]. Di s' mestî, il esteut insctructeu a l' årmêye tins del [[guere di 1940-1945]] (did la, prijhnî e l' Almagne). Adonpwis, i moussa ås [[ACEC]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/Maurice_Georges.php Si pådje so l' Aberteke] 19127 51091 2006-03-09T16:01:01Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;fåve : <FONT COLOR="#800080">fauve</FONT>, fâve; ôte sicrijha: fôve. ;fåvirete : <FONT COLOR="#800080">fauvirète</FONT>, fâvurète, fåvurète, flauwirète. ;fåviron : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fauviron</FONT>, fåvuron, flauwiron, flauviron.</span> 19128 51092 2006-03-09T16:01:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî walon francès]] 19129 61879 2006-06-16T22:28:04Z Lucyin 16 [[categoreye:motîs walons|*]] On '''motî walon''', c' est on [[motî|live di mots]] avou ene rîlêye di mots walon dvins. Li pus ahessante sôre di motîs walons, c' est les [[Motî walon-francès|Motîs walon-francès]]. Avou tos les [[motlî]]s, il ont stî rashonnés pås rfondeus en ene [[Djivêye des motîs do walon|djivêye]] limerotêye sorlon k' les mots provnèt di tote li [[Walonreye linwistike]], ubén des [[coine del Walonreye (diyalectolodjeye)|cwate coines do Payis]]. Les [[Franwal|motîs francès-walons]], c' est l' deujhinme sôre di motî, ki vnèt sovint après les diccionaires francès-walons. Les motîs etimolodjikes sont pus råles, mins li prumî d' tos les motîs do walon, c' esteut on parey, dj' ô bén, [[Motî etimolodjike da Grandgagnage|li ci da Grandgagnage]]. Sins esse pår walon, li [[Motî etimolodjike da Von Wartburg]] pout esse riwaitî come li pus complet des diccionaires etimolodjikes do walon. Gn a eto, e walon, sacwants motîs [[antroponimeye do walon|antroponimikes]]. Mins totes les dnêyes ont stî rashonnêyes dins l' [[Motî des nos d' famile del Walonreye]] da [[J. Herbillon]] et [[J. Germain]]. Estô, les [[toponimeye do walon|motîs toponimikes]] ni sont nén foirt complets. Les pus clapants, c' est, seurmint, les cis da [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon|Herbillon]], da [[Live da Haust so les nos d' plaeces del Walonreye|Haust]] et da [[Live so les viyaedjes, les hamteas et les aiwes del Beldjike da Carnoy|Carnoy]]. Li prumî, et l' seu [[esplicant motî do walon]] a cmincî e 2000, ey esse eplaidî [[Daegntoele|so les fyis]] pa [[L. Mahin]] et [[P. Sarachaga]]. Gn a yeu eto sacwants ôtes [[motî walon so les fyis|motîs so les fyis]], inte di zels, li [[Motî d' Lidje so les fyis|ci da Cornu]] et l' ci da Grandmont. == Hårdêye difoûtrinne == [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/ Li pådje des motîs walons so l' Aberteke] 19130 51105 2006-03-09T18:05:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[William Dunker]] 19131 51111 2006-03-09T19:39:39Z 81.240.126.50 '''crestaedje''', c' est l'manîre d'arindjî des pires di chisse so crèsse po fé on anrochmint. Les pîres mètowes di cresse et bin sêrées estint in sok bin deur po fé les vôyes et les tchmins. L'ôte avantadje du crestaedje èstot di rinde pus åji l'èvacuwacion des êwes. Lu principe èstot dje counu des Romains ki, dins leus mèrayes, intercalint deus lits d' pîres mètowes a mitan d' crèsse, come des arètes di pexhons po sgouter les tères ki siêrvint adon d' mwârti. Lu fèt est co visibe ou tchestea di Lirèsse, dilé Bouyon. (X° s.?) 19132 51113 2006-03-09T19:48:15Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Sint Impire Romin Djermanike]] 19133 51115 2006-03-10T00:47:01Z Pablo 5 modele copyî di en <span class="FA" id="{{{1}}}" style="display:none;" /> <noinclude> [[bg:Шаблон:Link FA]] [[br:Patrom:Liamm PuB]] [[ca:Plantilla:Enllaç AD]] [[da:Skabelon:Link FA]] [[de:Vorlage:Link FA]] [[en:Template:Link FA]] [[el:Πρότυπο:Link FA]] [[es:Plantilla:Destacado]] [[eo:Ŝablono:LigoElstara]] [[fi:Malline:Link FA]] [[fo:Fyrimynd:Link FA]] [[fr:Modèle:Lien_AdQ]] [[he:תבנית:Link FA]] [[it:Template:Link AdQ]] [[ja:Template:Link FA]] [[lv:Template:Link FA]] [[no:Mal:Link UA]] [[os:Шаблон:Link FA]] [[ro:Format:Link FA]] [[ru:Шаблон:Link FA]] [[pl:Szablon:Link FA]] [[sl:Template:Link FA]] [[sr:Template:Link FA]] [[vi:Tiêu bản:Liên kết chọn lọc]] [[sv:Mall:UA]] [[ta:வார்ப்புரு:Link FA]] [[zh:Template:Link FA]] </noinclude> 19134 51160 2006-03-11T00:45:08Z Pablo 5 DTW displaecî viè Diccionaire di Tot l' Walon: tite avou l' no en etir Li '''Diccionaire di Tot l' Walon''' ou '''DTW''', c' est on pordjet k' a stî enondé pa [[Johan Viroux]] diviè 1992 (so l' alomåcion '''DJW''', '''''Dicsionêre jènèrâl do walon'''''). Mins gn a måy yeu li [[Lorint Hendschel]] eyet [[Tiri Dumont]] k' ont tapé, podbon, ene cåkêye d' intrêyes, eyet les cossemer emey les waloneus. Li pordjet c' est di ramexhner tos les mots walons di tos les motîs walons k' egzistèt, eyet d' endè fé ene båze di dnêyes informatike ki permete des sûtis rcweraedje et studiaedjes so les mots. Tiri aveut ddja fwait ene saye so aspougneu d' tecse so les N e 1993. Adonpwis, il a fwait les B, ene pårtêye des C et les D. Lorint Hendschel a fwait les A et ene pårteye des C. [[Lucyin Mahin]] a bouté so les Z e 1997. Li fond di dnêyes a stî metou so les fyis, avou ene eterface waibe po fé des cweraedjes, pa Lorint Hendschel e 2001, poy bagué sol sierveu da [[Pablo Sarachaga]] e 2003. I gn a pus d' 30.000 intrêyes ki covrèt les letes A, B, C, D, E et sacwantès intrêyes plik plok dins les ôtès letes. Li cweraedje si pout fé so l' mot walon e rfondou (mins tot n' a nén co stî rcoridjî), oudonbén so les scrijhaedjes Feller (d' après les scrijhaedjes dins les motîs rwaitîs), ou co dins l' definixha (çoula permete a pô près di sayî des rcweraedjes so des mots francès po trover les mots walons). Li cweraedje pout eployî des [[erîlêye ratourneure|erîlêyès ratourneures]] SQL po fé des spepieus rcweraedjes. Asteure, Lucyin fwait co on cint d' mots tos les moes (totavå l' ôre alfabetike), eyet les tiper so on ridant d' l' Aberteke; ces intrêyes ni sont nén cweråves a pårti del pådje waibe. Li DTW est on mwaisse sourdant pol costrujhaedje di l' [[esplicant motî do walon]] eyet po l' ovraedje tecnike del [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/dtw.html Prezintaedje e francès so l' Aberteke] * [http://lorint.walon.org/lh/wa/dic/ Li DTW so les fyis], po cweri après des mots k' î sont ddja. 19135 51127 2006-03-10T20:01:43Z 81.241.138.57 Je vais essayer un test car je crois avoir trouver la sotution. Je me lance à l'eau. MC 19136 53592 2006-04-02T15:27:20Z Pablo 5 loyén tchicter <FONT COLOR="#ff0000"><B>balance</B></FONT> [f.n.] instrumint po pezer des ptits pwès. Loukîz a : [[Motî:pezea|pezea]], [[Motî:bascule|bascule]], [[Motî:rominne|rominne]]. <span lang=fr>F. balance</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse so balance:</FONT> [[Motî:tchicter 1|tchicter]], èn si saveur decider. <span lang=fr>F. être dans l'expectative</span> Parintêye : * [[Motî:balancî|balancî]] * [[Motî:balanciner|balanciner]] * [[Motî:cabalancî|cabalancî]] * [[Motî:kibalancî|kibalancî u cobalancî / cbalancî]] [[Dobès rfondowes]]: * [[Motî:bloncî|bloncî]] * [[Motî:cabloncî|cabloncî]] ---- * [[balance|Dipus d' racsegnes so les balances]] 19137 51205 2006-03-11T23:12:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>consyince</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> bårire moråle ki vs mostere li bén do må. <span lang=fr>F. conscience.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;distcherdjî s' consyince:</FONT> <I>a)</I> dire ses petchîs, ses fåtes? <I>b)</I> (po rire) aler a l' ouxh <span lang=fr>F. aller à selles</span> <B>2.</B> estance do cervea d' ene djin cwand ele sait bén çou k' on fwait. <span lang=fr>F. conscience, état conscient.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:syince|syince]] [[cawete con-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>consyint</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>consyinte</B></FONT> [addj., padvant u padrî] k' a co tote si consyince. On dit eto : [[Motî:prezint|prezint]]. <span lang=fr>F. conscient, présent d'esprit.</span> Parintêye : * [[Motî:consincieus|consincieus]] (avou [[rbetchfessaedje]] do Y) * [[Motî:inconsyince|inconsyince]] ---- * [[consyince (moråle)|Dipus d' racsegnes sol consyince el rilidjon]] * [[consyince (nierolodjike)|Dipus d' racsegnes sol consyince el rilidjon]] * [[Revolucion et consyince (teyåte)| « Revolucion et consyince », tite d' ene pîce di teyåte da R. Joelants]] 19138 51151 2006-03-10T22:42:31Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;consincieus : consincieûs [E1] ;consincieuzemint : consincieûsemint [E1] 19139 51426 2006-03-12T15:18:38Z Pablo 5 {{djermon motî|syince}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>syince</B></FONT> [f.n.] (...a fé...). <span lang=fr>F. science.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ci n' est nén ene syince !:</FONT> ci n' est nén målåjhey a fé. <span lang=fr>F. pas compliqué.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sincieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sincieuse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n] ome (feme) di syince. <span lang=fr>F. scientifique, savant.</span> <B>II.</B> [addj. purade padvant] a vey avou l' science. <span lang=fr>F. scientifique, savant.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sincieus latén:</FONT> latén k' on-z a lomé les plantes et les biesses, et accepté come rahouca dins tos les lingaedjes. Etimolidjeye: [[cawete -eus]] eyet [[ribetchfessaedje]] do Y. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sincieuzmint</B></FONT> [adv] avou del syince. <span lang=fr>F. scientifiquement, savamment.</span> Parintêye : * [[Motî:consyince|consyince]] * [[Motî:consincieus|consincieus]] * [[Motî:inconsyince|inconsyince]] ---- * [[syince|Dipus d' racsegnes so les syinces]] * [[sincieus latén|Dipus d' racsegnes so les nos d' sincieus latén]] 19140 51225 2006-03-12T12:34:15Z Pablo 5 {{djermon motî|consincieus|<br>nén seur do definixha, consincieus c' est purade "ki boute fer", "sipepieus", purade ki "aveur del consyince"}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>consincieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>consincieuse</B></FONT> [addj., padvant u padrî] k' a del consyince. <span lang=fr>F. consciencieux.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:consyince|consyince]], [[cawete -eus]] avou ridaedje do Y. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>consincieuzmint</B></FONT> [adv.] d' ene consincieuse manir. <span lang=fr>F. consciencieusement.</span> 19141 51157 2006-03-10T23:11:33Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lokince</B></FONT> [f.n.] cwålité d' onk (ene) ki sait bén djåzer; åjhmince po bén djåzer. <I>L. Chalou, avou tote si lokince, nos a dné ene coferince sol francès redjionå </I>([[P. Habets]]). <span lang=fr>F. éloquence, grandiloquence</span> 19142 51158 2006-03-10T23:13:45Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:cawetes et betchetes]] Li '''cawete -ance''' i m' shonne ki l' cawete -ance fwait des nos d' cwålité a pårti d' viebes; ou des mots po dire li rzultat d' on viebe; dismetant ki -ince c' est des mots po des sacwès ki n' sont nén fwaits a pårti d' on viebe 19143 51161 2006-03-11T00:45:08Z Pablo 5 DTW displaecî viè Diccionaire di Tot l' Walon: tite avou l' no en etir #REDIRECT [[Diccionaire di Tot l' Walon]] 19144 51164 2006-03-11T16:03:50Z 82.174.189.248 Sourdant : M Ledecq, octôbe 2005 19145 51167 2006-03-11T22:04:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sida]] 19146 51168 2006-03-11T22:05:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sida]] 19147 51441 2006-03-13T09:50:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sida</B></FONT> [o.n.] maladeye des djins, ki s' atrape på sonk, et copurade pås rapoirts secsuwels, et k' on-z endè mourt après ene longue termene. <span lang=fr>F. SIDA.</span> Etimolodjeye: sigue francès <span lang=fr>"S.I.D.A." (Syndrome d'Immuno-Déficience Acquise)</span> [[sigue divnou on ptit no|divnou on ptit no]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sidateu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sidateuse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' a rascråwé l' sida. <I>Les ôtès infirmires, aide-sognantes eyet tos les ôtès "blancs-vantrins" ki tournèt ezès paviyons po sidateus, ele passént on mete lon erî d' vos</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. sidéen.</span> Etimolodjeye: parint fwait sol mot sida, [[noûmot do walon|1995]] (avou on T d' bele oyance d' ene fåsse [[cawete -at]]). ---- * [[sida|Dipus d' racsegnes sol sida]] 19148 51170 2006-03-11T22:13:47Z Lucyin 16 Anweyes el Walonreye : Sourdants * Tins del grande setchresse di 1921, [[Maurice Georges]] sicrît k' il a apicî ene anweye di dpus d' céncwante cintimetes dins Seure (dins l' live "Li fi do schayteu). * Martine Mahin a mzeuré des anweyes pexheyes dins [[Bok (aiwe)|Bok]] diviè 1980. 19150 51181 2006-03-11T22:29:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[anweye]] 19151 51182 2006-03-11T22:30:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:anweye]] 19152 51186 2006-03-11T22:43:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aspedje]] 19153 51187 2006-03-11T22:43:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aspedje]] 19154 51188 2006-03-11T22:44:00Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aspedje</B></FONT> [f.n.] sôre di verdeure k' on magne li dzeu do montant. <span lang=fr>F. asperge</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;savaedje aspedje:</FONT> plante tayone di cisse verdeure la, ki crexhe dins les bwès ezès payis del Mîtrinne Mer. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>asparadjene</B></FONT> [f.n.] aminé [[Motî:seur 2|seur]] k' a stî trové dins les aspedjes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aspartike</B></FONT> [addj., todi padrî] dins l' ratourneure : <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;seur aspartike:</FONT> ôte aminé [[Motî:seur 2|seur]] k' a stî trové dins les aspedjes. ---- * [[aspedje|Dipus d' racsegnes so l' ahivêye aspedje]] * [[såvaedje aspedje|Dipus d' racsegnes so l' såvaedje aspedje]] * [[asparadjene|Dipus d' racsegnes so l' asparadjene]] * [[seur asparartike|Dipus d' racsegnes so l' seur aspartike]] 19155 51190 2006-03-11T22:47:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:plantes]] Li '''såvaedje aspedje''', c' est [[plante tayone]] di l' ahivêye [[aspedje]], ki crexhe dins les bwès ezès payis del Mîtrinne Mer. On l' pout eto code po magnî li dzeu do montant, cwand ele vént d' [[montaedje e smince|monter e sminces]]. E l' [[Afrike Bijhrece]], c' est e moes d' fevrî, måss. No e sincieus latén : ''Asparagus officinalis'' == No dins des ôtes lingaedjes == [[arabe marokin]] : sekkoum (calké d' l' amazir ?), sparago (calcaedje di l'espagnol) 19156 51388 2006-03-12T14:43:25Z Pablo 5 {{djermon plante}} [[categoreye:ahivêyès plantes]] L' '''aspedje des cortis''', c' est ene [[såvaedje aspedje|såvaedje plante]] k' a stî coûtivêye dins come verdeure. Elle esteut ddja cnoxhowe des [[Romins]]. [[fr:asperge]] 19157 54546 2006-04-17T01:20:01Z YurikBot 105 robot Modifie: [[nah:Tlapōhuayōtl]] {{djermon}} [[categoreye:syinces|*]] Ene '''syince''', c' est ene brantche ki rcwire les pondants et les djondants so les femominnes del nateure. Onk (ene) ki s' adene al syince, on l' lome on '''sincieus''' (ene '''sincieuse'''). == Les coxhes del syince. == === [[Biyolodjeye]] === * Zolodjeye * Botanike * Micolodjeye ** [[åbussoneu]]s. * [[Medcene]] ** [[årtisyince]] ** [[minêyolodjince]] ** [[nierolodjeye]] * [[Fitiyatreye]] * [[microbiyolodjeye]] ** [[bacterolodjeye]] ** [[virolodjeye]] * [[ecolodjeye]] === [[Fizike]] === === [[Matematikes]] === === [[Tchimeye]] === === Syinces del Daegn === * [[djeyografeye]] * [[djeyolodjeye]] * [[meteyo]] === Syinces uminnes === * [[istwere]] * [[linwince]] [[an:Zenzia]] [[ar:علم]] [[ast:Ciencia]] [[be:Навука]] [[bg:Наука]] [[bn:বিজ্ঞান]] [[br:Siañs]] [[bs:Nauka]] [[ca:Ciència]] [[cs:Věda]] [[csb:Ùczba]] [[cv:Ăслăлăх]] [[da:Videnskab]] [[de:Wissenschaft]] [[el:Επιστήμη]] [[en:Science]] [[eo:Scienco]] [[es:Ciencia]] [[et:Teadus]] [[eu:Zientzia]] [[fi:Tiede]] [[fr:Science]] [[gd:Saidheans]] [[gl:Ciencia]] [[gu:વિજ્ઞાન]] [[he:מדע]] [[hi:विज्ञान]] [[hr:Znanost]] [[ht:Syans]] [[hu:Tudomány]] [[ia:Scientia]] [[id:Ilmu]] [[io:Cienco]] [[is:Vísindi]] [[it:Scienza]] [[ja:科学]] [[ka:მეცნიერება]] [[kn:ವಿಜ್ಞಾನ]] [[ko:과학]] [[ku:Zanist]] [[kw:Godhonieth]] [[la:Scientia]] [[li:Weitesjap]] [[lt:Mokslas]] [[mk:Наука]] [[ms:Sains]] [[nah:Tlapōhuayōtl]] [[nds:Wetenschop]] [[nl:Wetenschap]] [[nn:Vitskap]] [[no:Vitenskap]] [[pl:Nauka]] [[pt:Ciência]] [[ro:Ştiinţă]] [[ru:Наука]] [[sh:Nauka]] [[simple:Science]] [[sk:Veda]] [[sl:Znanost]] [[sr:Наука]] [[su:Élmu]] [[sv:Vetenskap]] [[sw:Sayansi]] [[ta:அறிவியல்]] [[th:วิทยาศาสตร์]] [[tl:Agham]] [[tr:Bilim]] [[uk:Наука]] [[vi:Khoa học]] [[zh:科学]] [[zh-min-nan:Kho-ha̍k]] 19158 51201 2006-03-11T23:07:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:consincieus]] 19159 51202 2006-03-11T23:07:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:consincieus]] 19160 51203 2006-03-11T23:08:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:consyince]] 19161 51204 2006-03-11T23:08:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:consyince]] 19162 51206 2006-03-11T23:14:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>inconsyince</B></FONT> [f.n.] kidujhance d' ene sakî ki prind trop di risses. <I>Ces afwaires la, elzès fåt esplikî al djonnesse; ôtmint, tout çk' on-z a sofri si va rtrover dins l' cou del cåve, essuvli dizo on matrasse d' inconsyince </I>([[C. Staquet]]). <span lang=fr>F. inconscience</span> Etimolodjeye : calcaeke riwalonijhî (so [[Motî:consyince|consyince]]) do <span lang=fr>F. inconscience</span>, 19163 51210 2006-03-11T23:18:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:syince]] 19164 51211 2006-03-11T23:18:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:syince]] 19165 51214 2006-03-11T23:24:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:syince]] 19166 51230 2006-03-12T12:48:44Z Pablo 5 Motî:ricoe displaecî viè Motî:ricoet: rifondaedje: coe -> coet #REDIRECT [[Motî:ricoet]] 19168 51233 2006-03-12T12:49:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricoet]] 19169 51236 2006-03-12T12:53:57Z Pablo 5 Motî:coe displaecî viè Motî:coet: rifondaedje: coe -> coet #REDIRECT [[Motî:coet]] 19171 51245 2006-03-12T13:02:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:coet]] 19172 51253 2006-03-12T13:13:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ricoet]] 19173 51412 2006-03-12T14:57:51Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait des biesses. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon biesse|djermon biesse]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Biesses]] 19174 51367 2006-03-12T14:35:03Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:Crystal Clear app babelfish.png|30px| ]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (so les [[biesse]]s) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons biesses|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*biesses]][[Categoreye:Djermons biesses|*]]</noinclude> 19175 51429 2006-03-12T15:28:38Z Pablo 5 == Disfondowes == ;tch(i)vene: tchivène / djvène, <B>tchivène / tchfène</B>, tchuvane / tchfane, tchëvane / tchfane, j'vène, ch'fène; femrin e plaeces: ene tchivène; Gm. ch'fane, tchvène; Pc. j'vène, chfène; miersipepieuzmint el notûle ALW 8.107. ;tch(i)vinea: dj'vinê, dj'vènê, dj'vènin, <FONT COLOR="#800080">tchivinia / tchfinia</FONT>. 19176 51434 2006-03-12T20:48:25Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Fevrî|←]] &nbsp; [[Måss (moes)|Måss]] &nbsp; [[Avri|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' måss|1]] | [[2 d' måss|2]] | [[3 d' måss|3]] | [[4 di måss|4]] | [[5 di måss|5]] | [[6 di måss|6]] | [[7 di måss|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di måss|8]] | [[9 di måss|9]] | [[10 di måss|10]] | [[11 di måss|11]] | [[12 di måss|12]] | [[13 di måss|13]] | [[14 di måss|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di måss|15]] | [[16 di måss|16]] | [[17 di måss|17]] | [[18 di måss|18]] | [[19 di måss|19]] | [[20 d' måss|20]] | [[21 di måss|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' måss|22]] | [[23 d' måss|23]] | [[24 di måss|24]] | [[25 di måss|25]] | [[26 di måss|26]] | [[27 di måss|27]] | [[28 di måss|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di måss|29]] | [[30 di måss|30]] | [[31 di måss|31]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 19177 51435 2006-03-12T20:50:09Z Pablo 5 {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Måss}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po måss== {{Wikipedia:Årmonak/måss 1}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 1|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 1|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 2}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 2|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 2|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 3}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 3|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 3|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 4}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 4|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 4|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 5}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 5|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 5|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 6}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 6|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 6|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 7}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 7|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 7|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 8}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 8|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 8|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 9}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 9|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 9|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 10}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 10|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 11}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 11|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 11|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 12}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 12|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 12|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 13}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 13|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 13|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 14}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 14|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 14|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 15}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 15|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 15|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 16}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 16|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 16|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 17}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 17|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 17|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 18}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 18|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 18|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 19}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 19|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 19|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 20}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 20|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 20|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 21}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 21|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 21|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 22}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 22|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 22|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 23}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 23|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 23|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 24}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 24|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 24|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 25}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 25|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 25|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 26}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 26|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 26|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 27}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 27|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 27|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 28}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 28|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 28|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 29}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 29|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 29|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 30}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 30|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 30|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 30|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/måss 31}} [[Wikipedia:Årmonak/måss 31|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/måss 31|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 31|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/måss 31|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/Maart]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Hrēþmōnaþ]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Març]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/März]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Μαρτίου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/March]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/מרץ]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/3월]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 3月]] [[nl:Wikipedia:Maart]] [[no:Wikipedia:Hendelser/Mars]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/marzec]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/Marec]] [[sv:Dagens händelser/mars]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/มีนาคม]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/3月]] 19178 54132 2006-04-08T12:23:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives e walon]] [[Imådje:Georges_Maurice_fi_schayteu.jpg|thumb|Coviete do "Fi do schayteu"]] '''El fi do schayteu''' <SMALL>Èl fi do chayteû</SMALL>, c' est on live di sovnances otobiyografike da [[Maurice Georges]], ki s' pasnut dins les [[anêyes 1920]] do costé d' [[Vå-so-Seure]]. Il a stî eplaidî på [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] e [[2006]]. ==Sacwantès fråzes poujheyes foû do live == :''Après l' bal, les comeres, foirt sorwoeyêyes pa leu mere, estént ramonnêyes a leu måjhon pa leu djonne ome.'' :''Passés å hakseleu, les strins, tot finmint discôpés, procurént l’ haksele po nouri les tchvås.'' :''Come pindou dins l’ cir sortchåfé des tchôdès djournêyes d’ esté, l’ ålouwete, sins bodjî, lancive a piede l’ alinne ès zûnant xhufla, interminåbe.'' :''Et vla nosse Djustin ki va monter so on pilone et s’ aler froter directumint a ene tinsion di dpus d’ 6000 volts !'' :''Dins tos les viyaedjes, e ç’ tins la, gn a k’ el mwaisse di scole ey el curé ki pårlèt francès.'' :''On djoû k’ el posse di Radio Lussimbork transmeteut on rpoirtaedje sol [[Porcession d' Echternak]], cwate u cénk vijhenes, des viyès femes foirt piyeuses, avént vnou amon l’ schayteu po-­z etinde l’ emission.'' 19179 51444 2006-03-13T10:01:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>roye sint Djan</B></FONT> [f.n.] u <FONT COLOR="#ff0000"><B>corone sint Djan</B></FONT> [f.n.] [[Motî:airdiè|airdiè]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>rô<SUP>n</SUP>ye sint Djan</B>, courone sint Djan</span>. Coinrece Payis d' Måtche et Årdene Nonnrece. Bodjes: * [[Motî:roye|roye]] * [[Motî:corone|corone]] * [[Motî:sint Djan|sint Djan]] 19180 51447 2006-03-13T10:12:46Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:coine 1|coine]] (f.n.; coine des biesses a coines) * [[Motî:coine 2|coine]] (f.n.; cwén, inglêye) 19181 51460 2006-03-14T11:00:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Crustinnisse]] 19182 51464 2006-03-14T11:17:45Z Pablo 5 Tintin displaecî viè Tintin (binde d' imådjes) #REDIRECT [[Tintin (binde d' imådjes)]] 19183 51469 2006-03-14T11:29:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Antolodjeye «Fleurs dialectales»]] 19184 51471 2006-03-14T11:30:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Antolodjeye «Scrire»]] 19185 51478 2006-03-14T14:36:07Z Pablo 5 Copviete do limero 17 del Rantoele gazete, li prumî limero del rîlêye "papî glaecé" Copviete do limero 17 del Rantoele gazete, li prumî limero del rîlêye "papî glaecé" 19186 51583 2006-03-17T12:10:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>hapå</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:djubet|djubet]]. <span lang=fr>F. potence.</span> <B>2.</B> trape d' intrêye d' on [[Motî:colebî|colebî]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:haper|haper]], [[cawete -å]]. ---- * [[djubet|Dipus d' racsegnes so les hapås]] * [[djubet (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les hapås dins les nos d’ plaeces]] * [[colebî||Dipus d' racsegnes so les hapås d' colebî]] 19187 51584 2006-03-17T12:13:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>houzår</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> ancyin sôdård a tchvå, rilomé foirt waeraxhe; end aveut e l' årmêye otrichyinne, tins k' il estént el Walonreye (18inme sieke), eyet dins l' årmêye da Napoleyon. <I>Ti, copere Djeråd, par azår, Est çki t' n' as nén peu des houzårs&nbsp;?</I> ([[J.C. Benoît]]). <span lang=fr>F. hussard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;end a plin l' pupe d' on houzår:</FONT> dijhêye tot mostrant si mwin drovowe, volant dire k' on vs li pôreut fote e vizaedje come on fotreut voltî ene berlafe a on houzår. <B>2.</B> (pa stindaedje) feme k' est come èn ome, ki n' a peu did rén. <I>C' est on bon houzår, cisse feme la.</I> <I>Twenete, c' esteut on vî houzår.</I> rl a: [[Motî:Cozake|Cozake]], [[Motî:dragon|dragon]], [[Motî:djindåre|djindåre]]. <B>3.</B> (vî mot d' cinsî) dijhea avou set djåbes. rl a: [[Motî:sôdård|sôdård]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do hongrwès <span lang=hu>"husz"</span> (vint, pask' on relijheut èn ome so vint des cis ki s' vinént prezinter po moussî ås houzårs). 19188 51507 2006-03-14T22:06:48Z 212.24.201.69 Disfondowes: houzâr, hoûzaur, ouzâr, hoûzâr. 19189 51514 2006-03-15T22:22:14Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Melin]] '''Auguste Melin''' a skepyî [[14 di may]] [[1868]], et mori li [[4 di decimbe]] [[1933]]. I fourit on rcwereu sol walon, et rashonner des notes po fé on [[motî d' Andene]]. Il a eto fwait des rcwerances so les nos d' plaeces d' Andene, ey eplaidî si « Toponimeye d' Andene » (<SMALL>''Toponymie d' Andenne''</SMALL>) dins l' [[rivowe « Le Guetteur wallon »|''Guetteur Walon'']] (1933). Il a eto scrît e 1925 del prôze nén racontrece so ene famile d' Andene : « Marie-Agnès Defrène, istwere d' ene famile d' Andene e 18inme sieke » (<SMALL>Marie-Agnès Defrène, histwaire d' one famile d'Andenne è XVIIIe sièke</SMALL>). E francès, il a scrît so l' istwere del veye d' Andene. Di s' mestî, il esteut [[medcén]]. 19190 51521 2006-03-17T10:10:58Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=hu| text=Ez a szerkesztő '''[[:Category:Uzeus hu-2|középszinten]]''' beszéli a '''[[:Category:Uzeus hu|magyar]]''' nyelvet.}} 19191 51517 2006-03-16T20:07:06Z George McFinnigan 145 <big>Thou canst find me here: [[:es:Usuario:George McFinnigan]]</big> <center><big><big>La Asociación Cruppo Tomatone, en colaboración con la Campaña Anti-McFinnigan, hace un anuncio de <FONT color=red>URGENCIA</FONT></big> '''[http://www.elgranero.org GEORGE MCFINNIGAN ES ESPAÑOL].''' {|style="border: 1px solid #000000; background:#CCFF99;font-size:100%;" |Miembros de la Asociación tendieron una trampa a George McFinnigan para probar de manera definitiva que es un '''fraude''', que '''miente''', pues es '''español''' o al menos '''vive en España''', pero si no fuera español... '''¿por qué ha estado mintiendo sobre dónde vive?. Aquí está el proceso. Son pruebas '''irrefutables''': *Creamos '''varias cuentas''' en '''varias Wikipedias''' (rusa, alemana, italiana, portuguesa, etc) con el nombre de '''George McFinnigan''' para llamar su atención. En la '''portuguesa''' ya tenía cuenta, así que el nombre fue '''Georg McFinnigan'''. *Una vez que lo descubrió el "irlandés", '''blanqueó todas las páginas'''', pues habíamos añadido '''interwikies'''. *Aquí viene lo interesante: en las Wikipedias donde no '''tenía cuenta usó su IP'''. :*Se puede comprobar aquí: ::*[http://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA:George_McFinnigan&action=history Reversión en Wikipedia Rusa] ::*[http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Benutzer:George_McFinnigan&action=history Reversión en Wikipedia Alemana] :*Pero sí tenía, como ya dijimos, cuenta en la '''portuguesa'''; '''obsérvese la fecha y hora'''. Es el mismo usuario. '''Es prueba irrefutable que esa IP pertenece a George McFinnigan'''. ::*[http://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Usu%C3%A1rio:Georg_McFinnigan&action=history Reversión en Wikipedia portuguesa con su cuenta. Georg McFinnigan es un Asociado, George McFinnigan es el "verdadero" (¡por decir algo!) Finnigan] *Como puede observarse en aquellas wikipedias donde no tenía cuenta, '''su IP''' era: 83.38.241.19 *La IP pertenece a Telefónica, Granada. George McFinnigan reside en Granada, es español, como '''habíamos denunciado''', es un radical y su fobia a lo catalán y vasco se explica si es '''español''', pero no si es '''irlandés en un pueblo perdido'''. :*Aquí está la prueba de las comprobaciones: http://www.hostip.info/index.html Interactive IP Address Map Granada, SPAIN IP found in 0.0029 seconds *http://www.ip2location.com/free.asp IP Address Country (Short) Country (Full) Flag Region City ISP Map 83.38.241.19 ES SPAIN ANDALUCIA GRANADA TELEFONICA DE ESPANA *George McFinnigan '''afirmó en la Wikipedia en inglés [http://en.wikipedia.org/wiki/User_talk:George_McFinnigan#S.C3.AD_soy_espa.C3.B1ol que estas páginas fallan porque comprobó que las IPs vandálicas eran de Alemania]. Eso es correcto, las IPs que vandalizaron eran de '''Alemania, Canadá, EEUU, etc'''. No se necesita saber demasiado de '''informática o Internet''' para saber el por qué. El sistema es el correcto. Además, y si vemos la edición actual de su Página de Usuario (a 19 de febrero, 19:53, si lo cambia a raíz de esto, queda contancia) no ha hecho la única defensa que podría haber hecho, y es que podría haber dicho (cosa falsa, pero podría haberlo usado) que él no revirtió nada en la Wikipedia Rusa o Alemana. Al contrario, no niega que esa IP no sea suya, sólo dice que nuestro '''método para descubrirlo puede fallar'''. Demostramos que no abajo en el siguiente punto, y esto demustra que esa IP es suya, y al ser suya, toda su '''farsa ha quedado probada''': *Aún así, y para despejar más dudas ante los pobres argumentos de un usuario que '''se ha visto desenmascarado y derrotado''', he aquí un ''[http://www.ripe.net/whois?form_type=simple&full_query_string=&searchtext=83.38.241.19&do_search=Search whois de la IP en cuestión]''. El rango de IPs entre '''83.37.0.0 y 83.39.255.255''' pertenece a '''[[Telefónica]] España, esto es, está en [[España]]'''. *<big>Finnigan es un fraude, como hemos demostrado. Las sospechas de muchos usuarios se han demostrado fundadas. </big> *¿Qué pondrá de excusa ahora, después de haber puesto otras? Cuando está ya demostrado al '''100% que está en españa''', ¿qué dirá? ¿Que estaba de vacaciones? ¿Y por qué no lo dijo antes? *He aquí la respuesta a todo: George McFinnigan es un fraude, ha engañado a casi todos, salvo a un grupo de usuarios que decidió luchar por una Wikipedia más justa para todos. ---- <big>'''ANEXO'''</big> Esto explica varias cosas: *No tenía cuenta en la '''Wikipedia Inglesa''', su idioma teóricamente '''nativo'''; la cuenta que existe '''pertenece a uno de los miembros asociados'''. '''Sí tenía sin embargo cuenta en la Wikipedia Portuguesa'''. *Su nivel de castellano coloquial y '''ACTUAL''', con expresiones como '''me la suda''' que le hemos visto, y conociendo connotaciones muy '''concretas restringidas a España''' como las diferencias políticas entre '''Vasco, euskera o vascuence'''. *Se registró el '''28 de octubre de 2005'''. '''11 días después''', sin apenas haber contribuido en nada, da la '''[http://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Usuario_Discusi%C3%B3n:Reinoa&action=history primera bienvenida a un Usuario]'''. Un usuario que lleva 11 días en Wikipedia... ¿de verdad, si es realmente nuevo, se mostrará con la ''autoridad'' para dar la '''Bienvenida'''? Se puede ver sometido a un aluvión de preguntas por parte del otro usuario, y un usuario inexperto no sabría. Es muy ilógico todo, dar la '''bienvenida''' a un usuario sin apenas llevar uno mismo '''50 contribuciones'''. *De aquí deducimos que es posible que el usuario sea un '''[http://www.elgranero.org fraude por parte de otro usuario más antiguo que, por cualesquiera motivos, decidió cambiar su identidad]'''. |} == Enlaces externos == *[http://www.elgranero.org El Granero] *[http://www.elgranero.org] *http://www.elgranero.org *[http://www.elgranero.org Mi página web sobre:] *[http://www.elgranero.org Lingüística], *[http://www.elgranero.org Inglés] *[http://www.elgranero.org Alemán] *[http://www.elgranero.org Ruso] *[http://www.elgranero.org Irlanda] *[http://www.elgranero.org We like them cows] *[http://www.elgranero.org whiskey] *[http://www.elgranero.org Seamus O'Hara] [[es:Usuario:George McFinnigan]] [[simple:User:George McFinnigan]] [[de:Benutzer:George McFinnigan]] [[ru:%D0%A3%D1%87%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA:George_McFinnigan]] [[fr:Utilisateur:George McFinnigan]] [[ca:Usuari:George McFinnigan]] [[pt:Usuário:Georg McFinnigan]] [[eu:Lankide:George McFinnigan]] [[it:Utente:George McFinnigan]] [[la:Usor:George McFinnigan]] [[eo:Vikipediisto:George McFinnigan]] 19192 51522 2006-03-17T10:12:01Z Pablo 5 {{User language-2| letter code=nb| text=Denne brukeren har '''[[:Category:Uzeus nb-2|god kjennskap]]''' til '''[[:Category:Uzeus nb|norsk]]'''.}} 19193 51523 2006-03-17T10:13:21Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=el| text=Αυτός ο χρήστης μπορεί να συνεισφέρει σε '''[[:Category:Uzeus el-1|βασικού]]''' επιπέδου '''[[:Category:Uzeus el|Ελληνικά]]'''.}} 19194 65705 2006-07-01T08:24:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pt:Categoria:Usuário el]], [[zh:Category:El 使用者]] {{Category user language|el|grek|Οι εξής χρήστες μιλούν '''Ελληνικά'''.}} {{CategoryTOC}} [[cs:Kategorie:User el]] [[da:Kategori:Brugere el]] [[de:Kategorie:User el]] [[el:Κατηγορία:Χρήστης el]] [[en:Category:User el]] [[fr:Catégorie:Utilisateur el]] [[ja:Category:User el]] [[ko:분류:사용자 el]] [[na:Category:User el]] [[nl:Categorie:Gebruiker el]] [[nn:Kategori:Brukar el]] [[no:Kategori:Bruker el]] [[pl:Kategoria:User el]] [[pt:Categoria:Usuário el]] [[sr:Категорија:User el]] [[zh:Category:El 使用者]] 19195 51526 2006-03-17T10:20:06Z Pablo 5 {{Category user language-1|el|grek|Στη συγκεκριμένη κατηγορία καταχωρούνται χρήστες με βασικές γνώσεις στην '''Ελληνική γλώσσα'''.}} [[da:Kategori:Brugere el-1]] [[de:Kategorie:User el-1]] [[el:Κατηγορία:Χρήστης el-1]] [[en:Category:User en-1]] [[fr:Catégorie:Utilisateur el-1]] [[ja:Category:User el-1]] [[ko:분류:사용자 el-1]] 19196 51589 2006-03-17T12:20:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nivter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [viebe sins djin] [[Motî:niver|niver]] tot doûçmint. <I>Nos alans awè d' l' ivier, i comince a nivter.</I> On dit eto: [[Motî:flotchter|flotchter]], [[Motî:flimter|flimter]], [[Motî:miyter|miyter]], [[Motî:payter|payter]], [[Motî:ploumtyî|ploumtyî]], [[Motî:nivayî|nivayî]]. <span lang=fr>F. tomber quelques flacons .</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nivtaedje</B></FONT> [o.n.] schoyaedje di kékes ploumions d' nive. <span lang=fr>F. chute de rares flacons.</span> 19197 51530 2006-03-17T10:24:23Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:nivter]] 19198 51586 2006-03-17T12:17:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:nivter]] 19199 51587 2006-03-17T12:17:43Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;nivter: <FONT COLOR="#800080">nîvter</FONT>, nîvoter, nîvtè. ;nivtaedje: nîvtadje, nîvotadje, nîvtèdje. 19200 51535 2006-03-17T10:34:10Z Pablo 5 {{Category user language-2|nb|norvedjin|Disse brukere har ferdigheter på '''mellomnivå''' i '''norsk'''.}} [[br:Rummad:Implijer no-2]] [[bs:Category:User no-2]] [[cs:Kategorie:User no-2]] [[cy:Category:User no-2]] [[da:Kategori:Brugere nb-2]] [[de:Kategorie:User no-2]] [[en:Category:User no-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto no-2]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Noruego intermedio]] [[fi:Luokka:User no-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur no-2]] [[id:Kategori:User no-2]] [[it:Categoria:Utenti no-2]] [[ja:Category:User no-2]] [[ko:분류:사용자 no-2]] [[na:Category:User no-2]] [[nds:Kategorie:User no-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker no-2]] [[no:Kategori:Bruker no-2]] [[pl:Kategoria:User no-2]] [[pt:Categoria:Usuário no-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik no-2]] [[sr:Категорија:User no-2]] [[sv:Kategori:Användare no-2]] [[tr:Kategori:User no-2]] [[zh:Category:No-2 使用者]] 19201 65736 2006-07-01T08:41:24Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:Category:User hu-2]] {{Category user language-2|hu|hongrwès|Ezek a szerkesztők '''középszinten''' beszélik a '''magyar''' nyelvet.}} [[als:Kategorie:User hu-2]] [[ar:تصنيف:مستخدم hu-2]] [[be:Катэгорыя:User hu-2]] [[br:Rummad:Implijer hu-2]] [[bs:Kategorija:User hu-2]] [[cs:Kategorie:User hu-2]] [[csb:Kategòrëjô:Brëkòwnik hu-2]] [[cy:Categori:User hu-2]] [[da:Kategori:Brugere hu-2]] [[de:Kategorie:User hu-2]] [[en:Category:User hu-2]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto hu-2]] [[et:Kategooria:User hu-2]] [[fi:Luokka:User hu-2]] [[fo:Bólkur:Brúkari hu-2]] [[fr:Catégorie:Utilisateur hu-2]] [[fy:Kategory:Meidogger hu-2]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir hu-2]] [[hu:Kategória:User hu-2]] [[id:Kategori:User hu-2]] [[it:Categoria:Utenti hu-2]] [[ja:Category:User hu-2]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი hu-2]] [[ko:분류:사용자 hu-2]] [[la:Categoria:Usor hu-2]] [[mi:Category:User hu-2]] [[mn:Category:User hu-2]] [[na:Category:User hu-2]] [[nds:Kategorie:User hu-2]] [[nl:Categorie:Gebruiker hu-2]] [[no:Kategori:Bruker hu-2]] [[pl:Kategoria:User hu-2]] [[pt:Categoria:Usuário hu-2]] [[ro:Categorie:User hu-2]] [[ru:Категория:User hu-2]] [[scn:Category:User hu-2]] [[sco:Category:User hu-2]] [[sk:Kategória:User hu-2]] [[sl:Kategorija:Uporabnik hu-2]] [[sr:Категорија:User hu-2]] [[sv:Kategori:Användare hu-2]] [[th:หมวดหมู่:User hu-2]] [[tl:Category:User hu-2]] [[tr:Kategori:User hu-2]] [[uk:Категорія:User hu-2]] [[zh:Category:Hu-2 使用者]] 19202 51679 2006-03-17T21:37:28Z Pablo 5 ecråxhaedje {{djermon motî|flotchi|<hr>troke pol viebe "flotchi"?}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>flotche</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> nuk dins on ruban. <B>2.</B> åk ki n' est nén djusse. <I>Dj' a fwait ene flotche dins mes carculs.</I> <B>3.</B> sacwè k' on-z a fwait et k' i n' fåreut nén fé. <I>I n' est nén a s' prumire flotche</I> (R. Hostin). <I>Les seulès flotches k' i gn a waire a dire dissu, dins on lingaedje ki n' est nén co rfondou, c' est les dfåtes di disboctaedje.</I> rl a: [[Motî:fåte|fåte]], [[Motî:difåte|difåte]], [[Motî:måcule|måcule]]. <span lang=fr>F. faute, erreur, fredaine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;flotche di disfinse:</FONT> (fotbal) mwais plaçaedje des baks, ki leye on dvantrin di l' ôte camp tot seu, eyet lu choter o gôl. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pet d' flotche:</FONT> vesse ki vént avou on pô d' matire, et ki lait ene måke dins l' coulote. <span lang=fr>F. pet de maçon.</span> <B>4.</B> boket d' nive ki toume. <I>Ene trûlêye di blankès flotches dansèt l' cråmignon al copete di s' tiesse.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flotchter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] mete des boles et des nuks (å sapén d' Noyé). <I>I s' arestît divant on sapén flotchté</I> (A. Moche). <B>II.</B> [v.s.c.] fé ene fåte. <B>III.</B> [viebe sins djin] [[Motî:nivter|nivter]]. <span lang=fr>F. tomber quelques flocons.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flotchêye</B></FONT> [f.n.] flotche di nive. <I>Ele magnive les flotchêyes di nive.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>flotchi</B></FONT> [v.s.c.] fé des pets d' flotche (des vesses ki vnèt avou ene nukete di stron, la k' on n' s' î atind nén). 19203 51686 2006-03-17T21:59:04Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploumtyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryi|codjowaedje]]) [viebe sins djin] [[Motî:nivter|nivter]]. 19204 51687 2006-03-17T22:00:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>flimter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [viebe sins djin] [[Motî:nivter|nivter]]. 19205 51684 2006-03-17T21:55:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miyter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [viebe sins djin] [[Motî:nivter|nivter]]. <span lang=fr>F. tomber quelques flocons.</span> 19206 51693 2006-03-17T23:19:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moirgunea]] (viye rifondowe) 19207 51697 2006-03-17T23:23:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:moirgunea]] 19208 51656 2006-03-17T17:26:06Z ActiveSelective 146 +signi == ôtes lingaedjes == Li intro di tecse est traduié en [[Lingua Franca Nova]]: http://lfn.esef.net/index.php/Walones -- [[Uzeu:ActiveSelective|ActiveSelective]] 17 di måss 2006 a 17:26 (UTC) 19209 51699 2006-03-17T23:31:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>awion</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket do coir des [[Motî:wesse 1|wesses]] et moxhes al låme ki lzî sieve a s' disfinde. <I>L' awion del wesse est foirt dandjreus.</I> <span lang=fr>F. dard, aiguillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhe a l' awion:</FONT> inseke k' a èn awion, copurade ene wesse. <span lang=fr>F. hyménoptère, guêpe.</span> <B>2.</B> pitite trike k' on pike les biesses di tcheriaedje avou, por zeles avancî pus rade. On dit eto: [[Motî:sitombe|s(i)tombe]]. <span lang=fr>F.aiguillon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner l' awion:</FONT> <I>a)</I> piker tot djåzant d' ene wesse. <I>Gn a ene moxhe ki m' a dné l' awion, et gn a m' doet ki houzele.</I> <span lang=fr>F. piquer, darder.</span> <I>b)</I> piker ene biesse po k' elle avance. On dit eto: [[Motî:siporner|s(i)porner]], [[Motî:sitombyî|s(i)tombyî]]. <span lang=fr>F.éperonner, aiguillonner.</span> <I>c)</I> (imådjreçmint) piker dins vosse cour. <I>Dji sinta m' pôve cour tot evoye et l' djalozreye mi dner l' awion</I> (A. Maquet). <span lang=fr>F. aiguillonner, blesser.</span> <I>d)</I> (mot d' schaesseu) bouxhî so ene ôte [[Motî:schaesse|schaesse]] avou l' vosse, po fé toumer l' bateu. <I>On leve li schaesse e l' air, et pu on dene l' awion.</I> <B>3.</B> [[Motî:vé|vé]]. <span lang=fr>F. pénis.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;elle a l' awion:</FONT> ele ratind famile. On dit eto: esse [[Motî:ecinte|ecinte]]. <span lang=fr>F. enceinte.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler a råwe et haper l' awion:</FONT> po ene djonne feye, aler trinner et si rtrover grosse. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:aweye|aweye]]", cawete -on. 19210 51700 2006-03-17T23:32:09Z Pablo 5 == [[Disfondowe]] == ;awion: aw'yon, èw'yon, inw'yon, auvion, avion, aguëyon, èguiyon. 19211 51703 2006-03-18T09:44:17Z Pablo 5 loyén eciclopedeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nonne-Afrike</B></FONT> (Republike di Nonne-Afrike) [n.pl.] Payis metou al Nonne di l' Afrike, <I><span lang=zu>Afrika borwa</span></I> e zoulou, <I><span lang=af>Zuid-Afrika</span></I> en afrikaans, di 1.219.912 km² long et lådje eyet 43.650.000 dimanants. <span lang=fr>F.Afrique du Sud.</span> <FONT FACE="Arial Narrow">Mwaisse veye:</FONT> Pretoria. <FONT FACE="Arial Narrow">Manoye:</FONT> li rand (ZAR). <FONT FACE="Arial Narrow">Lingaedjes:</FONT> inglès, afrikaans, zoulou, xhosa, swazi, ndebele, soto bijhrece, soto nonnrece, tsonga, tswana eyet venda. ---- [[Nonne-Afrike|Dipus d' racsegnes sol republike di Nonne-Afrike]] 19212 51710 2006-03-18T09:50:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Afrike</B></FONT> [n.pl.] onk des cénk continints, metou a nonne di l' Urope, avou l' Oceyan Atlantike å Coûtchant, l' Oceyan Indyin å Levant, eyet li [[Motî:Mîtrinne Mer|Mîtrinne Mer]] inte l' Afrike et l' Urope. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Afrikes:</FONT> ôte lomaedje di l' Afrike. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Afrike Bijhrece:</FONT> troke di payis metous a Nonne di l' Afrike, do Marok a l' Edjipe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Afrike Coûtchantrece:</FONT> troke di payis metous åtoû del Gofe di Guinêye, do Senegal å Nidjeria. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Afrike Nonnrece:</FONT> li republike di Nonne-Afrike, li Mozambike, li Botswana, li Namibeye, et les pus ptits Malawi et Swaziland. <span lang=fr>F. Afrique australe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrikin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>afrikinne</B></FONT> [addj.] k' a-st a vey avou l' Afrike, ki vént d' Afrike. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Afrikin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Afrikinne</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) ki vént d' Afrike. ---- [[Afrike|Dipus d' racsegnes so l' Afrike]] 19213 52894 2006-03-24T22:45:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] (viye rifondowe di "cawiron") 19214 51897 2006-03-18T15:23:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bolene</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Bolinne</span>, rebané avou Inguezêye. ---- [[Bolene|Dipus d' racsegnes so Bolene]] 19215 51894 2006-03-18T15:21:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bounéfe</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Boneffe</span>, rebané avou Inguezêye. ---- [[Bounéfe|Dipus d' racsegnes so Bounéfe]] 19216 51893 2006-03-18T15:20:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Brançon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Branchon</span>, rebané avou Inguezêye. ---- [[Brançon|Dipus d' racsegnes so Brançon]] 19217 51892 2006-03-18T15:18:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>payter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [viebe sins djin] [[Motî:nivter|nivter]]. <I>Li bijhe shofele et i paytêye</I> ([[R. Tabareux]]). <span lang=fr>F. tomber quelques flocons.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol no "[[Motî:payete|payete]]" (toumer come des payetes). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>paytaedje</B></FONT> [o.n.] nivtaedje. 19218 51613 2006-03-17T12:58:34Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:payter]] 19219 51616 2006-03-17T13:04:44Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:å 1|å]] (lete et betchfessî) * [[Motî:å 2|å]] (etroclaedje a+li) 19220 51632 2006-03-17T15:43:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:acertiner]] 19221 51643 2006-03-17T16:19:12Z Pablo 5 pådje di redjiblaedje {{djermon motî|adire}} {{Omonimeye}} * [[Motî:adire 1|adire]] (v.s.c.; si leyî adire) * [[Motî:adire 2|adire]] (????) 19222 51655 2006-03-17T17:24:24Z ActiveSelective 146 as * Nederlands [[:nl:User_talk:ActiveSelective]] * English [[:en:User_talk:ActiveSelective]] * Lingua Franca Nova http://lfn.esef.net/index.php/User_talk:ActiveSelective 19224 51677 2006-03-17T21:18:59Z Pablo 5 Motî:flotchter displaecî viè Motî:flotche #REDIRECT [[Motî:flotche]] 19225 59922 2006-06-08T10:58:03Z Lucyin 16 [[Imådje:Jean Goffart.jpg|thumb|left|120px|(e 2006)]] [[categoreye:sicrijheus e walon|Goffart]] [[categoreye:bouteus pol walon|Goffart]] '''Jean Goffart''' a skepyî a [[Djilî]] e [[1953]]. I scrît e walon dispu 1981. Il a viké [[El Ronsåt|al Ronsåt]] ey a [[Djerpene]]. Ci fourit on scrijheu e walon. Il a-st eplaidî deus u troes [[arimea|powezeyes]] dins l' [[Bourdon]]. Mins s' cwera-t i timpesse après des novelès voyes po « fé do walon », inte di zeles, les dijhaedjes di powinmes so on fond d' muzike, les [[tchanson e walon|tchanson]]s, li [[binde d' imådjes]], li [[emissions radio e walon|radio]]. Ses scrijhaedjes ont stî eplaidîs dins toplin di [[ptitès gazetes]], come ''« Belgique n° 1 »'' (Les avinteures da Meleye <SMALL>''Lès-aventures da Mèlîye''</SMALL>). Il a todi sôrtou des lives avou bråmint des imådjes, l' ont stî fwaits å pus sovint pa [[dessineu po les lives e walon|Jacques Raes]] : "[[Les avinteures des droles di zebes (live d' imådjes)|Les avinteures des droles di zebes]]" (1983), "[[On cokea å solea (binde d' imådjes)|On cokea å solea]]" (1989), "[[Les avinteures da Ray Hure (live d' imådjes)|Les avinteures da Ray Hure]]" (2000). Apus k' po « [[Nadilesse (roman)|Nadilesse]] » la k' c' est Michel Bagerius ki fourit l' prumî dessineu. "Nadilesse", c' est ene rîlêye di 8 romans, escrîts e francès, mins avou les dijhaedjes e walon. I fourît eplaidîs dins "''La Nouvelle Gazette''", a môde di [[fouyton]]. Il ont stî cmincîs e 1994. [[Imådje:Goffart_plake_Noye.jpg|thumb|plake lazer "Noyé del fén do sieke amon nozôtes"]] E 1999, i prodût ene [[plake lazer]] avou ene peclêye di grands nos do walon come [[Claudine Mahy]], [[Jany Paquay]], Marc Keizer, Dino Forlane, li Ceke di teyåte e Walon del Ronsåt, [[Pascal Heringer]], Ghislain Nicolas et les Pinsamis, eyet co ds ôtes. C' est lu k' end a scrît tos les tecses. Djhan Goffart a stî onk des prumîs scrijheus e walon coinrece a ricnoxhe li role ki li [[rifondou walon|rfondou]] pôreut aveur dins li rvicaedje do walon. E 2006, i cmince ene rîlêye di scrijhaedjes so les spôrts pol [[Rantoele gazete]], tot-z askepiant on novea persounaedje, li Ptit Louwis. Djhan Goffart esteut mimbe di l' [[ALWAC]] (et rprins dins l' antolodjeye « Po les dijh ans do ptit »). Il a eto stî mimbe del [[Li Rantoele (soce)|Rantoele]], et scrire on boket do live « [[Ké walon po dmwin ? (live)|Ké walon po dmwin ?]] ». [[Imådje:Djihan_Goffart_lives.jpg|thumb|li Djhan Goffart et ses djonnes]] == Djhan Goffart come radiowisse == Djhan Goffart a cmincî a fé do prezinteu d' emissions el radio e Noyé 1982, avou ''Radio-Arc-en-ciel'' (Radio-airdiè) a Djerpene. Dispu 2004, il a rprins ene emission e walon al radio so Radio Quartz di [[Sombrefe]]. C' est l' prumire emission e walon evoyeye [[Daegntoele|so les fyis]], et aschoûtåve pattavå l' daegn. Å resse, li tinme del binde d' imådjes "On cokea å solea", c' est eto li monde des radiowisses. == Djhan Goffart et li rfondaedje do walon == Onk des prumîs a rwalonijhî les calcaedjes di l' inglès ki cminçnut pa S + cossoune : ''ene '''[[Motî:estår|estår]]''' do rond balon.'' A eto ramexhné des noveas rwalonijhîs calcaedjes, come "[[Motî:asmala|asmala]]". == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/Goffart_Jean.php Pådje moennrece des scrijhaedjes då Djhan Goffart so l' Aberteke] * [http://www.radioquartz.be Waibe di Radioquartz, la k' gn a ene emission e walon li dimegne di 8 eures a 10 eures bedje] (7 eures a 8 eures å matén [[eures del Coistrece di Greenwich|ECG]] a l'ivier) eyet 6 eures a 8 eures å matén GMT a l' esté) 19226 51696 2006-03-17T23:23:34Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;moirgunea: mwergunê, mwerguënê, mwerguènê, morguinê, mwargunê, mwergunia ;moixhnea: mwèh'nê, mwèhy'nê, mwèh'nia, mwèchnè, mwèchnin, mwèchnia miersipepieuzmint el notûle [[ALW]] 15.120 ey el mape ALW 15.48. Coinrece Grand Payis d' Lidje 19227 51706 2006-03-18T09:49:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Afrike]] 19228 51707 2006-03-18T09:49:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Afrike]] 19229 51708 2006-03-18T09:49:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Afrike]] 19230 51709 2006-03-18T09:49:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Afrike]] 19231 51713 2006-03-18T10:07:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ahavter]] 19232 51718 2006-03-18T10:22:28Z Pablo 5 coridj.: hetchresse -> hertcheyresse (viebe: hertchî, dji hertcheye) #REDIRECT [[Motî:hertchî]] 19233 51738 2006-03-18T11:29:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:paye 2]] 19234 51744 2006-03-18T11:34:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Du</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e <span lang=fr>F.Dhuy.</span>, rebané avou Inguezêye. Etimolodjeye: walon "dû" (adujhoe, sivierba di "[[Motî:dure|dure]]" dins l' sinse di moenner l' aiwe). Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Duz (1107), Dhuys (1235), Diuz (1236), Duist (1312)</span>. ---- [[Du|Dipus d' racsegnes so Du]] 19235 51749 2006-03-18T11:37:00Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == Du, Dû; Vîs scrijhas: Duz (1107), Dhuys (1235), Diuz (1236), Duist (1312). 19236 51759 2006-03-18T11:41:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Inguezêye</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Eghezée</span>, divnou intité. ---- [[Inguezêye|Dipus d' racsegnes so Inguezêye]] 19237 51852 2006-03-18T13:37:35Z Pablo 5 loyén eciclopedeye <FONT COLOR="#ff0000"><B>Anret</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Hanret</span>, rebané avou Inguezêye. ---- [[Anret|Dipus d' racsegnes so Anret]] 19238 51851 2006-03-18T13:36:22Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == UCW pol posse: Anrèt. 19239 51787 2006-03-18T12:27:08Z Pablo 5 rashonnaedje #REDIRECT [[Motî:Leuze]] 19240 51791 2006-03-18T12:28:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:Leuze]] 19241 51790 2006-03-18T12:27:17Z Pablo 5 rashonnaedje #REDIRECT [[Motî:Leuze]] 19242 51793 2006-03-18T12:29:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:Leuze]] 19243 51861 2006-03-18T13:58:20Z Pablo 5 eplaeçmint {{djermon viyaedje}} '''Du''' (fr: ''Dhuy'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5044''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 25''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_33_18_N_04_51_36_E_region:BE|50°33'N 4°51'E}} == No di des plaeces di Du == * ås Boscayes (e F. ''Les Boscailles''); * a Gotinne (e F. ''Gothaine''); * å Grand Sårt; * å Ptit Sårt * a Rion (e F. ''Rhion'') == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/rilidjon/aviedje.html#boscaye Priyire a Notrudame des Boscayes] 19245 51788 2006-03-18T12:27:12Z Pablo 5 rashonnaedje #REDIRECT [[Motî:Leuze]] 19246 51797 2006-03-18T12:38:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Some</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Somme-Leuze</span>, divnou intité. ---- * [[Some (viyaedje)]] * [[Some-Leuze]] (rebanêye comene) 19247 51775 2006-03-18T12:10:52Z Pablo 5 limero del posse {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Eghezée JPG00.jpg|thumb|L' eglijhe.]] '''Inguezêye''' (fr: ''Eguezée'') c' est [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité [[Inguezêye|do minme no]] * Limero del posse: '''5310''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 8''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_35_26_N_04_54_29_E_region:BE|50°35'N 4°54'E}} 19248 51839 2006-03-18T13:21:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Liernu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Liernu</span>, rebané avou Inguezêye. ---- [[Liernu|Dipus d' racsegnes so Liernu]] 19249 55434 2006-05-01T08:51:42Z YurikBot 105 robot Modifie: [[fr:Éghezée]] {{djermon viyaedje}} '''Inguezêye''' (fr: ''Eguezée'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Eghezée Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Eghezée JPG01.jpg|thumb|Li måjhone cominåle.]] * Dimorants: 14.134 ([[2005]]) * Arondixhmint: [[Nameur]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_35_26_N_04_54_29_E_region:BE|50°35'N 4°54'E}} * Sitindêye: 102,81 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 137,48 djins/km² * Ban d' Inguezêye: [[Inguezêye (viyaedje)]] avou [[Anret]], [[Bolene]], [[Bounéfe]], [[Brançon]], [[Du]], [[Leuze-dilé-Du]], [[Liernu]], [[Lontchamp-dlé-Du]], [[Mouhagne (viyaedje)|Mouhagne]], [[Noveye-so-Mouhagne]], [[Sint-Djermwin]], [[Taviè]], [[Upgnè]], [[Waeret-al-Tchåssêye]], [[Yache]]. [[Imådje:Eghezée JPG00.jpg|thumb|left|L' eglijhe.]] == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.eghezee.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Eghezée]] [[eo:Eghezée]] [[fr:Éghezée]] [[nl:Eghezée]] [[no:Eghezée]] 19250 51777 2006-03-18T12:18:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Leuze</B></FONT> [n.pl.] no di sacwantès plaeces el Walonreye: Etimolodjeye: latén "lutosa" (plin d' broûs). <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Leuze-dilé-Du</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>F.Leuze(-Lonchamps)</span>, rebané avou Inguezêye. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Leuze-e-Hinnot</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Leuze-en-Hainaut</span>, divnou intité. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Leuze</B></FONT> [n.pl.] hamtea d' Some (e F. <span lang=fr>Somme-Leuze.</span>). ---- Dipus d' racsegnes sol pårteye eciclopedeye: * [[Leuze-dilé-Du]] * [[Leuze-e-Hinnot]] * [[Some-Leuze]] 19251 51778 2006-03-18T12:21:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leuze</B></FONT> [f.n.] oû ponou sins schågne. rl a: [[Motî:wache|wache]]. <span lang=fr>F. œuf hardé.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>leuze, leuve, lûze</span>. Coinrece Roman Payis et payis d'&nbsp;Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>leuzer</B></FONT> [v.s.c.] ponre ene leuze, tot cåzant d' ene poye. <I>Nosse noere poye a co leuzé.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on leuzé oû:</FONT> ene leuze. Disfondowes: <span lang=wa-feller>leuzer, leuver, lûzî</span>. Omonime: * [[Motî:Leuze|Leuze]] (no d' sacwants viyaedjes) 19252 51780 2006-03-18T12:23:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:leuze]] 19253 51867 2006-03-18T14:06:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Perwé]] 19255 51792 2006-03-18T12:29:14Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == Leûze. 19256 51807 2006-03-18T12:55:45Z Pablo 5 eplaeçmint {{djermon viyaedje}} '''Some''' (fr: ''Somme'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou ds ôtes dins l' comene di [[Some-Leuze]]. * Limero del posse: '''5377''' (vî limero '''5373''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 47''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol_mape|50_20_22_N_05_22_09_E_region:BE|50°20'N; 5°22'E}} == Hamteas == * [[Motî:Leuze|Leuze]] 19257 51869 2006-03-18T14:11:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Perwé]] 19258 51875 2006-03-18T14:17:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:Perwé]] 19259 62963 2006-06-22T23:20:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bÅco\b +Åcoz) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åcosse</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Acosse</span>, rebané avou Wazedje. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">en Åcosse</FONT>: no d' ene plaece d' [[Inguezêye]]. Etimolodjeye: nén bén cnoxhowe; rl a: [[Motî:Åcoz|Åcoz]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Alchoce (1130), Alcoce (1139), Alcoz (1164)</span>. ---- [[Åcosse|Dipus d' racsegnes so Åcosse]] 19260 51829 2006-03-18T13:08:18Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == UCW pol posse: Aucosse. Vîs scrijhas: Alchoce (1130), Alcoce (1139), Alcoz (1164). 19261 51806 2006-03-18T12:53:28Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Some-Leuze''' (fr: ''Somme-Leuze'') c' est ene come di Walonreye, el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Somme-Leuze Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Image:Somme-Leuze JPG001.jpg|thumb|Foto d' Some-Leuze, pa Jean-Pol Grandmont]] * Dimorants: 4.575 ([[2005]]) * Arondixhmint: [[Dinant]] * Limero del posse: '''5377''' (tote li comene) * Sitindêye: 95,09 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 48,11 djins/km² * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol_mape|50_20_22_N_05_22_09_E_region:BE|50°20'N; 5°22'E}} * Ban d' Some-Leuze: [[Bayonveye]], [[Bonsin]], [[Eure (viyaedje)|Eure]], [[Hôgne]], [[Netene]], [[Nwezeu]], [[Sinsin]], [[Some (viyaedje)|Some]], [[Wayet]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.somme-leuze.be/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Somme-Leuze]] [[eo:Somme-Leuze]] [[fr:Somme-Leuze]] [[nl:Somme-Leuze]] [[no:Somme-Leuze]] 19262 62959 2006-06-22T23:18:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bÅco\b +Åcoz) <FONT COLOR="#ff0000"><B>Åcoz</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000">Auco</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Acoz</span>, rebané avou Djerpene. Etimolodjeye: nén bén cnoxhowe; rl a: [[Motî:Åcosse|Åcosse]]. Vîs scrijhas: <span lang=wa-scripta>Acoce (1160), Acoz (1161), Acoze (1178), Aucoch (1212)</span>. ---- [[Åcoz|Dipus d' racsegnes so Åcoz]] 19265 62954 2006-06-22T23:17:55Z Pablo 5 [[Copene:Motî:Åco]] displaecî viè [[Copene:Motî:Åcoz]] == [[Disfondowe]]s == UCW pol posse: Auco. Vîs scrijhas: Acoce (1160), Acoz (1161), Acoze (1178), Aucoch (1212). 19268 52445 2006-03-21T22:06:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>resserer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:reclôre|reclôre]]. <I>Il a bea vos resserer; vos fritchtez todi evoye </I>([[A. Maquet]]). Dj' a prin l' tins Do resserer Inte mes doets On sondje di plouve </I>([[D. André]]). <I>Valeut i vraiymint les poennes do cwiter si viyaedje et ses djins po s' vini, di s' plin gré, resserer inte ses grijhès murayes ?</I> ([[J.P. Dumont]]) <span lang=fr>F. enfermer, emprisonner, confiner</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:serer|serer]]" + [[dobe betchete re-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>resseré</B></FONT> [o.n.] odeur d' ene plaece, d' ene dresse, evnd. ki n' a nén stî enaireye, k' on n' a nén drovou dispu lonmint. <I>Nos intrans dins ene grande tchambe k' on n' renairixh jamwais, ki sint l' resseré, li tchamossî et les vîs papîs</I> ([[Motî da Pirsoul|L. Pirsoul]]). Loukîz a: [[Motî:reclôs|reclôs]], [[Motî:refrumé|refrumé]], [[Motî:tchamossî|tchamossî]]. <span lang=fr>F. renfermé.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>resserant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>resserante</B></FONT> [addj.] ki ressere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;resserant gaz:</FONT> gaz ki provént di l' industreye, ki dmeure dins l' air et ki mintént l' tcholeur sol bole daegnrece, çou ki va reschandi l' climat. <span lang=fr>F. gaz à effet de serre.</span> ---- * [[resserants gaz|Dipus d' racsegnes so les resserants gaz]] 19269 51835 2006-03-18T13:18:19Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:resserer]] 19270 51837 2006-03-18T13:19:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:resserer]] 19271 51838 2006-03-18T13:19:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:resserer]] 19272 51846 2006-03-18T13:30:47Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;resserer: rèssèré, rèssèrè, rassèré, rassèrè, rinsèré. ;resseré: ;resserant: 19273 51842 2006-03-18T13:29:19Z Pablo 5 eplaeçmint sol daegn {{djermon viyaedje}} '''Liernu''' (fr: ''Liernu'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5926''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 14''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_34_56_N_04_49_54_E_region:BE|50°35'N 4°50'E}} 19274 52447 2006-03-21T22:10:20Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>reclôre</B></FONT> ([[Codjowaedje braire|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete dins ene cloyowe plaece, k' on n' pout rexhe foû. <I>I recloyèt ç' pitit la …</I> <I>Avou l' pesse des oujheas, il a falou reclôre totes les poyes </I>([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. enfermer</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) mete el prijhon. <I>Barabasse fourit recloyou påzès Romins.</I> <I>Erôde recloya Djhan el prijhon</I> ([[Sint Luk]], ratourné pa [[J.M. Lecomte]]). On dit eto: [[Motî:resserer|resserer]]. <span lang=fr>F. enfermer, emprisonner</span> <B>3.</B> clôre <I>Et ses parints lyi avént dné li mitan d' on gros rouyot k' il avént retoirtyî dins ene likete recloyowe pa on fernuk. <span lang=fr>F. fermer</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:clôre|clôre]]" + dobe [[betchete re-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>reclôs</B></FONT> [o.n.] odeur d' ene plaece todi clôse. rl a: [[Motî:resseré|resseré]], [[Motî:refrumé|refrumé]], [[Motî:tchamossî|tchamossî]]. <span lang=fr>F. renfermé.</span> 19275 51854 2006-03-18T13:39:36Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;reclôre: ;reclôs: rèclô<SUP>n</SUP>s, raclôs, raclons, rècloûs. 19276 51850 2006-03-18T13:35:25Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Leuze-dilé-Du''' (fr: ''Leuze'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5040''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''To 58''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_33_39_N_04_54_30_E_region:BE|50°34'N 4°54'E}} 19277 51856 2006-03-18T13:46:33Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Anret''' (fr: ''Hanret'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5052''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 19''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_35_07_N_04_56_57_E_region:BE|50°35'N 4°57'E}} 19278 51868 2006-03-18T14:07:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Perwé-dlé-Hayo]] 19279 51873 2006-03-18T14:13:58Z Pablo 5 Perwé-e-Hinnot <FONT COLOR="#ff0000"><B>Perwé</B></FONT> no d' sacwants viyaedjes di Walonreye: Etimolodjeye: acolaedje tîxhon <span lang=wa-vi>per</span> (pire) + wé (wé ås pires). <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Perwé</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Perwez</span>, divnou intité. <I>On edjîstrêye les colons a Perwè, a Ôte-Glijhe, a Ramiêye, a Djodogne</I> (J.J. Gaziaux). <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Perwé-dlé-Hayo</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Perwez-en-Condroz ou Perwez-lez-Haillot</span>, rebané avou Ohè. <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000"><B>Perwé-e-Hinnot</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000">Piérwé</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e payis picård, e F. <span lang=fr>Péruwelz</span>, divnou intité. ---- * [[Perwé]] * [[Perwé-dlé-Hayo]] * [[Perwé-e-Hinnot]] 19280 51871 2006-03-18T14:13:20Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;Perwé: Pèrwé ;Perwé-dlé-Hayo: Pèrwé ;Perwé-e-Hinnot: Piérwé (picård) 19281 51874 2006-03-18T14:17:29Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Perwé-e-Hinnot''' (e picård: ''Piérwé'', e fr: ''Péruwelz'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], e <span lang=fr>F.Péruwelz</span>, divnou intité do [[Perwé-e-Hinnot|minme no]]. * Limero del posse: '''7600''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]] '''To100''' * Lingaedje do payis: [[picård]]. 19282 51881 2006-03-18T14:36:58Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Perwé-e-Hinnot''' (e picård: ''Piérwé'', e fr: ''Péruwelz'') c' est ene rebanêye comene di Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Péruwelz Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 16.180 ([[2005]]) * Arondixhmint: [[Tournai]] * Limeros del posse: 7600, 7601, 7602, 7603, 7604, 7608. * Sitindêye: 60,56 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 277,58 djins/km². * Ban d' Pierwé: [[Perwé-e-Hinnot (veye)|Piérwé]] avou [[Baugnie]], [[Bon-Scours]], [[Brafe]], [[Brå-Mwinni]], [[Buri]], [[Carniele]], [[Roucou]], Wasmes-Audemez-Briffoeil, [[Wiyére]]. * Lingaedje do payis: [[picård]]. {{ProvinceHinnot}} [[en:Péruwelz]] [[eo:Péruwelz]] [[fr:Péruwelz]] [[nl:Péruwelz]] 19283 51878 2006-03-18T14:28:56Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Perwé-dlé-Hayo''' (fr: ''Perwez-lez-Haillot'') u '''Perwé-e-Condroz''' c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Ohè]]. * Limero del posse (vî &amp; novea): '''5352''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 103''' 19284 51884 2006-03-18T14:48:09Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Perwez JPG00.jpg|thumb|L' eglijhe Sint-Mårtén (rifwaite e 1840).]] '''Perwé''' (fr: ''Perwé'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité do [[Perwé|minme no]]. * Limero del posse: '''1360''' (vî limero '''5920''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ni 98''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_37_26_N_04_48_54_E_region:BE|50°37'N; 4°48'E}} 19285 51883 2006-03-18T14:48:07Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Perwé''' (fr: ''Perwez'') c' est ene comene di Walonreye el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Perwez_Brabant-Wallon_Belgium_Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Perwez JPG01.jpg|thumb|Li måjhone di veye]] * Dimorants: 7.346 ([[2005]]). * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 50,81 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 144,58 djins/km² * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_37_26_N_04_48_54_E_region:BE|50°37'N; 4°48'E}} * Ban d' Perwé: [[Perwé (viyaedje)]] avou: [[Maleve]], [[Orbåy]], [[Torebåy]], [[Torebåy-Sint-Trond]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.perwez.be/ Li grosse sipesse waibe di l'&nbsp;intité d'&nbsp;Perwé] {{ProvinceBW}} [[en:Perwez]] [[eo:Perwez]] [[fr:Perwez]] [[nl:Perwijs]] [[no:Perwez]] 19286 51887 2006-03-18T14:54:08Z Pablo 5 imådje {{djermon viyaedje}} [[Imådje:Leuze-en-Hainaut JPG00.jpg|thumb|li coledjåle]] '''Leuze-e-Hinnot''' (fr: ''Leuze-en-Hainaut'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité do [[Leuze-e-Hinnot|minme no]]. * Limero del posse (nén candjî): '''7900''' * Limero diyalectolodjike: '''To 58''' 19287 51888 2006-03-18T14:57:32Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Leuze-e-Hinnot''' (fr: ''Leuze-en-Hainaut'') c' est ene comene del Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Leuze-en-Hainaut Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 13.161 ([[2005]]) * Arondixhmint: [[Tournai]] * Sitindêye: 73,53 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 178,98 djins/km² * Ban d' Leuze: [[Leuze-e-Hinnot (viyaedje)|Leuze]] avou: Wé, Al Watène, Galè, Pipé, Tieulin, Tourpe, Wiyôpuch, Bliki. {{ProvinceHinnot}} [[en:Leuze-en-Hainaut]] [[eo:Leuze-en-Hainaut]] [[fr:Leuze-en-Hainaut]] [[nl:Leuze-en-Hainaut]] 19289 51903 2006-03-18T15:37:58Z Pablo 5 +fr {{djermon viyaedje}} '''Bolene''' (so plaece ''Boléne'', fr: ''Bolinne'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5051''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 5''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_36_01_N_04_55_55_E_region:BE|50°36'N 4°56'E}} [[fr:Bolinne]] 19290 51901 2006-03-18T15:31:33Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Bounefe}} '''Bounéfe''' (fr: ''Boneffe'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5056''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 3''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_37_27_N_04_57_04_E_region:BE|50°37'N 4°57'E}} 19291 51902 2006-03-18T15:33:13Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Brancon}} '''Brançon''' (fr: ''Branchon'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Inguezêye]]. * Limero del posse: '''5310''' (vî limero '''5075''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 4''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_37_43_N_04_58_10_E_region:BE|50°38'N 4°58'E}} 19292 51912 2006-03-18T23:00:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermene</B></FONT> [f.n.] [[Motî:viermint|viermint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>vièmène, vièrmène, vermène, vermine</span>. 19293 51913 2006-03-18T23:02:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermint</B></FONT> [o.n.] pitits insekes, pitits [[Motî:vier 1|viers]] ki fjhèt do toirt. <I>Dj' a do viermint dins mes cabus.</I> <I>Mes rôzîs sont plins d' viermint</I> (ramexhné pa Depêtre &amp; Nopère). <I>Li bwès est enindjî d' viermint</I> (ramexhné pa J. Coppens) <I>Les coirnayes sujhèt l' tcherowe, tot loucant après l' viermint.</I> <span lang=fr>F. vermine.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>vièmint</B>, <B>vièrmint</B></span>. 19294 51915 2006-03-18T23:04:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vier 1]] 19295 51916 2006-03-18T23:05:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:vike-tot-seu]] 19296 51920 2006-03-18T23:27:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vint-ût</B></FONT> [nombe addj. &amp; o.n.] nombe 28. Disfondowes: <span lang=wa-feller>vint'-yût', vint'-ût', vé<SUP>n</SUP>t'-yut', vét'-yut', vint'-wit'</span>. 19297 51922 2006-03-19T01:03:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>påter</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> priyire catolike, ki cmincive e latén pa <span lang=la>"Pater noster"</span>. <I>Ki vloz vs ki dj' fwaiye tot seu, e stå, minme li djoû do Noyé a meynute&nbsp;? Dijhans ene påter so les doze côps, po k' les biesses ni fouxhénxhe nén emacralêyes</I> (J. Lahaye). <span lang=fr>F. Notre-père.</span> <B>2.</B> tolminme kéne priyire. <I>Vos diroz ene pitite påter por mi.</I> <span lang=fr>F. invocation, oraison, prière.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dire ses påters:</FONT> <I>a)</I> dire ses priyires. <span lang=fr>F. faire ses dévotions.</span> <I>b)</I> ronfler (po ene djin, po on tchet). <I>Li tchet dit ses påters cwand dj' el caresse padrî les orayes.</I> rl a: [[Motî:soyî|soyî]] do bwès. <span lang=fr>F. ronfler, ronronner.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;kinoxhe ene sacwè come ses påters:</FONT> el foirt bén cnoxhe. <span lang=fr>F. par cœur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur ene åmen po tchaeke påter:</FONT> todi aveur ene pîce po mete e trô (aveur response a tot). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;påters di pourcea</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">di tchén</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">di borike:</FONT> laids mots, djuraedjes, traitaedjes. <I>Les femes les ratindént, come di djusse, po lzès docsiner avou des påters di borike</I> (J. Calozet). <span lang=fr>F. insulte, injure</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur des påters di pourcea (di tchén):</FONT> si fé regrawyî, si fé gueuyî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I ndè sait dipus ki s' påter:</FONT> i cnoxhe bråmint des cayets, rapoirt ås macralreyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si stitchî el påter mågré Diu:</FONT> ès vini tchôker en ene plaece k' on vôreut bén ki vos n' serîz nén. <span lang=fr>F. jouer les intrus.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pâtêr, <FONT COLOR="#800080">pautêr</FONT></span>. Etimolodjeye: calcaedje do latén d' eglijhe <span lang=la>"pater"</span> (pere). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påterner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] dire des priyires. <I>Ele påternéve a grands côps avou s' tchaplet, divant li statowe d' on sint</I> (G. Lucy). <I>Cwand les vîs ndè vont onk padrî l' ôte, Kécfeye bén k' i påternèt onk po l' ôte</I> (R. Hostin). <span lang=fr>F. prier, faire ses dévotions.</span> <B>II.</B> [v.c.] dire (ene priyire). <I>Po nos rmerciyî, li vî rôlî a påterné kékès åvés.</I> <span lang=fr>F. marmonner.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pâterner, <FONT COLOR="#800080">pauterner</FONT>, pâternè</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påterniker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] påterner, sins rén comprinde a çk' on dit. <I>I påternikéve tot lijhant s' breviaire.</I> <I>Li 27inme djoû do ramdinne, les Muzulmans påternikèt tote li nute.</I> <span lang=fr>F. rabâcher, débiter des prières.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>pâterniker, <FONT COLOR="#800080">pauterniker</FONT>, pâternikè</span>. Etimolodjeye: bodje "påter", cawete -iker. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påternaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>påternicaedje</B></FONT> [o.n.] priyire k' on dit biesmint, et toltins; rl a: [[Motî:oremusse|oremusse]]. <span lang=fr>F. bigotisme, bigotterie.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>påterneu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>påternikeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>se</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki påternêye, ki påternike. rl a: [[Motî:magneu|magneu]] d' Bon Diu. <span lang=fr>F. bigot(e).</span> 19298 51923 2006-03-19T01:03:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påter]] 19299 51924 2006-03-19T01:03:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påter]] 19300 51925 2006-03-19T01:04:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påter]] 19301 51926 2006-03-19T01:04:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påter]] 19302 51927 2006-03-19T01:04:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påter]] 19303 51928 2006-03-19T01:05:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:påter]] 19304 51936 2006-03-19T01:43:41Z Pablo 5 Djivêye des wikis Wikimedia 19305 51954 2006-03-19T15:04:08Z Fearghus 147 #redirect [[Escôswès]] 19306 51969 2006-03-20T09:05:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19307 51971 2006-03-20T09:10:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19308 51972 2006-03-20T09:10:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19309 51973 2006-03-20T09:10:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19310 51974 2006-03-20T09:10:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19311 51975 2006-03-20T09:11:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19312 51976 2006-03-20T09:11:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19313 51977 2006-03-20T09:11:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19314 51979 2006-03-20T09:11:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19315 51980 2006-03-20T09:12:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19316 51981 2006-03-20T09:12:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssî]] 19317 51982 2006-03-20T09:12:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:poûssif]] 19318 51984 2006-03-20T09:17:24Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssif</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûssive</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:haneus|haneus]], ki shofele et [[Motî:tanfler|tanfler]] rén k' a fé ene pitite foice. <I>On dvént poûssif tot divnant vî.</I> <I>På aléve fé zinziner si violon et Djan-Mi aléve fé tanfler et poûfurner si ptit årmonica rabistoké et poûssif</I> (E. Pècheur). rl a: [[Motî:djus 2|djus d' alinne]]. <span lang=fr>F. poussif (ive), haletant(e), asthmatique.</span> <B>2.</B> k' a l' [[Motî:poûsse|poûsse]] (maladeye), tot djåzant d' on tchvå. <I>Ci tchvå la est poûssif.</I> <span lang=fr>F. poussif.</span> <B>II.</B> [o.n.] (traitant) gros [[Motî:bômel|bômel]]. <I>Dji n' pou sofri ki ç' poûssif la vegne ramadjî çou ki n' est nén</I> (P.J. Dosimont). <span lang=fr>F. gros plein de soupe.</span> 19319 51985 2006-03-20T09:18:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>poûsse-pôusse</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> tcherete a bresse saetcheye pa èn ome, et k' on s' ashid, sôre di tacsi ezès veyes d' Azeye. <B>2.</B> [[Motî:poûssaedje|poûssaedje]] a mwints côps dins l' djeu des aweyes. <I>Fwai poûsse-poûsse dabôrd&nbsp;!</I> 19320 51997 2006-03-20T12:34:19Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ploumyî 1|ploumyî]] (v.s.dj.; nivter) * [[Motî:ploumyî 2|ploumyî]] (v.s.c.; trinner) 19321 51998 2006-03-20T12:40:50Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:ploumer 1]] 19322 52004 2006-03-20T13:02:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Gowi-dlé-Pieton]] 19323 52005 2006-03-20T13:02:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gowi-dlé-Pieton</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gowi</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Gouy-lez-Piéton</span>, rebané avou Courcele. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"gaudiacum"</span> (caberdôxhe, måjhon po-z aveur bon), rl a: [[Motî:gåde|gåde]], [[Motî:gådrêye|gådrêye]], [[Motî:Goyi|Goyi]]. ---- [[Gowi|Dipus d' racsegnes so Gowi]] 19324 52006 2006-03-20T13:07:23Z Pablo 5 '''Gowi''' u '''Gowi-dlé-Pieton''' (fr: ''Gouy-lez-Piéton'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Courcele]]. * Limero del posse: '''6181''' (vî limero '''6178''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 17''' == Istwere == Gowi esteut [[dutcheye do Braibant]], mayeurreye di [[Nivele]]. Gn aveut bén cwate signeurreyes: Gowi, Fletchire, Longuernêye, et L' Håye; li curé del pårotche esteut lomé pa l' Abeye di [[Florefe]]. == Djeyografeye == Gowi est bagneye pa l' [[Pieton (aiwe)|Aiwe-di-Pieton]], est trevåtcheye dispu l' 19inme sieke på tchenå Tchålerwè Brussele, et fourit raloyeye a [[Tchålerwè]] et a [[Brinne-li-Conte]] pa ene lene di tchmin d' fier. == Industreyes == I n' a pont yeu d' saetchaedje å tchebon a Gowi; aminwer å cmincî do 20inme sieke (disk' e 1969). 19325 52007 2006-03-20T13:11:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Goyi</B></FONT> [n.pl.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Goyi-dlé-Lsene</FONT>: ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ghoy</span>, rebané avou Lsene. <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Goyi-so-Sambe</FONT>: hamtea del Bouxhire (<span lang=wa-fell>El Buchêre</span>). Etimolodjeye: latén <span lang=la>"gaudiacum"</span> (caberdôxhe, måjhon po-z aveur bon), rl a: [[Motî:gåde|gåde]], [[Motî:gådrêye|gådrêye]], [[Motî:Gowi|Gowi]]. ---- * [[Goyi-dlé-Lsene|Dipus d' racsegnes so Goyi(-dlé-Lsene)]] 19326 52008 2006-03-20T13:13:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Goyi-dlé-Lsene]] 19327 52009 2006-03-20T13:15:27Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Goyi-(dlé-Lsene)''' (fr: ''Ghoy'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Lissene|Lsene]] * Limero del posse: '''7863''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''S 3''' 19328 52961 2006-03-25T01:05:02Z Pablo 5 {{djermon motî|cwiter}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>cwiter</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] èn pus dmorer avou. Parintêye : * [[Motî:racwiter|racwiter]] 19329 58354 2006-05-25T21:07:28Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje}} '''Djerpene''' (fr: ''Gerpinnes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité [[Djerpene|do minme no]]. * Limero del posse: '''6280''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 72''' == Tuzance walone == * Sicrijheu et rcwereu sol walon: [[Michel Robert]]. * [[Dramatike (trope)|dramatikes]] e walon : dispu l' difén do 19inme sieke. Dierinne dramatike : "[[L' Ekipe di Djerpene (dramatike)|L' Ekipe]]" 19330 52040 2006-03-20T21:13:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:racwiter]] 19331 52401 2006-03-21T09:17:17Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racwiter</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> èn pus dmander d' esse payî po èn ovraedje k' on-z a fwait. <I>Dji lyi a racwité ses 100 uros.</I> <span lang=fr>F. acquitter</span> <B>2.</B> dimander k' on roveye ene biestreye k' on-z a fwait. <I>C' est l' cawêye des parints ki poirtèt l' doû et ki vnèt so l' aite, ene feye l' an, avou ene potêye divins leus bresses, come s' i s' alént racwiter di n' aveur måy pus vnou dispoy l' an passé</I> ([[P.H. Thomsin]]). <I>Signeur, dinez nos ådjourdu li pwin po nosse djournêye; et s' racwitez totes nos måcules.</I> <span lang=fr>F. pardonner</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>racwitaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « racwiter ». <I>On dclåréve k' on meteut les tchamps a Burnet po do racwitaedje di des côps d' mwins k' i nos dnéve.</I> <span lang=fr>F. acquitement, échange</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;c' est do racwitaedje:</FONT> Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>donnant donnant</span>". 19332 55510 2006-05-01T23:00:41Z Pablo 5 [[categoreye:lives e walon]] [[categoreye:bindes d' imådjes]] [[Imådje:Goffart_cokea_solea.jpg|thumb|Coviete]] [[Imådje:Goffart_cokea_riclames.jpg|thumb|ådvins del binde d' imådje, avou les rclames po les aspaleus]] '''On cokea å solea''' (<SMALL>''In coquia au solia''</SMALL>), c' est ene [[binde d' imådjes]] sicrîte pa [[Jean Goffart]] et dessinêye pa Jean Raes, k' a vudî e 1989. Li coviete est e coleurs, mins, ådvins, c' est do noer et blanc. Ele raconte li spoûle d' on djonne prezinteu d' radio ki toume « båbe a båbe » avou l' båshele di l' emir di [[forveyou payis|Ras Al Katbras]], e vacances di nive dins l' [[Noer Payis]], la ki s' pa a vnou a scole divins l' tins. Et nosse Djhan (li ptit no eto do scrijheu) esse egadjî po-z aler amonter låvå ene sitåcion d' radio. "On cokea å solea", c' est l' prumî live d' imådjes kel sinnario a stî fwait pår e walon, sins esse ratourné d' on sfwait live e francès. Li binde d' imådjes a stî ecwårlêye e pårteye pa des rclames di des måjhones di handele do payis d' Tchålerwè, riprinjhes dins l' live, emey les dessins u les [[bouyote (di BD)|bouyotes]]. Li live a stî [[live e walon#saetchaedje|saetchî a 2000 egzimplaires]]. 19333 52043 2006-03-20T21:16:19Z Lucyin 16 [[categoreye:lives]] [[categoreye:lives e walon]] 19336 62957 2006-06-22T23:18:17Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bÅco\b +Åcoz) {{djermon}} [[Categoreye:teyåte e walon|Robert]] '''Michel Robert''' (sipoté '''Cabu'''), c' est on scrijheu d' pîces di teyåte e walon. Il est eto l' essinneu d' ses pîces avou l' dramatike "[[L' Ekipe di Djerpene (dramatike)|L' Ekipe]]" di [[Djerpene (viyaedje)|Djerpene]]. I wangna l' [[Cope do Rwè]]. Il emonta eto des [[rivowe (e teyåte)|rvowes]] eyet om rlomé [[spectåke Son et Loumires]] å tchestea d' [[Åcoz]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/robert_michel.html Pådje da Michel Robert so l' Aberteke] 19337 52069 2006-03-20T22:31:07Z ! God 148 ! God = No God I have some expiriense in Internet. I like make an interesting sites ([http://www.bible-verse.info/ Beautiful King James Bible], [http://www.sciletter.com/ Scientific Letter], [http://www.rentaguru.ru/ Rentaguru], [http://www.1000names.ru/ Хостинг сайта]) in many areas of human knoledge. I am ufologists and cosmologist and wrote some papers in Wikipedia (russian and english) on UFO, astronomy and theology. 19338 52386 2006-03-21T08:48:56Z Pablo 5 {{Wikipedia:Bénvnowe/modele}} == So les candjmints == Les candjmints ki dj' fwait so les årtikes "Motî:" c' est nén seulmint des candjmints otomatikes; mins ossu rwaitî si tos les mots sont bén scrîts d' après les nouvès rîles di scrijhaedje, vey si tos les definixhas sont bén la, ou s' i fåt radjouter ou rsaetchî ene sacwè. I gn a on boket ki pôreut esse fwait pa on robot, mins nén ttafwait. (The changes that I do on the "Motî:" articles (which are dictionnary entries) aren't only automatic changes; but also to check that all words are correctly written according to the new spelling rules, see that all the definitions are there, or if there should to add or remove something. There are some things that could be done by a robot, but not everything.) PS: dj' eploye pa des côps on robot, [[Uzeu:R. Giskard Reventlov|R. Giskard Reventlov]], po fé les loyéns eterlingaedjes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di måss 2006 a 08:47 (UTC) 19341 52404 2006-03-21T09:31:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mezalé]] 19342 52405 2006-03-21T09:31:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mezalé]] 19343 52406 2006-03-21T09:31:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mezalé]] 19344 52411 2006-03-21T09:47:04Z Pablo 5 Foto da Robert Grafé Foto da Robert Grafé 19345 52412 2006-03-21T09:52:17Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Grafe, Robert]] [[Imådje:Robert Grafé.jpg|thumb|Grafé, Robert]] '''Robert Grafé''' (1896-1968) fourit-st on waloneu k' a bråmint bouté po l' enondaedje do walon e scole divins l' [[payis d' Lidje]]. I rcwera des scrîts åjheys a dire po ls efants, mins di hôte cwålité. Il a scrît eto sacwantès powezeyes. == Ricweraedjes pus lon == ''L'œuvre en wallon de Robert Grafé'', eplaidî pal [[SLLW]] e 1994. 19346 52419 2006-03-21T17:20:20Z Lucyin 16 Pesse des poyes displaecî viè Pesse des oujheas: pus djusse, sincieuzmint #REDIRECT [[Pesse des oujheas]] 19347 55634 2006-05-02T20:17:43Z Lucyin 16 [[Imådje:pesse_oujheas_foyou_Beldjike.jpg|thumb|foyou d' racsegnes po totes les djins el Walonreye]] Li minêye del [[pesse des oujheas]] å [[virûsse del gripe|virûsse H5N1]] a cmincî a Honk-Kong e 1997. Elle a stî foirt ricrindowe, paski, pol prumî côp dins l' istwere del pesse des poyes, les djins el polèt atraper. == Minêyolodjince == Li minêye s' a spårdou pås [[voyaedjes d' oujheas|voyaedjants oujheas]], copurade les [[åwidîs|pareys ås canårds]] : åwe, cigne, evnd. I polnut wårder l' virûsse dins leus boyeas, et l' ristramer dins les basses avou leus [[polenes]]. Ci côp la, gn a les oujheas d' cinse (canårds, evnd.) ki vicnut dins les minmès aiwes ki hapèt l' rascråwant adjint, et fé l' pesse clinike. On-z a eto rcrindou ki les [[tchet]]s et les [[tchetidîs]] polénxhe edjîstrer l' virûsse (ey esse malåde, et sel passer a n' on l' ôte). Gn a yeu des [[tigue]]s di moirts avou l' virûsse dins l' coir e Taylande e 2005, et des tchets e l' Almagne e 2006. Mins on-z a co dandjî di pus di rcweraedjes po saveur li fén mot. == Dispårdaedje del minêye a H5N1 == * A Honk-Kong, e 1997-1998. Pu elle a rabizé e 2002. * E l' Azeye di 2003 disk' e 2006, copurade e [[Taylande]], [[Vietnam]] ey el [[Chine]]. Did la, li maladeye a wangnî tote l' Azeye, et, e moes d' nôvimbe 2005, elle esteut a l' orire di l' Urope ([[Oucrinne]], [[Tourkeye]]). * Del Tourkeye, e 2006, elle a wangnî sacwants payis del Mîtrinne Urope ([[Roumaneye]], [[Almagne]], [[Otriche]]), disk' a l' Ess del France (Djura). Ele s' a eto stramé sol [[Djordaneye]], [[Israyel]] et [[Palestene]], et so l' [[Irak]]. * Termetans, elle potchive e l' Afrike ([[Edjipe]], [[Nidjeria]], [[Nidjer]], [[Bourkina Fasso]], [[Soudan]], [[Cameroun]], [[Coisse d' Ivwere]]). == Li herleme mediatike e 2005-2006 == E 2005, on-z a bråmint djåzé del pesse des poyes å posse et dins les [[gazete]]s. Gn a yeu pår ene hisse ki totes les djins touménxhe malådes. L' OMS leye-minme a brutyî kel virûsse pôreut [[racandjmint d' on vrûsse|racandjî]], et divni ene plåke po les djins zeles-minmes. On s' rissovént, tot frumjhant, del [[gripe espagnole]] di 1918 k' aveut fwait des miyons d' moirts. Mins cisse hisse la n' est nén foirt råjhnåve, veyanmint k' on racandjaedje di virûsse ni pout måy esse veyou d' avance. Ci n' est k' ene abayeye sins soûmint. Les djins n' ont nén saizi, e bontins 2006, k' on n' pleut må d' atraper l' gripe tot magnant des cokeas cûts a dpus d' 100 dgrés. A cåze do bassinaedje mediatike, li pris des polets, dinnes, et canårds a vormint tcheyou. == Sitratedjeye siconte do virûsse H5N1 == C' est on pô biesse di furler des cwårs po fé des stoks di prodûts anti-gripe po les djins, dabôrd kel maladeye n' egzistêye nén co. I våreut bråmint mî alouwer des çanses assez po-z aidî les payis di l' Azeye Nonne-Levantrece a eplocter totes les poyes et leus canårds, po-z espaitchî l' rascråwant adjint di tourner dins les poytreyes avårla. Li vaccinaedje a ddja adiercî s' côp e Honk-Kong e 2003. == El Walonreye == === Espaitchance e 2006 === Li Walonreye a prins des foitès mzeures d' espaitchance a pårti do moes d' måss 2006. Les djins ont dvou resserer totes leus poyes, et les ôtes oujheas d' poli eto. I faleut mete des toeles eto e l' air. Les oujheas des pårks polèt dmorer dins l' nateure. Li recloyaedje n' a pus stî oblidjî a pårti do prumî d' may. === Avni del minêye === * Octôbe 2006 : cwand les voyaedjants oujheas rpasront e moes d' octôbe 2006, foirt a crinde k' il åront dins leus valijhes li rascråwant virûsse. * Måss 2007 : les oujheas ki passèt vnèt d' Arike di l' Ouwess, la kel minêye s' a spårdou beazè bén. Li maladeye pôreut rmonter avou zels. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://www.influenza.be Waibe po saveur les ca et les ma so l' espaitchance del maladeye el Beldjike] * [http://www.avian-influenza.com/Recent_Outbreaks/Latest_news.asp Li tchôd modou so l' avancêye del minêye] (en inglès) [[en:Transmission and infection of H5N1]] 19348 52433 2006-03-21T18:55:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[virûsse del gripe]] 19349 55039 2006-04-26T19:08:00Z Lucyin 16 [[Categoreye:virolodjeye]] Li '''virûsse del gripe''' (on dit eto '''virûsse Inflouwenza''' u '''ortomicsovirûsse'''), c' est on [[virûsse a ARN]], ki cåze des maladeyes do sistinme respiratwere dins toplin d' especes di [[biesses ås tetes]] et d' [[oujhea]]s. L' adire inte les ortomicsovirûsses, e labo, c' est les sôres di proteyenes k' i fabricnut. Gn a deus mwaissès proteyenes: l' emaglutinene eyet l' neuraminidåze. Les virûsses sont lomés avou on limero après li H (po l' emaglutinene, ''Haemaglutinin'' e l' inglès) eyet li N (pol Neuraminidåze). Bråmint des djins ont yeu des cnoxhances so les sôres di virusses del gripe di cåze del [[minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] k' on nd a bråmint djåzé totavå e 2006. Les ortomicsovirûsses sont diferins des [[paramicsovirûsse]]s ki n' acshuvèt nén les djins. == Sacwantès maladeyes cåzêyes pa des virûsses del gripe == * [[gripe des djins]] ** [[gripe espagnole]] (1918) ** [[gripe aziyatike]] (1948) * [[gripe des tchvås]] * [[pesse des oujheas]] ** [[Minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] (1997-2006) [[en:Influenza]] [[fr:Myxovirus_influenza]] [[ja:インフルエンザ]] [[nl:Griep]] [[pl:Grypa]] [[pt:Influenza]] [[ru:Грипп]] [[sl:Gripa]] [[sv:Influensa]] [[zh:流行性感冒]] 19350 52470 2006-03-22T01:07:02Z Pablo 5 [[categoreye:microbiyolodjeye]] [[de:Kategorie:Virologie]] [[en:Category:Virology]] [[fr:Catégorie:Virologie]] [[ko:분류:바이러스학]] [[ro:Categorie:Virusologie]] [[sk:Kategória:Virológia]] [[vi:Thể loại:Virus học]] [[zh:Category:病毒学]] 19352 52441 2006-03-21T19:19:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[virûsse del gripe]] 19353 65658 2006-07-01T06:57:11Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[vls:Flip Kowlier]] Modifie: [[eo:Flip Kowlier]] [[categoreye:rilomés Flaminds|Cauwelier]] [[Categoreye:tchanteus|Cauwelier]] [[Categoreye:Flamind et neyerlandès|Cauwelier]] [[Imådje:FlipKowlier.jpg|thumb|Flip Kowlier (poitrait dizo [http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding:FlipKowlier.jpg abondroets])]] [[Imådje:plake_cauwelier.jpg|thumb|Dessin dvintrin d' ene plake da Flip Kowlier]] '''Filip Cauwelier''' k' a riscrît s' no '''Flip Kowlier''', c' est on tchanteu di [[rok]], ki fwait des tchansons avou des pårlaedjes e peur [[flamind]] (del [[Flande Coûtchantrece]]). Il a skepyî e 1976. Il a cmincî a-z aveur do succès diviè les [[anêyes 2000]], dins on clintcha eviè li raprindaedje des lingaedjes do payis el [[Flande]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.flipkowlier.be Si waibe] [[en:Flip Kowlier]] [[eo:Flip Kowlier]] [[fr:Filip Kowlier]] [[nl:Flip Kowlier]] [[vls:Flip Kowlier]] 19354 52476 2006-03-22T01:19:02Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>otisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] onk (ene) ki n' sait viker avå les djins pask' i (ele) n' oize atôtchî les ôtes, et dmorer resseré (êye) so lu-minme (leye-minme). <span lang=fr>F. otiste.</span> <B>II.</B> [o.n.] maladeye sicolodjike ki ces djins la ont. <span lang=fr>F. otisme.</span> ---- * [[Otisse|Dipus d' racsegnes so les otisses]] 19355 52456 2006-03-21T22:29:31Z Lucyin 16 foto prinjhe sol wiki flamind foto prinjhe sol wiki flamind 19356 65580 2006-06-30T11:32:47Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[hr:Kategorija:Mikrobiologija]], [[uk:Категорія:Мікробіологія]], [[ur:Category:خورد حیاتیات]] [[categoreye:syinces]] [[bg:Категория:Микробиология]] [[ca:Categoria:Microbiologia]] [[cs:Kategorie:Mikrobiologie]] [[da:Kategori:Mikrobiologi]] [[de:Kategorie:Mikrobiologie]] [[en:Category:Microbiology]] [[eo:Kategorio:Mikrobiologio]] [[es:Categoría:Microbiología]] [[eu:Kategoria:Mikrobiologia]] [[fi:Luokka:Mikrobiologia]] [[fr:Catégorie:Microbiologie]] [[gl:Category:Microbioloxía]] [[he:קטגוריה:מיקרוביולוגיה]] [[hr:Kategorija:Mikrobiologija]] [[io:Category:Mikrobiologio]] [[is:Flokkur:Örverufræði]] [[ja:Category:微生物学]] [[ko:분류:미생물학]] [[nl:Categorie:Microbiologie]] [[no:Kategori:Mikrobiologi]] [[pl:Kategoria:Mikrobiologia]] [[pt:Categoria:Microbiologia]] [[ru:Категория:Микробиология]] [[sk:Kategória:Mikrobiológia]] [[sl:Kategorija:Mikrobiologija]] [[sr:Категорија:Микробиологија]] [[sv:Kategori:Mikrobiologi]] [[th:หมวดหมู่:จุลชีววิทยา]] [[tr:Kategori:Mikrobiyoloji]] [[uk:Категорія:Мікробіологія]] [[ur:Category:خورد حیاتیات]] [[zh:Category:微生物学]] [[zh-min-nan:Category:Bî-seng-bu̍t-ha̍k]] 19357 52479 2006-03-22T01:59:01Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rindeu</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Rendeux</span>, divnou intité. ---- [[Rindeu|Dipus d' racsegnes so Rindeu]] 19358 52480 2006-03-22T02:01:18Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Rindeu''' (fr: ''Rendeux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité do [[Rindeu|minme no]]. * Limero del posse: '''6987''' (vî limero '''6993''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ma 28''' 19359 57449 2006-05-20T21:59:02Z Pablo 5 tåvlea province {{djermon viyaedje}} '''Rindeu''' (fr: ''Rendeux'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Rendeux Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 2.242 ([[2005]]) * Arondixhmint: [[Måtche-el-Fåmene]] * Sitindêye: 68,83 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 32,57 djins/km² * Ban d' Rindeu: [[Rindeu (viyaedje)|Rindeu]] avou: [[Bêfe]], [[Hodister]], [[Marcour]]. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.rendeux.be/ Waibe del comene] {{ProvinceLussimbork}} [[en:Rendeux]] [[eo:Rendeux]] [[fr:Rendeux]] [[lb:Rendeux]] [[nl:Rendeux]] 19360 52485 2006-03-22T02:43:24Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:amidrer 1|amidrer]] (v.c. & v.pr.; rinde meyeu) * [[Motî:amidrer 2|amidrer]] (v.pr; fé camaeråde avou) 19361 52494 2006-03-23T09:45:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 19362 52495 2006-03-23T09:45:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 19363 52496 2006-03-23T09:45:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 19364 52497 2006-03-23T09:45:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 19365 52498 2006-03-23T09:45:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 19366 52499 2006-03-23T09:45:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene 1]] 19367 52501 2006-03-23T09:52:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kixhåde]] 19368 52502 2006-03-23T09:52:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kixhåde]] 19369 52503 2006-03-23T09:52:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kixhåde]] 19370 52504 2006-03-23T09:52:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kixhåde]] 19371 52505 2006-03-23T09:52:49Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:kixhåde]] 19372 52506 2006-03-23T09:53:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kixhåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhåde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cxhåde</B></FONT> [f.n.] plante foirt corante dins les hourleas, les boirds di voye, ki pike, e sincieus latén <I><span lang=la>Urtica spp</span></I>. rl a: [[Motî:ôrteye|ôrteye]], rl a: [[Motî:blanke kixhåde|blanke kixhåde]]. <span lang=fr>F. ortie.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>c(u)chaude, k(i)châde, couchâde, c(u)châde, c(u)chaurde, c(u)chârde, k(ë)chaurde</span>. Etimolodjeye: bodje latén <span lang=la>"calidus"</span> (tchôd), betchete k(i)- (bén tchôder), cawete -åde; ridaedje do C latén eviè -xh-, et del troke a + l + cossoune eviè å + cossoune, 1050; rl a: [[Motî:schôder|schôder]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>kixhåder</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>coxhåder</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>cxhåder</B></FONT> [v.c.] piker avou des cxhådes. rl a: [[Motî:ôrtiyî|ôrtiyî]], [[Motî:schôder|schôder]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>cuchaurder, kichâder, kèchaurdè</span>. ---- [[Kixhåde|Dipus d' racsegnes so les cxhådes]] 19373 52511 2006-03-23T10:01:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene d' Inne]] 19374 52512 2006-03-23T10:01:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchene d' Inne]] 19375 52517 2006-03-23T10:08:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:fernuk]] 19376 52522 2006-03-23T10:20:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:efernukî]] 19377 52525 2006-03-23T10:26:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evintåre]] 19379 52548 2006-03-23T16:45:41Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>solåcyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:rapåjhter|rapåjhter]]. <I>Dijhoz mu ene boune parole po m' solåcyî</I> (H. Forir). On dit eto: [[Motî:soladjî|soladjî]], [[Motî:ricfoirter|ricfoirter]], [[Motî:aswådjî|aswådjî]], [[Motî:risonsoler|risonsoler]]. <span lang=fr>F. soulager, réconforter, consoler, apaiser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si solåcyî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si rapåjhter. <I>Nos copinans si voltî la k' nos cwerans a nos solåcyî</I> (A. Kempis, rat. pa J. Bosly). <B>2.</B> si [[Motî:sognî|sognî]] cwand on est malåde. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>solacium</span>" (soladjmint ?). Coinrece Payis d' Lidje. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>solåciaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "solåcyî". <I>Po nos solåcyî, nos copinans sovint a l' vude et a målvåt: on té ricfoirt ki vént d' ådfoû fwait grand toirt å solåciaedje k' el Bon Diu mete e fond d' nosse cour</I> (A. Kempis, rat. pa J. Bosly). <span lang=fr>F. soulagement, apaisement, réconfort, consolation.</span> 19380 52532 2006-03-23T16:18:52Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:solåcyî]] 19381 52584 2006-03-23T18:04:47Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>riconsoler</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erconsoler</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rconsoler</B></FONT> [v.c.] [[Motî:rapåjhter|rapåjhter]]. <I>Gn årè k' cisse bele pitite feye la po rconsoler s' pôve mere</I> (J. Vanhese). dit eto: soladjî, ricfoirter, aswådjî, rapairi. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"consoler"</span>, avou betchete ri- nén rdoblante. 19382 52586 2006-03-23T18:09:29Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>portchessî</B></FONT> [v.c.] [[Motî:tchessî|tchessî]] tot shuvant lontins et sins rlaye (ene sakî, ene biesse). On dit eto: [[Motî:porcachî|porcachî]]. <span lang=fr>F. pourchasser.</span> 19383 52549 2006-03-23T16:48:52Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>porcachî</B></FONT> [v. a nén metou coplemint] <B>1.</B> [[Motî:portchessî|portchessî]] ene såvaedje biesse. <I>Cwand i vôrè aler porcachî après l' prinjhe do leu, come il est d' uzaedje, on côp e l' an, i n' pôrè dmander ki deus sôs d' Tournai</I> (Vî papî, 1428). <B>2.</B> tourner les måjhons po ene dringuele (tot djåzant d' efants eshonne, on djoû d' fiesse di sint). On dit eto: [[Motî:heyî|heyî]]. Etimolodjeye: viebe [[Motî:cachî|cachî]] (cweri), betchete por-. Coinrece Payis d' Tchålerwè. 19384 52544 2006-03-23T16:42:32Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> pourcachî, <FONT COLOR="#800080">porcachî</FONT>; vî scrijha: pourcachier. 19385 52578 2006-03-23T17:56:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ragaguete</B></FONT> [f.n.] linwe, [[Motî:babetch|babetch]] (cwand on cåze avou). <I>Les cråxholets pixholéts Harlicotént leu ragaguete Avou des airs di pun d' copete</I> (J. Beaucarne). rl a: [[Motî:raguete|raguete]]. <span lang=fr>F. caquet.</span> Coinrece Payis d' Tchålerwè. 19388 52558 2006-03-23T16:58:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ri]] (disfondowe) 19389 53641 2006-04-05T06:54:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ri</B></FONT> [o.n.] pitite aiwe. On dit eto: [[Motî:rew|rew]]. <span lang=fr>F. ruisseau.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ri</FONT>, ru, rû, rî</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhea</B></FONT> [o.n.] pitit ri. <span lang=fr>F. ruisseau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Rixhea:</FONT> (po rire) li Mantche. <I>Si ls Almand årént yeu trevåtchî l' Rixhea e 1940, i prindént tote l' Inglutere co pus rade k' el France.</I> <span lang=fr>F. Manche.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>ruchî, rûchê, rîchê, rihê, richa, rîcha, rucha</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rixhot</B></FONT> [o.n.] rixhea. <span lang=fr>F. ruisseau.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les cis do rixhot:</FONT> scrijhaedje da L. Lambillon. Disfondowes: <span lang=wa-feller>ruchot, richot, rûchot, rîchot</span>. 19390 52563 2006-03-23T17:07:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:reclôre]] 19391 52590 2006-03-23T18:20:32Z Pablo 5 rowåd -> rouwåd <FONT COLOR="#ff0000"><B>rew</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ri|ri]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rouwåd</B></FONT> [o.n.] pitit rew ki l' aiwe î court foirt. rl a: [[Motî:rixhot|rixhot]], [[Motî:rixhea|rixhea]]. <span lang=fr>F. torrent.</span> 19392 52592 2006-03-23T18:28:37Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;rew: rèw [E1], rèwe [E1], row [E1] ;rouwåd: rouwå [E1]. Coinreces Payis d' Lidje. 19393 52591 2006-03-23T18:20:59Z Pablo 5 viye rifondowe #REDIRECT [[Motî:rew]] (viye rifondowe) 19394 52585 2006-03-23T18:06:56Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>sicoperner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escoperner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>scoperner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] ricôper l' copete. <I>On prindeut ene coxhe bén tinkieye et scoperner li dzeu.</I> Etimolodjeye: mot bodje: "[[Motî:copete|copete]]", cawete -urner, rissaetchante betchete si- (2), =&gt; "sicopeturner" (rissaetchî l' copete), pu rispotchaedje do shuvion -eturner =&gt; erner. Parintêye: * [[Motî:acoperner|acoperner]] 19395 52577 2006-03-23T17:53:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sicoperner]] 19396 52583 2006-03-23T18:03:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:riconsoler]] 19397 52589 2006-03-23T18:18:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rew]] 19399 52597 2006-03-23T18:35:54Z Pablo 5 Motî:tchane 1 displaecî viè Motî:tchane #REDIRECT [[Motî:tchane]] 19400 52600 2006-03-23T18:37:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchener]] 19401 52601 2006-03-23T18:37:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchener]] 19402 52602 2006-03-23T18:38:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchener]] 19403 52603 2006-03-23T18:38:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchener]] 19404 52605 2006-03-23T18:42:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchener]] 19405 52662 2006-03-24T00:11:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dispårpiyî</B> (si ~)</FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.pr.] si [[Motî:stramer|stramer]], si [[Motî:spåde|spåde]]. <I>Dispu les hôteus d' inte les foirts di Lidje, nos n' avéns co fwait k' ercouler; et nos piede, nos dispårpiyî, sins cwåtes ni ôres</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. s'éparpiller.</span> 19406 52663 2006-03-24T00:15:11Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ristoper</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] clôre on trô (dins on mousmint, so on coixhî). <I>Des medcéns abiyîs gris ou caki sognént, bindlént, ristopént, rakeudént come i savént çou k' on aveut discohatchî låvå et k' on continouwéve a discohatchî</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. boucher les trous.</span> 19408 52666 2006-03-24T00:20:11Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>mixhe-maxhe</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> drole di [[Motî:maxhaedje|maxhaedje]]. <B>2.</B> cåzaedje k' on n' î comprind rén. <I>Les gosteus d' vén m' fijhèt rire avou leus mowes et leus mixhe-maxhe avou des mots k' ont stî rcweri ezès catalokes di rclames et ki n' volèt rén dire</I> (M. Chinon). <span lang=fr>F. baragoin.</span> 19409 52667 2006-03-24T00:20:59Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>courbet</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sårpete|sårpete]], [[Motî:fiermint|fiermint]]. <I>Il aveut l' calote di s' tiesse cåzumint djus, come si on l' åreut yeu rcepé d' on côp d' courbet</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. serpe, serpette.</span> Coinrece Payis d' Tchålerwè. 19410 52668 2006-03-24T00:22:35Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiermint</B></FONT> [o.n.] [[Motî:såpe|såpe]]. <I>Li fiermint, bén rshinmé, côpéve come on raezoe</I>. On dit eto: [[Motî:courbet|courbet]]. <span lang=fr>F. serpe, serpette</span>. Etimolodjeye: bodje [[Motî:fier|fier]], cawete -mint 3 (acawêye a on no). Coinrece Payis d' Lidje. 19412 52651 2006-03-23T23:42:18Z Pablo 5 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>wé</B></FONT> [o.n.] plaece so ene corante aiwe k' on-z î pout passer avou ene atelêye, éne endjole a moteur. rl a: [[Motî:Perwé|Perwé]], [[Motî:Morlanwé|Morlanwé]], [[Motî:Nodwé|Nodwé]], [[Motî:Chonwé|Chonwé]], [[Motî:Biôwé|Biôwé]]. <span lang=fr>F. gué.</span> <FONT COLOR="0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les wés d' Bouyon:</FONT> no d' ene plaece di Viyance. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>wézrin</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">passaedje wézrin</FONT>: wé k' on-z î pout passer. <span lang=fr>F. passage à gué.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li Wézrin:</FONT> no d' ene plaece di Transene. 19413 52674 2006-03-24T00:32:41Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>frumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:clôre|clôre]]. <I>Frumez vosse boke, ôtmint ns estans pierdous</I> (J. Beaucarne). Coinrece aschates walon-picård. Parintêye: * [[Motî:rifrumer|rifrumer]] * [[Motî:refrumer|refrumer]] 19414 52673 2006-03-24T00:31:26Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>rifrumer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erfrumer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rfrumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:riclôre|riclôre]]. <I>Dj' a rfrumé l' ouxh di dvant eyet clawé les batantes</I> (C. Thonet). rl a: [[Motî:refrumer|refrumer]]. Coinrece aschates walon-picård. 19415 52672 2006-03-24T00:29:59Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>refrumer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:reclôre|reclôre]]. rl a: [[Motî:rifrumer|rifrumer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>refrumé</B></FONT> [o.n.] resseré (odeur d' ene plaece todi cloyowe). On dit eto: [[Motî:reclôs|reclôs]], rl a: [[Motî:tchamossî|tchamossî]]. 19416 52641 2006-03-23T21:12:40Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> rinfrumé, <FONT COLOR="#800080">rèfrumé</FONT>. Coinrece aschates walon-picård. 19417 52643 2006-03-23T21:14:14Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:refrumer]] 19419 52650 2006-03-23T23:38:52Z Pablo 5 Motî:wézrin displaecî viè Motî:wé #REDIRECT [[Motî:wé]] 19420 52656 2006-03-23T23:49:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maxhî]] 19421 52660 2006-03-24T00:08:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifrumer]] 19422 52661 2006-03-24T00:08:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rifrumer]] 19423 52664 2006-03-24T00:17:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ristramer</B></FONT> [v.c.] [[Motî:sitramer|sitramer]] pus foirt ene sacwè dedja stramêye. <I>Cwand on sårtéve, on meteut l' feu å tas d' coxhes et cwand l' braijhisse s' aveut yeu distindou, on ristraméve les cindes so l' sårtaedje</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. répandre, éparpiller.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>r(u)s(u)tramer, <FONT COLOR="#800080">r(i)s(i)tramer</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ristramaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ristramer". <I>Li broûlaedje des coxhes et l' ristramaedje des cindes, c' esteut come ecråxhe, don</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. dispersion, épandage.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>r(u)s(u)tramadje, <FONT COLOR="#800080">r(i)s(i)tramadje, r(i)s(i)tramèdje</FONT></span>. 19424 52670 2006-03-24T00:26:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:bôjhe]] 19425 52671 2006-03-24T00:28:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bôjhe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:broûs|broûs]]. <span lang=fr>F. boue.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>bôje, bonje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bôjhreye</B></FONT> [f.n.] plaece avou bråmint del bôjhe. Coinrece Basse-Årdene. 19426 52675 2006-03-24T00:37:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>gorder</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:coixhî|coixhî]]. <I>Ni passe nén t' mwin pal finiesse di l' oto, gn åreut on bouxhon u on på, to t' freus gorder.</I> <span lang=fr>F. blesser.</span> <B>2.</B> [[Motî:bouxhî|bouxhî]] so (ene sakî), lyi fote ene dobleure. <I>Asteure, onk ki vôreut djower des toûs come les macrales dinltins, on l' gordêyreut comifåt</I> (ram. pa J. Adam). <I>Gn a-t i k' les halcotîs Ki rnårdexhe do gorder&nbsp;?</I> (R. Hostin). <span lang=fr>F. cogner, tabasser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si gorder</FONT> [v.pr.] [[Motî:buker|buker]]. <I>On direut k' ele s' a stî gorder Conte li fniesse d' on vî tchestea</I> (P. Fourny). <span lang=fr>F. se cogner</span>. 19427 52680 2006-03-24T00:45:05Z Pablo 5 Motî:otostopeu displaecî viè Motî:otostop #REDIRECT [[Motî:otostop]] 19428 52682 2006-03-24T00:47:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:otostop]] 19429 52688 2006-03-24T08:26:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitrime]] 19430 52815 2006-03-24T20:55:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitrime</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrime</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>strime</B></FONT> [f.n.] [[Motî:bistoke|bistoke]] k' on dene al novelan. <I>Des galetes di novelan al påsse å gros fier, on-z è fjheut plin ene mwaiye; ene cintinne k' on poirtéve avou les strimes</I> ([[Sicole di scrijhaedje d' Årvaye|Hélène Jacquemain]]). <span lang=fr>F. étrenne.</span> Parintêye : * [[Motî:sitrimer|sitrimer]] * [[Motî:ristrimer|ristrimer]] 19431 52814 2006-03-24T20:52:15Z Pablo 5 sohaiter -> sohaitî <FONT COLOR="#ff0000"><B>ristrimer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:sitrimer|sitrimer]] (sohaitî l' boune anêye a (on parint, on soçon). <I>Vos irez ristrimer vosse mononke, la.</I> <span lang=fr>F. présenter ses vœux.</span> 19432 52694 2006-03-24T08:32:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitrimer]] 19433 52695 2006-03-24T08:32:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitrimer]] 19434 52696 2006-03-24T08:33:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitrimer]] 19435 52817 2006-03-24T20:55:36Z Pablo 5 clintcheyès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitrimer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrimer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>strimer</B></FONT> ([[codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> sohaitî l' boune anêye a (on parint, on soçon). <I>On boereut kékès gotes po-z eterer l' anêye cwand on vénrè strimer popa et l' vî pårén</I> ([[L. Piron]]). <span lang=fr>F. présenter ses vœux.</span> <B>2.</B> roter pol prumî côp so (ene voye) <I>Dji baloujheu miernou po rapåjhî mes fives Et dji striméve les noers pazeas blancs d' nive</I> ([[G. Smal]]). On dit eto: [[Motî:afroyî|afroyî]]. <span lang=fr>F. se frayer.</span> <B>3.</B> mete pol prumî côp (on mousmint). <I>Tchaeke sicolî esteut moussî come li dimegne, et sovint, i striméve ene nouve mousseure</I> ([[H. Forir]]). On dit eto: [[Motî:edåmer|edåmer]]. <span lang=fr>F. étrenner.</span> <B>4.</B> prezinter (on novea live, on novea fime, on novea monumint). <I>Cwand on striméve on novea cåbaret, on ramouyive li houpea.</I> <span lang=fr>F. présenter, inaugurer, lancer.</span> <B>5.</B> esse li prumî (ene sadju), sayî pol prumî côp. <I>Sins waxhea, sins ene låme, on l' a dischindou dins l' fosse; il a strimé on reclôs; c' est ene precåcion po esse seur d' aveur del plaece assez !</I> ([[E. Wartique et E. Thirionet]]). <span lang=fr>F. inaugurer.</span> <B>6.</B> sayî pol prumî côp. <I>Li maçon rcwesté po fé l' djibet aléve esse li prumî a l' sitrimer</I> ([[L. Baijot]]). <I>Si vos sayîz l' truk, ni ratindez nén l' dierin djoû po l' sitrimer et afiner vos reglaedjes.</I> <span lang=fr>F. essayer, faire l' essai.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] tourner les måjhons des parints et des soçons po sohaitî l' boune anêye. <I>El Walonreye, li djoû d' l' an, les efants des corons alént strimer dins totes les måjhons, etot dnant des nûles azès djins.</I> <span lang=fr>F. présenter ses vœux.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol sustantif [[Motî:sitrime|sitrime]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitrimaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrimaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>strimaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion et si rzultat) pol viebe « sitrimer ». <I>Des gaztîs flaminds avént criyî herleme pask' il aveut djåzé en inglès a Zeebrugge pol sitrimaedje d' on batea di hôte tecnolodjeye</I> ([[L. Mahin]]). <I>Totafwait dvént trûte, dit-st i etot rloucant s' pexhaedje; po nosse pailêye d' al nute, wai, voci li strimaedje</I> (rat. da [[Lafontaine]]). <I>Li strimaedje do live s' a fwait a Rdû, al prumire dicåce ås lives do payis.</I> <span lang=fr>F. étrenne, présentation, inauguration, lancer, premier essai, avant-première.</span> ---- * [[sitrimaedje (al novelan)|Dipus d' racsegnes so les strimaedjes (al novelan)]] * [[sitrimaedje d' on live|Dipus d' racsegnes sol sitrimaedjes d' on live]] * [[sitrimaedje d' on fime|Dipus d' racsegnes sol sitrimaedje d' on fime]] 19436 52698 2006-03-24T08:36:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitrime]] 19437 52699 2006-03-24T08:37:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sitrimer]] 19438 52700 2006-03-24T08:37:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Smal]] 19439 52704 2006-03-24T08:41:35Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)trimer, (è)strimer</FONT>, s(ë)trëmer, s(i)trumer, s(i)trimè, s(u)trimer, s(u)trimè.</span> 19440 52710 2006-03-24T10:20:08Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> bôje, bonje. 19441 52836 2006-03-24T21:15:06Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapåjhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] rinde del [[Motî:påye 1|påye]], espaitchî do braire (ene sakî d' disbåtcheye). <I>Ele les ramoenne Avou bråmint del poenne Disk' å trô do vî tchinne; Les rapåjhe, les discrameye Come ele pout</I> (P. Fourny). On dit eto: [[Motî:solåcyî|solåcyî]], [[Motî:rapåjhter|rapåjhter]], [[Motî:rapairer|rapairer]]. <span lang=fr>F. calmer, apaiser.</span> 19442 52714 2006-03-24T10:25:56Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> rapaujè, rapauji, rapâhî, <FONT COLOR="#800080">rapaujî</FONT>, rapâtchè. 19443 52808 2006-03-24T20:41:04Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapåjhter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:rapåjhî|rapåjhî]] tot doûçmint. On dit eto: [[Motî:solåcyî|solåcyî]], [[Motî:rapairer|rapairer]]. <span lang=fr>F. calmer, apaiser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si rapåjhter</FONT> [v.pr.] si rapåjhî tot doûçmint. <I>I s' sinta houzer dvins ses clicotes; po s' rapåjhter, il ala fé on tour o viyaedje</I> (A. Lenfant). <I>D' aveur foyî on ptit boket, råyî sacwants crouwåds, rahené ene miete, vo m' rila d' assene et rapåjhtêye po tote li djournêye</I> (E. Gilliard). <I>Des mazindjes ås croejhîs disgobyîs si rapåjhtèt drola</I> (C. Thonet). 19444 52719 2006-03-24T10:32:14Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:rapåjhter]] 19445 52838 2006-03-24T21:18:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapairer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:rapåjhter|rapåjhter]]. <I>Li mere a waitî d' el rapairer come elle a seu</I> (L. Mahin). <I>Sôdårds, rapairez tos ls efants pa ene ledjire caresse</I> (C. Thonet). <span lang=fr>F. calmer, apaiser.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "<span lang=wa-feller>pais</span>" (disfondowe di "påye"), avou on ristitchî R, dizo assaetchance di "pwaire", et "peur". 19446 52722 2006-03-24T10:35:59Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> rapairi, rapurer, rapairer. 19447 52833 2006-03-24T21:11:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dimezegnî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dmezegnî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> [[Motî:touwer|touwer]]. <I>K' elle ervåye dins s' payis, Li macrale k' a dmezegnî vos ptits !</I> (P. Fourny). On dit eto: [[Motî:dizingnî|dizingnî]]. <span lang=fr>F. massacrer.</span> <B>2.</B> [[Motî:distrure|distrure]] (ene sacwè). <span lang=fr>F. démantibuler.</span> 19448 52725 2006-03-24T10:40:27Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> d(è)mèzègnè, d(è)mèzèg'nè. Coinrece Tchestrolès. 19449 52840 2006-03-24T21:21:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>linse</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> roye la k' les djouweus s' metet po djouwer al galene (å boutchon) u ås mayes. <span lang=fr>F. ligne de départ.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dal (</FONT>u: <FONT COLOR="#0000ff">d' al) linse:</FONT> dispu li cminçmint. <I>Dji n' såreu scrire deus mots, si dj' n' a nén si aidance; Mins, s' i mel dene, adon, dji pete el ver d' al linse</I> (J. Renard). On dit eto: [[Motî:aprume|d' aprume]]. <span lang=fr>F. au départ, de prime abord.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a linse !:</FONT> criyaedje po k' les bateus d' ene coûsse a pî si meténxhe sol lene po pårti. <span lang=fr>F. à vos marques !</span> <B>2.</B> roye (lene) å djeu d' couyon. <I>Dj' avans wangnî; nos plans disfacî ene linse.</I> <I>I nos dmeure co deus linses a fé</I> (J. Coppens). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do flamind "<span lang=nl>lijnes</span>" (criyaedje po dire k' el djouweu doet esse al lene k' on cmince). Coinrece payis d' Nivele, El Lovire. 19450 52729 2006-03-24T10:53:10Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <FONT COLOR="#800080">linse</FONT>, linche. 19451 52928 2006-03-24T23:57:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cousse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:camaeråde|camaeråde]]. <I>El meyeu d' tot, c' est d' vir pa vos-minmes, mes vîs cousses</I> (J. Renard). <I>Cwè front i avou les aidants k'&nbsp;il ont yeu del gåtche mwin, sabaye, mes cousses&nbsp;? Dandjreus parey ki l' ci k' aveut stî haper li coviete del tchapele Sint Olive.</I> Etimolodjeye: acourtixha di "[[Motî:cuzén|cuzén]]" (dizo disfondowe "couzin"). Coinrece Payis d' Tchålerwè. 19452 52927 2006-03-24T23:56:22Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == couz', cos', cous'. 19453 52847 2006-03-24T21:29:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-ayir</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-ayir</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>divant-z-ir</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvant-z-ir</B></FONT> [adv.] li djoû di dvant-z [[Motî:ir|ir]]. <span lang=fr>F. avant-hier.</span> On dit eto: [[Motî:divant-ersè|divant-ersè]]. 19454 52738 2006-03-24T11:05:59Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> d(u)vant-îr, d(i)vant-îr. 19455 52848 2006-03-24T21:32:56Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>werene</B></FONT> [f.n.] grand [[Motî:veule 1|veule]] ki leye les djins bén vey li håynaedje d' on botike. <I>Avou ça, paret ki Brussele, ci sereut li "werene del Walonreye", tantea k' ele ni såreut fé sins</I> (J.P. Hiernaux). <span lang=fr>F. vitrine.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Werenes:</FONT> no d' l' årvô comerciå d' Nameur, e F. <span lang=fr>"les Galleries Wérenne"</span>. 19456 52744 2006-03-24T11:15:59Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>faitindje</B></FONT> [f.n.] mwais toû. <I>Li crapåde a disparexhou ; c' esteut dandjreus faitindje del noere feme å havet</I> (E. Gilliard). Coinrece Payis d' Nameur. 19457 52842 2006-03-24T21:22:47Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>advitam</B></FONT> [adviebe] po [[Motî:todi|todi]]. <I>Les Rûsses estént sûtis: i fjhént les cwanses di piede les batreyes, mins i savént bén ki les Aloyîs mi dmorrént nén advitam ossu lon d' leus waibes</I> (L. Mahin). 19458 52850 2006-03-24T21:36:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>leccion</B></FONT> [f.n.] pus bele [[Motî:cwålité|cwålité]], dins l' addjectivire: <FONT COLOR="#ff0000">al leccion:</FONT> comifåt, do mî ki s' pout. <span lang=fr>F. à la perfection.</span> <I>Mi tayon esteut tchårlî et il aveut des ovrîs; foice k' i tchårlotént al leccion, il avént des pratikes dins tote li Walonreye</I> (L. Mahin). <I>Li glwere di m' grand-mame, c' esteut di fé si ovraedje al leccion</I> (R. Joelants). <I>Gn a des dramatikes ki sayèt d' adiercî leu-z ovraedje todi dpus al leccion</I> (G. Fontaine). <I>Li priyesse aveut-st on bea djårdén, etertinou al leccion</I> (J. P. Dumont). Etimolodjeye: racourtixha do F. <span lang=fr>"à la sélection"</span>. 19459 52852 2006-03-24T21:38:59Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchårloter</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé des [[Motî:tchår|tchårs]]. <I>Mi tayon esteut tchårlî et il aveut des ovrîs; foice k' i tchårlotént al leccion, il avént des pratikes dins tote li Walonreye</I> (L. Mahin). 19460 52868 2006-03-24T21:58:27Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>sizon</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sawri|sawri]]. <I>Mins c' est bon k' il a yeu do té d' sizon, pask' i nd a fwait ene di xhinêye po prinde vos troyreyes</I> (E. Benoit). <I>Les teres eralént e trîxhe avou des djniesses, des ronxhes et des sizons plin</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. sureau.</span> 19461 52758 2006-03-24T11:37:24Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT>, </span> sîzon. Coinrece Basse-årdene. 19462 52866 2006-03-24T21:56:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>seucea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sawou 1|sawou]] (åbe). <I>Li måjhone esteut a mitan catcheye pa ene håye di seuceas k' el waerantixheut del bijhe</I> (E. Gilliard). Coinrece Payis d' Nameur. 19463 52865 2006-03-24T21:53:39Z Pablo 5 {{djermon motî|sawou}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawou 1</B></FONT> [o.n.] <span lang=fr>F. sureau.</span> On dit eto: sawri, [[Motî:sizon|sizon]], [[Motî:seucea|seucea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sawri</B></FONT> [o.n.] sawou. <span lang=fr>F. sureau.</span> 19464 52864 2006-03-24T21:52:37Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;sawou: sawou, sayu, sa.ou, sayou, sawe. ;sawri: sa.ûr, sa.ouri, saweur, sawèri, saw'ri. 19465 56824 2006-05-14T23:12:10Z Pablo 5 coridj.: luminme -> lu-minme <FONT COLOR="#ff0000"><B>maroner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:grognî|grognî]] po lu-minme. <I>E si rdressant, i marona: Cré nodidjou, ké drole di payis voci, on-z î låtche les tchéns, mins on-z î ataetche les pires !</I> (E. Benoit). 19466 52857 2006-03-24T21:47:15Z Pablo 5 parintêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>vef</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>veve</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' a pierdou si feme, si ome. <I>Tchofile aveut dmoré vef, a l' nexhance di si djermale</I> (E. Benoit). Parintêye: * [[Motî:vefs djoûs|vefs djoûs]] 19467 52775 2006-03-24T20:03:56Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:vef]] 19468 52777 2006-03-24T20:05:31Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>vefs djoûs</B></FONT> [omrinne sustantivire, t.pl.] durêye del veye k' on-z est vef (copurade po ene feme). <I>E ses vefs djoûs, on djheut k' ele ni vleut pus vey èn ome divant leye; padrî, on n' sait nén</I>. <span lang=fr>F. veuvage.</span> 19469 52871 2006-03-24T22:02:42Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>deyî</B></FONT> dins les ratourneures <B>I.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Måria deyî !</FONT> [mot-criya] Sinte Aviedje ! (mostere l' [[Motî:ewaeråcion|ewaeråcion]]). <span lang=fr>F. Bonne mère ! Sainte Mère de Dieu !.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">mon Diu deyî !</FONT> [mot-criya] mon Diu ! (mostere li [[Motî:disbåtchmint|disbåtchmint]]). <I>Mon Diu deyî ! Ké laide comere ! Al vey, dj' åreu plou tchaire å rvier</I> (R. Bauffe). <span lang=fr>F. mon Dieu.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do latén d' eglijhe "<span lang=la>dei</span>" (då Bon Diu). 19470 52782 2006-03-24T20:10:36Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> dèyî. 19471 52872 2006-03-24T22:05:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>didjou !</B></FONT> [mot-criya] racourtixha di "[[Motî:nodidju|nodidju]]". 19472 52876 2006-03-24T22:09:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nodigade !</B></FONT> [mot-criya] radoûcixhaedje di "[[Motî:nodidju|nodidju]]". <I>Mins, nodigade, ci n' est nén des fleurs ki vs meritez; c' est des côps d' baston!</I> 19473 52875 2006-03-24T22:09:37Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinoyî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernoyî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnoyî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] èn pus [[Motî:ricnoxhe|ricnoxhe]]. <I>A ! vs estoz målureus D' vir vosse feye come ovrire; èm må est pus afreus : èm garçon rnoye ès pere</I> (J. Vanhese). 19474 52792 2006-03-24T20:21:16Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:rinoyî]] 19475 52794 2006-03-24T20:28:07Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:divant-z-ir]] 19476 52877 2006-03-24T22:14:12Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyî evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, a coplemint] <B>1.</B> [[Motî:evoyî|evoyî]] å diale. <span lang=fr>F. envoyer promener.</span> <B>2.</B> [[Motî:tchessî evoye|tchessî evoye]]. <I>Di 1856 a 1862, les Rûsses reyussixhît a evoyî evoye 800.000 Tatårs di Crimêye</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. chasser, expulser.</span> rl a: [[Motî:retchessî|retchessî]], [[Motî:kitchessî|kitchessî]], [[Motî:revoyî|revoyî]]. 19477 52887 2006-03-24T22:31:48Z Pablo 5 ecråxhaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Solea-djus</B></FONT> <B>I.</B> [n.pl.] [[Motî:Coûtchant|Coûtchant]] (pont cardinå metou a hintche so ene mape). <I>Al shûte di ç' catastrofe la, tote li pårteye a Solea-djus del federåcion, ki comprindeut tot l' Benelusse, li Bijhe di Frankia et tot l' Coûtchant d' Almaniom, avént divnou des vraiys dezerts</I> (G. Michel). On dit eto: [[Motî:Ombrant|Ombrant]]. <span lang=fr>F. Ouest.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">solea-djus</FONT> [o.n.] <B>1.</B> moumint ki l' solea s' coûtche. <B>2.</B> (mot d' fotografe) foto prinjhe avou l' solea ki s' vént d' coûtchî dins l' fond. <span lang=fr>F. coucher de soleil.</span> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje no ([[Motî:solea|solea]]) + adviebe ([[Motî:djus 2|djus]]), 1994. 19478 52800 2006-03-24T20:34:53Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> mot d' aplacaedje no (solea) + adviebe (djus), 1994. 19479 52888 2006-03-24T22:33:50Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>zinguezele</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">a zinguezele</FONT>) [advierbire] metou (metowe) po n' nén toumer, mins k' i fåt bén tot. <I>Li mande est a zinguezele sol moncea d' cayåds.</I> <I>Djulia est a zinguezele so ses talons d' bos</I> (F. Deprêtre et N. Nopère). <I>A zinguezele inte on pavé et ene colete, nos savans danser sins tchaire, al Lovire</I> (C. Quinet). On dit eto: [[Motî:asgur|asgur]]. <span lang=fr>F. en équilibre</span>. 19480 52806 2006-03-24T20:38:36Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> zinkèzèle, guinguèzèle, <FONT COLOR="#800080">zinguèzèle</FONT>. 19483 52890 2006-03-24T22:39:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cayô]] (fåsse rifondowe) 19485 52820 2006-03-24T20:56:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitrimer]] 19486 52906 2006-03-24T23:08:34Z Pablo 5 ''cawiasse'' = molasse? == [[Disfondowe]]s == ;cawiea: cawia, cawiê, caywê ;cawiaesse: cawièsse, cawiasse == Kesses == Dins l' [O0] i gn a "''cawiasse''", mins avou l' sinse di moflasse (sinonimes: ''makiasse, mouflasse'')... C' est èn ôte sinse ou èn ôte mot? (dins ç' cas fåreut fé ene pådje d' omonimeye) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di måss 2006 a 23:08 (UTC) 19487 52900 2006-03-24T22:59:27Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:antebidone]] 19488 52899 2006-03-24T22:59:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:antebidone]] 19489 52835 2006-03-24T21:11:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dimezegnî]] 19490 52845 2006-03-24T21:27:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-z-ir]] 19491 52846 2006-03-24T21:27:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divant-z-ir]] 19492 52849 2006-03-24T21:33:43Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:veule 1|veule]] (o.n., vere) * [[Motî:veule 2|veule]] (addj. ledjire, hole) 19493 52860 2006-03-24T21:51:08Z Pablo 5 Motî:sawri displaecî viè Motî:sawou 1 #REDIRECT [[Motî:sawou 1]] 19494 52862 2006-03-24T21:51:09Z Pablo 5 Copene:Motî:sawri displaecî viè Copene:Motî:sawou 1 #REDIRECT [[Copene:Motî:sawou 1]] 19495 52874 2006-03-24T22:09:22Z Pablo 5 rifondaedje va avou li rfondaedje di "fr: [[Motî:noyî|nier]]" (03-2004) 19496 52878 2006-03-24T22:23:23Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> (li coplemint est on no) mete so [[Motî:voye|voye]] (ene sacwè, ene sakî, on messaedje) po l' fé ndaler eviè ene plaece å lon. <I>Dji lyi a evoyî ene ricmandêye lete.</I> <I>Dji n' a seu evoyî vosse paket.</I> <I>Vos m' avoyroz vos efants, dji vos evoyrè les minnes.</I> <I>Dji lyi evoye on paket på messadjî.</I> <I>Dji vs evoyrè m' fi.</I> <I>Po s' disfé des rats i les fåt evoyî amon ene sakî.</I> rl a: [[Motî:avoyî|avoyî]], [[Motî:voyî|voyî]], [[Motî:kivoyî|kivoyî]]; [[Motî:ravoyî|ravoyî]]; [[Motî:revoyî|revoyî]]. <span lang=fr>F. envoyer, expédier.</span> <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî des martchandijhes foû payis:</FONT> espoirter des martchandijhes. <span lang=fr>F. exporter.</span> <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî (ene sakî) å diale</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å diale ki l'&nbsp;elive</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å diale k'&nbsp;el kiberôle</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">å diale et co pus lon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ås set cints diales</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ås set cints diales et co pus lon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">a tos les diales</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al djote</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al salåde</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al surale</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al moståde</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ås soris</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å fote</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">å ferfote</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al sint-ferfote</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">al miele</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">pus lon:</FONT> ni pus schoûter (ene sakî) ki vs dimande tofer siervice, u ki vs anoye toltins. <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî (ene sakî) ås lurcetes</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">al moståde:</FONT> l' evoyî fé ene sacwè k'&nbsp;on n'&nbsp;såreut fé, po s' mete cwite di lu. <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî (ene sacwè) å diale:</FONT> ni pus s' end ocuper. <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî après:</FONT> evoyî (ene djin, ene biesse) po nd aler rcweri ene ôte. <I>Il a evoyî l'&nbsp;tchén après les vatches.</I> <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî l' mantche après l' cogneye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">evoyî l' råve après l' forgon:</FONT> evoyî ene sakî po nd aler rcweri onk, dabôrd ki l' prumî est co pus trinneu ki l' deujhinme. <B>2.</B> dire å posse, fé passer al televuzion. <I>C' esteut ene propagande a-z evoyî so Radio-Catioucha, po les Houtous brokés voye o Kivou, rivni</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. émettre, transmettre.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">evoyî (ene sacwè) foû d' ene sadju</FONT>: el rissaetchî foû. <I>I fåt evoyî l' tchår foû do wachisse.</I> <span lang=fr>F. sortir, extraire.</span> <B>4.</B> (divant on viebe) fé ndaler (ene sakî) å lon po (fé ene sacwè). <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî (ene sakî) mexhner, dinguer, boler, pormoenner, s' neyî, s' fé pinde:</FONT> l' evoyî å diale. <br/> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî (ene sakî) tinde ås lurcetes:</FONT> l' evoyî al tchesse a ene biesse ki n' egzistêye nén, po rire di lu. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> (mots d' houyeu) <I>a)</I> mete les berlinnes dins l' cadje po lzès rimonter. <I>b)</I> dins ene clintcheye voye, agritchî les berlinnes å cåbe ki les va rmonter. <B>2.</B> (mot d' radiowisse) evoyî des messaedjes radios. <I>Il ont dandjureus distrût li ståcion, ca Srebrenitsa n' evoye pus dispu deus djoûs.</I> <span lang=fr>F. émettre.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>èvoyî</B>, èvoyè, avoyî, avoyi, avoyer, invouyî, voyî, voyer, voyè, voyi</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' evoye. <B>1.</B> ene lete. <I>On mete å cou del lete: evoyeu: Tibî Meyî a Xhoutsiplou.</I> <I>Il aveut marké so l' ewalpeure: evoyeu: Châles Deléte, 98 a Hamwaide, a Rdû 6890.</I> <span lang=fr>F. expéditeur, trice.</span> <B>2.</B> des messaedjes radio, des pinsêyes. <I>Dins sacwantès sayes so l' evoyaedje å lon do tuzaedje, i metént l' evoyeu, ucobén li rçujheu, divins on so-marin</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. émetteur, trice.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>èvoyeu</B>, èvôyeu, voyeu, se; èvoyeur, èvoyresse</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "evoyî". <span lang=fr>F. envoi, expédition, transmission.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyaedje å lon des pinsêyes</FONT>, u: <FONT COLOR="#0000ff">do tuzaedje:</FONT> atuzêye k' ene sakî pout fé tuzer li minme sacwè k' lu a ene ôte sakî k' est å lon. <I>Li faculté d' sicolodjince di l' univiersité "&nbsp;Nijni Novgorod&nbsp;" di Gorki end a ratchté ene sipesse radjivêye, avou totes les sayes ki ces djins la avént fwait so l' evoyaedje å lon des pinsêyes</I> (L. Mahin). <B>2.</B> (mots d' houyeu) <I>a)</I> plaece wice k' on evoyive les berlinnes eviè l' djoû. <I>Dinltins, cwand les houyeus s' loumént co avou des kinkets, l' evoyaedje, c' esteut l' seule plaece k' on-z î pleut aloumer l' kinket</I> (A. Van Calsteren). rl a: [[Motî:acrotchaedje|acrotchaedje]]. <span lang=fr>F. acrochage.</span> <I>b)</I> (pa stindaedje) astaedje d' ene houyire. <I>Kibén k' on aveut d' evoyaedjes e ci houyire la&nbsp;?</I> Disfondowes: <span lang=wa-feller>èvoyâdje, <FONT COLOR="#800080">èvoyadje</FONT>, <FONT COLOR="#800080">èvoyèdje</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>evoyeye</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' a stî evoyî (eye) ene sadjus po ene metowe sacwè. <span lang=fr>F. envoyé (spécial).</span> 19497 52879 2006-03-24T22:25:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evoyî]] 19498 52880 2006-03-24T22:25:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evoyî]] 19499 52881 2006-03-24T22:25:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evoyî]] 19500 52882 2006-03-24T22:25:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evoyî]] 19501 52883 2006-03-24T22:25:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:evoyî]] 19502 52885 2006-03-24T22:27:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Solea-djus]] 19503 52898 2006-03-24T22:58:49Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == an'tébidon', an'tèbidon', <FONT COLOR="#800080">antèbidon'</FONT>. 19504 52915 2006-03-24T23:29:20Z Pablo 5 Copene:Motî:cawyî displaecî viè Copene:Motî:cawyî 1 == Kesses == {{djermon motî|cawyî}} Dins l' [O0] (i fåreut acertiner ki c' est bén l' minme mot): * cawyî (''cawyî, cavyî''), cawioter (''cavioter''): F. tromper, tricher. * cawieu, -euse, cawiåd(e) (''caviârd, -aude''), cawiot (''cawiot, vaciot''), cawioteu (''cavioteû''): li ci ki cawiote. <span lang=fr>F. tricheur, trompeur, malhonnête.</span> [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 24 di måss 2006 a 23:16 (UTC) 19505 52909 2006-03-24T23:23:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 19506 52911 2006-03-24T23:26:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 19507 52917 2006-03-24T23:30:49Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:cawyî 1|cawyî]] (v.s.c.; catourner) * [[Motî:cawyî 2|cawyî]] (v.s.c.; bodjî l' cawe) 19508 52916 2006-03-24T23:29:20Z Pablo 5 Copene:Motî:cawyî displaecî viè Copene:Motî:cawyî 1 #REDIRECT [[Copene:Motî:cawyî 1]] 19509 52918 2006-03-24T23:31:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 19510 52926 2006-03-24T23:52:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:cawe]] 19511 52930 2006-03-25T00:02:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:broû]] 19512 52936 2006-03-25T00:21:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipiter foû</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espiter foû</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spiter foû</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] [[Motî:rexhe|rexhe]] tot d' on côp. <span lang=fr>F. sortir brusquement, s'échapper prestement.</span> rl a: [[Motî:feri|feri]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;çoula m' a spité foû:</FONT> dj' a dit çoula sins tuzer pus lon. rl a: [[Motî:schiper|schiper]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>ça m'a échappé</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' efant est tot spité foû:</FONT> il a des botons totavå. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>éruption généralisée</span>". Bodjes: * [[Motî:sipiter|sipiter]] * [[Motî:foû|foû]] 19513 52948 2006-03-25T00:47:53Z Pablo 5 Motî:zelminmes displaecî viè Motî:zels-minmes #REDIRECT [[Motî:zels-minmes]] 19514 52956 2006-03-25T01:03:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:déme]] 19515 52957 2006-03-25T01:03:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:déme]] 19516 52958 2006-03-25T01:03:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:déme]] 19517 52959 2006-03-25T01:03:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:déme]] 19518 52960 2006-03-25T01:03:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:déme]] 19519 52968 2006-03-25T11:04:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:houwer 1]] 19520 53245 2006-03-28T17:44:59Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchessi</B></FONT> [o.n.] dizo do basti d' ene [[Motî:oto|oto]]. <span lang=fr>F. chassis.</span> 19521 53247 2006-03-28T17:48:36Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>silanblok</B></FONT> [o.n.] pîce do [[Motî:tchessi|tchessi]] d' ene oto, sôre di rondele inte l' [[Motî:aessi|aessi]] di dvant et l' tchessi. <I>Li brut d' bouxhaedje dizo l' oto, c' esteut les silanbloks k' estént fotous.</I> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî di l'inglès tecnike "<span lang=en>selen block</span>" (minme sinse), 1950. 19522 53290 2006-03-28T19:18:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobe</B></FONT> <B>I.</B> [addj.] <B>1.</B> fwait(e) deus côps. <I>Comint fjhoz, so voste éndjole po on dobe sorlinaedje ?</I> <span lang=fr>F. double</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;serer l' ouxh a dobe sere:</FONT> tourner deus côps l' clé. <span lang=fr>F. à double tour.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe muret; dobe carantin, dobe djalofrene:</FONT> sôre di fleurs des cortis, avou deus fleurs sol minme montant. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe simele:</FONT> [[Motî:simele|simele]] fwaite di deus coûtches. <I>des solés a dobès smeles.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des solés a dobe costeure:</FONT> ricozous deus côps. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur, mete on dobe kinet</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">on dobe couyon</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene dobe coye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ene dobe crole:</FONT> (cwårdjeu: coyon) èn nén fé on pli, dabôrd k' on-z aléve; li ci ki måke radjoute deus royes (deus lenes), sol "ruslî" a 7 royes la k' on mete les rzultats. <I>Si vs continouwez, vs åroz ene dobe coye.</I> <span lang=fr>F. capot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn ome a dobe vizaedje:</FONT> ki bawe avou les [[Motî:tchén|tchéns°]] et hoûle avou les leus. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe betchete:</FONT> (croejhete) deus betchetes ene dirî l' ôte (disco-, re-, ac-). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe U:</FONT> rl a: [[Motî:doblu|doblu]]. <B>2.</B> foirt (fwait d' deus bokets, u fwait a deus côps. <I>I lyi fåt dedja des berikes a dobe veule.</I> <I>Del dobe bire.</I> <B>II.</B> [o.n.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li dobe</FONT>: deus côps ostant. <I>Ût, c' est dobe di cwate.</I> <I>I nd a l' dobe di mi.</I> <I>I m' a fwait payî l' dobe do pris.</I> <I>Dji l' inme dipus k' tot å monde, et dj' vôreu bén k' les eures årént l' dobe di sgondes.</I> <I>I fåreut bén l' dobe d' eployîs asteure po rinde råjhon åzès djins ki nos vegnnut trover</I> (F. Barry). rl a: [[Motî:radobe|radobe]]. <span lang=fr>F. le double.</span> <B>2.</B> coûtche di mousmints metous onk so l' ôte. <I>Bén t' end a des dobes: ti n' pous må d' aveur froed.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on solea d' deus dobes:</FONT> on foirt tchôd solea. <I>Enute, el solea lurè d' deus dobes.</I> rl a: [[Motî:lure|lure]] les cwate soleas. <B>3.</B> onk des fis d' on fyi. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;do tchetea di shijh dobes:</FONT> do fyi d' coibjhî avou shijh brantches. <B>4.</B> sicrijhaedje fwait deus côps. <I>Dji wåde todi l' dobe des akes do notåre.</I> <span lang=fr>F. double, duplicata, copie.</span> <B>5.</B> (cwårdjeu) fijhaedje di tos les plis. <I>Dj' ans fwait ene dobe.</I> <I>Il ont fwait dobe.</I> <I>Nos avans fwait deus dobes en erote.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;schaper l' dobe:</FONT> <I>a)</I> fé on pli å dierin moumint, po-z espaitchî les ôtes di les fé tos. On dit eto: [[Motî:rischeure|rischeure]]. <I>b)</I> vini djusse a pont po schaper des djins d' on mwais cwårt d' eure. <span lang=fr>F. intervenir juste à temps, judicieusement.</span> <B>6.</B> (mot d' verreye) veule di fniesse 4&nbsp;mm sipès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimey dobe:</FONT> veule di fniesse, 3&nbps;mm sipès. <B>7.</B> dobe vôte (pacô fwaite avou del boûkete), avou del makêye å mitan, et k' on magne bén tchôde (especiålité di Nivele, di Bince). <I>Les aclots mindjèt voltî des dobes l' ivier.</I> <I>Dj' a trové des dobes di Bince; dj' els alans sayî.</I> rl a: crås [[Motî:froumadje|froumadje]], [[Motî:betchiye|betchiye]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Catrene a dobe:</FONT> dobe di Bince. <B>8.</B> usteye do coibjhî. <span lang=fr>F. pince à monter.</span> <B>9.</B> (v.m.) <I>a)</I> viye pîce di manoye d' on cinteme. <I>Deus dobes, ça fwait ene çanse, et dijh dobes on gros sô.</I> rl a: [[Motî:djigot|djigot]], [[Motî:djigue|djigue]]. <I>b)</I> viye pîce di manoye valant l' cwårt d' on sô. <I>Shijh dobes, c' esteut on sô et dmey.</I> <B>10.</B> <FONT COLOR="#ff0000">fé les dobes</FONT> (mot d' sôteuse al coide) potchî hôt assez po leyî passer deus côps l' coide. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>dobmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblumint</B></FONT> [adv.] deus côps. <I>Vos estoz dobmint coupåbe.</I> <I>C' est dobmint biesse.</I> <I>Vos avoz yeu dobmint råjhon.</I> <span lang=fr>F. doublement.</span> Parintêye: * [[Motî:dobler|dobler]] * [[Motî:doblet|doblet]] * [[Motî:doblete|doblete]] * [[Motî:doblon|doblon]] 19523 53279 2006-03-28T18:49:37Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;dobe: <FONT COLOR="#800080">dobe</FONT>, doube, doûbe. ;dobmint: <FONT COLOR="#800080">dobmint</FONT> [dopmin] ;doblumint: doublèmint, <FONT COLOR="#800080">doblumint</FONT>. ;doblet: doblet, doublet. ;doblete: <FONT COLOR="#800080">doblète</FONT>, doublète. ;doblon: 19524 52996 2006-03-25T13:23:31Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:dobe]] 19525 52997 2006-03-25T13:23:55Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:dobe]] 19526 53291 2006-03-28T19:25:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>doblu</B></FONT> [o.n.] no del lete W e walon. <I>On prononcive li no des letes come e francès, såf troes: li V si loméve "Vu" (po nén dire vé); li "W" si lijheut "doblu", et po l' "Z" on djheut "zeta"</I> (H. Forir). <I>Li stoelreye di Cassiopêye sicrît on doblu</I> (Y. Rocher, rat. pa L. Mahin). <span lang=fr>F. double V.</span> <span lang=en>Ingl. doble U.</span> <I>I foirdja des pîces di copozucion d' vint-cénk çanses avou on grand doblu (W), k' on loma bén do tins å long "pîces di nouv patårs"</I> (N. Lequarré). 19527 53001 2006-03-25T13:30:01Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span><FONT COLOR="#800080">doblu</FONT>, doblû. 19528 53292 2006-03-28T19:26:27Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>doudouye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). rl a: [[Motî:douye|douye]]. <span lang=fr>F. raclée.</span> 19529 53293 2006-03-28T19:28:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>dodobe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> 19530 53009 2006-03-25T13:37:29Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> doudoube. 19531 53294 2006-03-28T19:30:54Z Pablo 5 {{djermon motî|tijhner|<hr>i manke li definixha}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tijhner</B></FONT> ([[Codjowaedje aprester|codjowaedje]]) [v.c.] <span lang=fr>F. tisonner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tijhnêye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter). <span lang=fr>F. raclée.</span> 19532 53013 2006-03-25T13:42:01Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:tijhner]] 19533 53295 2006-03-28T19:32:04Z Pablo 5 {{djermon motî|trimper|<hr>i manke li definixha}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimper</B></FONT> [v.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>trimpe</B></FONT> [f.n.] [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter. <span lang=fr>F. raclée.</span> 19534 53019 2006-03-25T13:47:58Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:trimper]] 19535 53020 2006-03-25T13:48:45Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> trampe, trimpe. 19536 53304 2006-03-28T19:39:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>voler 2</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> aler dins les airs. <B>2.</B> aler rade. <I>Faleut vey come ça voléve, cwand ele s' î a metou.</I> <B>3.</B> esse [[Motî:corant|corant]] (po des côps, des pers di pourceas…). <I>Les côps d' pî volént.</I> <span lang=fr>F. être monnaie courante.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>volêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> oujheas ki volèt eshonne. <I>Ene volêye di coirbås; ene volêye di spreuwes.</I> <B>2.</B> [[Motî:dobleure|dobleure]] (volêye di côps et pierdaedje sins rispiter. <span lang=fr>F. raclée.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">di volêye</FONT>: (mot d' fotbal, di tenisse) divant k' ene bale ni djonde tere. <I>Kéne riprinjhe di volêye !</I> Mots d' aplacaedje: * [[Motî:voler evoye|voler evoye]] 19537 53024 2006-03-25T15:30:07Z 196.217.230.63 #REDIRECT [[Motî:voler 2 ]] 19538 53329 2006-03-28T20:15:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>advierti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] dire ene sacwè a ene sakî ki n' è saveut co rén (et k' ça l' riwåre). <I>Dji vs adviertixh k' on vs codjåze.</I> <I>Dj' a stî advierti s' pere.</I> <I>Dji n' poleu pus må do fé di m' tiesse, les côps d' trike m' avént advierti, et dji les sinteu co</I> (H. Forir). <I>Si prumire bezogne e rintrant a s' båze di Stocol a stî d' advierti li cinte arkeyolodjike eterplanetaire di Pekin el Chine</I> (G. Michel). <span lang=fr>F. avertir, aviser, informer, prévenir, annoncer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>advierti</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>advierteye</B></FONT> [addj.] k' on-z a advierti. <I>Èn advierteye djin è våt deus.</I> <span lang=fr>F. averti.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adviertixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "advierti". <span lang=fr>F. avertissement, annonce.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>adviertixhmint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> adviertixhaedje. <I>Dji lyi a dné èn adviertixhmint.</I> <span lang=fr>F. avertissement.</span> <B>2.</B> [[Motî:adrovaedje|adrovaedje]] (d' on live), sicrît pa l' oteur po les lijheus(es) prinde asteme a sacwants ponts. rl a: [[Motî:divant-z-ouve|divant-z-ouve]]. <span lang=fr><span lang=fr>F. avertissement aux lecteurs.</span> <B>3.</B> (fotbale) djaene cwåte mostrêye a on djoweu k' a fwait ene fåte, et ki s' i racmince, i serè fotou a l' ouxh. <I>Il a rçû èn adviertixhmint.</I> <span lang=fr>F. avertissement.</span> Parintêye: * [[Motî:adviertance|adviertance]] * [[Motî:divierti|divierti]] 19539 53287 2006-03-28T18:58:18Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;advierti: adverti, advêrti, avèrti, avêrti, <FONT COLOR="#800080">advierti</FONT>. ;adviertixhaedje: advêrtichadje, <FONT COLOR="#800080">adviertichèdje</FONT> ;adviertixhmint: advertichmint, advêrtichmint, advertih'mint, advertismint, avertih'mint, avertichmint, avêrtichmint, <FONT COLOR="#800080">adviertichmint</FONT>. 19541 53032 2006-03-25T15:45:05Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:advierti]] 19542 53286 2006-03-28T18:58:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:advierti]] 19543 53331 2006-03-28T20:18:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>adviertance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:adviertixhmint|adviertixhmint]]: <B>1.</B> parole k' on dit a ene sakî po k' i candje. <I>Mågré mes adviertances, i n' si coridjive nén.</I> <I>On cir a bedots, c' est l' adviertance del plouve.</I> <I>Ça n' a nén stî come il åreut dvou: c' est ene adviertance do Bon Diu</I> (A. Maquet). <span lang=fr>F. avertissement, sommation, semonce, admonestation, conseil.</span> <B>2.</B> rinon (lete kel louweu evoye å mwaisse-louweu po lyi dire k' i rnonce a louwer. <span lang=fr>F. congé d'un bail</span>. <B>3.</B> clitchaedje divant k' ene ôrlodje ni soune. <span lang=fr>F. déclic avertisseur.</span> <B>4.</B> papî po payî les taeyes. <I>Li rçuveu d' contribucion m' a ddja avoyî ene adviertance.</I> <span lang=fr>F. avertissement, extrait de rôle, avis.</span> <B>5.</B> sicrijhaedje metou al tiesse d' on live på scrijheu. <I>Dji fwai ene deujhinme adviertance po pårler des cis k' ont si bén travayî a rashonner les imådjes po m' live</I> (M. Renard). rl a: [[Motî:adrovaedje|adrovaedje]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do vî F. <span alng=fr>"avertance"</span> (contråve di "<span lang=fr>inadvertance</span>"). 19544 53038 2006-03-25T15:52:40Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT>, </span> advertance, advertince, avertance, avèrtince, <FONT COLOR="#800080">adviertance</FONT>. 19545 53332 2006-03-28T20:25:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divierti</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvierti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] [[Motî:amuzer|amuzer]]. <I>Nos alans divierti tot l' monde.</I> <I>Il est malåde, fåt k' on l' diviertixhe.</I> <span lang=fr>F. distraire.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si dvierti</FONT> [v.pr.] s' amuzer. <I>C' est po s' divierti k' on va a l' dicåce.</I> <I>Tant k' a nozôtes, hon, mes amisses, Loucans di nos foirt bén dvierti</I> (ramexhné pa J. Thiry). <I>Nos avans l' fizik Ouy po nos dvierti Tot levant nosse botaye</I> (tchanson del revolucion lidjwesse). <span lang=fr>F. se divertir, se délasser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diviertixhant</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dviertixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>e</B></FONT> [ addj.] ki dviertixh. <I>C' est on foirt diviertixhant djeu.</I> <span lang=fr>F. divertissant, amusant, distrayant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>diviertixhmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dviertixhmint</B></FONT> [o.n.] [[Motî:amuzmint|amuzmint]]. <I>Li muzike, c' est on bea dviertixhmint.</I> <I>Tant k' ås dviertixhmints, les Walons voeyént voltî l' muzike eyet l' danse</I> (P. Bastin, rat. pa P. Sarachaga). <span lang=fr>F. divertissement, amusement, distraction, réjouissance, délassement.</span> 19546 53042 2006-03-25T16:08:03Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19548 53045 2006-03-25T16:12:07Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19549 53047 2006-03-25T16:14:06Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19550 53410 2006-03-28T22:50:51Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mojhi</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:tchamossî|tchamossî]]. Etimolodjeye: latén "<span lang=la>mucere</span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mojhi</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mojheye</B></FONT> [addj &amp; o.f.n.] ki vike tot seu, ki n' cåze nén avou les djins. <span lang=fr>F. taciturne.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mojhixhaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchamossaedje|tchamossaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mojhixheure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:tchamosseure|tchamosseure]]. <span lang=fr>F. moisissure.</span> Parintêye: * [[Motî:carmojhi|carmojhi]] 19552 53054 2006-03-25T16:41:41Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mojhi]] 19553 53056 2006-03-25T16:42:34Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mojhi]] 19554 53409 2006-03-28T22:48:49Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;mojhi: mouhi, mohi, mochi. ;mojhi, mojheye: mohi, mouhin. ;mojhixhaedje: mouhihèdje, mochichèdje. ;mojhixheure: mouhihore, mochicheure. Coinreces Måmdey &amp; Hôte-Årdene. 19555 53367 2006-03-28T21:28:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>carmojhi</B></FONT> [[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> [[Motî:tchamossî|tchamossî]] et [[Motî:pouri|pouri]] pår. <I>Cwand dj' ans drovou l' boesse, li dorêye esteut carmojheye.</I> <span lang=fr>F. gâter, se décomposer.</span> <B>2.</B> si distrure dins on tonea sins air, et dner di l' alcol. <I>C' est lu k' a ahivé li vegne, k' end a rascodou les roejhins, k' els a stoirdou et les fé carmojhi po fé do vén</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. fermenter.</span> Etimolodjeye: viebe "[[Motî:mojhi|mojhi]]" (tchamossî), refoircixhante betchete car-. 19556 sysop 65790 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Årtikes ki cmincèt avou «''$1''» 19557 sysop 65811 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Candjî l' seccion: $1 19558 sysop 65846 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Catchî les rzultats 19559 sysop 65878 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Tapez on comintaire chal pa dzo s' i vs plait. 19560 sysop 65879 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default '''Asteme:''' Vos n' avoz nén dné on tecse di rascourti po vosse candjmint. Si vos rclitchîz sol boton «Schaper», li candjmint da vosse serè schapé sins nou tecse di rascourti po l' istwere del pådje. 19561 sysop 53550 2006-04-02T11:28:18Z Pablo 5 (comintaire oisté) 19562 sysop 65913 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> Cisse modêye ci del pådje a stî oistêye foû des årtchives publikes. I gn a motoit des racsegnes sol [{{fullurl:{{ns:special}}:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} djournå des disfaçaedjes]. </div> 19563 sysop 65914 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default <div class="mw-warning plainlinks"> Cisse modêye ci del pådje a stî oistêye foû des årtchives publikes. Come manaedjeu so ç' wiki ci, vos avoz l' droet del vey; i gn a motoit des detays sol [{{fullurl:{{ns:special}}:Log/delete|page={{PAGENAMEE}}}} djournå des disfaçaedjes]. </div> 19564 sysop 53549 2006-04-02T11:28:05Z Pablo 5 (no d' elodjaedje oisté) 19565 sysop 53548 2006-04-02T11:27:56Z Pablo 5 mostrer/catchî 19566 sysop 65915 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Catchî l' comintaire di candjmint 19567 sysop 65916 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Apliker ces restrictions ossu åzès manaedjeus 19568 sysop 65917 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Catchî l' tecse del modêye 19569 sysop 65918 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Catchî l' no d' uzeu/adresse IP do candjeu 19570 sysop 65919 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Defini des restriccions sol modêye: 19571 sysop 65920 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Comintaire pol djournå: 19572 sysop 65921 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default li veyåvisté des modêyes a stî candjeye po [[$1]] 19573 sysop 65922 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Tchoezeye modêye di [[:$1]]: 19574 sysop 65923 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Apliker al modêye tchoezeye 19575 sysop 65924 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Les disfacêyès modêyes vont continouwer d' aparexhe dins l' pådje di l' istwere, mins leu contnou n' serè nén veyåve do publik. Les ôtes manaedjeus so ç' wiki ci pôront todi vey li contnou catchî eyet l' rapexhî åd triviè di cisse minme eterface ci, a moens k' ene restriccion di pus ni soeye metowe en alaedje pås mwaisses-manaedjeus del waibe. 19576 sysop 65925 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Disfacer/rapexhî des modêyes 19577 sysop 65929 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Cweri après des årtikes k' ont «''$1''» å dvins. 19578 sysop 65930 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Cweri après des årtikes lomés «''$1''». 19579 sysop 53096 2006-03-28T06:55:08Z MediaWiki default Mark edits I make as patrolled 19580 sysop 58812 2006-05-30T22:45:47Z Pablo 5 M' advierti cwand dji lai vude on rascourti 19582 sysop 53099 2006-03-28T06:55:09Z MediaWiki default sr 19587 53358 2006-03-28T21:00:22Z Pablo 5 {{djermon motî|moxhe|<hr>acertinaedje po blanc/noer moxhî; c' est nén å rvier?}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe 1</B></FONT> [f.n.] inseke a deus aiyes, ki vike tofer avou les djins, e sincieus latén <I><span lang=la>Musca domestica</span></I>. <span lang=fr>F. mouche.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhete</B></FONT> [f.n.] pitite moxhe. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tahon|tahon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhî 2, moxheye</B></FONT> [addj &amp; o.f.n.] k' a des ptitès taetches come des moxhes dins si poyaedje, si ploumaedje, tot djåzant d' aclevåvès biesses. <I>Ci tchvå la est tot moxhî el tiesse di viyesse</I> (ramexhné pa C. Grandgagnage). <I>Il a vindou si bele djonne moujheye</I> (H. Forir). rl a: [[Motî:tapiné|tapiné]]. <span lang=fr>F. moucheté, tacheté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanc moxhî:</FONT> k' a des noerès plomes, des noers poys, avou des blakès spites. <I>On colon blanc moxhî.</I> <span lang=fr>F. blanc moucheté.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on noer moxhî:</FONT> k' a des blankès plomes, des blancs poys, avou des noerès spites. <I>On tchvå noer moxhî.</I> <span lang=fr>F. noir moucheté.</span> Parintêye: * [[Motî:moxhter|moxhter]] * [[Motî:moxhyî 1|moxhyî]] (tchessî les moxhes) * [[Motî:moxhyî 2|moxhyî]] (ene tchandele) Mots d' aplacaedje: * [[Motî:moxhe di flate|moxhe di flate]] * [[Motî:moxhe di stron|moxhe di stron]] * [[Motî:moxhe d' ônea|moxhe d' ônea]] * [[Motî:moxhe al låme|moxhe al låme]] 19588 53110 2006-03-28T12:09:22Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:moxhe 1]] 19589 53111 2006-03-28T12:09:58Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:moxhe 1]] 19590 53362 2006-03-28T21:15:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:moxhe 1]] 19591 63008 2006-06-23T06:47:19Z Pablo 5 coma {{djermon motî|moxhe|<hr>i manke li definixha}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe al låme</B></FONT>, u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe d' apî</B></FONT> [f.n.] <span lang=fr>F. abeille.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhî 1</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhlî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki tént des moxhes al låme. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhlire</B></FONT> [f.n.] eshonna d' tchetoeres. On dit eto: [[Motî:apî|apî]]. <span lang=fr>F. rucher.</span> 19592 53117 2006-03-28T12:26:02Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19593 53118 2006-03-28T12:26:51Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19594 53184 2006-03-28T15:17:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhon]] 19595 53120 2006-03-28T12:27:43Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19596 53356 2006-03-28T20:56:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhyî 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] tchessî les moxhes evoye d' on tchvå. rl a: [[Motî:simoxhî|simoxhî]], [[Motî:moxhter|moxhter]]. Omonime: * [[Motî:moxhyî 2|moxhyî]] (v.c.; ene tchandele) 19597 53339 2006-03-28T20:40:44Z Pablo 5 Copene:Motî:moxhyî displaecî viè Copene:Motî:moxhyî 1 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> mouchier, mouchyî, moh'yî, <FONT COLOR="#800080">mochyî, </FONT>mohî, mohi. 19598 53361 2006-03-28T21:09:57Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>simoxhî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esmoxhî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>smoxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] tchessî les moxhes (co puvite po n' nén k' ele ewaerexhe les tchvås k' ovrèt dins les tchamps). <I>Mi, dj' esteu metowe avou on ptit coxhea po smoxhî les tchvås.</I> rl a: [[Motî:moxhyî 1|moxhyî]], [[Motî:moxhter|moxhter]]. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:moxhe 1|moxhe]]", rissaetchante bechete. 19599 53128 2006-03-28T12:45:44Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span>s(u)moucher, s(i)mohî, s(u)mouchî. 19600 53360 2006-03-28T21:08:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>apî</B></FONT> [o.n.] plaece la k' on tént des moxhes al låme. <I>Ût tchetoeres, c' est ddja on bea apî.</I> (ramexhné pa Forir). On dit eto: [[Motî:moxhlire|moxhlire]]. <span lang=fr>F. rucher.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhe d' apî:</FONT> [[Motî:moxhe al låme|moxhe al låme]]. Etimolodjeye: bodje latén "apis" (moxhe d' apî), cawete -î. 19601 53134 2006-03-28T12:52:44Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> api, <FONT COLOR="#800080">apî</FONT>, apiè. 19602 53407 2006-03-28T22:43:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moujhî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si moujhî</FONT>) ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.pr.] esse magnî des viers. <I>Après ene samwinne, l' aiwe vinaigrêye si moujhive.</I> On dit eto: si [[Motî:viermoure|viermoure]]. <span lang=fr>F. se vermouler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moujhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>moujheye</B></FONT> [addj.] magnî des viers, aprume tot djåzant do bwès. <I>Li pî d' l' escayî est tot moujhî</I> (F. Twisselmann). rl a: [[Motî:moloné|moloné]], [[Motî:viermolou|viermolou]], [[Motî:viermyî|viermyî]]. <span lang=fr>F. vermoulu.</span> Etimolodjeye: bodje mol- (moure, molon), dizo disfondowe "moul-"; cawete -ijhî (rinde come molou), avou rispotchaedje moulijhî =&gt; moujhî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moujhisses</B></FONT> [o.n.t.pl.] sitrin k' a stî molou pås soris. <I>Cwand dj' avans stî po ndaler rcweri les djåbes, i n' dimoréve pus k' des moujhisses.</I> <span lang=fr>F. débris hachés.</span> Parintêye: * [[Motî:moujhner|moujhner]] 19603 53365 2006-03-28T21:22:03Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;moujhî: su moûjî, <FONT COLOR="#800080">si moûjî</FONT>. ;moujhisses: <FONT COLOR="#800080">moûjisses</FONT>. Coinreces Basse Simwès. 19605 53141 2006-03-28T13:04:58Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:moujhî]] 19607 53369 2006-03-28T21:33:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>carmoujhner</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] distrure, kimagnî, tot djåzant d' on må. <I>I voeyént bén ki, avou m' five fagnrece ki m' kimagnive mi sonk, avou li ptizeye ki m' carmoujhnéve li peumon, dji n' mi rfreu måy</I> (L. Mahin). rl a: [[Motî:kimagnî|kimagnî]], [[Motî:dimagnî|dimagnî]], [[Motî:siplawner|siplawner]]. <span lang=fr>F. détruire, nécroser.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si carmoujhner</FONT> [v.pr.] si fé crever. <I>Les bokions, disk' a bén tård al fene noereur, si carmoujhenront dins les virêyes; i gn a k' rén fé, zels, k' il ont peu</I> (P.J. Dosimont). rl a: s' [[Motî:aschiner|aschiner]], [[Motî:xhaerbiner|xhaerbiner]]. <span lang=fr>F. s'épuiser, se tuer au boulot, peiner.</span> Etimolodjeye: bodje "[[Motî:moujhî|moujh-]]" (esse magnî des viers), betchete car-, cawete -ner. Coinrece Basse-årdene. 19608 53147 2006-03-28T13:24:05Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span>carmoûjnè, <FONT COLOR="#800080">carmoûjner</FONT>. 19610 53151 2006-03-28T13:29:29Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:simoxhî]] 19611 53408 2006-03-28T22:46:49Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>moujhner</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] må ovrer, esse mannet e si ovraedje. rl a: [[Motî:carmoujhner|carmoujhner]]; rl a: [[Motî:moujhî|moujhî]]. <span lang=fr>F. cochonner.</span> Etimolodjeye: bodje do viebe "[[Motî:moujhî|moujhî]]" (esse magnî des viers), cawete -ner. Coinrece Basse Simwès. 19612 53323 2006-03-28T20:06:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>molon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> blanc vier di mwintès sôres d' insekes, inte di zels: <I>a)</I> (gros molon, molon d' baloujhe) vier del baloujhe (åbalowe); <I>b)</I> vier del moxhe-d'-ôr, <span lang=la><I>Luciliae caesar</I></span>. <I>c)</I> (gros molon d' tayant): vier do tayant di tchvå. <I>d)</I> vier di <span lang=la><I>Chironomus plumosus</I></span>. <I>e)</I> waerbea (vier di <span lang=la><I>Hypoderma bovis</I></span>). rl a: [[Motî:tchalon|tchalon]], rl a: [[Motî:molon al cawe|molon al cawe]], [[Motî:molon d' farene|molon d' farene]]. <span lang=fr>F. larve, asticot.</span> <B>2.</B> les pus gros d' ces viers la, prins come [[Motî:amoice|amoice]] po pexhî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;awè l' molon dins les tripes:</FONT> esse mwais (mwaijhe) et l' mostrer. rl a: [[Motî:viermouyeus|viermouyeus]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>ne pas être à prendre avec des pincettes</span>". <B>3.</B> (pa stindaedje do sinse 2) pasmint d' tins. <I>Onk a des pidjons, l' ôte c' est l' pexhe, l' ôte c' est l' djeu d' bale; tchaeke Walon a si ptit molon.</I> (L. Pirsoul). <span lang=fr>F. hobby, dada, folie.</span> <B>4.</B> pitit boton ki vént sol pea, k' on pout fé [[Motî:tchitchî|tchitchî]]. <span lang=fr>F. point noir, comédon.</span> <B>5.</B> (pa stindaedje do sinse 1c) ome feneyant, londjin. <I>Dj' årè bén sogne Di m' tini dsu l' kîvive Di crinte come bråmint Di divni molon.</I> (J. Colson, ramexhné pa L. Pirsoul). <B>6.</B> gaiy boulome, ki reye tofer, et raconter des prôtes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Cwarante Molons:</FONT> ôte no del Soce "[[Motî:Moncrabeau|Moncrabeau°]]". Coinrece walons mîtrins et coûtchantrece. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moloné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>molonêye</B></FONT> [addj.] [[Motî:viereus|viereus(e)]], tot cåzant d' on frut. <I>On pun moloné (ene peme molonêye), ene poere molonêye, ene fike molonêye.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moloneure</B></FONT> [f.n.] damaedje fwait dins l'&nbsp;bwès påzès viers. <I>Gnè cmince a-z awè des moloneures dins vose molén a fiyî.</I> rl a: [[Motî:viermolaedje|viermolaedje]]. Coinrece Cerfontinne. <span lang=fr>F. vermoulure.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moloner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> carmagnî on bwès, tot forant toplin ådvins, tot cåzant d' on [[Motî:vier 1|vier]], d' èn inseke. <I>Les termites avént moloné l' måjhone.</I> On dit eto: [[Motî:moujhî|moujhî]], [[Motî:viermyî|viermyî]], si [[Motî:viermoure|viermoure]]. <span lang=fr>F. miner, forer, tarauder.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) muchyî des omes da sinne dins on payis, ene societé, po l' fé toumer. <I>Sapinse les coronels d' Istamboul, les islamisses ont moloné tote l' administråcion turke.</I> <span lang=fr>F. infiltrer.</span> Parintêye: * [[Motî:molon al cawe|molon al cawe]] * [[Motî:molon d' farene|molon d' farene]] 19613 53170 2006-03-28T15:05:02Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:låme 1|låme]] (f.n.; des ouys) * [[Motî:låme 2|låme]] (f.n.; des moxhes) 19614 53172 2006-03-28T15:08:45Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:moxhe 1|moxhe]] (f.n.; noere moxhe) * [[Motî:moxhe 2|moxhe]] (f.n.; moxhe al låme) 19615 53173 2006-03-28T15:09:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>låme 2</B></FONT> [f.n.] soucré amagnî fwait påzès moxhes d' apî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;binamêye, dijhoz mu on ptit doûs mot&nbsp;:: del låme&nbsp;!:</FONT> djeu d' mot so les deus sinses do mot "doûs" (djinti eyet soucré). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhe al låme:</FONT> [[Motî:moxhe d' apî|moxhe d' apî]]. rl a: [[Motî:moxhe 2|moxhe (2)]]. <span lang=fr>F. abeille.</span> 19616 53371 2006-03-28T21:41:32Z Pablo 5 {{djermon motî|vier|<hr>'''måva no d' årtike''', a mete avou [[Motî:vier 1]]}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>vier</B></FONT> [o.n.] biesse sins pates avou on lon coir, k' avance tot s' hertchant. rl a: viermyî, viermin. Etimolodjeye: latén <span lang=la>vermis</span>. | <B><FONT COLOR="#ff0000">viereus</B></FONT>, <B><FONT COLOR="#ff0000">e</B></FONT> [addj.] k' i gn a on vier didins, tot djåzant d' on frut. rl a: moloné, moujhî. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermin</B></FONT>, <B><FONT COLOR="#ff0000">viermene</B></FONT> [o.f.n.] pitits insekes, pitits viers ki fjhèt do toirt. <I>Dj' a do viermin dins mes cabus.</I> <I>Mes rôzîs sont plins d' viermin</I> (ramexhné pa Depêtre &amp; Nopère). <I>Li bwès est mindjî d' viermin</I> (ramexhné pa J. Coppens) <I>Les coirnayes shuvèt l' tcherowe, tot loucant après l' viermin.</I> <span lang=fr>F. vermine.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">viermon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit blanc vier ki magne les ptitès betråles (et des ôtès plantes) djusse djetêyes. <I>Les viermon, c' est des ptitès djaenès biesses avou des noerès tiesses </I>(ramexhné pa L. Léonard). <span lang=fr>F. larve du taupin.</span> <B>2.</B> pitit vier di tere (<span lang=al><I>Terediles spp.</span></I>). <B>3.</B> molon d' åbalowe. <B><FONT COLOR="#0000ff"><P>vinmion</B></FONT> rl a: viermon. 19617 53182 2006-03-28T15:16:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19618 53185 2006-03-28T15:17:41Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:vier2]] 19619 53186 2006-03-28T15:18:12Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> vièmin, <FONT COLOR="#800080">vièrmin</FONT>, vièmène, <FONT COLOR="#800080">vièrmène</FONT>, vermène, vermine. Etimolodjeye: bodje vierm- (vier), cawete -on. 19620 53274 2006-03-28T18:34:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> magnî (les ptitès plantes), tot cåzant d' on vier. <I>Gn a ene biesse ki vént viermyî les ptitès raecenes.</I> <span lang=fr>F. ronger, grignoter.</span> <B>2.</B> distrure (li bwès), tot forant ddins, tot cåzant di ptits viers, d' insekes. <I>Les terasses sont totes viermeyes</I> (ramexhné pa J. Haust). On dit eto: [[Motî:viermoure|viermoure]], [[Motî:moloner|moloner]]. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si viermyî</FONT> [v.pr.] esse ataké des viers u des insekes. <I>Li faw si viermeye voltî</I> (ramexhné pa J. Haust). On dit eto: si [[Motî:moujhî|moujhî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermiaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:viermolaedje|viermolaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermeuse</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> [[Motî:viermolou|viermolou]], owe. <span lang=fr>F. vermoulu.</span> <B>2.</B> viereus(e). <span lang=fr>F. véreux.</span> <B>3.</B> [[Motî:toursiveus|toursiveus(e)]]. <span lang=fr>F. sournois.</span> <B>4.</B> [[Motî:brognåd|brognåd]], onk k' a des [[Motî:molon|molons°]] dins les tripes. <I>Ké viermieus potince; il a des viers plin s' panse</I> (ramexhné pa J. Haust). On dit eto: [[Motî:vergogneus|vergogneus]]. <span lang=fr>F. grognon, bougon, bourru</span>. 19621 53374 2006-03-28T21:50:43Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;viermyî: vièmî, <FONT COLOR="#800080">vièrmiyî</FONT>, <FONT COLOR="#800080">vièrmî</FONT>, viêrmiyî, vièrmiyi, vin.myi, vièrmiyer, viermouyî, vermiyè, vermiè, vèmîre ;viermiaedje: <FONT COLOR="#800080">vièrmiyèdje</FONT>. ;vermieus: <FONT COLOR="#800080">vièrmiyeus</FONT>. 19622 53192 2006-03-28T15:36:34Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:viermyî]] 19624 53195 2006-03-28T15:39:43Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:viermyî]] 19626 53273 2006-03-28T18:31:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermoure]] 19627 53267 2006-03-28T18:30:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:viermoure]] 19628 56648 2006-05-14T14:05:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantche</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> souwé buk di canadas, di houbion, di poes, di feves (avou les foyes). On dit eto: [[Motî:bahou|bahou]], [[Motî:fåne|fåne]], [[Motî:rame 1|rame]]. <span lang=fr>F. fane, tige.</span> <B>2.</B> sôre di plante, e sincieus latén "<span lang=la><I>Clematis vitalba</I></span>" <span lang=fr>F. clématite blanche.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"Ranke"</span> (minme sinse ?) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantchea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> coxhete di canadas (poes, evnd.) avou des fruts dsu. <span lang=fr>F. tige.</span> <B>2.</B> (pa stindaedje) rantche. <span lang=fr>F. fane.</span> <B>3.</B> [[Motî:ramxhion|ramxhion]], pitit boket d' rén do tot. <I>L' agaesse houke li skiron Ki cmaxhive des rantcheas: I cwereut des fayenes po mareder</I> (P. Fourny). <B>4.</B> cacaye. On dit eto: ranxhnaedje. <span lang=fr>F. babiole.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantchou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantchowe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhowe</B></FONT> [addj., purade padvant] k' a des belès rantches, tot djåzant d' crompires. On dit eto: [[Motî:ramxhou|ramxhou]]. <span lang=fr>F. vigoureux, vivace.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantchon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rantche. <I>Les deus femes broûlént les rantchons des crompires.</I> ([[F. Nyns]]). <B>2.</B> [[Motî:blanc hena|blanc hena]] (rampioûle des håyes). <span lang=fr>F. liseron des haies.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rantchisse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhisse</B></FONT> [o.n.] [[Motî:djouxhire|djouxhire]]. <span lang=fr>F. jachère.</span> ---- * [[bahous d' canadas|Dipus d' racsegnes so les rantches di crompires]] * [[blanc hena|Dipus d' racsegnes so l' rantche (''Clematis vitalba'')]] * [[djouxhire|Dipus d' racsegnes so les rantchisses (djouxhires)]] 19629 56535 2006-05-13T16:41:53Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;rantche: ranche [C1], rantche [C100, E1], rontche [FE1], randje [E34], nén dins E212, E213, C13, S0, S24, S107, S109, S117, O0, O2. ;rantchea : rancha [C1, C8, G152, O0], pic. ranchiô [G152], rancho [G150] ;rantchon : rantchon [E1] ;rantchou : rantchu [C1] ;rantchisse : rachis' [G152] == Rifondaedje == === rantche / ranxhe === ==== po rantche ==== * ch + tch => tch * etimolodjeye Haust : flamind almand "Ranke" ==== po ranxhe ==== semantike tot près di [[Motî:ramxhyî|ramxhyî]] do mot "[[Motî:ranxhî|ranxhî]]" (F. ''fureter''). sinonimeye : ranxhe / rantche = rame di petote. === ranxhea = walêye === L' ALW 3 l' a rilevé a [[Rdû]], i n' sait nén dire l' etimolodjeye. Il est eto dins Lucy-Baidjot (Bive-Simwès). Ci n' est nén seur k' i soeye a rfonde inla. 19630 56767 2006-05-14T22:08:32Z Pablo 5 redjiblaedje so [[Motî:rantche]] (i gn a "ranxhea" u "rantchea" dvins) #REDIRECT [[Motî:rantche]] 19632 56658 2006-05-14T14:47:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 19634 56659 2006-05-14T14:47:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 19636 53389 2006-03-28T22:20:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]] (cweri pattavå après ene sacwè, sins rmete les cayets e plaece). <I>La, nos avans bardaxhî, rnaxhî, ranxhî dins totes les riketes</I> (L. Massinon). On dit eto: [[Motî:grevissî|grevissî]], [[Motî:forguiner|forguiner]], [[Motî:randaxhî|randaxhî]]. <span lang=fr>F. fureter, fouiller</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhåde</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] li ci (cene) ki nanxhe pattavå. <span lang=fr>F. fureteur.</span> On dit eto: [[Motî:rinaxheu|rinaxheu]], [[Motî:randaxheu|randaxheu]]. 19637 53376 2006-03-28T21:58:10Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;ranxhî: ranchî, ranchi. ;ranxhåd: ranchaud 19638 53217 2006-03-28T16:10:02Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ranxhî]] 19640 53392 2006-03-28T22:26:55Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhner</B></FONT> ([[Codjowaedje shofler|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:naxhter|naxhter]]. <I>Il est todi ki ranxhene dins ses vîs papîs.</I> <I>Il a ranxhné dins ç' coine la tote l' après-nonne.</I> <I>Cwè çki t' ranxhenes co la ?</I> On dit eto: [[Motî:randaxhî|randaxhî]], [[Motî:grevissî|grevissî]], [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]]. <span lang=fr>F. trifouiller, fouiner, fureter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhnaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ranxhî". <B>2.</B> cacaye. On dit eto: [[Motî:ranxhea|ranxhea]]. <span lang=fr>F. babiole.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhneu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhneuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ranxhenresse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] li ci (cene) ki ranxhene tofer. <span lang=fr>F. fureteur, fouineur.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Ranxhneu</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Rancheneur</span>. 19641 53377 2006-03-28T22:01:27Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;ranxhner: ranchner, rinchner, ranhyner. ;ranxhnaedje: rinchnadje, ranchnadje, ranhynèdje. ;ranxhneu: 19642 53224 2006-03-28T16:26:52Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ranxhner]] 19644 53227 2006-03-28T16:29:36Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ranxhner]] 19645 53402 2006-03-28T22:35:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>naxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] cweri pattavå après ene sacwè, sins rmete les cayets e plaece. On dit eto: [[Motî:randaxhî|randaxhî]], [[Motî:ranxhî|ranxhî]], [[Motî:naxhter|naxhter]], [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>naxhåd</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>naxhåde</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki naxhe tofer. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Naxhåd:</FONT> no d' on ri d' [[Motî:Yasche|Yasche]] (pask' i crombeye come s' cwereut s' voye). 19646 53403 2006-03-28T22:36:32Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;naxhî: ;naxhåd: nachaud, nahaud, nahâd, nanchaud. 19647 53405 2006-03-28T22:38:33Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>naxhter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] cweri pattavå après ene sacwè, sins rmete les cayets e plaece. On dit eto: [[Motî:randaxhî|randaxhî]], [[Motî:ranxhî|ranxhî]], [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]]. <span lang=fr>F. trifouiller, fouiner, fureter.</span> 19648 53404 2006-03-28T22:37:02Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;naxhter: nah'ter, nachter, nahy'ter. 19649 53238 2006-03-28T17:37:42Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19650 53239 2006-03-28T17:38:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19651 53241 2006-03-28T17:39:54Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe d' ônea</B></FONT> [f.n.] [[Motî:waermaye|waermaye]] (grosse moxhe k' on prind po-z aler al pexhe), e sincieus latén <I><span lang=la>Ephemera vulgata</span></I>. <I>Avou les moxhes d' ônea, les pexhons end ont leu sô.</I> <span lang=fr>F. éphémère.</span> 19652 53242 2006-03-28T17:40:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe di stron</B></FONT> [f.n.] [[Motî:moxhe 1|moxhe]] ki va ponre ses oûs ezès flates, e sincieus latén <span lang=la><I>Scatophaga stercoraria</I></span>. rl a: [[Motî:moxhe di flate|moxhe di flate]]. 19653 53243 2006-03-28T17:41:18Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhe di flate</B></FONT> [f.n.] [[Motî:moxhe 1|moxhe]] ki va ponre ses oûs ezès flates, e sincieus latén <span lang=la><I>Scatophaga stercoraria</I></span>. rl a: [[Motî:moxhe di stron|moxhe di stron]]. 19654 53248 2006-03-28T17:50:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:advierti]] 19655 53250 2006-03-28T17:52:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermin]] 19656 53272 2006-03-28T18:31:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermoure]] 19657 53268 2006-03-28T18:30:43Z Pablo 5 {{djermon motî|viermoure|<hr>viermolaedje}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermoure</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si viermoure</FONT>) ([[Codjowaedje braire|codjowaedje]]) [v.pr.] <B>1.</B> esse ataké des viers u des insekes, tot cåzant do bwès. On dit eto: si [[Motî:moujhî|moujhî]]. <span lang=fr>F. se vermouler, être rongé.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) tourner a rén. <I>A doirmoz, doirmoz nos moitès amours Dins les vîs poitraits ki s' evont viermoure</I> (J. de Lathuy). <span lang=fr>F. se déliter, se désaggréger.</span> Etimolodjeye: aplacaedje tîxhon no ([[Motî:vier 1|vier]]) + viebe ([[Motî:moure|moure]]), si moure des viers. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermolou</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermolowe</B></FONT> [addj.] ataké pås viers, tot djåzant d' on bwès. On dit eto: [[Motî:moloné|moloné]], [[Motî:viermyî|viermyî]], [[Motî:moujhî|moujhî]]. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon viebe + no (molou pås viers). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermolaedje</B></FONT> [o.n.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermoleus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermoleuse</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> viereus, e. <B>2.</B> viermolou, owe. <B>3.</B> toursiveus, e. 19658 53271 2006-03-28T18:31:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermoure]] 19659 53270 2006-03-28T18:31:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermoure]] 19660 53269 2006-03-28T18:31:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermoure]] 19661 53261 2006-03-28T18:14:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermyî]] 19662 53373 2006-03-28T21:50:38Z Pablo 5 /* [[Disfondowe]]s */ ==[[Disfondowe]]s == ;viermoure: ;viermolou: <FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span><FONT COLOR="#800080">vièrmolou, owe</FONT>, viermoyou, owe; vermolu, ëwe, vermoulu, ûwe, ûye, ûe. ;viermolaedje: viermouyèdje ;viermoleus: viermouyeus, viermoyeus, viermoleus. 19663 53275 2006-03-28T18:44:53Z Pablo 5 Poitrait da Auguste Vierset Poitrait da Auguste Vierset 19664 53277 2006-03-28T18:47:15Z Pablo 5 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Vierset]] [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Vierset]] [[Imådje:Auguste Vierset.jpg|thumb|73px|Auguste Vierset]] '''Auguste Vierset''' (1864-1952) fourit on scrijheu e walon skepyî a [[Nameur]]. Di s' mestî il esteut professeu d' escole moyene a [[Wåve]] et [[Sint-Houbert]], pu gaztî et mwaisse aidant do mayeur di [[Lidje]]. E francès, il a scrît des contes-rindous d' voyaedjes, des ratournaedjes di l' inglès, des studias so des scrijheus [[Beldjike|bedjes]], so l' istwere, des arimeas, des romans et des pîces di teyåte. E walon, i cmince tot djonne a scrire des powinmes, rashonnés dins ''"Poésies wallonnes"'' (1936) et ''"Tot schoyant l' pronnî"'' (1941). Tos ses scrijhaedjes fourît rmetous eshonne dins ''"Mes djåbes"'' (1950). Adonpwis, vo l' la ki s' assaye a èn ôte djinre, li [[paskeye]]: ''"Les paskeyes da Bietrumé Picård"'' (1938). Il a scrît eto des pîces di teyåte: å cmince avou Paul Marchot, po studyî l' walon do [[Li Bork|Bork]]: ''"Ene dimande e mariaedje"'' eyet ''"Parache et Mamile"'' (1890). Pu tot seu: ''"Li côp d' mwin da Tchantchès"'' (1891); ''"Li feye Matî"'' (1898), ''"Fleur di meskene"'' (1936), ''"Li miråke"'' (1937), ''"Li Noyé da Polite"'' (1941). Eto, il a ratourné e walon des pîces do scrijheu d' teyåte flamind Auguste Hendricke: ''"Prima Dona"'' et ''"Pierot vike co"''; i rashia do francès ''"Amon les vîs"'', da M. Colruyt. Li Gusse Vierset a bouté, avou, come ricwereu sol walon, et onk des prumîs a-z aprinde ås scrijheus namurwès comint discôper ene fråze e walon dins ''"Éssai d'orthographe wallonne"'' (1885). E 1887, il eplaide ''"Germain-Walon"'', la k' i djåze des rapoirts inte les lingaedjes tîxhons eyet l' walon. I divna eto on corwaiteu des scrijheus d' belès letes e walon avou ''"Poètes Namurois"'' (1888). Droldimint, Auguste Vierset n' ;est nén rprin dins l' grosse antolodjeye da Piron, motoit pask' il eploye cobén des mots et des ratourneures foû do walon d' Nameur, et aveur li dår di scrire des cråmignons, ene compôzucion pår lidjwesse. == Difoûtrinne hårdêye == [http://rifondou.walon.org/vierset.html Pådje di ses scrijhaedjes] 19665 53281 2006-03-28T18:53:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermouyî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si viermouyî</FONT>) [v.pr.] divni viermolou (esse ataké på des viers u des insekes). <I>Li faw si viermouyeye voltî</I> (ramexhné pa J. Haust). Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>se vermouler</span>, 1850. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermouyaedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:viermolaedje|viermolaedje]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermouyeus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>viermouyeuse</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> viermolou, owe. <B>2.</B> viereus, e. <B>3.</B> toursiveus, e. <B>4.</B> brognåd. <I>Ké viermoyeus potince; il a des viers plin s'&nbsp;panse</I> (ramexhné pa J. Haust). rl a: molon (awè des ~ dins les tripes), rl a: vergogneus. 19666 53282 2006-03-28T18:54:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermouyî]] 19667 53283 2006-03-28T18:54:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermouyî]] 19668 53284 2006-03-28T18:54:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:viermouyî]] 19669 53296 2006-03-28T19:34:30Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>voler 1</B></FONT> [v.c.] [[Motî:haper|haper]] (åk nén da sinne). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vol</B></FONT> [o.n.] hapaedje di cwårs, di béns d'&nbsp;ås ôtes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>voleu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>voleuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>volresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki hape çou ki n'&nbsp;est nén da sinne. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>volaedjes</B></FONT> [o.n.t.pl.] vols onk après l'&nbsp;ôte, sovint pal minme binde, di gros pakets d'&nbsp;cwårs, sovint avou des fiziks et tot mançant les djins. <I>Les volaedjes estént adjinçnés pal binde da Ali l'&nbsp;Kernaxhî, k'&nbsp;avént leu djîsse a Hesta.</I> Franwal ahåyant po: <span lang=fr>"braquage, vol à main armée"</span>. Omonime: * [[Motî:voler 2|voler]] (v.s.c.; dins les airs) 19670 53297 2006-03-28T19:34:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:voler 1]] 19671 53298 2006-03-28T19:35:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:voler 1]] 19672 53299 2006-03-28T19:35:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:voler 1]] 19673 53300 2006-03-28T19:35:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:voler 1]] 19674 53301 2006-03-28T19:35:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:voler 1]] 19675 65527 2006-06-29T21:33:08Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} * [[Motî:voler 1|voler]] (v.c.; haper) * [[Motî:voler 2|voler]] (v.s.c.; aler dins les airs) 19676 53303 2006-03-28T19:37:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>voler evoye</B></FONT> [vierbire a spitron, sins coplemint] <B>1.</B> [[Motî:endaler|endaler]], e [[Motî:voler 2|volant]], tot djåzant d' èn oujhea, d' ;èn inseke. <I>Des cints d' blancs oujheas, rimetous dins l' pitit bwès, volît evoye å prumî côp d' fizik.</I> <I>Sol cerijhî, l' agaesse s' a sorlivé d'&nbsp;on plin côp, et voler evoye, e riyant d' tos ses pus foirts</I> (J. Selvais). rl a: [[Motî:cori evoye|cori evoye]]. <span lang=fr>F. s'envoler.</span> <span lang=en>Ingl: to fly away.</span> <span lang=nl>Ny wegvliegen.</span> <B>2.</B> esse epoirté pal grande air, pa ene esplozion. <I>Li toet va voler evoye.</I> <I>Il a metou l' mene dins li stouve: tot li dvant del sitouve a volé evoye.</I> <B>3.</B> end aler tot djåzant do tins. <I>Djalot tins, 't i possibe ki les moumints d' bouneur Ewou çki nosse plaijhi nos berceye dins ses waches, Volénxhe evoye si rade ki les cis ki l' måleur Tafwaitmint nos rabaxhe&nbsp;?</I> (Lamartine, rat. pa J. Schoovaerts). Disfondowes: <span lang=wa-feller>voler vô<SUP>n</SUP>ye, <B>voler èvo<SUP>n</SUP>ye</B>, volè èvoye</span>. 19677 53307 2006-03-28T19:46:26Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19678 53308 2006-03-28T19:46:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19679 53309 2006-03-28T19:46:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19680 53310 2006-03-28T19:46:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:divierti]] 19681 53311 2006-03-28T19:47:34Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;divierti: diverti, divêrti, <FONT COLOR="#800080">divièrti</FONT>. 19682 53314 2006-03-28T19:53:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mojhi]] 19683 53315 2006-03-28T19:55:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moujhî]] 19684 53322 2006-03-28T20:06:15Z Pablo 5 /* Disfondowes */ == Disfondowes == ;molon: <FONT COLOR="#800080"><B>molon</B></FONT>, <B>moulon</B>, moron. ;moloné, -êye: moulonè, êye, <FONT COLOR="#800080">molonè, êye</FONT>. ;moloneure: moulonûre, <FONT COLOR="#800080"><B>moloneûre</B></FONT>. ;moloner: 19685 53321 2006-03-28T20:01:35Z Pablo 5 Motî:moloner displaecî viè Motî:molon #REDIRECT [[Motî:molon]] 19686 53324 2006-03-28T20:07:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:molon]] 19687 53325 2006-03-28T20:07:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:molon]] 19688 53326 2006-03-28T20:07:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:molon]] 19689 53327 2006-03-28T20:09:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>molon d'&nbsp;farene</B></FONT> [o.n.] vier di farene: vier del biesse des boledjîs, e latén sincieus <span lang=la><I>Tenebrio molitor</I></span>. rl a: [[Motî:mônî|mônî]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;(tot cåzant årvier) subtil come on molon el farene:</FONT> foirt [[Motî:londjin|londjin]]. <span lang=fr>F. larve de ténébrion.</span> 19690 53328 2006-03-28T20:10:09Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>molon al cawe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>molon-al-cawe</B></FONT> [o.n.] vier del [[Motî:moxhe al cawe|moxhe al cawe]], <span lang=la><I>Eristalis tenax</I></span>. <span lang=fr>F. larve d'éristale.</span> 19691 53341 2006-03-28T20:41:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhter</B></FONT> [v.s.c.] <B>1.</B> tchessî les moxhes evoye (po on tchvå, ene vatche). On dit eto: si [[Motî:moxhyî 1|moxhyî]]. <B>2.</B> sôter po haper les moxhes (po ene trûte). <I>Li trûte moxhtêye.</I> 19692 53354 2006-03-28T20:56:35Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:moxhyî 1|moxhyî]] (v.c.; tchessî les moxhes) * [[Motî:moxhyî 2|moxhyî]] (v.c.; ene tchandele) 19693 53340 2006-03-28T20:40:45Z Pablo 5 Copene:Motî:moxhyî displaecî viè Copene:Motî:moxhyî 1 #REDIRECT [[Copene:Motî:moxhyî 1]] 19694 53346 2006-03-28T20:44:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhyî 2]] 19695 53347 2006-03-28T20:44:19Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhyî 2]] 19696 53350 2006-03-28T20:47:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhe 2]] 19697 53352 2006-03-28T20:48:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhe 1]] 19698 53351 2006-03-28T20:48:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moxhe 1]] 19699 53357 2006-03-28T20:57:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhyî 2</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> rissaetchî l' moxhion d' ene tchandele. <I>Moxhyîz l' tchandele, ele va distinde.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moxhieyès stoeles:</FONT> filantès stoeles. <B>2.</B> tchessî ene sakî evoye, sins nou respet. <I>Bodjîz vs ou dji vs va moxhyî evoye.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhia</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>moxhion</B></FONT> [o.n.] dibout broûlé pår del metche d' ene tchandele et ki fwait del noere foumêye si on nel moxheye nén evoye. Omonime: * [[Motî:moxhyî 1|moxhyî]] (v.c.; tchessî les moxhes) 19700 53363 2006-03-28T21:18:24Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;moxhe: mohe [E1], moche. ;moxhete: mohète [E1] ;moxhea: mohê [E1] ;moxhî: mouhî, mouchî, mouché, mouchè, <FONT COLOR="#800080">mochî</FONT>. 19701 53368 2006-03-28T21:28:45Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;carmojhi: carmoûjer, carmouji, carmouhi, carmohi, <FONT COLOR="#800080">carmoji</FONT>. 19703 53379 2006-03-28T22:03:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ranxhner]] 19704 56660 2006-05-14T14:47:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 19705 53388 2006-03-28T22:20:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ranxhî]] 19706 53385 2006-03-28T22:12:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ramxhyî</B></FONT> [v.s.c] bodjî tot fjhant rmouwer les coxhes et les foyes (come cwand on passe dins des bouxhons). rl a: [[Motî:froxhner|froxhner]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>ram'hî, ram'chyî, ram'chier, ram'chiè, ramchiyî, ram'chiyè, ramicher, ramichî</span>. 19707 53391 2006-03-28T22:24:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ranxhner]] 19708 53393 2006-03-28T22:29:40Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinaxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] cweri pattavå après ene sacwè, sins rmete les cayets e plaece. On dit eto: [[Motî:randaxhî|randaxhî]], [[Motî:ranxhî|ranxhî]], [[Motî:naxhter|naxhter]]. <span lang=fr>F. trifouiller, fouiner, fureter.</span> 19709 53394 2006-03-28T22:32:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Yache]] 19710 53397 2006-03-28T22:32:56Z Pablo 5 Motî:naxhåd displaecî viè Motî:naxhî #REDIRECT [[Motî:naxhî]] 19711 53399 2006-03-28T22:32:57Z Pablo 5 Copene:Motî:naxhåd displaecî viè Copene:Motî:naxhî #REDIRECT [[Copene:Motî:naxhî]] 19712 53400 2006-03-28T22:33:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:naxhî]] 19713 53412 2006-03-28T23:06:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moutchî]] 19714 53413 2006-03-28T23:06:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moutchî]] 19715 53414 2006-03-28T23:07:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:moutchî]] 19716 53415 2006-03-28T23:08:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rixhorbi]] 19717 53418 2006-03-28T23:14:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="ff0000"><B>moutchî</B></FONT> [v.c.] si [[Motî:rxhorbi|rxhorbi]] l' nez. Etimolodjeye: do latén "<span lang=la>muccare</span>"; e vî walon "mokî". | <FONT COLOR="ff0000"><B>mocoe</B></FONT> u <FONT COLOR="ff0000"><B>moutchoe</B></FONT> [o.n.] boket di stofe ou d' papî eployî po s' moutchî. On dit eto: [[Motî:noret|noret d' taxhe]]. | <FONT COLOR="ff0000"><B>mokion</B></FONT> [o.n.] mannestés ki vnèt foû do nez cwand on s' moutche. On dit eto: [[Motî:nukion|nukion]]. 19718 53421 2006-03-28T23:22:46Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Måss (moes)|←]] &nbsp; [[Avri]] &nbsp; [[May|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' avri|1]] | [[2 d' avri|2]] | [[3 d' avri|3]] | [[4 d' avri|4]] | [[5 d' avri|5]] | [[6 d' avri|6]] | [[7 d' avri|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 d' avri|8]] | [[9 d' avri|9]] | [[10 d' avri|10]] | [[11 d' avri|11]] | [[12 d' avri|12]] | [[13 d' avri|13]] | [[14 d' avri|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 d' avri|15]] | [[16 d' avri|16]] | [[17 d' avri|17]] | [[18 d' avri|18]] | [[19 d' avri|19]] | [[20 d' avri|20]] | [[21 d' avri|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' avri|22]] | [[23 d' avri|23]] | [[24 d' avri|24]] | [[25 d' avri|25]] | [[26 d' avri|26]] | [[27 d' avri|27]] | [[28 d' avri|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 d' avri|29]] | [[30 d' avri|30]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 19719 53422 2006-03-28T23:24:22Z Pablo 5 {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Avri}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po avri== {{Wikipedia:Årmonak/avri 1}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 1|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 1|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 2}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 2|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 2|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 3}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 3|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 3|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 4}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 4|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 4|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 5}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 5|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 5|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 6}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 6|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 6|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 7}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 7|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 7|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 8}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 8|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 8|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 9}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 9|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 9|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 10}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 10|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 10|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 11}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 11|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 11|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 12}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 12|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 12|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 13}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 13|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 13|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 14}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 14|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 14|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 15}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 15|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 15|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 16}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 16|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 16|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 17}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 17|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 17|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 18}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 18|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 18|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 19}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 19|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 19|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 20}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 20|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 20|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 21}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 21|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 21|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 22}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 22|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 22|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 23}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 23|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 23|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 24}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 24|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 24|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 25}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 25|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 25|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 26}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 26|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 26|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 27}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 27|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 27|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 28}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 28|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 28|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 29}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 29|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 29|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/avri 30}} [[Wikipedia:Årmonak/avri 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/avri 30|copene]] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 30|action=edit}} candjî] - [{{SERVER}}{{localurl:Wikipedia:Årmonak/avri 30|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/April]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Ēastermōnaþ]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Abril]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/April]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Απριλίου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/March]] [[fa:ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/آوریل]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/4월]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/אפריל]] [[nl:Wikipedia:April]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 4月]] [[no:Wikipedia:Hendelser/April]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/kwiecień]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/April]] [[sv:Dagens händelser/april]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/เมษายน]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/4月]] 19720 53426 2006-03-29T00:40:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li Ptite Louwete]] 19721 53429 2006-03-29T01:04:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Vierzeye]] 19722 53451 2006-03-29T01:46:08Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwe d' Urope]] [[Categoreye:Beldjike]] 19723 53442 2006-03-29T01:37:42Z Pablo 5 [[Categoreye:Djeyografeye]] 19724 53448 2006-03-29T01:44:27Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwes]] [[Categoreye:Azeye]] 19725 53450 2006-03-29T01:45:49Z Pablo 5 [[Categoreye:Aiwes]] [[Categoreye:Urope]] 19726 53464 2006-03-29T02:53:44Z Pablo 5 Glêdisse displaecî viè Motî:glaidisse #REDIRECT [[Motî:glaidisse]] 19727 54653 2006-04-19T08:46:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[La Foret]] 19729 53488 2006-03-29T23:03:27Z Pablo 5 loyéns Èn '''Achi''', c 'est, su les vîs tchårs et les viyès tchèrètes, on fwârt fiêr ki supwate lu chassis su s' mitan,ki finit d' tchèke costé pa ène [[fizêye]], èyusse ku les ruwes du bwès tournat. Les ruwes avint in pô d' djeu su les fuzéyes, pou diminouwer k' frotmint d'in fiêr su l'ôte. On n' counichot nin co les [[buzleure]]s. Gn' avot don ku les ruwes ki tournint, nin l' achi. Can l' trin è arivé, coume çut-ci roulot su des rails mètus à ècartumint bin défini, l' achi et les deus ruwes n'ont pus fé k' ène seule pîce. L' achi dèpassot des deus costés des ruwes et tournot don avu zèles; ces dbouts-la astint raclôs dins ène bwèsse ki, du minme côp, supwartot lu tchassis du wagon. Ces bwèsses-la racloyint les dbouts dl' achi, ki tournint su in moyû solidêre dul bwèsse. Ene buslure d'in mètal pus tinre s' intercalot atère la ruwe et l' moyû, pouz aspêtchî lu frotadje du fiêr su fiêr. La bwèsse ére plin.ne du spèsse ôle, ki bagnot dins dl' ètoupe, pouz achûrer le grêssadje du moyû. Il arivot adon ku, pou ène rêzon û l' ôte, ène bwèsse du wagon tchåfe et cumince à griper, avu toutes les consèkances ku ça put amon.ner. ( feu ou trin, pètadje du l' achi, etc) Cand in trin passot dins ène gare, i falot ène oume sul kai, pou wêtî passer l' trin et averti la gare chûvante, s'il avot rmarké ène bwèsse tchåfante. Çu gare-la rutnont l'trin ; on garot l'wagon sul costé et lu landmwin, ène èkipe spéciale vunot rèparer la bwèsse. Asteure, les bwèsses du wagon sont toudi la, mês les roulmints ont pris l' place des buslûres. [[de:Achse (Technik)]] [[en:Axle]] [[fr:Essieu]] [[it:Albero (meccanica)]] [[nl:As (mechanica)]] 19730 53475 2006-03-29T19:23:19Z 213.49.177.104 {{djermon viyaedje}} '''Grimbiemont''' (fr: ''Grimbiémont''), c' est on hamtea di [[Rwè (viyaedje)|Rwè]]. == Rilomés dmorants d' Grimbiemont == * [[Joël Thiry]] 19731 59767 2006-06-07T13:12:04Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bHoton\b +Houton) [[categoreye:sicrijheus e walon|Thiry]] [[categoreye:bouteus pol walon|Thiry]] [[Imådje:Joel_Thiry.jpg|thumb|left|100px|(e 2002)]] '''Joël Thiry''' c' est on scrijheu e walon et on bouteu pol walon, k' a skepyî li [[19 di måss]] [[1957]]. Il a rexhou "Magnaedjes di manaedjes" (<SMALL>''Magnèdjes di manèdjes''</SMALL>) (1999), des inketes francès-walon so çou k les djins mougnént li long d' l' [[Aiwe-d'-Oûte]] d' [[Oufalijhe]] disk' a [[Houton]], del [[guere 1914-1918]] disk' ås [[anêyes 1960]]. E ... i vude "Zimtêye di boute-boute", onk des prumîs [[live di rcete|lives di rcetes e walon]]. E 2005, i rprind l' moennaedje do [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]]. Di s' mestî, il est prof di sgondaire a [[Måtche-el-Fåmene]]. == Hårdêye divintrinne == * [[Uzeu:Grimbièmonî|Si pådje d' uzeu so Wiki]] 19732 53480 2006-03-29T20:02:31Z Grimbièmonî 149 Monumint Gramme a Lidje, inte les ponts di Fragnêye et d' Fetene. Copyright Jacques Renier 2005 Ciste imådje ni pout esse eployeye ki so les waibes wikipedia (tos lingaedjes) '''wa:''' Vey li pådje [[:fr:Image:Zenobe Gramme.jpg|sol wikipedia e franc Monumint Gramme a Lidje, inte les ponts di Fragnêye et d' Fetene. Copyright Jacques Renier 2005 Ciste imådje ni pout esse eployeye ki so les waibes wikipedia (tos lingaedjes) '''wa:''' Vey li pådje [[:fr:Image:Zenobe Gramme.jpg|sol wikipedia e francès]] po pus di racsegnes. '''en:''' see the [[:fr:Image:Zenobe Gramme.jpg|French wikipedia]] page for licence details. 19733 54157 2006-04-08T13:14:43Z Lucyin 16 {{Babel|wa|fr|en-2|nl-2|kg-1|sw-1}} [[Joël Thiry|Mi pådje so Wiki]] 19734 53484 2006-03-29T22:56:19Z Pablo 5 Achi displaecî viè Aessi #REDIRECT [[Aessi]] 19735 53490 2006-03-30T10:36:31Z Pablo 5 {{Wikipedia:Bénvnowe/modele}} [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 30 di måss 2006 a 10:36 (UTC) 19736 53491 2006-03-30T10:39:34Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=sw| text=Mtumiaji huyu aweza kushiriki kwa '''[[:Category:Uzeus sw|Kiswahili]]''' cha kiwango cha '''[[:Category:Uzeus sw-1|msingi]]'''.}} 19738 53493 2006-03-30T10:46:40Z Pablo 5 {{User language-1| letter code=kg| text={{coafe|This user undertands with a '''[[:Categoreye:Uzeus kg-1|weak level]]''' the '''[[:Categoreye:Uzeus kg|kikongo]]''' language}}.}} 19739 53495 2006-03-30T10:52:50Z Pablo 5 {{Category user language|sw|Suwahili|Watumiaji hawa wanasema '''Kiswahili'''.}} {{CategoryTOC}} [[als:Kategorie:User sw]] [[ar:تصنيف:مستخدمين sw]] [[be:Катэгорыя:User sw]] [[br:Rummad:Implijer sw]] [[chr:Category:User sw]] [[cs:Kategorie:User sw]] [[da:Kategori:Brugere sw]] [[de:Kategorie:User sw]] [[en:Category:User sw]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto sw]] [[fi:Luokka:User sw]] [[fr:Catégorie:Utilisateur sw]] [[ga:Catagóir:Úsáideoir sw]] [[gn:Category:User sw]] [[hu:Kategória:User sw]] [[id:Kategori:User sw]] [[ja:Category:User sw]] [[ka:კატეგორია:მომხმარებელი sw]] [[ko:분류:사용자 sw]] [[mn:Category:User sw]] [[na:Category:User sw]] [[nds:Kategorie:User sw]] [[nl:Categorie:Gebruiker sw]] [[no:Kategori:Bruker sw]] [[pl:Kategoria:User sw]] [[pt:Categoria:Usuário sw]] [[qu:Category:Ruwaq:sw]] [[ro:Categorie:User sw]] [[ru:Категория:User sw]] [[scn:Category:User sw]] [[sl:Kategorija:Uporabnik sw]] [[sr:Категорија:User sw]] [[sv:Kategori:Användare sw]] [[sw:Category:User sw]] [[th:Category:User sw]] [[tl:Category:User sw]] [[tr:Kategori:User sw]] [[uk:Категорія:User sw]] [[zh:Category:Sw 使用者]] 19740 53496 2006-03-30T11:38:27Z Pablo 5 {{Category user language|kg|kikongo|kikongo}} {{CategoryTOC}} [[ar:تصنيف:مستخدم kg]] [[da:Kategori:Brugere kg]] [[de:Kategorie:User kg]] [[en:Category:User kg]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto kg]] [[fr:Catégorie:Utilisateur kg]] [[he:קטגוריה:User kg]] [[hu:Kategória:User kg]] [[id:Kategori:User kg]] [[is:Flokkur:Notandi kg]] [[it:Categoria:Utenti kg]] [[ja:Category:User kg]] [[kg:Category:User kg]] [[ko:분류:사용자 kg]] [[la:Categoria:Usor kg]] [[no:Kategori:Bruker kg]] [[oc:Categoria:Utilisator kg]] [[ru:Категория:User kg]] [[sk:Kategória:User kg]] [[zh:Category:Kg 使用者]] 19741 53596 2006-04-02T15:34:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>randaxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> cweri pattavå après ene sacwè, sins rmete les cayets e plaece. <I>Dj' a rtrové l' peloe, la, enute del vesprêye: i m' a falou randaxhî cåzu dins tote li cassene</I> (L. Mahin). On dit eto: [[Motî:ranxhî|ranxhî]], [[Motî:naxhter|naxhter]], [[Motî:rinaxhî|rinaxhî]]. <span lang=fr>F. trifouiller, fouiner, fureter.</span> <B>2.</B> bodjî tofer, tot fjhant do brut. <I>Mi pwetrene est ene foidje Ki randaxhe sins aresse; Po-z ersaetchî di m' goidje Mi alinne, tant k' ele sårè</I> (Simone del Goulete). <I>On-z ôt on roumdoudoum, come si ene biesse randaxhreut dins les fagots et les plantches ki sont dresseyes siconte do meur</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. remuer, s'agiter.</span> <B>3.</B> fé do disdut. <I>Dinltins, on montéve ene guinguete sol plaece; et ça zimtéve et randaxhî cåzu disk å matén</I> (E. Gilliard). On dit eto: [[Motî:ramxhyî|ramxhyî]]. <span lang=fr>F. faire du boucan, aller et venir.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>randaxhe</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] <B>1.</B> onk ki randaxhe toltins. <I>Li Duk do Braibant ravadjive li Hesbaye et s' a-t i vnou fé l' randaxhe a Lidje, tins k' el prince esteut evoye</I> (J. Brumioul). On dit eto: bardaxhe. <span lang=fr>F. fureteur, fauteur de troubles, casse-cou.</span> <B>2.</B> foirt ome. <span lang=fr>F. gaillard.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Randaxhe</FONT> [n.dj.] no d' famile di Walonreye, e F. <span lang=fr>Randach, Randasche, Randaxhe, Ronda, Rondas</span>. rl a: [[Motî:Ranxhneu|Ranxhneu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>randaxheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>randaxheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>randaxhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki randaxhe. <I>Les djonnes ! I sont todi a damadje; c' est des grevisseus, des randaxheus; des broye-tot et des francs spiyeus</I> (L. Mahin). On dit eto: [[Motî:ranxhneu|ranxhneu]]. 19742 53504 2006-03-31T11:52:10Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:randaxhî]] 19743 53506 2006-03-31T11:54:07Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:randaxhî]] 19744 53583 2006-04-02T15:14:10Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>berlondjî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] aler d' on costé, pu d' l' ôte. On dit eto: [[Motî:hossî|hossî]], [[Motî:barloker|barloker]], [[Motî:cahossî|cahossî]], [[Motî:halcoter|halcoter]]. <span lang=fr>F. balancer.</span> 19745 53511 2006-03-31T12:08:37Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> bârlondjî; birlondjî, <FONT COLOR="#800080">berlondjî</FONT>. 19746 53584 2006-04-02T15:18:42Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:tchicter 1|tchicter]] (v.s.c., halkiner) * [[Motî:tchicter 2|tchicter]] (v.c., boere èn on tchiket) 19747 53524 2006-04-01T11:55:06Z Pablo 5 touch (babel) {{babel|wa-0|nb|nn-3|en-3|da-2|sv-2|de-1|es-1|eo-1}} Hello! My name is '''[[m:User:Jon Harald Søby|Jon Harald Søby]]''', and I'm a [[m:Stewards|Steward]] of the Wikimedia Foundation, born 1988, living in Norway. If you wish to contact me, you can do so [[m:User talk:Jon Harald Søby|here]]. [[aa:User:Jon Harald Søby]] [[ab:User:Jon Harald Søby]] [[af:User:Jon Harald Søby]] [[ak:User:Jon Harald Søby]] [[als:User:Jon Harald Søby]] [[am:User:Jon Harald Søby]] [[an:User:Jon Harald Søby]] [[ang:User:Jon Harald Søby]] [[ar:User:Jon Harald Søby]] [[arc:User:Jon Harald Søby]] [[as:User:Jon Harald Søby]] [[ast:User:Jon Harald Søby]] [[av:User:Jon Harald Søby]] [[ay:User:Jon Harald Søby]] [[az:User:Jon Harald Søby]] [[ba:User:Jon Harald Søby]] [[bat-smg:User:Jon Harald Søby]] [[be:User:Jon Harald Søby]] [[bg:User:Jon Harald Søby]] [[bh:User:Jon Harald Søby]] [[bi:User:Jon Harald Søby]] [[bm:User:Jon Harald Søby]] [[bn:User:Jon Harald Søby]] [[bo:User:Jon Harald Søby]] [[br:User:Jon Harald Søby]] [[bs:User:Jon Harald Søby]] [[bug:User:Jon Harald Søby]] [[ca:User:Jon Harald Søby]] [[ce:User:Jon Harald Søby]] [[ceb:User:Jon Harald Søby]] [[ch:User:Jon Harald Søby]] [[cho:User:Jon Harald Søby]] [[chr:User:Jon Harald Søby]] [[chy:User:Jon Harald Søby]] [[co:User:Jon Harald Søby]] [[cr:User:Jon Harald Søby]] [[cs:User:Jon Harald Søby]] [[csb:User:Jon Harald Søby]] [[cv:User:Jon Harald Søby]] [[cy:User:Jon Harald Søby]] [[da:User:Jon Harald Søby]] [[de:User:Jon Harald Søby]] [[dv:User:Jon Harald Søby]] [[dz:User:Jon Harald Søby]] [[ee:User:Jon Harald Søby]] [[el:User:Jon Harald Søby]] [[en:User:Jon Harald Søby]] [[eo:User:Jon Harald SØBY]] [[es:User:Jon Harald Søby]] [[et:User:Jon Harald Søby]] [[eu:User:Jon Harald Søby]] [[fa:User:Jon Harald Søby]] [[ff:User:Jon Harald Søby]] [[fi:User:Jon Harald Søby]] [[fiu-vro:User:Jon Harald Søby]] [[fj:User:Jon Harald Søby]] [[fo:User:Jon Harald Søby]] [[fr:User:Jon Harald Søby]] [[frp:User:Jon Harald Søby]] [[fur:User:Jon Harald Søby]] [[fy:User:Jon Harald Søby]] [[ga:User:Jon Harald Søby]] [[gd:User:Jon Harald Søby]] [[gl:User:Jon Harald Søby]] [[gn:User:Jon Harald Søby]] [[got:User:Jon Harald Søby]] [[gu:User:Jon Harald Søby]] [[gv:User:Jon Harald Søby]] [[ha:User:Jon Harald Søby]] [[haw:User:Jon Harald Søby]] [[he:User:Jon Harald Søby]] [[hi:User:Jon Harald Søby]] [[ho:User:Jon Harald Søby]] [[hr:User:Jon Harald Søby]] [[ht:User:Jon Harald Søby]] [[hu:User:Jon Harald Søby]] [[hy:User:Jon Harald Søby]] [[hz:User:Jon Harald Søby]] [[ia:User:Jon Harald Søby]] [[id:User:Jon Harald Søby]] [[ie:User:Jon Harald Søby]] [[ig:User:Jon Harald Søby]] [[ii:User:Jon Harald Søby]] [[ik:User:Jon Harald Søby]] [[ilo:User:Jon Harald Søby]] [[io:User:Jon Harald Søby]] [[is:User:Jon Harald Søby]] [[it:User:Jon Harald Søby]] [[iu:User:Jon Harald Søby]] [[ja:User:Jon Harald Søby]] [[jbo:User:Jon Harald Søby]] [[jv:User:Jon Harald Søby]] [[ka:User:Jon Harald Søby]] [[kg:User:Jon Harald Søby]] [[kj:User:Jon Harald Søby]] [[ki:User:Jon Harald Søby]] [[kk:User:Jon Harald Søby]] [[kl:User:Jon Harald Søby]] [[km:User:Jon Harald Søby]] [[kn:User:Jon Harald Søby]] [[ko:User:Jon Harald Søby]] [[kr:User:Jon Harald Søby]] [[ks:User:Jon Harald Søby]] [[ksh:User:Jon Harald Søby]] [[ku:User:Jon Harald Søby]] [[kv:User:Jon Harald Søby]] [[kw:User:Jon Harald Søby]] [[ky:User:Jon Harald Søby]] [[la:User:Jon Harald Søby]] [[lad:User:Jon Harald Søby]] [[lb:User:Jon Harald Søby]] [[lg:User:Jon Harald Søby]] [[li:User:Jon Harald Søby]] [[lij:User:Jon Harald Søby]] [[lmo:User:Jon Harald Søby]] [[ln:User:Jon Harald Søby]] [[lo:User:Jon Harald Søby]] [[lt:User:Jon Harald Søby]] [[lv:User:Jon Harald Søby]] [[map-bms:User:Jon Harald Søby]] [[mg:User:Jon Harald Søby]] [[mh:User:Jon Harald Søby]] [[mi:User:Jon Harald Søby]] [[mk:User:Jon Harald Søby]] [[ml:User:Jon Harald Søby]] [[mn:User:Jon Harald Søby]] [[mo:User:Jon Harald Søby]] [[mr:User:Jon Harald Søby]] [[ms:User:Jon Harald Søby]] [[mt:User:Jon Harald Søby]] [[mus:User:Jon Harald Søby]] [[my:User:Jon Harald Søby]] [[na:User:Jon Harald Søby]] [[nah:User:Jon Harald Søby]] [[nap:User:Jon Harald Søby]] [[nds:User:Jon Harald Søby]] [[nds-nl:User:Jon Harald Søby]] [[ne:User:Jon Harald Søby]] [[ng:User:Jon Harald Søby]] [[nl:User:Jon Harald Søby]] [[nn:User:Jon Harald Søby]] [[no:User:Jhs]] [[nrm:User:Jon Harald Søby]] [[nv:User:Jon Harald Søby]] [[ny:User:Jon Harald Søby]] [[oc:User:Jon Harald Søby]] [[om:User:Jon Harald Søby]] [[or:User:Jon Harald Søby]] [[os:User:Jon Harald Søby]] [[pa:User:Jon Harald Søby]] [[pam:User:Jon Harald Søby]] [[pap:User:Jon Harald Søby]] [[pdc:User:Jon Harald Søby]] [[pi:User:Jon Harald Søby]] [[pih:User:Jon Harald Søby]] [[pl:User:Jon Harald Søby]] [[pms:User:Jon Harald Søby]] [[ps:User:Jon Harald Søby]] [[pt:User:Jon Harald Søby]] [[qu:User:Jon Harald Søby]] [[rm:User:Jon Harald Søby]] [[rmy:User:Jon Harald Søby]] [[rn:User:Jon Harald Søby]] [[ro:User:Jon Harald Søby]] [[roa-rup:User:Jon Harald Søby]] [[ru:User:Jon Harald Søby]] [[rw:User:Jon Harald Søby]] [[sa:User:Jon Harald Søby]] [[sc:User:Jon Harald Søby]] [[scn:User:Jon Harald Søby]] [[sco:User:Jon Harald Søby]] [[sd:User:Jon Harald Søby]] [[se:User:Jon Harald Søby]] [[sg:User:Jon Harald Søby]] [[sh:User:Jon Harald Søby]] [[si:User:Jon Harald Søby]] [[simple:User:Jon Harald Søby]] [[sk:User:Jon Harald Søby]] [[sl:User:Jon Harald Søby]] [[sm:User:Jon Harald Søby]] [[sn:User:Jon Harald Søby]] [[so:User:Jon Harald Søby]] [[sq:User:Jon Harald Søby]] [[sr:User:Jon Harald Søby]] [[ss:User:Jon Harald Søby]] [[st:User:Jon Harald Søby]] [[su:User:Jon Harald Søby]] [[sv:User:Jon Harald Søby]] [[sw:User:Jon Harald Søby]] [[ta:User:Jon Harald Søby]] [[te:User:Jon Harald Søby]] [[tet:User:Jon Harald Søby]] [[tg:User:Jon Harald Søby]] [[th:User:Jon Harald Søby]] [[ti:User:Jon Harald Søby]] [[tk:User:Jon Harald Søby]] [[tl:User:Jon Harald Søby]] [[tn:User:Jon Harald Søby]] [[to:User:Jon Harald Søby]] [[tpi:User:Jon Harald Søby]] [[tr:User:Jon Harald Søby]] [[ts:User:Jon Harald Søby]] [[tt:User:Jon Harald Søby]] [[tum:User:Jon Harald Søby]] [[tw:User:Jon Harald Søby]] [[ty:User:Jon Harald Søby]] [[udm:User:Jon Harald Søby]] [[ug:User:Jon Harald Søby]] [[uk:User:Jon Harald Søby]] [[ur:User:Jon Harald Søby]] [[uz:User:Jon Harald Søby]] [[ve:User:Jon Harald Søby]] [[vec:User:Jon Harald Søby]] [[vi:User:Jon Harald Søby]] [[vls:User:Jon Harald Søby]] [[vo:User:Jon Harald Søby]] [[war:User:Jon Harald Søby]] [[wo:User:Jon Harald Søby]] [[xal:User:Jon Harald Søby]] [[xh:User:Jon Harald Søby]] [[yi:User:Jon Harald Søby]] [[yo:User:Jon Harald Søby]] [[za:User:Jon Harald Søby]] [[zh:User:Jon Harald Søby]] [[zh-min-nan:User:Jon Harald Søby]] [[zh-yue:User:Jon Harald Søby]] [[zu:User:Jon Harald Søby]] 19748 53522 2006-04-01T11:48:04Z Pablo 5 {{User language-3| letter code=nn| text=enne brukaren har '''[[:Category:Uzeus nn-3|mykje god]]''' kjennskap til '''[[:Category:Uzeus nn|nynorsk]]''' rang.}} 19749 53523 2006-04-01T11:53:57Z Pablo 5 {{User language| letter code=nb| text=Denne brukeren snakker '''[[:Category:Uzeus nb|norsk (bokmål)]]''' som '''[[:Category:Uzeus nb-N|morsmål]]'''.}} 19750 65740 2006-07-01T08:43:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User no-N]] {{Category user language-N|nb|norvedjin|Disse brukerne har '''norsk''' som '''morsmål'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere nb-N]] [[de:Kategorie:User no-M]] [[en:Category:User no-N]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto no]] [[fr:Catégorie:Utilisateur no-M]] [[he:קטגוריה:User no-N]] [[ja:Category:User no-N]] [[ko:분류:사용자 no-M]] [[nl:Categorie:Gebruiker no-M]] 19751 53526 2006-04-01T12:02:45Z Pablo 5 {{Category user language-3|nn|noû-norvedjin|Denne brukarane kan svært godt '''nynorsk'''.}} {{CategoryTOC}} [[da:Kategori:Brugere nn-3]] [[de:Kategorie:User nn-3]] [[en:Category:User nn-3]] [[fr:Catégorie:Utilisateur nn-3]] [[ja:Category:User nn-3]] [[ko:분류:사용자 nn-3]] [[na:Category:User nn-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker nn-3]] [[nn:Kategori:Brukar nn-3]] [[no:Kategori:Bruker nn-3]] 19752 53551 2006-04-02T11:29:59Z Pablo 5 $1Ko ($2 mots) 19753 53558 2006-04-02T11:51:14Z Pablo 5 Po s' mete a houte des robots di spam, nos vs dimandans d' acertiner ki vos estoz bén ene djin po-z ahiver vosse conte, po çoula, tapez les mots k' aparexhèt dins l' imådje chal pa dzo:<br />([[Special:Captcha/help|Pocwè fjhans ns çoula?]]) 19754 53557 2006-04-02T11:48:39Z Pablo 5 Les waibes k' acceptèt des messaedjes do publik, come ci wiki chal, sont sovint eployîs pa des må-fjhants spameus, po pleur mete, avou des usteyes otomatikes, des loyéns di rclame viè les sites da zels. Bén seur, on pout todi les disfacer al mwin, mins c' est on soyant ovraedje. Adon, pa côps, copurade cwand vos radjoutez des hårdêyes a ene pådje, ou å moumint d' ahiver on novea conte sol wiki, on eployrè ene passete d' acertinaedje, dj' ô bén k' on vos mostere ene imådje avou on tecse kitoirdou eyet vs dimander di taper les mots so l' imådje. Come li ricnoxhance di ç' tecse la est målåjheye a fé otomaticmint pa on robot, çoula permete di leyî les vraiyès djins fé leus candjmints tot arestant l' plupårt des spameus et des sfwaitès atakes pa robot. Målureuzmint çoula apoite eto des målåjhminces po les cis k' ont des problinmes po vey, ou k' eployèt des betchteus e môde tecse ou båzés sol vwès. Pol moumint, nos n' avans nén ene alternative odio. S' i vs plait contactez les manaedjeus do site po d' l' aidance si çoula vos espaitche di fé vos candjmints ledjitimes. Clitchîz sol boton «En erî» di vosse betchteu waibe po rivni al pådje di dvant. 19755 53555 2006-04-02T11:47:36Z Pablo 5 Li côde d' acertinaedje est incorek ou mancant. 19756 53556 2006-04-02T11:47:57Z Pablo 5 Aidance passete d' acertinaedje 19757 53559 2006-04-02T11:51:22Z Pablo 5 Dins vos candjmints i gn a des novelès hårdêyes (URL); po s' mete a houte des robots di spam, nos vs dimandans d' acertiner ki vos estoz bén ene djin, po çoula, tapez les mots k' aparexhèt dins l' imådje chal pa dzo:<br />([[Special:Captcha/help|Pocwè fjhans ns çoula?]]) 19758 53586 2006-04-02T15:23:16Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchicter 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> èn nén saveur cwè, èn nén saveur cwè tchoezi. On dit eto: [[Motî:halcoter|halcoter]], [[Motî:halkiner|halkiner]], [[Motî:platchter|platchter]]. <span lang=fr>F. hésiter.</span> <B>2.</B> ricmincî trinte-shijh côp l' minme cayet, sins î ariver. <span lang=fr>F. chipoter.</span> <B>3.</B> s' ocuper a des tchitchêyes. rl a: [[Motî:hårlicoter|hårlicoter]], [[Motî:burziker|burziker]]. <span lang=fr>F. glandouiller.</span> Omonime: * [[Motî:tchicter 2|tchicter]] (v.c., boere èn on tchiket) 19759 53595 2006-04-02T15:34:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:ranxhner]] 19760 53601 2006-04-03T00:48:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schayter]] 19761 53611 2006-04-03T01:01:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayter</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> piede ses [[Motî:schaye|schayes]] estant maweure (noejhes). <span lang=fr>F. être à maturité.</span> <B>2.</B> fé toumer des ptits bokets come des schayes. <I>Pa des côps, avou l' ôte éndjole ki fwait do brut, on riskêye di schayter ene miyete l'&nbsp;emay do dint</I> (L. Mahin). <I>Li nouve coleur schaytêye dedja.</I> rl a: [[Motî:schayî 2|schayî]], [[Motî:dischayî|dischayî]], [[Motî:dischayter|dischayter]], [[Motî:kischayter|kischayter]]. <span lang=fr>F. écailler, s'écailler.</span> <B>II.</B> [v.c.] rascovri (on toet) avou des schayes. <span lang=fr>F. couvrir.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si schayter</FONT> [v.pr.] piede des ptits bokets come des schayes. Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)cayter, hèyter, chayter, hayter, hèyter, hin.yter, hyayter, chayter, (è)scayter, (è)scaytè, <FONT COLOR="#800080">s(i)cayter / (è)scayter</FONT></span>; miersipepieuzmint el notûle ALW 4.156. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaytaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "schayter". copurade: fijhaedje d' on toet di schayes. <span lang=fr>F. couvrage.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayteu</B></FONT> [o.n] ome ki monte so les toets po mete des schayes. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayton</B></FONT> [o.n.] ome ki haetche ås schayes dins ene [[Motî:schayire|schayire]]. 19762 53603 2006-04-03T00:49:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schayter]] 19763 53604 2006-04-03T00:49:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schayter]] 19764 53606 2006-04-03T00:56:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket d' bleuwe plate pire, foirt tene, côpé a mzeure, k' on mete po fé les toets. <I>Li vint hoûle si bén foirt ki les panes et les schayes è triyannut</I> (H. Petrez). <I>Sol crestea do toet, les schayes î sont ele co totes&nbsp;?</I> (O. Fabry). <I>Dinltins, on fjheut les toets don, avou del foite tere; on meteut ene coûtche di foite tere, pu on stitchive les schayes divins</I> (ramexhné pa L. Mahin). <span lang=fr>F. ardoise.</span> <B>2.</B> pitit boket d' pelete del pea ki s' dismantche dins des maladeyes k' i gn a. <span lang=fr>F. pellicule.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(i)caye</B>, s(u)caye, <B>(è)scaye</B>, chaye, chèye, <B>haye</B>, hèye, hyaye, hyèye, <FONT COLOR="#800080">s(i)caye / (è)scaye</FONT></span>. Etimolodjeye: erî-rfwait vî lussimbordejwès <span lang=lb>skalja</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayire</B></FONT> [f.n.] [[Motî:cårire|cårire]] ås schayes. <I>On a bén dvou fé des noûmots e walon po l'&nbsp;ovraedje dins les fosses a tcherbon, les schayires et vos nd åroz</I> (L. Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)cayîre, (è)scayêre, chayîre, hayîre, hyayîre, <FONT COLOR="#800080">s(i)cayire / (è)scayire</FONT>. Gm. ècayîre</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayeye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite cour metowe dirî ene måjhone, u eter deus måjhones, dinltins avou ene daegn fwaite di bokets di schayes. <I>Ni dmorez nén el schayeye, il î shofele trop foirt</I> (ramexhné pa J. Haust). <I>Li lét est tot nou; I gn a-st el schayeye On potea d' savnêye Et deus coirs pindous So ene coide a l' bouwêye</I> (J.D. Boussart) <span lang=fr>F. arrière-cour.</span> <B>2.</B> trotwer metou divant les dvanteures des måjhones. <span lang=fr>F. trottoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>hayêye</B>, hayèye, <B>s(i)cayîye</B>, <B>(e)scayêye</B></span>. Etimolodjeye: pårticipe erirece d' on viebe forveyou "schayî" (ricovri di schayes). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schayî 1</B></FONT> [o.n.] schayeye (trotwer). <I>On-z a rlavé li schayî di dvant</I> (ramexhné pa A. Carler &amp; W. Bal). <span lang=fr>F. trottoir.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>(e)scayî</B></span>. Etimolodjeye: bodje "schaye", cawete -î. Coinrece Coûtchant walon. Omonime: * si [[Motî:schayî 2|schayî]] (v.pr.; si schayter) Parintêye: * si [[Motî:schayî 2|schayî]] * [[Motî:schayter|schayter]] * [[Motî:schayteu|schayteu]] * [[Motî:dischayî|dischayî]] * [[Motî:dischayter|dischayter]] * [[Motî:kischayter|kischayter]] 19765 53608 2006-04-03T00:56:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaye]] 19766 53609 2006-04-03T00:57:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schaye]] 19767 65994 2006-07-02T21:56:33Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[frp:Ètats-Unis d’Amèrica]], [[zh-yue:美國]] {{djermon}} Les '''Estats Unis d'Amerike''' (en inglès ''United States of America''), c'est on payis do nôr di l'[[Amerike]]. Li mwaisse-veye est [[Washington]]. Les Estats Unis sont pårtis e 50 estats. [[Categoreye:Estats Unis]] [[af:Verenigde State]] [[als:USA]] [[am:አሜሪካ]] [[an:Estatos Unitos]] [[ang:Geānlǣht Rīcu American]] [[ar:الولايات المتحدة الأمريكية]] [[ast:Estaos Xuníos d'América]] [[az:Amerika Birləşmiş Ştatları]] [[be:Злучаныя Штаты Амэрыкі]] [[bg:Съединени американски щати]] [[bn:মার্কিন যুক্তরাষ্ট্র]] [[br:Stadoù-Unanet Amerika]] [[bs:Sjedinjene Američke Države]] [[ca:Estats Units d'Amèrica]] [[chr:ᎠᎺᎢ]] [[cs:Spojené státy americké]] [[cv:Америкăри Пĕрлешӳллĕ Штатсем]] [[cy:Unol Daleithiau America]] [[da:USA]] [[de:Vereinigte Staaten]] [[dv:އެމެރިކާ]] [[el:Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής]] [[en:United States]] [[eo:Usono]] [[es:Estados Unidos de América]] [[et:Ameerika Ühendriigid]] [[eu:Amerikako Estatu Batuak]] [[fa:ایالات متحده‌ امریکا]] [[fi:Yhdysvallat]] [[fr:États-Unis d'Amérique]] [[frp:Ètats-Unis d’Amèrica]] [[fy:Feriene Steaten fan Amearika]] [[ga:Stáit Aontaithe Mheiriceá]] [[gd:Na Stàitean Aonaichte]] [[gl:Estados Unidos de América - United States of America]] [[gu:સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા]] [[he:ארצות הברית]] [[hi:संयुक्त राज्य अमेरिका]] [[hr:Sjedinjene Američke Države]] [[ht:Etazini]] [[hu:Amerikai Egyesült Államok]] [[ia:Statos Unite de America]] [[id:Amerika Serikat]] [[ilo:Estados Unidos iti America]] [[io:Usa]] [[is:Bandaríkin]] [[it:Stati Uniti d'America]] [[iu:ᐊᒥᐊᓕᑲ]] [[ja:アメリカ合衆国]] [[jbo:mergu'e]] [[ka:ამერიკის შეერთებული შტატები]] [[km:សហរដ្ឋ]] [[ko:미국]] [[ks:संयुक्त राज्‍य अमेरिका]] [[ku:Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê]] [[kw:Statys Unys]] [[la:Civitates Foederatae Americae]] [[lb:Vereenegt Staate vun Amerika]] [[li:Vereinegde State van Amerika]] [[lt:JAV]] [[lv:Amerikas Savienotās Valstis]] [[mk:Соединети Американски Држави]] [[ml:യു.എസ്‌.എ.]] [[mo:Стателе Уните але Америчий]] [[mr:अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]] [[ms:Amerika Syarikat]] [[mt:Stati Uniti]] [[my:အမေရိကန္‌ပ္ရည္‌ေထာင္‌စု]] [[nah:Altépetl Osehsepanoaseh Americac]] [[nds:USA]] [[nl:Verenigde Staten]] [[nn:USA]] [[no:Amerikas forente stater]] [[nrm:Êtats Unnis d'Améthique]] [[nv:Wááshindoon bikéyah ałhidadiidzooígíí]] [[oc:Estats Units d'America]] [[os:Америкæйы Иугонд Штаттæ]] [[pdc:Amerikaa]] [[pl:Stany Zjednoczone]] [[ps:د امريکا متحده ايالات]] [[pt:Estados Unidos da América]] [[rm:Stadis Unids da l'America]] [[ro:Statele Unite ale Americii]] [[ru:Соединённые Штаты Америки]] [[rw:Leta Zunze Ubumwe z’Amerika]] [[sa:संयुक्त राज्‍य अमेरिका]] [[scn:Stati Uniti]] [[sco:Unitit States]] [[se:Amerihká ovttastuvvan stáhtat]] [[sh:Sjedinjene Američke Države]] [[simple:United States]] [[sk:Spojené štáty]] [[sl:Združene države Amerike]] [[sq:Shtetet e Bashkuara]] [[sr:Сједињене Америчке Државе]] [[sv:USA]] [[ta:ஐக்கிய அமெரிக்க நாடுகள்]] [[tg:Иёлоти Муттаҳидаи Амрико]] [[th:สหรัฐอเมริกา]] [[tl:Estados Unidos]] [[tpi:Yunaitet Stets]] [[tr:Amerika Birleşik Devletleri]] [[ug:ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى]] [[uk:Сполучені Штати Америки]] [[ur:ریاستہائے متحدہ امریکہ]] [[uz:Amerika Qo`shma Shtatlari]] [[vec:Stati Unìi d'Amèrica]] [[vi:Hoa Kỳ]] [[yi:פאראייניקטע שטאטן פון אמעריקע]] [[yo:Orílẹ̀-Èdè Amẹ́ríkà]] [[za:Meijgoz]] [[zh:美國]] [[zh-min-nan:Bí-kok]] [[zh-yue:美國]] 19768 53628 2006-04-03T16:22:55Z Pablo 5 Bénvnowe Arbeo! {{Wikipedia:Bénvnowe/modele}} [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 3 d' avri 2006 a 16:22 (UTC) 19769 53631 2006-04-03T16:31:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Amerike]] 19770 53634 2006-04-04T10:04:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Walonreye]] 19771 53639 2006-04-04T23:00:37Z Pablo 5 [[Categoreye:Informatike]] '''GNU Aspell''', ou tot simplumint '''Aspell''', est ene [[Motî:coridjrece|coridjrece]] e [[libe programe]] diswalpêye po l' [[pordjet GNU]]. Elle a stî fwaite po replaecî l' viye coridjrece libe '''Ispell''', ki n' esteut pus diwalpêye dispoy ene hope, et k' aveut des rujhes po les lingaedjes avou des accints ou des alfabets nén laténs. C' est l' coridjrece sitandård sol [[sistinme d' operance]] [[GNU]]/[[Linux]], eyet foirt eployeye so les sistinmes di sôre [[Unix]]; on l' pout copiler eto pol sistinme [[Windows]]. I gn a des motîs po cåzu ene cintinne di lingaedjes — emey zels li [[walon]] (dispoy li [[20 d' måss]] [[2003]]) —, et c' est foirt åjhey d' endè radjouter des ôtes. Li programe est dzo l' [[Licinse LGPL]], eyet l' mwaisse programeu c' est [[Kevin Atkinson]]. Çou ki fwait ki c' est ene foirt boune coridjrece, c' est l' possibilité di defini des rîle "fonetikes" (avou del lådje) çou ki permete d' aveur des sudjestions bén pus sûteyes k' avou des ôtes sistinmes. Ele si rmimbere eto des coridjaedjes k' on ddja stî fwaits, çou ki fwait ki les propôzaedjes po ene minme flotche sont tchaeke côp mî. Ci fourit eto li prumire coridjre libe lådje eployeye a sopoirter comifåt des tecses en [[unicôde]], eyet des lingaedjes k' ont mezåjhe d' unicôde po-z esse sicrîts; li seule limite estant ki l' lingaedje si doet scrire avou moens di 210 letes diferinnes (soeye-t i ki les tecses sont-st ecôdés avou moens d' 210 caracteres, soeye-t i ki l' lingaedje pout esse kivierssî a èn ecôdaedje divintrin di moens di 210), çoula permete li sopoirt di lingaedjes come l' [[amarike]] ou l' [[corêyin]], tot discôpant les caracteres sillabikes unicôde (des cintinnes ou des meyes k' eployèt ces lingaedjes) sorlon des pwaires (ou triplets) cossoune+voyale(+cossoune), ey insi ariver a fé rintrer l' tot pa dzo 210 senes diferins. Ene ôte fonccionalité, c' est l' sopoirt multi-motîs (metans, po-z aveur on motî d' båze, et des motîs pus tecnikes, sorlon les mestîs, eyet d' les combiner d' après l' sôre di tecse k' on vout coridjî). I gn a eto des livrêyes ki permetèt d' eployî l' coridjrece a pårti d' ôtes programes, ou so des pådjes waibe, tot programant çoula dins bråmint des lingaedjes di programaedje. Tot çoula fwait ki l' plupårt des programes libes sopoirtèt aspell sins rén di speciål a fé; li shûte burotike [[OpenOffice.org]] est l' seu grand programe libe ki n' l' eploye nén, eployant "myspell" el plaece; c' est åjhey di cviersî on motî aspell viè myspell, mins l' cwålité des propôzaedjes n' est nén l' minme. ==Difoûtrinnès hårdêyes== *[http://aspell.net/ Li waibe Aspell] *[http://chanae.walon.org/walon/coridjoe/ ene pådje wice k' on pout sayî l' coridjrece aspel e walon] *[http://chanae.walon.org/walon/aspell.php li waibe did wice prinde li dierinne modêye do motî walon (sourdants)] [[de:GNU Aspell]] [[en:GNU Aspell]] [[is:GNU Aspell]] [[ku:Aspell]] [[nn:GNU Aspell]] [[pl:Aspell]] [[sk:GNU Aspell]] 19772 63789 2006-06-24T15:52:12Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Wisimus]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Wisimus]] '''Jean Wisimus''' a skepyî e [[1868]] et mori e [[1953]]. Si mwaisse ouve fourit li [[Motî d' Vervî]]. C' esteut eto on scrijheu e walon. Ses ouves, foû do teyåte, ont stî ramexhnêye en on live "[[Des rôzes et des spenes (tecses)|Des rôzes et des spenes]]" (<SMALL>"Dès rôses èt dès spènes"</SMALL>) (1926). Di s' mestî, li Djhan Wisimus esteut [[industreye del linne|martchand d' linne]] a [[Vervî]], et [[apoirteu-espoirteu]] eternåcionål. == Vicåreye == Tot djonne, il askepieye, avou des soçons ene gazete (eplaideye so do vert papî) "li Trô d' Soteas", pu scrire dins ene foye ki n' rexheut nén a tinzayeure "li pont d' Poleur". Il a eto scrît e francès dins "[[gazete "Le Jour"|le Jour"]] dizo l' no d' pene ''P. Simiste''. Pol teyåte, il a scrît "Måle Voye" on drame e deus akes (1902). Pu ratourner e walon ene pîce d' Erckmann-Chatrian, "''l' ami Fritz''" so l' tite "l' ami Zidôre", et avou Maurice Noël "Djonnes Maryîs". Do 30 di setimbe 1912 disk' å prumî d' awousse 1914, il amonte, avou ses cwårs, ene rivowe "''Verviers-Chronique (théâtre, arts, littérature, idées)''". E [[guere di 1914-1918|1914]], il a stî ramassé pås Prûsyins, et passer troes moes al prijhon d' Nameur. Mins i lzî tént tiesse, fén conte fén, ey esse finålmint rlåtchî. Après l' guere di 1914-1918, i riscrît des bokets e walon dins le Jour, dins ene coirnêye "li ridant ås rahisses". Après l' guere, i boute po-z aidî les ancyins combatants. Si va-t i scrire e francès deus corwaitas economikes ki seront cnoxhous lon et lådje. * ''Sind wir barbaren ?'' (estans dj' des Barbåres ?). Il î mostere ki les Almands ont distrût les oujhenes walones, nén po-z aveur do fier, mins po s' fé cwite del concurince. * "''L' anglais, langue auxiliaire internationale'". I dit profeticmint ki c' est l' inglès ki dvreut divni, pitchote a midjote, li lingaedje di l' economeye eternåcionåle. 19773 58571 2006-05-29T02:11:12Z Pablo 5 licince coviete do live "des rôzes et des spenes" da Wisimus, 1926 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19774 53649 2006-04-05T15:49:40Z Lucyin 16 Disfondowes: <B>mastoke</B>, mastoche, mastouche. 19775 53652 2006-04-05T15:54:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mastoke (pezant)]] 19776 53847 2006-04-06T18:16:28Z Pablo 5 pitit coridjaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>mastoke 1</B></FONT> [f.n.] ancyinne pîce di cénk çanses olandesses, pu di cénk cintemes bedjes, pus pîce di dijh cintemes bedjes, k'&nbsp;aveut co l'&nbsp;valeur di cénk çanses (li mot çanse åyant stî rprin pol valixhance di deus cintemes). <I>I&nbsp;fåt cénk mastokes po fé on cwårt di franc.</I> <I>Les ptits veres di bire a ene mastoke sont-st evoye avou les viyès lunes</I> ([[Eugène Gillain]]). <I>Ås batemes, on tapéve co bén des trawêyès çanses ou des mastokes avou on ruban nuké åtoû.</I> rl a: [[Motî:bouroute|bouroute]], [[Motî:deutche|deutche]], [[Motî:cloutche|cloutche]], [[Motî:trûtche|trûtchet]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;blanke mastoke:</FONT> pîce di cénk cintemes di nikel. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;noere mastoke:</FONT> ancyin sô francès di bronze. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;deus gros sôs et ene mastoke:</FONT> 25 cintemes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est come cénk çanses deus mastokes:</FONT> c' est parey, ça a l' minme valixhance. rl a: [[Motî:çanse|çanse]], [[Motî:patår|patår]], [[Motî:aidant|aidant]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a s'&nbsp;dierinne mastoke:</FONT> esse cåzumint rwiné. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ça n'&nbsp;våt nén ene fayêye</FONT> (u: <FONT COLOR="#0000ff">ene viye</FONT>) <FONT COLOR="#0000ff">mastoke</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">ça n'&nbsp;våt nén mastoke:</FONT> ça n'&nbsp;våt rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il åreut bén vlou rprinde si mastoke:</FONT> i s'&nbsp;åreut bén volou disdire. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>"revenir sur ses déclarations"</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;brixhåder ses deus troes mastokes:</FONT> coschirer, furler dabôrd k'&nbsp;on-z est pôve. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i n'&nbsp;lyi dmore pus ene crombe mastoke</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">i n'&nbsp;a pus nén ene mastoke:</FONT> i n'&nbsp;a pus on sô. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;danser al mastoke:</FONT> danser dins les bals (divant 1940), wice ki les danseus payént 5 cintemes a tchaeke danse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des iys ki rloumtèt come deus mastokes el potche d'&nbsp;on voleu:</FONT> des blamants ouys, des ouys come des gazetes. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do <span lang=fr>F. mastoc</span> ([[Motî:mastoke (pezant)|mastoke 2]], sinse 1) po ene pîce k'&nbsp;esteut l'&nbsp;pus pezante dins les ptitès pîces. Coinrece Payis d'&nbsp;Nameur &amp; Tchålerwè. 19777 53863 2006-04-06T19:07:26Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Telin</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Tellin</span>, divnou intité. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Telinî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Telinresse</B></FONT> (pron. <span lang=wa-feller>Tèlin’resse</span>) [n.dj.] onk (ene) di Telin. <I>Les Telinîs sont spotés «les Cadets».</I> ---- * [[Telin|Dipus d' racsegnes sol comene di Telin]] * [[Telin (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l’ ancyin ptit ban d’ Telin]] 19778 53662 2006-04-05T20:00:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Telin]] 19779 53663 2006-04-05T20:01:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Telin]] 19780 53814 2006-04-06T14:34:10Z Pablo 5 imådje muzêye del clotche [[Imådje:Telin eglijhe (ivier).jpg|thumb|Eglijhe di Telin]] '''Telin''' (F. '' Tellin ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou [[Telin|intité]], el [[province do Lussimbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6927''' ** davance : '''6934''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' Ne 7 '''. * Arondixhmint : [[Li Tchestea]] * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol_mape|50_04_52_N_05_13_02_E_region:BE|50°05'N - 5°13'E}} * Sipotaedje des djins : les [[Motî:cadet|Cadets]] (Les Telinîs estént rwaitîs come ene miete grandiveus). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Telin|l' esplicant motî]].'' == Industreyes == Fondreye di clotches. == Avey == [[Imådje:Tellin JPG02.jpg|thumb|Muzêye del clotche]] * Muzêye del clotche. == Istwere == A Telin, gn aveut l' dierin rlai del posse del [[Principåté d' Lidje]], sol voye di Lidje a [[Sidan|Sdan]]. 19781 53815 2006-04-06T14:34:29Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} Telin (F. '' Tellin ''), c’ est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Tellin Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 2.279 ([[2004]]) * Limero del posse: '''6927''' * Arondixhmint: [[Li Tchestea]] * Sitindêye: 56,91 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 40,05 djins/km² * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol_mape|50_04_52_N_05_13_02_E_region:BE|50°05'N - 5°13'E}} * Ban d' Telin ** [[Telin (viyaedje)]] ** [[Bure]] ** [[Grûpont]] ** [[Stegne]] <br style="clear:both;" /> <gallery> Imådje:Tellin JPG01.jpg|Eglijhe di Telin Imådje:Tellin JPG03.jpg|Cinse-tchestea (18inme sieke) Imådje:Tellin JPG05.jpg|Coulot del Vå des Clotches </gallery> {{Commons|Categoreye:Tellin}} {{ProvinceLussimbork}} [[en:Tellin]] [[eo:Tellin]] [[fr:Tellin]] [[lb:Tellin]] [[nl:Tellin]] 19783 53669 2006-04-05T20:59:52Z Lucyin 16 Oujhenes Lhoist a Djmele (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Oujhenes Lhoist a Djmele (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19784 53825 2006-04-06T15:30:38Z Pablo 5 imådjes, fr: [[Imådje:Jemelle JPG00.jpg|thumb|L' eglijhe Sinte-Magrite d' Antioke (1865-1868).]] '''Djimele''' (å pus sovint dirî ene voyale, sol sicrijhaedje '''Djmele''', et l’ prononçaedje ''Gn’mele'' ; F. ''Jemelle''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Rotchfoirt]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5580''' ** davance : '''5440''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 91'''. * Arondixhmint : [[Dinant]] * Sipotaedje des djins : les Raletcheus d’ pailes (c’ esteut des mo pôvès djins, dinltins). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Djimele|l' esplicant motî]].'' == Djeyografeye == [[Imådje:Jemelle JPG05b.jpg|thumb|L' aiwe di Wame trevåtchant Djmele]] C’ est a Djmele ki l’ [[Wame (aiwe e Lome)|aiwe di Wame]] si vént maxhî a [[Lome]]. Did la, li no do viyaedje ([[etimolodjeye gayele|gayel]] ''gena'', deus-aiwes). C’ est eto li prumî viyaedje del province di Nameur, tot vnant d’ [[Forire]], el [[province do Lussimbork]]. Djimele est el [[Fåmene]]. == Industreye == [[Imådje:Djimele_Oujhenes_Lhoist.jpg|thumb|Les oujhenes Lhoist]] * Oujhenes « Lhoist » di fabricaedje di prodûts fwaits avou l’ [[måle (tere)|måle]]. == Transpoirts == Mwaisse gåre do trin sol voye Nameur-Lussimbork. {{Commons|Jemelle}} [[fr:Jemelle (Belgique)]] 19785 53678 2006-04-05T21:15:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djimele]] 19786 53679 2006-04-05T21:15:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djimele]] 19787 53680 2006-04-05T21:15:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djimele]] 19788 53681 2006-04-05T21:16:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djimele]] 19789 53683 2006-04-05T21:17:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Djimele]] 19790 53864 2006-04-06T19:09:41Z Pablo 5 rissaetchî vudes divant les pont-comas <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djimele</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djmele</B></FONT> (pr. <span lang=wa-feller>Gn’mèle</span>) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Jemelle</span>, rebané avou [[Motî:Rotchfoirt|Rotchfoirt]]. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"gamu"</span> ([[Motî:deus-aiwes|deus-aiwes]]); loukîz a: [[Motî:Djimbe|Djimbe]], [[Motî:Djambe|Djambe]], [[Motî:Djamblene|Djamblene]], [[Motî:Djamogne|Djamogne]]; [[cawete –ele]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djimelî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djmelî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djimelresse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djmelresse</B></FONT> [n.dj.] onk (ene) di Djmele. <I>Les Djmelîs sont spotés « Les Raletcheus d’ pailes ».</I> ---- * [[Djimele|Dipus d' racsegnes so Djmele]] 19791 53685 2006-04-05T21:41:29Z Lucyin 16 Eglijhe di Yon (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Yon (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19792 53689 2006-04-05T21:44:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Yon]] 19793 53690 2006-04-05T21:45:21Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:on 1|on]] (årtike) * [[Motî:on 2|on]] (prono) * [[Motî:On|On]] (viyaedje) 19794 53865 2006-04-06T19:12:05Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Yon</B></FONT> (dirî voyale) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>On</B></FONT> (a l' atake & dirî cossoune) [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>On</span>, rebané avou [[Motî:Måtche-el-Fåmene|Måtche-el-Fåmene]]. <I>Dji va a Yon; dji rpasrè pa Yon; dji rvén d' On; On a wangnî al fotbale.</I> <I>Cwand on-z arivéve en èn ôte viyaedje, les efants nos boerlént: "Couyons d' On ! Couyons d' On !".</I> [[scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>UUadingo (885), Wodein (1070), Woens (1130)</span>. Etimolodjeye: sipotchaedje d' on vî no "Wodindje" (pitit no tîxhon "Wado", [[cawete -indje]], amon les cis Wado); etroclaedje d' on [[beloyance|Y di beloyance]], come po [[Motî:Yåle|Yåle]]. ---- * [[Yon|Dipus d' racsegnes so Yon]] 19795 53736 2006-04-06T00:01:38Z Lucyin 16 [[Imådje:On_eglijhe.jpg|thumb|Eglijhe d' On]] '''On''' u '''Yon''' (F. ''On''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]], el [[province do Lussimbork]]. ** asteure : ''' 6900''' ** davance : '''5441''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ma 36'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Måtche-el-Fåmene]] * Sipotaedje des djins : les [[Motî:couyon|Couyons]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Yon|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Yon == [[Imådje:plake_tchafor.jpg|thumb|Plake a [[Yon]]]] * [[Tchafor (toponimeye)|Li Tchafor]] * [[tier (toponimeye)|Li Tier des sours]] == Djeyografeye == On est raiwé pa [[Wame (aiwe e Lome)|Wame]]. 19796 53697 2006-04-05T21:57:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Yon]] 19797 53702 2006-04-05T22:03:09Z Lucyin 16 Disfondowes: ;Måtche : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Mautche</FONT>, Mâtche</span>. ;Måtchî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Mautchî, Mautchresse</FONT>, Mâtchî, Mâtchresse</span>. 19798 53714 2006-04-05T22:21:32Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:ale (plante)|ale]] (plante del mer, F. ''algue'') * [[Motî:Ales|Ales]] (montinne, Fr. ''Alpes'') 19799 53867 2006-04-06T19:15:07Z Pablo 5 ricinêyes <FONT COLOR="#ff0000"><B>ale</B></FONT> [f.n.] plante del mer, sins buk ni rcinêyes. <span lang=fr>F. algue.</span> Omonimeye: * [[Motî:Ales|Ales]] (montinne) ---- * [[ale (plante)|Dipus d' racsegnes so les ales]] 19800 53868 2006-04-06T19:17:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ales</B></FONT> [n.pl.] montinnes metowe inte l' Itåleye, li France eyet l' Swisse, et continouwer so l' Almagne (Bavire) et l' Ôtriche. <span lang=fr>F. Alpes.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"alo"</span> (pire); loukîz a: [[Motî:Yåle|Yåle]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>alpinisse</B></FONT> <B>I.</B> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki monte ezès montinnes. <I>Li tchén åreut mî inmé èn oxhea a spepyî k' ene medaye, po-z awè schapé les deus alpinisses.</I> <span lang=fr>F. alpiniste.</span> <B>2.</B> onk (ene ki gripe dins les åbes, so les toets, evnd. <B>II.</B> [o.n.] sipôrt la k' on monte dins les montinnes. ---- * [[Ales (montinne)|Dipus d' racsegnes so les Ales]] * [[alpinisse|Dipus d' racsegnes so l' alpinisse]] 19801 53718 2006-04-05T22:47:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Ales]] 19802 53724 2006-04-05T23:42:26Z Lucyin 16 plake a [[Yon]] plake a [[Yon]] 19803 53727 2006-04-05T23:51:01Z Lucyin 16 Pluriyal : les foû-rotche = les teres k' i gn a foû '''del''' rotche. 19804 54783 2006-04-22T15:44:37Z Lucyin 16 [[Imådje:plake_tchafor.jpg|thumb|Plake a [[Yon]]]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfor</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> for la k' on broûléve del castinne (pire al tchåsse) po fé del tchåsse. <I>I rimonta come on spirou pa sol costé des vîs tchafors</I> ([[Guillaume Smal]]). <span lang=fr>F. four à chaux.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Tchåfors:</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>tchafor, tchafoùr</span>) no di des plaeces di Palijhoû, On, Lidje, Tchespire, evnd. <B>2.</B> [[Motî:schoveye|schoveyes]] di tcherbon. <span lang=fr>F. poussier de charbon.</span> Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] no ([[Motî:tchåsse 2|tchåsse]]) + no ([[Motî:for|for]]), for al tchåsse. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfornea</B></FONT> [o.n.] pitit tchafor. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfornêye</B></FONT> [o.n.] çou ki cût d' on côp en on tchåfor. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfornî</B></FONT> [o.n.] [[Motî:ovrî|ovrî]] k' overe dins on tchåfor. Parintêye : * [[Motî:tchåforner|tchåforner]] * [[Motî:etchåforné|etchåforné]] ---- * [[tchåfor|Dipus d' racsegnes so les tchåfors]] * [[tchåfor (toponimeye)|Dipus d' racsegnes so les plaeces ki s' lomnut "Tchåfor"]] * [[francès del Walonreye|"chaffour" est l' mot e francès d' Walonreye po "tchåfor"]] 19805 54793 2006-04-22T16:20:50Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] [[Imådje:plake_tchafor.jpg|thumb|Plake a [[Yon]]]] Pådje po les [[nos d' plaeces del Walonreye]] avou l' mot [[tchåfor]]. Li mot "tchåfor" a passé e [[francès del Walonreye]], sovint comme ''chaffour'' u ''chaufour''. * [[Gonri]] : El ''Tchafoûr'' * [[Indji (viyaedje)|Indji]] : Les vîs Tchafôrs. * [[Lidje (veye)|Lidje]] : li Tchåfor (''Tchafôr''). * [[Palijhoû]] : les ''Tchafours'' (u ''Tchafors''). * [[Tchespire]] : Bwès do Tchåfor (F. ''Chaufour''). * [[Yon]] : li Tchåfor (F. ''Chafour''). 19806 53739 2006-04-06T00:18:52Z Lucyin 16 Li prumire [[Coisse lorinne]] a Tchespire Li prumire [[Coisse lorinne]] a Tchespire 19807 53756 2006-04-06T00:50:46Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;for : <FONT COLOR="#800080">for</FONT>, four, fôr, foûr. ;forni : <FONT COLOR="#800080">forni</FONT>, fornë, fourni. ;fortî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fortî</FONT>, fourtî.</span> 19808 54828 2006-04-22T18:41:34Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;tchåfor: tchâfor [E212b], tchaufour [O100], tchaufoûr [O0], tchaufoû [O3], tchafor [O0, C1, C8, C9, C13, C57, S17], tchafour [S109], tchafoûr [O2, O100], tchafôr [E1, E213], tchafoûr [O0], tchafâr [E34], caufoû [O3, O5], chafor [E212], nén dins S0, S25, E2, E21. ;tchåfornea: tchaufournia [O4], tchaf'nê [E1] ;tchåfornêye : tchâfornée [E212], chaforné [E212] ;tchåfornî: tchâfornî [E212b], chaforni [E212], tchafornî [E34, C1, C13], tchaufournî [O0] == Rifondaedje == Li rfondaedje avou l' [[betchfessî å]] va mî avou l' etimolodjeye, si egzistêye-t i li disfondowe avou -au- podbon. Li mot mostere k' å cmince, li betchfessî å sereut purade '''â''' e walon eyet '''au''' e picård. C' est dandjreus ene tecnike k' a-st arivé foirt timpe, divant li "picårdijhaedje" do walon. 19809 54834 2006-04-22T19:04:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåforner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> (mot d' tchåfornî) broûler dins on [[Motî:tchåfor|tchåfor]]. <span lang=fr>F. brûler.</span> <B>2.</B> broûler pår. <I>L' ignire a vnou kekyî mes ouys Foû d' on feu k' on leyeut ndaler; On moncea d' coxhes et d' moitès foyes, Aflaxhî, cåzu tchåforné</I> ([[B. Louis]]). <span lang=fr>F. carboniser.</span> Loukîz a: [[Motî:ecrahyî|ecrahyî]]. <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé aler on tchåfor. <B>2.</B> (mot d' cinsî) tchåfer et waster a cåze do fermintaedje (pol fôraedje, li farene, les canadas, evnd). <I>On stitche on baston dins l' farene po l' espaitchî d' tchåforner.</I> <I>Si on mete trop d' foumî, on tchåfornêye les raecenes.</I> <I>Divant d' ramonçler les canadas, les fåt leyî taper leu feu; sinon, i vont tchåforner </I>([[Motî del Fagne|P. Defagne]]). <span lang=fr>F. s'échauffer.</span> <B>3.</B> [[Motî:tchamossî|tchamossî]] tot djåzant des grins. <span lang=fr>F. moisir.</span> <B>4.</B> (mot d' bokion) souwaedje pår, et trop rade, come en on tchåfor. <I>Crener l' schoice d' ônea po nén k' ele tchåfornêye.</I> <I>Do tchåforné bwès.</I> On dit eto : [[Motî:breni|breni]]. Etimolodjeye: viebe fwait so l' mot "tchåfor". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfornaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tchåforner". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfornumint</B></FONT> [o.n.] (mot d' cinsî) tchåfornaedje (tchåfaedje pa fermintaedje). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchåfornance</B></FONT> [f.n.] (economeye) estance d' ene economeye, cwand li dmande est tofer å hôt, çou ki fwait monter les tôs d' interesses ådla, et ratchîrit l' vicaedje. <span lang=fr>F. surchauffe.</span> Etimolodjeye : [[cawete -ance]], [[noûmot do walon|2006]]. Parintêye : * [[Motî:etchåforné|e(s)tchåforné]] ---- * [[tchåfornance economike|Dipus d' racsegnes sol tchåfornance economike]] 19810 53866 2006-04-06T19:13:18Z Pablo 5 Chal on mete les intrêyes po des pådjes do motî avou des mots ki n' ont nén co stî decidés en on raploû rfondaedje; on côp ki c' est decidé, on les displaece so l' [[Motî: totes les letes|indecse do motî]]. == ki n' divrént nén esse on problinme == * [[Motî:ale (plante)|ale]] (f.n., plante del mer) * [[Motî:alpinisse|alpinisse]] (o.n. & o.f.n.) * [[Motî:maltôter|maltôter]] * [[Motî:maltôtêye|maltôtêye]] (f.n.) * [[Motî:så|så]] (f.n.) * [[Motî:såçale|såçale]] (f.n.) * [[Motî:såci|såci]] (o.n.) * [[Motî:såcilike|såcilike]] (addj.) * [[Motî:såcete|såcete]] (f.n.) * [[Motî:såçoe|såçoe]] (o.n.) == k' on tchictêye co == * [[Motî:Ales|Ales]] (no d' montinnes) * [[Motî:såçoere|såçoere]] (f.n.) * [[Motî:tchafor|tchafor]] (o.n.) * [[Motî:tchafornea|tchafornea]] (o.n.) * [[Motî:tchafornî|tchafornî]] (o.n.) * [[Motî:tchaforner|tchaforner]] (v.c., codjowaedje tchicter) * [[Motî:tchafornaedje|tchafornaedje]] (o.n.) * [[Motî:tchafornumint|tchafornumint]] (o.n.) == kesses rifondaedje == # tchafor/tchåfor ? (et famile) 19811 53978 2006-04-07T11:07:26Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>så</B></FONT> [f.n.] åbe ki crexhe dins des frexhès plaeces, e sincieus latén <I><span lang=la>Salix salix</span></I>. rl a: [[Motî:Delså|Delså]]. <span lang=fr>F. saule.</span> Etimolodjeye: latén "<span lang=la>salix</span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såci</B></FONT> [o.n.] bwès d' sås. <I>Ene viye cambuze k' est efagnêye divins les frexhåds, å coron do såci; dji n' vôreu nén viker la, saiss, mi</I> ([[J. Lahaye]]). <span lang=fr>F. saulaie, saussaie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;E Såci:</FONT> no d' ene plaece di Lidje, e F. <span lang=fr>en Saucy</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såçoe</B></FONT> [o.n.] bwès d' sås. <span lang=fr>F. saulaie, saussaie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Såçoe:</FONT> (so plaece: <span lang=wa-feller>å Såceu</span>): no d' ene plaece di [[Viyé-Sint-Simeyon]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såcete</B></FONT> [f.n.] pitit bwès d' sås. <span lang=fr>F. saulaie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li pazea del Såcete:</FONT> no d' ene plaece di [[Transene]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såçale</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitit bwès d' sås. <span lang=fr>F. saulaie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li Såçale:</FONT> no d' ene plaece di [[Tegnêye]]. <B>2.</B> plante ki vént dins l' aiwe, avou des flotantès foyes, et ene påte di rôzès fleurs, ki florixh e l' esté, e sincieus latén <I><span lang=la>Polygonum amphibium</span></I>; gn a ene sorsôre del minme plante ki crexhe sol setch, foirdivant dins les tchamps d' crompires. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>såçoere</B></FONT> [f.n.] bwès d' sås. rl a: [[Motî:Såcere|Såcere]]. <span lang=fr>F. saulaie, saussaie.</span> Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:såcilike|såcilike]] 19812 53791 2006-04-06T12:36:32Z Karima 106 Disfondowes : <span lang=wa-fell>sauc&egrave;re, <FONT COLOR="#800080">sauceure</FONT>. Disfondowes : <span lang=wa-fell><FONT COLOR="#800080">sau&ccedil;ale</FONT>, san&ccedil;ale. 19813 53795 2006-04-06T12:49:18Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:så]] 19814 53803 2006-04-06T13:23:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:maltôter]] 19815 53810 2006-04-06T13:49:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:så]] 19816 53827 2006-04-06T15:35:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Mouhagne]] 19817 54827 2006-04-22T18:40:45Z Lucyin 16 /* Disfondowes */ == Disfondowes == ;tchaforner: tchaufourner [O4], tchaforner [E1], tchaufournér [O0], tchafornè [C1, C13], tchafournè [G152] ;tchafornaedje: tchafornadje [C1] ;tchafornumint: tchaufournèmint [O4] 19818 53849 2006-04-06T18:22:25Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Manadje</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Manage</span>, divnou intité. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;emoenner (ene sakî) a Manadje:</FONT> el moenner amon les fôs. <I>Fåré vos sognî, savoz, pask' on n' sait jamwais, voeyoz k' on djoû, on vs divreut emoenner a Manadje&nbsp;!</I> (C. Tombeur); rl a: [[Motî:Dåve|Dåve]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>mansio</span> (måjhon, tere en on viyaedje). Vî scrijhaedje: <span lang=wa-vi>"as Manaiges"</span> (1381). ---- *[[Manadje|Dipus d' racsegnes sol comene di Manadje]] *[[Manadje (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Manadje]] 19819 53851 2006-04-06T18:26:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sinefe]] 19820 53852 2006-04-06T18:26:38Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Manadje''' (fr: ''Manage'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité [[Manadje|do minme no]]. * Limero del posse: '''7170''' (vî limero '''6538''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Ch 15''' == Istwere == Pitite signorreye el [[Moyinådje]], dilé l' cene di [[Snefe]]. Å dislaxhaedje del [[Beldjike]], Manadje n' esteut fok on hamtea di Snefe. Ele ni divna comene k' e [[1880]]. == Industreyes == veulreyes sikepieyes e 1850, et k' ont tourné disk' ;e 1950. Gn a yeu todi dpus d' industreyes a Manadje; ça fwait k' on-z î a ahivé on zonigne (zonigne di Snefe-Manadje) diviè 1965. 19821 53854 2006-04-06T18:39:59Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Manadje''' (fr: ''Manage'') c' est ene comene di Walonreye, el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Manage Hainaut Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 22.315 ([[2005]]) * Limero del posse: '''7170''' * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sitindêye: 19,68 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 1.134 djins/km² * Hôteur: di 120 a 174 metes * Band d' Manadje: [[Manadje (viyaedje)|Manadje]] avou [[Belcour]], [[El Botinne]], [[El Fayi-dlé-Manadje]], [[Li Hesse]]. == Djeyografeye == Les comenes åtoû sont [[El Tchapele]], [[El Lovire]], [[Marlanwè]], et [[Snefe]]. {{ProvinceHinnot}} [[en:Manage]] [[eo:Manage]] [[fr:Manage]] [[nl:Manage]] 19822 57701 2006-05-21T09:56:37Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprover</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] trover k' (ene sacwè) est bén. <I>Dj' aprove li mariaedje di m' fi.</I> <I>Nos aprovans l' ci k' a råjhon.</I> <span lang=fr>F. approuver, agréer, certifier, consentir.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:prover|prover]], [[betchete a-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprovaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "aprover". <span lang=fr>F. approbation, acquiescement, assentiment, consentement, certification, agréation, agrément.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aprovaedje des contes:</FONT> Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>audit</span>". | <FONT COLOR="#ff0000"><B>aproveu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>aproveuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>aprovresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' aprove (ene sacwè). <I>Li critike trove todi des aproveus.</I> Loukîz a: [[Motî:omologueu|omologueu]]. <span lang=fr>F. approbateur, certificateur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aproveu d' contes:</FONT> mestî contåbe, po-z acertiner les contes d' ene societé. <span lang=fr>F. auditeur, commissaire aux compte.</span> Minme sitok etimolodjike : * [[Motî:asprouver|asprouver]] ---- * [[aprovaedje des contes|Dipus d' racsegnes so l' aprovaedje des contes]] 19823 53871 2006-04-06T21:55:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aprover]] 19824 53872 2006-04-06T21:55:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aprover]] 19825 53873 2006-04-06T21:56:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aprover]] 19826 53874 2006-04-06T21:56:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aprover]] 19827 53877 2006-04-06T21:59:53Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;aprover : aprover [E1, E21, E34]; asprouvè [C1] ;aprovaedje : aprovèdje [E21]; asprouvadje [C1] ;aproveu : aproveû [E1] 19828 53931 2006-04-07T00:02:07Z Lucyin 16 [[categoreye:åbes ås fruts]] [[Imådje:Autumn_Red_peaches.jpg|thumb|pîxhe côpêye e deus]] on '''pexhî''', c' est on ptit åbe, nén dpus d' 6 metes hôt, ki dene des '''pîxhes''' Li pîxhe, c' est on frut d' esté, del groxheur d' ene peme, avou s' tchå foirt tinre, d' orandjêye coleur, et on gros graevleus nawea å mitan. No e sincieus latén : ''Prunus persica'' Famile : [[rôzacêyes]] [[Imådje:Peach_flowers.jpg|thumb|Fleurs do pexhî]] [[fr:pêche (fruit)]] 19829 53881 2006-04-06T22:13:47Z Lucyin 16 [[categoreye:åbes et bouxhons]] 19830 53887 2006-04-06T22:22:52Z Lucyin 16 Pîxhe displaecî viè Pexhî: no d' l' åbe #REDIRECT [[Pexhî]] 19831 53890 2006-04-06T22:27:53Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:pexhî 1|pexhî]] (prinde des pexhons) * [[Motî:pexhî 2|pexhî]] (åbe ås fruts ki dene des pîxhes) 19832 53891 2006-04-06T22:28:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:pîxhe]] 19833 59282 2006-06-03T18:37:03Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tchantchès</B></FONT> [n. prôpe] no d' ene [[Motî:popinete|popinete]] di bwès, essegne des Lidjwès, et ki s' feme si lome [[Motùi:Nanesse|Nanesse]]. <I>Tchantchès a veyou l' djoû, sorlon s' camaeråde Djihan Bosly, on pô dvant l' cwénze d' awousse di l' an set cint septante, inte deus pavés do pont Sint-Nicolai</I> ([[J.D. Boussart]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler å tourniket da Tchantchès:</FONT> tourner dins on stoubion. <I>Cwand ci n' estant nén l' dos ki s' plindeut, c' esteut les rins, oubén tote li biesse k' aléve å tourniket da Tchantchès</I> ([[J. Bodson]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cåbaret da Tchantchès:</FONT> cåbaret enondé dispu 1988 å Teyåte do Triyanon. Etimolodjeye: limbordjwès <span lang=nl-limb>"Tjan'tjë"</span> (flamind <span lang=nl-flam>"Janneke"</span>, pitit Djhan), [[no passe-partot]] des ovrîs limbordjwès ki vnén bouter a Lidje po-z arinner èn ôte ome. ---- * [[Tchantchès|Dipus d' racsegnes so Tchantchès]] * [[Cåbaret da Tchantchès|Dipus d' racsegnes sol Cåbaret da Tchantchès]] 19834 53899 2006-04-06T23:07:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pexhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] sayî d' prinde (des pexhons). <I>Li ptite voye padrî nosse måjhone et li ptit ru corant astok, k' on-z î pexhive des gris spinokes </I>([[J. Hérix]]). <span lang=fr>F. pêcher.</span> Omonimeye : * [[Motî:pexhî 2|pexhî]] (åbe ås fruts) 19835 53918 2006-04-06T23:49:36Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipinoke</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espinoke</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spinoke</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] u [f.n.] <B>1.</B> pitit pexhon, 5 a 8 cm long, k' on voet pattavå l' Walonreye, la k' i gn a des clairès aiwes, e sincieus latén "<span lang=la><I>Gasterosteus aculeatus</I></span>". <I>El rixhot esteut clair come el Fontinne des Malådes; gn aveut des pexhons, et des beas, dabôrd k' asteure, on n' trove minme pus des spinokes </I>([[G. Fay]]). <I>Li ptite voye padrî nosse måjhone et li ptit ru corant astok, k' on-z î pexhive des gris spinokes </I>([[J. Hérix]]). <I>On pexhive des spinokes e Mouhagne avou ene pexhe aboctêye.</I> On dit eto: [[Motî:sipinåd|sipinåd]], [[Motî:sipinete|sipinete]], [[Motî:sipineus|sipineus]]. <span lang=fr>F. épinoche.</span> <B>II.</B> [f.n.] sipitante [[Motî:crapåde|crapåde]]. <span lang=fr>F. gonzesse.</span> Etimolodjeye : bodje [[Motî:sipene|sipene]], [[cawete -oke]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipinokidî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espinokidî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spinokidî</B></FONT> [o.n.] pexhon parint do spinoke, e sincieus latén "<span lang=la><I>Gasterosteidae</I></span>" . Etimolodjeye : sincieuse [[cawete -idî]], [[noûmot|2006]]. ---- * [[spinoke|Dipus d' racsegnes so les spinokes]] * [[spinokidî|Dipus d' racsegnes so les spinokes]] * [[mot bikebok|Dipus d' racsegnes so les mots bikeboks]] 19836 53902 2006-04-06T23:11:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Fay]] 19837 53904 2006-04-06T23:12:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipinoke]] 19838 53905 2006-04-06T23:13:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipåmer]] 19839 53906 2006-04-06T23:14:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipåmer]] 19840 53908 2006-04-06T23:15:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Sipetin]] 19841 53909 2006-04-06T23:16:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipinoke]] 19842 53910 2006-04-06T23:16:45Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)pinoke, (è)spinoke</FONT>, s(i)punoke</span> 19843 53914 2006-04-06T23:45:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipinoke]] 19844 53915 2006-04-06T23:45:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipinoke]] 19845 53917 2006-04-06T23:46:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sipinoke]] 19846 53919 2006-04-06T23:50:12Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)pinoke, (è)spinoke</FONT>, s(i)punoke</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == spinoke (m.) [O0], spinoke (f.) [O4], spinok [G208], èspinok [G208], spënok [G208], spërnok [G208], sëpën'rok [G208], spinoch [G208], spënotch [G208] 19847 55186 2006-04-28T08:08:55Z YurikBot 105 robot Ajoute: da, de, en, fi, fo, ja, lt, pl [[Categoreye:pexhons]] [[Imådje:Gasterosteus_aculeatus.jpg|thumb|des spinokes (<SMALL>poitrait saetchî pa Ron Offermans, so abondroets</SMALL>)]] Li '''spinoke''', c' est on ptit pexhon, 5 a 8 cm long, k' on voet pattavå l' [[Walonreye]], la k' i gn a des clairès aiwes Les spinokes vicnut a ptitès nindjes. S' on n' freut nén atincion åzès troes ptitès spenes k' il ont so leu dos, on les pôreut radmint prinde po des [[graevî]]s. Divinltins, les efants lzès pexhént e moes d' avri, may. No e sincieus latén : ''Gasterosteus aculeatus'' Famile : [[espinokidîs]] (''Gasterosteidae'') [[da:Trepigget hundestejle]] [[de:Dreistachliger Stichling]] [[en:Three-spined stickleback]] [[fi:Kolmipiikki]] [[fo:Kombikk]] [[ja:イトヨ]] [[lt:Trispyglė dyglė]] [[nl:Driedoornige stekelbaars]] [[pl:Ciernik]] 19848 53923 2006-04-06T23:57:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[spinokidîs]] 19849 59631 2006-06-06T21:14:45Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: da, de, en, fr, pl {{djermon biesse}} [[Categoreye:pexhons]] [[Categoreye:familes des biesses]] [[Categoreye:Spinokidîs|*]] [[Imådje:Pungitius.jpg|thumb|On spinokidî d' Amerike, Pungitius]] Les '''spinokidîs''', c' est ene famile di pexhons la k' i gn a li [[spinoke]]. No e sincieus latén : ''Gasterosteidae'' [[da:Hundestejle-familien]] [[de:Stichlinge]] [[en:Stickleback]] [[fr:Gasterosteidae]] [[pl:Ciernikowate]] 19851 53927 2006-04-06T23:59:45Z Lucyin 16 Rôzacêye displaecî viè Rôzacêyes: familes å pluriyal #REDIRECT [[Rôzacêyes]] 19852 53942 2006-04-07T00:19:58Z Lucyin 16 imådje so abondroets ([http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding%3AGasterosteus_aculeatus.jpg do Wiki e rfondou flamind]) 19853 53946 2006-04-07T00:27:14Z Lucyin 16 [http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding%3APungitius.jpg prins do Wiki] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding%3APungitius.jpg prins do Wiki] 19854 53950 2006-04-07T00:31:46Z Lucyin 16 Tchetidî displaecî viè Tchetidîs: familes å pluriyal #REDIRECT [[Tchetidîs]] 19855 59585 2006-06-06T18:26:45Z Pablo 5 [[Categoreye:familes des biesses|Awidis]] [[Categoreye:Åwidîs|*]] Les '''åwidîs''', c' est les oujheas pareys a l' åwe, å canård, evnd. C' est bråmint les [[voyaedjants oujheas]] di cisse famile la k' ont spårdou li [[pesse des oujheas å virûsse H5N1]]. Sacwants åwidîs : * [[såvaedje åwe]] * [[åwe]] * [[canård å vert cô]] * [[canård di Barbareye]] * [[cegne]] 19856 53953 2006-04-07T00:36:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] 19858 53957 2006-04-07T00:41:53Z Lucyin 16 [[categoreye:biesses]] 19859 53981 2006-04-07T11:11:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>såcilike</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#ff0000">seur såcilike</FONT>: no sincieus di l' [[Motî:aspirene|aspirene]], saetcheye del [[Motî:schoice|schoice]] di [[Motî:så|så]]. Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr>"salycilique"</span> (minme sinse), [[noûmot|2004]]. ---- * [[seur såcilike|Dipus d' racsegnes sol seur såcilike]] 19860 58568 2006-05-29T02:09:01Z Pablo 5 imprimeu coviete do live "la flore médicale wallonne" da Robert Boxus, impr. Degrace, 1939 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19861 54017 2006-04-07T23:56:01Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Boxus]] [[Imådje:Boxus_yebes_maladeyes.jpg|thumb|Coviete di s' live so les yebes ås maladeyes]] '''Robert Boxus''', c' esteut on [[motî walon|diccionairî do walon]]. Il a fwait purade des [[motlî]]s so les plantes et so les biesses. Si mwaisse ricweraedje so les [[yebes ås maladeyes]] si lome ''"La flore médicale wallonne"'' (rahouca G89 dins l' [[djivêye des motîs do walon]]), eplaidî a [[Hu]] e [[1939]]. Robert Boxus esteut mimbe del [[SLLW]]. 19862 54003 2006-04-07T23:12:14Z Lucyin 16 [[categoreye:motîs walons]] On '''motlî''', c' est on ptit [[motî]] d' on seu dominne tecnike. Gn a bråmint des motlîs k' ont stî adjinçnés e walon, copurade a prti des bates di l' [[SLLW]]. == Sacwants fjheus d' motlîs e walon == * [[Joseph Bastin]] * [[Stanislas Bormans]] * [[Albin Body]] * [[Robert Boxus]] * [[Jean Lejeune]] * [[Martin Lejeune]] * [[Achille Van Calsteren]] == Hårdêye divintrinne == * [[Djivêye des motîs do walon|Djivêye des motîs et motlîs do walon]] 19863 58569 2006-05-29T02:10:00Z Pablo 5 licince Li pan do Bon Diu et li Moirt di l' åbe da [[Henri Simon]], replaidî e 1991 (edicions del province) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19864 54061 2006-04-08T09:38:00Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Edouard Liegeois''' a skepyî a [[Vilé-dvant-Orvau]] e [[1846]] et a morou a [[Hologne-âs-Pîres]] e [[1922]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19865 54059 2006-04-08T09:35:52Z Karima 106 [[categoreye:Walonreye]] [[categoreye:lingaedjes]] 19866 54065 2006-04-08T10:57:18Z Gaudio 151 {{babel|es|fr-3|en-3|de-2|pt-1}} You guys can contact me in Vous pouvez me contacter chez la Podéis contactar conmigo en la [[:es:Usuario:Gaudio|Wikipedia en castellano]] :) [[ast:Usuariu:Gaudio]] [[ca:Usuari:Gaudio]] [[de:Benutzer:Gaudio]] [[en:User:Gaudio]] [[es:Usuario:Gaudio]] [[fr:Utilisateur:Gaudio]] [[is:Notandi:Gaudio]] [[it:Utente:Gaudio]] [[lad:User:Gaudio]] [[nl:Gebruiker:Gaudio]] [[pt:Usuário:Gaudio]] [[sa:User:Gaudio]] 19867 54114 2006-04-08T11:53:25Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Henri Jacob''' a skepyî e [[1891]] et a morou e [[1984]] a [[châtillon]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19868 54069 2006-04-08T11:03:30Z 196.217.219.179 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Roger Laurent''' a skepyî e [[1928]] et a morou e [[1998]] a [[Rachecourt]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19869 54072 2006-04-08T11:18:03Z Karima 106 Albert COLARD displaecî viè Albert Colard [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Albert Colard''' "Père CADROL" a skepyî e [[1899]] et a morou e [[1990]] a [[Villers-la-Loue]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19870 54073 2006-04-08T11:18:03Z Karima 106 Albert COLARD displaecî viè Albert Colard #REDIRECT [[Albert Colard]] 19871 58570 2006-05-29T02:10:35Z Pablo 5 licince coviete do live "El fi do schayteu" da Maurice Georges, 2006 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19872 56297 2006-05-11T22:14:16Z Lucyin 16 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Albert Yande''' a skepyî e [[1909]] et a morou e [[1990]] a [[Harinsåt]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. Il est purade kinoxhou pol paskeye di [[Djihan d' Madi|Djhan d' Madi]], ene epopêye di 1200 vers ([[ver di dijh pîs|di 10 pîs]]). Riprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]] et dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. Onk des lives del [[coleccion Memwere Walone]] del [[SLLW]] est scrît sor lu. 19873 54078 2006-04-08T11:31:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19874 54080 2006-04-08T11:32:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19875 54081 2006-04-08T11:32:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19876 54082 2006-04-08T11:32:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19877 54083 2006-04-08T11:32:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19878 54084 2006-04-08T11:33:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19879 54085 2006-04-08T11:33:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19880 54086 2006-04-08T11:33:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19881 54087 2006-04-08T11:33:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19882 54088 2006-04-08T11:33:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19883 54089 2006-04-08T11:34:06Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Lucien Rossignon''' a skepyî e [[1891]] et a morou e [[1976]] a [[Musson]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19884 54090 2006-04-08T11:34:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19885 54091 2006-04-08T11:34:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19886 54092 2006-04-08T11:34:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19887 54093 2006-04-08T11:34:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19888 54094 2006-04-08T11:35:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19889 54096 2006-04-08T11:36:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19890 54098 2006-04-08T11:36:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19891 54099 2006-04-08T11:36:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19892 54100 2006-04-08T11:36:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19893 54101 2006-04-08T11:38:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19894 54102 2006-04-08T11:38:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19895 54103 2006-04-08T11:38:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19896 54104 2006-04-08T11:38:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 19897 57810 2006-05-21T15:22:15Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibarer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbarer</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbarer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé awè peu. On dit eto: [[Motî:saizi|saizi]]; loukîz a : [[Motî:exhårer|exhårer]]. <span lang=fr>F. effrayer, épouvanter.</span> <B>2.</B> fé shonner ene sacwè drole a (ene sakî). <I>Ça n' mi sbare nén dpus k' ça.</I> <span lang=fr>F. étonner.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si sbarer</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> awè peu, awè [[Motî:sogne 2|sogne]]. On dit eto: aveur ene [[Motî:hisse|hisse]]. On dit eto: [[Motî:ewaerer|s' ewaerer]] <span lang=fr>F. s'effrayer.</span> <B>2.</B> trover drole. On dit eto: [[Motî:amayî|s' amayî]]. <span lang=fr>F. s'étonner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibaré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibarêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbaré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbarêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbaré</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbarêye</B></FONT> [addj. purade padvant] saizi, eye. On dit eto: [[Motî:reyusse|reyusse]], [[Motî:peté|peté, êye]], [[Motî:djondou|djondou]]. <span lang=fr>F. étonné, sidéré, stupéfait.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibarant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibarante</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbarant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbarante</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbarant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbarante</B></FONT> [addj. purade padvant] ki sbare. <I>C' est vormint sbarant tot çk' i-gn a ådjourdu a l' Institut: des cints et des meyes di documints, des meyes di lives, des cints d' gazetes di totes les cognes et co ene contrumasse di videyos</I> ([[S. Quertinmont]]). <span lang=fr>F. effrayant, étonnant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibaraedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbaraedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbaraedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "sibarer". <span lang=fr>F. effroi, frayeur, épouvante, panique, stupéfaction, surprise.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibarmint</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbarmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbarmint</B></FONT> [o.n.] sibaraedje. <I>Li fré a fwait tote si disfinse en almand, å grand sbarmint do djudje almand.</I> <I>Li moenneu d' l' acawêye di scleyons n' aveut seu prinde li tournant å dzo del rowe do Mont; il avént foncî dins l' ouxh d' ene måjhone, et fote li tåve et les tcheyires cou dzeu cou dzo, å grand sbarmint do vî Ziré et d' Pålene ki s' tchåfént el coine di l' aisse</I> ([[E. Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:ewaermint|ewaermint]]. <span lang=fr>F. étonnement, ahurissement, ébahissement, saisissement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibareur</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbareur</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbareur</B></FONT> [f.n.] estance do ci k' est sbaré. <I>Ni rovyîz nén po si come l' ôte djoû, èm cour batreut come on tabeur ; dji tronne co di sbareur</I> (E. Mathelin). <span lang=fr>F. frayeur, horreur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibareus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibareuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbareus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbareuse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbareus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbareuse</B></FONT> [addj. purade padvant] <B>1.</B> ki si sbare åjheymint (k' a peu åjheymint). <I>Il est mo sbareus.</I> On dit eto: [[Motî:schitåd|schitåd]], [[Motî:couyon|couyon]]. <span lang=fr>F. peureux.</span> <B>2.</B> ki s' måvele åjheymint. <I>C' est ene comere tote sibareuse: vos lyi djhoz deus mots et ele zoupele evoye.</I> On dit eto: [[Motî:subitin|subitin]]. <span lang=fr>F. ombrageux, susceptible.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibara</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbara</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbara</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sôre di grande pope, hôte come ene djin, k' on mete dins les tchamps d' couteure, po sbarer les oujheas. <I>I fåt mete on sbara dins vosse tchenvire</I> ([[rat. da J.B. Dasnoy]]). <I>C' est l' ivier k' on boute e feu come on vî sbara tot tchamossî</I> ([[A. Henin]]). <I>Li pôve coir si ståra sol pavêye, les bresses e croes, tot fén parey k' on sbara k' ene boelêye do vint a bouxhî djus, on djoû k' i fwait waeraxhe</I> ([[J.P. Dumont]]). On dit eto: sibaroe, [[Motî:sipawta|sipawta]], [[Motî:ewaera|ewaera]], [[Motî:siprewtere|siprewtere]], [[Motî:mankin|mankin]]. <span lang=fr>F. épouvantail.</span> <B>2.</B> må agadlêye djin. <I>On sbara al peruke, avou ene pelake di blanke poure dissu s' vizaedje, avou des ouys et ene boke di coloûte</I> ([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. épouvantail, fantôme.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sibaroe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esbaroe</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sbaroe</B></FONT> [o.n.] esbara. <span lang=fr>F. épouvantail.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oe]]. ---- [[sbara|Dipus d'racsegnes so ls sbaras]] 19898 54110 2006-04-08T11:47:54Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Nestor Marchal''' a skepyî e [[1895]] et a morou e [[1981]] a [[Viancoû]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19899 58566 2006-05-29T02:06:45Z Pablo 5 licince coviete do live "Evuè Nonne" da Lucyin Mahin, 2006 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19900 54116 2006-04-08T11:56:16Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Georges Bradfer''' a skepyî e [[1920]] et a morou e [[1988]] a [[Florenville]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19901 54126 2006-04-08T12:08:20Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Camille Lemaire''' a skepyî e [[1923]] et a morou e [[1991]] a [[Mortinsåt]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19902 54129 2006-04-08T12:22:58Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Fernand Bonneau''' a skepyî e [[1885]] et a morou e [[1962]] a [[Proûvî]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19903 54133 2006-04-08T12:25:41Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Léon Gillet''' a skepyî e [[1913]] a [[Saint-léger]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19904 54137 2006-04-08T12:30:37Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Lucien Pierre''' a skepyî e [[1909]] et a morou e [[2005]] a [[Bellefontaine]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19905 54140 2006-04-08T12:34:39Z Karima 106 [[categoreye:Gåme et gåmès]] '''Marcel Moreaux''' a skepyî e [[1893]] et a morou e [[1960]] a [[Sinte-Mareye-so-Smwès|Sinte-Mareye]] C' esteut on scrijheu e [[gåmès]]. 19906 61801 2006-06-16T22:16:04Z Lucyin 16 [[Categoreye:Motîs walons]] [[Categoreye:Waibes e walon]] Li modêye e walon di [[Wikipedia]] a stî enondêye li [[20 di djulete]] [[2003]] pa [[Pablo Saratxaga]]. Å cmince, elle a roté so ene éndjole da sinne, a môde di saye po vey s' i gn åreut yeu des djins k' årént yeu d' l' agrè po. Ci fourit li fene kimince di l' avinteure do '''Wikipedia walon''', k' a pol moumint {{NUMBEROFARTICLES}} årtikes. Tré les prumirès pådjes, on-z î a ddja metou des intrêyes di l' [[esplicant motî do walon]] kimincî e 2000 pa [[Pablo Saratxaga]] eyet [[Lucyin Mahin]]. On-z a-st arivé a 1000 intrêyes diviè l' 20 di djanvî 2004. On avna a 2000 intrêyes li 18 di may 2004. Les prumîs fitchîs sons ont stî eberwetés e moes d' fevrî 2005. Li [[Wikinoveles|coirnêye des noveles]], les '''dierinnès codowes''', a stî enondêye e moes d' avri 2005. On a acsût les 5000 intrêyes diviè l' 9 di djun 2005, et les 6000 e moes d' nôvimbe del minme anêye. E 2005, gn ourit a pô près 6 intrêyes par djoû. [[Wikipedia:Istwere do Wikipedia walon|Dipus d' racsegnes, cronolodjicmint]] 19907 54151 2006-04-08T13:06:46Z Lucyin 16 [[Joël Thiry]] e 2002 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} [[Joël Thiry]] e 2002 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19908 54158 2006-04-08T13:18:04Z Lucyin 16 [[Maurice Georges]] e 2002 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} [[Maurice Georges]] e 2002 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19909 54160 2006-04-08T13:27:05Z Lucyin 16 Acrostitche sicrît pa [[Mimile Petcheu]] e 2004 Acrostitche sicrît pa [[Mimile Petcheu]] e 2004 19910 54162 2006-04-08T13:28:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Emile Pècheur]] 19911 54164 2006-04-08T13:36:45Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bok</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> måye del [[Motî:gade|gade]]. <span lang=fr>F. bouk.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pont d' sôs, pont d' bok:</FONT> dijheye des tineus d' boks (ki les gades î vnén a måye). Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>L'argent est le nerf de la guerre.</span> <B>2.</B> måye do [[Motî:tchivroû|tchivroû]]. <B>3.</B> (imådjreçmint) ome ki n' si lave waire. Omonimeye : * [[Motî:Bok|Bok]] (aiwe) ---- * [[gade|Dipus d' racsegnes so les boks et les gades]] * [[tchivroû|Dipus d' racsegnes so les tchivroûs]] 19912 54165 2006-04-08T13:37:19Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Bok</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe ki va egoliner e Mouze. <I>Li Bok, c' est on såvaedje rixhot ki court dins ene vå co pus såvaedje </I>([[A. Marchal]]). Omonimeye : * [[Motî:bok|bok]] (måye del gade) ---- * [[Bok (aiwe)|Dipus d' racsegnes so l' aiwe di Bok]] 19913 54166 2006-04-08T13:39:40Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[gade|bok (biesse)]] (måye del gade) * [[Bok (aiwe)]] 19914 54577 2006-04-18T10:57:32Z Lucyin 16 Copene:Ene båke so les bwès d' l' Årdene displaecî viè Copene:Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live): esplikêye po les lives Po-z atchter l' live : * [http://www.galaxidion.com/ardennaise/ Librairie ardennaise] a [[Rdû]] ([[handele pal Daegntoele|vindaedje pal Daegntoele]] possibe). * [http://users.skynet.be/vieuxquartier/ Librairie au Vieux Quartier] a [[Nameur]] (vindaedje pal Daegntoele possibe). * [http://www.librairie-moinet.be/ Librairie Moinet] a [[Grimgnêye]]. Pris : * Tome I (cåzu spoujhî) : 9 € + costindjes d' evoyaedje. * Tomes II et III : 6 € tchaeke + costindjes d' evoyaedje. 19915 54184 2006-04-08T16:31:35Z Lucyin 16 vindaaedje Po-z atchter l' live (Pris : 22 € ) * [http://www.galaxidion.com/ardennaise/ Librairie ardennaise] a [[Rdû]] ([[handele pal Daegntoele|vindaedje pal Daegntoele]] possibe). * [http://users.skynet.be/vieuxquartier/ Librairie au Vieux Quartier] a [[Nameur]] (vindaedje pal Daegntoele possibe). * [http://www.librairie-moinet.be/ Librairie Moinet] a [[Grimgnêye]]. * viersî 22 € sol conte 068-2170822-86 då [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]]. 19916 54203 2006-04-08T19:17:43Z Kkkdc 152 {{babel-3|ja|en-1|wa-0}}<big>'''[[:ja:User:Kkkdc]]'''</big> <span lang="en">If you have the message to me, please write it in Japanese [[:ja:利用者‐会話:Kkkdc|TalkPage]].</span> 19917 58565 2006-05-29T02:06:00Z Pablo 5 licince coviete do motî francès/lorin (pårler gåmès) da Themelin, eplaidreye de la joyeuserie, 1999 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19918 58564 2006-05-29T02:04:42Z Pablo 5 licince coviete del modêye e gåmès do live des avinteures da Tintin "on a roté sol leune" == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19919 54211 2006-04-08T20:04:36Z Lucyin 16 Lorin displaecî viè Lorin (lingaedje): diferince avou l' ekipe di fotbal d' Årlon #REDIRECT [[Lorin (lingaedje)]] 19920 57805 2006-05-21T15:13:33Z Pablo 5 /* Amerike */ Canada Pådje des tites di sacwantès [[gazete]]s el Walonreye et pattavå l' Daegn. == Les gazetes k' i gn a did tot dvins == === Les gazetes bedjes sicrîtes e francès === Divant 1960, les gazetes estént metowes po disfinde des pårtis politikes. [[Imådje:libe beldjike wi.jpg|thumb|]] * ''La libre Belgique'' (edjîstrêye a Brussele, foirt "beldjikinne"). Tot on tins, li "Libe Beldjike" a stî foirt franskiyonde, et taper sconte des Walons et del Walonreye. S'&nbsp;a ene miete amîdré so ç'&nbsp;pont la dispu 2000. * Les gazetes di ''Vers l'&nbsp;Avenir'' (manaedjmint catolike, edjîstrêyes a [[Nameur]], foirt léjhowes ezès campagnes). ** ''Vers l'Avenir'' ([[Province di Nameur]]). Gn a-st avou ene coirnêye e walon totes les samwinnes avou des belès letes, lomêye “[[Shijhes et Paskeyes]]” dispu li cénk di may 1946, et disk'&nbsp;asteure. ** ''L'Avenir du Luxembourg'' ([[Province do Lussimbork]]). Gn a-st avou ene coirnêye e walon totes les samwinnes avou des belès letes, lomêye “[[Cwand dji n' sai rén, dji m' tai]]” dispu lontins, et disk'&nbsp;e 2002. [[Imådje:le soir wi.jpg|thumb|]] ** ''L'Avenir Huy-Waremme''. Gn a-st avou ene coirnêye di vraiy gaztaedje e walon totes les samwinnes, lomêye “Inte di nozôtes soeye-t i dit”, sicrîte pa [[Charly Dodet]], dispu li 14 di decimbe 1977, disk'&nbsp;e 1999. ** ''Le Courrier Le Jour'' ([[Hôte-Årdene]]), sins nole coirnêye e walon. * ''Le soir'' (dinltins socialisse, edjîstré a Brussele). Ene miete grandiveus siconte des Walons eto, dins les anêyes 1970-1980. A candjî pår dins les anêyes 1990, tot fjhant des coirnêyes po tchaeke province. * ''Le drapeau rouge'' (comunisse). A djoké dins les anêyes 1980. * ''La Meuse'' (davance ''La meuse la lanterne''), edjîstrêye a Lidje. * ''Le Matin'' (gazete socialisse, rifwaite a pårti di ''La dernière heure'' di Lidje, et ''La Nouvelle Gazete'', Tchålerwè, diviè 1997), edjîstrêye a Lidje; a staté e 2003 (?). === Les gazetes bedjes sicrîtes e rfondou flamind === [[Imådje:standaard_wi.jpg|none|250px|right|]] * ''De Standaard'' (edjîstré a Brussele). Gn a yeu on gaztî (Guido Fonteyn) k'&nbsp;a stî fén cnoxheu des "afwaires walones", et fé tenawete des corwaitaedje sol lingaedje walon. * ''De Morgen'' (edjîstré a Gand) * ''Gazet van Antwerpen'' (edjîstré a Anviesse). === Les gazetes inglesses === Dins les gazetes inglesses, gn a l'&nbsp;pus viye gazete do monde: li ''Times'', k'&nbsp;a askepyî e 1788. On fwait sovint l'&nbsp;[[Motî:adire|adire]] inte: * les gazetes del hôte: ''The Times (of London)'', ''The Independent'', ''The Guardian'', ''The Daily Telegraph''. * les gazetes di [[Motî:corote|corotes]]: ''The daily Mirror'', ''The Sun'', ''The Daily Express''. Londe edjîstrêye eto des gazetes sicrîtes en arabe, come ''Ech-cherq al Awsat''. === Les gazetes itålyinnes === Droldimint, gn a pont d'&nbsp;gazete ki fwaiye tote l'&nbsp;[[Itåleye]]. Tchaeke grande veye a s'&nbsp;gazete. Les gazetes sont manaedjeyes pås grands gropes d'&nbsp;industreye. * ''Il Giornale'', a Bologne, då grope Berlusconi. * ''La Stampa'', a Turin. * ''Il corriere de la sera'' a Milan, då grope Agnelli (Fiat). * ''La Republica'', a Rome. * ''Il Manifesto''. * ''Il Messengero'' (Vatican). === Les gazetes rûsses et oucrinnyinnes === [[Imådje:gazete_pravda_wi.jpg|framed|none|Gazete ''Pravda'' ki djåze del påye di Yalta, e Muzêye di Yalta, e 2000]] * el [[Rûsseye]]. [[Imådje:gazete_russe_wi.jpg|250px|right|]] ** ''Pravda'' (li Veur). ** ''Isvestia'' (Kinoxhance). ** ''Sabwiti'' (Noveles). ** ''Argoumenti i facti'' (årgumints et fwaits). ** ''den'' (Li djoû). ** ''Russia today'' (Li Rûsseye, ouy; en inglès). * e l' [[Oucrinne]] ** les gazetes rûsses. ** les gazete en oucrinnwès ''Savirchinna Secretna'' (copete-sicret). === Ôte pårt e l' Urope === * [[France]]: ''Le Monde'' (pus a hintche), ''Le Figaro'' (pus a droete), ''l'Humanité'' (comunisse, dinltins, todi), ''le Parisien'', ''France-soir'' (deus gazetes populaires). * [[Almagne]]: ''Frankfurter Algemein'' eyet ''Frankfurter Umschau'' (Francfôrt, foirt dilé li prti sociå-democrate), ''Süd-deutsche Zeitung'' (Munich), ''Die Welt'' & ''Tages Zeitung'' (Berlin). * [[Otriche]]: ''Die Kurier'', ''Die Presse'', ''der Standart''. * [[Espagne]]: ''ABC'' (wårdiveus), ''El Mundo'', ''El País'' (les troes a Madrid), ''L'Avanguardia'' (Bårçulone). * [[Portugal]]: ''Publico'', ''Diaro de noticia''. * [[Suwede]]: ''Svenska Dagblatet''. * [[Daenmåtche]]: ''Politiken''. * [[Bas-Payis]]: ''Algemeen Dagblad'', ''De Telegraaf''. * [[Swisse]]: ''Le temps'' (Djeneve, e francès), li ''Tage Anzeiger'' eyet li ''Zeuerische Zeitung'' (Zurik, en almand). * [[Lussimbork (payis)|Lussimbork]]: ''Tageblad'' * [[Irlande]] : ''Irish Time'', ''The Irish Independant''. === Ôte pårt sol Daegn === ==== Afrike ==== * [[Aldjereye]]: ** gazete po tot l' payis : ''El Watan'' ("Li Patreye", en arabe, gazete ki shût l'&nbsp;govienmint), ''El Moudjahid'', ''Le quotidien d'Oran'', ''Le Matin (d'Alger)'' (seré e 2004), ''Liberté'', ''Le Soir d' Algérie'', ''L'expression'', ''La Tribune'', ''Le jeune Indépendant'' (totès frankès gazetes, e francès); ''El Xhabar'' (Les noveles), ''El Youm'' (Li Djoû), ''er-Rahn'': frankès gazetes en arabe. L' Aldjereye est onk des seus payis arabes la k' gn a des gazetes ki polèt discåzer les mwaisses do payis. Mins gn a del rivindje. ** gazetes coinreces : ''Dépêche de Kabilie'' <!-- chal on eploye do côde HTML purade ki do côde wiki pol djivêye a boles paski, po-z aveur on bea epådjnaedje avou les flotantès imådjes, elzès fåt mete '''foû''' des etikes d' elemint d' djivêye (les <li> et </li>), dismetant ki l' côde HTML fwait otomaticmint a pårti do côde wiki nel permete nén. --> <ul> <li> [[Imådje:gazete_arabe_wi.jpg|thumb|prumire pådje del gazete Al ahdat al maghribiya (الأحدات المغربية, les etrevéns marokins), socialisse.]] [[Marok]]: ''Le Matin (du Sahara) / Es-sabah'' (ene edicion e francès, l' ôte en arabe; gazete ki shût l'&nbsp;govienmint), ''L'Opinion / El Aalam'' eyet ''le Journal'' (ambedeus ki shuvnut li pårti d' l' Istiqlal), ''al Ittihad al Ichtiraki'' (Union socialisse, do no d' on pårti), ''Al Ahdat al maghibiya'' (les etrevéns marokins, socialisse), ''Al Ayyam'' (les djoûs, franke gazete), ''Es-sahifa'' (li gaztaedje), ''Agraw Amazir'' (noveles del kiminålté [[amazir]]-cåzante, mitan en arabe, mitan e francès, avou sacwants tecses en amazir, sicrîts e caracteres laténs u arabes; l' essegne del gazete est e [[scrijha tifinar]]). </li> </ul> * [[Tunizeye]]: ''Sahari'', ''Ech-chourouq'' (Li Levant). * [[Edjipe]]: ''Al Haram''; ''El Hayat'', ''Al Goumhouriya'' (''al joumhouriya'', li Republike), ''El Watan'', ki parexhe eto en inglès ''The Nation'', ''Meser al youm'' (l' Edjipe, ouy). * [[Senegål]]: ''Le Soleil de Dakar'', ''Le Quotidien''. * [[Nidjer]]: ''Amanar'' pitite gazete bilingue tamajaq ([[berbere]] touwareg) - francès, epllaideye a Agadez avou l' aspalaedje di l' UNESCO. Li pårteye e lingaedje amazir est scrîte e caracteres [[tifinar]]. * [[Cinte-Afrike]]: ''Le Quotidien'' (franke gazete). * [[Nonne-Afrike]]: ''Mail and Guardian''. ==== Azeye ==== * [[Tourkeye]]: ''Radikal''. * [[Israyel]]: ''Jerusalem Post'' (en inglès), ''Haaretz'' (en ebreu, li pus rlomêye des gazetes israyelyinnes), ''Yerot Aronot'' (en ebreu), ''Maarif'' (li cnoxhance). * [[Palestene]] ''Palestine Daily''. * [[Liban]]: ''L'Orient Le jour'' (e francès), ''En-Nahar'' (minme gazete en arabe). * [[Arabeye Sewoudite]]: ''Riyad Daily'' (en inglès), ''Arab News'' (en inglès). * [[Emirats arabes]]: ''Al Bayan'' (en arabe). * [[Tchine]]: ''Le quotidien du peuple'' (e chinwès), ''South China Morning Post'' (a Hong-Kong, en inglès), ''China Daily'' (èn inglès). * [[Djapon]]: ''Asahi Shinbun'', ''Yomguri Shinbun''. * [[Corêye Nonnrece]]: ''Seoul Herald''. * [[Taylande]]: ''Bankgok Post''. * [[Inde]]: ''Times of India'', ''Hindoustan Times'' (ambedeus en inglès). * [[Iran]]: ''Teheran Times'' * [[Irak]]: ''As-sabah'' (L' åmatén, ki tént avou ls Amerikins), ''Az-zaman'' (li Tins, nén elaxhî), ''Al Foura'' (chiyite), ''Al Machraq'' (Li Levant). ==== Amerike ==== * [[Estats-Unis]]: ''New-York Times'', ''Washington Post'', ''Washington Times'', ''International Herald Tribune'', ''Boston Globe'', ''The New-Yorker'', ''San Francisco Chronicle'', ''Chicago Tribune'', ''Miami Times''. * [[Canada (payis)|Canada]]: ''Globe and mail'' (en inglès, Toronto); ''Le Devoir'' (e francès, Montréal), ''Le Miroir''.. * [[Årdjintene]]: ''El Clarín'', ''Prensa''. * [[Braezi]]: ''O globo'' (Li Bole Daegnrece). * [[Venezwela]]: ''Ultimas noticias'' (Dierinnès codowes). ==== Oceyaneye ==== * [[Ostraleye]]: ''Sydney Morning Herald''. == Les gazetes di mestîs == === Les gazetes economikes === * el Beldjike: L' ''Echo'' (davance: ''L' écho de la Bourse'') sicrît e francès; ''De (financiële en economische) Tijd'', sicrît e neyerlandès. * e l' Inglutere: ''The economist'', ''Finantial times''. C'&nbsp;est les seules gazetes inglesses ki s'&nbsp;vindèt pattavå l'&nbsp;Daegn. * E France: ''La Tribune'', ''Les Echos'', ''Le Figaro Economie''. * Ezès Bas-Payis: ''NFC Handelsblad''. * E l' Almagne: ''Die Handelsblatt''. * Ezès Stats-Unis: ''Wall Street Journal''. * E Rûsseye: ''Kommersant'', ''Vedomosti''. * E Marok: ''La vie eco'', ''L'économiste''. === Les Gazetes di spôrts === [[Imådje:gazete_arabe_sports.jpg|thumb|250px|Li gazete esportive marokinne ''Al Mountaxhab'' li djoû k' on-z a relî l' Nonne-Afrike, et nén l' Marok, pol Cope do Monde di fotbale 2010]] A pårti des anêyes 1990, les gazetes avou did tot ont purade ene rawete po les spôrts, on côp li samwinne (sovint li londi). Mins gn è dmeure co sacwantès gazetes rén k'&nbsp;avou do spôrt. * El France: ''L'équipe'' (amonteuse do Toû d'&nbsp;France). * E Marok: ''Al Mountakhab'' (L'&nbsp;ekipe nåcionåle). * E l' Itåleye: ''Gazetta dello sport''. === Les gazetes des cinsîs === * El Beldjike: ''Le Sillon Belge'' (e francès); ''Landbouwleven'' (e rfondou flamind). 19921 65245 2006-06-25T03:33:54Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Kuzey Afrika]] {{djermon Afrike}} [[categoreye:Afrike]] L' '''Afrike bijhrece''' (on dit eto : '''Afrike do Nôr'''), c' est les payis metous al [[Bijhe (pont cardinå)|Bijhe]] di l' [[Afrike]]. C' est : li [[Marok]] (et l' [[Sara Coûtchantrece]]) , l' [[Aldjereye]], li [[Tunizeye]], li [[Libeye]], l' [[Edjipe]] et li [[Moritanreye]]. L' Afrike bijhrece est metowe inte li [[Mîtrinne Mer]] et l' dezert do [[Sara]]. [[ar:شمال أفريقيا]] [[bg:Северна Африка]] [[br:Norzhafrika]] [[bs:Sjeverna Afrika]] [[ca:Àfrica del Nord]] [[cs:Severní Afrika]] [[cy:Gogledd Affrica]] [[de:Nordafrika]] [[en:North Africa]] [[eo:Nord-Afriko]] [[et:Põhja-Aafrika]] [[fa:افریقای شمالی]] [[fi:Pohjois-Afrikka]] [[fr:Afrique du Nord]] [[frp:Africa du Nord]] [[he:צפון אפריקה]] [[hr:Sjeverna Afrika]] [[id:Afrika Utara]] [[is:Norður-Afríka]] [[it:Nordafrica]] [[ja:北アフリカ]] [[ko:북아프리카]] [[ms:Afrika Utara]] [[nl:Noord-Afrika]] [[nn:Nord-Afrika]] [[no:Nord-Afrika]] [[pl:Afryka Północna]] [[pt:Norte de África]] [[ru:Северная Африка]] [[sh:Sjeverna Afrika]] [[simple:North Africa]] [[sl:Severna Afrika]] [[sr:Северна Африка]] [[sv:Nordafrika]] [[tl:Hilagang Aprika]] [[tr:Kuzey Afrika]] [[zh:北部非洲]] 19922 54287 2006-04-11T17:36:05Z 80.200.130.199 <FONT color=#ff0000><B>ecnêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> longowe pince ki l' marxhå tént l' fier rodje avou so l' egloume, rl a: tricoijhe. Passe mu l' ecnêye po ramasser ç' fier la k' est co tchôd, dit-st i l' marxhå a s' gamén. F. pince de forgeron, tricoises. <FONT color=#0000ff><B> >> aler a tchvå so ene ecnêye</B></FONT>: voleur fé ene sacwè mins sins î mete les cwårs k' i fåt. Cwate aidants c' est on patår; L' årdjint est fwait po rôler; L' ci k' va-t a tchvå so ene ecnêye; S' fwait pus nåjhi k' a roter ([[ramexhné pa N. Lequarré]]). <B>2.</B> minme cogne d' usteye, ki sieve po prinde des braijhes å feu a l' aisse. On graweye o feu avou l' grawiete, on prind les pires foû do feu avou l' ecnêye. C' est ene bele ecnêye di keuve; dj' el metrè avou mes ôtes fiers di murea. Ele n' esteut nén narineuse, mins ele apiça avou des ecnêyes gazetes et poyaedjes et les tapa-st e feu. (J.P. Dumont). Foirt bén ! ele court a l' aisse prinde les ecnêyes; Astoke li feu ([[Ovide, rat. pa J. Duysenx]]). F. pince de foyer.<FONT color=#0000ff><B> >> i n' est nén a prinde avou ene ecnêye</B></FONT> ;u: <FONT color=#0000ff><B>on n' l' aduzreut ddja avou des ecnêyes</B></FONT>: i n' fåt nén l' atôtchî, ôtmint, vos vs alez fé regrawyî. Franwal: ahåyant po: "il n'est pas à prendre avec des pincettes". .<FONT color=#0000ff><B>>> on n' l' apiçreut nén avou ene ecnêye</B></FONT>: i (elle) est tot(e) mannet(e). <B>3.</B> usteye des tonlîs, po mete les cekes des toneas a leu plaeces. F. davier. <B>4.</B> grevesse. F. écrevisse. <B>5.</B> (vî mot) usteye po poirter ene pitite tchedje so ses spales, fwait di deus bastons ki s' ridjondèt sol dos. Li martchande do boure vineut avou on rond tchena, k' ele poirtéve avou des ecnêyes. <B>6.</B> <FONT color=#ff0000><B>ecnêye di lét</B></FONT>: meskene di lét, fwait djusse avou troes bokets d' bwès, ki s' ridjondèt å dzeu, come ene ecnêye di marxhå avou on fier tinou å mitan. <B>7.</B> grande maigue djin. Disfondowes: ècnêye, ècnèye, ècnâye, ècnaye, ècnée. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do picård "ètnaille" (tricoijhe). 19923 54291 2006-04-11T18:12:04Z 80.201.230.208 [[en:User:Oliver]] [[fr:Utilisateur:Olivier]] [[commons:User:Olivî]] {{Babel|wa-1|ar|fr-3|en-1}} 19924 54293 2006-04-11T18:55:40Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecoraedjî</B></FONT> [v.c.] diner do coraedje. F. encourager. 2. copurade: diner do coraedje a des sportifs, des politikîs, k' on voet voltî, et k' on shût pattavå. rl a: sotni, sopoirter. F. supporter, appuyer, soutenir. Disfondowes: ècoradjî, ècorèdjî, acoradjî, acoradji, acouradjer, acoradjè, incouradjî. 19925 54296 2006-04-11T18:58:53Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecoraedjeuse </B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' ecoraedje (ene ekipe di fotbal, on politikî). rl a: sopoirteu. F. supporter. 19926 54295 2006-04-11T18:58:38Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecoraedjeu</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' ecoraedje (ene ekipe di fotbal, on politikî). rl a: sopoirteu. F. supporter. 19927 54297 2006-04-11T18:59:14Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecoraedjresse </B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' ecoraedje (ene ekipe di fotbal, on politikî). rl a: sopoirteu. F. supporter. 19928 54298 2006-04-11T19:01:58Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecwanse </B></FONT> dins les ratourneures: <FONT color=#ff0000><B>fé l' ecwanse: </B></FONT> fé shonnance. Mins onk ki fourit bén djondou avou, tot fjhant l' ecwanse di n' nén l' esse, ci fourit l' grand Hinri ([[A. Lenfant]]). rl a: cwanses. F. simuler. <FONT color=#ff0000><B> fé l' ecwanse di rén: </B></FONT> fé shonnance di rén. Disfondowes: <B>ècwanse</B>, acwanse, acausse. Etimolodjeye: latén èn quam si (dins èn etat come si). 19929 54299 2006-04-11T19:03:19Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecwåtler </B></FONT> [v.c.] cwåtler, discwåtler. Coinrece Payis d' Lidje. 19930 54300 2006-04-11T19:05:45Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>edåmer </B></FONT> [v.c.] <B> 1.</B> prinde li prumî boket (d' ene dorêye) li prumî vere d' ene botaye evnd. Kî çk' a adåmé l' tåte ås corins ? Dji n' alans nén edåmer ene nouve botaye, edon ? F. entamer. <B>2.</B> mete pol prumî côp on mousmint. Il edåme si noû texhou. rl a: sitrimer, afroyî. F. étrenner. <B>3.</B> kimincî (ene fiesse, on raploû). Po-z edåmer l' vesprêye, dj' årans droet a on conciert divant l' såle do viyaedje di Cugnon (P. Otjacques). <FONT color=#0000ff><B>>>> edåmer conversåcion :</B></FONT> arinner ene sakî. Vla l' leu k' edåme conversåcion, Et lyi fé complimint so s' cråxhe ([[L. Bernus]]). Disfondowes: <B>èdaumer</B>, èdâmer, èdaumè, adaumer, èdâmî. 19931 54302 2006-04-11T19:08:41Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>ecori s' ecori</B></FONT> [v.pr.] cori evoye. El comere s' ecourt, eyet mi, dj' èm ramasse. Ciel ! ké côp d' pî ! Sintoz come èm cour bate ([[J. Bertrand]]). Disfondowes: s' incouru, <font color=#800080>s' ècori</font>. Coinrece Payis d' Nuvele. 19932 54303 2006-04-11T19:10:13Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>editoriå </B></FONT> [o.n.] papî el tiesse d' ene gazete, d' ene rivowe, wice ki li mwaisse-sicrijheu, u on grand gaztî, dene si avuzion so ene sacwè. rl a: ataker, rataker, rapougnî. 19933 54305 2006-04-11T19:12:00Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>edjermalaedje </B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "edjermaler". Li Veye di Durbu eyet li comene di Östhammar fiestént leu-z edjermalaedje ([[rat. pa P. Sarachaga]]). 19934 54306 2006-04-11T19:12:42Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>edjermaler </B></FONT>[v.c.] rinde come ene djermale, tot djåzant di deus veyes ou viyaedjes (copurade di deus payis diferins), tot passant oficirmint des acoirds po fé des sacwès eshonne. Il ont-st edjermelé Maissin avou on viyaedje burton. F. jumeler. Etimolodjeye: viebe fwait sol no "djermale", avou l' betchete e- (mete e djermale), 2000. 19935 54307 2006-04-11T19:16:18Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egolafaedje </B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "egolafer". L' egolafaedje di tos les ptits payis muzulmans del Mitrinne Azeye pås Russes dins les anêyes 1800 et des ni s' a polou fé ki paski l' Turkeye esteut divnowe trop flåwe. F. annexion. Disfondowes: agaloufadje, <font color="#800080">ègalofadje</font>, <font color="#800080">ègalofèdje</font>. 19936 54308 2006-04-11T19:16:57Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egolafer </B></FONT> [v.c.] 1. avaler raddimint. Il a egolafé s' sope come onk ki rvénreut del guere. rl a: galofer, egoler, egoliner. F. ingurgiter. 2. (imådjreçmint) avayi on ptit payis tot djåzant d' on grand. L' Indonezeye a béntoit yeu agolafé li ptite iye di Timor-Ess. F. annexer, incorporer. Disfondowes: agaloufer, <font color="#800080">ègolafer</font>. 19937 54309 2006-04-11T19:19:08Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egoler </B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] avaler goloumint (di l' magnî). Il a egolé l' fadêye so cénk sigondes. rl a: egolafer, egoliner, goler. Disfondowes: agouler, <font color="#800080">ègoler</font>. <B>II.</B> <FONT color=#ff0000><B>s' (aler) egoler</B></FONT> [v.pr.] si vudî el mer, tot djåzant d' ene mouze, k' est l' sudjet. rl a: egoliner, agoler, agoliner. F. (aler) se jeter. Etimolodjeye: viebe goler, betchete e- (<B>I.</B> metaedje divins ene sacwè; <B>II.</B> endalaedje erî do sudjet). 19938 54310 2006-04-11T19:19:34Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egoleure </B></FONT> [f.n.] plaece k' ene mouze s' egole el mer. F. embouchure. Etimolodjeye: viebe egoler, betchete -eure, tot rcalcant l' tcherpinte do F. "embouchure", 2002. 19939 54311 2006-04-11T19:21:56Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egolina </B></FONT> [o.n.] 1. parfond trô ki l' aiwe si vént agoliner dvins. I boet come èn egolina (J. Wisimus). F. gouffre. 2. rond stroet dzeu d' on taexhon, d' ene djusse, d' on vaze, d' on wårdoe a grin, evnd., payou k' on pout vudî dvins. Waite di n' nén vudî l' grin foû d' l' egolina. F. embouchure (d'un vase). 19940 54312 2006-04-11T19:22:24Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egolinaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "egoliner". F. absorption, engloutissement, engouffrement, disparition (d'une rivière dans un gouffre). 19941 54313 2006-04-11T19:22:53Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egoliner </B></FONT> <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> vudî e s' gueuye et avaler. L' adjeyant Bihin egolinéve on tîçlet a tchaeke eurêye (J. Wisimus). Il egolina l' dorêye come s' il afamaxhe (L. Remacle). rl a: egolafer. F. engloutir, engouffrer, avaler gloutonnement. 2. si maxhî a ene pus grande aiwe, tot djåzant d' ene aiwe, k' est l' sudjet. Li Virwin egoline e Mouze a Vireu. rl a: si maxhî, egoler. F. se jeter. 3. ariver dins on trô, èn egolina, tot djåzant d' ene aiwe. L' Aiwe-di-Lesse egoline e Trô d' Belvå. F. s'engouffrer, s'engloutir. rl a: disgoliner. Disfondowes: <B>ègoliner</B>, ègolner, ègorner. Etimolodjeye: bodje "goler", cawete -iner, betchete e- (endalaedje erî do sudjet). 19942 54314 2006-04-11T19:24:29Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egoyisse </B></FONT> <B>I.</B> [addj. & o.f.n.] bon-por-lu, boune-por-leye. F. égoïste, égocentrique.<B> II.</B> [o.n.] egoyisté. F. égoïsme. 19943 54315 2006-04-11T19:24:31Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egoyisté </B></FONT> [o.n.] manire di s' codure d' on bon-por-lu, d' ene boune-por-leye. F. égoïsme. 19944 54318 2006-04-11T19:27:05Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egré </B></FONT> [o.n.] tchaeke boket des montêyes. Vo l' la a l' copete del montêye d' egrés (J.F. Brackman). rl a: gré, apas. F. marche. <FONT color=#0000FF><B>>>> ås Egrés (so plaece: aus Ègrès): </B></FONT>no d' ene plaece di Glaireuse. Disfondowes: <B>ègré</B>, ègrè, agré. Etimolodjeye: bodje gré, betchete e-. 19945 54319 2006-04-11T19:32:44Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egueuyî </B></FONT> [v.c.] dire tot boerlant des rprotches u des des mwaijhès paroles a (ene sakî). rl a: disgueuyî. F. engueuler. Disfondowes: angueuler, ingueuyî, angueulè, ègueuyî. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. "engueuler" avou rprindaedje do bodje "gueuye" et del batchete "e-". 19946 54320 2006-04-11T19:33:12Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egueuyåde </B></FONT> [f.n.] sinne wice k' ene sakî end egueuye ene ôte. F. engueulade. Disfondowes: angueulaude, <B>angueulâde</B>, ingueuyâde, <font color="#800080">ègueuyaude</font>. 19947 54321 2006-04-11T19:33:49Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egueuyaedje </B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "egueuyî". F. engueulade. Disfondowes: angueuladje, ingueuyadje, <font color="#800080">ègueuyadje</font>, <font color="#800080">ègueuyèdje</font>. 19948 54322 2006-04-11T19:34:11Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egueuyeu </B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' end egueuye èn ôte. Disfondowes: angueuleu, ingueuyeu,<font color="#800080">ègueuyeu</font>. 19949 54324 2006-04-11T19:35:01Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egueuyeuse </B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' end egueuye èn ôte. Disfondowes: angueuleu, ingueuyeu, ,<font color=#800080>ègueuyeu</font>. 19950 54325 2006-04-11T19:35:50Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>egueuyresse </B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' end egueuye èn ôte. Disfondowes: angueuleu, ingueuyeu, <font color=#800080>ègueuyeu</font>. 19951 54326 2006-04-11T19:41:12Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>El Botinne / å Botinne</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Bois-d'Haine, limero diyalectolodjike: [Ch 14]; rebané avou Manâdje, k' a rprin l' vî limero del posse d' å Botinne: 7170. Croejhete: (a l' atake) El Botinne a wangnî å fotbal. C' est l' Botinne k' a wangnî. Dji n' inme waire El Botinne. Dji va å Botinne. Ele rivént do Botinne. Dji so pol Botinne. Nos avans rpassé på Botinne. Nos avans dmoré e (u: o) Botinne. Istwere: Ene sifwaite ecramireye dins les teres del Moyinådje, end a waire yeu: e 1450, gn aveut bén 14 fîs direks e ban då Botinne. Industreyes: Tcherbonaedjes drovous e 1839, esplwetés disk' e 1868. Après gn a dmoré des bolonreyes (deus e 1906). Inte les deus gueres, gn aveut dipus d' oujhenes: èn aminwer, ene fabrike d' acî, des bolonreyes, ki fjhént bouter 2000 djins. Dispu 1906, gn a eto yeu ene tchocolatreye. Dins ls anêyes 1960, deus des pus grossès oujhenes ont dvou clôre, et ds ôtes après. Foclore: El caudia: rl a: tchôdea. Nos d' plaeces do Botinne: rowe do Caudia (do tchôdea). El Croyêye (el Croyire); Djolimont; Å Ptit Botinne. Sicrijheus d' walon: Christian Thonet, [[Dominique Heymans]]. Etimolodjeye: bo d' Inne (rl a: Inne), avou assourdixhmint del cossoune (D -> T). Vî scrijhaedje: "Bos de Haine" (1264). 19952 54327 2006-04-11T19:43:33Z 80.201.230.208 <FONT color=#ff0000><B>El Fayi </B></FONT> /<FONT color=#ff0000><B> å Fayi. </B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. Fayt-lez-Manage, oficirmint Fayt-lez-Seneffe, di 1848 a 1880; limero diyalectolodjike: [Ch 23]; rebané avou 7170 Manâdje; vî limero del posse: 6528. Istwere: deus signorreyes: li cene do Fayi, eyet li tere di l' Escaye, franke tere del dutcheye do Braibant. Industreyes: e 1829, bastixhaedje d' èn aminwer, li prumî di ç' sôre la el Walonreye. Li grosse industreye endala dins l' difén des anêyes 1800. Inte les deus gueres, gn aveut pus, å Fayi, ki deus fondreyes, ene tchôdurreye, et ene pêlreye. Sicrijheus d' walon: Raymond Wijns. Etimolodjeye: fayi. 19953 54352 2006-04-12T22:34:09Z Lucyin 16 houwoe a l’ inglêye d’ ene cinse ([[Amrene]]) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} houwoe a l’ inglêye d’ ene cinse ([[Amrene]]) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19954 54353 2006-04-12T22:34:41Z Lucyin 16 [[Categoreye:bastimints]] [[Imådje:houwoe.jpg|thumb|houwoe a l’ inglêye d’ ene cinse]] on '''houwoe''' (On dit eto: on '''houwa''', on '''houwåd''', on '''tchesse-rowe''', c' est grosse pire metowe a l' inglêye d' ene måjhon, å boird d’ ene poite di [[gregne]], po bouter evoye li rowe des tcheretes, por zels èn nén disbrôler les merayes, u les poites. End aveut les minmes sol boird des voyes di tiene po les vweteures èn nén toumer dins on ravier. Les houwoes estént co bén taeyîs a ponte so li dzeu. 19955 65550 2006-06-29T22:31:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] Li mot '''"[[gregne]]"''' u '''"heure"''' si rtrove cobén dins dins les nos d' plaeces del Walonreye. * "heure" ** [[Tchôfontinne]] : rowe al heure, [[moustî]] al heure. * "gregne" ** [[Wépion]] : rowe des Gregnes. * "gregnete" ** [[Frôhan]] : Li gregnete (la-minme: la Gragnète) 19956 54356 2006-04-12T22:43:41Z Lucyin 16 Li tchestea d' Mirwå (03-06) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Li tchestea d' Mirwå (03-06) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19957 54357 2006-04-12T22:46:24Z Lucyin 16 L’ eglijhe di Mirwå (03-06) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L’ eglijhe di Mirwå (03-06) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19958 54359 2006-04-12T23:00:31Z Lucyin 16 Cwåte d’ intrêye del rivowe di 2006 Cwåte d’ intrêye del rivowe di 2006 19959 56905 2006-05-15T09:40:41Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Teyåte e walon|Ekipe]] [[Imådje:Djerpene_ekipe_rivowe.jpg|thumb|Cwåte d’ intrêye del rivowe di 2006]] L’ ekipe, c’ est ene dramatike di [[Djerpene (viyaedje)|Djerpene]]. Li mwaisse del djowe, c’ est [[Michel Robert]], ki monte sovint ses prôpes pîces. Li dramatike a wangnî li [[cope do Rwè]] e [[1998]] avou l' pîce "Disk' al betchete" da Michel Robert, et co e 2001. I djownut cobén des [[rivowe (teyåte)|rvowes]], come "Djerpene å fi do tins" (1997) eyet "On-z est del rivowe" (2006). == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/teyaute/Djerpene_ekipe.php On rapoirtaedje so l’ Ekipe] 19960 54363 2006-04-12T23:14:13Z Lucyin 16 tchapele d’ Amrene (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} tchapele d’ Amrene (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19961 54365 2006-04-12T23:16:41Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Amrene</B></FONT> [n.pl.] hamtea d’ [[Motî:Rotchfoirt|Rotchfoirt]]. ---- [[Amrene (Rotchfoirt)|Dipus d’ racsegnes so Amrene]] 19962 54366 2006-04-12T23:18:06Z Lucyin 16 plake a Amrene (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} plake a Amrene (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19963 54367 2006-04-12T23:18:38Z Lucyin 16 [[Imådje:Amrene_tchapele.jpg|thumb|tchapele d’ Amrene]] ‘’’Amrene’’’ (Fr ‘’Hamerenne), c’ est on Hamtea d’ [[Rotchfoirt (veye)|Rotchfoirt]]. ''Po des racsegnes linwistikes so Amrene, alez s' vey e [[Motî:Amrene|splitchant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] d’ Amrene == [[Imådje:Amrene_plake_corti.jpg|thumb|Les cortis]] * Les [[corti (toponimeye)|cortis]]. * Voye do Bierdjî. * [[Hierdåvoye]]. 19964 55917 2006-05-05T22:56:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] [[Imådje:Amrene_plake_corti.jpg|thumb|Les cortis]] Li mot '''[[corti]]''' rivént cobén dins les [[toponimeye do walon|nos d’ plaeces del Walonreye]], pacô dilé l' mot [[djårdén (toponimeye)|djårdén]]. * [[Amrene (Rotchfoirt)]] : rowe des cortis. * [[Li Bork]] : les Cortis. * [[Masbor]] : Corti des Boûs, Corti Hubene. 19965 54374 2006-04-12T23:37:51Z Lucyin 16 Eglijhe di Nåwinne (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Eglijhe di Nåwinne (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19966 54387 2006-04-13T10:22:16Z Lucyin 16 Lorint Hendschel dicåçtêye si live "[[So l' anuti]]" ([[Bive]], 2006) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Lorint Hendschel dicåçtêye si live "[[So l' anuti]]" ([[Bive]], 2006) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19967 54391 2006-04-13T10:26:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:picård]] '''Paul Mahieu''' a skepyî e [[1925]] et mori e [[2005]]; c' esteut on scrijheu e [[picård]] di [[Tournai]]. Il a rascodou l' [[pris do Hinnot di scrijhaedjes e walon|pris do Hinnot]] (2 côps) eyet l' [[pris del Veye di Lidje]]. Il esteut [[SLLW]]-î, bouteu pol picård et rcwereu. Il a scrît des [[ramexhnêye d' arimeas|ramexhnêyes d' arimeas]]. * ''"I va vni in oisieau"'' ("I va vni èn oujhea"). * ''"Éne séquoi d' mi"'' ("Ene sacwè d' mi"). * ''"Marie d' A squ' a Z"'' ("Mareye d' A disk' a Z"). * ''"Padzous ene take di bele"'' ("Padzo ene taetche di bele"). Il a eto scrît des lives di [[racontaedje]]s. * ''"Les dit du cat-huant"'' ("Les djhaedjes do [[Motî:tchet-houwant|tchet-houwant]]"). On lyi doet, avou, ene pîce di teyåte (''"Y a Leon qu'èl rimbarde squ'a l'ieau"''). 19968 54395 2006-04-13T10:33:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[ramexhnêye d' arimeas]] 19969 59880 2006-06-08T09:57:42Z Pablo 5 [[categoreye:lives]] Ene '''ramexhnêye d' arimeas''' (on dit eto ene '''schorsêye d' arimeas''', ene '''shôtlêye di powinmes''', on '''cwåtron d' powinmes'''), c' est on [[live (po lére)|live]] avou tos [[arimeas]], do minme sicrijheu. E walon, c' esteut li mwaisse eplaidaedje, lon divant les [[roman]]s, tot åd dilong do [[20inme sieke]]. End a bråmint moense dispu 1990. Å cminçmint do 21inme sieke, li saetchaedje d' ene ramexhnêye d' arimeas est bråmint pus tene kel ci d' on live normå. Minme po les fjheus d' rimeas e francès, ci n' est pacô ki di 100 a 200 egzimplaires. Po les [[livrî]]s, c' est ene scwè d' foirt målåjhey a vinde. Gn a ene pådje tote seule po les [[ramexhnêye d' arimeas e walon|rlomêyès ramexhnêyes d' arimeas e walon]]. 19970 54398 2006-04-13T10:40:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[arimea]] 19971 54413 2006-04-13T22:23:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henri Simon]] 19972 54416 2006-04-13T22:32:22Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Eviè Nonne (noveles)]] 19973 59932 2006-06-08T11:15:30Z Pablo 5 loyén == Discrijhaedje == Coviete des "Flåves da Fernand" da [[Maurice Georges]], 1989 po ene imådje avou rén kel tite e walon (sins l' dessin) loukîz a: [[:Imådje:Fauve georges wi.jpg]]. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19975 54455 2006-04-14T23:14:44Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] Nos di des plaeces del Walonreye ki s' lomnut co a cze d' ene [[tombale]]. * a [[Yache]] : Li Tombale. 19976 54460 2006-04-14T23:47:41Z Lucyin 16 Jean-Jacques Gaziaux e 2004 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Jean-Jacques Gaziaux e 2004 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19977 54493 2006-04-15T11:04:35Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Gaziaux]] [[categoreye:bouteus pol walon|Gaziaux]] [[Imådje:Jean-Jacques_Gaziaux.jpg|thumb|left|100px|(2004)]] [[Imådje:Gaziaux_djins_et_biesses.jpg|thumb|Coviete do live so l' motlî walon di l' aclevaedje]] [[Imådje:antolodjeye_vey_voltii.jpg|thumb|Coviete di l' antolodjeye "Vey Voltî"]] [[Imådje:Gaziaux_paurlers_Braibant.jpg|thumb|On live so les pårlers walons do Roman Payis, adjinçné pa J.J. Gaziaux]] '''Jean-Jacques Gaziaux''' a skepyî e [[1945]]. C' est on rcwereu sol walon d' [[Djåçlete]] et do payis d' [[Djodogne]]. Ses rcweraedjes, tos bokets d' ene grosse sipesse [[teze (siudia)|teze]] k' i disfinda å [[UCL|Noû-Lovin]] e 1982, sont-st eplaidîs dizo l' cogne d' on tecse e francès, avou des fråzes, des bokets d' fråzes u des mots e walon ådvins, ratournés zels-minmes e francès. Ont parexhou come [[lives sol walon|lives]] : * ''L'élevage des bovidés a Jauchelete'' (L' [[aclevaedje des vatches]] a Djåçlete) (1982) * ''Parler wallon et vie rurale au pays de Jodoigne'' (Pårler walon et vicaedje ezès viyaedjes do Payis d' Djodogne) (1987) * ''Du Sillon au pain'' (Del [[tcherwaedje|roye di tcherowe]] disk' å [[pwin]]) (1988) * ''Souvenirs de guerre au pays de Jodoigne'' (Sovnances des deus gueres do 20inme sieke å Payis d' Djodogne) (1990) * ''Le temps qu'il fait a Jauchelette'' (Li tins k' i fwait a Djåçlete) (1995) * ''Des gens et des bêtes'' (Des djins et des biesses) (1999) * ''Cultures diverses, prairies, vergers et jardins à Jauchelette'' (So totès sôres di coûtivaedjes, so les [[pré]]s, les [[Motî:paxhi|paxhis]] et les [[corti]]s a Djåçlete) (2003) Gn a eto des gros papîs publiyîs dins "[[Rivowe sol walon "Dialectes de Wallonie"|Dialectes de Wallonie]]" * ''L'honneur dans les campagnes jodoignoises au 20e s.'' (L' oneur dins les viyaedjes do Payis d' Djodogne e 20inme sieke) (1991-1992) * ''La lessive et le repassage traditionnels à Jauchelette'' (les [[bouwêye]]s et les ristindaedjes did dinltins a Djåçlete) (1993-1998) * ''Langages et conventions sociales; tutoiement et vouvoiement'' (on rcweraedje so l' [[atouwance]]) (2000). Come bouteu pol walon e s' payis il a xherbiné fer po fé avancî li soce [[Les Såverdeas d' après Djodogne]]. Il a eto adjinçné deus [[antolodjeye do walon|antolodjeyes]] des scrijheus do [[Roman Payis]] : * "[[Nos campagnes (antolodjeye)|Nos campagnes]]" (1998) * "[[Vey voltî (antolodjeye)|Vey Voltî (<SMALL>Veûy volti</SMALL>)]]" (2002) Il a ovré avou l' province do [[Roman Payis]] po fé mî cnoxhe li walon k' on cåze avår la. Ey eplaidî on livret, sipårdou po rén : "''Nos parlers brabançons : authentiquement wallons''" (Les pårlers di nosse Roman payis : c' est pår do walon) (2003). J.J. Gaziaux est mimbe del [[SLLW]] dispu 1986. Come bråmint des ôte mimbes di cisse soce la, i rwaite li walon come ene troke di diyalekes elaxhîs al civilizåcion des viyaedjes disk' e 1960, et ki dvreut disparexhe avou leye. J.J. Gaziaux djåzéve bén walon e societé, mins s' nel fijheut i nén a tot côp bon avou les pareys a lu. Di s' mestî, il esteut prof di sgondaire. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.be/sllw/gaziaux.html Si pådje sol waibe di l' SLLW] (e francès) * [http://users.skynet.be/sllw/gaziaux1.html Prezintaedje d' onk di ses lives e francès] * [http://users.skynet.be/sllw/gaziaux2.html Prezintaedje di "Totès sôres di coûteures..."] 19978 58201 2006-05-24T16:32:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dialectes de Wallonie (rivowe sol walon)]] 19979 58195 2006-05-24T16:27:15Z Pablo 5 "Dialectes de Wallonie" (rivowe sol walon) displaecî viè Dialectes de Wallonie (rivowe sol walon) [[Categoreye:lives sol walon]] "'''''Dialectes de Wallonie'''''" (Diyalekes del Walonreye), c' est ene sincieuse rivowe, eplaideye pa l' [[SLLW]], k' a cmincî e 1972, et ki rexhe co ouy. Ele sieve a fé cnoxhe les rcwerances sol [[walon]] des mimbes del societé, dins les dominnes di [[diyalectolodjeye]] del [[toponimeye]] et d' l' [[antroponimeye]]. Gn a yeu k' on côp on papî sol [[sociolinwince]] (e 1988). Ele ni fwait nén åtoû do [[linwe-ehåyaedje]] ni do [[rfondaedje]]. Tos les papîs sont scrîts e francès. Li rvowe pout eto studyî les ôtes lingaedjes d' oyi d' Beldjike ([[picård]], [[gåmès]]), eyet li [[francès del Walonreye]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://users.skynet.be/sllw/tdmdw.html Tåve di tos les limeros del rivowe] 19980 54470 2006-04-15T00:14:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchaive]] 19981 54471 2006-04-15T00:14:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchaive]] 19982 54473 2006-04-15T00:17:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Gérard Havelange]] 19983 54474 2006-04-15T00:18:33Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;tchaive : tchêve [E1, C9], tchéve [O0], nén dins S0 ;tchaivlêye : tchêv'lêye [E1] ;tchaivlî : tchêv'lî [E1], tchêfli [E1] 19984 57723 2006-05-21T10:57:41Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>cortedje</B></FONT> [o.n.] [[Motî:convoye|convoye]] di djins ki fiestèt ene sacwè. <I>Les "Minåbes di Yache" vinént dins les viyaedjes po les cortedjes , å cmince do 20inme sieke</I> ([[G. Havelange]]). Loukîz a: [[Motî:porcession|porcession]], [[Motî:etermint|etermint]]. <span lang=fr>F. cortège, défilé.</span> Etimolodjeye: calcaedje riwalonijhî do F. <span lang=fr> cortège</span>. 19985 58562 2006-05-29T02:03:07Z Pablo 5 licince Coviete d' on live so les pårlers walons do [[Roman Payis]], adjinçné pa [[J.J. Gaziaux]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19986 58560 2006-05-29T02:02:12Z Pablo 5 licince Coviete di l' antolodjeye "Vey Voltî", des scrijheu do [[Roman Payis]], adjinçnêye pa [[J.J. Gaziaux]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19987 58561 2006-05-29T02:02:37Z Pablo 5 licince Coviete do live so les rcweraedjes da [[J.J. Gaziaux]] do motlî walon so les aclevåvès biesses == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 19988 59107 2006-06-02T13:12:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:چاد]] {{djermon Afrike}} Li '''Tchad''' est on pays d' [[Afrike]]. == Istwere == == Politike == == Pårtixhaedje do payis == == Djeyografeye == == Economeye == == Djins == == Culteure == == Lingaedjes == == Vey eto == == Difoûtrinnès hårdêyes == [[Categoreye:Tchad]] [[af:Tsjaad]] [[am:ቻድ]] [[an:Chad]] [[ang:Chad]] [[ar:تشاد]] [[ast:Chad]] [[az:Çad]] [[bg:Чад]] [[bn:চাদ]] [[br:Tchad]] [[bs:Čad]] [[ca:Txad]] [[cs:Čad]] [[da:Tchad]] [[de:Tschad]] [[el:Τσαντ]] [[en:Chad]] [[eo:Ĉado]] [[es:Chad]] [[et:Tšaad]] [[eu:Txad]] [[fa:چاد]] [[fi:Tšad]] [[fr:Tchad]] [[frp:Tch·ad]] [[gl:Chad - Tchad]] [[he:צ'אד]] [[hr:Čad]] [[ht:Tchad]] [[hu:Csád]] [[ia:Tchad]] [[id:Chad]] [[io:Chad]] [[is:Tsjad]] [[it:Ciad]] [[ja:チャド]] [[ka:ჩადი]] [[kg:Tasadi]] [[ko:차드]] [[ku:Çad]] [[kw:Chad]] [[la:Tzadia]] [[lt:Čadas]] [[lv:Čada]] [[mk:Чад]] [[ms:Chad]] [[na:Chad]] [[nds:Tschad]] [[nl:Tsjaad]] [[nn:Tsjad]] [[no:Tsjad]] [[oc:Chad]] [[pl:Czad (państwo)]] [[ps:چاډ]] [[pt:Chade]] [[rm:Tschad]] [[ro:Ciad]] [[ru:Чад]] [[scn:Ciad]] [[sco:Chad]] [[sh:Čad]] [[simple:Chad]] [[sk:Čad]] [[sl:Čad]] [[sq:Çadi]] [[sr:Чад]] [[sv:Tchad]] [[sw:Chad]] [[th:สาธารณรัฐชาด]] [[tl:Chad]] [[tr:Çad]] [[ug:چاد]] [[uk:Чад]] [[vi:Tchad]] [[zh:乍得]] [[zh-min-nan:Tchad]] 19989 54500 2006-04-15T14:19:29Z 82.126.59.44 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] 19990 58364 2006-05-25T21:14:22Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, als, am, an, ang, ar, ast, az, bg, bn, br, bs, ca, cs, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, fo, fy, ga, gd, gl, gu, he, hr, ht, hu, ia, id, io, is, it, ja, jv, kg, kn, ko, ku, kw, la, lb, li, lt, lv, mg, mk, ms, mt, nds, {{djermon Afrike}} [[Categoreye:Afrike|*]] L' '''Afrike''' est on [[continint]]. == Payis d' Afrike == * [[Aldjereye]], * [[Gana]], * [[Marok]], * [[Moritanreye]], * [[Namibeye]], * [[Nidjeria]], * [[Tchad]], * [[Tunizeye]], * ... [[af:Afrika]] [[als:Afrika]] [[am:አፍሪቃ]] [[an:Africa]] [[ang:Africa]] [[ar:أفريقيا]] [[ast:África]] [[az:Afrika]] [[bg:Африка]] [[bn:আফ্রিকা]] [[br:Afrika]] [[bs:Afrika]] [[ca:Àfrica]] [[cs:Afrika]] [[cy:Affrica]] [[da:Afrika]] [[de:Afrika]] [[el:Αφρική]] [[en:Africa]] [[eo:Afriko]] [[es:África]] [[et:Aafrika]] [[eu:Afrika]] [[fa:آفریقا]] [[fi:Afrikka]] [[fo:Afrika]] [[fr:Afrique]] [[fy:Afrika]] [[ga:An Afraic]] [[gd:Afraga]] [[gl:África]] [[gu:આફ્રિકા]] [[he:אפריקה]] [[hr:Afrika]] [[ht:Afrik]] [[hu:Afrika]] [[ia:Africa]] [[id:Afrika]] [[io:Afrika]] [[is:Afríka]] [[it:Africa]] [[ja:アフリカ]] [[jv:Afrika]] [[kg:Afelika]] [[kn:ಆಫ್ರಿಕ]] [[ko:아프리카]] [[ku:Efrîqa]] [[kw:Afrika]] [[la:Africa]] [[lb:Afrika]] [[li:Afrika]] [[lt:Afrika]] [[lv:Āfrika]] [[mg:Afrika]] [[mk:Африка]] [[ms:Afrika]] [[mt:Afrika]] [[nds:Afrika]] [[nl:Afrika]] [[nn:Afrika]] [[no:Afrika]] [[nrm:Afrique]] [[pl:Afryka]] [[pt:África]] [[ro:Africa]] [[ru:Африка]] [[sa:अफ्रीका]] [[scn:Àfrica]] [[se:Afrihkká]] [[sh:Afrika]] [[simple:Africa]] [[sk:Afrika]] [[sl:Afrika]] [[sm:Aferika]] [[so:Afrika]] [[sq:Afrika]] [[sr:Африка]] [[sv:Afrika]] [[sw:Afrika]] [[ta:ஆப்பிரிக்கா]] [[th:ทวีปแอฟริกา]] [[tk:Afrika]] [[tl:Aprika]] [[to:Aferika]] [[tr:Afrika]] [[ug:ظافرعقا]] [[uk:Африка]] [[vi:Châu Phi]] [[yi:אפריקע]] [[zh:非洲]] [[zh-min-nan:Hui-chiu]] 19991 58368 2006-05-25T21:22:04Z Pablo 5 djermon Afrike {{djermon Afrike}} [[Categoreye:Tunizeye|*]] Li '''Tunizeye''' est on payis d' [[Afrike bijhrece]]. [[fr:Tunisie]] 19992 54510 2006-04-15T14:40:32Z 82.126.59.44 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] 19993 54563 2006-04-18T10:21:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>passåjhe</B></FONT> [f.n.] passaedje abaxhî inte deus [[Motî:tier|tiers]]. <I>On ôt les clotches des tropeas did si lon, d' ene passåjhe a l' ôte, ki c' est come s' on ls ôreut tot costé </I>([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. col.</span>, <span lang=es>esp. puerto.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:passer|passer]], [[cawete -åjhe]], [[noûmot do walon|1996]]. ---- * [[passåjhe|Dipus d' racsegnes so les passåjhes]] 19994 54564 2006-04-18T10:29:14Z Lucyin 16 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19995 54566 2006-04-18T10:35:41Z Lucyin 16 [[Categoreye:tchesse et pexhe]] [[Categoreye:ricweraedjes di police]] [[Imådje:passeye_tchivau.jpg|thumb|Des passêyes di tchvås dins l' sålon]] Ene '''passêye''', c' est l' plaece ki des biesses u des djins î ont passé, et leyî les måkes di leus pates (di leus pîs). Les passêyes siervèt ås tchesseus po saveur les sôres di djibîs, li moumint k' il ont passé, evnd. Les passêyes siervèt eto dins les inketes del police, u des detectives. 19996 54572 2006-04-18T10:50:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>passe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> passaedje. <I>Come ene passe di mwais vint d' schoice a l' ahan, li novele aveut trevåtchî l' viyaedje </I> ([[H. Matterne]]). <span lang=fr>F. passe.</span> <B>2.</B> moumint k' les voyaedjants oujheas passèt. <I>C' esteut al passe des canård </I>. Loukîz a : [[Motî:ripasse|ripasse]] <span lang=fr>F. passage.</span> <B>3.</B> môde ki n' seure nén. <I>Ces scoubidous la, ç' a stî ene passe.</I> On dit eto: [[Motî:fouke|fouke]]. <span lang=fr>F. mode passagère.</span> Etimolodjeye : [[sivierba]] do viebe [[Motî:passer|passer]]. ---- [[voyaedje d' oujheas|Dipus d' racsegnes sol passe des oujheas]] 19997 59601 2006-06-06T19:23:42Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: ar, da, de, en, eo, es, fi, he, hr, io, is, it, ja, lt, nl, no, pl, pt, ru, simple, sv candjî: fr [[Categoreye:familes des biesses]] [[Categoreye:Bascolidîs|*]] Les '''bascolidîs''' u '''mosteyidîs''', c' est ene famile di [[biesses ås tetes]] parey al [[marcote|bascolete]]. C' est tos [[magneus d' tchå]], mins i polèt eto [[magneu did tot|magnî did tot]], come li [[taesson]]. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:bascolidî|bascolidî]]" et "[[Motî:mosteyidî|mosteyidî]]"'' == Les mosteyidîs del Walonreye == Sacwants bascolidîs (do pus ptit å pus grand) * li [[marcote]] u bascolete. * l' [[erminete]] * li [[furet]] (aclevåve) * li [[vexhåd]] * li [[fawene]] * li [[mådrê]] * li [[lote]] * li [[taesson]] == Alére == [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]], p. 283-289. [[ar:ابن عرس (فصيلة)]] [[da:Mårfamilien]] [[de:Marder]] [[en:Mustelidae]] [[eo:Musteledoj]] [[es:Mustelidae]] [[fi:Näätäeläimet]] [[fr:Mustelidae]] [[he:סמוריים]] [[hr:Kune (životinje)]] [[io:Mustelido]] [[is:Marðarætt]] [[it:Mustelidae]] [[ja:イタチ科]] [[lt:Kiauniniai]] [[nl:Marterachtigen]] [[no:Mårdyrfamilien]] [[pl:Łasicowate]] [[pt:Mustelidae]] [[ru:Куньи]] [[simple:Mustelid]] [[sv:Mårddjur]] 19998 54574 2006-04-18T10:56:59Z Lucyin 16 [[Passåjhe]] do Despeaperro, inte l' [[Andalouzeye]] eyet li [[Nouve Casteye]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} [[Passåjhe]] do Despeaperro, inte l' [[Andalouzeye]] eyet li [[Nouve Casteye]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 19999 54576 2006-04-18T10:57:32Z Lucyin 16 Ene båke so les bwès d' l' Årdene displaecî viè Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live): esplikêye po les lives #REDIRECT [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live)]] 20000 54578 2006-04-18T10:57:32Z Lucyin 16 Copene:Ene båke so les bwès d' l' Årdene displaecî viè Copene:Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live): esplikêye po les lives #REDIRECT [[Copene:Ene båke so les bwès d' l' Årdene (live)]] 20001 59060 2006-06-02T09:48:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[es:Puerto de montaña]] {{djermon}} [[Categoreye:djeyografeye]] [[Imådje:Passaujhe_Despenaperro.jpg|thumb|Passåjhe do Despeñaperro, inte l' [[Andalouzeye]] eyet li [[Castiye]]]] Ene '''passåjhe''', c' est èn abaxhî passaedje inte deus [[tier]]s. [[da:Bjergpas]] [[de:Gebirgspass]] [[en:Mountain pass]] [[es:Puerto de montaña]] [[fi:Sola (maantiede)]] [[fr:Col de montagne]] [[ja:峠]] [[nl:Bergpas]] [[pl:Przełęcz]] [[pt:Passo de montanha]] [[vi:Đèo núi]] 20002 54591 2006-04-18T18:40:45Z 81.240.12.59 <FONT color=#ff0000><B>ecoraedjaedje </B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "ecoraedjî". Il a bén dandjî d' ecoraedjaedje. F. encouragement, soutien, appui. 20003 54592 2006-04-18T18:41:08Z 81.240.12.59 <FONT color=#ff0000><B>ecoraedjmint</B></FONT> [o.n.] ecoraedjaedje. F. encouragement, stimulant. 20004 54594 2006-04-18T18:43:24Z 81.240.12.59 <FONT color=#ff0000><B>ehårder</B></FONT> [v.c.] loyî avou ene hårdêye <i>a)</i> (vî mot d' cinsî) loyî on tchvå après on piket avou ene hårdêye <i>b)</i> (novea mot efoirmatike) loyî inte di zeles deus pådjes so ene rantoele éndjolike. Dj' a ehårdé vosse pådje avou m' waibe. 20005 56065 2006-05-08T22:32:21Z Lucyin 16 <FONT color=#ff0000><B>el 2</B></FONT> [divancete etroclêye] e li (dins li): etrocla del divancete "[[Motî:e|e]]" + definixhant årtike "[[Motî:li|li]]" divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune. Les deus scrijhaedjes (el, e l' ) sont-st acceptés. <i>Dji voe kécfeye des cis - ki sont ritches... et pice-crosse - Trimer, greter, spågnî tant k' i moussexhe el fosse</i> ([[E. Remouchamps]]). Etimolodjeye: etroclaedje dedja scrît dins l' ancyin walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "e l' " est pus novea (1900). Omonimeye : * [[Motî:el 1|el 1]] (definixhant årtike, li) ---- [[etroclaedje|Dipus d' racsegnes so l' etroclaedje]] 20006 54597 2006-04-18T18:50:55Z 81.240.12.59 <FONT color=#ff0000><B>elaguer</B></FONT>[v.c.] sipiner ås sapéns.<i>I fåreut elaguer ces sapéns la</i>. Etimolodjeye: Calcaedje riwalonijhî do F. "élaguer", 1920. 20007 54600 2006-04-18T19:07:16Z 81.240.12.59 <FONT color=#ff0000><B>elaidi</B></FONT> ([[codjowaedje]]) <b>I.</b> [v.c.] <b>1.</b> rinde laid(e). <i>I leye si båbe, ça l' elaidixh. Vos vs elaidixhoz e vos fårdant. Les pokes elaidixhèt l' ci k' els a</i>. F. enlaidir, défigurer. <b>2.</b> èn pus inmer (ene sacwè k' on voeyeut, k' on magnive voltî). <i>Dj' a tant magnî des mosses ki dji les a elaidi</i>. F. être dégoûté(e) de, prendre en aversion, mépriser.<b>3.</b> èn pus rwaitî ses djonnes, cwiter s' ni, tot djåzant d' èn oujhea. <i>L' oujhea a elaidi ses djonnes. C' est on ni k' est elaidi</i>. F. abandonner, délaisser. [[>> elle a elaidi s' ni]]: elle a cwité ses efants, tot djåzant d' ene feme. F. quitter son foyer. <b>4.</b> aprotchî d' on ni d' oujhea, aduzer les oûs u les djonnes, çou ki va leyî ene odeur ki frè k' el covresse ni covrè pus ses oûs.<i> I n' fåt nén elaidi l' ni, oubén les meres ni vénront pus. Vos avoz elaidi l' ni, les oujheas l' elaidixhront. I n' fåt nén k' on shofele so les oûs, on ls elaidixhreut. Dins des ptits potikets, gn aveut des oûs di ptits oujheas; les nûtons les alént ramasser dins les nis k' les efants d' Anlè avént elaidi </i>([[O. Marchal, rat. pa L. Mahin]]). F. déranger. <b>5.</b> leyî djus on cåbaret, on botike. F. discréditer, ruiner. <b>6.</b> (mot d' éndjolisse) fé ene flotche, ki va astoker on programe.<i>Vos avoz elaidi ç' programe ci; si ça ricmince, dimandez cwè a voste éndjolisse.</i> F. effectuer une opération non conforme. <b>II.</b> <FONT color=#ff0000><B>s' elaidi</B></FONT> [v.pr.] <b>1.</b> esse abandné pal mere, tot djåzant d' on ni d' oujheas. Li ni s' va elaidi. <b>2.</b> tourner a rén, tot cåzant d' on handele, d' on mestî. C' est on cåbaret ki s' elaidixh c' est råle ki t' î mousses et k' gn a dipus deus troes pratikes. rl a: tourner a cou° d' poyon. F. déchoir, se dégrader.<b>3.</b> si gåter. Årtisse des grossès biesses, c' est on mestî ki s' elaidixh mo pol moumint. F. péricliter, s'avilir. <b>4.</b> s' aroker, tot djåzant d' on programe. F. se planter. Ci programe va esse clôs, pask' i s' a elaidi. Disfondowes:<font color=#800080>èlêdi</font>, èlédi, ènêdi, ènédi, <b>alêdi</b>, alédi, anédi, aléder. miersipepieuzmint el notûle ALW 8.15, ey el mape ALW 8.9. | 20008 57045 2006-05-17T09:43:46Z Pablo 5 categoreye [[categoreye:sons et letes do walon|Rile des troes cossounes]] Li '''rîle des troes cossounes''', c' est ene rîle di fonolodjeye do walon ki vout ki troes cossounes ni s' polnut nén shuve e walon. Li rîle des troes cossounes esplike : * li fonccionmint des [[spotchåvès voyales]]. * les redjårbaedjes fonolodjikes dins li rwalonijhaedje des mots calkés di des ôtes lingaedjes : loukîz a : [[disploctaedje des trokes di cossounes å coron]]. Li rîle des troes cossounes ni s' aplike nén todi avou les [[likide cossoune|likidès cossounes]] R et L. [[diyalectolodjeye do walon|Diyalectolodjicmint]], li rîle des troes cossounes n' esteut nén foirt shuvowe dins l' [[Coûtchant walon]] e 20inme sieke. 20009 54608 2006-04-18T21:59:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Sipotchåve voyale]] 20010 54863 2006-04-24T01:24:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: br, ca, de, en, eo, es, fi, fiu-vro, fr, gl, he, io, it, ja, ko, kw, ln, nah, nl, nn, no, pl, pt, ro, roa-rup, sv, zh [[categoreye:sons et letes do walon]] Ene '''voyale''', c' est ene sôre di lete, ki rind on son del vwès, ki rexhe sins ratna do gozî et del boke, et ki va fé l' coir del [[sillabe]]. Les ôtes sôres di lete si lomnut [[cossoune]]s. Les voyales sont cobén rindjeyes e [[divantrinne voyale|divantrinnès voyales]] eyet [[drîtrinne voyale|drîtrinnès voyales]]. Les voyales e walon, c' est (e cminçant pås dvantrinnes eviè les drîtrinnes) : * [[voyale i|i]] * [[longue voyale î|i tchapea (î)]] * [[voyale u|u]] * [[longue voyale û|û]] * [[dobe voyale ou|ou]] * [[longue dobe voyale oû|ou tchapea (oû)]] * [[dobe voyale ai|ai]] * [[voyale ê|ê]] * [[voyale è|è]] * [[voyale e|e]] * [[voyale a|a]] * [[longue voyale å|å]] * [[voyale o|o]] * [[longue voyale ô|ô]] [[br:Vogalenn]] [[ca:Vocal]] [[de:Vokal]] [[en:Vowel]] [[eo:Vokalo]] [[es:Vocal]] [[fi:Vokaali]] [[fiu-vro:Vabahelü]] [[fr:Voyelle]] [[gl:Vogal]] [[he:תנועה (בלשנות)]] [[io:Vokalo]] [[it:Vocale]] [[ja:母音]] [[ko:홀소리]] [[kw:Bogalenn]] [[ln:Moleli]] [[nah:Tsilinitl]] [[nl:Klinker (klank)]] [[nn:Vokal]] [[no:Vokal]] [[pl:Samogłoska]] [[pt:Vogal]] [[ro:Vocală]] [[roa-rup:Vocală]] [[sv:Vokal]] [[zh:元音]] 20011 54649 2006-04-18T23:30:00Z Lucyin 16 /* Adurixhmint des cossounes å coron et coines del Walonreye */ L' '''adurixhmint des cossounes å coron''', c' est l' prononçaedje d'&nbsp;ene doûce [[cossoune]] metowe al fén des mots come li deure cossoune adjermalêye. Egzimpes : == Istwere di l' adurixhmint des cossounes å coron == Les cossounes å coron s' adurixhnut dispu li tot cminçmint do lingaedje walon, come on l' pout vey el [[scrîta|sicrîta]]. * del '''chaut oile''' (del tchôde ôle) (1220). Les doûcès cossounes do francès s' adurixhnut eto voltî e [[francès del Walonreye]]. == Adurixhmint des cossounes å coron et coines del Walonreye == So li Smwès walone e 20inme sieke, les djins ni n' adurixhént nén les cossounes å coron des mots. Egzimpes : * Notûle et mape [[Charles Bruneau]] 1674 ("viyaedje") : prononçaedje avou DJ (et nén TCH) [[al Pitite Louwete]], a [[Hodrémont]], a [[Nafraiteure]], a [[Orcîmont]], [[Les Tchairires (Yåle)|ås Tchairires]], [[al Foret]], a [[Yåle]], a [[Rotchô]] (''viyadj''); et a [[Mouzaive]], [[Frôhan]], [[Pouphan]], [[Dôhan]] (''viadj''). * Notûle 310 ("gade") : prononçaedje ''gad'' (et nén ''gat'', come pattav el Walonreye) : Hodrémont, Nafraiteure, Orcîmont, [[Vresse (viyaedje)|Vresse]], Tchairire, Mouzaive, Frôhan, Yåle, Rotchô et [[Cugnon]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://users.skynet.be/lorint/croejh/node20.html L' adurixhmint des cossounes do walon] (e francès) * [http://users.skynet.be/lorint/picr/node4.html#SECTION00215000000000000000 L' adurixhmint des cossounes do walon] (e walon) 20012 54616 2006-04-18T22:24:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Ptite Louwete]] 20013 54631 2006-04-18T23:07:31Z Lucyin 16 == Istwere == ''(Sourdant : Canton d' Djèdène - Gérard - 1932)'' == Rifondaedje == Dj' atåvele "La Foret" (et nén Laforêt" ni "Li Foret" * wårder l' årtike coinrece, rissintou foirt idintitaire pa Louwis * rissaetchî l' tchapea, ki n' est nén walon. * Li vraiye cogne walone åreut dvou esse "Li Foresse" [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 18 d' avri 2006 a 23:07 (UTC) 20014 54628 2006-04-18T23:05:20Z Lucyin 16 Laforêt displaecî viè La Foret: wårder l' årtike coinrece, rissintou foirt idintitaire pa Louwis; rissaetchî l' tchapea, ki n' est nén walon. #REDIRECT [[La Foret]] 20015 54630 2006-04-18T23:05:20Z Lucyin 16 Copene:Laforêt displaecî viè Copene:La Foret: wårder l' årtike coinrece, rissintou foirt idintitaire pa Louwis; rissaetchî l' tchapea, ki n' est nén walon. #REDIRECT [[Copene:La Foret]] 20016 54646 2006-04-18T23:26:33Z Lucyin 16 '''Foret-dlé-Tchôfontinne''' (la-minme, on dit djusse '''Foret'''; F. ''Forêt''), c' est on [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou des ôtes viyaedjes po fé l' [[rebanêye comene]] [[do Trô]] el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4870''' ** davance : '''4940''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' L 103 '''. * Arondixhmint : [[Lidje]] ''Gn a èn ôte viyaedje ki s' lome "Foret" el Walonreye : [[La Foret|La Foret-so-Smwès]]'', et [[Foresse|onk dilé Brussele]].'' 20017 54639 2006-04-18T23:21:33Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Trô]] 20019 54647 2006-04-18T23:28:18Z Lucyin 16 {{omonimeye}} Gn a sacwants viyaedjes ki s' lomnut "Foret" * [[La Foret]] (''La'' Foret-so-Smwès) * [[Foret-dlé-Tchôfontinne]] * [[Foresse|Foret-dlé-Brussele]] 20020 54650 2006-04-18T23:30:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[La Foret]] 20021 54651 2006-04-18T23:31:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[La Foret]] 20022 54655 2006-04-20T12:04:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tronner]] 20023 54656 2006-04-20T12:04:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tronner]] 20024 54657 2006-04-20T12:04:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tronner]] 20025 63131 2006-06-24T13:04:45Z Pablo 5 ôre alfabetike el categoreye {{djermon motî|tronner}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>tronner</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.s.c.] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tronnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "tronner" <span lang=fr>F. tremblement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tronnmint</B></FONT> [o.n.] tronnaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tronnmint d' tere:</FONT> On dit eto: [[Motî:seyisse|seyisse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tot l' sint tronnmint:</FONT> totès les sacwès ki vont avou. On dit eto: [[Motî:sint-Fruskin|sint-Fruskin]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tronna</B></FONT> [o.n.] Loukîz a: [[Motî:balzin|balzin]]. Parintêye : * [[Motî:tronniker|tronniker]] ---- * [[tronnmint d' tere|Dipus d' racsegnes so les tronnmints d' tere]] 20026 54666 2006-04-20T12:18:59Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>croxhon</B></FONT> [o.n.] cou d' on pan, li prumire trintche. <I>Dj' a doirmou dins des sglisses; mi croxhon d' pwin î a tchamossî </I>([[L. Mahin]]). On dit eto: [[Motî:tontea|tontea]]. <span lang=fr>F. croûton.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li croxhon:</FONT> la-minme: <span lang=wa-feller>Li Crochon</span> no d' ene bire do payis d' Dinant. Etimolodjeye : viebe [[Motî:croxhî|croxhî]], [[cawete -on]]. Fås amisse : [[Motî:crostion|crostion]] ---- * [[pwin|Dipus d' racsegnes so les pwins]] 20027 54667 2006-04-20T12:19:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tontea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:croxhon|croxhon]] d' pwin (prumire pîce d' on pwin). <I>A tos les pwins, gn a todi deus tonteas </I> (tchanson des verités, [[F. Loriaux]]). <span lang=fr>F. croûton.</span> ---- * [[pwin|Dipus d' racsegnes so les pwins]] 20028 65277 2006-06-26T06:10:27Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[zh-yue:地震]] [[categoreye:djeyofizike]] [[categoreye:rascråwes natureles]] [[Imådje:mape_seyisses.jpg|thumb|300px|Mape des epicintes di 358.214 tronnmints d' tere eredjistrés inte 1963 et 1998]] On '''tronnmint d' tere''' (on dit eto: on '''seyisse'''), c' est cwand l' tere si coscheut (bodje dizo les pîs des djins), si foirt ki les rotches del [[schoice teresse]] si polèt casser. Dins les viyaedjes et les veyes, li tronnmint d' tere fwait toumer les måjhones, et reclôre les djins padzo, ki bråmint sont rtrovés moirts. Cwand on tronnmint d' tere arive dins ene mer, i pout cåzer on [[radmarêye]]. Li tronnmint d' tere provént do ctchocaedje di deus [[plakes tectonikes]], et serè bén pus corant dins les payis metous ådzeu des crevådes la k' deus sfwaitès plakes si djondnut. Li foice d' on tronnmint si mzeure sol [[schåle di Mercalli]] u sol [[schåle di Richter]]. Li plaece la kel tronnmint d' tere est l' pus foirt si lome li '''miercorin''' u '''epicinte'''. == Sacwants tronnmints d' tere == * e [[Portugal]] ** Tronnmint d' tere di Lisbone e 1755. * e [[Marok]] ** a Agadir e 1960 ** a El Hoceima e 2005 * e l' [[Iran]] * e [[Pakistan]] ** tronnmint d' tere do Cachmir e moes d' decimbe 2005 : gn a yeu dipus d' 79.000 moirts. * el [[Tourkeye]] * e l' Oceyan Indyin : e moes d' decimbe 2004. Li foice esteut di 9.0. Li miercorin esteut sol boird di l' iye di Soumatra. Li seyisse a cåzé on radmarêye la k' gn a yeu cåzu 300.000 moirts. * El [[Walonreye]] : tronnmint d' tere di [[Lidje]] e 1983 (on ndè cåze dins l' roman [[Li famile Sinte (roman)|Li famile Sinte]]); gn a waire yeu d' damaedjes : djusse des viyès måjhones ki les meurs s' ont findou. On l' a rsintou disk' a [[Bastogne]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/rascrauwes.html#seyisses Les seyisses (tecse da Louwis Baidjot)] [[af:Aardbewing]] [[ar:زلزال]] [[be:Землятрус]] [[bg:Земетресение]] [[bn:ভূমিকম্প]] [[bs:Potres]] [[ca:Terratrèmol]] [[cs:Zemětřesení]] [[cv:Çĕр чĕтренĕвĕ]] [[cy:Daeargryn]] [[da:Jordskælv]] [[de:Erdbeben]] [[en:Earthquake]] [[eo:Tertremo]] [[es:Sismo]] [[et:Maavärin]] [[eu:Lurrikara]] [[fa:زمین‌لرزه]] [[fi:Maanjäristys]] [[fr:Tremblement de terre]] [[gl:Terremoto]] [[gu:ધરતીકંપ]] [[he:רעידת אדמה]] [[hr:Potres]] [[hu:Földrengés]] [[id:Gempa bumi]] [[io:Ter-tremo]] [[is:Jarðskjálfti]] [[it:Terremoto]] [[ja:地震]] [[ko:지진]] [[lb:Äerdbiewen]] [[lt:Žemės drebėjimas]] [[lv:Zemestrīce]] [[ms:Gempa bumi]] [[nl:Aardbeving]] [[nn:Jordskjelv]] [[no:Jordskjelv]] [[pl:Trzęsienie ziemi]] [[pt:Terremoto]] [[ro:Cutremur]] [[ru:Землетрясение]] [[scn:Tirrimotu]] [[sh:Potres]] [[simple:Earthquake]] [[sk:Zemetrasenie]] [[sl:Potres]] [[sr:Земљотрес]] [[sv:Jordbävning]] [[th:แผ่นดินไหว]] [[tl:Lindol]] [[tr:Deprem]] [[ug:يەر تەۋرەش]] [[uk:Землетрус]] [[vi:Động đất]] [[zh:地震]] [[zh-min-nan:Tē-tāng]] [[zh-yue:地震]] 20029 54673 2006-04-20T21:34:21Z Lucyin 16 [[categoreye:fizike]] [[categoreye:djeyolodjeye]] 20030 54675 2006-04-20T21:35:36Z Lucyin 16 [[categoreye:syinces]] 20031 54680 2006-04-21T15:40:16Z Lucyin 16 lete da Rodjî Viroux a Michele Gabriel, diviè 2003. lete da Rodjî Viroux a Michele Gabriel, diviè 2003. 20032 54683 2006-04-21T15:45:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[ramexhnêye d' arimeas]] 20033 54684 2006-04-21T15:46:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Antolodjeye «Fleurs dialectales»]] 20034 62478 2006-06-19T20:31:34Z Lucyin 16 /* Sicrijheu(se)s e walon */ [[categoreye:antolodjeyes]] L' antolodjeye "Fleurs diyalectåles", c' est ene [[antolodjeye]] di scrijheus walon, d' on pô tot costés, k' a stî eplaideye pås [[Relîs Namurwès]] e 1974, après k' il åyénxhe yeu passé dins li rvowe "''La Propriété Terrienne''" , dizo l' enondance da P. Charlier. Les scrijheus et les tecses ont stî relîs pa [[Lucien Léonard]], avou l' coplaedje da [[Lucien Somme]]. Onk des tecse di tchaeke sicrijheu est ratourné e francès, les ôtes nén. Gn a on prezintaedje e francès di tchaeke sicrijheu, avou s' poitrait. == Les scrijheus(se) riprin(jhe)s dins "Fleurs diyalectåles" == === Sicrijheu(se)s e walon === * [[Willy Bal|Bal, Willy]] * [[Jean-Denys Boussart|Boussart, Jean-Denys]] * [[Joseph Calozet|Calozet, Joseph]] * [[René Clinias|Clinias, René]] * [[Gerard Coulonval|Coulonval, Gerard]] * [[Marc de Burges|de Burges, Marc]] * [[Armand Deltenre|Deltenre, Armand]] * [[Jacques Desmet|Desmet, Jacques]] * [[Franz Dewandelaer|Dewandelaer, Franz]] * [[Clément Dimanche|Dimanche, Clément]] * [[Charly Dodet|Dodet, Charly]] * [[Nicolas Donnay|Donnay, Nicolas]] * [[Joseph Durbuy|Durbuy, Joseph]] * [[Jules Flabat|Flabat, Jules]] * [[Charles Geerts|Geerts, Charles]] * [[Victor Georges|Georges, Victor]] * [[Emile Gilliard|Gilliard, Emile]] * [[Hubert Haas|Haas, Hubert]] * [[Pierre Henry|Henry, Pierre]] * [[Reynolds Hostin|Hostin, Reynolds]] * [[Jeanne Houbart-Houge|Houbart-Houge, Jeanne]] * [[Auguste Laloux|Laloux, Auguste]] * [[Emile Lempereur|Lempereur, Emile]] * [[Jacques Morayns|Morayns, Jacques]] * [[Paque-Vignette|Paque-Vignette, ]] * [[André Paquet|Paquet, André]] * [[Maurice Peltier|Peltier, Maurice]] * [[Edouard Peraux|Peraux, Edouard]] * [[Roger Prigneau|Prigneau, Roger]] * [[Jean-François Renkin|Renkin, Jean-François]] * [[Albert Rousseau|Rousseau, Albert]] * [[Lucienne Sarteau|Sarteau, Lucienne]] * [[Georges Smal|Smal, Georges]] * [[Josée Spinosa-Mathot|Spinosa-Mathot, Josée]] * [[Marcel Van Spunter|Van Spunter, Marcel]] * [[Roger Viroux|Viroux, Roger]] === e [[picård]] === * [[Géo Libbrecht|Libbrecht, Géo]] === e [[gåmès]] === * [[Albert Yande|Yande, Albert]] 20035 54690 2006-04-21T16:24:39Z Lucyin 16 [[Categoreye:ricwereus sol walon|Dascotte]] '''Robert Dascotte''', c' esteut on rcwereu sol walon do [[Payis del Lovire]]. Il est rlomé po ses rcwerances sol motlî di s' payis la, copurade tos les mots k' avént stî rovyîs dins l' [[Motî del Lovire]], k' ont stî rashonnêyes dins l' live ''[[Rawetes å motî del Lovire|Trois suppléments au dictionnaire du wallon du Centre]]'' (1985). Il a eto eplaidî des scrijheus do Cinte come [[Félix Duval]]. Il esteut mimbe del [[SLLW]]. 20037 54702 2006-04-21T20:33:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Denys Boussart]] 20038 54703 2006-04-21T20:34:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Joseph Calozet]] 20039 54707 2006-04-21T20:41:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Armand Deltenre]] 20040 62476 2006-06-19T20:27:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Deltenre]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Deltenre]] [[Categoreye:teyåte e walon|Deltenre]] '''Armand Deltenre''' a skepyî li [[10 di måss]] [[1924]] ey a morou li [[prumî d' avri]] [[2005]]. C' esteut on bouteu pol walon, mins k' a bråmint scrît e francès (sol walon) Il aveut stî onk des mimbes askepieus do ''[[Rashonnmint Walon|Rassemblement Wallon]]'' e 1968, avou l' idêye padrî s' tiesse d' î fé bouter po l' avançmint do lingaedje walon. Il a eto askepyî les rvowes "La pensée wallonne", la k' on djåzéve bråmint do walon… e francès). E 2002, i leye ouve avou cisse rivowe la, po ndè vudî ene novele : "EVLA". Il a scrît bråmint pol teyåte, padecô avou [[Jean Louvet]] u tot ratournant ses pîces. Armand Deltenre a stî foirt sibaré pal [[guere di 1940-1945]], la k' il a veyou les Almands vni ramasser s' pa et les touwreyes di [[Courcele]] (Rognac). Dins ses scrijhaedjes, on rtrove sovint li hisse ki ces macsådaedjes la n' ricmincénxhe. Armand Deltenre a ossu eplaidî li [[motlî d' Courcele et d' Sovret]] da [[Omer Bastin]]. Il a eto scrît e francès so les oteurs en occitan. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. Il esteut a l' [[SLLW]]. == Sacwantès pîces da Armand Deltenre == * "On dit k' les omes sont frés" (1959) * "El dierinne eure" (1966) * "Niût d' angoxhe" (1984) * "Monsieu Jean Bulot" (1996) * "Èn ome al laxhe" (1999) avou J. Louvet. * "Derik" : redjårbaedje di ''l'Arlésienne'' d' [[Alphonse Daudet]] (1980) 20042 54716 2006-04-22T10:45:41Z Lucyin 16 Motî:tchafor displaecî viè Motî:tchåfor: pus près des aplakés mots; disfondowes avou -au- sol Coûtchant #REDIRECT [[Motî:tchåfor]] 20043 54718 2006-04-22T10:45:41Z Lucyin 16 Copene:Motî:tchafor displaecî viè Copene:Motî:tchåfor: pus près des aplakés mots; disfondowes avou -au- sol Coûtchant #REDIRECT [[Copene:Motî:tchåfor]] 20044 54725 2006-04-22T10:55:03Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">calistin.ne</FONT>, canistéle, canistêre canèstéle, canèstèle, canèstêre, calistiène, canistiène, calistêne, caristêne, Gm. calistêne, caristêne</span>. Coinrece [[Coûtchant walon]], [[payis d'&nbsp;Djivet]], di Fosse. 20045 54727 2006-04-22T10:57:44Z Lucyin 16 Disfondowes: Bêlou, Bêloû. 20046 54733 2006-04-22T11:09:27Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;nuk : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nuk</FONT>, nëk, nok, nouk</span>. ;nukete : <span lang=wa-feller>nokète, <FONT COLOR="#800080">nukète</FONT>, nocate</span>. ;nokea : <span lang=wa-feller>nokê, <FONT COLOR="#800080">nukia</FONT></span>. ;nucrê : <span lang=wa-feller>noucrê, nocrê, <FONT COLOR="#800080">nucrê</FONT></span>. ;nucale: <span lang=wa-feller>nocale, nukèle, <FONT COLOR="#800080">nucale</FONT></span>. ;nuket : <span lang=wa-feller>noket, <FONT COLOR="#800080">nuket</FONT></span>. ;nukion: <span lang=wa-feller>nokion, <FONT COLOR="#800080">nukion</FONT>, neukion</span>. ;nukiote : <span lang=wa-feller>noukiote</span>. ;nukieus : <span lang=wa-feller>noukieus, <FONT COLOR="#800080">nukieus</FONT></span>. 20047 54736 2006-04-22T11:13:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Lisa Chastelet]] 20048 54752 2006-04-22T11:36:10Z Lucyin 16 tchåfor e Marok (Moyin-Atlasse, diviè 1979) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} tchåfor e Marok (Moyin-Atlasse, diviè 1979) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20049 54754 2006-04-22T11:36:32Z Lucyin 16 Tchafor (toponimeye) displaecî viè Tchåfor (toponimeye): rifondaedje #REDIRECT [[Tchåfor (toponimeye)]] 20050 54756 2006-04-22T11:37:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Toponimeye do walon]] 20051 62305 2006-06-19T01:56:01Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Kalkofen]] Modifie: [[en:Limekiln]] {{djermon}} [[Categoreye:viyès industreyes]] [[Imådje:tchaufor.jpg|thumb|on tchåfor drovou <SMALL>(poitrait saetchî pa[[L. Mahin]]</SMALL>)]] on '''tchåfor''', c' esteut on for la k' on broûléve del [[castinne]] po fé del [[tchåsse (CaO)|tchåsse]]. Les ovrîs k' î boutént, c' esteut les '''tchåfornîs'''. Gn a veut des tchåfors dins bråmint des viyaedjes del Walonreye, et [[tchåfor (toponimeye)|l' no a dmoré]]. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "tchåfor", alez s' vey e [[Motî:tchåfor|splitchant motî]].'' == Sacwants mots a vey avou les tchåfors == * [[Motî:tchåformer|tchåformer]] * [[Motî:nukion|nukion]] [[de:Kalkofen]] [[en:Limekiln]] 20052 54763 2006-04-22T13:26:53Z Lucyin 16 Motî:tchaforner displaecî viè Motî:tchåforner: rifondaedje avou "å" #REDIRECT [[Motî:tchåforner]] 20053 54765 2006-04-22T13:26:53Z Lucyin 16 Copene:Motî:tchaforner displaecî viè Copene:Motî:tchåforner: rifondaedje avou "å" #REDIRECT [[Copene:Motî:tchåforner]] 20054 54771 2006-04-22T13:37:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchåforner]] 20055 54772 2006-04-22T13:38:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchåforner]] 20056 54773 2006-04-22T13:38:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchåfor]] 20057 54778 2006-04-22T15:27:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchåfor|tchåfor]] 20058 54779 2006-04-22T15:27:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchåfor]] 20059 54785 2006-04-22T15:55:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:etchåforné]] 20060 54786 2006-04-22T15:55:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:etchåforné]] 20061 54789 2006-04-22T15:57:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:etchåforné]] 20062 54790 2006-04-22T15:58:25Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etchåforné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>etchåfornêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estchåforné</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>estchåfornêye</B></FONT> [addj. purade padvant & o.f.n.] [[Motî:efoufyî|efoufyî]]. Loukîz a : [[Motî:sorlevé|sorlevé]]. <span lang=fr>F. excité, surexcité, échauffé, surchauffé.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:tchåforner|tchåforner]], [[betchete e-]] & [[dobe betchete es-]] (come metou dins on [[Motî:tchåfor|tchåfor]]). 20063 54791 2006-04-22T16:00:28Z Lucyin 16 ;etchåforné : atchaforné [S117], atchafourné [S117] ;etchåforné : astchafourné [S117] 20064 54802 2006-04-22T16:33:12Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brèni</FONT>, brani</span>. Coinrece Basse-Årdene. 20065 54804 2006-04-22T16:33:55Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bré<SUP>n</SUP></FONT>, brin, bran</span>. Coinrece Coûtchant walon Basse-Årdene. 20066 54806 2006-04-22T16:35:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Gonri</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Gonrieux</span>, rebané avou [[Couvén]]. ---- * [[Gonri|Dipus d' racsegnes so Gonri]] 20067 54853 2006-04-23T16:28:23Z Pablo 5 {{djermon plante}} [[Categoreye:Orobantchacêyes]] Les '''orobantches''', c' est des plantes sins clorofiles ki crexhnut so les raecinêyes des ôtès plantes, del famile des [[orobantchacêyes]]. Sacwantès orobantches : * [[orobantche del djiniesse]] * [[orobantche des faives]] [[da:Gyvelkvæler]] [[de:Sommerwurz]] [[en:Broomrape]] [[fr:Orobanche]] [[nl:Bremraapfamilie]] 20068 65252 2006-06-25T07:32:03Z YurikBot 105 robot Modifie: [[lt:Džiovekliniai]] {{djermon plante}} [[Categoreye:Orobantchacêyes|*]] Les '''orobantchacêyes''', c' est ene famile di plantes avou les [[orobantches]] (totès plantes parazites), mins eto des ôtes djinres di plantes nén formagnantes. [[cs:Zárazovité]] [[da:Gyvelkvæler-familien]] [[de:Sommerwurzgewächse]] [[en:Orobanchaceae]] [[es:Orobanchaceae]] [[fr:Orobanchaceae]] [[lt:Džiovekliniai]] [[nl:Bremraapfamilie]] [[no:Snylterotfamilien]] [[pt:Orobanchaceae]] 20069 54813 2006-04-22T16:54:46Z Lucyin 16 #REDIRECT [[orobantches]] 20070 54816 2006-04-22T16:56:22Z Lucyin 16 Orobantchacêye displaecî viè Orobantchacêyes: pluriyal #REDIRECT [[Orobantchacêyes]] 20071 54822 2006-04-22T18:29:56Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>Cerfontène</B>, Cerfontin.ne</span>. 20072 54831 2006-04-22T19:01:19Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] Li '''tchåfornance economike''', c' est cwand li [[dimande|dmande]] di béns eyet d' siervices est tofer å hôt, çou ki fwait monter les tôs d' interesses ådla, et [[ratchirixhmint|ratchirit l' vicaedje]]. Dins les [[anêyes 2000]], l' economeye chinwesse a sovint stî rclamêye come e tchåfornance economike. Li rexhowe d' ene termene di tchåfornance economike est lomêye aterixhaedje : i pout esse doûs u deur. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "tchåfornance", alez s' vey e [[Motî:tchåfornance|splitchant motî]].'' 20073 54833 2006-04-22T19:02:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:tchåforner]] 20074 65975 2006-07-02T07:30:18Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[sr:Амел Бент]] [[Categoreye:Tchanteus|Bent]] '''Amel Bent''', c' est ene tchanteuse [[France|francesse]], ki s' lome, podbon, '''Amel Bentbachir'''. Ses grands-parints estént [[Aldjereye|aldjeryins]]. Elle a vnou å monde e 1985. Elle a cmincî a esse kinoxhowe long et lådje avou ene tchanson "Em filozofeye", k' a stî ratournêye e walon pa [[Lucyin Mahin]] avou l' aidance di s' feye, Djihinne. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/sicole/88.html Tecse do ratournaedje del tchanson dins ene sicole di walon] [[en:Amel Bent]] [[fr:Amel Bent]] [[sr:Амел Бент]] [[zh:Amel Bent]] 20075 62820 2006-06-21T07:34:36Z Pablo 5 [[categoreye:årts]] [[categoreye:Muzike]] 20076 54852 2006-04-23T16:26:32Z Pablo 5 [[Categoreye:familes des plantes]] 20077 54861 2006-04-24T01:13:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Orobantchacêyes]] 20078 54862 2006-04-24T01:14:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Orobantches]] 20079 54873 2006-04-24T11:11:37Z Lucyin 16 Copene:Motî:rame (di beyôle) displaecî viè Copene:Motî:rame 1: come rame 2 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rame</FONT>, râme, rin.me, rême, rin.ne, rin (omrin)</span>. 20080 54884 2006-04-24T11:19:39Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:rame 1|rame di beyôle]] (coxhete) * [[Motî:rame 1|rame di petote]] (bahou d' crompire) * [[Motî:rame 1|atraper ene rame]] (ene dobleure) * [[Motî:rame 2|rame]] (rime et rame) * [[Motî:rame 3|rame di batea]] * [[Motî:rame 3|rame di tchvås]] * [[Motî:rame 3|rame di papî]] * [[Motî:rame 3|rame di vagons di tchmin d' fier]] 20081 54872 2006-04-24T11:11:37Z Lucyin 16 Motî:rame (di beyôle) displaecî viè Motî:rame 1: come rame 2 #REDIRECT [[Motî:rame 1]] 20082 54874 2006-04-24T11:11:37Z Lucyin 16 Copene:Motî:rame (di beyôle) displaecî viè Copene:Motî:rame 1: come rame 2 #REDIRECT [[Copene:Motî:rame 1]] 20083 54878 2006-04-24T11:15:35Z Lucyin 16 Motî:rame (di batea) displaecî viè Motî:rame 3: come rame 1 #REDIRECT [[Motî:rame 3]] 20084 54880 2006-04-24T11:16:19Z Lucyin 16 Rame displaecî viè Motî:rame: flotche #REDIRECT [[Motî:rame]] 20085 54883 2006-04-24T11:17:48Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rame</FONT>, raume, râme</span>. 20086 59383 2006-06-05T23:31:32Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bahou</B></FONT> [o.n., sovint pluriyal] souwés buk et foyes di canadas. <I>(Sint Pire et l' Diale) Il avént semé do oidje: "Dji prinrè li dzeu (les grins), dit-st i sint Pire et t' årès li dzo; li diale a stî djondou; li côp ki vént, i dit: "c' est mi k' årè li dzeu"; mis c' esteut des canadas: il a yeu les bahous</I> ([[E. Pècheur]]). On dit eto: [[Motî:ranxhe|ranxhe]], [[Motî:rame 1|rame]], [[Motî:bohêye|bohêye]]. <span lang=fr>F. fane de pommes de terre.</span> ---- * [[bahous d' canadas|Dipus d' racsegnes so les bahous]] 20087 54891 2006-04-24T11:41:54Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == bahou [E1, S0], bawou [S0], bahu [G152], bayu [S109, G152] 20088 55388 2006-04-30T13:12:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>lurcete</B></FONT> [f.n.] biesse ki n' egzistêye nén, po rire des doûs d' croeyance. <I>Nos irans vey les marionetes Ki s' batèt disconte li lurcete</I> ([[G. Fontaine]]). Loukîz a: [[Motî:mazowår|mazowår]], [[Motî:daru|daru]], [[Motî:irlope|irlope]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aler al lurcete</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">tinde al lurcete:</FONT> piede si tins a des réns. <I>N' esteut ç' nén tinde al lurcete ki d' croere ki l' bouneur c' est d' s' aler etasser et dflouwi dins ces måssîtès veyes ?</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. se faire des illusions.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evoyî al lurcete:</FONT> evoyî fé ene biesse comission, metans po fé poirter l' moes d' avri. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>se payer la tête</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moenner (ene sakî) ås lurcetes:</FONT> li fé tourner må. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;drovi des ouys come des lurcetes:</FONT> fé des grands ouys. <I>Batisse droveut des ouys come des lurcetes tchaeke côp k' i passéve divant lu ene pitite djonne kimere</I> ([[L. Mahin]]). On dit eto: come des [[Motî:potale|potales]] di gurnî, come des [[Motî:sårlete|sårletes]]. <span lang=fr>F. yeux ébahis.</span> Etimolodjeye: kécfeye on [[spotchî aplacaedje]] di [[Motî:lurson|lurson]] et [[Motî:linete|linete]] (come [[Motî:irlope|irlope]]). ---- [[lurcete|Dipus d' racsegnes so l' tindaedje ås lurcetes]] 20089 55391 2006-04-30T13:14:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>daru</B></FONT> [o.n.] biesse ki n' egzistêye nén et k' on evoye les djins al tchesse après. Loukîz a: [[Motî:lurcete|lurcete]], [[Motî:mazowår|mazowår]], [[Motî:irlope|irlope]]; loukîz a [[Motî:dåripete|dåripete]]. ---- [[lurcete|Dipus d' racsegnes so l' tchesse å mazowår]] 20090 54902 2006-04-24T16:16:19Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>dauripète</B>. Tch. dauripette</span>. 20091 54906 2006-04-24T16:24:01Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mazowår</B></FONT> [f.n.] biesse ki n' egzistêye nén, po rire des doûs d' croeyance. Loukîz a : [[Motî:lurcete|lurcete]], [[Motî:daru|daru]], [[Motî:irlope|irlope]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji va tchessî l' mazowår:</FONT> response a onk ki dmande wice k' on va, et po n' nén dire ki ça n' lyi rgåre nén. ---- [[lurcete|Dipus d' racsegnes so l' tchesse å mazowår]] 20092 55396 2006-04-30T13:26:22Z Pablo 5 blancs <FONT COLOR="#ff0000"><B>irlope</B></FONT> [f.n.] biesse ki n' egzistêye nén, po rire des doûs d' croeyance. <I>Dins les troes grivlires k' il ont fwait i n' ont rén veyou ki rshonnreut a ene irlope</I> ([[G. Lucy]]). Loukîz a: [[Motî:lurcete|lurcete]], [[Motî:mazowår|mazowår]], [[Motî:daru|daru]]. Etimolodjeye: kécfeye on [[spotchî aplacaedje]] di [[Motî:lurson|''irson'']] eyet [[Motî:linote|linote]] (come [[Motî:lurcete|lurcete]]). ---- [[lurcete|Dipus d' racsegnes so l' tchesse a l' irlope]] 20093 60393 2006-06-14T13:59:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[de:Dahu]] Modifie: [[fr:Dahu (animal)]] [[categoreye:doûcès croeyances]] [[categoreye:fåves do vî vî tins]] [[Imådje:1996_miguel-horta-wolpertinger_1-520x290.jpg|thumb|Est ç' ene lurcete, on mazowår u ene irlope ?]] Li '''lurcete''' (u: li '''daru''', u: li '''mazowår''', u: l' '''irlope'''), c' est ene biesse ki n' egzistêye nén, mins k' on fwait acroere k' elle egzistêye a des djins d' doûce croeyance, a des etrindjirs u a des efants. Li racontaedje sol lurcete si fwait sovint al shijhe, u dins les cåbarets. Li raconteu dene todi li no d' on tchesseu do viyaedje ki vént d' end apicî ene. Les cis k' î croeyèt si dmandnut inte di zels si c' est ene biesse avou des plomes u des pwels, u des crins u des soyes. Est ç' kele rishonne a èn [[oujhea]], come ene [[coirnaye]], u esse del coleur des [[pierot]]s u des [[agaesse]]s. Ubén a-t ele li cogne d' ene [[coloûte]] u d' ene [[rinne (biesse)|rinne]]. Li dierinne såme des conteus d' fåve, c' est d' djouwer ene kénte ås schoûteus ki sont d' doûce croeyance. Gn a deus sôres di mwais toû, a l' assulon del djeyografeye do payis : * Dins les payis ås grands bwès, on va avou l' ci k' on vout djonde po tinde al lurcete. On l' leye tot seu å fén fond do bwès, après aveur catourné pår. Nosse djin ratind on long moumint, houke et houpler après ses "camaerådes". Pu s' rinde bén conte k' ele s' a fwait emantchî. Et sayî di rtrover si tchmin. So ç' tins la, les soçons sont ki xhaxhlèt et xhiner l' boubiet å cåbaret. * Dins les payis d' plins, on fwait on trô padrî ene håye, et mete on stron å fond, et l' ricatchî avou on saetch u des coxhes. On dit å båbimene d' apicî l' biesse ki s' a fwait prinde, et i s' va ebrener. Et s' rinde conte k' i s' a fwait djonde. Les lurcetes sont bén cnoxhowes el [[Hesbaye]] ey å [[Condroz]]; li mazowår, c' est l' biesse [[do Bork]], l' irlope egzistêye (po rire) so [[Smwès]]; li daru, on l' tchesse dins l' [[Tchestrolès]] ey el [[Gåme]]. Li mot "daru" est spårdou totavå l' France eyet l' Swisse, pus sovint so l' alomåcion : ''dahu''. On vout k' ça soeye purade ene biesse di montinne, a môde di boctin. Mins, el Hôte-Viene (France), metans, on dit k' i gn a des '''darus des plins''' a costé des '''darus des tienes'''. Li minme fåve d' ene biesse ås plomes et ås pwels est racontêye dins bråmint des payis. Les mots po lomer li forveyowe biesse sont sovint on [[spotchî aplacaedje]] di deus nos d' biesses. Metans : ''jackalope'', ci sereut on '''''jack'''rabbit'' ([[live (biesse)|live]]) et ene anti'''lope'''. Noste irlope pôreut esse insi on [[lurson|''irson'']]-antilope. Ubén, on ''irson-[[linote]], et nosse lurcete, dabôrd, on lurson-linete (poy k' on n' sait nén si l' biesse a des ploumes u des pwels). Li fåve est a mete dins l' categoreye "couyonådes" dins li [[rindjmint da Aarne et Thompson]]. ''Alez s' vey e [[splitchant motî do walon|splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots [[Motî:lurcete|lurcete]], [[Motî:mazowår|mazowår]], [[Motî:daru|daru]], [[Motî:irlope|irlope]].'' == Egzimpe di contaedje == :::'''L' apiçaedje d' ene irlope''' :Ça s' passéve, la pus d' 150 ans. :Des cpagnons s' avént ståré dins deus u troes viyaedjes, po travayî a ene novele rote k' on fjheut avår la. :Et a l' nute, etot s' amuzant e cåbaret, i passént l' tins come i plént e djouwant et e buvant. :On racontéve, ås longuès shijhes d' ivier, cwand l' nive esteut bén edjalêye, ki, tenawete, on pleut co vey et etinde les leus k' avént rpassé l' Rin po rivni par ci. :E cåbaret do Scoirné Boû, eyu çki tos les tchminåds s' rashonnént, on fjheut on bea derame et bråmint do brut. :Djustumint, on djoû u deus dvant, on-z aveut egadjî la ene novele meskene, télmint biesse k' ele waitive li ci ki cåzéve sins rén comprinde. :Å dbout d' on djoû u deus, cwand les buveus ont yeu bén veyou cwè, i lyi ont dit: :« Schoûtoz, m' feye, dji vs dinrans deus francs dvant di cmincî et vos nd åroz co ostant cwand ça serè fini. Et vla çki fårè fé : vos savoz bén k' les djins did ci et co des ôtes ossu cåzèt foirt di l' irlope. Dji nd avans djamåy pont veyou et dj' endè vôréns bén vey ene. » :Li comere, k' aveut ene cwénzinne d' anêyes, a metou deus u troes djoûs po comprinde çou k' i vlént. Al fén, elle a dit k' oyi, mins tot djhant: :« Vos vénroz avou mi et vos dmorroz nén lon, po m' vini dner on côp d' mwin, s' i fåreut. » :Les ôtes lyi ont prometou, pu il ont bouxhî l' martchî djus. :I lyi ont dit di s' mete e rote, k' i l' alént shuve. C' esteut dviè ût eures a l' nute. :« Et mes deus francs ?» dit-st ele li gamene. :« Vos ls åroz ! », k' il ont dit. :« Si dji n' a nén mes sôs do côp, dji rintere å cafè.. » :Il ont fwait ene coleke etur zels et il ont yeu bén do må a raglener çk' i lzî faleut, et i lyi ont dit: :« Mareye, vos savoz bén kel biesse si leye todi atraper pa ene bele djonne comere. C' est l' cas por vos ! Vos prindroz ç' saetch la, vos l' ténroz å lådje. ... (vîs cayés da [[G. Lucy]]; la kel fåve n' a nén stî fineye. Mins on-z advene ki c' est l' rexhowe avou les strons å fond do saetch.) == Des biesses come les lurcetes, foû payis == [[Imådje:Wolpertinger.jpg|thumb|Li Wolpertindje, ene sôre di lurcete di Bavire]] * [http://fr.wikipedia.org/wiki/Wolpertinger Li Wolpertindje, del Bavire] (e francès) * [http://fr.wikipedia.org/wiki/Haggis_sauvage Li såvaedje haguisse, des Scôswès] (e francès) * [http://fr.wikipedia.org/wiki/Jackalope Li "Djacalope", des Amerikins] (e francès) * [http://en.wikipedia.org/wiki/Skvader Li "skvader" des Suwedwès] (en inglès) == Alére == [[A. Doppagne]] : [[Live da Doppagne so les tolus misterieus del Walonreye|"Esprit et génies du terroir'']], p. 128-133. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/Lucy_irlope-rif.html Deus ôtès modêyes del fåve so l' irlope] [[de:Dahu]] [[en:Dahu]] [[fr:Dahu (animal)]] 20095 55132 2006-04-27T22:19:47Z Lucyin 16 /* Sacwants tolus k' on ndè djåze dins l' live */ {{djermon}} [[categoreye:doûcès croeyances|Doppagne esprits]] [[categoreye:lives sol walon|Doppagne esprits]] Li '''live da Doppagne so les tolus misterieus del Walonreye''', kel tite e francès, c' est '''''Esprit et génies du terroir''''', c' est on live sicrît e francès pa [[Albert Doppagne]] et eplaidî a Duculot a [[Djiblou]] e 1977. I cåze des [[tolu]]s k' on n' sait nén s' il egzistèt u nén, mins k' i gn a des djermêyes di djins k' î ont bén croeyou, el Walonreye. ISBN 2-8011-0129-X == Sacwants tolus k' on ndè djåze dins l' live == * ewaerantès biesses ** li [[lurcete]] ** li [[waerleu]] * [[crodjambot]]s ** l' [[Ome å havet]] ** l' [[Ome ås rodjes dints]] ** li [[Spetin]] 20096 54919 2006-04-24T16:56:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Rindjmint des fåves da Aarne et Thompson]] 20097 54932 2006-04-24T21:12:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[linet]] 20098 54934 2006-04-24T21:15:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[linet]] 20099 54939 2006-04-24T21:25:32Z Lucyin 16 == Disfondowes == Sourdant : el mape [[A.L.W.]] 38, ey el notûle A.L.W. 63. ;linet : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linet</FONT>, lënet, lunet</span> ;linete :<span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linète</FONT>, lignète, ligninte</span> ;linot : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linot</FONT></span> ;linote : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linote</FONT>, lënote</span> ;linea : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">linia</FONT>, linê, ligna, lëgna, lègn'ré, lèn'rya, lergna</span> ;linrou : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">lin'roû</FONT>,lignroû, lignrou, lin'rou, lén'rou, lèn'roû</span> 20100 54940 2006-04-24T21:35:51Z Lucyin 16 L' eglijhe d' Epråve (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe d' Epråve (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20101 54941 2006-04-24T21:37:19Z Lucyin 16 L' eglijhe di Han-so-Lesse (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe di Han-so-Lesse (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20102 54942 2006-04-24T21:39:37Z Lucyin 16 L' eglijhe di Masbor (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe di Masbor (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20103 54943 2006-04-24T21:42:02Z Lucyin 16 Li ptit trin pol safari a Han (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Li ptit trin pol safari a Han (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20104 55942 2006-05-06T15:21:30Z Pablo 5 epådjnaedje [[Imådje:Masbor_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe di Masbor]] '''Masbor''' (F. ''Masbourg''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Nassogne]], el [[province do Lussimbork]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6953''' ** davance : '''6742''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ma 48'''. * Arondixhmint : [[Måtche-el-Fåmene]] * Sipotaedje des djins : les Ronds d' Rotche (''rondes rotches'' ?). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Masbor|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Masbor == [[Imådje:Moirmont_tchapele.jpg|thumb|li tchapele di Moirmont]] === Hamteas === [[Imådje:Masbourg JPG002.jpg|thumb|Li viyaedje]] * [[Motî:Moirmont|Moirmont]] (''Mwèrmont'', ''Mormont'') * Fornea d' Sint-Mitchî === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** Li [[corti (toponimeye)|Corti des Boûs, Corti Hubene]] ** [[djårdén (toponimeye)|Drî les Djårdéns]] ** [[pré (toponimeye)|Les Grands Prés, ''Hauwoipré'', Pré Chalon, Pré Tchenå, Pré des Deyidames, Pré al Fosse, Pré do Mayeur, Pré Zabeye]] ** Li Grande Tere ** [[paxhi (toponimeye)|e Paxhi]] (''o pachi'') ** Saweritchamp (''Sawèritchamp''), Tchamp dzeu l' Veye, Tchamp so l' Aiwe, Tchamp l' Priyesse, Wertchamp. ** [[Rou (toponimeye)|Tier do Rou]] * A vey avou des åbes et des bwès : ** e gros [[Fayi]] ** e [[beyôle (toponimeye)|Beyôlî]] ** [[Tchenoe]] (''Tchèno''); Dizeu l' Tchenoe. ** [[sipene (toponimeye)|Al Grosse Sipene]] ** Al [[Melêye (toponimeye)|Melêye]] ** [[så (toponimeye)|Ås Såcis]] (''aux Saussus'') ** [[sayou|saweritchamp]] (''Sawèritchamp'') ** Divant l' Bwès d' [[Forire]] ** Dirî l' Bwès ** Al [[håye (toponimeye)|Håye do Capitinne, Håye Grodos, Håye Jonet, Håye Monon]] ** Å Stocaedje * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** So les [[åjhe (toponimeye)|Åjhminces]] ** e [[bati (toponimeye)|Bati]] (''o Bati'') ** les [[bate (toponimeye)|Bates]] ** Al [[Croes (toponimeye)|Croes]] (''al creu'') ** [[veye (toponimeye)|Gohiveye]], Tchamp dzeu l' Veye. ** Å vî Molén ** [[tchestea (toponimeye)|Tchession]] ** Al Houte (''hute'') ** Al Poirtale ** Djhanfosse (''Tchanfosse''). * A vey avou des biesses ** Al [[colon|Colebire]] (''Colibire'') ** [[miyot (toponimeye)|Miyofosse]] ** [[taesnire (toponimeye)|Al Taesnire]] * A vey avou des aiwes : ** li [[Masblete]] ** Tchamp so l' Aiwe ** Någouri, Sôri ** e Maxhi; Divant Maxhi ** [[fa (toponimeye)|Biermonfwè]] ** Diglete ** Al [[Fontinne (toponimeye)|Fontinne]], Fontinne å Cwarbwès, Fontinne des Meyesses, ås Troes Fontinnes. ** Al [[gofe (toponimeye)|Goflete]] * [[vevî (toponimeye)|Å Vevî Bodan]] * A vey avou les tienes et les vås : ** [[vå (toponimeye)|Sol Vå]] ** e Hedeumont (''Hèdeumont''), Divant Hedeumont. ** So les [[cresse (toponimeye)|Cresses]] ** Les [[foxhale (toponimeye)|Foxhales]] (''Fochale'') ** Li Gros [[Hourlea]] ** [[tiene (toponimeye)|Drî l' Rond Tiene]] (''tchêne''); [[tier (toponimeye)|e Tier]], Sol Tier, li Tier do Mont, Tier di Någouri, Tier do Ro, Tier do Sordjint * A vey avou des rotches : ** [[rotche (toponimeye)|Dzo les Rotches, So les Rotches]] * Les voyes et les rowes. ** Li Longue Voye ** Al Voye d' Ambli * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** a Farjonne ** [[Motî:håbe|Håbin]] (''ôbin'', F. ''Haubin'') ** Crevea (''Crèvê'') ** Al Defe, Dandefe, Massoudefe ** ''Hambay'' ** a Hordî ** Musdrî ** Nanfurnal ** Drî les Sapoûles, So les Sapôules ** Tapinet == Djeyografeye == Masbor a come vijhéns [[Forire]] å Nôr-Ouwess, [[Ambli]] å Nôr-Ess, [[Nassogne (viyaedje)|Nassogne]] a l' Ess, [[Sint-Houbert (veye)|Sint-Houbert]] å Sud-Ess, [[Nåwinne]] å Sud, [[Grupont]] å Sud-Ouwess, et [[Lesterni]] a l' Ouwess. == Tuzance walone == * Ricwerance so les nos d' plaeces : ''Glossaire toponymique 1961-1962 des communes de Forrières, Grupont, Lesterny et Masbourg", Memwere di Licince da G. Pescheur. {{Commons|Category:Masbourg}} [[fr:Masbourg]] 20105 55418 2006-04-30T22:18:21Z Pablo 5 djermon viyaedje {{djermon viyaedje|Eprave}} [[Imådje:Eprauve_eglijhe.jpg|thumb|L' eglijhe d' Epråve]] '''Epråve''' (la-minme, on prononce '''''Èprâve''''', F. ''Éprave''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Rotchfoirt]]. * Limero del posse: '''5580''' (vî limero '''5433''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''D 89''' 20106 54948 2006-04-24T21:51:39Z Lucyin 16 L' eglijhe di Lesterni (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe di Lesterni (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20107 54950 2006-04-24T22:03:26Z Lucyin 16 li Djhan Goffart et ses djonnes (3 lives e walon et deus plakes 45 toûs, astokés so s' coleccion d' coks) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} li Djhan Goffart et ses djonnes (3 lives e walon et deus plakes 45 toûs, astokés so s' coleccion d' coks) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20108 54952 2006-04-24T22:09:06Z Lucyin 16 Jean Goffart (2006) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Jean Goffart (2006) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20109 54953 2006-04-24T22:11:29Z Lucyin 16 #REDIRECT [[pitite gazete]] 20110 55420 2006-04-30T22:22:27Z Pablo 5 '''El Ronsåt''' (la-minme ''Èl Ronsau'', F. '' Ransart ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Tchålerwè]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6043''' ** davance : '''6210''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ch 37''' * Arondixhmint : Tchålerwè ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:El Ronsåt|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] del Ronsåt == === Hamteas et coulots === * Les [[taeye (toponimeye)|Rasses]] (F. ''Raspes'') * Tayni (F. ''Tacheny'') * [[Fontinne (toponimeye)|Fontnî]] (F. ''Fontigny'') * Glatnî (F. ''Glatigny'') * F. ''La Crache'' * Flanire (la-minme ''Flanêre'', F. ''Flanière'') * F. ''Lôsrele'' (F. ''Leausurelle'') * [[trîxhe (toponimeye)|Trîxhot]] (F. ''Trichot'') == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/Goffart_noye-rif.html Tecses del plake lazer "Noyé 1999 al Ronsåt"] 20111 58307 2006-05-25T18:07:11Z Lucyin 16 /* rasse */ {{djermon}} [[Categoreye:toponimeye]] Pådje po les nos d' plaeces del Walonreye, la k' on rtrove les nos "[[taeye (di bwès)|taeye, virêye u rasse]]". ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:taeye|taeye]]", "[[Motî:virêye|virêye]]" et "[[Motî:rasse|rasse]]"'' == taeye == * [[So les Taeyes]] (viyaedje) == rasse == * Les Rasses (la-minme : ''les Raspes'') : [[al Ronsåt]] * Li Resse (so plaece: ''La Respe'') : a [[Viyance]] == virêye == * Al Virêye des [[Motî:batijhea|Batijheas]] (la-minme : ''Batijês''): a [[Rotchô]]. * Al cwårêye Virêye (la-minme : al cârêye virêye) : a [[Atrivå]]. * Li Virêye ås sôrcires : a [[Hôt-Fayi]]. == Alére == * Martine Willems, ''Le type toponymique "virée" en Wallonie'', [["Dialectes de Wallonie" (rivowe sol walon)|''Dialectes de Wallonie'']], 19-20 (1991-1992), 167-228. 20112 54962 2006-04-25T18:02:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[El Ronsåt]] 20113 54963 2006-04-25T18:05:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Les Taeyes]] 20114 54966 2006-04-25T18:09:59Z Lucyin 16 #REDIRECT [[taeye (toponimeye)]] 20115 58199 2006-05-24T16:28:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dialectes de Wallonie (rivowe sol walon)]] 20116 58558 2006-05-29T01:59:47Z Pablo 5 licince coviete do live "on cokea å solea" da J. Goffart == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20117 54976 2006-04-25T19:35:58Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>El Ronsåt</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ransart</span>, rebané avou [[Motî:Tchålerwè|Tchålerwè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji va al Ronsåt, dji vén del Ronsåt, dji passe pal Ronsåt:</FONT> eployaedje dins des fråzes. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Rohardi sartum (1154), Roharsart (1209)</span>. Etimolodjeye : [[aplacaedje tîxhon]] d' on ptit no <span lang=de>"Rohart"</span> + [[Motî:sårt|sårt]]; sorwalonde di djinre kécfeye a cåze di l' assaetchance di [[Motî:så|så]] dins ene [[fåve etimolodjike]]. ---- * [[El Ronsåt|Pondants et djondants]] 20118 54981 2006-04-25T19:57:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[On cokea å solea (binde d' imådjes)]] 20119 61075 2006-06-15T18:21:22Z Pablo 5 rifondaedje {{djermon}} [[categoreye:bindes d' imådjes]] [[Imådje:Fukidashi.png|thumb|cwate sôres di bouyotes diferinnes; li 1ire est eployeye pol cåzaedje, li 2inme pol criyaedje, li 3inme pol tuzaedje]] Li bouyote, dins ene [[binde d' imådjes]], c' est l' plaece, sovint di ronde cogne eyet avou on fond, l' pus sovint sins pont d' coleur, la kel tecse k' on persounaedje dit ou tuze est metou (dessiné a l' mwin, på dessineu oudobén s'n aidant, oucobén a l' machine pa l' imprimeu. [[de:Sprechblase]] [[en:Speech balloon]] [[ja:ふきだし]] [[fi:Puhekupla]] [[sv:Pratbubbla]] 20120 58559 2006-05-29T02:01:24Z Pablo 5 licince plake lazer "noël de fin de siècle chez nous" (papî del bwissete) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20121 59003 2006-06-01T23:01:08Z Lucyin 16 [[Categoreye:informatike]] Ene '''plake lazer''' c' est ene plake ki les dnêyes sont léjhowes avou on [[rai lazer]]. == Etcherpintaedje d’ ene plake lazer == C’ est on rond, 12 cm lådje et 1,2 mm sipès, avou on trô å mitan po l’ ahavter sol lijheuse. Il est fwait di cwate léts : * li soûmint d’ plastike ki leye passer l’ loumire. C' est pus spesse des coûtches. * li lét d’ metå, ki rglatixh li rai lazer. * ene coûtche di vierni. * ene coûtche di papî avou l' tite del plake. == Sôres di plakes lazer == End a di sacwantès sôres diferinnes. === Plakes lazer di prumire djermêye === C' est des plakes lazer k' ont aparexhou dvant les anêyes 1990; ele ont stî fwaites aprume po siervi d' sopoirt po del muzike ou des programes informatikes; li ''Laserdisc'' esteut ene lådje plake, fwaite po-z î mete del videyo analodjike, mins i n' a nén reyussi a prinde li plaece des videyos [[VHS]]. * les ''Compact disc'' (CD): ** [[sitroete plake]] u CD-Audio, (plake lazer odio) ** CD-ROM ([[plake lazer informatike]]) * les ''Laserdisc'' * les plakes magneto-optikes * ''Ultra Density Optical'' (plake lazer a ultra-dinsité) === Plakes lazer di deujhinme djermêye === Il ont stî fwaits dins les anêyes 1990, eyet ont bråmint di pus di capacité, çou ki fwait k' on-z î pout mete del videyo di hôte cwålité. * ''Minidisc'' * DVD ([[plake lazer videyo]]) * ''Digital Multilayer Disk'' * DIVX (Digital Video Express) * ''Fluorescent Multilayer Disc'' * ''GD-ROM'' * ''Phase-change Dual'' * ''Universal Media Disc'' === Plakes lazer di troejhinme djermêye === Des plakes lazer ki sont diswalpêyes dins les anêyes 2000, avou co pus di capacité, tot djouwant sol [[wachlire]] do lazer, ou avou l' troejhinme diminsion. * plakes a bleu lazer * plakes olografikes * HD DVD * ... [[de:Optischer Speicher]] [[en:Optical disc]] [[hr:Optički zapis]] [[it:Disco ottico]] [[ja:光ディスク]] [[ms:Cakera optik]] [[nl:Digitale opslagmedia]] [[pl:Dysk optyczny]] [[zh:光盘]] 20122 54993 2006-04-25T21:58:32Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Tuyiye]] 20123 57892 2006-05-21T21:28:56Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tuyiye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Tuyî</B></FONT>, la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Tûyî, Tûyiye</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Thuillies</span>, rebané avou [[Motî:Twin|Twin]]. <I>Les cis d' Tuyiye, on les lome les Veas.</I> [[scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Tiwiliacas (866), Tuwleis (868), Tiuuillies (1195)</span>. Etimolodjeye: bodje Tiwilo (pitit no tîxhon), [[cawete -eye]], (da Tiwilo, amon Tiwilo). ---- * [[Tuyiye|Pondants et djondants]] 20124 57893 2006-05-21T21:31:05Z Pablo 5 ''' Tuyî ''' u '''Tuyiye''' (prononcî ''Tûyî'', ''Tuyiye'', F. '' Thuillies ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Twin]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6536''' ** davance : '''6438''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' Th 46 '''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] * Arondixhmint : Twin * Sipotaedje des djins : les [[spot no d' biesse|Veas]] (la-minme l's ''Vias''). ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Tuyî|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Tuyiye == === Hamteas === * Li cinse di Viscoû == Tuzance walone == * Les Må-bouwés u Må-lavés, c' est des [[crodjambot]]s ki vikèt dins les sourds et les ris d' Tuyî. 20125 55002 2006-04-25T22:10:53Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Tuyî]] 20126 57894 2006-05-21T21:33:05Z Pablo 5 djermon {{djermon viyaedje}} '''Rojneye''' (F. ''Rognée''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Walcoû]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5651''' ** davance : '''6425''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ph 11''' * Arondixhmint : [[Flipveye]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Rojneye|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di == === Hamteas === * li Forbot 20127 55006 2006-04-25T22:29:28Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rojneye</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Roj'néye, Rog'néye</FONT></span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Rognée</span>, rebané avou [[Motî:Walcoû|Walcoû]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Rohignies, Roheneias (868)</span>. Etimolodjeye : bodje "Rauho" (pitit no tîxhon), [[cawete -eye]] (da Rauho, amon Rauho). ---- * [[Rojneye|Pondants et djondants]] 20128 59208 2006-06-02T18:41:12Z Pablo 5 loyén Sourdants : Tûyî [[Djivêye UCW des nos walons des viyaedjes del Walonreye|djivêye UCW]]; Tûyiye [[live des comenes di Walonreye da Herbillon]] 20130 55010 2006-04-25T22:32:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon]] 20131 59209 2006-06-02T18:42:57Z Pablo 5 loyén Sourdants : Rojnéye [[Djivêye UCW des nos walons des viyaedjes del Walonreye|djivêye UCW]]; Rog'néye [[live des comenes di Walonreye da Herbillon]] 20132 57895 2006-05-21T21:53:19Z Pablo 5 [[Categoreye:toponimeye]] [[Categoreye:rifondaedje do walon]] [[Categoreye:Motîs walons]] Li '''djivêye UCW des nos walons des viyaedjes del Walonreye''' c' est ene djivêye des nos coinreces (e walon ou ôte lingaedje do payis) di bråmint des [[Viyaedjes rebanés di Walonreye|ptits bans del Walonreye]]. Ele fourit eplaideye pa l' [[Union Culturele Walone]] en on ptit livret, dizo l' tite e francès ''“Code Postal wallon”''. Li livret a 16 pådjes avou l' djivêye des ptits bans, relîs sol no e francès, avou l' limero del posse eyet l' no coinrece; eyet co ene pådje d' adrovaedje, ene pådje di cloyaedje (ambedeus e francès) eyet ene coviete di fén cårton. L' ovraedje tecnike a stî fwaite pol [[Tåvlotêye rifondaedje di l' UCW]] pa [[Tiri Dumont]] e 1997, po cmincî a rfonde les [[nos walons des viyaedjes di Walonreye]]. 20133 55013 2006-04-25T22:39:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[No des viyaedjes del Walonreye]] 20134 55014 2006-04-25T22:40:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon]] 20135 55019 2006-04-25T23:09:31Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Sambe]] 20136 55020 2006-04-25T23:09:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Sambe]] 20137 55021 2006-04-25T23:10:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Sambe]] 20138 55022 2006-04-25T23:10:23Z Lucyin 16 <B><FONT COLOR="#ff0000">Sambe</B></FONT> [no d' aiwe, todi eployî sins årtike] aiwe ki prind sourd e France, ki court e Payis d' Måbeuje (e France), pu d' Tchålerwè (el Walonreye), et-z egoliner e Mouze a Nameur. <I>Tchaeke djoû, c' est on djoû d' moens a viker: rén po rapåjhî, el nofradjî s' neyant dins l' noere Sambe</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <I>Doûceur di crever, s' aflani, sot, percé sot, å boird di Sambe</I> (A. Gauditiaubois). <I>Deus djoûs après, on li rtrovéve dins Sambe</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. la Sambre.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">sambrece</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> batea ki naivyive so Sambe, divant k' ele ni soeye canalijheye, avou on betchou nez, et plate di fond. <B>2.</B> batea ki poite les martchandeyes so les ptitès corantès aiwes. On dit eto: [[Motî:bilande|bilande]] <span lang=fr>F. péniche.</span>. | <B><FONT COLOR="#ff0000">Sambwezî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Sambwezire</B></FONT> [n.dj.] sakî k' a si måjhone astok di Sambe. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Eter-Sambe-et-Mouze|Eter-Sambe-et-Mouze]] ---- * [[Sambe|Dipus d' racsegnes soSambe]] * [[Sambrece|Dipus d' racsegnes so les sambreces]] 20139 58557 2006-05-29T01:59:13Z Pablo 5 licince coviete do live di rcetes del province di Nameur da Massaux == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20140 55026 2006-04-25T23:37:33Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:lives e walon]] [[Imådje:Massaux_live_di_rcetes.jpg|thumb|Live di rcetes e walon da Châle Massaux]] Li '''live di rcetes del Province di Nameur''', c' est on [[live di rcetes]] sicrît pa [[Châle Massaux]]. Les rcetes sont-st eto metowes e francès. Ça a stî li prumî live di rcetesz djamåy sicrît e walon. 20141 55027 2006-04-25T23:38:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Charles Massaux]] 20142 55029 2006-04-25T23:40:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[live di rcetes]] 20143 55031 2006-04-26T09:26:23Z Lucyin 16 ådvins del binde d' imådje [[On cokea å solea]], avou les rclames po les aspaleus ådvins del binde d' imådje [[On cokea å solea]], avou les rclames po les aspaleus 20144 55034 2006-04-26T10:16:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[live (po lére)]] 20145 55040 2006-04-26T19:13:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[virûsse del gripe]] 20146 55052 2006-04-26T20:07:05Z Lucyin 16 foyou publik foyou publik 20147 55053 2006-04-26T20:11:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] 20148 55059 2006-04-26T20:24:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jean-Baptiste d' Omalius d' Haloy]] 20149 65437 2006-06-28T12:38:47Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Albert I d' Beldjike]] 20150 57469 2006-05-20T22:29:49Z Pablo 5 copiaedje di fr:, imådjes {{djermon viyaedje}} '''Sprimont''' (sicrît et prononcî parey e francès), c' est ene [[rebanêye comene]] del Walonreye, el [[province di Lidje]]. [[Imådje:Sprimont Liège Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] [[Imådje:Sprimont_JPG00.jpg|thumb|l' eglijhe Sint-Mårtén]] * Dimorants: 12.811 ([[2005]]) * Arondixhmint: [[Lidje]] * [[Limero del posse]]: '''4140''' * Sitindêye: 74,28 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 172,46 djins/km² * Ban di Sprimont : ** [[Sprimont (viyaedje)]] ** [[Dolimbreu]] ** [[Gomzé]] ** [[Lomgné]] ** [[Rovreu]] == Djeyografeye == Li comene si stind so cåzu tot l' platea k' i gn a inte les vås des aiwes di [[Vesse (aiwe)|Vesse]] (a Bijhe), d' [[Oûte (aiwe)|Oûte]] (å Coûtchant), d' [[Ambleve (aiwe)|Ambleve]] (a Nonne) eyet di [[Hoûgne]] (å Levant). Sol droete erive d' Ambleve, i gn a l' site del Bele-Rotche, ene caviene fossile k' est l' plaece di prezince uminne li pus viye (d' i gn a 500.000 anêyes) do [[Benelux]]. == Industreye == On saetche al [[bleuwe pire]], k' est ossu taeyeye a Sprimont. {{ProvinceLidje}} [[en:Sprimont]] [[eo:Sprimont]] [[fr:Sprimont]] [[li:Sprimont]] [[nl:Sprimont]] 20151 55408 2006-04-30T14:15:41Z Pablo 5 /* Hamteas */ [[Imådje:Sprimont_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe di Sprimont]] '''Sprimont''' (kécfeye prononcî eto ''Sprumont'', F. ''Sprimont ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané [[Sprimont|divnou intité]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4140''' ** davance : '''4060''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''L 113''' * Arondixhmint : [[Lidje]] * Lomaedje des djins d' Lincé : les Linçnîs; sipotés les Vetès Gueuyes. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Sprimont|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Sprimont == === Hamteas === * Ambleve * Lincé * Tchanxhe (la-minme ''Tchanhe'', F. ''Chanxhe'') * e Tchapli (F. ''Chaply'') * [[hé (toponimeye)|Hagôhé]] (F. ''Hagoheid'') * ås Horneas (la-minme : ''Hornês'', F. ''Hornay'') * L' [[iye (toponimeye)|Iyea]] (la-minme ''L' Îlé'' F. ''Lillé'') * Ås [[måjhon (toponimeye)|manaedjes]] (F. ''Ménage'') * al [[pré (toponimeye)|Preyale]] (F. ''La Préalle'') * å Presseu (F. ''Presseux'') * e Ritchopré (F. ''Richopré'') * Xhigné (la-minme ''Higné, Hignî'', F. ''Xhignez'') == Tuzance walone == Payis da [[Hinri Simon]] 20152 55070 2006-04-26T23:19:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Henri Simon]] 20153 55071 2006-04-26T23:21:21Z Lucyin 16 eglijhe di Sprimont (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} eglijhe di Sprimont (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20154 55378 2006-04-30T07:31:13Z Maîsse Arsouye 156 [[en:User:MaisseArsouye]] [[fr:Utilisateur:MaisseArsouye]] [[commons:User:MaisseArsouye]] {{Babel|fr-4|wa-4|en-3|nl-2|el-1}} Çouci c'&nbsp;est m'&nbsp;pådje... * No: Yannick Bauthière * Vile: [[Djiblou]], à l'bijhe di Nameûr * Contak: maisse@arsouye.com Dj'a stî èlèvé è francès mins mi grand-mére mi causeûve è walon. Adon dji l'cause èt dji l'comprind, èyèt dji saye di l'sicrire. Mi walon, c'èst l'cia di Balausse, qui r'chone foirt do namurwès. Dji n'sé nén scrire è r'fondu. Mi tayon èsteûve èplaideûs : [[Justin Cherton]]. Adon mi waibe si lome '''l'Arsouye''', come si gazète. Eyèt dj'a ripris si s'pot : '''Maîsse Arsouye'''. ---- * [http://www.arsouye.be/ Mi pådje waibe so l'Waloneye] * [http://babel.lexilogos.com/forum/index.php/ Forom so lès langâdjes] 20155 55085 2006-04-27T07:17:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Walonreye]] 20156 55088 2006-04-27T07:17:43Z Pablo 5 Uzeu:MaîsseArsouye displaecî viè Uzeu:Maîsse Arsouye #REDIRECT [[Uzeu:Maîsse Arsouye]] 20157 65447 2006-06-28T14:57:03Z Pablo 5 codjowaedjes {{Wikipedia:Bénvnowe/modele}} [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 27 d' avri 2006 a 07:23 (UTC) == [[Biesse]]s == bråmint des bounès idêyes dins vosse rindjmint des biesses. Dji mete e rodje les cis k' on pout ddja bouter dsu (nén trop sbarants). Po l' amantchaedje des nos, i nos fåreut rapontyî eshonne les pådjes [[aplacaedje]] eyet [[loyeure]]. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di may 2006 a 00:13 (UTC) dj' a rprins bråmint d' vos idêyes cial : [[biesse]] Sacwantès esplikêyes (metou eto sol djåspinreye "berdelaedje") [[Motî:tinroxh|tinroxh]] = tinre oxh ''tinre och'', tinre oxhea, ''tinre oucha'' (F. ''os tendre = cartilage'') F. vertêbre = [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]] (dedja e motî) F. colonne vertébrtale = schene / screne (dobe rifondaedje, come scheter / sketer) Vertébré : [[cronzoxhî]] Invertébrés [[incronzoxhî]]s biesse ås tetes * si c' est on parint [dérivé] d' on mot d' aplacaedje : loyeure : "sins-screnidî" = sins-screne + -idî "pea-ås-spinidî" * si on-z a rovyî les mots ki fwaiynut l' aplacaedje : aplacaedje sins loyeure : tinroxh => des tinroxhs (nén des tinres-och, tinr-z-och) Kçvvb [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 5 di may 2006 a 10:42 (UTC) Dji vén d' ratourner di fr: les årtikes [[incronzoxhî]] eyet [[monofiletike]]; eyet eto metou dins l' [[:categoreye:rindjmint do vicant]] les årtikes [[eucariote]] eyet [[ringne (biyolodjeye)]] k' estént ddja la mins sins categorijhî. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 11 di djun 2006 a 07:35 (UTC) == årtikes so les ptits bans == Dji voe ki vos avoz fwait sacwants årtikes so les ptits bans d' Walonreye; gråces po çoula. Vos dvrîz mete al copete li modele '''<nowiki>{{djermon viyaedje}}</nowiki>''' come çoula l' årtike si trove dins l' djivêye des djermons a vey avou les viyaedjes, et on les pout trover åjheymint po-z î radjouter des racsegnes. Eto, sol pådje http://moti.walon.org/brouyons/bruyon5.html vos ploz trover les racsegnes sol novea eyet l' vî limero del posse, eyet eto sol limero diyalectolodjike. Po les nos d' aiwe, alez s' vey so [[Wikipedia:Pordjet aiwes di Walonreye]] si l' årtike n' egzistêye nén co (ou si on no d' årtike n' est nén ddja rissiervé) eyet adon eployî ç' no la (sovint l' no d' årtike a "(aiwe)" dins l' no) I gn a eto on modele "sol mape" (loukîz dins [[Balåsse]]) po vey l' eplaeçmint d' ene plaece so les mapes k' i gn a sol Daegntoele. Vos n' savoz surmint nén les cordonêyes, adon çou k' vos ploz fé, c' est copyî l' roye "eplaeçmint sol daegn" d' èn ôte årtike, clitchî sol boton "Vey divant" et drovi on novea purnea tot clitchant so les cordonêyes. Sol pådje do wiki "map sources", drovoz "mapquest" et "multimap"; so mapquest vos ploz vey egzactumint wice ki l' pont po on ptit ban si trove; ey adon, li trover so multimap; so multimap, on côp ki vos avoz arivé å dierin livea di zoumaedje, copyîz les cordonêyes ki sont mostrêyes pa dzo l' mape, et les mete dins l' årtike wikipedia. vola l' cayet! [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d' may 2006 a 11:24 (UTC) == [[Kurów]] == Could you please write a stub http://wa.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%B3w - just a few sentences based on http://en.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%B3w or FR wiki? Only 2 -5 sentences enough. Please. [[:pl:User:Pietras1988|Pietras1988]] 3 d' may 2006 a 20:16 (UTC) == Categoreye filozofeye == Dji vs a fwait ene [[:Categoreye:Filozofeye|categoreye]] eyet on [[:Categoreye:Djermons filozofeye|djermon]] po les årtikes a vey avou l' filozofeye. Po l' rifondaedje, kékès ptites rîles otomatikes (ki vont dins 100% des cas), si vos vloz: * tofer mete on blanc après ene apostrofe * "k" pa dvant e,i,y ou al fén des mots, "c" ôte pårt (qu -> k) * pont d' "moya e" å dvins des mots ("sièvenut" -> "sievnut") * les longowès voyales (såf "ô") pa dvant ene doûce cossoune (b,d,dj,g,j,jh,v,z) ou co "r", si scrijhèt sins tchapea (i n' a pont d' opôzucion coûte <-> longowe dins ç' cas la), eg: "tûze" -> "tuze", "Lîdje" -> "Lidje" (mins "poûssire", "aflîtchant") çoula, et les betchfessîs, c' est a pô près totes les diferinces k' i gn a avou l' sicrijhaedje feller Vos ploz ossu, si vos vloz, mete li tecse dins http://chanae.walon.org/walon/coridjoe/ et ça vs pout aidî po trover l' ortografeye e rfondou cwand vos balzines (metans, por vos, inte "k" et "cw", ou "we" et "oe"). Po çou k' est del sintacse wiki; po des djivêyes on mete ene sitoele pa dvant tchaeke roye, i n' fåt normålmint nén eployî l' fén d' roye (<nowiki><br></nowiki>). Loukîz a [[Wikipedia:Côde wiki]] po vey li sintacse; et s' i gn a des sacwès ki n' sont nén claires, dijhoz l' come çoula on l' pout amidrer. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di may 2006 a 20:27 (UTC) ==Article request== '''Greetings Maîsse Arsouye'''! Can you please kindly help me create [http://wa.wikipedia.org/wiki/True_Jesus_Church this article] - based on the[http://fr.wikipedia.org/wiki/V%C3%A9ritable_%C3%89glise_de_J%C3%A9sus French article]. Around 2-6 lines would be sufficient enough and your help would be gratefully appreciated. Thanks. Sincerely Requested by -- [[en:User:Jose77|Jose77]], 08:02 semdi 20 may 2006 (UTC) == dijhreye / deyreye == Kimint prononcîz vs, "dìjrîye" ou "dîyrîye" ? Dj' a les pinses ki ça dvreut esse purade "deyreye" (come "i deynut"), purade ki "dijhreye". Avou l' bodje "d(i)jh-" i fåt ki ça soeye sipotchåve; mins vos n' sårîz dire "li djhreye" (d-jh-r -> 3 cossounes; ça n' va nén); dismetant ki l' bodje "dey-" n' est nén spotchåve: "li deyreye". Eto, avou "d(i)jh-", li "i" est court, dismetant k' avou "dey-" il est longou (dîy-) (oudonbén prononcî "è": "dèy-") (I gn a ossu l' mot "[[Motî:dijhêye|d(i)jhêye]]" (d(i)jéye), k' est sinonime) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di may 2006 a 09:36 (UTC) Dji l'dit ''dijriye''. Adon ça n'si pout nén scrîre ''deyreye'' qui faureûve ( si dj'a bén compris li r'fondu ) prononcer ''diyriye'' è namurwès. :Oyi, si vos prononcîz "dijrîye", adon c' est bén "dijhreye"; :Mmh, dins l' motî da Chantal Denis, i gn a, pol fr "maxime", li mot "dèyrîye" (deyreye e rfondou, dabôrd). dji n' trove nén l' mot (ki ça soeye deyreye, dijhreye ou direye) dins nol ôte motî. Po dire li vraiy, gn'a on problinme avou li betchfessi ''ey''. Li pus sovint, i m'li faureûve dîre ''iy'' mins ossi sakants cops ''il'', ''ij'' ou minme ''èy'' ? Divu tchwèsi ètur deûs, comme å -> a ou au/o, ça pout co daler. Mins quate ? :neni, c' est ''îy'' (pa des côps ''îl'' ou ''î''; come dins "åjhey"). Divant Feller on scrijheut "ie" ou "ïe". :li prononçaedje ''èy'' c' est nén l' [[betchfessî ey]], mins on ''e'' shuvou d' ene ôte voyale; adon i gn a on "y" d' beloyance inte les deus, eg: djeyografeye. Divant Feller on n' sicrijheut rén do tot. :''ey'' ni s' prononce måy ''ij''. Vos n' dijhoz nén "dji di, nos dijhans (dijans), i deynut (dîynut), ki dj' deye (dîye)"? C' est metou insi dins l' live des viebes da Gilliard. :i m' shonne ki l' betchfessî "ey" ni s' ritrove måy ki dvant ene cossoune ou al fén d' on mot (ou purade d' on bodje; i pout ossu aveur des cawetes djinre -isté, -åve,...); ça fwait ki si vos avoz e-y-V å mitan (ou å cmince) d' on mot, çoula s' prononce adon è-yV; li seule foû-rîle c' est "vey" (ki ça n' sereut pus ene foû rîle si on l' sicrireut "voey") eyet "ey" (acourtixha di "eyet", pa dvant voyale) (c' est damaedje ki l' djåspinreye "viker" s' a pierdou; paski dj' aveu fwait on studiaedje la dzeur, so des meyes di mots, et metou bén spepieuzmint çou k' dj' aveu trové... C' est Djôr Sfazi, ene ôte djin ki prononce ey=îy, k' aveut målåjhey avou "vey") Dji l'a scrit ''dijhreye'' paski dji sé bén qui brâmint dès cops lès Lîdjwès mètenut dès "h" awou dji mèt dès "j" ;) :oyi, ça c' est bon (a pårt kékes mots pris do francès i n' a nén lontins (come "èponje, Beljike,..."), ki zels si scrijhèt avou "dj" e rfondou; dins tos les ôtes cas, "j" por vos c' est "jh". :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di may 2006 a 11:35 (UTC) == Imådjes == Foirt bele imådje ki vos avoz fwait pol vå d' [[Ligne (aiwe)|Ligne]]. Mins vos ploz eployî, sol wiki, des nos d' fitchî pus "cåzants", metans "Vå d' Ligne.jpg" (po çoula, vos tapez l' no ki vos vloz sol sierveu dins l' tchamp k' i gn a po çoula, eyet l' fitchî serè rlomé). PS: vos pôrîz candjî l' imådje po mete li mot "trô" avou "ô", nén "å"? po çoula i gn a ene hårdêye "eberwete ene nouve modêye do fitchî" sol pådje di l' imådje. Ey eto candjî «di» pa «d' » après voyale (eg: «Vå d' Ligne»); å rviè, c' est «Cinse di Fånuwé», «tour di Vileret» (ou purade «Vilret»?), motoit c' est ddja des «di»? on n' arive nén a bén vey. I vs fåt eto tchoezi l' licinse ki vos vloz mete vos imådjes; metans GDFL, ou dominne publik, ou ene ôte (mins c' est mî d' eployî ene di ces deus la) Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d' may 2006 a 15:26 (UTC) == codjowaedjes == Bondjoû, Dj' a scrît l' årtike so l' [[atuze des troes bodjes]], eyet metou des comparåjhons avou les sôres di viebes dins les tåvleas d' codjowaedje dins l' Gilliard, et dins l' pitit live des Chnapas (dji doe co radjouter on sfwait live po Lidje): [[Copene:Prumire troke di viebes e walon]], [[Copene:Deujhinme troke di viebes e walon]], et copurade (todi l' pus målåjheye) [[Copene:Cénkinme troke di viebes e walon]]. Dins cisse dierinne, pôrîz vs acertiner ki l' imperatif po "croere", ''crèyans'' est ene flotche di l' eplaideu po ''crwèyans'' (come c' est bén l' cas a l' infinitif); eto, si vos cnoxhoz bén l' pårler da Christine Tombeur (c' est bén a Djnape, dji n' mi brouye nén?), sårîz vs dire po les viebes metous come '''nén rpris''', come kéne sôre dins les 20 des Chnapans k' i si codjowèt, ou s' i n' si codjowèt come nouk di ces la, el fåreut dire à Christine k' i manke on modele (i m' shonne ki ça sereut bén l' cas po "ôre"/"clôre" (''oyu/cloyu''), mins motoit k' on les eploye måt et k' on dit "etinde"/"serer"... Gråces [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djun 2006 a 14:57 (UTC) 20158 55323 2006-04-29T17:34:55Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon viyaedje}} '''Djimepe-so-Sambe''' (fr: ''Jemeppe-sur-Sambre''), c' est ene [[rebanêye comene]] del [[Walonreye|Waloneye]], el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Jemeppe-sur-Sambre Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimanants: 17.900 (2005) * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 46,62 km² * Dinsité: 384,32 djins/km² * Ban di Djmepe: [[Djimepe-so-Sambe (veye)|Djimepe]] avou [[Balåsse]], [[Han-so-Sambe]], [[Mornîmont]], [[Moustî-so-Sambe]], [[Ôno]], [[Sint-Mårtén]], [[Spî]]. Djimepe si trove so l' voye [[Nameur]]-[[Tchålerwè]], å long di [[Sambe]]. == A vôy == Li bôme di Spi. Li cinse-chastea di Balåsse. Li toûr di Vileret à Saint-Mårtén. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.jemeppe-sur-sambre.be/francais/accueil.html/ Waibe del comene] {{ProvinceNameur}} [[en:Jemeppe-sur-Sambre]] [[eo:Jemeppe-sur-Sambre]] [[fr:Jemeppe-sur-Sambre]] [[nl:Jemeppe-sur-Sambre]] [[no:Jemeppe-sur-Sambre]] 20159 55298 2006-04-29T12:17:24Z Pablo 5 mape, ôre alfabetike po les ptits bans del comene, loyén so les cmons {{djermon viyaedje}} '''Sombrefe''' (fr: ''Sombreffe''), c' est ene [[rebanêye comene]] del [[Walonreye|Waloneye]], el [[province di Nameur]]. [[Imådje:Sombreffe Namur Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimanants: 7.481 (2004) * Arondixhmint: [[Nameur]] * Sitindêye: 35.01 km² * Dinsité: 213,68 djins/km² * Ban d' Sombrefe: [[Sombrefe (viyaedje)|Sombrefe]] avou [[Bougnî]] (on voet eto ''Bwagnêye''), [[Lignè]] et [[Tongrene]]. Sombrefe si trove al [[Motî:croejhlåde|croejhlåde]] [[Djiblou]]-[[Tchålerwè]] et [[Nameur]]-[[Nivele]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.sombreffe.be/ Waibe del comene] {{Commons|Category:Sombreffe}} {{ProvinceNameur}} [[en:Sombreffe]] [[eo:Sombreffe]] [[fr:Sombreffe]] [[nl:Sombreffe]] [[no:Sombreffe]] 20160 55100 2006-04-27T16:35:21Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aviè</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>avier</B></FONT> (divant on prono u èn adviebe a mierpî) [divancete] <B>1.</B> mostere on movmint ki s' fwait viè l' cåzant. <I>I vént avier mi avou on coutea.</I> <I>Les leus wangnént avier lu.</I> Contråve [[Motî:eviè|eviè]]. <span lang=fr>F. vers, dans (ma) direction.</span> <B>2.</B> do costé di. <I>Il est d' aviè Tchålerwè; i dmore aviè Nameur.</I> <span lang=fr>F. du côté de, aux environs de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aviè Midi:</FONT> do costé d' [[Motî:Nonne|Nonne]]. <span lang=fr>F. vers le sud.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aviè Solea-djus:</FONT> do costé d' l' Ouwess <span lang=fr>F. vers l'ouest.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aviè Ponant, aviè Levant:</FONT> do costé do [[Motî:Ponant|Ponant]]. <span lang=fr>F. vers l'est.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avier ci:</FONT> dins ç' payis ci. On dit eto: [[Motî:avår|avår ci]]. <span lang=fr>F. par ici.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;avier la:</FONT> dins ç' payis la, dins ç' coine la. On dit eto: avår la. <span lang=fr>F. là-bas.</span> <B>3.</B> a pô près a (ene téle eure). <I>Aviè deus eures</I> On dit eto: [[Motî:diviè|diviè]], [[Motî:padviè|padviè]]. <span lang=fr>F. vers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i court aviè nouv:</FONT> il est cåzu nouv eures. On dit eto: i [[Motî:betchî|betche]] a. <B>4.</B> a pô près (ostant). <I>I m' doet aviè meye francs</I> <I>On stok d' aviè 60 cm <span lang=fr>F. environ.</span>. Etimolodjeye : divancete [[Motî:viè|viè]], [[betchete a-]] ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] 20161 55102 2006-04-27T16:36:17Z Lucyin 16 /* Rifondaedje */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == aviè [C1, C9, O0, O2, O4, S24]; aviès [C13], avè [S117], nén dins S0, O5 == Rifondaedje == avou les viebes ki mostrèt on movmint k' end eva, våreut mî eployi [[Motî:eviè|eviè]] : aler aviè. Coinreçmint (Nonne et Coûtchant walon, ci [[betchete e-|betchete e-]] la si prononce a-, did la les brouyaedjes. 20162 55108 2006-04-27T16:43:48Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Frère]] '''Max-André Frère''' a skepyî a [[Djilî]] li [[23 d' djun]] [[1909]] et a morou e [[1961]]. C' esteut on aprume, on fjheu d' [[arimea]]s e walon, co mo sovint des [[rondea]]s. Els a ramexhné e troes schorseyes "Rankeurs" (1935), "Tchipotreyes" (1940), "Gn aveut come on Criss inte di zels" (''<SMALL>Gn'aveut come in Christ intre Zels</SMALL>'') (1942). Il a scrît eto des [[pitit roman|contes]] : "El droete voye" (''<SMALL>El dwète Voye</SMALL>'') (1946), "El Betch" (1948), "El Croes dsu l' Ewaerêye" (''<SMALL>El Crwès d'su l' Ewaréye</SMALL>'') (1950) Il s' a eto sayî dins l' [[teyåte e walon]] avou ene [[operete]], "Come si les Fleurs serént des Feyes" (''<SMALL>Come si les Fleurs astiz des Feyes</SMALL>'') et on [[pîce pol radio|djeu radiofonike]] ("Sint Elwè"). Il a rascodou li [[pris del veye di Lidje]] e 1939 po (''<SMALL>Tchipotrîyes</SMALL>''). Nén rprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]], mins dins l' [[antolodjeye tournez moletes|antolodjeye do Bourdon so les houyeus]]. Il a stî on tins penleu a l' [[ALWAC]]. Di s' mestî, il esteut buralisse. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/frere_max.html Pådje so Max-Andrî Fré e l' Aberteke] 20163 55109 2006-04-27T16:44:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pris del Veye di Lidje]] 20165 55113 2006-04-27T19:03:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Rantoele gazete]] 20166 55118 2006-04-27T19:43:37Z Lucyin 16 [[categoreye:soces et societés]] Ene '''Soce Nén Recwårlante''' (kel sigue, c' est '''S.N.R.'''), c' est ene trope di djins ki s' metnut a soce, mins nén po wangnî des cwårs. Ene Soce Nén Recwårlante doet aveur des [[Sitatuts d' ene SNR|statuts]], ki sont-st eplaidîs å [[Moniteur]]. Ele pout eto prinde des rîles divintrinnes. Gn a des ptitès SNR dins l' dominne del tuzance et so spôrt, et des grossès come les ospitås publiks, metans. Ene SNR est compôzêye d' ostant d' mimbes, pol moens 5, ki c' est les cis (les cenes) k' ont payî leu scot po l' anêye. C' est les '''mimbes soçons'''. Gn è pout eto aveur des djins ki sont mimbes, sins payî leu scot, mins pask' i soçnêynut avou l' soce : c' est les '''mimbes soçneus'''. Ene SNR est moennêye pa on [[prezidint d' ene SNR|prezidint]] (u ene prezidinte), onk u sacwants vice-prezidint, on [[penleu d' ene SNR|peneu]] (u penleu, u poite-ploume, u secretaire), et on [[cwårlî d' ene SNR|cwårlî]]. C' est les Mwaisses Moenneus (Consey d' administråcion). Ene soce nén Recwårlante doet rapôuler ses mimbes on côp par an, en on [[mwaisse-raploû]]. On-z î dene on rapoirt des ovraedjes et on rapoirt des contes. Li rapoirt des contes est sometou å vôte des mimbes ki sont la. Il est aveuri pa on [[aveurixheu d' conte]]. Les aveuris contes sont rashious å [[tribunå d' prumî schalon]] do [[sidje sociå]] del SNR. Li lwè so les SNR a stî candjeye diviè 2002, po-z espaitchî les frawtinaedjes dins les caisses des grossès SNR ki bresnut des miyons. Li novele lwè est pus stragne kel viye. On lome afeye eto SNR des soces, nén loyeyes a des govienmints, ki boutèt po rén pol diswalpaedje do [[Tîce-Monde]], les [[SNLG]]. Li SNR est diferinne del [[Societé Sins No d' Djin]] et del [[Societé d' Djins Responsåves e Pårteye]] ki, ambedeus, sont metowes so pî po rfé des çanses. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:soce|soce]]" et "[[Motî:recwårlant|recwårlant]]".'' 20167 55117 2006-04-27T19:42:42Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] 20168 55119 2006-04-27T19:44:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] 20169 58711 2006-05-30T16:00:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijhaedje]] On '''rondea''', c' est èn [[arimea]], avou traze (u catoize) vers, et fok deus rimes, et come on respleu ki rvént al prumire et deujhinme, 7inme et 8inme et al 13inme royes. == Egzimpe di rondea == ::'''''Li nivaye''''' ::([[Hinri Simon]]) :<FONT COLOR="#ff0000">'''''Flotche a flotche et sins fé nou brut,'''''</FONT> :<FONT COLOR="#0000ff">'''''Li nivaye toume del bane do cir.'''''</FONT> :''Addlé l' coulêye, on s' va rashir;'' :''El campagne, i n' a pus nolu.'' :''Tot s' rewale, on n' voet dedja pus'' :''Çou k' est semé, çou k' est djouxhire.'' :<FONT COLOR="#ff0000">'''''Flotche a flotche et sins fé nou brut,'''''</FONT> :<FONT COLOR="#0000ff">'''''Li nivaye toume del bane do cir.'''''</FONT> :''Dizo l' blanc covtoe do Bon Diu'' :''Li grin va fé ene boune longue prandjire'' :''Tant k' el tchôd solea lyi vegne dire'' :''"Vo m' cial", et l' nivaye fondrè djus,'' :<FONT COLOR="#ff0000">'''''Flotche a flotche et sins fé nou brut.'''''</FONT> == Hårdêye difoûtrinne == * [[http://rifondou.walon.org/dokir-rif.html Pådje då Djôzef Docquier, on fjheu d' rondeas]] [[be:Рандо]] [[de:Rondeau]] [[en:Rondo]] [[eo:Rondelo]] [[fi:Rondo]] [[fr:Rondeau]] [[he:רונדו]] [[it:Rondò]] [[ja:ロンド形式]] [[nl:Rondo (dicht- en muziekvorm)]] [[pl:Rondo (muzyka)]] [[pt:Rondó]] [[sl:Rondo]] [[sv:Rondo]] [[zh:回旋曲]] 20170 55126 2006-04-27T20:20:56Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rondea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:arimea|arimea]], avou traze (u catoize) vers, et fok deus rimes, et come on respleu ki rvént al prumire et deujhinme, 7inme et 8inme et al 13inme royes. Etimolodjeye : calcaedje riwalonijhî ([[cawete -ea]]) do F. <span lang=fr>rondeau</span>, [[noûmot|1900]]. ---- * [[rondea|Dipus d' racsegnes so les rondeas]] 20171 55129 2006-04-27T22:12:32Z Lucyin 16 Live da Doppagne so les doûcès croeyances del Walonreye displaecî viè Live da Doppagne so les tolus misterieus del Walonreye: pus près do tite e francès #REDIRECT [[Live da Doppagne so les tolus misterieus del Walonreye]] 20172 55206 2006-04-28T13:12:19Z 212.190.74.31 20173 55614 2006-05-02T17:42:12Z Pablo 5 pitits coridjaedjes Li '''betchfessî EA''', c' est on [[betchfessî scrijha]] ki s' ritrove a 99 åcint dins l' [[cawete -ea]]. Ça stî l' prumî betchfessî atåvlé po li [[rfondou walon]], dins l' prumî papî da [[Jean Germain]]. Mins ci-cial n' ecoradjive nén di l' eployî, tot djhant ki c' esteut "riskeus" (mins sins espliker ké risse). Il a stî l' prumî betchfessî enondé pa [[Lorint Hendschel]] e 1994, k' il eploya pol prumî côp dins ene lete a [[Lucyin Mahin]]. Il esteut dins l' djivêye UCW do [[Raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje]] (1996). Li betchfessî EA esteut eployî dins li [[scrîta]] (pa côps eto scrît "eal") po les minmes mots k' e rfondou. Metans : :''quaremea'' : [[Motî:cwarmea|cwarmea]] A pårti del sicrîta, il a-st avnou disk' a nozôtes pal voye di sacwants nos d' famile, metans : :Sarolea (pr. ''Sarolê, Sarolia'') :Donea (pr. ''Donê, Donia'') == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://rifondou.walon.org/betchfessi_ea.html Ene pådje avou toplin d' imådjes sol betchfessî EA] (e walon) * [http://rifondou.walon.org/betchfessi.html#ea Des esplikêyes sol betchfessî EA] (e francès) * [http://rifondou.walon.org/cours/nl-ea.html Cours å Noû-Lovén sol betchfessî EA] (e walon) * [http://rifondou.walon.org/sicole/39.html Sicole po ls efants avou l' betchfessî EA] (e walon) 20174 62885 2006-06-22T16:08:46Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Clinias]] '''René Clinias''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî a [[Flawene]] li [[29 di djanvî]] [[1922]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]], et dins l' [[antolodjeye Scrire]]. Di s' mestî, il esteut [[bas oficî]]. 20175 62469 2006-06-19T20:17:50Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Coulonval]] '''Gérard Coulonval''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî e [[1927]] et k' a morou e [[1966]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20176 55212 2006-04-28T15:52:04Z Djoseph 126 Gerard Coulonval displaecî viè Gérard Coulonval: é #REDIRECT [[Gérard Coulonval]] 20177 62474 2006-06-19T20:21:44Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|De Burges]] '''Marc de Burges''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[24 di setimbe]] [[1922]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20178 55214 2006-04-28T15:56:57Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Desmet]] '''Jaques Desmet''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[24 di decimbe]] [[1943]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20179 62372 2006-06-19T16:58:44Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Dimanche]] '''Clément Dimanche''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[7 d' avri]] [[1899]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20180 62544 2006-06-20T12:31:39Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Dodet]] '''Charly Dodet''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[17 di måss]] [[1947]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20181 55219 2006-04-28T16:09:35Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Donnay]] '''Nicolas Donnay''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[7 d' octôbe]] [[1926]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20182 62903 2006-06-22T20:41:40Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Durbuy]] [[Categoreye:teyåte e walon|Durbuy]] [[Imådje:Joseph_Durbuy.jpg|thumb|left|120px|(diviè 1950)]] '''Joseph Durby''' (e walon : '''Djôzef Derbu'''), c' est on scrijheu e walon k' a skepyî a [[Vå-Borset]] e [[1882]]. et k' a morou e [[1963]]. I fourit onk des pus rlomés scrijheus d' [[pîce di teyåte e walon|pîces di teyåte e walon]] dins l' [[eter-deus-gueres]]. Il a scrît des [[arimea]]s, avou, mins ki n' ont nén parexhou di s' vicant. Et on [[roman e walon|roman]] "[[Li ci k' esteut d' trop (roman)|Li ci k' esteut d' trop]]" (1950). E 1925, li veye di Hu amonta li [[pris Djôzef Derbu|pris Joseph Durbuy]] e si oneur. C' est lu k' a-st enondé li soce "[[Li Coirneu (soce)|Li Coirneu]]" di [[Hu (veye)|Hu]] e 1946. Il est rprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]] et dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. I dmora lontins å 104, pavêye di [[Wareme]], a Hu, la k' on-z a pindou ene grande plake, diviè 1995. E 2004, li soce "li Coirneu" vuda on [[Ouves da Joseph Durbuy et Géo Warzée (tecses)|live avou ses arimeas nén eplaidîs]] et sacwants bokets d' prôze. Di s' mestî, il esteut martchand d' vatches, mins il aveut fwait ses scoles d' agronome. Il a co fwait toplin des ôtes mestîs. == Pîces di teyåte da Djôzef Derbu == * L' Amerikin (1905) * Come i s' î fåt prinde (1908) * Wice pasrè-t ele ? (1908) * Pî d' poye (1910) * [[Motî:Handeles|Handeles]] (1912) * Ki fåt i fé ? (1913) * Les [[Motî:rampioûles|rampioûles]] (1920) * Li ståve (1925) * Bouyote (1926) * Li fosfate (1928) * Mi (1930) * Les [[Motî:ragonasses|ragonasses]] (1931) * Li [[Motî:påpåd|påpåd]] (1932) * Fabrike al croye (1938) * Ene [[Motî:ehale|ehale]] (1947) * Moxhete (1950) 20183 55221 2006-04-28T16:18:50Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Flabat]] '''Jules Flabat''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[20 di djulete]] [[1925]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20184 62381 2006-06-19T17:16:37Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Geerts]] '''Charles Geerts''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[29 d' awousse]] [[1900]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20185 55225 2006-04-28T16:32:13Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Henry]] '''Pierre Henry''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[26 di djanvî]] [[1936]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20187 63932 2006-06-24T16:36:14Z Pablo 5 c' est ene feme... {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Houbart-Houge]] '''Jaenne Houbart-Houge''', c' est ene sicrijheuse e walon k' a skepyî li [[7 di djulete]] [[1910]]. Elle est rprinjhe dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20188 55229 2006-04-28T16:48:07Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Haas]] '''Hubert Haas''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[23 d' awousse]] [[1919]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20189 64071 2006-06-24T16:57:50Z Pablo 5 [[Paque-Vignette]] displaecî viè [[Mariette Paque-Vignette]] {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Paque-Vignette]] '''Mariette Paque-Vignette''', c' est ene sicrijheuse e walon k' a skepyî li [[14 di may]] [[1921]]. Elle est rprinjhe dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20190 55231 2006-04-28T16:53:43Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Paquet]] '''André Paquet''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî e [[1908]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20191 62422 2006-06-19T17:48:27Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Peltier]] '''Maurice Peltier''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[15 di may]] [[1918]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20192 63999 2006-06-24T16:46:47Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Peraux]] '''Edouard Peraux''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[3 d' may]] [[1909]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20193 55234 2006-04-28T16:57:52Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Prigneau]] '''Roger Prigneau''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[10 di djun]] [[1915]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20194 62430 2006-06-19T17:56:11Z Djoseph 126 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Renkin]] '''Jean-François Renkin''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[12 di måss]] [[1872]]. et k' a morou e [[1906]] Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20195 63959 2006-06-24T16:42:49Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Rousseau]] '''Albert Rousseau''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[3 d' decimbe]] [[1906]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20196 63833 2006-06-24T16:21:32Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Van Splunter]] '''Marcel Van Splunter''', c' est on scrijheu e walon k' a skepyî li [[8 di djanvî]] [[1928]]. Il est rprins dins l' [[antolodjeye Fleurs diyalectåles]]. 20197 55242 2006-04-28T18:33:58Z Lucyin 16 Poitrait da Hinri Simon so s' monumint a [[Sprimont|Lincé]] (poitrait saetchî pa Benjamin Stassen), {{licince imådjes Lucyin}} 20198 55280 2006-04-29T09:55:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:gazetes e walon]] [[Categoreye:lives sol walon]] [[Imådje:SLidjwesseLW.jpg|thumb|Li prumî no do Bultin]] Li '''BSLLW''', c' est l' dierin sigue do bultin del [[SLLW]], ene [[rivowe]] ki s' a lomé aprume '''''Bulletin de la Société liégeoise de Littérature wallonne''''', adonpwis (diviè 1900) '''''Bulletin de la Société de Littérature wallonne''''', ey al fén '''''Bulletin de la Société de Langue et Littérature wallonnes'''''. Gn a 76 tomes k' ont vudî inte [[1861]] eyet [[1975]]. Li limerotaedje a candjî al fén do 19inme sieke, çou ki fwait k' c' est pacô målåjhey do shuve. Des anêyes k' i gn a, gn aveut eto deus lives (contés dins l' minme tome) sol minme anêye. Gn aveut ttossu bén ladvins des scrijhaedjes e walon (sovint les cis prumés ås bates del Soce), ki des [[motî]]s et [[motlî]]s, ey eto des linwincieusès rcwerances, sicrîtes e francès. On-z î trove eto les rapoirts (sicrîts e francès, avou) di totes les bates di scrijhaedjes et di rcweraedjes kel SLLW enonda des ans et des razans å long. Gn aveut eto, å cminçmint, li djivêye des mimbes del societé. == Sacwants rlomés scrijhaedjes k' ont parexhou dins les BSLLW == [[Imådje:Grignard_fonetike_Coutchant.jpg|thumb|Prumire pådje do papî Grignard so l' accint do Coûtchant walon (eplaidî dins l' tome 50)]] * Les [[Codjowaedjes da Doutrepont]] (e tome tome 19, 1885) * Les motlîs tecnikes da [[Albin Body]]. * Li [[Motlî des plantes di Spå]] ([[Djivêye des motîs|E125]], da Victor Lezaack, dins l' tome 7, del novele rîlêye e 1885) * Li papî d' pezintaedje do [[sistinme Feller]] * Li [[Motî d' Faimonveye]] (E145, dins l' tome 50 e 1908) * Li studia da [[Adelin Grignard]] sol [[walon do Coûtchant]] (dins l' minme tome 50) * Li [[Motî d' Fosse]] (C 5, dins l' tome 52 e 1910) * Li [[Motî d' Tchespire]] * Li clapant live di [[sovnances]], ki s' lét come on [[roman]] : "Mi ptit viyaedje å long des ans" da [[Auguste Laloux]]. 20199 58556 2006-05-29T01:56:57Z Pablo 5 licince Prumire pådje do papî Grignard so l' accint do Coûtchant walon, dins l' [[BSLLW]] parexhou dins l' tome 50 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20200 58554 2006-05-29T01:55:22Z Pablo 5 licince Live po-z aprinde l' arabe marokin (sicrît pa Ahmed Salmi, eplaidî pa Garnier, Paris, 1955) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20201 58555 2006-05-29T01:56:05Z Pablo 5 licince Live po-z aprinde l' arabe marokin (sicrît ey eplaidî pa Ahmed Salmi e 1973) == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20202 55283 2006-04-29T10:01:45Z Lucyin 16 Egzimpe di pådje do live da Ahmed Salmi so l' arabe marokin (1973) Egzimpe di pådje do live da Ahmed Salmi so l' arabe marokin (1973) 20203 65327 2006-06-27T22:33:20Z Lucyin 16 /* arabijhaedje des calcaedjes */ [[categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] [[categoreye:lingaedjes]] Les '''noûmots di l' arabe marokin''', c' est des [[noûmot|mots foirdjîs po lomer des novelès sacwès u des noveas sistinmes]], e l' [[arabe marokin]]. L' askepiaedje di noûmots est foirt sipitant, et li spårdaedje si fwait totavå l' payis, på cåzaedje, et pås fimes et foyton tévé, ey eto pås tchansons et sketches. I provnèt di diferins sourdants * Foirdjaedje divintrin : ** aparintaedje : ''tiyyara'' ([[areyoplane]]), do viebe ''tyr'' (voler); ''makina d' hasad'' ([[bateuse (mexhneuse)|bateuse]]), ''mousejella'' (eredjistreu), ** sitindaedje di sinse : ''harrag'' ("broûleu", ebagant clandestin) * Calcaedjes : ** Calcaedjes do francès : Pa côps, gn a a des letes ki n' egzistèt nén e l' arabe (come li P) ki s' calkèt avou. *** arabijhîs : **** Mots eployîs pa tertos : ''tomobil'' (oto), ''motor'' (mobilete); ''bichclita'', ''picala'' (velo F. ''bicyclette, bécane''), ''camiyou'' (camion), intrit (pinsion, F. ''retraite''), ''moutouwil'' (moutouwele), ''mayo'' (mayot d' bagn, di fotbal), ''compli'' (costume, F. ''complet''), bortâbel ([[axhlåve (telefone)|axhlåve]], F. ''portable'') **** Mots eternåcionås : banca (banke), ''televizioun'' (tévé), ''dictor'' (docteur, po-z atôtchî), ''djine'' (marone djine) **** mots rxhinés pås djins instrûts.''soulima'' (cinema), chifroun (F. ''chou-fleur''), ''garçoun'' ([[Motî:sicançon|sicançon]], F. ''garçon'') *** waire arabijhîs : bariziene ([[pwin francès]], pwin baguete, F. ''parisienne'') ** Calcaedje di l' [[arabe classike]] *** ''chacha'' ([[waitroûle (tévé)|waitroûle]]), ''qanoun sir'' (côde del rote), ''terd taassoufi'' (tapaedje a l' ouxh d' èn ovrî sins lyi dner s' C4); ''choucran'' (gråce, merci, replaece li ratourneure marokinne ''baraca llah fik'') ** Calcaedjes di l' espagnol : *** foirt vîs : [[divancete]] ''dial'' (espagnol ''del'') *** pus noveas, eployîs totavå : ''mounica'' (popene, esp. ''muñeca''), rouwida (rowe d' oto, esp. ''rueda'') *** coinreces, eployîs fok el Bijhe do Marok, colnijhî pås Espagnols : ''tardida'' (marinde, ricinaedje, eurêye di 4 eures), ''bzeta'', ''douro'' (unités d' manoye, esp. ''peseta'', ''duro'') ** Calcaedjes di l' inglès : *** Mots eternåcionås : [[plake lazer|cédé]], ''pikup'' (camionete å caisson), ''tren'' (trin). *** Mots speciås : ''comira'' ([[pwin francès]]), mot k' åreut askepyî å [[disbårcumint d' Safi]], cwand les sôdårds sitindît des baguetes di pwin ås djins, tot sbarés, tot lzî djhant ''come here !'' (vinoz cial). ** Calcaedjes do portuguès : [[tazota]], sôre di ronde måjhon sins cimint, do costé d' El Djadida, ki vénreut kécfeye d on mot portuguès ''casita'' (cassene, pitite måjhon). * [[Måke di fabrike divnowe on cmon no]] : ''tide'' (bouwêye e poude), ''danone'' (dånone, yogour). * nos d' djins, di payis divnous des cmons nos : ''aawita'' ([[Said Aouita]]) po on rade trin; ''crowacia'' (police des coulots, k' ont des carimadjoyes so leus kepis come sol drapea del [[Crowåceye]], askepyî e 2004); ''maradona'' ([[Diego Maradona]]) po gros cokea d' 3 4 kilos. == arabijhaedje des calcaedjes == Les calcaedjes sont sovint arabijhîs assez ki po shuve li croejhete arabe come les dvintrins pluriyals (''rouweda, rouwa'id'' : des rowes), et les codjowaedjes po les viebes (''kan charji'', dji tchedje). Gn a eto des aparintaedjes : ''intritî'' (pinsioné). Sacwants mots francès s' calkêynut avou l' [[atroclaedje di l' årtike]]. :''wahid '''lapiste''''' (ene voye di tere, on [[Motî:tidje|tidje]], F. ''la piste'') :''xheddam fi '''lafèraye''''' (i boute avou les martchands d' feraye, F. ''la ferraille'') == Calcaedjes do francès et linwe-ehåyaedje == Sacwants calcaedjes sont disconsyîs pås intelectuwels arabes, avou succès : ''taqawoud'' estô di ''intrit'' (pinsion); ''siyyara'' estô d' ''tomobil'' (oto, vweteure). Les calcaedjes foirt "kipités" (''chifroun'', ''soulima'') sont rwaitîs come "payizans" pås djins des veyes. 20204 55551 2006-05-02T14:42:47Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>soxhe</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:royon|royon]] (di [[Motî:sårtaedje|sårtaedje]], di [[Motî:foyaedje|foyaedje]]). <I>I n' a nole plaece ezès bwès d' Årdene ki n' poite l' ombion des ptitès soxhes fwaites pås sårteus</I> ([[S. Fontaine]]). <span lang=fr>F. sillon.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) prumî royon, cwand on foye si corti. On dit eto: Loukîz a: [[Motî:assoxhî|assoxhî]]. <B>3.</B> [[Motî:corote|corote]] (fwaite po leyî cori les aiwes). <span lang=fr>F. rigole, drain.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|vî tîxhon]] <span lang=de-alt>"soocha"</span> ([[Motî:roye|roye]]). Parintêye: * [[Motî:assoxhî|assoxhî]] ---- * [[foyaedje|Dipus d' racsegnes sol foyaedje des cortis]] * [[sårtaedje|Dipus d' racsegnes so sårtaedje]] 20205 57700 2006-05-21T09:52:48Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>assoxhî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] fé l' prumire roye di foyaedje. Loukîz a: [[Motî:aroyî|aroyî]]. Etimolodjeye: viebe del 2inme troke fwait so [[Motî:soxhe|soxhe]], fé l' soxhe. ---- * [[foyaedje|Dipus d' racsegnes sol foyaedje des cortis]] 20206 55308 2006-04-29T15:31:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:mosteye]] 20207 55311 2006-04-29T15:33:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mosteye</B></FONT> [f.n.] (v.v.m.) [[Motî:marcote|marcote]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pré Mosteye:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Mårcin|Mårcin]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>mostelhe, mostelle</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mosteyidî</B></FONT> [o.n.] biesse del famile del marcote. On dit eto: [[Motî:bascolodî|bascolodî]]. ---- * [[marcote|Dipus d' racsegnes so les mosteyes]] * [[bascolidîs|Dipus d' racsegnes so les mosteyidîs]] 20208 55310 2006-04-29T15:32:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[bascolidîs]] 20209 57743 2006-05-21T12:21:40Z Pablo 5 rifondaedje; loyéns wiki {{djermon viyaedje|Balasse}} '''Balåsse''' ( so plaece ''Balausse'', F. ''Balâtre''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djmepe-so-Sambe]]. * Limeros del posse: '''5190''' (vî limero '''5833''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 51''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_29_58_N_04_38_37_E|50°30'N - 4°38'E}} == Djeyografeye == Li cinte do vilaedje est a l' copete d' on tiene å dzeu del [[Ligne (aiwe)|Ligne]], aiwe ki vént di [[Lignè]] et s' eva djonde l' [[Ôrnô]], et do Ri di Grand-Vå. Li vilaedje est acolé à [[Sint-Mårtén]]. == Djeyolojeye == Dins li Bos Belin, a bijhe-coûtchant do vilaedje, les [[castinne]]s fwaiynut des trôs, des [[fondreye (dins tere)|fondreye]]s des setches vås et totes sôtes di castenixheusès foûmes. == Foclore == === Nûtons === Å ban gn a ene pitite bôme å pî d' ene rotche. Les djins do viyaedje dijhnut ki des nûtons vicnut vaila. Si vos avoz ene bouye a fé, vos ploz lzî dimander. Gn a k' a poirter l' ovraedje padvant l' bôme. Å matén shuvant, ci srè houte. Mins ni rovyîz nén di dner ene pitite sacwè a mougnî ås nûtons. Ou adon i vos frént sacwantès mwaijhès fårces. == Nos d' plaece == === Hamteas et coulots === * Li Pelémont * Les bans * Campagnete * L' [[Iye (toponimeye)|île]] == A voey == Li cinse-tchestea 20210 57319 2006-05-18T20:17:02Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon viyaedje|Sint-Marten}} '''Sint-Mårtén''' (so plaece ''Sint-Maurtén'', F. ''Saint-Martin'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyin p'tit ban del Waloneye]], rebané avou [[Djmepe-so-Sambe]]. * Limero del posse: '''5190''' (vî limero '''5834''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''Na 52''' * Eplaeçmint sol Daegn: {{sol mape|50_30_03_N_04_38_50_E|50°30'N - 4°39'E}} == Djeyografeye == Trevåtchî pa l' aiwe di [[Ligne (aiwe)|Ligne]]. Li vilaedje est acolé a [[Balåsse]]. Li cinte do vilaedje est a l' nonne copete del valêye. == Djeyolojeye == A Sint-Mårtén, on tirêuve foû do noere marbe. == Istwere == E moyinådje, li vilaedje n' esteut k' onk avou Balåsse. Sint-Mårtén si loméve Balåsse-Sint-Mårtén, eyet Balåsse si loméve Balåsse-Sinte-Aldigonde, tchaeke a cåze do sint eyet del sinte di leû-z eglijhe. == Nos d' plaece == === Hamteas et coulots === * Troes måjhones * Vileret * Faya * Li Faubourg * Li Scadau ( voey [[Motî:schadea|Schadea]]) == A voey == Li viye tour di Vileret. 20212 55333 2006-04-29T17:46:20Z Maîsse Arsouye 156 Saint-Mårtén displaecî viè Sint-Mårtén #REDIRECT [[Sint-Mårtén]] 20213 55342 2006-04-29T21:04:12Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>vôteu, wôteu, woûteu, vôtoû</span> 20214 60261 2006-06-13T07:22:00Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[cs:Sokol (ptáci)]] {{djermon biesse}} [[categoreye:Famile ås moxhets]] [[categoreye:aclevåvès biesses]] {{Taxobox biesse | Fåcon | Wooteu wi.jpg | ''on fåcon aclevé pol tchesse'' }} {{Taxobox phylum | [[Chordata]] }} {{Taxobox classe | [[Aves]] }} {{Taxobox ôre | [[Ciconiiformes]] }} {{Taxobox famile | [[Falconidae]] }} {{Taxobox djinre | Falco | [[Linnaeus]], [[1758]] }} {{Taxobox end placement}} {{Taxobox fén}} Les '''fåcons''' (On dit eto: des '''wôteus'''), c' est on [[djinre (biyolodjeye)|djinre]] d' oujheas, ki c' est des sôres di [[moxhet]]s [[voyaedje des oujheas|voyaedjeus]], del famile des [[fåconidîs]]. Sacwants fåcons polèt esse dressés po-z apicî des lives, des pietris evnd. L' aclevaedje eyet l' tchesse å wôteu si lome li [[fåconreye|fåconreye u wôteurreye]]. Les mots "fåcon" et "wôteu" si rtrovèt dins sacwants [[fåcon (toponimeye)|nos d' plaece el Walonreye]]. Li mot "fåcon" a eto dné li [[no d' famile di Walonreye]] "Fåcon". ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:wôteu|wôteu]]" et "[[Motî:fåcon|fåcon]]".'' == Sacwantès indjes di fåcons == * ''Falco peregrinus'' ([[fåcon pelrin]], li fåcon l' pus corant po tchessî avou) * ''Falco tinnunculus'' ([[cracele]]) == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/marok.html#wooteuris On rapoirtaedje so les wôteus do Marok] [[bg:Сокол]] [[cs:Sokol (ptáci)]] [[da:Falk]] [[de:Falken]] [[en:Falcon]] [[eo:Falko]] [[es:Falco]] [[fi:Haukat]] [[fr:Faucon]] [[he:בז]] [[io:Falkono]] [[it:Falco]] [[lt:Sakalai]] [[nl:Valk]] [[pl:Sokoły]] [[pt:Falcão]] [[simple:Falcon]] [[sv:Egentliga falkar]] [[tr:Doğan]] [[uk:Сокіл]] [[vi:Chi Cắt]] [[zh:隼属]] 20215 55345 2006-04-29T21:06:56Z Lucyin 16 [[categoreye:biesses]] [[categoreye:aclevaedje]] 20216 57139 2006-05-17T15:11:57Z Pablo 5 categoreye {{djermon}} [[categoreye:tchesse et pexhe|Faconreye]] [[Imådje:wooteuri_Marok.jpg|thumb|Wôteurîs do Marok]] Li '''fåconreye''' u '''wôteurreye''', c' est l' aclevaedje des [[fåcon]]s, po poleur tchessî avou. Les cis k' aclevnut des fåcons sont lomés des '''wôteurîs''' u '''fåconîs''' ('''wôteurresses''', '''fåconresses'''). Li mot "fåconî" a eto dné li [[no d' famile di Walonreye]] "Fåconî". == Apiçaedje des wôteus == == Aclevaedje des wôteus == [[Imådje:wooteu_waitroule_wi.jpg|thumb|Waitroûle po les fåcons]] == Tchesse avou des wôteus == == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/marok.html#wooteuris On rapoirtaedje so les wôteurîs do Marok] [[fr:fauconnerie]] 20217 55348 2006-04-29T21:09:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djimepe-so-Sambe]] 20218 55349 2006-04-29T21:13:03Z Lucyin 16 Wôteurîs do Marok (Qwacem, Had Ouled Frej, 2005) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Wôteurîs do Marok (Qwacem, Had Ouled Frej, 2005) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20219 55352 2006-04-29T21:54:46Z Lucyin 16 on wôteu (2005, Qwassem, Had Od Frej, Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} on wôteu (2005, Qwassem, Had Od Frej, Marok) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20220 55353 2006-04-29T22:01:32Z Lucyin 16 waitroûle metowe a on wôteu (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} waitroûle metowe a on wôteu (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20221 55400 2006-04-30T13:34:11Z Pablo 5 Masbork displaecî viè Masbor: l' etimolodjeye c' est nén avou l' cawete -bork, mins on mot "masbur" = "måjhone" #REDIRECT [[Masbor]] 20222 55444 2006-05-01T10:49:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] 20223 55465 2006-05-01T19:57:34Z Maîsse Arsouye 156 li no d' place "fr: Scadeau" c' est l' mot walon "schadea" (on ptit baket), i m' shonne; et s' divreut i prononcî "scadia" dins l' Roman Payis. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 1î d' may 2006 a 11:01 (UTC) Pitète, mins amon les vîs do viladje, c'est "scadau", adon c'est çoulà qui faut scrire, ou à l'mwins' "schadau", mins mauy "schadea". Ni roviyoz nén qu'on cause di m'viladje, awou dj'a reché èt vikî 26 ans ;) Mete è r'fondu, dji vou bén. Mins tûzer des noveas mots, dji n'so nén d'acoird. [[Uzeu:Maîsse_Arsouye|Maîsse Arsouye]] 20224 55509 2006-05-01T22:58:34Z Pablo 5 pitits coridjaedjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>eurêye</B></FONT> [f.n.] moumint del djournêye k' on î prind a magnî assez po-z esse ripaxhî. <span lang=fr>F. repas.</span> rl a: [[Motî:didjuner|didjuner]], [[Motî:dinner|dinner]], [[Motî:soper|soper]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cråsse eurêye:</FONT> eurêye k' on î magne bén, bråmint. 20225 55602 2006-05-02T17:13:35Z 212.100.178.141 <FONT COLOR="#ff0000"><B>anêye</B></FONT> [f.n.] durêye ki l' [[Motî:daegn|Daegn]] prind po toûrner åtoû do [[Motî:solea|Solea]], ki fwait 365 djoûs on cwårt. <span lang=fr>F. année.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;boune anêye, boune santé.</FONT> çou k' on sohaite li prumî d' djanvî åzès djins k' on rescontere. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;anêye [[Motî:bizete|bizete°]]:</FONT> anêye avou on djoû di rawete. Mot d' aplacaedje: * [[Motî:anêye bizete|anêye bizete]] ---- [[Anêye]] 20226 55499 2006-05-01T22:41:18Z Pablo 5 cår -> cwår <FONT COLOR="#ff0000"><B>plin-d'-cwårs</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>plinne-di-cwårs</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) k' a bråmint des [[Motî:cwårs|cwårs]]. 20227 55498 2006-05-01T22:39:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:plin-d'-cwårs]] 20228 55477 2006-05-01T20:23:22Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>crive-di-fwim</B></FONT> [o.f.n.] ome (feme) k' a foirt fwim, ki crive di fwim. <span lang=fr>F. crève-la-faim.</span> 20229 55482 2006-05-01T20:40:48Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>kitchessî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>cotchessî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>ctchessî</B></FONT> ([[Codjowaedje lodjî|codjowaedje]]) [v.c.] ricweri sins rlaye (ene sakî ki s' catche). <I>Binawreus seroz vs cwand on vs mådirè et vs kitchessî, et dire do må d' vos a non-syince<I> (Sint Matî, rat. pa J.M. Lecomte). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cotchessî come dès biesses:</FONT> cotchessî å-dla. <span lang=fr>F. persécuter.</span> 20230 55484 2006-05-01T20:43:02Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:kitchessî]] 20231 55485 2006-05-01T20:43:25Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:kitchessî]] 20232 55494 2006-05-01T22:36:53Z Pablo 5 Motî:plin-d' cårs displaecî viè Motî:plin-d'-cwårs #REDIRECT [[Motî:plin-d'-cwårs]] 20233 55496 2006-05-01T22:37:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:plin-d'-cwårs]] 20234 55497 2006-05-01T22:38:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:plin]] 20235 55500 2006-05-01T22:41:47Z Pablo 5 {{djermon motî|plin|<hr>pont d' definixha}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>plin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>plinne</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>plinte</B></FONT> [addj.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;plin(ne) come èn oû u come on cocå:</FONT> <I>a)</I> plin(ne) a stritche, tot cåzant d'&nbsp;ene plaece. <I>Li cafè d' a costé del såle esteut eto plin come èn oû.</I> <span lang=fr>F. plein à craquer.</span> <I>b)</I> fén [[Motî:sô 1|sô]]. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>complètement beurré</span>". Mots d' aplacaedje: * [[Motî:plin-d'-cwårs|plin-d'-cwårs]] 20236 55501 2006-05-01T22:43:30Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:sô 1|sô, sôle]] (addj.; k' a trop boevou) * [[Motî:sô 2|sô]] (o.n.; viye manoye) 20237 55502 2006-05-01T22:43:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sô 1</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sôle</B></FONT> [addj.] <B>1.</B> k' a trop boevou del gote, del bire, evnd, et ki n' sait pus çou k' i fwait. <span lang=fr>F. saoul(e), ivre, enivré(e), pompette.</span> <B>2.</B> k' est bén rpaxhî. rl a: [[Motî:forsôlé|forsôlé]]. <span lang=fr>F. rassasié(e), repu(e).</span> Omonimeye: * [[Motî:sô 2|sô]] (o.n.; viye manoye) 20238 55503 2006-05-01T22:43:52Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sô 1]] 20239 55504 2006-05-01T22:49:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sô 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) ancyinne [[Motî:manoye|manoye]] do l' Ancyin redjime, k' endè faleut 24 po fé èn aidant d' Lidje. <I>Divins l' tins, il aveut falou vint-cwate sôs po fé èn aidant d' Lidje et motoit foirdjive-t on adon des pîces di keuve d' on sô</I> (N. Lequarré). <span lang=fr>F. sou.</span> rl a: [[Motî:doze-sôs|doze-sôs]]. <B>2.</B> pîce di cénk cintemes bedjes (1830-2001). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on ptit sô u on simpe sô:</FONT> pîce di cénk cintemes. <FONT COLOR="#0000ff">on gros sô</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">on dobe sô:</FONT> pîce di dijh cintemes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vint sôs:</FONT> on [[Motî:franc|franc]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;cint sôs:</FONT> cénk francs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén aveur nén on pelé sô (</FONT>u: <FONT COLOR="#0000ff">on vete sô</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">on sô vayant):</FONT> esse sins [[Motî:cwår|cwår]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li sô:</FONT> esse ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Ça n' våt nén on sô:</FONT> ça n' våt rén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Djel wadje vint francs conte on sô:</FONT> dji so seur di çou ki dj' di (on franc valeut 20 sôs). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I lyi manke todi dijh nouf sôs po fé l' franc:</FONT> il est todi djus d' sôs (sins cwårs). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C' est rén d' boere po dijh sôs cwand on wangne on franc:</FONT> rl a: [[Motî:franc|franc]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse conoxhou (-owe) come li mwais sô:</FONT> aveur ene mwaijhe rilomêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est prope come on sô:</FONT> il est bén moussî (bén abiyî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i rlût come on noû sô:</FONT> rl a: [[Motî:noû|noû]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I côpréve on sô e deus:</FONT> il est pice-crosse. <B>3.</B> pîce di 5 cintemes d' euro. <B>4.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des sôs</FONT>: des cwårs. <I>I wangne bråmint des sôs.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il a l' sô:</FONT> il est ritche. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I fåt prinde li tins come i vént, et l' sô pa dou çk' i vént:</FONT> i fåt waitî d' wangnî des sôs, pa tolminme ké moyén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les sôs lyi broûlèt les mwins:</FONT> i coschire (i furleye) tos ses cwårs. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;I n' fåt nén stoper l' trô pa dou çki l' sô vént:</FONT> I fåt waitî di n' nén piede èn ovraedje ki rapoite bén, des pratikes k' atchtèt aidant sol mwin, evnd. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>Il ne faut pas tuer la poule aux œufs d'or</span>". Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>sou</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>sô<SUP>n</SUP></B></FONT>, so. Gm so, sou</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>"solidus"</span>. Omonime: * [[Motî:sô 1|sô, sôle]] (addj.; k' a trop boevou) ---- Vey eto [[Manoye å vî payis d' Lidje]] 20240 55536 2006-05-02T08:20:43Z Bggoldie 158 --> [[:bg:Потребител беседа:Bggoldie|Златко]] #REDIRECT [[:bg:Потребител беседа:Bggoldie|Златко]] 20241 55553 2006-05-02T14:49:00Z 212.100.178.141 {{babel-5|bg|en-3|ru-3|nl-1|wa-0}} [[bg:Потребител:Bggoldie]] [[en:User:Bggoldie]] 20242 55544 2006-05-02T09:52:55Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == sohe 2 [E1] 20243 55552 2006-05-02T14:46:19Z 212.100.178.141 {{User language-3| letter code=ru| text=Этот участник '''[[:Category:Uzeus ru-3|свободно]]''' владеет '''[[:Category:Uzeus ru|русским языком]]'''.}} 20244 65750 2006-07-01T08:50:49Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User ru-3]] {{Category user language-3|ru|rûsse|Эти участники '''свободно''' владеют '''русским языком'''.}} {{CategoryTOC}} [[be:Катэгорыя:User ru-3]] [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - русский язык-3]] [[da:Kategori:Brugere ru-3]] [[de:Kategorie:User ru-3]] [[en:Category:User ru-3]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Ruso avanzado]] [[fr:Catégorie:Utilisateur ru-3]] [[he:קטגוריה:User ru-3]] [[ja:Category:User ru-3]] [[ko:분류:사용자 ru-3]] [[nl:Categorie:Gebruiker ru-3]] [[ru:Категория:User ru-3]] [[sl:Kategorija:Uporabnik ru-3]] [[vi:Thể loại:User ru-3]] 20245 55555 2006-05-02T14:55:10Z 212.100.178.141 {{User language-1| letter code=pt| text=Este usuário pode contribuir com um nível '''[[:Category:Uzeusr pt-1|básico]]''' de '''[[:Category:Uzeus pt|português]]'''.}} 20247 65741 2006-07-01T08:44:06Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[he:קטגוריה:User pt-1]] {{Category user language-1|pt|portuguès|Estes usuários podem contribuir com um nível '''básico''' de '''Português'''.}} {{CategoryTOC}} [[ca:Categoria:Usuaris per idioma - Português-1]] [[da:Kategori:Brugere pt-1]] [[de:Kategorie:User pt-1]] [[en:Category:User pt-1]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto pt-1]] [[es:Categoría:Usuarios por idioma - Portugués básico]] [[fr:Catégorie:Utilisateur pt-1]] [[he:קטגוריה:User pt-1]] [[ja:Category:User pt-1]] [[ko:분류:사용자 pt-1]] [[na:Category:User pt-1]] [[nl:Categorie:Gebruiker pt-1]] [[no:Kategori:Bruker pt-1]] [[pt:Categoria:Usuário pt-1]] [[ru:Категория:User pt-1]] [[sl:Kategorija:Uporabnik pt-1]] 20248 55564 2006-05-02T15:12:46Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:evier|''avier'']] (disfondowe del Basse-Årdene di "evier", o.n., laid costé) * [[Motî:avier 1|avier 1]] (divancete "aviè" divant on prono u èn adviebe a mierpî : avier mi, avier ci) 20249 55565 2006-05-02T15:13:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:aviè]] 20250 55579 2006-05-02T16:54:03Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Pareys ås moxhets]] 20251 55580 2006-05-02T16:55:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20252 55581 2006-05-02T16:55:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20253 55583 2006-05-02T16:55:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20254 55584 2006-05-02T16:57:01Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Oujheas]] 20255 55585 2006-05-02T16:57:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20256 55586 2006-05-02T16:58:23Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20257 55587 2006-05-02T16:58:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20258 55588 2006-05-02T16:59:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:escuzer]] 20259 55594 2006-05-02T17:05:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] èn nén-z è vleur a ene sakî k' a fwait ene [[Motî:flotche|flotche]]. Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje do <span lang=fr>Fr. excuser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuze</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> dimande po-z esse escuzé. <I>I lyi a prezinté ses escuzes.</I> <span lang=fr>F. excuze.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mande escuze:</FONT> fråze tote fwaite po dmander k' on vos escuze. <B>2.</B> fåsse råjhon po dire pocwè k' on-z a fwait ene flotche. <I>Les escuzes sont fwaites po s' endè siervi.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzêye</B></FONT> (o.f.n.) onk, ene ki n' a seu vni a on raploû, nén di s' fåte. <I>Gn aveut dipus d' dijh escuzés.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzaedje</B></FONT> (o.n.) no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "escuzer". <I>Tot çoula, c' est des escuzaedjes.</I> <span lang=fr>F. excuse, pardon, fausse raison, miséricorde, clémence.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>escuzresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' escuze åjheymint. <I>Å no do Bon Diu, li Grand Escuzeu, ki sait pår rovyî nos petchîs.</I> On dit eto: [[Motî:pardoneu|pardoneu]]. <span lang=fr>F. miséricordieux, clément, tolérant.</span> 20260 55596 2006-05-02T17:05:28Z 212.100.178.141 mochèt ? moxhèt ? ptit gris, rossé mohèt ? 20261 55598 2006-05-02T17:06:15Z Lucyin 16 == [[Linwe-ehåyaedje]] == "escuzé", dins les conte-rindous d' raploûs, pout esse replaecî pa l' addjectivire "ki n' a (ont) a seu vni"; on ndè pout fé ene sustantivire. <I>Tos les ki-n'ont-nén-seu-vni sont escuzés.</I> 20262 55601 2006-05-02T17:13:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:divier]] 20263 55603 2006-05-02T17:13:44Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:divier 1|d(i)viè(r)]] (divancete "diviè" divant èn adviebe å mierpî : divier cial, divier la) * [[Motî:divier 2|d(i)vier]] (o.n., evier, erî) 20264 55606 2006-05-02T17:17:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:diviè]] 20265 55607 2006-05-02T17:24:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:diviè]] 20266 55608 2006-05-02T17:25:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:diviè]] 20267 56770 2006-05-14T22:18:22Z Pablo 5 loyén [[Motî:avår ci]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>diviè</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dviè</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>divier 1</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvier 1</B></FONT> (divant on prono u èn adviebe a mierpî) [divancete] [[Motî:aviè|aviè]] dins les sinses: <B>1.</B> do costé di. <I>Il est evoye diviè l' martchî.</I> <span lang=fr>F. du côté de.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diviers chal:</FONT> di ç' costé cial. <I>Dji l' a veyou divier chal.</I> <I>Il a ploû a flaxhe divier cial.</I> On dit eto: [[Motî:avår ci|avår ci]], [[Motî:avier|avier cial]]. <span lang=fr>F. par ici, dans ce coin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;divier la:</FONT> di ç' costé la. <I>Ele dimeure a Djoupeye ou dvier la.</I> On dit eto: avår la, avier la. <span lang=fr>F. de ce côté là, dans ces environs.</span> <B>2.</B> a pô près a. <I>Dji vs irè vey diviè les doze eures.</I> <I>Ça s' a passé diviè 1910.</I> <I>Il a ndalé dviè Påke.</I> <I>C' esteut dviè l' anuti.</I> <I>Il est dviè cwatre eures.</I> On dit eto: sol [[Motî:cotoû|cotoû]] di, [[Motî:eviè|eviè]]. <span lang=fr>F. vers.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:viè|viè]], [[betchete di-]]. Omonimeye : * Minme sitok : [[Motî:divier 2|å dvier]] * Omonime coinrece : [[Motî:diveur|''d(u)vèr'']] (diveur, omonime di ''d(u)vèr la'') Mots d' aplacaedje : * [[Motî:padviè|padviè]] * [[Motî:edviè|edviè]] ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] 20268 55617 2006-05-02T17:45:03Z Lucyin 16 pont d' etroclaedje : rîle des R dirî les dvancetes avou les adviebes a mierpî (viè, diviè, pa, po...) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 2 d' may 2006 a 17:45 (UTC) 20269 57152 2006-05-17T15:43:38Z Pablo 5 {{djermon}} [[Categoreye:medcene]] [[Categoreye:årtisyince]] Ene '''zonôze''', c' est ene maladeye ki les djins polèt atraper des biesses. Sacwantès zonôzes : * [[bruçlôze]]s * [[diele ås veas]] * [[må d' araedje]] * [[pesse des oujheas a H5N1]] * [[pitizeye]] [[bg:Зооноза]] [[da:Zoonoser]] [[de:Zoonose]] [[en:Zoonosis]] [[es:Zoonosis]] [[fr:Zoonose]] [[gl:Zoonose]] [[it:Zoonosi]] [[ja:人獣共通感染症]] [[nl:Zoönose]] [[no:Zoonose]] [[pl:Choroby odzwierzęce]] [[pt:Zoonose]] [[sv:Zoonos]] 20271 55623 2006-05-02T19:33:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Minêye del pesse des oujheas å virûsse H5N1]] 20272 55625 2006-05-02T19:35:07Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>zonôze</B></FONT> [f.n.] maladeye ki les djins polèt atraper des biesses. <span lang=fr>F. zoonose.</span> ---- * [[zonôze|Dipus d' racsegnes so les zonôzes]] 20273 57704 2006-05-21T10:02:00Z Pablo 5 clintcheyès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>abaiti</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.n.d.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les ouys m' abaitixhît sor lu:</FONT> dji tapa mes ouys sor lu sins l' voleur. <span lang=fr>F. apercevoir incidemment.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' abaiti</FONT> [v.pr.] si rinde conte. <I>Dj' esteu so voye po Vervî cwand dji m' abaitixha k' dj' aveu rovyî mes çanses</I> ([[Motî d' Vervî|J. Wisimus]]). <I>I vneut do passer houte do viyaedje di Tcherin K' adon i s' abaitixha ki l' esteut shuvou d' on gros tchén</I> ([[L. Nissen]]). <I>On côp d' ouy sol mape et dji m' abaitixh ki ça n' esteut nén å prumî wé k' i faleut tourner sol hintche mins å deujhinme</I> ([[L. Hendschel]]). <I>Dji m' end a abaiti biesmint</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). On dit eto: [[Motî:aporçure|s' aporçure]]. <span lang=fr>F. s'apercevoir, s'aviser.</span> Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la><I>batare</I></span>" (esse å lådje), [[betchete a-]]. Minme bodje etimolodjike : * [[Motî:båker|båker]] 20274 55645 2006-05-02T23:57:11Z Lucyin 16 /* Etimolodjeye */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == abêti [E2, E13, E21, E34, E212b, S0], abaiti [E212] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece Hôte et Mîtrinne Årdene, Payis d' Vervî. ==Etimolodjeye == Loukîz a : [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] <B>1</B>, 284a; <B>21</B>, 328b, [[BDW]] <B>13</B>, 71 (Haust î dit ki ça n' vént nén di "batare"); [[DW]], <B>17</B>, 52. 20275 58200 2006-05-24T16:29:10Z Pablo 5 #REDIRECT [[Dialectes de Wallonie (rivowe sol walon)]] 20276 55643 2006-05-02T22:32:06Z Lucyin 16 == Rifondaedje == '''mîtrin''' ou '''mitrin'''? (dins l'&nbsp;esplicant motî i gn a 17 côps avou tchapea et 20 côps sins tchapea) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di fevrî 2004 a 14:03 (CET) ~''finålmint'': mîtrin, dins l' sistinme do "betchfessî" "é" mé, emé / mîtrin. come lét / lîter, lîtrê; déme, redîmer... 20277 55654 2006-05-03T09:09:30Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == diviè [C9, O4], dèviè [C9]; divè [E1]; duvès [E34], d(u)vè [S0], duvè [S17], duvè / dvè [S117] 20278 55657 2006-05-03T09:14:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:divier 2]] 20279 56855 2006-05-14T23:34:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>divier 2</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>dvier 2</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:evier|evier]]. <I>Fåt laver vos tchåssètes å dvier.</I> <span lang=fr>F. envers.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;tot va å dvier:</FONT> to va [[Motî:cron|cron]]. <I>L' eure d' ådjourdu, tot va å dvier.</I> <span lang=fr>F. sens dessus dessous.</span> <B>2.</B> [[Motî:erî|erî]]. <span lang=fr>F. arrière.</span> <FONT COLOR="#ff0000">tchaire å dvier:</FONT> toumer en erî. <I>Il a tcheyou å dvier.</I> On dit eto: [[Motî:rivier|å rvier]]. <span lang=fr>F. à la renverse.</span> Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la><I>versus</I></span>" (loukîz a: [[Motî:viè|viè]]), [[betchete di-]]. Omonime: * [[Motî:divier 1|divier]] (divancete) Mot d' aplacaedje : * [[Motî:ådvier|ådvier]] Droete parintêye : * [[Motî:diviersî|diviersî]] 20280 57983 2006-05-22T22:42:41Z Lucyin 16 Copene:Motî:evier displaecî viè Copene:Motî:evier 1: omonimeye == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>èviêr</B></FONT>, èvièr, iviêr, èviesse, inviêr, invièr, aviêr, avièr, avêr, anviêr</span>. == Omonimeye coinreces == * ''avier'' avou li rfondowe [[Motî:avier 1|avier]] (divancete "aviè divant èn adviebe u on prono å [[mierpî]]. * ''ivier'' avou l' no del såjhon e rfondou [[Motî:ivier|ivier]] == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == èviêr [C9]; èviêrs [E34]; èvièrs [E21], iviêr [E1, C9, C13], èviêr [E1b], èviesse [E1b], èvièr [E1b, S0], inviêr [E1b, O3, C9], inviêrs [O0], invièr [O4], aviêr [C13, S109, S117], avièr [S0], avêr [S24], enviêr [C9] 20281 56490 2006-05-12T23:05:53Z Pablo 5 /* sustantifs */ [[Categoreye:croejhete walone]] Èn adviebe u on prono å '''mierpî''', c' est onk ki n' a k' ene [[sillabe]], et ki va candjî l' cogne di sacwantès [[divancete|dvancetes]] metowes padvant. :''Il a vnou <FONT COLOR="#0000ff"><B>avier </B></FONT><FONT COLOR="#ff0000"><B>mi</B></FONT>.'' mins : :''Il a vnou <FONT COLOR="#0000ff">aviè </FONT><FONT COLOR="#ff0000">nozôtes</FONT>.'' Pus rålmint, li minme sacwè va ariver pacô avou sacwants sustantifs. Li rîle n' est nén otomatike. Metans "disk' a" prind on R divant les adviebes : :''disk' ar ci, <FONT COLOR="#0000ff"><B>disk' ar</B></FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>la</B></FONT>.'' mins nén dvant les pronos : :''i n' a seu ariver <FONT COLOR="#0000ff">disk' a</FONT> <FONT COLOR="#ff0000"><B>mi.'' == Djivêye des dvancetes ki polèt prinde on R di rawete divant on mot å mierpî == * [[Motî:avå 1|avå]] * [[Motî:aviè|aviè]] * [[Motî:disk' a|disk' a]] * [[Motî:dissu|dissu]] * [[Motî:diviè|diviè]] * [[Motî:dizeu|dizeu]] * [[Motî:dizo|dizo]] * [[Motî:eviè|eviè]] * [[Motî:pa|pa]] * [[Motî:po|po]] * [[Motî:so|so]] * [[Motî:triviè|triviè]] * [[Motî:viè|viè]] == Djivêye des mots å mierpî ki candjnut les dvancetes ki sont padvant == === adviebes === * [[Motî:ci|ci]] * [[Motî:cial|cial, chal]] * [[Motî:la|la]] === pronos === * [[Motî:mi|mi]] * [[Motî:ti|ti]] * [[Motî:twè|twè]] * [[Motî:lu|lu]] * [[Motî:leye|leye]] * [[Motî:nos|nos]] * [[Motî:vos|vos]] * [[Motî:zels|zels, zeles]] === sustantifs === * [[Motî:an|an]] : ût feye par an. * [[Motî:djoû|djoû]] : deus côps par djoû. * [[Motî:niût|niût]], [[Motî:nute|nute]] : endaler par niût. == Kinoxhance del rîle do mierpî == === Dins les croejhetes === Cisse rîle la n' est waire ricoirdêye dins les croejhetes e walon, dandjreus pask' ele "ni va nén" avou on sfwait tchaptrê des croejhetes do francès. * Dins [[Ene båke so les bwès d' l' Årdene]], Lucyin Mahin ndè cåze ås pådjes 304 et 305 (po "pa", "po" eyet "avå"). === Dins les motîs === * Dins l' [[motî d' Bastogne]], Michel Francard lome çoula e francès ''variété contextuelle''. 20282 55666 2006-05-03T09:53:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[mierpî]] 20283 56338 2006-05-12T10:38:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierpî</B></FONT> [o.n.] sillabe tote seule, tot djåzant di des adviebes (ci, la, cial), des dvancetes (so, pa, po) et sacwants nos (an, djoû, nute) ki fwaiynut prinde on R di rawete a sacwantès dvancetes metowes padvant. <I>Prono å mierpî, adviebe å mierpî, sustantif å mierpî.</I> Etimolodjeye: mot d' aplacaedje adviebe [[Motî:mier|mier]] + sustantif [[motî:pî|pî]], [[noûmot|2004]]. ---- [[mierpî|Dipus d' racsegnes sol rîle do mierpî]] 20284 55679 2006-05-03T11:02:29Z Lucyin 16 Dicåçtaedje e walon pa Wiyam Dunker d' ene di ses plakes Dicåçtaedje e walon pa Wiyam Dunker d' ene di ses plakes 20286 55683 2006-05-03T11:28:48Z Lucyin 16 Gérard Havelange, diviè 1995 Gérard Havelange, diviè 1995 20287 55687 2006-05-03T11:37:26Z Lucyin 16 Li Såverdea displaecî viè Li Såverdea (gazete): minme lomaedje des gazetes #REDIRECT [[Li Såverdea (gazete)]] 20288 55688 2006-05-03T11:41:50Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Imådje:acrostitche_Petcheur.jpg|thumb|Èn acrostitche, sicrît pa Mimile Petcheur]] 20289 55690 2006-05-03T11:56:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Powetes walons d' ouy (antolodjeye)]] 20290 55810 2006-05-05T00:10:18Z Lucyin 16 Qué pinsoz di çouci ? Dj'a sayi di r'mète tot è walon. Gn'a sakants beas noûmots. Mins gn'a qui dji n'direûve nén voltî. Biesses * Difouyatikes (''diploblastiques'' ) * Sipongrecîs (''spongiaires'') * Oirtiyîs (''cnidaires'') * Pingnrecîs (''cténaires'') * Trifouyatikes (''triploblastiques'') * [[Plats viers]] (''plathelminthes'') * [[Ronds Viers]] (''némathelminthes'') * Pates-ås-djonteurîs (''arthropodes'') * [[Graevissidîs]] (''crustacés'') * [[Araegnidîs]] (''archnides'') * [[Insekes]] (''insectes'') * Lumçonyins u molusses (''Molusques'') * Pea-ås-spinîs (''échinodermes'') * schinidîs / [[scrinidîs]] (''vertébrés'') * Agnawes (''agnathes'') * pexhons ås [[tinroxh]]s (''chondrichtyens'') * Pexhons ås oxheas ( ostéichtyens ) * [[Rinnidîs]] (''amphibiens'') * Crålantès biesses (''reptiles'') * [[Oujheas]] / Moxhons (''oiseaux'' ) * [[biesse ås tetes]] (''mammifères'') [[Uzeu:Maîsse_Arsouye|Maîsse Arsouye]] dji sayrive come çoula. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 4 di may 2006 a 23:49 (UTC) 20291 62296 2006-06-18T20:03:20Z YurikBot 105 robot Ajoute: da, fi, ja, pt, sv {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijheus d' Walonreye e francès]] '''Ivan O. Godfroid''' a skepyî a [[Boussu]] li [[26 di may]] [[1971]]. C' est on scrijheu e [[francès]]. ==Djivêye di ses ouves== * 1999 : ''La psychiatrie de la femme'' (Paris, Presses Universitaires de France) * 2003 : ''L'effet placebo. Un voyage à la frontière du corps et de l'esprit.'' (Charleroi, Socrate Éditions Promarex) * 2004 : ''Larmes de venin. Essai sur le pouvoir.'' (''L'ombre close des portes celtiques'', Livre III) (Charleroi, Socrate Éditions Promarex) * 2005 : ''Pacte de contrition. Essai sur la folie.'' (''L'ombre close des portes celtiques'', Livre IV) (Charleroi, Socrate Éditions Promarex) [[da:Ivan O. Godfroid]] [[de:Ivan O. Godfroid]] [[en:Ivan O. Godfroid]] [[eo:Ivan O. Godfroid]] [[es:Ivan O. Godfroid]] [[fi:Ivan O. Godfroid]] [[fr:Ivan O. Godfroid]] [[it:Ivan O. Godfroid]] [[ja:Ivan O. Godfroid]] [[nl:Ivan O. Godfroid]] [[pl:Ivan O. Godfroid]] [[pt:Ivan O. Godfroid]] [[sv:Ivan O. Godfroid]] 20292 55829 2006-05-05T13:03:37Z Lucyin 16 [[categoreye:gazetes e walon|Wallonne]] [[Imådje:Li_Walone_gazete.jpg|thumb|l° do prumî troes-moes 2006]] '''Li Walone''' (k' a s' no scrît e francès '''''La Wallonne'''''), c' est ene rivowe di belès letes di [[Lidje]], eplaideye pal [[Li Walone (soce)|soce do minme no]], ki rexhe tos les troes moes. Gn a eto ådvins des [[croejhlés mots]]. Elle eplaide des [[arimeas]] u des ptitès [[prôze]]s di ses mimbes, et aler rcweri des vîs scrijhaedjes classikes come les cis da [[Henri Simon]]. Elle a metou en alaedje, e 2004, ene bate po trover des [[noûmot]]s, mins n' els a nén eployî dins ses colones. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.ba/la.wallonne/ Waibe del rivowe] 20293 55711 2006-05-04T16:49:19Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Sicrijhaedje]] 20294 55712 2006-05-04T16:51:34Z 212.100.178.141 [[Categoreye:Sicrijheus]] [[Categoreye:Walonreye]] 20295 55718 2006-05-04T17:04:24Z Lucyin 16 Li Walonne (soce) displaecî viè Li Walone (soce): flotche [[categoreye:Soces pol walon]] '''Li Walone''' (k' a s' no scrît e francès '''''La Wallonne'''''), c' est ene [[soce di waloneus]], k' askepieye pa [[Djhan Bury]] e [[1892]], k' eplaide ene [[gazete e walon]] [[Li Walone (gazete)|do minme no]]. == Djivêye des prezidints del Walone == * [[Jean Bury]] * (<SMALL>co a fé</SMALL>) * [[Louis Stasse]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.ba/la.wallonne/ Waibe del soce et del rivowe "La Wallonne"] 20296 55719 2006-05-04T17:04:24Z Lucyin 16 Li Walonne (soce) displaecî viè Li Walone (soce): flotche #REDIRECT [[Li Walone (soce)]] 20297 55720 2006-05-04T17:08:25Z Lucyin 16 {{omonimeye}} '''''La Wallonne''''', c' est l' no e francès d' ene [[Li Walone (soce)|soce di waloneus]] et d' ene [[Li Walone (gazete)|gazete e walon]] d' Lidje. Li rvowe di belès letes "''La Wallonne''" n' a rén a vey avou li rvowe e francès sol walon del [[SLLW]] [[Walones (rivowe)|"Wallonnes"]]. 20298 55723 2006-05-04T17:19:54Z Lucyin 16 == Abounmint al rivowe == Po saveur les ca et les ma, atôtchîz Stasse Simon, Chambralles, 16, 4920 Aiwêye (Aywaille), tel 04 384 63 47, emile mailto:la.wallonne@skynet.be. Abounmint: 6 € (etrindjir: 10) po 4 limeros å conte 000-0124149-86 del Walone. 20299 55727 2006-05-04T17:37:50Z Lucyin 16 == Abounmint == Po saveur les ca et les ma, atôtchîz Olivier Esnault (oesnault@tele2.be). Abounmint: 10 € (etrindjir: 15 €) po 10 limeros å conte 068 2204305 07 del Rantoele. 20300 55738 2006-05-04T18:50:08Z Lucyin 16 == Disfondowes == prétins, prétans, prètins. == Rifondaedje == [[lete é]], ca ç' n' est nén on é e francès ([[cåzu-betchfessî]]). 20301 55754 2006-05-04T20:02:06Z Lucyin 16 [[categoreye:cronolodjeye]] Li '''bontins''' (on dit eto : '''prétins''', '''boune såjhon''', '''ervinowe do tins''', '''rinovea'''), c' est l' prumire såjhon d'&nbsp;l'&nbsp;anêye, ki cmince li [[21 di måss]] et-z esse houte li [[20 di djun]] (e l' [[Dimeye-Bole Bijhrece]]). Les moes ki sont sol bontins, c' est l' fén do moes d' [[måss]], cwand l' [[ivier]] a leyî ouve, li moes d' [[avri]], di [[may]], di [[djun]], la k' l' [[esté]] cmince. Nén pus kel [[waeyén-tins]], li bontins n' esteut nén rsintou come ene såjhon a pårt el Walonreye divins l' tins. On djheut : :''Noyé et Sint-Djhan'' (l' ivier et l' esté) :''Pårtixhèt l' an'' L' atuze s' a spårdou bråmint avou les [[belès letes]], la k' les scrijheus, e walon eto, tchantît l' boune såjhon. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:bontins|bontins]]", "[[Motî:prétins|prétins]]" et "[[Motî:rinovea|rinovea]]"'' == Sacwants grands moumint do bontins == === el nateure === * li [[florixhåjhe]] * li [[fouyåjhe]] des åbes * li [[fenåjhe]] === dins li rlidjon crustinne === * li fiesse di [[Påke]] * li fiesse di l' [[acinsion]] * li fiesse do [[céncweme]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/bontins.html Pådje sol bontins e l' Aberteke] 20302 55746 2006-05-04T19:31:49Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">avri</FONT>, avrë, âvri, âvrë, avrè, avril</span>, miersipepieuzmint al notûle [[ALW]] '''3''', 111. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == avri [C1, C8, C9, E1, E2, E21, E34, O0, O3, O4, S17]; âvri [O2] 20303 55756 2006-05-04T20:12:24Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rinovea]] 20304 63127 2006-06-24T12:57:43Z Pablo 5 {{djermon motî|ernesse}} Racourtixhaedje do no : * [[Motî:Nesse|Nesse]] Poirteu do no : [[Ernesse di Bavire]] 20305 55761 2006-05-04T20:21:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rinovea]] 20306 55762 2006-05-04T20:24:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinovea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ernovea</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rnovea</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rimetaedje a [[Motî:noû|noû]]. <I>A l' årvier, li prumire bouye di nos politicyins divreut esse do refoircî li sintimint nåcionål walon, li firté walone, come foice po-z enonder li rnovea del societé walone tote etire </I>([[L. Hendschel]]). <span lang=fr>F. renouveau.</span> <B>2.</B> [[Motî:bontins|bontins]]. <I> Li moes d' fevrî nos amoenne des senes di rnovea </I>([[C. Massaux]]). Etimolodjeye : bodje "nov-" ([[Motî:noû|noû]], [[Motî:novea|novea]] ), [[betchete ri-]], [[cawete -ea]]. ---- * [[bontins|Dipus d' racsegnes so li rnovea (bontins)]] 20307 55767 2006-05-04T22:23:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Noveles des Walons Scrijheus d' après l' Ban-Bwès]] 20308 56686 2006-05-14T16:11:27Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Li Rantoele gazete]] 20309 55771 2006-05-04T22:38:09Z Lucyin 16 #REDIRECT [[walon]] 20310 55772 2006-05-04T22:39:20Z Lucyin 16 Raymond Dambly e 2004 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Raymond Dambly e 2004 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20311 55773 2006-05-04T22:40:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[walon]] 20312 55783 2006-05-04T23:05:50Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Dambly]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Dambly]] [[Imådje:Dambly_Raymond.jpg|thumb|120px|left|(e 2004)]] '''Raymond Dambly''' a skepyî e [[1936]]. C' est on scrijheu e walon, k' a raprindou l' [[lingaedje da Defrecheux]] avou l' soce [[Nosse lingaedje (gazete)|Nosse lingaedje]], divant d' endè prinde li moennance e 2005. Li minme anêye, i dvént li mwaisse scrijheu å [[Bultin walon (gazete)|''Bulletin wallon'']]. Costé scrijhaedjes, il a ddja rascodou des pris avou ene pîce di teyåte, al [[bate Marcelle Martin]] e 2005. Å concours di scrijhaedjes do [[Li Coirneu (soce a Hu)|Coirneu]] e 2004, il aveut yeu li "pris d' ecoraedjmint" avou deus schôtlêyes di [[pitit roman|noveles]] : "Noveles po s' fé plaihji", eyet "Noveles erotico ewaerantes". Riprins dins l' [[Antolodjeye Rispitaedje]]. Di s' mestî, il esteut gaztî ås Gazetes d' après Lidje. 20313 55779 2006-05-04T22:54:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:gazetes e walon]] Li '''Bultin walon''' (kel tite est e francès : '''''Bulletin walon'''''), c' est ene gazete e walon k' annonce les [[teyåte e walon|teyåtes]] el [[province di Lidje]]. Gn a eto, dins l' gazete, sacwants papîs ([[prôze nén racontrece]], [[biyets d' umeur|biyets d' umeur]]), et afeye eto èn [[arimea]]. Li rvowe fwait eto del riclame e walon (metans pol [[SABAM]]). 20314 58553 2006-05-29T01:54:45Z Pablo 5 licince coviete do l° do prumî troes-moes 2006 di La Wallonne == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20315 55781 2006-05-04T22:57:30Z Lucyin 16 l' årtike so "[[fåde]]" do [[FEW]] l' årtike so "[[fåde]]" do [[FEW]] 20316 55784 2006-05-04T23:06:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî etimolodjike da von Wartburg]] 20317 55795 2006-05-04T23:28:47Z Lucyin 16 Tarik Ben Ziyyan displaecî viè Tarik Ben Ziyyad: flotche [[Categoreye:Marok]] [[Categoreye:Djibraltar]] [[Categoreye:Espagne]] [[Image:Tariq.jpg|thumb|150px|Tarik ben Ziyyad]] '''Tarik Ben Ziyyad''' (sicrît pus lete pa lete a pårti d' l' arabe : '''Tariq Ibn Ziyyad''', طارق بن زياد), c' esteut on tchîf militaire [[Marok|marokin]] ki passa li [[stroet d' Djibraltar]] e 711, et cmincî li colnijhaedje di l' Espagne pås [[arabe (peupe)|Arabes]]. C' est lu k' a broulé l' prumî ses bateas, et dire : "li mer est padrî vozôtes, l' innmi padvant". Il a dné s' no a [[Djibraltar]] (djebel Tarik, [[tiene]] Tarik). [[pt:Tariq_ibn_Ziad]] 20318 57123 2006-05-17T14:57:36Z Pablo 5 [[Categoreye:Espagne]] [[Categoreye:Grande-Burtaegne]] [[Categoreye:Urope]] 20320 65348 2006-06-27T23:27:30Z Lucyin 16 /* Rindjmint des biesses */ {{djermon}} [[Categoreye:biesses|*]] [[categoreye:rindjmint do vicant]] Ene '''biesse''', c' est ene vicante sacwè, ki bodje. Les pus ptitès biesses, c' est les [[protozowaire]]s, ki n' ont k' ene [[celure]], avou on [[nawea (di celure)|nawea]]. Totes les ôtès biesses ont dipus d' ene celure, et les celures sont nén totes les minmes. Les biesses sont diferinnes des [[plante]]s, des des [[tchampion]]s et des [[microbe]]s. == Rindjmint des biesses == * [[biesses sins cronzoxhs]] (''invertébrés'') ** Difouyatikes (''diploblastiques'' ) ** Sipondjrecîs (''spongiaires'') ** Oirtiyîs (''cnidaires'') ** Pingnrecîs (''cténaires'') ** Trifouyatikes (''triploblastiques'') ** [[Plat vier|Plats viers]] (''plathelminthes'') ** [[Rond Vier|Ronds Viers]] (''némathelminthes'') ** pate-ås-djonturîs (''arthropodes'') ** [[Graevissî]]s (''crustacés'') ** [[Araegnî]]s (''archnides'') ** [[Inseke]]s (''insectes'') ** [[Lumçonî]]s u molusses (''Molusques'') ** [[Spinî|Sipinîs]] (''échinodermes'') * [[cronzoxhîs|biesses avou des cronzoxhs]] (''vertébrés'') ** Agnawes (''agnathes'') ** [[pexhon ås tinroxhs|pexhons å tinroxh]] (''chondrichtyens'') ** [[pexhon ås oxheas|pexhons ås oxheas]] (''ostéichtyens'') ** [[Rinnîs]] (''amphibiens'') ** [[crålante biesse|Crålantès biesses]] (''reptiles'') ** [[Oujheas]] (Moxhons) (''oiseaux'' ) ** [[biesse ås tetes|biesses ås tetes]] (''mammifères'') 20321 55817 2006-05-05T00:27:48Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:microbiyolodjeye]] [[Categoreye:rindjmint do vicant]] On '''microbe''', c' est ene vicante sacwè, a ene [[celure]], sins [[nawea]]. Dins les microbes, gn a les [[bactereye]]s et les [[virûsse]]s. Li syince ki studeye les microbes si lome li [[microbolodjeye]]. 20322 55816 2006-05-05T00:26:59Z Lucyin 16 [[Categoreye:biyolodjeye]] 20323 55823 2006-05-05T10:02:24Z Lucyin 16 {{omonimeye}} Cwè vloz ? * li boket do motî sol mot "[[Motî:viyaedje|viyaedje]] ? * li [[ancyin ptit ban del Walonreye|djivêye des ancyins ptits bans del Walonreye]] ? 20324 55826 2006-05-05T10:13:09Z Lucyin 16 [[Categoreye:soces foclorikes]] {{djermon}} Les '''Tetåds d' Farjole''' ('''''Tètârs di Fârjole'''''), c' est ene [[soce foclorike]] di [[Farjole]], k' eploynut bråmint d' [[walon]] dins leu waibe, et leus rclames. == Hårdêye difoûtrinne == [http://www.tetar.be Waibe del soce] 20325 58552 2006-05-29T01:54:07Z Pablo 5 licince coviete do live "et mi, dji vs ratindeuve" da Chantal Denis == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20326 59263 2006-06-03T10:41:05Z Lucyin 16 /* Corwaitaedje tecnike */ [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Chantal_Denis_ratindeu.jpg|thumb|coviete do live]] '''Et mi, dji vs ratindeu''' (<SMALL>''Et mi, dji v' ratindeûve !''</SMALL>), c' est on [[roman e walon|roman]] da [[Chantal Denis]] ki s' passe el [[Moyinådje]]. Il a stî eplaidî dins l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon e 2005. Li minme anêye, il a rascodou l' [[Pris del Veye di Lidje]]. Li stîle î est todi ossu spitant [[A. Laloux|"''à la'' Laloux"]]. L' adrovaedje (e francès) est då [[scabin]] del culteure di [[Djiblou]], Marc Bauvin. Li live conte 198 pådjes, çou k' endè fwait ene des pus longuès ouves di [[prôze racontrece]] måy sicrîtes e walon. == Prezintaedje do live == (ratourné di l' adrovaedje da Marc Bauvin) Li dierin roman del Chantal Denis si passe e [[14inme sieke]]. On l' pôreut lomer "Catournaedjes d' on trové efant". L' efant k' a stî abandné, c' est Damyin. Il a stî rascodou aprume pa des beguenes a [[Moustî-so-Sambe|Moustî]], pu pa on [[marixhå]] a Nameur, la k' il a-st aprins l' mestî. Portant, Dami (c'est da mi, aveut ele pinsé li macherseur di Moustî ki l' aveut batijhî di ç' no la), el Dami, insi, ni tuze k' a ene sôre : ritrover ses vraiys parints. Ca i pinse k' i provént d' nôbes. Eto, i va fé ses rcwerances dins les tchesteas do Payis d' Nameur. On bea côp, il avént a Djiblou, et s' fé priyî a l' abeye. Li mwaisse abé lyi aprind a lére et a scrire. Adon, ricfoirté di esse pus malén, Damyin ricmince ses perlinaedjes. Mins taijhans nos ! Dji n' vos vôreu nén waster l' plaijhi ! Shuvoz vozôtes minme li [[Motî:napea|napea]] dins ses voyaedjes. Et vos leyî enûler pås beatés di nosse clapant lingaedje walon. Avou ça ki ci roman cial fwait eto li rclame do patrimoenne do payis d' Djiblou, si abeye et si istwere. Bon lijhaedje ! == Soûmints istorikes do roman == === Plaçaedje å djusse dins li spåce et dins l' tins === Li roman si passe e 14inme sieke. Li voyaedje di Damyin po rtrover ses parints (il a a pô près 20 ans) si passe e 1331. Damyin va rôler tot l' [[Conteye di Nameur]] et l' Nonne del [[Dutcheye di Braibant]]. Ene pitite eure, l' ero serè el [[Principåté d' Lidje]], sol droete erive di [[Mouze]], dilé [[Dinant]], mins i s' endè frè raddimint rtchessî. === Sacwès et persounaedjes istorikes === ==== Djins k' ont viké podbon ==== * Les signeurs di [[Sombrefe]] : Albert di Sombrefe vleut divni duk di Braibant. Adon, i vleut maryî s' båshele Clotile avou Flipe III, li fi då conte di Nameur, Gwi d' Dampire. * [[Djihan d' Djudla]] : A on metou moumint, Damyin vout aler trover l' pere abé d' Djiblou, mins i ci-cial est evoye a Lidje. :''I paret kel Djihan d' Djudla a priyî Lançlot pol consyî a Lidje so ses scrijhaedjes''. ==== Dinêyes istorikes ==== * Vicaedje di tos les djoûs : gn co pont d' cafè e 14inme sieke. Po s' reschandi, Dami va boere ene djate di té, ene sôre di brouwet avou totès yebes divins. * Istwere di l' industreye e Payis d' Nameur (p.&nbsp; 108). * Li rcopiaedje del culteure di France å tchestea d' Nameur. :''Å tchestea d' Nameur, on-z a des belès manires ki vnèt do Rwè d' France.'' == Corwaitaedje tecnike == === Emantchaedje del sipoûle === Disk' al pådje 92, on dmeure avou Damyin, li mwaisse persounaedje. Adon, on va fé cnoxhance avou s' mame, et les deus persounaedjes vont djouwer å catchî, tchaeke cwerant après l' ôte. Tolminme, i si rtrovèt : :''Li tchesturlinne abize dilé si efant et lyi stinde ses bresses tot soriyant. Dami s' î va catchî, tot djinné, k' il est ! Co ene miete, i braireut. Nel dijhoz nén po rire ! I brait, nost ome. I brait sins minme sawè å djusse douvént.'' Mins l' paskeye n' est nén co foû po ça, ca Damyin si doet adure a s' novea statut d' tchesturlin. Et, come il a l' tins et l' moyén, i va aler rtrover totes ses "ancyinnès mames". Dabôrd, li suspinse va dmorer disk' al fén. === Stîle === Pacô, li scrijheuse djåze cåzu tot hôt, come avou ses lijheus, tot rwaitant ses persounaedjes : :''Les fruts, ele les va wårder por leye tote seule. (…) Riwaitî co on côp po esse seure ki persone ni l' a veyou. Mete li panî so s' lét et raddimint rserer l' ouxh padrî leye. Est çki ç' n' est nén passer s' linwe dissu ses lepes k' ele fwait la ? Vloz gadjî ?'' Zouplaedje d’ on boket a l’ ôte : :''Sereut grand tins kel djonne ome sereut infin beni po tot çk’ il a spårdou '''so s’ voye'''.'' :'''''Sol voye''', la k’ il î est, tén, sol voye !'' Bele manire di rapeler les [[spot]]s pår walons :''I lyi shonne ki cwand on voet voltî , on-z ireut co åjheymint '''dispinde li lune'''. Gontrand ni l’ etindeut nén insi, lu ! Ene comere ki voet voltî, elle ireut '''bate l’ aiwe''' ! '' Bele manire di dire çou k’ ele vout dire, cåzu a môde di [[prôze-powezeye]]. :''- Est çk’ on n’ direut nén k’ i rlegne ? Djel pôrè bénrade shuve, mi voye ! '' :''- Est çk’ on n’ direut nén k’ i rlegne ? Djel va bénrade piede, mi gamén !'' :''C’ est drole come les tuzaedjes sont diferins d’ ene tiesse a l’ ôte.'' === Baltreyes === Gn a des [[djeu d' mots|djeus d' mots]] : li croejhåde d' ''El Raoued'' (del [[Motî:rawete|rawete]]) Gn a eto des sacwè po rire dins ouve : :''Å tchestea d' Nameur, on-z a des belès manires ki vnèt do Rwè d' France: on n' xhoube pus ses mwins sol cote do vijhén: on l' fwait sol sinne.'' :''Les iviers sont deurs asteure, bråmint pus deurs ki dinltins, paret i''. === Motlî === Come todi, li scrijheuse est foirt precåcioneuse di n' nén eployî des [[noûmot]]s, aprume pol motlî especiål del Moyinådje : * ele riprind des [[calcaedje (linwistike)|calcaedjes setchs do fancès]] : ** ''[[Motî:årmeure|ârmûre]]'' ** ''[[Motî:bouclî|boucliyer]]'' ** ''troubadour'' ([[Motî:troveu|troveu]]) ** ''[[Motî:cavlî|chèvalier]]'' * ele saye tolminme sacwants noûmots raddimint comprindåves. ** [[Motî:dizo-mwaisse|dizo-mwaisse]] (po [[Motî:waslet|waslet]]) * pacô, ele eploye ene ratourneure : ** des cåves k' on vos roveye didins (po [[Motî:roveyrece|cåve roveyrece]] === Croejhete === Uzaedje di sacwants beas traits d' croejhete walone : * [[Suddjonctif erirece]] après l' aloyrece [[Motî:si (aloyrece)|si]]&nbsp;: :''Come s' il avaxhe dandjî d' ça !'' * Uzaedje des [[adrovire]]s : :''Ene pitite sipiteure, k' i gn a yeu.'' === Accint walon === E ç' roman la, Chantal Denis a asprouvé di noter [[Djiblou (veye)#Accint walon d' Djiblou|l' accint d' Djiblou]]. ==== son én ==== Insi li [[son én]] est noté a tot côp bon. Veyou eneviè li [[betchfessî én]], on pout vey : * des [[sorwalonde]]s ** ''frénje'' ([[Motî:fraijhe|fraijhe]]) ** ''cerénjhe'' ([[Motî:ceréjhe|ceréjhe]]) ** ''scabén'' ([[Motî:sicabin|scabin]]) * des eployaedjes "normås" do scrijha "én" ** ([[Motî:cénk |cénk ]]) ** [[DIE]] et l' [[codicioneu]] ås [[cåzant]]s et [[rwaitant]]s : nos l' sognr'''ént''' (''sognrén.n''). ** codjowaedje di "vni" : i vént ==== DIE ==== Pol [[DIE]] (imparfwait) singulî, li scrijheuse eploye troes diferinnès cawetes di codjowaedje, come c' est corant e [[roman payis]] : * cawete -ot (come e [[picård]] ey el [[Basse-Årdene]]. : il ''avot'' (il [[Motî:aveur|aveut]]) * cawete -euve (come a [[Nameur]]) : i ''ratindeuve'' (i [[Motî:ratinde|ratindeut]] * cawete -eut come e bråmint des plaeces e [[Payis d' Nameur]]. : i ''rsatcheut'' (i [[Motî:rissaetchî|rsaetchive]] === Pî-notes === Droldimint assez po on roman, on trove deus [[pî-note|pî-notes]] el pådje 6 ey el pådje 107 (la k' on dvize, di l' etimolodjeye di Sombrefe). Les pî-notes sont-st e francès. == Messaedjes del sicrijheuse åd triviè do roman == Tuzaedje so les langues :''[[Tchårlumagne]] lyi åreut bén vlu dner en bele plaece, å [[latén]]. Ene novele djonesse. È fé on lingaedje di culteure. On lingaedje po tolmonde, cwè. Berwete! C’ esteut ddja trop tård. Li latén esteut bén lon erî. Les djins n’ è vlént pus. Les mwaisses ont yeu bea fé. Avou tote le politike padrî zels, cobén ! Broke ! '''C’ est les djins k’ sont mwaisses di leu lingaedje'''. Vos n’ î sårîz rén fé !'' Tuzaedje sol societé d' ouy, ki ça n' a nén candjî dispu 1350. :''C’ est a tot ça k’ i tuze, l’ abé. Et sortot a on mot k’ il etind tos les djoûs. On mot ki vént pîler a voste oraye et vos stourdi : '''etrindjir'''. Po fé sinte ås ôtes ki c’ est nosse plaece et k’ i n’ ont rén a fé vaici. Portant, '''est çk’ on n’ est nén todi l’ etrindjir d’ ene sakî ?''''' 20327 55840 2006-05-05T15:51:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Foufgneye]] 20328 55842 2006-05-05T16:20:03Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>berdouye</B></FONT> [f.n.] (veyou d' on foirt mwais costé) [[Motî:broûs|broûs]]. <I>Dji vos caye el berdouye po flani vosse djonnesse </I>([[E. Gilliard]]). <I>Gn a nén on vert diale ki vos såreut dire çou k' est l' pus vî : les berdouyes del coû oubén les poûssires did padzo les bancs</I>. On dit eto: [[Motî:bôjhe|bôjhe]]. <span lang=fr>F. boue, gadoue.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coye berdouye:</FONT> (pol rimaedje :<span lang=wa-feller>''couye berdouye''</span>) criyaedje po refoirci "[[Motî:coye|Coye !]]". 20329 55848 2006-05-05T16:32:01Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> (måhonteus) [[Motî:tiesticure|tiesticure]]. <I>Ass veyou l' torea ? A-t i des coyes ? Awè, awè, come des crompires </I>(rime-rame lidjwès, tchant di studiants). On dit eto: [[Motî:roston|roston]]. <span lang=fr>F. couille.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coye di Swisse:</FONT> sôre di ronde gougouye, avou del påsse. <B>2.</B> (pa stindaedje) [[Motî:vé|vé]], eneviè "[[Motî:couyons|couyons]]" po les tiesticures. <span lang=fr>F. verge.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so m' vé et so m' coye:</FONT> vî djuraedje.Loukîz a : [[Motî:micoye|micoye]]. <B>3.</B> istwere k' on dit et ki n' est vraiye, po fé rire. On dit eto: [[Motî:couyonåde|couyonåde]] <span lang=fr>F. blague, plaisanterie.</span>. <B>4.</B> [[Motî:minte|minte]]. <I>Nel croe nén : c' est on conteu d' coyes.</I> <span lang=fr>F. mensonge, bobard.</span> <B>5.</B> mwais toû. <I>I m' a djouwé ene coye.</I> On dit eto: [[Motî:kénte|kénte]]. <span lang=fr>F. vacherie, tour de cochon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li coye:</FONT> èn saveur fé çou k' on åreut vlou. <I>Dj' a yeu l' coye : il esteut dedja revoye.</I> On dit eto: [[Motî:berwete|fé berwete]], [[Motî:corwêye|fé corwêye]]. <span lang=fr>F. échouer.</span> <B>6.</B> (cwårdjeu) å djeu d' [[couyon (cwårdjeu)|couyon]], pierdaedje d' ene pårteye adon k' on-z aléve, et måke metowe dirî les 7 royes, ki mostere k' on-z a pierdou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;coye [[Motî:berdouye|berdouye]]:</FONT> refoircixhant lomaedje d' ene coye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dobe coye:</FONT> pierdaedje sins fé on pli, et k' adon, on atrape deus coyes. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dj' î va; les coyes vont co:</FONT> dijheye cwand on va avou on ptit djeu. Etimolodjeye : [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"callio", "caljo"</span> (ronde pire et tiesticure). 20330 55866 2006-05-05T20:03:01Z 212.100.178.141 nos des ptits bans sicrîts come i l' sont ddja dins l' djivêye des ptits bans '''Djinape''' (pa drî voyale '''Djnape''', prononcî ''Gngnape''; fr: ''Genappe''), c' est ene [[rebanêye comene]] del [[Walonreye|Waloneye]], el [[province do Roman Payis]]. [[Imådje:Genappe Brabant-Wallon Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province do Braibant walon]] * Dimanants: 14.065 ([[2002]]) * Arondixhmint: [[Nivele]] * Sitindêye: 91,52&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 153,68&nbsp;djins/km² * Ban d'&nbsp;Djinape: [[Djinape (veye)|Djinape]] avou [[Båjhî]], [[Bouzvå]], [[Glabåy]], [[Houtin-l'-Vå]], [[Loupougne]], [[Vî-Djnape]], [[Wé]]. Djinape si trove al [[Motî:croejhlåde|croejhlåde]] des voyes [[Nivele]]-[[Wåve]], et [[Brussele]]-[[Tchålerwè]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.genappe.be/ Waibe del comene] {{ProvinceBW}} [[en:Genappe]] [[eo:Genappe]] [[fr:Genappe]] [[nl:Genappe]] [[no:Genappe]] 20331 55853 2006-05-05T19:28:19Z Lucyin 16 Notes do penleu Pablo Sarachaga a on raploû del Rantoele e 2002 Notes do penleu Pablo Sarachaga a on raploû del Rantoele e 2002 20332 55854 2006-05-05T19:36:15Z Lucyin 16 On raploû del Rantoele e 2000: di hintche a droete : L. Hendschel, Y. Paquet, P. Otjacques On raploû del Rantoele e 2000: di hintche a droete : L. Hendschel, Y. Paquet, P. Otjacques 20333 55855 2006-05-05T19:40:30Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Pierre Otjacques]] 20334 55858 2006-05-05T19:50:13Z Lucyin 16 [[Categoreye:soces pol walon|Rantoele]] [[Imådje:Rantoele_raplou_2000.jpg|thumb|On raploû del Rantoele e 2000: di hintche a droete : L. Hendschel, Y. Paquet, P. Otjacques]] [[Imådje:Rantoele_raplou_note.jpg|thumb|Notes do penleu Pablo Sarachaga a on raploû del Rantoele e 2002]] Li '''Rantoele''', c' est ene soce di waloneus, k' a skepyî e 1995, d' ene idêye da [[Lorint Hendschel]] eyet [[Lucyin Mahin]]. Elle a divnou bénrade (1996) ene [[SNR]], tchôkêye pa [[Stefane Quertinmont]] (ki serè l' prumî prezidint), avou eto [[Pire Otjacques]] (ki va divni cwårlî), et [[Tiri Dumont]]. Dins ses [[statuts]], gn a l' raprindaedje do walon pa les djonnes, et li [[rifondaedje do walon|rfondaedje do coir do lingaedje]]. Eto, li soce va mete do côp so pî ene [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele|Tåvlotêye Rifondaedje]]. C' est ene des prumirès soces ki va roter pår e walon, dins ses raploûs et dins ses scrijhaedjes divintrins. C' est, avou, ene soce ki n' serè måy aloyeye a ene coine del Walonreye. Gn årè des raploûs a [[Djilî]], a [[Bietris]], a [[Dåvdisse]], å [[Noû-Lovén]], a [[Lidje]], a [[Djiblou]], evnd. Sol pî sol tchamp, li soce va eplaidî ene [[Li Rantoele (gazete)|gazete e walon do minme no]], kel prumî limero rexhe e l' esté 1996. Mins c' est purade sol [[Daegntoele]] k' ele va bouter. Elle enonde totès sôres di waibes, aprume, li [[waibe do walon lingaedje]] (1996), pu l' [[Aberteke (waibe)|Aberteke]] (1997). Ele va ossu produre, di 1998 a 2000, èn [[årmonak]] walon. E 1999, [[Yves Paquet]] divént prezidint, et enonder les [[soçnaedjes di Djiblou]], la k' on djåze pår e walon, so totes sôres di tinmes, avou des djins d' ådfoû del soce. E 2000, [[Pablo Sarachaga]] divént penleus, et onk des stoks del Tåvlotêye Rifondaedje. Li soce si mete a fé toplin åtoû do ratournaedje e walon des programes éndjolikes. Et mete en alaedje l' [[esplicant motî do walon]], pu, e 2003, l' [[Wikipedia|eciclopedeye Wikipedia e walon]]. E 2001, li soce enonde ene [[pitite colleccion Belès Letes del Rantoele|pitite colleccion d' lives]], po-z eplaidî des scrijhaedjes ki fwaiynut avancî l' walon. E 2002, li Rantoele passe on laid cwårt d' eure, veyanmint k' ene pårteye des soçons n' est pus po sotni li [[rfondou walon]]. E 2003, li prezidince passe a Lucyin Mahin, ki saye, avou bråmint moens di mimbes, di mintni les bouyes del tåvlotêye rifondaedje, del gazete, des waibes, et del Coleccion Belès Letes. Li Rantoele a eto ovré so li [[sicole di walon|scolaedje do walon]], copuvite avou l' sicrijhaedje rifondou, å [[sicoles di walon do Noû-Lovén|Noû-Lovén]] (2001-2003) et a [[sicoles di rfondou walon d' Bive|Bive]] (2003-2006). ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "Rantoele", alez s' vey e [[Motî:rantoele|splitchant motî]].'' == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/liranteule/ Waibe del soce] * [http://www.walon.org/ Prumire waibe e walon] * [http://aberteke.walon.org/ Gazete éndjolike "L' Aberteke"] 20335 55859 2006-05-05T19:50:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Stéphane Quertinmont]] 20336 55862 2006-05-05T19:53:58Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Djinape]] 20337 55863 2006-05-05T19:54:01Z 212.100.178.141 #REDIRECT [[Djinape]] 20338 55868 2006-05-05T20:07:54Z Lucyin 16 Chantal Denis e 2002 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Chantal Denis e 2002 (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20339 55875 2006-05-05T20:13:26Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plaire</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) '''I.''' [v.c.n.d.] bén rivni (a ene sakî). <span lang=fr>F. plaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s' i v' plait:</FONT> dijheye k' on dit cwand on vout dmander polimint one sacwè. <span lang=fr>F. s'il vous plait.</span> '''II.''' [v.s.dj.] voleur a tote foice [fé ene sacwè] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i m' plait d' el fé:</FONT> dj' el vou fé par bele u par laide. <span lang=fr>F. tenir à faire quelque chose.</span> 20340 55876 2006-05-05T20:24:17Z Lucyin 16 Di hintche a droete: [[C. Denis]], [[J.J. Gaziaux]] eyet [[L. Somme]] ([[Elizete]], 2004) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Di hintche a droete: [[C. Denis]], [[J.J. Gaziaux]] eyet [[L. Somme]] ([[Elizete]], 2004) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20341 56021 2006-05-08T15:55:08Z Lucyin 16 /* Hårdêye difoûtrinne */ [[Categoreye:romans e walon|maujhone]] [[Imådje:ene_maujhone_sins_finiesse.jpg|thumb|coviete]] '''Ene måjhone sins finiesse''' (<SMALL>''One maujone sins fènièsse''</SMALL>), c' est on [[roman e walon|roman]] da [[Chantal Denis]], k' a vudî dins l' [[Coleccion Somme-Denis]] di romans e walon e 2001. Li tinme, c' est ene prijhon avou on prijhnî k' on n' sait nén å djusse pocwè k' il a stî stitchî la, mins ki s' rimimbere si vicåreye. Tot d' on côp, on va saveur les ca et les ma. Et vola l' ome ki rexhe, on pô dvant d' aveur fwait s' tins. Va-t i poleur ricmincî ene novele vicåreye ? == Hårdêye difoûtrinne == * [http://relis-namurwes.be/livchdf.htm Ôte prezintaedje do live] (e francès, avou passaedje e walon). 20342 57716 2006-05-21T10:47:57Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåcion]] 20343 57722 2006-05-21T10:53:58Z Pablo 5 metaedje eshonne di nåcion eyet nåcionå <FONT COLOR="#ff0000"><B>nåcion</B></FONT> [f.n.] unité politike d' on peupe metou eshonne (et k' a, dins l' bon droet, on [[Motî:teroe|teroe]] da li). <span lang=fr>F. nation</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nåcionå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nåcionåle</B></FONT> [addj.] k' a a vey avou ene nåcion. <span lang=fr>F. national, nationale.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nåcionålité</B></FONT> [f.n.] apårtinance a ene nåcion, djuridicmint. Parintêye: * [[Motî:eternåcionå|eternåcionå]] * [[Motî:nacionalisse|nacionalisse]] * [[Motî:nacionalijhî|nacionalijhî]] 20344 57717 2006-05-21T10:48:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåcion]] 20345 55891 2006-05-05T20:49:09Z Tiri 72 #REDIRECT [[Motî:eternacionå]] 20346 55893 2006-05-05T20:54:12Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eternacionå</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>eternacionåle</B></FONT> [addj.] k' a a vey avou pus d' on payis. <span lang=fr>F. international, internationale.</span> 20347 55898 2006-05-05T21:04:46Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eternacionåle</B></FONT> [f.n.] '''1.''' nom do metaedje eshonne d' organizåcions nacionåles d' ovrîs. ''Li prumîre eternacionåle a stî askepyeye pås dicipes da Proudhon.'' <span lang=fr>F. internationale.</span> '''2.''' tchanson des ovrîs metous dins ces organizåcions la. ''I nos va co tchanter l' Eternacionåle.'' <span lang=fr>F. internationale.</span> 20348 62304 2006-06-19T01:53:41Z YurikBot 105 robot Modifie: [[io:Oceano Atlantiko]] {{djermon}} [[categoreye:mers et oceyans]] L' '''Oceyan Atlantike''', c' est èn [[oceyan]] k' est metou inte l' [[Amerike]], l' [[Urope]] et l' [[Afrike]]. C' est l' deuzinme pus grand oceyan do monde. [[af:Atlantiese Oseaan]] [[als:Atlantik]] [[an:Ozián Atlantico]] [[ar:محيط أطلسي]] [[ast:Océanu Atlánticu]] [[be:Атлянтычны акіян]] [[bg:Атлантически океан]] [[bn:আটলান্টিক মহাসমুদ্র]] [[br:Meurvor Atlantel]] [[bs:Atlantski okean]] [[ca:Oceà Atlàntic]] [[cs:Atlantský oceán]] [[cv:Атлантика океанĕ]] [[cy:Cefnfor Iwerydd]] [[da:Atlanterhavet]] [[de:Atlantischer Ozean]] [[el:Ατλαντικός Ωκεανός]] [[en:Atlantic Ocean]] [[eo:Atlantika Oceano]] [[es:Océano Atlántico]] [[et:Atlandi ookean]] [[eu:Ozeano Atlantikoa]] [[fa:اقیانوس اطلس]] [[fi:Atlantin valtameri]] [[fr:Océan Atlantique]] [[fy:Atlantyske Oseaan]] [[ga:An tAigéan Atlantach]] [[gl:Océano Atlántico]] [[he:האוקיינוס האטלנטי]] [[hr:Atlantski ocean]] [[hu:Atlanti-óceán]] [[id:Samudra Atlantik]] [[io:Oceano Atlantiko]] [[is:Atlantshaf]] [[it:Oceano Atlantico]] [[ja:大西洋]] [[ka:ატლანტის ოკეანე]] [[ko:대서양]] [[kw:Keynvor Iwerydh]] [[la:Oceanus Atlanticus]] [[li:Atlantische Oceaan]] [[lt:Atlanto vandenynas]] [[mk:Атлантски Океан]] [[mn:Атлантын далай]] [[nds:Atlantik]] [[nl:Atlantische Oceaan]] [[nn:Atlanterhavet]] [[no:Atlanterhavet]] [[pl:Ocean Atlantycki]] [[pt:Oceano Atlântico]] [[ro:Oceanul Atlantic]] [[ru:Атлантический океан]] [[scn:Ocèanu Atlànticu]] [[sh:Atlantik]] [[simple:Atlantic Ocean]] [[sk:Atlantický oceán]] [[sl:Atlantski ocean]] [[sq:Oqeani Atlantik]] [[sr:Атлантски океан]] [[sv:Atlanten]] [[sw:Atlantiki]] [[ta:அட்லாண்டிக் பெருங்கடல்]] [[th:มหาสมุทรแอตแลนติก]] [[tl:Karagatang Atlantiko]] [[tr:Atlas Okyanusu]] [[ug:ئاتلانتىك ئوكيان]] [[uk:Атлантичний океан]] [[ur:بحر اوقیانوس]] [[vi:Đại Tây Dương]] [[zh:大西洋]] [[zh-min-nan:Tāi-se-iûⁿ]] 20349 65576 2006-06-30T11:11:43Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Індыйскі акіян]], [[fa:اقیانوس هند]] {{djermon}} [[categoreye:mers et oceyans]] L' '''Oceyan Indyin''', c' est èn [[oceyan]] k' est metou inte l' [[Afrike]], l' [[Azeye]] et l' [[Australeye]]. C' est l' troezinme pus grand oceyan do monde. [[af:Indiese Oseaan]] [[an:Ozián Indico]] [[ar:محيط هندي]] [[ast:Océanu Índicu]] [[be:Індыйскі акіян]] [[bg:Индийски океан]] [[bn:ভারত মহাসাগর]] [[br:Meurvor Indez]] [[bs:Indijski okean]] [[ca:Oceà Índic]] [[cs:Indický oceán]] [[cv:Инди океанĕ]] [[cy:Cefnfor India]] [[da:Indiske Ocean]] [[de:Indischer Ozean]] [[el:Ινδικός Ωκεανός]] [[en:Indian Ocean]] [[eo:Hinda Oceano]] [[es:Océano Índico]] [[et:India ookean]] [[eu:Indiar ozeano]] [[fa:اقیانوس هند]] [[fi:Intian valtameri]] [[fr:Océan Indien]] [[gl:Océano Índico]] [[he:האוקיינוס ההודי]] [[hi:हिन्द महासागर]] [[hr:Indijski ocean]] [[hu:Indiai-óceán]] [[id:Samudra Hindia]] [[io:Indiana Oceano]] [[is:Indlandshaf]] [[it:Oceano Indiano]] [[ja:インド洋]] [[ka:ინდოეთის ოკეანე]] [[ko:인도양]] [[la:Oceanus Indicus]] [[lt:Indijos vandenynas]] [[nl:Indische Oceaan]] [[nn:Det indiske havet]] [[no:Indiahavet]] [[pl:Ocean Indyjski]] [[pt:Oceano Índico]] [[ro:Oceanul Indian]] [[ru:Индийский океан]] [[sa:सिन्धु महासागर]] [[simple:Indian Ocean]] [[sk:Indický oceán]] [[sl:Indijski ocean]] [[sr:Индијски океан]] [[sv:Indiska oceanen]] [[sw:Bahari ya Hindi]] [[ta:இந்து சமுத்திரம்]] [[th:มหาสมุทรอินเดีย]] [[tr:Hint Okyanusu]] [[uk:Індійський океан]] [[vi:Ấn Độ Dương]] [[zh:印度洋]] [[zh-min-nan:Ìn-tō·-iûⁿ]] 20350 55932 2006-05-06T07:57:31Z 212.100.178.141 redjiblaedje #REDIRECT [[Oceyan Pacifike]] 20351 58875 2006-05-31T09:39:32Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[bs:Arktički okean]], [[tl:Karagatang Artiko]] {{djermon}} [[categoreye:mers et oceyans]] L' '''Oceyan Artike''', c' est l' [[oceyan]] k' est metou li pus al [[bijhe|bijhe]] del [[Daegn|Daegn]]. [[af:Arktiese Oseaan]] [[an:Ozián Artico]] [[ar:محيط متجمد شمالي]] [[bg:Северен ледовит океан]] [[bn:উত্তর মহাসমুদ্র]] [[br:Meurvor skornek Arktika]] [[bs:Arktički okean]] [[ca:Oceà Àrtic]] [[cs:Severní ledový oceán]] [[cv:Çурçĕр Пăрлă океан]] [[cy:Cefnfor Arctig]] [[da:Ishavet]] [[de:Arktischer Ozean]] [[el:Αρκτικός Ωκεανός]] [[en:Arctic Ocean]] [[eo:Arkta Oceano]] [[es:Océano Glacial Ártico]] [[et:Põhja-Jäämeri]] [[fi:Pohjoinen jäämeri]] [[fr:Océan Arctique]] [[gl:Océano Ártico]] [[he:אוקיינוס הקרח הצפוני]] [[hr:Arktički ocean]] [[hu:Jeges-tenger]] [[ia:Oceano Arctic]] [[id:Samudra Arktik]] [[io:Arktika Oceano]] [[it:Mare Glaciale Artico]] [[ja:北極海]] [[ka:ჩრდილოეთ ყინულოვანი ოკეანე]] [[ko:북극해]] [[la:Oceanus Arcticus]] [[lt:Arkties vandenynas]] [[mk:Арктички Океан]] [[nl:Arctische Oceaan]] [[nn:Nordishavet]] [[no:Nordishavet]] [[pl:Ocean Arktyczny]] [[pt:Oceano Ártico]] [[ro:Oceanul Arctic]] [[ru:Северный Ледовитый океан]] [[simple:Arctic Ocean]] [[sk:Severný ľadový oceán]] [[sl:Arktični ocean]] [[sr:Северни ледени океан]] [[sv:Norra ishavet]] [[ta:ஆர்க்டிக் பெருங்கடல்]] [[th:มหาสมุทรอาร์กติก]] [[tl:Karagatang Artiko]] [[tr:Arktik Okyanusu]] [[uk:Північний Льодовитий океан]] [[vi:Bắc Băng Dương]] [[zh:北冰洋]] [[zh-min-nan:Pak-ke̍k-iûⁿ]] 20352 55914 2006-05-05T22:17:31Z Lucyin 16 li tchapele di Moirmont (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} li tchapele di Moirmont (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20353 55918 2006-05-05T22:57:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] Li mot '''djårdén''' rivént cobén el [[toponimeye do walon]], a costé do mot "[[Corti (toponimeye)|corti]]". * [[Masbor]] : Drî les Djårdéns. 20354 55919 2006-05-05T22:58:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Bork]] 20355 55928 2006-05-05T23:14:01Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">haube</FONT>, aube, wabe, êbe</span>; miersipepieuzmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] 1.50. == Sipårdaedje e 20inme sieke == Sorcoinrece [[Nåwinne]], [[La Foret]], [[Arniye]]. 20356 65775 2006-07-01T14:35:22Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Ціхі акіян]] {{djermon}} [[categoreye:mers et oceyans]] L' '''Oceyan Pacifike''', c' est èn [[oceyan]] k' est metou inte l' [[Azeye]], l' [[Ostraleye]], l' [[Amerike]] et l' [[Antartike]]. C' est l' pus grand oceyan do monde. [[an:Ozián Pazifico]] [[ar:المحيط الهادي]] [[ast:Océanu Pacíficu]] [[be:Ціхі акіян]] [[bg:Тихи океан]] [[bn:প্রশান্ত মহাসাগর]] [[ca:Oceà Pacífic]] [[cs:Tichý oceán]] [[cv:Лăпкă океан]] [[cy:Y Cefnfor Tawel]] [[da:Stillehavet]] [[de:Pazifischer Ozean]] [[el:Ειρηνικός Ωκεανός]] [[en:Pacific Ocean]] [[eo:Pacifika Oceano]] [[es:Océano Pacífico]] [[et:Vaikne ookean]] [[eu:Ozeano Barea]] [[fa:اقیانوس آرام]] [[fi:Tyynimeri]] [[fr:Océan Pacifique]] [[ga:An tAigéan Ciúin]] [[gl:Océano Pacífico]] [[he:האוקיינוס השקט]] [[hr:Tihi ocean]] [[id:Samudra Pasifik]] [[ilo:Taaw Pacifico]] [[io:Oceano Pacifiko]] [[is:Kyrrahaf]] [[it:Oceano Pacifico]] [[ja:太平洋]] [[ka:წყნარი ოკეანე]] [[ko:태평양]] [[kw:Keynvor Hebask]] [[la:Oceanus Pacificus]] [[lt:Ramusis vandenynas]] [[lv:Klusais okeāns]] [[mk:Тихи Океан]] [[nds:Pazifische Ozeaan]] [[nl:Grote Oceaan]] [[nn:Stillehavet]] [[no:Stillehavet]] [[pl:Ocean Spokojny]] [[pt:Oceano Pacífico]] [[ro:Oceanul Pacific]] [[ru:Тихий океан]] [[simple:Pacific Ocean]] [[sk:Tichý oceán]] [[sl:Tihi ocean]] [[sq:Oqeani Pacifik]] [[sr:Велики тихи океан]] [[sv:Stilla havet]] [[sw:Pasifiki]] [[ta:பசிபிக் பெருங்கடல்]] [[th:มหาสมุทรแปซิฟิก]] [[tl:Karagatang Pasipiko]] [[tpi:Pasifik]] [[tr:Pasifik Okyanusu]] [[ug:تىنچ ئوكيان]] [[uk:Тихий океан]] [[vi:Thái Bình Dương]] [[zh:太平洋]] [[zh-min-nan:Thài-pêng-iûⁿ]] [[zh-yue:太平洋]] 20357 55944 2006-05-07T06:00:04Z 81.244.89.118 Chîler ''Clintcheyès letes'' wat quite rather '''Chîler''' : brêre à ptits côps, brûtaedje dins lès orêyes, xhoufler dins l' êr. 20358 55948 2006-05-07T18:21:30Z Tiri 72 eski, por vos, gn' a one diferince inte "tchimisse" et "tchmikî" ? Otrumint, come li mot "tchimikî" n' est ki 3 cops dins l' Wikipedia, on l' pôreut replacî tos costés pa "tchmisse"... --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 7 di may 2006 a 18:21 (UTC) 20359 56201 2006-05-10T07:22:41Z Maîsse Arsouye 156 {{djermon}} On '''bachot''', c' est on [[diplome]] k' on a après troes ans dins ene [[hôte sicole]] ( po awè on mestî ) ou ene [[université]] ( po sayî d' fé ene [[mwaistrijhe]] ). Li '''bachot''' nos vént des Acoirds di Bologne di 1999. Divant çoulà, on causeûve di ''graduat'' po les [[hôte sicole|hôtes sicoles]] et di ''candidature'' po l'[[université]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == * [http://www.toutsurbologne.be/contact.asp Tot su Bologne] [[cs:Bakalář]] [[da:Bachelor]] [[de:Bachelor]] [[en:Bachelor's degree]] [[et:Bakalaureus]] [[fi:Alempi korkeakoulututkinto]] [[fr:Bachelor]] [[he:בוגר אוניברסיטה]] [[id:Sarjana]] [[it:Bachelor]] [[ja:学士]] [[nl:Bachelor]] [[no:Bachelorgrad]] [[pl:Bakałarz]] [[pt:Bacharelado]] [[ru:Бакалавр]] [[sv:Kandidatexamen]] [[zh:學士]] 20360 55954 2006-05-07T18:51:23Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>idrodjinne</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des nén metås, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>H</B>, li nombe atomike 1, eyet l' masse atomike 1. 20361 56078 2006-05-09T15:10:39Z Pablo 5 loyén {{djermon}} Ene '''mwaistrijhe''', c' est on [[diplome]] k' on pout awè après on [[bachot]] et co deus ans a l' [[univiersité]], çou ki fwait cénk ans po l' tot. [[de:Master]] [[en:Master's degree]] [[es:Maestro (grado)]] [[et:Magister]] [[fi:Maisteri]] [[fr:Master]] [[he:מוסמך]] [[id:Magister]] [[ja:修士 (学位)]] [[nl:Master]] [[no:Mastergrad]] [[pl:Magister]] [[ru:Магистр]] [[sl:Magister]] [[zh:硕士]] 20363 66018 2006-07-03T04:15:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ln:Idrojɛ́ní]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=1 | symbol=H | name=idrodjinne | left=-| right=[[eliom]] | above=- | below=[[litiom|Li]] | color1=#a0ffa0 | color2=black }} |} L' '''idrodjinne''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[nén metå]]s, d' essegne atomike '''H''', limero atomike 1 eyet masse atomike 1,00794. [[af:Waterstof]] [[ar:هيدروجين]] [[ast:Hidróxenu]] [[be:Вадарод]] [[bg:Водород]] [[ca:Hidrogen]] [[cs:Vodík]] [[cy:Hydrogen]] [[da:Brint]] [[de:Wasserstoff]] [[el:Υδρογόνο]] [[en:Hydrogen]] [[eo:Hidrogeno]] [[es:Hidrógeno]] [[et:Vesinik]] [[eu:Hidrogeno]] [[fa:هیدروژن]] [[fi:Vety]] [[fr:Hydrogène]] [[ga:Hidrigin]] [[gd:Haidreagain]] [[gl:Hidróxeno (elemento)]] [[gu:હાઈડ્રોજન]] [[he:מימן]] [[hr:Vodik]] [[hu:Hidrogén]] [[ia:Hydrogeno]] [[id:Hidrogen]] [[io:Hidrogeno]] [[is:Vetni]] [[it:Idrogeno]] [[ja:水素]] [[jbo:cidro]] [[ka:წყალბადი]] [[ko:수소]] [[ku:Hîdrojen]] [[la:Hydrogenium]] [[li:Waterstof]] [[ln:Idrojɛ́ní]] [[lt:Vandenilis]] [[lv:Ūdeņradis]] [[mi:Hauwai]] [[mk:Водород]] [[ms:Hidrogen]] [[nds:Waterstoff]] [[nl:Waterstof]] [[nn:Hydrogen]] [[no:Hydrogen]] [[oc:Idrogèn]] [[pl:Wodór]] [[pt:Hidrogénio]] [[ro:Hidrogen]] [[ru:Водород]] [[sh:Vodik]] [[simple:Hydrogen]] [[sk:Vodík]] [[sl:Vodik]] [[sr:Водоник]] [[sv:Väte]] [[ta:ஹைட்ரஜன்]] [[th:ไฮโดรเจน]] [[tl:Idroheno]] [[tr:Hidrojen]] [[ug:ھىدروگېن]] [[uk:Водень]] [[ur:آبگر]] [[vi:Hiđrô]] [[zh:氢]] [[zh-yue:氫]] 20364 62249 2006-06-18T07:46:55Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:لىتىي]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=3 | symbol=Li | name=litiom | left=[[eliom]] | right=[[beriliom]] | above=[[idrodjinne|H]] | below=[[sodiom|Na]] | color1=#ff6666 | color2=black }} |} Li '''litiom''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[alcalin]]s, d' essegne atomike '''Li''', limero atomike 3 eyet masse atomike 6,941. [[af:Litium]] [[ar:ليثيوم]] [[bg:Литий]] [[ca:Liti]] [[cs:Lithium]] [[cy:Lithiwm]] [[da:Lithium]] [[de:Lithium]] [[el:Λίθιο]] [[en:Lithium]] [[eo:Litio]] [[es:Litio]] [[et:Liitium]] [[eu:Litio]] [[fi:Litium]] [[fr:Lithium]] [[ga:Litiam]] [[gl:Litio (elemento)]] [[he:ליתיום]] [[hr:Litij]] [[hu:Lítium]] [[id:Litium]] [[io:Litio]] [[is:Litín]] [[it:Litio]] [[ja:リチウム]] [[ka:ლითიუმი]] [[ko:리튬]] [[ku:Lîtyûm]] [[la:Lithium]] [[lt:Litis]] [[lv:Litijs]] [[nl:Lithium]] [[nn:Litium]] [[no:Litium]] [[oc:Liti]] [[pl:Lit (pierwiastek)]] [[pt:Lítio]] [[ro:Litiu]] [[ru:Литий]] [[sh:Litij]] [[simple:Lithium]] [[sk:Lítium]] [[sl:Litij]] [[sq:Litiumi]] [[sr:Литијум]] [[sv:Litium]] [[th:ลิเทียม]] [[tr:Lityum]] [[ug:لىتىي]] [[uk:Літій]] [[vi:Liti]] [[zh:锂]] [[zh-yue:鋰]] 20365 55965 2006-05-07T19:23:42Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>litiom</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des alcalins, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>Li</B>, li nombe atomike 3, eyet l' masse atomike 6,9. 20366 55967 2006-05-07T19:54:33Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sodiom</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des alcalins, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>Na</B>, li nombe atomike 11, eyet l' masse atomike 22,9. 20367 66023 2006-07-03T05:40:35Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ln:Sodu]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=11 | symbol=Na | name=sodiom | left=[[neyon]] | right=[[magneziom]] | above=[[litiom|Li]] | below=[[potassiom|K]] | color1=#ff6666 | color2=black }} |} Li '''sodiom''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[alcalin]]s, d' essegne atomike '''Na''', limero atomike 11 eyet masse atomike 22,989770. [[af:Natrium]] [[ar:صوديوم]] [[bg:Натрий]] [[ca:Sodi]] [[cs:Sodík]] [[cy:Sodiwm]] [[da:Natrium]] [[de:Natrium]] [[en:Sodium]] [[eo:Natrio]] [[es:Sodio]] [[et:Naatrium]] [[fi:Natrium]] [[fr:Sodium]] [[he:נתרן]] [[hr:Natrij]] [[hu:Nátrium]] [[id:Natrium]] [[io:Natro]] [[is:Natrín]] [[it:Sodio]] [[ja:ナトリウム]] [[ko:나트륨]] [[ku:Sodyûm]] [[la:Natrium]] [[ln:Sodu]] [[lt:Natris]] [[lv:Nātrijs]] [[mi:Konutai]] [[nl:Natrium]] [[nn:Natrium]] [[no:Natrium]] [[pl:Sód]] [[pt:Sódio]] [[ro:Sodiu]] [[ru:Натрий]] [[sh:Natrij]] [[simple:Sodium]] [[sk:Sodík]] [[sl:Natrij]] [[sr:Натријум]] [[sv:Natrium]] [[th:โซเดียม]] [[tr:Sodyum]] [[ug:ناترىي]] [[uk:Натрій]] [[vi:Natri]] [[zh:钠]] 20368 62272 2006-06-18T13:59:23Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:كالىي]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=19 | symbol=K | name=potassiom | left=[[årgon]] | right=[[calciom]] | above=[[sodiom|Na]] | below=[[rubidiom|Rb]] | color1=#ff6666 | color2=black }} |} Li '''potassiom''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[alcalin]]s, d' essegne atomike '''K''', limero atomike 19 eyet masse atomike 39,0983. [[af:Kalium]] [[ar:بوتاسيوم]] [[bg:Калий]] [[ca:Potassi]] [[cs:Draslík]] [[cy:Potasiwm]] [[da:Kalium]] [[de:Kalium]] [[en:Potassium]] [[eo:Kalio]] [[es:Potasio]] [[et:Kaalium]] [[fi:Kalium]] [[fr:Potassium]] [[gl:Potasio (elemento)]] [[he:אשלגן]] [[hr:Kalij]] [[hu:Kálium]] [[io:Kalio]] [[is:Kalín]] [[it:Potassio]] [[ja:カリウム]] [[ko:칼륨]] [[ku:Qelye]] [[la:Kalium]] [[lt:Kalis]] [[lv:Kālijs]] [[mi:Konurehu]] [[mk:Калиум]] [[nl:Kalium]] [[nn:Kalium]] [[no:Kalium]] [[oc:Potassi]] [[pl:Potas]] [[pt:Potássio]] [[ru:Калий]] [[sh:Kalij]] [[simple:Potassium]] [[sk:Draslík]] [[sl:Kalij]] [[sr:Калијум]] [[sv:Kalium]] [[th:โพแทสเซียม]] [[tr:Potasyum]] [[ug:كالىي]] [[uk:Калій]] [[vi:Kali]] [[zh:钾]] 20369 55974 2006-05-07T20:08:56Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>potassiom</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des alcalins, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>K</B>, li nombe atomike 19, eyet l' masse atomike 39,1. 20370 62312 2006-06-19T09:08:34Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ug:رۇبىدىي]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=37 | symbol=Rb | name=rubidiom | left=[[criptoniom]] | right=[[sitrontiom]] | above=[[potassiom|K]] | below=[[ceziom|Cs]] | color1=#ff6666 | color2=black }} |} Li '''rubidiom''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[alcalin]]s, d' essegne atomike '''Rb''', limero atomike 37 eyet masse atomike 85,4678. [[af:Rubidium]] [[bg:Рубидий]] [[ca:Rubidi]] [[cs:Rubidium]] [[cy:Rwbidiwm]] [[de:Rubidium]] [[en:Rubidium]] [[eo:Rubidio]] [[es:Rubidio]] [[et:Rubiidium]] [[fi:Rubidium]] [[fr:Rubidium]] [[gl:Rubidio (elemento)]] [[he:רובידיום]] [[hr:Rubidij]] [[hu:Rubídium]] [[io:Rubidio]] [[is:Rúbidín]] [[it:Rubidio]] [[ja:ルビジウム]] [[ko:루비듐]] [[ku:Rûbîdyûm]] [[la:Rubidium]] [[lt:Rubidis]] [[lv:Rubīdijs]] [[nl:Rubidium]] [[nn:Rubidium]] [[no:Rubidium]] [[oc:Rubidi]] [[pl:Rubid]] [[pt:Rubídio]] [[ru:Рубидий]] [[simple:Rubidium]] [[sl:Rubidij]] [[sr:Рубидијум]] [[sv:Rubidium]] [[th:รูบิเดียม]] [[tr:Rubidyum]] [[ug:رۇبىدىي]] [[uk:Рубідій]] [[zh:铷]] 20371 56649 2006-05-14T14:08:58Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rubidiom</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des alcalins, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>Rb</B>, li nombe atomike 37, eyet l' masse atomike 85,5. ---- [[Rubidiom|Dipus d' racsegnes sol rubidiom]] 20372 66021 2006-07-03T05:09:41Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Sezyum]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=55 | symbol=Cs | name=ceziom | left=[[zenon]] | right=[[bariom]] | above=[[rubidiom|Rb]] | below=[[franciom|Fr]] | color1=#ff6666 | color2=black }} |} Li '''ceziom''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[alcalin]]s, d' essegne atomike '''Cs''', limero atomike 55 eyet masse atomike 132,90545. [[bg:Цезий]] [[bs:Cezij]] [[ca:Cesi]] [[cs:Cesium]] [[de:Caesium]] [[en:Caesium]] [[eo:Cezio]] [[es:Cesio]] [[et:Tseesium]] [[fi:Cesium]] [[fr:Césium]] [[gl:Cesio (elemento)]] [[he:צסיום]] [[hr:Cezij]] [[hu:Cézium]] [[id:Sesium]] [[io:Cesio]] [[is:Sesín]] [[it:Cesio (elemento)]] [[ja:セシウム]] [[ko:세슘]] [[ku:Sezyûm]] [[lt:Cezis]] [[lv:Cēzijs]] [[nl:Cesium]] [[nn:Cesium]] [[no:Cesium]] [[pl:Cez]] [[pt:Césio]] [[ru:Цезий]] [[simple:Caesium]] [[sl:Cezij]] [[sr:Цезијум]] [[sv:Cesium]] [[th:ซีเซียม]] [[tr:Sezyum]] [[ug:سېزىي]] [[uk:Цезій]] [[zh:铯]] 20373 55980 2006-05-07T20:47:15Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ceziom</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des alcalins, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>Cs</B>, li nombe atomike 55, eyet l' masse atomike 132,9. 20374 65559 2006-06-30T04:44:28Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[tr:Fransiyum]] {{djermon tchimeye}} [[categoreye:tchimeye]] {{Elementbox_header | number=87 | symbol=Fr | name=franciom | left=[[radon]] | right=[[radiom]] | above=[[ceziom|Cs]] | below=- | color1=#ff6666 | color2=black }} |} Li '''franciom''', c' est èn [[elemint tchimike]] del troke des [[alcalin]]s, d' essegne atomike '''Fr''', limero atomike 87 eyet masse atomike 223. [[ca:Franci]] [[cs:Francium]] [[cy:Ffransiwm]] [[de:Francium]] [[en:Francium]] [[eo:Francio (elemento)]] [[es:Francio]] [[et:Frantsium]] [[fi:Frankium]] [[fr:Francium]] [[gl:Francio (elemento)]] [[he:פרנציום]] [[hr:Francij]] [[hu:Francium]] [[io:Francio]] [[is:Fransín]] [[it:Francio]] [[ja:フランシウム]] [[ko:프랑슘]] [[ku:Fransiyûm]] [[lt:Francis]] [[lv:Francijs]] [[nl:Francium]] [[nn:Francium]] [[no:Francium]] [[pl:Frans (pierwiastek)]] [[pt:Frâncio]] [[ru:Франций]] [[sl:Francij]] [[sr:Францијум]] [[sv:Francium]] [[th:แฟรนเซียม]] [[tr:Fransiyum]] [[uk:Францій]] [[zh:钫]] 20375 55985 2006-05-07T20:56:37Z Tiri 72 <FONT COLOR="#ff0000"><B>franciom</B></FONT> [o.n.] elemint do [[Tåvlea periodike des elemints|tåvlea d' Mendeleyev]], del troke des alcalins, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>Fr</B>, li nombe atomike 87, eyet l' masse atomike 223. 20376 55988 2006-05-07T22:17:27Z Taichi 162 {{Babel-4|es|en-2|ja-1|wa-0}} Hi I'm '''Taichi'''. I don't speak waloon; for any message please go [[:es:Usuario Discusión:Taichi|here]]. [[es:Usuario:Taichi]] 20377 57041 2006-05-17T09:41:31Z Pablo 5 [[Categoreye:sons et letes do walon|Son EN]] Li '''son ÉN''', c' est ene [[naziåle]] tipike do walon, fwaite sol [[son É]]. Il esteut oyou so ene lådje pårteye del Walonreye (Coûtchant walon, Hesbaye Namurwesse) e 20inme sieke, dins les mots riprins e [[rifondou walon|rfondou]] avou on [[betchfessî én]]. Dins on grand boket del Hesbaye (di [[Djiblou]] a [[Djodogne]]), li son én s' etindeut eto dins ene cåkêye d' ôtes mots. * sacwants mots rfondous avou li [[voyale naziåle IN]] : ''esprénde'' ([[Motî:esprinde|esprinde]]), ''scabén'' ([[Motî:scabin|scabin]]), ''lén'' ([[Motî:lén|lén]]), ''vént'' ([[Motî:vint 2|vint, 20]]). * sacwants mots rfondous avou li [[lete é]] : ''cerénjhe'' ([[Motî:ceréjhe|ceréjhe]]) * sacwants mots rfondous avou li [[betchfessî ai]] : ''frénje'' ([[Motî:fraijhe|fraijhe]]) 20378 56161 2006-05-09T20:35:51Z Tiri 72 [[Categoreye:romans e walon]] '''On byin bråve ome''' (<SMALL>''On byin brâve ome''</SMALL>), c' est on roman da [[Chantal Denis]], eplaidî dins l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon e 2003. C' est l' prumî vraiy [[roman policî]] e walon. Li spoûle si passe a Otiamont, on [[forveyou payis|forveyou viyaedje]]. Vaici eto, li no est rpréns d' one plaece do payis da l' sicrijheu (Otiamont est on no d' plaece di Sombrefe, la ki l' sicrijheuse a vnou å monde.) [[Imådje:byin_brauve_ome.jpg|thumb|left|500px]] == Hårdêye difoûtrinne == http://relis-namurwes.be/livchdf.htm#onby Ôte prezintaedje do live] (e francès, avou passaedje e walon). 20379 56001 2006-05-08T11:47:36Z Tiri 72 Dji croe ki Otiamont, c' est on nom d' plaece di Sombrefe. --[[Uzeu:Tiri|Tiri]] 8 di may 2006 a 11:47 (UTC) 20380 58551 2006-05-29T01:53:26Z Pablo 5 coviete do live "li tåvlêye do diale" da Lucyin Somme == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20381 62326 2006-06-19T11:03:20Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon|tauvleye]] [[Imådje:tauvleye_do_diale.jpg|thumb|coviete]] '''Li tåvlêye do diale''' ''(<SMALL>Li tauvléye do diâle</SMALL>)'', c' est on roman da [[Lucyin Somme]], eplaidî dins l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon e 2005. Li roman est scrît ene miete a môde d' [[otobiyogreye]]. Come l' oteur, scrijheu, li mwaisse persounaedje, c' est on scrijheu d' lives e walon. On cåze minme k' il a scrît on live ki s' lome "li tåvlêye do diale". :''Et so ç' tins la, gn a on ptit djaene live ki m' fwait sene, sol costé del vete tåve k' i gn a la. Oyi, da ! "Li tåvlêye do diale", ki c' est onk di mes lives ki n' esteut nén dins les raiyes li prumî côp k' dj' a vnou. Vo l' la rintré, tén ! Dj' åreu dmoré la, a l' awaite, dj' åreu veyou kî k' l' aveut rapoirté. (p. 15) Avou ça k' i boute come [[cler di notåre]], et i va prinde si pinsion å mitan do live. == Corwaitaedje do live == === Li walon === ==== Croejhete ==== Eployaedje di [[dobe erî tins]] :''Dj' els åreu yeu schoûté, dj'åreu zouplé foû di m' lét ==== Motlî ==== * [[noûmots do walon|Noûmots]] ** [[Motî:båre|båre ås boles]] * Epronts do lidjwès ** [[Motî:gruziner|gruziner]] {{djermon}} les reves, c' est come les comeres: cwand i sont trop beas, on s' dimande ossu rade çou k' gn a padrî. LS ttd Ossu rade ki dj' a stî coûtchî, m' a shonné ki mes idêyes si revoeyént. c' est bén sovint à ç' moumint la k' on tot novea tchapite si vént dessiner dins vosse tiesse, adon kivs avîz kécfeye cachî après, tote li djournêye abeye raloumer m' lampe et prinde li ptit papî et l' croyou ki ratindnut tofer dins l' ridant del tåve di nute. piete del famile P45-46 LS ttd li mwaisse persounaedje vike avou s' viye mame, il a dins les céncwante ans I Accidint. P48 LS ttd Plaçaedje dins li sp$ce et dins l' tins a Djiblou (I s' va pormoenner dins les dj$rdéns d' l' Institut . e 2004. (on c$ze al tévé d' on moirt a Mossoul, e l' Irak) LS ttd Riveye èn etrindjir åreut dit ki nos esténs come cou et tchmijhe des mintes savoz, tot ça. dayeur, ces deusla, i n' savnut nén ddja douvént k' on ls a metou si près onk di l' ôte. LS ttd Cwè çki nos estans, nozôtes, les omes po-z awè dandjî d' ene comere po shuve nosse voye a môde di djins? Mi, todi? paski dj' conoxhe di ces menirs la ki sont bén trop grands po sondjî k' èn ôte ki zels. Labele si c' est ene comere LS ttd pask' ele pinséve kécfeye, li comere, k' on côp ashid padvant s' machine, et les leyî cori pattavå tot. s' elle $reut djamåy seu! les côps ki dj' m' aveu vnou rashinde dissu m' tcheyire. mete ene blanke foye $toû do rôlea. et ratinde ki les mots rinternuxhe dins mi ptite boesse ås idêyes. po les leyî dschinde tot l' long d' mes bresses. et ossu rade k' il arivnut al pikete di mes doets. les semer a fwait sol pap$i Målureuzmint, li saetchot ås sminces, gn aveut pus rén ddins. LS ttd bele manire di dire ça fwait des moes k' dji n' sicreye pus <<c' est ki vos n' avoz pus rén a dire, m' a-t i rtourné on soçon. ça vos rvénrè cwand serè l' moumint. E ratindant Wårdez vos idêyes pol nat$re. c' est po ça k' i vos paye, don!>> mes idêyes, elle ont stî malådes. Et mi avou zeles! ça fwait ki nos avans coûtchî eshonne. (P 10) Croejhete prono sudjet i rsaetchî cwand serè l' moumint (P10) mete >> mete ene samwinne di condjî: Fr donner prescrire oblidjî on malåde di s' ripoizer ene samwinne, tot djåzant d' on méde. 20382 58550 2006-05-29T01:52:42Z Pablo 5 licince coviete do live "Ch@rlote.com" da Lucyin Somme == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20383 58549 2006-05-29T01:52:05Z Pablo 5 licince coviete do live "ene måjhone sins finiesse" da Chantal Denis == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20384 58548 2006-05-29T01:51:13Z Pablo 5 licince coviete do live "Tereze" da Lucyin Somme == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20385 58547 2006-05-29T01:50:38Z Pablo 5 licince coviete do live "on djoû nulêye, on djoû solea" da Lucyin Somme == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20386 56015 2006-05-08T15:44:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:on_djou_nuleye.jpg|thumb|coviete]] '''On djoû nûlêye, on djoû solea''' (<SMALL>On djoû nûléye, on djoû solia</SMALL>), c' est on roman da [[Lucyin Somme]], ki va strimer l' [[coleccion Somme Denis]] di romans e walon e 2001. C' est seur onk des prumîs vraiys romans e walon wice ki les djins sont bén des persounaedjes di romans - come c' est mårké al prumire pådje - et nén des cis k' on viké podbon les paskeyes k' on raconte (come dins les romans da [[J. Calozet]] metans). Eto mostrer li vicaedje des djins d' enute, avou des [[copiutrece|éndjoles]] å [[cadasse]], les assistantes sociåles et les rotaedjes ADEPS. Avou on trama k' on advene waire çou ki va avni, li lijheu(se) est metou (owe) en alinne del comince al fén do live. Li stîle est foirt ledjir, avou des coûtès fråzes et toplin di codjowants infinitifs, on pô al môde do cåzaedje, avou repetaedje do sudjet pa on prono, u årvierdimint. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://relis-namurwes.be/livlsof.htm#odjo Ôte prezintaedje do live] (e francès, avou passaedje e walon). 20387 58544 2006-05-29T01:48:15Z Pablo 5 licince coviete do live "So l' anuti" da Lorint Hendschel == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20388 56025 2006-05-08T16:27:04Z Lucyin 16 lete di André Vanackere, on lijheu di "Eviè Nonne". lete di André Vanackere, on lijheu di "Eviè Nonne". 20389 60045 2006-06-08T23:01:02Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon]] Li '''coleccion Somme Denis di romans e walon''', c' est ene [[coleccion d' lives e walon|coleccion]] d' [[live e walon|lives]], tertos des [[romans e walon]], k' a stî enondêye pa [[Lucyin Somme]] eyet [[Chantal Denis]] e 2001. I gn è rexhe a pô près on live tos ls ans, di tchaeke des deus scrijheus. Li coleccion Somme Denis a yeu on grand pwès so l' avancêye des [[belès letes]] e walon å 21inme sieke. Les scrijheus ont rascodou toplin des pris avou. Les lives sont-st eplaidîs a conte d' oteur et saetchîs a foirt pitit tiraedje (100 a 200 egzimplaires). I n' ont pont d' limero ISBN. Li coleccion est ecwårlêye påzès scrijheus zels-minmes, sins pont d' subzides. Lives dedja parexhous : * [[On djoû nûlêye, on djoû solea]] (2001) * [[Ene måjhone sins finiesse (roman)|Ene måjhone sins finiesse]] (2001) * [[Tereze (roman)|Tereze]] (2002). * [[On byin bråve ome (roman)|On byin bråve ome]] (2002) * [[Charlote.com (roman)|Ch@rlote.com]] (2003) * [[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]] (2003) * [[L' ouxh å lådje (roman)|L' ouxh å lådje]] (2003) * [[Li tåvlêye do diale (roman)|Li tåvlêye do diale]] (2005) * [[Et mi, dji vs ratindeu (roman)|Et mi, dji vs ratindeu !]] (2005) == Hårdêye difoûtrinne == [http://aberteke.walon.org/beleletes.html#vicaedje_dasteure Corwaitaedje so les belès letes e walon, la k' on mostere li role del coleccion Somme Denis] (e francès) 20390 56035 2006-05-08T16:36:25Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Coleccion Somme Denis]] 20391 62853 2006-06-21T10:25:35Z Djoseph 126 [[Categoreye:lives e walon|*]] [[Imådje:lives_e_walon.jpg|thumb|Des lives e walon di ptitès cognes]] On '''live e walon''', c' est on [[live (po lére)|live]] k' eploye li [[walon]] come mwaisse lingaedje. Les pus corant des lives e walon, droldimint, c' est les [[ramexhnêye d' arimeas|ramexhnêyes d' arimeas]]. C' esteut foirt li môde e 19inme et 20inme sieke, mins end a todi moens e 21inme sieke. Après, gn a les [[schôtlêye di tecses e walon|schôtlêyes di tecses d' on metou oteur]], avou des [[arimea]]s, des [[tchanson e walon|tchansons]] et des [[sovnances]], kécfeye des [[couyonåde]]s, des [[rapoitroûle]]s, u des [[fåves do vî vî tins]]. Gn a eto des [[roman e walon|romans]] et kécfeye des [[ramexhnêye di noveles|ramexhnêyes di noveles]]. Gn a sacwants [[binde d' imådje e walon|bindes d' imådjes]], et ene piceye di [[live d' imådje e walon|lives d' imådjes]] e walon. N a yeu onk u deus [[live rilidjeus e walon|lives rilidjeus e walon]]. Les [[livret d' pîce di teyåte e walon|pîces di teyåte e walon]] ont stî lontins eplaideyes come des ptits lives. Ene peclêyes di lives e walon sont ratournés e francès vizon vizu. Gn a eto bråmint des lives e walon ki l' adrovaedje est scrît e francès. Bråmint des [[scrijhaedje e walon|scrijhaedjes e walon]] sont djusse prezintés come on [[silabusse]], u des agrapés foyous, et cossemés på scrijheu. Gn a sacwants [[coleccion d' lives e walon|coleccions d' lives e walon]]. Les lives e walon sont diferins des [[live sol walon|lives sol walon]], la ki li mwaisse sicrijhaedje est e francès, mins li mwaisse sudjet, c' est l' walon. Les [[antolodjeye]]s di scrijheus walons sont ene miete inte les deus, la k' li mwaisse sicrijhaedje est e walon, mins li prezintaedje des scrijheus todi e francès. == Vindince des lives e walon == C' est foirt målåjhey di vinde des lives e walon. Ca les djins n' ont nén stî scolés a lére li walon. Eto, divant li [[rifondou walon|rfondou]], tchaeke sicrijheu notéve l' accint di s' veye u s' viyaedje dins les lives. E rfondou, i fåt aveur sitî scolé po poleur lére, et gn a nole sicole ki l' acsegne. Sovint les lives e walon sont eplaidîs a conte d' oteur. On n' les trove nén dins les livreyes. Bråmint des lives e walon sont-st eplaidî pa des [[soce di waloneus|soces di waloneus]], avou des subzides di l' Estat ([[CLRE]], provinces, comenes). Li saetchaedje va d' on cint a meye egzimplaires. Li pus foirt saetchaedje, ci fourit [[Li vî bleu (binde d' imådjes)| Li vî bleu]], ene binde d' imådje k' a vudî a pus di 100.000 egzimplaires. == Hårdêyes divintrinnes == * [[Dessineu po les lives e walon]] * [[Wikipedia:Pordjet_rivowes_et_lives_walons|Djivêye di sacwants lives e walon]] * [[Gazetes e walon]] * [[Romans e walon]] * [[Sicrijheu e walon]] 20392 56042 2006-05-08T16:41:50Z LUCPOL 163 [[Image:Crystal 128 ksmiletris.png|50px]] [[pl:Wikipedysta:LUCPOL]] [[en:User:LUCPOL]] [[ru:Участник:LUCPOL]] 20395 56050 2006-05-08T21:37:30Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == scalot [S101, S104, S109], scalot / sucalot [S117] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Basse-Årdene]] (v.m.) 20396 66056 2006-07-03T23:57:03Z Lucyin 16 [[Basse-Årdene]] displaecî viè [[Basse Årdene]]: rîle so les loyeures [[Categoreye:diyalectolodjeye walone]] Li '''Basse-Årdene''', u '''walon nonnrece''', u '''walo-picård''', c' est èn [[accint do walon]] k' on djåz(év)e dins l' Mitan del Province do Lussimbork (Nonne di l' arondixhmint d' Måtche, grande pårt di l' arondixhmint d' Bastogne; arondixhmint do Tchestea), et dins l' arondixhmint d' Djedene, el Province di Nameur ([[Årdene namurwesse]]). Elle a stî lomêye insi diviè 1995, pa [[Lucyin Mahin]], eneviè li [[Hôte-Årdene]], ki c' est des accints pus près do [[Payis d' Lidje]]. Li walon Nonnrece n' est nén bén pårti do Walon do Payis d' Lidje. Les accints d' Derbu, Marcour, et del Viye Såm, metans, serént puvite metous avou l' Hôte-Årdene k' avou l' Basse-Årdene. Il est bén diferin do [[gåmès]] a Nonne (arondixhmint d' Virton). Li limodje avou l' [[payis d' Nameur]], c' est l' [[Fåmene]]. == Mwaissès piceures des accints des Basse-Årdene == * Li [[spotchåve voyale]] est U (apus ki sacwantès plaeces djusse astok del Fåmene, come [[Nåwinne]]. * li [[definixhant årtike]] femrin est ''la''; eto, ci n' est nén l' minme ki l' omrin, k' est ''lu''. Dins tot l' restant del Walonreye, c' est l' minme a l' omrin et å femmrin ([[Motî:li|li]], [[Motî:el 1|el 1]]). Foû-rîles : Viyaedjes djusse a Nonne del Fåmene, do [[Li Bork|Bork]] ås [[Les Boursegnes|Boursegnes]]. == Sicrijhaedjes del Basse-Årdene == === [[Gazetes e walon]] === * [[Coutcouloudjoû]] * [[Singulîs]] === Antolodjeyes === * Antolodjeye [[Scrijheus d' Årdene (antolodjeye)|Scrijheus d' Årdene]] (tote li Basse-Årdene) * Pitites antolodjeyes "[[Cåzans walon (antolodjeyes)|Cåzans walon]]" (tchestrolès) === Motîs === * [[Motî d' Bastogne]] * [[Rasgotaedje (motî walon)|Li Rasgotaedje]] ([[Payis d' ersè]]) * teze da [[J.M. Pierret]] * [[Motî d' Bive]] === Accints coinreces; sicrijheus; motîs === * Payis d' Bastogne : [[Arthur Schmitz]] * Accint do Bork : [[Emile Pècheur]] * Accint del Hôte-Seure : [[Maurice Georges]], [[Charles Bentz]] * [[Payis d' ersè]] : [[Lucyin Mahin]] (å cmince); [[Pire Otjacques]], [[Louis Baijot]], [[Gaston Lucy]]; * Accint d' Bietris : [[Yves Gourdin]] * Tchestrolès : [[Calixte Culot]] * Payis d' Libråmont : [[Raymond Mouzon]] * Aschates del Fåmene [[Joseph Calozet]], [[André Henin]], [[Joseph Bily]] * Payis d' Måtche : [[Achille Mossiat]], [[Joël Thiry]] 20397 56059 2006-05-08T22:25:18Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:el 1|el 1]] (definixhant årtike, li) * [[Motî:el 2|el 2]] (etrocla e + li, femrin; dins li) 20398 56062 2006-05-08T22:28:57Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>el 1</B></FONT> [definixhant årtike, omrin et femrin] [[Motî:li|li]]. <I>El vatche, et torea.</I> <span lang=fr>F. le, la.</span> Omonimeye : * [[Motî:el 2|el 2]] (etrocla e + li, femrin; dins li) ---- * [[definixhant årtike|Dipus d' racsegnes so les definixhants årtikes]] 20399 56064 2006-05-08T22:30:47Z Lucyin 16 == Disfondowes == <b>el</b>, ol, al, a la. 20400 56068 2006-05-08T22:37:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20401 56069 2006-05-08T22:37:20Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20402 56070 2006-05-08T22:37:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20403 56071 2006-05-08T22:37:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20404 56073 2006-05-09T11:01:54Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;sibarer : sbarè / si(barè) [C8], sbarer / subarer [S117], sbarer [S17, S104, S109, G152], s(eu)barer [S107], sbarer [S100], sbaré [S101], sbarè [S2, S24], èsbarer [E1, E21, C9]; èzbarer [E1]; èsbârer [E34] ;sibaré : èsbaré [C9]; èsbâré [E34]; asbarè [O0], sbaré / subaré, êye [S117] ;sibaraedje : èsbarèdje [E21], sbaradje / subaraedje [S117] ;sibarmint : èsbarémint [E21], sbarmint / subarmint [S117] ;sibarant : èsbarant [C9], sbarant / subarant, -e [S117], sbarant [S109] ;sibara : èsbara [E1, E21], sbara / subara [S117], sbara / si(bara) [C8], sbara [S24, S100], sbarat [S101] ; sibaroe : èsbarou [S5, S25], subaroû / esbaroû [S117], sbaroû [S17, S104, S109], sbarô [S107, S110] ;sibareure : èsbareûre [E1] ;sibareus : sbareus [S24] == Rifondaedje == ;sibaroe : cawete -oe, dobe del cawete -a (come [[Motî:houwer|houwoe / houwa]]; [[Motî:peler|peloe / pela]]). 20405 56075 2006-05-09T14:57:33Z Pablo 5 Mwaîstrijhe displaecî viè Mwaistrijhe #REDIRECT [[Mwaistrijhe]] 20406 56737 2006-05-14T17:15:10Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mier</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>miere 1</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>mier-</B></FONT> <B>I.</B> [adv.] (metou divant èn addjectif u èn adviebe, k' on pout scrire come on mot d' acolaedje) foirt, tot: [[Motî:mierseu|mierseu(le)]] u mier(e) seu(le), [[Motî:mierlådje|mierlådje]] u mier(e) lådje, [[Motî:mierlon|mierlon]] u mier lon, [[Motî:mierlong|mierlong]] u mier(e) long(ue), [[Motî:miernou|miernou, owe]] u mier nou, miere mowe. Franwal: ahåyant po les mot fwaits sins tuzer avou l' betchete <span lang=fr>hyper- (hypersensible, hyperjeune, hyperloin)</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; (tot) fén mier, (tote) fene miere: </FONT> stîle rinflant po refoirci li sinse di "mier". <B>II.</B> [addj.] metou dvant on no, mostere <B>1.</B> ki l' accion a stî fwaite totafwaitmint ([[Motî:mierdistrujhaedje|mierdistrujhaedje]]). <B>2.</B> ki ça s' a fwait tot d' on côp ([[Motî:mierrandon|mierrandon]]). <B>3.</B> k' i fåt prinde li sinse li pus stroet possibe do mot ([[Motî:miercopete|miercopete]], [[Motî:miercorin|miercorin]], [[Motî:miercoron|miercoron]]). Etimolodjeye: latén <span lang=la>merus</span> (peur); tz a: Ingl. <span lang=en>mere</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miermint</B></FONT> [adv.] pititmint, mwinrmint, waire. <I>On-z a miermint magnî, chal.</I> <I>I n' a miermint ki s' pitit necessaire.</I> (ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:pitiveuzmint|pitiveuzmint]], [[Motî:pôvriteuzmint|pôvriteuzmint]]. <span lang=fr>F. chichement, pauvrement, maigrement.</span> Etimolodjeye: bodje "mier" (peur), cawete -mint, tz a: Ingl. <span lang=en>merely</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierinne</B></FONT> [adv.] mier, e. <I>Il est tot mierin dseu; elle est tote mierinne disseule.</I> Omonime: * [[Motî:miere|miere]] (f.n.; stron) 20407 56085 2006-05-09T17:39:45Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <B><FONT COLOR="#800080">mièr</B></FONT>, miér, <B>mér</B>, minr-. 20408 56086 2006-05-09T17:42:11Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mier]] 20409 56088 2006-05-09T17:43:39Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mier]] 20410 56090 2006-05-09T17:45:30Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mier]] 20411 56091 2006-05-09T17:45:48Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mier]] 20412 56092 2006-05-09T17:46:16Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> mièrin, èn.ne, mirin, èn.ne. 20413 56872 2006-05-15T00:24:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miercopete</B></FONT> [f.n.] fene copete (çou k' est tot å dzeu). <I>Dierinne peme: Oyi, dji di bén: li dierinne; Li fene dierinne, La hôt, tot la hôt, Al miercopete del melêye</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. (extrémité de la) cime.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + no ([[Motî:copete|copete]]). 20414 56095 2006-05-09T17:49:40Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <B>mércoupète</B>, <B><FONT COLOR="#800080">mièrcopète</B></FONT>. 20415 56871 2006-05-15T00:23:13Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miercour</B></FONT> [o.n.] dins l' ratouneure: <FONT COLOR="#ff0000">esse e miercour dins:</FONT> esse o fén mitan di. <I>Dji so e miercour dins mes afwaires</I> (Y. Gourdin). <span lang=fr>F. être en plein, être plongé dans.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miercorin</B></FONT> [o.n.] fén mitan. <I>Avou ses couz del Blanke Årmêye, i schapént les Tatårs prijhnîs des Rûsses, eyet les muchyî dins les cahoutes di bierdjî, e miercorin des "Crimski Gori", les tienes di Crimêye</I> (L. Mahin). <I>Nén rovyî ki Cînè, c' est li miercorin del Walonreye, eyet, sorlon l' atåvla da Bay e 1957, li lingaedje di Cînè sereut pår li vraiy rifondou a môde mitrinne</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. plein cœur, beau milieu, épicentre.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + no ([[Motî:corin|corin]]), sol modele "[[Motî:mierseu|mierseu]]", "[[Motî:miernou|miernou]]", 1997. 20416 56099 2006-05-09T17:57:25Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <B>mérkeur</B>, <B><FONT COLOR="#800080">mièrcoûr</B></FONT>. Coinrece payis d' Bietris. 20417 56101 2006-05-09T17:58:46Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:miercour]] 20418 56771 2006-05-14T22:23:29Z Pablo 5 rissaetchî "(spec.)", dji n' sai nén çou k' ça vout dire <FONT COLOR="#ff0000"><B>dezert</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> espåce la k' i n' a nén ene djin et k' i n' s' î passe rén. <B>2.</B> espace la k' i n' a waire di plantes et d' åbes, et k' i n' a waire di djins k' î sårént dmeurer. <span lang=fr>F. désert.</span> 20419 59151 2006-06-02T16:22:17Z Pablo 5 === Fiesses === * [[Djournêye di l' Urope]] '''[[9 di djanvî]]''': '''[[Djournêye di l' Urope]]''' <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:European flag.svg|80px|Drapea d' l' Urope]] </div> <div> *[[1429]] -[[Djane d' Arc]] bate les [[Inglutere|inglès]] a [[Orleyans]]. *[[1950]] - [[Declaråcion da Robert Schuman]], po ene [[Urope]] organizêye. *[[1994]] - [[Nelson Mandela]] divént l' prumî prezidint noer del [[Nonne Afrike]]. </div> Dierins djoûs: [[6 di may]] &ndash; [[7 di may]] &ndash; [[8 di may]] <noinclude> [[ca:Template:Maig 9]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 9. Mai]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/May 9]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/9 maggio]] [[nl:Template:Geschiedenis 9 mei]] </noinclude> 20420 56874 2006-05-15T00:38:06Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Djournêye di l' Urope]] 20421 62757 2006-06-20T20:26:57Z Tiri 72 [[Image:Salon de l'Horloge.jpg|thumb|Salon d' l' Ôrlodje å "Quai d'Orsay", la ki l' declaråcion a stî fwaite.]] Li '''Declaråcion da Robert Schuman''', ci fourit cwand [[Robert Schuman]], minisse frances des dfoutrinnès afwaires, houka l' [[Almagne]], li 9 di may 1950, a mete e cmon li produjhaedje di [[tcherbon]] et d' [[acî]] des deus payis. Li declaråcion propôze li metaedje so pî d' one [[Ôte Åtorité]], ki dvrè manaedjî li produjhaedje des deus payis, çou ki dvénrè, èn an pus tård, li [[Cominålté uropeyinne do tcherbon et di l' acî]]. Ele fwait vey eto k' i pôreut aveur on djoû ene [[federåcion uropeyinne]]. '''Sacwants mots del declaråcion (e frances):''' <span lang=fr>« ''L'[[Urope|Europe]] ne se fera pas d'un coup, ni dans une construction d'ensemble: elle se fera par des réalisations concrètes créant d'abord une solidarité de fait.'' »</span> [[de:Schuman-Plan]] [[en:Schuman Declaration]] [[es:Declaración Schuman]] [[fr:Déclaration Schuman]] [[it:Dichiarazione Schuman]] [[lb:Schuman-Declaratioun]] [[nl:Schumanplan]] [[pl:Plan Schumana]] 20422 56876 2006-05-15T00:46:00Z Pablo 5 rifondaedje {{djermon}} [[Imådje:RobetSchuman.jpg|thumb|230px|'''Robert Schuman''']] [[imådje:Robert Schuman.jpg|thumb|230px|Posteure di Robert Schuman a [[Brussele]]]] :''Ci årtike cåze do politikî Robert Schuman. Pol muzikî do 19inme sieke, vey [[Robert Schumann]].'' '''Robert Schuman''' a vnou å monde li [[29 di djun]] [[1886]] a [[Lussimbork veye]], et mori li [[4 di setimbe]] [[1963]]. C' esteut on politikî francès, mimbe do [[Mouvement Républican Populaire]]. Il a stî [[prumî minisse]] del [[France]] di [[1947]] a [[1948]] eyet [[minisse des dfoutrinnès afwaires]] di [[1948]] a [[1953]]. E [[1950]], dins çou k' on lome li [[Declaråcion da Robert Schuman]], i propôza di mete so pî li [[Cominålté uropeyinne do tcherbon et di l' acî]], k' on lome eto [[plan Schuman]]. Ci fourit li fondmint di l' [[Union Uropeyinne]]. == Vicåreye == Schuman a crexhou el [[Lorinne]] eyet studyî po fé [[pårlî]] a l' [[Univiersité Humboldt]] di [[Berlin]] e l' [[Almagne]]. [[da:Robert Schuman]] [[de:Robert Schuman]] [[en:Robert Schuman]] [[es:Robert Schuman]] [[fi:Robert Schuman]] [[fr:Robert Schuman]] [[it:Robert Schuman]] [[lb:Robert Schuman]] [[nl:Robert Schuman]] [[no:Robert Schuman]] [[pl:Robert Schuman]] [[pt:Robert Schuman]] [[ro:Robert Schuman]] 20423 56131 2006-05-09T19:55:17Z 217.136.7.208 <FONT color=#ff0000><B>elaidi, eye</B></FONT>[addj.] presse a esse clôs, pask' i n' rapoite pus rén, tot cåzant d' on handele. F. au bord de la faillite, en dépôt de bilan. 20424 56136 2006-05-09T19:57:10Z 217.136.7.208 <FONT color=#ff0000><B>elaidixhaedje </B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "elaidi" eyet "s' elaidi". F. enlaidissement, dégoût, aversion, répugnance, abandon, déclin, décadence, décrépitude. Disfondowes: èlêdichadje, alêdichadje, èlêdihèdje,<font color=#800080>èlêdichèdje</font>. 20425 56139 2006-05-09T19:58:43Z 217.136.7.208 <FONT color=#ff0000><B>elaidixhmint</B></FONT>[o.n.] elaidixhaedje. Disfondowes:<font color=#800080>èlêdichmint</font>, elaidih'mint. 20426 56140 2006-05-09T20:02:17Z 217.136.7.208 <FONT color=#ff0000><B>elaxhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "elaxhî". F. mise à l'attache, enlacement, embrassade, étreinte, union, accouplement, dépendance, soumission, association, corrélation. Disfondowes: <font color=#800080>èlahèdje</font>, alachadje, inlachâdje, <font color=#800080>èlachadje</font>. 20427 56141 2006-05-09T20:05:09Z 217.136.7.208 <FONT color=#ff0000><B>elaxhance</B></FONT> [f.n.] estance do ci (del cene) k' est elaxhî (eye) a on mwaisse, ene drouke, on sistinme economike. <i>Il ont trové on novea rmede po l' elaxhance å crak. L' elaxhance economike, c' est co pus pire ki l' colonijhaedje</i>. F. dépendance, tutelle. Disfondowes: alachance, <font color=#800080>èlachance</font>, <font color=#800080>èlahance</font>. 20428 56142 2006-05-09T20:07:36Z 85.93.218.67 Li Sint-Schuman, c' est l' no k' on done, po balter, al [[djournêye di l' Urope]] do 9 di may. 20429 57854 2006-05-21T18:13:07Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[en:European symbols#Europe Day]], [[fi:Euroopan unionin symbolit#Eurooppa-päivä]], [[tr:Avrupa Günü]] [[Categoreye:Urope]] E l' [[Urope]], li [[9 di may]], on fiestixh li [[declaråcion da Robert Schuman|declaråcion da Robert Schuman do 9 di may 1950]]. Ci djoû la, [[Robert Schuman]], li minisse francès des dfoûtrinnès afwaires d' adon, propôza di mete e cmon totes les usteyes di produjhaedje di [[tcherbon|tcherbon]] et d' [[acî|acî]] del [[France]] et d' l' [[Almagne]] eyet d' elzès fé manaedjî pa èn Hôte Otorité. Èn an pus tård, ces deus pays la, avou li [[Beldjike]], li [[Lussimbork]], les [[Bas-Payis]] eyet l' [[Itåleye]], vont mete so pî li [[Cominålté uropeyinne do tcherbon et di l' acî]]. On rwaite ci declaråcion la come li nexhance del [[Cominålté uropeyinne]] eyet di l' [[Union Uropeyinne]]. Li 9 di may est on djoû d' condjî dins les [[institucions uropeyinnes]], la k' on lome si djoû la, po balter, li [[Sint-Schuman]]. [[da:Europadagen]] [[de:Europatag]] [[en:European symbols#Europe Day]] [[eo:Eŭropa tago]] [[es:Día de Europa]] [[fi:Euroopan unionin symbolit#Eurooppa-päivä]] [[fr:Journée de l'Europe]] [[it:Giorno europeo]] [[ka:ევროპის დღე]] [[nl:Europadag]] [[no:Europadagen]] [[pl:Dzień Europy]] [[sl:Dan Evrope]] [[sr:Дан Европске уније]] [[sv:Europadagen]] [[tr:Avrupa Günü]] 20430 56147 2006-05-09T20:18:12Z 217.136.7.208 <FONT color=#ff0000><B>elaxhî</B></FONT> <b>I.</b> [v.c.] <b>1.</b> mete ene laxhe a. <i>On-z elaxhe les tchéns ki hagnèt. (Li Leu eyet l' Tchén) - Leye on pô vir, cwè çki t' as la po ene rogne ? - O, ça, ç' n' est rén ! - Årèss estîz coixhî ? - C' est ptete el plaece del tchinne, ou çki dj' so elaxhî</i> ([[L. Bernus]]). rl a: loyî, aloyî; rl a: dislaxhî. F. attacher, mettre en laisse. <FONT COLOR="#0000ff"> >> On n' elaxhe nén s' tchén avou des såçusses</FONT>: i n' fåt nén diner l' ocåzion a ene djin di fé çou k' vos lyi disfindoz. Franwal: ahåyant po: "Il ne faut pas tenter le diable". <b>2.</b> (imådjreçmint) si fé vey voltî, et ritni come pa ene laxhe. <i>Li djonnea s' aveut beazebén leyî elaxhî d' ene crapåde ki n' conoxheut ni d' Eve ni d' Adan</i>. <b>3.</b> serer dins ses bresses. <i>Li vî grand-pé elaxha l' efant dvins ses bresses. Des vigreus bresses l' avént-st elaxhî et ene tchôde, moyeye boke båjhive tot avå s' vizaedje: Fernande </i>([[J.P. Dumont]]). F. enlacer. <b>II.</b> <FONT color=#ff0000><B>s' elaxhî</B></FONT> [v.pr.] 1. s' ecramyî. <i>Li tchvå s' a-st elaxhî dvins ses traits. Li tchén s' a-st elaxhî e s' coide. C' est des rouwales et des pazeas ki s' elaxhèt onk divins l' ôte</i>. rl a: ebertaker. F. s'empêtrer, s'enchevêtrer. <b>2.</b> si serer dins les bresses di n' on l' ôte. <i>Et si vos vs alez piede tola, On vs mosterrè, so vosse passaedje, Deus tiyoûs k' s' elaxhèt: c' est çou k' nosse cope divna</i> ([[Ovide, rat. pa F. Duysenx]]). F. s'enlacer. <b>3.</b> (imådjreçmint) si loyî dins ene soce, pa on contrat, pås hårdêyes do mariaedje. <i>Vo les la elaxhîs po tote leu vicåreye.</i> F. se lier, s'associer, s'unir. <b>4.</b> s' acawer, tot djåzant d' tchéns. F. s'accoupler. Disfondowes:<b>èlahî</b>, <b>èlachî</b>, alachî, alachi, alacher, alachè, inlachî. 20431 58542 2006-05-29T01:46:20Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[Categoreye:sicrijheus e walon|Callaert, Firmin]] '''Firmin CALLAERT''', a skepyî a [[Dårmè]] li [[20 di måss]] [[1899]]. Ci fourit on scrijheu e walon do payis d'&nbsp;[[Tchålerwè]]. Firmin Callaert a scrît dins les pus beas lives e walon do payis d' Tchålerwè: * “[[Avou ene hepe et on bos d' voye]]” * “[[Boignes contes]]” * “[[Eter les tchôkes]]” * “[[Istweres d' on gaviot]]” 20432 56158 2006-05-09T20:35:33Z Lucyin 16 Motî:ranxhe displaecî viè Motî:rantche: rifondaedje pus lodjike (ch + tch = tch) #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20433 56160 2006-05-09T20:35:34Z Lucyin 16 Copene:Motî:ranxhe displaecî viè Copene:Motî:rantche: rifondaedje pus lodjike (ch + tch = tch) #REDIRECT [[Copene:Motî:rantche]] 20434 58539 2006-05-29T01:41:48Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Avou_One_Hepe_Et_On_Boes_D_Voye.jpg|thumb|coviete]] '''Avou ene hepe et on bos d' voye''' (<SMALL>Avou ène ache et in bos d'voye</SMALL>), c' est on roman da [[Firmin Callaert]]. 20435 58545 2006-05-29T01:49:01Z Pablo 5 licince coviete do live "avou ene hepe et on bos d' voye" da Firmin Callaert == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20436 58541 2006-05-29T01:44:05Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Boignes_Contes.jpg|thumb|coviete]] '''Boignes Contes''' (<SMALL>Bwagnes Contes</SMALL>), c' est on roman da [[Firmin Callaert]]. 20437 58546 2006-05-29T01:49:32Z Pablo 5 licince coviete do live "boignes contes" da Firmin Callaert == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20438 58540 2006-05-29T01:43:23Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Eter_les_tchôkes.jpg|thumb|coviete]] '''Eter les tchôkes''' (<SMALL>Intrè lès tchaûkes</SMALL>), c' est on roman da [[Firmin Callaert]]. 20439 58536 2006-05-29T01:39:50Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[Categoreye:romans e walon]] [[Imådje:Istweres_D_On_Gaviot.jpg|thumb|coviete]] '''Istweres d' on gaviot''' (<SMALL>Istwères d'in gaviot</SMALL>), c' est on roman da [[Firmin Callaert]]. 20440 58543 2006-05-29T01:47:26Z Pablo 5 licince coviete do live "eter les tchôkes" da Firmin Callaert == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20441 56172 2006-05-09T20:55:56Z Tiri 72 20442 56178 2006-05-09T21:57:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20443 56179 2006-05-09T21:57:34Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20444 56180 2006-05-09T21:57:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20445 56181 2006-05-09T21:58:14Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20446 57118 2006-05-17T14:47:02Z Pablo 5 [[Categoreye:dizo-prodûts des plantes]] Les '''bahous d' canadas''' (on dit eto: '''rantches di crompires'''), c' est les foyes et les montants des [[canada (plante)|canadas]], copurade cwand i sont souwés. El Walonreye, dinltins, les bahous estént sovint broûlés po fé des gådrêyes, la k' on cujheut les crompires al pelete. C' esteut après l' 15 d' octôbe, cwand on pleut aler wårder [[wårdaedje a rlame|ås vatches a rlame]] (dins tos les tchamps). Ôte pårt, on pout dner les rantches a magnî ås vatches. Mins i n' les fåt nén dner tote vetes, ca ele sont epweznantes, copurade s' i gn a des vetes fruts dissu. I contegnnut del [[solanene]]. E l' [[Afrike bijhrece]], la k' i gn a waire di bwès, on pout broûler les bahous dins les fors å pwin. 20447 56190 2006-05-09T22:49:19Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Canada (payis)]] * [[canada (plante)]] 20448 56191 2006-05-09T22:49:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[crompire]] 20449 61056 2006-06-15T17:23:47Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:agricoûteure]] [[categoreye:vîs alaedjes]] [[Categoreye:droet cinsî]] Li '''wårdaedje des biesses a rlame''' (on djheut eto : '''fé l' 15'''), c' esteut après l' 15 d' octôbe, poleur aler ås vatches so tos les tchamps sins clôzeures. [[fr:vaine pâture]] 20450 56194 2006-05-09T22:54:07Z Lucyin 16 [[categoreye:Moyinådje]] [[categoreye:Ancyin Redjime]] [[categoreye:Droet]] 20451 56197 2006-05-09T22:55:46Z Lucyin 16 Wårdaedje a rlame displaecî viè Wårdaedje des biesses a rlame: pus djusse #REDIRECT [[Wårdaedje des biesses a rlame]] 20452 56661 2006-05-14T14:47:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20453 56200 2006-05-09T23:00:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rantche]] 20454 56209 2006-05-10T13:40:17Z Pablo 5 Drapea di l' Union Uropeyinne displaecî viè Drapea d' l' Union Uropeyinne #REDIRECT [[Drapea d' l' Union Uropeyinne]] 20455 56212 2006-05-10T13:58:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Drapea walon]] 20456 56219 2006-05-10T14:20:03Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Jean-Philippe Legrand]] 20457 56220 2006-05-10T14:20:22Z Pablo 5 Dju m'loume Dj'han-Flipe, dju d'meûre à Stâv'leû. Dju so bin pèneû d'vèy ku lès vîs n'djâzèt pus walon avou lès djônes. A m'manîre, dju sây du l'fé viker tot djâzant avou mès parints, mès vwèzins ou lès corèdjeûs waloneûs ki ovrèt tant po fé roter lès sizes èt les copin'rèyes. Dju vôreû bin publiyî on-ovrèdje so lès scriyèdjes du m'grand-pére, Camille Gaspard (Wène, 19717-1990), ku bin dès djins k'nohèt dèdjà. Mins dj'a tél'mint d'ovrèdje!... Vos p'loz viziter m'pâdje vochal, c'è-st-è walon. http://www.dessindepresse.com/index-wa.html 20458 56723 2006-05-14T16:52:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierdistrujhaedje</B></FONT> [o.n.] nouzome distrujhaedje. <span lang=fr>F. destruction totale.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;åre di mierdistrujhaedje:</FONT> åre ki distrût ttafwait, come les bombes atomikes. <I>Saddam ni pout pont fabriker d' åres di mierdistrujhaedje, mins Israyel årè motoit li bombe atomike divant waire. Pocwè ?</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. arme de destruction massive.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + no ([[Motî:distrujhaedje|distrujhaedje]]), sol modele "[[Motî:mierseu|mierseu]]", "[[Motî:miernou|miernou]]", [[Noûmot do walon|1997]]. 20459 56727 2006-05-14T16:59:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierdjin</B></FONT> [f.n.] djin tote seule, tot cåzant anministrativmint. <I>El soce dirè kî çki l' riprezinte avou l' droet d' vôte a l' A.G. (ene mierdjin pa soce)</I> (C. Tombeur). <I>A l' AG (mwaisse-raploû), come ås CA (raploûs d' minance), les vôtaedjes k' atôtchèt ene mierdjin dimorront screts</I> (C. Tombeur). <I>Nos rascråwes, målureuzmint, sont-st odzeu del foice d' ene mierdjin, minme odzeu des foices di grandès organizåcions come li Rodje Croe et totes les S.N.R. del daegn</I> (L. Mahin). <I>So ci tins la, e l' Afrike, li mierdjin wangne todi pus moens dispu les anêyes 80</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. individu (isolé).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nén ene mierdjin:</FONT> nén ddja ene djin. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>pas âme qui vive</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po ene mierdjin, do mierdjin, d' ene mierdjin:</FONT> a vey avou ene seule djin. <I>Avou les scrijhaedjes fonetikes, ezès ptitès coines do payis, li scrît ni mostere pus ki l' lingaedje d' ene mierdjin.</I> <I>C' est des cabenes po ene mierdjin.</I> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>individuel(le), personnel(le)</span>. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mene a mierdjin:</FONT> pitite mene ki va acsure rén k' ene djin. <I>Les ptitès menes a mierdjin, les menes do pôve come on les lome, si plèt atchter o martchî noer po ene crosse di pwin; metowes so les pazeas dins les bwès, ele vos råyèt on bresse, ene djambe come po rire, u vos sboirgnî, u vos araetchî li mitan do babetch</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. mines anti-personnelles.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + no ([[Motî:djin|djin]]), sol modele "[[Motî:mierseu|mierseu]]", "[[Motî:miernou|miernou]]", 1998. 20460 56725 2006-05-14T16:55:16Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <B>mérdjin</B>, <FONT COLOR="#800080"><B>mièrdjin</B></FONT>. 20461 56728 2006-05-14T17:01:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierdjonne</B></FONT> [addj.] tot djonne. <I>René Painblanc moussa mierdjonne dins les <span lang=wa-fell>"Scrîveûs du Cente"</span>.</I> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + addjectif ([[Motî:djonne|djonne]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierdjonnesse</B></FONT> [f.n.] ådje k' on-z est mierdjonne. <I>Marcel Hicter ses bokets e lingaedje di Henefe, els a scrît e si mierdjonnesse, pus al fén di s' veye (et esse eplaidîs fok après s' moirt).</I> 20462 56234 2006-05-11T12:06:41Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mierdjonne]] 20463 56729 2006-05-14T17:03:08Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierlådje</B></FONT> [addj.] foirt lådje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; å fén mierlådje:</FONT> grande å lådje, drovowe tote grande, tot cåzant d' èn ouxh, d' ene finiesse, d' idêyes. <I>Pal vite å fén mierlådje, dj' oyeu l' hoûlaedje des grands åbes di l' alêye do tchestea</I> (E. Delaite &amp; P.J. Dosimont). Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + addjectif ([[Motî:lådje|lådje]]). 20464 56239 2006-05-11T12:12:09Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">mierlon</B></FONT> [adv.] foirt lon. <span lang=fr>F. lointain, très éloigné.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe (mier) + adviebe (lon). 20465 56735 2006-05-14T17:12:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierlong</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierlongue</B></FONT> [addj.] foirt long. Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + addjectif ([[Motî:long|long]]). 20466 56243 2006-05-11T12:17:25Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:mierlong]] 20467 56246 2006-05-11T13:58:49Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:ranxhea]] 20468 56250 2006-05-11T15:19:44Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:miernou]] 20469 56252 2006-05-11T15:20:34Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <B><FONT COLOR="#800080">mièrnou, owe</B></FONT>, <B>miérnu, ûwe</B>, mérnu, ûe. 20470 56738 2006-05-14T17:19:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierrandon</B></FONT> [o.n.] seul randon, tot djåzant d' ene sacwè ki s' enonde tot d' on côp. <I>Adon, d' on mierrandon, gn a des clotches ki sounèt Leu pzant andjlusse; c' est nonne; bén neni, c' est meynute</I> (Baudelaire, redjårbé pa L. Mahin). <span lang=fr>F. seul élan, impulsion, envolée soudaine.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + no ([[Motî:randon|randon]]), sol modele "[[Motî:mierseu|mierseu]]", "[[Motî:miernou|miernou]]", 2000. 20471 56742 2006-05-14T17:24:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierseu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierseule</B></FONT> [addj.] tot seu, tote seule. <I>Jåme est ene miete tot seu; ene miete foû des bruts. Mierseu</I> (E. Gilliard). <I>A poenne la, rouf, vo l' la ki t' rapice li botaye di Sinzano et ki s' vude on vere ki n' va nén dmorer foirt lontins mierseu dins s' rondowe botike: Carpe Diem !</I> (J. Schoovaerts). <I>Dji so tot mierseu drola sol Tere ås Spenes et dji cache après ene sakî po m' tini cpagneye: deus gades, c' est waire !</I> (J. Spinosa). <I>Nåjhi, i n' s' a nén rilvé et dmorer so plaece po tchanter, mierseu, "Li vî blanc tchvå", "Djîle Copiche", "Evoye po l' Amerike"</I> (J. Schoovaerts). rl a: [[Motî:disseulé|disseulé]]. <span lang=fr>F. esseulé(e), isolé(e), solitaire.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete fén mierseu d' djouweu:</FONT> (fotbal) én nén leyî èn ôte djouweu dilé lu, po k' on vs passe li bale. <span lang=fr>F. se démarquer.</span> Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]]) + addjectif ([[Motî:seu|seu]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierseulisté</B></FONT> [f.n.] [[Motî:disseulance|disseulance]]. <I>Dj' esteu dins ene mierseulisté, valet, dji n' ti di k' ça.</I> 20472 56739 2006-05-14T17:19:33Z Pablo 5 #REDIRECT[[Motî:mierseu]] 20473 56740 2006-05-14T17:19:58Z Pablo 5 #REDIRECT[[Motî:mierseu]] 20475 56741 2006-05-14T17:21:29Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;mierseu: miérseu, mièrseu, mérseu, eule, miérdiseu, mwérseu. ;mierseulisté: mièrseulisté, mérseulsuté, <FONT COLOR="#800080"><B>mièrseulistè</B></FONT>. 20476 56670 2006-05-14T15:22:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>miersipepieus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>miersipepieuse</B></FONT> [addj.] foirt foirt sipepieus(e). <span lang=fr>F. extrêmement tâtillon(ne), exhaustif (ive).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>miersipepieuzmint</B></FONT> [adv.] d' ene miersipepieuse manire. <I>Les prononçaedjes do 20inme sieke sont dnés miersipepieuzmint el notûle ALW 15.10.</I> <span lang=fr>F. exhaustivement.</span> Etimolodjeye: addj. "sipepieus", betchete "mier-", cawete d' adviebe "-mint", 2001. 20477 56565 2006-05-13T18:03:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rincea]] 20478 56268 2006-05-11T15:41:22Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:miersipepieus]] 20479 56270 2006-05-11T15:41:47Z Lucyin 16 Ranché displaecî viè Motî:ranché #REDIRECT [[Motî:ranché]] 20480 56563 2006-05-13T18:02:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rincea]] 20481 56674 2006-05-14T15:33:38Z Pablo 5 <B><FONT COLOR="#ff0000">Miertchamp</B></FONT> [n.pl.] hamtea di Tniveye, raloyî dinltins å ban di Rnuveye, e F. <span lang=fr>Mierchamps</span>. <I>Po-z aler a Miertchamp å pus droet, on dveut prinde å court pa Belvuwe et pa Trompe-souris, et leyî l' molén do Wé sul costé</I> (R. Dedoyart). Etimolodjeye: mot d' acolaedje adviebe ([[Motî:mier|mier]] (mier dins l' sinse di "pôve" u di "tot seu") ) + no ([[Motî:tchamp|tchamp]]). ---- [[Tiniveye (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so Tniveye]] 20482 56274 2006-05-11T15:44:21Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> Mièrtchamp. 20483 56277 2006-05-11T16:19:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sistinme]] 20484 56278 2006-05-11T16:20:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sistinme]] 20485 56677 2006-05-14T15:39:50Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sistinme</B></FONT> [o.n.] aloyeye manire d' è vudî po ene metowe aroke. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;vî sistinme:</FONT> manire di fé did dinltins. <I>Dj' inme todi bråmint mî l' vî sistinme.</I> <span lang=fr>F. méthode traditionnelle.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vî Sistinme:</FONT> måke di [[Motî:peket|peket]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Sistinme Feller:</FONT> sistinme di scrijhaedje des accints do walon, askepyî pa [[Jules Feller]] diviè 1900. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sistinme d' operance:</FONT> li mwaisse programe d' on sistinme informatike, li ci ki fwait aler l' éndjolreye, et k' enonde les programes eployîs pås uzeus. <span lang=fr>F. système d'exploitation.</span> <span lang=en>Ing. operating system.</span> Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje do F. <span lang=fr>système</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sistematike</B></FONT> [addj., todi padrî] <B>1.</B> sins rén leyî sol costé. <I> Ça fwait ki nosse Lucyin s' enonde et s' lancî dins li studiaedje sistematike do walon.</I> <span lang=fr>F. systématique.</span> <B>2.</B> todi les minmes. <I>Li "rîle des rîlêyes", c' est li rprindaedje des minmes candjmints sistematikes.</I> Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje (avou [[candjmint d' voyale]] INM = ÈM) do F. <span lang=fr>systématique</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sistematicmint</B></FONT> [adv.] toltins, a tot côp, a tot côp bon. <I>Ôte kesse, est çk' i fåreut eployî sistematicmint li lete "i" pol sipotchåve voyale, metans dins Djinape, Ritene, Ridû ?</I> ([[P. Sarachaga]]). <span lang=fr>F. systématiquement.</span> ---- * [[sistinme Feller|Dipus d' racsegnes sol sistinme Feller]] * [[peket (abwesson)|Dipus d' racsegnes sol peket "Vî Sistinme"]] * [[sistinme d' operance|Dipus d' racsegnes so les sistinmes d' operance]] 20486 61481 2006-06-16T14:50:11Z Pablo 5 /* Sourdants do betchfessî OE */ {{djermon}} [[Imådje:Rantoele36.jpg|thumb|Li betchfessî OE dins l' tite del gazete "[[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele)]] ]] Li '''betchfessî OE''', c' est on [[betchfessî scrijha]]... == Sourdants do betchfessî OE == [[Imådje:memweres_namurwes.jpg|thumb|live avou l' tite avou li scrijha oè do sistinme Godenne]] Li scrijha OE a stî eployî dispu 1200, mins nén po reprezinter li betchfessî OE : * po rprezinter li [[betchfessî ô]] : '''''choeze''''' (1250) (tchôze) (pa côps avou deus ponts): : '''''Boëlhe''''' ([[Boye]]) : '''''Hoëgne''''' ([[Hoûgne]]) * po rprezinter li [[son wè]] (sistinme [[Léopold Godenne]]) : '''''memoère''''' (1890-1910) == Istwere do relijhaedje di OE == [[Imådje:Rantoele00.jpg|thumb|Rifondaedje avou "wè" (1994)]] [[Imådje:Rantoele1.jpg|thumb|Rifondaedje avou "eu" (1996)]] Les mots scrîts e rfondou avou OE avént stî rfondous avou wè (1994) pu avou eu (1996). C' est [[J.P. Hiernaux]] k' atåvla l' betchfessî OE e 1997. 20487 56682 2006-05-14T16:08:51Z Pablo 5 {{omonimeye}} Cwè vloz ? * l' årtike so les [[rantoele (éndjolike)|rantoele]]s éndjolikes ? * Li hagnon do motî avou l' mot [[Motî:rantoele|rantoele]] ? * [[Li Rantoele (soce)|Li pådje del soce "Li Rantoele"]] ? * [[Li Rantoele (gazete)| Li pådje del gazete "Li Rantoele"]] ? 20489 56684 2006-05-14T16:09:36Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rantoele]] 20490 56683 2006-05-14T16:09:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rantoele]] 20491 57106 2006-05-17T13:27:21Z Pablo 5 ôre alfabetike dins l' categoreye [[Categoreye:tchansons e walon|Ec n est nen co Framriye]] [[Imådje:tchanson_Framriye.jpg|thumb|air et mwaisses paroles do prumî coplet]] '''Èç n' est nén co Framriye''' (li mwaisse sicrijhaedje, c' est '''''Èn c' est nî co Framrîe'''''), c' est ene rilomêye [[tchanson e walon]], sicrite pa [[Joseph Dufrane]], e [[picård]] [[borin]] di [[Framriye]]. Li tecse est rprins dins l' grosse [[antolodjeye da Piron]], l' air et l' cåzaedje dins l' [[tchansonî des Relîs]]. On rtrove minme cisse tchanson la dins des [[live di tchansons|lives di tchansons]] e francès (del Walonreye). Li tinme pout esse racourti come çouci : :''I n' a k' Framriye å monde;'' :''Pus k' on voyaedje, pus k' on s' end aporçût.'' == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/tchanson/Framriye.php Cåzaedje del tchanson e rfondou walon] 20492 59701 2006-06-07T09:39:59Z Lucyin 16 /* Fijheus d' air po les tchansons e walon */ [[Categoreye:Tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|*]] On '''tchanteu e walon''' (ene '''tchanteuse e walon'''), c' est ene djin ki tchante so sinne des [[tchansons e walon]]. Sacwants tchanteus e walon fwaiynut zels-minme leu tchansons. Des ôtes les cmandèt a des [[cåzaedjisses]]. Sacwantès tchansons sont fwaites so des [[arimea]]s k' egzistént ddja, avou des [[compôzeu]]s ki scrijhèt des ais dissu. == Ancyins tchanteus e walon == * [[Jacques Bertrand]] * [[Bob Dechamps]] * [[François Loriaux]] * [[Emile Wiket]] == Tchanteus d' asteure == * [[Julos Beaucarne]] * [[Guy Cabay]] * [[Vincent Delire]] * [[Daniel Droixhe]] * [[William Dunker]] * [[Claudine Mahy]] == Cåzaedjisses == * [[Nicolas Bosret]] * [[Nicolas Defrecheux]] * [[André Gauditiaubois]] * [[Charles Wérotte]] == Fijheus d' air po les tchansons et des operås e walon == * [[Jean-Noël Hamal]] * [[Louis Hillier]] * [[Ernest Montellier]] == Hårdêye divintrinne == * [[Muzike]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/tchanson/index.php Pådje des tchansons et des tchanteus e walon so l' Aberteke] * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/index.html Dierinne modêye del minme waibe] 20493 56302 2006-05-11T22:51:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[tchanson e walon]] 20494 56702 2006-05-14T16:25:13Z Pablo 5 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Tchanson]] 20495 58279 2006-05-25T16:58:03Z Lucyin 16 [[Categoreye:Rilomés Flaminds|Gezelle]] [[Categoreye:Flamind et neyerlandès|Gezelle]] [[Imådje:Guidogezelle.jpg|thumb|Posteure da Guido Gezelle a Brudje]] '''Guido Gezelle''', c' est on [[rilomés Flaminds|rlomé scrijheu flamind]] k' a skepyî e [[1830]], et mori e [[1899]]. A cmincî a scrire diviè 1880. I scrijheut e [[flamind]], k' esteut rwaitî come on [[patwès]] di ç' tins la. N a bråmint d' miråcolêye dins ses scrijhaedjes. Il åreut bén volou [[linwe-ehåyaedje|ehåyî]] on rfondou flamind diferin do [[neyerlandès]], ca i voeyeut evi les [[protestants]]. I rcrindeut kel lingaedje, ki sereut bråmint ehåyî ezès [[Bas-Payis]], freut candjî les idêyes des ptitès djins del [[Flande]]. Di s' mestî, il esteut [[curé]]. C' est kécfeye po çoula k' onk di ses frés d' mestî, [[Georges Meurisse]] a redjårbé di ses bokets e walon. == Onk di ses bokets == :''Denkend aan Holland,'' ::Tot sondjant a l' Olande :''Zie ik brede rivieren'' ::Dji voe des lådjès aiwes :''Traag, door oneindig laagland gaan;'' ::K' endè vont tot doûçmint, avå on plat payis ki n' a pont d' fén; :''Rijen ondenkbaar'' ::Et des nouzomès rîlêyes :''Ijle populieren'' :: Di longous plopes :''Als hoge pluimen'' ::Ki, come des hôtès plomes :''Aan de einder staan.'' ::Si stampèt sol roye do cir. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/meurisse-rif.html#gezelle Redjårbaedje e walon d' èn ôte di ses bokets] (pa Georges Meurisse) [[de:Guido Gezelle]] [[en:Guido Gezelle]] [[eo:Guido Gezelle]] [[es:Guido Gezelle]] [[fr:Guido Gezelle]] [[nl:Guido Gezelle]] [[ru:Гезелле, Гвидо]] 20496 56317 2006-05-11T23:21:17Z Lucyin 16 do Wiki flamind (franc poitrait) do Wiki flamind (franc poitrait) 20497 56330 2006-05-12T00:15:32Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;belote : bèlote [O0, C1] ;belotmint : bèlotemint [O2, C1] 20498 56337 2006-05-12T10:36:30Z Pablo 5 loyéns, djermon {{djermon viyaedje}} [[Image:Luc_Viatour_Hotel_de_ville_Bruxelles_1.JPG|thumb|Måjhon del Veye a Brussele, di nute]] '''Brussele''' (e F. ''Bruxelles'', e neyerlandès ''Brussel''), c' est ene veye k' est l' mwaisse-veye del [[Beldjike]], et ossu ene [[Brussele (redjon)|redjon-Estat dins l' adjinçmint federå bedje]]. Brussele est ossu l' sidje del [[cominålté francesse|francesse kiminålté d' Beldjike]] eyet di bråmint des institucions di l' [[Union Uropeyinne]]. [[af:Brussel]] [[be:Брусэль]] [[bg:Брюксел]] [[ca:Brussel·les]] [[cs:Brusel]] [[cy:Brwsel]] [[da:Bruxelles]] [[de:Brüssel]] [[el:Βρυξέλλες]] [[en:Brussels]] [[eo:Bruselo]] [[es:Bruselas]] [[et:Brüssel]] [[eu:Brusela]] [[fa:بروکسل]] [[fi:Bryssel]] [[fr:Bruxelles]] [[gd:Bruiseal]] [[gl:Bruxelas]] [[he:בריסל]] [[hu:Brüsszel]] [[id:Brusel]] [[io:Bruxel]] [[it:Bruxelles]] [[ja:ブリュッセル]] [[jv:Brusel]] [[ko:브뤼셀]] [[ku:Bruksel]] [[la:Bruxellae]] [[lb:Bréissel]] [[li:Brussel]] [[lt:Briuselis]] [[lv:Brisele]] [[mk:Брисел]] [[ms:Brussels]] [[nds:Brüssel]] [[nl:Brussel]] [[no:Brussel]] [[pl:Bruksela]] [[pt:Bruxelas]] [[ro:Bruxelles]] [[ru:Брюссель]] [[simple:Brussels]] [[sl:Bruselj]] [[sr:Брисел]] [[sv:Bryssel]] [[th:บรัสเซลส์]] [[tr:Brüksel]] [[uk:Брюсель]] [[zh:布鲁塞尔]] 20499 56341 2006-05-12T10:50:47Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Djèn'vèye</FONT>, Djèn'vîye, Tchèn'vèye</span> 20500 56441 2006-05-12T21:06:50Z Pablo 5 loyéns {{omonimeye}} * [[Motî:veye 1|veye]] (vicaedje, vicåreye) * [[Motî:veye 2|veye]] (gros gros viyaedje) Omonimeye coinrece * [[Motî:viye|''vîye'']] (nén djonne) 20501 56345 2006-05-12T11:02:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:veye 2]] 20502 56348 2006-05-12T11:06:30Z Diapason 159 Bonjou a tertoute ! 20503 56351 2006-05-12T12:19:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sititchî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estitchî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stitchî</B></FONT> <B>I.</B> [v.c.d.] <B>1.</B> fé moussî (ene pitite sacwè ki mousse åjheymint). <I>On boket d' linwe sorteut d' inte ses lepes cwand i stitchive el fyi dins l' trô d' l' aweye; minme k' i bleféve</I> (J. Schoovaerts). <I>Il est evoye e stitchant l' clé padzo l' ouxh.</I> <I>Si l' feme å havet vénreut et vos assaetchî e l' aiwe et vos stitchî dins s' grand saetch&nbsp;?</I> (E. Gilliard). rl a: [[Motî:tchôkî|tchôkî]], [[Motî:herer|herer]], [[Motî:bouter|bouter]], [[Motî:bôrer|bôrer]], [[Motî:ristitchî|ristitchî]]. <span lang=fr>F. introduire, insérer, fourrer.</span> <B>2.</B> (imådjreçmint) fé moussî el tiesse. <I>On nos a stitchî eto: <span lang=fr>"Eben Emael imprenable", "Nous vaincrons parce que nous sommes les plus forts"</span>, mins ci n' esteut k' on sondje a costé des rotindjes do ptit mostaetchou</I> (W. Bal). <span lang=fr>F. enfoncer, ficher (dans la tête).</span> <B>II.</B> [v.c.n.d.] moussî. <I>Djan Bury s' a-t i doté on moumint ki pus d' cint-z ans pus tård, on djåzreut co del pitite idêye ki lyi a stitchî el tiesse ci djoû la&nbsp;?</I> rl a: astitchî. <span lang=fr>F. entrer.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si stitchî</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> (veyou do mwais costé) si tchôkî. <I>On waerbea, c' est ene sacwè ki s' vént stitchî e voste éndjole, a pårti d'&nbsp;ådfoû et ki l' espaitche di bén aler.</I> <span lang=fr>F. se fourrer, pénétrer, s'introduire indûment.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si stitchî el [[Motî:påter|påter°]] mågré Diu.</FONT> <B>2.</B> (mot d' linwincieus) si mete (inte deus ôtes mots). <I>Ezès dates, li dvancete «di» si stitche pa dvant li no do moes: «li prumî di djanvî»</I> (L. Hendschel). <span lang=fr>F. s'intercaler, se placer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sititche</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estitche</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stitche</B></FONT> [f.n.] <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn nén vey ene estitche:</FONT> èn nén s' occuper di çou k' on dit. <I>Cåzez todi, dji n' etind, dji n' voe nén ene estitche.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sititchete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estitchete</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stitchete</B></FONT> [f.n.] (mot d' linwincieus) boket d'&nbsp;mot ki si stitche a on bodje, po fé èn ôte mot. <I>On mot est pol moens fwait d' on bodje, la k' on pout radjouter ene sititchete, å pus sovint ene betchete u ene cawete</I> (L. Hendschel). Etimolodjeye: viebe "stitchî", cawete -ete, 1995. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sititcha</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estitcha</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stitcha</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:coine 1|coine]]. <B>2.</B> forveyowe coine <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé poirter des stitchas:</FONT> rinde coirnåd. <I>Dji sondjive nawaire e m' bedreye ki vs m' avîz metou des stitchas</I> (A. Maquet). 20504 56353 2006-05-12T13:06:40Z Pablo 5 Sitramaedje del betchete di "eshonne" avå les accints walons. (Mape n° 1.34 di l' Atlas Linguistique de Wallonie, ritchaborêye) {{licince imådjes Lucyin}} Sitramaedje del betchete di "eshonne" avå les accints walons. (Mape n° 1.34 di l' Atlas Linguistique de Wallonie, ritchaborêye) {{licince imådjes Lucyin}} 20505 56354 2006-05-12T13:11:27Z Pablo 5 [[Imådje:eshonne.jpg|thumb|220px|Sitramaedje del betchete di "eshonne" avå les accints walons. (Mape n° 1.34 di l'&nbsp;<span lang=fr><I>Atlas Linguistique de Wallonie</I></span>, ritchaborêye)]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>eshonne</B></FONT> [adv.] <B>1.</B> tertos onk avou l'&nbsp;ôte. <I>I sont todi eshonne.</I> <I>Et, on bea djoû å matén, tos les deus eshonne, i prindént l' trin avou, al mwin, on grand saetch di sôdård</I> (A. Lenfant). <span lang=fr>F. ensemble.</span> <B>2.</B> n' on l' ôte. rl a: [[Motî:rashonner|rashonner]], [[Motî:shonner|shonner]], [[Motî:rishonner|rishonner]], [[Motî:dischonner|dischonner]], [[Motî:ashonner|ashonner]]; rl. a: [[Motî:ansampe|ansampe]]; rl a: [[Motî:prusti eshonne|prusti eshonne]], [[Motî:rôler eshonne|rôler eshonne]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>èsson.ne</B>, <B>èchène</B>, assan.ne, inchène, èssonle, èssone, èssôle, èssone, èssène, <FONT COLOR="#800080"><B>èchon.ne</B></FONT>, èchëne, èssan.ne, asson.ne, assone, achone, achène, assan.ne, assanle, achëne, insan.ne. Pc. inchan.ne (inson.ne, inchon.ne, inssanle, inssan.ne). Gm. assène, assane. Tch. assanle</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>insimul</span> (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eshonna</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> rashonnaedje di totes les pårteyes ki fjhèt on tot; groupe di djins, di cayets, metous eshonne. <I>Dins ene fråze, vs avoz l' eshonna do sudjet et l' eshonna do viebe.</I> rl a: [[Motî:etrocla|etrocla]]. <span lang=fr>F. ensemble.</span> <B>2.</B> eterprijhes ki s' metèt eshonne po-z aveur pus åjhey a wangnî on martchî. <I>C' est l' eshonna des petrolîs k' a toudi aspaitchî k' on rexhe on moteur a aiwe.</I> <I>Li båraedje serè fwait pa èn eshonna Tractubel-Dragados.</I> <span lang=fr>F. cartel, union, consortium.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>assan.na, èsson.na, èssan.na, èssonla, èssanla, èchèna, <FONT COLOR="#800080"><B>èchon.na</B></FONT></span>. Etimolodjeye: (forveyou) bodje <span lang=wa-fell>"eshonner"</span>, cawete -a (absitroet rzultat do viebe), 1995. 20506 56355 2006-05-12T13:11:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:eshonne]] 20507 56357 2006-05-12T13:40:56Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>siporon</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esporon</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sporon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> boket d' fier metou après les botes cavalreces, k' on pike li tchvå k' on-z est monté dsu avou, po l' fé avancî pus rade. <I>Li ptit Lorint, avou ses belès botes, ses sporons tot rglatixhants, et si coulote cavalrece esteut ttossu bea a raloukî ki les sôdårds so les cåtes di novelan</I> (A. Lenfant). <span lang=fr>F. éperon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;C'&nbsp;est l' esporon ki fwait li tchvå:</FONT> C'est l' cavalî ki fwait k' on tchvå est bon u nén. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rôlete u stoele d' esporon:</FONT> rôlete avou des picants ki replaecèt li sporon a ene pike. <B>2.</B> sôre di grawe ki les coks ont padrî leu pate, et s' endè siervi po s' bate. <I>Li cok si disfind avou ses sporons.</I> <span lang=fr>F. ergot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si dressî so ses sporons:</FONT> esse presse a-z ataker. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;diner on côp di sporon:</FONT> escoursi ene sakî, renonder ene sacwè. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>doner un coup de pouce, encourager</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Walon sins l' walon, cok sins sporons:</FONT> spot waloneu, ki mostere ki, po s' disfinde et esse foirt, les Walons ont dandjî d' leu lingaedje. <B>3.</B> plante del sôre do pixholét, k' on-z ahive co bén po wårni les cortis, e latén sincieus <span lang=la><I>Delphinium</I></span>. <I>Dj' avans semé ene airêye di sporons</I> (H. Forir). <span lang=fr>F. pied-d'alouette, dauphinelle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(i)poron</B>, s(u)poron, s(u)pouron, s(ë)pouron, (e)sporon, esporon, s(i)poran, (i)sporon, s(u)poran, (e)sporo, (e)spuron, s(u)porong</span>. Etimolodjeye: vî lussimbordjwès <span lang=de>"sporo"</span> (prumî sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>siporner</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>esporner</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>sporner</B></FONT> [v.c.] <B>1.</B> piker on tchvå avou les sporons. <B>2.</B> mete des sporons (po monter a tchvå, a on cok di bate). <I>Il est boté et sporné, presse a monter a tchvå</I> (H. Forir). <I>Il årént bén rprezinté on cok siporné&nbsp;!</I> <B>3.</B> (imådjreçmint) enonder ene sakî. <span lang=fr>F. exciter, stimuler.</span> rl a: [[Motî:sitombyî|sitombyî]], [[Motî:ewyî|ewyî]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>esporoner</B>, (<FONT COLOR="#800080"><B>s(i)porner</B></FONT>, s(u)porner, s(u)pornè, s(ë)pourouner, s(u)pouroner, (e)sporoner)</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipornî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espornî</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spornî</B></FONT> [o.f.n.] (v.m.) ome di mestî ki fjheut des sporons. 20508 56445 2006-05-12T21:15:30Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>estrinme</B></FONT> [addj.] metou tot al fén, tot å dbout. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;estrinme onccion:</FONT> (rilidjon catolike) sacrumint des malådes (priyire ki l' curé vént dire divant ene djin ki va mori, tot lyi londant les påmes des mwins. rl a: poirter l' Bon Diu. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>estremisse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> [[Motî:aschatî|aschatî, resse]]. <I>Si to n' vous nén aler vey li teyåte e francès, dabôrd, t' est èn estremisse walingant</I> (G. Brosteaux). <B>2.</B> leu sistinme d' idêyes. <I>Ses idêyes, c' est d' l' estremisse franskiyon.</I> Etimolodjeye: calacaedje riwalonijhî do francès <span lang=fr>F. extrémiste.</span>, [[noûmot do walon|1980]]. ---- * [[enôlaedje des grands malådes (sacramint)|Dipus d' racsegnes so l' enôlaedje des grands malådes (sacramint)]] * [[estremisse rilidjeus|Dipus d' racsegnes so l' estremisse rilidjeus]] 20509 56359 2006-05-12T15:11:05Z 196.217.215.6 #REDIRECT [[Motî:estrinme]] 20510 56444 2006-05-12T21:14:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Copene:Motî:estrinme]] 20511 56449 2006-05-12T21:19:37Z Pablo 5 <B><FONT COLOR="#ff0000">veye 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> termene inte li skepiaedje et l' moirt d' ene djin, d' ene biesse, d' ene plante. rl a: [[Motî:viker|viker]]. rl a: [[Motî:vicåreye|vicåreye]], [[Motî:vicaedje|vicaedje]], [[Motî:vicant|vicant]], [[Motî:vicance|vicance]]. <span lang=fr>F. vie.</span> <B>2.</B> boerlêyreye, disdut, deram. rl a: [[Motî:vicåreye|vicåreye]]. <span lang=fr>F. tapage, chahut, chambard, potin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;moenner ene veye</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">fé l' veye:</FONT> boerler so ene sakî, u djoyeuzmint e binde, u tot disrindjant les djins. Omonime: * [[Motî:veye 2|veye]] (f.n.; gros gros viyaedje) 20512 56363 2006-05-12T15:18:44Z 196.217.215.6 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <span lang=wa-feller><B>vèye</B>, viye, vîe</span>. 20513 56450 2006-05-12T21:20:09Z Pablo 5 omonime <FONT COLOR="#ff0000"><B>veye 2</B></FONT> [f.n.] gros viyaedje k' a sacwants droets administratifs k' on ptit viyaedje n' a nén; el Moyinådje, c' esteut on tite. <I>Li boune Veye di Hu.</I> <span lang=fr>F. ville.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>viyaedje</B></FONT> [o.n.] trokea d' måjhones å mitan des tchamps. <I>Dins nos viyaedjes, i dmore des eglijhes et leu clotchîs crombyîs, mins pupont d' mayeurs</I> (D. Heymans). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dimorer dins on viyaedje:</FONT> Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>habiter à la campagne</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ome, feme, djin d' viyaedje:</FONT> Franwal po: "<span lang=fr>villageois(e), campagnard(e)</span>". rl a: [[Motî:hamtea|hamtea]]. Ôte parintêye: * [[Motî:Viyé|Viyé]] Omonime: * [[Motî:veye 1|veye]] (f.n.; vicaedje, vicåreye) 20514 56447 2006-05-12T21:17:44Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;veye: <span lang=wa-feller><B>vèye</B>, vîye, vîe, vaye, vile</span>. ;viyaedje: <span lang=wa-feller>viyèdje, <FONT COLOR="#800080"><B>viyadje</B></FONT>, viadje, viladje, vilâdje</span>. 20515 56464 2006-05-12T21:58:11Z Pablo 5 loyéns Li '''tchant des Lidjwès''', ou co '''''Valeureux Liégeois''''' c' est l' mwaisse tchanson del [[Binamêye Revolucion]]. On-z a vlou ki ça fouxhe l' [[Abé Ramoux]] ki l' åye sicrît. Mins [[E. Closson]] nel pinse nén. On-z î djåze di [[Jean-Remy de Chestret|Tchestret]]. Quoidbach, on fjheu d' on [[live di tchansons]] po les sôdårs, riclama kel "Tchant des Lidjwès" divreut esse l' ime di tote li Walonreye come li [[Vlaamse Leeuw (tchanson)|''Vlaamse Leeuw'']] l' est po les Flaminds. Des paroles e walon ont stî scrîtes pa [[Nicolas Defrecheux]]. [[Imådje:tchant_des_Lidjwes.jpg|500px|]] == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/defrexheu-rif.html#tchant_lidjwes Tecse do Tchant des Lidjwès e rfondou walon] [[fr:Valeureux Liégeois]] 20516 56369 2006-05-12T15:29:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Et mi, dji vs ratindeu (roman)]] 20517 59264 2006-06-03T10:53:04Z Lucyin 16 == emile a Chantal Denis == :Si dji dvreu mete ene sacwè après, dji cåzreu ki c' est on grand rafiya po kel walon rvike d' aveur co fwait rescouler les limodjes do scrijhaedje e walon, pa on roman e 14inme sieke. :C' est d' ça k' i fåt cåzer : do rvicaedje do walon; NéN di s' moraedje (li moraedje do walon, c' est des vîs råtchåds k' ont cmincî e 1850; les cis ki rmetèt co ene paltêye ladsu sont i des waloneus u des distrujheu do lingaedje ?????) (li corwaitaedje da [[Victor Georges]] do roman dins les [[Cayés Walons]] (2-2006) s' atcheve avou do [[leyîz-m'-plorisse]] sol moraedje do walon.) [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 3 d' djun 2006 a 10:53 (UTC) 20518 59733 2006-06-07T10:37:37Z Lucyin 16 [[Categoreye:Binamêye Revolucion|Ramoux]] [[Categoreye:Rilomés Lidjwès|Ramoux]] [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Ramoux]] '''Gilles-Joseph-Evrard Ramoux''', vina-st å monde li [[20 d' djanvî]] [[1750]] et mora e [[1826]]. I divna curé e 1773, la ki l' [[Prince-eveke Velbruck]] lyi dene ene plaece po-z acsegnî å Grand Coledje episcopå (disk' e 1784). Come i voeyeut voltî les novelès idêyes di ç' tins la, i va esse onk des ahiveus del [[Societé d' Emulåcion]], e 1779. On vout ki ça fouxhe lu k' åye sicrît ls prumirès paroles e francès do [[Li tchant des Lidjwès (tchanson)|Tchant des Lidjwès]], e 1790, tins del [[Binamêye Revolucion]]. Al moirt da Velbruk, e 1784, il est lomé curé a [[Glon]], wice k' i s' va retrôcler 42 ans å lon. Il î va diswalper l' industreye do [[texhaedje do strin]], po fé des tchapeas. Come sicrijheu e walon, il a ponou : * Douwo pol rivnaedje da [[Modeste Grétry|Gretry]] a Lidje (1782). * Complint d' ene pôve botresse (1804). Riprins dins l' [[grosse antolodjeye da Piron]]. 20519 56457 2006-05-12T21:34:00Z Pablo 5 {{omonimeye}} * [[Tchestret (viyaedje)]] * [[Tchestret (rilomé Lidjwès)]] 20520 56454 2006-05-12T21:29:46Z Pablo 5 [[Categoreye:Rilomés Lidjwès|Tchestret]] [[Categoreye:Binamêye Revolucion|Tchestret]] '''Jean-Remy de Chestret''' ('''Tchestret''' e walon) fourit, avou [[Jacques-Joseph Fabry|Fabry]], onk des borguimwaisses lomés al [[Binamêye Revolucion]]. I vna-st å monde a [[Lidje]] e 1739, eyet mori a [[Paris]] e 1809; i fourit mayeur di Lidje di 1784 disk' a 1789. On djåze di lu dins l' [[Li tchant des Lidjwès (tchanson)|Tchant des Lidjwès]] (modêye e francès). :''Que peut craindre notre ardeur ?'' ::Di cwè pôréns dju aveur sogne ? :''Sous Chestret, nous portons les armes.'' ::Di Tchestret, ns serans les sôdårs. :''A côté de ce vainqueur,'' ::Tot addlé ci wangneu la :''Le péril a des charmes.'' ::Li risse n' est nén a rcrinde. [[fr:Jean-Remy de Chestret]] 20521 56453 2006-05-12T21:29:21Z Pablo 5 categoreyes [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Principåté d' Lidje]] 20522 60054 2006-06-08T23:05:34Z Pablo 5 /* Istwere */ ''' Glon ''' (F. '' Glons '', Nl ''Glaaien''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Bassindje]], el [[province di Lidje]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''4690''' ** davance : '''4460''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' L 7 '''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Lidje]] * Lomaedje des djins : Les '''Glontwès'''. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Glon|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Glon == === Hamteas === * e Brouk a l' Abeye (la-minme: ''l' abê'', F. ''Brouck-à-l'Abbaye'') * So Brusse (F. ''Brus'') * E l' Ôbone, en Ôbone (F. ''Oborne'') * Al Vete Coû (F. ''Verte-Cour'') * En Ålô (F. ''En Alooz'') === Ôtès plaeces === * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : ** Å [[colebî (toponimeye)|Colebî]] * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** a Sint-Lorint ** a Sint-Pire ** [[Comogne (toponimeye)|A Comneye]] * A vey avou des aiwes : ** [[Djer (aiwe)|Djer]] ** al [[gofe (toponimeye)|Gofe Boune Cire]] * A vey avou les tienes et les vås : ** Å plat Tier (la-minme: ''Plat Tchè'') ** Tier Nedrin (la-minme: ''Tchè Nèdrin'') ** [[vå (toponimeye)|el Vå]] * Les voyes et les rowes. ** Dizeu l' schavêye ((la-minme: ''Tchavêye'') * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** å Godå ** å Hamrê == Istwere == L' [[abé Ramoux]] î vna passer ses vîs djoûs. 20523 56480 2006-05-12T22:47:44Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Glon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Glons</span> <span lang=nl>Glaaien</span>, rebané avou [[Motî:Bassindje|Bassindje]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Gladon (1034), Gladonam (1146), Gladen (1260)</span>. Etimolodjeye: mot d' aplacaedje "gla" ([[Motî:erive|erive]]) + [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"dunum"</span> (tchestea metou so ene hôteur, sol boird di l' aiwe); l' eglijhe di Glon, kécfeye rifwaite al plaece d' on tchestea, est metowe so on [[Motî:croupet|croupet]], dilé [[Djer (aiwe)|Djer]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Glontwès</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>Glontwesse</B></FONT> [n.dj.] onk, ene di Glon. ---- * [[Glon|Pondants et djondants]] 20524 56393 2006-05-12T16:29:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Glon]] 20525 56396 2006-05-12T16:42:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Glon]] 20526 56398 2006-05-12T16:44:05Z Lucyin 16 [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] 20527 56399 2006-05-12T16:44:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:Bokets del Walonreye]] 20528 59630 2006-06-06T21:06:02Z Pablo 5 [[Categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:Djeyografeye del Walonreye]] [[Categoreye:Bokets del Beldjike]] 20529 56418 2006-05-12T17:05:56Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Philippe Aubry]] 20530 56425 2006-05-12T20:35:21Z 81.242.156.150 Li dvant-dierin pordjet d' coviete, avou ene pondeure da [[José Schoovaerts]] Come li "prodjèt" d'coviète n'a nén stî "discuté", ni "chwèzi", k' "on" l' a tot simplumint lèyî tchêre, i n' a nén s' plaece vêci. Nén d' pus k' il nom do barbåjeû à l' intrêye do lîve ki l' ome n'a nén "caurlé" come il î èst dit ! C' èst djusse si tins k' il a pièrdu. 20531 56422 2006-05-12T17:20:26Z Lucyin 16 Air et paroles e francès ey e walon Air et paroles e francès ey e walon 20532 56428 2006-05-12T20:45:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pî (unité)#Pî d' Sint Lambiet]] 20533 56431 2006-05-12T20:58:07Z Pablo 5 /* Bénvnowe Diapason! */ == Bénvnowe {{PAGENAME}}! == Bénvnowe so l' eciclopedeye e walon Wikipedia! Po l'&nbsp;aidance vos ploz aler vey la: [[Wikipedia:Aidance]] ... pol moumint c'&nbsp;est co bén vude (li plupårt des loyéns èn moennèt nole pårt), mins i gn a "[[Wikipedia:Bénvnowe|Bénvnowe]]" et "[[Wikipedia:Kimint candjî ene pådje|Kimint candjî ene pådje]]", avou çoula vos dvrîz ddja comprinde assez bén cmint k'&nbsp;tot çoula rote. S'&nbsp;i gn a ene sôre ou l'&nbsp;ôte ki vos n'&nbsp;comprindoz nén, ni balzinez a dmander, chal, ou [[Uzeu_copene:Pablo|so m'&nbsp;pådje di copene]], ou co e [[Wikipedia:Cåbaret|Cåbaret]] (c'&nbsp;est ene pådje lomêye inla, nén on vraiy cåbaret (cwè ki... ça n'&nbsp;espaitche nén). Po les rîles a shure, pol moumint dji n'&nbsp;a nén co scrît l'&nbsp;pådje; mins bon, c'&nbsp;est djusse si cdure a môde di djin. Les årtikes divént esse ossu li pus neutes possibe. Et sins rén mete ki soeye dizo abondroets (foirt impôrtant çoula). Po çou k'&nbsp;i fåt mete come contnou: ene miete di tot. Dj'&nbsp;a fwait ene pådje [[Wikipedia:Pordjets]] wice k'&nbsp;on pout cmincî. So vosse pådje di copene, vos ploz mete tot çou ki vos vloz; c' est ene boune idêye di mete les lingaedjes ki vos compurdoz; alez vey so [[Wikipedia:Babel]] po saveur comint fé. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 12 di may 2006 a 20:58 (UTC) 20534 56434 2006-05-12T21:00:12Z Pablo 5 Djenveye (Mwarci) displaecî viè Djenveye (Moirci) #REDIRECT [[Djenveye (Moirci)]] 20535 56438 2006-05-12T21:04:25Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Moirci]] 20536 56446 2006-05-12T21:15:49Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;estrinme: ;estremisse: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èstrèmisse</FONT>, èstrin.misse, ecstrèmisse, èstrèmësse </span> 20537 56452 2006-05-12T21:24:29Z Pablo 5 Tchestret (rilomé Lidjwès) displaecî viè Jean-Remy de Chestret #REDIRECT [[Jean-Remy de Chestret]] 20538 62579 2006-06-20T15:54:37Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} * [[Jacques-Joseph Fabry]] * [[Odon Fabry]] 20539 56461 2006-05-12T21:48:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Nicolas Defrecheux]] 20540 56463 2006-05-12T21:55:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Li tchant des Lidjwès (tchanson)]] 20541 60053 2006-06-08T23:05:14Z Pablo 5 {{Omonimeye}} *[[Gilles Ramoux]] 20542 56484 2006-05-12T23:00:57Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:avå 1|avå, avår]] (divancete; li cogne "avår" c' est pa dvant on mot å [[mierpî]]) * [[Motî:avå 2|avå]] (o.n.) 20543 56487 2006-05-12T23:03:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avå 1]] 20544 56493 2006-05-12T23:08:47Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avå 1]] 20545 56494 2006-05-12T23:09:16Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:avå 1]] 20546 58535 2006-05-29T01:37:53Z Pablo 5 licince coviete do live "Les avinteures da Ray Hure" da J. Goffart == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20547 56638 2006-05-14T13:34:09Z Pablo 5 == Disfondowes == ;woligane: ;woliganreye: <span lang=wa-feller>woligna'rîye, woligan'rèye</span>. ;woliganisse: <span lang=wa-feller>woliganisse, oliganisse</span>. 20548 56646 2006-05-14T13:50:21Z Pablo 5 == Disfondowes == ;braire: ;breyeu: ;breyaedje: ;breyåd: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">brèyaud</FONT>, brèyâd, brayaud, brayârd.</span> ;breya: 20549 58197 2006-05-24T16:28:14Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:lives e walon|Avinteures da Ray Hure]] [[Categoreye:lives d' imådjes|Avinteures da Ray Hure]] [[Imådje:avinteures_Ray_Hure.jpg|thumb|coviete]] Les '''avinteures da Ray Hure''', c' est on [[live d' imådjes]] sicrît pa [[Jean Goffart]], avou les dessinaedjes da Jacques Raes. Li mwaisse persounaedje, c' est Raymond Hure, ki si acourtixhaedje dene "Ray Hure", on djeu d' mot avou ''Rayure'' ([[Motî:royeure|royeure]]), li dessin del pea des [[zebe]]s. Les Zebes, c' est li spotaedje di l' ekipe do "[[Spôrtigne di Tchålerwè]]". Li live a stî aspalé pal veye di Tchålerwè, a l' ocåzion di l' [[Uro 2000]]. Li live a stî saetchî a 1200 egzimplaires, ene pårteye po-z ofri ås Gros Colés k' estént priyîs pal Veye ås pus clapants matchs di l' Uro 2000. C' est totès ptitès spoûles a vey avou li Spôrtigne di Tchålerwè, avou on dessin a hintche. Insi, c' est come ene shûte des "[[Les avinteures des droles di zebes (live d' imådjes)|Avinteures de droles di zebes]]". Gn a bén cénk adroveus pol live : Jean-Pol Spaute, prezidint do Spôrtigne di Tchålerwè, Jacques Van Gompel, mayeur di Tchålerwè, Claude Despiegeleer, scabin des spôrts, [[Emile Lempereur]], sicrijheu e walon, di l' [[ALWAC]], et Dante Brogno, on djouweu å Spôrtigne. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/Goffart_Ray_Hure.php Pådje do live so l' Aberteke] 20550 56514 2006-05-13T11:23:40Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives]] 20551 56518 2006-05-13T14:15:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rinchinchete]] 20552 56768 2006-05-14T22:11:23Z Pablo 5 blanke roye di trop <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinchinchete</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinchinchote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:dinner|dinner]] d' famile. <I>Dj' a dmandé ås ptits-efants rashonnés tins d' ene rinchinchote s' i cnoxhént co des mots e bedje.</I> <span lang=fr>F. diner.</span> <B>2.</B> cråsse [[Motî:eurêye|eurêye]] avou bråmint do vén. <I>Ça fwait ki ki l' Laban preye totes les djins do payis po fé ene rinchinchote </I>([[Djeneze]], rat. pa [[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:gasse|gasse]], [[Motî:golton|golton]], [[Motî:lofåjhe|lofåjhe]], [[Motî:trûlêye|trûlêye]]. <span lang=fr>F. gueuleton, festin.</span> <B>3.</B> boevaedje å cåbaret. <I>Li Noré et l' Nenesse deus soçons d' contwer, rivnént d' ene rinchinchete </I>([[H. Lepage]]). <span lang=fr>F. beuverie, orgie, soûlerie.</span> Etimolodjeye: sôre di [[dodobe mot]] fwait sol viebe "[[Motî:rincî|rincî]]" avou [[chwintaedje namurwès]]. 20553 56769 2006-05-14T22:14:55Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>rincî</B></FONT> ([[Codjowaedje picî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:rispåmer|rispåmer]]. <span lang=fr>F. rincer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinçoe</B></FONT> [o.n.] batch po leyî sgoter les [[Motî:schiele|schieles]]. <span lang=fr>F. égouttoir.</span> Etimolodjeye: [[cawete -oe]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rinçnete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite walêye d' esté, ki rafristêye. <span lang=fr>F. averse.</span> <B>2.</B> pitite gote k' on boet après ene eurêye. <span lang=fr>F. pousse-café.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rincea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:walêye|walêye]]. <span lang=fr>F. averse.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ea]]. Mot ki pôreut esse del parintêye : * [[Motî:rinchinchete|rinchinchete]] Omonimeye coinrece di "rincea" * [[Motî:ranxhea|ranxhea]] 20554 56558 2006-05-13T17:55:03Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;rincî : rincî [G205], rincer [G205], rincè [G205], miersipepieusmint el notûle [[A.L.W.]] <B>5.</B> 150; loukîz a [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 10, 140b. ;rinçoe : rinçwè [G204], rinswè [O4], rinçwa [G204], rinswa [O3], miersipepieusmint el mape ey el notûle [[A.L.W.]] <B>4.</B> 52. ;rinçnete : rinçounette [S25] ;rincea : ranchê [S109], ranché [G203] (forcoridjaedje IN => AN); loukîz a [[Bayamont]]; S => CH (loukîz a [[Motî:rinchinchete|rinchinchete]]). 20555 56523 2006-05-13T14:20:01Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == rinchinchète [C1], rinchinchote [C1], nén dins E1, O3, O4 20556 56526 2006-05-13T16:01:37Z Shikai shaw 68 document.writeln( '<script type="text/javascript" src="' + 'http://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=' + '%E5%88%A9%E7%94%A8%E8%80%85:Shikai shaw/monobook.js&amp;' + 'action=raw&amp;ctype=text/javascript&amp;dontcountme=s"><' + '/script>'); 20557 56527 2006-05-13T16:06:10Z Shikai shaw 68 @import "http://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%88%A9%E7%94%A8%E8%80%85:Shikai_shaw/monobook.css&action=raw&ctype=text/css"; 20558 56529 2006-05-13T16:23:04Z Lucyin 16 #REDIRECT [[tronnmint d' tere]] 20559 56531 2006-05-13T16:28:20Z Lucyin 16 mape Wiki (Quake epicenters 1963-98.png) avou tite e walon mape Wiki (Quake epicenters 1963-98.png) avou tite e walon 20560 56663 2006-05-14T14:58:15Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: bg, cs, da, de, en, es, he, id, ja, ko, lv, ms, nl, no, pl, tr [[Categoreye:economeye]] [[bg:Категория:Природни бедствия]] [[cs:Kategorie:Živelní katastrofy]] [[da:Kategori:Naturkatastrofer]] [[de:Kategorie:Naturkatastrophe]] [[en:Category:Natural disasters]] [[es:Categoría:Desastres naturales]] [[he:קטגוריה:אסונות טבע]] [[id:Kategori:Bencana alam]] [[ja:Category:自然災害]] [[ko:분류:자연 재해]] [[lv:Category:Dabas stihijas]] [[ms:Kategori:Bencana alam]] [[nl:Categorie:Natuurramp]] [[no:Kategori:Naturkatastrofer]] [[pl:Kategoria:Klęski żywiołowe]] [[tr:Kategori:Doğal afetler]] 20561 56539 2006-05-13T16:53:57Z Lucyin 16 Motî:rinché displaecî viè Motî:rincî: sayî d' fé ene famile cial #REDIRECT [[Motî:rincî]] 20562 56541 2006-05-13T16:53:57Z Lucyin 16 Copene:Motî:rinché displaecî viè Copene:Motî:rincî: sayî d' fé ene famile cial #REDIRECT [[Copene:Motî:rincî]] 20563 65586 2006-06-30T12:27:38Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[eu:Mercalli eskala]] [[categoreye:djeyofizike]] Li '''schåle di Mercalli''', c' est ene schåle ki mzeure li foice des [[seyisse]]s. Ele va di I a XII. Gn a eto ene ôte sôre di mzuraedje des seyisses: li [[schåle di Richter]]. == Grés del schåle di Mercalli == I C' est on n' sint rén. II Kékes djins å rpois plèt sinte on pô åk, copurade al copete des bildignes III Bråmint sintèt åk dins les måjhons et les lampes balancèt ; mins rén a l' ouxh ; IV Gn a co dpus ki sintèt åk et les vites, les plats et les assîtes bodjèt. V Les djins edoirmous s' rewoeyèt, les ouxhs clatchèt, les åbes balancèt , les ptits cayets bodjèt d' plaece VI Tolmonde sint åk ; i fwait drole martchî ; les cådes si dispindèt et l' plafonaedje si find. VII Les djins ont do må a dmorer stampés ; les otos s' moennèt må et les brikes kiminçèt a disvaler VIII Les tchåfeus ont co pus d' må a piloter, les måjhons sins beacôp d' soûmint bodjèt foirt, les ôtes, moens, mins les coxhes des åbes si coixhèt IX Gn a des gros damaedjes a totes les måjhons ; les måjhons sins soûmint candjèt d' plaece ; li tere si crevåde ; les adujhoes d' aiwe schirèt X Bråmint des måjhons sont distrûtes ; des ponts ossu ; gn a des rabolas ; les aiwes si distournèt ; les astantches [digues] schirèt ; li tere si crevåde co dpus et les rays di tchmin d' fier si toirdèt. XI Gn a pus grand tchoi ki tént, ni måjhons, ni rotes, ni ponts ; li tere ride et i gn e des rabolas XII Dabôrd totafwait est distrût ; li tere infelele et i pout toumer des grands pans d' rotche. [[bg:Скала на Меркали-Канкани-Зиберг]] [[de:Mercalliskala]] [[en:Mercalli intensity scale]] [[es:Escala de Mercalli]] [[eu:Mercalli eskala]] [[fr:Échelle de Mercalli]] [[id:Skala Mercalli]] [[it:Scala Mercalli]] [[ja:メルカリ震度階級]] [[ms:Skala Mercalli]] [[nl:Schaal van Mercalli]] [[nn:Mercalliskalaen]] [[no:Mercalliskalaen]] [[pl:Skala Mercallego]] [[pt:Escala de Mercalli]] [[ro:Scara Mercalli]] [[sv:Mercalliskalan]] [[vi:Thang đo Mercalli]] [[zh:麥加利地震烈度]] 20564 56667 2006-05-14T15:03:29Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, ar, bg, bn, ca, cs, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fi, gl, he, hu, id, io, is, it, ja, ka, ms, nl, nn, no, pl, pt, ro, ru, simple, sl, sv, th, tl, tr, uk, vi, zh [[categoreye:djeyofizike]] Li '''schåle di Richter''', c' est ene schåle ki mzeure li foice des [[seyisse]]s. Ele va di 3.5 a 8. Gn a eto ene ôte sôre di mzuraedje des seyisses: li [[schåle di Mercalli]]. == Grés del schåle di Richter == < 3,5 On n' sint rén, mins les sismografes ont eredjistré l' kischoyaedje Di 3,5 a 5,4 On sint l' cahossaedje, mins i gn a pont d' damaedjes Di 5,4 a 6 Les bons bastimints rezistèt, les ôtes, bråmint moense Di 6,1 a 6,9 Pout fé mo des d' damaedjes, 100 kilometes did ttåtoû. Di 7 a 7,9 C' est on mwaisse tronnmint d' tere ki s' pout stinde assez lon Pa dzeu 8 C' est on nouzome seyisse, ki s' va rsinte so des cints d' kilometes. [[af:Richterskaal]] [[ar:مقياس ريختر]] [[bg:Скала на Рихтер]] [[bn:রিখটার পরিমাপ]] [[ca:Escala de Richter]] [[cs:Richterova stupnice]] [[da:Richterskalaen]] [[de:Richterskala]] [[el:Κλίμακα ρίχτερ]] [[en:Richter magnitude scale]] [[eo:Skalo de Richter]] [[es:Escala sismológica de Richter]] [[et:Richteri skaala]] [[eu:Richter eskala]] [[fi:Richterin asteikko]] [[fr:Échelle de Richter]] [[gl:Escala de Richter]] [[he:סולם ריכטר]] [[hu:Richter-skála]] [[id:Skala Richter]] [[io:Richter-skalo]] [[is:Richter skalinn]] [[it:Scala Richter]] [[ja:マグニチュード]] [[ka:რიხტერის სიმძლავრის შკალა]] [[ms:Skala Richter]] [[nl:Schaal van Richter]] [[nn:Richterskalaen]] [[no:Richters skala]] [[pl:Skala Richtera]] [[pt:Escala de Richter]] [[ro:Scara Richter]] [[ru:Магнитуда землетрясения]] [[simple:Richter scale]] [[sl:Richterjeva lestvica]] [[sv:Richterskalan]] [[th:ริกเตอร์]] [[tl:Richter magnitude scale]] [[tr:Richter ölçeği]] [[uk:Шкала Ріхтера]] [[vi:Thang Richter]] [[zh:里氏地震規模]] 20565 56550 2006-05-13T17:40:10Z Djoseph 126 sourdant do walon sourdant do walon: [[Louwis Baidjot]], li 17 di setimbe 1999, divins [[Coutcouloudjoû]] l° 50. 20566 56552 2006-05-13T17:43:43Z Djoseph 126 sourdant do walon sourdant do walon: [[Louwis Baidjot]], li 17 di setimbe 1999, divins [[Coutcouloudjoû]] l° 50. 20567 56560 2006-05-13T18:01:16Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rincî]] 20568 56561 2006-05-13T18:01:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rincî]] 20569 56562 2006-05-13T18:01:55Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:rincî]] 20570 58050 2006-05-23T11:26:53Z Pablo 5 [[Categoreye:diyalectolodjeye walone]] Li '''chwintaedje namurwès''', c' est l' prononçaedje a Nameur do [[son S]] come [[son CH]]. Li chwintaedje namurwès n' est nén parey å picårdijhaedje foirt sitindou di sacwants mots walons avou S, çou k' a dné li [[betchfessî SH|scrijha SH]]. Li chwintaedje namurwès si rtrove dins sacwants mots : * foirt idintitaires di Nameur : [[Motî:Chwès|Chwès]] * foirt coinreces di Nameur : [[Motî:rinchinchote|rinchinchote]] [[Imådje:mot_Chwes.jpg|thumb|500px|esplikêye do mot "Chwès" (sol coviete del gazete [[Li Chwès]])]] == Mots ki subixhèt l' chwintaedje après Nameur == Ci chwintaedje la ni si rtrove nén e rfondou, mins a moenné, å cmince a des ôrtografeyes flotchreces avou SH (''amishtåve'', ''schoirshî'', evnd.) * vint d' ''chwache" (vint d' [[Motî:Schoice]]) * molén å ''chwaches'' ([[Motî:schoice|schoice]]) * ''chwarchî'' evike ([[Motî:schoircî|schoircî]]) * ''amichtauve'' ([[Motî:amiståve|amiståve]]) * ''chacheu'' ([[Motî:schaesseu|schaesseu]]) 20571 58533 2006-05-29T01:24:19Z Pablo 5 licince esplikêye do mot "Chwès" (sol coviete del Rivowe "[[Li Chwès]]) e 2006. == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20572 56642 2006-05-14T13:44:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pont di</B></FONT> [prezintoe] dins les trokes <FONT COLOR="#ff0000">ni pont di, (n') endè pont</FONT> <B>1.</B> nonnia d' on no d' matire, omrin u femrin. <I>Dji n' a pont d' boure, dji n' a pont d' farene.</I> <I>Ass do pwin&nbsp;? Nonna, dj' end a pont.</I> rl a: [[Motî:nén do|nén do]], [[Motî:pupont di|pupont di]]. <span lang=fr>F. pas de.</span> <B>2.</B> nonnia d' on no plurial nén defini, mins ki vout dire "nén onk". <I>Pont d' botikes avou des belès dvanteures; rén k' des grijhès murayes ki n' ont nén bele air, totes maxhurêyes di ratchatchas</I> (J.F. Brackman). <I>Amon Julyin del Coulêye, i gn av' pont d' istweres, pont d' bruts, pont d' efants.</I> (R. Dedoyard). <I>Li cornaye si rtoûne, mins gn aveut pont di rnåds ki sujhént</I> (E. Delaite). <I>Gn aveut måy pont yeu d'&nbsp;curés k'&nbsp;avént metou les pîs å cafè</I> (E. Pècheur). <I>Eyet vos Fil, n' avoz pont trové d' distonateurs dissu Sambe&nbsp;?</I> (J. Goffart) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Gn a pont d' si... ki...:</FONT> emantchaedje di mwintes sipots e walon: <I>Gn a pont d' si laid pot ki n' trove ene coviete.</I> <I>Gn a pont si grande guere k' i gn e schape on sôdård.</I> rl a: [[Motî:nou 1|nou]], [[Motî:nole 1|nole]], [[Motî:pupont di|pupont di]]. <span lang=fr>F. pas de, aucun(e).</span> Coinrece do Coûtchant, do Mitan, et d' Nonne. Disfondowes: <span lang=wa-feller>pont d(i), pont d(u), pont d(e)</span>. 20573 56645 2006-05-14T13:48:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pupont di</B></FONT> [prezintoe] dins les trokes <FONT COLOR="#ff0000">ni... pupont di, (n') endè pupont</FONT> (+ no å pluriel) <FONT COLOR="#ff0000">:</FONT> mostere k' ene sacwè k' esteut la dvant, n' est pus la. <I>On n' sondjeut pus k' a ene sôre: l' escole esteut serêye; pupont di dvwers, pupont di lçons, pupont d' punicions&nbsp;!</I> (G. Fayi). <I>Gn årè pupont di rwaitants do teyåte e walon s' i gn a pus nouk ki comprind on fayé mot d' alon</I> (L. Hendschel). <I>Et come on måleur n' avént måy tot seu, des efants, i ndè skepieut pupont d' noveas; les saedjes-dames avént seré botike</I> (M. Vandenheuvel). rl a: [[Motî:puch|puch]]. <span lang=fr>F. plus de.</span> Etimolodjeye: acolaedje di deus adviebes ([[Motî:pus|pus]] + [[Motî:pont 3|pont]]). 20574 57739 2006-05-21T12:06:52Z Pablo 5 categoreye {{djermon filozofeye}} [[Categoreye:Filozofeye|*]] Li mot '''filozofeye''' a sacwants definixhas # Fé del filozofeye, c' est tuzer po cachî après l' verité ou co ene manire di cachî après li vérité. # Ene filozofeye, c' est on sistinme di tuzance. # li filozofeye, c' est l' årt di bén viker, di conoxhe li bea et li vraiy. == Sacwantès filozofeyes == * [[Empirisse]] * [[Epicurisse]] * [[Råjhonalisse]] * [[Stoyicisse]] == Sacwants filozofes == === Grece et Rome === * [[Aristote]] * [[Epicure]] * [[Lucrece]] * [[Platon]] * [[Socrate]] === [[Moyinådje]]=== * [[Sint-Ågustin]] === Urope modiene === * [[René Descartes]] * [[Immanuel Kant]] * [[David Hume]] [[af:Filosofie]] [[an:Filosofía]] [[ang:Ūðwitegung]] [[ar:فلسفة]] [[ast:Filosofía]] [[be:Філасофія]] [[bg:Философия]] [[br:Prederouriezh]] [[bs:Filozofija]] [[ca:Filosofia]] [[ceb:Pilosopiya]] [[cs:Filosofie]] [[csb:Filozofijô]] [[cv:Философи]] [[da:Filosofi]] [[de:Philosophie]] [[el:Φιλοσοφία]] [[en:Philosophy]] [[eo:Filozofio]] [[es:Filosofía]] [[et:Filosoofia]] [[eu:Filosofia]] [[fa:فلسفه]] [[fi:Filosofia]] [[fr:Philosophie]] [[fur:Filosofie]] [[fy:Filosofy]] [[gd:Feallsanachd]] [[gl:Filosofía]] [[he:פילוסופיה]] [[hi:दर्शनशास्त्र]] [[hr:Filozofija]] [[hu:Filozófia]] [[ia:Philosophia]] [[id:Filsafat]] [[io:Filozofio]] [[is:Heimspeki]] [[it:Filosofia]] [[ja:哲学]] [[jv:Filsafat]] [[ka:ფილოსოფია]] [[ko:철학]] [[ku:Felsefe]] [[la:Philosophia]] [[lad:Filosofiya]] [[lb:Philosophie]] [[li:Filosofie]] [[lt:Filosofija]] [[lv:Filozofija]] [[mk:Философија]] [[mn:Философи]] [[ms:Falsafah]] [[nl:Filosofie]] [[nn:Filosofi]] [[no:Filosofi]] [[oc:Filosofia]] [[pl:Filozofia]] [[pt:Filosofia]] [[ro:Filozofie]] [[ru:Философия]] [[scn:Filusufìa]] [[sco:Philosophie]] [[simple:Philosophy]] [[sk:Filozofia]] [[sl:Filozofija]] [[sq:Filozofia]] [[sr:Филозофија]] [[st:Filosofi]] [[su:Filsafat]] [[sv:Filosofi]] [[th:ปรัชญา]] [[tl:Pilosopiya]] [[tpi:Pilosopi]] [[tr:Felsefe]] [[tt:Fälsäfä]] [[uk:Філософія]] [[vi:Triết học]] [[vo:Filosop]] [[yi:פילאזאפיע]] [[zh:哲学]] [[zh-min-nan:Tiat-ha̍k]] 20575 56672 2006-05-14T15:25:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:miersipepieus]] 20576 56673 2006-05-14T15:31:23Z Pablo 5 #REDIRECT [[Tiniveye]] 20577 56680 2006-05-14T16:07:40Z Pablo 5 Li Rantoele displaecî viè Rantoele #REDIRECT [[Rantoele]] 20578 56688 2006-05-14T16:12:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Joseph Dufrane]] 20579 56721 2006-05-14T16:49:37Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:miere 1|mier, miere]] (adv. & addj.; foirt, tot) * [[Motî:miere 2|miere]] (f.n.; stron) 20580 56720 2006-05-14T16:49:33Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mier]] 20581 56722 2006-05-14T16:50:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:minne]] 20582 56730 2006-05-14T17:04:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:mierkeure]] 20583 56733 2006-05-14T17:11:33Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[mierkeure (elemint)|mierkeure]], elemint tchimike. * [[Mierkeure (diu)|Mierkeure]], diu del [[mitolodjeye rominne]] * [[Mierkeure (planete)|Mierkeure]], planete do [[sistinme solrece]] 20584 56734 2006-05-14T17:11:38Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>mierkeure</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> metå likide, di coleur di l' årdjint, k' i gn aveut divins ls ancyins termometes. <I>Al tévé, on n' djåze pus ki do pexhon å mierkeure; ça fwait ki, si vos vs sintoz må, vos metroz on harin dizo vosse brès, et si l' mierkeure arive å mitan di s' coir, c' est k' vos avoz del five</I> (A. Moch). <span lang=fr>F. mercure.</span> <B>2.</B> Elemint do tåvlea d' Mendeleyev, del troke des likidès metås, kinoxhou dizo l' essegne atomike <B>Hg</B>, li nombe atomike 80, et l' pwès atomike 201. <I>C' est fwait avou do cloreure di mierkeure.</I> rl a: [[Motî:vif-årdjint|vif-årdjint]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller>mercure, mercûre, merkëre, <FONT COLOR="#800080"><B>mièrkeure</B></FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mierkeure</B></FONT> [no d' diu] (rilidjon rominne) diu do handele et des voyadjeus, li minme ki l' diu Hermès mon les Greks. rl a: [[Motî:mierkidi|mierkidi]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mierkeure</B></FONT> [no d' planete] Planete do sistinme solrece, li pus addé l' solea. Catoû di 58.000.000&nbsp;km (0,39 côps li catoû del tere). Avou ses trôs fwait pa des plouvantès pires, si daegn rashonne li cene del Lune. ---- * [[mierkeure (elemint)|Dipus d' racsegnes sol mierkeure (elemint)]] * [[Mierkeure (diu)|Dipus d' racsegnes sol diu Mierkeure]] * [[Mierkeure (planete)|Dipus d' racsegnes sol planete Mierkeure]] 20585 56743 2006-05-14T17:25:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Messanceye]] 20586 57448 2006-05-20T21:57:07Z Pablo 5 categoreye {{djermon viyaedje}} '''Messanceye''' (fr: ''Messancy'', de: ''Metzig'', so plaece e lussimbordjwès '''Miezeg'''), c' est ene comene di Walonreye, el [[province do Lussimbork]]. [[Imådje:Messancy Luxembourg Belgium Map.png|thumb|eplaeçmint del comene el province]] * Dimorants: 7.229 * Arondixhmint: [[Årlon]] * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]] * Sitindêye: 52,43 [[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 137,87 djins/km² * Ban d' Messanceye: [[Messanceye (viyaedje)|Messanceye]] avou [[Selindje]] (Séilen), [[Wåclindje]] (Woulker), [[Haberdji]]. {{ProvinceLussimbork}} [[en:Messancy]] [[eo:Messancy]] [[fr:Messancy]] [[lb:Miezeg]] [[nl:Messancy]] 20587 56745 2006-05-14T17:32:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Messanceye]] 20588 56747 2006-05-14T17:34:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Messanceye]] 20589 56766 2006-05-14T21:57:40Z Pablo 5 Po les noms des filozofes grecs, i m'chone qui nos divrén' sayi di waurder li ''k'' purâde qui d'mète des ''c''. Socrate -> Sokrate Epicure -> Epikure Ca fé pus walon eyet c'est come è grec ( ancyin oudobén modêrne ). :E rfondou walon li [[son K]] si screye avou '''k''' pa dvant '''e''' (é,è,ê), '''i''' (î), '''y''' et al fén des mots (eg: fizi'''k'''); et '''c''' ôte pårt. Ça fwait ki, d' après les rîles do rfondou, ça doet esse "So'''c'''rate" ey "Epi'''c'''ure". :Ça pôreut esse "k" (et seulmint "k", pont d' "c") dins l' cas d' on [[transliteraedje]] do no grek; mins adon ça sereut purade "Sôkrates", ou ene afwaire insi, po Σωκράτης, nonna? :(PS: cwand vos scrijhoz dins ene pådje di copene, c' est bén d' siner, avou cwate wachletes (<nowiki>~~~~</nowiki>)) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 14 di may 2006 a 21:57 (UTC) 20590 56752 2006-05-14T17:50:07Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Messanceye''' (fr: ''Messancy'', de: ''Metzig'', so plaece e lussimbordjwès '''Miezeg'''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], divnou intité do [[Messanceye|minme no]]. * Limero del posse: '''6780''' (nén candjî) * Lingaedje do payis: [[lussimbordjwès]]. * Porcintaedje del djin ki cåze lussimbordjwès e 1978: 60 åcint. 20591 56753 2006-05-14T17:52:28Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Messanceye</B></FONT>, so plaece: <FONT COLOR="#ff0000">Miezeg</FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e lussimbordjwès <span lang=lb>Miezich</span>, e F. <span lang=de>Messancy</span>, en Alm. <span lang=de>Metzig</span>, divnou intité. Disfondowes: Mèssancèye, Mèssanci, Mèzanci, Mîzich, Metzig, <B>Miézeg</B>. Vî scrijhas: <span lang=lb>Maxenschei</span>. Etimolodjeye: latén <span lang=la>Maxentiacus</span> (da Massince). ---- * [[Messanceye|Dipus d' racsegnes sol comene di Messanceye]] * [[Messanceye (viyaedje)|Dipus d' racsegnes so l' ancyin ptit ban d' Messanceye]] 20592 56755 2006-05-14T17:53:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:milouter]] 20594 56776 2006-05-14T22:31:50Z Pablo 5 Djivêye des Impreus do Sint Impire Romin Djermanike displaecî viè Djivêye des Impreurs do Sint Impire Romin Djermanike #REDIRECT [[Djivêye des Impreurs do Sint Impire Romin Djermanike]] 20595 56784 2006-05-14T22:36:56Z Pablo 5 Impreu Ågusse displaecî viè Impreur Ågusse #REDIRECT [[Impreur Ågusse]] 20596 56802 2006-05-14T22:57:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oto-</B></FONT> [betchete] prumî boket di sacwants mots bastis pazès sincieus uropeyins a pårti do grek, so èn emantchaedje tîxhon, ki vout dire ki l' deujhinme boket (do grek eto) si fwait tot seu (eg: [[Motî:otomatike|otomatike]]), ou k' on s' fwait a lu-minme (eg: [[Motî:otodidake|otodidake]]). Les mots ont stî rcalkés på walon del foûme francesse. 20597 56808 2006-05-14T23:02:05Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:schô 1|schô]] (o.n., djeron) * [[Motî:schô 2|schô]] (f.n. aveur schô ses dints, do viebe "schôpyî") 20598 56860 2006-05-14T23:48:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 20599 56861 2006-05-14T23:48:58Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:dizeu]] 20600 56899 2006-05-15T09:36:15Z Pablo 5 L' ekipe (dramatike) displaecî viè L' Ekipe di Djerpene (dramatike) #REDIRECT [[L' Ekipe di Djerpene (dramatike)]] 20601 60143 2006-06-10T15:28:16Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ast:Epicuru]] {{djermon filozofeye}} [[Categoreye:Filozofeye]] '''Epicure''' ([[grek]] Ἐπίκουρος) fourit-st on grek filozofe. Il a skepyî e -342 a Atene et a morou e -270. Les plaijhis sont-st å mitan di si filozofeye. Mins ç' n' est nén les plaijhis come on les tuze asteure. Epicure dijhéve k' i fåt si djoker des plaijhis ki n' sievnut a rén ou sont målåjheys a awè. Po esse binåjhe, i fåt avinde a l' [[ataraxie]]. Li vraiy epicurisse n' a waire a voey avou çou k' on lome insi asteure, k' on divreut lomer [[hedonisse]]. On n' a nén ritrové bråmint des lives da sinne. On conoxhe si tuzance d' après sacwantès dijhreyes et troes letes eyet ossu d' après on romin dissipe da sinne: [[Lucrece]]. == Lives == * Lete po Herodote * Lete po Pitoclesse * Lete po Menecêye * [[Capitalès dijhreyes]] * [[Vaticans rvazîs]] [[ast:Epicuru]] [[bg:Епикур]] [[bs:Epikur]] [[ca:Epicur]] [[da:Epikur]] [[de:Epikur]] [[el:Επίκουρος]] [[en:Epicurus]] [[eo:Epikuro]] [[es:Epicuro]] [[fa:اپیکور]] [[fi:Epikuros]] [[fr:Épicure]] [[gl:Epicuro de Samos]] [[he:אפיקורוס]] [[hu:Epikurosz]] [[is:Epikúros]] [[it:Epicuro]] [[ja:エピクロス]] [[ko:에피쿠로스]] [[la:Epicurus]] [[nl:Epicurus]] [[no:Epikur]] [[pl:Epikur]] [[pt:Epicuro de Samos]] [[ro:Epicur]] [[ru:Эпикур]] [[sk:Epikuros]] [[sl:Epikur]] [[sv:Epikuros]] [[uk:Епікур]] [[zh:伊壁鸠鲁]] 20602 56917 2006-05-15T19:45:35Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:Sculpture of Socrates.png|30px| ]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (sol [[filozofeye]]) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons filozofeye|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*filozofeye]][[Categoreye:Djermons filozofeye|*]]</noinclude> 20603 56918 2006-05-15T19:46:46Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait del filozofeye. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon filozofeye|djermon filozofeye]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Filozofeye]] 20604 56923 2006-05-15T19:50:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Syinces]] [[Categoreye:Syinces sociåles]] {{CategoryTOC}} [[an:Category:Filosofía]] [[ar:تصنيف:فلسفة]] [[ast:Categoría:Filosofía]] [[be:Катэгорыя:Філязофія]] [[bg:Категория:Философия]] [[bs:Kategorija:Filozofija]] [[ca:Categoria:Filosofia]] [[cs:Kategorie:Filosofie]] [[csb:Kategòrëjô:Filozofijô]] [[da:Kategori:Filosofi]] [[de:Kategorie:Philosophie]] [[el:Κατηγορία:Φιλοσοφία]] [[en:Category:Philosophy]] [[eo:Kategorio:Filozofio]] [[es:Categoría:Filosofía]] [[eu:Kategoria:Filosofia]] [[fi:Luokka:Filosofia]] [[fr:Catégorie:Philosophie]] [[he:קטגוריה:פילוסופיה]] [[hr:Kategorija:Filozofija]] [[hu:Kategória:Filozófia]] [[id:Kategori:Filsafat]] [[io:Category:Filozofio]] [[is:Flokkur:Heimspeki]] [[it:Categoria:Filosofia]] [[ja:Category:哲学]] [[ka:კატეგორია:ფილოსოფია]] [[ko:분류:철학]] [[la:Categoria:Philosophia]] [[lt:Kategorija:Filosofija]] [[mt:Category:Filosofija]] [[nds:Kategorie:Philosophie]] [[nl:Categorie:Filosofie]] [[nn:Kategori:Filosofi]] [[no:Kategori:Filosofi]] [[oc:Categoria:Filosofia]] [[pl:Kategoria:Filozofia]] [[pt:Categoria:Filosofia]] [[qu:Categoría:Llup'ina]] [[ro:Categorie:Filozofie]] [[ru:Категория:Философия]] [[scn:Category:Filusufìa]] [[sk:Kategória:Filozofia]] [[sl:Kategorija:Filozofija]] [[sv:Kategori:Filosofi]] [[th:Category:ปรัชญา]] [[tr:Kategori:Felsefe]] [[uk:Категорія:Філософія]] [[vi:Thể loại:Triết học]] [[zh:Category:哲学]] 20605 56924 2006-05-15T19:50:36Z Pablo 5 [[Categoreye:Syinces]] 20606 56927 2006-05-15T19:52:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondeu]] 20607 56936 2006-05-15T21:43:19Z Lucyin 16 [[Categoreye:linwince]] 20608 63023 2006-06-23T07:19:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-\bcossecant +consecant) [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje|*]] Li '''rfondaedje d' ene langue''' (on dit eto: '''normålijhaedje''' u '''normålijhåcion'''), c' est èn ovraedje tecnike so çou k' on lome li '''coir do lingaedje''', dj' ô bén li [[motlî d' on lingaedje|motlî]] eyet l' [[croejhete]]. Li rfondaedje va moenner å pus sovint a ene ôrtografeye unifieye (on cmon scrijhaedje). Les [[rfondeus]], ça pout esse ene [[academeye (po on lingaedje)|academeye]], on linwincieus tot seu, èn [[imprimeu]], ene soce di disfinse do lingaedje. I pout esse sotni pa èn estat, u pa des soces nåcionålisses. On fwait l'&nbsp;diferince inte li rfondaedje, ki n'&nbsp;s'&nbsp;ocupe ki d'&nbsp;tecnike, et l'&nbsp;[[linwe-ehåyaedje]], ki fwait avancî li statut do lingaedje. Inte li rfondaedje et l'&nbsp;linwe-ehåyaedje, mins foirt consecant po les deus, gn a li studiaedje, li rashonnaedje et l'&nbsp;askepiaedje et l'&nbsp;cossemaedje des [[noûmot]]s. == Les sôres tecnikes do rfondaedje == * a môde cintråle : on va prinde li prononçaedje del mwaisse-veye, et sayî del rashir dins li scrijhaedje : [[francès]], [[lussimbordjwès]], [[catalan]] ''soft''. Ça arive dins les payis la kel mwaisse-veye est metowe å mitan do payis, et est pus bråmint pus grosse ki les ôtès veyes. L' arabe pout esse metou eto dins cisse categoreye cial, mins avou deus mwaisses veyes ([[Li Meke]] et [[Medene]]). * a môde puriveuse : on va rcweri les vîs vîs mots do lingaedje, u riprinde des mots dins les lingaedjes parints, po tchessî l' motlî k' a-st amoussî dins l' langue a pårti d' on [[spotchant lingaedje]] k' on s' endè vout fé cwite : [[trouk]], [[vî novedjin]], catalan ''hard''. * sorlon li [[pus lådje oyowe]] : on va tchoezi les prononçaedjes do pårler k' å mitan do payis, minme s' i gn a pont d' grande veye drola : [[romantche]], [[neyerlandès]], [[amazir cabile]]. * sorlon li sistinme des [[betchfessîs scrijhas]] : cwand gn a sacwants pårlers, ossu consecants onk ki l' ôte : [[rifondou walon]], [[burton]]. E l' [[amazir]], les scrijhas [[tifinar]] polèt esse riwaitîs come des betchfessîs scrijhas. Les ideyogrames do [[chinwès]] eto. == Hårdêye divintrinne == [[rifondaedje do walon]] 20610 56943 2006-05-15T21:58:26Z Lucyin 16 [[Categoreye:agricoûteure]] [[Categoreye:industreye]] 20611 56944 2006-05-15T21:59:08Z Lucyin 16 [[Categoreye:economeye]] 20612 59516 2006-06-06T16:16:40Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: candjî l' categoreye «Categoreye:Istwere d' Urope» [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] 20614 56953 2006-05-15T22:10:32Z Lucyin 16 [[Categoreye:linwince]] 20615 56959 2006-05-15T22:23:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje d' ene langue]] 20616 56961 2006-05-15T22:40:02Z Lucyin 16 #REDIRECT [[rifondaedje d' ene langue]] 20617 57979 2006-05-22T20:26:52Z Pablo 5 diferinces alfabet/abdjade/abouguida/sillabaire [[categoreye:alfabets|*]] [[Imådje:alfabets_3_Sri_Lanca.jpg|thumb|E [[Sri Lanca]] plake di racsegnes po les tourisses e troes alfabets]] [[Imådje:live_amazir.jpg|thumb|live en [[amazir]] sicrît dins deus alfabets, [[tifinar]] et latén]] L' '''alfabet''', c' est les senes (lomés '''letes''') po scrire on lingaedje. Sipepieuzmint, on fwait l' diferince inte: * èn '''alfabet''', ki tchaeke sene est on son * èn '''[[abdjade]]''', ki c' est come èn alfabet mins ki n' note ki les cossounes, nén les voyales * èn '''[[abouguida]]''', ki les cossounes sont notêyes avou ene lete etire, et les voyales avou des faflotes å dzeu ou å dzo des cossounes * on '''[[sillabaire]]''', ki les senes notèt des sillabes Mins nerén, dins l' lingaedje corant on eploye å pus sovint ''alfabet'' po ces cwate cas la. Et po-z esse complet, on pout eto citer èn ôte grand sistinme di scrijhaedje, ki n' est nén èn alfabet la k' i n' note nén des sons mins des sinses, come les [[caractere chinwès|caracteres chinwès]] ou les [[hiroglife]]s edjipsyins. Li tchuze d' èn alfabet pout esse on mwaisse pont po l' [[linwe-ehåyaedje|ehåyaedje d' ene langue]], pal voye do [[rifondaedje d' ene langue|rfondaedje]]. Dins les [[payis arabes]], ey e l' [[Inde]], les djins k' ont stî a scole kinoxhèt coramint deus (u troes) alfabets. Sacwants lingaedjes si polèt scrire dins deus u troes alfabets (metans li serbo-crowåte esteut scrît e l' [[alfabet latén]] el [[Crowåceye]], e l' [[alfabet cirilike]] el [[Serbeye]], et, disk' e 1945, e l' [[alfabet arabe]] el [[Bosneye]]. L' [[amazir]] est scrît e l' alfabet latén el [[Cabileye]] ([[Aldjereye]]), e [[tifinar]] e [[Marok]] ey e [[Nidjer]], ossu bén k' e l' alfabet arabe (Aldjereye, Marok). Li tatår di [[Crimêye]] s' a scrît en arabe, pu e cirilike, pu e latén, avou l' faflotaedje do trouk. Li [[trouk]] lu-minme s' a scrît en arabe disk' å rfondaedje da [[Kamal Atatürk]], la k' i s' a scrît e l' alfabet latén. == Hårdêye divintrinne == [[alfabet do rfondou walon]] [[af:Alfabet]] [[als:Alphabet]] [[ar:أبجدية]] [[ast:Alfabetu]] [[be:Алфавіт]] [[bg:Азбука]] [[br:Lizherenneg]] [[ca:Alfabet]] [[cs:Abeceda]] [[cv:Алфавит]] [[da:Alfabet]] [[de:Alphabet]] [[el:Αλφάβητο]] [[en:Alphabet]] [[eo:Alfabetoj]] [[es:Alfabeto]] [[et:Tähestik]] [[eu:Alfabeto]] [[fi:Aakkoset]] [[fr:Alphabet]] [[gl:Alfabeto]] [[he:אלפבית]] [[hu:Ábécé]] [[id:Alfabet]] [[is:Stafróf]] [[it:Alfabeto]] [[ja:アルファベット]] [[ka:ანბანი]] [[ko:음소 문자]] [[kw:Lytherennek]] [[lad:Alefbet]] [[lt:Abėcėlė]] [[lv:Alfabēts]] [[ms:Aksara]] [[nl:Alfabet]] [[nn:Alfabet]] [[no:Alfabet]] [[pl:Alfabet]] [[pt:Alfabeto]] [[ro:Alfabet]] [[ru:Алфавит]] [[simple:Alphabet]] [[sk:Abeceda]] [[sl:Abeceda]] [[sq:Alfabeti]] [[sv:Alfabet]] [[th:อักษร]] [[tl:Alpabeto]] [[tr:Alfabe]] [[uk:Алфавіт]] [[zh:字母]] 20618 56977 2006-05-15T23:26:44Z Lucyin 16 [[Categoreye:droet]] 20619 57160 2006-05-17T16:50:22Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje [[Categoreye:payis]] [[bg:Категория:Национални знамена]] [[ca:Categoria:Banderes estatals]] [[de:Kategorie:Nationalflagge]] [[es:Categoría:Banderas nacionales]] [[is:Flokkur:Þjóðfánar]] [[ja:Category:国旗]] [[ko:Category:국기]] [[ms:Category:Bendera Kebangsaan]] [[ru:Категория:Флаги государств]] [[sr:Category:Заставе]] [[fi:Luokka:Valtioiden liput]] [[th:Category:ธงชาติ]] [[zh:Category:国旗]] 20620 56988 2006-05-16T10:20:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plonker]] 20621 56989 2006-05-16T10:24:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plonker]] 20622 56990 2006-05-16T10:30:21Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plonker]] 20623 56991 2006-05-16T10:36:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:plonker]] 20624 57182 2006-05-17T17:56:21Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>plonker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> zoupler dins l' aiwe, el tiesse el prumire. <I>Fé des longuès coûsses so l' broûlant såvlon divant do plonker e l' claire et schoumeuse aiwe</I> ([[J.P. Dumont]]). <span lang=fr>F. plonger.</span> <B>2.</B> fé l' minme movmint, al tere, po-z apicî l' balon, tot djåzant d' on kîpe di fotbale, po s' catchî. <I>Dji n' åreu ptete nén l' tins d' plonker dins on bouxhon</I> ([[J.F. Brackman]]). <B>3.</B> (imådjreçmint) moussî bén lon dins ses sovnances. <B>II.</B> fé moussî (si mwin) dizo ene sacwè. <I>Ele plonca s' pougn inte les linçoûs tot mates di s' mwaisse; et l' nierveuse mwin nafter tos costés</I> ([[J.P. Dumont]]). Loukîz a: [[Motî:poujhî|poujhî]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploncaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "plonker". <span lang=fr>F. plongeon, plongée.</span> <B>2.</B> chifrêye saye po cnoxhe les idêyes des djins. <span lang=fr>F. sondage d'opinion.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>plonkeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>plonkeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>ploncresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> li ci (cene) ki plonke dins l' aiwe. <span lang=fr>F. plongeur.</span> <B>2.</B> li ci (cene) ki fwait on ploncaejde. <span lang=fr>F. sondeur d'opinions.</span> Parintêye: * [[Motî:aplonker|aplonker]] * [[Motî:riplonker|riplonker]] ---- * [[ploncaedje e l' opinion|Dipus d' racsegnes so les ploncaedjes e l' opinion]] 20625 57173 2006-05-17T17:26:20Z Pablo 5 djermon {{djermon}} [[categoreye:atôtchance]] on '''ploncaedje''' (on dit pus spepieuzmint '''ploncaedje e l' opinion''', c' est ene inkete atuzlêye sincieuzmint, wice k' on dmande åzès djins leu-z idêye, et ndè rsaetchî les frecwinces des responses. [[de:Meinungsforschung]] [[en:Opinion poll]] [[fi:Mielipidetiedustelu]] [[fr:Sondage]] [[ja:世論調査]] [[nl:Opiniepeiling]] [[sv:Opinionsundersökning]] [[tr:Anket]] [[zh:社会调查]] 20626 57159 2006-05-17T16:47:01Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, an, ar, ast, be, bg, bs, ca, cs, da, de, el, en, eo, es, eu, fi, fr, gd, he, hu, id, io, it, ja, ko, lv, mt, nds, nl, no, pam, pl, pt, ro, ru, sk, sr, sv, tr, uk, zh, zh-min-nan [[Categoreye:societé]] [[af:Kategorie:Politiek]] [[an:Category:Politica]] [[ar:تصنيف:سياسة]] [[ast:Categoría:Política]] [[be:Катэгорыя:Палітыка]] [[bg:Категория:Политика]] [[bs:Category:Politika]] [[ca:Categoria:Política]] [[cs:Kategorie:Politika]] [[da:Kategori:Politik]] [[de:Kategorie:Politik]] [[el:Κατηγορία:Πολιτική]] [[en:Category:Politics]] [[eo:Kategorio:Politiko]] [[es:Categoría:Política]] [[eu:Kategoria:Politika]] [[fi:Luokka:Politiikka]] [[fr:Catégorie:Politique]] [[gd:Category:Sluagh-iùl]] [[he:קטגוריה:פוליטיקה]] [[hu:Kategória:Politika]] [[id:Kategori:Politik]] [[io:Category:Politiko]] [[it:Categoria:Politica]] [[ja:Category:政治]] [[ko:분류:정치]] [[lv:Category:Politika]] [[mt:Category:Politika]] [[nds:Kategorie:Politik]] [[nl:Categorie:Politiek]] [[no:Kategori:Politikk]] [[pam:Category:Politika]] [[pl:Kategoria:Polityka]] [[pt:Categoria:Política]] [[ro:Categorie:Politică]] [[ru:Категория:Политика]] [[sk:Kategória:Politika]] [[sr:Категорија:Политика]] [[sv:Kategori:Politik]] [[tr:Kategori:Politika]] [[uk:Категорія:Політика]] [[zh:Category:政治]] [[zh-min-nan:Category:Chèng-tī]] 20627 57161 2006-05-17T16:55:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>aplonker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] ariver tot d' on côp. <I>Ene flouxhe di sovnis aplonkèt-st e m' cervea</I> (T. Hébrans). On dit eto: [[Motî:abizer|abizer]], [[Motî:abroker|abroker]], [[Motî:aspiter|aspiter]]. <span lang=fr>F. surgir.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:plonker|plonker]], [[betchete a-]] (d' aprepiaedje). 20628 57003 2006-05-16T10:44:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:riplonker]] 20629 57162 2006-05-17T16:57:32Z Pablo 5 co on -> cor on ("on" est on mot å mierpî) <FONT COLOR="#ff0000"><B>riplonker</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>erplonker</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rplonker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.s.c.] plonker cor on côp. <I>Ele l' a prins po s' fré et rplonker dins ses sovnances</I> ([[J. Schoovaerts]]). <span lang=fr>F. replonger.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:plonker|plonker]], [[cawete ri-]]. 20630 57006 2006-05-16T10:46:43Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:riplonker]] 20632 57168 2006-05-17T17:09:54Z Pablo 5 [[Categoreye:Medias]] [[Categoreye:Informatike]] 20634 57018 2006-05-16T22:06:19Z Lucyin 16 Copene:Abdjad displaecî viè Copene:Abdjade: li D å coron s' ôt bén. dji rfondreu abdjade Li D å coron, e walon, on pout nel nén prononcî : i comprin'''d'''. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 16 di may 2006 a 22:05 (UTC) 20635 57017 2006-05-16T22:06:18Z Lucyin 16 Abdjad displaecî viè Abdjade: li D å coron s' ôt bén. #REDIRECT [[Abdjade]] 20636 57019 2006-05-16T22:06:19Z Lucyin 16 Copene:Abdjad displaecî viè Copene:Abdjade: li D å coron s' ôt bén. #REDIRECT [[Copene:Abdjade]] 20637 57038 2006-05-17T09:39:22Z Pablo 5 Son én displaecî viè Son ÉN: erîlaedje do no d' l' årtike avou les ôtes "son XX" #REDIRECT [[Son ÉN]] 20638 57048 2006-05-17T09:45:10Z Pablo 5 Lete é displaecî viè Lete É: erîlaedje so les årtikes "dobe lete XX" #REDIRECT [[Lete É]] 20639 57050 2006-05-17T09:45:10Z Pablo 5 Copene:Lete é displaecî viè Copene:Lete É: erîlaedje so les årtikes "dobe lete XX" #REDIRECT [[Copene:Lete É]] 20640 57051 2006-05-17T09:46:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Lete É]] 20642 57060 2006-05-17T10:07:48Z Lucyin 16 air et paroles del tchanson "c' est l' cafè" da Tchåle Wérotte (foû abondroets) air et paroles del tchanson "c' est l' cafè" da Tchåle Wérotte (foû abondroets) 20643 57172 2006-05-17T17:25:24Z Pablo 5 /* Hårdêye difoûtrinne */ coridjî l' hårdêye [[categoreye:tchansons e walon|C est l cafe]] [[Imådje:Tchanson cafeu.jpg|thumb|air et paroles ([[sistinme Feller|sicrijhaedje Feller)]]]] '''C' est l' cafè''', kel prumî tite, c' est '''on cafè''' (<SMALL>''On cafe''</SMALL>), c' est ene [[tchanson e walon|tchanson]] sicrîte pa [[Charles Wérotte|Tchåle Werote]] e 1854. L' air, c' est l' ci d' ene tchanson e francès ''“C'est l'amour, l'amour”'', k' a stî metowe al môde pa Béranger el France. Elle a sovint siervou po les tchansons e walon do 19inme sieke. Li tchanson a stî redjårbêye pås [[Walons del Wisconsene]], et reredjistrêye dins les [[anêyes 1970]]. Riprinjhe dins l' [[antolodjeye namurwesse]], li [[tchansonî des Relîs]], li [[tchansonî do Chwès]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/tchanson/Werotte.php#cafe Cåzaedje del tchanson (modêye da Werotte et del Wisconsene)] 20644 57174 2006-05-17T17:46:14Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Eve</B></FONT> [n.dj.] li prumire feme, dins les rlidjons crustinne, djwive et muzulmande. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;èn kinoxhe ni d' Eve ni d' Adan:</FONT> èn nén cnoxhe (ene sakî) do tot (rifwait polimint po "én nén cnoxhe ni d' evier, ni di dvant" ki sondjî a må ås esprits må tournés). ---- [[Adan ey Eve|Dipus d' racsegnes so Adan ey Eve]] 20645 59007 2006-06-01T23:05:05Z Pablo 5 Adame -> Adam {{djermon}} [[Categoreye:Bibe]] [[Categoreye:Crustinnisse]] [[Categoreye:islam]] [[Categoreye:djudayisse]] [[Imådje:Adame-ey-Eve_askepiaedje.jpg|thumb|300px|prumire pådje divintrinne di l' [[årmonak walon del Samwinne]] di 1888, ki vout kel creyåcion d' Adam ey Eve soeye djusse 5891 ans viye.]] '''[[Adan]]''' (u: '''Adam''') ey '''[[Eve]]''', c' est, sorlon les rlidjons [[rilidjon djwive|djwive]], [[crustinnisse|crustinne]] et [[islam|muzulmande]], les deus prumirès djins k' ont stî askepieyes på [[Bon Diu]], li setinme djoû del [[Creyåcion do monde]]. Po les Djwifs et les Crustins, ciste istwere la est racontêye dins l' live del [[Djeneze]]. L' evandjîle da … dene minme li stok di famile direk inte Adan ey Eve et [[Djezus-Cri]]. Insi, on trove co dins l' [[årmonak walon del Samwinne|vî årmonak di Måmdey]] del fén do 19inme sieke li date do skepiaedje da Adan ey Eve, k' åreut stî di e 4007 divant Dj.C. Po les Muzulmans, l' askepiaedje d' Adam ey Eve est dins l' [[Alcoran]], el sourate … Li croeyance al lete ås tecses di l' askepiaedje d' Adan ey Eve espaitche sacwants crustins (les [[creyåcionisses]]) et bråmint des Muzulmans a admete el [[teyoreye di l' evolucion]]. Po les [[catolicisse|catolikes]], c' est [[Theillard de Chardin]] k' a bråmint parvinou a fé accepter des idêyes da [[Charles Darwin|Darwin]], et wårder evike li croeyance al creyåcion, tot voeyant les tecses imådjreçmint. == Tecse di l' askepiaedje d' Adan ey Eve dins l' Djeneze == (deujhinme tchaptrê) 15 Ça fwait ki l' Bon Diu amoenna l' ome dins l' Eden por lu î dmorer, waitî dsu et ndè travayî l' tere. 16 Li Bon Diu derit a l' ome: «Vos poloz bén mindjî des fruts d' tos les åbes do djårdén. 17 Mins vos n' mindjroz nén di l' åbe del kinoxhance do bén et do må, ca l' djoû k' vos è mindjrîz, vos môrrîz.» 18 Adon, li Bon Diu derit: «Ça n' est nén bon po l' ome do dmorer tot seu. Dji lyi va fé ene aidance ki sereut come lu.» (…) 21 Adon, li Bon Diu l' edoirma come ene sokete. Ene feye k' i fout evoye, li Bon Diu purda ene di ses coisses foû, et rserer l' tchå. 22 Adon, li Bon Diu candja l' coisse e cmere. Il amoenna l' kimere divant l' ome. 23 Ci-chal breya: «Ci côp ci, vola les oxheas d' mes oxheas eyet l' tchå di m' tchå. Leye, on l' lomrè feme, paski c' est foû di l' ome k' elle a stî prinjhe.» 24 Et c' est ça ki l' ome abandnêye si pa et s' man po s' mete avou l' feme: eshonne, i n' fijhèt pus k' onk. 25 Il estént miernous tos les deus, l' ome et l' feume, sins nd esse honteus. [[cs:Adam a Eva]] [[de:Adam und Eva]] [[en:Adam and Eve]] [[gl:Adán e Eva]] [[he:אדם וחוה]] [[hu:Ádám és Éva]] [[ja:アダムとイヴ]] [[lt:Adomas ir Ieva]] [[na:Adam me Eva]] [[nl:Adam en Eva]] [[no:Adam og Eva]] [[pl:Adam i Ewa]] [[pt:Adão e Eva]] [[ru:Адам и Ева]] [[sk:Adam a Eva]] [[sr:Адам и Ева]] [[sv:Adam och Eva (Bibeln)]] 20646 57175 2006-05-17T17:47:33Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>eveye</B></FONT> [f.n.] [[Motî:håsse 1|håsse]]. <I>Dj' a eveye d' aler fé des guiyes</I> (M. Vray). <span lmang=fr>F. envie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dj' a må a m' pôce: c' est ene eveye k' afowe:</FONT> croeyance did dinltins. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a l' eveye:</FONT> djéryî après åk, djéryî après ene sacwè. <I>On voeyeut les båsheles Dulåme k' avént des bicicletes, et on-z esteut a l' eveye.</I> <span lang=fr>F. mourir d'envie, se pâmer de jalousie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé passer l' eveye (da kéconk):</FONT> li puni pask' i n' diveut nén djéryî après ça. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;våt mî fé eveye ki pitié:</FONT> dijhêye po-z escuzer ene grosse. Etimolodjeye: latén "<span lang=la><I>invidia</I></span>" (minme sinse). 20647 57084 2006-05-17T11:28:53Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èvèye</FONT>, invîye, inviye, aviye, avîe.</span> 20648 57085 2006-05-17T11:29:28Z Lucyin 16 Air del tchanson d' Framriye (foû abondroets) Air del tchanson d' Framriye (foû abondroets) 20649 57137 2006-05-17T15:10:05Z Pablo 5 [[Categoreye:lives]] [[Categoreye:tchanson]] On '''live di tchansons''' (on dit eto : on '''tchansnî'''), c' est on [[live (po lére)|live]] ki dene li cåzaedje eyet l' muzike di des tchansons, sovint, des viyes, foû [[abondroet]]s. Gn a eto avou sacwants [[live di tchansons e walon|tchansnîs e walon]]. 20650 57100 2006-05-17T13:23:40Z Lucyin 16 On '''live di tchansons e walon''', c' est on [[tchansnî]] avou mwintès [[tchansons e walon]] dvins. Gn a des tchansnîs avou des airs do vî vî tins, tchantés pås djins mins k' on n' sait nén kî çk' els a scrît. Ces airs la sont ramexhnés pa des muzicolodjisses. Gn a eto des lives avou les tchansons e walon k' on tchante co asteure, sicrîte pa des [[tchanteu e walon|fjheus d' tchansons e walon]] mins ki sont ddja foû abondroets. Adon, c' est bråmint des tchansons do 19inme sieke. == Sacwants lives di tchansons e walon == * Tchansons do vî vî tins ** [[Viyès tchansons di l' Ancyin Hinnot]] (5 volumes eplaidîs pa [[Albert Libiez]], li cénkinme atchevé pa [[Roger Pinon]], k' ont vudî inte 1939 eyet 1958) ** [[Viyès tchansons do Condroz]] (da Léon Simon et Marguerite Denée, k' a rexhou e 1937) * Tchansons des ancyins scrijheus e walon ** [[tchansnî des Relîs]] ** [[tchansnî do Chwès]] (Nameur, Sambe et Mouze) 20651 57112 2006-05-17T13:49:33Z Pablo 5 [[Categoreye:Rilidjons]] 20652 57119 2006-05-17T14:47:22Z Pablo 5 [[Categoreye:agro-industreye|Dizo-produts des plantes]] 20653 57764 2006-05-21T13:51:50Z Pablo 5 [[Categoreye:Vîs mestîs|Viyes industreyes]] [[Categoreye:Industreye|Viyes industreyes]] [[Categoreye:Vîs alaedjes|Viyes industreyes]] 20654 57122 2006-05-17T14:57:09Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] 20655 57156 2006-05-17T15:59:24Z Pablo 5 {{boird|[[Imådje:{{{1}}}|{{{4|125px}}}|Drapea {{{3|d'}}} {{{2}}}]]}} [[Drapea {{{3|d'}}} {{{2}}}|{{{5|{{{2}}}}}}]] 20656 57179 2006-05-17T17:55:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoume]] 20657 57180 2006-05-17T17:55:03Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:schoume]] 20659 65561 2006-06-30T06:24:02Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ja:レイモン・ドボス]] {{djermon}} [[Categoreye:Rilomés Walons|Devos]] '''Raymond Devos''' a vnou å monde a [[Moucron]] li [[9 di nôvimbe]] [[1922]] et mori l' [[15 di djun]] [[2006]]. C' esteut on fjheu di sketches e [[francès]]. I djouwéve eto del [[guitåre]], di l' [[årmonica]] et del [[trompete]]. I djouwéve må, mins avou ene manire ki les djins contént k' el fijheut esprès, et ki c' esteut on fel muzicyin. [[de:Raymond Devos]] [[en:Raymond Devos]] [[es:Raymond Devos]] [[fr:Raymond Devos]] [[ja:レイモン・ドボス]] [[nl:Raymond Devos]] 20660 57210 2006-05-18T13:33:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Aiwe di Lesse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lesse</B></FONT> <B>I.</B> [no d' aiwe, sins årtike] aiwe del Walonreye ki prind sourd a [[Motî:Ôtchamp|Ôtchamp]], moussî e tere e Trô d' [[Motî:Belvå|Belvå]] et ragoler å Trô d' [[Motî:Han|Han]], adonpwis, cori sol [[Motî:Fåmene|Fåmene]] disk' a [[Motî:Ansreme|Ansreme]], la k' ele si va maxhî a [[Motî:Mouze|Mouze]]. <span lang=fr>F. Lesse.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Lesse</FONT> [n.pl.] hamtea di [[Motî:Ridû|Rdû]]. <I>A Lesse, c' est des Mitlets.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Voye di Lesse:</FONT> voye di [[Motî:Transene|Transene]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Licea, Licia (770), Letia (10inme sieke)</span>. Etimolodjeye: [[etimolodjeye gayele|gayel]] <span lang=ga>"lecia"</span> (aiwe avou des pires). Mot d' aplacaedje : * [[Motî:Lessive|Lessive]] ---- * [[Aiwe di Lesse|Pondants et djondants]] * [[Lesse (Ridû)|Dipus d' racsegnes so l' hamtea d' Lesse]] 20661 57224 2006-05-18T13:45:43Z Pablo 5 #REDIRECT [[Ricogne]] 20662 57196 2006-05-18T10:40:11Z Lucyin 16 rîle des [[loyeure]]s : si l' emantchaedje est come on l' eploye dins l' frze, avou l'divancete di : pont d' loyeure. 20663 57199 2006-05-18T10:52:29Z Lucyin 16 [[Categoreye:djeyografeye del Walonreye]] Li '''platrê d' Libråmont''', c' est on [[platrê]], aviè 450 metes hôt, a costé del veye di [[Libråmont]] C' est did la ki les aiwes di [[Aiwe di Lome|Lome]], [[Oûte Nonnrece]] et di [[Aiwe di Lesse|Lesse]] sourdèt. On-z î a metou eto on [[radar po-z anoncî l' plouve]]. 20664 57200 2006-05-18T10:53:12Z Lucyin 16 [[Categoreye:Walonreye]] [[Categoreye:djeyografeye]] 20665 57227 2006-05-18T13:49:27Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Lessive</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Lessive</span>, rebané avou [[Motî:Rotchfoirt|Rotchfoirt]]. [[Scrîta|Vîs scrijhas]]: <span lang=wa-scripta>Lecievra (1030), Licevria (1139), Lichivre (1407)</span>. Etimolodjeye: [[aplacaedje tîxhon]] di deus mots [[etimolodjeye gayele|gayels]] <span lang=ga>"Licia"</span> ([[Motî:Lesse|Lesse]]) et "briva" (pont), pont so l' aiwe ås pires. ---- * [[Lessive|Pondants et djondants]] 20666 57269 2006-05-18T14:50:21Z Lucyin 16 [[Imådje:Lessive_eglijhe.jpg|thumb|l' eglijhe]] '''Lessive''' (minme sicrijhaedje e francès), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Rotchfoirt]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5580''' ** davance : '''5434''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 88'''. * Arondixhmint : [[Dinant]] * Sipotaedje des djins : ** les [[Tchabot]]s ** les [[Motî:mônî|Mônîs]] ** les [[Motî:schaesseu|Schaesseus u Schaessîs]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Lessive|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Lessive == [[Imådje:Lessive_rowe_schaessiis.jpg|thumb|Plake del rowe des Schaessîs]] * Å [[doyåre (toponimeye)|Doyåre]], la-minme: ''Doyêre'' * Hôdrimont * Rowe des Schaessîs (la-minme : ''Scassîs'', F. ''Skassis'') * Rowe do Fornea (la-minme : ''Fornê'', F. ''Fornay'') == Economeye == [[Imådje:Lessive_antene.jpg|thumb|Les antenes]] L' antene di [[telecomunicåcions]] di Lessive, avou on cinte di tecnolodjeye. 20667 57246 2006-05-18T14:04:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabot 1</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tchacåd|tchacåd]] (sôre di pexhon). <span lang=fr>F. chabot.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Tchabots:</FONT> sipotaedje des cis di [[Motî:Lessive|Lessive]], d' [[Motî:Er|Er]], di [[Motî:Erkelene|Rkelene]]. Omonime: * [[Motî:tchabot 2|tchabot(e)]] (addj.; schavé, tchaboté) 20668 57231 2006-05-18T13:53:50Z Pablo 5 Copene:Motî:tchabot displaecî viè Copene:Motî:tchabot 1 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchabot</FONT>, cabot</span> 20669 57209 2006-05-18T13:31:52Z Lucyin 16 L' aiwe di Lesse a [[Ôtchamp]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' aiwe di Lesse a [[Ôtchamp]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20670 57212 2006-05-18T13:33:47Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Lesse]] 20671 57213 2006-05-18T13:34:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:han]] 20672 57216 2006-05-18T13:37:06Z Pablo 5 Aiwe-di-Glin displaecî viè Aiwe di Glin #REDIRECT [[Aiwe di Glin]] 20673 57218 2006-05-18T13:37:06Z Pablo 5 Copene:Aiwe-di-Glin displaecî viè Copene:Aiwe di Glin #REDIRECT [[Copene:Aiwe di Glin]] 20674 57236 2006-05-18T13:57:17Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:tchabot 1|tchabot]] (o.n.; sôre di pexhon) * [[Motî:tchabot 2|tchabot(e)]] (addj.; schavé, tchaboté) 20676 57234 2006-05-18T13:56:39Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Hulzônea]] 20677 57239 2006-05-18T13:58:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Hulzônea]] 20678 57244 2006-05-18T14:03:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20679 57250 2006-05-18T14:14:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Bidjîlêye]] 20680 57254 2006-05-18T14:34:20Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabote</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> trô dins èn åbe. <I>A l' intrêye d' ene tchabote d' ene melêye, on cradjolé oujhea atchôke si tiesse</I> (L. Demarche). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;apicî l' oujhea dvins s' tchabote:</FONT> djonde ene sakî, apicî on djonnea po s' maryî, tot djåzant d' ene comere k' a des royes a ses coines. <I>Beacôp d' ces lådjès cotes Ni cwerèt k' d' atraper L' oujhea divins ene tchabote Po l' aprinde a xhufler&nbsp;!</I> (paskeye 18inme sieke). <B>2.</B> trô dins on meur, ene rotche. <I>Gn a des fleurs ki gåliotèt les ptitès tchabotes</I> (J. Morayns). <I>Sacwantès munutes pus tård, i resconternut des moxhes-a-feu, sitindowes dins ene tchabote</I> (M. Vandenheuvel). <I>Asteure, la, dj' el voeyeu bén, racrapoté dins ene tchabote do meur</I> (G. Denis, rat. pa L. Mahin). <I>Dizo l' fornea, gn av' ene pitite tchabote po-z î hiner les cindes</I> (å marxhå). <B>3.</B> potale (trô dins l' meur d' ene måjhon, d'&nbsp;ene tchapele avou ene postere di sint, u d' l' Aviedje). <I>Kibén nd a-t i nén oyou, l' pôve Lambiet, des "miyårds di no di hu" dizo s' tchabote&nbsp;!</I> (J.P. Dumont). <I>Les djins batént li smele So les soûs des tchabotes</I> (E. Michel). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaboter</B></FONT> [v.c.] [[Motî:schaver 1|schaver]], cåvler (on meur, on bwès). <span lang=fr>F. creuser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabotaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "tchaboter". <span lang=fr>F. creusement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchaboté</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabotêye</B></FONT> [addj.] plin d' tchabotes, tot djåzant d' èn åbe, ene rotche. rl a: [[Motî:buhot|buhot]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabot 2</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabote</B></FONT> [addj.] tchaboté. <I>Dj' a on dint tchabot.</I> Coinrece [[Ôdeu]], [[Bdjîlêye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabotî</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>tchabotroû</B></FONT> [o.n.] [[Motî:gorea-moxhon|gorea-moxhon]] (oujhea ki vike dins des tchabotes), e sincieus latén <I><span lang=la>passer montanus</span></I>. On dit eto: oujhea d' tchabote. Omonime: * [[Motî:tchabot 1|tchabot]] (o.n.; sôre di pexhon) 20681 57255 2006-05-18T14:34:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20682 57256 2006-05-18T14:34:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20683 57257 2006-05-18T14:34:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20684 57258 2006-05-18T14:34:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20685 57259 2006-05-18T14:35:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20686 57260 2006-05-18T14:35:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:tchabote]] 20687 57266 2006-05-18T14:41:42Z Lucyin 16 L' eglijhe di Lessive (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe di Lessive (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20688 57267 2006-05-18T14:45:47Z Lucyin 16 Antene di Lessive (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Antene di Lessive (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20689 57268 2006-05-18T14:48:48Z Lucyin 16 Plake del Rowe des Schaessîs (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Plake del Rowe des Schaessîs (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20690 57311 2006-05-18T20:07:01Z Lucyin 16 /* [[Disfondowe]]s */ == [[Disfondowe]]s == ;schaesse : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kesse, (è)skesse</FONT>, (è)scasse, chache, hesse</span> ;schaessî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kessî, (è)skessî</FONT>, s(i)cassî</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;schaesse : (è)scasse [O2, O3, O4], scasse [C13], scasse 1 |O0], skasses [S109], skas' [G152], scasses / sucasses [S117], hèsse 3 [E1]; hèsse [E34], hèses [E213], hess [E203], chas' [G152], chache [C1, C9, C57, O0] ([[chwintaedje namurwès]]), èchasse [S0, G152], èchas' [G152], nén dins C8, E212 ;schaessî : scassi [C13] 20691 57289 2006-05-18T16:17:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaessî 1</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschaessî 1</B></FONT> ([[Codjowaedje tchessî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> roter so des schaesses. On dit eto: [[Motî:schaester|schaester]] <B>2.</B> [[Motî:xhalter|xhalter]]. <span lang=fr>F. clopiner, clocher, boîtiller.</span> <B>3.</B> [[Motî:sôtriker|sôtriker]], [[Motî:zoupter|zoupter]] so ene djambe. <I>On djowe å djeu do paradis tot schaessant ([[J. Wisimus]]). Etimolodjeye : viebe fwait sol no [[Motî:schaesse|schaesse]] | <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaesseu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschaesseu</B></FONT>; <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaesseuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschaesseuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>schaesresse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschaesresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki rote avou des schaesses. On dit eto: [[Motî:schaessî 2|schaessî 2]]. Omonimeye coinrece * [[Motî:tchessî|tchessî]] (v.c. tchessî l' tchén so on baligand, a Vervî : ''hessî'') ---- [[schaesses|Dipus d' racsegnes so les schaesseus]] 20692 57286 2006-05-18T16:01:13Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaesse]] 20693 57317 2006-05-18T20:13:43Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == schaessî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)kessî, (è)skessî</FONT>, hèssî, hèsser </span> ;schaesseu : <span lang=wa-feller>chacheu, <FONT COLOR="#800080">(è)skesseu, s(i)kesseu, -euse, -resse</FONT></span>. ;schaessî : hèssî [E1, E34]; chachi [C1, C100], chachî [C100] ;schaesseu : chacheû [C1, C9, C57, C100] ([[chwintaedje namurwès]]) 20694 57291 2006-05-18T16:19:15Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller> <FONT COLOR="#800080">s(i)kester, (è)skester</FONT> hèster.</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == hèsseter [E1] 20695 57293 2006-05-18T16:23:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaesse]] 20696 57295 2006-05-18T16:24:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaesse]] 20697 57296 2006-05-18T16:25:08Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaessî 1]] 20698 57297 2006-05-18T16:25:26Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaessî 1]] 20699 57298 2006-05-18T16:25:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaessî 1]] 20700 57299 2006-05-18T16:26:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaessî 1]] 20701 57300 2006-05-18T16:26:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:schaester]] 20702 57312 2006-05-18T20:08:45Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî do Coûtchant walon]] 20703 57322 2006-05-18T20:28:12Z Maîsse Arsouye 156 Po li r'fondaedje des årtikes di Nameûr et avaur-là, sayoz di wårder les coinreces omonimes et cognes ( nén -èt mins - enut, nén ''Walonereye'' mins ''Waloneye'',... ). Ca s'reûve bén binamé. [[Uzeu:Maîsse Arsouye|Maîsse Arsouye]] 18 di may 2006 a 20:28 (UTC) 20704 57767 2006-05-21T14:15:23Z Pablo 5 djermon, hårdêye schaesseus d' Nameur, imådje {{djermon}} [[Categoreye:viyès tecnikes]] [[Image:FacteurPaysdeBuch.jpg|thumb|Facteur so des schaesses å Payis d' Buch (Landes francesses)]] Des '''schaesses''', c' est des grandès longuès pîces di bwès, avou on fortchon, on strî u ene clawêye plakete po mete si pî après. On prind les bwès dizo s' bresse, come des crosses, et roter avou. On saye insi d' esse pus hôt, po passer l' aiwe, metans, u d' aler pus rade. Les djins ki viként l' long des aiwes avént todi des schaesses po roter avå les voyes tins des grossès aiwes. Sacwants sôdårds end avént, et les bierdjîs avou, po-z aler pus rade. A Nameur, dispu l' [[11inme sieke]], on rote a schaesses. Dispu å moens li [[16inme sieke]], gn a on spôrt "nåcionå" namurwès, ki s' djowe sol Plaece d' Åres, divant les grands priyîs, et k' c' est deus ekipes di schaesseus ki lûtnut ene siconte di l' ôte. C' est les [[bate di schaesseus d' Nameur|bates di schaesseus d' Nameur]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.echasseurs.org/ Waibe des schaesseus d' Nameur] [[de:Stelzenlauf]] [[en:Stilts]] [[fr:Échasse]] 20705 57763 2006-05-21T13:51:27Z Pablo 5 [[Categoreye:tecnikes|Viyes tecnikes]] [[Categoreye:Vîs alaedjes|Viyes tecnikes]] 20706 57327 2006-05-18T21:54:44Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li batreye des cwate vints (roman)]] 20707 57714 2006-05-21T10:39:12Z Pablo 5 redjiblaedje viè [[Rifondou walon#Istwere do rfondou walon]] #REDIRECT [[Rifondou walon#Istwere do rfondou walon]] 20708 57709 2006-05-21T10:33:39Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Rifondou walon#Istwere do rfondou walon]] 20709 57814 2006-05-21T16:57:52Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: eu, la, sh {{djermon}} [[Categoreye:Djeyolodjeye]] Dins si-n iswtere li [[Daegn]] a conu sacwants trevéns k' on lome '''trevéns djeyolodjikes'''. == Troejhinme tins ([[cenozoyike]]) == * [[Paleyodjinne]] * [[Neyodjinne]] == Deujhinme tins ([[mezozoyike]]) == * [[Cretacé]] * [[Djurassike]] * [[Triyasse]] == Prumî tins ([[paleyozoyike]]) == * [[Permyin]] * [[Carbonifere]] * [[Devonyin]] * [[Siluryin]] * [[Ordovicyin]] * [[Cambriyin]] [[ar:مقياس زمني جيولوجي]] [[ast:Escala de los tiempos xeolóxicos]] [[ca:Taula dels temps geològics]] [[cs:Geologický čas]] [[cy:Cyfnodau Daearegol]] [[da:Jordens historie]] [[de:Geologische Zeitskala]] [[el:Γεωλογική χρονολογική κλίμακα]] [[en:Geologic time scale]] [[eo:Geologia temposkemo]] [[es:Geología histórica]] [[et:Geokronoloogiline skaala]] [[eu:Garai geologiko]] [[fi:Geologinen ajanlasku]] [[fr:Échelle des temps géologiques]] [[he:לוח הזמנים הגאולוגי]] [[it:Scala dei tempi geologici]] [[ja:地質時代]] [[ko:지질 시대]] [[la:Aevum geologicum]] [[lb:Geologesch Zäitskala]] [[lt:Geologinė laiko skalė]] [[nl:Geologisch tijdvak]] [[nn:Geologisk tidsskala]] [[no:Jordens tidsaldre]] [[pl:Tabela stratygraficzna]] [[pt:Escala de tempo geológico]] [[ru:Геохронологическая шкала]] [[sh:Era (geologija)]] [[sl:Geološka doba]] [[sv:Geologisk tidsskala]] [[tr:Jeolojik devirler]] [[uk:Геохронологічна таблиця]] [[vi:Niên đại địa chất]] [[zh:地质年代表]] 20710 57349 2006-05-19T10:04:37Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20711 57350 2006-05-19T10:12:28Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20712 57352 2006-05-19T10:12:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20713 57353 2006-05-19T10:13:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20714 57356 2006-05-19T10:18:12Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20715 57357 2006-05-19T10:18:35Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20716 57358 2006-05-19T10:18:50Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20717 57359 2006-05-19T10:19:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sibarer]] 20718 58528 2006-05-29T00:43:33Z Pablo 5 Coviete do live "Les avinteures des droles di zebes" da Jean Goffart. == Licince == {{licince coviete}} 20719 58198 2006-05-24T16:28:35Z Pablo 5 [[Categoreye:lives d' imådjes|Avinteures des droles di zebes]] [[Categoreye:lives e walon|Avinteures des droles di zebes]] [[Imådje:Goffart_zebes.jpg|thumb|coviete]] '''Les avinteures des droles di zebes''', c' est on [[live d' imådjes]] eplaidî pa [[Jean Goffart]] e [[1986]]. I raconte les kéntes d' ene binde d' ecoraedjeus do [[Spôrtigne di Tchålerwè]]. Les imådjes sont da Jacques Raes. I fourit eplaidî ås Eplaidreyes Scaillet a [[Montneye-Tigneu]]. Il a stî saetchî a 500 egzimplaires. == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/zebes-rif.html Li pådje do live so l' Aberteke] 20721 57587 2006-05-21T07:10:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:pîce 1]] 20722 57592 2006-05-21T07:17:02Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîce 1</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> boket d' ene machine. <I>I n' ont pont trové d' pîces pol bateuse.</I> <span lang=fr>F. pièce de rechange.</span> <B>2.</B> boket di stofe: <I>a)</I> ki ristope li trô d' on mousmint. <I>Dji a rmetou des pîces å deus djnos.</I> rl: [[Motî:rapîçter 1|rapîçter]]. <span lang=fr>F. pièce (sur un vêtement).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il est rfwait d' viyès pîces:</FONT> i est tot sclimboigne, må fotou, come on mousmint tot repîçté. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;casse di pîces:</FONT> bale fwaite avou des boket di stofe, a on djeu d' dicåce. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji n' mete nén mes pîces a des si bassès håyes:</FONT> dji n' hante nén avou ces djins la, ki sont trop bas por mi. <I>b)</I> grand boket di stofe. <I>Il a rivnou avou ene bresseye di pîces di stofe do Senegål.</I> rl a: [[Motî:copon|copon]]. <B>3.</B> paskeye k' on djouwe å teyåte. <I>Ene pîce en èn ake, e deus akes, e troes akes.</I> <span lang=fr>F. pièce (de théâtre).</span> <B>4.</B> pitit rond d' manoye. <I>I ramassént les pîces di cénk francs pol bateme.</I> <I>Les pîces di keuve estént: li doze-sôs, l' aidant, li pîce di deus aidants et l' patår</I> ([[N. Lequarré]]). <I>On lzî va fé des cwårêyès pîces po leu cwårêyès tiesses (cwand les Flaminds vlént bate manoye, diviè 1880).</I> <span lang=fr>F. pièce (de monnaie).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;todi aveur li pîce po mete o trô:</FONT> aveur di cwè risponde raddimint a onk, ene ki vs fwait aler. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>avoir de la répartie</span>". <B>5.</B> plat boket côpé foû d' on gros pwin. <span lang=fr>F. tranche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ene pîce tot houte do pwin:</FONT> pîce côpêye so tote li stindêye do pwin, eneviè ene pîce côpêye tot vnant foû å mitan. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;atchter (åk) po ene pîce di pwin:</FONT> po deus côps rén, po on bas pris. <B>6.</B> unité d' ene martchandijhe. <I>On vindeut les coshets al pîce.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bouter a pîce:</FONT> esse payî sorlon l' rindmint. <B>7.</B> boket d' tere, tchamp. <I>Rodjimont a dmoré å rcoet des bruts, etur ses åbes et ses pîces di frumint</I> (E. Gilliard). Etimolodjeye: vî mot gayel. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîçot</B></FONT> [o.n.] copon di stofe. <I>Come on-z a schavlé dins ç' pîçot la !</I> Omonime: * [[Motî:pîce 2|pîce]] (f.n; grand baston) 20723 57593 2006-05-21T07:18:59Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>pîce 2</B></FONT> [f.n.] grand baston. rl a: [[Motî:bardaxhe|bardaxhe]]. <span lang=fr>F. perche.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;grande pîce:</FONT> grande djin, foirt hôte so pate. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si mete, si bouter a pîce:</FONT> <I>a)</I> s' adjoker. <I>Les mots sol blanc papî, si vénrént mete a pîce</I> (F. Hubert). rl a: s' [[Motî:apîçter|apîçter]]. <I>b)</I> si maryî (imådje des poyes ki s' adjokèt alnute si resserèt etur zeles). <I>C' est dmwin k' dji m' boute a pîce; Adiè tote li djonnesse</I> ([[N. Bosret]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;leyî a pîce:</FONT> leyi ene sakî sins l' vini aidî. <I>Vos etindoz ki dj' creye et vos m' leyoz a pîce.</I> Loukîz a: [[Motî:plan|leyî e plan]]. Etimolodjeye: latén <span lang=la>pertica</span> (minme sinse). Omonime: * [[Motî:pîce 1|pîce]] (f.n; boket) 20725 57392 2006-05-19T11:43:43Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> <B>pîce</B>, <B>pièce</B>, pièrce, péce, piace, pëce, pèrtche, pêrtche, pêtche, piêtche, piètche. 20726 57574 2006-05-21T06:56:12Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikeyes</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskeyes</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skeyes</B></FONT> [f.n.t.pl.] longowès djambes. <I>On-z aprind a boere, a magnî, a s' tini dressi so ses flåwès skeyes</I> ([[J. Duysenx]]). Etimolodjeye: stindaedje do sinse primroûle di "seye avou on longou mantche", e F. <span lang=fr>"sape de moissonneur"</span>, e vî F. d' Beljike: <span lang=fr>"piquet flamand"</span>, do tîxhon <span lang=de>sikkel</span> (minme usteye). 20727 57395 2006-05-19T11:49:04Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span> s(i)kèyes. 20728 57396 2006-05-19T11:51:07Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:sikeyes|sikeyes]] 20729 57398 2006-05-19T11:54:48Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:sikeyes|sikeyes]] 20730 57732 2006-05-21T11:42:35Z Pablo 5 /* rashiaedjes e walon di sacwantes des dijhreyes */ {{djermon filozofeye}} [[Categoreye:Filozofeye|Capitales dijhreyes]] Les '''Capitalès dijhreyes''' (Κυριαι Δοξαι, ''Kuriai Doksai'' e grek) c' est des dijhreyes sicrites på [[Epicure]]. On è conèt cwarante. == rashiaedjes e walon di sacwantes des dijhreyes == ;Capitale dijhreye I : ''Li binåjhe et impourixhåve n' a, po lu-minme, pont d' socis eyet i n' endè amoenne pont ås ôtes. Adon i n' est sudjet ni a colere, ni a djintiyesse. Paski li parey a çoula est flåwe.'' (Rimetou do grek e walon på Maîsse Arsouye) 20731 58532 2006-05-29T01:23:42Z Pablo 5 licince Coviete d' on monologue avou l' mot "reyusse" ("Dodol est reyusse" et "lete d' amour a Dodol") == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20732 57414 2006-05-20T09:42:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Transliteraedje rûsse]] 20733 60022 2006-06-08T21:52:17Z Lucyin 16 [[categoreye:antomeye]] [[Imådje:cronzoxh_vatche.jpg|thumb|cronzoxh del schene do dos d' ene vatche]] on '''cronzoxh''', c' est èn [[oxhea]] del [[schene]]. Les biesses k' ont des cronzoxhs si lomnut les [[cronzoxhîs]]. == Bobets d' on cronzoxh == * li stitchete dosrece * les deus stitchetes diléreces * li trô al miyôle (la kel [[miyôle del schene]] passe). * li coir do cronzoxh * li [[plake etercronzoxh]] (ki c' est do [[tinroxh]]). * les trôs etercronzoxh, la k' les niers ki vnèt foû del miyôle, pasnut. == Sôres di cronzoxhs == * les cronzoxhs do cô : end a 7 a totes les biesses ås tetes, al djirafe come al soris. ** l' [[atlasse (cronzoxh)|atlasse]] : li ci ki s' adjonteure å [[cråne]], po fé l' [[hanete]]. C' est lu ki bodje mo cwand on dit "ayi". ** l' [[aessi (cronzoxh)|aessi]] : le deujhinme, ki sieve po dire "nonna" * les cronzoxhs del [[schene do dos]] ene longowe sititchete å dos po les biesses ki rotnut so 4 pates. Les djins nd ont 12. * les cronzoxhs del [[schene des rins]], avou des lonhuès lådjès stitchetes diléreces po les biesses ki rotnut so 4 pates. Les djins nd ont 5. C' est la k' les plakes etercronzoxhs si spotchnut voltî, et dner del [[siyatike]]. * les cronzoxhs del [[schene do bassin]], sôdés a n' on l'ôte, kel [[bassin]] s' î vént adjonturer. * les cronzoxhs del [[cawe]]. Po les djins et les [[oujhea]]s, ci n' est k' des ptitès rawetes metowes å [[cronjhî]]. [[ca:Vèrtebra]] [[de:Wirbel (Anatomie)]] [[en:Vertebra]] [[eo:Vertebro]] [[es:Vértebra]] [[fi:Nikama]] [[fr:Vertèbre]] [[it:Vertebra]] [[nl:Wervel]] [[pl:Kręg]] [[pt:Vértebra]] [[sk:Stavec]] [[tr:Omur]] 20734 57418 2006-05-20T09:54:55Z Lucyin 16 [[Categoreye:medcene]] [[Categoreye:årtisyince]] [[Categoreye:biyolodjeye]] 20735 57445 2006-05-20T13:19:26Z Lucyin 16 cronzoxh del schene do dos d' ene vatche (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20736 57424 2006-05-20T10:04:28Z Pablo 5 sol 1re dijhreye :''Li binåjhe et èporixhåve n'a, po li-minme, pont de socis eyet i n'è fé pont ås ôtes. Adon i n'est sujdet ni à colére, ni à djintiyèsse. Paski li parèye à çoulà est fwaibe.'' :(Rimètu do grec è walon på Maîsse Arsouye) C' est da vosse grand-pere ki vos cåzez, ou da vosse? Dj' a rfondou ey ene miete rcandjî: * èporixhåve -> impourixhåve (dji n' aveut nén compris do côp, c' est tot rwaitant l' francès ki dj' a compris; pol betchete in- ki vout dire neni, contråve; on wåde "in-" e walon; "e-" c' est (et co, nén todi) pol betchete in- ki vout dire ådvins, ey eyo pol betchete eter- (inter-)) * è -> endè * fwebe -> flåwe (pus bea) Eto, vos dvrîz fé on tåvlea do [[transliteraedje do grek]], sol modele di [[transliteraedje do rûsse]], po saveur kimint mete les mots greks e letes latenes. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 20 d' may 2006 a 10:04 (UTC) 20737 57752 2006-05-21T13:07:25Z Pablo 5 copyî l' tåvlea dins l' årtike Saye di transliteraedje do grek: (vey l' [[transliteraedje do grek|årtike]]) egzimpes: Ἐπίκουρος -> Épikouros, Κυριαι Δοξαι -> Kuriai Doksai, Kyriai Doxai? Vey eto e walon: [[transliteraedje do rûsse]] [[Uzeu:Pablo|Παὐλος :-)]] 20 d' may 2006 a 09:50 (UTC) Dh'a mètu m'n'avis. Po υ nos p'lans chûve l'érasmyin prononçaedje, mins dj'inme ostant chûve li modiène grec prononçaedje. Pos lès esprits, dji vereûve voltî on ' padvint l'lete. [[Uzeu:Maîsse Arsouye|Maîsse Arsouye]] 20 d' may 2006 a 12:19 (UTC) 20739 57447 2006-05-20T20:33:27Z 81.241.21.216 Je ne comprends pas que vient faire le conte Louis à Cugnon en 1226 ? C'est bien d'écire en wallon (je suppose) mais combien le comprennent encore parmi nos étudiants ? Une traduction jointe serait d'un intérêt certain. Merci. A. Ingeveld 20740 57466 2006-05-20T22:27:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Aiwe di Vesse]] 20741 57467 2006-05-20T22:28:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Aiwe d' Oûte]] 20742 57468 2006-05-20T22:29:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Pire castinne]] 20743 57472 2006-05-20T22:33:21Z Pablo 5 #REDIRECT [[Büllingen]] 20744 57575 2006-05-21T06:56:55Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikelin]] 20745 57576 2006-05-21T06:56:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikelin]] 20746 57585 2006-05-21T07:06:45Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sikelin</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>eskelin</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>skelin</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> (v.m.) viye pîce di manoye ki valeut dijh sôs d' Lidje. <I>Li skelin valeut dijh patårs</I> (N. Lequarré). <span lang=fr>F. escalin.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">des skelins</FONT>: des [[Motî:cwårs|cwårs]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des bons skelins:</FONT> des aidants sol mwin (des sôs e likide, nén des tchekes). <I>Vos fotoz d' mi&nbsp;? Rén k' des bons skelins&nbsp;! On prind et on paye sins ratinde</I> (J. Schoovaerts). Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>des espèces sonnantes et trébuchantes</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji n' di nén deus messes po on skelin:</FONT> <I>a)</I> Dji n' repete nén deus côp l' minme cayet; <I>b)</I> dji n' fwai nén ene deujhinme ovraedje pol minme payaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Kî s' live matén wangne des skelins; kî s' live tård wangne des patårs:</FONT> I s' fåt lever matén, si on vout bén wangnî s' crosse. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>Le monde appartient à ceux qui se lèvent tôt</span>". rl a: [[Motî:cwårs|cwårs]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>skèlin</B>, (è)skèlin, (è)scalin</span>. Etimolodjeye: tîxhon <span lang=en>"skilling"</span>, <span lanng=de>"schelling"</span>, <span lang=de>"schilling"</span>, <span lang=en>"shilling"</span>: (viyès manoyes di l' Inglutere, Almagne, Otriche), volant dire "sacwè ki xhiltêye", do viebe <span lang=de>"schellen"</span> ([[Motî:xhilter|xhilter]]); rl a: [[Motî:chelin|chelin]]. ---- * [[manoye å vî payis d' Lidje]] 20747 57586 2006-05-21T07:09:11Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:pîce 1|pîce]] (f.n; boket) * [[Motî:pîce 2|pîce]] (f.n; grand baston) 20748 57590 2006-05-21T07:13:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Senegål]] 20749 57597 2006-05-21T07:21:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sikeyes]] 20750 57614 2006-05-21T07:48:01Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Oceyaneye]] 20751 57665 2006-05-21T08:46:46Z Pablo 5 loyéns aiwes Dju n' ê nin l'idéye ku c'est djusse poul tradwijadje du "méch"; "méch" est in mot gåmès ki vu dire " courti, corti, F. jardin" wiki francès, gn' èn ène pådje su Méch-duvant-Virton . - - On n' est jamwês di " Vierton", pasku Virton ,c'est les noms des deus êwes ki bagnat la ville, la [[Vire (aiwe)|VIRE]] et lu [[Ton (aiwe)|THON]] :Gråces po les racsegnes. Po [[Vierton]], so plaece on prononce (e gåmès, dabôrd) "Viértån"; les "ån" dins l' sicrijhaedje do gåmès corespondèt tofer a des "on" e walon; did la "Vierton" :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 21 di may 2006 a 08:43 (UTC) 20752 57649 2006-05-21T08:24:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:Gåme]] 20753 57666 2006-05-21T08:52:34Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Sint-Ldjir-e-Gåme]], comene el [[province do Lussimbork]] * [[Sint-Ldjir-e-Gåme (viyaedje)]], pitit ban divnou intité * [[Sint-Ldjir-dlé-Timpu]], ptit ban rebané avou [[Timpu]] 20754 57718 2006-05-21T10:48:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåcion]] 20755 57719 2006-05-21T10:48:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåcion]] 20756 57720 2006-05-21T10:48:46Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nåcion]] 20757 62270 2006-06-18T13:32:46Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ast:Platón]] {{djermon_filozofeye}} [[Categoreye:Filozofeye]] '''Platon''' (e vî grek Πλάτων / Plátôn, il a skepyî a [[Atene]] e [[-427]] et a morou e [[-348]]) fourit-st on grek filozofe, dissipe di [[Socrate]]. Sipoté li « divin Platon », on l' voet come li prumî grand filozofe. Si filozofike tuzance est foirt impôrtante dins l' istwere di l' [[Urope]]. == Sacwants lives da Platon == * Li Republike * Li djama * Timêye * Critias [[af:Plato]] [[ar:أفلاطون]] [[ast:Platón]] [[ba:Платон]] [[bg:Платон]] [[bn:প্লেটো]] [[bs:Platon]] [[ca:Plató]] [[cs:Platón]] [[cy:Plato]] [[da:Platon]] [[de:Platon]] [[el:Πλάτων]] [[en:Plato]] [[eo:Platono]] [[es:Platón]] [[et:Platon]] [[eu:Platon]] [[fa:افلاطون]] [[fi:Platon]] [[fr:Platon]] [[ga:Platón]] [[gl:Platón]] [[he:אפלטון]] [[hr:Platon]] [[hu:Platón]] [[id:Plato]] [[ilo:Plato]] [[io:Platon]] [[is:Platon]] [[it:Platone]] [[ja:プラトン]] [[jv:Plato]] [[ka:პლატონი]] [[ko:플라톤]] [[la:Plato]] [[lt:Platonas]] [[lv:Platons]] [[mk:Платон]] [[ms:Plato]] [[nds:Platon]] [[nl:Plato (filosoof)]] [[no:Platon]] [[pl:Platon]] [[ps:افلاطون]] [[pt:Platão]] [[ro:Platon]] [[ru:Платон]] [[scn:Platoni]] [[simple:Plato]] [[sk:Platón]] [[sl:Platon]] [[sq:Platoni]] [[sr:Платон]] [[sv:Platon]] [[ta:பிளேட்டோ]] [[th:เพลโต]] [[tr:Platon]] [[uk:Платон]] [[vi:Platon]] [[zh:柏拉图]] 20758 57737 2006-05-21T12:04:51Z Pablo 5 "Sôkratês", d' après l' transliteraedje; dji candje aussi "Laèrce", nén prononçåve e walon, pa "Laèrcius", come dins les ôtes lingaedjes {{djermon_filozofeye}} [[Categoreye:Filozofeye]] '''Socrate''' (e vî grek Σωκράτης, Sôkratês) a skepyî dilé [[Atene]] e [[-469]] et a morou e [[-399]]. Ci fourit-st on grek filozofe, li mwaisse di [[Platon]]. I n' a scrît pont d' [[live (po lére)|live]]. Adon on n' conèt si filozofike tuzance ki pa s' dissipe [[Platon]] eyet sacwants ôtes greks filozofes come [[Aristote]] ou [[Diyodjinne Laèrcius]]. [[ar:سقراط]] [[ba:Сократ]] [[bg:Сократ]] [[bn:সক্রেটিস]] [[bs:Sokrat]] [[ca:Sòcrates]] [[cs:Sókratés]] [[da:Sokrates]] [[de:Sokrates]] [[el:Σωκράτης]] [[en:Socrates]] [[eo:Sokrato]] [[es:Sócrates]] [[et:Sokrates]] [[eu:Sokrates]] [[fa:سقراط]] [[fi:Sokrates]] [[fr:Socrate]] [[ga:Sócraitéas]] [[he:סוקרטס]] [[hr:Sokrat]] [[hu:Szókratész]] [[ia:Socrates]] [[id:Socrates]] [[is:Sókrates]] [[it:Socrate]] [[ja:ソクラテス]] [[ka:სოკრატე]] [[ko:소크라테스]] [[la:Socrates]] [[lt:Sokratas]] [[mk:Сократ]] [[ms:Socrates]] [[nds:Sokrates]] [[nl:Socrates]] [[nn:Sokrates]] [[no:Sokrates]] [[pl:Sokrates]] [[ps:سقراط]] [[pt:Sócrates]] [[ro:Socrate]] [[ru:Сократ]] [[simple:Socrates]] [[sk:Sokrates]] [[sl:Sokrat]] [[sr:Сократ]] [[sv:Sokrates]] [[sw:Sokrates]] [[ta:சாக்கிரட்டீஸ்]] [[th:โสกราตีส]] [[tr:Sokrates]] [[uk:Сократ]] [[vi:Socrates]] [[zh:苏格拉底]] 20759 57740 2006-05-21T12:12:38Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:adjermeler]] 20760 57747 2006-05-21T13:03:39Z Pablo 5 [[Categoreye:Grece]] [[Categoreye:Lingaedjes]] Li [[transliteraedje]] c' est l' manire di riscrire des mots ou on tecse sicrits dins èn alfabet diferin. Cisse pådje cial mostere li manire di transliterer les nos d' djins eyet d' plaece [[grek]]s, e caracteres [[alfabet grek|greks]] eviè des caracteres laténs, al môde do scrijhaedje walon. Li prumire eyet l' deujhinme colone mostrèt li grande eyet l' pitite lete di l' alfabet grek. Li troejhinme colone mostere li cmon transliteraedje pol walon; li manire di scrire les nos greks dins on tecse e walon. Pol transliteraedje dins d' ôtes lingaedjes (francès, inglès, almand, evnd) alez vey li wikipedia di ces lingaedjes la. grek walon Α α a Β β b Γ γ g Δ δ d Ε ε e Ζ ζ z Η η ê Θ θ th Ι ι i Κ κ k Λ λ l Μ μ m Ν ν n Ξ ξ ks Ο ο o Π π p Ρ ρ r Σ σ s Τ τ t Υ υ i ΟΥ ου ou Φ φ f Χ χ xh Ψ ψ ps Ω ω ô [[br:Treuzlizherennadur gresianek]] [[en:Transliteration of Greek to the Latin alphabet]] [[vi:Chuyển tự tiếng Hy Lạp sang ký tự Latinh]] 20761 57748 2006-05-21T13:04:03Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Urope]] 20762 57751 2006-05-21T13:06:21Z Pablo 5 [[Categoreye:Payis]] [[Categoreye:Afrike]] 20763 57769 2006-05-21T14:22:40Z Pablo 5 #REDIRECT [[Trevéns djeyolodjikes]] 20764 57818 2006-05-21T17:26:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitron]] 20765 57819 2006-05-21T17:26:54Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipiteure]] 20766 57820 2006-05-21T17:29:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitant]] 20767 57821 2006-05-21T17:29:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitant]] 20768 57822 2006-05-21T17:29:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitant]] 20769 57823 2006-05-21T17:31:06Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipite]] 20770 57826 2006-05-21T17:36:51Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipite-azès-iys]] 20771 57827 2006-05-21T17:38:35Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipite-azès-iys]] 20772 57828 2006-05-21T17:38:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipite-azès-iys]] 20773 57830 2006-05-21T17:43:02Z Pablo 5 * [[Motî:ouy 1|ouy]] (adv. ådjourdu) * [[Motî:ouy 2|ouy]] (po vey clair; o.n.) 20774 57834 2006-05-21T17:48:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitrea]] 20775 57835 2006-05-21T17:48:15Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitrea]] 20776 57837 2006-05-21T17:54:01Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitroûle]] 20777 57838 2006-05-21T17:54:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitroûle]] 20778 57839 2006-05-21T17:54:07Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitroûle]] 20779 57840 2006-05-21T17:54:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitroûle]] 20780 57841 2006-05-21T17:54:13Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitroûle]] 20781 57843 2006-05-21T18:00:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipiter evoye]] 20782 57844 2006-05-21T18:00:25Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipiter evoye]] 20783 57845 2006-05-21T18:00:28Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipiter evoye]] 20784 57846 2006-05-21T18:00:31Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipiter evoye]] 20785 57848 2006-05-21T18:01:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipiter foû]] 20786 57851 2006-05-21T18:08:29Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20787 57852 2006-05-21T18:08:48Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20788 57853 2006-05-21T18:09:04Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20789 57855 2006-05-21T18:19:41Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20790 57856 2006-05-21T18:19:44Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20791 57857 2006-05-21T18:19:50Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20792 57858 2006-05-21T18:19:53Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20793 57859 2006-05-21T18:19:56Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20794 57860 2006-05-21T18:19:59Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20795 57861 2006-05-21T18:20:02Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20796 57862 2006-05-21T18:20:05Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20797 57863 2006-05-21T18:20:09Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20798 57864 2006-05-21T18:20:12Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sipitaedje]] 20799 57865 2006-05-21T18:20:19Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitaedje</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitaedje</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "[[Motî:spiter|spiter]]". <I>I gn a rén d' pus målåjhey a raveur ki li spitaedje di tårmak.</I> rl a: [[Motî:adagnaedje|adagnaedje]], [[Motî:anichtaedje|anichtaedje]]. <span lang=fr>F. éclaboussement, jaillissement, éclaboussure, arrosage, aspersion, souillure, salissure, salissement.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)pitadje, s(i)pitèdje, s(u)pitèdje, s(u)pitadje, (è)spitâdje, (i)spitâdje</span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipita</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espita</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spita</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sipite di feu. <B>2.</B> sipite d' aiwe, u d' èn ôte likide. Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>s(i)pita</B>, <FONT COLOR="#800080">(è)spita</FONT></span>. Coinrece Payis d' Djivet. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitåd</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitåd</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitåd</B></FONT> [o.n.] (mot d' ovrî d' foidje) sipite di fonte ki boût. Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)pitârd, <FONT COLOR="#800080">s(i)pitaud, (è)spitaud</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitåde</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitåde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitåde</B></FONT> [f.n.] gros spitaedje. rl a: [[Motî:sipite|sipite]], [[Motî:sipiteure|sipiteure]]. <span lang=fr>F. éclaboussure.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(i)pitâde, <FONT COLOR="#800080">s(i)pitaude</FONT>, <FONT COLOR="#800080">(è)spitaude</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipitêye</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espitêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spitêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> walêye. <span lang=fr>F. averse, giboulée.</span> <B>2.</B> sipitaedje d' aiwe. <I>Li plouve chlône, come ene sipitêye di l' asperdjesse d' on curé ki s' åreut yeu lvé do schlindje pî et ki canréve ses parotchins a rdaye</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. aspersion.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)pitéye, s(u)pitêye, <FONT COLOR="#0000ff">s(i)pitêye, (è)spitêye</FONT></span>. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipiton</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espiton</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spiton</B></FONT> [o.n.] [[Motî:sipite|sipite]] di feu. <I>Les spitons moussént foû pal tchiminêye</I> (Goffinet, ramexhné pa J. Haust). rl a: [[Motî:sipitron|sipitron]], [[Motî:blawete|blawete]]. <span lang=fr>F. étincelle.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller>s(u)piton, s(u)pitan, s(i)piton, (è)spiton</span>. Coinrece Payis do Tchestea. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sipiteu</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>espiteu</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>spiteu</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) k' è spite èn ôte avou del mannete aiwe. <I>Louke, la li ptit spiteu d' l' enawaire; dji lyi alans dner ene frotêye.</I> 20800 57881 2006-05-21T21:19:32Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén ddja</B></FONT> [advierbire] <B>1.</B> minme nén. <I>I n' î a nén ddja stî.</I> <I>I nd a ddja pont. I n' ont nén ddja fwait shonnance di m' vey.</I> <I>Dji n' î aveu nén ddja sondjî.</I> <I>I gn aveut nén ene nûlêye e l' air; nén ddja l' cawe d' ene barbôjhe eviè les sovrondes, sol roye del tere</I> (E. Gilliard). rl a: [[Motî:nén seulmint|nén seulmint]], [[Motî:nén co|nén co]], [[Motî:nén minme|nén minme]]. <span lang=fr>F. même pas.</span> <B>2.</B> nén télmint. <I>K' i s' djoke, i n' est nén ddja si foirt</I> (A. Balle). Etimolodjeye: repetaedje di deus mots ki vlèt dire parey, a pårti do moumint ki "[[Motî:dedja|dedja]]" ni s' eploya pus tant po dire "[[Motî:nén|nén]]". 20801 57883 2006-05-21T21:21:22Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén seulmint</B></FONT> [advierbire] nén ddja. <I>I nd aveut nén seulmint onk.</I> <I>I n' a nolu k' a vlou dire ene sacwè, nén seulmint l' mayeur</I> (T. Dumont). rl a: [[Motî:nén ddja|nén ddja]], [[Motî:nén co|nén co]], [[Motî:nén minme|nén minme]]. <span lang=fr>F. même pas.</span> 20802 57884 2006-05-21T21:22:06Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén co</B></FONT> [advierbire] nén ddja. <I>So nén co l' tins d' ene clignete, nos avéns dvou fé on long cotoû di dpus d' céncwante ans en erî</I> (E. Gilliard). rl a: [[Motî:nén ddja|nén ddja]], [[Motî:nén minme|nén minme]], [[Motî:nén seulmint|nén seulmint]]. <span lang=fr>F. même pas, à peine.</span> 20803 57885 2006-05-21T21:22:43Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nén minme</B></FONT> [advierbire] minme nén. <I>Ça n' valeut nén minme les poennes d' è cåzer.</I> rl a: [[Motî:nén ddja|nén ddja]], [[Motî:nén co|nén co]], [[Motî:nén seulmint|nén seulmint]]. <span lang=fr>F. même pas.</span> 20804 57886 2006-05-21T21:26:18Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nawe 1]] 20805 57887 2006-05-21T21:26:30Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nawe 1]] 20806 57888 2006-05-21T21:26:34Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nawe 1]] 20807 57889 2006-05-21T21:26:37Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nawe 1]] 20808 57890 2006-05-21T21:26:45Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:nawe 1]] 20809 57891 2006-05-21T21:26:53Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawe 1</B></FONT> <B>I.</B> [addj. &amp; o.f.n.] ki n' boute nén voltî. <I>Ene nawe crapåde. Dji so si nawe ouy.</I> <I>Dji so-st ouy si nawe ki dj' n' a nole gosse a l' ovraedje.</I> <I>End aveut i rescontré, des binamés et des canayes, des maléns et des borikes, des djintis et des nawes</I> (G. Brener). <span lang=fr>F. fainéant(-e), indolent(-e), mou (molle), paresseux (-euse), fatigué(e), flemmard(e), lambin(e).</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nawe come on tchén:</FONT> foirt nawe. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nawe tchén ki vs estoz&nbsp;!:</FONT> espece di feneyant&nbsp;! <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il est télmint nawe k' i doime so pî</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">il a les nawès fives</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">Il est co pus nawe qui l' moes d' awousse:</FONT> il est foirt feneyant. rl a: [[Motî:edoirmou|edoirmou]], [[Motî:dôrlinne|dôrlinne]], [[Motî:pelinne|pelinne]], [[Motî:feneyant|feneyant]], [[Motî:bôreu|bôreu]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawmint</B></FONT> [adv.] d' ene nawe manire. <span lang=fr>F. nonchalamment, mollement, paresseusement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawer</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawter</B></FONT> [v.s.c.] passer s' tins a rén. <span lang=fr>F. paresser.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawisté</B></FONT> [f.n.] difåt d' ene sakî k' est nawe, dit dins ene fråze emocionrece. <I>Il est d' ene nawisté&nbsp;!</I> (L. Remacle). <span lang=fr>F. paresse, nonchalance, fainéantise, indolence.</span> Coinrece Lidje Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nawreye</B></FONT> [f.n.] nawisté. <I>Mins ouy c' est l' nawreye ki l' epoite</I> (M. Lejeune). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si taper al nawreye:</FONT> si mete a n' rén fote. rl a: [[Motî:feneyansté|feneyansté]]. Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"><B>nawrèye</B></FONT>, nawrêye, nawriye, nawrîye</span>. 20810 57943 2006-05-22T16:55:54Z Pablo 5 -de {{djermon viyaedje}} '''Les Bons Viyés''' (so plaece ''Les Bons Vilés'', fr: ''Les Bons Villers''), c' est ene [[rebanêye comene]] del [[Waloneye]], el [[province do Hinnot]]. [[Imådje:Les_Bons_Villers Hainaut Belgium Map.png|thumb|Eplaeçmint del comene des Bons Viyés el province]] * Dimorants: 8.700 ([[2004]]) * Arondixhmint: [[Tchålerwè]] * Sitindêye: 42,55&nbsp;[[kilomete cwåré|km²]] * Dinsité: 202,32&nbsp;djins/km² * Ban des Bons Viyés : [[Viyé-Perwin]] avou [[Fråne-dilé-Gochliye]], [[Melet]], [[Reve]], [[Waya]]. == Difoûtrinnès hårdêyes == [http://www.les-bons-villers.be/code/hp.asp waibe del comène] {{ProvinceHinnot}} [[en:Les Bons Villers]] [[eo:Les Bons Villers]] [[fr:Les Bons Villers]] [[nl:Les Bons Villers]] 20811 58192 2006-05-24T15:56:39Z Pablo 5 no d' l' imådje [[Categoreye:Aiwe del Walonreye|Ligne]] L' aiwe di '''Ligne''' est-st ene pitite aiwe di [[Walonreye|Waloneye]], ki s' egolene dins l' [[Ôrnô]]. [[Imådje:Vå d' Ligne.jpg|thumb|350px|Li Vå d' Ligne]] Li vå d' Ligne trevåtche troes comenes: [[Sombrefe]], [[Djimepe-so-Sambe]] et [[Djiblou]]. Sourdant a [[Lignè]], li Ligne ni fwait k' on ptit vå ki s' eva padzo [[Sombrefe (viyaedje)|Mont]] et si-n eglijhe. A [[Tongrene]], li vå est pus parfond eyet divént ene vraiye valêye e [[Bougnî]]. A [[Balåsse]] et [[Sint-Mårtén]], li valêye si rissere pa côps, avou sacwantès rotches et des [[castenixheusès foûmes]]. Adon, li Ligne s' eva rdjonde l' [[Ôrnô]] a [[Mazi]]. 20813 57956 2006-05-22T19:51:10Z Maîsse Arsouye 156 imådje : Pl. univiersitè -> reuwe des Walons '''Li Noû Lovén''' est ene [[ancyin ptit ban del Walonreye|nouve vile]] rebanêye dins [[Ocgniye-Li Noû Lovén]]. [[Imådje:01-louvain-la-neuve-17-01-2002.jpg|thumb|Li grande plaece do Noû Lovén, avou a hintche li cinema, å mitan l' ''Aula Magna'', et a droete li faculté d' teyolodjeye]] [[Imådje:03-louvain-la-neuve-17-01-2002.jpg|thumb|Li reuwe des Walons dispu li plaece di l' univiersité]] == Istwere == C' est e [[1425]] ki tot a cmincî, cwand li [[påpe Mårtén V]] a tuzé di fé ene nouve univiersité dins li [[Dutcheye do Braibant]]. C' est insi k' a skepyî li [[Catolike Univiersité di Lovén]]. Å cmince, tot esteut e [[latén]], les prumires luçons e francès vegnnut e [[1687]] et e [[neyerlandès]] e [[1911]]. Adon gn aveut a [[Lovén]] des djonnes di Flande et di Waloneye, tchaeke di si costé avou ses luçons. Mins e [[1976]], les flaminds studiants dimandnut ki Lovén fouxhe tote flaminde, sins pupont di francès-dvizants. C' est çoula k' on lome e Waloneye li ''Walen buiten'' (''les Walons a l' ouxh''). Adon, on côpe l' univiersité e deus avou l' [[KUL]] à Lovén et l' [[UCL]] ôte pårt. On a bén tuzé di l' mete e Nameur, ewou gn aveut ddja ene pitite univiersité. Mins come c' est ene catolike univiersité riloyeye å diyoceze di Maline-Brussele, ele diveut dmorer e [[Viye province do Braibant|Braibant]]. Adon, on a fwait ene nouve vile å mitan des paxhis, dlé [[Ocgniye]]. C' est insi k' on a basti l' '''Noû Lovén'''. Les prumirès lçons ont cmincî e 1972. Eyet totes les facultés estént å Noû Lovén e 1979. == Li vile == Li Noû Lovén, ç' n' est nén djusse ene univiersité. C' est ene vraiye vile avou des botikes, des cinemas, des cåbarets, des restôrants,... Asteure, gn a d' pus di dmorants ki di studiants. Li cinte est basti so ene dale di béton avou des plaeces po les vweteures padzo. Å dzeu, on n' pout daler k' a pîs. Cwate coulots si stindnut so les boirds del valêye. On les lome d' aprés les vîs hamteas: Bierwåd, Hocaye, Låzele et Brouhire. [[de:Louvain-la-Neuve]] [[en:Louvain-la-Neuve]] [[fr:Louvain-la-Neuve]] [[lb:Louvain-la-Neuve]] [[nl:Louvain-la-Neuve]] [[ro:Louvain-la-Neuve]] 20814 57923 2006-05-22T15:04:00Z Pablo 5 #REDIRECT [[Les Bons Viyés]] 20815 57930 2006-05-22T16:06:05Z Lucyin 16 L' eglijhe dirî les måjhons did sol grand-rote di Méch-divant-Vierton (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} L' eglijhe dirî les måjhons did sol grand-rote di Méch-divant-Vierton (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20816 57932 2006-05-22T16:07:43Z Lucyin 16 viye plake (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} viye plake (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20817 57972 2006-05-22T20:11:05Z Pablo 5 /* Disfondowes */ == Disfondowes == ;Méch(-divant-Vierton): Minch. ;Méch(-li-Tîxhe): <span lang=wa-feller>Mèych, Méch</span>. == Etimolodjeye == lu nom d' Méch nu derive nén du flamind : c' est tout bounmint lu mot gåmès ki dèsigne lu courti. [[Uzeu:Borbouze]] L'etimolodjeye vént do [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon]]. Cwand l' no a stî dné, Méch n' esteut nén gåmet, mins lussimbordjwès. Asteure, on pout discuter li passaedje di "Mers" (1298) a Méch pa assaetchance do mot [[gåmès]] "méch" = corti. Mins si vos djhoz platezak ki Meix vént di "Méch", c' est çou k' on lome les "éthymologies populaires" ([[fåve etimolodjike]]). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 22 d' may 2006 a 16:18 (UTC) [[Imådje:Mech_etimolodjeye.jpg|thumb|500px|Boket do live da Herbillon, k' est d' acoird avou Carnoy]] 20819 57937 2006-05-22T16:23:47Z Lucyin 16 Boket do live da [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon|Herbillon]], k' est d' acoird avou * [[Live so les viyaedjes, les hamteas et les aiwes del Beldjike da Carnoy|Carnoy]] Boket do live da [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon|Herbillon]], k' est d' acoird avou * [[Live so les viyaedjes, les hamteas et les aiwes del Beldjike da Carnoy|Carnoy]] 20820 57945 2006-05-22T19:03:07Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>overbouker</B></FONT> [v.c.] wårder des plaeces po dipus d' djins k' i gn a d' plaeces. <I>Atincion&nbsp;! å Noû-Lovén, po-z aveur ene såle, i s' î fåt prinde lonmint d' avance et passer pal fondåcion Humblet k' est dedja overboukêye po l' anêye ki vént</I> (Y. Paquet). 20821 57949 2006-05-22T19:29:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Li Noû Lovén</B></FONT> [n.pl.] nouve veye del Walonreye, e F. <span lang=fr>Louvain-la-Neuve</span>, rebanêye avou Ocgniye-Li Noû Lovén. <FONT FACE="Arial Narrow">Croejhete:</FONT> (a l'&nbsp;atake) Li Noû Lovén a wangnî å fotbal. C'&nbsp;est l'&nbsp;Noû Lovén k'&nbsp;a wangnî. Dji n'&nbsp;inme waire li Noû Lovén. Dji va å Noû Lovén. Ele rivént do Noû Lovén. Dji so pol Noû Lovén. Nos avans rpassé på Noû Lovén. I dmorèt e (u: å) Noû Lovén. Disfondowes: <span lang=wa-feller>Lë Noû-Lovin, Lu Nû-Lovin, Li Noû-Lovegn</span>. Etimolodjeye: acolaedje addjectif + no d'&nbsp;veye, pa rshonnance avou [[Motî:Li Noû Pré|l' Noû Pré]], Noû York, 1995. ---- [[Li Noû Lovén|Dipus d' racsegnes]] 20822 57953 2006-05-22T19:48:45Z Lucyin 16 Motî:Méch-divant-Vierton displaecî viè Motî:Méch: come les Viyé, Nouve Veye, evnd. #REDIRECT [[Motî:Méch]] 20823 57955 2006-05-22T19:48:46Z Lucyin 16 Copene:Motî:Méch-divant-Vierton displaecî viè Copene:Motî:Méch: come les Viyé, Nouve Veye, evnd. #REDIRECT [[Copene:Motî:Méch]] 20824 57959 2006-05-22T19:57:19Z Lucyin 16 Dessin dvintrin d' ene plake da Flup Cowlir Dessin dvintrin d' ene plake da Flup Cowlir 20825 57973 2006-05-22T20:13:14Z Pablo 5 les nos des troes alfabets E [[Sri Lanca]] plake di racsegnes po les tourisses e troes alfabets (sinhala, tamoul et latén) (poitrait saetchî pa Brigitte Mahin), {{licince imådjes Lucyin}} 20826 57985 2006-05-22T22:43:07Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:evier 1|evier]] (o.n., laid costé) * [[Motî:evier 2|evier]] (divancete "eviè" metowe divant on prono u èn adviebe å mierpî) 20827 57984 2006-05-22T22:42:41Z Lucyin 16 Copene:Motî:evier displaecî viè Copene:Motî:evier 1: omonimeye #REDIRECT [[Copene:Motî:evier 1]] 20828 57987 2006-05-22T22:43:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:eviè]] 20829 58020 2006-05-23T11:13:16Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>eviè</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>evier</B></FONT> (divant on prono u èn adviebe å [[mierpî]]) [divancete] <B>1.</B> (divant on coplemint d' plaece) mostere on movmint did ci å lon. <I>Il est evoye eviè l' Dodinne.</I> ([[J. Coppens]]). <span lang=fr>F. vers, du côté de.</span> Contråve: [[Motî:aviè|aviè]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evier ci, evier la:</FONT> [[Motî:avår ci|avår ci, avår la]]. <span lang=fr>F. dans ces environs.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;wangnî aviè</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">aler eviè:</FONT> aler do costé di. <span lang=fr>F. se diriger vers.</span> <B>2.</B> [[Motî:diviè|diviè]] (a pô près å moumint di). <I>C' esteut eviè shijh eures del vesprêye.</I> <I>I vénrè eviè nouv eures.</I> <I>Dj' endirè eviè Påke.</I> <I>Nos ndirans eviè l' nute</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <span lang=fr>F. vers, à l'approche de.</span> Etimolodjeye: bodje [[Motî:viè|viè]], [[betchete e-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>eviè di</B></FONT> [divancetire] eviè (divant on coplemint d' plaece). <I>Eviè d' tola, c' est l' Prûsse</I> ([[Motî da Haust|ramexhné pa J. Haust]]). <span lang=fr>F. de ce côté.</span> Mots d' etroclaedje : * [[Motî:eneviè|eneviè]] * [[Motî:edviè|edviè]] * [[Motî:pa-eviè|pa-eviè]] Omonimeye : * [[Motî:evier 1|evier]] (o.n.; laid costé) ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] * [[Eviè Nonne (noveles)|"Eviè Nonne", tite d' ene ramexhnêye di noveles da Lucyin Mahin]] 20830 57996 2006-05-22T22:58:01Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èviè(r)</FONT>, avè, aviè, èviè, èvêr, invî</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;eviè : èviè [C1, C9, O0], èvièrci [O0], èviès [C13], inviè [O4], èvè [E1, E213], èvèr [E1], èvér [E1], èvêr [E1], invî [O3] ;eviè di : èviè di [E1] 20831 58000 2006-05-22T23:07:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Georges Ista]] 20832 58010 2006-05-23T11:05:21Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: cs, en, fr, lt, mk, pt [[Categoreye:linwince]] [[Categoreye:antroponimeye|*]] L' '''antroponimeye''', c' est l' coxhe del [[linwince]] ki fwait åtoû des nos des djins. L' antroponimeye a sacwantès sorcoxhes : * li studiaedje des [[no d' famile|nos d' famile]] * li studiaedje des [[pitit no|ptits nos]] * li studiaedje des [[såvaedje no|såvaedjes nos]] (d' ene djin u d' ene kiminålté d' djins). * li studiaedje des nos des dmorants d' on viyaedje, d' ene veye, d' on payis. Li sincieus(e) ki studeye l' antroponimeye si lome on (ene) antroponimisse. L' antroponimeye do walon est metowe so [[antroponimeye do walon|ene pådje tote seule]]. [[cs:Antroponomastika]] [[en:Anthroponymy]] [[fr:Anthroponymie]] [[lt:Asmenvardis]] [[mk:Антропоним]] [[pt:Antroponímia]] 20833 58005 2006-05-23T10:28:10Z Lucyin 16 Såvadje no displaecî viè Såvaedje no: noves rifondaedje (2004) #REDIRECT [[Såvaedje no]] 20834 63790 2006-06-24T15:53:21Z Lucyin 16 /* M */ [[Categoreye:antroponimeye|*]] [[Categoreye:Lingaedje walon]] Li '''ptit no walon''', c' est l' prononçaedje, e walon, d' on [[ptit no]] k' a stî rashid e francès dins l' [[estat civil]]. Dins les ptits nos e walon, gn a pus di coûtès fômes a môde di ([[Motî:sibetchta|sbetchtas]]), ki siervént dins li houcaedje di tos les djoûs (Toenne, Lodeye, Meleye). Il ont siervou coramint ås walon-cåzants disk' aviè 1950. Mins, a pårti do 20inme sieke, cwand on s' adressive a ene djin, on eployive si no e francès. :(tot cåzant d' lu) : Djôzef a vnou bate avou nozôtes. :(tot l' atôtchant) : - Ça vos va, ô, ''Joseph'' ? Les longuès cognes (Antoenne, Elodeye), c' est les cenes k' on djheut e 19inme sieke, cwand on-z atôtchive respectiveuzmint cisse sakî la. C' est kécfeye les cenes k' i fåreut prinde si on rashireut oficirmint les ptits nos e walon. Cwand on n' kinoxheut nén li ptit d' ene sakî, et k' on l' vlot atôtchî d' å lon (les martchoteas, metans), on l' houkive '''Batisse'''. Po ene feme, on djheut '''Mareye'''. :Vinoz, Batisse, waitîz, Mareye ! == Pitits nos walons k' on s' loméve e cåzant e 20inme sieke == === A === * Åbwin; F. ''Aubain'' * Adislasse; F. ''Ladislas'' * Aernou; F. ''Arnould'' * Alene; F. ''Aline'' * Amboeze; F. ''Ambroise'' * Andjlene; F. ''Angeline'' * Ane-Djôzef; F. ''Anne-Josèphe'' * Ane-Djo; F. ''Anne-Josèphe'' * Arile; F. ''Arille''. * Årsinne; F. ''Arsène'' === B === * Babete; F. ''Elisabeth'' * Båre (''Bârbe, Bâbe); F. ''Barbe'' * Bastyin; F. ''Sébastien'' * Batisse; F. ''Jean-Baptiste''; li ptit no d' ome li pus corant e l' Årdene el kimince do 20inme sieke. * Bebert; F. ''Albert, Héribert, Hubert, Lambert, Norbert, Philibert, Robert'' * Bedje; F. ''Begge'' * Benoet / Bnoet; F. ''Benoît'' * Bert; F. ''Albert, Héribert, Hubert, Lambert, Norbert, Philibert, Robert'' (c' est l' mwaisse persounaedje do [[Li ptit Bert (roman)|Ptit Bert]], li rlomé roman da [[Auguste Laloux]]). * Bertene; F. ''Albertine'' * Bietmé; F. ''Barthélemy'' * Bertene (''Bertine''); F. ''Albertine, Héribertine''. * Brijhe (''Briye''); F. ''Ébregise'', ''Brigide''. === C === * Cadeye (''Cadîye''); F. ''Léocadie''. * Cålisse; F. ''Calixte''. * Camile; F. ''Camille''. * Catrene; F. ''Catherine'' * Celene; F. ''Céline''. * Celinå; F. ''Célina''. * Célineye (''Célinîye''); F. ''Céline''. * Ceye; F. ''Félicie''. * Cezarene; F. ''Césarine'' * Chèchès; F. ''François''. * [[chwintaedje namurwès|Chwès]]; F. ''François''. * Cicile; F. ''Cécile'' * Citêye; F. ''Félicité''. * Clåra; F. ''Clara''. * Clårisse; F. ''Clarisse''. * Clotile; F. ''Clotilde''. * Colas; F. ''Nicolas''. * Côme; F. ''Cosme''. * Coraleye (''Coralîye''); F. ''Coralie''. * Corene; F. ''Corine''. * Corneleye (''Côrnélîye''); F. ''Cornélie''. * Crespin; F. ''Crépin''. * Cristofe; F. ''Christophe''. === D === * Dedene; F. ''Amandine'' * Delfene; F. ''Delphine''. * Delina; F. ''Délina''. * Derik; F. ''Frédéric''. * Deyon; F. ''Gédéon'' * Deyon; F. ''Gédéon'' * Djåke; F. ''Jacques''. * Djåspård; F. ''Gaspard''. * Djelike; F. ''Angélique'' * Djeneye (''Jènîye''); F. ''Eugénie''. * Djenvire; F. ''Geneviève''. * Djeråd; F. ''Gérard''. * Djermwin; F. ''Germain''. * [[Motî:Djetrou|Djetrou]]; F. ''Gertrude''. * [[Motî:Djihan|Djihan / Djhan]] (''Djan''); F. ''Jean'' * Djihene / Djhene (''Djene); F. ''Jeanne''. * Djîle; F. ''Gilles''. * Djinne (''Jène''); F. ''Eugène''. * Djo; F. ''Joseph''. * Djôr; F. ''Georges''. * Djowassin; F. ''Joassin''; no d' ene rouwale di [[Dorene]] * Djôzef; F. ''Joseph''. * Djulin; F. ''Julien'' * Djulinne; F. ''Julienne'' * Djustin; c' est l' mwaisse persounaedje do roman [[So l' anuti (roman)|So l' anuti]], da [[Lorint Hendschel]]; eto di l' [[otobiyografeye]] [[Li fi do schayteu]] da [[Maurice Georges]]. * Docseye; F. ''Eudoxie''. * Dofe; F. ''Adolphe'' * Dolfene; F. ''Adolphine '' * Doné; F. ''Dieudonné'' * Donea; F. "pitit" ''Denis'' * Douni; F. ''Denis'' * Douwård; F. ''Edouard'' * Dré; F. ''André'' * Dreya; F. ''Andréa'' * Driyin; F. ''Adrien'' * Driyinne; F. ''Adrienne'' === E === * Elinne; F. ''Hélene'' * Elwè; F. ''Éloi'' * Érasse; F. ''Erasme'' * Ermance; F. ''Hermance'' * Ermineye; F. ''Herminie'' * Ernele; F. ''Renilde'' * Ernesse; F. ''Ernest'' * Ernestene; F. ''Ernestine'' * Ernou; F. ''Arnauld'' * Estele; F. ''Estelle'' * Eudaleye; F. ''Eudalie'' === F === * Faneye; F. ''Stéphanie'' * Faneye; F. ''Stéphanie'' * Fefene; F. ''Joséphine'' * Féliceye; F. ''Félicie'' * Félisse; F. ''Félix'' * Fene; F. ''Joséphine'' * Fidele; F. ''Fidele'' * Filomin.ne; F. ''Philomene'' * Flipene F. ''Philippine'' * Flupe; F. ''Philippe'' * Fonfonse; F. ''Alphonse'' * Fonse; F. ''Alphonse'' * Fonsene; F. ''Alphonsine'' * Foyene; F. ''Feuillenne'' * Foyin; F. ''Feuillen'' * Françwès; F. ''François'' * Frazeye; F. ''Euphrasie'' === G === * Glaude; F. ''Claude'' * Godfrwèd; F. ''Godefroid'' * Godlive; F. ''Godelieve'' * Grigôre, Grigwere; F. ''Grégoire'' * Gudule; F. ''Gudule'' * Guiyemene; F. ''Guillemine'' * Gusse; F. ''Auguste'' * Gusta; F. ''Augusta'' * Gustene; F. ''Augustine'' * Gaguite (''Guiguite''); F. ''Marguerite'' === H === * Hinri; F. ''Henry'' * Houbiet; F. ''Hubert'' === L === * Laleye; F. ''Eulalie''. * Lantin; F. ''Valentin''. * Layide; F. ''Adélaïde * Lecsi; F. ''Alexis'' * Lene (''Line''); F. ''Céline''. * Lestene; F. ''Célestine''. * Lestin; F. ''Célestin''. * Leya; F. ''Léa'' * Leyande; F. ''Léandre''. * Leyon; F. ''Léon''. * Leyona; F. ''Léona''. * Leyoneye Yoneye; F. ''Léonie'' * Linå (''Linâ''); F. ''Célina'' * Linåd; F. ''Léonard'' * Livî; F. ''Olivier'' * Liza; F. ''Élisa'' * Lizé; F. ''Élisée'' * Lodeye; F. ''Elodie'' * Lolote; F. ''Charlotte'' * Lorint; F. ''Laurent'' * Lotaire; F. ''Lothaire'' * Lote; F. ''Charlotte'' * Louwisse; F. ''Louise'' * Loyisse; F. ''Héloïse'' * Loyisse; F. ''Aloïs'' * Lucasse; F. ''Lucas'' * Lucyin; F. ''Lucien'' * Ludvina; F. ''Ludvina'' === M === * Må, [[Motî:Mår|Mår]]; F. ''Marc'' * Mabile; F. ''Mabille'' * Macsi; F. ''Maximilien'' * Madelinne; F. ''Madeleine'' * Magrite; F. ''Marguerite'' * Malvina; F. ''Malvina'' * Mandene; F. ''Amandine'' * Mantene; F. ''Clémentine'' * Manu; F. ''Emmanuel'' * Mår; F. ''Marc'' * Mardjo; F. ''Marie-Josephe'' * Mardjôzefe; F. ''Marie-Josephe'' * Mareye; F. ''Marie''; li ptit no d' feme li pus corant e l' Årdene el kimince do 20inme sieke. * Maria; F. ''Maria'' * Mårta; F. ''Martha'' * Mårtén; F. ''Martin'' * Måte; F. ''Marthe'' * Matile; F. ''Mathilde'' * [[Motî:Mayane|Mayane]]; F. ''Marie-Anne'' * Medåd; F. ''Médard'' * Melaneye; F. ''Mélanie'' * Melda; F. ''Imelda'' * Meleye; F. ''Amélie'' * Melina; F. ''Mélina'' * Mene; F. ''Angeline'' * Merance; F. ''Émerence'' * Meyon; F. ''Siméon'' * Mimile; F. ''Émile'' * Minike; F. ''Dominique'' * Minne; F. ''Philomene'' * Mitchî; F. ''Michel'' * Mitile; F. ''Domitille'' * Miyin; F. ''Maximilien'' * Miyin; F. ''Maximilien'' * Miyinne; F. ''Maximilienne'' * Modesse; F. ''Modeste'' === N === * Nand; F. ''Fernand'' * Nande; F. ''Ferdinande'' * Naneche, Nanesse; F. ''Françoise'' * Nårdene; F. ''Bernardine'' * Natole; F. ''Anatole'' * Nayisse; F. ''Anaïs'' * Né; F. ''Dieudonné'' * Nele; F. ''Pétronille'' * Nenesse; F. ''Ernest'' * Nenete; F. ''Antoinette'' * Neneye (''Nînîye''); F. ''Virginie'' * Nesse; F. ''Ernest'' * Nestene; F. ''Ernestine'' * Neye; F. ''Virginie'' * Nicolai; F. ''Nicolas'' * Noré; F. ''Honoré'' * Norene; F. ''Honorine'' * Norêye; F. ''Honorée'' * Noyé; F. ''Noël'' === O === * Ortense; F. ''Hortense'' * Osval; F. ''Oswald'' === P === * På (''Pâ'', ''Pål''); F. ''Paul, Pol'' * Palmire; F. ''Palmyre'' * Pipene; F. ''Philippine'' * Pire; F. ''Pierre'' * Poldene; F. ''Léopoldine'' * Polite; F. ''Hippolyte'' * Popôl; F. ''Léopold'' * Priyin; F. ''Cyprien'' === R === * Rimåke / Rmåke; F. ''Remacle'' * Rimey / Rmey; F. ''Remy'' * Riyete; F. ''Henriette'' * Rodole; F. ''Rodolphe'' * Ronike; F. ''Véronique'' * Rôza; F. ''Rosa'' * Rôzaleye; F. ''Rosalie'' * Rôze; F. ''Rose'' * Rôzene; F. ''Rosine'' === S === * Sédoneye; F. ''Sidonie'' * Silvesse; F. ''Sylvestre'' * Silveye; F. ''Sylvie'' * Sofeye; F. ''Sophie'' * Statche; F. ''Eustache'' * Stefaneye; F. ''Stéphanie'' * Stiene; F. ''Étienne'' * Sule; F. ''Ursule'' * Sussule; F. ''Ursule'' === T === * Taleye; F. ''Nathalie'' * Tanasse; F. ''Athanase'' * Tåve; F. ''Gustave, Octave'' * Tavene; F. ''Gustavine'' * Tazeye; F. ''Anastasie'' * Tchåle (''Châle''); F. ''Charles'' * [[Tchantchès]]; F. ''François'' * Tchårlote (''Chârlote''); F. ''Charlotte'' * Tereze; F. ''Thérese'' * Tetene (''Titine''); F. ''Augustine'' * Têye; F. ''Félicité'' * Teyo; F. ''Théodore, Théodule Théophile'' * Tibå (Tîbau''); F. ''Thibaut'' * Tiofile (''Tchofile''); F. ''Théophile'' * [[Betchfessî oen|Toenne]] (''Antône, Antwin.ne, Antwène); F. ''Antoine'' * Toennete; (''Tônete, Tonete, Twènete, Twanete''); F. ''Antoinette'' * Toni; F. ''Antony'' * Tonton; F. ''Jeanneton'' * Tôr; F. ''Victor, Hector, Nestor'' * Torene; F. ''Victorine'' * Torin; F. ''Victorin'' * Tôtôr; F. ''Victor, Hector, Nestor'' * Toumas; F. ''Thomas'' * Trine (''Trine''); F. ''Catherine'' * Trinete; F. ''Catherine'' * Tur; F. ''Arthur'' * Tutur; F. ''Arthur'' === U === * Udjinne; F. ''Eugène'' === V === * Valereye; F. ''Valérie'' * Varisse; F. ''Évariste'' * Victwere; F. ''Victoire'' === Y === * Yande; F. ''Léandre'' * Yeyete; F. ''Henriette'' * Yoneye; F. ''Léonie'' * Yopôl; F. ''Léopold'' === Z === * Zabele; F. ''Isabelle'' * Zabete; F. ''Elisabeth'' * Zande; F. ''Alexandre'' * Zandrene; F. ''Alexandrine'' * Zåvir; F. ''Xavier'' * Zéfir; F. ''Zéphirin'' * Zelda; F. ''Zelda'' * Zeleye; F. ''Zélie'' * Zidôre; F. ''Isidore'' * Ziré; F. ''Désiré'' * Zirêye; F. ''Désirée'' * Zowé; F. ''Zoé'' == Pitits nos walons k' ont dné des nos d' [[sints del Walonreye]] == * [[Djerlaxhe]] * [[sint Gubiet|Gubiet]] * [[sint Marcou|Marcou]] * [[Motî:Mårket|Market]] * [[sint Monon|Monon]] * [[sint Rmåke|Rimåke]] == Pitits nos walons k' ont divnou des nos d' famile == === Ki sont co des ptits nos ouy === * André, David, Hinri === Ki n' sont pus des ptits nos ouy === * Colignon * Donea; F. ''Petit Denis'' === dobes pitits nos === * Djihan + Djo => Djandjo; F. ''Jeanjot'' * ''Bai'' ([[Motî:bea|bea]] ?) + Djo => ''Baidjot'' === Nos di rlomêyès djins === * Magrite : [[René Magritte]] === Nos di bouteus pol walon === * Baidjot : [[Louis Baijot]] * Yande : [[Albert Yande]] == Pitits nos walons k' ont dné des nos d' plaeces == * [[Motî:Hodi|Hodi]] * [[Motî:Åbri|Åbri]] * [[Motî:Gobiet|Gobiet]] == Hårdêye difoûtrinne == * [http://lucyin.walon.org/diccionairaedje/C1_pitits_nos.html Pitits nos e walon d' après Nameur, saetchîs foû do motî da Lucien Léonard] 20835 58229 2006-05-24T23:22:46Z Lucyin 16 Motî:evi displaecî viè Motî:vey evi: li vraiy djivion <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey evi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vir evi</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>vir må evi</B></FONT> [vierbire a c.] én nén [[Motî:vey voltî|vey voltî]], voleur do må. <I>Dji vos voe pus evi k' voltî.</I> ([[A. Gauditiaubois]]). <I>Djins d' Yougoslaveye&nbsp;! Soûs et frés d' Bosneye&nbsp;! Bombårdés, veyous evi, Crevant d' fwin, cotchessîs</I> ([[G. Baudrez]]). <span lang=fr>F. détester, haïr, abhorrer, exécrer, honnir.</span> 20837 58057 2006-05-23T11:31:25Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Nameur</FONT>, Namër, Namèr</span> 20838 58060 2006-05-23T11:33:00Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Hacoû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Haccourt</span>, rebané avou [[Motî:Oûpêye|Oûpêye]]. ---- [[Hacoû|Dipus d' racsegnes so Hacoû]] 20839 58065 2006-05-23T11:45:34Z Pablo 5 +fr {{djermon viyaedje|Hacou}} [[Imådje:Haccourt JPG001.jpg|thumb|Li cimintreye di Hacoû]] '''Hacoû''' (so plaece ''Hacou'', fr: ''Haccourt'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Oûpêye]]. * Limero del posse: '''4684''' (vî limero '''4547''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 15''' == Istwere == C' esteut on boket d' l' ancyinne [[Conteye di Lô]]. == Industreye == I gn a-st ene cimintreye. == Difoûtrinne hårdêye == {{Commons|Category:Haccourt}} * [http://www.euro-support.be/langbel/dorp/voeren.htm#haccourt Dipus d' racsegnes (e flamind)] [[fr:Haccourt]] 20840 60446 2006-06-15T08:48:13Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ca:Cognom]] [[categoreye:antroponimeye|*]] Li '''no d' famile''', c' est l' no k' ene djin riçût di s' pa (u di s' mame) cwand ele vént å monde. L' uzaedje ds nos d' famile ni s' a spårdou ki dispu li skepiaedje di l' [[estat civil]], tins do [[Redjime francès]]. Divant çoula, on loméve purade les djins avou leu [[ptit no]], et li ptit no (u l' mestî) di s' pa, avou li [[divancete]] [[Motî:amon|amon]] inte les deus. :''Djôzef d' amon Djåke'' :''Djôzef d' amon l' Tchårlî'' On pleut eto eployî li [[Motî:di|dvancete "di"]] :''Djihan do Tchårlî'' Come dins les ôtes cas d' apårtinance, li dvancete "di" pleut tchaire, on-z ava don : :''Djihan Tchårlî'' ki c' esteut on vraiy no d' famile, provant d' on mestî. Gn a eto bråmint des nos d' famile ki vnèt d' on [[pitit no#|ptit no]]. C' esteut sovint l' uzaedje po les [[efant naturel|efants naturels]]. Sacwants nos d' famile provegnnut d' on [[såvaedje no]]. Les nos d' famile del Walonreye sont studyîs so [[no d' famile del Walonreye|ene pådje tote seule]]. == Hårdêye difoûtrinne == [http://patrom.fltr.ucl.ac.be/ Waibe do pordjet di rcweraedje so les nos d' famile di tot les romans payis] [[br:Anv-familh]] [[ca:Cognom]] [[cs:Příjmení]] [[da:Efternavn]] [[de:Familienname]] [[en:Family name]] [[eo:Familia nomo]] [[es:Apellido]] [[fi:Sukunimi]] [[fr:Nom de famille]] [[he:שם משפחה]] [[hr:Prezime]] [[hu:Vezetéknév]] [[id:Marga]] [[it:Cognome]] [[ja:姓]] [[nl:Achternaam]] [[nn:Slektsnamn]] [[no:Etternavn]] [[pl:Nazwisko]] [[pt:Sobrenome]] [[ru:Фамилия]] [[sv:Efternamn]] [[th:นามสกุล]] [[vi:Họ (người)]] [[zh:姓氏]] 20841 58072 2006-05-23T12:06:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[no d' famile]] 20842 58077 2006-05-23T15:47:52Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Roli</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Roly</span>, rebané avou [[Motî:Flipveye|Flipveye]]. <I>Èm djinteye cuzene di Roli, Avou ene aweye di sôrcî, Keudoz m' deus aiyes di tirliri Por mi griper sk' å paradis </I>([[J. Mathot]]). [[Scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta> Roslerum (10inme s.), Rolier (14inme s.), Roliez (1497)</span>. Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"rausa-hlaeri"</span> ([[Motî:fagne|fagne]] ås [[Motî:rojhea|rojheas]]). ---- * [[Roli|Pondants et djondants]] 20843 58075 2006-05-23T13:57:11Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Josée Mathot]] 20844 58096 2006-05-23T16:27:12Z Lucyin 16 /* Hamteas */ '''Roli''' (F. ''Roly''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou Flipveye, el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : ''' 5600''' ** davance : ''' 6371''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ph 54'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] * Arondixhmint : [[Nameur]] * Sipotaedje des djins : les '''Acrobates''' ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Roli|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Roli == === Hamteas === * El [[Fraiti]] (la-minme : ''el Fréti'', F. ''Le Fraity'') * El [[Hierdå]] (F. ''Le Herdal'') === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** [[pré (toponimeye)|Preyea]] (la-minme: ''Prèya'') ** [[trîxhe (toponimeye)|Triyoe des Foresses]] (la-minme: ''Triyeu des Forèts'') ** El Grand Trî (la-minme: ''el grand tri'') ** El Pitit Trî (la-minme : ''el pètit tri'') * A vey avou des åbes et des bwès : ** El [[tronne (toponimeye)|Tronnoe]] (la-minme: ''Tranè'') ** El [[Fayi]] ** Å vî [[djaeyî (toponimeye)|Djaeyî]] (la-minme: ''gayi'') * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : ** El [[ronxhe (toponimeye)|Ronxhire]] (la-minme: ''Roncêre'') ** El Tiene al [[Motî:djinixhe|Djinixhe]] (la-minme: al ''djènisse'') * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Li Tiene al [[Djustice (toponimeye)|Djustice]] ** A l' [[Arzeye (toponimeye)|Årzire]] (la-minme: ''Aurzière'') ** El [[crahea (toponimeye)|crayelereye]] * A vey avou des aiwes : ** [[Vevî (toponimeye)|Vevî]] [[Motî:Rossea|Rossea]] (la-minme: ''Vivi Roussia'') * A vey avou les tienes et les vås : ** El [[tiene (toponimeye)|Tiene al Djustice]] ** El Tiene al Djinixhe (la-minme: al ''djènisse'') * A vey avou des rotches : ** El trô Sint-Onu (ancyin ermitaedje) * Les voyes et les rowes. ** el voye ås voleus (la-minme: el voye ''aus voleurs'') ** el voye å calvaire ** el voye des moirts (la-minme: ''môrts'') ** rowe del [[bouwêye (toponimeye)|Bouwe]] (la-minme: ''Bowe'') == Tuzance walone == === Accint do walon === * Come dins tot le payis d' Flipveye, li [[long I]] si s' ôt nén : Tri ([[Motî:trî|trî]]), gayi ([[Motî:djaeyî|djaeyî]]). * Li [[cawete -ea]] est sol cogne ''-ia'' : Preya ([[Motî:preyea|preyea]]). * Li [[cawete -ire]] est ttaleure sol cogne namurwesse -êre (''Ronchêre'', [[Motî:ronxhire|ronxhire]]), ttaleure sol cogne picåde (et tchestrolete) ''-ière'' (''aurzière'', [[Motî:årzire|årzire]]). 20845 58090 2006-05-23T16:09:19Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] Ene '''fraite''' (on dit eto ene '''fraiteure'''), c' est on terén ki dischind douçmint aviè ene aiwe, dabôrd kel restant est a tiene. Ene plaece la k' i gn a ene fraite, si lome on '''fraiti'''. Ene fraiteure pout siervi d' [[passåjhe]] inte deus hôts-tiers. Å dzo d' ene fraite, on årè voltî on passaedje a [[wé]] u on pont so ene aiwe. ''Po l' etimolodjeye, riwaitîz dins [[Motî:fraite|l' esplicant motî]].'' == Nos d'plaeces avou fraite == * [[Fraipont]] == Nos d' plaeces avou Fraiti == * Li Fraiti a [[Straimont]], a [[Roli]], a [[Pepinster]], a [[Djalhé]], a [[Teu]], å [[Grand-Mayni]]. == Nos d' plaeces avou Fraiteure == * [[Fraiteure]] * [[Nafraiteure]] 20846 58082 2006-05-23T16:00:27Z Lucyin 16 Fraiti displaecî viè Fraite (toponimeye): po prinde les 3 parints #REDIRECT [[Fraite (toponimeye)]] 20847 58088 2006-05-23T16:08:43Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000"> ledjinde</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:paskeye|paskeye]] u rapoitroule do vî tins. <I>"Ledjindes del Walonreye" on live di l' aplaideu lidjwès "Noer Dessins", a parexhou e 1998.</I> <B>2.</B> [[Motî:floriconte|floriconte]] <I>Li ledjinde do del pitite sirinne.</I>. Etimolodjeye: calcaedje do F. <span lang=fr>légende</span>, 1970. 20848 58089 2006-05-23T16:09:04Z Karima 106 Disfondowes: <B><FONT COLOR="#800080">lèdjinde</B></FONT>, lèdjande, lèjande, léjande 20849 58094 2006-05-23T16:11:41Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">loumer</B></FONT> [v.s.c.] fé del loumire. <I>L' erlativisté, c' est cwand on rodje feu deure deus côps pus lontins k' on vert, mågré k' i loumèt ambedeus ene dimeye munute</I> ([[R. Arcq]]). <span lang=fr>F. éclairer.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "loum-" di "loumire" (latén "<span lang=la>luminare</span>"). | <B><FONT COLOR="#ff0000">loumaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "loumer". <span lang=fr>F. éclairage, luminosité.</span> 20850 58095 2006-05-23T16:16:40Z Lucyin 16 == Sourdants del toponimeye== Michael Meulenijzer (emile do 9 di may 2006) : el voye aux voleurs el trô saint onus (ancien ermitage dans une grotte appelé ermitage st onus (onulphre)) préa tienne al justice vivi roussia (vivier du seigneur rousseau) trieu des forets voye au calvaire tranet (peuplier tremble) fays (hetre) roncert (roncière) à l'orzière tienne al djènisse tienne al justice au vi gayi el grand tri el petit tri el voye des morts el crayellerie Tout ces noms m'ont étés transmis par ma grand mère. Peu d'entres eux sont encore d'actualité. Heureusement, j'ai tout sauvé par écrit. 20851 58097 2006-05-23T16:28:00Z Lucyin 16 #REDIRECT [[djubet (toponimeye)]] 20852 58104 2006-05-23T16:41:01Z 41.250.37.177 #REDIRECT [[Motî:loumer]] 20853 58106 2006-05-23T16:54:25Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">loumire</B></FONT> [f.n.] çou ki loume les sacwè et les rinde veyåves; li loumire est fwaite di waches electromagnetikes emetowes pa les coirs poirtés a hôte timperateure (loumire emijhe pa incandecince: li solea, li feu, on fier tchåfé a blanc,...) ou pa les coirs egzités (loumire emijhe pa louminecince: les viers-lujhants,...), ces waches electromagnetikes sont rçowes påzès ouys, soeye-t i directumint do sourdant, soeye-t i après aveur rebondi so des objets opakes, et c' est çoula ki nos permete di vey. <I>Bon Diu ! K' i fwait måhaiti, cial, la k' i n' a nole loumire</I> ([[P.H Thomsin]]). <I>Gn aveut k' ene bladjote loumire po loumer s' botike</I> (J. Schoovaerts). <I>C' ît ene loumire, èn airdiè ki rewoeyive les eures</I> ([[M.L. Ledrut-Choisez]]). Etimolodjeye: bodje latén "<span lang=la>lumen</span>" (minme sinse), cawete -ire. | <B><FONT COLOR="#ff0000">loumiraedje</B></FONT> [o.n.] sistinme di loumaedje avou totès loumires electrikes. <span lang=fr>F. éclairage.</span> | <B><FONT COLOR="#ff0000">loumiraedjisse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki s' ocupe des loumires dins on teyåte. <span lang=fr>F. responsable sons et lumières.</span> ---- [[loumire|Dipus d' racsegnes sol loumire]] 20854 58108 2006-05-23T16:56:25Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:loumire]] 20855 58109 2006-05-23T16:57:53Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:loumire]] 20856 58111 2006-05-23T18:26:10Z 41.250.36.116 <B><FONT COLOR="#ff0000"> loumrete</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> pitite flåwe loumire. <B>2.</B> sôre di moxhe ki prodût del loumire del nute, tins d' l' esté; <I>On djheut k' les loumretes, c' esteut les åmes des efants moirts sins bateme</I> ([[G. Lucy]]). ---- [[vier gayet|Dipus d' racsegnes so les loumretes (biesses)]] [[fåve so les loumretes|Dipus d' racsegnes so fåves so les loumretes]] 20857 58112 2006-05-23T18:27:30Z 41.250.36.116 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> </FONT> </span>loum'rète, lum'rète, lum'rate. rl a: vier-gayet. 20858 58114 2006-05-23T18:29:48Z 41.250.36.116 <FONT COLOR="#ff0000"><B>antroponimeye</B></FONT> [f.n.] coxhe del [[Motî:linwince|linwince]] ki fwait åtoû des nos des djins. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>antroponimisse</B></FONT> [o.f.n.] sincieus(e) ki studeye l' antroponimeye. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:antropolodjeye|antropolodjeye]] ---- * [[antroponimeye|Dipus d' racsegnes so l' antroponimeye]] 20859 58116 2006-05-23T18:31:27Z 41.250.36.116 #REDIRECT [[Motî:antroponimeye|antroponimeye]] 20860 59026 2006-06-02T06:50:56Z Pablo 5 loyéns <FONT COLOR="#ff0000"><B>londjin</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>londjinne</B></FONT> [o.f.n. &amp; addj.] onk, ene ki n' va nén rade. rl a: [[Motî:loyminoye|loyminoye]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>londjinnmint</B></FONT> [adv.] d' ene londjinne manire. rl a: [[Motî:tuzanmint|tuzanmint]], [[Motî:belotmint|belotmint]], [[Motî:loyminoymint|loyminoymint]]. <span lang=fr>F. lentement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>londjinniveuzmint</B></FONT> [adv.] foirt londjinnmint. <I>Li blanke feme drova l' capot et s' si mete a shofler londjinniveuzmint sol moteur. Fffuuu ! Fffuuu !</I> ([[L. Mahin]]). <I>Après, londjinniveuzmint, li valet raprotche ses lepes des cenes del kimere tot l' tinant fer påzès tchveas des deus costés, por leye én nén sawè bihairder si tiesse</I> (L. Mahin). <span lang=fr>F. extrêmement lentement.</span> 20862 58630 2006-05-29T16:22:08Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Motî:londjin]] 20863 58123 2006-05-23T18:40:54Z 41.250.36.116 #REDIRECT [[Motî:londjin|londjin]] 20864 58409 2006-05-25T22:29:57Z Lucyin 16 [[Categoreye:Motîs walons|Forire]] [[Categoreye:waibes e/sol walon]] Li '''motî d' Forire eyet d' Nåwinne''', c' est on [[motî so les fyis|diccionaire so les fyis]] ki rote totossu bén dins l' sinse [[motî walon-francès]] ki [[franwal|francès-walon]]. Il a stî adjinçné pa [[Jean-Pol Grandmont]] tot-z alant ramexhner les mots eployîs pa [[Joseph Calozet]] dins ses cwate [[roman e walon|romans]], ey eto tot splitchant sacwants [[ALW]] ås ponts "Ne&nbsp;9" ([[Nåwinne]]) et "Ma&nbsp;46" ([[Forire]]). A cåze do poizaedje djeyografike di ces deus viyaedjes la, li walon do motî est prezinté come èn [[emîtrin walon]] ki rshonne ene miete å walon do [[Payis d' Nameur]], å ci del [[Basse-Årdene]], et å ci do [[Payis d' Lidje]]. Il a stî metou so les fyis e 2001, et recråxhî disk' e 2004. Il a stî rapontyî li dierin côp li 24 di decimbe 2004. Adon, gn aveut 12 775 intrêyes do walon eviè l' francès, eyet 12 790 intrêyes do francès eviè l' walon. Il a siervou come prumî [[fond di dnêye]] po fé sacwants franwals, et des [[programe di ratournaedje otomatike|programes di ratournaedje otomatike]]. Li motî d' Forire et Nåwinne a stî tot etir eberweté 2383 côps so l' anêye 2004. Il est rprins sol limero '''S 33''' dins l' [[Djivêye des motîs|Djivêye des motîs do walon]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://www.freelang.com/dictionnaire/wallon_f.html Hårdêye do motî] * [http://www.inma.ucl.ac.be/~majoros/walnews.pl Ene waibe avou on ratournaedje otomatike k' eploye li motî d' Forire] 20865 58137 2006-05-23T20:08:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Forire et Nåwinne]] 20867 58139 2006-05-23T20:11:10Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Li Rantoele (soce)]] 20868 58141 2006-05-23T21:42:35Z Lucyin 16 J.P. Grrandmont (e 2000) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} J.P. Grrandmont (e 2000) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20869 58144 2006-05-23T21:54:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî d' Forire et Nåwinne]] 20870 65772 2006-07-01T12:52:05Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[pl:Standard Liège]] {{djermon}} Li '''Standård di Lidje''' c' est ene ekipe di [[fotbale]] walone. Po çou k' est des tites di tchampion (8) et des copes di Beldjike (5), li Standård end a wangnî ostant a lu tot seu ki totes les ôtes ekipes walones eshonne. I djouwèt a [[Sclessin]], etur [[Lidje (veye)|Lidje]] et [[Serè]], sol boird di [[Mouze]]. I sont spotés ''les Rodjes'' (e francès, ''les rouches'', dj' ô bén, avou l' [[adurixhmint des cossounes å coron]] prôpe å walon), cåze del coleur di leu tchmijhete. == Sacwants rilomés djouweus et etrinneus (d' asteure ou ancyins)== * [[Gilbert Bodart]] * [[Sergio Conceiçao]] * [[Eric Gerets]] * [[Raymond Goethals]] * [[Arie Haan]] * [[Michel Preud'Homme]] * [[Simon Tahamata]] * [[Marc Wilmots]] == Difoutrinnès hårdêyes == *[http://www.standardliege.com/fr/index.html waibe do club] [[de:Standard Lüttich]] [[en:Standard Liège]] [[fr:Standard de Liège]] [[ja:スタンダール・リエージュ]] [[nl:Standard Luik]] [[pl:Standard Liège]] [[pt:Standard de Liège]] [[sv:Standard Liège]] 20871 58155 2006-05-24T13:54:45Z Maîsse Arsouye 156 Poreûve one saki rimète cite årtike-ci è lidjwès ? [[Uzeu:Maîsse Arsouye|Maîsse Arsouye]] 24 di may 2006 a 13:54 (UTC) 20873 58194 2006-05-24T16:25:34Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: cs, da, de, en, eo, es, fi, fr, he, ia, id, it, ja, jv, ko, mt, nl, no, pl, pt, ru, scn, sv, zh, zh-min-nan [[categoreye:crustinnisse]] [[categoreye:lives]] Les '''Ouves des Apôsses''', c' est on live sacré des [[crustins]], sicrît pa [[sint Luk]], et ki raconte li cminçmint di l' eglijhe foû del [[Palestene]], bråmint a cåze da [[sint På]]. Li tecse a stî ratourné e walon e 2004 pa [[Jean-Marie Lecomte|Djhan-Mareye Lecomte]]. Li ratourneu s' a eto eredjistré ki lét si scrijhaedje. == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://lucyin.walon.org/guerni/ouve_des_Apoosses.html Mwaisse modêye e walon avou l' accint del Hôte-Årdene] * [http://rifondou.walon.org/rilidjon/ouve_des_Apoosses-rif.php Modêye e rfondou] [[cs:Skutky apoštolů]] [[da:Apostlenes Gerninger]] [[de:Apostelgeschichte des Lukas]] [[en:Acts of the Apostles]] [[eo:La Agoj de la Apostoloj]] [[es:Hechos de los apóstoles]] [[fi:Apostolien teot]] [[fr:Actes des Apôtres]] [[he:מעשי השליחים]] [[ia:Actos del Apostolos]] [[id:Kisah Para Rasul]] [[it:Atti degli Apostoli]] [[ja:使徒行伝]] [[jv:Para Rasul]] [[ko:사도행전]] [[mt:Atti ta' l-Appostli]] [[nl:Handelingen van de Apostelen]] [[no:Apostlenes gjerninger]] [[pl:Dzieje Apostolskie]] [[pt:Atos dos Apóstolos]] [[ru:Деяния святых апостолов]] [[scn:Atti di l'Apòstuli]] [[sv:Apostlagärningarna]] [[zh:使徒行传]] [[zh-min-nan:Sù-tô· Hêng-toān]] 20874 59307 2006-06-04T16:35:16Z Pablo 5 <div clear="all"> {| align="center" style="width:80%; background-color:#F8F8F8; border:2px solid #E0E0E0; padding:5px;" |- |align="center"| [[Imådje:Heckert GNU white.svg|64px|GNU]]'''''GFDL''''' | Vos avoz l' droet di copyî, cossemer et/ou candjî ci documint ci d' après les termes del [[GFDL|Licinse di documintåcion libe di GNU]], modêye 1.2 ou pus nouve, come eplaideye pal [[Free Software Foundation]]; sins seccions invariåves, et sins tecse di covietes. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Imådjes GFDL|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 20875 58166 2006-05-24T15:30:29Z Pablo 5 Cisse categoreye ci, c' est po tot çou k' a-st a vey avou l' bouye tecnike do Wikipedia. '''Èn metez nén des årtikes normås dins ç' categoreye ci.''' 20877 58191 2006-05-24T15:54:23Z Pablo 5 N' åyîz nén sogne di mete "djermon" cwand èn årtike est ossu ptit {{djermon}} [[categoreye:picård|Dessart]] '''Fernand Dessart''' ([[1864]]-[[1933]]), c' esteut on fjheu d' tchansons e [[picård]] di [[Mont]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://chanae.walon.org/~lucyin/rifondou/picard-rif.html#dessart On scrijhaedje da sinne so l' Aberteke] 20878 58193 2006-05-24T15:57:05Z Pablo 5 Cite imådje-ci mostere li Vå d' Ligne ( è Waloneye ) et les vilaedjes d' avaur-là. == Licince di l' imådje == {{GFDL}} Cite imådje-ci mostere li Vå d' Ligne ( è Waloneye ) et les vilaedjes d' avaur-là. == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 20879 58196 2006-05-24T16:27:15Z Pablo 5 "Dialectes de Wallonie" (rivowe sol walon) displaecî viè Dialectes de Wallonie (rivowe sol walon) #REDIRECT [[Dialectes de Wallonie (rivowe sol walon)]] 20880 58205 2006-05-24T19:15:06Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Antene''' (fr: ''Anthisnes'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané dins ene comene di [[Antene|minme no]]. * Limero del posse: '''4160''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]]: ??? == Istwere == Antene esteut [[principåté d' Lidje|tere di Lidje]] å 18inme sieke; mins fourit bayeye e [[1768]] (avou Vien) al [[principåté di Ståvleu-Måmdey]], siconte di [[Sclessin]] eyet [[Ougrêye]] ki zels passît d' Ståvleu-Måmdey a Lidje. 20881 58206 2006-05-24T19:24:32Z Pablo 5 #REDIRECT [[Rebanêye comene]] 20882 58207 2006-05-24T19:24:44Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Sclessin''' est on coulot sol boird di [[Mouze]], metou avou [[Lidje]] dispoy les grands rebanaedjes di 1977, mins ki dvant çoula esteut avou [[Ougrêye]]. Sclessin est cnoxhou lon et lådje paski c' est la k' i gn a li ståde do [[Standård di Lidje]]. == Istwere == Sclessin esteut, avou Ougrêye, tere del [[principåté di Ståvleu-Måmdey]] å [[18inme sieke]]; eyet c' est e [[1768]] k' ele divnént [[principåté d' Lidje|payis d' Lidje]], la ki l' prince-abé di Ståvleu elzès baye å prince-eveke di Lidje dins on discandje di teres (Ståvleu-Måmdey riçuva Vien eyet [[Antene (viyaedje)|Antene]]). Tins do [[Redjime francès]], e [[1795]], Sclessin est, avou Ougrêye, metou dins l' canton d' [[Serè]], di çou k' esteut adon l' depårtumint d' l' Oûte. Ås [[grands rebanaedjes di 1977]], Sclessin est distaetchî d' Ougrêye eyet rebané avou [[Lidje]], dismetant k' Ougrêye est rebané avou Serè. == Difoûtrinne hårdêye == [http://www.sclessin.be/ Waibe do comité d' cwårtî di Sclessin, avou bråmint des racsegnes] [[fr:Sclessin]] 20883 58212 2006-05-24T22:57:58Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vey]] 20884 58216 2006-05-24T23:05:18Z Lucyin 16 /* Disfondowes */ == Disfondowes == ;veyou-voltî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">vèyou-voltî, vèyowe-voltî</FONT>, vèyu-voltî, vèyûwe-voltî; vèyou-voultî, veû-vlètî, vû-vlatî</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;vey voltî : vîr voltî [O0], vèy voltî [S0], veûy voltî [C1, C100] 20885 58247 2006-05-25T10:42:29Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>veyanmint ki</B></FONT> [aloyrecire] [[Motî:poy ki|poy ki]]. <I>Veyanmint k' i m' a minti, dj' n' lyi dirè pus rén.</I> <span lang=fr>F. puisque, vu que, étant donné que.</span> Etimolodjeye: come èn adviebe avou l' [[cawete -mint]] fwait sol [[pårticipe prezintrece]] do viebe [[Motî:vey|vey]] (sins candjmint d' [[bodje di viebe|bodje]]). 20886 58223 2006-05-24T23:17:52Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vey evi]] 20887 58233 2006-05-24T23:24:27Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">èvi</FONT>, èvë, avi, invi</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == vîr (mau) èvi [O0], veûy èvi [C1, C100], nén dins [S0] 20888 58226 2006-05-24T23:20:18Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Gérard Baudrez]] 20889 58230 2006-05-24T23:22:46Z Lucyin 16 Motî:evi displaecî viè Motî:vey evi: li vraiy djivion #REDIRECT [[Motî:vey evi]] 20890 58232 2006-05-24T23:22:46Z Lucyin 16 Copene:Motî:evi displaecî viè Copene:Motî:vey evi: li vraiy djivion #REDIRECT [[Copene:Motî:vey evi]] 20891 58235 2006-05-25T01:18:39Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:veyanmint]] 20892 58239 2006-05-25T01:33:04Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:plaene 1|plaene]] (o.n.; sôre d' åbe) * [[Motî:plaene 2|plaene]] (f.n.; coutea a deus mwins) 20893 58243 2006-05-25T10:32:48Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;veyåve : vèyauve [C1, C100] 20894 58245 2006-05-25T10:34:58Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == voyanmint [O3], vèyanmint [O3] 20895 58250 2006-05-25T11:02:35Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">-auve</FONT>, -âve, -âle, -aule, -âbe (-âpe)</span>, sol piceure di "[[Motî:tåve|tåve]]", ki vos ploz vey si stramaedje el mape [[ALW]] 1.93). 20896 58456 2006-05-26T10:39:37Z Lucyin 16 [[categoreye:cawetes et betchetes|auve]] [[categoreye:diyalectolodjeye walone]] Li '''cawete -åve''', c' est, aprume, ene [[vicante sititchete|vicante cawete]], metowe après on viebe (sol [[bodje d' on viebe|bodje A]]), po fé èn addjectif, avou l'&nbsp;sinse "ki pout subi l'&nbsp;fijhaedje". I s' polèt sovint ratourner pa on sfwait addjectif [[francès]], et kécfeye e l' [[inglès]], avou l' cawete ''-able''. :[[Motî:ricnoxhåve|ricnoxhåve]] : ki pout esse ricnoxhou, F. ''reconnaissable'', ingl. ''recognizable''. Li cawete vént del cawete latene ''-abilis'' ki vout dire parey. Elle a insi stî acawêye a des bodjes pår walons, et dner des mots k' on n' ritrove nén e francès ([[Motî:haeyåve|haeyåve]] ki pout esse haeyou, [[Motî:aduzåve|nén aduzåve]], ki n'&nbsp;pout nén esse aduzé), Portant, dins sacwants cas e walon, li cawete a pierdou s' prumî sinse, pa assaetchance di des ôtès cawetes. Li cawete -åve a bén manké di divni ene moite cawete, veyanmint ki les calcaedjes do francès, e 20inme sieke, ni l' ont pus eployî, tot foirdjant ene francijheye [[cawete -åbe|-åbe]] u [[cawete -ibe|-ibe]] : :[[Motî:abominåbe|abominåbe]] :[[Motî:capåbe|capåbe]] :[[Motî:responsåve|''responsâbe'']] :[[Motî:råjhnåve|''rêzonâbe'']] :[[Motî:respectåve|''respectâbe'']] Elle a stî rmetowe a l' oneur al fén do 19inme sieke : ([[Motî:ovråve|ovråve]], F. ''ouvrable'', ey e 21inme sieke påzès [[rfondeus do walon]], k' ont rwalonijhî les mots come responsåve, respectåve, råjhnåve, et fé des [[noûmot do walon|noûmots]] come [[Motî:aberwetåve|aberwetåve]] (F. ''téléchargeable''). S' el cawete -åve respond sovint al cawete francesse ''-able'', ele pout esse est prinjhe po rwalonijhî des mots avou l' cawete francesse ''-ible'', ki n' est pus vicante e walon :[[Motî:croeyåve|croeyåve]] : ki pout esse croeyou; F. ''croyable et crédible'' :[[Motî:veyåve|veyåve]] : ki pout esse veyou, F. ''visible''. :[[Motî:oyåve|nén oyåve]] : ki n'&nbsp;pout nén esse oyou, F. ''inaudible''. :[[Motî:sipotchåve|sipotchåve]] : ki pout esse sipotcheye, tot djåzant d'&nbsp;ene voyale :[[Motî:pexhåve|pexhåve]] : ki pout esse pexhî. Les addjectifs bastis avou l' cawete -åve sont cobén [[sustantivaedje|sustantivés]] et divni des [[sustantif|nos]], ossu bén dins des mots classikes ki dins des [[noûmots do walon|noveas mots]]. :[[Motî:vijhnåve|vijhnåve]] : plaece k'&nbsp;on pout "vijhner", k'&nbsp;on î pout aler ås vijhéns. :[[Motî:axhlåve|axhlåve]] : telefone ki pout esse "''axhlé''" (poirté, metou dizo l'&nbsp;[[axhele]]). Droldimint assez, li cawete -åve a eto stî eployeye come dobe des [[cawete -ant]], dins des addjectifs ki n' volnut pus dire "ki pout subi l' accion", mins bén "ki pout fé l' accion" : :[[Motî:ahessåve|ahessåve]] = ahessant, k'&nbsp;ahesse bén :[[Motî:hodåve|hodåve]] = hodant, ki hode tofer. Ki, dins sacwantès cåzes, on n' pout pus ricnoxhe li bodje do mot, et insi, c' est målåjhey di dire si c' est on sinse di subixhaedje u di fjhaedje : :[[Motî:haemåve|haemåve]] :[[Motî:banåve|banåve]] Dins sacwants mots, elle a replaecî les cawetes francesse ''-aire'' u ''-al''. :[[Motî:contråve|contråve]] :[[Motî:amishtåve|amishtåve]] == Li cawete -åve dins les accints do walon == Li spårdaedje del cawete "-åve" avå les accints do walon shût li cene di des mots come [[Motî:tåve|tåve]], [[Motî:råve|råve]], [[Motî:sitåve|sitåve]], [[Motî:fåve|fåve]]. Li stramaedje est bén mostré al mape [[ALW]] 1.93 (tåve). E [[Coûtchant walon]], li disfondowe cawete ''-aule'' est pår ene [[moite cawete]]. On nel ritrove ki dins on seul addjectif : [[Motî:banåve|''banaule'']]. Minme dins les corons d' mot, on n' a pus ki [[Motî:sitåve|''estaule'']] avou l' vraiye cawete -åve. Li mot "[[Motî:tåve|tâbe]]" a ddja stî rfrancijhî. El [[Basse-Årdene]], gn a ene cénkinne di mots k' ont wårdé l' viye cawete -aule&nbsp;: :[[Motî:haemåve|''hamaule'']] :[[Motî:hodåve|''hodaule'']] Li mot "ovråve" a stî walonijhî, mins tot pierdant l' bodje : les ''vrâles'' djoûs. Les ôtes mots avou l' minme coron sont-st erîlés : [[Copene:Motî:tåve|''taule, tâle'']], [[Copene:Motî:sitåve|''s(u)taule, s(u)tâle'']], [[Copene:Motî:råve|''raule, râle'']]. E [[walon do Mitan]], li cawete -åve a dmoré ene miete vicante, poy k' on-z î trove, e 20inme sieke, des mots come [[Motî:veyåve|veyåve]] ki n' divèt nén esse vî vîs. E [[Payis d' Lidje]], i shonne k' i gn ava on clintcha po rwalonijhî l' cawete -åve. Insi, on trove onk a costé d' l' ôte les mots avou l' vraiyecawete walone et les cis avou li rfrancijheye cawete [[Motî:vindåve|vindåve, ''vindåbe'']]. == Alére == * [[live da Remacle sol datåcion des mots walons di dvant 1600|''La différenciation dialectale en Belgique Romane avant 1600'']] p. 128. == Sifwaitès cawetes dins des ôtes lingaedjes == E [[neyerlandès]] ey en [[almand]] li minme mwaisse fonccion del cawete -åve est rindowe pal cawete ''-baar'' :Ny ''herkenen'' (ricnoxhe) => ''herkenbaar'' (ricnoxhåve). 20897 58255 2006-05-25T11:42:17Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje et linwe-ehåyaedje]] [[categoreye:cawetes et betchetes]] Ene '''vicante sititchete''' (ene '''vicante cawete''' u ene '''vicante betchete'''), c' est ene [[cawete (d' on mot)|cawete]] u ene [[betchete (d' on mot)|betchete]] ki les djåzeus d' on lingaedje s' endè polèt siervi tot seus, po fé des [[noûmot]]s, ki les schoûteus vont comprinde do côp, do moens s' el [[bodje (d' on mot)|bodje]] est todi bén eployî. Li vicante sititchete, c' est l' contråve d' ene [[moite sititchete]]. Les vicantès stitchetes do walon sont studieyes so [[vicante sititchete do walon|ene pådje tote seule]]. 20898 58257 2006-05-25T12:42:59Z Diagraph01 111 * If you hasten, please write to my [[:ja:利用者‐会話:Diagraph01|ja.wp's discussion page]] in English or Japanese language :) ---- 20899 65662 2006-07-01T07:37:12Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[be:Француская мова]] {{djermon linwince}} [[Categoreye:Lingaedjes|Frances]] [[Categoreye:Francès|*]] [[djivêye des lingaedjes|lingaedjes]] &gt; [[lingaedjes indo-uropeyins|indo-uropeyin]] &gt; [[lingaedjes romans|italike]] &gt; [[galo-roman]] &gt; [[lingaedje d' oyi]] &gt; '''francès''' ---- Li '''francès''', c' est on [[lingaedje d' oyi]] (famile des [[lingaedjes romans]]), foirt sipårdou totavå et k' on cåze sovint a costé di si [[lingaedje coinrece]]. On l' cåze e [[France]], e [[Waloneye]], e [[Romande Swisse]], å [[Kebek]], e [[Louwiziane]], å coûtchant d' l' Afrike et co dins bråmint des ôtes coines del daegne. [[af:Franse taal]] [[als:Französische Sprache]] [[an:Idioma franzés]] [[ang:Frencisc sprǣc]] [[ar:لغة فرنسية]] [[ast:Francés]] [[be:Француская мова]] [[bg:Френски език]] [[bm:Faransikan]] [[br:Galleg]] [[ca:Francès]] [[cs:Francouzština]] [[cy:Ffrangeg]] [[da:Fransk]] [[de:Französische Sprache]] [[el:Γαλλική γλώσσα]] [[en:French language]] [[eo:Franca lingvo]] [[es:Idioma francés]] [[et:Prantsuse keel]] [[eu:Frantses]] [[fa:زبان فرانسوی]] [[fi:Ranskan kieli]] [[fr:Français]] [[frp:Francês]] [[ga:Fraincis]] [[gl:Lingua francesa]] [[he:צרפתית]] [[hi:फ़्रांसिसी भाषा]] [[hr:Francuski jezik]] [[hu:Francia nyelv]] [[hy:Ֆրանսերեն]] [[ia:Lingua francese]] [[id:Bahasa Perancis]] [[ilo:Pagsasao a Frances]] [[io:Franciana linguo]] [[is:Franska]] [[it:Lingua francese]] [[iu:ᐅᐃᕖᑎᑐᑦ]] [[ja:フランス語]] [[jbo:fasybau]] [[ka:ფრანგული ენა]] [[kg:Kifalanse]] [[ko:프랑스어]] [[ku:Zimanê fransî]] [[kw:Frynkek]] [[la:Lingua Francogallica]] [[li:Frans]] [[ln:Lifalansé]] [[lt:Prancūzų kalba]] [[lv:Franču valoda]] [[mk:Француски јазик]] [[ms:Bahasa Perancis]] [[nds:Franzöösche Spraak]] [[nds-nl:Fraans]] [[nl:Frans]] [[nn:Fransk språk]] [[no:Fransk språk]] [[nrm:Fraunceis]] [[oc:Francés]] [[os:Францусаг æвзаг]] [[pl:Język francuski]] [[pt:Língua francesa]] [[rm:Lingua franzosa]] [[ro:Limba franceză]] [[ru:Французский язык]] [[sc:Limba frantzesa]] [[scn:Lingua francisa]] [[sco:French leid]] [[se:Fránskkagiella]] [[sh:Francuski jezik]] [[simple:French language]] [[sk:Francúzština]] [[sl:Francoščina]] [[sq:Gjuha Frënge]] [[sr:Француски језик]] [[sv:Franska]] [[ta:பிரெஞ்சு மொழி]] [[th:ภาษาฝรั่งเศส]] [[tl:Wikang Pranses]] [[tr:Fransızca]] [[ug:فرانسۇز تىل]] [[uk:Французька мова]] [[vi:Tiếng Pháp]] [[zh:法语]] [[zh-min-nan:Hoat-gí]] [[zh-yue:法語]] 20902 58268 2006-05-25T16:05:32Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;tåve : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tauve</FONT>, tâve, taule, tâle, tâbe</span>, ;tåvlea : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tauvia</FONT>, tauvlê, tâvlê, tâblô</span> ;tåvleu : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tauvleu</FONT>, tâvleur, tâvleu, tâbleur</span> ;tåvlêye : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tauvlêye</FONT>, tauvléye, tauvlée, tâvlée, taulêye, taulée, tâlée, tâblée</span> 20903 58278 2006-05-25T16:56:41Z Lucyin 16 [[Categoreye:Flande]] [[Categoreye:lingaedjes]] [[Categoreye:Bas Payis]] 20905 58282 2006-05-25T17:03:01Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:vey voltî]] 20906 58283 2006-05-25T17:07:06Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Cawete flaminde -eke]] 20907 58290 2006-05-25T17:19:02Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] {{djermon}} On rtrove les mots [[ceréjhe|ceréjhe et cerijhî]] dins sacwants [[toponimeye do walon|nos d' plaeces del Walonreye]] * [[Cerexhe]] (viyaedje) * Li Cerijhî : no d' ene plaece di [[Transene]] 20908 65546 2006-06-29T22:24:35Z Lucyin 16 /* côre */ [[Categoreye:toponimeye]] On rtrove les mots [[côrî]] et ses parints dins mwints [[toponimeye do walon|nos d' plaeces del Walonreye]]. I polèt ossu bén voleur dire bwès d' [[côrî|noejhîs]] ki bwès di [[havurna]]s, les deus åbes k' on ndè codeut des côres. Li noejhî pout eto si rtrover dins les nos d' plaeces dizo si no tîxhon "''hal''". == côre == * al Côre : plaece di [[Rotchô]], d'&nbsp;[[Erpint]], di [[Bayamont]], di [[Frôhan]]. * poujhon del Côre : plaece di [[Spå]] == côrete == [[Imådje:coorete.jpg|thumb|rowe des Côretes]] côre + [[cawete -ete (bwès)|cawete -ete]] (bwès d' côrîs) * ås Côretes : plaece di [[Bietris]] * sol Côrete (la-minme ''su la Côrète'') : plaece di [[Ricogne (Nouviyé)|Rcogne]]. * les Côretes (la-minme : les ''Couriètes'') : plaece di [[Bayamont]] == côroe == côre + [[cawete -oe]] (bwès d' côrîs) * Côroe ** (la-minme : ''Côrwè'') : [[Côroe]]; [[Côroe-l'-Grand]] ** (la-minme : ''Coûroû'') : hamtea d'&nbsp;[[Érine]] * Li Côroe (la-minme: ''Lu Côro'') : a [[Viyance]], a [[Transene]] * e Côroe ** (la-minme : ''è Côreu'') : plaece di [[Djalhé]] ** (la-minme : ''å Côrû'') : plaece di [[Flostwè]] ** (la-minme: ''Côrû'') : plaece di [[Hu (veye)|Hu]] * tchamp d' Côroe (la-minme: Côrû) : a [[Hu (veye)|Hu]] == côrea == côre + [[cawete -ea]] (pitit bwès d' côrîs) * Côrea (la-minme ''Côria'') : plaece di [[Warjou]] * e Côrea (la-minme ''è Côrê'') : plaece di [[Hôdî]] * Li Côrea (la-minme ''Lu Côrê'') : rew di [[Dåvdisse]] == côrire == côre + [[cawete -ire]] (bwès d' côrîs) * [[Côrire]] : (la-minme : ''Côrêre'') == côrinne == côre + [[cawete -inne]] (bwès d' côrîs) * [[Côrinne]] 20909 58412 2006-05-25T23:22:16Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;côrî: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rî</FONT>, côrî, conrî, coûrî.</span> ;côre : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>re</FONT>, coûre.</span> ;côrete : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rète</FONT>, côrète, coûrète, conrète, conrate</span> ;côroe : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rwè</FONT>, côreu, côrwè, côrû, côroû, coûroû. Pc. courou.</span> ;côrea : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>ria</FONT>, cô<SUP>n</SUP>rê</span> ;côrire : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rîre</FONT>, côrêre, coûrière.</span> ;côrinne : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rin.ne</FONT>, côrène.</span> ;côrnale : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rnale</FONT>, côrnèle.</span> ;côrioûle : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">cô<SUP>n</SUP>rioûle</FONT>, côriole.</span> == Co a-z aveuri == * <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å Côrbî</FONT> (bî ås côres): no d'&nbsp;plaece di Montgniye (-Tigneus) :(li mot "[[Motî:bî|bî]] n' est nén eployî avår la) * <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Corwé</FONT> (wé ås côres): no d'&nbsp;plaece di Botôssåt (Ucîmont). :kécfeye "côrwè" = côroe 20910 58308 2006-05-25T18:07:42Z Lucyin 16 #REDIRECT [[taeye (toponimeye)]] 20911 58311 2006-05-25T18:26:51Z Lucyin 16 #REDIRECT [[côrî (toponimeye)]] 20912 58328 2006-05-25T19:13:35Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rin.ne cô<SUP>n</SUP>r'rèce, rin.ne cô<SUP>n</SUP>rète, rin.ne côrace</FONT>, côrnète, conrète, coûrace, Gm. (rinne) gôrèce. Pc. rinne coûrache.</span>, miersipepieusmint el mape [[A.L.W.]] 8. 61 ey el notûle A.L.W. 8. 102. 20913 59589 2006-06-06T18:51:50Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: bg, cs, da, en, fr, lt, nl, pl, sv candjî: de {{djermon biesse}} [[Categoreye:rinnidîs]] Ene '''rinne côrrece''' (on dit eto : '''rinne côrete''', '''côrete''', '''rinne côrasse'''), c' est ene pitite [[rinne (gurmouye)|rinne]] tote vete, ki vike dins les åbes, copurade les [[côrî]]s. No e sincieus latén ''Hyla arborea'' ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:côrrece|côrrece]]", "[[Motî:côrete|côrete]]" et "[[Motî:côrasse|côrasse]]"'' [[bg:Дървесница]] [[cs:Rosnička zelená]] [[da:Løvfrø]] [[de:Europäischer Laubfrosch]] [[en:European tree frog]] [[fr:Rainette verte]] [[lt:Medvarlė]] [[nl:Europese boomkikker]] [[pl:Rzekotka drzewna]] [[sv:Lövgroda]] 20914 59587 2006-06-06T18:28:58Z Pablo 5 [[Categoreye:Familes des biesses]] [[en:Category:True frogs]] 20915 58334 2006-05-25T19:18:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:côrrece]] 20916 58344 2006-05-25T20:55:55Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait d' l' Afrike. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon Afrike|djermon Afrike]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Afrike]] 20917 58345 2006-05-25T20:55:58Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:BlankMap-Africa.png|40px|]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (a vey avou l' [[Afrike]]) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{fullurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons Afrike|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*afrike]][[Categoreye:Djermons Afrike|*]]</noinclude> 20918 58346 2006-05-25T21:01:17Z Pablo 5 Ene vete mape di l' Urope. dessinêye pa Philippe Verdy sol wiki fr: == Licince di l' imådje == {{GFDL}} Ene vete mape di l' Urope. dessinêye pa Philippe Verdy sol wiki fr: == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 20919 58348 2006-05-25T21:02:45Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:Europe_green_light.png|40px|]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (a vey avou l' [[Urope]]) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{fullurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons Urope|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*urope]][[Categoreye:Djermons Urope|*]]</noinclude> 20920 58349 2006-05-25T21:03:16Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait d' l' Urope. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon Urope|djermon Urope]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Urope]] 20921 58373 2006-05-25T21:26:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Sint Petersbork]] 20922 58378 2006-05-25T21:34:26Z Pablo 5 <div class="boilerplate metadata" id="stub" style="margin-bottom:1em; font-size:0.80em; background: #f7f8ff;"> {| cellpadding="0" cellspacing="0" style="background-color: transparent;" |[[Imådje:Phonetik.png|60px|]] | width="10px"| |''Cisse pådje ci (a vey avou l' [[linwince]] et les lingaedjes) n' est co k' on [[Wikipedia:Djermons|djermon]], dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «[{{fullurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit}} candjî l' pådje]» po radjouter des informåcions''. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Djermons linwince|{{{1|{{PAGENAME}}}}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Djermons|*linwince]][[Categoreye:Djermons linwince|*]]</noinclude> 20923 58379 2006-05-25T21:36:23Z Pablo 5 Cisse categoreye ci c' est pol djivêye des [[wikipedia:Djermons|djermons]] åd fwait del linwince et des lingaedjes. Vos ploz aidî Wikipedia tot radjoutant des informåcions; cwand i sont bén ecråxhîs, on les pout rsaetchî d' chal. Po radjouter èn årtike e cisse categoreye-ci, eployîz l' modele '''<nowiki>{{</nowiki>[[:Modele:djermon linwince|djermon linwince]]<nowiki>}}</nowiki>'''. {{CategoryTOC}} [[Categoreye:Djermons|Linwince]] [[Categoreye:Lingaedjes|*2]] [[Categoreye:Linwince|*2]] 20924 58396 2006-05-25T21:54:34Z Pablo 5 Djinre diferin displaecî viè Mots avou djinre diferin e walon ey e francès: tite pus precis #REDIRECT [[Mots avou djinre diferin e walon ey e francès]] 20925 58407 2006-05-25T22:27:25Z Lucyin 16 [[Categoreye:motîs walons|Lidje]] [[Categoreye:waibes e/sol walon]] Li '''Motî d' Lidje so les fyis''', c' est on [[motî so les fyis|motî k' on pout aberweter]], djus del Daegntoele, et ki dene des mots a vou l' [[Payis d' Lidje|accint lidjwès]] dins l' sinse walon-francès francès-walon. Il a stî cmincî e 2000, adjinçné pa '''Bertrand Cornu''' sol waibe di motîs Lexiglos. Il a stî rapontyî pol dierin côp li 20 di nôvimbe 2004, avou 8.537 intrêyes dins l' sinse walon-francès eyet 7.803 intrêyes dins l' sinse francès-walon. Il est rprins sol limero '''E 164''' dins l' [[Djivêye des motîs|Djivêye des motîs do walon]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://www.freelang.com/dictionnaire/wallon.html Hårdêye do motî] 20926 58403 2006-05-25T22:23:32Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedje walon]] [[Categoreye:Daegntoele]] 20927 58438 2006-05-26T00:59:41Z Pablo 5 [[Categoreye:åbes et bouxhons|Cori]] [[Categoreye:magnåvès fruts|Cori]] [[Imådje:coorii.jpg|thumb|hourêye di côrîs]] [[Imådje:Hazel Catkins aka.jpg|thumb|Minousses]] Li '''côrî''' (on dit eto : '''noejhî''', '''noejhtî'''), c' est on bouxhon ki crexhe dins les bwès et les [[hourlea]]s des payis timperés. I vént a totès djetes ki crexhèt ene dilé l' ôte, a stoclêyes; on lome çoula ene '''hourêye''' ou on '''topet''' d' côreye. No e sincieus latén : ''Corylus avellana'' Les fleurs måles ki rexhnut e moes d' måss sont lomêyes les '''minousses'''. I dene des '''noejhes''' (des '''noejhetes''') ki sont schayetes e moes d' octôbe (el Walonreye). Dinltins, on-z aléve code ås '''côres''' so les côrîs å moes d' nôvimbe, po fé des [[schinon]]s. Ene [[taeye (di bwès)|taeyes]] avou bråmint des côrîs si lome on '''côroe''' u ene '''côrete''', mins gn a eto mwints [[Motî:côrî|ôtes vî vîs nos]]. Mins les côrîs ni sont nén gros assez po esse côpés come bwès d' tchåfaedje dins les [[manêye]]s. Ene [[rinne côrrece]], c' est ene pitite gurnouye ki vike dé les åbes, copurade les côrîs. ''Li mot "côrî" pout eto voleur dire [[havurna]].'' '' Les parints do mot "côrî" sont foirt corants, dins les [[côrî (toponimeye)|nos d' plaeces del Walonreye]].'' {{Commons|Corylus avellana|les côrîs}} [[fr:noisetier]] 20928 58419 2006-05-26T00:11:30Z Lucyin 16 rowe des côretes (so ene plake d' oto) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} rowe des côretes (so ene plake d' oto) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20929 58433 2006-05-26T00:56:15Z Pablo 5 hourêye di côrîs (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20930 58443 2006-05-26T10:12:48Z Lucyin 16 #REDIRECT [[live da Remacle sol datåcion des mots walons di dvant 1600]] 20932 58453 2006-05-26T10:35:08Z Lucyin 16 [[Categoreye:cawetes et betchetes]] [[Categoreye:toponimeye]] Gn a bråmint des [[toponimeye do walon|nos d' plaeces del Walonreye]] ki sont bastis avou l' [[cawete -ire]]. Nos d' viyaedjes : * [[Sint-Djuråd|Bossire]] * [[Côrire]] * [[Ferire]] * [[Forire]] * [[Rôzire]] * [[Såvnire]] Nos di des plaeces la k' i crexhe ene plante : * Al [[tchene (toponimeye)|Tchenvire]] No di des plaeces la k' on saetche ene sacwè foû d' tere : * [[Cårire]] * [[Mårlire (toponimeye)|mårlire]] * [[schayire (toponimeye)|schayire]] * [[minire (toponimeye)|minire]] * [[ferire (toponimeye)|ferire]] Plaece k' on n' ricnoxhe pus bén l' bodje : * Bierlire (plaece di [[Djerpene (viyaedje)|Djerpene]]. 20933 58460 2006-05-26T10:52:11Z Djoseph 126 [[Jacques Joseph Fabry]] mayeur di Lidje do 9 d’ avri 1764 å moes d’ måss 1781, Barguimwaisse e 1770, 1783 1789 et 1790. Sikepia a Lidje li 3 d’ nôvimbe 1722 et î mora li 11 di fevrî 1798 ; foirt loyî al revolucion lidjwesse.A scrît eto e francès so l’ årt dins les Bas-Payis. I fjheut avou des papîs pol gazete di Lidje (1765-1788) et des årtikes d’ on diccionaire. I scrijha « Li Lidjwès eyadjî». 20934 59022 2006-06-02T06:43:00Z Pablo 5 amateur <FONT COLOR="#ff0000"><B>amateur</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>amatresse</B></FONT> [o.f.n.] <B>1.</B> onk (ene) ki voet voltî ene sacwè. <I>Pablo est amateur di "Linux", come dit li mwaisse pådje di s' waibe.</I> On dit eto: [[Motî:rafiyant|rafiyant]], [[Motî:rindou|rindou]], [[Motî:araedjî|araedjî]]. <span lang=fr>F. amateur.</span> <B>2.</B> onk (ene) ki vout atchter ene sacwè. <I>Dj' a yeu des amateurs pol måjhone.</I> On dit eto: [[Motî:atchteu|atchteu]]. Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje do francès, avou l' [[cawete -eur di calcaedje]]. 20935 58467 2006-05-26T13:24:50Z Lucyin 16 Motî:amateu displaecî viè Motî:amateur: [[cawete -eur di calcaedje]] #REDIRECT [[Motî:amateur]] 20936 58469 2006-05-26T13:38:40Z Lucyin 16 == Franwal == * Syn: Amateur di fotbal : on rindou après l' fotbal u : èn araedjî après l' fotbal ; * F: ''Amateur (de champignons)'' : onk ki magne [[Motî:voltî|voltî]] des åbussons; amateur de nature rafiyant après l' nateure * Vir eto li [[franwal di Nameur|franwal da Chantal Denis]], vos trovroz bråmint des ôtès ratourneures : ** ''amateur de café'' : [[motî:cafteu|cafteu]] ** ''amateur de fruits'' : [[Motî:frutiåd|frutiåd]] ** ''je n'en suis pas amateur'' : dji n' cour nén après ** ''c' est un grand amateur de cartes'' : i djouwreut ås cwåtes li cou dins on saeyea d' aiwe. 20937 58472 2006-05-26T13:50:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:cawetes et betchetes|eur di calcaedje]] Li '''cawete -eur di calcaedje''', c' est ene [[moite sititchete|moite cawete]] calkêye tot nete di des mots do francès ki s' atchevnut pa -eur : * [[Motî:amateur|amateur]] * [[Motî:indjenieur|indjenieur]] * [[Motî:tracteur|tracteur]] * [[Motî:professeur|professeur]] Sacwants di ces mots, si c' est des mestîs, ont-st on femrin avou * [[Motî:docteur|docteur, doctoresse]] * [[Motî:facteur|facteur, factoresse]] Li cawete -eur pout esse omonime e sacwantès coines : * del [[cawete -eur di cwålité]] (noereur) * del [[cawete -eure]] (costeure, verdeure) * del [[cawete -eu]] do [[no d' fijheu]] (foumeu, ki s' dit ''foumeur'' après [[accint d' Måmdey|Måmdey]]). 20938 65517 2006-06-29T20:05:56Z Lucyin 16 [[Categoreye:cawetes et betchetes|eu]] Li '''cawete -eu''', c' est ene [[vicante cawete]] k' on pout stitchî so (cåzu) tolminme ké viebe po fé li [[no d' fijheu]] (li ci ki fwait l' accion do viebe) :[[Motî:foumer|foumer => foumeu]] :[[Motî:boere|boere => boeveu]] :[[Motî:lodjî|lodjî => lodjeu]] :[[Motî:voler 2|voler => voleu]] :[[Motî:sicoler|sicoler => sicoleu]] Li femrin, c' est ene [[dobe rifondowe]], li '''cawete -euse''' eyet li cawete '''-resse''' :[[Motî:minter|minteuse u mintresse]] :[[Motî:schover|schoveuse u schovresse]] :[[Motî:tchessî|tchesseuse u tchesresse]] :[[Motî:moenner|moenneuse u moennresse]] :[[Motî:cori|coreuse u courresse]] Li cawete ''-resse'' si radjoute sol "[[atuze des troes bodjes|bodje C]]" des viebes, dismetant ki ''-eu'' eyet ''-euse'' c' est sol "bodje A". Li cawete -eu a des omonimes : * li [[cawete -eu acawêye a on no]] : assez råle, dins des [[noûmot do walon|noûmots]] : [[Motî:waloneu|waloneu]], [[Motî:teyåtreu|teyåtreu]] * li [[cawete -eus]] ki bastixh des addjectifs : [[Motî:sipepieus|sipepieus]] Li spårdaedje del cawete -eu avå les [[accints do walon]] est mostré so [[cawete -eu (diyalectolodjeye)|ene pådje tote seule]]. 20939 58477 2006-05-26T19:43:40Z Lucyin 16 #REDIRECT [[vicante sititchete]] 20940 66004 2006-07-02T23:36:35Z Pablo 5 +en: [[categoreye:croejhete]] [[categoreye:croejhete walone]] Li '''no d' fijheu''' (on dit eto: '''no d' adjint'''), c' est li ci (li cene, li sacwè) ki fwait l' accion do [[viebe]]. E walon, li no d' fijheu est basti å pus sovint avou l' [[cawete -eu]] :[[Motî:foumer|foumer => foumeu]] :[[Motî:fé|fé => fijheu]] :[[Motî:sipåde|sipåde => sipårdeu]] Mins gn a eto des ôtès cawetes ki polèt siervi tenawete : * [[cawete -ant]] : [[Motî:riwaitant|riwaitant]] (li ci ki rwaite) * [[cawete -ire]] : [[Motî:loumire|loumire]] (çou ki loume) ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "fijheu", alez s' vey e [[Motî:fijheu|splitchant motî]].'' == Li no d' fijheu dins les ôtes lingaedjes == * e [[francès]], li no d' fijheu si fwait avou l' cawete ''-eur'', li sfwaite kel sititchete walone. :''lire'' => ''lecteur'' (lére => lijheu) * e [[castiyan]], on eploye pareymint li cawete ''-ador'' :''matar'' => ''matador'' (touwer => touweu) * e l' [[inglès]], li [[neyerlandès]] et l' [[almand]], on eploye li cawete ''-er'' :''to play'', ''spelen'', ''spielen'' => ''player'', ''speler'', ''spieler'' (djouwer => djouweu) * e l' [[arabe]], li no d' fijheu (''ism el fa'il'') est foirdjî pa on candjmint dvintrin do viebe. So les [[viebe ås troes letes e l' arabe|viebes ås troes letes]], li voyale après l' prumire lete, c' est ''alif'' (long A), et l' cene après l' deujhinme lete, c' est on court i. :''kataba'' => ''kâtib'' (sicrire => sicrijheu) [[en:Agent noun]] 20941 58483 2006-05-26T20:44:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rapoizer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] mete al tere. <I>On-z aveut bon d' rapoizer l' tchena et d' leyî toumer l' saetch </I>([[R. Dedoyart]]). <span lang=fr>F. poser.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:poizer|poizer]], [[betchete ra-]] 20942 58485 2006-05-26T20:49:27Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foumer]] 20943 58486 2006-05-26T20:49:41Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foumer]] 20944 58487 2006-05-26T20:49:54Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foumer]] 20945 58488 2006-05-26T20:50:07Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:foumer]] 20946 58493 2006-05-26T22:09:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumire</B></FONT> [f.n.] gaz ki schape d' on feu. <I>Sol boird di Same, et pierdou dins l' foumire, Vola Couyet, avou s' clotchî crawieus </I>([[J. Bertrand]]). <I>Deus côp par moes, dj' a m' bodene rimpleye di vinaigue, èm goyî discrahyî, et dji n' sai pus hote a cåze des foumires, dit-st i l' cocmwår </I>([[C. Colonval]]). <I>Popa aveut sayî co traze sôres di betchs di grawe divins des potêyes mins ele crexhént sot; ele ni polént viker a cåze des foumires </I>([[L.J. Alexis]]) <span lang=fr>F. fumée.</span> Etimolodjeye : viebe [[Motî:foumer|foumer]], [[cawete -ire]] 20947 63130 2006-06-24T13:03:12Z Pablo 5 åtchete di trop {{djermon motî|foumer}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumer</B></FONT> ([[Codjowaedje alouwer|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé del foumire. <I>Li stouve fome.</I> <span lang=fr>F. fumer.</span> <B>2.</B> esse [[Motî:adure|adût]] a haetchî so des cigaretes, ene pupe, evnd. <I>I fome dispu bele ådje.</I> <B>II.</B> [v.c.] haetchî so (on cigåre, ene cigarete, ene pupe). <I>Dji fouméve des Havanes.</I> <I>I n' a pus k' on peumon foice d' aveur foumé deus pakets so on djoû céncwante ans å long</I> ([[P. Renson]]). <I>I fåt k' el prumire pupe k' i fome el rinde malåde, el bouxhe tot djus po k' i s' deye dj' a volou fé l' ome, mins bintch dji nel frè djamåy pus</I> ([[L. Lagauche]]) | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumaedje</B></FONT> (o.n.) no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "foumer". <I>Gn a la des cwårtîs d' foumaedje, prindoz è tchaekin onk.</I> <span lang=fr>F. consommation de tabac.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>foumresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki fome. <I>Po les foumeus, c' ît on calvaire pé k' d' awè schô ses dints</I> ([[L. Sohy]]). <span lang=fr>F. fumeur.</span> Parintêye : * [[Motî:foumire|foumire]] * [[Motî:foumyî|foumyî]] * [[Motî:efoumer|efoumer]] * [[Motî:refoumer|refoumer]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:efunker|efunker]] 20948 edit=sysop:move=sysop 58509 2006-05-28T01:24:01Z Pablo 5 [[Modele:CURRENTDATE]] protedjî: on modele ki n' doet pus bodjî [edit=sysop:move=sysop] {{#ifeq:{{CURRENTDAY}}|1|1î d'| {{#ifexpr: {{CURRENTDAY}} = 2 or {{CURRENTDAY}} = 3 or {{CURRENTDAY}} = 20 or {{CURRENTDAY}} = 22 or {{CURRENTDAY}} = 23 or {{CURRENTMONTH}} = 4 or {{CURRENTMONTH}} = 8 or {{CURRENTMONTH}} = 10 |{{CURRENTDAY}} d'|{{CURRENTDAY}} di }} }} {{CURRENTMONTHNAME}}<noinclude> == Discrijhaedje == Ci modele ci ritoûne li date do moumint, avou l' boune tchuze po "di" ou "d'"; eto, "1î" pol prumî do moes. == Eployaedje == '''<nowiki>{{CURRENTDATE}}</nowiki>''' c' est ahessåve po fé on loyén viè l' årtike del date do djoû, eg: <nowiki>[[{{CURRENTDATE}}]]</nowiki> </noinclude> 20949 58517 2006-05-28T23:22:24Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[Avri|←]] &nbsp; [[May]] &nbsp; [[Djun|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' may|1]] | [[2 d' may|2]] | [[3 d' may|3]] | [[4 di may|4]] | [[5 di may|5]] | [[6 di may|6]] | [[7 di may|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di may|8]] | [[9 di may|9]] | [[10 di may|10]] | [[11 di may|11]] | [[12 di may|12]] | [[13 di may|13]] | [[14 di may|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di may|15]] | [[16 di may|16]] | [[17 di may|17]] | [[18 di may|18]] | [[19 di may|19]] | [[20 d' may|20]] | [[21 di may|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' may|22]] | [[23 d' may|23]] | [[24 di may|24]] | [[25 di may|25]] | [[26 di may|26]] | [[27 di may|27]] | [[28 di may|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di may|29]] | [[30 di may|30]] | [[31 di may|31]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 20950 58518 2006-05-28T23:24:28Z Pablo 5 {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{May}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po may== {{Wikipedia:Årmonak/may 1}} [[Wikipedia:Årmonak/may 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 1|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 1|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 2}} [[Wikipedia:Årmonak/may 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 2|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 2|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 3}} [[Wikipedia:Årmonak/may 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 3|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 3|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 4}} [[Wikipedia:Årmonak/may 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 4|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 4|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 5}} [[Wikipedia:Årmonak/may 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 5|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 5|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 6}} [[Wikipedia:Årmonak/may 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 6|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 6|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 7}} [[Wikipedia:Årmonak/may 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 7|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 7|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 8}} [[Wikipedia:Årmonak/may 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 8|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 8|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 9}} [[Wikipedia:Årmonak/may 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 9|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 9|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 10}} [[Wikipedia:Årmonak/may 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 10|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 10|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 11}} [[Wikipedia:Årmonak/may 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 11|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 11|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 12}} [[Wikipedia:Årmonak/may 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 12|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 12|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 13}} [[Wikipedia:Årmonak/may 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 13|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 13|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 14}} [[Wikipedia:Årmonak/may 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 14|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 14|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 15}} [[Wikipedia:Årmonak/may 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 15|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 15|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 16}} [[Wikipedia:Årmonak/may 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 16|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 16|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 17}} [[Wikipedia:Årmonak/may 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 17|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 17|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 18}} [[Wikipedia:Årmonak/may 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 18|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 18|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 19}} [[Wikipedia:Årmonak/may 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 19|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 19|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 20}} [[Wikipedia:Årmonak/may 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 20|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 20|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 21}} [[Wikipedia:Årmonak/may 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 21|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 21|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 22}} [[Wikipedia:Årmonak/may 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 22|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 22|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 23}} [[Wikipedia:Årmonak/may 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 23|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 23|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 24}} [[Wikipedia:Årmonak/may 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 24|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 24|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 25}} [[Wikipedia:Årmonak/may 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 25|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 25|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 26}} [[Wikipedia:Årmonak/may 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 26|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 26|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 27}} [[Wikipedia:Årmonak/may 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 27|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 27|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 28}} [[Wikipedia:Årmonak/may 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 28|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 28|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 29}} [[Wikipedia:Årmonak/may 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 29|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 29|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 30}} [[Wikipedia:Årmonak/may 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 30|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 30|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 30|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/may 31}} [[Wikipedia:Årmonak/may 31|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/may 31|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 31|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/may 31|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/Mei]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Þrimilcemōnaþ]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Maig]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/Mai]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Μαΐου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/May]] [[fa:ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/مه]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/מאי]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 5月]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/5월]] [[nl:Wikipedia:Mei]] [[no:Wikipedia:Hendelser/Mai]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/maj]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/Maj]] [[sv:Dagens händelser/maj]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/พฤษภาคม]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/5月]] 20951 59154 2006-06-02T16:24:26Z Pablo 5 '''[[29 di may]]''': <div style="float:right;margin-left:1em"> [[Image:Gentile Bellini 003.jpg|100px|Sultan otoman Mehmed II]] </div> * [[1453]] - [[Prijhe di Constantinope]] påzès [[Impire Otoman|Otomans]] do sultan [[Mehmed II]], et fén di l' [[Impire Romin do Levant]]. * [[1919]] - L' observaedje d' ene sitoele pa [[Arthur Stanley Eddington|Arthur Eddington]] tins d' ene [[eclipe di solo]], aveurixhe li [[teyoreye del relativisté]] da [[Albert Einstein]]. * [[1985]] - [[Drame do Heysel]]: 39 moirts et des cintinnes di coixhis tins d' on match di [[fotbale]] a [[Brussele]]. </div> Dierins djoûs: [[28 di may]] &ndash; [[27 di may]] &ndash; [[26 di may]] <noinclude> [[ca:Template:Maig 29]] [[de:Template:Hauptseite Jahrestage 29. Mai]] [[en:Wikipedia:Selected_anniversaries/May 29]] [[it:Template:PaginaPrincipale/Attualita/29 maggio]] [[nl:Template:Geschiedenis 29 mei]] </noinclude> 20952 60028 2006-06-08T22:17:19Z Pablo 5 on prefere -> on-z inme mî * dji n' sai nén|Dji n' sai nén * Licinces libes (on-z inme mî) ** GFDL|Licince di libe documintåcion di GNU (GFDL) ** PD|Dominne publik * Licinces «Creative Commons» ** CC-BY|Atribucion (consyî si c' est èn ovraedje da vosse) ** CC-BY-SA|Atribucion, cossemaedje a l' idintike ** CC-BY-SA BE|Atribucion, cossemaedje a l' idintike, Beldjike ** CC-BY-SA CA|Atribucion, cossemaedje a l' idintike, Canada ** CC-BY-SA FR|Atribucion, cossemaedje a l' idintike, France * Licinces nén libes (a eviter si possibe) ** licince coviete|Coviete (di live, plake, evnd) ** licince imådjes nén comerciåles|Dizo abondroets, mins k' on n' pout eployî des uzaedjes nén comerciås 20953 59308 2006-06-04T16:36:40Z Pablo 5 <div clear="all"> {| align="center" style="width:80%; background-color:#F8F8F8; border:2px solid #E0E0E0; padding:5px;" |- |align="center"|[[Imådje:Fair use icon - Book.png|64px|Copyrighted]] | Çouci c' est l' imådje d' ene '''coviete di live, plake, evnd''', li pus probåbe c' est k' ele soye '''dizo abondroets''' da l' årtisse ou l' eplaideu; mins nerén c' est èn uzaedje oniesse (fair use) ki d' eployî ene imådje di fwebe cwålité, dins l' cåde do pordjet Wikipedia, po-z enimådjî èn årtike åd fwait di ciste ouve la. Des '''ôtes uzaedjes''' sont '''disfindous''', sol Wikipedia ou ôte pårt. Loukîz a [[:en:Wikipedia:Fair use|Wikipedia:Fair use]] po pus di racsegnes. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Imådjes licince coviete|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 20954 58538 2006-05-29T01:40:57Z Pablo 5 Avou ene hepe et on boes d' vôye displaecî viè Avou ene hepe et on bos d' voye: rifondaedje tite #REDIRECT [[Avou ene hepe et on bos d' voye]] 20955 59309 2006-06-04T16:36:57Z Pablo 5 <div clear="all"> {| align="center" style="width:80%; background-color:#F8F8F8; border:2px solid #E0E0E0; padding:5px;" |- |align="center"| [[Imådje:PD-icon.svg|64px|Dominne publik]]'''''Dominne publik''''' | Ciste imådje a stî metowe dins l' [[dominne publik]] pa l' ci k' end aveut ls [[Wikipedia:abondroets|abondroets]], oudonbén c' est ene viye imådje et les abondroets sont houte, oudonbén ele ni pout nén esse dizo abondroets. Çouchal est valide po tos les payis. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Imådjes dominne publik|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 20957 58628 2006-05-29T16:18:17Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:londjin]] 20958 58641 2006-05-29T19:17:38Z Pablo 5 redjiblaedje #REDIRECT [[Warum Krieg ?]] 20959 58651 2006-05-29T19:30:39Z Pablo 5 == Discrijhaedje == Afitche di "No pôve gade est crevêye" ene rilomêye tchanson da [[François Loriaux]] == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 20960 58663 2006-05-29T21:21:57Z Pablo 5 {{djermon viyaedje}} '''Housse''', c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou [[Blegneye]]. * Limero del posse: '''4671''' (vî limero '''4512''') * [[Limero diyalectolodjike]]: '''L 54''' 20961 59881 2006-06-08T09:59:17Z Pablo 5 [[Jigé]] displaecî viè [[Jijé]] [[Categoreye:Rilomés Walons|Jije]] [[Categoreye:Bindes d' imådjes|Jije]] [[Categoreye:pondeure et dessinaedjes]] [[Imådje:Moureau aprandjire.jpg|thumb|Enimådjaedje pa Joseph Gillain d' on live da [[Paul Moureau]]]] '''Jijé''', di s' vraiy no Joseph Gillain, esteut on rlomé spiroutî walon. I vna-st å monde li [[13 di djanvî]] [[1914]] a [[Djedene]], et mori l' [[19 di djun]] [[1980]] a [[Versailles]] el [[France]]. Ses parints, [[Eugène Gillain]] eyet Marie Doffagne, ont-st avou 7 ôtes efants, Marie (1909), Paul (1911), Henri (1913), Joseph (1914), Albert (1916), Louise (1918), Thérèse (1920) et Monique (1923). Jijé fourit on soûmint del gazete [[Spirou (gazete)|Spirou]], k' il î animéve les istweres di ''Jean Valhardi'', ''[[Spirou et Fantasio]]'', ''Blondin et Cirage'' (k' ont stî ahivés dins l' presse crustinne) et co ''Jerry Spring''. Poy i moussa-st el gazete ''[[Pilote (gazete)|Pilote]]'', wice k' i va rprinde li dessinaedje di ''[[Tanguy et Laverdure]]'' des mwins da [[Uderzo]] et so des sinnårios da [[Jean-Michel Charlier]]. Joseph Gillain a-st eto enimådjî les 30 prumîs limeros des [[Cayés Walons]] (1938-1940), et des lives di des scrijheus des [[Relîs Namurwès]] k' ont rexhou adon. Metans : * [[Contes d' aprandjire (arimeas)]] da [[Paul Moureau]]. E [[2004]], on Muzêye Jijé a-st askepyî, ki prezinte si ouve, eyet l' cene di bråmint d' ôtes k' on bouté avou lu a l' ådje d' ôr del binde d' imådjes bedje. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.jije.org/jije/bio1434.html Si biyografeye] (e francès) [[en:Jijé]] [[fi:Jijé]] [[fr:Jijé]] [[nl:Jijé]] 20962 58694 2006-05-30T14:49:17Z Lucyin 16 rapoirtaedje so Pire Otdjåke dins li [[ptite gazete]] "Passe-partout" da Eugène Poncé (eplaidî so Wiki avou l' åjhmince do scrijheu ey eplaideu) rapoirtaedje so Pire Otdjåke dins li [[ptite gazete]] "Passe-partout" da Eugène Poncé (eplaidî so Wiki avou l' åjhmince do scrijheu ey eplaideu) 20963 58695 2006-05-30T15:06:47Z Lucyin 16 Pierre Otjacques (e 2000) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} Pierre Otjacques (e 2000) (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), {{licince imådjes Lucyin}} 20964 59013 2006-06-02T05:58:39Z Pablo 5 /* Come bouteu pol walon */ [[Categoreye:sicrijheus e walon|Otjacques]] [[Categoreye:bouteus pol walon|Otjacques]] [[Categoreye:eplaideus e walon|Otjacques]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Otjacques]] [[Imådje:Otjacques_Pierre.jpg|thumb|left|(e 2000)]] '''Pierre Otjacques''' (e walon, télcôp scrît '''Pire Otdjåke''') a skepyî e [[1962]]. I provént d' [[Glaireuse (Viyance)|Glaireuse]]. C' est on scrijheu e walon et on bouteu pol walon. I djåzéve todi walon avou les waloneus, et lzî scrire eto e walon. Di s' mestî, il esteut [[årtisse (veterinaire)|årtisse]] (po les biesses) [[Li Tchestea (veye)|å Tchestea]]. Di s' [[pasmint d' tins]], il esteut eto on fel [[åbussoneu]]. [[Imådje:Otjacques_pitite_gazete.jpg|thumb|Papî so Pire Otdjåke da Eugène Poncé dins l' pitite gazete "Passe-partout" e 2006]] [[Imådje:Otjacques_lete.jpg|thumb|Lete da Pire Otdjåke e walon]] == Come sicrijheu == Il a fwait ene bele rîlêye di [[biyet d' oumeur|biyets d' oumeur]] dins des ptitès gazetes, so les moes et les såjhons, sovint tot-z alant rcweri des vîs [[spot]]s e walon. Il a eto scrît sacwants [[arimea]]s et del [[prôze nén racontrece]] (ecolodjeye,pôrts, bén-magnî). Ses papîs passént dins [[Singulîs (gazete)|Singulî]], [[Coutcouloudjoû]] eyet [[Li Rantoele (gazete)|Li Rantoele]]. Dins li rvowe d' istwere rdjonåle "''Aux sources de la Lesse''", i fjha des rcweraedjes so les [[fåves do vî vî tins]] do payis del [[Hôte-Lesse]]. == Come eplaideu e walon == I fourit l' askepieu, avou [[Louwis Baidjot]] del gazete e walon "Coutcouloudjoû". Il fourit cwårlî [[Li Rantoele (soce)|del Rantoele]] dispu li cminçmint, et l' eplaideu responsåve del "Rantoele-gazete". Il esteut dins l' comitî po relire les scrijheus ritnous dins "[[Scrijheus d' Årdene (antolodjeye)|Scrijheus d' Årdene]]". A pårti di 2005, c' est eto lu k' adjinçna li rvowe "Singulîs". == Come bouteu pol walon == I fourit onk des stamons del "Soce des Rcåzeus d' walon", enondêye e 1994 pa [[Lucyin Mahin]]. I fourit prezidint del federåcion do Lussimbork di l' [[UCW]] a pårti di 2001. Il esteut sovint dins les djuris, do [[Libråmonissîme (bate)|Libråmonissîme]], do [[Singlé d' Bwès (bate)|Singlé d' Bwès]], di [[Mamjhele lingaedje|Mamjhele Lingaedje]] et des bates di recitaedjes d' efants del [[Province do Lussimbork]]. I scrijha so ces concours la dins l' live [[Ké walon po dmwin (live sol walon)|Ké walon po dmwin ?]]. == Come ricwereu sol walon == Il a fwait des rcweraedjes so les nos e walon del [[misrete]]. Il a eto eplaidî des dnêyes sol [[yebe ås maladeyes|médiaedje]] avou l' [[yebe di troye]]. Il a eto fwait l' djivêye des [[toponimeye do walon|nos d' plaeces]] di Glaireuse. I cacha ossu so tot çou k' a-st a vey avou l' ahivaedje del [[tchene]]. 20965 58698 2006-05-30T15:30:16Z Lucyin 16 Lete da Pire Otdjåke a Lucyin Mahin (2005) {{licince imådjes Lucyin}} Lete da Pire Otdjåke a Lucyin Mahin (2005) {{licince imådjes Lucyin}} 20966 58707 2006-05-30T15:55:10Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijhaedje]] On '''biyet d' oumeur''', c' est on [[scrijhaedje]] di [[prôze]], la kel sicrijheu dene si idêye, d' ene clapante façon, so on sudjet al môde. Mins çou k' i dijhnut est cwand minme pratike, nén come dins l' [[prôze-powezeye]]. Les biyets d' oumeur alèt foirt bén come [[ratacaedje (d' ene gazete)|ratacaedje]] d' ene rivowe. == Sacwants scrijheus d' biyets d' oumeur e walon == * [[Charles Massaux]] * [[Pierre Otjacques]] * [[Paul-Henry Thomsin]] 20967 59015 2006-06-02T06:13:58Z Pablo 5 ôre pol djivêye des djermons {{djermon motî|wangni}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>wangnî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.s.c.] <B>1.</B> esse li prumî (d' ene bate). <I>Li prumî k' aveut catchî tos les chifes d' ene des cwåtes criyive "kine!" et il aveut wangnî</I> ([[M. Georges]]). <span lang=fr>F. gagner.</span> Mots d' aplacaedje * sol viebe "wangnî" ** [[Motî:wangne-pwin|wangne-pwin]] * sol no "wangne" ** [[Motî:wangne-corti|wangne-corti]] 20968 58715 2006-05-30T16:50:59Z Lucyin 16 Disfondowes: <span lang=wa-feller>gangne-pwin, wangne-pan, gâgne-pin, guingne-pangn, guègne-pwin</span>. 20969 59016 2006-06-02T06:16:17Z Pablo 5 ricnoxhou pa l' eglijhe <FONT COLOR="#ff0000"><B>imprimateure</B></FONT> [f.n.] [[Motî:åjhmince|åjhmince]] d' èn eveke k' on-z est oblidjî d' aveur po-z [[Motî:eplaidî|eplaidî]] on scrijhaedje rilidjeus ricnoxhou pa l' eglijhe. <I>Lorint aveut l' air di dire k' on n' åreut nén l' imprimateure, paski ci n' esteut nén on rlidjeus k' aveut ratourné l' live.</I> <span lang=fr>F. (latén) imprimatur.</span> ---- * [[imprimateure|Dipus d' racsegnes so l' imprimateure]] 20970 59019 2006-06-02T06:30:31Z Pablo 5 prijhî -> préjhî <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricnoxhe</B></FONT> (todi possibe) / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rkinoxhe</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rconoxhe</B></FONT> (pacô drî ene voyale) ([[Codjowaedje rexhe|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> sawè fé l' diferince eter deus sacwès. <I>Savoz bén cmint k' on ricnoxhe on måye d' agaesse d' ene frumele ? Li måye est noer et blanc eyet l' frumele blanke et noere</I> ([[R. Viroux]]). <span lang=fr>F. reconnaître, différencier, identifier.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Li boû ricnoxhe si ståve:</FONT> po ene sakî k' est dins ses waibes, et ki s' kidût sorlon. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;on ricnoxhe l' åbe a ses fruts:</FONT> on djudje ene sakî a çou k' i fwait. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ricnoxhe les måles foû des frumeles:</FONT> bén vey li diferince. <span lang=fr>F. distinguer.</span> <B>2.</B> [[Motî:préjhî|préjhî]], diner si djusse valeur a ene boune accion. <I>Si les djins vlèt rconoxhe les siervices k' on tchén a rindou, k' il elaxhénxhe avou des såçusses !</I> (H. Petrez). <span lang=fr>F. reconnaître, apprécier.</span> <B>3.</B> dire k' oyi a èn acuzaedje, èn ametaedje, u k' èn efant est da sinne. <I>I n' ricnoxhe nén ses flotches.</I> <I>C' esteut l' fi da l' abé Schinon; i l' aveut ricnoxhou.</I> <span lang=fr>F. reconnaître, avouer.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si ricnoxhe</FONT> [v.pr.] ritrover si tchmin. <span lang=fr>F. se repérer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricnoxhance</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rkinoxhance</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rconoxhance</B></FONT> [f.n.] cwålité d' ene sakî ki ricnoxhe li bén k' on lyi a fwait. <I>Minme vos propes efants n' ont pupont di ricnoxhance por vos</I> (D. Vanderstoken). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricnoxhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricnoxhante</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rkinoxhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rkinoxhante</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rconoxhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>rconoxhante</B></FONT> [addj., padvant u padrî] ki mostere del ricnoxhance. <I>Pôreut vali ki les djonnes serént ricnoxhants avou les vîs ki vicnut dins l' angoxhe et les tourmints</I> ([[P. Renson]]). <I>Si vos m' vôrîz rinde mi feme, dji vos sereu ricnoxhant tervi terdam</I> (A. Maquet). rl a: [[Motî:rimerciyant|rimerciyant]]. <span lang=fr>F. reconnaissant(e).</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ricnoxhåve</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>rkinoxhåve</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>rconoxhåve</B></FONT> [addj., purade padvant] ki pout esse ricnoxhou (owe). <span lang=fr>F. reconnaissable, identifiable, différentiable.</span> 20971 59017 2006-06-02T06:18:33Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;ricnoxhe: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">r(i)k(i)nohye, r(i)c(o)nohye</FONT>, r(i)k(i)nohe, r(u)c(u)nohe, r(u)c(u)nuche, r(ë)k(ë)noche, r(i)c(o)noche, (è)rconoche, r(i)conèche, (è)rconèche, (i)rconèche, r(i)c(o)nuche, r(i)conète, (è)rconète, r(u)conu, (è)rcounèche, r(u)counuche, r(è)k(è)nuche, r(ë)counëche, r(u)counu, r(u)couniche, (è)rcounwasse, (è)rcounwate</span> ;ricnoxhance: ;ricnoxhant: ;ricnoxhåve: 20972 58724 2006-05-30T17:07:53Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20973 58725 2006-05-30T17:08:26Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20974 58726 2006-05-30T17:08:49Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20975 58727 2006-05-30T17:09:18Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20976 58728 2006-05-30T17:09:42Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20977 58729 2006-05-30T17:10:59Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20978 58730 2006-05-30T17:11:22Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20979 58731 2006-05-30T17:12:25Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20980 58732 2006-05-30T17:13:03Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20981 58733 2006-05-30T17:13:30Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20982 58734 2006-05-30T17:14:27Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20983 58735 2006-05-30T17:15:12Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20984 58736 2006-05-30T17:16:29Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20985 58737 2006-05-30T17:17:01Z Karima 106 #REDIRECT [[Motî:ricnoxhe]] 20986 59020 2006-06-02T06:32:10Z Pablo 5 blancs <FONT COLOR="#ff0000"><B>ratrossî</B></FONT> ([[Codjowaedje tchessî|codjowaedje]]) [v.c.] fé après (ene sacwè) po k' ele divegne come on vout. <I>Loukîz bén l' novea live so totes ses costeures: l' imprimeu Ågusse l' a-t i bén ratrossî ?</I> ([[J. Wisimus]]). Loukîz a: [[Motî:adjinçner|adjinçner]], [[Motî:toirtchî|toirtchî]]. <span lang=fr>F. façonner.</span> 20987 60021 2006-06-08T21:51:27Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijhaedjes e walon|Aurmonak walon del samwinne]] [[Categoreye:lives e walon|Aurmonak walon del samwinne]] [[Imådje:Aurmonak del Samwinne 1888 coviete.jpg|thumb|(1888)]] L' '''årmonak walon del Samwinne''' (''<SMALL>armonac wallon do l'saméne</SMALL>''), c' est èn [[årmonak e walon|årmonak]] k' a parexhou el fén do 19inme sieke. Il esteut eplaidî pa [[Hubert Scius]], ki publiyive eto ''[[Gazete «La Semaine» di Måmdey|La Semaine]]''. Sol prumire pådje, gn a veut l' catchet da Celestin, li dierin [[Principåté di Ståvleu et Måmdey|prince-abé d' Måmdey]]. 20988 58745 2006-05-30T19:44:02Z Lucyin 16 Årmonak del Samwinne displaecî viè Årmonak walon del Samwinne: tite å djusse #REDIRECT [[Årmonak walon del Samwinne]] 20989 58954 2006-06-01T21:53:10Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje [[Categoreye:lives|Aurmonak]] [[Categoreye:cronolodjeye|Aurmonak]] [[Imådje:Aurmonak samwinne 1888.jpg|thumb|Prumire pådje di l' [[årmonak walon del Samwinne]] di 1888]] Èn '''årmonak''', c' est on ptit [[live (po lére)|live]] avou tos les [[djoû]]s d' ene [[anêye]], et des ptits scrijhaedjes k' ont-st a vey avou tchaeke djoû, tchaeke [[samwinne]], tchaeke [[moes]], tchaeke [[såjhon]]. E 20inme sieke, les årmonaks ont stî bråmint replaecîs pa des pindåves [[calindrî]]s. Les årmonaks e walon sont metous so ene [[årmonak e walon|pådje tote seule]]. [[da:Almanak]] [[de:Almanach]] [[en:Almanac]] [[es:Almanaque]] [[eu:Almanaka]] [[fr:Almanach]] [[nl:Almanak]] [[nn:Almanakk]] [[no:Almanakk]] [[nrm:Arménâ]] [[pl:Almanach]] [[pt:Almanaque]] [[ru:Альманах]] [[zh:年鉴]] 20990 58892 2006-05-31T13:37:49Z Pablo 5 licince prumire pådje di l' årmonak del Samwinne == Licince di l' imådje == {{PD}} 20991 58762 2006-05-30T20:39:18Z Pablo 5 Netyî l' muchete di cisse pådje ci? $1 20992 58764 2006-05-30T20:45:16Z Pablo 5 Fwait. 20993 58765 2006-05-30T20:45:51Z Pablo 5 '''Vos avoz $1 cayets dins vosse djivêye des shuvous, tot contant les pådjes di copene.''' 20994 58766 2006-05-30T20:46:09Z Pablo 5 Estoz seur delzès voleur oister? 20995 58767 2006-05-30T20:46:49Z Pablo 5 Vosse djivêye des shuvous a stî netieye. {{PLURAL:$1|$1 cayet a stî bodjî|$1 cayets ont stî bodjîs}} foû. 20996 58768 2006-05-30T20:47:13Z Pablo 5 Netyî l’ djivêye 20997 58769 2006-05-30T20:47:31Z Pablo 5 po $1 20998 58891 2006-05-31T13:35:33Z Pablo 5 licince boket di l' [[årmonak walon del Samwinne]] di 1888, ki vout kel creyåcion d' Adame ey Eve fouxhe e 4007 div. Dj.C. == Licince di l' imådje == {{PD}} 20999 58783 2006-05-30T21:47:03Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Adan]] 21000 59005 2006-06-01T23:02:29Z Pablo 5 /* Lives so les nos d' famile del Walonreye */ [[Categoreye:antroponimeye|*]] On '''no d' famile del Walonreye''', c' est on [[no d' famile]] ki s' poite asteure, u ki s' poirtéve davance, el [[Walonreye]]. == Sacwantès trokes especiåles di nos d' famile walons == * [[no d' famile k' est eto ptit no]] * [[no d' famile addjectif + pitit no]] * [[no d' famile walon vinant d' Alzace]] == Lives so les nos d' famile del Walonreye == * ''Les noms de famille de la Belgique'' (Auguste Vincent) * ''[[Live da Carnoy so les nos d' famile del Beldjike|Origine des noms de famille en Belgique]]'' ([[A. Carnoy]], 1953) * ''[[Motî des nos d' famile del Walonreye|Dictionnaire des noms de famille en Belgique romane]]'' ([[Jules Herbillon]] et [[Jean Germain]], 1996). 21001 58791 2006-05-30T22:15:38Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Jules Herbillon]] 21002 58794 2006-05-30T22:27:43Z Pablo 5 ôtes loyéns 21003 58795 2006-05-30T22:28:17Z Pablo 5 Cisse pådje ci mostere totes les pådjes di modele (espåce di lomaedje «{{ns:template}}») ki n' sont nén eployîs dins ene ôte pådje. Rimimbrez vs di verifyî s' i n' a nén des ôtes loyéns divant delzès disfacer. 21004 58796 2006-05-30T22:28:31Z Pablo 5 Modeles nén eployîs 21005 58798 2006-05-30T22:33:11Z Pablo 5 Netyî 21006 58804 2006-05-30T22:37:48Z Pablo 5 Èn nén mostrer les candjmints da minne 21007 58805 2006-05-30T22:38:16Z Pablo 5 Mete les pådjes ki dj' askepieye dins l' djivêye des pådjes shuvowes 21008 58807 2006-05-30T22:38:32Z Pablo 5 Èn nén mostrer les candjmints des robots 21009 59584 2006-06-06T18:21:35Z Pablo 5 /* Come toponimisse */ Vorou -> Voroû [[Categoreye:ricwereus sol walon|Herbillon]] [[Categoreye:bouteu pol walon|Herbillon]] [[Imådje:Herbillon_biyografeye.jpg|thumb|left|120px|so on live del SLLW]] '''Jules Herbillon''' a skepyî e [[1896]] ey a morou e [[1987]]. C' esteut aprume on [[rcwereu sol walon]], k' a bråmint fwait so l' [[antroponimeye]] et sol [[toponimeye do walon|toponimeye]]. Å cmince, il aveut eto scrît sacwants bokets e walon. Si prumî scrijhaedje e walon si loméve "li måle garite" (c' esteut e 1930). E 1946, i moussa al [[SLLW]]. L' ome a scrît, po s' plaijhi, dipus d' 445 sincieus årtikes, bråmint so les nos d' djins et les nos d' plaece. I rashonne ses cnoxhances so les nos d' famile dins on motî k' i lome ''Un nouveau traité sur les noms da famille belges''. I n' a måy yeu l' ådjeu di l' atchever. C' est l' [[Jean Germain|Djihan Djermwin]] ki l' eplaida, bråmint a pårti des scrîts da Herbillon, et siner avou lu li rlomé "''[[Motî des nos d' famile del Walonreye|Dictionnaire des noms de famille en Belgique romane]]''". L' ovraedje n' a vudî k' e 1996, après l' moirt da Herbillon. E 2005, gn a on live sor lu k' a rexhou dins l' colecccion "Memwere walone" del SLLW, sol tite ''Jules Herbillon, ou la quête inlassable de l' origine des mots wallons''. Di s' mestî, il esteut prof di latén grek. Si aveut i fwait des rcwerances so les rlidjons des [[mitolodjeye greke|Greks]] et des [[mitolodjeye rominne|Romins]]. == Come toponimisse == Di 1945 a 1978, i studia a pô près 1300 nos d' plaeces di [[Hesbaye]], eplaidîs dins l' ''Bulletin de la commission royale de toponymie et de dialectologie''. Po les viyaedjes del Hesbaye dilé Lidje, il aléve fé ses rcweraedjes a velo. Il a studyî 5861 ectares di teres so les [[ancyin ptit ban del Walonreye|ancyins ptits bans]] di : * [[Bierzet]] * [[Crusnêye]] * [[Fexhe]] * [[Fleroû]] * [[Fô]] * [[Hestape]] * [[Hognoûle]] * [[Kimexhe]] * [[Ôdeu]] * [[Ôtêye]] * [[Ôtrindje]] * [[Tisse]] * [[Voroû-Goreu]] * [[Viyé-l'-Eveke]] * [[Xhindmåle]] E rawete, i splitcha 210 nos d' plaeces do [[payis d' Nameur]], et publiyî ses trovas, di 1968 a 1987, dins le ''Guetteur wallon''. Ces notes la estît replaideyes e 2006 pa l' SLLW en on live ''Notes de toponymie namuroise''. Dins ses rcweraedjes la, i rmeta les nos d' plaeces so des [[mape (djeyografeye)|mapes]] a 1/10.000inme. Ci fourit l' prumî toponimisse do walon a bouter sifwaitmint. I lijheut eto tot çou ki s' eplaidive sol toponimeye, et fé des contes-rindous ki mostrént li bén come li må des trovas etimolodjikes. Il a bouté, di 1952 a 1987 a l' tåvlotêye po les nos des rowes do [[grand Brussele]]. Laddé, i waitive todi k' on rindaxhe li vî no (k' esteut todi e [[flamind]]). Si a-t i sovint cåzé disconte do lomaedje des rowes avou des nos d' politikîs. Il a eto rashonné tot les pondants et les djondants des etimolodjeyes des [[No des viyaedjes del Walonreye|nos walons des viyaedjes del Walonreye]] en on [[Live so les comenes del Walonreye da Herbillon|live eplaidî å ''Crédit Communal'']]. == Come [[etimolodjeye do walon|etimolodjisse]] == Jules Herbillon est on des råles a-z aveur fwait des rcweraedjes lo les [[calcaedje di l' espagnol e walon|calcaedjes di l' espagnol e walon]], mins les rzultats fourît foirt tenes. Elzès publiya dins on sillabusse "''Eléments espagnols en wallon et dans le français des anciens Pays-Bas''", k' il evoya on côp al [[royinne Fabiola]]. == Come bouteu pol walon == A stî on mimbe askepieu del soce "les amis des Dialectes". Et penleu -bouteu disk' al fén. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://users.skynet.be/sllw/mw_herb.html Conte-rindou do prezintaedje do live del SLLW so Jules Herbillon (e francès)] 21010 58970 2006-06-01T22:16:29Z Pablo 5 J. Herbillon -> Jules Herbillon [[Categoreye:antroponimeye|Germain]] [[Categoreye:ricwereus sol walon|Germain]] [[Categoreye:rifondaedje do walon|Germain]] '''Jean Germain''', c' est on rcwereu sol walon, k' a bråmint bouté so l' [[antroponimeye]]. Il eplaida e 1996 li [[Motî des nos d' famile del Walonreye]], k' il aveut rashonné a pårti des eplaidaedjes et des fitchîs da [[Jules Herbillon]]. C' est eto lu k' a enondé l' prumî l' idêye pratike do [[rfondaedje do walon]], et minme l' atuze des [[betchfessîs scrijhas]] ([[betchfessî ea|EA]]), mins il a do côp leyî ouve avou cist ovraedje la. Il aveut cmincî pa on memwere so les [[cårire]]s di [[Spontin]]. E 2005, il a eto fwait rexhe on live so les [[toponimeye do walon|nos d' plaeces]] di Spontin. Di s' mestî, il esteut directeur del bibioteke del Fak di Romanes å [[UCL|Noû-Lovén]]. 21011 58828 2006-05-30T23:35:41Z Lucyin 16 Adnet, Adnot #REDIRECT [[Motî:Adan]] 21012 58829 2006-05-30T23:36:19Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:Adan]] 21015 58884 2006-05-31T13:29:47Z Pablo 5 Ragrandi l' djivêye po mostrer tos les candjmints 21016 62589 2006-06-20T16:12:16Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Vivario]] '''Pierre Grégoire baron d' Vivario''' fourit borguimwaisse di [[Lidje (veye)|Lidje]] di 1769 a 1779. I fourit onk des askepieus del [[Societé d' Emulåcion]]. Come sicrijheu e walon, il est l' fijheu del «[[Li fiesse di Xhoutsiplou (operå)|fiesse di Xhoutsiplou]]», ene des pîces do [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]], k' i scrijha lu tot seu. Avou [[Simon de Harlez]], [[Jacques-Joseph Fabry]] et [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], i toirtcha "[[Li voyaedje di Tchôfontinne (operå)|Li voyaedje di Tchôfontinne]]", li prumire des cwate pîces. 21017 65294 2006-06-26T11:23:40Z Pablo 5 hårdêye mediateke {{djermon}} [[Categoreye:tchanteus et fjheus d' tchansons e walon|Hamal]] [[Categoreye:rilomés Lidjwès|Hamal]] [[Imådje:Hamal JN papi gazete.jpg|thumb|boket del gazete "Le Soir" so Jean-Noël Hamal (18 di setimbe 1970)]] '''Jean-Noël Hamal''' vina-st å monde li [[23 d' decimbe]] [[1709]] a [[Lidje (veye)|Lidje]], et mori l' [[26 di nôvimbe]] [[1778]], a Lidje avou. Il esteut [[compôzeu d' muzike]] et [[mwaisse di tchant]] al [[catedråle di Lidje]]. C' est onk des grands muzicyins d' [[Principåté d' Lidje|Lidje]]. I scrijha les muzikes des cwate operås do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]] C' est l' mononke da [[Henri Hamal]]. == Difoûtrinne hårdêye == * [http://www.lamediatheque.be/Travers_sons/hamal.htm plakes des ouves da Hamal al mediatake di Walonreye] [[fr:Jean-Noël Hamal]] 21018 62584 2006-06-20T16:01:58Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Harlez]] '''Simon de Harlez''' a skepyî a Lidje diviè 1700 et î a morou e [[1782]]. Il esteut signeur di Rabozêye et do ban d’ [[Fronveye]]. I dvént on tchenonne di [[Lidje (veye)|Lidje]] et consyî do [[Prince Tchåle di Houte-li-Mont]]. I scrijha tot seu èn [[operå]] : [[Les Ipocondes (operå)|Les Ipocondes]], onk des cwate operås do [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]]. Avou [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], [[Jacques-Joseph Fabry|Fabry]] et [[Pierre Grégoire baron d' Vivario|Vivario]] «[[Li voyaedje di Tchôfontinne (operå)|Li voyaedje di Tchôfontinne]]». De Harlez est rwaitî pa [[François Bailleux]] come on bon fjheu d’ [[arimea]]s et on cråne [[compôzeu d' muzike|muzicyin]]. C’ est lu k’ a discovrou ey ecoraedjî [[Modeste Grétry|Grétry]]. C' est bråmint a cåze di lu ki les [[Belès letes|Belès Letes]] e 18inme sieke el Principåté d' Lidje, c' esteut scrît e walon, nén e francès. Ces trevéns la sont rwaitîs pa François Bailleux come l' ådje d' ôr do lingaedje walon. Tos les iviers, i fjheut des raploûs di muzicyins et intelectouwels lidjwès, la ki les pîces do teyåte walon fourît compôzêye. Riprins dins l' [[grosse antolodjeye da Piron]]. == Ôtès muzikes compôzêyes pa de Harlez == Il a co fwait cénk cantates: * Proloke po ravizer on complimint tchanté el såle d’ assimblêye sol plaece des Djezwites li nouv di fevrî 1762 (metou e muzike pa [[Jean-Noël Hamal|Hamal]], tchanté po li strimaedje del såle des Rdoutés, k’ aléve divni li «[[Societé d' Emulåcion]]»). * Cantåte lidjwesse å grand keur prezintêye å prince Tchåle li djoû di si eleccion, li 20 d’ avrî [[1763]]. * Cantåte lidjwesse pal djoû ki nosse Prince di Houte–li-Mont intere å Palå, metou e muzike på Mwaisse Hamal. * Cantåte lidjwesse prezintêye å Prince Tchåle li djoû di l’ inåguråcion del par des [[pårlî]]s (Lidje, F.S. Desoer, 1764) * Cantåte po buskinter nosse Prince Tchåle di Houte-li-Mont li djoû d’ ès fiesse, prezintêye del pårt di Mwaisse Hamal ki l’ a metou e muzike. 21019 62580 2006-06-20T15:57:30Z Djoseph 126 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Cartier]] '''Pierre Robert de Cartier de Marcienne''' signeur di [[Mont-dzeu-Mårciene]], [[Djenveye (Djé-Sint-Rmey)|Djenveye]], [[Poitchrece-e-Condroz|Poitchrece]], borguimwaisse di Lidje e 1768 deputé perpetouwel des [[Principåté d' Lidje|Estats do Payis d' Lidje]] et del [[Conteye di Lô]]. I scrijha, avou [[de Harlez]], [[Pierre Grégoire baron d' Vivario|Vivario]] et [[Jacques-Joseph Fabry|Fabry]], l' operå «[[li voyaedje di Tchôfontinne (operå)|li voyaedje di Tchôfontinne]]», li prumire pîce do [[Teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]]. [[fr:Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] 21020 65293 2006-06-26T11:15:59Z Pablo 5 i shonne ki l' sicrijhaedje des tites a candjî so les deus ans; dji mete les deus cognes k' on trove sol daegntoele [[categoreye:teyåte e walon]] [[categoreye:prumîs scrijhaedjes e walon]] [[Imådje:Teyaute lidjwes Bailleux.jpg|thumb|Coviete di l' edicion di 1854 da Bailleux]] Li '''teyåte lidjwès''', c’ est on live avou cwate operås e walon sicrît e 1756-1757 dins les sålons da [[Simon de Harlez]], a [[Lidje (veye)|Lidje]]. C’ est tos operås. Li "Voyaedje a Tchôfontinne" a stî scrît eshonne pa [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], [[Simon de Harlez|de Harlez]], [[Pierre Grégoire baron d' Vivario|Vivario]] et [[Jacques-Joseph Fabry|Fabry]]. Les ôtes pîces ont stî toirtcheyes pa on scrijheu a lu tot seu. Totes les muzikes ont stî compôzêyes pa [[Jean-Noël Hamal]]. == Les cwate pîces do teyåte lidjwès == Li '''prumire des pîces''', c’ est "[[li voyaedje di Tchôfontinne (operå)|li voyaedje di Tchôfontinne]]" (''Voeche di Chôfontaine'', ''Li Voëgge di Chôfontaine''), djouwêye divant les djins pol prumî côp li [[25 di djanvî]] [[1757]]. Li '''deujhinme''', c' est "[[Li Lidjwès egadjî (operå)|li Lidjwès egadjî]]" (''Li Ligeoi egagy'', ''Li Lîgeois ègagi''). Elle a stî scrîte pa [[Jacques-Joseph Fabry]]. Ele fourit djouwêye pol prumî côp li [[14 d' avri]] 1757. Li '''troejhinme pîce''', "[[Li fiesse di Xhoutsiplou (operå)|li fiesse di Xhoutsiplou]] (''Li fiess di Hoûte-si-Ploû'', ''Li fièsse di Hoûte-Si-Ploû'') fourit djouwêye pol prumî côp li [[8 di decimbe]] [[1757]]. Elle a stî scrîte pa [[Pierre Grégoire baron d' Vivario|Vivario]]. Li '''cwatrinme''' et l’ pus bele pîce, c’ est "[[Les Ipocondes (operå)|les Ipocondes]] (''Les Ypoconte'') da [[Simon de Harlez]]. == Eplaidaedjes et rlomêye == Do tins del [[Principåté d' Lidje|Principåté]], et do [[Redjime francès]], les 4 mwaissès pîces do "teyåte lidjwès" fourît rimprimêyes soeye-t i totes seules, soeye-t i dins l' [[årmonak]] lidjwès. Elle estît eto vindowes a Lidje, amon Lemarié ([[livreye]]). Gn a yeu, pol moens, des edicions e 1757, 1758, 1768, 1783, 1784, 1785, 1787 (an VIII), 1810. On lzès rimprime co do [[redjime olandès|tins de Olandès]] (1827) et å cminçmint del dislaxheye [[Beldjike]] (1845, 1847). Les cwate pîces fourît ''ricoridjeyes'' pa [[François Bailleux]] (ki riscrît metans ''Les Ypoconte'' e ''Les Hypocondes''). Elle estît replaideyes a l’ Imprimreye J-G Carmanne a Lidje e 1854, avou èn adrovaedje istorike da Ulysse Capitaine, on corwaitaedje d’ on prof flamind di l’ Univiersité d’ Gand, J. Stecher, et troes graveures da J. Heldig. Ciste edicion la a-st eto ene cénkinme pîce, "[[Li målignant (operå)|li Målignant]], da J.M. Henault. Les cwate pîces metnut en sinne des ptitès djins avou leus dfåts. Sacwants rvazîs des pîces divnît des spots. Li teyåte lidjwès fourit todi dpus djouwé e 19inme sieke, et disk’ e 1850 po les grandès fiesses. Li rexhowe do live da Bailleux e 1854 a stombyî les waloneus di Lidje a s’ rashonner po-z a monter li [[SLLW]]. 21021 60229 2006-06-12T11:15:54Z Lucyin 16 {{djermon}} [[categoreye:rilomés Lidjwès]] [[categoreye:Principåté d' Lidje]] [[Imådje:Maximilian_Heinrich_von_Bayern.jpg|thumb|Miyin Hinri d' Bavire, e 1658]] '''Miyin-Hinri d' Bavire''' (F. ''Maximillien-Henri de Bavière'', Alm. ''Maximilian Heinrich von Bayern'') vina-st å monde li [[8 di decimbe]] [[1621]] et mori l' [[5 di djun]] [[1688]]. I fourit [[principåté d' Lidje|prince-eveke di Lidje]] di 1650 a 1688. E 1684 il a dicté on Rîlmint k' anixhiléve les droets et libertés des Lidjwès. Gn a rieu d' l' ôre el principåté et les disduts ont staté … po nén lontins. [[de:Maximilian Heinrich von Bayern]] [[en:Maximilian Henry of Bavaria]] [[no:Maximilian Heinrich av Bayern]] [[sl:Maximilian Henrick Bavarski]] 21022 60231 2006-06-12T11:20:14Z Lucyin 16 [[categoreye:rilomés Lidjwès]] [[categoreye:Principåté d' Lidje]] '''Djihan-Teyodore di Bavire''' (F. ''Jean-Téyodore de Bavière'', Alm. ''Johann Theodor von Bayern'') vina-st å monde li [[3 d' setimbe]] [[1703]] et mora l' [[27 di djanvî]] [[1763]]. I fourit [[principåté d' Lidje| prince-eveke di Lidje]] di 1744 a 1765. Il esteut almand et ni comprindeut nén l' [[walon]]. C' est tins di s' moennance ki [[Simon de Harlez|les de Harlez]], k' avént des hôtès plaeces el principåté, divnît des ecoraedjeus des årts et des letes el Principåté. Les [[Belès letes]] d' adon, e Payis d' Lidje, fourît pår e walon, inte did zeles, les [[Teyåte lidjwès (operås)|cwate operås do "Teyåte Lidjwès"]]. [[de:Johann Theodor von Bayern]] [[nl:Johan Theodoor van Beieren]] 21023 58918 2006-06-01T15:09:53Z Pablo 5 [[Copene:Cartier]] displaecî viè [[Copene:Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] ==Disambiguation== On this page, [[Djenveye]] needs to be disambiguated. A cette page, on doit desambiguer [[Djenveye]] parce qu'il y a deux endroits avec le nom [[Djenveye]]. [[Uzeu:206.223.165.253|206.223.165.253]] 1î d' djun 2006 a 04:54 (UTC) 21024 58917 2006-06-01T15:09:53Z Pablo 5 [[Cartier]] displaecî viè [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] #REDIRECT [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] 21025 58919 2006-06-01T15:09:53Z Pablo 5 [[Copene:Cartier]] displaecî viè [[Copene:Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] #REDIRECT [[Copene:Pierre Robert de Cartier de Marcienne]] 21027 58927 2006-06-01T15:30:13Z Pablo 5 [[Miyin-Hinri d’ Bavire]] displaecî viè [[Miyin-Hinri d' Bavire]] #REDIRECT [[Miyin-Hinri d' Bavire]] 21028 58932 2006-06-01T15:43:54Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Pierre Grégoire baron d' Vivario]] 21029 58933 2006-06-01T15:44:52Z Pablo 5 Redirecting to [[Pierre Grégoire baron d' Vivario]] #REDIRECT [[Pierre Grégoire baron d' Vivario]] 21030 58939 2006-06-01T15:53:35Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Jean-Noël Hamal]] 21031 58944 2006-06-01T16:02:58Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Simon de Harlez]] 21032 59576 2006-06-06T18:01:23Z Pablo 5 [[Categoreye:Sicrijhaedjes e walon|Armonak e walon]] L' eplaidaedje d' '''[[årmonak]]s e walon''' esteut foirt al môde, dispu l' 17inme sieke. * [[Årmonak da Matî Lansbert]] * L' årmonak lidjwès, ki rprindeut sovint des pîces do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]]. * [[Årmonak walon del Samwinne]] 21033 58957 2006-06-01T22:00:10Z Pablo 5 [[Gazete "La Semaine" di Måmdey]] displaecî viè [[Gazete «La Semaine» di Måmdey]] #REDIRECT [[Gazete «La Semaine» di Måmdey]] 21034 58961 2006-06-01T22:10:49Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:filmer]] #REDIRECT [[Motî:filmer]] 21035 58962 2006-06-01T22:11:05Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:filmer]] #REDIRECT [[Motî:filmer]] 21036 58963 2006-06-01T22:11:20Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:filmer]] #REDIRECT [[Motî:filmer]] 21037 58964 2006-06-01T22:11:43Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:filmer]] #REDIRECT [[Motî:filmer]] 21038 58965 2006-06-01T22:11:59Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:filmer]] #REDIRECT [[Motî:filmer]] 21039 58966 2006-06-01T22:12:36Z Pablo 5 Redirecting to [[Motî:Adan]] #REDIRECT [[Motî:Adan]] 21040 59008 2006-06-01T23:08:48Z Pablo 5 Vietnam <FONT COLOR="#ff0000"><B>filmer</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c. & v.c.] djouwer avou ene camera po saetchî des poitraits ki s' shuvnut, et vont fé on [[Motî:fime|fime]] u on rapoirtaedje tévé. <I>Kî çki filmêyrè ç' sinne la ?</I> <I>Et l' tévé ki filmêye les margayes des rtournaedjes di cazake po fé les conseys cominås</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. filmer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>filmaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "filmer". <I>Ele s' a petè a rire tins do filmaedje et il a falu ricmincî l' sinne.</I> <I>On-z a disfondou åzès gaztîs di esse la tins des filmaedjes</I> ([[L. Mahin]]). <I>Les tchinnes di tévé pîlèt paski l' filmaedje des grands matchs lezî costeye todi pus tchir.</I> Loukîz a: [[Motî:tournaedje|tournaedje]]. <span lang=fr>F. tournage, prise d' image.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>filmeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>filmeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>filmêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki filmêye. <I>Dinltins, on n' åreut nén dit platezak divant on filmeu pol tévé, ki sacwants candidats avént payî les djins po vôter por zels.</I> <I>Al fén del guere do Vietnam, des filmeus a leu boûsse avént mostré des poitraits d' on viyaedje broûlé å napale påzès marenes amerikins.</I> ([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. caméraman.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>filmåve</B></FONT> [addj. padvant u padrî] k' on sait filmer; k' on pout filmer. <I>Atincion k' dins ces payis la, totafwait n' est nén filmåve.</I> <span lang=fr>F. autorisé, possible à être filmé.</span> ---- * [[filmaedje (d' on fime)|Dipus d' racsegnes sol filmaedje (tournaedje) d' on fime]] * [[filmeu|Dipus d' racsegnes sol mestî d' filmeu]] 21041 59001 2006-06-01T22:59:45Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: en, hu, sv, uk, zh candjî: fr [[categoreye:fotografeye et cinema]] [[Imådje:Newark-film-production.jpg|thumb|Sinne di filmaedje]] Li '''filmaedje''' u '''tournaedje''', c' est tot l' tins k' on boute po prinde les sinnes d' on [[fime]]. Divant l' sinne, gn a on scalot ki dmande k' on s' taijhe, et boerler : "Taijhoz vos : on filmêye". Tchaeke sinne kimince pa on rclapaedje d' ene plantchete, avou l' limero del sinne mårké dsu. Cwand ene sinne ni va nén, li [[mwaisse-filmeu]] rboerlêye "Ahote !" (e francès "''coupez !''") Sovint, po fé del riclame, on preye des [[gaztî]]s a sacwantès sinnes do filmaedje. Cwand l' fime est tot filmé, gn è dmeure co l' [[emantchaedje (d' on fime)|emantchaedje]]. [[en:Filmmaking]] [[fr:Tournage (cinéma)]] [[hu:Filmgyártás]] [[sv:Filmproduktion]] [[uk:Кіновиробництво]] [[zh:電影製作]] 21042 58990 2006-06-01T22:45:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#FF0000"><B>Fleroû</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Freloux</span>, rebané avou Fexhe-å-Hôt-Clokî. ---- [[Fleroû|Dipus d' racsegnes do Fleroû]] 21043 58991 2006-06-01T22:47:41Z Pablo 5 {{djermon viyaedje|Flerou}} '''Fleroû''' (F. ''Freloux'') c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané [[Fexhe-å-Hôt-Clokî]]. * limero del posse: '''4347''' * [[Limero diyalectolodjike]]: '''W 57''' 21044 58997 2006-06-01T22:55:30Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijhaedjes e walon]] 21045 59034 2006-06-02T07:14:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>racroler</B></FONT> <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> fé des croles tot cåzant di tchveas k' estént plats dvant. <I>Elle a ses tchveas ki racrolèt: c' est k' i plourè del vesprêye.</I> <B>2.</B> fé on ptit movmint d' ratchitchaedje k' on n' sait ratni, tot cåzant do nez. <I>Il a l' nez ki racrole: c' est k' i conte ene minte.</I> <B>3.</B> si ratchitchî tot souwant, tot cåzant d' ene plante. <I>Les mayisses ont soe: i cmincèt a racroler.</I> rl a: [[Motî:racrapoter|racrapoter]], [[Motî:croufyî|croufyî]]. <span lang=fr>F. se recroqueviller, rabougrir.</span> <span lang=en>Ingl. to curl up.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si racroler</FONT> [v.pr.] racroler (so lu-minme). <I>Il a les tchveas ki s' racrolèt.</I> <span lang=fr>F. boucler, friser.</span> Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>racroler</B>, racrolè</span>. rl a: [[Motî:racracoler|racracoler]]. Etimolodjeye: bodje "[[Motî:crole|crole]]" eyet [[betchete ra-]]. 21046 59062 2006-06-02T10:37:00Z Lucyin 16 Redirecting to [[Biyet d' oumeur]] #REDIRECT [[biyet d' oumeur]] 21047 59067 2006-06-02T11:00:37Z Pablo 5 Redirecting to [[Francoprovinçå]] #REDIRECT [[francoprovinçå]] 21048 62836 2006-06-21T09:54:18Z Pablo 5 categoreye [[Categoreye:Belès Letes|*]] Les '''Belès Letes''' (on dit eto li ''literateure''), c' est des scrijhaedjes kel sicrijheu(se) saye k' i soeyénxhe bea, et ki n' divèt fé passer ene racsegne å léjheu (al léjheuse). Les belès letes sont rwaiteyes come èn [[årt]]. Dins les belès letes, on fwait sovint l' diferince inte li [[prôze]] et l' [[arimea|powezeye]]. Les scrijhaedjes di Belès Letes e walon sont metous so ene [[Belès Letes e walon|pådje tote seule]]. [[af:Literatuur]] [[an:Literatura]] [[ar:أدب]] [[ast:Lliteratura]] [[bg:Литература]] [[bn:সাহিত্য]] [[bs:Književnost]] [[ca:Literatura]] [[cs:Literatura]] [[cy:Llenyddiaeth]] [[da:Litteratur]] [[de:Literatur]] [[el:Λογοτεχνία]] [[en:Literature]] [[eo:Literaturo]] [[es:Literatura]] [[et:Kirjandus]] [[eu:Literatura]] [[fa:ادبیات]] [[fi:Kirjallisuus]] [[fiu-vro:Kirändüs]] [[fr:Littérature]] [[frp:Litèratura]] [[fur:Leterature]] [[fy:Literatuer]] [[ga:Litríocht]] [[gl:Literatura]] [[he:ספרות]] [[hi:साहित्य]] [[hr:Književnost]] [[hu:Irodalom]] [[ia:Litteratura]] [[id:Sastra]] [[ilo:Literatura]] [[io:Literaturo]] [[it:Letteratura]] [[ja:文学]] [[jv:Sastra]] [[ko:문학]] [[ku:Wêje]] [[la:Litterae]] [[lb:Literatur]] [[li:Literatuur]] [[lt:Literatūra]] [[lv:Literatūra]] [[mk:Литература]] [[ml:സാഹിത്യം]] [[mt:Letteratura]] [[nds:Literatur]] [[ne:साहित्य]] [[nl:Literatuur]] [[nn:Litteratur]] [[no:Litteratur]] [[nrm:Littéthatuthe]] [[oc:Literatura]] [[os:Литературæ]] [[pam:Literatura]] [[pl:Literatura]] [[pt:Literatura]] [[ro:Literatură]] [[ru:Литература]] [[scn:Littiratura]] [[sco:Leiteratur]] [[sh:Književnost]] [[simple:Literature]] [[sk:Literatúra]] [[sl:Književnost]] [[sr:Књижевност]] [[sv:Litteratur]] [[sw:Fasihi]] [[th:วรรณกรรม]] [[tl:Panitikan]] [[tr:Edebiyat]] [[uk:Література]] [[vec:Łiteratura]] [[zh:文学]] 21049 59082 2006-06-02T12:13:59Z Pablo 5 Candjî l' livea: 21050 59083 2006-06-02T12:14:21Z Pablo 5 Diner ou rsaetchî l' livea d' robot 21051 59086 2006-06-02T12:22:03Z Pablo 5 I va 21052 59095 2006-06-02T12:35:09Z Pablo 5 [[{{ns:user}}:$1|$1]] a-st asteure li livea d' robot. 21053 59089 2006-06-02T12:29:51Z Pablo 5 [[{{ns:user}}:$1|$1]] a l' livea d' robot. 21054 59090 2006-06-02T12:30:34Z Pablo 5 a dné l' livea d' robot a [[$1]] 21055 59091 2006-06-02T12:31:11Z Pablo 5 Djournå des liveas d' robot 21056 59092 2006-06-02T12:32:01Z Pablo 5 a rsaetchî l' livea d' robot da [[$1]] 21057 59093 2006-06-02T12:33:49Z Pablo 5 Çouchal, c' est on djournå des dinaedjes eyet rsaetchaedjes do [[{{ns:help}}:Robots|livea d' robot]] a des uzeus. 21058 59094 2006-06-02T12:34:46Z Pablo 5 [[{{ns:user}}:$1|$1]] n' a nén l' livea d' robot. 21059 59096 2006-06-02T12:37:13Z Pablo 5 [[{{ns:user}}:$1|$1]] a ddja on livea d' [[{{ns:special}}:Listadmins|manaedjeu ou mwaisse-manaedjeu]], ça fwait k' i n' pout nén eployî ç' conte la po on robot. 21060 59097 2006-06-02T12:38:11Z Pablo 5 Groupe: 21061 59098 2006-06-02T12:40:47Z Pablo 5 {{ns:project}}:Manaedjeus 21062 59099 2006-06-02T12:41:12Z Pablo 5 {{ns:project}}:Robots 21063 59100 2006-06-02T12:42:02Z Pablo 5 {{ns:project}}:Mwaisse-manaedjeus 21064 59101 2006-06-02T12:48:49Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia|Mwaisse-manaedjeus]] On '''mwaisse-manaedjeu''' (ossu lomé '''bureaucrat''') c' est on manaedjeu ki d' pus a l' droet di candjî l' livea d' ôtes uzeus do wiki. C' est a on mwaisse-manaedjeu ki vos dvoz dmander si vos vloz divni manaedjeu, ou dmander l' droet po-z eployî on robot. Alez vey [[Wikipedia:Manaedjeus]] po pus di racsegnes so les manaedjeus. == Djivêye des mwaisse-manaedjeus == * sol pådjes especiåle [[{{ns:special}}:Listusers]], tchoezixhoz l' groupe des mwaisse-manaedjeus 21065 59132 2006-06-02T15:43:35Z Pablo 5 Redirecting to [[Antolodjeye da Piron]] #REDIRECT [[Antolodjeye da Piron]] 21066 59283 2006-06-03T18:38:31Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>vey li djoû</B></FONT> [vierbire s.c.] [[Motî:sikepyî|sikepyî]]. <I>Tchantchès a veyou l' djoû, sorlon s' camaeråde Djihan Bosly, on pô dvant l' cwénze d' awousse di l' an set cint septante, inte deus pavés do pont Sint-Nicolai</I> ([[J.D. Boussart]]). On dit eto: [[Motî:vini å monde|vini å monde]], [[Motî:nexhe|nexhe]]. <span lang=fr>F. voir le jour.</span> 21067 59145 2006-06-02T16:06:28Z Lucyin 16 [[Categoreye:antroponimeye]] On '''no passe-partot''', c' est on [[ptit no]] ki les djins eploynut, dins les societés nén grandiveuses, po houkî ene sakî k' i n' conoxhnut nén s' no. Les nos passe-partot sont diferins des [[no d' on tolminme-kî|no d' on tolminme-kî]]. == Sacwants nos passe-partot == * e walon : [[Motî:Batisse|Batisse]], [[Motî:Mareye|Mareye]], [[Motî:Djôzef|Djôzef]] * e [[limbordjwès]] : ''Tjan'tjë'' (çou k' a dné [[Motî:Tchantchès|Tchantchès]]) * e [[flamind]] : ''Janneke'' * e l' [[arabe marokin]] : ''si Mohammed'', ''lalla Fatima'' 21068 59187 2006-06-02T17:03:23Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, an, ar, ast, az, ba, be, bg, bm, bn, br, bs, ca, cs, cv, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, fur, ga, gd, gl, haw, he, hi, hr, hu, ia, id, ilo, io, is, it, ja, jbo, jv, ko, ku, kw, la, li, ln, lt, lv, mk, ms, nl, nn, no {{djermon}} [[Categoreye:Islam|*]] L' '''islam''' ou '''rlidjon muzulmande''', c' est ene des troes grandès rlidjons [[monoteyisse]]s avou l'&nbsp;[[crustinnisse]] eyet l'&nbsp;[[djudayisse]]. Les shuveus di cisse rlidjon la sont lomés '''muzulman(de)s''' u '''moslimîs (moslimresses)'''. C'&nbsp;est ene rilidjon båzêye so l' [[Alcoran]]. Ci live la est rwaitî yant stî dicté, en [arabe]], på [[Bon Diu]] a [[Mawoumet]], pa bokets, a pô près inte 620 et 630. Il a stî aprins par keur pås prumîs croeyants, et rimetou tot eshonne so papî, on côp po tote, på [[calife Otman]]. So on sieke (635-735), li rlidjon muzulmande si va spåde e troes continints, pal voye del [[conkete arabe]]. C' est, ouy, li rlidjon d' on gros miyård di djins. == Coxhes di l' Islam == * [[Sunite]]s * [[Chiyite]]s [[af:Islam]] [[an:Islam]] [[ar:إسلام]] [[ast:Islam]] [[az:İslam]] [[ba:Ислам]] [[be:Іслам]] [[bg:Ислям]] [[bm:Sìlàmɛya]] [[bn:ইসলাম]] [[br:Islam]] [[bs:Islam]] [[ca:Islam]] [[cs:Islám]] [[cv:Ислам]] [[cy:Islam]] [[da:Islam]] [[de:Islam]] [[el:Ισλαμισμός]] [[en:Islam]] [[eo:Islamo]] [[es:Islam]] [[et:Islam]] [[eu:Islam]] [[fa:اسلام]] [[fi:Islam]] [[fr:Islam]] [[fur:Islam]] [[ga:Ioslam]] [[gd:Ioslam]] [[gl:Islam]] [[haw:Hoʻomana Mohameka]] [[he:אסלאם]] [[hi:इस्लाम धर्म]] [[hr:Islam]] [[hu:Iszlám]] [[ia:Islam]] [[id:Islam]] [[ilo:Islam]] [[io:Islamo]] [[is:Íslam]] [[it:Islam]] [[ja:イスラム教]] [[jbo:musyjda]] [[jv:Islam]] [[ko:이슬람교]] [[ku:Îslam]] [[kw:Islam]] [[la:Religio Islamica]] [[li:Islam]] [[ln:Islamu]] [[lt:Islamas]] [[lv:Islāms]] [[mk:Ислам]] [[ms:Islam]] [[nl:Islam]] [[nn:Islam]] [[no:Islam]] [[pl:Islam]] [[ps:اسلام]] [[pt:Islão]] [[ro:Islam]] [[ru:Ислам]] [[sh:Islam]] [[simple:Islam]] [[sk:Islam]] [[sl:Islam]] [[sr:Ислам]] [[su:Islam]] [[sv:Islam]] [[sw:Uislamu]] [[ta:இஸ்லாம்]] [[th:ศาสนาอิสลาม]] [[tl:Islam]] [[tr:İslam]] [[tt:Íslam]] [[uk:Іслам]] [[ur:اسلام]] [[vi:Hồi giáo]] [[yi:איסלאם]] [[zh:伊斯兰教]] 21069 59156 2006-06-02T16:25:10Z Lucyin 16 Redirecting to [[Otman (calife)]] #REDIRECT [[Otman (calife)]] 21070 59157 2006-06-02T16:28:57Z Pablo 5 {| align=right id=toc style="margin-left: 15px;" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"| '''[[May|←]] &nbsp; [[Djun]] &nbsp; [[Djulete|→]]''' |- style="text-align:center;" | [[1î d' djun|1]] | [[2 d' djun|2]] | [[3 d' djun|3]] | [[4 di djun|4]] | [[5 di djun|5]] | [[6 di djun|6]] | [[7 di djun|7]] |- style="text-align:center;" | [[8 di djun|8]] | [[9 di djun|9]] | [[10 di djun|10]] | [[11 di djun|11]] | [[12 di djun|12]] | [[13 di djun|13]] | [[14 di djun|14]] |- style="text-align:center;" | [[15 di djun|15]] | [[16 di djun|16]] | [[17 di djun|17]] | [[18 di djun|18]] | [[19 di djun|19]] | [[20 d' djun|20]] | [[21 di djun|21]] |- style="text-align:center;" | [[22 d' djun|22]] | [[23 d' djun|23]] | [[24 di djun|24]] | [[25 di djun|25]] | [[26 di djun|26]] | [[27 di djun|27]] | [[28 di djun|28]] |- style="text-align:center;" | [[29 di djun|29]] | [[30 di djun|30]] |- style="background: lightblue" |colspan="7" align="center" bgcolor="#ccccff"|[[366 djoûs|Tos les djoûs]] |} 21071 59180 2006-06-02T16:40:20Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: af, ang, ca, de, el, fa, he, nl, no, pl, sl, sv, th {{Efemerides}} ------- ==Notes== {{Djun}} *... <br clear="all"> ==Efemerides tchoezeyes po djun== {{Wikipedia:Årmonak/djun 1}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 1|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 1|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 1|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 1|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 2}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 2|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 2|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 2|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 2|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 3}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 3|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 3|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 3|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 3|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 4}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 4|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 4|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 4|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 4|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 5}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 5|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 5|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 5|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 5|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 6}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 6|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 6|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 6|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 6|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 7}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 7|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 7|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 7|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 7|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 8}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 8|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 8|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 8|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 8|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 9}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 9|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 9|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 9|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 9|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 10}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 10|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 10|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 10|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 10|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 11}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 11|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 11|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 11|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 11|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 12}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 12|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 12|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 12|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 12|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 13}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 13|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 13|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 13|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 13|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 14}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 14|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 14|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 14|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 14|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 15}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 15|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 15|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 15|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 15|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 16}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 16|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 16|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 16|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 16|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 17}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 17|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 17|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 17|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 17|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 18}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 18|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 18|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 18|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 18|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 19}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 19|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 19|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 19|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 19|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 20}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 20|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 20|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 20|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 20|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 21}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 21|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 21|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 21|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 21|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 22}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 22|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 22|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 22|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 22|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 23}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 23|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 23|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 23|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 23|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 24}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 24|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 24|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 24|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 24|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 25}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 25|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 25|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 25|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 25|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 26}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 26|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 26|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 26|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 26|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 27}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 27|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 27|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 27|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 27|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 28}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 28|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 28|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 28|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 28|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 29}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 29|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 29|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 29|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 29|action=history}} istwere] ---- {{Wikipedia:Årmonak/djun 30}} [[Wikipedia:Årmonak/djun 30|vey li modele]] - [[Wikipedia copene:Årmonak/djun 30|copene]] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 30|action=edit}} candjî] - [{{fullurl:Wikipedia:Årmonak/djun 30|action=history}} istwere] ---- {{Efemerides}} [[af:Wikipedia:Uitgesoekte herdenkings/Junie]] [[ang:Wikipedia:Gecorene gemynddagas/Sēremōnaþ]] [[ca:Viquipèdia:Efemèrides seleccionades/Juny]] [[de:Wikipedia:Ausgewählte Jahrestage/Juni]] [[el:Βικιπαίδεια:Επιλεγμένα Γεγονότα/Ιουνίου]] [[en:Wikipedia:Selected anniversaries/June]] [[fa:ویکی‌پدیا:یادبودهای برگزیده/ژوئن]] [[he:ויקיפדיה:היום בהיסטוריה/יוני]] [[ja:Wikipedia:今日は何の日 6月]] [[ko:위키백과:오늘의 역사/6월]] [[nl:Wikipedia:Juni]] [[no:Wikipedia:Hendelser/Juni]] [[pl:Wikipedia:Wybrane rocznice/czerwiec]] [[sl:Wikipedija:Izbrane obletnice/Junij]] [[sv:Dagens händelser/juni]] [[th:วิกิพีเดีย:วันนี้ในอดีต/มิถุนายน]] [[zh:Wikipedia:历史上的今天/6月]] 21072 59207 2006-06-02T18:38:08Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>vini å monde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>vni å monde</B></FONT> [vierbire s.c.] [[Motî:sikepyî|sikepyî]]. <I>Dj' a vnou å monde fi d' cinsîs, cinslotîs, todi</I> ([[L. Hendschel]]). On dit eto: [[Motî:vey li djoû|vey li djoû]], [[Motî:nexhe|nexhe]]. <span lang=fr>F. naître.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;S' i (ele) vindreut des tchapeas, les efants vénrént å monde sins tiesse:</FONT> i (ele) n' a nole tchance. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Il a vnou å monde après s' pa:</FONT> Il a profité del rilomêye u des cwårs di s' pa po-z ariver. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Vos avoz vnou å monde dins ene bote di strin: tos les fistous sont vos parints:</FONT> dijheye a ene sakî k' a todi toplin des parints u des soçon(e)s e s' måjhone. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;il (elle) a vnou å monde so ene tone di bire</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">so on tonea:</FONT> il (elle) a les djambes årtcheyes (pa manke di [[Motî:tchåsse 2|tchåsse]] estant efant). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Onk (ene) k' a vnou å monde li djoû do [[Motî:Bon Vénrdi|Bon Vénrdi°]].</FONT> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>vinowe å monde</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>vnowe å monde</B></FONT> [sustantivire] sikepiaedje (po ene djin). rl a: [[Motî:sikepiance|sikepiance]], [[Motî:nexhance|nexhance]]. <span lang=fr>F. naissance.</span> 21073 59178 2006-06-02T16:36:58Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:vini å monde]] #REDIRECT [[Motî:vini å monde]] 21074 59205 2006-06-02T17:11:03Z Lucyin 16 == Disfondowes == ; sikepyî (v.) : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)skèpyî, s(i)kèpyî </FONT>, >(è)skèpyi, (è)skèpi</span> ; sikepyî (addj.) : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)skèpyî, s(i)kèpyî, èye</FONT>, >(è)skèpyi, îye</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == (è)skèpyi [O2], skèpi [O0, O4], (è)skèpi [O3], skèpyî [O0], èskèpi [C9], nén dins [O103] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Coûtchant walon]] 21075 59191 2006-06-02T17:06:25Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:skepyî]] #REDIRECT [[Motî:skepyî]] 21076 59197 2006-06-02T17:07:57Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21077 59194 2006-06-02T17:07:17Z Lucyin 16 #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21078 59195 2006-06-02T17:07:38Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21079 59196 2006-06-02T17:07:43Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21080 59198 2006-06-02T17:08:12Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21081 59199 2006-06-02T17:08:23Z Lucyin 16 Redirecting to [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21082 59200 2006-06-02T17:08:31Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[$1]] 21083 59201 2006-06-02T17:08:40Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21084 59202 2006-06-02T17:08:54Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21085 59203 2006-06-02T17:09:06Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:sikepyî]] #REDIRECT [[Motî:sikepyî]] 21086 59210 2006-06-02T18:44:24Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rojni</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Roselies</span>, rebané avou Åjhô-Préle. Vîs scrijhas: Rohiliez (1217), Rohilees (1294), Rohilies (1340), Rogeilhie. Etimolodjeye: pitit no tîxhon <span lang=de>Hrod-gari</span> (Rodjî), djenitif tîxhon -en, ridoblé pal cawete -î (amon les cis Rodjî). ---- [[Rojni]] 21087 59211 2006-06-02T18:47:25Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:ro 1|ro]] (o.n.; d' ene vatche) * [[Motî:ro 2|ro]] (o.n.; d' on batea) 21088 59212 2006-06-02T18:47:49Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:ro (vatche)]] #REDIRECT [[Motî:ro (vatche)]] 21089 59213 2006-06-02T18:53:55Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:rogne 1]] #REDIRECT [[Motî:rogne 1]] 21090 59214 2006-06-02T18:53:58Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:rogne 1]] #REDIRECT [[Motî:rogne 1]] 21091 59218 2006-06-02T18:58:41Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:roman 1|roman]] (o.n.; live) * [[Motî:roman 2|roman]] (addj. dischindant do latén) 21092 59222 2006-06-02T19:00:39Z Pablo 5 [[Motî:rocsidjinnaedje]] displaecî viè [[Motî:rocsidjinner]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rocsidjinner</B></FONT> [v.c.] ridner di l' [[Motî:ocsidjinne|ocsidjinne]] (a ene djin, ene biesse, on boket do coir k' end a nén assez). <span lang=fr>F. réoxygéner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rocsidjinnaedje</B></FONT> [o.n.] rindaedje d' ocsidjinne. <span lang=fr>F. réoxygénation.</span> 21093 59223 2006-06-02T19:00:39Z Pablo 5 [[Motî:rocsidjinnaedje]] displaecî viè [[Motî:rocsidjinner]] #REDIRECT [[Motî:rocsidjinner]] 21094 59224 2006-06-02T19:02:39Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rodjîssåt</B></FONT> viyaedje di l' Årdene di France, nén lon d' Suni, e F. <span lang=fr>Rogissart</span>. Etimolodjeye: acolaedje tîxhon "Rodjî-såt" (plaece sårtêye pa Rodjî). Disfondowes: <span lang=wa-feller>Rodjîssaut</span>. ---- [[Ridjîssåt|Dipus d' racsegnes so Rodjîssåt]] 21095 59225 2006-06-02T19:04:38Z Pablo 5 {{djermon Urope}} '''Rodjîssåt''' (fr: ''Rogissart'') c' est on viyaedje di l' Årdene di France, nén lon d' [[Suni]]. Li lingaedje do payis c' est l' [[tchampnwès]]. 21096 59230 2006-06-02T19:48:29Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôlant</B></FONT> [o.n.] grosse wague k' i gn a dins l' mer ou les grands laks cwand c' est l' timpesse, et k' est pår dandjureuse po les bateas. <span lang=fr>F. rouleau, déferlante, houle.</span> 21097 59232 2006-06-02T19:53:16Z Pablo 5 /* Discrijhaedje */ == Discrijhaedje == rôlea d' cilinde des fjheus d' voye (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin). == Licince di l' imådje == {{PD}} 21098 59233 2006-06-02T19:53:38Z Pablo 5 rôlea d' cinsî (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin). == Discrijhaedje == rôlea d' cinsî (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin). == Licince di l' imådje == {{PD}} 21099 59236 2006-06-02T19:59:29Z Pablo 5 [[Imådje:rolea.jpg|thumb|101px|rôlea: rôlea d' cilinde (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin).]] [[Imådje:rolea2.jpg|thumb|143px|rôlea d' cinsî (poitrait saetchî pa Lucyin Mahin).]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>rôlea</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> osteye u ahesse ronde sol costé, et droete divant, ki rôle si on l' boute: <I>a)</I> rôlea d' cinse: usteye des tcherweus, saetchî pa des tchvås, u on tracteur, po damer les teres après l' semaedje. <I>b)</I> rôlea d' boledjî: usteye po spotchî les mérons, et fé les dorêyes, et ds ôtès påsreyes, et po bouxhî so ls omes ki rarivèt sôs a meynute meyzeures. <I>c)</I> rôlea d' cilinde: gros pzant rôlea di scrufier ki sieve di rowe di dvant å cilinde des fjheus d' voye. <I>d)</I> grand papî rôlé so lu-minme, po esse evoyî pal posse, metans. <B>2.</B> (sitindaedje do sinse 1d) diplome. <I>Avou si ptit rôlea di politecnicyinne, eyet si memwere so l' Etrernete, a on moumint ki ça esteut co tot bea tot novea, nosse Vera aveut ene plaece tote trovêye dins ciste eterprijhe la</I> (L. Mahin). Disfondowes: <span lang=wa-feller><B>rô<SUP>n</SUP>lê</B>, <B>rô<SUP>n</SUP>lia</B>, rô<SUP>n</SUP>lin, roûlia, roûlê</span>. 21100 59285 2006-06-03T18:45:12Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djihan d' Djudla</B></FONT> [n.dj.] e F. <span lang=fr>Jean d'Outremeuse</span> sicrijheu lidjwès do 14inme sieke. <I>I paret kel Djihan d' Djudla a priyî Lançlot pol consyî a Lidje so ses scrijhaedjes</I> ([[C. Denis]]). ---- * [[Djihan d' Djudla|Pondants et djondants]] 21101 59266 2006-06-03T11:13:38Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pruster</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] leyî (ene sacwè) a ene sakî; po k' i vos l' rinde; diner mins les [[Motî:rivoleur|rvoleur]] pus tård. <I>Les otos, c' est come les femes: ça si prustêye nén.</I> Contråve : [[Motî:epronter|epronter]]. <span lang=fr>F. prêter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prustaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "pruster". <I>L' islam, come l' eglijhe catolike dinltins, disfind l' prustaedje ås interesses.</I> Loukîz a : [[Motî:epront|epront]]. <span lang=fr>F. prêt.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>prusteu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>prusteuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>prustêyresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki prustêye. <I>Di ç' tins la, les prusteus prindént des nouzomes interesses: on les loméve: les uzurîs.</I> Loukîz a : [[Motî:Lombårds|Lombårds]], [[Motî:uzurî|uzurî]]. <span lang=fr>F. prêteur.</span> Parintêye : * [[Motî:ripruster|ripruster]] Pwaire minimom : * [[Motî:prusti|prusti]] Kécfeye li minme etimolodjeye : * [[Motî:aprester|aprester]] 21102 59267 2006-06-03T11:14:04Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">pruster</FONT>, prustè, prustî, prester, prestè.</span> 21103 59269 2006-06-03T11:19:25Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:pruster]] #REDIRECT [[Motî:pruster|pruster]] 21104 59270 2006-06-03T11:19:53Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:pruster]] #REDIRECT [[Motî:pruster|pruster]] 21105 59271 2006-06-03T11:20:13Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:pruster]] #REDIRECT [[Motî:pruster|pruster]] 21106 59335 2006-06-05T10:58:16Z Lucyin 16 {{Omonimeye}} * [[Motî:kine 1|kine]] (f.n.; loto) * ''kine'' (f.n., seke del feme, rifondou [[Motî:kene|kene]]) 21107 59284 2006-06-03T18:42:01Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>nexhe</B></FONT> ([[Codjowaedje rexhe|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:sikepyî|sikepyî]] (po ene djin). <I>Nexhe, sofri et mori, c' est l' vicåreye del djin.</I> On dit eto: [[Motî:vini å monde|vini å monde]], [[Motî:vey li djoû|vey li djoû]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;djusse nexhou, djusse nexhowe:</FONT> [[Motî:novea-né|novea-né]]. Loukîz a: [[Motî:moirt-né|moirt-né]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nexhance</B></FONT> [f.n.] [[Motî:sikepiaedje|sikepiaedje]], [[Motî:sikepiance|sikepiance]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:novea-né|novea-né]] * [[Motî:moirt-né|moirt-né]] Parintêye: * [[Motî:rinexhance|rinexhance]] 21108 59276 2006-06-03T11:25:41Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:nexhe]] #REDIRECT *[[Motî:nexhe]] 21109 59277 2006-06-03T11:26:22Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == nexhe : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nèhye</FONT>, nèhe, nèche, nête </span> nexhance : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nèchance</FONT>, nèhance </span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == nexhe : nête [E1], nén dins E170, E212, E213, nèhe dins sacwnats scrijhaedjes ([[G. Fontaine]]) (?) == Sipårdaedje e 20inme sieke == Sorcoinrece [[Hesbaye]] (Wareme ?) 21110 59295 2006-06-04T16:26:59Z Pablo 5 [[Categoreye:Imådjes pa licince]] 21111 59296 2006-06-04T16:27:38Z Pablo 5 [[Categoreye:Wikipedia]] [[Categoreye:Licinces]] 21112 59304 2006-06-04T16:31:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot : déplacé depuis Categoreye:Licinses. Auteurs: Pablo [[Categoreye:Wikipedia]] 21113 59305 2006-06-04T16:32:42Z Pablo 5 [[Categoreye:Imådjes pa licince]] 21114 59306 2006-06-04T16:32:57Z Pablo 5 [[Categoreye:Imådjes pa licince]] 21115 59317 2006-06-04T16:41:37Z Pablo 5 [[Categoreye:Imådjes pa licince]] 21116 59321 2006-06-04T19:02:09Z Pablo 5 novea uzeu 21117 59322 2006-06-04T19:03:53Z Pablo 5 [[{{ns:user_talk}}:$1|copene]] | [[{{ns:special}}:Contributions/$1|contribouwaedjes]] | [[{{ns:special}}:Blockip/$1|bloker]] 21118 59325 2006-06-04T21:37:51Z Pablo 5 $1: $2 loyén(s) viè «$3» 21119 59324 2006-06-04T21:36:59Z Pablo 5 Loyéns eter espåces di lomaedje 21121 59336 2006-06-05T10:59:39Z Lucyin 16 [[categoreye:amuzmints]] Li '''djeu d' kine''', c' est on [[djeu d' societé]], ki s' djowe a deus, troes, disk' a shijh djouweus. On dene en cwåte a tchaeke djouweu, avou 15 limeros, di 1 a 90, mårkés dsu. Dins ene caisse, gn a des biblots avou les minmes limeros dsu. Onk des djouweus saetche on biblot et dit l' chife sicrî dsu. Li ci k' a ç' limero la so ene di ses cwåtes li måke avou on boton. Li prumî k' a rcatchî tos les chifes di s' cwåtes creye "'''kine!'''" et c' est lu (leye) k' a wangnî. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "kine", alez s' vey e [[Motî:kine 1|splitchant motî]].'' == No di sacwants limeros al kine == estô d' criyî l' limero, on dnéve cobén on no a sacwants chifes, sovint d' après li rshonnance del cogne do chife avou ene sacwè. Des ôtes côps, c' est djusse on rimaedje (ki n' vont nén todi e [[rfondou]] (''trêze'', Mareye-Tereze, nonante, li pus vî des ''bande''). Avou 19, c' est des [[djeu d' mots|djeu d' mots]] (chife vint et l' [[Motî:vinte|vinte]]). * 1 : li bidet * 2 : li poye, li canård * 3 : li bossou * 4 : li [[berwete]] * 7 : li [[piyotche]] * 11 : deus djambes sins bodenes * 13: Mareye-Tereze * 19: padzo l' vinte * 20 : li botroûle * 22 : les deus canårds * 33 : les deus bossous * 69 : toûne lu come ti vous * 77 : les deus piyotches * 80 : sol cwén * 90 : nonante, li pus vî del binde 21122 59581 2006-06-06T18:15:11Z Pablo 5 categoreye (ôre) [[Categoreye:etimolodjeye do walon]] On '''calcaedje di l' espagnol e walon''', c' est on mot [[espagnol]] k' a [[calcaedje (linwistike)|passé]] e [[walon]] do tins des [[Bas Payis espagnols]]. End a waire. [[Jules Herbillon]] est on des råles a-z aveur fwait des rcweraedjes ladsu, mins les rzultats fourît foirt tenes. Elzès publiya dins on sillabusse "''Eléments espagnols en wallon et dans le français des anciens Pays-Bas''", dandjreus li seul eplaidaedje so cisse kesse la. Sacwants mots walons rishonnnut a l' espagnols, pask' i vnèt do minme sourdant latén (mins i n' ont nén avnou disk' å francès). Gn a eto des mots arabes k' ont passé e l' espagnol, pu e walon (et fécfeye e francès eto). == Sacwants mots ki vnèt u ki pôrént vni d' l' espagnol == * [[Motî:amigo|amigo]] (bén accepté) * [[Motî:caracole|caracole]] (bén accepté) * [[Motî:gråce|gråce]] (mot studyî diyalectolodjicmint pa [[R. Viroux]]) * [[Motî:kine 1|kine 1]] ([[rediveuse etimolodjeye]]) * [[Motî:rombosse|rombosse]] (sorlon [[Albert Lallemand]], ki n' esteut nén on linwincieus) == Mots walons ki rishonnèt a l' espagnol == * [[Motî:dispierter|si dispierter]] (esp. ''despertarse'') == Mots arabes calkés pa l' espagnol et ki si rtrovèt e walon == * [[Motî:algaråde|algaråde]] * [[Motî:patacon|patacon]] 21123 59347 2006-06-05T19:23:21Z Lucyin 16 [[Categoreye:etimolodjeye]] [[Categoreye:lingaedje walon]] 21124 59361 2006-06-05T19:41:34Z Lucyin 16 [[Calcaedje di l' espagnol]] displaecî viè [[Calcaedje di l' espagnol e walon]]: pus djusse #REDIRECT [[Calcaedje di l' espagnol e walon]] 21125 59373 2006-06-05T20:01:37Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>amigo</B></FONT> [o.n.] [[Motî:prijhon|prijhon]]. <I> Si on toume so onk k' a 100 grames di tchene d' Inne sor lu po rvinde, e bråmint des plaeces k' i gn a, on l' va zingler et bastorner, pu l' taper a l' amigo po 2-3 ans </I>([[L. Mahin]]). Etimolodjeye : [[calcaedje di l' espagnol e walon|calké d' espagnol]] <span lang=es>F. amigo.</span> ([[Motî:amisse|amisse]], dandjreus on mot ki rivneut tofer dins l' boke des sôdårs espagnols ki vnént po ramasser on Walon), [[noûmot do walon|1550]]. 21126 59504 2006-06-06T16:11:11Z Pablo 5 discrijhaedje == Discrijhaedje == coviete di live eplaidaedje di 1856, amon Carmanne, del ramexhnêye d' operås "Teyåte Lidjwès" == Licince di l' imådje == {{PD}} 21127 59377 2006-06-05T20:19:03Z Lucyin 16 == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Lidje]] 21128 59387 2006-06-06T10:42:18Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>bohêye</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwants montants d' plantes u d' bouxhons, ki djetnut eshonne del minme grinne, ki vegnnut del minme raecinêye, do minme sitok et rexhe di tere el minme plaece, ki rdjetèt sol minme sitok. <I>Ene bohêye di setons.</I> <I>Ene bohêye di djnesses.</I> <I>On n' pleut nén djouwer dins leu corti : s' on-z åreut djondou ene fleur di tonoere u ene bohêye di passe-rôze, vos ! </I> ([[C. Denis]]). <I>Il arokéve a des spessès yebes, pa bohêyes </I> ([[L. Somme]]). Loukîz a : [[Motî:bodjêye|bodjêye]], [[Motî:sitoclêye|sitoclêye]], [[Motî:sitokêye|sitokêye]], [[Motî:hourêye|hourêye]], [[Motî:topet|topet]], [[Motî:toke|toke]], [[Motî:toclêye|toclêye]], [[Motî:froyén|froyén]], [[Motî:houvlêye|houvlêye]], [[Motî:houvli|houvli]], [[Motî:toufion|toufion]], [[Motî:troke|troke]]. <span lang=fr>F. touffe, buisson, bouquet.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) plante di canadas. <I>Les tchet-cawes passént leus tenès tignasses etur les bohêyes di canadas </I>(L. Somme).<I>Les trukes sipitèt d' tos les costés et s' aler rmete dizo les bohêyes.</I> Loukîz a : [[Motî:bahous|bahous]]. <span lang=fr>F. plant, fane.</span> <B>3.</B> ratroclêyès sacwès. <I>Dire ki, dins ç' bohêye di stoeles la, elle ont tertotes leu no.</I> Loukîz a : [[Motî:peclêye|peclêye]]. <span lang=fr>F. paquet.</span> Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"bûh"</span> ([[Motî:bodje|bodje d' ene plante]]). Parintêye : * [[Motî:abohner|abohner]], [[Motî:bohner|bohner]] Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:bahou|bahou]] 21129 59382 2006-06-05T23:30:53Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:bahou]] #REDIRECT [[Motî:bahou]] 21130 59388 2006-06-06T10:43:05Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">bohêye</FONT>, boyêye, bo.éye, bohée</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == bohêye [S0, E213,], bohée [E13, E21], bouhêye [E1], boyéye [C1, C8, C57], bowéye [O0], bowêye [S0], bowée [C9]; boée [C9]; bolhée [S101], boliée [S109], bolêye [S117], bolée [S117], nén dins G152, S24, S25, O4, E34, E212. 21131 59391 2006-06-06T11:14:25Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">sitok</B></FONT> u <B><FONT COLOR="#ff0000">estok</B></FONT> / <B><FONT COLOR="#ff0000">stok 1</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> <I>a)</I> pî d' èn åbe, dins tere u råyî, avou les raecinêyes et li dzo del tronce. <I>Dj' a monté so li stok avou l' tchår.</I> <I>Cwand t' es po soyî ene tronce, fåt todi bén rwaitî li costé do stok et l' costé des coxhes</I> ([[J. Boulard]]). <I>La on fel feu d' setchoes et di stoks</I> ([[P.J. Dosimont]]). rl a: [[Motî:astok|astok]], sitoker, sitocler, tokêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; côpe a blanc stok:</FONT> abataedje di tos les åbes d' on bwès. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; <span lang=wa-fell>Duvant lu Sto</span> (Divant li Stok):</FONT> no d' plaece di Tchonveye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; di stok:</FONT> foirt, ki n' bodje nén. rl a: di sgur, d' asgur. <span lang=fr>F. stable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; èn nén esse di stok:</FONT> esse foû scwere, èn nén esse droet. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; èn ome di stok:</FONT> foirt ome. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; di stike, di stok:</FONT> onk avå l' ôte. <span lang=fr>F. en désordre.</span> rl a: brixhe braxhe. <I>b)</I> dizo del tronce. rl a: pî-stok. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; estok di vegne:</FONT> pî d' vegne, d' ene metowe sôre, k' on rplante et ki rdjete. <I>Il ont råyî totes les vegnes et rplanter des noveas stoks.</I> <I>C' est des stoks di vegne di Bourgogne.</I> <span lang=fr>F. cep (de vigne), cépée, cépage.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; estok di håye:</FONT> pî d' noere sipene. <I>Al Sint-Nicolai, les veurlîs fijhént ene porcession tot poirtant on stok di håye, avou des bistokes pindowes après, k' i dnént ås shofleus</I> ([[A. Carlier &amp; W. Bal]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; estok di trait:</FONT> åbe u bouxhon côpé on mete hôt, ki sieve d' abanaedje. <B>2.</B> <I>a)</I> (vîs mots d' cinsî) sitamon (pilé d' bwès, ki sieve a sotni l' plafond des ståves, et a loyî les biesses). <span lang=fr>F. pilier, poteau.</span> <I>b)</I> (v.m.) anea po loyî les biesses après li stamonêye. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; dimorer å stok:</FONT> dimorer e s' måjhone å n' rén fé (come ene biesse ki dimeure loyeye å ståve). <span lang=fr>F. chômer.</span> <B>3.</B> (v.m., mots d' houyeu) <I>a)</I> plaece inte deus concessions dins on payis d' tcherbonaedjes, k' on n' î fwait pont d' taeyes, et ki fwait come on pilé d' tere nén trawêye, po-z espaitchî ki les aiwes des viyès galreyes ni corexhe dins les noveles, et l' air k' on stitche el fosse di rexhe pa les viyès arinnes. <I>I fåt todi leyî on stok po n' måy avni a trawer e-z aiwes</I> ([[A. Van Calsteren]]). <I>b)</I> distance inte deus taeyes. <I>c)</I> boket d' ene schavêye k' èn ovrî n' aveut nén abatou al fén d' ene djournêye (et ki fwait come on pilé dins l' arinne). <I>T' as co leyî on stok</I> (A. Van Calsteren). <span lang=fr>F. ilot, bouchon.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; feri,</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">aler di stok et d' taeye:</FONT> (po on houyeu): bouxhî avou l' schavrece el taeye (fond del galreye) et å stok (plaeces k' on-z a rovyî); (imådjreçmint) voleur bouter d' tos les costés. rl a: håre et hote. <B>4.</B> plaece k' on s' î pout astoker. rl a: astok. <span lang=fr>F. soutien.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; pilé di stok:</FONT> sitançon d' ene galreye di fosse. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; stok di schåle:</FONT> (mot d' houyeu) grand clå ki sieve a astoker ene schåle après on sômî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; sitok do manaedje:</FONT> li ci (cene) ki wangne li crosse po nouri l' manaedje. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; djouwer al bale å stok:</FONT> djouwer a taper l' bale conte on meur. <span lang=fr>F. squash.</span> <B>5.</B> (imådjreçmint) <FONT COLOR="#ff0000">vî stok</FONT>: atôtcha po on bon soçon. <I>Ké novele, hê, vî stok ?</I> <span lang=fr>F. vieille branche.</span> rl a: sitoumak, sitrouk, sicorion, gueuye. <B>6.</B> <I>a)</I> coxhe di parintêye. <I>Li cuzene Rôze et nozôtes, c' est do minme sitok.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; di stok:</FONT> ki ses tåyes ont dmoré e s' plaece la. <I>èn Aclot totoute, c' est on Nivelwès di stok.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; stok di fameye:</FONT> coxhlaedje avou tos les parints et les tåyes d' ene sakî. <span lang=fr>F. arbre généalogique.</span> <I>b)</I> pårt d' eritaedje ki va avou ene parintêye. <I>Nos estans a cwate estoks</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). <B>7.</B> (v.m.) <I>a)</I> <FONT COLOR="#ff0000">stok di clawtî:</FONT> blokea d' bwès avou on cwåré trô del taye do clå. <I>b)</I> gade des schaytons. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; esse au stok:</FONT> bouter. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; raler å stok:</FONT> ricmincî a bouter. <B>8.</B> baston, et copurade: <I>a)</I> fier come on baston ki stope on batch avou do fier fondou, et k' on rsaetche po coler l' fier. <I>On va fé passer li stok houte</I> (A. Carlier &amp; W. Bal). <I>b)</I> brijhe (baston avou on taeyî dbout, k' on tape e l' air tot bouxhat dsu avou èn ôte baston). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt; djeu fan-bon-stok:</FONT> dijheye å djeu del brijhe. <B>9.</B> (v.m.) dijhea d' djåbes. rl a: moyete, croupete. rl a: stopa. rl a: plat-stok, sokete, sokia. <span lang=fr>F. souche.</span> Etimolodjeye: [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"stok"</span> (minmes sinses di "stok d' åbe" eyet d' "baston"). Parintêye : * [[Motî:sitocaesse|sitocaesse, sitoké]] 21132 59393 2006-06-06T11:17:19Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:sitok]] #REDIRECT [[Motî:sitok|sitok]] 21133 59394 2006-06-06T11:18:31Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:sitok]] #REDIRECT [[Motî:sitok|sitok]] 21134 59395 2006-06-06T11:20:34Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">s(i)tok, (è)stok </FONT>, stok, stoke (f.n.), (è)sto, (i)stou, s(u)to, s(ë)to, èto, èsto ; Gm., Tch. èto. </span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == stok [E1, S0, O0, C1, S27], stoke (f.) [O0], stoc [S109], sto / èsto [O0], stou / istou [O0], (è)sto [O104], sto / suto [S117], sto [C1, S17, S104, S107, S109, G152] 21135 59396 2006-06-06T11:26:14Z Karima 106 <B><FONT COLOR="#ff0000">histou</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rascråwe|rascråwe]]. <I>Nos avans-st avou des histous dispoy kéke tins : après m' feme malåde, ç' a stî li ptit</I> (M. Peclers). <I>Po cpiter les histous evoye k' avans ns polou rire et tchanter !</I> (J. Govienne). <I>Tenawete, i fwait ene ribote, po rovyî ses histous</I> ([[J. Lahaye]]). On dit eto: [[Motî:mehin|mehin]]. <span lang=fr>F. [[problinme|problème]], souci, tracas, ennui. == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 21136 59476 2006-06-06T14:13:37Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî oe]] #REDIRECT [[betchfessî oe]] 21137 59477 2006-06-06T14:16:00Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî xh]] #REDIRECT [[betchfessî xh]] 21138 59478 2006-06-06T14:16:27Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî sh]] #REDIRECT [[betchfessî sh]] 21139 59480 2006-06-06T14:18:09Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî sch]] #REDIRECT [[betchfessî sch]] 21140 59481 2006-06-06T14:19:18Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî oi]] #REDIRECT [[betchfessî oi]] 21141 59483 2006-06-06T14:29:06Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî oen]] #REDIRECT [[betchfessî oen]] 21142 59484 2006-06-06T14:29:11Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî ô]] #REDIRECT [[betchfessî ô]] 21143 59485 2006-06-06T14:29:17Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî jh]] #REDIRECT [[betchfessî jh]] 21144 59486 2006-06-06T14:29:43Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî én]] #REDIRECT [[betchfessî én]] 21145 59487 2006-06-06T14:30:04Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî ea]] #REDIRECT [[betchfessî ea]] 21146 59488 2006-06-06T14:30:10Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî ae]] #REDIRECT [[betchfessî ae]] 21147 59489 2006-06-06T14:30:15Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Betchfessî å]] #REDIRECT [[betchfessî å]] 21148 59493 2006-06-06T14:38:20Z Pablo 5 {{djermon}} Li troke di letes '''ae''' est eployeye: * en [[almand]] (come ôte possibilité po [[ä]]) * e rfondou walon ([[betchfessî ae]]) * come transcrijhaedje del [[ligateure]] latene [[æ]] == Vey eto == * [[ä]] * [[æ]] * [[ə]] [[de:AE]] [[en:AE]] [[fr:AE]] [[it:Ae]] [[ja:AE]] [[ko:AE]] [[no:AE]] [[sl:AE]] 21149 59505 2006-06-06T16:12:02Z Pablo 5 cråssès letes <FONT COLOR="#ff0000"><B>piole</B></FONT> [f.n.] [[Motî:prijhon|prijhon]]. <I>Co on djeu po-z aveur des mizeres, oudonbén po t' tchôkî el piole</I> ([[J. Lahaye]]). On dit eto: [[Motî:gayole|gayole]], [[Motî:cadje|cadje]], [[Motî:amigo|amigo]], [[Motî:pote|pote]], [[Motî:violon|violon]]. 21150 59666 2006-06-06T22:53:55Z Lucyin 16 Les '''Bas Payis otrichyins''', c' esteut èn estat elaxhî a l' [[Impire d' Otriche]] ki respond al pårteye nonnrece do [[Benelusse]] d' asteure, cwand on-z a rsaetchî evoye li [[Principåté d' Lidje]] eyet l' [[Dutcheye di Bouyon]]. Les mwaisses pus cnoxhous fourît l' [[Mareye-Tereze d' Otriche|Impratresse Mareye-Tereze]] (k' esteut veyowe voltî) eyet l' [[Djôzef II d' Otriche|Impreu Djôzef II]] (k' esteut veyou evi). Il a shuvou li redjime des [[Bas Payis espagnols]], e [[1714]], pask' i gn aveut pupont di dschindant po les Habsbourg d' Espagne. Adon, li payis a rivnou al coxhe di famile des Habsbourg d' Otriche. Après l' [[Revolucion braibançone]] (1789-80), les Bas Payis otrichyins seront shuvous, e [[1795]], do [[Redjime francès]]. So les limodjes avou l' Principåté d' Lidje, les teres des Bas Payis Otrichyins estént sovint lomêyes "[[Payis do Rwè (toponimeye)|Payis do Rwè]]". == Djeyografeye des Bas Payis otrichyins == Gn aveut, po dire djusse, ezès Bas Payis otrichyins : * li [[Dutcheye do Lussimbork]] (asteure, on boket el [[Walonreye]] + tot l' [[Grande Dutcheye do Lussimbork]] + on boket e l' Almagne + on boket el France) * li [[Dutcheye do Limbork]] (asteure bråmint ezès [[Bas Payis]], on ptit boket el Walonreye) * li [[Dutcheye del Braibant]] (pårti asteure inte li Walonreye, li Flande, li Redjon d' Brussele et les Bas-payis) * li pårteye nonnrece del [[Dutcheye di Guele]] (Guele otrichyinne, (asteure ezès Bas Payis) * li [[Conteye di Nameur]] (asteure pår el Walonreye) * li [[Conteye di Flande]] (asteure pår el [[Flande]]) * li [[Conteye do Hinnot]] (asteure pår el Walonreye) * li [[signorreye di Malene]] (asteure pår el Flande) * li [[signorreye di Tournai]] eyet l' [[Payis d' Tournai]] (asteure pår el Walonreye) [[Categoreye:Istwere del Walonreye]] [[Categoreye:Istwere del Beldjike]] [[Categoreye:Bas Payis]] [[de:Österreichische Niederlande]] [[fr:Pays-Bas autrichiens]] [[nl:Oostenrijkse Nederlanden]] 21151 59522 2006-06-06T16:22:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: de, en, es, fr, it, ja, lb, nl, no, pl, pt, ru, sv [[Categoreye:Beldjike]] [[Categoreye:Istwere di l' Urope]] [[de:Kategorie:Belgische Geschichte]] [[en:Category:History of Belgium]] [[es:Categoría:Historia de Bélgica]] [[fr:Catégorie:Histoire de Belgique]] [[it:Categoria:Storia del Belgio]] [[ja:Category:ベルギーの歴史]] [[lb:Category:Belsch Geschicht]] [[nl:Categorie:Geschiedenis van België]] [[no:Kategori:Belgias historie]] [[pl:Kategoria:Historia Belgii]] [[pt:Categoria:História da Bélgica]] [[ru:Категория:История Бельгии]] [[sv:Kategori:Belgiens historia]] 21152 65565 2006-06-30T08:06:10Z YurikBot 105 robot Modifie: [[sk:Kategória:Dejiny Európy]] [[Categoreye:Urope]] [[Categoreye:Istwere]] [[ar:تصنيف:تاريخ أوروبا]] [[ast:Categoría:Historia d'Europa]] [[az:Kateqoriya:Avropa tarixi]] [[be:Катэгорыя:Гісторыя Эўропы]] [[bg:Категория:История на Европа]] [[ca:Categoria:Història d'Europa]] [[cs:Kategorie:Dějiny Evropy]] [[da:Kategori:Europas historie]] [[de:Kategorie:Europäische Geschichte]] [[en:Category:History of Europe]] [[eo:Kategorio:Eŭropa historio]] [[es:Categoría:Historia de Europa]] [[fr:Catégorie:Histoire de l'Europe]] [[hu:Kategória:Európa történelme]] [[ja:Category:ヨーロッパ史]] [[ko:분류:유럽의 역사]] [[lv:Category:Eiropas vēsture]] [[nl:Categorie:Geschiedenis van Europa]] [[no:Kategori:Europas historie]] [[os:Категори:Европæйы истори]] [[pl:Kategoria:Historia Europy]] [[pt:Categoria:História da Europa]] [[ru:Категория:История Европы]] [[sk:Kategória:Dejiny Európy]] [[sv:Kategori:Europas historia]] [[tr:Kategori:Avrupa tarihi]] [[zh:Category:欧洲历史]] 21153 59519 2006-06-06T16:16:52Z Lucyin 16 [[Bas-Payis otrichyins]] displaecî viè [[Bas Payis otrichyins]]: pont d' loyeure (omrin addjectif metou el plaece normåle) #REDIRECT [[Bas Payis otrichyins]] 21154 59563 2006-06-06T17:46:22Z Pablo 5 omonime <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitocaesse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estocaesse</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stocaesse</B></FONT> [addj. &amp; o.f.n.] (onk, ene sacwè k' est) foirt, lådje et solide (come on stok d' åbe). <I>C' est on ptit stocasse, saiss, ni t' î feye todi nén:w!</I> <I>Il est stocaesse come on tchinne.</I> <I>Il a des stocasses djinos.</I> <I>C' esteut stocasses, la, ces vîs meubes di tchinne la.</I> rl a: [[Motî:stapié|stapié]], [[Motî:stokea|stokea]], [[Motî:doguesse|doguesse]]. <span lang=fr>F. trapu(e), râblé(e), vigoureux (euse), fort(e), stable, solide, résistant.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitoké</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estoké</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stoké</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sitokêye 2</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>estokêye</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>stokêye</B></FONT> [addj., purade padvant &amp; o.f.n.] sitocaesse. <I>Li Meliye, c' esteut ene pitite sitokêye.</I> rl a: [[Motî:sitapyî|sitapyî]]. <span lang=fr>F. trapu(e), solide.</span> Omonimeye: * [[Motî:sitokêye 1|s(i)tokêye]] (f.n.; fleurs, bouxhons eshonne) 21155 59550 2006-06-06T17:31:08Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:sitocaesse]] #REDIRECT * [[Motî:sitocaesse|sitocaesse]] 21156 59552 2006-06-06T17:31:27Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:sitocaesse]] #REDIRECT * [[Motî:sitocaesse|sitocaesse]] 21157 59553 2006-06-06T17:31:46Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:sitocaesse]] #REDIRECT * [[Motî:sitocaesse|sitocaesse]] 21158 59566 2006-06-06T17:50:45Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:sitokêye 1|s(i)tokêye]] (f.n.; fleurs, bouxhons so on minme sitok) * [[Motî:sitokêye 2|s(i)toké, s(i)tokêye]] (addj.; sitocaesse) 21159 59569 2006-06-06T17:52:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitokêye]] 21160 59560 2006-06-06T17:43:37Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:sitocaesse]] #REDIRECT * [[Motî:sitocaesse|sitocaesse]] 21161 59565 2006-06-06T17:49:27Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitokêye]] 21163 59564 2006-06-06T17:48:41Z Pablo 5 == [[Disfondowe]]s == ;s(i)tocaesse: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080"> s(i)tokès', (è)stokès’</FONT>, s(i)tocas', s(i)tokès', s(u)tocas', s(u)tokès', (è)stocasse, -esse, -asse </span> ;s(i)toké: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">(è)stokè, s(i)toké</FONT>, s(u)toké, êye</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;s(i)tocaesse: stokas', -se [O0], stokès', -èsse [E1], stocasse [C1], stokasse [S109], sitokès', èsse [S0], stocasse / sutocasse [S117] ;s(i)toké: stokè, -éye [O0], stoké, êye [E1], s(u)toké [S0] 21164 59567 2006-06-06T17:51:05Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:sitocaesse]] #REDIRECT [[Motî:sitocaesse]] 21165 59572 2006-06-06T17:53:22Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitocaesse]] 21166 59571 2006-06-06T17:53:11Z Pablo 5 #REDIRECT [[Motî:sitocaesse]] 21167 59604 2006-06-06T19:43:03Z Pablo 5 [[Categoreye:Oujheas|Awidis]] [[Categoreye:Familes des biesses|Awidis]] 21168 59606 2006-06-06T19:56:36Z Pablo 5 Åwidîs = pareys ås åwes ou famile ås åwes? Les åwidîs, c' est les [[pareys ås åwes]] (anseriformes) ou l' [[famile ås åwes]] (anserinae)? Les ôtes noûmots avou l' cawete -idîs c' est po des familes, ça fwait ki ça dvreut esse "anserinae"; mins adon, on n' pout nén mete li [[famile ås canårds]] (anatidae) å dvins. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 6 di djun 2006 a 19:56 (UTC) 21169 59611 2006-06-06T20:02:55Z Pablo 5 [[Categoreye:Pexhons]] [[Categoreye:Familes des biesses]] 21170 59633 2006-06-06T21:16:12Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: en, fr, nl [[Categoreye:Bokets del Beldjike|Braibant (dutcheye)]] [[Categoreye:Istwere del Beldjike|Braibant (dutcheye)]] [[Categoreye:Istwere del Walonreye|Braibant (dutcheye)]] Li '''dutcheye do Braibant''' (on dit eto '''dutcheye del Braibant'''), c' est on vî estat d' Urope. Li pus grand boket, a Bijhe, est metou so ene tere tîxhon-cåzante. Li pårteye nonnrece est metowe so ene tere[[walon|walon-cåzante]]. Li mwaisse veye esteut [[Brussele (veye)|Brussele]]. Li deujhinme grande veye, [[Lovén (veye)|Lovén]]. Li dutcheye del Braibant, come ene pårteye del [[Lotarindjeye]] esteut mimbe do [[Sint Impire Romin Djermanike]], pu des [[Dijh-set Provinces]], des [[Bas Payis espagnols]] ey al fén, des [[Bas Payis otrichyins]]. Les bokets tîxhon-cåzants divénront les provinces d' [[Province d' Anvesse|Anvesse]], [[Province do Braibant flamind|Braibant flamind]] eyet l' [[Braibant bijhrece]] (boket des [[Bas Payis]]). Li boket walon-cåzant, co lomé "Roman Payis" divénrè e 1990 li [[Province do Roman Payis|province do Braibant walon]]. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "Braibant", alez s' vey e [[Motî:braibant|splitchant motî]].'' [[de:Herzogtum Brabant]] [[en:Duchy of Brabant]] [[fr:Duché de Brabant]] [[nl:Hertogdom Brabant]] 21171 59619 2006-06-06T20:28:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:Beldjike]] 21172 59689 2006-06-07T08:46:24Z Pablo 5 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Brêbant</FONT>, Brêbon, Brinbant, Brabant</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ; braibant (peme) : braibant [C8], brêbant [E1, E21, E34, C1, S0] ; Braibonî : Brébonî [O0] ; braibançon : brabançon, -ome [S0] ; Braibançone (tchanson) : Brabançone [S0] 21173 59629 2006-06-06T20:58:27Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Dutcheye do Braibant]] #REDIRECT [[Dutcheye do Braibant]] 21174 59635 2006-06-06T21:35:14Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Damjheles et monsieus (odonates)]] #REDIRECT [[Damjheles et monsieus (odonates)]] 21175 59646 2006-06-06T22:09:22Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:Braibant 1]] #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 21176 59647 2006-06-06T22:09:27Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:Braibant 1]] #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 21177 59650 2006-06-06T22:12:43Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:Braibant 1]] #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 21178 59651 2006-06-06T22:12:59Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:Braibant 1]] #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 21179 59652 2006-06-06T22:13:12Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:Braibant 1]] #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 21180 59653 2006-06-06T22:13:37Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:Braibant 1]] #REDIRECT [[Motî:Braibant 1]] 21182 59661 2006-06-06T22:34:45Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == brabant [C1, S0, S104, S109], braban [G152] 21183 59686 2006-06-06T23:35:32Z Lucyin 16 [[categoreye:toponimeye]] [[Imådje:ivier.jpg|thumb|li Pont Mareye-Tereze]] Li [[Bas Payis otrichyins|redjime otrichyin]] a leyî sacwants nos d' plaeces. * li Pont [[Mareye Tereze d' Otriche|Mareye-Tereze]] (so l' [[Aiwe di Lesse]], inte [[Viyance]] et [[Maissin]], sol [[voye Brussele-Lussimbork]]). * Payis do Rwè : no dné ås bokets des Bas Payis otrichyins metous å mitan u a l' aschate del [[Principåté d' Lidje]]. * Payis d' Lidje : no dné ås bokets del principåté d' Lidje metous å mitan u a l' aschate des Bas Payis otrichyins. 21184 59672 2006-06-06T23:05:12Z Lucyin 16 On brabant avou li dvant po mete sol rilevaedje do tracteur (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), 2004. == Discrijhaedje == On brabant avou li dvant po mete sol rilevaedje do tracteur (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]), 2004. == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21185 59691 2006-06-07T08:56:33Z Pablo 5 loyén [[Categoreye:tcherwaedjes et mårsaedjes]] [[Imådje:braban.jpg|thumb|On brabant, avou des rowes so li dvant-trin (do tins des tchvås)]] [[Imådje:brabant_dvant_tracteur.jpg|thumb|On brabant avou li dvant po mete sol rilevaedje do tracteur]] On '''brabant''', c' est ene [[tcherowe]] avou des rowes padvant, po poleur rôler so les voyes. Li pus corant des brabants fourit, sins manke li '''dobe brabant''', k' aveut on dobe [[schî]] et deus [[rîsse]]s. Adon, on l' ritournéve al fén del roye, çou ki permeteut di tcherwer todi do minme costé, sins aler rcweri l' roye. Po-z etertini les brabants, on l' fijheut '''rbate''' på [[marxhå]] Cwand on tcherwéve èn [[ansinaedje]], c' esteut les ptits schîs do brabant k' arindjèt l' ansene. Les brabants estént saetchîs pa des tchvås (sovint ene cope). Cwand on-z a yeu les prumîs tracteurs, on-z a rarindjî les brabants po les fé aler sol [[rilevaedje (d' on tracteur)|rilevaedje]]. Gn aveut ene båre, po poleur ritourner l' brabant d' ashid sol tracteur. ''Li mot "brabant", c' est ene [[måke di fabrike divnowe on cmon no]].'' == Les pîces do (dobe) brabant == * les 2 [[Motî:schî|schîs]] * les 2 [[Motî:rîsse|rîsses]] * les deus [[Motî:coûte|coûtes]] * li dvant-trin avou les rowes (do tins des tchvås) u li plake d' ataetche å tracteur. [[fr:Charrue#Charrue Brabant]] 21186 59684 2006-06-06T23:30:15Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:roman 2]] #REDIRECT [[Motî:roman 2]] 21187 59696 2006-06-07T09:26:02Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Li tåvlêye do diale (roman)]] #REDIRECT [[Li tåvlêye do diale (roman)]] 21188 59831 2006-06-08T08:25:14Z Pablo 5 licinse == Discrijhaedje == boket del gazete "Le Soir" so Jean-Noël Hamal (18 di setimbe 1970) == Licince di l' imådje == {{dji n' sai nén}} 21190 59702 2006-06-07T09:41:03Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Compôzeu d' muzike]] #REDIRECT [[compôzeu d' muzike]] 21191 60248 2006-06-13T01:46:29Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[uk:Композитор]] {{djermon}} [[Categoreye:muzike]] [[Categoreye:mestîs]] On '''compôzeu d' muzike''' (on rascroutixh å pus sovint et dire on '''compôzeu'''), c' est ene sakî ki scrît del [[muzike]]. On compôzeu pout eto esse [[cåzaedjisse]] et [[tchanteu]]. == Sacwants rlomés compôzeus == === Muzike classike === * [[Roland di Lassus]] * [[Wolfgang Amadeus Mozart]] * [[Ludwig van Beethoven]] * [[Franz Schubert]] === Operås === * [[Charles Gounod]] (compôzeu di l' operå “[[Faust (operå)|Faust]]”) === Muzike d' asteure === * [[Jacques Brel]] === Tchansons et operås e walon === * [[Jean-Noël Hamal]] * [[Louis Hillier]] * [[Ernest Montellier]] * [[William Dunker]] [[bg:Композитор]] [[cv:Композитор]] [[da:Komponist]] [[de:Komponist]] [[en:Composer]] [[eo:Komponisto]] [[es:Compositor]] [[fi:Säveltäjä]] [[fr:Compositeur]] [[hu:Zeneszerző]] [[it:Compositore]] [[ja:作曲家]] [[ka:კომპოზიტორი]] [[ko:작곡가]] [[kw:Composyth]] [[nl:Componist]] [[nn:Komponist]] [[pl:Kompozytor]] [[pt:Compositor]] [[ro:Compozitor]] [[ru:Композитор]] [[sl:Skladatelj]] [[sq:Kompozitori]] [[sv:Kompositör]] [[th:คีตกวี]] [[uk:Композитор]] [[zh:作曲家]] 21192 59704 2006-06-07T09:47:48Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Jean-Noël Hamal]] #REDIRECT [[Jean-Noël Hamal]] 21193 59786 2006-06-07T13:53:46Z Pablo 5 == Discrijhaedje == boket d' on papî da Jacques Mairel, dins l' Soir (18-9-1970) sol djouwaedje do Voyaedje di Tchôfontinne" == Licince di l' imådje == {{dji n' sai nén}} 21194 65292 2006-06-26T11:02:39Z Pablo 5 loyén [[categoreye:teyåte e walon|Voyaedje di Tchôfontinne]] [[categoreye:prumîs scrijhaedjes e walon|Voyaedje di Tchôfontinne]] [[Imådje:Voyaedje_Tchofontinne_papi_gazete.jpg|thumb|boket del gazete "Le Soir" (18 di setimbe 1970) sol dierin djouwaedje do Voyaedje di Tchôfontinne"]] '''Li voyaedje di Tchôfontinne''' (dins l' mwaisse sicrijhaedje "''<SMALL>Voëgge di Chôfontaine, opera burless es treuz act, mettou ès musik par M. Hamal</SMALL>''", dins l' replaidaedje da [[F. Bailleux]], "''<SMALL>Li voyège di Chaudfontaine</SMALL>'', e [[sistinme Feller]] ''Li voyèdje di Tchôfontinne (u: Tchôfontin.ne)''"), c' est èn [[operå]], li prumî do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]], sicrît pa de Cartier, de Harlez, Vivario et Fabry. I fourit djouwé divant les djins pol prumî côp li [[25 di djanvî]] [[1757]]. C' est l' voyaedje d' ene trope di Lidjwès ki vont prinde les aiwes a [[Tchôfontinne]]. Les ki boerlèt pus foirt k' els ôtes : deus botchresses et ene martchande di harins Mareye Bada, Tonton, ene des botcherresses, saye di racoler Golzå, on coporå ki pete li francès. [[Imådje:Voyaedje_di_Tchofontinne_dessin_J._Helbig.jpg|thumb|150px|dessin da J. Helbig dins l' edicion da Bailleux (1854), ki mostere Tonton avou Golzå, emoennés pa Cupidon.]] Les rireyes vinèt do crou cåzaedje des femes ki s' kiboutèt e prumî ake. :''Nos avans cial des cmeres pé k' des viperes.'' Li muzike da de Hamal est ene miete londjinne ezès deus prumîs akes, trop a môde d' årgudinne. E troejhinme ake, on sint on zuvion d' candjmint avou on xhufla ki rapinse l' opera bufla di Nape. Djiråd, passeu d' aiwe, c' est on tuzeu, on filozofe. A costé des cåzaedjes on trove les prumîs scrijhaedjes a môde romantike :''L' aiwe ki tome al valêye d' ene vene'' :''Et ki rôle evoye tot huzant.'' == Les persounaedjes == * [[Motî:Tonton|Tonton]] et [[Motî:Adîle|Adîle]] : [[Motî:mangonresse|mangonresses]]. * Mareye Bada : [[Motî:haredjresse|haredjresse]]. * M. [[Motî:Golzå|Golzå]] (''Golzau'') : lidjwès francijhî. * Mwaisse [[Motî:Djiråd|Djiråd]] (''Girâ'') : [[Motî:naivieu|naivieu]]. * Keur. 21195 59715 2006-06-07T10:06:27Z Lucyin 16 dessin da J. Helbig dins l' edicion da Bailleux (1854) do Voyaedje di Tchôfontinne, ki mostere Tonton avou Golzå, emoennés pa Cupidon. == Discrijhaedje == dessin da J. Helbig dins l' edicion da Bailleux (1854) do Voyaedje di Tchôfontinne, ki mostere Tonton avou Golzå, emoennés pa Cupidon. == Licince di l' imådje == {{PD}} 21196 59722 2006-06-07T10:13:20Z Pablo 5 #REDIRECT [[Harlez]] 21197 59727 2006-06-07T10:25:55Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Antolodjeye da Piron]] #REDIRECT [[Antolodjeye da Piron]] 21198 59730 2006-06-07T10:29:43Z Lucyin 16 [[Abé Ramoux]] displaecî viè [[Gilles Ramoux]]: lomaedje dins l' [[antolodjeye da Piron]] #REDIRECT [[Gilles Ramoux]] 21199 59736 2006-06-07T10:45:59Z Lucyin 16 '''Fronveye''' (F. ''Fronville''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Houton]], el [[province do Lussimbork]] (davance el [[Province di Nameur]]). * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6990 ''' ** davance : '''5452''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 64'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]] * Arondixhmint : dinltins : [[Dinant]], asteure : [[Måtche-el-Fåmene|Måtche]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Fronveye|l' esplicant motî]].'' == Istwere == Li dierin signeur di Fronveye fourit [[Simon de Harlez]]. 21200 59740 2006-06-07T10:49:21Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[François Bailleux]] #REDIRECT [[François Bailleux]] 21201 59790 2006-06-07T14:00:42Z Lucyin 16 '''Mont-dzeu-Mårciene ''' (F. ''Mont-sur-Marchienne''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Tchålerwè]], el [[province do Hinnot]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''6032''' ** davance : '''6100''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ch 57'''. * Arondixhmint : [[Tchålerwè]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Mårciene|l' esplicant motî]].'' == Istwere == Li dierin signeur di Mont-dzeu-Mårciene fourit [[Pierre Robert de Cartier de Marcienne|de Cartier]], on scrijheu e walon. 21202 59793 2006-06-07T14:04:41Z Pablo 5 <div clear="all"> {| align="center" style="width:80%; background-color:#F8F8F8; border:2px solid #E0E0E0; padding:5px;" |- |align="center"| [[Imådje:question.png|54px|Dji n' sai nén]]'''''Nén&nbsp;cnoxhowe''''' | Li ci k' a-st evoyî ciste imådje ci n' a nén dné d' licince; i våt mî n' nén eployî l' imådje tant k' ci problinme la n' est nén rzolou; l' imådje pôreut-st esse disfacêye s' i fåt. |} </div> <includeonly>[[Categoreye:Imådjes sins cnoxhowe licinse|{{PAGENAME}}]]</includeonly> <noinclude>[[Categoreye:Licinces]]</noinclude> 21203 59794 2006-06-07T14:05:47Z Pablo 5 [[Categoreye:Imådjes pa licince|!]] 21204 59798 2006-06-07T14:12:09Z Lucyin 16 '''Djé-Sint-Rmey''' (la-minme, ''Djé-Sint-Rmë'' F. ''Saint-Remy-Geest''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Djodogne]], el [[province do Roman Payis]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''1370''' ** davance : '''5905''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ni 16'''. * Arondixhmint : [[Nivele]] ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Djé|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Djé-Sint-Rmey == === Hamteas === * [[Djenveye (Djé-Sint-Rmey)|Djenveye]] === Ôtès plaeces === 21205 64948 2006-06-24T19:32:56Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:crissôte]] #REDIRECT [[Motî:crissôte]] 21206 60062 2006-06-08T23:09:08Z Pablo 5 #REDIRECT [[Viyaedjes rebanés di Walonreye]] 21207 59812 2006-06-07T15:47:51Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Åve-e-Roman-Payis]] (F. ''Wavre'', la-minme ''Auve'') * [[Åve-el-Fåmene]] (F. ''Ave-et-Auffe, Ave'', la-minme ''Âve'' u ''Auve'') 21208 59813 2006-06-07T15:49:18Z Lucyin 16 eglijhe d' Åve (el Fåmene) == Discrijhaedje == eglijhe d' Åve (el Fåmene) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21209 59814 2006-06-07T15:51:49Z Lucyin 16 plake a Åve (el Fåmene) == Discrijhaedje == plake a Åve (el Fåmene) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21210 59815 2006-06-07T15:52:49Z Lucyin 16 ancyinne plake e francès == Discrijhaedje == ancyinne plake e francès == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21211 59817 2006-06-07T15:56:48Z Lucyin 16 [[Imådje:Ave_el_Faumene_eglijhe.jpg|thumb|l' eglijhe]] [[Imådje:Ave_et_Auve_plake.jpg|thumb|ancyin lomaedje francès "Ave-et-Auffe]] [[Imådje:Auve_Roptea.jpg|thumb|Rowe do Roptea]] '''Åve''' ('''Åve-el-Fåmene''', la-minme ''Âve'' u ''Auve'', F. davance, ''Ave-et-Auffe'', asteure, ''Ave''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Rotchfoirt]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5580 ''' ** davance : '''5435''' * [[Limero diyalectolodjike]] : '''D 100'''. * Arondixhmint : [[Dinant]] * Sipotaedje des djins : les [[Motî:petrea|Petreas]] ''L' ancyin mot francès "Ave-et-Auffe", c' est a cåze di deus prononçaedje do mot dins on payis metou a l' aschate pol [[betchfessî å]]. po dipus d' racsegnes so l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Åve|l' esplicant motî]].'' == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Åve== * li [[Motî:Roptea|Roptea]] (la-minme : ''Roptê'') * li [[tiene (toponimeye)|Tiene des Francès]] 21212 59823 2006-06-08T07:57:57Z Apcbg 166 [[Image:Ongal.jpg|700px|thumb|left]] 21213 59832 2006-06-08T08:27:16Z Pablo 5 coviete d' «Ene båke so les bwès d' l' Årdene» da Lucyin Mahin, tome 1 == Discrijhaedje == coviete d' «Ene båke so les bwès d' l' Årdene» da Lucyin Mahin, tome 1 == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 21214 59846 2006-06-08T09:12:09Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Wikipedia:Pordjet rivowes et lives walons]] #REDIRECT [[Wikipedia:Pordjet_rivowes_et_lives_walons]] 21215 59851 2006-06-08T09:24:11Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Léon Warnant]] #REDIRECT [[Léon Warnant]] 21216 59860 2006-06-08T09:38:45Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives e walon]] Ene '''ramexhnêye d' arimeas e walon''', c' est on [[live e walon|live]] avou rén k' des [[ramexhnêye d' arimes|arimeas]] tot scrîts e walon. S' i gn a des ôtes tecses (sicrijhaedjes di [[prôze]], [[tchanson e walon|tchansons]], on cåzrè purade d' ene [[schôtlêye di tecses e walon|schôtlêye di tecses]]. Les ramexhnêye esteut li mwaisse eplaidaedje, lon divant les romans, tot åd dilong do 20inme sieke. End a bråmint moense dispu 1990. == Sacwantès rlomêyes ramexhnêyes d' arimeas e walon == * 21217 60057 2006-06-08T23:06:30Z Lucyin 16 /* Sacwants dessineus del Coleccion do Bourdon */ [[Categoreye:pondeure et dessinaedje]] [[Categoreye:lives e walon]] [[Imådje:Voyaedje_di_Tchofontinne_dessin_J._Helbig.jpg|thumb|120px|bwès da J. Helbig (1854)]] [[Imådje:petrez fauves2.jpg|thumb|120px|Dessin da Elizabeth Ivanovsky (1933)]] [[Imådje:Mahin_Evie_Nonne.jpg|thumb|120px|Coleur a l' aiwe da Marie-Louise Mertz (2006)]] On '''dessineu po les lives e walon''', c' est on [[dessineu]] k' a bouté tenawete avou des [[scrijheus e walon]], ey enimådjî leus [[live e walon|lives]]. Si no est sovint rprins sol coviete, u sol coviete divantrinne. Sovint e francès ''illustrations de''. Mins pacô eto e walon : * '''imådjes''' da Marcel Mercié ("[[Ene miye di mi (proze-powezeye)|Ene miye di mi]]" da [[Danielle Trempont]]). * '''enimådjeures''' da Marie-Louise Mertz ("[[Eviè Nonne (noveles)|Eviè Nonne]]" da [[Lucyin Mahin]]) Li biyografeye do dessineu est padecô metowe al fén, mins sovint scrîte e francès. Lanawaire, dins l' [[coleccion do Bourdon]], gn a tolminme yeu des biyografeyes di dessineus e walon. Les dessins des covietes, et kécfeye les cis ki sont-st ådvins do live, c' est onk des mwaisses facteurs pol vindaedje des lives e walon. == Sacwants dessineus des lives e walon == * '''[[Robert Arcq]]''' sicrijheut e walon, et dessiner lu-minme po ses lives. * '''[[Ben Genaux]]''' eto. * '''[[Jijé|Joseph Gillain]]''' a enimådjî les covietes des troes prumirès anêyes des [[Cayés Walons]], eyet co sacwants ôtes lives des [[Relîs Namurwès]]. * '''J. Helbig''' fijha des bwès po l' edicion da [[François Bailleux]] di 1854 do [[teyåte lidjwès (operås)|Teyåte lidjwès]]. * '''René Hausman''' fijha l' coviete di l' antolodjeye [[Scrijheus d' Årdene (antolodjeye)|Scrijheus d' Årdene]] et des [[Contes hesbignons (shôtlêye di tecses)|Contes hesbignons]] da [[Marcel Hicter]]. * '''Elizabeth Ivanovsky''' (Kichinev, Moldaveye, 1910, Watermael (Brussele), 2006) a-st enimådjî li deujhinme tome des [[Fåves do Baron d' Fleuru (fåves di djåzantès biesses)|Fåves do Baron d' Fleuru]] da [[Henri Pétrez]] (1938). Ele rimeta ça ezès anêyes 1960, pol cénkinme volêye des fåves, ki n' rexhrè k' e 1999. * '''Marie-Louise Mertz''' ([[Hachi]], 1947) a-st enimådjî l' antolodjeye [[Scrijheus d' Årdene (antolodjeye)|Scrijheus d' Årdene]] (2002) eyet li ramexhnêye di noveles da [[Lucyin Mahin]], "[[Eviè Nonne (noveles)|Eviè Nonne]]". * '''Jacques Raes''' k' a bråmint bouté avou [[Jean Goffart]] et k' a stî l' prumîs dessineu di ses [[live d' imådjes|lives d' imådjes]] ("[[Les avinteures des droles di zebes (live d' imådjes)|Les avinteures des droles di zebes]]", "[[Les avinteures da Ray Hure (live d' imådjes)|Les avinteures da Ray Hure]]" ey eto d' ene binde d' imådje ("[[On cokea å solea (binde d' imådjes)|On cokea å solea]]"). * '''Maurice Salme''' fijha tos les dessins do "''[[Motî da Haust|Dictionnaire liégeois]]''" da [[Jean Haust]], et ene pårteye des cis do [[franwal da Haust|franwal lidjwès]]. * '''Walter Van Billinghen''' a dessiné des bwès po [[Bokets del nute (teyåte)|Bokets del nute]] da [[Franz Dewandelaer]]. * '''Benoît Vermeesch''' a fwait les dessins didactikes do ''[[Motî d' Bastogne|Dictionnaire des parlers wallons du Pays de Bastogne]]'' * '''[[Géo Warzée]]''', k' esteut on pondeu et eto on scrijheu e walon. Ses dessins sont dins l' live "[[Joseph Durbuy et Géo Warzée (schôtlêye di tecses)|Joseph Durbuy et Géo Warzée]]" do [[Li Coirneu d' Hu|Coirneu]] (2004). == Sacwants dessineus del Coleccion do Bourdon == [[Imådje:Heymans_troos_sol_bele.jpg|thumb|120px|pondeure sorreyalisse, avou des bokets å croyon, da Bernard Bacq]] Dispu 1996 (avou ''[[Warum Krieg ?]]''), les [[El Bourdon|Edicions do Bourdon]] ont-st enondé, avou les subzides do [[CRLE]], ene coleccion la k' gn a tofer on dessineu, sovint diferint, po-z enimådjî l' live. Vocial les cis k' ont bouté dins cisse coleccion la. * Bernard Bacq po "[[Des trôs sol bele (arimeas)|Des trôs sol bele]]" da [[Dominique Heymans]] (2004), avou ene biyografeye do dessineu e walon. * Gabriel Belgeonne po "[[Miytaedje (tecses)|Miytaedje]]" da [[Emile Lempereur]] (2004), avou ene biyografeye do dessineu e walon. * Christian Chanoine po "[[Les hameas distindous (noveles)|Les hameas distindous]]" da [[René Painblanc]] (2004) * Raymond Drygalski po ** "[[Djonnesse a målvåt (sovnances)|Djonnesse a målvåt]]" da [[Willy Bal]] (2001) ** "[[Li moirt do Blanc Matî (prôze-powezeye)|Li moirt do Blanc Matî]]" da [[Joseph Bodson]] (2003), la k' gn a ene biyografeye do dessineu, e francès. ** "[[Pluctaedje (tecses)|Pluctaedje]]" da [[Robert Mayence]] (2003) * Danielle Fauvile po "[[Do tcherbon dins les flates (novele)|Do tcherbon dins les flates]]" da [[E. Lempereur]] (1999) * Marie-Jeanne Gay po "[[Nos arnagas (poitraits)|Nos arnagas]] da [[Henri Van Cutsem]]" (2002) * Michel Henrioulle po "[[Onk do coron do Bu (sovnances)|Onk do coron do Bu]]" da [[Louis Marcelle]] (2002), avou ene pitite otobiyografeye do dessineu e walon. * André Houfflin po "[[Eve et Adam (arimeas)|Eve et Adam]]" da [[Roger Foulon]] (2003) * Gabriel Lefebvre po "[[Semdi (sovnances)|Semdi]]" da [[Jean-Luc Fauconnier]] (2004) * Gustave Marchoul, po "''[[Warum Krieg ? (sovnances)]]''" da [[Willy Bal]] (2001) * André-Pierre Masquelier, po "[[Tiesses pelêyes (poitraits)|Tiesses pelêyes]]" da [[Emile Lempereur]] (1997) * Michel Mercié, po "[[Ene miye di mi (proze-powezeye)|Ene miye di mi]]" da [[Danielle Trempont]] (2001) * Marie-France Oogwit po "[[Dierinne aroke (tecses)|Dierinne aroke]] da [[Amanda Dechamps]]" (2003) 21218 59864 2006-06-08T09:42:39Z Lucyin 16 [[Categoreye:årts]] 21219 59882 2006-06-08T09:59:17Z Pablo 5 [[Jigé]] displaecî viè [[Jijé]] #REDIRECT [[Jijé]] 21220 59883 2006-06-08T09:59:38Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Henri Pétrez]] #REDIRECT [[Henri Pétrez]] 21221 59892 2006-06-08T10:13:46Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[SLLW]] #REDIRECT [[SLLW]] 21222 59923 2006-06-08T10:58:29Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives e walon]] [[Imådje:petrez fauves2.jpg|thumb|120px|Coviete do deujhinme live]] [[Imådje:petrez fauves4.jpg|thumb|120px|Coviete do cénkinme live]] Les '''Fåves do Baron d' Fleuru''', c' est cénk [[live e walon|lives]] avou des [[fåve di djåzantès biesses]] sicrîtes pa [[Henri Pétrez]]. Li prumire volêye moussa foû e 1928. Li deujhinme live fourit eplaidî e 1933. I serè wårni di beas dessins e coleur da [[dessineu po les lives e walon|Elizabeth Ivanovsky]]. Li troejhinme vuda e 1950. Li cwatrinme va rexhe e 1956. Li cénkinme fornêye ni va esse publiyeye k' e 1999, lontins après l' moirt do scrijheu, ås [[El Bourdon|Edicions do Bourdon]]. On î a stî rcweri des dessins e deus coleurs ki Elizabeth Ivanovsky aveut toirtchî dins les anêyes 1950. Les fåves da Henri Pétrez sont å pus sovint avou des biesses, mins ele ni sont måy ricopieyes des cenes da [[Jean de Lafontaine]]. 21223 60049 2006-06-08T23:04:14Z Pablo 5 #REDIRECT [[Warum Krieg ? (sovnances)]] 21224 60046 2006-06-08T23:02:24Z Pablo 5 #REDIRECT [[Djonnesse a målvåt (sovnances)]] 21225 59944 2006-06-08T15:43:55Z 81.243.146.201 èt Lès Pindants... pa Cristine tombeur è 2006 ? 21226 59947 2006-06-08T15:51:55Z Lucyin 16 [[Categoreye:romans e walon|tcherbon]] [[Imådje:Lempereur_tcherbon_flates.jpg|thumb|Sorcoviete]] '''Do tcherbon dins les flates''' ''(<SMALL>Dou tchèrbon dins lès flates</SMALL>)'', c' est on [[ptit roman]] [[roman e walon|sicolodjike]], sicrît e 1934, mins fok eplaideye e 1999. C' est ene sipoûle la k' i n' si passe rén. C' est l' apriyesse d' on [[mwaisse di scole]] progressisse ("anartchisse") dins on viyaedje di cinsîs. L' enimådjaedje est da [[dessineu po les lives e walon|Gustave Marchoul]]. 21227 59959 2006-06-08T16:50:08Z 196.217.213.180 LS ttd dobe erî tins Dj' els åreu yeu schoûté dj'åreu zouplé foû di m' lét // båre ås boles. LS ttd otobiyografike li mwaisse persounaedje, c' est on scrijheu d' lives e walon (P. 15) Et so ç tins la, gn a on ptit djaene live ki m' fwait sene, sol costé del vete tåvo k' i gn a la. Oyi, àa! li tåvlêye do diale ki c' est onk di mes lives ki n' esteut nén dins les raiyes li prumî côp k' dj' a vnou. Vo l' la rintré, tin! Dj' åreu dmoré la, a l' awaite, dj' åreu veyou kî k' l' aveut rapoirte. LS ttd gruziner (epront do lidjwès) LS ttd les reves, c' est come les comeres: cwand i sont trop beas, on s' dimande ossu rade çou k' gn a padrî. LS ttd Ossu rade ki dj' a stî coûtchî, m' a shonné ki mes idêyes si revoeyént. c' est bén sovint à ç' moumint la k' on tot novea tchapite si vént dessiner dins vosse tiesse, adon kivs avîz kécfeye cachî après, tote li djournêye abeye raloumer m' lampe et prinde li ptit papî et l' croyou ki ratindnut tofer dins l' ridant del tåve di nute. piete del famile P45-46 LS ttd li mwaisse persounaedje vike avou s' viye mame, il a dins les céncwante ans I Accidint. P48 LS ttd Plaçaedje dins li sp$ce et dins l' tins a Djiblou (I s' va pormoenner dins les dj$rdéns d' l' Institut . e 2004. (on c$ze al tévé d' on moirt a Mossoul, e l' Irak) LS ttd Riveye èn etrindjir åreut dit ki nos esténs come cou et tchmijhe des mintes savoz, tot ça. dayeur, ces deusla, i n' savnut nén ddja douvént k' on ls a metou si près onk di l' ôte. LS ttd Cwè çki nos estans, nozôtes, les omes po-z awè dandjî d' ene comere po shuve nosse voye a môde di djins? Mi, todi? paski dj' conoxhe di ces menirs la ki sont bén trop grands po sondjî k' èn ôte ki zels. Labele si c' est ene comere LS ttd pask' ele pinséve kécfeye, li comere, k' on côp ashid padvant s' machine, et les leyî cori pattavå tot. s' elle $reut djamåy seu! les côps ki dj' m' aveu vnou rashinde dissu m' tcheyire. mete ene blanke foye $toû do rôlea. et ratinde ki les mots rinternuxhe dins mi ptite boesse ås idêyes. po les leyî dschinde tot l' long d' mes bresses. et ossu rade k' il arivnut al pikete di mes doets. les semer a fwait sol pap$i Målureuzmint, li saetchot ås sminces, gn aveut pus rén ddins. LS ttd bele manire di dire ça fwait des moes k' dji n' sicreye pus <<c' est ki vos n' avoz pus rén a dire, m' a-t i rtourné on soçon. ça vos rvénrè cwand serè l' moumint. E ratindant Wårdez vos idêyes pol nat$re. c' est po ça k' i vos paye, don!>> mes idêyes, elle ont stî malådes. Et mi avou zeles! ça fwait ki nos avans coûtchî eshonne. (P 10) Croejhete prono sudjet i rsaetchî cwand serè l' moumint (P10) mete >> mete ene samwinne di condjî: Fr donner prescrire oblidjî on malåde di s' ripoizer ene samwinne, tot djåzant d' on méde. 21228 59967 2006-06-08T19:45:35Z Lucyin 16 [[Come ene sacwè e l' air]] displaecî viè [[Come ene sacwè e l' air (tecses)]]: metaedje del sôre di live #REDIRECT [[Come ene sacwè e l' air (tecses)]] 21229 64851 2006-06-24T19:15:54Z Pablo 5 [[Categoreye:lives e walon]] Ene '''schôtlêye di tecses e walon''' (on dit eto ene '''schorsêye'''), c' est on [[live e walon|live]] avou totès sôres di tecses d' on minme sicrijheu : [[prôze]] ([[sovnances]], [[biyet d' oumeur]], kécfeye des [[couyonåde]]s, des [[rapoitroûle]]s, u des [[fåves do vî vî tins]], des [[monoloke]]s), [[arimea]]s, [[tchanson e walon|tchanson]]s, evnd. Sovint, on eplaide ene schôtlêye di tecses po on [[sicrijheu e walon|scrijheu]] k' a stî publyî on pô totavå, u waire publiyî po lyi rashonner ses scrijhaedjes al fén di s' veye, u après s' moirt. == Sacwants schôtlêyes di tecses e walon == * [[Les crostions (tecses)|Les crostions]] ([[Joseph Kinable]], 1889) * [[Des rôzes et des spenes (tecses)|Des rôzes et des spenes]] ([[J. Wisimus]], 1926) * [[«Ya basta», et vos nd åroz (tecses)|"Ya basta", et vos nd åroz]] ([[Y. Paquet]], 2000) 21231 59983 2006-06-08T20:17:06Z Lucyin 16 [[Warum Krieg ? (sovnance)]] displaecî viè [[Warum Krieg ? (sovnances)]]: å pluriyal #REDIRECT [[Warum Krieg ? (sovnances)]] 21232 59990 2006-06-08T20:26:30Z Lucyin 16 [[Sôdård di 40]] displaecî viè [[Sôdård di 40 (sovnances)]]: sôre di live #REDIRECT [[Sôdård di 40 (sovnances)]] 21233 60018 2006-06-08T21:46:45Z Lucyin 16 coviete di l' Aurmonak del Samwinne di 1888 == Discrijhaedje == coviete di l' Aurmonak del Samwinne di 1888 == Licince di l' imådje == {{PD}} 21234 60024 2006-06-08T21:54:01Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:cronzoxh]] #REDIRECT [[Motî:cronzoxh]] 21235 60064 2006-06-08T23:16:19Z Pablo 5 imådjete [[Categoreye:lives e walon]] [[Imådje:Rivowe bourdon.gif|200px|right|imådjete do Bourdon]] Li coleccion do Bourdon, c' est ene [[coleccion d' lives e walon]] k' a stî enondêye påzès [[El Bourdon|Edicions do Bourdon]] e 1994. Les lives ni sont nén limerotés. Gn a did tot : des schôtlêyes di tecses, des ramexhnêyes di poitraits, des sovnances, des schorsêyes d' arimeas, des pinsêyes, evnd. Tos les scrijheus sont do [[Coûtchant walon]] (bråmint do costé d' [[Tchålerwè]], sacwants del [[Payis del Lovire|Lovire]]). Pacô, on-z a rcwerou des tecses ancyins ki n' avént nén rexhou : tchansons da [[François Loriaux]], "Fåve do Baron d' Fleuru" (volêye 5) da [[Henri Pétrez]], "Tiesses pelêyes" et "Do tcherbon dins les flates" da [[Emile Lempereur]], "les arnagas" da [[Henri Van Cutsem]], "Djonnesse a målvåt" da [[Willy Bal]]. U ene schôtlêye di tecses k' avént parexhou di håre et d' hote (metans da [[René Painblanc]] u [[Robert Mayence]]). Des ôtes côps, c' est des noveas scrijhaedjes, mins di rlomés scrijheus ([[Jean-Luc Fauconnier]], [[Danielle Trempont]], [[Dominique Heymans]]). Sacwants côps, li coleccion a-st eplaidî des noveas scrijheus ([[Joseph Bodson]], [[Roger Foulon]], [[Louis Marcelle]], [[Amanda Dechamps]]). Gn a yeu disk' a 4 rexhowes par an (sovint po les fiesses del Walonreye, e moes d' setimbe). A costé des dessins, gn a tofer on [[dessineu po les lives e walon|dessineu]], sovint diferint, po-z enimådjî l' live. Li coleccion a yeu bråmint des subzides do [[CRLE]]. Il ont on limero [[ISBN]] dispu 2003. == Sacwants lives del coleccion == * "Come dijheut m' grand-pere" da [[Robert Arcq]], (1994). * ''[[Warum Krieg ? (sovnances)|Warum Krieg ?]]'' da [[Willy Bal]] (1996). * [[Tiesses pelêyes (poitraits)|Tiesses pelêyes]] da [[Emile Lempereur]] (1997). * "Les biestreyes da Miyin do Coulot da [[Jean-luc Fauconnier]] (1998). * "Tchantans Françwès" ([[live di tchansons]]) * Årvey, todi ([[Robert Arcq]]) * [[Do tcherbon dins les flates (novele)|Do tcherbon dins les flates]] da [[E. Lempereur]] (1999). * [[Djonnesse a målvåt (sovnances)|Djonnesse a målvåt]] da [[Willy Bal]] (2001). * [[Ene miye di mi (proze-powezeye)|Ene miye di mi]]" da [[Danielle Trempont]] (2001). * [[Nos arnagas (poitraits)|Nos arnagas]] da [[Henri Van Cutsem]] (2002). * [[Onk do coron do Bu (sovnances)|Onk do coron do Bu]] da [[Louis Marcelle]] (2002). * [[Li moirt do Blanc Matî (prôze-powezeye)|Li moirt do Blanc Matî]] da [[Joseph Bodson]] (2003) * [[Eve et Adam (arimeas)|Eve et Adam]] da [[Roger Foulon]] (2003). * [[Pluctaedje (tecses)|Pluctaedje]] da [[Robert Mayence]] (2003). * [[Dierinne aroke (tecses)|Dierinne aroke]] da [[Amanda Dechamps]] (2003). * [[Des trôs sol bele (arimeas)|Des trôs sol bele]] da [[Dominique Heymans]] (2004). * [[Miytaedje (tecses)|Miytaedje]] da [[Emile Lempereur]] (2004). * [[Les hameas distindous (noveles)|Les hameas distindous]] da [[René Painblanc]] (2004). * [[Semdi (sovnances)|Semdi]] da [[Jean-Luc Fauconnier]] (2004). 21236 60042 2006-06-08T22:57:34Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives e walon]] Ene '''coleccion d' lives e walon''', c' est ene rîlêye di [[live e walon|lives]], ki parexhnut a tinzayeure, eplaidîs pal minme soce, et sovint del minme cogne. == Sacwantès coleccions d' lives e walon == * Li coleccion ''[[pitite coleccion del SLLW|Littérature dialectales d'aujourd'hui]]'' di l' [[SLLW]] (1970-2005). * li [[coleccion Pårlaedjes do Teroe]] do [[Muzêye do Pårlaedje e l' Årdene]] (1994-2006). * li [[Coleccion do Bourdon]] (1995-2005). * Li [[coleccion Somme-Denis]] di [[roman e walon|romans e walon]] (2001-2006). * li [[Ptite coleccion Belès Letes del Rantoele]] (2001-2006). 21239 60184 2006-06-11T06:31:59Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>oxhea</B></FONT> [o.n.] deur boket do coir des djins et di sacwantès biesses [[Motî:cronzoxhî|cronzoxheyes]], ki si emantchaedje avou des pareys a lu fwait l' tcherpinte do coir (l' eskelete). <I>Li tchén åreut mî inmé èn oxhea a spepyî k' ene medaye, po-z awè schapé les deus alpinisses</I> ([[H. Pétrez]]). <I>On s' a fotou sol bidon come troes afamés tchéns d' barakî k' årént atrapé èn oxhea, et l' lård avou</I> ([[Yvon Laurent]]). <I>Dji m' rafiyive di magnî a reletche doet l' oxhea cût al sope</I> ([[R. Dambly]]). <span lang=fr>F. os.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;n' aveur ki l' pea so ls oxheas:</FONT> esse foirt [[Motî:mwinre|mwinre]] (maigue). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur må d' tos ses oxheas:</FONT> aveur må pattavå, come cwand on a l' creva. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur todi må ses oxheas:</FONT> esse todi malåde; u si dire, si croere malåde. On dit eto: aveur todi [[Motî:vesse|pete u vesse]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;si restchåfer les oxheas:</FONT> si mete å solea. <span lang=fr>F. bronzer, prendre le soleil.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;reschandi ses oxheas:</FONT> si rtchåfer e coulot do feu. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;l' etermint da Matî l' Oxhea:</FONT> ceremoneye po rire li mårdi del dicåce (a [[Motî:Djudla-Mouze|Djudla-Mouze]] et ôte pårt), wice k' on fwait les cwanses d' eterer èn oxhea (do djambon) po dire ki l' tins del fiesse est houte. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbs;pataker on cråne oxhea po s' ruslî:</FONT> vey trop grand. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;ti freus bén do conter tes oxheas:</FONT> mançaedje. Etimolodjeye: [[cawete -ea]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>oxh</B></FONT> [o.n.] oxhea. <span lang=fr>F. os.</span> Mots d' aplacaedje : * [[Motî:coirzenoxh|coirzenoxh]] * [[Motî:cronzoxh|cronzoxh]] ---- * [[oxhea|Dipus d' racsegnes so les oxheas]] 21240 60124 2006-06-10T12:01:34Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:oxhea]] #REDIRECT [[Motî:oxhea|oxhea]] 21241 63009 2006-06-23T06:51:47Z Pablo 5 pitits coridjaedjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>nouri</B></FONT> [v.c.] ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> diner a magnî a (ene djin), lyi dner assez po leye viker. <I>On pere sait nouri dijh efants, mins dijh efants n' savèt nouri on pere.</I> <span lang=fr>F. nourrir, entretenir.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nouri et lodjî:</FONT> ki n' doet nén payî si amagnî ni s' lodjmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;i våt mia l' touwer kel nouri:</FONT> dijheye (po rire) d' onk (d' ene) ki magne bråmint. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;N' a si ptit mestî ki n' nourixhe si mwaisse:</FONT> tot les [[Motî:mestî|mestîs]] fijhèt wangnî s' veye. Franwal: ahåyant po: "<span lang=fr>il n'y a pas de sot métier</span>". <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nouri l' five:</FONT> magnî dabord k' on-z a del [[Motî:five|five]] (on croeyeut ki ça l' espaitchive di baxhî). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nouri (ene sakî) dins s' må:</FONT> èn li nén puni cwand i fwait ene biestreye. <span lang=fr>F. tout excuser.</span> <B>2.</B> diner a magnî a (ene biesse). <I>I nourit ses pidjons å frumint.</I> On dit eto: [[Motî:sognî|sognî]], [[Motî:aclever|aclever]]. <span lang=fr>F. nourrir, alimenter, élever.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;nouri èn oujhea al pene:</FONT> sognî on djonne moxhon tot li stitchant l' amagnî dins s' betch avou ene pene. Loukîz a: [[Motî:abetchter|abetchter]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li bele gayole ni nourixh nén l' moxhon:</FONT> dijheye po onk k' est todi bén abiyî, mins ki n' vout nén ovrer. <B>3.</B> (pus stroetmint) sognî (on påpåd) tot l’ fijhant teter. <span lang=fr>F. nourrir au sein.</span> <B>4.</B> espaitchî (on bwès) di [[Motî:scleyi|scleyi]]. <I>I vos fåt mete vos tcheyires e coleur po nouri l' bwès.</I> <span lang=fr>F. entretenir.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> diner d’ cwè magnî. <I>Asteure, il a ene famile a nouri.</I> <span lang=fr>F. nourrir, entretenir, élever.</span> <B>2.</B> (mot d' [[Motî:moxhlî|moxhlî]]) diner do souke ås [[Motî:moxhe al låme|moxhes]] tins d' l' ivier. <span lang=fr>F. nourrir, alimenter.</span> <B>3.</B> leyî teter ses efants. <span lang=fr>F. donner le sein.</span> <B>4.</B> [[Motî:ripaxhe|ripaxhe]]. <I>Do pan ki nourixh.</I> Loukîz a: [[Motî:fornouri|fornouri]]. <span lang=fr>F. nourrir, sustenter.</span> <B>III.</B> <FONT COLOR="#ff0000">si nouri</FONT> [v.pr.] magnî, tot djåzant d’ ene djin. <I>I s' nourixh bén: nén trop di cråxhe et des verdeures a make.</I> <span lang=fr>F. se nourrir, s'alimenter.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixhaedje</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "nouri" eyet "si nouri". <I>Dji va passer l' egzamin sol nourixhaedje des biesses.</I> Loukîz a: [[Motî:ravitaymint|ravitaymint]], [[Motî:sognaedje|sognaedje]], [[Motî:nouriteure|nouriteure]]. <span lang=fr>F. alimentation, nourriture, subsistance, régime, approvisionnement, entretien, nutrition, rationnement, satisfaction des besoins alimentaires.</span> <B>2.</B> (pus stroetmint) dinaedje di souke ås moxhes al låme. <span lang=fr>F. nourissement.</span> <B>3.</B> (pus stroetmint) dinaedje del tete po nouri èn efant. <I>Li nourixhaedje di l' efant a stî målåjhey.</I> <span lang=fr>F. allaitement, prise du sein.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixheu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixheuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixhresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki nourixh des biesses. <I>On nourixheu d' moxhons.</I> <span lang=fr>F. nourisseur.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixhante</B></FONT> [addj., purade padvant] ki nourixh comifåt, ki rpaxhe bén. <I>Do pwin k' est nourixhant.</I> <I>Ene sacwè d' nourixhant.</I> <I>Les fenaesses ni sont nén nourixhantes.</I> <I>Li "sellou", c' est ene sôre d' amagnî marokin, foirt nourixhant, fwait d' broyeyès amandes et di spotchêyès grinnes di sezame.</I> <span lang=fr>F. nourrissant, nutritif, substantiel.</span> On dit eto: [[Motî:ripaxhant|ripaxhant]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixhon</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:amagnî|amagnî]]. <span lang=fr>F. nourriture, provision.</span> Loukîz a: [[Motî:magnixhon|magnixhon]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;prinde des biesses a nourixhon:</FONT> prinde des biesses da èn ôte acleveu sovint po l' ivier, u po l' esté, et les etertini, et tchaeconk aveur li mitan del wangne. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;mete des biesses a nourixhon:</FONT> le smete a èn ôte cinsî k' elzès va nouri, et pårti les wangnes. <I>Li 19 d' awousse 1678, dj' a metou a Catrene Bodet ene åmaye di 3 ans a nourixhon, po tcheté di 3 patacons</I> (vîs papîs ramexhnés pa [[J. Bastin]]). Loukîz a: [[Motî:mire|a mire]], [[Motî:four|a four]], [[Motî:trecins|a trecins]]. <B>2.</B> pwès d' amagnî k' on dene d' on côp. <span lang=fr>F. ration.</span> Etimolodjeye: [[cawete -on]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourixhince</B></FONT> [f.n.] syince ki studeye l' amagnî des djins u des biesses. <span lang=fr>F. diédétique, alimentation animale.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ince]], [[noûmot do walon|2006]]. Parintêye : * [[Motî:nourin|nourin, nourson]] * [[Motî:rinouri|rinouri]] * [[Motî:fornouri|fornouri]] Omonimeye coinrece : * avou "nouri" : [[Motî:noeri|noeri]] (les deus s' prononçnut ''<span lang=wa-feller>neuri</span>'' a Vervî). * avou "nourixhon" : [[Motî:nourson|nourson]] (les deus s' prononçnut "nourson" a Nameur) ---- * [[nourixhaedje des moxhes al låme|Dipus d' racsegnes sol nourixhaedje des moxhes al låme (tins d' l' ivier)]] * [[nourixhaedje des efants (al tete)|Dipus d' racsegnes sol nourixhaedje des efants (al tete)]] * [[tinaedje di biesses a nourixhon|Dipus d' racsegnes sol tinaedje di biesses a nourixhon]] * [[nourixhince des djins|Dipus d' racsegnes sol nourixhince des djins]] * [[nourixhince des biesses|Dipus d' racsegnes sol nourixhince des biesses]] 21242 63122 2006-06-24T12:43:41Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourin</B></FONT> [o.n.] pitit [[Motî:pourcea|pourcea]], inte 20 et 30 kilos, 6 a 12 samwinnes vî, ki tete co. <I>Li nourin magnive bén et s' groxhixheut i a l' avnant</I> ([[R. Dedoyard]]). Loukîz a: [[Motî:courî|courî]], [[Motî:coshet|coshet]]. <span lang=fr>F. nourrain, cochonnet à la mamelle, cochon de lait.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;les Nourins</FONT> (la-minme: <span lang=wa-feller>les Nourègn</span>): sipotaedje des djins d' [[Motî:Gråce|Gråce]]. Etimolodjeye: parint di [[Motî:nouri|nouri]] avou l' [[cawete -in]], moussî e walon pal voye d' èn ôte lingaedje d' oyi. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>nourson</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> pitit [[Motî:påpåd|påpåd]] ki s’ mame nourixh. <I>Bleu come on bleu reve di nourson.</I> ([[F. Dewandelaer]]). <span lang=fr>F. nourisson.</span> <B>2.</B> nourin (pitit pourcea). <I>Dji va comincî a ecråxhî m' nourson.</I> <span lang=fr>F. cochon de lait.</span> Etimolodjeye: parint di [[Motî:nouri|nouri]] avou l' [[cawete -on]], moussî e walon pal voye do francès. Omonimeye coinrece : * [[Motî:nourixhon|nourixhon]] (''nourson'') ---- * [[aclevaedje des pourceas|Dipus d' racsegnes so les nourins]] 21243 60130 2006-06-10T12:07:58Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:nourin]] #REDIRECT [[Motî:nourin|nourin]] 21245 61198 2006-06-15T21:27:29Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">noûrin</FONT>, noûrègn, nûrin, neurin</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;nourin : noûrin [O0, O2, O4, C1, C13, E1, S0] ;nourson : noûr'son [E1], noûrçon [E8], noûrson [O4], nourson [C1] 21246 60186 2006-06-11T06:33:11Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:cronzoxh]] #REDIRECT [[Motî:cronzoxh]] 21247 60190 2006-06-11T06:54:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>incronzoxhî</B></FONT> [o.n.] biesse ki n' a pont d' cronzoxhs (eneviè les [[Motî:cronzoxhî|cronzoxhîs]] k' end ont). <span lang=fr>F. invertébré.</span> Etimolodjeye: [[betchete in-]], [[noûmot do walon|2006]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>incronzoxhî</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>incronzoxheye</B></FONT> [addj.] (po ene biesse) ki apårtént å groupe des incronzoxhîs. <span lang=fr>F. invertébré(e).</span> ---- * [[Incronzoxhî]] 21248 60192 2006-06-11T06:56:11Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:incronzoxhî]] #REDIRECT [[Motî:incronzoxhî]] 21249 65272 2006-06-26T02:46:39Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[fa:بی‌مهرگان]], [[fi:Selkärangattomat]] [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] Èn '''incronzoxhî''' c' est ene [[biesse]] ki n' a pont di [[screne]], eneviè les [[cronzoxhî]]s ki zels end ont ene. Li clasmint come cronzoxhî oudonbén come incronzoxhî a stî edvinté pa [[Jean-Baptiste de Lamarck]]. Les incronzoxhîs si dispåtnut dins sacwants dzo-eshonnas: * les [[protozowaire]]s * les [[spondjrecî]]s (''Porifera'') * les [[pignrecî]]s (''Cnidaria'') et les [[ctenofôre]]s (''Ctenophora'') * les [[plats viers]] (''Platyhelminthes'') * les [[ronds viers]] (''Némathelminthe'') * les [[anelide]]s (''Annelida'') * les [[molusse]]s (''Mollusca'') * les [[artropode]]s (''Arthropoda'') * les [[pea-ås-spinî]]s (''Echinodermata'') Li groupe des incronzoxhîs n' est nén [[monofiletike]], eyet n' est pus veyou foirt voltî dins les rindjmints do vicant pus modienes des biyolodjisses. [[bg:Безгръбначни]] [[ca:Invertebrat]] [[cy:Infertebrat]] [[da:Invertebrat]] [[de:Wirbellose]] [[en:Invertebrate]] [[es:Invertebrado]] [[et:Selgrootud]] [[fa:بی‌مهرگان]] [[fi:Selkärangattomat]] [[fr:Invertébré]] [[he:חסרי חוליות]] [[hr:Beskralješnjaci]] [[id:Invertebrata]] [[ja:無脊椎動物]] [[lt:Bestuburiai]] [[ms:Invertebrat]] [[nl:Ongewerveld]] [[no:Virvelløse dyr]] [[pl:Bezkręgowce]] [[pt:Invertebrado]] [[ru:Беспозвоночные]] [[simple:Invertebrate]] [[sr:Бескичмењаци]] [[sv:Evertebrater]] [[zh:无脊椎动物]] 21250 60357 2006-06-14T07:59:05Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[da:Fylogenetisk systematik]], [[sv:Monofyletisk]] {{djermon}} [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] Dins l' [[rindjmint do vicant|cladistike]], on dit k' on [[tacson]] est '''monofiletike''' cwand tos les dschindants d' on minme tayon biyolodjike, et seulmint zels, si rtrovnut dvins. == Voey eto == *[[Parafiletike]] *[[Polifiletike]] [[ar:أحادية العرق]] [[da:Fylogenetisk systematik]] [[en:Monophyly]] [[es:Monofilético]] [[et:Monofüleetiline rühm]] [[fr:Monophylétique]] [[he:מונופילטיות]] [[hu:Monofiletikus]] [[nl:Monofyletisch]] [[pt:Monofilético]] [[sv:Monofyletisk]] 21251 65180 2006-06-24T20:28:19Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[es:Parafilético]], [[pt:Parafilético]] {{djermon}} [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] Dins l' [[rindjmint do vicant|cladistike]], on dit k' on [[tacson]] est '''parafiletike''' cwand on tayon biyolodjike et sacwants di ses dschindants, mins nén tertos, si rtrovnut dvins. == Voey eto == *[[Monofiletike]] *[[Polifiletike]] [[ar:شبه عرق]] [[en:Paraphyly]] [[es:Parafilético]] [[fr:Paraphylétique]] [[he:פרפילטיות]] [[nl:Parafylie]] [[pl:Parafiletyczność]] [[pt:Parafilético]] [[ru:Парафилия]] 21252 60213 2006-06-11T16:39:40Z Pablo 5 loyén, grand "Ç" {{djermon}} [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] Dins l' [[rindjmint do vicant|cladistike]], on dit k' on [[tacson]] est '''polifiletike''' cwand il a pus d' on tayon biyolodjike. Çoula n' est nén on bon moyén di fé des [[tacson]]s. På egzimpe : les pexhons. == Voey eto == *[[Monofiletike]] *[[Parafiletike]] [[en:Polyphyly]] [[fr:Polyphylétique]] [[nl:Polyfyletisch]] [[pl:Polifiletyzm]] [[ru:Полифилия]] 21253 60244 2006-06-12T22:02:46Z Pablo 5 /* '''Common [[Cascading Style Sheets|CSS]] for all skins''' */ /* <pre><nowiki> */ /* wikitable/prettytable class for skinning normal tables */ table.wikitable, table.prettytable { margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; } table.wikitable th, table.wikitable td, table.prettytable th, table.prettytable td { border: 1px #aaaaaa solid; padding: 0.2em; } table.wikitable th, table.prettytable th { background: #f2f2f2; text-align: center; } table.wikitable caption, table.prettytable caption { margin-left: inherit; margin-right: inherit; } /* </nowiki></pre> */ 21254 60354 2006-06-14T07:07:49Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>abohner</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">s' abohner</FONT>) ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.pr.] vini a [[Motî:bohêye|bohêye]], tot djåzant d' ene plante k' i ndè crexheut, aprume, k' ene djete. <I>Les djetons s' abohnèt.</I> Les crompires kimincèt a s' abohner.</I> <I>On grin bén abohné.</I> On dit eto: [[Motî:bohner|bohner]]. <span lang=fr>F. taller, croître plus touffu, faire des tiges.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "boh-" (loukîz a: [[Motî:bohêye|bohêye]]) avou l' [[betchete a-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>abohnaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebes "bohner" et "s' abohner". On dit eto: [[Motî:bohnaedje|bohnaedje]]. <span lang=fr>F. tallage, croissance drue.</span> ---- * [[abohnaedje des dinrêyes|Dipus d' racsegnes so l' abohnaedje des dinrêyes]] 21255 60276 2006-06-13T11:00:22Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:abohner]] #REDIRECT [[Motî:abohner]] 21256 60356 2006-06-14T07:10:20Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>bohner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.s.c.] [[Motî:abohner|s' abohner]]. <I>I fwait trop bon, dji m' dimande sel frumint va bohner comifåt</I> ([[E. Dethier]]). <span lang=fr>F. taller.</span> Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje "boh-" (loukîz a : [[Motî:bohêye|bohêye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>bohnaedje</B></FONT> [o.n.] abohnaedje. <span lang=fr>F. tallage.</span> ---- * [[abohnaedje des dinrêyes|Dipus d' racsegnes sol bohnaedje des dinrêyes]] 21257 60279 2006-06-13T11:06:22Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:bohner]] #REDIRECT [[Motî:bohner|bohner]] 21258 63013 2006-06-23T07:01:51Z Pablo 5 coma <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornouri</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> nouri a s' [[Motî:sô 1|sô]], nouri foirt. <I>I fornourixhèt leus efants</I>. <I>I fåt bén sognî ses biesses, mins i n' les fåt nén fornouri.</I> <I>T' est on fameus gros mvé Et k' a bén do bouneur D' esse insi fornouri Tandi k' mi, dji creve di fwin E fjhant l' voleur</I> ([[C. Wérotte]]). <span lang=fr>F. rassasier, gaver, suralimenter, repaître, bourrer, saturer, empifrer.</span> <B>2.</B> nouri a n' rén fé. <span lang=fr>F. entretenir dans l'oisiveté.</span> Etimolodjeye: viebe [[Motî:nouri|nouri]], [[betchete for-]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornouri</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornoureye</B></FONT> [addj., purade padvant & o.f.n.] <B>1.</B> ki magne tofer a s' sô. <I>Nozôtes k' est fornouris et bén poirtants, nos dvréns adoucis les tourmints des cis k' ont fwin et froed</I> ([[O. Coutisse-Uyttebrouck]]). <I>On moes aveut passé; li pourcea s' ecråxhive, fornouri k' il esteut</I> ([[J.P. Dumont]]). <I>Tofer, li sprewe poite li betcheye A s' nitêye måy fornoureye</I> ([[B. Louis]]). Loukîz a: [[Motî:bômel|bômel]]. <span lang=fr>F. rassasié, suralimenté, repu, gavé, obèse.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand les sudjets sont fornouris, i sont forsôlés:</FONT> dijhêye des ancyins mwaisses inte di zels po consyî di n' nén bén nouri leus sudjets. <B>2.</B> bon vicant, k' est adût a tofer fé des [[Motî:rinchinchote|rinchinchotes]]. <span lang=fr>F. bon vivant.</span> <B>3.</B> foirt, vigreus. <I>Tins ki dj' tuzéve insi, on grand long tchår, råyî pa deus fornouris roncins, amonta vier mi</I> ([[A. Nicollet]]). <span lang=fr>F. vigoureux, costaud.</span> <B>4.</B> målåjhey(e) po l' amagnî, ki n' magne kel bon. Loukîz a: [[Motî:nareus|nareus]]. <B>5.</B> ki n' pinse k' a lu. Loukîz a: [[Motî:pinse-a-lu|pinse-a-lu]]. <span lang=fr>F. égoïste.</span> <B>6.</B> sognî a n' rén fé. <span lang=fr>F. désoeuvré, oisif, parasite.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornourixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "fornouri". <span lang=fr>F. suralimentation, gavage, satiété, obésité, erreurs alimentaire, entretien dans l'oisiveté.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornourixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>fornourixhante</B></FONT>, [addj. purade padvant] ki fornourixh, tot djåzant d' èn amagnî. <span lang=fr>F. bourrant, bourratif, hyperénergétique, riche.</span> Etimolodjeye: [[cawete -ant]], [[noûmot do walon|2006]]. ---- * [[fornourixhaedje|Dipus d' racsegnes sol fornourixhaedje]] 21259 60286 2006-06-13T11:41:39Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:fornouri]] #REDIRECT [[Motî:fornouri|fornouri]] 21260 60301 2006-06-13T14:40:17Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:fornouri]] #REDIRECT [[Motî:fornouri]] 21261 60302 2006-06-13T14:40:41Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:fornouri]] #REDIRECT [[Motî:fornouri]] 21262 60303 2006-06-13T14:40:49Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:fornouri]] #REDIRECT [[Motî:fornouri]] 21263 63018 2006-06-23T07:10:46Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noer</B></FONT> [addj.] coleur ki boet tote les waches di loumire. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noereur</B></FONT> [f.n.] noere nûlêye. <I>Gn ene noereur låvå so l' Sårt; dispaitchans nos divant k' ça n' schoye.</I> rl a: s' [[Motî:anoeri|anoeri]], si [[Motî:ranoeri|ranoeri]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noeristé</B></FONT> [f.n.] difåt d' ene sadju k' il î fwait noer dit dins ene fråze emocionrece. <span lang=fr>F. obscurité, ténèbres.</span> Etimolodjeye: bodje noer, [[cawete -isté]], 1900. Coinrece Lidje Hôte-Årdene. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noeri</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) [v.c.] rinde noer. <I>Louke on pô: t' as noeri tote ti bele tchimijhe.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>noerixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "noeri". <span lang=fr>F. noircissement.</span> Omonimeye coinrece : * [[Motî:nouri|nouri]] (les deus s' prononçnut ''<span lang=wa-feller>neuri</span>'' a Vervî. Parintêye: * [[Motî:anoeri|anoeri]] * [[Motî:ranoeri|ranoeri]] Mots d' aplacaedje: * [[Motî:noer bwès|noer bwès]] * [[Motî:Noere Aiwe|Noere Aiwe]] * [[Motî:Noer Payis|Noer Payis]] 21264 63117 2006-06-24T12:37:28Z Pablo 5 -djermon <FONT COLOR="#ff0000"><B>sognî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> diner a magnî a (ene djin u ene biesse). <B>2.</B> s' ocuper d' ene maladeye, ene coixheure, pol riweri. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sogne 1</B></FONT> [f.n.] accion di sognî (s' ocuper di). <span lang=fr>F. soin.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé sogne</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;fé les sognes:</FONT> s' ocuper do bisteu (el moenner boere, li mode, evnd.) <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur sogne di:</FONT> s' ocuper di. <I>Il a todi yeu sogne di ses vîs parints.</I> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>sogneus</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>sogneuse</B></FONT> [addj.] ki fwait bén sogne. Omonimeye: * [[Motî:sogne 2|sogne]] (f.n., pawe) 21265 61031 2006-06-15T17:03:40Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Disfondowe]]s == nouri : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">nouri</FONT>, noûrë, nûri, neuri.</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;nouri : noûri [E1, C1, O0, O2, O4, S0], neûri [E34] ;nourixhaedje : noûrihèdje [E1], noûrichadje [O4], noûrichadje [C1], nén dins S0 ;nourixheu : noûricheû [O4], nén dins E1, C1, O0, S0 ;nourixhant : noûrichant [O4, C1], noûrihant [E1], neûrihant [E34] ;nourixhon : nour'chon [O0], noûr'hon [E9], noûrson [C1] 21266 60343 2006-06-14T05:27:47Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21267 60342 2006-06-14T05:27:45Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21268 60341 2006-06-14T05:27:43Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21269 60340 2006-06-14T05:27:42Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21270 60339 2006-06-14T05:27:40Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21271 60338 2006-06-14T05:27:39Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21272 60337 2006-06-14T05:27:34Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:nouri]] #REDIRECT [[Motî:nouri]] 21274 65594 2006-06-30T15:26:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etrocler</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] <B>1.</B> mete e troke (des agnons, evnd). <span lang=fr>F. mettre en grappe.</span> <B>2.</B> (mot d' linwincieus) sicrire en on mot deus u sacwants ptits mots diferins, ki leu rashonnaedje divént on mot avou on sinse a pårt. <I>On-z a etroclé "a", "cite", et "eure", po fé "asteure", "pa" "ci" et "ki" et ça a dné "paski".</I> <I>Come les Walons, leu pus grand plaijhi, c' est di s' margayî po des cawes di ceréjhe, rapoirt å scrijhaedje, on ls a vlou mete tertos d' acoird, les cis ki vlént scrire <span lang=wa-fell>"djè l' "</span> et les cis ki vlént scrire <span lang=wa-fell>"dj' èl"</span>, tot-z etroclant ttafwait, et scrire "djel" come å vî vî tins.</I> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' etrocler</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si mete e troke tot djåzant d' legumes. <B>2.</B> fé èn etrocla, tot cåzant di ptits mots. Etimolodjeye: viebe fwait sol bodje [[Motî:troke|troke]] avou l' [[betchete e-]] (mete e troke). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etroclaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si rzultat) pol viebe "etrocler", copurade: <B>1.</B> [[Motî:rashonnaedje|rashonnaedje]]. <I>Gn a-st asteure èn etroclaedje di sacwants facteurs ki fjhèt ki Wiyam Dunker pout wangnî des çanses avou l' walon</I> ([[Philippe Ansiaux]]). <span lang=fr>F. conjonction (de facteurs), concours (de circonstances).</span> <B>2.</B> (mot d' linwincieus) metaedje eshonne, dins li scrijhaedje, di deus u sacwants ptits mots po-z endé fé on pus grand. <span lang=fr>F. enclise.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etrocla</B></FONT> [o.n.] (mot d' linwincieus) <B>1.</B> mot fwait pa l' etroclaedje di deus u di pus d' deus ôtes mots. <I>Des mots come "nel", "djel", "del" sont des ptits etroclas mo ahessants dedja consyîs avou l' sistinme Feller pa A. Maréchal e 1906 dins l' adrovaedje di "åtoû d' aistrêye do tins di m' grand-mere", da L.J.L. Lambillon.</I> <I>Vochal sacwants etroclas dedja atåvlés el prumire tåvlotêye so li rfondaedje e 1995: asteure, totafwait, pattavå, dabôrd, sapinse, çki, paski, douvént,...</I> ([[J.P. Hiernaux]]). rl a: [[Motî:retrocla|retrocla]]. <span lang=fr>F. enclise.</span> <B>2.</B> troke di letes. <I>Èn etrocla, metans, k' i gn a waire di scrijheus ki savèt radapter e walon, c' est li cawete francesse <span lang=fr>"-isme"</span>.</I>. ([[L. Mahin]]). <I>Po prononcî "-ea" come e vosse payis, i vs fåt co sovni k' èn etrocla come "-cea" vont dner "-cia" pu "-cha" <span lang=wa-fell>(lacha)</span></I>. <B>3.</B> (mot d' economisse) troke di societés k' ovrèt dins l' minme dominne, u e minme zonigne, et ki s' cowaidèt po divni pus foites. <I>Avou les sôcietés Walones di biyotecnolodjeyes et les cintes di rcwerances des unifs, i fåt fé èn etrocla po rprezinter li Walonreye ezès fôres eternacionåles, come li cene di Boston.</I> <span lang=fr>F. grappe.</span> <span lang=en>Ingl. cluster.</span> Etimolodjeye: [[cawete -a]] (absitroet rzultat do viebe), [[noûmot do walon|1995]]. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>etroclåve</B></FONT> [addj. &amp; o.n.] (mot d' linwincieus) pitit mot ki s' pout s' etrocler a ds ôtes. Loukîz a: [[Motî:clitike|clitike]]. Etimolodjeye: [[cawete -åve]], [[noûmot do walon|2001]]. Parintêye : * [[Motî:distrocler|distrocler]] * [[Motî:ratrocler|si ratrocler]] * [[Motî:atrocler|s' atrocler]] Pwaire minimom : * [[Motî:etrôcler|s' etrôcler]] ---- [[etroclaedje|Dipus d' racsegnes so l' etroclaedje des ptits mots]] 21275 60410 2006-06-14T15:34:05Z Lucyin 16 /* Codjowaedje */ == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ètrocla</FONT>, atrocla</span> == Rifondaedje == [[cawete e-]] a cåze : * do sinse mete '''dins''' ene troke (ourade ki mete '''a''' ene troke) * do contråve [[Motî:distrocler|distrocler]] (les contråves avou l' [[betchete dis-]] respondnut a ene betchete e- (emùantchî // dismantchî. Rexhowe : * wårder "etrocler" po les sinse "'''''en'''clise'', evnd. (noûmot) * wårder "atrocler" po les sinses rashious dins les motîs (si rashonner) ([[cawete a-]] d' aprepiaedje, come [[Motî:rabindler|si rabindler]], [[Motî:ratropler|si ratropler]]) == Codjowaedje == [[codjowaedje tchicter]] (dj' etroclêye) u [[codjowaedje shofler]] (dj' etrokele) ? [[Codjowaedjes da Gilliard|Gilliard]] acceptêye les deus (codjowaedje 15). Dj' a ptchî "codjowaedje tchicter" [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 14 di djun 2006 a 15:34 (UTC) 21276 60321 2006-06-13T15:43:14Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:etrocler]] #REDIRECT [[Motî:etrocler|etrocler]] 21277 60327 2006-06-13T15:46:26Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:etrocler]] #REDIRECT [[Motî:etrocler|etrocler]] 21278 60328 2006-06-13T15:46:50Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:etrocler]] #REDIRECT [[Motî:etrocler|etrocler]] 21279 60350 2006-06-14T07:00:50Z Pablo 5 == Sourdants == ;åmatén: å-matin [E1], au-matin [C9]. == Rifondaedje do djinre == èn åmatén (o.n.) nén ene åmatén (f.n.) (?) oyi, c' est omrin, tot come [[Motî:matén|matén]], et come li mostere eto li [[Motî:å 2|å]] (nén [[Motî:al 1|al]]). 21280 60335 2006-06-13T23:44:29Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:kesmessî]] #REDIRECT [[Motî:kesmessî]] 21281 60352 2006-06-14T07:06:18Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;abohner: abohener [E1, E34]; abouhener [E34]; abohiner [E21]; (pårticipe erirece) abohené [E13] 21282 60355 2006-06-14T07:08:28Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;bohner: bohner [E213] ;bohnaedje: 21283 62520 2006-06-20T11:48:32Z Djoseph 126 [[categoreye:teyåte e walon|Ipocondes]] [[categoreye:prumîs scrijhaedjes e walon|Ipocondes]] [[Imådje:Les_Ipocondes_imaudje_J.Helbig.jpg|thumb|dessin da J. Helbig dins l' edicion di 1854 da F. Bailleux des Ipocondes]] '''Les ipocondes''' (dins l' mwaisse sicrijhaedje "''<SMALL>Les Ypoconte</SMALL>''", riscrît "''<SMALL>Les Hypocondes</SMALL>''" pa [[F. Bailleux]]), c’ est l' cwatrinme pîce do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]], sicrîte pa [[Simon de Harlez]], lu tot seu. C' est on discrijhaedje di des cis ki sont malådes dins leu tiesse. Li sinne si passe ezès bagns di [[Spå]], el såle d' assimblêye, e [[1758]]. Gn a waire d' accion. C' est purade on studia del codujhance des bordjoes di ç' tins la. == Les persounaedjes == * [[Motî:mesbrudjî|Mesbrudjî]] : li pus [[Motî:fel|fel]] des ipocondes. * Houlpea (''<SMALL>Houlpai</SMALL>'') : li galant da Mamjhele Tchåtchoûle. * [[Motî:xhinåd|Xhignår]] : ki contrufwait l' docteur. * Habadja : mwaistresse da Xhignår et et cuzene da Houlpea. * Tchåtchoûle (''<SMALL>Châchoûle</SMALL>'') mwaistresse da Houlpea. == Racsegnes sol societé bordjoesse do 18inme sieke == Simon de Harlez aveut djåzé avou on rlomé méde di Lidje, Denoël, ki lyi aveut espliké ki sacwants rafiyants di muzike ki håbitént ses sålons, c’ esteut des ipocondes. C' est des bordjoes [[Motî:fornouri|fornouris]], ki s' plindnut d' åjhe. Des sfwaits, end aveut des peclêyes del societé bordjoesse e 18inme sieke, come on l' dit dins l' pîce. :''Di roridjî les ipocondes, c' est ene grosse afwaire,'' :''C' est ataker, al boune, les troes cwårts do monde.'' Come l' minme monde ki l' ci ki [[Sigmund Freud|Freud]] va discrire a [[Wîne]] e cmince do 20inme sieke. 21284 63014 2006-06-23T07:03:17Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;fornouri (viebe): fornoûri [C1, C9, C13, C54, C100, E1, E170, E203]; fournoûri [S24, S117, O4], fournourri [S100], nén dins S33, E164, O0, O2, O3 ;fornouri (addj.): fornoûri, fornoûrèye (addj. & n.), [E170], fornoûri [S0, C9] ;fornouri (no): fornoûri [E212b], fornouri [E212], fornoûri, fornoûrèye (addj. & n.) [E170] ;fornourixhaedje: fornoûrichadje [C1, C100] == Copiaedje des diccionairîs inte di zels == Egzimpe di [[Copiaedje des diccionairîs inte di zels]] : Li ratourneure "Cwand les sudjets sont fornouris, i sont forsôlés" est dnêye po cmincî pa [[Motî da Forir|Forir]]; ele est rprinjhe pa [[Motî da Haust|Haust]] sins dner s' sourdant; pu sifwaitmint pa [[Motî da Stasse|Stasse]]. 21285 60390 2006-06-14T13:52:57Z Lucyin 16 Disfondowes: bômèl, bô<SUP>n</SUP>mel, bômël. Coinrece Lidje Årdene. 21286 63010 2006-06-23T06:58:27Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: bg, cs, da, de, en, eo, es, fi, gl, he, it, ja, jv, ko, ms, nl, no, pl, pt, ru, simple, sk, sl, sv, vi, zh {{djermon}} [[Categoreye:nourixhince des djins]] [[Imådje:Italienischer Maler des 17. Jahrhunderts 001.jpg|thumb|Poitrait d' on bômel d' on pondeu itålyin do 127inme sieke.]] Li '''fornourixhaedje''', c' est cwand ene djin magne dipus k' i n' lyi è fåt, et fé del [[cråxhe]]. On dit k' ele divént '''bômel'''. ''Li mot "fornourixhaedje" a eto [[Motî:fornourixhaedje|des ôtes sinses]].'' == Hårdêye difoûtrinne == [http://rifondou.walon.org/sociolodjeye.html#cocacol Li fornourixhaedje dins les societés ki "vikèt å Coca-Cola"] [[bg:Затлъстяване]] [[cs:Obezita]] [[da:Overvægt]] [[de:Adipositas]] [[en:Obesity]] [[eo:Trodikiĝo]] [[es:Obesidad]] [[fi:Ylipaino]] [[fr:Obésité]] [[gl:Obesidade]] [[he:השמנה]] [[it:Obesità]] [[ja:肥満]] [[jv:Obesitas]] [[ko:비만증]] [[ms:Obesiti]] [[nl:Obesitas]] [[no:Fedme]] [[pl:Otyłość]] [[pt:Obesidade]] [[ru:Ожирение]] [[simple:Obesity]] [[sk:Obezita]] [[sl:Debelost]] [[sv:Övervikt]] [[vi:Béo phì]] [[zh:肥胖症]] 21287 60392 2006-06-14T13:56:26Z Lucyin 16 [[Categoreye:syinces]] [[Categoreye:medcene]] 21288 65353 2006-06-27T23:39:08Z Pablo 5 [[codjowaedje shijhler]] (dj' atroclêye *ou* dj' atrokele, les deus) <FONT COLOR="#ff0000"><B>atrocler</B></FONT> ([[Codjowaedje shijhler|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">s' atrocler</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> si rashonner, tot djåzant d' djins. <I>Gn aveut tote ene binde etroclêye sol plaece</I> ([[Motî d' Cînè|J. Hostin]]). Loukîz a: [[Motî:ratropler|si ratropler]], [[Motî:rabindler|si rabindler]]. <span lang=fr>F. se grouper, se rassembler.</span> <B>2.</B> (mot d' linwincieus) s' aplaker å no, tot djåzant d' èn årtike. <span lang=fr>F. s'agglutiner.</span> Etimolodjeye : viebe fwait sol bodje [[Motî:troke|troke]], avou l' [[betchete a-]]. <FONT COLOR="#ff0000"><B>atroclaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "s' atrocler". <span lang=fr>F. rassemblement, attroupement, agglutination.</span> Parintêye : * [[Motî:distrocler|distrocler]] * [[Motî:ratrocler|si ratrocler]] * [[Motî:etrocler|etrocler]] ---- * [[atroclaedje di l' årtike|Dipus d' racsegnes so l' atroclaedje di l' årtike]] 21289 65321 2006-06-27T22:18:30Z Pablo 5 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;atrocler : atroclè [C1, C13], atrocler [C54] 21290 60454 2006-06-15T10:27:17Z Pablo 5 /* Djan Roba */ (informåcions rcopieyes al boune plaece ([[Jean Roba]]) 21291 60449 2006-06-15T10:20:21Z Lucyin 16 Mete purade : ki ''li 26 di djun est li 177inme djoû d' l' anêye'' => * Li 26 di djun''', c' est''' li 177inme djoû d' l' anêye * Li 26 di djun''', nos estans''' li 177inme djoû d' l' anêye 21292 60843 2006-06-15T12:01:15Z Korg 86 +interwiki en: {{djermon}} [[Categoreye:Bindes d' imådjes]] '''Jean Roba''', ([[28 d' djulete]] [[1930]] - [[14 di djun]] [[2006]]) esteut on dessineu d' [[bindes d' imådjes]] del [[sicole di Mårcinele]]. C' est lu k' askepia les persounaedjes di "[[Boule et Bill]]". [[de:Jean Roba]] [[en:Jean Roba]] [[fr:Roba]] [[nl:Jean Roba]] 21293 60565 2006-06-15T11:06:23Z Lucyin 16 imådje da J. Helbig dins l' edicion di 1854 da F. Bailleux des Ipocondes ([[teyåte lidjwès (operås)]]) == Discrijhaedje == imådje da J. Helbig dins l' edicion di 1854 da F. Bailleux des Ipocondes ([[teyåte lidjwès (operås)]]) == Licince di l' imådje == {{PD}} 21294 60877 2006-06-15T12:24:07Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>estô</B></FONT> [adv.] mostere ki c' est djusse li contråve. <I>Vos djhoz k' i fwait tchôd, i fwait bén froed, estô.</I> <span lang=fr>F. au contraire.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>estô di</B></FONT> [divancete] al plaece di. <I>Estô d' fi d'årca, on-z a prins ene viye coide.</I> <I>Gn a télmint des maleurs et des rascråwes a dveur soladjî tos costés, estô d' aveur volou shuve nosse pitite voye, sins pont d' rujhes ni d' candjmints, come todi <I>([[E. Gilliard]]). <span lang=fr>F. au lien de.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>estô ki</B></FONT> [aloyrecire] el plaece ki. <I>Estô k' il alénxhe vey li match, il ont djouwé ås cwårdjeus.</I> ---- * [[divancete|Dipus d' racsegnes so les dvancetes]] 21295 60880 2006-06-15T12:24:57Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:estô]] #REDIRECT [[Motî:estô|estô]] 21296 60889 2006-06-15T12:28:57Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:estô]] #REDIRECT [[Motî:estô|estô]] 21297 60890 2006-06-15T12:29:23Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == estô (?) [G0], èstau [C9], nén dins C1, C13, C57, C100, E1, E213 21298 60893 2006-06-15T12:31:41Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewalper</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] <B>1.</B> mete on papî, ene sitofe, evnd di ttåtoû d' ene sacwè k' on vout waeranti. <I>Dj' ewalpêye mes tåtes</I>. <I>Vos ewalpêyroz l' paket avou do gris papî.</I> <ITos les malådes estént ewalpés dins des covtoes.</I> <I>Ewalpez bén l' efant, da !</I> <I>So må pont d' tins, vola l' four metou a gros rôleas, télfeye ewalpés d' noer plastike </I>([[M. Frisée]]). <I>C 'est frisse come li rozêye k' ewalpeye les rôzes ene åmatén d' prétins </I>([[Guillaume Smal]]). Loukîz a : [[Motî:retoirtyî|retoirtyî]], [[Motî:rafådler|rafådler]], [[Motî:rafûler|rafûler]], [[Motî:ravôtyî|ravôtyî]]. <span lang=fr>F. envelopper, empaqueter.</span> <B>2.</B> [[Motî:emantchî|emantchî]]. <I>I n' pout bén må di s' leyî ewalper pa des sfwaits !</I> Loukîz a : [[sinonimeye]]. <span lang=fr>F. duper, entortiller.</span> <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">s' ewalper</FONT> [v.pr.] si covri totåtoû. <I>Ewalpez vs bén, ca i fwait froed.</I> On dit eto: [[Motî:racafûler|si racafûler]]. <span lang=fr>F. se couvrir, s' emmitoufler.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewalpé</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewalpêye</B></FONT> [addj. purade padvant] <B>1.</B> crås(se). <span lang=fr>F. enveloppé, gras.</span> <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">bén ewalpêye</FONT> [[Motî:ratinde famile|ki ratind famile]]. <I>Dj' aveu bén rmårké ki Mareye, dispoy tot on tins, esteut bén ewalpêye </I>([[Fré Lucas]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewalpaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) po les viebe "ewalper" et "s' ewalper" <I>C' est ene infirmire ki nos a vnou dner scole so l' ewalpaedje des froxheures</I>. <span lang=fr>F. enveloppement, pansement.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ewalpeure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> sacwè po-z ewalper. <I>Ene ewalpeure di papî d' sôye po on breslet.</I> <I>Ene ewalpeure di gros papî po des solés;</I> <I>Ene boune tchôde ewalpeure po-z-aler conte vint et bijhe.</I> <span lang=fr>F. couverture.</span> <B>2.</B> cwårêye papî k' on stitche ene lete didins. On dit eto: [[Motî:evlope|evlope]]. <span lang=fr>F. enveloppe.</span> Parintêye : [[Motî:rewalper|rewalper]] 21299 60895 2006-06-15T12:35:05Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:ewalper]] #REDIRECT [[Motî:ewalper|ewalper]] 21300 60896 2006-06-15T12:35:21Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:ewalper]] #REDIRECT [[Motî:ewalper|ewalper]] 21301 60897 2006-06-15T12:35:38Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:ewalper]] #REDIRECT [[Motî:ewalper|ewalper]] 21302 60898 2006-06-15T12:35:53Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:ewalper]] #REDIRECT [[Motî:ewalper|ewalper]] 21303 60899 2006-06-15T12:36:38Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ewalper : èwalper [E21,E34]; èwalpè [C13]; èwal'per [E1], èvolper [C100], èvolpè [C1, C100], invèloper [O3], inv'loper [O3], anvloper [S0] ; ewalpaedje : èwal'pèdje [E1]; èwalpèdje [E21, E34], èvolpadje [C1, C100] ;ewalpeure : èwal'peûre [E1]; èwalpâre [E34] 21304 60901 2006-06-15T12:38:30Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>evlope</B></FONT> [f.n.] [[Motî:ewalpeure|ewalpeure]]. <I>Metoz vosse lete dins ene evlope.</I> <span lang=fr>F. enveloppe.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;evlope al finiesse:</FONT> (pl. des evlopes ås fniesses) evlope avou l' adresse metowe dins l' lete k' est dvins, k' on voet pa ene [[Motî:finiesse|finiesse]] di papî k' on voet houte. <I>Les evlopes ås fniesses, c' est sovint po payî ene sacwè.</I> <I>I n' ont k' des mwaijhès noveles a raconter, come les evlopes a fniesse k' el facteur apoite dispu ût djous </I>([[D. Vanderstoken]]). 21305 60902 2006-06-15T12:38:51Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == envèlope [C1, C100], invèlope [O3], inv'lope [O3], anvlope [S0] 21306 60906 2006-06-15T12:40:32Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rewalper</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:ewalper|ewalper]]. <I>Del rissetcheye yebe k' il è meteut ene piceye dins do toubak, et rewalper ça dins do tene papî </I> ([[L. Somme]]). <span lang=fr>F. envelopper.</span> 21307 60907 2006-06-15T12:40:50Z Karima 106 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rèwalper</FONT>, rèvolper, rèvolpè, rinvloper</span> 21308 60984 2006-06-15T15:58:24Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">fristouye</FONT>, [[chwintaedje namurwès|frichtouye]]</span> 21309 60994 2006-06-15T16:38:54Z Lucyin 16 /* Etimolodjeye */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == a mire [S101, S109] == Etimolodjeye == [[rediveuse etimolodjeye]] (?)(dji n' sai nén l' etiomolodjeye "oficire"). [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 15 di djun 2006 a 16:38 (UTC) 21310 61053 2006-06-15T17:22:35Z Lucyin 16 [[Categoreye:droet cinsî]] [[Categoreye:vîs alaedjes]] [[Categoreye:aclevaedje]] '''Tini di biesses a nourixhon''', c' est les mete a èn ôte cinsî k' elzès va nouri, et les wangnes seront pårteyes. C' esteut on vî sistinme di regulåcion do nombe di biesses d' après les capacités d' tchaeke acleveu. Li ci ki les tént, on dit k' elzès '''prind a nourixhon'''. L' ôte, on dit k' elzès '''mete a nourixhon'''. Les biesses k' on prind, c' est å pus sovint des vatches, u des spanis veas. Li ci ki les prind, c' est k' il a do four u des tchamps d' trop; ubén des efants ki plèt aler [[wårdaedje des biesses a rlame|wårder les vatches dins des cmons]]. Li sistinme poitéve des diferins nos, d' après si durêye eyet l' såjhon &nbsp;: * prindaedje '''a waide''' : pol campagne, so les [[waide]]s. * prindaedje '''a mire''' u '''a four''' : tins d' l' ivier, so li ståve, tot lzî dnant do [[four]]. * prindaedje a '''trecins''' : po dipus d' ene anêye. ''Alez s' vey e [[splitchant motî]] po des linwincieusès racsegnes so les mots "[[Motî:nourixhon|nourixhon]]", "[[Motî:mire|mire]]" "[[Motî:waide|waide]]", "[[Motî:four|four]]" et "[[Motî:trecins|trecins]]".'' == Pårtixhaedje des wangnes == Dins l' metaedje a mire, li ci ki sognive li vatche aveut l' laecea, eyet l' mitan do vea. == Istwere et djeyografeye di ç' contrat la == === El Walonreye === El Walonreye, on trove des passêyes di ç' sistinme la dins les vîs papîs: :<I>Li 19 d' awousse 1678, dj' a metou a Catrene Bodet ene åmaye di 3 ans a nourixhon, po tcheté di 3 patacons </I>(vîs papîs ramexhnés pa [[J. Bastin]] dins si [[live da J. Bastin so les plantes do Payis d' Måmdey|live so les plantes do Payis d' Måmdey]]. Li mot est rprins dins l' [[Motî do Coûtchant walon]], çou ki vout dire ki ç' contrat la esteut co pratiké å cminçmint do 20inme sieke. Li mot "a mire" est ramexhné pa [[Philippe Aubry|Aubry]] (fén do 18inme sieke) dins s' motlî, et pa [[Gaston Lucy]] (kiminçmint do 20inme sieke) dins l' sinne. === Foû payis === E [[Marok]], li contrat k' on lome ''ras el mal'' ([[Motî:tcheté|tcheté]]) rishonne å metaedje '''a trecins'''. Onk k' a des cwårs (li "tcheté-cwårs") atchete ene vatche (li "tcheté tcheté") a on pôve cinsî, ki l' irè fé paxhe dins des cmons, u so ses [[djouxhire]]s. Li vatche dimane da l' atchteu, et les veas sont pårtis e deus. Li tneu del vatche el pout mode et aveur li laecea. E [[Rwanda]], divant l' candjmint d' redjime e 1962, les vatches estént dås gros mwaisses [[Toutsi]]s, et i les metént '''a waide''' a des pus pôves toutsis, et padecô a des [[Houtou]]s. Li sistinme a stî bén espliké pa [[Lucyin Mahin]] dins [[Li batreye des cwate vints (roman)|Li batreye des cwate vints]]. 21311 61052 2006-06-15T17:20:44Z Lucyin 16 [[Categoreye:droet]] [[Categoreye:aclevaedje]] 21312 61099 2006-06-15T20:28:50Z Tocaibon 168 {{Babel-6|fur|it|en-3|es-1|ca-1|de-1|wa-0}} '''[[:fur:Utent:Tocaibon]]''' 21313 61228 2006-06-15T21:55:49Z Tocaibon 168 I don't know what is walon mjiol but frice in friulian is a trivial word for woman genitals, in fact another meaning is a type of a pig meat. Peraphs it's better delete the two words --[[Uzeu:Tocaibon|Tocaibon]] 15 di djun 2006 a 20:32 (UTC) :I don't know what "mijol" is suposed to be either ;-) (the word for woman genitals in walloon is "[[Motî:mozete|mozete]]", it is a kind and soft word however (like when you talk to your childrens) not a rude one; I don't know what is about the frioulan one; but indeed, it may be better to just remove it. Thanks. [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 15 di djun 2006 a 21:42 (UTC) == ducj == This is the correct word writing in standard friulian. --[[Uzeu:Tocaibon|Tocaibon]] 15 di djun 2006 a 21:55 (UTC) 21314 61194 2006-06-15T21:21:43Z Pablo 5 eployî l' modele {{User language|fur|Chest utent al è di '''[[:Category:Uzeus fur-N|marilenghe]]''' '''[[:Category:Uzeus fur|furlane]]'''.}} 21315 61197 2006-06-15T21:27:18Z Pablo 5 {{Category user language-N|fur|frioulan|Chests utents al è di '''marilenghe''' '''furlane'''.}} [[da:Kategori:Brugere fur-N]] [[de:Kategorie:User fur-M]] [[en:Category:User fur-N]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fur-M]] [[fur:Categorie:Utent fur-N]] [[ja:Category:User fur-N]] [[ko:분류:사용자 fur-M]] [[na:Category:User fur-N]] [[nl:Categorie:Gebruiker fur-M]] [[sl:Category:Uporabnik fur-N]] [[th:Category:User fur-N]] 21316 61200 2006-06-15T21:33:30Z Pablo 5 {{Category user language|fur|frioulan|Cheste e je la liste dai utents che fevelin '''furlan'''.}} {{CategoryTOC}} [[en:Category:User fur]] [[eo:Kategorio:Vikipediisto fur]] [[fr:Catégorie:Utilisateur fur]] [[fur:Categorie:Utent fur]] [[it:Categoria:Utenti fur]] [[ja:Category:User fur]] 21317 61203 2006-06-15T21:34:48Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ire</B></FONT> [cawete] <B>1.</B> plaece k' on saetche åk foû d' tere : [[Motî:cårire|cårire]], [[Motî:såvnire|såvnire]], [[Motî:minire|minire]], [[Motî:mårlire|mårlire]]. Loukîz a : [[Motî:-reye|-reye]]. <B>2.</B> plaece la k' gn a ene plante ki crexhe : [[Motî:canadire|canadire]], [[Motî:sapinire|sapinire]]. Loukîz a : [[Motî:-oe|-oe]], [[Motî:-ete|-ete]]. <B>3.</B> pitits mots la kel rapoirt avou ene plaece est pus dislaxhî: [[Motî:loumire|loumire]], [[Motî:aloumire|aloumire]], [[Motî:poûssire|poûssire]], [[Motî:foumire|foumire]], [[Motî:bårire|bårire]], [[Motî:forire|forire]]. Loukîz a : [[Motî:-were|-were]] <B>4.</B> riwalonijhî calcaedje do francès : [[Motî:manire|manire]]. <B>5.</B> (pus stroetmint) no di des viyaedjes lomés so les deus prumîs sinses [[Motî:Côrire|Côrire]], [[Motî:Såvnire|Såvnire]], [[Motî:Ferire|Ferire]], [[Motî:Forire|Forire]], [[Motî:Rozire|Rozire]]. <B>6.</B> addjectifs fwaits so on no : [[Motî:påjhire|påjhire]]. Loukîz a : [[Motî:-ûle|-ûle]]. Etimolodjeye : cawete latene "<span lang=la><I>-aria</I></span>", [[sicrîta|1100]]. ---- * [[cawete -ire|Dipus d' racsegnes sol cawete -ire]] 21318 61202 2006-06-15T21:34:12Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">-ire</FONT>, -êre, ière</span> 21319 61204 2006-06-15T21:35:13Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Scrîta]] #REDIRECT [[scrîta]] 21320 61209 2006-06-15T21:37:39Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Lingaedje d' oyi]] #REDIRECT [[lingaedje d' oyi]] 21321 61262 2006-06-15T22:25:12Z Lucyin 16 Sourdant des nos d' plaeces : ''[[Live da Elisée Legros sol frontire des lingaedjes romans el Beldjike|La frontière des dialectes romans en Belgique]]'' p. 72. 21322 61271 2006-06-15T22:42:20Z Lucyin 16 '''Li Vå-so-Seure''' (la-minme ''Vâ'', fr: ''Vaux-sur-Sûre''), c' est ene [[rebanêye comene|comene intité]] ki n' egzistéve nén dvant, askepieye pa rebanaedje di sacwants viyaedjes do vå d' [[Seure]], el [[province do Lussimbork]] * [[limero del posse]] : '''6640''' Ban do Vå-so-Seure : ** [[Djuzret]] ** [[Ompré]] ** [[Morhet]] ** [[Nive]] ** [[Sibret]] ** [[Li Vå-addé-Rozire]] 21323 61343 2006-06-16T00:03:29Z Lucyin 16 '''Li Vå-dlé-Rozire''' (on dit eto: '''Li Vå-addé-Rozire''', la-minme ''Vâ-addé-Rozière'', Fr. ''Vaux-lez-Rosières''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]], rebané avou des ôtes viyaedjes del vå d' [[Seure]] po fé li [[rebanêye comene|novele intité]] [[do Vå-so-Seure]]. * [[Limeros del posse]] : '''6640 ''' (nén candjî). * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' B 28 '''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Bastogne]] * Sipotaedje des djins : les ''[[Copene:Motî:rawyî|Rawiês]]'' u ''[[Copene:Motî:råwe|Râwiês]]''. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Rozire|l' esplicant motî]].'' == Industreyes == abatwer (pourcea et grossès biesses) == Tuzance walone == * dramatike: les djoyeus Coperes (''Djwayeus Capères'') * Accint do walon : ** [[betchfessî å]] : c' est tos '''â''' : a ''Vâ'', c' est des ''Rawiâds''. ** [[betchfessî ô]] : prononçaedje '''oû''' : in ''coûp'', on ''troû''. ** [[betchete ki-]] : sovint replaeceye pal betchete ca- : ''capére'' ([[Motî:copere|copere]]). 21324 61310 2006-06-15T23:21:50Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Li Vå-addé-Rozire]] #REDIRECT [[Li Vå-addé-Rozire]] 21325 61311 2006-06-15T23:22:39Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Li Vå-addé-Rozire]] #REDIRECT [[Li Vå-addé-Rozire]] 21326 61312 2006-06-15T23:23:14Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Li Vå-addé-Rozire]] #REDIRECT [[Li Vå-addé-Rozire]] 21327 61334 2006-06-15T23:52:48Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rauwter</FONT>, râwter, rawter, rauwler</span> 21328 61339 2006-06-15T23:56:17Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:råwter]] #REDIRECT [[Motî:råwter]] 21329 61340 2006-06-15T23:56:34Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:råwter]] #REDIRECT [[Motî:råwter]] 21330 61342 2006-06-16T00:01:11Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rauwe</FONT>, râwe</span> == Ôte Parint ? == <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rawiea</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Råwiea</B></FONT> (la-minme: ''<span lang=wa-feller>Rawiê, Râwiê</span>'') [n.dj.] sipotaedje des cis do [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]]. ;Rawiea, Råwiea : Rawiais [[live da Bourguignon so li spotaedje des djins des viyaedjes del Province do Lussimbork|Bourguignon]] p. 98 (ki ratûne "''grignoteur, rongeur''"), Râwiê [S0] (di [[Motî:råwe|råwe]] ?) 21331 61344 2006-06-16T00:04:04Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Li Vå-so-Seure]] #REDIRECT [[Li Vå-so-Seure]] 21332 61480 2006-06-16T14:46:27Z Pablo 5 Pwetou Li no oficiel del redjion, c'est Poitou-Charentes, nén Charentes-Vendée. Mins dji n'sé nén comint scrpire "Poitou" è r'fondu ? Poitou -> Pwatou, Poutou !? Pwaetou -> Pwatou, pwetou ? Pwetou ? Coula m'chone drôle paski gn'a surement des coines awou c'quon dira Pwatou. [[Uzeu:Maîsse Arsouye|Maîsse Arsouye]] 16 di djun 2006 a 05:37 (UTC) :C' est "Pwetou" e rfondou. :Oyi, des cis k' i gn a diront "Pwatou", mins cåze do francès çoula. Låvå, e pweturlin, i scrijhèt "Poetou" (oe = oé, wé, oï) :(tot passant, notez k' e pweturlin il eployèt sovint "oe" la k' e francès c' est "oi", tot come e walon... mins dins ç' cas ci e walon on n' eploye nén "oe" pask' on n' dit nén "Peûtou", seulmint "Pwètou") :Les mots francès avou "oi" soeye-t i k' il ont vî mot walon come couzin, et il est å pus sovint avou "[[betchfessî oe|oe]]" (eû, wè); soeye-t i c' est des epronts å francès, et adon c' est avou "we" (ki c' esteut l' prononçaedje do francès "oi" disk' a bén intré l' 19inme sieke; et amon nozôtes disk' å cmince do 20inme sieke mi shonne-t i) :[[Uzeu:Pablo|Pablo]] 16 di djun 2006 a 14:46 (UTC) 21333 61463 2006-06-16T10:31:11Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>coirnåd 1</B></FONT> [o.n.] ome k'&nbsp;a des [[Motî:coine (di vatche)|coines]] (k'&nbsp;el feme va coûtchî avou èn ôte). <I>Et vola pocwè k'&nbsp;Sint Djangou a divnou l'&nbsp;patron des coirnåds</I> ([[Gaston Lucy]]). On dit eto: [[Motî:wiyaime|wiyaime]]. <span lang=fr>F. cocu.</span> Omonimeye : [[Motî:coirnåd 2|coirnåd 2]] (tchivå avou do coirna) 21334 64343 2006-06-24T17:41:42Z Pablo 5 licince (ça n' pout nén esse dizo GFDL, la ki l' papî lu-minme n' est nén libe) == Discrijhaedje == Certificat di pårticipåcion å [[Pris do Coirneu]] == Licince di l' imådje == {{dji n' sai nén}} 21335 61467 2006-06-16T11:15:55Z Lucyin 16 [[categoreye:Soces pol walon]] [[Imådje:pris_coirneu_Hu_papi.jpg|thumb|Certificat di pårticipaedje a on Pris do Coirneu]] '''Li Coirneu''' (ki si scrît, la-minme '''''Li Cwèrneû'''''), c' est ene soce culturele di [[Hu (veye)|Hu]], askepieye e [[1946]] pa [[Géo Warzée]] eyet [[Joseph Durbuy]]. I prindît come essegne li posteure d' on [[Motî:coirneu|coirneu]] k' i gn a sol [[Motî:bassinea|Bassinea]] a Hu. Li soce s' ocupe di [[Beas-Årts]] et di [[Belès Letes]], francesses et [[Belès Letes e walon|walones]]. Dispu les [[anêyes 2000]], bråmint escourci pa [[J.P. Dumont]], li Coirneu adjinçnêye des [[Shijhes walones do Coirneu|Shijhes walones]] et eredjistrer les pretcheus so videyos. Dispu 2001, il a eto renondé on [[Pris do Coirneu|pris di scrijhaedje e walon]]. 21336 61470 2006-06-16T11:30:36Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:coirner]] #REDIRECT [[Motî:coirner]] 21337 61471 2006-06-16T11:30:49Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:coirner]] #REDIRECT [[Motî:coirner]] 21338 61643 2006-06-16T21:44:33Z Pablo 5 [[Calindrî gregoryin]] displaecî viè [[Calindrî grigoryin]] #REDIRECT [[Calindrî grigoryin]] 21339 62213 2006-06-17T12:30:47Z Pablo 5 /* Sacwants motîs walons so les fyis */ PDF Grandgagnage [[Categoreye:motîs walons]] [[Categoreye:waibes e walon]] On '''motî walon so les fyis''', c' est on [[motî walon]] k' on pout aler loukî dsu [[motî so les fyis|sol Daegntoele]]. Li prumî motî walon so les fyis fourit cmincî e moes d' måss 2000. Il esta eplaidî sol waibe di l' [[Aberteke (waibe)|Aberteke]], edjîstrêye so on [[sierveu]] des diccionairîs. L' eplaidaedje do prumî motî complet a stî fwait e 2001, sol [[waibe di motîs Lexiglos]]. == Sacwants motîs walons so les fyis == * L' [[esplicant motî do walon]], da [[Lucyin Mahin]] eyet [[Pablo Sarachaga]]. C' est on motî nén complet, mins ki s' recråxhe tofer. Li modêye metowe sol [[waibe di l' Aberteke]] est aberwetåve. Gn a eto ene modêye sol [[Eciclopedeye_Wikipedia_e_walon|Wikipedia walon]]. * Li [[motî d' Lidje so les fyis]], kimincî e 2001, adjinçné pa [[Bertrand Cornu]] sol waibe di motîs Lexiglos. I rote eto avou on sistinme di ratournaedje francès-walon et walon-francès. Si pout on aberweter tot l' fitchî. * Li [[motî d' Forire et d' Nåwinne]], adjinçné pa [[Jean-Pol Grandmont]], todi sol waibe di motîs Lexiglos. I rote eto avou on sistinme di ratournaedje walon-francès et francès-walon. Si pout on tcherdjî tot l' fitchî djus. * Li [[motî etimolodjike da Grandgagnage]], aberwetåve e [[PDF]], pådje pa pådje ou en etir, a pårti d' on scanaedje sol waibe del Bibioteke di France. * Do costé des [[franwal]]s, gn a eto dispu l' moes d' fervî 2004, on ptit motî francès-walon avou l' accint d' Tchålerwè, fwait pa Roger Romain. == Riwaitance des motîs walons so les fyis == Gn a tot l' air d' aveur on fel agrès po les motîs walons so les fyis. Metans, li motî d' Forire et Nåwinne, il a stî eberweté tot etir 2383 côps so l' anêye 2004. == Hårdêye divintrinne == * [[Wikipedia:Pordjet_Mot%C3%AE|L' esplicant motî so l' eciclopedeye wikipedia e walon]] == Hårdêyes difoûtrinnes == * [http://moti.walon.org/ L' esplicant motî sol waibe di l' Aberteke] * [http://www.freelang.com/dictionnaire/wallon.html Motî lidjwès] * [http://www.freelang.com/dictionnaire/wallon_f.html Motî d' Forire et d' Nåwinne] * [http://visualiseur.bnf.fr/CadresFenetre?O=NUMM-50663&M=pagination&Y=Image Li motî da Grandgagnage, sol waibe del Biblioteke di France] * [http://users.skynet.be/roger.romain/apprendre_le_wallon_de_charleroi.htm On ptit motî francès-walon avou l' accint d' Tchålerwè] 21340 61810 2006-06-16T22:17:11Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedje walon]] [[Categoreye:Daegntoele]] 21341 61986 2006-06-16T22:44:33Z Lucyin 16 [[Uzeu:Karima|Karima]], ene djinteye ricopieuse, ki poite ene [[djusse]] di [[Motî:taexhon|]] == Discrijhaedje == [[Uzeu:Karima|Karima]], ene djinteye ricopieuse, ki poite ene [[djusse]] di [[Motî:taexhon|taexhon]] == Licince di l' imådje == {{licince imådjes nén comerciåles}} 21342 62182 2006-06-17T05:41:20Z Ji-Elle 170 {{babel-6|fr|de-4|en-3|es-3|it-1|wa-0}} 21343 65588 2006-06-30T12:30:04Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[ar:سينت دي]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:France]] [[Image:Blason Saint-Dié-des-Vosges.png|left|60px|essegne del veye]] '''Saint-Dié-des-Vosges''' est ene veye di [[France]], el region di [[Lorinne]], el [[dipårtumint des Vodjes]]. Ele si trove inte [[Strasbourg]] et [[Nancy]]. [[Image:EmileLambert.jpg|thumb|Allée Emile Lambert]] Saint-Dié-des-Vosges est adjermalêye avou les veyes d' [[Årlon]] ([[Beldjike]]), [[Friedrichshafen]] ([[Almagne]]), [[Crikvenica]] ([[Crowåceye]]), [[Cattolica]] ([[Itåleye]]), [[Lowell]] ([[USA]]), [[Lorraine]] ([[Canada]]), [[Meckhe]] ([[Senegal]]). ==Djeyografeye== [[Imådje:Saint-Dié-des-Vosges-Location.png|thumb|Eplaeçmint del comene dins l' France]] * Dimorants: 22.569 (e F. ''Déodatiens, Déodatiennes'') ([[1999]]) * Limero del posse: 88100 * Arondixhmint: Saint-Dié-des-Vosges * [[dipårtumint des Vodjes]] * Eplaeçmint: {{sol mape|48_17_N_06_57_N_region:FR|48°17' N ; 06°57' E}} * Sitindêye: 46,15 km² * Dinsité: 489&nbsp;djins/km² * Hôteur: 343 m (moyene); 310-901 m (min.-macs.) == Istwere == [[1507]]: eplaidaedje del prumire mape d' Amerike avou l' no d' Amerike (''America'' e latén), l' ''Universalis Cosmographia'' ([[Martin Waldseemüller]]) == A vey == [[Imådje:Saint-Dié-des-Vosges-Musée1.JPG|thumb|right|Muzêye Pierre-Noël]] Metowe so [[Meurthe]], li veye di Saint-Dié-des-Vosges est foirt touristike. *Eglijhe Notru-Dame di stîle roman (13inme sieke) *Eglijhe Sint-Mårtén *Tchapele Sint-Rochus *Muzêye Pierre-Noël *Fabrike Claude et Duval ([[Le Corbusier]]) *Festival eternåcionå di [[djeyografeye]] ==Hôtes sicoles== IUT (Institut universitaire de technologie) : Univiersité tecnike *Studiaedjes di [[Otomatike]] et [[Informatike]] == Difoûtrinne hårdêye == {{Commons|Saint-Dié-des-Vosges}} *[http://www.ville-saintdie.fr/ Waibe del comene] *[http://www.iutsd.uhp-nancy.fr/ Institut universitaire de technologie] [[af:Saint-Dié-des-Vosges]] [[als:Saint-Dié-des-Vosges]] [[an:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ang:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ar:سينت دي]] [[ast:Saint-Dié-des-Vosges]] [[az:Saint-Dié-des-Vosges]] [[br:Saint-Dié-des-Vosges]] [[bs:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ca:Saint-Dié-des-Vosges]] [[co:Saint-Dié-des-Vosges]] [[cs:Saint-Dié-des-Vosges]] [[csb:Saint-Dié-des-Vosges]] [[cy:Saint-Dié-des-Vosges]] [[da:Saint-Dié-des-Vosges]] [[de:Saint-Dié-des-Vosges]] [[en:Saint-Dié-des-Vosges]] [[eo:Saint-Dié-des-Vosges]] [[es:Saint-Dié-des-Vosges]] [[et:Saint-Dié-des-Vosges]] [[eu:Saint-Die-des-Vosges]] [[fi:Saint-Dié-des-Vosges]] [[fiu-vro:Saint-Dié-des-Vosges]] [[fo:Saint-Dié-des-Vosges]] [[fr:Saint-Dié-des-Vosges]] [[frp:Saint-Dié-des-Vosges]] [[fur:Saint-Dié-des-Vosges]] [[fy:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ga:Saint-Dié-des-Vosges]] [[gl:Saint-Dié-des-Vosges]] [[hr:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ht:Saint-Dié-des-Vosges]] [[hu:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ia:Saint-Dié-des-Vosges]] [[id:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ilo:Saint-Dié-des-Vosges]] [[io:Saint-Dié-des-Vosges]] [[is:Saint-Dié-des-Vosges]] [[it:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ja:サン＝ディエ＝デ＝ヴォージュ]] [[ksh:Saint-Dié-des-Vosges]] [[kw:Saint-Dié-des-Vosges]] [[la:Saint-Dié-des-Vosges]] [[lad:Saint-Dié-des-Vosges]] [[lb:Saint-Dié-des-Vosges]] [[li:Saint-Dié-des-Vosges]] [[lmo:Saint-Dié-des-Vosges]] [[lt:Saint-Dié-des-Vosges]] [[lv:Saint-Dié-des-Vosges]] [[mg:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ms:Saint-Dié-des-Vosges]] [[mt:Saint-Dié-des-Vosges]] [[nap:Saint-Dié-des-Vosges]] [[nds:Saint-Dié-des-Vosges]] [[nds-nl:Saint-Dié-des-Vosges]] [[nl:Saint-Dié-des-Vosges]] [[nn:Saint-Dié-des-Vosges]] [[no:Saint-Dié-des-Vosges]] [[oc:Saint-Dié-des-Vosges]] [[pdc:Saint-Dié-des-Vosges]] [[pl:Saint-Dié-des-Vosges]] [[pt:Saint-Dié-des-Vosges]] [[rm:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ro:Saint-Dié-des-Vosges]] [[ru:Сен-Дье-де-Вож]] [[sc:Saint-Dié-des-Vosges]] [[scn:Saint-Dié-des-Vosges]] [[sco:Saint-Dié-des-Vosges]] [[se:Saint-Dié-des-Vosges]] [[simple:Saint-Dié-des-Vosges]] [[sk:Saint-Dié-des-Vosges]] [[sl:Saint-Dié-des-Vosges]] [[sq:Saint-Dié-des-Vosges]] [[sr:Сен-Дие-де-Вогез]] [[sv:Saint-Dié-des-Vosges]] [[tl:Saint-Dié-des-Vosges]] [[tr:Saint-Dié-des-Vosges]] [[tt:Saint-Dié-des-Vosges]] [[vec:Saint-Dié-des-Vosges]] [[vi:Saint-Dié-des-Vosges]] [[vo:Saint-Dié-des-Vosges]] [[war:Saint-Dié-des-Vosges]] [[zh:孚日圣迪耶]] 21344 62197 2006-06-17T09:56:41Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>nouriteure</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> [[Motî:amagnî|amagnî]]. On dit eto: [[Motî:nourixhaedje|nourixhaedje]], [[Motî:nourixhon|nourixhon]], [[Motî:amonucion|amonucion]], [[Motî:magnaedje|magnaedje]], [[Motî:mindjî|mindjî]], [[Motî:betcheye|betcheye]], [[Motî:fristouye|fristouye]], [[Motî:sognaedje|sognaedje]]. <span lang=fr>F. nourriture.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;aveur li nouriteure et l' lodjemint:</FONT> esse [[Motî:nouri|nouri]] et lodjî. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bén boere et bén magnî, c' est ene dimeye nouriteure:</FONT> dijheye po rire, tot cåzant contråve, u po s' fote d' onk k' est tiestou. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Cwand on bådet fwait a s' môde, c' est l' mitan di s' nouriteure:</FONT> po s' fote d' onk (d' ene) ki n' vout nén candjî d' idêye. <B>2.</B> arivêye d' aiwe a ene pompe. <span lang=fr>F. alimentation.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;li pompe shût s' nouriteure:</FONT> ([[houyreye|mot d' houyeu]]) ele revoye les aiwes a fwait k' ele les poujhe. Etimolodjeye : parint do viebe [[Motî:nouri|nouri]], avou assaetchance do francès. 21345 62199 2006-06-17T09:58:05Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;noûriteûre [E1], neûritâre [E42], nouriture [O0],noûriture [C1, C100], noûritur' [O4]. 21346 65391 2006-06-28T10:36:44Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rozire</B></FONT> (v.v.m.) [f.n.] plaece avou des [[Motî:rozea|rozeas]] ([[Motî:djonkea|djonkeas]]). Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"raus"</span> (djonkea). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>Rozire</I></FONT> [n.pl.] no di sacwants viyaedjes : <B>1.</B> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Rozêre</FONT></span> ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Rosières</span>, rebané avou [[Motî:Ricsinsåt|Ricsinsåt]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta> Rosiris (1136) Rozer (1541)</span>. scriyta <B>2.</B> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Rozière</FONT></span> hamtea di [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]]. <B>3.</B> viyaedje del [[Motî:Wisconsene|Wisconsene]]. Mots d' aplacaedje : * [[Motî:Pitite-Rozire|Pitite-Rozire]] * [[Motî:Grande-Rozire|Grande-Rozire]] * [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]]. ---- * [[Rozire-dilé-Ricsinsåt|Dipus d' racsegnes so Rozire]] * [[Vå-dlé-Rozire|Dipus d' racsegnes so Rozire (hamtea di Vå-addé-Rozire)]] * [[Rozire-el-Wisconsene|Dipus d' racsegnes so Rozire-el-Wisconsene]] 21347 62203 2006-06-17T10:03:46Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:rozire]] #REDIRECT [[Motî:rozire|rozire]] 21348 62205 2006-06-17T10:21:47Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vå-dlé-Rozire</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>Vå-addé-Rozire</B></FONT> la-minme: <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#ff0000">Vâ-addé-Rozière</FONT> </span> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Vaux-lez-Rosières</span>, rebané des ôtes viyaedjes po fé l' novele intité di [[Motî:Vå-so-Seure|Vå-so-Seure]]. ---- * [[Vå-dlé-Rozire|Dipus d' racsegnes so Vå-addé-Rozire]] 21349 62206 2006-06-17T10:22:38Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:Vå-dlé-Rozire]] #REDIRECT [[Motî:Vå-dlé-Rozire|Vå-dlé-Rozire]] 21350 62220 2006-06-17T15:04:31Z Lucyin 16 [[Motî:råle]] displaecî viè [[Motî:råle]] {{omonimeye}} * [[Motî:råle 1|råle]] (addj.: ki n' arive nén sovint) * [[Motî:råle 2|råle]] (relêye, djalêye) * [[Motî:råle 3|råle]] (rôgiaedje d' onk ki va mori) * [[Motî:råle 4|råle des djniesses]] (oujhea) 21352 62224 2006-06-17T15:15:38Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>råle</B></FONT> [addj., purade padvant] ki n' arive nén sovint. <span lang=fr>F. rare.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;totossu råle k' on bleu tchén:</FONT> foirt råle. <I>Inte les deus gueres, li bzogne esteut ossu råle k' on bleu tchén el' Almagne </I>([[W. Bal]]). Omonimeye : * [[Motî:råle 2|råle]] (relêye, djalêye) * [[Motî:råle 3|råle]] (rôgiaedje d' onk ki va mori) * [[Motî:råle 4|råle des djniesses]] (oujhea) 21353 62223 2006-06-17T15:14:55Z Lucyin 16 == Rifondaedje == tchuze d' ene [[sorwalonde]] avou [[ridaedje R L]] 21354 62227 2006-06-17T15:19:36Z Lucyin 16 == Disfondowes == ;råle : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">raule</FONT>, râle, rîle</span>. Omonimeyes coinreces: * avou ''raule'', ''râle'' :[[Motî:råve|råve]] * avou ''rîle'' : [[Motî:rîle|rîle]] 21355 66009 2006-07-03T02:01:51Z Pablo 5 licince (ça n' pout nén esse GFDL sins l' åjhmince do saetcheu d' poitrait eyet del djin so l' imådje) == Discrijhaedje == Poitrait da Joseph Durbuy diviè 1950 == Licince di l' imådje == {{dji n' sai nén}} 21356 65981 2006-07-02T13:22:18Z Escarbot 171 robot Ajoute: af, als, an, ang, ar, ast, be, bg, bn, br, bs, ca, co, cs, cv, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, fr, gl, he, hi, hr, ht, hu, hy, ia, id, ilo, io, is, it, ja, jv, ko, ku, kw, la, lb, li, ln, lt, lv, mi, mk, mo, mr, ms, my, na, {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 3px solid orange; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Robot en cours de test''' |- | Ce robot en cours de test est destiné à faire des interwikis. |- | Dresseur : [[:fr:Utilisateur:Vargenau|Vargenau]] |- | Laissez vos commentaires sur [[:fr:Discussion Utilisateur:Vargenau|ma page de discussion]]. Merci. |} {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 3px solid orange; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Robot currently under test''' |- | This robot currently under test will only be used to make interwiki links. |- | Owner: [[:fr:Utilisateur:Vargenau|Vargenau]] |- | Please leave your comments (in French or English) on [[:fr:Discussion Utilisateur:Vargenau|my French talk page]]. Thank you. |} [[af:Gebruiker:Escarbot]] [[als:Benutzer:Escarbot]] [[an:User:Escarbot]] [[ang:User:Escarbot]] [[ar:مستخدم:Escarbot]] [[ast:Usuariu:Escarbot]] [[be:Удзельнік:Escarbot]] [[bg:Потребител:Escarbot]] [[bn:ব্যবহারকারী:Escarbot]] [[br:Implijer:Escarbot]] [[bs:User:Escarbot]] [[ca:Usuari:Escarbot]] [[co:User:Escarbot]] [[cs:Wikipedista:Escarbot]] [[cv:Хутшăнакан:Escarbot]] [[cy:Defnyddiwr:Escarbot]] [[da:Bruger:Escarbot]] [[de:Benutzer:Escarbot]] [[el:Χρήστης:Escarbot]] [[en:User:Escarbot]] [[eo:Vikipediisto:Escarbot]] [[es:Usuario:Escarbot]] [[et:Kasutaja:Escarbot]] [[eu:Lankide:Escarbot]] [[fa:کاربر:Escarbot]] [[fi:Käyttäjä:Escarbot]] [[fr:Utilisateur:Escarbot]] [[gl:User:Escarbot]] [[he:משתמש:Escarbot]] [[hi:सदस्य:Escarbot]] [[hr:Suradnik:Escarbot]] [[ht:User:Escarbot]] [[hu:User:Escarbot]] [[hy:User:Escarbot]] [[ia:Usator:Escarbot]] [[id:Pengguna:Escarbot]] [[ilo:User:Escarbot]] [[io:User:Escarbot]] [[is:Notandi:Escarbot]] [[it:Utente:Escarbot]] [[ja:利用者:Escarbot]] [[jv:User:Escarbot]] [[ko:사용자:Escarbot]] [[ku:Bikarhêner:Escarbot]] [[kw:User:Escarbot]] [[la:Usor:Escarbot]] [[lb:User:Escarbot]] [[li:Gebroeker:Escarbot]] [[ln:User:Escarbot]] [[lt:Naudotojas:Escarbot]] [[lv:User:Escarbot]] [[mi:User:Escarbot]] [[mk:Корисник:Escarbot]] [[mo:User:Escarbot]] [[mr:User:Escarbot]] [[ms:Pengguna:Escarbot]] [[my:User:Escarbot]] [[na:User:Escarbot]] [[nah:Usuario:Escarbot]] [[nap:Utente:Escarbot]] [[nds:Bruker:Escarbot]] [[nl:Gebruiker:Escarbot]] [[nn:Brukar:Escarbot]] [[no:Bruker:Escarbot]] [[oc:Utilisator:Escarbot]] [[os:Архайæг:Escarbot]] [[pl:Wikipedysta:Escarbot]] [[pt:Usuário:Escarbot]] [[ro:Utilizator:Escarbot]] [[ru:Участник:Escarbot]] [[scn:User:Escarbot]] [[sco:User:Escarbot]] [[sg:User:Escarbot]] [[sh:User:Escarbot]] [[simple:User:Escarbot]] [[sk:Redaktor:Escarbot]] [[sl:Uporabnik:Escarbot]] [[sm:User:Escarbot]] [[sq:Përdoruesi:Escarbot]] [[sr:Корисник:Escarbot]] [[sv:Användare:Escarbot]] [[sw:User:Escarbot]] [[ta:பயனர்:Escarbot]] [[th:ผู้ใช้:Escarbot]] [[tl:User:Escarbot]] [[tr:Kullanıcı:Escarbot]] [[tt:Äğzä:Escarbot]] [[uk:Користувач:Escarbot]] [[vi:Thành viên:Escarbot]] [[yi:באַניצער:Escarbot]] [[zh:User:Escarbot]] [[zh-min-nan:User:Escarbot]] 21357 62246 2006-06-18T07:10:38Z Escarbot 171 {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 3px solid orange; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Robot en cours de test''' |- | Ce robot en cours de test est destiné à faire des interwikis. |- | Dresseur : [[:fr:Utilisateur:Vargenau|Vargenau]] |- | Laissez vos commentaires sur [[:fr:Discussion Utilisateur:Vargenau|ma page de discussion]]. Merci. |} {|width="60%" align="center" cellspacing="3" style="border: 3px solid orange; background-color: #FFFFCC; margin-bottom: 6px;" |align="center"|'''Robot currently under test''' |- | This robot currently under test will only be used to make interwiki links. |- | Owner: [[:fr:Utilisateur:Vargenau|Vargenau]] |- | Please leave your comments (in French or English) on [[:fr:Discussion Utilisateur:Vargenau|my French talk page]]. Thank you. |} 21358 65980 2006-07-02T12:58:36Z Escarbot 171 robot Ajoute: af, als, an, ang, ar, ast, be, bg, br, bs, ca, cs, cy, da, de, el, en, eo, es, et, eu, fa, fi, gl, he, hi, hr, ht, hu, hy, ia, id, io, is, it, ja, jv, ko, ku, kw, la, lb, li, lt, lv, mi, mo, ms, my, na, nah, nap, nds, nl, nn, no, oc, o Bonjour, Je suis un Wikipédien français. Merci de me contacter sur [[:fr:Discussion_Utilisateur:Vargenau]]. Hello, I am a French Wikipedian. Please contact me on [[:fr:Discussion_Utilisateur:Vargenau]]. Hallo, Ich bin ein französischer Wikipedia Benutzer. Bitte gehen Sie zu : [[:fr:Discussion_Utilisateur:Vargenau]]. [[af:Gebruiker:Vargenau]] [[als:Benutzer:Vargenau]] [[an:User:Vargenau]] [[ang:User:Vargenau]] [[ar:مستخدم:Vargenau]] [[ast:Usuariu:Vargenau]] [[be:Удзельнік:Vargenau]] [[bg:Потребител:Vargenau]] [[br:Implijer:Vargenau]] [[bs:User:Vargenau]] [[ca:Usuari:Vargenau]] [[cs:Wikipedista:Vargenau]] [[cy:Defnyddiwr:Vargenau]] [[da:Bruger:Vargenau]] [[de:Benutzer:Vargenau]] [[el:Χρήστης:Vargenau]] [[en:User:Vargenau]] [[eo:Vikipediisto:Vargenau]] [[es:Usuario:Vargenau]] [[et:Kasutaja:Vargenau]] [[eu:Lankide:Vargenau]] [[fa:کاربر:Vargenau]] [[fi:Käyttäjä:Vargenau]] [[fr:Utilisateur:Vargenau]] [[gl:User:Vargenau]] [[he:משתמש:Vargenau]] [[hi:सदस्य:Vargenau]] [[hr:Suradnik:Vargenau]] [[ht:User:Vargenau]] [[hu:User:Vargenau]] [[hy:User:Vargenau]] [[ia:Usator:Vargenau]] [[id:Pengguna:Vargenau]] [[io:User:Vargenau]] [[is:Notandi:Vargenau]] [[it:Utente:Vargenau]] [[ja:利用者:Vargenau]] [[jv:User:Vargenau]] [[ko:사용자:Vargenau]] [[ku:Bikarhêner:Vargenau]] [[kw:User:Vargenau]] [[la:Usor:Vargenau]] [[lb:User:Vargenau]] [[li:Gebroeker:Vargenau]] [[lt:Naudotojas:Vargenau]] [[lv:User:Vargenau]] [[mi:User:Vargenau]] [[mo:User:Vargenau]] [[ms:Pengguna:Vargenau]] [[my:User:Vargenau]] [[na:User:Vargenau]] [[nah:Usuario:Vargenau]] [[nap:Utente:Vargenau]] [[nds:Bruker:Vargenau]] [[nl:Gebruiker:Vargenau]] [[nn:Brukar:Vargenau]] [[no:Bruker:Vargenau]] [[oc:Utilisator:Vargenau]] [[os:Архайæг:Vargenau]] [[pl:Wikipedysta:Vargenau]] [[pt:Usuário:Vargenau]] [[ro:Utilizator:Vargenau]] [[ru:Участник:Vargenau]] [[scn:User:Vargenau]] [[sco:User:Vargenau]] [[sg:User:Vargenau]] [[sh:User:Vargenau]] [[simple:User:Vargenau]] [[sk:Redaktor:Vargenau]] [[sl:Uporabnik:Vargenau]] [[sm:User:Vargenau]] [[sq:Përdoruesi:Vargenau]] [[sr:Корисник:Vargenau]] [[sv:Användare:Vargenau]] [[sw:User:Vargenau]] [[ta:பயனர்:Vargenau]] [[th:ผู้ใช้:Vargenau]] [[tl:User:Vargenau]] [[tr:Kullanıcı:Vargenau]] [[tt:Äğzä:Vargenau]] [[uk:Користувач:Vargenau]] [[vi:Thành viên:Vargenau]] [[zh:User:Vargenau]] [[zh-min-nan:User:Vargenau]] 21359 62256 2006-06-18T08:50:18Z Vargenau 172 Bonjour, Je suis un Wikipédien français. Merci de me contacter sur [[:fr:Discussion_Utilisateur:Vargenau]]. Hello, I am a French Wikipedian. Please contact me on [[:fr:Discussion_Utilisateur:Vargenau]]. Hallo, Ich bin ein französischer Wikipedia Benutzer. Bitte gehen Sie zu : [[:fr:Discussion_Utilisateur:Vargenau]]. 21365 62329 2006-06-19T11:08:27Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî walon]] #REDIRECT [[Motî walon]] 21366 62330 2006-06-19T11:08:59Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Live e walon]] #REDIRECT [[live e walon]] 21367 62331 2006-06-19T11:11:40Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Tinaedje di biesses a nourixhon]] #REDIRECT [[Tinaedje_di_biesses_a_nourixhon]] 21368 63135 2006-06-24T13:31:39Z Pablo 5 /* Les persounaedjes */ [[categoreye:teyåte e walon|Li Lidjwes egadji]] [[categoreye:prumîs scrijhaedjes e walon|Li Lidjwes egadji]] '''Li Lidjwès egadjî''' (dins l' mwaisse sicrijhaedje "''<SMALL>Li Ligeoi ègagy, opera burless' es deu parteie, mettou ès musik par M. Hamal</SMALL>''", dins l' replaidaedje da [[F. Bailleux]], "''<SMALL>Li Lîgeois ègagî</SMALL>''", e [[sistinme Feller|Feller]], "''<SMALL>Li Lîdjwès ègadjî</SMALL>''"), c' est èn [[operå]], li deujhinme do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]], sicrît pa [[Jacques-Joseph Fabry]]. I fourit djouwé divant les djins pol prumî côp li [[14 d' avri]] [[1757]]. == Les persounaedjes == * Aili : li mere di l' egadjî. * [[Motî:Colasse|Colasse]] : li "Lidjwès egadjî". * [[Motî:Mayane|Mayane]]: mwaistresse da Colasse. * [[Motî:Linåd|Linåd]] : onk des vijhéns. * on [[bas oficî]] francès. * Keur des vijhéns et des vijhenes. 21369 63138 2006-06-24T13:44:37Z Pablo 5 loyén '''Li malignant''', c' est èn [[operå]] comike e deus akes di [[François Matthieu Henault]]. Pîce sicrîte e [[1789]] mostere ki rade francijhaedje do walon so ene trintonne d' anêyes. Riprinjhe avou les cwate pîces do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]] dins l' edicion di [[1854]] da [[F. Bailleux]]. Li muzike est bråmint so des aires da [[Modeste Grétry]]. == Francijhas == * i fåt k' Djhan Mårtén ''fiche li camp''. * Li pôve pitite esteut tote ''dizolêye'' * ''obeyixhoz'' * dj' ''avowe'' tot çoula, * alez l' ''consoler'' * dji ''tachrè'' di fé m' possibe * vos n' voloz nén nos schoûter (po ''vos n' nos vloz nén...'') * nos serans ma fwè må ''campés'' (po ''stimpés'') == Sipoûle di l' istwere == Måss dispôze di tot fwait moussî del mitolodjeye ([[Måss (diu)|Måss]]). Li fi d' [[Djunon]] si mete a rire di vey toumer li cou-z å hôt (FMH) On-z î lowe les femes (li prumî côp dins les belès letes e walon). :''Dj' espere ki dvins ciste assimblêye.'' :''I gn a nole feme ki s' åye måvlé.'' :''C' est del minne, tot çki dj' a dbité.'' :''Mins çou k' dj' a dit, i n' est nén vraiy.'' :''Mins sins vozôtes cwè cki ns serîz?'' :''Des leus, des oûsses et des mouftîs.'' == Les persounaedjes == * Djåcmin (''Jâcquemin''): cinsî. * Margot : femme do cinsî. * Lorete : feye do cinsî. * Mathias : sôdård, fi do cinsî. * Djihan-Mårtén : amoreus d' Lorete. * Li sordjant : fré da Djhan-Mårtén. 21370 63139 2006-06-24T13:46:17Z Pablo 5 loyén oteur [[categoreye:teyåte e walon|Li fiesse di Xhoutsiplou]] [[categoreye:prumîs scrijhaedjes e walon|Li fiesse di Xhoutsiplou]] '''Li fiesse di Xhoutsiplou''' (dins l' mwaisse sicrijhaedje "''<SMALL>Li fiesse di Houte-si-Plou, opera comique es treuz parteie, mettou ès musik par M. Hamal</SMALL>''", dins l' replaidaedje da [[F. Bailleux]], "''<SMALL>Li fiesse di Hoûte-s'i-Ploût</SMALL>''"), c' est èn [[operå]], li troejhinme pîce do [[teyåte lidjwès (operås)|teyåte lidjwès]], sicrît pa [[Pierre Grégoire de Vivario]]. I si passe a [[Xhoutsiplou]], k' on mete cial e [[Condroz]]. I fourit djouwé divant les djins pol prumî côp li [[8 di decimbe]] [[1757]]. == Les persounaedjes == * Li mayeur do viyaedje. * [[Motî:Lisbete|Lisbete]] (''<SMALL>Lisbette</SMALL>'') : feye do mayeur et mwaistresse da Djåcmin. * [[Motî:Djetrou|Djetrou]] (''<SMALL>Gètrou</SMALL>'') : mwaistresse da Djåsper et cuzene da Lisbete. * [[Motî:Djåcmin|Djåcmin]] (''<SMALL>Jâcquemin</SMALL>'') et [[Motî:Djåspård|Djåsper]] (''<SMALL>Jâsper</SMALL>'') : djonneas des fiesse. * Keur des payizans. 21371 62822 2006-06-21T07:37:16Z Pablo 5 categoreye, a fé -> a fwait, loyén [[pupsak]] [[Categoreye:Groupe di muzike]] '''Urban Trad''' est on groupe di muzike folk bedje. Ci groupe a rprezinté li [[Beldjike]] a l' Eurovision e 2003 avou li tchanson ''Sanomi'', tchantêye en on imådjinaire lingaedje et a wangnî l' deujhinme plaece. E may 2000, Yves Barbieux rashonle ene vintinne d' årtisses folk bedjes avou l' albom « ''one-o-four'' » (Orion, Luc Pilartz, Perry Rose, Tom Theuns, Didier Laloy, …). Adonpwis, li groupe a fwait on deujhinme albom ''Kerua'' (et on single ''Sanomi''), vindous e Beldjike et d' ôtes payis, et a fwait bråmint di concerts. Leu muzike esteut foirt celtike å kiminçmint, mins asteure, c' est pus eclectike. Et infén, il ont fwait on troejhinme albom, ''Elem'', e setimbe 2004 (avou les cwate elemints simbolijhîs, et ossu pol prumî côp des tchansons e vraiys lingaedjes (francès, neyerlandès, espagnol et suwedwès). Li 24 avri 2006, il ont fwait on novea single, ''Diama Dén'', avou N'Faly Kouyaté då groupe [[Afro Celt Sound System]]. == Mimbes == *[[Cédric Waterschoot]] : basse *[[Dirk Naessens]] : violon *[[Michel Morvan]] : batreye *[[Philip Masure]] : guitare *[[Soetkin Collier ]] : tchant *[[Sophie Cavez]] : acoirdeyon diyatonike *[[Véronica Codesal]] : tchant *[[Yves Barbieux]] : flûtes a betch, tin whistle, low whistle, [[pupsak]] & direccion årtistike. == Loyéns == *[http://www.urbantrad.com/ Site d' Urban Trad] [[fr:Urban Trad]] [[cs:Urban Trad]] [[de:Urban Trad]] [[en:Urban Trad]] [[es:Urban Trad]] [[nl:Urban Trad]] 21372 66010 2006-07-03T02:02:36Z Pablo 5 /* Discrijhaedje */ == Discrijhaedje == [[Jean-Denys Boussart]] e 2005, å drovaedje des scoles del veye di Lidje. Poitrait saetchî pa Lucyin Mahin == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21373 62473 2006-06-19T20:21:24Z Lucyin 16 [[Marc Burges]] displaecî viè [[Marc de Burges]]: vraiy no #REDIRECT [[Marc de Burges]] 21374 62477 2006-06-19T20:30:00Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[1î d' avri]] #REDIRECT [[1î d' avri]] 21375 62485 2006-06-19T21:16:16Z Willtron 169 Please, if you want to tell me something do it [[:an:Descusión usuario:Willtron|here]]. Thank you. 21376 62495 2006-06-20T10:12:20Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Rilomés romantîs e walon]] #REDIRECT [[Rilomés romantîs e walon]] 21377 62501 2006-06-20T10:43:08Z Lucyin 16 [[20 d' decimbe]] displaecî viè [[20 di decimbe]]: on-z ôt TODI li T di "vint" #REDIRECT [[20 di decimbe]] 21378 62573 2006-06-20T15:28:39Z Lucyin 16 poitrait da [[Georges Ista|Djôr Ista]] == Discrijhaedje == poitrait da [[Georges Ista|Djôr Ista]] == Licince di l' imådje == {{PD}} 21379 64484 2006-06-24T18:09:20Z Pablo 5 grigoryin <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1622|100]] - [[1672|50]] - [[1697|25]] - [[1712|10]] ans | dins: [[1732|10]] - [[1747|25]] - [[1772|50]] - [[1822|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1717]] | [[1718]] | [[1719]] | [[1720]] | [[1721]] | '''1722''' | [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] | [[1727]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1722 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * li [[3 d' nôvimbe]] : [[Jacques-Joseph Fabry]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1722]] [[de:1722]] [[en:1722]] [[eo:1722]] [[es:1722]] [[fr:1722]] [[nl:1722]] [[no:1722]] [[pl:1722]] [[sv:1722]] [[zh:1722年]] 21380 64862 2006-06-24T19:17:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1734|100]] - [[1784|50]] - [[1809|25]] - [[1824|10]] ans | dins: [[1844|10]] - [[1859|25]] - [[1884|50]] - [[1934|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1829]] | [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] | '''1834''' | [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1834 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Léon Bernus]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1834]] [[de:1834]] [[en:1834]] [[eo:1834]] [[es:1834]] [[fr:1834]] [[nl:1834]] [[no:1834]] [[pl:1834]] [[sv:1834]] [[zh:1834年]] 21381 64860 2006-06-24T19:17:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1733|100]] - [[1783|50]] - [[1808|25]] - [[1823|10]] ans | dins: [[1843|10]] - [[1858|25]] - [[1883|50]] - [[1933|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1828]] | [[1829]] | [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] | '''1833''' | [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1833 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Joseph Dufrane]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1833]] [[de:1833]] [[en:1833]] [[eo:1833]] [[es:1833]] [[fr:1833]] [[nl:1833]] [[no:1833]] [[pl:1833]] [[sv:1833]] [[zh:1833年]] 21382 64842 2006-06-24T19:14:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1717|100]] - [[1767|50]] - [[1792|25]] - [[1807|10]] ans | dins: [[1827|10]] - [[1842|25]] - [[1867|50]] - [[1917|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] | '''1817''' | [[1818]] | [[1819]] | [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1817 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Jacques Bertrand]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1817]] [[de:1817]] [[en:1817]] [[eo:1817]] [[es:1817]] [[fr:1817]] [[nl:1817]] [[no:1817]] [[pl:1817]] [[sv:1817]] [[zh:1817年]] 21383 64866 2006-06-24T19:17:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1738|100]] - [[1788|50]] - [[1813|25]] - [[1828|10]] ans | dins: [[1848|10]] - [[1863|25]] - [[1888|50]] - [[1938|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] | '''1838''' | [[1839]] | [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1838 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * [[Joseph Dethy]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1838]] [[de:1838]] [[en:1838]] [[eo:1838]] [[es:1838]] [[fr:1838]] [[nl:1838]] [[no:1838]] [[pl:1838]] [[sv:1838]] [[zh:1838年]] 21384 64850 2006-06-24T19:15:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1725|100]] - [[1775|50]] - [[1800|25]] - [[1815|10]] ans | dins: [[1835|10]] - [[1850|25]] - [[1875|50]] - [[1925|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] | '''1825''' | [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] | [[1830]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1825 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés walons et waloneus === * [[Nicolas Defrecheux]] === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1825]] [[de:1825]] [[en:1825]] [[eo:1825]] [[es:1825]] [[fr:1825]] [[nl:1825]] [[no:1825]] [[pl:1825]] [[sv:1825]] [[zh:1825年]] 21385 62851 2006-06-21T10:21:34Z Pablo 5 eployaedje do modele "prononçaedje" pol prononçaedje [[Categoreye:Veyes di Pologne]] [[Image:PanoramaKatowicWNocy.jpg|center|600px|thumb|Katowice del nute]] [[Image:Katowice_Herb.svg|100px|right|Essegne di Katowice]] '''Katowice''' {{Prononçaedje|Katowice.ogg|<nowiki>[</nowiki>kat&#596;'v&#690;its&#603;<nowiki>]</nowiki>}}, k' on cnoxhe eto dizo l' nom di ''Kattowitz'' e l' [[almand]], est ene veye do sud del [[Pologne]], dins l' payis istorike k' on lome li [[Silezeye]], so les aiwes di [[Kłodnica]] et di [[Rawa]]. Ele a stî ricnoxhowe come veye e [[1865]]. Eter [[1954]] et [[1956]], Katowice a sti lomêye Stalinogród - "li veye di [[Stalene]]" - pa les comunisses polonès. Li veye a eneviè 315.123 dimorants. Si mayeur (e [[2006]]), c' est [[Piotr Uszok]]. Li veye a stî almande foirt lontins, veyanmint k' elle esteut so l' teroe di l' [[Almagne]] disk' a [[1918]]. I gn a vaila on ptit [[areyopoirt]] k' on lome ''Muchowiec''. I gn a des vîs et des noûs bastimints e Katowice. C' esteut li mwaisse-veye des [[houyire]]s eyet do [[fier]]. ==[[Distrik]]s== [[Image:DzielniceKatowic.png|thumb|right|250px|Distriks di Katowice]] {| |width="40%" valign="top" | '''I. Li Veye ''' *1. Śródmieście *2. Koszutka *3. Bogucice *4. Osiedle Paderewskiego - Muchowiec ''' II. Bijhe ''' *5. Załęże *6. Osiedle Witosa *7. Osiedle Tysiąclecia *8. Dąb *9. Wełnowiec - Józefowiec ''' III. Coûtchant ''' *10. Ligota - Panewniki *11. Brynów - Osiedle Zgrzebnioka *12. Brynów - Załęska Hałda |width="40%" valign="top" | ''' IV. Levant ''' *13. Zawodzie *14. Dąbrówka Mała *15. Szopienice - Burowiec *16. Janów - Nikiszowiec *17. Giszowiec '''V. Nonne ''' *18. Murcki *19. Piotrowice - Ochojec *20. Zarzecze *21. Kostuchna *22. Podlesie |} ==Djins cnoxhous di Katowice== [[Image:Muzeum Slaskie2.jpg|thumb|200px|right|Katowice, [[Museum of Silesia]]]] * [[Hans Bellmer]], fotografe sorreyalisse * [[Henryk M. Broder]], gaztî * [[Maria Goeppert-Mayer]] * [[Kurt Goldstein]], neurologue * [[Jerzy Kukuczka]] * [[Kazimierz Kutz]] * [[Franz Leopold Neumann]] * [[Hans Sachs (serolodjisse)|Hans Sachs]] ==Adjermelaedjes avou des ôtès veyes== *[[Cologne]] ([[Almagne]]) *[[Groningue (veye)|Groningue]] ([[Bas-Payis]]) *[[Miskolc]] ([[Hongreye]]) *[[Mobile, Alabama]] ([[Estats-Unis]]) *[[Odense]] ([[Daenmåtche]]) *[[Ostrava]] ([[Tchekeye]]) *[[Saint-Etienne]] ([[France]]) == Hårdêyes difoûtrinnes == {{commons|Katowice}} * [http://www.um.katowice.pl/eng/index.php Li Consey comunål di Katowice] * [http://www.portal.katowice.pl/ Li site recwårlant di Katowice] * [http://www.katowice.zobacz.slask.pl/ Katowice (Silezeye)] * [http://www.um.katowice.pl/eng/k-ce/kamera.html Ene båke so Katowice avou ene camera waibe] * [http://www.zlotehotele.pl/katowice/eng/ Hotels e Katowice] * [http://public-transport.net/bim/Katowice.htm Trams e Katowice] [[af:Katowice]] [[am:ካቶቪጸ]] [[ang:Katowice]] [[an:Katowice]] [[ast:Katowice]] [[bg:Катовице]] [[ca:Katowice]] [[cv:Катовица]] [[cs:Katovice]] [[da:Katowice]] [[de:Kattowitz]] [[et:Katowice]] [[en:Katowice]] [[es:Katowice]] [[eo:Katowice]] [[fr:Katowice]] [[ko:카토비체]] [[id:Katowice]] [[ia:Katowice]] [[it:Katowice]] [[he:קטוביץ]] [[csb:Katowice]] [[lv:Katovice]] [[jbo:Katowice]] [[lmo:Katowice]] [[hu:Katowice]] [[mk:Катовице]] [[mi:Katowihi]] [[ms:Katowice]] [[na:Katowice]] [[nl:Katowice]] [[nds-nl:Katowice]] [[ja:カトヴィツェ]] [[no:Katowice]] [[nds:Kattowitz]] [[pl:Katowice]] [[pt:Katowice]] [[ro:Katowice]] [[ru:Катовице]] [[scn:Katowice]] [[sk:Katovice]] [[sl:Katovice]] [[sr:Катовице]] [[fi:Katowice]] [[sv:Katowice]] [[tr:Katowice]] [[uk:Катовіце]] [[uz:Katowice]] [[zh:卡托维兹]] 21386 62785 2006-06-20T20:43:22Z Lucyin 16 [[Categoreye:rifondaedje do walon]] Li '''Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW''' (ki s' loméve '''Comission normålijhaedje'''), c' est ene comission di l' [[UCW]] k' a cmincî a bouter sol [[rifondaedje do walon]] e [[1994]]. Å cmince, c' esteut des djins k' avént ddja ovré eshonne sol [[Franwal Walo +]]. Les mwaissès idêyes vinént bråmint da [[Lorint Hendschel]], [[Tiri Dumont]], mins gn aveut eto des ôtes [[rifondeus do walon|aidants]]. C' est [[Dominique Heymans]] ki serè prezidint disk' å dismantchaedje del tåvlotêye e [[2000]]. C' est l' tåvlotêye rifondaedje di l' UCW va aprester li [[raploû d' Tchålerwè so li rfondaedje]] (e moes d' måss 1996). Après, elle a-st eplaidî, so les fyis, on racourti do pordjet do [[Rifondou walon|rfondou walon]]. E 1998, ele kissåya li djivêye des nos d' viyaedjes e walon, ey ecoraedjî a s' endè siervi so les letes. Ses idêyes ont-st a schipe passé å mwaisse-raploû di l' UCW e 2000. Mins nouk ni s' a siervi di l' ortografeye do rfondou, oficirmint, e l' UCW. C' est po ça kel comission a leyî ouve. Après 2000, sacwants mimbes del Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW ont continouwé a ovrer sol [[linwe-ehåyaedje]] do coir do walon avou li [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]]. 21387 62764 2006-06-20T20:32:50Z Lucyin 16 [[Tåvlotêye rifondaedje di l' UCW]] displaecî viè [[Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW]]: come li cene del Rantoele #REDIRECT [[Tåvlotêye Rifondaedje di l' UCW]] 21388 62861 2006-06-21T10:47:13Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>etrevén</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> sacwè ki s' passe. <I>Les djins avént des sovnances d' etrevéns ki s' avént passé k' il estént tot djonnes, u minme k' i n' estént nén co å monde.</I> On dit eto: [[Motî:evenmint|evenmint]], [[Motî:afwaire|afwaire]]; loukîz a : [[Motî:comission|comission]], [[Motî:ascråwe|ascråwe]], [[Motî:paskeye|paskeye]]. <span lang=fr>F. événement, circonstance, occasion.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so ci etrevén la;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;so ces etrevéns la;</FONT> u: <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dins l' etrevén:</FONT> so ç' tins la. <I>Dins l' etrevén, il a falou ndaler.</I> <I>Mins so ces etrevéns la, li messaedjî d' Mirwå aveut apoirté des letes a Graide e passant po-z aler a Årsumont </I>([[G. Lucy]]). On dit eto: [[Motî:trevén|di ç' trevén la]]. <span lang=fr>F. pendant ce temps, entretemps, sur ces entrefaites.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;bén cnoxhou etrevén:</FONT> sacwè ki s' a passé, et k' on s' endè sovint. <span lang=fr>F. évènement remarquable.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;arimea fwait po on metou etrevén:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>poème de circonstance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;po l' etrevén di:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>à l'occasion de.</span> <B>2.</B> [[Motî:fiesse|fiesse]] po fé l' riclame d' ene sacwè. <I>Les comierçants s' î rtrovèt avou l' peclêye di djins ki vnèt a Essawira po ci etrevén la </I>([[L. Mahin]]). <span lang=fr>F. événement, fête, commémoration, jubilé</span>; <span lang=en>Ingl. happening.</span> Etimolodjeye : sivierba di "etervini" (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). Parintêye direke : * [[Motî:trevén|trevén]] * [[Motî:etervini|etervini]] 21389 62862 2006-06-21T10:54:36Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == antrèvint [G203], intrèfint [G203], atruvint [S117], antreufète [S0], intrèfète [O0] == Rifondaedje == [[betchfessî én]] come dins [[Motî:avéns|avéns]] ([[Codjowaedje vini|indicatif prrezintrece singulî di "vini"]]) Li cogne "intrefète" m' avize esse on rfrancijhaedje do mot (minme eployaedje). == Divize avou [[Uzeu:Tiri|Tiri]] == on l' wåde come noûmot ? Dji croe ki c' est mi k' l' a fwait on djoû a pårti di "trevén" et d' ene ratourneure ki m' pa dijheut tofer "''su ces antrufaites la''", ki dj' a tuzé ki c' esteut on rfancijhaedje di "etrevén" dji l' a rtrové : c' est dins l' ALW 3 p. 260. ... et rilevé a Rdû. Dins ç' cas la, po dire "''entrefaite''", mins come on-z a stindou "trevén" di "''ce temps là'' " a "''époque''" (Relîs), dji stindreu "etrevén" di "''entrefaite''" à "''évènement''", on mot k' on-z a dansjî tofer, pår e l' årmonak, et dins l' gaztaedje. [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 20 d' djun 2006 a 21:26 (UTC) 21390 64967 2006-06-24T19:42:41Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>evenmint</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:etrevén|etrevén]]. <I>Li guere del vatche, c' est èn evenmint d' istwere k' a kischoyou tot l' Condroz e metant a feu et a sonk dabôrd ene swessantinne di viyaedjes</I> ([[C. Massaux]]). <I>Ça vout dire ki l' Festival prind des plantches, et k' i va divni èn evenmint k' on s' rafeyrè tos ls ans d' vey ariver.</I> ([[P. Otjacques]]). <span lang=fr>F. événement.</span> <B>2.</B> sacwè k' i n' avént nén sovint. <I>I s' a atchté on noû costume :: Bén c' est èn evenmint !</I> ([[ramexhné pa M. Francard]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;rawårder (ratinde) èn ureus evenmint:</FONT> (sorpolimint) [[Motî:ratinde famile|ratinde famile]]. <B>3.</B> [[Motî:astcheyance|astcheyance]]. <span lang=fr>F. hasard.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a tot evenmint:</FONT> d' astcheyance. <span lang=fr>F. à tout hasard.</span> 21391 62808 2006-06-20T22:34:11Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == èvèn'mint [E1, O4], évèn'mint [E1], èvén'mint [E1, E21]; évênemint [E34]; èvên'mint [S0] 21392 62821 2006-06-21T07:35:54Z Pablo 5 [[Categoreye:Muzike]] 21393 62830 2006-06-21T09:48:50Z Djoseph 126 [[Categoreye:lives]] [[Categoreye:Belès Letes]] 21394 62837 2006-06-21T09:54:48Z Pablo 5 [[Categoreye:sicrijhaedje]] [[Categoreye:Årts]] 21395 62846 2006-06-21T10:13:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: an, ar, be, bg, br, ca, cs, da, de, el, en, eo, es, eu, fi, fy, gl, gu, he, hr, hu, id, io, it, ja, ka, ko, kw, la, li, nap, nl, nn, no, pl, pt, ru, simple, sv, tr, uk, vi, yi, zh, zh-min-nan [[an:Categoría:Arte]] [[ar:تصنيف:فن]] [[be:Катэгорыя:Мастацтва]] [[bg:Категория:Изкуство]] [[br:Rummad:Arz]] [[ca:Categoria:Art]] [[cs:Kategorie:Umění]] [[da:Kategori:Kunst]] [[de:Kategorie:Kunst]] [[el:Κατηγορία:Τέχνες]] [[en:Category:Art]] [[eo:Kategorio:Arto]] [[es:Categoría:Arte]] [[eu:Kategoria:Arte eta kultura]] [[fi:Luokka:Taide]] [[fr:Catégorie:Art]] [[fy:Kategory:Keunst]] [[gl:Category:Arte e Cultura]] [[gu:Category:કલા]] [[he:קטגוריה:אמנות]] [[hr:Kategorija:Likovna umjetnost]] [[hu:Kategória:Művészet]] [[id:Kategori:Seni]] [[io:Category:Arti]] [[it:Categoria:Arte]] [[ja:Category:芸術]] [[ka:კატეგორია:ხელოვნება]] [[ko:분류:시각 예술]] [[kw:Category:Art]] [[la:Categoria:Ars]] [[li:Kategorie:Kuns]] [[nap:Categoria:Arte]] [[nl:Categorie:Kunst]] [[nn:Kategori:Kunst]] [[no:Kategori:Kunst]] [[pl:Kategoria:Sztuka]] [[pt:Categoria:Arte]] [[ru:Категория:Искусство]] [[simple:Category:Art]] [[sv:Kategori:Konst]] [[tr:Kategori:Sanat]] [[uk:Категорія:Мистецтво]] [[vi:Thể loại:Nghệ thuật]] [[yi:קאַטעגאָריע:קונסט]] [[zh:Category:艺术]] [[zh-min-nan:Category:Gē-su̍t]] 21396 62841 2006-06-21T10:10:10Z Pablo 5 [[Categoreye:Pologne]] 21397 62842 2006-06-21T10:10:28Z Pablo 5 [[Categoreye:Urope]] [[Categoreye:Payis]] 21398 62845 2006-06-21T10:13:07Z Djoseph 126 [[Categoreye:romans|*]] On '''romantî''' (ene '''romantresse'''), c' est ene djin ki scrît des [[roman]]s. Les rlomés romantîs sont metous so [[rilomés romantîs|ene pådje tote seule]]. Les rlomés romantîs do walon sont metous so [[rilomés romantîs e walon|ene pådje tote seule]]. 21399 62848 2006-06-21T10:14:39Z Djoseph 126 [[Li Ptit Prince]] displaecî viè [[Li Ptit Prince (roman)]]: come po tos les lives #REDIRECT [[Li Ptit Prince (roman)]] 21400 62867 2006-06-21T11:32:48Z Lucyin 16 /* Sipårdaedje e 20inme sieke */ == [[Disfondowe]]s == ;divins : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)vins</FONT>, d(u)vin, d(u)veng', d(è)vins, dèvins.</span> ;divintrinnmint : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">d(i)vintrin.n'mint</FONT>, d(u)vintrèn'mint </span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;divins : divins [E1]; duvins [E21, E34]; dèvins [O3]; d'vins [O3] ;divintrin : divintrin [E1]; duvintrin [E34], divintrin.ne [E1,C1]; duvintréne [E21]; duvintrêne [E34]; divintrînne [C9], dèvintrène [O0,O2] ;divintrinnmint : divintrinn'mint [E1]; duvintrênemint [E34] == Sipårdaedje e 20inme sieke == ;divins : Coinrece [[Payis d' Lidje]], et [[Payis del Lovire|d'&nbsp;El Lovire]]. L' addjectif "divintrin" s' a spårdou. 21401 63114 2006-06-24T12:26:14Z Pablo 5 +do trevén ki <FONT COLOR="#ff0000"><B>trevén</B></FONT> [o.n.] long moumint. <span lang=fr>F. époque, période.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;sol trevén di</FONT>; u: <FONT COLOR="#0000ff">do trevén di:</FONT> [[Motî:tins di|tins di]]. <I>C' est l' veur k' on-z a veyou des sacwès pus diferinnes sol trevén des rescontes</I> ([[G. Fontaine]]). <span lang=fr>F. pendant, au cours de.</span> Etimolodjeye: [[sibetchta]] di [[Motî:etrevén|etrevén]] (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>do trevén ki</B></FONT> [aloyrece] [[Motî:tins ki|tins ki]]. <span lang=fr>F. pendant que.</span> 21402 62879 2006-06-21T17:28:18Z Lucyin 16 [[categoreye:antroponimeye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Djetrou</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> no walon di cmere e <span lang=fr>F. Gertrude</span>, sovint eployî come no d' persounaedje dins les pîces e walon. <B>2.</B> (imådjreçmint) kimere. <I>Taijhe tu, sote Djetrou !</I> Poirteuses do no : * [[sinte Djetrou d' Nivele]] ---- * [[pitit no walon|Dipus d' racsegnes so les ptits nos walons]] * [[Li fiesse di Xhoutsiplou (operå)|Èn operå walon classike avou on persounaedje ki s' lome "Djetrou"]] 21403 62882 2006-06-21T17:36:02Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Djètrou</FONT>, Djètru, Djèdru</span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == Djètrou [E1], Djèdru [O4] 21404 62883 2006-06-21T22:55:45Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Xhoutsiplou (Aiwêye)]] * [[Xhoutsiplou (Esneu)]] * [[Xhoutsiplou (Manhé)]] * [[Xhoutsiplou (Målimpré)]] * [[Xhoutsiplou (Djerpene)]] 21405 62891 2006-06-22T19:45:01Z Pablo 5 caporå -> coporå (dedja e motî) [[Categoreye:Grådes di l' årmêye]] {{djermon}} On '''bas oficî''', c' est on mwaisse sôdård, metou djusse ådzeu des piyotes. Les sôres di bas oficîs : * [[coporå]] * [[sordjant]] [[de:Unteroffizier]] [[en:Non-commissioned officer]] [[es:Suboficial]] [[fi:Aliupseeri]] [[fr:Sous-officiers]] [[ja:下士官]] [[nl:Onderofficier]] [[no:Underoffiser]] [[pl:Podoficer]] [[ru:Унтер-офицер]] [[sl:Podčastnik]] [[sv:Underofficer]] 21407 62892 2006-06-22T19:45:36Z Pablo 5 loyéns eterlingaedje [[Categoreye:gueres et årmêyes]] [[bg:Категория:Военни звания]] [[de:Kategorie:Dienstgrad]] [[en:Category:Military ranks]] [[fr:Catégorie:Grade militaire]] [[it:Categoria:Gradi militari]] [[nl:Categorie:Militaire titulatuur]] [[no:Kategori:Militære grader]] [[os:Категори:Æфсæддон хуындæдтæ]] [[ro:Categorie:Ranguri militare]] [[ru:Категория:Воинские звания]] [[sl:Kategorija:Vojaški čini]] [[zh:Category:軍階]] 21408 62894 2006-06-22T19:56:29Z Pablo 5 [[Uzeu:Caesarion]] displaecî viè [[Uzeu:Steinbach]]: candjmint d' no #REDIRECT [[Uzeu:Steinbach]] 21409 62896 2006-06-22T19:56:29Z Pablo 5 [[Uzeu copene:Caesarion]] displaecî viè [[Uzeu copene:Steinbach]]: candjmint d' no #REDIRECT [[Uzeu copene:Steinbach]] 21410 62904 2006-06-22T20:52:48Z Lucyin 16 [[Categoreye:pris et bates e lingaedje walon|Joseph Durbuy]] Li '''Pris Djôzef Derbu''' (''Prix Joseph Durbuy''), c' est on pris di [[scrijhaedjes e walon]], k' a stî metou so pîs pal [[Hu (veye)|Veye di Hu]] e 1925, e l' oneur da [[Joseph Durbuy]]. A pårti di 2000, li pris a stî rprins emey les [[Pris do Coirneu]]. == Sacwants wangneus do pris == * [[Emile Gilliard]] * [[Victor Georges]] * [[Charly Dodet]] * [[Lisa Chastelet]] * [[Philippe Maudoux]] * [[Roger Prigneaux]] * [[Gérard Baudrez]] * [[Chantal Denis]] (2001), avou [[Ene måjhone sins finiesse (roman)|Ene måjhone sins finiesse]] * [[Lucien Somme]] (2003), avou [[Li dierin des catîs (roman)|Li dierin des catîs]] 21411 62906 2006-06-22T20:56:42Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>consecwince</B></FONT> [f.n.] çou ki shût ene [[Motî:faitindje|faitindje]]. <span lang=fr>F. conséquence.</span> Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:consecant|consecant]] 21412 62907 2006-06-22T20:57:30Z Lucyin 16 == Rifondaedje == Fén decidé å raploû del [[Tåvlotêye Rifondaedje del Rantoele]] d' ouy [[Uzeu:Lucyin|Lucyin]] 22 d' djun 2006 a 20:57 (UTC) 21413 62920 2006-06-22T21:44:00Z Lucyin 16 /* Etimolodjeye */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;amidrer : amîdrè [S0, S3], amîdrer [S117] ;amidraedje : amîdradje [S117] ;amidrance : amîdrance [S117] (rapexhî da [[J. Calozet]], Li crawieuse agaesse p. 36) ;amidrant : amîdrant [S117] == Etimolodjeye == riprins å [[Motî etimolodjike da von Wartburg|FEW]] 6/1 665a (''melior'') == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">amîdrer</FONT>, amîdrè</span> 21414 63025 2006-06-23T07:28:12Z Pablo 5 pitit coridjaedje (dédiyî -> dediyî) <FONT COLOR="#ff0000"><B>dediyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:ofri|ofri]] (on scrijhaedje, on sacrifice) a ene djin, on diè. <I>Dji dmande pardon åzès efants d' avu dediyî ç' live ci a ene grande djin</I> ([[A. de Saint-Exupery]], rat. pa [[L. Hendschel]]). 21415 62923 2006-06-22T22:01:34Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Antoine de Saint-Exupéry]] #REDIRECT [[Antoine de Saint-Exupéry]] 21416 63027 2006-06-23T07:31:30Z Pablo 5 loyén <FONT COLOR="#ff0000"><B>comunyî</B></FONT> ([[Codjowaedje tcheryî|codjowaedje]]) [v.s.c.] aler al [[Motî:comunion|comunion]]. <I>Dji comuneye a todi basse messe.</I> 21417 62926 2006-06-22T22:28:20Z Lucyin 16 == Codjowaedje == dji comugnèye (dji comunièye) (Lidje); dji comunîye (Nameur), dju comunî(y)e (Transene). 21418 62928 2006-06-22T22:33:13Z Pablo 5 [[Motî:cominion]] displaecî viè [[Motî:comunion]] #REDIRECT [[Motî:comunion]] 21419 62930 2006-06-22T22:33:13Z Pablo 5 [[Copene:Motî:cominion]] displaecî viè [[Copene:Motî:comunion]] #REDIRECT [[Copene:Motî:comunion]] 21420 66043 2006-07-03T19:49:00Z Lucyin 16 [[categoreye:codjowaedjes|Criyi]] Les '''viebes del sôre di criyî''', c' est des [[deujhinme troke di viebes e walon|viebes del 2inme sôre]], mins ki [[candjmint d' voyale|candjnut d' voyale]] a l' [[indicatif prezintrece|indicatif]] et å [[suddjonctif prezintrece]] singulî (la k' c' est sol dierin pî). I s' kidujhèt insi come les [[troejhinme troke di viebes e walon|viebes del troejhinme troke]], et eto les cis del [[prumire troke di viebes e walon|prumire troke]] del sôre di "[[codjowaedje copiner|copiner]]". :sip'''iy'''î => dji sp'''eye'''; i n' fåt nén k' dji speye li manaedje. Å dvins do viebe, i n' candjnut nén d' voyale : :dji sp'''iy'''rè l' manaedje; i sp'''iy'''nut l' manaedje. == Sacwants sfwaits viebes == * [[Motî:criyî|criyî]] * [[Motî:cwåcsiyî|cwåcsiyî]] * [[Motî:fiyî 1|fiyî]] (del linne), [[Motî:fåfiyî|fåfiyî]] * [[Motî:fiyî 2|si fiyî]], [[Motî:rafiyî|si rafiyî]], [[Motî:disfiyî|si disfiyî]], [[Motî:dismefiyî|si dismefiyî]] * [[Motî:rimerciyî|rimerciyî]] * [[Motî:spiyî|spiyî]] * [[Motî:torbiyî|torbiyî]] * [[Motî:wespiyî|wespiyî]] == Hårdêye difoûtrinne == [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/criyi.html Tåvlea d' codjowaedje] 21421 62939 2006-06-22T23:09:02Z Pablo 5 nén l' plaece po çoula 21422 62942 2006-06-22T23:11:41Z Pablo 5 [[Åco]] displaecî viè [[Åcoz]] #REDIRECT [[Åcoz]] 21423 62944 2006-06-22T23:11:41Z Pablo 5 [[Copene:Åco]] displaecî viè [[Copene:Åcoz]] #REDIRECT [[Copene:Åcoz]] 21424 62947 2006-06-22T23:13:32Z Pablo 5 /* Bénvnowe Gaudi! */ {{Wikipedia:Bénvnowe/modele}} [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 22 d' djun 2006 a 23:13 (UTC) 21425 62953 2006-06-22T23:17:55Z Pablo 5 [[Motî:Åco]] displaecî viè [[Motî:Åcoz]] #REDIRECT [[Motî:Åcoz]] 21426 62955 2006-06-22T23:17:55Z Pablo 5 [[Copene:Motî:Åco]] displaecî viè [[Copene:Motî:Åcoz]] #REDIRECT [[Copene:Motî:Åcoz]] 21427 62983 2006-06-22T23:37:26Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiyî</B></FONT> (<FONT COLOR="#ff0000">si fiyî so</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">a</FONT>) [v.pr.] ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) aveur [[Motî:fiyate|fiyate]] a. <I>Dji n' mi pou fiyî sor lu</I> (M. Lejoly). Etimolodjeye: patwès latén <span lang=la>"fidare"</span> (diner a wårder). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiyåve</B></FONT> [addj., padvant u padrî] <B>1.</B> k' on s' î pout fiyî (tot djåzant d' ene sacwè). <span lang=fr>F. fiable.</span> <B>2.</B> k' on s' pout fiyî sor lu (sor leye) tot djåzant d' ene djin. <I>I fåt, po bén fé, ki l' ci k' enonde li cmande soeye metou come ene sakî d' fiyåve, dins l' fitchî d' apontiaedje do programe</I> (P. Saratxaga). <span lang=fr>F. de confiance.</span> Omonimeye : [[Motî:fiyî 1|fiyî]] (del linne) Parintêye : * [[Motî:disfiyî|si disfiyî]] * [[Motî:dismefiyî|si dismefiyî]] * [[Motî:rafiyî|si rafiyî]] * [[Motî:afiyance|afiyance]] 21428 62967 2006-06-22T23:24:26Z Pablo 5 [[Motî:Ambiorice]] displaecî viè [[Motî:Ambiyorisse]] #REDIRECT [[Motî:Ambiyorisse]] 21429 62978 2006-06-22T23:31:24Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>fiyî</B></FONT> ([[Codjowaedje criyî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.c.] rinde del linne on [[Motî:fyi|fyi]]. <span lang=fr>F. filer.</span> <B>II.</B> [v.s.c.] fé des coxhes, estô des fleurs, tot djåzant d'&nbsp;èn åbe a frut. On dit eto: [[Motî:bouter|bouter]]. Minme sourdant etimolodjike : * [[Motî:filer|filer]] (aler rade) Omonimeye * [[Motî:fiyî 2|si fiyî]] (aveur fiyåte) 21430 66046 2006-07-03T20:34:21Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">disbiyî</FONT>, disbyî, disbuyî, disbiyi, disbyi, dusbier, dusbiè, dësbyî, dèsbiyî, dèsbiyi, dèsbyi </span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;disbiyî : dubiyî [E21, E34]; disbiyi [C1, C8, C13]; disbiyî [C9]; dèsbiyî [O0, O3, O4]; dèsbiyi [O2] ;disbiyaedje : dubiyèdje [E21, E34]; disbiyadje [C1] 21431 63038 2006-06-23T09:33:57Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;rafiyî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rafiyî</FONT>, rafyî, rafiè, rafiyi, rafier, rafîr</span> ;rafiya : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">rafiya</FONT>, raf'ya</span> 21432 63016 2006-06-23T07:04:09Z Pablo 5 [[Motî:noeri]] displaecî viè [[Motî:noer]] #REDIRECT [[Motî:noer]] 21433 63017 2006-06-23T07:06:39Z Pablo 5 ;noer: ;noereur: ;noeristé: neuristé, neursuté. ;noeri: ;noerixhaedje: 21434 63019 2006-06-23T07:11:34Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>noer bwès</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>noer bos</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> bouxhon des payis nén trop tchôds, e latén sincieus <span lang=la><I>Frangula spp. Rhamnus spp.</I></span>, ki, dinltins, on fjheut des ployretes pol tindreye avou, et ki si schoice fwait aler a l' ouxh. <span lang=fr>F. bourdaine, nerprun.</span> <B>2.</B> [[Motî:ônea|ônea]] a noer bwès. <span lang=fr>F. aulne noir.</span> Disfondowes: nwâr bwès, nwêr bo, neur bwès, nwâr bo. 21435 63020 2006-06-23T07:13:46Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:noer]] #REDIRECT [[Motî:noer]] 21436 63021 2006-06-23T07:14:05Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noere Aiwe</B></FONT> [no d' aiwe] aiwe del Walonreye, e F. <span lang=fr>l'Eau Noire</span>, ki prind sourd a Nime, bagnî l' viyaedje, pus s' aler maxhî al Blanke Aiwe dilé Doûpe eyet, adon, s' rilomer "Virwin". Etimolodjeye: acolaedje tîxhon addjectif + no; "[[Motî:noere|noere]]" a cåze ki l' aiwe, est bén claire ki vént direk des bwès, eneviè l' "Blanke" aiwe, ki l' aiwe est brouyeye pa des croyixheusès broûs (riloukîz al mape do Virwin). ---- [[Noere Aiwe|Dipus d' racsegnes sol Noere Aiwe]] 21437 63022 2006-06-23T07:15:02Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Noer Payis</B></FONT> [n.pl.] [[Payis d' Tchålerwè]]. <I>Do Noer Payis, les pelés monts raplèt azès djonnes li veye di ces houyeus la k' ont dné leu veye po pleur aclever leu ptite famile</I> (E. Dumont). 21438 63034 2006-06-23T09:31:06Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:rafiyî]] #REDIRECT [[Motî:rafiyî|rafiyî]] 21439 63035 2006-06-23T09:31:20Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:rafiyî]] #REDIRECT [[Motî:rafiyî|rafiyî]] 21440 63036 2006-06-23T09:31:31Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:rafiyî]] #REDIRECT [[Motî:rafiyî|rafiyî]] 21441 63126 2006-06-24T12:57:17Z Pablo 5 djermon motî {{djermon motî|ateleye}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>atelêye</B></FONT> [f.n.] <B>2.</B> [[Motî:disdut|disdut]], (guere, alaedje cou dzeu cou dzo). <I>Pinsez pol fiesse di Noyé, sacwantès eures di påye dins les payis wice ki totafwait va cou dzeu cou dzo, ça nos dinreut li rafiya ki l' atelêye s' arestaxhe.</I> ([[C. Massaux]]). 21442 63123 2006-06-24T12:54:47Z Pablo 5 parintêye <FONT COLOR="#ff0000"><B>espwer</B></FONT> [o.n.] [[Motî:rafiya|rafiya]]. <I>I våt mî esse fotou a l' ouxh ki d' viker d' espwer, tofer ribatou, ki n' vos leye k' on seur gosse el boke</I> ([[R. Joelants]]). <I>Des anêyes d'&nbsp;espwer, des anêyes di peu</I> (M. Meurée). Etimolodjeye: riwalonijhî calcaedje do F. <span lang=fr>espoir</span>. Parintêye: * [[Motî:dizespwer|dizespwer]] 21443 63050 2006-06-23T10:29:30Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Raymond Mouzon]] #REDIRECT [[Raymond Mouzon]] 21444 65566 2006-06-30T08:22:40Z YurikBot 105 robot Ajoute: [[af:Europese Unie]] {{djermon Urope}} [[Categoreye:Urope]] [[Imådje:European flag.svg|thumb|[[Drapea d' l' Union Uropeyinne]]]] L' '''Union Uropeyinne''' c' est ene organizåcion politike ey economike di 25 payis d' [[Urope]]. ==Istwere== E [[1952]] li ''Cminålté Uropeyinne do Tcherbon et d' l' Acî'' a stî metowe so pîs eter l' Almangne, li France, l' Itåleye, li Beldjike, les Bas Payis eyet l' Lussimbork. E [[1957]] li [[Traité d' Rome]] askepia l' ''Cominålté Economike Uropeyinne'' kinoxhowe eto come li ''Cmon Martchî''. Li no a stî rascourti e ''Cminålté Uropeyinne'', et pu e [[1992]] li [[Traité d' Måstrek]] l' erbatijha l' ''Union Uropeyinne''. Dispoy 2002 bråmint des payis d' l' Unioon (mins nén tos) eployèt ene comone manoye, l' [[euro]]. == Estats mimbes == {| class=wikitab align="left" cellspacing="0" | {| |- | bgcolor=#F5F5DC align="center" colspan="3" |<big>'''Estats'''</big> |- ! bgcolor=#F5F5DC| !! bgcolor=#F5F5DC| No so plaece !! bgcolor=#F5F5DC| * |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Almagne]]''' || align="center" | Deutschland || align="center" | '''DE''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Bas Payis]]''' || align="center" | Nederland || align="center" | '''NL''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Beldjike]]''' || align="center" | Belgique || align="center" | '''BE''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Chîpe]]''' || align="center" | Kypros || align="center" | '''CY''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Daenmåtche]]''' || align="center" | Danmark || align="center" | '''DK''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Eslovakeye]]''' || align="center" | Slovensko || align="center" | '''SK''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Esloveneye]]''' || align="center" | Slovenija || align="center" | '''SI''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Espagne]]''' || align="center" | España || align="center" | '''ES''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Estoneye]]''' || align="center" | Eesti || align="center" | '''EE''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Finlande]]''' || align="center" | Suomi || align="center" | '''FI''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[France]]''' || align="center" | France || align="center" | '''FR''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Grece]]''' || align="center" | Ελλάδα, Ελλάς || align="center" | '''GR''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Hongreye]]''' || align="center" | Magyarország || align="center" | '''HU''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Irlande]]''' || align="center" | Éire || align="center" | '''IE''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Itåleye]]''' || align="center" | Italia || align="center" | '''IT''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Letoneye]]''' || align="center" | Latvija || align="center" | '''LV''' |} | {| |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Litwaneye]]''' || align="center" | Lietuva || align="center" | '''LT''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Lussimbork]]''' || align="center" | Lëtzebuerg || align="center" | '''LU''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Male]]''' || align="center" | Malta || align="center" | '''MT''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Otriche]]''' || align="center" | Österreich || align="center" | '''AT''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Pologne]]''' || align="center" | Polska || align="center" | '''PL''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Portugal]]''' || align="center" | Portugal || align="center" | '''PT''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Royåme Uni]]''' || align="center" | United Kingdom || align="center" | '''UK''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Suwede]]''' || align="center" | Sverige || align="center" | '''SE''' |- | bgcolor=#CCCCFF | '''[[Tchekeye]]''' || align="center" | Česká republika || align="center" | '''CZ''' |- | bgcolor=#C9A0DC |<small>A vni e 2007<small/> |- | bgcolor=#C9A0DC | '''[[Bulgåreye]]''' || align="center" | България || align="center" | '''BG''' |- | bgcolor=#C9A0DC | '''[[Roumaneye]]''' || align="center" | România || align="center" | '''RO''' |- | bgcolor=#D8BFD8 |<small>Ki vôrént divni mimbe<small/> |- | bgcolor=#D8BFD8 | '''[[Crowåceye]]''' || align="center" | Hrvatska || align="center" | '''HR''' |- | bgcolor=#D8BFD8 | '''[[Macedoenne]]''' || align="center" | Македонија || align="center" | '''MK''' |- | bgcolor=#D8BFD8 | '''[[Turkeye]]''' || align="center" | Türkiye || align="center" | '''TR''' |} |- | colspan="2" | {| | [[Image:UE-EU-2006.png|500px|mape des payis d' l' Union Uropeyinne]] |- | bgcolor=#F5F5DC|<br /> |- | '''Redjons foû Urope'''<br /> [[France]]: Guyane ('''GF''' ) - Gwadloupe ('''GP''') - Martinike ('''MQ''') - Reyunion ('''RE''')<br /> [[Portugal]]: Açores ('''Azo''') - Madere ('''Mad''')<br /> [[Espagne]]: Canareyes ('''Can'''). |- | bgcolor=#F5F5DC |''(*)= Côdes ISO des payis — såf Rweyåme Uni (GB)<br /> (**)= [[Macedoenne]]. |} |} <br style="clear:both"/> == Divintrinnès hårdêyes == [[Declaråcion da Robert Schuman]] == Difoûtrinnès hårdêyes == {{commons|European Union}} [[af:Europese Unie]] [[an:Unión Europeya]] [[ang:Europisc Gesamnung]] [[ar:اتحاد أوروبي]] [[ast:Xunión Europea]] [[az:Avropa İttifaqı]] [[be:Эўрапейскі Зьвяз]] [[bg:Европейски съюз]] [[br:Unaniezh Europa]] [[bs:Evropska unija]] [[ca:Unió Europea]] [[cs:Evropská unie]] [[csb:Eùropejskô Ùnijô]] [[cy:Yr Undeb Ewropeaidd]] [[da:EU]] [[de:Europäische Union]] [[el:Ευρωπαϊκή Ένωση]] [[en:European Union]] [[eo:Eŭropa Unio]] [[es:Unión Europea]] [[et:Euroopa Liit]] [[eu:Europar Batasuna]] [[fa:اتحادیه اروپا]] [[fi:Euroopan unioni]] [[fiu-vro:Õuruupa Liit]] [[fr:Union européenne]] [[frp:Union eropèèna]] [[fur:Union Europeane]] [[fy:Jeropeeske Uny]] [[ga:An tAontas Eorpach]] [[gd:An t-Aonadh Eorpach]] [[gl:Unión Europea]] [[he:האיחוד האירופי]] [[hi:यूरोपीय संघ]] [[hr:Europska unija]] [[ht:Inyon Ewopeyèn]] [[hu:Európai Unió]] [[hy:Պրոյեկտ:Որոնում]] [[ia:Union Europee]] [[id:Uni Eropa]] [[ie:Europan Union]] [[io:Europana Uniono]] [[is:Evrópusambandið]] [[it:Unione Europea]] [[ja:欧州連合]] [[jv:Uni Eropah]] [[ka:ევროპის კავშირი]] [[ko:유럽 연합]] [[ksh:Europäish Unjon]] [[ku:Yekîtiya Ewropayê]] [[kw:Unyans Europek]] [[la:Unio Europaea]] [[lb:Europäesch Unioun]] [[li:Europese Unie]] [[lt:Europos Sąjunga]] [[lv:Eiropas Savienība]] [[mk:Европска Унија]] [[ms:Kesatuan Eropah]] [[mt:Unjoni Ewropea]] [[nds:Europääsche Union]] [[nds-nl:Europese Unie]] [[nl:Europese Unie]] [[nn:Den europeiske unionen]] [[no:Den europeiske union]] [[nrm:Unnion Ûropéenne]] [[oc:Union europenca]] [[pl:Unia Europejska]] [[pt:União Europeia]] [[rmy:Europikano Ekipen]] [[ro:Uniunea Europeană]] [[ru:Европейский Союз]] [[scn:Unioni Europea]] [[sco:European Union]] [[sh:Evropska unija]] [[simple:European Union]] [[sk:Európska únia]] [[sl:Evropska unija]] [[sq:Bashkimi Evropian]] [[sr:Европска унија]] [[sv:Europeiska unionen]] [[ta:ஐரோப்பிய ஒன்றியம்]] [[tet:Uniaun Europeia]] [[th:สหภาพยุโรป]] [[tl:Kaisahang Europeo]] [[tr:Avrupa Birliği]] [[tt:Awrupı Berlege]] [[uk:Європейський Союз]] [[vec:Union Eoropea]] [[vi:Liên minh châu Âu]] [[war:Unyon Europeo]] [[zh:欧洲联盟]] [[zh-min-nan:Europa Liân-bêng]] 21445 63056 2006-06-23T14:23:05Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:rafiyî]] #REDIRECT [[Motî:rafiyî|rafiyî]] 21446 63057 2006-06-23T14:23:36Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:rafiyî]] #REDIRECT [[Motî:rafiyî]] 21447 63073 2006-06-24T10:41:24Z Lucyin 16 [[Imådje:piret_auvrule.jpg|thumb|dizo disfondowe "auvrêre"]] == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">auvrûle</FONT>, âvrûle, avrûle, auvrîre, auvrêre</span>. 21448 65448 2006-06-28T15:00:34Z Lucyin 16 == Discrijhaedje == Ombion di des [[beyôle]]s, dins ene [[taeye (di bwès)|taeye]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21449 63093 2006-06-24T11:20:37Z Pablo 5 pitit coridjaedje (beyoole -> beyôle) <FONT COLOR="#ff0000"><B>beyôle</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>bôle</B></FONT> [f.n.] åbe del Walonreye, et des ôtes mitan froeds payis, foirt åjhey a ricnoxhe di cåze di s' blanke [[Motî:eschoice|eschoice]]. <I>I profitît d' on ptit bwès d' beyôles po on pôk si mete a l' åvrûle, ca li bijhe di decimbe shofléve todi pus froede</I> ([[Fré Lucas]]). <I>Nos avans tchoezi des stokets et des cayets d' beyôle di tchinne et d' hesse</I> (J.C. Balthazart). Loukîz a: [[Motî:may|may]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;[[Motî:rame 1|rame di beyôle]]°.</FONT> ---- * [[beyôle|Dipus d' racsegnes so les beyôles]] * [[beyôle (toponimeye)| Dipus d' racsegnes so les nos d' plaeces del Walonreye avou "beyôle"]] 21450 63098 2006-06-24T11:42:58Z Pablo 5 årtike sol djinre "Betula", nén so ene espece {{djermon plante}} [[categoreye:åbes et bouxhons]] [[Imådje:beyoole_ombion.jpg|thumb|ombion di des beyôles, dins ene taeye]] Ene '''beyôle''' (on dit eto: ene '''bôle''' u on '''bôlî'''), c' est èn [[åbe]] del [[åbes et bouxhons del Walonreye|Walonreye]], et des ôtes [[mitan froed payis|mitan froeds payis]], do djinre ''Betula'', del famile des ''[[Betulaceae]]''. I sont foirt åjhey a ricnoxhe di cåze di s' blanke [[Motî:eschoice|eschoice]]. Li beyôle, c' est onk des åbes k' on abate dins les [[taeye (di bwès)|taeye (di bwès)]]. Li schoice del beyôle n' aviyixh k' å pî d' l' åbe; ça fwait ki li schoice del pate n' est nén pareye al eschoice do [[buk (d' åbe)|buk]]. Les beyôles ki crexhnut dins les fagnes ont ene rodjåsse eschoice. Les finès coxhetes do [[houpî]] si lomnut les '''rames di beyôle'''. Li beyôle a leyî s' no a ene peclêye di [[beyôle (toponimeye)|plaeces del Walonreye]]. ''Li mot beyôle et ses parints si prononcèt di diferinnès façons dins les [[beyôle (diyalectolodjeye)|accints do walon]].'' ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "beyôle", alez s' vey e [[Motî:beyôle|splitchant motî]].'' == Uzaedjes do bwès == * come [[bwès d' tchåfaedje]] : c' est on bwès ki tchåfe bén, mins ki va on pô pus rade kel [[faw|hesse]] et kel [[tchinne]]. * les rames di beyôles siervént a fé des [[ramon]]s. On les pout eto eployî come [[Motî:ålea|åleas]] po les [[poes]]. * Les ptitès beyôles siervént a fé des [[may (côpé åbe)|mays]]. == Uzaedje come [[yebe ås maladeyes|plante ås maladeyes]] == On s' sieve del seuve, lomêye li [[djus d' beyôle]]. == Especes == * [[Blanke beyôle]] (''Betula pubescens''), c' est l' pus cnoxhou. * ... [[af:Berk]] [[ar:بتيولا]] [[bg:Бреза]] [[cs:Bříza]] [[da:Birk]] [[de:Birken]] [[en:Birch]] [[eo:Betulo]] [[es:Abedul]] [[fi:Koivut]] [[fr:Bouleau]] [[io:Birko]] [[it:Betula]] [[ja:カバノキ]] [[lt:Beržas]] [[nl:Berk]] [[nn:Bjørk]] [[no:Bjørk]] [[pl:Brzoza]] [[pt:Bétula]] [[ro:Mesteacăn]] [[ru:Берёза]] [[sq:Betula]] [[sr:Бреза]] [[sv:Björkar]] [[tr:Huş]] [[uk:Береза]] 21451 63106 2006-06-24T12:15:18Z Pablo 5 cwand èn årtike est tetene metoz ene etikete "djermon" {{djermon}} [[Categoreye:climat]] On '''mitan froed payis''', c' est on payis ki n' est ni tchôd ni froed. E l' [[Urope]], les mitan froeds payis sont metous inte les [[Mîtrinne Mer|payis del Mitrinne Mer]] et l' [[Urope Bijhrece]]. Les mitan froeds payis ont cwate såjhons : li [[bontins]], l' [[esté]], li [[waeyén-tins]] et l' [[ivier]]. == Biesses et plantes des mitan froeds payis == === Åbes === * [[faw]] * [[beyôle]] === Såvaedjès plantes === * [[amponî]] === Ahivêyès plantes === * [[sipeate]] === Såvedjès biesses === * [[taesson]] * [[tchivroû]] [[da:Tempereret klima]] [[de:Gemäßigte Zone]] [[en:Temperate]] [[eo:Mezvarma zono]] [[fr:Climat tempéré]] [[he:אקלים ממוזג]] [[ja:温帯]] [[ko:온대]] [[no:Temperert klima]] [[sv:Tempererat klimat]] [[zh:温带]] 21452 63097 2006-06-24T11:32:47Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: bg, ca, en, es, fi, fr, io, ja, ko, pl, zh [[Categoreye:djeyografeye]] [[Categoreye:meteyo]] [[bg:Категория:Климат]] [[ca:Categoria:Clima]] [[en:Category:Climate]] [[es:Categoría:Clima]] [[fi:Luokka:Ilmasto]] [[fr:Catégorie:Climat]] [[io:Category:Klimato]] [[ja:Category:気候]] [[ko:분류:기후]] [[pl:Kategoria:Klimat]] [[zh:Category:氣候]] 21453 63096 2006-06-24T11:24:15Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:beyôle]] #REDIRECT [[Motî:beyôle]] 21454 63100 2006-06-24T11:46:07Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabourer</B></FONT> [v.c.] [[Motî:tcherwer|tcherwer]]. <span lang=fr>F. labourer.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>rabouraedje</B></FONT> [o.n.] tcherwaedje. <span lang=fr>F. labour.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>raboureu</B></FONT> [o.n.] [[Motî:tcherweu|tcherweu]]. <span lang=fr>F. laboureur.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;magnî come on raboureu:</FONT> magnî foirt. On dit eto: come on [[Motî:råyeu|råyeu]], on [[Motî:sårteu|sårteu]]. Etimolodjeye : latén "<span lang=la><I>laborare</I></span>" (bouter, ovrer), avou [[ridaedje R L]]. ---- [[tcherwaedje|Dipus d' racsegnes sol rabouraedje]] 21455 63101 2006-06-24T11:47:08Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:rabourer]] #REDIRECT [[Motî:rabourer|rabourer]] 21456 63102 2006-06-24T11:48:41Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:rabourer]] #REDIRECT [[Motî:rabourer|rabourer]] 21457 63110 2006-06-24T12:20:47Z Pablo 5 bezogne [[categoreye:antroponimeye]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>Mayane</B></FONT> [n.dj.] <B>1.</B> no walon di cmere e F. <span lang=fr>Marianne</span>, sovint eployî come no d' persounaedje dins les pîces e walon. <I>Dj' aveu a poenne disfwait m' tchapea ki Mayane m' apoirtéve ene botaye di vén</I> ([[M. Peclers]]). <B>2.</B> <FONT COLOR="#ff0000">Noere Mayane</FONT>: forveyowe djin ki rprezinte li moirt. <I>Ci djoû la, di s' få d' agronome Po fé s' bezogne, li Noere Mayane L' aveut flayî djus, lu, mi ome</I> ([[G. Havelange]]). ---- * [[pitit no walon|Dipus d' racsegnes so les ptits nos walons]] * [[Li Lidjwès egadjî (operå)|Èn operå walon classike avou on persounaedje ki s' lome "Mayane"]] * [[Riprezintaedje del Moirt|Dipus d' racsegnes so les rprezintaedje del moirt]] 21458 63109 2006-06-24T12:18:31Z Pablo 5 [[Motî:mayane]] displaecî viè [[Motî:Mayane]] #REDIRECT [[Motî:Mayane]] 21459 63111 2006-06-24T12:23:13Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:trevén]] #REDIRECT [[Motî:trevén]] 21460 63112 2006-06-24T12:23:47Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:trevén]] #REDIRECT [[Motî:trevén]] 21461 63118 2006-06-24T12:39:04Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Motî:sogne 1|sogne]] (f.n.; accion di sognî) * [[Motî:sogne 2|sogne]] (f.n.; pawe) 21462 63119 2006-06-24T12:39:21Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:sognî]] #REDIRECT [[Motî:sognî]] 21463 63120 2006-06-24T12:39:53Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Motî:sognî]] #REDIRECT [[Motî:sognî]] 21464 63137 2006-06-24T13:43:58Z Pablo 5 {{djermon}} '''François Matthieu Henault''', vinou å monde e ... et moirt e [[1805]], priyesse al Catedråle di [[Lidje (veye)|Lidje]] pu tchenonne al tchapele Sint-Matere. I scrijha l' operå “[[Li målignant (operå)|Li målignant]]” e 1789. 21465 64867 2006-06-24T19:18:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1739|100]] - [[1789|50]] - [[1814|25]] - [[1829|10]] ans | dins: [[1849|10]] - [[1864|25]] - [[1889|50]] - [[1939|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] | '''1839''' | [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] | [[1843]] | [[1844]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1839 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1839]] [[de:1839]] [[en:1839]] [[eo:1839]] [[es:1839]] [[fr:1839]] [[nl:1839]] [[no:1839]] [[pl:1839]] [[sv:1839]] [[zh:1839年]] 21466 64865 2006-06-24T19:17:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1737|100]] - [[1787|50]] - [[1812|25]] - [[1827|10]] ans | dins: [[1847|10]] - [[1862|25]] - [[1887|50]] - [[1937|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] | '''1837''' | [[1838]] | [[1839]] | [[1840]] | [[1841]] | [[1842]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1837 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1837]] [[de:1837]] [[en:1837]] [[eo:1837]] [[es:1837]] [[fr:1837]] [[nl:1837]] [[no:1837]] [[pl:1837]] [[sv:1837]] [[zh:1837年]] 21467 64864 2006-06-24T19:17:39Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1736|100]] - [[1786|50]] - [[1811|25]] - [[1826|10]] ans | dins: [[1846|10]] - [[1861|25]] - [[1886|50]] - [[1936|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] | '''1836''' | [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] | [[1840]] | [[1841]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1836 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1836]] [[de:1836]] [[en:1836]] [[eo:1836]] [[es:1836]] [[fr:1836]] [[nl:1836]] [[no:1836]] [[pl:1836]] [[sv:1836]] [[zh:1836年]] 21468 64863 2006-06-24T19:17:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1735|100]] - [[1785|50]] - [[1810|25]] - [[1825|10]] ans | dins: [[1845|10]] - [[1860|25]] - [[1885|50]] - [[1935|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] | '''1835''' | [[1836]] | [[1837]] | [[1838]] | [[1839]] | [[1840]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1835 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1835]] [[de:1835]] [[en:1835]] [[eo:1835]] [[es:1835]] [[fr:1835]] [[nl:1835]] [[no:1835]] [[pl:1835]] [[sv:1835]] [[zh:1835年]] 21469 64859 2006-06-24T19:16:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1732|100]] - [[1782|50]] - [[1807|25]] - [[1822|10]] ans | dins: [[1842|10]] - [[1857|25]] - [[1882|50]] - [[1932|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] | [[1830]] | [[1831]] | '''1832''' | [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] | [[1837]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1832 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1832]] [[de:1832]] [[en:1832]] [[eo:1832]] [[es:1832]] [[fr:1832]] [[nl:1832]] [[no:1832]] [[pl:1832]] [[sv:1832]] [[zh:1832年]] 21470 64858 2006-06-24T19:16:50Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1731|100]] - [[1781|50]] - [[1806|25]] - [[1821|10]] ans | dins: [[1841|10]] - [[1856|25]] - [[1881|50]] - [[1931|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1810]] | [[anêyes 1820]] | '''[[anêyes 1830]]''' | [[anêyes 1840]] | [[anêyes 1850]] </center> <center> [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] | [[1830]] | '''1831''' | [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] | [[1835]] | [[1836]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1831 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1831]] [[de:1831]] [[en:1831]] [[eo:1831]] [[es:1831]] [[fr:1831]] [[nl:1831]] [[no:1831]] [[pl:1831]] [[sv:1831]] [[zh:1831年]] 21471 64856 2006-06-24T19:16:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1729|100]] - [[1779|50]] - [[1804|25]] - [[1819|10]] ans | dins: [[1839|10]] - [[1854|25]] - [[1879|50]] - [[1929|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] | '''1829''' | [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] | [[1834]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1829 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1829]] [[de:1829]] [[en:1829]] [[eo:1829]] [[es:1829]] [[fr:1829]] [[nl:1829]] [[no:1829]] [[pl:1829]] [[sv:1829]] [[zh:1829年]] 21472 64854 2006-06-24T19:16:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1728|100]] - [[1778|50]] - [[1803|25]] - [[1818|10]] ans | dins: [[1838|10]] - [[1853|25]] - [[1878|50]] - [[1928|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] | '''1828''' | [[1829]] | [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] | [[1833]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1828 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1828]] [[de:1828]] [[en:1828]] [[eo:1828]] [[es:1828]] [[fr:1828]] [[nl:1828]] [[no:1828]] [[pl:1828]] [[sv:1828]] [[zh:1828年]] 21473 64853 2006-06-24T19:16:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1727|100]] - [[1777|50]] - [[1802|25]] - [[1817|10]] ans | dins: [[1837|10]] - [[1852|25]] - [[1877|50]] - [[1927|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] | '''1827''' | [[1828]] | [[1829]] | [[1830]] | [[1831]] | [[1832]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1827 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1827]] [[de:1827]] [[en:1827]] [[eo:1827]] [[es:1827]] [[fr:1827]] [[nl:1827]] [[no:1827]] [[pl:1827]] [[sv:1827]] [[zh:1827年]] 21474 64852 2006-06-24T19:15:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1726|100]] - [[1776|50]] - [[1801|25]] - [[1816|10]] ans | dins: [[1836|10]] - [[1851|25]] - [[1876|50]] - [[1926|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] | '''1826''' | [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] | [[1830]] | [[1831]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1826 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1826]] [[de:1826]] [[en:1826]] [[eo:1826]] [[es:1826]] [[fr:1826]] [[nl:1826]] [[no:1826]] [[pl:1826]] [[sv:1826]] [[zh:1826年]] 21475 64849 2006-06-24T19:15:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1724|100]] - [[1774|50]] - [[1799|25]] - [[1814|10]] ans | dins: [[1834|10]] - [[1849|25]] - [[1874|50]] - [[1924|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1819]] | [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] | '''1824''' | [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] | [[1829]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1824 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1824]] [[de:1824]] [[en:1824]] [[eo:1824]] [[es:1824]] [[fr:1824]] [[nl:1824]] [[no:1824]] [[pl:1824]] [[sv:1824]] [[zh:1824年]] 21476 64848 2006-06-24T19:15:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1723|100]] - [[1773|50]] - [[1798|25]] - [[1813|10]] ans | dins: [[1833|10]] - [[1848|25]] - [[1873|50]] - [[1923|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1818]] | [[1819]] | [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] | '''1823''' | [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] | [[1828]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1823 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1823]] [[de:1823]] [[en:1823]] [[eo:1823]] [[es:1823]] [[fr:1823]] [[nl:1823]] [[no:1823]] [[pl:1823]] [[sv:1823]] [[zh:1823年]] 21477 64847 2006-06-24T19:15:18Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1722|100]] - [[1772|50]] - [[1797|25]] - [[1812|10]] ans | dins: [[1832|10]] - [[1847|25]] - [[1872|50]] - [[1922|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] | [[1820]] | [[1821]] | '''1822''' | [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] | [[1827]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1822 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1822]] [[de:1822]] [[en:1822]] [[eo:1822]] [[es:1822]] [[fr:1822]] [[nl:1822]] [[no:1822]] [[pl:1822]] [[sv:1822]] [[zh:1822年]] 21478 64846 2006-06-24T19:15:08Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1721|100]] - [[1771|50]] - [[1796|25]] - [[1811|10]] ans | dins: [[1831|10]] - [[1846|25]] - [[1871|50]] - [[1921|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1800]] | [[anêyes 1810]] | '''[[anêyes 1820]]''' | [[anêyes 1830]] | [[anêyes 1840]] </center> <center> [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] | [[1820]] | '''1821''' | [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] | [[1825]] | [[1826]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1821 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1821]] [[de:1821]] [[en:1821]] [[eo:1821]] [[es:1821]] [[fr:1821]] [[nl:1821]] [[no:1821]] [[pl:1821]] [[sv:1821]] [[zh:1821年]] 21479 64844 2006-06-24T19:14:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1719|100]] - [[1769|50]] - [[1794|25]] - [[1809|10]] ans | dins: [[1829|10]] - [[1844|25]] - [[1869|50]] - [[1919|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] | '''1819''' | [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] | [[1824]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1819 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1819]] [[de:1819]] [[en:1819]] [[eo:1819]] [[es:1819]] [[fr:1819]] [[nl:1819]] [[no:1819]] [[pl:1819]] [[sv:1819]] [[zh:1819年]] 21480 64843 2006-06-24T19:14:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1718|100]] - [[1768|50]] - [[1793|25]] - [[1808|10]] ans | dins: [[1828|10]] - [[1843|25]] - [[1868|50]] - [[1918|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] | '''1818''' | [[1819]] | [[1820]] | [[1821]] | [[1822]] | [[1823]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1818 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1818]] [[de:1818]] [[en:1818]] [[eo:1818]] [[es:1818]] [[fr:1818]] [[nl:1818]] [[no:1818]] [[pl:1818]] [[sv:1818]] [[zh:1818年]] 21481 64840 2006-06-24T19:14:16Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1716|100]] - [[1766|50]] - [[1791|25]] - [[1806|10]] ans | dins: [[1826|10]] - [[1841|25]] - [[1866|50]] - [[1916|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] | '''1816''' | [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] | [[1820]] | [[1821]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1816 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1816]] [[de:1816]] [[en:1816]] [[eo:1816]] [[es:1816]] [[fr:1816]] [[nl:1816]] [[no:1816]] [[pl:1816]] [[sv:1816]] [[zh:1816年]] 21482 64838 2006-06-24T19:13:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1714|100]] - [[1764|50]] - [[1789|25]] - [[1804|10]] ans | dins: [[1824|10]] - [[1839|25]] - [[1864|50]] - [[1914|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1809]] | [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] | [[1813]] | '''1814''' | [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] | [[1819]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1814 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1814]] [[de:1814]] [[en:1814]] [[eo:1814]] [[es:1814]] [[fr:1814]] [[nl:1814]] [[no:1814]] [[pl:1814]] [[sv:1814]] [[zh:1814年]] 21483 64837 2006-06-24T19:13:46Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1713|100]] - [[1763|50]] - [[1788|25]] - [[1803|10]] ans | dins: [[1823|10]] - [[1838|25]] - [[1863|50]] - [[1913|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1808]] | [[1809]] | [[1810]] | [[1811]] | [[1812]] | '''1813''' | [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] | [[1818]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1813 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1813]] [[de:1813]] [[en:1813]] [[eo:1813]] [[es:1813]] [[fr:1813]] [[nl:1813]] [[no:1813]] [[pl:1813]] [[sv:1813]] [[zh:1813年]] 21484 64836 2006-06-24T19:13:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1712|100]] - [[1762|50]] - [[1787|25]] - [[1802|10]] ans | dins: [[1822|10]] - [[1837|25]] - [[1862|50]] - [[1912|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] | [[1810]] | [[1811]] | '''1812''' | [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] | [[1817]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1812 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1812]] [[de:1812]] [[en:1812]] [[eo:1812]] [[es:1812]] [[fr:1812]] [[nl:1812]] [[no:1812]] [[pl:1812]] [[sv:1812]] [[zh:1812年]] 21485 64835 2006-06-24T19:13:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[18inme sieke]] | '''[[19inme sieke]]''' | [[20inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1711|100]] - [[1761|50]] - [[1786|25]] - [[1801|10]] ans | dins: [[1821|10]] - [[1836|25]] - [[1861|50]] - [[1911|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1790]] | [[anêyes 1800]] | '''[[anêyes 1810]]''' | [[anêyes 1820]] | [[anêyes 1830]] </center> <center> [[1806]] | [[1807]] | [[1808]] | [[1809]] | [[1810]] | '''1811''' | [[1812]] | [[1813]] | [[1814]] | [[1815]] | [[1816]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1811 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1811]] [[de:1811]] [[en:1811]] [[eo:1811]] [[es:1811]] [[fr:1811]] [[nl:1811]] [[no:1811]] [[pl:1811]] [[sv:1811]] [[zh:1811年]] 21486 64841 2006-06-24T19:14:22Z Pablo 5 speciål -> speciå [[Imådje:Wisimus_roozes-et_spenes.jpg|thumb|coviete]] '''Des rôzes et des spenes''' (<SMALL>"Dès rôses èt dès spènes"</SMALL>), c'est ene [[schorsêye di tecses]] e walon sicrîts pa [[Jean Wisimus]]. I moussa foû e 1926, eplaidî pa Ågusse Nicolet a Vervî. L' [[adrovaedje (d' on live)|adrovaedje]] est scrît pa [[Jules Feller]], èn ôte Vervîtwès. Divant, gn a èn [[adviertince (d' on live)|adviertince]], escrîte e walon pa Wisimus, po dire k' i leye les wangnes di s' live ås ancyins combatants: :''Mes plankets d' prijhon, les ancyins prijhnîs publikes, m' ont dmandé po vinde mi live å profit d' nos camaerådes divnous malådes ou halcrosses tot moussant foû d' les pates di nos bôreas.'' :''Dj' a trop bén wårdé sovnances di çou ki nos avans sofrou eshonne, ki po rén lzî meskeure.'' :''Et dji sohaite d' aveur fwait d' ene pire deus côps: apoirter del djoye ås cis ki m' l' iront, et apoirter del djoye ås ces ki s' pårtiront l' malkea.'' Et li saetchaedje especiå est eto e walon : :''Dj' a fwait fé trinte lives come ci-ci so do bea papî d' Olande po les sinker a mes camaerådes. Dji n' lezî a metou nou limeros po n' nén fé des prumîs et des dierins.'' Li prumî tecse, c' est, oridjinåldimint, li live ki s' prezinte lu-minme: ::''Vo m' ci come'' :''Cn plomb foû d' on pistolet,'' :''Agadlé di m' bele nouve mousseure,'' :''Dj' aspite todroet d' mon Nicolet.'' :''Loukîz m' bén so totes les costeures !'' :''L' Ågusse m' a-t i bén ratrossé ?'' :''Dijhoz: ni so dj' nén trop nukete ?'' :''N' alez nén braire po m' ahessî ?'' :''Ridjowez l' et s' båjhiz braijhete.'' 21487 63793 2006-06-24T16:03:15Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Schôtlêye di tecses e walon]] #REDIRECT [[Schôtlêye di tecses e walon]] 21488 64072 2006-06-24T16:57:50Z Pablo 5 [[Paque-Vignette]] displaecî viè [[Mariette Paque-Vignette]] #REDIRECT [[Mariette Paque-Vignette]] 21489 64264 2006-06-24T17:24:59Z Pablo 5 [[Reynold Hostin]] displaecî viè [[Reynolds Hostin]] #REDIRECT [[Reynolds Hostin]] 21490 64342 2006-06-24T17:40:04Z Pablo 5 LICINCE == Discrijhaedje == coviete d' ene copeye do motî d' Cînè da Reynolds Hostin == Licince di l' imådje == {{licince coviete}} 21491 64524 2006-06-24T18:15:47Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1623|100]] - [[1673|50]] - [[1698|25]] - [[1713|10]] ans | dins: [[1733|10]] - [[1748|25]] - [[1773|50]] - [[1823|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1718]] | [[1719]] | [[1720]] | [[1721]] | [[1722]] | '''1723''' | [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] | [[1727]] | [[1728]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1723 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1723]] [[de:1723]] [[en:1723]] [[eo:1723]] [[es:1723]] [[fr:1723]] [[nl:1723]] [[no:1723]] [[pl:1723]] [[sv:1723]] [[zh:1723年]] 21492 64526 2006-06-24T18:16:01Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1620|100]] - [[1670|50]] - [[1695|25]] - [[1710|10]] ans | dins: [[1730|10]] - [[1745|25]] - [[1770|50]] - [[1820|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1715]] | [[1716]] | [[1717]] | [[1718]] | [[1719]] | '''1720''' | [[1721]] | [[1722]] | [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1720 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1720]] [[de:1720]] [[en:1720]] [[eo:1720]] [[es:1720]] [[fr:1720]] [[nl:1720]] [[no:1720]] [[pl:1720]] [[sv:1720]] [[zh:1720年]] 21493 64529 2006-06-24T18:16:16Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1621|100]] - [[1671|50]] - [[1696|25]] - [[1711|10]] ans | dins: [[1731|10]] - [[1746|25]] - [[1771|50]] - [[1821|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1716]] | [[1717]] | [[1718]] | [[1719]] | [[1720]] | '''1721''' | [[1722]] | [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1721 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1721]] [[de:1721]] [[en:1721]] [[eo:1721]] [[es:1721]] [[fr:1721]] [[nl:1721]] [[no:1721]] [[pl:1721]] [[sv:1721]] [[zh:1721年]] 21494 64532 2006-06-24T18:16:34Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1624|100]] - [[1674|50]] - [[1699|25]] - [[1714|10]] ans | dins: [[1734|10]] - [[1749|25]] - [[1774|50]] - [[1824|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1719]] | [[1720]] | [[1721]] | [[1722]] | [[1723]] | '''1724''' | [[1725]] | [[1726]] | [[1727]] | [[1728]] | [[1729]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1724 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1724]] [[de:1724]] [[en:1724]] [[eo:1724]] [[es:1724]] [[fr:1724]] [[nl:1724]] [[no:1724]] [[pl:1724]] [[sv:1724]] [[zh:1724年]] 21495 64540 2006-06-24T18:17:48Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''anêyes 1720''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1720]] | [[1721]] | [[1722]] | [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] | [[1727]] | [[1728]] | [[1729]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[da:1720'erne]] [[de:1720er]] [[en:1720s]] [[eo:1720-oj]] [[es:años 1720]] [[fr:années 1720]] [[it:anni 1720]] [[ja:1720年代]] [[no:1720-tallet]] [[pl:Lata 20-te XX wieku]] [[sv:1720-talet]] 21496 64551 2006-06-24T18:19:28Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1625|100]] - [[1675|50]] - [[1700|25]] - [[1715|10]] ans | dins: [[1735|10]] - [[1750|25]] - [[1775|50]] - [[1825|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1720]] | [[1721]] | [[1722]] | [[1723]] | [[1724]] | '''1725''' | [[1726]] | [[1727]] | [[1728]] | [[1729]] | [[1730]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1725 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1725]] [[de:1725]] [[en:1725]] [[eo:1725]] [[es:1725]] [[fr:1725]] [[nl:1725]] [[no:1725]] [[pl:1725]] [[sv:1725]] [[zh:1725年]] 21497 64556 2006-06-24T18:20:10Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1626|100]] - [[1676|50]] - [[1701|25]] - [[1716|10]] ans | dins: [[1736|10]] - [[1751|25]] - [[1776|50]] - [[1826|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1721]] | [[1722]] | [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] | '''1726''' | [[1727]] | [[1728]] | [[1729]] | [[1730]] | [[1731]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1726 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1726]] [[de:1726]] [[en:1726]] [[eo:1726]] [[es:1726]] [[fr:1726]] [[nl:1726]] [[no:1726]] [[pl:1726]] [[sv:1726]] [[zh:1726年]] 21498 64558 2006-06-24T18:20:22Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1627|100]] - [[1677|50]] - [[1702|25]] - [[1717|10]] ans | dins: [[1737|10]] - [[1752|25]] - [[1777|50]] - [[1827|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1722]] | [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] | '''1727''' | [[1728]] | [[1729]] | [[1730]] | [[1731]] | [[1732]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1727 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1727]] [[de:1727]] [[en:1727]] [[eo:1727]] [[es:1727]] [[fr:1727]] [[nl:1727]] [[no:1727]] [[pl:1727]] [[sv:1727]] [[zh:1727年]] 21499 64561 2006-06-24T18:20:34Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1628|100]] - [[1678|50]] - [[1703|25]] - [[1718|10]] ans | dins: [[1738|10]] - [[1753|25]] - [[1778|50]] - [[1828|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1723]] | [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] | [[1727]] | '''1728''' | [[1729]] | [[1730]] | [[1731]] | [[1732]] | [[1733]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1728 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1728]] [[de:1728]] [[en:1728]] [[eo:1728]] [[es:1728]] [[fr:1728]] [[nl:1728]] [[no:1728]] [[pl:1728]] [[sv:1728]] [[zh:1728年]] 21500 64563 2006-06-24T18:20:43Z Pablo 5 <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1629|100]] - [[1679|50]] - [[1704|25]] - [[1719|10]] ans | dins: [[1739|10]] - [[1754|25]] - [[1779|50]] - [[1829|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] | '''[[anêyes 1720]]''' | [[anêyes 1730]] | [[anêyes 1740]] </center> <center> [[1724]] | [[1725]] | [[1726]] | [[1727]] | [[1728]] | '''1729''' | [[1730]] | [[1731]] | [[1732]] | [[1733]] | [[1734]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1729 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1729]] [[de:1729]] [[en:1729]] [[eo:1729]] [[es:1729]] [[fr:1729]] [[nl:1729]] [[no:1729]] [[pl:1729]] [[sv:1729]] [[zh:1729年]] 21501 64828 2006-06-24T19:12:26Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1600|100]] - [[1650|50]] - [[1675|25]] - [[1690|10]] ans | dins: [[1710|10]] - [[1725|25]] - [[1750|50]] - [[1800|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] | '''[[anêyes 1700]]''' | [[anêyes 1710]] | [[anêyes 1720]] </center> <center> [[1695]] | [[1696]] | [[1697]] | [[1698]] | [[1699]] | '''1700''' | [[1701]] | [[1702]] | [[1703]] | [[1704]] | [[1705]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1700 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1700]] [[de:1700]] [[en:1700]] [[eo:1700]] [[es:1700]] [[fr:1700]] [[nl:1700]] [[no:1700]] [[pl:1700]] [[sv:1700]] [[zh:1700年]] 21502 64829 2006-06-24T19:12:36Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1601|100]] - [[1651|50]] - [[1676|25]] - [[1691|10]] ans | dins: [[1711|10]] - [[1726|25]] - [[1751|50]] - [[1801|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1680]] | [[anêyes 1690]] | '''[[anêyes 1700]]''' | [[anêyes 1710]] | [[anêyes 1720]] </center> <center> [[1696]] | [[1697]] | [[1698]] | [[1699]] | [[1700]] | '''1701''' | [[1702]] | [[1703]] | [[1704]] | [[1705]] | [[1706]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1701 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1701]] [[de:1701]] [[en:1701]] [[eo:1701]] [[es:1701]] [[fr:1701]] [[nl:1701]] [[no:1701]] [[pl:1701]] [[sv:1701]] [[zh:1701年]] 21503 64832 2006-06-24T19:12:56Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1642|100]] - [[1692|50]] - [[1717|25]] - [[1732|10]] ans | dins: [[1752|10]] - [[1767|25]] - [[1792|50]] - [[1842|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1720]] | [[anêyes 1730]] | '''[[anêyes 1740]]''' | [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] </center> <center> [[1737]] | [[1738]] | [[1739]] | [[1740]] | [[1741]] | '''1742''' | [[1743]] | [[1744]] | [[1745]] | [[1746]] | [[1747]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1742 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1742]] [[de:1742]] [[en:1742]] [[eo:1742]] [[es:1742]] [[fr:1742]] [[nl:1742]] [[no:1742]] [[pl:1742]] [[sv:1742]] [[zh:1742年]] 21504 64833 2006-06-24T19:13:06Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: replaeçmint otomatike di tecse (-calindrî gregoryin +calindrî grigoryin) <center> [[17inme sieke]] | '''[[18inme sieke]]''' | [[19inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1646|100]] - [[1696|50]] - [[1721|25]] - [[1736|10]] ans | dins: [[1756|10]] - [[1771|25]] - [[1796|50]] - [[1846|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1720]] | [[anêyes 1730]] | '''[[anêyes 1740]]''' | [[anêyes 1750]] | [[anêyes 1760]] </center> <center> [[1741]] | [[1742]] | [[1743]] | [[1744]] | [[1745]] | '''1746''' | [[1747]] | [[1748]] | [[1749]] | [[1750]] | [[1751]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1746 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == === Rilomés Walons et waloneus === * === Ôtès djins === * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1746]] [[de:1746]] [[en:1746]] [[eo:1746]] [[es:1746]] [[fr:1746]] [[nl:1746]] [[no:1746]] [[pl:1746]] [[sv:1746]] [[zh:1746年]] 21505 64600 2006-06-24T18:26:04Z Pablo 5 <center> [[15inme sieke]] | '''[[16inme sieke]]''' | [[17inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1560]] | [[anêyes 1570]] | '''anêyes 1580''' | [[anêyes 1590]] | [[anêyes 1600]] </center> <center> [[1580]] | [[1581]] | [[1582]] | [[1583]] | [[1584]] | [[1585]] | [[1586]] | [[1587]] | [[1588]] | [[1589]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[da:1580'erne]] [[de:1580er]] [[en:1580s]] [[eo:1580-oj]] [[es:años 1580]] [[fr:années 1580]] [[it:anni 1580]] [[ja:1580年代]] [[no:1580-tallet]] [[pl:Lata 80-te XX wieku]] [[sv:1580-talet]] 21506 64605 2006-06-24T18:26:49Z Pablo 5 <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> [[anêyes 1630]] | [[anêyes 1640]] | '''anêyes 1650''' | [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] </center> <center> [[1650]] | [[1651]] | [[1652]] | [[1653]] | [[1654]] | [[1655]] | [[1656]] | [[1657]] | [[1658]] | [[1659]] </center> ---- === Evenmints === * === Personålités === * === Edvincions, Dischovraedjes === * [[da:1650'erne]] [[de:1650er]] [[en:1650s]] [[eo:1650-oj]] [[es:años 1650]] [[fr:années 1650]] [[it:anni 1650]] [[ja:1650年代]] [[no:1650-tallet]] [[pl:Lata 50-te XX wieku]] [[sv:1650-talet]] 21507 64627 2006-06-24T18:30:19Z Pablo 5 <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1599|100]] - [[1649|50]] - [[1674|25]] - [[1689|10]] ans | dins: [[1709|10]] - [[1724|25]] - [[1749|50]] - [[1799|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1670]] | [[anêyes 1680]] | '''[[anêyes 1690]]''' | [[anêyes 1700]] | [[anêyes 1710]] </center> <center> [[1694]] | [[1695]] | [[1696]] | [[1697]] | [[1698]] | '''1699''' | [[1700]] | [[1701]] | [[1702]] | [[1703]] | [[1704]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1699 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1699]] [[de:1699]] [[en:1699]] [[eo:1699]] [[es:1699]] [[fr:1699]] [[nl:1699]] [[no:1699]] [[pl:1699]] [[sv:1699]] [[zh:1699年]] 21508 64647 2006-06-24T18:33:24Z Pablo 5 <center> [[16inme sieke]] | '''[[17inme sieke]]''' | [[18inme sieke]] </center> <center> i gn a: [[1558|100]] - [[1608|50]] - [[1633|25]] - [[1648|10]] ans | dins: [[1668|10]] - [[1683|25]] - [[1708|50]] - [[1758|100]] ans </center> <center> [[anêyes 1630]] | [[anêyes 1640]] | '''[[anêyes 1650]]''' | [[anêyes 1660]] | [[anêyes 1670]] </center> <center> [[1653]] | [[1654]] | [[1655]] | [[1656]] | [[1657]] | '''1658''' | [[1659]] | [[1660]] | [[1661]] | [[1662]] | [[1663]] </center> ---- ''Cisse pådje chal c'&nbsp;est po çou k'&nbsp;s'&nbsp;a passé e l'&nbsp;anêye 1658 do [[calindrî grigoryin]].'' == Evenmints == * == Ont vnou å monde ciste anêye la == * == Ont morou ciste anêye la == * [[da:1658]] [[de:1658]] [[en:1658]] [[eo:1658]] [[es:1658]] [[fr:1658]] [[nl:1658]] [[no:1658]] [[pl:1658]] [[sv:1658]] [[zh:1658年]] 21509 65291 2006-06-26T10:33:24Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ noveas sourdants (Forir, Villers, Twisselman, Gillet) == Disfondowes == ;naivyî : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">névyî</FONT>, nêvyi, nêver, nêvier, nêviè, nêvî, nêvi</span>. ;naivieu : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">névieu(se), névîresse</FONT>, nêveu, néveu, nêvieu</span>. ;naiviaedje : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">névièdje</FONT>, nêvèdje</span>. == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;naivyî : nêvyî [R2], naivî ([[troke di viebes da Hendschel|3inme troke]]) [E203], naivi (4inme troke) [E212], nêvî (3inme troke) [E1], nêvyi (3inme troke) [C13], nêvî (3inme troke) [E42], nêvi (4inme troke) [E212b, E21], ;naivieu : nêvieû, -se [R2], naivieû [E203], nêvyeû [C13], nêvieûs [E34], naiveû [E203], nêveû [E1], néveu [S5, S27], nêviheur [E21]. ; naiviaedje : nêviadje [R2], naiviech [E203], nêvèdje [E1], nêvihèdje [E21] == Sipårdaedje e 20inme sieke == ;naivyî : Coinrece [[Payis d' Lidje]]. ;naivieu : Coinrece [[Payis d' Lidje]] et [[Bouyon]] 21510 65287 2006-06-26T10:23:32Z Lucyin 16 [[Troke da Hendschel]] displaecî viè [[Troke di viebes da Hendschel]]: pus djusse #REDIRECT [[Troke di viebes da Hendschel]] 21511 65295 2006-06-26T14:15:17Z HenryLi 116 [[aa:User:HenryLi]] [[ab:User:HenryLi]] [[af:User:HenryLi]] [[ak:User:HenryLi]] [[als:User:HenryLi]] [[am:User:HenryLi]] [[an:User:HenryLi]] [[ang:User:HenryLi]] [[ar:User:HenryLi]] [[arc:User:HenryLi]] [[as:User:HenryLi]] [[ast:User:HenryLi]] [[av:User:HenryLi]] [[ay:User:HenryLi]] [[az:User:HenryLi]] [[ba:User:HenryLi]] [[bat-smg:User:HenryLi]] [[be:User:HenryLi]] [[bg:User:HenryLi]] [[bh:User:HenryLi]] [[bi:User:HenryLi]] [[bm:User:HenryLi]] [[bn:User:HenryLi]] [[bo:User:HenryLi]] [[br:User:HenryLi]] [[bs:User:HenryLi]] [[bug:User:HenryLi]] [[ca:User:HenryLi]] [[ce:User:HenryLi]] [[ceb:User:HenryLi]] [[ch:User:HenryLi]] [[cho:User:HenryLi]] [[chr:User:HenryLi]] [[chy:User:HenryLi]] [[co:User:HenryLi]] [[cr:User:HenryLi]] [[cs:User:HenryLi]] [[csb:User:HenryLi]] [[cv:User:HenryLi]] [[cy:User:HenryLi]] [[da:User:HenryLi]] [[de:User:HenryLi]] [[dv:User:HenryLi]] [[dz:User:HenryLi]] [[ee:User:HenryLi]] [[el:User:HenryLi]] [[en:User:HenryLi]] [[eo:User:HenryLi]] [[es:User:HenryLi]] [[et:User:HenryLi]] [[eu:User:HenryLi]] [[fa:User:HenryLi]] [[ff:User:HenryLi]] [[fi:User:HenryLi]] [[fiu-vro:User:HenryLi]] [[fj:User:HenryLi]] [[fo:User:HenryLi]] [[fr:User:HenryLi]] [[frp:User:HenryLi]] [[fur:User:HenryLi]] [[fy:User:HenryLi]] [[ga:User:HenryLi]] [[gd:User:HenryLi]] [[gl:User:HenryLi]] [[gn:User:HenryLi]] [[got:User:HenryLi]] [[gu:User:HenryLi]] [[gv:User:HenryLi]] [[ha:User:HenryLi]] [[haw:User:HenryLi]] [[he:User:HenryLi]] [[hi:User:HenryLi]] [[ho:User:HenryLi]] [[hr:User:HenryLi]] [[ht:User:HenryLi]] [[hu:User:HenryLi]] [[hy:User:HenryLi]] [[hz:User:HenryLi]] [[ia:User:HenryLi]] [[id:User:HenryLi]] [[ie:User:HenryLi]] [[ig:User:HenryLi]] [[ii:User:HenryLi]] [[ik:User:HenryLi]] [[ilo:User:HenryLi]] [[io:User:HenryLi]] [[is:User:HenryLi]] [[it:User:HenryLi]] [[iu:User:HenryLi]] [[ja:User:HenryLi]] [[jbo:User:HenryLi]] [[jv:User:HenryLi]] [[ka:User:HenryLi]] [[kg:User:HenryLi]] [[ki:User:HenryLi]] [[kj:User:HenryLi]] [[kk:User:HenryLi]] [[kl:User:HenryLi]] [[km:User:HenryLi]] [[kn:User:HenryLi]] [[ko:User:HenryLi]] [[kr:User:HenryLi]] [[ks:User:HenryLi]] [[ksh:User:HenryLi]] [[ku:User:HenryLi]] [[kv:User:HenryLi]] [[kw:User:HenryLi]] [[ky:User:HenryLi]] [[la:User:HenryLi]] [[lad:User:HenryLi]] [[lb:User:HenryLi]] [[lg:User:HenryLi]] [[li:User:HenryLi]] [[lij:User:HenryLi]] [[lmo:User:HenryLi]] [[ln:User:HenryLi]] [[lo:User:HenryLi]] [[lt:User:HenryLi]] [[lv:User:HenryLi]] [[map-bms:User:HenryLi]] [[mg:User:HenryLi]] [[mh:User:HenryLi]] [[mi:User:HenryLi]] [[mk:User:HenryLi]] [[ml:User:HenryLi]] [[mn:User:HenryLi]] [[mo:User:HenryLi]] [[mr:User:HenryLi]] [[ms:User:HenryLi]] [[mt:User:HenryLi]] [[mus:User:HenryLi]] [[my:User:HenryLi]] [[na:User:HenryLi]] [[nah:User:HenryLi]] [[nap:User:HenryLi]] [[nb:User:HenryLi]] [[nds:User:HenryLi]] [[nds-nl:User:HenryLi]] [[ne:User:HenryLi]] [[ng:User:HenryLi]] [[nl:User:HenryLi]] [[nn:User:HenryLi]] [[no:User:HenryLi]] [[nrm:User:HenryLi]] [[nv:User:HenryLi]] [[ny:User:HenryLi]] [[oc:User:HenryLi]] [[om:User:HenryLi]] [[or:User:HenryLi]] [[os:User:HenryLi]] [[pa:User:HenryLi]] [[pam:User:HenryLi]] [[pap:User:HenryLi]] [[pdc:User:HenryLi]] [[pi:User:HenryLi]] [[pih:User:HenryLi]] [[pl:User:HenryLi]] [[pms:User:HenryLi]] [[ps:User:HenryLi]] [[pt:User:HenryLi]] [[qu:User:HenryLi]] [[rm:User:HenryLi]] [[rmy:User:HenryLi]] [[rn:User:HenryLi]] [[ro:User:HenryLi]] [[roa-rup:User:HenryLi]] [[ru:User:HenryLi]] [[rw:User:HenryLi]] [[sa:User:HenryLi]] [[sc:User:HenryLi]] [[scn:User:HenryLi]] [[sco:User:HenryLi]] [[sd:User:HenryLi]] [[se:User:HenryLi]] [[sg:User:HenryLi]] [[sh:User:HenryLi]] [[si:User:HenryLi]] [[simple:User:HenryLi]] [[sk:User:HenryLi]] [[sl:User:HenryLi]] [[sm:User:HenryLi]] [[sn:User:HenryLi]] [[so:User:HenryLi]] [[sq:User:HenryLi]] [[sr:User:HenryLi]] [[ss:User:HenryLi]] [[st:User:HenryLi]] [[su:User:HenryLi]] [[sv:User:HenryLi]] [[sw:User:HenryLi]] [[ta:User:HenryLi]] [[te:User:HenryLi]] [[tet:User:HenryLi]] [[tg:User:HenryLi]] [[th:User:HenryLi]] [[ti:User:HenryLi]] [[tk:User:HenryLi]] [[tl:User:HenryLi]] [[tn:User:HenryLi]] [[to:User:HenryLi]] [[tpi:User:HenryLi]] [[tr:User:HenryLi]] [[ts:User:HenryLi]] [[tt:User:HenryLi]] [[tum:User:HenryLi]] [[tw:User:HenryLi]] [[ty:User:HenryLi]] [[udm:User:HenryLi]] [[ug:User:HenryLi]] [[uk:User:HenryLi]] [[ur:User:HenryLi]] [[uz:User:HenryLi]] [[ve:User:HenryLi]] [[vec:User:HenryLi]] [[vi:User:HenryLi]] [[vls:User:HenryLi]] [[vo:User:HenryLi]] [[wa:User:HenryLi]] [[war:User:HenryLi]] [[wo:User:HenryLi]] [[xal:User:HenryLi]] [[xh:User:HenryLi]] [[yi:User:HenryLi]] [[yo:User:HenryLi]] [[za:User:HenryLi]] [[zh:User:HenryLi]] [[zh-min-nan:User:HenryLi]] [[zh-yue:User:HenryLi]] [[zu:User:HenryLi]] 21512 65298 2006-06-27T07:50:23Z Pablo 5 [[Categoreye:Drapeas del Daegn|Catalogne]] [[Categoreye:Catalogne]] [[Imådje:Flag_of_Catalonia.svg|thumb|250px|Ratio do drapea: 2:3]] Li drapea del catalan a 9 royes di coûtchî; 5 djaenes et 4 rodjes; totes del minme groxheur. Li drapea åzès båres rodjes et djaenes est l' transcrijhaedje di l' essegne del [[Conteye di Bårçulone]], poy do [[Rweyåme d' Aragon]]. Bråmint des drapeas ou d' essegnes di payis ou d' veyes k' estént dzo l' mambornance del corone d' Aragon eployèt ci dessin la; insi les drapeas del [[Catalogne]], do [[Payis Valincyin]], des [[Iyes Baleyåres]], del redjon d' [[Aragon]], evnd. L'&nbsp;oridjene des cwate rodjes båres do drapea [[Catalogne|catalan]] est ewalpêye di ledjinde. S'&nbsp;apinse li ledjinde, si sreu li Conte [[Godfroed l' Poyou]] (''Guifré el Pelós'') ([[9inme sieke]]) kels åreut atåvlés. Godfroed l'&nbsp;Poyou esteut l'&nbsp;valet da ''Seniofré d'Urgell'', i va prinde dizo si moennance les conteyes di Bårçulone, Urgell, Saerdegne, Besalú eyt Girona. Eto, ripeupler tot l'&nbsp;cinte del Catalogne, et rfoirci si dvintrinne unité. C'&nbsp;est lu ki cmince li lignêye del måjhone di Bårçulone, li dinasteye catalane ki va ringnî so 500 ans ezès payis catalans. Tins d' ene di ses avinteures, il aveut-st aidî les [[francs]] a wangnî siconte des [[normands]]. Li pris k' i rçujha do rwè [[Tchåle li Tchenou]] fourit-st on escu a fond d' ôr. S'&nbsp;apinse li ledjinde, c'&nbsp;est li mime rwè ki va pond, avou les doets maxhurés do sonk des coixheures do Conte, les cwate rodjès royes. Des rcweraedjes syincieus ont mostré ki, mågré k'&nbsp;ele soeye bele, cisse ledjinde n'&nbsp;est nén l'&nbsp;veur. Oficirmint, d'&nbsp;après les dierinnès rcwerances istorikes, li drapea catalan est on drapea ki copeye so on texhou, tot simplumint, li sene des åres des Contes di Bårçulone. C'&nbsp;est possibe ki l'&nbsp;drapea, ou ene åbarone, des contes fourixhe pus vî k'&nbsp;les åres. Li drapea n'&nbsp;est nén documinté divant li [[13inme sieke]], mins c'&nbsp;est onk des pus vîs d'&nbsp;[[Urope]] Å cmince, les royes do drapea si polént mete soeye-t i d'&nbsp;astampé, soeye-t i di coûtchî; mins c'&nbsp;est cisse dierinne manire k' est enute li pus corante po les drapeas. == Difoûtrinne hårdêye == *[http://www.angelfire.com/realm/jolle/ Istwere do drapea catalan] (en inglès et castiyan) [[ca:Senyera de la Corona d'Aragó]] [[en:Senyera]] [[es:Barras de Aragón]] 21513 65303 2006-06-27T13:01:34Z Pablo 5 +fr: {{djermon}} [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Bernard]] '''Gabrielle Bernard''', a vnou-st å monde e [[1893]] a [[Moustî-so-Sambe]], wice k' le î mora eto e [[1963]]; ci fourit ene fijheuse d' arimeas e [[walon]] ey e [[francès]]. Elle est rprinjhe dins l' [[antolodjeye da Piron]]. == Vicåreye == Ele pierda s' monkeur tins del [[prumire guere daegnrece]] eyet «fjha di s' solitude li trame d' ene divintrinne vicåreye ki s' ritchesse dins pluzieurès ramexhnêyes d' arimeas francès»<ref>Maurice Piron</ref> (inte di zels «En attendant la caravelle», 1936). Ele fourit inflouwincêye pa F-José Maugis ki «lyi fjha vey voltî l' monde mitan-campagna mitan-industriyel la k' ele î vikéve»<ref>Maurice Piron</ref>, et compôzer cwate ramexhnêyes e walon ki cåznut do payis d' [[houyire]]s dins l' payis d' [[Sambe]]. [[Jean Guillaume]] tot come [[Jean Louvet]] (di Moustî lu avou) ont dit bén do bén di l' ouve da Gabrielle. == Si scrijhaedje == L' årt di cisse fijheuse d' arimeas walone mostere li ritchesse do lingaedje walon, eyet li contrasse inte li vicaedje des rurå eyet industriyel e payis walon, metans tot metant e paralele on ralaedje-plin dins ene houyire eyet l' påjhûlisté des tchamps dins “L' eboulmint” <small>(''L’èboul'mint'')</small>. Dins ç' powinme la, tot voeyant ene taeye må stançonêye, li [[Motî:porion|porion]] dene l' abranle, mins trop tård: :''li vôsseure a schuré sol moncea ki s' comele;'' :''tote li voenne si recraze et stofe les hoûlmints'' Al surface, å minme moumint, c' est l' påjhûlisté indiferinne, li tchertî cmande a si tchvå, des efants emantchèt des mågriyetes, «''et l' grand solea d' djulete fwait meuri les frumints...''». ==Ouves== *“C' esteut ayir” (''C'èsteuve ayîr'') (1931, ene ouve primêye pa l' [[SLLW]]) * “En attendant la caravelle” (e francès) (1936) * “Boles di savon” (1942) * “Do vete, do noer” (''Do vèt', do nwâr'') (1944) * “Flora dal Houlote” (''Flora d'à l'Oulotte'') (1949), drame powetike e 4 akes. ==Pînotes== <references /> == Difoûtrinne hårdêye == * [http://rifondou.walon.org/bernard_gabrielle.html Pådje da Gabrielle Bernard so l' aberteke] [[fr:Gabrielle Bernard]] 21514 65309 2006-06-27T20:22:47Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == ;aschate : <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">ascate</FONT>, a-chate, a-hate </span> == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ascate [S117] 21515 65311 2006-06-27T20:29:00Z Lucyin 16 {{djermon motî}} <FONT COLOR="#ff0000"><B>a</B></FONT> [divancete] Mots d' aplacaedje : * [[Motî:amon|amon]] * [[Motî:aschate|aschate]] * [[Motî:aschape|aschape]] 21517 65319 2006-06-27T22:13:45Z Pablo 5 epådjnaedje <FONT COLOR="#ff0000"><B>hate</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>lake</B></FONT> [f.n.] <B>1.</B> laide rilomêye. <I>Elle a ene måle hate so les rins.</I> <I>Cisse djin la årè ene lake si on sait k' ses parints ont morou d' lanweur</I> ([[Motî d' Faimonveye|J. Bastin]]). <span lang=fr>F. discrédit, dénigrement, dépréciation, déshonneur.</span> <B>2.</B> [[Motî:lawe|lawe]]. <I>A håbiter ces djins la, vos atraprez vosse hate.</I> <span lang=fr>F. coup de langue, médisance.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;taper l' hate so ene sakî</FONT>; u <FONT COLOR="#0000ff">taper l' lake a ene sakî:</FONT> dire do må d' leye, el fé må vey. <I>On lyi a tapé ene laide hate.</I> Loukîz a: [[Motî:discåzer|discåzer]], [[Motî:kidjåzer|kidjåzer]]. <span lang=fr>F. dénigrer, médire, calomnier, porter atteinte à la réputation de.</span> Etimolodjeye: <span lang=nl>[[etimolodjeye flaminde|Ny. hak]].</span> (laid côp, eto imådjreçmint); ridaedje K = T (hate); [[atroclaedje di l' årtike]] (lake). Parintêye : * [[Motî:dilaker|dilaker]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:schate|schate]] (''hate'' a Lidje) 21518 65332 2006-06-27T22:50:28Z Pablo 5 /* Egzimpes di mots espagnols */ ôtes egzimpes [[Categoreye:linwince]] L' '''atroclaedje di l' årtike''', c' est èn sôre d' [[aplacaedje]] d' èn [[årtike]] après l' [[sustantif|no]] ki va avou, po fé on novea no. E walon, l' årtike s' atroclêye pus sovint avou on mot ki cmince pa ene [[voyale]] u pa on [[halcrosse H]]. L' atroclaedje di l' årtike rishonne ene miete a l' [[etroclaedje]] di sacwants ptits mots. C' est ene sacwè k' arive sovint dins des lingaedjes k' i gn a. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "atroclaedje", alez s' vey e [[Motî:atroclaedje|splitchant motî]].'' == Atroclaedje di l' årtike e walon == === definixhant årtike "li" === * ''l' (h)ake'' -> [[Motî:hate|lake]] === definixhant årtike coinrece ''la'' === * ''la tchenå'' -> l' [[Motî:atchenå|atchenå]] * ''la burtale'' -> l' [[Motî:aburtale|aburtale]] === definixhant årtike "èn" === == Atroclaedje di l' årtike arabe "al" == Dins les calcaedjes di l' [[arabe]] pås lingaedjes uropeyins, l' årtike "al" ([[Motî:li 1|definixhant årtike li]]) est atroclé å no. === Egzimpes di mots passés e walon === * [[Motî:algaråde|algaråde]] (al xhraya = li [[Motî:miere|miere]], traitaedje k' on-z etindeut todi cwand deus arabes d' Espagne si margayént) * [[Motî:alcol|alcol]] (al kohol) * [[Motî:altchimeye|altchimeye]] (al kamawiya = li tchimeye) * [[Motî:aldjebe|aldjebe]] (al xhibra = l' espertijhe) === Egzimpes di mots espagnols === L' [[espagnol]] a calké bråmint des mots di l' arabe (on ndè conte 4.000), mo sovint avou èn atroclé årtike. * Kimons nos : ** ''aceite'' (''az zeyt'', l' [[Motî:ôle|ôle]]) ** ''aceituna'' (''az zeytoun'', l' olive) ** ''azafata'' (hostesse di l' air, mot parint d' on vî mot castiyan ''azafate'', platea, banse, ki lu vént di ''as safat'') * Nos d' plaeces ** "Alcazar" (''al qçar'', li palå) ** "Algesiras" (''al djazira'', l' [[Motî:iye|iye]]) ** San Pedro de "Alcantara" (''al qantra'', li pont) I gn a ossu tote en hopêye di mots prins d' l' arabe (ou pal voye di l' arabe) ki sont avou èn atroclé årtike e castiyan, mins nén dins les ôtes lingaedjes uropeyins: * ''algarroba'' (''al xharouba'', garoube) * ''algodón'' (''al qoutoun'', coton) * ''almacen'' (''al maxhzen'', magazin, botike) * ''azafrán'' (''az za‘farân'', safran) * ''azúcar'' (''as soukkar'', souke) == Mots francès calké en arabe marokin avou èn atroclé årtike == E l' [[arabe marokin]], sacwants [[noûmot]]s prins do francès sont calkés avou leu-z [[Noûmot_en_arabe_marokin#arabijhaedje_des_calcaedjes|årtike]]. 21519 65325 2006-06-27T22:25:44Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:atrocler]] #REDIRECT [[Motî:atrocler|atrocler]] 21520 66012 2006-07-03T02:11:58Z Pablo 5 [[Categoreye:linwince]] On '''djivion''' ou '''leme''', c' est ene intrêye d' on [[motî|live di mots]]. Les djivions sont sovint des cmons nos, mins ça pout esse ossu des [[toponimeye|nos d' plaeces]] u des [[antroponimeye|nos d' djins]] ki shuvnut l' [[fonetike|oyance]] do lingaedje. Les djivions polnut esse : * des simpes mots, inte di zels, les cis ki provnèt di l' [[atroclaedje di l' årtike]]. * des mots d' [[aplacaedje]]. * des [[etroclaedje|etroclas]]. Polèt esse eto rwaitîs come djivions des troclets d' mots ki volèt dire ene seule sacwè, mins k' on n' a nén aplaké : :[[Motî:såvaedje åwe|såvaedje åwe]], [[Motî:a des håyes|a des håyes]], [[Motî:biesse ås tetes|biesse ås tetes]], [[Motî:pa des côps|pa des côps]], [[Motî:aveur bon|aveur bon]], [[Motî:Nouve Zelande|Nouve Zelande]], [[Motî:Bas Payis|Bas Payis]] ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "djivion", alez s' vey e [[Motî:djivion|splitchant motî]].'' [[de:Lemma (Lexikografie)]] [[en:Lemma (linguistics)]] [[fr:Lemme (linguistique)]] 21521 65345 2006-06-27T23:17:10Z Lucyin 16 /* Ôrtografeye */ == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">biesse aus tètes</FONT>, biesse âs tètes, biêsse as tetes, bêsse as tetes</span> == Ôrtografeye == pont d' loyeure si l' ôre del pinsêye = l' ôre des mots Loukîz a : [[Pordjet Wikipedia:rîles d' ortografeye po les mots d' aplacaedje]] 21522 65342 2006-06-27T23:16:38Z Lucyin 16 [[Motî:biesse-ås-tetes]] displaecî viè [[Motî:biesse ås tetes]]: pont d' loyeure si l' ôre del pinsêye = l' ôre des mots #REDIRECT [[Motî:biesse ås tetes]] 21523 65344 2006-06-27T23:16:38Z Lucyin 16 [[Copene:Motî:biesse-ås-tetes]] displaecî viè [[Copene:Motî:biesse ås tetes]]: pont d' loyeure si l' ôre del pinsêye = l' ôre des mots #REDIRECT [[Copene:Motî:biesse ås tetes]] 21524 65380 2006-06-28T03:14:57Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: ar, bg, ca, cs, cy, da, de, en, eo, es, fa, fi, fy, he, hr, ia, id, is, it, ja, ko, la, li, lt, mk, ms, nl, nn, no, oc, pl, pt, ru, simple, sk, sl, sr, sv, th, tr, vi, zh candjî: fr {{djermon}} [[Categoreye:Rindjmint do vicant]] On '''cronzoxhî''', c' est ene [[biesse]] avou des [[cronzoxh]]s. ''Po des linwincieusès racsegnes sol mot "cronzoxhî", alez s' vey e [[Motî:cronzoxhî|splitchant motî]].'' [[ar:فقاريات]] [[bg:Гръбначни]] [[ca:Vertebrat]] [[cs:Obratlovci]] [[cy:Fertebrat]] [[da:Hvirveldyr]] [[de:Wirbeltiere]] [[en:Vertebrate]] [[eo:Vertebruloj]] [[es:Vertebrado]] [[fa:مهره‌داران]] [[fi:Selkärankaiset]] [[fr:Vertebrata]] [[fy:Wringedier]] [[he:בעלי חוליות]] [[hr:Kralježnjaci]] [[ia:Vertebrato]] [[id:Vertebrata]] [[is:Hryggdýr]] [[it:Vertebrata]] [[ja:脊椎動物]] [[ko:척추동물]] [[la:Vertebrata]] [[li:Gewèrvelde diere]] [[lt:Stuburiniai]] [[mk:‘Рбетници]] [[ms:Vertebrat]] [[nl:Gewervelden]] [[nn:Virveldyr]] [[no:Virveldyr]] [[oc:Vertebrata]] [[pl:Kręgowce]] [[pt:Vertebrata]] [[ru:Позвоночные]] [[simple:Vertebrate]] [[sk:Stavovce]] [[sl:Vretenčarji]] [[sr:Кичмењаци]] [[sv:Ryggradsdjur]] [[th:สัตว์มีกระดูกสันหลัง]] [[tr:Omurgalılar]] [[vi:Động vật có xương sống]] [[zh:脊椎动物]] 21525 65359 2006-06-27T23:43:41Z Lucyin 16 {{omonimeye}} * [[Motî:lake 1|lake 1]] (f.n., hate) * [[Motî:lake 2|lake 2]] (f.n., prodût po les tchveas) 21526 65360 2006-06-27T23:44:10Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:hate]] #REDIRECT [[Motî:hate|hate]] 21527 65361 2006-06-27T23:44:53Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == hate [E1, E213], hake [E1], lake [E145] == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Lidje]]. 21528 65363 2006-06-28T00:31:31Z Pablo 5 omparåjhon avou les modeles da Gilliard == comparåjhon avou les modeles da Gilliard == * bouter = bouter (3) * viker = bouter (3) (li rîle c/k n' egzistêye nén e Feller) * passer = bouter (3) (e Feller, avou les moyas e, li "s" do bodje n' est måy pa dvant cossoune (eg: pasnut = ''passenut'') * disfacer = disfacer ''dèfacer'' (5) * shofler = shofler ''sofler'' (13) * boerler = hemler ''èmeler'' (14) * tchicter = aprester ''aprèster'' (12) * shijhler = shijhler ''chîjeler'' (15) * djurer = bouter (3) (pont d' candjmint d' voyale a Nameur, eg: "dji ''djure''") * copiner = bouter (3) (pont d' candjmint d' voyale a Nameur, eg: "dji ''copine''") * aler = aler (32) ôtes modeles del 1re sôre dins Gilliard (nén co dins l' årtike): * diner ''doner'' (4) ** dins l' Gilliard c' est erîlé pår come bouter, avou A=B=C=''don-'' nén spotchåve, mins avou on dobe codjowaedje possibe B=''dô-'' å condicioneu et al futurrece (eg: ''dji donrè'' ou ''dji dôrè''); i gn a ki ''doner'' et ses parints dins ç' groupe la. ** e rfondou: A=d(i)n, B=din, C=den (come copiner, mins avou li "i" spotchåve å bodje A (eg: "po dner") * djouwer (6) ** dins l' Gilliard c' est A=''djouw'', B=C=''djoûw'' ** e rfondou: A=B=C=djouw, avou candjmint d' voyale djouw -> djow come copiner * tourner ''toûrner'' (7) * eterer ''ètèrer'' (8) ** dins l' Gilliard c' est A=etèr, B=C=etêr; mins cisse diferince la n' est nén scrîte e rfondou * intrer (9) ** dins l' Gilliard c' est A=''intr'', B=C=''intêr'' (dismetant ki shofler c' est A=''sofl'', B=C=''sofèl'') * rivierser ''rivièrser'' (11) ** come tourner, mins avou candjmint ortografike s <-> ss (eg: dji rivie'''ss'''e) * bercer ''bêrcer'' (16) ** come aprester, mins avou candjmint ortografike ç <-> c (eg: nos ''berçans'') eto ''mârier'' (10) est metou dins l' prumî groupe classike, mins c' est bén del 3inme troke (A=mary, B=C=marîy) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djun 2006 a 00:31 (UTC) 21529 65367 2006-06-28T01:28:51Z Pablo 5 redirect #REDIRECT [[Atuze des troes bodjes]] 21530 65514 2006-06-29T19:54:47Z Lucyin 16 [[Categoreye:Lingaedje walon]] [[Categoreye:Codjowaedjes]] L' '''atuze des troes bodjes''', c' est ene manire di corwaitî l' [[codjowaedje]] des viebes [[walon]]s. Tchaeke viebe a troes bodjes di codjpwaedjes, lomé A, B et C, mins i polèt esse pa côps les minmes. A cmincî d' ces troes bodjes la, on pout basti tos les codjowas po tos les viebes, cobén les cis del cénkinme troke, sovint lomés "disrîlés". Les sacwants viebes ki sont cwand minme des foû-rîle a l' atuze des troes bodjes, c' est [[codjowaedje aveur|aveur]], [[codjowaedje esse|esse]], [[codjowaedje aler|aler]], [[codjowaedje valeur|valeur, faleur]], [[codjowaedje saveur|saveur]], [[codjowaedje fé|fé]] et leus parints. L' atuze des troes bodjes, c' est on modele [[fonolodjeye|fonolodjike]], nén [[ortografeye|ortografike]]. Ça fwait k' i pout eto aveur, al copete do martchî, on candmint d' letes cåze des rîles ortografikes/ Metans, li bodje "vik-" divént "vic-" pa dvant "a", "o", "u" ou ene cossoune diferinne di "y", dismetant ki l' bodje "disfaç-" divént "disfac-" divant "e", "i" ou "y". Ciste atuze a stî trovêye eviè 2002 pa [[Pablo Sarachaga]], tot boutant so on [[codjowoe]] et sayant d' trover èn [[algorite]] po produre les tåvleas d' codjowaedje po tot l' minme ké viebe. Elle a stî ene miete amidrêye e 2006 po tni conte des viebes des 1re, 2inme eyet 3inme trokes ki [[candjmint d' voyale|candjèt d' voyale]] å dierin pî, come "[[codjowaedje copiner|copiner]]" ou [[codjowaedje criyî|criyî]]. == tåvleas des codjowaedjes == <!-- a candjî e beas tåvleas --> === [[Prumire troke di viebes e walon]] === inf. : A-er pr. : C-e, C-es, C-e, A-ans, A-ez, A-èt ~ B-nut er. : A-a, A-as, A-a, A-îs, A-îz, A-ît er.d.: A-éve, A-éves, A-éve, A-éns, A-îz, A-ént fut. : B-rè, B-rès, B-rè, B-rans, B-roz, B-ront cond.: B-reu, B-reus, B-reut, B-réns, B-rîz, B-rént su.pr: C-e, C-es, C-e, A-anxhe, A-éxhe, A-exhe, C-nuxhe su.d.: A-axhe, A-axhes, A-axhe, A-énxhe, A-îxhe, A-énxhe imper: C-e, A-ans, A-ez part.: A-é, A-êye, A-ant egzimpes: * [[codjowaedje bouter|bouter]] (A=B=C=bout-) * [[codjowaedje shofler|shofler]] (A=shofl-, B=C=shofel-) * [[codjowaedje tchicter|tchicter]] (A=tchict-, B=C=tchictêy-) * [[codjowaedje copiner|copiner]] (A=B=copin-, C=copen-) * [[codjowaedje diner|diner]] (A=d(i)n-, B=din- C=den-) === [[Deujhinme troke di viebes e walon]] === Li codjowaedje del 2inme troke c' est cåzu come li ci del 1re troke; i gn a ki sacwantès cawetes di codjowaedje ki candjèt: -er -> -î, -ez -> -îz, -éve(s) -> -ive(s), -éxhe -> -îxhe, -é,êye -> -î,eye; et c' est tot. inf. : A-î pr. : C-e, C-es, C-e, A-ans, A-îz, A-èt ~ B-nut er. : A-a, A-as, A-a, A-îs, A-îz, A-ît er.d.: A-ive, A-ives, A-ive, A-éns, A-îz, A-ént fut. : B-rè, B-rès, B-rè, B-rans, B-roz, B-ront cond.: B-reu, B-reus, B-reut, B-réns, B-rîz, B-rént su.pr: C-e, C-es, C-e, A-anxhe, A-îxhe, A-exhe, C-nuxhe su.d.: A-axhe, A-axhes, A-axhe, A-énxhe, A-îxhe, A-énxhe imper: C-e, A-ans, A-îz part.: A-î, A-eye, A-ant egzimpes: * [[codjowaedje waitî|waitî]] (A=B=C=wait-) * loyî (A=B=C=loy-) * [[codjowaedje criyî|criyî]] (A=B=criy-, C=crey-) === [[Troejhinme troke di viebes e walon]] === I n' a nole diferince inte li 2inme eyet l' 3inme troke di viebes po çou k' est d' l' atuze des troes bodjes, la ki l' diferince si trove djustumint dins les bodjes, nén dins les cawetes. egzimpe: [[codjowaedje tcheryî|tcheryî]] (A=tchery-, B=C=tcherey-) bén seur, les rîles ortografikes pol [[son Y]] s' aplikèt: pa drî ene cossoune et pa dvant ene voyale ôte k' on "i", li "y" divént "i", eg: tchery-éns -> tcheriéns. === [[Cwatrinme troke di viebes e walon]] === B pr. : B, B-s, B-t, A-ans, A-oz, A-èt, C-nut er. : A-a, A-as, A-a, A-îs, A-îz, A-ît er.d.: A-eu, A-eus, A-eut, A-éns, A-îz, A-ént fut. : B-rè, B-rès, B-rè, B-rans, B-roz, B-ront -- B-ress cond.: B-reu, B-reus, B-reut, B-réns, B-rîz, B-rént su.pr: C-e, C-es, C-e, A-anxhe, A-oxhe, A-exhe, C-nuxhe su.d.: A-axhe, A-axhes, A-axhe, A-énxhe, A-îxhe, A-énxhe imper: B, A-ans, A-oz part.: B, B-eye(*), A-ant (*) note: li cawete -eye magne li "i" do bodje: fini-eye -> fineye. egzimpe: [[codjowaedje fini|fini]] (A=C=finixh-, B=fini-) Såf pol pårticipe erirece eyet po l' infinitif, li bodje B est l' minme ki les deus ôtes a Lidje; c' est eto on dobe codjowaedje possibe e rfondou (eg: dji fini ou dji finixh; nos finirans ou nos finixhrans), dins ç' cas la on n' mete nén d' "t" al fén del 3inme djin di l' indicatif (eg: ele finit ou ele finixh, nén ele *finixht) eyet l' imperatif singulî a-st on "e" al fén (eg: fini! ou finixhe!) === [[Cénkinme troke di viebes e walon]] === chal i gn a sacwantès diferinces sorlon les modeles di viebes (dj' ô bén, ostant po l' atuze des troes bodjes les 2inme et 3inme trokes sont veyowes li minme, pol 5inme on l' pôreut bén dispårti e sacwantes dizo-trokes). inf. : XXX pr. : B-Y1, B-Y2, B-Y3, A-ans, A-oz, A-èt, C-nut er. : A-a, A-as, A-a, A-îs, A-îz, A-ît er.d.: A-eu, A-eus, A-eut, A-éns, A-îz, A-ént fut. : B-rè, B-rès, B-rè, B-rans, B-roz, B-ront -- B-ress cond.: B-reu, B-reus, B-reut, B-réns, B-rîz, B-rént su.pr: C-e, C-es, C-e, A-anxhe, A-oxhe, A-exhe, C-nuxhe su.d.: A-axhe, A-axhes, A-axhe, A-énxhe, A-îxhe, A-énxhe imper: B-Y1, A-ans, A-oz part.: XXX, XXX, A-ant Y1/2/3 c'est -e/-es/-e si l' bodje finixh pa cossoune, ou (rén)/-s/-t si l' bodje finixh pa voyale. Les foûmes mårkêyes avou XXX sont les cenes ki candjèt d' ene sôre di viebe a l' ôte, pa côps c' est l' bodje A, pa côps l' bodje B. Vochal les grandès familes di viebes: *a) infinitif avou -i, pårticipe avou -ou ==> bodje A po l' infinitif et l' pårt. *b) infinitif avou -e (oyåve cossoune), pårticipe avou -ou ==> bodje B po l' infinitif, et bodje A pol pårticipe *c) infinitif avou -re, pårticipe avou -t ==> bodje B po l' infinitif et l' pårticipe (ces la rishonnèt ene miete li 4inme troke, mins avou ene ôte voyale (-jh-,-y-,-l-) al plaece di -xh-) *d) infinitif avou -re, pårticipe avou -ou ==> bodje B po l' infinitif, et bodje A pol pårticipe *e) infinitif avou -eur, pårticipe avou -ou ==> bodje A po l' infinitif et l' pårt. egzimpes: *a) ** doirmi (A=doirm, B=C=doim; pårt.er.: doirm-{ou,owe}) ** vini (A=v(i)n, B=vén, C=vegn; pr. sing: vén-{,s,t}; pårt.er.: v(i)n-{ou,owe}) *b) ** code (A=B=C=cod; pårt.er.: cod-{ou,owe}) ** rexhe (A=B=C=rexh; pårt.er.: rexh-{ou,owe}) ** dispåde (A=dispård, B=C=dispåd; pårt.er.: dispård-{ou,owe}) *c) ** dire (A=C=dijh, B=di; pr. sing: di-{,s,t}; pårt.er.: di-{t,te}) ** braire (A=brey, B=brai, C=braiy; pr.s.: brai-{,s,t}; pårt.er.: brai-t) ** boure (A=C=bol, B=boû; pr. sing: boû-{,s,t}; pårt.er.: bol-{ou,owe}) *d) ** shure (A=C=shuv, B=shû; pr. sing: shû-{,s,t}; pårt.er.: shuv-{ou,owe}) (i gn a ossu on pårticipe shû, shûte) ** boere (A=C=boev, B=boe; pr. sing: boe-{,s,t}; pårt.er.: boev-{ou,owe}) ** vey (*''voere'') (B=vey, B=voe, C=voey; pr.s.: voe-{,s,t}; pårt.er.: vey-{ou,owe}) *e) ** valeur (A=val, B=vå, C=våy/val; pr.s.: vå-{,s,t}; pårt.er.: val-{ou,owe}) ***(C=våy avou våy => val pa dvant -nut/-nuxhe) ** poleur (A=p(o)l, B=pou, C=poy; pr.s.: pou-{,s,t}; pårt.er.: p(o)l-{ou,owe}) ***(atincion, li "y" del foûme C dvént "l" pa dvant -nut/-nuxhe, mins li voyale dimeure diferinne del cene del foûme A, pus longowe (dins l' Gilliard c' est "poulnut") et ele n' est nén spotchåve) *f) ** rire (A=riy, B=rey, C=rey; p.e. disrîlé: rî) ***(dins l' cinte et l' ouwess, li foûme B dvént "rî", mins l' foûme C dmeure "rîy") Li viebe [[codjowaedje fé|fé]] est cåzu del dzo-sôre "c)": * fé (*''fwaire'') (A=fijh, B=fwai, C=fey; pr.s.: fwai-{,s,t}; p.e.: fwai-{t,te}) (avou B ki dvént "f" tot seu å condicioneu eyet al futurrece (pa dvant ene cawete di codjowaedje ki cmince avou "r"; dj' ô bén, c' est come si fwai-r- divneut fr-; a noter k' el [[Basse Årdene]] i gn a des prononçaedjes "nos ''fwairans''" et "i ''fwairont''", tot come l' infinitif "''fwaire''") == Difoûtrinne hårdêye == * [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/codjowoe.cgi on codjowoe ki eploye l' atuze des troes bodjes] 21531 65370 2006-06-28T02:36:28Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Atuze des troes bodjes]] #REDIRECT [[Atuze des troes bodjes]] 21532 65374 2006-06-28T02:48:13Z Pablo 5 +bambyî == comparåjhon avou les modeles da Gilliard == * tcheryî = maryî ''mârier'' (10) / bambyî ''bambî'' (24) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djun 2006 a 02:42 (UTC) 21533 65375 2006-06-28T03:05:28Z Pablo 5 comparåjhon avou les modeles da Gilliard == comparåjhon avou les modeles da Gilliard == * waitî = baxhî (17) * criyî = s(i)piyî (19) ôtes modeles del 2inme sôre dins Gilliard (nén co dins l' årtike): * picî (18) ** come baxhî, mins avou candjmint ortografike ç <-> c (eg: nos piçans) * astårdjî (20) ** A=astårdj, B=C=astådj * loyî (21) ** dins l' Gilliard c' est A=''loy'', B=C=''lôy''; mins cisse diferince la n' est nén scrîte e rfondou * pleyî (22) ** dins l' Gilliard c' est A=''plèy'', B=C=''pléy'' * batijhî (23) ** dins l' Gilliard c' est A=''batij'', B=C=''batîj''; mins cisse diferince la n' est nén scrîte e rfondou * schoircî ''chwârchî'' (25) ** A=schoirç, B=C=schoircey (atincion, nén del 3inme troke! c' est A="schoirç" et nén "schoircy") * foircî ''fwârcî'' (26) ** come schoircî (dins l' Gilliard i n' a pont d' candjmint ç <-> c po "''chwârchî''" la ki l' bodje est avou "ch", did la li modele diferin) * fortchî (27) ** come schoircî (motoit bén ki c' est pol "tch" diferin di "ch"; i n' a ki fortchî et toirtchî dins ç' groupe ci) * leyî (28) ** Dins l' Gilliard c' est A=''lèy'', B=''lê'', C=''lêy'' ** rifonde A=ley, B=lai, C=laiy ? ou C=ley ? ça sereut l' seu viebe (i n' a k' lu et ses parints dins l' groupe) a troes bodjes del troke -î; d' èn ôte costé, on-z a ddja braire: A=brey, B=brai, C=braiy avou ç' modele la... * rewoeyî ''rèwèyî'' (29) ** Dins l' Gilliard c' est A=''rèwèy'', B=C=''rèwîy'' ** e rfondou: A=B=C=rewoey ? eto ''bambî'' (24) est metou dins l' deujhinme groupe classike, mins c' est bén del 3inme troke (A=bamby, B=C=bambîy) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djun 2006 a 03:05 (UTC) 21534 65376 2006-06-28T03:06:44Z Pablo 5 comparåjhon avou les modeles da Gilliard == comparåjhon avou les modeles da Gilliard == * fini = prusti (30) [[Uzeu:Pablo|Pablo]] 28 di djun 2006 a 03:06 (UTC) 21535 65378 2006-06-28T03:09:16Z Pablo 5 [[Cronzoxhîs]] displaecî viè [[Cronzoxhî]] #REDIRECT [[Cronzoxhî]] 21536 65382 2006-06-28T10:11:51Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>sinker</B></FONT> ([[Codjowaedje viker|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:ofri|ofri]]. <I>Dj' a fwait trinte lives so do bea papî d' Olande po les sinker a mes camaerådes </I>([[J. Wisimus]]). <span lang=fr>F. offrir.</span> 21537 65628 2006-06-30T21:47:31Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>agranci</B></FONT> ([[Codjowaedje fini|codjowaedje]]) u <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrançner</B></FONT> ([[Codjowaedje tchicter|codjowaedje]]) <FONT COLOR="#ff0000">s' agranci</FONT> u <FONT COLOR="#ff0000">s' agrançner</FONT> [v.pr.] <B>1.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(s' agranci di)</B></FONT> [[Motî:rafiyî|si rafiyî]] di. <I>Les djins d' asteure s' agrançnèt d' aler rade.</I> <I>Ele s' agrancixheut d' aler ratchawter tot ça a Driyin </I>([[L. Somme]]). <I>Mononke Miyin s' agrancixheut di vey ariver m' popa, po cåzer des noveles do viyaedje </I>([[P. Maudoux]]). <I>Tot d' shûte, li vénrdi esteut divnou plaijhant; on s' agrancixheut del vey </I>([[Bernard Louis]]). <I>La lontins assez k' i s' è ragrancixheut </I>([[A. Laloux]]). <span lang=fr>F. espérer impatiemment, se réjouir.</span> <B>2.</B> [[Motî:djairyî|djairyî]]. <I>Les efants s' agrançnèt d' vey leu Sint-Nicolai.</I> <I>Douvént çki nosse totdjoû nos soye k' on s' agrancit d' aler vey pus lon? </I>([[J. Viroux]]). Loukîz a : [[Motî:paiyî|paiyî]], [[Motî:teguer|teguer]], [[Motî:linwter|linwter]]. <span lang=fr>F. attendre impatiemment.</span> <B>3.</B> <FONT COLOR="#ff0000">(s' agranci après)</FONT> [[Motî:aveur li tins lon|aveur li tins lon]] après, s' [[Motî:anoyî|anoyî]] après (ene sakî). </I>Nolu n' s' agrancit d' lu.</I> <I>On direut k' les viyès djins s' agrancixhèt après leu djonne tins </I>([[C. Culot]]). <I>I s' ont maryî; et pus, å dbout d' on tins, ele s' agrancixheut; elle årot bén vlou-z è raler addé s' pere </I>(ramexhné pa [[P. Marchot]]). <I>Juliene s' agrancixheut après Amant </I>([[J. Calozet]]). <I>Ni t' agranci nén, valet, ni t' agranci nén ! ti bea vî tins ni rvénrè nén </I>([[L. Mahin]]). Loukîz a : [[Motî:alanmi|s’ alanmi]]. <span lang=fr>F. s'ennuyer, se morfondre, regretter, déprimer, avoir le cafard, la nostalgie.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Dji m' agrancixheu d' vos rvey:</FONT> u <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji m' a agranci après vos:</FONT> Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>F. Tu m’as manqué.</span>; Ingl. <span lang=en>I missed you.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;s’ agranci après s’ payis:</FONT> aveur li tins loin après s’ payis, po onk, ene k’ est å lon. <span lang=nl>Nl. heimwee.</span> <B>4.</B> [[Motî:rixhiner|rixhiner]] so l' ovraedje. <I>Ni vs agrancixhoz nén cwand on vs dene åk a fé !</I> <I>I s' agrancixh di rfé l' toet.</I> <span lang=fr>F. rechigner à, répugner à, s'épouvanter à l'idée de.</span> Etimolodjeye : bodje ''gran'' u ''grin'' [[riscôpaedje|riscôpé]] di [[Motî:grangrin|grangrin]], [[betchete a-]], si fé divni come do grangrin (c' est ene [[rediveuse etimolodjeye]]). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrancixhaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "s' agranci". <span lang=fr>F. attente impatiente, regret, cafard, nostalgie, déprime.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrancixhant</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>agrancixhante</B></FONT> [addj., purade padvant] k' agrancixh. <I>C' est agrancixhant d' vey voltî ene djin, ki n' vos rwaite nén.</I> <span lang=fr>F. ennuyeux, cafardeux, déprimant.</span> Parintêye : * [[Motî:ragranci|si ragranci]] 21538 65384 2006-06-28T10:15:40Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:agranci]] #REDIRECT [[Motî:agranci|agranci]] 21539 65385 2006-06-28T10:15:58Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:agranci]] #REDIRECT [[Motî:agranci|agranci]] 21540 65386 2006-06-28T10:16:13Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:agranci]] #REDIRECT [[Motî:agranci|agranci]] 21541 65630 2006-06-30T21:48:45Z Lucyin 16 /* [[Djivêye des motîs|Sourdants]] */ == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;agranci : s'agranci [C1, C9, C13, C54, C100], s'agrans'ner [O0], s'agrinci [E13, S101], s'agrinzè [S2], s' agrincè [S27], s'agrincî [S117], s’agrincer [S117], nén dins S0, C57, C105, E1. ;agrancixhaedje : agrançadje [C1] ;agrancixhant : agrançant [S117] == Rifondaedje / Codjowaedje == * rifondaedje agran- / agrin- [[rîlêye francès walon|an / in]] : tchuze del [[walon do mitan|mîtrinne cogne]]. * codjowaedje : [[viebe coinreçmint del 4inme troke, coinreçmint del 2inme u l’ 3inme|maxhaedje del 4inme troke et del deujhinme]] e [[Payis d’ Nameur]]; tchuze del 4inme troke tot shuvant [[Codjowaedje da Gilliard|Gilliard]]. [[R. Viroux]], [[L. Somme]], [[A. Laloux]] et tote li Basse-Årdene eployèt li 2inme troke. Li tchuze del 4inme troke va avou l’ etimolodjeye, sol cogne di [[Motî:aroedi|aroedi]] = divni roed ; s’ agranci = si fé divni come do grangrin. == Etimolodjeye == Li mot n' est dins nou motî ki mete l'etimolodjeye. [[P. Marchot]] [[Djivêye des motîs|S2]] dene : ancyin francès ''graim, grain'' sins pus d' esplikêyes. L' etimolodjeye a pårti di [[Motî:grangrin|grangrin]] (tuzêye pa [[L. Mahin]] li 27 di djun 2006) va avou l' semiolodjeye. 21542 65620 2006-06-30T21:21:51Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>schate</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschate</B></FONT> <B>I.</B> [f.n.] boird. <span lang=fr>F. bord, limite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a schate:</FONT> trop djusse. <I>Dj' end a a schate mi conte.</I> Loukîz a : [[Motî:ascrepe|a l' ascrepe]], [[Motî:schipe|a schipe]]. <span lang=fr>F. à peine, à la limite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;pezer a l' eschate:</FONT> pezer trop djusse. <I>C' est a l' schate pezé.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;a schate di:</FONT> tot å boird di. Loukîz a : [[Motî:aschate|aschate]]. <span lang=fr>F. extrème bord, extrème limite.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;esse a schate del måhonteusté:</FONT> dire, fé ene sacwè ki pôreut esse veyowe come måhonteuse pa ene sakî k' on n' sî atind nén Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>friser l' indécence.</span> <B>II.</B> [addj., todi padvant] <B>1.</B> stroet, nén lådje. <I>I m' a fwait èn abit k' est trop schate.</I> <span lang=fr>F. étriqué.</span> <B>2.</B> [[Motî:tene 1|tene]], nén spès. <I>I Côpe ses pîces di pwin trop schates.</I> <span lang=fr>F. mince.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;dji so schate e l' tene:</FONT> dji n' a waire di cwårs; djeu d' mot inte [[Motî:tene 1|tene 1]] et [[Motî:tene 2|tene 2]]. <span lang=fr>F. fauché.</span> <B>3.</B> avou waire di tere, et les rotches tot près, tot djåzant d' on tchamp. <I>Ciste eschate tere la ni leye rén vni d' accion.</I> <span lang=fr>F. superficiel.</span> <B>4.</B> plat, tot djåzant d' ene assîte, d' ene banse. <I>Ene eschate assîte, on schate banstê.</I> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;des schates solés:</FONT> des plats solés. <B>III.</B> [adv.] nén [[Motî:fond|fond]]. <I>Dj' a dvou tcherwer schate.</I> <span lang=fr>F. superficiellement.</span> Etimolodjeye : [[etimolodjeye tîxhone|tîxhon]] <span lang=de>"sceit"</span> (côpaedje a deus). <FONT COLOR="#ff0000"><B>schatmint</B></FONT> / <FONT COLOR="#ff0000"><B>eschatmint</B></FONT> [adv.] tot fjhant trop djusse, tot dnant a schipe çou k' i fåt. <I>C' esteut dné schatmint.</I> <I>C' esteut dné foirt eschatmint.</I> <span lang=fr>F. petitement, maigrement, avec parcimonie, faiblement.</span> Mot d' aplacaedje : * [[Motî:aschate|aschate]] * [[Motî:raschate|raschate]] Pwaire minimom : * [[Motî:schape|schape]] Omonimeye coinrece : * [[Motî:hate|hate]] (taper l' hate) Minme sourdant etimolodjike * [[Motî:schåyî|schåyî]] 21543 65390 2006-06-28T10:19:22Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;schate : xhatte [E212], chat', chate [S0], hate [E1, E212b], hat', -e [E21], nén dins E2, E145. ;schatmint : xhatmin [E212], hatemint [E1, E212b] 21544 66014 2006-07-03T02:40:12Z Pablo 5 +fr '''Rozire''' (po discramyî les viyaedjes do minme no, on dirè : '''Rozire-dilé-Ricsinsåt''', la-minme ''Rozêre'', F. '' Rosières ''), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Ricsinsåt]], e [[Roman Payis]]. * [[Limeros del posse]] : '''1331''' (nén candjî) * [[Limero diyalectolodjike]] : '''Ni 11'''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Nivele]] '' Gn a des ôtes viyaejdes ki s' lomnut [[Rozire]]''. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Rozire|l' esplicant motî]].'' == Istwere == Gn ava des djins d' Rozire po-z [[Walons do Wisconsin|ebaguer eviè l' Wisconsin]] sol difén do 19inme sieke; i gn a minme ene plaece låvå k' a stî lomêye "[[Rozire-el-Wisconsene|Rozire]]". [[fr:Rosières (Belgique)]] 21545 65396 2006-06-28T10:46:49Z Lucyin 16 {{omonimeye}} Les viyaedjes ki s' lomnut "Rozire" * [[Rozire-dilé-Ricsinsåt]] (la-minme: ''Rozêre'') * [[Vå-dlé-Rozire|Rozire (hamtea di Vå-addé-Rozire)]] (la-minme: ''Rozière'') * [[Rozire-el-Wisconsene|Rozire-el-Wisconsene]] * [[Pitite-Rozire]] (la-minme: '' Ptërozêre'') * [[Grande-Rozire]] (la-minme: ''Granrozêre'') Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Rozire|l' esplicant motî]]. 21546 65402 2006-06-28T11:04:45Z Lucyin 16 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">sautche</FONT>, sâtche, sâche</span>. == Sipårdaedje e 20inme sieke == Sorcoinrece [[Roman Payis]] ([[Rozire-dilé-Ricsinsåt|Rozire]], [[Ocgniye]], [[Brinne-l'-Alieu|Brinne]], [[Ouwin]]). 21548 65455 2006-06-28T15:09:09Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:Rilomés Bedjes]] '''Yopôl II''' (on dit eto '''Leyopôl II'''), c' esteut li deujhinme [[rwè des Bedjes]], li fi da [[Yopôl Prumî (Beldjike)|Yopôl Prumî]]. C' est lu k' a payî [[Stanley]] po fé ses esploraedjes e Congo. Il a dné l' Congo al Beldjike dins si testamint. El Walonreye, il a ragrandi l' dominne di Ciergnon. On lyi a rprotchî d' aveur fwait mori des meyes di djins, tot-z oblidjant les Congolès a buter dins ses plantisse d' [[åbe å cawoutchou|åbes å cawoutchou]]. == Si vicåreye == === Ses rapoirts avou les ptitès djins === Yopål II esteut foirt sitraegn. Li gåre di [[Ciergnon]] diveut dmani shijh metes dirî lu. I esteut grandiveus. Si mwaisse divize el mostere bén : :''Pitit payis, ptitès djins !'' C' esteut on [[Motî:djhan-comere|djhan-comere]]. On vout k' i gn åye bråmint des efants da lu do costé d' Ciergnon. [[bg:Леополд II (Белгия)]] [[ca:Leopold II de Bèlgica]] [[da:Leopold 2. af Belgien]] [[de:Leopold II. (Belgien)]] [[en:Leopold II of Belgium]] [[eo:Leopoldo la 2-a (Belgio)]] [[es:Leopoldo II de Bélgica]] [[fi:Leopold II (Belgia)]] [[fr:Léopold II de Belgique]] [[it:Leopoldo II del Belgio]] [[ja:レオポルド2世 (ベルギー王)]] [[ln:Léopold II]] [[nl:Leopold II van België]] [[nn:Leopold II av Belgia]] [[no:Leopold II av Belgia]] [[pl:Leopold II Koburg]] [[pt:Leopoldo II da Bélgica]] [[ru:Леопольд II (король Бельгии)]] [[sv:Leopold II av Belgien]] [[zh:利奥波德二世 (比利时)]] 21549 66042 2006-07-03T15:08:05Z Lucyin 16 [[Imådje:Ciergnon_eglijhe.jpg|thumb|eglijhe]] '''Ciergnon ''' (sicrît parey e francès), c' est èn [[ancyin ptit ban del Walonreye]] rebané avou [[Houyet]], el [[province di Nameur]]. * [[Limeros del posse]] : ** asteure : '''5560 ''' ** davance : '''5421''' * [[Limero diyalectolodjike]] : ''' D 81 '''; mwaisse pont d' l' [[A.L.W.]]. * Arondixhmint : [[Dinant]]. ''Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins [[Motî:Ciergnon|l' esplicant motî]].'' == Djeyografeye == Ciergnon est raiwé pa l’ [[Aiwe di Lesse]]. == [[Toponimeye do walon|No di des plaeces]] di Ciergnon == [[Imådje:Ciergnon plake Frujia.jpg|thumb|plake]] [[Imådje:Ciergnon_plake_marmozet.jpg|thumb|plake]] === Hamteas === * Finfe (F. ''Fenffe'') * Erôk (F. ''Herock'') === Ôtès plaeces === * A vey avou des tchamps, des prés et des sårts: ** les [[Motî:marmozet|Marmozets]] (kécfeye ene plaece k' on-z î meteut des sbaras, la k' gn a veut des [[tchene|tchenvires]]. ** [[Hourlea]] d' Han (la-minme: ''houria d' An'') * A vey avou des åbes et des bwès : ** Bwès des [[åjhe (toponimeye)|Åjhes]]. ** Al [[håye (toponimeye)|Frexhe Håye]]. * A vey avou des ôtès plantes et des biesses : ** [[Taesson (toponimeye)|Al Tasnire]] ** Li Tchesse d' Erok * A vey avou des dmorances et l' ovraedje des djins. ** Croes Mareye. ** Li Barake des Francès. ** Fosse Noyé (F. Noël), Fosse Feråjhe, Fosse Rossea, Fosse Kinet. ** Tchestea do Rwè; Pårk do Rwè. * A vey avou des aiwes : ** Cou del [[gofe (toponimeye)|Gofe]] (la-minme: ''cu del gofe'') ; al Goflete. * A vey avou les tienes et les vås : ** A [[vå (toponimeye)|Clintche-vå]] (F. ‘’Clinchevau’’). * Les voyes et les rowes. ** Rowe do Frujia ** Rowe des Marmozets ** Li [[Motî:colire|Colire]] : [[Motî:pazea|pazea]] tot do long d‘ l’ Aiwe di Lesse, inte Ciergnon et [[Viyé-so-Lesse]]. * A vey avou l' istwere. (frontires, bårire, batreyes) * Ôtès sacwès et målåjhminces : ** Les [[Motî:faxhe|Faxhes]] ** Målinne (F. Maulaine) ** So Russea (F. ''Sur Russai'') [[Imådje:Ciergnon_Croes_Mareye.jpg|thumb|Pormoennåde del Croes Mareye]] == Istwere == Li rwè [[Yopôl Prumî]] î atchta ene prôpieté, ki fourit agrandeye pa [[Yopôl II]]. Yopôl Prumî li loméve "Tchestea d' Årdene", u pus coûtmint "Årdene". On l' ribatijha rade "tchestea d' Ciergnon". Do tins da [[Albert I d' Beldjike|Albert 1î]], tos les djins do viyaejdes si plént aler pormoenner dins l' pårk. == Tuzance walone == * sicrijheu e walon : [[Lou Pierrard]] î a stî mwaisse di scole. * Veyåvisté do walon : Al croes Mareye, gn a ene priyire a l’ [[Aviedje]] sicrîte e walon (tecse e rfondou [http://rifondou.walon.org/rilidjon/aviedje.html#ciergnon so l' Aberteke]). [[fr:Ciergnon]] [[nl:Ciergnon]] 21552 66008 2006-07-03T01:59:30Z Pablo 5 licince == Discrijhaedje == plake Vevî "Li Doyåre" a [[Nayômé]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]). == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21553 65417 2006-06-28T11:55:54Z Lucyin 16 {{djermon}} [[Categoreye:toponimeye]] [[Imådje:doyaure_plake2.jpg|thumb|plake "Vevî do Doyåre" a [[Nayômé]]]] On rtrove li mot [[doyåre]] (F. ''douaire'') dins mwints [[toponimeye do walon|nos d' plaeces del Walonreye]]. * Vevî "Li Doyåre" ([[Nayômé]]) * rowe do Doyåre ([[Ståvleu (veye)|Ståvleu]]) 21554 65450 2006-06-28T15:02:10Z Lucyin 16 == Discrijhaedje == Eglijhe di Nayômé (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21555 65420 2006-06-28T12:27:07Z Pablo 5 [[Yopål II d' Beldjike]] displaecî viè [[Yopôl II d' Beldjike]]: C' est "ô", nén "å" (i n' a nole parintêye avou "På") #REDIRECT [[Yopôl II d' Beldjike]] 21556 65430 2006-06-28T12:34:52Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Yopôl II d' Beldjike]] #REDIRECT [[Yopôl II d' Beldjike]] 21557 65431 2006-06-28T12:34:58Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Yopôl II d' Beldjike]] #REDIRECT [[Yopôl II d' Beldjike]] 21558 65432 2006-06-28T12:35:21Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Yopôl II d' Beldjike]] #REDIRECT [[Yopôl II d' Beldjike]] 21559 65436 2006-06-28T12:38:21Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Albert I d' Beldjike]] #REDIRECT [[Albert I d' Beldjike]] 21560 65435 2006-06-28T12:38:18Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Albert II d' Beldjike]] #REDIRECT [[Albert II d' Beldjike]] 21561 65439 2006-06-28T12:42:51Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Yopôl Prumî d' Beldjike]] #REDIRECT [[Yopôl Prumî d' Beldjike]] 21562 65446 2006-06-28T14:45:43Z Pablo 5 comparåjhons == comparåjhon avou les modeles da Gilliard == ces deus la Gilliard les mete foû des 4 groupes classikes: * aveur = aveur ''awè'' (1) * esse = esse (2) viebes do 4inme groupe classike = 5inme troke da Hendschel: * ratinde = code ''coude'' (41) * dispåde = stoide ''stwade'' (64) * mete = bate (33) * boere = boere ''bwâre'' (36) * ôre = ôre ''oyu'' (54) * boure = boure ''boûre'' (34) * cure = cure ''cûre'' (46) ** A=C=cujh, B=cû, p.e: cût, cûte ** dins ç' groupe on-z a dins l' Gilliard cure, plaire, taire, lére, raploure (=rivni, a n' nén confonde avou raploure=ploure bråmint ki s' codjowe d' ene ôte manire), sicrire, lure,... ** e rfondou "lére" a on pårticipe erirece sipeciå, ça fwait k' il est on groupe da lu; eto, "sicrire" va purade dins l' groupe 48 (dire) * braire = braire ''brêre'' (35) * dire = dire ''dîre'' (48) ** A=C=dijh, B=di avou ene dobe codjowaedje C=dey ** li diferince avou cure c' est l' dobe codjowaedje do bodje C (eg: "i dijhnut" ou "i deynut", "i scrijhnut" ou "i screynut". * rire = rire ''rîre'' (60) * lére = metou avou "cure" dins l' Gilliard, ** mins e rfondou c' est come "dire" (dobe codjowaedje pol bodje C), et i gn a, di pus, on dobe pårticipe erirece (lî/léjhou) k' endè fwait ene sôre da lu * kinoxhe = kinoxhe ''conèche'' (40) * rexhe = rexhe ''rèche'' (59) * sinti (ou purade sinte?) = come "bate" dins l' Gilliard ** a Nameur c' est "dji bat, ti bats" dismetant k' e rfondou c' est "dji bate, ti bates" (come a Lidje); sinti sereut "dji sin, ti sins" (dismetant ki "sinte" sereut "dji sinte, ti sintes"). A noter k' ossu bén dins l' Gilliard k' a Lidje c' est "sinte" et nén "sinti", et ki, ossu bén dins l' Gilliard i n' a nole diferince inte "bate" et "sinte" ** rifonde "sinte" eyet l' codjower come "bate" dabôrd? * dimani = s' ascropi ''ascropu'' (61) * siervi = siervi ''sièrvu'' (63) * cori = cori ''couru'' (42) * vini = tini ''tinu'' (67) * voleur = poleur ''polu'' (56) * ashir = ashir ''achîr'' (31) * fé = fé (52) * vey = vey ''vôy'' (69) ** note: dobe rifondowe "voey" po l' infinitif? ôtes modeles del 4inme sôre dins Gilliard (nén co dins l' årtike): * scheure ''cheûre'' (37) * xhôrbi ''choûrbu'' (38) * clôre (39) ** li diferince avou "ôre" c' est k' a costé di "cloyou,owe", i gn a-st on dobe pårticipe "clôs,clôse" * rezoude (43) ** li diferince d' avou "code" (41) c' est l' pårticipe fwait so on bodje diferin: A=B=C=rezoud, mins pårt.er. rezolou,owe. I gn a ki rezolou (et ses derivés) dins l' groupe * crexhe (44) ** li diferince avou "rexhe" (59) c' est ki dins l' Gilliard i gn a-st on dobe codjowaedje (A=B=C=''crèch'' (''dji crèche, dji crèch'rè'') ou A=C=''crèch'', B=''cré'' (''dji cré, dji crérè''); e rfondou c' est erîlé avou on seu codjowaedje, come rexhe * croere (45) ** note: dins l' Gilliard i gn a ''crèyans'' po l' imperatif, mins come tot avå i gn a on "w" såf la, et come c' est normålmint li minme foûme ki pol 4inme djin di l' indicatif prezintrece, dji pinse purade ki c' est ene aroke d' eplaidaedje po ''crwèyans'' (onk ki cnoxhe li pårler namurwès po-z acertiner?) * cweri (47) ** dins l' Gilliard metou come viebe defectif. ** erîlé (si codjowe come "cori", avou candjmint d' voyale e<->i) e rfondou * diveur (49) * drovi ''douviè'' (50) ** dins l' Gilliard c' est A=douvy, B=C=douv, p.e: douviet, douviete, nén rpris e rfondou ** e rfondou c' est A=drov, B=C=drouv (vey Ch-18.) * doirmi ''dwârmu'' (51) ** A=doirm, B=C=doim, p.e: doirmou, doirmowe ** dins l' Gilliard l' indicatif prezintrece singulî n' a pont d' "m" å coron (dji dwa, ti dwas, i dwat), çou k' esplike li groupe a pårt ** erîlé come siervi (63) e rfondou * mori (53) * ploure (55) ** note: viebe defectif * ponre (57) ** A=C=pon, B=pon (mins "pond" avou "d" moya pol prezintrece singulî (dji pond, ti ponds, i pond) ** rén ki ponre e derivés * prinde (58) ** dobe codjowaedje: **# A=C=purd, B=prind, p.e: pris, prijhe **# A=B=C=prind, p.e: pris, prijhe ** rifondaedje do pårticipe? (pris, prin, prindou?) del prezintrece singulî 2 ("dji prin" ou "dji prind")? * saveur (62) * shure (65) * tchaire (66) * valeur (68) * oizeur (70) Gilliard mete eto aler (32) et ses parints (endaler (32a), enderaler (32b), eraler (32c), raler (32d)) dins l' 4inme groupe classike (5inme troke) purade ki come disrîlé del 1re troke. == comparåjhon avou les modeles des Chnapans == * ratinde = vinde (15) * dispåde = '''nén rpris''' * mete = mete (9) * boere = boere (13) * ôre = '''nén rpris''' * boure = moure (11) * cure = cure (12) * braire = braire (14) * dire = dire (10) * rire = '''nén rpris''' (metou avou "cure"?) * lére = '''nén rpris''' (metou avou "cure" surmint) * kinoxhe = '''nén rpris''' (come "mete" surmint) * rexhe = '''nén rpris''' (come "mete" surmint) * sinti (ou purade sinte?) = '''nén rpris''' (come "mete" surmint) * dimani = '''nén rpris''' (come "''drouvu''"?) ** note: dins l' pårler di Djnape i n' a pont d' candjmint d' voyale, ça fwait ki "drovi" s' codjowe come "dimani", e rfondou i font deus sôres diferinnes: A=B=C=diman eyet A=drov, B=C=drouv * siervi = '''nén rpris''' (come "''drouvu''"?) * cori = '''nén rpris''' (come "drovi" surmint) * vini = tini (20) * voleur = poleur (17) * ashir = '''nén rpris''' * fé = fé (7) * vey = '''nén rpris''' ôtes modeles del 4inme sôre dins Gilliard (nén co dins l' årtike): * saveur (8): A=C=sav, B=sai; mins "seuxh" come bodje pol suddjonctif (pr. et er.) ossu po l' imperatif. p. e: seu. B dvén "så" pa dvant "r" çoula shonne pus erîlé ki l' 62 do Gilliard * prinde (16): A=C=purd (''pèrd''), B=prind (vey G-58.) al diferince do 58. di Gilliard, li foûme "C" wåde li "r" pa dvant -nut/-nuxhe. Mins c' est ossu "ki dj' prinde" * drovi (18): A=B=C=''drouv'' (vey G-50.) ==> codjowaedje totafwait erîlé * doirmi (19): A=doirm (''doûrm''), B=C=doim (''doûm'') (vey G-51.) chal l' indicatif prezintrece singulî est erîlé (al diferince do G-51.) 21563 65449 2006-06-28T15:02:09Z Lucyin 16 plake a [[Ciergnon]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Discrijhaedje == plake a [[Ciergnon]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21564 65452 2006-06-28T15:05:43Z Lucyin 16 eglijhe di [[Ciergnon]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Discrijhaedje == eglijhe di [[Ciergnon]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21565 65456 2006-06-28T15:09:47Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Yopôl II d' Beldjike]] #REDIRECT [[Yopôl II d' Beldjike]] 21567 65457 2006-06-28T15:10:59Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Yopôl Prumî d' Beldjike]] #REDIRECT [[Yopôl Prumî d' Beldjike]] 21568 65613 2006-06-30T21:09:14Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Nayômé</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Naomé</span>, rebané avou [[Motî:Bive|Bive]]. <I>Les cis d' Nayomé sont spotés "les Cadets".</I> [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Aldamega (770-779), Nelma (815), à Waumés (1290), Awomez, à Waumez (1350), Aumeis, Waumeis, (XVI° S.), Awomey (1528), Aumez, Aomez, Avomé, (1529), Awomez (1598).</span> Etimolodjeye : no d' djin latén "<span lang=la><I>Aldom</I></span>", avou cawete latene ''-ica'' (''Aldomica'', walonijhî "Ômé"); [[atroclaedje del divancete a]], avou Y di [[beloyance]] : a-y Ômé, Ayômé; riscôpaedje del [[divancete e]] divant voyale: en Ayomé, e Nayomé. Loukîz a [[Motî:Nafraiteure|Nafraiteure]]. ---- * [[Nayômé|Pondants et djondants]] 21569 65615 2006-06-30T21:14:05Z Lucyin 16 <FONT COLOR="#ff0000"><B>Ciergnon</B></FONT> [n.pl.] ancyin ptit ban del Walonreye, e F. <span lang=fr>Ciergnon</span>, rebané avou [[Motî:Houyet|Houyet]]. [[scrîta|Vîs scrijhas]] : <span lang=wa-scripta>Sernium, Sernum (1139), Seregnon (1275)</span>. Etimolodjeye : no d' djin latén "<span lang=la><I>Cernius</I></span>", cawete latene ''-onem''; [[diftongaedje]] do prumî pî cer- => cier-. ---- * [[Ciergnon|Pondants et djondants]] 21570 65483 2006-06-29T09:34:04Z Mormegil 175 Babel, see [[commons:User:Mormegil]] etc. {{babel-4|cs|en-2|de-1|wa-0}} &rarr; [[commons:User:Mormegil]], [[:cs:Wikipedista:Mormegil]], [[:en:User:Mormegil]] 21571 66007 2006-07-03T01:58:34Z Pablo 5 == Discrijhaedje == plake a [[Ciergnon]] (poitrait saetchî pa [[L. Mahin]]) == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21572 65511 2006-06-29T19:15:20Z Pablo 5 [[Imådje:Ciergnon_plake_marmozet.jpg|thumb|plake d' on coulot d' Ciergnon]] <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmozet</B></FONT> [o.n.] <B>1.</B> [[Motî:efant|efant]]. <I>Les ptits marmozets, Ont spité disk' å viyaedje, Rifé les sotreyes di leu ådje</I> ([[B. Hosslet]]). On dit eto: [[Motî:djambot|djambot]] [[Motî:arnaga|arnaga]], [[Motî:tchot|tchot]], [[Motî:råpén|råpén]], [[Motî:roufion|roufion]]. <span lang=fr>F. marmouset, marmot.</span> <B>2.</B> [[Motî:sibara|sibara]]. <span lang=fr>F. épouvantail.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Les Marmozets:</FONT> no d' ene plaece di [[Motî:Ciergnon|Ciergnon]]. <B>3.</B> må [[Motî:agadlé|agadlêye]] djin. | <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmozin</B></FONT> [o.n.] marmozet (efant). Minme sitoc etimolodjike: * [[Motî:marmotea|marmotea]] 21573 65507 2006-06-29T18:18:18Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;marmozet : marmouzet [O0] ;marmozin : marmouzin [O4], mârmoûsin [C100], marmoûsin [C100], nén dins O2, O100, C8, C13. 21574 65512 2006-06-29T19:15:35Z Pablo 5 <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmotea</B></FONT> [o.n.] [[Motî:påpåd|påpåd]] (pitit efant). <I>Pårén Clådimir, vos estoz por mi l' ome el pus clapant del tere: dedja estant marmotea, vos avoz rwaitî a mi cwand dji cmincive a roter</I> (F. Barry). Coinrece Payis d' Tchålerwè. 21575 66003 2006-07-02T23:23:05Z Pablo 5 coridjaedjesl loyéns [[Categoreye:diyalectolodjeye walone]] Pådje sol '''cawete -eu e diyalectolodjeye walone'''. Ådvins des [[accints do walon]], li [[cawete -eu]] do [[no d' fijheu]] ni candje waire. Ele si prononce "''-eû''" dabôrd pattavå. Gn a k' ene pitite coine, li [[Payis d' Måmdey]], la k' ele si rind pa "''-eur''" : on tchesseu : ''on, in, un tchèsseû'' (pattavå) <> ''on tchesseûr'' (Payis d' Måmdey). Li cawete pout esse situdieye å vir del mape [[ALW]] I.14 (tchesseu). Po sacwants mots foirt dilé l' francès, li cawete -eu a stî spotchêye pal cawete -eur. :[[Motî:voler 1|voler]] => ''voleur'' ([[pus lådje oyowe]] e 20inme sieke); li mot a replaecî [[Motî:hapeu|hapeu d' boûsse]], pus corant davance. Ces mots la, si l' viebe est vicant e walon, ont stî erîlés e [[rifondou walon|rfondou]]. :[[Motî:voleu|voleu]] Li dobe cawete femrinne '''-euse''' & '''-resse''' est prononcêye pattavå ''eûss'' eyet ''rèss''. Mins c' est co on côp dins l' payis d' Måmdey ki les cawete -resse sont les pus eployeyes. On les rtrove foirt sovint dins l' [[Motî da Scius]]. :''hover'' => ''hoveûse'' ou ''hoverèsse'' ([[Motî:schover|schover]] => [[Motî:schoveuse|schoveuse]] ou [[Motî:schovresse|schovresse]]) E rfondou, on-z a wårdé ene [[dobe rifondowe]] po tos les nos d' fijheuse, ene avou l' cawete -euse, l' ôte avou l' cawete -resse. :[[Motî:marmouzî|marmouzî]] => [[Motî:marmouzeuse|marmouzeuse]] u [[Motî:marmouzresse|marmouzresse]]. == Djivêye des viyaedjes avou l' cawete coinrece ''-eur''== Les viyaedjes, mwaisse ponts di l' [[ALW]], k' avént ene cawete ''-eur'' e 1935, c' esteut : * [[Åfontinne]] * [[Belvå-Lignouveye]] * [[Bévurcé]] * [[Bihin]] * [[Bôdeu]] * [[Bovgnî]] * [[Brå-dlé-Lierneu]] * [[Djalhé]] * [[Faimonveye]] * [[Fosse-dilé-Vervî]] * [[Francortchamp]] * [[Les Taeyes]] * [[Li Gléjhe]] * [[Li Grand Haloe]] * [[Li Rbiveye]] * [[Li Viye Såm]] * [[Lierneu]] * [[Limerlé]] * [[Måmdey (veye)]] * [[Mont-l'-Ban]] * [[Pitit Tier]] * [[Rahir]] * [[Sårt-dilé-Spå]] * [[Ståvleu]] * [[Stoumont]] * [[Tcherin]] * [[Waene]] 21576 65545 2006-06-29T22:19:46Z Lucyin 16 [[Categoreye:toponimeye]] Pådje so l' mot '''taesson''' et '''taesnire''' dins l' '''toponimeye do walon''' On rtrove les mots [[taesson]] et taesnire dins sacwants [[toponimeye do walon|nos d' plaeces del Walonreye]]. Li toponime "Li Taesson" provént dandjreus do spotaedje d' ene djin, pu do lomaedje del plaece avou s' no. Po l' terêye, on-z a cåzu todi "Li Taesnire", padecô "Les Taesnires". Ci pluriyal la, c' esteut dandjreus ene plaece k' i gn aveut bråmint des terêyes di taesson. === Plaeces del Walonreye avou taesson === * [[Brinne-Tchestea]] : Li Taesson (la-minme : ''tasson'') === Plaeces del Walonreye (avou l' [[Gåme]]) avou taesnire === * [[Belfontinne-el-Gåme]] (la-minme : ''La Tachnière'') * [[Ciergnon]] (la-minme : ''Li Tasnîre'') * [[Djanmioû]] (la-minme : ''El tasnêre'') * [[Francortchamp]] (la-minme : ''Lu tisnîre'') * [[Frôhan]] (la-minme : ''La tachnîre'') * [[Lamortawe]] (la-minme : ''La Tachnière'') * [[Les Awirs]] (la-minme : ''Li tèsnîre'') * [[Les Libins]] (la-minme : ''La tachnîre'') * [[Spontin]] (Salazene) (la-minme : ''Li tasnêre'') * [[Tchekion]] (la-minme : ''Les Tachnières'') * [[Tintnî]] (la-minme : ''La Tachnière'') 21577 65553 2006-06-29T22:40:01Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Taesson (toponimeye)]] #REDIRECT [[taesson (toponimeye)]] 21578 65555 2006-06-29T22:46:11Z Lucyin 16 [[Categoreye:sicrijheus e walon|Pierrard, Lou]] '''Louis Pierrard''' ki sinéve '''Lou Pierrard''', c’ est on scrijheu e walon k’ a skepyî aviè 1915 a [[Rotchfoirt (veye)|Rotchfoirt]] et k’ a morou diviè 1990. Il a stî mwaisse di sicole a [[Ciergnon]]. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/pierard_lou.html Pådje då Lou Pierrard so l’ Aberteke] 21579 65998 2006-07-02T22:19:14Z Pablo 5 pitits coridjaedjes <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmouzî</B></FONT> ([[Codjowaedje waitî|codjowaedje]]) <B>I.</B> [v.s.c.] <B>1.</B> cåzer tot bas. On dit eto: [[Motî:tchûtchloter|tchûtchloter]], [[Motî:tchûtchter|tchûtchter]]. <span lang=fr>F. murmurer.</span> <B>2.</B> cåzer inte ses dints, sovint tot [[Motî:brognî|brognant]]. <I>Ele ni fwait k' do marmouzî</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). <I>Vos marmouzîz co inte vos dints.</I> On dit eto: [[Motî:maltoner|maltoner]]. <span lang=fr>F. marmotter, marmonner, grommeler bougonner, grogner, bouder.</span> <B>II.</B> [v.c.] <B>1.</B> fé tuzer toltins (ene sakî) a ene sacwè. <I>I gn aveut lontins k' ça m' marmouzive</I> ([[Motî d' Cerfontinne|A. Balle]]). <span lang=fr>F. intriguer, embarasser.</span> <B>2.</B> fé [[Motî:transi|transi]]. <I>Ça m' marmouze ki mi ome ni rintere nén</I> ([[F. Deprêtre et N. Nopère]]). On dit eto: [[Motî:mourmayî|mourmayî]]. <span lang=fr>F. tracasser, inquiéter, contrarier, préoccuper.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmouzaedje</B></FONT> [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "marmouzî". Loukîz a: [[Motî:muze|muze]], [[Motî:traecassin|traecassin]], [[Motî:trexhe|trexhe]], [[Motî:transixhaedje|transixhaedje]]. <span lang=fr>F. murmure, conversation à voix basse, marmottement, gromellement, bougonnement, bouderie, inquiétude.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmouzeu</B></FONT>, <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmouzeuse</B></FONT> u <FONT COLOR="#ff0000"><B>marmouzresse</B></FONT> [o.f.n.] li ci (cene) ki marmouze. <span lang=fr>F. marmotteur, boudeur, grognon, rouspéteur, ronchon.</span> 21580 65597 2006-06-30T15:49:19Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:marmouzî]] #REDIRECT [[Motî:marmouzî|marmouzî]] 21581 65598 2006-06-30T15:50:20Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:marmouzî]] #REDIRECT [[Motî:marmouzî|marmouzî]] 21582 65599 2006-06-30T15:50:54Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:marmouzî]] #REDIRECT [[Motî:marmouzî|marmouzî]] 21583 65600 2006-06-30T15:52:09Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:marmozet]] #REDIRECT [[Motî:marmozet|marmozet]] 21584 65623 2006-06-30T21:27:08Z Lucyin 16 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;marmouzî : marmoûsî [C1, C100], marmouzî [O0], mârmoûsî [C100], marmouzer [O0, O3,O4], mârmouser [O2], marmouyî [O0], nén dins O100, C8, C9, C13, S0, S117 ;marmouzaedje : marmouzâdje [O4] ;marmouzeu : marmouzeû, se [O4] == Sipårdaedje e 20inme sieke == walon do Coûtchant et do Mitan (e plaeces). == Rifondaedje == Sins rapoirt avou [[Motî:marmozet|marmozet]] (ki vént d’ [[Motî:marmot|marmot]]), mins purade parint avou [[Motî:muzer|muzer]]. Cawete d' infinitif : li cene do [[walon do Mitan]]. 21585 65603 2006-06-30T15:56:25Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>muzer</B></FONT> ([[Codjowaedje bouter|codjowaedje]]) [v.c.] [[Motî:gruziner|gruziner]] (ene air). <span lang=fr>F. fredonner.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>muze</B></FONT> [f.n.] tot ptit brut. <span lang=fr>F. souffle, chuchotement.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp ;on n’ oyeut ni huze ni muze:</FONT> on n’ oyeut nén on brut. Franwal: ahåyant po: <span lang=fr>F. ni souffle ni murmure.</span> 21586 65604 2006-06-30T15:57:26Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:muzer]] #REDIRECT [[Motî:muzer|muzer]] 21587 65605 2006-06-30T15:58:04Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;muzer : mûzer [E1] ;muze : mûze [E1] 21588 65608 2006-06-30T16:29:38Z 41.250.33.112 == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Måmdey]]. 21589 65610 2006-06-30T16:34:30Z Karima 106 == Disfondowes == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">tchûtch'ter</FONT>, tcheutch'ter</span>. == Sipårdaedje e 20inme sieke == Coinrece [[Payis d' Måmdey]]. 21590 65614 2006-06-30T21:10:37Z Lucyin 16 == [[Disfondowe]]s == <span lang=wa-feller><FONT COLOR="#800080">Nayômé</FONT>, Na.oumé, Nayômè</span> 21591 65618 2006-06-30T21:18:29Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:schate]] #REDIRECT [[Motî:schate|schate]] 21592 65619 2006-06-30T21:18:59Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:schate]] #REDIRECT [[Motî:schate|schate]] 21593 65625 2006-06-30T21:41:12Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:marmouzî]] #REDIRECT [[Motî:marmouzî|marmouzî]] 21594 65992 2006-07-02T21:44:52Z Pablo 5 coridjaedjes di kékes loyéns [[Categoreye:ricwereus sol walon|Marchot]] '''Paul Marchot''' (k' a skepyî diviè 1865), c' esteut on rcwereu sol walon. Il a cmincî pa on memwere di studiant sol pårler walon [[Sint-Houbert (veye)|do Bork]]. Ey eplaidî si e 1890 on livret, [[Motlî da Marchot|''Le patois de Saint-Hubert'']]. Il aveut rescontré [[Auguste Vierset|Gusse Vierset]] a Sint-Houbert, et ratourné e borkin ene pîce di teyåte "Ene dimande a mariaedje" (<SMALL>O-n dumant a maryâtch</SMALL>). Adonpwis, i ca studyî sacwants [[oyon (linwistike)|oyons]] tipikes do walon dins tote li Mîtrinne Årdene, di Sint-Houbert a [[Palijhoû]] et [[Bietris]]. Et fé parexhe ''Les patois du Luxembourg central''. E 1892, il eplaide on [[situdia fonolodjike da Marchot sol walon do Bork|studia fonolodjike do walon do Bork]], sol tite ''Phonologie détaillé d’un patois wallon ; contribution à l’étude du wallon moderne''. E 1894, on rtrove Paul Marchot a l' univ di Fribork, el Swisse, ki studeye les motlîs des vîs tecses e [[réto-roman]]. Il es rlomé po s' corwaitaedje : ''Les gloses de Cassel le plus ancien texte reto-roman'' (eplaidî e 1895 dins ''Collectanae Friburgensia''). E 1896, avou l' papî "''Sur le dialecte de l'Eulalie : les principaux traits morphologiques du wallon pré-littéraire ou préhistorique (500-800)''", ki parexhe dins li ''Zeitschrift für romanische Philologie'' (XX, p. 510-514), i mostere, pol prumî côp, kel [[cantilinne da Sinte Ulaleye]] est scrît e vî [[picård]] (k' on lome co ''picard-wallon''), et nén e vî francès. E 1911, i prezinte ene teze a l' Univ di Bonn : ''Die Mundart von Gueuzaine-Weismes (phonetish behandelt)'' (li pårler di [[Gueuzinne]]-[[Waime (viyaedje)|Waime]], corwaitî foneticmint). Après, i serè purade rindou après l' etimolodjeye des nos d' plaeces. Et scrire ses [[filolodjeye walone|tuzêyes filolodjikes]] dins des rvowes di linwincieus. C' est lu k' a l' prumî espliké li disterminant des nos d' viyaedjes come [[Xhindmåle]] et [[Flemåle]]. == Hårdêyes difoûtrinnes == Sacwants papîs scrîts pa Paul Marchot, et eplaidîs dins ''Zeitschrift für romanische Philologie'' (aberwetåves po les institucions abounêyes) * [http://www.digizeitschriften.de/no_cache/home/jkdigitools/loader/?tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=248598 Wallon (dialecte liégeois) ''måssî'' ("malpropre, sale")] * [http://www.digizeitschriften.de/no_cache/home/jkdigitools/loader/?tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=248599 Ci n'est qu' cîr fleûr, qu' cîr èt fleûrs] * [http://www.digizeitschriften.de/no_cache/home/jkdigitools/loader/?tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=248600 Nouveaux aperçus sur les noms de lieu en -mala] * [http://www.digizeitschriften.de/no_cache/home/jkdigitools/loader/?tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=284570 Le gaulois archaïque apia] * [http://www.digizeitschriften.de/no_cache/home/jkdigitools/loader/?tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=284569 Une évolution phonétique du wallon primitif] * [http://www.digizeitschriften.de/no_cache/home/jkdigitools/loader/?tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=284637 Bas-latin traugum (Loi des Ripuaires)] * [http://www.digizeitschriften.de/index.php?id=loader&tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=248445 Sur le repeuplement de l'Eburonie] * [http://www.digizeitschriften.de/index.php?id=loader&tx_jkDigiTools_pi1%5BIDDOC%5D=140204 Additions à mon étude sur les Gloses de Cassel] 21595 65997 2006-07-02T22:07:11Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: ast, ca, cs, cv, da, de, en, eo, es, fi, ga, he, hu, io, it, ja, ko, nl, nn, os, pl, pt, ro, ru, sl, sv, tl, uk, zh, zh-min-nan [[Categoreye:linwince]] {{djermon}} Èn '''oyon''' u '''foninme''', c' est l' pus ptite unité discrete ou distinctive (ki pout siervi a fé l' diferince inte des mots diferins) do cåzé lingaedje. Èn oyon c' est nén l' minme k' on son, la k' èn oyon pout esse fwaits di sacwants sons eshonne (des lingaedjes k' i gn a ont des oyons foirt complesses); eyet eto, èn oyon pout esse prononcî avou des sons diferins (k' on dit adon ki c' est les ''[[alofone]]s'' di cist oyon la). Les foninmes sont transcrîts etur deus [[slache]]s, eg: /r/, eneviè les sons [[fonetike]]s ki sont transcrits etur cwårêyès åtchetes, eg: les sons [r] et [ʁ], deus alofones di /r/. :[[Motî:påsse|påsse]] : p/å/s :[[Motî:pôce|pôce]] : p/ô/s :[[Motî:pôsse|pôsse]] : p/ô/s (omonime di pôce) :[[Motî:posse|posse]] : p/o/s Les prononçaedjes d' on fonime polèt candjî sorlon les [[accint (do pårler)|accints]] d' on metou lingaedje, et minme d' on cåzeu a l' ôte. On trove les oyons d' on metou lingaedje tot corwaitant les [[pwaire minimom|pwaires minimoms]]. Li coxhe del linwince ki studeye les foninmes si lome li [[fonolodjeye]]. Les studias so les [[oyons do walon]] sont metous so ene pådje tote seule. [[ast:Fonema]] [[ca:Fonema]] [[cs:Foném]] [[cv:Фонема]] [[da:Fonem]] [[de:Phonem]] [[en:Phoneme]] [[eo:Fonemo]] [[es:Fonema]] [[fi:Foneemi]] [[fr:Phonème]] [[ga:Fóinéim]] [[he:פונמה]] [[hu:Fonéma]] [[io:Fonemo]] [[it:Fonema]] [[ja:音素]] [[ko:낱소리]] [[nl:Foneem]] [[nn:Fonem]] [[os:Фонемæ]] [[pl:Fonem]] [[pt:Fonema]] [[ro:Fonem]] [[ru:Фонема]] [[sl:Fonem]] [[sv:Fonem]] [[tl:Ponema]] [[uk:Фонема]] [[zh:音位]] [[zh-min-nan:Im-sò·]] 21596 65640 2006-06-30T22:45:50Z Lucyin 16 [[Categoreye:lingaedje walon]] {{djermon}} Pådje po studyî les [[oyon (linwince)|oyons]] do walon. E [[rfondou walon]], bråmint des oyons sont [[ortografeye|ortografyîs]] pal voye d' on [[betchfessî scrijha]]. == Sacwants mwaisses oyons do walon == * [[Oyon O/OU]] * Oyon å/â, riprezinté på [[betchfessî å]] * Oyon ô/ôn/oû riprezinté på [[betchfessî ô]] Li pwaire minimom classike po mostrer l' adire inte ces deus oyons la, c' est [[Motî:påsse|påsse]] <> [[Motî:pôce|pôce]] * Oyon H/rén riprezinté på [[H prumioûle]] * Oyon H/HY/CH riprezinté på [[betchfessî xh]] * Oyon H/HY/J/Z riprezinté på [[betchfessî jh]] * Oyon H/HY/CH/SK riprezinté på [[betchfessî sch]] 21597 65638 2006-06-30T22:40:31Z Lucyin 16 [[Oyon (linwistike)]] displaecî viè [[Oyon (linwince)]]: pus walon #REDIRECT [[Oyon (linwince)]] 21598 65642 2006-06-30T22:46:51Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Oyon (linwince)]] #REDIRECT [[oyon (linwince)]] 21599 65993 2006-07-02T21:49:51Z R. Giskard Reventlov 17 Robot: radjouté: als, bg, br, ca, cs, da, de, el, en, eo, es, fi, fr, gl, he, hr, hu, it, ja, la, nds, nl, pl, pt, ru, simple, tr, zh, zh-min-nan [[Categoreye:linwince]] Ene '''ortografeye''', c' est ene manire di scrire, todi del minme manire, les mots d' on metou lingaedje. Gn a des ortografeyes fonetikes et des ortografeyes fonolodjikes. Cwand on lingaedje a ene ortografeye ricnoxhowe pa ene institucion ki manaedje ci lingaedje la, on dit k' c' est ene ortografeye oficire. Li scrijhaedje des mots d' ene ôte façon est adon rwaitî come ene flotche. Gn a ene pådje tote seule po tot çou ki rwaite l' [[ortografeye do walon]]. [[als:Orthographie]] [[bg:Правопис]] [[br:Reizhskrivadur]] [[ca:Ortografia]] [[cs:Pravopis]] [[da:Retskrivning]] [[de:Orthographie]] [[el:Ορθογραφία]] [[en:Orthography]] [[eo:Ortografio]] [[es:Ortografía]] [[fi:Ortografia]] [[fr:Orthographe]] [[gl:Ortografía]] [[he:אורתוגרפיה]] [[hr:Pravopis]] [[hu:Helyesírás]] [[it:Ortografia]] [[ja:正書法]] [[la:Orthographia]] [[nds:Schriefwies]] [[nl:Spelling]] [[pl:Ortografia]] [[pt:Ortografia]] [[ru:Орфография]] [[simple:Orthography]] [[tr:Ortografi]] [[zh:正字法]] [[zh-min-nan:Chiàⁿ-jī-hoat]] 21600 65765 2006-07-01T10:23:07Z Lucyin 16 coviete do studia fonolodjike da [[P. Marchot]] sol walon do Bork (1892) == Discrijhaedje == coviete do studia fonolodjike da [[P. Marchot]] sol walon do Bork (1892) == Licince di l' imådje == {{PD}} 21601 66005 2006-07-03T01:57:26Z Pablo 5 /* Discrijhaedje */ == Discrijhaedje == Coviete del memwere di studiant da [[P. Marchot]] (1890), "Le patois de Saint-Hubert" == Licince di l' imådje == {{PD}} 21602 65769 2006-07-01T11:27:45Z Lucyin 16 [[Categoreye:motîs walons]] {{djermon}} [[Imådje:Marchot motii 1890.jpg|thumb|(coviete)]] 21603 65770 2006-07-01T11:29:10Z Lucyin 16 [[Categoreye:lives sol walon]] {{djermon}} [[Imådje:Marchot fonolodjeye 1892.jpg|thumb|(coviete)]] 21604 65785 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default [[$1]] displaecî viè [[$2]] 21605 65786 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default w 21606 65787 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Conte ahivé 21607 65788 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Li conte d' uzeu «$1» a stî ahivé. 21608 65791 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default The text of '''your edits''' to '''$1''' is shown below: 21609 65792 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default The source of '''$1''' is shown below: 21610 65793 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default b 21611 65794 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Undelete failed; someone else may have undeleted the page first. 21612 65795 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default | 21613 65796 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default Netyî l' djivêye des shuvous 21614 65797 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default '''Note:''' après aveur schapé l' pådje, vos l' divoz rafrister, po pleur vey les candjmints dins vosse betchteu waibe: '''Mozilla / Firefox / Safari:''' tchôkîz so ''Shift'' to clitchant so ''Rafrister'', ou co fjhoz ''Ctrl-Shift-R'' (''Cmd-Shift-R'' so on Macintosh); '''IE:''' tchôkîz so ''Ctrl'' tot clitchant so ''Rafrister'', ou co fjhoz ''Ctrl-F5''; '''Konqueror:''' simplumint clitchîz so ''Rafrister'' ou l' tape ''F5''; les uzeus d' '''Opera''' dvront motoit netyî pår leu muchete, dins ''Usteyes→Preferinces''. 21615 65801 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default I vs fåt $1 po pleur acertiner voste adresse emile. 21616 65808 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default (Link to this page as [[$1]]) 21617 65809 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default '''Asteme:''' Vos candjîz ene pådje k' est eployeye po dner on tecse d' eterface pol programe. Les candjmints a cisse pådje ci vont-st aveur èn efet so l' eterface d' uzeu des ôtes uzeus. 21618 65810 2006-07-01T19:16:23Z MediaWiki default candjî 21619 65830 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Export 21620 65834 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Sôre di sindicåcion nén valide. 21621 65835 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default On fitchî avou ç' no la a ddja stî disfacé. Vos dvrîz loukî å $1 divant d' continouwer. 21622 65837 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default (tertos) 21623 65838 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Robots 21624 65839 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Robot 21625 65840 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Mwaisse-manaedjeus 21626 65841 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Mwaisse-manaedjeu 21627 65842 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Mwaisse-manaedjeus tot avå 21628 65843 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Mwaisse-manaedjeu tot avå 21629 65844 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Manaedjeus 21630 65845 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Manaedjeu 21631 65847 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Revision history for this page on the wiki 21632 65848 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default The requested page doesn't exist. It may have been deleted from the wiki, or renamed. Try [[Special:Search|searching on the wiki]] for relevant new pages. 21633 65849 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 li $2 21634 65850 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Revision history 21635 65852 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Copy all history versions for this page 21636 65853 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Import 21637 65854 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Select a wiki and page title to import. Revision dates and editors' names will be preserved. All transwiki import actions are logged at the [[Special:Log/import|import log]]. 21638 65855 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default transwikied $1 21639 65856 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 revision(s) from $2 21640 65857 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default imported $1 by file upload 21641 65858 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 revision(s) 21642 65859 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 revision(s) 21643 65860 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Bad interwiki link 21644 65861 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Couldn't open import file 21645 65863 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Import log 21646 65864 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Administrative imports of pages with edit history from other wikis. 21647 65865 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default No pages to import. 21648 65867 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Importing pages... 21649 65870 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Unknown import source type 21650 65871 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Language: $1 21651 65872 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default * Deutsch|de * English|en * Esperanto|eo * Français|fr * Español|es * Italiano|it * Nederlands|nl 21652 65876 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Meta-dnêyes (loukîz [[{{ns:project}}:Meta-dnêyes]] po pus di racsegnes) 21653 65881 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Viè l' novea tite 21654 65882 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 {{PLURAL:$1|mimbe|mimbes}} 21655 65885 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default '''I n' a nole pådje avou l' tite «$1».''' Vos poloz [[:$1|ahiver cisse pådje la]]. 21656 65886 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Vos dvoz dner on no d' elodjaedje. 21657 65888 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Pådje 21658 65891 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Revision as of $1; $5<br />$3 | $2 | $4 21659 65892 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Les dnêyes ki shuvèt c' est ene copeye e muchete, ey elle ont stî metowes a djoû pol dierin côp li $1. 21660 65893 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Djivêye des shuvous 21661 65894 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Nombe di djoûs a mostrer dins l' djivêye: 21662 65895 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Nombe di candjmints a mostrer dins l' djivêye: 21663 65896 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Vey li meta-pådje 21664 65902 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Cisse pådje ci dene on tecse d' eterface pol programe, eyet elle a stî protedjeye po s' waeranti siconte des abus. 21665 65904 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default Redjiblaedje a l' astcheyance 21666 65907 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 uzeus anonimes 21667 65908 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 robots 21668 65909 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 uzeus eredjîstrés 21669 65910 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 candjmints da minne 21670 65911 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 candjmints mineurs 21671 65912 2006-07-01T19:16:24Z MediaWiki default $1 candjmints rwaitîs 21672 65926 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Djournå des droets des uzeus 21673 65927 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default l' uzeu «$1» a stî candjî do groupe «$2» viè «$3» 21674 65928 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default (nouk) 21675 65932 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default <strong>Sorry! We could not process your edit due to a loss of session data.</strong> ''Because this wiki has raw HTML enabled, the preview is hidden as a precaution against JavaScript attacks.'' <strong>If this is a legitimate edit attempt, please try again. If it still doesn't work, try logging out and logging back in.</strong> 21676 65933 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default For newbies 21677 65934 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default $1 di dvant 21678 65935 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Dierins ovraedjes 21679 65936 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default $1 shuvants 21680 65937 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Prumîs ovraedjes 21681 65938 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Show new images starting from $1 21682 65943 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default <div id="mw_trackbacks"> Trackbacks for this article:<br /> $1 </div> 21683 65944 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default The trackback was successfully deleted. 21684 65945 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Trackback 21685 65946 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default ([$1 Delete]) 21686 65947 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default [[User:$1|$1]] has been unblocked 21687 65948 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Uncategorized images 21688 65949 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Comintaire: 21689 65950 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default $1 file(s) restored 21690 65951 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default <big>'''Li pådje $1 a stî rapexheye.''' Loukîz l' [[{{ns:special}}:Log/delete|djournå des disfaçaedjes]] po ene djivêye des dierins disfaçaedjes eyet rapexhaedjes. 21691 65953 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default $1 revisions and $2 file(s) restored 21692 65954 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Po rapexhî l' pådje etire, leyîz vudes totes les boesses a clitchî eyet clitchîz sol boton «'''Rapexhî'''». Po rapexhî seulmint des modêyes k' i gn a, tchoezixhoz les cenes ki vos vloz avou les boesses a clitchî, eyet poy clitchîz sol boton «'''Rapexhî'''». Si vos clitchîz sol boton «'''Netyî'''», çoula neteyrè l' tchamp d' comintaire eyet totes les boesses a clitchî. 21693 65956 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Unlock database 21694 65957 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Yes, I really want to unlock the database. 21695 65958 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Unlock database 21696 65959 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Database lock removed 21697 65960 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default The database has been unlocked. 21698 65961 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Unlocking the database will restore the ability of all users to edit pages, change their preferences, edit their watchlists, and other things requiring changes in the database. Please confirm that this is what you intend to do. 21699 65963 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Eberweter ene nouve modêye di ci fitchî ci 21700 65964 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default sr-ec 21701 65965 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default sr-el 21702 65966 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default sr-jc 21703 65967 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default sr-jl 21704 65968 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default Please $1 to view or edit items on your watchlist. 21705 65969 2006-07-01T19:16:25Z MediaWiki default (for '''$1''') 21706 65996 2006-07-02T22:02:26Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Lou Pierrard]] #REDIRECT [[Lou Pierrard]] 21707 65999 2006-07-02T22:24:08Z Pablo 5 Redjiblaedje viè [[Pitit-Tier]] #REDIRECT [[Pitit-Tier]] 21708 66000 2006-07-02T22:30:55Z Pablo 5 {{Omonimeye}} * [[Brå-dlé-Libråmont]] * [[Brå-dlé-Lierneu]] 21709 66029 2006-07-03T12:39:59Z Karima 106 == [[Djivêye des motîs|Sourdants]] == ;ragranci : ragranci (2inme sôre) [C13], raganci (4inme sôre) [C54], ragranci (2inme & 4inme sôre) [C1, C9, C100], nén dins O0, O4, S0, S24, S117, E213, C8, C57, C105 ;ragrancixhaedje : ragrançadje [C1, C100], ragrancichadje [C1, C100] 21710 66031 2006-07-03T12:42:03Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:ragranci]] #REDIRECT [[Motî:ragranci|ragranci]] 21711 66033 2006-07-03T12:44:26Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>ortografeye</B></FONT> [f.n.] manire di scrire, todi del minme manire, les mots d' on metou lingaedje. <span lang=fr>F. orthographe.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>ortografike</B></FONT> [addj., todi padrî] a vey avou l’ ortografeye. ---- * [[ortografeye|Pondants et djondants]] 21712 66034 2006-07-03T12:45:04Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:ortografeye]] #REDIRECT [[Motî:ortografeye|ortografeye]] 21713 66036 2006-07-03T12:47:50Z Karima 106 <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôce</B></FONT> [o.n.] onk des cénk doets, li pus gros, li ci nén metou avou ls ôtes. <I>Cwand on doet rwaitî so on motî po cweri on mot scrît foneticmint, on pout bén prinde on salivet po mouyî l' pôce, ca on n' a nén co fini di tourner les pådjes </I>([[L. Baijot]]). <span lang=fr>F. pouce.</span> <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;lever l' pôce:</FONT> fé d' l' [[Motî:otostop|otostop]]. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;å [[Motî:pair|pair]]° do pôce:</FONT> Etimolodjeye : latén "<span lang=la><I>pollice</I></span>" (minme sinse). | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôcet</B></FONT> <B>I.</B> [o.n.] pôce (purade dins les [[Motî:doetrece|doetreces]] . <I>Ses ptitès mwins d' efant rilevént s' blanc dvantrin, ubén ele les croejhléve so s' vinte, e tournant ses pôcets </I>([[A. Yande]]). <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pôcet, Laridet, Grande Dame, Djhan d' Laecea, Pitit Coutea:</FONT> doetrece po ls efants. <B>II.</B> <FONT COLOR="#ff0000">li Ptit Pôcet</FONT> [n.dj.] no d' on ptit persounaedje di floriconte. <span lang=fr>F. Poucet.</span> | <FONT COLOR="#ff0000"><B>pôcî</B></FONT> [o.n.] pôce, dins les doetrece. <FONT COLOR="#0000ff">&gt;&gt;&nbsp;Pôcî, Londî, Grande Dame, Djanete ; pitit kerton k’ est el cassete:</FONT> doetrece. Parintêye : * [[Motî:pôcete|pôcete]] Omonimeye * [[Motî:pôsse|pôsse]] Pwaire minimom * [[Motî:påsse|påsse]] Mots d' aplacadje * [[Motî:Tchår Pôcet|Tchår Pôcet]] ---- * [[doetrece|Dipus d' racsegnes so les doetreces]] 21714 66037 2006-07-03T12:48:36Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:pôce]] #REDIRECT [[Motî:pôce|pôce]] 21715 66038 2006-07-03T12:48:53Z Karima 106 Redjiblaedje viè [[Motî:pôce]] #REDIRECT [[Motî:pôce|pôce]] 21716 66039 2006-07-03T15:04:22Z Lucyin 16 riscrijhaedjes de nos d' plaece e walon so ene mape publike fwait pa L. Mahin; mosraedje del Croes Mareye pa Mr Leurquin et Mme Romain. == Discrijhaedje == riscrijhaedjes de nos d' plaece e walon so ene mape publike fwait pa L. Mahin; mosraedje del Croes Mareye pa Mr Leurquin et Mme Romain. == Licince di l' imådje == {{GFDL}} 21717 66048 2006-07-03T20:35:52Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Motî:disbiyî]] #REDIRECT [[Motî:disbiyî]] 21718 66054 2006-07-03T23:46:37Z Lucyin 16 Redjiblaedje viè [[Accints do walon]] #REDIRECT [[accints do walon]] 21719 66055 2006-07-03T23:56:28Z Lucyin 16 [[Categoreye:diyalectolodjeye|*]] Les '''accints do walon''', c' est les diferinnès manires di prononcî l' walon, pattavå l' walonreye. Po sacwantès djins, les accints do walon sont lomés les [[patwès]]. Å djoû d' ouy, on ricnoxhe cwate grandès stindêyes d' accints do walon&nbsp;: * li [[Payis d' Lidje (diyalectolodjeye)|Payis d' Lidje]] u walon do Levant. * Li [[Mîtrin walon]], u Payis d' Nameur, u walon do Mitan. * li [[walon do Coûtchant]]. * Li [[Basse Årdene]], u walon d' Nonne. == Istwere do pårtixhaedje des accints do walon == Ci n' est ki diviè 1930 k' on-z a bén aroyî li [[Walonreye linwistike]]. Divant, minme les pårlers di l' Ouwess do Hinnôt ([[picård]]) estént lomés "walon" ("walon d' [[Mont]]). Mins on n' fijheut ki troes gropes : li walon do Levant, li walon do Coûtchant eyet li walon do Mitan. Ci n' est ki dviè 1960 k' on-z a ricnoxhou on cwatrinme grope, li walon d' Nonne (Basse-Årdene). 21720 66057 2006-07-03T23:57:03Z Lucyin 16 [[Basse-Årdene]] displaecî viè [[Basse Årdene]]: rîle so les loyeures #REDIRECT [[Basse Årdene]] 21721 66062 2006-07-04T00:05:14Z Lucyin 16 {{omonimeye}} Li '''Payis d' Lidje''', c' est : * Istoricmint, li [[Principåté d' Lidje]]. * Diyalecotolodjicmint, li [[Payis d' Lidje (diyalectolodjeye)|walon do Levant]], k' esteut djåzé sol [[Province di Lidje]] walon-cåzante et l' pårteye bijhrece del [[Province do Lussimbork]]. * Toponimicmint, des [[Payis d' Lidje (toponimeye)|plaeces metowes a l' aschate del Principåté d' Lidje]], et lomêye insi so les "[[Bas Payis otrichyins|Teres do Rwè]]" vijhenes, come a [[Twin (veye)|Twin]]. 21722 66064 2006-07-04T00:19:18Z Lucyin 16 # REDIRECT [[cénkinme troke di viebes e walon]] 21723 66066 2006-07-04T00:26:41Z Lucyin 16 [[Categoreye:Sicrijheus e walon|Simonis]] '''Georges Simonis''' a skepyî a [[Djoupeye]] li [[13 di decimbe]] [[1940]]. C' est on scrijheu d' arimeas et d' pîces di teyåte e walon. Il a prindou pårt a ene flouxhe di bates di scrijhaedjes e walon. == Hårdêye difoûtrinne == * [http://rifondou.walon.org/simonis.html Si pådje so l' Aberteke]